1-1|Camera Obscura
133-1|Jongens .
134-1|Hoe zalig , als de jongenskiel
135-1|Nog om de schouders glijdt !
136-1|Dan is het hemel in de ziel ,
137-1|En alles even blijd .
138-1|Een hout geweer , een blikken zwaard
139-1|Verrukken 's knapen borst ,
140-1|Een hoepel en een hobbelpaard ,
141-1|Dat draagt hem als een vorst .
142-1|Voor u de geur van 't rozenbed
143-1|En Filomele's zang !
144-1|Hij speelt kastie , dat 's andre pret !
145-1|Met rozen op de wang .
146-1|Niets , niets ter wereld doet hem aan
147-1|Of baart hem ongemak ,
148-1|Dan stuiters die te water gaan ,
149-1|Of ballen over 't dak .
150-1|[ @alt Fris Frisch ] op maar , jongen ! vroeg en spa ,
151-1|[ @alt ~De~Den Den ] lieven [ @alt ~lange~langen langen ] dag !
152-1|Loop over 't veld kapellen na ,
153-1|[ @alt Zo Zoo ] lang het duren mag
154-1|Haast zult ge op school gekortwiekt zijn ;
155-1|Uw vreugd loopt snel naar 't end ;
156-1|Haast krijgt gij Bröder tot uw pijn ,
157-1|En Weytingh tot torment .
158-1|Het oorspronkelijke is een lief versje van Hölty , die er wel meer lieve gemaakt heeft , waarvan het alleen jammer is , dat zij jeugdige dichters tot zeer onhollandsche vertalingen verleiden ; ik althans heb er van dit zelfde versje nog een liggen , die beter onder een Neurenburger legprent " Knabenspiele " zou passen , dan onder de voorstelling van een hoop aardige [ @alt Hollandse Hollandsche ] jongens .
158-2|En wezenlijk , de [ @alt Hollandse Hollandsche ] jongens zijn een aardig slag .
158-3|Ik zeg dit niet met achterstelling , veel min verachting , van de [ @alt Duitse Duitsche ] , of [ @alt Franse Fransche ] , of [ @alt Engelse Engelsche ] knapen , aangezien ik het genoegen niet heb andere dan [ @alt Hollandse Hollandsche ] te kennen .
158-4|Ik zal alles [ @alt geloven gelooven ] wat Potgieter , in zijn tweede deel van " het Noorden " , over de [ @alt Zweedse Zweedsche ] , en wat Wap in het tweede deel van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] " Reis naar Rome " , over de [ @alt Italiaanse Italiaansche ] in 't midden zal brengen ; maar [ @alt zolang zoolang ] zij er van zwijgen , houd ik het met onze [ @alt ~eigen~eigene eigene ] goed-gebouwde , roodwangige , sterkbeenige en , ondanks de [ @alt vete veete ] tegen de Belgen , voor 't grootst gedeelte blauwgekielde spes patriae .
159-1|De [ @alt Hollandse Hollandsche ] jongen ; - maar vooraf moet ik u zeggen , mevrouw ! dat ik niet spreek van uw bleekneuzig [ @alt enig eenig ] zoontje , met blauwe kringen onder de [ @alt ogen oogen ] ; want met al het wonderbaarlijke van zijn vroege ontwikkeling , acht ik hem geen zier .
159-2|Vooreerst : gij maakt te veel werk van zijn haar , dat gij volstrekt wilt laten krullen ; en ten andere : gij zijt te sentimenteel in het kiezen van zijn pet , die alleen geschikt is om voor oom en tante te worden afgenomen , maar volstrekt hinderlijk en onverdragelijk bij het oplaten van vliegers en het spelen van krijgertje , - twee lieve spelen , mevrouw , die UEd. te wild vindt .
159-4|Ten vierde , laat gij hem doosjes [ @alt leren leeren ] plakken en nuffige knipsels maken .
159-5|Ten vijfde zijn er zeven dingen te veel , die hij niet eten mag .
159-6|En ten zesde , knort UEd. als zijn handen vuil zijn en zijn knie door de pijpen van zijn pantalon komt kijken ; maar hoe zal hij dan ooit vorderingen kunnen maken in 't ootje-knikkeren ? of de betrekkelijke kracht van een schoffel en een klap [ @alt leren leeren ] berekenen ? - ik verzeker u dat hij nagelt , mevrouw ! een nagelaar is hij , en een nagelaar zal hij blijven : - wat kan de maatschappij goeds of edels verwachten van een nagelaar ?
159-7|- Ook draagt hij witte kousen met lage schoentjes : dat is ongehoord .
159-10|Och lieve mevrouw ! geef [ @alt ~de~den den ] jongen een andere pet , een broek met diepe zakken , en ferme rijglaarzen , en laat hij mij nooit onder de [ @alt ogen oogen ] komen zonder een buil of een schram , - hij zal een groot man worden .
160-1|De [ @alt Hollandse Hollandsche ] jongen is grof : [ @alt fikse fiksche ] knieën , [ @alt fikse fiksche ] knokkels .
160-2|Hij is blank van vel , en kleurig van bloed .
160-3|Zijn oogopslag is vrij ; bij 't brutale af .
160-4|Liefst draagt hij zijn [ @alt oren ooren ] buiten zijn pet .
160-5|Zijn haar is van zondagmorgen half elf tot zaterdagavond , als hij naar bed gaat , in volkomen wanorde .
160-6|Het overige van de week zit het goed .
160-7|Krul zit er meestal niet heel veel in .
160-8|Gekrulde haren , gekrulde zinnen !
160-9|Maar sluik is het óók niet ; sluik haar is voor gierigaards en benepen harten ; dat zit niet in jongens ; sluik haar krijgt men , geloof ik , eerst op zijn veertigste jaar .
160-10|De [ @alt Hollandse Hollandsche ] jongen draagt zijn das liefst als een touwtje , en nog liever in 't geheel niet ; een blauw of schotschbont kieltje over zijn buis , en een verstelde broek - dit laatste [ @alt kenteken kenteeken ] gaat vast .
160-11|In dees broek voert hij met zich - al wat de tijd opgeeft ; dat wisselt af ; knikkers , stuiters , ballen , een spijker , een aangebeten appel , een stukkend knipmes , een touwtje , drie centen , een kluit vischdeeg , een dolle kastanje , een stuk elastiek uit de bretel van zijn oudsten broer , een [ @alt leren leeren ] zuiger om [ @alt stenen steenen ] mee uit [ @alt ~de~den den ] grond te trekken , een voetzoeker , een zakje met kokinjes , een grifje , een koperen knoop om heet te maken , een hazesprong , een stukje spiegelglas , enz. enz. alles opgestopt en in rust gehouden door een [ @alt bonte bonten ] zakdoek .
161-1|De [ @alt Hollandse Hollandsche ] jongen maakt in 't voorjaar [ @alt ene eene ] verzameling van uitgeblazen eieren ; in het uithalen van nestjes geeft hij blijken van kracht en behendigheid , en misschien van [ @alt ~de~den den ] aanleg tot de zeevaart , ons volk eigen ; in het [ @alt inkopen inkoopen ] van vreemde soorten , bewijzen van onverstoorbare goede trouw ; en in het verkwanselen van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] doubletten , van vroegtijdigen Hollandschen handelsgeest .
161-2|De [ @alt Hollandse Hollandsche ] jongen , het is waar , slaat [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bokken hardvochtig , maar in 't geven van roggebrood aan diezelfde dieren heeft hij zijns gelijken niet .
161-3|De [ @alt Hollandse Hollandsche ] jongen is veel minder ingenomen met de leerwijze van Prinsen dan de [ @alt Hollandse Hollandsche ] schoolmeester ; maar wat de opvoeding van plakkers en paapjes betreft , hierin zou hij een examen kunnen doen voor [ @alt de den ] [ @alt eerste eersten ] rang .
161-4|Hij is dolgraag op een paardemarkt , en wandelt op de parade voor de tamboers uit , met [ @alt ~de~den den ] rug naar de mooie mannen toe .
161-5|De [ @alt Hollandse Hollandsche ] jongen encanailleert zich lichtelijk , en noemt spoedig over uit een woordenboek , dat aan [ @alt Hollandse Hollandsche ] moeders niet bevalt ; maar hij heeft ook weinig aanmatiging jegens de dienstboden .
161-6|Hij is gewoonlijk hoogrood als hij binnen moet komen om aan oom en tante te vragen hoe zij varen , en spreekt bij dergelijke gelegenheid bijna geen woord ; maar minder spaarzaam met woorden en minder verlegen is hij onder zijns gelijken , en niet bang om voor zijn gevoelen uit te komen .
161-7|Hij haat lafaards en klikkers met een volkomen haat ; hij zal nog al eens gauw zijn vuisten uitsteken , maar spaart in 't vechten zijn partij ; hij speelt niet [ @alt vals valsch ] ; hij heeft een bestendigen inktvlak op zijn overgeslagen halsboord , en wel wat neiging om zijn schoenen scheef te [ @alt lopen loopen ] ; - hij houdt [ @alt ~zijn~zijne~zijnen zijnen ] vader staande dat hij over ijs van één nacht [ @alt lopen loopen ] kan , en beschikt over vriezen en dooien naar lust en welgevallen ; hij eet altijd een boterham minder en leert [ @alt ene eene ] les meer , dan waar hij trek toe heeft ; hij gooit een steen tienmaal verder dan gij of ik , en buitelt driemaal over zijn hoofd zonder duizelig te worden .
162-1|Gegroet , gegroet , gij [ @alt vrolijke vroolijke ] en gezonde , lustige en stevige knapen ; gegroet , gegroet , gij [ @alt speelse speelsche ] en blozende hoop des vaderlands !
162-2|Mijn hart gaat open als ik u zie , in uwe vreugde , in uw spel , in uw uitgelatenheid ; in uw eenvoudigheid ; in uw vermetelen moed .
162-3|Mijn hart krimpt toe , als het bedenkt wat er , ook van u , worden moet .
162-4|Of zult gij , die daar beurtelings een [ @alt frisse frisschen ] beet uit een [ @alt zelfde zelfden ] appel doet , in later jaren nooit gewaar worden dat het [ @alt nodig noodig ] is [ @alt ~de~den den ] appel in een hoek te nemen en alleen op te eten ; ja , de schillen weg te stoppen , en de pitten te zaaien voor uwe nakomelingschap ?
162-5|En gij ; die daar geduldig uw sterker rug leent aan uw vlugger vriend , die zich op uwe schouders verheft om in [ @alt ~de~den den ] boom het spreeuwenest te zoeken , dat heel hoog ligt : zal de ondervinding u de verdrietige wijsheid onthouden , dat het beter is zelf een ladder te krijgen , en zelf het nest uit te halen , dan een [ @alt goede goeden ] dienst te doen en af te wachten óf en hoe men u zal [ @alt belonen beloonen ] ?
163-1|Dat is de wereld .
163-2|Maar ook in uzelven zijn de zaden aanwezig van veel onheils en veel verdriets .
163-3|Uwe voortvarende drift , uwe onschuldige [ @alt tederheid teederheid ] , tot opvliegendheid , eerzucht en wellustigheid gerijpt ; uwe levendigheid en onafhankelijk gevoelen , tot wereldzin en ongeloof verhard !
163-4|... O , als gij in later jaren op uwe kindsheid terugziet , dat , dat zal de vreugde wezen , die gij het meest benijdt en nu toch het minst geniet , dat gij [ @alt zoveel zooveel ] minder boos waart , dat gij [ @alt zoveel zooveel ] onschuldiger waart tot zelfs in het kwaaddoen toe .
163-5|De goede hemel zegene u allen , goede jongens , die ik ken , en rondom mij zie , en liefheb !
163-6|Hij doe u lang en [ @alt vrolijk vroolijk ] spelen , en als de ernst des levens komt , [ @alt zo zoo ] geve hij u ook een ernstig harte daartoe !
163-7|Maar hij late u tot aan uw laatsten snik nog veel kinderlijke en jeugdigs behouden .
163-8|Hij spare u , in [ @alt ~hun~hunne hunne ] volle [ @alt frisheid frischheid ] , [ @alt enige eenige ] dier kinderlijke gevoelens , die [ @alt ~de~den den ] jongeling helpen in het zuiver houden van zijn pad en [ @alt ~de~den den ] man versieren ; opdat gij mannen wordende in het verstand , kinderen blijft in de boosheid .
163-9|Dit is een stille [ @alt wens wensch ] , jongenslief ! want ik wil u nog geen [ @alt ogenblik oogenblik ] van priktol of hoepel aftrekken , zonder u voor die vreugde iets anders te kunnen geven dan ... een [ @alt wens wensch ] !
166-1|Ik kom nog eens terug op het versje van Hölty .
167-1|Hoe zalig als de jongenskiel
168-1|Nog om de schouders glijdt !
169-1|Dan is het hemel in de ziel ,
170-1|En alles even blijd .
171-1|Niets , niets ter wereld doet hem aan
172-1|Of baart hem ongemak ,
173-1|Dan stuiters die te water gaan ,
174-1|Of ballen over 't dak .
175-1|Het ontbreekt zeker niet aan dergelijke lofredenen op het geluk van jeugd en kinderjaren .
175-2|Ik stem er van harte mede in ; maar ik neem de vrijheid te mogen opmerken , dat ze alleen door [ @alt mensen menschen ] van leeftijd , of ten minste door jongelingen geschreven zijn , van wier standpunt gezien , het kinderlijk geluk bijna geen uitzondering toelaat .
175-3|En zeker , zeker is dat een droevig bewijs voor [ @alt de den ] [ @alt treurige treurigen ] toestand van later dagen .
175-4|Maar ik weet niet dat er ooit dichtertjes geweest zijn van zeven , acht , of negen jaar , die hun actueel geluk [ @alt zo zoo ] onvoorwaardelijk hebben geprezen .
175-5|En toch dezulken waren er de naaste toe .
175-6|Toen ik op de [ @alt Hollandse Hollandsche ] school ging , maakten wij in de hoogste klasse , bestaande uit [ @alt heren heeren ] van negen tot tien jaar , allen des woensdag-voormiddags een opstel , soms over een gegeven , soms over een door onszelven gekozen en uitgedacht onderwerp .
175-7|Maar ik roep al de Jannen , Pieten , Willems en Heinen , waarmee ik in de Jacobijnenstraat te H. op de banken zat , tot getuigen , of er ooit iemand is geweest , die zijn [ @alt ~lei~lag~legde lei ] volgeschreven heeft met een optelling der genoegelijkheden of een uitweiding over 't ongestoord geluk des kinderleeftijds .
175-8|Neen : wij schreven wel diepzinnige [ @alt vertogen vertoogen ] over de Deugd , of over de Vier Jaargetijden : Sander U. , wiens vader adjudant van een generaal was , heeft zesmalen over het Paard geschreven ; en Piet Q. die nooit op het bord stond , en nooit meedoen wilde in de edele oefening van het puisje vangen , had het altijd over de Gehoorzaamheid en over de Vlijt , een denkbeeld , waar hem de opschriften van zijn extra-kaartjes op brachten .
175-9|Eigenlijk [ @alt vrolijke vroolijke ] onderwerpen heb ik te [ @alt genen geenen ] tijde door de collega's zien behandelen .
175-10|Ik zelf heb het nooit verder kunnen brengen dan tot de [ @alt filosofische philosophische ] beschouwing der Tevredenheid ; een geluk , 't welk gewoonlijk door [ @alt ~de~den den ] jongeling voorbij- , en door [ @alt ~de~den den ] man vruchteloos nagestreefd wordt , en dat [ @alt ~de~den den ] grijsaard uitmuntend te pas zou komen , indien [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lichaamsgebreken hem nog even veroorloven wilden het te genieten ; een heel mooi ding die tevredenheid , maar in het volop des kinderlijken geluks vanzelf ingesloten en niet opmerkenswaardig .
176-1|Doch om tot de zaak te komen !
176-2|Van dat volop des kinderlijken geluks dan , schenen wij toentertijde toch niet heel vol , of althans niet [ @alt zó zóo ] vol te zijn , dat wij het moesten uitstorten .
176-3|Ik heb wel eens gemeend , dat het een onderscheidend kenmerk des echten , waarachtigen geluks zijn zou , dat het de minste behoefte had zich uit te boezemen , terwijl het ongeluk klachten en verluchtingen [ @alt nodig noodig ] heeft - om van de tranen niet te spreken .
176-4|Want de [ @alt mensen menschen ] , die altijd [ @alt ~de~den den ] mond van hun geluk vol hebben , heb er ik wel eens op aangezien of zij ook naar een autoriteit zochten die , na gehoord verslag , hun zou verklaren dat zij gelukkig zijn , iets waarvan zij zelf tot nog toe [ @alt zo zoo ] heel overtuigd niet waren .
176-5|Zij achten zich zóó-zóó , niet ongelukkig , en niet razend gelukkig ook ; maar zij schikken het goede in hun lot [ @alt zo zoo ] bij elkander , en stapelen het in redevoeringen , die zij op wandelingen en , [ @alt zo zoo ] gij met hen in [ @alt éne ééne ] kamer slaapt , uit ledekanten , vooral na een goed souper , houden , dat zij u in de verzoeking brengen hen te benijden .
176-6|Dat verhoogt dan onmiddellijk hun koud geluk tot een [ @alt hoger hooger ] temperatuur .
176-7|Gij slaat een warme hand aan hun thermometer .
177-1|Ziedaar een mooie opmerking , die ik gemaakt heb , en die ik met dit mooie [ @alt fysische physische ] beeld besluit ; maar over 't onderwerp meer nadenkende , heb ik ook wel eens gedacht , of de school dan toch ook de rechte plaats wel was , om het kindergeluk diep te doen gevoelen .
177-2|Ik weet wel , de meester zit er niet meer met slaapmuts en kamerjapon en een ontzettende plak in [ @alt ~de~den den ] katheder , en brengt ons niet langer door de verschrikkelijkheid zijner [ @alt ogen oogen ] en gebaren tot een punt van angst , waarin wij ( als de jongen van ouds ) zouden willen bekennen , dat wij zelf de wereld geformeerd hadden , maar 't nooit weer zouden doen , liever dan het antwoord schuldig blijven op de eerste vraag van het vrageboek .
177-3|Wij lezen er ook niet meer , tot onze schrikbarende verveling , de Haarlemmer Courant , van A - Z. ( Zijn wij daarom later minder goede politici ? )
177-4|Wij zitten er ook in een goed ruim lokaal , [ @alt zo zoo ] hoog en [ @alt zo zoo ] luchtig , dat het er [ @alt soms somtijds ] aan de [ @alt benen beenen ] tocht ; wij hebben er niet zelden het uitzicht op een bleekveld met een appelboom , of op een binnenplaats met een bestekamer .
177-5|Maar toch , de meester is [ @alt zo zoo ] dik , en de ondermeesters zijn [ @alt zo zoo ] lang , en [ @alt ~hun~hunne hunne ] brillen en bakkebaarden zien er [ @alt zo zoo ] onverbiddelijk uit , en de borden zijn [ @alt zo zoo ] zwart , en de tafels [ @alt zo zoo ] ongezellig , en de kaart van Nederland hangt [ @alt zó zóó ] lang op dezelfde plaats , dat wij er de kleine scheurtjes en inktvlekjes nog beter op weten aan te wijzen , dan de steden der - toen was 't nog 17 provinciën .
177-6|Dan hebt ge - nog bloedt mijn hart - de Tafel van Werkzaamheden .
177-7|[ @alt Verschrikkelijke Schrikkelijke ] werkzaamheden , wier optelling aan rekenboeken denken doet , en geographieboeken , en wat voor boeken er al meer zijn , wier blaren heen en weer schuiven in [ @alt ~de~den den ] band , wegens de krampachtige aanraking der wanhopige vingers van jeugdige [ @alt heren heeren ] , die maar niet onthouden kunnen hoeveel koeien er jaarlijks aan de Hoornsche markt komen , en hoeveel inwoners en drukkerijen van Enschedé , en Kostersbeelden , en instituten voor schoolonderwijzers Haarlem heeft ; of niet begrijpen kunnen , hoe zij de 9de som uit de " Herhaling der voorgaande Regelen " moeten opzetten .
177-8|O , die rekenboeken ! zij waren de zwakke zijde van velen onzer .
177-9|In mijn oog waren er geen hatelijker boeken .
177-10|Vooreerst waren zij veel te vol letters , en ten andere veel te vol cijfers .
177-11|Ten overvloede zijn er soms fouten in de opgave der uitkomsten ; maar al zijn die er niet in , die opgaven zijn verschrikkelijk .
177-12|Ga eens na .
177-13|Gij hebt uw [ @alt ~lei~lag~legde lei ] vol met een berekening van belang : driemaal hebt gij reeds de helft uitgeveegd , omdat gij bemerkte dat gij het vraagpunt niet begrepen hadt ; maar eindelijk , de som is af , en gij krijgt tot uitkomst : 12 lasten , 7 mudden , 5 schepels , 3 kop , 8 maten rogge .
177-14|Met een gerust geweten , en met het zalig gevoel van als ijverig lid der maatschappij uw plicht gedaan te hebben , zoudt gij uw [ @alt ~lei~lag~legde lei ] aan [ @alt ~de~den den ] ondermeester overgeven om te laten nacijferen .
177-15|Maar neen ! het hatelijk rekenboek geeft , onder [ @alt de den ] [ @alt verwaande verwaanden ] titel " Uitkomst " , op : 95 lasten , 2 mudden , 1 schepel rogge , en niet [ @alt éne ééne ] kop of maat .
177-16|Het is blijkbaar dat gij u vergist hebt ; driemaal doet gij al de vermenigvuldigingen en [ @alt delingen deelingen ] over en weer over ; eindelijk besluit gij alles uit te [ @alt vegen veegen ] , en nog hebt gij uw mouw op de [ @alt ~lei~lag~legde lei ] , als de ondermeester komt om te [ @alt geloven gelooven ] dat gij niets hebt uitgevoerd .
177-17|Dat had ik tegen die rekenboeken !
177-18|Maar het kwaadwilligst en het onbillijkst van diezelfde uitvinding is , dat zij u op alle mogelijke manieren sarren en in uw zwak tasten .
177-19|Daar zit gij sedert klokke halftien op school , bij mooi weer , in de maand Mei , als het groen jong is gelijk gijzelf en , wat meer is , als de plassen opgedroogd zijn , [ @alt zodat zoodat ] het heerlijk weer is om te knikkeren .
177-20|Daar zit gij sedert halftien op de school , waar gij [ @alt ~de~den den ] voet hebt ingezet , met benijding terugziende op de armelui's kinderen , die geen opvoeding krijgen en " duitjen òp " speelden op straat .
177-21|Eerst hoeft men u gedwongen met al uwe [ @alt speelse speelsche ] [ @alt lotgenoten lotgenooten ] het lied aan te heffen :
178-1|Wat vreugd , het schooluur heeft geslagen ,
179-1|Waarnaar elk kind om 't zeerst verlangt .
180-1|Daarna hebt gij een uur gelezen van het model van een braven jongen , [ @alt zo zoo ] braaf , [ @alt zo zoo ] zoet , [ @alt zo zoo ] gehoorzaam , [ @alt zo zoo ] knap en [ @alt zo zoo ] goedleersch , dat gij hem met [ @alt plezier pleizier ] een paar blauwe [ @alt ogen oogen ] zoudt slaan , als gij hem op straat ontmoette ; of , indien gij al wat verder zijt , de levensschets van een onbegrijpelijk groot man , wien na te volgen u pedant en wanhopig toeschijnt , en door welke levensschets kunstiglijk een samenspraak is heengevlochten van knapen en meisjes , voor wie gij ook al geen de minste sympathie gevoelt , al " staan zij ook waarlijk verbaasd over de ontzettende kundigheden van [ @alt ~die~dien dien ] man , " daar vader Eelhart of Braafmoed van verhaalt .
180-2|Het volgende uur hebt gij geschreven ; naar een mooi exempel ; als bijv. , [ @alt zo zoo ] gij groot schrijft , het woord wederwaardigheid , opmerkelijk door twee moeilijke W's , zonder aandikken bijna niet goed te krijgen , zevenmaal ; of indien gij klein schrijft , vijftien maal , achtmaal op , en zevenmaal [ @alt tussen tusschen ] de lijn : Voorzichtigheid is de moeder der wijsheid ; bij welke gelegenheid gij in twee regels het lidwoord der hebt overgeslagen , wat tengevolge van de laatste lettergreep van het woord moeder zeer licht gebeuren kon , en eenmaal voorwijzigheid in plaats van voorzichtigheid hebt gezet , welke omstandigheden , [ @alt zo zoo ] ieder op zichzelf als in onderling verband , u [ @alt enigszins eenigszins ] angstig doen denken aan het uur , waarop de [ @alt kritiek critiek ] des meesters haar uitspraak zal komen doen .
180-3|Om niet te spreken dat gij gekweld zijt geweest met een [ @alt linkse linksche ] pen , ontelbare haren in [ @alt ~de~den den ] inkt , een klad of drie , met kunstenaars achteloosheid over uw schrijfboek verspreid , en de onverbiddelijke wet dat gij maar tweemaal uw pen op mocht steken om ze te laten vermaken , door een ondermeester , die even [ @alt zo zoo ] ver is in die kunst als gij in 't schrijven .
180-4|Nu komt het rekenboek .
180-5|Ik heb het lang laten wachten , lieve lezer ; maar het was uit wraak , omdat het voor mij [ @alt zo zoo ] dikwijls te vroeg is gekomen .
180-6|Nu komt het rekenboek .
180-7|Merk op , dat gij in [ @alt ~de~den den ] loop van [ @alt ~de~den den ] morgen tweemaal op 't bord zijt geschreven : eens , omdat gij met uw rechter buurman een verdacht gefluister hebt aangevangen , dat evenwel over niets liep dan over [ @alt goedkope goedkoope ] ballen in de Wijde Appelaarsteeg , en eens , omdat gij aan uw linker dito een albasten knikker ( gezegd alikas ) hebt laten zien , zonder een [ @alt enig eenig ] rood aartje , van welk delict het corpus u is ontnomen , tegen de pijnlijke onzekerheid of gij het ooit terug zult zien .
180-8|Vat dit alles te zamen , en sla dan uw rekenboek op , dat u sart met de 13de som , waarin u , om u of 't ware te tantaliseeren , met de grootste koelbloedigheid een mooie voorstelling gedaan wordt van vijf jongens , zegge vijf , die te zamen zouden knikkeren , en waarvan de [ @alt ene eene ] bij [ @alt ~de~den den ] aanvang van 't spel bezat 20 , zegge 20 , knikkers , de tweede 30 , de derde 50 , de vierde - neen , het is niet uit te houden ! de tranen komen er u bij in de [ @alt ogen oogen ] ; maar daar zit gij , voor nog een geheel uur , en dan nog wel te cijferen .
180-9|- Waarlijk ik houd het er voor , dat de meeste rekenboekmakers afstammelingen van koning Herodes zijn !
181-1|Uit al wat ik tot nog toe in het midden heb gebracht , zal zonneklaar blijken , dat de school de plaats niet is om het kinderlijk gemoed te doen [ @alt overstromen overstroomen ] van het besef van geluk en genot .
181-2|Ik geloof niet dat het denkbeeld daarvan ooit onder [ @alt enig eenig ] blond of bruin kinderhaar is opgekomen .
181-3|Neen , neen ! de school is [ @alt zo zoo ] goed als zij zijn kan .
181-4|De school wordt , naar de nieuwste verordeningen , [ @alt zo zoo ] aangenaam en dragelijk mogelijk gemaakt .
181-5|Maar [ @alt ~haar~hare hare ] genoegens zijn ten hoogste negatief .
181-6|De school blijft altijd iets van het gevangenisachtige , en de meester , met en benevens al de ondermeesters iets van het vogelverschrikkende behouden .
181-7|Dat gezegde van Van Alphen :
182-1|Mijn [ @alt leren leeren ] is spelen
183-1|wil er bij niet één kind in , zelfs niet bij de vlijtigste .
183-2|Ik verbeeld mij nog al onder de vlijtigste behoord te hebben ; maar toch , wanneer mijn vader of moeder mij de eer aandeed van aan mijn ooms en tantes te vertellen dat ik altijd blij was als de [ @alt vakantie vacantie ] uit was , kwam mijn [ @alt ganse gansche ] gemoed tegen dat edel denkbeeld ( dat mij [ @alt ondertussen ondertusschen ] vrij dweepachtig voorkwam ) op , en ik heb jaren [ @alt nodig noodig ] gehad om zekere angstige schuwheid voor mijn respectieve meesters te [ @alt leren leeren ] overwinnen .
183-3|Ook zijn er , in weerwil van de verbeterde leerwijze , nog altijd onder , die een kind , al is het niet van de bloohartigste , als electriseeren .
184-1|Ja , lieve vrienden ! laten wij deze bladzijde voor alle vliegeroplaters en soldaatjespelers verbergen en verstoppen ; maar laten wij het bekennen : daar zijn Kinderrampen !
1-1|FERDINAND HUYCK
7-1|Amsterdam , [ @alt ~de~den den ] ... .
8-1|Ik weet niet , of gij van nabij bekend zijt geweest met de oude Juffrouw Stauffacher , die nu ruim twaalf jaren geleden in [ @alt ~de~den den ] ouderdom van ongeveer drieëntachtig jaren hier ter stede ontslapen is : [ @alt zo zoo ] niet , acht ik zulks uiterst jammer voor iemand als gij , die een liefhebber zijt van onderzoek te doen naar min bekende bijzonderheden , het leven , het karakter , of de lotgevallen betreffende van vermaarde personen ; want zij was een levend repertorium van dergelijke aardigheden .
8-2|Ofschoon [ @alt zelf zelve ] , voor [ @alt zoverre zooverre ] mij bewust is , nooit [ @alt enige eenige ] buitengewone avonturen hebbende gehad , was zij , door de omstandigheden van haar levensloop , in betrekking geweest met een groot aantal van die personaadjes , welke zich in de vorige eeuw in verschillende opzichten vermaardheid hebben verworven : velen hunner had zij zelfs van nabij gekend .
11-1|zegt La Fontaine ; en zij had een uitmuntend geheugen .
11-2|Zij was tegenwoordig geweest , toen Voltaire in [ @alt ~de~den den ] schouwburg bekroond werd , en had Lodewijk XV zien uitrijden met Madame Dubarry : zij had Necker zijn financieel stelsel [ @alt horen hooren ] ontwikkelen en [ @alt ~de~den den ] Graaf de Saint-Germain het toilet beschrijven van de keizerin Helena en de inneming van Akkaron door Richard Leeuwenhart .
11-3|Er was , in Frankrijk vooral , bijna geen adellijke familie , waarvan zij niet de vertakkingen en opvolging kende , [ @alt zo zoo ] goed en beter misschien dan die van haar eigen geslacht ; ( want ik heb nooit kunnen uitvorschen , of zij van [ @alt ~de~den den ] medestichter der [ @alt Zwitserse Zwitsersche ] vrijheid al dan niet vermeende af te stammen ) en zij ware in staat geweest aan de Pseudo-Marquise de Créqui menige dwaling aan te wijzen in de gedenkschriften , die op haar naam zijn uitgevent .
11-4|Zij kende ook al de kleine anecdoten , die omtrent de merkwaardige personen van het [ @alt Franse Fransche ] hof te boek gesteld zijn ; en menige daarbij , die niet gedrukt staat , en welke zij onder vier [ @alt ogen oogen ] aan de uitverkorene vrienden met [ @alt zoveel zooveel ] bijzonderheden en locale kleur wist te vertellen , dat men aan de echtheid daarvan niet dorst twijfelen , en dikwijls overtuigd bleef , dat zij hetgeen zij mededeelde had bijgewoond of althans uit de eerste hand vernomen .
11-5|Wat onze [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] familiën betreft , hoewel zij ruim vijftig jaren hier af en toe had doorgebracht , was zij daarmede wel eens in de war : niet , dat men haar ooit op misslagen betrapte , wanneer het de afkomst of vermaagschapping gold ; maar zij was , gelijk zulks bij oude lieden meer het geval is , op het laatst van haar leven altijd geneigd , een geslacht te verspringen : [ @alt zodat zoodat ] zij mij en [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt tijdgenoten tijdgenooten ] tot de zonen onzer grootvaders en de broeders onzer tantes verhief , 't is waar , dat een glimlach van hem , wien de misslag gold , doorgaans genoeg was , om haar te herinneren , dat zij zich vergiste , en om tot rectificatie aanleiding te geven .
12-1|Gij moet echter niet denken , dat zij [ @alt gene geene ] andere verdiensten bezat als die van veel gezien en opgemerkt te hebben : - hoewel ook deze minder algemeen gevonden wordt dan men wel denken zoude .
12-2|Zij paarde aan een gezond oordeel veel solide kennis , en was in de gelegenheid geweest , daarvan voor haar [ @alt zelf zelve ] en voor anderen een nuttig gebruik te maken .
12-3|Ettelijke jonge dames uit onze aanzienlijkste huizen waren aan haar onderwijs en leiding toevertrouwd geweest : en menig verdienstelijk staatsman of geleerde , thans in [ @alt hoge hooge ] betrekking geplaatst , getuigt nog heden van het nut , dat hij als jongeling uit haar omgang of lessen getrokken heeft .
12-4|En bij die verstandelijke gaven voegde zij , - in weêrwil van haar vroegere bekendheid met vrijgeesten en filosofen , met kwakzalvers en roués , in weêrwil zelfs van het zwak , dat haar was bijgebleven voor verscheidene geschriften , die men thans uit de boekerij [ @alt ener eener ] vrouw verbannen zoude , - een vromen , godsdienstigen zin : en haar werken [ @alt zowel zoowel ] als haar woorden getuigden , dat haar geloof vast was en op een onwankelbaren grondslag gebouwd .
13-1|Haar karakter was vrolijk en opgeruimd : en tot haar einde toe bleef haar het levendige , ja , ik zoû zeggen , het kinderlijke van een jong meisje bij .
13-2|Vandaar dat zij zich [ @alt soms somtijds ] op een kluchtige wijze recht boos kon maken : bij voorbeeld , wanneer zij iets gelezen of gehoord had , dat niet strookte met hetgeen zij begreep en volhield waar te zijn : of wanneer iemand een regel uit een dichtwerk verkeerd aanhaalde , of [ @alt ~die~dien dien ] niet aan [ @alt de den ] [ @alt rechte rechten ] maker toeschreef , of wel zijn onkunde aantoonde omtrent het juiste getal kinderen , door Lodewijk XIV bij Mevrouw de Montespan verwekt .
13-3|Maar de lieden , op wie zij het voornamelijk geladen had , waren onze [ @alt hedendaagse hedendaagsche ] boekverkoopers , met hun flikkerende stereotypen , hun miniatuur-uitgaven en hun [ @alt complete compleete ] werken in een deel .
13-4|Zij nam het zeer kwalijk , dat men aan oude lieden , wier gezicht begon te verzwakken , en die toch buiten lectuur weinig anderen troost konden vinden , juist die [ @alt enige eenige ] uitspanning [ @alt zo zoo ] moeilijk maakte .
13-5|Zij bleef dus de 4e edities voorstaan : en , behalve [ @alt ~de~den den ] huisbijbel , kon men ook doorgaans op haar tafel een Cats in dat formaat aantreffen , of wel de fraaiste en duidelijkste uitgaven der [ @alt Franse Fransche ] puikdichters .
13-6|Ook met onze [ @alt hedendaagse hedendaagsche ] muziek kon zij het maar niet vinden : zij haalde de schouders op bij de roulades en fioritures , die tegenwoordig bij geen aria ontbreken : en beweerde dat men alle lieflijkheid , alle gevoel had verbannen en opgeöfferd aan de zucht om te schitteren en moeilijkheden te overwinnen ; terwijl daar-en-tegen , gelijk zij volhield , de muziek , die men in [ @alt ~haar~hare hare ] jeugd maakte , tot het hart sprak en verstaanbaar was , en tot bewijs van haar stelling gebeurde het wel eens , dat zij [ @alt ~de~den den ] redetwist besloot door met een nog vaste en zuivere , hoewel verzwakte stem , een aria uit Blaise et Babet of Les trois Fermiers te zingen , of liedjes te neuriën , welke zij van haar grootmoeder gehoord had , en die dus , behalve de overige verdiensten , ook die der nieuwheid bezaten ; - voor [ @alt zoverre zooverre ] immers in de muziek [ @alt hoge hooge ] oudheid het nieuwste is dat men [ @alt horen hooren ] kan .
14-1|Haar huishouding bestond uit twee oude meiden en een kat : maar er was geen papegaai , die de [ @alt mensen menschen ] met zijn dom gesnater in de rede viel ; noch kanarievogel , die alle conversatie met zijn schel gezang onmogelijk maakte .
14-2|Ik herinner mij echter , dat zij [ @alt ~lange~langen langen ] tijd een goudvink bezat , die twee of drie van haar lievelingsdeuntjes floot ; maar het was een welopgevoede muziekant , die zich , even als alle verdienstelijke virtuosen , niet [ @alt horen hooren ] liet , tenzij hij eerst [ @alt enige eenige ] malen daartoe was aangespoord .
15-1|Wat de kat betreft , het was geen oude , dikke , logge , vetgemeste pannelikker , [ @alt zoals zooals ] men die gewoonlijk bij bejaarde vrijsters plaatst , die [ @alt ~de~den den ] dag doorbracht met op een kussen te slapen en met de lekkerste beetjes gevoed werd ; maar het was een jong vlug , geestig diertje , met een glinsterende zwarte vacht , en een uitzicht , [ @alt zo zoo ] schrander en vernuftig als dat van [ @alt ~de~den den ] wijdberoemden kater Murr kan geweest zijn : en zijn meesteres bedierf hem volstrekt niet , maar behandelde hem gelijk men een dartel spelend kind doet , aan hetwelk men gepaste toegevendheid bewijst , doch dat men tevens in ontzag weet te houden .
15-2|Het was een lust om te zien , hoe aardig ons poesje uren lang met het kluwgaren van zijn meesteres of met [ @alt ~de~den den ] rotting of de handschoenen van [ @alt ~de~den den ] bezoeker wist te spelen en welk een pret het vond in dergelijke vermaken : hoe het over [ @alt ~de~den den ] schoorsteenmantel , [ @alt tussen tusschen ] al de flacons , kopjes en vaasjes door , heen en weder liep , zonder iets aan te raken , laat staan te beschadigen ; het zoû de kunstenaren , die op eieren danst , beschaamd hebben gemaakt .
15-3|Men kon dus met een gerust geweten , en zonder beschuldigd te worden van zich aan vleierij over te geven , met de lofspraken instemmen , welke Mejuffrouw Stauffacher aan haar lieveling gaf , en ook gaarne had , dat er door anderen aan gegeven werden .
15-4|Ik zal hier nog bijvoegen , dat poes geen legaat heeft gehad : de goede juffrouw wist wel , dat het , ook na haar dood en [ @alt zo zoo ] lang haar beide oude getrouwe dienstmaagden leefden , aan niets gebrek zoû hebben .
16-1|Maar gij zult mij vragen , wat u dit alles aangaat , en waarom ik u uwen tijd ontroof , door u over de kunstjes van de poes mijner oude vriendin te onderhouden ?
16-2|Ik zal er u openhartig de reden van zeggen : het is mij , uit hetgeen ik [ @alt zo zoo ] dagelijks lees , genoegzaam gebleken , dat het door alle schrijvers van naam en gezag als een [ @alt vereiste vereischte ] wordt aangemerkt , nimmer terstond plomp weg met de deur in huis te vallen : maar eerst [ @alt enige eenige ] omschrijving en inleiding te bezigen , bestemd om de nieuwsgierigheid te prikkelen en voorts ongeveer dezelfde dienst te doen , welke de pastijtjes en croquettes bewijzen wanneer zij het gebraad voorafgaan .
17-1|Het voorbeeld dier doorluchtige schrijvers wilde ik volgen , en u daarom met Mejuffrouw Stauffacher en haar alentours bekend maken , alvorens ik er toe overging om u het onderhoud te verhalen , hetwelk ik eens met haar had en waaraan dit geschrijf zijn oorsprong verschuldigd is .
18-1|Het was op een voorjaars-achtermiddag : ik had , gelijk ik meermalen deed , wanneer beroepsbezigheden mij in de stad hielden , het middagmaal bij haar genomen en zat , in afwachting der koffie , tegen-over haar voor het open raam een pijp te [ @alt roken rooken ] , waartoe zij mij altijd aanspoorde , er bijvoegende , dat de tabakslucht zulke aangename herinneringen bij haar opwekte , [ @alt terwijl dewijl ] zij dan aan haar vader dacht , die kapitein bij het Regiment Waldeck was geweest , en die [ @alt zoveel zooveel ] van [ @alt roken rooken ] hield , dat hij de pijp zelfs niet uit [ @alt ~de~den den ] mond nam , wanneer hij een schoon hemd aantrok .
18-2|De oude Juffrouw zat over mij , de een weinig van de jicht gezwollen voeten op een met groen baai overtrokken bankje houdende , en knorde van tijd tot tijd op de [ @alt nieuwerwetse nieuwerwetsche ] filtreerkannen en de koffie , die niet lekken wilde .
18-3|De kat was op de tafel gesprongen en vermaakte zich met [ @alt ~de~den den ] sleutelbos , die aan het tinnen koffietrommeltje hing : een uitspanning , welke zij nu en dan staakte om naar buiten te zien en aan de vogeltjes , die [ @alt ~de~den den ] pereboom voor het raam op en af vlogen , een blik toe te werpen , die [ @alt zo zoo ] veel aanduidde , als dat , indien zij het fatsoenshalve niet liet , zij wel eens jacht op hen zoude willen maken .
19-1|Wij hadden een poos stilzwijgend over elkander gezeten , in die aangename , rustige gemoedsgesteldheid , welke [ @alt zo zoo ] bevorderlijk is aan de goede spijsvertering , en waarin men , zonder de hersens met [ @alt enig eenig ] bepaald onderwerp te vermoeien , de schakel der gedachten volgt , die zich van [ @alt zelf zelve ] ongezocht in het brein ontwikkelen .
19-2|Ik recapituleerde bij mij [ @alt zelf zelven ] hetgeen zij mij aan [ @alt ~de~den den ] [ @alt dis disch ] had verteld , betreffende de misslagen en logens voorkomende in zekere onlangs uitgekomene gedenkschriften , welke ik haar geleend had , en die mij in de gelegenheid hadden gesteld , opnieuw haar zaakkennis en geheugen op te merken .
20-1|" Weet gij , wat mij verwondert ? " [ @alt zei zeide ] ik eindelijk , uit mijn mijmering ontwakende .
21-1|" Wat ?
21-2|- Dat ik niet liever de koffie kook , gelijk ik vroeger placht te doen , dan een filtreerkan te gebruiken ?
21-3|- Gij hebt volkomen gelijk . "
22-1|" Neen , lieve vriendin !
22-2|Ik heb niets betreffende uw koffie aan te merken , die reeds zulke aangename geuren begint te verspreiden , dat , naar mijn overtuiging , het plechtig [ @alt ogenblik oogenblik ] van inschenken niet ver meer verwijderd kan zijn ; maar ik wilde u mijn bevreemding te kennen geven , dat iemand , die [ @alt zoveel zooveel ] gezien en gehoord heeft , waarvan wij ons niet dan door [ @alt valse valsche ] of gedeeltelijke opgaven een denkbeeld kunnen maken , die zulk een uitmuntend geheugen heeft , en de pen bovendien [ @alt zo zoo ] goed te [ @alt hanteren hanteeren ] weet als gij , er nimmer aan gedacht heeft , [ @alt zelf zelve ] eens gedenkschriften te schrijven . "
23-1|" In waarheid , mijn beste P ... .! ik heb in mijn vroegere betrekkingen wel wat anders te doen gehad als memoriën te schrijven : en op mijn jaren betaamt het eer , dat men zich met de toekomst , dan met het verledene bezig houde . "
24-1|" Nu ja !
24-2|- Maar nu doet gij zulk een [ @alt grote grooten ] sprong .
24-3|[ @alt Zo Zoo ] gij op uw vijftigste jaar begonnen waart , zoudt gij ruim [ @alt ~de~den den ] tijd hebben gehad , [ @alt enige eenige ] [ @alt boekdelen boekdeelen ] te vullen . "
25-1|" Hoor ! ik heb nooit verlangd , mij een naam te maken : en al wat ik begeer is , na mijn dood vergeten te worden . "
26-1|" Foei !
26-2|Gij weet te goed , dat er [ @alt mensen menschen ] genoeg zullen zijn , bij wie gij in gezegend aandenken zult blijven : en het zoû u zelfs leed doen te denken , dat die u vergeten [ @alt kunnen konnen ] . "
27-1|" Kom ! kom ! gekheid !
27-2|Gij weet wel , dat ik het in [ @alt ~die~dien dien ] zin niet meen ; maar wil ik u eens zeggen , waarom het dwaas in mij zoû geweest zijn , als schrijfster op te treden ?
27-3|- [ @alt Zo Zoo ] als gij mij nu kent , houdt gij er van , mij te [ @alt horen hooren ] keuvelen en [ @alt soms somtijds ] misschien wat doorslaan : en later als ik dood ben , zult gij , vertrouw ik , wel eens aan de oude Juffrouw denken , als aan iemand , die nog al wat van [ @alt de den ] [ @alt oude ouden ] tijd wist te vertellen ; en mogelijk gebeurt het , dat gij nu en dan aan [ @alt ~dezen~deze dezen ] of genen , die verkeerd onderricht is ; toevoegt , hoe Juffrouw Stauffacher , die het wel wist , dat verhaalde ; maar [ @alt zo zoo ] ik gedenkschriften had uitgegeven , dan ware ik niet langer de oude Juffrouw meer , die men op haar woord geloofde , maar een schrijfster ; die elk het recht zoude hebben met aanmerkingen en kritieken op 't lijf te vallen .
27-4|- Spreek mij niet tegen , " vervolgde zij , ziende , dat ik het hoofd schudde , als iemand , die niet overtuigd is : " ik weet het beter : - en dit ware niet alles ; maar ik zoû geen genoeglijk uur meer met u of mijn andere goede vrienden hebben .
27-5|Thans mag ik u nog de [ @alt ene eene ] of andere anecdote vertellen , die gij tien of meermalen gehoord hebt ; maar waar gij de beleefdheid hebt naar te luisteren , als of zij u geheel nieuw voorkwam ; - maar stond die eens gedrukt , dan zoû ik immers [ @alt ~de~den den ] mond niet meer durven opendoen om over oude zaken te praten , uit vrees , dat iemand mij op mijn boterham zoû geven : " ja ! dat hebben wij gelezen bladz .
27-8|En dan is er nog iets : ik heb met heel wat rare potentaten en stoethaspels omgegaan , en hen in hun dagelijks bedrijf gezien : en ofschoon ik er géén kwaad in zie , over hen te praten , en het zelfs gaarne doe , [ @alt zo zoo ] heb ik er nooit van gehouden , om datgene publiek te maken , wat tot het private leven van personen behoort .
27-9|Het komt mij [ @alt altijd altoos ] voor , dat noch Necker , noch Delille , noch Madame Du Deffant , zich in [ @alt ~mijn~mijne mijne ] tegenwoordigheid [ @alt zo zoo ] zouden hebben uitgelaten als zij deden , wanneer zij vermoed hadden , dat ik [ @alt ~hun~hunne hunne ] gezegden later openbaar zoude maken .
27-10|Er is iets heiligs , naar mijn oordeel , in een gemeenzaam onderhoud : en daarvan mag geen misbruik gemaakt worden . "
28-1|" Dat ben ik niet met u eens .
28-2|Beroemde mannen [ @alt behoren behooren ] tot de nakomelingschap , en zij zijn er zelfs over 't geheel mede gestreeld , wanneer men aan hetgeen zij gezegd of gesproken hebben waarde genoeg hecht om het bekend te maken : zelfs dan , als het hun niet tot eer verstrekt .
28-3|Zij hebben allen een weinig van de ijdelheid van Herostratus weg , en wanneer men slechts van hen spreekt , kan het hun minder schelen , hoe . "
29-1|" Ieder heeft [ @alt ~zijn~zijne zijne ] inzichten ; maar ik heb mij niet geroepen geacht , om iets te doen , waar mijn gevoel tegen opkwam . "
30-1|" Dan is het jammer , dat gij geen roman geschreven hebt , waar gij uw kennissen met verandering van naam , tijd , enz. in te pas had gebracht . "
31-1|" Mijn lieve P. ! gij vergeet , dat die kleine bijzonderheden , die thans aan u en anderen belangrijk voorkomen , omdat zij belangrijke personen betreffen , of wel omdat ik er [ @alt zelf zelve ] in gemoeid ben , al haar aardigheid zouden missen , indien zij betrekking hadden op onbekenden .
31-2|Er zijn zeer weinige [ @alt zogenaamde zoogenaamde ] vernuftige gezegden , zeer weinige merkwaardige voorvallen , die hun waarde niet [ @alt grotendeels grootendeels ] [ @alt ontlenen ontleenen ] aan de namen , die er mede gemoeid zijn .
31-3|Zoû iemand zich b.v. de moeite ooit getroost hebben om de [ @alt zouteloze zoutelooze ] kwinkslagen op te [ @alt tekenen teekenen ] of na te schrijven , die men aan Cicero toekent , indien gij of ik die gezegd hadden ?
31-4|- En echter vinden wij die in al de schoolboeken .
32-1|" Ik beken gaarne , dat gij dagelijks betere dingen voortbrengt , dan al wat wij van [ @alt ~die~dien dien ] aard in de klassieke oudheid aantreffen : en juist daarom verbeeld ik mij , dat gij , gebruik makende van de bouwstoffen die gij hebt , een zeer onderhoudend boek zoudt hebben kunnen schrijven .
33-1|" 't Is mogelijk : ik heb het nooit beproefd : en in [ @alt alle allen ] [ @alt gevallen gevalle ] weet ik niet , of het mij gelukt zoû zijn langs [ @alt ~de~den den ] door u aangewezen weg .
33-2|Want het is niet genoeg steen en kalk te hebben , men moet ook de bekwaamheid bezitten van die aan-een te voegen , indien men er een huis van wil bouwen : en al heb ik nog zulk een voorraad anecdoten en grappen , ik diende een lijst te hebben om die in te plaatsen ; want gij zoudt toch niet [ @alt begeren begeeren ] , dat ik een boek schreef alleen om de [ @alt mensen menschen ] aan 't lachen te maken : en er diende toch wel een zekere zedeleer bij te komen . "
34-1|" Hm ! " [ @alt zei zeide ] ik , glimlachende : " die zedeleer van de romans ! "
35-1|" Ja ! ik weet wel , dat men daar tegenwoordig niet meer om geeft : en dat althans de [ @alt Franse Fransche ] boeken van [ @alt ~die~dien dien ] aard zijn , dat men zich bijna schaamt , die gelezen te hebben ; nu - voor mijn part , ik lees ze niet : ik hou mij bij 't oude . "
36-1|" Er valt zeker niet veel op te roemen " [ @alt zei zeide ] ik , mij vermakende met de drift , waarmede zij sprak : " maar , " vervolgde ik , haar willende plagen door een van haar lievelingsschrijvers aan te vallen : " daar is Fielding , met wien gij nog al ophebt : die is dan toch ook niet bij uitstek [ @alt kies kiesch ] in zijn [ @alt tonelen tooneelen ] . "
37-1|" Dat weet ik wel , en ik zoû u ook niet zeggen , dat gij Tom Jones aan uw dochter ter lezing moest geven ; maar indien gij beweert , dat het boek geen goede zedeleer heeft , dan zeg ik , dat gij het nooit met aandacht gelezen hebt .
37-2|Indien Fielding zijn held nu en dan laat struikelen , en daardoor in de noodzakelijkheid vervalt van beschrijvingen te geven , waar sommigen zich aan ergeren , dan dient hij zijn lezer later het tegengift voor , door hem de rampzalige gevolgen aan te [ @alt tonen toonen ] , die onvermijdelijk uit het inwilligen onzer verkeerde neigingen ontstaan : daarom acht ik het boek [ @alt zo zoo ] hoog , omdat het bestendig strekkende is , om de [ @alt grote groote ] en nooit genoeg herhaalde waarheid te verkondigen , dat het kwade altijd zijn meester loont . "
38-1|" Ziedaar een waarheid , lieve Juffrouw ! die [ @alt zo zoo ] oudbakken is , dat men er aan begint te twijfelen : en , rechtuit gezegd , ik behoor onder die twijfelaars ; want wordt niet door de stelling , dat deugd en misdrijf beide reeds hier op aarde vergolden worden , de leer der vergelding hier namaals merkelijk verzwakt ?
38-2|- En leert ons [ @alt ene eene ] , misschien ook wat oudbakken , ondervinding niet , dat de [ @alt boze booze ] dikwijls , ongestoord , de rijkste zegeningen geniet , terwijl de brave in armoede en ellende zucht en met allerlei tegenspoeden te kampen heeft ? "
39-1|" Tot op zekere hoogte geef ik dit toe ; maar ik verzoek u , wel op te letten , dat ik geenszins beweerd heb , dat het goede [ @alt zowel zoowel ] als het kwade hier beneden beloond of gestraft wordt in [ @alt ~de~den den ] zin , [ @alt ~die~dien dien ] gij er aan hecht : - verre van [ @alt ~die~dien dien ] : dat geschiedt eerst in een volgend leven ; maar alleen , dat elke daad , die wij verrichten , haar natuurlijke , onvermijdelijke gevolgen met zich brengt , die [ @alt soms somtijds ] , wel is waar , geheel anders zijn , dan men die zich voorstelt ; maar die niet-te-min leerzaam zijn en blijven voor [ @alt de den ] [ @alt opmerkzame opmerkzamen ] beschouwer .
39-2|Het moge [ @alt ~de~den den ] [ @alt boze booze ] - want ik wil uw [ @alt redenering redeneering ] eens volgen ; ofschoon ik anders niet houde van die peremptoire manier om de [ @alt mensen menschen ] in twee [ @alt delen deelen ] te scheiden , [ @alt ~goeden~goede goeden ] en slechten ; - ik heb nooit zulk een volslagen schelm gekend , of hij had ook zijn goede zijde : en de beste [ @alt mens mensch ] daar-en-tegen zondigt ook nog dagelijks - het moge , [ @alt zo zoo ] als ik [ @alt zei zeide ] , [ @alt ~de~den den ] [ @alt boze booze ] welgaan : hij moge zelfs de stem van het geweten smoren ( 't geen ik ook al met geloof , want daar is poes ; die kan ik het altijd aanzien als zij gesnoept heeft , aan de schuwe en verlegene houding die zij dan aanneemt : en [ @alt zo zoo ] poes een conscientie heeft , dan heeft een [ @alt mens mensch ] er een à plus forte raison ) ; maar het gedane kwaad zal niet-te-min gevolgen hebben , die hem , soms na jaren en op 't onverwachtst , voor 't aangezicht zullen springen en lastige [ @alt ogenblikken oogenblikken ] bezorgen .
39-3|Met het goede , dat men verricht , is het , of liever , schijnt het niet volkomen [ @alt zo zoo ] gelegen ; maar , behalve dat zich bij het beste dat wij verrichten altijd iets menschelijks paart , en wij eigentlijk niets wezentlijks goeds kunnen uitrichten , maar altijd , als onnutte dienstknechten , zeer achterlijk blijven , [ @alt zo zoo ] leert ons de ondervinding , dat men het goede om zich zelf moet doen en niet om het loon , dat er uit voortkomt , en dat miskenning , ondankbaarheid , terugzetting , enz. er menigmalen de gevolgen van zijn .
39-4|Nog meer : men kan wel dadelijk bepalen , en men doet het ook genoeg , welke daad verkeerd is geweest ; maar evenmin als men de [ @alt drijfveren drijfveeren ] kent , welke iemand tot zondigen aangezet hebben en hem tot verschoning kunnen strekken , evenmin kan men beöordeelen , of de ogenschijnlijk goede daden altijd even zuiver in haar oorsprong zijn : en of die [ @alt zogenaamde zoogenaamde ] lijdende deugd haar tegenspoeden niet veelal aan zich [ @alt zelf zelve ] te wijten heeft .
39-5|Ik voor mij geloof niet aan die heel brave lieden , die tevens [ @alt zo zoo ] heel ellendig zijn : wanneer men hun geschiedenis wel kende , zoû men dikwijls vinden dat de rampen , waarmede zij te worstelen hebben , haar oorsprong hebben , in verkeerde , en vooral in domme streken , vroeger gepleegd . "
40-1|" Ik ben het in vele opzichten met u eens ; maar ik bid u , zeg het niet overluid ; want wat werd er van het medelijden en van de liefdadigheid , indien men zich gerechtigd achtte , elken behoeftige toe te voegen , dat hij door eigen schuld ongelukkig ware ? "
41-1|" Wel ! mij dunkt , dat hij daardoor juist een dubbele aanspraak op ons medelijden heeft . "
42-1|" Ja ; maar daar heeft hij weinig aan , [ @alt zo zoo ] er de liefdadigheid niet bij komt ; doch - om tot ons onderwerp terug te [ @alt keren keeren ] .
42-2|Gij zoudt dus denken , dat wanneer men haarklein iemands geschiedenis wist , men de bron der wederwaardigheden , die hem treffen , altijd daarin zoû kunnen terugvinden , even als men op een landkaart [ @alt ~de~den den ] oorsprong [ @alt ener eener ] rivier kan opsporen . "
43-1|" Hou wat , gij keert mijn stelling om : en dat is mis .
43-2|Even als de oorsprong , [ @alt ~die~dien dien ] gij zoekt , soms buiten de kaart gelegen zijn , even-zoo kan de aanleiding van een ramp , die ons treft , van buiten komen ; maar ik heb beweerd , dat elke daad , die wij verrichten , tot de minste onvoorzichtigheid toe , ons of onmiddellijk , of later , opbreekt , en dat elke levensgeschiedenis , mids naar waarheid geschreven , ons daarvan getuigenis geven zoude . "
44-1|" Nu ! ik zoû gaarne een [ @alt zodanige zoodanige ] geschiedenis zien . "
45-1|" Ik zoû gemakkelijk aan uw verlangen kunnen voldoen : wilt gij de goedheid hebben , even aan de schel te trekken . "
46-1|De meid kwam .
46-2|" Fremmetje ! " [ @alt zei zeide ] Mejuffrouw Stauffacher , haar [ @alt ~de~den den ] Sleutelring gevende : " ga eens op de boven-achterkamer .
46-3|In de tweede kast van het raam af , op de vijfde plank van onderen af , ligt een pakket , met rood band omwonden : haal mij dat eens hier : maar denk er aan , de knippen te sluiten , als gij de kast weer dicht-doet : en neem het koffiegoed maar weg : Mijn Heer drinkt toch niet meer . "
47-1|" Ziehier , " vervolgde zij , toen zij het gevraagde uit de handen der dienstmaagd bekomen had , " de geschiedenis , waar ik u van sprak .
47-2|Hij , die de hoofdpersoon er van uitmaakt , beging een kleine , zeer verschoonbare onvoorzichtigheid , die voor hem een bron was van verdrietelijkheden en ongenoegen : anderen , daarin voorkomende , begingen [ @alt grotere grootere ] dwaasheden ; en ook zij moesten er de gevolgen van dragen . "
48-1|" En - de geschiedenis van de geschiedenis ? "
49-1|" Gij weet , dat ik vroegere jaren [ @alt ~enigen~enige eenigen ] tijd bij de familie A. als gouvernante heb doorgebracht .
49-2|Wij zagen dikwijls [ @alt ~de~den den ] Heer X. , die aan het hoofd stond van een bloeiend huis van negotie .
49-3|Hij was daarbij een groot minnaar en voorstander der letterkunde en hield er veel van , met mij over de daartoe betrekkelijke onderwerpen te [ @alt redeneren redeneeren ] .
49-4|Eens dat wij van romans spraken en ik mij ergerde over het onwaarschijnlijke der meeste voorvallen , die ons in dat slag van werken worden [ @alt opgedist opgedischt ] : " où trouvera-t-on le romanesque , si ce n'est dans les romans , " vroeg hij lachende .
49-5|" Ja ! " [ @alt zei zeide ] ik : " dat is even als de boef , die vroeg , waar de [ @alt valse valsche ] [ @alt eden eeden ] toe dienden , als men ze niet gebruiken mocht ? " - " Maar , " vervolgde hij : " ik beweer , dat vele dingen , die ons in het [ @alt dagelijks dagelijksch ] leven gebeuren , [ @alt zo zoo ] vreemd , toevallig of zonderbaar zijn , dat zij , in een roman vermeld , met [ @alt ~de~den den ] naam van onwaarschijnlijkheden zouden bestempeld worden . "
50-1|" Le vrai peut quelquefois n' être pas vraisemblable , " [ @alt zei zeide ] ik , maar voegde er bij , dat het niet om een enkele onwaarschijnlijkheid , maar om de opeenstapeling van onwaarschijnlijkheden was , dat ik de meeste romans veroordeelde .
50-2|" Nu ! " [ @alt zei zeide ] hij : " [ @alt zo zoo ] ik op uw discretie staat kon maken , zoû ik u een handschrift kunnen doen zien , [ @alt enige eenige ] voorvallen behelzende , die mijn eigen grootvader zijn overkomen , en waarin [ @alt zovele zoovele ] toevalligheden en vreemde ontmoetingen voorkomen , als men die naauwlijks in een roman zoû aantreffen . "
50-3|- Ik betuigde hem mijn verlangen om dat handschrift te lezen : hij voldeed aan mijn wensen , en ik moest hem , na de lezing , toestemmen , dat hij de waarheid gesproken had .
50-4|Ik verzocht hem afschrift er van te mogen nemen .
50-5|" Daar heb ik niet tegen , " [ @alt zei zeide ] hij : " op voorwaarde , dat gij het aan niemand laat lezen , althans in de eerste veertig jaren niet ; want er zijn te veel personen in gemoeid , wier kinderen of kleinkinderen nog leven .
50-6|Wat later gebeurt , kan mij niet schelen : al wil men het uitgeven ; want dan zullen de daarin voorkomende portretten wel niet meer dan antiquiteiten zijn . "
51-1|" Ik beloofde zulks en deed nog meer : ik veranderde al de namen , ten einde niemand , die bij toeval het stuk in handen kreeg , zoû weten of het waar , dan wel verzonnen ware .
51-2|Nu zijn die veertig jaren om , en ik wil niet , dat men het na mijn dood onder [ @alt ~mijn~mijne mijne ] papieren vinde : men mocht eens denken , dat het eigen compositie ware .
51-3|Neem het dus en handel er meê naar welgevallen . "
52-1|Ik aanvaardde met gretigheid het aangeboden geschenk , en las het , [ @alt zodra zoodra ] ik te huis was , met belangstelling .
52-2|Of echter de veranderingen , welke het oorspronkelijke heeft ondergaan , zich alleen tot de namen bepaald hebben , en of Mejuffrouw Stauffacher er niet hier en daar een weinig uit haar eigen brein heeft [ @alt tussen tusschen ] gevoegd , wil ik niet beslissen .
52-3|Het laatste meen ik vooral daarom te moeten [ @alt geloven gelooven ] , omdat , schoon haar naauwgezetheid [ @alt zoverre zooverre ] is gegaan , dat zij alle jaartallen en data heeft weggelaten , er hier en daar , bij toespelingen op bekende gebeurtenissen , bij het schetsen van sommige zeden , gebruiken , kleederdrachten enz. , ja bij het doen van enkele aanhalingen , het een of ander voorkomt , dat mij toescheen niet tot het tijdvak , waarin het verhaalde voorvalt , maar iets vroeger of iets later te huis te [ @alt behoren behooren ] .
52-4|Ik had echter [ @alt gene geene ] gelegenheid Mejuffrouw Stauffacher deswege nader te onderhouden ; daar ik haar niet weder alleen aantrof , en zij kort daarop , tot bittere droefheid van haar vrienden , tot een beter leven werd opgeroepen .
53-1|Ik was het [ @alt gehele geheele ] Handschrift vergeten , toen het mij , dezer dagen , bij het opruimen van oude papieren onder de [ @alt ogen oogen ] kwam .
53-2|Bij de herlezing scheen het mij toe , dat wellicht diezelfde vreemde avonturen , met welker lezing ik mij vermaakt had , ook bij anderen [ @alt enig eenig ] belang zouden kunnen wekken , en dat , na verloop van [ @alt zo zoo ] vele jaren , [ @alt gene geene ] zwarigheid meer bestond , om de geschiedenis van [ @alt ~de~den den ] Heer Ferdinand Huyck ( gelijk hij door Mejuffrouw Stauffacher herdoopt is ) , wereldkundig te maken .
53-3|Daar uw naam echter meer dan de [ @alt ~mijn~mijne mijne ] in de letterkundige wereld bekend is , wend ik mij tot u , met de vraag of gij de peetschap over het papieren kind wilt op u nemen , overtuigd dat enz ... .
54-1|Uw vriend
56-1|Dat ik aan het verlangen van mijn vriend voldeed , blijkt uit de navolgende bladzijden .
56-2|Ik beken echter , dat ik niet [ @alt zo zoo ] volkomen gerust ben omtrent de echtheid van het werk , als mijn vriend schijnt te zijn .
56-3|Ook heb ik Mejuffrouw Stauffacher niet [ @alt zo zoo ] van nabij gekend als hij , en durf dus niet beslissen , of haar waarheidsliefde [ @alt zoverre zooverre ] ging , dat zij nooit knollen voor citroenen verkocht : en [ @alt soms somtijds ] rijst bij mij het vermoeden op , of zij , ondanks haar betuigingen van het tegendeel , niet eens in haar leven tot de verzoeking vervallen is van een roman te schrijven en , hoewel huiverig om [ @alt ~die~dien dien ] bij haar leven uit te geven , echter heeft willen zorgen , dat hij na haar dood het licht zage .
56-4|Wat hiervan zij , ik geef het boek [ @alt zo zoo ] als ik het ontvangen heb : en heb er niets aan veranderd , zelfs de spelling niet ; waaromtrent ik moet doen opmerken , dat Mejuffrouw Stauffacher overal de klanklooze e achter het onbepalend lidwoord en veelal ook achter de possessiva weglaat , tenzij wanneer het eerste een telwoord wordt of wanneer de laatsten bijzonderen nadruk [ @alt vereisen vereischen ] .
56-5|Zij schreef misschien niet volgens vaste regelen ; misschien meer dan zij [ @alt zelf zelve ] wist ; maar zij volgde in [ @alt alle allen ] [ @alt gevallen gevalle ] haar gehoor : en , voor [ @alt zoverre zooverre ] men schrijven moet gelijk men spreekt , geef ik haar daarin geen ongelijk .
60-1|Dikwijls , mijn kinderen ! wanneer wij na afloop van [ @alt ~de~den den ] avond-disch een naauwer kring om [ @alt ~de~den den ] haard sloten , en ik nog een laatste pijp stopte , terwijl uw lieve grootmoeder , half wakend , half slapend , nieuwe hieltjes aan de versletene kousjes der kleintjes breide , en een van u mij met een vleiende stem toeriep : " och , grootvader ! vertel ons nog eens wat van [ @alt ~de~den den ] Carnaval te Venetiën , of van [ @alt ~de~den den ] Landgraaf van Hessen , of van de Frankforter mis ! " heb ik aan uw nieuwsgierigheid voldaan en u [ @alt enige eenige ] der belangrijkste episoden verteld van die reis , welke ik als jongeling door [ @alt Duitsland Duitschland ] en Italiën deed : ja , [ @alt zo zoo ] menigmalen hebt gij naar het gepraat van [ @alt de den ] [ @alt oude ouden ] man geluisterd , dat gij op het laatst mijn ontmoetingen en wederwaardigheden [ @alt zo zoo ] goed en beter kendet dan ik zelf , en vaak , wanneer mijn door ouderdom [ @alt enigszins eenigszins ] verzwakt geheugen te kort schoot , mij de kleine bijzonderheden herinnerdet , welke tot aanvulling mijns verhaals moesten strekken .
60-2|Nimmer echter heeft een uwer mij ondervraagd betreffende hetgeen mij na mijn terugkomst van die [ @alt ~reize~reis~reizen reize ] overkomen is ; waarschijnlijk omdat gij , wetende hoe kalm en gerust ik , sedert mijn huwelijk , de dagen mijns levens in [ @alt ~de~den den ] schoot mijns huisgezins gesleten heb , verondersteldet , dat ik , te huis komende , [ @alt zo zoo ] maar dadelijk een vrouw en een aanzienlijk vermogen gevonden had , en dat [ @alt gene geene ] zorg noch wederwaardigheid die dagen van kalmte was voorafgegaan .
60-3|[ @alt Intussen Intusschen ] bedriegt gij u zeer : en het tijdvak , dat onmiddellijk op mijn reis volgde , was het gewichtigste en , in zijn bijzonderheden , het belangrijkste mijns levens .
60-4|Dat ik er tot heden nimmer over gesproken heb , en ik ook thans , in plaats van u de voorvallen , die daarin plaats vonden , bij monde mede te [ @alt delen deelen ] , die in geschrifte stel , ten einde gij die na mijn dood zoudt kunnen te weten komen , moet gij niet aan een dwaze gril toeschrijven : ik had daar een gezonde reden toe .
60-5|De gebeurtenissen , waarbij mij de omstandigheden een werkzame rol deden spelen of wier invloed [ @alt zo zoo ] krachtdadig op mijn volgenden levensloop werkte , waren van [ @alt ~die~dien dien ] aard , dat zij deels uw jeugdig verstand te boven gingen , deels voor uw grootmoeder te droevige herinneringen opwekten : ja , ik zou die geheel aan de vergetelheid opgeofferd hebben , ware het niet , dat gij , naar ik mij voorstelde , bij het vorderen in jaren , daaruit nutte les en [ @alt lering leering ] zoudt kunnen trekken .
60-6|Ik heb derhalve mijn herinneringen , [ @alt zoveel zooveel ] in mij was , bijeenverzameld , ten einde niets te vergeten van hetgene in verband staat met de lotgevallen , welke de navolgende bladen zullen behelzen .
60-7|Ofschoon ik voor u schreef , en u steeds gedurende mijn arbeid voor [ @alt ogen oogen ] had , heb ik , ter vermijding der verwarring , welke door het gebruik der tweede persoon [ @alt zo zoo ] licht ontstaan kon in een verhaal , waarin [ @alt zovele zoovele ] samenspraken zijn [ @alt ingelast ingelascht ] , dat verhaal [ @alt zodanig zoodanig ] ingericht , als schreef ik voor dat [ @alt grote groote ] publiek , jegens hetwelk men , uit eerbied , altijd de derde persoon moet bezigen , en welks welwillendheid ik , ( die niet weet hoe het t' avond of morgen dit geschrijf onder de [ @alt ogen oogen ] krijgen kan ) bij [ @alt ~dezen~deze dezen ] inroep .
61-1|Het was in [ @alt ~de~den den ] zomer van het jaar 17 .. , dat ik , na een afwezigheid van twee jaren , [ @alt de den ] [ @alt vaderlandse vaderlandschen ] grond weder betrad .
61-2|Een oudoom van mij , die te Leiden woonde , bij wien ik , gedurende mijn academiejaren , dagelijks aan huis verkeerde , en die voor het einde mijner studiën overleed , had mij een vrij aardig sommetje gelegateerd , onder voorwaarde , dat ik daarvoor een reis naar Italiën zoude doen , iets hetwelk bij bij zijn leven altijd hoogstnoodzakelijk placht te stellen om de jeugd te vormen .
61-3|Hij zelf was nooit verder dan [ @alt ~de~den den ] Haag geweest en [ @alt zei zeide ] altijd , dat het hem speet ; ofschoon ik de reden nog niet begrijp , welke hem , die ongehuwd en onafhankelijk was , heeft kunnen terughouden van datgene te doen , wat hij anderen aanprees .
62-1|Verschillende oorzaken hadden medegewerkt om mij langer te doen uitblijven , dan ik oorspronkelijk van [ @alt mening meening ] geweest was , en onder die oorzaken waren de navolgende de voornaamsten .
62-2|[ @alt Tussen Tusschen ] het handelshuis van Bempden van Baaien en Co. te Amsterdam en een ander huis te Livorno , hadden , sedert een [ @alt geruime geruimen ] tijd , over een netelige handelsquaestie , briefwisselingen bestaan , welke tot geen beslissing leidden .
62-3|Daar nu een mijner Tantes in het eerstgenoemde Huis een groot gedeelte van haar vermogen had zitten , schreef zij mij , of ik ook kans zou zien , de zaak gedurende mijn verblijf in Italiën in het effen te brengen .
62-4|Ik had , hij geluk , juist kennis gemaakt met een der [ @alt deelgenoten deelgenooten ] der Livornoosche firma en , bij nog [ @alt groter grooter ] geluk , zijn gunst en vertrouwen gewonnen ; [ @alt zodat zoodat ] ik , minder ten gevolge mijner bekwaamheden als gevolmachtigde , dan omdat ik met een rekkelijk man te doen had , die rede wist te verstaan , volkomen mocht slagen in het ter stand brengen [ @alt ener eener ] schikking , waarmede beide partijen tevreden waren .
62-5|- Hiermede echter was , hoe vlot het ook ging , toch altijd een vrij lange tijd [ @alt verlopen verloopen ] .
63-1|Mij een paar maanden later te Napels bevindende , ontmoette ik [ @alt ~de~den den ] Jonker van Ypendael , een hoogst beminnelijk jongeling , die , even als ik , voor zijn genoegen reisde en wiens kennismaking mij ten uiterste welkom was .
63-2|Wij vormden het besluit , onze reis gezamentlijk voor te zetten .
63-3|In Siciliën overviel hem een kwaadaardige ziekte , welke van [ @alt ~lange~langen langen ] duur werd en waaruit hij slechts langzaam herstelde .
63-4|Het spreekt van zelf dat ik mijn vriend en reisgenoot niet verliet en hem , [ @alt zo zoo ] trouw ik kon , oppaste en verzorgde ; maar dit onvoorziene toeval vertraagde mijn terugkomst opnieuw .
64-1|Des te zoeter was , na een [ @alt zolang zoolang ] uitblijven , ons beider gevoel , toen wij voor het eerst weder , over Munsterland teruggekeerd , de moedertaal , al was het dan ook met [ @alt ~de~den den ] Overijselschen tongval , hoorden spreken ; en met aandoening was ik een dag later getuige van de heuglijke [ @alt vereniging vereeniging ] mijns reisgenoots met zijn familie , die een Ridderhofstad aan gene zijde van Amersfoort bewoonde .
64-2|Ondanks mijn vrij natuurlijke begeerte om mijn weg zonder oponthoud te vervolgen , ten einde hetzelfde geluk te smaken , dat mijn vriend was te beurt gevallen , kon ik zijn dringend aanzoek niet weêrstaan , om nog [ @alt ~die~dien dien ] dag met hem te blijven doorbrengen en deel te nemen in het vrolijke familiefeest , waarop zijn behouden terugkomst gevierd werd en hetwelk volgens de uitdrukking der blijde ouders , niet volkomen zou zijn , indien de reisgenoot van hun zoon er aan ontbrak en zij de gelegenheid moesten missen om mij te bedanken voor de trouwe verzorging van hun Eduard .
64-3|Ik kan niet anders zeggen of , niettegenstaande mijn gedachten meestal te Amsterdam waren , ik deed eer aan het maal en vergastte mij recht op de [ @alt zo zoo ] lang ontbeerde dorperwtjes , op het heerlijk [ @alt rundvlees rundvleesch ] en de geurige fruit , die mij werden toegediend ; want welke [ @alt voordelen voordeelen ] ook de Hoogduitsche keuken moge hebben , ik gaf toch aan [ @alt ~de~den den ] Hollandschen pot de voorkeur en groette elken mondvol , [ @alt ~die~dien dien ] ik nam , met hetzelfde vermaak , waarmede ik een lang gemisten vriend de hand zou gedrukt hebben .
65-1|" Kom , nog een glas borgonje ! " riep mij de oude , dikke landedelman toe , terwijl zijn bolle wangen gloeiden van het geluk dat hem de wederkomst van zijn zoon verschafte , en van de herhaalde offers , aan Bacchus gebracht : " Deze wijn kan u geen kwaad : hij is van het echte merk en niet van die zure clairetwijnen , waar men in mijn jongen tijd niets van af wist , en waarmede men ons nu in de [ @alt kleren kleêren ] wil steken .
65-2|Kom , mijn jongen ! de gezondheid van uw vader !
65-3|Lang moge hij leven , tot heil van Amstels burgerij , en tot handhaving der goede Justitie ! "
66-1|" Van harte gaarne ! " [ @alt zei zeide ] de oudste broeder mijns vriends , zijn glas vullende : " en dat hij er spoedig in moge slagen , [ @alt ~die~dien dien ] gevreesden Zwarten Piet meester te worden , die , gelijk men zegt , de verstrooide bende van wijlen Jaco heeft [ @alt verenigt vereenigt ] en er het Sticht mede afloopt .
67-1|" Wel [ @alt zo zoo ] ! " [ @alt zei zeide ] lachende Eduard , " wilt gij die eer aan onze Stichtsche Baljuwen niet gunnen ?
67-2|Is dat nu een [ @alt wens wensch ] voor [ @alt ~de~den den ] erfgenaam [ @alt ener eener ] Heerlijkheid , welke het recht van [ @alt hoge hooge ] en lage jurisdictie bezit ? - maar genoeg daarvan : Moeder schudt het hoofd en Leentje wordt bleek , wanneer wij [ @alt zo zoo ] van dieven spreken .
67-3|Ik laat [ @alt ~de~den den ] Hoofdschout daar , Ferdinand ! en drink de gezondheid uws vaders . "
68-1|" En [ @alt ~dezen~deze dezen ] dronk , " vervolgde de Baron , zijn geledigd glas weder vullende , " wijde ik uwer brave moeder ! "
69-1|Het was reeds de derde reis , dat de goede man al de leden mijner familie met zijn toasten ( gelijk men die thans noemt ) was rondgegaan : en ik begon te [ @alt vrezen vreezen ] , dat de gezondheid van de mijnen mij nog ziek zoude maken : ik verzocht dus , [ @alt zodra zoodra ] ik mijn glas geledigd had , om verlof , van mij naar mijn kamer te mogen begeven , tot [ @alt verschoning verschooning ] bijbrengende , dat ik [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] dag , wilde ik nog met [ @alt ~de~den den ] avond te huis zijn , vroegtijdig vertrekken moest .
70-1|" Het blijft dan uw vast besluit ons morgen te verlaten ? " vroeg de oude Heer .
71-1|" UEd. kan [ @alt zelf zelve ] beöordeelen , of ik mijn vertrek langer mag uitstellen . "
72-1|" De jonge heer heeft gelijk , " [ @alt zei zeide ] mevrouw van Ypendael : " en hoe gaarne wij langer zijn gezelschap zouden willen genieten , mogen wij hem echter niet tegen zijn zin hier houden ; daar wij aan ons eigen hart kunnen gevoelen , hoezeer zijn familie naar zijn terugkomst verlangen moet .
72-2|Wij zonden het ook niet aardig gevonden hebben , indien men onzen Eduard langer van huis gehouden had . "
72-3|- Met deze woorden drukte zij de hand van haar teruggekeerden lieveling .
73-1|" Gij hebt wel gelijk , moeder ! " [ @alt zei zeide ] deze , haar omhelzende : " ik vind mij nu [ @alt zo zoo ] gelukkig : en zou ik dan mijn vriend beletten , dat zelfde geluk [ @alt zo zoo ] spoedig mogelijk te smaken ? "
74-1|" En hoe denkt gij de reis te doen ? " vroeg mij de Baron .
75-1|" Mijn voornemen is , te voet tot Naarden , en verder per schuit te gaan . "
76-1|" Te voet ! " [ @alt zei zeide ] de oude Heer , lachende : " gij zijt , dunkt mij , ook van de leer : haast u langzaam .
76-2|Verbruid ! ware ik in uwe plaats , en de zoon van een [ @alt rijke rijken ] Amsterdammer , ik nam te Amersfoort een wagentje bij Jan Stoffelsz , die rijdt flinke paarden : en dan : voort koetsier ! [ @alt ~de~den den ] zweep er over gelegd en dubbel drinkgeld [ @alt zo zoo ] gij dubbelen spoed maakt . "
77-1|" Ik geloof , " merkte glimlachende de oudste zoon aan , " dat onze vriend Ferdinand een kleine huichelaar is , en als een apostel bij zijn vader te huis wil komen , om hem te doen denken dat hij op zijn [ @alt ganse gansche ] reis [ @alt altijd altoos ] [ @alt zo zoo ] zuinig op zijn équipage geweest is . "
78-1|Ik glimlachte en zweeg ; want ik achtte het [ @alt onnodig onnoodig ] , de ware reden mijner handelwijze bloot te leggen , namelijk dat ik geen geld genoeg meer bij mij had , om de onkosten van een rijtuig te dragen ; want van [ @alt ~de~den den ] laatsten mij gezonden wissel op Munster had ik geen gebruik gemaakt , in [ @alt ~de~den den ] waan , dat hetgeen ik nog aan contanten overig had , toereikende zoude zijn om mij tot Amsterdam te brengen .
78-2|Het bleek mij echter dat ik mij verrekend had ; maar ik was nu te [ @alt trots trotsch ] of te beschroomd om geld van mijn gastheer ter leen te vragen , en evenmin wilde ik een rijtuig op crediet nemen en bij mijn thuiskomst beginnen met mijn vader te verzoeken , het rijtuig te betalen : iets , dat hem voorzeker slechte denkbeelden van mijn wijze van huishouden zou hebben ingeboezemd ; want hij was geen vriend van onnutte geldverteringen ; en ofschoon ik geloof , dat hij bij deze gelegenheid de kosten van een rijtuig zou verschoond hebben , wilde ik echter geen gevaar [ @alt lopen loopen ] van een vermaning .
78-3|Bovendien kende ik [ @alt de den ] [ @alt zandige zandigen ] weg van Amersfoort tot Naarden ; en ondanks [ @alt ~de~den den ] lof , door [ @alt ~de~den den ] Heer van Ypendael aan de paarden van Jan Stoffelsz gegeven , wist ik zeer wel , dat wij de grootste helft stappende zouden afleggen , en dat ik te voet omtrent even spoedig , en zeker op een veel aangenamer wijze , mijn doel bereiken zou .
79-1|" Nu , " [ @alt zei zeide ] de Baron : " een [ @alt mens mensch ] zijn zin , een [ @alt mens mensch ] zijn leven ; - maar het eind is toch wat ver om geheel te [ @alt lopen loopen ] : wij zullen u van hier naar Amersfoort laten brengen !
79-2|... ik denk dat Eduard zich daarmede wel zal willen belasten , [ @alt zo zoo ] ik er hem vriendelijk om verzoek . "
80-1|Dit aanbod was te [ @alt heus heusch ] om afgeslagen te worden .
80-2|Na het drinken van een afscheidsdronk , en nog , tot slotte , van een glas cognacq , hetwelk de Heer van Ypendael zijn slaapmutsje noemde , werd het mij vergund [ @alt ~de~den den ] aftocht te blazen .
1-1|DE KLEINE JOHANNES
6-1|Ik zal u iets van [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] Johannes vertellen .
6-2|Het heeft veel van een sprookje , mijn verhaal , maar het is toch alles werkelijk [ @alt zo zoo ] gebeurd .
6-3|[ @alt Zodra Zoodra ] gij het niet meer gelooft , moet ge niet verder lezen , want dan schrijf ik niet voor u .
6-4|Ook [ @alt mag moogt ] ge er [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] Johannes nooit over spreken , als ge hem soms ontmoet , want dat zou hem verdriet doen en het zou mij spijten , u dit alles verteld te hebben .
7-1|Johannes woonde in een oud huis met een [ @alt grote grooten ] tuin .
7-2|Het was er moeilijk [ @alt ~de~den den ] weg te vinden , want in het huis waren veel donkere portaaltjes , trappen , kamertjes en ruime rommelzolders , en in [ @alt ~de~den den ] tuin waren overal schuttingen en broeikasten .
7-3|Het was een [ @alt hele heele ] wereld voor Johannes .
7-4|Hij kon er verre tochten in maken en hij gaf namen aan alles wat hij ontdekte .
8-1|Voor het huis had hij namen uit het dierenrijk : de rupsenzolder , omdat hij er rupsen groot bracht ; het kippenkamertje , omdat hij daar eens een kip gevonden had .
8-2|Die was er niet van [ @alt zelf zelve ] gekomen , maar daar door Johannes ' moeder te broeien gezet .
8-3|In [ @alt ~de~den den ] tuin koos hij namen uit het plantenrijk , en lette daarbij vooral op de voortbrengselen , die voor hem van belang waren .
8-4|[ @alt Zo Zoo ] onderscheidde hij een frambozenberg , een dirkjesbosch en een aardbeiëndal .
8-5|Heel achter was een plekje , dat hij het paradijs noemde en daar was het natuurlijk erg heerlijk .
8-6|Daar was een groot water , een vijver , waar witte waterleliën dreven en het riet lange fluisterende gesprekken hield met [ @alt ~de~den den ] wind .
8-7|Aan de overzijde lagen de duinen .
8-8|Het paradijs zelf was een klein grasveldje aan [ @alt ~dezen~deze dezen ] oever , omringd door kreupelhout , [ @alt waartussen waartusschen ] het nachtegaalskruid hoog opschoot .
8-9|Daar lag Johannes dikwijls in het dichte gras en tuurde [ @alt tussen tusschen ] de schuifelende rietbladen door naar de duintoppen over het water .
8-10|Op warme zomeravonden was hij daar altijd en lag uren te staren , zonder zich ooit te vervelen .
8-11|Hij dacht aan de diepte van het stille , heldere water voor zich , hoe gezellig het daar moest zijn , [ @alt tussen tusschen ] die waterplanten , in dat vreemde schemerlicht , en dan weer aan de verre , prachtig gekleurde wolken , die boven de duinen zweefden , wat daar wel achter zou zijn en of het heerlijk zou zijn daarheen te kunnen vliegen .
8-12|Als de zon juist was ondergegaan , stapelden de wolken zich daar [ @alt zó zóó ] opeen , dat ze [ @alt ~de~den den ] ingang van [ @alt ene eene ] grot schenen te vormen en in de diepte van die grot schitterde het dan van zachtrood licht .
8-13|Dat was wat Johannes verlangde .
8-14|Kon ik daarin vliegen ! dacht hij dan .
8-15|Wat zou daar wel achter zijn ?
8-16|Zou ik daar eenmaal , eenmaal kunnen komen ...
9-1|Maar hoe dikwijls hij dat [ @alt wenste wenschte ] , telkens viel de grot in vale , donkere wolkjes uiteen , zonder dat hij er dichter bij [ @alt kon konde ] komen .
9-2|Dan werd het koud en vochtig aan [ @alt ~de~den den ] vijver en hij moest weer zijn donker slaapkamertje in het oude huis gaan opzoeken .
10-1|Hij woonde daar niet geheel alleen ; hij had een vader , die hem goed verzorgde , een hond die Presto en een kat die Simon heette .
10-2|Natuurlijk hield hij van zijn vader het meest , maar Presto en Simon achtte hij volstrekt niet [ @alt zoveel zooveel ] beneden hem , als een groot [ @alt mens mensch ] dat zou doen .
10-3|Hij vertrouwde zelfs meer geheimen aan Presto dan aan zijn vader , en voor Simon gevoelde hij een eerbiedig ontzag .
10-4|Nu , dat was geen wonder !
10-5|Simon was een [ @alt grote groote ] kat met glanzig zwart vel en een [ @alt dikke dikken ] staart .
10-6|Men kon hem aanzien , dat hij volkomen overtuigd was van zijn eigen grootheid en wijsheid .
10-7|Hij bleef altijd even deftig en voornaam , zelfs als hij zich verwaardigde even met een rollende kurk te spelen , of achter een boom een vergeten haringkop op te knauwen .
10-8|Bij de dolle uitgelatenheid van Presto kneep hij minachtend de groene [ @alt ogen oogen ] toe en dacht : Nu ja !
10-9|Die honden weten niet beter .
11-1|Begrijpt ge nu , dat Johannes ontzag voor hem had ?
11-2|Met [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] bruinen Presto ging hij heel vertrouwelijk om .
11-3|Het was geen mooi of voornaam , maar een [ @alt bijzonder bizonder ] goedig en schrander hondje , dat nimmer verder dan twee pas van Johannes weg te krijgen was en geduldig zat te luisteren naar de [ @alt mededelingen mededeelingen ] van zijn meester .
11-4|Ik behoef u niet te zeggen , hoeveel Johannes van Presto hield .
11-5|Maar hij had toch ook heel wat ruimte in zijn hart voor anderen over .
11-6|Vindt ge het vreemd , dat zijn donker slaapkamertje met de kleine ruitjes daar ook een [ @alt grote groote ] plaats innam ?
11-7|Hij hield van het behangsel met de [ @alt grote groote ] bloemfiguren , waarin hij gezichten zag en waarvan hij de vormen [ @alt zo zoo ] dikwijls bestudeerd had , als bij ziek was of 's morgens wakker lag , hij hield van het [ @alt ene eene ] schilderijtje dat er hing , waarop stijve wandelaars waren afgebeeld , die in een nog stijver tuin wandelden langs gladde vijvers , waarin hemelhooge fonteinen spoten en kokette zwanen zwommen ; het meest hield hij echter van de hangklok .
11-8|Hij wond die altijd met zorg en aandacht op en hield het voor een noodzakelijke beleefdheid naar haar te kijken als zij sloeg .
11-9|Dat ging natuurlijk alleen [ @alt zolang zoolang ] Johannes niet sliep .
11-10|Was de klok door een verzuim stil blijven staan , dan voelde Johannes zich zeer schuldig en vroeg haar duizendmaal vergeving .
11-11|Gij zoudt misschien lachen , als ge hem met zijn kamer in gesprek hoordet .
11-12|Maar let eens op hoe dikwijls gij bij u [ @alt zelf zelven ] spreekt .
11-13|Dat schijnt u in 't geheel niet belachelijk .
11-14|Johannes was bovendien overtuigd , dat [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hoorders hem volkomen begrepen en had geen antwoord [ @alt nodig noodig ] .
11-15|Maar heimelijk wachtte hij toch wel eens een antwoord van de klok of het behangsel .
12-1|Schoolkameraden had Johannes wel , maar vrienden waren het eigenlijk niet .
12-2|Hij speelde met hen en smeedde samenzweringen op school en vormde rooverbenden met hen buiten , maar hij voelde zich eerst recht thuis als hij alleen met Presto was .
12-3|Dan verlangde hij nimmer naar jongens , en voelde zich volkomen vrij en veilig .
13-1|Zijn vader was een wijs en ernstig man , die Johannes dikwijls medenam op lange tochten door wouden en duinen ; dan spraken ze weinig en Johannes liep tien schreden achter zijn vader , de bloemen groetend , die hij tegenkwam en de oude [ @alt bomen boomen ] , die [ @alt zo zoo ] altijd op dezelfde plaats moesten blijven , vriendelijk met zijn handje langs de ruwe schors strijkend .
13-2|En [ @alt ruisend ruischend ] dankten hem dan de goedige reuzen .
14-1|Soms schreef zijn vader letters in het zand bij het voortgaan , één voor één , en Johannes spelde de woorden , die zij vormden en soms ook stond de vader stil en leerde Johannes [ @alt ~de~den den ] naam van een plant of dier .
15-1|En Johannes vroeg ook dikwijls , want hij zag en hoorde veel raadselachtigs .
15-2|Domme vragen deed hij vaak ; hij vroeg waarom de wereld was [ @alt zoals zooals ] zij was , en waarom dieren en planten dood moesten gaan , en of er wonderen konden gebeuren .
15-3|Maar Johannes ' vader was een wijs man en [ @alt zei zeide ] niet alles wat hij wist .
15-4|Dat was goed voor Johannes .
16-1|'s Avonds voor dat hij slapen ging , deed Johannes altijd een lang gebed .
16-2|Dat had de kindermeid hem [ @alt zo zoo ] geleerd .
16-3|Hij bad voor zijn vader en voor Presto .
16-4|Simon had het niet [ @alt nodig noodig ] , dacht hij .
16-5|Hij bad ook heel lang voor [ @alt zichzelf zichzelven ] en het slot was meestal de [ @alt wens wensch ] , dat er toch eens een wonder mocht gebeuren .
16-6|En als hij amen gezegd had , keek hij gespannen in het half duistere kamertje rond , naar de figuren van het behangsel , die nog vreemder schenen in het zwakke schemerlicht , naar [ @alt ~de~den den ] deurknop en naar de klok , waar nu het wonder zou beginnen .
16-7|Maar de klok bleef altijd hetzelfde wijsje tikken en de deurknop bewoog zich niet , het werd geheel duister en Johannes viel in slaap , zonder dat het wonder gekomen was .
17-1|Maar eenmaal zou het gebeuren , dat wist hij .
19-1|Het was warm aan [ @alt ~de~den den ] vijver en doodstil .
19-2|De zon , rood en afgemat van haar [ @alt dagelijks dagelijksch ] werk , scheen een [ @alt ogenblik oogenblik ] op een verren duinrand uit te rusten , vóór ze onderdook .
19-3|Bijna volkomen spiegelde het gladde water haar gloeiend aangezicht weer .
19-4|De over [ @alt ~de~den den ] vijver hangende bladen van [ @alt ~de~den den ] beuk maakten van de stilte gebruik om zich eens aandachtig in [ @alt ~de~den den ] spiegel te bekijken .
19-5|De eenzame reiger , die [ @alt tussen tusschen ] de [ @alt brede breede ] bladen van de waterlelie op één poot stond , vergat dat hij uitgegaan was om kikkers te vangen en tuurde in gedachten verzonken langs zijn neus .
20-1|Daar kwam Johannes op het grasveldje , om de wolkengrot te zien .
20-2|Plomp ! plomp ! sprongen de [ @alt kikvorsen kikvorschen ] van [ @alt ~de~den den ] kant .
20-3|De spiegel trok rimpels , het zonnebeeld brak in [ @alt brede breede ] strepen en de beukenbladen ritselden verstoord , want zij waren nog niet klaar met hun beschouwing .
21-1|Vastgebonden aan de naakte wortels van [ @alt ~de~den den ] beuk lag een oude kleine boot .
21-2|Het was Johannes streng verboden daarin te gaan .
21-3|O , wat was [ @alt ~dezen~deze dezen ] avond de verzoeking sterk !
21-4|Reeds vormden zich de wolken tot een ontzaglijke poort , waarachter de zon ter ruste zou gaan .
21-5|Schitterende rijen wolkjes schaarden zich ter zijde als een goudgeharnaste lijfwacht .
21-6|Het watervlak gloeide mede , en [ @alt rode roode ] vonken vlogen als pijlen door het oeverriet .
22-1|Langzaam maakte Johannes het touw der boot van de beukenwortels los .
22-2|Daar te drijven , midden in de pracht !
22-3|Presto was reeds in de boot gesprongen en eer zijn meester het zelf wilde , schoven de riethalmen vaneen en dreven zij beiden weg in de richting van de avondzon .
22-4|Johannes lag op [ @alt ~de~den den ] voorsteven en staarde in de diepte van de lichtgrot .
22-5|Vleugels ! dacht hij , nu vleugels ! en daarheen !
23-1|De zon was verdwenen .
23-2|De wolken gloeiden door .
23-3|In het oosten was de hemel donkerblauw .
23-4|Daar stond een rij wilgen langs [ @alt ~de~den den ] oever .
23-5|Roerloos staken zij hun smalle witte blaadjes in de stille lucht .
23-6|Tegen [ @alt de den ] [ @alt donkere donkeren ] achtergrond scheen dat prachtig bleekgroen kantwerk .
24-1|Stil ! wat was dat ?
24-2|Het schoot als een suizeling over het watervlak , als een lichte windvlaag , die een spitse vore in het water groeft .
24-3|Het kwam van de duinen , van de wolkgrot .
25-1|Toen Johannes omzag , zat een [ @alt grote groote ] blauwe waterjuffer op [ @alt ~de~den den ] rand der boot .
25-2|[ @alt Zo Zoo ] groot had hij er nog nimmer een gezien .
25-3|Zij zat stil , maar haar vleugels bleven in een [ @alt wijde wijden ] cirkel trillen .
25-4|Het scheen Johannes , dat de punten van haar vleugels een [ @alt lichtende lichtenden ] ring vormden .
26-1|Dat moet een vuurvlinder zijn , dacht hij , die zijn heel zeldzaam .
27-1|Doch de ring werd [ @alt groter grooter ] en [ @alt groter grooter ] en de vleugels trilden [ @alt zo zoo ] snel , dat Johannes niet meer dan een nevel zag .
27-2|En langzamerhand zag hij uit [ @alt ~die~dien dien ] nevel twee donkere [ @alt ogen oogen ] schitteren , en een lichte , ranke gestalte , in een teederblauw kleedje , zat op de plaats van de libel .
27-3|In het blonde haar was een krans van witte winden en aan de schouders gazen haftvleugels , die als een zeepbel in duizend kleuren schitterden .
28-1|Een huivering van geluk doortintelde Johannes .
28-2|Dát was een wonder !
29-1|' Wilt ge mijn vriend zijn ? ' fluisterde hij .
30-1|Dat was wel een zonderlinge wijze om een vreemde aan te spreken , maar het ging hier niet gewoon toe .
30-2|En hij had een gevoel , alsof hij het vreemde , blauwe wezen al lang kende .
30-3|' Ja Johannes ! ' hoorde hij en de stem klonk als het schuifelen van het riet in [ @alt ~de~den den ] avondwind of het [ @alt ruisen ruischen ] van [ @alt ~de~den den ] regen op de bladen in het [ @alt bos bosch ] .
31-1|' Hoe moet ik u noemen ? ' vroeg Johannes .
32-1|' Ik ben geboren in [ @alt ~de~den den ] kelk [ @alt ener eener ] winde .
32-2|Noem mij Windekind ! '
33-1|En Windekind lachte en staarde Johannes [ @alt zo zoo ] vertrouwelijk in de [ @alt ogen oogen ] , dat het hem wonderbaar zalig te moede werd .
33-2|' Het is vandaag mijn verjaardag , ' [ @alt zei zeide ] Windekind , ' ik ben hier in [ @alt ~de~den den ] omtrek geboren , uit de eerste stralen der maan en de laatste der zon .
33-3|Men zegt wel dat de zon vrouwelijk is .
33-4|Dat is niet waar .
33-5|Hij is mijn vader . '
34-1|Johannes nam zich voor , morgen op school van [ @alt ~de~den den ] zon te spreken .
34-2|' En kijk ! daar komt het ronde , blanke gezicht van [ @alt ~mijn~mijne mijne ] moeder al te voorschijn .
34-3|Dag moeder !
34-4|O , o , wat kijkt zij weer goedig en bedrukt ! '
35-1|Hij wees naar de Oosterkimmen .
35-2|Groot en glanzig rees daar de maan aan [ @alt de den ] [ @alt grauwe grauwen ] hemel , achter het kantwerk der wilgen , dat zwart tegen de lichte schijf afstak .
35-3|Zij zette werkelijk een zeer pijnlijk gezicht .
36-1|' Kom ! kom ! moeder ! het is niets .
36-2|Ik kan hem immers vertrouwen ! '
37-1|Het [ @alt schone schoone ] wezen trilde [ @alt vrolijk vroolijk ] met de gazen vleugels en tikte Johannes met de Irisbloem , die hij in de hand had , op de wang .
37-2|' Zij vindt het niet goed dat ik bij u gekomen ben .
37-3|Gij zijt de eerste .
37-4|Maar ik vertrouw u , Johannes .
37-5|Gij [ @alt mag moogt ] nooit , nooit aan een [ @alt mens mensch ] mijn naam noemen of over mij spreken .
37-6|Belooft gij dat ? '
38-1|' Ja , Windekind , ' zei Johannes .
38-2|Het was hem nog [ @alt zo zoo ] vreemd .
38-3|Hij voelde zich onuitsprekelijk gelukkig maar vreesde zijn geluk te verliezen .
38-4|Droomde hij ?
38-5|Naast hem op de bank lag Presto kalm te slapen .
38-6|De warme adem van zijn hondje stelde hem gerust .
38-7|De muggen krioelden op het watervlak en dansten in de zoele lucht , evenals gewoonlijk .
38-8|Het was alles [ @alt zo zoo ] klaar en duidelijk om hem heen .
38-9|Het moest waarheid zijn .
38-10|En altijd voelde hij dat Windekinds vertrouwelijke blik op hem rustte .
39-1|Daar klonk weer de zoet-ruischende stem :
40-1|' Ik heb u vaak hier gezien , Johannes .
40-2|Weet ge waar ik was ?
40-3|Soms zat ik op [ @alt ~de~den den ] zandgrond van [ @alt ~de~den den ] vijver [ @alt tussen tusschen ] de dichte waterplanten en zag naar u op , als ge over het water heenboogt , om te drinken of om de watertorren en salamanders te bekijken .
40-4|Maar mij [ @alt zelf zelven ] zaagt gij nooit .
40-5|Dikwijls ook keek ik naar u uit het dichte riet .
40-6|Daar ben ik heel veel .
40-7|Daar slaap ik meestal , als het warm is .
40-8|In een leeg karkietennest .
40-9|Ja ! dat is heel zacht . '
41-1|Windekind wiegde vergenoegd op [ @alt ~de~den den ] rand van de boot en sloeg met zijn bloem naar de muggen .
42-1|' Nu kom ik u wat gezelschap houden .
42-2|Het is anders [ @alt zo zoo ] eentonig , uw leven .
42-3|Wij zullen goede vrienden zijn en ik zal u veel vertellen .
42-4|Veel beter dingen dan de schoolmeesters u wijs maken .
42-5|Die weten er volstrekt niets van .
42-6|En als gij mij niet gelooft , zal ik u [ @alt zelf zelven ] laten zien en [ @alt horen hooren ] .
42-7|Ik zal u meenemen . '
43-1|' O , Windekind ! lieve Windekind ! kunt gij mij daarheen medenemen ? ' riep Johannes , en wees naar [ @alt ~de~den den ] kant , waar [ @alt zoëven zooeven ] het purper licht van de ondergaande zon uit de gouden wolkenpoort gestraald had .
43-2|Reeds ging het heerlijk gevaarte in grijze nevelen vervloeien .
43-3|Toch drong de bleekroode glans nog uit de verste diepte te voorschijn .
43-4|Windekind staarde in het licht , dat zijn fijn gezichtje en zijn blonde haren verguldde , en schudde [ @alt zachtjes zachtkens ] het hoofd .
43-5|' Nu niet ! nu niet !
43-7|Ge moet niet dadelijk te veel vragen .
43-8|Ik [ @alt zelf zelve ] ben nooit nog bij Vader geweest . '
44-1|' Ik ben altijd bij mijn vader , ' [ @alt zei zeide ] Johannes .
45-1|' Neen ! dat is uw vader niet .
45-2|Wij zijn broeders , mijn Vader is ook de uwe .
45-3|Maar uw moeder is de aarde en daarom verschillen wij veel .
45-4|Ook zijt ge in een huis bij [ @alt mensen menschen ] geboren en ik in een windekelk .
45-5|Dat laatste is stellig beter .
45-6|Maar wij zullen het toch goed samen vinden ! '
46-1|Toen sprong Windekind luchtig op de zijde van de boot , die niet bewoog onder [ @alt ~die~dien dien ] last , en kuste Johannes op het voorhoofd .
47-1|Wat was dat een vreemde gewaarwording voor Johannes !
47-2|Het was of alles om hem heen veranderde .
48-1|Hij zag alles nu veel beter en juister , dacht hij .
48-2|Hij zag hoe de maan nu veel vriendelijker keek , en hij zag , dat de waterlelies gezichten hadden , waarmede zij hem verwonderd en peinzend aanstaarden .
49-1|Hij begreep nu op eens , waarom de muggen [ @alt zo zoo ] [ @alt vrolijk vroolijk ] op en neer dansten , altijd om elkaar heen , op en neer , tot ze met hun lange [ @alt benen beenen ] het water raakten .
49-2|Hij had er wel eens aan gedacht , maar nu begreep hij het van zelf .
50-1|Hij hoorde ook wat het riet fluisterde en hoe de [ @alt bomen boomen ] aan [ @alt ~de~den den ] oever zachtjes klaagden , dat de zon was ondergegaan .
51-1|' O , Windekind ! ik dank u , dat is heerlijk .
51-2|Ja , wij zullen het wel goed samen vinden ! '
52-1|' Geef mij een hand , ' zei Windekind , en sloeg de veelkleurige vleugels uit .
52-2|Toen trok hij Johannes in de boot voort over het water , door de plompebladen , die in het maanlicht glinsterden .
53-1|Hier en daar zat een [ @alt kikvors kikvorsch ] op een blad .
53-2|Maar nu sprong hij niet in 't water als Johannes kwam .
53-3|Hij maakte alleen een kleine buiging en [ @alt zei zeide ] : ' Kwak ! '
53-4|Johannes boog beleefd terug , hij wilde zich vooral niet ingebeeld [ @alt tonen toonen ] .
54-1|Daar kwamen zij aan het riet , dat was breed en de [ @alt gehele geheele ] boot verdween er in , zonder dat zij het land bereikten .
54-2|Maar Johannes vatte zijn geleider stevig vast en toen klauterden zij [ @alt tussen tusschen ] de [ @alt hoge hooge ] halmen aan land .
55-1|Johannes meende wel , dat hij kleiner en lichter was geworden , maar dat was misschien verbeelding .
55-2|Toch herinnerde hij zich niet dat hij ooit tegen een riethalm had kunnen opklimmen .
56-1|' Let nu goed op , ' zei Windekind , ' nu zult ge iets aardigs zien . '
57-1|Zij wandelden [ @alt tussen tusschen ] het [ @alt hoge hooge ] gras onder donker kreupelhout , dat hier en daar een smal , glanzig straaltje van het maanlicht doorliet .
58-1|' Hebt ge 's avonds de krekels wel eens gehoord , Johannes , in de duinen ?
58-2|Het lijkt of zij een concert maken niet waar ? en ge kunt nooit [ @alt horen hooren ] , waar het geluid vandaan komt .
58-3|Nu , zij zingen nooit voor hun [ @alt plezier pleizier ] , maar dat geluid komt van de krekelschool , waar honderd krekeltjes hun lessen van buiten [ @alt leren leeren ] .
58-4|Wees nu stil , want wij zijn er haast . '
60-1|Het kreupelhout werd minder dicht , en toen Windekind met zijn bloem de grashalmen uiteen schoof , zag Johannes een helder verlicht open plekje , waar de krekeltjes bezig waren [ @alt tussen tusschen ] het dunne , spichtige duingras hun lessen te [ @alt leren leeren ] .
62-1|Een [ @alt grote groote ] , dikke krekel was meester en overhoorde .
62-2|Eén voor één sprongen de leerlingen naar hem toe , altijd met één sprong heen en één sprong weer naar hun plaats terug .
62-3|Wie mis sprong moest op een paddestoel te pronk staan .
63-1|' Luister goed Johannes ! dan kunt ge misschien óók wat [ @alt leren leeren ] , ' zei
64-1|Windekind .
65-1|Johannes verstond zeer goed wat de krekeltjes antwoordden .
65-2|Maar het leek niets op wat de meester op zijn school vertelde .
65-3|Eerst kwam [ @alt geografie geographie ] .
65-4|Van de [ @alt werelddelen werelddeelen ] wisten zij niets .
65-5|Zij moesten alleen 26 duinen kennen en twee vijvers .
65-6|Van hetgeen verder was kon niemand iets weten , zei de meester , en wat er van verteld werd , was ijdele fantasie .
66-1|Toen kwam de botanie aan de beurt .
66-2|Daarin waren ze allen erg knap en werden veel prijzen uitgedeeld , uitgezochte jonge en [ @alt malse malsche ] grashalmpjes van verschillende lengte .
67-1|Maar de zoölogie verbaasde Johannes het meest .
67-2|De dieren werden verdeeld in springende , vliegende en kruipende .
67-3|De krekels konden springen en vliegen en stonden dus bovenaan , dan volgden de [ @alt kikvorsen kikvorschen ] .
67-4|Vogels werden met alle [ @alt tekenen teekenen ] van afschuw hoogst schadelijk en gevaarlijk genoemd .
67-5|Eindelijk werd ook de [ @alt mens mensch ] besproken .
67-6|Het was een groot , nutteloos en schadelijk dier , dat zeer laag stond , daar het vliegen noch springen kon , maar dat gelukkig zeldzaam was .
67-7|Een klein krekeltje , dat nog nooit een [ @alt mens mensch ] gezien had , kreeg drie slagen met een rietje , omdat hij [ @alt ~de~den den ] [ @alt mens mensch ] bij vergissing onder de onschadelijke dieren telde .
68-1|[ @alt Zo Zoo ] iets had Johannes nog nooit gehoord .
69-1|Toen riep de meester op eens : ' Stilte ! springoefening ! '
69-2|Dadelijk hielden alle krekeltjes op met lessen [ @alt leren leeren ] en begonnen op heel kunstige en bedrijvige wijze haasje-over te spelen .
69-3|De dikke meester het eerst .
70-1|Dat was zulk een [ @alt vrolijk vroolijk ] gezicht , dat Johannes in de handen klapte van pret .
70-2|Op dat geluid stoof de [ @alt hele heele ] school in een [ @alt ogenblik oogenblik ] het duin in en werd het doodstil op het grasveldje .
71-1|' Ja , dat komt er van , Johannes .
71-2|Ge moet u niet [ @alt zo zoo ] lomp gedragen !
71-3|Men kan toch wel merken , dat gij bij [ @alt mensen menschen ] geboren zijt ! '
72-1|' Het spijt mij , ik zal mijn best doen .
72-2|Maar het was ook [ @alt zo zoo ] aardig ! '
73-1|' Het wordt nog veel aardiger , ' zei Windekind .
74-1|Zij staken het grasveldje over en bestegen de duin aan de andere zijde .
75-1|Oef ! dat was zwoegen in het dikke zand ; maar toen Johannes Windekind bij
76-1|het lichte blauwe kleedje greep , vloog hij er vlug en luchtig tegen op .
77-1|Halverwege [ @alt ~de~den den ] top was een konijnenhol .
78-1|Het konijntje , dat er thuis hoorde , lag met kop en [ @alt voorpoten voorpooten ] uit [ @alt ~de~den den ] ingang .
78-2|De duinrozen bloeiden nog en haar fijne , zachte geur mengde zich met [ @alt ~die~dien dien ] van het thijmkruid , dat op [ @alt ~de~den den ] duintop groeide .
79-1|Johannes had dikwijls konijntjes in hun hol zien verdwijnen en dan gedacht : hoe zou het daarbinnen uitzien ?
79-2|Hoeveel zouden er daar wel bij elkaar zitten en zouden zij het niet benauwd hebben ?
80-1|Hij was dan ook zeer verheugd , toen hij zijn metgezel aan het konijntje hoorde vragen of zij het hol eens mochten bezien .
80-2|' Wat mij betreft , wel ! ' [ @alt zei zeide ] het konijntje .
80-3|' Maar het treft ongelukkig , dat ik van avond juist mijn hol heb afgestaan voor het geven van een weldadigheidsfeest , en dus eigenlijk geen baas ben in mijn huis . '
81-1|' Ei !
81-2|Ei ! is er een ongeluk gebeurd ? '
82-1|' Ach ja ! ' zei het konijntje weemoedig : ' Een [ @alt grote groote ] ramp !
82-2|Wij komen het in geen jaren te boven .
82-3|Een duizend sprongen hier vandaan is een menschenhuis gebouwd , [ @alt zo zoo ] groot ! [ @alt zo zoo ] groot !
82-4|- En er zijn [ @alt mensen menschen ] komen wonen met honden .
82-5|Er zijn wel zeven leden van mijn familie bij omgekomen en nog driemaal [ @alt zoveel zooveel ] van hol beroofd .
82-6|En het is met het geslacht Muis en de familie Mol nog erger gegaan .
82-7|Ook de Padden hebben zwaar geleden .
82-8|Nu hebben wij een feest op touw gezet voor de nagelaten betrekkingen .
82-9|Ieder doet het [ @alt ~zijn~zijne zijne ] , ik geef mijn hol .
82-10|Men moet wat over hebben voor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] medeschepselen . '
83-1|Het meewarige konijntje zuchtte en haalde met [ @alt ~de~den den ] rechter voorpoot het lange oor over zijn kopje , om er een traan mede uit het oog te [ @alt wissen wisschen ] .
83-2|Dat was [ @alt zo zoo ] zijn zakdoek .
84-1|Daar ritselde iets in het helm en een dikke , logge gedaante kwam op het hol toe scharrelen .
85-1|' Kijk ! ' riep Windekind , ' daar komt vader Pad ook al aangehuppeld .
85-2|Wel ! wel ! durft ge nog [ @alt zo zoo ] laat op 't pad , Pad ! '
86-1|De Pad nam geen notitie van de scherts .
86-2|Aardigheden op zijn naam verveelden hem al lang .
86-3|Bedaard legde hij een volle korenaar , netjes in een droog blad gewikkeld , bij [ @alt ~de~den den ] ingang neer en klom behendig over [ @alt ~de~den den ] rug van het konijntje in het hol .
86-4|' Mogen wij binnengaan ? ' [ @alt zei zeide ] Johannes , die erg nieuwsgierig was .
86-5|' Ik zal ook wat geven . '
87-1|Hij herinnerde zich dat hij in zijn zak nog een beschuitje had .
87-2|Een rond beschuitje van Huntley en Palmers .
87-3|Toen hij het te voorschijn haalde , bemerkte hij eerst hoe klein hij geworden was .
87-4|Hij kon het nauwelijks met twee handen tillen en begreep niet hoe het nog in zijn broekzak gezeten had .
87-5|' Dat is zeer kostbaar en zeldzaam ! ' riep het konijntje .
87-6|' Dat is een kostbaar geschenk ! '
88-1|Eerbiedig liet het aan beiden [ @alt ~de~den den ] toegang vrij .
88-2|Het was donker in het hol en Johannes liet Windekind maar vóórgaan .
88-3|Spoedig zagen zij een bleekgroen lichtje naderen .
88-4|Het was een glimworm , die welwillend aanbood hen voor te lichten .
89-1|' Het belooft een genoeglijke avond te worden , ' [ @alt zei zeide ] de glimworm onder 't voortgaan .
89-2|' Er zijn al veel gasten .
89-3|Gij zijt elfen , naar mij toeschijnt , niet waar ? '
89-4|De glimworm keek daarbij [ @alt enigszins eenigszins ] wantrouwend naar Johannes .
90-1|' Gij kunt ons als elfen aandienen , ' antwoordde Windekind .
91-1|' Weet ge dat uw koning van de partij is ? ' ging de glimworm voort .
92-1|' Is Oberon hier ?
92-2|Wel dat doet mij recht veel genoegen , ' riep Windekind , ' ik ken hem persoonlijk . '
93-1|' O ? ' [ @alt zei zeide ] de glimworm , ' ik wist niet dat ik de eer had ... ' en zijn lichtje ging bijna uit van schrik .
93-2|' Ja Z.M. houdt gewoonlijk meer van de buitenlucht , maar voor een liefdadig doel is hij altijd te vinden .
93-3|Het zal wel een luisterrijk feest zijn . '
94-1|Dat was het inderdaad .
94-2|De [ @alt grote groote ] zaal in het konijnenhol was prachtig versierd .
94-3|De vloer was platgetreden en met geurig thijm bestrooid ; dwars voor [ @alt ~de~den den ] ingang hing een vleermuis aan de [ @alt achterpoten achterpooten ] .
94-4|Deze riep de namen der gasten af en diende tevens als gordijn , dat was een zuinigheidsmaatregel .
94-5|De wanden der zaal waren smaakvol gedecoreerd met dorre bladen , spinnewebben en kleine hangende vleermuisjes .
94-6|[ @alt Talloze Tallooze ] glimwormen kropen [ @alt daartussen daartusschen ] en over de zoldering rond , en vormden een alleraardigste beweeglijke verlichting .
94-7|Er was aan 't eind der zaal een troon gebouwd van stukjes vermolmd hout , die licht gaven .
94-8|Dat was een mooi gezicht !
95-1|Er waren veel gasten .
95-2|Johannes voelde zich maar half thuis in de vreemde menigte en drong dicht tegen Windekind aan .
95-3|Hij zag er vreemde dingen .
95-4|Een mol sprak druk met een veldmuis over de fraaie verlichting en de decoratie .
95-5|In een hoekje zaten twee dikke padden hoofdschuddend tegen elkaar te jammeren over het aanhoudend droge weer .
95-6|Een [ @alt kikvors kikvorsch ] poogde gearmd met een hagedis een wandeling door de zaal te maken , wat hem slecht afging , daar hij verlegen en gejaagd was en telkens te ver sprong , waarbij hij soms de wandversiering danig in wanorde bracht .
96-1|Op [ @alt ~de~den den ] troon zat Oberon , de elfenkoning , omringd door een klein gevolg elfen , die [ @alt enigszins eenigszins ] minachtend op de omgeving neerzagen .
96-2|De koning zelf was naar vorstenwijze allerminzaamst en onderhield zich vriendelijk met verschillende gasten .
96-3|Hij kwam van een reis uit het Oosten en had een vreemd gewaad van schitterend gekleurde bloembladen aan .
96-4|Zulke bloemen groeien hier niet , dacht Johannes .
96-5|Op het hoofd droeg hij een donkerblauw bloemkelkje , dat nog een [ @alt frisse frisschen ] geur verspreidde , als was het [ @alt zoëven zooeven ] geplukt .
96-6|In de hand hield hij [ @alt ~de~den den ] meeldraad van een lotosbloem als koningsstaf .
97-1|Alle aanwezigen waren vol stillen lof over zijn goedheid .
97-2|Hij had het maanlicht in de duinen geroemd en gezegd dat de glimwormen hier bijna even schoon waren als de [ @alt Oosterse Oostersche ] vuurvliegen .
97-3|Ook had hij met genoegen naar de wandversiering gekeken en een mol had zelfs opgemerkt , dat hij goedkeurend met het hoofd had geknikt .
98-1|' Ga mede , ' zei Windekind tot Johannes , ' ik zal u voorstellen . '
98-2|En zij drongen tot aan 's konings zitplaats door .
99-1|Oberon spreidde de armen vol vreugde uit , toen hij Windekind herkende en kuste hem .
99-2|Dit gaf een gefluister onder de gasten en afgunstige blikken van het elfengevolg .
99-3|De twee dikke padden in [ @alt ~de~den den ] hoek mompelden samen iets van ' vleiers ' en ' kruipen ' en ' niet lang duren ' ; toen knikten ze elkaar [ @alt veelbetekenend veelbeteekenend ] toe .
100-1|Windekind sprak lang in een vreemde taal tot Oberon en wenkte toen
101-1|Johannes om dichterbij te komen .
102-1|' Geef mij de hand , Johannes ! ' zei de koning .
102-2|' Windekind's vrienden zijn de [ @alt ~mijn~mijne mijne ] .
102-3|Waar ik kan , zal ik u bijstaan .
102-4|Ik zal u een [ @alt teken teeken ] van ons verbond geven . '
102-5|Oberon maakte van zijn halsketen een klein gouden sleuteltje los en gaf dat aan Johannes , die het vol eerbied aannam en vast in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hand sloot .
102-6|' Dat sleuteltje kan uw geluk zijn , ' ging de koning voort .
102-7|' Het past op een gouden kistje dat kostbare schatten bevat .
102-8|Maar wie dat heeft , kan ik u niet zeggen .
102-9|Gij moet maar ijverig zoeken .
102-10|Als gij goede vrienden met mij en Windekind blijft en standvastig en trouw zijt , zal het u wel gelukken . '
102-11|De elfenkoning knikte daarbij hartelijk met het [ @alt schone schoone ] hoofdje en overgelukkig dankte Johannes hem .
103-1|Daar begonnen drie kikkers , op [ @alt ene eene ] kleine verhevenheid van vochtig mos gezeten , de inleiding tot een langzame wals te zingen en er vormden zich paartjes .
103-2|De niet dansenden werden door een groen hagedisje , dat als ceremoniemeester werkzaam was en schutterig heen en weer vloog , naar de kanten gedrongen , tot [ @alt grote groote ] ergernis van de twee padden , die klaagden dat zij niets konden zien , en daarna begon de dans .
104-1|Dat was eerst grappig .
104-2|Ieder danste op zijn eigen manier en verbeeldde zich natuurlijk , dat hij het veel beter deed dan de anderen .
104-3|De muizen en [ @alt kikvorsen kikvorschen ] sprongen hoog op hun achterste [ @alt poten pooten ] , een oude rat draaide [ @alt zo zoo ] woest , dat alle dansers voor hem op zij weken , en ook een vette boomslak waagde een toertje met een mol , maar gaf het spoedig op , onder voorwendsel dat ze er een steek van in de zij kreeg , de ware reden was , dat ze het niet best kon .
105-1|Het ging echter zeer ernstig en plechtig toe .
105-2|Men maakte er een gewetenszaak van , en gluurde angstig naar [ @alt ~de~den den ] koning om een [ @alt teken teeken ] van goedkeuring op zijn gelaat te zien .
105-3|Maar de koning was bang om ontevredenen te maken en keek zeer strak .
105-4|Zijn gevolg rekende het beneden [ @alt ~hun~hunne hunne ] danskunst mede te doen .
106-1|Johannes had zich bij [ @alt ~die~dien dien ] ernst lang goed gehouden .
106-2|Doch toen hij een klein padje zag rondzwieren met een lange hagedis , die het ongelukkige padje soms hoog boven [ @alt ~de~den den ] grond tilde en een [ @alt halve halven ] cirkel in de lucht liet beschrijven , barstte zijn [ @alt vrolijkheid vroolijkheid ] in een schaterlachen uit .
107-1|Dat gaf opschudding .
107-2|De muziek zweeg .
107-3|De koning keek verstoord om .
107-4|De ceremoniemeester vloog in volle vaart op [ @alt ~de~den den ] lacher toe en verzocht hem dringend zich wat gepaster te gedragen .
107-5|' Dansen is een ernstige zaak , ' [ @alt zei zeide ] hij , ' en volstrekt geen bezigheid om uit te lachen .
107-6|Het is hier een deftig gezelschap , waar men niet [ @alt zo zoo ] maar voor de grap danst .
107-7|Ieder deed zijn best en niemand verlangde uitgelachen te worden .
107-8|Dat is een grofheid .
107-9|Men is hier bovendien op een treurfeest om droevige redenen .
107-10|Men moet zich hier fatsoenlijk gedragen en niet handelen , alsof men bij [ @alt mensen menschen ] was ! '
108-1|Daar verschrikte Johannes van .
108-2|Overal zag hij vijandige blikken .
108-3|Zijn vertrouwelijkheid met [ @alt ~de~den den ] koning had hem vele vijanden bezorgd .
109-1|Windekind trok hem ter zijde :
110-1|' Het is maar beter , dat wij weggaan , Johannes ! ' fluisterde hij , ' gij hebt het weer verkorven .
110-3|Ja ! dat komt er van , als men bij [ @alt mensen menschen ] is opgevoed ! '
111-1|Haastig glipten zij onder de vleugels van [ @alt ~de~den den ] vleermuisportier door en kwamen in de duistere gang .
111-2|De beleefde glimworm wachtte hen op .
112-1|' Hebt gij u goed geamuseerd ? ' vroeg hij .
112-2|' Hebt gij koning Oberon gesproken ! '
113-1|' O ja ! het was een [ @alt vrolijk vroolijk ] feest , ' zei Johannes , ' moet gij hier altijd in de donkere gang blijven ? '
114-1|' Dat is eigen vrije keuze , ' [ @alt zei zeide ] de glimworm op weemoedig bitteren toon .
114-2|' Ik houd niet meer van die ijdelheden . '
115-1|' Kom , ' [ @alt zei zeide ] Windekind , ' dat meent gij niet . '
116-1|' Het is [ @alt zoals zooals ] ik zeg .
116-2|Vroeger , - vroeger was er een tijd dat ik ook naar feesten ging en danste en mij met zulke beuzelingen ophield .
116-3|Maar nu ben ik door het lijden gelouterd , nu ... '
117-1|En hij werd [ @alt zo zoo ] geroerd , dat zijn lichtje weder uitging .
117-2|Gelukkig waren zij dicht bij [ @alt ~de~den den ] uitgang en het konijntje , dat hen hoorde aankomen , ging een weinig op zijde , [ @alt zodat zoodat ] het maanlicht naar binnen scheen .
118-1|[ @alt Zodra Zoodra ] zij bij het konijntje buiten waren , [ @alt zei zeide ] Johannes : ' Vertel ons uwe geschiedenis eens , glimworm ! '
119-1|' Ach ! ' zuchtte de glimworm , ' die is eenvoudig en droevig .
119-2|Zij zal u niet vermaken . '
120-1|' Vertel haar , vertel haar toch maar , ' riepen allen .
121-1|' Nu : gij weet dan toch allen wel , dat wij glimwormen zeer bijzondere wezens zijn .
121-2|Ja , ik geloof dat niemand zou durven tegenspreken , dat wij glimwormen het hoogst begaafd zijn van al wat leeft . '
122-1|' Waarom ? dat weet ik niet , ' [ @alt zei zeide ] het konijntje .
123-1|Met minachting vroeg de glimworm toen : ' Kunt gij licht geven ? '
123-2|' Neen ! dat nu wel niet , ' moest het konijntje bekennen .
124-1|' Nu , wij geven licht !
124-2|Allen !
124-3|En wij kunnen het laten schijnen of [ @alt verdoven verdooven ] naar willekeur .
124-4|Licht is de beste gave der natuur , en licht geven het hoogste , waartoe een levend wezen komen kan .
124-5|Zou iemand nog onzen voorrang willen betwisten !
124-6|Wij mannetjes hebben bovendien vleugels en kunnen mijlen ver vliegen . '
125-1|' Dat kan ik ook niet , ' bekende het konijntje nederig .
126-1|' Door de goddelijke gave des lichts , die wij hebben , ' ging de glimworm
127-1|voort , ' ontzien ons ook andere dieren , geen vogel zal ons aanvallen .
128-1|Alleen één dier , het laagste onder allen , zoekt ons en neemt ons mede .
129-1|Dat is de [ @alt mens mensch ] , het verfoeilijkst gedrocht der schepping . '
130-1|Johannes keek Windekind aan bij [ @alt ~dezen~deze dezen ] uitval , als begreep hij het niet .
130-2|Doch Windekind glimlachte en wenkte hem te zwijgen .
130-3|' Eens vloog ik [ @alt vrolijk vroolijk ] rond , als een helder dwaallicht [ @alt tussen tusschen ] de donkere heesters .
130-4|En op een eenzaam , vochtig grasveldje , aan [ @alt ~de~den den ] oever van een sloot , daar woonde zij , wier bestaan onafscheidelijk aan mijn geluk was verbonden .
130-5|Schoon schitterde zij in [ @alt bleken bleeken ] smaragd-glans , als zij [ @alt tussen tusschen ] de glanshalmen rondkroop en machtig bekoorde zij mijn jong hart .
130-6|Ik vloog om haar heen en deed mijn best door verwisseling van glans [ @alt ~haar~hare hare ] aandacht te trekken .
130-7|Dankbaar zag ik , hoe zij mijn groet bespeurde en zedig haar lichtje verduisterde .
130-8|Sidderend van aandoening was ik op het punt mijn vleugels samen te vouwen en in verrukking bij [ @alt ~mijn~mijne mijne ] stralende geliefde neer te zinken , toen een ontzaglijk geluid de lucht vervulde .
130-9|Donkere gestalten naderden .
130-10|Het waren [ @alt mensen menschen ] .
130-11|Ik nam verschrikt de vlucht .
130-12|Zij joegen mij na , en sloegen naar mij met [ @alt grote groote ] , zwarte dingen .
130-13|Doch sneller dan hun logge [ @alt benen beenen ] droegen mij [ @alt ~mijn~mijne mijne ] vleugels . '
130-14|' Toen ik terug kwam ... '
131-1|Hier begaf [ @alt ~de~den den ] verhaler de stem .
131-2|Eerst na een [ @alt ogenblik oogenblik ] van stille aandoening , waarin de drie hoorders eerbiedig zwegen , - ging hij voort :
132-1|' Gij kunt het reeds vermoeden .
132-2|Mijn [ @alt tedere teedere ] bruid , - de glansrijkste en schitterendste onder allen , zij was verdwenen , medegesleept door [ @alt ~de~den den ] boosaardigen [ @alt mens mensch ] .
132-3|Het stille , vochtige grasveldje was vertrapt en haar geliefd plekje aan de sloot was duister en ledig .
132-4|Ik was alleen op de wereld . '
133-1|Hier haalde het gevoelige konijntje wederom een oor naar beneden om een traan uit het oog te [ @alt wissen wisschen ] .
134-1|' Sinds [ @alt ~die~dien dien ] tijd ben ik veranderd .
134-2|Ik heb een walg van alle ijdele vermaken .
134-3|Ik denk alleen aan haar , die ik verloren heb en aan [ @alt ~de~den den ] tijd dat ik haar zal [ @alt weerzien wederzien ] . '
135-1|' [ @alt Zo Zoo ] ! hebt ge daar nog hoop op ? ' vroeg het konijntje verheugd .
135-2|' Ik heb meer dan hoop , ik heb zekerheid .
135-3|Daarboven zal ik [ @alt ~mijn~mijne mijne ] geliefde [ @alt weerzien wederzien ] . '
136-1|' Maar ... ' wilde het konijntje inbrengen .
137-1|' Konijn ! ' [ @alt zei zeide ] de glimworm ernstig , ' ik kan mij begrijpen , dat iemand twijfelt , die in het duister moet rondtasten .
137-2|Maar wanneer men kan zien , met eigen [ @alt ogen oogen ] zien ? dan is elke onzekerheid mij een raadsel .
137-3|Daar ! ' [ @alt zei zeide ] het glimwormpje en keek vol eerbied naar [ @alt ~de~den den ] van sterren fonkelenden hemel .
137-4|' Daar zie ik hen ! al mijn vaderen , al mijn vrienden en ook haar , duidelijk stralen , in nog heerlijker glans dan hier op aarde .
137-5|Ach ! wanneer zal ik mij uit dit lage leven kunnen opheffen , en tot haar vliegen , die mij lonkend wenkt ?
137-6|Ach ! wanneer ? wanneer ? '
138-1|Zuchtend verliet het glimwormpje [ @alt ~zijn~zijne zijne ] toehoorders en kroop weder in het donkere hol .
139-1|' Arm schepsel ! ' [ @alt zei zeide ] het konijntje , ' ik hoop dat hij gelijk heeft . '
140-1|' Ik hoop het ook , ' voegde Johannes er bij .
141-1|' Ik vrees er voor , ' [ @alt zei zeide ] Windekind , ' maar het was zeer aandoenlijk . '
142-1|' Lieve Windekind , ' begon Johannes , ' ik ben heel moe en heb slaap . '
143-1|' Kom dan naast mij , ik zal u met mijn mantel toedekken . '
144-1|Windekind nam zijn blauwe manteltje en spreidde dat over Johannes en [ @alt zichzelf zichzelven ] uit .
144-2|[ @alt Zo Zoo ] legden zij zich neer , in het geurige mos op de duinhelling , de armen om elkanders hals geslagen .
145-1|' Uwe hoofden liggen wat laag , ' riep het konijntje , ' wilt ge die tegen mij laten rusten ? '
146-1|Dat deden zij .
147-1|' Nacht moeder ! ' [ @alt zei zeide ] Windekind tot de maan .
148-1|Toen sloot Johannes zijn gouden sleuteltje vast in de hand , vlijde zijn hoofd tegen het donzige vel van het goede konijntje en sliep rustig in .
150-1|Waar is hij dan , Presto ?
150-2|Waar is het kleine baasje dan ?
150-3|Welk een schrik , wakker te worden in de boot , in het riet - geheel alleen , de baas spoorloos verdwenen .
150-4|Het was om angstig van te worden .
151-1|En loop je hem nu al [ @alt zolang zoolang ] te zoeken , onder voortdurend zenuwachtig piepen ?
151-2|Arme Presto !
151-3|Hoe kon je ook [ @alt zo zoo ] vast slapen en niet merken dat de baas uit de boot ging ?
151-4|Anders word je dadelijk wakker , [ @alt zodra zoodra ] hij [ @alt enige eenige ] beweging maakt .
152-1|Nauwelijks kon je herkennen , waar de baas aan land was gegaan en hier in de duinen ben je nu het spoor geheel bijster geraakt .
152-2|Het ijverig snuffelen hielp niet .
152-3|Welk een wanhoop ! de baas weg ! spoorloos weg !
152-4|Zoek dan Presto , zoek hem dan !
153-1|Wacht ! daar recht voor je , tegen die duinhelling , ligt daar niet een kleine donkere gedaante ? zie eens goed !
154-1|Een [ @alt ogenblik oogenblik ] staat het hondje onbeweeglijk , en ziet ingespannen in de verte .
154-2|Dan strekt het op eens [ @alt ~de~den den ] kop vooruit en holt , vliegt met al de kracht van zijn vier dunne pootjes , naar dat donkere plekje op de duinhelling .
155-1|Maar toen dat werkelijk het [ @alt zo zoo ] smartelijk vermiste baasje bleek te zijn , toen vond hij alle pogingen nog ontoereikend om zijn [ @alt ganse gansche ] blijdschap en dankbaarheid uit te drukken .
155-2|Hij kwispelde , verdraaide zijn [ @alt gehele geheele ] lijfje , sprong , jankte , blafte en duwde zijn kouden neus [ @alt ~de~den den ] lang gezochte likkend en snuffelend in 't gezicht .
156-1|' Koest , Presto , in je mand ! ' riep Johannes half slapend .
157-1|Hoe dom van [ @alt ~de~den den ] baas !
157-2|Er is geen mand in de buurt , [ @alt zover zoover ] men zien kan .
158-1|Langzaam begon de schemering te dagen in de ziel van [ @alt de den ] [ @alt kleine kleinen ] slaper .
158-2|Het snuffelen van Presto , dat was hij [ @alt iedere iederen ] morgen [ @alt zo zoo ] gewoon .
158-3|Maar voor zijn geest hingen nog lichte droombeelden van elfen en maneschijn , als morgennevelen om een duinlandschap .
158-4|Hij vreesde dat de kille adem van [ @alt ~de~den den ] ochtend die zou verjagen .
158-5|' [ @alt Ogen Oogen ] toehouden , ' dacht hij , ' anders zie ik de klok en het behangsel weer , als altijd ! '
159-1|Maar hij lag vreemd .
159-2|Hij voelde , dat hij geen deken had .
159-3|Langzaam en voorzichtig opende hij de oogleden op een kier .
160-1|Helder licht .
160-2|Blauwe hemel .
160-3|Wolken .
161-1|Toen opende Johannes de [ @alt ogen oogen ] wagenwijd en [ @alt zei zeide ] : ' Is het dan toch waar ? '
162-1|Ja , hij lag midden in het duin .
162-2|[ @alt Vrolijke Vroolijke ] zonneschijn verwarmde hem , [ @alt frisse frissche ] morgenlucht ademde hij in , een fijne nevel omgaf de [ @alt bossen bosschen ] in 't verschiet .
162-3|Hij zag alleen [ @alt de den ] [ @alt hoge hoogen ] beuk bij [ @alt ~de~den den ] vijver en het dak van zijn huis , dat uitstak boven het groen .
162-4|Bijen en kevers gonsden om hem heen , boven hem zong de stijgende leeuwerik , in de verte klonk hondengeblaf en het gerucht der verwijderde stad .
162-5|Het was alles klare werkelijkheid .
163-1|Maar wat had hij gedroomd en wat niet ?
163-2|Waar was Windekind ? en het konijntje ?
164-1|Hij zag geen van beiden .
164-2|Alleen Presto zat [ @alt zo zoo ] dicht mogelijk bij hem en keek hem in afwachting aan .
165-1|' Zou ik aan 't slaapwandelen geweest zijn ? ' prevelde Johannes zacht .
166-1|Naast hem was een konijnenhol .
166-2|Maar [ @alt zo zoo ] waren er [ @alt zoveel zooveel ] in 't duin .
166-3|Hij richtte zich op om het goed te bezien .
166-4|Wat voelde hij daar in de nog vastgesloten hand ?
