Datasets:

AndreasThinks

/

welsh-translation-instruction

like 0

Translate the text from English to Welsh.

    Over recent years the Welsh Government and NHS Wales have undergone substantial organisational change. Over the same time, the number of standing advisory bodies for health, to both the Government and the health service, has increased to the point where there are now many such groups.   The Welsh Government undertook a three month evidence gathering exercise early this year and determined that the system included a large number of highly engaged health professionals but also has extensive duplication, signs of silo working and produces insufficient outcomes relative to its participation requirements.   Health policy and service models can only be as good as the clinical input that underpins them. In Wales we are fortunate to have a strong history and commitment to collaboration and working in partnership. We need a strong, credible system for harnessing expert clinical opinion in order to drive forward service improvement. In turn, this will help us develop new service models that deliver better health outcomes and to live within our resources.   As a result, I have decided to engage further on the Task and Finish Group’s recommendation that the 32 national advisory groups should be replaced by a single Joint Professional Council. The Council would provide clinical advice for the people of Wales and act as a clinical reference group to Welsh Government, NHS Wales, bodies such as the Bevan Commission and groups such as the Clinical Networks.   The final proposals will be included in the Government’s future legislative programme for full consultation but I encourage all stakeholders to participate in the interim engagement process.   This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.  

Dros y blynyddoedd diwethaf cafwyd newidiadau sefydliadol sylweddol yn Llywodraeth Cymru a GIG Cymru. Dros yr un cyfnod, mae nifer y cyrff cynghori sefydlog yn y maes iechyd, ar gyfer y Llywodraeth a'r gwasanaeth iechyd, wedi cynyddu i’r graddau bod llawer o grwpiau o’r fath bellach yn bodoli.   Bu Llywodraeth Cymru yn casglu tystiolaeth dros gyfnod o dri mis ddechrau'r flwyddyn a phenderfynwyd bod y system yn cynnwys nifer mawr o weithwyr iechyd proffesiynol ymroddedig, ond bod hefyd lawer o ddyblygu, arwyddion o weithio mewn ffordd ynysig. Casglwyd hefyd  nad yw’r system yn dwyn ffrwyth ar lefel ddigonol o’i gymharu â'r ymdrech a’r amser sydd ynghlwm wrth y gwaith.   Mae angen i bolisïau iechyd a modelau gwasanaeth fod yn seiliedig ar fewnbwn clinigol cryf. Yng Nghymru, rydym yn ffodus bod gennym hanes cryf ac ymrwymiad i gydweithio a gweithio mewn partneriaeth. Mae angen system gref, gredadwy arnom er mwyn manteisio ar farn glinigol arbenigol a bwrw ymlaen â gwelliannau i wasanaethau. Bydd hyn, yn ei dro, yn ein helpu i ddatblygu modelau gwasanaeth newydd sy'n sicrhau canlyniadau iechyd gwell ac yn sicrhau ein bod yn gallu byw o fewn ein hadnoddau.   O ganlyniad, rwyf wedi penderfynu gwneud rhagor o waith ar argymhellion y Grŵp Gorchwyl a Gorffen sy’n nodi y dylai'r 32 o grwpiau cynghori cenedlaethol gael eu disodli gan un Cyd\-gyngor Proffesiynol. Byddai'r Cyngor yn darparu cyngor clinigol ar gyfer pobl Cymru ac yn gweithredu fel grŵp cyfeirio clinigol i Lywodraeth Cymru, GIG Cymru, cyrff fel Comisiwn Bevan a grwpiau fel y Rhwydweithiau Clinigol.   Bydd y cynigion terfynol yn cael eu cynnwys yn rhaglen ddeddfwriaethol y Llywodraeth yn y dyfodol ar gyfer ymgynghoriad llawn ond rwy'n annog yr holl randdeiliaid i gymryd rhan yn y broses ymgysylltu dros dro.   Cyhoeddir y datganiad hwn yn ystod y toriad er mwyn rhoi’r newyddion diweddaraf i’r Cynulliad. Pe bai unrhyw aelod yn dymuno imi wneud datganiad pellach neu ateb unrhyw gwestiwn ar ôl y toriad byddwn yn hapus iawn i wneud hynny.  

Translate the text from English to Welsh.

Speaking at Castell y Bere, the Minister explained why these sites reserved a special place in Welsh history and what more was being done to ensure they were as accessible and informative as possible. Lord Elis\-Thomas said:  > “From Caerphilly to Caernarfon, Conwy to Castell Coch, we are a country blessed with some of the most magnificent, imposing castles in the world, attracting record visitor numbers and boosting the economies of many of our towns and cities. > > “But there are a whole host of castles on our doorsteps that are, perhaps, less well known but both individually and as a collective serve as precious physical reminders of our history and our heritage.  > > “These, to me, are the true Welsh castles \- those built or inhabited by distinguished Welshmen of the past \- by Llywelyn, Lord Rhys and Glyndwr amongst others. Welsh Princes who fought for and over Wales and helped shape the Wales and Welshness we recognise today. I’ve been determined to better promote and signpost these castles and their significance to our history and culture.  > > “The booklet gives a general introduction to the castles closely associated with the Welsh Lords and Princes. They include castles in Cadw’s care as well as castles owned by local authorities or which are in private hands, but offer public access.  > > “Cadw have made great strides over recent years to improve accessibility to a number of sites across Wales. This, in conjunction with some fantastic work in making the information at our sites clearer and more interactive means that more people can now enjoy these physical reminders of our past. But there is more to come, starting with here in Castell y Bere, where we will soon be making improvements to the visitor experience to better convey its historical significance.  > > “Each of these castles has its own history, its own story and its own character. I hope that, through the material launched today as well as through future improvements, we can help encourage as many people as possible to explore and enjoy these Welsh castles and their significance to the Wales we live in today.” The new booklet, which features 24 castles alongside abbeys and other historical sites, will be available for free at all Cadw sites, with further information also available online.

Gan siarad yng Nghastell y Bere, eglurodd y Gweinidog pam roedd gan y safleoedd hyn le arbennig yn hanes Cymru a’r hyn oedd yn cael i’w wneud i sicrhau bod mwy o bobl yn dysgu amdanyn nhw ac ymweld â nhw. Dywedodd yr Arglwydd Elis\-Thomas:  > "O Gaerffili i Gaernarfon, ac o Gonwy i Gastell Coch, mae gan ein gwlad rai o’r cestyll mwyaf ysblennydd a godidog yn y byd, sy’n denu'r niferoedd uchaf erioed o ymwelwyr ac yn rhoi hwb i economïau llawer o’n trefi a’n dinasoedd. > > "Ond mae gennym lu o gestyll eraill sy’n llai adnabyddus o bosib, ac maen nhw’n sefyll fel cynrychiolaeth gorfforol sy’n ein hatgoffa o’n hanes a’n treftadaeth.  > > “Gwir gestyll Cymru imi yw’r rheini a adeiladwyd gan Gymry enwog y gorffennol: Llywelyn, yr Arglwydd Rhys a Glyndŵr ymhlith eraill. Tywysogion Cymru a frwydrodd yng Nghymru a thros Gymru gan helpu i lunio’r Gymru a’r Cymreictod a welwn ni heddiw. Rwyf wedi bod yn benderfynol o hyrwyddo’r cestyll hyn a’u harwyddocâd i’n hanes a’n diwylliant yn well. > > “Mae'r llyfryn yn rhoi cyflwyniad cyffredinol i’r cestyll hynny sydd â chysylltiad agos at arglwyddi a thywysogion Cymru, gan gynnwys y cestyll sydd yng ngofal Cadw yn ogystal â’r cestyll sy’n eiddo i’r awdurdodau lleol neu sydd mewn dwylo preifat ond sydd ar agor i’r cyhoedd.  > > “Mae Cadw wedi gweithio’n galed iawn dros y blynyddoedd diwethaf i wella mynediad i nifer o safleoedd ledled Cymru. Mae ei waith ardderchog o ddarparu gwybodaeth gynhwysfawr a rhyngweithiol ar y safleoedd yn golygu y gall mwy o bobl fwynhau ymweld â nhw. Ond mae mwy i ddod, gan ddechrau yma yng Nghastell y Bere, lle byddwn cyn hir yn gwella profiadau ymwelwyr drwy esbonio mwy am arwyddocâd hanesyddol y castell. > > "Mae gan bob un o’r cestyll hyn ei hanes, ei stori a’i gymeriad ei hun. Fy ngobaith yw  annog cynifer o bobl â phosibl i fwynhau ymweld â’r cestyll hyn yng Nghymru a dysgu am eu harwyddocâd i’r Gymru rydym yn byw ynddi heddiw, a hynny drwy gyfrwng y llyfryn sy’n cael ei lansio heddiw a thrwy welliannau yn y dyfodol” Bydd y llyfryn newydd, sy’n cynnwys 24 castell ochr yn ochr ag abatai a safleoedd hanesyddol eraill, ar gael am ddim ar holl safleoedd Cadw, gyda rhagor o wybodaeth hefyd ar gael ar\-lein.

Translate the text from English to Welsh.

The Laura Ashley Group has been a significant employer in mid Wales for many decades, so it was a huge blow for the region when the Group was placed into administration at the end of March this year.  The company, founded by the late Laura Ashley and her husband Bernard, has grown considerably over the years from its early beginnings in Carno, mid Wales.  The company has provided some 500\+ jobs at Newtown, where they have operated the call centre, warehousing and distribution facilities, together with the manufacture of paint, wallpaper and home furnishings at their premises on the Vastre and Mochdre Industrial estates within the town. A Welsh Government Taskforce has had continuing discussions with the Chief Executive, Ms Katharine Poulter and the executive team, together with Gordon Brothers (who acquired the Brand and associated IP in an earlier deal with the administrators), PWC as the administrators and with other interested parties to try to safeguard a sustainable future for the company in Newtown.  We continue to remain open to exploring all options with any interested parties.  The news of further recent redundancies, on the back of earlier announced redundancies at the company, is clearly disappointing and our thoughts are with the affected individuals at this difficult time, for whom we continue to offer all available support via the Working Wales and ReAct programmes.

Mae’r Laura Ashley Group wedi bod yn gyflogwr o bwys yn y Canolbarth ers degawdau, felly roedd yn ergyd drom i’r rhanbarth pan gafodd y Grŵp ei roi yn nwylo gweinyddwyr ddiwedd mis Mawrth eleni. Mae’r cwmni, a gafodd ei sefydlu gan y diweddar Laura Ashley a’i gŵr Bernard, wedi tyfu’n sylweddol ers ei ddyddiau cynnar yng Ngharno, yn y Canolbarth. Mae’r cwmni wedi darparu rhyw 500\+ o swyddi yn y Drenewydd lle mae wedi rhedeg y ganolfan alwadau, warysau a chyfleusterau dosbarthu, ynghyd â gweithgynhyrchu paent, papur wal a dodrefn i’r cartref ar Ystadau Fastre a Mochdre yn y dref. Mae un o Dasgluoedd Llywodraeth Cymru wedi parhau i drafod gyda’r Prif Weithredwr, Ms Katharine Poulter, a’r tîm gweithredol, ynghyd â’r Gordon Brothers (a brynodd y Brand a’r Eiddo Deallusol cysylltiedig mewn cytundeb blaenorol gyda’r gweinyddwyr), PWC, y gweinyddwyr, a chyda phartïon eraill â diddordeb, i geisio sicrhau dyfodol cynaliadwy i’r cwmni yn y Drenewydd. Mae’n amlwg bod y newyddion am ragor o ddiswyddiadau yn ddiwethar, ar ben y diswyddiadau a gyhoeddwyd gynt yn y cwmni, yn destun siom. Rydym yn meddwl ar yr adeg anodd hon am yr unigolion yr effeithwyd arnynt, ac rydym yn parhau i gynnig yr holl gymorth sydd ar gael drwy raglenni Cymru’n Gweithio a ReAct.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 22 Hydref 2019, gwnaeth y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol Datganiad Llafar: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am Ddiogelwch Adeiladau (dolen allanol).

On 22 October 2019, the Minister for Housing and Local Government made an Oral Statement: Update on Building Safety (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Bydd y penderfyniad a wnaed llynedd gan bobl y Deyrnas Unedig i adael yr Undeb Ewropeaidd (UE) yn effeithio'n ddwys ar ddyfodol amaethyddiaeth yng Nghymru. Mae llawer o bethau'n anhysbys wrth inni fynd drwy'r broses o adael yr UE ond mae'n glir y bydd yr effaith ar ffermio ac yn benodol, ar y sector cig coch yng Nghymru, yn fawr. Ym mis Hydref 2016, cyhoeddais Adolygiad Annibynnol o Hybu Cig Cymru (HCC), a gyflawnwyd gan Kevin Roberts, ynghyd â'm hymateb. Roedd yr adroddiad yn gwneud un ar hugain o argymhellion i Lywodraeth Cymru a HCC eu cyflawni ac rwy'n falch â'r cynnydd a wnaed hyd yn hyn. Un o'r argymhellion roeddwn fwyaf awyddus i fynd i'r afael ag ef oedd rôl Bwrdd HCC yn y gwaith o gynyddu lefel yr arweinyddiaeth yn y sector cig coch drwy gymryd mwy o gyfrifoldeb dros gyfeiriad strategol HCC a drwy gryfhau'r cysylltiad â'r weithrediaeth, darparu cymorth a hefyd sicrhau bod prosesau craffu cadarn a herio yn eu lle. Cynhaliwyd yr ymgyrch i benodi Cadeirydd ac un aelod ar ddeg i'r Bwrdd rhwng mis Rhagfyr 2016 a mis Mawrth 2017 ac roeddwn yn hynod falch o lefel y diddordeb a ddangoswyd i'r rolau hyn, yn enwedig gan bobl ifanc a menywod yn benodol. Nid oedd y Panel Dethol o'r farn bod modd argymell unrhyw un o'r ymgeiswyr i rôl y Cadeirydd, ac felly penderfynais ddod â'r broses o benodi Cadeirydd i ben. Byddaf yn dechrau proses newydd i benodi i'r swydd hollbwysig hon maes o law. Mae'n hanfodol fy mod i, ar ran y diwydiant a thalwyr yr ardoll cig coch, yn penodi Cadeirydd sydd â'r sgiliau a'r profiad sydd eu hangen i arwain a rheoli'r Bwrdd a'r weithrediaeth yn ystod y blynyddoedd heriol sydd i ddod, a byddaf yn sicrhau y bydd hyn yn digwydd. Wrth imi gynnal y broses o benodi Cadeirydd parhaol, rwyf wedi gwahodd Kevin Roberts i fod yn Gadeirydd am gyfnod dros dro, ac mae hyn yn debygol o fod am uchafswm o chwech mis. Mae gan Kevin flynyddoedd o brofiad o arwain Byrddau a phwyllgorau, ac ef yw Cadeirydd annibynnol presennol Amaeth Cymru. Mae hefyd yn aelod o fy ngrŵp ford gron ar Brexit. Rwy'n ddiolchgar iawn iddo am gamu i'r adwy a chefnogi'r Bwrdd a'r weithrediaeth yn ystod misoedd cyntaf y tymor newydd hwn. O ran Aelodau'r Bwrdd, roeddwn yn glir bod angen sicrhau sylfaen sgiliau ehangach a chydbwysedd gwell o ran rhywedd. Roedd yr angen i benodi pobl sy'n meddu ar wybodaeth a phrofiad eang yn allweddol; pobl sydd â'r gallu i lunio a rhannu cyfeiriad strategol clir i'r diwydiant yn ogystal â darparu llywodraethiant cryf i HCC. Mae'n bleser gennyf gyhoeddi bod deg o'r ugain o ymgeiswyr a gafodd eu gwahodd am gyfweliad wedi dangos y sgiliau a'r profiad gofynnol, ac maent bellach wedi'u penodi i'r Bwrdd. Mae pump o'r deg yn fenywod, a bydd gan Fwrdd newydd HCC fwy o dalwyr ardoll yn rhan ohono na Bwrdd blaenorol HCC. Y rheini a Benodir i'r Bwrdd o 1 Ebrill 2017 yw (yn nhrefn yr wyddor): Barrie Jones Catherine Smith Claire Louise Williams Gareth Wynn Davies Helen Howells Huw Davies Illtud Dunsford John T Davies Ogwen Williams Rachael Madeley Davies Hoffwn longyfarch yr ymgeiswyr llwyddiannus a'u croesawu i'r Bwrdd. Byddaf yn cyfarfod â nhw a'n Cadeirydd newydd dros dro yn fuan i drafod eu rolau pwysig yn ogystal â'm disgwyliadau ar gyfer HCC dros y blynyddoedd sydd i ddod. Mae'n gyfnod cyffrous i'r diwydiant amaethyddol ond nid wyf dan gamargraff y byddwn yn wynebu heriau sylweddol a byddaf yn cydweithio â'r Bwrdd newydd i'm helpu i sicrhau dyfodol ffyniannus a chydnerth i'r sector cig coch yng Nghymru.

The decision made last year by the people of the United Kingdom to leave the European Union (EU) will have a profound impact on the future of Welsh agriculture. There are many unknowns as we transition from the EU but it is clear that the impact on farming and in particular the red meat sector in Wales will be great. In October 2016 I published the Independent Review of Hybu Cig Cymru (HCC), undertaken by Kevin Roberts along with my response. The review made twenty\-one recommendations to be delivered by the Welsh Government and HCC and I am pleased with the progress made to date. One of the recommendations I was most keen to address was in respect of the role of the HCC Board in delivering increased leadership across the red meat sector by taking greater ownership of the strategic direction of HCC and through strengthening its engagement with the executive, providing support but also robust scrutiny and challenge. The campaign to recruit a Chair and eleven Board members was carried out between December 2016 and March 2017 and I was pleased by the level of interest shown in these positions, especially from young people and particularly women. The Selection Panel did not feel able to recommend to me any of the candidates for appointment to Chair and I therefore decided to discontinue the Chair recruitment process and will shortly be opening a new recruitment for that vital post. It is essential that I, on behalf of the industry and red meat levy payers, appoint a Chair with the necessary skills and experience to provide leadership and management to both the Board and the executive during the challenging years that lie ahead and I will ensure this happens. While I carry out the recruitment process for a permanent Chair, I have invited Kevin Roberts to act as Chair during the interim period, which is likely to be a maximum of six months. Kevin has many years of experience of leading Boards and committees and is the current independent Chair of Amaeth Cymru and a member of my roundtable Brexit group.  I am grateful to him for agreeing to step in and to support the Board and executive in the early months of this new term.   In respect of the Board Members, I was clear about the need to ensure a wider skills base and a better gender balance. The need to recruit people with a broad knowledge and experience was the key; people with the ability to set out and communicate a clear strategic direction for the industry as well as providing strong governance for HCC. Of the twenty candidates selected for interview, I am pleased to announce ten demonstrated the required skills and experience and have now been recruited to the Board. Five of the ten are women and the new HCC Board will have more levy payers in its ranks than the previous HCC Board. Appointed to the Board from 1 April 2017 are (in alphabetical order): Barrie Jones Catherine Smith Claire Louise Williams Gareth Wynn Davies Helen Howells Huw Davies Illtud Dunsford John T Davies Ogwen Williams Rachael Madeley Davies I would like to congratulate the successful candidates and welcome them to the Board. I will be meeting with them and our new interim Chair shortly to discuss their important role and what my expectations are for HCC over the coming years. These are exciting times for the agriculture industry but I am also under no illusion that we will face considerable challenges ahead and I will be looking to the new Board to help me deliver a prosperous and resilient future for the red meat sector in Wales.  

Translate the text from English to Welsh.

The new Education Other than at School (EOTAS) Framework for Action is the culmination of two years of hard work by the EOTAS Task and Finish Group and marks the start of the biggest reform of Pupil Referral Units and EOTAS provision in Wales. Chaired by former Estyn Chief Inspector, Ann Keane, the EOTAS Task and Finish Group was established in September 2015 with the purpose of developing practical solutions to the recommendations of a number of reports which highlighted where current EOTAS provision in Wales could be strengthened. The group included representation from the Welsh Government, local authorities, schools, Pupil Referral Units (PRU), Estyn and the Office of the Children’s Commissioner for Wales. The new Framework is a long term plan, consisting of 34 actions across six key areas, although some of the actions will be implemented in the short to medium term. The key areas it seeks to improve are Leadership, Accountability, Resources, Structures, Learner Wellbeing, and Outcomes. Launching the Framework and extending her thanks to everyone involved with its production, Kirsty Williams said: > “We are committed to creating an inclusive education system for all learners in Wales, ensuring that everyone is able to receive the best level of support for their needs. > > “I am extremely grateful to everyone involved with the Task and Finish Group for all their hard work in helping us to develop this plan and extend my support to the EOTAS Delivery Group who will now be charged with its successful delivery. The actions contained in this Framework reflect extensive engagement with the sector which has been, and continues to be, the best advocate for learners accessing EOTAS provision. > > “We have deliberately adopted a phased approach to the proposals outlined in the plan, not only to ensure that they are implemented in a considered and timely manner, but also because the Framework has to complement wider education sector transformation. I am firmly of the view that EOTAS provision must form an integral part of our inclusive continuum of education; it should not be a ‘bolt\-on’.”

Mae'r cynllun newydd hwn, Fframwaith Gweithredu ar gyfer Darpariaeth Addysg Heblaw yn yr Ysgol (EOTAS), yn benllanw dwy flynedd o waith caled gan Grwp Gorchwyl a Gorffen EOTAS ac yn nodi dechrau'r broses ddiwygio fwyaf erioed o Unedau Cyfeirio Disgyblion a'r ddarpariaeth EOTAS yng Nghymru. Cafodd y Grwp Gorchwyl a Gorffen ei sefydlu ym mis Medi 2015 er mwyn datblygu atebion ymarferol i argymhellion nifer o adroddiadau a awgrymodd sut y gellid cryfhau'r ddarpariaeth EOTAS bresennol yng Nghymru. Cadeirydd y Grwp oedd Ann Keane, cyn\-Brif Arolygydd Estyn. Roedd y grwp yn cynnwys cynrychiolwyr o Lywodraeth Cymru, awdurdodau lleol, ysgolion, Unedau Cyfeirio Disgyblion, Estyn a Swyddfa Comisiynydd Plant Cymru. Mae'r Fframwaith newydd yn gynllun hirdymor sy'n cynnwys 34 o gamau gweithredu ar draws chwe maes, er y bydd rhai o'r camau'n cael eu gweithredu yn y tymor byr/canolig. Y meysydd y mae'n ceisio eu gwella yw Arweinyddiaeth, Atebolrwydd, Adnoddau, Strwythurau, Llesiant Dysgwyr a Deilliannau. Dywedodd Kirsty Williams wrth lansio'r Fframwaith a diolch i bawb a oedd yn ymwneud ag ef: > "Rydym wedi ymrwymo i greu system addysg gynhwysol i bob dysgwr yng Nghymru, er mwyn sicrhau bod pawb yn gallu cael y lefel orau o gefnogaeth ar gyfer eu hanghenion. > > "Rwy'n ddiolchgar iawn i bawb sydd wedi bod yn gysylltiedig â'r Grwp Gorchwyl a Gorffen am eu gwaith caled i ddatblygu'r cynllun hwn, ac rwy'n rhoi fy nghefnogaeth i'r Grwp Cyflawni EOTAS a fydd bellach yn mynd ati i'w roi ar waith. Mae'r camau gweithredu sydd yn y Fframwaith hwn yn adlewyrchu ymgysylltu eang â'r sector sydd wedi ac yn parhau i roi'r gefnogaeth orau i ddysgwyr sy'n defnyddio darpariaeth EOTAS. > > "Rydym yn fwriadol wedi dewis dull gweithredu graddol ar gyfer y cynigion sydd yn y cynllun. Hynny er mwyn sicrhau eu bod yn cael eu gweithredu mewn ffordd ystyriol ac amserol a hefyd er mwyn i'r Fframwaith allu ategu'r broses drawsnewid ar draws y sector addysg yn gyffredinol. Rwy'n credu'n gryf bod yn rhaid i'r ddarpariaeth EOTAS fod yn rhan annatod o'n continwwm cynhwysol o addysg; ni ddylai fod yn ychwanegiad.

Translate the text from English to Welsh.

I previously informed Members, in a written statement issued on 23rd January 2013, that Coleg Harlech WEA North had found itself in financial difficulty.   At that time, in accordance with paragraph 16 of the Financial Memorandum, Welsh Ministers provided CHWEAN’s Governing Body and audit committee with notice of matters of serious concern regarding CHWEAN’s financial affairs, and requested the urgent submission of a recovery plan. My officials have been working closely with the college on a recovery process, and while it is recognised that progress is being made, concerns remain about some aspects of the college’s financial position and the safeguarding of public funds.   The key consideration throughout has been the safeguarding of learners and, as far as practically possible, to minimise the impact on staff.       To maintain momentum my officials have written to the college to request further information in support of the recovery plan. The CHWEAN governing body has reconfirmed their desire to merge with WEA south in order to strengthen their position going forward, and to this end negotiations have been recommenced.   Welsh Government awaits formal confirmation of their decision, and will support the merger arrangements if the college’s updated recovery plan can demonstrate that it is in a strong enough position to do so. If appropriate the merger process will be designed to address any further issues identified to ensure that WEA South will not be disadvantaged. I would expect that an all Wales college will be established by 31st December 2013 at the latest. My officials will continue to work with the college to support them through the process.  As stated before our focus is on safeguarding provision for Coleg Harlech WEA North learners.  I will continue to keep Members appraised of the situation as events unfold.                

Hysbysais Aelodau mewn datganiad ysgrifenedig a gyhoeddwyd ar 23 Ionawr 2013 fod Coleg Harlech/CAG Gogledd Cymru yn wynebu anawsterau ariannol.   Yr adeg honno, yn unol â pharagraff 16 o'r Memorandwm Ariannol, rhoddodd Gweinidogion Cymru wybod i gorff llywodraethu a phwyllgor archwilio Coleg Harlech/CAG Gogledd Cymru fod pryderon difrifol am sefyllfa ariannol y Coleg a gofynnwyd am gynllun adfer ar frys. Mae fy swyddogion wedi bod yn cydweithio'n agos â'r coleg ar broses adfer, ac er bod cynnydd wedi'i wneud, mae pryderon yn parhau ynghylch rhai agweddau ar sefyllfa ariannol y coleg a’r trefniadau i ddiogelu arian cyhoeddus.   Ystyriaeth allweddol drwy gydol y broses oedd diogelu’r ddarpariaeth i ddysgwyr a lleihau'r effaith ar staff gymaint ag sy'n ymarferol bosibl.       I gynnal y momentwm, mae fy swyddogion wedi ysgrifennu at y coleg i ofyn am ragor o wybodaeth i ategu'r cynllun adfer. Mae'r corff llywodraethu wedi ailddatgan eu dymuniad i uno gyda CAG De Cymru er mwyn cryfhau eu sefyllfa, ac mae trafodaethau wedi ailddechrau i'w perwyl hwn. Mae Llywodraeth Cymru'n aros am gadarnhad ffurfiol o'u penderfyniad, a bydd yn cefnogi'r trefniadau uno os yw cynllun adfer diwygiedig y coleg yn gallu dangos ei bod mewn sefyllfa ddigon cryf i wneud hynny. Os yw'n briodol, caiff y broses uno ei chynllunio i fynd i'r afael ag unrhyw faterion pellach a nodir er mwyn sicrhau na fydd CAG De Cymru dan anfantais. Byddwn yn disgwyl i goleg Cymru gyfan gael ei sefydlu erbyn 31 Rhagfyr 2013 fan hwyraf. Bydd fy swyddogion yn parhau i weithio gyda’r coleg i'w helpu drwy'r broses. Fel y nodais eisoes, rydym yn canolbwyntio ar ddiogelu'r ddarpariaeth ar gyfer dysgwyr Coleg Harlech/CAG Gogledd Cymru. Byddaf yn hysbysu’r Aelodau am unrhyw ddatblygiadau wrth iddynt ddod i’r amlwg.

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government has today \[Thursday 7th October] launched Age Friendly Wales: Our Strategy for an Ageing Society. The strategy sets out how people of all ages will be supported to live and age well and challenges the way we think and feel about ageing. Age Friendly Wales will work across the government to address a wide range of factors that influence how we age from health, social care and transport systems to the way we socialise, work and care for others. The four main aims of the strategy are to: * Enhance well\-being * Improve local services and environments * Build and retaining people’s own capability * Tackle age related poverty Supporting healthy ageing initiatives, tackling social isolation and fuel poverty, recognising the importance of high quality end of life care, increasing support for unpaid carers are just some of the actions identified in the strategy to meet these aims. In addition, £550,000 has been allocated to local authorities to support them to become age friendly, engage with older people and become members of the World Health Organisation’s Network of Age Friendly Cities and Communities. As well as £100,000 to promote awareness of older people’s rights and equality. To ensure key issues affecting older people are identified, Welsh Government will continue to support five national older people’s groups and forums hosted by Age Cymru. Launching the strategy at an Age Cymru Nordic Walk, the Deputy Minister for Social Services said: > I want Wales to be a nation that celebrates age and looks forward to getting older. Too often getting older is linked to illness and decline and older people’s contributions to society are overlooked. Older people provide vital support to their families; the wider Welsh economy, the Welsh health and care system and provide emotional and practical support through volunteering. > > > We will put the voice and experience of older people at the heart of our policy and unlock the potential of today’s older people and tomorrow’s ageing society. By acknowledging and valuing the contributions of all older people in Wales, we can reject ageism and work across generations to create an age friendly Wales. Age Cymru’s chief executive Victoria Lloyd says: > We very much welcome the Welsh Government’s focus on improving older people’s lives and its recognition of the huge contributions that older people make to our communities. > > > We also welcome the wide scope of the Strategy, encompassing all aspects of an older person’s life from health and well\-being to poverty and rights. > > > The challenge for all of us now is to make sure that the ambitions set are implemented at all levels of government, in our public and private services, and within our communities.

Heddiw \[Dydd Iau 7 Hydref], mae Llywodraeth Cymru wedi lansio Cymru o Blaid Pobl Hŷn: Ein Strategaeth ar gyfer Cymdeithas sy'n Heneiddio. Mae’r strategaeth yn amlinellu sut y bydd pobl o bob oed yn cael eu cefnogi i fyw ac i heneiddio yn dda ac mae’n herio’r ffordd rydym yn meddwl am heneiddio, a’r ffordd rydym yn teimlo amdano. Bydd Cymru o Blaid Pobl Hŷn yn gweithio ar draws adrannau’r llywodraeth i fynd i’r afael ag ystod eang o ffactorau sy'n dylanwadu ar sut yr ydym yn heneiddio \- o'n systemau iechyd, gofal cymdeithasol a thrafnidiaeth i'r ffordd yr ydym yn cymdeithasu, yn gweithio ac yn gofalu am eraill. Pedwar prif nod y strategaeth yw: * Gwella llesiant * Gwella gwasanaethau lleol ac amgylcheddau * Meithrin a chynnal galluogrwydd pobl * Trechu tlodi sy’n gysylltiedig ag oedran Cefnogi cynlluniau ar gyfer heneiddio’n iach, mynd i’r afael ag ynysigrwydd cymdeithasol a thlodi tanwydd, cydnabod pwysigrwydd gofal diwedd oes o ansawdd uchel, a gwella’r cymorth ar gyfer gofalwyr di\-dâl yw rhai o’r camau gweithredu a nodwyd yn y strategaeth i gyflawni’r nodau hyn. Yn ogystal, dyrannwyd £550,000 i awdurdodau lleol i gefnogi eu gwaith i sicrhau eu bod o blaid pobl hŷn, creu cysylltiadau â phobl hŷn ac ymuno â Rhwydwaith Dinasoedd a Chymunedau o Blaid Pobl Hŷn Sefydliad Iechyd y Byd. Rhoddir £100,000 yn ogystal i wella ymwybyddiaeth o hawliau a chydraddoldeb pobl hŷn. I sicrhau y gellir adnabod y materion allweddol sy’n effeithio ar bobl hŷn, bydd Llywodraeth Cymru’n parhau i gefnogi pum grŵp a fforwm cenedlaethol ar gyfer pobl hŷn dan arweiniad Age Cymru. Wrth lansio’r strategaeth ar Daith Gerdded Nordig Age Cymru, dywedodd y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol: > Rwyf eisiau i Gymru fod yn genedl sy’n dathlu oedran ac yn edrych ymlaen at fynd yn hŷn. Yn llawer rhy aml, mae pobl yn cysylltu heneiddio â salwch a dirywiad, ac yn anwybyddu’r cyfraniad y gall pobl hŷn ei wneud i gymdeithas. Mae pobl hŷn yn rhoi cymorth hanfodol i’w teuluoedd; i economi ehangach Cymru ac i system iechyd a gofal Cymru ac yn rhoi cymorth emosiynol ac ymarferol drwy wirfoddoli. > > > Byddwn yn sicrhau bod llais a phrofiadau pobl hŷn yn ganolog i’n polisïau ac yn datgloi potensial pobl hŷn heddiw, a chymdeithas hŷn yfory. Drwy gydnabod a gwerthfawrogi cyfraniadau’r holl bobl hŷn yng Nghymru, gallwn ymwrthod â rhagfarn ar sail oedran a gweithio ar draws cenedlaethau i greu Cymru sydd o blaid pobl hŷn. Dywedodd prif weithredwr Age Cymru Victoria Lloyd: > Rydym yn croesawu’r sylw y mae Llywodraeth Cymru’n ei roi i wella bywydau pobl hŷn a chydnabod y cyfraniad enfawr y mae pobl hŷn yn ei wneud i’n cymunedau. > > > Rydym hefyd yn croesawu cwmpas ehangach y Strategaeth, sy’n cynnwys pob agwedd o fywyd person hŷn o iechyd a llesiant i dlodi a hawliau. > > > Yr her i bob un ohonom nawr yw ceisio gwneud yn siŵr bod yr uchelgeisiau’n cael eu rhoi ar waith ar bob lefel o’r llywodraeth, yn ein gwasanaethau cyhoeddus a phreifat, ac yn ein cymunedau.

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to advise Members of the Senedd I have appointed Dr Nerys Llewelyn Jones as the Interim Environmental Protection Assessor, Wales. She will commence her role on 1 March 2021\.  Dr Llewelyn Jones will oversee the interim measures for environmental governance for a period of up to two years. Her role will complement the roles of Wales’ existing regulatory bodies. Dr Llewelyn Jones is an accomplished agricultural lawyer with extensive experience in the sector and a breadth of knowledge of environmental law. As a managing partner of her own rural law practice, a Wales Landowner Panel Member and the Vice Chair at the Agricultural Law Association, she has extensive experience across Wales’ agricultural and environmental sectors.  This appointment forms part of my commitment to ensure leaving the European Union does not result in an erosion of our environmental standards.  In overseeing the interim environmental governance measures in Wales, she will consider issues raised by the public about the functioning of environmental law in Wales and provide me with her considered advice and recommendations. I will lay her reports in the Senedd, along with my response.  I am pleased Dr Llewelyn Jones will be joining us at a time where her expertise and experience will contribute to our understanding as we develop the permanent oversight body for Wales. I wish her well in this role.

Mae'n bleser gennyf hysbysu Aelodau'r Senedd fy mod wedi penodi Dr Nerys Llewelyn Jones yn Asesydd Interim Diogelu'r Amgylchedd, Cymru. Bydd yn dechrau ar ei rôl ar 1 Mawrth 2021\. Bydd Dr Llewelyn Jones yn goruchwylio'r mesurau interim ar gyfer llywodraethu amgylcheddol am gyfnod o hyd at ddwy flynedd. Bydd ei gwaith yn ategu’r rolau sydd gan gyrff rheoleiddio presennol Cymru. Mae Dr Llewelyn Jones yn gyfreithiwr amaethyddol medrus sydd â phrofiad helaeth yn y sector a gwybodaeth eang am gyfraith amgylcheddol. A hithau’n bartner rheoli ar ei phractis cyfraith gwledig ei hun, yn aelod o Banel Tirfeddianwyr Cymru ac yn Is\-gadeirydd ar y Gymdeithas Cyfraith Amaethyddol, mae ganddi brofiad helaeth ar draws sectorau amaethyddol ac amgylcheddol Cymru. Mae'r penodiad hwn yn rhan o fy ymrwymiad i sicrhau nad yw gadael yr Undeb Ewropeaidd yn arwain at erydu’n safonau amgylcheddol. Wrth oruchwylio'r mesurau interim ar gyfer llywodraethu amgylcheddol yng Nghymru, bydd yn ystyried materion a gaiff eu codi gan y cyhoedd ynglŷn â sut y mae cyfraith amgylcheddol yng Nghymru yn cael ei gweithredu, a bydd yn mynd ati, ar ôl ystyried, i roi ei chyngor a chyflwyno'i hargymhellion imi. Byddaf yn gosod ei hadroddiadau gerbron y Senedd, ynghyd â fy ymateb i i’r adroddiadau hynny.  Rwy'n falch bod Dr Llewelyn Jones yn ymuno â ni ar adeg pan fydd ei harbenigedd a'i phrofiad yn cyfrannu at ein dealltwriaeth wrth inni ddatblygu’r corff goruchwylio parhaol ar gyfer Cymru. Rwy’n dymuno’n dda iddi yn y rôl hon.

Translate the text from English to Welsh.

On 26 November 2013, the Minister for Natural Resources and Food made an oral Statement in the Siambr on: The Marine and Fisheries Strategic Action Plan. The Statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link).   If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Ar 26 Tachwedd 2013, gwnaeth y Gweinidog Cyfoeth Naturiol a Bwyd Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Cynllun gweithredu strategol morol a physgodfeydd. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol). Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys. 

Translate the text from Welsh to English.

Nod Llywodraeth Cymru yw bod pob plentyn yn cael y dechrau gorau mewn bywyd ac yn gallu cyrraedd ei lawn botensial. I gefnogi hyn, cyhoeddais **Siarad gyda fi: Cynllun Cyflawni ar gyfer Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu** ym mis Tachwedd 2020\. Un o amcanion allweddol y Cynllun Cyflawni yw gwella’r broses o nodi anghenion lleferydd, iaith a chyfathrebu mewn plant hyd at 4 mlwydd ac 11 mis oed. Drwy nodi plant sydd yn wynebu’r risg o anawsterau iaith yn gynnar yn eu bywydau, mae’n ei gwneud yn bosibl iddynt gael y cymorth sydd ei angen arnynt, gan atal unrhyw effeithiau hirdymor posibl. Rwyf wedi ymrwymo £1\.5 miliwn dros dair blynedd i ddatblygu adnodd nodi anghenion lleferydd, iaith a chyfathrebu i’w ddefnyddio gyda phlant ifanc. Mae’r cynllun datblygu ar gyfer yr adnodd wedi ei lywio gan ymchwil a oedd yn cynnwys Uned Ymchwil Therapi Iaith a Lleferydd Bryste, Prifysgol Metropolitan Caerdydd a Phrifysgol Bryste. Bydd yr adnodd newydd yn un pwrpasol, ac ar gael mewn fformat dwyieithog i weithwyr proffesiynol y blynyddoedd cynnar drwy Gymru gyfan. Bydd hyn yn cynnwys asesu cerrig milltir cyfathrebu, ffactorau risg a ffactorau amgylcheddol ar amryw bwyntiau oedran yn unol â’r Rhaglen Plant Iach Cymru. Bydd yr adnodd newydd yn golygu y gellir nodi’r plant sydd mewn mwyaf o angen yn gynnar fel eu bod yn cael cynnig ymyrraeth gan y person iawn, yn y lle iawn, ar yr amser iawn. Yn ogystal â hyn, rwy’n buddsoddi hyd at £1\.15 miliwn o gyllid ychwanegol ym maes Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu dros ddwy flynedd (2022\-24\) ar gyfer Byrddau Iechyd a Chanolfannau Arbenigol Lleferydd, Iaith a Chyfathrebu. Bydd hyn o gymorth i gryfhau gwasanaethau lleferydd, iaith a chyfathrebu, a lleihau rhestrau aros. Mae’r dyfarniad diweddaraf hwn yn dilyn sawl hwb ariannol cynharach sydd wedi galluogi gwasanaethau lleferydd, iaith a chyfathrebu i fynd i’r afael â’r effeithiau niweidiol gafodd y pandemig ar ddatblygiad iaith cynnar plant. Mae cyllid ychwanegol yn y gorffennol wedi talu am offer TG i staff, hyfforddiant, ac adnoddau ychwanegol sydd wedi gwneud gwir wahaniaeth i ddarparu gwasanaethau ar lawr gwlad. Mae’r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn sicrhau bod yr wybodaeth ddiweddaraf gan aelodau. Pe dymunai aelodau imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ar hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

The Welsh Government’s ambition is for all children to have the best start in life and to reach their full potential. To support this, I published the **Talk With Me: Speech, Language and Communication Delivery Plan**in November 2020\. A key objective in the Delivery Plan is to improve the identification of speech, language and communication needs in children 0 to 4 years, 11 months. By identifying children who are at risk of language difficulties early in life, it makes it possible for them to get the help they need, preventing any potential long\-term effects. I have committed up to £1\.5m over three years to develop a SLC identification tool for use with young children. The development plan for the tool has been informed by research involving Bristol Speech and Language Therapy Research Unit, Cardiff Metropolitan University and Bristol University. The new identification tool will be bespoke, and available in a bilingual format for use by early years professionals throughout Wales. This will include assessment of communication milestones, risk factors and environmental factors to be carried out at multiple age points, in line with the Healthy Child Wales Programme. The new tool will allow children most in need to be identified early and offered intervention by the right person, in the right place, at the right time. In addition, I am investing up to £1\.15m over two years (2022\-24\) in SLC uplift funding for Health Boards and SLC Specialist Centres.  This will help to strengthen SLC services and reduce waiting lists. This latest award follows earlier financial uplifts which have enabled SLC services to address some of the adverse impacts the pandemic has had on children’s early language development. Previous uplifts have paid for IT kit for staff, training, and additional resources which have made a real difference to delivering services on the ground. This statement is being issued during recess to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i greu Cymru Wrth\-hiliol erbyn 2030, sy’n galw am ddim goddefgarwch tuag at bob math o hiliaeth. Er mwyn cyflawni hyn, rhaid i’n system addysg ehangu dealltwriaeth a gwybodaeth ein disgyblion o’r diwylliannau amrywiol sy’n rhan o’n gorffennol a’n presennol. Bydd y dysgu proffesiynol newydd hwn yn help i gyflawni’r uchelgais hwn. Fe pennaeth Du cyntaf Cymru, Betty Campbell MBE, arloesi gyda chwricwlwm a oedd yn cynnwys hanesion Pobl Ddu, Asiaidd ac Ethnig Leiafrifol. Mae un o'i chyn\-ddisgyblion, Chantelle Haughton, Prif Ddarlithydd Addysg Plentyndod Cynnar ym Mhrifysgol Metropolitan Caerdydd, yn ysgogi dull gweithredu cenedlaethol i rymuso'r holl staff addysgol gyda'r wybodaeth, sgiliau, empathi a'r hyder i ddathlu a gwerthfawrogi amrywiaeth. Mae adnoddau, hyfforddiant, ac arweiniad ar gyfer gweithwyr addysg proffesiynol ar gael mewn un lle trwy gampws rhithwir DARPL. Mae’r prosiect blaengar hwn yn cael ei arwain gan glymblaid o bartneriaid sydd â phrofiad proffesiynol ac ymarferol i gefnogi'r rhai sy'n gweithio ym myd addysg er mwyn iddynt ddeall a datblygu arferion gwrth\-hiliol. Cafodd manylion y prosiect eu cadarnhau yn gynharach eleni, gyda dysgu proffesiynol gwrth\-hiliol ar gyfer ymarferwyr mewn ysgolion. O dymor yr hydref, bydd y ddarpariaeth yn cael ei chynnig i ymarferwyr y blynyddoedd cynnar ac ymarferwyr addysg bellach. Bydd modiwl dysgu proffesiynol gwrth\-hiliol newydd ar gyfer uwch arweinwyr addysg yn cael ei lansio yn y Gwanwyn. Mae DARPL yn un o’r meysydd dysgu proffesiynol carlam newydd a gefnogir Llywodraeth Cymru fel rhan o'n Hawl Genedlaethol ar gyfer Dysgu Proffesiynol a gyhoeddwyd yn ddiweddar. Mae'r hyfforddiant yn allweddol er mwyn cyflwyno'r Cwricwlwm i Gymru a sicrhau safonau a dyheadau uchel i bawb. Lansiwyd y prosiect yn Ysgol Uwchradd Llanwern gan Weinidog y Gymraeg ac Addysg, Jeremy Miles, ar y cyd â Chyfarwyddwr DARPL, Chantelle Haughton, a wyres Mrs Betty Campbell, Rachel Clarke, a oedd yn bartner yn y gwaith o lywio a chyflwyno DARPL. Mae gan Ysgol Uwchradd Llanwern gysylltiadau â'r pennaeth arloesol. Maent yn gweithio mewn partneriaeth â Thîm DARPL. Nhw oedd enillwyr cyntaf gwobr Betty Campbell MBE am hyrwyddo cyfraniadau a safbwyntiau Cymunedau Du, Asiaidd ac Ethnig Leiafrifol yng Ngwobrau Addysgu Proffesiynol Cymru. Mae disgyblion a staff yr ysgol wedi dangos arweinyddiaeth gadarn wrth ddathlu amrywiaeth gan ddatblygu eu cwricwlwm i greu amgylchedd gynhwysol, gyda disgyblion o Glwb Amrywiaeth yr ysgol yn sbardun i’r cyfan. Dywedodd Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, Jeremy Miles: > Mae wedi bod yn bleser lansio’r prosiect cyffrous hwn yn Ysgol Uwchradd Llanwern, ac yn bleser i weld y gwaith pwysig sydd eisoes yn cael ei wneud gan y disgyblion a’r athrawon er mwyn gwneud yr ysgol a’r addysgu'n wrth\-hiliol yng ngwir ystyr y gair. > > > Bydd y dull gweithredu cenedlaethol hwn ar gyfer dysgu proffesiynol, sydd o safon uchel, yn helpu'r gweithlu addysg i gyflwyno cwricwlwm sy’n adlewyrchu ac yn parchu pawb. > > > Rwy’n annog pob addysgwr yng Nghymru i ymgymryd â DARPL wrth i ni weithio tuag at ein uchelgais o greu Cymru Wrth\-hiliol erbyn 2030\. Dywedodd Chantelle Haughton: > Yn ystod y cyfnod allweddol hwn o newid gyda’r Cwricwlwm newydd i Gymru, mae gennym gyfle i gefnogi addysgwyr er mwyn sicrhau newid sylweddol. > > > Mae dysgu proffesiynol ac ail\-feddwl ymarfer proffesiynol yn allweddol. Mae DARPL yn rhoi cyfle i sicrhau tegwch a chynefin i bob plentyn yng Nghymru. > > > Ymunwch â ni yn sgwrs genedlaethol  a chymuned gweithredu genedlaethol DARPL. Mae DARPL yn rhywbeth i bawb sy'n ymwneud ag addysg a gofal plant yng Nghymru.

The Welsh Government is committed to creating an Anti\-Racist Wales by 2030, which calls for zero tolerance of racism in all its guises. In order to achieve this, our education system must broaden pupils’ understanding and knowledge of the diverse cultures which have built our past and present. This new professional learning will help achieve our ambition. Wales’ first Black headteacher, Betty Campbell MBE, pioneered a curriculum which included Black, Asian and Minority Ethnic histories. One of her former pupils, Chantelle Haughton, Principal Lecturer in Early Childhood Education at Cardiff Metropolitan University, is driving a national approach to empower all educational staff with the knowledge, skills, empathy, and confidence to celebrate and value diversity. Resources, training, and guidance for educational professionals are available in one place through the DARPL virtual campus. This progressive project is led by a coalition of partners with professional and lived experience to support those working in education to understand and develop anti\-racist practice. The grass roots of the project were sewn earlier this year, with anti\-racist professional learning for school\-based practitioners. From the autumn term, provision will extend to early years and further education practitioners. A new anti\-racist professional learning module for senior education leaders will launch in the Spring. DARPL has been fast\-tracked as one of the new professional learning areas supported by Welsh Government as part of our recently announced National Professional Learning Entitlement. The training is crucial to delivering the Curriculum for Wales and achieving high standards and aspirations for all. The Education Minister, Jeremy Miles, launched the project at Llanwern High School alongside DARPL Director Chantelle Haughton and Rachel Clarke, Mrs Betty Campbell’s granddaughter and a partner in delivering and steering DARPL. Llanwern High School has its own connections to the ground\-breaking headteacher. They work in partnership with Team DARPL. They were the first ever winners of the Betty Campbell MBE award for promoting the contributions and perspectives of Black, Asian and Minority Ethnic Communities at the Professional Teaching Awards Cymru. Pupils and staff at the school have shown strong leadership in celebrating diversity, developing their curriculum to create an inclusive environment, with pupils from the school’s Diversity Club as the driving force. The Minister for Education and Welsh Language, Jeremy Miles said: > It’s been a pleasure to launch this exciting project at Llanwern High School, while seeing the important work pupils and teachers are already doing to make their school and teaching truly anti\-racist. > > > This high\-quality national approach to professional learning will help the education workforce deliver a curriculum which reflects and respects everyone. > > > I strongly urge all educators to get involved with DARPL and as we work towards our ambition for an anti\-racist Wales by 2030\. Chantelle Haughton, said: > At this time of step\-change with the new Curriculum for Wales, we have the opportunity to support educators to ensure significant change. > > > Professional learning and re\-thinking professional practice are the golden keys. DARPL provides the opportunity to enable equity and cynefin for every child in Wales. > > > Please join us in DARPL’s national conversation and action community. DARPL is for everyone involved in education and childcare in Wales.

Translate the text from Welsh to English.

Rwyf am roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau am y gwaith sy’n mynd rhagddo i foderneiddio a symleiddio trefn gwynion y gwasanaethau cymdeithasol. Rwyf am sicrhau bod proses gwynion y gwasanaethau cymdeithasol yn gyson â Gweithdrefnau Cwynion Enghreifftiol Cymru Gyfan, a ddatblygwyd gan Grŵp Cwynion Cymru, ac a fabwysiadwyd ar draws y gwasanaethau cyhoeddus ac yn benodol i fod yn unol â phroses gwynion y GIG. Mae hyn yn flaenoriaeth allweddol ar draws y gwasanaethau cyhoeddus ac roedd yn un o’r materion a godwyd gan y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol yn ystod Cam 1 y proses graffu ar Fil Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru). Yn ei adroddiad codwyd pryderon penodol gan y Pwyllgor y dylai’r broses o ymdrin â chwynion fod yn symlach pan fydd asiantaethau niferus yn ymwneud â’r broses. Nodais wrth ymateb i’r adroddiad y byddwn yn gwneud datganiad am y materion hyn. Y llynedd cynhaliais ymgynghoriad eang, Gwneud Pethau’n Well  ar y trefniadau presennol ar gyfer cwynion yn y gwasanaethau cymdeithasol. Roedd yr ymgynghoriad hwnnw’n cynnwys ystod eang o randdeiliaid. Un o’r prif faterion a ystyriwyd gan yr ymgynghoriad oedd sut y gellid sicrhau bod proses y gwasanaethau cymdeithasol yn fwy cyson â Pholisi Pryderon a Chwynion Enghreifftiol Cymru Gyfan a ddatblygwyd gan Grŵp Cwynion Cymru, ac yn benodol â’r broses sydd yn ei lle ar gyfer Gwneud Pethau’n Well y GIG. Roeddwn yn poeni’n benodol am wella eglurder a thryloywder y broses gyfredol a’i gwneud yn symlach i sefydliadau gwasanaeth cyhoeddus gydgysylltu eu gwaith er lles y dinesydd. Nododd yr ymgynghoriad yn glir fod y trefniadau cyfredol yn rhy gymhleth, bod Cam 3 y Panel yn ddiangen ac yn ddryslyd, ac y dylai fod cysylltiadau mwy clir rhwng gweithdrefnau gwasanaethau cymdeithasol a Gweithdrefnau Cwynion Enghreifftiol Cymru Gyfan. Nododd hefyd faterion ynghylch amserlenni a sut y caiff achwynwyr wybod am y broses gwynion. Rwy’n bwrw ymlaen â’r materion hyn nawr o dan y ddeddfwriaeth bresennol. Byddaf yn ymgynghori ar broses newydd dau gam a gaiff ei chyflwyno yn 2014\. Bydd hyn yn cynnwys Rheoliadau a Chanllawiau drafft a gaiff eu cyhoeddi ar lein. Bydd yr ymgynghoriad yn dechrau o fewn pythefnos.  Mae’r Rheoliadau Gweithdrefn Sylwadau (Cymru) 2013 drafft yn ehangach eu sgôp na’r Rheoliadau blaenorol. Bydd y darpariaethau newydd sy’n cael eu cynnwys yn ehangu’r modd y defnyddir y broses sylwadau mewn rhai swyddogaethau a dyletswyddau penodol gan yr awdurdod lleol mewn perthynas â mabwysiadu. Mae’r Rheoliadau cyfredol wedi’u gwneud cyn cychwyn y ddeddfwriaeth sylfaenol ar gyfer y darpariaethau hyn, sef Deddf Mabwysiadu a Phlant 2002\. Caiff gwahaniaethau diangen rhwng y ddwy set o Reoliadau eu dileu lle bo’n bosibl a bydd y gofynion i greu gweithdrefnau i ddelio â naill ai sylwadau neu gwynion yr un fath. Cedwir unrhyw wahaniaethau sy’n ofynnol gan y Deddfau eu hunain. Bydd y Canllawiau’n cefnogi’r broses gyfan a byddant yn cael eu symleiddio. Rwy’n croesawu barn y rhanddeiliaid ar y materion hyn. Yn dilyn dadansoddiad o’r ymatebion i’r ymgynghoriad byddaf yn cyflwyno’r Rheoliadau a byddant yn cael eu gwneud o dan y weithdrefn Negyddol. Bydd y proses newydd y bwriadaf ei chyflwyno yn gwella’n sylweddol brofiad y bobl sy’n gwneud y cwynion. Mae’n cyd\-fynd ag amserlenni prosesau eraill y gwasanaeth cyhoeddus ac yn benodol y GIG. Yn gyffredinol, bydd yn symleiddio’r broses o ddelio â chwynion pan fydd asiantaethau niferus yn delio â’r cwynion. Fel sy’n digwydd ar hyn o bryd, bydd gan y dinesydd yr hawl i droi at Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru ar unrhyw gam. Rwy’n glir ei bod yn bwysig cysoni’r broses gwasanaethau cymdeithasol yn agosach â phrosesau gwasanaethau cyhoeddus eraill. Rwyf hefyd yn glir bod yn rhaid gosod y dull mwy cyffredinol hwn o weithredu o fewn cyd\-destun swyddogaethau a dyletswyddau gwasanaethau cymdeithasol yn y ddeddfwriaeth sylfaenol y mae’r broses gwynion yn deillio ohoni. Hefyd, dylai’r broses newydd gydnabod bod angen cefnogaeth a chymorth ychwanegol ar bobl sy’n gwneud cwynion am wasanaethau cymdeithasol. Dyna pam rwy’n bwriadu cadw rhai gofynion penodol i wneud yn siŵr fod pobl sy’n defnyddio’r broses yn cael cynnig cymorth ac arweiniad ar y broses a gwybodaeth am eiriolaeth, ac mewn amgylchiadau penodol help i gael eiriolwr. Gall deddfwriaeth sylfaenol bresennol ddelio â’r materion hyn i gyd. Roedd yr ymgynghoriad Gwneud Pethau’n Well hefyd yn holi pobl ynghylch mynediad i eiriolaeth a chymorth ac a ddylai Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru allu ystyried cwynion gan oedolion sy’n talu am eu gofal eu hunain. Rwy’n bwrw ymlaen â’r materion hyn drwy Fil Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru). Mae’r darpariaethau yn y Bil yn golygu y gellir rhoi dyletswydd statudol ar awdurdodau lleol i ddarparu cymorth i bobl sy’n gwneud cwynion neu sylwadau. Mae hon yn ddarpariaeth newydd a gwn fod croeso iddi. Mae’r Bil hefyd yn cynnwys y ddarpariaeth angenrheidiol i alluogi Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru i ystyried cwynion gan oedolion sy’n talu am eu gofal eu hunain. Mae hyn yn welliant sylweddol i’r dinesydd ac yn un a fydd, yn fy marn i, yn cyfrannu at ein hamcan cyffredinol o wella gofal a chymorth i bawb. Byddwn yn cydweithio’n agos â rhanddeiliaid drwy’r cyfnod ymgynghori i sicrhau ein bod yn cael y broses newydd yn iawn ac i sicrhau bod y trosglwyddo o’r broses dri cham gyfredol yn digwydd yn ddidrafferth. Edrychaf ymlaen at gyflwyno’r Rheoliadau terfynol gerbron y Cynulliad yn 2014\. Bydd yr Aelodau hefyd am wybod mai’r bwriad yw gwneud set o Reoliadau diwygio ar ôl i Fil Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) ddod i rym. Ar y cam hwnnw byddant yn rhoi ystyriaeth i’r darpariaethau newydd a nodir yn y Bil, ac a ddisgrifiais uchod.

I want to update Members on work being taken forward to modernise and streamline the social services complaints procedure. I want to bring the social services complaints process in to line with the All Wales Model Complaints Procedures, developed by the Complaints Wales Group, which has been adopted across public services and particularly in to line with the NHS complaints process.   This is a key priority across public services and was an issue raised by the Health and Social Care Committee during its Stage 1 scrutiny of the Social Services and Well\-Being (Wales) Bill.   In its report the Committee raised  particular concerns that the process for handling complaints when multiple agencies are involved should be simplified. I indicated in my response to the report that I would make a statement about these matters.   Last year I undertook an extensive consultation, *Making Things Better* on the current arrangements for complaints in social services. That consultation involved a wide range of stakeholders. A key issue that the consultation considered was how the social services process could be brought closer into line with the All Wales Model Concerns and Complaints Policy developed by the Complaints Wales Group and particularly with the process in place for the NHS *Putting Things Right*. I was particularly concerned to improve the clarity and transparency of the current process and to make it more straightforward for public service organisations to co\-ordinate their work for the benefit of citizens. The consultation clearly identified that the current arrangements are too complex, that the Stage 3 Panel stage is unnecessary and confusing and that there should be clearer links between social services procedures and the All Wales Model Complaints Procedures.  It also identified issues regarding timescales and how complainants were kept informed about the process of their complaints. I am taking these matters forward now under the current legislation. I will be consulting on a new two stage process to be introduced in 2014\. This will include draft Regulations and Guidance and will be published online. The consultation will start in the fortnight. The Draft Representations Procedure (Wales) Regulations 2013 are wider in scope than the previous Regulations.  The new provisions included will extend the application of the representation process to specific local authority functions and duties relating to adoption. The current Regulations pre–date the commencement of the primary legislation from which these provisions flow, namely the Adoption and Children Act 2002\. Unnecessary differences between the two sets of Regulations will be removed wherever possible and the requirements to set up procedures to deal with either representations or complaints will be the same. Any differences required by the Acts themselves will be retained. The Guidance will support the whole process and will be simplified and streamlined.  I welcome the views of stakeholders on these matters. Following analysis of the consultation responses I will bring forward the Regulations and they will be made under the Negative procedure. The new process which I intend to bring forward will significantly improve the experience for people making complaints. It aligns timescales across other public service process and particularly the NHS. Overall it will simplify the process for handling complaints when multiple agencies are involved. As now, citizens will continue to have recourse to the Public Services Ombudsman for Wales at any stage. I am clear that it is important to align the social services process more closely with other public services processes.  I am also clear that this more generic approach must be set within the context of the social services functions and duties in the primary legislation from which the complaints process derives and that the new process recognises that people making complaints about social services may need additional support and assistance. That is why I intend to retain specific requirements to ensure that people who use the process are offered assistance and guidance about the process and information about advocacy and in specific circumstances help in obtaining an advocate.   The focus of the new proposed process is on early, local resolution and on tackling issues quickly and providing a response. Where matters need to progress to a formal investigation, I intend to  introduce a new requirement which will mean that all complaints that are considered at this second, formal stage are investigated by a person who is independent of the local authority being complained about.  These steps are being taken as a direct response to deal with issues raised through my original consultation about the independence of investigations undertaken by local authorities.       All of these matters can be dealt with under the current primary legislation.         The *Making Things Better* consultation also asked people about access to advocacy and support and whether the Public Services Ombudsman for Wales should be enabled to consider complaints from adults who fund their own care.   I am taking these matters forward through the Social Services and Well\-being (Wales) Bill.  Provisions in the Bill enable a statutory duty to be placed on local authorities to provide assistance to people who make complaints or representations. This is a new provision and one that I know is welcomed. The Bill also includes the necessary provision to enable the Public Services Ombudsman for Wales to consider complaints from adults who fund their own care. This is a significant enhancement for citizens and one which I believe will contribute to our overall objective of improving care and support for all people. We will be working closely with stakeholders through the consultation period to ensure that we get the new process right and to ensure that we have a smooth transition from the current three stage process.  I look forward to bringing the final Regulations forward to the Assembly in 2014\.   Members will also wish to be aware that the intention is for an amending set of Regulations to be made following the enactment of the Social Services and Well\-being (Wales) Bill. At that stage they will take account of the new provisions being set out in the Bill which I have described above.              

Translate the text from English to Welsh.

On 8 March 2022, an oral statement was made in the Senedd: Update on Covid\-19 (external link).

Ar 8 Mawrth 2022, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Diweddariad ar Covid\-19 (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

The increasing public concern in relation to plastic waste and particularly single use plastic underlines the importance of tackling this issue.  As a Government we, therefore, welcome the recent report by the Climate Change, Environment and Rural Affairs Committee which identified a number of key areas where there is a need for action. As Deputy Minister for this area, I wanted to set out the action that we are taking and how we plan to build on the progress we have already made in Wales on this issue.   Firstly, I want to address the fact that the recent BBC *War on Plastic* documentary found plastic waste from Wales on an illegal waste site in Asia.  This is clearly unacceptable.  I am pleased the relevant local authority has acted swiftly to ensure that waste is no longer exported beyond the European Union. I will also be writing to all our other local authorities to ask them to review their arrangements to ensure that no material from elsewhere in Wales will find its way to illegal waste sites. The longer term solution to this issue is not just about tackling the amount of plastic that ends up in landfill or polluting the world’s habitats; we must reduce the amount of resources  we use and keep materials in use for as long as possible. This is why our aim is to move to a circular economy. We must work to collect materials in the best way so they can be recycled and fed back into our economy. Recycling is vital and it is important the public in Wales have confidence the material they are recycling in their homes is not simply disposed of.  As part of our success in making a transformational shift over the last 20 years, from a nation which recycled less than 5%, to a country which recycles 63% of its local authority municipal waste, we have invested significantly in our infrastructure. This means around 95% of municipal waste from Wales is processed in the UK, with the majority processed here in Wales. Later this year, we will be consulting on our proposals to go further. For business waste, we will implement the provisions in the Environment (Wales) Act to require the separate collection of materials for recycling, to ensure materials that can be recycled are not wasted. This will include provisions which ban the disposal of food waste to sewers by businesses and the public sector. I also recognise that in order to tackle the issue of plastic waste, we must go beyond recycling.  This is why we have already committed to bringing forward a ban or restriction on the sale of commonly littered single use plastic items; including straws, stirrers and cotton buds, single use plastic cutlery and expanded polystyrene food packaging and drinks containers. We are also considering measures to help either reduce the consumption of single use plastic items or, if they are used, to ensure they are correctly disposed of.  To address the fundamental issues associated with litter, we are developing a new Litter Programme which will culminate in a new pan Wales Litter Plan. To help develop and deliver this programme, I am establishing a new group which will draw upon the expertise and knowledge of a wide range of sectors to identify long lasting, sustainable solutions to littering. As a Government, we recognise the need to collaborate with others to bring about wider change. This is why we jointly consulted with the UK Government and other Devolved Administrations on reforms to the packaging regime. In the UK, we generate 11\.6m tonnes of packaging waste annually. These proposals, to introduce Extended Producer Responsibility for packaging and make producers responsible for their packaging at the end of its life, are key to addressing the issue of packaging waste. Our aim is to not only drive an increase in recyclable packaging, but to also reduce the amount of packaging used, thereby dramatically reducing the amount of waste. In addition, our joint consultation on a Deposit Return Scheme proposes measures to increase the collection of high quality materials including plastics via a mechanism which has been successfully used in other parts of the world to reduce litter and avoid plastic waste. We are currently considering the responses to these consultations and I will provide an update to Members in the autumn. We are also working with the UK Government on the introduction of a tax on plastic packaging with less than 30% recycled content whilst keeping the option open to take specific separate action in Wales.  The production of plastic will however continue and in key areas it will play an important role. I am, therefore, prioritising support to businesses and citizens to use plastic more efficiently and to reuse it wherever possible. This is a key part of the £6\.5m Circular Economy Investment Fund I recently launched, which will support and incentivise businesses in Wales to innovate in order to reuse plastic waste and support the transition towards a circular economy. In parallel, we are also continuing to deliver initiatives to avoid the use of plastic where possible. Our *Refill Nation* initiative encourages people across Wales to refill their drinks containers by making drinking water accessible and free.  As the Minister with responsibility for this area, I am determined Wales will continue to be at the forefront of action on waste.  Building on our considerable achievements to date, it is important our focus is now beyond waste management and our globally recognised achievements on recycling are the basis of our drive towards a more circular economy. I welcome the public call for accelerated action and the Committee’s call for a strategic approach. I will, therefore, be developing a revamped zero waste strategy for consultation later this year to deliver our collective ambition. Our ambition to become a zero waste nation by 2050 remains undiminished.

Mae'r pryder cynyddol ymhlith y cyhoedd am wastraff plastig ac, yn benodol, y defnydd o blastig untro, yn dangos pa mor bwysig yw mynd i'r afael â'r mater hwn. Fel Llywodraeth, rydym, felly, yn croesawu'r adroddiad diweddar gan y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Materion Gwledig a nododd fod nifer o feysydd allweddol lle y mae angen gweithredu. A minnau'n Ddirprwy Weinidog yn y maes hwn, roeddwn am amlinellu'r camau yr ydym yn eu cymryd, a sut yr ydym yn bwriadu adeiladu ar y cynnydd yr ydym eisoes wedi ei wneud yng Nghymru ar y mater hwn.   Yn gyntaf, rwyf am fynd i'r afael â'r ffaith bod rhaglen ddogfen y BBC *War on Plastic* wedi dod o hyd i wastraff plastig o Gymru ar safle gwastraff anghyfreithlon yn Asia. Mae'n amlwg nad yw hynny’n dderbyniol. Rwyf yn falch bod yr awdurdod lleol perthnasol wedi gweithredu ar fyrder i sicrhau nad yw gwastraff yn cael ei allforio bellach y tu hwnt i'r Undeb Ewropeaidd. Byddaf yn ysgrifennu hefyd at ein holl awdurdodau lleol eraill i ofyn iddynt edrych ar eu trefniadau er mwyn sicrhau nad oes unrhyw ddeunydd o fannau eraill yng Nghymru yn cyrraedd safleoedd gwastraff anghyfreithlon. Er mwyn cael ateb hirdymor i'r mater hwn, rhaid inni wneud llawer mwy na dim ond mynd i'r afael â faint o blastig sy'n cyrraedd safleoedd tirlenwi neu sy'n llygru cynefinoedd y byd; rhaid inni hefyd ddefnyddio llai o adnoddau a pharhau i ddefnyddio pethau cyhyd ag y bo modd. Dyma pam mai ein nod yw newid i economi gylchol. Mae'n rhaid inni weithio i gasglu deunyddiau yn y ffordd orau er mwyn iddynt gael eu hailgylchu a'u bwydo'n ôl i mewn i'n heconomi. Mae ailgylchu'n hanfodol ac mae'n bwysig bod gan y cyhoedd yng Nghymru hyder nad dim ond cael ei waredu y mae'r deunydd y maent yn ei ailgylchu yn eu cartrefi.  Yr hyn sydd i gyfrif am ein llwyddiant wrth drawsnewid y sefyllfa dros yr 20 mlynedd diwethaf ‒ o fod yn genedl a oedd yn ailgylchu llai na 5%, i wlad sy'n ailgylchu 63% o wastraff trefol ei hawdurdodau lleol ‒ yw’n buddsoddiad sylweddol yn ein seilwaith. Mae hyn yn golygu bod  rhyw 95% o wastraff trefol Cymru yn cael ei brosesu yn y DU, gyda'r rhan fwyaf ohono'n cael ei brosesu yma yng Nghymru. Yn ddiweddarach eleni, byddwn yn ymgynghori ar ein cynigion i fynd ymhellach. Yn achos gwastraff busnes, byddwn yn gweithredu'r darpariaethau yn Neddf yr Amgylchedd (Cymru) i'w gwneud yn ofynnol i ddeunyddiau gael eu casglu ar wahân er mwyn iddynt gael eu hailgylchu, ac er mwyn sicrhau nad yw deunyddiau y gellir eu hailgylchu yn cael eu gwastraffu. Bydd hyn yn cynnwys darpariaethau sy'n gwahardd busnesau a'r sector cyhoeddus rhag cael gwared ar wastraff bwyd mewn carthffosydd. Rwyf hefyd yn cydnabod bod yn rhaid inni wneud mwy nag ailgylchu er mwyn mynd i'r afael â gwastraff plastig. Dyna pam yr ydym eisoes wedi ymrwymo i gyflwyno gwaharddiad neu gyfyngiad ar werthu eitemau plastig untro sy'n cael eu taflu'n aml; gan gynnwys gwellt yfed, ffyn troi a ffyn gwlân cotwm, cytleri plastig untro a deunydd cludo bwyd a chwpanau polystyren. Rydym wrthi hefyd yn ystyried camau i helpu naill ai i leihau faint o eitemau plastig untro sy'n cael eu defnyddio neu, os ydynt yn cael eu defnyddio, i sicrhau eu bod yn cael eu gwaredu mewn ffordd briodol.  Er mwyn mynd i'r afael â'r problemau sylfaenol sy'n gysylltiedig â sbwriel, rydym wrthi'n datblygu Rhaglen Sbwriel newydd a fydd yn arwain at Gynllun Sbwriel newydd ar gyfer Cymru gyfan. Er mwyn helpu i ddatblygu a gweithredu'r rhaglen hon, rwyf yn sefydlu grŵp newydd a fydd yn manteisio ar yr arbenigedd a'r wybodaeth sydd gan amrywiaeth eang o sectorau er mwyn dod o hyd i atebion cynaliadwy a hirhoedlog i atal sbwriel.  Fel Llywodraeth, rydym yn cydnabod bod angen inni gydweithio ag eraill i sicrhau newid ehangach. Dyna pam yr aethom ati i ymgynghori ar y cyd â Llywodraeth y DU a Gweinyddiaethau Datganoledig eraill ar ddiwygio'r drefn ar gyfer deunyddiau pacio. Yn y DU, rydym yn cynhyrchu 11\.6 miliwn o dunelli o wastraff deunyddiau pacio bob blwyddyn. Mae'r cynigion hyn, i gyflwyno Cyfrifoldeb Estynedig ar Gynhyrchwyr mewn perthynas â deunyddiau pacio, ac i wneud cynhyrchwyr yn gyfrifol am eu deunyddiau pacio eu hunain ar ddiwedd eu hoes, yn allweddol er mwyn mynd i'r afael â phroblem gwastraff deunyddiau pacio. Ein nod yw nid yn unig ysgogi cynhyrchwyr i ddefnyddio mwy o ddeunyddiau pacio y gellir eu hailgylchu, ond hefyd leihau faint o ddeunyddiau pacio sy'n cael eu defnyddio, gan arwain at leihad dramatig ym maint y gwastraff a gynhyrchir. Hefyd, mae'n hymgynghoriad ar y cyd ar Gynllun Dychwelyd Ernes yn cynnig mesurau i sicrhau bod mwy o ddeunyddiau o safon uchel, gan gynnwys plastigau, yn cael eu casglu mewn ffordd sydd wedi'i defnyddio'n llwyddiannus mewn rhannau eraill o'r byd i leihau sbwriel ac i osgoi gwastraff plastig. Rydym wrthi ar hyn o bryd yn ystyried yr ymatebion i'r ymgyngoriadau hyn ac rwy'n bwriadu rhoi diweddariad i Aelodau yn yr hydref. Rydym hefyd yn gweithio gyda Llywodraeth y DU ar gyflwyno treth ar unrhyw ddeunyddiau plastig sydd â llai na 30% o'u cynnwys wedi'i ailgylchu, ac rydym hefyd, ar yr un pryd, yn cadw'r opsiwn yn agored inni gymryd camau penodol ar wahân yng Nghymru.  Bydd plastig yn parhau i gael ei gynhyrchu, serch hynny, a bydd yn chwarae rôl bwysig mewn meysydd allweddol. Rwyf, felly, yn rhoi blaenoriaeth i helpu busnesau a dinasyddion i ddefnyddio plastig yn fwy effeithlon ac i'w ailddefnyddio pryd bynnag y bo modd. Mae hyn yn rhan allweddol o’r Gronfa Buddsoddi yn yr Economi Gylchol a lansiwyd gennyf yn ddiweddar. Mae'r Gronfa hon yn werth £6\.5 miliwn a bydd yn helpu ac yn  cymell busnesau yng Nghymru i arloesi er mwyn ailddefnyddio gwastraff plastig. Bydd hefyd yn cefnogi'r broses o newid i economi gylchol. Ar yr un pryd, rydym yn parhau i gyflwyno mentrau i osgoi defnyddio plastig pan fo hynny’n bosibl. Mae'n menter *Cenedl Ail\-lenwi yn* annog pobl ledled Cymru i ail\-lenwi eu poteli diodydd drwy drefnu bod dŵr yfed yn hawdd i’w gael, a hynny'n rhad ac am ddim.  Gan mai fi yw'r Gweinidog sy'n gyfrifol am y maes hwn, rwy'n benderfynol o weld Cymru yn parhau i fod ar flaen y gad wrth weithredu ar wastraff.  Rydym wedi cyflawni cryn dipyn hyd yma, ac wrth inni adeiladu ar y gwaith hwnnw, mae'n bwysig ein bod yn hoelio sylw ar fwy na rheoli gwastraff yn unig. Mae'n bwysig hefyd, wrth inni geisio sbarduno economi fwy cylchol, fod y gwaith hwnnw'n seiliedig ar ein llwyddiannau hyd yma ym maes ailgylchu ‒  llwyddiannau sy'n cael eu cydnabod yn fyd\-eang. Rwy'n croesawu'r ffaith bod y cyhoedd yn galw arnom i weithredu'n gynt a hefyd gais y Pwyllgor inni weithredu mewn ffordd strategol. Byddaf, felly, yn datblygu strategaeth ddiwastraff ar ei newydd wedd ac yn ymgynghori arni yn ddiweddarach eleni er mwyn gwireddu'r uchelgais yr ydym i gyd yn ei rannu. Mae’n huchelgais o fod yn genedl ddiwastraff erbyn 2050 yn parhau mor gryf ag erioed.

