Datasets:

AndreasThinks

/

welsh-translation-instruction

like 0

Translate the text from Welsh to English.

Yn dilyn cadarnhad y Goruchaf Lys bod fy nghais i gymryd rhan yn achos apêl y mater uchod wedi'i ganiatáu, rwy'n cyhoeddi ar ba sail yr oeddwn yn gwneud y cais hwnnw. Gan fod y mater yn parhau i fod yn destun ymgyfreitha, ni fyddaf yn rhoi rhagor o fanylion ynghylch y dystiolaeth a gyflwynwyd gennyf ar hyn o bryd. Bydd rhagor o fanylion ynghylch y dogfennau a gyflwynwyd yn cael eu rhyddhau yn nes at ddyddiad y gwrandawiad. Roedd y sail dros fy nghais fel a ganlyn: Mae'r cais yn enw Cwnsler Cyffredinol Cymru, sydd wedi'i benodi gan Ei Mawrhydi ac sy'n aelod o Lywodraeth Cymru (gweler adran 49 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 ("Deddf 2006")).Mae o'r farn bod yr apêl hon yn codi materion cyfansoddiadol pwysig tu hwnt ynghylch y fframwaith cyfreithiol ar gyfer datganoli yng Nghymru a'r Deyrnas Unedig, ac fe fydd yn dadlau y dylai dyfarniad y Llys Adrannol sefyll. Anfonodd y Cwnsler Cyffredinol gwnsleriaid iau ac arweiniol i'r tridiau o wrandawiad gerbron y Llys Adrannol ar friff gwylio swyddogol. Fe gafodd eu presenoldeb ei gydnabod gan y Llys ym mharagraff 7 y dyfarniad. Ymddangosodd prif gwnsler Llywodraeth yr Alban gerbron y Llys Adrannol yn yr un modd. Mae gan y Cwnsler Cyffredinol fuddiant uniongyrchol yn yr apêl, gan ei fod yn codi cwestiynau ynghylch a ellir defnyddio'r Uchelfraint i gymryd camau sy'n effeithio ar gymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru, pwerau Gweinidogion Cymru, a pherthynas gyfansoddiadol gyffredinol y Cynulliad a Llywodraeth Cymru gyda Senedd San Steffan a Llywodraeth y DU yn eu tro. Ym mharagraff 102 y dyfarniad, nododd y Llys Adrannol bod y Partïon â Buddiant wedi cynnig dadleuon ynghylch effaith rhoi rhybudd dan Erthygl 50 Cytuniad yr Undeb Ewropeaidd ar y statudau datganoli. Fodd bynnag, nid oedd y Llys o'r farn bod angen ystyried y dadleuon hyn gan iddo ddod i'r casgliad na ellid defnyddio'r Uchelfraint i ddiddymu hawliau yn codi dan adran 2(1\) o Ddeddf y Cymunedau Ewropeaidd 1972 (ibid). Felly mae'r Cwnsler Cyffredinol am gyflwyno tystiolaeth lafar ac ysgrifenedig ynghylch defnyddio'r Uchelfraint i roi rhybudd i adael yr Undeb Ewropeaidd dan Erthygl 50 Cytuniad yr Undeb Ewropeaidd, gan ddiystyru rhai o ddarpariaethau Deddf 2006 ac addasu pwerau'r Cynulliad Cenedlaethol a Gweinidogion Cymru.  Ar ben hynny, mae'r Cwnsler Cyffredinol am gyflwyno tystiolaeth ynghylch cyfyngiadau pŵer yr Uchelfraint i effeithio ar statudau sydd â statws "cyfansoddiadol" megis Deddf 2006 (fel y cyfeiriwyd ati gan y Llys Adrannol ym mharagraffau 43\-44, 82 ac 88 y dyfarniad), a'r defnydd o'r Uchelfraint i ddiystyru egwyddorion cyfansoddiadol sy'n sail i ddatganoli yn y Deyrnas Unedig. Edrychodd y Llys Adrannol ar bwysigrwydd yr egwyddorion cyfansoddiadol ym mharagraffau 82\-84 y dyfarniad. Mae'r Cwnsler Cyffredinol hefyd yn gofyn am ganiatâd i gyflwyno datganiad tystiolaeth byr gan un o'r prif academyddion cyfansoddiadol, Dr Andrew Blick, sy'n rhoi safbwynt hanesyddol a chyfansoddiadol ynghylch priodoldeb defnyddio'r Uchelfraint i sicrhau newidiadau sylfaenol, yn arbennig i'r fframwaith datganoli. Yn olaf, deallwn fod cais cyfatebol Gogledd Iwerddon (Re McCord’s Application \[2016] NIQB 85\) yn mynd i gael ei uno â'r apêl hon. Bydd Twrnai Cyffredinol Gogledd Iwerddon yn ymddangos gerbron y Llys hwn gan ei fod yn rhan o'r cais hwnnw. Dan yr amgylchiadau, mae'n amlwg yn briodol i'r holl weinyddiaethau datganoledig gael eu cynrychioli gerbron y Llys, gan gofio fod yr apêl yn codi materion mor bwysig i'r fframwaith datganoli yn y Deyrnas Unedig yn gyfan.

In light of the Supreme Court’s confirmation that my application to intervene in the appeal of the above matter before it has been granted, I am publishing the grounds on which that application was made. Given that this matter is subject to ongoing litigation, I do not propose to give further details of my submissions at this time.  Further details of my written submissions will be given nearer the date of the hearing. The grounds were as follows: *The applicant is the Counsel General for Wales, who is appointed by Her Majesty and is a member of the Welsh Government (see section 49 of the Government of Wales Act 2006 (“GoWA 2006")).  He considers that this appeal raises extremely important constitutional issues regarding the legal framework for devolution in Wales and the United Kingdom and will argue that the judgment of the Divisional Court should be upheld. The Counsel General instructed leading and junior counsel to attend the three\-day hearing before the Divisional Court on an official watching brief. The Court acknowledged their presence in paragraph 7 of its judgment. Leading counsel for the Scottish Government also appeared before the Divisional Court in the same capacity. The Counsel General is directly interested in the appeal because it raises questions about whether the Prerogative can be used to take steps which affect the legislative competence of the National Assembly for Wales, the powers of the Welsh Ministers, and more generally the constitutional relationships of the Assembly and the Welsh Government to the Westminster Parliament and the UK Government, respectively. The Divisional Court noted at paragraph 102 of its judgment that the Interested Parties had advanced arguments about the effect of giving notification under Article 50 TEU on the devolution statutes. However, the Court did not consider it necessary to consider these arguments in light of its conclusion that the Prerogative could not be used to remove rights arising under section 2(1\) of the European Communities Act 1972 (ibid). The Counsel General therefore wishes to make written and oral submissions on the use of the Prerogative to give notice to withdraw from the European Union under Article 50 TEU, thereby overriding certain provisions of GoWA 2006 and altering the powers of the National Assembly and the Welsh Ministers.  Further, the Counsel General wishes to make submissions on the limits of the Prerogative power to affect statutes which have “constitutional” status such as GoWA 2006 (as addressed by the Divisional Court at paragraphs 43\-44, 82 and 88 of its judgment), as well as the use of Prerogative to override the constitutional principles underpinning devolution in the United Kingdom. The Divisional Court addressed the significance of constitutional principles in paragraphs 82\-84 of its judgment. The Counsel General also seeks permission to file a short witness statement of a leading constitutional academic, Dr Andrew Blick, providing an historic and constitutional perspective on the inappropriateness of using the Prerogative to bring about fundamental changes, particularly to the devolution framework. Finally, it is understood that a parallel Northern Ireland claim Re McCord’s Application \[2016] NIQB 85 will be joined to this appeal. The Attorney General for Northern Ireland will appear before this Court because he is a party to that claim. In the circumstances, it is clearly appropriate that all of the devolved administrations should be represented before the Court, given that the appeal raises such important issues for the devolution framework in the United Kingdom as a whole.*  

Translate the text from English to Welsh.

Speaking at NFU Cymru’s Pembrokeshire Annual General Meeting last night, the Chief Vet highlighted the progress made, with over 95% of Wales’ herds now TB free.  The Chief Vet also pointed to the increase in cattle slaughtered and stressed that although still a cause for concern, it did not reflect a worsening situation as is often reported. Instead, the rise is due to an increase in the use of the more sensitive gamma interferon blood test and more severe interpretation of the skin test, both of which are flagging infected cattle in herds with a history of bovine TB at an earlier stage.  This increased sensitivity of testing helps to identify infection sooner and reduces the spread of the disease. The number of cattle slaughtered is expected to fall over time as a result of this approach, and as the number of infected herds continues to reduce.  The Chief Vet also highlighted the Cabinet Secretary’s position on controlling the disease in wildlife, saying an “England\-style” cull had been ruled out in Wales.  The Randomised Badger Culling Trial in England showed a net reduction of 16% of new incidents of bovine TB over nine years. In Wales, the number of new incidents recorded has reduced by 47% in eight years through application of increased testing frequency, improved biosecurity and other cattle control measures alone. However, it is recognised that in a number of long term TB breakdowns the disease picture points towards a wildlife reservoir of infection.  As a result the Cabinet Secretary has proposed a measured response to controlling the disease in wildlife in Wales. Focussing on these persistent TB breakdowns, where it can be objectively proven badgers are infected, it is proposed the infected groups of badgers are trapped and humanely killed.  The Chief Veterinary Officer reported that work has already started to develop bespoke action plans for each herd, including addressing any wildlife contribution to the problem. Speaking at the conference, Christianne Glossop said: > “We all recognise bovine TB has a significant financial and social impact on farm businesses and the wider rural economy. While it is encouraging to see the number of new herd incidents falling, even in our highest incidence areas, I recognise this is of little comfort to the farms currently suffering a TB breakdown. This is why we are focusing our efforts on eliminating the disease in affected herds." > “The public consultation on our proposed Refreshed Approach to TB eradication is now closed and we welcome the responses we have received. We are committed to eradicating the disease in Wales, but we cannot do this alone. It’s encouraging NFU Cymru has welcomed the plans for a regionalised approach, as this is aimed at protecting the low incidence area while bearing down on the disease elsewhere. This will help us to build on the progress made so far as we progress towards our ambition of a TB free Wales.” The Cabinet Secretary for Environment and Rural Affairs, Lesley Griffiths, is considering all response to the consultation on the Welsh Government’s refreshed Bovine TB Eradication Programme. The refreshed programme is expected to be published in the spring.

Wrth annerch Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol cangen Sir Benfro o NFU Cymru neithiwr, disgrifiodd y Prif Filfeddyg y gwaith da sydd wedi’i wneud, gyda thros 95% o fuchesi Cymru bellach heb TB.  Cyfeiriodd hefyd at y cynnydd yn nifer y gwartheg sy’n cael eu lladd.  Pwysleisiodd nad yw hynny’n brawf bod y sefyllfa’n gwaethygu fel mae rhai’n ddweud, er bod y ffigurau’n dal yn destun pryder.  Mae’r cynnydd yn ganlyniad i ddefnyddio mwy ar y prawf gwaed interferon gamma a dehongli’r prawf croen yn drylwyrach. O ganlyniad, mae gwartheg heintiedig mewn buchesi sydd â hanes o TB yn cael eu darganfod yn gynt.  Mae’r profion mwy sensitif hyn yn darganfod yr haint yn gynt ac yn arafu lledaeniad y clefyd.  Disgwylir i nifer y gwartheg sy’n cael eu lladd gwympo dros amser o ganlyniad i ddefnyddio’r profion ac wrth i nifer y buchesi heintiedig barhau i gwympo.  Gwnaeth y Prif Filfeddyg esbonio hefyd safbwynt Ysgrifennydd y Cabinet ynghylch rheoli’r clefyd mewn bywyd gwyllt gan ddweud bod y penderfyniad wedi’i wneud yng Nghymru i beidio ag efelychu Loegr a chynnal rhaglen ddifa. Mae’r Treialon Difa Moch Daear yn Lloegr wedi dangos gostyngiad o 16% yn nifer yr achosion newydd o TB Gwartheg dros naw mlynedd.  Yng Nghymru, mae nifer yr achosion newydd wedi cwympo 47% mewn wyth mlynedd trwy raglen o gynnal profion amlach, gwella bioddiogelwch a mesurau eraill ar reoli gwartheg.  Fodd bynnag, rhaid cydnabod mewn buchesi lle ceir achosion tymor hir o TB bod y dystiolaeth yn awgrymu bod bywyd gwyllt yn gronfa i’r haint.  O’r herwydd, mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi cynnig ymateb pwyllog i reoli’r clefyd mewn anifeiliaid gwyllt yng Nghymru.  Gan ganolbwyntio ar y buchesi sy’n cael eu hailheintio dro ar ôl tro, lle gellir profi’n wrthrychol bod moch daear wedi’u heintio, cynigir bod y grwpiau heintiedig o foch daear yn cael eu trapio a’u lladd heb greulondeb.  Dywedodd y Prif Swyddog Milfeddygol bod y gwaith eisoes wedi dechrau ar ddatblygu cynlluniau gweithredu penodol ar gyfer pob buches, gan fynd i’r afael â chyfraniad anifeiliaid gwyllt at y broblem.  Wrth annerch y gynhadledd, dywedodd Christianne Glossop:  > “Rydym i gyd yn cydnabod bod TB Gwartheg yn cael effaith ariannol a chymdeithasol fawr ar fusnesau fferm ac economi cefn gwlad.  Er cystal gweld nifer yr achosion newydd yn cwympo, a hynny hyd yn oed yn yr ardaloedd lle mae TB ar ei waethaf, rwy’n deall nad yw hynny’n gysur i’r ffermydd hynny sy’n gorfod dygymod â TB nawr.  Dyna pam ein bod am ganolbwyntio ein hymdrechion i ddileu’r clefyd mewn buchesi sydd wedi’u heintio."  > > “Mae’r ymgynghoriad cyhoeddus ar ein Rhaglen Newydd i Ddileu TB bellach wedi dod i ben ac rydym yn croesawu’r ymatebion ddaeth i law.  Rydym wedi ymrwymo i ddileu’r clefyd yng Nghymru, ond allwn ni ddim gwneud hynny ar ein pen ein hunain.  Calonogol oedd gweld felly bod NFU Cymru yn croesawu’n cynlluniau rhanbartholi, gan eu nod yw diogelu’r ardaloedd lle mae TB yn brinnach tra’n parhau â’r frwydr mewn ardaloedd eraill.  Bydd hynny’n adeiladu ar y gwaith da sydd eisoes wedi’i wneud wrth inni weithio i wireddu’n huchelgais o gael gwared ar TB yng Nghymru.” Mae Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig, Lesley Griffiths, yn ystyried yr holl ymatebion i’r ymgynghoriad ar y Rhaglen newydd i Ddileu TB Gwartheg.  Disgwylir cyhoeddi’r rhaglen newydd yn y gwanwyn. 

Translate the text from Welsh to English.

Mae rhai o’r trefniadau ar gyfer addysg drydyddol yng Nghymru wedi bod ar waith ers 30 mlynedd, cyn dyddiau’r cynnydd mawr yn niferoedd myfyrwyr, datganoli a newidiadau enfawr ym maes technoleg. I sicrhau bod dysgwyr yn cael cefnogaeth sector cydlynol, sy’n canolbwyntio ar ehangu mynediad a chynyddu cyfleoedd, mae Llywodraeth Cymru am sefydlu Comisiwn newydd ar gyfer Addysg Drydyddol ac Ymchwil. Am y tro cyntaf yn hanes Cymru, byddai holl elfennau addysg ôl\-16 – gan gynnwys colegau, prifysgolion, addysg oedolion, prentisiaethau a’r chweched dosbarth – yn dod o dan un corff. Byddai’r Comisiwn yn monitro, yn cofrestru ac yn rheoleiddio darparwyr, ac yn amlinellu’r safonau a ddisgwylir o fewn y sector – gan gynnwys darpariaeth cyfrwng Cymraeg. Yn ogystal â chynnig sefydlu’r Comisiwn newydd, mae’r Bil Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) – a gyflwynir yn y Senedd heddiw – yn sefydlu naw dyletswydd strategol genedlaethol. Mae’r dyletswyddau cyfreithiol hyn yn adlewyrchu gweledigaeth hirdymor y Llywodraeth ar gyfer y sector, a byddant yn llywio gwaith y Comisiwn i’r dyfodol. Y naw dyletswydd strategol yw: * Hyrwyddo dysgu gydol oes * Hyrwyddo cyfle cyfartal * Annog pobl i gymryd rhan mewn addysg drydyddol * Hyrwyddo gwelliant parhaus mewn addysg drydyddol ac ymchwil * Hyrwyddo cydweithio a chydlyniad mewn addysg drydyddol ac ymchwil * Cyfrannu at economi gynaliadwy ac arloesol * Hyrwyddo addysg drydyddol drwy gyfrwng y Gymraeg * Hyrwyddo cenhadaeth ddinesig * Hyrwyddo rhagolygon byd\-eang Fel rhan o’r camau diwygio hyn, caiff Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru ei ddiddymu. Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: > Nid yw cefnogi ein sector addysg ôl\-16 i wynebu sialensiau’r dyfodol erioed wedi bod yn bwysicach. > > > Mae rhan helaeth o’r ffordd rydyn ni’n cefnogi ac yn trefnu addysg ôl\-16 yn mynd yn ôl degawdau. Rhaid i ni fynd i'r afael ar y cyfle i newid, er mwyn i ni allu rhoi pŵer i ein darparwyr addysg, er mwyn iddynt allu fod yn rhan o sector amrywiol, hyblyg, cydweithredol sy’n cyflawni dros ddysgwyr trwy gydol oes, yn ogystal â chyflogwyr a chymunedau. > > > Mae'r Bil hwn yn rhoi'r cyfle i ni wneud hynny. Drwy sefydlu’r Comisiwn, mae’r bil hwn yn rhoi stiward cenedlaethol newydd i Gymru ym maes addysg drydyddol ac ymchwil, ac yn rhoi’r lle canolog i fuddiannau dysgwyr. > > > Bydd yn edrych ar y system gyfan, gan gefnogi dysgwyr drwy gydol eu bywydau i gael yr wybodaeth a’r sgiliau i lwyddo. Bydd yn helpu i sicrhau sefydliadau annibynnol ac amrywiol sy’n cyfrannu’n sylweddol at les a ffyniant cenedlaethol. > > > Am y tro cyntaf yn neddfwriaeth Cymru, rydyn ni’n nodi’n glir yr hyn rydyn ni’n ei gredu, yr hyn rydyn ni eisiau ei weld a’r hyn sydd ei angen arnom mewn sector addysg ac ymchwil ôl\-16 sy’n llwyddo ac yn ffynnu. > > > Mae naw dyletswydd strategol genedlaethol y Comisiwn yn mynegi ein hamcanion ac yn darparu’r fframwaith strategol hirdymor ar gyfer yr hyn y mae angen i’r sector gwerthfawr ac amrywiol hwn ei gyflawni – wrth i ni adfer, adnewyddu a diwygio.

Some of the arrangements for organising tertiary education in Wales have been in place for 30 years, before big increases in student numbers, devolution and major changes in technology. To ensure learners have the support of a coherent sector, focused on widening access and increasing opportunities, the Welsh Government will establish a new Commission for Tertiary Education and Research. This would mark the first time in Wales’ history that all elements of post\-16 education – including colleges, universities, adult education, apprenticeships and sixth forms – would come under the one body. The Commission would monitor, register and regulate providers, and set out the standards expected within the sector – including Welsh medium provision. As well as proposing the establishment of the new Commission, the Tertiary Education and Research (Wales) Bill – to be introduced at the Senedd today – establishes nine national strategic duties. These legal duties reflect the Government’s long\-term vision for the sector and will guide the Commission’s future work. The nine strategic duties are: * Promoting life\-long learning * Promoting equality of opportunity * Encouraging participation in tertiary education * Promoting continuous improvement in tertiary education and research * Promoting collaboration and coherence in tertiary education and research * Contributing to a sustainable and innovative economy * Promoting tertiary education through the medium of Welsh * Promoting a civic mission * Promoting a global outlook As part of these reforms, the existing Higher Education Funding Council for Wales will be dissolved. Jeremy Miles, the Minister for Education and the Welsh language, said: > Supporting our post\-16 education sector to face the future has never been more important. > > > Much of the way in which we support and organise post\-16 education has been in place for decades. We need to grasp this opportunity for change, so that we empower our education providers to be part of a diverse, agile and collaborative sector that delivers for learners throughout their lives, as well as for employers and communities. > > > This Bill gives us the tools to do that. In establishing the Commission, this bill gives Wales a new national steward for tertiary education and research, with the interest of learners at its heart. > > > It will take a system\-wide view, supporting learners throughout their lives with the knowledge and skills to succeed. It will help secure independent and diverse institutions that will make significant contributions to national wellbeing and prosperity. > > > For the first time in Welsh legislation, we set out what we believe, what we want and what we need from a successful and prosperous post\-16 education and research sector.   > > > The nine national strategic duties for the Commission embody that vision and provide the long\-term strategic framework for what this vital and varied sector needs to deliver, as we recover, renew and reform.

Translate the text from English to Welsh.

In light of the Supreme Court’s confirmation that my application to intervene in the appeal of the above matter before it has been granted, I am publishing the grounds on which that application was made. Given that this matter is subject to ongoing litigation, I do not propose to give further details of my submissions at this time.  Further details of my written submissions will be given nearer the date of the hearing. The grounds were as follows: *The applicant is the Counsel General for Wales, who is appointed by Her Majesty and is a member of the Welsh Government (see section 49 of the Government of Wales Act 2006 (“GoWA 2006")).  He considers that this appeal raises extremely important constitutional issues regarding the legal framework for devolution in Wales and the United Kingdom and will argue that the judgment of the Divisional Court should be upheld. The Counsel General instructed leading and junior counsel to attend the three\-day hearing before the Divisional Court on an official watching brief. The Court acknowledged their presence in paragraph 7 of its judgment. Leading counsel for the Scottish Government also appeared before the Divisional Court in the same capacity. The Counsel General is directly interested in the appeal because it raises questions about whether the Prerogative can be used to take steps which affect the legislative competence of the National Assembly for Wales, the powers of the Welsh Ministers, and more generally the constitutional relationships of the Assembly and the Welsh Government to the Westminster Parliament and the UK Government, respectively. The Divisional Court noted at paragraph 102 of its judgment that the Interested Parties had advanced arguments about the effect of giving notification under Article 50 TEU on the devolution statutes. However, the Court did not consider it necessary to consider these arguments in light of its conclusion that the Prerogative could not be used to remove rights arising under section 2(1\) of the European Communities Act 1972 (ibid). The Counsel General therefore wishes to make written and oral submissions on the use of the Prerogative to give notice to withdraw from the European Union under Article 50 TEU, thereby overriding certain provisions of GoWA 2006 and altering the powers of the National Assembly and the Welsh Ministers.  Further, the Counsel General wishes to make submissions on the limits of the Prerogative power to affect statutes which have “constitutional” status such as GoWA 2006 (as addressed by the Divisional Court at paragraphs 43\-44, 82 and 88 of its judgment), as well as the use of Prerogative to override the constitutional principles underpinning devolution in the United Kingdom. The Divisional Court addressed the significance of constitutional principles in paragraphs 82\-84 of its judgment. The Counsel General also seeks permission to file a short witness statement of a leading constitutional academic, Dr Andrew Blick, providing an historic and constitutional perspective on the inappropriateness of using the Prerogative to bring about fundamental changes, particularly to the devolution framework. Finally, it is understood that a parallel Northern Ireland claim Re McCord’s Application \[2016] NIQB 85 will be joined to this appeal. The Attorney General for Northern Ireland will appear before this Court because he is a party to that claim. In the circumstances, it is clearly appropriate that all of the devolved administrations should be represented before the Court, given that the appeal raises such important issues for the devolution framework in the United Kingdom as a whole.*  

Yn dilyn cadarnhad y Goruchaf Lys bod fy nghais i gymryd rhan yn achos apêl y mater uchod wedi'i ganiatáu, rwy'n cyhoeddi ar ba sail yr oeddwn yn gwneud y cais hwnnw. Gan fod y mater yn parhau i fod yn destun ymgyfreitha, ni fyddaf yn rhoi rhagor o fanylion ynghylch y dystiolaeth a gyflwynwyd gennyf ar hyn o bryd. Bydd rhagor o fanylion ynghylch y dogfennau a gyflwynwyd yn cael eu rhyddhau yn nes at ddyddiad y gwrandawiad. Roedd y sail dros fy nghais fel a ganlyn: Mae'r cais yn enw Cwnsler Cyffredinol Cymru, sydd wedi'i benodi gan Ei Mawrhydi ac sy'n aelod o Lywodraeth Cymru (gweler adran 49 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 ("Deddf 2006")).Mae o'r farn bod yr apêl hon yn codi materion cyfansoddiadol pwysig tu hwnt ynghylch y fframwaith cyfreithiol ar gyfer datganoli yng Nghymru a'r Deyrnas Unedig, ac fe fydd yn dadlau y dylai dyfarniad y Llys Adrannol sefyll. Anfonodd y Cwnsler Cyffredinol gwnsleriaid iau ac arweiniol i'r tridiau o wrandawiad gerbron y Llys Adrannol ar friff gwylio swyddogol. Fe gafodd eu presenoldeb ei gydnabod gan y Llys ym mharagraff 7 y dyfarniad. Ymddangosodd prif gwnsler Llywodraeth yr Alban gerbron y Llys Adrannol yn yr un modd. Mae gan y Cwnsler Cyffredinol fuddiant uniongyrchol yn yr apêl, gan ei fod yn codi cwestiynau ynghylch a ellir defnyddio'r Uchelfraint i gymryd camau sy'n effeithio ar gymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru, pwerau Gweinidogion Cymru, a pherthynas gyfansoddiadol gyffredinol y Cynulliad a Llywodraeth Cymru gyda Senedd San Steffan a Llywodraeth y DU yn eu tro. Ym mharagraff 102 y dyfarniad, nododd y Llys Adrannol bod y Partïon â Buddiant wedi cynnig dadleuon ynghylch effaith rhoi rhybudd dan Erthygl 50 Cytuniad yr Undeb Ewropeaidd ar y statudau datganoli. Fodd bynnag, nid oedd y Llys o'r farn bod angen ystyried y dadleuon hyn gan iddo ddod i'r casgliad na ellid defnyddio'r Uchelfraint i ddiddymu hawliau yn codi dan adran 2(1\) o Ddeddf y Cymunedau Ewropeaidd 1972 (ibid). Felly mae'r Cwnsler Cyffredinol am gyflwyno tystiolaeth lafar ac ysgrifenedig ynghylch defnyddio'r Uchelfraint i roi rhybudd i adael yr Undeb Ewropeaidd dan Erthygl 50 Cytuniad yr Undeb Ewropeaidd, gan ddiystyru rhai o ddarpariaethau Deddf 2006 ac addasu pwerau'r Cynulliad Cenedlaethol a Gweinidogion Cymru.  Ar ben hynny, mae'r Cwnsler Cyffredinol am gyflwyno tystiolaeth ynghylch cyfyngiadau pŵer yr Uchelfraint i effeithio ar statudau sydd â statws "cyfansoddiadol" megis Deddf 2006 (fel y cyfeiriwyd ati gan y Llys Adrannol ym mharagraffau 43\-44, 82 ac 88 y dyfarniad), a'r defnydd o'r Uchelfraint i ddiystyru egwyddorion cyfansoddiadol sy'n sail i ddatganoli yn y Deyrnas Unedig. Edrychodd y Llys Adrannol ar bwysigrwydd yr egwyddorion cyfansoddiadol ym mharagraffau 82\-84 y dyfarniad. Mae'r Cwnsler Cyffredinol hefyd yn gofyn am ganiatâd i gyflwyno datganiad tystiolaeth byr gan un o'r prif academyddion cyfansoddiadol, Dr Andrew Blick, sy'n rhoi safbwynt hanesyddol a chyfansoddiadol ynghylch priodoldeb defnyddio'r Uchelfraint i sicrhau newidiadau sylfaenol, yn arbennig i'r fframwaith datganoli. Yn olaf, deallwn fod cais cyfatebol Gogledd Iwerddon (Re McCord’s Application \[2016] NIQB 85\) yn mynd i gael ei uno â'r apêl hon. Bydd Twrnai Cyffredinol Gogledd Iwerddon yn ymddangos gerbron y Llys hwn gan ei fod yn rhan o'r cais hwnnw. Dan yr amgylchiadau, mae'n amlwg yn briodol i'r holl weinyddiaethau datganoledig gael eu cynrychioli gerbron y Llys, gan gofio fod yr apêl yn codi materion mor bwysig i'r fframwaith datganoli yn y Deyrnas Unedig yn gyfan.