167-1|Een tinteling liep van de kruin van zijn hoofd tot zijn voeten , toen hij de hand opende .
167-2|Daar schitterde een klein gouden sleuteltje .
168-1|Een tijd lang zat hij sprakeloos .
169-1|' Presto ! [ @alt zei zeide ] hij toen , terwijl de tranen hem in de [ @alt ogen oogen ] kwamen .
170-1|' Presto , het is toch waar ! '
171-1|Presto sprong op en trachtte door blaffen [ @alt ~zijn~zijne~zijnen zijnen ] meester aan 't verstand te brengen , dat hij honger had en naar huis wilde .
172-1|Naar huis ?
172-2|Ja ! daaraan had Johannes niet gedacht en hij had er weinig zin in .
172-3|Maar spoedig hoorde hij door verschillende stemmen zijn naam roepen .
172-4|Toen begon hij te begrijpen , dat zijn gedrag volstrekt niet braaf en fatsoenlijk zoude gevonden worden en dat hem lang geen vriendelijke woorden te wachten stonden .
173-1|Een [ @alt ogenblik oogenblik ] scheelde het weinig , of zijn vreugdetranen waren in één moeite door , tranen van angst en berouw geworden .
173-2|Maar toen dacht hij aan Windekind , die nu zijn vriend was , zijn vriend en vertrouweling , aan het geschenk van [ @alt ~de~den den ] elfenkoning en aan die heerlijke , onbetwistbare waarheid van al het gebeurde en hij zocht kalm en op alles voorbereid [ @alt ~de~den den ] weg naar huis op .
174-1|De ontmoeting viel niet mede .
174-2|[ @alt Zo Zoo ] erg had hij zich de onrust en vrees van zijn [ @alt huisgenoten huisgenooten ] niet voorgesteld .
174-3|Hij moest plechtig beloven , nimmer meer [ @alt zo zoo ] ondeugend en onvoorzichtig te zijn .
175-1|' Dat kan ik niet , ' [ @alt zei zeide ] hij vastberaden .
175-2|Daar zag men vreemd van op .
175-3|Hij werd ondervraagd , gesmeekt , bedreigd .
175-4|Maar hij dacht aan Windekind en hield vol .
176-1|Wat konden hem straffen schelen als hij Windekind's vriendschap maar behield en wat zou hij niet voor Windekind willen lijden !
176-2|Vast klemde hij het sleuteltje aan zijn borst en de lippen opeen , terwijl hij iedere vraag met schouderophalen beantwoordde .
176-3|' Ik kan niets beloven , ' zei hij weer .
177-1|Doch zijn vader [ @alt zei zeide ] : ' Laat hem nu maar met vrede , het is hem ernst .
177-2|Er moet iets bijzonders met hem gebeurd zijn .
177-3|Eens zal hij het ons wel vertellen . '
178-1|Johannes glimlachte , at zwijgend zijn boterham en sloop naar zijn kamertje .
178-2|Daar sneed hij een stuk van het gordijnkoord af , deed er het kostbare sleuteltje aan en hing het zich om [ @alt ~de~den den ] hals op de [ @alt blote bloote ] borst .
178-3|Toen ging hij getroost naar school .
179-1|Het ging zeer slecht [ @alt ~die~dien dien ] dag op school .
179-2|Hij kende zijn lessen geen van alle en lette volstrekt niet op .
179-3|Voortdurend vlogen zijn gedachten naar [ @alt ~de~den den ] vijver en naar de wonderbare gebeurtenissen van [ @alt de den ] [ @alt vorige vorigen ] avond .
179-4|Hij kon het zich nauwelijks denken , dat een vriend van [ @alt ~de~den den ] elfenkoning nu weer verplicht zou zijn , sommen te maken en werkwoorden te vervoegen .
179-5|Maar het was toch alles waar geweest , en niemand om hem heen wist er iets van of zou het kunnen [ @alt geloven gelooven ] of begrijpen , zelfs de meester niet , hoe [ @alt bars barsch ] hij ook keek en hoe minachtend hij Johannes ook een luien rekel noemde .
179-6|Blijmoedig verdroeg hij de kwade [ @alt aantekening aanteekening ] en maakte hij het strafwerk , dat zijn verstrooidheid hem op [ @alt ~de~den den ] hals haalde .
180-1|' Zij hebben er toch geen van allen begrip van .
180-2|Zij mogen mij uitschelden , [ @alt zoveel zooveel ] zij willen .
180-3|Ik blijf Windekind's vriend , en Windekind is mij meer waard dan zij allemaal te zamen .
180-4|Ja , met [ @alt ~de~den den ] meester er bij . '
181-1|Dat was niet eerbiedig van Johannes .
181-2|Maar zijn achting voor zijn [ @alt medemensen medemenschen ] was , na al het kwaad dat hij er [ @alt de den ] [ @alt vorige vorigen ] avond van had moeten [ @alt horen hooren ] , niet gestegen .
1-1|De Lelie van 's-Gravenhage .
12-1|Het was een koude , gure November-nacht in [ @alt ~de~den den ] jare 1595 ; donkere wolken bedekten [ @alt ~de~den den ] hemel , en ontlastten zich in [ @alt vreselijke vreeselijke ] plasregens .
12-2|Aan de anders [ @alt zo zoo ] liefelijke maan was het niet vergund door dat dichte floers heen te dringen , en al vertoonde zij zich ook [ @alt soms somwijlen ] , een zwarte massa wolken beroofde het aardrijk toch spoedig weder van haren glans , en het was slechts licht geweest , om [ @alt ~de~den den ] nacht nog nachtelijker te maken .
13-1|[ @alt Hoge Hooge ] populieren , reeds geheel van bladeren ontdaan , verhieven zich aan weerskanten van [ @alt de den ] [ @alt brede breeden ] zandweg , die [ @alt tussen tusschen ] de steden Leiden en 's-Gravenhage was gelegen , en vertoonden zich als reusachtige spooksels , die zich onstuimig heen en weer bewogen .
14-1|Het was in [ @alt ~die~dien dien ] nacht en op [ @alt ~dezen~deze dezen ] weg , dat [ @alt ene eene ] kar , langzaam uit de richting van Leiden komende , een kruisweg naderde .
14-2|De duisternis liet niet toe het zich daarin bevindende gezelschap te onderscheiden ; bovendien werd het door een linnen huif bedekt , en [ @alt enigermate eenigermate ] tegen wind en regen beschut .
14-3|Na [ @alt enig eenig ] stilzwijgen echter , sprak een vrouwenstem , ongetwijfeld het woord tot [ @alt ~de~den den ] vooropzittenden voerman richtende : " Let wel op , Casper !
14-4|Gij weet dat wij bij het [ @alt Stenen Steenen ] kruis , [ @alt ~de~den den ] weg ter rechterzijde moeten inslaan !
14-5|- Het is nu geen tijd van slapen , " duwde zij [ @alt ~de~den den ] man , hem hevig op [ @alt ~de~den den ] schouder slaande , toe , daar zij bemerkte dat hij [ @alt ~haar~hare hare ] woorden niet gehoord had : " Wij moeten rechts , verstaat gij ? "
15-1|De aangesprokene , [ @alt zo zoo ] onzacht uit [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dommeling gewekt , wreef zich geeuwende de [ @alt ogen oogen ] en keek in het rond . - " 't Is [ @alt hels helsch ] donker , " riep hij eindelijk met een [ @alt forse forsche ] stem : " ik zie weg noch steg . " - " Dan zult gij wél doen af te stappen en de plaats nader op te nemen , " hernam de eerste .
16-1|Nadat Casper het paard had doen stilstaan , en het de teugels over [ @alt ~de~den den ] kop geworpen had , voldeed hij nogmaals geeuwende en schier onwillig aan het verzoek , dat meer nog naar een bevel geleek .
17-1|Behalve de twee sprekende ingevoerde personen moest er zich nog een derde in het voertuig bevinden , die , wellicht door het luid gevoerde gesprek , of wel door het plotseling stilhouden der kar , was ontwaakt .
18-2|Althans , nauwelijks had Casper [ @alt ~de~den den ] wagen verlaten , of men hoorde een zacht gekreun , hetwelk door een kind moest worden voortgebracht .
18-3|De vrouw maakte een snelle [ @alt achterwaartse achterwaartsche ] beweging en het scheen alsof zij een kleed over [ @alt ~de~den den ] kermende geworpen had , want , doffer en nauwelijks hoorbaar werd thans het klagend gekreun , dat trouwens telkens meer en meer door het akelig gefluit van [ @alt ~de~den den ] feller opstekenden stormwind verdoofd werd .
19-1|" De d ... .. mag weten waar wij zijn ! " riep Casper , terugkomende : " ik zie [ @alt ~de~den den ] zijweg niet .
19-2|Dat die vervl ... . maan er ook niet doorkomt ! " ging hij brommende voort : " men kan geen hand voor [ @alt ogen oogen ] zien . "
19-3|- De vrouw , welke meer met de plaatselijke gesteldheid scheen bekend te zijn , en met onbenevelde [ @alt ogen oogen ] had rond getuurd , stak nu het hoofd uit de kar , en gebood [ @alt ~de~den den ] nog half slapenden Casper weder op te klimmen : " Ik zie duidelijk , " [ @alt zei zeide ] zij , " dat wij de sloot nog op zijde hebben ; zij stuit tegen [ @alt ~de~den den ] kruisweg ; rijd dus voort , en let wél op ! "
19-4|- Casper gehoorzaamde , zonder te antwoorden , doch noodzaakte het trage paard , door een : " Kovort , Bles ! " hetwelk hij met een duchtigen zweepslag deed vergezeld gaan , zijn langzamen tred weder aan te nemem .
20-1|Ruim tweehonderd schreden verder gekomen , ontdekte hij , [ @alt zoals zooals ] de vrouw gezegd had , dat de sloot werkelijk stuitte .
20-2|Hier moest hij dus [ @alt de den ] [ @alt gewone gewonen ] rijweg verlaten en rechts inslaan .
20-3|De kar verliet het spoor , het wiel kraste tegen een steen , het voertuig helde naar de linkerzijde en ware zeker omvergestort , [ @alt zo zoo ] Casper niet een [ @alt zware zwaren ] slag op het stijve beest had doen nederkomen , dat , daardoor verschrikt , [ @alt enen eenen ] sprong voorwaarts deed .
20-4|Door deze snelle beweging had het wiel [ @alt ~de~den den ] steen verlaten , [ @alt zodat zoodat ] het evenwicht hersteld was .
21-1|" Bij alle heiligen ! dat kruis had ons daar bijna [ @alt ~de~den den ] hals doen breken ! " [ @alt zei zeide ] de vrouw , schijnbaar ontsteld : " Gij moet wat voorzichtiger zijn , " vervolgde zij : " nu , echter , kunnen wij niet meer dwalen ; houd slechts het spoor ; binnen een goed half uur zijn wij aan de Blankert . "
22-1|Casper antwoordde niet , maar prevelde iets binnensmonds , dat veel naar [ @alt ene eene ] [ @alt verwensing verwensching ] geleek .
22-2|Zeker kon men echter overtuigd zijn dat hem deze nachtelijke tocht , in zulk een weder , niet beviel .
23-1|Niemand sprak verder .
23-2|De regen viel gestadig bij [ @alt stromen stroomen ] [ @alt neer neder ] en had [ @alt ~de~den den ] weg schier in een modderpoel veranderd .
23-3|De kar schokte geweldig , en het arme paard , telkens voortgezweept , scheen bijna niet meer in staat , zijn vreemde vracht voort te [ @alt slepen sleepen ] .
23-4|Eindelijk werd de stilte weder afgebroken door het meer dan te voren hoorbare gekreun van het kind , dat zich nu scheen te bewegen .
23-5|De vrouw sprak fluisterend [ @alt enige eenige ] woorden , die alleen door het wezen tot hetwelk ze gericht waren , konden verstaan worden , en vervolgde toen luid tot Casper : " Mij dunkt , dat ik in de verte een schijnsel van licht ontdek ? "
25-1|" Dit zal zeker de Blankert wezen , " [ @alt zei zeide ] Casper , die insgelijks het licht ontwaarde : " Wij worden opgewacht .
25-2|'t Is goed dat wij naderen , want Bles zou 't geen tien minuten meer kroppen .
25-3|- Vort , Bles ! " en het regende weer zweepslagen .
26-1|Inderdaad naderde het voertuig de Blankert , en duidelijk ontwaarden de reizigers nu een persoon , die met een lantaarn op- en nederging .
26-2|Nog [ @alt enige eenige ] stappen , nog [ @alt enige eenige ] schokken , en het voertuig bevond zich voor een opgehaalde brug , welke spoedig , door [ @alt ~de~den den ] persoon , die zich met de lantaarn aan gene zijde bevond , werd neergelaten .
26-3|Laatstgenoemde trad nabij [ @alt ~de~den den ] wagen en lichtte er in .
27-1|" 't Bevel ! " riep de vrouw uit de kar [ @alt ~de~den den ] onderzoekende toe .
27-2|Dit scheen het wachtwoord te zijn ; althans [ @alt ene eene ] toestemming tot voortrijden , dat Casper gold , doch welker uitvoering hem niettemin veel moeite kostte , volgde op dit gezegde .
28-1|Dof dreunende , rolde nu het voorgelichte voertuig over de [ @alt brede breede ] ophaalbrug , waarna de geleider het paard bij [ @alt ~de~den den ] kop vatte , het eerst door een holle poort , vervolgens over een [ @alt brede breede ] met [ @alt stenen steenen ] geplaveide ruimte en eindelijk in een [ @alt donkere donkeren ] stal of schuur binnen voerde .
29-1|" Voor [ @alt ~de~den den ] duivel , dat heet boos weer ! " [ @alt zei zeide ] Casper , die bij het binnenrijden was afgestapt : " geen kat of hond zou men er uitjagen ; doch grof geld weegt zwaar , " ging hij in zich [ @alt zelf zelven ] voort , terwijl hij [ @alt de den ] [ @alt doorweekte doorweekten ] ronden hoed met slappen rand , door heen en weerslaan , van het water zocht te ontdoen .
30-1|De nieuwaangekomene , die hen [ @alt zo zoo ] even ontvangen had , scheen zich echter niet met hem in een gesprek te willen begeven , maar trad , nadat hij de lantaarn in het midden van [ @alt ~de~den den ] stal aan een haak had gehangen , op de kar toe .
30-2|Wat daar gesproken werd kon men niet duidelijk onderscheiden , [ @alt terwijl dewijl ] het gesprek zeer zacht gevoerd werd .
31-1|De lantaarn verspreidde een schemerachtig licht door de ruimte of stalling , doch evenwel helder genoeg , om meer nauwkeurig de personen , die zich aan deze plaats bevonden , op te nemen , en [ @alt ~hun~hunne hunne ] bewegingen gade te slaan .
32-1|Het gelaat van Casper vertoonde die ruwheid van karakter , welke men reeds [ @alt enigszins eenigszins ] uit de weinige door hem gesprokene woorden heeft kunnen opmaken .
32-2|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] [ @alt ogen oogen ] waren klein , zijn neus die alle kenmerken van 's mans neiging tot sterken drank droeg , was middelmatig , zijn mond was groot en met [ @alt brede breede ] lippen voorzien , terwijl rosachtig haar zijn schedel bedekte 't welk thans , doornat van [ @alt ~de~den den ] regen , in pieken nederhing .
32-3|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] [ @alt kleding kleeding ] bestond uit een blauw linnen kiel , een korte grijze broek , een paar wollen kousen en [ @alt grote groote ] beslijkte holsblokken .
32-4|Nadat het gesprek bij de kar [ @alt enige eenige ] [ @alt ogenblikken oogenblikken ] geduurd had , werd door de vrouw aan [ @alt de den ] [ @alt vermoedelijke vermoedelijken ] portier , een groot pak overhandigd dat zeer zwaar scheen .
32-5|Wat dit pak bevatte liet zich weldra gissen .
32-6|Dat klagend geluid , hetwelk wij reeds in [ @alt ~de~den den ] wagen gehoord hebben , deed zich ook nu weder [ @alt horen hooren ] .
32-7|De portier nam het hem toegereikte met beide handen vrij voorzichtig aan , en verdween er mede door een tot dus verre onopgemerkte zijdeur .
34-1|De vrouw had [ @alt ~haar~hare hare ] plaats hernomen , en hoewel men haar door de schemering niet duidelijk kon opnemen , [ @alt zo zoo ] zag men toch een paar glinsterende [ @alt ogen oogen ] , in de diepe kassen verscholen , van onder een paar donkere wenkbrauwen uitkomen .
34-2|Zij scheen van middelbaren leeftijd , en was geheel in een [ @alt bruine bruinen ] mantel gehuld , waaraan [ @alt ene eene ] kap was bevestigd , die mede voor het grootste gedeelte haar hoofd en aangezicht verborgen hield .
35-1|Een aanhoudend geprevel , dat na verloop van ongeveer acht seconden , door een snelle beweging met de handen werd afgewisseld , gaf duidelijk te kennen dat zij een hoogst plechtig werk verrichtte , en zou voorzeker nog langer hebben voortgeduurd , [ @alt zo zoo ] niet de portier ware teruggekomen en Casper , die het hongerige paard inmiddels [ @alt ~de~den den ] voederzak aan [ @alt ~de~den den ] kop had gebonden , een kelk met brandewijn had aangeboden , welke eerst door [ @alt ~dezen~deze dezen ] tot op een vierde geledigd , en vervolgens met een hoofdschuddend : " Bah ! " aan de prevelende werd toegereikt .
36-1|De portier , die [ @alt ~de~den den ] kelk weder aangenomen had , sprak opnieuw [ @alt enige eenige ] onverstaanbare woorden met de vrouw ; overhandigde haar iets hetwelk men niet onderscheiden kon , en Casper vervolgens vier kronen in de hand stoppende , opende hij de [ @alt grote groote ] dubbele deur , die hij bij het binnenrijden achter het voertuig had dichtgeslagen .
37-1|" Gij zult spoed dienen te maken , om vóór het aanbreken van [ @alt ~de~den den ] dag weder te huis te zijn , " sprak hij eindelijk : " Voor zulk een tocht en met zulke wegen hadt gij voor [ @alt die dien ] [ @alt armzalige armzaligen ] knol wel wat beters kunnen nemen ! "
38-1|Om der vier kronen wille , vond Casper het geraden deze laatste aanmerking des portiers niet te beantwoorden .
38-2|" Vóór zessen zijn wij reeds aan de Roemer , " [ @alt zei zeide ] hij ; maakte toen [ @alt ~de~den den ] voederzak los ; deed het paard het bit in [ @alt ~de~den den ] bek , en dwong , met een : " Terug , Bles ! " het reeds [ @alt zozeer zoozeer ] vermoeide beest [ @alt enige eenige ] stappen achteruit te doen .
39-1|Buiten [ @alt ~de~den den ] stal gekomen , wendde hij [ @alt ~de~den den ] wagen naar de andere zijde : nam de touwen leidsels in de hand , en beklom weder het voertuig .
40-1|De portier nam de lantaarn uit [ @alt ~de~den den ] haak ; vatte het paard bij [ @alt ~de~den den ] kop , en leidde [ @alt alzo alzoo ] het voertuig opnieuw over de ruimte , door de holle poort , wier gewelven het geluid van [ @alt de den ] [ @alt rollende rollenden ] wagen weerkaatsten , tot vóór de gemelde ophaalbrug .
41-1|Dof dreunde het voertuig over de eikenhouten planken ; een [ @alt wederzijds wederzijdsch ] : " Vaarwel , " werd gewisseld , de portier haalde de klep der brug naar boven , en de hand voor het schijnsel der lantaarn houdende , zag hij de witte huif der kar langzaam in het nachtelijk duister verdwijnen . 
45-1|Het was [ @alt ~de~den den ] 6den van Sprokkelmaand in het jaar 1608 , - dertien jaren dus na het in de vorige bladzijden vermelde nachtelijk avontuur , dat het vorstelijk 's-Gravenhage een feestelijk aanzien had .
45-2|Vlaggen wapperden van de meeste gebouwen , drukte en gewoel [ @alt heerste heerschte ] alom op straten en pleinen , rijtuigen en wagens , [ @alt mensen menschen ] te voet en te paard verdrongen elkander en joelden in bonte kleuren dooreen .
45-3|Hier zag men staatsiekoetsen , ginds vechtende jongens , elders bevallige maagden en kloeke jongelingen in feestelijk gewaad gedost , allen naar een en hetzelfde doel strevende , allen ijverende om een geschikte plaats te bekomen , ten einde datgene te aanschouwen waarnaar [ @alt ~hun~hunne hunne ] begeerte zich uitstrekte .
46-1|Was het ook al bij sommigen [ @alt blote bloote ] nieuwsgierigheid , om iets buitengewoons te zien , die hen ter [ @alt deur deure ] had uitgedreven , op de meeste aangezichten stond evenwel duidelijk een verhevener [ @alt wens wensch ] en een blijde verwachting voor de toekomst uitgedrukt .
47-1|Doch van waar die dringende volksmassa ?
47-2|Van waar die blijdschap , die drukte , die beweging ?
47-3|Wat stond er te gebeuren ?
47-4|Wat zou er voorvallen ?
48-1|Ter beantwoording dezer vragen en om [ @alt zo zoo ] mogelijk iets meer dienaangaande te weten te komen , willen wij ons liefst bij [ @alt enige eenige ] personen voegen , die in een groep bij elkander stonden .
49-1|" Drie pinten brandewijn wil ik tegen [ @alt éne ééne ] verwedden , dat hij een kop [ @alt groter grooter ] is dan onze Prins , " sprak een klein , schraal en slecht gekleed man .
50-1|" Drie pinten tegen [ @alt ene eene ] ! " herhaalde hij , uitdagende blikken om zich heen werpende , terwijl hij eindelijk meer bepaald een jonkman bleef aanzien , die even te voren het tegendeel beweerd had .
51-1|De jonkman die , naar het uitwendige te [ @alt oordelen oordeelen ] , insgelijks niet veel te verliezen had , scheen de uitdaging niet zeer gretig aan te nemen , doch hetzij om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] nieuwsgierigheid te bevredigen , of wel om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bekendheid met [ @alt de den ] [ @alt bedoelde bedoelden ] persoon te kennen te geven , sprak hij na [ @alt enig eenig ] stilzwijgen :
52-1|" Ongetwijfeld echter weet ik dat de markgraaf gezetter is dan Maurits , ik heb ... . "
53-1|" Gelogen ! " viel de eerste spreker hem driftig in de rede : " Gelogen vriend !
53-2|Spinola is lang en mager , lang als Gerrit Aal uit de Wijnstok , en mager ... . "
54-1|" En mager , als Sebastiaan Bril , baardschraper uit het Scheerbekken , " viel een [ @alt forse forsche ] stem [ @alt ~de~den den ] spreker in de rede , welke laatste , op het [ @alt horen hooren ] noemen van zijn naam , zich verschrikt omwendde en achter zich de [ @alt forse forsche ] gestalte en het blozende gelaat van [ @alt ~de~den den ] waard uit de Wijnstok ontdekte .
55-2|Gerrit ! " hernam de ontstelde baardschraper , zich herstellende : " Gij [ @alt deed deedt ] beter , mij in het vervolg niet meer met uw
56-1|[ @alt barbaarse barbaarsche ] stem te verschrikken , geloof mij , de Wijnstok zou mij voor 't laatst gezien hebben . "
57-1|" Bedaar , maat ! " hervatte de dikke waard , die huiverde bij het denkbeeld , door eigen toedoen een der beste kalanten uit zijn kroeg te verjagen : " Bedaar !
57-2|'t was niet kwaad gemeend .
57-3|- Maar drommels ! " ging hij lachende voort : " Gij bediendet u [ @alt zo zoo ] vrijpostig van [ @alt ~mijn~mijne mijne ] lengte , om mij bij [ @alt ~die~dien dien ] Spanjaard te vergelijken , dat mij evenzeer uw dunne [ @alt benen beenen ] het recht gaven , om de door u aangevangene vergelijking te voltooien . "
58-1|Op deze aanmerking van Gerrit Aal , richtten zich verscheidene [ @alt ogen oogen ] naar de dunne [ @alt enigszins eenigszins ] kromme [ @alt benen beenen ] des baardschrapers , welke in uiterst versleten hozen staken , [ @alt zodat zoodat ] zij hier en daar hun natuurlijke kleur vertoonden .
59-1|Een luid gelach was de uitwerking door deze opneming teweeggebracht , en zeker had Gerrit zijn vertoornden klant voor [ @alt altijd altoos ] verloren , had deze hem niet vertrouwelijk op [ @alt ~de~den den ] schouder geklopt en iets in het oor gefluisterd , 't welk [ @alt de den ] [ @alt kleine kleinen ] man geheel scheen te bevredigen .
59-2|Met een luid : " Fiat , Gerrit ! " scheen hij alle beleedigingen vergeten te hebben , of ten minste geneigd te zijn , er zich niet verder over te bekommeren .
60-1|" 't Zal mij dan eens wonder benieuwen , of die twee malkaar [ @alt ~de~den den ] dolk niet in de ribben zullen [ @alt stoten stooten ] ! " sprak een oud wijf met een taankleurig gelaat , hetwelk in allerlei richtingen met plooien en rimpels doorploegd was : " 't Was , " ging zij krijschende voort : " de [ @alt enige eenige ] manier , om aan alle ruzie een einde te maken , want razen en blazen zullen de kemphanen [ @alt zolang zoolang ] zij lucht in de longen hebben .
60-2|Vrede , ja ! bij [ @alt ~mijn~mijne mijne ] ziel , vrede zouden ze maken !
60-3|'t Heeft wat in , een [ @alt Spaans Spaansch ] varken schoon te krabben !
60-4|Kokend water moet er op !
60-5|Kokend water , zeg ik , en dan krabben met man en macht !
60-6|- Bah ! " reutelde zij in zich [ @alt zelf zelve ] voort , terwijl zij onze groep eensklaps verliet : " Bah ! ze zullen met zijden lappen een varken schrapen ! "
61-1|[ @alt Ondertussen Ondertusschen ] was de jonkman , [ @alt ~die~dien dien ] wij het eerst met Sebastiaan Bril in [ @alt ene eene ] woordenwisseling hebben aangetroffen , door een voorbijdringend maagdeke vriendelijk toegeknikt .
61-2|" De trein is in aantocht ! " had zij hem toegeroepen , en hem tegelijkertijd bij zijn wambuis grijpende , met zich voortgetrokken , waaraan hij , geenszins onwillig , niet [ @alt de den ] [ @alt minste minsten ] weerstand geboden had .
62-1|Werkelijk kondigde een dichte drom van [ @alt mensen menschen ] , die allen van de boschzijde kwamen aanstormen , duidelijk aan dat de [ @alt zolang zoolang ] verwachte personen weldra zouden voorbijkomen .
63-1|De jonkman , aan wien in het vervolg door het meisje [ @alt ~de~den den ] naam van Maarten gegeven werd , had met haar , weinige schreden van de plaats waar wij hem het eerst aantroffen , op een [ @alt stenen steenen ] trap van een fraai gebouw aan het einde van [ @alt ~de~den den ] Kneuterdijk gelegen , post gevat , en zag nu , [ @alt ~de~den den ] arm om haar middel geslagen , dartel koutende , met het grootste geduld de komst van [ @alt ~de~den den ] trein te gemoet .
64-1|Wij zullen de jonge lieden voor een [ @alt ogenblik oogenblik ] verlaten , om met onze Lezers , die uit het op straat verhandelde slechts gedeeltelijk de ware toedracht der zaak zullen begrepen hebben , zeer beknopt 
65-1|bij de geschiedenis van [ @alt ~die~dien dien ] dag stil te staan , en hun de oorzaak dier feestelijkheden duidelijk te maken .
66-1|Filips III , Koning van Spanje , neigde tot vrede ; verscheidene beweegredenen drongen hem hiertoe , en voorzeker wel het meest de aanzienlijke geldsommen die het krijgvoeren in de [ @alt Verenigde Vereenigde ] [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] Gewesten aan [ @alt ~de~den den ] Spaanschen Staat kostten .
66-2|Drie [ @alt miljoen millioen ] , zesmaal honderdduizend kronen toch werden er minstens jaarlijks [ @alt vereist vereischt ] , om in de behoeften van [ @alt ~dezen~deze dezen ] krijg te blijven voorzien .
67-1|Door de ongeloofelijke dapperheid en het kloek beleid van Prins Maurits , was het [ @alt ~de~den den ] Spaanschen bevelhebber markgraaf Ambrosio Spinola bijna onmogelijk geweest , over de [ @alt stromen stroomen ] tot in het hart der [ @alt Verenigde Vereenigde ] Gewesten door te dringen , en zeker was het te voorzien , dat de weinige sterke plaatsen , welke hij genomen had , niet te houden zouden zijn , wanneer de Staten van Holland , door Frankrijk ondersteund , opnieuw tot een aanvallenden krijg , die hun vroeger [ @alt zo zoo ] wel gelukt was , mochten besluiten .
68-1|De geschillen van [ @alt ~de~den den ] Staat van Venetië met [ @alt ~de~den den ] Paus , in welke Filips zich gemengd had , dreigden hem nog bovendien met een krijg in Italië , welke onmogelijk kon gevoerd worden , [ @alt zolang zoolang ] hij niet met de Nederlanden bevredigd was .
69-1|Voorts morden de [ @alt Portugezen Portugeezen ] dat [ @alt ~hun~hunne hunne ] schepen door de [ @alt Staatsen Staatschen ] genomen , en [ @alt ~hun~hunne hunne ] volkplantingen in de Oost-Indiën vermeesterd werden [ @alt zodat zoodat ] én koophandel én zeevaart ten eenenmale bedorven werden .
70-1|Al deze krachtige redenen deden [ @alt ~de~den den ] jongen , in het oorlogen onbedreven Filips vurig naar vrede verlangen .
70-2|Reeds in het vorige jaar , 1607 , hadden de onderhandelingen een aanvang genomen , en had de aartshertog Albertus , daartoe door zijn gemalin Isabella gemachtigd , [ @alt ~de~den den ] Staten aangeboden , met hen , als met vrije volken , te onderhandelen , waarna , op [ @alt ~de~den den ] 12den van Grasmaand , een [ @alt binnenlandse binnenlandsche ] wapenschorsing gesloten werd , met [ @alt enige eenige ] bepalingen , en wel voornamelijk : dat de Koning van Spanje binnen drie maanden de [ @alt Verenigde Vereenigde ] Gewesten insgelijks voor vrije Landen zou erkennen .
71-1|Prins Maurits , hoewel aanvankelijk onwillig om met [ @alt ~de~den den ] vijand tot vredesonderhandelingen over te gaan , had zich echter door [ @alt de den ] [ @alt schrandere schranderen ] advocaat Johan van Oldenbarneveld , die op goede gronden voor [ @alt ~de~den den ] vrede ijverde , tot de ontvangst der vreemde gezanten laten overhalen .
71-2|Oorlogzuchtig van aard , koesterde de Prins echter [ @alt de den ] [ @alt heimelijke heimelijken ] [ @alt wens wensch ] , dat de onderhandelingen weldra door onoverkomelijke hinderpalen mochten verijdeld en afgebroken worden .
71-3|Zijn juiste staatkunde deed hem echter duidelijk inzien , dat hij zich [ @alt ~de~den den ] haat van vele edelen en burgers op [ @alt ~de~den den ] hals zou halen , indien hij zich openlijk en met kracht tegen een aangebodene vredesonderhandeling op billijke voorwaarden verzette .
72-1|En nu , - de [ @alt Spaanse Spaansche ] gezanten werden verwacht .
72-2|Prins Maurits was reeds een uur geleden , door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] edelen omringd , de ambassade te gemoet getogen .
72-3|De algemeen beruchte markgraaf Ambrosio Spinola was het hoofd van het gezantschap .
72-4|Trompetgeschal liet zich
73-1|in de verte [ @alt horen hooren ] ; de trein naderde , en geenszins was het dus te verwonderen dat aller [ @alt ogen oogen ] eensklaps naar [ @alt éne ééne ] zijde gericht werden en dat alle gesprekken , van [ @alt welke welken ] aard ook , werden gestaakt , om door een zacht gemompel te worden vervangen .
74-1|" Gij zult wél doen , Anne , een trap [ @alt hoger hooger ] te klimmen , als gij over al die hoofden wilt heen zien , " sprak Maarten halfluid tot het meisje , hetwelk , op zijn arm leunende en zich al meermalen op de [ @alt tenen teenen ] verheffende , getracht had haar hoofd boven de menigte te doen uitkomen .
74-2|Deze raad werd opgevolgd , en Maarten , die nu ook [ @alt ~zijn~zijne zijne ] plaats verliet om weder achter haar post te vatten , sloeg [ @alt ~de~den den ] arm om haar blanken hals , en beiden aanschouwden nu duidelijk , wat wij onzen lezers zullen [ @alt mededelen mededeelen ] .
75-1|Een korps hoornblazers en tamboers , door [ @alt enige eenige ] hellebaardiers voorafgegaan , opende [ @alt ~de~den den ] trein ; hierop volgde een heraut van wapenen te paard , en onmiddellijk daarna een prachtige staatsiewagen , met zes kloeke paarden bespannen , wier blinkende hoofdstellen [ @alt vrolijk vroolijk ] in de vriendelijke Februari-zon schitterden .
75-2|De wagen , waarvan de wielen tot even boven de naven door sierlijk geschilderde raderkassen overdekt waren , bevatte op de hoeken vier vergulde ijzeren staven , die een bijna koepelvormigen hemel onderschraagden , welke uit vier [ @alt panelen paneelen ] bestaande , een punt formeerde , op welke [ @alt ene eene ] grafelijke kroon bevestigd was .
75-3|Gordijnen van hemelsblauwe zijde , met gouden borduursels omzoomd , omringden [ @alt ~de~den den ] hemel , en hingen , [ @alt enigszins eenigszins ] op zijde geschoven , in sierlijk [ @alt brede breede ] plooien naar beneden .
75-4|Het inwendige der koets was geheel met rood fluweel bekleed , insgelijks met gouden boordsels afgezet , en op de portieren prijkten de wapens van het huis van Oranje .
76-1|Vier pages , op het smaakvolst uitgedost , bevonden zich achter op het rijtuig , hetwelk voorts omringd en gevolgd werd door een aantal edelen en ridders te paard .
77-1|Vóór dat wij echter met onze beschouwingen bij het vervolg van [ @alt ~de~den den ] trein stilstaan , werpen wij eerst een blik in het rijtuig zelf , en ontdekken weldra twee personen , die elkander met vele uitwendige hoffelijke gebaren levendig schijnen te onderhouden .
78-1|De een , ter linkerzijde gezeten , was middelmatig van gestalte en [ @alt enigszins eenigszins ] zwaarlijvig .
78-2|De ander , ter rechterzijde , was rijziger , doch niettemin van krachtigen lichaamsbouw .
78-3|De eerste had lichtblauwe [ @alt ogen oogen ] , waarin moed en vastberadenheid te lezen waren ; gulle openhartigheid zetelde op zijn [ @alt enigszins eenigszins ] blozend gelaat , en niet zelden speelde een ongekunstelde lach om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lippen ; zijn hoofdhaar was blond en een [ @alt brede breede ] baard van dezelfde kleur , omgaf [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kaken .
78-4|De [ @alt ogen oogen ] des anderen waren donkerbruin , en werden door lange wenkbrauwen overschaduwd .
78-5|De [ @alt grote groote ] arendsneus gaf [ @alt ene eene ] buitengewone fierheid aan het gelaat , dat een meer zuidelijke tint had .
78-6|Zijn hoofdhaar was zwart , een kleine puntige baard omringde [ @alt ~zijn~zijne zijne ] spitse kin , en [ @alt forse forsche ] opgestreken knevels bedekten gedeeltelijk een [ @alt kleine kleinen ] mond , die , wanneer hij zich tot een lach vertrok , twee rijen tanden als van het blankst ivoor vertoonde .
79-1|Het waren Prins Maurits en Spinola , de twee beroemdste [ @alt veldheren veldheeren ]
80-1|hunner eeuw , welke elkander vroeger nooit anders dan met de wapenen in de vuist hadden ontmoet , en die thans , naast elkander gezeten , in heuschheden wedijverden .
80-2|[ @alt Zoals Zooals ] wij gezegd hebben , de staatsiekoets werd omringd en gevolgd door verscheidene [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] edelen , in wier midden zich het overige gedeelte des gezantschaps bevond , waaronder zich ook bevonden Don Juan De Mancicidor , geheimschrijver des Konings van Spanje , Joan Richardot , Raad van State onder [ @alt ~de~den den ] Aartshertog en President van [ @alt ~de~den den ] geheimen Raad , benevens de in 's-Hage reeds bekende monniken Neijen en Verreijken .
81-1|Op deze schaar van edelen en ridders te paard volgden verscheidene koetsen met twee paarden bespannen .
81-2|In de eerste dezer koetsen bemerkte men , behalve [ @alt ~de~den den ] Pensionaris en [ @alt ~de~den den ] Burgemeester der stad 's-Gravenhage , ook 's Lands Advocaat en 's Prinsen eersten raadsman , Johan van Oldenbarneveld , Heer van Berkel en Rodenrijs .
81-3|In de overige rijtuigen waren de leden van [ @alt ~de~den den ] Raad van State , volgens hun rang of ouderdom gezeten , terwijl de trein eindelijk gesloten werd door [ @alt enige eenige ] hellebaardiers in volle wapenrusting .
82-1|" Zie , welk een heerlijk ros ! " [ @alt zei zeide ] Maarten , toen de edelen en gezanten te paard de jonge lieden voorbij reden .
82-2|" Welk een [ @alt trots trotsch ] dier ! " vervolgde hij , terwijl hij met [ @alt ~de~den den ] vinger naar een schimmel wees , waarop een jong ruiter gezeten was : " Bij [ @alt ~mijn~mijne mijne ] ziel , [ @alt zó zóó ] fier zag ik nooit een paardennek gekromd . "
83-1|Anne , die op deze aanwijzing het beest vluchtig had opgenomen , scheen evenwel meer geneigd haar [ @alt gehele geheele ] aandacht te wijden aan dengenen die er op was gezeten , en van het ros op [ @alt ~de~den den ] ruiter springende , [ @alt zei zeide ] zij , Maartens opmerkingen vervolgende : " En wat golven die kastanje bruine haarlokken schoon !
83-2|Welk een edele houding ! - hoe jammer dat hij nu juist het hoofd naar de andere zijde heeft gewend . "
84-1|Inderdaad , de jonge ruiter , die tot het gevolg des gezantschaps behoorde , hield [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] op een [ @alt schone schoone ] jonkvrouw gevestigd , die aan de overzijde der straat op een balkon [ @alt ~de~den den ] voorbijtrekkenden stoet mede in oogenschouw nam : [ @alt ~haar~hare hare ] [ @alt ogen oogen ] moesten die des ruiters hebben ontmoet , want een licht blosje verfde haar lelieblank gelaat ; en snel [ @alt ~haar~hare hare ] blikken naar een meer bejaarden ridder wendende , wuifde zij [ @alt ~dezen~deze dezen ] met haar zakdoek vriendelijk toe .
85-1|Was het een zacht windje of misschien slechts een bloot toeval , 't welk [ @alt de den ] [ @alt fijne fijnen ] linnen zakdoek niet [ @alt Brusselse Brusselsche ] kanten omzet , aan haar kleine vingeren deed ontglippen ?
85-2|Wij weten het niet ; doch langzaam dwarrelende , kwam de witte doek naar beneden , die door [ @alt de den ] [ @alt jonge jongen ] ruiter in het voorbijtrekken zeer behendig werd opgevangen .
85-3|Nogmaals zag hij naar het balkon ; een hoog rood overdekte de wangen der jonkvrouw ; spoedig echter wendde zij zich om , en verdween door de openstaande balkondeur .
86-1|Dit alles , hetwelk in een vluchtig [ @alt ogenblik oogenblik ] had plaats gegrepen , was noch aan Maarten noch aan zijn liefje ontgaan , en verder zagen beiden duidelijk , hoe de jonge ruiter eerst [ @alt ~de~den den ] doek nauwkeurig beschouwde , [ @alt ~die~dien dien ] vervolgens in elkander wikkelde , en eindelijk
87-1|zorgvuldig in zijn wambuis verborg .
87-2|De jonge lieden staarden [ @alt ~de~den den ] ruiter na ; zagen nog eenmaal naar het balkon , en Anne , die in de [ @alt schone schoone ] dame [ @alt ~haar~hare hare ] meesteres herkend had , verloor zich , toen de trein geheel was voorbijgetrokken , arm in arm met haar Maarten in de dringende volksmenigte die , naarmate de stoet al meer en meer de plaats zijner bestemming naderde , ook steeds [ @alt groter grooter ] en [ @alt groter grooter ] werd .
88-1|" Daar kan een slok op staan , Gerrit ! " sprak de dunne baardschraper , die met [ @alt ~de~den den ] waard uit de Wijnstok diens heiligdom was binnengetreden : " Kom , Klaartje ! kom kind , geef me gauw een spatje ; je vader onthaalt , en ik ben [ @alt zo zoo ] koud als een steen geworden . "
89-1|Nadat Klaartje het gevraagde spatje , hetwelk in een roemer brandewijn bestond , had overhandigd , traden er nog verscheidene lieden binnen , die allen - evenals dit ten huldigen dage bij feestelijke intochten of plechtigheden nog de gewoonte is , - voornemens waren de uitgestane vermoeienissen met een dronk weg te spoelen .
90-1|De waard wierp nieuwe takkenbossen op het vuur , Klaartje bediende de gasten , en weldra ontstond er een vrij algemeen gesprek , dat door het genot van het geestrijk vocht , hoe langer hoe levendiger werd .
90-2|- Natuurlijk voerden die drinkende en rookende mannen oorlog en sloten vrede , deden voorspellingen en regeerden met gloeiende aangezichten het land hunner inwoning , met [ @alt ene eene ] wijsheid , die [ @alt de den ] [ @alt wijze wijzen ] koning Salomo zou beschaamd hebben .
91-1|Sebastianus Bril die insgelijks , doch na [ @alt de den ] [ @alt eerste eersten ] roemer , voor eigen rekening , lustig had doorgedronken , was geen der minste redenaars .
91-2|Zijn overredende en meesterachtige toon van spreken vond doorgaans een [ @alt gereden gereeden ] ingang bij zijn nog minder beschaafde toehoorders , die trouwens thans door het overmatig gebruik van sterken drank reeds voor het grootste gedeelte zaten te knikkebollen .
92-1|" Ja , mannen ! het was in 1604 , nu vier jaar geleden , in Ostende andere kool .
92-2|Bij dat beleg , dat u allen heugt , heb ik mij niet weinig roem verworven .
92-3|Reeds van mijn vroegste jeugd af aan , zag [ @alt ~mijn~mijne mijne ] moeder iets groots in haar [ @alt ~enigen~enige eenigen ] zoon .
92-4|Sebastianus !
92-5|Sebastianus ! [ @alt zei zeide ] zij meermalen , als ik 's vaders klanten behendig stond in te [ @alt zepen zeepen ] : Sebastianus !
92-6|Sebastianus ! gij zijt tot iets verhevens geboren ; gij zult uw Vaderland [ @alt grote groote ] diensten bewijzen en in roem en [ @alt ere eere ] sterven .
92-7|Ja , waarachtig ! zij heeft tot dusverre waarheid gesproken " vervolgde Bril , terwijl hij zijn roemer tot op [ @alt ~de~den den ] bodem ledigde , die dadelijk daarop weder door [ @alt ~de~den den ] gedienstigen Gerrit werd volgeschonken : " zij heeft een voorspellenden geest gehad : luister aandachtig , [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt heren heeren ] ! en ik zal u verhalen hoe ik vrijheid en leven voor Land en Vorst heb in de waagschaal gesteld . "
93-1|De aangesprokene [ @alt heren heeren ] hadden meest allen [ @alt ogen oogen ] en [ @alt oren ooren ] gesloten ; doch Gerrit , die zijn klanten altijd met genoegen een luisterend oor leende , al had hij [ @alt ~hun~hunne hunne ] verhalen ook reeds twintig malen met het uiterst geduld aangehoord , plaatste zich naast [ @alt ~de~den den ] spreker , die dadelijk aldus vervolgde :
94-1|" Omtrent vier jaren lang hadden die [ @alt Spaanse Spaansche ] honden ons
95-1|reeds geteisterd ; met [ @alt ~hun~hunne hunne ] ballen duizenden levenslampen uitgeblazen , en ons niet zelden kommer en gebrek doen lijden , toen aan Spinola de verdere belegering der vesting werd toevertrouwd .
95-2|Van gemeen soldaat was ik zeer spoedig tot [ @alt ~de~den den ] rang van adsistent-heelmeester overgegaan ; [ @alt ~mijn~mijne mijne ] behendigheid in het behandelen van snijdende instrumenten toch was overal bekend geworden , en [ @alt ~mijn~mijne mijne ] voorzichtigheid werd insgelijks hoog geroemd .
95-3|Eenmaal slechts in mijn [ @alt gehele geheele ] leven heb ik een forschen knevelbaard , die besnoeid moest worden , zijn linker neusvleugel weggemaaid !
95-4|- Van Der Noot , die het bevelhebberschap der stad later aan Herbaing overdroeg , had van mijn beleid [ @alt horen hooren ] spreken , en juist een geschikt persoon [ @alt nodig noodig ] hebbende om de bewegingen der Spanjaarden te bespieden , had hij weldra [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] op mij gevestigd en verkoos mij tot de belangrijke betrekking van spion .
95-5|- In [ @alt ene eene ] monnikspij gewikkeld , verliet ik op een [ @alt donkere donkeren ] avond de vesting , en kwam eindelijk , na op verscheidene plaatsen tot over de knieën door het water gewaad te hebben , in de legerplaats der vijanden .
95-6|- [ @alt Enige Eenige ] [ @alt Spaanse Spaansche ] woorden kennende , kwam ik gelukkig door de voorposten ; de roepende schildwachten lieten [ @alt ~de~den den ] armen bedelmonnik gereedelijk door , en maakten het [ @alt teken teeken ] des kruises ; doch , weinige schreden verder gekomen , stuitte ik op [ @alt ene eene ] patrouille , die de ronde deed .
95-7|Ik werd aangegrepen en naar het wachtwoord gevraagd .
95-8|Niet wetende wat te antwoorden , [ @alt zei zeide ] ik zeer gevat : Memento mori !
95-9|De [ @alt heren heeren ] , die er anders allen akelig [ @alt bars barsch ] uitzagen , begonnen te schateren van lachen .
95-10|Memento mori ! riep ik nogmaals , [ @alt zo zoo ] hard als [ @alt ~mijn~mijne mijne ] stem dit toeliet ; doch de [ @alt heren heeren ] schenen zich weinig aan deze aanmaning te storen , want zij lachten voort ; plaatsten mij [ @alt tussen tusschen ] twee hunner soldaten , en brachten mij in [ @alt ene eene ] tent , welke op het prachtigst met tapijten was behangen en door sierlijke lampen verlicht werd .
95-11|Aan het einde [ @alt ener eener ] tamelijk lange tafel , die met boeken en kaarten was overladen , zat de veldheer zelf .
95-12|Ja , [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt heren heeren ] ! het waren Ambrosio Spinola en Sebastianus Bril , die zich op dat [ @alt ogenblik oogenblik ] in [ @alt ene eene ] en dezelfde tent , juist tegenover elkander bevonden . "
96-1|Hier wierp Bril triomfante blikken om zich [ @alt heen henen ] , en Gerrit , die zeer bezorgd werd dat de keel des sprekers te droog zou worden , spoorde hem , met een verbaasd gelaat als [ @alt had hadde ] hij het gesprokene voor het eerst gehoord , tot het nemen [ @alt ener eener ] teuge aan .
96-2|Bril voldeed aan deze allervriendelijkste [ @alt uitnodiging uitnoodiging ] , en zijn kromme beentjes over elkander slaande , ging hij voort : " Met scherpe blikken werd ik ondervraagd , en 't was geenszins uit vrees voor de pijnbank , maar alleen uit loutere liefde voor de waarheid en een aangeboren afkeer van al wat logen was , dat ik haarklein alles vertelde wat [ @alt ~mijn~mijne mijne ] ondervragers weten wilden .
96-3|- Men prees mijn moed tot het aanvaarden van zulk een [ @alt gevaarlijke gevaarlijken ] tocht ; doch , toen ik meende aller [ @alt wensen wenschen ] en weetlust bevredigd te hebben en [ @alt heen henen ] wilde gaan , hield men mij staande , en deden die ondankbaren mij ijzeren boeien aan de handen , en voerden mij naar een houten loods , die tot bewaarplaats der krijgsgevangenen was ingericht .
97-1|ontdekte ik daar veel brave kennissen , doch het leven was er allertreurigst .
97-2|Water en brood was mijn voedsel , en voorzeker ware ik geheel en al uitgeteerd , [ @alt zo zoo ] de Spanjaarden , die middelerwijl Ostende genomen hadden , mij niet met [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt lotgenoten lotgenooten ] , tegen de door ons gemaakte krijgsgevangenen hadden uitgewisseld .
97-3|- Nogmaals zag ik echter [ @alt ~de~den den ] dood voor het Vaderland te gemoet ; [ @alt ~mijn~mijne mijne ] waarheidsliefde was mij zeer kwalijk genomen ; ik werd veroordeeld om gefusileerd te worden ; doch de hemel zij gedankt , ik had een machtige voorspraak : het was de edele en machtige graaf Van Bergen , wien ik reeds vroeger in deze stad met [ @alt ~mijn~mijne mijne ] wapenen om de kin had gespeeld , die bij [ @alt ~de~den den ] Prins [ @alt ~mijn~mijne mijne ] gratie verwierf .
97-4|Spoedig werd ik nu , na al het uitgestane leed , op vrije voeten gesteld , door [ @alt ~die~dien dien ] edelsten der edelen , [ @alt ~die~dien dien ] ik bedienen zal tot zijn einde , en voor wien ik door duizend vuren zou vliegen .
97-5|- Lang leve Van Bergen !
97-6|Ja lang , lang leve die waardige graaf ! " besloot in verrukking de kleine barbier , terwijl hij [ @alt ~de~den den ] beker driemalen boven zijn hoofd rondzwaaide : " tot roem van zijn geslacht en tot heil van het Vaderland !
97-7|Lang zal hij leven ! " en bij [ @alt de den ] [ @alt laatste laatsten ] schellen uitroep ledigde hij [ @alt ~de~den den ] roemer , doch verloor tevens zijn evenwicht , en tuimelde vrij onzacht van zijn zetel op [ @alt ~de~den den ] [ @alt stenen steenen ] vloer .
98-1|De waard richtte [ @alt ~de~den den ] ontstelden Bril op , en schonk hem nogmaals [ @alt ~de~den den ] beker vol .
98-2|Velen der overige gasten , door het leven ontwaakt , wreven zich de [ @alt ogen oogen ] , en [ @alt eisten eischten ] eerst drank en vervolgens [ @alt dobbelstenen dobbelsteenen ] .
99-1|Weldra nam nu het verderfelijke hazardspel een aanvang , dat tot laat in [ @alt ~de~den den ] nacht voortduurde , en met een bloedige kloppartij eindigde .
100-1|De gasten keerden met ledige buidels en verhitte hoofden huiswaarts .
100-2|Gerrit Aal liet [ @alt ~de~den den ] inhoud der welgevulde geldlade glimlachend in een [ @alt grote grooten ] zak overgaan , en begaf zich eindelijk , [ @alt vrolijk vroolijk ] de handen wrijvende , naar [ @alt ~zijn~zijne zijne ] legerstede .
103-1|De zalen van 's Prinsen paleis op het Binnenhof waren prachtig verlicht .
103-2|Vele pages en ontelbare bedienden liepen in snelle vaart op en [ @alt neer neder ] , om alles te regelen of ten uitvoer te brengen .
104-1|[ @alt Spaanse Spaansche ] en [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] vlaggen waren smaakvol als tropeeën boven de openstaande vleugeldeuren bevestigd .
104-2|Aan het einde der [ @alt grote groote ] zaal bevond zich een voor die tijden uitmuntend orkest , hetwelk , [ @alt enigszins eenigszins ] in de hoogte geplaatst , achter bloeiende heesters en rijk beladen oranjeboomen verscholen was .
104-3|De zalen waren meest alle met goudlederen behangsels bekleed , en sierlijke rustbanken , met [ @alt fluwelen fluweelen ] zittingen , waren langs de wanden geschikt .
105-2|Zilveren drinkbekers en schenkkannen prijkten op [ @alt grote groote ] bladen van hetzelfde metaal , en bokalen van fijn [ @alt Venetiaans Venetiaansch ] glas , waarin de wapens der Prinsen van Oranje allerkeurigst gesneden waren , stonden in [ @alt ~groten~grote grooten ] getale en van onderscheidene grootte , op een marmeren aanrecht , waarachter in [ @alt stenen steenen ] kruiken of groene [ @alt flessen flesschen ] de edelste wijnen voor de komenden gereed stonden .
106-1|Het was Prins Maurits , die [ @alt ~de~den den ] Spaanschen gezanten , weinige dagen na [ @alt ~hun~hunne hunne ] aankomst in 's-Hage , een luisterrijk bal [ @alt wenste wenschte ] te geven .
106-2|Te [ @alt ~die~dien dien ] einde had hij de bloem der natie , voor [ @alt zoverre zooverre ] zij daar kon tegenwoordig wezen , ten zijnent [ @alt genodigd genoodigd ] , en niets gespaard om alles [ @alt zo zoo ] prachtig mogelijk te maken .
107-1|Het uur voor de ontvangst naderde .
107-2|De bedienden en hoflakeien begaven zich naar [ @alt ~hun~hunne hunne ] posten .
107-3|Twee rijen van hellebaardiers stonden , met lange hellebaarden , in het met marmeren [ @alt stenen steenen ] geplaveide voorportaal .
107-4|De koetsen rolden .
107-5|De [ @alt genodigden genoodigden ] kwamen , en weldra waren de zalen van het Prinselijk paleis opgevuld met edelen , vrouwen , jongelingen en maagden , die allen in pracht van kleedertooi schenen te wedijveren .
107-6|Zware damasten , zijden en satijnen [ @alt kledingstukken kleedingstukken ] boeiden de [ @alt ogen oogen ] der edele vrouwen , niets ontging dienaangaande zelfs [ @alt enigermate eenigermate ] [ @alt ~haar~hare hare ] aandacht .
107-7|Bekoorlijke jonkvrouwen trokken als krachtige magneten , de blikken der jonkers , ja zelfs der meer bejaarden tot zich .
107-8|Doch ook door háár bleef geen jong edelman onopgemerkt , en elk dezer jonkvrouwen koos zich reeds met vurig verlangen , [ @alt ~de~den den ] schoonsten en bevalligsten knaap , om door hem ten dans te worden geleid .
107-9|De gesprekken werden aanvankelijk zeer zacht gevoerd , en allen wachtten op de komst der [ @alt hoge hooge ] personages , die de [ @alt Spaanse Spaansche ] gezanten zouden binnenvoeren .
108-1|Eensklaps werden door twee pages de tot dusverre geslotene vleugeldeuren [ @alt ener eener ] aangrenzende zaal geopend .
108-2|- Prins Maurits , in prachtig feestgewaad , trad met zijn jongeren broeder Frederik Hendrik de [ @alt grote groote ] zaal binnen , vergezeld door de [ @alt Spaanse Spaansche ] gezanten met hun gevolg benevens [ @alt ~de~den den ] Raad van State , welke eersten hij op de hoffelijkste wijze aan de aanwezigen voorstelde .
108-3|De edelen en vrouwen hadden zich , bij het binnenkomen der Vorsten , allen naar die zijde gekeerd , de mannen bogen [ @alt ~hun~hunne hunne ] hoofden en de vrouwen neigden met de meeste bevalligheid .
108-4|Na vele dergelijke ceremoniën , werd door [ @alt ~de~den den ] Prins zelf het [ @alt teken teeken ] tot het aanvangnemen van [ @alt ~de~den den ] dans gegeven .
108-5|Een liefelijke muziek [ @alt ruiste ruischte ] door de [ @alt schone schoone ] heesters [ @alt ~de~den den ] aanwezigen in de [ @alt oren ooren ] .
108-6|Edelen en vrouwen , jongelingen en jonkvrouwen , mengden zich nu spoedig dooreen , ieder der mannen koos zich [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dame , en zij die door ouderdom of andere oorzaken zich [ @alt ~de~den den ] dans ontzegd zagen , plaatsten zich op de rustbanken en namen nauwkeurig de voorbijtrekkende paren in oogenschouw .
109-1|Het was een verrukkelijk [ @alt toneel tooneel ] die bloeiende paren te zien , en die tevredene aangezichten , waarop gepaste [ @alt vrolijkheid vroolijkheid ] te lezen stond .
109-2|Wel werden niet al die jonkvrouwen door het voorwerp harer heimelijke keuze ten dans gevoerd , doch allen schenen voldaan , aller kout was hartelijk en gul , en niets stoorde haar vreugde .
110-2|- De paren werden en colonne gerangschikt : de menuet nam een aanvang .
111-1|Prins Maurits zelf opende het bal .
111-2|De schoonste der [ @alt schonen schoonen ] was door hem tot dat einde uitverkoren : het was de lelieblanke Adelgonde Van Bergen , algemeen onder [ @alt ~de~den den ] naam van de Hagenlelie bekend , die in de sierlijkste lichaamswendingen , aan 's Prinsen zijde haar gevestigden roem als de bevalligste der [ @alt Hollandse Hollandsche ] jonkvrouwen , op de schitterendste wijze handhaafde .
112-1|Aller [ @alt ogen oogen ] waren thans op haar gevestigd .
112-2|Adelgonde was schoon , te schoon zelfs om haar naar waarde te schetsen , en toch wagen wij het van dat liefelijke gelaat te spreken , en te vermelden wat ieder [ @alt zozeer zoozeer ] aan haar boeide .
113-1|Wie had ooit zulke [ @alt hemelse hemelsche ] [ @alt ogen oogen ] gezien ?
113-2|Men vergeve ons deze uitdrukking , want [ @alt hemels hemelsch ] konden zij genoemd worden , de [ @alt ogen oogen ] , welke de spiegels der reinste ziel waren .
113-3|Schier [ @alt bovenaardse bovenaardsche ] zachtheid straalde uit die helderblauwe kijkers , welke niettemin [ @alt vrolijk vroolijk ] rondstaarden en voor alle bekenden een [ @alt vriendelijke vriendelijken ] blik veil hadden .
113-4|Haar neusje was datgene wat de [ @alt Fransen Franschen ] ten huidigen dage petit mutin zouden noemen , en wanneer de twee rozeroode lipjes , die als voor de liefde geschapen schenen , zich tot een liefelijk lachje plooiden , vertoonde zich op de wangen der Hagenlelie een donzig kuiltje , hetwelk haar door vrouw Venus [ @alt zelf zelve ] zou zijn benijd geworden .
113-5|Twee rijen tanden , helder als kristal en witter dan de sneeuw der [ @alt Zwitserse Zwitsersche ] bergen , parelden in haar [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] mond , en [ @alt ~haar~hare hare ] haren die , gedeeltelijk zichtbaar , in sierlijke lokken langs [ @alt ~haar~hare hare ] slapen nederhingen , waren van die satijnachtig blonde kleur , op welke de [ @alt Hollandse Hollandsche ] maagden zich met recht mogen verheffen .
113-6|Hals en boezem die , volgens haar gelaat te [ @alt oordelen oordeelen ] , het albast in schoonheid verre moesten overtreffen , waren , door de dracht dier tijden , aan het oog onttrokken .
113-7|De [ @alt brede breede ] fijn geplooide kraag omgaf [ @alt ~de~den den ] eerste , terwijl haar ranke leest in een wit satijn keursje gesloten was , 't welk [ @alt ~haar~hare hare ] houding op het voordeeligst deed uitkomen .
113-8|Haar kleed , van dezelfde stoffage , en dat in [ @alt brede breede ] plooien nederhing , was geheel met een boordsel van wit donzig bont omzet , en liet , in het midden een weinig opgenomen , het wit zijden onderkleed aanschouwen , hetwelk echter niet te lang was om nog een paar der fijnste voetjes te laten zien , die ooit te voren een sterveling gedragen hadden , en welke insgelijks weder in wit satijnen schoentjes staken , wier rosetten vervangen werden door een paar flonkerende diamanten van het zuiverste water .
114-1|Nog rest ons te zeggen dat haar poezele armen in de eng geslotene mouwen van het onderkleed werden verborgen , en dat er drie rijen van de edelste paarlen door haar hoofdtooisel geslingerd waren .
115-1|Nooit droeg zij een andere dan een geheel witte [ @alt kleding kleeding ] : doch , blanker dan deze was haar liefelijk gelaat ; terwijl weder de blankste , de reinste ziel in dat bevallige lichaam huisvestte .
116-1|Ziedaar de Hagenlelie geschetst ; ziedaar de twintigjarige Adelgonde , [ @alt zoals zooals ] wij haar met onze zwakke pen waagden te beschrijven .
117-2|Geen ijdel beminnaar van bonte verven gispe [ @alt ~haar~hare hare ] liefde voor die kleur der onschuld .
117-3|O wij [ @alt smeken smeeken ] hem , aanschouw haar nogmaals in dat glanzige gewaad , in die bevallige lichaamswendingen aan 's Prinsen zijde , en gij zult verrukt zijn over ons ideaal van vrouwelijke schoonheid .
118-1|Was het te verwonderen dat ieder haar beschouwde ? dat alle jongelingen zich deze bloem tot gade [ @alt wensten wenschten ] , en de jonge Alonzo Spinola , oudste zoon des markgraven , zijn eigen dame schier vergetende , met gloeiende wangen [ @alt die dien ] [ @alt hemelse hemelschen ] kelk , op kouden bodem gekweekt , geen [ @alt ogenblik oogenblik ] uit het oog verloor ?
119-1|De Prins had [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dame naar [ @alt ene eene ] rustbank gevoerd ; twee of drie paren te gelijk voerden nu beurtelings de menuet uit , en wedijverden om Adelgonde Van Bergen in bevalligheid te evenaren .
120-1|Was het Alonzo geweest , die met zielsverrukking de [ @alt schone schoone ] Adelgonde had gadegeslagen , thans , nu de edele Spanjaard , aan de zijde van een andere [ @alt Hollandse Hollandsche ] [ @alt schone schoone ] , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gaven ten toon spreidde , bleven ook [ @alt ~haar~hare hare ] blikken aan zijn minste bewegingen hangen , en met recht verdiende de fiere jongeling deze onderscheiding .
121-1|Sierlijke bruine haarlokken omgolfden zijn schoon mannelijk gelaat ; donkerbruin waren [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] ; zijn neus was , evenals die zijns vaders , [ @alt enigszins eenigszins ] gewelfd ; twee zwarte knevels zetelden boven [ @alt de den ] [ @alt kleine kleinen ] mond , en een puntige baard van dezelfde kleur omgaf [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kin .
121-2|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] [ @alt kleding kleeding ] was allerkeurigst , en behalve [ @alt ~de~den den ] [ @alt brede breeden ] halskraag , welke in die dagen , helaas ! voor sieraad gehouden werd , omsloot een prachtig wambuis , van lichtrood satijn met zilver doorstikt , zijn [ @alt brede breede ] borst en bovenlijf tot op het midden .
121-3|De mouwen waren boven de ellebogen opgedoft , en gevoerd met witte zijde , 't welk door langwerpige openingen zichtbaar was .
121-4|De wijde broek , die tot even boven de knieën reikte , was van dezelfde stoffage ; zijn welgevormde [ @alt benen beenen ] staken in fijne witte hozen , en zijn schoeisel bestond in kleine lederen laarsjes , die van binnen met rozerood fluweel waren gevoerd .
121-5|Blinkende knoopjes versierden zijn wambuis .
121-6|Een [ @alt brede breede ] gordel , met robijnen en andere edele [ @alt stenen steenen ] bezaaid , omgaf [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lenden , en bevatte nog bovendien een kostbaren staatsiedegen met prachtig gevest .
122-1|De menuet liep ten einde , en geurige mokka benevens kostelijke thee werden [ @alt ~de~den den ] gasten in het fijnste porselein aangeboden .
122-2|Prins Maurits had zich met [ @alt ~de~den den ] markgraaf Spinola in een druk gesprek gewikkeld .
122-3|Aan het tegenovergestelde einde der zaal stonden verscheidene edelen bijeen en voerden een geheimzinnig gesprek .
123-1|" Het kost mij niet weinig , " sprak een kloek edelman die [ @alt ~de~den den ] herfst zijns levens reeds zeer nabij scheen ; " het kost mij waarachtig niet weinig moeite , die [ @alt Spaanse Spaansche ] bloedhonden van [ @alt zo zoo ] nabij te zien en hen niet met het blanke zwaard tegemoet te snellen . "
124-1|" In het [ @alt bos bosch ] moet men met de wolven huilen , " [ @alt zei zeide ] een jonkman , op wiens [ @alt vals valsch ] gelaat men duidelijk de geschiktheid tot het ten uitvoer brengen van dit door hem aangevoerde argument kon lezen .
126-1|" Wat moet je het geven ! " vervolgde de eerste spreker , zonder op des jonkmans woorden acht te slaan : " Zij hebben de schapenvacht gehuisvest , zonder te bedenken dat er een levende wolf in steekt .
126-2|Wie anders dan de Advocaat kan de Staten en Prins Maurits tot dit gevaarlijk spel hebben overgehaald ? "
1-1|Naar het Middelpunt
12-1|Op Zondag , [ @alt ~de~den den ] 25sten Mei 1863 , keerde mijn oom , professor Lidenbrock , haastig terug naar zijn huisje No 19 van de Koningstraat , [ @alt ene eene ] der oudste straten van de oude wijk te Hamburg .
13-1|De goede Martha zou bijna gedacht hebben veel te laat te zijn , want het middageten was nauwelijks aan de kook op het fornuis in de keuken .
14-1|" Goed , " [ @alt zei zeide ] ik bij mij [ @alt zelf zelven ] , " als hij honger heeft , zal mijn oom , die de ongeduldigste [ @alt mens mensch ] is , luide jammerkreten aanheffen . "
15-1|" Is mijnheer Lidenbrock daar reeds ! " riep de goede Martha vol ontsteltenis , terwijl zij de deur der eetzaal op een kier zette .
16-1|" Ja , Martha ! maar het eten behoeft nog niet klaar te zijn , want het is nog geen twee uur .
16-2|De klok der St. Michaëlskerk heeft pas half twee geslagen . "
17-1|" Waarom komt mijnheer Lidenbrock dan [ @alt thuis t'huis ] ? "
18-1|" Dat zal hij ons wellicht zeggen . "
19-1|" Daar is hij !
19-2|Ik maak mij uit de voeten .
19-3|Mijnheer Axel ! gij moet het hem maar onder het oog brengen . "
19-4|En de goede Martha vluchtte naar de keuken .
20-1|Ik bleef alleen .
20-2|Maar mijn min of meer besluiteloos karakter gedoogde niet , dat ik [ @alt ~de~den den ] opvliegendste van alle professoren iets onder het oog zou brengen .
20-3|Ik maakte mij dus gereed om voorzichtig naar mijn bovenkamertje te wijken , toen de huisdeur op [ @alt ~haar~hare hare ] hengsels knarste , zware voetstappen de houten trap deden Bladzijde 2kraken , en de heer des huizes , de eetzaal doorgaande , terstond zijn studeervertrek binnenstormde .
21-1|Maar in [ @alt die dien ] [ @alt snelle snellen ] loop had hij zijn stok met een knop in [ @alt ~de~den den ] vorm van een notenkraker in een hoek , zijn [ @alt ~groten~grote grooten ] hoed , tegen de vleug in opgeborsteld , op de tafel gesmeten , en riep hij zijn neef met een bulderende stem toe : " Axel , volg mij ! "
22-1|Ik had nog geen tijd gehad om mij te bewegen , toen de professor mij reeds op [ @alt ~de~den den ] toon van het levendigste ongeduld toeschreeuwde : " Hoe is het , zijt gij er nog niet ? "
23-1|Ik stoof het vertrek van mijn geduchten oom binnen .
24-1|Otto Lidenbrock was , ik erken het gaarne , geen kwaad [ @alt mens mensch ] ; maar , als er [ @alt gene geene ] ondenkbare veranderingen plaats hebben , zal hij als een echte zonderling sterven .
25-1|Hij was professor aan het Johannaeum en hield een cursus over de delfstofkunde , waarbij hij zich geregeld een paar [ @alt keren keeren ] boos maakte .
25-2|Niet dat hij er zich over bekommerde of [ @alt ~zijn~zijne zijne ] leerlingen [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lessen vlijtig bijwoonden , of zij hem oplettend volgden en of zij er later [ @alt enig eenig ] voordeel van zouden hebben ; die beuzelingen verontrustten hem niet .
25-3|Hij onderwees " subjectief , " [ @alt zoals zooals ] de duitsche [ @alt wijsgeren wijsgeeren ] het noemen , voor zich [ @alt zelf zelven ] en niet voor anderen .
25-4|Hij was een baatzuchtig geleerde , een put van geleerdheid , welker katrol knarste , als men er iets uit wilde halen .
25-5|Met één woord , een vrek .
26-1|Er zijn in [ @alt Duitsland Duitschland ] [ @alt enige eenige ] professoren van dat slag .
27-1|Ongelukkig was mijn oom niet zeer vlug bespraakt , wel niet in [ @alt de den ] [ @alt huiselijke huiselijken ] kring , maar toch als hij voor het publiek sprak , en dat is een lastig gebrek voor een redenaar .
27-2|[ @alt Zo Zoo ] bleef de professor bij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] voordrachten in het Johannaeum dikwijls steken ; hij worstelde tegen een weerbarstig woord , dat niet van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lippen wilde vloeien , een van die woorden die tegenstand bieden , opzwellen en zich eindelijk uiten onder [ @alt ~de~den den ] niet zeer wetenschappelijken vorm van een vloek .
27-3|Van daar zijn hevige toorn .
28-1|Er komen in de delfstofkunde vele half grieksche , half [ @alt latijnse latijnsche ] namen voor , die [ @alt moeilijk moeielijk ] uit te spreken zijn ; van die ruwe benamingen , die de lippen van een dichter pijn zouden doen .
28-2|Het zij verre van mij [ @alt enig eenig ] kwaad van die wetenschap te willen zeggen .
28-3|Maar ten opzichte van kristalen met zes ruitvormige vlakken van retin-asphalt-harsen , van gheleniten , van fangasiten , van loodhoudende-molybdaenumzuur zouten , van manganesium ( tungsteenzuur ) zouten en van zirconium titanium , kan zelfs de vlugste tong zich wel eens verspreken .
29-1|In de stad was dit vergeeflijke gebrek van mijn oom zeer goed bekend .
29-2|Men maakte er misbruik van , men wachtte er op bij gevaarlijke zinnen , hij werd woedend en men lachte , hetgeen niet beleefd is , zelfs voor [ @alt Duitsers Duitschers ] .
29-3|Derhalve was er wel altijd een Bladzijde 3groote toevloed van hoorders bij de voorlezingen van Lidenbrock , maar velen woonden ze daarom getrouw bij om zich te vermaken met [ @alt ~de~den den ] bespottelijken toorn van [ @alt ~de~den den ] professor .
30-1|Niettemin , ik kan het niet genoeg herhalen , was mijn oom een echt geleerde .
30-2|Hoewel hij [ @alt soms somtijds ] door al te ruwe behandeling [ @alt ~zijn~zijne zijne ] monsters brak , voegde hij toch bij het genie van [ @alt ~de~den den ] geoloog [ @alt ~de~den den ] blik van [ @alt ~de~den den ] mineraloog .
30-3|Met zijn hamer , zijn stalen stift , zijn kompasnaald , zijn blaaspijp en zijn [ @alt flesje fleschje ] salpeterzuur was hij een zeer sterk man .
30-4|Op de breuk , het voorkomen , de hardheid , de smeltbaarheid , [ @alt ~de~den den ] klank , [ @alt ~de~den den ] geur , [ @alt ~de~den den ] smaak van het een of ander metaal af , rangschikte hij het , zonder aarzelen , onder [ @alt ene eene ] der zes honderd soorten , die de wetenschap tegenwoordig telt .
31-1|De naam van Lidenbrock werd dan ook met [ @alt ere eere ] genoemd op de gymnasiën en in de verschillende maatschappijen des lands .
31-2|Humphry Davy , Humboldt , de kapiteins Franklin en Sabine verzuimden niet hem op [ @alt ~hun~hunne hunne ] doorreis te Hamburg te bezoeken .
31-3|Becquerel , Ebelmen , Brewster , Dumas , Milne Edwards , raadpleegden hem gaarne over de belangrijkste vraagstukken der scheikunde .
31-4|Deze wetenschap had aan hem zeer [ @alt schone schoone ] ontdekkingen te danken , en in 1853 was te Leipzig [ @alt ene eene ] verhandeling over de transcendente kristallographie door professor Otto Lidenbrock verschenen , een [ @alt grote groote ] foliant met platen , die echter de kosten niet goedmaakte .
32-1|Voeg daar nog bij , dat mijn oom conservator was van het mineralogisch museum van [ @alt ~de~den den ] heer Struve , gezant van Rusland , [ @alt ene eene ] kostbare verzameling , die [ @alt ene eene ] europeesche vermaardheid genoot .
33-1|Dat was de persoon , die mij ongeduldig aansprak .
33-2|Stel u een [ @alt ~groten~grote grooten ] , mageren man voor , met een ijzeren gestel en met blonde haren , die hem eer veertig dan vijftig jaar deden schijnen .
33-3|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] [ @alt grote groote ] [ @alt ogen oogen ] rolden onophoudelijk rond achter een [ @alt ontzaglijke ontzaglijken ] bril ; zijn lange , dunne neus geleek op een scherp lemmet ; de [ @alt boze booze ] wereld beweerde zelfs dat hij magnetisch was en ijzervijlsel aantrok .
33-4|Louter laster ; hij trok slechts snuif aan , maar , ik wil er niet om liegen , in [ @alt grote groote ] hoeveelheid .
34-1|Als ik hier nu nog bijvoeg , dat mijn oom wiskundig berekende schreden deed van drie voet , en als ik zeg , dat hij onder het [ @alt lopen loopen ] [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vuisten stijf gesloten hield , het [ @alt teken teeken ] van een [ @alt onstuimige onstuimigen ] aard , zal men hem genoeg kennen om juist niet bijzonder op zijn gezelschap gesteld te zijn .
35-1|Hij woonde in zijn huisje in de Koningstraat ; [ @alt ene eene ] woning half van hout , half van steen , met een gevelmuur met trappen ; zij had het uitzicht op [ @alt ene eene ] van die bochtige grachten , die zich door de oudste wijk van Hamburg kronkelen , welke de brand van 1842 gelukkig gespaard heeft .
36-1|Het oude huis hing wel is waar een weinig over en bedreigde de voorbijgangers ; het dak stond scheef , even als de pet van een Bladzijde 4student van het Tugendbund ; de loodrechte richting liet wel wat te [ @alt wensen wenschen ] over ; maar over het geheel hield het zich goed , dank zij een ouden olmboom , die stevig aan [ @alt ~de~den den ] voorgevel was vastgegroeid en in de lente met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bloesemknoppen door de vensterruiten drong .
37-1|Mijn oom was rijk voor een duitsch professor .
37-2|Het huis , met al wat er in was , behoorde hem in vollen eigendom toe .
37-3|Wat er in was bestond uit zijn petekind Gräuben , een meisje van 17 jaar , de goede Martha en mij .
37-4|In [ @alt ~mijn~mijne mijne ] dubbele hoedanigheid van neef en pupil werd ik zijn handlanger bij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] proefnemingen .
38-1|Ik beken gaarne , dat ik mij met de borst op de geologische wetenschappen toelegde ; het bloed van een mineraloog vloeide door [ @alt ~mijn~mijne mijne ] aderen en ik verveelde mij nooit in gezelschap van [ @alt ~mijn~mijne mijne ] kostbare [ @alt stenen steenen ] .
39-1|Kortom , men kon in dat huisje in de Koningstraat gelukkig leven , ondanks het ongeduld van zijn eigenaar ; want , al was hij soms wat ruw , toch hield hij veel van mij .
39-2|Maar die man kon niet wachten en was zelfs voortvarender dan de natuur .
39-3|Wanneer hij in April in de bloempotten van zijn vertrek stammetjes reseda of volubilis geplant had , ging hij regelmatig [ @alt iedere iederen ] morgen aan de blaadjes trekken om hun groei te verhaasten .
40-1|Tegenover zulk een zonderling zat er niets anders op dan te gehoorzamen .
40-2|Ik vloog dus naar [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kamer .
43-1|Die kamer was een waar museum .
43-2|Alle monsters uit het delfstoffenrijk waren , in de uiterste orde , van opschriften voorzien naar de drie [ @alt grote groote ] [ @alt afdelingen afdeelingen ] van brandbare , metaalachtige en steenachtige delfstoffen .
44-1|Of ik ze kende , die bronnen der delfstofkunde !
44-2|Hoe menigmaal had ik in plaats van met jongens van [ @alt ~mijn~mijne mijne ] jaren te spelen , er behagen in gevonden om die potloodertsen , die koolblende , die steenkolen , die bruinkolen , die turven af te stoffen !
44-3|En de jodenlijm , de harsen , de organische zouten , die voor het geringste stofje bedaard moesten blijven !
44-4|En die metalen , van het ijzer af tot het Bladzijde 5goud toe , wier betrekkelijke waarde verdween bij de volstrekte waarde als wetenschappelijke voorbeelden !
44-5|En al die [ @alt stenen steenen ] , waarmede men het huis in de Koningstraat had kunnen herbouwen , zelfs met [ @alt ene eene ] mooie kamer er bij , die mij [ @alt zo zoo ] goed zou aangestaan hebben !
46-1|Bladzijde 6Maar bij mijn binnentreden in het vertrek dacht ik in het geheel niet aan die wonderen .
46-2|Al [ @alt ~mijn~mijne mijne ] gedachten bepaalden zich tot mijn oom .
46-3|Hij lag gedoken in zijn [ @alt ~groten~grote grooten ] armstoel met utrechtsch fluweel bekleed en hield een boek in de hand , dat hij met de diepste bewondering beschouwde .
47-1|" Welk een boek ! welk een boek ! " riep hij uit .
48-1|Deze uitroep herinnerde mij dat professor Lidenbrock in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verloren [ @alt ogenblikken oogenblikken ] ook een boekengek was ; maar een oud boek had in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] alleen waarde als het onverkrijgbaar of tenminste onleesbaar was .
49-1|" Welnu , " [ @alt zei zeide ] hij mij , " ziet gij het dan niet ?
49-2|Het is een onwaardeerbare schat , [ @alt ~die~dien dien ] ik [ @alt ~dezen~deze dezen ] morgen gevonden heb bij het doorsnuffelen van [ @alt ~de~den den ] winkel van Hevelius , [ @alt ~de~den den ] jood . "
50-1|" Heerlijk ! " antwoordde ik met [ @alt ene eene ] gemaakte geestdrift .
51-1|Maar waartoe diende dan ook de ophef over een ouden kwartijn in grof kalfsleeren band , een geelachtig boek , waaruit een verkleurd leesteeken hing ?
52-1|[ @alt Intussen Intusschen ] kwam er maar geen einde aan de uitroepen van bewondering van [ @alt ~de~den den ] professor .
53-1|" Zie , " [ @alt zei zeide ] hij , zich [ @alt zelf zelven ] vragende en antwoordende , " is het niet mooi ?
53-2|Ja , zelfs bewonderenswaardig !
53-3|En welk een band !
53-4|Gaat het boek gemakkelijk open ?
53-5|Ja , want het blijft bij iedere bladzijde open liggen .
53-6|Maar sluit het wel goed ?
53-7|Ja , want de band en de bladen vormen een goed geheel , zonder zich ergens te scheiden of te gapen !
53-8|En dan die rug , waarin na een bestaan van 700 jaar nog geen enkele scheur is !
53-9|Bozerian , Closs of Purgold zouden [ @alt trots trotsch ] geweest zijn op zulk een band ! "
54-1|[ @alt Zo Zoo ] sprekende opende en sloot mijn oom gedurig het oude boek .
54-2|Het minste wat ik doen kon was hem naar [ @alt ~de~den den ] inhoud te vragen , hoewel die mij geen het minste belang inboezemde .
55-1|" En wat is dan wel de titel van dat merkwaardige boek ? " vraagde ik met [ @alt ene eene ] drift , die te hevig was om niet geveinsd te zijn .
56-1|" Dit werk , " antwoordde mijn oom vol opgewondenheid , " is de Heims-Kringla van Snorre Turleson , [ @alt ~de~den den ] beroemden ijslandschen schrijver uit de twaalfde eeuw .
56-2|Het is de kroniek der noorweegsche vorsten , die over IJsland regeerden . "
57-1|" Waarlijk ! " deed ik mijn best om uit te roepen , " dan is het zonder twijfel [ @alt ene eene ] duitsche vertaling ? "
58-1|" Nu nog mooier ! " antwoordde de professor driftig , " [ @alt ene eene ] vertaling !
58-2|Wat zou uwe vertaling mij baten ?
58-3|Wie geeft iets om uwe vertaling ?
58-4|Het is het oorspronkelijk werk in de ijslandsche taal , die prachtige , rijke maar tevens eenvoudige taal , die de meest verschillende spraakkunstige verbindingen en talrijke vormveranderingen der woorden toelaat . "
59-1|" Even als het duitsch , " bracht ik vrij gelukkig in het midden .
60-1|Bladzijde 7"Ja , " antwoordde mijn oom , de schouders ophalende ; " maar met dit onderscheid , dat de ijslandsche taal de drie geslachten heeft , even als het grieksch en de eigennamen verbuigt als het latijn . "
61-1|" [ @alt Zo Zoo ] ! " [ @alt zei zeide ] ik een weinig in [ @alt ~mijn~mijne mijne ] onverschilligheid geschokt , " en is de druk van dit boek fraai ? "
62-1|" Druk ! wie spreekt er van druk , ongelukkige Axel ?
62-3|Houdt gij dit dan voor een gedrukt boek ?
62-4|Neen , domoor ! het is een handschrift en wel een runisch handschrift !
64-2|Zoudt gij misschien willen , dat ik u [ @alt ene eene ] verklaring van dat woord gaf ? "
65-1|" Daar zal ik wel op passen , " antwoordde ik op [ @alt ~de~den den ] toon van iemand , wiens eigenliefde gekwetst is .
66-1|Maar mijn oom draafde door en onderrichte mij tegen mijn zin in zaken , die ik niet verlangde te weten .
67-1|" De runen , " hernam hij , " waren schrijfletters , die vroeger op IJsland in gebruik waren , en volgens de overlevering had Odin zelf ze uitgevonden .
67-2|[ @alt Goddeloze Goddelooze ] ! bezie en bewonder dan toch die [ @alt tekens teekens ] , welke uit het brein van een god zijn voortgekomen ! "
68-1|Niet wetende wat te antwoorden , was ik waarlijk op het punt om [ @alt neer neder ] te knielen , [ @alt ene eene ] soort van antwoord , dat [ @alt ~de~den den ] goden even zeer moet bevallen als [ @alt ~de~den den ] koningen , omdat het het voordeel heeft van hen nooit in verlegenheid te brengen , toen een toeval [ @alt ~de~den den ] loop van het gesprek [ @alt ene eene ] andere wending gaf .
69-1|Het was de verschijning van een smerig perkament , dat uit het boek gleed en op [ @alt ~de~den den ] grond viel .
70-1|Mijn oom viel met [ @alt ene eene ] onbegrijpelijke gretigheid op die vod aan .
70-2|Het kon niet missen of een oud document , misschien sedert onheugelijke tijden in een oud boek gesloten , moest [ @alt hoge hooge ] waarde in zijn oog hebben .
71-1|" Wat is dat ? " riep hij uit .
72-1|En tegelijk ontvouwde hij zorgvuldig op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] tafel een stuk perkament , 10 duim lang en 6 duim breed , waarop in dwarse lijnen onverklaarbare [ @alt tekens teekens ] stonden .
73-1|Wij voegen een nauwkeurig fac-simile er van hiernevens .
74-1|Bladzijde 8Ik stel er prijs op om die zonderlinge [ @alt tekens teekens ] te doen kennen , want door hen werden professor Lidenbrock en zijn neef aangezet om [ @alt ~de~den den ] vreemdsten tocht der negentiende eeuw te ondernemen .
75-1|De professor beschouwde [ @alt enige eenige ] [ @alt ogenblikken oogenblikken ] deze rij letters ; vervolgens [ @alt zei zeide ] hij zijn bril afnemende :
76-1|" Het is runisch schrift ; deze letterteekens zijn geheel overeenkomstig met die van het handschrift van Snorre Turleson !
76-2|Maar ... wat zou het toch [ @alt betekenen beteekenen ] ? "
77-1|Daar het runisch schrift mij voorkwam [ @alt ene eene ] uitvinding van geleerden te zijn om [ @alt de den ] [ @alt grote grooten ] hoop zand in de [ @alt ogen oogen ] te strooien , speet het mij geenszins , toen ik zag , dat mijn oom er niets van begreep .
77-2|Dat maakte ik ten minste op uit de beweging zijner vingers , die hij geducht heen en weer draaide .
78-1|" Het is echter oud ijslandsch ! " bromde hij binnensmonds .
79-1|En professor Lidenbrock moest het wel weten , want men hield hem voor een groot taalkenner .
79-2|Wel sprak hij de 2000 talen en 4000 tongvallen , die op de oppervlakte der aarde in gebruik zijn , niet vloeiend , maar hij wist er toch aardig wat van .
80-1|Toen deze [ @alt moeilijkheid moeielijkheid ] zich opdeed , was hij op het punt zich aan al de onstuimigheid van zijn karakter over te geven en ik voorzag een heftig [ @alt toneel tooneel ] , toen het twee uur sloeg op het kleine uurwerk op [ @alt ~de~den den ] schoorsteenmantel .
81-1|Dadelijk opende de goede Martha de deur van het vertrek , zeggende : " De soep staat op tafel . "
82-1|" De drommel hale de soep , " riep mijn oom , " en haar , die ze gekookt heeft , en hen , die ze zullen eten ! "
83-1|Martha vluchtte , ik ijlde haar achterna , en zonder te weten hoe , zat ik op [ @alt ~mijn~mijne mijne ] gewone plaats in de eetzaal .
84-1|Ik wachtte [ @alt enige eenige ] [ @alt ogenblikken oogenblikken ] .
84-2|De professor kwam niet .
84-3|Dit was de eerste keer , [ @alt voorzover voorzoover ] ik wist , dat hij bij het middagmaal gemist werd .
84-4|En welk een kostelijk middagmaal ! [ @alt ene eene ] groentesoep , een spekpannekoek met zuring bestrooid met notemuskaat , een kalfsnierstuk met ingelegde pruimen , en tot nagerecht garnalen met suiker , alles besproeid met lekkeren Moezelwijn .
85-1|[ @alt Zoveel Zooveel ] kostte dat oude papier aan mijn oom .
85-2|In [ @alt ~mijn~mijne mijne ] hoedanigheid van liefhebbenden neef meende ik inderdaad verplicht te zijn om voor hem en mij te eten , hetgeen ik ook met de grootste nauwgezetheid deed .
86-1|" Ik heb nooit [ @mwu zoo iets ] gezien ! " [ @alt zei zeide ] de goede Martha onder het bedienen .
86-2|" Mijnheer Lidenbrock niet aan tafel ! "
87-1|" Het is haast ongelooflijk . "
88-1|" Dat voorspelt de [ @alt ene eene ] of andere gewichtige gebeurtenis ! " hernam de oude meid het hoofd schuddende .
89-1|Mijns inziens voorspelde het niets anders dan een heftig [ @alt toneel tooneel ] , als mijn oom zijn middagmaal verdwenen zou zien .
90-1|Hij woonde in zijn huisje in de Koningstraat .
91-1|Ik peuzelde juist [ @alt ~mijn~mijne mijne ] laaste garnaal op , toen [ @alt ene eene ] bulderende Bladzijde 9stem mij aan de genoegens van het nagerecht ontrukte .
91-2|In één sprong was ik uit de zaal in het studeervertrek .
93-1|Een runisch handschrift .
93-2|- Uitleg van het [ @alt alfabet alphabet ] - Het geheimschrift .
94-1|" Het is stellig runisch , " [ @alt zei zeide ] de professor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] wenkbrauwen fronsende .
94-2|" Maar er schuilt een geheim achter , dat ik ontdekken zal , of ... . "
95-1|Een driftig gebaar gaf [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bedoeling genoegzaam te kennen .
96-1|" Ga daar zitten , " voegde hij er bij , terwijl hij met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vuist de tafel aanwees , " en schrijf . "
97-1|In een [ @alt ogenblik oogenblik ] was ik gereed .
98-1|" Nu zal ik u iedere letter van ons [ @alt alfabet alphabet ] opnoemen , die met [ @alt ene eene ] van deze ijslandsche letters overeenkomt .
98-2|Wij zullen zien wat dat geeft .
98-3|Maar , bij St. Michaël ! pas op , dat ge u niet vergist . "
99-2|Ik deed mijn uiterste best ; de [ @alt ene eene ] letter werd na de andere opgenoemd en vormde [ @alt zo zoo ] de onverstaanbare opeenvolging der volgende woorden :
107-1|Toen dit werk af was , nam mijn oom driftig het blad , waarop ik geschreven had , en bekeek het lang met aandacht .
108-1|" Wat [ @alt betekent beteekent ] dat ? " herhaalde hij [ @alt werktuiglijk werktuigelijk ] .
109-1|Op [ @alt ~mijn~mijne mijne ] eer , ik zou het hem niet hebben kunnen zeggen .
109-2|Daarenboven ondervroeg hij mij ook dienaangaande niet en ging voort met tot zich [ @alt zelf zelven ] te spreken .
110-1|" Dat noemen wij geheimschrift , " [ @alt zei zeide ] hij , " waarvan de zin verborgen is onder letters , die opzettelijk verkeerd geplaatst zijn en die ordelijk geschikt een verstaanbaren zin zouden opleveren !
110-2|En wanneer ik bedenk , dat daarin misschien de verklaring of de aanwijzing [ @alt ener eener ] [ @alt grote groote ] ontdekking is opgesloten ! "
111-1|Ik voor mij dacht wel , dat er niets in opgesloten was , maar hield [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt mening meening ] voorzichtig voor mij .
112-1|Daarop nam de professor het boek en het perkament en vergeleek ze met elkander .
113-1|" Deze twee geschriften zijn niet van dezelfde hand , " [ @alt zei zeide ] hij ; " het geheimschrift is jonger dan het boek , en ik zie daarvan terstond Bladzijde 11een onwraakbaar bewijs .
113-2|Inderdaad , de eerste letter is [ @alt ene eene ] dubbele M , die men te vergeefs in het boek van Turleson zou zoeken , want zij werd eerst in de 14de eeuw bij het ijslandsche [ @alt alfabet alphabet ] gevoegd .
113-3|Derhalve liggen er minstens 200 jaar [ @alt tussen tusschen ] het handschrift en het document . "
114-1|Dat scheen mij , ik erken het , vrij logisch te zijn .
115-1|" Dus word ik er toe gebracht , " hernam mijn oom , " om te denken , dat een der bezitters van dit boek deze geheimzinnige [ @alt tekens teekens ] heeft geschreven .
115-2|Maar , voor [ @alt ~de~den den ] drommel ! wie was die bezitter ?
115-3|Zou hij zijn naam niet ergens op dit handschrift gezet hebben ? "
116-1|Mijn oom nam zijn bril af , kreeg een sterke loep en onderzocht nauwkeurig de eerste bladzijden van het boek .
116-2|Op de keerzijde van de tweede , die van [ @alt ~de~den den ] voortitel , ontdekte hij een soort van vlek , die er op het oog als [ @alt ene eene ] inktvlek uitzag .
116-3|[ @alt Intussen Intusschen ] onderscheidde men , als men het van nabij bezag , [ @alt enige eenige ] half [ @alt uitgewiste uitgewischte ] [ @alt tekens teekens ] .
116-4|Mijn oom begreep , dat de hoofdzaak daar zat ; hij bleef dus op de vlek turen en met behulp van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt grote groote ] loep , bespeurde hij eindelijk de bijgaande [ @alt tekens teekens ] , runische letters , die hij zonder aarzelen las :
117-1|" Arne Saknussemm ! " riep hij op een zegepralenden toon , " maar dat is een naam en wel een ijslandsche naam ! die van een geleerde uit de 16de eeuw , van een beroemden goudmaker ! "
118-1|Ik zag mijn oom met zekere bewondering aan .
119-1|" Die goudmakers , " hernam hij , " Avicenne , Bacon , Lulle , Paracelsius , waren de echte , de [ @alt enige eenige ] geleerden van hun tijd .
119-2|Zij hebben ontdekkingen gedaan , waarover wij met recht verbaasd staan .
119-3|Waarom zou die Saknussemm onder dat onverstaanbare geheimschrift niet de [ @alt ene eene ] of andere verrassende uitvinding verborgen hebben ?
119-4|Dat moet [ @alt zo zoo ] zijn .
119-5|Het is [ @alt zo zoo ] ! "
120-1|De verbeeldingskracht van [ @alt ~de~den den ] professor werd door die veronderstelling aangevuurd .
121-1|" Zonder twijfel , " waagde ik te antwoorden , " maar welk belang kon die geleerde er bij hebben om [ @alt zo zoo ] de [ @alt ene eene ] of andere vreemde ontdekking te verbergen ? "
122-4|Heeft Galileï niet hetzelfde gedaan met Saturnus ?
122-5|Overigens zullen wij wel eens zien ; ik moet achter het geheim van dit document komen en ik zal eten noch slapen , voor ik het geraden heb . "
123-1|" [ @alt Zo Zoo ] , [ @alt zo zoo ] ! " dacht ik .
124-1|" Maar gij ook niet , Axel ! " hernam hij .
125-1|" Drommels ! " [ @alt zei zeide ] ik bij mij [ @alt zelf zelven ] , " het is gelukkig dat ik voor twee gegeten heb ! "
126-1|Bladzijde 12"Vooreerst , " [ @alt zei zeide ] mijn oom , " moeten wij de taal van dit geheimschrift vinden .
126-2|Dat kan niet [ @alt moeilijk moeielijk ] zijn . "
127-1|Op deze woorden hief ik driftig mijn hoofd op .
127-2|Mijn oom hervatte [ @alt ~zijn~zijne zijne ] alleenspraak :
128-1|" Niets is gemakkelijker .
128-2|Er zijn in dit document honderd twee en dertig letters , negen en zeventig medeklinkers tegen drie en vijftig klinkers .
128-3|In deze evenredigheid zijn tennaastenbij de woorden der zuidelijke talen gevormd , terwijl de [ @alt noordse noordsche ] veel rijker zijn in medeklinkers .
128-4|Het is dus [ @alt ene eene ] zuidelijke taal . "
129-1|Deze gevolgtrekkingen waren zeer juist .
130-1|" Maar welke taal is het ? "
131-1|Nu moest het blijken , wat de geleerde was , in wien ik echter een grondig analyticus vond .
132-1|" Die Saknussemm , " hernam hij , " was een geleerd man ; [ @alt zodra zoodra ] hij dus niet in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moedertaal schreef , moest hij bij voorkeur de gewone taal der geleerden van de zestiende eeuw kiezen , ik bedoel het latijn .
132-2|Als ik mij bedrieg , kan ik het beproeven met het spaansch , het fransch , het italiaansch , het grieksch , het hebreeuwsch .
132-3|Maar de geleerden der zestiende eeuw schreven meestal in het latijn .
132-4|Ik heb dus het recht om a priori te zeggen : " dit is latijn . "
133-1|Ik schoof heen en weder op mijn stoel .
133-2|[ @alt ~Mijn~Mijne Mijne ] herinneringen als latinist kwamen in opstand tegen de [ @alt mening meening ] , dat deze rij van zinledige woorden zou kunnen [ @alt behoren behooren ] tot de zoete taal van Virgilius .
134-1|" Ja , latijn , " hernam mijn oom , " maar verbasterd latijn . "
135-1|" Het zij [ @alt zo zoo ] ! " dacht ik .
135-2|" Als gij het ontwart , moet gij slim zijn , oom ! "
136-1|" Laat ik nog eens goed zien , " [ @alt zei zeide ] hij , het blad weder opnemende , waarop ik geschreven had .
136-2|" Ziedaar [ @alt ene eene ] rij van honderd twee en dertig letters , die zich in [ @alt ene eene ] schijnbare wanorde voordoen .
136-3|Er zijn woorden , waarin alleen medeklinkers voorkomen , [ @alt zoals zooals ] het eerste " m.rnlls , " andere , in tegendeel , met veel klinkers , b.v. het vijfde " unteief , " of het voorlaatste " oseibo . "
136-4|Die schikking nu is blijkbaar niet willekeurig ; zij is op wiskunstige gronden ingegeven door de onbekende reden , die de opeenvolging dezer letters heeft geregeld .
136-5|Het is dunkt mij zeker , dat de oorspronkelijke volzin regelmatig is opgeschreven en daarna omgekeerd volgens [ @alt ene eene ] wet , die ik moet ondekken .
136-6|Wie [ @alt ~de~den den ] sleutel van dit geheimschrift bezat , zou het vlug lezen .
136-7|Maar welke is die sleutel ?
136-8|Axel ! hebt gij [ @alt ~die~dien dien ] sleutel ? "
137-1|Gräuben was een lieve blonde deern .
138-1|Op die vraag antwoordde ik niets en wel om de volgende reden .
138-2|Mijn oog was gevallen op een lief portret , dat aan [ @alt ~de~den den ] muur hing , het portret van Gräuben .
138-3|De pupil van mijn oom was toen te Altona bij [ @alt ene eene ] harer bloedverwanten , en [ @alt ~haar~hare hare ] afwezigheid maakte mij zeer treurig ; want , ik mag het nu bekennen , het lieve meisje en de neef van [ @alt ~de~den den ] professor beminden elkander met al het geduld en al de bedaardheid van [ @alt Duitsers Duitschers ] ; wij waren verloofd buiten weten van mijn oom , die te zeer geoloog was om dergelijke gevoelens te begrijpen .
138-4|Bladzijde 13Gräuben was [ @alt ene eene ] lieve blonde deern met blauwe [ @alt ogen oogen ] een [ @alt enigszins eenigszins ] zwaarmoedig karakter en een nadenkenden geest ; zij beminde mij daarom niet minder ; ik voor mij aanbad haar , als Bladzijde 14dat woord ten minste in de oud-duitsche taal bestaat !
138-5|De beeltenis mijner aangebedene wierp mij dus plotseling uit de wereld der naakte werkelijkheid in die der hersenschimmen , der herinneringen .
139-1|Ik zag de getrouwe gezellin van mijn arbeid en van [ @alt ~mijn~mijne mijne ] vermaken terug .
139-2|Zij hielp mij iedereen dag om de kostbare [ @alt stenen steenen ] van mijn oom te rangschikken ; zij plaatste er met mij de briefjes op .
139-3|Juffrouw Gräuben was zeer sterk in de delfstofkunde !
139-4|Meer dan één geleerde zou een lesje bij haar hebben kunnen halen .
139-5|Zij onderzocht gaarne grondig de netelige vraagstukken der wetenschap .
139-6|Wat al zoete uren hadden wij doorgebracht met samen te [ @alt studeren studeeren ] , en hoe benijdde ik [ @alt soms somtijds ] het lot dier [ @alt gevoelloze gevoellooze ] [ @alt stenen steenen ] , die zij met [ @alt ~haar~hare hare ] bekoorlijke handen aanraakte .
140-1|Als daarna het uur van uitspanning kwam , gingen wij beiden uit ; wij kozen de lommerrijke lanen van de Alster en begaven ons gezamenlijk naar [ @alt ~de~den den ] ouden geteerden molen , die zich [ @alt zo zoo ] goed voordoet aan het uiteinde van het meer ; onderweg keuvelden wij , elkander bij de hand houdende ; ik vertelde haar allerlei , waarover zij luidkeels lachte ; [ @alt zo zoo ] kwamen wij aan [ @alt ~de~den den ] oever der Elbe en na de zwanen , die [ @alt tussen tusschen ] de [ @alt grote groote ] witte plompen rondzwemmen , [ @alt ~goeden~goede goeden ] nacht [ @alt gewenst gewenscht ] te hebben , keerden wij per stoomboot naar de kaai terug .
141-1|[ @alt Zo Zoo ] ver was ik met mijn gepeins , toen mijn oom , met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vuist op de tafel slaande , mij met geweld tot de werkelijkheid terugvoerde .
142-1|" Laat eens zien , " [ @alt zei zeide ] hij , " de eerste gedachte die zich aan [ @alt ~de~den den ] geest moet voordoen om de letters van een volzin te verwarren is , dunkt mij , om de woorden onder in plaats van naast elkander te schrijven . "
143-1|" Wel mogelijk ! " dacht ik .
144-1|" Wij zullen zien , wat dat geeft Axel ! schrijf [ @alt ~de~den den ] een of anderen volzin op dit stukje papier ; maar zet de letters in plaats van achter elkander in geregelde rijen , elke van vijf of zes , onder elkander . "
145-1|" Ik begreep , wat hij bedoelde , en onmiddelijke schreef ik van boven naar beneden :
151-1|" Goed , " [ @alt zei zeide ] de professor , zonder gelezen te hebben .
151-2|" Zet nu deze woorden op een regel naast elkander . "
152-1|Ik gehoorzaamde en kreeg [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] volzin :
153-1|linirn , knieä ! bugvu ei , eb , mnlGe .
154-1|" Heel goed ! " riep mijn oom , mij het papier uit de hand rukkende , " dat lijkt al een beetje op het oude document ; de klinkers Bladzijde 15staan in dezelfde wanorde als de medeklinkers ; er zijn zelfs hoofdletters en komma's in het midden der woorden , juist als op het perkament van Saknussemm ! "
155-1|Ik kon niet nalaten deze opmerkingen zeer schrander te vinden .
156-1|" Om nu , " hernam mijn oom , zich rechtstreeks tot mij wendende , " [ @alt ~de~den den ] volzin te lezen , [ @alt ~die~dien dien ] gij geschreven hebt en ik niet ken , zal het genoeg zijn om achtereenvolgens de eerste letter van ieder woord te nemen , dan de tweede , dan de derde , enz. "
157-1|En tot [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt grote groote ] verwondering , maar vooral tot de [ @alt ~mijn~mijne mijne ] , las mijn oom :
158-1|" Ik bemin u innig , lieve Gräuben ! "
159-1|" Ei ! " riep de professor .
160-1|Ja , zonder er om te denken had ik , als een verliefde lomperd [ @alt die dien ] [ @alt gevaarlijke gevaarlijken ] volzin geschreven !
161-1|" [ @alt Zo Zoo ] , [ @alt zo zoo ] ! bemint gij Gräuben ! " hernam mijn oom op [ @alt de den ] [ @alt echte echten ] toon van een voogd .
163-1|" [ @alt Zo Zoo ] , [ @alt zo zoo ] ! bemint gij Gräuben ! " herhaalde hij werktuiglijk .
163-2|" Welnu , wij zullen deze handelwijze op het voor ons liggende document toepassen . "
164-1|Weder in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] alles [ @alt overheersende overheerschende ] beschouwing verdiept , vergat mijn oom reeds [ @alt ~mijn~mijne mijne ] onvoorzichtige woorden .
164-2|Ik zeg onvoorzichtige , want het hoofd van [ @alt ~de~den den ] geleerde kon [ @alt gene geene ] zaken van het hart begrijpen .
164-3|Maar gelukkig won het de [ @alt grote groote ] zaak van het document .
165-1|Op dat [ @alt ogenblik oogenblik ] , dat de voornaamste proef zou gedaan worden , schoten de [ @alt ogen oogen ] van professor Lidenbrock bliksemstralen door zijn bril ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vingers beefden , toen hij het oude perkament weder opnam ; hij was diep ontroerd .
166-1|Toen ik gereed was , was ik waarlijk aangedaan ; deze letters , één voor één opgenoemd , hadden geen zin opgeleverd ; ik verwachtte dus , dat de professor een sierlijken latijnschen volzin statig van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lippen zou laten vloeien .
167-1|Maar wie had [ @mwu zoo iets ] kunnen denken !
167-2|Een hevige vuistslag deed de tafel dreunen .
167-3|De inkt spatte uit [ @alt ~de~den den ] koker , de pen viel uit [ @alt ~mijn~mijne mijne ] hand .
168-1|" Dat is het niet , " riep mijn oom , " dat heeft geen gezonden zin ! "
169-1|Vervolgens het vertrek met bliksemsnelheid doorvliegende en de trap als [ @alt ene eene ] lawine afstormende , snelde hij de Koningstraat in en was in een [ @alt ogenblik oogenblik ] uit het oog verdwenen .
171-1|Vrees voor het raadselachtige werk .
171-2|- Waar is oom ?
171-3|- Moeilijkheden der ontcijfering .
171-4|- De sleutel gevonden .
172-1|" Is hij weg ? " riep Martha , die kwam [ @alt aanlopen aanloopen ] op het geraas van de huisdeur , die [ @alt zo zoo ] hard was toegetrokken , dat het [ @alt gehele geheele ] huis er van dreunde .
173-1|" Ja ! " antwoordde ik , " voor goed weg ! "
174-1|" Hoe is het met zijn middagmaal , " vroeg de oude meid .
175-1|" Hij zal niet eten ! "
176-1|" En met zijn avondeten ? "
177-1|" Hij zal niet eten ! "
178-1|" Wat ! " [ @alt zei zeide ] Martha , [ @alt ~haar~hare hare ] handen ineenslaande .
179-1|" Neen , goede Martha ! hij en niemand in huis zal meer eten !
179-2|Oom Lidenbrock wil ons allen honger laten lijden , tot hij een oude vod ontcijferd heeft , die volstrekt onmogelijk te ontcijferen is ! "
180-1|" Dan zit er niet anders op dan van honger te sterven ! "
181-1|Ik durfde er niet voor uitkomen , dat dit ons onvermijdelijk lot zou zijn met zulk een onhandelbaar [ @alt mens mensch ] als mijn oom .
182-1|De oude meid ging , hevig ontroerd , zuchtende naar haar keuken terug .
183-1|Toen ik alleen was , kwam ik op de gedachte om alles aan Gräuben te gaan vertellen ; maar hoe zou ik het huis uitkomen ?
183-2|De professor kon ieder [ @alt ogenblik oogenblik ] [ @alt terugkeren terugkeeren ] .
183-3|En als hij mij dan eens riep !
183-4|En als hij weer eens wilde beginnen met dat raadselachtige werk , dat men te vergeefs [ @alt ~de~den den ] ouden OEdipus zou voorgelegd hebben !
183-5|Antwoordde ik dan niet op zijn roep , wat zou er dan van komen ?
184-1|Blijven was dus het verstandigste .
184-2|Juist had een delfstofkundige uit Besançon ons [ @alt ene eene ] verzameling kiezelachtige adelaarsteenen gezonden , die gerangschikt moesten worden .
184-3|Ik ging aan het werk .
184-4|Ik schiftte en schikte in [ @alt ~hun~hunne hunne ] hokjes al die holle [ @alt stenen steenen ] , waarin kleine kristallen zweefden .
185-1|Maar die bezigheid gaf mij [ @alt gene geene ] afleiding ; de zaak van het oude document hield mij te zeer bezig .
185-2|Mijn hoofd gloeide en ik werd door [ @alt ene eene ] [ @alt naamloze naamlooze ] onrust bevangen .
185-3|Ik had een voorgevoel van een naderend onheil .
186-1|De oude meid ging zuchtende naar [ @alt ~haar~hare hare ] keuken terug .
187-1|Na verloop van een uur waren de adelaarsteenen ordelijk geschikt .
187-2|Ik liet mij toen met slingerende armen en achteroverhangend hoofd in [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~groten~grote grooten ] Utrechtschen armstoel neervallen .
187-3|Ik stak mijn [ @alt grote groote ] duitsche pijp aan , welker gebeeldhouwde kop [ @alt ene eene ] achteloos uitgestrekte stroomnimf voorstelde ; daarna vermaakte ik mij met [ @alt ~de~den den ] voortgang der verbranding te volgen , die van [ @alt ~mijn~mijne mijne ] stroomnimf Bladzijde 17langzamerhand een volslagen negerin maakte .
187-4|Van tijd tot tijd luisterde ik , of er geen schreden op de trap klonken .
187-5|Maar neen .
187-6|Waar mocht mijn oom op dat [ @alt ogenblik oogenblik ] toch zijn ?
187-7|Ik verbeeldde Bladzijde 18mij hem te zien [ @alt lopen loopen ] onder de [ @alt schone schoone ] [ @alt bomen boomen ] op [ @alt ~de~den den ] weg naar Altona , met zijn stok zwaaiende en blind pareerende , met geweld op het gras slaande , de toppen der distelplanten afhakkende en de schuwe ooievaars in [ @alt ~hun~hunne hunne ] rust storende .
188-1|Zou hij zegepralend of moedeloos huiswaarts [ @alt keren keeren ] ?
188-2|Wie van beiden zou het winnen , het geheim of hij ?
188-3|[ @alt Zo Zoo ] ondervroeg ik mij [ @alt zelf zelven ] , en [ @alt werktuiglijk werktuigelijk ] nam ik het blad papier in handen , waarop de onverstaanbare reeks der door mij geschreven letters stond .
188-4|Ik herhaalde bij mij [ @alt zelf zelven ] : " Wat [ @alt betekent beteekent ] dat ? "
189-1|Ik beproefde die letters [ @alt zo zoo ] te schikken , dat zij woorden vormden .
189-2|Het was onmogelijk .
189-3|Of men ze bij tweeën , drieën , vijven of zessen [ @alt verenigde vereenigde ] , het gaf niets verstaanbaars ; wel vormden de veertiende , vijftiende en zestiende letter het woord " ice , " de vier- , vijf- en zes en tachtigste het woord " sir , " en eindelijk merkte ik in het midden van het document op [ @alt de den ] [ @alt tweede tweeden ] regel ook de [ @alt latijnse latijnsche ] woorden " rota , mutabile , ira , nec , atra " op .
190-1|" Drommels ! " dacht ik , " uit die laatste woorden zou men bijna opmaken , dat oom gelijk heeft wat de taal van het document betreft .
190-2|En zelfs bemerk ik nog op [ @alt de den ] [ @alt derde derden ] regel het woord " luco , " dat " heilig [ @alt bos bosch ] " [ @alt betekent beteekent ] .
190-3|Wel is waar leest men op [ @alt ~de~den den ] derden het woord " tabiled , " dat zuiver hebreeuwsch is , en de zelfstandige naamwoorden " mer , arc , mère , " die zuiver fransch zijn . "
191-1|Dat was genoeg om iemand razend te maken !
191-2|Vier verschillende talen in [ @alt die dien ] [ @alt dwaze dwazen ] volzin !
191-3|Welk verband kon er bestaan [ @alt tussen tusschen ] de woorden " ijs , mijnheer , toorn , wreed , heilig [ @alt bos bosch ] , veranderend , moeder , boog of zee ? "
191-4|Het eerste en laatste alleen konden gemakkelijk overeenkomen ; het was toch niet vreemd , dat in een document op IJsland geschreven , van [ @alt ene eene ] " IJszee " gesproken werd .
191-5|De verklaring van het raadsel was daarmede echter nog niets gevorderd .
192-1|Ik worstelde dus hevig tegen [ @alt ene eene ] onoplosbare zwarigheid ; [ @alt ~mijn~mijne mijne ] hersenen gloeiden ; ik pinkoogde op het blad papier ; de honderd twee en dertig letters schenen om mij heen te dansen , gelijk die zilveren tranen die na een [ @alt geweldige geweldigen ] aandrang van het bloed om ons hoofd in de lucht opstijgen .
193-1|Ik was ten prooi aan [ @alt ene eene ] soort van zinsbegoocheling , ik stikte , ik snakte naar lucht .
193-2|[ @alt Werktuiglijk Werktuigelijk ] bewaaide ik mij met het blad papier , welks beide zijden zich beurtelings aan mijn oog vertoonden .
194-1|Hoe groot was [ @alt ~mijn~mijne mijne ] verbazing , toen ik bij [ @alt ene eene ] van die snelle omdraaiingen , op het [ @alt ogenblik oogenblik ] dat de keerzijde naar mij gewend was , volkomen leesbare woorden , [ @alt latijnse latijnsche ] woorden meende te bespeuren , o.a. " craterem , terrestre . "
195-1|Terstond ging er een licht voor mij op ; deze eenvoudige kenteekenen deden mij de waarheid inzien ; ik had de wet van het geheimschrift ontdekt .
195-2|Om dit document te lezen was het niet eens [ @alt nodig noodig ] om door het omgekeerde blad heen te lezen !
195-3|Neen .
195-4|[ @alt Zo Zoo ] als het Bladzijde 19was , [ @alt zo zoo ] als het mij was voorgezegd , kon het vloeiend gespeld worden .
195-5|Alle vernuftige verbindingen van [ @alt ~de~den den ] professor werden bewaarheid ; hij had gelijk gehad ten aanzien van de schikking der letters , gelijk ook ten aanzien van de taal van het document !
195-6|Er was slechts [ @alt ene eene ] " beuzeling " [ @alt nodig noodig ] geweest om [ @alt ~die~dien dien ] latijnschen volzin van het [ @alt ene eene ] einde tot het andere te kunnen lezen , en het toeval had mij die " beuzeling " aan de hand gedaan !
196-1|Men kan nagaan hoe ontroerd ik was !
196-2|[ @alt ~Mijn~Mijne Mijne ] [ @alt ogen oogen ] werden dof .
196-3|Ik kon ze niet gebruiken .
196-4|Ik had het blad papier op de tafel gelegd .
196-5|Ik behoefde er slechts een blik op te slaan om bezitter van het geheim te worden .
197-1|Eindelijk gelukte het mij [ @alt ~mijn~mijne mijne ] ontroering meester te worden .
197-2|Ik maakte het mij tot een plicht om tweemaal de kamer rond te gaan , ten einde [ @alt ~mijn~mijne mijne ] zenuwen tot bedaren te brengen , vervolgens plaatste ik mij weder in [ @alt de den ] [ @alt grote grooten ] armstoel .
198-1|" Ik zal het lezen ! " riep ik uit na ruim adem gehaald te hebben .
199-1|Ik bukte over de tafel , legde mijn vinger achtereenvolgens op iedere letter , en zonder te stuiten , zonder één [ @alt ogenblik oogenblik ] te haperen , las ik luide [ @alt de den ] [ @alt gehele geheelen ] volzin .
200-1|Maar welk [ @alt ene eene ] ontsteltenis , welk een schrik greep mij aan !
200-2|Ik stond eerst als door [ @alt ~de~den den ] bliksem getroffen .
200-3|Hoe ! wat ik daar vernam was reeds volbracht ! iemand was vermetel genoeg geweest om door te dringen !
201-1|" Ach ! " riep ik uit , terwijl ik opsprong , " neen ! neen ! oom mag het niet weten !
201-2|Dat ontbreekt er nog maar aan , dat hij de lucht kreeg van zulk [ @alt ene eene ] reis !
201-3|Hij zou er wellicht ook smaak in krijgen !
201-4|Niets zou hem kunnen tegenhouden !
201-5|Hij , zulk een vastberaden geoloog , zou vertrekken in ieder geval , in weerwil , in spijt van alles !
201-6|En hij zou mij medenemen en wij zouden niet terugkomen !
201-7|Nooit , nooit ! "
202-1|Ik verkeerde in een onbeschrijfelijken toestand van opgewondenheid .
203-1|" Neen , neen ! het mag niet gebeuren , " [ @alt zei zeide ] ik vastbesloten , " en daar ik kan beletten , dat zulk een denkbeeld bij mijn dwingeland opkomt , zal ik het doen .
203-2|Door dit document telkens te wenden en te [ @alt keren keeren ] , zou hij bij toeval [ @alt ~de~den den ] sleutel kunnen ontdekken .
203-3|Ik zal het vernietigen ! "
204-1|Er lag nog [ @alt enig eenig ] vuur in [ @alt ~de~den den ] haard .
204-2|Ik greep niet alleen het blad papier maar ook het perkament van Saknussemm ; met koortsachtig bevende hand wilde ik alles op de kolen werpen en dit gevaarlijke geheim vernietigen , toen de kamerdeur geopend werd en mijn oom verscheen .
206-1|De professor aan het werk .
206-2|- De neef valt in slaap .
206-3|- De huissleutel verdwenen .
206-4|- De vreugde van mijn oom .
206-5|- De lezing van het document .
206-6|- De valiezen moeten gepakt worden .
207-1|Ik had maar even [ @alt ~de~den den ] tijd om het onheil-aanbrengend document weder op de tafel te leggen .
208-1|Professor Lidenbrock scheen in diep gepeins verzonken .
208-2|De gedachte , die hem [ @alt beheerste beheerschte ] , liet hem geen [ @alt ogenblik oogenblik ] rust ; hij had klaarblijkelijk onder de wandeling de zaak onderzocht , ontleed , alle hulpbronnen zijner verbeeldingskracht aangewend , en kwam nu terug om de [ @alt ene eene ] of andere nieuwe verbinding toe te passen .
209-1|Hij ging inderdaad in zijn armstoel zitten en met de pen in de hand begon hij formules neer te schrijven , die op een algebraïsch vraagstuk geleken .
210-1|Ik volgde met [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt ogen oogen ] [ @alt ~zijn~zijne zijne ] sidderende hand ; geen enkele zijner bewegingen ontging mij .
210-2|Welke onverwachte uitkomst zou hij misschien verkrijgen ?
210-3|Ik beefde , maar zonder reden , omdat de ware , de " [ @alt enige eenige ] " verbinding reeds gevonden zijnde , iedere andere nasporing noodwendig vergeefs moest zijn .
211-1|Drie uur lang werkte mijn oom zonder te spreken , zonder het hoofd op te heffen , duizendmaal uitwisschende , weder opnemende , doorschrappende , weder beginnende .
212-1|Ik wist wel dat , als het hem gelukte om die letters te schikken naar al de betrekkelijke plaatsen , die zij konden innemen , de zin klaar zou zijn .
212-2|Maar ik wist ook , dat twintig letters reeds twee trillioenen , vier honderd twee en dertig duizend negen honderd twee billioenen , acht duizend één honderd zes en zeventig [ @alt miljoenen millioenen ] , zes honderd veertig duizend verbindingen moesten opleveren .
212-3|In [ @alt ~de~den den ] zin waren honderd twee en dertig letters , en die honderd tweeën dertig letters gaven een getal verschillende volzinnen , dat uit minstens honderd drie en dertig cijfers bestaat , een getal bijna onmogelijk uit te spreken en dat alle bevatting te boven gaat .
213-1|Ik was dus gerust over dit heldhaftige middel om het vraagstuk op te lossen .
214-1|[ @alt Intussen Intusschen ] verliep de tijd ; het werd nacht ; het gerucht op straat hield op ; steeds over zijn werk gebukt zag mijn oom niets , zelfs de goede Martha niet , die de deur half opende ; hij hoorde niets , zelfs de stem dezer waardige dienstbode niet die vroeg :
215-1|" Zal Mijnheer [ @alt ~dezen~deze dezen ] avond eten ? "
216-1|Martha moest zonder antwoord heengaan ; ik voor mij , na mij [ @alt ~enigen~enige eenigen ] tijd er tegen verzet te hebben , werd door [ @alt ~de~den den ] slaap overmand Bladzijde 21en sliep in op het einde van de canapé , terwijl oom Lidenbrock nog maar altijd berekende en doorschrapte .
217-1|Tot een besluit gekomen sloeg ik de armen over elkander en wachtte .
218-1|Toen ik [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] morgen ontwaakte , was de onvermoeide Bladzijde 22werkezel nog aan [ @alt ~de~den den ] arbeid .
218-2|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] [ @alt rode roode ] [ @alt ogen oogen ] , zijn bleek gezicht , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] haren , waarin hij met [ @alt ene eene ] koortsige hand had gewoeld , de purperroode rand onder [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] bewezen genoegzaam [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verschrikkelijke worsteling met het onmogelijke , en onder welk [ @alt ene eene ] vermoeinis van zijn geest en inspanning van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hersenen de uren voor hem moesten [ @alt verlopen verloopen ] zijn .
219-1|Ik kreeg waarlijk medelijden met hem .
219-2|In weerwil van de verwijten , die ik het recht meende te hebben om hem te doen , gevoelde ik zekere aandoening .
219-3|De arme man werd [ @alt zo zoo ] door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gedachten [ @alt overheerst overheerscht ] , dat hij vergat om boos te worden ; al [ @alt ~zijn~zijne zijne ] levenskrachten trokken zich op één punt samen , en daar zij niet door [ @alt ~haar~hare hare ] gewone veiligheidsklep ontsnapten , stond het te [ @alt vrezen vreezen ] dat [ @alt ~haar~hare hare ] spanning hem binnen kort zou doen springen .
220-1|Ik kon door een gebaar , door een woord slechts die ijzeren schroef losmaken , die op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hersenpan drukte .
220-2|En ik deed het niet !
221-1|Mijn hart was toch goed genoeg .
221-2|Waarom bleef ik dan stom in zulk een geval ?
221-3|In het belang van mijn oom .
222-1|" Neen , neen ! " herhaalde ik , " neen , ik zal niet spreken !
222-2|Hij zou er heen willen gaan , ik ken hem ; niets zou hem kunnen tegenhouden .
222-3|Hij heeft [ @alt ene eene ] vulkanische verbeeldingskracht , en om te doen wat andere geologen niet gedaan hebben , zou hij zijn leven wagen .
222-4|Ik zal zwijgen , ik zal het geheim bewaren , waarvan het toeval mij bezitter heeft gemaakt ; het te ontdekken zou [ @alt zo zoo ] goed zijn als professor Lidenbrock te [ @alt doden dooden ] .
222-5|Laat hij het raden , als hij kan , ik wil mij later niet te verwijten hebben , dat ik hem in het verderf heb gestort ! "
223-1|Nadat ik hieromtrent tot een besluit was gekomen , sloeg ik de armen over elkaar en wachtte .
223-2|Maar ik had niet op een voorval gerekend , dat [ @alt enige eenige ] uren later plaats had .
224-1|Toen de goede Martha het huis wilde verlaten om naar de markt te gaan , vond zij de deur gesloten ; de huissleutel stak niet in het slot .
1-1|NOODLOT
12-1|De handen in de zakken , [ @alt ~de~den den ] kraag van zijn pels op , ging Frank door het stuiven der sneeuw voort , langs [ @alt ~de~den den ] eenzamen Adelaïde-Road , in [ @alt ~de~den den ] avond .
12-2|Toen hij het villa-tje naderde , waar hij woonde , - White-Rose , geheel gedoken , gedompeld , verzonken in de blankheid der sneeuw , als een nestje in watten , - zag hij iemand op zich afkomen , van Primrose-Hill .
12-3|Hij richtte zijn blik vast op het gelaat van [ @alt ~de~den den ] man , die hem blijkbaar wilde aanspreken ; niet wetende wat deze in zijn schild voerde in [ @alt ~die~dien dien ] eenzamen sneeuwnacht , en hij was zeer verbaasd , toen hij in het [ @alt Hollands Hollandsch ] hoorde :
13-1|- Neem u me niet kwalijk ... . is u niet meneer Westhove ?
14-1|- Ja , antwoordde Frank .
14-2|Wie is u ?
14-3|Wat is er ?
15-1|- Ik ben Robert van [ @alt Maren Maeren ] , misschien herinnert u zich ... .
16-1|- Bertie , jij ? riep Frank uit .
16-2|Hoe kom je hier in Londen !
16-3|En in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verbazing , zag hij , door het stuiven der sneeuw heen , een vizioen verrijzen uit [ @alt ~zijn~zijne zijne ] jeugd , een helder tafereel van jongensvriendschap , iets jongs en warms ... .
17-1|- Misschien niet [ @alt zo zoo ] heel toevallig ! antwoordde de vreemde , wiens stem bij [ @alt ~de~den den ] klank van [ @alt ~die~dien dien ] verkleinnaam " Bertie " iets vaster klonk ; ik wist , dat u hier woont en ik ben al driemaal aan uwe deur geweest , maar u was niet thuis .
17-2|De juffrouw zei , dat u van avond toch thuis zoû komen , en daarom ben ik [ @alt zo zoo ] vrij geweest hier op u te wachten ... .
18-1|De stem verloor weêr alle vastheid en werd [ @alt smekend smeekend ] , als van een bedelaar .
19-1|- Moest je me [ @alt zo zoo ] dringend spreken ? vroeg Frank verbaasd .
20-1|- Ja ... . ik wou ... . of u me misschien helpen kon ... . ik ken hier niemand ... .
21-1|- Waar woon je ?
22-1|- Nergens ; ik ben van morgen vroeg hier aangekomen en ik heb ... . ik heb geen geld ... .
23-1|En hij kromp , huiverend van het staan in de koude tijdens dit korte gesprek , zich bijna [ @alt smekend smeekend ] samen , als een hond , die bang is .
24-1|- Ga maar met me meê , sprak Frank , vol verbazing , medelijden , vol van de warme herinneringen zijner jongensjaren .
24-2|Kom van nacht maar bij me .
25-1|- O ja , graag ! klonk het antwoord , haastig en bevend , als bevreesd voor het terugnemen dier goddelijke woorden .
26-1|Zij gingen samen een paar passen voort ; toen haalde Frank [ @alt ~de~den den ] sleutel uit zijn zak - [ @alt ~de~den den ] sleutel van White-Rose .
26-2|Hij opende de deur ; een zeshoekige [ @alt Moorse Moorsche ] lantaren scheen in de vestibule zacht met halve vlam .
27-1|- Ga binnen ! sprak Frank .
28-1|En hij deed de deur achter zich op het nachtslot , met een bout .
28-2|Het was half een .
29-1|De meid was nog op .
30-1|- Die meneer was al [ @alt zo zoo ] dikwijls hier geweest , fluisterde ze met een wantrouwenden blik naar Bertie ; en ik zag hem hier van avond altijd door [ @alt voorbijlopen voorbijloopen ] , als hield hij de wacht .
30-2|Ik was bang , weet u ; het is hier [ @alt zo zoo ] eenzaam .
31-1|Frank schudde geruststellend het hoofd .
32-1|- Laat het vuur gauw achter aanmaken , Annie .
32-2|Is je man nog op ?
33-1|- Het vuur meneer ?!
34-2|Bertie , wil je wat eten ?
35-1|- Heel graag ... . als het u geen moeite geeft ! antwoordde Bertie , in het [ @alt Engels Engelsch ] , voor de meid , en zijn blik zocht [ @alt smekend smeekend ] de koud verbaasde , blauwe [ @alt ogen oogen ] der flinke , knappe , jonge vrouw ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] stem was als fluweel , en , tenger , klein , poogde hij in de vestibule [ @alt zo zoo ] weinig mogelijk plaats in te nemen , in een te schrompelen , te vluchten uit [ @alt ~haar~hare hare ] blikken , zich uit te [ @alt wissen wisschen ] in een hoekje schaduw .
36-1|Frank leidde hem nu [ @alt ene eene ] [ @alt grote groote ] achterkamer binnen , eerst kil en donker , maar weldra verlicht , weldra ook zachtjes-aan met [ @alt ene eene ] stralende lauwte verwarmd door het [ @alt grote groote ] vuur , dat in [ @alt ~de~den den ] , nog gesloten , haard begon op te gloeien .
36-2|Annie dekte de tafel .
37-1|- Eén couvert , meneer ?
38-1|- Twee ; ik soupeer meê ! sprak Frank , denkend , dat Bertie dan vrijer zoû zijn .
39-1|Bertie had zich op Franks aandringen in een [ @alt ruime ruimen ] stoel gezet bij [ @alt ~de~den den ] haard en hij bleef daar schichtig rechtop zitten , zonder te spreken , verlegen voor de meid , die telkens ging en kwam .
39-2|Eerst nu zag Frank , in het licht , de armoede van zijn uiterlijk ; zijn dun gesleten jasje , vet glimmend en [ @alt knopen knoopen ] missend ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] afgetrapte , uitgerafelde broek ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vuile bouffante , die een gemis aan linnen verborg ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] uitgezakte schoenen met gaten .
39-3|Een [ @alt oude ouden ] hoed had hij bedremmeld , verlegen , in de hand gehouden .
39-4|Het was [ @alt ene eene ] [ @alt kleding kleeding ] , niets passend bij [ @alt ~die~dien dien ] aristocratisch tengeren bouw , dat fijne , [ @alt bleke bleeke ] , magere gelaat , gedistingeerd , trots het ongeknipte , blonde haar en [ @alt ~de~den den ] ongeschoren stoppelbaard ; het was als de maskerade van geboorte en opvoeding in de lompen der ellende , die zij onhandig , als een slecht zittend tooneelpak , droegen .
39-5|En de acteur zelf bleef roerloos zitten , starende in het vuur , verlegen in de [ @alt streling streeling ] der weelde , welke hem hier omringde in deze kamer : onwederlegbaar het verblijf van een vermogend [ @alt jongmens jongmensch ] , die geen neiging tot huislijke gezelligheid had : rijke gordijnen en tapijten , rijke meubels en ornamenten , zonder comfort geschikt , recht tegen de wanden aan en , stijf netjes , zonder leven , glimpend opgepoetst .
39-6|Maar Bertie kreeg [ @alt ~die~dien dien ] indruk niet , want een welbehagen van warmte en veiligheid kwam over hem , een gevoel van rust en onbezorgdheid , kalm als een meer en zoet als een oase : een lachend landschap na de koude en de sneeuw van [ @alt zo zoo ] even .
39-7|En toen hij zag hoe Frank hem aanstaarde , zeker verwonderd over zijn roerloos zitten turen in het [ @alt grote groote ] vuur , waar de vlammen thans dansend oplekten als gele drakentongen , glimlachte hij eindelijk en sprak hij nederig , dankbaar , met die stem als van een bedelaar :
40-1|- Dank u wel , u ... .
40-2|u is [ @alt zo zoo ] goed ... .
41-1|Het was niet veel wat Annie daarna op tafel zette : de restantjes uit de provisiekast van een steeds uithuizig [ @alt jongmens jongmensch ] , wat kouden beef-steak en slâ , wat beschuit en jam , maar het zweemde toch naar een souper en Bertie deed het [ @alt grote groote ] eer aan , systematisch langzaam en bijna onverschillig etend en drinkend , wasemend warmen grog , zonder [ @alt ~de~den den ] honger , die in zijn lichaam [ @alt ene eene ] nijpende leêgte groef , te laten blijken .
41-2|Frank poogde hem eindelijk uit te [ @alt horen hooren ] , dwong hem te spreken en te verhalen wat hem in zulke ellende gebracht had en hij deed zijn verhaal bij brokken en stukken , steeds nederig , terwijl ieder woord klonk als [ @alt ene eene ] bedelarij .
41-3|Onaangenaamheden met zijn vader over zijn moederlijk erfdeel , een bagatel van een paar duizend gulden , weldra versmolten ; zijn zwalken in Amerika , waar hij beurtelings boerenknecht , kellner in een hotel en figurant aan een theâter was geweest ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] terugreis naar Europa op een steamer , waar hij zijn overtocht met diensten van allerlei aard had betaald en nu : zijn eersten dag in Londen , zonder een cent .
41-4|Hij had zich uit brieven , dagteekenende van een paar jaar geleden , het adres van Westhove in Londen herinnerd en aanstonds White-Rose opgezocht , vreezende , dat Frank in [ @alt ~die~dien dien ] tijd wel vier- , vijfmaal verhuisd kon zijn , zonder een spoor te hebben achtergelaten ...
41-5|O , zijn angst , [ @alt ~die~dien dien ] nacht , wachtende in [ @alt ~de~den den ] wind , terwijl het donkerder en donkerder werd ; de duisternis alleen verlicht door de spookachtige blankheid der doodstille sneeuw !
41-6|En nu , die warmte , een dak , een souper !
41-7|En nogmaals bedankte hij , zich klein makend , ineenschrompelend in zijn versleten [ @alt kleren kleêren ] :
42-1|- Dank u , dank u ... .
43-1|Annie , mopperend over die drukte in [ @alt ~de~den den ] nacht voor [ @alt zo zoo ] een vagebond , [ @alt ~die~dien dien ] meneer van de straat opraapte , had de logeerkamer gereed gemaakt .
43-2|En Frank leidde hem naar boven , getroffen door zijn vermoeid uiterlijk , grijs van bleekte .
43-3|Hij klopte hem op [ @alt ~de~den den ] schouder , beloofde hem te zullen helpen , maar nu moest hij naar bed gaan : morgen zouden zij wel verder zien .
44-1|Toen Bertie alleen was , keek hij aandachtig om zich rond .
44-2|De kamer was zeer comfortabel , het bed breed , zacht en warm .
44-3|Hij voelde zich vies en goor in die omgeving , vol gemakken en onbezorgdheid en in een aangeboren drang tot keurigheid en reinheid begon hij zich , hoewel hij rilde van de koude , eerst , lang en zorgvuldig , te [ @alt wassen wasschen ] , te reinigen , te poetsen , te wrijven , tot zijn lichaam rozig gloeide , geheel geparfumeerd met een aroom van zeepschuim .
44-4|Hij zag in [ @alt ~de~den den ] spiegel en betreurde het , dat hij geen scheermes had : anders had hij zich geschoren .
44-5|Eindelijk , gehuld in het nachtgoed , dat daar gereed lag , kroop hij in bed , [ @alt tussen tusschen ] de wol .
44-6|Hij sliep niet dadelijk in , genietende van zijn bien-être , van zijn eigen reinheid , de blankheid der lakens , de [ @alt frisse frissche ] warmte der dekens , van het nachtlichtje , dat bescheiden schemerde door zijn groen gordijn .
44-7|In [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] begon een glimlach te tintelen , om zijn mond ook .
44-8|En hij sliep in , zonder te denken aan morgen , rustig in de zorgeloosheid van het heden en de warmte van zijn bed , bijna leêg van hoofd , alleen met dit enkele , kleine gedachtetje : dat Frank toch een goede jongen was !
46-1|Het vroor [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] morgen ; de sneeuw glinsterde kristalachtig hard .
46-2|Zij hadden ontbeten en Bertie vertelde van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ongelukken in Amerika .
46-3|Hij had zich door Franks barbier laten knippen en scheren en hij droeg [ @alt kleren kleêren ] van Frank , die hem wijd als zakken waren ; een paar pantoffels , waarin [ @alt ~zijn~zijne zijne ] voeten dansten .
46-4|Hij begon zich reeds minder vreemd te voelen en koesterde zich als [ @alt ene eene ] kat , die een goed plekje gevonden heeft .
46-5|Hij lag gemakkelijk in zijn stoel , rookte [ @alt behaaglijk behagelijk ] , noemde Frank , op diens verzoek , jij en jou , en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] stem klonk zacht smeltend , met een klankje van prettige [ @alt vrolijkheid vroolijkheid ] , iets als gedempt goud .
46-6|Frank had schik in hem en liet hem vertellen en hij deed het eenvoudig weg , ronder te blageeren op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ellende ; alles was geweest [ @alt zoals zooals ] het had moeten zijn , het had niet anders gekund .
46-7|Hij was nu eenmaal geen troetelkindje van het lot , dat was alles .
46-8|En hij was taai ; een ander had het niet uitgehouden , wat hij meegemaakt had ... .
47-1|Frank zag hem met verbazing aan ; Bertie was [ @alt zo zoo ] fijn , [ @alt zo zoo ] bleek , [ @alt zo zoo ] tenger , bijna zonder volle mannelijke ontwikkeling ; hij verzonk in de groteske plooien van Franks jas en broek ; hij was een jongen , vergeleken bij hemzelven , [ @alt zo zoo ] groot en vierkant !
47-2|En hij had dagen van honger , nachten zonder dak gekend ; [ @alt ene eene ] armoede , die Frank , goed doorvoed , glanzend van [ @alt ene eene ] bloedrijke gezondheid , onuithoudbaar voorkwam ; en hij sprak er [ @alt zo zoo ] kalm , bijna schertsend over , zonder te klagen , alleen met leedwezen [ @alt ~zijn~zijne zijne ] mooie handen bekijkend , die mager waren , paars van jeukenden winter , met bloedige kloven op de knokkels .