Translate the text from Welsh to English.

Yn ogystal â’r brechlyn, mae triniaethau gwrthfeirol newydd wedi helpu i leihau difrifoldeb y clefyd, yn arbennig i’r rheini sydd fwyaf tebygol o’i gael yn wael. Y gobaith yw y bydd y newidiadau yn cefnogi strategaethau lleihau risg byrddau iechyd a rhoi hwb sylweddol i ofal cyffredinol a gofal brys mewn ysbytai, yn ogystal â llif cleifion drwy driniaethau ysbyty ac, i rai, wrth eu rhyddhau i ofal cymdeithasol. Gallai hyn gael effaith gadarnhaol ar y sector iechyd a gofal cymdeithasol cyfan, sydd wedi bod dan ‘bwysau eithriadol’ yn yr wythnosau diwethaf yn ôl y Gweinidog Iechyd. Bydd y newidiadau hyn yn cael eu gwneud i brofion cyn derbyn cleifion i’r ysbyty ar gyfer triniaethau dewisol, derbyniadau ar gyfer gofal heb ei drefnu, profion ar ôl derbyn cleifion i’r ysbyty ar gyfer cleifion asymptomatig a symptomatig, a threfniadau ar gyfer profi ar ôl rhyddhau cleifion. Caiff y newidiadau profi hyn eu gwneud er mwyn helpu’r byrddau iechyd i gydbwyso risgiau COVID\-19 gyda’r angen i ddarparu gofal iechyd cyffredinol a brys yn ddiogel, yn ogystal â’r effaith y mae trefniadau profi yn eu cael ar ofal cleifion unigol. Mae’r canllawiau newydd yn seiliedig ar y dystiolaeth wyddonol ac arbenigol orau sydd ar gael ar hyn o bryd o ran iechyd y cyhoedd, ond mae hefyd yn cydnabod pa mor bwysig yw gwneud penderfyniadau’n lleol, gan ddibynnu ar risgiau megis cyfraddau trosglwyddiad nosocomiaidd, cyfraddau trosglwyddo yn y gymuned, neu pa mor agored i niwed yw cleifion. Bydd profion cyn derbyn cleifion yn parhau, ond bydd y math o brawf a ddefnyddir yn seiliedig ar risg unigol y claf o’r haint. Bydd y newidiadau i brofion yn golygu y bydd cleifion asymptomatig sy’n cael llawdriniaeth neu gemotherapi yn cael eu profi gan ddefnyddio profion PCR neu Brofion Pwynt Gofal (POCT) 72 awr cyn iddynt gael eu derbyn, a gofynnir iddynt hunanynysu tan eu triniaeth. I rai cleifion asymptomatig risg isel sy’n cael eu derbyn ar gyfer triniaethau risg isel, efallai y bydd Byrddau Iechyd yn penderfynu bod prawf llif unffordd negatif pan fyddant yn cael eu derbyn, neu ychydig cyn hynny, yn ddigonol. Gwneir newidiadau hefyd i brofion adeg derbyniadau heb eu trefnu, gyda chleifion sydd â symptomau anadlol yn cael eu profi am amrywiaeth o glefydau (COVID\-19, y ffliw, feirws syncytiol anadlol (RSV) o leiaf) ar un swab PCR neu POCT. Dylai cleifion heb symptomau anadlol gael eu profi am COVID\-19 yn unig, gan ddefnyddio prawf llif unffordd pan cânt eu derbyn. Gwneir newidiadau hefyd i brofion asymptomatig. Yn unol â’r newidiadau ar gyfer cyhoedd ac mewn lleoliadau gofal, ar ôl derbyn cleifion, ni cynghorir gwneud profion asymptomatig arferol pellach oni bai y penderfynir ar lefel leol bod angen hynny. Bydd profion i bobl symptomatic yn parhau, wrth i gleifion sy’n datblygu symptomau gael eu profi gyda phrofion PCR neu POCT ar gyfer COVID\-19, y ffliw, feirws syncytiol anadlol (RSV) neu brawf amlddadansoddol clinigol llawn. Caiff byrddau iechyd eu hannog i weithio gyda darparwyr cartrefi gofal ar drefniadau profi wrth ryddhau cleifion. Gellir tybio nad yw cleifion a brofodd yn bositif ar gyfer COVID wrth iddynt, neu ers iddynt gael eu derbyn i’r ysbyty, bellach yn heintus pan: * Mae’r symptomau wedi’u trin, does dim twymyn, A * phan bydd 10 diwrnod wedi mynd heibio NEU * defnyddir protocol profi a benderfynir yn lleol i leihau’r cyfnod hunanynysu o 10 diwrnod ar gyfer cleifion sy’n bodloni’r meini prawf clinigol uchod. Gall y profion hyn fod yn brofion llif unffordd neu’n brofion canfod antigenau cyflym eraill. Dylai cleifion gael dau brawf negatif 24 awr ar wahân, yn ogystal â dangos gwelliant clinigol fel y nodir uchod, cyn rhoi’r gorau i hunanynysu a chael eu rhyddhau. Dylai cleifion asymptomatig nad ydynt wedi profi’n bositif am COVID yn flaenorol gael eu profi o fewn 24 awr o’r adeg pan y bwriedir eu rhyddhau i gyfleuster gofal. Os na fydd profion llif unffordd ar gael, gellir defnyddio profion PCR/POCT cyflym i brofi ar gyfer COVID\-19\. Caiff y newidiadau i brofi mewn ysbytai eu gwneud nawr oherwydd, yn ystod cyfnodau pan ceir nifer uchel o achosion o COVID\-19 yn y gymuned, effaith gymharol fach y mae hyn wedi’i chael ar nifer y derbyniadau i’r ysbyty a marwolaethau, ac mae nifer y marwolaethau sy’n gysylltiedig â throsglwyddiad nosocomiaidd hefyd wedi gostwng yn sylweddol. Mae staff gofal iechyd sy’n gweithio gyda chleifion yn parhau i gael eu cynghori i wneud profion llif unffordd ddwywaith yr wythnos, ond mae’r cyngor hwn yn cael ei adolygu’n rheolaidd. Dywedodd y Gweinidog Iechyd, Eluned Morgan: > “Nid yw’r pandemig wedi diflannu, ac rydym yn dal i ddysgu i fyw gyda COVID\-19, ond mae’r sefyllfa bresennol o ran iechyd y cyhoedd yn ein galluogi ni i wneud newidiadau priodol i’r drefn brofi sy’n cefnogi. Byrddau Iechyd i weithredu’r strategaethau atal a rheoli heintiau angenrheidiol a fydd yn cael effaith gadarnhaol ar ofal cyffredinol a gofal brys. > > > > “Rydyn ni’n gwneud y newidiadau hyn ar sail y dystiolaeth wyddonol ac arbenigol orau sydd ar gael ar hyn o bryd o ran iechyd y cyhoedd; newidiadau sy’n caniatáu ar gyfer penderfyniadau lleol i gefnogi’r gofal gorau posibl i gleifion. > > > > “Diolch i’n rhaglen frechu anhygoel, mae’r risg bod y Gwasanaeth Iechyd yn cael ei orlethu bellach wedi gostwng yn sylweddol, a gallwn wneud newidiadau i’r drefn brofi o fewn cyd\-destun mesurau atal a rheoli heintiau eraill.”

As well as the vaccine, new anti\-viral treatments have helped to reduce the severity of disease, particularly for those who are most likely to be at risk of adverse outcomes. It is hoped the changes will support health boards’ risk mitigation strategies and provide a significant boost to routine and emergency care in hospital settings, as well as the flow of patients through hospital treatment and, for some, their discharge into social care. This could have a positive impact on the whole health and social care sector, which the Health Minister said has been under ‘extraordinary pressure’ in recent weeks. The testing changes will affect pre\-admission testing for elective procedures, admission for unscheduled care, post\-admission testing for asymptomatic and symptomatic patients, and discharge testing arrangements. The testing changes are being made to support health boards balance the risks from COVID\-19 alongside the need to deliver routine and emergency healthcare safely, as well as the impact that testing regimes have on individual patient’s care. The new guidance is based on the best scientific, public health and expert evidence available at this time, but also recognises the importance of local decisions to be made, depending on risks such as nosocomial rates, community transmission rates, or vulnerability of patients. Pre\-admission testing will remain, but the type of test will be based on the patient’s individual risk from infection. The changes to testing will see asymptomatic patients who are having a surgical procedure or chemotherapy tested using a PCR or Point of Care Test (POCT) 72 hours before admission and asked to self\-isolate until their procedure. For some asymptomatic low risk patients being admitted for low\-risk procedures, Health Boards may decide a negative LFD on or just before admission may be sufficient. Testing on unscheduled admission will also see changes, with patients with respiratory symptoms being tested for a range of illnesses (COVID\-19, Influenza, RSV as a minimum) on one PCR or POCT swab.  Patients without respiratory symptoms should be tested for COVID\-19 only, using a LFD on admission. Asymptomatic testing will also see changes. In line with changes in the general public and in care settings, after patients are admitted, no further routine asymptomatic testing is advised unless a local decision deems it necessary. Symptomatic testing will continue, with patients who develop symptoms being tested with a PCR or POCT for COVOD\-19, Influenza, RSV or a full multiplex as clinically directed. Health boards are being encouraged to work with care home providers on discharge testing arrangements. Patients who have tested positive for COVID on or since admission can assume non\-infectivity when: * Symptoms have resolved, absence of a fever, PLUS * 10 days have elapsed OR * a locally decided testing protocol is used to reduce the isolation period down from 10 days in patients who meet the clinical criteria above. These tests can be LFD or other rapid antigen detection tests. Patients should have two negative tests taken 24 hours apart as well as showing clinical improvement as above, before being moved out of isolation and discharged. Asymptomatic patients who have not previously tested positive for COVID to be tested within 24 hours of planned discharge to the care facility. Appropriate rapid PCR/POCT for COVID\-19 can be used in the absence of LFD testing. The changes to testing in hospital settings are being made now as during high community incidence of COVID\-19 there has been a relatively modest impact on hospital admissions and mortality, whilst the extent of nosocomial associated mortality has also significantly reduced. The advice that all patient facing health care staff should test using LFDs twice weekly is regularly reviewed and continues to be advised.   Health Minister Eluned Morgan said: > “The pandemic has not gone away and we are still learning to live with COVID\-19, but the current public health situation allows us to make appropriate changes to the testing regime that supports Health Boards to implement the necessary infection prevention and control (IPC) strategies that will have a positive impact on routine and emergency care. > > > > “We are making these changes based on the best scientific, public health and expert evidence available at this time, changes that enable local decisions to support the best possible patient care. > > > > “Thanks to our incredible vaccination programme the risk to the NHS of being overwhelmed is now greatly reduced and we can make changes to the testing regime within the context of other infection prevention and control measures.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r rhain yn cynnwys cael eich brechu, gwisgo masgiau wyneb mewn mannau caeedig gorlawn a chymryd prawf llif unffordd os oes gennych symptomau. Daw ei sylwadau wrth i achosion coronafeirws gynyddu unwaith eto yng Nghymru. Mae ffigurau diweddaraf y Swyddfa Ystadegau Gwladol yn amcangyfrif bod gan un person ym mhob 30 COVID\-19\. Mae achosion o'r isdeipiau omicron BA.4 a BA.5 wedi cynyddu ledled y DU. BA.5 bellach yw’r prif fath ar draws Cymru. Dywedodd Syr Frank:  > Nid yw’r pandemig ar ben. Er ein bod yn dysgu byw'n ddiogel gydag o, mae angen i ni feddwl o hyd am gymryd y camau syml i'n helpu ni i gadw'n ddiogel a chyfyngu ar ledaeniad coronafeirws. > > > > Mae cyflwyno'r brechlyn yn llwyddiannus wedi lleihau achosion o salwch difrifol yn sylweddol, ond mae'r feirws yn dal i ledaenu'n gyflym yn ein cymunedau. > > > > Er nad yw'n orfodol mwyach, dylai pobl barhau i wisgo masg mewn lleoliadau iechyd a gofal ac mewn mannau gorlawn dan do, yn ogystal â chofio'r holl gamau syml eraill y gallant eu cymryd i atal y lledaeniad, yn enwedig o amgylch pobl sy'n fwy agored i niwed. Gallwn barhau i ddiogelu ein gilydd a diogelu Cymru drwy wneud y canlynol: * Cael ein brechu * Sicrhau hylendid dwylo da * Aros gartref a chyfyngu ar ein cysylltiad ag eraill os ydyn ni’n sâl * Gwisgo gorchudd wyneb mewn mannau gorlawn dan do * Cwrdd ag eraill yn yr awyr agored os yw’n bosibl * Pan fyddwn dan do, cynyddu’r awyru a gadael awyr iach i mewn Mae Llywodraeth Cymru wedi sicrhau bod profion llif unffordd ar gael am ddim tan ddiwedd mis Gorffennaf. Yr wythnos nesaf, bydd Llywodraeth Cymru yn diweddaru ei strategaeth frechu gyda manylion y dos atgyfnerthu nesaf yn yr hydref. Ychwanegodd y Prif Swyddog Meddygol: > Y brechlyn yw'r ffordd orau i amddiffyn eich hun ac eraill rhag coronafeirws. Er nad yw'r brechlyn yn atal trosglwyddiad yn llwyr, mae'n cynnig amddiffyniad rhag salwch difrifol ac yn lleihau'r risg o fynd i'r ysbyty. > > > > Mae’r brechlyn yn dal i fod ar gael i chi os nad ydych wedi cael eich cwrs llawn, neu os oeddech yn rhy sâl i gael pigiad atgyfnerthu’r gwanwyn, a byddwn yn annog rhieni i feddwl am fanteisio ar y brechlyn i'w plant dros fisoedd yr haf i helpu i leihau unrhyw darfu ar eu haddysg yn ystod tymhorau’r hydref a'r gaeaf. Cyn bo hir, byddwn yn cyhoeddi cynlluniau i gyflwyno pigiadau atgyfnerthu’r hydref yng Nghymru. > > > > Mae rhai o'n hysbytai yn adrodd am fwy o achosion COVID\-19 ac wedi penderfynu cyfyngu ar ymweliadau ar hyn o bryd. Os ydych chi'n ymweld â lleoliad iechyd, gwisgwch fasg. Os ydych chi'n teimlo'n sâl, ewch i adrannau achosion brys dim ond os yw'n argyfwng go iawn. Gallwch gael cyngor gan GIG 111 Cymru dros y ffôn neu ar\-lein a gall eich fferyllydd lleol hefyd roi cyngor a meddyginiaeth ichi.

This includes getting vaccinated, wearing face coverings in crowded indoor settings and taking a lateral flow test if you have symptoms. His comments come as coronavirus cases are once again increasing in Wales. The latest ONS figures estimate one person in every 30 has COVID\-19\. Cases of the omicron subtypes BA.4 and BA.5 have increased across the UK, with BA.5 now the dominant form of coronavirus across Wales. Sir Frank said: > The pandemic has not gone away. While we are learning to live safely with it, we still need to think about taking the simple steps to help keep us safe and limit the spread of coronavirus. > > The successful roll\-out of the vaccine has significantly reduced cases of serious illness, however the virus is still spreading quickly in our communities. > > > > Whilst it is no longer mandatory, people should still wear a facemask in health and care settings and in crowded indoor places and remember all the other simple steps they can take to stop the spread, particularly around more vulnerable people. People can continue to keep each other and Wales safe by: •    Getting vaccinated •    Maintaining good hand hygiene •    Staying at home and limiting your contact with others if you are ill •    Wearing a face covering in crowded indoor settings •    Meeting others outdoors wherever possible •    When indoors, increase ventilation and let fresh air in The Welsh Government has extended the availability of free lateral flow testing until the end of July. Next week the Welsh Government will update its vaccine strategy with details of the next booster dose in the autumn. The Chief Medical Officer added: > The vaccine is the best way to protect yourself and others from coronavirus. While the vaccine does not completely stop transmission it offers protection against serious illness and reduces the risk of hospitalisation. > > > > You can still get the vaccine if you haven’t had your full course or you were too ill to get your spring booster and I would encourage parents to think about getting the vaccine for their children over the summer months to help minimise any disruption to their education during the autumn and winter terms. We will shortly be publishing plans for roll out the autumn booster in Wales. > > > > Some of our hospitals are reporting increased COVID\-19 cases and have taken the decision to restrict visiting at the moment. If you are visiting a health setting, please wear a mask and if you are feeling unwell please only visit an emergency departments if it is a real emergency. You can get advice from NHS Wales 111 on the phone or online and your local pharmacist can also provide advice and medicine.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, rwy'n cyhoeddi'r Datganiad Ansawdd ar gyfer iechyd cyhyrysgerbydol, sy'n nodi ein gweledigaeth ar gyfer datblygu gofal cyhyrysgerbydol gwell drwy gydol oes unigolyn.  Cyflyrau cyhyrysgerbydol yw'r achos mwyaf cyffredin o boen hirdymor ac anabledd corfforol yn fyd\-eang. Gall y cyflyrau hyn gael effaith sylweddol ar ansawdd bywyd unigolion. Mae’r effeithiau hyn yn ymwneud nid yn unig a gweithrediad corfforol a phoen, ond gallant hefyd effeithio ar les seicolegol, cymdeithasol ac economaidd person. Gall teuluoedd a gofalwyr person sy’n byw gyda chyflwr cyhyrysgerbydol hefyd profi effeithiau negyddol y cyflyrau hyn, ac efallai bydd angen cymorth arnynt nhw. Amcangyfrifir bod cyflyrau cyhyrysgerbydol yn effeithio ar hyd at draean o boblogaeth Cymru (32%), sy'n cyfateb i 974,000 o bobl. Gyda phoblogaeth sy’n heneiddio â mwy o bobl yn dioddef o broblemau iechyd lluosog, disgwylir i nifer y bobl â chyflyrau cyhyrysgerbydol gynyddu. Mae'r Datganiad Ansawdd ar gyfer iechyd cyhyrysgerbydol wedi cael ei lunio ar y cyd ag arweinwyr clinigol cenedlaethol ym maes iechyd cyhyrysgerbydol, gyda mewnbwn gan rwydweithiau clinigol cyhyrysgerbydol, partneriaid y trydydd sector, y rhai sydd â phrofiad bywyd a chydweithwyr yn y maes iechyd cyhyrysgerbydol o bob cwr o Gymru. Gwella iechyd cyhyrysgerbydol y boblogaeth o oedran cynnar a'i ddiogelu, lleihau nifer y bobl sy'n datblygu cyflyrau cyhyrysgerbydol a gwella iechyd a llesiant yr unigolion hynny sydd â chyflyrau cyhyrysgerbydol yw'r nod. Yn sgil cyhoeddi'r Datganiad Ansawdd, bydd byrddau iechyd ac ymddiriedolaethau'r GIG yn cael eu cefnogi i gyflawni gwelliannau mewn gwasanaethau cyhyrysgerbydol drwy drefniadau rhwydwaith clinigol newydd Gweithrediaeth y GIG. Bydd hyn yn cael ei roi ar waith drwy'r rhwydwaith clinigol strategol ar gyfer cyflyrau cyhyrysgerbydol, mewn cydweithrediad â rhwydweithiau a rhaglenni eraill, mewn meysydd megis orthopedeg, poen parhaus ac iechyd yr esgyrn. Mae’r Datganiad Ansawdd ar gyfer iechyd cyhyrysgerbydol i’w weld yma.

Today, I am publishing the Quality Statement for musculoskeletal (MSK) health, which sets out our vision for the development of better musculoskeletal care throughout a person’s life.   Musculoskeletal conditions are the most common cause of long\-term pain and physical disability globally and can have a significant impact on a person’s quality of life. These impacts relate not just to physical function and pain, but they can also impact on a person’s psychological, social and economic well\-being. Families and carers of someone living with a musculoskeletal condition also experience the negative impacts of these conditions and can require support. It is estimated that musculoskeletal conditions affect up to a third of Wales’ population (32%), which is equivalent to 974,000 people. And, with an ageing population with more people suffering from multiple health problems, the number of people with musculoskeletal conditions is expected to grow. The Quality Statement for musculoskeletal health has been developed in collaboration with the national clinical leads for MSK, with input from the MSK clinical networks, third sector partners, those with lived experience and MSK colleagues across Wales. Our aim is to improve and protect the musculoskeletal health of the population from an early age, reduce the number of people developing musculoskeletal conditions and to improve the health and wellbeing of people with musculoskeletal conditions. Following publication, health boards and NHS trusts will be supported to deliver musculoskeletal service improvements by the NHS Executive’s new clinical network arrangements. This will be discharged through the MSK strategic clinical network, in collaboration with other networks and programmes, such as orthopaedics, persistent pain and bone health. The Quality Statement for musculoskeletal health can be found here.

Translate the text from English to Welsh.

The following Written Statement has been laid before the Senedd under Standing Order 30: **Levelling\-up and Regeneration Bill – Compulsory Purchase Amendments \- Hope Value and Compensation**

Gosodwyd y Datganiad Ysgrifenedig canlynol gerbron y Senedd o dan Reol Sefydlog 30: Y Bil Ffyniant Bro ac Adfywio – Gwelliannau Prynu Gorfodol – Gwerth Gobeithiol ac Iawndal  

Translate the text from Welsh to English.

Yn unol â fy natganiad llafar prynhawn yma, rwyf yn rhannu amcanion eang y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru isod. **Y** **Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru** **Mae gan y Comisiwn ddau amcan eang:** 1. Ystyried a datblygu opsiynau i ddiwygio’n sylfaenol strwythurau cyfansoddiadol y Deyrnas Unedig, y mae Cymru yn parhau’n rhan annatod ohoni; 2. Ystyried a datblygu’r holl brif opsiynau blaengar i gryfhau democratiaeth Cymru a sicrhau gwelliannau i bobl Cymru. **Arferion Gweithio** Bydd y Comisiwn yn cael ei gydgadeirio gan yr Athro Laura McAllister a’r Dr Rowan Williams. Gan gynnwys y cydgadeiryddion, bydd gan y Comisiwn 11 o aelodau a fydd yn cwmpasu ystod eang o safbwyntiau gwleidyddol a rhannau o gymdeithas Cymru. Bydd Ysgrifenyddiaeth a Phanel Arbenigol yn cefnogi gwaith y Comisiwn. Wrth gyflawni ei waith, dylai’r Comisiwn ddatblygu rhaglen ymgysylltu cynhwysol gyda chymdeithas sifil a’r cyhoedd yng Nghymru er mwyn ysgogi sgwrs genedlaethol; a chomisiynu gwaith ymchwil, dadansoddi a barn arbenigol drwy Banel Arbenigol a sefydlir at y diben hwnnw. **Amserlen** Dylai’r Comisiwn lunio adroddiad interim erbyn diwedd 2022\. Dylai lunio adroddiad llawn gydag argymhellion erbyn diwedd 2023\.

Further to my Oral Statement this afternoon, I am sharing the broad objectives of the Independent Commission on the Constitutional Future of Wales, below*.* **The Independent Commission on the Constitutional Future of Wales** **The Commission has two broad objectives:** 1. To consider and develop options for fundamental reform of the constitutional structures of the United Kingdom, in which Wales remains an integral part; 2. To consider and develop all progressive principal options to strengthen Welsh democracy and deliver improvements for the people of Wales. **Working Practices** The Commission will be co\-chaired by Professor Laura McAllister and Dr Rowan Williams.  Including the co\-chairs, the Commission will comprise 11 members drawn from a broad range of political opinion and sections of Welsh society.  The Commission will be supported in its work by a Secretariat and a Panel of Experts. In carrying out its work the Commission should develop a programme of inclusive engagement with civic society and the Welsh public to stimulate a national conversation; and commission research, analysis and expert opinion through a Panel of Experts established for this purpose. **Timetable** The Commission should produce an interim report by the end of 2022\.  It should produce a full report with recommendations by the end of 2023\.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 25 Medi, gwnes ddatganiad llafar ar y Cynllun Gweithredu Strategol ar gyfer ASD gan amlinellu ein cynlluniau am Cod Ymarfer ar Gyflenwi Gwasanaethau Awtistiaeth, i'w wneud o dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 a Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006\.   Heddiw, rydym yn gwireddu ein hymrwymiad i atgyfnerthu'r broses o gyflenwi'r Cynllun Gweithredu Strategol drwy gyhoeddi ymgynghoriad ar ein cynigion am God Ymarfer ar gyfer awtistiaeth.  Rydym yn ceisio barn ar ein cynlluniau i roi gofynion ar gyrff statudol i gefnogi pobl awtistig yn seiliedig ar eu hanghenion.  Mae'r cynigion yn y ddogfen ymgynghori hon yn ymateb i adborth a gafwyd gan bobl awtistig a'u grwpiau cynrychioliadol, a chyngor a ddarparwyd gan ymarferwyr arbenigol sy'n darparu diagnosis o awtistiaeth a gwasanaethau cymorth. Mae'r ddogfen ymgynghori hon yn nodi cynigion ar:  1. Trefniadau ar gyfer asesu a diagnosis. 2. Trefniadau ar gyfer cael gafael ar ofal a chefnogaeth. 3. Trefniadau ar gyfer codi ymwybyddiaeth a hyfforddiant. 4. Trefniadau ar gyfer cynllunio, monitro a chyfraniad rhanddeiliad. Mae ein cynigion yn ceisio sicrhau bod yr amrywiaeth o wasanaethau a chymorth i bobl awtistig yn cael eu cyfleu/cyfathrebu'n fwy effeithiol.  Mae'r cynigion yn rhoi cyfarwyddyd i awdurdodau lleol a byrddau iechyd lleol ar sut i addasu eu hymarfer er mwyn diwallu anghenion pobl awtistig yn well. Drwy'r Cod, rydym hefyd yn bwriadu sefydlu rhwymedïau cadarn a fydd yn galluogi Llywodraeth Cymru i ymyrryd lle ceir tystiolaeth nad yw sefydliadau statudol wedi cydymffurfio â gofynion y Cod. Yn benodol, bydd ein cynigion yn rhoi gofynion ar gyrff statudol i wneud y canlynol: * Darparu gwasanaethau asesu a diagnosio awtistiaeth sy'n ystyried canllawiau NICE. * Sicrhau bod byrddau iechyd lleol yn paratoi, cyhoeddi ac adolygu llwybrau diagnostig. * Cydymffurfio â'r safon amser aros bresennol o 26 wythnos ar gyfer asesu, sy'n cofnodi'r amser rhwng yr atgyfeiriad a'r apwyntiad wyneb yn wyneb cyntaf. * Sefydlu llwybrau i sicrhau bod gwybodaeth yn cael ei rhannu'n brydlon rhwng gwasanaethau. * Cydymffurfio â deddfwriaeth bresennol na chaniateir ystyried cyniferydd deallusrwydd (IQ) fel rhan o'r meini prawf cymhwystra ar gyfer asesiad o anghenion o dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru). * Sicrhau bod gwasanaethau iechyd sylfaenol, megis meddygon teulu, yn ymwybodol o'r ystod lawn o wasanaethau awtistiaeth a bod llwybrau clir ar gyfer atgyfeirio. * Sicrhau bod gan unrhyw un sy'n cynnal asesiad o anghenion o dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) y sgiliau, y wybodaeth a'r cymhwysedd angenrheidiol. * Sicrhau bod gwasanaethau Gwybodaeth, Cymorth a Chyngor awdurdodau lleol yn darparu gwybodaeth am wasanaethau awtistiaeth lleol. * Asesu anghenion hyfforddiant awtistiaeth pob aelod o'u staff sy'n gweithio ym maes iechyd a gofal cymdeithasol a nodi lefel yr hyfforddiant sydd ei angen, yn unol â rolau a chyfrifoldebau eu swyddi. * Gwneud trefniadau i sicrhau y gall yr holl staff gael gafael ar yr hyfforddiant a nodir er mwyn diwallu eu hanghenion hyfforddiant o ran gwybodaeth ac ymwybyddiaeth o awtistiaeth. * Gydymffurfio â dyletswyddau perthnasol yn Neddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru), Rhan 2 a 9, i sicrhau bod anghenion pobl awtistig yn cael eu hystyried wrth ddatblygu Asesiadau Poblogaeth a Chynlluniau Ardal. * Sicrhau bod rhanddeiliaid yn cymryd rhan yn y gwaith o gynllunio a chyflenwi gwasanaethau awtistiaeth. * Sicrhau bod hyrwyddwr awtistiaeth yn cael ei benodi ar lefel ddigon uchel i gynrychioli anghenion pobl awtistig. Mae'r ddadl ddiweddar a ysgogwyd gan y Bil Awtistiaeth (Cymru) wedi galluogi Cynulliad Cenedlaethol Cymru i drafod anghenion pobl awtistig yn llawn. Gwrandewais a chyfrannais yn uniongyrchol wrth i sawl un o bwyllgorau Cynulliad Cenedlaethol Cymru ystyried rhinweddau'r Bil.  Yn ogystal, siaradais â llawer o bobl awtistig a'u teuluoedd a'u gofalwyr.  Nid oes gennyf unrhyw amheuaeth ynghylch yr anawsterau go iawn y mae'r unigolion a'r teuluoedd hyn yn eu hwynebu bob dydd. Rwy'n dal i fod yn argyhoeddedig fod gennym yr holl ysgogiadau deddfwriaethol sydd eu hangen arnom i wella gwasanaethau awtistiaeth. Rhaid mai'r ateb yw sicrhau bod y ddeddfwriaeth sydd gennym mewn grym yn gweithio er budd pobl awtistig. Bydd deddfwriaeth, sy'n dargyfeirio adnoddau oddi wrth y gwasanaethau cymorth ac yn drysu ymarferwyr wrth dorri ar draws y ddeddfwriaeth sy'n seiliedig ar anghenion sydd gennym ar waith eisoes, yn arafu'r cynnydd yn hytrach na'i gyflymu. Rydym yn cynnig parhau â'r targed amser aros o 26 wythnos i blant  a phobl ifanc, a'i ymestyn i gynnwys oedolion. Mae'r dull hwn yn cofnodi amseroedd aros o'r atgyfeiriad cyntaf i'r apwyntiad wyneb yn wyneb cyntaf. Mae canllawiau NICE yn cynghori y dylai'r asesiad ddechrau o fewn 13 wythnos, ond gellir cofnodi hyn mewn sawl ffordd wahanol dim ond er mwyn bodloni targedau. O dan ein system gyfredol, yn ystod yr amser aros, caiff tystiolaeth ei chasglu i gefnogi'r apwyntiad asesu ac i lywio penderfyniadau diagnostig.  Os cyflwynir amser aros gorfodol o 13 wythnos, caiff adnoddau arbenigol eu dargyfeirio oddi wrth wasanaethau cymorth ôl\-ddiagnostig neu oddi wrth gyflyrau niwroddatblygiadol eraill er mwyn bodloni'r amodau hyn.  Rwy'n deall pam fod rhai yn cefnogi cyflwyno deddfwriaeth, gan fod pobl awtistig yn dymuno, yn gywir ddigon, i'w hanghenion gael eu diwallu'n llawn.  Fodd bynnag, mae mwyafrif helaeth y dystiolaeth gan sefydliadau proffesiynol yn feirniadol o'r Bil.  Mae hyn yn cynnwys tystiolaeth a ddarparwyd gan y Comisiynydd Plant, Coleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol, Coleg Brenhinol y Therapyddion Galwedigaethol, Y Coleg Brenhinol Pediatreg ac Iechyd Plant, Coleg Brenhinol y Seiciatryddion, Y Coleg Brenhinol Therapi Lleferydd ac Iaith, Cydffederasiwn y GIG ac ymarferwyr eraill sy'n gweithio i gyflenwi gwasanaethau yn y GIG ac awdurdodau lleol.   Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, rydym wedi buddsoddi'n sylweddol yn y gwaith o ddatblygu gwasanaethau awtistiaeth, yn bennaf £13 miliwn i gyflwyno'r Gwasanaeth Awtistiaeth Integredig newydd, a £2 filiwn y flwyddyn i wella gwasanaethau diagnostig ac asesiad niwroddatblygol plant a phobl ifanc. Rydym yn parhau i gefnogi'r Tîm Datblygu Awtistiaeth Cenedlaethol i gefnogi datblygiad gwasanaethau, a gynhelir gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ac Iechyd Cyhoeddus Cymru. Mae'r tîm wedi datblygu amrywiaeth eang o adnoddau awtistiaeth uchel eu parch sydd ar gael am ddim i bawb ar wefan ASDinfowales (www.asdinfowales.co.uk).  Ceir cytundeb eang gan sefydliadau sy'n cyflenwi gwelliannau fod angen amser ar y gwasanaethau gwell rydym yn eu rhoi ar waith i ymwreiddio. Rwy'n deall bod pobl awtistig eisiau sicrwydd y bydd y ddeddfwriaeth bresennol yn gweithio ar eu cyfer nhw yn yr hirdymor, a dyna'r rheswm pam rwy'n ymgynghori ar ein cynlluniau am God Ymarfer ar gyfer awtistiaeth. Rwyf am glywed eu barn ar y cynigion rwyf yn eu cyflwyno heddiw gan gynnwys ble y gallwn wneud gwelliannau pellach.    

On 25 September I made an oral statement on the ASD Strategic Action Plan and outlined our plans for a Code of Practice on the Delivery of Autism Services, to be made under the Social Services and Well\-being (Wales) Act 2014 and National Health Service (Wales) Act 2006\. Today we are fulfilling our commitment to strengthen the delivery of the Strategic Action Plan by publishing a consultation on our proposals for an autism Code of Practice.  We are seeking views on our plans to place requirements on statutory bodies to support autistic people based on their needs. The proposals in the consultation document respond to feedback received from autistic people and their representative groups, and advice provided by specialist practitioners providing autism diagnosis and support services.  The consultation document sets out proposals on:  1. Arrangements for assessment and diagnosis. 2. Arrangements for accessing care and support. 3. Arrangements for awareness raising and training. 4. Arrangements for planning, monitoring and stakeholder involvement Our proposals seek to ensure that the range of services and support for autistic people are communicated more effectively.  The proposals give direction to local authorities and local health boards about how to adapt their practice to better meet the needs of autistic people.   Through the Code we also intend to establish strong remedies enabling the Welsh Government to intervene where there is evidence that statutory organisations have not complied with the Code’s requirements.   Specifically, our proposals will place requirements on statutory bodies to: * Provide autism assessment and diagnosis services which take account of NICE guidance. * Ensure local health boards prepare, publish and review diagnostic pathways. * Comply with the existing 26 week assessment waiting time standard which records referral to the first face\-to\-face appointment. * Establish pathways to ensure prompt information sharing between services. * Comply with existing legislation that IQ must not be considered as part of the eligibility criteria for needs assessment under the Social Services and Well\-being (Wales) Act. * To make sure that primary health services, such as general practitioners, are aware of the full range of autism services and that there are clear pathways for referral. * Ensure anyone carrying out a needs assessment under the Social Services and Well\-being (Wales) Act has the skills, knowledge and competence required. * Ensure that local authority Information, Assistance and Advice services provide information on local autism services. * Assess the autism training needs of all their staff working in health and social care, and identify the level of training required according to their job roles and responsibilities. * Make arrangements to ensure all staff can access the training identified to meet their autism knowledge and awareness training needs. * Comply with relevant duties in the Social Services and Well\-being (Wales) Act Parts 2 and 9 to ensure that the needs of autistic people are reflected in the development of Population Assessments and Area Plans. * Ensure stakeholders are involved in the planning and delivery of autism services. * Ensure that an autism champion of suitable seniority is appointed to represent the needs of autistic people. The recent debate brought about by the Autism (Wales) Bill has enabled the National Assembly for Wales to discuss fully the needs of autistic people.  I listened and contributed directly myself as several National Assembly committees considered the merits of the Bill.  Alongside this, I spoke with many autistic people and their families and carers.  I am in no doubt about the real struggles of individuals and families every day.  I remain convinced that we have all the legislative levers we need to improve autism services.  The answer must be to ensure the legislation we have in place is working for autistic people.  Legislation, which diverts resources away from support services and confuses practitioners as it cuts across the needs based legislation we already have in place will slow down rather than speed up progress. We propose to continue with the 26 week waiting time target for children and young people and extend this to adults.  This approach records waiting times from referral to first face\-to\-face appointment.  NICE guidance advises that there the assessment should commence within 13 weeks, but this could be recorded in many ways just to meet targets.  Under our current system, during the waiting time period, evidence is collected to support the assessment appointment and to inform diagnostic decisions.  If a mandatory 13 weeks waiting time is introduced specialist resources will be diverted away from post\-diagnostic support services or from other neurodevelopmental conditions to meet these conditions.  I understand why there has been support for legislation, as autistic people rightly want their needs to be addressed fully.  However, by far the greatest weight of evidence from  professional organisations is critical of the Bill.  This includes evidence provided by the Children’s Commissioner, the Royal College of GPs, Royal College of Occupational Therapists, Royal College of Paediatrics and Child Health, Royal College of Psychiatry, Royal College of Speech and Language Therapy, the NHS Confederation and other practitioners working to deliver services in the NHS and local authorities.   In recent years we have invested significantly in the development of autism services, most notably £13million to roll\-out a new Integrated Autism Service, and £2m a year to improve children and young people’s neurodevelopmental assessment and diagnostic services. We continue to support the National Autism Development Team to support service development, hosted by the Welsh Local Government Association and Public Health Wales. The team has developed a wide range of acclaimed autism resources which are freely available on the ASDinfowales website (www.asdinfowales.co.uk).   There is widespread agreement from organisations delivering improvements that we need time for the enhanced services we are putting in place to take hold.  I recognise that autistic people want reassurance that existing legislation will work for them in the long term, and this is why I am consulting on our plans for an autism Code of Practice. I want to hear their views on the proposals I am putting forward today including where we can make further improvements.    

Translate the text from Welsh to English.

Deunydd ysgrifennu a phapur copïwr ---------------------------------- Mae ein fframwaith deunydd ysgrifennu a phapur chopïwr newydd (WGCD\-CS\-111\-21\) wedi'i ddyfarnu a bydd yn fyw ar 1 Mehefin. Yr unig gyflenwr ar y fframwaith yw Lyreco. Bydd canllawiau ar gael ar GwerthwchiGymru yn fuan. Gwasanaethau prynu cyfryngau ---------------------------- Rydym wedi ymestyn ein fframwaith gwasanaethau prynu cyfryngau (NPS\-CS\-0100\-19\) tan 31 Gorffennaf 2022 i roi amser i gyflenwyr wneud cais am ail\-dendro’r cytundeb fframwaith hwn. Os hoffech chi ddefnyddio'r fframwaith hwn, cysylltwch â Golley Slater yn uniongyrchol. Mae canllawiau pellach ar gael ar GwerthwchiGymru. Mae’r tendr ar gyfer y cytundeb fframwaith newydd yn cau ar 9 Mai 2022\. Disgwylir i’r cytundeb fframwaith newydd ddechrau ar 1 Awst 2022\. Arolwg cwsmeriaid gweithwyr dros dro ac athrawon cyflenwi --------------------------------------------------------- Rydym yn gweithio ar ein fframwaith gweithwyr dros dro ac athrawon cyflenwi newydd. Fel rhan o'r broses hon, rydym wedi cyhoeddi arolwg cwsmeriaid er mwyn casglu eich barn chi. Os hoffech gymryd rhan yn y gwaith hwn ac ymateb i’n harolwg, anfonwch e\-bost at: CaffaelMasnachol.PoblaChorfforaethol@llyw.cymru Cynnydd mewn prisiau -------------------- O ganlyniad i gynnydd byd\-eang mewn costau, rydym yn derbyn ceisiadau am gynnydd mewn prisiau gan gyflenwyr ar ein fframwaith bagiau gwastraff. Rydym yn gweithio i negyddu effaith y cynnydd, ond mae rhai codiadau yn anochel oherwydd dibyniaeth ar ddeunyddiau crai, ynni, cludiant a dosbarthu. I gael rhestrau prisiau wedi’u diweddaru, anfonwch e\-bost at: CaffaelMasnachol.PoblaChorfforaethol@llyw.cymru

Stationery and copier paper --------------------------- Our new stationery and copier paper framework (WGCD\-CS\-111\-21\) has been awarded and will be live on 1 June. The sole supplier on the framework is Lyreco. Guidance will be available on Sell2Wales shortly. Media buying services --------------------- We have extended our media buying services framework (NPS\-CS\-0100\-19\) until 31 July 2022 to allow time for suppliers to bid for the re\-tender of this framework agreement. If you would like to use this framework, please contact Golley Slater directly. Further guidance is available on Sell2Wales. The tender for the new framework agreement closes on 9 May 2022\. The new framework agreement is due to start on 1 August 2022\. Temporary workers and supply teachers customer survey ----------------------------------------------------- We are working on our new temporary workers and supply teachers framework. As part of this process, we have issued a customer survey to capture your views. If you would like to participate in this work and respond to our survey, please e\-mail: CommercialProcurement.PeopleCorporate@gov.wales Price increases --------------- Due to rising global costs, we are receiving price increase requests from suppliers on our waste bags framework. We are working to negate the impact of the increases, however some rises are inevitable due to reliance on raw materials, energy, shipping and distribution. For updated price lists, please e\-mail: CommercialProcurement.PeopleCorporate@gov.wales

Translate the text from Welsh to English.

Gyda'r ras am arweinyddiaeth y Blaid Geidwadol yn cyrraedd ei hanterth yr wythnos nesaf, dywedodd y Cwnsler Cyffredinol y bydd yn parhau i ddadlau yn erbyn ymadael heb gytundeb yn San Steffan ar ôl i Lywodraeth Cymru a'r Cynulliad Cenedlaethol bleidleisio i wrthod naid o'r fath oddi ar y dibyn. Dywedodd: > "Erbyn yr wythnos nesaf, bydd yr etholiad am arweinyddiaeth y Blaid Geidwadol drosodd, ac fe fyddwn ni'n gwybod pwy fydd y Prif Weinidog newydd. > > > "Rydyn ni wedi gweld yr ymgeiswyr am yr arweinyddiaeth yn cystadlu â'i gilydd i weld pwy sy'n medru bod fwyaf pengaled am ymadael heb gytundeb; mewn cystadleuaeth am y brif swydd sy'n canolbwyntio ar anghenion y Blaid Geidwadol ac nid anghenion y wlad; a thrafodaeth sy'n anghofio'n llwyr bod y ffordd y bydd y Deyrnas Unedig yn ymadael â'r Undeb Ewropeaidd yn cael effaith go\-iawn ar swyddi pobl a'u bywoliaeth. Rydyn ni wedi dweud o'r cychwyn y byddai hyn yn drychinebus i'r Deyrnas Unedig yn gyfan, ond yn arbennig i Gymru. > > > "Ac nid dim ond ni sy'n dweud hynny. Fe ddylai'r rhestr o fusnesau sy'n mynegi pryderon dwys am ymadael heb gytundeb ein sobri. Mae mwy a mwy o arbenigwyr yn tynnu sylw at y cymhlethdod ychwanegol mae'r dyddiad ymadael ym mis Hydref yn ei greu. > > > "Mae normaleiddio Brexit heb gytundeb, a’r syniad ei fod yn ddewis rhesymol yn wyneb y dystiolaeth ysgubol i'r gwrthwyneb, yn gwbl anhygoel. > > > "Mae Llywodraeth Cymru a'r Cynulliad Cenedlaethol wedi gwrthod y syniad o ymadael heb gytundeb yn llwyr. Wrth edrych yn rhesymol ar y ffeithiau moel mae’n gwbl amlwg y byddai hynny’n drychineb lwyr i Gymru. > > > "Yn ystod y drafodaeth ar y refferendwm dair blynedd yn ôl, doedd ymadael heb gytundeb ddim yn cael ei gynnig fel opsiwn ymarferol. Roedd y rhai oedd yn dadlau dros ymadael yn addo mynediad at y Farchnad Sengl a masnach ddirwystr gyda'r Undeb Ewropeaidd. > > > "Yn syml, does dim mandad ar gyfer ymadael heb gytundeb. Dydy canfasio barn 160,000 aelod o'r Blaid Geidwadol ddim yn fandad cenedlaethol ar gyfer ymadael â'r Undeb Ewropeaidd mewn ffordd a fydd yn rhacsu'r economi. Dydyn ni ddim yn mynd i sefyll naill ochr a chaniatáu i hyn ddigwydd. > > > "Fel Llywodraeth ddarbodus a chyfrifol, byddwn yn parhau ar fyrder gyda'n paratoadau ar gyfer ymadael heb gytundeb ym mis Hydref, ond ar yr un pryd byddwn yn parhau i ddadlau dros roi'r penderfyniad terfynol yn ôl i'r bobl.  > > > “Byddai'n gwbl gywilyddus i unrhyw Lywodraeth dynnu'r Deyrnas Unedig o'r Undeb Ewropeaidd heb gytundeb – boed hynny'n fwriadol neu o ganlyniad i ddiffyg gweithredu – heb geisio mandad penodol i wneud hynny.”

Ahead of the culmination of the Conservative leadership race next week, the Counsel General said he will continue to take the argument to Westminster after both the Welsh Government and National Assembly voted to reject a crash out. He said: > “Next week, the Conservative Party leadership election will be over, and we will know the identity of the new Prime Minister. > > > “We have all watched a leadership campaign characterised by a race to see who can talk the toughest about a no deal; a competition for the top job that focuses on the needs of the Conservative party and not the needs of the country; a debate that seems to forget that how the UK leaves the EU has a real world impact on people’s livelihood and jobs. We have consistently said that this would be catastrophic for the UK as a whole, but particularly for Wales. > > > “And we are not alone in saying this. The list of businesses expressing grave concerns about leaving without a deal ought to be sobering. More and more experts are highlighting the additional complexity that an October exit date creates. > > > “The normalisation of “no deal”, the idea that it is a reasonable choice in the face of overwhelming evidence to the contrary, is extraordinary. > > > “The Welsh Government and this National Assembly have rejected a no deal exit. Any rational look at the hard facts of a no deal exit shows this will be a complete disaster for Wales. > > > “During the referendum debate 3 years ago no deal was not put forward as a viable option. Access to the Single Market and seamless trade with the EU was what were promised by those backing leave. > > > “There is simply no mandate for a no deal exit. Canvassing the views of 160,000 members of the Conservative party is not a national mandate for leaving the EU in a way that will trash the economy. We will not simply stand by and allow this to happen. > > > “So while, as a prudent and responsible government we will continue Welsh Government preparations for a no deal outcome in October at pace, we will continue to argue to put the decision back to the people. > > > “It would be outrageous for any government to take the UK out of the EU without a deal – as a deliberate act or as a result of inaction \- without seeking a specific mandate to do so.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae clwb y tu allan i oriau ysgol Summerhouse, yn Sir Ddinbych, a chwmni tynnu asbestos Monolithic Environmental Services Ltd, yng Nghastell\-nedd Port Talbot, wedi cael cymorth a chyngor gan raglen Cymru Iach ar Waith a ariennir gan Lywodraeth Cymru a'i darparu gan Iechyd Cyhoeddus Cymru. Mae'r rhaglen yn cefnogi cyflogwyr, unigolion ac ystod o weithwyr iechyd proffesiynol. Nod Cymru Iach ar Waith yw helpu pobl o oedran gweithio yng Nghymru i gadw'n heini ac yn iach fel y gallant aros yn y gwaith neu ddychwelyd i'r gwaith ar ôl cyfnod o salwch. Lleihau effaith anhwylderau meddyliol a chyhyrysgerbydol yw dau o nodau allweddol y rhaglen Cymru Iach ar Waith. Mae clwb y tu allan i oriau ysgol Summerhouse, a gafodd Wobr Arian Iechyd y Gweithle Bach, Cymru Iach ar Waith, wedi bod yn hyrwyddo gwell dealltwriaeth o bwysigrwydd llesiant pobl eraill, gan dderbyn cydnabyddiaeth am hyn gan rieni a gweithwyr proffesiynol eraill. Mae’r busnes, sy'n darparu gwasanaeth gofal dydd a gofal ar ôl ysgol yn y Rhyl ac yn cyflogi saith aelod o staff, wedi cael cyngor gan raglen Cymru Iach ar Waith ynglŷn ag adolygu a chryfhau polisïau drwy ymweliadau wyneb yn wyneb a chymorth dros y ffôn. Dywedodd Mandy Dickin, rheolwr meithrinfa clwb y tu allan i oriau ysgol Summerhouse: > "Mae cymryd rhan yn y cynllun Gwobrau Cymru Iach ar Waith wedi ein helpu i weithio'n well fel tîm ac wedi rhoi gwell dealltwriaeth inni o bwysigrwydd llesiant ein gilydd. Yn bersonol, mae hefyd wedi rhoi dealltwriaeth imi o ffynhonnell gwybodaeth a dysg arall yn fy mywyd proffesiynol. Cafodd Monolithic Environmental Services Ltd Wobr Efydd Iechyd y Gweithle Bach, Cymru Iach ar Waith, am bennu rheolwr i roi systemau a gweithgareddau iechyd a llesiant ar waith, trefnu cyrsiau hyfforddiant mewnol yn ymwneud â materion iechyd a llesiant, a sefydlu llinell gymorth fewnol yn y cwmni. Diolch i gyngor ac arweiniad Cymru Iach ar Waith, mae'r cwmni wedi gallu meithrin gweithlu mwy positif a brwdfrydig, ac ymdeimlad cyffredinol o iechyd a llesiant ymysg y gweithwyr. Dywedodd Christopher Richards, prif archwilydd Monolithic Environmental Services Ltd: > "Roedd yr Ymarferydd Cymru Iach ar Waith o gymorth mawr inni, gan roi nifer o argymhellion fel sut i wella ein polisïau rheoli straen, dim smygu, a llesiant, a chynnal asesiad risg iechyd a diogelwch llawn yn ein prif swyddfa. Mae pob un o'r goruchwylwyr a'r rheolwyr hefyd wedi cael lle ar gwrs cymorth cyntaf iechyd meddwl. Yn dilyn araith yn y Gynhadledd Law yn Llaw at Iechyd Meddwl a Llesiant 2019, yng Nghaerdydd, dywedodd Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth, Ken Skates: > "Mae clwb y tu allan i'r ysgol Summerhouse a Monolithic Environmental Services Ltd yn enghreifftiau ardderchog o fusnesau sydd wedi gweithredu i wneud gwahaniaeth gwirioneddol i iechyd a llesiant eu staff. > > > "Yn yr hinsawdd economaidd anodd sydd ohoni, mae'n hanfodol bod gennym bolisïau ar waith sy'n helpu pobl Cymru i gadw'n heini, yn iach ac mewn gwaith, ac mae Cymru Iach ar Waith yn chwarae rhan hanfodol wrth helpu i gyflawni hynny. Rwy'n annog busnesau o bob maint i gymryd rhan yn y rhaglen ac edrych ar eu polisïau a'u diwylliant cyfredol i sicrhau bod eu gweithle yn cefnogi pobl gyda'r materion hyn. > > > "Mae digwyddiadau fel y Gynhadledd Law yn Llaw at Iechyd Meddwl heddiw hefyd yn hanfodol o ran codi ymwybyddiaeth bellach ac roedd yn bleser gennyf siarad am sut yr ydym ni fel Llywodraeth yn benderfynol o weld Cymru iachach, fwy ffyniannus a mwy gwydn. Mae'r Gynhadledd Law yn Llaw at Iechyd Meddwl 2019 wedi'i threfnu i ddod â gweithwyr gofal iechyd proffesiynol ynghyd ac annog gwaith partneriaeth o ran strategaeth 10 mlynedd Llywodraeth Cymru i wella iechyd meddwl a llesiant yng Nghymru. Cafodd ei threfnu gan y fenter gymdeithasol gofrestredig GovConnect.

Summerhouse Out of School Club, in Denbighshire, and asbestos removal firm Monolithic Environmental Services Ltd, in Neath Port Talbot, have each received support and advice from the Welsh Government funded Healthy Working Wales (HWW) programme which is delivered by Public Health Wales, and supports employers, individuals and a range of health professionals. HWW aims to help working age people in Wales stay fit and healthy so they can remain in employment, or return to work following a period of ill health. Reducing the impact of mental and musculoskeletal disorders are among the key aims of the HWW programme. Summerhouse Out of School Club, which achieved a HWW Silver Small Workplace Health Award, has been promoting a better understanding of the importance of the wellbeing of others, and received recognition for this among parents and other professionals. Providing day care and after school club service in Rhyl and employing seven staff members, the business received advice from HWW on reviewing and strengthening policies through face to face visits and telephone support. Mandy Dickin, nursery manager of Summerhouse Out of School Club, said: > “Taking part in the HWW Awards scheme has helped us gel more as a team and given us a better understanding of the importance of each other’s wellbeing. Personally it has also given me an understanding of another ‘gateway’ of knowledge and learning in my professional life. Monolithic Environmental Services Ltd, meanwhile, achieved a HWW Bronze Small Workplace Health Award by identifying a management lead to implement health and wellbeing systems and activities, organising internal training courses on health and wellbeing issues, and establishing an internal support line within the company. Thanks to HWW advice and guidance the company has been able to foster a more positive and motivated workforce, and a general feeling of health and wellbeing among employees. Christopher Richards, lead auditor at Monolithic Environmental Services Ltd said: > “The Healthy Working Wales Practitioner was very helpful and gave us many recommendations such as improving our stress management policy, improving no smoking policy, improving wellbeing policy and carrying out a full Health \& Safety risk assessment on our main office. All supervisors and managers have also been booked onto a mental health first aid course. Following a speech at the Together for Mental Health and Wellbeing Conference 2019, in Cardiff, Economy and Transport Minister Ken Skates said: > “Summerhouse Out of School Club and Monolithic Environmental Services Ltd are excellent examples of businesses who have taken action to make a real difference to the mental health and wellbeing of their staff. > > > “In this tough economic climate it is vital we have policies in place that help people in Wales stay fit, healthy and in work, and Healthy Working Wales plays a vital role in helping achieve that. I would encourage business of all sizes to get involved with the programme and look at their current policies and culture to ensure their workplace is supportive of people in terms of these issues. > > > “Events like today’s Together for Mental Health and Well\-being Conference are also crucial in terms of raising further awareness and I was delighted to speak about how we as a Government are determined to see a healthier, more prosperous and more resilient Wales. The Together for Mental Health and Wellbeing Conference 2019 has been organised to bring together healthcare professionals and encourage partnership working in relation to the Welsh Government’s 10\-year strategy to improve mental health and well\-being in Wales. It was organised by registered social enterprise GovConnect.

Translate the text from Welsh to English.

Prif nod y digwyddiad yw cyflwyno'r gweithredwyr teithiau i gyflenwyr Cymru fel rhan o'r cynllun i hybu nifer yr ymwelwyr rhyngwladol i'r wlad o farchnadoedd allweddol fel UDA ac Ewrop a fydd yn helpu i gynyddu refeniw i'r economi ymwelwyr. Cynhelir y digwyddiad gan Croeso Cymru rhwng dydd Sul 8 a dydd Mawrth 10 Hydref mewn partneriaeth â'r gymdeithas masnach deithio UKinbound, Home \| Southern Wales Tourism, The Royal Mint, GWR a Gwesty'r Parkgate.  Bydd y gweithredwyr yn cymryd rhan mewn ymweliad cynefino deuddydd sy'n cynnwys atyniadau allweddol fel Maenor Llancaiach Fawr, Gwaith a Chrochendy Nantgarw, Castell Ogwr a Bae Caerdydd.  Yna bydd y gweithredwyr yn cymryd rhan mewn digwyddiad rhwydweithio yn Y Bathdy Brenhinol a gweithdy yng Ngwesty'r Parkgate, Caerdydd, gyda 30 o fusnesau twristiaeth a lletygarwch yng Nghymru sy'n cynnwys Elm Grove Country House, Jin Crefft \& Profiadau Jin Cymraeg \- Hensol Castle Distillery a Dylan’s Restaurants.  Bydd Dawn Bowden AS, Dirprwy Weinidog y Celfyddydau, Chwaraeon a Thwristiaeth Llywodraeth Cymru a chynrychiolwyr o VisitBritain hefyd yn bresennol. Mae ymchwil diweddar gan Croeso Cymru yn dangos bod gweithredwyr teithiau mewn marchnadoedd allweddol wedi sbarduno tua 275,000 o nosweithiau a oedd werth £17\.9 miliwn i Gymru yn 2022\. Amcangyfrifir bod Croeso Cymru wedi cyfrannu at oddeutu £8\.4 miliwn o gyfanswm y gwerth.  Mae gweithredwyr y DU ac Iwerddon (£11\.1 miliwn), domestig ac o’r tu allan, wedi sbarduno dros hanner cyfanswm y gwerth, gyda Gogledd America (£3\.2 miliwn) yn cyfrannu bron i hanner y gweddill.  Mae gan dros 70% o'r cwmnïau teithiau hynny a gyfwelwyd ddiddordeb mewn datblygu neu werthu mwy o gynnyrch yng Nghymru, gyda thraean o'r gweithredwyr â 'diddordeb cryf'. Dywedodd y Dirprwy Weinidog: > Rydym yn falch iawn o fod yn gweithio eto gyda UKinbound i gynnal digwyddiad Darganfod Cymru.  Rydym yn gwybod pa mor hanfodol yw'r fasnach deithio i sbarduno busnes twristiaeth i Gymru, yn enwedig yn rhyngwladol, ac mae'n cyd\-fynd â'n strategaeth dwristiaeth i gefnogi'r tair agwedd ar y gwaith: tymhorol, lledaeniad a gwariant. Rydym yn gwerthfawrogi'r rôl sylweddol gweithredwyr teithiau wrth gyflwyno Cymru i farchnadoedd rhyngwladol lle maent yn weithredol.  Rwy'n siŵr y bydd Cymru yn creu argraff fawr ar y gweithredwyr teithiau ar ôl iddynt y profiadau o'r radd flaenaf y gallwn eu cynnig yma \- ac edrychwn ymlaen at eu croesawu nhw \- a'u cleientiaid \- yn ôl i Gymru yn fuan." Dywedodd Joss Croft OBE, Prif Swyddog Gweithredol UKinbound: > Mae'r mathau hyn o ddigwyddiadau yn hanfodol i'n gweithredwr teithiau.  Mae gallu profi'r ystod lawn o weithgareddau, tirweddau a llety anhygoel sydd ar gael yng Nghymru yn golygu y byddant yn gallu marchnata’r rhain yn fwy llwyddiannus yn y pen draw i ymwelwyr rhyngwladol sydd â diddordeb mewn dod i'r DU.  > > > "Yn yr un modd, mae'r digwyddiadau hyn yn gyfle gwych i fusnesau lleol feithrin perthnasoedd gwerthfawr newydd â diwydiant teithiau’r DU a fydd yn eu helpu i ddenu mwy o gwsmeriaid a mwy o refeniw y mae gwir eu hangen yn dilyn y pandemig." Bydd Eurowelcome, y gweithredwr teithiau mwyaf ar gyfer Sbaen ac America Ladin yn mynychu'r digwyddiad. Yn dilyn trafodaethau gyda Croeso Cymru, mae Eurowelcome yn ehangu ei ddarpariaeth gyda chyfres newydd ar gyfer 2024 o raglen 10 taith ar gyfer marchnad Gogledd America sy’n cynnwys Cymru.   Dywedodd Chris Pourgourides, Eurowelcome: > Rydym wedi datblygu taith newydd sbon i Gymru gan ein bod wedi bod yn gweld mwy a mwy o ddiddordeb o fewn y farchnad ar gyfer ymweld â Chymru. Rydym yn dethol yr atyniadau eiconig, er enghraifft Castell Caernarfon, ac yn eu cymysgu â phrofiadau dilys lleol ac un o fy ffefrynnau yw purfa Halen Môn ar Ynys Môn nad oes mo’i debyg yn unman arall ac rydym yn credu y bydd yn creu argraff fawr ar ein gwesteion.  Bu tîm Croeso Cymru yn help mawr i ni o ran cynllunio teithiau, a hefyd o ran goresgyn rhai o’r heriau yr ydym wedi'u hwynebu, ac ni allem fod wedi gwneud hynny heb arbenigedd Croeso Cymru.  Rwy'n ddiolchgar iawn i'r tîm ac yn edrych ymlaen at ddod â llawer o bobl i Gymru."

The main aim of the event is to introduce the tour operators to Wales suppliers as part of the plan to boost international visitor numbers to the country from key markets such as the USA and Europe, which will help to increase revenue for the visitor economy. Hosted by Visit Wales, the event will take place between Sunday 8 October and Tuesday 10 October in partnership with travel trade association UKinbound, Southern Wales, The Royal Mint, GWR and The Parkgate Hotel. It will see the operators take part in a two\-day familiarisation visit which includes key attractions such as Llancaiach Fawr Manor, Nantgarw China works and Museum, Ogmore Castle and Cardiff Bay.  The operators will then take part in a networking event at The Royal Mint and a Business to Business workshop at The Parkgate Hotel, Cardiff, with 30 Welsh tourism and hospitality businesses that include Elm Grove Country House, Hensol Castle Distillery and Dylan’s Restaurants. Dawn Bowden MS, the Welsh Government’s Deputy Minister for Arts, Sport and Tourism and representatives from VisitBritain will also be in attendance. Recent research from Visit Wales reveals that tour operators in key markets generated approximately 275,000 bed nights at a value of £17\.9 million to Wales in 2022\. Visit Wales is estimated to have influenced approximately £8\.4 million of the total value. UK and Irish operators (£11\.1 million), domestic and inbound, have generated more than half of the total value, with North America (£3\.2 million) contributing just short of half of the remainder. Over 70% of those tour operators interviewed are interested in developing or selling more Wales products, with a third of operators having ‘strong interest’. The Deputy Minister said: > We are delighted to be working again with UKinbound to host Darganfod Cymru Discover Wales. We know how vital the travel trade is to generate tourism business to Wales, especially internationally, and fits our tourism strategy to support the three Ss: seasonality, spread and spend. We appreciate the significant role that inbound tour operators play in taking Wales products to international markets where they are active.  I’m sure that the tour operators will leave Wales having seen what a world class product we have here – and we look forward to welcoming them \- and their clients – back to Wales soon.” Joss Croft OBE, CEO of UKinbound said: > These kinds of events are vital for our tour operator members.  Being able to experience first\-hand the full range of authentic and amazing activities, landscapes and accommodation that are available in Wales means that ultimately they will be able to sell these more successfully to international visitors interested in coming to the UK.  > > > “Equally, these events are a great opportunity for local businesses to establish new valuable relationships with the UK travel trade which will help them to attract more customers and more revenue which is so badly needed following the pandemic.” Eurowelcome, the largest inbound tour operator for Spain and Latin America will be attending the event.  Following discussions with Visit Wales, Eurowelcome, is expanding with a new 2024 series of 10 tour dates touring programme for the North American market including Wales.   Chris Pourgourides, Eurowelcome, said: > We’ve developed a brand new tour to Wales as we’ve been seeing more and more interest in the market for Wales. We’re taking the icons, for example Caernarfon Castle, and mixing them with local authentic experiences and one of my absolute favourites is the Halen Mon sea salt refinery in Anglesey that you just can’t get anywhere else and we think it’s going to tick the box for a lot of what our guests are looking for. The Visit Wales team really helped us in terms of itinerary planning, but also there have been some challenges that we’ve overcome, and we could not have done that without the expertise of Visit Wales. I’m very thankful to the team and looking forward to bringing many people to Wales.”

Translate the text from English to Welsh.

*The future of our past: A consultation on proposals for the historic environment of Wales*, was published on 18 July 2013 and the 12\-week consultation period ended on 11 October 2013\. Today, I am publishing a summary report on the consultation responses, and I attach a copy for the information of Assembly Members. The report will be published alongside the responses on the consultation page of the Welsh Government’s website later today. There was an excellent response to the consultation, with 177 written responses received. Many contained detailed and insightful comments that clearly reflect the importance of the historic environment to the people of Wales. In addition, a number of events were held with young people and key stakeholders. Four consultation events for sixth\-form Welsh Baccalaureate students were held and 187 pupils from eight schools in north and south Wales took part. The young people were encouraged to consider the importance of the historic environment and to engage with some of the central issues relating to its sustainable management through activity\-based exercises. Two workshops were also held with key stakeholders during the consultation period. One looked in more detail at the future of the third sector in Wales, while the other considered the proposals for the future of the Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Wales and Cadw.  Presentations and discussions were also held at key planning fora. The consultation document, which was informed by the extensive engagement undertaken in 2012, included a wide range of proposals for the historic environment. The consultation results, along with further research and policy development work, are being used to identify the most appropriate means to deliver those proposals. In some instances, changes to legislation will be needed, while, in others, guidance and other policy interventions will be more appropriate.   In most cases, the consultation confirmed our approach to delivering a well\-protected and accessible historic environment, and many commented that the proposals will have a positive impact on its sustainable management well into the future. It is also clear from the responses that, for many, the improved guidance that is being developed to support the sustainable management of the historic environment will be as important as the proposed changes to legislation. The most contentious proposals in the consultation document were those relating to the most effective way of delivering historic environment services at the national level and the future of the Royal Commission on the Ancient and Historical Monument of Wales and Cadw.  There was no clear consensus.  I shall be making a statement in plenary tomorrow, 14 January 2014, on a way forward. I look forward to developing the proposals contained in the consultation document over the next year, prior to introducing legislation on the historic environment to the National Assembly in 2015\.

Cafodd Dyfodol ein gorffennol: Ymgynghoriad ar gynigion ar gyfer amgylchedd hanesyddol Cymru ei gyhoeddi ar 18 Gorffennaf 2013, a daeth y cyfnod ymgynghori 12 wythnos i ben ar 11 Hydref 2013\. Heddiw, rwy’n cyhoeddi adroddiad cryno ar yr ymatebion i’r ymgynghoriad, ac amgaeaf gopi er gwybodaeth i Aelodau’r Cynulliad. Cyhoeddir yr adroddiad ochr yn ochr â’r ymatebion ar dudalen ymgynghori gwefan Llywodraeth Cymru yn nes ymlaen heddiw. Cafwyd ymateb rhagorol i’r ymgynghoriad, gyda 177 o ymatebion ysgrifenedig yn dod i law. Roedd llawer ohonynt yn cynnwys sylwadau treiddgar a manwl sy’n dangos yn glir pa mor bwysig yw’r amgylchedd hanesyddol i bobl Cymru. Hefyd cynhaliwyd nifer o ddigwyddiadau ar gyfer pobl ifanc a rhanddeiliaid allweddol, yn eu plith pedwar digwyddiad ymgynghori ar gyfer myfyrwyr chweched dosbarth Bagloriaeth Cymru, gyda 187 o ddisgyblion o wyth ysgol yn y Gogledd ac yn y De yn cymryd rhan. Drwy weithgareddau ymarferol, cafodd y bobl ifanc hyn eu hannog i ystyried pwysigrwydd yr amgylchedd hanesyddol ac i edrych ar nifer o faterion sy’n ganolog i’r gwaith o’i reoli mewn modd cynaliadwy. Hefyd, yn ystod y cyfnod ymgynghori, cynhaliwyd dau weithdy ar gyfer rhanddeiliaid allweddol, un ohonynt yn edrych yn fanwl ar ddyfodol y trydydd sector yng Nghymru, a’r llall yn edrych ar y cynigion ar gyfer dyfodol Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru a Cadw. Yn ogystal â’r rhain, cafodd cyflwyniadau a thrafodaethau eu cynnal mewn fforymau cynllunio allweddol. Roedd y ddogfen ymgynghori, a seiliwyd ar y gwaith ymgysylltu eang a wnaed yn 2012, yn cynnwys amrywiaeth fawr o gynigion ar gyfer yr amgylchedd hanesyddol. Bydd canlyniadau’r ymgynghoriad, ynghyd ag ymchwil a gwaith datblygu polisi ychwanegol, yn cael eu defnyddio i nodi’r dulliau mwyaf priodol ar gyfer gweithredu’r cynigion hynny. Mewn rhai achosion, bydd angen cyflwyno newidiadau i’r ddeddfwriaeth, ond mewn achosion eraill, llunio canllawiau a chamau ymyrryd eraill fydd fwyaf priodol.   Gan mwyaf, roedd yr ymatebion i’r ymgynghoriad yn cadarnhau ein bod ar y trywydd iawn gyda’n dulliau gweithredu o ran sicrhau bod ein hamgylchedd hanesyddol yn cael ei ddiogelu a’i fod ar gael i bawb fanteisio arno. Dywedodd llawer o bobl y bydd y cynigion o gymorth i’w reoli mewn modd cynaliadwy ymhell i’r dyfodol. Hefyd, mae’n glir o ddarllen llawer o’r ymatebion y bydd y canllawiau gwell sydd wrthi’n cael eu datblygu ar gyfer rheoli’r amgylchedd hanesyddol mewn modd cynaliadwy, yr un mor bwysig â’r newidiadau arfaethedig i’r ddeddfwriaeth. Y cynigion y cafwyd y gwahaniaeth barn mwyaf yn eu cylch oedd y rheini a oedd yn ymwneud â’r ffordd orau o ddarparu gwasanaethau’r amgylchedd hanesyddol ar lefel genedlaethol a dyfodol  Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru a Cadw. Nid oedd unrhyw gonsensws clir ynglŷn â’r cynigion hyn, a byddaf yn gwneud datganiad yn y cyfarfod llawn yfory, 14 Ionawr 2014, ynghylch y camau y gellid eu cymryd. Edrychaf ymlaen at ddatblygu’r cynigion sydd yn y ddogfen ymgynghori yn ystod y flwyddyn nesaf, cyn cyflwyno deddfwriaeth ar gyfer yr amgylchedd hanesyddol gerbron y Cynulliad Cenedlaethol yn 2015\.

Translate the text from English to Welsh.

I am committed to providing timely, appropriate information in the aftermath of the terrible events at Grenfell Tower. We must ensure that the interests of tenants are upmost in our planning and response. Last week the City and County of Swansea submitted samples of Aluminium Composite Material (ACM) cladding used on four tower blocks in the city for testing. These test results have now been received and the local authority issued a statement yesterday confirming that the samples had failed these initial tests. It is vital that throughout this situation we have the interests of tenants upmost in our planning and response. Over the weekend, we have been working closely with the local authority and Mid and West Wales Fire and Rescue Service to ensure that tenants are safe and that they have been kept fully informed and updated. The City and County of Swansea has taken interim precautionary safety measures in line with advice from the Fire and Rescue Service and the UK Government’s Department for Communities and Local Government.  The FRS has recently inspected the buildings and is satisfied that they meet the current fire safety regulatory requirements.  We are liaising closely with the UK Government on the work their Expert Panel is undertaking to develop further advice on next steps, following the initial testing. In all of this, our first priority is, of course, tenants. In full cooperation with landlords, the Welsh Government will share BRE results promptly, on the proviso that tenants are briefed first. The Welsh Government is taking a proactive and responsible position, taking forward a prioritised approach to all affected buildings in Wales. We have sought information from each local authority area to ensure we have a complete picture of all residential buildings in Wales of seven storeys or more. I have personally spoken to the two landlords who have sent samples for testing. We have already quickly identified social housing that is high rise (seven storeys or more). We have also begun coordinating the responses of other public sector sectors including education and health. We are working closely with local authorities to identify private housing over 7 storeys that may have the same ACM cladding that is now the subject of testing. It is vital that we identify any private sector high rise building as soon as possible. This will ensure owners of those buildings are able to access the same advice and guidance, and testing where appropriate, as our social housing landlords. I announced last week that I would bring together a group to provide advice on the lessons learned from Grenfell and how we implement that advice. This group will be chaired by my Chief Fire and Rescue Adviser and will include the following members: * Steve Thomas – Chief Executive, WLGA * Ruth Marks – Chief Executive, WCVA * Huw Jakeway – Chief Fire Officer, South Wales Fire and Rescue Service * David Wilton – Chief Executive, Tenant Participation Advisory Service Cymru * Stuart Ropke – Chief Executive, Community Housing Cymru. The group will meet for the first time this week The Welsh Government is also working closely with its UK counterparts to ensure we are taking an informed, proportionate and consistent approach to ensure lessons are learnt and at all times, to ensure tenants’ safety. To that end, I have today written to the Secretary of State for Communities and Local Government, to ask for my Chief Fire and Rescue Adviser to be included on the UK government’s expert panel. I have also stressed the importance of being clear on the next steps. Clearly, this is an issue that goes beyond party boundaries and I am inviting  opposition spokespeople to meet me to ensure they are fully briefed on emerging issues and action in this fast\-moving environment. I will be making a further oral statement in plenary tomorrow.