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r pecyn o fesurau yn rhan o'r ymrwymiad o dan Gytundeb Cydweithredu gyda Phlaid Cymru, i weithio gyda'r gymuned ffermio wrth ddefnyddio'r rheoliadau i wella ansawdd dŵr ac aer. Mae £20m wedi'i ymrwymo ar gyfer dau gynllun i gefnogi ffermwyr i gydymffurfio â Rheoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021\. Bydd y Cynllun Buddsoddi mewn Rheoli Maetholion a'r cynllun Grantiau Bach – Gorchuddion Iardiau, yn agor yn fuan. Mae'r ddau gynllun wedi'u cynllunio i alluogi ffermwyr i fynd i'r afael â rheoli a storio maetholion trwy ddarparu cymorth ar gyfer capasiti storio slyri ychwanegol a/neu atal dŵr glaw rhag mynd i mewn i storfeydd slyri i leihau gofynion y capasiti storio. Mae'r gefnogaeth wedi cynyddu i ddarparu uchafswm o 50% o gyfraniad tuag at gostau penodol y prosiect.  Bydd canllawiau manwl ar gael yn fuan gyda'r ddau gynllun ar agor erbyn yr haf. Meddai y Gweinidog dros Faterion Gwledig:  > Mewn ymateb i'r cyfnod hir o dywydd gwlyb, yn ddiweddar fe wnes i gadeirio 'Uwchgynhadledd Tywydd Eithafol' gyda phartneriaid amaethyddol allweddol i drafod ei effaith ar ffermwyr a thyfwyr.  Mae'r effaith y mae'r tywydd gwlyb wedi'i chael yn dangos pwysigrwydd buddsoddi mewn gwytnwch ac yn ystod yr Uwchgynhadledd clywais am broblemau sylweddol mewn perthynas â gallu storio slyri. > > Er bod y tywydd wedi gwella ychydig yn ddiweddar, bydd yr oedi cyn gallu gweithio'r tir a chostau cynyddol yn ystod misoedd estynedig y gaeaf yn cael effeithiau tymor byr, canolig a hir. > > Rwy'n falch o gyhoeddi'r cynlluniau hyn, a fydd yn helpu ffermwyr i adeiladu gwytnwch i dywydd eithafol. Bydd yr arian hefyd yn cefnogi ffermwyr i gydymffurfio â'n Rheoliadau Llygredd Amaethyddol a fydd yn helpu i wella ansawdd dŵr yn ein hafonydd a'u llednentydd. > > Byddwn yn annog ymgeiswyr i ystyried buddsoddiadau posibl cyn agor ffenestri cais a lle bo'n briodol, ymgysylltu ag awdurdodau cynllunio lleol. Dylid cyflwyno ceisiadau cynllunio a SDCau cyn gynted â phosibl; Nid yw gwneud y gwaith hwn cyn cyfnod ymgeisio yn effeithio ar eich cymhwysedd i wneud cais." > > Yn y tymor byr, rwy'n ymwybodol iawn o'r effaith ar deuluoedd ffermio ac rwy'n glir bod angen i mi wynebu'r mater hwn drwy gyfathrebu a dull pragmatig.  Mae iechyd meddwl y rhai sy'n ymwneud â'r diwydiant amaethyddol yn peri pryder mawr i mi ac rwy'n annog unrhyw un sy'n dioddef o straen neu broblemau iechyd meddwl eraill i ofyn am help. > > Bydd Llywodraeth Cymru hefyd yn chwarae ei rhan; os bydd ffermwyr yn cael unrhyw anawsterau o ran bodloni gofynion eu contractau, o ganlyniad i'r cyfnod hir hwn o dywydd gwlyb, dylent gysylltu â Thaliadau Gwledig Cymru cyn gynted â phosibl i drafod eu hopsiynau neu i ofyn am randdirymiad. Bydd pob cais yn cael ei ystyried yn unigol. > > Bydd cenedlaethau'r dyfodol yn ffermio mewn amodau llawer mwy heriol. Rhaid i ni weithredu heddiw i addasu a lliniaru hyn \- gan gymryd camau i adeiladu gwytnwch i effeithiau posibl newid yn yr hinsawdd. Bydd rhagor o fanylion am y cynlluniau ar gael yn Grantiau a thaliadau gwledig.

The package of measures is part of the commitment under Co\-operation Agreement with Plaid Cymru, to work with the farming community in the deployment of the regulations to improve water and air quality. £20m has been committed for two schemes to support farmers reach compliance with The Water Resources (Control of Agricultural Pollution) (Wales) Regulations 2021\. The Nutrient Management Investment Scheme and the Small Grants – Yard Coverings scheme, will open shortly. Both schemes are designed to enable farmers to address nutrient management and storage by providing support for additional slurry storage capacity and/or prevent rainwater entering slurry stores to reduce storage capacity requirement. The support has been increased to provide a maximum 50% contribution towards certain project costs. Detailed guidance will be available shortly with both schemes open by the summer. The Rural Affairs Secretary, said:  > In response to the prolonged period of wet weather, I recently chaired an ‘Extreme Weather Summit’ with key agricultural partners to discuss its impact on farmers and growers.  The impact that the wet weather has had shows the importance of investing in resilience and during the Summit I heard of significant issues in relation to slurry storage capacity. > > Whilst the weather has slightly improved recently, the delayed access to work the land and increasing costs incurred during the extended winter months will have short, medium and long\-term impacts. > > I’m pleased to announce these schemes, which will help farmers build resilience to extreme weather conditions. The funding will also support farmers to reach compliance with our Agricultural Pollution Regulations which will help improve water quality in our rivers and their tributaries. > > I would encourage applicants to consider potential investments prior to application windows opening and where appropriate, engage with local planning authorities. Planning and SuDS applications should be submitted as soon as possible; doing this work in advance of an application window does not affect your eligibility to apply.” > > In the short term, I am acutely aware of the human impact on farming families and I am clear we need to face this issue with communication and a pragmatic approach.  The mental health of those involved in the agricultural industry is of great concern to me and I strongly encourage anyone suffering with stress or other mental health issues to ask for help. > > Welsh Government will also play its part; if farmers have any difficulties meeting the requirements of their contracts, as a result of this prolonged wet weather period, they should contact Rural Payments Wales as soon as possible to discuss their options or to request a derogation. All requests will be considered on a case\-by\-case basis. > > Our future generations will be farming in much more challenging conditions. We must act today to adapt and mitigate for this \- taking steps to build resilience to the potential impacts of climate change. Further details on the schemes will be available at Rural grants and payments.

Translate the text from English to Welsh.

On 4 October 2022, an oral statement was made in the Senedd: The Cymraeg 2050 Annual Report 2021\-22 (external link).

Ar 4 Hydref 2022, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Adroddiad Blynyddol Cymraeg 2050 ar gyfer 2021\-22 (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

I attended a meeting of the JMC (EN) last Thursday, convened principally to take forward discussions about the potential for agreed amendments to the EU (Withdrawal) Bill which would enable the Welsh Government and Scottish Government to recommend that the National Assembly and the Scottish Parliament respectively should give legislative consent. The meeting was chaired by the Chancellor of the Duchy of Lancaster, the Rt Hon David Lidington, MP. The Minister for UK Negotiations on Scotland’s Place in Europe, Michael Russell MSP represented the Scottish Government. I attach the communique which gives further details of the attendees. The meeting was held in a positive spirit on all sides. I was able to give a considered response to the UK Government’s proposition tabled shortly before the last JMC(EN) on 22 February which as I reported to the Assembly in my oral statement on 27 February represented significant progress but was not of itself sufficient to allay our concerns. Both Michael Russell and I put forward constructive solutions to remaining concerns: these would enable agreement to amendments before the Bill reached the Report stage in the House of Lords. There was agreement that these proposals merited further examination. UK Ministers confirmed that they would be introducing their own amendment(s) in the House of Lords in order to show progress and to test the mood of the House at Committee stage, these have now been tabled. However, I was left with a clear understanding that it would not be the Government’s intention to press such amendments to a vote, and that there would be opportunities for further discussion before an amendment in final form was produced for Lords Report stage. The Welsh Government has been very clear it would have been far preferable to have had amendments already agreed between the three Governments before now. However, in my view, a UK Government amendment at this stage does no more than protect its position, as a fall\-back option, in much the same way as our Continuity legislation does for the Welsh Government and National Assembly. I will, of course, keep Members updated as to progress, while respecting the necessity for respecting the confidentiality of these vital inter\-governmental negotiations. The Committee discussed the UK Government’s latest analysis of areas of EU law that intersect with devolved competence in Scotland, Wales and Northern Ireland. I will be writing to AMs setting out the Welsh Government’s views on this analysis. The Committee was also given an update on negotiations with the EU\-27 and we received a further assurance that a paper would be tabled at the next JMC (EN) on the Devolved Administrations’’ future involvement in these negotiations.         ### Documents * #### Joint Ministerial Committee (EU Negotiations) Communique, 8 March 2018, file type: pdf, file size: 106 KB 106 KB

Roeddwn yn bresennol yng nghyfarfod y Cyd\-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau’r UE) ddydd Iau diwethaf, cyfarfod a alwyd yn bennaf i drafod a fyddai modd cytuno ar welliannau i'r Bil i Ymadael â'r Undeb Ewropeaidd a fyddai'n galluogi Llywodraeth Cymru a Llywodraeth yr Alban i argymell i'r Cynulliad Cenedlaethol a Senedd yr Alban roi cydsyniad deddfwriaethol iddo. Cadeiriwyd y cyfarfod gan Ganghellor Dugiaeth Caerhirfryn, y Gwir Anrhydeddus David Lidington, AS. Y Gweinidog dros Drafodaethau’r DU ar Sefyllfa yr Alban yn Ewrop, Michael Russell MSP oedd yn cynrychioli Llywodraeth yr Alban. Atodaf yr ohebiaeth sy'n rhoi rhagor o fanylion am y rhai oedd yn bresennol. Roedd y cyfarfod yn un cadarnhaol iawn, o bob ochr. Cefais gyfle i roi ymateb ystyriol i'r cynnig a gyflwynwyd gan Lywodraeth y DU ychydig cyn cyfarfod diwethaf y Cyd\-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE) ar 22 Chwefror a oedd, fel y dywedais wrth y Cynulliad yn fy natganiad llafar ar 27 Chwefror, yn dangos cynnydd sylweddol ond ddim yn ddigon ynddo'i hun i leddfu ein pryderon. Cyflwynodd Michael Russell a minnau atebion adeiladol i'r pryderon sy'n parhau: byddai'r rhain yn ei gwneud yn bosibl cytuno i'r gwelliannau cyn i'r Bil gyrraedd y Cyfnod Adrodd yn Nhŷ'r Arglwyddi. Cytunwyd bod gwerth edrych ar y cynigion hyn ymhellach. Cadarnhaodd Gweinidogion y DU eu bwriad i gyflwyno eu gwelliannau eu hunain yn Nhŷ'r Arglwyddi er mwyn dangos cynnydd a gweld teimladau'r Tŷ yn ystod y Cyfnod Pwyllgor, ac mae’r rhain bellach wedi eu cyflwyno. Fodd bynnag, fy nealltwriaeth glir i oedd nad oedd y Llywodraeth yn bwriadu pwyso am bleidlais dros welliannau o'r fath, ac y byddai cyfle i gael trafodaeth bellach cyn cynhyrchu gwelliant terfynol ar gyfer Cyfnod Adrodd Tŷ'r Arglwyddi. Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud yn glir y byddai wedi bod yn llawer iawn gwell cytuno ar welliannau rhwng y tair Llywodraeth cyn hyn. Fodd bynnag, yn fy marn i, nid yw gwelliant Llywodraeth y DU nawr yn gwneud unrhyw beth ond diogelu ei sefyllfa, fel opsiwn wrth gefn, yn yr un modd ag y mae'n deddfwriaeth Parhad ni yn ei wneud i Lywodraeth Cymru a'r Cynulliad Cenedlaethol. Byddaf hefyd, wrth gwrs, yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ynghylch y cynnydd, gan barchu cyfrinachedd angenrheidiol y trafodaethau hanfodol hyn rhwng llywodraethau. Trafododd y Pwyllgor ddadansoddiad diweddaraf Llywodraeth y DU o feysydd cyfraith yr UE sy’n gorgyffwrdd â chymhwysedd datganoledig yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon. Byddaf yn ysgrifennu at Aelodau’r Cynulliad er mwyn nodi sylwadau Llywodraeth Cymru am y dadansoddiad hwn. Fe gafodd y Pwyllgor yr wybodaeth ddiweddaraf am y negodiadau gyda 27 gwlad yr UE, ac fe gafwyd sicrwydd pellach y byddai papur yn cael ei gyflwyno yng nghyfarfod nesaf y Cyd\-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau’r UE) ynghylch rhan y gweinyddiaethau datganoledig yn y negodiadau hynny yn y dyfodol. ### Dogfennau * #### Joint Ministerial Committee (EU Negotiations) Communique, 8 March 2018 (Saesneg yn unig), math o ffeil: pdf, maint ffeil: 106 KB 106 KB

Translate the text from Welsh to English.

Rwy’n falch o roi gwybod i’r aelodau am gymorth ychwanegol i bobl sydd wedi’u heintio â Hepatitis C a/neu HIV drwy waed neu gynhyrchion gwaed halogedig. Mae’r effaith sylweddol ar eu bywydau, a’u teuluoedd, wedi cael ei thrafod yn helaeth yn y Senedd. Rwyf wedi cytuno i gyflwyno “taliad plentyn” sy’n adeiladu ar y cyn\-taliadau *ex\-gratia* a wneir ar hyn o bryd o dan Gynllun Cymorth Gwaed Heintiedig Cymru (WIBSS) ar ein rhan. Bydd y taliad hwn yn cael ei dalu’n flynyddol, o fis Ionawr 2023, ar y gyfradd o £3,000 ar gyfer plentyn cyntaf a £1,200 am yr ail a phob plentyn dilynol. Bwriedir y taliad ar gyfer gofal a chymorth plentyn/plant, sydd naill ai’n blentyn biolegol neu’n rhan o aelwyd buddiolwr heintiedig \- gall hyn fod yn blentyn/plant mabwysiedig neu blentyn/plant partner buddiolwr heintiedig y maent yn byw gydag ef. Gall y taliad gael ei hawlio gan y buddiolwr heintiedig, buddiolwr mewn profedigaeth neu brif ddarparwr gofal plentyn/plant buddiolwr heintiedig (hynny yw rhywun nad yw’n fuddiolwr ond sy’n gyfrifol am gymorth plentyn/plant buddiolwr heintiedig y maent yn gofalu amdano). Bydd y taliad yn parhau nes y bydd argymhellion yr Ymchwiliad i Waed Heintiedig yn hysbys, ac wedi’u hystyried gan bedair adran iechyd y DU. Bydd WIBSS yn ysgrifennu at yr holl fuddiolwyr gyda manylion y meini prawf cymhwysedd a’r broses ymgeisio.

I am pleased to inform Members about additional support for people infected with hepatitis C and/or HIV via contaminated blood or blood products. The significant impact on their lives, and their families, has been extensively discussed in the Senedd. I have agreed to introduce a discretionary child payment, which builds on the ex\-gratia payments currently made by the Wales Infected Blood Support Scheme (WIBSS) on our behalf. This will be paid annually, from January 2023, at the rate of £3,000 for a first child and £1,200 for the second and each subsequent child. The payment is intended for the care and support of a child/children, who are either the biological child or form part of the household of an of an infected beneficiary – this can be an adopted child/children or the child/children of a partner of an infected beneficiary with whom they live. This can be claimed by the infected beneficiary, bereaved beneficiary or the primary care provider of a child/children of an infected beneficiary (that is someone who is not a beneficiary but are responsible for the support of a child/children of an infected beneficiary for whom they are caring for). The payment will continue until the recommendations of the Infected Blood Inquiry are known and have been considered by all four UK health departments. WIBSS will write to all beneficiaries with details of the eligibility criteria and application process.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd y cyllid hwn yn helpu i weithredu'r Cynllun Cyflawni ar gyfer Gofal Diwedd Oes 2017\-2020 a gyhoeddwyd ym mis Mawrth eleni. Mae'r cynllun tair blynedd hwn yn disgrifio bwriad Llywodraeth Cymru i wella gwasanaethau i gleifion a'u teuluoedd ym mhob rhan o Gymru. Mae'n ymdrin â phob agwedd ar y gofal lliniarol a diwedd oes sy'n cael ei ddarparu gan wasanaethau gofal sylfaenol ac eilaidd, a hefyd gan y sector gwirfoddol.  Mae ansawdd y gofal a gynigir mewn ysbytai ac i'r rhai sydd am dreulio eu diwrnodau olaf gartref wedi bod yn gwella yng Nghymru ers cyhoeddi'r Cynllun Cyflawni cyntaf yn 2013\.   Er mwyn sicrhau bod profiadau'r claf yn gwella'n barhaus, bydd y cyllid hwn yn helpu i dalu am weithgareddau megis rhoi hyfforddiant ychwanegol i weithwyr iechyd proffesiynol ar sut i gychwyn sgyrsiau anodd ynghylch Gofal Diwedd Oes gyda chleifion a'u teuluoedd.  Hefyd, fe'i defnyddir i ddatblygu system gofnodion electronig ar gyfer cynllunio gofal ymlaen llaw, er mwyn helpu i bennu blaenoriaethau ymchwil a darparu cymorth i'r clystyrau o feddygon teulu yng Nghymru.   Yn ogystal â hyn i gyd, bydd y cyllid yn helpu i roi ar waith ddulliau gweithredu sy'n sensitif i deimladau pobl ynghylch Gofal Diwedd Oes drwy brosiectau megis menter ‘Byw Nawr – Live Now’, sy'n cynnal gweithgareddau codi ymwybyddiaeth ac yn cynnig adnoddau ar\-lein i annog pobl Cymru i fod yn fwy agored wrth drafod marw, marwolaeth, a phrofedigaeth.  Dywedodd Vaughan Gething, yr Ysgrifennydd Iechyd: > “Mae marw yn un o'r pethau hynny mewn bywyd sy'n siŵr o ddigwydd i bob un ohonom, ond oherwydd y gwelliannau mewn meddygaeth fodern, mae llawer o bobl sydd â salwch terfynol yn byw'n hirach. Mae felly'n hanfodol ein bod yn sicrhau bod y gofal lliniarol a diwedd oes gorau posibl ar gael ar hyd a lled Cymru.  > > “Mae'n dda gennyf allu rhoi'r £1m ychwanegol hwn i gefnogi'r Cynllun Cyflawni ar gyfer Gofal Diwedd Oes, rhywbeth sy'n dangos unwaith yn rhagor ein hymrwymiad i hyrwyddo agwedd agored a realistig tuag at farw ymysg pobl Cymru, er mwyn iddyn nhw allu cynllunio'n briodol ar ei gyfer.  > > “Rydyn ni am i bobl gael gorffen eu dyddiau mewn lle o'u dewis – boed hwnnw gartref, mewn ysbyty, neu mewn hosbis, ac rydyn ni hefyd yn awyddus iddyn nhw allu cael y gofal gorau posibl lle bynnag y byddan nhw'n byw ac yn marw, a waeth beth yw'r salwch neu'r anabledd sy'n achosi eu marwolaeth.”

The fund will go towards supporting the delivery of the End of Life Care Delivery Plan 2017\-2020, published in March this year. The three year plan outlines how the Welsh Government intends to improve services for patients and their families across Wales. It covers all aspects of palliative and end of life care, delivered by both primary and secondary care and the voluntary sector.  Care at the end of life has been improving in Wales since the publication of the first Delivery Plan in 2013 in hospitals and for those who wish to spend their final days at home. To ensure patients’ experiences are consistently improving, the allocated funding will be used for activities such as providing additional training for health professionals to initiate difficult conversations about End of Life Care with patients and their families.  This funding will also be used to support the development of an all Wales streamlined, advanced care planning electronic record system, to take forward research priorities and to support GP clusters in Wales. It will also be used to pursue a compassionate community approach to End of Life Care through projects such as the ‘Byw Nawr – Live Now’ initiative, which aims to get people in Wales talking more openly about dying, death and bereavement through awareness raising activities and online resources.  Health Secretary, Vaughan Gething said: > “Dying is one of life’s few certainties, and as a result of advances in modern medicine, there are many people living longer with terminal illnesses. It is therefore vital that the best possible end of life and palliative care is made available across Wales.  > > “I’m pleased to allocate the additional £1m funding to support the End of Life Care Delivery Plan, which reaffirms our commitment to ensuring people have a healthy, realistic approach to dying, and are able to plan appropriately for the event.  > > “We want people to be able to end their days in the location of their choice – be that home, hospital or hospice and we want them to have access to high quality care wherever they live and die, whatever their underlying disease or disability.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae tanau yng Nghymru ar drai ers talwm, ac erbyn hyn maent ar eu hisaf.  Mae sicrhau bod y duedd honno'n parhau'n gofyn am ddealltwriaeth lawn o'r newid yn risgiau tân, a chamau gweithredu gan ein Gwasanaethau Tân ac Achub i fynd i'r afael â'r risgiau hynny. Mae hyn yn arbennig o bwysig yn achos tanau yn y cartref, sy'n cyfrif am y mwyafrif o danau ac anafiadau o dân. Y llynedd canfuwyd tuedd sy'n peri pryder mewn tanau trydanol yn y cartref.  Yn wahanol i ffynonellau hysbys eraill o dân, mae'r rhain ar gynnydd.  Gwnaethom ymrwymiad felly i ymchwilio i'r cynnydd hwn, ac rwyf bellach yn gallu cyhoeddi canfyddiadau'r gwaith hwnnw.  Mae ar gael yn:\- https://llyw.cymru/topics/people\-and\-communities/communities/safety/fire/?lang\=cy     Er bod y mwyafrif o danau mewn anheddau'n deillio o offer domestig, fe'u hachosir yn bennaf gan ymddygiadau anniogel megis rhywbeth yn tarfu ar berson sy'n coginio neu osod gwrthrychu'n rhy agos at y gwres.  Lleiafrif bach yn unig a achosir gan offer trydanol anniogel eu hunain. Mae'r Gwasanaethau Tân ac Achub yng Nghymru felly'n canolbwyntio llawer o'u gweithgarwch atal ar godi ymwybyddiaeth o risgiau tân a newid ymddygiad pobl.  Mae hyn wedi cyfrannu'n sylweddol at y gostyngiad mewn tanau damweiniol mewn cartrefi dros y 15 mlynedd ddiwethaf. Er hynny, yn achos tanau lle nodir y ffynhonnell fel  “dosbarthiad trydanol” gwelwyd tuedd i'r gwrthwyneb.  Mae hyn yn cynnwys tanau sy'n dechrau yn y cyflenwad trydan mewn cartrefi: Mesuryddion trydan, blychau ffiwsiau ac unedau defnyddwyr, gwifro ar gyfer goleuadau a socedi, a'r gwifrau ar gyfer offer.   Rydym wedi canolbwyntio ar y rhain yn ystod ein hymchwil, sydd wedi edrych yn fanwl ar natur y cynnydd yr ydym wedi'i weld a'r rhesymau drosto.  Ymarfer manwl oedd hwn sydd wedi cynnwys craffu ar adroddiadau am gannoedd o danau unigol, yn ogystal â data o Gymru a mannau eraill.   Dylwn bwysleisio i'r ymchwil hon ddechrau cyn Twr Grenfell ac nad oes cysylltiad rhwng y ddau beth.  Digwyddodd y trasiedi hwnnw oherwydd pa mor gyflym y lledaenodd y tân, ddim paham y dechreuodd.  Ac er ei bod yn ymddangos mai eitem o offer yn y cartref oedd ffynhonnell y tân, nid oes dim byd yn awgrymu bod y tân i'w briodoli i'r gosodiad trydanol yn y twr. Pan godwyd y mater hwn yn y Cyfarfod Llawn y llynedd roedd pobl yn dyfalu bod y cynnydd yn ymwneud â'r cynnydd yn y defnydd o ddyfeisiau symudol megis, ffonau llechi, ac e\-sigaréts.  Er hynny, mae'r dystiolaeth yn dangos nad yw hyn yn wir.  Bu modd inni hefyd ddiystyru cysylltiadau ag offer trydanol eraill, ac nid yw'n ymddangos bod cysylltiad rhwng y cynnydd yn y tanau hyn a phoblogaeth sy'n heneiddio.   Er ein bod wedi llwyddo i ddiystyru'r ffactorau hyn, nid ydym wedi llwyddo i nodi rheswm pendant dros y cynnydd hwn.  Mae'r duedd hon yn ymwneud â thanau yn ardal ddaearyddol De Cymru ac nid yw'n cael ei dyblygu'n gyson mewn mannau eraill yn y DU, neu yn yr UDA neu Iwerddon.   Mae rhyw un rhan o dair o'r tanau dosbarthiad trydanol yn Ne Cymru'n ymwneud â blychau ffiwsiau neu unedau defnyddwyr, ac mae'n rhesymol tybio y gallai achosion y tanau hyn a thanau eraill mewn systemau dosbarthiad trydanol gynnwys defnyddio hen wifrau, gwifrau wedi'u difrodi neu ddiffygiol, defnyddio ffiwsiau â graddfa amhriodol, a gorlwytho socedi. Efallai y bydd cysylltiadau ag oedran y tai, deiliadaeth y tai a/neu amddifadedd ac nid oes modd dilysu hynny trwy ddefnyddio'r data sydd ar gael ar hyn o bryd.  Rhywbeth yr wyf yn disgwyl i'r Gwasanaethau Tân ac Achub ymchwilio iddo yw hwn.         Beth bynnag fo'r union achosion, ymddengys fod tanau dosbarthiad trydanol yn deillio o osodiadau sy'n hen, yn ddiffygiol, neu sydd wedi'u cynnal a'u cadw'n wael yn hytrach nag o'r mathau o faterion ymddygiadol y mae Gwasanaethau Tân ac Achub wedi canolbwyntio eu gwaith diogelwch yn y cartref arnynt.  Felly mae'r adroddiad hefyd yn argymell bod y Gwasanaethau'n adolygu'r rhaglenni hyn yn unol â hynny.  Nid trydanwyr yw diffoddwyr tân ac ni ellir disgwyl iddynt drwsio namau \- ond fe allant ac fe ddylent godi ymwybyddiaeth, nodi hen osodiadau neu osodiadau diffygiol, ac argymell camau unioni. Mae'r cynnydd mewn tanau dosbarthiad trydanol yn sylweddol ac yn digwydd yn rheolaidd ac mae'n dal yn destun pryder. Er hynny, mae nifer y tanau hyn yn dal yn gymharol isel, ac nid yw'r dystiolaeth yn awgrymu bod risg uwch o anaf o danau dosbarthiad trydanol nag o unrhyw dân damweiniol arall mewn annedd.  Nid yw grwpiau agored i niwed megis pobl hŷn mewn risg sylweddol fwy ychwaith.  Mae'r adroddiad hwn yn bwysig wrth feithrin dealltwriaeth o risgiau tân yn y cartref, ond ni ddylai fod yn destun pryder.   Rwyf yn ffyddiog y bydd ein gwasanaethau Tân ac achub yn gweithredu arno, a byddaf yn sicrhau bod fy swyddogion yn monitro eu cynnydd.