47-3|Voor het [ @alt ogenblik oogenblik ] schenen die handen zijn [ @alt enig eenig ] verdriet te zijn .
47-4|Eigenlijk toch een gelukkig karakter , dacht Frank , terwijl hij hem voor [ @alt ~de~den den ] gek hield , met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] handen .
47-5|Maar Bertie zelf schrikte van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] zorgeloosheid , want hij riep eenklaps uit :
48-1|- Maar wat zal ik nu doen ... wat zal ik doen !
49-1|Hij zag voor zich uit , radeloos , wanhopig , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] handen wringend .
49-2|Frank schertste die wanhoop weg , schonk hem nog eens een glas sherry in en vertelde hem , dat hij vooreerst maar bij hem moest blijven , om te bekomen .
49-3|Hij zoû het zelfs ontzettend gezellig vinden als Bertie een paar weken bleef ; hij verveelde zich een beetje met zijn rijke jongmensch-leven ; hij was in een kring van jongelui , die veel uitgingen , veel pierewaaiden en het verveelde hem , dat alles ; diners en bals in de wereld en soupers en orgies in de halve wereld .
49-4|Altijd hetzelfde : een leven als een montagne russe , der op , der af , der op , der af , zonder dat je een [ @alt ogenblik oogenblik ] behoefde te denken ; een bestaan , dat voor je gemaakt werd in plaats , dat je het je [ @alt zelf zelven ] maakte .
49-5|Voor het [ @alt ogenblik oogenblik ] had hij nu een doel : Bertie ; hij zoû hem helpen , na een paar weken rust [ @alt ene eene ] betrekking of [ @mwu zoo iets ] voor hem zoeken , maar vooreerst moest hij zich nu maar geen zwaar hoofd maken .
49-6|Hij was blij , dat hij zijn vriend weêr eens bij zich had .
49-7|De herinneringen wolkten bij hem op als ijle tooverbeelden , vaalkleurig en sympathiek : herinneringen uit zijn schooltijd , kwâjongensstreken , zwerftochten , bakkeleipartijen in de duinen bij [ @alt ~De~Den Den ] Haag : herinnerde Bertie zich ?
49-8|Frank zag [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] mageren jongen nog voor zich , getreiterd door [ @alt grote groote ] lummels , beschermd door hem , Frank , wiens vuisten er op neêr beukten , ter wille van zijn vriendje .
49-9|En later hun studententijd te Delft : Bertie gesjeesd , in eens verdwenen , zonder een spoor na te laten , zelfs niet voor Frank ; daarna wat correspondentie , te hooi en te gras ; eindelijk jaren van niets .
49-10|O , hij was blij zijn vriend nu weêr eens bij zich te hebben ; véel had hij altijd van Bertie gehouden , juist , omdat Bertie [ @alt zo zoo ] geheel anders was dan hij , met iets als een poes ; verzot op gemak en koestering en nu en dan hevig aangedrongen om weg te [ @alt lopen loopen ] over daken en goten , zich te bezoedelen met modder , zich te wentelen in vuiligheid , om daarna terug te komen om zich te warmen en te lekken .
49-11|Hij hield van zijn vriend als van een tweelingbroeder , die geheel verschillend zoû zijn , ingepalmd door Bertie's nonchalante , zacht-egoïstische innemendheid : [ @alt ene eene ] echte poesennatuur !
50-1|Bertie vond het [ @alt ~die~dien dien ] dag [ @alt ene eene ] [ @alt grote groote ] weelde thuis te blijven , zittende bij [ @alt ~de~den den ] haard , [ @alt ~die~dien dien ] hij hoog deed opvlammen met blok op blok .
50-2|Frank had heerlijken witten port en ze bleven na het lunch zitten lummelen , borrelend en pratend , terwijl Bertie honderd-uit vertelde van Amerika , over zijn broer , zijn hôtel , zijn theâter en de [ @alt ene eene ] anecdote aan de andere schakelde , boeiend door een tikje van ongewonen romantiek .
50-3|Frank gevoelde daarna behoefte aan lucht en wilde naar [ @alt ~zijn~zijne zijne ] club gaan , maar Bertie bleef zitten : alléén kon hij in lompen [ @alt lopen loopen ] , maar met Frank zich zelfs niet in deze [ @alt kleren kleêren ] [ @alt vertonen vertoonen ] , Frank zoû thuis komen [ @alt dineren dineeren ] om acht uur .
50-4|En eensklaps , als in [ @alt ene eene ] bliksemsnel invallende gedachte , smeekte Bertie :
51-1|- Spreek niet over me met je vrienden ...
51-2|Het is niet [ @alt nodig noodig ] , dat ze weten , dat je [ @alt zo zoo ] een slecht sujet als ik ben , kent ...
51-3|Beloof je het me ?
52-1|Frank beloofde het lachend , en het slechte sujet sprak , hem [ @alt ~zijn~zijne zijne ] handen reikend :
53-1|- Hoe vergoed ik je wat je voor me doet !
53-2|Wat een geluk , dat ik je ontmoet heb !
53-3|Je bent de edelste kerel , [ @alt ~die~dien dien ] ik ken ...
54-1|Frank onttrok zich aan die dankbetuigingen en Bertie bleef alleen , voor de kachel gezeten , stokend tot zijn lichaam geheel en al gloeide , zich roosterend met de voeten op [ @alt ~de~den den ] nikkelen rand .
54-2|Hij schonk zich nog eens een glas port in en dwong zich aan niets te denken , zich wentelend in het genot zijner luiheid en aandachtig bezag hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gebersten handen , en hij vroeg zich af of ze spoedig genezen zouden zijn .
56-1|[ @alt Ene Eene ] maand had Bertie op White-Rose doorgebracht en hij was nu nauwelijks te herkennen in [ @alt de den ] [ @alt jonge jongen ] man , die , onberispelijk in zijn fijnen pels , met zijn nieuwmodischen [ @alt ~hoge~hogen hoogen ] hoed naast Frank zat in [ @alt ene eene ] open victoria , beiden bedolven onder een zwaren , bonten plaid .
56-2|Hij bewoog zich thans met groot gemak onder Franks kennissen , gekleed als een dandy , innemend en minzaam , zijn [ @alt Engels Engelsch ] lispelend met een gemaakt accent , dat hij voornaam vond .
56-3|Hij dineerde met Frank [ @alt iedere iederen ] dag in Franks club , waarin hij geïntroduceerd was , proefde met het geblazeerdste gezicht ter wereld fazanten en fijnen wijn en rookte havanna's van twee shilling alsof het strootjes waren .
56-4|Frank had inwendig [ @alt de den ] [ @alt grootste grootsten ] schik in hem en zag hem , met een glimlach vol heimelijk vermaak , kalm zijn gang gaan , pratende met jongelui van de wereld zonder zich een [ @alt ogenblik oogenblik ] uit het veld te laten slaan ; en Frank vond die [ @alt komedie comedie ] [ @alt zo zoo ] amusant , dat hij hem , overal waar hij kwam , presenteerde .
57-1|De winter verzachtte zich tot [ @alt ene eene ] mistige lente , de season kwam en Bertie scheen het zeer aangenaam te vinden afternoon-tea's en at-home's bij te wonen ; aan een groot diner [ @alt tussen tusschen ] twee paar mooie schouders te flirten , nooit verblind door de tinteling der [ @alt juwelen juweelen ] en nooit bedwelmd door de tinteling der champagne ; in een fauteuil der dress-circle kwijnend achteruit te leunen , terwijl zijn fijn gelaat zeer gedistingeerd rustte op zijn [ @alt ~hoge~hogen hoogen ] glanzenden boord , zijn wit boeketje geurde in zijn knoopsgat en zijn binocle [ @alt tussen tusschen ] [ @alt ~zijn~zijne zijne ] , nu genezen , vingers draaide , als was [ @alt gene geene ] dier dames de moeite waard door hèm betuurd te worden .
57-2|Frank zelf , uit gebrek aan werkzaamheid , had als iemand , die zijn vermaak neemt , waar hij het vindt , Bertie in dit leven vooruit geduwd , niet alleen om hem te helpen , maar ook voor de pret : een dol amusement , om al die [ @alt mensen menschen ] voor [ @alt ~de~den den ] gek te houden !
57-3|Bertie had vele scrupules en noteerde , in een zakboekje , trouw elke penny , die Frank voor hem uitgaf - in betere tijden zoû hij dat alles teruggeven - en het lijstje bedroeg in die twee weken een paar honderd pond .
57-4|Ook thuis vond Frank hem een [ @alt enig eenig ] amusement : Bertie , die met een paar lieve woordjes Annie en haar man , Franks oppasser en butler , voor zich had weten te winnen , gooide alle meubels dwars door elkaâr in [ @alt ene eene ] grillige wanorde , kocht beelden , [ @alt grote groote ] palmen en [ @alt Oosterse Oostersche ] stoffen en herschiep de ongezelligheid van vroeger tot een artistiek comfort , dat tot luizijn uitnoodde : een half donker licht , ruime divans ; de , met Egyptische pastilles en fijne cigaretten doorgeurde , atmosfeer van een alkoof , waarin alle gedachte wegdommelde en het oog half geloken bleef hangen aan de naakte vormen der beelden , opbronzend onder het groen der planten .
57-5|Des avonds waren het daar festijnen , orgieën met enkele uitverkoren vrienden en enkele uitverkoren [ @alt schonen schoonen ] : twee dames van een skating-rink en [ @alt ene eene ] figurante van een theâter , die met [ @alt ~haar~hare hare ] vermillioenen lipjes genoeglijk rookten en dronken op Bertie's gezondheid .
57-6|Frank amuseerde zich als een koning om Bertie , die , in [ @alt ene eene ] diepe minachting voor het vrouwlijk geslacht , ongevoelig voor haar drieër bevalligheden , ze voor [ @alt ~de~den den ] gek hield , ze plaagde , ze tegen elkaar ophitste , tot zij elkaâr bijna de [ @alt ogen oogen ] uitkrabden , ze ten slotte champagne goot in [ @alt haar heur ] gedecolleteerde lijfjes .
58-1|Neen , nog nooit had Frank zich [ @alt zo zoo ] geamuseerd gedurende zijn lang verblijf te Londen , waar hij als ingenieur zich gevestigd had , om [ @alt zogenaamd zoogenaamd ] [ @alt ene eene ] kosmopolitische tint aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kennis te geven .
59-1|Hij was in-en ingoed , te doorvoed om veel te denken ; hij had van alles genoten en gaf niets om het leven , dat maar [ @alt ene eene ] [ @alt komedie comedie ] was , die gemiddeld zes en dertig jaren duurde , volgens de statistiek .
59-2|Hij maakte enkele pretenties op [ @alt ene eene ] filosofische levensbeschouwing , maar eigenlijk bestond deze in een uit-den-weg ruimen van alles wat niet amusant was .
59-3|Nu , Bertie wàs amusant , niet alleen om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] grappen met die vrouwen - wreed spel als van een panter - maar vooral om de klucht , die hij in Franks wereld speelde , dat zich voordoen als een high-lifer : een vagebond , die [ @alt ene eene ] maand geleden in lompen op straat had staan bibberen !
59-4|Het was een geheim vermaak van elk [ @alt ogenblik oogenblik ] en hij gaf Bertie geheel en al carte blanche om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] rol vol te houden : [ @alt ene eene ] carte blanche weldra ingevuld door [ @alt grote groote ] rekeningen van tailleurs , want Bertie kleedde zich met geraffineerde ijdelheid , kocht dassen bij dozijnen , nam ieder boordje dat in de mode kwam , nu recht , dan met een puntje [ @alt zo zoo ] , dan met een puntje zus , en wiesch zich met al de watertjes van Rimmel .
59-5|Het was of hij zich dompelen wilde in al de verfijndheid van een fat , na goor geweest te zijn als een voddenraper .
59-6|En noteerde hij eerst in zijn zakboekje al deze mirobolante uitgaven , weldra vergat hij een post , daarna nog een en eindelijk , omdat zijn potlood weg was , vergat hij alles !
60-1|[ @alt Zo Zoo ] verliepen er weken en Frank dacht er niet aan moeite te doen bij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] invloedrijke kennissen om Bertie aan [ @alt ene eene ] betrekking te helpen .
60-2|Hun leven van rijk niets doen vulde geheel [ @alt ~hun~hunne hunne ] gedachte , ten minste die van Frank , en het had nieuwe bekoring voor Frank gekregen om Bertie .
60-3|Toen gebeurde er eensklaps iets zonderlings .
60-4|Bertie was des morgens alleen uitgegaan en verscheen niet aan het lunch .
60-5|Wie er des middags in de club was , Bertie niet .
60-6|Ook niet aan het diner .
60-7|Des avonds kwam hij niet thuis , hij had ook geen woord achtergelaten .
60-8|Frank , zeer ongerust , bleef [ @alt de den ] [ @alt halve halven ] nacht op : niemand .
60-9|Twee dagen gingen voorbij : niemand .
60-10|Frank vroeg hier , onderzocht daar , gaf eindelijk bij de politie aan .
61-1|Ten laatste , op een morgen , - Frank was nog niet opgestaan - verscheen Bertie voor zijn bed , met een glimlach van verontschuldiging : Frank moest het hem toch niet kwalijk nemen ; hij was toch niet ongerust geweest ?
61-2|Zie je , dat leven van altijd [ @alt zo zoo ] netjes te zijn , had hem op eens verveeld .
61-3|Altijd die mooie dames met slepen en diamanten , en altijd die clubs vol lords en baronets , en dan die skating-rinkjes , die óok al altijd [ @alt zo zoo ] fatsoenlijk waren !
61-4|... En dan altijd een [ @alt hoge hooge ] hoed , en 's avonds altijd een rok met [ @alt ene eene ] bloem !
61-5|Het was criant !
61-6|Hij had het niet uitgehouden , hij was er eens van door geweest ...
62-1|- Maar waar heb je dan gezeten ? vroeg Frank , ontzet van verbazing .
63-1|- O , nu eens hier en dan eens daar !
63-2|Bij oude kennissen .
63-3|Ik ben niet uit Londen geweest ...
64-1|- En je kende hier niemand ?
65-1|- O jawel , [ @alt zo zoo ] geen fashionable [ @alt mensen menschen ] , weet je , [ @alt zoals zooals ] jij ...
65-2|Maar wel [ @alt zo zoo ] ratje-toe ...
65-3|Je bent toch niet boos op me ?
66-1|Frank had zich half opgericht om hem op te nemen .
67-1|Hij zag er bleek , vermoeid en verwaarloosd uit .
67-2|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] broek was van onderen met [ @alt ene eene ] dikke laag modder bedekt , zijn hoed gedeukt ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] overjas had een winkelhaak .
67-3|En hij stond daar schijnbaar verlegen als een jongen , met zijn ondeugenden , inpalmenden glimlach .
68-1|- Kom , wees maar niet boos ...
68-2|Neem je me in genade aan ?
69-1|Dat was Frank te sterk : hij proestte het uit , uitgelaten dol !
69-2|Die Bertie , wat een canaille !
70-1|- Maar waar heb je dan toch gezeten ? vroeg hij nogmaals .
71-1|- O nu eens hier , en dan eens daar ...
72-1|Verder kwam hij niet ; Bertie vertelde niet meer dan hij kwijt wilde zijn .
72-2|En hij was wat moê , nij ging naar bed .
72-3|Hij sliep tot drie uur toe .
72-4|Frank had er [ @alt de den ] [ @alt hele heelen ] dag pret van , en ook Bertie had later dolle pret , toen hij van de politie hoorde .
72-5|Des middags , in de club aan tafel , vertelde hij met een treurig gelegenheidsgezicht , dat hij voor een paar dagen uit de stad was geweest , om een sterfgeval .
72-6|Frank had zijn briefje door een nonchalance van [ @alt ~de~den den ] knecht niet gekregen .
73-1|- Maar waar heb je dan toch gezeten ?!! fluisterde Frank hem in , onbedwingbaar [ @alt vrolijk vroolijk ] en nieuwsgierig , ten derden male .
74-1|- Ach , ik zeg je : nu eens hier en dan eens daar ! antwoordde Bertie , met het eenvoudigste gezicht ter wereld en op nieuw netjes , zeer zorgvuldig , de pink in de lucht , slurpte hij zijn zestal oesters naar binnen , zonder een woord meer over de zaak .
76-1|De season ging voorbij en Bertie bleef .
76-2|Dikwijls sprak hij er over , naar Holland te gaan : hij had in Amsterdam een oom , die makelaar was : misschien , dat oom ...
76-3|Maar Frank wilde er niets van [ @alt horen hooren ] , en als Bertie gewetenswroegingen had , dat hij [ @alt zo zoo ] klap liep , praatte Frank die weg .
76-4|Wat kwam er dat op aan ; als Bertie fortuin had gehad en hij niet , had Bertie immers ook [ @alt zo zoo ] gehandeld : zij waren immers vrienden !
76-5|De juiste [ @alt waardering waardeering ] der feiten begon voor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] te schemeren in [ @alt ~de~den den ] , nu vastgestelden loop van hun leven .
76-6|Franks zedelijk gevoel dommelde in sluimering in de weekheid hunner luxueuze gemakkelijkheid .
76-7|Wel had Frank nu en dan iets als een vaag vermoeden , dat hij niet rijk genoeg was voor twee , dat hij de laatste maanden viermaal meer verteerd had dan andere seasons , maar hij was te zorgeloos om lang bij zulke bezwaren stil te staan .
76-8|Daarbij was hij aan Bertie verslaafd geworden als aan opium of morfine .
76-9|Bertie was hem [ @alt nodig noodig ] geworden om te leven ; in alles vroeg hij [ @alt ~de~den den ] raad van zijn vriend , in alles liet hij zich door [ @alt ~dezen~deze dezen ] leiden , geheel en al onder de bekoring van het zedelijk overwicht , waarmede dit fijne , tengere mannetje met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] fulpen kattenzachtheid hem dwong als onder een juk .
76-10|Nu en dan , weldra bijna geregeld om de veertien dagen , verdween Bertie , bleef vier , vijf dagen weg en kwam op een [ @alt goede goeden ] morgen terug , inpalmend lachend , moê , bleek en [ @alt verlopen verloopen ] .
76-11|Het waren misschien geheime uitspattingen , wellicht mysterieuze omdolingen in de vunze krotten der gemeenste buurten van Londen , waarvan Frank nooit het rechte hoorde of begreep : [ @alt ene eene ] verdorvenheid , waartoe Frank te netjes en te fatsoenlijk scheen , om over ingelicht te worden ; [ @alt ene eene ] zonde , waarin hij niet mocht [ @alt delen deelen ] en die Bertie , in een verfijnd egoïsme , voor [ @alt zichzelf zichzelven ] hield , als een lekker beetje .
76-12|Frank gevoelde zich die dagen vol van [ @alt ene eene ] walging des levens , als miste hij [ @alt ~de~den den ] ongezonden prikkel zijns bestaans ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] eenzaamheid vulde zich met [ @alt ene eene ] grauwe melancholie en ongelukkig tot wanhoop toe , verkwistte hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dagen thuis , ongeschikt tot iets , zich ergerend in zijn [ @alt doods doodsch ] interieur , waar alles , - de val der rijke draperieën , het bronze naakt der beelden , de slordig neêrgesmeten kussens der divans - als een [ @alt eigenaardige eigenaardigen ] geur van Bertie had behouden , die hem pijnlijk plaagde .
76-13|In zulke dagen gevoelde hij de lafheid van zijn leven , de walgelijke onbeduidendheid van zijn zenuwloos leêg bestaan , nutteloos , doelloos , niets !
76-14|Droevig zoete mijmeringen overstelpten hem , heugenissen uit zijn ouderlijk huis , door het tooverglas der herinnering schemerend als [ @alt taferelen tafereelen ] van [ @alt tedere teedere ] huislijke harmonie , waarin de gestalten van zijn vader en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder , verheerlijkt in kinderliefde , groot en edel opblonken .
76-15|Hij verlangde naar iets onzegbaar ideaals , iets reins en zuivers , een groot doel !
76-16|Hij zoû zich schudden uit zijn zieleslaap , hij zoû Bertie wegzenden ... .
76-17|Maar Bertie kwam terug en Bertie omstrikte hem weêr met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt fluwelen fluweelen ] banden en hij zag het steeds duidelijker in : hij kon niet meer buiten Bertie .
76-18|Dan zich in een spiegel ziende , groot en stevig gebouwd en gezond , het rijke bloed tintelend onder zijn gelaatskleur , moest hij glimlachen om de dwaze hersenschimmen zijner eenzaamheid en kwamen zij hem van [ @alt ene eene ] ziekelijkheid voor , die niet te rijmen was met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] sanguinische kracht .
76-19|Het leven was [ @alt ene eene ] [ @alt komedie comedie ] en het beste was zijn leven als [ @alt ene eene ] [ @alt komedie comedie ] te spelen , in louter genot der zinnen ; verder was er niets de moeite waard ...
76-20|En toch , soms , na nachten als bacchanaliën , vervulde hem , in de matheid van zijn groot lichaam , [ @alt ene eene ] nijpende mismoedigheid , die met zulke filosofie der lichtzinnigheid niet te bekampen was en Bertie zelf moest zedepreeken : waarom zocht Frank niet [ @alt ene eene ] bezigheid , een werkkring ; waarom ging Frank niet een beetje reizen ...
77-1|- Waarom ga je niet eens naar Noorwegen ? vroeg Bertie , die maar wat opnoemde .
78-1|Londen begon Bertie onuitstaanbaar te worden en daar het denkbeeld van reizen Frank toelachte , [ @alt zowel zoowel ] om de verandering als om de economie - zij zouden in het buitenland eenvoudiger kunnen leven dan in dit metropolitaansche high-life-gewoel , - dacht hij er eens over na en kwam tot het besluit , dat hij goed zoû doen White-Rose voor onbepaalden tijd aan de zorg van Annie en haren man over te laten en [ @alt enige eenige ] weken in Noorwegen door te brengen .
81-1|Na de table-d'hôte in het Brittania-Hotel te Drontheim , gingen de vrienden door de [ @alt brede breede ] , stille straten , met [ @alt ~haar~hare hare ] lage , houten huizen , de stad uit in de richting van [ @alt ~de~den den ] Gjeitfjeld , toen zij in de voorstad Ihlen een [ @alt oude ouden ] heer inhaalden , die , van een jong meisje vergezeld , blijkbaar dezelfde wandeling meende te maken .
81-2|Aan de table-d'hôte hadden zij [ @alt enige eenige ] plaatsen van elkaâr afgezeten en daar deze zweem van bekendheid op [ @alt de den ] [ @alt eenzame eenzamen ] weg een groet billijkten , namen Frank en Bertie [ @alt ~hun~hunne hunne ] hoeden af .
81-3|De oude heer , in het [ @alt Engels Engelsch ] , vroeg hun haastig of zij [ @alt ~de~den den ] weg wisten naar [ @alt ~de~den den ] Gjeitfjeld : hij was het met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dochter , die halsstarrig bij de uitspraak van haar Baedeker bleef , niet eens .
81-4|Een gesprek vloeide uit dit verschil van [ @alt mening meening ] ; de beide jongelui vroegen verlof zich te mogen aansluiten : Frank meende dat Baedeker gelijk had .
82-1|- Papa vertrouwt nooit op Baedeker ! sprak het jonge meisje met een [ @alt rustige rustigen ] glimlach , terwijl zij haar [ @alt rode roode ] deeltje , waarin zij [ @alt ~de~den den ] weg had gezocht , sloot .
82-2|En papa wil me nooit [ @alt geloven gelooven ] , als ik zeg , dat ik er hem wel brengen zal ... .
83-1|- Is u altijd [ @alt zo zoo ] zeker van uw weg ? vroeg Frank schertsend .
84-1|- Altijd , sprak ze overmoedig , met een helder lachje .
85-1|Bertie vroeg naar [ @alt ~de~den den ] duur van de wandeling en wat men er zien zoû ; dat eeuwige wandelen van Frank kwam hem zeer vermoeiend voor !
85-2|Hij had zich gedurende zijn verblijf bij Frank [ @alt zo zoo ] vertroeteld om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vorige ellende te vergeten , dat hij nu geen [ @alt groter grooter ] genot kende dan met een cigarette of een glas port op [ @alt ene eene ] bank te liggen , en zich vooràl niet te vermoeien .
85-3|Maar nu , in [ @alt ~de~den den ] vreemde ... . op reis kon men toch niet altijd in zijn hotel blijven soezen ; daarbij : van rijden in karriolen werd hij stijf ; eigenlijk was het allemachtig dwaas zich [ @alt zo zoo ] [ @alt nodeloos noodeloos ] te verplaatsen , en White-Rose nog [ @alt zo zoo ] kwaad niet !
85-4|Frank echter genoot volop van de ijle , opstijvende lucht van [ @alt ~die~dien dien ] zuiveren zomermiddag en hij dronk [ @alt de den ] [ @alt zachte zachten ] zonneschijn , als waren die gouden wijn , gekoeld door een frisschen bergwind : zijn stap was elastisch , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] stem [ @alt vrolijk vroolijk ] .
86-1|- Is u een [ @alt Engelsman Engelschman ] ? vroeg de oude heer .
87-1|Frank vertelde , dat zij Hollanders waren , dat zij in Londen woonden en hun gesprek klonk dadelijk in [ @alt ~die~dien dien ] gulgauwen toon , [ @alt ~die~dien dien ] men tegen medereizigers , als [ @alt lotgenoten lotgenooten ] , bezigt , wanneer het weêr helder is en het landschap mooi .
87-2|Opgewekt [ @alt ~hun~hunne hunne ] bewondering over Noorwegens natuur elkaar mededeelend , gingen zij naast elkander voort : de oude heer kras meêstijgend , het jonge meisje zeer recht , met haar fier figuurtje , dat zich modelleerde in haar eenvoudig , glad , blauw [ @alt lakens lakensch ] toilet , waaraan de pelerine , met verschillende neêrslagen , [ @alt ene eene ] pittigheid van sport gaf : iets van een jolig koetsiertje ; terwijl het blauw jockeypetje jongensachtig luchtig stond op [ @alt haar heur ] dik opgewrongen , rossig gouden haar .
87-3|Bertie alleen begreep niet , dat dit alles nu plezier heette , maar hij klaagde niet ; hij sprak weinig , het niet [ @alt nodig noodig ] [ @alt oordelend oordeelend ] zich aangenaam te maken bij die [ @alt mensen menschen ] , die zij morgen denkelijk al uit het oog zouden verloren hebben .
87-4|Hij sleepte zich dus meê , verwonderd , dat Frank aanstonds in een levendig gesprek met het jonge meisje was , en eensklaps duidelijk inziende , dat [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ~eigen~eigene eigene ] gemakkelijkheid en tact slechts vernis waren , bij Franks innigere beschaving .
87-5|Hij voelde zich , niettegenstaande zijn fijn gezicht , zijn elegant reiskostuum , op eens [ @alt zó zóó ] de mindere van Frank , dat [ @alt ene eene ] ergernis , zweem van haat , hem doortrilde ; en die minderheid niet kunnende uitstaan , voegde hij zich aan de zijde van [ @alt de den ] [ @alt oude ouden ] heer en dwong zich tot [ @alt ene eene ] respectueuze beminlijkheid .
87-6|Bij het kronkelen van [ @alt ~de~den den ] , zich versmallenden , weg geraakten zij een weinig achter bij het jonge meisje en Frank , en zij bleven [ @alt zo zoo ] voortklimmen , twee aan twee .
88-1|- U woont in Londen ?
88-2|Hoe is uw naam ? vroeg het jonge meisje , kalm vrijmoedig .
90-1|- Ik heet Eve Rhodes ; mijn vader is Sir Archibald Rhodes van Rhodes-Grove .
90-2|En uw vriend ?
91-1|- Hij heet Robert van [ @alt Maren Maeren ] .
92-1|- Ik hoû meer van [ @alt ~de~den den ] klank van uw naam ; ik geloof , dat ik hem op zijn [ @alt Engels Engelsch ] kan uitspreken ; hoe zei u ook weêr ?
93-1|Hij herhaalde zijn naam , en zij sprak [ @alt ~die~dien dien ] daarna uit , met haar [ @alt Engels Engelsch ] mondje .
93-2|Het was een spel , zij lachten er om : Frànk , Frank Westhove ... .
93-3|Maar zij zagen om .
94-1|- Is u moê , papa ? riep Eve .
95-1|De oude heer werkte zich mopperend met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt brede breede ] schouders de hoogte in ; zijn gelaat was rood onder zijn , achterop gezette , geruiten reispet , en hij blies als een triton .
95-2|Bertie poogde lieftallig te glimlachen , innerlijk in [ @alt hoge hooge ] mate woedend over die onzinnige stijgpartij .
95-3|Het duurde nog een half uur , toen zij op het smalle paadje , dat als een grijze arabesk [ @alt ~de~den den ] berg overkronkelde , bleven stil staan en zich neêrzetten op een rotsblok , om te rusten .
96-1|Eve was een en al verrukking .
96-2|In de diepte rustte Drontheim met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] houten huizen , omcirkeld door zijn staalkleurigen Nid en zijn fjord , een tooverspiegel , waarop krijtwit , het fort Munkenholm dreef .
96-3|Op de bergen blauwde het : dichtbij het wazige , donkerviolette blauw van druiven , dan het stoffige blauw van fluweel , verderop het kristallige , doorglanzige blauw van saffier , eindelijk het [ @alt bleke bleeke ] hemelblauw van turkoois .
96-4|Het water was blauw als een blauw zilver , de lucht - blauw als parelen en parelmoêr .
96-5|De zon scheen overal zacht egaal , zonder gloed en zonder schaduw , recht uit de hoogte .
97-1|- Het is bijna Italië ! sprak Eve opgetogen .
97-2|En dit is nu toch Noorwegen !
97-3|Ik stelde me Noorwegen altijd geheel en al voor , als het Romsdal is , woest met ruwe gebergten als [ @alt ~de~den den ] Romsdalhorn en [ @alt ~de~den den ] Trolltinder en met woedende watervallen als de Sletta-fos , en dit is [ @alt zo zoo ] allerliefst , [ @alt zo zoo ] zacht met al dat blauw !
97-4|Ik zoû hier op dit punt wel een kasteel willen bouwen en hier blijven wonen , en dan zoû ik mijn kasteel Eve-Bower noemen en een [ @alt hele heele ] boel witte duiven houden ; die zouden [ @alt zo zoo ] aardig vliegen in die blauwe lucht ... .
98-1|- Lieve meid ! lachte Sir Rhodes .
98-2|'s Winters zal het hier wel anders zijn .
99-1|- Nu goed , anders maar toch mooi .
99-2|'s Winters hoû ik ook dol van woeste stormen en het fjord hier zoû bruisen , onder aan mijn kasteel en er zouden grijze nevels hangen over die bergen daar !
99-3|Ik zie het al !
100-1|- Kom , je zoû bevriezen ! sprak papa nuchter tegen .
101-1|- Wel neen , ik zou voor een groot torenraam zitten mijmeren met Dante of met Spencer ... .
101-2|Houdt u van Dante en van Edmund Spencer ?
102-1|Het laatste was gericht tegen Frank , die beteuterd naar Eve's extaze had geluisterd en die nu wat schrikte ; ja , ziet u , Dante kende hij bij naam , maar van [ @alt ~die~dien dien ] Spencer had hij zelfs nooit gehoord , nog wel van Herbert ... .
103-1|Wat , kende hij Edmund Spencer niet ?
103-2|Una en de Redcrossknight niet en Britomartisch niet , hoe was het mogelijk ?
104-1|- Lieve meid , wat dweep je toch met die dwaze allegorieën ! sprak papa .
105-1|- Ze zijn prachtig , papa ! ging Eve beslist voort .
105-2|En dan , ik laat de allegorie voor wat ze is en bewonder alleen de poëzie er van .
106-1|- Opgesmukte taal ... je verdrinkt onder de beelden .
107-1|- Dat is de kleur van de Renaissance , wierp Eve tegen .
107-2|In Elizabeths tijd spraken ze allemaal aan het hof [ @alt zo zoo ] precieus ...
107-3|En Spencers beelden zijn prachtig , ze schitteren als [ @alt juwelen juweelen ] ...
108-1|Bertie meende , dat het gesprek zeer geleerd werd , maar hield [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gedachte voor zich en [ @alt zei zeide ] iets , over de Hel van Dante .
108-2|Zij waren uitgerust en gingen nu verder , [ @alt ~de~den den ] berg op .
109-1|- [ @alt ~Mijn~Mijne Mijne ] dochter is [ @alt zo zoo ] half en half [ @alt ene eene ] esthetische , sprak de oude heer schertsend tot Frank .
110-1|Eve lachte heel helder .
111-1|- Ach , het is niet waar , papa .
111-2|Geloof het toch niet , mr ... mr. Westhòve , weet u , hoe papa daaraan komt ?
111-3|Een paar jaar geleden , toen ik pas van kostschool kwam , ben ik met een paar vriendinnen heel dwaas geweest , een tijdje lang .
111-4|We friseerden ons haar tot ragebollen , kleedden ons in slappe gewaden van damast en brokaat met kolossale pofmouwen en zaten bij elkaar dwaasheden te [ @alt debiteren debiteeren ] over kunst .
111-5|We hielden dan [ @alt ene eene ] zonnebloem of een pauweveêr heel gracieus in onze blanke vingertjes en waren allerdolst ...
111-6|Daarom zegt papa dat .
111-7|Maar nu ben ik [ @alt heus heusch ] [ @alt zo zoo ] dwaas niet meer : ik hoû alleen veel van lezen en is dat nu [ @alt zo zoo ] " esthetisch " ?
112-1|En glimlachend zag zij Frank met [ @alt ~haar~hare hare ] vrijmoedige , heldergrijze [ @alt ogen oogen ] aan en haar flink , beslist stemmetje klonk als [ @alt ene eene ] apologie , als vroeg zij vergeving voor [ @alt ~haar~hare hare ] geleerdheid van [ @alt zoëven zooeven ] .
112-2|Hij begreep er uit , dat er niets van [ @alt ene eene ] blauwkous in haar stak , al scheen dit ook om [ @alt ~haar~hare hare ] deftigheid van [ @alt zoëven zooeven ] , en hij was zeer verstoord op [ @alt zichzelf zichzelven ] , dat hij had moeten bekennen niets van Spencer te weten ; wat zou zij hem dom vinden !
113-1|Maar het was een [ @alt ogenblik oogenblik ] , waarop de bekoorlijkheid hunner omgeving hen [ @alt zo zoo ] omtooverde , alsof zij zich in een magnetischen cirkel van sympathie bewogen , waarin vreemde wetten die der gewone natuur [ @alt overheersten overheerschten ] , iets electrisch snels en etherisch luchtigs ...
114-1|Bij het bestijgen van het kronkelend bergpad , bij het zich doortocht banen [ @alt tussen tusschen ] de lage kreupelsparren , waarvan het [ @alt lover loover ] in de zon glinsterde als verlakte , groene naalden ; bij het inademen dier ijle , bedwelmende lucht , droomde Frank zich , dat hij haar lang kende , dat hij járen geleden haar voor het eerst aan een table-d'hôte gezien had , te Drontheim ...
114-2|Sir Archibald en Bertie , achter hem , waren ver weg , op mijlen afstands , louter herinnering ...
114-3|Eve's stem huwde zich aan de [ @alt ~zijn~zijne zijne ] in [ @alt ene eene ] harmonie van klank , als ware hun telkens hortend gesprek over wat kunst en letterkunde een tweestemmig lied , dat zij beiden zuiver zongen , en Frank erkende vrijmoedig , dat hij weinig las en , wat hij gelezen had , zich [ @alt nauwelijks nauwlijks ] heugde .
114-4|Zij beknorde hem schertsend en haar helder klinkend geluid verschrikte telkens een vogel , die uit het hout wegwiekte .
114-5|Hij voelde iets in zich vernieuwen en gezond worden , en hij had [ @alt ~zijn~zijne zijne ] armen willen openbreiden om de lucht te omhelzen !
116-1|[ @alt ~Die~Dien Dien ] avond , teruggekomen van [ @alt ~hun~hunne hunne ] wandeling , na het souper , onder een kop koffie , in [ @alt ~de~den den ] tuin van het hôtel , bespraken zij [ @alt ~hun~hunne hunne ] reisplannen .
117-1|- Wij gaan naar Molde ! [ @alt zei zeide ] Sir Archibald .
118-1|- O , wij ook ! sprak Frank .
119-1|De oude heer hoopte , dat de jongelui [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dochter en hem verder zouden gezelschap houden .
119-2|Frank viel zeer in zijn smaak en ook Bertie vond hij gentlemanlike en onderhoudend : Bertie had veel van Amerika verteld , want hij verheelde niet zijn farmersleven in the Far West , hoewel hij het een weinig idealizeerde en steeds van " zijn farm " sprak .
119-3|Frank logenstrafte hem nooit .
120-1|Nog twee dagen te Drontheim en zij waren geheel en al goede vrienden , met die vertrouwlijke intimiteit , welke op reis , vrij van etiquette , soms met een [ @alt toverslag tooverslag ] ontstaat ; zonder [ @alt enige eenige ] kennis van elkanders karakter , slechts ontspruitend uit een klein beetje onderlinge sympathie en wat toeschietelijkheid : een oppervlakkig gevoel van tijdelijke bekoring , die de leêgte om een reiziger vult .
120-2|De dag op zee met [ @alt ~de~den den ] [ @alt stomer stoomer ] naar Molde was als een pleiziertochtje , niettegenstaande [ @alt ~de~den den ] regen , die hen van boven wegjoeg en , onder een glas champagne , Eve met [ @alt ~haar~hare hare ] drie [ @alt heren heeren ] in de kajuit een whistje deed slaan .
121-1|Maar daarna , in wat doorbrekend , bleek licht , de [ @alt eindeloze eindelooze ] wandeling op het natte dek , steeds op en neêr .
121-2|De lage rotsen trokken aan weêrszijden langzaam voorbij , telkens van lijnen veranderend , nu op elkaâr sluitend , dan zich openend , mossig bruin dichtbij en verderop zich vergrijzend met flets-roze en flauw-paarse tintspelingen .
121-3|Na Christiansand weken ze en de , nu [ @alt hoger hooger ] op dansende oceaan bloedde in [ @alt ene eene ] glorie der zinkende zon , rood en kogelrond aan de kim .
121-4|Iedere golf had daar een kam van rood schuim , als stond er de zee in een brand van rood .
121-5|Terwijl zij wandelden , op en neêr , lachten Frank en Eve om [ @alt ~hun~hunne hunne ] [ @alt rode roode ] gezichten , twee pioenen gelijk , twee [ @alt vrolijke vroolijke ] maskers , gefardeerd met dat rood van de zon , als grimassen van clowns .
122-1|In [ @alt ~de~den den ] nacht kwamen zij te Molde aan en zij zagen het niet , het mooie fjord .
122-2|Maar [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] morgen , daar lag het vóór hen , lang en rank , met een snoer van , aan de toppen besneeuwde , bergen : een gedicht van bergen , een zang van bergen , rein , edel , mooi , streng , verheven , zonder [ @alt enig eenig ] schril effect .
122-3|De lucht er boven was stil grijs , als een kalme weemoed , en de rust van geheel die atmosfeer klonk als een emotieloos andante .
124-1|Toen de oude heer [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] morgen [ @alt ene eene ] wandeling naar Moldehoï voorstelde , beweerde Bertie wat moê te zijn en zich niet wel te voelen en vroeg vergunning thuis te blijven .
124-2|De waarheid was , dat het weêr hem niet uitlokkend scheen ; dat boven [ @alt ~de~den den ] bergenkrans , die het fjord afsloot , zwaar grauwe wolken dreven , als laag neêrhangende draperieën van regen , die weldra dreigden geheel uit [ @alt ~hun~hunne hunne ] donkere plooien te zullen vallen .
124-3|Eve wilde zich echter niet laten afschrikken door die [ @alt boze booze ] luchten ; als men op reis was , moest men zich niet door een buitje van streek laten brengen .
124-4|Zij gingen dus met hun drieën op weg , terwijl Bertie op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verlakte muiltjes in het salon van het Grand-Hôtel bleef , met een boek en een borrel .
125-1|De weg was modderig , maar zij stapten dapper voort in [ @alt ~hun~hunne hunne ] mackintoshes en [ @alt ~hun~hunne hunne ] stevige laarzen .
125-2|En de regen , die fronsend boven [ @alt ~hun~hunne hunne ] hoofden bleef hangen , ontmoedigde hen niet , maar gaf integendeel een zweem van romantisch gevaar aan hun tocht , als dreigden zij te zullen vergaan in een [ @alt naderende naderenden ] zondvloed .
125-3|Eenmaal van [ @alt de den ] [ @alt grote grooten ] weg af en langzaam stijgende , verloren zij dikwijls het pad , dat in plassen moeras wegzonk , of onder , nog van regen druipende , varens en dwars door [ @alt ene eene ] woekering van blauwe [ @alt bosbessen boschbessen ] schuil ging .
125-4|De modder stapten zij op rotsblok na rotsblok over , de oude heer zonder hulp , maar Eve met [ @alt ~haar~hare hare ] hand in die van Frank , vreezende voor het uitglijden harer natte zolen op het gladde , geelgroene mos .
125-5|Zij lachte helder , trippelend van steen op steen , steeds aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hand , soms eensklaps uitglippend en tegen zijn schouder aanvallend , en daarna weêr moedig voortgaande , met zijn [ @alt ~dikke~dikken dikken ] stok de [ @alt stenen steenen ] verkennend .
125-6|Het scheen haar toe , dat zij niet voorzichtig behoefde te zijn , nu hij haar steunde , dat hij haar zoû ophouden als ze viel , en ze praatte levendig door , overmoedig bijna springend van blok op blok .
126-1|- Wat is uw vriend toch voor een man , mr. Westhove ? vroeg Eve plotseling .
126-2|Frank schrikte een weinig ; inlichtingen omtrent Bertie te geven was hem steeds [ @alt ene eene ] zeer onaangename taak , minder om het verleden van zijn vriend dan wel om diens heden : zijn rustig klaploopen op hem , Frank , die , al was hij ook verslaafd aan zijn Bertie , toch wist , dat dit nu eenmaal in de [ @alt ogen oogen ] der wereld iets ... . vreemds was .
1-1|SLECHTE TIJDEN
16-1|HET ÉÉNE NOODIGE .
17-1|" Al wat ik vraag , zijn feiten .
17-2|Leer die jongens en meisjes niets anders dan feiten .
17-3|Dat is alles wat men in de wereld [ @alt nodig noodig ] heeft .
17-4|Plant niet anders , en roei alle andere dingen uit .
17-5|Door feiten alleen kunt gij [ @alt ~de~den den ] geest van met rede begaafde dieren ontwikkelen ; niets anders zal hun ooit van [ @alt enig eenig ] nut wezen .
17-6|Dit is de stelregel , waarnaar ik [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt ~eigen~eigene eigene ] kinderen grootbreng , en het is ook de stelregel , waarnaar ik deze kinderen opvoed .
18-2|Houd u aan feiten en blijf daarbij , mijnheer ! "
19-1|Het [ @alt toneel tooneel ] was een hol , eentonig schoolvertrek , met vier kale witte muren , en des sprekers recht uitgestoken voorvinger gaf nadruk aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] woorden , door elk gezegde met [ @alt ene eene ] lijnrechte beweging over des schoolmeesters mouw te onderstrepen .
19-2|Die nadruk werd nog versterkt door des sprekers voorhoofd , dat naar een vierkant opgebouwden muur geleek , die [ @alt ~zijn~zijne zijne ] wenkbrauwen tot grondslag had , terwijl [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] in twee naar keldergaten zweemende donkere holen , door [ @alt ~die~dien dien ] muur overschaduwd , verscholen lagen ; en verder door des sprekers mond , die breed en recht ingesneden was , met dunne , strakke lippen - en verder door des sprekers stem , die stroef , eentonig en gebiedend was - en verder door des sprekers haar , dat borstelig om [ @alt ~de~den den ] rand van zijn kaal hoofd oprees , als ware het een dennenplantsoen , bestemd om [ @alt ~de~den den ] wind van de blinkende oppervlakte af te weren , die overal met knobbels was bedekt , alsof het hoofd nauwelijks ruimte had voor al de dorre feiten , die daarin lagen opgestapeld .
19-3|Des sprekers [ @alt gehele geheele ] onverbiddelijke houding , zijn rechthoekig gesneden rok , zijn rechthoekige [ @alt benen beenen ] , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] rechthoekige schouders - ja zelfs [ @alt ~zijn~zijne zijne ] das , gewend om hem met een [ @alt onverbiddelijke onverbiddelijken ] greep , als een hardnekkig feit , bij de keel te pakken - alles versterkte nog [ @alt ~die~dien dien ] nadruk .
20-1|" In deze wereld hebben wij niets anders dan feiten [ @alt nodig noodig ] , mijnheer ; niets anders dan feiten . "
21-1|De spreker , de schoolmeester en de derde aanwezige volwassene persoon , stapten een weinig achteruit en lieten toen [ @alt ~hun~hunne hunne ] [ @alt ogen oogen ] gaan over het hellende vlak van kleine kruikjes , daar in orde geschikt , en gereed om zich emmers vol feiten te laten ingieten tot zij ten boorde toe vol waren .
24-1|DE KINDERMOORD .
25-1|Thomas Gradgrind , mijnheer .
25-2|Een man van het positieve en materieele .
25-3|Een man van feiten en cijfers .
25-4|Een man , die zich aan [ @alt ~de~den den ] regel vasthoudt , dat tweemaal twee vier is en niets meer , en die zich niet laat bepraten om iets daarboven in te willigen .
25-5|Thomas Gradgrind , mijnheer - Thomas en niets anders - Thomas Gradgrind .
25-6|Met [ @alt ene eene ] liniaal en een goudschaaltje en de tafel van vermenigvuldiging altijd in zijn zak , gereed om ieder staaltje van het [ @alt mensdom menschdom ] te meten en te wegen , en u precies te zeggen wat het uitmaakt .
25-7|Dit is iets , waarbij het alleen op cijfers aankomt , [ @alt ene eene ] eenvoudige rekensom .
25-8|Het zou u misschien kunnen gelukken , om een George Gradgrind , of een Augustus Gradgrind , of een John Gradgrind , of een Jozef Gradgrind ( allen hersenschimmige , denkbeeldige personen ) daaromtrent een ander begrip , dat maar een dwaas vooroordeel is , in het hoofd te brengen , maar Thomas Gradgrind , mijnheer - onmogelijk !
26-1|Met dergelijke bewoordingen in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gedachten , was mijnheer Gradgrind gewoon zich [ @alt zelf zelven ] voor te stellen , hetzij in een gesloten kring van bekenden , of bij het publiek in het algemeen , en zonder twijfel was het ook met die gedachten - behalve dat hij het woord " mijnheer " in de woorden " jongens en meisjes " veranderde , dat Thomas Gradgrind zich thans naar de kleine kruikjes keerde , die [ @alt zo zoo ] vol feiten moesten gegoten worden .
27-1|Waarlijk , terwijl hij hen uit de bovengemelde keldergaten aanflikkerde , scheen hij een soort van kanon te zijn , tot aan [ @alt ~de~den den ] mond met feiten geladen , en gereed om hen met één schot geheel uit de gewesten der kindsheid te doen verstuiven .
27-2|Hij scheen ook wel een galvanisch toestel , geladen met een bijtend scheikundig mengsel , dat de [ @alt tedere teedere ] , jeugdige verbeelding haar spel moest beletten door haar met [ @alt ene eene ] harde korst van feiten te overdekken .
28-1|" Meisje nommer twintig , " [ @alt zei zeide ] mijnheer Gradgrind , lijnrecht met zijn voorvinger wijzende .
28-2|" Ik ken dat meisje niet .
28-3|Wie is dat meisje ? "
29-1|" Sissy Jupe , mijnheer , " antwoordde het meisje nommer twintig , blozende , opstaande en nijgende .
30-1|" Sissy is geen naam , " [ @alt zei zeide ] mijnheer Gradgrind .
30-2|" Gij moet geen Sissy zeggen , maar Cecilia . "
31-1|" Vader noemt mij altijd Sissy , mijnheer , " antwoordde het meisje met [ @alt ene eene ] bevende stem en nogmaals nijgende .
32-1|" Dat moet hij dan niet doen , " hervatte mijnheer Gradgrind .
32-2|" Zeg hem , dat hij het niet meer doen moet , Cecilia Jupe .
32-3|Laat eens zien .
32-4|Wat is uw vader ? "
33-1|" Hij behoort bij de paardrijders , als het u belieft , mijnheer . "
34-1|Mijnheer Gradgrind trok [ @alt ~zijn~zijne zijne ] wenkbrauwen samen en wuifde het aanstootelijke beroep als het ware met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hand weg .
35-1|" Wij willen hier niets daarvan weten .
35-2|Gij [ @alt mag moogt ] hier volstrekt niet daarvan spreken .
35-3|Uw vader dresseert paarden , niet waar ? "
36-1|" Ja wel , mijnheer , zij [ @alt dresseren dresseeren ] ook wel paarden in de manege , als zij ze krijgen om te [ @alt dresseren dresseeren ] , mijnheer . "
37-1|" Gij behoeft ons hier niets van de manege te vertellen .
37-2|Welnu dan .
37-3|Zeg dus maar , dat uw vader paarden dresseert .
37-4|Hij zal ook wel zieke paarden cureeren , zou ik denken ? "
38-1|" O ja wel , mijnheer . "
39-1|" Welnu , dan is hij pikeur en paardendokter .
39-2|Laat mij eens uwe definitie van een paard [ @alt horen hooren ] . "
41-1|Sissy Jupe ontstelde zichtbaar over [ @alt ~dezen~deze dezen ] [ @alt eis eisch ] en zweeg .
42-1|" Dat meisje nommer twintig is buiten staat om [ @alt ene eene ] definitie van een paard te geven , " [ @alt zei zeide ] mijnheer Gradgrind tot [ @alt algemene algemeene ] waarschuwing van al de kleine kruikjes .
42-2|" Dat meisje nommer twintig is onbekend met de feitelijke eigenschappen van een der gewoonste dieren .
42-3|Laat een van de jongens mij eens [ @alt ene eene ] definitie van een paard geven .
42-4|Bitzer , gij ! "
43-1|De rechthoekige vinger bleef , na hier en daar gedwaald te hebben , op Bitzer wijzen , misschien omdat deze toevallig in [ @alt dezelfde denzelfden ] straal van zonlicht zat , die door een der vensters van het in het oog [ @alt lopend loopend ] helder witte vertrek vallende , ook Sissy bescheen .
43-2|Want de jongens en meisjes zaten op het hellende vlak van banken in twee dichte drommen , in het midden door [ @alt ene eene ] smalle [ @alt tussenruimte tusschenruimte ] gescheiden ; en Sissy , op [ @alt ~de~den den ] hoek [ @alt ener eener ] rij aan [ @alt ~de~den den ] zonkant gezeten , werd door het begin van een zonnestraal beschenen , waarvan Bitzer , aan [ @alt de den ] [ @alt andere anderen ] kant , [ @alt enige eenige ] rijen verder op een hoek zittende , het einde opving .
43-3|Maar terwijl het meisje zulke donkere [ @alt ogen oogen ] en lokken had , dat zij door de zon , die haar bescheen , nog krachtiger en glanziger gekleurd schenen te worden , had de jongen [ @alt zo zoo ] lichte haren en [ @alt ogen oogen ] , dat dezelfde stralen het weinigje kleur , dat hij bezat , geheel schenen te doen verschieten .
43-4|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] koude [ @alt ogen oogen ] zouden haast [ @alt gene geene ] [ @alt ogen oogen ] zijn geweest zonder de korte wimpers , die , daar zij de appels tegen iets nog bleekers dan zij [ @alt zelf zelven ] waren deden afsteken , de [ @alt tekening teekening ] er van zichtbaar maakten .
43-5|Zijn kort geknipt haar kon maar [ @alt ene eene ] voortzetting wezen van de geelachtige sproeten op zijn voorhoofd en zijn gezicht .
43-6|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] ongezonde huid was [ @alt zodanig zoodanig ] van natuurlijke vleeschkleur ontbloot , dat het scheen alsof hij wit zou bloeden als hij zich sneed .
44-1|" Bitzer , " [ @alt zei zeide ] mijnheer Gradgrind , " geef mij eens uwe definitie van een paard . "
45-1|" Een graanetend viervoetig dier , met veertig tanden , namelijk vier en twintig kiezen , vier hoektanden en twaalf snijtanden .
45-2|Laat in de lente [ @alt ~zijn~zijne zijne ] haren vallen ; in moerasachtige streken ook [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hoeven .
45-3|Heeft harde hoeven maar die met ijzer moeten beslagen worden .
45-4|Zijn ouderdom is te zien aan sommige [ @alt tekenen teekenen ] in [ @alt ~de~den den ] bek . "
46-1|Dit en nog veel meer , [ @alt zei zeide ] Bitzer .
47-1|" Nu , meisje nommer twintig , " hervatte mijnheer Gradgrind , " nu weet gij wat een paard is . "
48-1|Zij neeg weder en zou nog [ @alt hoger hooger ] gebloosd hebben , indien het mogelijk geweest was dit nog sterker te doen dan zij al [ @alt ~die~dien dien ] tijd gedaan had .
48-2|Bitzer wierp snel een blik naar mijnheer Gradgrind , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] opslaande , [ @alt zodat zoodat ] hij het licht op de trillende wimpers ving , die daarbij naar de voelhorentjes van spartelende insecten geleken , duwde toen [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kneukels tegen zijn met sproeten bezaaid voorhoofd en ging weder zitten .
49-1|Thans trad de derde heer vooruit , een man wien men een moreelen kampvechter zou kunnen noemen , altijd gereed om tegen iedereen te boksen en zich liever dood te vechten dan zich overwonnen te bekennen .
49-2|Vooral wanneer het gezond verstand hem in [ @alt ~de~den den ] weg kwam , ontwaakte zijn strijdlust , en hij gaf het niet op voordat hij die ongelukkige tegenpartij buiten adem had gebracht .
49-3|Hij bekleedde een gouvernements-post en achtte zich daarom geroepen het duizendjarig rijk der ambtenaren te helpen stichten , waarin de [ @alt gehele geheele ] aarde door commissarissen zou geregeerd worden .
50-1|" Heel goed , " [ @alt zei zeide ] deze heer met een lachje , terwijl hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] armen over elkander sloeg , " dat is een paard .
50-2|Laat ik u nu eens iets vragen , jongens en meisjes .
50-3|Zoudt gij wel [ @alt ene eene ] kamer willen behangen met afbeeldsels van paarden ? "
51-1|Na [ @alt ene eene ] korte pauze riep de [ @alt ene eene ] helft der kinderen : " Ja , mijnheer ! " waarop de andere helft , aan het gezicht des vragers ziende dat " ja " het verkeerde antwoord was , in koor " neen , mijnheer , " riep , gelijk het bij zulk een examen gewoonlijk gaat .
52-1|" Immers neen .
52-2|Maar waarom zoudt ge niet ? "
53-1|[ @alt Ene Eene ] pauze .
53-2|Een dikke , botte jongen waagde het te antwoorden : " omdat hij de kamer geheel niet wilde behangen , maar liever schilderen . "
54-1|" Maar als de kamer nu moet behangen worden ? " hernam de vrager tamelijk driftig .
55-1|" Gij moet hem behangen , of gij wilt of niet , " viel mijnheer Gradgrind hierop in .
55-2|" Spreek van geen niet willen .
55-3|Dat komt hier niet te pas . "
56-1|" Ik zal het u dan verklaren , " [ @alt zei zeide ] de vrager , na [ @alt ene eene ] andere drukkende pauze ; " ik zal u zeggen waarom gij [ @alt ene eene ] kamer niet met afbeeldingen van paarden moet behangen .
56-2|Ziet gij ooit wezenlijke paarden tegen de wanden [ @alt ener eener ] kamer op- en [ @alt aflopen afloopen ] ?
56-3|Is dat een werkelijk feit ? "
57-1|" Ja , mijnheer , " riep de [ @alt ene eene ] helft ; " neen , mijnheer , " riepen de anderen .
58-1|" Immers neen , " [ @alt zei zeide ] de vrager , met een blik van verontwaardiging op de helft , die misgeraden had .
58-2|" Welnu dan , men moet nergens iets zien , wat men daar niet wezenlijk ziet ; men moet nergens iets hebben , wat men daar niet wezenlijk heeft - wat niet werkelijk is .
58-3|Wat men smaak noemt , is maar een andere naam voor het feitelijk bestaande . "
59-1|Thomas Gradgrind gaf met een hoofdknik [ @alt ~zijn~zijne zijne ] goedkeuring te kennen .
60-1|" Dit is een nieuw ontdekt grondbeginsel , en [ @alt ene eene ] [ @alt grote groote ] ontdekking , " hernam de spreker .
60-2|" Nu zal ik u nog eens op de proef stellen .
60-3|Onderstel eens , dat gij een tapijt in [ @alt ene eene ] kamer moest leggen , zoudt gij dan een tapijt nemen met [ @alt ene eene ] afbeelding van bloemen daarop ? "
62-1|Daar men zich thans algemeen overtuigd hield , dat " neen " altijd het rechte antwoord was op de vragen van [ @alt ~dezen~deze dezen ] heer , was het koor van " neen ! " zeer sterk .
62-2|Slechts [ @alt enige eenige ] zwakke stemmen zeiden " ja " , en daaronder was de stem van Sissy Jupe .
63-1|" Meisje nommer twintig , " [ @alt zei zeide ] de vreemde heer , glimlachende in de kalme bewustheid zijner wetenschap .
64-1|Sissy bloosde en stond op .
65-1|" Dus zoudt gij uwe kamer - of uw mans kamer , als gij volwassen waart en een man hadt - beleggen met een tapijt met afbeeldingen van bloemen daarop , niet waar ?
65-2|En waarom dat ? "
66-1|" Als 't u belieft , mijnheer , ik houd [ @alt zoveel zooveel ] van bloemen , " antwoordde het meisje .
67-1|" En daarom zoudt gij er stoelen en tafels op zetten en er [ @alt mensen menschen ] met zware laarzen overheen laten [ @alt lopen loopen ] ? "
68-1|" Dat zou ze geen kwaad doen , mijnheer .
68-2|Zij zouden niet gekneusd worden en er niet van verwelken .
68-3|Zij zouden maar afbeeldingen wezen van iets , dat mooi en aardig is , en ik zou mij verbeelden ... "
69-1|" Ja , ja , ja ! maar gij moet u nooit iets verbeelden , " riep de ondervrager uit , opgetogen dat hij [ @alt zo zoo ] gelukkig op zijn stokpaardje kwam .
69-2|" Dat is het juist ; gij moet u nooit iets verbeelden . "
70-1|" Neen , dat moet gij nooit , Cecilia Jupe , " herhaalde mijnheer Gradgrind met plechtigen ernst , " nooit , niets van [ @alt ~die~dien dien ] aard ! "
71-1|" Het feitelijke , het feitelijk bestaande , " hernam de vreemde heer .
72-1|" Het feitelijk bestaande alleen , " herhaalde mijnheer Gradgrind .
73-1|" Men moet zich in alle opzichten door feiten laten leiden en besturen , " sprak de vreemde heer .
73-2|" Wij hopen , dat de [ @alt regering regeering ] zich eerlang die zaak zal aantrekken en commissarissen benoemen , die het volk zullen dwingen om zich uitsluitend aan het feitelijke te houden .
73-3|Men moet het woord verbeelding geheel afschaffen .
73-4|Niemand heeft iets daarmede te maken .
73-5|Men moet voor geen voorwerp tot gebruik of sieraad iets bezigen , dat strijdig met de werkelijkheid zou zijn .
73-6|In de werkelijkheid loopt men niet over bloemen ; men mag dus niet over bloemen op een tapijt [ @alt lopen loopen ] .
73-7|Men ziet nooit , dat vreemde vogels en vlinders op ons aardewerk komen zitten ; men mag dus geen vreemde vogels en vlinders op ons aardewerk schilderen .
73-8|Men ziet [ @alt gene geene ] viervoetige dieren tegen de muren op- en [ @alt aflopen afloopen ] , en dus moet men [ @alt gene geene ] viervoetige dieren op de muren afbeelden .
73-9|Men moet voor al die dingen , " vervolgde de spreker , " slechts combinatiën en modificatiën van mathematische figuren gebruiken , die gedemonstreerd en bewezen kunnen worden , en ook [ @alt gene geene ] andere kleuren dan de primaire daarbij aanwenden .
73-10|Dit is de nieuwe ontdekking .
73-11|Dit is werkelijke smaak . "
74-1|Het meisje neeg en ging weder zitten .
74-2|Zij was nog zeer jong en zag er uit alsof het feitelijke vooruitzicht , dat de wereld haar aanbood , haar had doen schrikken .
75-1|" Indien nu mijnheer Mac Choakumchild , " hervatte de vreemde heer , " eens beginnen wil met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] eerste les hier te geven , mijnheer Gradgrind , dan zal ik , op uw verzoek , zeer gaarne [ @alt ~zijn~zijne zijne ] manier van onderwijzen waarnemen . "
76-1|Mijnheer Gradgrind was zeer verplicht .
77-1|" Mijnheer Mac Choakumchild , wij wachten alleen op u . "
78-1|Mijnheer Mac Choakumchild begon dus [ @alt zo zoo ] goed hij kon .
78-2|Hij en nog in de honderd veertig andere schoolmeesters waren sedert kort tegelijkertijd , in dezelfde inrichting en op dezelfde wijze gedresseerd , men had kunnen zeggen gelijk [ @alt zovele zoovele ] tafel- of stoelpooten op dezelfde draaibank afgedraaid .
78-3|Men had hem [ @alt ene eene ] oneindige verscheidenheid van kunstjes geleerd , en hij had boeken vol hoofdbrekende vragen beantwoord .
78-4|Orthographie , etymologie , syntaxis en prosodie , [ @alt biografie biographie ] , astronomie , [ @alt geografie geographie ] , cosmographie , algebra , het landmeten , de zangkunst en het [ @alt tekenen teekenen ] naar modellen , dat alles kende hij op zijn duimpje .
78-5|Hij had zelfs [ @alt ~de~den den ] room afgeschept der [ @alt hogere hoogere ] takken van mathematische en natuurkundige wetenschappen , op de tabel B van Harer Majesteits Privy Council vermeld , en met het [ @alt Frans Fransch ] , [ @alt Duits Duitsch ] , Latijn en [ @alt Grieks Grieksch ] kennis gemaakt .
78-6|Hij kende de Waterstreken van de [ @alt gehele geheele ] wereld ( wat die dingen dan ook mogen zijn ) door en door , benevens alle geschiedenissen van alle volken , alle namen van alle rivieren en bergen , alle voortbrengselen , zeden en gebruiken van alle landen , en al [ @alt ~hun~hunne hunne ] grenzen en betrekkelijke liggingen ten opzichte van andere landen naar al de twee en dertig streken van het kompas .
78-7|Mijnheer Mac Choakumchild was slechts een weinigje al te geleerd .
78-8|Als hij maar wat minder had geweten , hoe oneindig beter en meer had hij dan kunnen onderwijzen !
79-1|In deze voorbereidende les handelde hij omtrent eveneens als Morgiana in de vertelling van de Veertig Dieven , en keek in al de voor hem gerangschikte kruikjes een voor een , om te zien wat er in was .
79-2|Zeg eens goed , mijnheer Mac Choakumchild : als gij uit uw kokenden voorraad ieder kruikje straks boordevol schenkt , denkt gij dan , dat gij [ @alt ~de~den den ] dief , die er in verscholen zit , de verbeelding , zult hebben gedood - of maar [ @alt enigszins eenigszins ] verminkt en misvormd ?
83-1|EEN KIJKGAATJE .
84-1|Mijnheer Gradgrind stapte in [ @alt ene eene ] zeer weltevredene stemming van de school naar huis .
84-2|Het was [ @alt ~zijn~zijne zijne ] school , en hij wilde haar tot [ @alt ene eene ] model-school maken .
84-3|Hij wilde , dat ieder kind een model-kind zou wezen , evenals de jeugdige Gradgrind's allen model-kinderen waren .
85-1|Er waren vijf jeugdige Gradgrind's en zij waren ieder hoofd voor hoofd een model-kind .
85-2|Zij hadden van [ @alt ~hun~hunne hunne ] teederste jaren af lessen en verhandelingen moeten [ @alt horen hooren ] - en waren als kleine hazen afgejaagd .
85-3|Bijna [ @alt zodra zoodra ] zij konden [ @alt lopen loopen ] , moesten zij [ @alt ~hun~hunne hunne ] kleine voetjes naar de verhandelzaal richten .
85-4|Het eerste voorwerp , waarvan zij herinnering hadden , was een groot zwart bord , met een uitgedroogden menschenvreter er voor , die er met krijt akelige figuren op [ @alt tekende teekende ] .
86-1|Niet dat zij iets van een menschenvreter wisten - van zulk een onbestaanbaar persoon mochten zij [ @alt ~de~den den ] naam zelfs niet [ @alt horen hooren ] .
86-2|Ik gebruik het woord slechts om een monster aan te duiden , dat een verhandel-kasteel bewoont , een aantal , de hemel weet hoeveel , tot-een-gekneede koppen heeft , en de kindsheid gevangen neemt om haar bij de haren in het sombere hol der wetenschap te slepen .
87-1|Geen kleine Gradgrind had ooit een menschengezicht in de maan gezien ; hij wist reeds wat de maan was eer hij duidelijk spreken kon .
87-2|Geen kleine Gradgrind had ooit het [ @alt onnozele onnoozele ] rijmpje geleerd :
88-1|Flikker , flikker , sterretje klein ,
89-1|Ik ben verbaasd wat gij [ @alt mag moogt ] zijn .
90-1|Hij had nooit [ @alt enige eenige ] verbazing daaromtrent ontwaard , daar hij , toen hij pas vijf jaren oud was , [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~groten~grote grooten ] Beer kon ontleden [ @alt zo zoo ] goed als professor Owen .
90-2|Geen kleine Gradgrind had ooit bij het zien [ @alt ener eener ] koe in de weide aan die vermaarde koe gedacht van zeshonderd pond , die omhoog smeet [ @alt ~de~den den ] hond , die wegjoeg de kat , die pakte de rat , die at van het graan , dat lag in het huis van Adriaan - of aan die nog meer vermaarde koe , die Klein Duimpje had opgeslokt .
90-3|Hij had nooit van die dingen gehoord , en [ @alt ene eene ] koe was niet anders aan hem voorgesteld dan als een herkauwend viervoetig dier met verscheidene magen .
91-1|Naar dit bij uitstek feitelijke en prozaïsche huis , dat Stone Lodge genoemd werd , richtte mijnheer Gradgrind nu [ @alt ~zijn~zijne zijne ] schreden .
91-2|Hij had een handel in ijzerwaren gedreven en [ @alt ~die~dien dien ] aan kant gedaan eer hij Stone Lodge bouwde , en zag nu uit naar [ @alt ene eene ] gelegenheid om met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kennis van feiten in het Parlement figuur te maken .
91-3|Stone Lodge lag op [ @alt ene eene ] heide , op een paar mijlen afstands van [ @alt ene eene ] [ @alt grote groote ] stad , die in het laatste zeer getrouwe handboek voor reizigers Coketown genoemd wordt .
92-1|Een zeer regelmatig sieraad van het landschap was Stone Lodge .
92-2|[ @alt Gene Geene ] de minste vermomming verzachtte de prozaïsche feitelijkheid van het gebouw .
92-3|Een groot vierkant huis , met [ @alt ene eene ] overdekte galerij , die de voornaamste vensters verdonkerde , gelijk het zware voorhoofd van [ @alt ~de~den den ] meester diens [ @alt ogen oogen ] overschaduwde .
92-4|Het was een huis , waaraan alles te voren afgemeten , afgeteld , berekend en bewezen was , met zes vensters aan [ @alt de den ] [ @alt ene eenen ] kant van de deur , en zes aan [ @alt ~de~den den ] anderen , in juiste verhouding tot de vensters op zijde en aan [ @alt ~de~den den ] achterkant - met een grasperk , een tuin en [ @alt ene eene ] pas geplante laan , alles met rechte lijnen , gelijk een blad uit een boek van botanische statistiek - met toestellen voor gas en ventilatie en inrichtingen tot aan- en afvoer van water in de beste orde - met ijzeren balken en bouten , brandvrij van onder tot boven , met mechanieke toestellen om de werkmeid met bezems en schuiers naar de vliering te [ @alt hijsen hijschen ] - met alles , in één woord , wat iemands hart kon [ @alt begeren begeeren ] .
93-2|Dat zou ik denken .
93-3|De kleine Gradgrind's hadden ook kabinetjes voor verschillende vakken van wetenschap .
93-4|Zij hadden een kabinetje met horens en schulpen , een kabinetje met mineralen en metalen ; en al de voorwerpen daarin waren in volmaakte orde gerangschikt , en bij ieder stukje steen en erts lag een papiertje met een naam , die zeer [ @alt moeilijk moeielijk ] was uit te spreken .
93-5|[ @alt Zodat Zoodat ] , om de woorden van een dwaas kindersprookje te bezigen , dat echter nooit tot de kinderkamer van dit huis was doorgedrongen : Indien de ontevredene kleine Gradgrind's nog meer dan dit alles wilden hebben , wat zou er bij mogelijkheid te bedenken geweest zijn , dat de ontevredene kleine Gradgrind's nog meer konden willen hebben ?
94-1|Hun vader stapte zeer welgemoed en voldaan voort .
94-2|Hij was op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] manier een liefhebbend vader ; maar als hij zich gedwongen had gezien om [ @alt ene eene ] definitie van zich [ @alt zelf zelven ] te geven ( gelijk Sissy Jupe van een paard ) , zou hij waarschijnlijk gezegd hebben , dat hij een " uitnemend practisch " vader was .
94-3|Hij was zeer ingenomen met de [ @alt frase phrase ] : " uitnemend practisch , " welke hij begreep , dat op hem bijzonder toepasselijk was .
94-4|Bij alle openbare vergaderingen , die te Coketown werden gehouden , om welke reden het ook was , kon men zeker zijn , dat een of ander Coketowner de gelegenheid waarnam om melding te maken van zijn uitnemend practischen vriend , mijnheer Gradgrind , en altijd gevoelde die uitnemend practische vriend zich daardoor gestreeld .
94-5|Hij wist wel , dat men [ @alt ~dezen~deze dezen ] lof aan hem verschuldigd was , maar het was hem toch zeer aangenaam [ @alt ~die~dien dien ] te [ @alt horen hooren ] .
95-1|Hij had nu [ @alt ~de~den den ] neutralen grond in de nabijheid der stad bereikt , die eigenlijk noch tot de
96-1|stad noch tot het land behoorde , maar een onbehaaglijk mengelmoes van beide was , toen hem de tonen van muziek in de [ @alt oren ooren ] klonken .
96-2|Het luidruchtig schetterende en dreunende orchest van een paardenspel , dat zich hier in een houten paviljoen had gevestigd , was aan [ @alt ~de~den den ] gang .
96-3|[ @alt Ene Eene ] vlag , die op [ @alt ~de~den den ] top der tent wapperde , verkondigde aan het [ @alt mensdom menschdom ] , dat het de " Rijschool van Sleary " was , die om de gunst van het publiek verzocht .
96-4|Sleary zelf , een zwaarlijvig modern standbeeld met een geldbakje naast zich , stond in [ @alt ene eene ] nis , waarvan de stijl aan een gothiek kerkgebouw was ontleend , om het geld aan te nemen .
96-5|Miss Josephine Sleary , gelijk een zeer lang en smal gedrukt biljet aankondigde , had juist de voorstelling begonnen met haar gracieusen Tyroler bloemendans te paard .
96-6|Onder andere verrukkelijke , maar altijd streng [ @alt morele moreele ] wonderen , welke men zien moest om ze te [ @alt geloven gelooven ] , zou Signor Jupe [ @alt ~die~dien dien ] namiddag de vermakelijke toeren van zijn kunstig gedresseerden hond Merrylegs [ @alt vertonen vertoonen ] , en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verbazende kracht en behendigheid ten toon spreiden door vijf en zeventig gewichten van honderd pond [ @alt zo zoo ] snel achtereenvolgend over zijn hoofd te werpen , dat zij [ @alt ene eene ] fontein van massief ijzer in de lucht vormden , " een kunststuk , nog nooit te voren in dit of [ @alt enig eenig ] ander land beproefd , en dat , daar het steeds met [ @alt zoveel zooveel ] geestdrift door het verrukte publiek wordt toegejuicht , bij elke voorstelling wordt uitgevoerd . "
96-7|Dezelfde Signor Jupe zou de [ @alt gehele geheele ] voorstelling van tijd tot tijd afwisselen en verlevendigen door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] echt Shakespeariaansche snakerijen en kwinkslagen .
96-8|Eindelijk zou hij het geheel besluiten door op te treden in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] algemeen beroemde rol van mijnheer William Button van Tooley-Street , in de geheel nieuwe en hoogst koddige hippo-comedietta : De kleermaker op reis naar Brentford .
97-1|Thomas Gradgrind sloeg geen acht op deze ellendige nietigheden , maar stapte voort gelijk een practisch man behoorde , en verbande die luidruchtige insecten uit [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gedachten , of wel verwees ze naar het huis van correctie .
97-2|Doch [ @alt ene eene ] bocht van [ @alt ~de~den den ] weg voerde hem achter het spel om , en aan [ @alt ~de~den den ] achterkant van het spel was een troep kinderen verzameld , die in verschillende gebogen houdingen door een gaatje of reet de verborgene heerlijkheden van het paardenspel poogden te begluren .
98-1|Dit bracht hem tot stilstaan .
98-2|" Welk [ @alt ene eene ] schande , " riep hij uit , " dat die vagebonden , dat jonge gepeupel uit [ @alt ~mijn~mijne mijne ] model-school houden ! "
99-1|[ @alt Terwijl Dewijl ] er nog [ @alt ene eene ] plek vertrapt gras en puin [ @alt tussen tusschen ] hem en het jonge gepeupel in lag , haalde hij zijn lorgnet uit zijn vestzakje , om te zien of er onder die kinderen niet een was , dat hij kende en door zijn bevel kon wegjagen .
99-2|Welk een bijna ongeloofelijk , hoewel duidelijk zichtbaar verschijnsel zag hij daar !
99-3|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] [ @alt ~eigen~eigene eigene ] met feiten en kundigheden opgepropte Louisa stond met alle macht door een gaatje in [ @alt ene eene ] plank te gluren , en zijn eigen mathematische Thomas vernederde zich tot op [ @alt ~de~den den ] grond , om maar een enkelen paardenhoef te kunnen zien , terwijl Miss Josephine Sleary [ @alt ~de~den den ] gracieusen Tyroler bloemendans uitvoerde .
100-1|Stom van verbazing stapte mijnheer Gradgrind naar de plek waar zijn kroost zich [ @alt zodanig zoodanig ] schandvlekte , pakte met iedere hand een zijner verdoolde kinderen aan en [ @alt zei zeide ] :
102-1|Beiden stonden op , zeer rood en ontsteld ; maar Louisa zag haar vader toch met meer stoutmoedigheid aan dan Thomas : Thomas zag hem eigenlijk geheel niet aan , maar gaf zich met [ @alt volkomen volkomene ] lijdzaamheid over om zich naar huis te laten brengen .
103-1|" In [ @alt ~de~den den ] naam van alles wat verbazend , nutteloos en dwaas is , " [ @alt zei zeide ] mijnheer Gradgrind , aan elke hand een zijner kinderen voortleidende ; " wat doet gij hier ? "
104-1|" Ik wilde eens zien waar dat op geleek , " antwoordde Louisa kortaf .
105-1|" Waar dat op geleek ? "
106-1|" Ja , vader ! "
107-1|Beide kinderen hadden zekere gemelijke verveelzucht in hun voorkomen , inzonderheid het meisje ; maar door het verdrietige van haar gezicht schemerde een licht heen , dat niets vond om te beschijnen , een vuur , dat niets te branden had , [ @alt ene eene ] uitgehongerde verbeeldingskracht , die toch op [ @alt ene eene ] of andere wijs het leven hield en de uitdrukking harer trekken verhelderde ; niet met die natuurlijke helderheid , welke de [ @alt vrolijke vroolijke ] jeugd eigen is , maar met onzekere , driftige , weifelende opflikkeringen , die iets pijnlijks hadden en naar de afwisselingen geleken , welke men op het gezicht van een blinde ziet , die op [ @alt ~de~den den ] tast naar zijn weg zoekt .
108-1|Zij was nu een kind van vijftien of zestien jaren , maar eerlang zou zij geheel op eens het voorkomen [ @alt ener eener ] jonge vrouw krijgen .
108-2|[ @alt Zo Zoo ] dacht haar vader , terwijl hij haar aanzag .
108-3|Zij was bevallig .
108-4|Zij zou eigenzinnig geweest zijn ( dacht hij op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] uitnemend practische manier ) , als zij niet [ @alt zó zóó ] was opgevoed .
109-1|" Thomas ! hoewel ik het feit vóór mij heb , is het mij [ @alt moeilijk moeielijk ] te [ @alt geloven gelooven ] , dat gij , met uwe opvoeding en uwe gelegenheid om uw tijd beter te besteden , uwe zuster naar zulk een schouwspel zoudt gebracht hebben . "
110-1|" Ik heb hem gebracht , vader ! " [ @alt zei zeide ] Louisa snel .
110-2|" Ik vroeg hem om mee te gaan . "
111-1|" Het spijt mij dit te moeten [ @alt horen hooren ] .
111-2|Het spijt mij zeer dit te moeten [ @alt horen hooren ] .
111-3|Het maakt Thomas niet beter , en het maakt u slechter , Louisa . "
112-1|Zij zag haar vader wederom aan , maar geen traan rolde over [ @alt ~haar~hare hare ] wang .
113-1|" Thomas en gij , voor wie de kring der wetenschappen
114-2|Thomas en gij , die men mag zeggen dat met feiten gevoed zijt , Thomas en gij , die met mathematische stiptheid zijt opgevoed , Thomas en gij hier ! " riep mijnheer Gradgrind uit .
114-3|" In deze vernederende positie !
114-4|Ik ben er verbaasd over ! "
115-1|" Ik verveelde mij , vader .
115-2|Ik heb mij al lang verveeld , " [ @alt zei zeide ] Louisa .
116-2|" Wat verveelt u dan ? " vroeg de verbaasde vader .
117-1|" Ik weet niet wat .
117-2|Alles , geloof ik . "
118-1|" Spreek geen woord meer , " antwoordde mijnheer Gradgrind .
118-2|" Gij zijt kinderachtig .
118-3|Ik wil niets meer [ @alt horen hooren ] . "
119-1|Hij sprak niet weder voordat zij een heel eind ver in stilte hadden voortgestapt , en toen [ @alt zei zeide ] hij ernstig :
120-1|" Wat zouden uwe beste vrienden wel zeggen , Louisa ?
120-2|Hecht gij dan [ @alt gene geene ] waarde aan [ @alt ~hun~hunne hunne ] goede [ @alt mening meening ] ?
120-3|Wat zou mijnheer Bounderby wel zeggen ? "
121-1|Op het [ @alt horen hooren ] van [ @alt ~die~dien dien ] naam wierp [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dochter tersluiks een blik op hem , waarvan het scherpe en uitvorschende zeer opmerkelijk was .
121-2|Hij zag echter niets daarvan , want eer hij haar aankeek , had zij [ @alt ~haar~hare hare ] [ @alt ogen oogen ] weder neergeslagen .
122-1|" Wat , " herhaalde hij weldra , " zou mijnheer Bounderby wel zeggen ? "
122-2|En terwijl hij met een gezicht vol ernstige verontwaardiging de twee misdadigers naar huis bracht , herhaalde hij telkens [ @alt de den ] [ @alt gehele geheelen ] weg over : " Wat zou mijnheer Bounderby wel zeggen ? "
126-1|Wie was die mijnheer Bounderby ?
127-1|Wel , mijnheer Bounderby was in [ @alt zoverre zooverre ] mijnheer Gradgrind's boezemvriend , als een man , geheel ontbloot van gevoel , met iemand anders , die evenzeer van gevoel ontbloot is , in [ @alt ene eene ] dergelijke betrekking kan staan .
127-2|[ @alt Zo Zoo ] nauw - of , indien de lezer dit liever wil , - [ @alt zo zoo ] ver verwijderd was de betrekking [ @alt tussen tusschen ] die twee .
128-1|Hij was een rijk man : een bankier , een koopman , een fabrikant en wat niet al .
128-2|Een zwaarlijvig man , met [ @alt ene eene ] luide stem , starende [ @alt ogen oogen ] , en een lach , die een metaalklank had ; een man met een groot opgezwollen hoofd , uitpuilende aderen aan de slapen , en zulk een gespannen vel over zijn gezicht , dat het [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] scheen open te houden en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] wenkbrauwen op te trekken ; een man , wiens [ @alt gehele geheele ] voorkomen aan een [ @alt gevulde gevulden ] ballon deed denken , op het punt om op te stijgen ; een man , die er nooit genoeg op kon pochen dat hij zich [ @alt zelf zelven ] tot " een man " had gemaakt ; een man , die door de koperen spreektrompet zijner stem altijd [ @alt ~zijn~zijne zijne ] oude onwetendheid en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] oude armoede verkondigde ; een man , die het toppunt van hoogmoedig bluffende nederigheid had bereikt .
129-1|Hoewel hij een paar jaar jonger was dan zijn uitnemend practische vriend , zag mijnheer Bounderby er toch ouder uit ; bij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] zeven of acht en veertig had hij nog zeven of acht meer kunnen tellen , zonder dat het iemand zou verwonderd hebben .
129-2|Hij had niet veel haar .
129-3|Men had zich kunnen verbeelden , dat het van zijn praten was uitgevallen , en dat het weinige , dat hij overhad , [ @alt zo zoo ] verward overeindstond omdat het onophoudelijk door zijn winderig snoeven heen en weder werd geblazen .
130-1|In het sombere salon van Stone Lodge stond mijnheer Bounderby zich op het haardkleedje voor het vuur te warmen en onderhield mevrouw Gradgrind met [ @alt enige eenige ] opmerkingen over de omstandigheid , dat die dag zijn geboortedag was .
130-2|Hij stond voor het vuur , gedeeltelijk omdat het een koude lentedag en tegen [ @alt ~de~den den ] avond was , hoewel de zon nog scheen , gedeeltelijk omdat in de schaduw van Stone Lodge altijd een spook van vochtige kalk omwaarde ; gedeeltelijk omdat hij aldus een deftige houding had , die mevrouw Gradgrind ontzag moest inboezemen .
131-1|" Ik had [ @alt gene geene ] schoenen aan de voeten ; en wat kousen aangaat , ik kende zulke dingen niet eens bij naam .
131-2|Ik sleet [ @alt ~de~den den ] dag in [ @alt ene eene ] sloot en [ @alt ~de~den den ] nacht in een varkenshok .
131-3|[ @alt Zo Zoo ] bracht ik mijn tienden verjaardag door .
131-4|Niet dat [ @alt ene eene ] sloot iets nieuws voor mij was , want ik was in [ @alt ene eene ] sloot geboren . "
132-1|Mevrouw Gradgrind - een klein , mager , bleek wezentje , met [ @alt rode roode ] [ @alt ogen oogen ] en altijd in [ @alt enige eenige ] shawls gewikkeld , ongeloofelijk zwak naar het lichaam en [ @alt ~de~den den ] geest - die altijd medicineerde zonder dat het haar iets baatte , en wanneer zij [ @alt ~enigen~enige eenigen ] zweem van herleving vertoonde , telkens weder versuft en verdoofd werd door een zwaar blok van een feit , dat haar op het lijf tuimelde ; - mevrouw Gradgrind hoopte , dat het [ @alt ene eene ] droge sloot was .
133-2|[ @alt Zo Zoo ] nat als een vaatdoek .
133-3|Een voet water er in , " [ @alt zei zeide ] mijnheer Bounderby .
134-1|" Genoeg om een pasgeboren kind kou te doen vatten , " was de opmerking van mevrouw Gradgrind .
135-2|Ik werd geboren met [ @alt ene eene ] ontsteking van de long , en van alle andere dingen , geloof ik , die voor ontsteking vatbaar waren , " antwoordde mijnheer Bounderby .
135-3|" Jarenlang , mevrouw ! was ik een van de ellendigste schepseltjes , die men ooit heeft gezien .
135-4|Ik was [ @alt zo zoo ] ziekelijk , dat ik altijd steunde en kermde .
135-5|Ik was [ @alt zo zoo ] vuil en haveloos , dat ge mij met geen tang zoudt hebben aangeraakt . "
136-1|Mevrouw Gradgrind keek flauw naar de tang om , als het beste waaraan zij in [ @alt ~haar~hare hare ] sufheid kon denken . 
138-1|" Hoe ik er mij doorheen worstelde , weet ik zelf niet , " hervatte Bounderby .
138-2|" Ik was cordaat , denk ik .
138-3|Ik ben in later tijd altijd cordaat geweest , en dat zal ik toen ook wel geweest zijn .
138-4|Evenwel , hier sta ik , mevrouw Gradgrind , en ik behoef er niemand dan mij [ @alt zelf zelven ] voor te bedanken dat ik [ @alt zo zoo ] sta . "
139-1|Mevrouw Gradgrind gaf zeer zachtzinnig en flauw [ @alt ~haar~hare hare ] hoop te kennen , dat [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder ... .
140-1|" [ @alt ~Mijn~Mijne Mijne ] moeder ?
140-2|Zij liep weg , mevrouw ! " [ @alt zei zeide ] Bounderby .
141-1|Mevrouw Gradgrind , overbluft gelijk doorgaans , bleef bedeesd zwijgen .
142-1|" [ @alt ~Mijn~Mijne Mijne ] moeder liet mij bij [ @alt ~mijn~mijne mijne ] grootmoeder , " [ @alt zei zeide ] Bounderby , " en als ik mij wel herinner , was [ @alt ~mijn~mijne mijne ] grootmoeder het slechtste en ondeugendste oude wijf dat er ooit leefde .
142-2|Als ik door een bijzonder toeval een paar schoentjes kreeg , nam zij ze mij af en verkocht ze voor drank .
142-3|Ja , ik heb die grootmoeder van mij , terwijl zij nog in bed lag , veertien glaasjes drank zien drinken voor haar ontbijt . "
143-1|Mevrouw Gradgrind , met haar flauw glimlachje en zonder [ @alt enig eenig ] ander [ @alt teken teeken ] van leven , geleek nu ( gelijk zij altijd deed ) naar een tamelijk slecht geschilderd transparant vrouwenportretje , dat van achteren niet genoeg verlicht was .
144-1|" Zij hield een komenijswinkel , " vervolgde Bounderby , " en stopte mij in een eierenkist .
144-2|Dat was de wieg van [ @alt ~mijn~mijne mijne ] kindsheid - [ @alt ene eene ] oude eierenkist .
144-3|[ @alt Zodra Zoodra ] ik groot genoeg was om weg te [ @alt lopen loopen ] , liep ik natuurlijk weg .
144-4|Toen werd ik een jonge vagebond ; en in plaats dat één oud wijf mij klappen gaf en honger liet lijden , gaven alle [ @alt mensen menschen ] van allerlei ouderdom mij klappen en lieten mij honger lijden .
144-5|Zij hadden gelijk ; zij behoefden niets anders te doen .
144-6|Ik was een overlast , [ @alt ene eene ] pest in de maatschappij .
144-7|Dat weet ik - zeer wel . "
145-1|Hij kon zijn trots , dat hij in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt kindse kindsche ] jaren een overlast en pest in de maatschappij geweest was , niet genoeg lucht geven , of hij moest zijn snoeven daarop nog driemaal volmondig herhalen .
146-1|" Ik was bestemd om mij omhoog te werken , zou ik denken , mevrouw Gradgrind .
146-2|Maar , hetzij ik er voor bestemd was of niet , ik deed het , hoewel niemand mij hielp .
146-3|Vagebond , loopjongen , pakhuisknecht , kantoorknecht , klerk , eerste boekhouder , compagnon , en eindelijk Josiah Bounderby van Coketown .
146-4|Dit zijn de antecedenten en de culminatie .
146-5|Josiah Bounderby van Coketown heeft [ @alt leren leeren ] lezen van uithangborden boven winkels , mevrouw Gradgrind , en heeft op de klok [ @alt leren leeren ] zien , door [ @alt ~de~den den ] toren der St. Gilleskerk te Londen te [ @alt bestuderen bestudeeren ] , met hulp van een [ @alt kreupele kreupelen ] dronkaard , die een veroordeelde dief en onverbeterlijke [ @alt landloper landlooper ] was .
146-6|Spreek Josiah Bounderby van uwe district-scholen en uwe model-scholen en uwe kweekeling-scholen en uw [ @alt gehelen geheelen ] poespas van scholen ; en Josiah Bounderby van Coketown zegt u ronduit : dat is alles goed en wel - hoewel hij zulke voorrechten niet had - als wij maar [ @alt mensen menschen ] krijgen met harde koppen en stevige vuisten .
146-7|De opvoeding , die hem tot een man heeft gemaakt , zou niet voor iedereen deugen , dat weet hij wel ; maar [ @alt zo zoo ] en [ @alt zo zoo ] is [ @alt ~zijn~zijne zijne ] opvoeding toch geweest , en gij [ @alt mag moogt ] hem dwingen om kokende olie te drinken , maar gij zult hem nooit dwingen om de feiten van zijn leven te verbloemen . "
147-1|Josiah Bounderby van Coketown , die onder het spreken zeer warm geworden was , hield nu op ; en juist toen hij zweeg trad zijn uitnemend practische vriend , door de twee jeugdige misdadigers vergezeld , de kamer binnen .
147-2|Zijn uitnemend practische vriend bleef staan toen hij hem zag en wierp Louisa een [ @alt verwijtende verwijtenden ] blik toe , die duidelijk [ @alt zei zeide ] : " Ziedaar nu , mijnheer Bounderby . "
148-1|" Wel , wat is er te doen ? " [ @alt zei zeide ] mijnheer Bounderby driftig en luidruchtig .
148-2|" Hoe kijkt Thomas [ @alt zo zoo ] verslagen ? "
149-1|Hij sprak van Thomas , maar hij zag naar Louisa .
150-1|" Wij stonden bij het paardenspel naar binnen te kijken , " mompelde Louisa [ @alt stuurs stuursch ] , zonder [ @alt ~haar~hare hare ] [ @alt ogen oogen ] op te slaan , " en vader betrapte ons daar . "
151-1|" En , mevrouw Gradgrind , " [ @alt zei zeide ] de echtgenoot dezer dame op statelijken toon , " ik zou evengoed verwacht hebben , dat ik [ @alt ~mijn~mijne mijne ] kinderen verzen zou vinden lezen . "
152-1|" Och [ @alt Here Heere ] , " [ @alt zei zeide ] mevrouw Gradgrind jammerend .
152-2|" Hoe kunt ge toch [ @alt zo zoo ] doen , Louisa en Thomas ?
152-3|Ik ben er verbaasd over .
152-4|Ge zijt waarlijk in staat om het iemand te doen spijten , dat hij ooit kinderen had .
152-5|Ik heb [ @alt ~groten~grote grooten ] lust om te zeggen , dat ik [ @alt wenste wenschte ] dat ik ze nooit had gehad ; en wat zoudt ge dan gedaan hebben , dat zou ik wel eens willen weten . "
153-1|Mijnheer Gradgrind scheen niet zeer gesticht over deze treffende aanmerking , en trok ongeduldig [ @alt ~zijn~zijne zijne ] wenkbrauwen samen .
154-1|" Hadt ge , terwijl mijn hoofd [ @alt zo zoo ] duizelt en klopt , niet naar de schulpen en mineralen kunnen gaan kijken en al de andere dingen , die voor u zijn aangeschaft , in plaats van naar het paardenspel ? " [ @alt zei zeide ] mevrouw Gradgrind .
154-2|" Gij weet evengoed als ik , dat jongelieden geen paardenspel-meester hebben , of paardenspel-kabinetjes houden of paardenspel-verhandelingen [ @alt horen hooren ] .
154-3|Wat kunt ge dan van paardenspellen willen weten ?
154-4|Gij hebt immers bezigheid genoeg , als ge naar bezigheid verlangt .
154-5|Terwijl mijn hoofd [ @alt zo zoo ] dof is , zou ik de namen niets eens kunnen noemen van de helft der feiten , die ge alleen te onthouden hebt . "
155-1|" Dat is juist de reden , " bromde Louisa .
156-1|" Zeg mij niet , dat dit de reden is , want dat kan het onmogelijk zijn , " antwoordde mevrouw 
157-1|Gradgrind .
157-2|" Ga terstond aan de [ @alt ene eene ] of andere ologie . "
157-3|Mevrouw Gradgrind had niet gestudeerd , en als zij [ @alt ~haar~hare hare ] kinderen tot [ @alt ~hun~hunne hunne ] studiën aanmaande , was het gewoonlijk met zulk een algemeen gezegde .
158-1|Om de waarheid te zeggen , mevrouw Gradgrind's voorraad van feiten was ellendig schraal , maar toen mijnheer Gradgrind haar tot haar [ @alt ~hoge~hogen hoogen ] echtelijken rang verhief , had hij zich door twee redenen laten besturen .
158-2|Vooreerst was zij in een financieel opzicht [ @alt ene eene ] zeer goede partij , en ten tweede wist zij van [ @alt gene geene ] malligheden af , waarmede hij zeggen wilde , dat zij [ @alt gene geene ] de minste overhelling tot het romaneske of poëtische had ; en inderdaad was [ @alt ~haar~hare hare ] verbeeldingskracht [ @alt zo zoo ] weinig werkzaam , als dit bij een [ @alt menselijk menschelijk ] wezen , dat niet geheel verstandeloos is , maar [ @alt enigszins eenigszins ] mogelijk is .
159-1|De eenvoudige omstandigheid , dat zij met haar echtgenoot en mijnheer Bounderby alleen bleef , was voldoende om deze goede dame wederom te versuffen .
159-2|Zij verzonk dus in [ @alt ene eene ] [ @alt wezenloze wezenlooze ] dofheid en niemand lette verder op haar .
160-1|" DAT IS EEN ZEER IMPERTINENTE KNAAP , " ZEIDE MIJNHEER GRADGRIND .
161-1|" Bounderby , " [ @alt zei zeide ] mijnheer Gradgrind , een stoel naar het vuur schuivende , " gij hebt altijd [ @alt zoveel zooveel ] belang gesteld in [ @alt ~mijn~mijne mijne ] jongelieden - vooral in Louisa - dat ik [ @alt gene geene ] verontschuldiging [ @alt nodig noodig ] meen te hebben als ik u zeg , dat deze ontdekking mij zeer verdrietig maakt .
161-2|Ik heb mij systematisch toegewijd , gelijk gij weet , om bij [ @alt ~mijn~mijne mijne ] kinderen het redeneervermogen te ontwikkelen .
161-3|De rede is , gelijk men weet , het [ @alt enige eenige ] vermogen , waarop men de opvoeding behoort te richten .
161-4|En toch , Bounderby , zou het uit deze onverwachte omstandigheid van vandaag , hoewel op zichzelf beuzelachtig , schijnen te blijken , dat er bij Thomas en Louisa iets in het gemoed is geslopen , dat - of liever , dat niet - ik weet niet hoe ik mij beter kan uitdrukken dan door te zeggen - iets dat ik nooit bedoeld had bij hen te ontwikkelen en waaraan het redeneervermogen geen deel heeft . "
162-1|" Er bestaat zeker [ @alt gene geene ] reden om met belangstelling naar een troep vagebonden te kijken , " antwoordde Bounderby .
162-2|" Toen ik zelf een vagebond was , keek niemand met belangstelling naar mij ; dat weet ik wel . "
163-1|" Dan komt de vraag , " [ @alt zei zeide ] de uitnemend practische vader , met de [ @alt ogen oogen ] op [ @alt ~de~den den ] haard gevestigd , " waaruit die [ @alt gemene gemeene ] nieuwsgierigheid ontstaan is ? " 
165-1|" Dat zal ik u wel zeggen .
165-2|[ @alt ~Hun~Hunne Hunne ] verbeelding heeft [ @alt lopen loopen ] spelen . "
166-1|" Ik hoop van neen , " [ @alt zei zeide ] de uitnemend practische man , " schoon ik beken , dat op weg naar huis die vrees ook wel bij mij is opgekomen . "
167-1|" Een ijdel spelen der verbeelding , Gradgrind , " herhaalde Bounderby : " iets zeer slechts voor iedereen , maar iets vervloekt slechts voor een meisje als Louisa .
167-2|Ik moet mevrouw Gradgrind [ @alt verschoning verschooning ] verzoeken , dat ik zulke sterke uitdrukkingen gebruik ; maar zij weet zeer wel , dat ik niet gepolijst ben .
167-3|Wie dat van mij verwacht , zal zich toch teleurgesteld vinden .
167-4|Ik heb [ @alt gene geene ] gepolijste opvoeding gehad . "
168-1|" Of , " [ @alt zei zeide ] mijnheer Gradgrind , terwijl hij met de handen in de zakken stond te peinzen , en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] holle [ @alt ogen oogen ] in het vuur staarden , " of zou een onderwijzer of [ @alt ene eene ] dienstbode haar iets in het hoofd hebben gebracht ?
168-2|Zou Louisa of Thomas misschien iets gelezen hebben ?
168-3|Zou er , in weerwil van alle voorzorgen , een boek met malle sprookjes in huis gekomen zijn ?
168-4|Want bij kinderen , die van [ @alt ~hun~hunne hunne ] wieg af naar de strengste regelen practisch gevormd zijn , is dit anders [ @alt zo zoo ] zonderling , [ @alt zo zoo ] onbegrijpelijk . "
169-1|" Wacht eens even ! " riep Bounderby uit , die [ @alt ondertussen ondertusschen ] bij [ @alt ~de~den den ] haard was blijven staan , [ @alt zo zoo ] vol hoogmoedige nederigheid dat hij bijna barstte .
169-2|" Gij hebt een van die landlooperskinderen op school ? "
170-1|" Cecilia Jupe heet zij , " antwoordde mijnheer Gradgrind , met een blik , bijna alsof hij zijn doodvonnis te gemoet zag .
171-1|" Wacht nu eens even ! " riep Bounderby wederom uit .
171-2|" Hoe is zij daar gekomen ? "
172-1|" Wel , om de waarheid te zeggen , ik zelf heb het meisje daar straks pas voor de eerste maal gezien .
172-2|Zij is hier aan huis om toelating komen verzoeken , daar zij eigenlijk niet tot de stad behoorde , en - ja , gij hebt gelijk , Bounderby , - gij hebt gelijk . "
173-1|" Wacht nu eens even ! " riep Bounderby nogmaals uit .
173-2|" Louisa heeft haar gezien toen zij hier kwam ? "
174-1|" Louisa heeft haar zeker gezien , want zij heeft mij de boodschap van haar aanzoek overgebracht .
174-2|Maar Louisa heeft haar toch zonder twijfel alleen in het bijzijn van [ @alt ~haar~hare hare ] moeder gezien . "
175-1|" Eilieve , mevrouw Gradgrind , " [ @alt zei zeide ] Bounderby , " wat is er toen omgegaan ? "
176-1|" Och , mijn arm hoofd ! " antwoordde mevrouw Gradgrind .
176-2|" Het meisje wilde op school komen , en mijnheer Gradgrind wilde meisjes op school hebben , en Louisa en Thomas zeiden allebei , dat het meisje op school wilde komen en dat mijnheer Gradgrind meisjes op school wilde hebben , en hoe kon ik hun tegenspreken , daar het toch een feit was ? "
177-1|" Nu zal ik u eens wat zeggen , Gradgrind , " [ @alt zei zeide ] Bounderby .
177-2|" Jaag dat meisje weg , en daarmee is het uit . "
178-1|" Ik hel sterk naar uwe [ @alt mening meening ] over . "
1-1|DE STILLE KRACHT
14-1|De volle maan , tragisch [ @alt ~die~dien dien ] avond , was reeds vroeg , nog in [ @alt ~de~den den ] laatsten dagschemer opgerezen als een immense , bloedroze bol , vlamde als een zonsondergang laag achter de tamarindeboomen der Lange Laan en steeg , langzaam zich louterende van [ @alt ~haar~hare hare ] tragische tint , in een [ @alt vage vagen ] hemel op .
14-2|Een [ @alt doodse doodsche ] stilte spande alom als een sluier van zwijgen , of , na de lange middagsiësta , de avondrust zonder overgang van leven begon .
14-3|Over de stad , wier wit gepilaarde villa-huizen laag wegscholen in het geboomte der lanen en tuinen , hing een donzende geluideloosheid , in de windstille benauwdheid der avondlucht , als was de matte avond moê van [ @alt ~de~den den ] zonneblakenden dag der Oostmoesson .
14-4|De huizen , zonder
15-1|geluid , doken weg , doodstil , in het [ @alt lover loover ] van [ @alt ~hun~hunne hunne ] tuinen , met de regelmatig opblankende rissen der [ @alt grote groote ] gekalkte bloempotten .
15-2|Hier en daar werd een licht al ontstoken .
15-3|Plotseling blafte een hond , en antwoordde een andere hond en verscheurde de donsende stilte in lange , ruwe flarden ; de nijdige hondekelen , [ @alt hees heesch ] , ademloos , schor vijandig ; plotseling ook zwegen zij stil .
16-1|Aan het einde der Lange Laan lag diep in zijn voortuin het Rezidentie-huis .
16-2|Laag , dadelijk in [ @alt ~de~den den ] nacht der waringinboomen , zigzagde het [ @alt ~zijn~zijne zijne ] pannendaken , het [ @alt ene eene ] achter het andere , naar de schaduw van [ @alt ~de~den den ] achtertuin toe , met een primitieve lijn van dakteekening , over iedere galerij een dak , over iedere kamer een dak , tot [ @alt éne éene ] lange daksilhouet .
16-3|Vóor echter , rezen de witte zuilen der voorgalerij , met de witte zuilen der portiek , hoog blank en aanzienlijk op , met [ @alt brede breede ] [ @alt tussenruimten tusschenruimten ] , met [ @alt grote groote ] openheid van ontvangst , met [ @alt ene eene ] uitbreiding van indrukwekkend paleisportaal .
16-4|Door de open deuren verschoot de middengalerij vaag naar achteren toe , met een enkel licht opgeglimd .
17-1|Een oppasser ontstak de lantarens ter zij van het huis .
17-2|Halfcirkels van [ @alt grote groote ] , witte
18-1|potten met rozen en chrysanten , met palmen en caladiums , bogen links en rechts wijd voor het huis naar ter zijde uit .
18-2|Een [ @alt brede breede ] grindlaan vormde [ @alt ~de~den den ] oprit tot in de witgezuilde portiek ; dan strekte zich uit een wijd dor gazon , met potten omgeven , en , in het midden op een gemetseld voetstuk , een monumentale vaaspot , met een [ @alt grote groote ] latania .
18-3|Een groene [ @alt frisheid frischheid ] was daar de kronkelende vijver , waar de reuzenbladeren [ @alt ener eener ] Victoria Regia als dofgroene prezenteerbladen zich rondden tegen elkaâr , met een enkele blankende lotosachtige bloem er [ @alt tussen tusschen ] .
18-4|Een pad kronkelde langs [ @alt ~de~den den ] vijver en op een met kiezelsteen geplaveide ronde plek rees een [ @alt hoge hooge ] vlaggestok .
18-5|De vlag was reeds neêrgehaald , als [ @alt iedere iederen ] dag om zes uur .
18-6|Een eenvoudig hek sneed het erf af van de Lange Laan .
19-1|Het reusachtige erf was stil .
19-2|Er brandden nu , langzaam , omslachtig aangestoken door [ @alt ~de~den den ] lampenjongen , éen lamp van de kroon der voorgalerij , en de neêrgedraaide lamp binnen , als twee nachtlichtjes in het paleis van zuilen en van , kinderlijk naar achter verschietende , daken .
19-3|Op de trappen van de kantoorkamer zaten enkele oppassers , in hun donkere uniform , fluisterend wat te praten .
19-4|Een van hen stond na een [ @alt poos pooze ] op en begaf zich , met een rustigen
20-1|pas van zich niet te willen overhaasten , naar een bronzen klok , die hoog hing , bij het oppassershuisje , geheel ter zijde van het erf .
20-2|Toen hij na een honderd pas genaderd was , luidde hij zeven langzame weêrechoënde slagen .
20-3|De klepel bronsde bonsende in de bel van de klok en de slag , telkens , zigzagde na met een zware trilling van nageluid .
20-4|De honden blaften weêr op .
20-5|De oppasser , langzaam , met zijn lenigen pas , jongensachtig slank in zijn blauw laken jasje en broek met gele banden en omslag , liep zijn honderd passen naar de andere oppassers rustig terug .
21-1|Nu was in het kantoor licht ontstoken en ook in de aangrenzende slaapkamer , waar het door de jalouzieën schemerde .
21-2|De rezident , een [ @alt grote groote ] zware man , in zwart jasje , witte broek , liep de kamer door en riep naar buiten :
22-1|- Oppas !
23-1|De hoofdoppasser , in zijn laken uniformrokje , de panden breedgeel omzoomd , naderde met gebogen knieën , hurkte neêr ... .
24-1|- Roep de nonna !
25-1|- De nonna is al uitgegaan , Kandjeng ! fluisterde de man en schetste met beide handen , de vingers tegen elkaâr , het eerbiedig gebaar van de semba .
27-1|- Waar is de nonna naar toe ?
28-1|- Dat heb ik nog niet onderzocht , Kandjeng ! zei de man , als verontschuldiging , dat hij niet wist , en schetste weêr de semba .
29-1|De rezident dacht even na .
30-1|- Mijn pet , [ @alt zei zeide ] hij .
30-2|Mijn stok .
31-1|De hoofdoppasser , steeds in krommende knieën van zich eerbiedig krimpen in elkaâr , scharrelde even door de kamer en bood hurkende aan de klein-uniformpet , en een wandelstok .
32-1|De rezident ging uit .
32-2|De hoofdoppasser haastte zich achter hem aan , met een tali-api in de hand : een lange brandende lont , waarvan hij de gloeiende punt zwaaide om aan wie voorbijging , in [ @alt ~de~den den ] avond , [ @alt ~de~den den ] rezident te doen herkennen .
32-3|De rezident liep langzaam het erf af , en naar de Lange Laan .
32-4|Aan die laan , als een avenue van tamarinde-boomen en flamboyants , lagen de villa's der voornaamste notabelen , flauw verlicht , doodstil , schijnbaar onbewoond , met , in de avondvaagheid opblankend , de rissen der gekalkte bloempotten .
33-1|De rezident wandelde eerst langs het huis van [ @alt ~de~den den ] secretaris ; dan ter andere zijde een meisjesschool ; dan de notaris , een hôtel , de post , de prezident van [ @alt ~de~den den ] Landraad .
33-2|Aan het einde van de Lange Laan stond de [ @alt Roomse Roomsche ] kerk ,
34-1|en verder op , de brug over der kali , lag het station .
34-2|Bij het station was meer verlicht dan de andere huizen een [ @alt grote groote ] [ @alt Europese Europeesche ] toko .
34-3|De maan , [ @alt hoger hooger ] geklommen , zich heller zilverende bij [ @alt ~haar~hare hare ] stijging , bescheen de witte brug , de witte toko , de witte kerk : dit alles om een vierkant square , meer open , zonder [ @alt bomen boomen ] en met in het midden een spits monumentje , dat de Stadsklok was .
35-1|De rezident ontmoette niemand ; nu en dan kwam echter een enkele Javaan , zich donker bewegende , even uit de schaduw , en dan zwaaide de oppasser achter zijn heer met veel ostentatie de gloeiende punt van zijn vuurtouw .
35-2|Meestal begreep de Javaan , en maakte zich klein , en kromp in-een aan [ @alt ~de~den den ] rand van [ @alt ~de~den den ] weg , en ging als loophurkende voorbij .
35-3|Een [ @alt enkele enkelen ] keer , onwetend , pas uit zijn dessa , begreep hij niet , liep angstig voorbij , zag angstig naar [ @alt ~de~den den ] oppasser , die maar zwaaide en zwaaide , en hem , in het voorbijgaan , achter [ @alt ~de~den den ] rug van zijn meester een vloek toeduwde , omdat hij - de dessa-kerel - geen manieren had .
35-4|Als een karretje aankwam of sado , zwaaide hij weêr en zwaaide hij zijn vuursterretje door [ @alt ~de~den den ] avond , wenkte [ @alt ~de~den den ] voerman , die òf stil hield en afsteeg , òf neêrhurkte in zijn voertuigje
36-1|en hurkend doormende aan [ @alt de den ] [ @alt uiterste uitersten ] rand van [ @alt ~de~den den ] weg .
37-1|De rezident liep somber door , met [ @alt de den ] [ @alt flinke flinken ] pas van een beslisten wandelaar .
37-2|Hij was rechts van het square-tje afgeslagen , en liep langs de Hervormde kerk , recht op een mooie villa toe met slanke , vrij correcte Ionische pleisterzuilen en hel verlicht met petroleumlampen in kronen .
37-3|Het was de societeit Concordia .
37-4|Een paar bedienden in witte buisjes zaten op de trappen .
37-5|Een Europeaan in een wit pakje , de kastelein , liep in de voorgalerij .
37-6|Maar om de [ @alt grote groote ] bittertafel zat niemand en de wijde rieten stoelen openden [ @alt ~hun~hunne hunne ] armen afwachtende als te vergeefs .
38-1|De kastelein , ziende [ @alt ~de~den den ] rezident , boog , en de rezident tikte kort aan zijn pet en ging de societeit voorbij , sloeg links om .
38-2|Hij wandelde een laan af , langs kleine donkere huisjes in kleine erfjes weggedoken , sloeg weêr om en ging langs de uitmonding der kali , die was als een kanaal .
38-3|Prauw aan prauw lag vastgemeerd ; een eentonig geneurie van Madoereesche zeelui zeurde droefgeestig langzaam over het water , waaruit een visschige wadem oprees .
38-4|Langs het havenkantoor ging de rezident naar [ @alt ~de~den den ] pier toe , die een eind uitstak in zee , en
39-1|waar op de punt een kleine vuurtoren , als een kleine Eiffel , zijn ijzeren kandelabervorm verhief , met zijn lamp aan [ @alt ~de~den den ] top .
39-2|Daar bleef de rezident staan en ademde op .
39-3|De wind was plotseling opgestoken , de grongong blies , uit de verte waaiende aan , als iedere dag om dat uur .
39-4|Maar soms zakte hij in eens onverwachts neêr , in-een , als met een onmacht zijner waaiende vlerken , en de opgeheven zee strookte haar maanwitte schuimkrullen glad en fosforizeerde even , met strepen lang en bleek .
40-1|Over de zee naderde droefgeestig een eentonig rhytmisch zeuren van zingen , een zeil donkerde aan als een [ @alt grote groote ] nachtvogel , en een visschersprauw met hoog opbuigende voorsteven , - met iets van een antiek schip - gleed het kanaal in .
40-2|Een weemoed van levensgelatenheid , [ @alt ene eene ] berusting in al het kleine donkere [ @alt aardse aardsche ] onder [ @alt die dien ] [ @alt eindeloze eindeloozen ] hemel , aan die zee van fosforizeerende verte , dreef om en [ @alt toverde tooverde ] [ @alt ene eene ] geheimzinnigheid , die beklemde ...
41-1|De [ @alt grote groote ] stevige man , die daar stond , wijdbeens , op-ademend [ @alt ~de~den den ] , langzaam met vlagen aanwaaienden , wind - moê van zijn werk , van zijn zitten aan zijn schrijftafel , van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] berekeningen der duitenkwestie - die afschaffing
42-1|der duiten , door [ @alt ~de~den den ] Gouverneur-Generaal zijner persoonlijke verantwoordelijkheid opgelegd als een kwestie van belang - die [ @alt grote groote ] stevige man , praktisch , koel van denken , kort beslist van langdurige gezagsuitoefening , voelde misschien niet die donkere geheimzinnigheid drijven over de Indische avondstad - hoofdplaats van zijn gewest - maar hij voelde een begeerte naar [ @alt tederheid teederheid ] .
42-2|Vaag voelde hij de begeerte van een kinderarm om zijn hals , van kleine [ @alt hoge hooge ] stemmen om zich heen , de begeerte naar een jonge vrouw , die glimlachend hem wachten zoû .
42-3|Hij dacht die sentimentaliteit in zich niet uit , hij was niet gewoon zich over te geven aan mijmering over [ @alt zichzelf zichzelven ] : hij had het te druk ; zijn dagen waren te veel gevuld met belangen allerlei aard , dan dat hij toe zoû geven aan wat hij wist , dat zijn vlaagjes van zwakte waren : de onderdrukte opwellingen van jongere jaren .
42-4|Maar al mijmerde hij niet , de stemming was onafweerbaar , als een druk op zijn [ @alt brede breede ] borst , als een ziekte van [ @alt tederheid teederheid ] , een malaise van sentimentaliteit in zijn anders heel praktisch gemoed van hoofdambtenaar , die hield van zijn werkkring , van zijn gewest ; die hart had voor de belangen er van , en wien het bijna onafhankelijk gezag van zijn betrekking geheel in harmonie was met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] heerschersnatuur ; die met zijn krachtige longen zijn atmosfeer van wijden werkkring en ruim veld van [ @alt zo zoo ] verscheiden arbeid , met even veel genot gewoon was te ademen , als hij nu ademde , [ @alt de den ] [ @alt wijde wijden ] wind van de zee .
42-5|De begeerte , het verlangen , een heimwee , waren [ @alt ~die~dien dien ] avond vooral , vol in hem .
42-6|Hij voelde zich eenzaam , niet alléen om het izolement , dat een hoofd van gewestelijk bestuur altijd min of meer omringt , wien men òf nadert conventioneel glimlachend-eerbiedig , om conversatie , òf kort , zakelijk-eerbiedig , om zaken .
42-7|Hij voelde zich eenzaam , hoewel hij vader was van een huisgezin .
42-8|Hij dacht aan zijn [ @alt grote groote ] huis , hij dacht aan zijn vrouw en zijn kinderen .
42-9|En hij voelde zich eenzaam , en alleen gedragen door het belang , dat hij stelde in zijn werk .
42-10|Het was hem alles in zijn leven .
42-11|Het vulde al [ @alt ~zijn~zijne zijne ] uren .
42-12|Er over denkende sliep hij in , zijn eerste gedachte was voor het een of ander gewestelijk belang .
43-1|In dit [ @alt ogenblik oogenblik ] , moê van het cijferen , opademende in [ @alt ~de~den den ] wind , ademde hij tegelijk met de [ @alt frisheid frischheid ] van de zee [ @alt ~de~den den ] weemoed van de zee in , [ @alt de den ] [ @alt geheimzinnige geheimzinnigen ] weemoed der Indische zeeën , [ @alt ~de~den den ] opspokenden weemoed
44-1|der zeeën van Java ; de weemoed , die aanruischt van verre als op suizende wieken van geheimzinnigheid .
44-2|Maar zijn natuur was niet om zich over te geven aan mysterie .
44-3|Hij ontkende het mysterie .
44-4|Het was er niet : er was alleen de zee en de wind , die [ @alt fris frisch ] was .
44-5|Er was alleen de walm van die zee , als iets van [ @alt vis visch ] en van bloemen en zeewier ; walm , die de [ @alt frisse frissche ] wind uitwoei .
44-6|Er was alleen het [ @alt ogenblik oogenblik ] van herademing , en wat hij , onafweerbaar , voor geheimzinnigen weemoed voelde toch sluipen in zijn , [ @alt ~die~dien dien ] avond , wat [ @alt weke weeke ] gemoed , dacht hij te zijn om zijn huislijken kring , [ @alt ~die~dien dien ] hij liever wat nauwer gevoeld had , dichter sluitende om wat in hem was vader en echtman .
44-7|Was er van weemoed noch iets , dan was het dàt .
44-8|Uit de zee kwam het niet ; uit de lucht aan , van verre , niet .
44-9|Hij gaf zich niet over aan een allereerste sensatie van wonderlijkheid ... .
44-10|En hij plantte zich steviger , welfde zijn borst , richtte-op zijn flinken , militairen kop en snoof , en snoof [ @alt ~de~den den ] walm in en [ @alt ~de~den den ] wind ... .
45-1|De hoofdoppasser , neêrgehurkt , met zijn gloeivuurtouw in de hand , gluurde aandachtig op naar zijn heer , als dacht hij : wat doet hij hier [ @alt zo zoo ] vreemd te staan bij [ @alt ~de~den den ] vuurtoren ... .
45-2|[ @alt Zo Zoo ]
46-2|Wat denkt hij nu .
46-3|Waarom doet hij [ @alt zo zoo ] .
46-4|Juist op dit uur op deze plek .
46-5|De zeegeesten waren nu om .
46-6|Er zijn kaaimannen onder het water , en iedere kaaiman is een geest ... .
46-7|Zie , daar heeft men aan ze geofferd , pisang en rijst en dèng-dèng en een hard ei op een vlotje van bamboe ; onderaan bij het voetstuk van [ @alt ~de~den den ] vuurtoren ... .
46-8|Wat doet de Kandjeng Toean nu hier ... .
46-9|Het is hier niet goed , het is hier niet goed ... . tjelaka , tjelaka ... .
46-10|En zijn spiedende [ @alt ogen oogen ] gleden op en neêr langs [ @alt de den ] [ @alt brede breeden ] rug van zijn heer , die maar stond en uitzag ... .
46-11|Waar zag hij naar toe ... ?
46-12|Wat zag hij aanwaaien in [ @alt ~de~den den ] wind ... ?
46-13|[ @alt Zo Zoo ] vreemd , die Hollanders , vreemd ... .
47-1|De rezident , plotseling , keerde zich om en liep terug , en de oppasser , opschrikkend , volgde hem , blazende aan de punt van zijn vuurtouw .
47-2|De rezident liep [ @alt de den ] [ @alt zelfde zelfden ] weg terug ; nu zat er een heer in de societeit , die groette , en een paar jongelui in het wit wandelden in de Lange Laan .
47-3|De honden blaften .
48-1|Toen de rezident [ @alt ~de~den den ] ingang naderde van het rezidentie-erf , zag hij vóor , aan [ @alt de den ] [ @alt andere anderen ] ingang , twee witte figuren , een man en een meisje , die zich echter [ @alt uitwisten uitwischten ] in [ @alt ~de~den den ] nacht onder de waringins .
49-2|Hij ging recht naar zijn kantoor ; een andere oppasser naderde en hij gaf hem pet en stok .
49-3|Dadelijk zette hij zich aan zijn schrijftafel .
49-4|Hij kon nog een uur werken , vóor het diner .
52-1|Meerdere lichten waren opgestoken .
52-2|Eigenlijk waren overal lichten ontstoken , maar in de lange , [ @alt brede breede ] galerijen was het maar even licht .
52-3|Op erf en in huis brandden zeker niet minder dan twintig , dertig petroleumlampen in kronen en lantarens , maar het was niet meer dan vagen lichtschemer , die geel waasde door het huis .
52-4|Een stroom van maneschijn vloot in [ @alt ~de~den den ] tuin , deed de bloempotten opblanken , tintelde in [ @alt ~de~den den ] vijver , en tegen de blanke lucht waren de waringins als mollig fluweel .
53-1|De eerste gong voor het diner was geslagen .
53-2|In de voorgalerij wipte een jonge man op een wipstoel , op en neêr , de handen achter het hoofd , zich vervelend .
53-3|Een jong meisje , neuriënd , liep door de middengalerij , als in afwachting .
53-4|Het huis was gemeubeleerd volgens het [ @alt conventionele conventioneele ] type van rezidentie-woningen in het binnenland , plechtig en banaal .
53-5|De marmeren vloer van de voorgalerij spiegelde gladwit ; [ @alt hoge hooge ] palmen in potten stonden [ @alt tussen tusschen ] de pilaren ; om marmeren tafels reiden zich wipstoelen .
54-2|In de eerste binnengalerij , die in de breedte evenwijdig liep aan de voorgalerij , stonden stoelen gereid tegen [ @alt ~de~den den ] wand , als voor een eeuwige receptie .
54-3|De tweede binnengalerij , die zich uitstrekte in de lengte , vertoonde aan het einde , daar waar zij zich weêr verbreedde tot een galerij in de breedte , een reusachtige [ @alt rode roode ] satijnen portière aan gouden kroonlijst .
54-4|In de witte vakken [ @alt tussen tusschen ] de deuren der kamers hingen òf spiegels in gouden lijst , staande op marmeren consoles , òf lithogravures , - schilderijen , [ @alt zoals zooals ] men in Indië zegt : Van Dijck te paard , Paul Veronese op de trappen van een [ @alt Venetiaans Venetiaansch ] paleis , ontvangen door een Doge ; Shakespeare aan het hof van Elizabeth , en Tasso aan het hof van Este - ; maar in het grootste vak hing in een koningsgekroonde lijst [ @alt ene eene ] [ @alt grote groote ] ets : portret van koningin Wilhelmina in kroningsornaat .
54-5|In het midden der middengalerij was een rood satijnen ottomane , bekroond door een palm .
54-6|Verder vele stoelen en tafels , [ @alt grote groote ] lampekronen overal .
54-7|Alles was netjes onderhouden en van een pompeuze banaliteit , een onhuislijke afwachting van de eerst volgende receptie , zonder een enkel intiem hoekje .
55-2|In het halflicht der petroleumlampen - in elke kroon was éen lamp ontstoken - strekten de lange , [ @alt brede breede ] , wijde galerijen zich in een leêge verveling uit .
56-1|De tweede gong sloeg .
56-2|In de achtergalerij was de te lange tafel - als steeds wachtende gasten - gedekt voor drie personen .
56-3|De spen1 en een zestal jongens stonden in afwachting bij de dientafels en de twee buffetten .
56-4|De spen begon reeds borden met soep te vullen , en een paar van de jongens plaatsten de drie borden soep al op tafel , op de gevouwen servetten , die op de borden lagen .
56-5|Toen wachtten zij weêr af , terwijl de soep lichtjes dampte .
56-6|Een andere jongen vulde de drie waterglazen met [ @alt grote groote ] brokken ijs .
57-1|Het jonge meisje was nader gekomen , neuriënd .
57-2|Zij was misschien zeventien jaar , en zij leek op haar gescheiden moeder : de eerste vrouw van [ @alt ~de~den den ] rezident , een mooie nonna , die nu te Batavia woonde , en , naar men [ @alt zei zeide ] , een stil speelhuis hield .
57-3|Zij had een olijfbleeke tint , met soms even [ @alt ~de~den den ] blos van een vrucht ; zij had mooi zwart haar , dat natuurlijk kroesde aan [ @alt ~haar~hare hare ] slapen , en in een zeer [ @alt grote groote ] wrong was vastgestoken , [ @alt ~haar~hare hare ] zwarte pupillen met vonkel-iris dreven in een vochtig blauwwit , waarom zware wimpers speelden , op en neêr , op en neêr .
58-2|Haar mondje was klein en een beetje dik en haar bovenlip donsde even met een donker zweempje van haar .
58-3|Zij was niet groot , en al te vol van vorm , als een haastige roos , die te snel openbloeit .
58-4|Zij droeg een witte piqué rok en een witte linnen blouse met entredeux , en zij had om haar hals een schelgeel lint , dat heel aardig stond bij haar olijfbleekte , die soms opbloosde , plotseling , als met een stroom van bloed .
59-1|De jonge man uit de voorgalerij was aangeslenterd .
59-2|Hij leek op zijn vader , groot , breed , blond , met een [ @alt ~dikke~dikken dikken ] blonden snor .
59-3|Hij was [ @alt nauwelijks nauwlijks ] drie-en-twintig jaar , maar hij zag er wel vijf jaar ouder uit .
59-4|Hij droeg een wit pak van Russisch linnen , maar met een boordje en een das .
60-1|Eindelijk kwam ook Van Oudijck ; zijn besliste trap naderde aan , als had hij het altijd druk , als kwam hij nu even eten [ @alt tussen tusschen ] zijn werk door .
60-2|Alle drie zetten zich zonder een woord en lepelden de soep .
61-1|- Hoe laat komt mama morgen ? vroeg Theo .
63-1|- Om halftwaalf , antwoordde Van Oudijck , en zich wendende tot zijn lijfjongen , achter zich :
64-1|- Kario , denk er aan , dat de njonja besar morgen om half twaalf afgehaald moet worden van het station .
65-1|- Kandjeng ... . fluisterde Kario .
66-1|Een gerecht van [ @alt vis visch ] werd rondgediend .
67-1|- Doddy , vroeg Van Oudijck ; met wie was je [ @alt zo zoo ] even aan het hek ?
68-1|Doddy keek haar vader langzaam , verwonderd aan , met haar vonkel-irissen .
69-1|- Aan het hek ? informeerde zij langzaam , met een zeer mollig accent .
71-2|Met niemand .
71-3|Met Theo misschien .
72-1|- Was jij met je zuster aan het hek ? vroeg Van Oudijck .
73-1|De jongen fronsde zijn dikke blonde brauwen .
75-1|Zij zwegen alle drie .
75-2|Zij haastten het diner af , zich vervelende aan tafel .
75-3|De vijf , zes bedienden , in witte baadjes met [ @alt rode roode ] linnen omslagen , liepen zacht op de platte [ @alt tenen teenen ] , bedienden vlug en [ @alt geruisloos geruischloos ] .
75-4|Men at nog biefstuk met sla , en podding , en vruchten .
77-1|- Eeuwig biefstuk ... . mopperde Theo .
78-1|- Ja , die kokkie ! lachte Doddy met haar keellachje .
78-2|Zij geef altijd biefstuk , als mama niet is ; kan haar niet schelen , als mama niet is .
78-3|Zij verzint niet .
78-4|Te erg toch ... .
79-1|Zij hadden in twintig minuten gegeten , toen Van Oudijck weêr ging naar zijn kantoor .
79-2|Doddy en Theo slenterden naar voren .
80-1|- Vervelend ... . gaapte Doddy .
80-2|Kom , wij biljarten ?
81-1|In de eerste binnengalerij , achter de satijnen portière , stond een klein biljart .
82-1|- Kom dan , zei Theo .
83-1|Zij speelden .
84-1|- Waarom moest ik samen met je aan het hek geweest zijn ?
85-1|- Ach ... . té ! zei Doddy .
86-1|- Nu , waarom ?
87-1|- Pa hoef niet te weten .
88-1|- Met wie was je dan ?
88-2|Met Addy ?
89-1|- Natuurlijk ! zei Doddy .
89-2|Zeg , is Stadsmuziek van avond ?
90-1|- Ik geloof wel .
91-1|- Kom , wij gaan , ja ?
92-1|- Neen , ik heb geen lust .
93-1|- Ach , waarom dan niet ?
94-1|- Ik heb geen lust .
96-1|- Ga meê nou ?
97-1|- Neen .
98-1|- Met mama ... . jij wil wel , ja ? zei Doddy boos .
98-2|Ik weet heel goed .
98-3|Met mama jij gaat altijd naar Stadsmuziek .
99-1|- Wat weet jij ... . klein nest !
100-1|- Wat ik weet ? lachte zij .
100-2|Wat ik weet ?
100-3|Ik weet wat ik weet .
101-1|- Hé ! plaagde hij , een carambole mikkende met een [ @alt ruwe ruwen ] stoot .
101-2|Jij met Addy , hè !
102-1|- Nou , en jij met mama ... .
103-1|Hij haalde de schouders op .
104-1|- Je bent gek , [ @alt zei zeide ] hij .
105-1|- Hoef niet te verbergen voor mij !
105-2|Trouwens , iedereen zegt .
106-1|- Laat ze zeggen .
107-1|- Te erg toch van jou !
108-1|- Ach , stik ... .
109-1|Hij smeet zijn keu driftig neêr en ging naar voren .
109-2|Zij volgde hem .
110-1|- Zeg Theo ... , niet boos zijn dan .
110-2|Ga nou meê naar Stadsmuziek .
111-1|- Neen ... .
112-1|- Ik zal niets meer zeggen , smeekte zij lief .
113-1|Zij was bang , dat hij boos zoû blijven , en dan had ze niets en niemand ; dan verveelde ze zich [ @alt helemaal heelemaal ] .
115-1|- Ik heb Addy beloofd , en ik kan toch niet alleen gaan ... .
116-1|- Nu , als je dan niet meer zulke idiote dingen zegt ... .
117-1|- Ja , ik beloof .
117-2|Lieve Theo , ja , kom dan ... .
118-1|Zij was al in [ @alt ~de~den den ] tuin .
119-1|Van Oudijck verscheen op [ @alt ~de~den den ] drempel van zijn kantoor , waarvan de deur altijd open stond , maar dat met een groot schutsel afgesloten was van de binnengalerij .
120-1|- Doddy ! riep hij .
121-1|- Ja , pa ?
122-1|- Zoû je morgen kunnen zorgen voor wat bloemen in mama's kamer ?
123-1|Zijn stem was bijna verlegen en zijn [ @alt ogen oogen ] knipten .
124-1|Doddy hield haar gegichel in .
125-1|- Goed , pa ... .
125-2|Ik zal zorgen .
126-1|- Waar ga je naar toe ?
127-1|- Met Theo ... . naar Stadsmuziek .
128-1|Van Oudijck werd rood , boos .
129-1|- Naar de Stadsmuziek ?
129-2|Maar dat kan je me toch wel vragen ! riep hij plotseling razend .
130-1|Doddy pruilde .
131-1|- Ik hoû er niet van , dat je uitgaat , [ @postag complementizer zonderdat ] ik weet waarheen .
131-2|Van middag ook was je weg , toen ik met je wandelen woû !
133-1|- Nu , soedah dan maar , zei Doddy en huilde .
134-1|- Je kan wel gaan , zei Van Oudijck , maar ik wil hebben , dat je het me eerst vraagt .
135-1|- Neen , ik heb geen trek meer ! huilde Doddy .
135-2|Soedah maar .
135-3|Geen Stadsmuziek .
136-1|In de verte , in [ @alt ~de~den den ] tuin van Concordia hoorden zij de eerste klanken .
137-1|Van Oudijck was teruggegaan in zijn kantoor .
137-2|Doddy en Theo wierpen zich in twee wipstoelen in de voorgalerij , en wipten met razernij , met de stoelen schaatsende over het gladde marmer .
138-1|- Kom , zei Theo .
138-2|Laten we maar gaan .
138-3|Addy wacht je .
139-1|- Neen , mokte zij .
139-2|Kan niet schelen .
139-3|Ik zal Addy morgen zeggen , papa [ @alt zo zoo ] onaardig .
139-4|Hij bederft mijn plezier .
139-5|En ... . ik zet geen bloemen in mama's kamer .
140-1|Theo grinnikte .
141-1|- Zeg , fluisterde Doddy .
141-2|Die papa ... . hé ?
141-3|[ @alt Zo Zoo ] verliefd , altijd .
141-4|Hij had een kleur toen hij mij vroeg van die bloemen .
142-1|Theo grinnikte nog eens , en neuriëde met de verre muziek meê .
146-1|[ @alt De Den ] [ @alt volgende volgenden ] morgen ging Theo om half twaalf met [ @alt ~de~den den ] landauer zijn stiefmoeder afhalen van het station .
147-1|Van Oudijck , die , op dat uur , meestal de politie-rol afdeed , had zijn zoon niets gezegd , maar toen hij uit zijn kantoor Theo in het rijtuig zag stappen en wegrijden , vond hij het aardig van [ @alt ~de~den den ] jongen .
147-2|Hij had Theo als kind afgodisch liefgehad , had hem als knaap nog bedorven , was met hem als jonge man dikwijls in botsing gekomen , maar nog dikwijls flakkerde de oude vaderpassie onweêrstaanbaar op .
147-3|Hij had zijn zoon op dit [ @alt ogenblik oogenblik ] meer lief dan Doddy , die [ @alt ~die~dien dien ] morgen nog steeds geboudeerd had , en geen bloemen in de kamer zijner vrouw gezet had , [ @alt zodat zoodat ] hij aan Kario had bevolen voor bloemen te zorgen .
147-4|Het speet hem nu in dagen geen vriendelijk woord tegen Theo gezegd te hebben en hij nam zich voor , straks dat toch waarlijk weêr eens te doen .
147-5|De jongen was wispelturig : in drie jaren was hij employé geweest op zeker vijf koffie-ondernemingen ; nu was hij weêr buiten betrekking , en hing thuis , zoekende naar iets anders .
149-1|Theo , aan het station , wachtte enkele minuten , toen de trein van Soerabaia aankwam .
149-2|Hij zag mevrouw Van Oudijck dadelijk , en de twee kleine jongens , René en Ricus , in tegenstelling van hem twee kleine sinjo's , die zij van Batavia meêbracht voor [ @alt ~hun~hunne hunne ] [ @alt grote groote ] [ @alt vakantie vacantie ] , en haar lijfmeid Oerip .
150-1|Theo hielp zijn stiefmoeder uitstijgen , de stationschef groette eerbiedig de vrouw van zijn rezident .
150-2|Zij knikte met haar glimlach terug , als een welwillende koningin .
150-3|Zij duldde met haar glimlach , éven dubbelzinnig , dat haar stiefzoon haar kuste op de wang .
150-4|Zij was een [ @alt grote groote ] vrouw , blank , blond , over de dertig , met die [ @alt lome loome ] statigheid van in Indië geboren vrouwen , dochters van geheel [ @alt Europese Europeesche ] ouders .
150-5|Zij had iets , waarnaar men dadelijk keek .
150-6|Het was om haar blanke vel , haar teint van melk , haar heel licht blond haar , [ @alt ~haar~hare hare ] [ @alt ogen oogen ] , vreemd grauw , soms even geknepen en altijd met een uitdrukking van dubbelzinnigheid .
150-7|Het was om haar eeuwigen glimlach , soms heel lief en innemend , en dikwijls onuitstaanbaar , vervelend .
150-8|Men wist niet bij een eerste zien , of zij achter [ @alt ~die~dien dien ] blik iets borg , [ @alt enige eenige ] diepte , [ @alt enige eenige ] ziel , of dat het maar was kijken en lachen , en beiden met die lichte dubbelzinnigheid .
151-2|Spoedig echter merkte men op [ @alt ~haar~hare hare ] glimlachend afwachtende onverschilligheid , als kon haar heel weinig schelen , als stelde zij geen belang , zelfs al zoû de hemel boven haar instorten : als zoû zij , glimlachend , dat wel aan zien komen .
151-3|Haar tred was langzaam .
151-4|Zij droeg een roze piqué rok en bolero , een wit satijnen lint om het middel , en een witten matelot met wit satijnen strik ; en haar [ @alt zomers zomersch ] reispakje was zeer correct , vergeleken bij dat van een paar andere dames op het perron : drentelende in stijf uitgestreken " bébé's " - als nachtjurken - met tulle hoeden en pluimen daarboven ! - en in [ @alt ~haar~hare hare ] zeer [ @alt Europese Europeesche ] verschijning was misschien alleen die langzame pas , die [ @alt lome loome ] statigheid de Indische nuance , dat , wat haar onderscheidde van een vrouw , pas uit Holland .
151-5|Theo had haar [ @alt ~de~den den ] arm toegebogen en zij liet zich leiden naar het rijtuig - " de wagen " - gevolgd door de twee donkere broêrtjes .
151-6|Zij was twee maanden afwezig geweest .
151-7|Zij had een knik over en een glimlach voor [ @alt ~de~den den ] stationschef ; zij had een blik over voor [ @alt ~de~den den ] koetsier en [ @alt ~de~den den ] staljongen en zij zette zich langzaam , loom , blanke sultane , en steeds met haar glimlach , neêr .
151-8|De drie stiefzoons volgden haar ; de meid reed achter in een karretje .
151-9|Mevrouw Van Oudijck zag eens naar buiten en vond dat Laboewangi er nog steeds uitzag als vroeger .
151-10|Maar zij [ @alt zei zeide ] niets .
151-11|Zij trok zich langzaam weêr terug en leunde achteruit .
151-12|Haar wezen vertoonde een zekere tevredenheid , maar vooral die lichtende en lachende onverschilligheid , als kon niets haar deren , als was zij beschermd door een vreemde macht .
151-13|Er was in deze vrouw iets sterks , iets machtigs van louter onverschilligheid : er was in haar iets onkwetsbaars .