Rwyf wedi ymrwymo i ddarparu gwybodaeth amserol, priodol yn sgîl y digwyddiadau ofnadwy yn Nhŵr Grenfell. Rhaid i ni sicrhau mai buddiannau tenantiaid sy’n fwyaf yn ein cynllunio ac ymateb. Yr wythnos diwethaf, gyflwynodd Dinas a Sir Abertawe samplau o gladin Deunydd Cyfansawdd Alwminiwm addefnyddiwyd ar 4 blocdwr yn y ddinas ar gyfer profion. Mae canlyniadau’r profion hyn bellach wedi'u derbyn a chyhoeddwyd datganiad ddoe yn cadarnhau bod y samplau wedi methu’r profion cychwynnol hyn. Mae'n hanfodol drwy gydol y sefyllfa hon bod gennym buddiannau tenantiaid yn uchaf yn y ffordd yr ydym yn cynllunio ac yn ymateb. Dros y benwythnos, buom yn cydweithio'n agos gyda'r awdurdod lleol a Gwasanaeth Tân ac Achub Canolbarth a Gorllewin Cymru i sicrhau bod tenantiaid yn ddiogel ac eu bod yn ymwybodol o’r wybodaeth diweddaraf. Mae Dinas a Sir Abertawe wedi mabwysiadu mesurau rhagofalus diogelwch dros dro yn unol â chyngor gan y Gwasanaeth Tân ac Achub ac Adran Cymunedau a Llywodraeth Leol Llywodraeth y DU. Mae’r Gwasanaeth Tân ac Achub wedi arolygu’r adeiladau yn ddiweddar ac yn fodlon eu bod yn bodloni'r gofynion rheoliadol presennol o ran diogelwch tân. Rydym yn cydweithio'n agos â Llywodraeth y DU ar y gwaith y mae eu Panel Arbenigol yn ei wneud i ddatblygu cyngor pellach ar y camau nesaf, yn dilyn y profion cychwynnol. Yn hyn oll, ein blaenoriaeth gyntaf yw, wrth gwrs, tenantiaid. Mewn cydweithrediad llawn â pherchnogion yr adeiladau, bydd Llywodraeth Cymru yn rhannu canlyniadau Sefydliad Ymchwil Adeiladu yn brydlon, ar yr amod bod tenantiaid yn cael eu briffio'n gyntaf. Mae Llywodraeth Cymru yn cymryd safiad rhagweithiol ac yn gyfrifol, yn cymryd ymagwedd wedi’i flaenoriaethu i bob un o’r adeiladau sydd wedi’u heffeithio yng Nghymru. Rydym wedi gofyn am wybodaeth o bob awdurdod lleol i sicrhau bod gennym ddarlun cyflawn o'r holl adeiladau preswyl yng Nghymru o saith llawr neu fwy. Yr wyf wedi siarad yn bersonol i’r ddau landlord sydd wedi anfon samplau i'w profi. Rydym eisoes wedi nodi yn gyflym dai cymdeithasol aml\-lawr (saith llawr neu fwy). Rydym hefyd wedi dechrau cydlynu ymatebion sectorau eraill yn y sector cyhoeddus megis addysg ac iechyd. Rydym yn gweithio'n agos gydag awdurdodau lleol i nodi tai dros saith llawr sydd gan yr un cladin Deunydd Cyfansawdd Alwminiwm sydd bellach yn cael ei brofi. Mae'n hanfodol ein bod yn canfod unrhyw adeiladau aml\-lawr yn y sector preifat cyn gynted â phosibl. Bydd hyn yn sicrhau gall perchnogion yr adeiladau hynny gael hyd i’r un cyngor a chanllawiau, a phrofion lle’n briodol fel ein landlordiaid tai cymdeithasol. Cyhoeddais yr wythnos diwethaf y byddwn yn dod â grŵp at ei gilydd i ddarparu cyngor ar y gwersi yr ydym wedi dysgu o Grenfell a sut yr ydym yn eu gweithredu. Bydd y grŵp hwn yn cael ei gadeirio gan fy mhrif Cynghorydd Tân ac Achub ac yn cynnwys yr aelodau canlynol: * Steve Thomas – Prif Weithredwr, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru * Ruth Marks – Prif Weithredwr, Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru * Huw Jakeway – Prif Swyddog Tân, Twasanaeth Tân ac Achub De Cymru * David Wilton – Prif Weithredwr, Gwasanaeth Ymgynghorol Cyfranogiad Tenantiaid Cymru * Stuart Ropke – Prif Weithredwr, Tai Cymunedol Cymru Bydd y grŵp yn cyfarfod am y tro cyntaf yr wythnos hon Mae Llywodraeth Cymru hefyd yn gweithio'n agos gyda ei chymheiriaid yn y DU i sicrhau ein bod yn gweithredu ymagwedd gwybodus, cymesur a chyson i sicrhau bod gwersi'n cael eu dysgu a bob amser, i sicrhau diogelwch tenantiaid. I'r perwyl hwnnw rwyf wedi ysgrifennu heddiw at yr Ysgrifennydd Gwladol dros Gymunedau a Llywodraeth Leol, i ofyn am fy Mhrif Cynghorydd Tân ac Achub i gael ei gynnwys ar y panel arbenigol Llywodraeth y DU. Rwyf hefyd wedi pwysleisio y pwysigrwydd o fod yn glir ynghylch y camau nesaf. Yn amlwg, mae hwn yn fater sy'n mynd y tu hwnt i ffiniau plaid ac yr wyf yn gwahodd llefarwyr y pleidiau i gwrdd â mi i sicrhau eu bod wedi'u briffio'n llawn ar faterion a gweithrediadau sy'n dod i'r amlwg mewn amgylchedd sy'n symud yn gyflym. Bydd yn gwneud datganiad llafar yn y cyfarfod llawn yfory.

Translate the text from English to Welsh.

The Tertiary Education and Research (Wales) Bill and Explanatory Memorandum have today been laid before Senedd Cymru. This Bill was the subject of extensive consultation and engagement with the public and stakeholders. It establishes a new Commission for Tertiary Education and Research as an arms\-length body, and dissolves the Higher and Education Funding Council for Wales. The Commission will be responsible for the whole of the tertiary education sector in Wales, with legal responsibility for the funding, oversight and quality of tertiary education in Wales along with the registration of providers. This will bring higher education, further education, local authority maintained school sixth forms, apprenticeships, and adult community learning, as well as responsibility for research and innovation, together in one place. A principal aim of establishing the Commission is to have a single national steward of Wales’s tertiary education and research sector. In delivering on this objective, the Bill places nine strategic duties on the Commission to:\- (a) encourage participation in tertiary education (b) promote: * life\-long learning * equality of opportunity * continuous improvement in tertiary education and research * collaboration and coherence in tertiary education and research * tertiary education through the medium of Welsh * a civic mission * a global outlook (c) contribute to a sustainable and innovative economy. Welsh Ministers are required to set out the strategic priorities for tertiary education and research in a statement of priorities. Together with the above duties, these establish the strategic planning framework for the Commission. In response, it is required to develop, consult on and publish a strategic plan for tertiary education and research setting out how it will discharge its duties and address the Welsh Ministers’ priorities. The Bill requires that the Commission promotes continuous improvement in the quality and standards of education and training in the tertiary education and research sector, creating a consistent quality based approach through shared principles and collaboration.  The Bill places duties on the Commission in relation to Welsh\-medium tertiary education, and through its funding powers, it will be enabled to broaden the choice for learners to study through the medium of Welsh. The Bill requires that the Welsh Ministers and the Commission have regard to the importance of protecting academic freedom of providers of higher education in Wales and the freedom of speech of academic staff at these providers when exercising their functions under the Bill. The Commission will be required to operate a new registration model for tertiary education providers. The new model will be a flexible mechanism for accountable, but proportionate, oversight of the tertiary education sector. Through regulations, there will be categories of registration each with conditions, including quality of education, the governance and management of institutions, their financial sustainability, and advancing equality of opportunity and access in tertiary education. The Bill enables the Commission to fund registered providers for higher education and research and innovation activities, as well as bodies collaborating with registered providers. The Bill puts learners at the centre of the reforms and includes specific provisions to protect them when required, as well as introducing a requirement for the Commission to prepare, consult on and publish a new code for learner engagement across all of tertiary education. The Bill requires the Commission to secure proper facilities for 16\-19 education, and for the first time in Wales, creates a duty to secure proper facilities for specified education or training for eligible adults, demonstrating our commitment to expanding lifelong learning.  The Bill also creates a new standalone power for the Commission to fund apprenticeships in the same way as other tertiary education, the effect of which will be to enable a system in Wales that is more responsive to the needs of learners, the economy and employers. The Commission is enabled to fund the preparation of Welsh apprenticeship frameworks as well as the provision of approved Welsh apprenticeships. By reforming the process for the design and oversight of our apprenticeship frameworks, the Bill creates the opportunity for them to be flexible and fit for purpose. The Bill enables the Commission to collect, process, link, analyse and report on data in relation to the whole tertiary education sector. The Commission will be able to oversee the sector’s work and performance, to set and monitor its strategic and operational priorities, and distribute funds in accordance with its statutory responsibilities. I shall be making a legislative statement in Plenary on Wednesday 3rd November. A copy of the Bill and its supporting documentation is available here. I look forward to working with the Senedd during its consideration of the Tertiary Education and Research (Wales) Bill over the coming months. 

Heddiw, gosodwyd Bil Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) a'r Memorandwm Esboniadol gerbron Senedd Cymru. Mae’r Bil hwn wedi bod yn destun ymgynghori ac ymgysylltu helaeth â'r cyhoedd a rhanddeiliaid. Mae'n sefydlu Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil newydd fel corff hyd braich, ac yn diddymu Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru. Bydd y Comisiwn yn gyfrifol am y sector addysg drydyddol cyfan yng Nghymru, gyda chyfrifoldeb cyfreithiol am gyllido, goruchwylio ac ansawdd addysg drydyddol yng Nghymru ynghyd â chofrestru darparwyr. Bydd hyn yn dod ag addysg uwch, addysg bellach, chweched dosbarth ysgolion a gynhelir gan awdurdodau lleol, prentisiaethau a dysgu oedolion yn y gymuned, yn ogystal â’r cyfrifoldeb am ymchwil ac arloesi, ynghyd mewn un lle. Un o brif amcanion sefydlu'r Comisiwn yw cael un stiward cenedlaethol o sector addysg drydyddol ac ymchwil Cymru. Wrth gyflawni'r amcan hwn, mae'r Bil yn gosod naw dyletswydd strategol ar y Comisiwn i:\- (a) annog pobl i gymryd rhan mewn addysg drydyddol (b) hyrwyddo: * dysgu gydol oes * cyfle cyfartal * gwelliant parhaus mewn addysg drydyddol ac ymchwil * cydweithio a chydlyniad mewn addysg drydyddol ac ymchwil * addysg drydyddol drwy gyfrwng y Gymraeg * cenhadaeth ddinesig * rhagolygon byd\-eang (c) cyfrannu at economi gynaliadwy ac arloesol. Mae'n ofynnol i Weinidogion Cymru nodi'r blaenoriaethau strategol ar gyfer addysg drydyddol ac ymchwil mewn datganiad o flaenoriaethau. Ynghyd â'r dyletswyddau uchod, mae'r rhain yn sefydlu'r fframwaith cynllunio strategol ar gyfer y Comisiwn. Mewn ymateb i hyn, mae'n ofynnol iddo ddatblygu, ymgynghori ar gynllun strategol ar gyfer addysg drydyddol ac ymchwil sy'n nodi sut y bydd yn cyflawni ei ddyletswyddau ac yn mynd i'r afael â blaenoriaethau Gweinidogion Cymru, ac wedyn ei gyhoeddi. Mae'r Bil yn ei gwneud yn ofynnol i'r Comisiwn hyrwyddo gwelliant parhaus yn ansawdd a safonau addysg a hyfforddiant yn y sector addysg drydyddol ac ymchwil, gan greu dull cyson sy'n seiliedig ar ansawdd drwy egwyddorion a rennir a chydweithredu. Mae'r Bil yn gosod dyletswyddau ar y Comisiwn mewn perthynas ag addysg drydyddol cyfrwng Cymraeg, a thrwy ei bwerau cyllido caiff ei alluogi i ehangu'r dewis i ddysgwyr astudio drwy gyfrwng y Gymraeg. Mae'r Bil yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru a'r Comisiwn roi sylw i bwysigrwydd diogelu rhyddid academaidd darparwyr addysg uwch yng Nghymru a rhyddid i lefaru staff academaidd yn y darparwyr hyn wrth arfer eu swyddogaethau o dan y Bil. Bydd yn ofynnol i'r Comisiwn weithredu model cofrestru newydd ar gyfer darparwyr addysg drydyddol. Bydd y model newydd yn fecanwaith hyblyg ar gyfer goruchwylio'r sector addysg drydyddol mewn ffordd gymesur ac atebol. Drwy reoliadau, bydd categorïau cofrestru a phob un ohonynt ag amodau, gan gynnwys amodau’n ymwneud ag ansawdd addysg, llywodraethiant a rheolaeth sefydliadau a’u cynaliadwyedd ariannol, a hyrwyddo cyfle cyfartal a mynediad mewn addysg drydyddol. Mae'r Bil yn galluogi'r Comisiwn i gyllido darparwyr cofrestredig ar gyfer gweithgareddau addysg uwch ac ymchwil ac arloesi, yn ogystal â chyrff sy'n cydweithredu â darparwyr cofrestredig. Mae'r Bil yn rhoi dysgwyr wrth wraidd y diwygiadau ac yn cynnwys darpariaethau penodol i'w diogelu pan fo angen, yn ogystal â chyflwyno gofyniad i'r Comisiwn baratoi ac ymgynghori ar god newydd ar gyfer ymgysylltu â dysgwyr ar draws yr holl sector addysg drydyddol a'i gyhoeddi. Mae'r Bil yn ei gwneud yn ofynnol i'r Comisiwn sicrhau cyfleusterau priodol ar gyfer addysg 16\-19, ac am y tro cyntaf yng Nghymru mae'n creu dyletswydd i sicrhau cyfleusterau priodol ar gyfer addysg neu hyfforddiant penodedig i oedolion cymwys, gan ddangos ein hymrwymiad i ehangu dysgu gydol oes. Mae'r Bil hefyd yn creu pŵer annibynnol newydd i'r Comisiwn gyllido prentisiaethau yn yr un modd ag addysg drydyddol arall. Pen draw hyn fydd system sy’n ymateb yn well i anghenion dysgwyr, yr economi a chyflogwyr. Mae'r Comisiwn wedi'i alluogi i gyllido’r gwaith o baratoi fframweithiau prentisiaethau Cymru yn ogystal â darparu prentisiaethau Cymreig cymeradwy yng Nghymru. Drwy ddiwygio’r broses ar gyfer cynllunio a goruchwylio ein fframweithiau prentisiaethau, mae’r Bil yn creu’r cyfle iddynt fod yn hyblyg ac yn addas i’w diben. Mae'r Bil yn galluogi'r Comisiwn i gasglu, prosesu, cysylltu, dadansoddi ac adrodd ar ddata mewn perthynas â'r sector addysg drydyddol cyfan. Bydd y Comisiwn yn gallu goruchwylio gwaith a pherfformiad y sector, pennu a monitro ei flaenoriaethau strategol a gweithredol, a dosbarthu arian yn unol â'i gyfrifoldebau statudol. Byddaf yn gwneud datganiad deddfwriaethol yn y Cyfarfod Llawn ddydd Mercher 3 Tachwedd. Mae copi o'r Bil a'i ddogfennau ategol ar gael yma. Edrychaf ymlaen at weithio gyda'r Senedd wrth iddi ystyried Bil Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) dros y misoedd nesaf. 

Translate the text from Welsh to English.

Mae cyfraddau preswyl uwch y Dreth Trafodiadau Tir yn gymwys pan fo'r prynwr eisoes yn berchen ar un neu fwy o eiddo preswyl. Fodd bynnag, os yw'r prynwr yn newid ei brif breswylfa ac yn gwerthu ei brif breswylfa flaenorol o fewn tair blynedd i brynu’r prif breswylfa newydd, maent yn gymwys i hawlio ad\-daliad o elfen cyfraddau uwch y dreth a dalwyd. Mae'r cyfnod o dair blynedd i hawlio ad\-daliad yn ddigonol ar gyfer gwerthu'r prif breswylfa flaenorol yn y mwyafrif llethol o achosion. Fodd bynnag, weithiau mae amgylchiadau gwirioneddol eithriadol na ellid bod wedi'u rhagweld yn rhesymol yn rhwystro gwerthiant y prif breswylfa flaenorol o fewn y cyfnod hwnnw. Yn benodol, ceir achosion lle nad yw pobl wedi gallu gwerthu eu prif breswylfa flaenorol oherwydd materion sy'n gysylltiedig â chladin anniogel ac mae'r cyfnod ad\-dalu naill ai bellach wedi dod i ben neu yn mynd i ddod i ben cyn i'r gwaith angenrheidiol gael ei gwblhau. O’r herwydd, ni fydd y rhwystr i werthu yn cael ei ddatrys mewn pryd. Felly, bwriadaf gyflwyno deddfwriaeth maes o law a fydd yn caniatáu i drethdalwyr hawlio ad\-daliad o'r cyfraddau uwch lle maent yn disodli eu prif breswylfa ac wedi gwerthu eu prif breswylfa flaenorol fwy na thair blynedd ar ôl prynu'r eiddo newydd, os yw amgylchiadau gwirioneddol eithriadol yn ymwneud â materion cladin anniogel yn atal y gwerthiant rhag cael ei gwblhau'n gyflymach. Byddaf yn rhannu rhagor o wybodaeth gyda’r Aelodau maes o law.

The higher residential rates of Land Transaction Tax apply where the buyer already owns one or more residential properties. However, if the buyer is replacing their main residence and sells their previous main residence within three years of purchasing their new main residence, they are eligible to claim a refund of the higher rates element of the tax paid. The three\-year period in which to claim a refund is sufficient for the sale of the previous main residence to be completed in the vast majority of cases. However, truly exceptional circumstances that could not have been reasonably anticipated sometimes prevent the sale of a previous main residence within that time. In particular, there are cases where people have been unable to sell their former main residence due to issues associated with unsafe cladding, and the refund period has either now ended, or will come to an end, before the necessary works are completed and the impediment to sale is resolved. I therefore intend to bring forward legislation in due course that will allow taxpayers to claim a refund of the higher rates where they are replacing their main residence and have sold their previous main residence more than three years after purchasing the new property, if truly exceptional circumstances related to issues with unsafe cladding prevented the sale being completed more quickly. I will provide further information to Members in due course.

Translate the text from Welsh to English.

Nod y llyfrau yw helpu darllenwyr drwy gyfnod anodd yn eu bywydau, drwy ymdrin â phrofiadau megis profedigaeth, ysgariad, glasoed, a bwlio. Hefyd, mae ’na lyfrau ar gael i’r rheini a chanddynt  fân broblemau neu broblemau cymedrol sy’n gysylltiedig ag iechyd meddwl neu straen emosiynol. Yn aml bydd plant a phobl ifanc yn ei chael yn anodd siarad am eu hemosiynau, ond drwy ddarllen am bwnc gallant ddod i ddeall eu teimladau’n well, a chael hyd i ffyrdd o ymdopi. Gall pobl ifanc gael benthyg y llyfrau hunangymorth hyn am ddim o’r llyfrgell leol, a gall gweithwyr proffesiynol sy’n cyfarfod â phobl ifanc yn uniongyrchol, megis meddygon teulu, cwnselwyr ysgol, nyrsys ysgol, athrawon, neu staff canolfannau ieuenctid argymell llyfrau iddynt eu darllen. Dywedodd Vaughan Gething: > “Rydyn ni i gyd yn gwybod pa mor bwysig yw darllen at ddibenion mwynhau neu ymestyn ein gwybodaeth. Mae gyda phob un ohonon ni ein hoff lyfr, un lle rydyn ni wedi gallu uniaethu gyda’r cymeriadau, gan fynd gyda nhw ar eu taith drwy’r stori. Maen nhw wedi ein helpu i ddeall y byd o’n cwmpas, ac i ffurfio ein syniadau a’n barn ein hunain.   > > “Yr egwyddor hon sy’n sail i’r cynllun Llyfrau Llesol (Cymru). Mae’r cymeriadau yn y storïau’n cael profiadau sy’n adlewyrchu’r amrywiaeth o bynciau, problemau, ac emosiynau sy’n effeithio ar bobl ifanc heddiw, megis bwlio, profedigaeth a straen, a hynny mewn ffordd berthnasol. Mae ymchwil wedi dangos pa mor effeithiol yw cynllun fel hwn, sy’n adeiladu ar gynllun Presgripsiwn Llyfrau Cymru i oedolion a chynlluniau tebyg sy’n cael eu defnyddio’n lleol gan fyrddau iechyd. > > “Dyma gynllun cenedlaethol newydd a fydd yn sicrhau cysondeb ar gyfer holl blant a phobl ifanc Cymru.” Mae llyfrau ar gael ar gyfer pobl ifanc, y glasoed hŷn a rhieni/gofalwyr, ac maen nhw wedi eu hadolygu gan weithwyr proffesiynol ym maes iechyd meddwl plant a’r glasoed, yn ogystal â chan lyfrgellwyr a’r bobl ifanc eu hunain. Mae’r llyfrau wedi eu rhannu’n themâu sy’n ymdrin â’r materion mwyaf cyffredin sy’n effeithio ar bobl ifanc. Mae ymchwil wedi dangos bod llyfrau hunangymorth o safon yn gallu bod yn effeithiol iawn. Gallan nhw ddatblygu gwytnwch emosiynol drwy roi sylw i broblemau’n gynnar, a gall hynny gael effaith bositif ar allu cymdeithasol a chyrhaeddiad addysgol person ifanc.

The books are designed to help readers through a difficult period in their lives and feature topics such as bereavement, divorce, puberty and bullying. They’re also available for those suffering from mild to moderate mental health issues or emotional stress. Children and young people can often find it difficult to talk about their emotions, and reading about a subject may help them understand their feelings and find ways to cope. Self\- help books, which are available at local libraries and can be borrowed free of charge, can be recommended by professionals who come into contact with young people, such as GPs, school counsellors, school nurses, teachers, or youth centre staff. Vaughan Gething said: > “We all know the importance of reading both for entertainment and to expand our knowledge.  We all have a favourite book, one where we connected with the characters and went on their journey through the story with them.  They helped us understand the world around us and form our own views and opinions.   > > “The Better with Books (Wales) scheme builds on this principle. The characters in the stories experience the range of issues, problems and emotions which affect young people today, such as bullying, bereavement and stress in a way they can relate to and research has shown the effectiveness of this approach which builds on the Book Prescription Wales (BPW) scheme for adults and similar schemes adopted locally by health boards. > “This is a new, national scheme which will provide consistency for all children and young people across Wales.” Books are available for young people, older adolescents and parents/carers and have been reviewed by child and adolescent mental health professionals, librarians and young people themselves.They are grouped into themes of the most common issues affecting young people. Research has shown the effectiveness of high quality self\-help books.  Building emotional resilience and addressing problems early can have a positive effect on the social and educational attainment of a young person.

Translate the text from Welsh to English.

Yn sgil y negodiadau diweddar rhwng Llywodraeth Cymru, Optometreg Cymru, a GIG Cymru ynglŷn â’r contract optometreg, rwy’n falch o allu cadarnhau fy mod wedi cytuno mewn egwyddor ar delerau gwasanaeth a’r costau ariannol cysylltiedig ar gyfer contract optometreg newydd. Mae datblygu contract optometreg newydd ar gyfer telerau gwasanaeth i ddarparwyr gwasanaethau optometreg mewn gofal sylfaenol yn sail i hyn. Bydd gwasanaethau optometreg yn cael eu diwygio’n sylweddol, mewn modd sy’n gydnaws â’r ymrwymiadau a nodir yn *Cymru Iachach* a *Dull Gweithredu ar gyfer Gwasanaethau Optometreg yn y Dyfodol,* yn seiliedig ar brif egwyddorion gofal iechyd darbodus. Mae’r newidiadau’n canolbwyntio ar wella mynediad at wasanaethau iechyd llygaid yn y gymuned ac yn adrannau llygaid yr ysbytai, er mwyn sicrhau y gall cleifion gael mynediad at wasanaethau gofal llygaid a ddarperir gan y gweithiwr proffesiynol iawn ac yn y lle iawn, ar draws y llwybr gofal llygaid cyfan, sy’n cynnwys y gwasanaethau gofal optometreg sylfaenol a’r gofal llygaid arbenigol a ddarperir yn yr ysbytai. Bydd y cynnydd yn y gwasanaethau clinigol a ddarperir gan optometryddion, sy’n gweithio ar y cyd ag adrannau llygaid mewn ysbytai, yn rhoi sicrwydd i’r GIG y bydd y ddarpariaeth yn deg, yn gyson, ac yn amserol i holl ddinasyddion Cymru. Rydym wedi symud ymlaen yn gyflym gyda’r gwaith o ddiwygio’r contract optometreg yn ystod y 12 mis diwethaf, drwy gynnal deialog a thrafodaethau manwl, a gweithio ar y cyd ag Optometreg Cymru a GIG Cymru. Mae hyn wedi golygu ein bod wedi gallu sicrhau’r canlyniadau gorau i’r holl randdeiliaid yn ystod y negodiadau. Bydd y ddeialog a’r ymgysylltu’n parhau tra mae Gwasanaethau Offthalmig Cyffredinol Cymru yn cael eu cynyddu, drwy’r bwrdd gweithredu a sefydlwyd i gefnogi’r gwaith cyflawni yn ystod y tair blynedd nesaf. Y flaenoriaeth fydd gweithredu gwasanaethau a fydd yn lleihau nifer yr atgyfeiriadau, gan wella mynediad at adrannau llygaid mewn ysbytai. Gan edrych i’r dyfodol ac at flwyddyn sydd hyd yn oed yn fwy cynhyrchiol ac yn elwa ar ymrwymiad parhaus pob un ohonom, gallwn barhau i weithio ar y cyd a chyflawni yn erbyn amcanion *Dull Gweithredu ar gyfer Gwasanaethau Optometreg yn y Dyfodol* yng Nghymru. Mae’r datblygiad polisi hwn yn sicrhau bod Cymru yn parhau’n flaenllaw yn y DU, drwy arwain ar broses diwygio clinigol sy’n canolbwyntio ar y claf, a thrwy fod y wlad gyntaf yn y DU i weithredu gwasanaethau clinigol ym maes gofal optometreg sylfaenol a chymunedol yn llawn. 

Following recent optometry contract negotiations between the Welsh Government, Optometry Wales and NHS Wales, I am pleased to confirm I have agreed, in principle, to a new optometry contract terms of service and associated financial costs. Underpinning this is the development of new optometry contract terms of service for primary care optometry providers. This will represent a significant reform of optometry services, aligned to the commitments set out in *A Healthier Wales* and the *Future Approach for Optometry Services,* founded on the key principles of prudent healthcare*.* The focus of the changes is to improve access to eye health services in the community and in hospital eye departments, enabling patients to access eye care services delivered by the right professional, in the right place across the entire eye care pathway of primary care optometry and specialist hospital eye care services.   The increase in clinical services delivered by optometrists, working together with hospital eye departments, will provide NHS Wales with assurance that delivery will be equitable, consistent, and timely for all citizens across Wales. We have moved forward at pace with optometry contract reform over the last 12 months, through robust dialogue, discussion and collaborative working with Optometry Wales and NHS Wales. This has ensured we reached the best outcomes for all stakeholders during negotiations. This dialogue and engagement will continue while stepping up Wales General Ophthalmic Services (WGOS), through the Implementation Board, established to support delivery over the next three years. The priority will be to implement services which will reduce the number of referrals and improve access into hospital eye departments. Looking forward to an even more productive year ahead and everyone’s continued commitment, we can continue to work collaboratively and deliver against the objectives from the *Future Approach for Optometry Services* in Wales. This policy development ensures Wales remains at the cutting edge of the UK, leading reform clinically from a patient centred perspective, and being the first UK nation to fully embrace clinical services in optometry primary and community care. 

Translate the text from Welsh to English.

Dyma'ch cyfle chi i fynegi'ch barn am yr hyn sydd angen ei wneud i leihau ymhellach ein defnydd o blastig untro, i helpu ac addysgu cymunedau a busnesau i wneud gwahaniaeth ac i weithio gyda'n gilydd i roi blaenoriaeth i gynhyrchu llai o wastraff ac i ailgylchu. Mae'r strategaeth Mwy nag Ailgylchu yn disgrifio sut y gallwn ddod â'r economi gylchol i Gymru ac yn nodi'r camau nesaf ar gyfer dileu gwastraff a mynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd. Amcan economi gylchol yw defnyddio adnoddau gyhyd ag y medrwn, dileu gwastraff a gwneud defnyddio adnoddau'n effeithlon yn rhan o ddiwylliant Cymru. I helpu i gwrdd â'r amcanion hyn, bydd y strategaeth yn disgrifio cynigion i edrych yn fanylach sut mae adnoddau'n cael eu defnyddio, annog pobl i ailddefnyddio, trwsio ac ailweithgynhyrchu mwy o gynnyrch a deunydd a gwneud y mwyaf o'r cyfleoedd economaidd a chymdeithasol y bydd economi gylchol yn eu cynnig. Cynhelir nifer o ddigwyddiadau i glywed barn y cyhoedd ynghylch sut y gall Cymru barhau i fod yn arweinydd byd ym maes ailgylchu a symud at fod yn ddiwastraff erbyn 2050\. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Tai a Llywodraeth Leol, Hannah Blythyn: > Mae Cymru’n arweinydd byd ym maes ailgylchu, ond rydym am wneud mwy na hynny a bod yn economi gylchol \- lle rydym yn defnyddio llai o wastraff, plastig a deunydd pacio ac yn eu defnyddio gyhyd ag y medrwn. > > > Cofleidiodd Cymru'r egwyddor a dangos y ffordd trwy godi tâl am fagiau siopa untro  ac rydym am glywed beth arall y gallwn ni ei wneud i wireddu'n huchelgais i fod yn genedl ddiwastraff. > > > Rwy'n gwybod bod cymunedau a busnesau ledled Cymru’n gweithredu ac rwyf am weld cymaint o bobl â phosibl yn dod i’r digwyddiadau hyn. Yn ogystal â bod yn gyfle i ddweud eich dweud, bydd yn gyfle ichi chwarae’ch rhan i wneud yn siŵr bod Cymru’n arwain yr agenda amgylcheddol. Dewch i ddweud eich dweud: * **Dydd Mercher, 26 Chwefror** 6pm \- 7\.30pm ar faes Primin Môn \- y Neuadd Arddangos Fach, Ynys Môn. * **Ddydd Iau, 27 Chwefror**, 12yh \- 4yh, ym Mhrifysgol Bangor \- ystafell Cemlyn Jones, Bangor. Cofrestrwch eich lle mewn sesiwn ymgynghori

| This is your chance to have your say on what actions are needed to further phase out single use plastic, help and educate communities and businesses on how they can make a difference and work together to make waste reduction and recycling a priority.  The Beyond Recycling strategy outlines how to make the circular economy a reality in Wales and sets out the next steps towards eliminating waste and addressing the climate emergency. The aim of a circular economy is to keep resources in use for as long as possible, eliminate waste and make resource efficiency part of Welsh culture. To help meet these objectives, the strategy will outline proposals to better scrutinise how resources are used, encourage the reuse, repair and remanufacture of more products and materials and maximise the economic and social opportunities that come from having a circular economy. There  will be a number of events held to hear the public’s view on how Wales can continue to be a world leader in recycling and move towards a zero waste Wales by 2050\. The Deputy Minister for Housing and Local Government, Hannah Blythyn said: Wales is a world leader when it comes to recycling, but we want to go further and move to a circular economy in Wales \- where waste, plastic and packaging are reduced and things are kept in use for as long as possible. Wales embraced and lead the way with the charge for single use carrier bags, and we want to hear from you about what more we can do to help us reach our ambition of becoming a zero waste nation. I know communities and businesses across Wales are taking action and I want to see as many people as possible, across Wales, to come along to these events. It’s an opportunity to not only have your voice heard but to play a part in  making sure Wales remains at the front of the environmental agenda. Come and share your thoughts on:* **Wednesday 26th February** 6PM – 7\.30PM at Anglesey Agricultural showground \- Small Exhibition hall, Anglesey. * **Thursday 27th February**, 12PM \- 4PM, at Bangor University \- Cemlyn Jones room, Bangor.  Register your place at a consultation event | | --- |

Translate the text from Welsh to English.

Cafodd Cwmni Egino ei sefydlu yn 2021 gan Lywodraeth Cymru, a nod ei waith yw datblygu prosiectau newydd posibl i gynhyrchu trydan, a rhagor opsiynau ar gyfer manteisio i’r eithaf ar y cyfleoedd mae’r safle yn eu darparu. Yn rhan o’r gwaith hwn, cyhoeddodd Cwmni Egino yn ddiweddar y byddai’n dechrau ar raglen i ddod â thechnoleg niwclear ar raddfa fach i safle Trawsfynydd, gyda’r nod o ddechrau gwaith ar y safle yn 2027\. Mae hefyd gan y safle’r potensial i gynnwys adweithydd ymchwil radioisotop meddygol i gynhyrchu radioniwclidau ar gyfer diagnosteg a thrin canser. Mae’r cwmni yn gweithio gyda pherchennog y tir, yr Awdurdod Datgomisiynu Niwclear, i ddatblygu’r cynigion i ddefnyddio Trawsfynydd yn lleoliad ar gyfer y datblygiadau niwclear newydd. Ymwelodd Gweinidog Gogledd Cymru, Lesley Griffiths, â’r safle yn ddiweddar, a chlywodd hi ragor am y datblygiadau ar gyfer y dyfodol, a fyddai o fudd i’r gymuned leol a’r ardal ehangach. Dywedodd y Gweinidog: > Mae gan ogledd Cymru y potensial i fod yn arweinydd gwirioneddol ym maes cynhyrchu ynni carbon isel, ac mae cynlluniau Cwmni Egino yn rhan hanfodol o hyn, gan ddod â swyddi o ansawdd uchel a chyfleoedd i’r ardal. > > > Rwyf wedi cael y pleser o gwrdd â’r tîm ar y safle, a chlywed am y cynnydd sy’n cael ei wneud ar gynigion a fyddai’n golygu mai Trawsfynydd fyddai’r safle cyntaf ar gyfer adeiladu adweithydd modiwlar bach yn y DU. > > > Mae llawer o waith o’n blaenau, ond mae’r rhain yn gynlluniau cyffrous ac uchelgeisiol a all roi hwb i ddatblygu sgiliau a sicrhau manteision gwirioneddol ar gyfer yr ardal. Dywedodd Prif Weithredwr Cwmni Egino, Alan Raymant: > Roedd yn bleser gwrdd â’r Gweinidog yn Nhrawsfynydd yr wythnos diwethaf, ac rydyn ni’n ddiolchgar iawn am gymorth parhaus Llywodraeth Cymru. > > > Yn ogystal â helpu i fodloni’r galw am ynni a thargedau sero net, mae gennyn ni gyfle cyffrous i sicrhau manteision parhaol i gymunedau lleol, yn ogystal â hyrwyddo’r gadwyn gyflenwi, datblygu sgiliau a thwf economaidd\-gymdeithasol yn ardal ehangach gogledd Cymru a’r tu hwnt. > > > Byddwn ni’n parhau i ganolbwyntio yn gryf ar sicrhau’r manteision hyn wrth inni ddatblygu ein hachos busnes ar gyfer datblygu a buddsoddi yn y rhaglen.

Established in 2021 by the Welsh Government, Cwmni Egino’s work aims to bring forward potential new projects to generate electricity and further options to maximise the opportunities of the site. As part of this, it was recently announced Cwmni Egino is embarking on a programme to bring small scale nuclear technology to Trawsfynydd, with work on site being targeted to begin in 2027\. The site also has potential to include a medical radioisotope research reactor to produce radionuclides for use in cancer diagnostics and treatment. The company is working with the landowner, the Nuclear Decommissioning Authority (NDA), to progress proposals for the siting of new nuclear development at Trawsfynydd. North Wales Minister, Lesley Griffiths recently visited and heard more the future developments which would benefit the local community and wider region. The Minister said: > North Wales has the potential to be a true leader in producing low\-carbon energy and Cwmni Egino’s plans are a vital part of this, bringing high quality jobs and opportunities to the region. > > > I have been pleased to meet the team at the site and hear about the progress being made on proposals which would see Trawsfynydd be the site of the first small modular reactor under construction in the UK. > > > Much work is ahead, but these are exciting and ambitious plans which can boost skills development and deliver real benefits for the area. Cwmni Egino Chief Executive, Alan Raymant said: > It was a pleasure to meet the Minister at Trawsfynydd last week, and we are extremely grateful for the Welsh Government’s continued support. > > > As well as helping to meet energy demands and net zero targets, we have an exciting opportunity at Trawsfynydd to deliver lasting benefits to local communities, as well as promote the supply chain, skills development and socio\-economic growth in the wider North Wales region and beyond. > > > Our focus will remain heavily on delivering these benefits as we develop the business case for investment and progress the development.

Translate the text from Welsh to English.

Roedd yn dda gennyf gael y cyfle i gymryd rhan, a hefyd siarad, yn y Gynhadledd Lefel Uchel ar Degwch Iechyd a gynhaliwyd gan Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) yn Ljubljana, Slovenia (11 Mehefin) a'i Bwyllgor Rhanbarthol ar gyfer Ewrop yn Copenhagen wedyn (16 Medi). Roedd y digwyddiadau proffil uchel hyn yn canolbwyntio ar gynnig atebion i leihau anghydraddoldebau iechyd drwy sicrhau bod ystyriaethau tegwch iechyd yn ganolog i'r broses o wneud penderfyniadau ar bolisïau cenedlaethol ar draws y gwahanol sectorau. Hefyd, roedd yn gyfle imi ddysgu o brofiadau gwledydd eraill a rhannu ein profiadau ni yma yng Nghymru â Gweinidogion Iechyd o bob rhan o Ewrop. Yn ystod y gynhadledd yn Ljubljana, lansiwyd Pecyn Cymorth y WHO ar gyfer Polisïau Tegwch Iechyd yn Ewrop, sydd â'r nod o ddarparu atlas tegwch iechyd rhyngweithiol, yn ogystal â phecynnau cymorth eraill i helpu gwledydd i hyrwyddo tegwch iechyd o fewn eu cenhedloedd eu hunain. Mae'r pecyn yn amlygu tueddiadau mewn statws; yr amodau angenrheidiol; a'r camau gweithredu y mae'n rhaid eu cymryd i sicrhau tegwch o ran iechyd pobl. Mae'n cynnig pum amod ymarferol ar gyfer sicrhau tegwch o’r fath, sef: 1. dylai pawb gael mynediad at wasanaethau iechyd fforddiadwy o safon 2. sicrwydd incwm a diogelwch cymdeithasol 3. ac amodau byw da a diogel 4. a dylid adeiladu cyfalaf cymdeithasol a dynol 5. sicrhau amodau gweithio a chyflogaeth dda O ganlyniad i’r gynhadledd, cyhoeddwyd Datganiad Ljubljana ar degwch iechyd.  Yn dilyn ei lwyddiant, gofynnwyd imi gyfrannu at drafodaeth ar degwch iechyd yn 69ain Pwyllgor Rhanbarthol Ewrop y WHO a gynhaliwyd yn Copenhagen (16 Medi), lle y mabwysiadwyd yn ffurfiol y penderfyniad i ‘gyflymu'r cynnydd tuag at sicrhau bod pawb yn cael bywyd iach a ffyniannus, gan wella tegwch o ran iechyd pobl, heb adael neb ar ôl yn Rhanbarth Ewrop y WHO’. Mae egwyddorion y ddau ddatganiad hyn yn ategu'r camau yr ydym yn eu cymryd yma i wella tegwch o ran iechyd pobl Cymru, ac mae’r egwyddorion hefyd yn gydnaws â nodau Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015\.  Mae swyddfa ranbarthol y WHO wedi cyhoeddi ei hadroddiad ar Statws Tegwch Iechyd (HESR), sef adolygiad cynhwysfawr o statws a thueddiadau ym maes anghydraddoldebau iechyd, gan nodi'r amodau sy'n hanfodol er mwyn i bawb allu cael bywyd iach yn Rhanbarth Ewrop y WHO. Yn ystod y ddau ymweliad, cefais y cyfle i drafod ag uwch swyddogion y WHO, sut y gallai Cymru fod yn un o'r cenhedloedd cyntaf i gynhyrchu ei hadroddiad ei hun ar Statws Tegwch Iechyd (HESR), er mwyn rhannu'r hyn yr ydym wedi ei ddysgu ynglŷn â datblygu atebion ar lefel leol, genedlaethol, ac Ewropeaidd wrth fynd ati i sicrhau iechyd, llesiant a ffyniant i bawb. Mae fy swyddogion yn gweithio gydag Iechyd Cyhoeddus Cymru i fwrw ymlaen â'r gwaith yn y maes cyffrous hwn, a byddwn yn rhoi rhagor o wybodaeth am unrhyw ddatblygiadau i'r Aelodau maes o law.

I was delighted to participate and speak at both the World Health Organisation (WHO) High\-level Health Equity Conference in Ljubljana, Slovenia (11 June) and the WHO 69th Regional Committee for Europe in Copenhagen (16 September). These high\-profile events had a focus on solutions to reduce health inequalities and to ensure that health equity is central to national policy decision\-making across sectors. It also gave me the opportunity to learn from and to share our experiences here in Wales with Health Ministers from across Europe. The conference in Ljubljana saw the launch of the WHO European Health Equity Policy Tool, which aims to provide an interactive health equity atlas as well as other tools to support countries to promote health equity within their own nations. The tool highlights the trends in the status, conditions needed and effective policy actions for equity in health. It offers 5 concrete conditions for health equity: 1. universal access to quality affordable health services 2. income security and social protection 3. safe, decent living conditions 4. building social and human capital 5. good employment and working conditions The conference also resulted in the Ljubljana statement on health equity. Following the success of the conference, I was asked to contribute to a discussion on health equity at the 69th WHO Regional Committee for Europe in Copenhagen (16 September), where a resolution on ‘accelerating progress towards healthy, prosperous lives for all, increasing equity in health and leaving no one behind in the WHO European Region’, was formally adopted. The principles of both these statements are supportive of the action we are taking in Wales to address health equity and are consistent with the goals of the Well\-being of Future Generations (Wales) Act 2015\. The WHO regional office have recently published their Health Equity Status Report (HESR) which is a comprehensive review of the status and trends in health inequities and of the essential conditions needed for all to be able to live a healthy life in the WHO European Region. During the course of the two visits, I had the opportunity to discuss with senior officials of the WHO opportunities for Wales to be one of the first nations to produce its own Health Equity Status Report (HESR), with a view to sharing our learning to help advance local, national and European solutions for health, wellbeing and prosperity for all. My officials are working with Public Health Wales to progress this exciting area of work and will update Members further on this in due course.

Translate the text from English to Welsh.

The UK Government has today announced the appointment of Colonel James Phillips as the Veterans’ Commissioner for Wales. As an ex\-Serving member of the British Army, living in Pembrokeshire, and recently returned to civilian life, his experience and understanding of the issues facing veterans and their families, and the devolved nature of our services in Wales will be of benefit and add value to the support already provided for veterans and their families who need it. I look forward to meeting the new Veterans’ Commissioner. It will also provide an opportunity for us to discuss the support the Welsh Government provides for veterans in Wales and our plans for the future. The Welsh Government remains firmly committed to providing services and support to meet the needs of the Armed Forces community, including our veterans. We continue to make headway on a number of initiatives that have provided practical, targeted support to our veterans and their families. These include; * In 2021\-22 the Welsh Government increased the funding for Veterans NHS Wales to £920k per annum. * £200,000 per annum grant funding to support service children and funding of the SSCE Cymru project, which co\-ordinates research and compiles evidence on the experiences of service children in education to ensure their needs are supported and  understood. * £50,000 funding from the Welsh Government for specialist support for amputee veterans, to ensure training for prosthetists in Wales in new technologies to enable veterans to receive the technological support they require. * The delivery of a veterans’ employment event in November 2021 in partnership with the Ministry of Defence and the Careers Transition Partnership.  Four veterans were offered employment on the day with a further 10 in the process of being offered employment. * The Welsh Government, in partnership with the Scottish Government and Business in the Community, published the Capitalising on Military Family Talent Toolkit highlighting to employers how they can recruit and retain military family members. * The Welsh Government has provided £120,000 for specialist interventions to tackle loneliness and social isolation amongst the Armed Forces community. * In 2021, the Welsh Government worked with 160th (Welsh) Brigade Wales, Careers Transition Partnership to produce and publish the first Wales Resettlement Guide to bring together helpful information and signposting of the support available in Wales. * The Welsh Government continues to fund £275k per annum for the Armed Forces Liaison Officer (AFLO) posts across Wales. The AFLOs provide much needed one\-to\-one services and support for veterans and their families, and raise awareness of issues facing the Armed Forces community across public, private and charity sectors in Wales. Moving forward, we will work collaboratively with the UK Government’s Veterans’ Commissioner for Wales and other key partners to ensure we continue to build on good practice, and the significant progress made to date, to ensure our veterans and their families receive the support they need and so richly deserve.

Rwy’n croesawu’r cyhoeddiad heddiw gan Lywodraeth y DU bod Cyrnol James Phillips wedi cael ei benodi’n Gomisiynydd Cyn\-filwyr Cymru. Fel rhywun sydd wedi gwasanaethu fel aelod o’r Fyddin Brydeinig, yn byw yn Sir Benfro ac a ddychwelodd yn ddiweddar i fywyd sifil, bydd ei brofiad a’i ddealltwriaeth o’r materion sy’n wynebu cyn\-filwyr a’u teuluoedd a natur ddatganoledig ein gwasanaethau yng Nghymru o fantais ac yn ychwanegu gwerth at y cymorth a ddarperir eisoes ar gyfer cyn\-filwyr a theuluoedd. Rwy’n edrych ymlaen at gyfarfod â’r Comisiynydd Cyn\-filwyr. Bydd hefyd yn gyfle inni drafod y cymorth a darparwyd gan Lywodraeth Cymr i gyn\-filwyr yng Nghymru a'n cynlluniau ar gyfer y dyfodol. Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i fod yn gwbl ymrwymedig i ddarparu gwasanaethau a chymorth sy'n diwallu anghenion cymuned y Lluoedd Arfog, gan gynnwys ein cyn\-filwyr.  Rydym yn parhau i wneud cynnydd ar nifer o fentrau sydd wedi darparu cymorth ymarferol wedi'i dargedu i'n cyn\-filwyr a'u teuluoedd. Mae rhain yn cynnwys: * Yn 2021\-22 cynyddodd Llywodraeth Cymru y cyllid ar gyfer GIG Cyn\-filwyr Cymru i £920k y flwyddyn. * £200,000 y flwyddyn o gyllid grant i gefnogi plant y lluoedd gwasanaeth ac ariannu prosiect SSCE Cymru, sy'n cydlynu ymchwil ac yn casglu tystiolaeth ar brofiadau plant y lluoedd gwasanaeth mewn addysg i sicrhau bod eu hanghenion yn cael eu cefnogi a'u deall. * £50,000 gan Lywodraeth Cymru i ddarparu cymorth arbenigol i gyn\-filwyr sydd wedi colli braich neu goes, er mwyn sicrhau bod hyfforddiant ar gael i’r rheini sy’n gweithio ym maes prostheteg i ddysgu am dechnolegau newydd. Mae’n hynny’n golygu bod cyn\-filwyr yn gallu cael y cymorth technolegol y mae ei angen. * Cynnal digwyddiad i hyrwyddo cyflogaeth ymysg cyn\-filwyr ym mis Tachwedd 2021 mewn partneriaeth â’r Weinyddiaeth Amddiffyn a’r Bartneriaeth Pontio Gyrfaoedd. Cynigiwyd swyddi i bedwar cyn\-filwr ar y diwrnod ei hun, gyda 10 eraill yn y broses o gael cynnig cyflogaeth. * Mae Llywodraeth Cymru, mewn partneriaeth â Llywodraeth yr Alban a Busnes yn y Gymuned wedi cyhoeddi’r pecyn cymorth Gwneud yn Fawr o Ddoniau TeuluoeddMilwrol sy’n tynnu sylw cyflogwyr at sut y gallant recriwtio a chadw aelodau o deuluoedd y lluoedd arfog. * Mae Llywodraeth Cymru wedi darparu £120,000 ar gyfer ymyriadau arbenigol i fynd i’r afael ag unigrwydd ac ynysigrwydd cymdeithasol yng nghymuned y Lluoedd Arfog. * Yn 2021, bu Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda Brigâd 160 Cymru a’r Bartneriaeth Pontio Gyrfaoedd i gynhyrchu a chyhoeddi Canllaw Ailsefydlu cyntaf Cymru i dynnu gwybodaeth ddefnyddiol ynghyd, ac i gyfeirio pobl at y cymorth sydd ar gael yng Nghymru. * Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i roi £275,000 y flwyddyn ar gyfer swyddi Swyddogion Cyswllt y Lluoedd Arfog ar draws Cymru. Mae’r swyddogion hyn yn darparu gwasanaethau angenrheidiol i unigolion a chymorth i gyn\-filwyr a’u teuluoedd, gan godi ymwybyddiaeth o’r materion sy’n wynebu cymuned y Lluoedd Arfog ar draws y sectorau cyhoeddus, preifat ac elusennol yng Nghymru. Wrth inni symud ymlaen, byddwn yn cydweithio â’r Comisiynydd Cyn\-filwyr Cymru Llywodraeth y DU a’n partneriaid eraill i barhau i adeiladu ar yr arferion da arwyddocaol sydd ar waith a’r cynnydd a wnaed hyd yn hyn, er mwyn sicrhau bod ein cyn\-filwyr a’u teuluoedd yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt ac mor gyfoethog eu haeddu.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddiogelu hawliau plant, a bydd yn cyflwyno Bil i ddileu amddiffyniad cosb resymol ym mlwyddyn 3 y rhaglen ddeddfwriaethol. Mae gwahardd cosbi plant yn gorfforol gan rieni, neu'r rheini sy'n gweithredu in loco parentis, yn gyson ag ymrwymiad Llywodraeth Cymru i egwyddorion Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn. Bydd y ddeddfwriaeth hon yn cael ei ategu gan amrywiaeth o gymorth i rieni a gwybodaeth am strategaethau rhianta ac opsiynau eraill yn lle cosbi corfforol i helpu rhieni i wneud dewisiadau cadarnhaol. Lansiais ymgynghoriad ym mis Ionawr ynghylch deddfu i ddileu amddiffyniad cosb resymol. Daeth hwnnw i ben ar 2 Ebrill 2018; bydd yr ymatebion a dderbyniwyd gan y cyhoedd a rhanddeiliaid yn llywio’r gwaith o ddatblygu’r Bil ac yn mynd i'r afael ag unrhyw bryderon wrth i'r ddeddfwriaeth gael ei datblygu. Mae crynodeb o’r ymatebion i’r ymgynghoriad yn cael ei gyhoeddi heddiw. Cafwyd 1,892 o ymatebion i'r ymgynghoriad. Ar ben hynny roedd 274 o bobl ychwanegol wedi cymryd rhan mewn digwyddiadau allanol a gynhaliwyd i gael barn cynrychiolwyr o sefydliadau rhanddeiliaid, y cyhoedd, a phobl ifanc, rhieni a gofalwyr. Mae adolygwr annibynnol, Arad, wedi dadansoddi'r ymatebion ac wedi dod â'r prif negeseuon i'r golwg. Roedd ychydig dros hanner nifer yr ymatebwyr – 50\.3% – yn cytuno y byddai'r cynnig deddfwriaethol yn helpu i gyrraedd ein nod penodol o ddiogelu hawliau plant; roedd 48\.1% o’r ymatebwyr yn anghytuno. Mae crynodeb a dadansoddiad o'r ymatebion i'r ymgynghoriad wedi'u cyhoeddi ar wefan Llywodraeth Cymru.  Caiff yr holl ymatebion a dderbyniwyd eu hystyried yn ystod y gwaith o ddatblygu'r Bil. Byddwn hefyd yn parhau i gydweithio â rhanddeiliaid wrth inni gyflwyno deddfwriaeth. Caiff y datganiad hwn ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd yr aelodau am imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddwn yn fwy na pharod i wneud hynny.

  The Welsh Government is committed to protecting children’s rights and will introduce a Bill to remove the defence of reasonable punishment in year three of the legislative programme. Prohibiting the physical punishment of children by their parents, or those acting in loco parentis, is consistent with the Welsh Government’s commitment to the principles of the United Nations Convention of the Rights of the Child. The legislation will be underpinned by a range of support for parents and information about parenting strategies and alternatives to physical punishment to help parents make positive choices. I launched a consultation in January about legislating to remove the defence of reasonable punishment. This closed on 2 April 2018; the responses received from the public and stakeholders will inform the development of the Bill and to address any concerns as the legislation develops. The summary of consultation responses is published today. There were 1,892 responses to the consultation and a further 274 people took part in external engagement events held with representatives of stakeholder organisations, the public and young people, parents and carers. An independent reviewer, Arad, has analysed the responses and drawn out key messages. Slightly more than half of the respondents – 50\.3% – agreed the legislative proposal would help achieve our stated aim of protecting children’s rights; 48\.1% of respondents disagreed. The summary and analysis of the responses to the consultation is published on the Welsh Government website. All the responses received will be considered during the development of the Bill. We will also continue to work with stakeholders as we bring forward legislation. *This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.*    

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r wythnos hon yn wythnos y Parciau Cenedlaethol a heddiw rwy'n cyhoeddi fy mlaenoriaethau ar gyfer y Parciau Cenedlaethol a'r Ardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol (AHNE), ac yn cyhoeddi adfer cyllidebau Awdurdodau'r Parciau Cenedlaethol i gefnogi cyflenwi. Yn fy Natganiad Llafar ar 13 Mawrth, bu imi gadarnhau bod holl tirweddau dynodedig presennol yng Nghymru yn cael eu cadw a ni fydd eu diben presennol o warchod a gwella harddwch naturiol yn cael ei wanhau. Mae Tirweddau Dynodedig: Gwerthfawr a Chydnerth yn amlinellu'r ardaloedd o flaenoriaeth allweddol ar ôl ystyried y canlyniadau gan yr Adolygiad o Dirweddau Dynodedig, Rhaglen Tirweddau Dyfodol Cymru a'r ymatebion i’r ymgynghoriad Bwrw ymlaen â rheoli adnoddau naturiol Cymru yn gynaliadwy. Maent yn darparu eglurder pwrpas ar gyfer y Parciau Cenedlaethol ac AHNE yng nghyd\-destun y DU yn gadael yr Undeb Ewropeaidd ac ar ddiwedd cyfnod o adolygiad. Mae'n galw ar reolwyr cyrff tirweddau dynodedig i gyflawni nifer o flaenoriaethau Llywodraeth Cymru, gan gynnwys Cynllun Adfer Natur, strategaeth coetir newydd, yr agenda datgarboneiddio, a Cymraeg 2050\. Mae ei deg thema drawsbynciol yn anelu at wella cydnerthedd a sylweddoli gwerth llawn tirweddau Cymru: * Tirweddau i bawb * Enghreifftiau o reoli adnoddau naturiol yn gynaliadwy * Atal colli bioamrywiaeth * Ynni gwyrdd a datgarboneiddio * Gwireddu potensial economaidd tirweddau * Datblygu twristiaeth a hamdden awyr agored * Y Gymraeg yn ffynnu * Pob tirwedd yn bwysig * Chyflenwi drwy gydweithio * Arloesi mewn adnoddau Yn gynharach eleni, cyhoeddais dros £3\.4 miliwn mewn cyllid ychwanegol ar gyfer y Parciau Cenedlaethol ac AHNE i gefnogi amrywiaeth eang o brosiectau, gan gynnwys gwella mynediad i’r awyr agored, hyrwyddo cadwraeth ac adfywio rhai o'u hardaloedd mwyaf bregus.   Dwi eisiau rhoi sicrwydd o adnoddau ar gyfer y tirweddau dynodedig yn ystod y cyfnod ansicr hwn. Er mwyn cyflawni'r blaenoriaethau hyn, yr wyf yn adfer cyllidebau Awdurdodau'r Parciau Cenedlaethol i lefel llynedd (2017/18\), sy'n golygu £1\.5 miliwn ychwanegol dros ddwy flynedd. Mae hyn yn brawf o 'm hymrwymiad iddynt. Mae hyn yn dilyn cyhoeddiad diweddar gan Cyfoeth Naturiol Cymru o £1miliwn ychwanegol ar gyfer y partneriaethau AHNE drwy setliad ariannu grant craidd 3 blynedd. Mae hyn yn ychwanegol i’r £550,000 a gânt gan Lywodraeth Cymru dros y ddwy flynedd nesaf drwy'r Gronfa Datblygiad Cynaliadwy. Yr wyf ar hyn o bryd yn gweithio gyda hwy i fynd i'r afael â materion cydraddoldeb gyda'r Parciau Cenedlaethol. Gyda'r cyllid hwn rwy'n disgwyl i’r cyrff rheoli tirweddau dynodedig weithio'n effeithlon, gan ddefnyddio partneriaethau cydweithredol, i gyflawni'r blaenoriaethau hyn a gyrru ymlaen â rheolaeth cynaliadwy yr adnoddau naturiol yn eu hardaloedd. Yr wyf wedi ymrwymo i sicrhau bod yr AHNE a Parciau Cenedlaethol yn cael eu gwerthfawrogi am eu harddwch naturiol gan ein pobl, ein cymunedau a’n gwlad – a, bod ein tirweddau dynodedig yn darparu ecosystemau cyfoethog, cymunedau cryf a bywiog, a cyfleoedd ar gyfer hamddena awyr agored ar gyfer holl bobl Cymru. Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

This week is National Parks Week and today I am publishing my priorities for the Areas of Outstanding Natural Beauty (AONBs) and National Parks, and announcing the reinstatement of the National Park Authorities’ budgets to support delivery. In my Oral Statement on 13 March I confirmed all of Wales’ existing designated landscapes will be retained and their current purpose of conserving and enhancing natural beauty will not be weakened. Designated Landscapes: Valued and Resilient outlines key priority areas following consideration of the outcomes from the Review of Designated Landscapes, Future Landscapes Wales Programme and responses to the Taking forward Wales’ sustainable management of natural resources consultation. It provides clarity of purpose for the National Parks and AONBs in the context of the UK’s exit from the European Union and at the close of a period of review. It calls on the designated landscapes managing bodies to deliver on a number of Welsh Government priorities, including the Nature Recovery Plan, a refreshed woodland strategy, the decarbonisation agenda, and Cymraeg 2050\. Its 10 cross\-cutting themes aim to improve resilience and realise the full value of Wales’ landscapes: * Landscapes for everyone * Exemplars of the sustainable management of natural resources * Halting the loss of biodiversity * Green energy and decarbonisation * Realising the economic potential of landscape * Growing tourism and outdoor recreation * Thriving Welsh language * All landscapes matter * Delivering through collaboration * Innovation in resourcing Earlier this year, I announced over £3\.4 million in additional funding for the AONBs and National Parks to support a wide range of projects, including improving access to the outdoors, promoting conservation and regenerating some of their most fragile areas.   I want to provide security of resources for the designated landscapes during these uncertain times. In order to deliver on these priorities, I am reinstating the National Park Authorities’ budgets to last year’s (2017/18\) level, which means an additional £1\.5 million over 2 years. This is proof of my commitment to them. This follows a recent announcement from Natural Resources Wales of an additional £1 million for the AONB partnerships through a 3 year core grant funding settlement. This is in addition to the £550,000 they are receiving from the Welsh Government over the next 2 years through the Sustainable Development Fund. I am currently working with them to address issues around parity with National Parks. With this funding I expect the designated landscapes managing bodies to work efficiently, drawing on collaborative partnerships, to deliver on these priorities and drive forward the sustainable management of natural resources in their areas. I am committed to ensuring AONBs and National Parks are valued for their natural beauty by our people, communities and country – and, that our designated landscapes deliver rich ecosystems, vibrant and resilient communities and opportunities for outdoor recreation for all of the people of Wales. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.

Translate the text from Welsh to English.

Cafodd y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru ei sefydlu gennym ychydig dros ddwy flynedd yn ôl. Fe'i sefydlwyd i ystyried a datblygu'r opsiynau ar gyfer diwygio strwythurau cyfansoddiadol y Deyrnas Unedig, y mae Cymru yn parhau i fod yn rhan annatod ohoni, yn sylfaenol. Rhoddwyd i'r Comisiwn y dasg hefyd o ystyried a datblygu pob opsiwn blaengar posibl ar gyfer cryfhau democratiaeth yng Nghymru a chyflawni gwelliannau ar ran pobl Cymru.  Mae'r Comisiwn, sy'n cael ei gadeirio ar y cyd gan yr Athro Laura McAllister a'r Dr Rowan Williams, yn un o ymrwymiadau ein Rhaglen Lywodraethu yn ogystal â'r Cytundeb Cydweithio rhwng Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru.  Heddiw, mae'r Comisiwn wedi cyhoeddi ei adroddiad terfynol. Mae ar gael i'w weld yma: Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru: adroddiad terfynol Mae hon yn foment bwysig yn nhaith gyfansoddiadol Cymru. Hoffwn ddiolch i'r cyd\-gadeiryddion ac aelodau'r Comisiwn am eu holl waith, sydd wedi arwain at lunio'r adroddiad cynhwysfawr hwn. Hoffwn ddiolch hefyd i bawb sydd wedi cefnogi gwaith y Comisiwn a chymryd rhan, gan gynnwys aelodau'r panel arbenigol, a'r bobl a'r sefydliadau niferus a gymerodd ran yn y gweithgareddau ymgysylltu â'r cyhoedd. Mae adroddiad terfynol y Comisiwn yn teilyngu ystyriaeth fanwl a gofalus. Byddaf yn gwneud datganiad llafar i'r Senedd ar 30 Ionawr ac, wedi inni gael amser i ystyried ein hymateb, byddwn yn cyflwyno dadl gan y llywodraeth yn y Senedd.

Just over two years ago, we set up the Independent Commission on the Constitutional Future of Wales to consider and develop options for fundamental reform of the constitutional structures of the United Kingdom, in which Wales remains an integral part, and to consider and develop all progressive options to strengthen Welsh democracy and deliver improvements for the people of Wales.  The commission, which is jointly chaired by Professor Laura McAllister and Dr Rowan Willams, is a commitment in our Programme for Government and in the Cooperation Agreement between the Welsh Government and Plaid Cymru.  The commission has today published its final report. It is available here: Independent Commission on the Constitutional Future of Wales: final report This represents an important moment in the constitutional journey of Wales. I want to thank the co\-chairs and members of the commission for all their work, which has led to the production of this comprehensive report. I also want to thank everyone who has supported and participated in the commission’s work, including the members of the expert panel, and the many people and organisations who took part in the public engagement activities. The commission’s final report deserves careful and serious consideration. I will make an oral statement to the Senedd on 30 January and, once we have had time to consider our response, we will table a government debate in the Senedd.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd y prosiect yn Sunnyside ym Mhen\-y\-bont ar Ogwr yn ymestyn dros 4\.6 erw a bydd yn cynnwys meddygfa, tai anghenion cyffredinol a thai â chymorth. Yn ogystal â hynny, bydd gwasanaethau cymunedol ar y safle yn helpu i greu Pentref Iechyd a Llesiant llawer mwy, gan hyrwyddo iechyd corfforol ac iechyd meddwl, sicrhau gwell gwybodaeth am ofal a chymorth yn y gymuned a lleihau ynysigrwydd cymdeithasol. Bydd cyswllt rhwng y datblygiad newydd â Chanolfan Bywyd Pen\-y\-bont ar Ogwr, sy’n cynnwys llyfrgell, caffi cymunedol, gwasanaeth lles a chyfleusterau chwaraeon a hamdden, gan gynnwys gwasanaeth atgyfeirio cleifion i wneud ymarfer corff sy’n gysylltiedig â Chaeau Newbridge. Ac yntau wedi’i gynllunio i gynnig gofal yn nes at y cartref, bydd y Pentref Iechyd a Llesiant yn darparu 59 o gartrefi fforddiadwy, gan gynnwys chwe chartref â chymorth ar gyfer unigolion sydd ag anableddau corfforol yn ogystal ag anableddau dysgu a 10 fflat i helpu unigolion i drosglwyddo o lety gofal neu lety â chymorth. Bydd ystafell bwrpasol ar gael yno hefyd, i wasanaethau’r trydydd sector a gwasanaethau allgymorth ei defnyddio. Bydd y prosiect yn cael ei adeiladu ar safle hen swyddfeydd y Cyngor a’r Llys Ynadon a bydd yn defnyddio tir nad yw’n cael ei ddefnyddio ar hyn o bryd i greu mân amlbwrpas a fydd yn agored i holl drigolion y dref a thu hwnt ac yn cyfrannu at waith adfywio parhaus ym Mhen\-y\-bont ar Ogwr. Mae’r prosiect yn derbyn £10\.7m gan Raglen Gyfalaf GIG Cymru, £6\.6m gan Grant Tai Cymdeithasol a’r Grant Cyllid Tai, £480,000 gan raglen gyfalaf y Gronfa Gofal Integredig a £315,000 o Gyllid Seilwaith Gwyrdd gan y cynllun Trawsnewid Trefi, ynghyd â chyllid preifat. Mae’r datblygiad yn bartneriaeth rhwng Llywodraeth Cymru, Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg, Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen\-y\-bont ar Ogwr a Chymdeithas Tai Linc Cymru. Dywedodd Eluned Morgan, y Gweinidog Iechyd Meddwl, Llesiant a’r Gymraeg: > Mae pandemig y coronafeirws wedi amlygu pwysigrwydd iechyd meddwl a llesiant. Bydd y pentref iechyd a llesiant newydd ym Mhen\-y\-bont ar Ogwr yn rhoi hwb mawr i ofal yn y gymuned a llesiant drwy gynnwys amrywiaeth eang o adnoddau Iechyd a Llesiant, gan gynnwys cymorth i bobl eiddil a phobl hŷn, pobl ifanc agored i niwed a phobl ag anawsterau dysgu. Dylai helpu i osgoi unrhyw dderbyniadau diangen i’r ysbyty neu leoliadau gofal preswyl ac oedi pan fydd rhywun yn barod i gael ei ryddhau o sefydliad gofal. > > > Mae’r prosiect hwn wedi bod yn enghraifft dda o gydweithio rhwng y Bwrdd Iechyd, Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen\-y\-bont ar Ogwr a Linc Cymru i ddarparu canolfan amlweddog sy’n addas at y diben i ddarparu cymorth cofleidiol i rai o’n pobl fwyaf agored i niwed. Dywedodd Julie James, y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol: > Mae’r misoedd diwethaf wedi ein hatgoffa ni i gyd o bwysigrwydd sylfaenol tai fforddiadwy o ansawdd da a chydweithio i gefnogi iechyd a lles unigolion. Bydd y cynllun hwn yn darparu model newydd, gwell ar gyfer gofal sylfaenol sydd ag atebion hyblyg sy’n seiliedig at lety wrth wraidd iddo. > > > Nid yn unig y bydd y Pentref hwn yn gwella mynediad at amrywiaeth o wasanaethau ac yn dod â nhw ynghyd, bydd hefyd yn lleihau’r galw am ofal brys drwy ganiatáu i ragor o gyflyrau gael eu trin yn y gymuned ac yn nes at y cartref.

Spanning 4\.6 acres, the project at Sunnyside in Bridgend will include a GP surgery, general needs and supported housing. In addition, the presence of community services will form part of a much larger Health and Wellbeing Village, promoting physical and mental health, better signposts to care and support in the community and reduce social isolation. The new development will connect to the Bridgend Life Centre which incorporates a library, community café, wellness service, sports and recreational facilities including provision of a GP exercise referral service linked to Newbridge Fields. Designed to deliver care closer to home, the Health and Wellbeing Village will provide 59 affordable homes, including 6 supported homes for those who have physical as well as learning disabilities and 10 flats to help people transition from care or supported accommodation. There will also be dedicated room for third sector and outreach services to use. Built on the site of former Council offices and Magistrates Court, the project will bring unused land back into use creating a multi\-functional space open to all the residents of the town and beyond and contribute to the continued regeneration of Bridgend. The project is receiving £10\.7m from the NHS Wales Capital Programme, £6\.6m from Social Housing Grant and the Housing Finance Grant, £480,000 from the Integrated Care Fund capital programme and £315,000 Transforming Towns’ Green Infrastructure Funding, alongside private finance. The development is a partnership between Welsh Government, the Cwm Taf Morgannwg Health Board, Bridgend CBC and Linc Cymru Housing Association. The Minister for Mental Health, Wellbeing and the Welsh Language, Eluned Morgan said: > The coronavirus pandemic has shone a light on the importance of mental health and wellbeing. The new health and wellbeing village in Bridgend, will provide a major boost to community care and wellbeing by accommodating a wide range of Health and Wellbeing resources, including support for frail and older people, vulnerable young people and people with learning difficulties. This should avoid unnecessary admissions to hospital or residential care and delays when someone is due to be discharged from care. > > > This project has been a true example of collaboration between the Health Board, Bridgend County Borough Council and Linc Cymru to deliver a fit for purpose multi\-faceted centre to provide wrap around support for some of our most vulnerable people. The Minister for Housing and Local Government, Julie James said: > Recent months have reminded us all of the fundamental importance of good\-quality affordable housing and working collaboratively to support people’s health and wellbeing. This scheme will deliver a new and improved model of primary care that has flexible, accommodation led solutions at its heart. > > > This Village will not only improve access to a range of services and bring them together, but reduce demands for urgent care by allowing more conditions to be treated in a community setting and closer to home.

Translate the text from English to Welsh.

On 16 June I wrote to members to set out the current position in respect of the programme of Electoral Arrangements Reviews. I also set out the process by which I intended to communicate my decisions about each area. This included my commitment to provide regular updates to members through written statements. This is the tenth of these statements. **Legislative overview** It may be helpful to remind members of the requirements placed on the Local Democracy and Boundary Commission for Wales (the Commission) in respect of the arrangements for electoral reviews in Wales. Section 30(1\) of the Local Government (Democracy) (Wales) Act 2013 (the Act) requires the Commission, in considering whether to make recommendations for changes to the electoral arrangements for a principal area, to: (a) seek to ensure that the ratio of local government electors to the number of members of the council to be elected is, as nearly as may be, the same in every electoral ward of the principal area; and to (b) have regard to the desirability of:   (i)  fixing boundaries for electoral wards which are and will remain easily identifiable;   (ii) not breaking local ties when fixing boundaries for electoral wards. In accordance with section 30(2\) of the Act, in considering the ratio of local government electors to the number of members, account is to be taken of any: (a) discrepancy between the number of local government electors and the number of persons that are eligible to be local government electors (as indicated by relevant official statistics); and (b)  changes to the number or distribution of local government electors in the principal area which is likely to take place in the period of five years immediately following the making of any recommendation. The Commission is required, before conducting a review, to consult the mandatory consultees on its intended procedure and methodology for the review and in particular, on how it proposes to determine the appropriate number of members for any principal council in the principal area or areas under review. Detailed arrangements are set out in the Commission’s ‘Electoral Reviews: Policy and Practice’, which was agreed as part of the preparation for the current programme of electoral reviews. **Options for ministerial decision** Welsh Ministers may make an Order to implement any recommendation, with or without modification, or may decide to take no action.    Importantly the law requires that Welsh Ministers only implement a recommendation with modification where they are satisfied it is in the interests of effective and convenient local government. **Decisions** In coming to my decisions I first had to decide whether the Commission has complied with both the requirements of the Act and the detailed arrangements within its agreed Policy and Practice document.  I am satisfied the Commission has met these requirements.   I then considered the individual recommendations and the representations received from a range of individuals in respect of each recommendation. While the criteria the Commission are required to consider when developing recommendations are not weighted, I have given considerable weight to the views of local communities when balancing the variety of information I have received. In the case of the first 19 decisions made, I decided to implement the recommendations submitted by the Commission. Following extensive discussions, including with office of the Welsh Language Commissioner, the only modifications I have made in respect of those decisions have related to the Welsh and English names of a number of electoral wards. **Cardiff / Caerphilly** In the case of these reviews, the previous Minister for Housing and Local Government sought additional information from the Commission because of significant numbers of representations received relating to particular recommendations. I have now considered all of the information available to me, including the additional information. In the case of both reviews I have decided to implement the Commission’s recommendations with modifications. As stated above, I consider the Commission has complied with the legislation and its published Policy and Practice document. However, having considered the representations received in respect of a number of the recommendations, I consider that these modifications are in the best interest of effective and convenient government.  I have therefore decided upon a number of modifications including not to implement the recommendations in respect of the following areas: * Cardiff – Llanrumney, Pontprennau and Old St Mellons * Caerphilly –Ystrad Mynach and Llanbradach * Caerphilly – Crosskeys and Ynysddu On 30 September I wrote to the Leaders and Chief Executives of the City and County of Cardiff and the County Borough of Caerphilly to confirm my decisions to implement the Commission’s recommendations with modifications. The Local Democracy and Boundary Commission for Wales Final Recommendations Report for the City and County of Cardiff can be found here \- https://ldbc.gov.wales/reviews/11\-20/cardiff\-final\-recommendations. The modification made to these recommendations is set out in the annex to this statement. The Local Democracy and Boundary Commission for Wales Final Recommendations Report for the County Borough of Caerphilly can be found here \- https://ldbc.gov.wales/reviews/11\-20/caerphilly\-final\-recommendations. The modifications made to these recommendations are set out in the annex to this statement. Annex Modifications made to the Commission’s Final recommendations for electoral arrangements in the following areas. **City and County of Cardiff** Electoral ward arrangements Llanrumney, Old St Mellons and Pontprennau The Commission recommended the Communities of Llanrumney and Old St Mellons combine to form an electoral ward represented by three councillors with the Welsh language name of Llanrhymni a Phentref Llaneirwg and the English language name of Llanrumney and Old St Mellons. The existing arrangements will be retained: * The electoral ward will be Pontprennau and Old St Mellons represented by two councillors with the Welsh name of Pontprennau a Phentref Llaneirwg and the English language name of Pontprennau and Old St Mellons * The electoral ward of the Community of Llanrumney represented by three councillors with the Welsh language name of Llanrhymni and the English language name of Llanrumney. **County Borough of Caerphilly** Electoral ward arrangements **Hengoed** \- The Commission recommended combining part of the Cefn Hengoed and Hengoed wards of the Community of Gelligaer to form an electoral ward represented by two councillors. The electoral ward will be the existing Cefn Hengoed and Hengoed wards of the Community of Gelligaer represented by two councillors with the single name of Hengoed. **Llanbradach** \- The Commission recommended combining part of the Ystrad Mynach ward of the Community of Gelligaer with the Community of Llanbradach and Pwllypant to form an electoral ward represented by two councillors.  The electoral ward will be the existing Community of Llanbradach and Pwllypant ward, represented by two councillors with a single name of Llanbradach. **St Cattwg** \- The Commission recommended combining part of the Cefn Hengoed ward of the Community of Gelligaer and the Cascade, Greenhill and Tir\-y\-berth wards of the Community of Gelligaer to form an electoral ward represented by three councillors.  The electoral ward will be the existing Cascade, Greenhill and Tir\-y\-berth wards of the Community of Gelligaer, represented by three councillors. The English language name will remain as St Cattwg.  The electoral ward will be given the Welsh language name of Sant Catwg.   **Ystrad Mynach** \- The Commission recommended combining part of the Cefn Hengoed ward of the Community of Gelligaer with part of the Ystrad Mynach ward of the Community of Gelligaer to form an electoral ward represented by two councillors.  The electoral ward will be the existing Ystrad Mynach ward of the Community of Gelligaer represented by two councillors with the single name of Ystrad Mynach. **Crosskeys and Ynysddu** \- The Commission recommended the Communities of Crosskeys and Ynysddu are combined to form an electoral ward represented by three councillors.  Crosskeys \- The electoral ward will be the existing electoral ward of Crosskeys represented by one councillor with the single name of Crosskeys. Ynysddu – The electoral ward will be the existing electoral ward of Ynysddu represented by two councillors. The English language name will remain as Ynysddu.  The electoral ward will be given the Welsh language name of Ynys\-ddu.   **Electoral ward names** * The Commission recommended retaining the single electoral name of Abercarn. The electoral ward will be given the Welsh language name of Aber\-carn. * The Commission recommended retaining the single electoral name of Maesycwmmer. The electoral ward will be given the Welsh language name of Maesycwmwr. * The Commission recommended the single name of Pontllan\-fraith. The electoral ward will be given the Welsh language name of Pontllan\-fraith and the English language name of Pontllanfraith.