Fires in Wales are in long\-term decline, and are now at an all\-time low.  Sustaining that trend requires a full understanding of the changing risks of fire, and action by our Fire and Rescue Services to tackle those risks.  This is especially important for fires in the home, which account for the great majority of deaths and injuries from fire. Last year we detected a concerning trend in domestic electrical fires.  Unlike other known sources of dwelling fires, these are showing a sustained increase.  We therefore committed to undertaking research into this increase, and I am now able to publish the findings of that work.  It is available at:\- https://gov.wales/topics/people\-and\-communities/communities/safety/fire/?lang\=en    Although most dwelling fires originate in domestic appliances, they are largely caused by unsafe behaviours such as distraction while cooking or placing objects too close to heat.  Only a small and declining minority are caused by unsafe electrical appliances themselves.   The Fire and Rescue Services in Wales therefore focus much of their prevention activity on raising awareness of fire risks and changing people’s behaviours.  This has contributed significantly to the overall decline in accidental dwelling fires over the last 15 years. However, fires where the source is identified as “electrical distribution” have shown the opposite trend.  This includes fires which originate in the electricity supply in homes: electricity meters, fuse boxes and consumer units, wiring for lights and sockets, and the wiring to appliances.   These have been the focus of our research, which has looked in great detail at the nature and possible reasons for the increase we have seen.  This has been a painstaking exercise which has involved scrutiny of reports about hundreds of individual fires, as well as data from Wales and elsewhere.   I should stress that this research began before the Grenfell Tower fire and has no connection to it.  That tragedy arose because of how quickly the fire spread, not why it started.  And while it appears likely that the source of the fire was a domestic appliance, there is nothing at all implicating the electrical installation in the tower. When this issue was raised in Plenary last year there was speculation that the increase related to the increase in use of mobile devices such as phones, tablets and e\-cigarettes.  However, the detailed evidence shows that this is not the case.  We have also been able to rule out links to other electrical appliances, and there does not appear to be a link between the increase in these fires and the ageing of the population.   Whilst we have been able to rule these factors out, we have not been able to identify a definitive reason why this increase has occurred.  The trend mostly relates to fires in the South Wales geographical area and is not consistently replicated elsewhere in the UK, or in the USA or Ireland.   Around a third of the electrical distribution fires in South Wales relate to fuse boxes or consumer units, and it is reasonable to assume that the causes of these and other fires in electrical distribution systems might include old, damaged or defective wiring use of inappropriately rated or improvised fuses, and overloading of sockets.  There may be links to age of housing, housing tenure and/or deprivation, but it is not possible to verify that using the data which are currently available.  This is something that I now expect Fire and Rescue Services to explore.         Whatever the exact causes, electrical distribution fires seem more likely to result from old, defective or badly\-maintained installations than from the sorts of behavioural issues on which Fire and Rescue Services have focused their home safety work.  So the report also recommends that the Services review these programmes accordingly.  Firefighters are not electricians and cannot be expected to repair faults – but they can and should raise awareness, identify obviously old or defective installations, and recommend remedial action. The increase in electrical distribution fires is significant and sustained, and remains a concern.  However the number of these fires remain relatively low, and the evidence does not suggest that there is any greater risk of injury from electrical distribution fires than from any other accidental dwelling fire.  Nor are vulnerable groups such as older people at significantly greater risk.  This report is important in building understanding of fire risks in the home, but it should not be a cause for alarm.   I am confident our Fire and Rescue Services will act on it, and I will ensure my officials monitor their progress.

Translate the text from Welsh to English.

Mae profion wedi’u cynnal ar gyfer unigolion asymptomatig ym Mhen\-y\-bont ar Ogwr, Merthyr Tudful a Rhondda Cynon Taf ers dechrau mis Mawrth ac mae cynlluniau hefyd ar y gweill yn Ynys Môn mewn ymateb i’r brigiad o achosion yng Nghaergybi. Canfu gwerthusiad o’r cynllun peilot o brofion asymptomatig ym Merthyr Tudful a Chwm Cynon Isaf y llynedd gan Fwrdd Iechyd Cwm Taf Morgannwg fod y profion yn gost effeithiol iawn ac wedi cyfrannu at leihad mewn cyfraddau achosion coronafeirws. Amcangyfrifwyd bod tua 353 o achosion, 24 derbyniad i’r ysbyty, 5 derbyniad i’r Uned Gofal Dwys ac 14 marwolaeth, wedi’u hosgoi. Mae datblygiadau hefyd ar y gweill i wella ein profion mewn cymunedau drwy roi mynediad at becynnau profi i bobl nad ydynt yn gallu gweithio gartref a helpu i adnabod achosion coronafeirws asymptomatig a diogelu pobl wrth inni lacio’r cyfyngiadau’n raddol. Bydd y rhain ar gael i’w casglu o leoliadau lleol ac i’w danfon i gartrefi yn fuan a byddant yn sicrhau bod profion asymptomatig rheolaidd yn gyfleus ac yn hygyrch ar gyfer unrhyw un nad ydynt yn gallu cael prawf yn y gweithle. Dywedodd y Gweinidog Iechyd Vaughan Gething: > Gwyddom nad yw hyd at un o bob tri o bobl sydd â coronafeirws yn sylwi ar unrhyw symptomau o gwbl ac felly gallant ei ledaenu yn ddiarwybod iddynt. > > > Er bod ein rhaglen frechu yn gwneud cynnydd da, mae profion yn parhau i fod yn ganolog i’n hymateb i’r pandemig i’n helpu i adnabod unigolion heintus a rheoli brigiadau o achosion yn fwy effeithiol. > > > Drwy ddarparu safleoedd profi cymunedol a chynllunio i gyflwyno pecynnau profi i bobl sy’n gorfod gadael eu cartrefi i fynd i’r gwaith, rydym yn ei gwneud yn fwy hygyrch a chyfleus i gael prawf. > > > Rwy’n croesawu canlyniadau cynllun profi peilot Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg sy’n dangos bod ein rhaglen profi cymunedol yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol o ran lleihau trosglwyddiad yr haint, yn cefnogi ymdrechion i olrhain cysylltiadau, yn diogelu unigolion agored i niwed ac yn helpu i arafu neu atal lledaeniad coronafeirws. Mae’r mesurau newydd yn rhan o’n blaenoriaeth ‘profi i ddarganfod’ fel rhan o’n Strategaeth Brofi.

Asymptomatic testing has been taking place in Bridgend, Merthyr Tydfil and Rhondda Cynon Taf since the beginning of March with plans also progressing in Anglesey in response to the outbreak in Holyhead. An evaluation of the asymptomatic testing pilot in Merthyr Tydfil and Lower Cynon late last year by Cwm Taf Morgannwg Health Board found testing was very cost effective and had contributed to the subsequent decline in coronavirus case rates. It found an estimated 353 cases, 24 hospitalisations, 5 Intensive Care Unit admissions and 14 deaths, that would have otherwise occurred, were prevented. Developments are also progressing to enhance our testing in communities with access to self\-testing kits for people who cannot work from home to help identify asymptomatic coronavirus cases and keep people safe as we gradually ease restrictions. These will be made available soon through collection from local venues or delivered to homes and will make regular asymptomatic testing convenient and accessible for anyone who cannot access workplace testing. Health Minister Vaughan Gething said: > We know that up to one in three people who have coronavirus have no symptoms at all and can therefore spread it unknowingly. > > > While we are making good progress with the roll\-out of our vaccination programme, testing remains pivotal in our response to the pandemic to help identify infectious individuals and manage outbreaks more effectively. > > > By providing community testing sites and plans to introduce self\-testing kits for people who have to leave their home for work, we are making getting a test more accessible and convenient. > > > I welcome the results of the Cwm Taf Morgannwg University Health Board testing pilot which shows that our community testing programme is making a real difference in reducing the transmission of infection, supporting contact tracing, protecting vulnerable individuals and helping to slow or stop the spread of coronavirus. The new measures are part of our ‘test to find’ priority as part of our Testing Strategy.

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Mai, cyhoeddodd Ken Skates mai'r Athro Mark Barry o Brifysgol Caerdydd fyddai’n arwain y gwaith ar yr achos o blaid buddsoddi yn y seilwaith rheilffyrdd yng Nghymru, a hynny wrth i Lywodraeth y DU fuddsoddi £50 biliwn yn HS2\. Bydd yr Ysgrifennydd Trafnidiaeth yn crynhoi'r achos hwnnw yn y Senedd y prynhawn ’ma (dydd Mawrth, 17 Gorffennaf). Bydd yn dweud wrth Aelodau'r Cynulliad: > "Mae canfyddiadau cychwynnol y gwaith hwn yn gwbl glir. Dyw Cymru ddim wedi cael cyfran deg o'r buddsoddiad yn rheilffyrdd y DU ers amser maith, gan olygu nad ydyn ni'n gweld y manteision economaidd sydd i’w gweld mewn rhannau eraill o'r DU. > > "Mae rheilffyrdd Network Rail yng Nghymru yn 11% o'r rhwydwaith, ond dim ond ychydig dros 1% o'r cyfanswm a wariwyd yng Nghymru a Lloegr y mae'n rheilffyrdd ni wedi'i gael. > > "Mae hynny wedi arwain at sefyllfa lle nad oes gan drenau ddewis ond teithio'n araf ar Brif Reilffordd De Cymru, at gyfyngiadau ar gapasiti ac ar gyflymder ar hyd llinell Arfordir Gogledd Cymru, prinder gwasanaethau i gymudwyr yn ninas\-ranbarth Bae Abertawe, a gwasanaethau trawsffiniol annigonol yng Ngogledd ac yn Ne Cymru. > > "Dw i'n dal i gefnogi HS2, ond dw i hefyd yn galw unwaith eto ar Lywodraeth y DU i wneud y dewisiadau iawn er budd Gogledd Cymru, ac yn pwyso arnyn nhw i liniaru effeithiau tebygol HS2 ar economi De Cymru." Mae'r gwaith a wnaed gan yr Athro Barry yn tynnu sylw at y ffaith fod seilwaith hen, aneffeithlon ac annibynadwy yn cyfyngu ar nifer y gwasanaethau, a hefyd ar eu cyflymder a’u hansawdd. > "Mae'r cyfyngiadau hyn yn arwain at lai o alw, yn cyfyngu ar dwf economaidd, ac yn arwain at gostau uwch i deithwyr ac i drethdalwyr. > > "Bydda i'n parhau i amlinellu gweledigaeth ehangach ar gyfer rhwydwaith rheilffyrdd llwyddiannus − rhwydwaith a fydd yn ein helpu i fodloni'n rhwymedigaethau o ran yr amgylchedd a'n cyfrifoldebau o ran Llesiant a Chenedlaethau'r Dyfodol, i gyflawni'r amcanion yn y Cynllun Gweithredu ar yr Economi, ac i wireddu ymrwymiad Llywodraeth y DU i greu economi gytbwys.    > > "Mae'r gwaith a wnaed yn dangos y bydd gwerth o leiaf £2 biliwn o fanteision i ddefnyddwyr uniongyrchol, a hynny drwy leihau amserau teithio i'r rheini sy'n teithio ar y rheilffyrdd. Bydd manteision ychwanegol hefyd yn sgil llai o dagfeydd ar y ffyrdd a bydd hynny, yn ei dro, yn arwain at welliannau amgylcheddol a gwelliannau o ran diogelwch." Dywedodd James Price, Prif Weithredwr Trafnidiaeth Cymru: > "Mae llwyddiant gwasanaeth rheilffyrdd Cymru a'r Gororau yn dibynnu ar seilwaith effeithlon a dibynadwy a fydd yn gallu cludo pobl mewn ffordd fwy effeithlon. Rydyn ni'n edrych 'mlaen at weithio gyda Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU i sicrhau gwelliannau a fydd yn diwallu anghenion yng Nghymru a thros y ffin." Dywedodd Mark Barry, Athro ar Ymarfer ym maes Cysylltedd ym Mhrifysgol Caerdydd: > "Dyw rheilffyrdd Cymru ddim wedi symud o'r ail gêr. Mae'r tanfuddsoddi a welwyd ers tro o gymharu â'r DU yn ei chyfanrwydd yn golygu nad y’n nhw'n addas at y diben. > > "Dyw hi’n fawr o syndod fod llai o bobl  yn dewis defnyddio'r trên yng Nghymru nag yng ngweddill y DU. Mae hynny'n golygu bod rheilffyrdd yn gweithio mewn ffordd lai effeithlon, bod y cymhorthdal fesul teithiwr yn uwch a bod mwy o dagfeydd ar y ffyrdd. Mae'n llesteirio'n twf economaidd a’n gwaith i wella ansawdd aer ac i leihau carbon."

In May, Ken Skates announced Cardiff University’s Professor Mark Barry would lead on the case for investment in rail infrastructure in Wales, against the backdrop of the UK Government’s £50bn investment in HS2\. The Transport Secretary will summarise the case in the Senedd this afternoon (Tuesday 17 July). He will tell Assembly Members: > “The initial findings of this work are stark. Wales has not received an equitable share of UK rail investment over a sustained period, denying us the economic benefits enjoyed elsewhere in the UK. > > “Network Rail’s Wales Route, which makes up 11% of the network, has received little more than 1% of total spend on enhancements in England and Wales. > > “This has resulted in low lines speed on the South Wales Mainline, capacity and speed constraints along the North Wales Coast, infrequent commuter services for the Swansea Bay city region, and inadequate cross\-border services in both North and South Wales. > > “I continue to support HS2, but call once again on the UK Government to make the right choices to benefit north Wales, and exert pressure on them to mitigate against the probable impact of HS2 on the economy in South Wales.” The work carried out by Professor Barry highlights the use of old, inefficient, and unreliable infrastructure constraining the number, speed, and quality of services. > “These constraints dampen demand, restrict economic growth, and increase costs to passengers and tax\-payers. > > “I will continue to set out a broader vision for a successful rail network. One that helps us meet our obligations to the environment, responsibilities for Well\-being and Future Generations, delivers the goals of the Economic Action Plan, and meets the UK Government’s commitment to rebalance the economy. > > “The work undertaken has identified direct transport user benefits of at least £2bn, generated by reducing journey times for rail passengers. Additional benefits also arise from reduced road congestion leading to environmental and safety improvements." James Price, Chief Executive, Transport for Wales said: > “The success of the Wales and Borders rail service relies on efficient and reliable infrastructure with the ability to transport more people more efficiently.  We look forward to working with the Welsh and UK governments to deliver improvements that meet the needs of passengers in Wales and across the border.” Cardiff University Professor of Practice in Connectivity, Mark Barry said: > "Wales’ railways are stuck in second gear. Long\-term under\-investment compared to the UK as a whole has left them unfit for purpose.   > > “It’s no great surprise fewer people in Wales choose to use the train than in the rest of the UK, leading to less efficient rail operations, higher subsidies per passenger and more road congestion. This is a brake on our economic growth, improvement of air quality and carbon reduction.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae Bwrdd Prifddinas\-Ranbarth Caerdydd yn lansio ei Adroddiad heddiw, dan y teitl “Sbarduno Economi Cymru”. Mae’r Adroddiad hwn yn garreg filltir arall yn y broses o ddatblygu Prifddinas\-Ranbarth Caerdydd. Mae’n nodi gweledigaeth strategol y Bwrdd – sef gwireddu potensial y Brifddinas\-Ranbarth i drawsnewid bywydau’r bobl sy’n byw yno a ledled Cymru. Mae’r Adroddiad yn amlygu’r cyfleoedd sydd ar gael i’r Brifddinas\-Ranbarth – i’r bobl, y cymunedau, busnesau, llywodraeth ac i amrywiaeth eang o grwpiau eraill. Rhestrir y cyfleoedd hynny o dan bedair prif thema: * Cysylltedd (digidol a ffisegol) * Sgiliau * Arloesi a thwf * Hunaniaeth. Mae’r Adroddiad yn cynnwys argymhellion arwyddocaol sydd â goblygiadau hirdymor. Mae’n bwysig ein bod yn gwneud pethau’n iawn, ac yn hynny o beth mae tri mater penodol y dylid rhoi sylw iddynt ar unwaith. Yn gyntaf, rwy’n cydnabod bod y Bwrdd wedi siarad ag amrywiaeth o randdeiliaid wrth gasglu gwybodaeth cyn llunio’r Adroddiad. Fodd bynnag, o ystyried pwysigrwydd y materion a godir, byddwn yn croesawu barn yr Aelodau ynghylch canfyddiadau’r Adroddiad. Yn ail, a ninnau bellach wedi sefydlu gweledigaeth ar lefel uchel, mae angen bod yn fwy eglur wrth drosi’r weledigaeth honno yn brosiectau a fydd yn gwneud gwir wahanieth. Byddaf yn trafod hyn gyda Chadeirydd y Bwrdd. Yn drydydd, mae i’r Adroddiad oblygiadau ehangach sy’n mynd y tu hwnt i bortffolio’r Economi, Gwyddoniaeth a Thrafnidiaeth. Mae yma ystyriaethau o bwys o ran y system gynllunio a diwygio gwasanaethau datganoledig ehangach. O ganlyniad, rwyf wedi ysgrifennu at fy Nghyd\-aelodau o’r Cabinet, y Gweinidog Gwasanaethau Cyhoeddus a’r Gweindog Cyfoeth Naturiol, i geisio’u barn nhw. Rwyf wedi ysgrifennu at y Gweinidog Cyllid. Byddaf yn parhau i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau wrth inni fwrw ymlaen â’r agenda hon. Mae copi o’r Adroddiad ar gael ar lein. 

  Cardiff Capital Region Board is launching their Report entitled “Powering the Welsh Economy” today. This Report marks a further milestone in the development of the Cardiff Capital Region.  It sets out the Board’s strategic vision \- to fulfill the Region’s potential to transform the lives of people living within the Region and throughout the rest of Wales.   The Report highlights the opportunity for the Region – for people, communities, business, government and a wide range of other groups \- to come together around four key themes:   * Connectivity (both digital and physical) * Skills * Innovation and growth * Identity.   The Report’s recommendations are significant and have long\-term implications.  It is important we get this right and there are three issues in particular that require immediate attention.   Firstly, I recognise that the Board has talked to a range of stakeholders to help inform the Report.   However, given the importance of the issues raised, I would welcome the views of Members on the Report’s findings. Secondly, now that a high\-level vision is in place, there is a need for greater clarity in terms of translating this vision into projects that will make a real difference.  This is something I will be discussing with the Chair.   Thirdly, the Report has broader implications that reach beyond my Economy, Science and Transport portfolio. There are important considerations here, particularly in terms of planning and broader devolved services reform.  Therefore, I have written to my Cabinet colleagues, the Minister for Public Services and the Minister for Natural Resources, to seek their views.   I have also written to the Minister for Finance.   I will continue to keep Members updated as we continue to progress this agenda.  A copy of the Report can be found online.  

Translate the text from English to Welsh.

The demand for domiciliary support services remains high and longstanding difficulties in recruitment and retention means there are significant challenges for local authorities to ensure there is sufficient service to respond to need. I am very pleased we are providing an additional £10m of funding to local authorities through the second supplementary budget. This is intended to support their ambitions to increase the capacity of their domiciliary support services in innovative ways as announced by the Minister for Finance and Local Government in the Senedd on 8 March. Providers of domiciliary support services tell us domiciliary care workers being unable to drive limits what their service can deliver and is a barrier to recruitment. The Driver and Vehicle Standards Agency has agreed to prioritise test dates for Welsh domiciliary care workers who are waiting to sit their driving tests. Domiciliary care workers should speak to their employer about this process. We want local authorities to use this additional funding to pay for driving lessons for domiciliary care workers and purchase electric fleet vehicles to make these available to domiciliary care workers. We would like this support to be available to services managed by local authorities and commissioned within the independent sector. This funding may not be able to meet the total demand for driving lessons or vehicles. However, I very much hope it will be used where it will be of most benefit to increase service delivery of domiciliary care. The purchase of electric vehicles aligns with our decarbonisation agenda. This funding can be used to the benefit of many, through the increased provision of services and contribute to our response to the climate emergency. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.  

Mae’r galw am wasanaethau cymorth cartref yn parhau i fod yn uchel ac mae anawsterau hirdymor o ran recriwtio a chadw staff yn golygu bod awdurdodau lleol yn wynebu heriau sylweddol i wneud yn siŵr bod y gwasanaeth yn ddigonol i ymateb i’r angen. Rwy’n falch iawn ein bod yn darparu £10m o gyllid ychwanegol i awdurdodau lleol drwy’r ail gyllideb atodol. Bwriad y cyllid hwn yw cefnogi eu huchelgais i wella gallu eu gwasanaethau cymorth cartref mewn ffyrdd arloesol fel y cyhoeddwyd gan y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol yn y Senedd ar 8 Mawrth. Mae darparwyr gwasanaethau cymorth cartref wedi dweud wrthym fod anallu gweithwyr gofal cartref i yrru yn cyfyngu ar yr hyn y gall eu gwasanaeth ei ddarparu, a’i fod yn rhwystr i recriwtio. Mae’r Asiantaeth Gyrwyr a Safonau Cerbydauwedi cytuno i flaenoriaethu dyddiadau prawf ar gyfer gweithwyr gofal cartref o Gymru sy’n aros i sefyll eu prawf gyrru. Dylai gweithwyr gofal cartref siarad gyda’u cyflogwr am y broses hon. Rydym eisiau i awdurdodau lleol ddefnyddio’r cyllid ychwanegol hwn i dalu am wersi gyrru ar gyfer gweithwyr gofal cartref a phrynu cerbydau fflyd trydan i weithwyr gofal cartref eu defnyddio. Hoffem i’r cymorth hwn fod ar gael i wasanaethau sy’n cael eu rheoli gan awdurdodau lleol a gwasanaethau sy’n cael eu comisiynu o fewn y sector annibynnol. Efallai na fydd y cyllid hwn yn gallu diwallu’r galw am wersi gyrru na cherbydau yn gyfan gwbl. Fodd bynnag, rwy’n gobeithio y bydd yn cael ei ddefnyddio lle caiff y budd mwyaf i wella darpariaeth gwasanaeth gofal cartref. Mae prynu cerbydau trydan yn cyd\-fynd â’n hagenda datgarboneiddio. Gellir defnyddio’r cyllid hwn er lles llawer, drwy ddarparu mwy o wasanaethau a chyfrannu at ein hymateb i’r argyfwng hinsawdd. Mae'r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r aelodau. Os bydd yr aelodau'n dymuno imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ar hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn falch o wneud hynny.

Translate the text from English to Welsh.

Last month, I took the unprecedented step to appoint four commissioners to take over the running of South Wales Fire and Rescue Service. This followed a damning report by Fenella Morris KC, which revealed persistent levels of staff misconduct, a dysfunctional workplace culture and serious and systemic failings in management at all levels.  I said I would reflect urgently on the extent to which similar issues were present in Wales’s two other fire and rescue services. I have subsequently met both the chief fire officers of Mid and West Wales and North Wales fire and rescue services and the chairs of the fire and rescue authorities to discuss the Morris report and its recommendations. At these meetings I sought assurances about the culture and values and set out my expectations about workplace culture in the services Both organisations have embarked on comprehensive programmes to review and improve their organisational cultures. These build on their own staff surveys; seek to respond to an ITV News report about South Wales Fire and Rescue Service; the findings of His Majesty’s Inspectorate of Constabulary and Fire and Rescue Services in England Spotlight report and the Morris report.  There are some examples of good practice in both services: for example, every fire station in North Wales has a dedicated support officer, who staff can approach in confidence and in Mid and West Wales, any employee can raise any issue with any level of management as of right.  However, I continue to receive correspondence from current and former employees of both organisations, including allegations of bullying, sexual harassment and favouritism in promotion.    The public need to be re\-assured about the culture and related management practices in our fire and rescue services and staff need to be assured they have a safe and effective means to share their experiences – good and bad – within their organisation. Both Mid and West Wales and North Wales fire and rescue services have agreed to carry out an independent review to: * Undertake an assessment of the organisation’s current position in relation to Fenella Morris KC’s findings and other relevant studies regarding workplace culture; staff satisfaction and motivation; staff engagement; promotion arrangements; grievance arrangements; and workforce diversity. * Consider the outcomes of work already commissioned by both organisations in these areas, such as staff engagement surveys and focus groups and the next steps proposed in response. * Identify and prioritise opportunities for improvement, with indicative timelines for implementation. * Engage fully and openly with current and former staff and with other interested parties as part of the above. * Engage and involve appropriately the relevant trade unions and staff organisations in this process. * Produce a report which will be published in full, except for any details which may identify individuals. I would expect Mid and West Wales and North Wales fire and rescue services to make an appointment as soon as possible, and to publish a report no later than autumn 2024\. I will, of course, keep Members updated.     

Fis diwethaf, cymerais y cam digynsail i benodi pedwar comisiynydd i fod yn gyfrifol am redeg Gwasanaeth Tân ac Achub De Cymru.  Roedd hyn yn dilyn adroddiad damniol gan Fenella Morris KC a ddatgelodd lefelau parhaus o gamymddygiad gan staff, diwylliant camweithredol yn y gweithle a methiannau difrifol a systemig o ran rheolaeth ar bob lefel.  Dywedais y byddwn yn ystyried ar fyrder i ba raddau yr oedd materion tebyg yn bresennol yn y ddau wasanaeth tân ac achub arall yng Nghymru. Ers hynny, rwyf wedi cyfarfod â phrif swyddogion gwasanaethau tân ac achub Canolbarth a Gorllewin Cymru a Gogledd Cymru a chadeiryddion yr awdurdodau tân ac achub i drafod adroddiad Morris a'i argymhellion.  Yn y cyfarfodydd hyn, ceisiais gael sicrwydd am y diwylliant a'r gwerthoedd, a nodais fy nisgwyliadau am ddiwylliant y gweithle yn y gwasanaethau tân ac achub.    Mae'r ddau sefydliad wedi cychwyn ar raglenni cynhwysfawr i adolygu a gwella eu diwylliannau sefydliadol. Mae'r rhain yn adeiladu ar eu harolygon staff eu hunain; yn ceisio ymateb i adroddiad ITV News am Wasanaeth Tân ac Achub De Cymru; canfyddiadau Adroddiad Sbotolau Arolygiaeth Cwnstabliaeth a Gwasanaethau Tân ac Achub Ei Fawrhydi yn Lloegr ac adroddiad Morris.  Ceir rhai enghreifftiau o arfer da yn y ddau wasanaeth, er enghraifft, mae gan bob gorsaf dân yng Ngogledd Cymru swyddog cymorth pwrpasol y gall staff siarad â nhw yn gyfrinachol, ac yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru, mae gan unrhyw weithiwr yr hawl i godi unrhyw fater gyda rheolwyr ar unrhyw lefel.  Fodd bynnag, rwy'n parhau i dderbyn gohebiaeth gan weithwyr presennol a chyn\-weithwyr y ddau sefydliad, gan gynnwys honiadau o fwlio, aflonyddu rhywiol a dangos ffafriaeth wrth gynnig dyrchafiadau.    Mae angen rhoi tawelwch meddwl i'r cyhoedd am y diwylliant a'r arferion rheoli cysylltiedig yn ein gwasanaethau tân ac achub ac mae angen i staff gael sicrwydd bod ganddynt fodd diogel ac effeithiol i rannu eu profiadau, boed hynny'n brofiadau da neu ddrwg, yn eu sefydliad.  Mae gwasanaethau tân ac achub Gogledd Cymru a Chanolbarth a Gorllewin Cymru ill dau wedi cytuno i gynnal adolygiad annibynnol i * Gynnal asesiad o sefyllfa bresennol y sefydliad mewn perthynas â chanfyddiadau Fenella Morris KC ac astudiaethau perthnasol eraill ynghylch diwylliant y gweithle; boddhad a chymhelliant staff; ymgysylltu â staff; trefniadau dyrchafu; trefniadau cwyno; ac amrywiaeth y gweithlu. * Ystyried canlyniadau gwaith a gomisiynwyd eisoes gan y ddau sefydliad yn y meysydd hyn, megis arolygon ymgysylltu â staff, grwpiau ffocws a'r camau nesaf a gynigiwyd mewn ymateb. * Nodi a blaenoriaethu cyfleoedd i wella, gydag amserlenni dangosol ar gyfer gweithredu. * Ymgysylltu'n llawn ac yn agored â staff presennol a chyn\-aelodau o staff a gyda phartïon eraill sydd â diddordeb fel rhan o'r uchod. * Ymgysylltu a chynnwys yr undebau llafur a sefydliadau staff perthnasol fel y bo'n briodol yn y broses hon. * Cynhyrchu adroddiad a fydd yn cael ei gyhoeddi'n llawn, ac eithrio unrhyw fanylion lle y gellid adnabod unigolion. Byddwn yn disgwyl i wasanaethau tân ac achub Canolbarth a Gorllewin Cymru a Gogledd Cymru benodi cyn gynted â phosibl, a chyhoeddi adroddiad erbyn hydref 2024 fan bellaf.  Byddaf, wrth gwrs, yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau.       

Translate the text from Welsh to English.