151-14|Zij zag er uit , of het leven geen vat op haar zoû hebben , niet op haar teint en niet op [ @alt ~haar~hare hare ] ziel .
151-15|Zij zag er uit of zij niet kon lijden en het was of zij glimlachte en [ @alt zo zoo ] tevreden was , omdat er voor haar geen ziekte , geen leed , geen armoede , geen ellende bestond .
151-16|[ @alt Ene Eene ] uitstraling van glanzend egoïsme was om haar .
151-17|En toch was zij , meestal , beminnelijk .
151-18|Zij nam meestal in , zij palmde in , omdat zij [ @alt zo zoo ] mooi was .
151-19|Deze vrouw , met [ @alt ~haar~hare hare ] glinsterende zelftevredenheid , was bemind , hoe men verder ook over haar sprak .
151-20|Als zij sprak , als zij lachte , ontwapende zij , en meer nog , was zij innemend .
151-21|Het was trots , en , - misschien - juist òm [ @alt ~haar~hare hare ] onpeilbare onverschilligheid .
151-22|Zij stelde belang alleen in haar eigen lichaam en in [ @alt ~haar~hare hare ] eigen ziel ; àl het andere , àl het andere was haar totaal onverschillig .
151-23|Onmachtig iets van [ @alt ~haar~hare hare ] ziel te geven , had zij nooit gevoeld dan voor zichzelve , maar [ @alt zo zoo ] harmonisch en [ @alt zo zoo ] innemend glimlachend , dat men haar altijd beminnelijk vond , aanbiddelijk .
151-24|Het was misschien om de lijn van [ @alt ~haar~hare hare ] wangen , de vreemde dubbelzinnigheid in haren blik , haar onuitwischbaren glimlach , de gratie van haar figuur , de klank van [ @alt ~haar~hare hare ] stem en haar altijd [ @alt zo zoo ] juiste woord .
151-25|Als men haar eerst onuitstaanbaar vond , merkte zij dat niet op en werd juist allerinnemendst .
151-26|Als men [ @alt jaloers jaloersch ] was , merkte zij dat niet op en prees juist , intuïtief , onverschillig weg - het kon haar totaal niet schelen - wat een ander in zich minder vond .
151-27|Zij kon met het liefste gezicht een toilet bewonderen , dat zij afschuwelijk vond , en uit louter onverschilligheid , was zij later niet [ @alt vals valsch ] en brak zelfs later die bewondering niet af .
151-28|[ @alt ~Haar~Hare Hare ] [ @alt mateloze matelooze ] onverschilligheid was [ @alt ~haar~hare hare ] levenskracht .
151-29|Zij had zich aangewend alles te doen waar zij lust toe had , maar zij deed het met haar glimlach en , wat men ook praatte achter haar rug , zij bleef [ @alt zó zóo ] correct , [ @alt zo zoo ] betooverend , dat men het haar vergaf .
151-30|Zij was niet bemind als men haar niet zag , maar [ @alt zodra zoodra ] men haar zag , had zij alles weêr gewonnen .
151-31|Haar man bad haar aan , [ @alt ~haar~hare hare ] stiefkinderen - eigen kinderen had zij niet - konden het niet helpen , onwillekeurig , tegen zich in , van haar te houden ; [ @alt ~haar~hare hare ] bedienden waren allen onder haar invloed .
151-32|Zij bromde nooit , zij beval met een woord , en het gebeurde .
151-33|Was er iets verkeerd , brak er iets , haar glimlach bestierf even ... . en dat was alles .
151-34|En was haar eigen ziels- en lichaamsbelang in gevaar , dan wist zij het meestal af te wenden en nog [ @alt zo zoo ] [ @alt voordelig voordeelig ] mogelijk te schikken , [ @postag complementizer zonderdat ] de glimlach zelfs bestierf .
151-35|Maar zij had dit persoonlijk belang [ @alt zo zoo ] om zich geserreerd , dat zij de omstandigheden ervan meestal [ @alt beheerste beheerschte ] .
151-36|Een noodlot scheen op deze vrouw niet te drukken .
151-37|[ @alt ~Haar~Hare Hare ] onverschilligheid was glanzend , was geheel onverschillig - zonder minachting , zonder afgunst , zonder emotie : [ @alt ~haar~hare hare ] onverschilligheid was eenvoudig onverschilligheid .
151-38|En de tact , waarmeê zij instinctmatig , zonder ooit veel na te denken , haar leven leidde en [ @alt beheerste beheerschte ] , was [ @alt zo zoo ] groot , dat , misschien , als zij alles verloren zoû hebben wat zij nu bezat - [ @alt ~haar~hare hare ] schoonheid , [ @alt ~haar~hare hare ] pozitie , bij voorbeeld - zij nog onverschillig zoû kunnen blijven , in [ @alt ~haar~hare hare ] onmacht om te lijden .
152-1|Het rijtuig reed het rezidentie-erf in , juist toen de politie-rol begon .
152-2|De [ @alt Javaanse Javaansche ] officier-van-justitie - hoofd-djaksa - was reeds bij Van Oudijck in het kantoor : de djaksa en de politie-oppassers leidden [ @alt ~de~den den ] stoet der beklaagden : de inlanders hielden elkaâr aan een punt van hun baadje vast en liepen op een trippelgangetje , maar de enkele vrouwen er [ @alt tussen tusschen ] liepen alleen : onder een waringin-boom , op [ @alt ~enigen~enige eenigen ] afstand van de trappen van het kantoor hurkten zij allen neêr , in afwachting .
152-3|Een oppasser , hoorende de klok in de voorgalerij , sloeg half-een met de [ @alt grote groote ] bel bij het oppassershuis .
152-4|De luide slag trilde als een bronzen tong door de middagblakende hitte na .
152-5|Maar Van Oudijck had het rijtuig [ @alt horen hooren ] aanrollen en hij liet [ @alt ~de~den den ] hoofd-djaksa wachten : hij ging [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrouw tegemoet .
152-6|Zijn gezicht klaarde op : hij kuste haar [ @alt teder teeder ] , met effuzie , informeerde hoe zij het maakte .
152-7|Hij was blij de jongens terug te zien .
152-8|En zich herinnerende wat hij over Theo had nagedacht , had hij voor zijn oudste een vriendelijk woord .
152-9|Doddy , nog met haar boudeerend dik mondje , zoende mama .
152-10|Zij liet zich zoenen , gelaten , glimlachend , zij kuste kalm terug , zonder koelheid , zonder warmte , juist
153-1|doende wat zij doen moest .
153-2|Haar man , Theo , Doddy bewonderden haar zichtbaar , zeiden , dat zij er goed uitzag ; Doddy vroeg waar mama dat aardige reispakje van daan had ?
153-3|In [ @alt ~haar~hare hare ] kamer , zag zij de bloemen en daar zij wist , dat Van Oudijck hiervoor steeds zorgde , aaide zij even haar man op [ @alt ~de~den den ] arm .
154-1|De rezident ging terug naar zijn kantoor , waar de hoofd-djaksa wachtte ; het verhoor begon .
154-2|Door een politie-oppasser opgeduwd , kwamen de beklaagden , een voor een , hurken op de trap , voor [ @alt ~de~den den ] drempel van het kantoor , terwijl de djaksa hurkte op een matje , de rezident zat voor zijn schrijftafel .
154-3|Terwijl de eerste strafzaak behandeld werd , luisterde Van Oudijck nog naar de stem zijner vrouw in de middengalerij , toen de beklaagde zich verdedigde met [ @alt de den ] [ @alt luide luiden ] kreet van :
157-1|In de middengalerij zwegen de stemmen .
157-2|Mevrouw Van Oudijck was zich gaan [ @alt uitkleden uitkleeden ] , om sarong en kabaai aan te doen voor de rijsttafel .
157-3|Zij droeg het coquet : een Solosche
158-1|sarong , een transparante kabaai , [ @alt juwelen juweelen ] speldjes ; witte [ @alt leren leeren ] muiltjes met een klein wit strikje er op .
158-2|Zij was juist klaar , toen Doddy aan haar deur kwam en [ @alt zei zeide ] :
159-1|- Mama , mama ... . daar is mevrouw Vàn Does !
160-1|De glimlach bestierf even : de zachte [ @alt ogen oogen ] zagen donker ... .
161-1|- Ik kom dadelijk , kind ... .
162-1|Maar zij ging zitten en Oerip , de lijfmeid , sprenkelde parfum op haar zakdoek .
162-2|Mevrouw Van Oudijck vlijde zich uit , en mijmerde wat na , in de loomheid na [ @alt ~haar~hare hare ] reis .
162-3|Zij vond Laboewangi wanhopig vervelend na Batavia , waar zij twee maanden gelogeerd had bij kennissen en familie , vrij en zonder verplichtingen .
162-4|Hier , als rezidentsvrouw , had zij er [ @alt enige eenige ] , ook al schoof zij de meeste van zich af , op de vrouw van [ @alt ~de~den den ] secretaris .
162-5|Zij was in zichzelve moê , ontstemd , ontevreden .
162-6|Trots [ @alt ~haar~hare hare ] [ @alt algehele algeheele ] onverschilligheid was zij [ @alt menselijk menschelijk ] genoeg om [ @alt ~haar~hare hare ] stille buien te hebben , waarin zij alles [ @alt verwenste verwenschte ] .
162-7|Dan verlangde zij in eens iets dols te doen , dan verlangde zij , vaag weg , naar Parijs ... .
162-8|Zij zoû dat nooit aan iemand laten merken .
162-9|Zij kon zich bedwingen , en ook nu bedwong zij zich ,
163-1|voor zij zich weêr vertoonde .
163-2|Haar vaag Bacchantisch verlangen versmolt in [ @alt ~haar~hare hare ] loomheid .
163-3|Zij strekte zich gemakkelijker , zij mijmerde , met bijna geloken [ @alt ogen oogen ] .
163-4|Door [ @alt ~haar~hare hare ] bijna [ @alt bovenmenselijke bovenmenschelijke ] onverschilligheid krulde soms een vreemde fantazie , verborgen voor de wereld .
163-5|Het liefst leefde zij in [ @alt ~haar~hare hare ] kamer haar leven van geparfumeerde verbeelding , vooral na [ @alt ~haar~hare hare ] maand in Batavia ... .
163-6|Ná [ @alt zo zoo ] een maand van perversiteit had zij behoefte [ @alt ~haar~hare hare ] vagebondeerende roze verbeelding te laten krullen en wolken voor [ @alt ~haar~hare hare ] knippende [ @alt ogen oogen ] .
163-7|Het was in [ @alt ~haar~hare hare ] verder geheel dorre ziel als een onwerkelijke bloei van azuren bloemetjes , die zij kweekte met het [ @alt enige eenige ] sentiment , dat zij ooit zoû kunnen voelen .
163-8|Zij voelde voor geen [ @alt mens mensch ] , maar zij voelde voor die bloemetjes .
163-9|[ @alt Zo Zoo ] te mijmeren vond zij heerlijk .
163-10|Wat zij had willen zijn , als zij niet behoefde te zijn , die zij was ... .
163-11|De fantazie wolkte : zij zag een wit paleis en overal cupidootjes ... .
164-2|Daar is mevrouw Vàn Does , mevrouw Van Does , met twee stopflesschen ... .
165-1|Het was Doddy aan haar deur .
165-2|Léonie van Oudijck stond op en ging naar de achtergalerij , waar de Indische dame zat , de vrouw van [ @alt ~de~den den ]
166-2|Zij hield koeien en verkocht melk .
166-3|Maar zij deed ook in anderen handel .
166-4|Zij was een dikke dame , even wat bruin , met vooruitstekenden buik ; zij droeg een heel eenvoudig kabaaitje met een smal kantje er om heen , en [ @alt ~haar~hare hare ] dikke handjes streelden [ @alt ~de~den den ] buik .
166-5|Voor zich op tafel had zij twee stopfleschjes staan , waarin iets glinsterde .
166-6|Wat was dat van suiker , kristal , dacht mevrouw Van Oudijck vaag , toen zij zich plotseling herinnerde ... .
166-7|Mevrouw Van Does [ @alt zei zeide ] , dat zij blij was haar weêr terug te zien .
166-8|Twee maanden weg van Laboewangi .
166-9|Toch te erg , die mevrouw Van Oudijck maar ?
166-10|En zij wees op de stopflesschen .
166-11|Mevrouw Van Oudijck glimlachte .
166-12|Wat was het ?
167-1|Geheimzinnig legde mevrouw Van Does een dik , naar achter omkrullend , slap geleed wijsvingertje tegen een der stopflesschen aan , en zei , fluisterend :
169-1|- [ @alt Zo Zoo ] ? vroeg mevrouw Van Oudijck .
170-1|Doddy , met [ @alt grote groote ] [ @alt ogen oogen ] , en Theo , geamuzeerd , tuurden naar de twee stopfleschjes .
171-2|U weet wel , van die dame ... . van wie ik u gesproken ... .
171-3|Haar naam wil
172-1|zij niet noemen .
172-2|Kassian , vroeger haar man een [ @alt grote groote ] piet , en nu ... . ja toch [ @alt zo zoo ] ongelukkig ; zij heeft niets meer .
172-3|Alles op .
172-4|Alleen nog deze twee [ @alt flesjes fleschjes ] .
172-5|Al haar [ @alt juwelen juweelen ] heeft zij uit laten nemen en de [ @alt stenen steenen ] bewaart zij hier in .
172-6|Alles geteld .
172-7|Zij vertrouwt mij toe , om te [ @alt verkopen verkoopen ] .
172-8|Door mijn melk heb ik relatie .
172-9|Wil u zien , mevrouw Van Oudijck , ja ?
172-10|Móoie [ @alt stenen steenen ] !
172-11|De residèn , hij koop voor u , nu u weêr thuis is .
172-12|Doddy , geef mij een zwart lapje ; als fluweel , is het beste ...
173-1|Doddy wist een stukje zwart fluweel door de djaït4 te laten zoeken in een kast met naairommel .
173-2|Een jongen bracht glazen met tamarinde-stroop en ijs .
173-3|Mevrouw Van Does , in haar slapgeleede vingertjes een tangetje , legde een paar [ @alt stenen steenen ] voorzichtig op het fluweel ... .
174-1|- Ja !! riep zij uit .
174-2|Zie toch die water , mevrouw !
175-1|Mevrouw Van Oudijck zag toe .
175-2|Zij glimlachte allerliefst en zei toen met [ @alt ~haar~hare hare ] zachte stem :
176-1|- Die steen is [ @alt vals valsch ] , lieve mevrouw .
177-1|- [ @alt Vals Valsch ] ?? kreet mevrouw Van Does .
177-2|[ @alt Vals Valsch ] ??
179-1|Mevrouw Van Oudijck zag naar de andere [ @alt stenen steenen ] .
180-1|- En die andere , mevrouw ... . - zij boog aandachtig , en [ @alt zei zeide ] toen [ @alt zo zoo ] lief mogelijk :
181-1|- Die andere ... . zijn ... . òok [ @alt vals valsch ] ... .
182-1|Mevrouw Van Does zag haar aan , met [ @alt plezier pleizier ] .
182-2|Toen zei ze tegen Doddy en Theo , leuk :
183-1|- Die mama van jullie ... . pinter !
183-2|Zij ziet dadelijk !
184-1|En zij lachte luid uit .
184-2|Allen lachten .
184-3|Mevrouw Van Does deed de kristallen weêr in de [ @alt fles flesch ] .
185-1|- Een aardigheid , ja , mevrouw ?
185-2|Ik woû alleen maar zien of u verstand had .
185-3|Natuurlijk , u geloof mijn [ @alt erewoord eerewoord ] : ik zoû u nooit [ @alt verkopen verkoopen ] ...
185-4|Maar deze ... . kijk ... .
186-1|En plechtig nu , bijna godsdienstig , opende zij het andere stopfleschje , waarin slechts enkele [ @alt stenen steenen ] waren : ze legde ze met liefde op het zwarte fluweel .
187-1|- Die is prachtig ... . voor een leontine , zei mevrouw Van Oudijck , turende op een zeer [ @alt ~groten~grote grooten ] brillant .
188-1|- Nou ... . wat zeg ik u ? vroeg de Indische dame .
189-1|En zij tuurden allen op de brillanten , op de echte , die uit het " echte " stopfleschje , en hielden ze voorzichtig tegen het licht .
191-1|Mevrouw Van Oudijck zag , dat zij allen echt waren .
192-1|- Ik heb [ @alt heus heusch ] geen geld , lieve mevrouw ! [ @alt zei zeide ] zij .
193-1|- Deze [ @alt grote groote ] ... . voor leontine ... . zes-honderd gulden ... . een koopje : ik verzeker u , mevrouw !
194-1|- O , mevrouw , neen nooit !
195-1|- Hoeveel dan ?
195-2|U doet goed werk als u koop .
195-3|Kassian , haar man vroeger [ @alt grote groote ] piet .
198-1|- Twee-honderd-vijftig , maar niet meer .
198-2|Ik heb [ @alt heus heusch ] geen geld .
199-1|- De residèn ... . fluisterde mevrouw Van Does , Van Oudijck bespeurende , die , nu de rol was [ @alt afgelopen afgeloopen ] , naar de achtergalerij kwam .
199-2|De residèn ... . hij koop voor u !
200-1|Mevrouw Van Oudijck glimlachte en keek naar [ @alt ~de~den den ] flonkerenden druppel licht op het zwarte fluweel .
200-2|Zij hield van [ @alt juwelen juweelen ] , zij was niet geheel onverschillig voor brillanten .
201-1|En zij keek op naar haar man .
202-1|- Mevrouw Van Does laat ons een [ @alt hele heele ] boel moois zien , [ @alt zei zeide ] zij [ @alt strelend streelend ] .
203-1|Van Oudijck voelde een schok in zijn borst .
204-2|Het was hem nooit aangenaam mevrouw Van Does in zijn huis te zien .
204-3|Zij had altijd wat te [ @alt verkopen verkoopen ] : [ @alt de den ] [ @alt ene eenen ] keer gebatikte spreien , [ @alt de den ] [ @alt andere anderen ] keer geweven muiltjes , een derde keer prachtige maar heel kostbare tafelloopers , met goudgebatikte bloemen op geel geglansd linnen .
204-4|Mevrouw Van Does bracht altijd iets meê , stond altijd in betrekking met vrouwen van vroegere " [ @alt grote groote ] pieten , " die zij hielp [ @alt verkopen verkoopen ] , voor heel [ @alt hoge hooge ] percenten .
204-5|Een morgenvisite van mevrouw Van Does kostte hem [ @alt iedere iederen ] keer minstens [ @alt enige eenige ] rijksdaalders , en heel dikwijls vijftig gulden , want [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrouw had een kalme rust om altijd te [ @alt kopen koopen ] dingen , die zij niet [ @alt nodig noodig ] had , maar die zij te onverschillig was om nièt van mevrouw Van Does te [ @alt kopen koopen ] .
204-6|Hij zag niet dadelijk de twee stopflesschen , maar hij zag [ @alt ~de~den den ] druppel licht op het zwarte fluweel , en hij begreep , dat de visite [ @alt ~dezen~deze dezen ] keer meer dan vijftig gulden zoû kosten , als hij niet heel sterk was .
205-1|- Mevrouwtje ! schrikte hij .
205-2|Het is het einde van de maand ; brillanten [ @alt kopen koopen ] , dat gaat niet [ @mwu van daag ] !
205-3|En nog wel stopflesschen vol ! riep hij uit , met een schrik , ze nu ziende schitteren op de tafel , [ @alt tussen tusschen ] de glazen tamarinde-stroop .
1-1|Een [ @alt verlate verlaten ] post
10-1|5 ) Nu was alles voorbij ... .
11-1|Zij zat peinzend in de schemering bij het vuur en dacht aan de liefelijke jaren , die nu voor altijd heen waren , de jaren , licht , en zonnig voor haar gemaakt door [ @alt ~die~dien dien ] [ @alt éne éénen ] , welke nu in de huiskamer ontbrak en boven stil lag uitgestrekt , ingeslapen om niet weer te ontwaken .
12-1|Buiten blies de herfstwind .
12-2|Als zij het hoofd zijwaarts leunde tegen [ @alt ~de~den den ] rug van [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~groten~grote grooten ] , [ @alt ~hoge~hogen hoogen ] leunstoel , waarin zij zat , kon zij de bladeren zien dalen en neerzweven in de [ @alt brede breede ] grintpaden van [ @alt ~de~den den ] tuin , waar zij bleven vastkleven of terstond weer werden opgejaagd en voortgedreven .
13-1|[ @alt ~Haar~Hare Hare ] [ @alt grote groote ] droeve [ @alt ogen oogen ] bleven [ @alt dromerig droomerig ] naar buiten staren .
13-2|De [ @alt hoge hooge ] populieren en ranke dennen , haar [ @alt zo zoo ] welbekend , bogen [ @alt ~hun~hunne hunne ] toppen voor [ @alt ~de~den den ] stormwind en richtten zich dan [ @alt ruisend ruischend ] weer op .
14-2|Daar boven gleden de wolken onrustig voort , doorzichtig en ijl , in alle tinten van grijs en grauw .
14-3|Op [ @alt ~de~den den ] straatweg liepen nog enkele voorbijgangers , het hoofd gebogen tegen de wilde stormvlagen , die telkens loeiend uit de verte naderden en dan voorbijgierden om in de schemering weg te ijlen .
15-1|Het was geen aantrekkelijk schouwspel , maar met een weemoedigen , liefdevollen blik dwaalde haar oog ver en nabij , tot het bleef rusten op [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] , schilderachtigen stal , waarvan zij juist een gedeelte zien kon ; - en zij keek naar de geel-en-bruine [ @alt kastanjebomen kastanjeboomen ] , die nu [ @alt ~hun~hunne hunne ] glanzende vruchten bij dozijnen op het dak van [ @alt ~de~den den ] stal lieten neerregenen ; naar de paardenkoppen , in [ @alt ~de~den den ] gevel aangebracht , die nu [ @alt zo zoo ] treurig voor zich uitstaarden , als wisten zij dat zij spoedig weer een [ @alt nieuwe nieuwen ] meester krijgen zouden ; en naar Toon [ @alt ~de~den den ] koetsier , tevens huisknecht , die in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lange , fladderende , zwart linnen staljas en op klompen naar buiten kwam .
16-2|Maar zij zag eigenlijk niets , want zij dacht aan de welbeminde viervoeters daarbinnen ... . ach , ook hen zou zij moeten vaarwel zeggen , hen en [ @alt ~de~den den ] armen trouwen Caesar , die nu nog aan [ @alt ~haar~hare hare ] voeten lag uitgestrekt .
17-1|Tranen gleden langs [ @alt ~haar~hare hare ] wangen , vonkelend in [ @alt ~de~den den ] vuurgloed .
17-2|De paarden waren tenminste nog jong , maar de arme Cae , reeds tien jaren haar [ @alt dagelijkse dagelijksche ] metgezel , wie zou hem voortaan liefhebben als zij !
18-1|[ @alt Zo Zoo ] graag zou zij hem [ @alt meegenomen medegenomen ] hebben .
18-2|Maar tante had geantwoord dat , " als het kon , " moest zij hem liever achterlaten ; in een stadswoning was zulk een [ @alt grote groote ] hond [ @alt zo zoo ] lastig .
19-1|" Als het kon . "
19-2|- Neen , het kon eigenlijk niet , het moest alleen ... .
19-3|Tante's liefde mocht zij niet in de waagschaal stellen ter wille van eigen [ @alt wensen wenschen ] .
20-1|En zij bleef zitten peinzen , weer starend in het opvlammende vuur , de handen in [ @alt ~de~den den ] schoot gevouwen , - kinderhanden , ietwat te bruin , maar welgevormd , met Slanke , spits toeloopende vingers .
21-2|Kinderlijk was [ @alt ~haar~hare hare ] [ @alt gehele geheele ] gestalte , van het fijnbesneden , [ @alt frisse frissche ] gezichtje en de lange bruine vlecht op haar rug , tot haar slanke heupen en onafgeronde vormen ; en [ @alt zoals zooals ] zij daar zat in [ @alt ~haar~hare hare ] jeugdige schoonheid en beschenen door [ @alt de den ] [ @alt volle vollen ] gloed van het vuur , vormde zij een vreemd contrast met het sombere vertrek met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vele schaduwen en duistere hoeken , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ledige stoelen , als wachtende op gebruik , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt sprakeloze sprakelooze ] beelden , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] schilderijen , uit het krijgsmansleven genomen , degens , geweren en jachttropeeën aan [ @alt ~de~den den ] wand en andere versieringen , die er alle uitzagen als waren zij bezielde wezens , die veel dachten en veel zouden kunnen zeggen als zij wilden .
22-1|Eindelijk stond zij op en verliet de kamer .
22-2|Een [ @alt grote groote ] hond volgde haar met loggen gang , kop en staart neerhangend .
22-3|Eerst op de trap hoorde zij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] nagels tikken op het hout , en zij stond stil om hem te [ @alt liefkozen liefkoozen ] .
22-4|Zij zette zich op een der treden [ @alt neer neder ] en drukte zijn [ @alt ~groten~grote grooten ] kop tegen haar gezicht .
24-1|" Arme Cae ! gauw kun je mij niet meer [ @alt nalopen naloopen ] ... .
24-2|En wij zijn toch [ @alt zolang zoolang ] kameraden geweest !
24-4|Weet je nog hoeveel hij van je hield en hoe [ @alt trots trotsch ] hij op je was , omdat je van het echte soort waart ?
24-5|Hij gaf je niet , hoeveel men ook voor je bood .
24-6|Weet je 't nog ? "
25-1|Hij wist het ontwijfelbaar zeer goed , want zij had het hem reeds [ @alt dikwijls dikwerf ] met stralende [ @alt ogen oogen ] verteld in de dagen , toen zij nog samen het veld inrenden of in het grasperk stoeiden en buitelden ; maar hij antwoordde slechts door een vriendelijk gekwispel .
26-1|" Kon jij ten minste maar meegaan !
26-2|Jij weet overal van .
26-3|Ik zou over alles met je kunnen praten , over pa en over [ @alt ~de~den den ] tuin en over onze heerlijke wandelingen ; over al de oude kennissen hier en over het oude huis .
26-4|Och , Cae , dat zal wel gauw weer verhuurd zijn .
26-5|Kan je dat [ @alt geloven gelooven ] , dat hier andere [ @alt mensen menschen ] wonen zullen ?
27-1|Ga maar mee , " vervolgde zij opstaande .
27-2|" Neem ook maar afscheid ; het is voor het laatst . "
28-1|Op de bovengang zag zij rond en luisterde , - neen , er was niemand .
28-2|De dienstboden waren liever beneden in de gezellige keuken dan in de nabijheid eens [ @alt doden dooden ] en de huishoudster zou wel druk bezig zijn met inpakken .
29-1|Behoedzaam opende zij een der talrijke deuren op de bovengang en sloot die ook weer achter zich toe .
29-2|Het vertrek waarin zij zich nu bevond , was een slaapkamer , [ @alt zoals zooals ] de meubels aanduidden ; maar in het midden stond op schragen een lijkkist en daarin lag een [ @alt dode doode ] uitgestrekt .
30-1|Het was een man in [ @alt ~de~den den ] herfst van 't leven , vijftig jaren oud misschien .
30-2|Zeker had hij weinig gedacht te zullen sterven , maar zijn gelaat droeg nu geen sporen van zorg of bekommering meer .
30-3|Er lag vrede op en goedheid en [ @alt tederheid teederheid ] , [ @alt zoals zooals ] die zijn leven lang er zich op hadden afgespiegeld .
32-1|En zij dacht weder aan die laatste uren , waarin hij zich [ @alt zo zoo ] onrustig en gejaagd getoond had , - om harentwil misschien of omdat hij begon te gevoelen , dat hij sterven moest ... .
33-1|Zij weende niet , doch stond maar stil te staren op dat dierbare gelaat , terwijl duizend zoete herinneringen haar weder bestormden en buiten de wind aan de zonneblinden rukte en de [ @alt dakgoten dakgooten ] rumoerig kletterden .
33-2|Eerst toen zij een [ @alt lange langen ] kus op een der kille handen had gedrukt , een kus , die een wereld van liefde en dankbaarheid bevatte - en met stijf opeengeklemde lippen de kamer had verlaten , barstte zij los in een wild , hartbrekend geween .
34-1|" Voor het laatst ! " snikte zij , en wierp zich in een ander vertrek in [ @alt ~haar~hare hare ] volle lengte op [ @alt ~de~den den ] grond .
35-1|" Och Cae , och Cae ! " [ @alt zei zeide ] zij maar steeds , met beide armen [ @alt ~de~den den ] hond omklemmend , die zich bij haar hoofd [ @alt liefkozend liefkoozend ] had neergevlijd .
35-2|" Och Cae , och Cae ! " 
37-1|En zij ging maar voort op hartstochtelijken toon zijn naam te zeggen en daarmede , naar het scheen , al haar leed uit te storten , want na [ @alt ~enigen~enige eenigen ] tijd werd zij rustiger , legde [ @alt ~haar~hare hare ] kin op [ @alt ~haar~hare hare ] gevouwen handen en bleef stil peinzend voor zich uit zien ... .
38-1|Zij dacht aan het nieuwe leven , dat haar wachtte daarginds in die [ @alt grote groote ] stad , onder bijna vreemde [ @alt mensen menschen ] , en bereidde er zich angstig op voor ... .
38-2|Maar het was immers de laatste [ @alt wens wensch ] van haar stervenden vader geweest , dat zijn [ @alt enige eenige ] broeder haar tot zich nemen zou .
38-3|In [ @alt ~de~den den ] tijd van enkele uren was alles beslist geweest ; een telegram heen , een telegram terug , - en , rustig had de stervende de moede [ @alt ogen oogen ] gesloten .
39-1|" Vaarwel , mijn lief heiligdom ! " [ @alt zei zeide ] zij zacht , terwijl zij het vriendelijk vertrekje rondzag .
39-2|" Als hier andere [ @alt mensen menschen ] wonen , denk dan nog eens aan de kleine Renée . "
40-1|Hoe gelukkig was zij hier geweest , hoe zorgeloos hier ingeslapen , hoe tevreden ontwaakt !
40-2|Hier waren [ @alt ~haar~hare hare ] boeken , [ @alt ~haar~hare hare ] geliefkoosde gravuren , [ @alt ~haar~hare hare ] reissouvenirs , [ @alt ~haar~hare hare ] gedroogde bloemen en snuisterijen .
41-2|Hier was zij omringd geworden door duizenden blijken van de liefde eens vaders , wiens afgod zij was .
42-1|Al deze kleine schatten zouden haar vergezellen ; wat oom wilde medenemen ( doch dat bepaalde zich bijna geheel tot [ @alt enige eenige ] familiesouvenirs ) zou ook met haar gaan ; - maar dat zou dan ook het [ @alt enige eenige ] zijn wat haar zou herinneren aan de oude , dierbare woning .
42-2|Al het andere zou gemakshalve verkocht worden .
43-1|" Jij blijft ten minste bij Toon , " [ @alt zei zeide ] zij met gebroken stem tot [ @alt ~de~den den ] hond , en terwijl zij bij hem neerhurkte en zacht snikte , terwijl zij sprak , geleek zij meer dan ooit een kind .
43-2|" En hij heeft mij beloofd dat hij goed voor je zorgen zou ... .
43-3|Als ik trouw , Cae , - en ik zal erg mijn best doen er als een jonge dame uit te zien , dan trouw ik eerder - ga ik in een eigen huis wonen , zie je , en dan schrijf ik dadelijk om je , hoor !
43-4|Dat beloof ik je vast .
44-2|Kijk altijd maar uit als het tijd is dat oude Peter met de brieventasch komt ; eenmaal zal mijn brief er bij zijn . "
45-1|Hij kwispelde zacht ; blijkbaar was hij zeer gelukkig met haar belofte .
46-1|Een andere deur voerde haar in een vertrek , dat blijkbaar tot studeerkamer had gediend .
46-2|Boekenkasten stonden in het rond en in het midden [ @alt tussen tusschen ] de vensters was een [ @alt grote groote ] schrijftafel geplaatst , bedekt met papieren en brochures .
47-1|Aan dat kleinere tafeltje ginds was haar plaats altijd geweest .
47-2|Bijna alles wat zij wist , had zij van haar vader geleerd ; en zij zag zich weer als klein meisje over haar boeken gebogen , nu en dan heimelijk uitkijkend naar de zonnige wereld daarbuiten , of glurend naar [ @alt ~haar~hare hare ] witte duiven , die op de vensterbanken te kirren of klapwiekend wegvlogen hoog in de lucht , een zilverwitte stip tegen [ @alt de den ] [ @alt blauwe blauwen ] hemel .
48-1|Hier ook had hij haar [ @alt leren leeren ] genieten wat de beste dichters en schrijvers de [ @alt mensheid menschheid ] boden .
49-2|En als de studie-uren voorbij waren , was zij met hem veld of [ @alt bos bosch ] ingegaan , en hij was kind geweest met haar .
49-3|Hij had de eerste lentebloemen met haar gezocht en braambessen en beukenoten ; of meikevers en vlinders met haar gevangen , al naar het jaargetijde medebracht .
49-4|Hij had haar het [ @alt schone schoone ] [ @alt leren leeren ] zien en liefhebben , tehuis [ @alt zowel zoowel ] als op reis ; hij had haar [ @alt leren leeren ] spelen en zingen en rijden ... .
49-5|o , hoe bedrijvig en prettig had hij [ @alt iedere iederen ] dag van haar leven voor haar gemaakt !
50-1|Zij trad aan het venster en zag naar [ @alt ~de~den den ] slingerenden landweg , waar zij [ @alt die dien ] [ @alt laatste laatsten ] keer [ @alt gelopen geloopen ] hadden , nu juist veertien dagen geleden ... .
50-2|Ach , die [ @alt vreselijke vreeselijke ] veertien dagen !
51-1|Onbewust van [ @alt enig eenig ] naderend onheil was zij aan zijn arm , [ @alt zo zoo ] heerlijk veilig en vertrouwelijk , [ @alt ~die~dien dien ] weg opgewandeld .
51-2|Het was een van die herfstdagen , wanneer [ @alt bomen boomen ] en planten zich nog eens overvloedig koesteren in [ @alt de den ] [ @alt warme warmen ] zonneschijn .
52-1|Nu en dan daalde langzaam en onhoorbaar een goudgeel boomblad neer , kantelend om en om in de zoele lucht , als nam het onwillig afscheid van zijn zomerleven ; en de stammen zelf schenen overtrokken met bronskleurig fluweel , zacht glanzend in het zonnelicht .
52-2|De paarden stonden roerloos in de weilanden , zich de vliegen afslaande met [ @alt ~hun~hunne hunne ] staarten , juist alsof het nog zomer was , en boven de [ @alt sloten slooten ] dansten muggen .
52-3|O , hoe anders dan nu !
52-5|Was dat alles werkelijk pas veertien dagen geleden ?
53-1|Zij was [ @alt zo zoo ] aan hem gewoon geweest en aan scheiden had zij nog nooit gedacht , nooit kunnen denken .
53-2|Maar nu was hij haar toch van het hart gescheurd en dat hart lag als gestorven in [ @alt ~haar~hare hare ] borst .
54-1|Hoe ledig scheen de wereld haar , nu er niemand meer leefde , die haar beminde of zelfs maar toebehoorde .
54-2|Het leven lag als een last op [ @alt ~haar~hare hare ] schouders .
55-1|Hoe onzinnig dat die dorpsklok daar nu sloeg en dat alle klokken en pendules in huis haar nasloegen !
56-2|Halfzes ... . etenstijd .
56-3|Waarom moest men eten , waarom wilde men [ @alt ~de~den den ] tijd kennen ... .?
57-1|En somber en afgemat ging zij de trappen weer af naar de huiskamer , waar nu licht was ontstoken en een gedekte tafel haar wachtte .
57-2|Maar zijn vriendelijk gezicht zou haar nooit meer welkom [ @alt heten heeten ] en aan tafel [ @alt noden nooden ] .
57-3|Nooit zou zij hier meer voor hem zingen ( de [ @alt ouderwetse ouderwetsche ] , militaire liederen , hem dierbaar bovenal ) en dan zijn [ @alt vrolijk vroolijk ] " bravo ! " [ @alt horen hooren ] .
57-4|Nooit meer in de schemering bij het vuur met hem zitten keuvelen , of in de winteravonden - terwijl buiten de sneeuw onhoorbaar neerzweefde - luisteren naar zijn heerlijk voorlezen ... .
57-5|Ach , het was nu alles , alles voorbij !
59-1|" Ik begrijp niet waar je die gratie vandaan hebt , kind ! " [ @alt zei zeide ] mevrouw Gerlings met [ @alt ~haar~hare hare ] kwijnende stem , terwijl zij nog een gaslicht ontstak om Renée beter te kunnen zien .
59-2|" Zeker van je mama : zij was ook net een veertje . "
60-1|" Ja , tante ? " vroeg Renée , [ @alt ~haar~hare hare ] japon dichtknoopend .
61-1|Zij droeg een zilvergrijs kleedje , in [ @alt ~de~den den ] [ @alt verlopen verloopen ] zomer uit Parijs [ @alt meegebracht medegebracht ] en op haar dorpje nog weinig gedragen .
62-1|" O , je doet mij telkens aan haar denken , " ging mevrouw Gerlings voort op de lieftallige , innemende wijze , welke zij zich had eigen gemaakt .
62-2|" Zij werd een vriendin van mij , omdat wij in dezelfde stad woonden en met twee broers geëngageerd waren , maar na ons trouwen ... . och toen liepen onze wegen meer uiteen .
62-3|Wij waren uit zulk verschillend hout gesneden ... .
62-4|Kijk eens , wat een figuurtje nu !
62-5|Zonder corset negentien jaar geworden ... .
62-6|'t Is ongehoord ! "
63-1|" Papa vond het gezonder , " antwoordde het meisje zacht .
64-1|Mevrouw Gerlings antwoordde niet ; zij was ijverig bezig nog iets te veranderen aan Renée's weerspannig bruin haar , dat nu in een bevallige wrong op het kleine hoofdje lag .
66-1|" Zie [ @alt zo zoo ] , nu ben je al een heel andere Renée dan toen je uit het rijtuig sprong met je wit wollen baret en hangende vlecht .
66-2|Ik zal eer inleggen met mijn nichtje .
66-3|Het is wel jammer dat wij dat avondje nu geven moeten [ @alt zo zoo ] kort na je komst ; maar het was nu toch het avondje van Huug ... .
66-4|Ik heb je immers gezegd dat ik een broer heb ?
66-5|- Nu , dat is Huug ; een [ @alt vrolijke vroolijke ] , lieve jongen .
66-6|Of eigenlijk een man , want hij is al twee en dertig jaar ; maar ik ben wat ouder dan hij , daardoor schijnt hij mij altijd nog een jongen , - een allerliefste jongen . "
67-1|Onwillekeurig dacht Renée aan een [ @alt dikwijls dikwerf ] herhaalde bewering van haar papa , dat " lieve " jongens doorgaans geen flinke jongens , " lieve " mannen geen flinke mannen zijn , maar zij had te weinig ervaring om te kunnen beslissen of deze bewering waarheid inhield .
68-1|" Natuurlijk zou hij je een visite hebben gebracht , als hij geweten had dat je hier waart .
69-2|Maar je begrijpt : alles is [ @alt zo zoo ] overhaast gegaan .
69-3|Hij komt altijd om de veertien dagen een avondje , en nu vond oom het geschikt tegelijk die kennissen te vragen , omdat wij voor Huug toch altijd een lekker soupertje klaarmaken ... .
69-4|Die ondeugd , men moet hem wat lokken , weet je ; tenminste , daar verdenk ik hem van .
69-5|'t Is ook altijd een [ @alt hele heele ] reis voor hem , want zijn kamers liggen aan het andere einde der stad ... .
69-6|Kijk eens , [ @alt zo'n zoo'n ] enkel zilveren pijltje in je haar staat goed bij de zilveren broche en armbanden ... .
69-7|Gelukkig dat je papa je altijd verbood te rouwen !
69-8|En heel verstandig ook .
69-9|Een jong meisje in [ @alt ~de~den den ] rouw kan ik niet zien ... .
69-10|Huug ontmoet je nu straks vanzelf .
69-11|Je hebt immers werkelijk wel lust binnen te komen ? "
70-1|" Wel zeker , tante , " antwoordde Renée voorkomend , " ik wil uwe vrienden graag eens [ @alt leren leeren ] kennen , " maar zij sloeg [ @alt ~haar~hare hare ] [ @alt ogen oogen ] niet op , vreezende dat deze geheel iets anders verraden zouden . 
72-1|" Och , je bent natuurlijk erg bedroefd ; maar dat zijn [ @alt zo zoo ] van die dingen , die men maar op zijn kamer laten moet , niet waar ? "
73-1|Renée gevoelde zich pijnlijk getroffen , als greep iemand met ruwe hand in de fijnste snaren harer ziel .
73-2|Bij dergelijke gezegden - en zij had er in die weinige dagen reeds vele [ @alt zo zoo ] gehoord , - gevoelde zij maar al te goed , evenals [ @alt ~haar~hare hare ] moeder " van ander hout gesneden " te zijn dan deze vrouw , die haar in de eerste dagen toch [ @alt zo zoo ] had aangetrokken door [ @alt ~haar~hare hare ] schoonheid en innemendheid .
74-1|" Maar ik zou je nog van Huug vertellen , " ging mevrouw Gerlings voort , terwijl zij met [ @alt ~haar~hare hare ] blanke vingers een der strikken op Renée's japonnetje wat opdofte .
74-2|En zij babbelde maar voort , het verstrooide meisje verhalend hoe Huug vermaard was om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vlugheid met [ @alt ~de~den den ] degen , bewonderd werd om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] behendigheid op de jacht en benijd om zijn geluk bij de vrouwen .
75-1|Die laatste uitdrukking kwam niet tot klaarheid in het brein van Caesar's vriendinnetje , maar zij vroeg er geen verklaring van .
76-2|[ @alt ~Haar~Hare Hare ] gedachten dwaalden .
76-3|Zij wijlden niet rustig in het oude huis of bij een enkel punt in het verleden of de toekomst , maar zij waren nu hier , dan daar , [ @alt zoals zooals ] gedachten doen , wanneer men zich nieuw en vreemd gevoelt in een nieuwe , vreemde omgeving .
76-4|En werktuiglijk antwoordde of glimlachte zij , al naar zij dacht dat van haar verwacht werd .
76-5|Maar daar was een droef heimwee in haar , dat haar geheel vervulde , dat haar blik mat maakte en [ @alt ~haar~hare hare ] bewegingen langzaam en [ @alt ~haar~hare hare ] stem zacht .
77-1|" Nu , loop eens naar [ @alt ~de~den den ] spiegel , " [ @alt zei zeide ] mevrouw Gerlings recht tevreden .
77-2|" Om je de waarheid te zeggen : ik had verwacht een boerinnetje te zien , maar je papa heeft eer van zijn opvoeding , dat moet ik zeggen .
77-3|- Wacht , " vervolgde zij opeens levendig , " bijna zou ik nog vergeten je te poederen .
77-4|Je teint is ook nog [ @alt zo zoo ] gaaf en glad , maar niet blank .
77-5|Sla [ @alt ~die~dien dien ] handdoek even om ... .
78-1|Ditmaal week Renée beslist terug . 
80-1|" O neen , tante , geen poeder ! " en zij staarde met [ @alt zekere zekeren ] afschuw naar het donzen kwastje , dat [ @alt ~haar~hare hare ] tante reeds opgeheven hield .
81-1|" Waarom niet ?! " riep mevrouw Gerlings uit , verwonderd lachend .
82-1|" O neen , " herhaalde Renée onrustig , " ik weet niet goed waarom niet .
82-2|Ik ben verbrand , dat weet ik , en het zou zeker heel mooi staan , maar ... . er is [ @mwu zoo iets ] in - u moet er niet boos om zijn , tante - [ @mwu zoo iets ] , alsof ik mij anders wil voordoen dan ik ben .
82-3|[ @alt Heus Heusch ] , tante , ... . neen , ik kan er niet toe besluiten . "
83-1|Blijkbaar was zij zeer verlegen over [ @alt ~haar~hare hare ] besliste weigering , en nochtans - het was duidelijk merkbaar - zij zou er bij blijven .
84-1|Mevrouw Gerlings maakte zich nooit boos .
84-2|" Dat geeft rimpels , " placht zij te zeggen en dus duwde zij het kwastje weer in de doos .
85-1|" Wel kind , als je er tegen hebt , zullen we het niet doen , " [ @alt zei zeide ] zij lachend , maar in [ @alt ~haar~hare hare ] neergeslagen [ @alt ogen oogen ] flikkerde spot over Renée's " overdreven denkbeelden . "
86-2|" Nu , kijk eens in [ @alt ~de~den den ] spiegel .
86-3|Ik heb je haar wat opgestoken , en een paar kleinigheden ... . zie je , laatste smaak en , " zij begon weer te lachen , - " [ @alt zoals zooals ] je daar staat , [ @alt zo zoo ] ben je . "
88-1|Dat was alles wat Renée in de eerste opwelling van verrassing en bewondering uiten kon .
88-2|Was zij dit slanke , bekoorlijke schepseltje , met de aardige krulletjes langs hals en voorhoofd , welke haar [ @alt gehele geheele ] gezicht [ @alt zoveel zooveel ] mooier maakten , en dat schitterende pijltje in het opgestoken haar , dat vroeger glad naar achteren lag ?
88-3|Had die hals vroeger ooit [ @alt zo zoo ] blank geschenen als in dit wolkachtig plooisel ? - die polsen ooit [ @alt zo zoo ] slank als in die zilveren armbanden ?
89-1|En toch beviel zij zichzelf maar half ; van de oude , wilde , ongeharnaste Renée was [ @alt zo zoo ] weinig overgebleven ; alleen daarbinnen , daar was zij nog .
91-1|" Ik bewonder uwe kunst , tante , " [ @alt zei zeide ] zij vriendelijk .
92-1|" Ja , dat dacht je niet , hé ?
92-3|Toilet is alles , kind .
92-4|Wat mijn uiterlijk betrof , heb ik al vroeg de kunst geleerd , die door sommige jonge meisjes veel te veel veronachtzaamd wordt : to make the most of it ... .
92-5|Nu , ik ga vast naar beneden .
92-6|Je komt zeker ook dadelijk , niet waar .
93-1|" Zij moet er plezier in krijgen , " dacht mevrouw Gerlings recht voldaan , terwijl zij in haar elegant toiletje de trap afging .
93-2|" Er moet leven in komen ; dan kan ze hier een goed huwelijk doen !
93-3|Wat een vervelende last zou zij worden , als het lang duurde .
93-4|Maar ze is mooi en aantrekkelijk , een echte ingénue ... .
93-5|Ja , zij trouwt bepaald gauw ... .
93-6|Wat een taille ; als een ree ... . "
94-1|En de coquette veertigjarige dame trad peinzend haar salon binnen , voornemens in [ @alt ~de~den den ] spiegel haar eigen middel nog eens te vergelijken met het slanke figuurtje boven ; maar een mannenstem hield haar van dit voornemen terug .
96-1|" Mijn hemel , Lucie , wat maak je lang toilet !
96-2|Ik wacht hier al een kwartier , " en een jonge man in uniform trad naar voren en reikte haar de hand .
96-3|Hij deed dat met een zekere matheid , misschien uit gewoonte , misschien uit gebrek aan hartelijkheid .
97-1|Hij was een dier mannen , welke overal de aandacht - vooral de aandacht der vrouwen - trekken , door [ @alt ~hun~hunne hunne ] [ @alt hoge hooge ] gestalte en fraaien kop .
97-2|Er lag iets edels in het niet fijne , maar fijnbesneden , aristocratisch gelaat , trekken , hem bij de geboorte door een vriendelijke fee geschonken en misschien lang bewaard ; maar nu lag er tevens een ontsierend waas over van genotzucht en oververzadiging tegelijk .
98-1|" Ik heb je in het geheel niet [ @alt horen hooren ] komen , Huug .
98-2|Ik was boven .
98-3|Hoe gaat het ?
98-5|Ik heb groot nieuws , " vervolgde zij dadelijk .
100-1|" Ons nichtje , Renée Gerlings , is hier . "
101-2|- Toch niet om te blijven ? "
102-1|" Ja zeker .
102-2|- Je weet dat Albert's broer gestorven is ... .
103-2|Appropos , je hadt wel eens kunnen komen [ @alt condoleren condoleeren ] . "
104-2|Albert gaf niets om hem . "
105-1|" Maar voor [ @alt ~de~den den ] vorm ! "
106-1|" Voor [ @alt ~de~den den ] vorm heb ik een kaartje gezonden .
106-2|Och , " vervolgde hij ietwat ongeduldig , " je weet dat Albert om mijn troostredenen niet verlegen is ... .
107-1|" Nu , toen hij op zijn sterfbed lag , liet hij [ @alt telegraferen telegrapheeren ] of wij haar wilden nemen ... .
107-2|Wat zal je doen in [ @alt zo'n zoo'n ] geval ! " ging zij voort , even [ @alt ~haar~hare hare ] schouders ophalend en [ @alt ~haar~hare hare ] blanke , mollige handjes uitbreidend .
107-3|" Bij zijn leven bemoeiden de broers zich weinig met elkander , vooral doordat zij en ik [ @alt zo zoo ] weinig sympathiseerden .
107-4|Maar nu dat telegram kwam , seinde Albert dadelijk terug dat ons huis voor haar openstond ... .
107-5|Ja , wat zal men anders doen !
107-6|[ @alt Zo'n Zoo'n ] laatsten wensen van je [ @alt ~enigen~enige eenigen ] broer !
107-9|[ @alt Zo Zoo ] kun je soms onverwachts in een [ @alt lelijk leelijk ] parket komen . "
108-1|Hij draaide peinzend zijn [ @alt ~lange~langen langen ] , donkeren knevel om zijn wijsvinger .
110-1|" Een koopje , hoor !
110-2|- Je stuurt haar naar kostschool zeker ? "
111-1|" Wel neen , ze is volwassen . "
112-1|" Is dat kind nu al volwassen ? " vroeg hij verbaasd .
113-1|" Ja jongen , de tijd vliegt .
113-2|Ze is negentien ; wel een echt kind nog , [ @alt zoals zooals ] die buitenmeisjes zijn , maar we zullen haar wel gauw wat fatsoeneeren .
113-3|Straks komt ze binnen ... .
113-4|Ik ben eigenlijk blij dat ik je nog even spreken kan : ik wou je wat vragen . "
114-1|" En dat is ? "
115-1|" Kom wat drukker en breng wat goede vrienden van je mee , " vroeg zij vleiend .
115-2|" Uitgaan doet ze nog niet , maar hier aan huis kan zij natuurlijk ieder ontmoeten .
115-3|Ik zou met een jaar of [ @alt zo zoo ] graag weer van haar af zijn .
115-4|Ze is lief , maar [ @alt zo'n zoo'n ] doorloopende logée is toch vervelend . "
116-1|Hij fronste de wenkbrauwen , maar antwoordde niet rechtstreeks .
117-1|" Zeker [ @alt lelijk leelijk ] ? "
118-1|" O neen , een snoesje !
118-3|En dan - origineel , weet je , " ging zij voort , [ @alt ~haar~hare hare ] indrukken verzamelend .
119-2|" Wel een beetje een soldatenkind en ... . "
120-1|" Dat is een compliment . "
121-1|" In jouw [ @alt ogen oogen ] , maar in de [ @alt ~mijn~mijne mijne ] niet , " lachte zij vriendelijk , bevreesd hem uit zijn humeur te maken .
121-2|" Overigens nogal fortuin .
121-3|Ik reken op je hulp , Huug ... .
121-4|Maar scheelt er wat aan ? " vroeg zij , op eens het gesprek op hem zelf brengend .
121-5|" Ik vind dat je bleek ziet . "
122-1|" Ik ! " riep hij uit , als achtte hij zulk een veronderstelling van onwelzijn van een kloek man een [ @alt belediging beleediging ] .
122-2|" Maak je niet bezorgd , hoor !
122-4|Neen , ik heb tegenwoordig het land , dat is het .
122-5|Ik verveel mij . "
123-1|" Waarom trouw je toch niet ? "
124-3|... . maar met wie ? " riep hij uit , met een gebaar van wanhoop .
125-1|" Och kom , ieder wil je graag hebben , en er zijn toch meisjes genoeg ! "
126-1|" Geen naar mijn zin .
126-2|En als ik trouw , doe ik het magnifiek ... .
126-3|Voor de vrijwillige ballingschap moet ik ten minste ook vergoeding hebben , " wierp hij lachend tegen met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] welluidende , klankrijke stem .
127-2|" Ik vind het ook werkelijk geen kwaad idée . "
128-1|Hij , van alles verzadigd en toch smachtend naar nieuwe emotie , was tot het besef gekomen dat éen levensgenot hem nog een gesloten paradijs gebleven was : het huiselijk geluk .
128-2|En schoon hij tot hiertoe de poort van het paradijs met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrienden spottend was voorbijgegaan , nu wilde hij die eindelijk eens openen en daarbinnen een kijkje nemen , nieuwsgierig naar de zoete mysteriën daarachter verborgen , zeker - straks nog had hij onder het genot van een geurige havana op zijn sofa liggen peinzen over een mogelijk huwelijk , kalm overwegend , voorzichtig berekenend ... .
128-3|Een mooi en natuurlijk rijk meisje , jong als Aurora ... .
128-4|Zij zou hem een gezellig thuis geven - een paar kinderen ... . hij hield wel van kinderen .
128-5|Hij zou wat minder druk uitgaan - dat zou beter voor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gezondheid zijn ook ... .
128-6|Hij zou meer een geposeerd man worden , lid van dit en van dat ... . een huishouden geeft altijd meer waardigheid .
129-2|Hij was ook al [ @alt zo zoo ] jong niet meer ... .
129-3|Zeker , zeker , geen kwaad idée .
129-4|Het begon hem werkelijk meer en meer toe te lachen ... .
130-1|En [ @alt zo zoo ] lang als hij was , had hij zijn groot , vadsig , weldoorvoed lichaam eens [ @alt tussen tusschen ] de [ @alt fluwelen fluweelen ] pouffs uitgerekt , zich geheel overgevend aan [ @alt ~de~den den ] invloed der genotsprikkels , die van alle zijden op hem inwerkten door middel van een getemperd vuur , een smaakvol en weelderig gemeubeld vertrek , een droomerige stilte , een zachte ligging en [ @alt de den ] [ @alt fijne fijnen ] geur der havana .
131-1|Maar van al die overleggingen sprak hij geen woord tot [ @alt ~zijn~zijne zijne ] zuster .
132-1|" Als je een goede partij voor mij weet , " vervolgde hij [ @alt vrolijk vroolijk ] , " dan stuur je maar een boodschap . "
133-1|" Wel , " [ @alt zei zeide ] zij peinzend , voor [ @alt ~de~den den ] spiegel nog hier en daar de golfjes en krulletjes van haar kapsel een duwtje gevend , " een van de Graantjes bijvoorbeeld ; ... . zulke aardige meisjes ! " 
135-1|Hij maakte een afwerende beweging .
136-1|" Te [ @alt lelijk leelijk ] , hoor ! "
137-1|" Eva Wilson ? "
138-1|" Boe , die blauwkous kan ik niet uitstaan . "
139-1|" Haar logéetje dan ?
139-3|Die moet puissant rijk zijn . "
140-1|" Maar de dochter van een parvenu ! " antwoordde hij , zijn [ @alt trots trotsch ] gelaat vol minachting .
141-1|" Laura van Vuren dan ? "
142-1|" Dat coquette schepsel !
142-2|Laat een ander daarmee in zijn ongeluk [ @alt lopen loopen ] !
142-4|Och neen , Luus , houd maar op .
142-5|Ik geloof niet dat ik in de wieg ben gelegd voor het huwelijk .
142-6|Vrijheid bovenal !
142-7|Alle vrouwen vervelen me , [ @alt zodra zoodra ] ik denk dat ik ze levenslang tegenover me zal hebben . "
143-1|Eigenlijk verdroot het hem zich door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] zuster in een dergelijke [ @alt kwestie quaestie ] te laten raden .
144-1|Op dit [ @alt ogenblik oogenblik ] draaide Renée het licht op [ @alt ~haar~hare hare ] kamer uit , gereed naar beneden te gaan ; maar het venster opschuivende , bleef zij geboeid door de stille pracht van [ @alt ~de~den den ] avondhemel .
146-1|Kleine , donzige wolken hingen bijna roerloos in het luchtruim en hoog boven hen troonde de maan , nu stralend in volle pracht , dan wegschuilend en slechts door een [ @alt matte matten ] glans verradend , waar zij was .
146-2|De avondkoelte blies ritselend in de dorre bladeren , die nog aan de heesters in [ @alt ~de~den den ] tuin hingen ; overigens was alles stil .
147-1|Renée kende de stemmen der natuur , zij was er vertrouwd mede ; en terwijl zij daar stond , kwam plotseling een gevoel van bevrediging , van vertroosting over haar .
147-2|Een diepe zucht steeg op uit [ @alt ~haar~hare hare ] borst , welsprekender dan [ @alt stromen stroomen ] van tranen .
147-3|Zij kon [ @alt ~de~den den ] blik niet afwenden van [ @alt ~die~dien dien ] avondhemel , die haar als een lieve oude bekende was .
147-4|Zij had willen heenvliegen als een vogel , dáár , ver door die glanzende ruimte , die schoonheid , die heerlijkheid te gemoet - en ver van dat salon beneden , vol vreemde [ @alt mensen menschen ] .
147-5|O , dat verlangen in haar hart ! - zij wist niet waarnaar ; - dat heimwee ! - zij wist niet waarheen .
148-2|In [ @alt ~haar~hare hare ] nieuwe omgeving gevoelde zij zich [ @alt zo zoo ] misplaatst , [ @alt zo zoo ] neergeworpen , als een plant , welker wortels ruw zijn losgerukt en in [ @alt de den ] [ @alt nieuwe nieuwen ] grond zich maar niet vasthechten kunnen .
148-3|Haar omzweefden duizend liefelijke herinneringen , gelijk ieder [ @alt mens mensch ] ze met zich omdraagt , visioenen van " vroeger , " van alles , wat eenmaal het geluk uitmaakte van het nu eenzame hart .
149-1|Zij gevoelde het , meer dan zij het onder woorden brengen kon : in dit huis was liefheid , aanhaligheid , schijnbare hartelijkheid - maar dit waren alle slechts armzalige nabootsingen van het heerlijke , zuivere goud der ware liefde , dat tot hiertoe zijn glans op haar had afgestraald .
150-1|Haar hart , overvloeiend van erkentelijkheid en van de warme genegenheid , die de jeugd [ @alt zo zoo ] spoedig heeft weg te schenken , had zich reeds bij de wel niet koele , maar toch evenmin warme ontvangst half gesloten , als de pas geopende rozeknop voor
151-1|[ @alt de den ] [ @alt kille killen ] adem van [ @alt ~de~den den ] noordenwind : en nu lag het in [ @alt ~haar~hare hare ] borst als een gegrendelde schatkamer vol kostbaarheden : liefelijke herinneringen , zoete gedachten , lieve geheimen ...
152-1|Zij wendde zich van het venster af ; het was haar als had zij met het verleden gesproken .
152-2|Zij gevoelde zich verkwikt .
153-1|Toen zij vijf minuten later de gezelschapskamer binnentrad , was zij met haar opgewekt glimlachje geheel naar genoegen harer tante ; naar het scheen had zij al [ @alt ~haar~hare hare ] droefheid op [ @alt ~haar~hare hare ] kamer achtergelaten .
155-1|Hoe zonderling dat wij voor een keerpunt in ons leven kunnen staan , zonder dat een geheim voorgevoel ons waarschuwt .
155-2|Hoe zonderling dat wij het wezen naderen dat de hoofdrol in ons lot spelen zal , - naderen , altijd meer , tot wij eindelijk van aangezicht tot aangezicht staan , - zonder dat ons hart sneller klopt , of ons gesprek hapert , of onze hand beeft .
156-1|Renée Gerlings was rustig de trap afgedaald en met vlugge stapjes de vestibule [ @alt doorgelopen doorgeloopen ] zonder [ @alt enige eenige ] bijzondere gewaarwording ; en toen zij tegenover Hugo Freeze stond , zag zij hem onbevangen aan , eenvoudig denkende : " [ @alt Zo Zoo ] , [ @alt zo zoo ] , is dit nu de veelgeprezen Huug . "
156-2|En zij legde [ @alt ~haar~hare hare ] kleine hand in de [ @alt ~zijn~zijne zijne ] , omdat hij de broer harer tante was en begon op zijn innemende vragen met [ @alt de den ] [ @alt grootste grootsten ] eenvoud en natuurlijkheid te antwoorden .
157-1|Haar rijzig en slank figuurtje - slank van natuur en niet door kunstmiddelen - kwam allerliefst uit in het zilvergrijze japonnetje met polonaise en demi-traîne ; de zilveren sieraden pasten uitstekend daarbij en haar jong gezichtje kwam in die zachte nuances geheel tot zijn recht .
157-2|Het was waar , zij had blanker kunnen zijn , maar er was niets liefelijkers denkbaar dan dit crême en rose van haar gelaat , waarin de heldere bruine [ @alt ogen oogen ] fonkelden als zonnen , en dat 
158-1|omlijst werd door glanzend , golvend haar , hetwelk haar tot een volslagen brunette stempelde .
158-2|En ofschoon haar mond zeker wat kleiner had kunnen zijn , reiner , kinderlijker uitdrukking , dan in [ @alt ~de~den den ] vorm der lippen lag , was niet mogelijk , terwijl al [ @alt ~haar~hare hare ] bewegingen die rustige waardigheid hadden , welke men [ @alt soms somtijds ] opmerkt bij jongelieden , die met ernst zich een karakter vormen .
159-1|" U hebt pas uw papa verloren , niet waar ? " vroeg hij na de eerste voorstelling en begroeting , en in [ @alt ~de~den den ] blik , ( hij had dezelfde eigenaardige fluweelzwarte [ @alt ogen oogen ] zijner zuster ) waarmede hij op haar neerzag , lag een wereld van goedhartige deelneming .
160-1|" Ja , " antwoordde zij zacht en keek dankbaar naar hem op ; want zij had reeds bemerkt dat oom en tante niet gaarne meer dan strikt [ @alt nodig noodig ] was over [ @alt haar haren ] [ @alt lieve lieven ] [ @alt dode doode ] spraken .
161-1|" Hebt u hem gekend ? " vroeg zij met een flauwe flikkering van hoop .
162-1|" Neen , ik heb uw papa nooit ontmoet , "
163-1|antwoordde hij met een stille spijt .
163-2|" Maar , " jokte hij haastig , " ik heb [ @alt dikwijls dikwerf ] mijn broer en zuster met veel sympathie over hem [ @alt horen hooren ] spreken ... .
163-3|Hij is zeker wel altijd een trouwe , lieve vader voor u geweest . "
164-1|" O ja , " [ @alt zei zeide ] zij , weer even zacht , en sloeg toen haastig de [ @alt ogen oogen ] neer , [ @alt ~terwijl~wijle wijl ] de herinnering aan die trouw en liefde er tranen in te voorschijn riep .
165-1|" Ik herinner mij , " ging hij vriendelijk voort , hoewel [ @alt enigszins eenigszins ] aarzelend , want heel zeker wist hij het niet meer , " indertijd uw oom Albert te hebben [ @alt horen hooren ] vertellen dat uw papa uit [ @alt ~de~den den ] dienst was gegaan om uwentwil . "
166-1|" Ja , ik was , toen mama stierf , [ @alt zo zoo ] aan de dienstboden overgelaten .
166-2|Papa heeft zich toen geheel aan mij gewijd . "
167-1|Hij vond dat hij nu genoeg over [ @alt ~de~den den ] overledene gepraat had en bracht met tact het gesprek op een ander onderwerp .
168-1|" Ik hoop nu maar dat u hier zult kunnen gewennen .
168-2|Dat gaat zeker nog niet best ? "
170-1|" Waarom denkt u dat ? " vroeg zij , hem nog niet geheel aanziende , verlegen over [ @alt ~haar~hare hare ] tranen , die maar niet onder [ @alt ~haar~hare hare ] oogleden drogen wilden .
171-1|" Omdat ik mij dat wel begrijpen kan .
171-2|U voelt u ( ik geloof wel dat ik het kan raden ) als een veldbloempje overgeplant in een trekkas .
171-3|Is 't niet [ @alt zo zoo ] ? "
172-1|Hij had iets vertrouwelijks over zich , iets hartelijks , iets , wat iedere vrouw aantrok tot wie hij met zijn innemenden glimlach en bedaarde , vloeiende stem het woord richtte ; en [ @alt zoals zooals ] hij zich nu onder het spreken tot haar overboog , begon hij ook Renée zeer aantrekkelijk toe te schijnen .
173-1|" Wel een beetje , " gaf zij toe , verrast dat hij [ @alt zo zoo ] juist in woorden bracht wat zij onbewust had gevoeld .
173-2|" Maar er zijn vriendelijke tuinlui in de serre ... . "
173-3|Zij wilde er nog iets bijvoegen , maar bedwong zich , vreezende onoprecht te zullen worden .
174-1|Hier werd hun kort gesprek door de komst van andere gasten gestoord .
175-1|Hij raakte met de [ @alt heren heeren ] over politiek
176-1|aan het disputeeren , zij werd door de dames in beslag genomen ; en een gegons van stemmen begon , nu en dan afgebroken door een opklinkenden lach of een korte stilte , maar overigens gestadig voortdurende tot de gasten zich aan de speel tafeltjes verdeelden .
177-1|Soms , als het gesprek meer algemeen werd , ontmoette Renée zijn welwillenden blik , maar merkte dit nauwelijks op ; althans zij ving [ @alt ~die~dien dien ] juist even rustig op als [ @alt ~de~den den ] blik der oude dame naast hem .
177-2|En hij , zonderling getroffen , [ @alt zei zeide ] tot zichzelf dat haar gedrag in niets geleek op dat van sommige [ @alt grootsteedse grootsteedsche ] gekkinnetjes , die hij kende .
177-3|Terwijl hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt meningen meeningen ] uiteenzette over de handelingen van [ @alt ~de~den den ] Duitschen keizer , volgde hij haar heimelijk met zijn blik , en merkte op dat haar oog hem volstrekt niet zocht noch volgde ; zij was kalm in gesprek , of soms , als zij zich onbespied waande , staarde zij [ @alt dromerig droomerig ] voor zich uit , als waren [ @alt ~haar~hare hare ] gedachten elders .
177-4|En voortdurend bleef het verlangen in hem
178-1|levendig nog eens zulk een gesprekje met haar te kunnen voeren .
179-1|Eerst tegen het souper gelukte hem dit .
180-1|Renée stond juist alleen .
180-2|Zij , nog geheel onder [ @alt ~de~den den ] indruk van haar groot verlies , was vermoeid van het vele [ @alt horen hooren ] en vele spreken , en dacht met verlangen aan haar stil vertrekje , waar zij weer met zichzelf alleen zou zijn , waar zij [ @alt ~haar~hare hare ] schatkamer openen mocht en naar hartelust toeven bij [ @alt ~haar~hare hare ] schatten .
180-3|Wat wist zij van deze mannen met [ @alt ~hun~hunne hunne ] verschillende gezichten , ernstig , flauw of energiek ; - en deze vrouwen , lieve en spraakzame , geestige , hartelijke of koele - en wat wisten zij allen van haar !
180-5|Wat was hun verleden ?
180-7|Waar waren zij opgegroeid ? en hadden zij die herinnering aan [ @alt ~hun~hunne hunne ] jeugd [ @alt zo zoo ] lief als zij de [ @alt ~haar~hare hare ] ?
181-1|Dit was dan nu een dier conversatie-avondjes , waarover papa haar steeds met [ @alt zoveel zooveel ] vermakelijken spot had gesproken ; en nu begreep zij hem [ @alt zo zoo ] goed !
181-2|Zij was beu van het gegiegel en gebabbel en gelispel
182-1|om haar heen , en toch kon zij zich voorstellen dat zij zich misschien zou hebben vermaakt , ware zij in een andere stemming geweest .
182-2|Maar nu was [ @alt ~haar~hare hare ] ziel nog geheel vervuld van een [ @alt grote groote ] treurigheid , die als een [ @alt schone schoone ] smart was , - als een treurmuziek , die voortzong en voortzong , haar boeiende en [ @alt ~haar~hare hare ] gedachten afleidende .
182-3|Mocht zij al uiterlijk een [ @alt vrolijk vroolijk ] jong meisje schijnen , innerlijk was zij een gebogen gedaante in rouwgewaad , wijlend ver van dit salon vol gemaakte [ @alt vrolijkheid vroolijkheid ] en schijn .
182-4|En haar oog was scherper en haar oor gevoeliger , waar tegen de waarheid gezondigd werd .
183-1|Hoor , dat groepje dames ginds lachte ; - hoe onnatuurlijk klonk die lach !
183-3|Nu ving zij [ @alt enige eenige ] woorden van tante Lucie op , die in gesprek was met twee [ @alt heren heeren ] , en Renée vond dat [ @alt ~haar~hare hare ] stem gemaakt klonk en dat zij er geéchauffeerd uitzag ... .
183-4|Andere dames maakten [ @alt dezelfde denzelfden ] indruk ; het was als waren zij marionetten , opgewonden voor [ @alt enige eenige ] uren , om straks tehuis weer gewoon te zijn .
183-5|Blijkbaar streefden zij er allen in de eerste plaats naar dames du monde te zijn , daarna pas vrouw .
184-2|Zij niet , o neen , zij nimmer .
184-3|Zij zou altijd allereerst vrouw willen zijn , de rein-menschelijke vrouw , en daarna pas , als een onvermijdelijk iets , wereldlinge .
185-1|Zie , nu luisterde oom [ @alt ogenschijnlijk oogenschijnlijk ] met belangstelling naar iemand , die over de nieuwe richting in de letterkunde sprak , een onderwerp , waaromtrent hij [ @alt ~die~dien dien ] middag aan tafel nog verklaard had volkomen onverschillig te zijn ... .
185-2|En die dikke mijnheer dáár maakte aan tante een compliment over [ @alt ~haar~hare hare ] " eeuwige jeugd . "
185-3|Zou zij hem wel [ @alt geloven gelooven ] ?
185-5|Maar zij glimlachte toch heel gracieuselijk !
186-1|Wat scheen zulk een bijeenzijn haar doelloos en vervelend !
186-2|Er was iets scheefs in , er haperde iets .
186-3|Haar aan zuivere [ @alt tonen toonen ] gewend oor vernam voortdurend dissonnanten .
186-4|Was dit genot , als dat hetwelk zij kende ?
186-5|Was dit vriendschap ?
187-1|Daar plaatste zich een [ @alt hoge hooge ] gestalte [ @alt tussen tusschen ] haar en het gewoel , waarop zij staarde .
189-1|" Hoe bevalt u dit staaltje van onze steedsche soirées ? " vroeg hij met een zweem van ironie .
190-1|Zij was te oprecht om iets anders te zeggen dan zij meende en wilde hem toch niet hinderen , waarom zij een ontwijkend antwoord gaf .
191-1|" Naar één staaltje kan men ze niet in het algemeen [ @alt beoordelen beoordeelen ] , denk ik . "
192-1|" O , ja wel , zij gelijken alle op elkaar ... .
192-2|Nu , zeg het maar , het is niets voor u , geloof ik , " riep hij op goed geluk .
193-1|" Neen , " gaf zij aarzelend en een weinig verlegen toe ; maar toen , glimlachend naar hem opziende met het aangename gevoel hem te kunnen vertrouwen , [ @alt zei zeide ] zij vrijmoediger : " Het kaarten vond ik het prettigste gedeelte van [ @alt ~de~den den ] avond . "
194-1|" Eigenlijk dacht ik niet dat u die kunst verstondt ... . "
195-2|Juist op de dorpen wordt veel gespeeld .
195-3|Wij hadden enkele gezellige vrienden . "
196-1|" Was het niet eentonig daar , vooral met zulk een stil huishoudentje ? "
198-1|" Een stil huishoudentje was het niet , " protesteerde zij met [ @alt ~haar~hare hare ] eigenaardige beslistheid .
198-2|" Daar was papa - en juf - en ik - en Toon de knecht - en de oude Kee - en dan Caesar .
198-3|Zij brachten allen [ @alt ~hun~hunne hunne ] drukte mee . "
199-1|" Wie was Caesar ? " vroeg hij , zijn arm gemakkelijk op [ @alt ~de~den den ] schoorsteenmantel leggend , waarbij zij stonden .
200-1|Hij schepte groot vermaak in haar eenvoud , en het was hem een verkwikking dat gezichtje vrij en rustig te mogen beschouwen , terwijl het naar hem opgeheven was .
200-2|Geen zweem van behaagzucht ontsierde het ; zij , die geen hulde zocht , bemerkte de [ @alt ~zijn~zijne zijne ] niet eens .
201-1|" Caesar was mijn hond , " antwoordde zij , denkend dat het toch vriendelijk van hem was haar [ @alt zo zoo ] belangstellend te vragen naar alles , wat zij had verlaten , en met [ @alt zoveel zooveel ] aandacht te luisteren naar alles , wat zij [ @alt zo zoo ] gaarne vertelde .
202-2|Maar wie wil een oude hond hebben ?
202-3|Hij is nu bij Toon in huis .
202-4|Natuurlijk zal hij het daar niet [ @alt zo zoo ] prettig hebben , als bij ons ... .
202-5|Hier kan hij niet zijn , dat begrijp ik wel ; maar [ @alt zodra zoodra ] ik getrouwd ben , mag hij komen . "
203-1|Hij lachte gul .
204-1|" Maar uw man ?
204-3|Die heeft toch ook wat te zeggen ? "
205-1|" Ja , dat is waar , " gaf zij toe , een weinig uit het veld geslagen .
205-2|" Maar misschien zal hij het wel goedvinden om mijnentwil , denkt u niet ? "
206-1|" Als ik hem spreek , zal ik het hem vragen , " schertste hij .
206-2|" [ @alt Zodra Zoodra ] u kunt , moet u mij zijn adres opgeven . "
207-1|Zij wist niet goed wat te antwoorden en zweeg daarom .
207-2|Zij had zeer weinig liefdesgeschiedenissen gelezen en beschouwde het huwelijk als de lotsbestemming van het meisje [ @alt zoals zooals ] een beroep de lotsbestemming is van een knaap .
207-3|Waarom lachte hij dan , nu zij [ @alt zei zeide ] : " [ @alt zodra zoodra ] ik getrouwd ben ? " 
209-1|" U correspondeert natuurlijk met Caesar ? " plaagde hij .
210-1|Nu lachte zij ook en pareerde [ @alt ~de~den den ] aanval .
211-1|" Ja zeker , in gedachten . "
212-1|" Waarlijk ?
212-2|- Nu , ik zou wat liefs willen geven om te weten wat u hem schrijft ... .
212-3|Eén ding zie ik , " vervolgde hij ernstiger , met [ @alt de den ] [ @alt lieve lieven ] glimlach , die zijn gezicht [ @alt zo zoo ] recht aantrekkelijk maken kon , " het hartje van de vrouw is al even trouw als dat van [ @alt ~de~den den ] hond .
212-4|Is 't [ @alt zo zoo ] niet ? "
213-1|Zij zag naar hem op .
1-1|VOGELS VAN DIVERSE PLUIMAGE
131-1|TWEE KUNSTENAARS .
132-1|Eens waren de geesten overal .
132-2|Van alle stof waren zij de bezieling , zij woonden in de lucht , in de [ @alt stromen stroomen ] , in de zon , in de starren , in [ @alt ~de~den den ] bloemkelk en de kleine beek , in [ @alt ~de~den den ] [ @alt mens mensch ] en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] omgeving , in zijn denken en voelen , en heel het leven was van hen vervuld .
132-3|In de lucht en de [ @alt bossen bosschen ] maakten zij muziek , aan de starren en wolken gaven zij spraak , en leerden haar , evenals [ @alt ~de~den den ] bergen , [ @alt bomen boomen ] en wateren , de heerlijkste dingen vertellen ; aan de bloemen schonken zij de poëzie der kleuren , [ @alt ~de~den den ] [ @alt mens mensch ] de verbeelding , en [ @alt zowel zoowel ] in als buiten hem ontstond door hen de liefelijkste wereld .
133-1|Het is niet de schuld der wetenschap , dat het niet meer [ @alt zo zoo ] is .
133-2|Integendeel .
133-3|Dat hebben de geestverdrijvers , waarvan sommige de wetenschap tot hun doel gebruiken , verspreid om [ @alt ~de~den den ] smet van zich af te werpen .
133-4|Het was aan de domheid te wijten en aan de [ @alt mensen menschen ] , die niet denken en gevoelen , maar alleen grof zinnelijk waarnemen .
134-1|En de geesten verdwenen .
135-1|Hoe verdwenen zij ?
136-1|Toen de [ @alt mensen menschen ] de geesten niet meer begrepen en kenden , beweerden zij dat deze niet bestonden .
136-2|Zij knepen hun [ @alt ogen oogen ] dicht en spraken : de zon is weg .
136-3|- Ziet ! zeiden de geestendooders , men heeft ons vroeger wijsgemaakt dat er geesten waren in de natuur , maar wij weten het nu beter .
137-1|En zij namen een boom en zaagden hem door , tot anderen , die nog twijfelden zeggende : - Ziet gij wel dat er geen geest in zit ; het is alleen schors , spint en hout .
138-1|Anderen namen een schoon beeld .
138-2|- Als er geest in zit , zeiden zij , dan moet hij er ook uitkomen , - en zij braken het open .
138-3|Eerst de [ @alt benen beenen ] , en toen zij niets vonden , het lijf , en toen het hoofd , en toen alles te morzel lag , riepen alle omstanders uit : - Zij hebben gelijk , daar is geen geest in ; ook in de kunst is geen geest .
139-1|Daarna kwamen er , die hun [ @alt ~dikke~dikken dikken ] , vetten buik en hun dikke , vette wangen bevoelende , uitriepen : - Kijk , dat eerst is werkelijkheid , maar wat men niet tasten kan , bestaat niet .
139-2|- En alle [ @alt mensen menschen ] vonden het ook [ @alt zo zoo ] .
140-1|In [ @alt ~de~den den ] staat maakten zij [ @alt ene eene ] wet , dat niemand meer van geest mocht spreken , want dat geesten gebleken waren ijdele hersenspooksels te zijn , die niet bestaan en volstrekt van geen practisch nut zijn .
141-1|- Ach , waar zijn de geesten heengevlogen ? klaagden de kinderen , - waarom komen zij niet meer [ @alt zo zoo ] heerlijk voor ons zingen , en ons van allerlei goeds en schoons vertellen ?
141-2|Ach , waar zijn de geesten ?
142-1|- In [ @alt ~de~den den ] kelder , in het turfhok , stoute bengels ! riepen de [ @alt mensen menschen ] .
143-1|Toen er aldus bewezen was , dat in alles wat er goed , waar en schoon op aarde verschijnt , [ @alt gene geene ] geesten zaten ; toen de beste en verstandigste der [ @alt mensen menschen ] elkander geleerd hadden en overgeleverd , dat nergens meer geest is , en het maar alleen de kinderen waren , met de oude bestjes en zwakke zielen , die slechts een duister besef hadden , dat er toch behalve al die stoffen ook geesten waren in het heelal , toen wisten de lieden niet beter of het was op het kerkhof , en in [ @alt ~de~den den ] toren bij [ @alt ~de~den den ] nachtuil en in het spookkasteel , en bij de dwaallichten en [ @alt ~de~den den ] driesprong , en in het koffiedik , dat zij de geesten moesten zoeken ; en in de plaats van de reine etherische wezens , stelden zij ze zich niet anders voor dan als geraamten en [ @alt bleke bleeke ] spoken , katten en duivels uilen en heksen op bezemstelen , ruischende door de holle en galmende gangen van eenzame gebouwen , joelende op de hei en door de [ @alt schoorstenen schoorsteenen ] , zwierende , gierende en jankende door de nachtelijke duisternis .
144-1|De geesten leefden ook niet meer onder de [ @alt mensen menschen ] ; zij gingen [ @alt hoger hooger ] wonen en maakten zich onzichtbaar .
144-2|Niet langer spraken zij onmiddellijk tot de aardbewoners uit elke plant , uit het [ @alt bos bosch ] , uit het meer , uit de zon ; zij bewogen zich niet meer in het klare licht van [ @alt ~de~den den ] dag en onder de woelende , zwoegende menigte der stofaanbidders ; het waren slechts uitverkorenen , aan wie zij zich bleven [ @alt vertonen vertoonen ] .
145-1|Doch als de nacht , de engel met het kalme , reine gelaat , de beschermende duisternis over de schepping uitspreidt , als de geestverjagers en stofaanbidders slapen , dan komen zij overal te voorschijn .
145-2|Dan vieren zij feest en reien in de [ @alt bossen bosschen ] en op de velden , dan spelen zij met de karbonkels van [ @alt ~de~den den ] starrenhemel en dobberen wiegelend op de koppen der golven ; dan zingen zij in de suizende lucht en vermeien zich in de kelken der bloemen .
145-3|Zij dringen door in de kamer van [ @alt ~de~den den ] werkenden dichter en omringen hem met muziek ; zij omzweven de sponde van [ @alt de den ] [ @alt slapende slapenden ] kunstenaar en kussen zijn hoofd , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ziel met [ @alt ~nieuwe~nieuwen nieuwen ] gloed vervullende .
146-1|Alles , alles is dan weer bezield en over alle stof zweeft weer de geest .
147-1|Het was winter , het was een heerlijke , bezielde nacht , toen ik eens twee van die geesten gewaarwerd , die in [ @alt ~mijn~mijne mijne ] kamer werkzaam waren .
148-1|- Welkom , welkom , [ @alt schone schoone ] etherische verschijnselen , wie gij ook zijn [ @alt mag moogt ] , welkom , want ik gevoel , dat gij geluk aanbrengt !
149-1|- Ik heet Lucht , [ @alt zei zeide ] de een .
150-1|- En ik ben Vorst , sprak de ander , wij zijn van de geesten der kunst .
151-1|- Hoe ! riep ik verbaasd , zijt gij kunstenaars ?
151-2|Ik dacht dat lucht niet anders deed dan zuurstof , koolstof en stikstof verwerken , en wind , regen en nevels maken , en dergelijken .
151-3|En vorst dacht ik mij slechts als een besneeuwden grijsbaard , met [ @alt nors norsch ] gelaat en ijs om zijn hoofd en zijn hart .
151-4|Hoe ! stroomt de gloed der bezieling door uwe gedaanten , en zijt gij nog iets meer dan natuurwetten ?
152-1|- [ @alt ~Lange~Langen Langen ] tijd , [ @alt zei zeide ] de een , hebben wij ons met vele beslommeringen en drukten moeten , bezighouden .
152-2|Wij hebben hagel en sneeuw moeten maken , de aarde verharden en met [ @alt ene eene ] sneeuwlaag overdekken , duizenden schadelijke dieren en insecten verjagen en [ @alt doden dooden ] .
152-3|Met machtigen adem heb ik in stormen geloeid en de bladeren afgeschud , en de [ @alt gehele geheele ] natuur tot de rust van [ @alt ~de~den den ] winter bereid .
153-1|- Ja , zei Vorst , ik heb mijn gezel moeten helpen , [ @alt sloten slooten ] en wateren met [ @alt ene eene ] dichte , doorschijnende korst bevloeren .
153-2|Dat was onze nuttige arbeid , de [ @alt aardse aardsche ] en stoffelijker zijde van onzen werkkring , en algemeen was het alleen deze , die men beschouwde , want wat daar ook kunstigs en schoons in mocht zijn , niemand , die daar op lette of dat begreep .
153-3|Zij vroegen maar : is het nuttig ?
153-4|[ @alt Zo Zoo ] ja , was het goed , [ @alt zo zoo ] neen , weg er mede .
153-5|Het was of het ijs bij de schepping slechts bestemd was voor narresleden en het vermaak van schaatsenrijders ; de bloemen op de glazen werden [ @alt verwenst verwenscht ] en weggevaagd ; de reine sneeuw met [ @alt ~haar~hare hare ] kunstige vlokken , met [ @alt ~haar~hare hare ] starren en rozen , werd bevuild , [ @alt zodra zoodra ] zij onder de [ @alt mensen menschen ] kwam .
153-6|En die [ @alt schone schoone ] ijzelkristallen , die als een bekleedsel van edele [ @alt stenen steenen ] aan trossen de takken en bladeren der [ @alt bomen boomen ] omhulden , en waaraan wij [ @alt zo zoo ] veel kunst besteedden , wie heeft ze met kunstzin beschouwd ?
154-1|- En wat is men wispelturig en tegenstrijdig in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt wensen wenschen ] en [ @alt meningen meeningen ] , riep Lucht uit , Dan eens is men kwaad , omdat Vorst uit scherts hier of daar een neus purper kleurt ; dan is men blij , omdat men schaatsenrijden kan .
154-2|Nu wil men dooi hebben - voor de scheepvaart [ @alt zo zoo ] het heet - doch eigenlijk , omdat men zelf op reis moet ; dan wil men vorst tegen het schadelijk veldgedierte en omdat het gezonder is .
155-1|- Dan zijn wij te streng , zei Vorst , en dan zijn wij weer te zacht .
155-2|Velen schijnen ook geheel onverschillig omtrent ons en cijferen , eten , drinken en slapen , alsof wij niet bestonden ; anderen hebben een afkeer van ons , omdat òf stoffelijke armoede , òf armoede des geestes hen onvatbaar maakt om ons te begrijpen en te genieten .
156-1|- En gij wordt niet ontmoedigd en staaktet uw arbeid niet ?
157-1|- Denkt gij , sprak Lucht , denkt gij dat wij slechts werken uit vrees voor straf , of in hoop van [ @alt beloning belooning ] ?
157-2|Weet gij dan niet dat men evenals het goede ook het [ @alt schone schoone ] moet doen om zijns zelfs wille ?
158-1|Zij waren [ @alt intussen intusschen ] niet werkeloos geweest , maar zweefden en golfden af en aan , en waren druk bezig bij [ @alt ~mijn~mijne mijne ] ramen .
158-2|De glazen kraakten en ik ontdekte toen een treffend schouwspel .
159-1|- O , wat kunstige en [ @alt grootse grootsche ] arbeid riep ik verrukt .
160-1|- Noem het geen arbeid , [ @alt zei zeide ] Lucht , het is uitspanning , het is genot , het is loutere liefde voor het [ @alt schone schoone ] .
161-1|- Heerlijk , heerlijk , zongen zij beiden opgetogen ; - zie , [ @mwu_alt overdag des daags ] hebben de [ @alt mensen menschen ] ons verjaagd , maar des nachts , onder het geestrijk licht der maan , als de [ @alt mensen menschen ] met hun bespottelijke [ @alt eisen eischen ] en hun kunstdoodenden ijver , die zeker ons werk terstond zou vernietigd hebben , slapen , dan werken wij aan ons lievelingswerk , heerlijke goddelijke kunst !
162-1|Welke geheimzinnige kunstenaars waren zij !
162-2|Evenals eenmaal in de middeleeuwen de vrome meesters de kerkvensters , [ @alt zo zoo ] overdekten zij de glazen onzer huizen met de dichterlijkste en schoonste gewrochten van hun geest : waarlijk schenen zij niet om roem of eer te werken , naarom de kunst [ @alt zelf zelve ] .
162-3|En evenals bij die oude meesters , schenen hun arbeid en [ @alt ~hun~hunne hunne ] middelen een geheim voor de menigte verborgen .
163-1|Slechts even had ik [ @alt ~hun~hunne hunne ] handeling gezien .
163-2|Helaas , ook ik moest in de straf [ @alt delen deelen ] , die de geestverjagers hadden [ @alt belopen beloopen ] , en ik mocht de geesten in [ @alt ~hun~hunne hunne ] kunstoefening niet langer aanschouwen .
164-1|- Slaap , slaap , zeiden de geesten , en zij wiegden mij en legden mij [ @alt neer neder ] .
164-2|- Slaap , slaap , gij kunt ons niet langer zien arbeiden , maar morgen zult gij onze werken zien .
165-1|- Moeder , moeder , riepen 's morgens de kinderen , die het 't eerst ontdekten , naar de glazen [ @alt lopende loopende ] , - wat heerlijke bloemen en beelden !
166-1|Dat hadden 's nachts de geesten gedaan .
167-1|Herinneringen aan alle streken der aarde penseelden zij op die ruiten .
167-2|Er was geen plekje op de aarde , waar Lucht niet geweest was , en Vorst had ook veel gezien , [ @alt zodat zoodat ] zij [ @alt ene eene ] rijke verbeelding en een schat van ideeën hadden , die onuitputtelijk was .
168-1|Uit het verre Westen , de nieuwe wereld , brachten zij herinneringen van [ @alt brede breede ] rivieren en watervallen , van reusachtige wouden en berggevaarten .
169-1|Uit het Zuiden had Lucht vroegere herinneringen van krachtvollen plantengroei en exotische bloemenpracht , en van de heerlijkste gedaanten uit dat land der [ @alt schone schoone ] vormen , en Vorst etste ze met fijne stift op het glas .
170-1|Uit het Oosten bootsten zij palmen en waaierboomen , aloë's en cactussen na , en edelgesteenten , met de weelderige gedachten en vormen van het morgenland , de wieg des menschdoms .
171-1|Al die beelden uit een lang en werkzaam leven , die herinneringen van [ @alt ~hun~hunne hunne ] veelvuldige omzwervingen en reizen op de aarde , kwamen in de schoonste vormen door hun rijk en weelderig genie te voorschijn , en werden door de kunstenaars met steeds vernieuwde oorspronkelijkheid voortgebracht .
172-1|Onbaatzuchtig , als alle ware kunst is , werkten zij niet alleen voor rijken , maar ook voor armen ; zelfs waren er bij sommigen der aan zienlijkste lieden , waar nacht en dag in alle vertrekken [ @alt ene eene ] zoele zomerhitte [ @alt heerste heerschte ] , [ @alt gene geene ] sporen hunner kunst ontdekt , en daar waar [ @alt gene geene ] gordijnen zelfs waren om de glazen te [ @alt bekleden bekleeden ] , bedekten zij die met [ @alt ~hun~hunne hunne ] keurigste scheppingen .
172-2|Edele [ @alt belangeloze belangelooze ] kunst , die [ @alt ~haar~hare hare ] gaven uitstrooit zonder aanzien des persoons .
173-1|Doch hoe [ @alt groots grootsch ] en machtig het genie van [ @alt ~mijn~mijne mijne ] kunstenaars was , doorgaans werden zij weinig begrepen en geacht .
173-2|Daar zat een geleerde te werken , terwijl [ @alt ~zijn~zijne zijne ] glazen met planten en gewassen overdekt waren , cactussen , cederen , palmen , orchydaeën , en wat al meer , vreemder en zeldzamer dan die der rijkste broeikassen of botanische tuinen ; fossielen , [ @alt vissen visschen ] , schelpen en kristallen zonder wederga ; maar de geleerde lette er niet op of keurde ze [ @alt ~zijn~zijne zijne ] aandacht niet waard .
173-3|Het was immers maar kunstwerk !
174-1|Wat verder stond een kantoorman voor zijn raam , en krabde er [ @alt ~de~den den ] nagel de keurige ciseleersels af , om een open plekje te maken , waar hij doorheen kon zien .
174-2|[ @alt Zo Zoo ] moest wel het kunstwerk een [ @alt ogenblik oogenblik ] zijn oog treffen , maar toen hij onder al die voorstellingen geen enkel cijfer zag , niet eens [ @alt enige eenige ] afbeelding van een bankbrief of [ @alt ene eene ] coupon , ging hij spoedig weer aan zijn lessenaar zitten , want hij vond er niet het minste nut in .
175-1|Hier waren weder de schoonste lijnen en vormen , de bevalligste versierselen , het weelderigste loofwerk ; maar de beschaafden waren er ongevoelig voor .
176-1|Ginds waren het de stoutste stukken juweel , de meest verscheidene pracht van edele [ @alt stenen steenen ] , maar noch wereldlingen , noch pronk- en prachtminnaars , noch vrouwen keken er naar .
177-1|Elders spreidden zich de vreemdste natuurtafereelen uit , zonder dat men ze vermoedde , en men reisde naar verre vreemde landen .
178-1|[ @alt Zo Zoo ] onverschillig , ja zelfs [ @alt zo zoo ] nauw bewust van al die schoonheid waren de [ @alt mensen menschen ] ; hun brein was [ @alt zo zoo ] arm geworden , hun waarnemingsvermogen [ @alt zo zoo ] ongeoefend en verdoofd voor wat bovenzinnelijk is , dat alleen wat grof tastbaar was voor de zinnen , door die ruwe werktuigen kon worden gevat .
178-2|- Bah ! riep de zoon der stof en der werkelijkheid , ik kan door de ruiten niet heenzien , en hij veegde terstond de kunstgewrochten weg , [ @alt zoals zooals ] hij het reeds vroeger in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ziel alle fijne draden en weefselen had gedaan .
178-3|Maar de kunst en het [ @alt schone schoone ] bleven er niettemin om voortleven en de kunstenaars aan [ @alt ~hun~hunne hunne ] roeping voldoen en [ @alt ~hun~hunne hunne ] bestemming vervullen .
179-1|Ziet , de zon komt door , de nevelen trekken weg , en de warme stralen vallen recht op de kunststukken mijner glazen .
179-2|Heerlijk , dubbel heerlijk zien zij er nu uit .
179-3|De [ @alt bossen bosschen ] en bergen krijgen nieuwe en verhoogde tinten , de edele [ @alt stenen steenen ] nieuwe flikkeringen en kleurspelingen , de bloemen en planten nieuwe gloed en verven .
180-1|Maar het duurt slechts [ @alt enige eenige ] [ @alt ogenblikken oogenblikken ] en weemoedig zie ik de gedaanten veranderen en verwelken , de kleuren [ @alt verbleken verbleeken ] .
180-2|Langzaam vormt zich een [ @alt druppel droppel ] , die meer en meer zwelt en glinstert , totdat hij , zijn toppunt bereikt hebbende , door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] eigen ontwikkeling valt , om de aarde slechts te vermeerderen met een weinig slijk .
180-3|Nu volgt alles [ @alt ~de~den den ] eersten [ @alt druppel droppel ] en smelt meer en meer , en eindelijk lessen zich al die kunstrijke gewrochten , in droppelen van de glazen vallende , als een liefelijke droom bij het ontwaken in louter tranen op .
180-4|Het is of de [ @alt betovering betoovering ] is verbroken .
180-5|[ @alt Bossen Bosschen ] , cederen , bloemen , zeegewassen , edelgesteenten , ijsbergen - weg , weggesmolten , als de idealen der maagd , als de tranen der [ @alt mensen menschen ] , als de [ @alt dromen droomen ] der wijzen , en de [ @alt schone schoone ] kunstwerken leven niet meer , dan als de herinnering van iets , dat eens groot en liefelijk geweest is .
181-1|Is het een bewijs dat daarom het [ @alt schone schoone ] , dat wij gezien hebben , ijdel is en niet bestaat ?
181-2|Men heeft het honderden malen beweerd en zegt het nog .
181-3|Maar het zou even juist zijn vol te houden , dat de zon niet bestaat , omdat zij soms onzichtbaar is of onder gaat .
182-1|[ @alt Intussen Intusschen ] begint die zon , die onze kunststukken heeft vernietigd , ons te verwarmen en te verlichten .
182-2|Als bron van warmte en licht bezit zij beide hart en verstand , maar [ @alt verenigd vereenigd ] in harmonie en niet eenzijdig werkend als een van beide op zichzelve .
182-3|In haar vurigen glans verschijnt zij mij als de Hindoesche godheid , met het vernielend , maar tevens het scheppend beginsel , dat zij in zich saamvat .
182-4|Zij heeft onze kunststukken vernietigd , maar zij roept nieuwe uitkomsten in het leven .
182-5|Vorst verdwijnt en de werking van Lucht verandert en wordt gewijzigd naar de eeuwige wetten ; in een [ @alt zoele zoelen ] wind suist het en fluistert mij in het oor :
183-1|- Troost u , de kunstwerken zijn vergaan , maar andere en nieuwe komen weer te voorschijn en zullen verrijzen , nog schitterender en gloeiender , en oorspronkelijker dan de vorige .
183-2|Het zijn slechts veranderlijke vormen die voorbij zijn gegaan , maar de kunst en het [ @alt schone schoone ] gaan niet voorbij : [ @alt ~hun~hunne hunne ] verschijnselen in de vormen der stof zijn vergankelijk , maar zij zijn eeuwig !
184-1|EEN OUDE STRIJD .
185-1|Wat de dichterlijke geest der middeleeuwen in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt fantastische phantastische ] doodendansen op [ @alt zo zoo ] menigvuldige wijze afbeelden , en met [ @alt zo zoo ] veel diepen en bijtenden humor op de wanden der kerken , in de [ @alt tekeningen teekeningen ] der handschriften of de initialen der eerste drukwerken voorstelde , heeft niet opgehouden te bestaan .
185-2|Het is nog altijd de oude strijd [ @alt tussen tusschen ] leven en dood .
185-3|Als de [ @alt Noordse Noordsche ] reuzen , Zomer en Winter , werpen zij elkander beurtelings onder .
185-4|Altijd heeft wel Holbeins knekelman de overhand - maar slechts voor een gegeven tijd , en telkens staat een nieuw leven op om [ @alt ~de~den den ] strijd te hervatten en op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] beurt [ @alt ~de~den den ] " koning de verschrikking " te overstelpen .
185-5|Het gras schiet onder de zeis van [ @alt ~de~den den ] onverbiddelijken maaier toch weder op .
185-6|Uit de stof van het vergane ontwikkelt zich een nieuwe groei .
186-1|Noemt gij onder de vele tegenstellingen , die elkander kruisen , en elkander schijnen te [ @alt vereisen vereischen ] om elkander aan te vullen , die van leven en dood [ @alt alledaags alledaagsch ] , zij is niet minder snijdend en gedurig nieuw in de bijzondere vormen , waarin zij optreedt .
187-1|Ziet daar [ @alt ~de~den den ] stoet , die de [ @alt doden dooden ] wegbrengt , langzaam de straten doorgaan , en de scherpste tegenstelling vormen met al wat hij ontmoet .
187-2|Er zijn bakkers , die aan de levenden brood brengen ; artsen , die het leven gaan verdedigen ; kooplieden , die , vast op het leven steunende , twintig jaren vooruit [ @alt ~hun~hunne hunne ] plannen berekenen ; lange rijen van fraaie huizen in aanbouw gaat hij voorbij ; verder een orgel , waarvoor kinderen dansen ; het orgel houdt even op voor de zwarte mannen , en de kinderen kijken naar [ @alt ~de~den den ] stoet met een [ @alt verbaasde verbaasden ] glimlach om wat zij niet begrijpen , en het speelt weder voort .
187-3|Verder gaat de stoet en nadert de uiteinden der stad ; eerst nog voorbij drukke pakhuizen , en fabrieken niet , [ @alt ~haar~hare hare ] stoomende , snuivende , rammelende en kletterende bezigheid ; de haven laat hij links liggen , met al [ @alt ~haar~hare hare ] schepen , waar het bootsvolk zingend bezig is de zeilen te [ @alt hijsen hijschen ] voor de reis naar een ver land om van daar de geriefelijkheden voor de levenden weer mede te brengen .
188-1|De zwarte wagenmenner , die onder de wippende huilebalk zijn winst zit te berekenen , is de stad uitgereden , en langzaam gaat het nu door dreven , waar de natuur met haar [ @alt fris frisch ] groen , [ @alt ~haar~hare hare ] vruchten en bloemen niets dan weelderig leven verkondigt .
1-1|WAARHEID EN DROOMEN .
40-1|DE HAARLEMSCHE COURANT .
41-1|" Hebt gij [ @alt ~de~den den ] brievenpost reeds gehoord ? "
42-1|Dit is driemaal 's weeks mijn eerste vraag , als ik [ @alt ~de~den den ] voet buiten mijn slaapkamer zet , om te gaan ontbijten .
43-1|En waarom , meent gij ?
44-1|Omdat ik belangrijke handelsberichten verwacht ?
44-2|- Gij vergist u .
44-3|Ik heb met geen koopman ter wereld iets uitstaande , als gij [ @alt ~de~den den ] makelaar , die [ @alt ~mijn~mijne mijne ] weinige effecten , rara folia , beheert , en [ @alt ~de~den den ] Amsterdamschen tabakskooper , die mij maandelijks mijn varinas zendt , uitzondert .
45-1|Omdat ik een brief van teederen aard te gemoet zie ?
45-2|- Nog minder .
45-3|Ik ben een oud vrijer , en heb in die soort van correspondentie niets meer te verwachten , sedert ik het kleine bundeltje , dat ik vroeger op mijn hart droeg , met een rozerood lint omwonden en met een hieroglyphisch cachet verzegeld , in een verborgen lade van mijn secretaire sloot .
46-1|Omdat ik naar een brief met zwarte randen uitkijk , die mij de testamentaire dispositie van een [ @alt rijke rijken ] oudoom berichten moet ?
46-2|- Gelukkig niet .
46-3|Ik heb het voorrecht , [ @alt ~de~den den ] laatsten , wiens overlijden mij voordeel kon aanbrengen , te hebben zien sterven .
46-4|Nu ben ik verlost van dat onaangenaam gevoel van kwade begeerlijkheid , dat het gezicht van een gegoeden en ongehuwden bloedverwant altijd in mij opwekte ; een gevoel , niet ongelijk aan [ @alt ~de~den den ] zelfstrijd van [ @alt ~de~den den ] arme , die er niet buiten kan , zijn gemest ooilam met beluste [ @alt ogen oogen ] aan te zien .
47-1|Ik zie wel , ge zult het niet raden .
47-2|Welnu ! die vraag ontstaat uit ongeduldig verlangen naar de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant .
48-1|Naar de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant ?
49-1|Ja , lezer ! maar niet geheel om dezelfde reden , waarom gij er denkelijk naar verlangt .
49-2|Mij dunkt , ik zie u , [ @alt zo zoo ] als gij haar vrij onverschillig in de hand neemt , eerst de advertentiën doorloopt , en tot de tegen u overzittende dame het woord richt : " Mevrouw A. heeft [ @alt ene eene ] dochter .
50-2|Jack is ridder geworden .
50-3|De advokaat B. is dood , " enz.
50-4|De advertentiën doorgelezen hebbende , gaat gij , achterwaarts opklimmende , tot het staatkundige nieuws over , zoekt bij voorkeur de opgave van brand , stormen en landziekten op , en eindigt met een vluchtigen blik op de verschillende aankondigingen te werpen .
50-5|Eindelijk legt ge geeuwende het blad uit de handen , en reikt het uwe vrouw of zuster toe , met het vonnis :
51-1|" Heden niets nieuws . "
52-1|Geheel anders gaat het bij mij toe .
52-2|Als mijn getrouwe huiszorg mij verzekerd heeft , dat het blad van Enschedé met [ @alt ~de~den den ] post is aangekomen , treed ik met een [ @alt genoeglijk genoegelijk ] gezicht in de ontbijtkamer .
52-3|De courant , [ @alt zo zoo ] als zij , nog nat van de pers , en door [ @alt gene geene ] ongewijde aanraking gekreukt , naast mijn bord op tafel ligt , lacht mij reeds bij het binnenkomen toe .
52-4|Ik sla er echter geen hand aan , voordat ik eerst de thee gezet heb ; zelfs ligt in dat uitstel voor mij een soort van weelde , [ @alt zodat zoodat ] ik mij wel wacht , mij bij dit werk te overhaasten .
52-5|Eindelijk ben ik met mijn toestel gereed .
52-6|Na mijn eerste geurige kopje met langzame teugen te hebben opgeslurpt , vat ik met eerbiedige vingers de belangrijke bladen aan .
52-7|Strauss zegt ergens , dat er iets karakteristieks lag in de wijze , waarop zijn vader [ @alt ~de~den den ] Bijbel na het lezen toesloeg ; mij dunkt , die mij de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant ziet openvouwen , moet insgelijks iets bemerken van de [ @alt hoge hooge ] ingenomenheid , die ik voor haar gevoel .
52-8|Daar ligt nu de [ @alt brede breede ] vlakte wellustig voor mij uitgespreid .
52-9|Ik begin - met het begin .
52-10|Zelfs het opschrift trekt [ @alt soms somwijlen ] [ @alt ~mijn~mijne mijne ] aandacht .
53-1|Opregte * * * dagsche [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant .
53-2|Welk een oude , deftige naam !
53-3|Het blad krijgt er het voorkomen van een klassiek gedenkstuk door , als ware het een nieuwe livraison van [ @alt ene eene ] altijd doorloopende historische en statistische encyclopedie .
53-4|Dan denk ik er aan , hoe vele jaren het nieuws van [ @alt ~de~den den ] dag zich onder [ @alt ~dezen~deze dezen ] vorm bij onze voorouders heeft aangemeld , en ik heb eerbied voor [ @alt ~die~dien dien ] trek van gehechtheid aan het oude , [ @alt zo zoo ] hemelsbreed verschillende van de veranderziekte der overige natiën , bij wie het [ @alt ene eene ] journaal het andere verdringt , naarmate de verschillende partijen rijzen of dalen .
53-5|Niet aldus bij ons .
53-6|In de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant is reeds de dood mijns vaders en van [ @alt ~de~den den ] vader mijns vaders op gelijke wijze aangekondigd geworden .
53-7|Zij bevat de [ @alt ganse gansche ] geschiedenis van mijn geslacht ; zij zou voor mij het eerste blad uit mijn folio Statenbijbel kunnen vervangen , waarin wij van ouder tot ouder gewoon zijn onze donkere en heldere dagen aan te [ @alt tekenen teekenen ] .
53-8|Waarlijk , er is iets plechtigs in de onafgewisselde eentoonigheid van dit nieuwspapier .
53-9|Ieder dag levert daaraan zijn vast contingent van bulletins , geboortecedels en sterflijsten .
53-10|Een louter staatkundig blad moge [ @alt soms somtijds ] gebrek aan stoffe hebben , de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant nooit .
53-11|Zij vervolgt altijd even zeker , even kort en treffend de geschiedenis , door de hand van [ @alt ~de~den den ] eersten Historiograaf aangevangen : " Ende Adam gewan Seth , ende hy stierf ; ende Seth gewan Enos , ende hy stierf . "
53-12|En als ik aan de geslachten denk , welke deze bode des doods , even koel als de dood zelf , heeft zien voorbijgaan , dan zoekt mijn oog naar het plaatsje , dat ik welhaast in het zwart register zal innemen ; dan vraag ik [ @alt mijzelf mijzelven ] af , wie bij mijn overlijden de lijkklacht zal aanheffen ; met welk gevoel [ @alt ~mijn~mijne mijne ] bekenden het blad uit de hand zullen leggen , waarin mijn naam voor de jongste maal voorkomt , en welke geschiedenis de Courant - of , dat hetzelfde is , de hand Gods van mijn geslacht zal schrijven , tot [ @alt ~de~den den ] dag toe , dat er niemand meer over is , om het doodsbericht van mijnen laatsten naneef te [ @alt ondertekenen onderteekenen ] , dan de onverschillige executeur .
54-2|Zie , zulke gedachten verwekt [ @alt soms somwijlen ] bij mij het gezicht van dat onveranderlijk opschrift : Opregte [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant .
55-1|Ik ga voort , en neem kennis van de historische en politieke berichten , die mij worden medegedeeld : even als ieder ander , heb ik hier [ @alt ~mijn~mijne mijne ] artikelen , waarop bij voorkeur mijn oog valt .
55-2|Curiositeiten liggen geheel buiten [ @alt ~de~den den ] kring van mijnen smaak .
55-3|Ook sla ik altijd de eeuwigdurende twisten der wetgevende kamers over .
55-4|Om er rond voor uit te komen , die nietigheden zijn mij te nietig .
55-5|Ik houd mij liever bij [ @alt groter grooter ] gebeurtenissen en personen op ; daaronder voel ik mijn hart opgeheven ; daarbij denk ik : " [ @alt Waarom Waerom ] woeden de Heydenen , ende bedencken de volckeren ydelheyt ?
55-6|De koninghen der [ @alt aarde aerde ] stellen sich op , ende de vorsten beraetslaghen te samen teghen [ @alt ~de~den den ] [ @alt Here Heere ] ende teghen sijnen Gesalfden , seggende : [ @alt Laat Laet ] ons [ @alt ~haar~hare hare ] banden verscheuren ende [ @alt ~haar~hare hare ] touwen van ons werpen .
55-7|Die in [ @alt ~de~den den ] Hemel woont , [ @alt zal sal ] lachen ; de [ @alt Here Heere ] [ @alt zal sal ] ze bespotten . "
55-8|- O , wie met een vroom oog leest , kan in de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant een vervolg op de boeken der heilige Profeten vinden .
55-9|Of schrijft zij niet , even als de oirkonden des O. T. , de geschiedenis der Voorzienigheid ?
55-10|Leert zij niet tastbaar : " De volckeren sijn geacht als een druppel van [ @alt enen eenen ] eemer en als een stofken van de weeghschale .
55-11|Des Konincx herte is in de hant des [ @alt Heren Heeren ] als waterbeken : hy neyght het tot al dat hy wil . "
55-12|- En als gij hier [ @alt tussen tusschen ] de [ @alt puinhopen puinhoopen ] van vervallen grootheid , en daar in de schaduw van nieuwgebouwde muren wandelt , herkent gij daar [ @alt ~de~den den ] vinger Gods niet in , die , sedert de tijden van Babels torenbouw , niet opgehouden heeft [ @alt trotse trotsche ] hoogten te vernederen en lage vlakten te verheffen ?
55-13|Ja , al zoudt gij mij van zonderlingheid verdenken , ik moet er voor uitkomen , dat die onedele en platte stijl , waarin de courantier [ @alt ~zijn~zijne zijne ] berichten schrijft , en die zulk een treffend contrast vormt met het indrukwekkende en leerzame van [ @alt ~de~den den ] inhoud , voor mij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] grillige bekoorlijkheid heeft .
55-14|Dit is ook een soort van schat in aarden vaten : een profetie , gepredikt door een , die zwaar van mond en zwaar van tong is ; een pijl , door [ @alt ~de~den den ] Syriër in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] eenvoudigheid geschoten .
55-15|In [ @alt alle allen ] [ @alt gevallen gevalle ] verkies ik de verzwegen lessen van de Haarlemmer nieuwsberichten verre boven menige verhandeling " over de wegen der Voorzienigheid in deze of gene omwenteling . "
55-16|Hier hebt gij de waarheid in [ @alt ~haar~hare hare ] eenvoudige gedaante , zonder dat zij de moeite neemt te zeggen : " Hier ben ik ! "
55-17|Hier hebt ge een prediker van Gods Voorzienigheid , even ongedwongen , en daarom even onwedersprekelijk , als de gebanvloekte steen van Babels [ @alt puinhopen puinhoopen ] , waarop gij in geheimzinnige letteren leest : ‏חיה יהוה‎ ( Jehovah leeft ) .
57-1|Ik kan u niet alles [ @alt mededelen mededeelen ] , wat ik al bij die politieke berichten denk en gevoel .
57-2|Dit evenwel zal ik u niet behoeven te zeggen , dat mijn oog , moede van het dwalen over de wereldkaart , altijd weder met liefde op dat kleine plekje valt , waarop beide , de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant en haar lezer , geboren werden .
57-3|Het is waar , op dit punt zijn de berichten altijd het karigst en onbelangrijkst .
57-4|Maar weet ik dan niet , dat juist dit een zegen op [ @alt zichzelf zichzelven ] is , daar het met de natiën gaat als met bijzondere personen , die er te beter om varen , hoe minder men van hen spreekt .
57-5|Felix qui bene latuit .
57-6|O mijn lievelingsplekje in mijn lievelings-dagblad ! blijf nog lang [ @alt zo zoo ] klein van omvang , [ @alt zo zoo ] arm van inhoud ; des te beter zult gij een eigen hoekje in de nieuwspapieren bewaren , dat men u eens [ @alt zo zoo ] wreed ontnomen heeft .
58-1|[ @alt Zo Zoo ] nader ik tot de huwelijksberichten .
58-2|Een [ @alt lelijk leelijk ] artikel voor een oud vrijer .
58-3|Het is of mijn gezicht altijd [ @alt enigszins eenigszins ] betrekt , als ik dat tergende getrouwd - getrouwd - getrouwd - onder de [ @alt ogen oogen ] krijg .
58-4|Ach , daar was eens een vooruitzicht , lezer , dat gij er ook [ @alt ene eene ] advertentie zoudt hebben aangetroffen :
63-1|Maar nu heeft schrijver dezes al zijn hoop gevestigd op [ @alt een eenen ] [ @alt andere anderen ] staat , waar geen register van [ @alt de den ] [ @alt burgerlijke burgerlijken ] stand en [ @alt gene geene ] [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant meer zijn , waarvan hij gelooft : " In de opstandinghe en nemen sy niet ten houwelicke , noch en worden niet ten houwelicke uytgegheven , [ @alt maar maer ] sy sijn als Engelen Godts in [ @alt ~de~den den ] hemel . "
63-2|Vraag mij niet hoe die advertentie mislukte ; het zij u genoeg , dat ik [ @alt zo zoo ] ver gekomen ben , om nimmer met tegenzin in de geboorteberichten te lezen :
64-1|Heden beviel van [ @alt ene eene ] dochter Betsy * * * , geliefde [ @alt echtgenote echtgenoote ] van - van - een ander dan Jonathan .
65-1|Integendeel , de dag , als het nieuwspapier zulk een bericht inhoudt , is voor mij een feestdag .
65-2|Dan laat ik [ @alt ~mijn~mijne mijne ] oude dienstmaagd , hoe vreemd zij mij ook aanzie , altijd een kopje kandeel voor mij gereed maken , en 's avonds gedenk ik een [ @alt mens mensch ] meer in mijn gebed .
66-1|Overigens ben ik echter altijd een weinig gevoelig , als ik aan dat hatelijke punt van voltrokken huwelijken kom , en de drommel weet hoe het komt , dat ik dan meermalen de Courant moet neêrleggen , om mijn brilleglas af te vegen .
66-2|Dan denk ik soms bij mij [ @alt zelf zelven ] : " Wat staat dat hier kort en koel : getrouwd , en dat van [ @alt ene eene ] plechtigheid , waarbij [ @alt zovele zoovele ] hartstochten in het spel zijn !
66-3|Hoe menig heeft hier in dat woord [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt aardse aardsche ] zaligheid uitgesproken ! maar ook van hoe vele jammervolle geschiedenissen staan hier de eerste letteren . "
66-4|Dan hecht ik in [ @alt ~mijn~mijne mijne ] gedachten aan [ @alt die dien ] [ @alt enkele enkelen ] draad een lang zwart weefsel van ongeluk en lijden , tot ik , met een lach over [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt onnozelheid onnoozelheid ] , de hand in het rag mijner verbeelding sla .
67-2|[ @alt Soms Somtijds ] roep ik mij ook het liefelijke beeld der bruiden voor [ @alt ~de~den den ] geest ; dan zie ik ze , die aanvallige schepselen , die alle schoon zijn door de schoonheid des genoegens , en alle rijk door [ @alt ~de~den den ] rijkdom des geluks .
67-3|Evenwel vergeet ik nooit haar onderling lot te vergelijken , dat zich vooral in [ @alt ~de~den den ] tijd [ @alt ener eener ] feestviering [ @alt zo zoo ] scherp [ @alt aftekent afteekent ] .
67-4|Hier zie ik er [ @alt ene eene ] in een wit neteldoeksch kleedje , met een bloemtakje op de borst , door weinige hartelijke vrienden omgeven .
67-5|Maar ginds verplaats ik mij in een vergulde zaal ,
68-1|Met gouden luchters aan de wanden ,
69-1|Waarop de bijen offers branden ,
70-1|alles schitterende van pracht , weelde en genot .
70-2|Daar zie ik de bruid , opgetooid als een Madonnabeeld , met [ @alt klederen kleederen ] , stijfstaande van goud en [ @alt juwelen juweelen ] , als [ @alt ene eene ] vorstin gevierd en gehuldigd , door een stoet van hovelingen omringd .
70-3|Daar zingen geen gasten een [ @alt vrolijk vroolijk ] bruiloftslied , maar schimpende muzikanten blazen met onwillige lippen de fanfare der zegenwensching .
70-4|Daar straalt op geen enkel gelaat ingenomenheid met het geluk der bruid : men legt er [ @alt ~zijn~zijne zijne ] belangstelling aan [ @alt ~de~den den ] dag door dansen .
70-5|Dansen - altijd dansen .
70-6|Foei ! in spijt van natuurlijke traagheid en gezond verstand , in spijt van Byron's Waltz en Hugo's Fantômes , zich [ @alt ~de~den den ] Vampyr des bals in de armen te werpen !
70-7|Een vrouw , die danst , is [ @alt lelijk leelijk ] .
70-8|De gratie van houding en standen betwist ik niet ; maar op het gelaat verwekt die gelijkmatige trippeling der voeten [ @alt ene eene ] [ @alt onnozele onnoozele ] of [ @alt ene eene ] wellustige uitdrukking .
70-9|[ @alt Ene Eene ] bruid vooral moet niet dansen .
70-10|Zij is [ @alt ene eene ] vorstin ; zij poseert in de dagen harer feestvreugde ; zij moet zich niet overgeven , zij moet [ @alt kies kiesch ] zijn .
70-11|In [ @alt ~de~den den ] dans verzuimt de bruid ( waarover zij anders [ @alt zo zoo ] wel te waken weet ) [ @alt ~haar~hare hare ] hartstochten te verbergen .
70-12|Zij heet de gesluierde , nupta , en zal zij zich nu door de woestheid harer bewegingen half naakt dansen ?
70-13|Foei , dat dwarrelende stof op [ @alt ~de~den den ] blanken oranjebloesem !
70-14|Foei , die wellustige kreuken in het gewijde bruidskleed !
70-15|Foei , die gevierde Heilige in de armen eens vreemden !
70-16|Tot de vrouwen toe , die niet dansen , zijn van [ @alt ~de~den den ] trippelduivel bezeten .
70-17|Haar oog volgt de rijen ; haar hoofd huppelt de maat der muziek na , en de voeten bewegen zich krampachtig naar [ @alt ~de~den den ] klank der luchtige walsnoten .
70-18|Bij andere volken behandelde men [ @alt ~de~den den ] eerdienst als een dans ; bij ons [ @alt ~de~den den ] dans als een eerdienst .
70-19|l'Alternative ne nous flatte guère .
71-1|Maar als ik bemerk dat ik bitter word , stap ik dadelijk over op de geboorteberichten .
71-2|Gij zoudt u vergissen , als gij meent , dat een oud vrijer die overslaat .
71-3|Neen , ik heb zoogoed als iemand vader-ingewanden , ofschoon de dooplijst er mij niet voor heeft te boek staan .
71-4|Vooreerst heb ik [ @alt ene eene ] [ @alt algemene algemeene ] kinderliefde ; maar daarenboven zijn er , die een bijzonder recht op mijn hart hebben ; kinderkens , die vader en moeder zeggen tot hen , die mijn hart broeder en zuster noemt ; kinderkens , van wie ik weet dat ze in de [ @alt vrees vreeze ] des [ @alt Heren Heeren ] zullen worden opgevoed , en [ @alt alzo alzoo ] , indien God er zijn zegen toe geeft , kinderen blijven zullen .
72-2|O , en als ik dan bedenk , dat een Engel een wederpaar houdt van dat register van namen , dat ik voor mij heb , en dat ik het begin lees van [ @alt ene eene ] geschiedenis , die [ @alt gene geene ] eeuwen zullen zien eindigen , dan mijmer ik : " Wat is de mensche , dat ghy zijner gedenckt ; ende hebt een weynigh hem minder gemaackt als de Engelen , ende hem met [ @alt ere eere ] ende heerlyckheyt gekroont . "
73-1|Wij zijn tot de [ @alt doden dooden ] genaderd .
73-2|Daar gekomen , overvalt mij altijd [ @alt ene eene ] kleine huivering ; het is alsof ik een kerkhof binnentreed ; hetwelk ik nooit doen kan , zonder onwillekeurig [ @alt ~de~den den ] hoed af te nemen .
73-3|En is het dan geen kerkhof , die doodenlijst der [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant ?
73-4|Immers wandelen wij er als [ @alt tussen tusschen ] graven ; de onderlinge [ @alt afdelingen afdeelingen ] zijn even [ @alt zo zoo ] vele wijspalen , de berichten even [ @alt zo zoo ] vele opschriften .
73-5|En evenmin als ik op een kerkhof [ @alt enen eenen ] grafsteen ongelezen kan laten , sla ik hier een enkel bericht over .
73-6|Het is waar , dan schud ik soms het hoofd over de [ @alt menselijke menschelijke ] dwaasheid , die zelfs onder [ @alt ~de~den den ] floersen lamfer de narrenbellen niet verbergen kan : maar meestal lees ik met warme belangstelling de uitdrukking der smart van bedroefde betrekkingen ; zelfs heb ik , in navolging der bezoekers van Père-la-Chaise , [ @alt ene eene ] verzameling van belangrijke doodsadvertentiën bijeengebracht , die ik zou uitgeven , indien niet de smart , die haar in de pen gaf , mij te heilig was , om [ @alt ~haar~hare hare ] klachten tot letterkundige bijdragen te vernederen .
73-7|Ja , om niets te verzwijgen , het is misschien kinderachtig , maar daar zijn doodsaankondigingen , die mij tranen uit de [ @alt ogen oogen ] lokten , en , hetgeen nog sterker is , mij aan [ @alt ~de~den den ] mij [ @alt gans gansch ] onbekenden ontslapene als aan een vriend deden denken .
73-8|Zie , ik ken haar niet ; maar toch is mij de nagedachtenis [ @alt enigermate eenigermate ] lief van die jeugdige vrouw , waarvan de bedroefde echtgenoot onlangs berichtte : " Zij laat mij de herinnering na der zachtste en edelste hoedanigheden , geheiligd door het geloof aan Hem , wiens dood nu haar leven is . "
74-1|Ik voor mij [ @alt nochtans nogtans ] , uit vrees van nog na mijn dood om het bericht van mijn dood te worden uitgelachen , heb het aan [ @alt ~mijn~mijne mijne ] bloedverwanten niet durven overlaten mij uit te [ @alt ~luiden~lieden~luide luiden ] ; ik heb beschreven , dat mijn overlijden in [ @alt de den ] [ @alt eenvoudige eenvoudigen ] vorm van :
75-1|Heden overleed de Heer Jonathan * * * in [ @alt ~de~den den ] ouderdom van * * * jaren moet bericht worden , met een volstrekt verbod er bij , om te bepalen , dat door de nabestaanden geen rouw zal gedragen worden .
75-2|Foei ! ik word altijd boos , als ik die hatelijke woorden lees .
75-3|Noem het vrij bijgeloof , ik heb [ @alt ~die~dien dien ] krippen weduwsluier , ik heb die donkere [ @alt klederen kleederen ] lief .
75-4|Het is [ @alt zo zoo ] natuurlijk , als de vader zijn doodskleed aantrekt , dat ook de kinderen het gewaad van [ @alt de den ] [ @alt vorige vorigen ] dag ter zijde leggen .
75-5|Wij zijn van [ @alt ~de~den den ] zak en de assche der Israëlieten toch reeds ver genoeg afgeweken .
75-6|De mode had immers overvloedig uitzonderingen gemaakt , om het eentonige zwart [ @alt behaaglijk behagelijk ] af te wisselen !
75-7|Maar nu begint zelfs het laatste uiterlijk [ @alt teken teeken ] van rouw te verdwijnen .
76-2|Ik zou ongelijk hebben daarover te klagen , indien in onze dagen de inwendige droefheid [ @alt gene geene ] uiterlijke symbolen meer behoefde , om te worden levendig gehouden .
76-3|Maar hoe weinigen zijn er , die met [ @alt ~de~den den ] Oosterschen dichter van een [ @alt geliefde geliefden ] [ @alt dode doode ] vragen mogen : " Zou hij een ander graf hebben dan dit hart ? "
76-4|Voor de overigen dan veroordeel ik het , dat men reeds in het gezicht van het lijk zich het vergeten gemakkelijk begint te maken .
76-5|" Ga vrij naar het bal , [ @alt Mejuffrouw Mejufvrouw ] !
76-6|Gij draagt immers [ @alt gene geene ] rouwkleeding .
76-7|En wie weet [ @alt zo zoo ] juist , of de tijd , voor de rouwdracht over [ @alt enen eenen ] vader bestemd , nog niet voorbij is ? "
76-8|Neen , die [ @alt ~mijn~mijne mijne ] kleine bezitting [ @alt verdelen verdeelen ] , zullen ook zwart moeten dragen , of , ik waarschuw hen , [ @alt ~mijn~mijne mijne ] schim zal hen alle nachten in een donker lijkkleed komen ontrusten , totdat ze een gewaad aantrekken , waarvoor ze nog erger terugbeven .
77-1|[ @alt Bij By ] het [ @alt doorlopen doorloopen ] der doodsadvertentiën schiet mij [ @alt soms somtijds ] nog [ @alt ene eene ] andere gedachte te binnen - [ @alt ene eene ] gedachte , niet aan de [ @alt doden dooden ] , die hier vermeld staan , maar aan degenen , wier naam ik hier niet vinde - aan de arme [ @alt doden dooden ] - of liever , aan de [ @alt dode doode ] armen .
77-2|Hun overlijden gaat , even als hun geboren worden en sterven , onopgemerkt voorbij .
77-3|Men stopt ze in [ @alt ene eene ] greenenhouten kist , draagt ze , alsof - de Hemel vergeve het mij ! - alsof hun overschot een kreng ware , waarvan men het gezicht aan anderen behoort te sparen , langs achterstraten naar een afgelegen bolwerk , en ontzegt hun ten slotte een plaatsje in de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant .
77-4|En natuurlijk ! er is immers toch niemand , die in hun leven of sterven belang stelt .
77-5|O armoede ! armoede ! ik heb een open hart voor uw lijden ; alles , wat mij u herinnert , wekt een pijnlijk gevoel in mij op .
77-6|Als ik u ergens aantref , bloos ik over u , en waar ik u niet zie , vraag ik : " Waarom niet hier ? "
77-7|Voorwaar , de dichters zijn ellendige leugenaars , die iedere [ @alt menselijke menschelijke ] smart , en dus ook de jammeren der armoede , bij hun idealisch lijden dragelijk noemen .
77-8|Zij beschilderen zich met de wonden en litteekens , die de arme onder [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lompen verbergt .
77-9|Want zie ! aan de ellende der behoefte is alle poëzie vreemd .
77-10|De armoede bedroeft niet alleen , maar verlaagt ; zij schokt niet , maar knaagt ; zij wekt geen beklag , maar verachting ; zij is [ @alt gene geene ] wonde , maar een kanker ; zij sloopt niet , maar vermagert ; zij laat het niet , even als iedere smart , bij enkele alsemteugen , maar verbittert voor altijd [ @alt ~de~den den ] smaak ; zij is te ondragelijker , naar mate zij zorgvuldiger moet ontveinsd worden ; zij maakt [ @alt ~de~den den ] vader- en moederzegen tot vader- en moedersmart ; zij rust als een vloek op de woning , waarin gastvrijheid en mededeelzaamheid balling zijn ; zij verkort de genoegens der vriendschap , en vergalt het genot der liefde ; zij onttooit voor haar slachtoffer de [ @alt schone schoone ] aarde , waarop voor hem geen lente of zomer aanbreekt , als die voor hem geen bloemen of vruchten voortbrengt , maar waarop in zijn oog altijd winter , dorheid en onvruchtbaarheid [ @alt heersen heerschen ] ; ja , zij verengt voor hem het aardrijk , en doet het inkrimpen tot het plekje , waar
78-1|binnen hem de behoefte bant ; zij boeit hem aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] woning , zonder hem er het verblijf te veraangenamen ; zij brandt in de hitte des zomers , huilt in het loeien van [ @alt ~de~den den ] storm , en snerpt in de koude des winters ; zij doorweekt zijn brood met tranen , en schudt zijn leger hard ; zij leert hem iedere bede veronachtzamen , om die [ @alt éne ééne ] : " Geef ons heden ons [ @alt dagelijks dagelijksch ] brood ! "
78-2|Zij maakt hem wars van de aarde , zonder hem van het [ @alt aardse aardsche ] af te trekken ; zij maakt [ @alt iedere iederen ] dag [ @alt de den ] [ @alt andere anderen ] gelijk , en lost alle [ @alt wensen wenschen ] en hartstochten in [ @alt de den ] [ @alt enkele enkelen ] zucht der begeerlijkheid op ; zij is de [ @alt algehele algeheele ] vervulling van [ @alt ~de~den den ] vloek des [ @alt Heren Heeren ] : " In het sweet uwes aenschijns sult ghy uw brood eten . "
79-1|Rust zacht , arme broeders en zusters , gestorven zonder een plaatsje op het doodenregister te erlangen !
79-2|Ziet , dit is de laatste vernedering , u aangedaan .
79-3|Drie voeten onder de aarde bestaat er geen verschil [ @alt tussen tusschen ] fatsoenlijk en onfatsoenlijk meer , en al ligt uwe kist ongedrukt door een steen , [ @alt zo zoo ] als die , welke ginds , op [ @alt ~de~den den ] lijkheuvel van [ @alt ~de~den den ] hooggeborene , naam en blazoen ten toon draagt , de Engel der opstanding is geen heraldicus .
79-4|In zeker opzicht wordt ieder adelijke met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] wapenen begraven ; onder de doodsadvertentie van elk edelman zou men , even als in de stamboeken bij het uitsterven des geslachts , een uurglas en zeisen kunnen [ @alt tekenen teekenen ] .
79-5|De dood casseert allen ; hij verbreekt [ @alt ~de~den den ] degen boven het graf des krijgsmans , [ @alt ~de~den den ] schepter boven het mausoleum des vorsten , het wapenbord boven het cenotaphe van [ @alt ~de~den den ] baron , en boven uw zandhoop [ @alt ~de~den den ] bedelstaf .
79-6|Rust dan zacht , arme broeders en zusters , gestorven zonder een plaatsje in de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant te erlangen !
80-1|Ik ben ondanks [ @alt mijzelf mijzelven ] te ernstig geworden voor de [ @alt mededeling mededeeling ] mijner gewaarwordingen , onder het lezen der verschillende aankondigingen ; misschien vertel ik u daarvan een en ander bij [ @alt ene eene ] volgende gelegenheid .
80-2|Voor 's hands is het mij genoeg , als ik u slechts heb overtuigd , dat ik voor mij voldoende reden heb , om [ @alt iedere iederen ] dinsdag , donderdag en zaterdag morgen , terstond na mijn ochtendgroet , [ @alt ~mijn~mijne mijne ] dienstmaagd te vragen : " Hebt gij [ @alt ~de~den den ] brievenpost reeds gehoord ? "
85-1|Willen wij de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant nog eens opnemen en haar met elkander ten einde lezen ?
86-1|Wij zijn gekomen tot de gemengde berichten .
87-1|Welk een gewoel is hier ! het is of wij in het drukste van de markt komen .
87-2|Hollanders , [ @alt Fransen Franschen ] , [ @alt Duitsers Duitschers ] , Zwitsers [ @alt lopen loopen ] er dooreen .
87-3|De een komt er om te [ @alt kopen koopen ] , de ander om te [ @alt verkopen verkoopen ] ; de een om te huren , de ander om te verhuren .
87-4|Het is een geraas , dat men nauwelijks [ @alt horen hooren ] kan .
87-5|Hier is iemand , die u zijn waar zoekt op te dringen ; maar dadelijk is er een ander naast hem , die hem op zij duwt en u nog [ @alt goedkoper goedkooper ] bedienen wil ; inmiddels steekt een derde zijn hoofd [ @alt tussen tusschen ] beide door en belooft u nog beter te helpen .
87-6|Ik denk er wel eens bij aan het versje van Huygens :
88-1|[ @alt Ik Ick ] handelde met [ @alt Klaas Klaes ] op twee , dry koppel honden ;
89-1|Hy sei , [ @alt daar daer ] wasser nooit geen betere gevonden
90-1|Dan 't eerste en tweede [ @alt paar paer ] , en zwoer [ @alt mij my ] [ @alt bij by ] gans bloed ,
91-1|Het derde was op 't minst wel sevenmaal [ @alt zo zoo ] goed .
92-1|Gij kunt geen voet verzetten , of men roept u aan .
92-2|Sommigen houden u zelfs bij uw kleed met hun : " Lees hier ! " loterij-Joden [ @alt lopen loopen ] u met hun briefjes achterna ; kwakzalvers maken u doof met hun geschreeuw ; als gij hun gelooft is iedere zieke een gek , die zijn kwaal niet langer behoeft te houden , dan hij zelf wil ; in hun hand hebben zij eindelijk de panacé , waarnaar men sedert [ @alt zo zoo ] vele eeuwen gezocht heeft .
92-3|Nauwelijks zijt gij hun ontkomen , of daar valt u een kiezen-trekker op het lijf , die van zijn breekijzer spreekt als of het een kolombijntje is , [ @alt zo zoo ] zacht zal het u in [ @alt ~de~den den ] mond zijn !
92-4|[ @alt Intussen Intusschen ] trekt ginds een troep paardrijders of koordedansers rond , en werpt u [ @alt zo zoo ] veel mooie [ @alt Griekse Grieksche ] en [ @alt Latijnse Latijnsche ] namen naar 't hoofd , dat het u geel en groen voor de [ @alt ogen oogen ] wordt .
92-5|Ge kunt nauwelijks [ @alt horen hooren ] wat die omroeper daar te zeggen heeft , die na een poos op zijn bekken geraasd te hebben , als of het het [ @alt aas aes ] Dodonaeum ware , de eerlijke vinders oproept om hun eerlijkheid met een " genereuse [ @alt beloning belooning ] " te laten betalen .
92-6|Ge zijt blijde als ge u uit het gedrang gered hebt en eindelijk op de stoep van een boekwinkel kunt uitblazen , waar ge de nieuwste boeken en platen voor de glazen uitgestald ziet .
93-1|Wonderlijke wereld ! denk ik wel eens .
93-2|Welk een zee van behoeften !
94-2|Welk een stroom van genietingen !
94-3|En daar plaats ik dan in mijn verbeelding de huishouding van [ @alt de den ] [ @alt eerste eersten ] [ @alt mens mensch ] naast ; een loofhut voor woning , de boom die er zich over welfde voor voorraadschuur , de rivier die er langs vloeide voor laafbron - ziedaar alles !
94-4|Vader Adam ! hoe zijn uwe kinderen veranderd !
94-5|Ge zoudt ze nauwelijks als uw geslacht herkennen in hun weelderige woningen , in hun prachtige gewaden , in hun verfijnde manieren .
94-6|Als ze naast [ @alt ~de~den den ] Mensch-aap voor u stonden , zoudt ge waarlijk twijfelen , wie van beide uw nakomeling was .
94-7|Als men voor u de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant in uw eerste-menschen-taal ( de lezer ziet dat ik mij zediglijk van alle linguïstische gissingen onthoud ) kon vertolken , hoe weinig zoudt gij er van begrijpen !
94-8|Misschien zoudt gij er u over bedroeven .
95-1|Ook ik dacht wel eens , dat het leven te ernstig was voor al het spel dat men er van maakt ; altijd troffen mij die doodberichten [ @alt tussen tusschen ] dat gewoel der volken aan [ @alt ~de~den den ] aanvang , en dat gewoel der [ @alt mensen menschen ] aan het einde van mijn Haarlemmer .
95-2|Ik heb het wel eens vergeleken bij een begrafenis , die over de markt trekt .
95-3|Wonderlijk is het , hoe weinig de omstanders zich daarvan aantrekken .
95-4|Men gaat op zij om de kist niet voor zijn hoofd te krijgen , maar dadelijk sluit zich de hoop weêr , even snel en ongevoelig als de lucht waardoor een pijl vliegt .
95-5|Even [ @alt zo zoo ] is er iets treffends in het gezicht van al die aanplakbiljetten , [ @alt lopende loopende ] over [ @alt kopen koopen ] en [ @alt verkopen verkoopen ] , tijdkortingen en ontspanningen , gemakken en genoegens , aan de zwarte poort van het [ @alt algemene algemeene ] kerkhof .