Ar 16 Mehefin, ysgrifennais at yr Aelodau i amlinellu sefyllfa bresennol y rhaglen o Adolygiadau Trefniadau Etholiadol sy’n mynd rhagddi. Nodais hefyd sut yr oeddwn yn bwriadu cyfathrebu fy mhenderfyniadau ynglŷn â phob ardal. Roedd hyn yn cynnwys fy ymrwymiad i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau yn rheolaidd drwy ddatganiadau ysgrifenedig. Dyma’r degfed o’r datganiadau hynny. **Trosolwg deddfwriaethol** Efallai ei bod yn werth atgoffa’r Aelodau o’r gofynion a roddwyd ar Gomisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru (y Comisiwn) mewn perthynas â’r trefniadau ar gyfer adolygiadau etholiadol yng Nghymru. Mae adran 30(1\) o Ddeddf Llywodraeth Leol (Democratiaeth) (Cymru) 2013 (Deddf 2013\) yn ei gwneud yn ofynnol i’r Comisiwn, wrth ystyried a fydd yn gwneud argymhellion ynghylch newidiadau i’r trefniadau etholiadol ar gyfer prif ardal, wneud y canlynol: (a) ceisio sicrhau bod yr un gymhareb o etholwyr llywodraeth leol i nifer aelodau’r cyngor sydd i’w hethol ym mhob ward etholiadol o’r brif ardal, neu’n agos at fod felly; a (b) rhoi sylw i’r canlynol:   (i)  dymunoldeb pennu ffiniau ar gyfer wardiau etholiadol sydd yn hawdd eu hadnabod ac a fyddant yn parhau felly;   (ii) dymunoldeb peidio â thorri’r cwlwm lleol wrth bennu ffiniau ar gyfer wardiau etholiadol. Yn unol ag adran 30(2\) o’r Ddeddf, wrth ystyried cymhareb yr etholwyr llywodraeth leol i nifer yr aelodau, rhaid rhoi sylw i’r canlynol: (a) unrhyw anghysondeb rhwng nifer etholwyr llywodraeth leol a nifer y personau sydd yn gymwys i fod yn etholwyr llywodraeth leol (fel a welir mewn ystadegau swyddogol perthnasol); a (b)  unrhyw newid yn nifer neu yn nosbarthiad etholwyr llywodraeth leol yn y brif ardal sy’n debygol o ddigwydd yn y cyfnod o bum mlynedd yn union ar ôl gwneud unrhyw argymhelliad. Mae’n ofynnol i’r Comisiwn, cyn cynnal arolwg, ymgynghori â’r ymgyngoreion gorfodol ynghylch y weithdrefn a’r fethodoleg a fwriedir ar gyfer yr arolwg, ac yn benodol, ynghylch sut mae’n bwriadu penderfynu ar y nifer priodol o aelodau ar gyfer unrhyw brif gyngor yn y brif ardal neu ardaloedd dan sylw. Nodir trefniadau manwl yn nogfen y Comisiwn ‘Arolygon Etholiadol: Polisi ac Arfer’, y cytunwyd arni yn ystod y paratoadau ar gyfer y rhaglen bresennol o adolygiadau etholiadol. **Opsiynau ar gyfer penderfyniad Gweinidogol** Caiff Gweinidogion Cymru wneud Gorchymyn i weithredu unrhyw argymhelliad, gydag addasiadau neu heb addasiadau, neu cânt benderfynu peidio â chymryd unrhyw gamau. Mae’n bwysig nodi bod y gyfraith yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru weithredu argymhelliad gydag addasiad dim ond pan fyddant wedi’u bodloni bod hynny er lles llywodraeth leol effeithiol a chyfleus. **Penderfyniadau** Wrth wneud fy mhenderfyniadau, roedd rhaid imi yn gyntaf benderfynu a yw’r Comisiwn wedi cydymffurfio â gofynion y Ddeddf a’r trefniadau manwl yn ei ddogfen Polisi ac Arfer y cytunwyd arni. Rwyf wedi fy modloni bod y Comisiwn wedi cydymffurfio â’r gofynion hyn. Yna, ystyriais yr argymhellion unigol a’r sylwadau a ddaeth i law gan ystod o unigolion ynglŷn â phob argymhelliad. Er nad yw’r meini prawf y mae rhaid i’r Comisiwn eu hystyried wrth ddatblygu argymhellion wedi’u pwysoli, rwyf wedi rhoi cryn bwys ar farn cymunedau lleol wrth fantoli’r wybodaeth amrywiol sydd wedi dod i law. Yn achos y 19 o benderfyniadau cyntaf a wnaed, penderfynais weithredu’r argymhellion a gyflwynwyd gan y Comisiwn. Ar ôl trafodaethau helaeth, gan gynnwys gyda swyddfa Comisiynydd y Gymraeg, yr unig addasiadau a wnes i mewn perthynas â’r penderfyniadau hynny oedd rhai’n ymwneud ag enwau Cymraeg a Saesneg nifer o wardiau etholiadol. **Caerdydd / Caerffili** Yn achos yr adolygiadau hyn, gofynnodd y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol blaenorol am wybodaeth ychwanegol gan y Comisiwn oherwydd bod niferoedd sylweddol o sylwadau wedi dod i law ynglŷn â rhai argymhellion. Rwyf bellach wedi ystyried yr holl wybodaeth sydd ar gael imi, gan gynnwys yr wybodaeth ychwanegol. Yn achos y ddau adolygiad, rwyf wedi penderfynu gweithredu argymhellion y Comisiwn gydag addasiadau. Fel y nodir uchod, rwyf o’r farn bod y Comisiwn wedi cydymffurfio â’r ddeddfwriaeth a’i ddogfen Polisi ac Arfer gyhoeddedig. Serch hynny, ar ôl ystyried y sylwadau a gafwyd mewn perthynas â nifer o’r argymhellion, credaf fod yr addasiadau hyn er lles llywodraeth effeithiol a chyfleus. Rwyf felly wedi penderfynu ar nifer o addasiadau gan gynnwys peidio â gweithredu’r argymhellion mewn perthynas â’r ardaloedd canlynol: * Caerdydd – Llanrhymni, Pontprennau a Phentref Llaneirwg * Caerffili – Ystrad Mynach a Llanbradach * Caerffili – Crosskeys ac Ynysddu Ar 30 Medi ysgrifennais at Arweinwyr a Phrif Weithredwyr Dinas a Sir Caerdydd a Bwrdeistref Sirol Caerffili i gadarnhau fy mhenderfyniadau i dderbyn argymhellion y Comisiwn gydag addasiadau. Mae Adroddiad Argymhellion Terfynol Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru ar gyfer Dinas a Sir Caerdydd ar gael \- https://cffdl.llyw.cymru/adolygiadau/11\-20/argymhellion\-terfynol\-ar\-gyfer\-caerdydd. Mae’r addasiad i’r argymhellion hyn wedi’i nodi yn yr atodiad i’r datganiad hwn. Mae Adroddiad Argymhellion Terfynol Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru ar gyfer Bwrdeistref Sirol Caerffili ar gael \- https://cffdl.llyw.cymru/adolygiadau/11\-20/argymhellion\-terfynol\-ar\-gyfer\-caerffili. Mae’r addasiadau i’r argymhellion hyn wedi’u nodi yn yr atodiad i’r datganiad hwn. Atodiad Addasiadau a wnaed i Argymhellion Terfynol y Comisiwn ar gyfer trefniadau etholiadol yr ardaloedd canlynol. **Dinas a Sir Caerdydd** Trefniadau wardiau etholiadol Llanrhymni, Pentref Llaneirwg a Phontprennau Argymhellodd y Comisiwn y dylai Cymunedau Llanrhymni a Phentref Llaneirwg gyfuno i ffurfio ward etholiadol wedi’i chynrychioli gan dri chynghorydd, gyda’r enw Cymraeg Llanrhymni a Phentref Llaneirwg a’r enw Saesneg Llanrumney and Old St Mellons. Bydd y trefniadau presennol yn cael eu cadw: * Ward etholiadol Pontprennau a Phentref Llaneirwg wedi’i chynrychioli gan ddau gynghorydd a’i henw Cymraeg fydd Pontprennau a Phentref Llaneirwg a’i henw Saesneg fydd Pontprennau and Old St Mellons. * Ward etholiadol Cymuned Llanrhymni wedi’i chynrychioli gan dri chynghorydd a’i henw Cymraeg fydd Llanrhymni a’i henw Saesneg fydd Llanrumney. **Bwrdeistref Sirol Caerffili** Trefniadau wardiau etholiadol **Hengoed** – Argymhellodd y Comisiwn y dylid cyfuno rhan o wardiau Cefn Hengoed a Hengoed yng Nghymuned Gelligaer i ffurfio ward etholiadol wedi’i chynrychioli gan ddau gynghorydd. Y ward etholiadol fydd wardiau presennol Cefn Hengoed a Hengoed yng Nghymuned Gelligaer, wedi’i chynrychioli gan ddau gynghorydd, gyda’r enw unigol Hengoed. **Llanbradach** – Argymhellodd y Comisiwn y dylid cyfuno rhan o ward Ystrad Mynach yng Nghymuned Gelligaer â Chymuned Llanbradach a Phwllypant i ffurfio ward etholiadol wedi’i chynrychioli gan ddau gynghorydd. Y ward etholiadol fydd ward bresennol Cymuned Llanbradach a Phwllypant, wedi’i chynrychioli gan ddau gynghorydd, gyda’r enw unigol Llanbradach. **Sant Catwg** – Argymhellodd y Comisiwn y dylid cyfuno rhan o ward Cefn Hengoed yng Nghymuned Gelligaer â wardiau Cascade, Greenhill a Thir\-y\-berth yng Nghymuned Gelligaer i ffurfio ward etholiadol wedi’i chynrychioli gan dri chynghorydd. Y ward etholiadol fydd wardiau presennol Cascade, Greenhill a Thir\-y\-berth yng Nghymuned Gelligaer, wedi’i chynrychioli gan dri chynghorydd. Bydd yr enw Saesneg St Cattwg yn cael ei gadw. Bydd yr enw Cymraeg Sant Catwg yn cael ei roi i’r ward etholiadol. **Ystrad Mynach** – Argymhellodd y Comisiwn y dylid cyfuno rhan o ward Cefn Hengoed yng Nghymuned Gelligaer â rhan o ward Ystrad Mynach yng Nghymuned Gelligaer i ffurfio ward etholiadol wedi’i chynrychioli gan ddau gynghorydd. Y ward etholiadol fydd ward bresennol Ystrad Mynach yng Nghymuned Gelligaer, wedi’i chynrychioli gan ddau gynghorydd, gyda’r enw unigol Ystrad Mynach. **Crosskeys ac Ynysddu** – Argymhellodd y Comisiwn y dylid cyfuno Cymunedau Crosskeys ac Ynysddu i ffurfio ward etholiadol wedi’i chynrychioli gan dri chynghorydd. Crosskeys – Y ward etholiadol fydd ward etholiadol bresennol Crosskeys, wedi’i chynrychioli gan un cynghorydd, gyda’r enw unigol Crosskeys. Ynysddu – Y ward etholiadol fydd ward etholiadol bresennol Ynysddu, wedi’i chynrychioli gan ddau gynghorydd. Bydd yr enw Saesneg Ynysddu yn cael ei gadw. Bydd yr enw Cymraeg Ynys\-ddu yn cael ei roi i’r ward etholiadol. **Enwau** **wardiau etholiadol** * Argymhellodd y Comisiwn y dylid cadw’r enw etholiadol unigol Abercarn. Bydd yr enw Cymraeg Aber\-carn yn cael ei roi i’r ward etholiadol. * Argymhellodd y Comisiwn y dylid cadw’r enw etholiadol unigol Maesycwmmer. Bydd yr enw Cymraeg Maesycwmwr yn cael ei roi i’r ward etholiadol. * Argymhellodd y Comisiwn yr enw unigol Pontllan\-fraith. Bydd yr enw Cymraeg Pontllan\-fraith a’r enw Saesneg Pontllanfraith yn cael eu rhoi i’r ward etholiadol.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 18 Tachwedd 2013, cyhoeddais fy mod wedi gofyn i’r Athro Syr Ian Diamond, Is\-Ganghellor presennol Prifysgol Aberdeen, gadeirio Adolygiad o Drefniadau Cyllido Addysg Uwch a Chyllid Myfyrwyr yng Nghymru. Hefyd, cyhoeddais y byddai panel arbenigol yn cael ei greu i gynorthwyo Syr Ian, ac oherwydd bod yr adolygiad yn un mor bwysig a phellgyrhaeddol y byddwn yn gwahodd y pleidiau gwleidyddol yng Nghymru i enwebu unigolion i ymuno â’r panel hwnnw. Bydd yr adolygiad yn dechrau yn y gwanwyn. Yn ystod hydref 2015, bydd Syr Ian yn llunio crynodeb ffeithiol o’r dystiolaeth y mae ef a’i dîm adolygu wedi’i chasglu fel rhan o’u gwaith. Caiff ei adroddiad terfynol, gan gynnwys ei argymhellion terfynol, ei gyhoeddi erbyn mis Medi 2016\. Blaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar gyfer yr adolygiad yw: * sicrhau bod mwy o bobl yn cael y cyfle i fanteisio ar addysg uwch – a bod angen sicrhau bod hynny’n un o amcanion craidd unrhyw system yn y dyfodol, a bod y system ei hun yn flaengar ac yn deg; * sicrhau bod yr angen am sgiliau yng Nghymru yn cael ei ddiwallu; * cryfhau’r ddarpariaeth ran\-amser ac ôl\-radd yng Nghymru; a * sicrhau cynaliadwyedd ariannol yn y tymor hir. Mae Cylch Gorchwyl yr adolygiad i’w weld yn llawn yn Atodiad A. Mae’n bwysig cofio bod ein sector Addysg Uwch yn dechrau’r broses hon o sefyllfa ariannol gref. Er gwaethaf amgylchiadau economaidd heriol a thoriadau yn y cyllid a ddaw o Lywodraeth y DU yn gyffredinol, mae Llywodraeth Cymru wedi sicrhau bod yr arian a neilltuir i Addysg Uwch yng Nghymru yn parhau i fod yn hael.  Bydd yr arian a ddosberthir gan CCAUC yn cynyddu o £358m yn 2012/13 i £381m yn 2013/14 ac, o gynnwys y taliadau am ffïoedd dysgu sy’n dod i mewn, bydd pob sefydliad Addysg Uwch yng Nghymru yn derbyn mwy o incwm nag a wnaeth yn 2012/13\. Mae Swyddfa Archwilio Cymru wedi nodi bod y sector yn darogan cynnydd yn yr incwm cyffredinol o £1\.26bn yn 2010/11 i £1\.45bn yn 2015/16\. Yn gyffredinol, bydd y cyllid a roddir i’r sector yn 2013/14 yn cynyddu 13\.8% ac mae’r rhagolygon diweddaraf yn awgrymu y bydd y drefn gyllido bresennol yn cyfrannu £290m arall yn ystod oes y Llywodraeth hon o gymharu â’r fformwla cyllid blaenorol. Disgwylir i’r incwm barhau i gynyddu hyd 2021\. Mae hon yn sefyllfa iach ar gyfer dechrau gwaith yr Athro Diamond. Oherwydd y materion cymhleth ac anodd y mae’n rhaid ymchwilio iddynt, mae’n hanfodol bod y Panel Adolygu yn cynnwys unigolion sy’n arbenigwyr profiadol yn eu maes, fel y bydd gan y sector addysg uwch hyder ynddynt. Mae’n hanfodol eu bod, ar y cyd, yn meddu ar ddealltwriaeth drylwyr o’r materion dan sylw. Rwy’n ddiolchgar hefyd i bob un o bleidiau gwleidyddol y Cynulliad sydd wedi rhoi cymorth adeiladol inni wrth sefydlu’r adolygiad hwn. Mae’n bleser gennyf gadarnhau mai’r unigolion canlynol fydd yn gwasanaethu ar y panel:   * Yr Athro Syr Ian Diamond (Cadeirydd): Prifathro ac Is\-Ganghellor Prifysgol Aberdeen.  Mae’n gyn\-Brif Weithredwr y Cyngor Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol; yn gyn\-Gadeirydd Grŵp Gweithredol y DU ar gyfer Cynghorau Ymchwil (2004\-2009\); ac yn gyn\-Ddirprwy Is\-Ganghellor ym Mhrifysgol Southampton. Mae’n Gadeirydd Pwyllgor y Rhwydwaith Polisi Ymchwil ar gyfer Prifysgolion y DU, yn Gadeirydd Grŵp Effeithlonrwydd Prifysgolion y DU, ac yn Aelod o Gyngor Cynghori ar Wyddoniaeth yr Alban, Cyngor CBI yr Alban a Phwyllgor Cynghorol yr Alban yn y Cyngor Prydeinig. * Yr Athro Colin Riordan: Llywydd ac Is\-Ganghellor Prifysgol Caerdydd a Chadeirydd Addysg Uwch Cymru. Mae’r Athro Riordan yn Is\-Lywydd ac yn aelod o Fwrdd Prifysgolion y DU, Bwrdd y Sefydliad ar gyfer Arweinyddiaeth mewn Addysg Uwch, Sefydliad Edge, NARIC, UCAS a’r Uned Herio Cydraddoldeb. Mae hefyd yn Gadeirydd Uned Ryngwladol Addysg Uwch y DU. * Rob Humphreys: Cyfarwyddwr y Brifysgol Agored yng Nghymru ac Is\-Gadeirydd Addysg Uwch Cymru. Mae’n gyn\-Gyfarwyddwr y Sefydliad Cenedlaethol dros Addysg Barhaus i Oedolion (NIACE) yng Nghymru. Bu’n aelod o banel Adolygiadau Rees o gyllid Addysg Uwch a chaledi a ffioedd myfyrwyr (yr adolygiad cyntaf a’r ail); a hefyd Adolygiad Graham o gyllid a ffioedd Addysg Uwch ran\-amser yng Nghymru. * Stephanie Lloyd: Llywydd Undeb Cenedlaethol Myfyrwyr Cymru. * Martin Mansfield Ysgrifennydd Cyffredinol TUC Cymru. Mae’n gyn\-ddarlithydd coleg, a rhwng 2003 a 2005 bu’n gynghorydd arbennig ar ddatblygu economaidd i Brif Weinidog Cymru a’r Cabinet. * Yr Athro Sheila Riddell: Cyfarwyddwr y Ganolfan Ymchwil i Gynhwysiant ac Amrywiaeth mewn Addysg, Prifysgol Caeredin. Bu’n Gyfarwyddwr Canolfan Ymchwil Anabledd Strathclyde, Prifysgol Glasgow, ac yn arweinydd yr Adolygiad ‘Widening Access Provision’ ar gyfer yr Alban a Lloegr o dan ofal y Cyngor Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol. * Dr Gavan Conlon: Partner yn London Economics ac arbenigwr ym maes economeg addysg. Mae wedi darparu cyngor a dadansoddiadau arbenigol i Adran Busnes, Arloesi a Sgiliau y DU; yr Adran Addysg; Senedd Ewrop; a’r Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd; ac mae hefyd wedi rhoi tystiolaeth arbenigol i Ymchwiliad Pwyllgor Adran Busnes, Arloesi a Sgiliau Senedd y  DU i Gyllid a Ffïoedd Addysg Uwch. * Glyn Jones OBE: Prif Weithredwr Grŵp Llandrillo Menai. Aelod o Fwrdd ColegauCymru a chyn\-Brifathro Coleg Sir Benfro. Bu’n aelod o’r Pwyllgor Monitro Rhaglenni ar gyfer Cronfeydd Strwythurol Ewrop ac o Fwrdd  Cyflogaeth a Sgiliau Cymru. * Ed Lester: Cyn\-Brif Weithredwr y Cwmni Benthyciadau i Fyfyrwyr. Ar hyn o bryd mae’n Brif Gofrestrydd Tir ac yn Brif Weithredwr y Gofrestrfa Tir. Mae’n gyfrifydd hyfforddedig ac mae wedi gweithio yn y diwydiannau olew a bancio lle bu’n Drysorydd ac yn Bennaeth Cyllid Corfforaethol ar gyfer Tŷ Cyllid HSBC. Mae’n gyn\-Brif Swyddog Gweithredol Motability Finance ac NHS Direct. * Gary Griffiths: Pennaeth Rhaglenni Gyrfaoedd Cynnar Airbus UK; aelod o Banel Adolygiad Webb; yn gwasanaethu ar nifer o gyrff cynghori gan gynnwys Grŵp Strategaeth Sgiliau y Sector Awyrofod, Prosiect Sgiliau Rhyngwladol Strategol Airbus a Grŵp Prentisiaethau Peirianneg Uwch y DU. Ar hyn o bryd mae’n gweithio ar brosiect Awyrofod 'Trailblazer' sy’n datblygu prentisiaethau yn Lloegr. Rwyf wedi gwahodd arweinwyr y gwrthbleidiau i enwebu cynrychiolydd i fod yn aelod o’r Panel Adolygu, ac rwy’n edrych ymlaen at gael eu henwebiadau. • Dr David Blaney: Mae Dr David Blaney yn Brif Weithredwr Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru ac yn Aelod o’r Cyngor hwnnw. Bydd yn cynrychioli’r Cyngor fel arsyllwr ar y panel. DIWEDD Atodiad A Adolygiad o Drefniadau Cyllido Addysg Uwch a Chyllid Myfyrwyr yng Nghymru Cylch Gorchwyl y Panel Adolygu Bydd y Panel Adolygu’n cynnwys Cadeirydd ac aelodau, sy’n arbenigwyr profiadol yn eu maes ac sydd â dealltwriaeth drylwyr o faterion yn ymwneud â chyllido addysg uwch a threfniadau cyllid myfyrwyr. Rôl: Gofynnir i’r Panel gynnal adolygiad cynhwysfawr o’r trefniadau cyllido Addysg Uwch a threfniadau cyllid myfyrwyr. Bydd yn dechrau ar ei waith yn y Gwanwyn 2014, gan baratoi adroddiad ar gyfer y Gweinidog Addysg a Sgiliau erbyn mis Medi 2016\. Disgwylir i’r adroddiad hwnnw gynnwys cyngor clir, ac argymhellion y mae’r gost o’u gweithredu wedi ei hamcangyfrif, ar gyfer cyllido’r sector Addysg Uwch a threfniadau cyllid myfyrwyr yng Nghymru yn y dyfodol.   Bydd yn rhaid i argymhellion y Panel fod yn ymarferol, yn fforddiadwy ac yn gynaliadwy.   Ffocws: Bydd yr Adolygiad yn canolbwyntio ar faterion yn ymwneud â’r canlynol: * hyrwyddo symudedd cymdeithasol a sicrhau bod mwy o bobl yn cael y cyfle i fanteisio ar addysg uwch; * hyrwyddo cyfleoedd dysgu ôl\-radd yng Nghymru, gan gynnwys ar gyfer myfyrwyr sy’n hanu o Gymru; * cyllido addysg uwch yng ngoleuni’r cyfyngiadau parhaus ar wariant cyhoeddus; * polisïau ffioedd dysgu ar gyfer addysg ran\-amser ac addysg amser llawn; * polisi a threfniadau cyllido Addysg Uwch ar draws ffiniau; * trefniadau cyllid myfyrwyr (gan gynnwys cymorth cynhaliaeth ar gyfer myfyrwyr Addysg Uwch ac Addysg Bellach, gyda phwyslais ar gynorthwyo dysgwyr o gefndiroedd incwm isel a chymunedau mwyaf difreintiedig Cymru); * dulliau cyllido (gwariant a reolir yn flynyddol (AME), cyllid sydd bron yn arian parod a chyllid nad yw’n arian parod); * rôl Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru o ran gweithredu trefniadau cyllid myfyrwyr; * dyled myfyrwyr. Y Prif Ystyriaethau: Bydd yn rhaid i’r adolygiad ystyried opsiynau a materion cyllido ar gyfer y tymor canolig a’r tymor hir, gan gynnwys unrhyw botensial ar gyfer gweithredu a hyrwyddo cynlluniau cynilo er mwyn creu model mwy cynaliadwy ar gyfer cyllido Addysg Uwch yn y dyfodol, gan helpu i leihau lefelau dyled myfyrwyr. Hefyd bydd angen i’r adolygiad ystyried: * y ddeddfwriaeth bresennol a’r opsiynau ar gyfer ei diwygio; * goblygiadau ariannol unrhyw fodelau arfaethedig o safbwynt Llywodraeth Cymru, Trysorlys ei Mawrhydi, y myfyrwyr, Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru a’r sector Addysg Uwch yng Nghymru; * systemau cyflenwi gweithredol sy’n gysylltiedig â Chyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru, y Cwmni Benthyciadau i Fyfyrwyr, yr Asiantaeth Sicrhau Ansawdd a chyrff eraill yn y DU; * dulliau eraill o weithredu polisi sy’n cael eu defnyddio gan lywodraethau eraill y DU neu lywodraethau tramor; * y goblygiadau trawsffiniol ar gyfer unrhyw newidiadau polisi a gynigir ar gyfer Cymru (gan gynnwys unrhyw broblemau a allai godi o ran cymhwysedd deddfwriaethol); * y sgiliau y mae eu hangen yng Nghymru; * darpariaeth ôl\-radd a phryderon a/neu ofynion y sector diwydiant; * i ba raddau y mae’r polisi a threfniadau cyllido presennol yn sicrhau bod mwy o bobl yn cael y cyfle i fanteisio ar addysg uwch, ac unrhyw beth arall y gellid ei wneud i wella’r sefyllfa; * datblygiadau perthnasol yn y sector addysg bellach, er enghraifft Addysg Uwch mewn gweithgarwch Addysg Bellach. Dulliau Gweithredu: Bydd y Panel yn casglu ac yn gwerthuso’r data a’r ymchwil sydd ar gael, ynghyd ag unrhyw dystiolaeth arall. Mae’n bosibl y bydd angen i’r Panel gomisiynu ymchwil i lenwi’r bylchau yn y dystiolaeth sydd ar gael ar hyn o bryd, a bydd angen iddo weithio’n agos â rhanddeiliaid.   Bydd yn rhaid i’r Panel roi sylw dyledus i flaenoriaethau pellgyrhaeddol Llywodraeth Cymru o ran Addysg Uwch yng Nghymru, fel y’u nodir yn y Datganiad Polisi ar Addysg Uwch a wnaed gan Lywodraeth Cymru ym mis Mehefin 2013\. Llywodraethu a ffyrdd o weithio: * Disgwylir i aelodau’r Panel gadw at y saith egwyddor ar gyfer bywyd cyhoeddus (anhunanoldeb, uniondeb, gwrthrychedd, atebolrwydd, bod yn agored, gonestrwydd, a dangos arweinyddiaeth). * Rhaid i unrhyw gasgliadau ac argymhellion fod yn seiliedig ar dystiolaeth, yn ddiduedd, ac wedi eu hystyried yn drylwyr ac yn fanwl. * Cedwir cofnodion o gyfarfodydd a gweithgareddau’r Panel Adolygu. Fodd bynnag, cynhelir trafodaethau o dan brotocol cyfrinachedd er mwyn hwyluso dadlau diffuant ac agored.

On 18 November 2013 I announced that I had asked Professor Sir Ian Diamond, current Vice Chancellor of Aberdeen University, to chair a Review of Higher Education Funding and Student Finance Arrangements in Wales. I also announced that an expert panel would be established to support Sir Ian and given the importance and wide\-ranging scope of the review that I would be inviting political parties in Wales to nominate individuals to join the Review Panel. The review will commence this Spring. In Autumn 2015 Sir Ian will produce a factual summary of the evidence he and his review team has collected as part of their work.  His final report, including his final recommendations, will be issued by September 2016\. Welsh Government priorities for the review include:   * widening access – ensuring that any future system has widening access at its core objective, is progressive and equitable; * supporting the skill needs of Wales; * strengthening part\-time and postgraduate provision in Wales; and * long\-term financial sustainability.   The full Terms of Reference for the review are attached at Annex A. It is important to remember that our Higher Education sector starts this process from a robust financial position.   Despite challenging economic circumstances and overall funding cuts from the UK Government, the Welsh Government has ensured the overall funding flowing in to Welsh Higher Education continues to be strong.  HEFCW distributed funds will increase from £358m in 2012/13 to £381m in 2013/14 and when one includes the incoming tuition fee payments, every Higher Education institution in Wales will receive more income than it did in 2012/13\.  The Wales Audit Office has reported that the sector is forecasting an increase in overall income from £1\.26bn in 2010/11 to £1\.45bn in 2015/16\. Overall, funding to the sector in 2013/14 will increase by 13\.8% and latest forecasts suggest that the existing funding regime will contribute an additional £290m during the lifetime of this Government when compared to the previous funding formula. Income is forecast to continue to increase up until 2021\. This is a healthy position from which Prof. Diamond can begin his work. Given the complex and difficult issues to be explored, it is essential that the Review Panel consists of individuals who are expert and experienced in their field, who can carry the confidence of the higher education sector, and who between them have a deep understanding of the issues to be covered. I am also grateful to all political parties in the Assembly who have provided constructive support in establishing this review.   I am pleased to confirm that the panel will include the following:   * **Professor Sir Ian Diamond (Chair):** Principal and Vice\-Chancellor of the University of Aberdeen.  Previously Chief Executive of the Economic and Social Research Council. Chair of the Research Councils UK Executive Group (2004\-2009\), and former Deputy Vice\-Chancellor at the University of Southampton. Chairman of the Universities UK Research Policy Network Committee, Chair of the Universities UK Group on Efficiency, and a member of the Scottish Science Advisory Council, the Council of CBI Scotland and the British Council Scotland Advisory Committee. * **Professor Colin Riordan:** President and Vice\-Chancellor at Cardiff University and Chair of Higher Education Wales. Professor Riordan is Vice\-President and Board member of Universities UK, and Board member of the Leadership Foundation for Higher Education, the Edge Foundation, NARIC, UCAS and the Equality Challenge Unit. He is also Chair of the UK Higher Education International Unit. * **Rob Humphreys:** Director for Wales, Open University, and Vice Chair of Higher Education Wales. Former Director for Wales of the National Institute of Adult Continuing Education (NIACE). Former panel member for both the first and second “Rees Reviews” of HE funding and student hardship and fees; and the “Graham Review” of part\-time HE fees and funding in Wales. * **Stephanie Lloyd:** President National Union of Students (NUS) Wales. * **Martin Mansfield** General Secretary Wales TUC. Former college lecturer. 2003\-2005 worked as economic development special advisor to First Minister and Cabinet. * **Professor Sheila Riddell**: Director of the Centre for Research in Education Inclusion and Diversity, University of Edinburgh. Previously Director of the Strathclyde Centre for Disability Research, University of Glasgow. Led the Economic and Social Research Council (ESRC) Review of Widening Access Provision in Scotland and England. * **Dr Gavan Conlon**: Partner at London Economics and expert in the economics of education. Co\-author of Higher Education in England: Do The Alternatives Add Up. Provided expert advice and analysis to the UK Department for Business, Innovation and Skills and the Department of Education, the European Parliament and OECD, also provided expert evidence to the UK Parliament’s BIS Committee Inquiry into Higher Education Fees and Funding. * **Glyn Jones OBE**: Chief Executive of Grŵp Llandrillo Menai. ColegauCymru Board member and former principal of Pembrokeshire College. Former member of the Programme Monitoring Committee of the European Structural Funds and the Wales Employment and Skills Board. * **Ed Lester**: Former Chief Executive of the Student Loans Company. Currently Chief Land Registrar and Chief Executive Land Registry. Trained accountant \- worked in the oil and banking industries where he was a Treasurer and Head of Corporate Finance for the Finance House of HSBC. Former CEO Motability Finance and NHS Direct. * **Gary Griffiths**: Airbus UK Head of Early Careers Programmes; member of the 'Webb Review' Panel; sits on several advisory bodies including the Aerospace Sector Skills Strategy Group, Airbus Strategic International Project for Skills and UK Higher Engineering Apprenticeship Group. Currently working on the Aerospace 'Trailblazer' for the development of apprenticeships in England.   I have invited opposition party leaders to nominate a representative for membership of the Review Panel. I look forward to hearing from them regarding their respective nominees.   * **Dr David Blaney**: Chief Executive and Council Member of Higher Education Funding Council Wales (HEFCW) will represent the Council as an observer on the panel.   END   **Annex A** **Review of Higher Education Funding and Student Finance Arrangements in Wales** **Review Panel Terms of Reference** The Review Panel will consist of a Chair and panel members that are expert and experienced in their field and have a deep understanding of matters relating to higher education (HE) sector funding and student finance arrangements. **Role:** The Panel is required to conduct a wide\-ranging review of HE sector funding and student finance arrangements. It will begin its work in the Spring of 2014 and produce by September 2016 a report for the Minister for Education and Skills that provides clear advice and costed recommendations for the future funding of the HE sector and student finance arrangements in Wales.   The Panel’s recommendations will need to be deliverable, affordable and sustainable.   **Focus:** The Review will focus on issues relating to:   * the promotion of social mobility and widening access to higher education; * the promotion of postgraduate learning opportunities in Wales and for Welsh domiciled students; * the funding of higher education in the light of continuing constraints on public expenditure; * full\-time and part\-time tuition fees policy; * cross\-border HE funding policy and arrangements; * student finance arrangements (including maintenance support for HE and further education FE students, with an emphasis on supporting learners from the lowest income backgrounds and most deprived communities in Wales); * funding routes (AME, near cash and non cash); * the Higher Education Funding Council Wales’ role in the delivery of student finance; and * student debt.       **Key Considerations:** The review will need to consider medium and longer\-term policy options and funding, including any potential for savings incentive schemes to provide a more sustainable future model of HE funding and to help reduce levels of student debt. The review will also need to consider:   * current legislation and options for reform; * the financial implications of any proposed models for Welsh Government, HM Treasury, students, HEFCW and the HE sector in Wales; * operational delivery systems involving HEFCW, the Student Loans Company, Quality Assurance Agency (QAA) and other UK bodies; * alternative policy approaches being adopted by other UK governments and internationally; * the cross\-border implications of any policy changes proposed for Wales (including possible legislative competence issues); * identified skills needs for Wales; * postgraduate provision and industry sector concerns and/or requirements; * the extent to which current policy and funding arrangements support widening access, and what more can be done; * related further education (FE) sector developments, for example HE in FE activity.   **Approach:** The Panel will gather and evaluate available data, research and other evidence. The Panel may need to commission research to address gaps in the available evidence base.  Close engagement with stakeholders will be a necessity.   The Panel will have due regard to the Welsh Government’s broad priorities for HE in Wales as set out in the Welsh Government’s Policy Statement on Higher Education June 2013\. **Governance and working style:**   * Panel members will observe the seven principles of public life (selflessness, integrity, objectivity, accountability, openness, honesty, and leadership). * Conclusions and recommendations should be evidence\-based, impartial, well\-considered and robust. * Records of Review Panel meetings and activities will be kept. Discussions will, however, be conducted with a protocol of confidentiality in order to promote genuine debate.    

Translate the text from Welsh to English.

Yn fy natganiad llafar ac ysgrifenedig at Aelodau y tymor hwn ar ddatblygu unrhyw Raglenni Ewropeaidd yng Nghymru yn y dyfodol (2014\-2020\), addewais roi gwybod i'r Aelodau am unrhyw ddatblygiadau pwysig. Dw i eisoes wedi rhoi gwybod i'r Aelodau am farn gychwynnol Llywodraeth Cymru am reoliadau drafft y Comisiwn Ewropeaidd, sy'n canolbwyntio ar ymyriadau er mwyn gwireddu gweledigaeth 'Ewrop 2020' ar gyfer twf call, cynaliadwy a chynhwysol. Mae'r rheoliadau yn bwnc da i'w drafod yn gyntaf gyda Llywodraeth y DU a'r Comisiwn. Ni fyddwn yn gwybod am dro byd eto faint o arian y gallai rhannau gwahanol o Gymru ei sicrhau ar gyfer unrhyw raglenni Ewropeaidd yn y dyfodol, ond rydym yn gwybod bod angen i ni ddechrau cynllunio nawr – er mwyn sicrhau ein bod yn barod amdani yn 2014\. Yn ogystal â chydweithio'n agos â phobl bwysig ar lefel yr UE a'r DU, rydym yn parhau i weithio gyda'r Fforwm Partneriaeth Rhaglenni Ewropeaidd a rhanddeiliaid ledled Cymru i sicrhau bod y rhaglenni newydd yn mynd i'r afael â'r prif heriau a chyfleoedd sy'n wynebu Cymru ac yn cael eu gweithredu'n llwyddiannus. Wrth i ni ddechrau ar y broses gynllunio hon gyda'n gilydd, mae'n bleser gennyf roi gwybod i'r Aelodau y bydd sefydliadau ledled y sectorau preifat a chyhoeddus a'r trydydd sector ynghyd a phartïon eraill sydd â diddordeb yng Nghymru, o 1 Rhagfyr ymlaen, yn cael cyfle cynnar i ddweud eu dweud am gyfeiriad strategol a blaenoriaethau rhaglenni Ewropeaidd y dyfodol. Bydd cyfle i fynegi barn am y Cronfeydd Strwythurol Ewropeaidd, rhaglenni Datblygu Gwledig a Physgodfeydd, gan ei bod yn bwysig datblygu'r rhaglenni hyn mewn ffordd gydlynol i sicrhau'r effaith fwyaf bosibl i unrhyw fuddsoddiadau'r UE yng Nghymru yn y dyfodol. Er bod yn rhaid i ni anelu'n uchel, mae angen i ni hefyd fod yn realistig o ran yr hyn y gall y rhaglenni Ewropeaidd ei wneud i helpu i fynd i'r afael â'r sawl her sy'n wynebu ein gwlad ar adeg pan fydd pwysau ariannol, cyllidebol a byd\-eang a phwysau Ardal yr Ewro yn parhau i godi. Mae hyn yn golygu bod yn rhaid i ni benderfynu pa feysydd penodol y dylem fuddsoddi arian yr UE ynddynt er mwyn manteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd sydd ar gael a helpu i fynd i’r afael a’r problemau sy’n parhau i effeithio rhannau o Gymru. Fel rhan o’r cyfle hwn i fynegi barn gofynnir i gyfranogwyr ystyried cwestiynau sy’n canolbwyntio ar feysydd fel sut i dargedu adnoddau lle mae eu hangen fwyaf, sut i integreiddio rhaglenni amrywiol yr UE yn well ledled Cymru, sut i wella ar y trefniadau gweithredu ac i ganfod gwersi a ddysgwyd yn sgil rhaglenni presennol 2007\-2013\. Bydd yr ymatebion yn ein helpu i weld yn glir flaenoriaethau buddsoddi strategol y dyfodol a'r strategaeth ar gyfer mynd i'r afael â'r rheini. Byddaf hefyd yn gwrando ar safbwyntiau'r Aelodau: mae dadl yn y Cyfarfod Llawn ar raglenni Ewropeaidd y dyfodol wedi ei drefnu ar gyfer 10 Ionawr 2012\. Ar ôl i'r Aelodau a'n partneriaid helpu i lunio cyfeiriad strategol rhaglenni Ewropeaidd y dyfodol, bydd angen i ni ddatblygu rhaglenni drafft newydd. Cynigir y bydd y rhain yn destun ymgynghoriad cyhoeddus llawn tua diwedd 2012, cyn i ni ddechrau trafod y manylion gyda'r Comisiwn Ewropeaidd. Cyn hynny, byddwn yn eich annog chi i roi eich syniadau cynnar i ni drwy leisio eich barn, fel y gallwn ni gyd gymryd rhan mewn siapio y rhaglenni newydd ar gyfer lles pobl Cymru.  Mae'r ddogfen ar gyfer rhoi eich barn a'r holiadur ar gael ar wefan Swyddfa Cyllid Ewropeaidd Cymru (www.wefo.cymru.gov.uk). Y dyddiad cau ar gyfer cyflwyno ymatebion yw 27 Ionawr 2012\.  Bydd adroddiad byr yn crynhoi’r ymatebion a gafwyd yn cael ei gyhoeddi ym mis Mawrth 2012\.

In my oral and written statement to Members during this term on the development of any future European Programmes in Wales (2014–2020\), I promised to keep Members informed of key developments. I have previously updated Members on the Welsh Government’s initial views on the European Commission’s draft regulations, which focus on interventions aimed at delivering ‘Europe 2020’ for smart, sustainable and inclusive growth. The regulations provide a good starting point for our negotiations with the UK Government and Commission which are now getting underway. We won’t know for some time how much funding different parts of Wales might secure for any future European programmes, but what we are clear on is that we need to start planning now – to ensure we hit the ground running come 2014\. As well as working closely with key players at EU and UK levels, we are continuing to work with the European Programmes Partnership Forum and stakeholders across Wales to ensure that the new programmes address the main challenges and opportunities facing Wales and are delivered successfully. As we embark on this planning process together, I am pleased to inform Members of the launch of a ‘reflection exercise’ on 1 December so that organisations across the private, public and third sectors and other interested parties in Wales are provided with an early opportunity to offer their views on the strategic direction and priorities for future European programmes. The reflection exercise will cover the European Structural Funds, Rural Development and Fisheries programmes, as it is important that these programmes are developed in a joined up way to achieve the greatest impact for any future EU investments in Wales. While we must set our ambitions high, we also need to be realistic about what the European programmes can do to help address the many challenges facing our country at a time when fiscal, budgetary, Eurozone and global pressures continue to escalate. This will require us to make choices about how we should concentrate EU investments so as to maximise the opportunities available and help address the problems that continue to afflict parts of Wales.  As part of the Reflection Exercise, participants are being asked to consider questions that focus on areas such as how best to target resources where they are most needed, how to achieve better integration of the various EU programmes across Wales, how to improve on current delivery arrangements, and to identify the key lessons learned from the current 2007–2013 programmes. The responses received will help us reach a clear view on future strategic investment priorities and the strategy for addressing these. I will also be listening to the views of Members; a Plenary debate on the future European programmes has been scheduled for 10 January 2012\. Once both Members and our partners have helped fashion the future strategic direction for European programmes, we will need to develop new draft programmes, and it is proposed that these will be the subject of a full public consultation towards the end of 2012 before we commence negotiations on the detail with the European Commission. Prior to this, I would encourage you to let us have your early thoughts by participating in this reflection exercise, so that we all can play a positive and constructive role in shaping the future programmes for the benefit of the people of Wales.  The reflection exercise document and questionnaire is now available on the Welsh European Funding Office (WEFO) website (www.wefo.wales.gov.uk). The closing date for responses is 27 January 2012\.  A brief summary report of the responses received will be published in March 2012\.

Translate the text from English to Welsh.

A classification of excellent water quality is one of the main requirements for applying for a Blue Flag award for 2021\. As part of its Programme for Government the Welsh Government will be looking to replicate this level of success when it starts to designate more inland waters, for example lakes and rivers, as bathing waters in Wales. Minister for Climate Change, Julie James said: > I am delighted that for the fourth consecutive year Wales, which is internationally known for its stunning coastlines, continues to have some of the best bathing waters in Europe. > > > I am extremely grateful to all those who have helped us achieve this continued success, in particular Natural Resources Wales, who, despite the difficulties posed by the pandemic have continued to deliver their testing programme to help maintain the highest of standards in our waters. Vaughan Gething, Minister for Economy said:   > We know that many people decided to stay in Wales for their holidays this year – and as a result discovered what our amazing coastline has to offer. These results are an excellent sign of confidence in the quality of our bathing water, and in the team effort made by communities, regulators and other partners to safeguard our natural assets. One of the biggest success stories coming out of this year’s results is Cemaes Bay in the Isle of Anglesey. In 2017, water quality at Cemaes was classified as ‘poor’. However, following a significant joint effort between the Council, Natural Resources Wales and the local community to improve bathing water quality, Cemaes Bay has seen year\-on\-year improvements and this year has reached the highest bathing water quality standard of ‘excellent’. Derek Owen, Chair of Llanbadrig Community Council, has been heavily involved in the work to improve bathing quality at Cemaes. He said: > This improvement in bathing water quality is excellent news for the local economy as well as the obvious public health benefits of having a high quality environment. > > > Coastal communities like ours rely heavily on tourism, and people come here to enjoy clean beaches and good bathing water. So, this year’s rating of excellent will be very much welcomed by local businesses and people who live in Cemaes and the surrounding area.

O'r 105 o ddyfroedd ymdrochi a samplwyd gan Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC), cyrhaeddodd 85 y categori uchaf, sef ansawdd dŵr rhagorol. Roedd 14 yn dda a chwech yn ddigonol, gan sicrhau bod arfordiroedd Cymru yn parhau i fodloni rhai o'r safonau mwyaf llym yn Ewrop ar gyfer ansawdd dŵr. Ansawdd dŵr rhagorol yw un o'r prif ofynion ar gyfer gwneud cais am wobr y Faner Las ar gyfer 2021\. Fel rhan o'i Rhaglen Lywodraethu, bydd Llywodraeth Cymru yn ceisio efelychu'r llwyddiant hwn pan fydd yn dechrau dynodi mwy o ddyfroedd mewndirol, er enghraifft, llynnoedd ac afonydd, yn ddyfroedd ymdrochi yng Nghymru. Dywedodd Julie James, y Gweinidog Newid Hinsawdd: > Dw i wrth fy modd bod Cymru, sy'n adnabyddus yn rhyngwladol am ei harfordir trawiadol, yn parhau i fod â rhai o'r dyfroedd ymdrochi gorau yn Ewrop am y bedwaredd flwyddyn yn olynol. > > > Dw i’n  hynod ddiolchgar i bawb sydd wedi’n helpu i lwyddo, yn enwedig Cyfoeth Naturiol Cymru, sydd, er gwaethaf yr anawsterau a achoswyd gan y pandemig, wedi parhau i fwrw ’mlaen â’u rhaglen brofi er mwyn helpu i gynnal y safonau uchaf yn ein dyfroedd. Dywedodd Vaughan Gething, Gweinidog yr Economi:  > Ry’n ni’n gwybod bod llawer o bobl wedi penderfynu aros yng Nghymru ar gyfer eu gwyliau eleni – a’u bod wedi darganfod yr hyn sydd gan ein harfordir anhygoel i'w gynnig. Mae'r canlyniadau hyn yn arwydd ardderchog o hyder yn ansawdd ein dŵr ymdrochi, ac yn yr ymdrech a wnaed gan gymunedau, rheoleiddwyr a phartneriaid eraill i weithio fel tîm er mwyn diogelu’n hasedau naturiol. Un o'r llwyddiannau mwyaf yng nghanlyniadau eleni yw Bae Cemaes yn Ynys Môn. Yn 2017, roedd ansawdd dŵr Cemaes yn 'wael'. Fodd bynnag, ar ôl cryn ymdrech ar y cyd rhwng y Cyngor, Cyfoeth Naturiol Cymru a'r gymuned leol i wella ansawdd dŵr ymdrochi, mae Bae Cemaes wedi bod yn gwella o’r naill flwyddyn i’r llall. Eleni, mae ansawdd y dŵr yno wedi cyrraedd y safon uchaf, ac mae’n  'rhagorol'. Mae Derek Owen, Cadeirydd Cyngor Cymuned Llanbadrig, wedi chwarae rhan  helaeth yn y gwaith o wella ansawdd dŵr ymdrochi yng Nghemaes. Dywedodd: > Mae'r gwelliant hwn yn ansawdd y dŵr ymdrochi yn newyddion ardderchog i'r economi leol, ac mae gan amgylchedd o ansawdd da fanteision amlwg hefyd i iechyd y cyhoedd. > > > Mae cymunedau arfordirol fel ein cymunedau ni yn dibynnu'n drwm ar dwristiaeth, ac mae pobl yn dod yma i fwynhau traethau glân a dŵr ymdrochi da. Felly, bydd busnesau lleol a phobl sy'n byw yng Nghemaes a'r cyffiniau yn rhoi croeso mawr i'r sgôr ragorol hon.

Translate the text from English to Welsh.

Last year the First Minister announced an extra £10million to support the Welsh Government’s mission to end youth homelessness in Wales by 2027\. Today, he has set out how this funding will be used to identify those at risk of becoming homeless sooner and to take preventative action. The funding includes: * £3\.7million for the Youth Support Grant to strengthen services to prevent youth homelessness and tackle its root cause * £4\.8million for an Innovation Fund to develop new housing approaches for young people, which could include support for young people leaving care * £250,000 for targeted communications and engagement programmes: to improve awareness, understanding and take\-up of the services available * £250,000 for tenancy support work with Shelter Cymru and its existing helpline to ensure young people have better access to information, advice and support services to help them sustain tenancies The funding also includes £1million to double the St David’s Day Fund which already provides practical financial support to care leavers in their move towards adulthood and independence.  Since it launched last year it has provided 1,900 care leavers with financial support to build a home life, such as a deposit for a new home or driving lessons to access employment and education.  The £10million funding is in addition to £20million already allocated by Welsh Government for wider homelessness prevention for 2018 to 2020\. The Minister for Housing and Regeneration, Rebecca Evans, will today deliver an oral statement on youth homelessness in the Senedd which will set out the programme of work to be funded in more detail. The First Minister visited The Hangar Youth and Community Centre in Aberbargoed to meet with young people who have engaged with Caerphilly Youth Service’s Engagement and Progression Framework partners to improve their life chances, including around homelessness / potential homelessness\-related issues.  Ahead of the visit, the First Minister said: > “Too many young people are facing a future that can seem bleak, unfair and inevitable due to insecure housing. That’s why we’re committed to ending youth homelessness by 2027\. > > “Our approach is bold, innovative and focused on interventions that make a real difference to the lives of young people facing homelessness – already since 2015 over 18,000 have been prevented from becoming homeless.” The Minister for Housing and Regeneration, Rebecca Evans said: > “There are a number of complex, but often interrelated factors, which lead to young people becoming homeless. This is not just a housing issue; it is much wider than that.  > > “This is why earlier this year the First Minister asked me to chair a task and finish group looking at youth homelessness, which is working across government and beyond. We recognise tackling this requires a unified approach from youth services, social services, education, mental health, substance misuse, youth justice and other services.” Cllr Philippa Marsden, Caerphilly County Borough Council’s Cabinet Member for Education and Achievement, said: > “The announcement of £10million additional investment from Welsh Government to tackle youth homelessness will improve the overall life chances of young people.  > > “Our Youth Services and the Engagement and Progression framework arrangements, which coordinate multi\-agency support to the best effect, play a significant part in this. I welcome the Welsh Government’s target to eradicate youth homelessness by 2027 and this funding is definitely a good step in the right direction.”

Y llynedd, cyhoeddodd y Prif Weinidog £10 miliwn ychwanegol i gefnogi cenhadaeth Llywodraeth Cymru i roi terfyn ar ddigartrefedd ymhlith pobl ifanc yng Nghymru erbyn 2027\. Heddiw, mae wedi amlinellu sut bydd y cyllid hwn yn cael ei ddefnyddio i nodi'n gynharach y rheini sydd mewn perygl o fod yn ddigartref a chymryd camau i atal hyn. Mae'r cyllid yn cynnwys: * £3\.7 miliwn ar gyfer y Grant Cymorth Ieuenctid er mwyn cryfhau'r gwasanaethau i atal digartrefedd ymhlith pobl ifanc a mynd i'r afael â'r hyn sy'n ei achosi * £4\.8 miliwn ar gyfer Cronfa Arloesi i ddatblygu dulliau newydd o helpu pobl ifanc i gael cartref, a allai gynnwys cymorth i'r rheini sy'n gadael gofal * £250,000 ar gyfer rhaglenni cyfathrebu ac ymgysylltu sydd wedi'u targedu, er mwyn gwella ymwybyddiaeth a dealltwriaeth a chynyddu'r niferoedd sy'n manteisio ar y gwasanaethau sydd ar gael * £250,000 ar gyfer gwaith gyda Shelter Cymru i gefnogi tenantiaethau ac ar gyfer ei linell gymorth bresennol, er mwyn sicrhau bod gwasanaethau gwybodaeth, cyngor a chymorth ar gael yn fwy hwylus i bobl ifanc i'w helpu i gynnal tenantiaethau Mae'r cyllid hefyd yn cynnwys £1 miliwn i ddyblu Cronfa Dydd Gŵyl Dewi sydd eisoes yn darparu cymorth ariannol i'r rheini sy'n gadael gofal er mwyn eu helpu i symud tuag at fod yn annibynnol. Ers ei lansio y llynedd, mae'r Gronfa hon wedi darparu cymorth ariannol i 1,900 o bobl ifanc sydd wedi gadael gofal, megis blaendal ar gyfer cartref newydd neu wersi gyrru er mwyn iddynt allu cael mynediad at waith ac addysg.  Mae'r £10 miliwn hwn yn ychwanegol at y £20 miliwn y mae Llywodraeth Cymru wedi'i ddyrannu eisoes i atal digartrefedd rhwng 2018 a 2020\. Ymwelodd y Prif Weinidog â Chanolfan Ieuenctid a Chymunedol The Hangar yn Aberbargoed i gwrdd â phobl ifanc sydd wedi gweithio gyda phartneriaid Fframwaith Ymgysylltu a Datblygu Gwasanaeth Ieuenctid Caerffili i wella eu cyfleoedd bywyd. Roedd hyn yn cynnwys delio â materion yn ymwneud â digartrefedd neu'r perygl o fod yn ddigartref.  Dywedodd Prif Weinidog Cymru cyn yr ymweliad: > "Mae gormod o bobl ifanc yn wynebu dyfodol sy'n gallu ymddangos yn llwm, yn annheg ac yn anochel oherwydd ansicrwydd o ran y to uwch eu pennau. Dyma pam ein bod wedi ymrwymo i roi terfyn ar ddigartrefedd ymhlith pobl ifanc erbyn 2027\. > > "Mae ein dull gweithredu yn fentrus ac yn arloesol ac yn canolbwyntio ar ymyriadau sy'n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau pobl ifanc sy'n wynebu digartrefedd \- mae dros 18,000 o bobl ifanc wedi'u hatal rhag bod yn ddigartref ers 2015\. Heddiw bydd Rebecca Evans, y Gweinidog Tai ac Adfywio, yn cyflwyno datganiad llafar yn y Senedd ar ddigartrefedd ymhlith pobl ifanc.  Dywedodd Rebecca Evans: > "Mae nifer o ffactorau cymhleth, sy'n aml yn gysylltiedig, yn arwain at ddigartrefedd ymhlith pobl ifanc. Nid mater tai yn unig yw hyn; mae'n llawer ehangach na hynny.  > > "Dyna pam y gofynnodd y Prif Weinidog i mi yn gynharach eleni i gadeirio grŵp gorchwyl a gorffen i ystyried digartrefedd ymhlith pobl ifanc. Mae'r grŵp hwn yn gweithio ar draws y llywodraeth a thu hwnt. Rydym yn cydnabod bod mynd i'r afael â digartrefedd yn gofyn am gydweithio rhwng gwasanaethau ieuenctid, gwasanaethau cymdeithasol, addysg, iechyd meddwl, gwasanaethau camddefnyddio sylweddau, cyfiawnder ieuenctid a gwasanaethau eraill." Dywedodd y Cynghorydd Philippa Marsden, Aelod Cabinet Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili dros Addysg: > "Bydd y buddsoddiad ychwanegol o £10 miliwn a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru i fynd i'r afael â digartrefedd ymhlith pobl ifanc yn gwella cyfleoedd bywyd pobl ifanc yn gyffredinol.  > > "Mae ein gwasanaethau ieuenctid a threfniadau'r Fframwaith Ymgysylltu a Datblygu Ieuenctid, sy'n cydlynu cymorth amlasiantaeth yn y ffordd orau bosibl, yn rhan allweddol o hyn. Rwy'n croesawu targed Llywodraeth Cymru i roi terfyn ar ddigartrefedd ymhlith pobl ifanc erbyn 2027 ac mae'r cyllid hwn yn sicr yn gam da yn y cyfeiriad cywir."

Translate the text from Welsh to English.

Ar 22 Tachwedd 2011 gwnaeth y Gweinidog dros Amgylchedd a Datblygu Cynaliadwy Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Gorchymyn i Ymestyn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Bryniau Clwyd. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddilyn yr hyperddolen hon: http://www.assemblywales.org/cy/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=227312\&ds\=11/2011 Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys.   

On 22 November 2011 the Minister for Environment and Sustainable Development made an oral Statement in the Siambr on: Order to Extend the Clwydian Range Area of Outstanding Natural Beauty. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website via the following hyperlink: http://www.assemblywales.org/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=227312\&ds\=11/2011\#dat4 If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Translate the text from Welsh to English.

Bydd cyllid refeniw craidd ar gyfer llywodraeth leol yn cynyddu o 3\.1% ar sail tebyg at ei debyg, o'i gymharu â'r flwyddyn bresennol. Bydd pob awdurdod lleol yn cael cynnydd o 2% o leiaf. Bydd ysgolion, gwasanaethau cymdeithasol, casgliadau sbwriel ac ailgylchu a gwasanaethau allweddol eraill sy’n cael eu darparu gan awdurdodau lleol yn cael cymorth o £5\.7 biliwn drwy Grant Cynnal Refeniw Llywodraeth Cymru ac ardrethi annomestig. Mae'r setliad hwn yn arwydd o ymrwymiad y llywodraeth i ddiogelu'r gwasanaethau rydym i gyd yn dibynnu arnynt o ddydd i ddydd. Mae hyn yn golygu bod rhai penderfyniadau anodd wedi cael eu gwneud i ailgynllunio cynlluniau gwariant yn radical er mwyn canolbwyntio ar y gwasanaethau hyn wrth neilltuo cyllid. Fel rhan o'r Gyllideb ddrafft ddoe, cafodd cyhoeddiad ei wneud hefyd am becyn cymorth ar gyfer ardrethi annomestig sydd o fudd i bob talwr ardrethi yng Nghymru. Mae hyn yn cynnwys cyllid i roi cap o 5% ar y cynnydd yn y lluosydd ardrethi annomestig ar gyfer 2024 i 2025\. Bydd hyn yn cael ei wneud am gost flynyddol o £18m a bydd yn golygu bod cymorth yn cael ei ddarparu am y bumed flwyddyn yn olynol i fusnesau manwerthu, hamdden a lletygarwch. Dywedodd Rebecca Evans, y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol: > “Mewn sefyllfa ariannol arbennig o anodd, rydym wedi edrych eto ar ein cynlluniau gwariant fel y gallwn ddiogelu gwasanaethau cyhoeddus craidd y rheng flaen sy'n cael eu darparu gan awdurdodau lleol – gwasanaethau fel ysgolion a gofal cymdeithasol. > > “Fel yr eglurais ddoe, nid yw ein setliad cyllid cyffredinol yn ddigonol i fynd i'r afael â'r holl bwysau. Mae hyn wedi golygu gwneud penderfyniadau anodd mewn meysydd eraill yn y gyllideb i fodloni ein haddewid i gynghorau y llynedd o gynnydd o 3\.1% yn eu cyllid ar gyfer y flwyddyn nesaf. > > “Rwy'n gwerthfawrogi'r pwysau y mae llywodraeth leol yn eu hwynebu ac rwy'n cydnabod hefyd fod y galw am wasanaethau, yn ogystal â chyfraddau chwyddiant sydd wedi bod yn uchel iawn yn ddiweddar, yn golygu y bydd llywodraeth leol yn dal i orfod gwneud penderfyniadau anodd am wasanaethau, sut i arbed adnoddau ac am y dreth gyngor wrth osod eu cyllidebau. > > “Byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda'n gilydd i wynebu'r heriau cyffredin hyn a byddwn yn gwneud pob ymdrech i ddefnyddio'r adnoddau sydd gennym yn y ffordd orau bosibl er mwyn gwneud y gwahaniaeth mwyaf i'r cymunedau rydym yn eu gwasanaethu.” Mae ymgynghoriad chwe wythnos o hyd ar y setliad dros dro wedi agor heddiw, a bydd yn dod i ben ar 31 Ionawr 2024\.

Core revenue funding for local government will increase by 3\.1% on a like\-for\-like basis, compared to the current year. No local authority will receive less than a 2% increase. Schools, social services and social care, refuse and recycling collections and other key services provided by local authorities will be backed with £5\.7 billion in Welsh Government Revenue Support Grant and non\-domestic rates. This settlement reflects the government’s commitment to protect the services we all rely on every day, meaning there have been some difficult decisions to radically redesign spending plans to focus funding on such services. A package of support for non\-domestic rates benefitting every ratepayer in Wales was also announced as part of the draft Budget yesterday. This includes funding to cap the increase to the non\-domestic rates multiplier for 2024 to 2025 to 5%. This is at an annual cost of £18m and provides for a fifth successive year of support for retail, leisure and hospitality businesses. Rebecca Evans, Minister for Finance and Local Government, said: > “In an incredibly tough financial situation, we’ve re\-shaped our spending plans so we can protect the core, frontline public services provided by local authorities like schools and social care. > > “As I explained yesterday, our overall funding settlement is not sufficient to meet all pressures. This has meant taking difficult decisions elsewhere in the budget to honour our commitment to councils last year of a 3\.1% rise in their funding for next year. > > “I appreciate the pressures local government is facing and recognise that demand for services, along with the recent very high rates of inflation, mean local government will still need to make difficult decisions on services, efficiencies, and council tax in setting their budgets. > >  “We will continue to work closely together to face these shared challenges and strive to make the best use of the resources we have in order to make the most difference to the communities we serve.” A 6\-week consultation on the provisional settlement has opened today, which will end on 31 January 2024\.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Canolfan y Celfyddydau Oriel Plas Glyn y Weddw yn Llandedrog, Pen Llŷn bellach yn croesawu ymwelwyr eto. Yn ystod y pandemig dyfarnwyd £291,000 i Blas Glyn\-y\-Weddw o Gronfa Adferiad Ddiwylliannol Llywodraeth Cymru a weinyddir gan Gyngor Celfyddydau Cymru, gan arbed 20 o swyddi a diogelu'r elusen rhag cau. Dywedodd Gwyn Jones, Cyfarwyddwr: > "Ym Mhlas Glyn y Weddw rydym wedi dilyn canllawiau Llywodraeth Cymru ers dechrau'r pandemig ac wedi teimlo ein bod wedi ein diogelu drwy'r argyfwng digynsail hwn. Heb y Gronfa Adfer Diwylliannol byddai Plas Glyn y Weddw wedi'i golli ynghyd â dros 20 o swyddi a 70 o gyfleoedd gwirfoddoli. Byddwn am byth yn ddyledus i'r Prif Weinidog, Mark Drakeford a'i dîm am y gefnogaeth a roddir a byddwn yn gweithio'n galed i helpu i adfywio economi Cymru wrth symud ymlaen. O ran y dyfodol, mae Oriel Plas Glyn y Weddw yn edrych ymlaen at barhau i ailddatblygu'r caffi a'r gegin a ysbrydolir gan artistiaid sydd hefyd wedi derbyn cefnogaeth gan Lywodraeth Cymru ac a fydd yn atyniad ychwanegol ar gyfer y 140,000 o bobl sy’n ymweld â’r Oriel bob blwyddyn. Ymwelodd y Dirprwy Weinidog â Rheilffordd Llangollen yn ogystal. Ymddiriedolaeth Rheilffordd Llangollen Cyf sy'n rheoli'r Rheilffordd Dreftadaeth ac mae’n gweithredu trac 10 milltir drwy ganol Dyffryn Dyfrdwy rhwng Llangollen a phentref Carrog. Yn ogystal â gwarchod fflyd o gerbydau a'u cynnal a'u cadw'n barhaus, mae'n gwrarchod ac yn rheoli pedair gorsaf dreftadaeth. Mae Llywodraeth Cymru wedi darparu dau gylch o grantiau o dan y Gronfa Adferiad Ddiwylliannol i Ymddiriedolaeth Rheilffordd Llangollen, sy'n dod i gyfanswm o fwy na £290,000 i helpu gyda chynnal gwasanaethau ac ailgychwyn gweithrediadau. Dywedodd y Dirprwy Gadeirydd Phil Coles: > "Roeddwn yn falch iawn bod y gweinidog wedi ymweld â Rheilffordd Llangollen ac wedi cyfarfod ag aelodau'r Bwrdd i gael y wybodaeth ddiweddaraf am y cynnydd. Roeddem yn gallu mynegi ein diolch am y grant a fydd yn caniatáu i LRT adfer ac ailagor gwasanaethau trên yn Nyffryn Dyfrdwy yn ddiweddarach yn yr haf pan fydd trenau stêm yn gallu rhedeg eto i Carrog. Ar draws dau gam y Gronfa Adferiad Diwylliannol mae Llywodraeth Cymru wedi darparu £93 miliwn o gyllid sydd wedi cefnogi busnesau, sefydliadau ac unigolion yn y sectorau allweddol hyn. Roedd cam cyntaf y Gronfa Adfer Diwylliannol yn cefnogi 646 o fusnesau a 3,500 o unigolion gyda chyllid o £63 miliwn. Dyrannodd Llywodraeth Cymru £30 miliwn ar gyfer ail gam y cyllid i barhau i gefnogi'r sector. Rhoddwyd yr ail gam hwn ar waith i gefnogi'r sector tan ddiwedd mis Medi. Dywedodd y Dirprwy Weinidog, Dawn Bowden: > "Mae'r pandemig wedi parhau i effeithio'n sylweddol ar y sector diwylliannol – ac mae'n dda cael siarad â'r atyniadau treftadaeth hyn i ddysgu mwy am yr heriau maen nhw wedi'u hwynebu a'u gobeithion ar gyfer y dyfodol. > > > "Rydym yn parhau i gysylltu â'r sector wrth i ni lacio'r cyfyngiadau ac edrych tuag at y lefel rhybudd sero newydd a dyfodol gyda llai o reolau cyfreithiol. Byddwn yn parhau i adolygu'r angen am unrhyw gymorth ychwanegol i sicrhau cynaliadwyedd y sector yn y dyfodol.

Oriel Plas Glyn y Weddw Arts Centre in Llandedrog, Pen Llŷn is now welcoming visitors again. During the pandemic Plas Glyn\-y\-Weddw has been awarded £291,000 from the Welsh Government Cultural Recovery Fund administered by Arts Council of Wales – which has in turn saved 20 jobs and protected the charity from closure. Gwyn Jones, Director, said: > “We have followed Welsh Government guidelines from the outset of the pandemic at Plas Glyn y Weddw and have felt protected right through this unprecedented crisis. Without the Cultural Recovery Fund Plas Glyn y Weddw would have been lost along with over 20 jobs and 70 volunteering opportunities. We will forever be indebted to First Minister, Mark Drakeford and his team for the support given and will work hard to help regenerate the Welsh economy moving forward. With an eye on the future, Oriel Plas Glyn y Weddw are looking forward to continuing with the redevelopment of the artist inspired café and kitchen which has also received support from the Welsh Government and will be an added attraction for the Oriel’s 140,000 visitors each year. The Deputy Minister also visited Llangollen Railway. Llangollen Railway Trust Ltd manages the Heritage Railway which operates a 10 mile track through the heart of the Dee Valley between Llangollen and the village of Carrog. Besides the preservation and ongoing maintenance of a fleet of rolling stock it preserves and manages four heritage station complexes. The Welsh Government has provided two rounds of Cultural Recovery Fund grants to the Llangollen Railway Trust, totaling more than £290,000 to help with running services and restarting operations. Deputy chairman Phil Coles said: > “I was very pleased the minister visited Llangollen Railway and met with Board members for an update on progress. We were able to express our thanks for the grant which will allow LRT to recover and re\-open train services in the Dee Valley later in the summer when steam trains will be able to run again to Carrog. Across both phases of the Cultural Recovery Fund the Welsh Government has provided £93 million of funding which has supported business, organisations and individuals in these key sectors. The first phase of the Cultural Recovery Fund, supported 646 businesses and 3,500 individuals with funding of £63 million. The Welsh Government allocated £30 million for a second phase of funding to continue to support the sector. This second phase was put in place to support the sector until the end of September. Deputy Minister, Dawn Bowden, said: > “The cultural sector has continued to be significantly impacted by the pandemic – and it’s good to speak to these heritage attractions to learn more about the challenges they have faced and their optimism for the future. > > > “We continue to liaise with the sector as we relax restrictions and look towards the new alert level zero and a future with fewer legal rules. We will keep the need for any additional support under review to ensure the future sustainability of the sector.

Translate the text from Welsh to English.

Wrth lefaru cyn y bleidlais bwysig a chyn ei chyfarfod gyda Llywodraeth y DU a'r Gweinyddiaethau Datganoledig, dywedodd y Gweinidog y dylid osgoi 'dim cytundeb' ar bob cyfrif i warchod ein cymunedau gwledig ac arfordirol gwerthfawr. Bydd cig coch a physgod cregyn o Gymru yn arbennig o fregus mewn sefyllfa 'dim cytundeb', gyda 90% o'n hallforion cig coch a hefyd 90% o’n hallforion physgod cregyn yn mynd i'r Undeb Ewropeaidd. Byddai'r rhagolygon o dariffau uchel mewn achos o Brexit heb fargen ond yn ychwanegu at gostau allforio. Byddai gadael yr UE heb gytundeb hefyd yn golygu y byddai angen i'r holl anifeiliaid byw a chynnyrch anifeiliaid gael tystysgrif iechyd allforio ac y byddai'n rhaid cyrraedd yr UE drwy Fan Archwilio ar y Ffin (sydd ddim ar gael yn Calais) \- gan ychwanegu at gostau cynhyrchu a biwrocratiaeth. Caiff pysgod cregyn o Gymru eu cludo yn fyw gyda 24 awr rhwng cael eu dal yn y y rhwydi yng Nghymru a chyrraedd marchnadoedd yr UE. Byddai unrhyw oedi yn y gadwyn gyflenwi hon yn arwain at fwyd môr o ansawdd gwaeth a chynnydd yn y nifer sy'n marw, fyddai yn arwain at ostyngiad mewn prisiau. Gallai broblemau parhaus hyd yn oed achosi'r diwydiant i ddymchwel. Meddai'r Gweinidog:   > "Rydym wedi ei gwneud yn glir o'r dechrau nad yw Brexit heb fargen yn opsiwn i ddiwydiannau ffermio a physgota Cymru. Gallai ymadael fel hyn allan o'r Undeb Ewropeaidd ddymchwel ein heconomïau gwledig ac arfordirol ac mae'n rhaid osgoi hynny ar bob cyfrif. > > "Byddai sefyllfa dim bargen yn wael i ffermwyr Cymru gan bod 90% o'n hallforion cig coch yn mynd i'r UE. Byddai tariffau uchel, rhagor o fiwrocratiaeth ac oedi ar y ffin ond yn ychwanegu at gostau allforio. > > "Ond mae dim bargen yn ogystal â chael gwared ar dariffau mewnforio y DU y sefyllfa waethaf un i amaethyddiaeth yng Nghymru a Phrydain, gan ganiatáu mewnforio bwydydd rhad yn ystod cyfnod pan y gallai ein hallforion olygu tariffau o hyd at 50% ar gyfer rhai sectorau. > > "Dyma fydd yr achos hefyd yn ein diwydiant pysgod cregyn, sydd yr un mor ddibynnol ar allforio i'r UE.  Gallai unrhyw oedi mewn porthladdoedd sy'n atal cynnyrch byw rhag cael eu cyflenwi o fewn 24 awr ddymchwel y diwydiant." Ychwanegodd Lesley Griffiths:  > "Mae ein cwmnïau bwyd eisoes yn cael anhawster i recriwtio o'r UE oherwydd y gostyngiad cychwynnol yng ngwerth y bunt.  Byddai gostyngiad pellach yn gwaethygu'r anawsterau hyn. > > "Nid wyf am ymddiheuro am amlinellu'r canlyniadau tebygol iawn i sefyllfa o ddim bargen.  Ni allwn ddiystyru nac anwybyddu yr effaith gwirioneddol erchyll a gaiff gadael yr Undeb Ewropeaidd heb gytundeb ar ein diwydiannau.  > > "Fel Llywodraeth, rydyn ni'n gwneud popeth o fewn ein gallu i gefnogi'r diwydiant i baratoi ar gyfer Brexit a'r heriau a ddaw. Trwy ein Cronf Bontio Ewropeaidd, rydym wedi darparu £6 miliwn eisoes i helpu ein diwydiannau ffermio, pysgota a bwyd i sicrhau eu bod yn gystadleuol o fewn diwydiannau sy'n newid i'w galluogi i oroesi mewn byd wedi Brexit."

Speaking a day before the meaningful vote and ahead of her meeting with the UK Government and Devolved Administrations, the Minister said a ‘no deal’ should be avoided at all costs to protect our valued rural and coastal communities. Welsh red meat and shellfish will be particularly vulnerable in the event of a ‘no deal’, with 90% of our red meat exports and also 90% of shellfish exports going to the European Union.  The prospect of high tariffs in the event of a no deal Brexit will only add to the cost of exporting. Leaving the EU without a deal would also mean all consignments of live animals and products of animal origin will need an export health certificate and need to enter the EU through a Border Inspection Post (not available in Calais) –  adding to the costs of production and bureaucracy. Welsh shellfish are transported live and delivered within 24 hours from Welsh nets to EU markets. Any delays in this supply chain will result in poorer quality sea food and an increase in mortality, which will lead to a reduction in prices. Ongoing problems could even cause the industry to collapse. The Minister said:   > “We have always been clear a no deal Brexit is not an option for Wales’ farming and fishing industries. Crashing out of the European Union could decimate our rural and coastal economies and must be avoided at all costs. > “Any no deal scenario would be bad for Welsh farmers as 90% of our red meat exports go to the EU. High tariffs, increased bureaucracy and delays at the border will only add to costs of exporting.  > “But a no deal combined with the removal of UK import tariffs would be the worst case scenario for Welsh and British agriculture, allowing cheap food imports at a time when our exports could be subject to tariffs of up to 50% for some sectors. > “This would also be the case for our shellfish industry, which is equally dependent on exporting to the EU.  Any delays at ports preventing delivery of the live products within 24 hours could potentially wipe out the industry.” Lesley Griffiths added:  > “Our food companies are already experiencing difficulties recruiting from the EU due to the initial drop in the value of sterling.  A further reduction would only exacerbate these difficulties. > “I make no apology for outlining these very real prospects of a no deal.  We cannot underestimate or ignore the truly devastating impact crashing out of the European Union will have on our industries.“As a government, we will do all we can to support the sector to prepare for Brexit and the challenges ahead. Through our EU Transition Fund, we have already provided £6m for projects to help our farming, fishing and food industries ensure their competitiveness in changing markets and enable them to thrive in a post\-Brexit world.”