Mewn ymateb i'r cyfnod hir o dywydd gwlyb, yn ddiweddar cadeiriais 'Uwchgynhadledd Tywydd Eithafol' gyda phartneriaid amaethyddol allweddol i drafod ei effaith ar ffermwyr a thyfwyr. Roedd yr Uwchgynhadledd yn gyfle i archwilio'r effeithiau a thrafod y camau y gallai'r Llywodraeth a'r gadwyn gyflenwi eu cymryd gyda'i gilydd i ddelio â'r amgylchiadau y mae rhai ffermwyr yn eu hwynebu. Rwy'n ddiolchgar i'r rhai a roddodd o'u hamser ar fyr rybudd ac am eu mewnbwn adeiladol. Rwyf wedi ymrwymo i gynnal cyfarfodydd rheolaidd â phartneriaid. Rwyf hefyd yn bwriadu cynnal cyfarfodydd â'r sectorau bancio a manwerthu.  Er bod y tywydd wedi gwella ychydig yn ddiweddar, bydd yr oedi cyn cael mynediad i weithio ar y tir a chostau cynyddol yn ystod misoedd y gaeaf estynedig yn cael effeithiau yn y tymor byr, y tymor canolig a'r hirdymor.  Yn y tymor byr, rwy'n ymwybodol iawn o'r effaith ar deuluoedd ffermio, ac rwy'n glir bod angen inni ymdrin â'r mater hwn drwy gyfathrebu a ffordd ymarferol o weithredu.  Mae iechyd meddwl y rhai sy'n gysylltiedig â'r diwydiant amaethyddol yn peri pryder mawr imi, ac rwy'n annog unrhyw un sy'n dioddef o straen neu broblemau iechyd meddwl eraill i ofyn am gymorth. Bydd Llywodraeth Cymru hefyd yn chwarae ei rhan. Os bydd ffermwyr yn cael unrhyw anawsterau wrth fodloni gofynion eu contractau, o ganlyniad i'r cyfnod hir hwn o dywydd gwlyb, dylent gysylltu â Taliadau Gwledig Cymru cyn gynted â phosibl i drafod eu hopsiynau neu i ofyn am randdirymiad. Bydd pob cais yn cael ei ystyried yn unigol. Ar hyn o bryd mae fy swyddogion yn monitro'r effaith y gallai'r tywydd gwlyb ei chael ar ffermwyr a thyfwyr yng Nghymru, gan gynnwys drwy Grŵp Monitro Marchnad Amaethyddol y DU, a byddaf yn trafod â Gweinidogion y Llywodraethau Datganoledig yng nghyfarfod y Grŵp Rhyngweinidogol ar 1 Mai. Bydd cenedlaethau'r dyfodol yn ffermio mewn amodau llawer mwy heriol. Mae'n rhaid inni weithredu heddiw i addasu a lleihau'r effeithiau – gan gymryd camau i adeiladu cydnerthedd yn erbyn effeithiau posibl newid yn yr hinsawdd.  Yn y tymor hwy, mae effaith y tywydd gwlyb presennol yn dangos pwysigrwydd buddsoddi mewn cydnerthedd, ac yn ystod yr Uwchgynhadledd clywais am broblemau sylweddol mewn perthynas â chapasiti ar gyfer storio slyri.  Felly, heddiw mae'n dda gennyf roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y pecyn o fesurau y mae Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru wedi'u cytuno arnynt er mwyn bwrw ymlaen â gweithredu'r ymrwymiad perthnasol yn y Cytundeb Cydweithio. Mae Rheoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021 wedi'u cynllunio i helpu Cymru i gyflawni ei hymrwymiad i wella ansawdd dŵr yn ein hafonydd ac isafonydd.  Er mwyn galluogi ffermwyr i gyfrannu at y canlyniadau hyn, rwy'n falch o gyhoeddi y bydd dau gynllun a fydd yn cefnogi buddsoddi yn benodol ar seilwaith fferm, sef y Cynllun Buddsoddi mewn Rheoli Maethynnau a'r cynllun Grantiau Bach – Gorchuddion Iardiau, yn agor yn fuan ac mae £20 miliwn wedi cael ei neilltuo i gefnogi ffermwyr i gydymffurfio â'r Rheoliadau. Mae'r ddau gynllun wedi cael eu cynllunio i alluogi ffermwyr i fynd i'r afael â rheoli a storio maethynnau drwy ddarparu cymorth ar gyfer capasiti storio slyri ychwanegol a/neu atal dŵr glaw rhag mynd i mewn i storfeydd slyri i leihau lefel y capasiti storio sydd ei hangen. Rwyf wedi penderfynu cynyddu'r cymorth i ddarparu cyfraniad uchaf o 50% tuag at rai costau prosiect a bydd canllawiau manwl ar gael yn fuan. Wrth wneud y cyhoeddiad hwn heddiw, rwyf hefyd yn ailadrodd ein hymrwymiad parhaus, o dan y Cytundeb Cydweithio, i weithio gyda'r gymuned ffermio i ddefnyddio'r rheoliadau i wella ansawdd dŵr ac aer, gan dargedu'r gweithgareddau hynny y gwyddom eu bod yn achosi llygredd.

In response to the prolonged period of wet weather, I recently chaired an ‘Extreme Weather Summit’ with key agricultural partners to discuss its impact on farmers and growers. The Summit was an opportunity to examine the impacts and discuss the actions Government and the supply chain might take collectively to deal with the circumstances some farmers are facing. I am grateful to those who gave their time at short notice and for their constructive input. I have committed to convene regular meetings with partners. I also intend to have meetings with the banking and retail sectors.  Whilst the weather has slightly improved recently, the delayed access to work the land and increasing costs incurred during the extended winter months will have short, medium and long\-term impacts.  In the short term, I am acutely aware of the human impact on farming families and I am clear we need to face this issue with communication and a pragmatic approach.  The mental health of those involved in the agricultural industry is of great concern to me and I strongly encourage anyone suffering with stress or other mental health issues to ask for help. Welsh Government will also play its part; if farmers have any difficulties meeting the requirements of their contracts, as a result of this prolonged wet weather period, they should contact Rural Payments Wales as soon as possible to discuss their options or to request a derogation. All requests will be considered on a case\-by\-case basis.  My officials are currently monitoring the impact the wet weather may have on farmers and growers in Wales, including through the UK\-wide Agriculture Market Monitoring Group and I will be discussing with Ministers of the Devolved Governments in the Interministerial Group meeting on 1 May. Our future generations will be farming in much more challenging conditions. We must act today to adapt and mitigate for this \- taking steps to build resilience to the potential impacts of climate change.  Longer term, the impact of the current wet weather shows the importance of investing in resilience and during the Summit I heard of significant issues in relation to slurry storage capacity.  Today, I am therefore pleased to be able to provide an update on the package of measures the Welsh Government and Plaid Cymru have agreed in order to progress the implementation of the relevant commitment in the Co\-operation Agreement. The Water Resources (Control of Agricultural Pollution) (Wales) Regulations 2021 are designed to help Wales meet its commitment to improve water quality in our rivers and their tributaries.  To enable farmers to contribute to these outcomes, I am pleased to announce that two schemes which specifically support investment in on farm infrastructure, the Nutrient Management Investment Scheme and the Small Grants – Yard Coverings scheme, will open shortly and £20m has been committed to support farmers to reach compliance with the Regulations. Both schemes are designed to enable farmers to address nutrient management and storage by providing support for additional slurry storage capacity and/or prevent rainwater entering slurry stores to reduce storage capacity requirement.  I have decided to increase the support to provide a maximum 50% contribution towards certain project costs and detailed guidance will be available shortly. In making this announcement today, I also reiterate our continued commitment, under the Co\-operation Agreement, to work with the farming community in the deployment of the regulations to improve water and air quality, taking an approach targeted at those activities known to cause pollution.

Translate the text from Welsh to English.

Mae map rhyngweithiol i gasglu barn cymunedau am lwybrau cerdded a beicio lleol yn cael ei lansio heddiw mewn sawl ardal ledled Cymru. Mae'r wefan, a gynhelir gan Commonplace, yn gwahodd pobl i roi gwybod i'w cynghorau lleol lle yr hoffent weld gwelliannau i lwybrau cerdded a beicio. Gallai hyn fod oherwydd bod llwybrau'n cael eu torri, yn teimlo'n anniogel neu hyd yn oed ddim yn bodoli lle mae eu hangen. Bydd gan bob ardal ei gwefan Commonplace ei hun y gall aelodau o'r cyhoedd ei defnyddio drwy dudalen genedlaethol ac anogir pobl i’w rhannu gyda'u ffrindiau, eu teuluoedd a'u cydweithwyr fel bod cymaint o bobl â phosibl yn cael dweud eu dweud. Mae Lee Waters, Dirprwy Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth, am weld twf sylweddol yn nifer y bobl sy'n gwneud teithiau byr ar droed neu ar feic ac felly bod pobl sy'n byw yn yr ardal yn cymryd rhan lawn pan fydd Cynghorau'n datblygu mapiau rhwydwaith teithio llesol sy'n cynllunio ar gyfer lle y bydd gwelliannau mawr yn cael eu gwneud dros y 15 mlynedd nesaf. Dywedodd: > "Rydym am fynd i’r afael â’r llawer o rwystrau sy’n wynebu pobl wrth iddynt ystyried cerdded neu feicio i gyflawni siwrneiau pob dydd. Rydym wedi buddsoddi mwy mewn gwelliannau i lwybrau cerdded a beicio dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf i sicrhau bod gennym seilwaith o ansawdd a byddwn yn parhau i wneud hynny. Ond dim ond os yw’r dull newydd o deithio yn diwallu eu hanghenion yn wirioneddol y bydd y buddsoddiad hwn yn arwain at bobl yn dewis teithio’n wahanol. > > > "Mae pandemig COVID\-19 wedi gweld cynnydd yn nifer y bobl sy'n cerdded ac yn beicio fel eu dewis ddull o fynd o gwmpas, p'un ai i gyrraedd yr ysgol, y gwaith pan na allant weithio gartref, y siopau neu ar gyfer ymarfer corff a'r teithiau byrrach hynny lle nad oes angen defnyddio ceir preifat. > > > "Rydyn ni eisiau casglu gwybodaeth leol pobl tra mae'n dal yn ffres yn eu meddyliau. Ble aeth eu teithiau teithio llesol yn anodd? A oedd ardaloedd lle'r oeddent yn teimlo'n anniogel? A oes unrhyw fannau lle na allent barhau â'u teithiau? A oes teithiau yr hoffent gerdded a beicio ond nad ydynt yn teimlo'n ddiogel yn gwneud hynny? > > > "Yn anffodus, mae COVID\-19 hefyd wedi effeithio ar y ffordd y gall Cynghorau ymgysylltu â'r cyhoedd. Mae digwyddiadau wyneb yn wyneb yn mynd yn groes i gyngor y Llywodraeth o gyfyngu ar nifer y bobl y gallwn gyfarfod â nhw dan do. Roeddem yn cydnabod yr angen i sicrhau bod offer ymgysylltu digidol o ansawdd uchel ar gael i awdurdodau lleol ac wedi gwneud y buddsoddiad hwn i sicrhau bod yr holl awdurdodau lleol yn cael chwarae teg o ran ymgynghori â'u cymunedau. Mae saith awdurdod lleol yn defnyddio gwefan Commonplace yr hydref hwn gydag eraill i ddilyn dros y misoedd nesaf. Dywedodd Cadeirydd y Bwrdd Teithio Llesol Dr Dafydd Trystan Davies: > "Rydyn ni eisiau gweld pobl yng Nghymru yn dewis cerdded neu feicio ar gyfer teithiau byrrach. Mae hwn yn gyfle gwych i bobl ddweud wrthym am yr hy sy’n eu hatal rhag teithio'n weithredol ar hyn o bryd ac awgrymu gwelliannau a llwybrau newydd i'w Cynghorau lleol. > > > "Rwyf wedi ymrwymo i sicrhau bod y buddsoddiad sylweddol y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud mewn teithio llesol yn seiliedig ar anghenion cymunedau lleol. Bydd y wefan hon yn rhan bwysig o wella'r ddarpariaeth teithio llesol a fydd o fudd i'r amgylchedd, iechyd a'r economi i bawb. > > > "Rwy'n gwybod am y brwdfrydedd mewn ardaloedd lleol dros ddatblygiadau pellach ac rwy'n edrych ymlaen at weld pob Cyngor yn defnyddio'r wefan ac yn datblygu cynlluniau uchelgeisiol pellach yn ystod y 12 mis nesaf.

An interactive map to gather opinions from communities about local walking and cycling paths is being launched today in several areas across Wales. Hosted by Commonplace, the website invites people to let their local councils know where they’d like to see improvements to walking and cycling paths. This could be because routes are interrupted, feel unsafe or even don’t exist where they are needed. Each area will have its own Commonplace website which members of the public can access via a national page and people are encouraged to share with their friends, families and colleagues so that as many people as possible have their say. Deputy Minister for Economy and Transport Lee Waters wants to see significant growth in people making short journeys on foot or on a bike and therefore that people who live in the area fully involved when Councils develop active travel network maps which plan for where major improvements will be made over the next 15 year period. He said: > “We want to tackle the many barriers that people face when considering whether to make their everyday journeys by walking and cycling. We have greatly stepped up investment in walking and cycling improvements over the last few years to ensure we have high quality infrastructure and will continue to do so. But this investment will only lead to people choosing to travel differently if it really meets their needs. > > > “The COVID\-19 pandemic has seen an increase in people walking and cycling as their chosen method to get around, whether to get to school, work when they can’t work from home, the shops or for exercise and those shorter journeys where it isn’t necessary to use private cars. > > > “We want to capture people’s local knowledge while it is still fresh in their minds. Where did their active travel journeys became difficult? Were there areas where they felt unsafe? Are there any places where they couldn’t continue their journeys? Are there journeys they’d like to walk and cycle but don’t feel safe doing so? > > > “Unfortunately, COVID\-19 has also impacted the way Councils can conduct public engagement. In\-person events go against Government advice of limiting the number of people we can meet indoors. We recognised the need to make high quality digital engagement tools available to local authorities and made this investment to make sure all the LAs have a level playing field when it comes to consulting with their communities. Seven local authorities are using the Commonplace website this autumn with others to follow over the next few months. Chair of the Active Travel Board Dr Dafydd Trystan Davies said: > “We want to see people in Wales choosing to walk or cycle for shorter journeys. This is a great opportunity for people to tell us what is stopping them from travelling actively at the moment and suggesting improvements and new routes to their local Councils. > > > "I am committed to ensuring that the significant investment that Welsh Government is making in active travel is based on the needs of local communities. This website will form an important part of improving the provision of active travel which will benefit the environment, health and the economy for all. > > > "I know of the enthusiasm within local areas for further developments and look forward to all Councils engaging with the website and further developing ambitious plans during the next 12 months.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 28 Chwefror 2023, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Uwchgyfeirio ac ymyrraeth bellach i wella ansawdd gwasanaethau ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr (dolen allanol).

On 28 February 2023, an oral statement was made in the Senedd: Escalation and further intervention to improve the quality of services in Betsi Cadwaladr University Health Board (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Rhagfyr 2017, cyhoeddais fy mwriad i gyflwyno cynllun i drwyddedu Arddangosfeydd Teithiol o Anifeiliaid yng Nghymru. Aed ati i gynnal ymgynghoriad cyhoeddus ar sail papur a oedd yn amlinellu’r egwyddorion. Daeth 70 o ymatebion cynhwysfawr i law a chynhaliwyd cyfres o weithdai ar gyfer rhanddeiliaid ledled Cymru. Daeth 62 o unigolion, a oedd yn cynrychioli 41 o sefydliadau, i’r gweithdai hynny. Hoffwn ddiolch i bob unigolyn a sefydliad sydd wedi cynnig cyngor ac rwy’n falch o weld y gefnogaeth lethol a gafodd y polisi hwn. Mae swyddogion wedi ystyried y dystiolaeth a gyflwynwyd yn drwyadl, yng ngoleuni newidiadau i ddeddfwriaeth yn y maes hwn, gan gynnwys fy mwriad i wahardd defnyddio anifeiliaid gwyllt mewn syrcasau teithiol, ac o ganlyniad, cytunais y dylid bwrw ymlaen i ddrafftio'r Rheoliadau. Yr hyn sydd wedi dod yn glir yw, os bydd y cynllun trwyddedu’n cael ei gyfyngu i arddangosfeydd teithiol, ei bod yn bosibl na fydd *unrhyw* fath o graffu ar safonau lles anifeiliaid sy'n cael eu defnyddio mewn rhai arddangosfeydd statig. Nid yw'r gwahaniaeth hwn yn dderbyniol. Rwyf felly wedi rhoi cyfarwyddyd i'm swyddogion estyn cwmpas y cynllun trwyddedu i gynnwys *pob* arddangosfa anifeiliaid sy'n bodloni meini prawf penodol, a fydd yn cael eu diffinio mewn cyfraith. Disgwylir i ymgynghoriad cyhoeddus llawn ar y Rheoliadau drafft a'r canllawiau atodol gael ei lansio cyn diwedd toriad yr haf.  Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i sicrhau bod anifeiliaid yng Nghymru yn cael  byw bywyd o ansawdd uchel. Mae'r cynllun trwyddedu yn rhoi cyfle rhagorol i sefydlu safonau llesiant priodol a fydd, yn eu tro, yn hyrwyddo agweddau parchus a chyfrifol at anifeiliaid ac yn chwarae rhan mewn diogelu pobl sy'n mynd i’r arddangosfeydd hyn.

In December 2017, I announced my intention to introduce a licensing scheme for Mobile Animal Exhibits in Wales. A public consultation on a principles paper has taken place. 70 comprehensive responses were received with a series of stakeholder workshops being held across Wales which were attended by 62 individuals representing 41 organisations. I wish to thank every individual and organisation that has offered advice and am pleased for the overwhelming support shown towards this policy. Officials have thoroughly considered the evidence presented in light of changes to legislation in this area, including my intention to ban the use of wild animals in travelling circuses, and I consequently agreed to the drafting of Regulations. What has become clear is if the focus of the licensing scheme is limited to mobile exhibits, the welfare standards of animals used in some static exhibits may not receive *any* form of scrutiny. This discrepancy is unacceptable. I have, therefore, instructed my officials to extend the scope of the licensing scheme to include *all* animal exhibits which meet a given criteria, to be defined in law. A full public consultation on the draft Regulations and accompanying guidance is expected to launch before the end of summer recess.   The Welsh Government is committed to ensuring animals in Wales live a good quality life. This licensing scheme provides an excellent opportunity to set appropriate welfare standards, which in turn encourages respectful and responsible attitudes towards animals, and plays a role in protecting the safety of people who access these exhibits.

Translate the text from English to Welsh.

          Since I took on the housing and regeneration portfolio in March, I have quickly come to the view that my main priority as Minister must be to build homes. We are on target to achieve our target of 7,500 affordable homes during this administration and to bring 5,000 empty homes back into use, but I want to do more. I want to exceed our target for affordable homes but I also want the private sector to build more homes. Building more homes will not only meet growing housing need, but also generate growth and jobs, provide work to help people out of poverty and ameliorate the effects of the bedroom tax. The private and public sectors must be enabled and supported to play a full role in building more homes. I have looked carefully at all the tools available to me, including regulations, policy and funding, and am today announcing a package of measures which together should increase the supply of new homes across Wales. The actions set out in this statement represent the first phase of action in this area and demonstrates the priority I accord to increasing the supply of housing.   **Building Regulations** Addressing climate change is a key Government priority. We consulted in 2012 on ambitious plans to use Part L of the building regulations to reduce greenhouse gas emissions from new properties. The consultation responses highlighted the potential for unintended impacts on the property and employment market. Our sustainable development imperative requires me to balance the longer term impacts of my decision in economic, social as well as environmental terms. I have concluded that I will introduce, through amendments to Part L, a requirement to reduce greenhouse gas emissions by 8% from 2010 levels. This is lower than the 40% originally consulted upon. I believe that this constitutes a balanced approach \- improving our emissions position without undermining the objective to build. It provides regulatory backing for reductions which are currently sought through planning guidance. This will support more consistent delivery across the housing market, whilst having a close to cost neutral affect on building costs. I believe this is important given the nature of the current housing market and the need to stimulate housing supply and get builders building. In addition, this approach does not prevent voluntary implementation of further increases in energy efficiency by the industry.   This is an interim step towards meeting our legal obligations for all new buildings to be built to zero carbon (and nearly zero energy) set out in EU law by 2021\.   **Domestic Fire Safety** As a former industrial fire fighter I am personally committed to implement the Domestic Fire Safety (Wales) Measure which was passed by the National Assembly in February 2011\. I am grateful to the construction industry and the fire\-related safety sector for their continued interest in this issue. Fire sprinklers in new residential properties will prevent death and injury to householders and firefighters. However, at a time when resources are tight, I have decided to focus effort initially at high risk properties where this measure will have the greatest impact. From April 2014, the regulations will apply to high risk properties such as care homes, new and converted student halls of residence, boarding houses and certain hostels and from January 2016 to all new and converted houses and flats. This phasing will allow the housebuilding industry to gain experience and skills, and gives the sector the opportunity to innovate and reduce the costs of installing sprinklers. The approach will continue to set Wales apart as a leader in promoting fire safety.   On both Part L and domestic fire safety, these decisions reflect where we are today rather than where we were three or more years ago.  They will mean savings for the house building industry as compared to our original consultation proposals.   **Mortgage guarantee and shared equity** I have been looking at a range of options to support buyers who are struggling to secure a mortgage or purchase an affordable family home. This support is intended to stimulate demand and encourage greater supply of new\-build properties. A fundamental part of this strategy will be the launch of a Shared Equity Scheme: Help to Buy Cymru. We will be working with stakeholders to determine the scope and potential scale of a scheme over the summer in preparation for a launch later in the year. In addition, we have developed a NewBuy Cymru mortgage guarantee scheme. However this relies on a tri\-partite relationship between Government, builders and lenders and we are seeking to secure the engagement of all parties in a viable scheme. The need for the UK Government to finalise the design of their Help to Buy: Mortgage Guarantee scheme have meant that lenders are unable, at this time to commit to NewBuy Cymru.   **Site Waste Management Plans** My colleague, the Minister for Natural Resources and Food, recognises that any regulatory change, such as proposed Site Waste Management Plans (SWMPs) must meet the needs of businesses, as well as deliver our wider waste agenda. I have agreed with the Minister that, in taking forward SWMPs, we will look at the cumulative impact of the different regulations so that any burdens on industry are kept to a minimum. **Planning** I believe we need to review the wide ranging and ambitious policies which the planning system has been expected to deliver to date \- the “planning plus” agenda.  I want to get the basics right, using the most appropriate planning delivery mechanisms, which can change over time. For example, in view of the amendments to Part L of the building regulations referred to earlier, I have instructed officials to review the need for Technical Advice Note 22, including transitional arrangements, to ensure that there is no let up in delivery of our climate change agenda.     As part of my “back to planning basics” agenda, the new Town and Country Planning (General Permitted Development) (Amendments) (Wales) Order 2013 reduces the need for householders to secure planning permission for certain developments, encouraging activity which secures jobs. Subject to approval by the National Assembly, the new regulations will come into force at the end of September. The need to have an up\-to\-date adopted local development plan in place is non\-negotiable.  In continuing to press authorities to speed the adoption of plans, I have already acted by requiring local authorities to maintain and update their Local Housing Market Assessments within two years from 1 April 2014\.  I believe this will strengthen the evidence base that underpins local authorities’ strategic housing function. Officials are also looking at the barriers to housing delivery more widely to see what additional changes are required. Work has been commissioned to review the planning application process for housing projects, informed by case studies across Wales. I expect this report in the Autumn. In addition, research into the functioning of planning committees is nearing completion. **Collaborative working** I am working collaboratively on housing supply with other Ministers. The development at Ely Mill is a demonstration of the commitment of the Economy, Science and Transport Minister to prioritise the use of land to promote short term economic growth. This approach is now being discussed in relation to two further sites in Newport and Rhondda Cynon Taf. The recently announced Property Development Fund which will support smaller scale property ventures in Wales is another example.       **Further action** I recognise that the above actions, whilst important, are only the start of building a rounded policy and funding framework to encourage housing supply across all sectors. To this end I have asked Robin Staines, Director of Housing at Carmarthenshire County Council, to head a small task force to look at the barriers to development and offer me advice on that framework. Members of the task force are drawn from local government, the house building industry, housing associations and funders.   The task force will focus on three areas which reflect my agenda: the potential for local authorities to build homes through various means, open market housing development and affordable housing development. I am looking to make quick progress and the group will report to me as it develops its thinking. I will be in a position to report further on this work in December 2013\. I have also added to the resource available to me to identify potential land sites and prepare these for the development of new homes. The availability of public land for development is one of the key interventions that Welsh Government is able to make in the current public spending climate. As a Government we are reviewing our arrangements for the disposal of Government land to ensure that we are able to use that resource to best effect.              