95-6|Vinniger satire heeft nooit de hand van een hekeldichter geschreven .
95-7|Ja , de Dood is de grootste satiricus ; men kan geen genot smaken ; of hij heeft er zijn schimpscheut op .
95-8|Misschien is hij daarom [ @alt zo zoo ] algemeen gehaat .
95-9|En toch de hand op het hart !
95-10|Zeg mij , als gij die lijst achter de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant overziet , met al die eeuwig terugkeerende advertentiën , en die eentonige afwisseling van andere schouwspelers op hetzelfde [ @alt toneel tooneel ] , valt het u dan nooit in , dat de wereld toch al te ijdel en het leven al te nietig is , om het er op [ @alt ~de~den den ] duur in te kunnen uithouden ?
95-11|Ik voor mij denk daarbij met Young : Hier [ @alt altijd altoos ] te leven ? wat hatelijk denkbeeld !
95-12|En waarom zouden wij hier [ @alt altijd altoos ] leven ? om met moeielijke schreden in onze vorige voetstappen te treden ? om het scheprad des levens gedurig te doen omgaan en niets nieuws meer op te halen ? om [ @alt iedere iederen ] [ @alt ellendige ellendigen ] dag [ @alt ~de~den den ] vorigen te doen bespotten ? om te zien hetgeen wij gezien hebben ? om dezelfde oude bekwijlde vertelling te [ @alt horen hooren ] , tot dat wij die in 't geheel niet meer [ @alt horen hooren ] ? om het gesmaakte weder te smaken , en wel hetgeen bij ieder wederkeer minder smaak heeft ? om telkens onder ons verhemelte een ander wijngewas door te gieten ? om - ohe ! jam satis est !
95-13|Lieve Hemel ! als dat altijd [ @alt zo zoo ] blijven moest , als ik altijd de [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant moest blijven doorlezen , en nooit iets anders zien of [ @alt horen hooren ] dan hetgeen ik reeds gezien of gehoord heb , dan zou ik kunnen [ @alt wensen wenschen ] , dat men mijn naam nooit onder de geboorteberichten gelezen had ; en het is genoeg
96-1|mij dit schrikbeeld voor te stellen , om mij met liefde naar het plekje te doen zien , dat mijn dood vermelden zal , en daarin mijn vrienden te kennen geven , dat ik nu al de ijdelheden , die mij [ @alt zo zoo ] verveeld en vermoeid hebben , te boven ben en mij reeds op een plaats bevind , waar het leven zijn harlekijnspak heeft afgelegd .
97-1|En evenwel - maak uit het gezegde niet op , dat ik daarom als een dolende Ridder tegen de wezenlijke wereld te veld trek , en [ @alt begeren begeeren ] zou dat ieder [ @alt mens mensch ] zich in zijn eigen kluis opsloot , om daar boven zijn geopend graf bittere wortels te kauwen .
97-2|Het tegendeel is waar .
97-3|De [ @alt Franse Fransche ] revolutie heeft geen vuriger kloosterbestormers opgeleverd , dan ik ben .
97-4|Daarom alleen zou ik een Christino zijn , ofschoon anders mijn natuurlijke voorliefde voor Pretendenten mij tot een Carlist zou kunnen maken .
97-5|[ @alt Ere Eere ] dus aan die raderen van handel en nijverheid , die het werktuig der [ @alt menselijke menschelijke ] maatschappij in beweging brengen , waarin de zee , bestemd om een middel van scheiding te zijn , als een drijvend molenwater bruist ! [ @alt ere eere ] aan die broederschap der gezellige samenleving , die bruggen over [ @alt stromen stroomen ] en sporen over bergen slaat en de moeder is
98-1|Van sooveel kostelycks [ @alt zo soo ] konstelyck verwrocht ,
99-1|Van sooveel heerlyckheyts tot sooveel nuts gebrocht .
100-1|Indedaad zou het er bij de tegenwoordige overbevolking treurig uitzien , indien men zich wederzijds tot het volstrekt [ @alt nodige noodige ] wilde bepalen .
100-2|Waar zouden duizende monden brood vinden ?
100-3|Maar toch zou ik aan [ @alt de den ] [ @alt andere anderen ] kant wel eens willen weten , waar het op deze wijze voortgaande heen moet ?
100-4|Zullen de kunstbehoeften nog gestadig vermeerderd worden ?
100-5|Zal de weelde nog altijd blijven toenemen ?
100-6|Zullen er altijd weêr nieuwe takken van handel en nijverheid worden uitgevonden ?
100-7|Ik ben geen voorstander der zielsverhuizing , en hoop , als ik eens de aarde wel en goed zal verlaten hebben , er niet weêr te komen , maar erkennen moet ik het toch , dat ik wel eens de Haarlemmer Courant van 1939 zou willen zien : niet om de politieke berichten , want die kan ik mij verbeelden : " het is [ @alt zo zoo ] even vrede geworden en het zal [ @alt zo zoo ] straks weêr oorlog zijn " ; nog minder om de geboorte- , huwelijks- en doods-advertentiën , want daarin zal nog minder verandering komen ; maar om de aankondigingen , waarmeê het blad eindigt .
100-8|Dat zal een rommel wezen !
100-9|Mij dunkt , ik zie daar de aankondiging reeds , om de [ @alt mensen menschen ] even als een ledeman [ @alt gans gansch ] en al uit elkander te nemen en weêr in elkaâr te zetten ; dan zal men , vermoed ik , ook de kruiden wel weêr ontdekt hebben , waarmeê Medea haar vader verjongde ; dan zullen de Dames wel [ @alt zo zoo ] bont als wapenschilden en de [ @alt Heren Heeren ] [ @alt zo zoo ] fantastisch gekleed gaan als de Wildemannen , die ze vasthouden ; dan zal de vogel struis wel op de kruk en de olifant op de koord geleerd zijn ; dan zijn er zeker theaters waar de apen voor [ @alt mensen menschen ] en de [ @alt mensen menschen ] voor apen spelen ; dan ... de rest vindt gij in de Opregte Dingsdagsche [ @alt Haarlemse Haarlemsche ] Courant van 1 April Ao 1939 .
102-1|Ik [ @alt wenste wenschte ] wel , dat er geen bankroeten meer waren ; want dat is voor een zwaarmoedig Courantlezer , [ @alt zoals zooals ] ik ben , een [ @alt lelijk leelijk ] artikel .
102-2|Het zet mij altijd [ @alt tussen tusschen ] twee schroeven , die mijn [ @alt menslievend menschlievend ] hart even veel pijn doen : de smart namelijk dat de [ @alt mensen menschen ] [ @alt zo zoo ] slecht of [ @alt zo zoo ] ongelukkig zijn .
102-3|En zoudt gij het [ @alt geloven gelooven ] ?
102-4|Over het eerste punt stap ik nog het gemakkelijkst heen .
102-5|Ik kan mij tegen slechte [ @alt mensen menschen ] nooit [ @alt zo zoo ] boos maken , als ik , volgens sommigen , wel moest ; misschien omdat ik zelf weinig slechte [ @alt mensen menschen ] ontmoet heb .
102-6|Onder mijn bekenden zijn er , die mij dit zeer kwalijk nemen , en [ @alt menen meenen ] dat ik daardoor de deugd te kort doe .
102-7|Het kan zijn , maar ik kan er nog maar niet toe komen , om van het beetje deugd , dat ik het [ @alt ~mijn~mijne mijne ] mag noemen , een steen te maken om daarmeê mijn naasten te gooien .
102-8|Ik denk altijd , [ @alt zo zoo ] iemand zal toch wel gehekeld en geroskamd worden , al hou ik mijn rust .
102-9|Dan kan ik op een [ @alt andere anderen ] tijd weêr wat vooruitkomen , als een ander achterblijft , b. v. bij gelegenheid van rampen en tegenspoeden .
102-10|[ @alt Zo Zoo ] moet ik bekennen dat ik veel meer medelijden gevoel met een ongelukkigen bankroetier , dan gramschap tegen een moedwilligen schelm .
102-11|Bij dat enkele woord " Faillissement " staat er [ @alt soms somtijds ] [ @alt ene eene ] [ @alt gehele geheele ] aandoenlijke geschiedenis voor mijn geest .
102-12|Ik zie [ @alt ~de~den den ] vervolgden huisvader die te midden van zijn verarmd gezin het voorkomen heeft van een gebroken zuil , die er over schijnt te treuren , dat zij de lijst , die verminkt aan haar voeten ligt , niet langer heeft kunnen ondersteunen ; ik zie hem nog meer ter neêrgebogen onder [ @alt ~de~den den ] last der schande , die op zijn onschuldig hoofd drukt , dan onder [ @alt ~de~den den ] toch reeds zwaren slag van het verlies zijns vermogens , even als de vader van Effie Deans , niet anders uitroepende dan : Ikabod !
102-13|Ikabod ! weg is de [ @alt ere eere ] !
102-14|Ik zie hem door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] getrouwe gade , door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt tedere teedere ] kinderen omringd , die hem in zijn ongeluk dubbel hebben lief gekregen en hem omklemmen als het klimop een omgestorten stam .
102-15|En als [ @alt de den ] [ @alt donkere donkeren ] achtergrond van dit aandoenlijk [ @alt toneel tooneel ] zie ik vervolging op rechterlijk gezag , vervolging op eigen gelegenheid , onbarmhartige bejegening , nijpende armoede en een gebedeld graf , waarop [ @alt wezen weezen ] in het bonte kleed der liefdadigheid treuren .
102-16|En ik [ @alt wenste wenschte ] dat de verbeelding van menig crediteur hetzelfde zag , eer hij dat harde woord " Faillissement " laat drukken .
103-1|Naar een geheel ander [ @alt toneel tooneel ] roept mij het artikel Erfhuizen .
103-2|Dit verplaatst mij op eens te midden van die chaos van verwarring , die een geveilde boedel oplevert .
103-3|Gelukkig die zich uit zulk een huis weet te redden , zonder een [ @alt blauwe blauwen ] scheen te hebben opgedaan .
103-4|Want als of een aardbeving de moeite genomen had van de goederen te schikken , [ @alt zo zoo ] ligt daar alles op en onder elkander .
103-5|Niets is op zijn plaats gebleven .
103-6|Meubelen , die bij het leven der eigenaars even als [ @alt bomen boomen ] op hun eigen plekje stonden vastgegroeid , zijn nu meêdoogenloos mobiel verklaard en gedwongen [ @alt de den ] [ @alt grote grooten ] stroom te volgen .
103-7|Een menigte van voorwerpen zweeft even als verstrooide vogels buiten hun natuurlijk verblijf om .
103-8|Het witte linnen heeft de zware eiken planken verlaten , waar het [ @alt zo zoo ] vreedzaam lag te sluimeren , en is verwonderd gedurende [ @alt zo zoo ] veel dagen achtereen de zon te zien , die het anders bijna nooit aanschouwde .
104-2|De vernederde ledikanten-hemel , die eerst uit de hoogte op alles neêrzag , sleept nu met zijn staart in het stof , als een nieuw bewijs dat hoogmoed voor [ @alt ~de~den den ] val komt .
12-1|'t Was een plezier Van Lennep persoonlijk te ontmoeten .
13-2|Aan de tafel van het bestuur plaats nemend , de guitige , donkere [ @alt ogen oogen ] naar het publiek , vooral naar de dames richtend , zat hij met een bijna onmerkbaren glimlach te luisteren .
13-3|De vrij [ @alt droge drooge ] beraadslaging over de spelling der bastaardwoorden werd plotseling door hem met een handvol aardigheden afgebroken .
13-4|Wie herinnert zich niet , hoe daar door hem geijverd werd , om de [ @alt f ph ] door de f te vervangen - hoe hij vertelde , dat hij als jonkman een zangspel " Saffo " geschreven had , maar , dat de regisseur [ @alt ~zijn~zijne zijne ] spelling in Sapho gewijzigd had , [ @alt zodat zoodat ] de acteurs : " O , Sap , ho , wees gegroet ! " zongen ; hoe hij er bijvoegde , dat [ @alt ene eene ] [ @alt Amsterdamse Amsterdamsche ] dienstmaagd , uitgezonden door [ @alt ~haar~hare hare ] mevrouw , om te zien of er een [ @alt vrolijk vroolijk ] stuk op het [ @alt Leidse Leidsche ] Plein zou gespeeld worden , terugkwam met het bericht : " Ze spelen de Mophondjes , " terwijl in werkelijkheid " Demophontes , " het classiek treurspel van Metastasio , vertaald door Westerwijk , werd vertoond ; hoe
14-1|hij besloot met de [ @alt mededeling mededeeling ] [ @alt ener eener ] jonge dame , die hem in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] waardigheid van vrijmetselaar vroeg , wat de orde toch bedoelde met de woorden prop hanen , waarop hij antwoordde , dat daarmeê waarschijnlijk de mannetjes van prop hennen gemeend werden .
15-1|Een zonneschijn van [ @alt vrolijkheid vroolijkheid ] schitterde plotseling over de vergadering , die vóór Van Lennep's komst in deftige dommeling [ @alt zachtjes zachtkens ] afdreef op [ @alt ~de~den den ] stroom der verveling .
16-1|In het huis op de Keizersgracht , in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ruime studeerkamer , aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] schrijftafel , maakte hij geen minderen indruk .
16-2|Gekleed met zijn grijzen kamerjapon - als op het [ @alt grote groote ] gesteendrukte portret naar de voortreffelijke schilderij van Schwarze - de snuifdoos in de linkerhand , de rechter op een arm van zijn leunstoel , zat hij daar met zijn prettig gezicht en fonkelende [ @alt ogen oogen ] naar de woorden van zijn bezoeker te luisteren , de gelegenheid afwachtend , om met een [ @alt fijne fijnen ] zet of een luimig verhaal zelf het woord te nemen .
16-3|Onder vier [ @alt ogen oogen ] kwam daarenboven de natuurlijke goedheid van zijn hart uit , daar hij [ @alt gene geene ] moeite te zwaar vond , om aan [ @alt enig eenig ] verzoek zijner vrienden te voldoen .
16-4|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] wetenschap , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bibliotheek , zijn invloed stonden hun ten dienste , [ @alt zo zoo ] vaak zij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hulp inriepen .
17-1|Te Gent zag men hem , ter gelegenheid van het negende Letterkundig Congres , in het voorportaal van [ @alt de den ] [ @alt schone schoonen ] schouwburg , op een Augustusavond van 1867 in zijn licht reiscostuum - hij was uit Zwitserland overgekomen - terwijl hij met hartelijkheid de hand drukte van E. Douwes Dekker , die hem kort te voren in een vlugschrift [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hulpvaardigheid bij het uitgeven van [ @alt ~de~den den ] " Max Havelaar " als een misdrijf voor de voeten had geworpen .
17-2|De Congresleden omringden hem van alle kanten .
17-3|En uit de rijen der Zuid-Nederlanders ging een luid gejuich op .
17-4|[ @alt Zoveel Zooveel ] grootmoedigheid , [ @alt zoveel zooveel ] [ @alt zelfbeheersing zelfbeheersching ] , [ @alt zoveel zooveel ] rustige heuschheid mochten niet onopgemerkt blijven .
18-1|Van Lennep's persoon was overal bekend .
18-2|Overal werden hoeden afgenomen , handdrukken gewisseld .
18-3|In alle [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] steden had hij vrienden of ten minste goede kennissen .
18-4|Zelfs onder [ @alt ~de~den den ] eenvoudigen , maar nuttigen , stand der sjouwerlieden was zijn naam en persoon bekend .
18-5|En niet alleen te Amsterdam .
18-6|Het gebeurde in 1867 , dat te Rotterdam aan het station van [ @alt ~de~den den ] Rhijnspoorweg bij het aankomen van een trein uit Utrecht , een aardig , knap juffertje stond bij [ @alt ene eene ] geopende deur aan het plankier .
18-7|Dat juffertje was [ @alt ene eene ] [ @alt Rotterdamse Rotterdamsche ] , die dagelijks vrij wat [ @alt mensen menschen ] zag , daar zij haar guitig wipneusje sedert een jaar achter het buffet deed bewonderen door wereldwijze handelsreizigers en roodgeblakerde tweede-luitenants ,
19-1|die op transport waren .
19-2|Toen de reizigers uit [ @alt ~de~den den ] trein zich over het plankier verspreidden , zag zij te midden van [ @alt ene eene ] groep luidsprekende [ @alt heren heeren ] een grijsaard met ongemeen vriendelijken glimlach en golvende witte hairen .
19-3|Telkens hield iemand hem staande , om hem met een [ @alt levendige levendigen ] uitroep van verrassing , van ingenomenheid , [ @alt enige eenige ] snelle woorden toe te spreken , die door [ @alt ~de~den den ] wellevenden man onuitputtelijk geduldig werden beantwoord .
19-4|Ieder beijverde zich met liefde [ @alt ~de~den den ] weg open te houden voor [ @alt ~de~den den ] uiterlijk reeds [ @alt zo zoo ] achtbaren man , wiens tred door [ @alt ~de~den den ] last van vijfenzestig jaren reeds vrij wat van vroegere veerkracht miste .
19-5|De knappe buffetjuffrouw verwonderde zich , dat één oude heer [ @alt zo zoo ] ontzettend veel kennissen om zich heen verzamelde .
19-6|En daar Hein , de witgekielde sjouwerman van het goederenbureel , juist voorbijkwam , vroeg ze :
20-1|- " Wie is die grijze heer ? "
21-2|Wel nou , jij bent ook een beste !
21-3|Ken-je onzen Van Lennep dan niet ? "
22-1|'t Feit is historisch en werd door een ooggetuige verteld .
22-2|Ik kom er weldra op terug .
23-1|Toen ik Van Lennep voor het laatst zag , doorleefde hij [ @alt de den ] [ @alt gelukkigste gelukkigsten ] dag van zijn ouderdom .
23-2|Het was Vrijdag 18 October 1867 , [ @alt ~de~den den ] dag , waarop te Amsterdam het standbeeld van Joost van [ @alt ~de~den den ] Vondel zou worden onthuld .
23-3|[ @alt Ene Eene ] [ @alt grote groote ] menigte stroomde naar de Nieuwe Kerk , om zich rondom Vondel's grafsteê te [ @alt verenigen vereenigen ] .
23-4|De blauwe zerk was zorgvuldig van stof gezuiverd en prijkte met [ @alt ene eene ] krans van gele immortellen .
23-5|Een dichte drom geletterden schaarde zich eerbiedig om deze heilige plek , terwijl boven onze hoofden de zon door de [ @alt hoge hooge ] kerkvensters scheen en schoven van goud licht over het hoog gewelf uitgoot .
23-6|Plotseling stond Van Lennep vóór ons , het witte hoofd ontbloot , de [ @alt ogen oogen ] tintelend van geestdrift , na zeven jaren zwoegens eindelijk triumfeerend door de oprichting van het standbeeld .
23-7|Hij sprak enkele eenvoudige woorden over Vondel's graf en [ @alt nodigde noodigde ] de feestgenooten naar het park , waar het [ @alt schone schoone ] monument van Royer en Cuypers zou worden onthuld .
24-1|Een uur later verscheen hij in het spreekgestoelte bij het standbeeld en sprak daar met duidelijk verstaanbare stem [ @alt ~zijn~zijne zijne ] feestrede .
24-2|Niemand was meer gerechtigd dan hij tot deze taak , daar hij een vierde van zijn reeds gevorderden leeftijd aan het verhaal van Vondel's leven , en aan het verklaren van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] werken had besteed .
24-3|Uit aller [ @alt kelen keelen ] klonk daarom een aanhoudend bravo , toen de welsprekende staatsman , die destijds aan het hoofd van het departement van [ @alt Binnenlandse Binnenlandsche ] Zaken stond , toen Mr. J. Heemskerk Az . ,
25-1|Van Lennep met een hartelijk woord van gelukwensching , namens Z. M. [ @alt ~de~den den ] Koning , het commandeurskruis der orde van [ @alt ~de~den den ] Nederlandschen Leeuw aanbood .
26-1|[ @alt Zó Zóó ] zag ik hem voor het laatst .
27-1|Eens nog schreef hij mij ( 8 Februari 1868 ) , zeven maanden vóór zijn dood ( 26 Augustus 1868 ) .
27-2|Ik geloof , dat men mij de vrijheid vergunnen zal [ @alt ~dezen~deze dezen ] brief hier meê te [ @alt delen deelen ] , men zal er uit zien , dat mijn verhaal van Hein , [ @alt ~de~den den ] kruier , volmaakt historisch is .
29-1|" Ik zeg u [ @alt ~groten~grote grooten ] dank voor het exemplaar van [ @alt ~de~den den ] bekroonden Vondel1 ... . waarmede mijn vrouw , die gedurende de feesten ziek was en dus niets van de pret gezien of gehoord had , zich bijzonder vermaakt heeft ... .
29-2|Ik zal er maar niets van zeggen , want ik krijg er [ @alt zoveel zooveel ] mooie kompl . in , dat ik uw stuk niet prijzen durf , zonder [ @alt ~de~den den ] schijn op mij te laden , alsof ik het daarom [ @alt zo zoo ] naar mijn zin vind ... .
30-1|" Het doet mij plezier , dat Gij die pret op 't slot te Muiden [ @alt zo zoo ] con amore geschilderd en de aandacht weder op dit slot gevestigd hebt .
30-2|De Hr. Heemskerk had , onmiddellijk na het feest , zijn voornemen te kennen gegeven , om een wet voor te stellen tot restauratie van het slot , zich vleiende , dat daarvoor nu juist in deze [ @alt ogenblikken oogenblikken ] veel sympathie zijn zou ; - doch nu is juist die vervelende krizis [ @alt tussen tusschen ] beiden gekomen .
30-3|Van die krizis gesproken , podagra heb ik deze [ @alt ~reize~reis~reizen reize ] niet gehad , maar [ @alt terwijl dewijl ] 't een kwaal is , daar ik best mee bekend ben sedert 30 jaren , heb ik haar bij voorkeur in mijn brochure gebracht - 3 als onschuldig middel om de attentie te trekken - ... .
31-1|" Maar ik heb zes maanden lang gesukkeld aan leewater in de knie en laatstelijk aan doofheid .
31-2|Dat is nu Goddank weer over en [ @alt ~mijn~mijne mijne ] gezondheid is door de Vondelsfeesten geheel gekureerd .
32-1|" Zijt gij 't , of is het een ander , die de Letterkundige Intermezzoos in Nederland schrijft .
33-2|De schrijver , wie dan ook , heeft in zijn eerste artikel [ @alt ene eene ] beschuldiging tegen onze natie gericht , als zou zij haar schrijvers , mij b. v. , niet kennen of liever geen notitie van hen nemen .
33-3|Ik zou hem , daar ik er ook als voorbeeld bij gehaald ben , een dozijn voorbeelden kunnen geven van het tegendeel .
33-4|Toen Hofdijk voor een paar jaren bij mij aan de Steeg [ @alt logeren logeeren ] zou , was er in beide herbergen al een [ @alt grote groote ] vreugde en verwachting vooruit - en onlangs , dat ik te Rotterdam uit [ @alt ~de~den den ] trein stapte en de juffrouw van 't buffet zei : " He , wie of die grijskop is met zijn lange haren ! " riep een sjouwerman van 't goederenbureau verontwaardigd uit : " Wat , ken-je onzen Van Lennep niet ? "
33-5|Dit werd mij later medegedeeld door [ @alt ~de~den den ] Hr. Van Alphen , die 't gehoord had .
34-1|" Indien gij nu de bedoelde schrijver niet zijt , laat die anecdote - die in dat geval een kale bluf zou schijnen - maar liever ongelezen .
38-1|Van mijn edelmoedigen vriend , die zich , helaas ! te vergeefs vleide met herstel zijner gezondheid , heb ik dus de [ @alt mededeling mededeeling ] omtrent het feit , dat wellicht bij de eerste vermelding wat onwaarschijnlijk mocht klinken .
39-1|De vreugde aan de Steeg in 1866 betoond bij Hofdijk's komst schijnt mij tevens in nauw verband te staan met de blijde opgewektheid , die de viering van zijn zeventigsten jaardag ( 27 Juni 1886 ) heeft gekenmerkt .
41-1|Zonder [ @alt enige eenige ] overdrijving mag beweerd worden , dat Van Lennep als dichter , als romanschrijver , vele jaren lang de populairste onzer auteurs is geweest .
41-2|Als voorbeeld zijner populariteit heeft Cd .
41-3|Busken Huet in 18645 verhaald , dat [ @alt ene eene ] Zandvoortsche vischvrouw al de veertien [ @alt delen deelen ] van zijn exemplaar der romantische werken van Van Lennep had geleend en gelezen .
43-1|Doch niet alleen in visschersstulpen ook in de huizen onzer gegoede burgerij , in de woningen onzer patriciërs op de Keizers- en Heerengrachten , was Van Lennep steeds een welkome gast .
43-2|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] " Idyllen " maakten hem populair bij de studenten , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] " Legenden " wonnen hem het hart van al wat jong was , vooral de harten der [ @alt Hollandse Hollandsche ] jonge meisjes , [ @alt ene eene ] verovering Van Lennep tot op [ @alt de den ] [ @alt laatste laatsten ] dag zijner vriendelijke grijsheid dierbaar .
43-3|Oud en jong , stedeling en dorper , edelman en burger , schonken hem [ @alt ~hun~hunne hunne ] genegenheid , toen " de Pleegzoon " verscheen , toen " Ferdinand Huyck , " zijn beste roman , " de Roos van Dekama " opvolgde , toen de breed ontworpen " Voorouders " het licht zagen , en eindelijk , toen de niet het minst besproken , aangevallen , geprezen en gelezen " Lotgevallen van Klaasjen Zevenster " geheel de letterkundige wereld in [ @alt ~de~den den ] winter van 1865 op 1866 in rep en roer brachten .
44-1|Van Lennep's romans blijven leven , [ @alt zo zoo ] goed als die van Walter Scott , en worden herhaaldelijk herdrukt , gelijk ook deze steeds opnieuw worden uitgegeven .
44-2|" De Pleegzoon " verscheen in 1829 en zag sedert dat jaar tot heden met al [ @alt ~zijn~zijne zijne ] opvolgers , telkens in [ @alt ~nieuwe~nieuwen nieuwen ] vorm het licht .
44-3|Omtrent " de(n) Pleegzoon " schreef de auteur mij ( 4 Augustus 1867 ) :
45-1|" Ik heb mijn Pleegzoon ongeveer 40 jaren geleden geschreven ( 1827 ) ; hij heeft [ @alt enige eenige ] jaren in de lade gelegen ; geen boekverkoper wou er aan .
45-2|Eerst toen ik met [ @alt ~mijn~mijne mijne ] Legenden wat naam gemaakt had , wou P. Meijer Warnars er zich wel over ontfermen .
45-3|Van honorarium kon nog geen sprake zijn , en ik geloof niet , dat Drost voor zijn " Pestilentie te Katwijk " heel veel meer gehad heeft .
45-4|Oltmans kwam iets later , wanneer weet ik niet .
45-5|Eerst na 1840 heb ik honorarium bedongen ... . "
46-1|De eerste historische roman van Mr. Jacob van Lennep moest twee jaren wachten , voordat hij bij wijze van genade door [ @alt ~de~den den ] druk werd algemeen gemaakt !
47-1|Dit leerzaam feit voor de geschiedenis onzer letteren zal balsem gieten in de wonden van hen , die met onuitgegeven handschriften naar een uitgever blijven zoeken , en tevens in die der lofredenaars van 't verledene , welke er zich aan ergeren , dat onze boekenmarkt op het huidige [ @alt ogenblik oogenblik ] te veel overvoerd is .
48-1|De drukken van Van Lennep's historische romans volgden elkander spoedig , een bewijs , dat P. Meijer Warnars weinig oog had op letterkundige kunst .
48-2|'t Meest bekend werden : de [ @alt Rotterdamse Rotterdamsche ] uitgaaf van 1855 in dertien blauwe [ @alt delen deelen ] en de vier deelen , klein folio , door Nijhoff , Sijthoff en Thieme van 1867 tot 1869 in het licht gezonden .
49-2|Zonder profeet te zijn , durf ik ook der tegenwoordige volkseditie in elf [ @alt delen deelen ] de vruchtbaarste toekomst voorspellen .
50-1|De historische romans van Van Lennep hebben [ @alt ene eene ] blijvende waarde , die [ @alt zowel zoowel ] uit [ @alt ~hun~hunne hunne ] kracht , als uit [ @alt ~hun~hunne hunne ] zwakheid spruit .
50-2|Voordat ik dit met een enkel woord staaf , doet zich de vraag op , of Van Lennep chronologisch inderdaad onze eerste historische romanschrijver is .
50-3|Meestal stelt men het [ @alt zo zoo ] vóór , alsof in 1829 door " De(n) Pleegzoon " in de geschiedenis der [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] letteren een datum gevormd wordt ; alsof Van Lennep's eerste roman , tevens de eerste historische roman in Nederland geweest is .
50-4|Dit is alleen in [ @alt zekere zekeren ] zin juist .
50-5|Van Lennep schreef in 1827 - hij zelf verzekerde het ons reeds - zijn eersten historischen roman .
50-6|Als [ @alt zodanig zoodanig ] is de chronologie in orde .
50-7|Doch om nauwkeurig te spreken , had men moeten vermelden , dat in 1827 [ @alt ene eene ] [ @alt Amsterdamse Amsterdamsche ] patricische schrijfster , Mejuffrouw Maria Jacoba de Neufville , het beproefd had een [ @alt historische historischen ] roman samen te stellen , die evenals " De Pleegzoon , " ( komma achter " ? ) maar [ @alt ~enigen~enige eenigen ] tijd vóór " De(n) Pleegzoon " , in 1829 het licht zag onder [ @alt ~de~den den ] titel : " De Schildknaap .
50-8|Iets uit [ @alt de den ] [ @alt oude ouden ] tijd .
50-9|Een oorspronkelijk historisch romantisch verhaal . "
50-11|Te Amsterdam bij P. [ @alt ~de~den den ] Hengst en Zoon .
51-1|De poging van Mejuffrouw De Neufville is volkomen dezelfde als die van Mr. J. van Lennep .
51-2|Zij vloeit uit dezelfde bron .
51-3|Zij getuigt het in haar " Voorberigt , " als zij verklaart :
52-1|" Aan de Verhandeling van [ @alt ~de~den den ] Hooggeleerden Heer D. J. van Lennep , Over het belangrijke van Holland's grond en oudheden voor gevoel en verbeelding , welke Verhandeling ik op [ @alt ~de~den den ] 30e Januarij 1827 het genoegen had , door [ @alt ~de~den den ] opsteller te [ @alt horen hooren ] voordragen , is het werk , hetwelk ik thans mijnen [ @alt landgenoten landgenooten ] aanbied , deszelfs wording verschuldigd .
52-2|Altijd met warme liefde voor mijn [ @alt zo zoo ] dikwijls ten onregte verguisd en beschimpt vaderland vervuld , groeide die liefde in mij tot geestdrift aan , door de [ @alt zo zoo ] welsprekende taal des Hoogleeraars en kwam al aanstonds de lust in mij op , om te beproeven of het mogelijk wezen zou , een romantisch tafereel te schetsen , in [ @alt ~de~den den ] smaak van dezulke , als wij aangaande de zeden en gewoonten van andere volken bezitten , iets waarmede ( en hierover betuigt de Heer Van Lennep , in meergemelde Verhandeling [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verwondering ) zich aangaande onze voorvaderen nog niemand beziggehouden had . "
53-1|Uit deze woorden blijkt duidelijk , dat " de Pleegzoon " en " de
54-1|Schildknaap " bijna terzelfder tijd en onder dezelfde invloeden ontstaan zijn .
54-2|De hoogleeraar D. J. van Lennep gaf aan beiden dezelfde opwekking ; hij leende zelfs wetenschappelijke boeken aan Mejuffrouw De Neufville , [ @alt zoals zooals ] zij in datzelfde " Voorberigt " vermeldt , als zij getuigt : " Voor het overige hebben andere schrijvers , wier werken ik , of [ @alt zelf zelve ] bezit , of die mij door [ @alt ~de~den den ] heer Van Lennep ... . goedgunstiglijk geleend werden , mij tot leidslieden verstrekt . "
55-1|Het is duidelijk , dat vóór 1827 in Nederland geen historische romans zijn geschreven , daar de nauwkeurige D. J. van Lennep in dat geval zeker niet zou gezegd hebben , dat zich " nog niemand " met dit kunstvak in Nederland had " beziggehouden " .
55-2|Tevens blijkt uit het " Voorberigt " , dat men [ @alt ~de~den den ] buitenlandschen historischen roman kent , [ @alt zodat zoodat ] " Pleegzoon " en " Schildknaap " beiden uit de school van Sir Walter Scott stammen - Scott , die in 1814 met " Waverley " begon , en tot aan zijn dood ( 1832 ) met zijn " Count Robert of Paris " volhardde .
55-3|Het behoeft niet nader gestaafd , dat de historische roman juist een kolfje was naar de hand dezer twee , tot [ @alt ene eene ] zeer behoudende wereldbeschouwing overhellende naturen - Maria Jacoba de Neufville en Jacob van Lennep .
55-4|Scott had [ @alt de den ] [ @alt historische historischen ] roman het eerst in zijn modernen vorm te voorschijn geroepen , Scott was de apostel zijner nationale glorie , gekant tegen het [ @alt Frans Fransch ] classicisme , gekant tegen de omwentelingen van 1789 en 1793 .
56-1|Dat het opwekkend woord van [ @alt ~de~den den ] hoogleeraar D. J. van Lennep in 1827 terstond goede diensten deed aan de [ @alt vaderlandse vaderlandsche ] letteren , blijkt niet alleen aan " Schildknaap " en " Pleegzoon , " maar daarenboven nog aan [ @alt ene eene ] enkele zwakke poging in 1828 door J. C. Appenzeller beproefd , die in dat jaar een , nu geheel vergeten , historischen roman schreef onder [ @alt ~de~den den ] titel : " Geertruida Van Wart , of trouw tot in [ @alt ~de~den den ] dood .
56-2|[ @alt Ene Eene ] ware geschiedenis uit de 14e eeuw . "
57-1|Onze [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] historische roman begint - daar Adriaan Loosjes , wegens gebrek aan historischen zin , niet mag medetellen - met Mejuffrouw De Neufville en Jacob van Lennep in 1829 , om dan onder invloed van [ @alt ~dezen~deze dezen ] laatste - en natuurlijk van diens meester Walter Scott - rijkelijk te bloeien .
57-2|Van Limburg Brouwer gaf in 1831 : " Charicles en Euphorion , " in 1838 : " Diofanes . "
57-3|Bakhuizen Van [ @alt ~de~den den ] Brink volgde in 1834 en 1835 met historische novellen in de " Muzen , " het tijdschrift van Potgieter , Heije en Drost ; deze laatste schreef in 1831 zijn " Hermingard van de Eikenterpen ; " Oltmans volgde in 1834
58-1|met " Het slot Loevestein , " in 1838 met " De(n) Schaapherder ; " eindelijk verscheen Mejuffrouw A. L. G. Toussaint , met haar " Almagro " ( 1837 ) , haar " Graaf van Devonshire " ( 1838 ) en haar " Lauernesse " ( 1840 ) .
59-1|Stellen wij dus de te veel vergeten De Neufville naast onzen Van Lennep , dan mogen wij aan beiden de eer geven [ @alt de den ] [ @alt historische historischen ] roman in Nederland te hebben begonnen .
61-1|De historische romans van Van Lennep hebben [ @alt ene eene ] blijvende waarde , die [ @alt zowel zoowel ] uit [ @alt ~hun~hunne hunne ] kracht , als uit [ @alt ~hun~hunne hunne ] zwakheid spruit - [ @alt zei zeide ] ik .
61-2|[ @alt ~Hun~Hunne Hunne ] kracht ligt in de uitnemende helderheid van stijl en voorstelling .
61-3|Van Lennep heeft behoefte aan juistheid , nauwkeurigheid , duidelijkheid .
61-4|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] vertelling zweeft nooit in een [ @alt duistere duisteren ] nevel van onoplosbare geheimzinnigheid .
61-5|Aan Walter Scott , misschien ook aan [ @alt ~de~den den ] ouden Dumas , heeft hij de kunst afgezien een [ @alt belangwekkende belangwekkenden ] knoop te leggen , [ @alt welke welken ] hij zonder kunst- of vliegwerk zeer behendig oplost .
61-6|Het is niet te ontkennen , dat hij een geliefkoosd schema van roman - de held of de heldin van onbekende afstamming , zoekend naar vader of moeder - [ @alt soms somtijds ] herhaalt .
61-7|Dit denkbeeld ligt ten grondslag aan " De(n) Pleegzoon , " komt terug in de " Roos van Dekama , " en is op [ @alt brede breede ] schaal bewerkt in " Klaasjen Zevenster " .
62-1|[ @alt Ene Eene ] zwakheid van Van Lennep's kunst ligt in zekere ongegeneerdheid ten opzichte van historische gegevens , [ @alt zodat zoodat ] zijn roman " Elisabeth [ @alt Mus Musch ] " , als verhaal op zich zelf aangenaam te lezen , als historische roman volkomen mislukt is .
62-2|In degelijkheid van historische wetenschap , in psychologische fijnheid van karakteropvatting staat Mevrouw Bosboom-Toussaint boven hem .
62-3|Deze laat zich niet afschrikken door een vermoeiend historisch onderzoek , dringt bij [ @alt ~haar~hare hare ] helden en heldinnen door in de diepten van de binnenborst , en schept karakters , die , psychologisch geheel afgewerkt , een [ @alt onvergetelijke onvergetelijken ] indruk achterlaten .
62-4|Van Lennep wil het [ @alt ~de~den den ] lezer naar [ @alt ~de~den den ] zin maken , wil behagen ; hij bekreunt zich meer om hetgeen met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] personen geschiedt , dan wat in hun hart en hoofd omgaat .
62-5|Hij wil een boeiend verteller zijn , die , zonder de geschiedenis opzettelijk in het aangezicht te slaan , zijn lezer steeds in spanning houdt .
64-1|Bij Mevrouw Bosboom-Toussaint ontstaat uit de degelijkheid der historische wetenschap en de fijnheid der zielkundige analyse [ @alt soms somtijds ] [ @alt ene eene ] overlading en [ @alt ene eene ] uitvoerigheid , die naar langdradigheid zou kunnen [ @alt zwemen zweemen ] ; bij Van Lennep neemt het verhaal een [ @alt vlugge vluggen ] , levendigen gang , die het hart van [ @alt de den ] [ @alt gewone gewonen ] lezer steelt , maar dikwijls dreigt in oppervlakkigheid te [ @alt verlopen verloopen ] .
64-2|Mevrouw Bosboom-Toussaint heeft les défauts de ses qualités , Van Lennep les qualités de ses défauts .
65-1|Het best gelukt is zijn " Ferdinand Huyck , " een voortreffelijk boek in vele opzichten .
65-2|Evenals in zijn " Klaasjen Zevenster " is hier [ @alt zowel zoowel ] historisch als psychologisch het schoonste geleverd van alles wat Van Lennep zou voltooien .
65-3|Hij had de achttiende eeuw lief .
65-4|Hij kende haar en [ @alt ~haar~hare hare ] beschaving , vooral het achttiende [ @alt eeuwse eeuwsche ] patriciaat te Amsterdam .
65-5|Opgevoed naar de overleveringen van zijn oud geslacht , naar de classieke wijsbegeerte van zijn vader David Jacobus , moest hij zich het naast verwant gevoelen aan een juist vervlogen tijdvak , dat door goede manieren , vlug vernuft en letterkundigen smaak uitmuntte .
65-6|Van Lennep , [ @alt ~die~dien dien ] men te recht voor een der aanvoerders der Romantische beweging in Nederland hield , was in zijn hart het classicisme der achttiende eeuw nog meer genegen .
66-1|Een bewijs van deze laatste stelling put ik uit een zijner vriendelijke brieven .
67-1|Naar aanleiding [ @alt ener eener ] opmerking tegen [ @alt Engelse Engelsche ] romanschrijvers , die misbruik maken van [ @alt Latijnse Latijnsche ] citaten , schreef hij mij ( 5 April 1860 ) :
68-1|" Ik moet er bijvoegen , dat hetgeen u [ @alt thans thands ] ... . tegenstaat , u misschien niet zou hebben tegengestaan , indien gij een 30 jaren ouder waart en u [ @alt ~de~den den ] tijd herinnerdet , toen het klassicisme ook hier te lande meer algemeen was en men zich niet geneerde aan tafel in tegenwoordigheid van dames Ovidius of Horatius aan te halen .
68-2|De konversatie , [ @alt zo zoo ] als ik mij die in mijn jeugd herinner , had altijd een klassieke tint en wie die bij uitnemendheid wist aan te brengen - en daarom ook in Engeland [ @alt zo zoo ] geacht en gezien was - was A. R. Falck ! - en toch belette dit niet , dat de dames toen [ @alt dodelijk doodelijk ] van hem waren ... . ja , dat , toen zijn Brieven 3 jaar geleden ( 1857 ) in 't licht kwamen , al de exemplaren bij [ @alt Amsterdamse Amsterdamsche ] boekverkoopers aanwezig , tot [ @alt grote groote ] verbazing van Nijhoff , [ @alt de den ] [ @alt eerste eersten ] avond reeds waren opgehaald - meest alle door dames [ @alt tussen tusschen ] de 60 en 80 jaren ( die zeker wilden weten of zij er ook in voorkwamen ) .
68-3|'t Is waar , Falck citeerde ook [ @alt Frans Fransch ] , [ @alt Engels Engelsch ] , Hoogduitsch , enz. - maar had niets , dat op pedanterie geleek , en nimmer heb ik aangenamer [ @alt mens mensch ] ontmoet . "
70-1|Zij , die Van Lennep gekend hebben , zien met mij [ @alt ~de~den den ] schalkschen glimlach om [ @alt ~de~den den ] mond en in het oog beide , waarmeê hij deze regelen schreef !
71-1|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] genegenheid voor het [ @alt Franse Fransche ] classicisme der achttiende eeuw paarde zich hoogst eigenaardig aan [ @alt ene eene ] vrij [ @alt grote groote ] geringschatting der middeleeuwen en al wat met [ @alt middeleeuwse middeleeuwsche ] studiën in verband stond .
71-2|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] " Legenden , " [ @alt ~zijn~zijne zijne ] " Roos van Dekama " , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] " Voorouders " verraden op menige plaats , dat hij trots [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verwonderlijke vlugheid , ondanks [ @alt ene eene ] verbazende gemakkelijkheid , om alle zwarigheden te boven te komen , toch zijn meester Walter Scott in kennis en opvatting der middeleeuwen niet evenaarde .
72-1|Omtrent dit punt schreef hij mij een zeer karakteristieken brief ( 4 Augustus 1867 ) , toen ik hem de eerste aflevering mijner " Schets [ @alt ener eener ] geschiedenis der [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] Letterkunde , " handelende over de middeleeuwen , aanbood :
73-1|" Ik las uw boek voor mij zelf met veel belangstelling ; doch het zou mij spijten , indien uw [ @alt wens wensch ] vervuld werd , en dit boekje op een H. Burgerschool werd gebruikt .
73-2|Mij dunkt , zij hebben daar al ongare kost genoeg te slikken dan om nog op Middel-Nederlandsch getrakteerd te worden .
74-1|" Het is een mooie ontdekking .
75-1|" Maar ik lees liever [ @alt Frans Fransch ] .
76-1|" Indertijd , toen ik Curator van 't Gymnasium was , had Hofdijk ook [ @alt zo'n zoo'n ] boekje geschreven ... . doch ik zei , dat hij aangesteld was , om aan de jongelui de [ @alt Hollandse Hollandsche ] taal te [ @alt leren leeren ] en niet het Middel-Nederlandsche patois en ik verbood het gebruik van dat boekske .
76-2|Die studiën van Gothisch , Angel-Saksisch , Middel-Nederlandsch enz. mogen zeer goed zijn voor filologen , maar zij kunnen er niet toe strekken om onzen stijl of onzen smaak te vormen , en die [ @alt zogenaamde zoogenaamde ] naïveteit er van - 't [ @alt enige eenige ] wat dan nog 't gebrek aan vorm , rhythmus , kadans , maat , rijm , enz. vergoeden moet , geef ik graag present en ... . lees liever [ @alt Frans Fransch ] .
77-1|" Verder is er , althans in de eerste helft van uw boek bijna geen bladzijde , waarover ik geen lust zou hebben met u te twisten .
77-2|'t Schijnt , dat bij u , even als bij velen , heden ten dage de vorm , de dictie , niets is en alles zich moet bepalen tot de gedachte .
77-3|Maar poëtische gedachten heeft bijna iedereen , dunkt mij , en de kunst bestaat juist daarin , dat men ze in een cierlijken , welluidenden , bevalligen vorm giet , die door het oor het hart treft en [ @alt ~de~den den ] geest bevredigt .
77-4|En daarom , hoe groot en verbazend een genie Shakespere geweest is , ik mis herhaaldelijk bij hem die harmonie , die eenheid , die zuiverheid van vorm , die samen moesten werken
78-1|om een wezenlijk schoon geheel te verkrijgen .
78-2|Dat ik hoog met hem loop , blijkt wel daaruit , dat ik [ @alt zowel zoowel ] op mijn tiende , als op mijn 50ste en 60ste jaar stukken van hem vertaald heb , maar hoe meer ik hem vereerde en bewonderde in zijn reusachtige grootheid , hoe meer het mij hinderde , als ik [ @alt zovele zoovele ] euphuïsmen , platheden en laffe aardigheden naast de verhevenste brokken vond .
78-3|Ik houd machtig veel van Jan Steen en ik bewonder Rubens ; maar het zou mij stuiten , als ik op [ @alt ~de~den den ] achtergrond [ @alt ener eener ] schilderij , die Christus met de Apostelen voorstelde , een boeren bruiloft zag .
78-4|'t Moge het [ @alt menselijk menschelijk ] leven zijn naar waarheid geschetst , maar " bloemen " - als Bredero zegt - is ook [ @alt menselijk menschelijk ] ; en toch hoort het op het [ @alt toneel tooneel ] niet thuis .
78-5|En daarom al mocht ik eens toegeven , dat de stukken van Shakespere meer schoons bevatten dan [ @alt enig eenig ] ander stuk , [ @alt zo zoo ] is er niet een onder [ @alt ~zijn~zijne zijne ] treurspelen , hetwelk door harmonische eenheid voldoet aan 't geen ik in een treurspel vorder en b. v. terugvind in [ @alt ~de~den den ] Edipus van Sofokles , in [ @alt ~de~den den ] Cid , in de Iphigénie en de Athalie , in [ @alt ~de~den den ] Lucifer en in [ @alt ~de~den den ] Jozef in Dothan .
78-6|Ik laat natuurlijk ieder vrij anders te denken : hanc veniam damus , petimusque vicissim ; maar ik kan niet goedkeuren , dat gij [ @alt zo zoo ] bepaald als lofredenaar van Shakespere optreedt .
78-7|Onze voorouders zondigden in een tegenovergesteld uiterste en bij hen was Shakespere een barbaar .
78-8|Nu liggen de [ @alt grote groote ] schrijvers van de eeuw van Lodewijk XIV achter de bank , en mogen alleen Shakespere en Goethe bewierookt worden .
78-9|Ik heb voor een paar jaar diens " Egmond " zien [ @alt vertonen vertoonen ] .
78-10|" 't Moet mooi zijn , " dacht ik , " omdat het van Goethe is ; was 't van een onbekende , ik zou zeggen , wat een godsjammerlijk prul is dit . "
78-11|Er is een mode in alles ; maar omdat men nu een voorstander is van de italiaansche muziek , moet men daarom de Euryanthe [ @alt lelijk leelijk ] vinden . "
79-1|Ik behoef der schim van mijn vaderlijken vriend en beschermer geen vergiffenis te vragen voor de vrijmoedigheid , waarmeê ik hem na zijn dood nog eens het woord geef .
80-1|In 1867 sprak Van Lennep aldus met volle overtuiging .
80-2|Uiterst merkwaardig schijnt het mij het contrast te [ @alt bestuderen bestudeeren ] [ @alt tussen tusschen ] [ @alt ~de~den den ] als hoofd der Romantische School gehuldigden auteur van " Ferdinand Huyck " en zijn [ @alt ~eigen~eigene eigene ] zuiver classieke , zuiver achttiende [ @alt eeuwse eeuwsche ] , zuiver [ @alt Franse Fransche ] aesthetiek .
81-1|[ @alt Had Hadde ] Van Lennep tot in onzen tijd kunnen leven , hij zou zich verheugd hebben in de zich langzaam ontwikkelende nieuwe Renaissance , die nog nauwelijks wordt opgemerkt , maar toch [ @alt ene eene ] [ @alt schone schoone ] toekomst te gemoet gaat .
81-2|Van Lennep , schrander en helder ziende
82-1|in de toekomst , zou begrepen hebben , dat de [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] Letteren haar voordeel zouden kunnen doen met het [ @alt Franse Fransche ] Naturalisme , maar dat zij nimmer tot [ @alt ene eene ] [ @alt slaafse slaafsche ] navolging dezer school zouden kunnen afdalen .
82-2|Hij zou tevens begrepen hebben , dat de afgoderij met sonnetten en raadselachtige verstandspoëzie evenmin tot het [ @alt gewenste gewenschte ] doel : verjonging onzer nationale muzen , zou kunnen leiden .
82-3|Zijn eigen standpunt moge dan voor [ @alt ouderwets ouderwetsch ] doorgaan , hij vertegenwoordigt in elk geval de classieke , smaakvolle denkwijze , door zijn vader David Jacobus [ @alt zo zoo ] welsprekend verdedigd .
82-4|Hij moge reeds in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] jongensjaren Shakespere vertalen , wetgevers op kunstgebied blijven voor hem alleen Boileau en Horatius .
82-5|Ademend in de classieke atmosfeer zijns vaders , van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vroegste jeugd met [ @alt Latijnse Latijnsche ] verzen begroet , zou hij de overwinnende Romantiek alleen onder voorrecht van boedelbeschrijving aanvaarden .
82-6|De [ @alt algemene algemeene ] geestdrift voor Walter Scott en Byron bracht hem tot [ @alt ~zijn~zijne zijne ] " Legenden " en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] historische romans .
82-7|De bijval , hem geschonken , stuwde hem verder voort , dan hij misschien wel wilde , naar de kusten der Romantiek , immer vasthoudend aan de classieke beginselen , die hem als knaap en student waren ingeprent .
83-1|De " [ @alt grote groote ] schrijvers " der eeuw van Louis XIV lagen hem na aan het hart .
83-2|Hij begreep de schoonheden van Shakespere en Goethe , maar was in [ @alt ~de~den den ] grond der zaak geen voorstander der Romantische School van 1830 .
83-3|Dit bleek mij uit [ @alt ~de~den den ] reeds aangehaalden brief van 1867 , waarin hij mij berispte , omdat ik mij veroorloofd had met zekere koelheid over het Leerdicht te spreken .
84-1|" Ik zie niet in " - schreef hij mij - " waarom het Leerdicht een banvloek verdient , als gij er over uitspreekt .
85-1|" Geen veld is dor , waar dichtkunst zich vertreedt ! "
86-1|" en juist dit is haar privilegie , om uit [ @alt ~de~den den ] schijnbaar dorren bodem de heerlijkste vruchten te doen uitspruiten .
86-2|Ook hier wederom zeg ik :
87-1|" Tous les genres sont bons , hors le genre ennuyeux . "
88-1|Vader Van Lennep maakte zich hier wat al te snel van de zaak af .
88-2|Maar zijn gevoel brengt hem niet op een dwaalweg .
89-1|didactische poëzie heeft haar voor en tegen .
89-2|Juist in deze laatste jaren zijn vele hoeden en mutsen afgenomen voor de Muze der Didactiek .
89-3|De roman , afhankelijk gesteld van grondige studie der anthropologie , psychologie en sociologie ; de lyrische poëzie in dienst van alle wetenschappen en elke wijsbegeerte - mij dunkt deze [ @alt tekenen teekenen ] der tijden zouden Van Lennep niet al te zeer hebben mishaagd .
90-1|Nog een kenmerkend hoofdstuk zijner aesthetische wereldbeschouwing , draagt tot opschrift : " Verdiensten der achttiende eeuw . "
90-2|Aan het slot van [ @alt ~de~den den ] [ @alt zoëven zooeven ] aangehaalden brief , vermaant hij mij nogmaals :
91-1|" Het gerijmel der 18de eeuw vindt geen genade in uw [ @alt ogen oogen ] .
91-2|'t Spijt mij , want ik ken een menigte brokken van buiten uit Poot , uit [ @alt ~de~den den ] Achilles , uit [ @alt ~de~den den ] Monzongo , uit het Beleg van Haarlem , uit [ @alt ~de~den den ] Agon Sultan van Bantam , uit de vertalingen door Doornik en door Nomsz gemaakt , en ik zet het onzen hedendaagschen poëten - ten Kate uitgezonderd - om zulke [ @alt vaarzen vaerzen ] te schrijven .
91-3|'t Is net hier als in Frankrijk , waar men zich - een Victor Hugo aan 't hoofd - volstrekt niet meer stoort aan censuur of kadans .
91-4|Ik las dezer dagen ...
91-7|Als er dat nu niet op aankomt , 't is mij wel ; maar voor mij is het niet genoeg , dat een lied muzikale gedachten bevat ; om mij te behagen moet het speeltuig behoorlijk gestemd en de zangstem zuiver zijn , anders verscheuren zij mij de [ @alt oren ooren ] ... . "
92-1|Uit het graf klinke deze vermaning vrij in onze woelige letterkundige wereld van 1886 .
92-2|Slechts oppervlakkigheid en verwaandheid , vruchten van halve wetenschap en [ @alt gehele geheele ] zelfmisleiding , zullen [ @alt ~de~den den ] fijngevoelenden Van Lennep een antwoord onwaardig keuren .
94-1|De auteur van " Ferdinand Huyck " dankt [ @alt ~zijn~zijne zijne ] populariteit niet uitsluitend aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] romans .
95-1|Behalve [ @alt ~dezen~deze dezen ] deed hij zich als echt [ @alt Nederlands Nederlandsch ] dichter kennen .
95-2|Heel zijn leven lang zorgde hij er voor , dat bij elke plechtige gelegenheid [ @alt enige eenige ] toepasselijke regelen van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hand voor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrienden het licht zagen .
95-3|In [ @alt de den ] [ @alt huiselijke huiselijken ] kring of in het
96-1|maatschappelijk leven werd elke belangrijke gebeurtenis door hem met hartelijke woorden herdacht .
96-2|Van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] " Academische Idyllen " ( 1826 ) tot aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] " Vermakelijke Spraakkunst " ( 1865 ) bleek hij [ @alt zo zoo ] niet de geestigste , dan toch zeker de opgeruimdste en levenslustigste zanger , die onder ons , deftige lieden , te vinden was .
96-3|Een [ @alt snaakse snaaksche ] glimlach was om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lippen als bestorven , [ @alt zodat zoodat ] , toen hij de koddige grappen van zijn vriend Gerrit van de Linde in zijn almanak " Holland " deed afdrukken , ieder geloofde , dat hij zelf ze geschreven had .
97-1|Er is in de laatste vijfentwintig jaren [ @alt gene geene ] bloemlezing onzer [ @alt hedendaagse hedendaagsche ] dichters , waarin niet op de eereplaats aangetroffen wordt Van Lennep's :
98-1|" Mijn waarde Neef ! ik durf het wagen
99-1|U twee kommissies op te dragen :
100-1|'t Is , in 't Verkoophuis , voor Papa ,
101-1|Vier doosjes Lucifers te [ @alt kopen koopen ] ,
102-1|En op de Bloemmarkt voor Mama ,
103-1|Wat lentebloemzaad op te [ @alt lopen loopen ] :
104-1|Dan voor broêr Kees , een [ @alt nieuwe nieuwen ] tol .
105-1|Voorts zendt Gij mij , 'k durf daarop reeknen ,
106-1|Een boek papier om op te [ @alt tekenen teekenen ] ,
107-1|En ook vier strengen zwarte wol .
108-1|" Wil voorts een kistjen Rencurrellen ,
109-1|Bij Reynvaan , voor oom Piet bestellen ;
110-1|En wip dan bij Verschuur eens aan ,
111-1|Om Lizes bracelet te halen ;
112-1|Van daar kunt gij bij Holters gaan ,
113-1|En onze rekening betalen .
114-1|Voorts wacht ons Mietje een trommelvol
115-1|Met biesjensdeeg en drabbelkoeken :
116-1|Zend mij wat nieuwe [ @alt Franse Fransche ] boeken ,
117-1|En dan , vooral , vier strengen wol .
118-1|" Laat Sacher , met [ @alt ~de~den den ] beurtman , morgen ,
119-1|Wat [ @alt verse versche ] bloemen ons bezorgen ,
120-1|En koop meteen , op 't Muiderplein ,
121-1|Voor tante Saar wat Lange-Lijzen :
122-1|Gij kent haar smaak voor porcelein ;
123-1|Zend voorts een kooitjen voor haar sijzen ,
124-1|Een aanzetleder voor Oom Nol ,
126-1|Een [ @alt verse verschen ] pot met tamarinden ,
127-1|Die gij bij Gerber wel zult vinden ,
128-1|En dan , voor mij , wat zwarte wol . "
129-1|Voorts het gedicht aan een zijner kleinzoons :
130-1|" [ @alt Teder Teeder ] en aanvallig wichtjen ,
131-1|Dat [ @alt zo zoo ] geestig om u heen kijkt
132-1|Uit uw ( niet meer schom'lend ) wiegjen :
133-1|( Schomlende zijn uit de mode ) !
134-1|" Dat nog van de tegenspoeden ,
135-1|Die ons hier beneden kwellen ,
136-1|Geen ervaring hebt verkregen
137-1|- Dan door 't steken van de muggen ! -
138-1|" Dat , nog zuiver van de driften ,
139-1|Die op rijper leeftijd woelen ,
140-1|Nimmer boos wordt - dan alleen maar
141-1|Als men niet terstond uw zin doet !
142-1|" Dat , nog vrij van dwaze [ @alt wensen wenschen ]
143-1|Vrij van zondige [ @alt aardse aardsche ] lusten ,
144-1|Uw begeerten blijft beperken
145-1|Tot een trek naar soep of bloemkool !
146-1|" Dierbaar kind ! gij zijt onkundig
147-1|Van uw laatre lotsbestemming ,
148-1|Ik , in spijt van grijze ervaring ,
149-1|Weet daarvan [ @alt zoveel zooveel ] als gij weet .
150-1|" Maar , [ @alt zo zoo ] gij nog naar de toekomst
151-1|Geen vermeetle blikken heenwendt ,
152-1|Of althans niet verder uitziet
153-1|Dan naar 't heerlijk etens-uurtjen ;
154-1|" Ik - en 'k durf geenszins bepalen ,
155-1|Of het dwaas is dan verstandig -
156-1|Ik , ik kan mij niet weêrhouden ,
157-1|Naar die toekomst vaak te gissen .
158-1|" Zult ge een pleitbezorger worden ?
159-1|In [ @alt ~de~den den ] handel u begeven ?
160-1|Of , uw ooms tot voorbeeld kiezend ,
161-1|Uw fortuin in de Oost gaan zoeken ?
162-1|" Zult gij in de koffijhuizen
163-1|Aan 't biljard uw dagen slijten ,
164-1|Altijd wachten op een postjen ,
165-1|Dat u nimmer wordt gegeven ?
166-1|" Of zult gij [ @alt ~de~den den ] krijgsdienst kiezen ,
167-1|En u krijgstrofeën vormen
168-1|Van sjakoos , nog voor 't verslijten
169-1|Door een nieuw model vervangen ?
170-1|" 't Is mij , in [ @alt ~de~den den ] grond , om 't even ;
171-1|Want men kan in elken werkkring ,
172-1|Al naar 't valt , carrière maken
173-1|Of een bittre sukkel blijven .
174-1|" Maar , lief kind , wat hier beneden
175-1|Ooit het doel zij van uw streven ,
176-1|Tracht toch - wat ik u mag bidden -
177-1|Nimmer naar [ @alt ~de~den den ] naam van dichter ... . "
178-1|Dan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] " Lente-Mijmeringen , 21 Juni 1855 , "
179-1|" Mij heugt , toen ik een knaapjen was ,
180-1|En Mei in 't land gekomen ,
181-1|Wij zaten 's avonds op 't terras
182-1|In schaaûw der [ @alt lindebomen lindeboomen ] ,
183-1|" Dan sprong ik als een jonge ree
184-1|En plukte mij een ruiker ,
185-1|De Gouvernante schonk ons thee
186-1|Ik kreeg [ @alt ~die~dien dien ] zonder suiker .
187-1|" O , 't blijkt uit alles zonneklaar ,
188-1|Men mocht in vroeger dagen
189-1|Op Lente reeknen ieder jaar ;
190-1|Wat kon haar toch verjagen ?
191-1|" Hoe meenge winter ging voorbij ,
192-1|Dat wij [ @alt begerig begeerig ] smachtten
193-1|Naar 't lieve Lentejaargetij ,
194-1|En vruchtloos bleven wachten .
195-1|" Met ieder jaar bleef 't winterijs
196-1|Wat langer in het water ,
197-1|En bleef de lucht wat langer grijs ,
198-1|En kwam de zomer later .
199-1|" En nu - 't is reeds de langste dag :
200-1|Reeds moest de zomer komen ;
201-1|En 'k heb in Neêrland , waar ik zag ,
202-1|Geen voorjaar nog vernomen . "
203-1|Eindelijk [ @alt zo zoo ] menig lied vol prettigen kortswijl uit zijn Almanak " Holland , " of uit [ @alt ~zijn~zijne zijne ] " Zeemansliedjes , " alles zuiver [ @alt Hollands Hollandsch ] veldgebloemte , nederig , eenvoudig , gezond .
204-1|[ @alt Kritiek Critiek ] , die gaarne overvraagt , heeft Van Lennep verweten , dat [ @alt ~zijn~zijne zijne ] scherts te weinig fierheid bezat , dat hij met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] anecdoten en kwinkslagen , ook in het [ @alt dagelijks dagelijksch ] gesprek , tot lager kringen afdaalde , dan tot welke hij zelf behoorde .
204-2|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] snakerijen met de geschiedenis des Vaderlands berokkenden hem zelfs dichterlijke boetpredikatiën van verontwaardigde , maar minder geestige kunstvrienden .
204-3|Het is mogelijk , dat hij het soms wat bont maakte , maar ontkend mag het niet worden , dat juist deze trek van zijn karakter , deze zijde van zijn talent hem tot [ @alt ~de~den den ] meest Nederlandschen , tot [ @alt ~de~den den ] populairsten dichter en romanschrijver van zijn tijd gemaakt hebben .
205-1|In de geschiedenis der Letterkunde van een klein volk is het niet [ @alt zo zoo ] gemakkelijk de eigenaardige trekken van het nationale karakter terug te vinden .
205-2|De classieke en moderne Letteren oefenen [ @alt ~groteren~groteren grooteren ] invloed , omdat kleine volken , wier taal niet algemeen gesproken wordt , zich letterkundig minder zelfstandig ontwikkelen kunnen .
205-3|Trots deze beletselen zal het [ @alt ~de~den den ] historieschrijver onzer litteratuur toch mogelijk blijken het nationaal-Nederlandsche op het spoor te komen .
205-4|Van Lennep drukte in zijn persoon en in zijn werk dat nationaal-Nederlandsche voortreffelijk uit .
206-1|Kwinkslagen , scherts en kortswijl ; een goed oog op het comische in het leven en in de kunst ; belangstelling in het blijspel , soms dalend tot de platte klucht , soms stijgend tot vlijmende satire of teederen humor - zie daar de meest in het oogvallenden karaktertrekken
207-1|onzer letterkundige kunst , die tevens worden teruggevonden in de geschiedenis onzer schilderschool .
207-2|In de middeleeuwen , in de XVI en XVII eeuwen valt het niet moeilijk dit telkens met luidsprekende feiten te staven .
207-3|Het is [ @alt onnodig onnoodig ] op [ @alt ~de~den den ] Reinaert , op de " [ @alt schone schoone ] boerden , " op de " sotternien , " op de volksliederen en volksromans te wijzen ; overbodig te herinneren aan [ @alt de den ] [ @alt gulle gullen ] lach van [ @alt ~de~den den ] ronden Roemer , aan de [ @alt vrolijkheid vroolijkheid ] van Jan van Hout , aan de drink- en minneliederen van Bredero en Starter , aan Hooft's " Warenar , " aan Vondels " Rommelpot , " aan de maaltijden van Jan Steen , de boerenkermissen van Ostade , de Teniersen en Rubens , aan de kroegen van Adriaen de Brouwer , aan de schaterlachende zangers , drinkers en vischwijven van Frans Hals - dit alles is meermalen uitdrukkelijk in het licht gesteld .
208-1|Mocht ook in latere tijden de goedronde lach onzer vaderen verstommen , mocht het kille Calvinisme zich paren aan het practisch streven naar Nuttige , [ @alt Voordelige Voordeelige ] , Bruikbare dingen , toch ging de overlevering van onze nationale luim in de geschiedenis onzer letteren niet verloren .
208-2|Langendijk , Troost , Asselijn en Bernagie bleven onzen ouden volksaard getrouw ; aan het slot der vorige eeuw triomfeerden twee geniale vrouwen in " Sara Burgerhart " en " Willem [ @alt Levend Leevend ] " op al de [ @alt boze booze ] geesten , die der [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] Muzen onverzoenlijken haat hadden gezworen .
208-3|Van Lennep was inzonderheid een echt Nederlander door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kunst .
208-4|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] patricische [ @alt Amsterdamse Amsterdamsche ] stemming , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bewonderenswaardige wetenschappelijke vlijt in de uitgave van Vondel's werken gebleken , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] veelzijdige letterkundige en historische kennis , werden altijd verhelderd door [ @alt ene eene ] zonnestraal van vriendelijke geestigheid ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] deftige [ @alt betogen betoogen ] afgewisseld door een [ @alt vrolijke vroolijken ] zet , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ernstige buien opgehelderd door [ @alt ene eene ] grappige anecdote .
209-1|Bij Sijthoff's nieuwe uitgaaf van Van Lennep's romantische werken een hartelijk woord te voegen , was het doel van dit eenvoudig opstel .
209-2|Van Lennep's leven is het best en uitvoerigst beschreven door A. J. de Bull in de " Levensberichten " der Maatschappij van [ @alt Nederlandse Nederlandsche ] Letterkunde te Leiden .
209-3|Daarbij is [ @alt ene eene ] lijst van geschriften gevoegd , die de [ @alt wensen wenschen ] van [ @alt ~de~den den ] lastigsten bibliograaf overtreft .
209-4|Verschillende mannen van naam : Jonckbleet ,
210-1|Réville , Busken Huet , Schimmel en Nicolaas Beets hebben [ @alt ~hun~hunne hunne ] [ @alt mening meening ] over Van Lennep gezegd ; toch ontbreekt nog de [ @alt monografie monographie ] , die [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt gehele geheele ] persoonlijkheid , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] veelzijdige werkzaamheid , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt betekenis beteekenis ] voor de geschiedenis onzer Letteren te zaam vat , en met wetenschappelijke nauwkeurigheid beschrijft .
210-2|[ @alt Ene Eene ] nieuwe uitgaaf zijner romantische werken kan misschien aanleiding worden tot vervulling dezer behoefte , althans de gedachte verlevendigen , dat een dergelijk boek nog altijd moet geschreven worden .
220-1|Ghy die [ @alt bij by ] vreemde lieden koomt ,
223-1|Het was op [ @alt ~de~den den ] vier-en-twintigsten van Bloeimaand des jaren 1598 , dat de beroemde Filips van Marnix , Heer van Sint-Aldegonde , een zijner dochteren aan [ @alt ~de~den den ] Vrijheer van Asperen uithuwelijkte .
223-2|Het [ @alt hoge hooge ] aanzien , waarin 's bruids Vader ten hove stond , de welverdiende roem , [ @alt welke welken ] hem zijn uitmuntende bedrijven [ @alt zo zoo ] in vredes- als in oorlogstijden verworven hadden , de hartelijke genegenheid en ongeveinsde achting , hem door de hoofden van 's Lands bestuur niet alleen , maar ook door de lagere standen toegedragen , hadden de plechtigheid , die zijn geslacht aan een der edelste huizen van [ @alt ~de~den den ] lande verbond , tot een bijna nationaal vreugdefeest verheven .
223-3|[ @alt Mensen Menschen ] van allen rang , staat en beroep stroomden naar Leiden , waar de inzegening der verloofden in de [ @alt Waalse Waalsche ] kerk zoude plaats hebben : men vleide zich daarenboven , de plechtigheid te zien opgeluisterd door de tegenwoordigheid van Graaf Maurits , die , [ @alt zo zoo ] als het gerucht liep , bereids zijn woord aan [ @alt ~de~den den ] Heer van Aldegonde gegeven had , om met geheel zijn hof het trouwfeest te zullen bijwonen .
224-1|Was de menigte groot , die , alleen uit nieuwsgierigheid , en zonder nog te weten , hoe daaraan best voldaan zou worden , naar de Academiestad gelokt werd , menigvuldig waren ook de opzettelijk [ @alt genodigden genoodigden ] , ten wier gevalle men voor geschikte plaatsen in de kerk de [ @alt vereiste vereischte ] zorg had gedragen en al de tuinen , die men reeds rondom Leiden begon aan te leggen , van bloemen beroofd , om hun ten blijke hunner hoedanigheid van speelnooten , fraaie ruikers , met kleurige linten versierd , te overhandigen .
39-1|Eerste Hoofdstuk .
40-1|Dirk wordt geboren en krijgt een naam .
41-1|Moeder was ziek ; al sedert vier dagen had zij hevige koortsen , die haar dwongen het bed te houden .
41-2|Doch hoe ziek zij ook was , toch klopte haar hart van blijdschap , want [ @alt ~dezen~deze dezen ] morgen was haar liefste [ @alt wens wensch ] vervuld ; de goede God had haar een zoon geschonken .
42-1|Haar man wist nog niet , welk groot geluk hem te beurt was gevallen , want hij werkte op [ @alt ~groten~grote grooten ] afstand van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] woning , [ @alt zodat zoodat ] het gewoonlijk reeds laat in [ @alt ~de~den den ] avond was , als hij thuis kwam .
42-2|Nu verwachtte Moeder hem evenwel vroeger , want zij had hem een bode gezonden , om hem het [ @alt grote groote ] nieuws mede te [ @alt delen deelen ] .
44-1|Daar ging de deur open .
44-2|Zou hij het wezen ?
44-3|Neen , 't was [ @alt ene eene ] buurvrouw , die eens even naar [ @alt ~de~den den ] kleine kwam zien .
44-4|De baker nam hem uit de wieg en hield hem de buurvrouw voor .
44-5|Doch nauwelijks zag deze hem , of zij sloeg van verbazing [ @alt ~haar~hare hare ] handen in elkander , en riep uit :
45-1|" Wel , wel , wat een driedubbeldikke jongen is dat !
45-2|[ @alt Zo Zoo ] 'n dikzak heb ik nog nooit gezien !
45-3|'t Is [ @alt zo zoo ] waar een natuurwonder !
45-4|Welke bolle wangen , en zie me die [ @alt benen beenen ] eens aan !
45-5|Als die jongen [ @alt zo zoo ] moet blijven doorgroeien , kan hij later niet meer door de deur .
45-6|Och , och , wat een jongen !
45-7|Nu , moedertje , van harte gefeliciteerd , hoor ; ik wed , dat je genoegen aan [ @alt die dien ] [ @alt jonge jongen ] zult beleven .
45-8|Hij kan wel voor twee tellen , en wat ziet hij er lief uit .
45-9|Ik vind hem een recht lieven jongen , - maar wat zal hij kunnen eten ! "
46-1|" Of hij , buurvrouw , " viel de baker in , " daar kun je op rekenen !
46-2|Hij zal [ @alt ~de~den den ] hollebollen Gijs wel nadoen , die [ @alt ene eene ] koe en een kalf en een dood paard half opat .
46-3|Och , m'n lieve mensen , wil je wel [ @alt geloven gelooven ] , dat ik van hem geschrokken ben ?
46-4|Die jongen heeft wangen als oliebollen ! "
47-1|" Ik zou hem nu maar in de wieg leggen , baker , " zei Moeder .
48-2|" Anders mocht hij eens kou vatten . "
49-1|Hij zelf [ @alt zei zeide ] niets ; praten kon hij nog niet en schreeuwen scheen hij niet te willen .
49-2|Hij blikte voor zijn leeftijd buitengewoon verstandig in het rond , alsof hij zich aan de vreemde omgeving wilde gewennen , keek toen gedurende [ @alt ~lange~langen langen ] tijd [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder aan , die hem , te [ @alt oordelen oordeelen ] naar zijn tevreden gelaat , zeer goed scheen te bevallen , en richtte zijn blik daarna op de baker .
49-3|Deze viel blijkbaar minder in zijn smaak , want hij trok een heel vies gezicht , draaide zijn hoofd met duidelijke [ @alt tekenen teekenen ] van afkeer om en liet zijn oog op de wieg vallen , waarvan het gezicht hem , naar het scheen , veel aangenamer aandeed .
49-4|De tevreden uitdrukking van straks gleed weer over zijn gelaat , en zijn mond plooide zich tot een welbehaaglijk glimlachje .
50-1|De baker trok hem zijn nachtgoed aan , waarvan wel de helft te klein bleek te zijn , en legde hem in de wieg , waarin hij zich zeer op zijn gemak gevoelde .
50-2|Met een vergenoegd gezicht sliep hij in .
51-1|Een poosje later kwam zijn Vader thuis .
51-2|Deze was timmermansknecht bij baas Meyer .
51-3|Dadelijk na het ontvangen van de heuglijke tijding had hij zich op weg begeven .
51-4|Vol blijdschap over de geboorte van zijn zoontje stapte hij de kamer binnen , gaf [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrouw een kus en spoedde zich toen naar de wieg , waarvan de baker het kleed al had opgeslagen .
51-5|Hoe groot was ook [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verbazing bij 't aanschouwen van zijn welgedanen zoon !
51-6|Toch uitte hij die niet in een stortvloed van woorden en uitroepen .
51-7|Hij spalkte [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] wagenwijd open , streelde met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ruwe hand de dikke wangen van zijn spruitje , keek de baker [ @alt enige eenige ] seconden wezenloos aan , en ... . ging zijn boterham eten . 
53-1|" Nu , man , vind je het geen bijzonder lief kind ? " vroeg [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrouw .
53-2|" En wat is hij dik , niet waar ? "
54-1|Vader had juist , onverstandig genoeg , een [ @alt grote grooten ] hap brood genomen , nog vóór hij [ @alt ~de~den den ] vorigen , even [ @alt ~groten~grote grooten ] hap had doorgeslikt .
54-2|Zijn mond was daardoor [ @alt zó zóó ] vol , dat hij met [ @alt de den ] [ @alt beste besten ] wil van de wereld geen woord kon uitbrengen .
54-3|Het duurde dus [ @alt ~enigen~enige eenigen ] tijd , eer hij in staat was te antwoorden :
56-1|Nauwelijks waren die gewichtige woorden zijn mond ontgleden , of met een nog [ @alt ~groteren~groteren grooteren ] hap maakte hij zich opnieuw het spreken onmogelijk .
57-1|" Maar man , " vervolgde [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrouw , " hoe zullen we hem nu noemen ?
57-2|Hij moet zeker naar je vader vernoemd worden ?
57-3|Heette die niet Arie ? "
59-1|Het laatste stuk brood verdween in 's mans mond en maakte een einde aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] schitterende redevoering .
59-2|Toen hij weer spreken kon , draaide hij zich om , boog zich nog eenmaal over het wiegje , ging bedaard voor het bed van zijn vrouw staan en [ @alt zei zeide ] : 
61-1|" Wat zullen we er aan doen , Griet ?
62-1|Daarna stapte hij , bedenkelijk zijn hoofd schuddende , naar [ @alt ~de~den den ] burgemeester , om het bijzondere kind te doen inschrijven onder [ @alt ~de~den den ] naam van Dirk .
62-2|En daar hij zelf Jan Trom genoemd werd , zou zijn zoon later luisteren naar [ @alt ~de~den den ] naam van Dirk Trom .
66-1|Tweede Hoofdstuk .
67-1|Dirk en de baker worden kwade vrienden .
68-1|Dirk Trom was geen gewone jongen , dat toonde hij duidelijk .
68-2|Schreeuwen , wat andere kinderen blijkbaar voor [ @alt ene eene ] aangename tijdkorting houden en waarin velen van hen het soms buitengewoon ver brengen , vond hij volstrekt niet aardig , ja , hij scheen het zelfs beneden [ @alt ~zijn~zijne zijne ] waardigheid te vinden .
68-3|Hij deed het dan ook nooit , zelfs niet , toen de baker hem per ongeluk tamelijk diep met [ @alt ene eene ] speld prikte .
68-4|Hij gaf geen kik , maar keek haar alleen met een [ @alt zo zoo ] [ @alt verwijtende verwijtenden ] blik aan , dat zij niet wist , hoe zij het met hem had .
68-5|Over het geheel scheen hij met deze goede vrouw weinig op te hebben , en dat verdiende ze toch niet aan hem , want zij verzorgde hem [ @alt zo zoo ] goed als in haar vermogen was .
69-2|Ook [ @alt ~zijn~zijne zijne ] zieke moeder verpleegde zij met [ @alt grote groote ] hartelijkheid .
69-3|Doch Dirk waardeerde dat niet , integendeel , hij was [ @alt nors norsch ] en stug tegen haar .
69-4|Hij wilde uit [ @alt ~haar~hare hare ] hand zelfs geen voedsel aannemen , hoe vriendelijk zij hem ook toelachte .
69-5|Liever was hij in de armen van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder .
69-6|Niet dat hij het dan uitkraaide van [ @alt plezier pleizier ] , o neen , hij was blijkbaar heel kalm van natuur en verre van luidruchtig , maar als hij bij moeder was , lag er een waas van tevredenheid over [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dikke wangen en keek hij haar vriendelijk in de liefdevolle [ @alt ogen oogen ] , terwijl hij met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vingertjes op zijn buik trommelde , alsof hij piano speelde .
70-1|Toen hij tien dagen oud was , kwam het [ @alt tussen tusschen ] hem en de baker tot [ @alt ene eene ] bepaalde vredebreuk .
70-2|De vrouw van Meyer , [ @alt ~de~den den ] timmerman , die vrouw Trom tijdens [ @alt ~haar~hare hare ] ziekte had bezocht , stuurde een lekker soepje , met de boodschap , dat ze spoedig nog eens zou komen zien , hoe moeder en kind het maakten .
70-3|De baker zette de soep op een vuurtje , om die warm te houden , plaatste het comfoortje vóór zich op tafel , en nam [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] Dirk op haar schoot , om hem te [ @alt verkleden verkleeden ] .
70-4|Dirks moeder , die zeer zwak was , lag in een gerusten slaap .
71-2|Af en toe roerde de baker eens in de soep , opdat deze niet zou aanbranden , en nam dan telkens een paar lepels vol , om te proeven , hoe warm ze was .
71-3|Ze had er geen erg in , dat die handelwijze [ @alt ~de~den den ] jongeheer volstrekt niet scheen te bevallen , maar spoedig zou zij het tot haar [ @alt ~groten~grote grooten ] schrik bemerken .
71-4|Toen zij Dirk verkleed had en gereed was , hem in de wieg te leggen , kwam het haar voor , dat de soep aanbrandde .
71-5|Dadelijk nam zij [ @alt ~de~den den ] schotel in de hand en schoof het comfoortje op zijde .
71-6|Nu nam zij [ @alt ~de~den den ] lepel in de andere hand , en wilde zich overtuigen , of zij zich ook bedrogen had .
71-7|Juist bracht zij [ @alt ~de~den den ] lepel in [ @alt ~de~den den ] mond en bemerkte ze , dat zij in de haast ook een balletje gehakt had opgeschept , toen Dirk plotseling de beide [ @alt benen beenen ] met zulk [ @alt ene eene ] kracht omhoog wierp , dat hij haar [ @alt ~de~den den ] schotel uit de hand schopte , [ @alt zodat zoodat ] de inhoud haar [ @alt schone schoone ] jurk in een ommezien in [ @alt ene eene ] soepjurk veranderde .
72-2|De goede vrouw schrikte daar [ @alt zo zoo ] hevig van , dat het lekkere balletje gehakt haar in het verkeerde keelgat schoot , waardoor zij [ @alt ene eene ] hoestbui kreeg , die haar het angstzweet deed uitbreken .
72-3|Dirk Trom keek haar zegevierend aan .
72-4|Van dat [ @alt ogenblik oogenblik ] af vreesde de baker hem .
73-1|Kort daarna begon Moeder langzamerhand sterker te worden , en toen zij [ @alt ~haar~hare hare ] krachten teruggekregen had , vertrok de baker .
73-2|Bij die gelegenheid liet Dirk voor 't eerst zijn geluid [ @alt horen hooren ] : hij nam afscheid van haar met [ @alt ene eene ] langgerekte a !
77-1|Derde Hoofdstuk .
78-1|Dirk begint te kruipen en kattekwaad te doen .
79-1|Een fatsoenlijke jongen zorgt er voor , op éénjarigen leeftijd te kunnen [ @alt lopen loopen ] .
79-2|Ook in dit opzicht was Dirk geen gewoon kind .
79-3|Toen hij elf maanden oud was , lag hij nog even bedaard en stil in de wieg , als toen hij elf dagen was .
79-4|Schreeuwen deed hij nooit , [ @alt zoals zooals ] ik reeds verteld heb .
79-5|Als iets niet naar zijn zin was , gaf hij alleen door zijn voorhoofd te fronsen duidelijk zijn ongenoegen te kennen .
79-6|Gaf men hem daarentegen reden tot tevredenheid , dan was dat te merken aan een zacht gesnor , ongeveer gelijk aan het spinnen van [ @alt ene eene ] poes .
79-7|En was hij bijzonder in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] nopjes , dan legde hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] handen op zijn buik en begon zich [ @alt zo zoo ] lang heen en weer te schommelen , tot de wieg ten slotte ook in beweging kwam .
80-2|[ @alt Zo Zoo ] kon hij zich uren lang vermaken , en misschien zou dit de [ @alt enige eenige ] lichaamsbeweging gebleven zijn , die hij nam , indien de kat niet [ @alt tussenbeide tusschenbeide ] gekomen ware .
80-3|Dit beest was bijzonder groot , en voelde zich [ @alt zozeer zoozeer ] tot [ @alt ~de~den den ] rustigen wiegbewoner aangetrokken , dat zij hem soms uren lang gezelschap hield .
80-4|Toen Dirk zich weer eens op [ @alt zo zoo ] 'n wonderlijke manier aan het wiegen was , [ @alt zodat zoodat ] zijn dik , rond lichaampje van de [ @alt ene eene ] naar de andere zijde rolde , sprong plotseling de kat op de wieg , juist toen deze op het punt van omvallen stond .
80-5|Wat nu gebeurde , is licht te begrijpen : het gewicht van de kat was juist voldoende om de wieg te doen kantelen , en Dirk - plofte op [ @alt ~de~den den ] grond , rolde als een knikker een eind voort en bleef eindelijk onder de tafel liggen , omdat hij door [ @alt ene eene ] stoof in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vaart werd gestuit .
80-6|Gedurende de eerste [ @alt ogenblikken oogenblikken ] was hij zeer verbaasd over dit voorval , doch toen hij de kat in het oog kreeg , die te vergeefs alle pogingen in het werk stelde , om onder het beddegoed vandaan te kruipen , dat haar bedolven had , begon hij er het vermakelijke van in te zien , en lachte hij er hartelijk om .
80-7|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] moeder was
81-1|in [ @alt ~de~den den ] tuin en had er dus niets van gemerkt .
81-2|Toen hij genoeg gelachen had , begreep hij , dat de arme kat toch verlost moest worden , want hij droeg het beest een zeer goed hart toe .
81-3|Hij keerde zich om , [ @alt zodat zoodat ] hij op zijn buik kwam te liggen , begon met armen en [ @alt benen beenen ] tegelijk te werken , en jawel , daar kroop hij vooruit .
81-4|Die beweging vond hij alleraardigst , [ @alt zó zóó ] aardig , dat hij de kat stilletjes liet tobben , en doodbedaard door de kamer bleef rondkruipen .
81-5|Toen [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder [ @alt enige eenige ] minuten later binnen kwam , stond ze wat verbaasd te kijken .
81-6|Ze verloste de kat , die bijna buiten adem was van inspanning , zette de wieg overeind , en legde met het beddegoed ook [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] kamergymnast er weer in .
81-7|Vader moest het bij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] thuiskomst dadelijk van haar [ @alt horen hooren ] ; zij vertelde hem het voorval in kleuren en geuren .
81-8|Trom hoorde haar hoogst ernstig aan , en toen het verhaal ten einde was , keek hij [ @alt ~enigen~enige eenigen ] tijd peinzend voor zich , haalde zijn zakdoek voor [ @alt ~de~den den ] dag , stak hem dadelijk weer in [ @alt ~de~den den ] zak , en [ @alt zei zeide ] :
83-1|Van [ @alt ~die~dien dien ] dag af kon moeder [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] Dirk niet meer in de wieg houden .
83-2|[ @alt Zo Zoo ] gauw het liggen hem verveelde , liet hij zich bedaard op [ @alt ~de~den den ] grond zakken en kroop hij vergenoegd rond .
83-3|Dan wist hij zich met allerlei kleinigheden uitstekend te vermaken . 
84-1|Hij schoof nu eens de stoof zijner moeder tamelijk onzacht over [ @alt ~de~den den ] vloer , [ @alt zodat zoodat ] het er veel van had of er [ @alt as asch ] in de kamer gezaaid was , dan weer dronk hij de melk uit het kattenschoteltje op , of wel , hij legde zich heel bedaard in de broodkast [ @alt neer neder ] , om zijn middagdutje te doen .
84-2|Toen hij dat voor de eerste maal deed , zocht [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder tevergeefs de [ @alt gehele geheele ] kamer rond , liep in haar angst zelfs [ @alt ~de~den den ] tuin in , om te zien , of hij daar ook was , en zag hem eindelijk doodkalm uit de kast te voorschijn kruipen .
84-3|Als hij later weer eens zoek was , kon ze er staat op maken , dat hij onder de laagste kastplank lag .
85-1|Eens had Moeder [ @alt enige eenige ] buurvrouwen op de thee [ @alt genodigd genoodigd ] .
85-2|Dirk kreeg [ @alt ~zijn~zijne zijne ] witte jurk aan , die alleen des Zondags [ @alt ~zijn~zijne zijne ] schoonheid mocht [ @alt verhogen verhoogen ] ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dikke [ @alt benen beenen ] werden in hagelwitte kousjes en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] voeten in glimmende schoentjes gestoken .
85-3|Toen hij [ @alt zo zoo ] op zijn mooist was uitgedost , legde Moeder hem in de wieg en spoedde zich naar de andere kamer , om zich ook wat op te knappen .
85-4|Nog was ze niet geheel gereed , toen zij reeds de buurvrouwen hoorde binnenkomen , [ @alt zodat zoodat ] ze in allerijl de laatste hand aan haar toilet legde en zich naar binnen begaf , waar zij met luid gelach ontvangen werd .
85-5|Verbeeld u haar schrik !
85-6|In plaats van ordentelijk in de wieg te blijven liggen , was de ondeugd over [ @alt ~de~den den ] vloer naar [ @alt ~de~den den ] steenkolenbak gekropen .
86-2|Zijn eerste werk was geweest , er [ @alt ~zijn~zijne zijne ] beide handen in te begraven , en toen daar het nieuwtje wat af was , had hij zich eens goed met het zwarte gruis ingesmeerd en er zijn mond mee volgepropt .
86-3|Hij zag [ @alt zo zoo ] zwart als roet , en hij niet alleen , maar óók [ @alt ~zijn~zijne zijne ] jurk , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kousen , ja , zelfs de vloer .
86-4|De buurvrouwtjes lachten er smakelijk om , maar Moeder vond het niet aardig .
86-5|Doch toen Dirk haar met de meeste gulheid ook een paar handjes steenkolen aanbood , en daarbij zijn zwart gezicht tot een vriendelijk lachje plooide , proestte ook zij het uit en noemde zij hem toch haar lieveling .
87-1|De kat en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder had hij het meest van alles lief .
87-2|Aan wie van die twee hij echter de voorkeur gaf , wist hij , geloof ik , [ @alt ~lange~langen langen ] tijd zelf niet , totdat het pleit ten laatste in het voordeel der kat beslist werd .
87-3|Het beest kreeg namelijk drie jongen , over welke gebeurtenis ons [ @alt jongmens jongmensch ] [ @alt zo zoo ] verrukt was , dat hij poes [ @alt de den ] [ @alt gehele geheelen ] dag gezelschap hield .
87-4|Moeder was volstrekt niet van plan , al die beesten [ @alt ~de~den den ] kost te geven en wilde er twee van verdrinken , doch ze vond dat [ @alt zo zoo ] 'n akelig werk , dat ze alleen bij de gedachte daaraan reeds kippevel kreeg .
87-5|Ze besloot dus , die operatie tot [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] dag uit te stellen .
88-1|was ze echter niet meer [ @alt nodig noodig ] .
88-2|Ze ging 's morgens een paar boodschappen doen en vond , terugkomende , de kat in een zeer zenuwachtigen toestand .
88-3|Dirk zat doodbedaard en met een hoogst ernstig gezicht bij [ @alt ~de~den den ] doofpot , terwijl poes driftig heen en weer liep en voortdurend een klagend gemauw deed [ @alt horen hooren ] .
89-1|" Toe poes , ga naar je mandje , anders worden je kindertjes koud , " [ @alt zei zeide ] vrouw Trom .
90-1|Maar jawel , de kat bleef onrustig [ @alt rondlopen rondloopen ] , snuffelde in alle hoeken en gaten , en sprong ten slotte tegen [ @alt ~de~den den ] doofpot op .
90-2|Nu ging der moeder een licht op .
90-3|Haastig liep ze naar [ @alt ~de~den den ] pot , tilde het deksel er af , en , och arme , daar vond ze de beestjes , boven op de doovekoolen , alle drie dood .
90-4|Dirk had ze er ingestopt , zeker in de [ @alt mening meening ] , dat ze het daar beter naar hun zin zouden hebben , en hij keek heel treurig , toen hij bemerkte , dat ze zich niet meer verroerden .
91-1|Op een [ @alt andere anderen ] keer was vader bezig zich te [ @alt kleden kleeden ] voor [ @alt ene eene ] treurige plechtigheid .
91-2|Er was in de buurt iemand gestorven , en Trom was op de begrafenis [ @alt genodigd genoodigd ] .
91-3|Hij trok [ @alt ~zijn~zijne zijne ] beste [ @alt kleren kleeren ] aan en legde zijn [ @alt ~hoge~hogen hoogen ] hoed op een stoel , terwijl [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrouw hem [ @alt ene eene ] zijden das om [ @alt ~de~den den ] hals knoopte .
91-4|De [ @alt hoge hooge ] hoed trok weldra Dirks aandacht .
91-5|Hij kroop er heen , richtte zich aan [ @alt ~de~den den ] stoel overeind , bemachtigde [ @alt ~zijn~zijne zijne ] prooi , en rolde er heel genoeglijk mede over [ @alt ~de~den den ] vloer , om er ten slotte doodbedaard op te gaan zitten .
94-1|" Je hebt hem zelf ergens neergelegd , Jan . "
95-1|" Ja , op [ @alt ~dezen~deze dezen ] stoel , en nu zie ik hem niet meer , Griet , - dat doe ik . "
96-1|" O , o , kijk [ @alt zo zoo ] 'n ondeugd nu toch eens !
96-2|Kijk eens Jan , hij zit er [ @alt zo zoo ] waar boven op ! "
97-1|[ @alt Ogenblikkelijk Oogenblikkelijk ] bevrijdde Moeder [ @alt ~de~den den ] hoed uit zijn gedrukten toestand , maar helaas , hij was in elkaar gevouwen als [ @alt ene eene ] harmonica .
97-2|Dirks Moeder was radeloos . 
98-1|Vader stak er echter [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vuist in , duwde hem weer in de hoogte , en zette hem op , terwijl hij [ @alt zei zeide ] :
99-1|" Wat zal ik er aan doen ?
100-1|Toen ging hij naar de begrafenis .
104-1|Vierde Hoofdstuk .
105-1|Dirk wordt in een [ @alt dubbele dubbelen ] zin dik en gaat op [ @alt ~de~den den ] ingeslagen weg voort .
106-1|Dirk was ongeveer anderhalf jaar oud , toen hij begon te [ @alt lopen loopen ] en te praten .
106-2|Het laatste deed hij zeer weinig , hoewel geen enkele letter , behalve de r , hem veel moeite opleverde .
106-3|Sommigen zijner kennissen waren van [ @alt mening meening ] , dat hij geen gedachten had en daarom gewoonlijk zweeg , doch die hem goed kenden , wisten wel beter .
106-4|Hij had eenvoudig een hekel aan praten ; een ander geheim schuilde er niet achter .
106-5|Sprak hij dus weinig , [ @alt lopen loopen ] deed hij [ @alt zoveel zooveel ] te meer , en al spoedig , nadat hij die kunst machtig 
107-1|geworden was , begaf hij zich in alle weer en wind naar buiten , zeer tot ongerief van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder , die aldoor vreesde , dat hij in het water zou [ @alt lopen loopen ] .
107-2|Spoedig trok hij door twee eigenaardigheden de aandacht zijner medeburgers .
107-3|Ten eerste door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] buitengewone dikte , en ten tweede door het zeldzaam stel [ @alt benen beenen ] , dat hij er op nahield .
107-4|Zijn lichaampje was voor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] onderdanen wat al te zwaar geweest , [ @alt zodat zoodat ] zij geheel uit hun fatsoen geraakt waren en langzamerhand [ @alt ~de~den den ] vorm van [ @alt ene eene ] o hadden aangenomen .
107-5|Dirk was dus in het gelukkige bezit geraakt , van wat men wel eens een paar varkensvangertjes noemt .
107-6|Nu , een flink biggetje kon dan ook wel [ @alt tussen tusschen ] [ @alt ~zijn~zijne zijne ] beentjes door , zonder dat hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] voeten van elkaar behoefde te zetten .
107-7|De meeste [ @alt mensen menschen ] maakten wel eens een praatje met hem , of liever , zij trachtten dat te doen , want omdat hij nooit antwoord gaf , bleef het gewoonlijk bij [ @alt ene eene ] alleenspraak .
107-8|Slechts als men hem vroeg , hoe hij heette , gaf hij antwoord , doch de r sloeg hij dan maar over , omdat hij die wat moeilijk uit te spreken vond .
107-9|Zijn antwoord luidde dus altijd " Dik " , waarvan het gevolg was , dat hij nooit meer anders genoemd werd .
107-10|Die naam werd [ @alt zo zoo ] algemeen , dat hij eindelijk zelf geloofde [ @alt zo zoo ] te [ @alt heten heeten ] , en ten slotte noemden zelfs [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ouders hem [ @alt zo zoo ] .
107-11|Hij was dus nu dik geworden in [ @alt ene eene ] dubbele [ @alt betekenis beteekenis ] . 
109-1|Het was de achtste Februari , Diks tweede verjaardag .
109-2|Het had [ @alt de den ] [ @alt gehele geheelen ] morgen verbazend hard geregend , [ @alt zo zoo ] hard , dat de goten al het water niet bergen konden en overliepen .
109-3|Dik mocht van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder niet naar buiten , wat hij erg vervelend vond , vooral nu er [ @alt zoveel zooveel ] water viel .
109-4|Toch wist hij nog eventjes te ontsnappen , van welk [ @alt ogenblik oogenblik ] hij gebruik maakte om met een zeer tevreden en vergenoegd gezicht juist op de plaats te gaan staan , waar de [ @alt overstroming overstrooming ] het hevigst was .
109-5|Moeder haalde hem echter gauw weer binnen , waar hij verdrietig voor het raam ging zitten .
109-6|'s Middags hield de regen gelukkig op , en nu was Dik ook niet meer in huis te houden .
109-7|De tuin en het erf waren geheel in een modderpoel herschapen , doch dat was juist naar zijn zin .
109-8|Hij plompte met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] klompjes door de plassen heen , [ @alt zodat zoodat ] de modder hem om de [ @alt oren ooren ] spatte , maakte met een stokje kanalen en meertjes en liet die vol water [ @alt lopen loopen ] , rolde driemaal midden in een plas , en vermaakte zich onder al die bedrijven kostelijk .
109-9|Daar zag hij iemand het erf opstappen , en die iemand herkende hij dadelijk als de baker .
109-10|Deze goede vrouw had de gewoonte , al de verjaardagen te onthouden van de kindertjes , die zij gebakerd had , en aan [ @alt ~hun~hunne hunne ] ouders op [ @alt ~die~dien dien ] dag een bezoek te brengen .
109-11|Zij wist wel , dat die zich daardoor
110-1|gestreeld gevoelden en uit dankbaarheid gewoonlijk op een likeurtje en een koekje trakteerden .
111-1|Zij kwam regelrecht op [ @alt ~de~den den ] jarige af , en [ @alt zei zeide ] :
112-1|" Wel , wel , m'n kleine Dikje-lief , mag jij [ @alt zo zoo ] door de modder [ @alt lopen loopen ] ?
112-2|Kind , kind , wat zie je er [ @alt vreselijk vreeselijk ] uit .
112-3|Kom , ga mee naar je moe . "
114-2|Waarom niet ?
114-3|Toe , ga maar met baker meê .
114-4|Ken je me nog wel ? "
116-1|" Nu , wie ben ik dan ?
116-2|Toe Dik , zeg eens , wie ik ben ? "
117-1|Dik bewaarde een plechtig stilzwijgen en keek haar [ @alt zo zoo ] stug mogelijk aan .
118-1|De baker meende , dat hij een beetje verlegen was ; ze boog zich daarom vriendelijk lachend naar hem over , tikte hem aanmoedigend op de bolle wangen , die rood zagen van de kou , en hernam :
119-1|" Kom Dikje , kijk me eens goed aan .
119-2|Zeg nu eens zoet , wie ik ben ? "
120-1|" [ @alt Lelijk Leelijk ] ! " zei Dik kortaf , terwijl hij zich omdraaide .
121-1|" O foei , wat een akelig kind !
121-2|'t Is altijd al [ @alt zo zoo ] 'n nare jongen geweest ! " zei de baker , aan [ @alt ~de~den den ] soepschotel denkende .
121-3|Ze keek Dik verstoord aan en ging naar de achterdeur .
121-4|Daar trok ze [ @alt ~haar~hare hare ] klompen uit , 
122-1|want om de morsigheid van [ @alt ~de~den den ] weg had ze niet op [ @alt ~haar~hare hare ] geliefkoosde pantoffeltjes kunnen komen , en stapte naar binnen .
122-2|Nog half boos féliciteerde ze Diks moeder met [ @alt ~de~den den ] verjaardag van haar zoontje , maar weldra vergat zij [ @alt ~haar~hare hare ] boosheid geheel onder het genot van een glaasje anisette .
123-1|Dik bleef buiten rondplassen .
123-2|Hij zag er ontoonbaar uit , maar vermaakte zich onuitsprekelijk .
123-3|Hij had een stok gevonden en zat er nu mede in het water te slaan , dat de [ @alt druppels droppels ] in het rond vlogen .
123-4|De modder zat hem tot in de haren .
123-5|Een poosje later liep hij het keukentje binnen en kwam weldra met een tinnen lepel terug .
123-6|Nu kende zijn genot [ @alt gene geene ] grenzen meer .
123-7|Hij schepte het water van [ @alt de den ] [ @alt ene eenen ] plas in [ @alt ~de~den den ] anderen , stak af en toe een lepel vol in [ @alt ~de~den den ] mond , en zag ten slotte de klompen van de baker staan .
123-8|Vol moed toog hij aan het werk .
123-9|Hij schepte een lepel vol water , droeg dat voorzichtig naar de deur en goot het in een van de klompen .
123-10|Hij herhaalde dit [ @alt zo zoo ] dikwijls , tot de klompen geheel vol waren , wat hem heel veel inspanning en heel wat tijd kostte .
123-11|Hij was er juist mede klaar , toen de baker het tijd vond , om een einde aan [ @alt ~haar~hare hare ] visite te maken .
123-12|Moeder deed haar uitgeleide tot aan de achterdeur , waar Dik nog met [ @alt grote groote ] voldoening naar de klompen stond te kijken .
123-13|De baker 
124-1|nam afscheid , bedankte voor de vriendelijke ontvangst , en [ @alt zei zeide ] , terwijl zij [ @alt ~haar~hare hare ] voeten in de klompen en dus ook in het water stak :
125-1|" Kom Dikje , wees nu zoet en geef baker eens gauw een zoe ... .
125-2|O jakkes , wat is dat ?
125-3|[ @alt ~Mijn~Mijne Mijne ] voeten worden nat !
125-4|Zie eens , [ @alt ~mijn~mijne mijne ] klompen zijn vol water !
125-5|Dat heeft me die akelige jongen gedaan , die rakker , die schelm ! "
126-1|Sneller dan ooit trok ze de klompen weer uit , maar - het was te laat .
126-2|[ @alt ~Haar~Hare Hare ] voeten waren sliknat , en Dikje-lief stond haar doodbedaard , smerig en wel , met [ @alt grote groote ] [ @alt ogen oogen ] en bolle wangen aan te staren , alsof hij haar een groot [ @alt plezier pleizier ] had aangedaan .
126-3|Zij vertrok zonder groeten , met een gezicht , dat rood was van gramschap , en met kousen , waar bij elken voetstap het water uitsijpelde .
127-1|Een paar dagen later had het gesneeuwd , en geen beetje ook .
127-2|De sneeuw lag wel een voet dik , en was hier en daar tot [ @alt hele heele ] bergen opgewaaid .
127-3|Dik vond het prachtig .
127-4|[ @alt Zodra Zoodra ] hij gekleed was en ontbeten had , ging hij naar buiten , wreef zich danig in , en sprong pardoes in een van de grootste sneeuwhoopen , om daar eens naar hartelust in rond te buitelen .
127-5|Toen stond hij op , nam de beide handjes vol sneeuw , ging naar binnen en legde [ @alt de den ] [ @alt gehele geheelen ] voorraad 
128-1|op de boterham , die zijn vader bezig was op te eten .
129-1|" Daar ! " [ @alt zei zeide ] hij met verheugd gelaat .
130-1|" Wel , heb ik van mijn leven ! " riep zijn vader .
130-3|Hij schudde de sneeuw van zijn brood en ging voort met eten .
131-1|Dik spoedde zich weer naar buiten .
131-2|Ha , hoe genoot hij , toen hij een twintigtal jongens elkander met sneeuwballen zag gooien , dat de haren er bijna afvlogen ; toen hij zag , hoe ze elkander in de sneeuw wierpen en inwreven , en hoe ze hem met [ @alt ~hun~hunne hunne ] sleetjes in dolle vaart voorbijgleden .
131-3|Fluks maakte hij zich van de kat meester en volgde het voorbeeld der knapen , totdat poes in allerijl de vlucht nam , wat hem zeer speet , vooral omdat hij er de reden niet van begrijpen kon .
131-4|Daar hij echter zag , dat het beest niet terug kwam , besloot hij [ @alt ene eene ] slede te maken .
131-5|Hij vroeg Moeder om een touw , bond het [ @alt ene eene ] einde aan een plankje , nam het andere einde in de hand , en liep er [ @alt zo zoo ] snel als [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kromme beentjes en zijn dikke buik hem dat veroorloofden , het huis mede om .
131-6|Die bezigheid beviel hem vrij goed , maar toen hij na een poosje in de keuken kwam en daar een pasgeverfden kleerbak zag staan , was de aardigheid van het plankje af .
131-7|[ @alt ~Die~Dien Dien ] bak vond hij veel mooier en geschikter .
131-8|Hij sleepte hem naar buiten , bond zijn touwtje aan een der [ @alt oren ooren ] , en - daar 
132-1|viel plotseling [ @alt ~zijn~zijne zijne ] aandacht op een buitengewoon [ @alt ~groten~grote grooten ] hond , die doodbedaard vóór het huis op [ @alt ~de~den den ] weg lag , met zijn neus in de sneeuw .
132-2|Dik trok zijn bak er heen , stak het touw door een lusje aan het losse einde , en deed het om [ @alt ~de~den den ] staart van het [ @alt grote groote ] beest , dat nog [ @alt altijd altoos ] rustig bleef liggen .
132-3|Toen ging hij zeer voldaan op [ @alt ~de~den den ] bak zitten , en riep :
133-1|" Huup paard ! "
134-1|De hond hief bedaard zijn kop op en keek om , ten einde te zien , wie [ @alt zo zoo ] brutaal was , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] rust te durven storen , doch ziende , dat hij slechts met een klein kereltje te doen had , vond hij het geval niet de moeite waard , om er zich voor op te richten .
134-2|Hij legde daarom zijn kop weer stilletjes in de sneeuw en kneep opnieuw [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] dicht .
134-3|Dat was echter volstrekt de bedoeling van onzen Dik niet .
134-4|Deze wilde hem overeind en aan het [ @alt lopen loopen ] hebben ; daarom schopte hij met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kromme beentjes [ @alt zo zoo ] hard hij kon tegen [ @alt ~de~den den ] bak , en riep nog eens :
135-1|" Huup paard ! "
136-1|Doch de hond verroerde zich in het geheel niet .
136-2|Hij bleef kalm doorslapen .
136-3|Nu nam Dik , die een eens gevormd plan niet gauw opgaf , het touw en begon er aan te trekken , nogmaals roepende :
137-1|" Huup paard ! " 
139-1|Dat trekken beviel [ @alt ~de~den den ] hond bitter slecht , want daardoor werd de strik , die om zijn staart zat , aangehaald en veroorzaakte hem tamelijk veel pijn .
139-2|Het dier stond op en begon te brommen .
139-3|Dik liet zich niet afschrikken .
139-4|Hij rukte opnieuw aan het touw , en wel [ @alt zo zoo ] hard , dat de hond opsprong en het één , twee , drie op een [ @alt lopen loopen ] zette , met [ @alt ~de~den den ] kleerbak achter zich .
139-5|Dik sloeg van [ @alt ~de~den den ] schok achterover , doch richtte zich dadelijk weer overeind en hield zich met beide handen aan de kanten van [ @alt ~de~den den ] bak vast .
140-1|" Huup paard ! " riep hij , terwijl hij vergenoegd naar [ @alt ~de~den den ] staart van [ @alt ~de~den den ] hond keek , waar het touwtje al vaster en vaster omheen klemde .
140-2|De arme hond , die 
141-1|volstrekt niet begreep , wat dat vreemde toestel achter hem [ @alt betekenen beteekenen ] moest en maar al te goed bemerkte , dat het hem pijn deed , vloog als een razende langs [ @alt ~de~den den ] weg , tot groot genoegen van [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] Dik .
142-1|" Huup paard !
142-2|Huup paard ! "
143-1|Voort vloog het !
143-2|De [ @alt mensen menschen ] , die het zonderlinge voertuig en [ @alt de den ] [ @alt kleine kleinen ] koetsier met verbazing aangaapten , moesten in allerijl op zijde springen , wilden zij [ @alt ~de~den den ] bak niet tegen de [ @alt benen beenen ] krijgen .
143-3|Plotseling sprong er een man midden op [ @alt ~de~den den ] weg , om [ @alt ~de~den den ] hond tot staan te brengen .
143-4|Het was Diks vader , die vol angst over [ @alt ~de~den den ] afloop van dit avontuur zijn zoontje had zien aankomen .
143-5|Doch de hond , door [ @alt ~de~den den ] bak en Dik gevolgd , kwam met [ @alt zoveel zooveel ] kracht tegen hem aan , dat hij wel twee meters ver door de sneeuw rolde .
143-6|Het ging hoe langer hoe harder , want de hond werd steeds angstiger , en trachtte door een [ @alt snelle snellen ] loop dat wonderlijke gevaarte achter zich te ontvluchten .
143-7|Dik vond het heerlijk , [ @alt zo zoo ] heerlijk dat hij het uitgierde van de pret .
143-8|Toch liep hij gevaar , dat het slecht met hem zou [ @alt aflopen afloopen ] , want de bak slingerde geducht heen en weer , en kon elk [ @alt ogenblik oogenblik ] tegen een boom of een paal terecht komen .
143-9|Maar Dik zag geen gevaar .
144-1|" Huup paard !
144-2|Vooruit ! " schreeuwde hij .
145-1|En voort ging het , in dollen galop .
145-2|Daar stoof het
146-1|de brug over , nu [ @alt ~de~den den ] hoek om , en ... krak , daar brak het touwtje !
146-2|De hond vloog vooruit , zonder dat hij zelf wist waarheen , en Dik bonsde met zijn hoofd tegen een boom , dat hij er een blauwe plek van kreeg , [ @alt zo zoo ] groot als een stuiter .
147-1|Zijn vader was hem nagesneld en bereikte hem spoedig .
147-2|Dik stond teleurgesteld bij [ @alt ~de~den den ] bak , en keek met treurigen blik overal naar [ @alt ~de~den den ] hond rond .
147-3|Toen zijn vader bij hem kwam , zei Dik :
148-1|" Wat ging dat mooi .
148-2|Waar is de hond ? "
149-1|" Heb-je je niet bezeerd , Dik , - heb-je niet ? "
150-1|Dik gaf geen antwoord .
150-2|Daarom nam zijn vader hem en [ @alt ~de~den den ] bak op , ging naar huis en zei tegen [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrouw , toen hij binnen kwam :
155-1|Vijfde Hoofdstuk .
156-1|Dik ondergaat [ @alt ene eene ] gedaanteverwisseling en blijft toch dezelfde .
157-1|Toen Dik ruim drie jaren oud was , achtte [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder het [ @alt ogenblik oogenblik ] gekomen , waarop hij de jurk uit- en de broek moest aantrekken .
157-2|Bij die gedaante-verwisseling liet hij dat eigenaardige gesnor [ @alt horen hooren ] , dat steeds getuigde van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bijzondere tevredenheid .
157-3|Moeder , die door [ @alt ~haar~hare hare ] liefde voor [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] dikzak niet [ @alt zo zoo ] verblind was , om te [ @alt menen meenen ] , dat [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kromme beentjes geschikt waren om [ @alt ~zijn~zijne zijne ] schoonheid te [ @alt verhogen verhoogen ] , had , om ze wat rechter te doen schijnen , de pijpen heel wijd gemaakt , [ @alt zo zoo ] wijd , 
158-1|dat een Volendammer [ @alt visser visscher ] er mede in zijn schik zou zijn geweest .
158-2|Twee draagbanden , of galgen , [ @alt zoals zooals ] Moeder ze noemde , zorgden er voor , dat hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] broek niet zou verliezen .
158-3|Een lakensche jas , gesneden uit een afdankertje van Vader , bedekte dat gedeelte van zijn lichaam , dat [ @alt tussen tusschen ] hals en middel gelegen was , terwijl twee korte slipjes , elk van een knoop voorzien , van achteren nog eventjes over [ @alt ~zijn~zijne zijne ] broek neerhingen .
158-4|Onder dat jasje droeg hij een blauw geruit boezeroentje , en op zijn hoofd [ @alt ene eene ] pet , waarvan de klep gewoonlijk naar zijn rug wees .
159-1|Dik was met zijn nieuwe pak bijzonder in zijn schik .
159-2|[ @alt Zodra Zoodra ] hij het aan had , stak hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vuisten in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] broekzakken , duwde ze [ @alt zover zoover ] mogelijk van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt benen beenen ] af , om er maar erg breed uit te zien , trok [ @alt ~zijn~zijne zijne ] klompen aan en stapte naar buiten .
159-3|Hij was op dat [ @alt ogenblik oogenblik ] uitermate [ @alt trots trotsch ] .
159-4|Onophoudelijk keek hij naar beneden , om zichzelf te bewonderen , en daarbij nam hij stappen als een dragonder .
159-5|Dat had hij niet moeten doen , want daardoor merkte hij niet , voor het te laat was , dat hij tegen een muur liep .
159-6|Bom !
159-7|Het kwam geducht aan ; hij kreeg er sterretjes van voor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] en [ @alt ene eene ] blauwe plek , die [ @alt ~zijn~zijne zijne ] schoonheid sterk verminderde , onder [ @alt ~zijn~zijne zijne ] pet .
159-8|Gelukkig was er niet dikwijls wat van te zien , want hij zette [ @alt ~zijn~zijne zijne ] pet nooit af , dan als hij naar bed ging .
159-9|Hij stond [ @alt enige eenige ] [ @alt ogenblikken oogenblikken ] beteuterd te kijken , zette [ @alt ~zijn~zijne zijne ] pet weer goed , dat wil zeggen , met de klep naar achteren , en wandelde toen [ @alt ~de~den den ] weg op .
159-10|Daar stond bij een boom een meisje , dat ongeveer van [ @alt dezelfde denzelfden ] leeftijd was als hij .
159-11|Dik liep naar haar toe en keek haar [ @alt geruime geruimen ] tijd strak aan , wat zij op dezelfde wijze beantwoordde .
159-12|Toen draaide hij met de handen in de zakken langzaam om haar heen , ten einde haar goed aan alle zijden te bekijken .
159-13|De uitslag scheen bevredigend te zijn , want hij bleef weer vóór haar stilstaan , zweeg nog [ @alt ~enigen~enige eenigen ] tijd , en [ @alt zei zeide ] toen :
161-1|Het kind gaf geen antwoord , maar stak [ @alt ~de~den den ] vinger in [ @alt ~de~den den ] mond en bleef hem onbeweeglijk aankijken .
162-1|" 'k Heb [ @alt ene eene ] broek aan ! " vervolgde Dik met trots .
163-1|" En ik heb suikerballetjes .
163-2|Die heb jij niet , lekkertjes , " was het antwoord van de jonge dame , terwijl ze haar hoofd langzaam op en neer bewoog .
164-1|" Laat eens zien ?
164-2|Zijn ze lekker ? " vroeg Dik , die een liefhebber was van alles , wat goed smaakte .
165-1|" Neen , ik houd ze zelf .
165-2|Hoe heet jij ? "
167-1|" Ik niet , ik ben Anneke . "
168-1|" En waar zijn de suikerballetjes ? " vroeg Dik , die er [ @alt ~groten~grote grooten ] trek in had .
169-1|" In mijn zak , maar je krijgt ze niet . "
170-1|" Laat ze eens zien ?
170-2|Ze zijn toch niet eens lekker , " meende Dik .
171-1|Anneke tastte in [ @alt ~de~den den ] zak en liet [ @alt ~de~den den ] schat zien .
171-2|Diks [ @alt ogen oogen ] blonken van begeerigheid , en terwijl hij de hand uitstak , [ @alt zei zeide ] hij :
172-1|" Ik wil ze hebben .
172-2|Toe , dan mag je met me spelen . " 
173-1|Anneke vond dat aanbod nog al aannemelijk .
173-2|Ze stak een balletje in [ @alt ~de~den den ] mond , beet het in twee stukken , en gaf een ervan aan Dik , die het dadelijk opat .
174-1|" Van wien heb je ze ? " vroeg hij .
175-1|" Gekocht , dààr , voor een cent . "
176-1|Dik volgde met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] de richting van haar vinger .
176-2|Daarop stak hij de handen weer in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] zakken en ging regelrecht op [ @alt ~de~den den ] winkel af .
176-3|Hij stapte naar binnen , en zei tegen de vrouw , die achter de toonbank kwam :
177-1|" Voor twee centen suikerballetjes . "
178-1|De vrouw nam een blikken trommel , deed het deksel eraf en legde een tiental balletjes op de toonbank .
178-2|Dik nam ze op , deed zijn mond [ @alt zover zoover ] open , alsof die nooit weer dicht moest , stak er [ @alt enige eenige ] balletjes in , en wilde met de rest doodbedaard [ @alt ~de~den den ] winkel verlaten , toen de vrouw [ @alt zei zeide ] :
179-1|" Ho , ho , ventje , waar zijn de centen ? "
180-1|" Centen ? " vroeg Dik met een [ @alt volle vollen ] mond en een tevreden uiterlijk .
181-1|" Ja , waar zijn je centen ? "
182-1|" Ik heb geen centen , wel balletjes , " zei Dik , die niet recht begreep , wat zij bedoelde .
183-1|" Geef ze dan maar weer gauw terug , kwâjongen .
183-2|Dat gaat [ @alt zo zoo ] niet !
183-3|Als je wat [ @alt kopen koopen ] wilt , moet je centen meebrengen . " 
184-1|" O , " [ @alt zei zeide ] Dik , die haar nog maar half begreep .
185-1|Hij legde de rest van de balletjes weer op de toonbank en ging met een [ @alt volle vollen ] mond naar buiten , waar Anneke op hem stond te wachten .
185-2|Uit dankbaarheid nam hij een balletje uit zijn mond en gaf het haar .
185-3|Van toen af waren zij vriendjes en speelden [ @alt altijd altoos ] met elkander .
186-1|Een dag of wat later kwam Vader thuis met een paar [ @alt grote groote ] snoeken .
186-2|Hij hielp aan het leggen van [ @alt ene eene ] brug , en had met andere werklieden een gedeelte van het [ @alt brede breede ] kanaal , dat midden door het dorp liep , droog gemaakt , bij welke gelegenheid de arbeiders vrij wat [ @alt vis visch ] hadden gevangen .
186-3|[ @alt Zo Zoo ] was hij aan snoek gekomen .
186-4|Hij legde ze in de keuken neer en ging naar binnen .
186-5|Dik vond de dieren heel mooi .
186-6|Hij streek er met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vingers over , trok aan [ @alt ~hun~hunne hunne ] vinnen , en stak ten slotte zijn wijsvinger in een van de wijdgeopende bekken .
186-7|Maar och , wat beviel hem dat slecht .
186-8|Pas zat zijn vinger er in , of de bek sloot zich en de tanden van het dier drongen hem aan alle kanten in het [ @alt vlees vleesch ] .
186-9|Hij schrikte er geducht van ; [ @alt ~zijn~zijne zijne ] dikke wangen werden zelfs bleek , en zeer zeker zou hij het op een schreeuwen gezet hebben , indien hij van die bezigheid niet [ @alt zo zoo ] 'n onoverwinnelijken afkeer had gehad .
186-10|[ @alt Intussen Intusschen ] zat hij geducht in de knel .
186-11|Hij begon het dier met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrije hand op [ @alt ~de~den den ] kop te slaan , in de [ @alt mening meening ] , dat het hem dan wel zou loslaten , doch het hielp niets , want he beest was al sedert een paar uur dood , en voelde er dus bitter weinig van .
186-12|Dik was ten einde raad .
186-13|Bewegen durfde hij zich niet , want elke beweging deed hem pijn , [ @alt zodat zoodat ] hij er stellig nog zou gestaan hebben , indien [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ouders het niet bemerkt en hem verlost hadden .
187-1|" Waar wonen de snoeken ? " vroeg hij , toen de eerste schrik wat voorbij was .
188-1|" Waar de snoeken wonen , jongen , " zei [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder , " wel , ze zwemmen in het water . "
189-1|Dik stapte de deur uit , en ging Anneke halen .
190-1|" Ga-je meê snoeken vangen ? "
191-1|" Ja , waar zijn ze ? "
192-1|" In de sloot , achter het huis . "
193-1|Welgemoed ging het tweetal op weg .
193-2|Ze liepen [ @alt ~de~den den ] tuin door en kwamen aan [ @alt ene eene ] sloot , die ongeveer 2 meter breed was .
194-1|" Hier zijn ze , " zei Dik , op het water wijzende .
194-2|" Geef me [ @alt ene eene ] hand . "
195-1|" Ik niet .
195-2|Vang jij ze maar , dan zal ik er op passen . "
196-2|Daar ga ik . "
197-1|Dik zette één been vooruit , en stapte pardoes te water .
197-2|Hij zakte dadelijk een eind in de modder , [ @alt zodat zoodat ] het water hem tot aan de borst kwam en in de ademhaling belemmerde .
199-1|" Ik ook niet , " zei Anneke .
200-1|Dik stapte heen en weer , en greep met beide handen links en rechts in het water , maar snoeken ving hij niet .
200-2|Juist wilde hij zich wat verder in de sloot begeven , toen zijn vader hem kwam zoeken , om te komen eten .
200-3|Toen hij Dik daar door de sloot zag wandelen , kon hij van schrik bijna niet spreken .
200-4|Hij liep naar [ @alt ~de~den den ] kant , zwaaide met beide armen wanhopig in het rond , en riep :
201-1|" Dik , wat-wat doe je , w-wa-wat moet dat ?
201-2|Kom h-hi-hier , jongen , je-zult-je verdrinken - dat zul-je .
201-3|Kom gauw ! "
202-1|" Ik vang snoeken ! " zei Dik , naar [ @alt ~de~den den ] kant stappende .
202-2|Vader greep hem bij de hand en hielp hem op het droge .
202-3|Toen trok hij hem voort naar huis , en riep tegen [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrouw :
203-2|Dik werd uitgekleed en te bed gelegd .
207-1|Hoe Dik uit varen ging .
208-1|Dik werd met [ @alt ~de~den den ] dag ouder , dikker en ondeugender .
208-2|Dat hij ouder werd , kon niemand helpen ; dat hij dikker werd , was de schuld van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder , die hem [ @alt altijd altoos ] reusachtig [ @alt grote groote ] boterhammen liet opeten , en dat hij ondeugender werd , was de schuld van zijn vader en moeder samen .
208-3|De laatste hield dolveel van haar [ @alt ~dikke~dikken dikken ] jongen , [ @alt zo zoo ] veel , dat zij hem in alles toegaf , hem nooit iets verbood , en , pakte een of ander verkeerd met hem uit , hem nog voorsprak en beklaagde op [ @alt ~de~den den ] koop toe .
208-4|'t Was dus geen wonder , dat hij met [ @alt ~de~den den ] dag ondeugender werd en , [ @alt zoals zooals ] de [ @alt mensen menschen ] zeiden , opgroeide voor galg en rad .
208-5|Zijn vader hield ook veel van hem , maar de man sprak geen tien woorden op een dag en vond alles , wat Dik deed , heel mooi .
208-6|Waarschuwden de [ @alt mensen menschen ] hem er soms al eens voor , dat het nooit goed met Dik zou [ @alt aflopen afloopen ] , dan haalde hij de schouders slechts op , en [ @alt zei zeide ] :
19-1|Eerste hoofdstuk .
21-2|Hij was een grijsaard van omstreeks vijf en zeventig jaren en bekleedde de waardigheid van bisschop sedert 1806 .
22-1|Hoewel deze bijzonderheid eigenlijk niets te maken heeft met de hoofdzaak van ons verhaal , heeft het misschien toch zijn nut , al was het maar om niet te vergeten , hier te wijzen op de geruchten en praatjes , die er omtrent hem in omloop waren op het tijdstip , dat hij tot genoemde waardigheid werd bevorderd .
22-2|Hetgeen men van de [ @alt mensen menschen ] zegt , het moge dan waar zijn of niet , heeft dikwijls evenveel invloed op hun leven en vooral op hun levensloop , als hetgeen zij doen .
22-3|De heer Myriel was de zoon van een parlementslid te Aix ; van [ @alt ~de~den den ] adel des tabbaards dus .
22-4|Men vertelde , dat zijn vader , in de hoop , dat zijn zoon hem eenmaal zou opvolgen , [ @alt ~dezen~deze dezen ] zeer vroeg , op zijn achttiende of twintigste jaar namelijk , had laten trouwen overeenkomstig een gebruik in de familiën der leden van het parlement .
22-5|Toch had Charles Myriel , niettegenstaande [ @alt ~dezen~deze dezen ] echt , veel van zich doen spreken , naar men [ @alt zei zeide ] .
22-6|Hij was welgebouwd , ofschoon nog al klein , had zeer goede manieren en was geestig ; het eerste gedeelte zijns levens was geheel en al aan de wereld en haar vermakelijkheden gewijd .
23-1|Daar brak de revolutie uit , de [ @alt ene eene ] gewichtige gebeurtenis stapelde zich op de andere , de familiën der parlementsleden vernederd , verjaagd en verguisd , spatten uiteen .
23-2|Charles Myriel nam reeds bij [ @alt ~de~den den ] aanvang der revolutie de wijk naar Italië .
23-3|Zijn vrouw stierf er aan een borstkwaal , waaraan zij reeds sedert lang lijdende was .
23-4|Zij hadden geen kinderen .
23-5|Wat ging er toen om in het binnenste van Charles Myriel ?
23-6|Deden de vernietiging der bestaande [ @alt Franse Fransche ] maatschappij , de val van zijn eigen familie , de treurige [ @alt tonelen tooneelen ] van '93 , misschien nog verschrikkelijker voor de uitgewekenen , die ze uit de verte met toenemenden angst zagen , denkbeelden van zelfverloochening en eenzaamheid in hem opkomen ?
24-2|Werd hij , te midden [ @phantom van ] [ @alt de der ] verstrooiingen en genietingen , die hem bezighielden , plotseling aangegrepen door een van die geheimzinnige en [ @alt vreselijke vreeselijke ] slagen , die [ @alt soms somtijds ] [ @alt ~de~den den ] [ @alt mens mensch ] , door hem in de ziel te treffen , verpletteren , [ @alt ~de~den den ] [ @alt mens mensch ] [ @alt ~die~dien dien ] de openbare rampen niet zouden doen wankelen , al grepen ze ook in zijn bestaan en in zijn fortuin ?
24-3|Niemand zou het kunnen zeggen ; al wat men wist was , dat hij als priester in Frankrijk terugkwam .
25-1|In 1804 was Myriel pastoor van Brignolles .
25-2|Hij was toen reeds oud en leefde in de strengste afzondering .
26-1|Omstreeks het tijdstip der kroning gaf een kleine zaak in zijn gemeente , men weet niet recht meer wat , hem aanleiding om naar Parijs te gaan .
26-2|Onder de invloedrijke personen , die hij in het belang zijner gemeenteleden moest spreken , behoorde ook de kardinaal Fesch .
26-3|Eens toen de Keizer zijn oom was komen bezoeken , bevond zich de eerwaarde pastoor , die in de spreekkamer wachtte , toevallig tegenover [ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] Majesteit .
26-4|Napoleon , die zag dat de grijsaard hem met zekere nieuwsgierigheid aankeek , keerde zich plotseling om en [ @alt zei zeide ] : " Wie is die eenvoudige man , die mij [ @alt zo zoo ] aankijkt ? "
27-1|" Sire " , sprak Myriel , " gij ziet een eenvoudig man en ik zie een groot man .
27-2|Ieder van ons kan hier zijn voordeel mee doen . "
28-1|Nog [ @alt dezelfde denzelfden ] avond vroeg de Keizer [ @alt ~de~den den ] kardinaal naar [ @alt ~de~den den ] naam van [ @alt ~dezen~deze dezen ] pastoor , en niet lang daarna was Myriel zeer verrast te vernemen , dat hij tot bisschop van Digne benoemd was .
29-1|En wat was er waar van de verhalen , die er over het eerste gedeelte van Myriels leven in omloop waren ?
29-2|Dit wist niemand .
29-3|Er waren slechts weinig familiën , die de familie Myriel vóór de omwenteling gekend hadden .
30-1|Charles Myriel moest hetzelfde lot ondergaan als iedereen , die in een kleine stad komt wonen , waar veel monden zijn die babbelen en zeer weinig hoofden , welke denken .
30-2|Hij moest het ondergaan , ofschoon en omdat hij bisschop was .
30-3|Maar per slot van rekening waren de praatjes , waarin zijn naam werd genoemd slechts praatjes ; geruchten , klanken , woorden , minder dan woorden , leuterpraatjes .
31-1|Hoe het zij , na tien jaren bisschop van Digne te zijn geweest , waren al deze verhalen , die in [ @alt ~de~den den ] beginne de kleine steden en de [ @alt kleinsteedse kleinsteedsche ] lieden bezighouden , geheel en al in het vergeetboek geraakt .
31-2|Niemand zou er van hebben durven spreken , niemand zou er aan durven herinneren . 
33-1|Myriel was te Digne gekomen vergezeld van een oude vrijster , juffrouw Baptistine , zijn zuster , die tien jaar jonger was dan hij .
34-1|Hun [ @alt enige eenige ] dienstbode was een vrouw , even oud als juffrouw Baptistine en juffrouw Magloire [ @alt geheten geheeten ] , die , na eerst de meid van [ @alt de den ] [ @alt eerwaarde eerwaarden ] pastoor geweest te zijn , nu [ @alt de den ] [ @alt dubbele dubbelen ] titel droeg van kamenier van juffrouw Baptistine en huishoudster van mijnheer pastoor .
35-1|Juffrouw Baptistine was een lang , mager , bleek , zacht wezen ; zij verwezenlijkte het ideaal , dat het woord " eerbiedwaardig " in zich sluit , want mij dunkt , dat men moeder moet zijn om " eerwaardig " te kunnen [ @alt heten heeten ] .
35-2|Zij was nooit mooi geweest ; haar [ @alt gehele geheele ] leven , dat slechts een reeks van heilige werken geweest was , had een waas van reinheid en helderheid over haar verspreid , en toen zij ouder werd had zij verkregen wat men de schoonheid van de goedheid zou kunnen noemen .
35-3|Wat in haar jeugd magerheid was geweest , was op haar rijperen leeftijd doorschijnendheid geworden , en deze laatste eigenschap deed haar op een engel gelijken .
35-4|Ze was meer een ziel dan een maagd .
35-5|Ze scheen van schaduw gemaakt ; ze had nauwelijks lichaam genoeg om een vrouw te zijn ; ze was niets dan een weinig bezielde stof , had [ @alt grote groote ] [ @alt ogen oogen ] , die altijd neergeslagen waren ; een voorwendsel voor een ziel om op aarde te blijven .
35-6|Juffrouw Magloire was een klein oud vrouwtje , blank , dik , zwaarlijvig , druk , altijd hijgende , vooreerst wegens haar bedrijvigheid , en dan tengevolge van haar asthma .
36-1|Bij zijn aankomst werd Myriel in zijn bisschoppelijk paleis ontvangen met de eerbewijzingen , voorgeschreven door de Keizerlijke wetten , die [ @alt ~de~den den ] bisschop onmiddellijk na [ @alt ~de~den den ] veldmaarschalk plaatsen .
36-2|De burgemeester en de president maakten hem de eerste visite , en hij van zijn kant bracht het eerste bezoek aan [ @alt ~de~den den ] generaal en [ @alt ~de~den den ] prefekt .
37-1|Toen de installatie had plaats gehad , verwachtte de stad , dat haar bisschop de handen aan het werk zou slaan . 
40-1|Tweede hoofdstuk .
41-1|De heer Myriel wordt Monseigneur Bienvenu .
42-1|Het Bisschoppelijk paleis te D. grensde aan het gasthuis .
43-1|Het Bisschoppelijk paleis was een groot , fraai hôtel , in 't begin der vorige eeuw gebouwd door Monseigneur Henri Puget , docter in de theologie bij de faculteit van Parijs en abt van Simore , die in 1712 bisschop van D. was .
43-2|Dit paleis was inderdaad een wezenlijk vorstelijke woning .
43-3|Alles had er een [ @alt groots grootsch ] aanzien : de bisschoppelijke vertrekken , de salons , de kamers , het eerplein , dat zeer ruim en met booggangen in [ @alt ~de~den den ] ouden Florentijnschen stijl omgeven was , tuinen met heerlijke [ @alt bomen boomen ] beplant .
43-4|In de eetzaal , een lange prachtige galerij , gelijkvloers , in [ @alt ~de~den den ] tuin uitkomende , had Monseigneur Henri Puget [ @alt ~de~den den ] 29 Juli 1714 een [ @alt plechtige plechtigen ] maaltijd gegeven aan de prelaten Charles Brûlart de Genlis , prins-aartsbisschop van Embrun ; Antoine de Mesgrigny , kapucijn en bisschop van Grasse ; Philippe de Vendôme , groot-prior van Frankrijk , abt van St. Honoré de Lerins ; François de Berton de Grillon , bisschop en baron van Vence ; César de Sabran de Forcalquier , bisschop en heer van Glandève , en Jean Soanen , priester van het oratorium , gewoon hofprediker , bisschop , en heer van Senez .
43-5|De portretten van deze zeven hoogeerwaarde personages versierden deze zaal en de gedenkwaardige datum , 29 Juli 1714 , was er met gouden letters op een wit marmeren blad gegrift .
44-1|Het hospitaal was een eng , laag gebouw , van slechts één verdieping en met een [ @alt kleine kleinen ] tuin .
45-1|Drie dagen na zijn komst bezocht de bisschop het hospitaal .
45-2|Na dit bezoek , liet hij [ @alt ~de~den den ] directeur verzoeken bij hem te komen .
46-1|" Mijnheer de directeur , " [ @alt zei zeide ] hij tot hem , " hoeveel zieken hebt ge op dit [ @alt ogenblik oogenblik ] ? "
47-1|" Zes en twintig , Monseigneur . "
48-1|" [ @alt Zoveel Zooveel ] had ik er ook geteld , " zei de bisschop .
49-1|" De bedden , " hernam de directeur , " staan zeer dicht op elkander . "
50-1|" Dit heb ik gezien . "
51-1|" De zalen zijn slechts kamers en ze zijn moeilijk van [ @alt verse versche ] lucht te voorzien . "
52-1|" Dat scheen mij ook toe . "
53-1|" En , als de zon schijnt , is de tuin te klein voor de herstellenden . " 
55-1|" Dat kwam mij ook [ @alt zo zoo ] voor . "
56-1|" Bij epidemie - dit jaar hadden wij [ @alt ~de~den den ] [ @alt tyfus typhus ] en voor twee jaren de zweetkoorts - hebben wij soms honderd zieken , waarmede wij niet weten wat wij zullen aanvangen . "
57-1|" [ @alt Zo Zoo ] verbeeldde ik mij ook . "
58-1|" Wat zal men zeggen , Monseigneur ? " zei de directeur , " men moet zich schikken . "
59-1|Dit gesprek werd gevoerd in de [ @alt grote groote ] beneden-eetzaal .
60-1|De bisschop bewaarde een [ @alt ogenblik oogenblik ] het stilzwijgen , toen wendde hij zich schielijk tot [ @alt ~de~den den ] hospitaal-directeur , en sprak :
61-1|" Hoeveel bedden , denkt ge , mijnheer , dat alleen in deze zaal kunnen staan ? "
62-1|" In de eetzaal van Monseigneur ? " riep de directeur verbaasd .
63-1|De bisschop liet zijn blik door de zaal gaan en scheen ze met de [ @alt ogen oogen ] te meten en de ruimte te berekenen .
64-1|" Er zouden wel twintig bedden kunnen staan ! " [ @alt zei zeide ] hij zacht , als tot zich [ @alt zelf zelven ] , en vervolgens met verheffing van stem : " Hoor , mijnheer de directeur , ik zal u iets zeggen .
64-2|Er bestaat blijkbaar een vergissing .
64-3|Gij hebt voor zes-en-twintig personen vijf of zes kleine kamers .
64-4|Wij hebben hier met ons drieën plaats voor zestig [ @alt mensen menschen ] ; ik zeg u : 't is een vergissing , gij hebt mijn woning en ik heb de uwe .
64-5|Geef mij mijn huis terug ; dit behoort u . "
65-1|[ @alt De Den ] [ @alt volgende volgenden ] dag werden de zes-en-twintig arme zieken in het bisschoppelijk paleis overgebracht , en de bisschop betrok het hospitaal .
66-1|De heer Myriel bezat geen vermogen ; zijn familie had door de revolutie haar bezittingen verloren .
67-1|Zijn zuster had een lijfrente van vijfhonderd francs , die in de pastorie voor haar persoonlijke behoeften voldoende was .
67-2|Myriel ontving als bisschop van [ @alt ~de~den den ] staat een inkomen van vijftien duizend francs .
67-3|[ @alt Dezelfde Denzelfden ] dag waarop hij het hospitaal betrok , regelde hij het gebruik dier som , eens voor al , op de volgende wijze .
67-4|Wij schrijven hier een nota over van zijn eigen hand . 
69-1|Nota ter regeling der uitgaven van mijn huis :
70-1|Voor het kleine Seminarie 1500 fr.