Translate the text from English to Welsh.

I continue to call for caution against international travel for non\-essential reasons this summer. There remain clear public health risks posed by re\-opening international travel and of importing cases and variants of concern from abroad including vaccine escape variants. As Wales shares an open border with England, despite the fact that we are concerned about the risks related to travel, we believe that there is no practical way the Welsh Government can develop its own border health policy in isolation from the other nations of the UK. I have therefore, in line with changes being made in the other UK nations, agreed to add Montenegro and Thailand to the red list and to add Denmark, Lithuania, Finland, Switzerland and Liechtenstein, the Azores, and Canada to the green list. These changes will come into effect at 4am on Monday 30 August. I continue to press the UK Government for reassurances that it will be maintaining consistent and robust surveillance \- including pre\-departure tests, PCR testing on day 2 and the genomic sequencing of results as one mitigation against importing vaccine escape variants. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Rwy’n dal i alw ar bobl i feddwl yn ofalus cyn teithio dramor am resymau nad ydynt yn hanfodol yr haf hwn. Mae peryglon amlwg yn parhau i iechyd y cyhoedd yn sgil caniatáu i bobl deithio’n rhyngwladol unwaith eto. Ceir perygl hefyd o fewnforio achosion ac amrywiolynnau sy’n peri pryder o dramor, gan gynnwys amrywiolynnau sy’n dianc rhag effaith brechlyn. Gan fod y ffin rhwng Cymru a Lloegr yn agored, er gwaetha’r ffaith ein bod yn bryderus am y peryglon sy’n gysylltiedig â theithio, rydym o’r farn nad oes unrhyw ffordd ymarferol i Lywodraeth Cymru allu datblygu ei pholisi iechyd ei hun ar gyfer y ffin – a gwneud hynny ar wahân i wledydd eraill y DU. Felly, yn unol â’r newidiadau sy’n cael eu gwneud yng ngwledydd eraill y DU, rwyf wedi cytuno i ychwanegu Montenegro a Gwlad Thai at y rhestr goch ac i ychwanegu Denmarc, Lithwania, y Ffindir, y Swistir a Liechtenstein, ynysoedd Açores, a Chanada at y rhestr werdd. Bydd y newidiadau hyn yn dod i effaith am 4am ddydd Llun 30 Awst. Rwy’n parhau i bwyso ar Lywodraeth y DU am sicrwydd y bydd yn cynnal trefniadau gwyliadwriaeth cyson a chadarn – gan gynnwys profion cyn ymadael, profion PCR ar ddiwrnod 2 a dadansoddi dilyniant genom y canlyniadau fel un mesur lliniaru yn erbyn mewnforio amrywiolynnau sy’n dianc rhag effaith brechlyn.  Caiff y datganiad hwn ei gyhoeddi yn ystod toriad y Senedd er mwyn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd yr aelodau am imi wneud datganiad pellach, neu ateb cwestiynau am hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

Translate the text from English to Welsh.

During the summer, and again in my oral statement of 13 September, I committed to establishing a European Advisory Group to provide advice to the Welsh Government on the challenges and potential opportunities Wales faces arising from the UK’s withdrawal from the European Union. It will also consider how Wales can best secure a continued positive relationship with Europe. The Advisory Group, which is chaired by the Cabinet Secretary for Finance and Local Government, met for the first time this morning and brought together a range of individuals with expertise in European issues including Members of the European Parliament, business leaders and representatives from universities, colleges, trade unions, agriculture, public services and the third sector.  Areas covered at the first meeting included developments since the referendum both within Wales and at a UK level, as well as a range of key issues and cross\-cutting themes including: the single market; migration; social, environmental and economic protections; legislative, financial and constitutional implications; and Wales’ position in Europe. The Advisory Group has a wealth of expertise and experience. The issues raised by the UK’s departure from the European Union go far beyond the interests of any particular party or Government. No single individual or party has a monopoly on good ideas, and we look forward to further benefitting from this group’s advice. Discussions within the European Advisory Group are in confidence but updates on its work will be provided as part of the Welsh Government’s regular reporting to the National Assembly of progress on work related to the UK’s withdrawal from the EU. European Advisory Group members: -------------------------------- * Councillor Phil Bale – Leader of City of Cardiff Council * Kevin Crofton – President, SPTS Technologies Ltd * Professor Richard B. Davies – Vice\-Chancellor, Swansea University * Jill Evans MEP – Member of the European Parliament * Nathan Gill MEP – Member of the European Parliament * David Jones OBE – Principal and Chief Executive, Coleg Cambria * Sir Emyr Jones Parry – President, Aberystwyth University * Dr Hywel Ceri Jones – Former EU Funding Ambassador * Tom Jones OBE – European Economic and Social Committee * Lord Kinnock – Former Vice\-President of the European Commission * Martin Mansfield – General Secretary, Wales TUC * Ruth Marks MBE – Chief Executive, Wales Council for Voluntary Action * Baroness Eluned Morgan AM – Former Member of the European Parliament * William Powell – Chair of the Cross Party Group on Europe in the Fourth Assembly * Professor Colin Riordan – President and Vice\-Chancellor, Cardiff University * Kevin Roberts – Chair of the Agriculture Partnership Board * Dr Kay Swinburne MEP – Member of the European Parliament * Derek Vaughan MEP – Member of the European Parliament * Emma Watkins – Director, CBI Wales

Yn ystod yr haf, ac eto yn fy natganiad llafar ar 13 Medi, ymrwymais i sefydlu Grŵp Cynghori ar Ewrop er mwyn darparu cyngor i Lywodraeth Cymru ar yr heriau a’r cyfleoedd posib sy’n codi yn sgil ymadawiad y Deyrnas Unedig o’r Undeb Ewropeaidd. Bydd hefyd yn ystyried beth yw’r ffordd orau i Gymru sicrhau perthynas gadarnhaol barhaus gydag Ewrop. Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf y Grŵp Cynghori y bore yma, dan gadeiryddiaeth Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol. Yn bresennol, roedd amrywiol unigolion ag arbenigedd mewn materion Ewropeaidd gan gynnwys Aelodau o Senedd Ewrop, arweinwyr busnes a chynrychiolwyr o brifysgolion, colegau, undebau llafur, y byd amaeth, gwasanaethau cyhoeddus a’r trydydd sector.  Ymysg y meysydd a drafodwyd yn y cyfarfod cyntaf roedd y datblygiadau ers y refferendwm yng Nghymru ac ar lefel y DU, ac amrywiol faterion pwysig a themâu trawsbynciol gan gynnwys: y farchnad sengl; mudo; mesurau diogelu cymdeithasol, amgylcheddol ac economaidd; goblygiadau deddfwriaethol, ariannol a chyfansoddiadol; a safle Cymru yn Ewrop. Mae gan y Grŵp Cynghori gyfoeth o arbenigedd a phrofiad. Mae’r materion sy’n codi yn sgil ymadawiad y DU o’r Undeb Ewropeaidd yn mynd llawer dyfnach na buddiannau unrhyw blaid neu Lywodraeth benodol. Nid oes gan unrhyw unigolyn neu blaid fonopoli ar syniadau da, ac rydyn ni’n edrych ymlaen at fanteisio ymhellach ar gyngor y grŵp hwn. Bydd trafodaethau’r Grŵp Cynghori ar Ewrop yn rai cyfrinachol, ond bydd yr wybodaeth ddiweddaraf am ei waith yn cael ei darparu fel rhan o adroddiadau rheolaidd Llywodraeth Cymru i’r Cynulliad Cenedlaethol ar gynnydd gwaith yn ymwneud ag ymadawiad y DU o’r UE. Aelodau’r Grŵp Cynghori ar Ewrop: --------------------------------- * Y Cynghorydd Phil Bale – Arweinydd Cyngor Dinas Caerdydd * Kevin Crofton – Llywydd, SPTS Technologies Ltd * Yr Athro Richard B. Davies – Is\-ganghellor, Prifysgol Abertawe * Jill Evans ASE – Aelod o Senedd Ewrop * Nathan Gill AC / ASE – Aelod o Senedd Ewrop * David Jones OBE – Pennaeth a Phrif Weithredwr, Coleg Cambria * Syr Emyr Jones Parry – Llywydd, Prifysgol Aberystwyth * Dr Hywel Ceri Jones – Cyn\-lysgennad cyllid yr UE yng Nghymru * Tom Jones OBE – Pwyllgor Economaidd a Chymdeithasol Ewrop * Y Gwir Anrhydeddus Arglwydd Kinnock – Cyn is\-lywydd y Comisiwn Ewropeaidd * Martin Mansfield – Ysgrifennydd Cyffredinol, TUC Cymru * Ruth Marks MBE – Prif Weithredwr, CGGC * Y Farwnes Eluned Morgan AC – Cyn\-aelod o Senedd Ewrop * William Powell – Cadeirydd y Grŵp Trawsbleidiol ar Ewrop yn ystod y pedwerydd Cynulliad * Yr Athro Colin Riordan – Llywydd ac Is\-ganghellor, Prifysgol Caerdydd * Kevin Roberts – Cadeirydd y Bwrdd Partneriaeth Amaeth * Dr Kay Swinburne ASE – Aelod o Senedd Ewrop * Derek Vaughan ASE – Aelod o Senedd Ewrop * Emma Watkins – Cyfarwyddwr, CBI Cymru

Translate the text from Welsh to English.

Rhoddais wybod i aelodau y byddwn yn eu ddiweddau cyn toriad yr haf ynghylch y potensial ar gyfer darparu mwy o gyfleoedd addysg a hyfforddiant meddygol yn y Gogledd. Mae hyn yn cynnwys p'un a oes achos ar gyfer sefydlu ysgol feddygol ychwanegol yn y Gogledd. Mae swyddogion Llywodraeth Cymru wedi cyfarfod ac wedi trafod y mater pwysig hwn dros gyfnod o nifer o fisoedd gyda rhanddeiliaid allweddol ar draws y Gogledd, teulu ehangach y GIG a'r ddwy ysgol feddygol bresennol yng Nghymru. Rwyf wedi trafod ac wedi cytuno ar sut i fwrw ymlaen â'r mater hwn gyda'm cydweithiwr yn y Cabinet, sef Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg. Nid yw'r cyngor rwyf wedi'i gael yn cefnogi'r achos dros greu ysgol feddygol yn y Gogledd ar hyn o bryd. Fodd bynnag, mae cyfres o gamau eraill wedi'u cynnig, a byddaf yn parhau i'w hystyried. Er nad wyf wedi fy argyhoeddi bod angen Ysgol Feddygol newydd, credaf fod achos dros gael mwy o addysg feddygol yn y Gogledd. Cynigir dull gweithredu cydweithredol o ddarparu addysg a hyfforddiant meddygol yn y Gogledd, yn seiliedig ar Brifysgolion Caerdydd, Abertawe a Bangor yn gweithio'n agosach er mwyn sicrhau mwy o gyfleoedd o ran addysg feddygol yn y Gogledd. Mae pob un ohonynt wedi dangos parodrwydd i gydweithio i ddarparu rhaglenni a fyddai'n golygu bod gan fyfyrwyr yr opsiwn i dreulio cyfnod llawer helaethach o'u hastudiaethau yn y Gogledd. Mae sefydlu ysgol feddygol yn broses hir a chostus; mae'r cynnig a amlinellir uchod hefyd yn darparu ar gyfer gwneud gwell defnydd o adnoddau, a byddai'n darparu addysg feddygol yn y Gogledd ar raddfa llawer yn gynt. Dyna fyddai'r achos p'un a fyddai hynny'n digwydd gyda’r nifer presennol o fyfyrwyr neu unrhyw gynnydd posibl yn nifer y lleoedd mewn ysgolion meddygol yn y dyfodol. Rwyf wedi gofyn i'm swyddogion barhau i weithio gyda phob Prifysgol i ddatblygu'r cynigion dros yr haf ac i roi rhagor o gyngor ymarferol i mi er mwyn ystyried y mater hwn ymhellach. Byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau'r Cynulliad yn nhymor yr hydref.

I have previously informed members that I would provide an update before summer recess on the potential for increased medical education and training opportunities within North Wales. This includes whether there is a case for establishing an additional medical school in North Wales. Welsh Government officials met and discussed this important matter over a number of months with key stakeholders across North Wales, the wider NHS family and the two current medical schools in Wales.  I have discussed and agreed how to take this matter forward with my Cabinet colleague, the Cabinet Secretary for Education. The advice I have received does not support the case for the immediate creation of a medical school in North Wales. However, there are a series of other steps which have been proposed which I will continue to consider. While I am not persuaded on the need for a new Medical School, I do believe that there is a case for increased medical education to take place in North Wales. A proposed collaborative approach to medical education and training in North Wales based upon Cardiff, Swansea and Bangor Universities working more closely can deliver the increase in medical education opportunities in North Wales. All parties have confirmed a willingness to work together to deliver programmes which would result in students having the option of spending a far greater period of their studies North Wales. Establishing a medical school is a long and costly process; the proposal outlined above provides for a better use of resources and would deliver medical education in North Wales at a much greater pace. That would be the case whether that be through the existing intake or any potential future expansion in medical school places. I have asked my officials to continue to work with all Universities to further develop this proposal over the summer and to provide me with further practical advice to take this matter forward. I will update Assembly Members in the autumn term.

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to advise members that I intend to develop a Framework for Action on Independent Living for disabled people in Wales. The Framework will underpin the action taken by the Welsh Government under the Equality Act 2010 (Statutory Duties) (Wales) Regulations 2011 to advance disabled people’s equality of opportunity, eliminate discrimination and foster good relations.  The Welsh specific equality duties require the Welsh Government and other public authorities to set outcome\-focused equality objectives that bring about measurable improvements in people’s lives. The Framework for Action will identify areas where action is needed and ensure that we bring together into a coherent delivery plan the many policies and strategies that already support independent living. It will contain the detail of what will be undertaken across Welsh Government departments and with our external partners to support independent living. The framework will be based on the Social Model of Disability, which the Welsh Government adopted in 2002, and which advocates that it is society which creates attitudinal and physically disabling barriers. It is a positive approach, focused on removing the barriers to equality and inclusion. I want to see that all citizens in Wales are respected and included as equal members, and that everyone has the opportunity to fulfil their potential. I am committed to supporting disabled people by promoting greater access to services and providing opportunities that will enable them to participate in, and contribute fully to, society.

Mae’n bleser gennyf roi gwybod i’r aelodau fy mod yn bwriadu datblygu Fframwaith Gweithredu ar Fyw’n Annibynnol ar gyfer pobl anabl yng Nghymru. Bydd y Fframwaith yn sail i’r camau a gymerir gan Lywodraeth Cymru o dan Reoliadau Deddf Cydraddoldeb 2010 (Dyletswyddau Statudol) (Cymru) 2011 i wella cyfle cyfartal i bobl anabl, cael gwared ar wahaniaethu a meithrin perthynas dda. Mae dyletswyddau cydraddoldeb penodol Cymru yn gofyn i Lywodraeth Cymru, ac awdurdodau cyhoeddus eraill, bennu amcanion cydraddoldeb sy’n canolbwyntio ar ganlyniadau er mwyn sicrhau gwelliannau mesuradwy ym mywydau pobl. Bydd y Fframwaith Gweithredu yn nodi meysydd lle mae angen cymryd camau ac yn sicrhau ein bod yn tynnu ynghyd mewn un cynllun cyflawni cydlynol y llu o bolisïau a strategaethau sydd eisoes yn cefnogi byw’n annibynnol. Bydd y cynllun yn cynnwys manylion y gwaith a wneir ar draws adrannau Llywodraeth Cymru a hefyd ar y cyd â’n partneriaid allanol i hwyluso byw’n annibynnol. Bydd y fframwaith yn seiliedig ar y Model Cymdeithasol o Anabledd, a gafodd ei fabwysiadu yn 2002, sy’n hyrwyddo’r ddirnadaeth mai ein cymdeithas sy’n creu rhai anableddau trwy ei hagweddau a nodweddion ffisegol ei hamgylchedd. Dyma fodel cadarnhaol sy’n canolbwyntio ar gael gwared ar y rhwystrau i gydraddoldeb a chynhwysiant. Rwyf am weld pob dinesydd yng Nghymru yn cael ei barchu a’i gynnwys fel aelod cyfartal o’n cymdeithas, ac rwyf am i bob un ohonom gael y cyfle i wireddu ein potensial. Rwyf wedi ymrwymo i gefnogi pobl anabl trwy ei gwneud yn haws iddynt fynd at wasanaethau a chreu cyfleoedd iddynt gymryd rhan lawn yn ein cymdeithas.

Translate the text from English to Welsh.

This statement updates Members about the closure of the Wales Life Sciences Investment Fund in February 2023\. The Wales Life Sciences Investment Fund (WLSIF) was set up in 2012 on advice from the Life Science Sector Panel. It operated alongside other initiatives to support the development of the life sciences sector in Wales. It was managed by the specialist fund manager Arix Capital Management, with Finance Wales (now the Development Bank of Wales) acting as fund holder on behalf of the Welsh Government. It aimed to increase the ability of life sciences SMEs in Wales to access equity finance, attract life sciences businesses into Wales, increase the rate of growth and employment in the sector in Wales and increase commercialisation of life sciences research, development, and innovation. The Welsh Government invested £50m in the Wales Life Sciences Investment Fund. The fund significantly exceeded private sector co\-investment at deal level, attracting more than £200m. The majority of the Welsh Government’s investment was in the form of financial transaction capital – a form of capital which can only be used for equity investment or loans, and is ultimately repayable.  Arix Capital Management made 11 investments in nine separate companies. A notable success was the investment in Simbec Orion Group, which continues to employ more than 140 people in Merthyr Tydfil at a leading clinical trials centre. The investment of £8\.75m brought ownership of the company back to Wales and safeguarded all the jobs at the purpose\-built site. It resulted in a repayment to Welsh Government of £20m, a return of capital which would not have occurred had a grant mechanism been deployed. Over the course of the fund’s 10\-year life, the investments made have supported positive outcomes and created high\-quality jobs. An independent review conducted by Regeneris in 2016 highlighted the fund led on several high\-profile deals involving major institutional investors and was instrumental in giving profile to Wales’ life sciences sector and supporting leading life sciences R\&D to be conducted in Wales. Overall, the fund has helped safeguard or create more than 310 high\-value jobs over 10 years in Wales. By the end of December 2019, the fair value of the remaining investments had fallen to £15m, reflecting performance of the portfolio. By the end of 2020, and through to 2022, around 50% of the remaining value of the fund was accounted for by the fund’s equity stake in Rutherford Health. Significantly impacted by Covid\-19 and rising costs, Rutherford Health announced its intention to liquidate in June 2022\. This announcement fundamentally changed the financial outlook for the fund. The pre\-defined 10\-year term for the fund ended in February 2023 and the limited partners are now in the process of winding\-up the partnership and fund. Investments in four of the remaining eight companies have been liquidated and the Development Bank of Wales has taken on the management of the remaining four investments. The Development Bank of Wales will seek appropriate opportunities to exit from these investments at the appropriate time. The current value of the transferred assets is in the region of £2\.5m. Reflecting this, the board of the Development Bank of Wales has realised previous accounting impairments to write\-off £27\.1m in its 2022\-23 accounts and notified this to the Welsh Government. Anticipating a significant loss of value, in 2020\-21 the Welsh Government recognised a provision in its accounts against the fund of £10\.5m. The fund was an ambitious part of developing a vibrant life sciences ecosystem in Wales. Investment into early\-stage life sciences businesses is inherently high risk, with successful ventures often hinging on the verdicts of regulators or regulated entities whose conclusions or choices come only after several rounds of investment. While this fund has ultimately resulted in a financial loss, it has delivered on many of its stated objectives. It was a pilot investment, unique in terms of being managed by an external fund manager – an approach not replicated since. The losses sustained are mitigated by this investment sitting within a larger portfolio of Welsh Government investments within the Development Bank of Wales, using financial transaction capital. The strategy is to invest this repayable form of finance as part of a balanced portfolio. This enables losses, when they do occur, to be offset by stronger returns on lower\-risk investments. Overall, the Development Bank of Wales’s portfolio of £1\.6bn funds and services under management, is on track to fully repay its obligations to Welsh Government, and this write\-off must be considered in that broader context.

Mae'r datganiad hwn yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ynghylch cau Cronfa Fuddsoddi Gwyddorau Bywyd Cymru ym mis Chwefror 2023\. Sefydlwyd Cronfa Fuddsoddi Gwyddorau Bywyd Cymru (WLSIF) yn 2012 ar gyngor Panel y Sector Gwyddorau Bywyd. Roedd yn gweithredu ochr yn ochr â mentrau eraill i gefnogi datblygiad y sector gwyddorau bywyd yng Nghymru. Fe’i rheolwyd gan y rheolwr cronfa arbenigol Arix Capital Management, gyda Cyllid Cymru (Banc Datblygu Cymru erbyn hyn) yn gweithredu fel deiliad y gronfa ar ran Llywodraeth Cymru.  Ei nod oedd cynyddu gallu BBaCh gwyddorau bywyd yng Nghymru i gael mynediad at gyllid ecwiti, denu busnesau gwyddorau bywyd i Gymru, cynyddu cyfradd twf a chyflogaeth yn y sector gwyddorau bywyd yng Nghymru a chynyddu masnacheiddio ymchwil, datblygu ac arloesi gwyddorau bywyd. Buddsoddodd Llywodraeth Cymru £50miliwn yng Nghronfa Buddsoddi Gwyddorau Bywyd Cymru. Bu i’r gronfa lwyddo yn sylweddol y tu hwnt i gyd\-fuddsoddiad y sector preifat ar lefel y ddêl, gan ddenu dros £200miliwn. Roedd mwyafrif buddsoddiad Llywodraeth Cymru ar ffurf cyfalaf trafodion ariannol, math o gyfalaf y gellir ei ddefnyddio ar gyfer buddsoddiad ecwiti neu fenthyciadau yn unig, ac sy'n ad\-daladwy yn y pen draw.  Gwnaeth Arix Capital Management 11 buddsoddiad mewn naw cwmni ar wahân. Un llwyddiant nodedig oedd y buddsoddiad mewn Grŵp Simbec Orion, sy'n parhau i gyflogi mwy na 140 o bobl ym Merthyr Tudful mewn canolfan treialon clinigol blaenllaw. Daeth y buddsoddiad o £8\.75miliwn â pherchnogaeth y cwmni yn ôl i Gymru a diogelu'r holl swyddi ar y safle pwrpasol.  Arweiniodd at ad\-daliad o £20miliwn i Lywodraeth Cymru, elw ar y cyfalaf na fyddem wedi’i chael pe bai mecanwaith grant wedi’i fabwysiadu. Yn ystod oes y gronfa o 10 mlynedd, mae'r buddsoddiadau a wnaed wedi cefnogi canlyniadau cadarnhaol ac wedi creu swyddi o ansawdd uchel. Amlygodd adolygiad annibynnol a gynhaliwyd gan Regeneris yn 2016 fod y gronfa wedi arwain at nifer o fargeinion proffil uchel yn ymwneud â buddsoddwyr sefydliadol mawr a'i bod yn allweddol wrth roi proffil i sector gwyddorau bywyd Cymru a chefnogi ymchwil a datblygu gwyddorau bywyd blaenllaw i'w cynnal yng Nghymru. At ei gilydd, mae'r gronfa wedi helpu i ddiogelu neu greu mwy na 310 o swyddi gwerth uchel dros 10 mlynedd yng Nghymru. Erbyn diwedd mis Rhagfyr 2019, roedd gwerth teg gweddill y buddsoddiadau wedi gostwng i £15m, gan adlewyrchu perfformiad y portffolio. Erbyn diwedd 2020, a hyd at 2022, roedd tua 50% o weddill gwerth y gronfa yn cael ei gyfrif gan gyfran ecwiti’r gronfa yn Rutherford Health. Wedi'i effeithio'n sylweddol gan Covid\-19 a chostau cynyddol, cyhoeddodd Rutherford Health ei fwriad i ddiddymu ym mis Mehefin 2022\. Newidiodd y cyhoeddiad hwn y rhagolygon ariannol ar gyfer y gronfa yn sylweddol. Daeth tymor rhagnodedig y gronfa o 10 mlynedd i ben ym mis Chwefror 2023 ac mae'r partneriaid cyfyngedig bellach wrthi'n dirwyn y bartneriaeth a'r gronfa i ben.  Mae buddsoddiadau mewn pedwar o'r wyth cwmni sy'n weddill wedi'u diddymu ac mae Banc Datblygu Cymru wedi ymgymryd â rheoli'r 4 buddsoddiad sy'n weddill. Bydd Banc Datblygu Cymru yn ceisio cyfleoedd priodol i adael y buddsoddiadau hyn ar yr adeg briodol. Mae gwerth presennol yr asedau a drosglwyddwyd oddeutu £2\.5miliwn. Gan adlewyrchu hyn, mae bwrdd Banc Datblygu Cymru wedi gwireddu’r darpariaethau hynny i ddileu £27\.1miliwn yn ei gyfrifon ar gyfer 2022\-23 ac wedi rhoi gwybod i Lywodraeth Cymru. Gan ragweld colled sylweddol o ran gwerth, yn 2020\-21 fe wnaeth Llywodraeth Cymru gydnabod darpariaeth yn ei chyfrifon yn erbyn y gronfa o £10\.5miliwn. Roedd y gronfa ei hun yn rhan uchelgeisiol o ddatblygu ecosystem gwyddorau bywyd fywiog yng Nghymru.  Mae buddsoddiad i fusnesau gwyddorau bywyd cyfnod cynnar yn risg hanfodol uchel, gyda mentrau llwyddiannus yn aml yn dibynnu ar farn rheoleiddwyr neu endidau rheoledig a daw eu casgliadau neu eu dewisiadau ar ôl sawl rownd o fuddsoddiad. Er bod y gronfa hon wedi arwain yn y pen draw at golled ariannol, mae wedi cyflawni llawer o'i hamcanion datganedig. Roedd yn fuddsoddiad peilot, unigryw o ran ei fod yn cael ei reoli gan reolwr cronfa allanol \- dull na chafodd ei ailadrodd ers hynny. Mae'r colledion a ddioddefodd yn cael eu lliniaru gan y buddsoddiad hwn o fewn portffolio mwy o fuddsoddiadau Llywodraeth Cymru o fewn Banc Datblygu Cymru gan ddefnyddio cyfalaf trafodion ariannol.  Y strategaeth yw buddsoddi'r math hwn o gyllid ad\-daladwy fel rhan o bortffolio cytbwys.  Mae hyn yn galluogi colledion, pan fyddant yn digwydd, i gael eu gwrthbwyso gan enillion cryfach ar fuddsoddiadau risg is. At ei gilydd, mae portffolio Banc Datblygu Cymru o gronfeydd a gwasanaethau gwerth £1\.6bn sy'n cael eu rheoli, ar y trywydd iawn i ad\-dalu ei rwymedigaethau i Lywodraeth Cymru, a rhaid ystyried y dileu hwn yn y cyd\-destun ehangach hwnnw.  

Translate the text from English to Welsh.

We are making this statement under sections 6(8\) and 15(4\) of the Welsh Elections (Coronavirus) Act 2021 (“the Act”). We completed the second review of the preparations for the holding of the 2021 poll for the Senedd ordinary general election on 12 March. We can confirm that for the purposes of this review the criteria we published on 5 March under section 12 of the Act (for determining whether it is necessary or appropriate to postpone the poll for the 2021 Senedd ordinary general election for a reason relating to coronavirus) have not been met. This was reflected in the Written Statement issued on 12 March: *The review this week concluded the criteria for postponing the Senedd election have not been met. Full preparations for 6 May will therefore continue. Guidance for election campaigning will be published on Friday and elements will be reflected in the regulations. The move to ‘stay local’ will mean leafletting will be able to resume on a local basis, but regulations will still prohibit door\-to\-door canvassing.* This Written Statement provides further information on the status of the indicators under the published criteria at the time of the review. **Criterion 1: Public Health situation (data correct as of 5 March)** *Key Indicators:* **Confirmed case rates.** The rate for Wales was 53 cases per 100k based on Public Health Wales data. **Hospital capacity*.*** The COVID 19 confirmed hospital occupancy (7 day rolling average) was 527\. The Stats Wales COVID 19 confirmed ICU occupancy (7 day rolling average) was 48\. **Feedback from local health professionals (including incident management teams or outbreak control teams).** There was no feedback which would suggest holding the election is an unacceptable risk. **Feedback from local authority leaders and other local partners.** There was no feedback which would suggest holding the election is an unacceptable risk. **Rates of change in the Alert Level Indicators.** The Alert Level indicators were stable and/or decreasing. **The progress of the vaccination programme.** The vaccination programme was progressing well. 951,540 individuals had received a first dose of the COVID 19 vaccine, while 139,445 individuals had received the two dose course of the COVID 19 vaccine. **Incidence of variants of concern.** Variants of concern were not considered to pose an unacceptable risk in the context of holding the election. **Criterion 2: Status of Preparations for the Election** *Key Indicators:* **Advice from the Welsh Government’s Chief Medical Officer and Technical Advisory Cell regarding the impact of the current spread of the virus on the safe running of the poll.** Initial advice from the Welsh Government’s Chief Medical Officer and Technical Advisory Cell regarding the impact of the current spread of the virus on the safe running of the poll was positive. Modelling suggested that infection rates, deaths and hospital occupancy in the period around the 6 May are likely to be at a low enough level that the election will not pose a risk of increased infection rates to the extent that it would present a significant risk to public health and to the safe running of the election. This was on the assumption that appropriate measures, such as social distancing and increased hygiene, were put in place at polling stations and count venues to mitigate the risk of transmission of the virus. The advice noted that the impact of transmission is likely to have the lowest impact if prevalence of COVID\-19 is lowest. On this basis, the modelled estimates therefore recommend that the preferred election date should be on 6 May, rather than, illustratively, 8 July. This is because it is closest to periods of restrictions which are currently reducing the spread of the virus. The full, final advice is available here: https://gov.wales/technical\-advisory\-group\-mitigating\-risks\-increased\-covid\-19\-transmission\-during\-elections The report made a number of recommendations on how to mitigate the risks associated with coronavirus, the majority of which were already part of relevant guidance and plans. Our officials are continuing to work with Regional Returning Officers, electoral administrators, the Electoral Commission and other partners in relation to the practical steps that can be taken to increase the safety of the poll. **The timing of the Police and Crime Commissioner elections.** The Police and Crime Commissioner elections are still scheduled for 6 May. **Feedback from Returning Officers, the Electoral Commission and other stakeholders, for example relating to the availability of staff and venues or capacity to process absent votes.** Electoral administrators are continuing to make preparations to allow for a safe and fair running of the poll. The Welsh Government has regular discussions with Regional Returning Officers (RROs), the Electoral Commission and other partners on the impact of the pandemic on the logistics of running the election. The Minister for Housing and Local Government met RROs on 3 March to discuss the preparations for the elections on 6 May. It was recognised that in the context of the risks being faced in these extraordinary times, it is not possible to give absolute assurance about the holding of the poll in May, or indeed at any point in the coming months. However, there was a common understanding that the preparations being made put us in as strong a position as feasibly possible – given the circumstances we face and taking into account the need to put in place appropriate Covid\-secure arrangements – to have a reasonable degree of confidence that the elections could be held on 6 May. The Minister also met the Electoral Commission and officials have engaged with the Association of Electoral Administrators and representatives of Welsh Police forces during this process. Two key risks were identified in the discussions: * Staffing, and the risk that insufficient volunteers come forward initially from usual cohorts, or withdraw closer to the election. The Welsh Government and the UK Government are encouraging civil servants, other public servants and other members of the public to put themselves forward, via Volunteering Wales, to work for Returning Officers to deliver the 6 May elections. * Acceptance by those participating in the election of the necessary Coronavirus mitigations at polling stations and count venues. The Welsh Government is clear that everyone participating in the election must follow Coronavirus regulations and guidance as well as electoral law and guidance and instructions from Returning Officers. If, as is likely, processes such as counting votes take longer as a result of the arrangements Returning Officers need to make to comply with both electoral law and Coronavirus requirements, then Returning Officers will have the full support of Ministers. As the criteria for postponement have not been met, and as indicated in the Written Statement on 12 March, full preparations for the election on 6 May will continue. We are supporting Returning Officers and electoral administrators in the actions they are taking to reduce the risks associated with running an election during a pandemic. These actions include implementing social distancing and hygiene measures at polling stations and count venues. We have provided additional funding to Returning Officers to enable these measures to be in place. The Chief Medical Officer has written to those shielding who are eligible to vote in the Senedd election to encourage them to consider postal voting. In the event that individuals are required to self\-isolate close to polling day, they will be able to apply for emergency proxy votes. We have also published elections guidance as well as specific guidance on election campaigning, which sets out that leafleting is (as of 15 March) allowed on a local basis, but door\-to\-door canvassing is prohibited. This will be given further consideration in the third 21\-day review which will be completed by 2 April. The fourth and final review of election preparations will be completed by 23 April. In extremis, the Senedd could make a decision, subject to the agreement of 40 out of 60 Members, to postpone the poll at any time up to dissolution on 29 April. However, as outlined in this Written Statement, based on the information available the Welsh Government’s firm intention at this point remains for the election to be held on 6 May as planned. On this basis we can confirm under section 6(8\) of the Act that at present the First Minister does not consider it appropriate or necessary, and therefore does not intend, to exercise the power under section 6(1\) of the Act to propose to the Llywydd that the poll for the 2021 Senedd election is postponed for a reason relating to coronavirus.

Rydym yn gwneud y datganiad hwn o dan adrannau 6(8\) a 15(4\) o Ddeddf Etholiadau Cymru (Coronafeirws) 2021 ("y Ddeddf”). Rydym wedi cwblhau’r adolygiad o'r paratoadau ar gyfer cynnal pleidlais 2021 ar gyfer etholiad cyffredinol arferol y Senedd ar 12 Mawrth. Gallwn gadarnhau, at ddibenion yr adolygiad hwn, nad yw’r meini prawf a gyhoeddwyd gennym ar 5 Mawrth o dan adran 12 o'r Ddeddf (er mwyn penderfynu a yw'n angenrheidiol neu'n briodol gohirio'r bleidlais ar gyfer etholiad cyffredinol arferol y Senedd am resymau’n ymwneud â’r coronafeirws) wedi’u bodloni. Adlewyrchwyd hyn yn y Datganiad Ysgrifenedig a gyhoeddwyd ar 12 Mawrth: *Daethom i’r casgliad yn yr adolygiad yr wythnos hon nad oedd yr amodau ar gyfer gohirio etholiad Senedd Cymru wedi’u bodloni.  Felly bydd y paratoadau ar gyfer 6 Mai yn parhau.  Cyhoeddir y canllawiau ar gyfer ymgyrchu ddydd Gwener a chaiff elfennau eu hadlewyrchu yn y rheoliadau.  Mae’r newid i ‘aros yn lleol’ yn golygu y bydd modd rhannu taflenni’n lleol, ond bydd canfasio o ddrws i ddrws yn dal yn waharddedig, yn unol â’r rheoliadau.* Mae'r Datganiad Ysgrifenedig hwn yn rhoi rhagor o wybodaeth am statws y dangosyddion o dan y meini prawf cyhoeddedig ar adeg yr adolygiad. **Maen Prawf 1: Sefyllfa Iechyd y Cyhoedd (data'n gywir ar 5 Mawrth)** *Dangosyddion allweddol:* **Cyfradd yr achosion wedi’u cadarnhau.** Y gyfradd ar gyfer Cymru oedd 53 o achosion am bob 100,000 o bobl yn seiliedig ar ddata Iechyd Cyhoeddus Cymru. **Capasiti ysbytai*.*** 527 oedd y gyfradd defnydd gwelyau mewn ysbytai oherwydd COVID\-19 (cyfartaledd treigl 7 diwrnod). Cadarnhaodd StatsCymru mai 48 oedd y gyfradd defnydd gofal dwys oherwydd COVID\-19 (cyfartaledd treigl 7 diwrnod). **Adborth gan weithwyr iechyd proffesiynol lleol (gan gynnwys timau rheoli achos lluosog neu dimau rheoli brigiad).** Ni chafwyd unrhyw adborth a fyddai'n awgrymu bod cynnal yr etholiad yn risg annerbyniol. **Adborth gan arweinwyr awdurdodau lleol a phartneriaid lleol eraill.** Ni chafwyd unrhyw adborth a fyddai'n awgrymu bod cynnal yr etholiad yn risg annerbyniol. **Cyfraddau newid yn nangosyddion y Lefelau Rhybudd.** Roedd y dangosyddion Lefel Rhybudd yn sefydlog a/neu’n gostwng. **Cynnydd y rhaglen frechu.** Roedd y rhaglen frechu'n mynd rhagddi’n dda. Roedd 951,540 o unigolion wedi derbyn dos cyntaf o frechlyn COVID\-19, tra bod 139,445 o unigolion wedi derbyn cwrs dau ddos y brechlyn COVID\-19\. **Achosion o amrywiolion sy'n peri pryder.** Nid ystyrid bod amrywiadau o bryder yn peri risg annerbyniol yng nghyd\-destun cynnal yr etholiad. **Maen Prawf 2: Statws y Paratoadau ar gyfer yr Etholiad** *Dangosyddion allweddol:* **Cyngor gan Brif Swyddog Meddygol Llywodraeth Cymru a’r Gell Cyngor Technegol ynghylch effaith lledaeniad presennol y feirws ar y gallu i gynnal y bleidlais yn ddiogel.** Roedd cyngor cychwynnol Prif Swyddog Meddygol Llywodraeth Cymru a’r Gell Cyngor Technegol ynghylch effaith lledaeniad presennol y feirws ar y gallu i gynnal y bleidlais yn ddiogel yn gadarnhaol. Roedd gwaith modelu yn awgrymu bod cyfraddau heintio, marwolaethau a defnydd ysbytai yn y cyfnod tua 6 Mai yn debygol o fod ar lefel ddigon isel i beidio â golygu bod yr etholiad yn peri risg o gynnydd yn y lefelau heintio i’r graddau y byddai risg sylweddol i iechyd y cyhoedd ac i’r gallu i gynnal yr etholiad yn ddiogel. Roedd hyn yn rhagdybio bod mesurau priodol, megis cadw pellter cymdeithasol a mwy o hylendid, yn cael eu rhoi ar waith mewn gorsafoedd pleidleisio a lleoliadau cyfrif er mwyn lleihau’r risg o drosglwyddo’r feirws. Roedd y cyngor yn nodi bod effaith y trosglwyddo yn debygol o gael llai o effaith pan fydd yr achosion o COVID\-19 yn is. Ar y sail hon, mae'r amcangyfrifon sydd wedi'u modelu felly'n argymell mai’r dyddiad a ffefrir ar gyfer yr etholiad yw 6 Mai, yn hytrach na’r dyddiad enghreifftiol o 8 Gorffennaf. Y rheswm am hyn yw mai dyna’r dyddiad agosaf at y cyfnodau o gyfyngiadau sy’n lleihau lledaeniad y feirws ar hyn o bryd. Mae’r cyngor llawn terfynol i’w weld yma: https://llyw.cymru/y\-grwp\-cyngor\-technegol\-lliniaru\-risgiau\-cynyddu\-trosglwyddo\-covid\-19\-yn\-ystod\-etholiadau Roedd yr adroddiad yn gwneud nifer o argymhellion ynghylch sut i liniaru'r risgiau sy'n gysylltiedig â’r coronafeirws, ac roedd y rhan fwyaf ohonynt eisoes wedi’u cynnwys mewn canllawiau a chynlluniau perthnasol. Mae ein swyddogion yn parhau i weithio gyda Swyddogion Canlyniadau Rhanbarthol, gweinyddwyr etholiadol, y Comisiwn Etholiadol a phartneriaid eraill i drafod y camau ymarferol y gellir eu cymryd i wella diogelwch y bleidlais. **Amseriad etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu.** Mae etholiadau Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu yn dal i fod wedi’u trefnu ar gyfer 6 Mai. **Adborth gan Swyddogion Canlyniadau, y Comisiwn Etholiadol a rhanddeiliaid eraill, er enghraifft mewn perthynas â’r staff a’r lleoliadau a fydd ar gael neu'r gallu i brosesu pleidleisiau pleidleiswyr absennol.** Mae gweinyddwyr etholiadol yn parhau i wneud paratoadau i ganiatáu i’r bleidlais gael ei chynnal yn ddiogel ac yn deg. Mae Llywodraeth Cymru yn cynnal trafodaethau rheolaidd gyda Swyddogion Canlyniadau Rhanbarthol, y Comisiwn Etholiadol a phartneriaid eraill ar effaith y pandemig ar logisteg cynnal yr etholiad. Cyfarfu'r Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol â’r Swyddogion Canlyniadau Rhanbarthol ar 3 Mawrth i drafod y paratoadau ar gyfer yr etholiadau ar 6 Mai. Cydnabuwyd, yng nghyd\-destun y risgiau a wynebir yn y cyfnod eithriadol hwn, nad yw'n bosibl rhoi sicrwydd llwyr ynghylch cynnal y bleidlais ym mis Mai, nac yn wir ar unrhyw adeg yn ystod y misoedd nesaf. Fodd bynnag, roedd dealltwriaeth gyffredin bod y paratoadau sy'n cael eu gwneud yn ein rhoi mewn sefyllfa mor gryf â phosibl – o ystyried yr amgylchiadau sy'n ein hwynebu ac o ystyried yr angen i roi trefniadau priodol ar waith i ddiogelu rhag Covid – i fod â lefel resymol o hyder y gellid cynnal yr etholiadau ar 6 Mai. Cyfarfu'r Gweinidog hefyd â'r Comisiwn Etholiadol ac mae swyddogion wedi bod mewn cysylltiad â Chymdeithas y Gweinyddwyr Etholiadol a chynrychiolwyr Heddluoedd Cymru yn ystod y broses hon. Nodwyd dau risg allweddol yn y trafodaethau: * Staffio, a'r risg na fydd digon o wirfoddolwyr yn cynnig eu henwau i ddechrau, neu y byddant yn tynnu'n ôl yn nes at yr etholiad. Mae Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU yn annog gweision sifil, gweision cyhoeddus eraill ac aelodau eraill o'r cyhoedd i gynnig eu henwau, drwy Gwirfoddoli Cymru, i weithio i Swyddogion Canlyniadau i gynnal etholiadau 6 Mai. * Bod y rhai sy’n cymryd rhan yn yr etholiad yn derbyn y camau lliniaru angenrheidiol i ddiogelu yn erbyn y coronafeirws mewn gorsafoedd pleidleisio a lleoliadau cyfrif. Mae Llywodraeth Cymru wedi nodi’n glir bod yn rhaid i bawb sy'n cymryd rhan yn yr etholiad ddilyn y rheoliadau a’r canllawiau coronafeirws yn ogystal â’r gyfraith etholiadol ac arweiniad a chyfarwyddiadau gan Swyddogion Canlyniadau. Os bydd prosesau fel cyfrif pleidleisiau yn cymryd mwy o amser, fel sy'n debygol, o ganlyniad i'r trefniadau y mae angen i Swyddogion Canlyniadau eu gwneud i gydymffurfio â’r gyfraith etholiadol a gofynion coronafeirws, bydd y Swyddogion Canlyniadau yn cael cefnogaeth lawn y Gweinidogion. Gan nad yw'r meini prawf ar gyfer gohirio wedi'u bodloni, ac fel y nodwyd yn y Datganiad Ysgrifenedig ar 12 Mawrth, bydd y paratoadau llawn ar gyfer yr etholiad ar 6 Mai yn parhau. Rydym yn cefnogi Swyddogion Canlyniadau a gweinyddwyr etholiadol yn y camau y maent yn eu cymryd i leihau'r risgiau sy'n gysylltiedig â chynnal etholiad yn ystod pandemig. Mae'r camau hyn yn cynnwys rhoi mesurau pellter cymdeithasol a hylendid ar waith mewn gorsafoedd pleidleisio a lleoliadau cyfrif. Rydym wedi darparu cyllid ychwanegol i Swyddogion Canlyniadau i’w gwneud yn bosibl gweithredu’r mesurau hyn. Mae'r Prif Swyddog Meddygol wedi ysgrifennu at y rhai sy'n gwarchod eu hunain sy'n gymwys i bleidleisio yn etholiad y Senedd i'w hannog i ystyried pleidleisio drwy'r post. Os bydd yn ofynnol i unigolion hunanynysu yn agos at y diwrnod pleidleisio, bydd modd iddynt wneud cais brys am bleidlais drwy ddirprwy. Rydym hefyd wedi cyhoeddi canllawiau ar etholiadau yn ogystal â chanllawiau penodol ar ymgyrchu mewn etholiadau sy'n nodi bod rhannu taflenni (fel y mae’r sefyllfa ar 15 Mawrth) yn cael ganiatáu'n lleol, ond y gwaherddir canfasio o ddrws i ddrws. Rhoddir ystyriaeth bellach i hyn yn y trydydd adolygiad 21 diwrnod a fydd wedi'i gwblhau erbyn 2 Ebrill. Bydd y pedwerydd adolygiad, sef yr adolygiad terfynol, o baratoadau'r etholiadau wedi'i gwblhau erbyn 23 Ebrill. Mewn sefyllfa eithriadol, gallai'r Senedd wneud penderfyniad, yn amodol ar gytundeb 40 o’r 60 o Aelodau, i ohirio'r bleidlais ar unrhyw adeg hyd at ddiwrnod diddymu’r Senedd ar 29 Ebrill. Fodd bynnag, fel yr amlinellir yn y Datganiad Ysgrifenedig hwn, yn seiliedig ar yr wybodaeth sydd ar gael, bwriad cadarn Llywodraeth Cymru ar hyn o bryd yw cynnal yr etholiad ar 6 Mai yn ôl y bwriad. Ar y sail hon gallwn gadarnhau o dan adran 6(8\) o'r Ddeddf nad yw Prif Weinidog Cymru ar hyn o bryd yn ystyried ei bod yn briodol nac yn angenrheidiol arfer y pŵer o dan adran 6(1\) o'r Ddeddf i gynnig i'r Llywydd bod y bleidlais ar gyfer etholiad Senedd 2021 yn cael ei gohirio am reswm sy'n ymwneud â coronafeirws, ac nad yw felly’n bwriadu arfer y pŵer hwnnw.

Translate the text from English to Welsh.

In June 2012, I along with the other UK Fisheries Ministers successfully negotiated a general agreement for the reform of the CFP. This agreement signalled Fisheries Ministers intentions to end the wasteful practices of discarding fish, to set catching at sustainable levels, to undertake more long term planning and, within this context, to move towards a more regional approach to managing fisheries. This Fisheries Council discussed mechanisms to enable a discard ban to be introduced.  The focus of discussions centred on the details of implementing a discard ban. Whilst UK Ministers strongly support the introduction of a discard ban, there are significant challenges with the implementation of such a ban. This will affect all fishing practices, including the small scale coastal fishing fleet around the Welsh coast. EU fisheries Ministers reached an agreement on the key steps to achieve a genuine discard ban as part of a reformed Common Fisheries Policy (CFP). The Council discussions provided the opportunity to highlight Member States’ views on this issue: the UK used this as a further opportunity to build a consensus for its preferred approach on the Common Fisheries Reform Package. This latest agreement provides a sound basis for the trilogue negotiations between the Council, the Commission and the European Parliament.  This paves the way for the reformed policy to begin to come into force from January 2014\.

Ym mis Mehefin 2012, llwyddais, ar y cyd â Gweinidogion Pysgodfeydd eraill y DU, i negodi cytundeb cyffredinol i ddiwygio’r Polisi Pysgodfeydd Cyffredin.  Bwriad y Gweinidogion Pysgodfeydd wrth lofnodi’r cytundeb hwn oedd rhoi diwedd ar yr arferion gwastraffus o daflu pysgod yn ôl i’r môr; pennu lefelau cynaliadwy o bysgod i’w dal; cynllunio mewn ffordd fwy hirdymor a symud tuag at ddull mwy rhanbarthol o reoli pysgodfeydd. Roedd y Cyngor Pysgodfeydd hwn yn trafod mecanweithiau ar gyfer gwahardd yr arfer o daflu pysgod yn ôl i’r môr, gan ganolbwyntio’n benodol ar fanylion gweithredu gwaharddiad o’r fath. Er bod Gweinidogion y DU yn llwyr gefnogi’r gwaharddiad, mae heriau sylweddol i’w goresgyn wrth ei weithredu. Bydd hyn yn effeithio ar yr holl arferion pysgota gan gynnwys y fflyd o gychod pysgota bach arfordirol sydd gennym yng Nghymru. Daeth Gweinidogion pysgodfeydd yr UE i gytundeb ar y prif gamau i’w cymryd er mwyn sicrhau gwaharddiad gwirioneddol ar daflu pysgod fel rhan o Bolisi Pysgodfeydd Cyffredin diwygiedig.  Roedd trafodaethau’r Cyngor yn gyfle i amlygu safbwyntiau’r Aelod\-wladwriaethau ynghylch y mater hwn; a manteisiodd Gweinidogion y DU ar hynny i adeiladu consensws o blaid y Pecyn o Newidiadau i’r Polisi Pysgodfeydd Cyffredin a ffefrir gan y DU. Mae’r cytundeb diweddaraf hwn yn rhoi sylfaen cadarn ar gyfer y trafodaethau tair\-ochrog rhwng y Cyngor, y Comisiwn a Senedd Ewrop. Mae’n paratoi’r ffordd ar gyfer y polisi diwygiedig a ddaw i rym o fis Ionawr 2014 ymlaen.

Translate the text from English to Welsh.

> “Despite increasing pressures during unprecedented levels of demand and activity, our hardworking NHS staff continue to deliver high levels of care treating patients during a pandemic. > > > > “Activity levels in cancer services remain high with the second highest number of patients informed they did not have cancer and the third highest number of patients newly diagnosed with cancer starting their first definitive treatment. > > > > “Waiting times remain above pre\-pandemic levels and ambulance response times continue to be below target levels. However, although the number of patient pathways waiting longer than 36 weeks continues to be a record high, a higher percentage of patient pathways were waiting less than 26 weeks and the average (median) waiting time for treatment decreased slightly when compared to the previous month. > > > > “Today we announced plans to invest almost £25m in up to four new PET\-CT scanners across Wales to improve access to this cutting edge diagnostic technology. > > > > “The new Positron Emission Tomography (PET) Computed Tomography scanners, which will be based in Cardiff, North Wales and Swansea, will provide much needed additional capacity to meet demand in the decade ahead. This will in turn help reduce waiting times and be more convenient for patients. > > > > "We have also recently provided the NHS with an additional £240m to support plans to recover from the Covid pandemic and cut waiting times. > > > > “Pressures on our emergency services continue to remain high. The number of attendances to all NHS Wales emergency departments and average number of emergency department attendances per day in August 2021 were slightly lower than the previous month, but were still higher than last year. > > > > "There were more emergency ambulance calls in August 2021, than in any other August, since comparable data was first collected in October 2015\. The proportion of all calls that were immediately life\-threatening (red calls) was also the second highest since call handling practices were updated in May 2019\. > > > > "We have made £25m funding available to improve delivery of urgent and emergency care services. The Emergency Ambulance Services Committee also has an active delivery plan with action to help manage 999 demand in the community, increase capacity, improve responsiveness, improve ambulance patient handover. There are also plans to improve the flow of patients through the hospital system and out into the community. > > > > "We encourage people to consider the best options for care, and not necessarily head to their local emergency department. To get the right care, first time people can also use the online 111 service and their local pharmacist where appropriate."

> "Er gwaethaf pwysau cynyddol yn ystod lefelau digynsail o alw a gweithgarwch, mae ein staff GIG gweithgar yn parhau i ddarparu lefelau uchel o ofal wrth drin cleifion yn ystod y pandemig. > > > > "Mae lefelau gweithgarwch mewn gwasanaethau canser yn parhau i fod yn uchel gyda'r nifer uchaf ond un o gleifion yn cael gwybod nad oedd ganddynt ganser a'r trydydd nifer uchaf o gleifion sydd newydd gael diagnosis o ganser yn dechrau eu triniaeth ddiffiniol gyntaf. > > > > "Mae amseroedd aros yn parhau'n uwch na’r lefelau cyn y pandemig ac mae amseroedd ymateb ambiwlansys yn parhau i fod yn is na'r lefelau targed. Fodd bynnag, er bod nifer y cleifion sy'n aros mwy na 36 wythnos yn parhau i fod yn uwch nag erioed, roedd canran uwch o gleifion yn aros llai na 26 wythnos ac roedd yr amser aros cyfartalog (canolrifol) ar gyfer triniaeth wedi gostwng ychydig o'i gymharu â'r mis blaenorol. > > > > "Heddiw, fe wnaethon ni gyhoeddi cynlluniau i fuddsoddi bron i £25m mewn hyd at bedwar sganiwr PET\-CT newydd ar draws Cymru i wella mynediad i'r dechnoleg ddiagnostig arloesol hon. > > > > "Bydd sganwyr Tomograffeg Allyriant Positron a Tomograffeg Gyfrifiadurol newydd, a fydd wedi'u lleoli yng Nghaerdydd, Gogledd Cymru ac Abertawe, yn darparu capasiti ychwanegol y mae dirfawr ei angen i ateb y galw yn y degawd i ddod. Bydd hyn yn ei dro yn helpu i leihau amseroedd aros ac yn fwy cyfleus i gleifion. > > > > "Rydym hefyd wedi rhoi £240m yn ychwanegol i'r GIG yn ddiweddar i gefnogi cynlluniau i adfer o bandemig Covid a lleihau amseroedd aros. > > > > "Mae'r pwysau ar ein gwasanaethau brys yn parhau i fod yn uchel. Roedd nifer y derbyniadau i holl adrannau brys GIG Cymru a nifer cyfartalog y derbyniadau i adrannau achosion brys y dydd ym mis Awst 2021 ychydig yn is na'r mis blaenorol, ond roeddent yn dal yn uwch na'r llynedd. > > > > "Roedd mwy o alwadau ambiwlans brys ym mis Awst 2021 nag mewn unrhyw fis Awst arall ers i ddata tebyg gael ei gasglu gyntaf ym mis Hydref 2015\. Cyfran yr holl alwadau lle’r oedd bywyd yn y fantol (galwadau coch) oedd yr ail uchaf hefyd ers i arferion ateb galwadau gael eu diweddaru ym mis Mai 2019\. > > > > "Rydym wedi sicrhau bod £25m o gyllid ar gael i wella'r modd y darperir gwasanaethau gofal brys a gofal argyfwng. Mae gan y Pwyllgor Gwasanaethau Ambiwlans Brys hefyd gynllun cyflawni gweithredol gyda chamau i helpu i reoli’r galw am y gwasanaeth 999 yn y gymuned, cynyddu capasiti, gwella ymatebolrwydd, a gwella’r broses a ddefnyddir gan y criwiau ambiwlans i drosglwyddo claf. Mae cynlluniau hefyd i wella llif cleifion drwy system yr ysbyty ac allan i'r gymuned. > > > > "Rydym yn annog pobl i ystyried yr opsiynau gorau o ran gofal, ac nid o reidrwydd fynd i'w hadran argyfwng leol. I gael gofal cywir, y tro cyntaf, gall pobl hefyd ddefnyddio'r gwasanaeth ar\-lein 111 a'u fferyllydd lleol lle bo hynny'n briodol.

Translate the text from Welsh to English.

Cynghorir modurwyr y bydd rhan yr A465 rhwng cyffordd yr A470 (Cefn Coed) a'r gylchfan dros dro yn Ystâd Ddiwydiannol Pant ar gau yn llawn am bum wythnos yr haf hwn, er mwyn caniatáu i waith pwysig gael ei gwblhau yn gynt a gyda llai o ansicrwydd i'r cyhoedd sy'n teithio.  Bydd y cau yn dechrau am 6yb ddydd Llun 29 Gorffennaf a bydd yn dod i ben am 6yh ddydd Llun 2 Medi 2024, ac mae'n digwydd yn ystod gwyliau haf yr ysgol pan fydd llai o draffig ar y rhan hwn o’r ffordd. Bydd cau'r ffordd yn caniatáu i sawl elfen bwysig o waith yr A465 fynd rhagddo, gan helpu i arbed amser ar y rhaglen adeiladu a chael gwared ar yr ansicrwydd i amseroedd teithio y gall cau dros nos ac ar benwythnosau eu hachosi. Mae adborth gan y cyhoedd yn dangos bod newid cyson, fel cau dros nos ac ar benwythnosau, yn tarfu mwy na chau sefydlog gyda gwyriad clir. Bydd y gwyriad yn yr achos hwn tua phedair milltir yn hirach, ond dylai'r amser teithio fod o dan bum munud yn hirach yn unig. Bydd yr A465 rhwng cyffordd Dowlais Top a chylchfan dros dro Ystâd Ddiwydiannol Pant yn dal ar agor, ond dim ond ar gyfer traffig lleol. Mae trafodaethau wedi eu cynnal gyda phartneriaid gan gynnwys yr awdurdod lleol, Ysbyty'r Tywysog Charles a'r gwasanaethau brys cyn i'r penderfyniad gael ei wneud. Mae'r gwaith cau a'r gwaith yn cael ei reoli gan Future Valleys Construction.  Mae'r gwaith sy'n cael ei wneud yn ystod y cau fel a ganlyn: * Tynnu'r hen bont ym Mryniau * Adeiladu pont newydd ym Mryniau * Adeiladu arglawdd priffyrdd newydd ar gyfer y ffordd gerbydau tua'r dwyrain yn Gurnos * Datblygu gwaith i adeiladu'r rhan newydd o Gyffordd Ysbyty Tywysog Charles * Integreiddio pob rhan o'r ffordd a'r droedffordd dros draphont Taf Fechan * Cwblhau'r ffordd gerbydau trwy Gefn Coed a thros draphont Taf Fawr Mae mwy o wybodaeth ar gael ar wefan Future Valleys Construction. Gallwch hefyd weld map yn dangos y gwyriad.

Motorists are advised the section of the A465 between the A470 (Cefn Coed) junction and the temporary roundabout at Pant Industrial Estate will be fully closed for five weeks this summer, to allow for important work to be completed sooner and with less uncertainty for the travelling public.  The closure will start at 6am on Monday 29 July and will end at 6am on Monday 2 September 2024, and is taking place during the school summer holidays when there is less traffic on this section. The closure will allow several important elements of the A465 work to progress, helping save time on the construction programme and removing the uncertainty to journey times which overnight and weekend closures can cause. Feedback from the public indicates constant change, such as overnight and weekend closures, are more disruptive than a fixed closure with a clear diversion. The diversion in this case will be around four miles longer, but the journey time should be under five minutes longer only. The A465 between the Dowlais Top junction and the Pant Industrial Estate temporary roundabout will still be open, but only for local traffic. Discussions have taken place with partners including the local authority, Prince Charles Hospital and the emergency services before the decision was taken. The closure and the work is being managed by Future Valleys Construction.  The work being carried out during the closure is as follows: * Removing the old bridge at Bryniau * Construction of a new bridge at Bryniau * Constructing a new highway embankment for the eastbound carriageway at Gurnos * Progressing work to construct the new of Prince Charles Hospital Junction * Integrating all sections of road and the footway over Taf Fechan viaduct * Completing the carriageway through Cefn Coed and over Taf Fawr viaduct. More information is available on the Future Valleys Construction website. You can also view a map of the diversion.

Translate the text from English to Welsh.

Today the Welsh Government is launching a consultation into the refreshed Autistic Spectrum Disorder Strategic Action Plan. We have achieved a great deal to raise awareness of autism and secure improvements to local services since the ASD Strategic Action Plan was published in 2008\. The refreshed action plan builds on this success and recognises there is still more which needs to be done. To demonstrate our commitment to improving autism services, the Welsh Government will develop a new all\-age national integrated autism service for Wales, backed by £6m of Welsh Government funding over the next three years. This will be the first national autism service in the UK. The new integrated service will be based on National Institute for Health and Care Excellence best practice guidelines and will bring together existing neurodevelopmental teams within health boards providing diagnostic assessment and specialist interventions. It will expand adult diagnostic provision and, through the development of community support teams, will provide additional assistance providing behavioural advice, low\-level support, access and signposting to community services and support programmes.   This service will also offer advice and training for parents and carers to support them to continue in their important roles. The integrated service will be rolled out across Wales over the next three years. As part of the implementation of the new service, we will be developing professional capacity and skills to enhance diagnostic assessment and post\-diagnostic support. There will be a strong focus on multi\-agency and multi\-disciplinary working, ensuring access to joined\-up services, including consistent assessment pathways for children, young people and adults. We have recently published information about the delivery of the ASD Strategic Action Plan. The Outcome Evaluation of the Autistic Spectrum Disorder Strategic Action Plan for Wales 2008; A Summary of Stakeholder Consultation Response 2015 and an update on the ASD Interim Delivery Plan, all provide further information about achievements, stakeholder feedback and the priorities for future action.  

Heddiw, mae Llywodraeth Cymru yn lansio ymgynghoriad i’r Cynllun Gweithredu Strategol ar gyfer Anhwylderau’r Sbectrwm Awtistig i Gymru ar ei newydd wedd. Rydym wedi cyflawni llawer i godi ymwybyddiaeth o awtistiaeth a sicrhau gwelliannau i wasanaethau lleol ers i’r Cynllun Gweithredu ar gyfer Anhwylderau’r Sbectrwm Awtistig gael ei gyhoeddi yn 2008\. Mae’r cynllun gweithredu ar ei newydd wedd yn adeiladu ar y llwyddiant hwn ac yn cydnabod bod mwy i’w wneud eto. I ddangos ein hymrwymiad i wella gwasanaethau awtistiaeth, bydd Llywodraeth Cymru yn datblygu gwasanaeth awtistiaeth cenedlaethol integredig ar gyfer pob oed i Gymru. Bydd y gwasanaeth hwn, sef y gwasanaeth awtistiaeth cenedlaethol cyntaf yn y DU, yn cael cymorth o £6 miliwn gan Lywodraeth Cymru dros y tair blynedd nesaf. Bydd y gwasanaeth integredig newydd yn seiliedig ar ganllawiau ymarfer gorau’r Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal. O dan y gwasanaeth, bydd timau sy’n arbenigo mewn cyflyrau niwroddatblygiadol o’r byrddau iechyd, sy’n darparu asesiadau diagnostig ac ymyriadau arbenigol, yn dod ynghyd. Bydd y ddarpariaeth ddiagnostig i oedolion yn cael ei hymestyn a, thrwy ddatblygu timau cymorth cymunedol, bydd rhagor o gyngor ar ymddygiad a chymorth lefel isel yn cael eu darparu. Bydd mynediad yn cael ei ddarparu hefyd at wasanaethau cymunedol a rhaglenni cymorth a bydd unigolion yn cael eu cyfeirio at wasanaethau o’r fath yn ôl yr angen.   Bydd y gwasanaeth hwn hefyd yn rhoi cyngor a hyfforddiant i rieni a gofalwyr i’w cefnogi i barhau yn eu rolau pwysig. Bydd y gwasanaeth integredig yn cael ei gyflwyno ledled Cymru dros y tair blynedd nesaf. Fel rhan o weithredu’r gwasanaeth newydd, byddwn yn datblygu’r gallu a’r sgiliau proffesiynol i wella asesiadau diagnostig a chymorth ôl\-ddiagnostig. Bydd cryn bwyslais ar weithio amlasiantaethol ac amlddisgyblaethol, er mwyn sicrhau bod gan bobl fynediad at wasanaethau cydgysylltiedig, a fydd yn cynnwys llwybrau asesu cyson i blant, pobl ifanc ac oedolion.   Cafodd gwybodaeth ei chyhoeddi yn ddiweddar gennym am gyflwyno’r Cynllun Gweithredu Strategol ar gyfer Anhwylderau’r Sbectrwm Awtistig i Gymru. Mae The Outcome Evaluation of the Autistic Spectrum Disorder Strategic Action Plan for Wales 2008 (Saesneg yn Unig); Crynodeb o’r Ymatebion i’r Ymgynghoriad i Randdeiliaid 2015 a’r diweddariad ar y Cynllun Cyflenwi Dros Dro ar gyfer Anhwylderau’r Sbectrwm Awtistig yn rhoi rhagor o wybodaeth am yr hyn sydd wedi’i gyflawni, adborth gan randdeiliaid a’r blaenoriaethau ar gyfer gweithredu yn y dyfodol.  

Translate the text from English to Welsh.

###### The Law which is being commenced: Procurement Act 2023 (Commencement No. 3 \- Transitional and Saving Provisions) Regulations 2024 ###### Any impact the Regulations may have on the Senedd’s legislative competence and/or the Welsh Ministers’ executive competence. These Regulations contain provisions that commence the practical and operational legislative requirements of the Procurement Act 2023\. Only a Minister of the Crown has commencement powers within the Act, however UK Government are obliged to seek Welsh Ministers consent before commencing the provisions within the Procurement Act for Devolved Welsh Authorities. ###### **The purpose of the Regulations** This statutory instrument will specify 28 October 2024 as the date in which the substantive provisions of the Act will come into force, giving the new regime legal effect. It will also bring into force the revocation of the current regulation. The instrument will contain transitional and savings provisions specifying how the existing regulations will be phased out and how ongoing procurements and existing contracts will be treated during the transitional period.  A Minister of the Crown, in accordance with section 127(3\) of the Procurement Act 2023, may not make specified regulations under subsection 127(2\) without the consent of the Welsh Ministers.  The Regulations are available here: The Procurement Act 2023 (Commencement No. 3 and Transitional and Saving Provisions) Regulations 2024 (legislation.gov.uk) There will be additional Commencement Regulations required to commence further provisions in the Procurement Act 2023, and these will also require the consent of the Welsh Ministers. ###### **Matters of special interest to the Legislation, Justice and Constitution Committee** None identified.  ###### Why consent was given The consent of the Welsh Ministers is required for the Minister of the Crown to make these Commencement Regulations to specify the coming into force date, commencement orders and transitional arrangements.

###### Y Gyfraith sy'n cael ei diwygio: Rheoliadau Deddf Caffael 2023 (Cychwyn Rhif 3, Darpariaethau Trosiannol ac Arbed) 2024 ###### Unrhyw effaith y gall yr OS ei chael ar gymhwysedd deddfwriaethol y Senedd a/neu ar gymhwysedd gweithredol Gweinidogion Cymru. Mae'r Rheoliadau hyn yn cynnwys darpariaethau sy'n cychwyn gofynion deddfwriaethol ymarferol a gweithredol Deddf Caffael 2023\. Dim ond Gweinidogion y Goron sydd â phwerau cychwyn o fewn y Ddeddf; fodd bynnag, mae'n ofynnol i Lywodraeth y DU ofyn am gydsyniad Gweinidogion Cymru cyn cychwyn darpariaethau o fewn y Ddeddf Caffael ar gyfer Awdurdodau Datganoledig Cymru ###### **Diben y Rheoliadau** Bydd yr offeryn statudol hwn yn pennu 28 Hydref 2024 yn ddyddiad y bydd darpariaethau o sylwedd y Ddeddf yn dod i rym, gan roi effaith gyfreithiol i'r drefn newydd. Bydd hefyd yn dirymu'r rheoliadau presennol. Bydd yr offeryn yn cynnwys darpariaethau trosiannol ac arbed sy'n nodi sut y bydd y rheoliadau presennol yn cael eu disodli'n raddol, a sut yr ymdrinnir â chaffael parhaus a chontractau presennol yn ystod y cyfnod trosiannol.  Ni chaiff Gweinidog y Goron, yn unol ag adran 127(3\) o Ddeddf Caffael 2023, wneud rheoliadau penodedig o dan isadran 127(2\) heb gydsyniad Gweinidogion Cymru. Mae'r Rheoliadau ar gael yma: The Procurement Act 2023 (Commencement No. 3 and Transitional and Saving Provisions) Regulations 2024 (legislation.gov.uk) Bydd angen Rheoliadau Cychwyn ychwanegol i gychwyn darpariaethau pellach yn Neddf Caffael 2023, a bydd angen  cydsyniad Gweinidogion Cymru ar gyfer y rhain hefyd. ###### **Materion o ddiddordeb arbennig i'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a’r Cyfansoddiad** Ni nodwyd unrhyw faterion o'r fath.  ###### Pam y rhoddwyd cydsyniad Mae'n ofynnol i Weinidogion Cymru roi cydsyniad i Weinidog y Goron wneud y Rheoliadau Cychwyn hyn i bennu'r dyddiad dod i rym, gorchmynion cychwyn a threfniadau trosiannol.

Translate the text from Welsh to English.

Nod y ddyfais, sydd wedi cael cymeradwyaeth gan yr Asiantaeth Reoleiddiol ar gyfer Meddyginiaethau a Gofal Iechyd (MHRA) yw osgoi’r angen am dderbyn cleifion i Uned Gofal Dwys. Mae wedi’i chynllunio gan Dr Rhys Thomas, uwch ymgynghorydd yn Ysbyty Glangwili, a Maurice Clarke o gwmni peirianneg yn Rhydaman, CR Clarke \& Co.  Mae’r cynhyrchu lluosog cyntaf ar yr uned CPAP yn cael cefnogaeth gan Lywodraeth Cymru a Diwydiant Cymru. Mae’r ddau sefydliad wedi bod yn gweithio’n agos gyda chwmnïau’r gadwyn gyflenwi er mwyn canfod a phrynu’r cydrannau sydd eu hangen ar gyfer y ddyfais yma a all achub bywydau.  Mae’r uned CPAP yn darparu llif dan reolaeth o aer pwysedd positif, wedi’i ocsigeneiddio i lefel uchel, i gleifion coronafeirws, gan helpu i wella lefel yr ocsigen yn y gwaed.  Bydd y gyfres newydd o unedau CPAP yn parhau i gael eu profi’n fanwl yn ystod y dyddiau sydd i ddod.  Os bydd y profion yn llwyddiannus, bydd Llywodraeth Cymru yn mynd ati i weithio gyda Dr Rhys Thomas a CR Clarke \& Co er mwyn hwyluso cynhyrchu pellach ar y ddyfais yn Ne Cymru, ac wedyn gallai ddechrau gael ei defnyddio mewn ysbytai a lleoliadau gofal yng Nghymru, y DU a thu hwnt.  Dywedodd y Gweinidog ar gyfer yr Economi, Trafnidiaeth a Gogledd Cymru, Ken Skates: > “Mae pandemig y coronafeirws yn golygu bod rhaid i Lywodraeth Cymru, yn fwy nag erioed, weithredu’n rhagweithiol er mwyn cefnogi’r meddwl arloesol gwych sy’n bodoli mewn diwydiant yng Nghymru.  > > > “Mae Dr Thomas a CR Clarke \& Co wedi gweithio’n gyflym ac yn wych i ddyfeisio cynnyrch a allai achub miloedd o fywydau wrth i ni wynebu her y coronafeirws, ac mae Llywodraeth Cymru a Diwydiant Cymru wedi bod yn falch o gefnogi’r broses hon.  > > > “Drwy ganfod a phrynu cydrannau rydym wedi gallu helpu i gyflymu’r cynhyrchu gwib ar y gyfres newydd o unedau CPAP wrth baratoi ar gyfer profion llym. Os bydd y profion pellach hyn yn llwyddiannus, byddwn wrth gwrs yn gweithio’n gyflym i gyflymu’r cynhyrchu ar y ddyfais hon.  > > > “Hoffwn ddiolch i Dr Thomas a CR Clarke \& Co am eu hymdrechion, ac rwyf yn annog y gymuned fusnes i fod yn arloesol wrth feddwl am ffyrdd newydd o drechu covid\-19, gan eu sicrhau bod Llywodraeth Cymru yma i gefnogi eu hymdrechion.  > > > “Mae gan Gymru gymaint o dalent a sgiliau gwych a thrwy gydweithio gallwn chwarae ein rhan mewn brwydro yn erbyn y feirws yma er lles pobl gartref a thramor.”

The device, which has now received approval from the Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA), aims to avoid the need for admitting patients into Intensive Care Unit. It has been designed by Dr Rhys Thomas, a senior consultant at Glangwili Hospital, and Maurice Clarke of Ammanford engineering firm CR Clarke \& Co.  The first multiple production of the CPAP unit is being supported by the Welsh Government and Industry Wales. Both have been working closely with supply chain companies to source and purchase the parts needed for this potentially lifesaving device. The CPAP unit provides a controlled flow of positive pressure, highly oxygenated air to coronavirus patients, helping to improve their blood oxygen levels. The new set of CPAP units will continue to be rigorously tested over coming days. Should the tests be successful, the Welsh Government will look to work with Dr Rhys Thomas and CR Clarke \& Co to facilitate further production of the device in South Wales, which could then see them being utilised in hospitals and care settings in Wales, the UK and beyond. Minister for Economy, Transport and North Wales, Ken Skates said: > “The coronavirus pandemic means that more than ever Welsh Government needs to take proactive action to support the brilliant innovative thinking out there in Welsh industry. > > “Dr Thomas and CR Clarke \& Co have worked quickly and brilliantly to devise a product which could potentially save thousands of lives as we face the challenge of coronavirus, and the Welsh Government and Industry Wales have been proud to support this process. > > “By sourcing and purchasing parts we have been able to help accelerate the rapid production of the new set of CPAP units in preparation for stringent testing. Should these further tests be successful, we will of course work quickly to see production of this device accelerated. > > “I want to thank Dr Thomas and CR Clarke \& Co for their efforts, and I encourage the business community to be innovative in coming up with new ways of beating covid\-19, and assure them that the Welsh Government is here to support their efforts. > > “Wales has so much talent and fantastic skills and by working together we can play our part in fighting this virus for the benefit of people at home and abroad.”

Translate the text from Welsh to English.