Ers i mi dderbyn cyfrifoldeb am y portffolio tai ac adfywio ym mis Mawrth rwyf wedi dod i'r casgliad yn fuan iawn fod yn rhaid i adeiladu cartrefi fod yn flaenoriaeth fawr i mi. Rydym yn disgwyl gallu cyflawni ein targed o 7,500 o gartrefi fforddiadwy yn ystod oes y llywodraeth hon a sicrhau bod 5,000 o gartrefi gwag yn cael eu defnyddio unwaith eto. Hoffwn gyflawni mwy, fodd bynnag. Rwy'n awyddus i fynd uwchlaw ein targed ar gyfer cartrefi fforddiadwy a hefyd annog y sector preifat i adeiladu rhagor o gartrefi. Bydd adeiladu rhagor o gartrefi yn bodloni'r angen cynyddol am dai a hefyd yn creu twf a swyddi, gan sicrhau nad yw pobl yn byw mewn tlodi a lliniaru effeithiau'r dreth ystafell wely. Mae'n rhaid cefnogi a grymuso'r sector preifat a'r sector cyhoeddus i chwarae rhan gyflawn yn y gwaith o adeiladu rhagor o gartrefi. Rwyf wedi edrych yn ofalus ar yr holl ddulliau y gallaf eu defnyddio, sy'n cynnwys rheoliadau, polisi a chyllid, ac rwy'n cyhoeddi heddiw becyn o fesurau a ddylai, gyda'i gilydd, gynyddu'r cyflenwad o gartrefi newydd ar draws Cymru. Mae'r camau a nodir yn y datganiad hwn yn cynrychioli'r camau cyntaf i'w cymryd yn y maes hwn ac maent yn tystio i'r flaenoriaeth sy'n cael ei rhoi i gynyddu'r cyflenwad o dai. Rheoliadau Adeiladu Mae mynd i'r afael â'r newid yn yr hinsawdd yn flaenoriaeth bwysig i'r Llywodraeth. Ymgynghorwyd yn 2012 ynghylch cynlluniau uchelgeisiol i ddefnyddio Rhan L o'r rheoliadau adeiladu er mwyn lleihau allyriadau nwyon tŷ gwydr eiddo newydd. Roedd yr ymatebion i'r ymgynghoriad yn tynnu sylw at bosibilrwydd effeithiau anfwriadol ar y farchnad eiddo a'r farchnad swyddi. Mae'r rheidrwydd arnom i ystyried datblygu cynaliadwy yn golygu bod yn rhaid i mi gydbwyso effeithiau mwy hirdymor fy mhenderfyniad o safbwynt economaidd, cymdeithasol ac amgylcheddol. Rwyf wedi dod i'r casgliad y byddai'n cyflwyno, drwy ddiwygiadau i Ran L, gofyniad i leihau allyriadau nwyon tŷ gwydr 8% o lefelau 2010\. Mae'r ganran hon yn is na'r 40% yr ymgynghorwyd yn ei chylch yn wreiddiol. Credaf fod y dull a gynigiwn yn ddull cytbwys ac y bydd yn gwella'r sefyllfa o ran allyriadau heb danseilio'r amcan i adeiladu rhagor o gartrefi.  Mae'n creu sail reoliadol ar gyfer gostyngiadau y mae'n rhaid dilyn canllawiau cynllunio yn eu cylch ar hyn o bryd. Bydd hyn yn helpu i sicrhau cyflenwi mwy cyson ar draws y farchnad dai ac ni fydd yn cael unrhyw effaith ar gostau adeiladu.  Credaf fod hyn yn bwysig o ystyried natur y farchnad dai bresennol a'r angen i gynyddu'r cyflenwad o dai ac i gymell adeiladwyr. Nid yw'r dull hwn, ychwaith, yn atal y diwydiant rhag gweithredu'n wirfoddol fesurau pellach ar gyfer gwella effeithlonrwydd ynni.   Dyma gam interim a fydd yn ein helpu i fodloni ein rhwymedigaethau cyfreithiol a nodir yng nghyfraith yr Undeb Ewropeaidd sef y dylai pob adeilad newydd fod yn ddi\-garbon (a bron yn ddiynni) erbyn 2021\. Diogelwch Tân Domestig Fel cyn ddiffoddwr tân diwydiannol rwyf wedi ymrwymo'n bersonol i weithredu Mesur Diogelwch Tân Domestig (Cymru) a basiwyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru ym mis Chwefror 2011\. Rwy'n ddiolchgar iawn i'r diwydiant adeiladu a'r sector diogelwch yn ymwneud â thân am eu diddordeb parhaus yn y mater hwn. Bydd systemau chwistrellu mewn eiddo preswyl newydd yn atal marwolaethau ac anafiadau ymysg deiliaid tai a diffoddwyr tân. Eto i gyd, gan fod adnoddau'n brin, rwyf wedi penderfynu canolbwyntio i ddechrau ar eiddo risg uchel er mwyn sicrhau y bydd y mesur hwn yn cael yr effaith fwyaf bosibl. O'r herwydd, bydd y rheoliadau'n berthnasol i eiddo risg uchel gan gynnwys cartrefi gofal, neuaddau preswyl newydd a rhai sydd wedi'u haddasu ar gyfer myfyrwyr, tai preswyl a rhai hosteli o fis Ebrill 2014 ac yn berthnasol i bob tŷ a fflat newydd a rhai sydd wedi'u haddasu o fis Ionawr 2016\. Trwy gyflwyno'r rheoliadau'n raddol bydd modd i'r diwydiant adeiladu tai feithrin y profiad a'r sgiliau angenrheidiol a bydd cyfle i'r sector arloesi a lleihau costau gosod systemau chwistrellu. Bydd y dull hwn yn golygu bod Cymru'n parhau ar flaen y gad o safbwynt hybu diogelwch tân. O safbwynt Rhan L a diogelwch tân domestig mae’r penderfyniadau hyn yn adlewyrchu’r sefyllfa bresennol yn hytrach na’r sefyllfa dair blynedd neu fwy yn ôl. O’u cymharu â’n cynigion gwreiddiol yr ymgynghorwyr yn eu cylch byddant yn cyflawni arbedion i’r diwydiant adeiladu tai. Gwarant morgais ac ecwiti a rennir Rwyf wedi bod yn ystyried gwahanol opsiynau a fydd yn cefnogi prynwyr sy'n ei chael hi'n anodd i sicrhau morgais neu i brynu cartref fforddiadwy ar gyfer eu teulu. Nod y cymorth hwn yw ysgogi'r galw am gartrefi ac annog cyflenwad mwy o eiddo newydd. Bydd lansio Cynllun Ecwiti a Rennir: Cymorth Prynu Cymru yn agwedd allweddol ar y strategaeth hon. Byddwn yn cydweithio â rhanddeiliaid yn ystod yr haf er mwyn cytuno ar gwmpas a graddfa bosibl cynllun. Y nod yw ei lansio yn ddiweddarach yn y flwyddyn. Rydym hefyd wedi datblygu cynllun gwarant morgais sef NewBuy Cymru.  Mae'r cynllun hwn, fodd bynnag, yn dibynnu ar berthynas driphlyg rhwng y Llywodraeth, adeiladwyr a benthycwyr ac rydym wrthi'n ceisio sicrhau bod pawb ynghlwm wrth gynllun hyfyw. Golyga'r ffaith bod angen i Lywodraeth y DU gytuno'n derfynol ar ddiwyg ei chynllun Gwarant Morgais: Cymorth i Brynu nad yw benthycwyr yn gallu ymrwymo i NewBuy Cymru ar hyn o bryd. Cynlluniau Rheoli Gwastraff Safle Mae fy nghydweithiwr, y Gweinidog Cyfoeth Naturiol a Bwyd, yn cydnabod bod yn rhaid i unrhyw newid rheoliadol, gan gynnwys Cynlluniau Rheoli Gwastraff Safle, fodloni anghenion busnesau a hefyd gyflawni ein hagenda ehangach ynghylch gwastraff. Rwyf wedi cytuno â'r Gweinidog y byddwn yn ystyried effaith gronnol y gwahanol reoliadau wrth fynd i'r afael â'r Cynlluniau Rheoli Gwastraff Safle er mwyn sicrhau cyn lleied â phosibl o faich ar y diwydiant. Cynllunio Credaf fod angen adolygu'r polisïau uchelgeisiol ac eang eu cwmpas yr oedd disgwyl i'r system gynllunio eu cyflawni hyd yma \- yr agenda "cynllunio a mwy".  Rwy'n awyddus i sicrhau bod y seiliau cywir yn eu lle, gan ddefnyddio'r dulliau cyflenwi mwyaf priodol ar gyfer cynllunio a all newid dros amser. Er enghraifft, o ystyried y diwygiadau i Ran L o'r rheoliadau adeiladu y cyfeiriais atynt ynghynt, rwyf wedi gofyn i'm swyddogion adolygu'r angen am Nodyn Cyngor Technegol 22, gan gynnwys y trefniadau trosiannol, er mwyn sicrhau ein bod yn bwrw ymlaen â'n hagenda ynghylch y newid yn yr hinsawdd. Yn unol â'm bwriad i ganolbwyntio ar nodweddion mwyaf sylfaenol cynllunio, mae Gorchymyn newydd Cynllunio Gwlad a Thref (Datblygu Cyffredinol a Ganiateir) (Diwygio) (Cymru) 2013 yn lleihau'r angen i ddeiliaid tai sicrhau caniatâd cynllunio ar gyfer rhai datblygiadau, gan annog gweithgarwch sy'n diogelu swyddi. Disgwylir i'r rheoliadau newydd ddod i rym ar ddiwedd mis Medi, yn amodol ar gymeradwyaeth gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru. Nid yw'r angen am gynllun datblygu lleol sydd wedi'i fabwysiadu ac sy'n ddiweddar yn rhywbeth y mae modd ei drafod. Wrth barhau i bwyso ar awdurdodau i gyflymu'r broses o fabwysiadu cynlluniau, rwyf eisoes wedi  ei gwneud hi'n ofynnol i awdurdodau lleol gynnal a diweddaru eu Hasesiadau o'r Farchnad Dai Leol o fewn dwy flynedd o 1 Ebrill 2014\.  Credaf y bydd hyn yn helpu i atgyfnerthu'r dystiolaeth sy'n sail i swyddogaeth tai strategol awdurdodau lleol. Mae swyddogion hefyd yn ystyried y rhwystrau i gyflenwi tai ar lefel fwy eang er mwyn gweld pa newidiadau ychwanegol y mae angen eu gwneud. Mae gwaith wedi'i gomisiynu i adolygu'r broses ceisiadau cynllunio ar gyfer prosiectau tai. Bydd astudiaethau achos ar draws Cymru yn sail i'r gwaith hwn. Byddaf yn disgwyl adroddiad ar y gwaith hwn yn yr Hydref. Mae ymchwil ynghylch trefniadau gweithredu pwyllgorau cynllunio hefyd bron â'i gwblhau. Cydweithio Rwy'n cydweithio â Gweinidogion eraill ynghylch y cyflenwad o dai. Mae'r datblygiad ym Melin Elai yn tystio i ymrwymiad Gweinidog yr Economi, Gwyddoniaeth a Thrafnidiaeth i flaenoriaethu'r defnydd o dir er mwyn hybu twf economaidd byrdymor. Mae'r dull hwn bellach yn cael ei drafod mewn perthynas â dau safle arall yng Nghasnewydd a Rhondda Cynon Taf. Mae'r Gronfa Datblygu Eiddo a gyhoeddwyd yn ddiweddar, a fydd yn cefnogi mentrau eiddo ar raddfa fechan yng Nghymru, yn enghraifft arall.       Camau eraill Er bod y camau uchod yn bwysig rwy'n cydnabod nad ydynt ond yn cynrychioli dechrau fframwaith cynhwysfawr ar gyfer polisi a chyllid a fydd yn annog pob sector i gynyddu'r cyflenwad o dai. At y diben hwn rwyf wedi gofyn i Robin Staines, Cyfarwyddwr Tai Cyngor Sir Caerfyrddin, i arwain tasglu bach a fydd yn ystyried yr hyn sy'n rhwystro datblygiadau ac a fydd yn cynnig cyngor i mi ynghylch y fframwaith hwnnw. Bydd aelodau'r tasglu yn cynrychioli llywodraeth leol, y diwydiant adeiladu tai, cymdeithasau tai a chyllidwyr. Bydd y tasglu yn canolbwyntio ar dri maes sy'n rhan o'm hagenda sef i ba raddau y gall awdurdodau lleol adeiladu cartrefi drwy wahanol ddulliau, datblygu tai ar ar gyfer y farchnad agored a datblygu tai fforddiadwy. Rwy'n awyddus i fynd i'r afael â'r mater hwn yn fuan iawn a bydd y grŵp yn adrodd ar ei syniadau wrth i'r trafodaethau barhau. Byddaf mewn sefyllfa i adrodd ymhellach ar y gwaith hwn ym mis Rhagfyr 2013\.   Rwyf hefyd wedi sicrhau bod gen i ragor o adnodd er mwyn gallu nodi safleoedd posibl o dir a'u paratoi ar gyfer datblygu cartrefi newydd. Mae sicrhau bod tir cyhoeddus ar gael i'w ddatblygu yn un o'r ymyriadau allweddol y gall Llywodraeth Cymru eu gwneud o fewn yr hinsawdd sydd ohoni o ran gwariant cyhoeddus. Rydym ni, fel Llywodraeth, wrthi'n adolygu ein trefniadau ar gyfer gwaredu tir y Llywodraeth er mwyn sicrhau ein bod yn gwneud y defnydd gorau posibl o'n hadnoddau.

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government’s Supporting EU Citizens Grant Scheme will provide short\-term funding for projects in Swansea, Merthyr, Newport and North Wales. Third sector organisations currently supporting EU citizens in their local communities will benefit, meaning they can safeguard key services and prepare for new systems which are expected as part of the UK’s withdrawal from the European Union. It is estimated the UK’s withdrawal from the European Union on 29th March will affect 80,000 EU citizens living in Wales. The organisations receiving funding are:   * Swansea Bay Regional Equality Council \- support for staff who specifically deal with issues facing non\-UK EU citizens and workshops/advice surgeries to allow non\-UK EU citizens to gain practical advice * Merthyr Valleys Homes (in partnership with Polish Community of the Valleys Association) \- information * blitz including sharing information online and running drop\-in advice days. Training sessions for the public and organisations about the rights of EU nationals in relation to settlement status * Newport Mind \- produce a formal report based on outcomes from focus groups and events summarising the main issues identified in both promoting the Settlement Scheme and the barriers encountered in engaging with the Scheme. * North Wales Regional Equality Network (in partnership with BAWSO) \- support for a specialised advice worker to provide advice and guidance to non\-UK EU citizens in North Wales. Announcing the funding at the Equality and Human Rights Commission’s event in Conwy yesterday (Thursday 7th), the Deputy Minister and Chief Whip, Jane Hutt, said:    > “With the continued and growing uncertainty those from European Union countries living in Wales are facing, it is imperative the correct information and support about rights and the Settled Status system are shared. > > > “We recognise that, in preparation for the EU Withdrawal, communities need additional and tailored support – that’s why our excellent third party organisations and services are best placed to assist. > > > “We have a responsibility to every member of our communities, regardless of their nationality or immigration status. Wales will continue to need migration from EU countries to sustain our economy and public services. We need to utilise every tool at our disposal to ensure these people are reassured that we value their contributions to our country.” Additional to the grant scheme, the Welsh Government has already agreed £1\.3million funding for an EU Citizens’ Rights Project to provide: additional resources to existing advice service providers, establish specialist exploitation in the workplace advice, deliver training to local authorities about eligibility for services for non\-UK nationals, undertake research to identify inequalities and provide a website about the rights and entitlements of migrant communities in Wales. The EU Citizens’ Rights Project will become operational in March.

Bydd Cynllun Grant Cymorth i Ddinasyddion yr UE Llywodraeth Cymru yn darparu cyllid tymor byr i brosiectau yn Abertawe, Merthyr, Casnewydd a'r Gogledd. Bydd sefydliadau trydydd sector sydd ar hyn o bryd yn helpu dinasyddion yr UE yn eu cymunedau lleol yn elwa, gan olygu bod modd iddynt ddiogelu gwasanaethau allweddol a pharatoi ar gyfer systemau newydd y disgwylir eu gweld fel rhan o ymadawiad y DU â'r Undeb Ewropeaidd. Amcangyfrifir y bydd ymadawiad y DU â'r Undeb Ewropeaidd ar 29 Mawrth yn effeithio ar 80,000 o ddinasyddion yr UE sy'n byw yng Nghymru. Y sefydliadau sy'n cael cyllid yw: * Cyngor Cydraddoldeb Rhanbarthol Bae Abertawe \- cymorth i staff sy'n ymdrin yn benodol â materion sy'n wynebu dinasyddion yr UE nad ydynt o'r DU a gweithdai/cymorthfeydd i roi cyngor ymarferol. * Cartrefi Cymoedd Merthyr (mewn partneriaeth â Chymdeithas Cymuned Bwylaidd y Cymoedd) \- ymgyrch rhannu gwybodaeth, gan gynnwys rhannu gwybodaeth ar\-lein a chynnal diwrnodau galw heibio i roi cyngor. Sesiynau hyfforddi i'r cyhoedd a sefydliadau am hawliau gwladolion yr UE o ran statws preswylio sefydlog. * Mind Casnewydd \- cynhyrchu adroddiad ffurfiol wedi'i seilio ar ganlyniadau gan grwpiau ffocws a digwyddiadau sy'n crynhoi'r prif faterion a nodwyd wrth hyrwyddo'r Cynllun Preswylio Sefydlog a'r rhwystrau a gododd wrth ymwneud â'r Cynllun. * Rhwydwaith Cydraddoldeb Rhanbarthol y Gogledd (mewn partneriaeth â BAWSO) \- cymorth ar gyfer swyddog cynghori arbenigol i roi cyngor ac arweiniad i ddinasyddion yr UE nad ydynt o'r DU yn y gogledd. Wrth gyhoeddi'r cyllid yn nigwyddiad y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol yng Nghonwy  ddoe (dydd Iau 7 Chwefror), dywedodd y Dirprwy Weinidog a’r Prif Chwip, Jane Hutt:  > "Gyda'r bobl o wledydd yr Undeb Ewropeaidd sy'n byw yng Nghymru yn wynebu ansicrwydd cynyddol a pharhaus, mae'n hanfodol eu cefnogi a rhannu gwybodaeth gywir am hawliau a'r Statws Preswylydd Sefydlog. > > "Rydym yn cydnabod, wrth baratoi i ymadael â'r Undeb Ewropeaidd, bod angen i gymunedau gael cymorth ychwanegol penodol \- a'n sefydliadau a gwasanaethau trydydd parti ardderchog sydd yn y lle gorau i helpu yn hyn o beth. > > "Mae cyfrifoldeb gennym dros bob aelod o'n cymunedau, beth bynnag eu cenedligrwydd neu statws mewnfudo. Bydd Cymru yn dal i fod angen mudwyr o wledydd yr Undeb Ewropeaidd i helpu i gynnal ein heconomi a'n gwasanaethau cyhoeddus. Mae angen defnyddio pob dull posibl i roi sicrwydd i'r bobl hyn ein bod yn gwerthfawrogi eu cyfraniadau i'n gwlad." Yn ogystal â'r cynllun grant, mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi cytuno i £1\.3 miliwn o gyllid i brosiect Hawliau Dinasyddion yr UE er mwyn: darparu adnoddau ychwanegol i ddarparwyr gwasanaethau cynghori, sefydlu cyngor arbenigol ar gamfanteisio yn y gweithle, darparu hyfforddiant i awdurdodau lleol am gymhwyster gwladolion nad ydynt o'r DU i dderbyn gwasanaethau, cynnal ymchwil i nodi anghydraddoldebau a darparu gwefan am hawliau cymunedau o fudwyr yng Nghymru. Bydd Prosiect Hawliau Dinasyddion yr UE yn dod yn weithredol ym mis Mawrth.

Translate the text from English to Welsh.

There is the potential for elections to three different administrations, with three different voting systems to take place in May 2016 – the elections to the National Assembly for Wales, election of county and community councillors and the election of Police and Crime Commissioners.   I recently consulted with a wide range of stakeholders on the proposal to change the ordinary year of local government election of councillors in Wales from May 2016 to May 2017\. The proposal received overwhelming support.   I therefore intend to exercise my powers under section 87 of the Local Government Act 2000 to change the year in which the ordinary election of county and community council in Wales will take place from May 2016 to May 2017\. I am announcing my decision now so that those considering standing for election this May will know that their term of office will be extended to five years. I recently made and laid before the National Assembly an Order which changes the year of ordinary election of councillors in the County of the Isle of Anglesey from May 2012 to May 2013\. This means that elections on the Isle of Anglesey are out of synchronisation with the election of councillors across the rest of Wales. My decision to change the ordinary year of election of councillors will mean that the election of councillors in all local authorities in  Wales will be held at the same time from May 2017\. An Order will be prepared to give effect to my decision in due course.                 

Fis Mai 2016 mae posibilrwydd y cynhelir etholiadau i dair gweinyddiaeth wahanol, gan ddilyn tair system bleidleisio wahanol – etholiadau Cynulliad Cenedlaethol Cymru, ethol cynghorwyr sir a chymuned ac ethol Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu.   Cynheliais ymgynghoriad ag amrywiaeth eang o randdeiliaid yn ddiweddar ar y cynigion i newid blwyddyn etholiad cyffredin cynghorwyr llywodraeth leol yng Nghymru o fis Mai 2016 i fis Mai 2017\. Derbyniodd y cynnig gefnogaeth lethol.     Felly rwy’n bwriadu arfer fy mhwerau o dan adran 87 o Ddeddf Llywodraeth Leol 2000 i newid y flwyddyn y cynhelir etholiad cyffredin cynghorau sir a chymuned yng Nghymru o fis Mai 2016 i fis Mai 2017\. Rwy’n cyhoeddi fy mhenderfyniad yn awr fel bod y rheini sy’n ystyried sefyll i’w hethol ym mis Mai eleni yn gwybod bod eu tymor yn y swydd yn cael ei ymestyn i bum mlynedd. Yn ddiweddar, gwneuthum a gosodais gerbron y Cynulliad Cenedlaethol Orchymyn sy’n newid blwyddyn etholiad cyffredin cynghorwyr Cyngor Sir Ynys Môn o fis Mai 2012 i fis Mai 2013\. Golyga hyn nad yw etholiadau ar Ynys Môn yn cael eu cynnal yr un pryd ag etholiadau cynghorwyr ar draws gweddill Cymru. Bydd fy mhenderfyniad i newid blwyddyn etholiad cyffredin cynghorwyr yn golygu bod cynghorwyr yn cael eu hethol yr un pryd mewn pob awdurdod lleol yng Nghymru o fis Mai 2017\. Caiff Gorchymyn ei baratoi yn ei dro i roi grym i’m penderfyniad.  

Translate the text from English to Welsh.

On 15 March 2022, an oral statement was made in the Senedd: Update on Digital Strategy (external link).

Ar 22 Mawrth 2022, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Diweddariad ar y Strategaeth Ddigidol (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

I would like to update Members on the deployment of the £2 million funding for electric charging points that was secured as part of the two\-year Budget agreement between the Welsh Government and Plaid Cymru. The funding will be used to help create a publicly accessible national network of rapid charging points. The focus will be on locations on/near our strategic road network, with a particular emphasis on North\-South and East\-West journeys. Following detailed information and advice that I have received and considered, particularly on my aim to lever in as much sustainable private investment as possible to support the creation of a national network, I am looking at a national concession delivery model. The framework and specifications will be as innovative and inclusive as possible in terms of adding value to local communities and businesses. I have also tasked officials to explore the feasibility of extending the deployment of the funding to charging points at park and ride facilities and taxi ranks to encourage and benefit public transport use in the wider sense.   Additional scoping, analysis and testing with key stakeholders, including local authorities, will now take place to set the strategic framework and specifications. I see the value in placing a national network within a statutory strategic and spatial planning context and will look to have this reflected within the National Development Framework. My intention is for Transport for Wales (TfW) to procure and oversee the concession once awarded on the basis of a strategic framework and specifications that Welsh Government will set.   My aim is for TfW to go out to procurement next Spring, when I will update Members further.  

Hoffwn roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau ar sut y bwriedir defnyddio’r £2 filiwn a sicrhawyd ar gyfer mannau gwefru cerbydau trydan drwy’r cytundeb dwy flynedd ar y Gyllideb rhwng Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru. Bydd y cyllid yn cael ei ddefnyddio i helpu i greu rhwydwaith cenedlaethol o fannau gwefru cyflym a fydd ar gael i’r cyhoedd. Byddwn yn canolbwyntio ar leoliadau ar/gerllaw ein rhwydwaith ffyrdd strategol, gan roi pwyslais arbennig ar siwrneiau rhwng y Gogledd a’r De a rhwng y Dwyrain a’r Gorllewin. Ar ôl imi gael gwybodaeth a chyngor manwl, yn arbennig ar fy nod o ysgogi cymaint o fuddsoddiad preifat cynaliadwy ag y bo modd i helpu i greu rhwydwaith cenedlaethol, rwyf yn ystyried model cyflawni drwy gonsesiwn cenedlaethol. Bydd y fframwaith a’r manylebau mor arloesol a chynhwysol â phosibl o ran ychwanegu gwerth er budd cymunedau a busnesau lleol. Rwyf wedi gofyn hefyd i swyddogion ystyried ymarferoldeb defnyddio’r cyllid i dalu am fannau gwefru mewn cyfleusterau parcio a theithio a safleoedd tacsis er mwyn annog rhagor i ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus yn ei hystyr ehangach.   Bydd rhagor o waith cwmpasu, dadansoddi a phrofi yn cael ei wneud ar y  cyd â rhanddeiliaid, gan gynnwys awdurdodau lleol, i greu'r fframwaith strategol a'r manylebau.   Rwyf yn gweld gwerth mewn rhoi rhwydwaith cenedlaethol mewn cyd\-destun strategol statudol a chyd\-destun cynllunio gofodol a byddaf yn awyddus i hynny gael ei adlewyrchu yn y Fframwaith Datblygu Cenedlaethol.   Fy mwriad yw gweld Trafnidiaeth Cymru yn caffael ac yn goruchwylio’r consesiwn ar ôl iddo gael ei roi, gan wneud hynny ar sail fframwaith strategol a manylebau a fydd yn cael eu pennu gan Lywodraeth Cymru.   Fy nod yw gweld Trafnidiaeth Cymru yn trefnu proses caffael y gwanwyn nesaf, a byddaf yn rhoi rhagor o wybodaeth i’r Aelodau bryd hynny.

Translate the text from Welsh to English.

> Mae tystiolaeth wedi cael ei chyflwyno yng Ngrŵp Cynghori ar Argyfyngau y DU (SAGE). Rwyf wedi trafod y dystiolaeth hon â Phrif Swyddogion Meddygol eraill y DU ac wedi edrych yn ofalus ar gyngor Sefydliad Iechyd y Byd a’r hyn sy’n digwydd mewn gwledydd eraill.  > > > Nid wyf yn argymell gorfodi pob un i wisgo gorchudd wyneb bob tro y byddant yn gadael eu cartref – dylai hyn fod yn fater o ddewis personol. > > > Mae hwn yn fater cymhleth a hoffwn drafod y manteision a’r anfanteision i’ch helpu chi i benderfynu. > > > Mae yna wahaniaethau rhwng y PPE gradd glinigol sy’n cael ei wisgo gan staff iechyd a gofal cymdeithasol a mathau eraill o ddiogelwch sydd ar gael i aelodau’r cyhoedd. > > > Rhaid i’r PPE sy’n cael ei wisgo mewn lleoliad clinigol neu ofal, i ddiogelu unigolion a’r rhai sy’n rhoi gofal, gael ei wneud i fodloni safonau penodol. Yr Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynnyrch Gofal Iechyd (MHRA) sy’n gosod y safonau hynny ac mae’n rhaid hefyd ddilyn canllawiau penodol wrth wisgo’r cyfarpar hwn.  > > > Mae coronafeirws wedi rhoi pwysau ar gyflenwadau PPE ledled y byd ac mae’n rhaid inni sicrhau bod gennym ddigon o PPE i ddiogelu gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol a phobl sy’n sâl. > > > Felly, beth ydym yn ei wybod am ddefnyddio gorchuddion anghlinigol ar gyfer y cyhoedd yn gyffredinol? Mae’r dystiolaeth gan SAGE yn dangos rhywfaint o effaith sydd ychydig yn gadarnhaol ar leihau’r risg y bydd rhywun arall yn cael ei heintio gan coronfeirws. > > > Rydym yn gwybod y gallech chi fod yn heintus hyd yn oed os nad oes gennych chi symptomau – ac mae hyn hefyd yn wir am y rheini sydd o’ch cwmpas. Pan fo unigolyn sydd wedi’i heintio â’r feirws yn peswch neu’n anadlu, mae’r haint yn teithio drwy’r awyr mewn defnynnau ac yn glanio ar arwynebau. Os byddwch yn gwisgo gorchudd wyneb lliain dros eich ceg a’ch trwyn, bydd rhai o’r defnynnau hynny yn cael eu hatal gan y masg hwnnw. > > > Mae yna dystiolaeth hefyd y gall yr haint gael ei lledaenu pan fyddwch yn cyffwrdd â’ch trwyn neu’ch ceg ac yna yn cyffwrdd arwynebedd. Rydym yn cyffwrdd â’n hwynebau lawer o weithiau yn ystod y dydd. Gallai gorchudd neu fasg wyneb eich atal rhag cyffwrdd â’ch wyneb. > > > Rydym yn meddwl mai dan do y mae’r risg mwyaf o haint yn digwydd. Os byddwch yn teithio ar drafnidiaeth gyhoeddus, efallai na fyddwch yn gallu cynnal y pellter cymdeithasol o 2m ar gyfer y daith gyfan – o dan yr amgylchiadau hyn, gallai gorchudd wyneb fod yn ddefnyddiol. > > > Ond, mae gennyf bryderon ynghylch tri niwed, a allai digwydd pe bawn yn argymell gorchuddion wyneb i'w defnyddio gan y cyhoedd yng Nghymru. > > > Mae'r cyntaf yn ymwneud â stociau o fasgiau clinigol ar gyfer rhoddwyr gofal rheng flaen. Ni wyddom a fydd digon o fasgiau ar gael yn y DU, heb sôn am Gymru, os yw'r cyhoedd a chyflogwyr yn ceisio prynu masgiau gradd glinigol ar yr un pryd â'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol (GIG). > > > Gallai fod mantais fach i iechyd y cyhoedd os bydd pawb yn gwisgo gorchudd wyneb, ond rydym yn gwybod bod budd cydnabyddedig llawer mwy i iechyd y cyhoedd os bydd ein holl staff iechyd a gofal cymdeithasol yn gwisgo masgiau gradd glinigol wrth ofalu am bobl. > > > Mae'r ail niwed yn deillio o gynnydd mewn ymddygiadau sy’n achosi risg. Dylai unrhyw un sydd â symptomau o haint anadlol aros gartref ac ni fyddai'n dderbyniol iddynt ddefnyddio gorchudd wyneb er mwyn mynd i siopa neu i weithio. > > > Ni fydd gwisgo gorchudd wyneb yn eich amddiffyn rhag pobl eraill – bydd yn amddiffyn eraill oddi wrthych chi ac yna dim ond os na fyddwch yn trosglwyddo'r feirws mewn ffyrdd eraill. Bydd angen i chi hefyd barhau i gadw pellter cymdeithasol, golchi eich dwylo'n rheolaidd mewn dŵr poeth a chyda sebon a dilyn y canllawiau diogelwch eraill hefyd. > > > Y niwed olaf yw gwahaniaethu. Ni all pawb brynu masg na gwneud un. Ond gallwch aros yn ddiogel drwy gadw pellter cymdeithasol, cadw’ch dwylo'n lân a pheidio â chyffwrdd â'ch wyneb, heb fasg. > > > Fel Prif Swyddog Meddygol Cymru, nid wyf yn argymell bod pawb yn gwisgo gorchudd wyneb anghlinigol yng Nghymru – nid wyf yn argymell y dylent fod yn orfodol. Er hynny, rwyf yn cefnogi hawl y cyhoedd i ddewis a ydynt am eu gwisgo. > > > Ein cyngor o hyd yw aros gartref, diogelu’r GIG ac achub bywydau. > > > Os byddwch yn gadael eich cartref i weithio, siopa neu ymarfer corff, dylech gymryd pob mesur posibl i gadw'n ddiogel a diogelu eich hun, gan gynnwys cadw pellter cymdeithasol, golchi eich dwylo'n rheolaidd a pheidio â chyffwrdd â'ch wyneb.