71-1|" de zendingmaatschappij 100 "
72-1|" " Lazaristen van Montdidier 100 "
73-1|" het Seminarie der vreemde missiën te Parijs 200 "
74-1|" de Congregatie van [ @alt ~de~den den ] H. Geest 150 "
75-1|" " geestelijke gestichten in het H. Land 100 "
76-1|" " genootschappen voor de verpleging van kraamvrouwen 300 "
77-1|Bovendien voor dat te Arles 50 "
78-1|Voor het genootschap ter verbetering der gevangenissen 400 "
79-1|Tot hulp en bevrijding van gevangenen 500 "
80-1|" bevrijding van voor schulden gegijzelde huisvaders 1000 "
81-1|" [ @alt verhoging verhooging ] van het traktement van arme schoolmeesters
82-1|in het bisdom 2000 "
83-1|Voor het graanmagazijn der Hautes-Alpes 100 "
84-1|" de Congegratie der dames van Digne , van Manosque en
85-1|van Sisteron , voor het gratis onderwijs aan behoeftige
86-1|meisjes 1500 "
87-1|" de armen 6000 "
88-1|" uitgaven voor mijn persoon 1000 "
89-1|Totaal 15000 fr.
90-1|[ @alt Zolang Zoolang ] de bisschop Myriel [ @alt ~de~den den ] zetel te D. bekleedde , veranderde hij niets in deze regeling .
90-2|Hij noemde het , gelijk men ziet , de regeling der uitgaven van zijn huis .
91-1|Deze schikking werd met volkomen goedvinden door mejuffrouw Baptistine aangenomen .
91-2|Voor deze vrome maagd was Myriel te gelijker tijd haar broeder en haar bisschop , haar natuurlijke vriend en haar geestelijk hoofd .
91-3|Zij beminde en vereerde hem .
91-4|Wanneer hij sprak , boog zij zich ; en al wat hij deed , vond zij goed .
91-5|Alleen de dienstbode , Magloire , morde wel eens .
92-1|[ @alt Zoals Zooals ] wij hebben gezien , had de bisschop slechts 1000 francs voor zich gehouden , 't welk , gevoegd bij het jaargeld van juffer Baptistine , te zamen jaarlijks 1500 francs bedroeg .
92-2|Van deze vijftienhonderd francs leefden de beide oude vrouwen en de grijsaard .
93-1|En wanneer een dorpspastoor te D. kwam , had de bisschop , door de strenge zuinigheid van Magloire en het schrander huisbestuur van mejuffrouw Baptistine nog altijd gelegenheid hem behoorlijk te ontvangen .
94-1|De bisschop was ongeveer drie maanden te D. , toen hij op [ @alt zekere zekeren ] dag [ @alt zei zeide ] : 
96-1|" 't Is zeker , dat mijn financiën zeer bekrompen zijn . "
97-1|" Dit geloof ik wel , " hernam Magloire , " Monseigneur heeft zelfs niet eens de gelden gevorderd , welke het departement hem schuldig is voor zijn equipage en voor de reizen in het bisdom .
97-2|De vorige bisschoppen ontvingen die altijd . "
98-1|" 't Is waar , gij hebt gelijk , Magloire , " zei de bisschop , en hij zond zijn rekening in .
99-1|[ @alt ~Enigen~Enige Eenigen ] tijd later stond de [ @alt algemene algemeene ] raad van het departement , na overweging zijner vordering , [ @alt ~de~den den ] bisschop een [ @alt jaarlijkse jaarlijksche ] som van drie duizend francs toe voor de kosten van rijtuig en ter vergoeding der herderlijke reizen .
100-1|De burgerij der plaats maakte hierover een [ @alt grote groote ] drukte , en bij deze gelegenheid richtte een senator van het Keizerrijk , oud lid van [ @alt ~de~den den ] raad der vijfhonderd , die een begunstiger van [ @alt ~de~den den ] 18en Brumaire was geweest en daarvoor in de nabuurschap van Digne met een heerlijk landgoed beloond was geworden , aan [ @alt ~de~den den ] minister van Eeredienst , Bigot de Préameneu , een kwaadaardig vertrouwelijk schrijven , waaraan wij de volgende authentieke regelen [ @alt ontlenen ontleenen ] .
101-1|" Equipagekosten ? waartoe die , in een stad van minder dan vier duizend inwoners ?
101-2|Reiskosten ? waartoe dienen vooreerst deze tochten ? en hoe kan men met extra-rijtuig in deze bergachtige streken reizen ? er zijn geen wegen .
101-3|Men kan alleen te paard reizen .
101-4|Zelfs de brug over de Durance bij Château-Arnoux kan nauwelijks ossenkarren dragen .
101-5|Maar deze priesters zijn allen gelijk : - hebzuchtig en gierig .
101-6|Toen deze hier kwam , speelde hij [ @alt de den ] [ @alt goede goeden ] apostel .
101-7|Nu doet hij gelijk de anderen , en begeert equipage en extra-rijtuig .
101-8|Hij wil weelde ten toon spreiden , gelijk de vorige bisschoppen .
101-9|O , dat priesterras !
101-10|Mijnheer de graaf , de zaken zullen niet eerder goed gaan , dan wanneer de Keizer ons van de papen verlost heeft .
101-11|Weg met [ @alt ~de~den den ] Paus !
101-12|( op dit [ @alt ogenblik oogenblik ] raakten de zaken met Rome in de war ) , wat mij aangaat , ik ben vóór Cesar alleen , enz. , enz. , enz. "
102-1|Magloire was daarentegen zeer verheugd over de zaak en [ @alt zei zeide ] tot [ @alt mejuffrouw mejuffer ] Baptistine : " Nu , Monseigneur is met de zorg voor anderen begonnen ; maar hij heeft eindelijk toch ook aan zich [ @alt zelf zelven ] moeten denken .
102-2|Hij heeft al zijn liefdegiften , geregeld : nu hebben wij eindelijk dus drie duizend francs voor ons ! "
103-1|[ @alt Dezelfde Denzelfden ] avond schreef de bisschop de volgende nota , welke hij aan zijn zuster ter hand stelde : 
105-1|Equipage en reiskosten .
106-1|Voor bouillon ten dienste der zieken in het hospitaal 1500 fr.
107-1|" het genootschap ter verpleging van kraamvrouwen te Aix 250 "
108-1|" het genootschap ter verpleging van kraamvrouwen te Draguignan 250 "
109-1|" de vondelingen 500 "
110-1|" de [ @alt wezen weezen ] 500 "
111-1|Totaal 3000 fr.
112-1|Dat was het budget van [ @alt ~de~den den ] heer Myriel .
113-1|Wat de bisschoppelijke inkomsten betrof als afkooping van geboden , dispensatiën , doopplechtigheden , predikatiën , kerkwijdingen , huwelijken enz. , de bisschop hief ze te ijveriger van de rijken , daar hij ze [ @alt de den ] [ @alt arme armen ] ruimer gaf .
114-1|In [ @alt ~korte~korten korten ] tijd stroomden de geldoffers toe .
114-2|Rijken en armen klopten gelijkelijk aan de deur van [ @alt ~de~den den ] heer Myriel , de laatsten kwamen de aalmoezen halen , welke de eersten er hadden gebracht .
115-1|In minder dan een jaar tijds werd de bisschop de schatmeester van alle weldaden , en de kassier van alle noodlijdenden .
115-2|Aanzienlijke sommen gingen door zijn handen ; maar niets was in staat zijn levenswijze te veranderen of bij het [ @alt nodige noodige ] de geringste overtolligheid te voegen .
115-3|Integendeel .
115-4|Aangezien er steeds veel meer [ @alt noden nooden ] en ellenden beneden , dan menschlievendheid boven is , was , om [ @alt zo zoo ] te zeggen , alles reeds weggegeven vóór 't ontvangen was ; 't was als water op een uitgedroogd land : hoeveel geld hij ook ontving , altijd kwam hij te kort .
115-5|Hij bekromp zich derhalve nog meer .
116-1|Volgens gebruik plaatsten de bisschoppen hun doopnamen aan 't hoofd hunner mandementen en herderlijke brieven .
116-2|Nu hadden de arme lieden dier streek , door een gevoel van dankbaarheid gedreven , uit de namen en voornamen van [ @alt ~de~den den ] bisschop [ @alt ~die~dien dien ] gezocht , waarin zij een [ @alt betekenis beteekenis ] vonden , en noemden hem in de wandeling Monseigneur Bienvenu ( Welkom ) .
116-3|Wij zullen doen als zij , en hem bij gelegenheid ook [ @alt zo zoo ] noemen .
116-4|De naam behaagde hem trouwens .
116-5|" Ik houd van [ @alt ~die~dien dien ] naam , " [ @alt zei zeide ] hij .
116-6|" Bienvenu maakt Monseigneur weder goed . "
117-1|Wij beweren niet , dat het portret , 't welk wij hier geven , waarschijnlijk is ; wij zeggen alleen dat het gelijkt . 
120-1|Derde hoofdstuk .
121-1|Een goede bisschop heeft een [ @alt moeilijk moeielijk ] ambt .
122-1|Hoewel de bisschop zijn equipage in aalmoezen had omgezet , deed hij toch zijn rondreizen .
122-2|Het bisdom Digne is zeer [ @alt moeilijk moeielijk ] te bereizen .
122-3|Er zijn weinig vlakten en veel bergen , schier geen gebaande wegen , gelijk reeds gezegd is ; twee-en-dertig pastorieën , één-en-veertig vicariaten en tweehonderd vijf-en-tachtig kapellen .
122-4|'t Was een zware taak die alle te bezoeken .
122-5|De bisschop deed het echter .
122-6|Hij ging te voet , wanneer hij in de buurt moest wezen , reed met een karretje door de vlakte , en gebruikte een bergrijtuigje , als hij [ @alt hogere hoogere ] streken moest bezoeken .
122-7|De beide oude vrouwen vergezelden hem ; slechts wanneer de reis voor haar te [ @alt moeilijk moeielijk ] was , ging hij alleen .
123-1|Op [ @alt zekere zekeren ] dag kwam hij te Senez - een oude bisschoppelijke stad - op een ezel .
123-2|Zijn beurs , die op [ @alt ~die~dien dien ] tijd zeer schraal voorzien was , had hem geen ander middel van vervoer veroorloofd .
123-3|De maire der stad ontving hem aan de deur der bisschoppelijke woning en zag hem met [ @alt ogen oogen ] vol ergernis van [ @alt ~de~den den ] ezel stijgen .
123-4|[ @alt Enige Eenige ] burgers , die er bij stonden , lachten .
123-5|" Mijnheer de maire , " zei de bisschop , " en [ @alt heren heeren ] burgers , ik zie wat u ergert ; ge vindt het zeer hoogmoedig van een [ @alt arme armen ] priester , dat hij rijdt op de wijze van onzen Heiland .
123-6|Ik verzeker u , dat ik het uit nood en niet uit ijdelheid doe . "
124-1|Op deze rondreizen was hij [ @alt verschonend verschoonend ] en zachtmoedig ; hij preekte minder dan dat hij zich met de [ @alt mensen menschen ] onderhield .
124-2|Hij ging zijn [ @alt betogen betoogen ] en vergelijkingen niet ver zoeken .
124-3|De inwoners der [ @alt ene eene ] buurt stelde hij tot voorbeeld van die der andere .
124-4|In streken , waar men onmeedoogend voor de behoeftigen was , [ @alt zei zeide ] hij : " Ziet de lieden van Briançon .
124-5|Zij hebben aan de noodlijdenden , aan de weduwen en [ @alt wezen weezen ] het recht gegeven , om drie dagen vroeger dan alle anderen , hun weilanden te maaien .
124-6|Zij herstellen kosteloos hun woningen , wanneer deze in verval zijn .
124-7|Daarom is dit ook een door God gezegend land .
124-8|Gedurende een [ @alt gehele geheele ] eeuw is er geen moord gepleegd .
125-1|In dorpen , die naar winst en een [ @alt rijke rijken ] oogst hunkerden , [ @alt zei zeide ] hij : " Ziet de lieden van Embrun .
125-2|[ @alt Zo Zoo ] een huisvader in [ @alt ~de~den den ] oogsttijd zijn zonen bij het leger en zijn dochters in de stad heeft dienen , indien hij ziek of op [ @alt ene eene ] andere wijze verhinderd is , beveelt de pastoor hem van [ @alt ~de~den den ] kansel bij de gemeente aan , en des Zondags , na de mis , gaan al de dorpelingen , mannen , vrouwen , kinderen , naar [ @alt ~de~den den ] akker van [ @alt de den ] [ @alt arme armen ] man om voor hem te maaien , en brengen [ @alt stro stroo ] en graan in zijn schuur .
126-2|- Tot families die wegens geldzaken of erfenissen in tweedracht leefden , [ @alt zei zeide ] hij : " Neemt de bergbewoners van Devolny tot voorbeeld , een land [ @alt zo zoo ] woest , dat men er een nachtegaal nauwelijks in vijftig jaren hoort .
126-3|Welnu , wanneer de vader in een gezin sterft , gaan de jongens fortuin zoeken en laten het goed aan hun zusters , opdat [ @alt ~dezen~deze dezen ] [ @alt echtgenoten echtgenooten ] vinden . "
126-4|- In districten , waar men gaarne procedeerde en de pachters zich door gerechtszaken arm maakten , [ @alt zei zeide ] hij : " Aanschouwt de goede landlieden der vallei Queyras .
126-5|Zij tellen drie duizend zielen , en leven als in een kleine republiek .
126-6|Men kent er noch rechters , noch deurwaarders .
126-7|De maire doet alles .
126-8|Hij regelt de belastingen , belast ieder naar zijn beste weten , beslecht kosteloos alle geschillen , verdeelt de erfenissen zonder [ @alt beloning belooning ] , strijkt kosteloos vonnissen , en men gehoorzaamt hem , [ @alt ~terwijl~wijle wijl ] hij een rechtvaardig man onder eenvoudige [ @alt mensen menschen ] is . "
126-9|- In de dorpen , waar hij geen schoolmeester vond , wees hij weder op de inwoners van Queyras .
126-10|" Weet ge hoe zij doen ? " [ @alt zei zeide ] hij .
126-11|" [ @alt ~Terwijl~Wijle Wijl ] een klein oord van twaalf of vijftien gezinnen niet altijd een onderwijzer kan onderhouden , [ @alt zo zoo ] heeft men schoolmeesters , welke door de [ @alt gehele geheele ] vallei worden betaald , en die de dorpen rondtrekken , in dit acht dagen , in een ander tien dagen doorbrengende en onderwijzende .
126-12|Deze onderwijzers gaan naar de jaarmarkten , waar ik hen gezien heb .
126-13|Men herkent ze aan de schrijfpennen , welke zij in het lint van hun hoed dragen .
126-14|Zij die alleen het lezen onderwijzen hebben één pen ; zij die in het lezen en rekenen les geven , hebben twee pennen ; zij die lezen , rekenen en latijn onderwijzen , hebben drie pennen .
126-15|Deze laatsten zijn [ @alt grote groote ] geleerden .
126-16|Maar 't is [ @alt grote groote ] schande onwetend te zijn .
126-17|Doet [ @alt zoals zooals ] de lieden van Queyras . "
126-18|Aldus sprak hij , ernstig en vaderlijk ; bij gemis aan voorbeelden bedacht hij gelijkenissen , die recht op het doel afgingen , met weinig woorden , maar veel beelden .
126-19|'t Was de welsprekendheid van Jezus Christus uit het hart komende en overredende . 
129-1|Vierde hoofdstuk .
130-1|De werken en de woorden één !
131-1|In [ @alt ~de~den den ] omgang was hij vriendelijk en [ @alt vrolijk vroolijk ] .
131-2|Hij schikte zich naar de bevatting der beide oude vrouwen , die haar leven bij hem doorbrachten ; wanneer hij lachte , was 't de hartelijke lach van [ @alt ~de~den den ] knaap .
132-1|Magloire noemde hem gaarne Uwe Hoogheid .
132-2|Op [ @alt zekere zekeren ] dag stond hij op van zijn stoel en ging naar zijn bibliotheek een boek halen .
132-3|Dat boek stond op [ @alt ene eene ] der hoogste planken .
132-4|Daar de bisschop klein van gestalte was , kon hij er niet bij . -
133-1|" Magloire , " [ @alt zei zeide ] hij , " breng mij een stoel , mijn grootheid reikt niet tot aan deze plank . "
134-1|Een zijner verre verwanten , mevrouw de gravin de Lô , liet zelden een gelegenheid voorbijgaan zonder in zijn tegenwoordigheid op te sommen , wat zij " de vooruitzichten " van haar drie zonen noemde .
134-2|Zij had verscheiden zeer oude bloedverwanten , van welke haar zoons natuurlijk de erfgenamen werden .
134-3|De jongste van de drie moest van een oudtante honderd duizend francs rente erven ; de tweede zou van een oom [ @alt ~de~den den ] hertogstitel bekomen ; de oudste moest zijn grootvader in het pairschap opvolgen .
134-4|De bisschop hoorde meestal zwijgend , deze onschuldige en verschoonbare moederlijke uitweidingen aan .
134-5|Eens echter scheen hij ernstiger dan gewoonlijk , toen mevrouw de Lô wederom in 't [ @alt brede breede ] van al die erfenissen en van al die " vooruitzichten " sprak .
134-6|Met [ @alt enig eenig ] ongeduld vroeg zij hem : " Maar , neef , waaraan denkt ge toch ? " - " Ik denk aan iets zonderlings , " zei de bisschop , " 't geen , geloof ik , in St. Augustinus staat , n.l. : " Stel uw hoop op hem , van wien ge niet erft . "
135-1|Een [ @alt andere anderen ] keer ontving hij een brief , het overlijden meldende van een edelman uit het gewest , waarin met [ @alt weidse weidsche ] praal , behalve de waardigheden van [ @alt ~de~den den ] overledene , al de leenheerlijke en adellijke titels van zijn [ @alt gehele geheele ] familie waren opgenoemd .
135-2|" Welk een [ @alt brede breeden ] rug heeft toch de dood , " riep hij .
135-3|" Welk een verbazenden last van titels geeft men hem te dragen en hoeveel geest moeten de [ @alt mensen menschen ] hebben om aldus het graf aan de ijdelheid dienstbaar te maken ! "
136-1|Bij gelegenheid maakte hij van vriendelijke scherts gebruik , die meestal een [ @alt ernstige ernstigen ] zin bevatte .
136-2|In de vasten kwam een jonge kapelaan te Digne en predikte in de hoofdkerk .
136-3|Hij was vrij welsprekend .
136-4|Zijn preek had de liefdadigheid tot onderwerp .
137-1|De rijken vermaande hij , om aan de armen te geven , ten einde aan de hel te ontkomen , welke hij [ @alt zo zoo ] ijselijk mogelijk afschilderde , en om [ @alt ~de~den den ] hemel te verwerven , [ @alt ~die~dien dien ] hij heel aangenaam en begeerlijk voorstelde .
137-2|Onder zijn gehoor bevond zich een rijk koopman , die zich uit de zaken had teruggetrokken , en een [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] woekerhandel dreef .
137-3|Hij heette Géborand en had met het [ @alt fabriceren fabriceeren ] van grof laken , sergie en dergelijke stoffen , twee [ @alt miljoen millioen ] overgewonnen .
137-4|In zijn [ @alt gehele geheele ] leven had Géborand geen aalmoes aan een ongelukkige gegeven .
137-5|Sedert deze predikatie echter merkte men op , dat hij alle zondagen een stuiver aan de oude bedelaarsters in het kerkportaal gaf .
137-6|Het recht van daar te staan was aan zes arme vrouwen toegestaan .
137-7|Eens zag de bisschop hem die aalmoes geven en [ @alt zei zeide ] glimlachend tot zijn zuster : " Zie ! mijnheer Géborand koopt voor een stuiver [ @alt ~de~den den ] hemel . "
138-1|Wanneer het de liefdadigheid betrof , liet hij zich door geen weigering afschrikken , maar hij vond dan woorden , die tot nadenken brachten .
138-2|Eenmaal collecteerde hij in een gezelschap voor de armen ; er bevond zich de markies de Champtercier , een oude rijke vrek , die tegelijkertijd ultra-royalist en ultra-Voltairiaan was .
138-3|Zulke zeldzaamheden hebben bestaan .
138-4|Toen de bisschop hem naderde , tikte hij hem op [ @alt ~de~den den ] arm en zei : " Mijnheer de markies , ge moet mij iets geven . "
139-1|De markies keerde zich om , en antwoordde droog : " Monseigneur , ik heb mijn armen . "
140-1|" Geef ze mij , " hernam de bisschop .
141-1|Op [ @alt zekere zekeren ] dag hield hij in de kathedraal de volgende preek :
142-1|" Geliefde broeders , goede vrienden !
142-2|In Frankrijk zijn één [ @alt miljoen millioen ] driehonderd twintig duizend boerenhuizen met slechts drie openingen ; één [ @alt miljoen millioen ] achthonderd zeventien duizend met slechts twee : de deur en het venster ; en eindelijk driehonderd zes-en-veertig duizend hutten met slechts één opening : de deur .
142-3|De reden hiervan is de belasting op deuren en vensters .
142-4|Verbeeldt u nu arme gezinnen , oude vrouwen , kleine kinderen , die daarin verblijf houden , en 't is geen wonder dat er koortsen en andere ziekten [ @alt heersen heerschen ] .
142-5|Helaas !
142-6|God geeft [ @alt ~de~den den ] [ @alt mensen menschen ] lucht , maar de wet verkoopt ze hun .
142-7|Ik beschuldig de wet niet ; maar ik loof God .
142-8|In het departement Isère , in dat van Var , in de Alpendepartementen , hebben de boeren niet eens kruiwagens , [ @alt ~de~den den ] mest vervoeren zij op hun rug ; zij hebben geen kaarsen , maar branden houtspaanders of eindjes touw , die in pek zijn gedoopt .
142-9|[ @alt Zo Zoo ] is het in geheel Opper-Dauphiné .
142-10|Zij bakken brood voor een half jaar en stoken [ @alt ~de~den den ] oven met gedroogden koedrek .
142-11|Des winters hakken zij dat brood met de bijl stuk , en laten het vier-en-twintig uren in water [ @alt weken weeken ] om het te kunnen eten .
143-2|- Broeders , hebt [ @alt mededogen mededoogen ] !
143-3|Ziet hoe men rondom u lijdt ! "
144-1|In Provence geboren , kende hij al de tongvallen van het zuiden en sprak die met de bewoners .
144-2|Dit had hem bij de bevolking bemind gemaakt en er niet weinig toe bijgedragen om hem aller harten te openen .
144-3|Hij was in de stulp en in het gebergte als te huis .
144-4|Hij wist de verhevenste zaken in de eenvoudigste volkstaal te zeggen .
144-5|Daar hij alle talen sprak , vond hij [ @alt ~de~den den ] weg tot aller harten .
145-1|Overigens was hij dezelfde voor [ @alt ~de~den den ] aanzienlijke en [ @alt ~de~den den ] geringe .
146-1|Hij veroordeelde niet voorbarig en zonder de omstandigheden in aanmerking te nemen .
146-2|Laten wij zien , op welke wijs de misslag ontstaan is , placht hij te zeggen .
147-1|Daar hij , [ @alt zoals zooals ] hij zich [ @alt zelf zelven ] glimlachend noemde , een voormalig zondaar was , verschanste hij zich niet achter een harde strengheid , en openlijk verkondigde hij , niettegenstaande het wenkbrauwfronsen der [ @alt zogenaamde zoogenaamde ] strenge deugd , een leer , die men vrijwel in de volgende woorden kan samenvatten :
148-1|" De [ @alt mens mensch ] draagt zijn [ @alt vlees vleesch ] , tevens als een last en als een verzoeking .
148-2|Hij sleept het voort en geeft er aan toe .
149-1|" Hij moet het bewaken , bedwingen , onderdrukken , en niet dan in [ @alt de den ] [ @alt uiterste uitersten ] nood er aan gehoorzamen .
149-2|Door deze gehoorzaamheid kan hij nog zondigen ; maar zulk een zonde is vergeeflijk .
149-3|'t Is een val , maar een val op de knieën , die met het gebed eindigen kan .
150-1|" 't Is een uitzondering een heilige te zijn ; maar 't is een regel rechtschapen te wezen .
150-2|Dwaalt , wankelt , zondigt , maar weest rechtschapen .
151-1|" 't Is de [ @alt menselijke menschelijke ] wet , [ @alt zo zoo ] min mogelijk te zondigen .
151-2|Volstrekt niet te zondigen , is de droom van [ @alt ~de~den den ] engel .
151-3|Al het [ @alt aardse aardsche ] is aan de zonde onderworpen .
151-4|De zonde is een wet der zwaartekracht . "
152-1|Zag hij iedereen in ijver ontstoken en spoedig verontwaardigd worden , dan [ @alt zei zeide ] hij glimlachend : Dit schijnt een [ @alt grote groote ] misdaad te wezen , die iedereen begaat .
152-2|Zie , hoe de ontstelde huichelarij zich haast , om te [ @alt protesteren protesteeren ] en zich bij voorbaat te verdedigen .
153-1|Hij was toegevend jegens de vrouwen en de armen , op wie de last der maatschappij [ @alt zo zoo ] zwaar drukt .
153-2|- De zonden der vrouwen , der kinderen , der dienstboden , der zwakken , der armen en der onwetenden zijn de zonden der [ @alt echtgenoten echtgenooten ] , der vaders , der meesters , der overheden , der rijken en der geleerden , sprak hij .
155-1|Ook [ @alt zei zeide ] hij : Onderwijs de onwetenden [ @alt zoveel zooveel ] ge kunt ; de maatschappij bezondigt zich door geen kosteloos onderwijs te geven ; de duisternis welke zij veroorzaakt , komt te harer verantwoording .
155-2|In een donkere ziel sluipt de zonde licht .
155-3|Niet hij die de zonde doet , is de eigenlijke schuldige , maar hij die de duisternis veroorzaakt .
156-1|Men ziet , dat de bisschop er een ongewone en eigenaardige wijze op nahield om de zaken te beschouwen .
156-2|Ik vermoed , dat hij ze aan het evangelie had ontleend .
157-1|Op [ @alt zekere zekeren ] dag hoorde hij in een gezelschap het verhaal van een crimineel proces , dat in behandeling was .
157-2|Een arm man had , na alle pogingen om wat te verdienen beproefd te hebben , uit liefde voor een vrouw en het kind dat zij hem geschonken had , [ @alt valse valsche ] munt gemaakt .
157-3|De [ @alt valse valsche ] munters werden destijds nog met [ @alt ~de~den den ] dood gestraft .
157-4|De vrouw was aangehouden , bij de uitgifte van het eerste [ @alt valse valsche ] muntstuk , dat de man gemaakt had .
157-5|Men hield haar gevangen , doch men had geen bewijzen tegen haar .
157-6|Zij alleen kon haar minnaar aanklagen en hem door haar bekentenis in 't verderf storten .
157-7|Zij deed het niet .
157-8|Men drong bij haar aan .
157-9|Zij bleef ontkennen .
157-10|Toen kwam de procureur des konings op een gelukkig denkbeeld .
157-11|Hij gaf voor , dat haar minnaar haar ontrouw was ; en door middel van haar behendig voorgelegde brieven bracht hij de ongelukkige tot de overtuiging dat zij een mededingster had en dat de man haar bedroog .
157-12|Nu ontstak zij hevig in jaloezie , zij beschuldigde haar minnaar , en bekende en bewees alles .
157-13|De man was verloren en zou eerlang te Aix met zijn medeplichtige gevonnist worden .
157-14|Men verhaalde dit feit en ieder prees de behendigheid van [ @alt ~de~den den ] rechtspersoon .
157-15|Door de jaloezie op te wekken , had hij de waarheid uit [ @alt ~de~den den ] toorn doen te voorschijn komen , en de gerechtigheid door wraakzucht doen gelden .
157-16|De bisschop hoorde dit alles zwijgend aan .
157-17|Toen het verhaal ten einde was , vroeg hij :
158-1|" Waar zullen die man en die vrouw gevonnist worden ?
159-1|" Voor het Hof van Assises . "
160-1|" En waar , " vervolgde hij , " zal mijnheer de procureur des konings worden gevonnist ? "
161-1|Er had te Digne een treurige gebeurtenis plaats .
161-2|Een man werd wegens moord ter dood veroordeeld .
161-3|'t Was een ongelukkige , die wel niet geleerd , maar ook niet geheel onwetend was ; hij had op de kermissen als goochelaar en als openbaar schrijver rondgereisd .
161-4|Het proces wekte veel belangstelling .
161-5|[ @alt ~De~Den Den ] dag vóór de terechtstelling van [ @alt ~de~den den ] veroordeelde , werd de aalmoezenier der gevangenis ziek .
161-6|Een geestelijke moest [ @alt de den ] [ @alt arme armen ] zondaar in zijn laatste [ @alt ogenblikken oogenblikken ] bijstaan .
161-7|Men ging naar [ @alt ~de~den den ] pastoor .
162-2|'t Schijnt dat deze weigerde , zeggende : " 't Gaat mij niet aan ; ik heb met dit werk en [ @alt ~dezen~deze dezen ] koorddanser niets te maken ; ik ben ook ziek ; bovendien , 't is mijn ambt niet . "
162-3|- Men bracht [ @alt ~de~den den ] bisschop dit antwoord , en deze [ @alt zei zeide ] : " De heer pastoor heeft gelijk , 't is zijn ambt niet , maar het [ @alt ~mijn~mijne mijne ] . "
163-1|Hij begaf zich terstond naar de gevangenis , liet zich naar de cel van [ @alt ~de~den den ] " koorddanser " brengen , noemde hem bij zijn naam , drukte hem de hand en sprak hem toe .
163-2|[ @alt De Den ] [ @alt gehele geheelen ] dag bracht hij bij hem door , voedsel en slaap vergetende , God biddende voor de ziel van [ @alt ~de~den den ] veroordeelde en de veroordeelde voor zijn [ @alt ~eigen~eigene eigene ] biddende .
163-3|Hij hield hem de gezegendste waarheden voor , welke de eenvoudigste zijn .
163-4|Hij was voor hem een vader , een broeder , een vriend ; bisschop alleen om hem te zegenen .
163-5|Hij onderwees , bemoedigde , troostte hem .
163-6|De man zou in wanhoop gestorven zijn ; de dood was voor hem een afgrond , aan welks rand hij stond en met [ @alt vrees vreeze ] terugdeinsde .
163-7|Hij was niet onwetend genoeg om geheel onverschillig te zijn .
163-8|Zijn [ @alt veroordeling veroordeeling ] , een geweldige schok , had om [ @alt zo zoo ] te zeggen hier en daar het hulsel gescheurd , dat ons van de verborgenheid der dingen scheidt , en 't welk wij het leven noemen .
163-9|Steeds blikte hij door deze noodlottige scheuren en zag niets dan duisternis .
163-10|De bisschop deed hem een licht zien .
164-1|[ @alt De Den ] [ @alt volgende volgenden ] dag , toen men [ @alt ~de~den den ] ongelukkige haalde , was de bisschop bij hem .
164-2|Hij volgde hem en vertoonde zich met zijn violetkleurigen mantel en met zijn bisschoppelijk kruis om [ @alt ~de~den den ] hals , naast [ @alt ~de~den den ] geboeiden veroordeelde , voor de [ @alt ogen oogen ] des volks .
165-1|Hij beklom met hem de kar , hij beklom met hem het schavot .
165-2|De arme zondaar , die [ @alt de den ] [ @alt vorige vorigen ] dag [ @alt zo zoo ] somber , [ @alt zo zoo ] verslagen was , had nu een kalm voorkomen .
165-3|Hij gevoelde , dat zijn ziel verzoening had gevonden , en hij hoopte op God .
165-4|De bisschop omhelsde hem , en toen de bijl zou vallen , [ @alt zei zeide ] hij : " Hem , [ @alt ~die~dien dien ] de [ @alt mens mensch ] doodt , zal God weder doen opstaan ; hem , [ @alt ~die~dien dien ] de broeders verdrijven , neemt de vader aan .
165-5|Bid , geloof en ga het leven in !
165-6|De vader wacht u ! "
165-7|Toen hij het schavot verliet was er iets in zijn blik , waarvoor het volk ter zijde ging .
165-8|Men wist niet wat opmerkelijker was , òf zijn bleekheid , òf zijn kalmte .
165-9|Toen hij de nederige woning weder binnentrad , welke hij glimlachend " zijn paleis " noemde , [ @alt zei zeide ] hij tot zijn zuster : Ik heb een hoogplechtigen dienst gedaan .
166-1|Naardien de verhevenste zaken vaak het minst begrepen worden , waren er personen in de stad , die dit gedrag van [ @alt ~de~den den ] bisschop " gemaaktheid " noemden .
166-2|Dit werd echter slechts in [ @alt hogere hoogere ] kringen gezegd .
166-3|Het volk , dat edele handelingen van geen kwaad verdenkt , was getroffen en vol bewondering .
168-1|Het gezicht der guillotine had [ @alt intussen intusschen ] [ @alt ~de~den den ] bisschop een schok gegeven , waarvan hij zich in [ @alt ~lange~langen langen ] tijd niet herstelde .
169-1|Inderdaad , wanneer het schavot dáár [ @alt zo zoo ] voor u oprijst , heeft het iets gruwelijks .
169-2|Men kan ten aanzien der doodstraf [ @alt enigszins eenigszins ] onverschillig zijn , zich daarvoor niet uitspreken , ja noch neen zeggen , [ @alt zolang zoolang ] men geen guillotine heeft gezien ; maar als men er voor staat is de schok geweldig , men moet beslissen , en partij voor of tegen kiezen .
169-3|[ @alt ~Enigen~Enige Eenigen ] bewonderen , gelijk de Maistre ; anderen vervloeken , gelijk Beccaria .
169-4|De guillotine is de verlichamelijking der wet ; zij noemt zich gerechtigheid ; zij is niet onzijdig en veroorlooft anderen niet , onzijdig te blijven .
169-5|Die haar ziet , voelt een geheimzinnige huivering .
169-6|Alle maatschappelijke kwestiën plaatsen om de valbijl haar vraagteekens .
169-7|Het schavot is een visioen .
169-8|Het schavot is geen stellage , geen machine , geen gevoelloos werktuig van hout , ijzer en touw .
169-9|Het gelijkt een soort van wezen , dat sombere gedachten opwekt .
169-10|Het is alsof deze stellage ziet ; deze machine hoort ; dit werktuig begrijpt ; dit hout , dit ijzer , dit touw een wil hebben .
169-11|In de afgrijselijke gedachten , welke 't gezicht van het schavot doet oprijzen , verschijnt het [ @alt vreselijk vreeselijk ] , doordat het aan zijn werk doet denken .
169-12|Het schavot is de medeplichtige van [ @alt ~de~den den ] beul ; het verslindt ; het eet [ @alt vlees vleesch ] en drinkt bloed .
169-13|Het schavot is een soort van gedrocht door [ @alt ~de~den den ] rechter en [ @alt ~de~den den ] timmerman vervaardigd ; een spook , dat uit [ @alt ~de~den den ] dood , die het gegeven heeft , een verschrikkelijk leven voor zich [ @alt zelf zelven ] schijnt te hebben geput .
170-1|Daarom was ook de indruk afgrijselijk en diep ; de bisschop scheen [ @alt ~de~den den ] dag na de terechtstelling en nog vele dagen later daarna zeer ternedergeslagen .
170-2|De als door dwang tevoorschijn geroepen kalmte voor het sombere [ @alt ogenblik oogenblik ] was verdwenen ; het spook der maatschappelijke gerechtigheid kwelde hem .
170-3|Terwijl hij gewoonlijk met een [ @alt vrolijke vroolijke ] zelfvoldoening van zijn werkzaamheden wederkeerde , scheen hij zich nu iets te verwijten .
170-4|Meermalen sprak hij in zich [ @alt zelf zelven ] en prevelde binnensmonds sombere alleenspraken .
170-5|Zijn zuster hoorde hem zeggen : " Ik wist niet dat het [ @alt zo zoo ] ijselijk was .
170-6|'t Is verkeerd , zich in de goddelijke wet [ @alt zo zoo ] te verdiepen , dat men de [ @alt menselijke menschelijke ] wet vergeet .
170-7|Alleen aan God behoort de dood .
170-8|Met welk recht raken de [ @alt mensen menschen ] aan dit onbekende ? "
171-1|Allengs werden deze indrukken zwakker , en werden waarschijnlijk geheel [ @alt uitgewist uitgewischt ] .
171-2|Evenwel merkte men op , dat de bisschop voortaan vermeed , over de gerechtsplaats te gaan .
172-1|Men kon [ @alt ~de~den den ] heer Myriel te allen tijde aan de sponde der zieken en stervenden roepen .
172-2|Hij wist volkomen , dat hem daar zijn duurste plicht , zijn gewichtigste arbeid riep .
173-2|Gezinnen , die ouders of kinderen verloren hadden , behoefden hem niet te roepen ; hij ging er uit eigen beweging heen .
173-3|Hij kon lang zwijgend bij [ @alt ~de~den den ] man zitten die zijn geliefde vrouw had verloren , bij de moeder die haar kind beweende .
173-4|Evenals hij ter rechter tijd wist te zwijgen , kende hij ook het [ @alt ogenblik oogenblik ] , dat hij moest spreken .
173-5|En hoe kon hij troosten !
173-6|Hij trachtte niet de smart door vergetelheid te lenigen , maar ze door de hoop [ @alt groter grooter ] en waardiger te maken .
173-7|Hij [ @alt zei zeide ] : " Let wel , op welke wijze gij de [ @alt doden dooden ] beschouwt .
173-8|Denk niet aan 't geen verteert .
173-9|Zie slechts scherp toe , en ge zult [ @alt de den ] [ @alt levende levenden ] schijn van uw geliefden overledene in [ @alt ~de~den den ] hemel erkennen . "
173-10|[ @alt ~De~Den Den ] wanhopige poogde hij tot kalmte te brengen en trachtte hem neer te zetten , door op [ @alt ~de~den den ] onderworpen [ @alt mens mensch ] te wijzen , en de smart , die een graf aanschouwt , te veranderen in een smart die naar een ster opziet .
175-1|Vijfde hoofdstuk .
176-1|Waarom Monseigneur Bienvenu te lang zijn priesterrokken draagt .
177-1|In het huiselijk leven waren Myriels gevoelens dezelfde als in zijn openbaar leven .
177-2|De vrijwillige armoede , waarin de bisschop van Digne leefde , zou voor ieder , die hem van nabij had kunnen gadeslaan , een ernstig en bekoorlijk schouwspel zijn geweest .
178-1|Gelijk alle oude lieden en de meeste denkers , sliep hij weinig .
178-2|Zijn korte slaap was echter vast .
178-3|Des morgens vroeg gaf hij zich een uur aan zijn overdenkingen over ; daarna bediende hij de mis , 't zij in de kerk , 't zij in zijn huis .
178-4|Na de mis nam hij zijn ontbijt , bestaande in roggebrood en melk .
178-5|Daarna arbeidde hij .
179-1|Een bisschop is steeds met werkzaamheden overladen , dagelijks moet hij [ @alt ~de~den den ] secretaris van het bisdom ontvangen , ook bijna dagelijks zijn groot-vicarissen .
179-2|Hij moet over de congegratiën het toezicht houden , privilegiën [ @alt verlenen verleenen ] , een [ @alt gehele geheele ] kerkelijke bibliotheek , getijboeken , catechismussen , gebedenboeken enz. onderzoeken ; hij moet mandementen schrijven , predikatiën vergunnen , pastoors en maires [ @alt verenigen vereenigen ] , een kerkelijke en een administratieve correspondentie voeren , eenerzijds met [ @alt ~de~den den ] staat , anderzijds met [ @alt ~de~den den ] H. Stoel ; kortom , duizend zaken wachten op hem .
180-1|[ @alt ~De~Den Den ] tijd , [ @alt welke welken ] hem deze duizend zaken , zijn kerkdiensten en zijn brevier lieten , wijdde hij vooreerst aan de noodlijdenden , de kranken en de bedrukten ; [ @alt ~de~den den ] tijd , [ @alt ~die~dien dien ] deze hem lieten , besteedde hij aan [ @alt ~de~den den ] arbeid .
181-2|Nu eens spitte hij in zijn tuin , dan weer las en schreef hij .
181-3|Hij had voor deze beide soorten van werk slechts één naam : hij noemde het tuinieren .
181-4|" De geest is ook een tuin , " [ @alt zei zeide ] hij .
182-1|Tegen [ @alt ~de~den den ] middag , wanneer het weder fraai was , ging bij uit en wandelde op het veld of in de stad , en vaak trad bij de hutten binnen .
182-2|Men zag hem dan alleen , aan zijn gedachten overgegeven , met neêrgeslagen [ @alt ogen oogen ] , steunende op zijn [ @alt ~lange~langen langen ] wandelstok , in zijn violetkleurigen , gewatteerden en warmen rok , violetkleurige kousen , zware schoenen en met een platten driekanten hoed , met gouden kwasten aan de punten , op het hoofd .
183-1|'t Was overal feest waar hij verscheen , als bracht hij bij zijn komst iets verwarmends en verlichtends .
183-2|Kinderen en oude lieden kwamen aan de deur , om [ @alt ~de~den den ] bisschop , evenals anders om de zon .
183-3|Hij deelde zegen uit en men zegende hem .
183-4|Aan elk , die iets behoefde , wees men zijn huis .
184-1|Nu en dan bleef hij staan , om tot knaapjes en jonge meisjes te spreken , en lachte de moeders toe .
184-2|Hij bezocht de armen [ @alt zolang zoolang ] hij geld had ; was het uitgegeven , dan bezocht hij de rijken .
185-1|Daar hij zijn priesterrokken zeer [ @alt ~lange~langen langen ] tijd droeg , en niet wilde dat men dit opmerkte , ging hij nooit uit dan in zijn violetkleurig kleed .
185-2|Dit was hem in [ @alt ~de~den den ] zomer wel een weinig lastig .
186-1|Te huis komende deed hij zijn middagmaal , dat aan het ontbijt geëvenredigd was .
186-2|Te half negen gebruikte hij met zijn zuster het avondeten .
186-3|Magloire bediende hen .
186-4|Niets kon soberder zijn dan deze maaltijd .
186-5|[ @alt Zo Zoo ] de bisschop evenwel een zijner pastoors aan zijn tafel had , maakte Magloire van deze gelegenheid gebruik om voor monseigneur keurige [ @alt vis visch ] uit de meren of fijn wild uit het gebergte op te [ @alt dissen disschen ] .
186-6|Ieder pastoor strekte haar tot voorwendsel voor een [ @alt goede goeden ] maaltijd , en de bisschop liet haar begaan .
186-7|Gewoonlijk kwam op zijn tafel niet anders dan gekookte groenten en soep met olie .
186-8|Men [ @alt zei zeide ] dan ook in de stad : " wanneer de bisschop niet smult als een pastoor , eet hij als een trappist . "
187-1|Na het avondeten praatte hij een half uur met Baptistine en Magloire ; vervolgens begaf hij zich naar zijn kamer en zette zich weder aan 't schrijven , nu eens op losse bladen , dan weder op [ @alt ~de~den den ] kant van een foliant .
187-2|Hij was geletterd en tamelijk geleerd .
187-3|Hij heeft vijf of zes merkwaardige manuscripten nagelaten ; onder andere een verhandeling over het vers van Genesis : " En de geest Gods zweefde over de wateren . "
188-2|- Hij vergelijkt met dit vers drie teksten : het arabisch , dat zegt : " de winden Gods bliezen ; " Flavius Josephus , die zegt : " Een wind van boven viel op de aarde ; " en eindelijk de Chaldeeuwsche overzetting van Onkelos , die zegt : " Een wind , die van God kwam , blies over de wateren . "
3-1|In Griekenland .
4-1|Naar het [ @alt Frans Fransch ] van A. Adossidès .
5-1|Het Griekenland van tegenwoordig is niet meer dat van Chateaubriand of van Edmond About .
5-2|Het heeft allerlei veranderingen ondergaan .
5-3|Uit het kleine stadje , dat Athene in hun tijd nog was , en dat men er dertig of veertig jaren geleden ook nog zag , is thans een stad geworden , die waardig haar plaats inneemt onder de europeesche hoofdsteden .
5-4|De veiligheid is er overal in het land volkomen .
5-5|De voornaamste middelpunten en de plaatsen waar men opgravingen doet , zijn met Athene verbonden door spoorwegen of door een net van goede rijwegen .
6-1|[ @alt Zowel Zoowel ] uit Athene als uit Patras bereikt men snel Olympia , Corinthe , Mycene , Argos , Nauplia , Tripolitza en Kalamata : Thebe , Chaeronea , Livadia en Chalkis hebben eveneens hun spoorwegen .
6-2|Ook in Thessalië kruisen elkander de rails .
6-3|Van Volo gaat een lijn naar Larissa , een andere naar Kalabaka , waar men een bezoek kan brengen aan de beroemde groep der Meteorenkloosters .
6-4|Naar Sparta laat men zich per rijtuig of per muilezel brengen , en [ @alt tussen tusschen ] [ @alt ~de~den den ] Piraeus en Delphi wordt de dienst door [ @alt boten booten ] onderhouden .
6-5|Corfoe ligt op [ @alt ~de~den den ] weg der paketbooten , die van Brindisi of Venetië naar Patras gaan .
6-6|Een uitstapje naar de eilanden van [ @alt ~de~den den ] Griekschen Archipel neemt meer tijd .
6-7|Maar als men niet tot de Cycladen kan gaan , als men niet vol genoeg is van de archaeologie , om op het eiland Delos aan een dienst ter [ @alt ere eere ] van [ @alt ~de~den den ] god Apollo deel te nemen , dan moet de vriend van kleur en lijn toch altijd Salamis gaan zien en Poros , Aegina en [ @alt ~de~den den ] tempel .
7-1|Het reizen in het binnenland is voor toeristen niet altijd en overal gemakkelijk .
7-2|Naar vele beroemde ruïnen en [ @alt wonderschone wonderschoone ] punten voeren slechts allerwonderlijkste wegen .
7-3|De heerlijke tocht door de kloven van [ @alt ~de~den den ] Taygetos , de bestijging van [ @alt ~de~den den ] berg Kotylion , op welks top zich de tempel verheft , [ @alt ~die~dien dien ] het genie van Ictinos voor [ @alt ~de~den den ] genezenden Apollo oprichtte , zijn ware beproevingen voor het uithoudingsvermogen van [ @alt ~de~den den ] ruiter en zelfs voor dat van [ @alt ~de~den den ] voetganger .
7-4|Maar zulke moeilijke wegen , die men evenwel zonder [ @alt nadelige nadeelige ] gevolgen aflegt , dank zij der behendigheid van de muilezels , zijn inderdaad uitzonderingen .
7-5|Meestal heeft men goede wegen .
8-1|Griekenland is een der weinige landen , waar men in [ @alt ~dezen~deze dezen ] tijd van autosnelheid nog reizen kan in een aangenaam tempo en nog kan ronddolen en dwalen en [ @alt flaneren flaneeren ] naar hartelust .
8-2|Alleen als men er neiging toe gevoelt , verhaast men [ @alt ~de~den den ] pas of als de gids er roeping toe vertoont .
8-3|Op harmonieuse wijze wordt de tocht gedaan , zonder lastige haast of tyrannieke snelheid ; er zijn van die lange trajecten , waar men uren aaneen geen sterveling ontmoet .
8-4|En meestal behoeft men slechts even zich buiten de poorten van een stad te begeven , om dadelijk zich te gevoelen te midden van de eenzaamheid der bergen of van de wijde vlakte .
9-1|Op menige plek komt de geur van maagdelijken grond u tegen .
9-2|De illusie zou volkomen wezen , als niet bij elke bocht van [ @alt ~de~den den ] weg plotseling een tempel in puin te voorschijn kwam , of een [ @alt middeleeuws middeleeuwsch ] fort , een kapel , die op het instorten staat , of een dorp , waarvan de huizen als een kudde geiten tegen de helling der bergen hangen .
9-3|Laat ieder , die Griekenland wil zien , haast maken ; nu zijn er het toerisme en de vreemdelingenindustrie nog maar in het opkomen .
9-4|Er zijn nog geen wandaden tegen de schoonheid [ @alt ener eener ] streek te [ @alt constateren constateeren ] , en de schilderachtige punten zijn nog ongeschonden .
10-1|Alleen de steden hebben genoeg [ @alt ~de~den den ] invloed van [ @alt de den ] [ @alt moderne modernen ] tijd ondervonden , om voor het aan modern comfort verwende [ @alt mensenkind menschenkind ] niet afschrikkend te werken .
10-2|In de voornaamste plaatsen slaapt en eet men niet al te slecht .
10-3|Patras , Nauplia , Delphi , Olympia hebben zelfs uitstekende hotels .
10-4|In de gehuchten en de afgelegen dorpen herbergt de aanzienlijkste burger de doortrekkende vreemdelingen .
10-5|Ook de op de hoogten gelegen kloosters weten reizigers goed te ontvangen ; de monniken van Megaspileon en die uit de Meteorenkloosters zijn beleefde en zeer milde [ @alt gastheren gastheeren ] .
10-6|Hoogerop in het gebergte krijgt men een gul onthaal bij de herders , waar nog een aartsvaderlijke eenvoud [ @alt heerst heerscht ] .
10-7|Zij slachten ter [ @alt ere eere ] van [ @alt ~de~den den ] reiziger het [ @alt traditionele traditioneele ] gemeste kalf , dat aan het spit gebraden wordt en des avonds na het homerische onthaal , als allen in een kring rondom een groot vlammend vuur zijn uitgestrekt , heffen ze liederen aan , herderszangen , populaire melodieën en oude volkswijzen .
11-1|Het Griekenland van de herders en de bergbewoners is waard , beter bekend te worden , [ @alt zoals zooals ] ook dat der zeelieden de moeite van het bekijken loont .
11-2|Dat Griekenland wordt door de zee en de bergen van de beschaving afgehouden , en in de afgelegen gedeelten der bergstreken , [ @alt zowel zoowel ] als aan de weinig bezochte kusten moet men het echte nationale leven zoeken .
11-3|Daar hebben de steeds openstaande woningen nog een geur van de oudheid over , en men begroet er [ @alt ~de~den den ] vreemdeling met [ @alt ~de~den den ] naam van " broeder " , adelphé .
11-4|Dat schilderachtige Griekenland van de herders is door een kunstenaar uit Genève , [ @alt ~de~den den ] knappen [ @alt fotograaf photograaf ] Fred .
11-5|Boissonas , een vurig bewonderaar van Hellas , onder handen genomen en hij heeft dat meer bekend willen maken naast het artistieke Griekenland in een werk , dat eerlang zal verschijnen , een prachteditie , met [ @alt ~de~den den ] titel : " In Griekenland " .
11-6|Er zullen slechts een bepaald getal exemplaren voor inteekenaren verschijnen en de prijs is 500 francs .
12-1|Honderd-veertig heliogravures zullen het werk luister bijzetten , waaronder een groot aantal buiten [ @alt ~de~den den ] tekst , 
13-1|De heer Daniel Baud-Bovy , de directeur van het Museum te Genève , die [ @alt ~de~den den ] heer Boissonas op zijn reis heeft vergezeld , heeft het verhalende en beschrijvende gedeelte voor zijn rekening genomen .
13-2|Het werk wordt aangevuld met archaeologische [ @alt aantekeningen aanteekeningen ] van [ @alt ~de~den den ] heer G. Nicolle , oud-lid van de [ @alt Franse Fransche ] School voor kunst en oudheidkunde te Athene , en met een voorrede van [ @alt ~de~den den ] heer Th. Homolle , [ @alt ~de~den den ] eminenten oudheidkundige , directeur der nationale musea , oud-directeur van de school van Athene .
14-1|Het boekdeel , dat een waar kunstwerk is , richt zich [ @alt zowel zoowel ] tot de liefhebbers van zeldzame uitgaven en typografische meesterstukken als tot de eigenlijke hellenisten , de archaeologen en de vurige vereerders van Griekenland .
14-2|De heer Boissonas heeft ons een gulden boek over Hellas willen geven , alleen met de gedachte , een moment van bewondering te wijden aan de natuurlijke schoonheden , de kunstwerken en de historische herinneringen van dat gezegende land .
14-3|Ook wil hij het land beter doen kennen en begrijpen , want al ligt het vlak vóór de poorten van Europa , toch blijft het een weinig geheimzinnig voor het [ @alt grote groote ] [ @alt westerse westersche ] publiek .
15-1|Daar het nog niet druk bezocht wordt , telt Hellas zijn bewonderaars nog niet in genoegzaam [ @alt ~groten~grote grooten ] getale ; ze vormen enkel nog maar een élite van geletterden , kunstenaars en archaeologen .
15-2|En merkwaardig genoeg , al zijn er geschiedschrijvers en dichters , die zich aan Griekenland wijden , schilders heeft het weinige , ten minste onder de Westerlingen .
15-3|Als men René Ménard uitzondert , is er geen moderne landschapschilder , die zijn inspiratie in Griekenland is gaan zoeken .
15-4|Onlangs heeft Gustave Fougères , een professor aan de Sorbonne , in [ @alt ene eene ] redevoering op die bijzonderheden gewezen en ze aldus verklaard : " De schilders uit de [ @alt westerse westersche ] landen zijn te zeer gewend aan de flauwe omtrekken en het wazige licht der [ @alt westerse westersche ] landen , en ze vinden , dat er in het grieksche landschap te veel [ @alt tekening teekening ] is en niet genoeg overgang van tinten " .
16-1|Maar juist in [ @alt ~die~dien dien ] eenvoud der lijnen ligt een der grootste bekoorlijkheden van die onvergelijkelijke natuur ; en verder schuilt die in de duidelijkheid en vastheid der lijnen van het reliëf .
16-2|In de doorschijnende atmosfeer komen alle omtrekken scherp uit , en het grieksche licht doet elke bijzonderheid tot haar recht komen .
17-1|Een grieksch dorpje : Andritzéna .
18-1|" Wat bewerkt niet het grieksche licht ! " roept Maurice Barrès uit ; " het maakt iets moois van een stofzuil , die in de verte door [ @alt ~de~den den ] wind wordt opgejaagd ... . "
18-2|In het diffuse licht kleuren zich de nevels , die boven de kloven hangen , en de schaduw in de spleten [ @alt tussen tusschen ] de rotsen heeft haar eigen tint .
18-3|Het grieksche licht hangt overdag opaalkleurige dampen om de bergtoppen ; en op de hellingen van bergen en heuvels , in de diepten der dalen , verhoogt het de verscheidenheid van kleur van grond en water en gebladerte .
18-4|In het licht der ondergaande zon worden de [ @alt hoge hooge ] toppen gebaad in een parelmoeren schijn , en de [ @alt hele heele ] natuur neemt een purperen gloed aan , met goud afgewisseld en zachtbruin , als was er een regen van amethysten neergedaald .
19-1|Er komen heldere nachten voor met een sterrenhemel , die vooral in Attica , het overal licht maakt als op [ @alt ~de~den den ] dag .
19-2|En als de maan haar fantastisch schijnsel uitgiet over de hellingen der heuvels , tot in het donkerste der [ @alt bossen bosschen ] en op de zachte oppervlakte der wateren hier en daar schitterende vlekken legt , is het landschap bijna bovennatuurlijk schoon .
20-1|Op de bewonderenswaardige [ @alt fotografieën photografieën ] , die het prachtwerk [ @alt illustreren illustreeren ] , is het [ @alt ~de~den den ] heer Boissonas gelukt , iets terug te geven van die doorschijnendheid der lucht , dat kristalheldere der atmosfeer , dat typisch is voor Griekenland .
20-2|[ @alt Bovendien Buitendien ] heeft de verzameling de verdienste een bijna volledig denkbeeld te geven van de verscheidenheid en de originaliteit der grieksche landschappen .
20-3|In Griekenland heeft elke streek , elke provincie bijna haar eigen aard en haar apart aanzien .
20-4|Er is daar telkens een geheel , dat op zichzelf staat , want de natuur is in Griekenland net als de menschenstammen naar bepaalde gebieden ingedeeld .
20-5|Als de Messeniër van de hoogte zijner bergen neerziet op zijn vlakte , die in een krans van bergen is ingesloten , krijgt hij van zijn land een totaalindruk en hij overziet het in zijn geheel ; vanaf [ @alt ~de~den den ] Mistra omvat de blik van [ @alt ~de~den den ] Spartaan het [ @alt ganse gansche ] dal der Eurotas ; van de vesting Argos kan de bewoner van het landschap Argos zijn vaderstreek aanschouwen , en overal is het iets dergelijks .
21-1|Het [ @alt toneel tooneel ] , dat zich aan de blikken van [ @alt ~de~den den ] beschouwer voordoet , is nergens hetzelfde .
21-2|Maar wat wel alom te vinden is , zijn de edele lijnen en de vaste omtrekken , hoe uiteenloopend ook de [ @alt onderdelen onderdeelen ] zijn , hoe de aard der vormen moge verschillen en het karakter der landschappen zijn eigen stempel dragen .
23-1|Attica , dat [ @alt trots trotsch ] en majestueus is , ontrolt in eenvoud de naaktheid zijner bergen en de grijze [ @alt bekleding bekleeding ] , die de olijvenbosschen in de dalen neerleggen ; Attica heeft [ @alt ~de~den den ] adel van het Parthenon en de gratie van het Erechtheion .
23-2|Delphi , dat woest en dreigend is , vol geheimzinnigheid en vrome verschrikking te midden [ @phantom van ] [ @alt de der ] reusachtige rotsen en diepe kloven , is juist een geschikte lijst , om als kader te dienen voor de godin , die de beslissingen van het noodlot uitsprak .
24-1|Olympia en het [ @alt hele heele ] dal van de Alpheus , een oase van groen , [ @alt vrolijk vroolijk ] lachend en gracieus , is de natuurlijke omlijsting van het heilige gebied , van waar de luchthartige opgewektheid en de blijde levensmoed uitgingen .
25-1|Een grieksche dans : De Syrtos .
26-1|Arcadië , Boeotië , Thessalië , alle hebben [ @alt zo zoo ] hun eigen type .
26-2|Soms heeft hier of daar de natuur er schijnbaar behagen in geschept , al spelend de elementen ondereen te mengen , die in het geheel niet bijeen schenen te [ @alt behoren behooren ] .
26-3|In Sparta is de tegenstelling treffend en tevens verheven [ @alt tussen tusschen ] de weelderige zoetheid van het dal en [ @alt de den ] [ @alt stroeve stroeven ] ernst van [ @alt ~de~den den ] Taygetos met zijn [ @alt brede breede ] contreforten , zijn geweldige steilten , zijn toppen met eeuwige sneeuw en zijn als door [ @alt ~de~den den ] bliksem uitgebeten rotsen .
27-1|Dezelfde [ @alt grootse grootsche ] verschillen aan de kusten der zee , die de grilligste hoeken en bochten heeft uitgeslepen en in dwaze uitgelatenheid er haar baaien en golven en inhammen [ @alt tovert toovert ] .
28-1|En [ @alt tussen tusschen ] de eilanden [ @alt heerst heerscht ] dezelfde verbijsterende verscheidenheid .
28-2|Hydra en Spetzae zijn dor en kaal , als uitgedroogd door de zon ; Euboea heeft alpine schoonheid aan te wijzen ; het vulkanische Thyra heeft danteske gedeelten ; Corfoe is een paradijs van groen ; Naxos , de koningin der Cycladen , ligt op het water als een bloem , die zich voor [ @alt de den ] [ @alt wijde wijden ] hemel opent , en weer andere eilanden , alle uiteenloopend van karakter en aanzien , zijn alle zusters door de zuiverheid van [ @alt tekening teekening ] en [ @alt ~die~dien dien ] rijkdom en die veelzijdigheid van vormen , die Flaubert [ @alt zo zoo ] artistiek deed zeggen , dat tot de vorm der bergen er als gebeeldhouwd is en meer dan ergens elders architecturale lijnen vertoont .
8-1|INDISCHE MENSCHEN IN HOLLAND .
9-1|'t Was nog niet ver in het najaar , maar toch reeds vinnig koud .
9-2|In de nieuwe wijken van [ @alt ~De~Den Den ] Haag , te zamen [ @alt groter grooter ] dan de oude stad , scheen het guurder dan elders ; eentoniger en stiller was het er zeker , vooral in de straat , waar kapitein Roos met zijn talrijk gezin een bovenhuis had gehuurd .
9-3|Wie [ @alt ~die~dien dien ] dag [ @alt ~de~den den ] hoek om kwam , kreeg van [ @alt ~de~den den ] scherpen noordoostenwind de volle laag en zijn deel van het voor [ @alt de den ] [ @alt sterke sterken ] luchtstroom opstuivend zand , dat de pas gelegde bestrating bedekte .
10-1|De twee lange rijen huizen stonden , op enkele uitzonderingen na , nog leeg .
10-2|Één lijn vormden de lijsten der dakgoten aan weerskanten , één lijn de architraven , één lijn de rollagen der trottoirs .
10-3|De net gemetselde [ @alt rode roode ] [ @alt bakstenen baksteenen ] van het weinige en dunne muurvlak [ @alt tussen tusschen ] deuren en vensters waren opgebleekt onder [ @alt ~de~den den ] drogen , kouden wind , die door de reten gierde , het te [ @alt verse versche ] hout der [ @alt panelen paneelen ] deed krimpen en scheuren , of spleten trok in de voegen , waarvan 't laagje verf week met een knal .
10-4|Het was een mislukte bouwspeculatie , die [ @alt gehele geheele ] straat , gelijk er [ @alt zoveel zooveel ] waren .
11-2|De huren waren laag , maar toch wilde niemand er wonen voorshands , en slechts hier en daar zag men een armzalig winkeltje in een der benedenhuizen genesteld , met een [ @alt magere mageren ] inventaris , die een parodie leek op de huisdeur à jour en [ @alt ~de~den den ] porseleinen schelknop .
12-1|En over die nare ongezellige straat hing een effen grijze lucht , met geen kans om een zonnestraaltje door te laten , in de talrijke vensters zonder gordijnen zijn grauwe tinten weerspiegelend .
13-1|Kapitein Roos trok zijn handschoenen aan en nam zijn stok .
13-2|Hij ging uit , elken dag en elken avond ; hij was bijna niet meer thuis dan om te eten en te slapen .
13-3|Zijn woning trok hem niet aan en aantrekkelijks was er ook bitter weinig .
13-4|Twee jaren hadden ze geleefd van hun verlofstraktement en ingeteerd van hun Indischen spaarpot ; toen was de tijd gekomen , dat hij gepensionneerd werd , en nu was van de laatste dubbeltjes , die zij in Indië [ @alt zo zoo ] zuinig hadden bijeengebracht , nog maar een kleine som over ; zij zagen [ @alt ~de~den den ] dag naderen , dat zij [ @alt ~de~den den ] bodem zouden zien van hun trommeltje ; mevrouw Roos had het kunnen uitrekenen op haar vingers , maar dat wilde ze niet , en de kapitein deed het evenmin .
13-5|Zij vonden het [ @alt zó zóó ] onaangenaam , dat ze er zelfs niet samen over spraken .
13-6|'t Meubilair hunner woning was even troosteloos als de straat ; het zag er kaal en slordig uit ; bij de kachel , die reeds brandde , waardoor het benauwd warm was in de huishoudkamer , zat mevrouw Roos gewikkeld in een rood en zwart geruite wollen sjaal , met de armen kouwelijk over elkaar en toch half stikkend uit gebrek aan [ @alt verse versche ] lucht .
15-1|" Nu , bonjour , " zei de kapitein .
15-2|" Tot straks .
15-3|Dag jongens ! "
16-1|Zij bromde iets , dat een groet moest beduiden ; de kinderen , die voor het venster zaten , keerden even met een : " Dag pa ! " de donkere hoofdjes om , en drukten toen weer dadelijk hun reeds platte Indische neusjes totaal plat tegen de ruiten , waarover zij ademden , om daarna , als de wasem op het glas neersloeg , er met hun kleine koude vingers groteske soldaatjes op te [ @alt tekenen teekenen ] .
16-2|Zij waren nog niet [ @alt gewassen gewasschen ] ; ze kregen genoeg te eten , maar ze werden toch slecht verzorgd , geheel overgelaten als ze waren aan een dienstmeisje , dat , steeds in een vieze jurk gekleed en met meer gekapte dan gekamde haren , [ @alt zowat zoowat ] [ @alt ~de~den den ] baas speelde in huis , en niet meer of minder deed , dan ze [ @alt zelf zelve ] verkoos .
17-1|Van een knappe Indische huismoeder , was mevrouw Roos een [ @alt Hollandse Hollandsche ] huismoeder geworden van treurig allooi .
17-2|Zij had als 't ware een heimwee naar Indië .
17-3|Terwijl ze [ @alt zo zoo ] huiverend bij de kachel zat en met een onaangenaam koortsig gevoel de grauwe zandwolken zag opstuiven in 't grauwe najaarslicht , dacht ze aan niets dan aan Indië ; aan [ @alt ~de~den den ] warmen , gouden zonneschijn , aan [ @alt ~de~den den ] rijken , diepgroenen plantengroei , aan haar gezellige achtergalerij .
17-4|God , God ! als ze naging , dat ze dat nimmer zou terugzien , dan wilde ze maar liever spoedig sterven !
18-1|Op straat zette hij er , [ @alt zoals zooals ] hij 't noemde , [ @alt ~de~den den ] pas in .
18-2|'t Hoofd meer dan rechtop , een gewoonte gebleven uit [ @alt ~de~den den ] tijd der stropdassen , en met [ @alt ~de~den den ] stok zwaaiend stapte hij naar [ @alt ~de~den den ] " Dierentuin " ; daar kwamen 's morgens [ @alt enige eenige ] oud-gasten van zijn " kaliber " bijeen en dan maakten ze een partijtje .
18-3|Er kwam niemand anders .
18-4|Geen Hagenaar , lid van [ @alt ~de~den den ] Tuin , zou het ooit in 't hoofd krijgen in dit vergevorderd seizoen en op zulk een uur van [ @alt ~de~den den ] dag in 't lokaal van [ @alt ~die~dien dien ] Tuin te gaan zitten .
19-2|Maar dat maakte het nu juist voor hen [ @alt zo zoo ] aantrekkelijk .
19-3|'t Was fatsoenlijk , en ze konden er hun bittertjes drinken als in Indië " voor de rijsttafel " , zonder dat iemand hen aanzag voor dronkaards , omdat ze reeds in [ @alt ~de~den den ] ochtend sterken drank gebruikten .
19-4|Hij wist wel , dat hij met zijn groot gezin en zijn pensioen die leefwijze op [ @alt ~de~den den ] duur niet zou kunnen volhouden , maar daaraan wilde hij voorshands niet denken .
19-5|Kwamen die tijden , dan kwamen die plagen ; als het [ @alt zó zóó ] ver was , dacht hij , dan zou hij wel eens omzien naar een baantje , dat hij er gemakkelijk bij - wáárbij wist hij eigenlijk niet , maar hij bedoelde zijn pensioen - kon waarnemen .
19-6|En [ @alt zo zoo ] ging hij ook nu welgemoed naar [ @alt ~de~den den ] Tuin ; de wind was koud , en hij droeg nog maar een dichtgeknoopte zwarte jas , maar dat hinderde hem niet , want , placht hij te zeggen , stoffend op zijn krachtige persoonlijkheid , " [ @alt zo'n zoo'n ] ouwe soldatenransel " moest overal tegen kunnen .
19-7|Hij vond het [ @alt zo zoo ] kwaad niet , dat leven in Holland , en hij had het [ @alt pleziering pleizierig ] gevonden als 't zijn vrouw ook was bevallen .
19-8|Zij was erg veranderd , en dat hinderde hem ; zij was niet meer voor hem , wat ze [ @alt zoveel zooveel ] jaren geweest was , en al werd hij nu een dagje ouder , - het verdroot hem toch .
19-9|Welzeker , hij had ingezien dat het heel iets anders is kapitein te zijn bij het Indisch leger in actieven dienst in Indië dan in Holland gepensionneerd kapitein van hetzelfde leger te [ @alt heten heeten ] .
19-10|Dan , [ @alt zo zoo ] is de wereld , dacht hij , en men moest dat nemen [ @alt zoals zooals ] het was ; zijn vrouw moest zich schikken naar de omstandigheden .
21-1|Keetje en Pietje , - neen , [ @alt zo zoo ] heetten ze sedert lang niet meer , de twee oudste dochters , die ondanks ze nu reeds vijftien en zestien jaren oud waren , nog in de hoogste klasse zaten van de meisjesschool voor gewoon lager onderwijs ; ze [ @alt heten heeten ] nu Corrie en Nelly , [ @alt zoals zooals ] [ @alt Haagse Haagsche ] meisjes , 't zij par droit de naissance of par droit de conquête , betaamt .
22-1|O , die konden het best stellen , als de jongens van de burger- en andere scholen het haar niet [ @alt zo zoo ] lastig maakten op [ @alt ~de~den den ] duur .
22-2|Toen ze pas op school kwamen , moesten ze in een lage klasse met veel jonger meisjes , in wier blonde , [ @alt bleke bleeke ] hoofdjes reeds meer schoolwijsheid stak dan in haar arme bruine kopjes , en die met een zeker air naar de ontwikkelde bustes keken van de " [ @alt Oosterse Oostersche ] nieuwelingen " alsof er persoonlijke schande stak in zulk een vroegtijdige [ @alt fysieke physieke ] ontwikkeling , en diezelfde [ @alt Haagse Haagsche ] meisjes vonden onder elkaar , dat Corrie en Nelly er met haar [ @alt brede breede ] neuzen en krachtig gebouwde figuren net uitzagen als bruin gebraden , [ @alt aangeklede aangekleede ] dienstmeisjes ; maar het mannelijk deel der schooljeugd dacht daar heel anders over en ontwikkelde een profusie van kalverliefde , erg hinderlijk voor de donkere zusjes , en alleen gecompenseerd door een regen van geschenken aan [ @alt potloden potlooden ] , papeteries , ulevellen en chocolaadjes .
22-3|Zij leidden met haar beiden een [ @alt vrolijk vroolijk ] leventje , zich weinig bekommerend om de rest of om de toekomst , en als ze met haar lederen schooltasschen aan de hand , en in haar strak gespannen met astrakan afgezette manteltjes van school huiswaarts keerden , met moeite ontsnapt aan de overal wachtende en loerende kus- en knijplievende jongens , en gierend van pret , dan stond menig eigenaar van een perkamenten tronie stil , en zag met innig welbehagen dat tweetal donkere meisjes na , in de volheid harer vormen , met de rozen op het gezicht , een glinsterend licht in de guitige zwarte [ @alt ogen oogen ] , en twee rijen prachtige tandjes [ @alt tussen tusschen ] de lachende , kersroode lippen .
24-1|Voor haar huis drukten zij met kracht en aanhoudend op [ @alt ~de~den den ] schelknop , tot de meid boven aan het touw trok en de deur openging .
24-2|Stampend op de houten met geen loopers bedekte treden der trap , stoven zij met groot geraas , lachend en zingend naar boven ; de kleintjes juichten haar te gemoet ; bij de halve ellende van het huishouden en de [ @alt hele heele ] van haar moeder , vormden zij het rumoerig element van het [ @alt fris frisch ] ontluikende jonge leven ; het [ @alt enige eenige ] opwekkende , dat de doorgaans gedrukte stemming in de woning van kapitein Roos verlevendigde .
25-1|[ @alt ~Die~Dien Dien ] middag hadden zij vrij van school , en zij plaagden haar moeder [ @alt zolang zoolang ] tot ze er in toestemde zich te [ @alt kleden kleeden ] en te gaan wandelen .
25-2|Mevrouw Roos had er eigenlijk eerst geen lust in , maar ze deed het om de kinderen , en toen ze eenmaal in de drukke straten wandelde , stilstaand om de tien schreden en luisterend naar het gesnap der meisjes , och , toen vermaakte het haar toch [ @alt zelf zelve ] wel , al het moois te bewonderen , achter de vensters der winkels en magazijnen uitgestald .
25-3|En naar haar Indische opvatting [ @alt zo zoo ] goedkoop !
25-4|[ @alt Zó Zóó ] goedkoop , dat ze , ondanks haar geringe middelen , altijd hier of daar binnenging , en nooit thuis terugkwam zonder [ @alt enige eenige ] guldens minder in haar portemonnaie en [ @alt enige eenige ] noodelooze kleinigheden meer in haar bezit .
25-5|Maar er was ook veel , dat haar hinderde op straat en haar bloed deed koken van verontwaardiging .
26-2|Hoeveel Indische dames kruiste ze niet in die volle straten , evenals zij , wandelend om te zien , maar ook , niet gelijk zij , om gezien te worden !
26-3|Zij zag er daaronder , die ze gekend had toen ze nog kinderen waren ; anderen , die haar buren waren geweest ; zij zag er , die , gezegend door de fortuin , 't zij door een huwelijk , 't zij door snelle bevordering van een vader of echtgenoot , in de gelegenheid waren zich prachtig te [ @alt kleden kleeden ] en te rijden in equipages .
26-4|En daarbij waren er , die deden of zij de eenvoudig [ @alt geklede gekleede ] vrouw van [ @alt ~de~den den ] gepensionneerden kapitein en haar dochtertjes nooit te voren hadden gezien ; anderen , die haar groetten uit de hoogte op een haast beleedigende manier met een genadig knikje .
26-5|Dan was mevrouw Roos voor een [ @alt ogenblik oogenblik ] weer de kloeke vrouw van vroeger ; ze richtte het hoofd op , glimlachte even en keek met haar [ @alt grote groote ] zwarte [ @alt ogen oogen ] [ @alt zo zoo ] [ @alt inlands inlandsch ] minachtend , dat zij , wien het gold , zich haastten voorbij te komen .
27-1|" Dag Jeanne , hoe maak jij het ? "
28-1|Verrast , haast verschrikt , wendde mevrouw Roos 't hoofd om .
29-1|" Hé , dag Julie , hoe gaat het ? "
30-1|Ze gaven elkaar de hand en ze kusten elkaar .
30-2|Nette [ @alt Haagse Haagsche ] [ @alt mensen menschen ] vonden die demonstratie op het trottoir van een der hoofdstraten hoogst onfatsoenlijk ; die Indische lui geneerden zich ook nergens voor !
30-3|En een [ @alt Haagse Haagsche ] straatjongen , blijkbaar ook in zijn fatsoen getast , riep luidkeels " pakt-em ! "
30-4|- De dames Roos en Van Stralen letten daar niet op .
30-5|Ze waren zulke goede oude vriendinnen , en ze hadden elkaar in [ @alt zo zoo ] lang niet gezien !
30-6|Toen Roos nog luitenant was , diende Van Stralen reeds als oud kapitein , en van toen dagteekende de vriendschap der dames , die echter , hoe hartelijk zij zich ook liet vernieuwen , nu men elkaar weer persoonlijk zag , zich nooit in briefwisseling had voortgezet .
32-1|" En dat zijn je oudste meisjes ? " vroeg mevrouw Van Stralen , met een klein beetje afgunst in het oog de kloeke kinderen beschouwend ; zij [ @alt zelf zelve ] had er geen .
33-1|" Groot geworden , hè ? "
34-1|" Verbazend !
34-2|'t Zijn haast [ @alt hele heele ] [ @alt mensen menschen ] .
34-3|Dat is , als ik me niet bedrieg , Keetje en dat Pietje . "
35-1|Mevrouw Roos lachte om de verontwaardigde gezichten harer dochters .
36-1|" Nu ja , wij noemen haar Corrie en Nelly . "
37-1|Mevrouw Van Stralen lachte ook .
38-1|" Je hebt wel gelijk , Jeanne .
38-2|'t Klinkt veel aardiger .
38-3|En hoe bevalt het jou hier ? "
39-1|" Och [ @alt zo zoo ] !
39-2|Wat zal ik je er van zeggen ?
39-3|'t Bevalt me eigenlijk volstrekt niet . "
40-1|" Kom , " zei mevrouw Van Stralen , die ook een Indische was .
40-2|" Wij kunnen 't hier wel vinden ; maar , " ging ze voort met een blik op het eenvoudig toilet harer vriendin , " wat de duurte betreft , valt het leven hier niet mee . "
41-1|Ze praatten nog een [ @alt ogenblik oogenblik ] , [ @alt intussen intusschen ] het publiek , dat langs het trottoir wandelde , zeer in [ @alt ~de~den den ] weg staande , en het werd mevrouw Van Stralen onder het discours heel duidelijk , dat Jeanne verdriet had .
42-1|" Je moet me komen opzoeken , ja ?
42-2|Beloof je het ? "
43-1|Mevrouw Roos aarzelde .
44-1|" Je moet zeker komen , Jeanne .
44-2|Wij hebben een aardig clubje als dames onder elkaar .
45-2|De [ @alt heren heeren ] [ @alt lopen loopen ] toch altijd maar naar de sociëteit !
45-3|[ @alt Heus Heusch ] , je moet komen ... . " en lachend bracht zij [ @alt ~de~den den ] mond bij het oor harer vriendin en ging fluisterend voort .
46-1|Met een uitdrukking van komieke verbazing op het gezicht , keek mevrouw Roos haar aan .
47-2|Wat zegje ?
47-3|Kepl ... . "
48-1|" Sst ! " viel mevrouw Van Stralen haar in de rede .
48-2|" Niet zeggen !
48-3|Het gaat maar om 'n kleinigheid , want we zijn haast allemaal gepensionneerd .
48-4|Ik wed ... . "
49-1|Snel trok zij haar kleed ter zijde voor de wielen van een prachtige coupé , die juist stilhield bij het modemagazijn , waarvoor zij stonden te praten .
50-1|Er traden twee nog jeugdige dames uit 't geopend portier , beiden prachtig gekleed : een klein , donker vrouwtje , met een gezond en levendig uiterlijk , en een lange , statige blondine , met een bleek en lijdend gezicht .
50-2|De eerste zag snel rond , trad op mevrouw Van Stralen toe en gaf haar de hand .
51-1|" Dag mevrouw , " zei ze met een fraaie , muzikale stem .
51-2|" Gaat het goed ?
51-3|En hoe vaart de kolonel ? "
52-1|" Uitstekend !
52-2|En dokter Van der Linden , en de kleine ? "
53-1|Ook dàt was in orde .
53-2|Men sprak een minuut , en toen wipte 't mooie , gracieuze vrouwtje [ @alt ~de~den den ] winkel in .
54-1|" Ken je haar niet ? " vroeg mevrouw Van Stralen , en toen Jeanne 't hoofd schudde , ging zij zachtjes voort :
55-1|" Zij is de dochter van dokter Van der Linden van Batavia , die met [ @alt ~die~dien dien ] rijken Van Velton getrouwd is geweest , 'n [ @alt hele heele ] tjerita , weet-je !
55-2|Wij hebben nu geen tijd , maar je moet me vast beloven eens aan te komen , dan zal ik je [ @alt zo zoo ]
56-1|een en ander vertellen .
56-2|Ik heb de reis met haar gemaakt , weet-je ? "
57-1|Toen mevrouw Roos tegen etenstijd weer thuis kwam , keerde haar heimwee met volle kracht terug ; zuchtend en langzaam klom zij de trap op : de meisjes waren haar reeds vooruitgevlogen naar haar kamer .
57-2|Terwijl ze voorbij de keuken kwam , hoorde zij de meid mopperen .
57-3|Ze liep even binnen , en zag Kaatje met een [ @alt rode roode ] kleur voor het fornuis staan , bezig [ @alt ~de~den den ] onvermijdelijken Hollandschen biefstuk te braden , waarvan de familie Roos nog altijd niet verzadigd was .
58-1|" Wat is er ? " vroeg ze .
59-1|" Er is niets , mevrouw .
59-2|Als meneer [ @alt alsjeblieft asjeblieft ] maar niet [ @alt zo zoo ] familiaar is !
59-3|Ik ben daar in 't geheel niet op gesteld , en hij moet uit de keuken blijven .
59-4|Hij moet niet denken dat hij [ @alt zo'n zoo'n ] zwarte negerin voorheeft ! "
60-1|Mevrouw Roos ging gauw heen .
60-2|Zij wist genoeg van 't [ @alt Hollandse Hollandsche ] keuken-idioom om te begrijpen , waarop die laatste uitdrukking der in land- en volkenkunde niet ervaren Kaatje doelde ; ze wist ook , dat wat de " familiariteit " van [ @alt ~de~den den ] kapitein betrof , 't meisje volkomen gelijk had , en ze voelde , dat haar eigen [ @alt zo zoo ] veranderd gedrag tegenover hem daar mede schuld aan had .
61-1|'t Kon haar echter weinig schelen ; het vooruitzicht nimmer weer naar Indië terug te kunnen en haar leven lang in het koude , onaangename land te moeten blijven , ontnam haar allen levenslust .
61-2|Ze zou weinig jaren te voren in de grootste woede zijn ontstoken , als Roos haar ook maar [ @alt enige eenige ] reden had gegeven tot jaloezie ; thans was het haar volkomen onverschillig , al deed hij 't ergste .
61-3|Maar och ! dat deed hij niet .
62-2|Het is waar , dat hij , die jong naar Indië gegaan en nooit met verlof in Europa geweest was , thans vaak een [ @alt zware zwaren ] strijd had te strijden , waarin hij althans zijn uiterste best deed telkens overwinnaar te blijven .
62-3|Zelf van nederige afkomst , l'eau remontait à sa source : Roos toonde namelijk een hoogst gevaarvolle neiging voor dienstmeisjes .
62-4|Hij kon de handen niet thuis houden ; hij streek haar onder de kin of kneep haar in wangen of armen , - allemaal kleine , onschuldige misgrepen , gepleegd in volle eer en deugd , maar die Kaatje in woede deden ontsteken , alleen omdat zij het van [ @alt zo'n zoo'n ] bejaard [ @alt mens mensch ] , zei ze , in 't geheel niet velen kon .
63-1|Met het onschuldigste gezicht ter wereld , zat de kapitein , een beetje verhit van 't langdurig partijtje in [ @alt ~de~den den ] Dierentuin , aan de reeds gedekte tafel , de courant lezend van [ @alt de den ] [ @alt vorige vorigen ] dag .
64-1|" [ @alt Mars Marsch ] ! " riep hij , toen zijn vrouw binnenkwam .
64-2|" Dat heb ik wel zien aankomen : Van Schermbeek is er uit . "
65-1|" Kasian , " zei ze , " hij is [ @alt zo'n zoo'n ] goed en fatsoenlijk man ! "
66-1|" Van top tot teen 'n gentleman .
66-2|Maar ik heb 't hem voorspeld .
66-3|Dat beroerde [ @alt reclameren reclameeren ] ook !
66-4|'t Is of dat jonge volk [ @alt ~de~den den ] duivel in 't lijf heeft ! "
67-1|" Dat heeft oud volk soms ook . "
68-1|Hij keek haar [ @alt enigszins eenigszins ] verbluft aan en las toen verder , zonder te vragen wat ze bedoelde .
68-2|Zij vervolgde heel bedaard :
69-1|" Daarom wou ik je verzoeken , de meid aan haar werk en met rust te laten , en niet meer in de keuken te komen . "
70-1|Hg schoof onrustig heen en weer , draaide met nog [ @alt hoger hooger ] kleur aan zijn knevels en zette zijn bril recht .
71-1|" Je moest je schamen ! " zei ze nog .
73-1|Toen frommelde hij aan de courant , dat het papier rammelde , en eerst langzaam en [ @alt stotend stootend ] , daarna met een toenemend flux de bouche kwam hij los in klachten en verwijten van hoogst intiemen aard , waaruit hij de conclusie trok , dat het alles haar schuld was .
73-2|Hij was [ @alt zo zoo ] niet , maar als men ... . enfin nog gezond en krachtig was , en men had een vrouw als een dubbel bevroren ijsklomp ... .
74-1|Zij hoorde het aan zonder iets tegen te zeggen ; zij wist het wel , en ze gaf hem in veel gelijk .
74-2|'t Was haar echter onmogelijk anders te zijn dan zij was ; hij begreep niet hoe [ @alt dodelijk doodelijk ] ongelukkig ze zich voelde , en hoe dit leven haar walgde en tegenstond .
74-3|Er kwam een pijnlijke trek op haar gelaat , en toen de kapitein dat zag , sprak hij ingetogener en kalmer ; zijn liefde voor haar kwam weer boven , maar 't hielp niet .
74-4|En [ @alt intussen intusschen ] luisterden Corrie en Nelly met Kaatje aan de deur , half stikkend van ingehouden lach .
74-5|Toen het " standje " uit was , liepen ze alle drie naar de keuken , waar ze het uitschaterden .
75-1|Bij het diner was het alles vrede .
76-1|" Kom , ga eens mee naar de opera , " zei kapitein Roos tegen zijn vrouw .
77-1|Zij schudde het hoofd .
78-1|" Ik blijf liever thuis . "
79-1|" Thuis sterven de meeste [ @alt mensen menschen ] , " merkte hij [ @alt wijsgerig wijsgeerig ] aan .
79-2|" Het is wezenlijk verkeerd van je , Jeanne !
79-3|Ze geven van avond de Cloches . "
80-1|" Ga jij maar , " antwoordde ze schouderophalend .
80-2|" [ @alt Heus Heusch ] , ik geef er niet om ; ik blijf veel liever hier . "
81-1|Hij drong niet verder aan , maar stond op en ging zich [ @alt kleden kleeden ] .
82-2|De meisjes vroegen of ze met Kaatje mee mochten boodschappen doen in de buurt , en dat werd haar vergund ; de kleintjes werden naar bed gebracht ; ze sliepen in een ommezien onder de warme dekens , en toen de huisdeur dichtviel , hoorde mevrouw Roos [ @alt de den ] [ @alt harde harden ] militairen stap van haar man door de [ @alt lege leege ] straat en in de holle onbewoonde huizen weerklinken in de [ @alt ene eene ] richting , en het droge tikken der hakjes van de meisjes en van de meid , die gearmd en gichelend [ @alt de den ] [ @alt andere anderen ] kant uit gingen .
82-3|Daarna werd het stil in de eenzame buurt , en slechts de onverbiddelijke koude wind hoorde men door de [ @alt schoorstenen schoorsteenen ] gieren met klagend geluid .
83-1|Zij had haar sjaal weer omgedaan , en na de kachel te hebben opgestookt , haar stoel er bij geschoven .
83-2|De tafel was nog niet " afgenomen " ; dat zou Kaatje wel doen , als zij terugkwam , en 't kon mevrouw ook weinig schelen .
83-3|Zij verzonk weer in de [ @alt dromen droomen ] en phantasmagorieën , die haar heimwee vergezelden .
83-4|'t Ging haar als de schipbreukeling , die , op diëet van zoet water , gekweld wordt door [ @alt ~groten~grote grooten ] dorst , en in een staat van geestelijke [ @alt verdoving verdooving ] geen andere beelden ziet dan heerlijke glazen ijswater , die hem aan de lippen worden gebracht , maar [ @alt meedogenloos meedoogenloos ] verdwijnen bij elke gretige poging er iets van te drinken ; allerlei visioenen had ze van Indië ; het was haar leven in al zijn [ @alt fasen phasen ] , dat achtereenvolgens opdoemde , van haar eerste jeugd als dochter van een opziener op een onderneming in het gebergte tot haar later huwelijk met [ @alt ~de~den den ] toen 2den luitenant Roos ; zij zat met gesloten [ @alt ogen oogen ] en glimlachte tegen haar hallucinaties gelijk haar man wel zou [ @alt gewenst gewenscht ] hebben , dat zij het tegen hem deed .
85-1|In [ @alt ~de~den den ] foyer van de opera stond deze gedurende de pauze met een groepje zijner oude vrienden een glas grog te drinken .
85-2|Een enkel woord was gesproken over 't stuk , dat werd opgevoerd , doch heel spoedig verviel men vanzelf in gesprekken over Indië , over expedities , promotie , traktementen , schandaaltjes , regeeringsfouten en intriges .
85-3|Ook hen vervolgde en bezat het land , waar ze [ @alt zoveel zooveel ] van hun beste levensjaren hadden doorgebracht ; het had hen vast en 't wilde hen niet loslaten ; ze droegen er 't [ @alt onuitwisbaar onuitwischbaar ] stempel van in woord en gebaar , in houding en uiterlijk .
85-4|En het bleek ten slotte , dàt wat hun 't meeste belangstelling inboezemde , al waren de [ @alt meningen meeningen ] der meesten in het koude klimaat aanmerkelijk afgekoeld , en deden velen hun best anders te denken en te spreken , dan hun aandrift meebracht , om de andersdenkenden en sprekenden in wier midden hun gewoon [ @alt dagelijks dagelijksch ] leven verliep .
86-1|Maar toch hadden ze voor alle van vreemde smetten vrije Nederlanders nog eigenaardigs te over : de weinigen , die aanvankelijk hadden gestaan bij het groepje in [ @alt ~de~den den ] foyer , uit gepensionneerden , verlofgangers en een enkel particulier saamgesteld , trokken spoedig af ; zij verstonden het discours maar half en konden er niet aan deelnemen .
86-2|En menige onvriendelijke blik gleed over dat groepje , en menige kwaadaardige grijns ging aan het adres der kern-gezonde , grog- en bierlievende verlofgangers , die " wegens ziekte " pierewaaiden in [ @alt ~De~Den Den ] Haag , met behoorlijke verlofstraktementen , waarvoor ze niets behoefden te doen , - twee omstandigheden , die de [ @alt Haagse Haagsche ] ambtenaarswereld haast deden stikken van woede en spijt .
86-3|- Men moest hun niet vertellen , dat die [ @alt mensen menschen ] doodziek Indië hadden verlaten , en door de zeereis reeds voor het grootste deel herstelden , [ @alt zodat zoodat ] ze na een kort verblijf in Europa geheel beter waren ; men moest hen er niet op wijzen , dat velen van die [ @alt mensen menschen ] in afgelegen oorden jaren achtereen een droefgeestig , eenzelvig bestaan hadden moeten leiden , haast afgesloten van allen Europeeschen omgang , - want zij geloofden het toch niet ; ze hoorden het aan , schouderophalend en met een : " nu , ja " , maar voor de rest bleven zij er bij , dat het meer dan ergerlijk was , om , als zij in 't Lange Voorhout uit hun bureau-vensters zaten te kijken , zulke verlofgangers in datzelfde Voorhout te zien wandelen .
88-1|" Heb je mevrouw Van Velton gezien ? " vroeg een oud-hoofdambtenaar , en op die vraag staken allen de hoofden bijeen met [ @alt olijke oolijke ] gezichten .
88-2|Er werd gefluisterd en gelachen , tot luid en brutaal de schel weerklonk , die hen terugriep naar de zaal , omdat de pauze uit was .
88-3|'t Scheen wel , dat de naar de deur stroomende menigte door [ @alt de den ] [ @alt dikke dikken ] rook heenbrak , [ @alt ~die~dien dien ] [ @alt zóveel zóóveel ] brandende sigaren binnen een kwartier in [ @alt ~de~den den ] foyer hadden doen opgaan en die , met de massa , vergezeld van een echte kroeglucht , zich in de kromme gangen en gangetjes verbreidde .
89-1|" Doe de deur dicht , " had Louise Van Velton tegen haar stiefdochter gezegd , die in haar loge er het dichtst bij zat .
89-2|" Er komt [ @alt zo'n zoo'n ] nare lucht binnen . "
90-1|Hortense strekte zwijgend een [ @alt lange langen ] arm uit en sloot de deur .
90-2|Ze geeuwde achter haar waaier en ook Louise had geweldig 't land .
90-3|Zij zag er keurig uit in 't ponceau fluweel met parelgrijze kant gegarneerd en een gezichtje om te stelen ; haar diamanten schitterden oogverblindend .
91-2|Ook Hortense was altijd keurig en smaakvol gekleed ; het was bekend , dat zij prachtig woonden , schitterende equipage hielden , - kortom , dat ze rijk waren , rijk , schoon en elegant , en toch hielp 't niet !
92-1|O , er kwamen hoogst fashionabele lieden in haar villa op 't Plein 1813 , doch zij behoorden niet tot [ @alt ~de~den den ] stand , [ @alt welke welken ] Louise er had [ @alt wensen wenschen ] te zien .
92-2|Zelfs vroeger , toen zij met haar vader te Brussel woonde , verkeerde zij in [ @alt hoger hooger ] kringen .
92-3|Van Indische clubs wilde zij niets weten , en met oud-gasten liet zij zich [ @alt zo zoo ] weinig mogelijk in .
92-4|Natuurlijk kon ze niet beletten , dat kennissen visites maakten , maar zij moedigde dat [ @alt zo zoo ] weinig mogelijk aan , en bracht slechts tegenbezoeken als 't niet anders kon .
92-5|Zij werden nu begeleid door een neefje van Hortense , een [ @alt jongmens jongmensch ] uit Arnhem met een bloemzoet gezicht en hoogst affabele manieren , doch in de [ @alt ogen oogen ] van Louise , die verzot was op [ @alt ~groten~grote grooten ] chic , niet veel meer dan een heerenboertje .
92-6|Toen haar naam werd afgeroepen , bracht neef André de dames naar haar coupé en nam hij afscheid .
93-1|" Ik heb me gruwelijk verveeld van avond , " zei Louise , haar sortie nauwer aanhalend en tegen de zacht geelzijden doffen leunend .
94-1|" En ik dan ! " geeuwde Hortense uit het andere hoekje .
95-1|De fraai geornamenteerde lantaarns aan het hek van [ @alt ~de~den den ] tuin brandden en de jonge gitzwarte paarden sloegen vonken uit [ @alt ~de~den den ] bestraten toegangsweg .
95-2|En nauwelijks stond het rijtuig stil of de deuren onder de koetspoort vlogen open , en in een stroom van zacht goudgeel licht uit de albasten lampen , beklommen ze de marmeren trap van [ @alt ~de~den den ] corridor .
97-1|" Bonsoir ! " zei Louise , stilstaand voor de deur van Hortenses kamer en haar de wang toestekend .
98-1|De stiefdochter drukte er even haar lippen tegen .
99-1|" Wel te rusten ! " zei ze , haar kamer binnengaande .
100-1|Er moest een einde aan komen , - dàt was mevrouw Van Velton met zichzelve eens .
100-2|Zulk een saai leven , ondanks haar groot vermogen en weelderige levenswijze slechts verveling brengende , wilde zij op [ @alt ~de~den den ] duur niet leiden .
100-3|Papa zag men alleen aan het ontbijt en bij het diner ; voor de rest ging hij geheel op in haar kind , zijn [ @alt ~enigen~enige eenigen ] kleinzoon , waarvan zij [ @alt intussen intusschen ] meer en meer vervreemdde .
100-4|Het was reeds [ @alt zó zóó ] ver , dat de oude heer [ @alt jaloers jaloersch ] werd en boos , als zij zich zelfs maar met de [ @alt kleding kleeding ] van 't [ @alt jongetje jongske ] bemoeide ; 't was zijn afgod , en ofschoon [ @alt fysiek physiek ] een allerliefst ventje , een naar , vervelend , bedorven kind , dat altijd zijn zin moest hebben .
100-5|Hortense ... . neen maar die was à propos van verveling een wereldwonder !
100-6|Die zeurde nu niet met haar kind , dat evenwel heel aardig en lief werd , [ @alt zo'n zoo'n ] bleek wurm als het in Indië was , maar die zeurde over haar man .
100-7|En dat was nu juist voor Louise geen aangenaam onderwerp .
100-8|Niet dat zij thans nog iets hoegenaamd om hem gaf !
100-9|Wat zij voor hem gevoeld had , en wat nog een [ @alt ogenblik oogenblik ] bij haar laatste bezoek te Batavia hel had opgeflikkerd , was thans voor goed gestorven , en zij had overigens , hoewel weduwe , weinig behoefte aan een huwelijk of aan omgang met een man , schoon ze gevoelig was voor vleierij en wel hield van een aardigheid .
100-10|Maar [ @alt zo zoo ] mooi ze overigens was , [ @alt zo zoo ] lief en levenslustig zij er uit zag , [ @alt zo zoo ] koket zij wezen kon en [ @alt zo zoo ] schijnbaar hartstochtelijk soms haar [ @alt grote groote ] zwarte [ @alt ogen oogen ] gloeiden , [ @alt zo zoo ] rustig en normaal werkte haar gestel , dat trouwens in haar eerste huwelijk niet was verwend .
101-2|Zij had haar gevoel onder bedwang .
102-1|De altijd [ @alt enigszins eenigszins ] vermoeid uitziende Hortense daarentegen , met haar rustig onverschillig gezicht en kalmen oogopslag , leed geweldig onder de afwezigheid van Fournier .
102-2|Nacht en dag stond hij haar voor [ @alt ~de~den den ] geest ; zij had hem reeds lang vergeven , dat hij haar bedrogen had , door zijn vroegere verhouding tegenover haar stiefmoeder voor haar te verzwijgen .
102-3|Naderhand , toen ze alles wist , vond zij het weinig , alleen rekenend met [ @alt ~de~den den ] uitslag , niet met het doel .
102-4|'t Was een kinderachtigheid geweest , een vergissing vond ze ; en eenmaal uitgemaakt hebbende , dat het niet meer was , achtte zij het de moeite niet waard er verder over na te denken .
102-5|En nu streed de arme Hortense een [ @alt zware zwaren ] strijd tegen haar isolement .
102-6|Zij ging , toen ze uit de opera kwamen , eens kijken in de kinderkamer , - de kleine sliep als een roos , en in het ledikant naast het kinderbedje deed de bonne hetzelfde .
102-7|'t Was alles stil en rustig in het [ @alt grote groote ] huis .
102-8|Langzaam en zuchtend ontkleedde zij zich , nam een boek en ging aan de tafel zitten lezen ; daarmede verzette zij zich tant bien que mal , en tot laat in [ @alt ~de~den den ] nacht verslond zij boeken , haar best doende [ @alt zoveel zooveel ] mogelijk belang te stellen in de handelende personen , tot ze , doodmoe , naar bed ging en dadelijk insliep .
103-1|'t Was een koude , heldere ochtend , [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] dag ; de wind woei hardnekkig uit [ @alt dezelfde denzelfden ] guren hoek , maar de grauwe wolkenmassa was weggedreven ; de zon scheen [ @alt vrolijk vroolijk ] en vriendelijk aan de staalblauwe , strakke lucht ; haar reeds [ @alt bleker bleeker ] schijnend licht verguldde de gele uiteinden der met zacht [ @alt geruis geruisch ] over 't Plein dwarrelende bladeren .
105-1|Zij ontbeten nog in de tuinkamer .
106-1|" Het is zulk lekker weer ; we moesten eens naar Scheveningen rijden , " meende Louise .
107-1|" Ga gerust je gang ; maar ik blijf thuis met het kind , " zei dokter Van der Linden , nu reeds met een [ @alt bezorgde bezorgden ] blik op zijn kleinzoon .
108-1|" U zult hem nog [ @alt helemaal heelemaal ] verwennen . "
109-1|" Laat dat maar aan mij over !
109-2|Ik ga met hem spelen in [ @alt ~de~den den ] tuin .
109-3|Rijdt jullie maar naar [ @alt ~de~den den ] zeekant ; wij hebben hier zeewind genoeg . "
110-1|Doch Hortense wilde wel , en ze hadden reeds orders gegeven om in te spannen , toen de knecht een paar visitekaartjes binnenbracht .
111-1|" God , hoe vervelend ! " zei Louise .
111-2|" Natuurlijk weer Indische lui . "
112-1|Voor één presentabele [ @alt Haagse Haagsche ] jonkersfamilie had zij gaarne 't [ @alt hele heele ] visschersdorp ook als badplaats een jaar lang willen ontberen .
113-1|Het waren kennissen uit Indië .
113-2|Zij had hun namen gelezen onder de passagiers der [ @alt Franse Fransche ] mail , en had wel gedacht , dat ze [ @alt ~de~den den ] een of anderen dag haar voor [ @alt ~de~den den ] neus zouden staan .
113-3|Nu kwamen ze al heel ongelegen , maar enfin ! ze moesten maar in de ontvangkamer worden gelaten , waar mevrouw Van Velton een [ @alt ogenblik oogenblik ] later , met een gezicht stralend van genoegen en een [ @alt vriendelijke vriendelijken ] lach op de lippen , hen verwelkomde .
114-1|De twee [ @alt heren heeren ] behoorden niet tot 's lands dienst ; de een , 's lands welvaren in persoon , was Mr. Mourant , advocaat , en de ander met het uiterlijk van een leverlijder , heette Veninga en was planter .
115-2|Beiden bezaten een aardig fortuintje , maar de advocaat had met pleiten toch niet half [ @alt zoveel zooveel ] verdiend als de planter met koffie-oogsten .
115-3|[ @alt Zo Zoo ] de [ @alt heren heeren ] van [ @alt dezelfde denzelfden ] leeftijd waren , - de dames scheelden veel in dat opzicht ; mevrouw Mourant liep naar de veertig en zag er in uiterlijk schoon zeer gewoon Indisch uit ; wel kon men 't haar aanzien , dat zij een zeer intellectueel ontwikkelde vrouw was , maar al mocht mevrouw Veninga op dit laatste niet bogen , toch stelden haar [ @alt grote groote ] schoonheid en haar twintig jaren de oudere vriendin ver in de schaduw ; die deden zelfs afbreuk aan de mooie Louise en dat voelde zij toen ze binnenkwam en het jonge vrouwtje in een snoeperig reiskostuum haar om [ @alt ~de~den den ] hals vloog en hartelijk kuste .
116-1|" We zijn nog heel vreemd in patria , " zei Mourant lachend .
117-1|" Het is al [ @alt zo zoo ] vèr in het seizoen , " meende Louise .
118-1|" Dat is het ook , " gaf Veninga toe , " en we zouden ook gewacht hebben tot [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] zomer , als mijn gezondheid het had gepermitteerd ! "
119-1|" En 't is erg lief van de Mourant's - vindt u niet ? - dat ze hun vertrek uit Indië om onzentwil hebben vervroegd . "
120-1|" Och , " zei mevrouw Mourant , " Jet overdrijft dat ; wij hebben elkaar [ @alt zo zoo ] lang gekend ; zij zijn , dat weet je , uit ons huis getrouwd , en als kind was ze altijd bij ons thuis ... . "
121-1|" Toch vind ik het erg hartelijk , " viel Louise met haar liefsten glimlach in , en [ @alt intussen intusschen ] dwaalde haar vlugge blik over dat viertal , waarvan twee der dames naast haar zaten op de ottomane , en Veninga zich vermoeid had neergevleid in een leunstoel , terwijl Mourant achter [ @alt ~die~dien dien ] stoel staande met de armen rustend op de leuning en een glimlach om [ @alt ~de~den den ] mond naar de dames keek , nu en dan zich met een gepast woord in het gesprek mengend .
122-2|En er lag [ @mwu zoo iets ] meesterachtigs en cynisch in [ @alt ~die~dien dien ] glimlach , dat Louise er zich inwendig boos over maakte en de wenkbrauwen samentrok .
123-1|Er werd een glas morgenwijn rondgediend , en Veninga , die geen idéetje van spiritualiën aandurfde , uit vrees voor zijn lever , dronk een glas soda-water .
123-2|Al pratende en zich , ondanks zichzelve , weer warm makend over wat sedert haar vertrek in bekende families was voorgevallen , vloog voor mevrouw Van Velton de tijd voorbij .
124-1|" We moeten nu weg , anders komen we niet op tijd , " zei Mourant , op zijn horloge ziende .
125-1|" Blijft u dan niet hier ? " vroeg Louise .
126-1|Hij zag eens rond .
127-1|" We hadden afgesproken terug te gaan naar Amsterdam .
127-2|[ @alt Voorlopig Voorloopig ] namen we onzen intrek in het Amstel-hotel .
127-3|Daarna denken we hier te komen . "
128-1|Mevrouw Veninga was reeds opgestaan .
129-1|" En we gaan nu terug naar Amsterdam , " zei ze op een toon , die duidelijk aangaf , dat nu het itinéraire onherroepelijk was vastgesteld .
130-1|Men nam hartelijk afscheid .
131-1|" Die vervelende lui , " klaagde Louise toen ze terugkwam bij Hortense , die [ @alt dromerig droomerig ] voor zich uit zat te kijken met de handen in [ @alt ~de~den den ] schoot en zeker aan Fournier dacht : " die vervelende lui hebben me verschrikkelijk opgehouden .
131-2|Het is nu te laat om naar Scheveningen te gaan . "
133-1|" Och , " antwoordde Hortense , als ontwakend : " 't kan me eigenlijk ook niets schelen . "
134-1|" Ik heb , " ging ze voort , toen ze zag dat Louise zich ergerde aan haar verregaande onverschilligheid , " hen even in 't rijtuig zien stappen .
134-2|Ze zagen er netjes uit . "
135-2|Ze zijn in Amsterdam [ @alt mens mensch ] geworden .
135-3|Ik heb [ @alt zo zoo ] gelachen om het verhaal van [ @alt ~die~dien dien ] Mourant .
135-4|Het is een naar , pedant heer , maar hij praat wel aardig . "
136-1|" Wat was het ? "
137-1|" Och , the old story : ze hebben nette familie te Amsterdam , een beetje stijf en vervelend , maar die toch goed meeleven .
137-2|Nu , zij hadden zich maar vast in Indië van [ @alt Europese Europeesche ] [ @alt klederen kleederen ] voorzien , en meenden dat ze poes mooi waren . "
138-1|" Die is aardig ! "
139-1|" Nietwaar ?
139-2|Wel , ze begrepen er niets van , toen hun in vertrouwen verteld werd , dat ze zich moesten laten [ @alt kleden kleeden ] , want dat niemand van de familie zich op straat met hen durfde [ @alt vertonen vertoonen ] .
139-4|Aardig , ja ! "
140-1|Ook Hortense vond het erg grappig en lachte hartelijk mee .
141-1|" Waarom heb je een hekel aan [ @alt ~die~dien dien ] meneer Mourant ? "
142-1|" Ik ... . ik ... . kan het je haast niet zeggen , Stance !
142-2|Het is misschien heel [ @alt lelijk leelijk ] , maar ik vermoed iets ... . "
143-1|Hortense keek op ; zij zou geen vrouw moeten geweest zijn om tegenover onuitgesproken vermoedens geen nieuwsgierige belangstelling of belangstellende nieuwsgierigheid aan [ @alt ~de~den den ] dag te leggen .
144-1|" Zeg het maar , " drong ze aan , en met een uitdrukking op 't gezicht , die gebrek aan vertrouwen verweet , voegde ze er bij ... .
144-2|" onder ons ! "
146-1|" Hij heeft iets in zijn gezicht en in zijn manieren ; iets waarvoor ik geen naam weet , maar dat elke parvenu , die niets gewoon is , over zich heeft als hij op zijn manier een conquête heeft gemaakt .
146-2|Men kan 't hem aanzien , dat hij het wel zou willen uitschreeuwen van de daken ; dat hij er in stikt , en het springt te meer in het oog , naarmate hij haar behandelt , alsof er niets ... . niets ... . "
147-1|" Maar dàt is nu toch 'n beetje erg !
147-2|Mijn hemel , ik zou niet graag [ @mwu zoo iets ] [ @alt beoordelen beoordeelen ] op [ @alt zo'n zoo'n ] manier !
147-3|Je hebt 'n hekel aan [ @alt ~de~den den ] man , en dat is , geloof ik , alles !
147-4|En nu maar te denken , dat hij [ @alt ~die~dien dien ] armen zieken Veninga ... . "
148-1|" En toch is het [ @alt zo zoo ] , of bijna [ @alt zo zoo ] !
148-2|Geloof me , Stance , men begrijpt en gevoelt zulke verhoudingen 't best bij intuïtie .
148-3|Er zijn onder die vier [ @alt mensen menschen ] bedriegers en bedrogenen .
148-4|Daar zou ik mijn hoofd op durven geven . "
149-1|Er werd een groot pakket binnengebracht .
149-2|Het knappe werkmeisje , koket gekleed en met een heel air , [ @alt ~lei~lag~legde lei ] het op de tafel en zei nonchalant-weg :
150-1|" [ @alt Alsjeblieft Asjeblieft ] , mevrouw , de mijl , " - [ @alt zo zoo ] scherp , alsof 't woord mail met zes lange ij's werd geschreven .
151-1|Mevrouw Van Velton verroerde zich niet , maar keek met [ @alt bozen boozen ] blik de netgebouwde figuur der dienstbare fee na , die met een trippelpas de kamer verliet in een paars japonnetje , dat haar als geschilderd aan 't lijf zat , iets wat kapitein Roos in verrukking zou hebben gebracht .
152-1|Louise ergerde zich geweldig aan de vrouwelijke dienstboden .
152-2|De mannen waren beleefd en onderdanig , vond ze , maar de meisjes haatte ze , en ze bleef er altijd een beetje bang voor .
152-3|Die hadden ook iets in haar houding en manieren , dat sprak , en een [ @alt zo zoo ] scherpzienden blik als die van mevrouw Van Velton-Van der Linden ontging het niet , dat haar vrouwelijke bedienden voor haar niet de deferentie betoonden , als zij waarnam dat in echt [ @alt Hollandse Hollandsche ] voorname families aan [ @alt ~de~den den ] dag werd gelegd .
153-2|En of zij al vorstelijke [ @alt lonen loonen ] betaalde , - het baatte niet .
153-3|Het was , integendeel , of de schepsels insolenter werden , naarmate ze meer geld verdienden .
154-1|Zenuwachtig had Hortense het pakket losgemaakt , de couranten ter zijde geworpen en , onder de brieven grabbelend , er een uitgehaald ; ze scheurde er haastig 't couvert af en verslond [ @alt ~de~den den ] inhoud .
154-2|Langzaam naderde Louise de tafel .
154-3|'t Kon háár [ @alt zo zoo ] bitter weinig schelen , wat de post bracht !
154-4|'t Waren meest brieven over haar geldzaken , en die gaf ze ongelezen aan haar vader , of enkele korte episteltjes van oude vriendinnen , kennisgevingen van huwelijken en overlijden , en [ @alt zo zoo ] - enfin , dingen , waarin zij slechts matig belangstelde .
155-1|Ze liet ze één voor één onverschillig door de handen gaan .
156-1|" Hij komt ! hij komt ! "
157-1|'t Was een juichtoon , [ @alt zó zóó ] luid , dat Louise er van schrikte .
158-1|" Hij komt ! " riep Hortense nog eens , [ @alt ~de~den den ] brief als een zegeteeken boven haar hoofd houdend , met een kleur op de wangen en licht in de [ @alt ogen oogen ] , wat haar altijd [ @alt zo zoo ] mooi maakte .
159-1|" Het is jammer , Stance , dat je niet altijd [ @alt zo zoo ] verheugd bent .
159-2|Als je eens wist hoe goed het je staat ! "
160-1|" Hij kan al over een week of drie hier wezen .
160-2|God , hoe heerlijk ! "
161-1|En in de overstelping harer blijdschap kuste ze Louise telkens en telkens weer .
163-1|" Ik ga hem halen van Marseille , " riep ze : " wat een heerlijke winter zal dat zijn ! "
164-1|'t Deed [ @alt ~haar~hare hare ] jonge stiefmoeder pijnlijk aan .
164-2|Niet om Fournier ; maar zij benijdde Hortense , die [ @alt zo zoo ] gelukkig kon zijn om 't vooruitzicht van hereeniging .
164-3|Was dat geluk , en zou zij , die dat nooit had gesmaakt , ook nimmer te weten komen , wat het was ?
165-1|En [ @alt intussen intusschen ] dacht Hortense hardop ; ze sprak nu in tien minuten meer dan anders vaak in een [ @alt hele heelen ] dag ; ze maakte allerlei vooronderstellingen en verwierp die weer ; hij zou toch wel [ @alt telegraferen telegrapheeren ] , of neen , dat zou hij niet , want hij zou haar verrassen ; zij zou het wel tijdig lezen in de passagierslijsten , tenzij hij voor de grap zijn naam niet liet [ @alt publiceren publiceeren ] .
165-2|Zou hij dadelijk naar [ @alt ~De~Den Den ] Haag komen en bij haar zijn intrek nemen , of zouden ze eerst een reisje doen door Italië en [ @alt Duitsland Duitschland ] ?
165-3|Zij gaf zichzelve taal en antwoord , en toen zij nog met [ @alt ~de~den den ] brief in de hand , [ @alt vrolijk vroolijk ] en opgewonden naar haar kamer ging , hoorde Louise haar zingen - voor de eerste maal sedert zij daar woonden !
166-1|In eentonige regelmaat tikte zacht de slinger der pendule , die een marmeren Phryne , in verleidelijke houding haar [ @alt schone schoone ] lijnen [ @alt tonend toonend ] , omhooghield ; [ @alt tussen tusschen ] de donker damasten gordijnen drong flauw het weemoedig licht van [ @alt ~de~den den ] dalenden najaarsdag ; Louise leunde met [ @alt ~de~den den ] elleboog op de tafel en keek naar buiten zonder te zien ; zij voelde zich [ @alt zo zoo ] verlaten , [ @alt zo zoo ] heel , heel erg alleen !
166-2|Was er dan niets voor haar op de wereld ?
166-3|Volstrekt niets ?
166-4|Niets wat ze [ @alt zó zóó ] liefhad , dat ze er voor leefde , en dat haar gelukkig kon maken ?
166-5|Er welde als het ware iets op in haar binnenste , iets dat haar verschrikkelijk benauwde ; zij voelde dat het zou losbarsten met teugellooze kracht , en ze vloog de kamer uit , de trappen op , naar de vertrekken van [ @alt ~de~den den ] dokter , - die waren eenzaam ; haar vader noch haar kind waren er , maar door het venster zag ze hoe de erg verouderde dokter in het zweet zijns aanschijns samen met njo een toren bouwde in [ @alt ~de~den den ] tuin van aarde en [ @alt stenen steenen ] , en hoe ze zich allebei kolossaal amuseerden , hij , met zijn weinige zilverwitte haren , 't [ @alt jongetje jongske ] met [ @alt ~de~den den ] dichten blonden krullebol .
167-2|Ook die twee hadden elkaar lief en leefden voor elkaar .
167-3|En zij was voor niemand iets , gelijk niemand iets was voor haar .
167-4|Ging er dan zulk een afstootende kracht van haar uit , [ @alt zó zóó ] , dat alles van haar vervreemd raakte : moederliefde , kinderliefde , de liefde ... .?
167-5|De [ @alt grote groote ] opwelling van smart , die haar daareven haast had doen stikken , kwam niet tot een uitbarsting ; slechts zuchtte zij diep en streek haar donker fraai gevormd handje over haar voorhoofd .
21-1|Eerste Hoofdstuk .
22-1|Oorlogsplannen .
23-1|Midden in een groot [ @alt dennenbos dennenbosch ] [ @alt tussen tusschen ] Baarn en de Vuursche lag op een heuveltje , geheel verscholen in het groen , een aardige , houten villa .
23-2|Er liep een balcon rond het [ @alt hele heele ] huis en daardoor leek het veel op een [ @alt Zwitserse Zwitsersche ] woning .
23-3|Alleen het dak stak boven de [ @alt bomen boomen ] uit , en wanneer je uit het dakraam keek , had je een verrukkelijk gezicht over heel [ @alt ~de~den den ] omtrek .
23-4|Je zag dan duidelijk de torens van Amersfoort , Soest , Bunschoten en meer omringende dorpen .
23-5|Je zag er heel mooi het Witte Paleis van Koningin Emma en wat naar rechts de Naald van Waterloo .
24-1|In dat hooggelegen huis woonde mijnheer Bergwoude , hoofdonderwijzer van de kostschool " Sparrenheide . "
24-2|Als mijnheer Bergwoude naar school ging , behoefde hij alleen maar het heuveltje af te dalen , waarop zijn huis gebouwd was en [ @alt ~de~den den ] boschweg over te steken , want het schoolgebouw stond juist aan [ @alt ~de~den den ] overkant .
26-1|Dat schoollokaal was niet groot , het bestond maar uit twee klassen en een gymnastieklokaal .
26-2|Maar het was ook geen gewone school .
26-3|Op " Sparrenheide " kwamen alleen kinderen , die niet [ @alt zo zoo ] vlug konden [ @alt leren leeren ] als andere jongens en meisjes .
26-4|Sommigen , omdat ze thuis altijd ziekelijk waren , anderen omdat ze zenuwachtig waren of vroeger de een of andere ziekte hadden gehad , waardoor ze later niet meer [ @alt zo zoo ] goed onthouden konden .
27-1|En waarom ze nu op een gewone school niet , en op " Sparrenheide " wèl konden [ @alt leren leeren ] , dat zullen we in dit boek wel bemerken .
28-1|Mijnheer en Mevrouw Bergwoude waren alleraardigste [ @alt mensen menschen ] , die beiden verbazend veel van kinderen hielden .
28-2|Zij hadden drie kinderen , allen jongens .
28-3|Op het [ @alt ogenblik oogenblik ] , dat dit verhaal een aanvang neemt , was juist de Zaterdagmorgen-schooltijd geëindigd en begaven de jongens en meisjes zich , voor [ @alt zover zoover ] zij niet bij mijnheer Bergwoude in " pension " waren , naar huis .
29-1|Ook de drie zoons van [ @alt ~de~den den ] hoofdonderwijzer , Hans , Flip en Rob .
29-2|Hans was dertien jaar , een flinke , sterke jongen met [ @alt brede breede ] schouders en een paar armen als een athleet .
29-3|Voor zijn leeftijd was hij een boom van een kerel en wat hij met zijn zwarte [ @alt ogen oogen ] niet gedaan kreeg , dat maakte hij verder in orde met zijn gespierde vuisten .
30-1|Flip telde twaalf jaar , hij was eveneens een door en door gezonde boy , maar niet [ @alt zo zoo ] [ @alt struis struisch ] en stevig als Hans , Flip was een rechte pretmaker , hij hield verbazend veel van grapjes en wist ook vaak allerlei aardige dingen te zeggen , waarom een ieder moest lachen .
31-2|De tienjarige Robert , doorgaans genoemd Rob , was een rare snuiter .
31-3|Je kon eigenlijk niet uit hem wijs worden .
31-4|Hij was wat stil ; hij hield veel van zijn ouders en zijn broers , maar misschien nog meer van de [ @alt bossen bosschen ] en de hei met de planten en de dieren .
31-5|Hij maakte er een [ @alt hele heele ] studie van en bijna altijd was hij in zijn vrije uren met zijn botaniseer-trommel en plantenschopje in het [ @alt bos bosch ] te vinden , of rangschikte zijn verzamelde planten en insecten op zijn kamer .
31-6|Maar dat nam niet weg , dat hij toch hetzelfde [ @alt vrolijke vroolijke ] humeur van zijn broers had , al was hij dan ook wat minder luidruchtig en druk .
31-7|Hij kon evengoed meedoen aan hun grappen en spelen als andere jongens , maar bleef altijd kalm .
31-8|En waarom hij nu een rare snuiter was ?
31-9|Wel , in de eerste plaats was hij [ @alt vreselijk vreeselijk ] slordig op alles .
31-10|Niet alleen op zijn [ @alt kleren kleeren ] en boeken , zijn planten en dieren , maar ook verbazend onverschillig voor andere dingen .
31-11|Het kon hem bijvoorbeeld [ @alt helemaal heelemaal ] niet schelen , een uur te laat op school of aan tafel te komen .
31-12|Alle standjes , straffen en vermaningen hielpen weinig of niets .
31-13|Soms nam hij zich voor , opeens [ @alt vreselijk vreeselijk ] netjes te worden , maar maakte het dan weer [ @alt zó zóó ] erg , dat hij op zijn kousen liep om zijn schoenen niet vuil te maken .
31-14|Daarbij was hij erg vergeetachtig .
31-15|Alles en alles bij elkaar genomen had Rob aanleg om professor te worden .
32-1|[ @alt Ziezo Ziezoo ] , nu zijn de drie [ @alt vrolijke vroolijke ] broers voorgesteld .
32-2|[ @alt Zoals Zooals ] gezegd , zij hadden [ @alt zo zoo ] juist de school verlaten en gingen naar huis .
32-3|Door [ @alt ~de~den den ] tuin , die op de helling van [ @alt ~de~den den ] heuvel was aangelegd , kwamen zij in de huiskamer , waarvan de [ @alt brede breede ] tuindeuren wijd open stonden .
33-2|Zij vonden hun moeder bezig met het klaarzetten van de koffietafel en volgens trouwe gewoonte werd zij allereerst eens stevig gepakt door haar drie jongens .
33-3|Dat deden zij alle drie met kracht en klem .
33-4|Vervolgens keken zij met verlangende [ @alt ogen oogen ] naar de stapels boterhammen en zei Flip op vertrouwelijken toon :
34-1|" Help ons gauw weg , moedertje , we hebben reusachtig haast ! "
35-1|" Ja , " voegde Hans erbij , " we hebben nog [ @alt zoveel zooveel ] te doen en moeten er vroeg bij zijn . "
36-1|" Ik hoef niet eens te eten , " zei Rob .
37-1|" Wat zullen we nu weer beleven ? " vroeg moeder , " waarom [ @alt zo zoo ] gehaast ?
37-2|En waarom zonder eten weg ?
37-3|Dat gebeurt niet , hoor !
37-4|Wat is er dan aan de hand ? "
38-1|" Dat zijn [ @alt grote groote ] geheimen , moeder , " zei Flip .
39-1|" Staatsgeheimen , " vond Hans .
40-1|" Och kom , " pleitte Rob voor zijn moeder , " wij kunnen het moeder best vertellen . "
41-1|Op dit [ @alt ogenblik oogenblik ] kwam hun vader binnen .
41-2|De heer Bergwoude was een man met een vriendelijk voorkomen , hij droeg een [ @alt ~lange~langen langen ] , blonden baard en blond waren ook zijn haren .
41-3|In tegenstelling met hem waren zij drie zoons zwart , net als hun moeder .
42-1|" [ @alt Zo Zoo ] , [ @alt zo zoo ] , " sprak mijnheer , terwijl hij een stapel schoolschriften op een tafeltje legde , " en wat zijn dat voor staatsgeheimen , die jullie best aan moeder kunt vertellen ?
42-2|En dan mag ik ze zeker ook wel [ @alt horen hooren ] ? "
43-1|De gebroeders keken elkander eens aan en toen zei Hans :
44-1|" We gaan oorlog voeren ! " 
46-1|Flip en Rob knikten .
46-2|Vader en moeder keken elkaar aan .
47-1|" Oorlogvoeren ? " vroeg Vader verwonderd .
47-2|" Wat moet dat [ @alt betekenen beteekenen ] ? "
48-1|" Wel , " verklaarde Hans , " het is maar een spel .
48-2|Onze vrinden van de [ @alt Baarnse Baarnsche ] school komen vanmiddag door het Overbosch naar " Sparrenheide " om onze school te bestormen en in te nemen .
48-3|En nu moeten we er vlug bij zijn om ze op een afstand te houden . "
49-1|De heer en mevrouw Bergwoude lachten .
50-1|" Komaan , " sprak de eerste , " dus vanmiddag wordt mijn school formeel bestormd ?
50-2|Wel wel , ik denk , dat ik maar naar Amersfoort zal [ @alt telegraferen telegrafeeren ] om een detachement soldaten en huzaren .
50-3|En hoe laat zal dat gebeuren ? "
51-1|" Ja , dat weten we juist niet , vader , " zei Hans .
52-1|" Dat zeggen ze natuurlijk niet , " sprak Flip .
53-1|" Neen , dat zeggen ze niet , " herhaalde Rob [ @alt wijsgerig wijsgeerig ] .
54-1|" Ik hoop niet , dat de andere jongens van onze school zich teveel bij dat spel zullen opwinden , " zei mijnheer Bergwoude , " want dan is er vanavond geen huis met hen te houden .
54-2|Zij zitten nu rustig hun twaalf-uurtje te gebruiken in de eetzaal . "
55-1|" Ja , wat 'n wonder , " zei Flip leuk .
55-2|" Die weten er nog niets van . "
56-1|" Doen ze dan niet mee ? " vroeg vader .
57-1|" O jawel , maar we zeggen het straks pas , als we naar 't [ @alt bos bosch ] gaan .
57-2|Want [ @alt zo zoo ] gaat het bij het [ @alt grote groote ] leger ook , " zei Hans .
57-3|" De soldaten weten nooit van te voren wat er gebeuren zal . " 
59-1|" Maar hoe zit het plan dan in elkaar ? "
60-1|" Niet zeggen , " zei Flip .
61-1|" Dat is een geheim , Vader , een geheim , " sprak Hans .
62-1|" Een geheim , ja , een geheim , " herhaalde Rob weer .
63-1|En hoe Vader en Moeder ook probeerden , meer van dat geheim te weten te komen , de drie gebroeders lieten niets los , [ @alt zodat zoodat ] de ouders zich tevreden moesten stellen met de [ @alt mededeling mededeeling ] , dat het schoolgebouw [ @alt ~die~dien dien ] middag door [ @alt ~de~den den ] vijand bestormd zou worden .
64-1|En toch , zij gaven maar toe en maakten geen bezwaren tegen het [ @alt vrolijke vroolijke ] spel der jongens .
64-2|Die wisten ook telkens wat nieuws te verzinnen en speelden in de [ @alt bossen bosschen ] , alsof die hun eigendom waren inplaats van Kroondomein .
64-3|Met welwillende medewerking van Vader en Moeder was de koffietafel dan ook gauwer [ @alt afgelopen afgeloopen ] dan anders en holden de jongens naar hun kamer .
65-1|Hans haalde een wandelkaart van de [ @alt bossen bosschen ] te voorschijn en spreidde die op tafel uit .
66-1|" Dit is onze stafkaart , " zei hij lachend .
66-2|" Ik ben de generaal , Flip en Albert de [ @alt Hoge Hooge ] zijn mijn officieren . "
67-1|" En ik dan ? "
68-1|" Jij bent niet oud genoeg voor officier , maar ik heb toch een mooi baantje voor je .
68-2|Omdat jij [ @alt zo zoo ] goed met alle hoekjes en gaatjes van de [ @alt bossen bosschen ] bekend bent , wordt jij mijn verkenner . "
69-1|" Dat is best , " vond Rob .
70-1|" Kijk eens hier , " zei Hans , die als een veldheer zijn plan ging uitleggen .
70-2|" Ik heb met Bram Verhallen uit Baarn afgesproken , dat hij om twee uur met zijn troep 
71-1|het dorp uittrekt bij de Pekinglaan , die je hier op de kaart ziet .
71-2|Zij gaan dan door het [ @alt sparrenbos sparrenbosch ] onder de tunneltjes van de spoorbanen door het [ @alt Baarnse Baarnsche ] [ @alt bos bosch ] in .
71-3|Zie je wel , " vervolgde hij en wees met zijn vinger de wegen aan op de groene kaart , " dan gaan ze hier door de Borlaan langs de [ @alt Grote Groote ] Kom naar [ @alt ~de~den den ] Eemnesser Straatweg .
71-4|Daar steken ze schuin over naar [ @alt ~de~den den ] weg langs het Boterbergje .
71-5|En vandaar komen ze door het Overbosch op onze school aan .
71-6|Nou weet ik natuurlijk niet , [ @alt welke welken ] weg ze nemen , want dat heeft Bram mij niet verteld . "
72-1|" Moeten wij alleen de school verdedigen ? " vroeg Flip .
72-2|" Ik schiet ze met mijn houten sabel een partij bruine [ @alt bonen boonen ] in hun neusgaten en slinger ze terug , dat ze van hier naar Baarn rollen . "
73-1|" Hou nou op met je onzin ! " zei Hans ongeduldig , " we kunnen onzen tijd wel beter gebruiken .
73-2|Ja , we moeten alleen de school verdedigen , maar we laten ze niet dadelijk [ @alt zo zoo ] dichtbij komen .
73-3|Hier op de kaart ligt onze school .
73-4|Wij hebben twintig jongens .
73-5|Vijf moeten bij de school blijven om die te bewaken .
73-6|Daar nemen we natuurlijk niet de grootsten voor .
73-7|Vijftien gaan er met mij mee .
73-8|Ik weet een mooie plek om Bram en zijn troep tegen te houden . "
74-1|" Het is nu half één , " zei Rob .
74-2|" Ik denk , dat ik mijn botaniseertrommel meeneem . "
75-1|" Ben je vierkant gebakken ? " vroeg Flip , " er is van middag niets te botaniseeren , botaniseer jij Bram Verhallen maar op zijn gezicht ! "
76-1|" Neen , niets meenemen dan een paar goeie [ @alt ogen oogen ] en een hoop slimheid , " zei Hans . 
78-1|Flip ging opeens ijverig in de lade van de tafel zoeken .
79-1|" Wat doe je , " vroeg Rob .
80-1|" Ik zoek een hoop slimmigheid , " zei Flip , " want ik ben bang dat ik er te weinig van in mijn kersepit heb . "
81-1|" Als jij vanmiddag in 't [ @alt bos bosch ] [ @alt zo zoo ] loopt te kletsen als je nou doet , " zei Hans , " dan stuur je alles in de war .
81-2|En hoor eens : De school is een fort , dat door Europeanen wordt bewoond .
81-3|Bram en zijn jongens zijn een wilde Indianenstam , de Mohikanen en Bram is Arendsoog , hun opperhoofd . "
82-1|" Dan wil ik Soepoog zijn , " zei Flip .
83-1|" Een blauw oog kan je dadelijk wel van me krijgen , " bromde Hans , die één en al ernst en vuur was .
83-2|" Met jouw flauwiteiten schieten we [ @alt helemaal heelemaal ] niet op .
83-3|[ @alt Ziezo Ziezoo ] , en nou gaan we de anderen waarschuwen . "
84-1|De drie broers begaven zich naar de kamers der kostjongens om hen van de zaak op de hoogte te stellen .
85-1|Natuurlijk wilden ze allemaal graag meedoen , maar Hans koos de flinkste jongens uit om mee te gaan , de overigen konden de school bewaken .
86-1|" Ik zou ook wel Indiaan willen zijn , " mompelde Flip bij [ @alt zichzelf zichzelven ] .
86-2|" Akibakki kikkerbokki , de taal ken ik al !
86-3|Ha , gij driedubbele gepofte honden van bleekgezichten , ik , de dappere Soepoog , zal u met mijn tomohawk tot gruttenpap met rozijnen en groene zeep hakken .
86-4|Wee u , gij grutteneuzen ! " 
89-1|Tweede Hoofdstuk .
90-1|Indianen en Bleekgezichten .
91-1|Op het Brinkplein bij de [ @alt Baarnse Baarnsche ] kerk verzamelde Bram Verhallen zijn mannetjes .
91-2|Bram Verhallen was van [ @alt dezelfde denzelfden ] leeftijd als Hans Bergwoude , even sterk , even slim , even stevig gebouwd .
91-3|Alleen was hij lichtblond en had zachte , bijna droomerige [ @alt ogen oogen ] .
91-4|Hij was een lobbes van een jongen , maar liet zich toch niet de kaas van het brood eten .
91-5|Hans Bergwoude was een zijner beste vrienden en als zij niet [ @alt zo zoo ] ver van elkaar gewoond hadden , zouden zij veel meer bij elkaar geweest zijn .
91-6|Bram was de [ @alt enige eenige ] zoon van notaris Verhallen ; hoewel uit een deftig gezin afkomstig was hij toch vrij van alle gemaaktheid of aanstellerij .
91-7|Hij was op school een ijverig leerling , maar moest nogal blokken om bij te blijven .
91-8|Hij leefde op als hij met zijn kameraden kon ravotten .
92-1|[ @alt Intussen Intusschen ] kwamen meer en meer jongens opdagen en allen waren zenuwachtig van ongeduld om het heerlijke spel te beginnen .
92-2|Toen zijn strijders , ongeveer twintig in getal , compleet waren , stelde Bram zich aan het hoofd ervan en marcheerde naar de Torenlaan , waar hij rechtsaf sloeg , het [ @alt Sparrenbos Sparrenbosch ] in .
93-2|Daar hield hij even halt , liet de jongens in een kring om hem heen staan en ging het spel uitleggen .
94-1|" Jullie weet al [ @alt zo'n zoo'n ] beetje , " vertelde hij , " wat we gaan doen , maar het fijne van de zaak zal je nu pas [ @alt horen hooren ] .
94-2|Wij zijn Indianen van [ @alt ~de~den den ] stam der Mohikanen . "
95-1|" Hoera , hoera , Indianen ! " schreeuwde er al een paar .
96-1|" Stil toch ! " vermaande Toon Sprits , een [ @alt grote groote ] jongen en een der klassegenooten Van Bram .
96-2|" Mooie Indianenmanieren om in het [ @alt bos bosch ] [ @alt zo zoo ] te schreeuwen ! "
97-1|" Ja , " zei Bram , " als je [ @alt zoveel zooveel ] spektakel maakt , dan [ @alt horen hooren ] de " Sparheiders " al direct , waar we zitten .
97-2|Dus jongens , houdt je doodstil .
97-3|Jullie hebben allemaal genoeg Indianenboeken gelezen en daarom weet je ook best , hoe Indianen in hun [ @alt bossen bosschen ] doen .
97-4|Ik ben Arendsoog , en jullie kiezen maar een naam voor jezelf uit . "
98-1|" Tijgerklauw heet ik ! " zei de een .
99-1|" Witte Buffel ! " riep een tweede .
102-4|'t Werd weer een geschreeuw door elkaar van je welste .
102-5|Op die manier kwam er van de [ @alt hele heele ] onderneming niets terecht .
103-1|" Stilte ! " commandeerde Bram .
103-2|" Wie niet gehoorzaamt en weer schreeuwt of leven maakt , kan naar huis gaan . " 
105-1|Dat hielp .
105-2|Bram was wel een goeie jongen , maar als hij boos werd , begonnen zijn gespierde armen een woordje mee te spreken en daar hadden de jongens respect voor !
105-3|Het werd dus stil en Bram vervolgde :
106-1|" Ik ben Arendsoog en jullie opperhoofd .
106-2|Toon Sprits en Jan v.d. Zee zijn mijn verspieders .
106-3|De school van Bergwoude in het Overbosch is een fort , waar blanken wonen .
106-4|Dat fort wordt door ons bestormd .
106-5|Maar het wordt verdedigd door de Sparheiders , dat zijn Hans Bergwoude met zijn broers en de kostjongens .
106-6|Zij weten , dat wij uit de richting van het Boterbergje komen .
107-1|" Alle Sparheiders hebben een [ @alt witte witten ] band om [ @alt ~de~den den ] arm , en voor ons heb ik [ @alt rode roode ] banden meegebracht .
107-2|Hier zijn ze .
107-3|Bind ze om [ @alt ~de~den den ] rechterarm ! "
108-1|Dat was gauw gebeurd en daarop deelde Bram zijn troep in .
109-1|Voorop ging de spits , Jan v.d. Zee met twee jongens .
109-2|Jan midden op [ @alt ~de~den den ] weg , de twee jongens achter de [ @alt bomen boomen ] , daarachter een voortroepje van drie man op [ @alt ~de~den den ] weg , vervolgens een troep van tien man en vijftig meters daarachter een achterhoede als dekking van vier jongens .
110-1|Elk gedeelte moest zorgen met de anderen in verbinding te blijven .
110-2|En verder deelde Bram zijn strijders alles mede , wat ze voor [ @alt ~dezen~deze dezen ] middag te weten hadden .
111-1|Had de blijdschap bij het vernemen van dit prettige spel de jongens [ @alt enige eenige ] [ @alt ogenblikken oogenblikken ] luidruchtig gemaakt , nu begrepen ze , dat ze doodstil moesten zijn .
111-2|Zij speelden elke week in de [ @alt bossen bosschen ] en kenden er evengoed [ @alt ~de~den den ] weg als in hun eigen huis .
112-1|Nadat Bram zijn troep had opgesteld , ging het in de genoemde volgorde voorwaarts , de [ @alt bossen bosschen ] in .
114-1|Hans Bergwoude , de generaal der Sparheiders , die het fort der blanken te verdedigen had , zat [ @alt intussen intusschen ] ook niet stil .
114-2|Vijf verdedigers had hij in een [ @alt wijde wijden ] kring om het schoolgebouw doen postvatten en met vijftien man trok hij de aanvallers tegemoet .
114-3|Dat wil zeggen , hij verdeelde ze eerst in drie partijen .