Dros y misoedd nesaf bydd y Prif Weinidog hefyd yn cynnal digwyddiadau Cyfarfod Carwyn yn Hwlffordd ar 13 Hydref ac yng Nghaerffili ar 17 Tachwedd. Bydd rhagor o fanylion am y digwyddiadau hyn yn dilyn maes o law. Mae digwyddiadau Cyfarfod Carwyn yn rhoi cyfle i aelodau o'r cyhoedd ofyn cwestiynau i'r Prif Weinidog ar unrhyw fater sy'n cael effaith arnynt neu eu cymuned leol, a hynny wyneb yn wyneb. Bydd y sesiwn yn cael ei chynnal rhwng 6pm a 7:30pm ddydd Iau, 15 Medi yng Nghanolfan Catrin Finch \[Prifysgol Glyndŵr, Wrecsam, LL11 2AW]. Oes gennych chi gwestiwn ar gyfer Llywodraeth Cymru? Ydych chi eisiau codi ymwybyddiaeth am broblem sy’n effeithio ar eich cymuned? Neu, oes gennych chi syniad fyddai’n gwneud eich ardal leol yn lle gwell i fyw? Dewch i ddigwyddiad Cyfarfod Carwyn! Mae'r digwyddiadau hyn am ddim, ond anogir pobl i gofrestru eu diddordeb ar\-lein drwy Eventbrite \- https://www.eventbrite.co.uk/e/cyfarfod\-carwyncarwyn\-connect\-tickets\-27404707217?aff\=ehomecard Mae sawl ffordd o ofyn cwestiwn, gallwch ei gyflwyno pan fyddwch yn cyrraedd y lleoliad (bydd y drysau'n agor am 5:30pm), neu gallwch ei anfon ymlaen llaw drwy e\-bostio cabinetcommunications@wales.gsi.gov.uk neu drwy Twitter gan ddefnyddio @fmwales a'r hashnod \#cyfarfodcarwyn. Dywedodd y Prif Weinidog: > "Dros y flwyddyn ddiwethaf, rwyf wedi teithio ar hyd a lled i wlad i glywed barn pobl yn eu cymunedau lleol ac i ateb y cwestiynau y maen nhw’n ysu i’w gofyn. > > "Mae'n bleser gen i gyhoeddi y bydd y digwyddiad nesaf yn cael ei gynnal yn Wrecsam, gyda digwyddiadau eraill yn cael eu trefnu ar gyfer Hwlffordd a Chaerffili. Rwyf eisiau gweld cynifer o bobl â phosibl yn dod i'r digwyddiadau hyn. > > "Ry'n ni wedi cael amrywiaeth eang o bynciau'n codi yn nigwyddiadau'r gorffennol a llawer o drafodaethau brwd.  Rwy'n siŵr mai dyma fydd yn digwydd yn Wrecsam hefyd. > > "Dyma’ch cyfle chi i gwrdd â mi a chael sgwrs wyneb yn wyneb. Rwy'n edrych ymlaen at gwrdd â phob un ohonoch."

Over the coming months the First Minister will also be holding Carwyn Connect events in Haverfordwest on 13 October and Caerphilly on 17 November. More details will follow on these two events. The Carwyn Connect events give people the opportunity to ask the First Minister questions, face to face, on any issues which affect them or their local community. The session in Wrexham will take place between 6pm and 7\.30pm on Thursday 15 September at the Catrin Finch Centre \[Glyndwr University, Wrexham, LL11 2AW] If you have a question for the Welsh Government, want to raise issues affecting your community or have a great idea to make your home town a better place to live then why not come along to the Wrexham Carwyn Connect event. Events are free but people are encouraged to register their interest in attending online via Eventbrite \- https://www.eventbrite.co.uk/e/cyfarfod\-carwyncarwyn\-connect\-tickets\-27404707217?aff\=ehomecard You can ask your questions in a number of ways. You can submit your question when you arrive at the venue, doors open at 5\.30pm; in advance via email on cabinetcommunications@wales.gsi.gov.uk or via Twitter using @fmwales with the hashtag \#carwynconnect. First Minister of Wales Carwyn Jones said: > "Over the past year, I have travelled across the country to hear the views of local communities and answer the burning questions of the people of Wales. > > > > “I am pleased to announce the next event will take place in Wrexham with further sessions to come in Haverfordwest and Caerphilly. I want to see as many people as possible at the events. > > > > “A huge variety of topics have come up in previous events, and a lot of positive discussion.  I’m sure this will be the case in Wrexham too. > > > > “This is your chance to meet and speak with me in person. I’m really looking forward to meeting you all.”

Translate the text from English to Welsh.

Seren is a network of regional hubs designed to support Wales’ brightest sixth formers achieve their academic potential and gain access to leading universities. Its aim is to increase representation at the Russell Group and Sutton Trust 30 group of universities. These represent the most selective research\-led universities in the UK. The final hub, in the Vale of Glamorgan, is to be launched today (16th November) by the Minister for Lifelong Learning and the Welsh Language at an event at the Vale Hotel. Over 2000 students have been selected to be part of one of 11 regional hubs and are able to benefit from: * first hand access to leading universities talks, seminars and workshops delivered by lecturers, students and admissions experts * the chance to work beyond the A level curriculum * subject support from local teachers in their area * a peer group of other students * the latest information and advice about university applications. Minister for Lifelong Learning and Welsh Language, Alun Davies, said: > “The Seren Network has been established to help more Welsh students gain access to the UK’s leading universities, where they are currently under\-represented compared to the rest of the UK. > > “We know that Welsh applicants to Oxford and Cambridge receive disproportionately fewer offers compared to other UK applicants, despite achieving similar GCSE and A level grades. > > “These students are our experts and future leaders so it’s vital we develop a learning environment where they can really prosper. > > “It’s fantastic to see so many leading universities are already engaged with Seren and are supporting delivery of the regional programmes. We are very grateful to them for their ongoing support.” Seren provides information, advice and guidance to students at a time when they have to make big decisions about their future. The network is there to reduce anxiety about the university application process and ensure Wales’ brightest students are being given the support needed to achieve their full potential.

Rhwydwaith o ganolfannau rhanbarthol yw Seren a’i nod yw helpu myfyrwyr chweched dosbarth disgleiriaf Cymru i gyflawni eu potensial academaidd a chael mynediad i brifysgolion blaenllaw. Mae’r ganolfan olaf, ym Mro Morgannwg, i gael ei lansio heddiw (16 Tachwedd) gan Weinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes mewn digwyddiad yng Ngwesty’r Fro. Rydyn ni am gynyddu’r gynrychiolaeth yng Ngrwp Russell a’r Sutton Trust 30\. Dyma’r prifysgolion gorau yn y DU sy’n cael eu harwain ar sail ymchwil. Mae dros 2000 o fyfyrwyr wedi’u dewis i fod yn rhan o un o’r 11 canolfan ranbarthol a gallant elwa ar: * fynediad uniongyrchol i sgyrsiau, seminarau a gweithdai mewn prifysgolion blaenllaw gan ddarlithwyr, myfyrwyr ac arbenigwyr ar dderbyniadau myfyrwyr * y cyfle i weithio y tu hwnt i gwricwlwm Safon Uwch * cymorth pynciau gan athrawon lleol yn eu hardal * grwp o fyfyrwyr eraill * yr wybodaeth a’r cyngor diweddaraf am wneud cais i brifysgolion. Dywedodd Alun Davies, Gweinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes: > “Mae Rhwydwaith Seren wedi’i sefydlu i helpu mwy o fyfyrwyr Cymru i gael mynediad i’r prifysgolion mwyaf blaenllaw y DU lle nad ydyn nhw wedi’u cynrychioli’n ddigonol ar hyn o bryd, o gymharu â gweddill y DU. > > “Rydyn ni’n gwybod bod nifer anghymesur lai o ymgeiswyr o Gymru i Rydychen a Chaergrawnt yn cael cynigion o gymharu ag ymgeiswyr eraill y DU, er eu bod yn cael graddau tebyg yn eu harholiadau TGAU a Safon Uwch. > > “Y myfyrwyr hyn yw ein harbenigwyr a’n harweinwyr ar gyfer y dyfodol, felly mae’n hollbwysig ein bod ni’n datblygu amgylchedd dysgu lle gallan nhw ffynnu’n wirioneddol. > > “Mae’n wych gweld bod cymaint o brifysgolion blaenllaw eisoes yn ymwneud â Seren ac yn helpu i gyflwyno’r rhaglenni rhanbarthol. Rydyn ni’n ddiolchgar iawn iddyn nhw am barhau i helpu.” Mae Seren yn rhoi gwybodaeth, cyngor a chanllawiau i fyfyrwyr ar adeg pan fo’n rhaid iddyn nhw wneud penderfyniadau mawr am eu dyfodol. Mae’r rhwydwaith yno i leihau pryder am y broses gais i brifysgolion ac i sicrhau bod myfyrwyr disgleiriaf Cymru yn cael y cymorth sydd ei angen er mwyn cyflawni eu potensial.

Translate the text from Welsh to English.

O'r rhain, mae'r 3% o'r boblogaeth sy'n yfwyr niweidiol yn gyfrifol am 27% o'r holl alcohol sy'n cael ei yfed. Ym mis Hydref 2017, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru Fil newydd a fydd, os caiff ei basio gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru, yn cyflwyno isafbris ar gyfer gwerthu alcohol. Lluniwyd y Bil i leihau nifer yr achosion o yfed peryglus a niweidiol yng Nghymru.  Mae'r adroddiad a gyhoeddwyd heddiw gan Grŵp Ymchwil Alcohol Sheffield ym Mhrifysgol Sheffield yn dod i'r casgliad mai'r yfwyr niweidiol mwyaf difreintiedig fyddai'n cael eu heffeithio fwyaf gan isafbris uned \- sef y grwpiau sydd yn y perygl mwyaf o ddioddef niwed yn sgil eu harferion yfed. Dengys yr adroddiad fod poblogaeth Cymru yn prynu 50% o'i alcohol am lai na 55c yr uned, 37% am lai na 50c yr uned a 27% am lai na 45c yr uned. Gwelwyd bod yfwyr trwm yn fwy tebygol o brynu alcohol sy'n cael ei werthu islaw'r trothwyon hyn.  Cafodd Grŵp Ymchwil Alcohol Sheffield ym Mhrifysgol Sheffield ei gomisiynu gan Lywodraeth Cymru ym mis Mehefin 2017 i ddiweddaru gwerthusiad a wnaed yn 2014 ar yr effaith debygol o osod ystod o bolisïau isafbris uned yng Nghymru. Mae'r gwaith ymchwil hefyd yn dangos y canlynol:             * Mae yfwyr cymedrol yn yfed 211 uned o alcohol y flwyddyn ar gyfartaledd, o gymharu â 1,236 ar gyfer yfwyr peryglus a 3,924 ar gyfer yfwyr niweidiol. * Mae yfwyr niweidiol yn gwario £2,882 y flwyddyn ar gyfartaledd ar alcohol o gymharu â £1,209 ar gyfer yfwyr peryglus a £276 ar gyfer yfwyr cymedrol. * Mae marwolaethau a derbyniadau i'r ysbyty sy’n gysylltiedig ag alcohol i'w gweld yn amlach ymysg yfwyr peryglus ac arbennig o niweidiol sy'n fwy difreintiedig. Dywedodd yr Ysgrifennydd Iechyd, Vaughan Gething: > "Pobl sy'n yfed lefelau peryglus a niweidiol o alcohol sy'n gyfrifol am 75% o'r alcohol sy'n cael ei yfed yng Nghymru. Byddai cyflwyno isafbris uned yn effeithiol wrth leihau'r defnydd o alcohol ymysg y grwpiau hyn, yn ogystal â lleihau nifer y marwolaethau a'r derbyniadau i'r ysbyty sy'n gysylltiedig ag alcohol. > > "Mae'r adroddiad hwn yn dangos y byddai isafbris uned yn effeithio fwyaf ar yr yfwyr niweidiol mwyaf difreintiedig, ac mai effaith fach fyddai ar ddefnydd yfwyr cymedrol a'u gwariant ar alcohol. Y rheswm am hyn yw bod yfwyr cymedrol yn dueddol o brynu alcohol a fyddai'n gweld ychydig iawn o gynnydd mewn pris, os o gwbl, dan y polisi hwn. > > "Gallai'r gyfraith hon, o'i phasio, achub bywydau."

Within this – the 3% of the population who are harmful drinkers, account for 27% of all alcohol consumed. In October 2017, the Welsh Government unveiled a new Bill that will, if passed by the National Assembly for Wales, introduce a minimum price for the sale of alcohol. The Bill is designed to reduce hazardous and harmful drinking in Wales.  The report published today by the Sheffield Alcohol Research Group at the University of Sheffield concludes the greatest impact of a minimum unit price would be on the most deprived harmful drinkers – those groups at greatest risk of experiencing harm due to their drinking. The report reveals the population of Wales buys 50% of its alcohol for less than 55p per unit, 37% for less than 50p per unit and 27% for less than 45p per unit.  It finds heavier drinkers are more likely to buy alcohol sold below these thresholds.  The Sheffield Alcohol Research Group at the University of Sheffield were commissioned by the Welsh Government in June 2017 to update the 2014 model\-based appraisal of the likely impact of a range of minimum unit pricing policies in Wales. The research also shows:                       * Moderate drinkers consume an average of 211 units of alcohol per year compared to 1,236 for hazardous drinkers and 3,924 for harmful drinkers. * Harmful drinkers spend an average £2,882 a year on alcohol compared to £1,209 for hazardous drinkers and £276 for moderate drinkers. * Alcohol\-attributable deaths and hospital admissions are concentrated in hazardous and particularly harmful drinkers who are more deprived. Health Secretary, Vaughan Gething said: > “People who drink alcohol at hazardous and harmful levels drink 75% of the alcohol consumed in Wales. The introduction of a minimum unit price would be effective in reducing alcohol consumption among these groups, as well as reducing the number of alcohol\-related deaths and hospitalisations. > “The report shows the greatest impact of a minimum unit price would be on the most deprived harmful drinkers, while moderate drinkers would experience only small impacts on their alcohol consumption and spending. This is because moderate drinkers tend to buy alcohol which would be subject to little or no increase in price under the policy. “If passed, this law will potentially save lives.” >

Translate the text from Welsh to English.

Ar 17 Gorffennaf 2018, gwnaeth y Prif Gweinidog Ddatganiad Lafar yn y Siambr: Y Rhaglen Ddeddfwriaethol (dolen allanol).

On 17 July 2018, the First Minister made an oral statement in the Siambr on: The Legislative Programme (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw rwy’n lansio ymgynghoriad chwe wythnos ar ffurf a chylch gwaith Rhaglen Gyllido Cydraddoldeb a Chynhwysiant Llywodraeth Cymru yn y dyfodol.   Mae Cydraddoldeb a Hawliau Dynol bob amser wedi bod yn rhan ganolog o waith Llywodraeth Cymru a’n gweledigaeth i gael Cymru fwy cyfartal; gwlad sy’n sicrhau mynediad teg at wasanaethau, sy’n mynd i’r afael ag anghydraddoldeb ac yn ceisio canlyniadau mwy cyfartal i’n holl ddinasyddion, nawr ac ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.   Rhaid i ni ddal ati i gefnogi’r rhai sy’n parhau i wynebu’r perygl mwyaf o gael eu gwahaniaethu a’u trin yn annheg. Mae’r rhain yn cynnwys pobl anabl; cymunedau pobl dduon, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig; pobl sy’n Sipsiwn, Roma neu Deithwyr; ffoaduriaid a cheiswyr lloches; a phobl LGBT\+; yn ogystal â’r rhai sydd dan anfantais economaidd\-gymdeithasol. Mae ein Cronfa Cydraddoldeb a Chynhwysiant, sydd â chyllideb flynyddol o £1\.6 miliwn ar hyn o bryd, wedi bod wrth wraidd ein gwaith yn y maes hwn ers amser maith. Mae’n rhoi cymorth i sefydliadau cynrychiadol sydd ag arbenigedd mewn agweddau ar gydraddoldeb a chynhwysiant a thrwyddynt. Ar yr un pryd, rydym wedi cefnogi gwasanaethau penodol a ddarperir i rai grwpiau allweddol. Rydym yn bwriadu parhau i wneud hynny, ond nid yw aros yn ein hunfan yn ddigon. Rhaid i ni archwilio’n gyson a yw’r dull hwn yn gweithio ai peidio, ac a oes angen i ni wneud pethau’n wahanol ai peidio. Rwy’n arbennig o awyddus i edrych ar opsiynau i sicrhau rhagor o gydweithio rhwng sefydliadau cydraddoldeb cynrychiadol yng Nghymru. Bydd hyn yn sicrhau’r budd gorau i bawb sydd dan anfantais neu’n cael eu gwahaniaethu, ac yn dangos bod cydraddoldeb i bawb. Rydym wedi sylwi yn fwy a mwy y gall gwahanol agweddau ar anghydraddoldeb, fel hiliaeth, a thlodi, gyfuno i greu canlyniadau hyd yn oed yn waeth i rai pobl a chymunedau. Mae’r effeithiau rhyngblethol hyn yn achosi llawer o bryder ac mae’n hanfodol ein bod yn defnyddio’r holl adnoddau sydd ar gael i fynd i’r afael â’r materion ar y cyd, i sicrhau’r effaith gyffredinol fwyaf a’r canlyniadau gorau posibl. Mae angen i’n sefydliadau cydraddoldeb, unigolion a chymunedau ddweud wrthym ni beth sydd angen ei newid. Mae’r materion hyn yn effeithio arnom i gyd, felly dywedwch wrthym sut ydych yn credu y gall y cyllid hwn gael ei ddefnyddio orau yn y dyfodol. Rydym yn croesawu ymatebion mewn nifer o fformatau gwahanol. Gallwch ddod o hyd i’r dogfennau ymgynghori, gan gynnwys fersiynau Cymraeg, Hawdd ei Ddeall ac Iaith Arwyddion Prydain drwy’r ddolen hon:  Dyfodol y Rhaglen Gyllido Cydraddoldeb a Chynhwysiant Mae fformatau eraill ar gael hefyd ar gais.  Rwy’n annog pawb sydd â diddordeb mewn hyrwyddo cydraddoldeb a hawliau dynol i ystyried y cynigion hyn yn ofalus ac ymateb i’r ymgynghoriad hwn.

Today I am launching a six week consultation into the future shape and remit of the Welsh Government’s Equality and Inclusion Funding Programme.  Equality and Human Rights have always been central to the work of the Welsh Government and our vision for a more equal Wales; a country which ensures equity of access to services, tackling inequality and seeking fairer equality of outcomes for all our citizens, now and for future generations. We must continue to support those who remain at greatest risk of discrimination and unfair treatment. These include disabled people; Black, Asian and minority ethnic communities; Gypsies, Roma and Travellers; refugees and asylum seekers; and LGBT\+ people; as well as those who are socio\-economically disadvantaged. Our Equality and Inclusion Fund, which currently has an annual budget of £1\.6million, has long been at the heart of our work in this area, providing support for and through representative organisations with expertise in aspects of equality and inclusion. At the same time, we have supported distinct service provision for some key groups. We intend to continue doing so, but it is not enough to stand still. We must periodically examine whether or not this approach is working and whether or not we need to do things differently. I am especially keen to explore options for greater collaboration between representative equality organisations in Wales, to provide the greatest benefit to everyone who is disadvantaged or experiences discrimination, and show that equality is for all. We have increasingly recognised that different aspects of inequality, such as racism, and poverty, can combine to produce even worse outcomes for some people and communities. These intersectional impacts are of great concern and it is vital that we use all available resources to tackle the issues in conjunction, to make the greatest overall impact and achieve the best possible outcomes. We need our equality organisations, individuals and communities, to tell us what needs to change. These issues affect us all, so please let us know your views on how this funding can best be used in future. We welcome responses in multiple formats. Consultation documents versions include Welsh, Easy Read and British Sign Language. Alternative formats can also be made available on request. I encourage all those with an interest in promoting equality and human rights in Wales to consider the proposals here carefully and respond to this consultation.

Translate the text from Welsh to English.

Dywedodd llefarydd ar ran yr Ysgrifennydd Parhaol: > “Ar 23 Tachwedd, fe wnaeth y Prif Weinidog gyfeirio ei hunan am gyngor o dan God y Gweinidogion ynglŷn â’r atebion a roddwyd i Aelodau’r Cynulliad yn 2014 a 2017\. Cytunodd James Hamilton, sy’n gynghorydd annibynnol i Lywodraeth yr Alban ar faterion yn ymwneud â Chod y Gweinidogion, i ymgymryd â’r gwaith hwn, ac mae eisoes wedi dechrau. > > “Y cylch gorchwyl a osodwyd gan y Prif Weinidog ar gyfer Mr Hamilton yw rhoi cyngor ar: yr honiad imi dorri Cod y Gweinidogion o ran yr atebion a roddais i gwestiynau ar 11 Tachwedd 2014 a 14 Tachwedd 2017\. > > “Nid yw Cod y Gweinidogion yn rhagnodi hyd a lled y broses, ei ffurf na’r dull o’i gweithredu. Mater i Mr Hamilton yn awr yw pennu sut mae gweithredu ar y mater a gyfeiriwyd. Darparwyd ysgrifenyddiaeth ar gyfer Mr Hamilton, a sefydlwyd mesurau diogelu priodol i sicrhau bod y broses hon, ac unrhyw ddeunydd a gyflwynir, wedi’u gwahanu’n briodol oddi wrth Swyddfa’r Prif Weinidog a gweddill Llywodraeth Cymru. > > “Gall unrhyw un sy’n dymuno cysylltu ag ysgrifenyddiaeth Mr Hamilton gyda deunydd sy’n berthnasol i’r cylch gorchwyl wneud hynny drwy ymchwiliadatgyfeirio@wales\-uk.com. Caiff deunydd sy’n gysylltiedig â’r broses ei storio ar wahân ac yn annibynnol ar unrhyw un o systemau mewnol eraill Llywodraeth Cymru. > > “Caiff canfyddiadau Mr Hamilton eu gwneud yn gyhoeddus unwaith y bydd wedi cwblhau ei waith.”

A spokesperson for the Permanent Secretary said: > “On November 23rd, the First Minister referred himself for advice under the Ministerial Code in relation to answers given to Assembly Members in 2014 and 2017\. James Hamilton, who is an independent adviser to the Scottish Government on Ministerial Code issues, agreed to carry this out, and has already commenced his work. > > > “The terms of reference set by the First Minister to Mr Hamilton are for him to provide advice on: the allegation that I breached the Ministerial Code in relation to answers I gave to questions on 11th November 2014 and 14th November 2017\. > > > “The Ministerial Code does not prescribe the scope, format, or conduct of the process, and it is for Mr Hamilton to determine how to act on the matter which has been referred. A secretariat has been made available to Mr Hamilton, with appropriate safeguards to ensure due separation from the First Minister’s office and the rest of the Welsh Government in relation to this process and any material submitted. > > > “Anyone wishing to contact Mr Hamilton’s secretariat with material relevant to the terms of reference can do so via referralinvestigation@wales\-uk.com. Material related to the process will be stored independently of other Welsh Government internal systems. > > > “Mr Hamilton’s findings will be made public following the conclusion of his work.”

Translate the text from Welsh to English.

Ar 30 Ebrill 2019, gwnaeth y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Datganiad Llafar yn y Siambr ar: Gwasanaethau Mamolaeth Cwm Taf.

On 30 April 2019, the Minister for Health and Social Services made an Oral Statement in the Siambr on: Cwm Taf Maternity Services.

Translate the text from Welsh to English.

Ers 2011, mae rhaglenni archwilio, rheoleiddio ac arolygu yng Nghymru wedi mynegi pryderon ynghylch y ffordd y caiff Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent ei redeg ac wedi pwysleisio, nes iddo fynd i’r afael â’r rhain, na fyddai’r Cyngor yn cynnal gwelliant sylweddol. Mae’r gwaith asesu gwella diweddaraf gan Swyddfa Archwilio Cymru yn dangos bod y Cyngor wedi bod yn gweithio ers mis Mai 2012 i fynd i’r afael â’r heriau sylweddol y mae’n eu hwynebu. Ar 2 Hydref, anfonodd Archwilydd Cyffredinol Cymru ei Lythyr Asesiad Gwella at Gyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent a daeth i’r casgliad bod angen cymorth ychwanegol ar gyfer arweinyddiaeth a gwneud penderfyniadau yn yr Awdurdod, ac nad oedd y Cyngor wedi datblygu cynigion digonol i fynd i’r afael â’r pwysau ariannol y rhagwelir y bydd yn eu hwynebu a pherfformiad anghyson gan wasanaethau. Yng ngoleuni’r casgliadau hyn, gwnaeth yr Archwilydd Cyffredinol ddau argymhelliad statudol i’r Cyngor fynd i’r afael â’i drefniadau cynllunio ariannol, gwneud penderfyniadau a chraffu. Roedd y llythyr hefyd yn argymell fy mod yn defnyddio fy mhwerau Gweinidogol (o dan Adran 28 Mesur Llywodraeth Leol (Cymru) 2009\) i roi cymorth tymor byr i’r Cyngor i’w helpu i unioni ei broblemau, a hynny cyn gynted â phosibl. Yn fy Natganiad Ysgrifenedig dyddiedig 2 Hydref, cyhoeddais fy mod yn bwriadu defnyddio’r pwerau hyn i gynnig pecyn cymorth ffurfiol i adeiladu ar y gwaith gwella y mae’r Cyngor yn ei wneud eisoes a bydd yn helpu i ymgorffori’r cynnydd sydd wedi bod hyd yn hyn. Mae fy swyddogion wedi bod yn gweithio gyda Swyddfa Archwilio Cymru a’r Cyngor i benderfynu ar y cylch gorchwyl a’r amserlen ar gyfer darparu’r cymorth. Rwy’n falch bod y Cyngor hyd yn hyn wedi cydweithredu ac ymgysylltu â ni o ran penderfynu ar fanylion y pecyn cymorth. Hyderaf y bydd hyn yn rhoi’r cyfle gorau posibl i’r Cyngor adfer yn ei ffordd ei hun a’i roi ei hun mewn sefyllfa fwy cynaliadwy at y dyfodol. Awgrymodd Archwilydd Cyffredinol Cymru y dylai’r cymorth fod ar ffurf cymorth allanol â sgiliau a phrofiad addas i alluogi’r Cyngor i gymryd camau brys ac arwyddocaol yn y meysydd a nodwyd. Mae’r Cyngor hefyd wedi rhoi ei farn ar yr hyn a fyddai’n ddefnyddiol o ran mynd i’r afael â’r pryderon a nodwyd gan Swyddfa Archwilio Cymru. Rwy’n falch o gyhoeddi ein bod, ar y cyd â Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, wedi llwyddo i benodi tîm o ymgynghorwyr allanol arbenigol i weithio ochr yn ochr â’r Cyngor. Bydd y tîm yn cefnogi, yn herio ac yn cynghori’r uwch\-dîm rheoli ac yn canolbwyntio’n arbennig ar reoli’r gyllideb yn y tymor byr a chynllunio ariannol yn y tymor hir, ac ar reoli a chyflawni rhaglenni. Rwyf hefyd wedi gofyn i’m swyddogion weithio gyda’r Cyngor i roi rhaglen ar waith i fynd i’r afael â’r pryderon a gododd Archwilydd Cyffredinol Cymru ynghylch y trefniadau craffu presennol.     Dyma’r ymgynghorwyr: * Syr Peter Rogers, cyn Brif Weithredwr Cyngor Dinas Westminster * John Shultz, cyn Brif Weithredwr Cyngor Bwrdeistref Metropolitan Stockport * John Maitland\-Evans, cyn Brif Weithredwr Cyngor Sir Bro Morgannwg * Derek Davies, cyn Gyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell\-nedd Port Talbot Mae ymgynghorydd arall, Mr Carl Walters, hefyd wedi cael ei benodi fel rhan o’r tîm cymorth i ddarparu arbenigedd a sgiliau ar reoli a darparu rhaglenni ac ar reoli a gweithredu gwaith newid mawr. Mr Walters wedi cael ei darparu fel rhan o’n partneriaeth parhaus gyda Heddlu De Cymru. Mae rhai o’r ymgynghorwyr wedi gweithio gyda’r Cyngor ar faterion penodol eisoes, felly rydyn ni’n cadw eu gwybodaeth a’u dealltwriaeth o’r gwaith hwn ac yn ei gydbwyso gyda her annibynnol a gwrthrychol gan eraill nad ydynt wedi ymwneud â’r Cyngor o’r blaen. Mae’r Cyngor wedi cael ei hysbysu ac yn fodlon gyda’r ffordd rydyn ni’n bwriadu mynd ati. Rhoi cyngor yw unig ddiben yr ymgynghorwyr ac nid oes ganddynt awdurdod i wneud penderfyniadau na chymeradwyo, addasu neu rwystro penderfyniadau gan y Cyngor, ei aelodau a’i swyddogion. Nid ydynt yn cynrychioli’u cyflogwyr cyfredol na’u cyn gyflogwyr, nac unrhyw sefydliadau y maent yn gysylltiedig â nhw, neu wedi bod yn gysylltiedig â nhw, mewn unrhyw ffordd. Mae wedi bod yn angenrheidiol i gyhoeddi’r datganiad hwn yn ystod y toriad gan y bydd  ymgynghorwyr yn cychwyn ar eu gwaith ar 4 Tachwedd a disgwylir i’r cyfnod o gymorth ddod i ben erbyn diwedd mis Ionawr 2014\. Ar hyn o bryd, y gobaith yw y bydd y pecyn cymorth yn galluogi’r Cyngor i fynd i’r afael â’i heriau ariannol tymor byr ar gyfer 2013\-14 a gwneud penderfyniadau ynghylch pennu cyllideb gytbwys ar gyfer 2014\-15, ynghyd â datblygu Cynllun Newid Gweddnewidiol sengl sy’n nodi’i flaenoriaethau ar gyfer cyflawni yn y tymor canolig (hyd at dair blynedd).     Rwyf hefyd yn sicrhau bod y pecyn cymorth rwy’n ei ddarparu yn cyd\-fynd yn llwyr â chamau ymyrraeth presennol y Gweinidog Addysg a Sgiliau ynghylch y gwasanaethau addysg ym Mlaenau Gwent.

Since 2011, audit and regulation inspection programmes in Wales have raised concerns at how Blaenau Gwent County Borough Council is run and have emphasised until these were addressed, it would be unlikely the Council would sustain significant improvement.  The most recent improvement assessment work carried out by the Wales Audit Office has shown that since May 2012, the Council has been working to make progress to address the significant challenges it faces. On 2 October, the Auditor General for Wales issued his Improvement Assessment Letter to Blaenau Gwent County Borough Council and concluded leadership and decision\-making within the Authority needed additional support and the Council’s proposals to address its predicted financial pressures and varied service performance were not sufficiently developed.  In light of these conclusions, the Auditor General made two statutory recommendations to the Council for them to address their financial planning, decision\-making and scrutiny arrangements.   The letter also recommended I use my Ministerial powers (under Section 28 of the Local Government (Wales) Measure 2009\) to provide short\-term support to the Council to help it to remedy its problems, as soon as possible.  In my Written Statement of 2 October, I announced my intention to use these powers to provide the Council with a formal package of support to  build on the improvement work already being undertaken by the Council and will help to instil and embed progress made to date.   My officials have been working with the Wales Audit Office and the Council to determine the terms of reference and timescales for delivery of the support.  I am pleased with the cooperation and engagement demonstrated by the Council so far in working with us to determine the details of the package of support.  I am confident this will ensure the Council has the best possible opportunity to manage its own recovery and put itself in a more sustainable position for the future. The Auditor General for Wales suggested the support should be in the form of suitably skilled and experienced external support to enable the Council to take prompt and significant action in the areas identified.  The Council has also provided its views on what would be helpful in addressing the concerns  identified by the Wales Audit Office.  I am pleased to announce, in conjunction with the Welsh Local Government Association, we have secured the expertise of a team of external advisers to work alongside the Council.  The team will provide support, challenge and advice to the senior management team and will be specifically focusing on the areas of short\- term budget management and longer term financial planning; programme management and delivery.  I have also asked my officials to work with the Council to put in place a programme to address the concerns raised by the Auditor General for Wales on the existing scrutiny arrangements.     The advisers are as follows:\-   * Sir Peter Rogers, former Chief Executive of Westminster City Council * John Shultz, former Chief Executive of Stockport Metropolitan Borough Council * John Maitland\-Evans, former Chief Executive of Vale of Glamorgan County Council * Derek Davies, former Director of Finance and Corporate Services, Neath Port Talbot County Borough Council   A further adviser, Mr Carl Walters, has also been appointed as part of the support team to provide expertise and skills on programme management and delivery and on managing and implementing major change. Mr Walters has been provided as part of our on\-going partnership with South Wales Police.  Some of the advisers have already worked with the Council on specific matters, so we are retaining the knowledge and insight they have acquired from such work and balancing it with independent and objective challenge from others who have no prior involvement with the Council.  The Council has been informed and is content with our proposed approach.  The Advisers are purely advisory and have no authority to take decisions or to approve, amend or veto decisions of the Council, its members and officers.  They do not represent their current or past employers, or other organisations with which they are or have been associated, in any way.   It has been necessary to issue this Statement during recess as the advisers will begin their work on 4 November and the expectation is the support period will come to a close by the end of January 2014\.  At this time, it is hoped the package of support will have placed the Council in a strong position to address its short\-term financial challenges for 2013\-14 and will have supported it to have taken key decisions on setting a balanced budget for 2014\-15\. The Council will also have been supported to develop a single Transformational Change Plan setting out its priorities for delivery in the medium term (up to three years).     I am also ensuring the package of support I am providing is fully aligned with the existing intervention provided by the Minister of Education and Skills regarding the Education Services in Blaenau Gwent.

Translate the text from Welsh to English.

Cafodd y Bil drafft ei gyflwyno ym mis Mawrth, ac mae'n anelu at ddiogelu'r stoc o dai cymdeithasol yng Nghymru rhag lleihau ymhellach – gan sicrhau bod y stoc ar gael i ddarparu tai diogel a fforddiadwy i bobl yng Nghymru.  Yn dilyn pleidlais lwyddiannus yn y Cynulliad y prynhawn yma, dywedodd Rebecca Evans, y Gweinidog Tai ac Adfywio: “Rwy'n hynod falch bod Bil Diddymu'r Hawl i Brynu a Hawliau Cysylltiedig wedi mynd trwy'r cam olaf ac y gall fynd ymlaen i gael Cydsyniad Brenhinol. Mae rhoi terfyn ar yr Hawl i Brynu yn sicrhau ein bod ni’n diogelu'r buddsoddiad a wnaed mewn tai cymdeithasol dros nifer o genedlaethau, ar gyfer teuluoedd yng Nghymru heddiw ac yn y dyfodol. “Bydd hynny hefyd yn rhoi'r hyder i awdurdodau lleol a chymdeithasau tai fuddsoddi mewn datblygiadau newydd er mwyn helpu i fodloni'r angen am dai fforddiadwy o safon yng Nghymru.  “Rwy'n ddiolchgar i bawb sydd wedi chwarae rôl, o fewn y Cynulliad a'r tu allan iddo, i'n galluogi ni i gyrraedd y cam pwysig hwn.  “Hoffwn hefyd ddweud y byddai Carl Sargeant wedi bod yn falch iawn o weld bod y Bil wedi cyrraedd y cam terfynol hwn. Roedd yn credu'n angerddol mewn diogelu ein stoc o dai cymdeithasol er budd y gymdeithas, a gweithiodd yn eithriadol o galed i roi'r ddeddfwriaeth hon ar waith. Rwy'n hynod falch i allu helpu i lywio'r Bil drwy'r camau terfynol hyn i'w roi yn y Llyfr Statud i Gymru.” Mae'r Hawl i Brynu wedi bod yn rhan annatod o gyfundrefn tai cymdeithasol ers nifer o flynyddoedd yng Nghymru, ac mae wedi arwain at golli nifer sylweddol o dai cymdeithasol \- fwy na 139,000 rhwng 1981 a 2016\.  Er bod nifer y tai cymdeithasol sy'n cael ei werthu wedi arafu yn ystod y blynyddoedd diweddar, mae'r stoc o dai cymdeithasol yn dal i leihau ar adeg lle mae galw mawr am dai. Fel canlyniad i hynny, roedd y rheini yr oedd angen tai arnynt \- a nifer yn eu plith yn agored i niwed \- yn gorfod aros am gyfnodau hirach i gael cartref yr oeddent yn gallu ei fforddio. Cafodd y Bil ei gyflwyno fis Mawrth diwethaf, yn dilyn ymgynghoriad ar y Papur Gwyn yn 2015\. Bellach, mae'r Bil wedi'i basio ac mae'n cael gwared ar yr holl amrywiadau o'r Hawl i Brynu, gan gynnwys yr Hawl i Brynu a Gadwyd a'r Hawl i Gaffael.  Mae darpariaeth yn y Bil yn caniatáu o leiaf blwyddyn ar ôl cael Cydsyniad Brenhinol cyn i'r diddymiad terfynol o'r hawl i brynu eiddo sydd eisoes yn bodoli ddod i rym. Ond, er mwyn annog buddsoddiad mewn cartrefi newydd, bydd yr hawliau'n cael eu diddymu ar gyfer cartrefi sydd newydd gael eu cynnwys yn y stoc o dai cymdeithasol – ac felly nad oes tenantiaid eisoes yn eu rhentu \- ddau fis ar ôl cael Cydsyniad Brenhinol. 

The draft Bill was introduced in March, aimed at protecting the stock of social housing in Wales from further reduction, ensuring it is available long term to provide safe, secure and affordable housing for the people of Wales.  Following the successful vote in the Assembly this afternoon, the Minister for Housing and Regeneration, Rebecca Evans, said: > “I am delighted the Abolition of the Right to Buy and Associated Rights Bill has passed its final stage and can now go forward for Royal Assent. Ending the Right to Buy ensures we safeguard the investment made in social housing over many generations, for Welsh families now and in the future. > > “This will also give local authorities and housing associations the confidence to invest in new developments to help meet the need for quality, affordable housing in Wales. > > “I am grateful to all those who have played a role, both inside the Assembly and out, in getting us to this important stage. > > “I would also like to say how pleased Carl Sargeant would have been to see the Bill reach this final stage. He believed passionately in protecting our social housing stock for those who need it most and worked extremely hard to bring this legislation forward. I am delighted to be able to help steer it through its final stages and on to the Welsh Statute book.” The Right to Buy has been a feature of social housing for many years in Wales and has resulted in the loss of a significant number of homes – more than 139,000 between 1981 and 2016\.  Although sales of social housing have slowed in recent years, social housing stock is still being lost at a time of considerable housing supply pressure. This has resulted in people in housing need, many of whom are vulnerable, waiting longer to access a home they can afford. This Bill was introduced last March, following a White Paper consultation in 2015, and now passed, abolishes all variations of the Right to Buy, including the Preserved Right to Buy and the Right to Acquire.  Provision in the Bill allows at least one year after Royal Assent before final abolition on existing properties. But to encourage investment in new homes, the rights will end for homes that are new to the social housing stock, and therefore have no existing tenants, two months after Royal Assent. 

Translate the text from Welsh to English.

Mae dosbarthiadau cyfan o blant cynradd ledled Cymru yn mwynhau prydau ysgol am ddim gyda’i gilydd am y tro cyntaf o ddechrau’r flwyddyn ysgol newydd. Wrth i’r Prif Weinidog a Sian Gwenllian, Aelod Dynodedig Plaid Cymru, ymweld ag ysgol gynradd ddydd Mercher (Medi 7\), byddant yn cyhoeddi bod prydau ysgol am ddim yn cael eu hehangu i fwy na 6,000 o blant oedran meithrin mewn ysgolion. Bydd disgyblion meithrin sy’n mynychu ysgol a gynhelir am o leiaf ddwy sesiwn lawn unrhyw ddiwrnod o’r wythnos yn gymwys i gael pryd ysgol am ddim. Bydd £35m o gyllid cyfalaf newydd yn cefnogi’r cynllun. Darperir y cyllid i awdurdodau lleol i fuddsoddi mewn gwelliannau i gyfleusterau arlwyo ysgolion, gan gynnwys prynu cyfarpar, uwchraddio cyfleusterau ceginau a diweddaru systemau digidol. Mae’r cyllid hwn yn ychwanegol at £25m o gyllid cyfalaf a gafodd ei roi i awdurdodau lleol yn 2021\-22\. Mae £200m o gyllid refeniw hefyd wedi’i neilltuo ar gyfer y ddarpariaeth bob dydd dros y tair blynedd nesaf. Dywedodd y Prif Weinidog: > “Ddylai yr un plentyn fynd heb fwyd. Mae teuluoedd ledled Cymru o dan bwysau aruthrol o achos yr argyfwng costau byw, ac rydyn ni’n gwneud popeth allwn ni i’w cefnogi. Mae ehangu prydau am ddim i bob ysgol gynradd yn un o nifer o fesurau rydyn ni’n eu cymryd i gefnogi teuluoedd drwy’r cyfnod anodd yma. > > > “Mae wir yn bleser gweld sut mae ein hysgolion wedi croesawu hyn, a pha mor gyflym y maen nhw a’n gwasanaethau cyhoeddus wedi gweithio gyda’i gilydd i ddechrau darparu prydau ysgol am ddim. > > > “Rydyn ni’n gwybod bod plant iau yn fwy tebygol o fod yn byw mewn tlodi incwm cymharol, a dyna pam mai ein dysgwyr ieuengaf fydd y cyntaf i elwa.” Dywedodd arweinydd Plaid Cymru: > “Wrth inni wynebu argyfwng costau byw, ‘dyw hi erioed wedi bod yn bwysicach cyflwyno prydau ysgol am ddim i bob plentyn cynradd, sicrhau dechrau cyfartal iddyn nhw mewn bywyd a helpu teuluoedd i wneud i’r gyllideb wythnosol fynd ymhellach. > > > “Drwy ein Cytundeb Cydweithio, rydyn ni’n cynnig cymorth y mae ei angen yn fawr ar deuluoedd, ac yn gwneud gwahaniaeth go iawn drwy fuddsoddi yn ein hysgolion i ddarparu’r prydau hyn. > > > “Dros y tair blynedd nesaf, fe fyddwn ni’n cyflwyno prydau ysgol am ddim ar draws holl grwpiau blwyddyn ein hysgolion cynradd, fel na fydd angen i un plentyn fynd heb fwyd tra byddan nhw yn yr ysgol. Drwy weithio gyda’n gilydd, rydyn ni’n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau pobl.” Mae ehangu prydau ysgol am ddim i bob plentyn cynradd yn ymrwymiad allweddol yn y Cytundeb Cydweithio tair blynedd rhwng Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru. Bydd yn ymyriad sy’n trawsnewid y sefyllfa o ran tlodi plant a’r rheini sy’n mynd heb fwyd, yn ogystal â chefnogi cyrhaeddiad addysgol, maeth plant a chynhyrchu a dosbarthu bwyd yn lleol, gan sicrhau budd i economïau lleol. Bydd y flwyddyn gyntaf yn canolbwyntio ar feithrin capasiti ysgolion, a’r nod yw sicrhau, erbyn dechrau tymor yr haf 2023, y bydd y rhan fwyaf o ddisgyblion, o’r dosbarth derbyn i flwyddyn 2, yn cael prydau ysgol am ddim. Bydd y rhan fwyaf o blant dosbarthiadau derbyn yn cael prydau ysgol am ddim o’r wythnos hon. Bydd Mark Drakeford a Sian Gwenllian yn ymweld ag ysgol gynradd ddydd Mercher (Medi 7\) i gwrdd â phlant a gweld sut mae ysgolion cynradd ledled Cymru yn darparu prydau am ddim.

Whole classes of children in primary schools across Wales are enjoying free school meals together for the first time from the start of the new school year. As the First Minister and Sian Gwenllian, Plaid Cymru’s Designated Member, visit a primary school on Wednesday (September 7\) they will announce the expansion of free school meals to more than 6,000 nursery\-age children in schools. Nursery\-age pupils attending a maintained school for at least two full sessions, on any one day per week, will be eligible for a free school meal. £35m of new capital funding will support the roll\-out of the scheme. The funding will be provided to local authorities to invest in improvements to school catering facilities, including purchasing equipment, upgrading existing kitchen facilities and updating digital systems. The funding is in addition to £25m of capital funding provided to local authorities in 2021\-22\. £200m of revenue funding has also been committed for the day\-to\-day provision over the next three years. First Minister Mark Drakeford said: > “No child should go hungry. Families throughout Wales are under huge pressure because of the cost\-of\-living crisis and we are doing everything we can to support them. Extending free school meals to all primary schools is one of a number of measures we are taking to support families through this difficult time. > > > “I’m really pleased to see how our schools have embraced this and the speed at which they and our public services have worked together to begin providing free school meals. > > > “We know younger children are more likely to be living in relative income poverty, which is why the youngest of our learners will be the first to benefit.” Leader of Plaid Cymru Adam Price said: > “As we face a cost\-of\-living crisis, introducing universal free school meals for primary children, giving children a more equal start in life and helping families make the weekly budget go further has never been more important. > > > “Through our Co\-operation Agreement we are delivering much needed support for families and making a real difference by investing in our schools to provide these meals. > > > “Over the next three years we will roll\-out free school meals across all year groups in our primary schools, meaning no child will need to go hungry while they are in class. By working together we are making a real difference to people’s lives.” Extending free school meals to all primary school children is a key commitment in the three\-year Co\-operation Agreement between the Welsh Government and Plaid Cymru. It will deliver a transformational intervention in terms of child hunger and child poverty, as well as supporting educational attainment, child nutrition and local food production and distribution, to benefit local economies. The first year will focus on building schools’ capacity and aims to ensure that, by the start of the summer term in 2023, most pupils from Reception to Year 2 will be receiving free school meals. Most children in Reception classes will start receiving school meals from this week. Mark Drakeford and Sian Gwenllian MS will visit a primary school on Wednesday (September 7\) to meet children and see how primary schools across Wales are providing free school meals.

Translate the text from English to Welsh.

On 16 March 2021, the Minister for Health and Social Services made an oral statement: Update on the work of the Inter\-Ministerial Group on Paying for Social Care (external link).

Ar 16 Mawrth 2021, gwnaeth y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol datganiad llafar: Y wybodaeth ddiweddaraf am waith y Grŵp Rhyngweinidogol ar Dalu am Ofal Cymdeithasol (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Mae sgiliau i'n pobl ifanc ym meysydd gwyddoniaeth, technoleg, peirianneg a mathemateg (STEM) yn hanfodol ar gyfer eu llwyddiant yn y dyfodol, ac i sicrhau bod gan fusnesau Cymru y sgiliau sydd eu hangen arnynt.  Mae diffyg gweithwyr STEM yn y DU (69,000 bob blwyddyn) a bydd busnesau'n dibynnu fwyfwy ar sgiliau STEM yn y dyfodol. Felly, mae galw am bobl â sgiliau STEM ac mae ganddynt gyfleoedd gyrfa da yn y tymor hir. Mae merched yn gwneud yn well na bechgyn yn y rhan fwyaf o bynciau ar lefel TGAU \- ac yn well fyth mewn pynciau STEM na phynciau eraill \- ond mae llawer mwy o fechgyn yn mynd ymlaen i astudio gwyddoniaeth, technoleg, peirianneg a mathemateg ymhellach. O ganlyniad, mae menywod wedi'u tangynrychioli'n sylweddol yn y gweithlu STEM \- yn 2016, dim ond 21% o'r rheini sy'n gweithio mewn galwedigaethau STEM craidd oedd yn fenywod. Os ydym am sicrhau'r dyfodol gorau posibl ar gyfer ein gwlad, mae angen i ni ddefnyddio talentau'r boblogaeth gyfan. Fe wnaeth Prif Gynghorydd Gwyddonol Llywodraeth Cymru, yr Athro Julie Williams, gomisiynu grŵp gorchwyl a gorffen annibynnol i ddarparu adroddiad i ni ar sut y gallwn gynyddu nifer y menywod sy'n gweithio ym maes STEM yng Nghymru. Mae ‘Menywod Dawnus ar gyfer Cymru Lwyddiannus’ yn gwneud argymhellion ynghylch sut y gallwn: Menywod dawnus ar gyfer Cymru lwyddiannus * sicrhau bod astudio pynciau STEM yn berthnasol i ferched ac yn rhywbeth maen nhw’n ei fwynhau * recriwtio mwy o fenywod ym maes STEM * cadw menywod yng ngweithlu STEM * annog menywod i ymgymryd â swyddi arweiniol Mae Llywodraeth Cymru wedi derbyn pob un o'r 33 o argymhellion yn yr adroddiad, ac mae angen i Lywodraeth Cymru roi dau ohonynt ar waith yn benodol: 1. Dylai Llywodraeth Cymru sicrhau bod cyflawni gwell cydbwysedd rhwng y ddau ryw mewn pynciau STEM yn thema mewn polisïau a rhaglenni addysgol ar gyfer hyfforddiant athrawon, diwygio’r cwricwlwm, cyngor ar yrfaoedd, prentisiaethau a chyllid addysg bellach ac addysg uwch. 2. Dylai Llywodraeth Cymru adolygu ei chymorth ar gyfer gofal plant ac ystyried beth arall y gall ei wneud i gynorthwyo ystod ehangach o rieni gyda chostau gofal plant – gyda’r nod tymor hir o ddatblygu cynnig o ansawdd uchel ar gyfer gofal ac addysg plentyndod cynnar. Ysgolion, prifysgolion a busnesau STEM yng Nghymru sydd i weithredu’r rhan fwyaf o’r argymhellion, gyda Llywodraeth Cymru yn ‘cynghori, annog a hwyluso’ \- lle bo'n briodol. Mae ‘Gwyddoniaeth, Technoleg, Peirianneg a Mathemateg (STEM) mewn addysg a hyfforddiant: cynllun cyflawni i Gymru’ (2016\) gan Lywodraeth Cymru yn amlinellu ein hymrwymiad i godi nifer y merched ym maes STEM. Mae Cyfarwyddiaeth Addysg Llywodraeth Cymru yn blaenoriaethu cynnydd merched mewn mathemateg, ffiseg a chyfrifiadureg, ac mae wedi datgan y bydd cyllid grant yn amodol ar gydbwysedd rhwng y ddau ryw yn addysg STEM. Fodd bynnag, mae rhagor o waith y gellir ei wneud i ddeall y materion sy'n effeithio ar gynnydd merched ym maes STEM, a sut y gall arferion mewn ysgolion gael effaith gadarnhaol. Rydym yn mynd i'r afael â hyn yn ein rhaglen o ddiwygio addysg. Rydym hefyd wedi ymrwymo i ddarparu 30 awr yr wythnos o addysg gynnar a gofal plant am ddim i rieni sy'n gweithio, sydd â phlant tair neu bedair blwydd oed ar draws Cymru, a hynny am 48 wythnos y flwyddyn. Dyma’r cynnig gofal plant mwyaf hael yn y DU, gan roi i rieni – yn benodol, menywod – fwy o ddewis a chyfle gwell i gael teulu a gyrfa. Mae'r Prif Gynghorydd Gwyddonol yn sefydlu gweithgor mewnol i roi'r camau a argymhellir yn yr adroddiad ar waith, gan gynnwys swyddogion polisi ar draws Llywodraeth Cymru, a chan adrodd wrth Weinidogion. Rwy'n noddi digwyddiad WISE (menywod mewn gwyddoniaeth, technoleg a pheirianneg) yn y Senedd ar 13 Mawrth 2017, a bydd noddwr WISE, sef Ei Huchelder y Dywysoges Frenhinol yn bresennol. Bydd y digwyddiad yn dathlu ac yn hyrwyddo gwerth menywod ym maes STEM yng Nghymru, ac yn adeiladu momentwm o ran yr argymhellion sydd yn yr adroddiad. Bydd Cadeirydd WISE, Trudy Norris\-Grey o gwmni Microsoft, sy'n ysbrydoliaeth ac yn fodel i fenywod ei hefelychu, yn rhannu ei stori bersonol ‘O Abertawe i Seattle’ i ysbrydoli'r bobl ifanc a fydd yn bresennol. www.wisecampaign.org.uk

Science, Technology, Engineering and Maths (STEM) skills in our young people are vital for their future success, and to provide Welsh businesses with the skills they need. The UK has a shortfall of STEM workers (69,000 every year) and businesses will be increasingly dependent on STEM skills in the future. People with STEM skills are therefore in demand and have good long\-term career prospects. Girls outperform boys across most GCSEs – more so in STEM than other subjects – but many more boys go on to further study science, technology, engineering and maths. Consequently, women are significantly under\-represented in the STEM workforce – in 2016 only 21% of those working in core STEM occupations are women. If we want the best possible future for our country, we need to be using the talents of the whole population. The Welsh Government’s Chief Scientific Adviser, Professor Julie Williams, commissioned an independent task and finish group to provide us with a report on how we can increase the number of women working in STEM in Wales. ‘Talented Women for a Successful Wales’ makes recommendations for action on how we can: * make the study of STEM subjects relevant and rewarding for girls * recruit more women into STEM * retain women in the STEM workforce * encourage women into leadership roles Talented women for a successful Wales The Welsh Government has accepted all 33 of the recommendations in the report, 2 of which are specifically for the Welsh Government to action:Talented women for a successful Wales 1. The Welsh Government should make improved gender balance in STEM a theme in educational policies and programmes for teacher training, curriculum reform, careers advice, apprenticeships and further and higher education funding. 2. The Welsh Government should review its support for childcare and consider how it can further support a wider range of parents with the costs of childcare – with the long\-term aim of developing an offer of high\-quality early childhood care and education. The majority of the recommendations are for schools, universities and STEM businesses in Wales to action, with the Welsh Government ‘advising, encouraging and facilitating’ where appropriate. The Welsh Government’s ‘STEM in Education and Training: A Delivery Plan for Wales’ (2016\) outlines our commitment to improving the participation of girls in STEM. The Welsh Government’s Education Directorate is prioritising girls’ progression in maths, physics and computing, and has made gender balance in STEM education a condition of grant funding. However, more can be done to understand the issues affecting girls’ progression in STEM, and how practice in schools can have a positive impact. This is being addressed in our programme of education reform. We are also committed to providing 30 hours of free early education and childcare to working parents of 3 and 4 year\-olds across Wales for 48 weeks of the year. This is the most generous childcare offer in the UK, giving parents – in particular, women – more choice and a greater ability to have both a family and a career. The Chief Scientific Adviser is setting up an internal working group to take forward the recommended actions in the report, involving policy officials from across the Welsh Government, and reporting to Ministers. I am sponsoring a WISE (women in science, technology and engineering) event in the Senedd on 13 March 2017, with WISE’s patron HRH The Princess Royal in attendance. The event will celebrate and promote the value of women in STEM in Wales and build momentum around the recommendations in the report. WISE Chair, and inspirational female role model, Trudy Norris\-Grey of Microsoft, will be sharing her personal story ‘From Swansea to Seattle’ to inspire the young people present. www.wisecampaign.org.uk/

Translate the text from English to Welsh.

This will provide advice and guidelines for all health providers in Wales. The revised guidance includes the option for health boards and NHS trusts to use lateral flow devices or point\-of\-care (POC) testing to support hospital visiting. This will include making testing available for parents of children in hospital, pregnant women and their identified support partner and/or essential support assistants in maternity services. Testing may be also considered for visitors to hospitals as part of a risk\-assessed approach. Health providers should also consider the current community transmission rate, variants of concern, the vulnerability of particular patient groups and individual circumstances. The guidance sets out that health boards have the option to use a range of tests – including POC tests, supervised LFD tests or at\-home LFD tests – if they want to use testing to support hospital visiting. The new guidance has been amended to allow up to two parents, guardians or carers at a time to visit a child in a paediatric inpatient ward or baby in neonatal care, subject to local determination and following a risk assessment, including the ability to maintain social distancing. This follows recommendations from the Wales Maternity and Neonatal Network Board. The guidance has also updated the hospice settings annex to include a statement about the availability of LFD testing for visitors to hospice settings. The supplementary statement, which accompanies the guidance, sets out the baseline for visiting in Wales during the pandemic but allows health providers to depart from the guidance in response to rising or falling levels of COVID\-19 transmission in their areas.  Minister for Health and Social Services, Eluned Morgan, said: > Restrictions on visiting have a huge impact on patients and their loved ones. The new guidelines support health boards to make changes that provide further flexibility. > > > Sadly coronavirus has not gone away and with the emergence of new variants, like delta, we have to remain vigilant. The priority is to keep people safe but there is always a balance between protecting people from the virus and supporting the wellbeing of patients and their loved ones.

Maent yn rhoi cyngor ac arweiniad i bob darparwr iechyd yng Nghymru. Mae’r canllawiau diwygiedig yn cynnwys y dewis i fyrddau iechyd ac ymddiriedolaethau’r GIG ddefnyddio dyfeisiau llif unffordd (LFD) neu brofion pwynt gofal i gefnogi ymweliadau ag ysbytai. Bydd hyn yn cynnwys cynnig profion i rieni plant yn yr ysbyty, menywod beichiog a’u partner cefnogi a / neu gynorthwywyr cymorth hanfodol mewn gwasanaethau mamolaeth. Gellir ystyried profion hefyd ar gyfer ymwelwyr ag ysbytai fel rhan o ddull seiliedig ar asesiad risg. Dylai darparwyr iechyd hefyd ystyried cyfraddau trosglwyddo cyfredol yn y gymuned, amrywiolynnau sy’n peri pryder, pa mor agored i niwed yw’r grwpiau cleifion penodol, ac amgylchiadau unigol. Mae’r canllawiau’n nodi y caiff byrddau iechyd ddewis defnyddio amryw o wahanol brofion – gan gynnwys profion Pwynt Gofal, profion LFD dan oruchwyliaeth neu brofion LFD yn y cartref – os ydynt yn dymuno defnyddio profion i gefnogi ymweliadau ag ysbytai. Mae’r canllawiau newydd hefyd wedi’u diwygio i ganiatáu i hyd at ddau riant, gwarcheidwad neu ofalwr ymweld â phlentyn mewn ward cleifion mewnol pediatrig neu faban mewn gofal newyddenedigol, yn amodol ar benderfyniadau lleol ac yn dilyn asesiad risg, gan gynnwys y gallu i gadw pellter cymdeithasol. Mae hyn yn dilyn argymhellion gan Fwrdd Rhwydwaith Mamolaeth a Newyddenedigol Cymru. Mae’r canllawiau hefyd wedi diweddaru’r atodiad lleoliadau hosbis i gynnwys datganiad am argaeledd profion LFD ar gyfer ymwelwyr â hosbisau. Mae’r datganiad atodol, a ddaw gyda’r canllawiau, yn nodi’r llinell sylfaen ar gyfer ymweliadau yng Nghymru yn ystod y pandemig ond mae’n galluogi i ddarparwyr iechyd wyro oddi wrth y canllawiau mewn ymateb i lefelau trosglwyddiad COVID\-19 sy’n cynyddu neu’n gostwng yn eu hardal.  Dywedodd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Eluned Morgan: > Rydym yn cydnabod bod cyfyngiadau ar ymweld yn cael effaith enfawr ar gleifion a’u hanwyliaid. Mae’r canllawiau newydd yn cefnogi byrddau iechyd i wneud newidiadau sy’n darparu hyblygrwydd pellach. > > > Yn anffodus, nid yw coronafeirws wedi diflannu ac wrth i amrywiolynnau newydd fel amrywiolyn delta ddod i’r amlwg, mae’n rhaid inni fod yn wyliadwrus. Y flaenoriaeth yw diogelu pobl ond mae angen cydbwysedd rhwng diogelu pobl rhag y feirws a chefnogi llesiant y cleifion a’u hanwyliaid.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, cyhoeddodd Estyn yr adroddiad thematig cyntaf ar weithredu'r system Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) yng Nghymru. Dyma'r cyntaf o ddau adolygiad thematig y comisiynwyd Estyn i'w cynnal, gyda'r nod o asesu pa mor effeithiol y mae ysgolion cynradd a gynhelir, ysgolion uwchradd ac awdurdodau lleol yn gweithredu agweddau allweddol ar Ddeddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a'r Tribiwnlys Addysg (Cymru) 2018\. Hoffwn ddiolch i Estyn am wneud y gwaith pwysig hwn ochr yn ochr â ffocws ar ddiwygiadau ADY ar draws eu gwaith arolygu. Mae'r adolygiad hwn yn hanfodol i'n helpu i fesur y cynnydd a gyflawnwyd ac i nodi'r meysydd gwella sy'n ofynnol ar draws y system wrth i'r diwygiadau ADY barhau. Hoffwn ddiolch i'r holl randdeiliaid yn y sector addysg am roi o'u hamser i gyfrannu eu dealltwriaeth a'u profiadau pwysig i lywio'r adolygiad hwn. Rwy'n arbennig o ddiolchgar i Gydlynwyr Anghenion Dysgu Ychwanegol (CADY) am eu hymrwymiad, eu gwytnwch a'u hymroddiad parhaus o ran gwireddu uchelgeisiau'r diwygiadau. Mae gweithredu diwygiadau ADY a'r Cwricwlwm yn ystod cyfnod o heriau digynsail wedi bod yn ymrwymiad aruthrol i bawb dan sylw. Rwy'n cydnabod bod trosglwyddo o un system i'r llall yn gofyn am amser ac amynedd. Gwelodd Estyn frwdfrydedd ymysg ysgolion ac awdurdodau lleol ar gyfer arferion sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn, ynghyd ag enghreifftiau cryf o gynllunio o amgylch anghenion plant a phobl ifanc. Mae'r dulliau hyn nid yn unig wedi caniatáu i ysgolion fod yn arloesol o ran y cymorth y maent yn ei ddarparu i ddisgyblion, ond maent hefyd wedi grymuso rhieni i gymryd rhan ystyrlon mewn trafodaethau ynghylch y gefnogaeth a'r ddarpariaeth a gaiff eu plant. O ganlyniad, fe wnaethant weld y berthynas rhwng ysgolion a rhieni yn cryfhau, agwedd hanfodol ar ein diwygiadau addysg. Heddiw, rwy'n falch o gyhoeddi fy ymateb i groesawu'r argymhellion a amlinellir yn adroddiad Estyn, gan gydnabod ar yr un pryd bod heriau i bob rhan o'r system yn parhau. Byddaf yn ysgrifennu'n uniongyrchol at awdurdodau lleol i dynnu eu sylw at argymhellion yr adroddiad. Ar ben hynny, bydd fy swyddogion yn cyfathrebu ag awdurdodau lleol ac ysgolion drwy ystod o gyfarfodydd i rannu negeseuon allweddol ar weithredu'r system ADY, a bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gydweithio ag awdurdodau lleol, ysgolion a phartneriaid i sicrhau bod y system ADY yn cael ei gweithredu'n llawn ac yn effeithiol. 

Today, Estyn published the first thematic report on the implementation of the additional learning needs (ALN) system in Wales. This is the first of two thematic reviews that I have commissioned Estyn to undertake, with the aim of assessing how effectively maintained primary schools, secondary schools and local authorities are implementing key aspects of the Additional Learning Needs and Education Tribunal (Wales) Act 2018\. I want to express my gratitude to Estyn for undertaking this important work alongside a focus on ALN reforms across their inspection work. This review is crucial in helping us gauge both the progress achieved, and areas of improvement required across the system as implementation of the ALN reforms continue. I would like to extend my thanks to all stakeholders within the education sector for taking the time to contribute their important insights and experiences to inform this review. I am particularly grateful to Additional Learning Needs Coordinators (ALNCos) for their continued commitment, resilience and dedication in realising the ambitions of the reforms. Implementing both ALN and Curriculum reforms during a period of unprecedented challenges has been a formidable undertaking for all concerned. I recognise that transitioning from one system to another demands time and patience. Estyn found enthusiasm displayed by schools and local authorities for person\-centred practices (PCP) and strong examples of planning around the needs of children and young people. These approaches have not only allowed schools to be innovative in the support they provide to pupils, but have also empowered parents to engage meaningfully in discussions concerning the support and provision their children receive. As a result, they witnessed the strengthening of relationships between schools and parents, a vital aspect of our education reforms. Today, I am pleased to publish my response to welcome the recommendations outlined in Estyn’s report while acknowledging that challenges for all parts of the system persist. I will be writing directly to local authorities to draw their attention to the report’s recommendations. Furthermore, my Officials will be communicating with local authorities and schools through a range of meetings to share key messages on the implementation of the ALN system, and the Welsh Government will continue to work collaboratively with local authorities, schools and partners to ensure implementation of the ALN system is fully and effectively realised. 

Translate the text from Welsh to English.

Ar 24 Mai 2022, cyhoeddais y camau nesaf sy’n cael eu cymryd gan Lywodraeth Cymru, yn dilyn ein hymgynghoriad ar drethi lleol ar gyfer ail gartrefi a llety hunanddarpar. Mae’r camau hyn yn rhan o’n cynlluniau i sicrhau bod perchnogion eiddo yn gwneud cyfraniad teg i’r cymunedau lle mae ganddyn nhw gartrefi neu’n rhedeg busnesau. Mae’r gwaith hwn, yn ei dro, yn cyfrannu at ddull tair elfen Llywodraeth Cymru i roi sylw i’r effaith y gall niferoedd mawr o ail gartrefi a llety gwyliau ei chael ar gymunedau a’r Gymraeg. Yn dilyn ein hymgynghoriad, mae Llywodraeth Cymru o’r farn y dylai eiddo nad yw’n cael ei osod fel llety hunanddarpar yn aml fod yn agored i dalu’r dreth gyngor. Rydym felly wedi deddfu i gynyddu nifer y diwrnodau y mae’n rhaid i eiddo hunanddarpar fod ar gael i’w osod neu y mae’n cael ei osod mewn gwirionedd amdanynt er mwyn cael ei gyfrif fel eiddo annomestig. Bydd y meini prawf gosod newydd yn dod i rym o 1 Ebrill 2023 ymlaen a byddant yn sicrhau na fydd eiddo hunanddarpar ond yn cael ei ddosbarthu fel eiddo annomestig os yw’n cael ei ddefnyddio at ddibenion busnes am y rhan fwyaf o’r flwyddyn. Rydym hefyd wedi deddfu i gynyddu’r lefel uchaf y gall awdurdodau lleol benderfynu cymhwyso premiymau’r dreth gyngor ar ail gartrefi ac anheddau gwag hirdymor i 300% o 1 Ebrill 2023 ymlaen. Rwy’n cydnabod cryfder y teimlad ymhlith gweithredwyr llety hunanddarpar mewn ymateb i’r newidiadau ac rwyf wedi gwrando ar y sylwadau gan fusnesau unigol a chyrff sy’n cynrychioli’r diwydiant. Rydym wedi ystyried a oes angen mesurau pellach i gyd\-fynd â’r newidiadau i drethi lleol. Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod bod rhai mathau o eiddo hunanddarpar wedi’u cyfyngu gan amodau cynllunio sy’n atal meddiannaeth barhaol fel prif breswylfa rhywun. Cafodd Rheoliadau’r Dreth Gyngor (Eithriadau rhag Symiau Uwch) (Cymru) 2015 eu gwneud i gyd\-fynd â chyflwyno’r pwerau dewisol i awdurdodau lleol gymhwyso premiymau’r dreth gyngor ac atal mathau penodedig o ail gartrefi ac anheddau gwag hirdymor rhag gorfod talu premiwm. Mae’r rheoliadau hyn eisoes yn darparu eithriad rhag premiwm y dreth gyngor ar gyfer eiddo a gyfyngir gan amod cynllunio sy’n atal meddiannaeth am gyfnod parhaus o 28 diwrnod o leiaf mewn unrhyw gyfnod o flwyddyn. Heddiw, rwy’n cyhoeddi ymgynghoriad technegol i wahodd safbwyntiau ar Reoliadau’r Dreth Gyngor (Eithriadau rhag Symiau Uwch) (Cymru) 2023 drafft. Mae’r Rheoliadau drafft yn estyn yr eithriad presennol fel y bydd yn gymwys i eiddo ag amod cynllunio sy’n nodi na chaniateir defnyddio eiddo ond ar gyfer llety gwyliau tymor byr neu sy’n atal meddiannaeth barhaol fel unig neu brif breswylfa person. Byddai eiddo o’r fath yn agored i dalu’r dreth gyngor ar y gyfradd safonol os nad yw’n bodloni’r meini prawf gosod ar gyfer cael ei gyfrif fel eiddo annomestig ond ni ellid codi premiwm arno. Mae hyn yn gyson â’n safbwynt polisi y dylai perchnogion eiddo wneud cyfraniad teg i gymunedau lleol naill ai drwy dalu trethi lleol neu drwy’r budd economaidd y maent yn ei roi i’r ardal. Bwriedir mai 1 Ebrill 2023 fydd y dyddiad cymhwyso ar gyfer cyflwyno’r eithriadau estynedig, ar y cyd â’r newidiadau i’r meini prawf gosod ac i uchafswm premiwm y dreth gyngor. Felly, ni fydd ond yn cymhwyso i eiddo sy’n dod yn agored i dalu’r dreth gyngor ar ôl 1 Ebrill 2023\. Rwyf hefyd   yn cyhoeddi ymgynghoriad ar y canllawiau diwygiedig ar  bremiwm treth gyngor ar gyfer anheddau  gwag  hirdymor ac ail gartrefi.   Mae hyn yn cynnwys opsiynau ychwanegol a phwerau dewisol sydd ar gael i awdurdodau lleol os nad yw  eiddo hunan\-ddarpar yn cwrdd â'r meini prawf gosod newydd. Cynhelir yr ymgynghoriad ar y canllawiau drafft ochr yn ochr â’r ymgynghoriad technegol am gyfnod o 6 wythnos. Gofynnir am ymatebion erbyn 22 Rhagfyr 2022\. Bydd pob ymateb yn cael ei ystyried wrth wneud unrhyw ddatblygiadau pellach. Fel rhan o’r Cytundeb Cydweithio â Phlaid Cymru, rydym wedi ymrwymo i weithredu ar unwaith i roi sylw i effaith ail gartrefi a thai anfforddiadwy mewn cymunedau ledled Cymru, gan ddefnyddio’r systemau cynllunio, eiddo a threthiant. Wrth inni barhau i roi’r pecyn o fesurau ar waith a thynnu ar y sylfaen dystiolaeth ddiweddaraf, byddwn yn adolygu’n gyson yr ystod o ysgogiadau sydd ar gael i’w defnyddio a sut y gellir eu defnyddio yn y ffordd fwyaf effeithiol i gyflawni ein hamcanion polisi ac osgoi canlyniadau anfwriadol.

On 24 May 2022, I announced the next steps being taken by the Welsh Government, following our consultation on local taxes for second homes and self‑catering accommodation. These steps form part of our plans to ensure property owners make a fair contribution to the communities where they have homes or run businesses. This work, in turn, contributes to the Welsh Government’s three\-pronged approach to addressing the impact that large numbers of second homes and holiday lets can have on communities and the Welsh language. Following our consultation, the Welsh Government is of the view that properties let out as self\-catering accommodation on an infrequent basis should be liable for council tax. We have therefore legislated to increase the number of days for which self\-catering  properties must be available to let or actually let in order to be classified as non‑domestic. The new letting criteria will apply from 1 April 2023 and will ensure that self\-catering properties are classed as non‑domestic only if they are being used for business purposes for the majority of the year.  We have also legislated to increase the maximum level at which local authorities can decide to apply council tax premiums to second homes and long\-term empty dwellings to 300% from 1 April 2023\. I recognise the strength of feeling among self\-catering operators in response to the changes and have listened to the representations from individual businesses and industry representative bodies. We have considered whether further measures are needed to accompany the changes to the local taxes. The Welsh Government recognises that some self\-catering properties are restricted by planning conditions preventing permanent occupation as someone’s main residence. The Council Tax (Exceptions to Higher Amounts) (Wales) Regulations 2015 were made to accompany the introduction of the discretionary powers for local authorities to apply council tax premiums and prevent specified types of second homes and long\-term empty dwellings from being charged a premium.  These regulations already provide for an exception from a council tax premium for properties restricted by a planning condition preventing occupation for a continuous period of at least 28 days in any one‑year period. I am publishing today a technical consultation to invite views on the draft Council Tax (Exceptions to Higher Amounts) (Wales) Regulations 2023.  The draft Regulations extend the existing exception to apply to properties with a planning condition which specifies that the property may only be used for short term holiday lets or which prevents their permanent occupation as a person’s sole or main residence. Such properties would become liable for council tax at the standard rate if they do not meet the letting criteria for classification as non\-domestic property but they could not be charged a premium. This is consistent with our policy view that property owners should make a fair contribution to local communities either through local taxation or through the economic benefit they bring to an area. It is intended the application date for introducing the extended exceptions will be 1 April 2023, in conjunction with the changes to the letting criteria and to the maximum council tax premium. It will therefore apply only to properties that become liable for council tax after 1 April 2023\. I am also publishing a consultation on the revised guidance on council tax premiums for long‑term empty dwellings and second homes. This includes additional options that are available to local authorities in the event that self\-catering properties restricted by planning conditions do not meet the letting criteria. The consultation on the draft guidance will run alongside the technical consultation for a period of 6 weeks. Responses are requested by 22 December 2022\. All responses will be taken into account in considering any further developments. As part of the Cooperation Agreement with Plaid Cymru, we are committed to taking immediate action to address the impact of second homes and unaffordable housing in communities across Wales, using the planning, property and taxation systems. As we continue to progress the package of measures and drawing on the latest evidence base, we will keep under constant review the range of levers available to use and how they may be deployed most effectively to meet our policy objectives and avoid unintended consequences.

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r Gyllideb ddrafft wedi'i datblygu ar adeg pan fo’r sefyllfa ariannol anoddaf i Gymru ei hwynebu ers dechrau datganoli yn ei hanterth. O ganlyniad i chwyddiant, mae cyllideb gyffredinol Cymru werth £1\.3bn yn llai mewn termau real ers iddi gael ei gosod yn 2021\. Nid yw setliad Cymru, sy'n cael ei ddarparu’n bennaf gan Lywodraeth y DU ar ffurf grant bloc yn ddigonol i ymateb i'r pwysau eithafol y mae gwasanaethau cyhoeddus, busnesau a phobl yn eu hwynebu, ac ni chafwyd unrhyw gynnydd gan Lywodraeth y DU i gydnabod y cyd\-destun economaidd presennol. Mae’r Gweinidogion wedi wynebu dewisiadau dybryd a phoenus gan eu bod wedi ail\-lunio’r cynlluniau gwariant mewn modd radical i ganolbwyntio wrth neilltuo cyllid ar y gwasanaethau cyhoeddus craidd hynny sydd bwysicaf i bobl. Bydd y Gyllideb ddrafft yn cael ei chyhoeddi yn ddiweddarach heddiw.