> Evidence has been presented at the UK’s Scientific Advisory Group for Emergencies (SAGE); I’ve discussed it with the other UK Chief Medical Officers and we’ve looked carefully at the World Health Organisation advice and what’s happening in other countries. > > > I am not recommending the compulsory wearing of face coverings by everyone whenever they leave home – this should be a matter of personal choice. > > > This is a complicated issue and I want to explain the advantages and disadvantages to help you decide. > > > There are differences between the clinical\-grade PPE worn by health and social care staff and other forms of protection available for the general public. > > > The PPE worn in a clinical or care setting, to protect an individual and their caregiver, must be made to certain standards, which are set by the Medical and Healthcare Products Regulatory Agency (MHRA) and must be worn according to strict guidelines. > > > Coronavirus has put pressure on supplies of PPE worldwide and we need to ensure we have enough PPE to protect health and social care workers and people who are ill. > > > So what do we know about the use of non\-clinical face coverings for the general public? The evidence from SAGE shows a small, but marginally positive effect on reducing the risk of a coronavirus infection in others. > > > We know that you could be infectious even if you don’t have symptoms – so could people around you. When someone with the virus coughs or breathes, the infection travels through the air in droplets and lands on surfaces. If you’re wearing a cloth face covering over your mouth and nose some of the droplets will be stopped by that mask. > > > There is also evidence that infection can be transmitted when you touch your nose or mouth and then touch a surface. We touch our faces a lot throughout the day – a face covering or mask could help you stop doing that. > > > We think the greatest risk of infection occurs indoors. If you are travelling on public transport, you may not be able to maintain the 2m social distancing for the whole journey – in these circumstances, a face covering might be useful. > > > But, I have concerns about three harms, which could come about if I recommended face coverings for public use in Wales. > > > The first is in relation to stocks of clinical masks for frontline caregivers. We don’t know if there will be enough masks in the UK, let alone in Wales, if the public and employers are trying to buy clinical grade masks at the same time as the NHS. > > > There may be a small benefit to public health if everyone wears a face covering, but we know there is a much bigger, proven benefit to public health if all our health and social care staff wear clinical grade masks when caring for people. > > > The second harm is from an increase in risky behaviours. Anyone with symptoms of a respiratory infection should be staying at home and it would not be acceptable for them to use a face covering in order to go shopping or to work. > > > Wearing a face covering won’t protect you from others – it will protect others from you and then only if you don’t potentially transfer the virus in other ways. You will also need to maintain social distancing, keep washing your hands regularly in hot water and with soap and follow the other safety guidelines as well.  > > > The final harm is discrimination. Not everyone can buy a mask or make one. But you can stay safe by socially distancing, by keeping your hands clean and not touching your face, without a mask. > > > As Chief Medical Officer for Wales, I am not recommending everyone wears a non\-clinical face covering in Wales – I am not recommending they are compulsory. However, I support the public’s right to choose whether to wear them. > > > Our advice remains to stay at home, to protect the NHS and save lives. > > > If you are leaving your home to work, shop or exercise, you should take all possible measures to stay safe and protect yourself, including maintaining social distancing, washing your hands regularly and not touching your face.

Translate the text from Welsh to English.

Yn sgil treialon llwyddiannus yn dadansoddi biopsïau, a arweiniodd at gynnydd 13% yn yr achosion o ganser a gafodd eu canfod, mae platfform deallusrwydd artiffisial IBEX Galen bellach yn cael ei dreialu ym Mwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr pan fo amheuaeth o ganser y fron.  Mae'r adnodd deallusrwydd artiffisial, sy'n cael ei ariannu drwy Gronfa Arloesi Llywodraeth Cymru a'i gefnogi drwy waith Canolfan Ragoriaeth Menter Ymchwil Busnesau Bach, yn dadansoddi delweddau digidol o samplau patholeg yn awtomatig, gan eu dosbarthu drwy system goleuadau traffig yn ôl y debygoliaeth eu bod yn ganseraidd, cyn iddynt gael eu hadolygu gan glinigwyr. Drwy ddosbarthu'r delweddau, rhoddir blaenoriaeth i'r achosion mwyaf brys. Sicrheir canlyniadau gwell i gleifion drwy wneud diagnosis o achosion yn gyflymach, a allai olygu llai o fiopsïau a phrofion eraill i gleifion. Mae platfform deallusrwydd artiffisial IBEX bellach yn cael ei brofi ymhellach mewn chwe bwrdd iechyd, gyda'r nod o ddefnyddio'r dechnoleg hon fel rhan o brofion rheolaidd am ganser y prostad, gan helpu timau clinigol i wneud diagnosis o ganserau eraill ac i asesu sut y gellir defnyddio'r dechnoleg er mwyn gwneud hynny. Cafodd llwyddiant prosiect deallusrwydd artiffisial IBEX ei gymeradwyo yng Ngwobrau Arloesedd y DU, lle y cyhoeddwyd ei fod wedi cyrraedd y rownd derfynol yn y categori Lledaenu Arloesedd. Mae'r defnydd o ddeallusrwydd artiffisial a thechnoleg debyg yn un enghraifft yn unig o'r ffordd y mae gwasanaethau digidol yn trawsnewid gofal iechyd yng Nghymru. Er mwyn adeiladu ar y gwaith sydd eisoes yn mynd rhagddo, ac i sicrhau bod Cymru yn parhau i arwain ar ofal iechyd digidol, heddiw lansiodd y Gweinidog Iechyd Eluned Morgan y Strategaeth Digidol a Data ar gyfer Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru. Mae'r strategaeth hon yn amlinellu'r disgwyliadau i fyrddau ac ymddiriedolaethau iechyd yn ogystal â darparwyr gofal cymdeithasol, ynghylch sut y dylid defnyddio technolegau digidol a data er mwyn gwella ansawdd gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol, gwella profiad y claf a grymuso pobl i reoli eu hiechyd. Ar ben adnoddau deallusrwydd artiffisial megis IBEX, ymysg yr enghreifftiau eraill o'r ffordd y mae technolegau digidol yn cael eu defnyddio yn GIG Cymru a'r mathau o arloesi y mae'r Strategaeth Digidol a Data yn awyddus i'w hannog y mae: Ap GIG Cymru, Cofnod Clinigol Claf Electronig Gwasanaethau Ambiwlans Cymru, Cofnod Gofal Nyrsio Cymru a'r System Gwybodeg Canser. Dywedodd y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Eluned Morgan: > Drwy groesawu technolegau newydd, gallwn ni weddnewid y ffordd rydyn ni’n ymwneud â’r Gwasanaeth Iechyd, dod o hyd i ffyrdd newydd o achub bywydau a chynyddu perfformiad ar draws gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol. > > > Mae defnyddio technoleg a arweinir gan ddata mewn modd arloesol ac effeithiol, gan symud at ofal iechyd digidol a manteisio ar dechnoleg newydd, yn hanfodol er mwyn inni ddelio â’r galw aruthrol a’r pwysau cynyddol ar y Gwasanaeth Iechyd. > > > Mae Cymru yn arloesi ym maes gofal iechyd digidol. Bydd moderneiddio’r Gwasanaeth Iechyd yn cael ei arwain gan dechnolegau digidol, data ac arloesedd yn y blynyddoedd nesa’. Dyna pam rwy’n lansio’r Strategaeth Digidol a Data ar gyfer Iechyd a Gofal Cymdeithasol ar ei newydd wedd. Mae’n amlinellu sut y gallwn ni roi technolegau digidol wrth wraidd ein cynlluniau i gynyddu’r defnydd ohonyn nhw ac i fanteisio ar ddatblygiadau technolegol er mwyn gwella gofal iechyd yng Nghymru a helpu pobl i fyw bywydau hapusach, iachach a hirach. > > > Yn ystod fy ymweliad heddiw, rydyn ni’n gweld sut mae deallusrwydd artiffisial yn cynnig cyfleoedd rhagorol i drawsnewid y ffordd rydyn ni’n gweithio ac yn darparu gwasanaethau’r Gwasanaeth Iechyd. Mae'r manteision sy'n deillio o ddefnyddio deallusrwydd artiffisial i helpu i wneud diagnosis o ganser y tu hwnt i'n disgwyliadau. Mae'n wych bod chwe Bwrdd Iechyd yng Nghymru yn profi'r dechnoleg hon ymhellach. Mae system IBEX yn addawol iawn, ac mae'n gyffrous meddwl am y posibiliadau o ran beth y mae'r math hwn o dechnoleg yn gallu ei wneud a sut y gellid ei defnyddio yn y dyfodol ar gyfer nifer o wahanol fathau o ganser posib’. Dywedodd Dr Muhammad Aslam, patholegydd ymgynghorol a chyfarwyddwr clinigol Gwasanaethau Cymorth Diagnostig a Chlinigol Gogledd Cymru: > Dywedais o’r blaen fod defnyddio deallusrwydd artiffisial ar gyfer gwneud diagnosis a rhoi prognosis o ganser yn ein rhoi ar drothwy byd cyffrous newydd. > > > Rwy'n credu hyn yn gryf, ac mae'n wych gweld y defnydd o'r hyn dwi'n ei alw yn ddeallusrwydd cynorthwyol, yn cael ei efelychu ledled Cymru. > > > Rwy'n falch mai Betsi Cadwaladr oedd y bwrdd iechyd cyntaf yn y Deyrnas Unedig i dorri tir newydd drwy ddefnyddio'r dechnoleg hon yn glinigol, gyda chymorth cyllid Menter Ymchwil Busnesau Bach Llywodraeth Cymru. > > > Mae canfod canser yn gynnar yn achub bywydau. Ym mwrdd iechyd Betsi Cadwaladr mae deallusrwydd artiffisial yn gwella prosesau gwneud diagnosis o ganser y prostad a chanser y fron. Ond megis dechrau yw hyn, a bydd yn arwain at wneud diagnosis yn gynt a darparu prognosis mwy cywir i gleifion â gwahanol fathau o ganser. > > > Rwy'n teimlo'n falch iawn bod Llywodraeth Cymru yn gwerthfawrogi ein cyflawniadau, ac rwy'n ddiolchgar am ei chymorth parhaus ar gyfer ein gwaith.

Following successful trials analysing prostate biopsies, which saw a 13% increase in cancer detection, the IBEX Galen AI platform is now being trialled in suspected breast cancer cases at Betsi Cadwaladr Health Board. Funded through the Welsh Government’s Innovation Fund and supported through the work of the Small Business Research Initiative (SBRI) Centre of Excellence, the AI tool automatically analyses digital images of pathology samples, classifying them through a traffic light system, as having a higher or lower likelihood of cancer, prior to a review by clinicians. By classifying the images, the most urgent cases are prioritised, and patient outcomes improved through faster diagnosis and potentially having to undergo fewer biopsies and additional testing. The IBEX AI platform is now undergoing further testing within six health boards with the ambition to make this technology part of routine prostate cancer testing supporting clinical teams to and assess its use in the diagnosis of additional cancers. The success of the IBEX AI project has been recognised at this year’s UK innovate Awards where it has been announced as a finalist in the Innovation Spread Category. The use of AI and similar technology is just one example of how digital services are transforming health care in Wales. To build on the work already underway, and to ensure Wales continues to lead on digital health care, Health Minister Eluned Morgan today launched the Digital and Data Strategy for Health and Social Care. This strategy sets out the expectations to health boards and trusts, together with Social Care providers, on how digital and data should be used to advance the quality of health and social care services, improve the patient experience, and empower people to manage their health. As well as AI tools such as IBEX, other examples of how digital is being used within NHS Wales and the types of innovation the Digital and Data Strategy wants to encourage include; the NHS Wales App, Welsh Ambulance Service’s Electronic Patient Clinical Record, the Welsh Nursing Care Record and the Cancer Informatics System. The Minister for Health and Social Services, Eluned Morgan said: > By embracing new technologies we can transform how we interact with the NHS, find new ways to save lives and increase performance across health and social care. > > > Innovative and effective use of data\-driven technology, moving to digital heath care and exploiting new technology is vital if we are to meet the soaring demand and increasing  pressures on our NHS. > > > Wales is pioneering digital health care and the modernization of the NHS will be driven by digital, data and innovation in the years to come. This is why I am lunching the refreshed Digital and Data Strategy for Health and Social Care strategy. This sets out how we can put digital at the heart of our plans to increase the use of digital and harness technological advances to improve health care in Wales, and help people to lead happier, healthier and longer lives. > > > At my visit today, we are seeing how AI presents incredible opportunities to transform the way we interact and deliver NHS services. The benefits of using AI to help diagnose cancer has exceeded all our expectations and it is fantastic that six Welsh Health Boards are undertaking further trials of this technology. The IBEX system has shown real promise and the possibilities of what this type of technology can do and how it could be used in the future across a number of suspected cancers is an exciting prospect. Dr Muhammad Aslam, consultant pathologist and Betsi Cadwaladr’s clinical director of North Wales Diagnostic and Clinical Support Services, said: > I previously said the use of artificial intelligence for diagnosis and prognosis of cancers puts us ‘at the crossroads of an exciting new world’. > > > I firmly believe this and it is wonderful to see the use of, what I like to call assistive intelligence, is being replicated across Wales. > > > I’m proud Betsi Cadwaladr was the first health board in the UK to forge a path with its clinical use, with the help of Welsh Government’s Small Business Research Initiative Wales funding. > > > Early detection saves lives and AI in Betsi Cadwaladr is improving prostate and breast cancer diagnoses. This is just the start and it will lead to quicker diagnoses and more accurate predictions of prognoses for patients with various cancers. > > > I feel very proud Welsh Government recognises our achievements and I’m grateful of its continued support for the work we are doing.

Translate the text from English to Welsh.

This statement provides an update on support to companies from the Wales Economic Growth Fund.   To date, the Welsh Government has supported 75 companies through the scheme, with an investment of £23,262,551 towards projects with total eligible costs of £74,108,856\. This investment is creating 1,101 jobs and safeguarding 1,169 jobs.  The following tables provide detail on the level of investment by region and by sector (see attachment below).  A further statement will be issued when all offers of support have been finalised. 

Mae’r datganiad hwn yn rhoi manylion y nawdd diweddaraf sydd wedi’i roi gan Gronfa Twf Economaidd Cymru i gwmnïau. Hyd yma, mae Llywodraeth Cymru wedi noddi 75 o gwmnïau trwy’r Gronfa, gan fuddsoddi £23,262,551 mewn prosiectau gwerth £74,108,856\.  Mae’r buddsoddiad hwn yn creu 1,101 o swyddi ac yn diogelu 1,169 o swyddi.  Mae’r tablau isod yn dangos manylion y nawdd sydd wedi’i roi yn ôl rhanbarth a sector (Gwelir atodyn isod). Caiff datganiad arall ei gyhoeddi pan fydd pob cynnig wedi’i gadarnhau’n derfynol.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’n bleser gennyf gyhoeddi fy mod wedi cytuno i gyllido a gweithredu codiad cyflog dros dro i’n gweithwyr GIG Cymru sydd ar y cyflog isaf, ac sy’n cael eu cyflogi ar delerau ac amodau gwasanaeth yr Agenda ar gyfer Newid. Bydd fy mhenderfyniad yn golygu codi eu cyflogau i £9\.90 yr awr o 1 Ebrill 2022, yn unol â’r raddfa a argymhellir yn annibynnol gan y Living Wage Foundation. Mae hyn yn sicrhau y bydd GIG Cymru yn parhau i fod yn gyflogwr Cyflog Byw gwirioneddol. Daw’r ymyrraeth hon cyn argymhellion Corff Adolygu Cyflogau y GIG a’n hymateb ninnau i’r argymhellion hynny. Byddwn yn ailedrych ar y pwyntiau cyflogau hyn pan ddaw dyfarniad cyflog llawn yr Agenda ar gyfer Newid yn hysbys. Wrth ddyfarnu cyflogau ar gyfer 2022\-23, cynyddir cyflogau ond gan unrhyw swm sy'n ddyledus nad sydd wedi ei roi eisoes drwy'r codiad cyflog dros dro. Bydd y swm ychwanegol hwn yn cael ei ôl\-ddyddio i 1 Ebrill 2022\. Mae’r penderfyniad hwn yn sicrhau bod holl gyflogwyr GIG Cymru yn parhau i fod yn gyflogwyr Cyflog Byw. Mae hyn hefyd yn dangos ymhellach ymrwymiad Llywodraeth Cymru i fynd i’r afael â’r agenda trechu tlodi yn ehangach. Mae cyflog isel yn broblem sylweddol i lawer o deuluoedd yng Nghymru ac, yn anffodus, mae’r heriau o dlodi mewn gwaith yn parhau wrth inni wynebu’r argyfwng costau byw presennol. Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio mewn partneriaeth â’n cydweithwyr undebau a chyflogwyr yn y GIG i sicrhau codiad cyflog teg a fforddiadwy i staff y GIG yng Nghymru drwy’r broses corff adolygu cyflogau annibynnol ar gyfer 2022\-23\.

I am pleased to announce I have agreed to fund and implement a temporary uplift for the lowest paid staff in NHS Wales, who are employed on Agenda for Change terms and conditions of service. My decision will bring their pay in line with the Living Wage Foundation’s independent recommended rate of £9\.90 an hour, from 1 April 2022\. This ensures NHS Wales will continue to be a real Living Wage employer. This intervention is being made ahead of the recommendations of the NHS Pay Review Body and our response to those recommendations. We will revisit these pay points when the full Agenda for Change pay award is known. When making the pay award for 2022\-23, pay will be increased by any outstanding amount not already received through the temporary uplift and this additional amount will be backdated to 1 April 2022\.  This decision will ensure all NHS Wales employers remain Living Wage employers and further demonstrates the Welsh Government’s commitment to the wider tackling poverty agenda. Low pay is a significant issue for many families in Wales and the challenges of in\-work poverty unfortunately remain as we face the current cost\-of\-living crisis. The Welsh Government will continue to work in partnership with our NHS union and employer colleagues to implement a fair and affordable pay rise for NHS staff in Wales through the independent pay review body process for 2022\-23\.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd pedwar Comisiynydd newydd, Mike Biddulph, Jon James, Cora Kwiatkowski a Joanna Rees, yn ymgymryd â’u rolau ar 1 Ebrill eleni. Bydd y penodiadau hyn yn para o 1 Ebrill 2021 tan 31 Mawrth 2025\. Sefydlwyd Comisiwn Dylunio Cymru yn 2002 gan Lywodraeth Cymru. Mae’n sefydliad cenedlaethol sy’n hyrwyddo gwaith dylunio da ar gyfer gwell adeiladau, mannau a lleoedd nawr ac ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol. Mae Comisiwn Dylunio Cymru yn defnyddio sgiliau tîm amlddisgyblaethol o gynllunwyr proffesiynol, dylunwyr trefol, penseiri, cynllunwyr trafnidiaeth, arbenigwyr cynaliadwyedd a pheirianwyr i ddarparu cyngor a chymorth arbenigol ar gyfer cleientiaid sy’n eu comisiynu, hyfforddiant i awdurdodau cynllunio lleol a gweithwyr proffesiynol ym maes yr amgylchedd adeiledig, canllawiau creu lleoedd a gwasanaeth Adolygu Dyluniadau strategol cenedlaethol Cymru.  Mae Comisiynwyr Comisiwn Dylunio Cymru yn Aelodau o’i Fwrdd Cyfarwyddwyr. Nid ydynt yn cael eu talu, ond cânt eu had\-dalu am gostau teithio a chynhaliaeth rhesymol. Maent yn ymrwymo tua dau ddiwrnod y mis o’u hamser. Dywedodd Julie James: > Rwy’n falch bod pedwar Comisiynydd newydd wedi’u penodi i Fwrdd Comisiwn Dylunio Cymru. Mae pob un ohonynt yn cynnig ystod eang o sgiliau newydd a phrofiad. Mae’n sicr y bydd y penodiadau hyn yn cefnogi Comisiwn Dylunio Cymru yn ei rôl bwysig i weithredu ein polisïau cynllunio cenedlaethol ar ddylunio a chreu lleoedd er mwyn sicrhau lleoedd gwell i bobl Cymru. Dywedodd Gayna Jones, Cadeirydd Bwrdd Comisiwn Dylunio Cymru: > Mae’r Comisiwn Dylunio yn estyn croeso cynnes i’n Comisiynwyr newydd ac edrychwn ymlaen at eu gweld yn cyfrannu at ein bwrdd cryf ac amrywiol. Mae ein rôl graidd o hyrwyddo gwaith dylunio o ansawdd uchel ar gyfer lleoedd rhagorol yn canolbwyntio ar helpu i sicrhau canlyniadau cadarnhaol i ganol trefi, dinasoedd, pentrefi a chymunedau ar hyd a lled Cymru wrth i ni adfer o COVID\-19\. > > > Rydym yn croesawu ein cydweithwyr i’n tîm ac rydym yn hyderus y byddant yn ein helpu i barhau i chwarae rhan hollbwysig wrth gefnogi amcan a blaenoriaethau cenedlaethol allweddol Llywodraeth Cymru ar gyfer gwell lleoedd a chartrefi da, a chynnal a datblygu economi ffyniannus ar gyfer canol ein trefi a’n dinasoedd. Mae penderfyniadau dylunio da ac ansawdd rhagorol yn hanfodol ar y trywydd tuag at sicrhau datgarboneiddio a gwrthsefyll y newid yn yr hinsawdd, datblygu ecosystemau cryf a gwella iechyd a lles ein cymunedau. Dywedodd Carole\-Anne Davies, Prif Weithredwr Comisiwn Dylunio Cymru: > Mae’n fraint fawr i mi weithio gyda Bwrdd medrus y Cyfarwyddwyr a’r tîm staff yma yn y Comisiwn. Bydd ein Comisiynwyr newydd yn cryfhau’r tîm hwnnw ymhellach a’n gwaith o helpu i wneud Cymru’n lle gwell. Bydd eu sgiliau a’u profiad yn ychwanegu dimensiwn newydd i Comisiwn Dylunio Cymru ac rydym yn falch iawn o’u croesawu i’r tîm. Mae’r penodiadau’n cydymffurfio â'r Cod Llywodraethiant Penodiadau Cyhoeddus. Gwneir pob penodiad ar sail teilyngdod ac nid yw gweithgarwch gwleidyddol yn chwarae unrhyw ran yn y broses ddethol. Fodd bynnag, yn unol ag argymhellion gwreiddiol Nolan, mae’n ofynnol cyhoeddi gweithgarwch gwleidyddol y sawl a benodir (os caiff gweithgarwch o’r fath ei ddatgan). Nid oes unrhyw un o’r unigolion hyn wedi cyflawni unrhyw weithgareddau gwleidyddol yn ystod y pum mlynedd diwethaf nac wedi dal unrhyw benodiad Gweinidogol arall.

Four new Commissioners, Mike Biddulph, Jon James, Cora Kwiatkowski and Joanna Rees, will all take up their roles on 1 April of this year. These appointments are from 1 April 2021 to 31 March 2025\. Established in 2002 by the Welsh Government, the Design Commission for Wales (DCFW) is a national organisation which champions good design for better buildings, spaces, and places now and for future generations. DCFW draws on the skills of a multi\-disciplinary team of professional planners, urban designers, architects, transport planners, sustainability specialists and engineers to deliver expert advice and support for commissioning clients, training for local planning authorities and built environment professionals, placemaking guidance and Wales’ national strategic Design Review service. Commissioners of the DCFW are Members of its Board of Directors. They are not paid, but are reimbursed for reasonable travel and subsistence costs. They have a time commitment of approximately two days per month. Julie James said: > I am pleased that four new Commissioners have been appointed to the Board of the Design Commission for Wales and they each bring with them a wide range of new skills and experience. These appointments will undoubtedly support the DCFW in its important role to implement our national planning policies on design and placemaking in order to create better places for the people of Wales. Gayna Jones, Chair of the DCFW Board, said: > The Design Commission extends a warm welcome to our new Commissioners and we look forward to them contributing to our strong and diverse board. Our core role of promoting design quality for excellent places is very much about helping to achieve positive outcomes for town centres, cities, villages and communities the length and breadth of Wales as we recover from COVID\-19\. > > > We welcome our colleagues to our team and are confident that they will help us continue to play a crucial role in supporting Welsh Government’s objective and key national priorities for better places and good homes and sustaining and developing a vibrant economy, for our towns and city centres. Good design decisions and excellent quality are essential in the route to achieving decarbonisation and climate resilience, developing strong ecosystems and improving the health and well\-being of our communities. Carole\-Anne Davies, Chief Executive of the DCFW, said: > It is my great privilege to work with the skilled Board of Directors and staff team here at the Commission. Our new Commissioners will further strengthen that team and our work in helping to make Wales a better place. Their skills and experience will add a new dimension to DCFW and we’re delighted to welcome them to the team. The appointments comply with the Governance Code on Public Appointments. All appointments are made on merit and political activity plays no part in the selection process. However, in accordance with the original Nolan recommendations, there is a requirement for the political activity of appointees (if any are declared) to be published. None of these persons have carried out any political activities in the last five years or hold any other Ministerial appointment.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, rwy’n falch o gyhoeddi y dyddiad lansio o 3 Mehefin ar gyfer Cynllun NewBuy Cymru.   Bydd NewBuy Cymru, cynllun gwarantu morgais, yn cynorthwyo hyd at 3,000 o gartrefi yng Nghymru i fodloni’r meini prawf am forgais sy’n cael eu nodi gan fenthycwyr.  Bydd yn caniatáu morgeisi benthyciad uchel i werth o hyd at 95% gan ddefnyddio model rhannu o warantïau gan adeiladwyr tai yn ogystal â Llywodraeth Cymru.  Bydd yn helpu prynwyr tai posib, y rhai sy’n prynu eu tai cyntaf yn ogystal â’r rhai hynny sy’n gobeithio symud i dai gwell i brynu cartrefi sy'n cael eu hadeiladu o'r newydd hyd at bris o £250,000, gydag dim ond 5% o ernes.  

  Today, I am pleased to announce the launch date of 3 June for the NewBuy Cymru Scheme. NewBuy Cymru, a mortgage guarantee scheme will assist up to 3,000 welsh households to meet the mortgage criteria specified by lenders. It will enable high loan to value mortgages of up to 95% using a shared model of guarantees from both house builders and Welsh Government. It will assist potential home buyers, first time and those hoping to move up the property ladder to purchase a new build home up to the value of £250,000 with a deposit of just 5%.   

Translate the text from Welsh to English.

O heddiw, bydd y GIG ledled y DU yn ysgrifennu at gleifion sydd wedi cael rhai mathau o lawdriniaeth agored ar y galon. Mae’n gwneud hyn i roi gwybod iddynt fod yna risg isel iawn y gallent fod wedi dal haint a achosir gan Mycobacterium chimaera.  Ni chysylltir ond â’r cleifion hynny sydd wedi cael llawdriniaeth ar y galon i amnewid neu atgyweirio falf y galon, gan gynnwys  triniaethau fel rhan o lawdriniaeth ar gyfer clefyd cynhenid y galon, a hynny ers mis Ionawr 2013\. Mae’r risg o ddal yr haint hwn i gleifion sydd wedi cael mathau eraill o lawdriniaeth ar y galon yn isel iawn, ac ni  fydd yn cymryd camau i gysylltu â’r cleifion hyn. Bydd Iechyd Cyhoeddus Cymru a saith bwrdd iechyd Cymru yn anfon llythyrau i  2,771 o gleifion fel rhan o’r ymarfer hwn sy’n cael ei gynnal ar draws y DU. Mae cleifion sydd wedi cael llawdriniaeth o’r math hwn ers 2013 yn cael gwybod bod risg isel y gallent fod wedi dal yr haint hwn. Y risg yw oddeutu un achos ym mhob 5,000 o lawdriniaethau. Bu 28 o achosion o’r haint yn y DU hyd yn hyn, gan gynnwys tri achos sydd wedi eu nodi fel achosion o Gymru, o gleifion sydd wedi cael llawdriniaeth yma yng Nghymru ac yn Lloegr. Mae achosion wedi cael eu cofnodi’n rhyngwladol. Mae’r haint yn gysylltiedig â math penodol o ddyfais wresogi\-oeri a ddefnyddir i reoli tymheredd y gwaed mewn theatrau llawdriniaethau yn ystod llawdriniaeth. Dim ond cleifion o Gymru sydd wedi cael llawdriniaeth yn Ysbyty Athrofaol Cymru yng Nghaerdydd, neu mewn canolfan triniaethau cardiaidd yn Lloegr fydd yn derbyn llythyr. Nid ysgrifennir at gleifion sydd wedi cael llawdriniaeth yn Ysbyty Treforys yn Abertawe, gan nad yw’r ysbyty hwnnw’n defnyddio’r math penodol o uned wresogi\-oeri sydd wedi ei chysylltu â’r haint hwn. Bydd y llythyron hyn yn egluro na ddylai cleifion boeni, hyd yn oed os ydynt wedi cael llawdriniaeth i amnewid neu atgyweirio falf y galon, oni bai eu bod yn dangos symptomau’r haint. Mae croeso i unrhyw un sydd wedi cael llythyr, ac sy’n parhau i boeni, ffonio llinell gymorth ddynodedig Iechyd Cyhoeddus Cymru ar 0800 035 2877, a fydd ar agor i dderbyn galwadau o 20 Mawrth hyd at 7 Ebrill.  Bydd gwasanaethau cardiaidd lleol ar gael i ymateb i unigolion os bydd angen. Rhoddodd yr Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd gyngor ar ddyfeisiau gwresogi\-oeri sy’n achosi haint i ganolfannau llawdriniaethau ym mis Tachwedd 2015, ar ôl i’r risg y gallai cleifion ddal yr haint bacterium chimaera gael ei nodi. Ni nodwyd unrhyw achosion o’r haint mewn cleifion sydd wedi cael llawdriniaeth yn y DU ers i’r canllawiau hyn gael eu cyhoeddi.