114-4|Vijf jongens onder aanvoering van zijn broer Flip trokken door de Sophialaan [ @alt ~de~den den ] vijand tegen , vijf onder commando van Albert de [ @alt Hoge Hooge ] door de Hooilaan en vijf onder hemzelven door de Koninginnelaan , dus in het midden van de beide andere troepen .
114-5|Elke troep moest één der jongens [ @alt tussen tusschen ] de [ @alt bomen boomen ] laten [ @alt lopen loopen ] , om berichten of [ @alt tekens teekens ] van links of rechts over te brengen .
114-6|Aan het eind van elke laan zouden de troepen halt houden en daar [ @alt ~de~den den ] toegang voor [ @alt ~de~den den ] vijand afsluiten .
114-7|Er waren nog wel meer wegen , die naar Sparrenheide leidden , maar die vormden zulke [ @alt grote groote ] omwegen , dat er voor de tegenpartij te veel tijd zou verloren gaan om die te volgen . 
116-1|Hans wist dit ook wel , daarom had hij de voornaamste wegen naar Sparrenheide bezet .
117-1|Het was stil in 't [ @alt bos bosch ] .
118-1|Wandelaars waren er bijna niet te zien , die kwamen zelden [ @alt zo zoo ] vér en bleven meestal in de nabijheid van het dorp .
118-2|De zon scheen [ @alt vrolijk vroolijk ] op [ @alt ~dezen~deze dezen ] [ @alt ~mooie~mooien mooien ] Julidag en in het [ @alt bos bosch ] was het heerlijk zoel onder de [ @alt bomen boomen ] .
118-3|In de toppen van de beuken en linden zongen merels en lijsters , ginds sprongen een paar eekhoorntjes [ @alt tussen tusschen ] de sparretakken , maar overigens was het doodstil .
118-4|[ @alt Schoner Schooner ] plekjes dan waar de jongens zich door het [ @alt bos bosch ] bewogen kan men zich moeilijk voorstellen .
118-5|Naar alle kanten slingerden zich de grijs bruine paden en verdwenen dan in het duizendtintige boschgroen .
118-6|Het lichte bladgroen der linden prijkte naast de bruine beuken , donkere sparren en dennen [ @alt daartussen daartusschen ] en opeens weer een groep zachtgroene eiken , 't was voortdurend weer 'n andere tint van boomenloof .
118-7|Soms weken de [ @alt bomen boomen ] vaneen en omringden een open plek , waar dan 'n vijver gevormd was .
118-8|Een vijver van helder water , waarin je salamandertjes en slangen zag en mooie waterinsecten .
118-9|De bodem was er bedekt met [ @alt miljoenen millioenen ] bladeren , die voor de vijverbewoners prachtige nesten vormden .
119-1|Ook de jongens genoten thans wel van die heerlijke boschpracht , maar voor 't [ @alt ogenblik oogenblik ] waren ze toch meer vervuld van het spel van [ @alt ~dezen~deze dezen ] middag .
120-1|Zonder [ @alt onnodig onnoodig ] [ @alt geruis geruisch ] te maken gingen de drie troepen voorwaarts door de lanen .
120-2|Generaal Hans begreep , dat hij niet tegenover gewone soldaten stond , maar met Indianen te doen had , die op èchte Indianenmanier plotseling van achter [ @alt bomen boomen ] en struiken te voorschijn konden komen .
121-2|Daarom had hij ook [ @alt ~de~den den ] voorzorgsmaatregel genomen , [ @alt ~enigen~enige eenigen ] van zijn mannetjes niet op de paden , maar [ @alt tussen tusschen ] de [ @alt bomen boomen ] door te laten [ @alt lopen loopen ] .
122-1|Eindelijk hadden de drie troepen het eindpunt van de genoemde lanen bereikt en stelden zich daar verdekt op , dat wil zeggen , zij verscholen zich [ @alt tussen tusschen ] het kreupelhout en zetten een schildwacht achter een boom op [ @alt ~de~den den ] uitkijk .
122-2|Elke troep moest op zijn plaats blijven en daar [ @alt voorlopig voorloopig ] bivak houden .
123-1|Generaal Hans wou nu wel eens weten , hoe het met [ @alt ~de~den den ] vijand gesteld was en daarom riep hij zijn verkenner Rob bij zich .
124-1|" Hoor eens , Rob , " sprak hij , " jij moet eens het [ @alt bos bosch ] verder ingaan naar [ @alt ~de~den den ] kant van het Boterbergje en zien , of er iets van de Indianen te merken is .
124-2|Maar kijk goed uit je doppen , hoor , en bemoei je nou eens niet met allerlei slakken en kevers en aardvlooien en weet ik veel wat voor ongedierte meer !
124-3|Denk er aan , dat [ @alt zo'n zoo'n ] Indiaan op je loert en voor je 't weet ben je gebrajen .
124-4|En zorg dat je [ @alt zowat zoowat ] over een half uur terug bent .
124-5|Kan je roepen als een kraai ? "
125-1|" Beter dan jij . "
126-1|" Dat zit nog .
126-2|Als er wat aan de hand is , laat je een kraaienschreeuw [ @alt horen hooren ] .
126-3|Dan komen we .
126-4|[ @alt Zo Zoo ] , ga nou maar . "
127-1|Rob ging het [ @alt bos bosch ] in en was weldra [ @alt tussen tusschen ] het geboomte verdwenen .
128-1|Hans ging van [ @alt de den ] [ @alt ene eenen ] troep naar [ @alt ~de~den den ] anderen langs de verbindingslaan .
128-2|Hij lette er op , dat de schildwachten op hun post waren .
129-2|Maar hij had al gauw gezien , dat die ijverig hun plicht deden , omdat ze veel te bang waren , onverhoeds door de Indianen overvallen te worden .
129-3|Hij besloot daarom kalm de lanen bezet te houden en alvorens verder te gaan , de terugkomst van Rob af te wachten en te [ @alt horen hooren ] , wat die van de tegenpartij gezien had .
130-1|De Indianentroep was voorzichtig voortgegaan door het [ @alt bos bosch ] .
130-2|Jan v.d. Zee , die aan de spits ging , met een makker aan [ @alt iedere iederen ] kant [ @alt tussen tusschen ] de [ @alt bomen boomen ] , meende op [ @alt ~de~den den ] viersprong van de Boslaan voorbij de [ @alt Grote Groote ] Kom onraad te bespeuren .
130-3|Hij wenkte zijn nevenmannen en stak [ @alt ~de~den den ] arm omhoog wat door de achter hem aankomenden gezien werd .
130-4|Die gaven het [ @alt teken teeken ] door en opeens hielden alle Indianen halt en wierpen zich plat op [ @alt ~de~den den ] grond , [ @alt zoveel zooveel ] mogelijk gedekt [ @alt tussen tusschen ] de struiken .
131-1|Jan , die zich met [ @alt de den ] [ @alt geweldige geweldigen ] naam Tijgerklauw als een echt Indiaan deed kennen , zag [ @alt tussen tusschen ] het kreupelhout recht voor zich uit [ @alt enige eenige ] jongens bewegen .
131-2|Zouden de verdedigers van Sparrenheide reeds zoovèr doorgedrongen zijn ?
131-3|Was het een voorpost ?
131-4|Maar tevergeefs zocht Tijgerklauw naar [ @alt de den ] [ @alt witte witten ] band , [ @alt ~die~dien dien ] de tegenpartij om [ @alt ~de~den den ] arm moest dragen .
131-5|Ook schenen de jongens met een heel ander spel bezig te zijn .
131-6|En terwijl Tijgerklauw de vreemde gedaanten [ @alt tussen tusschen ] het geboomte bespiedde , wachtte Arendsoog , het dappere opperhoofd der Mohikanen , op een tweede [ @alt teken teeken ] .
132-1|" Zou Tijgerklauw de bleekgezichten al zien ? " fluisterde Arendsoog Toon Sprits in 't oor , die nu " Vuurstraal " heette .
134-1|" Vuurstraal weet het evenmin als het dappere opperhoofd , maar Arendsoog kan mijlen ver zien , hij kan naar voren gaan en zien , waarom Tijgerklauw niet verder gaat . "
135-1|" Mijn broeder spreekt verstandig .
135-2|Ik zal gaan .
135-3|Hugh ! daar geeft Tijgerklauw weer het [ @alt teken teeken ] : voorwaarts . "
136-1|Inderdaad zwaaide Tijgerklauw zijn arm naar voren , de vreemden waren geen vijanden geweest , en de Indianen slopen weer [ @alt geruisloos geruischloos ] langs de paden .
137-1|[ @alt Zo Zoo ] bereikten zij het Boterbergje .
138-1|Het Boterbergje is een heuveltje , gelegen aan een zijpad van [ @alt ~de~den den ] Eemnesser straatweg .
138-2|Het is omringd door twee rijen [ @alt bomen boomen ] , aan drie zijden daarachter strekt zich over een [ @alt grote grooten ] afstand dicht kreupelhout uit , alleen de kant van [ @alt ~de~den den ] weg was open .
138-3|Boven op het bergje stond een bultige , knoestige lindenboom .
139-1|Arendsoog legerde zijn [ @alt Indiaanse Indiaansche ] krijgers in het dichtbegroeide terrein om het Boterbergje , [ @alt zodat zoodat ] er geen tip van hun neus te zien was .
139-2|Hij zelf kroop naar boven en klom in een boom .
139-3|Maar veel kon hij niet zien , 't was alles [ @alt bos bosch ] en nog eens [ @alt bos bosch ] .
139-4|Alleen kon hij naar het Noord-oosten een klein stukje van [ @alt ~de~den den ] straatweg zien .
139-5|Hij wilde dan ook juist weer uit [ @alt ~de~den den ] boom klimmen , toen hij de struiken zag bewegen op een plaats , waar zijn Indianen niet gelegerd waren .
139-6|Arendsoog hield [ @alt ~de~den den ] adem in en hield zijn scherpen arendsblik gericht op de struiken .
140-1|In 't volgende [ @alt ogenblik oogenblik ] zag hij een arm tevoorschijn komen , en om [ @alt ~die~dien dien ] arm ... een witte band !
142-1|Een vijand dus !
143-1|Maar was hij wel alleen ?
143-2|Was het niet een sterke [ @alt afdeling afdeeling ] die vooruitgezonden was om Arendsoog tegen te houden ?
143-3|Neen , dat was niet waarschijnlijk , Sparrenheide lag nog op te verren afstand .
144-1|Het zou dus wel een verkenner zijn !
145-1|Maar dan zou Arendsoog ook wel zorgen , dat het bleekgezicht niet bij zijn generaal terugkeerde !
146-1|Stil ... daar kwam een hoofd [ @alt tussen tusschen ] het groen te voorschijn , maar de verkenner was nog te ver om zijn gezicht te kunnen onderscheiden .
146-2|Hij keek om zich heen .
146-3|Toen dook hij weer weg in het groen .
147-1|Arendsoog liet zich [ @alt geruisloos geruischloos ] uit [ @alt ~de~den den ] boom glijden .
147-2|Hij sloop langs [ @alt ~de~den den ] heuvel naar beneden en wenkte zijn strijders Tijgerklauw en Vuurstraal .
147-3|Een enkel fluisterend woord was voldoende om deze twee op de hoogte te brengen , en plotseling vlogen de drie Indianen het kreupelhout in om [ @alt ~de~den den ] spion gevangen te nemen .
147-4|Zij hadden hem gauw genoeg bemerkt en nu ontstond er een jacht door het eikengewas .
147-5|Vijftig meter verder lag het [ @alt dennenbos dennenbosch ] , als de vluchteling daarin zocht te ontkomen was hij verloren .
148-1|De Indianen vlogen door het moeilijk begaanbare terrein , zij zagen het bleekgezicht Rob Bergwoude het [ @alt bos bosch ] steeds meer en meer naderen ... .
149-1|Daar rende hij er in !
150-1|[ @alt Ziezo Ziezoo ] , de [ @alt talloze tallooze ] , dicht op elkaar groeiende stammen zouden hem het snelle voortgaan wel beletten .
151-1|En , wat kalmer , volgden de roodhuiden [ @alt ~de~den den ] vluchteling .
151-2|Ook zij bereikten nu het [ @alt dennenbos dennenbosch ] . 
153-1|Maar ... . waar was het bleekgezicht ?
154-1|Arendsoog , Tijgerklauw en Vuurstraal keken verbaasd om zich heen .
154-2|Zij keken naar de toppen der stammen , zij schopten de dennetakken van [ @alt ~de~den den ] grond .
156-1|Rob Bergwoude was spoorloos verdwenen !
160-1|Derde Hoofdstuk .
161-1|In gevecht met de Roodhuiden .
162-1|Rob , die door zijn broer Hans op verkenning werd uitgezonden , was door de Koninginnelaan het [ @alt bos bosch ] ingetrokken .
162-2|De jonge natuurliefhebber was juist geschikt voor dit werk , omdat hij alle wegen en schuilhoeken [ @alt zo zoo ] door en door kende .
162-3|Hij stapte regelmatig door tot aan de Jagerskom , ook al een boschvijver .
162-4|Daar zag hij op een bank bij het water een stumperig oud moedertje zitten , dat bitter weende .
163-1|Rob had een weekhartig gemoed en vond het [ @alt zó zóó ] ontzettend naar , dat hij dit oude vrouwtje huilen zag , dat hij het niet over zijn hart verkrijgen kon , door te [ @alt lopen loopen ] .
164-1|Misschien had zij iets in het water laten vallen ?
165-1|Rob kwam nog wat nader en toen pas scheen het oudje hem te bemerken . 
167-1|" Is ... is u soms wat verloren ? "
168-1|Het arme moedertje veegde de tranen uit haar [ @alt ogen oogen ] en knikte .
169-1|Het arme moedertje veegde de tranen uit haar [ @alt ogen oogen ] .
170-1|" Och , jongeheer , " zei ze snikkend , " ik weet geen raad .
170-2|Mijn zoon had geld gestuurd , tien gulden .
170-3|En nu was ik naar Baarn gegaan , om wat boodschappen te doen ... . en nu heb ik 't briefje verloren .
170-4|Ik heb [ @alt zo zoo ] gezocht , [ @alt zo zoo ] gezocht .
170-5|Maar ik kan het niet meer vinden .
170-6|Och , och , wat zal mijn jongen wel zeggen !
170-7|Hij heeft het voor zijn moeder overgespaard .
170-8|Vier weken had ik er mee moeten rondkomen .
170-9|Tien gulden , ach , en het is [ @alt zo'n zoo'n ] lange weg naar De Vuursche . "
171-1|" Woont u daar ? " vroeg Rob deelnemend .
172-1|" Ja , jongeheer .
172-2|Ik zal maar weer naar huis gaan .
172-3|En onderweg nog eens goed zoeken .
172-4|Och , och , wat ben ik toch ongelukkig ... "
173-1|Opeens kreeg Rob een goed idee .
174-1|" Wij zullen wel helpen zoeken , " sprak hij .
174-2|" Bij het begin van de Sophialaan staat een troep jongens .
174-3|Wij zijn aan het spelen .
174-4|Wij zijn bleekgezichten , weet u . "
175-1|" Bleekgezichten , jongeheer ?
175-2|U ziet er anders [ @alt helemaal heelemaal ] niet bleek uit .
175-3|U hebt een gezonde kleur .
175-4|Als melk en bloed . "
176-1|" Ja , " zei Rob lachend , " maar [ @alt zo zoo ] meen ik het ook niet .
176-2|De Indianen noemen ons bleekgezichten .
176-3|De jongens van Baarn zijn de Indianen .
176-4|Hebt u ze niet gezien ? "
177-1|De oude vrouw schudde ontkennend het hoofd .
178-1|" Nou maar , " vervolgde Rob , " als u nou bij die jongens daar vraagt naar Hans , dat is mijn broer , dan moet u hem maar eens vertellen , dat ik gezegd heb , dat ze u moeten helpen zoeken .
179-2|De jongens hebben allemaal witte banden om [ @alt ~de~den den ] arm . "
180-1|'t Vrouwtje knikte hem dankbaar toe voor de aangeboden hulp en strompelde terug .
181-1|Rob zette zijn weg voort tot hij kwam aan de Reigers laan , in de nabijheid van het Boterbergje .
181-2|Daar drong hij het kreupelhout in tot op tweehonderd meters afstand van het heuveltje .
181-3|Hij hield zich doodstil [ @alt tussen tusschen ] de struiken en bespionneerde [ @alt ~de~den den ] top van het bergje .
181-4|Neen , de Roodhuiden zouden wel niet [ @alt zo zoo ] dom zijn , om zich boven op [ @alt ~de~den den ] top te legeren ... of waren zij nog niet tot hier gevorderd ?
182-1|Rob loerde en loerde , maar de dichte eikebladeren beletten hem het uitzicht .
182-2|Hij duwde met [ @alt ~de~den den ] arm de takken terzijde en stak zijn hoofd boven het groen uit .
183-1|Op dit [ @alt ogenblik oogenblik ] bemerkte Arendsoog hem .
184-1|Maar toen deze met Tijgerklauw en Vuurstraal op hem afkwam , had Rob toch gauw gezien , dat hij ontdekt was .
184-2|Hij rende , [ @alt zo zoo ] gauw als de struiken dit toelieten , naar het achter hem gelegen [ @alt dennenbos dennenbosch ] , maar onder die vlucht bedacht hij , dat de dicht op elkaar staande stammen hem teveel zouden tegenhouden .
184-3|En daarom besloot hij van een list gebruik te maken .
184-4|Hij zou net doen alsof hij in het [ @alt bos bosch ] vluchtte , en ook werkelijk een paar stappen [ @alt tussen tusschen ] de eerste stammen doen , [ @alt zodat zoodat ] zijn vervolgers , die nog wel een dertig meters achter hem waren , hem duidelijk konden zien .
185-1|[ @alt Zo Zoo ] deed hij .
186-1|Maar na een paar stappen gedaan te hebben , liet hij zich plotseling vallen en kroop snel terug naar het kreupelhout , waar hij een uitstekende schuilplaats vond . 
188-1|Toen Arendsoog , Tijgerklauw en Vuurstraal [ @alt enige eenige ] [ @alt ogenblikken oogenblikken ] later [ @alt ~de~den den ] rand van het [ @alt bos bosch ] bereikten , was er van [ @alt ~de~den den ] vluchteling geen spoor meer te ontdekken .
189-1|" Hugh ! " zei Arendsoog tot zijn makkers , " is het bleekgezicht dan een geest , die in de lucht verdwijnt ? "
190-1|" Of heeft de witte man tooverkruiden ingenomen , waarmede hij zich onzichtbaar maakt ? " vroeg Tijgerklauw .
191-1|" Mijn [ @alt rode roode ] broeders dwalen , " zei Vuurstraal , " het bleekgezicht heeft geen tooverkruiden en is ook geen geest , maar hij heeft verstand .
191-2|Zie , het woud is dicht en ondoordringbaar .
191-3|De slang en de wolf loeren op hun prooi .
191-4|Daarom is de blanke verspieder niet in het [ @alt bos bosch ] gegaan . "
192-1|" Arendsoog hééft hem het woud zien betreden , " sprak het opperhoofd op deftigen toon , " en het oog van [ @alt ~de~den den ] arend vergist zich nimmer . "
193-1|" Het opperhoofd der Mohikanen spreekt als een man , " zei Tijgerklauw , " maar onze broeder heeft gelijk .
193-2|De vluchteling is niet verder het woud ingegaan dan wij . "
194-2|Waar is hij dan ? "
195-1|" Vuurstraal weet het niet , maar begrijpt het .
195-2|Het bleekgezicht verbergt zich voor de [ @alt rode roode ] krijgers in het struikgewas . "
196-1|En met deze woorden ijlde de jonge Indiaan het kreupelhout in , waar opeens beweging en leven in kwam .
196-2|Opnieuw werd het wild opgejaagd en nu precies in de richting van de plek , waar de Mohikanenstam gelegerd was .
197-2|Het duurde dan ook niet lang , of Rob liep als het ware in de armen zijner vijanden .
198-1|Tegen zulk een overmacht was hij niet bestand en ondanks al zijn rukken en worstelen werd hij gevangen genomen .
198-2|Maar hoe de Indianen hem ook dreigden te scalpeeren , hij wilde volstrekt niet zeggen , waar zijn kameraden waren .
199-1|De roodhuiden hielden krijgsraad .
199-2|Zij zaten in een kring gehurkt en keken naar Arendsoog , die met bezorgd gelaat om zich heen staarde .
200-1|" Het bleekgezicht is een verspieder , " sprak hij .
200-2|" Hij wil zijn mannen gaan zeggen , dat de Roodhuiden [ @alt ~de~den den ] Boterberg bezet hebben .
200-3|Maar Arendsoog is een wijs opperhoofd .
200-4|Als het bleekgezicht hem zeggen wil , hoe groot het aantal zijner witte broeders is , zal de Mohikaan genade voor recht laten gelden .
200-5|Dat de gevangene spreke ! "
201-1|Maar Rob aan handen en voeten gebonden met een lasso , weigerde [ @alt enige eenige ] inlichting te geven .
202-1|" Het jonge bleekgezicht is wel moedig , maar niet verstandig , " zei Arendsoog .
203-1|Daar klonk opeens het geschreeuw van een kraai door het [ @alt bos bosch ] !
205-1|En eer de roodhuiden het verhinderen konden , gaf de gevangene het antwoord :
207-1|" Verraad ! " schreeuwde Tijgerklauw .
208-1|" Voorwaarts , dappere krijgers ! " riep Arendsoog , " daarginds is de vijand !
208-2|Dood aan de bleekgezichten ! " 
210-1|En de woeste Indianenhorde stormde het [ @alt bos bosch ] in naar [ @alt ~de~den den ] kant vanwaar het signaal gekomen was .
211-1|" Ik begrijp er niets van , " zei Generaal Hans tot zijn broer Flip .
211-2|" Rob is al meer dan een half uur weg en wij zien hier nog geen Indiaan .
211-3|Zouden ze hem te pakken hebben ? "
213-1|" Dat geloof ik niet , want ik heb hem juist nog goed op het hart gedrukt , om dat nu maar eens over te slaan en alleen uit te kijken naar de roodhuiden . "
214-1|" Ik wou , dat ze maar kwamen , " zei Flip , " dan kregen we tenminste wat te doen .
214-2|Ik verveel mij een aap . "
215-1|" Met jouzelf meegerekend zijn dat dan twéé apen . "
216-1|" [ @alt Zo Zoo ] , baviaan .
216-2|Maar je moest er mij eens op uitsturen , om Robberdebob op te snorren .
216-3|Wie weet , waar dat heerschap zit . "
217-1|" Als hij maar niet gevangengenomen is .
217-2|Weet je wat ?
217-3|Ik moet natuurlijk hier blijven .
217-4|Een generaal kan zijn leger niet in [ @alt ~de~den den ] steek laten .
217-5|Maar ik zal je twee soldaten meegeven en je gaat Rob zoeken .
217-6|Dat is dan een patrouille . "
218-1|Een [ @alt ogenblik oogenblik ] later was commandant Flip met twee man Rob achterna gegaan .
218-2|Daar het [ @alt bos bosch ] maar heel weinig betreden wordt , konden de jongens heel duidelijk de [ @alt verse versche ] voetsporen van hun voorganger volgen .
218-3|Maar toen die voetstappen bij [ @alt ~de~den den ] viersprong van de Reigerslaan opeens in het kreupelhout verdwenen , was het spoor van Rob niet meer te volgen .
220-1|" Ik ben een citroenschil als ik weet , hoe we Rob nou moeten vinden , " zei Flip .
221-1|" En we zitten hier natuurlijk vlak bij de Roodhuiden , " waarschuwde Hein Veere , een der Sparheiders .
222-1|" Kan je niet 's roepen ? " opperde de ander , die Piet Broeser heette .
223-1|" Daar zeg je [ @alt zowat zoowat ] , " zei Flip .
223-2|" Ik zal een kraaienschreeuw geven .
224-1|En daar klonk het wat verder : " Karr - karr - karr ! "
225-1|" Stil ! " sprak Hein , " ik hoor het geschreeuw van de Indianen .
225-2|Zij komen hierheen ! "
226-1|Het geluid van vele voetstappen kwam snel nader .
226-2|Flip en zijn twee mannen kropen in 't dichtste deel van het kreupelhout .
227-1|Een [ @alt ogenblik oogenblik ] later holde een woeste Indianentroep van wel twintig man voorbij de plek , waar de bleekgezichten verscholen lagen .
227-2|Deze hielden zich doodstil , want men kon nooit weten of niet meerdere zouden volgen .
227-3|Maar er kwam niemand meer .
227-4|De Indianen waren blijkbaar in de [ @alt mening meening ] , dat de vijanden veel verder verwijderd waren dan inderdaad het geval was .
227-5|Maar - waar bleef Rob ?
228-1|Flip waagde zich aan [ @alt ~de~den den ] rand van het kreupelhout .
228-2|Aan het einde van de laan stonden de Roodhuiden besluiteloos te kijken .
228-3|Nu moest een poging gewaagd worden om zijn broer te verlossen !
229-1|" Kom mee ! " zei Flip , en gedekt door de struiken ijlden zij naar het Boterbergje .
230-1|In de [ @alt algemene algemeene ] opwinding was Rob door de Roodhuiden aan zijn lot overgelaten .
230-2|Het plotselinge signaal der bleekgezichten had hen in [ @alt ~de~den den ] waan gebracht , dat zij door een sterke macht bedreigd werden .
231-2|[ @alt Ondertussen Ondertusschen ] lag Rob aan handen en voeten gebonden aan [ @alt ~de~den den ] voet van het Boterbergje .
231-3|[ @alt Zo Zoo ] vond zijn broeder hem .
232-1|" Vlug , vlug ! " zei Flip , terwijl hij de lasso doorsneed , waarmee Rob geboeid was .
232-2|" We moeten gauw hier vandaan , want de Roodhuiden zullen in een [ @alt ogenblik oogenblik ] weer hier zijn ! "
233-1|Dat behoefde hij Rob geen tweemaal te zeggen .
234-1|De jongens maakten , dat zij wegkwamen , maar nauwelijks hadden zij [ @alt ~de~den den ] viersprong bereikt en wilden [ @alt ~die~dien dien ] [ @alt passeren passeeren ] , toen een der daar dwalende Indianen hen bemerkte .
235-1|De Roodhuid liet een [ @alt doordringende doordringenden ] kreet [ @alt horen hooren ] .
236-1|En onmiddellijk daarop stormde de [ @alt hele heele ] bende voorwaarts , de bleekgezichten achterna .
236-2|Arendsoog voorop , onmiddellijk gevolgd door Tijgerklauw en Vuurstraal , zaten ze weldra de vluchtelingen op de hielen .
237-1|Maar generaal Hans had het rumoer in 't [ @alt bos bosch ] gehoord .
237-2|Snel als de wind verzamelde hij zijn soldaten en snelde de Roodhuiden tegemoet om zijn makkers te ontzetten .
237-3|Nog één [ @alt ogenblik oogenblik ] ... en de drie verkenners waren met [ @alt ~de~den den ] bevrijden Rob weer veilig [ @alt tussen tusschen ] de kameraden .
238-1|De Indianen kwamen aanstormen , het werd een gevecht van man tegen man .
238-2|Maar de bleekgezichten telden maar vijftien man , terwijl de Roodhuiden over ruim twintig te beschikken hadden .
238-3|Al worstelende en vechtende werden de blanken achterwaarts gedrongen , steeds meer en meer teruggedreven .
238-4|De aanvallen der woeste Mohikanen waren [ @alt zó zóó ] onweerstaanbaar hevig , dat van tegenhouden bijna geen sprake was .
240-1|De blanken werden teruggedreven tot onder de muren van het fort Sparrenheide .
241-1|Daar kregen ze opeens versterking van de jonge garde , die het fort bewaakte .
241-2|Met deze nieuwe krachten ondernamen ze nu een uitval , die de Roodhuiden niet verwacht hadden en waardoor deze een flink eind teruggedreven werden .
242-1|Nu omsingelden de Indianen de school , die als fort dienst deed en het beleg begon .
243-1|Arendsoog bond zijn zakdoek aan een stok en trad naar voren .
244-1|Generaal Hans deed hetzelfde .
245-1|Daar stonden de twee machtige opperhoofden tegenover elkaar .
246-1|" Hugh ! " zei de Indiaan .
246-2|" De dappere Arendsoog is gekomen om met het opperhoofd der bleekgezichten te spreken . "
247-1|" En wat verlangt mijn [ @alt rode roode ] broeder ? " vroeg de generaal op [ @alt dezelfde denzelfden ] deftigen toon .
248-1|" De Mohikanen zijn een vreedzaam volk , " sprak Arendsoog , " zij jagen in de [ @alt bossen bosschen ] en [ @alt roken rooken ] [ @alt ~de~den den ] vredespijp .
248-2|Maar de bleekgezichten zijn gekomen en hebben [ @alt de den ] [ @alt rode rooden ] man uit zijn [ @alt bossen bosschen ] verjaagd , om die in bezit te nemen .
248-3|Onze dapperste krijgers hebben zij gedood met hun vuurwapens .
248-4|Waar is de Witte Bison ?
248-5|Waar is de Koningstijger ?
248-6|Waar is de Prairie duivel ?
248-7|Het bleekgezicht heeft ze doodgeschoten . Maar Arendsoog is het hoofd van [ @alt ~de~den den ] stam der oude helden , Arendsoog zal de gevallen krijgers wreken .
249-2|De witte man moet zijn [ @alt stenen steenen ] huis aan de Mohikanen overgeven . "
250-1|Generaal Hans keek [ @alt ~de~den den ] Indiaan ernstig aan .
251-1|" Arendsoog wil [ @alt ~de~den den ] oorlog , " sprak hij , " maar de witte mannen willen [ @alt ~die~dien dien ] niet .
251-2|Zij willen in vrede leven met die oude krijgers der Mohikanen .
251-3|Het fort behoort aan ons .
251-4|Wij zullen het verdedigen als de [ @alt rode roode ] mannen het ons ontnemen willen . "
252-1|" Hugh ! " riep Arendsoog op minachtenden toon , " de [ @alt rode roode ] krijgers zullen komen .
252-2|En vóór het [ @alt grote groote ] licht verduisterd wordt , zullen zij het bleekgezicht verdreven hebben . "
253-1|En met een [ @alt trots trotsch ] gebaar keerde het opperhoofd naar zijn krijgers terug .
254-1|Bijna [ @alt ogenblikkelijk oogenblikkelijk ] daarop werd de aanval door de Roodhuiden met buitengewone hevigheid ondernomen .
254-2|Maar met niet minder dapperheid streden de Sparheiders .
254-3|De Indianen wonnen geen duimbreed grond , werden zelfs af en toe teruggedreven .
255-1|Het werd inmiddels al later en later en de vechtenden werden vermoeid .
255-2|Vooral de Indianen , die zich buitengewoon hadden ingespannen waren nauwelijks meer tot aanvallen in staat .
256-1|Generaal Hans zag dat zeer goed .
256-2|Hij verzamelde al zijn soldaten op één punt en joeg er [ @alt zó zóó ] verbazend snel op de Roodhuiden in , dat deze niet langer konden standhouden en onder het [ @alt triomferend triomfeerend ] " hoera ! " der Sparheiders op de vlucht werden gedreven .
258-1|Toen klonk opeens een mannestem :
259-1|" Bravo jongens !
259-2|Het fort is prachtig verdedigd !
259-3|Komt nu allemaal hier !
259-4|Hans , Flip , Rob , Hein !
259-5|En de Roodhuiden ook ! "
260-1|Het was de heer Bergwoude , die het laatste deel van het spel had bijgewoond en nu de dappere strijders bij zich riep .
264-1|Vierde Hoofdstuk .
265-1|Een prettig besluit en een [ @alt vrolijke vroolijke ] vertelling .
266-1|" Allemaal hierheen , jongens ! "
267-1|En mijnheer Bergwoude opende de deur van de gymnastiekzaal , die achter de school gelegen was .
267-2|In een [ @alt ogenblik oogenblik ] waren de veertig jongens in de zaal bijeen .
267-3|Mijnheer ging op een bankje staan , zijn gelaat stond [ @alt vrolijk vroolijk ] , want hij had schik in de spelen der jongens .
267-4|Mevrouw was op het krijgsrumoer al komen [ @alt toelopen toeloopen ] om te zien , wat er toch wel aan de hand mocht zijn .
267-5|Maar nu keek zij toch ook met een lachend gezicht naar die [ @alt vrolijke vroolijke ] knapen .
268-1|" Hoor eens , jongens ! " sprak Mijnheer , en dadelijk daarop werd het stil , " ik moet eens even wat zeggen .
268-2|Jullie hebt vanmiddag een mooi spel gespeeld !
268-3|Het was wel een oorlogsspel , maar er zijn geen slachtoffers gevallen .
268-4|Het was een spel , waarbij je [ @alt ogen oogen ] en [ @alt oren ooren ] goed [ @alt ~de~den den ] kost moest geven .
268-5|Jullie hebt je oplettendheid en scherpzinnigheid vanmiddag kunnen oefenen .
269-2|Bij het gevecht zijn geen stokken of [ @alt stenen steenen ] gebruikt , bij ieder kwam het op eigen lichaamskracht aan .
269-3|Dat is ferm , dat is gezond .
269-4|Er is niemand mishandeld , ik heb gezien , dat de zwakkere alleen maar door [ @alt ~de~den den ] sterkere werd teruggedreven .
269-5|En wie er bij ongeluk al eens een buil of een schram heeft [ @alt opgelopen opgeloopen ] , die moet dat dan maar beschouwen als een [ @alt teken teeken ] van heldenmoed .
269-6|Jullie hebt je allen kranig gedragen , en ik moet [ @alt ~de~den den ] Roodhuiden mijn compliment maken , dat zij het nog [ @alt zo zoo ] lang tegen de overmacht hebben uitgehouden ! "
270-1|" Hoera ! " klonk het dreunend door de zaal .
271-1|" Bravo ! " zei Mijnheer Bergwoude .
271-2|" En nu , jongens , wie wat verdient , moet wat hebben .
271-3|Hans , geef jij die [ @alt grote groote ] , ronde doos eens aan , die daar staat ! "
272-1|Hans keek naar [ @alt ~de~den den ] kant , [ @alt ~die~dien dien ] zijn vader aanwees en bemerkte nu pas een kolossale ronde taartjesdoos .
272-2|Hij gaf die aan zijn vader en deze toonde haar geopend aan de jongens .
273-1|" Hoera , taartjes ! " klonk het .
274-1|" Vooruit jongens , kiest er de heerlijkste maar uit .
274-2|Ik trakteer de beide oorlogvoerende partijen , " zei Mijnheer lachend en om het goede voorbeeld te geven , stak hij zelf een roomhoorn in [ @alt ~de~den den ] mond , waarmee hij vervolgens allerlei gekke gezichten trok , [ @alt zodat zoodat ] de jongens het uitgierden van pret .
274-3|Zij lieten zich [ @alt ondertussen ondertusschen ] de onverwachte tractatie heerlijk smaken en rustten op stoelen en banken uit van de vermoeienissen des oorlogs .
275-1|Toen zei Mijnheer Bergwoude :
276-1|" Ik vind het toch [ @alt zo zoo ] prettig , dat de leerlingen van " Sparrenheide " [ @alt zoveel zooveel ] vrienden hebben .
277-2|En de [ @alt Baarnse Baarnsche ] jongens zijn hun beste vrienden .
277-3|Ieder weet wel , dat de jongens van Sparrenheide niet [ @alt de den ] [ @alt hele heelen ] dag met [ @alt ~de~den den ] neus in de boeken ziften en dan 's avonds nog urenlang blokken om 's morgens weer opnieuw te beginnen .
10-1|ZES MAANDEN BIJ DE COMMANDO'S
22-1|De volgende bladzijden zijn tijdens [ @alt ~de~den den ] oorlog te Pretoria begonnen en te Oudtshoorn verder voortgezet .
22-2|Zij zijn niet geschreven , om de [ @alt ene eene ] of andere geliefkoosde stelling , in verband met de [ @alt grote groote ] [ @alt Zuid-Afrikaanse Zuid-Afrikaansche ] worsteling , te verdedigen of te wederleggen .
22-3|Aan de [ @alt kritiek critiek ] en de politiek heb ik mij [ @alt zoveel zooveel ] mogelijk onthouden .
22-4|Ik heb slechts willen verhalen , uit een en ander door mij gezien en ondervonden , gedacht en gevoeld gedurende de eerste negen maanden van [ @alt ~de~den den ] strijd , waaraan ook ik , als Transvaalsche burger , heb deelgenomen .
22-5|Met verstand en geweten , [ @alt zowel zoowel ] als met hart en bloed , sta ik aan de zijde der Republikeinen .
22-6|Ik maak derhalve [ @alt gene geene ] aanspraak op de schoon-klinkende , maar voor de meeste [ @alt mensen menschen ] onmogelijke onpartijdigheid .
22-7|Daarbij echter , heb ik [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt ogen oogen ] niet willens en wetens voor het goede en het edele in de tegenpartij gesloten .
22-8|De klove [ @alt tussen tusschen ] de twee [ @alt grote groote ] blanke rassen van ons land is reeds [ @alt zó zóó ] groot , en [ @alt ene eene ] mannelijke verzoening en samenwerking [ @alt tussen tusschen ] die beide is [ @alt zó zóó ] noodzakelijk voor de stoffelijke , intellectuëele , zedelijke en godsdienstige welvaart van Zuid-Afrika , dat het de plicht van [ @alt elke elken ] [ @alt ware waren ] patriot is , om [ @alt zo zoo ] veel mogelijk die klove te dempen en de [ @alt gewenste gewenschte ] harmonie te bevorderen .
22-9|Zelfs Sir Alfred Milner - die , onzes inziens , in vele opzichten " de [ @alt tekenen teekenen ] der tijden " in ons zuidhoek verkeerdelijk gelezen heeft - heeft moeten erkennen , dat het heil van Zuid-Afrika in de [ @alt wederkerige wederkeerige ] achting der [ @alt Hollandse Hollandsche ] en [ @alt Engelse Engelsche ] bevolking voor elkander gelegen is .
22-10|Daartoe heb ik ook het [ @alt ~mijn~mijne mijne ] willen bijdragen , door de eenvoudige en ongekunstelde waarheid en werkelijkheid , [ @alt zo zoo ] als die aan mij duidelijk geworden zijn , zonder vrees of gunst - maar niet zonder liefde , en gastvrijheid van geest - bekend te maken .
26-1|Oorlog of Vrede ?
27-1|'t Is de maand September van het jaar 1899 .
27-2|De beide Volksraden zitten te Pretoria .
27-3|Dikwijls , al te dikwijls is er een geheime zitting , nu eens in [ @alt ~de~den den ] Eersten , dan weêr in [ @alt ~de~den den ] Tweeden Raad .
27-4|Soms vindt er ook wel een [ @alt verenigde vereenigde ] zitting plaats met gesloten deuren .
27-5|Wat is er gaande ?
27-6|Wat wordt er besproken ?
27-7|De oningewijden weten slechts dit : dat de politieke situatie hoogst ernstig is en dat de oorlogswolken zich boven [ @alt ~de~den den ] geliefden Staat samenpakken .
28-1|Oorlog of vrede ? - ziedaar de vraag , die in elk hart onophoudelijk opdoemt , en op aller lippen zweeft .
28-2|Gretig wordt elk nieuwsblad verslonden ; angstig wordt het gelaat van [ @alt ~de~den den ] grijzen President , wanneer hij zijn kantoor verlaat , bestudeerd .
28-3|Wat zal het zijn ?
28-4|Is er hoop op een vreedzame schikking ?
28-5|Is er kans op een eervolle oplossing ?
28-6|Wat zal het nieuwe depêche nu weer bevatten ?
28-7|O ! die akelige kabelgrammen !
28-8|Zij maken het ons [ @alt zo zoo ] zwaar , om kalm en bedaard te denken en te spreken .
28-9|Zij vullen ons gemoed met toorn .
28-10|Zij verspreiden een onuitblusschelijk vuur van rassenhaat .
28-11|Zij willen [ @alt ~de~den den ] oorlog , niets minder dan [ @alt ~de~den den ] oorlog !
28-12|God vergeve die draadtrekkers : want zij weten niet wat zij doen .
28-13|Zij lachen nu ; later zullen zij niet meer lachen , maar wel op de tanden knersen .
29-1|Gij ontmoet iemand op de straat .
29-2|Vroeger wisselde hij geen woord met u .
29-3|Thans komt hij u tegen met de ernstige vraag : " weet ge ook wat nieuws over de situatie ?
29-4|Wat staat ons voor de deur ? "
29-5|Gij spreekt als oude kennissen met elkander : de [ @alt grote groote ] , brandende , alles verslindende kwestie doet vreemdelingen zelfs voor het [ @alt ogenblik oogenblik ] ineensmelten .
30-1|Een vriend uit Johannesburg , die uw oordeel nooit over [ @alt enig eenig ] onderwerp inriep , komt u tegen met de vraag : " Zal ik mijn goudaandeelen van de hand zetten , of nog meer geld in [ @alt aandelen aandeelen ] beleggen ? "
31-1|" Man ! wat weet ik van zulke zaken af ?
31-2|Ik ben geen makelaar .
31-3|Waarom vraagt u [ @alt ~mijn~mijne mijne ] opinie over zulke dingen ? "
32-1|Hij fluistert u in 't oor : " Jij kent meneer Reitz , niet waar ?
32-2|Of Jan Smuts , [ @alt ~de~den den ] Staats-Procureur ?
32-3|Of een van de Leden van [ @alt ~de~den den ] Uitvoerenden Raad of [ @alt ~de~den den ] Volksraad .
32-4|Hebben zij u niets verteld ?
32-5|Hoe lijkt het , vriend ?
32-6|Zeg mij in 's hemels naam , wat ik doen moet om ... . geen geld te verliezen . "
33-1|In vroegere eeuwen klonk het : " wat moet ik doen om zalig te worden ? "
33-2|Thans hoort men gewoonlijk : " wat moet ik doen , om geld te maken ? "
33-3|Geld kan immers [ @alt zo zoo ] vele dingen [ @alt kopen koopen ] , die ( op 'n manier ! ) ook zalig maken !
34-1|Groot is de man , in de maand September 1899 te Pretoria woonachtig , die in een tram gezien wordt met [ @alt ~de~den den ] heer Reitz sprekend - mogelijk over het weêr , of over een gedicht !
34-2|Nog [ @alt groter grooter ] de man , die zich een vriend van een Lid van [ @alt ~de~den den ] Uitvoerenden Raad durft noemen .
34-3|Grootste van al , die [ @alt ~zijn~zijne zijne ] pijp met presidentieel tabak op [ @alt de den ] [ @alt welbekende welbekenden ] stoep in de Kerkstraat gestopt heeft !
34-4|Elk een , die hem tegen komt , verlangt van hem het jongste nieuwtje te vernemen .
34-5|Elk een hoopt door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bemiddeling een kijkje achter de gordijnen te krijgen .
35-1|Oorlog of Vrede ?
35-2|Wat zal het zijn ?
35-3|Waar gaan wij [ @alt heen henen ] ?
35-4|Wat staat ons voor de deur ?
35-5|Elk huis , elk hart , elk uur , elke plaats wordt overschaduwd door een donkere , angstige onzekerheid , over het [ @alt ganse gansche ] Zuid-Afrika hangt er een huivering-wekkend ?
36-1|Johannesburg loopt langzamerhand leêg , zeggen de couranten .
36-2|De " Uitlanders " , die hun uiterste krachten hadden ingespannen om de Transvaal in een oorlog met Engeland te wikkelen , zijn nu zeker dat hun doel zal bereikt worden .
36-3|Zij gaan derhalve bijtijds naar Durban , Port Elizabeth of de Kaapstad - " voor [ @alt enige eenige ] weken , of maanden , " zeggen zij , " wanneer de [ @alt Britse Britsche ] legers wel zegevierend Pretoria zullen instappen . "
36-4|Twee , later drie treinen per dag dragen de loyale Britten en anderen , die zich in [ @alt de den ] [ @alt naderende naderenden ] strijd niet mengen willen , naar de kust .
36-5|'t Is een slecht [ @alt teken teeken ] voor degenen , die [ @alt ~de~den den ] vrede [ @alt begeren begeeren ] en om [ @alt ~de~den den ] vrede bidden .
36-6|De schaduw des oorlogs schijnt bij voorbaat reeds op het land te vallen .
36-7|De [ @alt Engelse Engelsche ] nieuwsbladen worden al onstuimiger .
36-8|Zij blazen het oorlogsvuur al meer en meer aan .
36-9|Zij ontvlammen de kalmste en bezadigste gemoederen .
36-10|Weten zij wel wat zij doen ?
36-11|Willen zij de zaden van een eeuwigen rassenhaat in Zuid-Afrika planten ?
36-12|Willen zij het [ @alt Britse Britsche ] volk bedwelmen door hun buitensporige artikels , hun lage leugentaal , hun hartstochtelijke uitbarstingen ?
36-13|Willen zij de [ @alt Regering Regeering ] , de Raadsleden , ja elken man en elke vrouw , die zich " Transvaler " of " Afrikaner " noemt , met woede vervullen , en [ @alt alzo alzoo ] een vreedzame schikking onmogelijk maken ?
36-14|Helaas ! het schijnt maar al te waar : de Star , de Transvaal Leader , de Cape Times , om andere organen niet te noemen , werken met macht en kracht voor [ @alt ~de~den den ] oorlog en tegen alle toenadering [ @alt tussen tusschen ] de twee [ @alt Regeringen Regeeringen ] en volkeren , die elkander reeds niet te veel liefde toedragen .
37-1|Groot is de macht der pers ; [ @alt groter grooter ] is de macht van het goud der kapitalisten ; [ @alt verenigd vereenigd ] in een onheilig verbond kunnen die twee machten [ @alt werelddelen werelddeelen ] tegen elkaar in 't harnas jagen .
38-1|Menig gesprek mocht ik in die dagen van spanning met mijn twee naaste buren , de [ @alt heren heeren ] Piet Cronjé en Koos de la Rey , voeren .
38-2|Eerstgemelde hield met de hem [ @alt ~eigen~eigene eigene ] hardnekkigheid vol , dat het tot geen oorlog komen zou .
38-3|" God zou het niet [ @alt zo zoo ] ver laten komen " - was zijn vast geloof .
38-4|Tot op het laatst nog , toen hij mij groette bij zijn vertrek als Hoofd-Generaal der westelijke commando's - toen nog beweerde hij heel kalm , dat er een vreedzame oplossing zou gevonden worden .
39-1|Kenmerkend van [ @alt ~de~den den ] man is het volgende , dat ik bijna woordelijk , [ @alt zo zoo ] als door hemzelven gesproken , teruggeef .
39-2|Het was op een namiddag , kort na hij van [ @alt ene eene ] vergadering van [ @alt ~de~den den ] Uitvoerenden Raad , ( waarvan hij lid was ) naar zijn woonhuis was teruggekeerd , dat ik hem ging bezoeken .
39-3|Voor [ @alt zo zoo ] ver ik mij herinner , gebeurde het tegen het midden van de maand September .
40-1|" Er zal geen oorlog zijn , " zei de grijze held , op zijn zachte doch zeer besliste wijze .
40-2|" God heeft het mij in een droom of gezicht geopenbaard .
40-3|Ik zag een groot beest op mij afkomen .
40-4|Het was een [ @alt vreselijk vreeselijk ] monster - een soort beer , of [ @mwu zoo iets ] .
40-5|Het kwam al nader en nader .
40-6|Ik was in [ @alt de den ] [ @alt grootste grootsten ] nood , want ik had slechts mijn knipmes als wapen tegen het beest .
40-7|Het ding scheen op het punt om op mij te springen .
40-8|Wanhopig opende ik mijn mes om mij te verdedigen .
40-9|Doch ziet ! wat gebeurde ?
40-10|Het ondier viel vlak voor mij neêr , [ @alt zo zoo ] effens links van mij , en lag doodstil op zijn rechter zij .
40-11|Verbaasd liep ik toe , om het van nabij te bekijken - en toen zag ik , wat er meê gebeurd was : er waren [ @alt grote groote ] , sterke touwen of draden om zijn lijf gewikkeld , [ @alt zodat zoodat ] het monster zich niet kon verroeren ! "
41-1|Op [ @alt ~mijn~mijne mijne ] vraag : wat dat al mocht beduiden , antwoordde mijn eerbiedwaardige oude vriend met [ @alt de den ] [ @alt grootste grootsten ] eenvoud .
41-2|" Kijk , het beest moet natuurlijk Engeland , het machtige Engeland voorstellen .
41-3|Ik ben de Transvaal .
41-4|De touwen of draden zijn [ @alt Europese Europeesche ] verwikkelingen , die Engeland beletten zullen om ons te verbrijzelen . "
42-1|Toen ik later [ @alt enige eenige ] maanden te Magersfontein bij Generaal Cronjé's commando's vertoefde , vond ik in hem nog dezelfde kinderlijke , eenvoudige zekerheid , dat God hem zijn wil bekend maakte , ook in verband met oorlogszaken !
43-1|De man , die later als Generaal de la Rey wereldberoemd zou worden , was van een [ @alt gans gansch ] anderen stempel .
43-2|Hij had ook een ander oordeel over de brandende kwestie van [ @alt ~de~den den ] dag .
43-3|Innig vroom , [ @alt zoals zooals ] bijna alle mannen van karakter en gewicht onder het oudere geslacht der Boeren , was hij daarbij volkomen nuchter en helder van geest .
43-4|Hij was een Lid van [ @alt ~de~den den ] Eersten Raad , die steeds als " progressief " gekenmerkt stond .
43-5|In menig opzicht veroordeelde hij de politiek van President Kruger .
43-6|Zijn patriotisme was boven allen twijfel verheven , maar hij gaf zich nooit over aan blinde partijzucht en uiterste maatregelen .
43-7|" De [ @alt tekenen teekenen ] der tijden " bestudeerde hij met zijn helder en gezond verstand en zij leerden hem het volgende : " Er is een oorlog op handen " - zei hij , kalm , ernstig , bedroefd , vooral bedroefd .
43-8|" Wij kunnen er niets aan doen .
43-9|Al geven wij ook toe op het punt van 't stemrecht , het zal toch niet helpen .
43-10|Onze vijanden willen ons land , ons goud hebben .
43-11|Als wij op één punt toegeven , komt er weer een tweede [ @alt eis eisch ] voor [ @alt ~de~den den ] dag .
43-12|Als het tweede uit [ @alt ~de~den den ] weg geruimd wordt , komt er een derde op het [ @alt toneel tooneel ] .
43-13|En [ @alt zo zoo ] zal het voortgaan , totdat de vijand zijn zin krijgt .
43-14|'t Is een uitgemaakte zaak - welke concessies wij ook geven - hoe wij ons ook vernederen - de oorlog komt gewis . "
44-1|Heel toevallig kwam ik in die onvergetelijke dagen ook met mijn ouden vriend uit [ @alt ~de~den den ] Vrijstaat , [ @alt ~de~den den ] heer Christiaan de Wet in aanraking .
44-2|Het was op het perron van het prachtige Park-Station te Johannesburg dat wij elkander [ @alt enige eenige ] minuten mochten zien .
44-3|Het gesprek liep over de bekende " Gezamenlijke Commissie " door [ @alt ~de~den den ] heer Chamberlain in een zijner laatste depêches voorgesteld .
44-4|Ik trachtte een woordje ten gunste der aanname van dat voorstel intebrengen , maar de toekomstige held van Sanna's Post was er beslist tegen .
44-5|Hij zag er geen heil in , daar hij [ @alt ~de~den den ] heer Chamberlain met een volkomen wantrouwen wantrouwde ?
44-6|Ook hij was van oordeel , dat " de [ @alt Engelsen Engelschen ] ons land en onze mijnen wilden hebben . "
44-7|Ook hij meende , dat de oorlog geheel en al onvermijdelijk was .
44-8|Ook hij protesteerde , dat er [ @alt gene geene ] schikking zou of kon plaats vinden .
44-9|Met innige droefheid zag de la Rey [ @alt de den ] [ @alt naderende naderenden ] storm tegemoet , met uitdagende fierheid riep de Wet uit : " Laat hem komen . "
44-10|Kalm als een Stoicijn redeneerde de schrandere Transvaler over [ @alt de den ] [ @alt onvermijdelijke onvermijdelijken ] strijd ; de onverschrokkene Vrijstater deed denken aan het ongeduldige oorlogsros van 't Boek Job , " dat [ @alt ~de~den den ] Krijg van verre riekt . "
44-11|Beiden zijn zij later gewogen , keer op keer gewogen in de hitte [ @alt zowel zoowel ] als de koude des strijds , in maanden van voorspoed en in weken van moedeloosheid , - en geen van beide werd te licht bevonden .
45-1|Voor [ @alt enige eenige ] dagen flikkerde de hoop op een vreedzame oplossing der situatie weêr op in menig vredelievend gemoed , maar ook dat laatste vonkje werd spoedig uit [ @alt geblust gebluscht ] .
45-2|Wij zinspelen op de delikate , semi-officieele onderhandeling [ @alt tussen tusschen ] [ @alt ~de~den den ] Heer Jan Smuts , [ @alt ~de~den den ] Staatsprocureur , en [ @alt ~de~den den ] Heer Conyngham Greene , [ @alt ~de~den den ] [ @alt Britsen Britschen ] Agent te Pretoria .
45-3|Onze lezers weten , hoe de ongelukkige schaduw der [ @alt zogenaamde zoogenaamde ] " Suzereiniteit " - dat onheilspellend spook uit de Middeleeuwen - ook die poging verijdelde .
45-4|Bijna kwam het tot [ @alt ene eene ] overeenkomst , maar helaas ! de teleurstelling was des te pijnlijker , omdat de verzoening [ @alt zo zoo ] nabij scheen : -
46-1|" The pity of it , Iago , the pity of it . "
47-1|De stroom was te machtig geworden .
47-2|De oorlogskoorts was te hoog gestegen .
47-3|Het bloed van Majuba scheen om wraak te roepen , en 't [ @alt Engelse Engelsche ] volk riep luide om oorlog .
47-4|" Majuba moet gewroken !
47-5|Majuba moet gewroken ! " - [ @alt zo zoo ] klonk het uit veler mond en in veel meer harten .
47-6|De couranten en tijdschriften - ja , zelfs de kansels - hadden
48-1|gezaaid ; het zaad had diepe wortels geschoten ; de oogsttijd was gekomen .
49-1|De oorlogskoorts ging van [ @alt ~de~den den ] Brit op [ @alt ~de~den den ] Boer over .
50-1|" Niet meer toegeven !
50-2|Geen duim meer ! " - klonk het door de lengte en breedte van [ @alt ~de~den den ] Transvaal .
50-3|" Genoeg , genoeg ! " - riepen de Vrijstaters .
50-4|En de Koloniale Afrikaanders , en ook velen , die zich niet Afrikaanders maar Britten noemen , zeiden " Amen " erop .
50-5|De Republikeinen van Zuid-Afrika waren immers ook [ @alt mensen menschen ] van [ @alt vlees vleesch ] en bloed , en van gelijke beweging als andere natiën .
50-6|Zij werden boos ; zij werden woedend .
50-7|De maat hunner vernedering was vol geworden .
50-8|[ @alt ~Hun~Hunne Hunne ] schande werd ondragelijk .
50-9|Hun toorn liep over .
50-10|Hun nationaal zelfrespect was op 't spel .
50-11|Hun nationaal bestaan scheen bedreigd .
50-12|Welaan dan , liever als helden sterven , dan als verachte lafaards blijven leven .
53-1|Generaal Joubert , de bekende Commandant-Generaal van [ @alt ~de~den den ] Transvaal was een van de meest vredelievende [ @alt mensen menschen ] op [ @alt ~de~den den ] aardbodem .
53-2|De natuur heeft hem niet voor een man van ijzer en bloed bestemd , maar de burgers kozen hem nochtans herhaaldelijk tot Opperbevelhebber .
53-3|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] politiek , als Lid van het Uitvoerend Gezag , was tevens allesbehalve vijandig tegen Uitlander of [ @alt Engelsman Engelschman ] .
53-4|Hij pleitte steeds voor een gematigde , billijke , sympathieke behandeling van alle kwesties [ @alt tussen tusschen ] de oude en de nieuwe burgers .
53-5|[ @alt ~De~Den Den ] heer Rhodes wantrouwde hij lang voor [ @alt ~de~den den ] Jameson-Inval reeds , maar hij wanhoopte niet aan de mogelijkheid van harmonie , samenwerking en vrede [ @alt tussen tusschen ] Brit en Boer .
53-6|Zijn ideaal mocht hij echter niet verwezenlijkt zien .
53-7|Integendeel , de [ @alt grote groote ] Boer-Kampioen voor de Uitlander-zaak werd door een vreemd noodlot bestemd , om zijn volk tegen Uitlander en [ @alt Engelsman Engelschman ] in [ @alt ~de~den den ] krijg aantevoeren .
53-8|Waarlijk : " de [ @alt mens mensch ] mikt , maar God beschikt " !
53-10|De tijden en de winden waren hem inderdaad tegen .
54-1|Lang , echter , verzette hij zich tegen de gedachte zelfs , dat er een oorlog aan de deur van Zuid-Afrika klopte .
54-2|De gedachte was hem te onaangenaam , te akelig , te verschrikkelijk .
54-3|Hij hield de [ @alt ogen oogen ] [ @alt zolang zoolang ] mogelijk er van af .
54-4|Hij hoopte tegen de hoop , lang na alle anderen alle hoop op vrede hadden vaarwel gezegd .
54-5|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] [ @alt wens wensch ] worstelde met de werkelijkheid , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] idealen bekampten [ @alt ~zijn~zijne zijne ] overtuigingen .
55-1|De [ @alt Britse Britsche ] troepen worden nader en steeds nader naar onze grenzen geschoven .
55-3|Een gevoel van angst en onrust trilt door de Republieken .
55-4|Men herinnert zich de bange dagen van Jameson .
55-5|Men vreest [ @alt ene eene ] herhaling van die geschiedenis - op [ @alt grote groote ] schaal !
55-6|Allerlei geruchten vliegen van mond tot mond - [ @alt zoals zooals ] in dagen van overspanning en angst [ @alt altijd altoos ] het geval is .
55-7|Aan kalme [ @alt redenering redeneering ] is er , wat de [ @alt grote groote ] meerderheid der bevolking betreft , een einde , en de [ @alt algemene algemeene ] opinie is : dat de oorlog hoe eerder hoe liever maar beginnen moest .
56-1|O ! dat waren dagen , zwanger aan [ @alt grote groote ] gebeurtenissen - gebeurtenissen , die niemand kon beletten , die niemand kon bedwingen .
56-2|De verstandigste , gematigdste , meest verlichte en progressieve Transvalers redeneerden ( met enkele uitzonderingen ) als volgt :
57-1|" Daar de oorlog toch onvermijdelijk is , laat het dan hoe eerder hoe liever maar tot het uiterste komen .
57-2|De [ @alt Engelsen Engelschen ] hebben veel belang er bij om tijd te winnen .
57-3|Ons [ @alt enig eenig ] voordeel ligt hierin , dat wij terstond beginnen !
57-4|Indien wij wachten , zullen wij al de strijdbare krachten van Engeland te gelijk te bekampen hebben .
57-5|Nu kunnen wij ze " bij de kleine maat " beet pakken , eerst de troepen , die reeds in Zuid-Afrika zijn , daarna de legers , die geland zullen worden .
57-6|Als wij bevinden , dat wij tegen White , Baden-Powell en Kekewich niet bestand zijn , dan kunnen wij het hoofd in [ @alt ~de~den den ] schoot leggen en vrede vragen .
57-7|Er is bitter weinig kans voor ons , om het op [ @alt ~de~den den ] duur te winnen , maar hoe langer wij wachten , hoe kleiner wordt de kleine kans .
57-8|De strijd wordt al ongelijker en zwaarder , hoe langer hij wordt vertraagd .
57-9|" Nu of nooit " - dat is ons wachtwoord ! "
58-1|Tegen 't begin van October begonnen de commando's zich te verzamelen op de grenzen der [ @alt Zuid-Afrikaanse Zuid-Afrikaansche ] Republiek .
58-2|Weken te voren , echter , begon het Staats-Gymnasium leêg te [ @alt lopen loopen ] .
58-3|Niemand werd opgeroepen , maar elkeen wilde " op commando " gaan .
58-4|Geen een werd gecommandeerd , maar ruim veertien dagen voor [ @alt ~de~den den ] oorlog zat er geen enkele buitenjongen van zestien en opwaarts op de schoolbanken .
58-5|Zij hadden [ @alt ~hun~hunne hunne ] ouders per brief gesmeekt om ook het geweer in de vuist te mogen leggen , en o ! hoe blijde waren zij , wanneer er een gunstig oor aan hun [ @alt smeken smeeken ] verleend werd .
59-1|[ @alt Vrolijke Vroolijke ] , bezielde jongens ! nog zie ik u , een voor een , uit de klas verdwijnen .
59-2|Nog hoor ik het " Meneer ! ik moet naar huis .
59-3|Mijn vader zegt , ik kan ook op commando gaan . "
59-4|En dan werd er haastig hier en daar met de hand gegroet en de jongen verdween , door al de achterblijvenden benijd .
59-5|[ @alt De Den ] [ @alt volgende volgenden ] morgen werd hetzelfde [ @alt toneel tooneel ] herhaald , totdat het Gymnasium , [ @alt zo zoo ] wat tien dagen voor [ @alt ~de~den den ] oorlog , moest gesloten worden , omdat er [ @alt zo zoo ] weinig leerlingen waren .
60-1|[ @alt Vrolijke Vroolijke ] , onbedachtzame jongens !
60-2|Ik heb meer dan een van u later bij de commando's ontmoet , nadat gij bij [ @alt ~eigen~eigene eigene ] ervaring de [ @alt betekenis beteekenis ] van het [ @alt vreselijk vreeselijk ] woord , oorlog , geleerd had .
60-3|Toen stond er ernst , [ @alt zo zoo ] wel als levenslust op uw gelaat te lezen .
60-4|Toen hadt gij mij veel van gevechten te vertellen , maar niet zonder ' [ @alt vrees vreeze ] en beving ' .
60-5|Toen waren er weinigen onder u , die geen bloedverwant of vriend onder de gesneuvelden betreurden .
61-1|[ @alt Vrolijke Vroolijke ] , dappere jongens !
61-2|Velen uwer zijn niet meer in het land der levenden .
61-3|Ik heb uwe graven gezien bij Dundee en Elandslaagte en Magersfontein .
61-4|Uwe [ @alt tedere teedere ] beenderen zijn aan de oevers van de Tugela en de Modderrivier begraven , en over vele andere slagvelden verstrooid .
61-5|In 't prille uwer jeugd zijt gij afgesneden , gij edele zonen van een edel geslacht .
61-6|Gij wordt door menig vader- en moederhart beweend , maar de dag komt dat uwe dierbaren over u slechts roemen zullen , want gij stierft voor vaderland en voor volk , en fluistert ons toe van uit het rijk der [ @alt doden dooden ] :
62-1|Dulce est pro patria mori .
63-1|De geestdrift om te velde te trekken was algemeen in de eerste dagen van October .
63-2|Alle klassen en standen wedijverden met elkander in vaderlandsliefde en offervaardigheid .
63-3|Elk beroep en ambt werd onder de commando's vertegenwoordigd .
63-4|Alle talen werden er gehoord .
63-5|Geen nationaliteit werd er gemist - zelfs niet de [ @alt Engelse Engelsche ] , daar er verscheidene geboren Britten in de Transvaal waren , die van harte met de republieken sympathiseerden .
63-6|Welk een [ @alt toneel tooneel ] was er dagelijks bij het spoorwegstation te Pretoria te zien !
63-7|De [ @alt Britse Britsche ] Agent verstomde zich en zelfs de Transvaalsche [ @alt Regering Regeering ] was verbaasd over de wonderbare eenstemmigheid en de [ @alt hoge hooge ] geestdrift die er allerwege geopenbaard werden .
63-8|Boeren en ambtenaren , advocaten en procureurs , winkeliers en agenten , schoolmeesters en klerken , pennelikkers en ellenridders - zij waren allen met één geest vervuld ; zij snelden allen naar de grenzen van hun geboorteland of aangenomen vaderland ; zij gevoelden zich allen bereid en gewillig , om voor een vrije Transvaal te vechten en , [ @alt zo zoo ] [ @alt nodig noodig ] , te vallen .
63-9|Velen hunner waren lange jaren [ @alt Britse Britsche ] onderdanen geweest ; sommigen hadden [ @alt de den ] [ @alt grootste grootsten ] eerbied voor Engelands geschiedenis en instellingen ; allen wisten zij echter , even als elk ware Brit of Rus , [ @alt Duitser Duitscher ] of [ @alt Fransman Franschman ] of Japanner het weet : dat het veel beter en edeler is om een vrij , dan om een onderworpen volk te zijn .
64-1|" Gaat gij ook tegen de [ @alt Engelsen Engelschen ] vechten , indien het tot een oorlog komt ? " - de vraag werd mij op straat door mijn [ @alt Engelsen Engelschen ] collega gedaan .
65-1|" Wel stellig " - was mijn antwoord .
65-2|" Er bestaat bij mij geen kwestie in deze . "
66-1|Hij stond stil en zag mij aan , om te zien of ik het werkelijk meende .
66-2|Toen vervolgde hij :
67-1|" Ik verbaas mij , hoe jullie Koloniale kerels [ @alt zo zoo ] kunt spreken .
67-2|'t Is mij een raadsel ! "
68-1|De uitleg ligt echter voor de hand .
68-2|Het raadsel is gemakkelijk op te lossen .
68-3|Ziet ! de liberale kieswet , pas door [ @alt ~de~den den ] Volksraad aangenomen , had ons allen met de [ @alt Regering Regeering ] van [ @alt ~de~den den ] Transvaal geheel en al verzoend .
68-4|Wij waren tevreden met " Zeven Jaren " verblijf in 't land , als voorwaarde van burgerschap .
68-5|Het hardnekkig vastklemmen aan de leuze : " Vijf Jaar !
68-6|Niets minder dan dat " - scheen ons , op zijn zachtst gezegd , [ @alt ene eene ] kleingeestige openbaring van [ @alt Engelse Engelsche ] verwaandheid en verachting van andersdenkenden .
68-7|De oude Transvalers hadden onze bewondering en liefde gewonnen , door de zware offers die zij ter wille van [ @alt de den ] [ @alt lieve lieven ] vrede brachten .
68-8|De Imperiale [ @alt Regering Regeering ] had onze verbazing en ons wantrouwen opgewekt , door haar [ @alt zogenaamde zoogenaamde ] " gewapende pressie " om inwendige veranderingen in de Republiek te verkrijgen .
68-9|De steeds klimmende [ @alt eisen eischen ] van [ @alt ~de~den den ] heer Chamberlain vermeerderden onze sympathie met onze conservatieve [ @alt Regering Regeering ] en Volksraadsleden .
68-10|De [ @alt valse valsche ] beschuldiging omtrent een [ @alt zogenaamd zoogenaamd ] " Hollandsch-Afrikaansch Komplot tegen [ @alt Britse Britsche ] Heerschappij in Zuid-Afrika " droeg ook zeer veel bij om ons met verontwaardiging tegenover de " nieuwe methoden " van Imperiale Staatslieden te vervullen , terwijl de lage lasterlijke scheldwoorden tegen de voornaamste Hollandsch-sprekende Transvalers , Vrijstaters en Kolonisten geslingerd , ons met verontwaardiging en toorn bezielden .
68-11|Ons algemeen [ @alt menselijk menschelijk ] gevoel , ons rechtsgevoel , [ @alt zowel zoowel ] als ons nationaal gevoel smolten ons met de Transvalers en Vrijstaters samen .
68-12|Het gold niet een zekere [ @alt regering regeering ] , maar een [ @alt ~eigen~eigene eigene ] [ @alt regering regeering ] , die op onrechtvaardige wijze bedreigd werd .
68-13|Het was geen despotisme of oligarchie meer , die men wilde omverwerpen , maar een vrij volk , dat men aan banden wilde leggen .
68-14|Vooral was het ons duidelijk , dat het om geen kiesrecht te doen was maar om [ @alt ~de~den den ] val van het Afrikaanderdom .
68-15|De twist was niet aanvaard om [ @alt Britse Britsche ] onderdanen te Johannesburg in Republikeinen te veranderen , maar om geheel Zuid-Afrika onder de [ @alt Engelse Engelsche ] vlag te brengen en alle Afrikaanders in Zuid-Afrika tot Britten te herscheppen .
69-1|[ @alt Zo Zoo ] dachten , [ @alt zo zoo ] gevoelden wij althans , en elkeen onzer , die een greintje eergevoel had , riep terstond uit : " Ik heb [ @alt gene geene ] keuze .
69-2|Ik werp mijn lot in met de Republieken , en dat wel van heeler harte . "
70-1|Daarbij kan nog gevoegd , dat wij als volle of genaturaliseerde burgers door onzen eed verplicht waren , om onze [ @alt Regering Regeering ] loyaal in de ure van gevaar te steunen - maar in die onvergetelijke dagen van ridderlijke opgewondenheid was de geest , die ons bezielde , [ @alt zó zóó ] warm , [ @alt zó zóó ] gloeiend , [ @alt zó zóó ] vrij , dat het koude woord " plicht " zich vooreerst niet behoefde te doen gelden .
71-1|De Hollanders gedroegen zich flink .
71-2|Een sterk corps werd er georganiseerd en van de voornaamsten en invloedrijksten sloten zich vrijwillig erbij aan .
71-3|In deze waren zij alle andere genaturaliseerde burgers ten voorbeeld .
71-4|Zij togen ten strijde , niet slechts omdat zij veel aan de [ @alt Regering Regeering ] te danken hadden , maar omdat zij zich ten nauwste aan het Transvaalsche volk verbonden gevoelden en ook van ouds af aan " menig appeltje " met Engeland " te schillen " hadden .
72-1|Vele Ieren kwamen zich ook met geestdrift aanbieden , om tegen Engeland de wapenen optenemen .
72-2|Ook zij hadden vele bittere geschiedkundige herinneringen , die ze in deze aanspoorden .
72-3|Ook zij wisten van onrechtvaardige behandeling en van onderdrukking van [ @alt ~de~den den ] zwakke door [ @alt ~de~den den ] sterkere te spreken .
72-4|Ook zij behoorden tot [ @alt ene eene ] natie , die naar vrijheid dorstte , maar onder de " beschermende vleugelen " van 't Imperialisme aan 't verkwijnen en uitsterven was .
72-5|Geen wonder dus , dat [ @alt zo zoo ] vele vurige zonen van Erin zich bij de bedaarde Boeren aansloten .
72-6|Zij hielpen mede , niet omdat zij onze [ @alt Regering Regeering ] lief hadden , maar omdat zij de Imperiale [ @alt Regering Regeering ] haatten .
73-1|Ook een [ @alt Duits Duitsch ] Corps werd er op de been gebracht , de Scandinaviërs van Johannesburg volgden weldra hun voorbeeld , terwijl een aanzienlijk getal Italianen en zelfs [ @alt enige eenige ] [ @alt Fransen Franschen ] ook " op commando " gingen .
74-1|In die eerste dagen van [ @alt schone schoone ] enthousiasme en edele offervaardigheid werd de eenheid der Transvalers vooral treffend geopenbaard .
74-2|Alle verdeeldheid was terstond uit de wereld verdwenen .
74-3|Elke grieve tegen de [ @alt Regering Regeering ] was vergeten ; elk vermeend onrecht vergeven .
74-4|Alle partijgevoel ontplooide zich tot nationaal-gevoel .
74-5|Conservatieven , progressieven , regeeringsmannen , opgevoeden en ongeletterden , godsdienstigen van alle gezindten en ongodsdienstigen van welke kleur ook - allen toonden zich één volk te zijn .
74-6|Ja , mannen boven de zestig wedijverden in die onvergetelijk-schoone dagen der " eerste liefde " voor land en volk met jongens beneden de zestien , in ijver en ongeduld om de vierkleur te gaan verdedigen .
74-7|Eén machtige polsslag trilde er door het [ @alt ganse gansche ] land -
78-1|Een typisch verhaal uit die dagen verdient aan de vergetelheid ontrukt te worden .
78-2|Een gymnasiast van [ @alt zo zoo ] wat zestien zomers , wiens vader erop tegen was , dat hij zich vrijwillig bij een of ander commando zou voegen , besloot zijn eigen weg naar het front te vinden .
78-3|Op de [ @alt ene eene ] of andere wijze wist hij een Mauser-geweer en bandelier in handen te krijgen en , aldus gewapend , liep onze jonge burger op 'n avond naar het station te Pretoria .
78-4|Ongelukkig voor [ @alt ~de~den den ] jongen Orlando Furioso , zou er geen trein naar de Natalsche grens vóór [ @alt de den ] [ @alt volgende volgenden ] morgen vertrekken .
78-5|Dit wist onze vriend echter niet en , daar de chef hem dikwijls gezien had en zijn vader goed kende , ontbrak hem [ @alt ~de~den den ] moed om te veel nieuwsgierigheid omtrent [ @alt ~de~den den ] treindienst aan [ @alt ~de~den den ] dag te leggen .
78-6|In een [ @alt grote groote ] overjas gehuld en met het hoofd in een [ @alt ruime ruimen ] hoed gedoken , stapte hij heen en weer op het perron als een soldaat op de wacht ... .
78-7|Het sloeg tien uur - en geen trein vertrok naar het zuiden !
78-8|Twaalf uur - nog geen kans om weg te komen !
78-9|Hé , wat nu gedaan ?
78-10|Naar huis gaan ?
78-11|Néén , hij was reeds te ver gegaan en vreesde zijn vader te ontmoeten .
78-12|Op en af , op en af stapte de would-be soldaat ongeduldig en radeloos .
78-13|Wanneer gaat er toch een trein ?
78-14|Het sloeg één uur .
78-15|" Lieve hemel , wat moet ik beginnen ? " - dacht de kleine vuur-eter .
78-16|" Hoe kom ik weg ?
78-17|Hoe kom ik naar huis ?
78-18|Heer ! waar dan heen ? "
79-1|Ongeveer twee uur in [ @alt ~de~den den ] nacht kwam de beangste vader bij het station aangevlogen .
79-2|" Hebt je ook misschien mijn zoontje hier gisteren avond gezien ? " vroeg hij [ @alt ~de~den den ] stationschef vervaard en buiten adem .
79-3|" Overal rond bij zijn speelmakkers heb te vergeefs naar de ondeugd gezocht .
79-4|Zeg mij toch , was hij niet misschien op het perron in [ @alt ~de~den den ] nacht ? "
80-1|De chef liet [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gedachten gaan en na een korte pauze viel het hem te binnen , dat hij een [ @alt jonge jongen ] meer dan eens op het perron bemerkt had .
80-2|Mogelijk was dat het mannetje , dat absent was zonder verlof !
80-3|Hij uitte [ @alt enige eenige ] woorden in [ @alt ~die~dien dien ] zin en - [ @alt enige eenige ] seconden later werd de kwâjongen levensgroot door zijn eigen vader ontdekt !
81-1|Het beste deel van de grap kwam echter eerst later voor [ @alt ~de~den den ] dag .
81-2|De kleine deugniet wist het heel spoedig met vader in orde te krijgen , - vooral toen de moeder van blijdschap over [ @alt ~de~den den ] terugkeer van haar verloren zoon in tranen uitbarstte .
81-3|Hij had echter een speelmaat in zijn vertrouwen genomen en , zelf aan alle gevaar van straf [ @alt zo zoo ] heerlijk ontkomen , besloot hij zijn onschuldigen vriend een prettige poets te bakken .
81-4|Die trouwe medeplichtige had hem plechtig beloofd , om vroeg op [ @alt ~de~den den ] morgen na [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vlucht het [ @alt hele heele ] geheim aan zijn ouders te komen bekend maken .
81-5|Daar kwam hij ook werkelijk aangestapt , tot barstens toe vol van de gewichtige tijding , die hem als lood op het gemoed drukte .
81-6|De held van ons verhaal bevond zich toen juist in [ @alt ~de~den den ] tuin vóór de ouderlijke woning , in 't gezelschap van zijn verzoenden en verheugden vader .
81-7|Ongemerkt verdween hij achter een boom , zonder een woord te spreken .
81-8|[ @alt Alzo Alzoo ] hoorde hij , hoe zijn boezemvriend het pijnlijke nieuws omtrent [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ontvluchting naar de commando's met bevende stem bekend stelde , met de hoop eindigende , dat de vader [ @alt ~de~den den ] weglooper toch zou vergeven , daar hij stellig met roem beladen naar huis zou [ @alt terugkeren terugkeeren ] !
81-11|Ha ! schaterde ons levendig ventje het meteen uit , terwijl hij te voorschijn kwam en zijn verlegen vriend de hand drukte .
82-1|De wakkere , levendige jongen kreeg later toch zijn zin .
82-2|Hij ging naar Ladysmith , met goedkeuring zijner ouders , en gedroeg zich bijzonder knap in menig gevecht , zonder iemands verlof daartoe te vragen .
83-1|Zulke en dergelijke gevallen kwamen er dikwijls in die
84-1|tijden voor .
84-2|Schoolknaapjes van twaalf en dertien sprongen binnen in de wagens , op [ @alt open opene ] " trucks " staande , gereed om met de burgers naar het front te gaan .
84-3|Sommige werden ontdekt en moesten weêr naar de schoolbanken terug ; enkelen wisten op die wijze te ontsnappen , om later tot verbazing van ouder of voogd bij een of ander commando weêr opteduiken .
84-4|Heel kleine jongens wisten een rijpaard te bemeesteren - mogelijk te stelen ! - en weenden bitterlijk , toen het dier hun ontnomen en aan oudere en [ @alt grotere grootere ] burgers gegeven werd .
84-5|In Natal zag ik telkenmale twee kleine zonen van Erin , geen tien jaar oud , onder het [ @alt Ierse Iersche ] Corps bij Ladysmith .
84-6|Zij waren onopgemerkt in een bagagewagen te Johannesburg geklommen , werd mij verteld , en later stonden hun vaders ( die leden van 't corps waren ) verstomd , toen de kleine snaken als 't ware uit een meelzak te Zandspruit vielen .
86-1|Te Zandspruit
87-1|Op een namiddag kwam Generaal Cronjé en zijn goede , trouwe gade bij mij aan huis aan , om mij en de mijnen te groeten , eer zij naar de westelijke commando's vertrokken .
87-2|Het was ons allen een aandoenlijk [ @alt ogenblik oogenblik ] , want de lucht ging zwanger aan het donkere onbekende , hoewel de Generaal nog vast hield aan zijn geloof : dat er geen vechten zou plaats vinden .
88-1|" Ik had gehoopt , om ditmaal thuis te blijven " , zei de grijze krijgsman , " want ik ben al [ @alt enige eenige ] jaren boven [ @alt ~de~den den ] ouderdom bij de wet bepaald .
88-2|Ik ben drie-en-zestig , en ik ben moede van vechten en oorlogmaken .
88-3|Maar ... . de roepstem van [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt Regering Regeering ] en mijn volk mag ik niet afslaan .
88-4|Ik ga , waar God en mijn plicht mij roepen . "
89-1|Hij ging naar Mafeking , vanwaar hij haastig geroepen werd , om Lord Methuen in zijn zegevierenden [ @alt mars marsch ] op Kimberley te stuiten .
90-1|God zegene U , buurman en vriend !
90-2|Wij zullen elkander bij Magersfontein weer ontmoeten .
91-1|Generaal Schalk Burger drukte ik de hand op het station te Pretoria , alwaar ik hem op een namiddag aantrof , druk bezig [ @alt enige eenige ] wagens op [ @alt ~de~den den ] trein te laden , die hem en zijn staf naar Komati Poort zou voeren .
91-2|Het trof mij zeer toen ik hem letterlijk " [ @alt ~de~den den ] schouder aan meer dan een wiel " zag plaatsen , om het werk klaar te krijgen .
91-3|[ @alt Zó Zóó ] doen onze Boeren-Generaals , al zijn zij ook Uitvoerende Raadsleden .
92-1|Generaal Jan Kock , die de Johannesburgers en Hollanders en een deel van 't [ @alt Duitse Duitsche ] Corps zou aanvoeren , was reeds naar het zuiden vertrokken , en Generaal Lukas Meijer , Voorzitter van [ @alt ~de~den den ] Eersten Raad en vroeger Commandant van Vrijheid , werd benoemd om de burgers der zuidoostelijke districten ten strijde te leiden .
93-1|De Commandant-Generaal was te Zandspruit , om persoonlijk aan de spitse te treden der zuidelijke commando's , die door Laing's Nek in Natal zouden afzakken .
94-1|Het was op [ @alt ~de~den den ] gedenkwaardigen Maandag , waarop ons ultimatum de [ @alt gehele geheele ] wereld verbaasde , dat ik te Zandspruit van [ @alt ~de~den den ] trein stapte .
94-2|Het [ @alt toneel tooneel ] , dat zich daar aan [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt ogen oogen ] ontvouwde , zal ik niet licht vergeten .
94-3|Men moet weten , dat de commando's van [ @alt zo zoo ] wat zes districten , waaronder die van Heidelberg en Pretoria ( die de meeste burgers leverden ) , alsmede 't Hollander Corps , 't [ @alt Ierse Iersche ] Corps en 't [ @alt Duitse Duitsche ] Corps , te zamen met de sterkste batterij der Staatsartillerie aldaar vergaderd waren .
94-4|Links en rechts van [ @alt ~de~den den ] spoorweg stonden de duizenden tenten in ongelijke groepen verdeeld , daar sommige districten meer en anderen weêr minder burgers hadden bijgedragen .
94-5|Daar ginder op [ @alt ene eene ] helling is het [ @alt grote groote ] lager van de stad Pretoria met die van de verschillende veldkornetschappen er dicht bij .
94-6|Ruim een half uur rijdens ervan verwijderd , [ @alt tussen tusschen ] [ @alt enige eenige ] heuvels als verscholen , zijn de Nederlanders bezig onder Commandant Jan Lombard in het paardrijden en snel op- en afstijgen wat te oefenen .
94-7|De [ @alt vrolijke vroolijke ] boeren zeggen lachend : dat zij nog al die lessen hoog [ @alt nodig noodig ] hebben !
94-8|Maar - daartegen kan men de vraag opperen : " wie drommel kan met een paard omgaan , [ @alt zo zoo ] als de boer het doet ? "
94-9|Tenten , wagens , paarden en ossen , overal waar het oog zich wendt .
94-10|Tot hiertoe had de bodem van Zuid-Afrika niet zulk een massa gewapende burgers in 't veld gezien : er waren immers meer mannen ( ruim 10,000 ) te Zandspruit dan Generaal Joubert ooit in [ @alt ~de~den den ] Vrijheidsoorlog ( verkeerdelijk [ @alt zo zoo ] [ @alt geheten geheeten ] ! ) onder [ @alt ~zijn~zijne zijne ] banieren telde !
95-1|Maar de tijd verstrijkt ; de zon begint ten westen te neigen - ik moet mij haasten naar de tent van Generaal Joubert .
95-2|Te midden van de kanonnen en maxims der eerste batterij , op een zachte deining links van [ @alt ~de~den den ] spoorweg naar Volksrust in positie gesteld , staat er een onaanzienlijke witte veldtent , waarin de Commandant-Generaal zijn eenvoudige spijzen nuttigt en ook zijn krijgsraad houdt en audiënties verleent .
95-3|Het gaat met die audiënties echter heel eenvoudig , misschien al te eenvoudig toe .
95-4|Mij dunkt een weinig meer ceremonie in zulke zaken , zou [ @alt ~de~den den ] Generaal , wanneer hij afgemat en uitgeput mocht zijn , verbazend goed te pas kunnen komen .
95-5|Mij kwam de vrije toegang tot [ @alt ~de~den den ] Opperbevelhebber [ @alt ~die~dien dien ] namiddag echter goed te stade .
95-6|Ik wachtte slechts eventjes bij de wijd opengesperde tent , totdat de Generaal zijn laatsten bezoekers had te woord gestaan , en - stapte zonder verlof naar binnen .
95-7|Ik had mijn lang Mauser-geweer in de hand , en een wel gevulde , splinternieuwe bandelier om [ @alt ~de~den den ] schouder - het was [ @alt zo zoo ] de [ @alt algemene algemeene ] mode in 't begin van [ @alt ~de~den den ] oorlog , lezer ; elk een liep toen als 't ware gewapend rond ; maar later , toen het gevaar op [ @alt ~de~den den ] man afkwam waren " vele eersten de laatsten " en ( Goddank ) " vele laatsten de eersten " !
95-8|Maar pardon , wij zijn in de tegenwoordigheid van [ @alt ~de~den den ] Generaal .
96-1|Hij zit op een [ @alt eenvoudige eenvoudigen ] stoel bij een eenvoudige tafel ( zonder kleedje natuurlijk ) met zijn Secretaris aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] rechterhand .
96-2|[ @alt Enige Eenige ] Adjudanten wandelen er in en uit naar goedvinden .
96-3|Buiten de tentdeur wordt er nog al vrij en druk gesproken en ook soms gelachen .
96-4|Zonder staatsie , zonder [ @alt tussenpersonen tusschenpersonen ] , zonder complimenten of ceremonies , zonder stilte of [ @alt verpozing verpoozing ] stroomt de massa werks op [ @alt ~de~den den ] grijzen , conscientieuzen man af - 't is om er dol van te worden .
96-5|Begrijpt u , eens kwam er een oude burger [ @alt ~de~den den ] Commandant-Generaal in diens tent bij Ladysmith persoonlijk vragen ( verkondig het niet te Gath ) : -
97-1|Of deze hem toch geen schoenriempje kon verschaffen !
97-2|Great Scott !! -
98-1|Maar ik loop de geschiedenis [ @alt helemaal heelemaal ] vooruit , en laat [ @alt ~de~den den ] lezer op mij wachten .
98-2|Ik haal mijn hoed af , en sta vlak voor [ @alt ~de~den den ] Generaal , wien ik natuurlijk meermalen in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] woning te Pretoria ontmoet had .
98-3|[ @alt Zodra Zoodra ] hij van het papier , dat voor hem ligt , opziet , neem ik [ @alt ~mijn~mijne mijne ] kans waar ( Men moet er bij der hand zijn , anders komt een andere persoon je stellig voor ) .
99-1|" [ @alt ~Goeden~Goede Goeden ] middag , Generaal . "
100-1|" [ @alt ~Goeden~Goede Goeden ] middag . "
100-2|- Hij geeft mij de hand .
100-3|Een goed begin , hoor !
100-4|Na [ @alt ene eene ] pauze zegt hij kort af :
101-1|" Wel , wat kan ik voor jou doen ? "
102-1|" Ik heb een brief van Meneer Reitz , Generaal . "
102-2|Daarbij overhandig ik hem een schrijven van [ @alt ~de~den den ] Staatssecretaris , hetwelk deze mij persoonlijk te Pretoria had ter hand gesteld .
102-3|Het hield in , dat de Uitvoerende Raad geen objectie had tegen mijn [ @alt wens wensch ] , om de verschillende [ @alt republikeinse republikeinsche ] commando's te bezoeken , met het doel om [ @alt ene eene ] geschiedenis van [ @alt ~de~den den ] oorlog optestellen voor het nageslacht , mits de Generaal [ @alt zelf zelve ] [ @alt ~zijn~zijne zijne ] goedkeuring aan mijn plan hechtte .
103-1|Hij las [ @alt ~de~den den ] brief , keek op , en [ @alt zei zeide ] heel familiaar :
104-1|" [ @alt Zo Zoo ] ! ik zie jij wilt met ons meêgaan , om te zien wat er gedaan wordt . "
105-1|" Ja , Generaal , heel graag . "
106-1|" Wel ! ik heb er niets tegen .
106-2|Maar , ik waarschuw jou , dit zal maar zwaar gaan voor jou om ons bij te houden .
106-3|Ik ben eraan gewoon .
106-4|Maar ik weet niet of jij mij door wind en weer en allerhande ellende zal kunnen volgen . "
107-1|Dit [ @alt zei zeide ] hij zonder in 't minst te glimlachen , maar ik wist wel , dat het een soort van boeren-grapje was , en een duidelijk bewijs leverde : dat ik genade in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt ogen oogen ] gevonden had .
108-1|Op ootmoedigen toon antwoordde ik : " Ik zal mijn best doen , Generaal " , waarop hij van de zaak afstapte door mij aan [ @alt ~de~den den ] zorg van Kapitein Bosman ( mijn [ @alt ~goeden~goede goeden ] vriend en schoolmakker , die bij de eerste batterij gevoegd was ) optedragen .
109-1|De zaak was beklonken .
109-2|Mijn doel was bereikt .
109-3|Ik was gelukkig .
109-4|Van jongs af aan was het [ @alt ~mijn~mijne mijne ] begeerte , om boeken te schrijven .
109-5|Welnu , hier had ik [ @alt ene eene ] kans om materiaal voor een magnum opus te verzamelen .
109-6|Veel had ik van oorlogen en slagvelden , overwinningen en nederlagen , heldendaden en heldenrampen gelezen .
109-7|De prachtige schilderijen hadden mij [ @alt betoverd betooverd ] .
109-8|Thans zou ik uit eigen [ @alt ogen oogen ] gaan zien , wat oorlog maken eigenlijk [ @alt betekende beteekende ] .
109-9|Van nabij zou ik de naakte werkelijkheid mogen onderzoeken .
109-10|De Generaal had wel gezegd : gij zult het zwaar hebben , maar mijn loon zou groot zijn .
109-11|Ik zou immers de Waarheid der dingen zien , de koude Werkelijkheid betasten , en daarna met [ @alt enig eenig ] gezag [ @alt ene eene ] geschiedenis van [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~groten~grote grooten ] Anglo-Afrikaanschen oorlog kunnen schrijven !
109-12|En toch , lezer , heb ik dikwijls later [ @alt gewenst gewenscht ] , dat ik [ @alt ~mijn~mijne mijne ] verantwoordelijkheid in deze op iemand anders kon leggen .
109-13|De Waarheid is soms [ @alt zo zoo ] pijnlijk !
109-14|De Werkelijkheid [ @alt zo zoo ] vernederend !
109-15|Maar hierover spreken wij elkander later .
110-1|[ @alt De Den ] [ @alt eerste eersten ] nacht werd ik reeds in de mysteriën van oorlogvoeren onder onze Boeren ingewijd .
110-2|Ik moest op een paar zakken kaf mijn vermoeide ledematen uitstrekken .
110-3|Het artilleriekamp was vol officieren [ @alt ~die~dien dien ] avond , [ @alt zodat zoodat ] mijn goede vriend , kapitein Bosman , geen bed of matras voor mij vinden kon .
110-4|Daar het bitter koud was , begaf ik mij met al [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt klederen kleederen ] aan 't lijf ( overjas en al ) ter ruste .
110-5|Lang bleef ik wakker , want het was de vooravond van [ @alt grote groote ] , onbekende dingen voor ons volk , - en mijn bed was alles behalve zacht .
110-6|Ik troostte mij , echter , met de gedachte , dat ik daar was , om indrukken te ontvangen ; en de harde grond maakte een [ @alt bijzondere bijzonderen ] indruk op mij !
110-7|Ook dacht ik aan de andere arme drommels , [ @alt ~mijn~mijne mijne ] vrienden uit de stad Pretoria bijvoorbeeld , die van 27 September reeds te Zandspruit gekampeerd waren .
110-8|Veertien dagen lang waren zij daar , en bijna [ @alt altijd altoos ] door regende het , [ @alt zodat zoodat ] de aarde vochtig en het water modderig en bijna ondrinkbaar werd .
110-9|Na de warmte in de hoofdstad was de nijpende koude op het [ @alt hoge hooge ] veld bij de Drakensbergen vooral onaangenaam voor de verfijnde dorpelingen .
110-10|Ook zij hadden het zwaar , bitter zwaar , veel zwaarder dan ik het had .
110-11|Arme burgers uit onze steden en dorpen !
110-12|Sommigen hadden veel moeite , om het vuile water in de plaats van het heldere vocht bij [ @alt ~hun~hunne hunne ] woningen te drinken .
110-13|Anderen hadden het nog moeilijker , om zwarte koffie in plaats van hun geliefkoosd bier of whisky te nuttigen .
110-14|Allen , echter , waren in die dagen [ @alt vrolijk vroolijk ] en opgewekt .
110-15|'t Was alles [ @alt zo zoo ] nieuw , [ @alt zo zoo ] vreemd , [ @alt zo zoo ] [ @alt groots grootsch ] , [ @alt zo zoo ] romantisch .
110-16|Wij waren [ @alt betoverd betooverd ] door het morgenrood van [ @alt ~de~den den ] oorlog .
112-1|Over de Drakensbergen
113-1|'t Is Woensdag namiddag , 13 October .
113-2|Al de lagers zijn nu rondom Volksrust getrokken , wachtende op 't antwoord van Lord Salisbury .
113-3|Het geschiedkundige dorpje - de hoofdkwartieren van Generaal Joubert gedurende [ @alt de den ] [ @alt korte korten ] oorlog van 1880-'81 - de plaats waar het eenvoudig [ @alt gedenkteken gedenkteeken ] van [ @alt ~die~dien dien ] roemrijken strijd staat - wemelt nu van [ @alt mensen menschen ] .
113-4|De drukte is ontzettend , vooral in de nabijheid van het telegraafkantoor en het hotel .
113-5|Op [ @alt ene eene ] helling , dicht bij het Monument , ziet men het artilleriekamp , met de tent van Generaal Joubert in 't midden ervan .
113-6|Daar vindt er een laatste , [ @alt grote groote ] , [ @alt verenigde vereenigde ] Krijgsraad plaats .
113-7|Al de Generaals , behalve Generaals Burger en Cronjé , zijn daar vergaderd .
113-8|Kolonel Trichard , hoofd der Staatsartillerie is ook met de meeste zijner onderofficieren tegenwoordig , alsmede vele Commandanten en Veldkornetten .
5-1|INDISCHE HUWELIJKEN
23-1|Het is in het begin van [ @alt ~de~den den ] westmoesson .
24-1|De regen valt kletterend neêr op stoffige wegen ; op arme inlanders , die te vergeefs beproeven zich te beschutten met die meest primitieve aller parapluies , een pisangblad ; op pikolpaarden , wier wankelende tred en droef neêrhangende kop getuigen , dat hún tenminste niet kracht naar kruis gegeven wordt ; op dichte bladeren , [ @alt ruisend ruischend ] en suizelend , alsof ze elkaar vertellen wilden hoe goed ze doen , die [ @alt frisse frissche ] dronk , dat koele bad .
26-1|De regen , of eigenlijk nog meer de rukwind , die nu en dan [ @alt ~de~den den ] regen naar binnen slaat , heeft daar even de van Hoedts verjaagd uit de voorgalerij .
26-2|Ze hadden zich juist verzameld om de theetafel en er moet bij het opbreken iets grappigs voorgevallen zijn ; tenminste al de leden der familie lachen van harte en vooral de vrouw des huizes schijnt dolle pret te hebben in de aardigheid .
27-1|Mevrouw de weduwe van Hoedt , - de dikke dame in sarong en kabaai , die daar [ @alt zo zoo ] uiterst gemakkelijk achterover leunt in haar uiterst gemakkelijken stoel , - is een der wel aangename verschijningen , die onmiddellijk op prettige gedachten brengen , als daar zijn : een goede tafel , een welvoorziene beurs en vooral een [ @alt grote groote ] voorraad hartelijkheid , gereed om zich uit te storten in goedaardige glimlachjes , in vriendelijke woorden , maar ook in hulp en troost voor ieder , die ze mocht behoeven .
28-1|Haar beide dochters , nauw de kinderschoenen ontwassen en slechts opmerkelijk door wipneusjes en verbaasde ronde [ @alt ogen oogen ] , gieren het uit van pret ; het jonge [ @alt mens mensch ] , dat , [ @alt zo zoo ] lang als hij is , op [ @alt ~de~den den ] divan ligt uitgestrekt , met het gefatigeerde gezicht en het lorgnet in zijn [ @alt éne ééne ] oog , schijnt zich ook te [ @alt amuseren amuseeren ] , in [ @alt zoverre zooverre ] men dat ten minste verwachten mag van iemand , die er zulk een gefatigeerd gezicht op nahoudt .
30-1|" Kom , Jenny , lach je ook niet eens mee ? " vraagt de oude dame , als ze eindelijk weer in staat is adem te halen , wat haar lang niet gemakkelijk valt na zulk een lachbui .
30-2|" Nu , kijk eens op ! "
31-1|De vijfde van 't gezelschap - de jonge vrouw - tot wie dat vriendelijk woord gericht werd , heft nu haar gelaat op en glimlacht met [ @alt ~die~dien dien ] glimlach , waarvan men gevoelt dat hij wel op de lippen , maar niet in het hart is .
32-1|" O , zeker , 't is heel aardig , tante ! "
33-1|De spreekster gaat haastig voort met [ @alt ~haar~hare hare ] bezigheid : het [ @alt arrangeren arrangeeren ] van bloemen in een pièce de milieu , dat heden avond prijken zal op de tafel van mevrouw van Hoedt .
34-1|" Wat dunkt u er van ? " vraagt ze na een kleine pauze , en ze gaat iets verder staan om het effect te zien dat de prachtige bloemenschat te midden van kristal en zilver maakt .
36-1|" Beeldig ! beeldig ! " roepen de meisjes , terwijl mevrouw met goedhartigen glimlach haar goedkeuring te kennen geeft en de heer met het lorgnet langzaam uitbrengt : " Je hebt een talent van bloemenschikken en dineetjes [ @alt arrangeren arrangeeren ] , dat kolossaal is , nichtje .
36-2|Je schiet maar in één ding te kort : je moest ze zelf bijwonen . "
37-1|" O , maar dat zal nicht nú doen !
37-2|Niet waar , Jenny , vanavond kom je binnen ? " roept de oudste der wipneusjes .
38-1|" Toe ja , doe het maar ! " vleit de tweede ; " het zou [ @alt zo zoo ] prettig zijn .
38-2|En als je dan [ @alt wilde woudt ] pianospelen , dan konden we na het eten wat dansen , ja ? "
39-1|Eerst heeft Jenny [ @alt enigszins eenigszins ] verwijtend [ @alt de den ] [ @alt onvoorzichtige onvoorzichtigen ] neef aangezien , die blijkbaar spijt heeft dit onderwerp ter tafel te hebben gebracht ; nu zegt ze met [ @alt hoger hooger ] blos , half gejaagd , half knorrig : " Neen meisjes , dat moet je me niet vragen .
39-2|Ik wil graag alles in orde brengen voor het diner , maar bijwonen - neen , dat gaat niet , dat gaat niet ! "
40-1|" Wat is dat , Jen ? " vraagt mevrouw van Hoedt nu , en de lach wijkt een [ @alt ogenblik oogenblik ] van het prettig vollemaansgezicht .
41-2|" Heb je me laatst niet beloofd , dat je mijn eerstvolgend partijtje zoudt bijwonen - en ga je nu terug krabbelen ?
41-3|Kom , meidlief , dat is maar gekheid , hoor !
41-4|Dat wordt toch een beetje overdreven !
41-5|Me dunkt waarlijk dat je schreien en treuren nu lang genoeg geduurd heeft ! "
42-1|" Lang genoeg ?
42-4|'t Is pas drie maanden dat hij dood is ! "
43-1|Er is in [ @alt ~de~den den ] kreet iets [ @alt zo zoo ] treurigs , [ @alt zo zoo ] diep treffends , [ @alt zo zoo ] alsof ze om genade smeekte , dat de zoon des huizes ontsteld opziet en de meisjes besluiten om maar naar de badkamer te gaan : - Ma wou misschien praten met nicht Jenny .
44-1|" Kassian , Ma , " zegt de jonge man als de zusjes zich uit de voeten gemaakt hebben , met een [ @alt verwijtende verwijtenden ] blik naar [ @alt ~de~den den ] kant zijner moeder .
45-2|Neen , dat is nonsens van je , Gerard !
45-3|Niemand heeft meer kassian met Jenny dan ik , dat weet ze ook wel .
45-4|En ik begrijp heel goed dat ze haar man betreurt ; dat heb ik ook gedaan ... . "
46-1|" Ja , Ma ? " vraagt de zoon met zulk een ondeugenden trek op zijn bleek lusteloos gezicht , dat hij er tien jaar jonger uitziet .
48-1|" Nu ja , ieder doet dat op zijn manier , " zegt de moeder , volstrekt niet geërgerd door die vraag ; " maar [ @alt zoals zooals ] Jenny doet , dat is overdreven .
48-2|Om je man huilen is goed , maar het moet niet te lang duren , dan wordt het ongezond en ... . "
49-1|" En vervelend voor de [ @alt huisgenoten huisgenooten ] ! " barst de jonge weduwe eensklaps los .
49-2|" Ja , tantelief , zeg het maar , ik weet het wel , het is voor u heel onpleizierig om in uw [ @alt vrolijke vroolijken ] kring nu reeds drie maanden lang zulk een treurig gezicht te hebben .
49-3|O , ik [ @alt wenste wenschte ] ... . "
50-1|" Neen , kind , dat is het niet ! " en de oude dame trekt haar zacht tot zich en drukt een echt moederlijken kus op het bewolkt voorhoofd .
50-2|" Neen , je behoeft je om ons niet te [ @alt generen geneeren ] !
50-3|Maar , beste meid , geloof me , als ik je aanraad om je wat tegen de akeligheid in te zetten , dan doe ik dat voor je eigen bestwil , nergens anders voor .
50-4|Arme Jen ! " zegt tante nu , terwijl ze haar onder de kin streelt en in het betraande gezichtje kijkt ; " je wordt [ @alt zo zoo ] bleek en [ @alt zo zoo ] mager ... .
51-2|En als het nu nog wat hielp ; - maar er valt nu eenmaal toch niet meer aan te veranderen ... . "
52-1|Gerard , die reeds een paar maal ongeduldig de galerij heeft op en neêr [ @alt gelopen geloopen ] , vindt nu het [ @alt ogenblik oogenblik ] gekomen om te zeggen : " Kom , Jenny , je bent niet oud en niet [ @alt lelijk leelijk ] , je weet , dan kan een vrouw altijd nog [ @alt plezier pleizier ] hebben in haar leven . "
53-1|" O , Gerard !
53-2|Och , zeg toch zulke dingen niet ! " en het zacht gelaat trekt pijnlijk samen .
54-1|" Nu ja , nichtje , ik bedoel er ook niets bijzonders mede ... . maar - de tijd slijt , zegt vader Cats , of iemand anders , daar wil ik afwezen . "
55-1|" En dit zeg ik maar , " roept mevrouw van Hoedt nu uit , " een [ @alt mens mensch ] kan nooit [ @alt zo zoo ] bedroefd wezen of op [ @alt ~de~den den ] duur wil hij wel vertroost worden . "
56-1|" Maar ik , ik wil niet vertroost worden , tante ! "
57-1|Met fier gebaar heft de weduwe het gebogen hoofd op en herhaalt het nogmaals : " Ik wil niet vertroost worden , - hoe [ @alt dikwijls dikwerf ] heb ik dat reeds gezegd ! "
58-1|De oude vrouw zet een gezicht , waarop goedhartig medelijden en ongeloof om [ @alt ~de~den den ] voorrang strijden .
59-1|" Nu , nu , houd je maar bedaard , kind !
59-2|Dat is waar , arme meid , dat Léo een engel van een [ @alt jonge jongen ] was . "
61-1|" Ja , " zegt Gerard met warmte , " een ferme kerel , dat was hij !
61-2|En u [ @alt mag moogt ] er van denken wat u wilt , Ma ; maar mij doet het goed , als ik zijn weduwe hoor zeggen dat ze niet vertroost wil worden . "
62-1|Daar Gerard vindt dat hij zich [ @alt enigszins eenigszins ] gecompromitteerd heeft door [ @alt zoveel zooveel ] gevoel te [ @alt tonen toonen ] , haast hij zich op forschen toon om zijn jongen te roepen , [ @alt ~dezen~deze dezen ] een onverdiend scheldwoord naar het hoofd te gooien en op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] beurt voor [ @alt geruime geruimen ] tijd in de badkamer te verdwijnen .
63-1|" Dat doet je goed , ja ? " zegt de oude dame nu , terwijl ze met een wereld van goedhartigheid in [ @alt ~de~den den ] blik , haar zachte hand over die van Jenny heenstrijkt .
64-1|" Ja , tante !
64-2|Och , u zijt allen [ @alt zo zoo ] vriendelijk voor me , [ @alt zo zoo ] hartelijk en lief ! "
65-1|" Nu , wees jij dan ook eens lief en doe nu wat we allemaal [ @alt zo zoo ] graag hebben , dat je [ @alt deed deedt ] .
65-2|Kom aan dat diner straks .
65-3|Ik heb geen [ @alt plezier pleizier ] , Jenny , als ik denken moet , dat jij daar alleen zit te treuren .
65-4|En de meisjes hebben ook geen rust , dat weet je wel !
65-5|En ... . wat het ergste is , er moet muziek zijn vanavond . "
67-1|" Misschien wil Gerard wel spelen . "
68-2|Och kom , die is na [ @alt ~de~den den ] eten tot alles ongeschikt , " zegt de moeder met een glimlach , die bewijst dat ze deze eigenaardigheid van haar zoon , evenals zijn andere eigenaardigheden , geenszins te misprijzen vindt .
69-1|" De meisjes dan ? "
70-1|" O , dat weet je wel , die zijn veel te maloe , die raken in de war !
70-2|Kom , Jenny , een [ @alt mens mensch ] moet niet egoïst worden in zijn droefheid ; pak je eens aan , wees eens flink !
70-3|Geloof me , het zal je goed doen .
70-4|Men moet zich [ @alt zo zoo ] niet toegeven ... .
70-5|Nu , beste meid , wil je tante voor één keer dat [ @alt plezier pleizier ] niet eens doen ? "
71-1|Ze beloofde het .
71-2|Ze had [ @alt zoveel zooveel ] verplichting aan de brave ziel , die in dagen van smart een moeder voor haar geweest was , dat ze haar niets weigeren kon .
72-1|Tante , op dit [ @alt grote groote ] punt gerustgesteld , moest nu nog even zich gaan overtuigen , dat er niets in de war liep bij kokkie , dat het goed ging met het dekken der tafel , dat de kwee en de agar-agars gelukt waren .
72-2|- Haar hart was wel twintig pond lichter , toen ze dat alles in de beste orde vond .
74-1|Neen , daar hebben ze geen flauw begrip van , onze [ @alt Amsterdamse Amsterdamsche ] kooplui met hun kolossale fortuinen , zelfs onze [ @alt Haagse Haagsche ] aristocraten met hun fijnen kunstsmaak niet , hoe het er uit kan zien bij ons , Indischluidjes , als wij partij geven .
75-1|'t Is [ @alt zo zoo ] , misschien waren we , een paar jaar geleden , maar arme drommels , die niet gedroomd hadden ooit partijen te zullen geven ; misschien gaan we over een paar jaar met een mager pensioentje naar Holland , om het daar , in [ @alt ~de~den den ] Achterhoek , diep te betreuren dat we ooit partijen gaven ; maar toch , - als we het doen , dan ziet onze woning er onbeschrijfelijk lief en feestelijk uit , veel feestelijker dan het deftigste granietsteenen gebouw op Keizers- of Heerengracht , bij een dergelijke gelegenheid .
76-1|Dáár verkondigt alleen wat meer licht in de gang , het verdubbeld stel witte kuiten , en de gesloten vigilantes die nu en dan komen aanrollen , [ @alt ~de~den den ] voorbijganger dat er gasten worden verwacht , terwijl de zware voordeur zich [ @alt zo zoo ] voorzichtig ontsluit om die gasten in te laten , alsof men vreesde dat er iemand zou kunnen binnendringen , die niet tot de uitverkoren clique , tot de deftige [ @alt genodigden genoodigden ] behoort .
78-1|Hier , bij ons Indischlui , is op [ @alt zo'n zoo'n ] avond het [ @alt gehele geheele ] huis , met al zijn opengeslagen deuren en vensters , al zijn goed verlichte galerijen en kamers , al zijn bedienden , al zijn voorraad van dranken en ververschingen , gesteld ter beschikking van de gasten .
79-1|Het met bloemen beplante erf wijst als van zelf [ @alt ~de~den den ] weg naar de [ @alt vrolijk vroolijk ] verlichte villa , en de heer des huizes ontvangt zelf de gasten , die door de open rijtuigen worden aangebracht , aan het bordes , om ze bij zijn vrouw of dochters te brengen .
80-1|Niet deftig en geregeld maar in prettige wanorde bewegen de dames zich , bijna allen jong , of ten minste jeugdig gekapt en gekleed , door de ruime gaanderijen , en terwijl de [ @alt heren heeren ] gezellig hun sigaar [ @alt roken rooken ] en een kop koffie gebruiken , [ @alt zoals zooals ] die in Holland niet geschonken wordt , schoolt de inlander samen voor het erf om te luisteren naar die [ @alt vrolijke vroolijke ] klanken , de muziek en het gelach , om uren lang stil te staan kijken naar het woelig [ @alt toneel tooneel ] , dat met zijn bloemen en lichten , zijn beweeglijke gestalten en schitterende tinten [ @alt zoveel zooveel ] bonte verscheidenheid schenkt .
82-1|Ook de ruime , modern gebouwde woning der van Hoedts ziet er allerliefst , bijna uitlokkend uit op [ @alt ~dezen~deze dezen ] avond .
83-1|Er is maar één kamer in de villa waaruit geen licht naar buiten straalt , één kamer , waarvan de jaloezieën gesloten en de deuren gegrendeld blijven , hoewel de gasten reeds drukker en drukker komen aanrijden .
84-1|Hier mocht niemand binnenkomen ; hier durfden zelfs de [ @alt huisgenoten huisgenooten ] niet aantikken , om nicht Jenny te herinneren aan haar belofte .
85-1|De wipneusjes keken elkaar met [ @alt ~haar~hare hare ] ronde [ @alt ogen oogen ] nog [ @alt enigszins eenigszins ] verschrikter aan dan gewoonlijk , toen ze in haar witte japonnetjes langs die kamer heenliepen ; de gastvrouw hield een [ @alt ogenblik oogenblik ] op in bewondering van haar zwartfluweelen kleed , om zachtjes een " kassian " te fluisteren ; Gerard mompelde iets van het altijd " beroerd " te vinden , als iemand bij hem aan huis zijn eigen zin niet kon doen .
86-1|'t Is goed ook , dat die deur gesloten blijft , al was het maar om de stemming der gasten .
87-2|Immers , ze mogen het niet vermoeden , wat daar omging in het hart der jonge vrouw , die straks in hun midden zal verschijnen , om het [ @alt ~haar~hare hare ] bij te brengen tot het welslagen van [ @alt ~de~den den ] avond .
87-3|'t Is goed , dat die deur gesloten blijft ; immers , niemand mag het weten , waarom het gelaat , dat de [ @alt grote groote ] toiletspiegel weerkaatst , [ @alt zo zoo ] telkens bleek en rood wordt ; waarom die boezem [ @alt zo zoo ] jaagt en hijgt , terwijl ze hem in het keurslijf besluit ; waarom die vingeren [ @alt zo zoo ] beven , als ze de blonde lokken om het hoofd slingert .
88-1|Wat haar [ @alt zo zoo ] bitter grieft , het is dat dezelfde vrouw , die eenmaal Léo's liefste tante was , er nu reeds op durft aandringen dat ze afleiding zoeken zal ; wat haar het fiere bloed naar het voorhoofd jaagt , het is dat vernederend denkbeeld dat ze niet meer vrij is , vrij om te treuren en alleen te zijn , wanneer ze dat verkiest .
89-1|" O ja , ze hebben me gehuisvest en gevoed , " roept ze uit in de [ @alt overgrote overgroote ] bitterheid harer ziel ; " maar hebben ze daarom het recht me te dwingen mee feest te vieren , als mijn hart breekt onder zijn wanhoop ; hebben ze daarom het recht me te plaatsen in hun voorgalerij als meubel , dat ze zich hebben aangeschaft tot amusement van hun gasten ? "
91-1|Tante heeft haar lijfmeid binnen gezonden , met [ @alt ~de~den den ] last te helpen , en de goede Niam maant Mevrouw aan toch voort te gaan met [ @alt kleden kleeden ] : al de [ @alt mensen menschen ] zijn er reeds ... .
91-2|Jenny gehoorzaamt met koortsachtige haast , maar zonder [ @alt enige eenige ] belangstelling , tot ze eindelijk in [ @alt ~de~den den ] spiegel een slanke gedaante in rouwgewaad , een droevig bleek gezichtje en een paar [ @alt grote groote ] brandende [ @alt ogen oogen ] ziet .
91-3|Zuchtend vraagt ze de meid om een waaier ; - dan kan ze ten minste dat gezicht , dat eenmaal het zonnetje van tante's partijen was , verbergen .
92-1|Maar moet ze dan waarlijk naar vóór gaan , waarlijk zich begeven te midden [ @phantom van ] [ @alt die dier ] feestvierenden , dier dames , nog gelukkig in het bezit van haar [ @alt echtgenoten echtgenooten ] , dier [ @alt heren heeren ] soms [ @alt zo zoo ] [ @alt meedogenloos meedoogenloos ] in hun spotternijen ?
93-1|Ja , ze moet het doen .
93-2|Mevrouw van Hoedt , met al haar goedhartigheid , al haar inschikkelijkheid , zou nu toch boos worden !
93-4|Jenny heeft het reeds vóór heden avond bespeurd - 't duurt tante wel wat heel lang met nichtjes droefheid .
94-2|De goede vrouw was in een opwelling van medelijden alles geweest voor haar ; geen moeite , geen opoffering , geen kosten waren gespaard voor Léo's weduwe : maar nu ... . het was al drie maanden geleden !
95-1|En drie maanden is een lange tijd om te treuren en te klagen en mede te [ @alt wenen weenen ] met de weenenden !
96-1|In de eerste smart is dat niet moeilijk ; ge valt de bedroefde om [ @alt ~de~den den ] hals ; ge zegt , dat ze bij u een thuis heeft ; ge roept het uit , dat de arme man [ @alt zo zoo ] goed en lief was en dat ge altijd [ @alt zoveel zooveel ] van hem hebt gehouden ; ge verzekert , dat ze bij u geheel vrij is , dat ze doen kan wat haar het beste voorkomt ...
97-1|Maar - er zijn niet veel sterke gevoelens , die na verloop van drie maanden niet een weinig verflauwen , en het medelijden behoort zeker niet tot de weinige , die tegen [ @alt ~de~den den ] lijd bestand blijken .
98-1|Mevrouw van Hoedt was eigenlijk een weinig teleurgesteld .
98-2|Natuurlijk dat Jenny bedroefd was en maar liefst alleen thuis wou blijven ; natuurlijk dat ze in het begin stil en teruggetrokken bleef en niet meêlachte met de anderen : - maar dat alles zou wel overgaan met [ @alt ~de~den den ] tijd .
100-1|Maar de tijd was gekomen en het was niet overgegaan ; integendeel , Jenny , de eenmaal [ @alt zo zoo ] [ @alt vrolijke vroolijke ] , levenslustige Jenny , die altijd [ @alt zo zoo ] goed was geweest om [ @alt ~de~den den ] " boel aan [ @alt ~de~den den ] gang te helpen , " ze zat daar neer , alsof de [ @alt gehele geheele ] wereld haar onverschillig was geworden , alsof ze nooit meer zou kunnen lachen , veel minder ooit weer [ @alt ~de~den den ] boel aan [ @alt ~de~den den ] gang helpen op tantes partijen .
101-1|Ziet ge , dat was ijselijk onplezierig , vooral in een kring als die , waarvan mevrouw van Hoedt het middelpunt uitmaakte , een kring , waarin elken morgen de vraag wordt opgeworpen : " Wat zullen we nu vandaag eens doen om pret te hebben ? "
102-1|Dubbel onplezierig in een familie , waarin enkele weduwen gevonden worden , die niet [ @alt zolang zoolang ] getreurd , neen , zelfs spoedig naar een plaatsvervanger uitgezien hebben .
103-1|Jenny doet verkeerd , vindt haar tante .
103-2|Dat lange treuren is goed in Holland , waarde [ @alt mensen menschen ] nog onder weduwkappen [ @alt lopen loopen ] , maar Indië is er het land niet voor .
105-1|In het laatste heeft ze gelijk .
106-1|'t Valt moeilijk om lang te blijven treuren in Indië .
106-2|Elken morgen komt het blijde daglicht uw kamer binnen [ @alt stromen stroomen ] met nieuwe beloften van genot en geluk ; elken dag worden deuren en vensters wijd geopend om vriendelijken zonneschijn en frisschen bloemengeur en [ @alt vrolijke vroolijke ] gasten binnen te laten ; elken avond worden tal van lampen ontstoken om gezellige tooneeltjes te verlichten ; ja , zelfs de nachten zijn opwekkend met hun zachte koelte , hun vriendelijke sterren .
107-1|Maar er is een knagende pijn , die niet verdoofd wordt door al het gerucht en geraas der bedrijvige wereld ; er is een leegte in het hart , die niet kan worden aangevuld met al de bloemen en zonnestralen der aarde ; er is een treurigheid , die al de scherts en [ @alt vrolijkheid vroolijkheid ] der [ @alt mensen menschen ] niet kunnen wegnemen ... .
107-2|En die wonen in [ @alt ~de~den den ] boezem der jonge weduwe , welke thans , met een glimlach om de [ @alt bleke bleeke ] lippen , de helder verlichte voorgalerij binnentreedt en vriendelijk en innemend de gasten harer tante begroet .
111-1|" Uw nichtje heeft wel gelijk , dat ze in [ @alt ~de~den den ] rouw is gegaan , " zegt de dame met de [ @alt hoge hooge ] jukbeenderen en het loensche oog , die aan Gerard's linkerzijde is geplaatst .
112-1|" Och 't is eigenlijk een dwaasheid in ons warm Oostje !
112-2|Mama heeft er genoeg tegen gepreekt , maar - ze was er op gesteld . "
113-1|" En òf ze gelijk had !
113-2|Het dragen van zwart , te pas of te onpas , is een geheim , waarmede de blondines haar voordeel weten te doen . "
114-1|" Om u de waarheid te zeggen geloof ik , dat mijn nichtje tegenwoordig al heel weinig om die soort van dingen denkt , " antwoordt Gerard koel , " daar is ze veel te bedroefd voor . "
115-1|" [ @alt Zo Zoo ] ?
115-2|Is ze nog bedroefd ?
115-3|Wel , men zou het haar [ @alt zo zoo ] niet aanzeggen ; ze amuseert zich nog al , dunkt me , vanavond .
115-4|Maar komaan , meneer van Hoedt , daar moeten we nu ook niet al te veel van denken ; u weet , er zijn twee dingen , die men in
116-2|Indië niet verwachten kan : eerlijke dispensjongens en ontroostbare weduwen . "
117-1|" Dat er geen ontroostbare weduwnaars zijn , zou ik eer [ @alt geloven gelooven ] , altijd in aanmerking nemende hoe hartelijk de vrouwen soms wezen kunnen , " - en de heer van Hoedt keert zich [ @alt enigszins eenigszins ] bruusk van de spreekster af naar zijn andere buurvrouw , een lichtgetint nonnaatje , met gazellenoogen , die hem heel lief zouden aanzien , als ze maar durfden .
118-1|Iets verder op is de jonge weduwe ook het onderwerp van discours .
119-1|" Ja , mijnheer Verweijt , " zegt de vrouw des huizes , erg in haar schik dat alles [ @alt zo zoo ] uitmuntend marcheert - " dat [ @alt mag moogt ] u wèl zeggen ; mijn nichtje is erg afgevallen ! "
120-1|" Maar ze is er niet minder mooi om ; in mijn oog ten minste .
120-2|Dat vrouwtje heeft van kind af [ @mwu zoo iets ] liefs , [ @mwu zoo iets ] interessants gehad ... . "
121-1|" Ja , 't is een fijn gezichtje .
121-2|- En , verbeeld u , die wil zich nu gaan opsluiten als een non !
121-3|Neen , ik ben het eens met Gerard - u weet , die kan soms [ @alt zo zoo ] aardig uit [ @alt ~de~den den ] hoek komen - die zeî van middag tegen haar : " Kom , nichtjelief , je bent niet oud en niet [ @alt lelijk leelijk ] , en dan kan een vrouw altijd nog plezier hebben in haar leven ! "
123-1|" Zeker ! zeker !
123-2|Nu , maar dat zal ze zelf ook wel begrijpen , denk ik ? "
124-1|" Neen , ziet u , dat is het juist !
124-2|Zij wil maar stil zitten treuren en zich nergens [ @alt vertonen vertoonen ] .
124-3|Ik verzeker u , dat ik haar half heb moeten dwingen om binnen te komen vanavond . "
125-1|" [ @alt Zo Zoo ] , [ @alt zo zoo ] ?
125-2|Wel , u doet verstandig met haar niet toe te geven in die overdreven idées .
125-3|'t Zou zonde en jammer zijn , als [ @alt zo'n zoo'n ] mooi , jong ding nu de wereld reeds vaarwel zei .
125-4|Kassian , ze begint haar leven pas ! "
126-1|Mijnheer Verweijt laat telkens weer zijn blik heendwalen naar het mooie weeuwtje , en vraagt dan schijnbaar onverschillig : " Hoe lang is haar man dood ? "
127-1|" Ja ... . pas drie maanden !
127-2|'t Is nog niet lang , maar och , een jaar is gauw om , en ... . als de tijd maar eenmaal daar is , dan , dáár durf ik voor instaan , minnaars bij de vleet ! "
129-1|" Het moet een bijzonder gelukkig huwelijk geweest zijn ? " vraagt de heer Verweijt op [ @alt dezelfde denzelfden ] onverschilligen toon .
130-1|" Ja , Léo was een beste man !
130-2|Maar wat zal ik zeggen ?
130-3|Er zijn nog meer goede mannen in de wereld .
130-4|En - als men geen blanc-manger krijgen kan , moet men zich maar met maizena-podding behelpen ! "
131-1|Op [ @alt ~de~den den ] inval van deze [ @alt enigszins eenigszins ] grove aardigheid kwam mevrouw van Hoedt , [ @alt doordat doordien ] op dit [ @alt ogenblik oogenblik ] juist de podding werd gepresenteerd , die de plaats van de mislukte blanc-manger moest vervullen .
131-2|Glimlachend verklaarde nu de gast , dat hij dol van maizena hield en er werd niet meer over Jenny gesproken .
131-3|Alleen knikte tante haar nu en dan eens bemoedigend toe ; ook gaf ze van tijd tot tijd signalen , dat ze toch vooral het discours moest trachten levendig te houden , daar het aan dat gedeelte der tafel , waar zij geplaatst was , wel [ @alt enigszins eenigszins ] begon te verflauwen .
132-1|Mevrouw van Hoedt heeft zich anders niet over haar nichtje te beklagen ; Jenny lacht ; ze ledigt zelfs herhaaldelijk haar glas om toch maar te kunnen wezen , wat men van haar vraagt : geanimeerd !
134-1|Geanimeerd ?
134-2|Terwijl dat gevoel haar aangrijpt met alles overmeesterende kracht , dat gevoel , alsof ze op moest vliegen en vluchten , vluchten ver van al die vreugde , ver van al dat geraas , om in haar eigen stille kamer neer te knielen voor zijn portret en hem te zeggen , dat het niet háár schuld is !
134-3|Niet háár schuld , als die opgewonden [ @alt heren heeren ] hun bewonderende blikken op haar durven richten ; als ze lachen en schertsen moet en antwoorden op de vleiende woorden , die haar [ @alt zovele zoovele ] beleedigingen schijnen ; niet háár schuld , als de wangen gloeien en de [ @alt ogen oogen ] schitteren van overspanning , en ze er daardoor [ @alt zo zoo ] goed uitziet dat ze de [ @alt algemene algemeene ] aandacht trekt ; niet háár schuld ook , [ @alt zo zoo ] ze daar straks het gesprek heeft aangehoord , dat haar met vurige letters in het hart brandt , van die jongelui die een pari aangingen , dat haar weduwstaat niet lang duren zou ...
135-1|Eindelijk is het diner [ @alt afgelopen afgeloopen ] ; de meeste [ @alt heren heeren ] blijven nog even nazitten ; de dames verspreiden zich in vóór- en binnengalerij ; de jonge meisjes hebben op zich genomen voor het [ @alt presenteren presenteeren ] van koffie en thee te zorgen , en Jenny trekt zich in een [ @alt enigszins eenigszins ] vergeten hoek terug .
136-2|Ze hoopt een [ @alt ogenblik oogenblik ] aan zich [ @alt zelf zelve ] te worden overgelaten .
137-1|Maar neen , dat mag niet wezen .
137-2|Nauwelijks heeft ze een boek of plaatwerk - ze weet niet eens wat het is - opgenomen , om zich daarachter te verschansen , als een grijs heer haar in het oog krijgt en dadelijk op haar toetreedt .
138-1|Het is een goede kennis , ze heeft hem nog niet gesproken na Léo's dood ; zijn hartelijke handdruk en lieve manier van troosten verzoenen haar een weinig met de stoornis .
139-1|" Wel , wel , mevrouwtje , wat hebben we dáár van opgehoord !
139-2|Wie had kunnen denken , dat [ @alt zo'n zoo'n ] flinke , krachtige man mij , oudje , nog vóór zou gaan !
139-3|Mijn vrouw was er ook [ @alt helemaal heelemaal ] ontdaan van ; ze heeft u geschreven , niet waar ? "
140-1|" Ja , een heel lieven brief !
140-2|Mevrouw moet niet denken dat ik er haar niet dankbaar voor ben , maar ik kon niet antwoorden ! "
142-1|" Wel zeker niet !
142-2|Wie zou in zulke dagen 't [ @alt zo zoo ] nauw nemen ?
142-3|We hadden alleen graag eens iets van je gehoord ; wat je plannen waren en hoe je achterbleeft .
142-4|Jullie waart toch in een levensverzekering ? "
143-1|" Neen . "
144-1|Een pijnlijke blos vliegt haar naar het hoofd .
145-2|En geen pensioen ?
145-4|Goede God , hoe is het mogelijk ?
145-5|'t Is toch verschrikkelijk , die jonge [ @alt mensen menschen ] van [ @alt de den ] [ @alt tegenwoordige tegenwoordigen ] tijd , [ @alt zó zóó ] je vrouw achter te laten ! "
146-1|De blos is verdwenen van Jenny's gelaat en het staat strak en koud .
146-2|" Ik ben volkomen tevreden , mijnheer , over de manier , waarop mijn man me heeft achtergelaten .
146-3|Dat hij in geen levensverzekering is gegaan , was mijn [ @alt wens wensch ] ; ik had altijd gedacht , dat ik niet zou kunnen leven , als hij sterven moest . "
147-1|En ze keert zich van [ @alt de den ] [ @alt oude ouden ] heer af , die [ @alt enige eenige ] malen het hoofd schudt , [ @alt enige eenige ] malen zijn kopje thee opneemt en vergeet te drinken , en eindelijk zich voorneemt eens aan zijn vrouw te vragen of ze daar niet wat aan doen moeten ?
149-1|De ziel vervuld met bitterheid , verschanst de arme zich weder achter haar boek .
150-1|Daar voelt ze hoe een zacht handje het [ @alt ~haar~hare hare ] grijpt en als ze opziet , ontmoet ze een paar [ @alt grote groote ] grijze [ @alt ogen oogen ] , die vol deernis in de [ @alt ~haar~hare hare ] zien .
150-2|Ze zegt niet veel , het lieve jonge vrouwtje , dat [ @alt ~de~den den ] [ @alt vrolijke vroolijken ] kring verliet om de weduwe eens toe te spreken ; ten minste niet veel meer dan de [ @alt grote groote ] grijze [ @alt ogen oogen ] reeds bij [ @alt de den ] [ @alt eerste eersten ] opslag zeiden , niet veel meer dan dat ze het zich [ @alt zo zoo ] begrijpen kan , en dat het , och , [ @alt zo zoo ] bitter , bitter hard moet zijn !
151-1|Daar raakt ze met haar zachte vingeren de snaar aan , die een der pijnlijkste is in de ziel der bedroefde .
151-2|" Och lieve , " zucht ze met een meelijdenden traan , " och lieve , hadt je maar een kindje ! "
152-1|Jenny staart in de vochtige [ @alt ogen oogen ] met verheugden , dankbaren blik .
152-2|Dan was het ten minste niet [ @alt zó zóó ] onverstandig geweest , die [ @alt wens wensch ] naar ten minste één herinnering aan haar kortstondig geluk .
152-3|Dan was het toch geen dwaasheid , geen waanzin , die zucht die daar [ @alt zo zoo ] menigmaal was opgestegen naar [ @alt de den ] [ @alt blauwe blauwen ] hemel : " als ik maar een kind had ! "
154-1|De [ @alt mensen menschen ] , de verstandige [ @alt mensen menschen ] , hadden haar [ @alt zo zoo ] lang voorgehouden , hoe het [ @alt kinderloze kinderlooze ] van hun echt een geluk mocht [ @alt heten heeten ] nu ze onverzorgd achterbleef , dat ze op het laatst dat onderwerp maar niet meer had aangeroerd .
154-2|Maar [ @alt zo zoo ] was er dan toch nog iemand die gevoelde als zij , iemand die begreep , dat het treurig is om geen kind te hebben , ook al is men onverzorgd achtergebleven !
155-1|De jonge vrouw met de grijze [ @alt ogen oogen ] had geen haast om naar het [ @alt vrolijk vroolijk ] gezelschap terug te [ @alt keren keeren ] ; ze ging voort zachten balsem te gieten in dat arm , gewond hart , vriendelijk te troosten en te bemoedigen , te spreken over het gelukkig verleden , tot de [ @alt bleke bleeke ] lippen van haar toehoordster niet meer trilden en de brandende [ @alt ogen oogen ] vochtig werden van weldadige tranen .
156-1|Jammer dat tante van Hoedt , bijna bezwijkend onder het gewicht van haar [ @alt fluwelen fluweelen ] kleed en de dampen , die het overvloedig diner haar naar het hoofd joeg , op Jenny kwam aanzeilen met verzoek wat muziek te maken .
156-2|Jenny dankte de vriendin voor haar deelneming en stond op om naar de piano te gaan , toen Gerard haar voorkwam .
157-2|" Laat mij het voor je doen , Jen !
157-3|En ga gerust naar je kamer , als het je te zwaar wordt . "
158-1|Hoe dankbaar was ze hem daarvoor !
158-2|Want ja , het werd haar te zwaar ; ze kon ter nauwernood staande blijven en ze zou dan ook beproeven of ze niet ongemerkt weg kon sluipen , om rustig te gaan uitweenen in de eenzaamheid .
159-1|Maar dat ging niet [ @alt zo zoo ] gemakkelijk .
159-2|Toch beklaagde zij zich later niet , dat ze een [ @alt ogenblik oogenblik ] langer werd opgehouden ; immers nu kon ze het opmerken , hoe [ @alt kies kiesch ] en vriendelijk Gerard , de schijnbaar onverschillige Gerard , voor haar was .
160-1|Toen het lieve meisje , aan wie hij , - ieder wist het - niet gaarne iets weigerde , haar gazellenoogen tot hem ophief , en vroeg om toch dat mooie stukje nog eens te zingen van :
163-1|toen keek Gerard even rond in [ @alt de den ] [ @alt grote grooten ] kring , die zich om de piano had gevormd , en toen hij zijn nichtje nog opmerkte onder de toehoorders , zei hij zacht : " Nu niet , straks misschien ! " en begon een allerdwaaste potpourri van alle mogelijke en onmogelijke straatdeuntjes .
165-1|Eerst vielen de jonge [ @alt heren heeren ] , toen ook de jonge dames in , en weldra was de [ @alt vrolijkheid vroolijkheid ] [ @alt zo zoo ] algemeen , de pret [ @alt zo zoo ] opgewonden , dat een slanke , zwarte gestalte zich onbemerkt verwijderen kon , om niet meer gezien te worden bij het feest .
168-1|Een paar dagen later gebeurt er in de [ @alt vrolijke vroolijke ] woning der van Hoedts iets , dat voor [ @alt geruime geruimen ] tijd de glimlach doet wijken van mevrouws goedhartig gezicht , ja , wat maar zelden gebeurt , dat haar knorrig en boos maakt .
169-1|" Tante , " [ @alt zei zeide ] Jenny , en het viel allen op , hoe bleek ze was en hoe haar lippen beefden ; " tante , ik hoop niet , dat u me van ondankbaarheid zult beschuldigen ... . maar ik ben besloten ... . ik geloof , dat ik best doe met naar Holland te gaan , naar Mama ... . "
172-1|Eerst kan mevrouw van Hoedt geen woord uitbrengen .
172-2|Dan , als ze haar kortademigheid een weinig te boven is , barst ze los in een stroom van vragen : " Wat [ @alt betekent beteekent ] dat ?
172-3|Is er iets gebeurd ?
172-4|Zeg me , Jen , heb je het hier niet goed ?
172-5|Is er iemand niet lief geweest ?
172-6|Heeft iemand je [ @alt beledigd beleedigd ] ? "
173-1|" Neen , tante ! iedereen is goed en lief voor me .
173-2|En - niemand heeft me [ @alt beledigd beleedigd ] - of het moest zijn dat hier in [ @alt ~de~den den ] geest , in de manier waarop men over jonge weduwen spreekt , iets beleedigends was . "
174-1|" Kom , kind ! dwaasheid , hoor !
174-2|Wat heb je daar in dat akelige schriele Holland ? "
175-1|" U hebt zelf gezegd , dat Indië geen land is om lang te treuren ; dus is het geen land voor weduwen , tante , " zegt de jonge vrouw vast .
176-1|De wipneusjes brengen nu haar hartelijke gezichtjes dicht bij dat van haar nichtje en vleien dat ze toch blijven moet .
177-2|Gerard komt ook naderbij , en verzekert dat hij alles doen zal wat hij kan om haar het leven te veraangenamen .
178-1|Ze heeft de goede hartelijke [ @alt mensen menschen ] , die de arme weduwe [ @alt zo zoo ] trouw en vriendelijk bijstonden , te zeer liefgekregen , om niet [ @alt menige menigen ] traan te storten bij het denkbeeld van hen te gaan verlaten .
178-2|Maar toch , haar besluit staat onherroepelijk vast : Indië is een goed land voor gelukkigen , voor bedroefden niet .
179-1|Maar , hoe kon ze het hun zeggen wat haar naar Holland trok ?
179-2|Hoe kon ze het hun zeggen , dat ze een onbedwingbaar verlangen gevoelde om de plekjes weder te zien , die de stille getuigen waren geweest van haar jeugdige liefde , om weer te wonen en rond te wandelen in het eenvoudig dorpje , waar Léo haar had gevonden en gekozen om hem te volgen naar het vreemde land ?
180-1|Neen , ze zouden haar niet begrijpen , niet [ @alt geloven gelooven ] , als ze het hun toevertrouwde , dat , te midden van zonneschijn en eeuwigen zomer , in haar hart het verlangen leeft naar gure herfstdagen , die somber en droevig zullen zijn als haar arm , gebroken hart ; naar geheimnisvolle schemeravonden , waarin zachte stemmen haar zullen komen verhalen van de vreugde , de zoete liefdeweelden van weleer ; naar najaarsstormen , die zullen huilen om moeders eenzame woning en groeten fluisteren van [ @alt ~de~den den ] [ @alt dode doode ] ver over zee ; naar donkere nachten vol schaduwen en zuchten , waarin het is of de graven zich openen , waarin het haar zijn zal of de geliefde komt om haar aan het hart te drukken met de gloeiende liefde , die ze gekend heeft in al haar verrukkelijke zaligheid , en die dood noch graf overwint !
182-1|Neen , dat alles kan ze hun niet zeggen .
183-1|Ze kon slechts dankend hen zegenen en vragen om het haar te vergeven dat ze hen verliet , en hen opdragen om nu en dan eens naar zijn graf te gaan , om de bloemen te onderhouden , die [ @alt tedere teedere ] handen daar hadden geplant .
184-1|De volgende [ @alt stomer stoomer ] voerde het jonge weeuwtje naar Holland .
184-2|De [ @alt heren heeren ] noemden het domheid , de dames bekenden dat ze het zich niet begrijpen konden , mevrouw van Hoedt schreide - tot ze op het denkbeeld kwam van een groot bal te geven om zich wat te verzetten .