The draft Budget has been developed amidst the toughest financial situation Wales has faced since the start of devolution. As a result of inflation, Wales’ overall budget is worth £1\.3 billion less in real terms since it was set in 2021\. Wales’ settlement, which largely comes from the UK government in the form of a block grant, is not sufficient to respond to the extreme pressures public services, businesses and people are facing and has not been uplifted by the UK government to recognise the current economic context. Ministers have faced stark and painful choices as they have radically reshaped spending plans to focus funding on the core public services which matter most to people. The draft Budget will be published later today.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, rydym yn cyhoeddi'r manylion ynghylch sut y bydd gwasanaethau deintyddol ac iechyd y geg yn cyfrannu at y gwaith o wireddu ein gweledigaeth o sicrhau newid ar draws y system gyfan, er mwyn canolbwyntio ar iechyd a llesiant, ac atal afiechyd fel rhan hanfodol o'n ffordd o ddarparu gofal, fel y nodir yn ‘Cymru Iachach’ https://gov.wales/topics/health/professionals/dental/?skip\=1\&lang\=cy Mae'r trywydd yr ydym yn ei ddilyn ym maes deintyddiaeth yn seiliedig ar egwyddorion gofal iechyd darbodus a'r ymrwymiadau a wnaed yn strategaeth genedlaethol Llywodraeth Cymru, Ffyniant i Bawb, i sicrhau bod y gwasanaethau yr ydym yn eu darparu yn helpu pobl Cymru i fyw eu bywydau mewn modd iach a ffyniannus. Mae ymateb y gwasanaethau deintyddol ac iechyd y geg i Cymru Iachach yn dod o Law yn Llaw at Iechyd: Cynllun Cenedlaethol Cymru ar gyfer Iechyd y Geg 2013\-18\. Mae'r cynllun hwn wedi llwyddo’n sylweddol yn ystod y 5 mlynedd ddiwethaf i wella a chynnal iechyd y geg a llesiant pobl yng Nghymru, ond serch hynny, mae'r heriau'n parhau ac mae rhagor i'w wneud. Mae iechyd y geg da yn rhan bwysig o lesiant pobl. Yn achos plant, mae'n cyfrannu at ddatblygiad corfforol, addysgol, a chymdeithasol. Yn achos oedolion, mae iechyd y geg da yn golygu bod pobl yn cymryd llai o amser i ffwrdd o'u gwaith oherwydd y ddannodd, a bod ansawdd eu bywyd yn well gan eu bod yn gallu bwyta a siarad heb fod hynny'n achosi poen nac embaras. O ganlyniad i'r rhaglen Cynllun Gwên, mae iechyd y geg ymysg plant ifanc yng Nghymru yn gwella ar draws yr holl grwpiau cymdeithasol. Plant sy'n mynychu ysgolion yn yr ardaloedd lle mae'r amddifadedd gwaethaf sy'n gweld y gwelliannau mwyaf o ran iechyd y geg.   Rydym yn awyddus i barhau i ddatblygu gwasanaethau iechyd y geg a gwasanaethau deintyddol, er mwyn llesiant yr unigolyn a llesiant pawb, a fydd yn gallu bodloni anghenion heddiw ac yn y dyfodol. Mae hyn yn hanfodol ar gyfer sicrhau Cymru iachach a mwy cyfartal. Mae ymateb y gwasanaethau deintyddol ac iechyd y geg i Cymru Iachach yn seiliedig ar yr egwyddor bod cleifion a'r cyhoedd yn ganolog i bopeth yr ydym yn ei wneud. Mae'r gwasanaethau'n cael eu nodi o dan dair thema, sef: camu i lefel arall ym maes atal; gwasanaethau deintyddol sy'n addas ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol; a datblygu timau a rhwydweithiau deintyddol. Mae'r themâu hyn yn berthnasol i bawb sy'n gweithio ym maes deintyddiaeth, waeth beth yw eu rôl neu'r math o leoliad y maent yn gweithio ynddo. Mae'r ymateb hefyd yn berthnasol i weithredwyr Byrddau Iechyd, timau contractio Gofal Sylfaenol a gwasanaethau deintyddol, arweinwyr clinigol ym maes deintyddiaeth, arbenigwyr, academyddion, ymarferwyr cyffredinol, gweithwyr proffesiynol ym maes gofal deintyddol \- a hefyd i bractisau deintyddol, ysbytai, a gwasanaethau a rhaglenni cymunedol.     Rydym wedi nodi pum blaenoriaeth allweddol ar gyfer 2018\-21 ac ar ôl hynny, o ran trawsnewid deintyddiaeth: * mynediad amserol at ofal deintyddol ataliol y GIG; * newid y system gyfan a chynnal y newidiadau hynny, yn seiliedig ar ddiwygio contractau; * timau sydd wedi eu hyfforddi a'u cynorthwyo i ddarparu gofal safonol sy'n seiliedig ar werth. * gwella'r system yn seiliedig ar wybodaeth a thystiolaeth am iechyd y geg; a * gwella iechyd a llesiant y boblogaeth. Dyma flaenoriaethau uchelgeisiol sy'n adlewyrchu newidiadau mewn cyfeiriad polisi, ac sy'n cynorthwyo'r gwaith o ddarparu gwasanaethau a diwygio contractau deintyddol drwy newid y system. Bydd angen newid os ydym am gyflawni'r blaenoriaethau hyn, ac mae bwrw ymlaen â'r gwaith o ddiwygio contractau yn rhan hanfodol o'r newid hwnnw. Mae pob un o'r saith bwrdd iechyd yn cymryd rhan yn y rhaglen diwygio contractau deintyddol, ac mae 22 o bractisau deintyddol (rhyw 5% o'r cyfanswm ar draws Cymru gyfan) yn casglu ac yn defnyddio asesiadau o anghenion a risg clinigol mewn perthynas ag iechyd y geg er mwyn iddynt allu cynllunio gofal, darparu cyngor ataliol sydd wedi ei deilwra ar gyfer yr unigolyn, a chytuno ar y cyfnodau rhwng apwyntiadau rheolaidd a fyddai fwyaf addas i fodloni anghenion yr unigolyn.  Rwy'n awyddus i weld y rhaglen ar gyfer diwygio gwasanaethau deintyddol yn camu yn ei blaen, a disgwylir i'r byrddau iechyd sicrhau bod o leiaf 10% o bractisau deintyddol yn eu hardaloedd yn cymryd rhan ynddi o fis Hydref 2018 ymlaen. Byddaf yn rhoi rhagor o wybodaeth am hynt y rhaglen diwygio gwasanaethau deintyddol yn nes ymlaen yn y flwyddyn.

Today we are publishing details of the contribution oral health and dental services will make in achieving the vision of a whole system change, focused on health and wellbeing and a preventive approach to care that is set out in ‘A Healthier Wales’ https://gov.wales/topics/health/professionals/dental/?lang\=en.  The path we are taking for dentistry builds on the principles of prudent healthcare and the commitments made in Welsh Government’s national strategy, Prosperity for All, to ensure the services we provide support people in Wales to live healthy, prosperous lives. The oral health and dental services response to A Healthier Wales emerges from Together for Health: A National Oral Health Plan for Wales 2013\-18\. This has made good progress over the last 5 years in improving and maintaining the oral health and wellbeing of people in Wales, but challenges remain and we have more to do. Good oral health is an important part of wellbeing. In children, it contributes to physical, educational and social development. In adults, good oral health means people take less time off work due to toothache and they experience a better quality of life as they can eat and speak without discomfort or embarrassment. Due to the impact of the Designed to Smile programme the oral health of young children in Wales is improving across all social groups. Children attending schools in the most deprived areas are seeing the greatest improvements in oral health. We want to continue to develop oral health and dental services which promote the prevention of dental disease, for both individual and collective wellbeing, and are ready to meet the needs now and in the future. This is essential to bring about a healthier and more equal Wales. The oral health and dental services response to A Healthier Wales is set out under the principle that patients and the public are at the heart of everything we do. The services are also set out under three themes, namely: a step up in prevention; dental services fit for future generations; and developing dental teams and networks. These themes are relevant to everyone who works in dentistry, regardless of the role they play or the setting they work in. This response is also for Health Board executives, Primary Care and dental contracting teams, dental clinical leads, specialists, academics, generalists, dental care professionals \- and also for dental practice, hospital, community services and programmes. We have set out five key priorities for 2018\-21 and beyond for transforming dentistry: * timely access to prevention focussed NHS dental care; * sustained and whole system change underpinned by contract reform; * teams that are trained, supported and delivering value\-based quality care; * oral health intelligence and evidence driving improvement; and * improved population health and wellbeing. These are ambitious priorities, which reflect a shift in policy direction, supporting delivery and reform of the dental contract via system change. We need change to achieve these priorities and progressing contract reform is a vital element of that change. All seven health boards are participating as part of the dental contract reform programme and 22 dental practices (some 5% of the all\-Wales total) are collecting and using clinical oral ‘need and risk’ assessment to plan care, give personalised preventive advice and agree appropriate recall intervals with patients to meet individual needs. I want to see the dental reform programme expand at pace and expect health boards to have a minimum of 10% of dental practices in their area taking part from October 2018\. I will provide further information on the development and progress of the dental reform programme later on in the year.                        

Translate the text from Welsh to English.

Bydd Cyngor Sir Fynwy yn derbyn £4\.5 miliwn o gyllid drwy gynllun Buddsoddi i Arbed \- Twf Gwyrdd Llywodraeth Cymru, gan ganiatáu i’r cyngor redeg ei barc solar ei hun ar dir y cyngor.   Mae’n bosib i Fferm Solar Oak Grove yn Sir Fynwy gynhyrchu digon o drydan i ddarparu ynni i oddeutu 1,400 o dai.  Bydd hefyd yn arbed dros 2,000 tunnell o CO2e y flwyddyn drwy gynhyrchu ynni glan, adnewyddadwy.   Bydd Cyngor Sir y Fflint yn derbyn £3\.13 miliwn ar gyfer prosiect uchelgeisiol i uwchraddio 11,000 o oleuadau stryd yn oleuadau LED, gan arbed oddeutu £360,000 y flwyddyn i’r awdurdod lleol.   Bydd y newid hefyd yn golygu y bydd mwy o olau, ac yn lleihau nifer y namau sy’n digwydd ar y rhwydwaith bob blwyddyn, gan dorri costau cynnal a chadw o ganlyniad i hynny.   Mae’r cyllid a gymeradwywyd yn dod â chyfanswm buddsoddiad Llywodraeth Cymru trwy ei menter Twf Gwyrdd Cymru dros y flwyddyn ddiwethaf i £14 miliwn.  Mae’r cyllid hwn yn helpu Awdurdodau Lleol i ddefnyddio ynni yn fwy effeithiol ac i arbed arian.   Bydd yr incwm a’r arbedion sy’n cael eu creu gan Awdurdodau Lleol o’r prosiectau hefyd yn cael eu defnyddio i ad\-dalu’r buddsoddiad, helpu prosiectau cymunedol lleol a sicrhau bod gan y cyngor incwm net.   Meddai Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwleidg, Lesley Griffiths: > “Trwy ein menter Twf Gwyrdd Cymru, rydym yn cefnogi datblygiad prosiectau i ddefnyddio ynni yn effeithiol a phrosiectau ynni adnewyddadwy yn y sector cyhoeddus.  Rwy’n falch iawn ein bod wedi llwyddo i gefnogi’r prosiectau uchelgeisiol hyn, fydd yn arbed arian sylweddol yn y dyfodol. Mae gan y proseictau hyn bosibiliadau enfawr a dylai pob corff cyhoeddus ddatblygu prosiectau twf gwyrdd fel hyn er mwyn gweld proses o ddatgarboneiddio yng Nghymru.” Meddai Mark Drakeford, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid:   > “Mewn cyfnod o leihau cyllidebau, mae angen i’r gwasanaethau cyhoeddus feddwl a gweithio yn wahanol.  Rwy’n falch iawn o weld y bydd y gronfa nid yn unig yn golygu y gall y cyngor arbed arian ond hefyd ddefnyddio ynni yn fwy effeithiol, a gwella lles cymunedau ledled y wlad.”

Monmouthshire Council will receive £4\.5m funding through the Welsh Government’s Invest to Save Green Growth Fund, allowing it to run its own solar park on council\-owned land. The Oak Grove Solar Farm in Monmouthshire has the potential to generate enough electricity to power around 1,400 homes. It will also save more than 2,000 tonnes of CO2e  per year by generating clean, renewable energy. Flintshire Council will receive £3\.13m for an ambitious project to upgrade 11,000 street lights to LED equivalents, saving the local authority around £360,000 and 1,387 tCO2e annually. The change will also improve lighting levels and reduce the number of faults occurring on the network each year, cutting down maintenance costs as a result. The approved funding brings the total investment by the Welsh Government through its Green Growth Wales initiative over the past year to £14m. This funding is helping local authorities to become more energy efficient and save money. Incomes and savings generated by the local authorities from the projects will be used to repay the investment, support local community projects and leave the council with a net income. The Cabinet Secretary for Environment and Rural Affairs, Lesley Griffiths said: > “Through our Green Growth Wales initiative, we are supporting the development of public sector energy efficiency and renewable energy projects. I am delighted we have been able to support these ambitious projects, which will save significant money for the future. These projects have huge potential and all public bodies should be developing green growth projects like this to deliver decarbonisation in Wales.” Cabinet Secretary for Finance, Mark Drakeford, said: > “At a time of reducing budgets, public services need to think and work differently. I’m pleased to see this fund will not only enable these councils to generate savings but also become more energy efficient, improving the wellbeing of local communities.”

Translate the text from Welsh to English.

Bydd yr arian yn mynd tuag at raglenni gwella diogelwch, lleihau tagfeydd, creu twf economaidd a hyrwyddo teithio llesol. Gwahoddwyd awdurdodau lleol i gyflwyno ceisiadau ar gyfer eu prif gynlluniau. Daeth 190 o geisiadau i law. Bydd y Gronfa Trafnidiaeth Leol gwerth £6\.15 miliwn yn caniatáu i 18 cynllun  barhau â gwaith ar brosiectau aml flwyddyn, ar draws 13 awdurdod lleol. Rhoddwyd £5 miliwn ychwanegol i alluogi awdurdodau lleol i ariannu’r gwaith o ddatblygu cynlluniau teithio llesol. Bydd y Gronfa Rhwydwaith Trafnidiaeth Leol o £4 miliwn yn sicrhau bod 4 cynllun cyfredol yn gallu parhau a bod 9 cynllun newydd yn gallu dechrau ar draws 13  Awdurdod Lleol. Bydd Grant Cyfalaf Diogelwch ar y Ffyrdd gwerth bron £4 miliwn yn ariannu 18 o gynlluniau gan helpu i leihau nifer yr anafiadau mewn 11 awdurdod lleol. Mae'r Grant Llwybrau Diogel mewn Cymunedau gwerth £5 miliwn yn canolbwyntio ar 26 o gynlluniau sy'n gwella llwybrau cerdded a beicio i ysgolion mewn 18 awdurdod lleol. Yn ogystal, bydd bron £1\.75 miliwn yn cael ei ryddhau i bob awdurdod lleol ar gyfer rhaglenni addysg a hyfforddi diogelwch ar y ffyrdd, yn enwedig ymysg grwpiau risg uchel a grwpiau sy'n agored i niwed, fel plant, pobl ifanc, gyrwyr hŷn a gyrwyr beiciau modur. Bydd y cyllid yn caniatáu datblygu sawl prosiect megis gorsaf drenau Abercynon, sy'n cael ei ehangu i gynnwys cyfleuster parcio a theithio newydd sy'n anelu at annog preswylwyr i beidio â defnyddio trafnidiaeth breifat, gan leihau nifer y ceir sy'n cael eu defnyddio a gwella ansawdd yr aer mewn trefi a dinasoedd. Yn y Gogledd, mae cyllid sylweddol wedi'i fuddsoddi yng Nghynllun Blaenoriaeth i Fysiau Bae Cinmel, fydd yn lleihau tagfeydd ar y groesfan ag arwyddion ar yr A548 rhwng Foryd Road a St Asaph Avenue. Dywedodd Ken Skates, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth: > “Mae'r grantiau'n fuddsoddiad mawr i gynnal twf economaidd lleol, gwella diogelwch ar y ffyrdd a darparu llwybrau gwell a mwy ohonynt, er mwyn galluogi pobl yng Nghymru i gerdded a beicio, ac i wneud hynny'n ddiogel. > "Dw i wrth fy modd â'r amrywiaeth o gynlluniau dw i wedi gallu'u cyhoeddi heddiw a hoffwn ganmol ansawdd uchel y ceisiadau a ddaeth i law ar gyfer y grantiau hyn.” Gweler rhestr lawn y cynlluniau llwyddiannus yma.

The money will go towards programmes to improve safety, reduce congestion, create economic growth and promote active travel. Local authorities were invited to submit applications for their priority schemes. A total of 190 applications were received. The Local Transport Fund of £6\.15 million will allow 18 schemes across 13 local authorities to continue work on multi\-year projects. A further £5 million has been provided to fund local authorities to progress active travel scheme development. The Local Transport Network Fund of £4 million will allow 4 existing schemes to continue with 9 new schemes to start across 13 Local Authorities. Nearly £4 million in Road Safety Capital Grant will fund 18 schemes contributing to road casualty reduction in 11 local authorities. The £5 million Safe Routes in Communities Grant is focused on 26 schemes that improve walking and cycling routes to schools in 18 local authorities. In addition, funding of £1\.75 million will be made available to all local authorities for road safety education and training programmes for, in particular, high risk and vulnerable groups, such as children, young people, older drivers and motorcyclists. The funding will allow the development of many projects such as the Abercynon train station, which is being expanded to include a new Park and Ride facility that aims to encourage residents away from private transport, cutting the number of cars in use and improving air quality in towns and cities. In the North, significant funding is being invested in the Kinmel Bay Bus Priority Scheme which will alleviate congestion arising at the signalised crossroads of the A548 Foryd Road with St Asaph Avenue. Cabinet Secretary for Economy and Transport Ken Skates said: > “The grants are a substantial investment to support local economic growth, improve road safety, enhance public transport facilities and provide more and better routes that enable people in Wales to walk and cycle and to do so safely. > “I commend the range of schemes I’ve been able to announce today, and the high quality of applications we received across these grants.” View the full list of successful schemes here.

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r cyllid ar gael fel rhan o'r Rhaglen Addysg ac Ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif.  Mae'r rhaglen hon, sy’n werth £1\.4 biliwn, yn ffrwyth cydweithrediad unigryw rhwng Llywodraeth Cymru ac Awdurdodau Lleol, gyda'r nod o greu cenhedlaeth o ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif yng Nghymru. Mae Cyngor Sir Powys wedi cael £11\.8 miliwn i gyfrannu at gyfanswm cost y prosiect o £23\.8 miliwn. Bydd hyn yn caniatáu i'r gwaith adeiladu ddechrau ar y prosiectau canlynol: * **Ysgol Gynradd Gymunedol y Gelli Gandryll** Bydd ysgol gynradd gymunedol newydd gyda lle i 210 o blant yn disodli'r ysgol bresennol sydd â 161 o ddisgyblion yn y dosbarthau derbyn i flwyddyn 6\. Bydd cyfleusterau yn yr ysgol newydd ar gyfer darpariaeth y blynyddoedd cynnar, yn ogystal â chyfleusterau ieuenctid / cymunedol a llyfrgell gyhoeddus. Bydd hyn yn paratoi ar gyfer y cynnydd yn niferoedd y disgyblion a welir yn sgil sawl datblygiad tai newydd y bwriedir eu hadeiladu yn y dyfodol yn y Gelli Gandryll. * **Ysgol Wirfoddol a Reolir yr Eglwys yng Nghymru yng Nghleirwy**Bydd ysgol yr Eglwys yng Nghymru yng Nghleirwy gyda lle i 120 o blant yn disodli'r ysgol bresennol sydd ag 85 o ddisgyblion ar hyn o bryd. Bydd yr ysgol hon hefyd yn cynnwys cyfleusterau ar gyfer darpariaeth y blynyddoedd cynnar. Diben yr ysgol newydd yw ateb y galw a ragamcenir am leoedd yn ysgolion yr Eglwys yng Nghymru yng ngogledd y dalgylch. * **Ysgol Gynradd Gymunedol Bronllys/Talgarth** Bydd ysgol gynradd gymunedol gyda lle i 150 o blant a gaiff ei hadeiladu ar safle maes glas yn Nhalgarth yn disodli dwy ysgol bresennol – Ysgol Gynradd Gymunedol Talgarth sydd â 56 o ddisgyblion, ac Ysgol Gynradd Gymunedol Bronllys sydd â 32 o ddisgyblion. Bydd cyfleusterau ar gyfer y blynyddoedd cynnar a chyfleusterau ieuenctid a chymunedol ar gael yn yr ysgol newydd hon hefyd. Bydd y datblygiad hwn yn paratoi ar gyfer y cynnydd yn niferoedd y disgyblion yn Nhalgarth a'r ardal ehangach yn sgil nifer o ddatblygiadau tai newydd dros y blynyddoedd nesaf. * **Ysgol Wirfoddol a Reolir yr Eglwys yng Nghymru yn Llan\-gors** Bydd ysgol newydd yr Eglwys yng Nghymru yn Llan\-gors gyda lle i 150 o blant yn disodli'r ysgol bresennol sydd â lle ar gyfer 146 o ddisgyblion ar hyn o bryd. Bydd yr ysgol newydd yn cynnwys lle ar gyfer disgyblion y blynyddoedd cynnar, ac yn ateb y galw am leoedd yn ysgolion yr Eglwys yng Nghymru yn ne'r dalgylch. * **Ysgol Wirfoddol a Gynorthwyir yr Eglwys yng Nghymru \- yr Archddiacon Griffiths, Llys\-wen**Bydd ysgol newydd yr Eglwys yng Nghymru gyda lle i 150 o blant yn disodli'r ysgol bresennol sydd â lle ar gyfer 129 o ddisgyblion. Bydd yr ysgol hon yn ateb y galw am leoedd yn ysgolion yr Eglwys yng Nghymru yng ngorllewin y dalgylch. Bydd gan yr ysgol hon hefyd gyfleusterau ar gyfer y blynyddoedd cynnar. Dywedodd Gweinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes, Alun Davies: > “Mae sicrhau buddsoddiad cyfalaf yn ystod y cyfnod economaidd anodd ar hyn o bryd yn hanfodol, nid yn unig ar gyfer deilliannau addysgol gwell ond hefyd i barhau i gefnogi ein diwydiant adeiladu ac ar gyfer twf yr economi. > > “Mae hyn yn newyddion gwych i bobl leol ac ar gyfer dyfodol addysg yn yr ardal hon.” Dywedodd Aelod Cabinet Cyngor Sir Powys dros Ysgolion, y Cynghorydd Arwel Jones: > “Rydym wrth ein bodd bod y cynlluniau uchelgeisiol sydd gennym ar gyfer pum ysgol gynradd newydd yn nalgylch Gwernyfed wedi cael eu cymeradwyo'n derfynol gan Lywodraeth Cymru, fel y gall y gwaith adeiladu ddechrau mor fuan â phosibl. > > “Rhyngddyn nhw, bydd yr ysgolion yn darparu'r cyfleusterau diweddaraf lle y gall dysgwyr ifanc gael eu haddysgu, gan ddangos ymrwymiad y cyngor i addysg ym Mhowys.”

The money has been made available as part of the £1\.4bn 21st Century Schools and Education Programme, a unique collaboration between the Welsh Government and Local Authorities with the aim of creating a generation of 21st Century Schools in Wales. Powys County Council have been awarded £11\.8 million against a total project cost of £23\.8 million. This will now enable the construction phase to begin on the following projects: * **Hay\-on\-Wye Community Primary School** A new 210 place community primary school will replace the existing school which currently has 161 pupils in reception to year 6\.The  school will include facilities for early years provision, as well as youth /community facilities and a public library.  This will address growing pupil numbers resulting from several new future housing developments proposed for Hay\-on\-Wye. * **Clyro Church in Wales Voluntary Controlled School** The 120 place Church\-in\-Wales school in Clyro will replace the existing school which currently has 85 pupils.  This school will also include facilities for early years provision. The new school will meet the projected demand for Church in Wales school places in the North of the catchment area. * **Bronllys/Talgarth Community Primary School** The 150 place community primary school built on a greenfield site in Talgarth will replace two existing schools – Talgarth community primary school which has 56 pupils and Bronllys community primary school which has 32 pupils. It too will have early years, youth and community facilities.  It will address growing pupil numbers in the wider Talgarth area which will see a number of new housing developments over the coming years. * **Llangors Church in Wales Voluntary Controlled School.**A new 150 place Church\-in\-Wales school in Llangors will replace the existing school which currently has capacity for 146 pupils. The new school will include accommodation for early years’ pupils and will meet the need for Church in Wales school places in the south of the catchment area. * **Archdeacon Griffiths Church in Wales Voluntary Aided School, Llyswen**A new 150 place Church\-in\-Wales school will replace the current school which holds 129 pupils. It will meet the need for Church in Wales school places in the West of the catchment area.  This school will also have early years facilities. Minister for Lifelong Learning Alun Davies said: > "Securing capital investment in these difficult economic times is essential not only for better education outcomes but for the continued support of our construction industry and the growth of our economy. > > "This is great news for local people and for the future of education on the area.” Powys’ Cabinet Member for Schools, Councillor Arwel Jones said: > “We are delighted that our ambitious plans for five new primary schools in the Gwernyfed catchment area have received final approval from the Welsh Government and that construction work can get underway as soon as possible. > > “Between them the schools will provide state\-of the\-art teaching accommodation for young learners demonstrating the council’s commitment to education in Powys.”

Translate the text from English to Welsh.

With just 10 days to go before the default 20mph speed limit will be introduced across Wales, the First Minister met business owners, parents and school children in St Brides Major, in the Vale of Glamorgan. Wales will become the first part of the UK to introduce a nationwide 20mph speed limit as most residential roads, which currently have a 30mph speed limit, switch to 20mph on Sunday, September 17\. St Brides Major was one of the first trial sites for the 20mph speed limit. While visiting the village, the First Minister met with B\&B owners Chris and Julie Davies who are happy with the slower speeds and said they make a positive difference to St Brides. Local community members who were successful in campaigning for safer streets through the group Safer St Brides were also keen to share their stories during the First Minister’s visit. First Minister Mark Drakeford said: > Reducing speeds not only saves lives, it helps build safer communities for everyone, including motorists \- better places to live our lives. > > > It will help make our streets quieter, reducing noise pollution, and slower speeds will give more people the confidence to cycle and walk around their local areas and encourage children to play outdoors. > > > Evidence from around the world is clear – reducing speed limits reduces collisions and saves lives. Wales will follow a similar approach taken in Spain where the speed limit on the majority of roads was changed to 30km/h in 2019\. Since then, Spain has reported 20% fewer urban road deaths, and fatalities have reduced by 34% for cyclists and 24% for pedestrians. Research shows the 20mph default speed limit could save £92m a year by reducing the number of deaths and injuries. It could also help to reduce pressure on the NHS from a reduction in injuries from road traffic collisions. Over the first decade, it is estimated a lower speed limit will save up to 100 lives and 20,000 casualties. The change comes after four years of work with local authorities, police, and road safety experts to design a change in the law. Local owner of St Bridget’s Farm B\&B, Chris Davies said: > The people of St Brides have worked hard to get speeds lowered, and since the introduction of 20mph I’m pleased to say we’ve seen a noticeable difference in people travelling slower through the village and a lot less noise from speeding cars as a result.  > > > It now feels much safer for local people, especially children, and it’s lovely for guests at our B\&B to be able to enjoy being out and about in the village. One of the campaigners for Safer St Brides, Nia Lloyd\-Knott added: > The rollout of 20mph in St Brides Major has been fantastic. As a village we campaigned for slower speeds for a long time, so we were delighted to be chosen as one of the early adopters of 20mph. > > > The village has a lot of families who are very keen walkers and cyclists, so the introduction of slower speeds has had a huge impact for the whole village, with many more parents feeling comfortable to let their children travel to the local school independently.

Gyda dim ond 10 diwrnod i fynd cyn y bydd y terfyn cyflymder rhagosodedig o 20mya yn cael ei gyflwyno ledled Cymru, gwnaeth y Prif Weinidog gyfarfod â pherchnogion busnes, rhieni a phlant ysgol yn Saint\-y\-brid, ym Mro Morgannwg. Cymru fydd y rhan gyntaf o'r DU i gyflwyno terfyn cyflymder 20mya ledled y wlad wrth i'r rhan fwyaf o ffyrdd preswyl sydd â therfyn cyflymder o 30mya newid i 20mya ddydd Sul, 17 Medi. Saint\-y\-brid oedd un o'r safleoedd cyntaf i brofi'r terfyn cyflymder 20mya. Tra’n ymweld â’r pentref, gwnaeth y Prif Weinidog gyfarfod â pherchnogion gwely a brecwast, Chris a Julie Davies, sy'n hapus iawn â'r cyflymderau arafach, gan ddweud eu bod yn gwneud wahaniaeth cadarnhaol i Saint\-y\-brid. Roedd aelodau lleol o'r gymuned a lwyddodd i ymgyrchu dros strydoedd mwy diogel drwy'r grŵp Safer St Brides hefyd yn awyddus i rannu eu straeon yn ystod ymweliad y Prif Weinidog.  Dywedodd y Prif Weinidog Mark Drakeford: > Mae lleihau cyflymderau nid yn unig yn achub bywydau; mae’n helpu i adeiladu cymunedau mwy diogel i bawb, gan gynnwys gyrwyr – gan greu lleoedd gwell i fyw ein bywydau. > > > Bydd yn helpu i wneud ein strydoedd yn dawelach, gan leihau llygredd sŵn, a bydd cyflymderau arafach hefyd yn rhoi hyder i fwy o bobl feicio a cherdded o amgylch eu hardaloedd lleol gan annog plant i chwarae yn yr awyr agored. Mae tystiolaeth o bob cwr o'r byd yn glir – mae lleihau terfynau cyflymder yn lleihau gwrthdrawiadau ac yn achub bywydau." Bydd Cymru yn dilyn dull tebyg i’r un a gymerwyd yn Sbaen lle newidiwyd y terfyn cyflymder ar y mwyafrif o ffyrdd i 30km yr awr yn 2019\. Ers hynny, mae Sbaen wedi nodi 20% yn llai o farwolaethau ar ffyrdd trefol, ac mae marwolaethau wedi gostwng 34% ar gyfer beicwyr a 24% ar gyfer cerddwyr. Mae ymchwil yn dangos y gallai'r terfyn cyflymder rhagosodedig o 20mya arbed £92miliwn y flwyddyn drwy leihau nifer y marwolaethau ac anafiadau. Gallai hefyd helpu i leihau'r pwysau ar y GIG yn sgil gostyngiad mewn anafiadau o ganlyniad i wrthdrawiadau traffig ar y ffyrdd. Dros y degawd cyntaf, amcangyfrifir y bydd terfyn cyflymder is yn arbed hyd at 100 o fywydau ac 20,000 o anafiadau. Daw'r newid ar ôl pedair blynedd o waith gydag awdurdodau lleol, yr heddlu ac arbenigwyr diogelwch ar y ffyrdd i ddylunio newid yn y gyfraith. Dywedodd perchennog lleol Gwesty Gwely a Brecwast Fferm Saint\-y\-brid, Chris Davies: > Mae pobl Saint\-y\-brid wedi gweithio'n galed i ostwng cyflymderau, ac ers cyflwyno 20mya rwy'n falch o ddweud ein bod wedi gweld gwahaniaeth amlwg yn y bobl sy'n teithio'n arafach drwy'r pentref a llawer llai o sŵn ceir yn goryrru fel canlyniad. > > > Mae bellach yn teimlo'n llawer mwy diogel i bobl leol, yn enwedig plant, ac mae'n hyfryd i westeion yn ein Gwesty Gwely a Brecwast allu mwynhau bod allan yn y pentref. Ychwanegodd un o'r ymgyrchwyr Safer St Brides, Nia Lloyd\-Knott: > Mae cyflwyno 20mya yn Saint\-y\-brid wedi bod yn wych. Fel pentref, buom yn ymgyrchu dros gyflymder arafach am amser hir, felly roeddem yn falch iawn o gael ein dewis fel un o fabwysiadwyr cynnar 20mya. > > > Mae gan y pentref lawer o deuluoedd sy'n gerddwyr a beicwyr brwd iawn, felly mae cyflwyno cyflymderau arafach wedi cael effaith enfawr ar y pentref cyfan, gyda llawer mwy o rieni yn teimlo'n gyfforddus i adael eu plant deithio i'r ysgol leol yn annibynnol.

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to update you on my plans for additional National Professional Learning INSET days 2019\- 22 following a public consultation which ran from 5 March – 1 May. A large number of responses were received and I would like to thank all those who took the time to provide their views. Having thoroughly reflected on all the consultation responses, I am proposing to make amendments to regulations to allow schools an additional INSET day each year for the next three academic years, until 2022\. These additional days will take place annually during the summer term specifically for the purpose of Professional Learning to support the introduction and delivery of the new curriculum. I believe that this additional time will be critical to ensure readiness and engagement of all practitioners with the new curriculum. I will also be making a recommendation to schools that out of the original five INSET days already allocated to them, a minimum of one further day per academic year should also be used to prepare for the new curriculum, this to be taken at a time to suit the school.  This approach reflects the feedback calling for more than one day to be made available each year. However in determining my response I have been mindful of the need to balance the needs of practitioners with the impact on parents. Given this cost, it is essential that INSET days, which provide valuable opportunities for whole school engagement, are used effectively and in a way which supports each school on its curriculum reform journey. To this end, a framework of digital bilingual resources will be developed to support schools and practitioner’s readiness for the new curriculum. I want to be clear that the proposed additional National Professional Learning INSET should not be seen as a stand alone proposal, or as a suggestion that one additional day per year for the next three years is sufficient in itself to address the Professional Learning needs inherent in the realisation of the new curriculum. Instead, the proposal should be seen within the context of the National Approach to Professional Learning, alongside the additional funding we have made available to create further time in schools for engagement with Professional Learning. Finally, and in line with my statement on managing workload and reducing bureaucracy on 12 June, this decision represents another way in which we are supporting teachers, by giving them the time to do what they do best: planning and teaching the best possible lessons for their pupils. The full consultation response report can be found on the Welsh Government website https://gov.wales/additional\-national\-professional\-learning\-inset\-days\-2019\-2022

Mae'n bleser gennyf roi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi am fy nghynlluniau ar gyfer y Diwrnodau HMS Ychwanegol: Dysgu Proffesiynol Cenedlaethol 2019\-22, a hynny yn dilyn ymgynghoriad cyhoeddus a gynhaliwyd rhwng 5 Mawrth a 1 Mai. Daeth nifer fawr o ymatebion i law, ac fe hoffwn ddiolch i'r rheini a roddodd amser i roi ei barn ar hyn. Wedi i mi edrych yn drylwyr ar yr holl ymatebion i'r ymgynghoriad, rwy'n cynnig gwneud gwelliannau i'r rheoliadau i ganiatáu un diwrnod HMS ychwanegol i ysgolion bob blwyddyn am y tair blynedd academaidd nesaf, tan 2022\. Bydd y diwrnodau ychwanegol hyn yn cael eu cynnal yn flynyddol, yn ystod tymor yr haf, yn benodol at ddibenion Dysgu Proffesiynol, er mwyn cefnogi'r gwaith o gyflwyno'r cwricwlwm newydd. Rwy'n credu y bydd yr amser ychwanegol hwn yn hanfodol er mwyn sicrhau bod yr holl ymarferwyr yn barod ac yn deall y cwricwlwm newydd. Byddaf hefyd yn argymell i ysgolion bod o leiaf un diwrnod HMS o'r pum diwrnod sy'n bodoli eisoes yn cael ei ddefnyddio, bob blwyddyn academaidd i baratoi ar gyfer y cwricwlwm newydd, a bod y diwrnod hwnnw yn digwydd ar adeg sy'n gyfleus i'r ysgol.  Mae'r dull hwn o weithredu yn adlewyrchu'r adborth a oedd yn galw am fwy nag un diwrnod ychwanegol o HMS y flwyddyn. Er hynny, wrth benderfynu ar hyn, rwyf wedi cadw mewn cof bod rhaid cadw cydbwysedd rhwng anghenion ymarferwyr a'r effaith ar rieni. O gofio'r gost, mae'n hanfodol bod diwrnodau HMS, sy'n rhoi cyfleoedd gwerthfawr i drafod fel ysgol gyfan, yn cael eu defnyddio'n effeithiol ac mewn ffordd sy'n cefnogi pob ysgol ar ei thaith yn diwygio'r cwricwlwm. I'r perwyl hwn, bydd fframwaith o adnoddau dwyieithog digidol yn cael ei ddatblygu' i gefnogi ymarferwyr i fod yn barod am y cwricwlwm newydd. Byddwch yn glir na ddylai'r diwrnod HMS ychwanegol hwn gael ei weld fel cynnig sy'n sefyll ar ei draed ei hun nac yn awgrym bod un diwrnod ychwanegol y flwyddyn yn ddigon o amser yn ei hun i fynd i'r afael â'r holl anghenion Dysgu Proffesiynol sydd ynghlwm â gwireddu'r cwricwlwm newydd. Yn hytrach, dylid gweld y cynnig yng nghyd\-destun y Dull Cenedlaethol o Ddysgu Proffesiynol, ochr yn ochr â'r cyllid ychwanegol sydd bellach ar gael er mwyn creu mwy o amser mewn ysgolion i ymdrin â Dysgu Proffesiynol. Yn olaf, yn unol â'm datganiad ar reoli llwyth gwaith a lleihau biwrocratiaeth ar 12 Mehefin, mae'r penderfyniad hwn yn cynrychioli ffordd arall o gefnogi athrawon, trwy roi amser iddynt i wneud yr hyn y maent yn ei wneud orau, sef cynllunio ac addysgu'r gwersi gorau posibl ar gyfer eu disgyblion. Mae'r adroddiad llawn sy’n ymateb i'r ymgynghoriad i'w weld ar wefan Llywodraeth Cymru https://llyw.cymru/diwrnodau\-hms\-ychwanegol\-dysgu\-proffesiynol\-cenedlaethol\-2019\-2022

Translate the text from Welsh to English.

A hwythau wedi’i hysbrydoli gan y posibiliadau byd\-eang o ran amodau cymdeithasol, technolegol a hinsoddol y deng mlynedd ar hugain nesaf, mae cymunedau ledled Cymru wedi bod yn dychmygu sut le fydd Cymru yn 2052, gan greu ‘byd stori’ ar gyfer digwyddiad diwylliannol mawr ym mis Medi 2022\. Dyma fydd wrth wraidd GALWAD: sef math newydd o stori aml\-lwyfan, amlieithog a fydd yn datblygu ar draws drama deledu, llwyfannau digidol a digwyddiadau byw am wythnos ym mis Medi 2022\. Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) wrth wraidd y prosiect a ddatblygwyd gan Casgliad Cymru, sef partneriaeth o fudiadau a diwydiannau creadigol dan arweiniad National Theatre Wales ar draws gwyddoniaeth, technoleg a’r celfyddydau. Mae’r broses hon o ‘adeiladu byd’ (lle mae bydoedd ffuglennol ond credadwy yn cael eu dychmygu ar gyfer ffilmiau neu gemau) yn cael ei harwain gan Alex McDowell, dylunydd cynhyrchu y ffilm Minority Report. Mae’r broses wedi bod yn mynd rhagddi ar\-lein ac mewn lleoliadau ledled Cymru gan gynnwys Abertawe, Merthyr Tudful, Blaenau Ffestiniog a Machynlleth dros y mis diwethaf. Mae’r ‘adeiladwyr’ hyn wedi’u dwyn ynghyd gan rwydwaith Cymru gyfan o bartneriaid cymunedol gan gynnwys Citizens Cymru, Celfyddydau Anabledd Cymru, CellB (Blaenau Ffestiniog), Ymddiriedolaeth Hamdden (Merthyr Tudful), Tîm Cymorth Ieuenctid a Lleiafrifoedd Ethnig (EYST) yn Abertawe, yn ogystal â Chanolfan Dechnoleg Amgen (Machynlleth), cwmni theatr y Frân Wen ac Experimental Design Studio (Califfornia). Bydd GALWAD yn cael ei wireddu drwy gydweithrediad unigryw rhwng cymunedau Cymru a thalent greadigol eithriadol ym meysydd dylunio cynyrchiadau, technoleg greadigol, perfformiadau byw, dylunio sain, radio a drama deledu. Dywedodd un o’r cyfranogwyr o Gaerdydd a deithiodd i Fachynlleth ar gyfer y gwaith ‘adeiladu byd’: > “Mae cymryd rhan wedi gwneud i mi deimlo bod fy marn yn bwysig a fy mod i’n rhan o rywbeth mwy. Fel pobl ifanc, ni yw’r dyfodol. Dyma’r dyfodol y gallwn ei greu – rydw i’n teimlo hynny nawr. Dywedodd y Dirprwy Weinidog dros y Celfyddydau a Chwaraeon, Dawn Bowden: > “Rydyn ni’n edrych ymlaen at ddathliad cyffrous o greadigrwydd, sy’n seiliedig ar gyd\-greu ac sy’n cynnwys cymunedau o bob rhan o Gymru.  > > > “Bydd gwaith GALWAD yn hyrwyddo Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol, yn tynnu sylw at ein talent greadigol a bydd yn arddangos Cymru ar lwyfan rhyngwladol. Bydd yn buddsoddi yn y sectorau creadigol a thechnoleg, gan greu cyfleoedd i dalentau sy’n cael eu tangynrychioli, wrth i ni ddod allan o’r pandemig gyda buddsoddiad a chyfleoedd am swyddi. > > > “Rydyn ni wedi addo gwella ein lles cymdeithasol, diwylliannol, amgylcheddol ac economaidd drwy atebion creadigol i broblemau sy’n effeithio ar ein dyfodol.  Mae’r prosiect hwn yn wahoddiad \- yn alwad \- i ymuno â’r sgwrs honno. > > > “Rydyn ni hefyd yn edrych ymlaen at groesawu’r pedwar prosiect arall a fydd yn gweithio yng Nghymru fel rhan o gyfres o ddigwyddiadau’r flwyddyn nesaf.” Mae GALWAD wedi’i gomisiynu gan Cymru Greadigol fel rhan o UNBOXED: Creativity in the UK, ac mae’n un o 10 prosiect a gomisiynwyd i ddathlu ac arddangos arloesedd a chreadigrwydd.  Fel rhan o’r digwyddiadau yn 2022, bydd pedwar o’r deg prosiect a gomisiynwyd yn ymweld â Chymru yn ystod 2022, sef: * About Us gan 59 Productions Collective * Dreamachine gan Collective Act * StoryTrails, gan StoryFutures Collective * Goleuo’r Gwyllt / Green Space Dark Skies gan Walk the Plank Collective Bydd dyddiadau a lleoliadau’n cael eu cyhoeddi maes o law. Bydd rhagor o wybodaeth am y prosiect a chyfleoedd i gymryd rhan yn GALWAD yn cael eu rhyddhau ar draws y cyfryngau cymdeithasol ac ar y wefan GALWAD Cymru.

Inspired by global expertise in the climatic, technological and social conditions of the next thirty years, communities across Wales have been exploring the possibilities of Wales in 2052, creating a ‘story\-world’ for a major cultural event in September 2022\. The story world of 2052 will form the basis of GALWAD: a new kind of multi\-platform, multi\-lingual story that will unfold across TV drama, digital platforms and live events for a week in September 2022\. Inspired by the Well Being of Future Generations (Wales) Act, the project has been developed by Collective Cymru, a partnership of organisations and creatives led by National Theatre Wales across science, technology and the arts. This process of ‘world\-building’ (in which fictional, but plausible worlds are imagined for film or gaming) is led by Alex McDowell, production designer of Minority Report, and has been underway online and in locations across Wales including Swansea, Merthyr Tydfil, Blaenau Ffestiniog and Machynlleth over the past month. The ‘world\-builders’ have been brought together by a pan\-Wales network of community partners including Citizens Cymru, Disability Arts Cymru, CellB (Blaenau Ffestiniog), Leisure Trust (Merthyr Tydfil), the Ethnic Minorities and Youth Support Team (EYST) and hosted by the Centre for Alternative Technology (Machynlleth), Frân Wen theatre company and Experimental Design Studio (California). GALWAD will be brought to life by a unique collaboration between Welsh communities and exceptional creative talent in production design, creative technology, live performance, sound design, Radio and TV drama. One of the participants from Cardiff who travelled to Machynlleth for world\-building said: > “Being involved has really made me feel like my opinion matters and that I’m part of something bigger. As young people, we are the future. This is the future we get to create, I feel that now. Deputy Minister for the Arts and Sport, Dawn Bowden, said: > “We are looking forward to an exciting celebration of creativity, based on co\-creating, and involving communities right across Wales.  > > > “The work of GALWAD will champion the Well\-being of Future Generations Act, our creative talent and will showcase Wales on an international stage. It will invest in the creative and technology sectors, creating opportunities for under\-represented talent and supporting the creative industries as we emerge from the pandemic with investment and job opportunities. > > > “We have pledged to improve our social, cultural, environmental and economic wellbeing through creative solutions to problems that affect our future.   This project is a call – an invitation – to join that conversation. > > > “We also look forward to welcoming the other four projects which will be working in Wales as part of a number of events next year. GALWAD is commissioned by Creative Wales as part of UNBOXED: Creativity in the UK, and is one of 10 commissioned projects chosen to celebrate and showcase innovation and creativity.  As part of the events in 2022, four of the ten commissioned projects will visit Wales during 2022, these are: * About Us created by 59 Productions Collective * Dreamachine created by Collective Act * StoryTrails, created by StoryFutures Collective * Green Space Dark Skies created by Walk the Plank Collective Dates and locations will be announced in due course. More information on the project and opportunities to get involved with GALWAD will be released across social media and the GALWAD Cymru website.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd safleoedd, gan gynnwys cestyll Caernarfon, Caerffili a Chydweli yn agor eu drysau i ymwelwyr yn ddi\-dâl fel rhan o ddathliadau ein nawddsant, fu farw yn ôl y sôn ar 1 Mawrth 589\. Mae mynediad am ddim i'w safleoedd ar Ddydd Gŵyl Dewi yn rhan o ymdrechion parhaus Cadw, gwasanaeth amgylchedd hanesyddol Llywodraeth Cymru, i ehangu a chyflwyno cynlluniau a mentrau newydd sydd wedi'u hanelu at greu diddordeb, annog cyfranogiad a sicrhau bod mwy o bobl yn dod i safleoedd treftadaeth Cymru. Mae'r cynlluniau sydd wedi'u hanelu at ehangu mynediad i safleoedd treftadaeth Cadw yn cynnwys: * Ymweliadau di\-dâl, addysgol \- Gall ysgolion, addysgwyr cartref a grwpiau dysgu eraill sy'n gymwys wneud cais am ymweliadau wedi'u trefnu neu heb eu trefnu i nifer o safleoedd Cadw yn ddi\-dâl. * Y cynllun maethu teuluoedd \- Mewn partneriaeth gyda Gweithredu dros Blant, gall blant sy'n cael eu maethu a'r teuluoedd sy'n gofalu amdanynt ymweld â'r holl henebion sydd yng ngofal Cadw yn ddi\-dâl, drwy gofrestru ar y cynllun Gweithredu dros Blant. Rydym hefyd yn derbyn deiliaid Maxcard. * Cynllun bancio amser \- Mewn partneriaeth gyda Rhwydwaith Credyd Spice Time a Timebank Uk, mae'r cynllun hwn yn galluogi gwirfoddolwyr sydd wedi cofrestru ar gyfer y rhaglenni hyn, ac sy'n gweithio i gefnogi eu cymunedau lleol, i 'wario' credydau sydd wedi'u hennill drwy dreulio amser yn ymweld â henebion sydd yng ngofal Cadw. * Cynllun Gwobrwyo Cadw \- Cynigir ymweliadau gyda chymorth i sefydliadau sy'n gweithio gyda teuluoedd ac unigolion sydd ag anghenion cymhleth, o dan eu harweiniad eu hunain. Mae hyn yn cynnwys grwpiau megis timau gwasanaethau teuluoedd Awdurdodau Lleol, ar gyfer unigolion, teuluoedd ac/neu grwpiau sy'n gweithio tuag at wella eu hamgylchiadau; elusennau Adsefydlu, megis MIND a'r rhai hynny sy'n cefnogi Dementia; Asiantaethau sy'n rhan o drefn adsefydlu yn dilyn dibyniaeth ar alcohol a chyffuriau; ac Asiantaethau sy'n cefnogi mentrau Dychwelyd i'r Gwaith * Pas Henebion Cadw \- Bydd pas newydd yn cael ei gynnig sy'n cynnig yr hawl i ddeiliaid ymweld yn rheolaidd â safle o'u dewis. Mae'r pas yn rhan o gynllun i ehangu yr hyn a gynigir o fewn aelodaeth, mewn ymgais i ateb amrywiol ofynion gan ymwelwyr, a bydd cost yn gysylltiedig â hyn. Bydd yn bosibl gwneud cais am y pas drwy wefan Cadw, ble y bydd telerau ac amodau llawn hefyd ar gael. Bydd ymwelwyr anabl a'u gofalwyr, plant o dan 5, ymwelwyr i ddigwyddiadau Drysau Agored a grwpiau addysg gymunedol a grwpiau ieuenctid hefyd yn cael mynediad am ddim i safleoedd Cadw. Mae manylion llawn pob cynllun ar gael ar wefan Cadw. Yn ogystal â chyflwyno cynlluniau i sicrhau bod mwy o bobl yn mynychu safleoedd treftadaeth, mae buddsoddiad wedi'i wneud hefyd i wella mynediad corfforol i nifer o safleoedd Cadw. Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae pontydd wedi'u codi yng nghastell Caernarfon a Harlech, y ddau ohonynt yn rhan o Safle Treftadaeth y Byd, sy'n cynnig dewis arall i'r grisiau sy'n arwain at y fynedfa ar y ddau safle, i wella mynediad i'r safleoedd. Yn ddiweddar, mae lifft newydd wedi'i osod yng Nghastell Cricieth, sy'n cynnig cyfle i ymwelwyr weld y ganolfan ddehongli a'r arddangosfeydd yn y ganolfan ymwelwyr newydd. Meddai yr Arglwydd Elis\-Thomas: > "Roedd ein nawddsant yn enwog am annog pobl i wneud y pethau bychain. Mae agor ein safleoedd yn ddi\-dâl ar Fawrth 1af yn arwydd o ddiolch i'r rhai hynny sydd wedi cyfrannu at y niferoedd ymwelwyr mwy nac erioed dros y blynyddoedd diwethaf, tra'n rhoi cipolwg i eraill o'r hyn sydd gan safleoedd gwych Cadw i'w cynnig. > "Mae sicrhau bod y safleoedd yn hawdd i fynd iddynt ac yn ddeniadol i gynifer o bobl â phosib wedi bod yn flaenoriaeth wirioneddol i Cadw, ac mae nifer o safleoedd wedi cymryd camau mawr i gyflawni hyn. > "O Gastell Cricieth i Gastell Coch, rwyf wedi cael y pleser anhygoel o weld drosof fy hunan y gwelliannau, sy'n amrywio o ganolfannau ymwelwyr newydd a safleoedd ar gyfer golygfeydd, i adnewyddu, gwell mynediad ac arddangosfeydd modern \- heb dynnu oddi ar atyniad yr adeiladau gwreiddiol. Rydym mor lwcus yng Nghymru i allu cynnig lleoliadau gwirioneddol unigryw, o safon fyd\-eang ac rwy'n falch o weld rhaglenni a mentrau newydd yn cael eu cyflwyno i ategu hyn, gan annog hyd yn oed mwy o bobl i fwynhau, deall a dysgu am hanes Cymru. > "Mae ein treftadaeth a'n diwylliant yn perthyn inni ac rwy'n edrych ymlaen at ymuno â phobl ledled Cymru i'w ddathlu, ar ddydd Gwyl Dewi a thu hwnt." Cadw yw gwasanaeth amgylchedd hanesyddol Cymru. Ceir rhagor o wybodaeth ar wefan Cadw (dolen allanol).  

Sites including Caernarfon, Caerphilly and Kidwelly castles will be opening their doors to visitors without charge as part of Wales’s celebrations of its patron saint, believed to have died on 1 March 589\. Free entry to its sites on St David’s Day is part of Cadw, the Welsh Government’s historic environment service’s continued efforts to enhance, expand and introduce new schemes and initiatives aimed at generating an interest, encouraging participation and improving access to Wales’s heritage sites. Schemes aimed at widening access to Cadw’s heritage sites include: * Free, educational visits \- Schools, home educators and other qualifying learning groups can apply for facilitated or un\-facilitated visits to a number of Cadw sites free of charge. * Fostering families scheme \- A partnership with Action for Children, foster children and the families who care for them can visit all historic monuments in Cadw’s care free of charge by signing up to the Action for Children scheme. We also accept Maxcard holders. * Timebanking scheme \- A partnership with Spice Time Credit Network and Timebank UK, this scheme enables volunteers registered for these programmes, who work in support of their local communities, to ‘spend’ credits earned through time giving on visits to all monuments in Cadw’s care. * Cadw Rewards Scheme \- Free, self\-led supported visits to organisations working with families and individuals with complex needs are offered. This includes groups such as Local Authority family services teams, for individuals, families and/or groups working towards improving their circumstances; Rehabilitation charities, such as MIND and those supporting Dementia; Agencies involved in rehabilitation following drug and alcohol dependency; and Agencies supporting Back to Work initiatives * Cadw Monument Pass \- A new pass which will offer holders repeat access to a site of their choice. The pass is part of an expansion to its membership product offer, in an aim to cater for a range of visitors’ requirements, and a cost will apply. Applications for the pass can be made via the Cadw website, where full terms and conditions are also available. Disabled visitors and their carers, children under 5, visitors to Open Doors events and community education and youth groups also enjoy free access to Cadw sites. Full details of all schemes are available on the Cadw website. In addition to introducing schemes to widen access to heritage sites, investment has also been made to improve physical access at a number of Cadw sites. Over recent years bridges have been installed at Caernarfon and Harlech castles, both part of a World Heritage Site, offering an alternative to the previous staircase leading up to the entrance of both monuments, to improve accessibility to the sites. More recently a new lift has been installed at Criccieth Castle, offering more visitors the opportunity to view the interpretation and exhibitions at the new and enhanced visitor centre. Lord Elis\-Thomas said:    > “Our patron saint was famous for advocating doing the little things. Opening our sites free of charge on March 1 serves both as a small thank you to those who have contributed to record visitor numbers over recent years, whilst providing others with an insight into what our majestic Cadw sites have to offer. > > >   > > > “Making sites as accessible and attractive to as many people as possible has been a real priority for Cadw, and with so many sites having recently taken great strides in achieving this. > > >   > > > “From Criccieth Castle to Castell Coch, I’ve had the enormous pleasure of seeing first hand improvements ranging from new visitor centres and vantage points to renovations, improved accessibility and cutting\-edge displays – all delivered without detracting from the brilliance of the original buildings. We are so fortunate in Wales to have such a truly unique, world class offering and I’m pleased to see new programmes and initiatives being introduced to compliment this, encouraging yet more people to enjoy, understand and learn about Welsh history. > > >   > > > “Our heritage and our culture belong to us all and I look forward to joining people from across Wales in celebrating it, both on St David’s day and beyond.” Cadw is the Welsh Government’s historic environment service working for an accessible and well\-protected historic environment. For more information, please go to Cadw's website (external link). >      

Translate the text from Welsh to English.

* Cynnydd o 2\.6% yn nifer y bobl o Gymru sy’n cofrestru ym mhrifysgolion y DU, y cynnydd cyntaf mewn saith mlynedd * Cynnydd o 9\.2% mewn ôl\-raddedigion o Gymru * Nifer y cofrestriadau ym mhrifysgolion Cymru wedi cynyddu i 121,880 Cynyddodd nifer y myfyrwyr o Gymru yn Sefydliadau Addysg Uwch y DU i 99,310 yn 2018/19, o 96,780 yn 2017/18, gan roi terfyn ar chwe blynedd o ddirywiad. Sbardunwyd y cynnydd cyffredinol yn bennaf gan gynnydd o 9\.2% mewn myfyrwyr ôl\-raddedig, o 16,665 i 18,200, yr ail flwyddyn yn olynol i’r nifer gynyddu. Mae hyn yn dilyn cyflwyno cefnogaeth ychwanegol i fyfyrwyr ôl\-raddedig yng Nghymru. Mae’r ffigurau sydd wedi’u cyhoeddi gan yr Asiantaeth Ystadegau Addysg Uwch yn dangos bod y derbyniadau i brifysgolion Cymru wedi cynyddu hefyd, i 121,880, i fyny o 121,010 yn ystod y flwyddyn flaenorol. Cynyddodd nifer y cofrestriadau ôl\-raddedig ym mhrifysgolion Cymru 5\.9%, ac arhosodd nifer y myfyrwyr israddedig amser llawn ar lefel debyg i 2017/18\. Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn diwygio cyllid myfyrwyr yng Nghymru, yn dilyn adolygiad o gyllid addysg uwch o dan arweiniad yr Athro Syr Ian Diamond, a adroddodd yn ôl yn 2016\. Mae’r diwygiadau’n cynnwys cynnydd yng nghyfanswm y gefnogaeth sydd ar gael i £17,000 a mynd ati i helpu myfyrwyr gyda’u costau byw o ddydd i dydd, yn hytrach na gyda ffioedd hyfforddi yn unig. Mae’r diwygiadau hefyd yn cynnwys gwell cefnogaeth i fyfyrwyr meistr, i sicrhau bod cymwysterau ôl\-raddedig yn fwy hygyrch i fwy o raddedigion. Mae’r Gweinidog Addysg, Kirsty Williams, wedi gosod nod yn flaenorol o 10% o gynnydd yn nifer y myfyrwyr ôl\-raddedig o Gymru erbyn diwedd tymor y Llywodraeth yma. Mae’r ffigurau sydd wedi’u cyhoeddi heddiw’n dangos cynnydd o 33% mewn cofrestriadau gan fyfyrwyr ôl\-raddedig yn eu blwyddyn gyntaf o Gymru ers 2015/16\. Hefyd mae Llywodraeth Cymru wedi cyflwyno gwell cefnogaeth i fyfyrwyr rhan\-amser o flwyddyn academaidd 2018\-19 ymlaen. Bu cynnydd o 6\.9% yn nifer yr israddedigion rhan\-amser yn eu blwyddyn gyntaf o Gymru. Fel ymateb i’r ffigurau, dywedodd y Gweinidog Addysg: > “Rydw i eisiau gwneud addysg uwch yn fwy hygyrch i bobl o Gymru, felly mae croeso i’r ffigurau. Mae nifer y cofrestriadau’n bleserus iawn o ystyried bod nifer yr ieuenctid 18 oed yng Nghymru wedi gostwng yn ystod y blynyddoedd diwethaf. > > > “Ers i mi dderbyn argymhellion Adolygiad Diamond dair blynedd yn ôl, rydyn ni wedi diwygio ein cefnogaeth i fyfyrwyr israddedig ac ôl\-raddedig o Gymru, gan olygu mai ein pecyn ni yw’r un haelaf i fyfywyr yn y DU.    > > > “Mae gwella mynediad i addysg uwch yn sbardun allweddol ar gyfer symudedd cymdeithasol. Rydw i’n hynod falch gyda’r cynnydd mewn myfyrwyr ôl\-raddedig, o fwy na 1,500, mae’n chwarae rhan bwysig mewn cyflenwi ymchwilwyr ac arloeswyr talentog i helpu i dyfu ein heconomi.”

* 2\.6% rise in people from Wales enrolling at UK universities, the first increase in 7 years * 9\.2% increase in postgraduates from Wales * Number of enrolments at Welsh universities increases to 121,880 The number of Wales\-based students at UK Higher Education Institutions rose to 99,310 in 2018/19, from 96,780 in 2017/18, putting an end to a 6 year decline. The overall increase was driven primarily by a rise of 9\.2% in postgraduate students, from 16,665 to 18,200, the second year in a row the number has risen. This follows the introduction of additional support for post\-graduate students in Wales. The figures, published by the Higher Education Statistics Agency, show admissions to Welsh universities also increased to 121,880, up from 121,010 the previous year. The number of postgraduate enrolments in Welsh universities increased by 5\.9%, while full\-time undergraduates remained at a similar level to 2017/18\. The Welsh Government has been reforming student finance in Wales, following a review of higher education funding led by Professor Sir Ian Diamond which reported in 2016\. The reforms include an increase in the amount of total support available to £17,000 and a move to help students with their day\-to\-day living costs, rather than for tuition fees only. The reforms also include improved support for Master’s students, designed to make access to post\-graduate qualifications accessible to more graduates. The Education Minister, Kirsty Williams, has previously set a goal of a 10% increase in the number of Welsh post\-graduate students by the end of this Government term. The figures published today show a 33% increase in enrolments by first year postgraduate students from Wales since 2015/16\. The Welsh Government also introduced improved support for part\-time students from the academic year 2018\-19\. There was a 6\.9% increase in first year part\-time undergraduates from Wales. In response to the figures, the Education Minister said: > “I want to make higher education more accessible to people from Wales, so these figures are welcome. > > > “The number of enrolments are especially pleasing given that the number of 18\-year\-olds in Wales has fallen in recent years. > > > “Since I accepted the recommendations of the Diamond Review 3 years ago we’ve reformed our support for undergraduates and postgraduates from Wales, making ours the most generous student package in the UK. > > > “Improving access to higher education is a key driver of social mobility. > > > “I’m particularly pleased with the increase in post\-graduates, by more than 1,500, which play an important role in supplying talented researchers and innovators to help grow our economy.”

Translate the text from English to Welsh.

During the session, Committee Member’s questioned the minister on a range of topics, including the Welsh Government’s legislative approach to procurement, the impact and implementation of the Procurement Bill, and engagement with Welsh stakeholders.  In response to members' scrutiny, the minister highlighted the benefits to both buyers and suppliers of a joined up and consistent approach to procurement across the devolved administrations. The bill supports Small and Medium\-sized Enterprises (SMEs) through the bill, who will benefit from simplified bidding processes and improved transparency measures.  The minister also addressed concerns that having 2 pieces of procurement legislation in Wales could lead to confusion. The minister reiterated that the Bills are aiming to achieve different things: * The Procurement Bill focuses on the processes underpinning procurement * The Social Partnership and Public Procurement (Wales) Bill focuses on key Welsh policy aims, by ensuring socially responsible outcomes are achieved from our procurement. As both bills make their way through the respective parliaments, we will continue to update stakeholders through our monthly newsletter and social media platforms. Subscribe to our newsletter here. Alternatively, follow us on LinkedIn and Twitter. If you have any queries, please e\-mail: ProcurementReformTeam@gov.wales

Yn ystod y sesiwn, holwyd y Gweinidog ar amryw o bynciau gan Aelod o’r Pwyllgor, gan gynnwys dull deddfwriaethol Llywodraeth Cymru o gaffael, effaith y Bil Caffael a sut y caiff ei weithredu, a gwaith ymgysylltu â rhanddeiliaid Cymru. Wrth ymateb i graffu'r Aelod, tynnodd y Gweinidog sylw at y manteision y byddai dull cydgysylltiedig a chyson o gaffael ar draws y gweinyddiaethau datganoledig yn ei gynnig i brynwyr a chyflenwyr. Mae'r Bil yn cefnogi Busnesau Bach a Chanolig (BBaCh), a fydd yn elwa o brosesau ymgeisio symlach a mesurau gwell o ran tryloywder. Fe wnaeth y Gweinidog hefyd ymateb i’r pryder y byddai cael dau ddarn o ddeddfwriaeth caffael yng Nghymru yn arwain at ddryswch. Ategodd y Gweinidog fod y Biliau yn anelu at gyflawni gwahanol bethau: * Mae'r Bil Caffael yn canolbwyntio ar y prosesau sy'n gosod y sylfeini ar gyfer caffael * Mae Bil Partneriaeth Gymdeithasol a Chaffael Cyhoeddus (Cymru) yn canolbwyntio ar nodau polisi allweddol Cymru, a hynny trwy sicrhau bod ein gweithgareddau caffael yn arwain at ganlyniadau sy’n gymdeithasol gyfrifol. Wrth i'r ddau Fil barhau ar eu taith trwy'r Seneddau priodol, byddwn yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’n rhanddeiliaid yn ein cylchlythyr misol ac ar ein platfformau cyfryngau cymdeithasol. I danysgrifio i'n cylchlythyr, cliciwch yma. Fel arall, dilynwch ni ar LinkedIn a Twitter. Os oes gennych unrhyw ymholiadau, e\-bostiwch: TimDiwygiorBrosesGaffael@llyw.cymru

Translate the text from English to Welsh.

The Work Programme, the second since the launch of Cymraeg 2050 in 2017, sets out the policies Welsh Government will implement over the next five years towards reaching the 2050 targets. In addition to reaching a million speakers, there is also a goal to double the daily use of Welsh by 2050\. One of the interim milestones is for 30% of children in Year 1 to be in Welsh\-medium education by 2031\. To help achieve that, the new Programme sets a target to increase the percentage of children in Year 1 taught in Welsh to 26% by 2026, from 23% last year. This would be driven by opening a minimum of 60 extra Welsh\-medium nursery groups by 2026, in addition to 40 opened over the last four years.   The results of the 2021 Census, the official data used to measure the number of Welsh speakers, are expected to be published by March 2023\. Together with data from the Welsh Language Use Survey, the Census will provide an early measure of the Welsh Government’s progress towards a million speakers. The Work Programme will be reviewed and developed in light of the results, alongside other data.   Among the actions set out in the Work Programme are to: * Introduce a Welsh\-medium Education Bill. * Introduce a 10\-year plan to increase the number of Welsh and Welsh\-medium teachers * Improve pupils' attainment of Welsh in English\-medium schools. * Develop a programme for supporting the use of Welsh by children and young people, with a focus on transition between education, the community, the family and the workplace. * Create a Welsh Language Communities Housing Plan and use economic levers to strengthen Welsh speaking communities. * A renewed focus on the benefits of workers using Welsh in the workplace. The Welsh Government has also published its response to a recent report on the impact of COVID\-19 on Welsh language community groups.  The Welsh Government has committed to increasing its focus on community development and empowerment in language planning, while working with community\-based partners to increase the use of Welsh. The Minister for Education and Welsh Language, Jeremy Miles, said: > “Our vision for our language is outward\-looking and inclusive and I want everyone in Wales to feel like the language belongs to us all. Cymraeg 2050 is a long\-term strategy which sets out a road map and vision for creating bilingual citizens who have both the ability and opportunity to use Welsh in their everyday lives. > > “By publishing this document early in this Government's term, we’re maintaining the momentum that’s grown since 2017 and we’re giving our partners a clear indication of our intentions for the next five years. > > “We must plan carefully and decisively to increase the number of children and adults learning Welsh. We must create more opportunities for people to use the Welsh they have and we must ensure the right conditions exist for people to use the language together, whether in geographical or virtual communities, workplaces or social spaces. > > “I look forward to working with our partners, across Wales, to give as many people as possible the opportunity to enjoy learning and using Welsh.” * Cymraeg 2050: our plan for 2021 to 2026 * The effects of COVID\-19 on Welsh language community groups: government response

Mae'r Rhaglen Waith, yr ail ers lansio Cymraeg 2050 yn 2017, yn nodi’r polisïau y bydd Llywodraeth Cymru yn eu gweithredu dros y pum mlynedd nesaf i gyrraedd targedau 2050\. Yn ogystal â chyrraedd miliwn o siaradwyr, mae nod hefyd i ddyblu'r defnydd dyddiol o'r Gymraeg erbyn 2050\. Un o'r cerrig milltir interim yw sicrhau bod 30% o blant Blwyddyn 1 mewn addysg cyfrwng Cymraeg erbyn 2031\. I helpu i gyflawni hynny, mae'r Rhaglen newydd yn gosod targed i gynyddu canran y plant ym Mlwyddyn 1 a addysgir yn Gymraeg i 26% erbyn 2026, o 23% y llynedd. Byddai hyn yn cael ei gymell drwy agor o leiaf 60 o grwpiau meithrin cyfrwng Cymraeg ychwanegol erbyn 2026, yn ogystal â’r 40 a agorwyd dros y pedair blynedd ddiwethaf.  Disgwylir i ganlyniadau Cyfrifiad 2021, y data swyddogol a ddefnyddir i fesur nifer y siaradwyr Cymraeg, gael eu cyhoeddi erbyn mis Mawrth 2023\. Ynghyd â data o'r Arolwg Defnydd Iaith, bydd y Cyfrifiad yn rhoi syniad cynnar o gynnydd Llywodraeth Cymru o ran cyrraedd miliwn o siaradwyr Cymraeg. Bydd y Rhaglen Waith yn cael ei hadolygu a'i datblygu gan ystyried y canlyniadau, ochr yn ochr â data eraill.  Ymhlith y camau gweithredu a nodir yn y Rhaglen Waith, mae: * Cyflwyno Bil Addysg Cyfrwng Cymraeg * Cyflwyno cynllun 10 mlynedd i gynyddu nifer yr athrawon Cymraeg a chyfrwng Cymraeg * Gwella cyrhaeddiad disgyblion yn y Gymraeg mewn ysgolion cyfrwng Saesneg * Datblygu rhaglen i gefnogi defnydd o'r Gymraeg gan blant a phobl ifanc, gan ganolbwyntio ar bontio rhwng addysg, y gymuned, y teulu a'r gweithle * Creu Cynllun Tai Cymunedau Iaith Gymraeg a defnyddio ysgogiadau economaidd i gryfhau cymunedau Cymraeg eu hiaith * Adnewyddu’r ffocws ar fanteision defnyddio'r Gymraeg yn y gweithle Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi cyhoeddi ei hymateb i adroddiad diweddar ar effaith COVID\-19 ar grwpiau cymunedol Cymraeg. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i gynyddu ei ffocws ar ddatblygu a grymuso cymunedau wrth gynllunio’n ieithyddol, gan weithio gyda phartneriaid yn y gymuned i gynyddu'r defnydd o'r Gymraeg. Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: > "Mae ein gweledigaeth ar gyfer ein hiaith yn un eangfrydig a chynhwysol ac rwyf am i bawb yng Nghymru deimlo bod yr iaith yn perthyn i bob un ohonom. Mae Cymraeg 2050 yn strategaeth hirdymor sy'n nodi cynllun a gweledigaeth ar gyfer creu dinasyddion dwyieithog sydd â'r gallu a'r cyfle i ddefnyddio'r Gymraeg yn eu bywydau bob dydd. > > "Drwy gyhoeddi'r ddogfen hon yn gynnar yn nhymor y Llywodraeth hon, rydym yn cynnal y momentwm sydd wedi tyfu ers 2017 ac yn rhoi syniad clir i'n partneriaid o'r hyn rydym yn bwriadu ei wneud dros y pum mlynedd nesaf. > > "Rhaid inni gynllunio'n ofalus ac yn bendant i gynyddu nifer y plant a’r oedolion sy'n dysgu Cymraeg. Rhaid inni greu rhagor o gyfleoedd i bobl ddefnyddio'r Gymraeg sydd ganddynt a rhaid inni sicrhau bod yr amodau cywir yn bodoli i bobl ddefnyddio'r iaith gyda'i gilydd, boed hynny mewn cymunedau daearyddol neu rai rhithiol, mewn gweithleoedd neu mewn mannau cymdeithasol. > > "Rwy’n edrych ymlaen at weithio gyda'n partneriaid ledled Cymru i roi cyfle i gynifer o bobl â phosibl fwynhau dysgu a defnyddio'r Gymraeg." * Cymraeg 2050: ein cynllun ar gyfer 2021 i 2026 * Effaith COVID\-19 ar grwpiau cymunedol Cymraeg: ymateb y llywodraeth

Translate the text from Welsh to English.

Mewn ymateb i’r cynnydd, o 13 Tachwedd 2018, bydd y defnydd o brofion ychwanegol ar fuchesi cyffiniol yn cael ei ehangu o amgylch buchesi sydd wedi’u heintio â TB sydd â Statws heb TB Swyddogol Wedi’i Ddiddymu yn Ardal TB Canolradd y Gogledd.   Bydd y profion ychwanegol hyn mewn buchesi â risg uwch o gael eu heintio yn dyblu’r ymdrech i ganfod y clefyd yn yr ardal, gan ychwanegu dau brawf arall ar fuchesi cyffiniol bob chwe mis at y drefn brofi. I gefnogi ffermwyr yn Ardal TB Canolradd y Gogledd ar yr adeg anodd hon, byddwn yn cyflwyno ymweliadau milfeddygol “cadw’r clefyd allan”, gyda chymhorthdal gan y Llywodraeth i dalu amdanynt, ar gyfer buchesi sydd wedi cael prawf negyddol yn y profion ar fuchesi cyffiniol. Bydd yr ymweliadau hyn yn cael eu gwneud gan filfeddygon sydd wedi cael hyfforddiant arbennig o bractis lleol y ffermwyr a byddant yn edrych ar y darlun o’r clefyd yn lleol, bioddiogelwch a pholisi masnachu gwartheg a phrynu gwybodus y fferm. Mae hyn yn cyd\-fynd â’r dull a ddefnyddir mewn ymweliadau Cymorth TB â buchesi wedi’u heintio â TB. Wrth gyhoeddi’r newidiadau, dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet:  > “Mae cyflwyno Ardaloedd TB fel rhan o ailwampio’r Rhaglen Dileu TB yn ein galluogi i gyflwyno mesurau yn gyflym, yn hyblyg ac yn lleol i geisio trechu’r clefyd ac ymateb i unrhyw gynnydd lleol yn nifer yr achosion o’r clefyd. > > “Mae’n amlwg o’r cynnydd uwch nag a welwyd erioed o’r blaen mewn achosion newydd dros y flwyddyn ddiwethaf yn Ardal TB Canolradd y Gogledd nad tuedd tymor byr yw hwn ac ni fydd y gyfradd yn lleihau heb gymorth. Dyna pam rwy’n cyhoeddi heddiw y byddwn yn dyblu ein hymdrechion ac yn cyflwyno profion ychwanegol ar fuchesi cyffiniol yn yr Ardal. At hynny byddwn yn cynorthwyo ffermwyr ar yr adeg anodd hon drwy ddarparu ymweliadau ‘cadw’r clefyd allan’ ar gyfer buchesi sydd wedi cael canlyniadau negyddol. > > “Rydym ni wedi gwneud cynnydd da at gyflawni’r nod o ddileu TB mewn gwartheg yng Nghymru. Bydd cyflwyno profion ychwanegol ar fuchesi cyffiniol yn Ardal TB Canolradd y Gogledd yn ein rhoi ni mewn sefyllfa gryfach i sicrhau ein bod ni’n parhau i weithio at sicrhau Cymru Heb TB.”