The NHS across the UK is writing to patients who have had certain types of open heart surgery.  This is to inform them that they have a very low risk of having contracted an infection caused by Mycobacterium chimaera.  Only those patients who have had heart valve replacement or valve repair surgery, including procedures as part of congenital heart disease surgery since January 2013 are being contacted.  Patients who have had other types of open heart surgery have a very minimal risk of contracting this infection are not being proactively contacted. Public Health Wales and our seven Welsh health boards are sending letters to around 2,770 patients as part of this UK\-wide exercise. Patients who have received such surgery since 2013 will be told they are at low risk of having contracted this infection.  The risk to patients is around one case in 5,000 operations. There have been 28 cases of the infection in the UK to date, 3 cases have been identified from Wales, who have been operated on both here and in England.  Cases have been reported internationally. The infection is linked to the use of a certain type of heater cooler device which is used in operating theatres during surgery to regulate blood temperature. Welsh patients will only receive letters if they received surgery at the University Hospital of Wales in Cardiff, or in a cardiac centre in England.  Patients who received surgery at Morriston Hospital in Swansea will not be written to as the hospital does not use the particular type of heater\-cooler unit which has been linked to this infection. These letters will explain that even if patients have had valve replacement or repair surgery, they should not be concerned unless they experience symptoms of infection. Anyone who has received a letter and still has concerns can contact the dedicated Public Health Wales helpline on 0800 035 2877, which will be available from 20 March to 7 April.  Local cardiology services will be available to follow up any individual should this be required. Advice on contaminating heater cooler devices was issued to surgical centres in November 2015 by the Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency (MHRA) after Mycobacterium chimaera infection risk was identified.  No cases of the infection have been identified in patients who had surgery in the UK since this guidance was published.

Translate the text from English to Welsh.

Welsh Government has provided £450,000 to support the pilot programme over a two year period. The Family Drug and Alcohol Court will offer an alternative approach to families where there are concerns about substance misuse by providing access to intensive treatment and support. The scheme will be available for families referred by Cardiff and the Vale of Glamorgan local authorities, operating from the Cardiff Family Court. The aim of the court will be to break the cycle of children being taken in and out of the care system and help parents become free from substance misuse so they can be safely reunited with their children and avoid children being placed in care. The court is overseen by specially trained judges and supported by independent multi\-disciplinary assessment and intervention teams. Operational support is also being provided by the Centre for Justice Innovation (CJI) who have experience in delivering similar pilots in England. Drug and alcohol misuse are often a major contributor of suspected child abuse or neglect cases. With over a third of looked after children in Wales identified as having one or more parents with a substance or alcohol misuse issue. Attending the launch Deputy Minister for Social Services, Julie Morgan said: > Supporting families experiencing substance misuse issues and helping families to continue looking after their children is a key priority. The Family Drug and Alcohol Court approach is central to this commitment. > > > We know drugs and alcohol misuse are a major factor in suspected child abuse or neglect cases, where a local authority is taking parents to court. This new approach will work with parents to become free from substance abuse and help families remain together. We have seen promising evidence from similar Family Drug and Alcohol Court models and it is my hope this new court will have a positive effect on Welsh families. I will be very keen to see how this pilot develops over the next two years. Chief Social Care Officer, Albert Heaney said: > Social services have faced increased pressures and challenges in recent years. > > > This new approach to family courts will not only help ease pressures on the system but help transform children’s services in Wales. We will be looking at the outcome of the pilot closely to consider opportunities to extend the Family Drug and Alcohol Court  model across Wales. > > > Our focus must be on keeping families together, through early help and preventative services provided at the right time for parents and children. The Deputy Minister for Mental Health and Welllbeing, Lynne Neagle said: > Support for Children and Families is a priority in our Substance Misuse Delivery Plan. We are committed to ensuring that our substance misuse services provide early intervention and prevention so that longer\-term harms are prevented, particularly for children and families, before they occur. > > > I welcome the opportunity to work with partners to develop the Family Drug and Alcohol Court model here in Wales so we can support families to stay together and address issues effectively.

Mae Llywodraeth Cymru wedi dyrannu £450,000 i gefnogi’r rhaglen beilot dros gyfnod o ddwy flynedd. Pan fo pryderon am gamddefnyddio sylweddau, bydd y Llys Teulu Cyffuriau ac Alcohol yn cynnig dull gwahanol i deuluoedd gan sicrhau’r cyfle iddynt gael triniaeth a chefnogaeth ddwys. Bydd y cynllun ar gael i deuluoedd a fydd wedi’u hatgyfeirio gan awdurdodau lleol Caerdydd a Bro Morgannwg. Bydd y cynllun yn cael ei weithredu o Lys Teuluol Caerdydd. Nod y llys yw torri’r cylch o blant sy’n cael eu rhoi i mewn a’u tynnu allan o’r system ofal. Nod arall y llys yw cefnogi rhieni i roi’r gorau i gamddefnyddio sylweddau fel eu bod yn gallu cael eu hailuno’n ddiogel gyda’u plant, ac osgoi bod plant yn cael eu rhoi mewn gofal. Mae’r llys yn cael ei oruchwylio gan farnwyr sydd wedi eu hyfforddi yn arbennig, ac yn cael ei gefnogi gan dimoedd asesu ac ymyrraeth amlddisgyblaethol ac annibynnol. Yn ogystal, mae cefnogaeth weithredol yn cael ei darparu gan y Ganolfan Arloesi ym maes Cyfiawnder sydd â phrofiad o ddarparu cynlluniau peilot tebyg yn Lloegr. Yn aml, mae camddefnydd o gyffuriau ac alcohol yn cyfrannu’n fawr mewn achosion o amheuaeth o gam\-drin plant neu esgeulustod. Mae dros draean o blant sydd mewn gofal yng Nghymru wedi’u hadnabod yn blant sydd ag un rhiant neu fwy sydd â phroblem camddefnyddio sylweddau neu alcohol. Tra’n bresennol yn y lansiad, dywedodd Julie Morgan, y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol: > Mae cefnogi teuluoedd ag anawsterau camddefnyddio sylweddau a chynorthwyo teuluoedd i barhau i ofalu am eu plant yn flaenoriaeth allweddol. Mae dull y Llys Teulu Cyffuriau ac Alcohol yn ganolog i’r ymrwymiad hwn. > > > Rydym yn gwybod bod camddefnyddio cyffuriau ac alcohol yn ffactor amlwg pan fo awdurdodau lleol yn mynd â rhieni i’r llys mewn achosion o amheuaeth o gam\-drin plant neu esgeulustod. Bydd y dull newydd hwn yn gweithio gyda rhieni er mwyn eu cefnogi i roi’r gorau i gamddefnyddio sylweddau a chynorthwyo teuluoedd i aros gyda’i gilydd. Rydym wedi gweld tystiolaeth addawol o fodelau Llys Teulu Cyffuriau ac Alcohol tebyg, ac rwy’n gobeithio y bydd y llys newydd hwn yn cael effaith gadarnhaol ar deuluoedd yng Nghymru. Rwy’n awyddus iawn i weld sut y bydd y cynllun peilot hwn yn datblygu dros y ddwy flynedd nesaf. Dywedodd Albert Heaney, Prif Swyddog Gofal Cymdeithasol: > Mae gwasanaethau cymdeithasol wedi wynebu pwysau a heriau cynyddol yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Bydd y dull newydd hwn o lysoedd teulu yn fodd o liniaru’r pwysau ar y system, a hefyd yn fodd o drawsnewid gwasanaethau plant yng Nghymru. Byddwn yn edrych yn agos ar ganlyniadau’r cynllun peilot er mwyn ystyried y cyfleoedd i ehangu’r model Llys Teulu Cyffuriau ac Alcohol ledled Cymru. > > > Rhaid i’n ffocws fod ar gadw teuluoedd gyda’i gilydd, drwy roi cefnogaeth gynnar a gwasanaethau ataliol ar yr amser cywir i rieni a phlant. Dywedodd Lynne Neagle, y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant: > Mae cefnogaeth i Blant a Theuluoedd yn flaenoriaeth yn ein Cynllun Cyflawni ar gyfer Camddefnyddio Sylweddau. Rydym wedi ymrwymo i sicrhau bod ein gwasanaethau camddefnyddio sylweddau yn darparu ymyrraeth gynnar, ac ymyrraeth sy’n canolbwyntio ar atal. Mae hyn er mwyn atal niweidiau hirdymor, yn enwedig ar gyfer plant a’u teuluoedd, cyn eu bod yn digwydd. > > > Rwy’n croesawu’r cyfle i weithio â phartneriaid i ddatblygu’r model Llys Teulu Cyffuriau ac Alcohol yma yng Nghymru fel y gallwn gefnogi teuluoedd i aros gyda’i gilydd ac ymdrin â phroblemau yn effeithiol.

Translate the text from English to Welsh.

The market was a key part of Llandeilo’s history before becoming disused and falling into a state of disrepair. It was then placed on the ‘buildings at risk register’ having been classified as vulnerable in 2007\. Now, there is no longer a trace of that ‘vulnerable’ building as the iconic market space has been completely renovated and revitalised, by Carmarthenshire County Council, bringing employment opportunities and event space to the heart of the town. The renovation scheme was supported by £1\.7 million of Welsh Government Transforming Towns funding which included European Regional Development funding. The Cabinet Secretary said: > It’s fantastic to see that through our Transforming Towns programme we’ve been able to support the renovation of Yr Hen Farchnad. > > This project has not only brought a disused, derelict building back into active use, but has created jobs, training opportunities and is now driving footfall from local people and visitors into the town centre.

Roedd y farchnad yn rhan allweddol o hanes Llandeilo cyn iddi fynd yn segur a chyn i'w chyflwr ddirywio. Cafodd ei rhoi ar y 'gofrestr adeiladau mewn perygl' ar ôl cael ei chategoreiddio'n agored i niwed yn 2007\. Erbyn hyn, nid oes unrhyw ôl o'r adeilad 'bregus' hwnnw, gan fod Cyngor Sir Caerfyrddin wedi rhoi bywyd newydd i'r farchnad eiconig a'i hadnewyddu'n llwyr, gan ddod â chyfleoedd cyflogaeth a gofod ar gyfer cynnal digwyddiadau i galon y dref. Cefnogwyd y cynllun adnewyddu gan £1\.7 miliwn o Gronfa Trawsnewid Trefi Llywodraeth Cymru, a oedd hefyd yn cynnwys cyllid o Gronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop. Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet: > Mae'n wych gweld ein bod, drwy'n rhaglen Trawsnewid Trefi, wedi gallu helpu i adnewyddu'r Hen Farchnad. > > Yn ogystal â sicrhau bod modd i adeilad segur, oedd wedi mynd â'i ben iddo, gael ei ddefnyddio unwaith eto, mae'r prosiect hwn hefyd wedi creu swyddi a chyfleoedd hyfforddi, ac mae bellach yn denu ymwelwyr a phobl leol i ganol y dref.”

Translate the text from Welsh to English.

Ar ôl imi gyhoeddi fy mod yn bwriadu cyflwyno cynllun trwyddedu yng Nghymru ar gyfer Arddangosfeydd Teithiol o Anifeiliaid (ATE), rwyf am roi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau'r Cynulliad.Mae lles anifeiliaid yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru ac mae'r cynnig i gyflwyno cynllun trwyddedu yn atgyfnerthu'n hymrwymiad i sicrhau'r safonau lles uchaf ar gyfer pob anifail a gedwir yng Nghymru. Ym mis Hydref a mis Tachwedd 2018, cynhaliodd fy swyddogion gyfres o weithdai ar draws Cymru i ofyn i randdeiliaid am eu syniadau ar gyfer system trwyddedu ATE yn y dyfodol, ac i feithrin gwell dealltwriaeth o’r effaith y gallai system o'r fath ei chael ar y rheini a fydd yn ei gorfodi, ar sefydliadau lles ac ar bobl sy'n cynnal ATE. Rhoddodd 62 o unigolion, a oedd yn cynrychioli 41 o sefydliadau, o'u hamser i drafod gyda swyddogion ac i rannu'r wybodaeth sydd ganddynt, a hoffwn ddiolch iddynt am eu cyfraniad. Roedd y gweithdai'n gyfle i gynnal trafodaeth agored am yr amcan o hyrwyddo lles anifeiliaid, ond gan gofio ar yr un pryd fod angen i unrhyw system fod yn un gymesur −ar gyfer sector sydd, yn bennaf, yn cynnwys busnesau bach, a hefyd ar gyfer awdurdodau gorfodi sydd wedi gorfod ymdopi ers blynyddoedd â llai o adnoddau.  Roedd y mwyafrif llethol o blaid y cynnig,  yn benodol, y cyfle gwych y mae'n ei gynnig i hyrwyddo parch ac agweddau cyfrifol at anifeiliaid drwy'r sefydliadau hynny sydd yn y rheng flaen. Roedd pawb o'r farn bod yr ymwneud rhwng pobl ac anifeiliaid yn rhywbeth pwysig i'w gadw ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol, ond cyfeiriwyd ym mhob un o'r gweithdai at yr angen i bennu safonau gofynnol ar gyfer llociau anifeiliaid, wrth iddynt gael eu cludo a hefyd wrth iddynt gael eu harddangos. Dywedwyd hefyd fod yn rhaid wrth fframwaith er mwyn sicrhau bod y safonau hynny'n cael eu bodloni.  Bydd yr adborth a gafwyd yn ystod y gweithdai yn sail i ymgynghoriad cyhoeddus llawn a manwl a fydd yn cael ei gynnal eleni. Hoffwn achub ar y cyfle hwn i ddiolch i'n holl randdeiliaid am eu cefnogaeth barhaus ac i'w hannog i barhau â'r drafodaeth hon yn ystod 2019\. Drwy gydweithio, gallwn ddatblygu system drwyddedu gadarn a chymesur a fydd yn diwallu anghenion ein rhanddeiliaid ac yn cael effaith barhaol ar safonau lles anifeiliaid yng Nghymru.

Following my announcement of my intention to introduce a licensing scheme for Mobile Animal Exhibits (MAEs) in Wales, I wish to update Assembly Members. Animal welfare is a priority of the Welsh Government and the proposal to introduce a licensing scheme, reinforces our commitment to ensuring the highest welfare standards for all animals kept in Wales. In October and November 2018, my officials hosted a series of workshops across Wales to capture the thoughts of key stakeholders on how a future licensing structure for MAEs may look and to better understand the impact it may have on enforcers, welfare organisations and MAE operators. 62 individuals, representing 41 organisations gave their time to engage with officials and share their knowledge and I thank them for their input. The workshops allowed an open discussion to take place on the objective of promoting animal welfare, whilst being mindful of the need for proportionality, both for a sector primarily made up of small businesses and for enforcement authorities who have, for many years, been managing with fewer resources. The overwhelming response was of support for the proposal.  In particular, the excellent opportunity  the proposal presented to encourage respectful and responsible attitudes towards animals through these frontline organisations. The continuation of human\-animal interaction was seen as an important activity to preserve for future generations, however,  the need for minimum welfare standards to be set for an animals’ enclosures, in transport and whilst on display, as well as the framework to ensure those standards are met, was echoed at every event. The feedback from the workshops will be used to inform a full and detailed public consultation which will now take place this year.   I would like to take this opportunity to thank all of our stakeholders for their ongoing support and to encourage the continuation of this dialogue as we progress through 2019\. By working together, we can develop a robust and proportionate licensing scheme which meets the needs of our stakeholders and delivers a lasting impact on animal welfare standards in Wales.

Translate the text from English to Welsh.

On 1 December 2020, the First Minister made an oral statement: Coronavirus \- December 2020 (external link).

Ar 1 Rhagfyr 2020, gwnaeth y Prif Weinidog datganiad llafar: Coronafeirws \- Cyfyngiadau Mis Rhagfyr (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

On 10 November 2020, the Minister for Education made an oral statement: **The Approach to Qualifications in 2021 (external link).**

Ar 10 Tachwedd 2020, gwnaeth Gweinidog Addysg datganiad llafar: Ymdrin â chymwysterau yn 2021 (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

This year’s results show: * The overall pass rate remains high in Wales at 97\.3% at A\*\-E * 73\.8% achieved A\*\-C grades * 22\.7% of learners in Wales gained the very top grades of A\* to A * In Mathematics Wales again outperformed England with 43\.2% attaining A\*\-A grades. * There was also improved attainment in subjects at A\*\-C in subjects such as History, Art \& Design and Psychology. * The results for the Welsh Baccalaureate (Advanced Diploma) show 89\.8% achieved Advanced Diploma in 2016, up 2\.5% compared to 2015\. On a visit to Maesteg school to meet students, Kirsty Williams said: > “Today is about celebrating the success of our pupils. I want to congratulate everyone receiving their results and thank them for all their hard work. This is such an important day and I wish them all the best as they make important decisions about their next steps in life. > > “The number achieving the highest grades is encouraging, we can be proud of our pupil’s performance in Maths and the progress when it comes to the Welsh Baccalaureate. > > “However, there are some areas where we are not where we would want to be. I will be looking closely at the full details of these results and those we expect next week to see what lessons we can learn and what we can do differently. Our performance at the top grades in maths show what Wales can achieve. > > “I will be pushing further ahead with our reforms and continue to develop qualifications to make sure we build an education system that provides pupils with the appropriate skills and knowledge they need to thrive in the modern world.

Dyma grynodeb o’r canlyniadau eleni: * Mae’r gyfradd basio gyffredinol yn parhau’n uchel yng Nghymru, ar 97\.3% o A\*\-E * Enillodd 73\.8% raddau A\*\-C * Enillodd 22\.7% o ddysgwyr yng Nghymru y graddau uchaf posibl, sef A\*\-A. * Mewn Mathemateg, perfformiodd Cymru yn well na Lloegr unwaith eto, wrth i 43\.2% ennill graddau A\*\-A. * Gwelwyd hefyd ganlyniadau gwell o A\*\-C mewn pynciau fel Hanes, Celf a Dylunio a Seicoleg. * Mae'r canlyniadau ar gyfer Bagloriaeth Cymru (Diploma Uwch) yn dangos bod 89\.8% wedi ennill Diploma Uwch yn 2016, sydd 2\.5% yn fwy nag yn 2015\. Wrth ymweld â myfyrwyr yn ysgol Maesteg, dywedodd Kirsty Williams: > “Heddiw, rydyn ni’n dathlu llwyddiannau ein disgyblion. Hoffwn longyfarch pawb sy'n cael eu canlyniadau heddiw, a diolch iddyn nhw am eu holl waith caled. Dyma ddiwrnod pwysig, ac rwy'n dymuno pob llwyddiant iddyn nhw wrth iddynt wneud penderfyniadau pwysig am eu camau nesaf mewn bywyd. > > "Mae'r nifer sy'n ennill y graddau uchaf yn galonogol, a gallwn fod yn falch o berfformiad ein disgyblion mewn Mathemateg a'r cynnydd sydd wedi'i wneud o ran Bagloriaeth Cymru. > > “Ond, nid ydym wedi cyrraedd y nod mewn rhai meysydd. Byddaf yn edrych yn fanwl ar fanylion llawn y canlyniadau hyn a’r rhai rydyn ni’n eu disgwyl yr wythnos nesaf i weld pa wersi y gallwn eu dysgu a beth y gallwn wneud yn wahanol. Mae ein perfformiad wrth ennill y graddau uchaf mewn Mathemateg yn dangos yr hyn y gall Cymru ei gyflawni. > > “Byddaf yn pwyso ar i’n gwaith diwygio fynd yn ei flaen ac yn parhau i ddatblygu cymwysterau i wneud yn siŵr ein bod yn datblygu system addysg sy’n rhoi'r sgiliau a'r wybodaeth i ddisgyblion sydd eu hangen arnynt i ffynnu yn y byd modern.”

Translate the text from English to Welsh.

On behalf of the Welsh Government, I welcome the Annual Report from the Children‘s Commissioner for Wales. We recognise the tireless work that the Commissioner has undertaken throughout the year on behalf of the children and young people of Wales. The Commissioner’s work, in giving children and young people a voice and advocating on their behalf, is vital to safeguarding and promoting their rights and welfare. As a Government, we are proud of our record in promoting and upholding the rights of children and young people. Listening to and hearing from our young people is crucial. We recognise the importance of giving them an opportunity to have a meaningful input into shaping our policies. We will continue to engage with them on issues that affect them, including the future direction of Wales post Brexit. The Children’s Commissioner for Wales published her 2017\-18 Annual Report on 1 October. The Report sets out the work undertaken by her office during the period 1 April 2017 to 31 March 2018\. In her report, the Commissioner has highlighted some of the areas where the Welsh Government has made significant progress. This includes improving independent advocacy for children and young people and taking forward proposals to remove the defence of reasonable punishment. The Commissioner’s Annual Report includes 15 recommendations for the Welsh Government. The National Assembly debated the Commissioner’s Report in plenary on 13 November 2018\. We have reflected on those discussions and the document we are publishing today sets out a comprehensive response. Each recommendation has been addressed and we have provided information on the actions which the Welsh Government has already taken or intends to take. I am pleased that as a Government we were able to accept or accept in principle all of the Commissioner’s recommendations. This demonstrates how seriously children’s rights are being taken across the Welsh Government. We continue to share a common goal with the Commissioner of ensuring children are at the heart of all that we do. Better outcomes for our children can only be achieved by all of us working together to deliver services in a co\-ordinated, integrated and timely way. We are committed to doing this in order to achieve the very best for children, families, their communities and our nation. As a Government we have, and will continue to, work collaboratively with the Commissioner and others for the benefit of children and young people in Wales.

Ar ran Llywodraeth Cymru, rwy’n croesawu’r Adroddiad Blynyddol gan Gomisiynydd Plant Cymru. Rydym yn cydnabod y gwaith diflino y mae’r Comisiynydd wedi’i wneud gydol y flwyddyn ar ran plant a phobl ifanc Cymru. Mae gwaith y Comisiynydd, wrth roi llais i blant a phobl ifanc ac eirioli ar eu rhan, yn hollbwysig i ddiogelu a hyrwyddo eu hawliau a’u lles. Fel Llywodraeth, rydym yn falch iawn o’n hanes o hyrwyddo a chynnal hawliau plant a phobl ifanc. Mae’n hanfodol ein bod yn clywed gan ein pobl ifanc ac yn gwrando arnynt. Rydym yn cydnabod pa mor bwysig yw rhoi cyfle iddynt wneud cyfraniad ystyrlon at lywio ein polisïau. Byddwn yn parhau i ymgysylltu â nhw ar faterion sy’n effeithio arnynt, gan gynnwys cyfeiriad Cymru yn y dyfodol ar ôl Brexit. Cyhoeddodd Comisiynydd Plant Cymru ei Hadroddiad Blynyddol 2017\-18 ar 1 Hydref. Mae’r Adroddiad yn nodi’r gwaith sydd wedi’i wneud gan ei swyddfa rhwng 1 Ebrill 2017 a 31 Mawrth 2018\. Yn ei hadroddiad, mae’r Comisiynydd wedi tynnu sylw at rai o’r meysydd y mae Llywodraeth Cymru wedi gwneud cynnydd mawr ynddynt. Mae hyn yn cynnwys gwella eiriolaeth annibynnol ar gyfer plant a phobl ifanc a datblygu cynigion i gael gwared ar yr amddiffyniad o gosb resymol. Mae Adroddiad Blynyddol y Comisiynydd yn cynnwys 15 argymhelliad ar gyfer Llywodraeth Cymru. Cafwyd dadl ynghylch Adroddiad y Comisiynydd mewn cyfarfod llawn o’r Cynulliad Cenedlaethol ar 13 Tachwedd 2018\. Rydym wedi pwyso a mesur y trafodaethau hynny ac mae’r ddogfen rydym yn ei chyhoeddi heddiw yn nodi ymateb cynhwysfawr. Rydym wedi rhoi sylw i bob argymhelliad ac wedi darparu gwybodaeth am y camau y mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi’u cymryd neu yn bwriadu eu cymryd. Rwy’n falch ein bod fel Llywodraeth yn gallu derbyn neu dderbyn mewn egwyddor holl argymhellion y Comisiynydd. Mae hyn yn dangos ein bod yn cymryd hawliau plant o ddifrif ar draws Llywodraeth Cymru. Rydym yn parhau i rannu’r un nod â’r Comisiynydd, sef sicrhau bod plant yn ganolog ym mhopeth a wnawn. Gellir ond sicrhau gwell canlyniadau ar gyfer ein plant drwy gael pawb i gydweithio i ddarparu gwasanaethau mewn ffordd gydlynus, integredig ac amserol. Rydym wedi ymrwymo i wneud hyn er mwyn gallu gwneud ein gorau glas ar gyfer plant, teuluoedd, eu cymunedau a’n cenedl. Fel Llywodraeth rydym wedi cydweithio â’r Comisiynydd ac eraill er budd plant a phobl ifanc yng Nghymru a byddwn yn parhau i wneud hynny.

Translate the text from English to Welsh.

The appointment of Paul Gyles will help drive capital investment and promote Welsh exports to the United Arab Emirates which is an important global business hub. Paul is a Chartered Management Accountant (CIMA) with over 30 years’ experience working with market leading companies across UK, Middle East and Asia. He has lived in Dubai in the UAE since 2003 and is the 4th envoy to be appointed by the Welsh Government since the launch of the international strategy which aims to raise the profile of the nation around the world. Through working with established and high profile individuals, the Welsh Government hopes to spark and increase the engagement of the Welsh diaspora, which is made up of alumni and friends of Wales in other countries. Minister for Economy Ken Skates said: > “This is a challenging time and one when we are all seeking to navigate the opportunities, challenges and complexities of the UK leaving the EU and the ongoing difficulties associated with the coronavirus pandemic. > > > “Paul will be extolling Wales’ virtues as a first class trading partner, an excellent tourism destination, a diverse cultural partner and a great place to live, study and do business.  > > > “Our Economic Action Plan is clear about our commitment to prioritising exports and trade, and to helping businesses retain their existing trading partners while branching out into other global markets. There is no doubt that it is a hugely significant market and one which has much to offer our exporters.” Paul Gyles FCMA CGMA said: > “I am honoured to be appointed as a Welsh Government Envoy representing Wales in the Middle East. I will do my best to help promote Wales within this region, both in terms of driving capital investment opportunities to Wales, as well as supporting companies looking to export into this region. > > > “In such a challenging economic environment it’s a really exciting time to open new doors for businesses and I’m immensely proud to be part of the development of a worldwide, Welsh business network.”

Bydd penodi Paul Gyles yn helpu i sbarduno buddsoddiad cyfalaf a chyfleoedd allforio ac yn hyrwyddo allforion o Gymru i'r Emiraethau Arabaidd Unedig sy'n ganolfan fusnes fyd\-eang bwysig. Mae Paul yn Gyfrifydd Rheoli Siartredig (CIMA) gyda dros 30 mlynedd o brofiad yn gweithio gyda chwmnïau sy'n arwain y farchnad ledled y DU, y Dwyrain Canol ac Asia. Mae wedi byw yn Dubai yn yr Emiraethau Arabaidd Unedig ers 2003 a dyma'r pedwerydd cennad i'w benodi gan Lywodraeth Cymru ers lansio'r strategaeth ryngwladol sy'n ceisio codi proffil y genedl ledled y byd. Drwy weithio gydag unigolion sefydledig a phroffil uchel, mae Llywodraeth Cymru yn gobeithio sbarduno a chynyddu cysylltiadau â’r boblogaeth Gymreig sydd ar wasgar, sy'n cynnwys cyn\-fyfyrwyr a chyfeillion Cymru mewn gwledydd eraill. Dywedodd Ken Skates, Gweinidog yr Economi: > "Mae hwn yn gyfnod heriol ac yn un pan ydym i gyd yn ceisio ymdrin â’r cyfleoedd, yr heriau a’r cymhlethdodau sy’n deillio o’r DU yn ymadael â’r UE a'r anawsterau parhaus sy'n gysylltiedig â pandemig y coronafeirws. > > > "Bydd Paul yn hyrwyddo rhinweddau Cymru fel partner masnachu o'r radd flaenaf, cyrchfan twristiaeth ragorol, partner diwylliannol amrywiol a lle gwych i fyw, astudio a gwneud busnes ynddo. > > > "Mae ein Cynllun Gweithredu ar yr Economi yn glir ynglŷn â'n hymrwymiad i flaenoriaethu allforion a masnach, ac i helpu busnesau i gadw eu partneriaid masnachu presennol tra'n dechrau ar farchnadoedd byd\-eang eraill. Nid oes amheuaeth nad yw'n farchnad hynod arwyddocaol ac yn un sydd â llawer i'w gynnig i'n hallforwyr." Dywedodd Paul Gyles FCMA CGMA: > "Mae'n anrhydedd i mi gael fy mhenodi'n Gennad i Lywodraeth Cymru a fydd yn cynrychioli Cymru yn y Dwyrain Canol. Byddaf yn gwneud fy ngorau i helpu i hyrwyddo Cymru yn y rhanbarth hwn, o ran ysgogi cyfleoedd buddsoddi cyfalaf i Gymru, yn ogystal â chefnogi cwmnïau sy'n ceisio allforio i'r rhanbarth hwn. > > > "Mewn amgylchedd economaidd mor heriol mae'n gyfnod cyffrous iawn i agor drysau newydd i fusnesau ac rwy'n hynod falch o fod yn rhan o ddatblygiad rhwydwaith busnes Cymru ar draws y byd."