186-1|Op dat bal maakte ze met mijnheer Verweijt uit , dat het zonde en jammer was van [ @alt zo'n zoo'n ] mooi jong ding , en op dat bal declareerde Gerard zich aan het lieve meisje met de gazellenoogen .
186-2|Hij vernam bij die gelegenheid dat hij algemeen gedoodverfd werd met zijn nichtje , maakte zich erg boos en zei dat Jenny wel gelijk had : de geest in Indië is beleedigend voor jonge weduwen .
187-1|Maar in het dorpje waar een zestal jaren geleden een gelukkige bruid van vrienden en betrekkingen scheidde , om [ @alt ~de~den den ] geliefde te volgen naar het nieuwe vaderland , rustte nu een vermoeid hoofd aan de moederborst , en snikte een gebroken stem ; " O , dat doet [ @alt zo zoo ] goed ; [ @alt zo zoo ] stil uit te [ @alt wenen weenen ] , dat doet [ @alt zo zoo ] goed ! "
188-1|En dan " U gelooft het , niet waar , moeder , dat Léo's weduwe niet vertroost wil worden ? "
194-1|" En als ik nu eens neen [ @alt zei zeide ] ? " vroeg ze lachend .
195-1|" Maar je zult niet neen zeggen ... "
196-1|" Dat weet ik nog [ @alt zo zoo ] zeker niet . "
198-1|" Mijnheer Dorman ...
198-3|... laat me toch los .
198-4|Nu dan , ik zeg niet neen ...
198-5|Maar ... de melk kookt ! "
199-1|Dit was de liefdesverklaring van [ @alt ~de~den den ] heer Dorman en de wijze waarop juffrouw Haakstra die liefdesverklaring ontving .
201-1|'t Vond plaats op een [ @alt kille killen ] morgen , toen de bergen achter dikke nevels verscholen lagen en de regendruppels met eentonig getik neervielen van takken en daken ; 't vond plaats op de nuchtere maag in het ongezelligst hoekje van het [ @alt gehele geheele ] huis , waar ze , ieder met een kop koffie in de hand , stonden te wachten op het koken van de melk ... .!
202-1|Alles [ @alt zo zoo ] prozaïsch mogelijk !
203-1|Maar wanneer het anders dan prozaïsch geweest was , wanneer de minnaar gesproken had van gloeiende liefde of eeuwige trouw , dan zou de uitverkorene , losbarstend in haar heldersten lach , zijn [ @alt weggelopen weggeloopen ] van [ @alt ~de~den den ] " mallen kwast " ; nu liet ze de melk verkoken , terwijl hij haar kuste en nogmaals kuste , alsof niet papa op zijn koffie wachtte . -
204-1|Cecile Haakstra is een der [ @alt frisse frissche ] , krachtige bloemen , die op Oosterschen bodem tieren : ze groeien op in de heerlijke berglucht , ze verbranden door het zonnetje , dat de blanke tint bruint , maar warmen gloed roept op de donzige wangen ; ze worden gezond en sterk , ze blijven [ @alt vrolijk vroolijk ] en onbezorgd als kinderen , ook dan wanneer de slanke leest , door niets beklemd , zich reeds ontwikkelde tot [ @alt ~de~den den ] vollen wasdom der jonkvrouw .
206-1|Schuldeloos en onbevreesd staarden Cecile's [ @alt grote groote ] eerlijke [ @alt ogen oogen ] de wereld in ; de lachende mond met de schitterend witte tandjes was nooit om een antwoord verlegen ; het aardig wipneusje scheen uit te [ @alt nodigen noodigen ] tot [ @alt ~de~den den ] strijd , de mooie , kleine handjes waren krachtig en gespierd genoeg om het vurigst paard te mennen ; met de fijne voetjes stapte ze moedig over [ @alt grote groote ] keien , desnoods over modderpoelen heen .
207-1|Als Otto Dorman iemand had gezocht om in goddelijke maanlichtnachten tochtjes te gaan maken op een [ @alt Zwitsers Zwitsersch ] meer , zou hij haar niet gekozen hebben ; ook niet om op te zien naar de sterren en te [ @alt dromen droomen ] van onbekende werelden of te peinzen over de raadselen des levens ; allerminst om te verzinken in liefde's zaligheid ... . ze zou onder zijn teederste omhelzing opspringen als de melk kookte , [ @alt zoals zooals ] ze daar straks deed bij zijn eersten kus .
208-1|Maar dat alles zocht hij niet .
210-1|Hij zocht een vrouw in de [ @alt betekenis beteekenis ] , daaraan gehecht door iemand , die jaren lang was blootgesteld aan de rampen en tegenspoeden van [ @alt ~de~den den ] vrijgezel .
211-1|Reeds lang dacht hij over trouwen , maar trouwen schijnt een zaak te zijn , waarover men niet te lang denken moet wil men er toe komen , en juist begon hij het dan ook op te geven ooit een meisje naar zijn smaak te zullen vinden , toen zaken hem met [ @alt ~de~den den ] heer Haakstra in aanraking brachten .
211-2|Otto Dorman was namelijk administrateur van een suikerfabriek , waarover , bij afwezigheid van [ @alt ~de~den den ] eigenaar , de superintendentie gehouden werd door Cecile's vader , een rijk landheer , sedert vijf jaar weduwnaar .
211-3|Het bestuur der [ @alt gehele geheele ] huishouding rustte op de krachtige schouders zijner oudste dochter , die ook de zorg van haar jongste broertje op zich had genomen : de twee andere zoons genoten hun opvoeding in Holland .
212-1|Dorman moest een paar dagen bij [ @alt ~de~den den ] superintendent doorbrengen ; hij logeerde in nette kamers , at aan een welvoorzienen [ @alt dis disch ] , wandelde door [ @alt ~de~den den ] keurig onderhouden tuin , vertoefde in de comfortable ingerichte woning en kreeg een gewaarwording van welbehagen , [ @alt zoals zooals ] hij in zijn eigen wanordelijk huis niet kende .
214-1|Als ieder Hollander vatbaar voor zeker geheim verlangen naar orde en netheid , gevoelde hij allerlei onbestemde [ @alt wensen wenschen ] in hem opkomen , wanneer hij de lieve gastvrouw , met haar sleutelmandje aan [ @alt ~de~den den ] arm , door huis en tuin zag rondgaan , hier bevelend , daar regelend , nu berispend , dan prijzend , maar altijd vriendelijk en [ @alt vrolijk vroolijk ] , altijd flink en ijverig .
215-1|'t Waren maar onbestemde [ @alt wensen wenschen ] .
216-1|Maar toen hij een [ @alt gehele geheele ] week achtereen 's morgens met haar was uitgereden , ruimschoots in de gelegenheid om het golvend bruin haar en de prachtige taille in het amazonenkleed te bewonderen ; 's middags haar bespied had als ze met een vlugheid en bevalligheid , indische meisjes eigen , zat te [ @alt toveren tooveren ] met de naald ; 's avonds haar geaccompagneerd had bij het zingen harer [ @alt vrolijke vroolijke ] liedjes ... . toen namen de onbestemde [ @alt wensen wenschen ] een zeer duidelijken vorm aan .
217-1|Toch zou hij nog geaarzeld hebben , ja misschien was hij nooit tot een verklaring gekomen , als Cecile's broêrtje , de ondeugende maar aardige Dolf , niet ziek was geworden .
219-1|Hij bemerkte met hoeveel liefde en [ @alt tederheid teederheid ] , met hoeveel moederlijke zorg ze het [ @alt jongetje jongske ] oppaste , en , daar hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bijzondere reden had om vóór alles iets moederlijks te [ @alt wensen wenschen ] in de vrouw die hij zich koos , was zijn besluit genomen .
219-2|Hij wachtte slechts tot Dolf beter en Cecile weer te spreken was , en verraste haar toen met de declaratie bij de kokende melk .
222-1|Herinnerde Cecile met haar [ @alt frisse frissche ] schoonheid en [ @alt vrolijke vroolijken ] lach aan een zonnestraal , papa deed denken aan een donkere wolk , zwanger van storm en onweêr .
223-1|De man was echter [ @alt zo zoo ] kwaad niet als hij scheen , of liever hij was in het geheel niet kwaad , maar hij nam er [ @alt ~de~den den ] schijn van aan ; een slechte gewoonte , waardoor hij zichzelf het meest overlast aandeed , daar niemand zich om zijn gebulder bekommerde en zijn bloedrijk gestel altijd reden gaf om te [ @alt vrezen vreezen ] voor een beroerte .
225-1|" Wat kom je doen , Dorman ? " vraagt hij niet onvriendelijk , als deze , na afloop van het ontbijt , zijn kamer binnentreedt , om het verzoek te wagen , dat , [ @alt zoals zooals ] Cecile lachend verklaarde , alle kans heeft om te worden afgewezen .
226-1|" [ @alt ~Goeden~Goede Goeden ] morgen , mijnheer Haakstra , " begint Dorman vrij overbodig , daar hij zijn schoonpapa in spe reeds tweemaal [ @alt ~die~dien dien ] ochtend ontmoet heeft .
226-2|" Ik zou het niet gewaagd hebben u te storen , maar [ @alt zoals zooals ] u weet , straks ... . zou ik weggaan . "
227-1|" Is uw vertrek uitgesteld ? "
228-1|" Neen , dat niet ... . maar ik wou u toch vóór [ @alt ~die~dien dien ] tijd even spreken , als het niet ongelegen komt ... . "
229-1|" Ik dacht dat we alle zaken hadden afgehandeld ! "
230-1|" 't Geldt ook geen zaken .
230-2|'t Was ... ik heb ... de hand gevraagd van uw dochter , mijnheer Haakstra ! "
231-4|Dat had je wel kunnen laten ! "
232-1|Er is reeds iets van langzaam naderenden donder in Haakstra's stem .
232-2|Dorman , [ @alt beledigd beleedigd ] door [ @alt ~die~dien dien ] uitval , antwoordt : " Cecile schijnt op dit punt anders te denken . "
234-2|Je wilt toch niet beweren dat ze ja gezegd heeft ? "
235-1|" Hebt u iets tegen me , mijnheer Haakstra ? " vraagt Dorman , plotseling kalm en rustig geworden tegenover [ @alt die dien ] [ @alt ruwe ruwen ] toon .
236-1|" Natuurlijk heb ik iets tegen je , " barst de oude heer los .
236-2|" Dàt komt je je [ @alt enigste eenigste ] weghalen , je lieveling , je hulp en steun , en dàt vraagt je dan nog met een uitgestreken gezicht : " " Hebt u iets tegen me , mijnheer Haakstra ? " "
1-1|EEN TWAALFTAL SAMENSPRAKEN
10-1|[ @alt ~Mijn~Mijne Mijne ] lezers mogen niet klagen over dit langdurig vertoeven in de kraamkamer van ons [ @alt hoger hooger ] onderwijs .
10-2|Maar de opmerking staat hun vrij dat het eerste beginselen zonder wiekslag geweest zijn .
10-3|Goede wil , toewijding , zelfopoffering , niets ontbrak , behalve Erasmus en het genie .
11-1|De rotterdamsche Heilige , als Vondel hem noemen zou , wekt onze belangstelling inzonderheid als landgenoot en omdat hij , in onderscheiding der vermaarde oorlogslieden welke na hem de Republiek der Vereenigde-Provinciën zou voortbrengen , op [ @alt zo zoo ] eervolle wijze [ @alt ~de~den den ] nederlandschen volksaard in vredestijd vertegenwoordigd heeft : anderen met het penseel in de hand , hij met de pen .
11-2|Alleen de omstandigheden zijn oorzaak geweest dat niet reeds door Erasmus [ @alt ene eene ] zigtbare noordnederlandsche akademie is kunnen gesticht worden , gelijk van hem en [ @alt ~zijn~zijne zijne ] geschriften de eerste onzigtbare dagteekent .
12-1|Wel is waar zag na zijn vijfentwintigste of dertigste jaar zijn geboortegrond hem naauwlijks terug , en is hij daarna meer voor Europa dan voor Nederland gaan leven .
12-2|Maar , geen [ @alt Fransman Franschman ] geworden , geen [ @alt Engelsman Engelschman ] , geen Spanjaard of Italiaan , geen Zwitser zelfs , - ofschoon hij te Bazel zich meer op zijn gemak gevoelde dan overal elders , - de sporen zijner afkomst en zijner opvoeding zijn nooit verdwenen .
12-3|Welke vlugt daarna [ @alt ~zijn~zijne zijne ] studiën mogen genomen hebben , [ @alt zodat zoodat ] hij in het wetenschappelijke [ @alt ~de~den den ] gezigteinder zijner meeste land- en [ @alt tijdgenoten tijdgenooten ] ontvoer , het eerste derde deel zijns levens is op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verdere vorming , door de kracht der aantrekking niet minder dan der afstooting , van beslissenden invloed geweest .
12-4|Nederland openbaarde hem aan zichzelf , en zulke indrukken zijn [ @alt onuitwisbaar onuitwischbaar ] .
13-1|Litterarische en theologische vijanden hebben , de [ @alt enen eenen ] bij zijn leven , de anderen kort na zijn dood , door uit te brengen dat hij de zoon was van een zuidhollandsch dorpspastoor , in strijd met kerkgeloften bij [ @alt ene eene ] noord-brabantsche dienstbode of huishoudster gewonnen , een smet op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] geboorte [ @alt menen meenen ] te werpen . Uit een maatschappelijk oogpunt teregt , uit een [ @alt algemener algemeener ] en edelmoediger ten onregte .
13-2|Het strekt [ @alt ~de~den den ] nederlandschen dienstbodestand en [ @alt ~de~den den ] lageren nederlandschen klerus der 15de eeuw tot eer , zulk een buitengewoon kind het aanzijn gegeven te hebben .
13-3|Noem het [ @alt ene eene ] speling der natuur ; noem het [ @alt ene eene ] waarschuwing der Voorzienigheid aan [ @alt ~de~den den ] onwetenden oudnederlandschen adel ; [ @alt ene eene ] les aan [ @alt ~de~den den ] etenden en drinkenden oud-nederlandschen burgerstand ; niemand zal beweren dat er termen waren aan de wetenschappelijke toekomst van een volk te twijfelen , uit welks onderste lagen , in de ongunstigste omstandigheden , Erasmus kon voortkomen .
14-1|Het verwekken van dit kind was niet de eerste dergelijke fout des vaders .
14-2|Dezelfde huishoudster had hem reeds vroeger een zoontje geschonken ; en naar het schijnt legde de kerkelijke overheid , tot straf van [ @alt ~de~den den ] recidivist , hem [ @alt ene eene ] bedevaart naar Rome op .
14-3|[ @alt Zo Zoo ] verdween hij voor [ @alt ene eene ] poos uit de omstreken van Gouda , en de huishoudster ging bij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] rotterdamsche bloedverwanten [ @alt ~haar~hare hare ] bevalling verbeiden . 
15-1|Van Erasmus Senior weet men weinig méér dan dat hij , al spoedig in Nederland en op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] standplaats teruggekomen , er overleden is toen zijn jongste zoon twaalf of dertien jaren telde .
15-2|De moeder stierf een weinig vroeger , te Deventer , waar zij met [ @alt de den ] [ @alt geniale genialen ] knaap zich heenbegeven had , om voor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gezondheid te waken , terwijl hij er de lessen van [ @alt ~de~den den ] aantrekkelijken en onvermijdelijken Hegius volgde .
15-3|Zij schijnt [ @alt ene eene ] zorgvuldige verpleegster geweest te zijn .
15-4|[ @alt Wellicht Welligt ] paarde zij , dochter van een chirurg uit Zevenbergen , aan haar liefhebbend moederlijk instinkt sommige technische bekwaamheden .
15-5|[ @alt Ene Eene ] boosaardige deventersche epidemie nam haar in [ @alt ~de~den den ] bloei des levens weg .
16-1|De nederlandsche dorpspastoors der 15de eeuw waren geen suikerlords ; en toen vader en moeder het tijdelijke gezegend hadden , vonden de jonge Erasmus en zijn broeder [ @alt ene eene ] sobere nalatenschap te [ @alt delen deelen ] .
16-2|De zevenbergsche heelmeester , grootvader van moederszijde , ongetwijfeld tevens baardscheerder van beroep , kan evenmin een man van vermogen geweest zijn .
16-3|De rotterdamsche familie van vaderskant , ouders van tien kinderen , deden om het openhouden van al die monden ( vóór de kleine woning bevond zich [ @alt ene eene ] loofhut ) niet onmogelijk een bier- of wijnhuis . Een voogd , te Gouda , was schoolmeester , was plakmajoor , en wist de twee jonge [ @alt wezen weezen ] , nadat te vergeefs beproefd was [ @alt ~de~den den ] jongste smaak te doen vinden in een Fraterhuis te 's Hertogenbosch , geen beteren raad te geven dan in een eigenlijk gezegd klooster [ @alt ~de~den den ] kost voor het eten te gaan zoeken .
17-1|Gewone geesten zwichten voor zulke omstandigheden , en onderwerpen zich .
17-2|Buitengewone , maar van [ @alt de den ] [ @alt tweede tweeden ] rang , gaan de voorregten van rijkdom en geboorte benijden , en beschouwen carrière-maken weldra als het hoogste .
17-3|Het bewonderenswaardige in Erasmus is dat , toen in vervolg van tijd zijn bestaan eenmaal verzekerd was , de aanbiedingen van koningen , keizers , en pausen , stelselmatig door hem afgeslagen zijn .
17-4|Door de ondervinding geleerd haatte hij [ @alt ene eene ] armoede die tot bedelen doemt , [ @alt ene eene ] afkomst welke aan het platburgerlijke vermaagschapt .
17-5|Maar zijn edel hart en zijn groot verstand behoedden hem voor de dwaling , in de [ @alt ene eene ] of andere rigting aan het uitwendige meer te hechten dan het waard is .
17-6|Zij heeft hem diensten bewezen , de nederlandsche schooijerswereld uit welke hij voortkwam .
17-7|Het [ @alt gemene gemeene ] klooster-zelf is hem [ @alt ene eene ] weldadige leerschool geweest .
18-1|Te Gouda letterwijs gemaakt , is het kind naar Utrecht gezonden om het kerkgezang te [ @alt leren leeren ] , en te zien of hij als koorknaap zijn brood verdienen kon .
18-2|Mogelijk oefende hij reeds toen zich in het [ @alt tekenen teekenen ] of schilderen ; wat hij , evenals de muziek , naderhand voor goed liet varen . De letteren , niet de kunsten , waren [ @alt ~zijn~zijne zijne ] sterkste natuurlijke neiging ; lezen zijn [ @alt hartstocht hartstogt ] .
19-1|[ @alt Ene Eene ] midden-nederlandsche litteratuur bestond er voor hem niet , evenmin als [ @alt ene eene ] middeneeuwsch-europesche in verschillende landstalen .
19-2|Er zijn geen blijken dat hij Villehardouin , Joinville , Dante , gekend of bemind heeft .
19-3|Naar [ @alt vaderlandse vaderlandsche ] auteurs der oudheid , Maerlant , Stoke ( litterae inamoenae ) , zag hij niet om , maar kende op zijn twaalfde jaar [ @alt ~de~den den ] [ @alt gehelen geheelen ] Horatius en [ @alt ~de~den den ] [ @alt gehelen geheelen ] Terentius van buiten .
20-1|Van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vorderingen te Deventer , naderhand in [ @alt ~De~Den Den ] [ @alt Bos Bosch ] , weten wij alleen dat hijzelf op later leeftijd er een [ @alt geringe geringen ] dunk van koesterde .
20-2|Ondanks merkbare [ @alt tekenen teekenen ] van beterschap waren de onderwijsmethoden in Nederland toen nog niet veel zaaks , vond hij . Het is waar dat eerst zijn eigen vermaardheid als man , en de zucht der nederlandsche filologen hem opzijde te streven , [ @alt ene eene ] betere toekomst heeft doen aanbreken .
21-1|Zijn eerste wezenlijk merkwaardige arbeid in [ @alt latijns latijnsch ] proza , te zamen met vrij wat [ @alt latijnse latijnsche ] verzen ( ook de poëzie werd in vervolg van tijd door hem losgelaten ) , dagteekent van zijn achttiende jaar of daaromtrent : zijn proeftijd als augustijner-monnik in het klooster Emmaüs , te Stein bij Gouda . In tien of elf korte hoofdstukken , vele jaren daarna vermeerderd met een korrigerend en herroepend twaalfde , is het een pleidooi ten gunste van het monachale leven , en handelt Over het vlieden der wereld .
22-1|De stijl van dit werkje verschilt zeer van [ @alt ~die~dien dien ] der Imitatio Christi .
22-2|In plaats van uit de hoogte , in naam der nietigheid van het ondermaansche , een heilig leven te gebieden , [ @alt zoals zooals ] Thomas a Kempis doet , betoogt de jonge Erasmus met tal van redeneringen ( de vorm is die van een brief , door een denkbeeldig oom aan een denkbeeldigen neef gerigt ) dat de belangen van een goed geweten , een onbesproken wandel , een vredig uiteinde , de belangen ook der vrije , ongestoorde , veelzijdige studie , het kloosterleven krachtig aanbevelen .
22-3|Het is reeds [ @alt ene eene ] geheel andere soort van latijn dan zestig of zeventig jaren te voren Thomas plag te schrijven en tot het laatst aanhield ; meer het klassieke naderend ; beschikkend over een veel [ @alt groter grooter ] aantal woorden en zegswijzen ; getuigend van een veel gemeenzamer omgang met de schriften der oudheid .
22-4|Aanhalingen uit [ @alt ~de~den den ] bijbel worden niet gemist , doch zijn betrekkelijk zeldzaam , en vormen in geen geval [ @alt ~de~den den ] hoofdinhoud , gelijk bij Thomas het geval is .
23-1|[ @alt Nochtans Nogtans ] wortelt ook Erasmus ' geschrift regtstreeks in de mystiek van [ @alt ~de~den den ] tijd en van het land ; en de [ @alt ene eene ] augustijner-monnik geeft , waar het op verheerlijken der kloostergeloften aankomt , [ @alt ~de~den den ] ander niets toe .
23-2|Een geheel hoofdstuk bij Erasmus , langer dan één der vorige , is gewijd aan het schilderen der godsdienstige geestdrift van een vriendinnetje zijner kinderjaren , toen een volwassen meisje , dat ondanks de gebeden van vader en moeder , ondanks de tranen en omhelzingen van broeder en zuster , in het aannemen van [ @alt ~de~den den ] sluijer volhardde .
23-3|Hij spreekt over deze Margaretha als over [ @alt ene eene ] voorbeeldige geloofsheldin , en wijst er met bewondering op dat in [ @alt ~de~den den ] kring der schreijende ouders , bloedverwanten , en huisvrienden ( hijzelf was bij het [ @alt toneel tooneel ] tegenwoordig en noemt het hartverscheurend ) , zij de [ @alt enige eenige ] was om wier lippen een rustige glimlach speelde . 
24-1|Zelfzuchtiger , [ @alt zo zoo ] men wil , doch niet minder warm of welgemeend , is [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hulde aan de kloostercel als studeerkamer , waar slechts boeken en nogmaals boeken gevonden worden ja , maar die onder het lezen [ @alt de den ] [ @alt jonge jongen ] wijze in een paradijs verkeert , een hof van Eden .
24-2|Anderen mogen aan de herberg , anderen aan de danszaal de voorkeur geven , hij houdt het met dit park der letterwereld ; met die [ @alt stromen stroomen ] , [ @alt bossen bosschen ] , weiden , waar , [ @alt tussen tusschen ] het gras , de rozen en de leliën bloeijen of de violen zich verschuilen .
24-3|Verlangt de ziel naar goddelijk onderrigt uit de eerste hand , de jonge kloosterling grijpt naar het Oude of het Nieuwe Testament .
24-4|[ @alt Wenst Wenscht ] hij een kerkvader of een godgeleerde te raadplegen , hij haalt het boek voor [ @alt ~de~den den ] dag en slaat op [ @alt ~zijn~zijne zijne ] knieën het open .
24-5|Heeft hij uit de wereld [ @alt ene eene ] oude liefde voor de ongewijde Muze medegebragt , hij mag in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrije uren , mits het [ @alt ene eene ] platonische genegenheid blijve , ook aan déze neiging toegeven .
24-6|Wie gevormd werd in de school van profeten , apostelen , kommentatoren , en theologen , weet bij de [ @alt heidense heidensche ] [ @alt wijsgeren wijsgeeren ] en dichters de medicinale van de giftplanten te onderscheiden .
24-7|In zijn litterarischen bloemtuin is hij koningen te rijk , en trotseert Sardanapalussen .
25-1|Een ander klein prozawerk van Erasmus uit deze periode is [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lijkrede op [ @alt ene eene ] goudsche weduwe , moeder van drie huwbare dochters en in de kracht harer jaren gestorven .
25-2|Haar echtgenoot of haar vader , schijnt het , had haar een aanzienlijk vermogen nagelaten , en zij maakte daarvan een edelmoedig gebruik , [ @alt zodat zoodat ] zij als [ @alt ene eene ] weldoenster bekend stond .
25-3|Daarbij was zij buitengemeen vroom en [ @alt ene eene ] gulle gastvrouw , die de kloosterbroeders van Emmaüs geregeld ten eten vroeg .
25-4|Erasmus , wien zij meer dan één der andere jongelieden genegen was , bewondert [ @alt ~haar~hare hare ] onbegrensde godsdienstigheid , en brengt daarvan voorbeelden bij .
25-5|Niet alleen wijdde zij onafgebroken [ @alt ~haar~hare hare ] zorgen aan een groot hospitaal te Gouda ; maar ieder jaar , op [ @alt ~Goeden~Goede Goeden ] Vrijdag , [ @alt nodigde noodigde ] zij te harent dertien armen , wien zij vóór het aan tafel gaan [ @alt zelf zelve ] de voeten [ @alt waste waschte ] .
25-6|[ @alt Ene Eene ] harer dochters , pas zes weken gehuwd , werd door [ @alt ene eene ] noodlottige ziekte aangetast .
25-7|De moeder deed Erasmus hiervan kennis geven ; en in de [ @alt mening meening ] haar [ @alt dodelijk doodelijk ] bedroefd te zullen vinden , snelde hij naar [ @alt ~haar~hare hare ] woning .
25-8|Doch Bertha van Heyen , [ @alt zo zoo ] heette de matrone , [ @alt zei zeide ] tot hem toen [ @alt ~haar~hare hare ] dochter [ @alt ~de~den den ] adem had uitgeblazen : " Gij komt mij troosten , als ware ik gekrenkt in [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt rechten regten ] of moedwillig geplaagd ; maar is niet hij , die [ @alt ~mijn~mijne mijne ] dochter mij ontneemt , dezelfde die haar mij gegeven heeft ?
25-9|Ben ik tot weeklagen bevoegd ?
25-10|Zij is heengegaan tot straf voor [ @alt ~mijn~mijne mijne ] ongeregtigheden . " 
26-1|Het verdient opmerking dat Erasmus , die later de monniken [ @alt zo zoo ] ijverig nagezeten , [ @alt zo zoo ] geestig en openhartig de jonge meisjes van de wereld vermaand heeft geen nonnen te worden , met [ @alt zoveel zooveel ] ingenomenheid over het offer der Margareta zijner jonge jaren spreekt en over het " hokje " van Thomas a Kempis .
26-2|Maar het is óók merkwaardig dat reeds in de hulde aan Bertha van Heyen uitdrukkingen voorkomen die op een begin van ontgoocheling wijzen .
27-1|Schier onmiddellijk heeft Erasmus gevoeld dat de meeste [ @alt hollandse hollandsche ] monniken zijner dagen onopgevoede lieden waren , en zij in het gezelschap [ @alt ener eener ] beschaafde vrouw zich niet wisten te gedragen .
27-2|" Wanneer wij bij Bertha aan tafel zaten , " herinnert hij , " en een onzer zich van uitdrukkingen bediende die [ @alt de den ] [ @alt goede goeden ] naam van [ @alt ~de~den den ] medemensen [ @alt benadelen benadeelen ] konden , dan maakte zij aan het verderfelijk gepraat terstond een einde , zeggende : Ik bid u , broeders , laat mij aan mijn [ @alt dis disch ] geen woorden uit uw mond vernemen waardoor een afwezige [ @alt beledigd beleedigd ] wordt !
27-3|Spaart mij ook het overbrengen van zaken die derden niet tot eer strekken : dit vleit [ @alt ~mijn~mijne mijne ] [ @alt oren ooren ] niet . " 
28-1|Zulk [ @alt ene eene ] vrouw , gevoelde hij , behoefde [ @alt ~de~den den ] sluijer niet aan te nemen om [ @alt ene eene ] voortreffelijke christin te mogen [ @alt heten heeten ] .
28-2|Sprekend van [ @alt ~haar~hare hare ] jeugd : " Zij was schoon , " zegt hij , " zij was rijk , zij was een toonbeeld van deugd en godsvrucht ; waarom trok zij zich niet uit de wereld terug , en ging zij niet in een klooster ? zult gij vragen .
28-3|Zeker , dit ware voorzigtiger geweest .
28-4|Maar volgens mij is het een verreweg [ @alt schoner schooner ] eeretitel , te midden van de verleidingen der ondeugd een rein en onschuldig leven te leiden , en met zelfbewustheid zijn eigen weg te gaan , terwijl de wereld om ons heen jaagt en drijft .
28-5|Alleen de deugd stelt daartoe in staat . "
29-1|Vroegtijdig heeft Erasmus het klooster bemind ; met welgevallen de tonsuur aanvaard , en door [ @alt ~de~den den ] bisschop van Utrecht zich tot priester laten wijden .
29-2|De drang van buiten , welke daarbij gebezigd mag zijn , heeft minstens voor de helft uit overreding bestaan .
29-3|Voor méér dan de helft was het toetreden vrijwillig . 
30-1|Doch even vroegtijdig heeft hij gevoeld dat voor het verwezenlijken van een ideaal als het [ @alt ~zijn~zijne zijne ] , - een leven voor de studie , van de studie , om de studie , - het klooster gemist kon worden , en veeleer [ @alt ~de~den den ] naam van struikelblok of ergernis dan van hulpmiddel verdiende .
30-2|Niemand had hem " in de kap gestoken , " gelijk naderhand de minachtende zegswijs luidde .
30-3|Uit eigen overtuiging , [ @alt zo zoo ] niet uit eigen beweging , had hij zich [ @alt ~de~den den ] strop om [ @alt ~de~den den ] hals gehaald .
30-4|Maar pas was het koord bevestigd of hij gevoelde dat het een koord was , en zijn bestaan dat van een vogel op een kruk geleek .
31-1|In die stemming schreef hij te zelfder tijd de Ode aan een vriend , welke zulk een diepe neerslagtigheid ademt , en die bewijst dat het hem gemakkelijker viel anderen met woorden de kloosterkevie smakelijk te maken , dan voor de vleugelen van zijn eigen geest zich met [ @alt zo zoo ] weinig ruimte te vergenoegen : " Wee mij !
31-2|Door droefheid , wanhoop , en arbeid , word ik verteerd .
31-3|Een wreed lot gunt mij geen [ @alt ogenblik oogenblik ] verademing , brengt niet de geringste verzachting voor mijn leed .
31-4|Treurige dagen voor , treurige na !
31-5|Door welke misdaad heb ik [ @alt ~de~den den ] Hemel [ @alt beledigd beleedigd ] , dat ik [ @alt ene eene ] straf moet lijden de martelingen waardig van [ @alt ~de~den den ] Styx ?
31-6|De aarde ten minste wordt na de zomerhitte door lange dagen vol schaduw en nevelen verkwikt ; de sneeuw komt en verdwijnt , naarmate de velden haar behoeven of kunnen ontberen .
31-7|Mij brengen de saizoenen geen stilling van pijn ; onafgebroken vervullen de droefgeestige zorgen [ @alt ~mijn~mijne mijne ] ziel ; tranen doen gedurig [ @alt ~mijn~mijne mijne ] oogleden zwellen . " 
32-1|Is het mogelijk een glimlach te onderdrukken wanneer men bedenkt hoe weinig de jonge man , die onder zijn leed [ @alt zo zoo ] diep gebukt ging , [ @alt nodig noodig ] had om gelukkig te zijn ?
32-2|Welk gering verschil , voor het uitwendige , er bestond [ @alt tussen tusschen ] de kloostercel zijner jeugd , die hij [ @alt verwenste verwenschte ] , en de studeercel van zijn manlijken leeftijd , naderhand zijn hemel op aarde ?
33-1|Nooit heeft Erasmus naar een [ @alt huwelijk huwlijk ] getaald ; nooit het als [ @alt ~zijn~zijne zijne ] roeping beschouwd huisvader te worden ; nooit [ @alt ene eene ] openbare betrekking willen vervullen .
33-2|Wanneer hij in [ @alt de den ] [ @alt volle vollen ] bloei der jaren de zamenspraak van [ @alt ~de~den den ] Officier en [ @alt ~de~den den ] Karthuizer schrijft , dan ontwerpt hij van [ @alt ~de~den den ] laatste een [ @alt zo zoo ] innemend beeld , dat hijzelf er [ @alt jaloers jaloersch ] van schijnt . Maar die geïdealiseerde karthuizer is een monnik op het geduldig papier ; en [ @alt zo zoo ] Erasmus te Stein en in het klooster Emmaüs gebleven was , dan ware voor het leven zijn lot dat van een monnik der werkelijkheid geweest .
33-3|Niet om nieuwe banden of om bandeloosheid was het hem te doen , maar om vrijheid .
33-4|Zijn land , gevoelde hij , was [ @alt groter grooter ] dan zijn klooster , de wereld [ @alt groter grooter ] dan zijn land , en er viel daar buiten [ @alt ene eene ] even nuttige als roemrijke levenstaak te vervullen .
33-5|In [ @alt ~zijn~zijne zijne ] cel [ @alt zelf zelve ] had de beweging der eeuw hem aangegrepen ; uit [ @alt ~zijn~zijne zijne ] boeken was de tegenstelling [ @alt ener eener ] [ @alt barbaarse barbaarsche ] omgeving en van een [ @alt hogere hoogeren ] standaard van beschaving hem openbaar geworden ; naar die lucht en dat licht strekte zijn verlangen zich uit .
33-6|[ @alt Zó Zóó ] ten minste verklaren wij ons zijn ongeduldig bijten in de staven van zijn tralievenster , tien jaren lang .
34-1|Er is in Erasmus ' leven , nadat als geleide van een [ @alt jonge jongen ] [ @alt schotsen schotschen ] koningszoon gunstiger omstandigheden hem eindelijk naar Rome gevoerd hadden , en hij in de drukkerij van Aldo Manuzio de proefbladen zijner herziene Spreekwoorden had mogen korrigeren ; er is een tijd gekomen dat één ding bij hem nog boven Italië ging : Bazel en de vrijheid .
34-2|Met de jaren is het hem duidelijk geworden dat [ @alt ene eene ] werkzaamheid als die zijner [ @alt dromen droomen ] , niet gebonden was aan het land of de stad waar het toeval de beschaving der oudheid , uit het Oosten verdreven , [ @alt ene eene ] vlugthaven had doen vinden .
34-3|Onverschillig dat de Italianen hem niet [ @alt nodig noodig ] hadden ; zij voor het openbaar onderwijs hem niet gebruiken konden ; zijn nederlandsch accent , bij het latijnspreken , een hinderpaal was . Niet in het spreken lag [ @alt ~zijn~zijne zijne ] grootste kracht , maar in het schrijven .
34-4|Hij was in de wieg gelegd voor leermeester van Noord-Europa met de pen .
35-1|Maar in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] jeugd hunkerde hij slechts naar Italië ; en voor de tweede maal is hij de wanhoop ten prooi wanneer , na een snel vervlogen uitzigt op welstand en onafhankelijkheid , de vloek der armoede hem op nieuw aan de plaats bindt .
36-1|Het heeft niet gebaat dat een bisschop van Kamerijk , verlegen om een bekwaam jong sekretaris , daarover naar Utrecht schreef en op aanbeveling van [ @alt ~de~den den ] prior van Emmaüs onzen veelbelovenden augustijner in dienst nam .
36-2|Het doel waarvoor die prelaat hem wilde gebruiken werd gemist , en het [ @alt enige eenige ] wat de ex-sekretaris bij zijn wisselen van loopbaan gewonnen had was , dat hij zich naar Parijs had kunnen verplaatsen .
37-1|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] studiën kon hij daar voortzetten ja , en door het geven van privaatlessen aan een rijken engelschen knaap of jongeling , lord Mountjoy , er in zijn onderhoud voorzien .
37-2|Verdiende hij [ @alt ene eene ] kleinigheid extra , door voor boekverkoopers te werken , dan kon hij zich een uitstapje naar Zeeland , naar Engeland veroorloven , en oude kennismakingen gaan vernieuwen of nieuwe [ @alt aanknopen aanknoopen ] .
37-3|Doch wat gaf dit voor de bevordering der [ @alt grote groote ] zaak , wanneer hij naging dat hij de volle dertig reeds achter [ @alt ~de~den den ] rug had , en hij van [ @alt de den ] [ @alt ene eenen ] dag op [ @alt ~de~den den ] ander nog altijd voor zijn brood moest vechten ?
38-1|Bovendien was Parijs het einddoel zijner [ @alt wensen wenschen ] niet .
38-2|Parijs had opgehouden het brandpunt der beschaving van [ @alt ~de~den den ] dag te zijn .
38-3|Het vrijzinnig Collège de France bestond nog niet .
38-4|Officieel had aan de Sorbonne de middeneeuwsche scolastiek nog het hoogste woord .
38-5|Parijs werd tijdelijk overschaduwd door Rome .
38-6|Wie op dat [ @alt ogenblik oogenblik ] naar kennis uit de eerste hand haakte , had zich naar Italië te begeven .
38-7|Alleen een in Italië gehaalde doktorale hoed stempelde toen [ @alt ~de~den den ] man van studie tot iets meer dan de meesten .
39-1|Wij raken hier aan een [ @alt maatschappelijke maatschappelijken ] misstand der 16de eeuw , welke eerst driehonderd jaren later , in sommige [ @alt grote groote ] landen of [ @alt grote groote ] steden van Europa , weggenomen is .
39-2|Walter Scott kon , ofschoon hij aanvankelijk slechts door [ @alt Engelsen Engelschen ] gelezen werd , een fortuin bijeenverzamelen .
39-3|Erasmus heeft , in weerwil dat zijn latijn hem [ @alt ~de~den den ] toegang tot de beschaafde en welvarende kringen van een geheel werelddeel ontsloot , het nooit verder kunnen brengen dan het vinden van een uitgever .
40-1|Het [ @alt enige eenige ] wat wij zeggen kunnen is dat het in de 15de eeuw nog erger was .
40-2|De voortreffelijke Froissart , die als dolend ridder van de pen [ @alt enigszins eenigszins ] als een [ @alt voorloper voorlooper ] van Erasmus beschouwd kan worden ; Froissart , óók van afkomst een burgerjongen , óók opgeleid voor priester , óók als partikulier sekretaris [ @alt ~zijn~zijne zijne ] loopbaan aangevangen , heeft geen andere keus gehad dan òf zijn talent te begraven , òf een tafelschuimer te worden . Er was voor zulke geboren auteurs , in onmin met de kloostercel , niet geschikt voor de routine van het openbaar onderwijs , in de middeneeuwsche zamenleving geen plaats .
40-3|Al de dichters van [ @alt ~die~dien dien ] tijd , wanneer zij alleen dichters zijn , zijn schooijers .
40-4|Al de prozaschrijvers , wier [ @alt enig eenig ] kapitaal in portefeuille hun proza is , lijden gebrek .
41-1|Door het vinden der boekdrukkunst is die wanverhouding allengs uitgesleten .
41-2|Doch Erasmus was jong in een tijdperk van overgang , toen er reeds zeer vele boeken gedrukt werden , maar nog in lang niet genoeg om , behalve het dekken van de kosten der uitgaaf , ook in het levensonderhoud van [ @alt ~de~den den ] schrijver te voorzien .
41-3|Onbemiddelde auteurs verbonden zich als korrektoren aan de drukkerijen en ontvingen daggelden .
41-4|Van honorarium voor werken van eigen geest was geen spraak .
41-5|Het gold zelfs niet voor eervol , geld aan te nemen van een uitgever . De onbemiddelde zocht het vermogend patronaat van een man of [ @alt ene eene ] vrouw van de wereld .
42-1|Froissart , die niet studeerde ; die met geen ander doel dan het verzamelen van historische anekdoten uit [ @alt ~de~den den ] mond van [ @alt tijdgenoten tijdgenooten ] nu het [ @alt ene eene ] dan het andere land bezocht ; die met voorbeeldige vlijt er zich toe bepaalde [ @alt ~zijn~zijne zijne ] reeds voltooide verhalen om- en nogmaals om te werken , - had genoeg , heden aan de gunst [ @alt ener eener ] henegouwsche prinses , koningin van Engeland geworden , morgen aan de edelmoedigheid van een half henegouwschen graaf van Blois .
42-2|Hij kon zijn werk verrigten [ @alt zo zoo ] maar zijn bed en zijn [ @alt dis disch ] gespreid waren , en de beschermers niet onbescheiden veel offers van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] vrijheid vergden .
43-1|Erasmus in [ @alt genen geenen ] [ @alt dele deele ] .
43-2|Deze had voor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] studiën onophoudelijk nieuwe hulpmiddelen [ @alt nodig noodig ] ; moest op verschillende plaatsen bibliotheken gaan raadplegen , of gaan spreken met geleerde mannen ; kon er niet komen zonder het minimum [ @alt ener eener ] eigen boekerij of het diminutief [ @alt ener eener ] eigen studeerkamer .
44-1|Niet dat hij van het leven of van zijn vak [ @alt zoveel zooveel ] [ @alt eiste eischte ] als vijftig jaren te voren [ @alt ~de~den den ] italiaanschen filoloog Filelfo in [ @alt ~de~den den ] schoot gevallen was .
44-2|Op zijn achttiende jaar was Filelfo hoogleeraar in het grieksch te Padua geweest .
44-3|Venetië had hem het eereburgerschap aangeboden , en daarbij [ @alt ene eene ] zending naar Konstantinopel , waar hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] grieksche studiën naar hartelust kon uitbreiden .
44-4|Een hertog van Milaan had hem overvloedig begiftigd ; een paus door schitterende aanbiedingen hem naar Rome gelokt .
45-1|Maar al vlamde Erasmus ' eerzucht niet op zulke wijdluftige onderscheidingen ; al zou de herinnering van Filelfo's beklagelijk uiteinde , het gerucht van Filelfo's ondragelijk humeur , hem eer waarschuwend afgeschrikt dan aangemoedigd hebben , hij kende [ @alt ~zijn~zijne zijne ] behoeften .
45-2|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] [ @alt wensen wenschen ] waren : een mak , maar welgebouwd en welgezadeld paard voor hemzelf , om naar regts en links zich vrij te kunnen bewegen ; nog een paard voor [ @alt ~zijn~zijne zijne ] boeken en schrijfbenoodigdheden ; een derde paard voor een vlug en knap bediende , desnoods in staat uit naam zijns meesters [ @alt ene eene ] litterarische boodschap te gaan verrigten ; eindelijk een klein vast inkomen , genoeg om in het onderhoud van knaap en dieren ongestoord te kunnen voorzien , en onverdeeld zich aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] studien te kunnen wijden .
45-3|Voor het overige niemands knecht , niemands afhankelijke huisgenoot , niemands loontrekkend dienaar .
46-1|Gedurende [ @alt de den ] [ @alt gehele geheelen ] namiddag van zijn zeventigjarig leven is deze bescheiden overvloed Erasmus ' deel geweest ; en hij heeft [ @alt ~zijn~zijne zijne ] eenmaal verworven onafhankelijkheid verdedigd met de angstvallige zorg van iemand die bij ondervinding [ @alt de den ] [ @alt bittere bitteren ] bijsmaak van het brood der maatschappelijke ballingschap kende , en hoe zwaar het valt vreemde trappen te beklimmen .
46-2|[ @alt Ene Eene ] nederlandsche Statenvergadering bood wel wat laat hem een eervol geschenk in geld aan ; engelsche vrienden hielpen hem aan [ @alt ene eene ] of meer prebenden ; keizer Karel V benoemde hem tot staatsraad , met vrijheid zijn traktement ( indien het betaald werd ) te verteren op de plaats zijner keus .
47-1|Jaren lang heeft Erasmus op die wijze , eerst bij afwisseling , daarna voor goed , onbezorgd te Bazel kunnen leven ; heeft naar welgevallen zich kunnen verplaatsen ; te Freiburg zich een huis kunnen doen bouwen ; paus Paulus III voor een kardinaalshoed kunnen bedanken ; het zich niet behoeven aan te trekken , dat de inkomsten van een door [ @alt ~die~dien dien ] kerkvoogd hem toegedacht deventersch prioraat hem ontgingen .
48-1|Hadden de krachten slechts toegereikt , zijn middelen zouden in het laatste levensjaar hem niet verboden hebben Besançon als woonplaats te kiezen , en er [ @alt ~de~den den ] bazelschen hervormingsijver te gaan ontwijken .
48-2|Uit [ @alt ~zijn~zijne zijne ] nalatenschap , die zevenduizend dukaten bedroeg , konden de [ @alt algemene algemeene ] armen te Bazel ruim bedacht worden , en goede vrienden tot een aandenken een of ander kostbaar voorwerp ontvangen .
49-1|Heeft Shakespeare het zaliger gevonden een huis en een inboedel te kunnen [ @alt kopen koopen ] ?
49-2|Of was Erasmus gelukkiger iets te kunnen nalaten ?
49-3|Een testament te kunnen dikteren aan een notaris ?
50-1|Wie zich [ @alt ene eene ] voorstelling [ @alt wenst wenscht ] te vormen van hetgeen , toen het zonnetje van [ @alt ~de~den den ] betrekkelijken voorspoed nog door moest breken , Erasmus in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] jongelingsjaren uitgestaan en geleden heeft , denke zich een man als onzen voortreffelijken land- en ouderen tijdgenoot Groen van Prinsterer sommige portretten van Erasmus en sommige van Groen [ @alt vertonen vertoonen ] een zweem van gelijkenis , en vrage zich hoe het zulk een fijnbewerktuigden geest in een tenger [ @alt lichaam ligchaam ] te moede zou geweest zijn , [ @alt zo zoo ] hij gedurende de eerste veertig levensjaren met [ @alt ene eene ] [ @alt gemene gemeene ] soort van armoede had moeten worstelen ?
50-2|Te moede , ondanks het gunstig verschil [ @alt tussen tusschen ] de maatschappelijke toestanden en hulpmiddelen in de eerste helft der 19de eeuw en de laatste helft der 15de .
50-3|Ondanks het stammen uit een met onderscheiding bekend geslacht , en het niet schrijnen of knagen van als een stigma beschouwde kloostergeloften .
50-4|Enkel onder het dagelijks stuiten van een groot verstand op [ @alt ene eene ] botte omgeving ; van een gevoelig hart op de [ @alt algemene algemeene ] onverschilligheid ; van uitgezochte kundigheden op [ @alt ene eene ] onwetendheid van de ruwste soort .
50-5|Onder het botsen , in één woord , van een schuw en stil ideaal op het walgelijke [ @alt ener eener ] werkelijkheid , die , nachtmerrie bij dag , zulk een geest bovenal van [ @alt ene eene ] lompe en luidruchtige paardemarkt doet [ @alt dromen droomen ] .
51-1|Voor alle mannen met buitengewone gaven die als vondelingen in het leven geworpen worden , is de wereld [ @alt ene eene ] harde leerschool ; het hardst voor mannen met een [ @alt vrouwelijke vrouwelijken ] aard , op wier genie de tegenspoeden , welke andere karakters louteren of sterken , de werking van een hagelslag doen .
52-1|Het hangt zamen met het bijzondere in Erasmus dat de teleurstellingen zijner lange leerjaren niet in staat zijn geweest zijn humeur te bederven , al prikkelden zij in [ @alt hoge hooge ] mate zijn ongeduld .
52-2|In [ @alt ene eene ] eeuw toen alle [ @alt mensen menschen ] in alle dingen met heftigheid partij kozen , en men geen goed burger scheen te kunnen zijn [ @alt zo zoo ] men niet wit of zwart , vierkant vóór of vierkant tegen was , wist hij met ongeëvenaarde geestkracht zich voor uitersten te hoeden en , gelijk hij tot een werelddeel het woord rigtte , een werelddeel te staan .
52-3|De lutheranen hebben hem verweten onverbeterlijk [ @alt rooms roomsch ] , de roomschen meer dan een halve lutheraan te zijn .
52-4|Humanisten hebben hem gehavend als een afvallige , en theologen wegens zijn humanisme hem uitgemaakt voor een libertijn .
52-5|Een filoloog heeft hem gescholden wegens zijn berispen [ @alt ener eener ] ciceroniaansche latiniteit ; en zijn roem was [ @alt latijnse latijnsche ] brieven te kunnen schrijven , fraaijer dan sedert Cicero iemand in Europa gedaan had .
52-6|Een paus aanvaardde de opdragt van zijn Nieuw Testament , en een pausgezind keizer liet door dienaren der Inquisitie de exemplaren ophalen en vernietigen .
52-7|Tijd- en [ @alt landgenoten landgenooten ] van hem zijn levend verbrand wegens het voorstaan van [ @alt meningen meeningen ] die ook de [ @alt ~zijn~zijne zijne ] waren ; en hijzelf zou al [ @alt ~zijn~zijne zijne ] [ @alt meningen meeningen ] verloochend hebben , liever dan één zijner [ @alt medemensen medemenschen ] op het schavot te brengen .
52-8|Geboren Nederlander , was hij tegelijk een geboren kosmopoliet .
52-9|Voortgekomen uit het volk , haatte hij noch het volk , noch de burgers , noch de edelen .
52-10|Gehoorzaam zoon der katholieke kerk , was hij onvermoeid in het plagen harer bestuurders .
52-11|Onkundige monniken waren het schrikbeeld van [ @alt ~de~den den ] gewezen augustijner ; doch hij vond de [ @alt lutherse luthersche ] hagepredikers geen aanwinst voor de beschaving .
52-12|Gekroonde hoofden vereerden hem met [ @alt ~hun~hunne hunne ] vriendschap ; toch ontsnapten zelfs de dragers [ @alt ener eener ] driedubbele niet altijd aan [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kritiek .
52-13|Hij was misschien de wijste man van zijn tijd , en zou blijven leven als type van [ @alt ~de~den den ] lofredenaar der dwaasheid .
53-1|Er bestaan van Erasmus , behalve zijn boeken , meer dan achttien honderd brieven . Geen ander menscheleven der 16de eeuw is in dezelfde mate , uit duizend bijzonderheden , bekend als het [ @alt ~zijn~zijne zijne ] .
53-2|Doch te vergeefs zal men iemand zoeken die meer dan hij een man uit één stuk geweest is ; hetgeen de kunstkenners een rok zonder naad , de manskleedermakers onzer dagen , in de dievetaal der mode , un complet noemen .
53-3|Al [ @alt ~zijn~zijne zijne ] deugden hebben de daarbij [ @alt behorende behoorende ] gebreken tot foelie ; al [ @alt ~zijn~zijne zijne ] gebreken zijn de gebreken zijner deugden .
54-1|Of op welke andere wijze te verklaren dat in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] jeugd , ondanks de gevoeligheid zijner zenuwen , de armoede gemakkelijker zijn [ @alt lichaam ligchaam ] dan zijn geest ten onder zou [ @alt gebracht gebragt ] hebben ; en in de dagen zelf van zijn verblijf te Parijs of te Orleans , toen een schamel kosthuis de [ @alt enige eenige ] weelde was die hij zich veroorloven kon , het aandacht schenken aan [ @alt ene eene ] vechtpartij [ @alt tussen tusschen ] [ @alt ~zijn~zijne zijne ] hospita en haar dienstmaagd , hem geen onwaardig tijdverdrijf scheen ?
55-1|Ik doel op een der brieven uit het jaar 1500 of daaromtrent , die , in vakantiedagen uit Nederland aan vrienden in Engeland of Frankrijk , op werkdagen uit Frankrijk aan vrienden in Nederland gerigt , van Erasmus ' toenmalige stemming , en van het ongemeen karakter dat levenslang het [ @alt ~zijn~zijne zijne ] geweest is , ons zulk een goed denkbeeld geven .
56-1|Een geletterd en welgesteld nederlandsch koopman , van wien wij niets anders weten dan dat hij Christiaan heette en een jongere broeder door hem naar Parijs gezonden was om onder Erasmus ' leiding [ @alt ~zijn~zijne zijne ] studiën te voltooijen of aan te vangen , bekomt vandaar nu en dan een schrijven .
57-1|" Ik heb , " meldt Erasmus hem op een keer , " ik heb het buitengewoon druk gehad vandaag .
57-2|Waarmede ? zult gij vragen .
57-3|Antwoord : met het bijwonen [ @alt ener eener ] tooneel- , [ @alt ene eene ] boeijende tooneelvoorstelling .
58-1|" Was het een blijspel , was het een treurspel ?
58-2|Al naar gij het nemen wilt .
58-3|Weet alleen dat geen der spelers dramatisch uitgedost was ; het stuk telde maar één bedrijf ; geen fluiten begeleidden het koor ; de vertooners hadden geen [ @alt hoge hooge ] schoeisels aan , maar gingen barvoets ; er werd niet gedanst ; het [ @alt toneel tooneel ] was de vlakke bodem , mijn eetvertrek het amfitheater .
58-4|Naarmate zij zich verwikkelde werd de handeling spraakzamer , en omstreeks de [ @alt ontknoping ontknooping ] was de luidruchtigheid volkomen .
59-1|" Gij denkt dat ik voor uw amusement [ @alt ene eene ] klucht verzin ?
59-2|Toch niet , Christiaan , ik ben historieschrijver .
59-3|De voorstelling waarvan ik getuige was werd gegeven door [ @alt ~mijn~mijne mijne ] huiswaardin , in tweegevecht met [ @alt ~haar~hare hare ] maarte .
59-4|De klaroen had reeds [ @alt geruime geruimen ] tijd weerklonken vóór de strijd aanving ; ik bedoel , er ging [ @alt ene eene ] heftige woordenwisseling vooraf .
59-5|Op dit gebied stonden zij elkander , en geen van beide partijen behaalde de overwinning .
59-6|De handeling geschiedde in [ @alt ~de~den den ] tuin , terwijl ik voor het venster der eetkamer zwijgend , doch niet schreijend , stond toe te zien .
60-1|" Maar nu de katastrofe !
60-2|Na afloop van [ @alt ~de~den den ] strijd kwam de gedienstige in [ @alt ~mijn~mijne mijne ] zitkamer de bedden doen , en onder een praatje maakte ik haar mijn kompliment dat zij wat kraaijen en schelden aanging [ @alt ~haar~hare hare ] meesteres niets toegegeven had , doch betuigde tevens mijn leedwezen dat zij dapperder scheen in het roeren harer tong dan van [ @alt ~haar~hare hare ] handen .
60-3|Want de waardin , een gespierde virago en athletisch gebouwd vrouwspersoon , had de gewoonte [ @alt ~haar~hare hare ] knoken te doen nederkomen op het hoofd der arme maarte , veel kleiner dan zij .
60-4|Hebt gij geen nagels , vroeg ik haar , dat gij dit geduldig verdraagt ?
61-1|" [ @alt Lachend Lagchend ] antwoordde zij dat het haar minder aan moed dan aan krachten haperde .
61-2|- Denkt gij , vroeg ik , dat het in [ @alt ~de~den den ] oorlog bovenal op krachten aankomt ?
61-3|In iedere militaire ontmoeting is het plan het voornaamste .
61-4|- Zij vroeg welk plan ik haar aan de hand kon doen .
61-5|- De eerste maal dat zij weder de handen aan u slaat , [ @alt zei zeide ] ik , moet gij onmiddellijk haar de muts van het hoofd rukken ( want te Parijs hebben de vrouwen van [ @alt zekere zekeren ] leeftijd de zonderlinge hebbelijkheid zwarte mutsen te dragen ) en haar dan in het haar vliegen .
62-1|" Ik dacht in het minst niet dat zij deze scherts ernstig opnemen zou ; maar 's avonds , tegen etenstijd , kwam een der jonge mannen die met uw broeder en mij in ditzelfde kosthuis wonen , ademloos naar binnen [ @alt lopen loopen ] en riep : Vrienden , [ @alt zo zoo ] gij een bloedige kloppartij wilt zien , komt dan spoedig !
62-2|- Wij repten ons wat wij konden , en vonden onze hospita en haar meid slaags in [ @alt ~de~den den ] tuin .
62-3|Niet zonder moeite scheidden wij haar .
62-4|De stukken getuigden hoe moorddadig de strijd geweest was .
62-5|Hier [ @alt ene eene ] muts , daar een sluijer , de bodem bestrooid met vlokken haar ; [ @alt zo zoo ] meedogenloos waren zij elkander te lijf gegaan .
63-1|" Aan tafel verhaalde de waardin , ten zeerste verbolgen , hoe brutaal de maarte zich gedragen had .
63-2|- Ik wilde haar teregt zetten , [ @alt zei zeide ] zij ( zij meende : ik wilde haar de kracht mijner vuisten doen gevoelen ) , toen zij in een oogwenk mij de muts van het hoofd rukte .
63-3|( Het werd mij duidelijk dat ik niet te vergeefs gesproken had ) .
63-4|En toen , ging zij voort , toen smeet de helleveeg mij de muts in het gelaat ( dit punt was door mij niet aangeroerd ) , en toen , toen trok zij mij hier , en hier , en hier , de haren uit , ziet !
64-1|" Hemel en aarde nam zij tot getuige , nog nooit zulk een boosaardig klein ding in [ @alt ~haar~hare hare ] dienst gehad te hebben .
65-1|Wij vestigden [ @alt ~haar~hare hare ] aandacht op het [ @alt menselijk menschelijk ] : 't Kan [ @alt verkeren verkeeren ] , en op de wisselvalligheid der krijgskansen .
65-2|[ @alt Intussen Intusschen ] [ @alt wenste wenschte ] ik mijzelf geluk dat zij mij niet verdacht zijdelings in de zaak betrokken geweest te zijn , anders zou ik op [ @alt ~mijn~mijne mijne ] beurt ondervonden hebben dat zij [ @alt ene eene ] tong tot [ @alt ~haar~hare hare ] dienst had . "
66-1|Ook bij Dante vindt men ergens zulk een [ @alt toneel tooneel ] geschilderd , en zelfs gaat Dante nog verder ; hij deelt de eigen woorden der kijvenden mede . Doch Erasmus heeft niet , [ @alt zoals zooals ] Dante op die plaats , een litterarisch bijoogmerk .
66-2|Hij [ @alt vist vischt ] alleen uit [ @alt ~de~den den ] weedom van zijn knechtsbestaan de vermakelijke anekdote en [ @alt tekent teekent ] , met hetzelfde nederlandsch schilderstalent als zijn toekomstige vriend Quinten Metsys het in die dagen de antwerpsche woekeraars doet , twee vechtende parijsche wijven .
67-1|De vrouwen hebben in het volgend leven van Erasmus [ @alt zo zoo ] weinig plaats ingenomen , en hoewel de boeken hem nooit van de gezelligheid konden vervreemden , doet [ @alt nochtans nogtans ] [ @alt ~zijn~zijne zijne ] bekende kamergeleerdheid dit op een afstand [ @alt zo zoo ] natuurlijk schijnen , dat wij van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] verpligtingen aan het zwakkere geslacht , de [ @alt keren keeren ] dat die voor de geschiedenis zijner ontwikkeling in aanmerking komen , gaarne melding maken .
68-1|[ @alt Ene Eene ] nederlandsche vrouw uit het volk , [ @alt ~zijn~zijne zijne ] moeder , heeft met liefde over [ @alt ~zijn~zijne zijne ] kinderjaren gewaakt ; [ @alt ene eene ] nederlandsche poortersvrouw [ @alt de den ] [ @alt jonge jongen ] monnik [ @alt ~haar~hare hare ] vriendschap geschonken , en het eerst hem van [ @alt ~zijn~zijne zijne ] medekloosterlingen onderscheiden ; [ @alt ene eene ] nederlandsche edelvrouw het eerst in [ @alt ~zijn~zijne zijne ] toekomst geloofd , en hem ontvangen in haar huis .
69-1|Zij was weduwe en deugdzaam , evenals Bertha van Heyen , maar vele jaren jonger dan deze ; [ @alt ene eene ] vrouw van de [ @alt grote groote ] wereld , min of meer patrones van wetenschappen en letteren ; doordrongen van het besef dat zij [ @alt ~haar~hare hare ] kinderen , en in de eerste plaats haar [ @alt ~enigen~enige eenigen ] zoon , [ @alt ene eene ] waardige opvoeding schuldig was .
69-2|Had het van haar afgehangen , Erasmus ' kansen op lotsverbetering in de moeijelijke jaren van zijn zwerven [ @alt tussen tusschen ] Engeland en Frankrijk zouden niet enkel kansen gebleven , het uitzigt zou [ @alt ene eene ] werkelijkheid geworden zijn .
70-1|Door haar huwelijk met een afstammeling uit het Huis van Bourgondië , zoon eens halven broeders van Karel [ @alt ~de~den den ] Stoute , was Anna van Borssele [ @alt ene eene ] prinses van [ @alt ~de~den den ] bloede , vermaagschapt , toen Erasmus haar leerde kennen , aan [ @alt ~de~den den ] spaanschen troonopvolger Filips [ @alt ~de~den den ] [ @alt Schone Schoone ] ( 1478-1506 ) .
70-2|Haar moeder was [ @alt ene eene ] Bourbon ; haar vader , met of na [ @alt ~de~den den ] abt van Middelburg , eerste edele van Zeeland ; zijzelve , als [ @alt enig eenig ] kind , de erfgenaam van al haar vaders inkomsten en bezittingen als heer van Vlissingen , van Veere , van Cortgene , en verdere plaatsen op de zeeuwsche eilanden .
70-3|[ @alt ~Haar~Hare Hare ] beeldtenis , in half middeneeuwsch- , half renaissance-gewaad , vult nog heden [ @alt ene eene ] der zeven nissen van het fraaije veersche raadhuis , voltooid of aangevangen door haar kleinzoon , Maximiliaan van Bourgondië .
71-1|De geduchte aderlatingen aan welke Karel de Stoute , Maximiliaan van Oostenrijk , Filips van Spanje , als graven van Holland en Zeeland gewoon waren [ @alt ~hun~hunne hunne ] zeeuwsche en [ @alt hollandse hollandsche ] edelen te onderwerpen ; heffingen in geld , in schepen , in troepen , belastingen in [ @alt ~de~den den ] vorm van kostbare opdragten of gezantschappen ; schijnen ten laatste zelfs een [ @alt zo zoo ] aanzienlijk fortuin als dat van Anna's vader , Wolferd VI van Borssele , uitgeput te hebben .
71-2|De schitterende erfdochter aanvaardde [ @alt ene eene ] met schulden bezwaarde nalatenschap .
72-1|Misschien had een tweede huwelijk , met een man van een groot vermogen , al ware het van minder rang of meer leeftijd , alles weder in het gelijk kunnen brengen .
72-2|Doch de dertigjarige weduwe , die in haar eersten echt niet op rozen gesluimerd had , wilde daar niet van [ @alt horen hooren ] .
72-3|Juist in [ @alt ~de~den den ] tijd harer kennismaking met Erasmus , slechts vier of vijf jaren haar oudere , had zij [ @alt ~haar~hare hare ] zinnen op een jonkman van buitengewone schoonheid maar van middelmatige geboorte en weinig inkomsten gezet , [ @alt zekere zekeren ] heer Lodewijk van Montfoort , berooid Adonis .
72-4|Het pleit voor [ @alt ~haar~hare hare ] volharding dat zij ten slotte [ @alt ~de~den den ] man harer keus , [ @alt ~die~dien dien ] zij binnen weinige jaren verliezen zou , als heer van Veere heeft weten te doen huldigen ; doch het [ @alt huwelijk huwlijk ] mishaagde de bloedverwanten van bourgondische zijde zeer .
72-5|Processen en inbeslagnemingen waren het gevolg .
72-6|De schijnbare millionaire was inderdaad betrekkelijk arm .
73-1|Had Erasmus dit alles van het begin af geweten , hij zou , toen een zijner zeeuwsche of noordbrabantsche vrienden gouverneur van prinses Anna's zoontje geworden was en in brieven naar Parijs hem een- en andermaal [ @alt ~de~den den ] lof der moeder en van [ @alt ~de~den den ] knaap gezongen had , zich niet verblijd hebben met [ @alt ene eene ] [ @alt dode doode ] [ @alt mus musch ] .
73-2|Deze hersenschim was de laatste [ @alt grote groote ] teleurstelling zijner jeugd .
74-1|Sedert hij gehoor gegeven had aan de [ @alt uitnodiging uitnoodiging ] der prinses , haar op het kasteel Cortgene een bezoek te komen brengen ; hij aan haar voorgesteld was ; hij van haar beminlijk karakter , [ @alt ~haar~hare hare ] degelijkheid , haar smaak voor de fraaije letteren , [ @alt de den ] [ @alt gunstigste gunstigsten ] indruk ontvangen had en verblind was door [ @alt ~de~den den ] schijn van grootheid harer levenswijze , verbeeldde hij zich dat zij slechts één woord behoefde te spreken om hem tot het ondernemen der vurig begeerde [ @alt Italiaanse Italiaansche ] reis in staat te stellen .
74-2|[ @alt ~Haar~Hare Hare ] gulle ontvangst ; [ @alt ~haar~hare hare ] beloften in [ @alt de den ] [ @alt eerste eersten ] tijd , - toen zij [ @alt zelf zelve ] nog niet wist hoe vijandig de betrekkingen van haar eersten man haar gezind waren , en hoe afhankelijk [ @alt ~haar~hare hare ] nieuwe huwlijksplannen háár maken zouden , - versterkten hem in [ @alt ~die~dien dien ] waan .
74-3|De herinnering der goede dagen , op Cortgene [ @alt doorgebracht doorgebragt ] , liet hem niet weder los .
74-4|[ @alt Ene Eene ] vorstin van [ @alt ~die~dien dien ] rang , gebiedster over [ @alt ene eene ] halve provincie , nicht van [ @alt ~de~den den ] souverein , levend op zulk een voet , scheen hem toe zich in goud te baden .
74-5|Niemand moest het gemakkelijker vallen , niemand aangenamer zijn dan haar , een armen augustijner-monnik met een aanleg als [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~zijn~zijne~zijnen zijnen ] en nog zonder betrekking , in de gelegenheid te stellen [ @alt ~zijn~zijne zijne ] studiën te gaan voltooijen .
74-6|Was het niet eervol voor [ @alt ene eene ] nederlandsche edelvrouw de erkende beschermster te [ @alt heten heeten ] van een geleerde , die zich voorbestemd grondlegger der noord-europeesche renaissance gevoelde ?
75-1|Een half dozijn brieven , onder [ @alt de den ] [ @alt verse verschen ] indruk der even snel verijdelde als opgewekte verwachting uit Nederland en uit Parijs geschreven , doen ons van dit jongste maatschappelijk stormpje in Erasmus ' binnenste met belangstelling getuigen zijn .
75-2|Twee of drie zijn gerigt aan [ @alt ~de~den den ] zeeuwschen gouverneur van [ @alt ~de~den den ] [ @alt ~kleine~kleinen kleinen ] Adolf van Bourgondië , Jacobus Battus , vriend van Erasmus ' jongelingsjaren , man van niet gewone bekwaamheden , door [ @alt ~de~den den ] dood weggenomen eer hij [ @alt ~zijn~zijne zijne ] volle maat had kunnen geven . Een voert het adres van [ @alt ~de~den den ] jongen Mountjoy , Erasmus ' engelschen élève te Parijs . Een het adres van prinses Anna [ @alt zelf zelve ] .
75-3|Het is een lofdicht in proza , geschreven toen de [ @alt schone schoone ] vooruitzigten nog niet vernietigd waren .
76-1|Moesten wij alleen naar [ @alt die dien ] [ @alt laatste laatsten ] brief [ @alt oordelen oordeelen ] , wij zouden van [ @alt ~de~den den ] stand der zaak geen duidelijke voorstelling , en bovendien noch van Erasmus ' [ @alt ~goeden~goede goeden ] smaak , noch van [ @alt de den ] [ @alt goede goeden ] smaak der prinses , [ @alt ene eene ] gunstige [ @alt mening meening ] bekomen .
76-2|Zulke offers aan de tijdsgelegenheid vormen zelden , na [ @alt zovele zoovele ] jaren , [ @alt ene eene ] aangename lektuur .
76-3|Het is niet natuurlijk [ @alt ~de~den den ] briefvorm te bezigen ten einde [ @alt ene eene ] dame [ @alt ~haar~hare hare ] eigen levensgeschiedenis te verhalen , uit te weiden in [ @alt ~haar~hare hare ] verdiensten als vorstin , als vrouw , als jonge moeder , en de lotgevallen van haar geslacht in herinnering te brengen .
76-4|Nog stijver is het , indien zij bij toeval Anna heet , daarbij de zuster van koningin Dido , de moeder der maagd Maria , en de moeder van [ @alt ~de~den den ] profeet Samuel , om beurten te pas te doen komen .
76-5|Erasmus zelf vond [ @alt ~die~dien dien ] stijl even slecht als wij , en hij heeft voor een keer er zich alleen van bediend , omdat hij zich voorstelde dat het [ @alt zo zoo ] behoorde .
77-1|[ @alt ~Zijn~Zijne Zijne ] eigenlijke [ @alt mening meening ] [ @alt leren leeren ] wij eerst uit de brieven aan Battus kennen ; eenerzijds [ @alt ~zijn~zijne zijne ] levendige hoop dat alles nu goed zal gaan , en tegelijk zeker voorgevoel dat de zaken [ @alt ene eene ] verkeerde wending zullen nemen .
77-2|Het treft hem [ @alt ene eene ] [ @alt zo zoo ] beleefde [ @alt uitnodiging uitnoodiging ] ontvangen te hebben ; en in zijn schroom is hij maar half zeker , ten huize der prinses [ @alt ene eene ] goede [ @alt vertoning vertooning ] te zullen maken .
77-3|Maar het verwondert hem tevens dat zij ten behoeve der reis hem een afgeleefd paard zendt , en als reisgeld [ @alt ene eene ] [ @alt zo zoo ] geringe som dat de kosten daarmede onmogelijk goedgemaakt kunnen worden .
77-4|Kan warmte het einde zijn van zulk een koel begin ? vraagt hij zich af .
78-1|Na de persoonlijke kennismaking is hij opgetogen over [ @alt ~haar~hare hare ] wellevendheid , [ @alt ~haar~hare hare ] vriendelijkheid , [ @alt ~haar~hare hare ] goedhartigheid .
78-2|Zij belooft hem een jaargeld van twee honderd gouden franken ; en hij twijfelt niet of Battus zal , opdat hij alvast naar Italië vertrekken kunne , haar weten te bewegen hem een wissel van dat bedrag op een parijsch huis te doen zenden .
78-3|Hij is bezig de eerste uitgaaf zijner Adagia ( achthonderd grieksche en [ @alt latijnse latijnsche ] spreekwoorden , toepasselijk uitgebreid ) voor de pers gereed te maken .
78-4|Zijn plan is , dat boek op te dragen aan haar zoontje Adolf .
78-5|Hij korrespondeert onderwijl met haar in het fransch ; ongetwijfeld [ @alt vrezend vreezend ] dat te veel latijn haar afschrikken zal .
78-6|Maar een vol jaar verloopt , en hij bekomt niets .
79-1|Zonder afgunst verneemt hij dat Battus [ @alt intussen intusschen ] een [ @alt andere anderen ] jongen Nederlander aan haar voorgesteld , en zij ook [ @alt ~dezen~deze dezen ] minzaam ontvangen heeft .
79-2|Die andere , Willem van Gouda , is een voormalig stadgenoot en mede-kloosterling , een talentvol dichter , een boezemvriend . Het pleit , erkent Erasmus , voor het oordeel der prinses , behagen in hem te vinden .
79-3|Maar het zou hem niettemin leed doen , [ @alt zo zoo ] hijzelf [ @alt ~die~dien dien ] ten gevolge moest achterstaan ; en hij is niet overtuigd dat vriend Willem , die , als dichters zijn , gaarne in gezelschap gaat en een goed glas drinkt , van [ @alt ~haar~hare hare ] gaven een even nuttig gebruik zal maken als door hem gedaan zou zijn .
80-1|Battus schrijft naar Parijs dat de financiën der prinses niet in [ @alt ~de~den den ] bloeijendsten staat [ @alt verkeren verkeeren ] ; en over niet [ @alt ~lange~langen langen ] tijd , bij een nieuw bezoek aan Zeeland , zal Erasmus persoonlijk zich kunnen vergewissen dat dit helaas geen verzinselen zijn .
80-2|Hij zal dan bevinden dat [ @alt ~haar~hare hare ] goederen op hoog bevel zijn gesequestreerd , haar persoon onder toezicht is gesteld , en zij veeleer in de termen valt onderstand te ontvangen dan te [ @alt verlenen verleenen ] .
80-3|Doch aanvankelijk , nog onder [ @alt ~de~den den ] indruk van [ @alt ~de~den den ] staat [ @alt ~die~dien dien ] zij voert , houdt hij dit voor praatjes , en schrijft [ @alt ~haar~hare hare ] verlegenheid hieraan toe dat zij ter wille van [ @alt de den ] [ @alt jonge jongen ] bruidegom , [ @alt ~die~dien dien ] zij liefheeft , buitensporige verteringen maakt .
2-1|De Geschiedenis van Woutertje Pieterse
10-1|In de eerste jaren na 1860 heeft Multatuli zijn lezende en denkende [ @alt landgenoten landgenooten ] in heftige beroering gebracht : door de Max Havelaar , door zijn geschrift Over vrijen-arbeid in Nederlandsch-Indië en door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] Minnebrieven wekte hij geestdrift eenerzijds , sterke afkeuring andererzijds door [ @alt ~zijn~zijne zijne ] excentrieke persoonlijkheid .
11-1|Voor [ @alt de den ] [ @alt groeiende groeienden ] kring zijner aanhangers begon hij in 1862 [ @alt ~zijn~zijne zijne ] Ideen uit te geven .
11-2|Deze verschenen op ongezette tijden per vel druks in een [ @alt losse lossen ] omslag , [ @alt ~die~dien dien ] M. als correspondentieblad met [ @alt ~zijn~zijne zijne ] lezers en lezeressen gebruikte .
11-3|[ @alt Zodoende Zoodoende ] kreeg hij voeling met [ @alt ~zijn~zijne~zijnen zijnen ] lezerskring .
12-1|En dit deed hij - schrijvende naar [ @alt ~de~den den ] indruk van het [ @alt ogenblik oogenblik ] - in kernachtige spreuken en prikkelende paradoxen , in parabelen en [ @alt betogen betoogen ] , soms zangerig en dichterlijk van taal , dan weer vlijmend scherp van toon .
13-1|M. leefde voor en in zijn geestelijken strijd .
13-2|Hij was vol moed en vervuld van hoop , toen [ @alt ~zijn~zijne zijne ] Ideen bij velen insloegen .
13-3|Maar nieuwe denkbeelden dringen tot de [ @alt grote groote ] hoop , ook tot die der [ @alt intellectuelen intellectueelen ] uiterst langzaam door : ondanks een [ @alt groeiende groeienden ] kring van geestverwanten lieten werkelijke hervormingen op zich wachten .
13-4|En dit maakt geestelijken strijd [ @alt zo zoo ] ontmoedigend .
13-5|Deze ontmoediging heeft M. ruimschoots gekend en het heeft hem vaak bitter gestemd , ja het vervulde hem met walging .
13-6|En dan barst hij uit in een wanhoopskreet : " Wat poëzie , myn God , opdat ik niet verga van walging over [ @alt zoveel zooveel ] walglyks òm [ @alt mij my ] . "
13-8|En dan zegt Fancy hem tot troost een sprookje voor , een sprookje geboren uit heimwee naar de heerschappij van 't goede , [ @alt schone schoone ] en ware .
14-1|Een zeer eigenaardig sprookje is de geschiedenis van Woutertje Pieterse : geen zweverig sprookje , dat buiten het [ @alt alledaagse alledaagsche ] leven omgaat , maar het wonderverhaal van een ontwakende dichterziel temidden der meest stuitende alledaagschheid en van zijn streven naar goedheid , waarheid en schoonheid in een wereld , waar platheid , zelfzucht en eigengerechtigheid hoogtij vieren .
14-2|Het is de strijd van Multatuli's eigen kinderjaren , [ @alt ~die~dien dien ] hij eerst onbewust , later bewust gestreden heeft .
15-1|Toch moet de Woutergeschiedenis niet opgevat worden als M.'s [ @alt autobiografie autobiographie ] .
15-2|In dieperen zin is dit wel het geval : het leed , de [ @alt dromen droomen ] , de innerlijke strijd en ontwikkeling zijner kinderjaren zijn er in [ @alt getekend geteekend ] .
15-3|Maar niet zijn ouderlijk huis , niet zijn moeder vooral .
15-4|Alleen de schepping van Stoffel staat [ @alt enigszins eenigszins ] in verband met herinneringen aan een niet zeer beminden broeder en Leentje is historisch .
15-5|Episoden als het romanlezen , de pepermenthandel met de Hallemannetjes , de kantoorcarrière bij de firma Kopperlith , en het twijfelachtig genot van de uitnoodigingen op hun " buiten " , Femke en Pastoor Jansen ( voor wien een braaf dorpsdominee tot model diende ) , - dat alles is min of meer historisch .
16-1|De groei van een kinderziel in een gezin en een maatschappij , die door conventie verwrongen zijn , en die door de kracht van [ @alt ~die~dien dien ] zuiveren , innerlijken groei bestemd is om eenmaal de knellende vormen te verbreken , maar [ @alt voorlopig voorloopig ] moeite heeft zich te schikken in de grootemenschenwereld , die hij niet verstaat : dat is de Woutergeschiedenis .
17-1|Voor het eerst heeft Multatuli in ons land [ @alt ~de~den den ] ontwikkelingsgang van het kind in een kunstwerk geschetst .
17-2|Wat Rousseau met zijn Emile , Bernardin de St. Pierre met Paul et Virginie , von Sallet in Contraste und Paradoxe hebben gedaan , dat deed Multatuli op zeer oorspronkelijke wijze in zijn Woutergeschiedenis .
17-3|De [ @alt Franse Fransche ] schrijvers plaatsen hun kinderen buiten de werkelijkheid .
17-4|Maar Multatuli plaatst Wouter midden in het leven .
17-5|Hij laat Wouter opgroeien in een uiterst-bekrompen , kleinburgerlijke omgeving .
17-6|Deze omgeving schetst hij met scherpe humor ; hij laat zien hoe bekrompenheid van woning samenhangt met die van lichaam en ziel : " begrippen van deugd , zedelijkheid , godsdienst zijn veelal geschoeid op de leest van de ruimte waarin men zich bewoog " , en " er bestaat 'n zeer innige verwantschap [ @alt tussen tusschen ] de benauwde tweede-achter-verdiepingsche denkbeelden , en de bekatechiseerde stofferigheid van [ @alt zo'n zoo'n ] omnibus-bedstede .
17-7|Alles is in alles . "
18-1|Wouter nu doorbreekt [ @alt ~die~dien dien ] samenhang [ @alt tussen tusschen ] uiterlijke en innerlijke bekrompenheid .
18-2|Hij ontwikkelt zich juist in sterke tegenstelling tot zijn omgeving .
18-3|Bij deze [ @alt heerst heerscht ] harmonie [ @alt tussen tusschen ] uiterlijke omstandigheden en innerlijk leven .
18-4|Maar Wouter groeit innerlijk tegen de verdrukking in door [ @alt ~de~den den ] adel van zijn aanleg .
18-5|Telkens ontvlucht hij het ouderlijk huis om te [ @alt dromen droomen ] bij [ @alt sloten slooten ] en molens en bruggetjes .
18-6|Daar gaat de romantische boekenwereld voor hem open , daar vindt hij Femke en de liefde en uit al die sensaties wordt Fancy geboren .
19-1|De tegenstelling [ @alt tussen tusschen ] Wouter en zijn familie vinden we terug in de tegenstellingen in de omgeving , waarin hij opgroeit : 't huis Pieterse en consorten staat tegenover Vrouw Claus en Femke , huisdominee en Pennewip tegenover Pastoor Jansen , de holle deftigheid der Kopperliths tegenover de wezenlijke superioriteit der Holsma's .
20-1|In het tweede gedeelte der Woutergeschiedenis krijgt Wouter een lotgenoot : tegenover Wouter , die aan kleinburgerlijke bekrompenheid tracht te ontkomen , verschijnt Prinses Erica , die zich tegen vorstelijke geesteloosheid en vormelijkheid verzet .
21-1|Wouter ziet in Erica de ware verschijning zijner Fancy , door wie de liefelijke Femke wordt verdrongen .
21-2|Erica waant in de ruwheid van het volksleven , in [ @alt de den ] [ @alt degelijke degelijken ] eenvoud
22-1|(van Vrouw Claus de ware [ @alt menselijkheid menschelijkheid ] te hebben gevonden .
23-1|En onbewust spreekt ze waarheid , als ze bij vergissing in de donkere kroeg Wouter Mein Bruder noemt : want als zusterzielen zoeken beiden naar poëzie en ware [ @alt menselijkheid menschelijkheid ] in de sfeer tegengesteld aan de [ @alt ~eigen~eigene eigene ] .
24-1|Het verzoenende beeld , dat deze uitersten moet opheffen , is [ @alt getekend geteekend ] in het gezin van dokter Holsma : niet in hoogheid van rang of eenvoud van leven , maar in zuiverheid van gemoed , in innerlijken rijkdom schuilt de ware [ @alt menselijkheid menschelijkheid ] .
24-2|In de uitspraken van Dr. Holsma , Zielearts en Opvoeder in [ @alt de den ] [ @alt ware waren ] zin des woords , vinden we Multatuli's eigen denkbeelden terug .
25-1|Wouters ontwikkeling wordt zeer uitvoerig geschetst : zijn [ @alt kleding kleeding ] , zijn [ @alt leren leeren ] , zijn omgang met kameraden en vriendinnetjes , zijn [ @alt reageren reageeren ] op moederlijke en Pennewipsche paedagogie , zijn tobben over de z.g.n. levenswijsheid der [ @alt grote groote ] [ @alt mensen menschen ] en dan het ontwaken in zijn gemoed van liefde en begeerte naar macht om het goede te doen zegevieren , zijn tobben , waarom een almachtig God [ @alt zoveel zooveel ] onrecht duldt , de botsingen van zijn ontwakend idealisme met het bestaande thuis , op school , in [ @alt ~de~den den ] handel . - dat alles wordt in fijn gevoelde , humoristische tafreeltjes geschetst .
26-1|De Woutergeschiedenis is onvoltooid gebleven .
26-2|Wel is het Multatuli's plan geweest Wouter tot diens dood toe te volgen , daarom liet hij hem dan ook omstreeks 1800 geboren worden .
26-3|Maar de bittere stemming over kritiek op zijn werk en persoon , over het uitblijven der [ @alt zo zoo ] vurig bepleite hervormingen , verduisterden voorgoed de Fancy-verschijning in zijn gemoed .
27-1|En [ @alt zo zoo ] verliezen we Wouter uit het oog als een jongen , die op het punt staat het [ @alt grote groote ] leven in te gaan .
27-2|Hij is bezield met goede voornemens - maar de weg naar de hel is ermee geplaveid , voegt Multatuli er aan toe .
28-1|En zijn de eerste daad als hij met Pastoor Jansen op pad gaat om eigen domheid te herstellen , is een poging twee meisjes van [ @alt ~haar~hare hare ] domheid te redden : en dit stemt sceptisch of Wouter zijn goede voornemens inderdaad ten uitvoer zal leggen .
29-1|Multatuli beperkt zich niet tot het schetsen van Wouters wederwaardigheden : hij wijst telkens op fouten in opvoeding en onderwijs , op bekrompenheid , op maatschappelijk onrecht .
29-2|Hij trekt telkens een parallel [ @alt tussen tusschen ] de ontwikkeling der kinderziel en die der [ @alt mensheid menschheid ] : hij vindt hierin aanleiding opmerkingen over taalontwikkeling , mythologie , folklore en geschiedenis te plaatsen .
30-1|De grens [ @alt tussen tusschen ] deze uitweidingen en de Woutergeschiedenis is vaak moeilijk te trekken : soms zijn het korte kernachtige spreuken , soms dijen ze uit tot lange [ @alt vertogen vertoogen ] .
31-1|[ @alt Zo Zoo ] vinden we hoofdstukken mèt en hoofdstukken zònder ideen , ook wel eens Ideen zonder hoofdstuk , herhaaldelijk hoofdstukken met zijsprongen op 't gebied van kunst , geschiedenis , zedelijkheid , politiek of literaire kritiek .
33-1|[ @alt Zo Zoo ] is de Woutergeschiedenis in en door de Ideen heengewerkt , maar toch als een bewuste tegenstelling tot die Ideen .
33-2|In de Woutergeschiedenis geeft Multatuli de idee op de wijze van het sprookje , de idee gekleurd door het [ @alt schone schoone ] licht der fantasie .
33-3|Maar telkens weer wekten de beelden door Fancy hem voorgetooverd [ @alt ~de~den den ] beschouwenden , kritischen geest van [ @alt ~de~den den ] schrijver ; dan onderbreekt hij Fancy om [ @alt redenerend redeneerend ] , afbrekend en opbouwend aan [ @alt ~haar~hare hare ] beelden [ @alt ~zijn~zijne zijne ] ideen te [ @alt demonstreren demonstreeren ] .
33-4|En dan gebeurt het niet zelden , dat hij van idee tot idee voortredeneerend , Fancy laat glippen .
34-1|[ @alt Zo Zoo ] is de Woutergeschiedenis zeer nauw , ja haast onverbrekelijk met de Ideen verbonden : en tòch , wie de bekoring van Fancy's sprookje ten volle wil genieten , zal bij voorkeur achter elkaar die stukken van de Ideen opslaan , waarin de Woutergeschiedenis wordt voortgezet , en de [ @alt betogen betoogen ] , die deze onderbreken , [ @alt zoveel zooveel ] mogelijk overslaan .
34-2|Want ondanks alle uitweidingen is ze in [ @alt zichzelf zichzelven ] een eenheid van [ @alt grote groote ] schoonheid .
34-3|Dit nu komt beter tot zijn recht in een afzonderlijke uitgave , dan in de Ideen [ @alt zelf zelve ] .
35-1|Wegens [ @alt de den ] [ @alt innige innigen ] samenhang met de Ideen echter is Multatuli nooit overgegaan tot het bewerken [ @alt ener eener ] afzonderlijke uitgave en heeft [ @alt ~zijn~zijne zijne ] weduwe sterk geaarzeld , eer ze er toe kon besluiten .
36-1|In deze nieuwe afzonderlijke uitgave zijn weer meer stukken weggelaten , dan in die van Multatuli's weduwe .
36-2|De eenheid en samenhang dezer kunstschepping zuiver te doen uitkomen is hierbij richtsnoer geweest , doch allerminst was het de bedoeling [ @alt ~de~den den ] samenhang met de Ideen weg te doezelen ; wie de Woutergeschiedenis volkomen wil [ @alt leren leeren ] kennen , leze deze [ @alt zowel zoowel ] in de afzonderlijke uitgave , als in de Ideen .
37-1|Daar vele der weggelaten [ @alt betogen betoogen ] in zeer nauw verband staan tot de Woutergeschiedenis , is in noten met enkele woorden naar deze Ideen verwezen ; minder belangrijke coupures zijn echter niet aangegeven .
38-1|Dat thans [ @alt ene eene ] geïllustreerde uitgave verschijnt is geheel in [ @alt ~de~den den ] geest van [ @alt ~de~den den ] schrijver ; dat [ @alt vaderlandse vaderlandsche ] kunstenaars zich niet geroepen voelden Wouter in zijn pittoresk milieu uit te beelden , was hem steeds een grievende teleurstelling.
39-1|Door besprekingen met [ @alt ~de~den den ] Heer Van der Valk over de keuze der illustraties en met [ @alt ondergetekende ondergeteekende ] over het al dan niet weglaten van sommige stukken heeft Mevrouw de Weduwe Douwes Dekker - Hamminck Schepel ook aan deze uitgave [ @alt ~haar~hare hare ] vriendelijke medewerking verleend .
40-1|Dat een en ander [ @alt ~haar~hare hare ] goedkeuring verwierf , moge gelden als waarborg , dat de bewerking dezer uitgave het werk van Multatuli tot zijn recht doet komen .
41-1|J. van [ @alt ~de~den den ] Bergh van Eijsinga-Elias .
42-1|1 Zie de noot van 1872 bij Idee 512 .
43-1|N.B. Alle noten zijn van de hand van [ @alt ondergetekende ondergeteekende ] , behalve die noten , welke ( M. ) [ @alt getekend geteekend ] zijn : deze voegde Multatuli zelf aan zijn werk toe .
44-2|Wat poëzie , myn God , [ @alt gij gy ] die in poëzie alleen bestaat .
45-1|Wat poëzie , myn God , opdat ik niet verga van walging over [ @alt zoveel zooveel ] walg'lyks òm [ @alt mij my ] .
47-1|Lieve Fancy , wilt ge [ @alt mij my ] een sprookje voorzeggen?1
48-1|Chronologisch-archaeologisch onderzoek naar [ @alt ~de~den den ] oorsprong dezer geschiedenis , en van [ @alt ~de~den den ] naam der hartenstraat .
48-2|Over Poëzie in 'n stad wier naam op dam uitgaat .
48-3|[ @alt Ongeneeslijke Ongeneeslyke ] liefde , en vlechten van [ @alt vals valsch ] haar .
48-4|De held van deze historie verdedigd tegen 't vermoeden van misdaad .
48-5|Apothéose van Glorioso .
48-6|'t Gevaar van [ @alt ~de~den den ] roem , en de veiligheid van 't bovenste plankje .
48-7|De geduldige Kat van vader Van Alphen , die nooit [ @alt zoveel zooveel ] geduld [ @alt nodig noodig ] had - ik meen de Kat - als de kinderen die z'n versjes moesten [ @alt leren leeren ] - de versjes van Van Alphen , meen ik - en als de martelaars van de [ @alt ouderlijke ouderlyke ] [ @alt ijdelheid ydelheid ] , die ze moesten [ @alt aanhoren aanhooren ] .
49-1|Het jaar weet ik niet .
49-2|Daar ge er belang in stelt , lezer , het [ @alt tijdstip tydstip ] te weten , waarop de geschiedenis die ik u verhalen wil aanvangt , zal ik 'n paar punten opgeven als jalons .
50-1|M'n moeder klaagde over duurte van levensmiddelen en brandstof .
50-2|'t Moet dus geweest zyn vóór de ontdekking der staathuishoudkunde .
50-3|Onze meid was getrouwd met [ @alt ~de~den den ] barbiersknecht die maar één been had .
50-4|" Dat was [ @alt zo zoo ] zuinig , meende de ziel , om 't schoeisel . "
50-5|Daaruit zou men nu weer besluiten dat de staathuishoudkunde wèl uitgevonden was .
51-1|Hoe dit [ @alt zij zy ] , 't is lang geleden .
51-2|Men [ @alt zei zeide ] nog niet : ik heb bepaald [ @alt pijn pyn ] in 't hoofd , Amsterdam had nog geen trottoirs , de inkomende Rechten bestonden nog , men gebruikte in zekere beschaafde landen nog galgen , en stierf niet [ @alt zo zoo ] [ @alt dagelijks dagelyks ] aan anevrismen .
51-3|Ja , 't is lang geleden .
52-1|Ik heb nooit begrepen waarom de hartenstraat hartenstraat genoemd wordt .
52-2|Of moet men hartéstraat [ @alt schrijven schryven ] , of hèrtenstraat ?
52-3|Nooit heb ik in die buurt meer [ @alt hartelijkheid hartelykheid ] opgemerkt dan elders , en ook hertebeesten waren er niet menigvuldig , schoon er iemand woonde die kippen verkocht , en dus poelier genoemd werd , dat kachelmaker [ @alt betekent beteekent ] .
53-1|Ik ben daar in-lang niet geweest ; en herinner me alleen dat het 'n straat is die twee hoofdgrachten aan elkaar verbindt , hoofdgrachten die ik zal laten dempen [ @alt zodra zoodra ] ik de macht heb Amsterdam te maken tot een der schoonste hoofdsteden van Europa .
53-2|Wat een [ @alt mijner myner ] vele plannen is .
54-1|Die ingenomenheid met de toekomst onzer hoofdstad , maakt me niet blind voor haar gebreken .
54-2|Daaronder reken ik in de eerste plaats haar volslagen ongeschiktheid tot [ @alt toneel tooneel ] van romantische voorvallen .
54-3|Men ontmoet daar geen gemaskerde dominoos op de straten ... de [ @alt burgerlijke burgerlyke ] stand wordt geregeld bygehouden ... er is geen Ghetto geen Templebar , geen " [ @alt Chinese Chinesche ] kamp " , geen Cour des miracles ... wie er 'n moord doet , wordt gestraft ... en de meisjes [ @alt heten heeten ] Mietjen of Jansjen .
54-4|Alles proza .
56-1|Er is moed [ @alt nodig noodig ] om 'n verhaal te doen aanvangen in 'n plaats die op " dam " uitgaat , en waar men dus moeielyk Emérence's of Héloïzes kan laten wonen .
56-2|Wat ook weinig baten zou , wyl die frajigheden al lang geprofaneerd zyn .
57-1|Hoe maken 't toch de [ @alt franse fransche ] [ @alt schrijvers schryvers ] om hun Margots en hun Marions aantekleeden als idealen , en om niet te doen walgen van de Henri's en Ernesten die evenzeer doen denken aan M'sieu Henri en M'sieu Ernest uit [ @alt ~de~den den ] nouveauté-winkel , als onze burgwallen aan vuil water ?
58-1|Göthe was 'n moedig man : Grietje , Klaartje ...
59-1|En ik : in de hartenstraat !
60-1|Maar ik [ @alt schrijf schryf ] geen roman , dat 's waar .
60-2|En al schreef ik 'n roman , dan nog zie ik niet in , waarom ik die niet geven zou als geschiedenis !
60-3|En wel van iemand die in z'n jeugd verliefd werd op 'n houtzaagmolen , en lang heeft nagesukkeld aan die kwaal .
61-1|Want verliefdheid is 'n kwaal , al is 't maar op 'n molen .
62-1|Men ziet dat m'n verhaal heel eenvoudig wezen zal .
62-2|Te eenvoudig [ @alt eigenlijk eigenlyk ] om alleen te staan .
62-3|En daarom , als 't me wat al te mager voorkomt , zal ik er wat tusschenvlechten hier-en-daar , [ @alt zoals zooals ] de Chinezen doen met hun staarten wanneer die wat dun zyn , omdat ze geen Eau de Lob hebben en geen olie van Makasser ... waar ik trouwens nooit 'n beer ontmoette die vet leverde aan Rowland .
63-1|In de hartenstraat dan was 'n leesbibliotheek .
63-2|Een kleine jongen met 'n stadskleurig gezichtje stond op de stoep , en scheen besluiteloos .
63-3|Het was hem aantezien dat-i gebukt ging onder 'n plan boven z'n kracht .
64-1|Telkens stak-i de hand uit naar de kruk van de deur , en telkens veranderde hy die halfvolbrachte beweging in 'n [ @alt onnodig onnoodig ] neertrekken van 't rechthoekig hemdskraagje dat als 'n juk op z'n schouders lag , of in 'n even [ @alt onnodig onnoodig ] tegenhouden van 'n gemaakte kuch .
65-1|[ @alt Schijnbaar Schynbaar ] verdiept in de beschouwing der bonte twee-duits-prenten die de glazen voordeur van [ @alt ~de~den den ] aandoeningwinkel maakten tot 'n staalkaart van [ @alt onbegrijpelijke onbegrypelyke ] dieren , vierkante [ @alt bomen boomen ] en [ @alt onmogelijke onmogelyke ] soldaten , dwaalde z'n blik gedurig scheef-uit , als van iemand die vreest betrapt te worden op [ @alt misdrijf misdryf ] .
65-2|'t Was [ @alt duidelijk duidelyk ] dat-i 'n opzet in [ @alt ~de~den den ] zin had dat ten-eeuwigen-dage moest verborgen [ @alt blijven blyven ] voor de blikken van [ @alt voorbijganger voorbyganger ] en nageslacht , en wie bovendien lette op de krampachtigheid waarmee hy met de linkerhand onder 't opgeschort kieltje iets scheen te betasten en te [ @alt knijpen knypen ] in z'n broekzak , zou allicht op 't denkbeeld zyn gekomen , dat Wouter voornemens was huisbraak te plegen , of [ @alt zo zoo ] -iets .
66-1|Want hy heette Wouter .
67-1|'t Is wel gelukkig dat ik op 't idee ben gekomen z'n geschiedenis te verhalen , en ik beschouw 't als 'n eerste plicht u te zeggen dat-i volkomen onschuldig was aan poging tot huisbraak of moord .
68-1|Maar 't zou me veel waard zyn hem even bondig te kunnen [ @alt vrijspreken vryspreken ] van andere [ @alt vergrijpen vergrypen ] .
68-2|'t Voorwerp dat hy heen-en-weer keerde in z'n linkerbroekzak , was wel geen rossignol , geen passe-partout ,
69-1|geen casse-tête , geen tomahawk of machine infernale ... maar toch 'n papiertje dat de veertien stuivers inhield , waarvoor-i z'n Nieuw-Testament met gezangen had verkwanseld aan [ @alt ~de~den den ] stalleman op d'ouwenbrug , en 't plan dat hem [ @alt zo zoo ] kleven deed aan die stoep in de hartenstraat , was niet meer of minder dan z'n intrede in de [ @alt toverwereld tooverwereld ] der romanlektuur : hy wilde Glorioso lezen .
70-2|Lezer , er zyn vele navolgingen , er is maar één Glorioso !
71-1|Al de Rinaldini's en Fra Diavolo's van later [ @alt tijden tyden ] mogen niet op één dag genoemd worden met [ @alt ~de~den den ] onvergelykelyken held die gravinnen schaakte [ @alt bij by ] [ @alt dozijnen dozynen ] , pausen en kardinalen uitplunderde als feilbare [ @alt mensen menschen ] , en Wouter Pieterse schuldig maakte aan testamentsverduistering .
72-1|Maar dit laatste was Glorioso's schuld niet , zeker niet .
72-2|Men zou schromen 'n held of 'n genie te wezen - of 'n [ @alt rover roover ] zelfs - als men daarom belast werd met de [ @alt verantwoordelijkheid verantwoordelykheid ] voor misdaden die na jaren kunnen begaan worden om onze geschiedenis machtig te worden .
73-1|Ik protesteer ernstig tegen medeplichtigheid aan de [ @alt vergrijpen vergrypen ] die na m'n dood zullen geschieden ter stilling van [ @alt ~de~den den ] dorst naar kennis [ @alt mijner myner ] lotgevallen , en verklaar dat ik me op m'n weg naar roem niet laat terughouden door de bedenking , dat eenmaal 'n Nieuw-Testament met gezangen kon worden verkwanseld voor 't " Leven en de daden van Multatuli " , schoon ik 't niet duur vinden zou .
74-1|- Wat maalje daar toch , jongetje ?
74-2|Motje wat , kom in .
74-3|Anders , ga heen .
75-1|Nu moest Wouter wel binnengaan , of hy had afstand moeten doen van Glorioso .
75-2|Want de man die , bukkende over de toonbank , zich als 'n alikruik omwrong om de deur te openen , en onzen held die woorden toetegrauwen , had geen gezicht dat uitlokte tot [ @alt terugkeren terugkeeren ] , als-i eenmaal toornig was gemaakt door doelloos " malen " aan de deur .
75-3|Althans Wouter , die eerst [ @alt ~de~den den ] moed niet had binnentegaan , durfde nu niet [ @alt weglopen wegloopen ] .
75-4|Hy voelde zich binnengetrokken ...
75-5|'t was of de boekwinkel hem inslikte .
76-1|- Glorioso ... [ @alt alsjeblieft asjeblieft ] , [ @alt mijnheer m'nheer ] , en hier ...
77-1|Hy haalde z'n machine infernale voor [ @alt ~de~den den ] dag .
78-1|... en hier is geld !
79-1|Want hy wist van [ @alt ~de~den den ] schoolmakker die hem had aangestoken met de romanziekte , dat men in 'n leesbibliotheek " pand " [ @alt eiste eischte ] van onbekende klanten .
80-1|De boekenman scheen zich " gedekt " te achten door de neergelegde veertien stuivers .
80-2|Althans hy nam uit de kast 'n deeltje dat , vet en belezen , op omslag en [ @alt bladzijden bladzyden ] [ @alt tekens teekens ] droeg van veel onzindelyk genot .
81-1|Ik ben zeker dat de [ @alt preken preeken ] van dominee Splitvezel , die van hun bovenste plank in ongestoorde rust en met minachting neerzagen op de lektuur van [ @alt ~de~den den ] dag , zich zouden geschaamd hebben hun onbezoedeld gewaad in aanraking te brengen met [ @alt zoveel zooveel ] vuiligheid .
81-2|Maar 't is niet moeielyk rein te [ @alt blijven blyven ] als men op de bovenste
82-1|plank staat , en nooit wordt uitgevraagd .
82-2|Ik vind dus dat die [ @alt preken preeken ] [ @alt ongelijk ongelyk ] hadden .
82-3|En dat vind ik van veel [ @alt preken preeken ] .
83-1|Na met 'n bevend stemmetje [ @alt ~de~den den ] man te hebben opgegeven hoe-i heette , verstopte Wouter z'n misdadig geluk onder 't helend kieltje , en vloog de deur uit , schichtig als 'n kat die haar prooi beet heeft , nadat ze " uren lang gedoken zat . "
84-1|1 Noot van I. 360 - 361 .
85-1|Een kort hoofdstuk in [ @alt vijf vyf ] [ @alt delen deelen ] .
85-3|De nederigheid van [ @alt ~de~den den ] [ @alt schrijver schryver ] , blykende uit de erkentenis [ @alt zijner zyner ] onwetendheid omtrent [ @alt ~de~den den ] naam van zekere poort .
85-5|De invloed van Fransje Halleman op Wouter's heldenziel .
85-7|Verband [ @alt tussen tusschen ] [ @alt ~die~dien dien ] invloed en de profetiën van Habakuk .
85-9|Nog iets over Habakuk , met 'n wenk over de onbegeerlykheid van gedrukte perzikken .
85-11|[ @alt Grote Groote ] [ @alt mensen menschen ] bezien door de kleine .
86-1|Wouter liep , liep ... en wist niet waarheen .
86-2|Naar huis kon-i niet .
86-3|Daar toch werd hy te streng bewaakt .
86-4|Wat niet moeielyk viel , want de ruimte was bekrompen .
87-1|Hy koos eenzame straten , en kwam [ @alt eindelijk eindelyk ] aan 'n poort die hy zich herinnerde meer gezien te hebben .
87-2|Maar [ @alt ~de~den den ] naam wist-i niet , en ik ook niet .
87-3|'t Was 'n platte lage poort in welks buurt het altyd [ @alt zo zoo ] naar [ @alt as asch ] rook , en waar-i eens [ @alt ~die~dien dien ] sprong had gedaan , toen hy met Fransje Halleman was weggebleven van de katechizatie , die meende dat Wouter niet durfde [ @alt wegblijven wegblyven ] en van de poort springen .
87-4|Maar Wouter durfde wèl , en deed het , juist omdat Fransje Halleman [ @alt getwijfeld getwyfeld ] had aan z'n durven .
88-1|Aan dat [ @alt wegblijven wegblyven ] had hy te danken dat-i [ @alt zo zoo ] [ @alt bijzonder byzonder ] goed thuis was in Habakuk , wiens profetiën hy twaalfmaal moest [ @alt afschrijven afschryven ] tot straf .
88-2|Die sprong bezorgde hem bovendien 'n barometer in z'n verstuikten [ @alt ~groten~grote grooten ] teen , die uit edele wraak hem later altyd waarschuwde als 't regenen zou .
89-1|In [ @alt zekere zekeren ] zin was Habakuk te beschouwen als Wouter's overgang van de kinderlektuur tot de boeken waarin van " [ @alt grote groote ] [ @alt mensen menschen ] " wordt verteld .
89-2|Sedert [ @alt ~enigen~enige eenigen ] [ @alt tijd tyd ] [ @alt namelijk namelyk ] voelde hy zich geschokt in z'n eerbied voor brave Hendrikken , en hy walgde van de papieren perzikken der naarstigheid .
89-3|Andere perzikken kende hy niet , omdat die [ @alt zo zoo ] niet voorkomen in 'n burgerhuishouden .
90-1|Niets was [ @alt natuurlijker natuurlyker ] dan dat-i vurig verlangde met z'n [ @alt grotere grootere ] makkers op de school te kunnen meespreken over de wonderen die er gebeuren in de [ @alt werkelijke werkelyke ] wereld , waar men in 'n koets [ @alt rijdt rydt ] , steden verwoest , prinsessen trouwt , en 's avends opblyft na tienen , al is er niemand jarig .
90-2|Ook bedient men zichzelf aan tafel in die wereld , en heeft maar te kiezen wat men gebruiken wil .
90-3|[ @alt Zo Zoo ] [ @alt menen meenen ] de kinderen.1
92-1|1 In I. 364 trekt M. een parallel [ @alt tussen tusschen ] de ontwikkeling van individu en [ @alt mensheid menschheid ] : " Ieder knaap heeft z'n heldeneeuw en 't [ @alt mensdom menschdom ] heeft 'n kieltje met 'n jukdraagje gedragen " .
93-1|Een [ @alt Italiaanse Italiaansche ] [ @alt rover roover ] op 'n buitensingel te Amsterdam .
93-2|Proefje van 't bitter [ @alt lijden lyden ] der deugdzame Amalia .
93-3|Privat en Jouvin met [ @alt huwelijken huwelyken ] en godsdienstige waskaarsen , de palladia der [ @alt zedelijkheid zedelykheid ] .
93-4|[ @alt Bewijs Bewys ] van het fatsoen der Hallemannen , waaruit men tevens kan te weten komen hoe [ @alt eerlijkheid eerlykheid ] [ @alt rijk ryk ] maakt .
94-1|Wouter dacht volstrekt niet aan heldeneeuwen , toen-i heel ongevoelig voor de afwezige schoonheid van 't landschap aan 'n moddersloot kwam , waarover 'n [ @alt onnodig onnoodig ] brugje lag , welks leuning hy uitkoos tot lezenaar , na goed te hebben rondgezien , en zich overtuigd dat-i alleen was , en ongestoord kon overgaan tot het verslinden van z'n [ @alt rover roover ] .
95-1|Ik heb 'n [ @alt ogenblik oogenblik ] [ @alt ~de~den den ] lust in [ @alt mij my ] voelen opkomen , [ @alt ~de~den den ] lezer deelgenoot te maken van Wouter's genot , door 't leveren [ @alt ener eener ] schets van 't [ @alt onsterfelijk onsterfelyk ] werk dat hem [ @alt zo zoo ] boeide .
95-2|Maar , behalve dat ik Glorioso's geschiedenis niet recht ken - wat me trouwens niet volstrekt beletten zou er over te spreke - heb ik u veel andere zaken te verhalen van dringender aard , en ben dus wel genoodzaakt u te [ @alt verwijzen verwyzen ] naar de hartenstraat , in de hoop dat ge daar zult terechtkomen zonder uwen weg te nemen over d'ouwen-brug .
95-3|Laat het u genoeg zyn te weten dat het " heel mooi " was .
95-4|" De deugdzame Amalia , die , [ @alt bij by ] flikkerend toortslicht , aan het treurig sterfbed van [ @alt ~haar~hare hare ] verëerde moeder , in het somber cypressendal , plechtig had gezworen , dat [ @alt ~haar~hare hare ] vurige liefde , voor [ @alt de den ] [ @alt edele edelen ] [ @alt rover roover ] , door het yzingwekkende valluik , en de verroeste ketenen , met derzelver zilte tranen ... kortom , 't was treffend .
95-5|Ook was er meer [ @alt zedelijkheid zedelykheid ] in dan in al die flauwe navolgingen .
95-6|Al de leden der bende waren [ @alt behoorlijk behoorlyk ] getrouwd , en droegen handschoenen .
95-7|In de grot stond 'n altaar met kaarsen , en de hoofdstukken waarin meisjes geschaakt werden , eindigden met eerbare puntjes of geheimzinnige gedachtenstrepen die Wouter vergeefs tegen 't licht hield om er meer van te weten .
96-1|Hy las tot " sterf verrader " .
96-2|Toen was 't donker , en hy begreep dat het [ @alt tijd tyd ] werd 'n eind te maken aan de voorgewende wandeling met de Hallemannetjes " dat zulke [ @alt fatsoenlijke fatsoenlyke ] kinderen waren . "
96-3|Met weerzin sloot hy 't dierbaar boekjen , en liep haastig weg , omdat-i vreesde beknord te worden over z'n lang [ @alt uitblijven uitblyven ] .
97-1|" Hy zou nooit weer permissie [ @alt krijgen krygen ] " werd er [ @alt bij by ] [ @alt zo'n zoo'n ] gelegenheid gedreigd .
97-2|Maar Wouter begreep wel dat dit geen ernst was .
97-3|Daartoe wist-i te goed dat men graag de kinderen " eens van de vloer heeft , als men [ @alt zo zoo ] klein behuisd is . "
97-4|En : " de Hallemannetjes waren [ @alt zo zoo ] buitengewoon [ @alt fatsoenlijk fatsoenlyk ] .
97-5|Ze woonden naast 'n huis met 'n balkon , en hadden onlangs heel lief hun petjes afgenomen . "
98-1|Ik voor [ @alt mij my ] geloof niet dat de Hallemannetjes [ @alt fatsoenlijker fatsoenlyker ] waren dan de andere mannetjes onder Wouters kennissen .
98-2|En daar ik graag reden geef van m'n geloof , wil ik hier 'n voorval [ @alt inlassen inlasschen ] dat iets vroeger had plaats gevonden .
99-1|Wouter ontving geen zakgeld .
99-2|Z'n moeder zei dat hoefde niet omdat hy thuis alles kreeg wat-i [ @alt nodig noodig ] had .
99-3|'t Stuitte hem altyd te moeten wachten op vergunning om " meetedoen " als z'n kameraadjes
100-1|met [ @alt ~de~den den ] bal speelden , en hem verweten dat hy 't [ @alt zijne zyne ] niet had [ @alt bijgedragen bygedragen ] tot aanschaffing van dat meubel .
100-2|'t Kostte drie duiten in Wouter's [ @alt tijd tyd ] .
100-3|Nu zal 't wel duurder wezen ... neen , [ @alt goedkoper goedkooper ] ... door de staathuishoudkunde .
101-1|En [ @alt bij by ] veel gelegenheden meer had-i verdriet over z'n voortdurende geldeloosheid .
101-2|Later zullen we zien of 't waar was , wat z'n moeder zei , dat-i thuis alles ontving wat hy [ @alt nodig noodig ] had .
101-3|Zéker is het , dat men hem thuis niet de gelegenheid gaf om nu-en-dan over 'n kleinigheid te beschikken naar eigen wil .
101-4|Wat toch [ @alt zo zoo ] heel prettig is voor kinderen .
101-5|En voor [ @alt mensen menschen ] .
102-1|De Hallemannetjes - die [ @alt zo zoo ] [ @alt bijzonder byzonder ] [ @alt fatsoenlijk fatsoenlyk ] waren - gaven hem heel [ @alt duidelijk duidelyk ] te kennen dat het hun verveelde , langer alleen de kosten te dragen van 't verkeer .
102-2|Fransje berekende dat Wouter's vriendschap hun al negen stuivers gekost had - wat ik duur vind , niet om de vriendschap , maar om 't berekenen - en Gus zei dat het nog meer was , maar dat laat ik daar .
102-3|Ook had deze hem vier griften voorgeschoten , welke hy [ @alt nodig noodig ] had om z'n hof te maken [ @alt bij by ] lange Ceciel die niet van hem weten wou omdat i 'n insteekpakje droeg.1 Maar de griften had ze aangenomen , en overgedaan aan Gus voor 'n zoen .
103-1|De bittere [ @alt verwijten verwyten ] der Hallemannetjes - die [ @alt zo zoo ] [ @alt bijzonder byzonder ] [ @alt fatsoenlijk fatsoenlyk ] waren - maakten Wouter wanhopig .
104-1|- Ik heb gevraagd aan m'n moeder , [ @alt zei zeide ] hy , maar ze wil me niets geven .
105-1|- Dat gaat ons niet aan , antwoordden de Hallemannetjes d. z. b. f. w. Je bent 'n klaplooper .
106-1|Wouter hoorde dit woord voor 't eerst , maar begreep het terstond .
106-2|Niets maakt scherpzinniger dan bitterheid van hart .
107-1|- Klaplooper , klaplooper ... ik ben 'n klaplooper !
108-1|Schreiend liep hy heen , en koos 'n omweg om de straat te [ @alt mijden myden ] , waar lange Ceciel's vader 'n lappenwinkel " deed " .
108-2|Och , als ze gezien had hoe hy als 'n klein kind liep te huilen op straat ... zeker , dat was èrger dan de broek boven 't buisje .
109-1|- Klaplooper , klaplooper !
110-1|Hy ontmoette veel [ @alt grote groote ] [ @alt mensen menschen ] die misschien ook klaploopers waren , maar ze huilden er niet om als Wouter .
111-1|- Klaplooper !
112-1|Hy zag 'n diender , en haalde diep adem toen die [ @alt voorbij voorby ] was .
112-2|'t Bevreemdde hem dat de man hem niet gevangen nam .
113-1|- Klaplooper !
114-1|Daar kwam de man van de vuilniskar , die 't woord naklepperde met z'n ratel , 't Was niet uittehouden !
116-1|Onze arme [ @alt lijder lyder ] herinnerde zich , hoe de Hallemannetjes d. z. b. f. w. hem eens hadden voorgespiegeld welke winst er viel te behalen op 'n kleinhandel in peperment .
116-2|Voor vierentwintig stuivers had men 'n [ @alt grote grooten ] zak vol .
116-3|[ @alt Bij By ] verkoop tegen [ @alt zóveel zóóveel ] stuks voor 'n duit zou 't voordeel enorm wezen , als men maar kapitaal had om te beginnen .
116-4|Dit hadden de Hallemannetjes precies uitgerekend .
116-5|Want ze waren niet alleen [ @alt bijzonder byzonder ] [ @alt fatsoenlijk fatsoenlyk ] , maar knap ook .
116-6|Knapheid en fatsoen gaan meestal samen .
116-7|Maar , hadden ze gezegd , er moest kapitaal wezen .
116-8|[ @alt Zij Zy ] zouden de [ @alt inkopen inkoopen ] doen , [ @alt zij zy ] zouden zich belasten met [ @alt ~de~den den ] verkoop , en als Wouter maar één gulden kon [ @alt bijdragen bydragen ] , was de zaak gezond .
117-1|- Klaplooper ... klaplooper ...
118-1|Wouter stal 'n gulden uit het " knipje " van z'n moeder , en bracht die aan de Hallemannetjes d. z. b. f. w.
119-1|- Hoe kom je 'r aan ? vroeg Gus , maar zorgde dat Wouter geen [ @alt tijd tyd ] had om te antwoorden , en tevens dat-i 't antwoord niet verstond , dat deze gaf door zwygende verlegenheid .
120-1|- Hoe kom je 'r aan - zonder [ @alt vraagteken vraagteeken ] [ @alt alzo alzoo ] - zie , nu zullen Franssie en ik ieder 'n dubbeltje [ @alt bijleggen byleggen ] , dat maakt vierentwintig , en dan [ @alt kopen koopen ] [ @alt wij wy ] de peperment .
120-2|Op de Rozengracht is 'n fabriek ... [ @alt zó'n zóó'n ] zak voor vier schellingen !
120-3|[ @alt Wij Wy ] zullen al de moeite doen , Franssie en ik .
120-4|[ @alt Bij By ] ons op school is meer gelegenheid om te [ @alt slijten slyten ] , weetje !
120-5|Kris Kloskamp heeft er al twaalf besteld - hy zal betalen na de vakantie - [ @alt wij wy ] zullen ons al de moeite getroosten ... jy hoeft niets te doen , Wouter ... en [ @alt gelijk gelyk ] [ @alt delen deelen ] , daar kunje-n-op aan ...
121-1|Wouter ging naar huis , en droomde van ongehoorde winst .
121-2|Hy zou 'n daalder teruggeven in 't knipje van z'n moeder , en voor lange Ceciel 'n potlood [ @alt kopen koopen ] van [ @alt ~de~den den ] man die er gaten mee prikte in 't hout van z'n kruiwagen .
121-3|[ @alt Zó Zóó ] sterk waren ze !
121-4|Dat was wat ànders dan 'n paar griften , dacht-i , en als lange Ceciel hem dan nòg niet wou hebben tot 'n vryertje , dan ... neen , verder dacht Wouter niet .
121-5|Daar zyn op [ @alt ~de~den den ] weg onzer verbeelding afgronden die we niet durven peilen .
121-6|[ @alt Wij Wy ] worden ze instinktmatig gewaar , schrikken terug , sluiten de [ @alt ogen oogen ] , en ... ik weet niet verder .
121-7|Maar dit weet ik , dat Wouter [ @alt ~die~dien dien ] [ @alt avond avend ] heel gelukkig insliep , in de hoop dat-i weldra 'n goed geweten hebben zou over 't bestolen knipjen en 'n voldaan hart over z'n liefde tot lange Ceciel .
122-1|Helaas , helaas , Wouter had gerekend buiten de knapheid en 't fatsoen van de Hallemannetjes !
123-1|[ @alt De Den ] [ @alt volgende volgenden ] dag [ @alt namelijk namelyk ] zochten [ @alt zij zy ] hem op toen-i de school verliet .
123-2|Wouter die zich gevleid had hen te zien [ @alt hijgen hygen ] onder 't gewicht van 'n [ @alt grote grooten ] zak , Wouter die [ @alt zo zoo ] verlangend was te weten of Kris Kloskamp z'n kordate bestelling had volgehouden , Wouter die brandde van nieuwsgierigheid naar [ @alt ~de~den den ] uitslag ... och , hy voelde zich bitter teleurgesteld toen-i Gus Halleman ontwaarde , die niet alleen geen zak peperment droeg , maar bovendien 'n zeer ernstig gezicht meebracht .
123-3|Ook Franssie keek als de deugd .
125-1|- Wel , hoe staat de zaak ? vroeg Wouter zonder 'n woord te spreken .
125-2|Hy was te nieuwsgierig om niet te vragen , en te angstig om die vraag anders te uiten dan door 't geluideloos openen van z'n mond en 't vooruitsteken van zyn gelaat .
126-1|- Hoor eens , Wouter , we hebben ons bedacht ... er is veel tégen .
127-1|Arme Wouter !
127-2|Daar verongelukten in één schipbreuk z'n geweten en z'n hart .
127-3|Weg , [ @alt dromen droomen ] van [ @alt zedelijke zedelyke ] rehabilitatie , weg , gapend " moeder's knipje " weg , houtborend potlood dat 'n opening klieven zou in 't hart van lange Ceciel ... weg ... weg ... weg ... alles weg !
128-1|- Je [ @alt begrijpt begrypt ] , Wouter , die peperment zou smelten ...
129-1|- Ja...a...a , hikte de arme jongen .
130-1|- En die Kris Kloskamp , die 'r twaalf besteld heeft , weetje ?
132-1|Of Kris ook smelten zou ?
133-1|... hy gaat van-school , en zal zeker niet weerom komen na de vakantie .
135-1|- Ja , en daarom ... en ook ... we hebben uitgerekend , Franssie en ik , dat er veel minder in 'n pond gaan dan we meenden , omdat de peperment tegenwoordig heel zwaar is , weetje ?
136-1|- Ja , voegde Fransjen er [ @alt bij by ] , met [ @alt ~hoge~hogen hoogen ] ernst als iemand die in levensgevaar 'n " eerst " beginsel verkondigt , ja , de peperment is heel zwaar tegenwoordig .
136-2|Voel eens , maar je moet 't weeromgeven .
137-1|En hy bood Wouter 'n pepermentjen aan , dat deze heel goedmoedig woog op z'n vinger .
137-2|De arme jongen gaf het trouw terug .
137-3|Zwáár vond-i 't ... och , hy was [ @alt zo zoo ] bedrukt , en zou alles zwaar gevonden hebben op dat [ @alt ogenblik oogenblik ] .
138-1|Fransje stak 't zware pepermentjen in z'n mond , en zei , al zuigende :
139-1|- Ja [ @alt wezenlijk wezenlyk ] , heel zwaar ...
139-2|'t is engelsche , weetje ?
139-3|En dan is 'r nog wat ... niet waar Gus ?
139-4|'t Fatsoen !
139-5|Toe Gus , zeg jy 't maar .
140-1|- 't Fatsoen , Wouter ! riep Gus [ @alt bedenkelijk bedenkelyk ] .
141-1|- We [ @alt menen meenen ] 't fatsoen , herhaalde Fransjen , alsof-i wat ophelderde .
142-1|Wouter zag beiden beurtelings aan , en scheen begrip tekort te komen .
143-1|- Zeg jy 't maar , Gus .
144-1|- Ja , Wouter , onze pa is in de diakenie , weetje , en-i gaat rond met 'n zakje , en [ @alt bij by ] ons " op " de gracht ...
145-1|- Ja , riep Fransje , [ @alt bij by ] ons op de gracht ... weetje ... daar woont [ @alt mijnheer m'nheer ] Krullewinkel die 'n buiten heeft ...
146-1|- En 'n balkon ...
147-1|- 't Is maar om 't fatsoen ... weetje , Wouter ?
147-2|En als er huisbezoek komt , dan prezenteert onze mama ...
149-1|- Ja , dan prezenteert ze madera ... [ @alt heus heusch ] , en onze tabakspot is van zilver ...
150-1|- Né , Franssie ... maar 't is net als zilver , weetje Wouter ?
151-1|De arme jongen zei maar dat-i 't wist , hopende [ @alt eindelijk eindelyk ] te weten te komen wat-i inderdaad niet wist : het verband [ @alt tussen tusschen ] al die dingen en zyn vervlogen hoop .
151-2|Hy stamelde :
152-1|- Ja , Gus ... ja , Franssie ... maar de peperment ?
153-1|- 't Is maar , weetje-n om je te zeggen dat we heel erg [ @alt fatsoenlijk fatsoenlyk ] zyn .
155-1|- En braaf .
157-1|Arme Wouter !
158-1|- En daar je zei dat je geen zakgeld [ @alt krijgt krygt ] ...
159-1|- Ja , Wouter , en weetje , omdat onze pa [ @alt zo zoo ] [ @alt fatsoenlijk fatsoenlyk ] is ... als 't winter wordt kan je 't zien , dan gaat-i rond met 'n weesjongen ...
160-1|- Ja , en-i schelt aan al de deuren .
160-2|Nu , daarom zyn we bang dat je ...
161-1|- Dat je ...
162-1|- Die gulden ...
163-1|- Die gulden , weetje ?
164-1|- Dat je 'm niet ...
165-1|- Dat je 'r niet [ @alt eerlijk eerlyk ] aankomt ... dàt is het , zei Fransje , die 'n tweede pepermentjen uit z'n zak haalde en in [ @alt ~de~den den ] mond stak , tot versterking zeker na dat beslissend woord .
166-1|'t Was er uit !
166-2|Arme , arme Wouter !
167-1|- En daarom , Wouter , willen we niet met je mee doen .
167-2|Maar [ @alt gelijk gelyk ] [ @alt delen deelen ] ... dat is afgesproken !
168-1|- Ja , [ @alt gelijk gelyk ] [ @alt delen deelen ] , riep Gus .
168-2|Je [ @alt begrijpt begrypt ] ... [ @alt wij wy ] hebben al de moeite gehad , en daarom ... ziedaar , [ @alt gelijk gelyk ] [ @alt delen deelen ] !
169-1|De Hallemannetjes waren knap .
169-2|[ @alt Gelijk Gelyk ] [ @alt delen deelen ] : ( 20+2×2 ) / 3 = 8 , en [ @alt alzo alzoo ] ...
169-3|Wouter ontving acht stuivers .
170-1|- Weetje , zei Gus , 't is omdat onze pa diaken is .
171-1|- Ja ... en onze tabakspot ... al is 't dan geen zilver , 't [ @alt lijkt lykt ] precies op zilver .
172-1|Op deze waarachtige historie grondt zich myn ongeloof aan de buitengewone fatsoenlykheid van de Hallemannetjes , en ik hel over tot de [ @alt mening meening ] dat dit fatsoen [ @alt eigenlijk eigenlyk ] niets was dan 'n uitvindsel van Wouter's moeder , omdat ze " nauw behuisd " was .
172-2|'t Is de vraag of [ @alt zij zy ] ooit iets [ @alt zo zoo ] [ @alt bijzonder byzonder ] fatsoenlyks in die kinderen zou ontdekt hebben , als ze kans had gezien Wouter met wat nut te gebruiken in 't huishouden.2
174-1|1 De overgang van [ @alt zo'n zoo'n ] " insteekpakjen " op 't " buisje boven [ @alt ~de~den den ] broek " was 'n enorme sprong , vooral omdat [ @alt daarbij daarby ] 'n vest te-pas kwam , waarvoor [ @alt bij by ] [ @alt zo'n zoo'n ] insteekpakje geen plaats was .
174-2|[ @alt Hierbij Hierby ] [ @alt namelijk namelyk ] was het buisje gesloten , en de broek van alle [ @alt zijden zyden ] daarop vastgeknoopt .
174-3|Of die hierarchie in 't kindertoilet nog bestaat , is me onbekend .
174-4|In Wouter's [ @alt tijd tyd ] speelde ze 'n [ @alt grote groote ] rol .
174-5|En ook jaren daarna .
174-6|Ikzelf heb [ @alt menige menigen ] traan geschreid omdat het " open buis " met [ @alt daarbij daarby ] [ @alt behorend behoorend ] " vest " [ @alt mij my ] [ @alt onmenselijk onmenschelyk ] lang onthouden werd .
175-1|2 In I. 366 [ @alt schrijft schryft ] M. 't ontstaan van veel wetten en zeden toe aan gebrek aan ruimte .
176-1|Verloren suikerpotten en zoekgeraakte [ @alt bijbels bybels ] voor de rechtbank van 't geweten .
176-2|De onmannelykheid der natie , volgens Siegenbeek en andere moralisten .
176-3|De verdiensten en de gebreken van Leentje , beschouwd uit 'n menschenvriendelyk oogpunt .
176-4|Verregaande onkiesheid van de voorprinselyke spelmethode .
176-5|De [ @alt Hollandse Hollandsche ] graven in verband met de [ @alt prijzen pryzen ] van 't [ @alt vlees vleesch ] , en de ongegronde verdenking van Pennewip's eer .
176-6|Leentje's onzichtbaar talent om [ @alt kleren kleeren ] en zielen te herstellen .
177-1|Hoe 't [ @alt zij zy ] met die principe-barende vruchtbaarheid van de nauwte , Wouter kende de vrucht , al was-i niet [ @alt zo zoo ] [ @alt wijsgerig wysgeerig ] ingelicht omtrent [ @alt ~de~den den ] oorsprong .
177-2|Over z'n laat thuiskomen bekommerde hy zich dus niet [ @alt zó zóó ] erg , als over de vreeselyke straf die hem wachtte als men z'n nieuw testament met gezangen zou missen .
177-3|Hy was teruggekeerd van z'n uitstapjen in de Abruzzen , en [ @alt bij by ] z'n terugkeer in Amsterdam viel hem de herinnering aan z'n boosheid - of liever 't voorzien van de straf die er volgen zou op die boosheid - drukkend zwaar op 't gemoed .
178-1|Maar Wouter troostte zich met de bedenking dat-i ditmaal geen vingerhoed had weggemaakt , [ @alt zoals zooals ] laatst .
178-2|Men zou 't Nieuw-Testament niet [ @alt zo zoo ] gauw missen , dacht-i , omdat de Zondag nog vèr was , en in de week zou er niet naar gevraagd worden .
179-1|Nogeens : 't was geen vingerhoed , geen breipen , geen suikerpot , of [ @alt zo zoo ] -iets van [ @alt dagelijks dagelyksch ] gebruik ...
180-1|Toen onze held thuiskwam , verstopte hy [ @alt ~de~den den ] vetten Glorioso achter de latafel van Leentje , van dezelfde Leentje die na [ @alt ~de~den den ] poortsprong z'n broekje herstelde dat [ @alt zo zoo ] gaapte aan de knie , [ @alt zodat zoodat ] z'n moeder 't nooit geweten heeft .
181-1|Ja , ze is ten-grave gedaald zonder kennis aan die gescheurde broek !
181-2|Ik weet niet of " broek " [ @alt mannelijk mannelyk ] is , en heb geen lust het optezoeken , vooral omdat ik 't toch niet [ @alt begrijpen begrypen ] zou , al vond ik " broek , m. " in 'n woordenlystje .
181-3|Onlangs vond ik géén m. achter natie .
181-4|Dat zal 'n scherpe geestigheid van Siegenbeek geweest zyn .
182-1|Of Wouters's broek [ @alt mannelijk mannelyk ] was , weet ik niet , maar Leentje had de scheur geheeld , dat is de waarheid .
182-2|[ @alt Zo Zoo ] heelde ze meer breuken , en ontving daarvoor zeven stuivers in de week , en 's avends 'n boterham .
183-1|Lang na Habakuk , dacht Wouter nog meermalen aan haar deemoedig : " goeien [ @alt avond avend ] , juffrouw .
183-2|Goeien [ @alt avond avend ] , [ @alt mijnheer m'nheer ] en jonge-juffrouwen .
183-3|Goeien [ @alt avond avend ] , Wouter " ... en de rest .
184-1|Want Wouter's moeder heette " juffrouw " om de schoenmakery .
184-2|De jonge-juffrouwen waren z'n zusters , die dansen geleerd hadden .
184-3|En z'n broer was " [ @alt mijnheer m'nheer ] " sedert diens benoeming tot derden ondermeester aan de stads-tusschenschool .
184-4|Hy had toen verlengstukken aan z'n buis gekregen om ontzag inteboezemen aan de schooljeugd , en " Stoffel " paste toen niet langer , meende Wouter's moeder .
184-5|Maar [ @alt ~dezen~deze dezen ] noemde Leentje eenvoudig Wouter , omdat-i nog maar 'n kleine jongen was .
184-6|Ook was hy haar drie stuivers schuldig , of [ @alt eigenlijk eigenlyk ] zes-en-twintig duiten , die hy haar nooit heeft teruggegeven , want toen hy , jaren later , die schuld wilde afdoen , waren er geen duiten meer , en Leentje was ook dood .
186-1|Dit speet hem zeer , want-i had veel van haar gehouden .
186-2|Ze was foei-leelyk , nogal vuil , en bovendien wat onrecht van leest .
186-3|Ook beweerde Stoffel de schoolmeester , dat ze 'n [ @alt boze booze ] tong voerde .
186-4|Ze zou [ @alt namelijk namelyk ] hebben oververteld dat-i bessen met suiker had gedronken in de Nederlanden .
187-1|Ik wil dit wel [ @alt geloven gelooven ] , maar wat kan men verlangen voor zeven stuivers en 'n boterham ?
187-2|'k Heb hertoginnen gekend met ruimer inkomen , en toch niet aangenaam in [ @alt ~de~den den ] omgang .
188-1|Dat Leentje scheef was , kwam van 't aanhoudend naaien .
188-2|Ze hield het [ @alt ganse gansche ] gezin " heel " en verstond de kunst om een broek , twee buisjes en 'n lakenschen pet te maken uit 'n duffelsche jas , en toch schoten er nog lappen over voor de sous-pieds die Stoffel [ @alt nodig noodig ] had voor z'n examen als sekondant naar de Kaap .
188-3|Dat niet lukte , door 'n fout in Euklides .
189-1|Niemand buiten Wouter was tevreden met Leentje .
189-2|Ik denk dat men bang was haar te bederven door te [ @alt grote groote ] zachtzinnigheid .
189-3|De " jonge-juffrouwen " spraken gedurig van " stand " en " dat ieder op z'n plaats moest [ @alt blijven blyven ] . "
189-4|Dit gold háár .
189-5|Leentje's vader [ @alt namelijk namelyk ] was 'n schoenmaker geweest die achterlapte , en de vader van de jonge-juffrouwen had 'n winkel " gedaan " waarin-i schoenen verkocht die uit Parys kwamen .
189-6|Dit maakt 'n groot verschil .
189-7|Want het is deftiger iets te [ @alt verkopen verkoopen ] dat gemaakt is door 'n ander , dan zelf wat te maken .
190-1|De moeder meende dat Leentje wel wat [ @alt zindelijker zindelyker ] wezen kon .
190-2|Dat juist gemeend was .
190-3|Maar ik kom weer terug op [ @alt ~de~den den ] [ @alt prijs prys ] , en op de moeielykheid van 't [ @alt wassen wasschen ] , voor iemand die geen [ @alt tijd tyd ] , geen zeep , geen ruimte en geen water heeft .
190-4|Duinwater was er nog niet , en al was 't er geweest , het zou toch niet doorgedrongen zyn tot Leentje.1
191-1|Stoffel beschuldigde haar van [ @alt die dien ] [ @alt verkeerde verkeerden ] val in z'n hemdsboordjes , " die [ @alt zo zoo ] [ @alt nadelig nadeelig ] werkte op 't respekt " en klaagde dat ze hem altyd [ @alt zo zoo ] mal aankeek , als-i " [ @alt heren heeren ] had . "
192-1|Dat " [ @alt heren heeren ] hebben " was 'n privatissimum over de leerwyze van Prinsen , die nog niet was uitgevonden , maar door Stoffel werd voorgevoeld .
192-2|Leentje bracht thee [ @alt bij by ] die zaak , en was eenmaal niet geslaagd in 't wegbyten van 'n lach , toen ze Stoffel z'n naam hoorde spellen , en uitvaren tegen 't [ @alt onkiese onkiesche ] ouwerwetsche " esse té " dat dan ook [ @alt lelijk leelyk ] is .
193-1|En dan , die bessen met suiker !
194-1|Aldus had ieder z'n grieven tegen 't arme Leentje .
194-2|Maar Wouter hield veel van haar , en was met niemand buiten haar in huis gemeenzaam , misschien wel omdat de anderen niet van hèm hielden , en hy dus wel genoodzaakt was , of genoopt althans , z'n troost te zoeken [ @alt bij by ] haar .
194-3|Want alle aandoening zoekt 'n uitweg , en er gaat niets verloren , evenmin in de [ @alt zedelijke zedelyke ] als in de [ @alt stoffelijke stoffelyke ] wereld .
196-1|Wouter's moeder noemde hem : " die jongen . "
196-2|Z'n broers - er waren er meer dan Stoffel - beweerden dat-i [ @alt vals valsch ] en gniepig was , omdat hy weinig sprak en niet van knikkeren hield .
196-4|De zusters verklaarden hem voor " sleets " of " [ @alt sleets sleetsch ] . "
196-5|Ik weet niet hoe ze 't spelden , omdat ik het alleen heb van hooren-zeggen .
196-6|Maar [ @alt bij by ] Leentje kon onze Wouter altyd terecht .
196-7|[ @alt Zij Zy ] troostte hem , en vond het schande dat men niet meer " werk maakte van 'n jongen als hy . "
196-9|En dit vind ik ook .
196-10|Anders zou ik niet de moeite nemen z'n geschiedenis te vertellen .
197-1|Tot kort na de expeditie naar ouwenbrug , hartenstraat en aschpoort , was Leentje Wouter's [ @alt enige eenige ] vertrouwde .
197-3|Haar klaagde hy z'n smart over de onrechtvaardigheid van meester Pennewip , die hèm " [ @alt redelijk redelyk ] " gaf , en " uitmuntend " met 'n krul , aan 't roodharig Keesje .
197-4|Aan Keesje , die geen " som " alleen wist te maken en altyd steken bleef in de [ @alt hollandse hollandsche ] graven .