Last year there was a 75% increase in TB incidents on the previous 12 months in the Intermediate TB Area North. In response to the spike, from 13 November 2018 there will be an extension in the use of additional contiguous testing around Officially TB Free Withdrawn (OTFW) breakdown herds in the Intermediate TB Area North.   This additional testing in herds with increased risk of becoming infected will result in a doubling of the effort to identify the disease in the area, adding a further two contiguous tests at six months intervals into the regime. To support farmers in the Intermediate TB Area North during this difficult time, there will be an introduction of Government subsidised “keep it out” veterinary visits for herds which have tested negative to contiguous testing.  These visits will be delivered by the farmer’s own local practice via specially trained vets and will look at the local disease picture, biosecurity and the farms cattle trading policy and informed purchasing, mirroring the approach used in TB breakdown Cymorth TB visits. Announcing the changes, the Cabinet Secretary said:   > “The introduction of TB Areas as part of our refreshed TB Eradication Programme, allows us to introduce measures quickly, flexibly and at a local level to drive down the disease and react to any localised increases in disease. > > “It is clear from the unprecedented increase in new incidents over the last year in the Intermediate TB Area North that this is not a short term trend and the rate will not reduce unaided.  That is why I am today announcing that we will redouble our efforts and introduce additional contiguous testing in the Area.  On top of this we will support farmers during this difficult time by providing ‘keep it out’ visits for herds which have tested negative. > > “We have made good progress toward achieving our goal of eradicating bovine TB from Wales.  The introduction of additional contiguous testing within the Intermediate TB Area North will put us in a stronger position to ensure we continue to make progress towards a TB Free Wales.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r lansiad yn cyd\-daro ag Wythnos Iechyd Meddwl Plant, sy'n digwydd rhwng 7 a 13 Chwefror. Mae'r fersiwn newydd o'r pecyn cymorth iechyd meddwl i bobl ifanc ar gael drwy'r wefan addysgol Hwb, sef y Platfform Dysgu Digidol Cenedlaethol. Mae'r pecyn cymorth yn cynnwys dolenni at amrywiaeth o wefannau allanol, apiau a llinellau cymorth gyda'r nod o gefnogi pobl ifanc gyda'u hiechyd meddwl a'u llesiant. Lansiwyd y pecyn gymorth gyntaf yn 2020 er mwyn darparu un man i bobl ifanc gael gwybodaeth am sefydliadau adnabyddus sy'n cynnig cymorth. Dewiswyd yr adnoddau gydag anghenion pobl ifanc mewn cof, ac maent yn trafod y pynciau canlynol: * Coronafeirws a'ch llesiant * Argyfwng * Cadw'n iach * Profedigaeth a cholled * Hwyliau isel * Gorbryder Dywedodd Lynne Neagle, y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant: > Mae'n Wythnos Iechyd Meddwl Plant, felly mae'n gyfle da i dynnu sylw at ba mor bwysig yw iechyd meddwl a llesiant emosiynol plant a phobl ifanc.   > > > Mae'r ddwy flynedd ddiwethaf wedi bod yn heriol iawn, ond gwyddom na fydd angen gwasanaethau iechyd meddwl arbenigol ar y rhan fwyaf o'r bobl ifanc sy'n ceisio help. Rhaid inni sicrhau bod gwahanol lefelau o gymorth ar gael iddynt pryd a lle y bydd ei angen arnynt. Rwy'n falch ein bod yn gallu rhoi cyngor a chymorth i bobl ifanc ledled Cymru drwy Hwb. > > > Mae'n hollbwysig bod pobl ifanc a'u teuluoedd yn gallu dod o hyd i gyngor sy'n adlewyrchu eu hanghenion. > > > Bydd yr adnodd hunangymorth hwn yn cynnig hynny, ac yn darparu gwybodaeth bwrpasol sy'n briodol i oedran y bobl sy'n ei ddefnyddio. Byddwn yn annog teuluoedd, ysgolion a grwpiau i roi gwybod i bobl ifanc am yr adnodd allweddol hwn sydd ar gael iddynt. Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: > Mae iechyd emosiynol, iechyd meddwl a llesiant plant a phobl ifanc yn flaenoriaeth lwyr imi. Mae ein dull ‘ysgol gyfan’ yn sicrhau bod y rhain wrth wraidd y ffordd y mae ysgolion yn gweithredu, a'u bod yn berthnasol i bob agwedd ar fywyd yr ysgol. > > > Drwy gael y cymorth cywir ar yr adeg gywir, gellir osgoi effeithiau andwyol mwy hirdymor mewn llawer o achosion. Mae pobl ifanc yng Nghymru eisoes yn gyfarwydd â'r platfform dysgu Hwb, felly bydd yn hawdd iddynt gael gafael ar y pecyn cymorth pryd y bydd ei angen arnynt.

The launch coincides with Children’s Mental Health Week, taking place between 7 \- 13 February. The refreshed young person’s mental health tool kit is available via the educational website Hwb, the National Digital Learning Platform. The toolkit features links to a range of external websites, apps and helplines that are designed to support young people with their mental health and wellbeing. The toolkit was first launched in 2020 and provides a single point of access to well\-known organisations that support young people. The resources have been selected with the needs of all young people in mind and cover the following topics: * Coronavirus and your wellbeing * Crisis * Keeping healthy * Loss * Low mood * Anxiety Deputy Minister for Mental Health and Wellbeing, Lynne Neagle said: > It’s Children’s Mental Health week and a good opportunity to highlight the importance of children and young people’s mental health and emotional wellbeing.   > > > The past two years have been extremely challenging but we recognise that most young people who need help won’t require specialist mental health services. For them we must ensure that different levels of support are available, when and where they need it. I’m pleased that we are able to provide young people in Wales’ with  advice and support through Hwb. > > > It’s essential that young people and their families can access advice that reflects their needs. This self\-help resource will do that and will provide tailored age\-appropriate information. I would encourage families, schools, and groups to make young people aware of this key resource available to them. Minister for Education and Welsh Language, Jeremy Miles, said: > The emotional mental health and wellbeing of  children and young people is an absolute priority for me, and our ‘whole school’ approach ensures this is central to the way schools work and touch on all the different aspects of school life. > > > Getting the right support at the right time, in many cases, can prevent longer\-term adverse effects. Hwb is a familiar learning platform for young people in Wales, so the toolkit will be easily accessible for young people as and when they need it.

Translate the text from English to Welsh.

On 14 May 2024, an oral statement was made in the Senedd: **Our national mission: delivering on Wales’ education priorities (external link)****.**

Ar 14 Mai 2024, gwnaed **datganiad llafar yn y Senedd: Ein cenhadaeth genedlaethol: cyflawni blaenoriaethau addysg Cymru (dolen allanol)**.

Translate the text from English to Welsh.

The second round of Creative Wales’s Music Revenue Fund 2 will open next Monday (24 June). The focus of this round is to help music businesses with:  * campaigns for new releases * promoting live music * producing music for background or incidental use in the media * Welsh\-language music. Rural label The Road Records were recipients of the previous round of revenue funding. The funding enabled the label to release an EP from Welsh cross\-genre folk duo Samana. Samana / The Road Records are Franklin Mockett and Rebecca Rose who, in 2019, transformed their rural smallholding in Carmarthenshire into an artistic production house and label, whilst running a nature recovery programme in the valley to offer a sanctuary for artistic practice born from the wild. Franklin said: > “Creative Wales’ Revenue Music Fund massively helped us to release the EP ‘Dharma’ in 2023 EP. Since its release, it has gained such global attention that we expanded it into a full length, eponymous album \- cited by mojo magazine, record collector and KLOF magazine as an outstanding work, attaining 4/5 reviews and above across the board.  > > “Our band and label have gathered huge amounts of interest since then and we are hitting the road this month with our sold\-out immersive and magical ‘In Tune With The Infinite’ summer tour; an all artist\-curated event, played in the round, that we are taking to a small number of unique spaces around the UK.” Minister for Creative Industries, Sarah Murphy, said: > “Today is a day to celebrate our thriving music scene. For a small nation we can boast superb venues, festivals, promoters, studios and record labels. Across the globe people listen to Welsh stars – from established acts like the Manic Street Preachers or Funeral for a Friend to up\-and\-coming grassroots talent like Adwaith and Mace the Great. > > “I’m committed to making sure talent across the industry – in Welsh and English – is nurtured, supported and developed. So I urge businesses to apply for this funding and build on Wales’ reputation as a great place to make music.” From Monday music businesses will be able to apply for between £20,000 and £40,000 to spend on projects which would benefit from support, due to financial constraints.  Projects could include live music promotion, release campaigns for new EPs / albums, additional studio time, or session musicians for example. The funding covers the full spectrum of contemporary popular music genres (electronic, hip\-hop, indie and alternative, metal and punk, pop, rock, etc). It doesn’t cover genres with existing support in place such as classical or jazz music.

Bydd ail rownd Cronfa Refeniw Cerddoriaeth Cymru Greadigol 2 yn agor ddydd Llun nesaf (Mehefin 24\). Ffocws y rownd hon yw helpu busnesau cerddoriaeth gydag:  * ymgyrchoedd ar gyfer rhyddhau cerddoriaeth newydd * hyrwyddo cerddoriaeth fyw * cynhyrchu cerddoriaeth at ddefnydd cefndir neu achlysurol yn y cyfryngau * cherddoriaeth Gymraeg. Y label gwledig The Road Records gafodd y cyllid refeniw yn y rownd flaenorol. Roedd y cyllid yn galluogi'r label i ryddhau record estynedig gan y ddeuawd gwerin traws\-genre Cymreig, Samana. Samana / The Road Records yw Franklin Mockett a Rebecca Rose a drawsnewidiodd eu tyddyn gwledig yn Sir Gaerfyrddin yn dŷ cynhyrchu a label artistig yn 2019, tra'n rhedeg rhaglen adfer natur yn y cwm i gynnig noddfa ar gyfer ymarferion artistig a anwyd o'r gwyllt. Dywedodd Franklin: > "Fe wnaeth Cronfa Cerddoriaeth Refeniw Cymru Greadigol ein helpu i ryddhau'r record estynedig 'Dharma' yn 2023\. Am iddi gael cymaint o sylw byd\-eang ers inni ei rhyddhau, fe wnaethon ni ei ehangu'n albwm hyd llawn, eponymaidd \- a nodwyd yn waith rhagorol gan gylchgrawn Mojo, casglwr recordiau a chylchgrawn KLOF, gan sicrhau adolygiadau 4/5 ac uwch yn gyffredinol.  > > "Mae ein band a'n label wedi ennyn llawer iawn o ddiddordeb ers hynny a'r mis hwn byddwn ni'n cychwyn ein taith hudol 'In Tune With The Infinite' sydd wedi gwerthu pob tocyn; digwyddiad wedi'i guradu gan artistiaid a fydd yn ymddangos mewn nifer bach o fannau unigryw ledled y DU." Dywedodd Gweinidog y Diwydiannau Creadigol, Sarah Murphy: > "Mae heddiw yn ddiwrnod i ddathlu ein sin gerddorol lewyrchus. I genedl fach mae gennym leoliadau, gwyliau, hyrwyddwyr, stiwdios a labeli recordio gwych.  Ar draws y byd mae pobl yn gwrando ar sêr Cymru \- o berfformwyr sefydledig fel y Manic Street Preachers neu Funeral for a Friend i dalent llawr gwlad newydd fel Adwaith a Mace the Great. > > "Rwy’n ymrwymedig i sicrhau bod talent ar draws y diwydiant \- yn Gymraeg a Saesneg \- yn cael ei meithrin, ei chefnogi a'i datblygu. Felly rwy'n annog busnesau i wneud cais am y cyllid hwn ac adeiladu ar enw da Cymru fel lle gwych i greu cerddoriaeth." O ddydd Llun ymlaen bydd busnesau cerddoriaeth yn gallu gwneud cais am rhwng £20,000 a £40,000 i'w wario ar brosiectau fyddai'n elwa ar gymorth, oherwydd cyfyngiadau ariannol.  Gallai'r prosiectau gynnwys: hyrwyddo cerddoriaeth fyw; rhyddhau ymgyrchoedd ar gyfer recordiau estynedig / albymau newydd; amser stiwdio ychwanegol; neu gerddorion sesiwn, er enghraifft. Mae'r cyllid yn cwmpasu'r sbectrwm llawn o genres cerddoriaeth boblogaidd gyfoes (electronig, hip\-hop, indi ac amgen, metel a phync, pop, roc, etc). Nid yw'n cwmpasu genres sydd eisoes yn cael cymorth fel cerddoriaeth glasurol neu jazz.

Translate the text from English to Welsh.

First Minister Mark Drakeford and Minister for Environment, Energy and Rural Affairs Lesley Griffiths visited the £6\.1 million scheme today (14 March) to see how the flood defences have impacted on the local area and how the new scheme will help reduce risk to properties. Pontarddulais, which is situated on the banks of the River Dulais, north\-west of Swansea, has suffered severe flooding dating back to the 1940’s, with recent events in 2003, 2005 and 2008\. The scheme, led by Natural Resources Wales (NRW), involved building a flood storage reservoir upstream of the town, which can hold back the equivalent of nearly 70 Olympic size swimming pools. During high river flows, water will back up behind the embankment in Cwm Dulais, restricting flow downstream. This has reduced flood risk to 224 residential and 22 non\-residential properties in Pontarddulais. As well as reducing the risk of flooding to the town, the scheme has also provided a number of environmental benefits. As part of the works, a wetland area to the south of the embankment has been created with 56 native trees and almost 3,000 tree saplings and shrubs having been planted. Once established the trees and shrubs will soften the visual impact of the embankments and provide habitat and connectivity within the valley. The scheme was designed to minimise disruption to residents and have less visual impact as well as providing an opportunity to include ecological benefits. First Minister Mark Drakeford said: > “Floods cause devastating damage to people’s homes, businesses and livelihoods, hurting whole communities. Minimising the effects and protecting our towns and villages from further harm is a priority for our government. > > > “The £6\.1 million invested into the Pontarddulais scheme will make a considerable and significant difference to the lives of those living and working around the River Dulais, safeguarding for the long term.” Minister for Environment, Energy and Rural Affairs, Lesley Griffiths, said: > “After several incidents of flooding in Pontarddulais we believe this scheme is the most appropriate way to address this issue in an environmentally friendly way. We have provided a significant investment which will protect people’s homes and local businesses for many years to come. > > > “It has been fascinating to learn about the work carried out and the wider environmental benefits to the surrounding area from this scheme. > “I am keen to see more of this type of scheme in the future, which considers the environmental impact and identifies wider benefits which flood and coastal schemes can bring. > “Earlier this week I announced work will soon be starting on a three year, £150 million investment programme of coastal risk management schemes. An additional £50 million has also been announced for flood and coastal erosion risk management works over the next 12 months, as protecting homes and businesses from the devastating consequences of flooding is a key priority of this government.” Clare Pillman, Chief Executive of Natural Resources Wales, said:  > “The Welsh Government has given us responsibility to protect at\-risk communities across Wales, but we must also look to deliver schemes with wider benefits to local people and wildlife.  > > > “Building the flood storage area in the Dulais valley upstream of Pontarddulais was less disruptive for people than building flood walls through the town and gave us the opportunity to improve the local environment as well. > > > “By creating a wetland area and planting many trees and shrubs, we’ve created new habitats which will provide a home to a rich variety of plants and animals.”

Ymwelodd y Prif Weinidog Mark Drakeford a Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig Lesley Griffiths â'r cynllun £6\.1 miliwn heddiw (14 Mawrth) i weld sut mae'r amddiffynfeydd rhag llifogydd wedi effeithio ar yr ardal ac yn helpu i leihau'r risg i eiddo.  Saif Pontarddulais ar lannau Afon Dulais, i'r gogledd\-ddwyrain o Abertawe, ac mae wedi dioddef llifogydd difrifol ers y 1940au gan gynnwys yn fwy diweddar yn 2003, 2005 a 2008\.  Cafodd y cynllun ei arwain gan Cyfoeth Naturiol Cymru ac roedd y gwaith yn cynnwys adeiladau cronfa storio dŵr llifogydd i fyny'r afon o'r dre, sy'n gallu dal cymaint â bron 70 o byllau nofio Olympaidd o ddŵr. Pan fydd llif yr afon yn uchel, bydd y dŵr yn crynhoi y tu ôl i'r arglawdd yng Nghwm Dulais, gan arafu'r llif tua'r dref. Mae wedi lleihau'r risg o lifogydd i 224 eiddo preswyl a 22 eiddo amhreswyl ym Mhontarddulais. Yn ogystal â lleihau'r risg o lifogydd yn y dref, mae'r cynllun hefyd wedi darparu nifer o fanteision amgylcheddol.  Fel rhan o'r gwaith, mae gwlyptir wedi'i greu i'r de o'r arglawdd, gyda 56 o goed brodorol a bron 3,000 o goed ifanc a llwyni wedi'u plannu yno.  Unwaith y byddan nhw wedi cydio, bydd y coed a'r llwyni yn harddu'r arglawdd ac yn creu cynefin yn y cwm, gan gysylltu â chynefinoedd eraill.  Cafodd y cynllun ei ddylunio gyda golwg ar greu cyn lleied o aflonyddwch i drigolion â phosib, peidio ag anharddu'r ardal a chreu buddiannau ecolegol.  Dywedodd y Prif Weinidog  Mark Drakeford:  > "Mae llifogydd yn creu difrod ofnadwy i gartrefi, busnesau a bywoliaethau, gan wneud drwg i gymunedau cyfan. Mae lleihau'u heffeithiau ac amddiffyn ein trefi a'n pentrefi rhag rhagor o niwed yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon.  > > "Bydd y £6\.1 miliwn gafodd ei fuddsoddi ym Mhontarddulais yn gwneud gwahaniaeth aruthrol a phwysig i fywydau'r bobl sy'n byw ac yn gweithio yng nghyffiniau'r Afon Dulais, gan eu diogelu at y dyfodol." Meddai Lesley Griffiths, y Gweinidog dros yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig:  > "Ar ôl sawl achos o lifogydd ym Mhontarddulais, rydyn ni'n credu mai'r cynllun hwn yw'r ffordd orau i ddatrys y broblem mewn ffordd ecogyfeillgar. Rydyn ni wedi buddsoddi arian mawr yn yr ardal i ddiogelu cartrefi a busnesau lleol am flynyddoedd i ddod.  > > "Mae hi wedi bod yn ddiddorol iawn dysgu am y gwaith sydd wedi cael ei wneud a'r buddiannau amgylcheddol a ddaeth yn sgil y cynllun i'r ardal.  > > "Rwy'n awyddus gweld mwy o'r math hwn o gynllun yn y dyfodol, sy'n ystyried yr effaith ar yr amgylchedd a'r manteision ehangach y mae cynlluniau llifogydd ac arfordirol yn eu cynnig.  > > "Yn gynharach eleni, cyhoeddais y byddwn yn dechrau ar raglen fuddsoddi gwerth £150 miliwn dros dair blynedd i adeiladu cynlluniau i reoli'r risg i'r arfordir. Mae £50 miliwn arall wedi'i gyhoeddi ar gyfer gwaith rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol dros y 12 mis nesaf, gan fod diogelu cartrefi a busnesau rhag canlyniadau dinistriol llifogydd yn flaenoriaeth i'r llywodraeth hon." Dywedodd Clare Pillman, Prif Weithredwr Cyfoeth Naturiol Cymru:  > "Mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi'r cyfrifoldeb inni ddiogelu cymunedau sydd mewn perygl, ond rhaid hefyd cynnal cynlluniau sy'n dod â manteision ehangach i'r bobl leol ac i natur.  > > "Trwy adeiladu storfa lifogydd i fyny'r cwm o Bontarddulais,  rydym wedi creu llai o aflonyddwch na phe bawn wedi codi waliau llifogydd yn y dre. Bu'n gyfle hefyd i wella'r amgylchedd lleol hefyd.  > > "Trwy greu gwlyptir a phlannu coed a llwyni, rydyn ni wedi creu cynefinoedd newydd a fydd yn gartref i amrywiaeth gyfoethog o blanhigion ac anifeiliaid."

Translate the text from Welsh to English.

Mae cymryd camau tuag at ddatganoli cyfiawnder a phlismona yn un o'r ymrwymiadau yn Rhaglen Lywodraethu 2021\-26 Llywodraeth Cymru. Fel y gŵyr yr Aelodau, mae hyn yn adlewyrchu argymhelliad unfrydol yn 2019 gan y Comisiwn ar Gyfiawnder yng Nghymru (Comisiwn Thomas), a gynhaliodd yr ymchwiliad mwyaf erioed i sut y mae'r system gyfiawnder yn gweithredu yng Nghymru.  Roedd y Comisiwn ar Ddatganoli yng Nghymru (Comisiwn Silk), a sefydlwyd gan Lywodraeth y DU ac a gyflwynodd ei adroddiad yn 2014 ac, yn fwy diweddar, y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru, ill dau o blaid datganoli plismona.  Wrth fwrw ymlaen â'r achos dros ddatganoli plismona, mae'n bwysig deall yr heriau cysylltiedig a sut y gellid ymateb iddynt. Fis Tachwedd y llynedd, cafodd tîm annibynnol ei gomisiynu gennym i weithio gyda rhanddeiliaid allweddol i ddeall y manteision, y cyfleoedd, yr heriau a'r risgiau.  Mae'r tîm, dan arweiniad cyn Brif Gwnstabl Heddlu Gogledd Cymru, Carl Foulkes QPM, wedi casglu safbwyntiau gan y rhai sydd ag arbenigedd ym maes plismona yng Nghymru; gyda phedwar comisiynydd heddlu a throseddu etholedig Cymru a chyda'r Fonesig Vera Baird  yn rhinwedd ei swydd fel ymgynghorydd arbenigol annibynnol i Lywodraeth Cymru ar ddatganoli cyfiawnder.  Heddiw, rydym yn cyhoeddi’r adroddiad, sy'n edrych ar opsiynau posibl ar gyfer gwasanaeth plismona datganoledig yng Nghymru, gan ystyried yr ystyriaethau ymarferol sy'n gysylltiedig â gweithredu datganoli.   Nid yw'r adolygiad yn mynegi barn am rinweddau datganoli plismona. Yn hytrach, mae'n egluro – yn fanylach nag sydd wedi’i wneud o'r blaen – y materion y byddai angen eu hystyried wrth wneud hynny. Mae'n gyfraniad hynod werthfawr i'n dealltwriaeth, ac rydym yn ddiolchgar i Carl Foulkes ac i bawb a weithiodd i'w gynorthwyo i lunio'r adroddiad hwn.   Rydym yn ddiolchgar hefyd i bawb a roddodd o'u hamser i gyfrannu at yr adroddiad. Yn benodol, hoffem ddiolch i brif gwnstabliaid heddluoedd Cymru am helpu'r tîm adolygu i nodi'r materion y byddai angen mynd i'r afael â nhw.  Mae'r adroddiad yn cynnwys camau nesaf penodol i Lywodraeth Cymru eu hystyried. Bydd hyn yn sail i'n hystyriaethau yn y dyfodol a byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda'n partneriaid yn yr heddlu. Byddwn hefyd yn parhau i fwrw ymlaen â gwaith yn y meysydd eraill yr ydym wedi nodi eu bod yn addas ar gyfer datganoli, sef cyfiawnder ieuenctid a'r gwasanaeth prawf. Mae Sicrhau Cyfiawnder i Gymru: adroddiad cynnydd, a gyhoeddwyd fis diwethaf, yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am hynt y gwaith yn y meysydd hyn. 

Pursuing the devolution of justice and policing is a commitment in the Welsh Government’s Programme for Government 2021\-26. As Members are aware, this reflects a recommendation in the 2019 Commission on Justice in Wales (the Thomas Commission), which was the largest ever examination of the operation of the justice system in Wales.  The Commission on Devolution in Wales (the Silk Commission), which was set up by the UK Government, which reported in 2014 and, more recently the Independent Commission on the Constitutional Future of Wales, both supported the devolution of policing.  In pursuing the case for the devolution of policing, it is important we understand the challenges involved and how these could be addressed. In November last year, we commissioned an independent team to work with key stakeholders to understand the benefits, opportunities, challenges and risks.  The team, led by former Chief Constable of North Wales Police Carl Foulkes QPM, has gathered insight from those with expertise of policing in Wales; with the four elected police and crime commissioners in Wales and with Dame Vera Baird KC in her capacity as independent expert adviser to the Welsh Government on justice devolution.  We are today publishing the report, which explores potential options for a devolved policing service in Wales, taking into account the practical considerations associated with implementing devolution.   The review does not express views about the merits of devolving policing, but it clarifies – at  a level of detail not previously produced – the issues which would need to be considered in doing so. It is a hugely valuable contribution to our understanding, and we are grateful to Carl Foulkes and all those who worked to support him in the production of this report.   We are also grateful to all those who gave of their time to contribute to this report. In particular, we are grateful to chief constables of Wales’ police forces, for supporting the review team in identifying the issues that would need to be addressed.  The report contains specific next steps for the Welsh Government to consider. This will form the basis for our future consideration and we will continue to work closely with police partners. We will also continue to take forward work in the other areas we have identified as suitable for devolution – youth justice and probation. The Delivering Justice for Wales progress report, published last month, provides an update about progress in these areas. 

Translate the text from English to Welsh.

The Fundamentals of Care survey has been used to gather patients’ views on their experience of receiving care. This is the last year the survey will be published in this form as this is a transition year while implementing the new monitoring regime for the new Health and Care Standards which were published in April 2015\. The survey was conducted in all hospitals across Wales and over 7700 patients responded. The information gathered will be used to improve the standards of patient care and enhance the overall patient experience. Key findings include: * 99% of patients felt that they were treated with dignity and respect * 98% of patients felt that they were given privacy * 98% of patients felt that they were given help to be as independent as possible * 95% of patients felt they were given full information about their care * 98% of patients felt they were made to feel safe. Commenting on the survey’s findings Cabinet Secretary for Health, Well\-being and Sport Vaughan Gething said: > “These high levels of patient satisfaction are very encouraging with 30 of the 32 questions receiving responses in excess of 92%. This is welcome news. > > > > “I am glad to see that people in need of the NHS in Wales feel they are treated with dignity and respect and that they feel safe. I acknowledge that there’s some work to be done to ensure that patients get enough sleep and rest in order to recuperate and we’ll look at where improvements can be made in this area. > > > > “Although overall these are positive findings which should be commended, there’s always work that still needs to be done. It’s important we build on these good results and continue to deliver the quality of care that people across Wales deserve.” Chief Nursing Officer, Professor Jean White said: > “The survey has a vital role in informing us as healthcare professionals where we are doing well; but importantly where we need to deliver improvements for people accessing the NHS. > > > > “I’m proud of the results of this important survey. The fact we’ve achieved these high levels of patient satisfaction is testament to the excellent work taking place, every day, across the NHS in Wales.” Watch Jean White talking about the survey on our YouTube channel.

Mae arolwg Hanfodion Gofal wedi cael ei ddefnyddio i gasglu barn cleifion ynglŷn â'u profiadau wrth gael gofal. Mae’n flwyddyn bontio eleni wrth i'r system fonitro newydd ar gyfer y Safonau Iechyd a Gofal a gyhoeddwyd ym mis Ebrill 2015 gael ei rhoi ar waith. Felly, hon yw'r flwyddyn olaf y caiff yr arolwg ei gyhoeddi yn y fformat hwn. Cafodd yr arolwg ei gynnal yn holl ysbytai Cymru ac ymatebodd dros 7,700 o gleifion. Bydd yr wybodaeth a gasglwyd yn cael ei defnyddio i wella safonau gofal cleifion a phrofiad cyffredinol cleifion. Mae'r canfyddiadau allweddol yn cynnwys: * roedd 99% o’r cleifion yn teimlo’u bod yn cael eu trin ag urddas a pharch * roedd 98% o’r cleifion yn teimlo’u bod yn cael preifatrwydd * roedd 98% o’r cleifion yn teimlo’u bod yn cael cymorth i fod mor annibynnol â phosibl * roedd 95% o’r cleifion yn teimlo’u bod yn cael gwybodaeth lawn am eu gofal * roedd 98% o'r cleifion yn teimlo'u bod yn ddiogel. Dywedodd Vaughan Gething, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Llesiant a Chwaraeon, am ganfyddiadau'r arolwg: > "Mae'r lefelau uchel hyn o foddhad cleifion yn galonogol iawn. Yn wir, cafodd 30 allan o’r 32 cwestiwn ymateb oedd dros 92%. Mae hyn yn newyddion da. > > "Rwy'n falch o weld bod y bobl hyn yn teimlo eu bod nhw'n  cael eu trin ag urddas a pharch a'u bod nhw'n teimlo'n ddiogel. Rwy'n cydnabod bod gwaith i'w wneud i sicrhau bod cleifion yn cael digon o gwsg a gorffwys er mwyn gwella. Byddwn ni'n ystyried sut y gallwn ni wella yn y maes hwn. > > Er bod y canlyniadau hyn yn gadarnhaol ar y cyfan, sydd i'w ganmol, mae bob amser mwy o waith i'w wneud. Mae'n bwysig ein bod ni'n adeiladu ar y canlyniadau da hyn ac ein bod ni'n parhau i ddarparu'r ansawdd gofal y mae pobl Cymru yn ei haeddu." Dywedodd yr Athro Jean White, y Prif Swyddog Nyrsio: > "Mae gan yr arolwg rôl bwysig wrth ddangos i weithwyr gofal iechyd proffesiynol, fel ni, lle rydyn ni'n llwyddo. Ond, yn holl bwysig, mae e'n dangos inni lle y mae angen gwella pethau i’r bobl sy’n defnyddio’r GIG. > > "Ryw'n falch iawn o ganlyniadau'r arolwg pwysig hwn. Mae'r lefelau uchel o foddhad cleifion yn dystiolaeth o'r gwaith ardderchog sy'n cael ei wneud bob dydd ar draws y GIG yng Nghymru." Gwyliwch Jean White yn sôn am yr arolwg ar ein sianel YouTube (dolen allanol)

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to announce that the Welsh Government will continue to fund Citizens Advice Cymru, third sector organisation Settled and immigration specialist lawyers, Newfields Law, to provide ongoing support to EU citizens’,EEA and Swiss nationals who wish to remain in Wales, until 30 September 2022\. Since June 2019, the Welsh Government has provided a suite of free support to those EU citizens who wish to stay here. We have always been determined to ensure that EU citizens who have chosen to make Wales their home continue to feel valued members of our communities and we want all citizens to be reassured that the Welsh Government wants Wales to be a welcoming nation. The support to date has meant that EU citizens and family members have been able to access digital support with their applications for settled status, get help with basic queries about eligibility, access advice on social welfare issues and workplace rights and obtain free specialist immigration advice. Since the beginning of the EU Settlement Scheme (EUSS) over 100,000 applications have been made by EU citizens resident here in Wales and many of those individuals have accessed some form of support in completing their applications. Despite the deadline for applications to the EUSS being almost a year ago, we know there continues to an ongoing need for support, covering late applications, appeals against refusals of applications, conversions from pre\-settled to settled status, and rights and entitlements. With this in mind the Welsh Government will continue its provision of support until at least 30 September 2022 and will continue to fund Citizens Advice Cymru, Settled and Newfields Law to ensure EU citizens living in Wales can still access the support they may need. This additional funding will also ensure that services are able to provide support to citizens including Ukrainian nationals, who may wish to join family members who are already settled here in Wales. In addition to this, the Welsh Government continues to facilitate meetings of the EU Settlement Scheme Wales Co\-ordination Group which brings together, key delivery partners and agencies to support and co\-ordinate the successful delivery of EUSS advice and support services in Wales. The Group’s continued objectives are to: * Share reports on the work of the supporting organisations, including on best practice and issues in relation to the EUSS; * Promote public awareness of, and participation in, the EUSS in Wales. * Maximise citizen access to the EUSS in Wales through focused publicity. * Ensure there are consistent EUSS advice services available in Wales, with the right level of support targeted at the right people. * Identify any gaps in the current supported provisions and assist the Welsh Government/Home Office in finding solutions to overcome any issues.

Mae'n bleser gennyf gyhoeddi y bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gyllido Cyngor ar Bopeth Cymru, y sefydliad trydydd sector *Settled* a'r cyfreithwyr Newfields Law, sy’n arbenigo ar fewnfudo, tan 30 Medi 2022, er mwyn parhau i ddarparu cymorth i ddinasyddion yr Undeb Ewropeaidd (UE) a gwladolion yr Ardal Economaidd Ewropeaidd (AEE) a'r Swistir sydd am aros yng Nghymru. Ers mis Mehefin 2019, mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn darparu pecyn o gymorth am ddim i'r dinasyddion hynny o'r UE sy'n awyddus i aros yma. Rydym bob amser wedi bod yn benderfynol o sicrhau bod dinasyddion yr UE sydd wedi dewis ymgartrefu yng Nghymru yn parhau i deimlo eu bod yn aelodau gwerthfawr o'n cymunedau. Rydym am roi sicrwydd i bob dinesydd fod Llywodraeth Cymru am i Gymru fod yn genedl groesawgar. Hyd yn hyn, mae'r cymorth wedi golygu bod dinasyddion yr UE ac aelodau o'u teuluoedd wedi gallu manteisio ar gymorth digidol wrth wneud cais am statws preswylydd sefydlog, wedi cael help gydag ymholiadau sylfaenol ynghylch gofynion cymhwystra, wedi cael cyngor ar faterion yn ymwneud â lles cymdeithasol a hawliau yn y gweithle ac wedi cael cyngor arbenigol am ddim ynghylch mewnfudo. Ers dechrau'r Cynllun Preswylio’n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE, mae dros 100,000 o geisiadau wedi cael eu gwneud gan ddinasyddion yr UE sy'n byw yma yng Nghymru, ac mae llawer o'r unigolion hynny wedi manteisio ar ryw fath o gymorth wrth gwblhau eu cais. Er i’r dyddiad cau ar gyfer gwneud cais i’r Cynllun Preswylio’n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE ddod i ben bron blwyddyn yn ôl, gwyddom fod yr angen am gymorth yn parhau o hyd. Mae’r cymorth hwnnw’n cynnwys helpu gyda cheisiadau hwyr, apeliadau yn erbyn ceisiadau a wrthodwyd, trosglwyddo o statws preswylydd cyn\-sefydlog i statws preswylydd sefydlog, yn ogystal â hawliau a hawlogaethau. O ystyried hyn, bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i ddarparu cymorth tan o leiaf 30 Medi 2022, a bydd yn parhau i gyllido Cyngor ar Bopeth Cymru, Settled a Newfields Law i sicrhau bod modd i ddinasyddion yr UE sy'n byw yng Nghymru fanteisio ar y cymorth sydd ei angen arnynt o hyd. Bydd y cyllid ychwanegol hwn hefyd yn sicrhau bod gwasanaethau’n gallu darparu cymorth i ddinasyddion, gan gynnwys dinasyddion Wcráin a allai fod yn awyddus i ymuno ag aelodau o'u teulu sydd eisoes yn byw yma yng Nghymru. At hyn, mae Llywodraeth Cymru yn parhau i hwyluso cyfarfodydd Grŵp Cydgysylltu Cymru y Cynllun Preswylio’n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE. Mae’r grŵp hwn yn dod â phartneriaid ac asiantaethau cyflawni allweddol at ei gilydd er mwyn cefnogi a chydgysylltu'r gwaith o ddarparu gwasanaethau cynghori a chymorth sy'n ymwneud â'r Cynllun Preswylio yng Nghymru. Amcanion y Grŵp hwn yw: * Rhannu adroddiadau ar waith y sefydliadau cymorth, gan gynnwys gwaith ar arferion gorau a materion sy'n ymwneud â'r Cynllun Preswylio'n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE. * Hyrwyddo ymwybyddiaeth y cyhoedd o'r Cynllun Preswylio yng Nghymru a'u hannog i fanteisio arno. * Sicrhau bod y Cynllun Preswylio ar gael i gymaint o ddinasyddion â phosibl yng Nghymru drwy ymgyrch cyhoeddusrwydd penodol. * Sicrhau bod gwasanaethau cynghori cyson ar gael ar gyfer y Cynllun Preswylio yng Nghymru, a'u bod yn cynnig y lefel gywir o gymorth wedi'i dargedu at y bobl gywir. * Nodi unrhyw fylchau yn y darpariaethau presennol a gefnogir a helpu Llywodraeth Cymru/y Swyddfa Gartref i feddwl am ffyrdd o fynd i'r afael ag unrhyw broblemau.

Translate the text from English to Welsh.

* There were 328,658 summer GCSE entries this year, a rise of 8\.6% compared to 2020\. * 29% of entries achieved an A\* or A, with 74% receiving between A\*\- C. * 98% of entries resulted in a pass between grades A\*\-G. This year’s assessment and qualification process has been different to previous years, as examinations for summer 2021 were cancelled in response to the pandemic. A new system was designed and delivered by schools and colleges, drawing on a range of assessment evidence to determine learners’ grades. The Welsh Government provided an additional £9m to support schools and colleges in the delivery of this year’s assessments. £26m was provided to ensure students could complete their vocational qualifications and colleges could continue to deliver practical sessions this year.  The Minister visited Ysgol Glan Clwyd, in Denbighshire, where he met pupils collecting their GCSE grades. Jeremy Miles said: > Our priority this year has been to put a system in place so that learners receive grades based on evidence of their work and enables them to progress to the next stage of their education, training or work with confidence. > > > My message to this year’s GCSE students is a huge ‘well done’. You’ve had everything thrown at you over the last 18 months – periods in lockdown, time away from your friends and families, and times where you’ve missed out on many of the social activities you should be enjoying. You’ve shown tremendous resilience to overcome all of these challenges.   > > > I also want to congratulate learners on their vocational qualification results. Skills in priority sectors are vitally important in meeting the range of needs of the Welsh economy, now more than ever, and your hard\-earned qualifications will put you in good stead for the future. > > > It’s also been a remarkable achievement by all the school and college staff who’ve worked so hard to enable qualifications this year. It’s been an almighty task to put measures in place so that learners could get their results, like any other year. You should be very proud of the work you have done to help our learners progress.

* Cafwyd 328,658 o gofrestriadau TGAU ar gyfer haf eleni, cynnydd o 8\.6% o gymharu â 2020\. * Cyflawnodd 29% o’r cofrestriadau A\* neu A, gyda 74% yn cyflawni gradd rhwng A\*\- C. * Pasiodd 98% o'r cofrestriadau gyda graddau rhwng A\*\-G. Mae'r broses asesu a chymwysterau eleni wedi bod yn wahanol i flynyddoedd blaenorol, gan fod arholiadau haf 2021 wedi’u canslo mewn ymateb i'r pandemig. Cafodd system newydd ei chynllunio a'i chyflwyno gan ysgolion a cholegau, gan ddefnyddio ystod o dystiolaeth asesu i bennu graddau dysgwyr. Darparodd Llywodraeth Cymru £9m yn ychwanegol i gefnogi ysgolion a cholegau i gyflawni’r asesiadau eleni. Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi darparu £26m yn ychwanegol i sicrhau bod myfyrwyr wedi gallu cwblhau eu cymwysterau galwedigaethol a bod colegau wedi gallu parhau i gyflwyno sesiynau ymarferol eleni.  Ymwelodd y Gweinidog ag Ysgol Glan Clwyd, yn sir Ddinbych, lle cyfarfu â disgyblion a oedd yn casglu eu graddau TGAU. Dywedodd Jeremy Miles: > Ein blaenoriaeth eleni oedd rhoi system ar waith fel bod dysgwyr yn derbyn graddau’n seiliedig ar dystiolaeth o'u gwaith sy’n galluogi i symud ymlaen i gam nesaf eu haddysg, eu hyfforddiant neu waith yn hyderus. > > > Fy neges i fyfyrwyr TGAU eleni yw ‘da iawn chi’. Rydych wedi wynebu cymaint o heriau dros y 18 mis diwethaf – cyfnodau clo, amser i ffwrdd oddi wrth eich ffrindiau a'ch teuluoedd, ac adegau lle rydych wedi colli allan ar lawer o'r gweithgareddau cymdeithasol y dylech fod yn eu mwynhau. Rydych wedi dangos gwydnwch aruthrol i oresgyn yr holl heriau hyn.  > > > Rwyf hefyd am longyfarch dysgwyr ar ganlyniadau eu cymwysterau galwedigaethol. Mae sgiliau mewn sectorau blaenoriaeth yn hanfodol bwysig o ran diwallu ystod anghenion economi Cymru, nawr yn fwy nag erioed o’r blaen, a bydd y cymwysterau rydych wedi gweithio’n galed i’w hennill yn eich rhoi mewn sefyllfa dda ar gyfer y dyfodol. > > > Mae hefyd wedi bod yn gyflawniad rhyfeddol gan holl staff yr ysgolion a'r colegau sydd wedi gweithio mor galed i alluogi cymwysterau eleni. Mae wedi bod yn dasg aruthrol rhoi mesurau ar waith fel bod dysgwyr yn gallu cael eu canlyniadau yn yr un modd ag unrhyw flwyddyn arall. Dylech fod yn falch iawn o'r gwaith rydych wedi'i wneud i helpu ein dysgwyr i symud ymlaen.

Translate the text from English to Welsh.

Members will be aware that the Welsh Government made provision in the Health Protection (Coronavirus, International Travel) (Wales) Regulations 2020 to ensure that travellers entering Wales from overseas countries and territories must isolate for 14 days and provide passenger information, to prevent the further spread of coronavirus.  These restrictions came into force on 8 June 2020\. On 10 July, the Welsh Government amended these Regulations to introduce exemptions from the isolation requirement for a list of countries and territories, and a limited range of people in specialised sectors or employment who may be exempted from the isolation requirement or excepted from certain provisions of the passenger information requirements. Since then these Regulations have been kept under review and a number of changes to the list of exempt countries and territories have been made. Today I reviewed the latest JBC assessments and I have decided that Italy, Vatican City State and San Marino will be removed from the list of exempt countries and territories, so travellers from these countries will need to isolate on arrival in Wales. I have also decided that the Greek island of Crete will no longer be excluded from the exemption for Greece, and therefore will be considered as an exempt territory. Tomorrow I will lay the necessary regulations which will come into force at 04:00 on Sunday 18 October.

Bydd yr Aelodau'n ymwybodol bod Llywodraeth Cymru wedi gwneud darpariaeth yn Rheoliadau Diogelu Iechyd (Coronafeirws, Teithio Rhyngwladol) (Cymru) 2020 i sicrhau bod teithwyr sy'n cyrraedd Cymru o wledydd a thiriogaethau tramor yn gorfod ynysu am 14 diwrnod, a darparu gwybodaeth am deithwyr, er mwyn atal y coronafeirws rhag lledaenu ymhellach. Daeth y cyfyngiadau hyn i rym ar 8 Mehefin 2020\. Ar 10 Gorffennaf, diwygiodd Llywodraeth Cymru'r Rheoliadau hyn i gyflwyno eithriadau i’r gofyniad i ynysu ar gyfer rhestr o wledydd a thiriogaethau, ac ystod gyfyngedig o bobl mewn sectorau neu gyflogaeth arbenigol a allai fod wedi'u heithrio rhag y gofyniad i ynysu neu rhag rhai o ddarpariaethau’r gofynion ynghylch gwybodaeth teithwyr. Ers hynny, mae’r rheoliadau hyn wedi’u hadolygu’n gyson ac mae nifer o newidiadau wedi’u gwneud i’r rhestr o wledydd a thiriogaethau sydd wedi’u heithrio. Heddiw, adolygais asesiadau diweddaraf y Gydganolfan Bioddiogelwch ac rwyf wedi penderfynu y bydd yr Eidal, Gwladwriaeth Dinas y Fatican a San Marino yn cael eu tynnu oddi ar y rhestr o wledydd a thiriogaethau sydd wedi’u heithrio. Felly bydd rhaid i deithwyr sy’n cyrraedd o’r gwledydd hyn ynysu pan fyddant yn cyrraedd Cymru. Rwyf hefyd wedi penderfynu na fydd ynys roegaidd Crete yn cael ei heithrio mwyach o’r eithriad ar gyfer Gwlad Groeg, ac felly bydd yn cael ei ystyried fel tiriogaeth sydd wedi’i heithrio. Yfory, byddaf yn gosod y rheoliadau angenrheidiol a ddaw i rym am 04:00 ddydd Sul 18 Hydref.  

Translate the text from Welsh to English.

Cafodd y gwobrau blynyddol, sydd bellach yn eu chweched blwyddyn, eu creu i gydnabod y llwyddiannau a’r gweithredoedd gwych, a’r cyfraniadau eithriadol y mae pobl o bob cefndir yn eu gwneud ledled Cymru. Dywedodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford: > “Mae enillwyr Gwobrau Dewi Sant wir yn seintiau – dyma’r bobl yn ein cymunedau sy’n gweithio i sicrhau newid. Dyma’r sefydliadau sy’n cefnogi pobl eraill i wireddu eu breuddwydion, a dyma’r bobl sy’n dod ar draws sefyllfaoedd hollol newydd wrth gerdded lawr y stryd. > > > “Mae Gwobrau Dewi Sant yn ffordd wych i gydnabod a dathlu’r straeon eithriadol a’r dalent ysbrydoledig sydd gennym ym mhob cwr o Gymru. Mae pob un o’r terfynwyr yn ymgorffori’r hyn y mae’n ei olygu i fod yn Gymro – maen nhw’n newid bywydau.” Dyma gategorïau’r gwobrau: Dewrder, Dinasyddiaeth, Diwylliant, Menter, Arloesedd, Gwyddoniaeth a Thechnoleg, Rhyngwladol, Chwaraeon, Person Ifanc a Gwobr Arbennig y Prif Weinidog. Dewiswyd enillydd y wobr arbennig eleni gan y cyn\-Brif Weinidog, Carwyn Jones. Cyflwynwyd y wobr i’r hanesydd nodedig yr Athro Syr Deian Hopkin. Penodwyd Syr Hopkin yn gynghorydd arbenigol Llywodraeth Cymru ar brosiect coffau y Rhyfel Byd Cyntaf, ‘Cymru’n Cofio \- Wales Remembers 1914\-1918’.  Arweiniodd y ffordd o ran cynllunio a threfnu digwyddiadau coffau’r Rhyfel Byd Cyntaf yng Nghymru, gan sicrhau bod y canmlwyddiant yn cael y sylw haeddiannol, a rhoi gwell dealltwriaeth i bobl o’r hyn a arweiniodd at y Rhyfel Mawr, a’i effaith ar deuluoedd a chymunedau Cymru.  Dyma enillwyr Gwobrau Dewi Sant 2019: ### Dewrder \- Andrew Niinemae Cyhoeddir gan Prif Gwnstabl Heddlu De Cymru Matt Jukes. Peryglodd Andrew ei fywyd ei hun yn ceisio atal car rhag gyrru i mewn i griw o oddeutu 20 o bobl y tu allan i dafarn yn yr Eglwys Newydd yng Nghaerdydd. Cafodd niwed difrifol i'w goes, ond llwyddodd i atal niwed difrifol i bobl eraill yn y digwyddiad. Roedd ymateb Andrew yn reddfol ac yn ddewr gan roi bywydau pobl eraill cyn ei fywyd ei hun. Dywed llygad\-dystion y gallai nifer o bobl fod wedi cael niwed ac o bosibl eu lladd pe na bai Andrew wedi ymyrryd.  ### Dinasyddiaeth \- Bugeiliaid y Stryd Caerdydd Cyhoeddir gan Phil George. Mae Bugeiliaid y Stryd Caerdydd yn fenter gan 25 o eglwysi lleol.  Mae gwirfoddolwyr sydd wedi'u hyfforddi yn mynd o amgylch Canol Dinas Caerdydd ar nos Wener a Sadwrn i helpu'r rhai sydd mewn angen. Mae’r tîm o dros 60 o fugeiliaid stryd yn cydweithio â Heddlu De Cymru, Cyngor Dinas Caerdydd, Prifysgol Caerdydd, Bwrdd Iechyd Caerdydd a'r Fro a busnesau lleol, ac maent wedi rhoi miloedd o oriau o wasanaeth i economi gyda'r nos yng Nghaerdydd.  ### Diwylliant \- Cwmni Theatr Hijinx Cyhoeddir gan Mathew Milsom. Mae Hijinx yn gwmni theatr ledled Cymru sydd bob amser yn defnyddio actorion ag anawsterau niwrolegol ac actorion sydd ag anableddau dysgu yn eu cynyrchiadau theatr llwyddiannus. Mae Hijinx yn defnyddio'r theatr i fynd i'r afael â'r broblem gymdeithasol gymhleth o integreiddio anabledd dysgu yn y gweithle ac o fewn cymdeithas. Nod Hijinx yw lleihau anghydraddoldeb. Maent yn credu y dylai pawb gael yr hawl i addysg ddiwylliannol ac i ddilyn bywyd deinamig, creadigol.  ### Menter \- Hilltop Honey Cyhoeddir gan Phil Henfrey. \[Nid oedd Scott yn gallu bod yn bresennol yn y seremoni – derbyniwyd y wobr ar ei ran gan ei dîm marchnata]. Sefydlodd Scott Hilltop Honey yn 2011, ac mae'r cwmni wedi profi twf anhygoel yn y blynyddoedd ers hynny, gyda'r trosiant yn cynyddu o £234,000 i dros £4 miliwn. Hilltop Honey oedd y cwmni cyntaf i werthu mêl organig Masnach Deg, ac mae eu holl gynnyrch ar gael mewn potiau gwydr y mae modd eu hail\-ddefnyddio a photeli y gellir eu hailgylchu 100%. Mae'r cwmni hefyd yn cyfrannu 25% o'i elw i elusen blant. ### Arloesedd, Gwyddoniaeth a Thechnoleg \- Canolfan Arloesi Cerebra Cyhoeddir gan Deb Barber. Mae Cerebra yn elusen sy'n gweithio i helpu teuluoedd â phlant sydd â chyflyrau ar yr ymennydd i ganfod bywyd gwell gyda'i gilydd. Maent wedi sefydlu partneriaeth gyda Phrifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant i sefydlu Canolfan Arloesi Cerebra (CIC). Gyda'u canolfan yng Ngholeg Celf Abertawe, mae tîm o beirianwyr yn cynllunio ac yn creu cynnyrch arloesol, pwrpasol i helpu plant anabl i ddarganfod y byd o'u hamgylch. Mae’r cynlluniau’n gyffrous ac yn defnyddiol, gan hyrwyddo cynhwysiant cymdeithasol ac yn golygu bod yn plant yn cael eu derbyn gan blant eraill. Mae'r cynnyrch a'r cymorth yn cael eu rhoi yn rhad ac am ddim. ### Rhyngwladol \- Liam Rahman Cyhoeddir gan Uzo Uwobi. Yn dod o Sir Gaerfyrddin, astudiodd Liam yng Ngholeg Yale\-NUS (Singapôr) a Phrifysgol Yale (USA), gan raddio mewn athroniaeth, gwleidyddiaeth ac economeg.  Dychwelodd i Gymru yn 2017, gan ddod yn gyfarwyddwr E\-Qual Education, cwmni a sefydlodd ar y cyd yn 2011 ac sydd bellach yn cyflogi dros 100 o bobl. Mae Liam yn gefnogwr brŵd i'r Rhwydwaith Seren, menter arloesol Llywodraeth Cymru i helpu disgyblion gael lle yn y prifysgolion gorau, ac mae'n fentor i fyfyrwyr ac yn arwain ysgolion i ddysgu mwy am gyfleoedd rhyngwladol. ### Chwaraeon \- Geraint Thomas OBE Cyhoeddir gan Catrin Heledd. \[Nid oedd Geraint yn gallu bod yn bresennol \- derbyniodd ei rieni’r wobr ar ei ran]. Roedd y llynedd yn flwyddyn wych i'r beiciwr Geraint Thomas a enillodd y ras eiconig Tour de France yn yr haf. Ef oedd y Cymro cyntaf i ennill y digwyddiad a dim ond y trydydd beiciwr o Brydain, ynghyd â Syr Bradley Wiggins a Chris Froome. Cafodd groeso mawr adref mewn digwyddiad yng Nghaerdydd, gyda dros 10,000 o bobl yn bresennol i’w longyfarch ar ei lwyddiant. Mae Felodrom Cenedlaethol Cymru yng Nghasnewydd wedi cael ei ail\-enwi yn Felodrom Geraint Thomas.  ### Person Ifanc \- Bethan Owen Cyhoeddir gan Sian Lewis. Mae Bethan yn ddisgybl chweched dosbarth ond ers oedd yn ifanc, mae wedi bod yn helpu ei thad i ofalu am ei Mam sy'n dioddef o epilepsi. Pan oedd yn chwe mlwydd oed, cafodd Bethan ei chyflwyno i karate gan ei rhieni i roi ffocws iddi i ffwrdd o gyfrifoldebau y cartref. Erbyn iddi fod yn 12 oed, roedd gan Bethan wregys du ac roedd yn hyfforddwr karate cymwys. Unwaith yr oedd wedi cymhwyso, agorodd Bethan ei chlwb karate di\-elw cyntaf i ofalwyr ifanc eraill rhwng chwech a naw oed. Mae'r clwb yn helpu i ddatblygu hyder, hunan\-barch ac yn cynnig seibiant o gyfrifoldebau gofalu. Darlledir rhaglen arbennig am Wobrau Dewi Sant ar ITV Wales am 10\.40pm nos Fawrth 2 Ebrill 2019\.

The annual awards, now in their 6th year, were created to recognise the great achievements, deeds and extraordinary contributions made by people from all walks of life across Wales. The First Minister Mark Drakeford said: > “Our St David Award winners really are everyday saints – they’re the people in our communities who are working for change. They are the organisations supporting others to achieve their dreams and they’re the people who find themselves in unprecedented situations when they’re walking down the street. > > > “The St David Awards are a fantastic way to acknowledge and celebrate the exceptional stories and inspiring talent we have across Wales. Each and every finalist embodies the essence of Wales – they are life\-changers.” The award categories are: Bravery, Citizenship, Culture, Enterprise, Innovation, Science and Technology, International, Sport, Young Person and the First Minister’s Special Award. This year’s special award was chosen by former First Minister, Carwyn Jones. The award has been presented to distinguished historian Professor Sir Deian Hopkin. Sir Hopkin was appointed as the Welsh Government’s expert adviser on the First World War commemoration project Cymru’n Cofio – Wales Remembers 1914\-1918\.  He led the way on designing and arranging the commemorations for the First World War in Wales, ensuring the centenary received the attention it deserved, giving people a better understanding of the Great War’s causes and its consequences on Welsh families and communities. The 2019 St David Awards winners are: ### **Bravery – Andrew Niinemae** Announced by South Wales Police Chief Constable Matt Jukes. Andrew risked his life trying to stop a car from driving into a crowd of around 20 people outside a pub in Whitchurch, Cardiff. He suffered serious injuries to his leg but his actions prevented other people from being seriously injured. Andrew acted on instinct and showed courageous behaviour to put others before himself. Witnesses say that without his intervention there could have been many injuries and possible fatalities. ### Citizenship – Cardiff Street Pastors  Announced by Phil George. Cardiff Street Pastors is an initiative involving 25 local churches. Trained volunteers patrol Cardiff city centre on Friday and Saturday nights to help those in need. The team of more than 60 street pastors work with South Wales Police, Cardiff Council, Cardiff University, Cardiff and Vale University Health Board and local businesses and has volunteered thousands of hours of service to Cardiff’s night\-time economy. ### Culture – Hijinx Theatre  Announced by Mathew Milsom. Hijinx is a pan\-Wales theatre company, which always casts neuro\-divergent and learning disabled actors in its award\-winning theatre productions. Hijinx uses theatre to tackle the complex social problems of integrating learning disability into the workplace and society. It is driven by the ambition to reduce inequality and believes everyone should have the right to access a rich cultural education and lead a dynamic, creative life. ### Enterprise – Hilltop Honey Announced by Phil Henfrey. \[Scott was unable to attend the ceremony – the award was accepted on his behalf by his marketing team]. Scott established Hilltop Honey in 2011 and the company has experienced exceptional levels of growth in the years since, with turnover increasing from £234,000 to more than £4 million. Hilltop Honey was the first company to go to market with an organic Fairtrade honey and now all its products are available in reusable glass jars or 100% recyclable bottles. The company donates 25% of its profits to a children’s charity. ### Innovation, Science and Technology – Cerebra Innovation Centre Announced by Deb Barber. Cerebra is a charity dedicated to helping families with children with brain conditions discover a better life together. It has established a partnership with the University of Wales Trinity Saint David to establish the Cerebra Innovation Centre (CIC). Based at the Swansea College of Art, a team of engineers design and build innovative, bespoke products to help disabled children to discover the world around them. The designs are exciting and functional, promoting social inclusion and peer acceptance for the children. Products and advice are provided free. ### International – Liam Rahman Announced by Uzo Uwobi. From Carmarthenshire, Liam studied at Yale\-NUS College (Singapore) and Yale University (USA), majoring in philosophy, politics and economics. Returning to Wales in 2017, Liam became the director of E\-Qual Education, a company he co\-founded in 2011 and now employs more than 100 people. Liam is an avid supporter of the Seren Network, the Welsh Government’s flagship initiative to help pupils to gain places in top universities, for which he mentors students and guides schools to learn more about international opportunities. ### Sport – Geraint Thomas OBE Announced by Catrin Heledd. \[Geraint was unable to attend the ceremony – his parents accepted the award on his behalf]. Last year was an amazing year for cyclist Geraint, who won the iconic Tour de France road race in the summer. He became the first Welshman to win the event and only the third British rider after Sir Bradley Wiggins and Chris Froome. His achievement was celebrated at a homecoming event in Cardiff, with more than 10,000 people present to congratulate him on his achievement. The National Velodrome of Wales in Newport has been renamed the Geraint Thomas Velodrome. ### Young Person – Bethan Owen Announced by Sian Lewis. Bethan is a sixth form pupil but from a young age she has been helping her father to care for her mother who has epilepsy. When she was 6, Bethan was introduced to karate to give her a focus away from her responsibilities at home. By the age of 12, Bethan was a black belt and a qualified karate instructor. Once qualified, Bethan opened her first not\-for\-profit karate club for other young carers aged 6 to 9\. The club supports them to develop confidence, self\-esteem and have a break from their caring responsibilities. A special programme about the St David Awards will be on ITV Wales at 10\.40pm on Tuesday 2 April.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru yn cynnal adolygiad o’r polisi ar lawdriniaeth fariatrig ar hyn o bryd. Gwasanaeth arbenigol yw llawdriniaeth fariatrig, a’r Pwyllgor sy’n gyfrifol am gynllunio a chyflenwi gwasanaethau arbenigol a thrydyddol yng Nghymru. Mae’r Pwyllgor yn annibynnol ar Lywodraeth Cymru ac mae’n ofynnol iddo wneud penderfyniadau o ran sut y mae arian GIG Cymru’n cael ei wario. Mae cyfraddau gordewdra yn y Deyrnas Unedig ymysg yr uchaf yn Ewrop. Profwyd nad yw ymyriadau meddygol yn llwyddo i wrthdroi gordewdra ar ôl i gleifion fynd yn ordew. Profwyd bod llawdriniaeth yn effeithiol yn glinigol ac yn gost effeithiol ac o’r herwydd mae wedi cael ei chymeradwyo gan y Sefydliad Cenedlaethol dros Iechyd a Rhagoriaeth Glinigol. Yng Nghymru yn 2011, roedd 57% o oedolion dros eu pwysau neu’n ordew, gan gynnwys 22% oedd yn ordew. Mae’r codiad yn nifer y bobl sy’n ordew (Mynegai Màs y Corff  \>30\) ymysg oedolion yng Nghymru yn arafu (1% dros y 5 mlynedd diwethaf). Fodd bynnag, mae nifer yr achosion o orbwysedd, a’r tueddiadau cyfredol o ran gorbwysedd, yn dal yn annerbyniol o uchel. Mae angen i ni gadw’r momentwm i fynd er mwyn atal oedolion a phlant rhag wynebu dirywiad yn eu hiechyd ac ansawdd bywyd gwaeth ac rydym yn wynebu costau iechyd a gofal cymdeithasol sy’n codi’n gynyddol o hyd. Bydd yr adolygiad yn asesu effaith mabwysiadu canllawiau’r Sefydliad Cenedlaethol dros Iechyd a Rhagoriaeth Glinigol ar gyfer llawdriniaeth fariatrig ar ganlyniadau iechyd a chostau i GIG Cymru.   Mae prif feini prawf y Sefydliad Cenedlaethol dros Iechyd a Rhagoriaeth Glinigol yn berthnasol i unigolion sydd wedi cael ymyriadau nad ydynt yn llawfeddygol ond sydd wedi methu â cholli digon o bwysau i fod yn fuddiol yn glinigol. Mae hyn yn pwysleisio pwysigrwydd lefelau anarbenigol y llwybr gordewdra a bod yn rhaid i weithredu canllawiau’r Sefydliad Cenedlaethol dros Iechyd a Rhagoriaeth Glinigol ar gyfer llawdriniaeth fariatrig gael ei gysylltu â gweithredu’r llwybr llawn.   Mae’r meini prawf yng Nghymru wedi cael eu datblygu er mwyn defnyddio’r adnoddau prin sydd ar gael ar hyn o bryd ar gyfer llawdriniaeth fariatrig gyda’r grŵp sydd yn y perygl mwyaf. Mae’r twf yn y galw, a chyflymder datblygu gwasanaethau, yn golygu y bydd cyfyngiadau bob amser ar y gwasanaethau y gellir eu sicrhau ar unrhyw adeg benodol. Mae ymagwedd Llywodraeth Cymru’n rhoi pwyslais cryf ar gynnwys cleifion mewn penderfyniadau am eu gofal fel y gallant ddeall y peryglon a’r buddion posibl yn llawn a gwneud dewisiadau gwybodus. Nid yw llawdriniaeth, naill ai band gastrig neu ddargyfeiriad gastrig, ond yn cael ei hariannu pan fo claf yn bodloni meini prawf clinigol penodol. Mae’r meini prawf wedi cael eu gosod er mwyn sicrhau nad yw llawdriniaeth yn cael ei chynnig ond i’r cleifion hynny sydd â’r gallu mwyaf i gael budd ohoni, ac felly, mae’r arian yn gyfyngedig i’r rheiny â phroblemau iechyd dybryd.   Mae asesiad clinigol ac addasrwydd ar gyfer llawdriniaeth, a wneir gan Banel Tîm Amlddisgyblaethol, yn cynnwys ystyriaethau corfforol a seicolegol, yn ogystal â’r gofyniad i gytuno ar nodau o ran colli pwysau a newidiadau i ffordd o fyw cyn y caiff llawdriniaeth ei hystyried. Ni ariennir triniaeth ond ar gyfer cleifion sy’n bodloni’r meini prawf clinigol. Dim ond cyfran fach o’r holl gleifion sy’n cael eu hatgyfeirio i gael asesiad sy’n cael y llawdriniaeth. Hefyd, mae hyd at 40% o gleifion yn peidio â mynd ymlaen, er y cytunwyd i ariannu eu triniaeth, ar ôl i fanylion a chymhlethdodau posibl llawdriniaeth fariatrig gael eu hesbonio iddynt. Mae asesiadau clinigol o gymhwystra’n cael eu gwneud gan Sefydliad Llawdriniaeth Gordewdra a Metabolaidd Cymru (WIMOS), yn Ysbyty Treforys, Abertawe, sy’n gweithredu fel ceidwad y porth i Gymru. Yno mae panel Tîm Amlddisgyblaethol yn cael ei gynnull i ystyried atgyfeiriadau o bob cwr o Gymru. Fodd bynnag, gall llawdriniaeth gael ei gwneud naill ai yn Abertawe, neu yn Salford i gleifion o’r Gogledd, ar ôl ei chymeradwyo. Nod yr adolygiad yw argymell opsiynau i’r Cydbwyllgor ar gyfer diwygio’r polisi presennol ar lawdriniaeth fariatrig. Bydd unrhyw gynigion i ehangu’r gallu i gael llawdriniaeth fariatrig yn cael eu hystyried fel rhan o broses blaenoriaethu Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru ar gyfer cynllun 2012/13\. Bydd unrhyw gynnig yn cael ei wneud yng nghyd\-destun llwybr gordewdra integredig, cynhwysfawr, er mwyn sicrhau y caiff buddion llawdriniaeth eu gwireddu’n llawn.   Fe’m hysbyswyd y bydd yr adolygiad yn cael ei gwblhau erbyn diwedd mis Rhagfyr 2012, ac yn cael ei ddilyn gan bapur ar opsiynau polisi i Gydbwyllgor Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru ym mis Ionawr. Mae llawdriniaeth fariatrig yn cael ei chynnwys fel rhan o waith blaenoriaethu  Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru i lywio’r cynllun blynyddol.   Bydd yr adolygiad hwn yn cael ei ystyried yng nghyd\-destun Llwybr Gordewdra Cymru gyfan, sy’n nodi dull pedair haen o atal a thrin gordewdra, o atal ac ymyrryd cynnar yn y gymuned i wasanaethau meddygol a llawfeddygol arbenigol. Mae Byrddau Iechyd Lleol, gan gydweithio gydag Awdurdodau Lleol a rhanddeiliaid allweddol eraill, wedi mapio polisïau, gwasanaethau a gweithgarwch lleol i blant ac i oedolion yn erbyn y pedair haen ymyrraeth ac wedi dynodi bylchau. Mae angen i Fyrddau Iechyd Lleol weithredu atebion lleol ar gyfer y bylchau y maent wedi’u dynodi mewn perthynas â’r tair haen gyntaf. Byddaf yn rhoi diweddariad arall ar ganfyddiadau’r adolygiad erbyn diwedd mis Ionawr 2013, ar yr amod fod yr adolygiad yn cael ei gwblhau erbyn diwedd mis Rhagfyr, fel y rhagwelir.   Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau.  Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

The Welsh Health Specialised Services Committee (WHSSC) is currently undertaking a review of bariatric surgery policy.  Bariatric surgery is a specialised service and WHSSC is responsible for the planning and delivery of specialised and tertiary services in Wales.  WHSCC is independent of the Welsh Government and is required to make decisions in terms of how NHS Wales funding is spent. Obesity rates in the UK are amongst the highest in Europe.  Medical interventions have proved unsuccessful in reversing obesity once present. Surgery has proved to be both clinically and cost effective and, as such, has been endorsed by the National Institute for Health and Clinical Excellence.  In Wales in 2011, 57% of adults were classified as overweight or obese, including 22% obese.  The rise in the prevalence of obesity (BMI \>30\) amongst adults in Wales is slowing down (1% over the last 5 years). However, prevalence, and current trends, of excess weight are still unacceptably high. We need to keep the momentum going to prevent adults and children facing deteriorating health and a lower quality of life and we are facing spiralling health and social care costs. The review will assess the impact of health outcomes and costs to NHS Wales of adopting the NICE guidance for bariatric surgery.   The main NICE criteria applies to individuals who have had access to non\-surgical intervention but have failed to achieve clinically beneficial weight loss.  This emphasises the importance of the non\-specialised levels of the obesity pathway and that implementing NICE guidance for bariatric surgery must be linked to implementing the full pathway.   The criteria in Wales have been developed to focus the scarce resource currently available for bariatric surgery on the most at risk group.   The growth in demand and the pace of development of services means there will always be limits on the services which can be secured at any point in time. The Welsh Government approach provides a strong emphasis on patient engagement in decisions about their care so they can fully understand potential risks and benefits and make informed choices.  Surgery, either gastric band or gastric by\-pass, is funded only when a patient meets specific clinical criteria.  The criteria have been set to ensure only those patients with the greatest ability to benefit have access to surgery and funding is, therefore, restricted to those with pressing health issues.   Clinical assessment and suitability for surgery undertaken by a Multi\-Disciplinary Team Panel, includes physical and psychological considerations, as well as the requirement that weight loss goals and lifestyle changes are agreed before surgery is considered.   Only patients who meet the clinical criteria are funded for treatment.  A small proportion of all patients referred for assessment have the surgery.  Furthermore, up to 40% of patients drop out, despite having funding agreed, when they have the procedure and the potential complications of bariatric surgery explained.  Clinical assessment of eligibility is undertaken by the Welsh Institute of Metabolic and Obesity Surgery (WIMOS), based at Morriston Hospital, Swansea, acting as a gatekeeper for Wales.  It is there a Multi\-Disciplinary Team panel is convened to consider referrals from across Wales.  However surgery may be undertaken either in Swansea or in Salford for North Wales patients once approved. The aim of the review is to recommend options to the Joint Committee for the revision of the current bariatric surgery policy.  Any proposals to extend access to bariatric surgery will be considered as part of the WHSSC prioritisation process for the 2012/13 plan.  Any proposal will be made in the context of a comprehensive, integrated obesity pathway, in order to ensure the benefits of surgery are fully realised.   I have been informed the review will be completed by the end of December 2012, followed by a paper for the WHSSC Joint Committee in January on policy options.  Bariatric surgery is included as part of the WHSSC prioritisation work to inform the annual plan.     This review will be considered in the context of the all Wales Obesity Pathway, which sets out a four tiered approach for the prevention and treatment of obesity, from community based prevention and early intervention to specialist medical and surgical services. Local Health Boards working jointly with Local Authorities and other key stakeholders have mapped local policies, services and activity for both children and adults against four tiers of intervention and identified gaps. LHBs need to be implementing local solutions for the gaps that they have identified in relation to the first three tiers. Providing the review is completed by the end of December as anticipated, I will provide a further update on the findings of the review by the end of January 2013\.   This statement is being issued during recess in order to keep members informed.  Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.  

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Gorffennaf, lansiodd fy rhagflaenydd gynllun gweithredu sgiliau Llywodraeth Cymru. Roedd yn nodi’r camau y byddwn yn eu cymryd dros y blynyddoedd nesaf er mwyn i ni weld system sgiliau gynaliadwy a chystadleuol yng Nghymru. Yn unol â’r cynllun gweithredu sydd wedi’i gyhoeddi, rwy’n falch o gael dweud bod y mesurau perfformiad o ran sgiliau, sy’n mynd i’n helpu ni a’n rhanddeiliaid i wneud ein gwaith a symud ymlaen, wedi cael eu cyhoeddi heddiw. Nod y mesurau perfformiad yw galluogi cyflogwyr, unigolion, undebau llafur a’n sefydliadau cyflenwi i gydnabod yr heriau enbyd y mae’r system sgiliau yng Nghymru yn ei wynebu, yn ogystal â’r blaenoriaethau pwysicaf a fydd yn ganolog i wella’n gobeithion fel cenedl. Rwy’n gobeithio y bydd ein rhanddeiliaid yn derbyn bod angen  ymrwymiad unfrydol i gyflawni’r newid yn y system sgiliau dros y degawd nesaf. Mae’r mesurau’n canolbwyntio ar sicrhau bod system sgiliau Cymru’n parhau yn gystadleuol ac yn gynaliadwy wrth i ni symud ymlaen. Maent hefyd yn cydnabod nad mater o beth y gall y  llywodraeth ei wneud a’r hyn y dylai ei wneud mewn perthynas â datblygu sgiliau ôl\-19 yn unig yw hyn. Mae hefyd yn ymwneud â sut y mae rhanddeiliaid yn rhannu’r cyfrifoldeb am y system sgiliau yng Nghymru. Mae’r mesurau’n canolbwyntio ar y pedwar prif nod a ganlyn: * Swyddi a thwf  – Gwella’r lefelau cyflogaeth a chynhyrchiant. * Cynaliadwyedd ariannol  – Sicrhau bod cydbwysedd priodol a chynaliadwy o gyllid ar gael i gefnogi’r system sgiliau oddi wrth y llywodraeth, cyflogwyr, unigolion a thrwy gyllid Ewropeaidd. * Cydraddoldeb a thegwch – Darparu cyfle cyfartal i unigolion gael mynediad at gefnogaeth sgiliau a chyflogaeth ôl\-19\. * Meincnodi sgiliau’n rhyngwladol – Gwella proffil sgiliau Cymru i sicrhau ein bod yn parhau i fod yn gystadleuol fel gwlad. Bydd y mesurau perfformiad o ran sgiliau yn rhan bwysig o ehangu polisi Llywodraeth Cymru i gydfuddsoddi mewn sgiliau. Rydym yn bwriadu cryfhau ein mesurau ar gyfer tracio buddsoddiad cyflogwyr mewn sgiliau, ochr yn ochr â’r rheini a wnaed gan y llywodraeth er mwyn ehangu’r stôr o dystiolaeth sydd ar gael i ni ar hybu buddsoddiad mewn datblygu sgiliau. Hefyd, bydd y mesurau yn llywio’r cynlluniau cyflogaeth a sgiliau rhanbarthol sy’n cael eu datblygu gan bartneriaethau sgiliau rhanbarthol. Mae’n fwriad gennym i gryfhau’r arfer o ddefnyddio’r mesurau wrth ddatblygu, gweithredu cyflenwi a gwerthuso polisïau a rhaglenni cyflogaeth a sgiliau, ein perthynas gyda chyflenwyr, a llywio prosesau caffael y sector cyhoeddus sy’n gysylltiedig â Budd i’r Gymuned. O fis Ebrill 2015, byddwn yn ceisio adolygu’r mesurau yn flynyddol. Rwy’n edrych ymlaen at gael cyhoeddi’r newyddion diweddaraf am y gwaith a wneir i gyrraedd y cerrig milltir a nodwyd yn ein cynllun gweithredu sgiliau, dros y misoedd nesaf.

    In July my predecessor launched the Welsh Government’s skills implementation plan which set out the action we will be taking over the coming years to deliver our ambition for a competitive and sustainable skills system for Wales. In line with our published plan of action, I am pleased to announce the publication today of skills performance measures which will guide our work, and the work of stakeholders, as we move forward. The aim of the skills performance measures is to enable employers, individuals, trade unions and our delivery organisations to recognise the stark challenges that are facing the skills system in Wales and the high level priorities which will be central to improving our prospects as a nation. I hope that all stakeholders will accept a level of unified commitment to the change needed across the skills system over the coming decade. The measures are focused on ensuring Wales’ skills system remains competitive and sustainable as we move forward. They also recognise that this is not just about what government can and should do in the context of post\-19 skills development. It is also about how all stakeholders share responsibility for the skills system in Wales. The measures are focused on the four key goals of:   * **Jobs and growth** – Improving the rate of employment and productivity levels. * **Financial sustainability** – Ensuring an appropriate and sustainable balance of funding is available to support the skills system sourced from government, employers, individuals and European funding * **Equality and equity** – Providing equality of opportunity for individuals in accessing post\-19 employment and skills support. * **International skills benchmarking** – Improving the skills profile of Wales to ensure we remain competitive as a nation.   The skills performance measures will play an important role in enhancing the Welsh Government’s policy of co\-investment in skills. We intend to strengthen our measures for tracking employer investment in skills, alongside those made by government, in order to widen the evidence base available on promoting investment in skills development. The measures will also inform the regional employment and skills plans which are being developed by regional skills partnerships. It is our intention to strengthen the use of the measures within the development, delivery and evaluation of employment and skills policies and programmes, our contractual relationships with suppliers and to inform public sector procurement processes linked to Community Benefits. From April 2015, we will look to review the measures on an annual basis. I look forward to announcing further updates on progress against our milestones, as detailed in our skills implementation plan, over the coming months.