Translate the text from Welsh to English.

Ar 30 Mehefin 2015, gwnaeth y Gweinidog Economi, Gwyddoniaeth a Thrafnidiaeth  Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am y Metro. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol). Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys. 

On 30 June 2015, the Minister for Economy, Science and Transport made an oral Statement in the Siambr on: Update on the Metro System. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link). If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page.  

Translate the text from English to Welsh.

The A level provisional results for Wales show an improvement overall with 8\.7% of grades awarded at A\*, the best outcome in Wales since this grade was introduced, in 2010, 0\.4 percentage point higher than the previous best figure in 2017\. In the other figures from today’s results: * 76\.3% gained A\* to C, the highest since 2009 and the second highest recorded with 26\.3% achieving A\*\-A, a historic high. * Maths has the highest pass rate of any key subject with 42\.2% gaining A\* to A. * There have been increases at A\* in Physics, Biology, Chemistry, Arts and Design, Psychology, Geography, Religious Studies and English Language. * At A\* to C the results have gone up in English Literature, Biology, Chemistry, Physics, History, Art and Design, Sociology and Business Studies. * The overall average for all Subjects shows the performance of both male and females learners has improved across most grades. The Welsh Baccalaureate results show: * 97\.7% of candidates achieved the Skills Challenge Certificate, an increase of 3\.7 percentage points from 2017\. * 80\.9% of candidates passed the Advanced Welsh Baccalaureate, an increase of 2\.2 percentage points from 2017\. On a visit to Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf in Llandaff, Kirsty Williams said: > “Today is the culmination of a lot of hard work from our students and I want to congratulate them, as well as our fantastic teachers and lecturers, on these results. > > “We’re seeing a very positive and stable set of results, with some very encouraging signs of progress as we continue on our journey of education reform. > > “I’m very pleased that the number of students achieving A\*\-A has reached 26\.3% \- this is a  1\.3% increase from last year and is an historic high for Wales. > > “It’s also particularly pleasing to see an increase in the number of students taking STEM subjects. This is the continuation of a trend we’ve seen in recent years. > > “Welsh Baccalaureate Advanced Level pass rates are also up which is excellent news – this is a valued qualification accepted by a growing number of prestigious universities across the UK. > > “These are all very good reasons why we should remain confident in our reformed system of qualifications. We are providing students with the skills and knowledge they need for the modern world and our challenge now is to build on the results as we continue our national mission to raise standards for all our young people.”

Mae'r canlyniadau Safon Uwch sydd gennym ar hyn o bryd ar gyfer Cymru yn dangos gwelliant cyffredinol. Mae 8\.7% o'r graddau yn A\*, y canlyniad gorau yng Nghymru ers cyflwyno'r radd hon yn 2010\. Mae hyn 0\.4 pwynt canran yn uwch na'r ffigur gorau blaenorol yn 2017\. Dyma rai ffigurau eraill o ganlyniadau heddiw: * Enillodd 76\.3% raddau A\* i C, y gyfran uchaf er 2009 \- a'r gyfran uchaf ond un erioed \- ac enillodd 26\.3% A\*\-A, sy'n uchafbwynt hanesyddol. * Mewn Mathemateg y gwelwyd y gyfradd basio uchaf o bob pwnc allweddol, ac enillodd 42\.2% A\*\-A. * Gwelwyd cynnydd yn y niferoedd a gafodd A\* mewn Ffiseg, Bioleg, Cemeg, Celf a Dylunio, Seicoleg, Daearyddiaeth, Astudiaethau Crefyddol a Saesneg Iaith. * O ran graddau A\*\-C, mae'r canlyniadau wedi codi yn Saesneg Llenyddiaeth, Bioleg, Cemeg, Ffiseg, Hanes, Celf a Dylunio, Cymdeithaseg ac Astudiaethau Busnes. * Mae cyfartaledd cyffredinol pob pwnc yn dangos bod perfformiad bechgyn a merched wedi gwella ar draws y rhan fwyaf o raddau. Mae canlyniadau Bagloriaeth Cymru yn dangos: * bod 97\.7% o ymgeiswyr wedi ennill y Dystysgrif Her Sgiliau, cynnydd o 3\.7 pwynt canran ers 2017\. * bod 80\.9% o ymgeiswyr wedi pasio Bagloriaeth Uwch Cymru, cynnydd o 2\.2 pwynt canran ers 2017\. Wrth ymweld ag Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf yn Llandaf, dywedodd Kirsty Williams: > “Heddiw rydyn ni'n gweld penllanw llawer o waith caled gan ein myfyrwyr a dw i am eu llongyfarch nhw, yn ogystal â'n hathrawon a'n darlithwyr gwych, ar y canlyniadau hyn. > > “Mae gyda ni ganlyniadau cadarnhaol a sefydlog, ac arwyddion calonogol iawn o gynnydd wrth inni barhau ar ein taith i ddiwygio addysg. > > “Dw i'n hapus iawn bod nifer y myfyrwyr sydd wedi cael A\*\-A wedi cyrraedd 26\.3% \- sydd 1\.3% yn fwy na'r llynedd ac yn uchafbwynt hanesyddol i Gymru. > > “Mae'n arbennig o braf hefyd gweld cynnydd yn nifer y myfyrwyr sy'n astudio pynciau STEM. Mae hwn yn batrwm rydyn ni wedi'i weld yn ystod y blynyddoedd diwethaf. > > “Mae cyfraddau pasio Bagloriaeth Uwch Cymru hefyd wedi codi, sy'n newyddion rhagorol \- mae hwn yn gymhwyster sy'n cael ei brisio a'i dderbyn gan nifer cynyddol o brifysgolion uchel\-eu\-parch ledled y DU. > > “Mae'r rhain i gyd yn rhesymau da iawn pam y dylen ni barhau i fod yn hyderus yn ein system gymwysterau ddiwygiedig. Rydyn ni'n darparu'r  sgiliau a'r wybodaeth sydd eu hangen ar ein myfyrwyr er mwyn byw yn y byd modern, a'n her ni nawr yw adeiladu ar y canlyniadau wrth inni barhau â'n hymgyrch genedlaethol i godi safonau i'n holl bobl ifanc.”

Translate the text from Welsh to English.

Dywedodd Rebecca Evans: > “Mae’r banciau  bwyd sy’n cael eu defnyddio mewn ardaloedd lle mae Credyd Cynhwysol wedi’i gyflwyno wedi gweld cynnydd o 30% yn y defnydd sy’n cael ei wneud ohonynt yn ôl ystadegau gan y Swyddfa Archwilio Genedlaethol o’i gymharu â chynnydd o 12% mewn ardaloedd lle nad yw Credyd Cynhwysol wedi’i gyflwyno. Mae hyn yn sefyllfa hynod o ofidus. > > “Yn ôl arolwg ymhlith pobl sy’n hawlio Credyd Cynhwysol gan adran Esther McVey ei hun roedd pedwar o bob deg oedd yn hawlio yn dioddef o anawsterau ariannol. Hefyd, roedd angen cymorth ar 46% o’r rhai newydd oedd yn gwneud cais am Gredyd Cynhwysol i wneud eu cais ar\-lein. > > “Rwyf wedi gofyn i’r Ysgrifennydd Gwladol sicrhau bod Cymorth Cynhwysol ar gael mor eang â phosib i bobl sy’n hawlio Credyd Cynhwysol er mwyn helpu’r bobl hynny sy’n ei chael hi’n anodd rheoli eu sefyllfa ariannol, a hefyd y rheini sy’n ei chael hi’n anodd cael hyd i adnodd digidol. > > “Roedd adroddiad diweddar y Swyddfa Archwilio Genedlaethol yn glir; mae awdurdodau lleol, cymdeithasau tai a landlordiaid oll yn gweld cynnydd mewn dyledion rhent ers cyflwyno Credyd Cynhwysol. > > “Mae hyn yn cyd\-fynd â’r amryw bryderon sydd wedi’u codi a’u hanfon ata i gan y sector tai yng Nghymru. > > “Tynnodd y Swyddfa Archwilio Genedlaethol sylw at y ffaith bod diffygion yn y system o ran canfod pobl sy’n agored i niwed ac mae hyn yn ei gwneud hi’n anodd gweld sut maen nhw’n cael y cymorth cywir o’r dechrau’n deg pan maen nhw’n gwneud cais am Gredyd Cynhwysol. Rwyf wedi gofyn i’r Ysgrifennydd Gwladol esbonio sut mae’n bwriadu mynd ati i unioni hyn. > > “Gall pob sy’n fwy agored i niwed gael cynnig trefniadau talu amgen drwy Gredyd Cynhwysol, ond rydyn ni’n gweld anghysondebau go iawn yn y modd mae hyn yn cael ei gynnig i bobl sy’n hawlio. Yn ôl arolwg gan yr Adran Gwaith a Phensiynau ei hun ymhlith pobl sy’n hawlio, roedd cynifer â 48% o’r rhai a holwyd wedi gorfod gofyn am gymorth eu hunain yn hytrach na’u bod yn cael ei gynnig o’r dechrau’n deg. > > “Rwy’n bryderus iawn am ddiffygion Credyd Cynhwysol a’i effaith ar y bobl fwyaf agored i niwed yng Nghymru a byddaf yn parhau i bwyso ar Lywodraeth y Deyrnas Unedig i fynd i’r afael â hyn.”

Rebecca Evans said:  > “Foodbank use in areas where Universal Credit has been rolled out has increased by 30% according to National Audit Office statistics, compared to a 12% increase in non\-Universal Credit areas. This is extremely worrying. > > > “A Universal Credit claimant survey from Esther McVey’s own department shows that four in ten claimants were experiencing financial difficulties, and that 46% of new Universal Credit claimants need help to make their claim online.   > > > “I have asked the Secretary of State to make Universal Support for people who claim Universal Credit available as widely as possible to help those people who are experiencing difficulties in managing their finances, and for those who are struggling with digital access.  > > > “The recent National Audit Office report was clear; local authorities, housing associations and landlords are all seeing an increase in rent arrears since the introduction of Universal Credit.  > > > “This chimes with many concerns raised and reported to me by the housing sector in Wales.  > > > “The National Audit Office highlighted that the system is lacking in ways to identify vulnerable people, which makes it difficult to see how they are getting the right support, from the outset when they apply for Universal Credit. I have asked the Secretary of State to explain how she plans to rectify this.  > > > “People who are more vulnerable can be offered alternative payment arrangements through Universal Credit, but we are seeing real inconsistencies in the way this is offered to claimants; the Department of Work and Pensions’ own claimant survey indicated that as many as 48% of those surveyed had to request this themselves, rather than being offered it proactively. > > > “I am deeply concerned about the flaws of Universal Credit, and its impact on the most vulnerable people in Wales, and I will continue to press the UK Government on addressing these.”

Translate the text from English to Welsh.

Invertek Drives Ltd already employs 180 people.  It was first established in 1998 to manufacture controllers for electric motors found in everything from machines, fans and conveyors through to elevators. It has ambitious plans to increase its turnover to £50 million by 2022 and to increase the number of employees to 230\.  The company has grown consistently to accomplish global sales of more than £30m with a sales and service presence in over 80 countries worldwide. The new factory is vital in order to maintain growth, the company requires bigger premises to increase production and to bring all its activities in Welshpool on to one site. Economy Secretary Ken Skates said: > “I am pleased our involvement in this expansion supports our vision to improve the Welsh economy, safeguarding established jobs and creating new posts.  > > > “Invertek Drives already benefits its local community as an employer and through its use of local supply chains. This expansion will help to have an even more significant impact on the local economy. > > > “We are delighted to have the opportunity to help them achieve their ambitious plans for the future.” Charles Haspel, Operations Director, Invertek Drives said: > “This major new development endorses Invertek’s significant commitment to the Mid Wales area as it seeks further growth in the high technology international industrial automation market.”

Mae Invertek Drives Ltd yn cyflogi 180 o bobl yn barod. Fe'i sefydlwyd gyntaf ym 1998 i wneud rheolyddion ar gyfer motorau trydan sy'n cael eu defnyddio mewn popeth o beiriannau, ffaniau a chludyddion i beirannau codi. Mae gan y cwmni gynlluniau uchelgeisiol i gynyddu ei drosiant i £50 miliwn erbyn 2022 ac i gynyddu nifer y gweithwyr i 230\.  Mae'r cwmni wedi tyfu'n gyson, gan sicrhau gwerthiant byd\-eang o fwy na £30 miliwn ac mae'n gwerthu ac yn gwasanaethu ei gynhyrchion mewn mwy nag 80 o wledydd ledled y byd.  Mae'r ffatri newydd yn hanfodol er mwyn iddo fedru parhau i dyfu ac mae angen adeiladau mwy o faint ar y cwmni er mwyn iddo fedru cynhyrchu mwy a dod â'i holl weithgarwch yn y Trallwng ynghyd ar un safle. Dywedodd Ysgrifennydd yr Economi, Ken Skates:  > "Dw i'n falch bod ein cyfraniad ni at y cynllun hwn yn ategu'r weledigaeth sydd gennym ar gyfer gwella economi Cymru, gan ddiogelu swyddi sy'n bodoli eisoes a chreu swyddi newydd. > > “Mae Invertek Drives yn dod â budd i'r gymuned eisoes drwy gyflogi pobl a thrwy ddefnyddio cadwyni cyflenwi lleol. Bydd yr ehangu hwn yn ei helpu i gael hyd yn oed fwy o effaith ar yr economi. > > "Rydyn ni'n hynod falch o gael y cyfle i'w helpu i wireddu'r cynlluniau uchelgeisiol sydd ganddo ar gyfer y dyfodol." Dywedodd Charles Haspel, Cyfarwyddwr Gweithrediadau Invertek Drives: > "Mae'r datblygiad newydd pwysig hwn yn cadarnhau ymrwymiad sylweddol Invertek i ranbarth y Canolbarth wrth iddo fynd ati i geisio tyfu ymhellach yn y farchnad uwch\-dechnoleg ryngwladol mewn awtomatiaeth ddiwydiannol."

Translate the text from Welsh to English.

Mae Lesley Griffiths wedi cyhoeddi y bydd Awdurdodau Parciau Cenedlaethol Eryri, Bannau Brycheiniog ac Arfordir Penfro yn cael cyfanswm o £9\.5 miliwn o arian grant ar gyfer 2017/18\. Yn y cyfamser, mae'r pum Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol (AHNE) yng Nghymru wedi cael £275,000 heddiw i'w helpu i barhau i gyflawni amcanion y  Gronfa Datblygu Cynaliadwy. O dan y gronfa hon, bydd yr AHNEoedd yn cael £55,000 yr un i sefydlu prosiectau a fydd yn hyrwyddo ffyrdd mwyn cynaliadwy o fyw ac o weithio, gan integreiddio harddwch naturiol, bywyd gwyllt, y dirwedd, defnydd tir a chymunedau.   Yn gynharach eleni, cadarnhaodd Ysgrifennydd y Cabinet y byddai swm arall o £2\.5 miliwn yn cael ei ddarparu, yn ychwanegol at y cyllid craidd, i gefnogi prosiectau a nodwyd gan Awdurdodau Parciau Cenedlaethol ac AHNEoedd Cymru.  Yn eu plith y mae mentrau i hyrwyddo hamdden yn yr awyr agored  ac i wella diogelwch ar y mynyddoedd. Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet: > "Rydyn ni i gyd yn gwybod bod gan Gymru rai o'r nodweddion naturiol prydferthaf a mwyaf trawiadol unrhyw le yn y byd. Mae'n Parciau Cenedlaethol a'n Hardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol yn odidog ac maen nhw wedi bod yn denu ymwelwyr a phobl leol ers blynyddoedd. > > “Yn gynharach eleni, llwyddais i ddarparu swm ychwanegol o £2\.5 miliwn i gefnogi prosiectau a nodwyd gan Awdurdodau Parciau Cenedlaethol ac AHNEoedd Cymru. Dw i'n edrych 'mlaen at weld y prosiectau hyn yn dwyn ffrwyth dros y misoedd nesaf. > > "Dw i'n falch heddiw o fedru cadarnhau gwerth bron £10 miliwn o gyllid a fydd yn galluogi'n Parciau Cenedlaethol a'n AHNEoedd i barhau i warchod a gwella\#'r tirweddau gwerthfawr hyn ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol."

Lesley Griffiths has announced Snowdonia, Brecon Beacons and the Pembrokeshire Costal Path National Park Authorities will receive grant funding totalling £9\.5m for 2017/18\. Meanwhile, Wales’ five Areas of Outstanding Natural Beauty have today been awarded £275,000 to help them to continue to deliver the Sustainable Development Fund. Under this fund, AONBs will each receive £55,000 to establish projects which support ways of living and working in a more sustainable way, integrating natural beauty, wildlife, landscape, land use and community. Earlier this year the Cabinet Secretary confirmed an extra £2\.5m, in addition to their core funding, to support projects identified by Wales’ National Park Authorities and AONBs. These include initiatives to promote outdoor recreation and improve mountain safety. The Cabinet Secretary said: > “We all know Wales has some of the most stunning and inspiring natural landmarks anywhere in the world.  Our breathtaking National Parks and Areas of Outstanding Natural Beauty have long been magnets for visitors and locals alike. > > “Earlier this year, I was able to provide over £2\.5m of additional funding to support projects identified by Wales’ National Park Authorities and AONBs. I look forward to seeing these projects come to fruition over the coming months. > > “I am pleased today to further confirm funding of nearly £10m which will enable our National Park Authorities and AONBs to continue to protect and improve these valuable landscapes for future generations."

Translate the text from Welsh to English.

Ar 10 Mehefin 2019, cyhoeddais ddatganiad ysgrifenedig a oedd yn cadarnhau y byddai Cynllun Bwrsariaeth GIG Cymru yn parhau ar gyfer unigolion sy'n dechrau astudio ar raglen gofal iechyd gymwys yng Nghymru ym mlwyddyn academaidd 2020/2021\. Roedd hynny'n golygu y byddai'r pecyn bwrsariaeth llawn yn parhau i fod ar gael i'r rhai sy'n ymrwymo i weithio yng Nghymru am hyd at ddwy flynedd ar ôl cymhwyso.  Rwy'n falch o gyhoeddi heddiw fy mod yn ymestyn y trefniant hwn unwaith eto, ac y bydd pecyn bwrsariaeth GIG Cymru yn parhau ar gyfer y rhai a fydd yn dechrau astudio ym mlynyddoedd academaidd 2021/22 a 2022/23\. Mae'r cyhoeddiad hwn yn rhoi sicrwydd y bydd Cymru yn parhau i ariannu a chefnogi darpar weithlu'r GIG dros y tair blynedd academaidd nesaf. Dros y cyfnod hwn byddwn yn cynnal ymarfer cynhwysfawr er mwyn penderfynu ar y ffordd orau a mwyaf priodol o barhau i gefnogi'r rhai sy'n dewis astudio ar raglenni gofal iechyd yng Nghymru.               Rwy'n falch o'r hyn y mae'r Llywodraeth hon wedi ei wneud er mwyn buddsoddi mewn addysg a hyfforddiant. Mae mwy o bobl yn gweithio i'r GIG heddiw nag a fu ar unrhyw adeg yn ei hanes, gyda phob un ohonynt yn ceisio atal problemau a gofalu am bobl ar draws pob cymuned yng Nghymru. Cyhoeddais yn ddiweddar y bydd cyllid i gefnogi addysg a hyfforddiant gweithwyr iechyd proffesiynol yng Nghymru yn cynyddu am y chweched flwyddyn yn olynol \- caiff £127\.8m ei fuddsoddi yn 2020/21\. Drwy gyfuniad o fuddsoddiad cyson a chynyddol mewn darparu addysg a hyfforddiant i weithwyr iechyd proffesiynol, a pharhau i gynnig cymorth ariannol er mwyn annog unigolion i ystyried bod gyrfa o fewn gofal iechyd yng Nghymru yn un fuddiol sy'n cynnig boddhad, mae'r Llywodraeth hon yn dangos ymrwymiad clir i sicrhau bod gweithlu'r GIG yn gynaliadwy i'r dyfodol.

On 10 June 2019, I issued a written statement confirming that the NHS Wales Bursary scheme would remain in place for individuals electing to study an eligible health care related programme in Wales commencing in the academic year 2020/21\. This meant, that in Wales the full bursary package continued to be available to those who would be committed to working in Wales for up to two years post qualification.  I am pleased to announce today that I am further extending this arrangement and will be retaining the NHS Wales bursary package for an additional two cohorts for the 2021/2022 and 2022/2023 academic years. This announcement provides certainty that for the next three academic years, Wales will continue to fund and support our future NHS workforce. During this time we will undertake a comprehensive exercise to establish the best and most appropriate way of continuing to support those who choose to study health care related programmes in Wales. I am proud of this government’s record on investment in education and training. The NHS has more people working in it than at any time in its history, all aimed at prevention and care for people across every community in Wales.  Recently, I announced that for the sixth consecutive year funding to support health professional education and training in Wales will increase \- £127\.8m will be invested in 2020/21\. Through a combination of sustained and increasing investment in the provision of health professional education and training, and the continued provision of financial support to encourage individuals to consider healthcare in Wales as a worthwhile and rewarding career, this Government is demonstrating its clear commitment to ensuring the future sustainability of the NHS workforce.

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government has today (25 March) introduced the Children (Abolition of Defence of Reasonable Punishment) (Wales) Bill to the National Assembly.  If the Bill is passed by the National Assembly for Wales, parents and other adults acting in a parental capacity will no longer be able to physically punish children – children will have the same protection from physical punishment as adults. The Bill will do this by abolishing the common law defence of reasonable punishment so that any adult acting in a parental capacity cannot use it as a defence if accused of assault or battery against a child – meaning they can no longer legally physically punish a child.  This builds on the Welsh Government’s commitment to children’s rights under the United Nations Convention on the Rights of the Child. Deputy Minister for Health and Social Services Julie Morgan said: > “We are sending a clear message that the physical punishment of children is not acceptable in Wales. > > > “What may have been deemed as appropriate in the past is no longer acceptable. Our children must feel safe and be treated with dignity. The legislation will be accompanied by an awareness\-raising campaign and support for parents. It aims to help eliminate the use and tolerance of physical punishment of children in Wales. Research published last year suggests attitudes to the physical punishment of children are changing. It found 81% of parents of young children in Wales disagreed that “it is sometimes necessary to smack a naughty child” – a significant increase from 71% in 2015\.  The Parental Attitudes Towards Managing Young Children's Behaviour 2017 survey also found only 11% of parents with young children reported they had smacked their children in the last six months as a way of managing their behaviour, half that in 2015 at 22%. The Deputy Minister added: > “More than 50 nations across the world have already responded to the international call to end the physical punishment of children.  > > > “As one of the most progressive nations in the world when it comes to promoting children’s rights, I am proud this Welsh Government is legislating to bring an end to the physical punishment of children in Wales, further protecting children’s rights. > > > “As the international community commemorates the 30th anniversary of the United Nations Convention on the Rights of the Child this year, it is very fitting that Wales is taking this significant step in expressing our country’s commitment to protecting children’s rights. The Bill as part of a much wider package of support for children and their parents. This includes: * the Parenting: Give It Time campaign, which is designed to help parents do the best job they can, providing positive parenting tips and information * access to a range of services to promote positive parenting, delivered through the NHS, education services, social services, Flying Start, Families First and the third sector. Welcoming the announcement, Professor Sally Holland, Children’s Commissioner for Wales, said: > “There’s nothing reasonable about physically punishing a child. This Bill sends a clear signal that Wales is a country which protects children; a country which will afford children equal protection from physical punishment as adults; a country which promotes children’s rights.  > > > “This positive development is about removing a legal loophole to reflect what the vast majority of us parents believe: that physically punishing a child is no longer acceptable, anywhere.

Heddiw, cyflwynodd Llywodraeth Cymru (25 Mawrth) y Bil Plant (Diddymu Amddiffyniad Cosb Resymol) (Cymru) gerbron y Cynulliad Cenedlaethol. Os caiff y Bil ei basio gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru, ni fydd rhieni ac oedolion eraill sy'n gweithredu fel rhieni yn gallu cosbi plant yn gorfforol mwyach \- bydd gan blant yr un amddiffyniad rhag cosb gorfforol ag oedolion. Bydd y Bil yn gwneud hyn drwy ddiddymu'r amddiffyniad yn y gyfraith gyffredin ar gyfer cosb resymol fel na all unrhyw oedolyn sy'n gweithredu yn lle rhiant ei ddefnyddio fel amddiffyniad os caiff ei gyhuddo o ymosod neu guro plentyn \- golyga hyn na allant mwyach gosbi plentyn yn gorfforol yn ôl y gyfraith.  Mae hyn yn seiliedig ar ymrwymiad Llywodraeth Cymru i hawliau plant o dan Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn. Dywedodd y Dirprwy Weinidog dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Julie Morgan said: > "Rydyn ni'n anfon neges glir nad yw cosbi plant yn gorfforol yn dderbyniol yng Nghymru. > > > "Nid yw'r hyn oedd yn cael ei ystyried yn dderbyniol yn y gorffennol yn dderbyniol mwyach. Rhaid i'n plant ni deimlo eu bod yn ddiogel a'u bod yn cael eu trin ag urddas. Caiff y ddeddfwriaeth ei hategu gan ymgyrch codi ymwybyddiaeth a chymorth i rieni. Y nod yw helpu i ddiddymu'r defnydd a wneir o gosbi plant yn gorfforol yng Nghymru a'r goddefgarwch sydd i hynny. Awgryma ymchwil a gyhoeddwyd y llynedd fod agweddau tuag at gosbi plant yn gorfforol yn newid. Yn ôl yr ymchwil, roedd 81% o rieni yn anghytuno bod angen smacio plentyn drwg weithiau \- cynnydd sylweddol o 71% yn 2015\.  Yn ôl yr arolwg Agweddau Rhieni tuag at Reoli Ymddygiad Plant Ifanc  2017 dim ond 11% o rieni plant bach a nododd eu bod wedi smacio eu plant yn ystod y chwe mis diwethaf fel ffordd o reoli eu hymddygiad, hanner y ffigwr yn 2015 sef 22%. Ychwanegodd y Dirprwy Weinidog: > "Mae mwy na 50 o wledydd ar draws y byd wedi ymateb i'r alwad ryngwladol i roi terfyn at gosbi plant yn gorfforol.  > > > "Fel un o'r gwledydd mwyaf blaengar yn y pryd o safbwynt hyrwyddo hawliau plant, rwy'n falch fod Llywodraeth Cymru yn deddfu i roi terfyn ar gosbi plant yn gorfforol yng Nghymru, gan hyrwyddo ymhellach hawliau plant.  > > > "Wrth i'r gymuned ryngwladol nodi 30 mlynedd ers cyflwyno Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn eleni, mae'n briodol fod Cymru yn cymryd y cam sylweddol hwn i fynegi ymrwymiad ein gwlad i ddiogelu hawliau plant. Mae'r Bil yn rhan o becyn llawer ehangach o gymorth i blant a'u rhieni. Mae hyn yn cynnwys: * yr ymgyrch Magu Plant: Rhowch amser iddo sydd â'r nod o helpu rhieni i wneud eu gorau drwy roi awgrymiadau a gwybodaeth bositif am fagu plant * amrywiaeth o wasanaethau sy'n hyrwyddo rhianta cadarnhaol gan y GIG, gwasanaethau addysg, gwasanaethau cymdeithasol, Dechrau'n Deg, Teuluoedd yn Gyntaf a'r trydydd sector. Wrth groesawu'r cyhoeddiad, dywedodd yr Athro Sally Holland, Comisiynydd Plant Cymru: > "Does dim byd rhesymol am gosbi plentyn yn gorfforol. Mae'r Bil hwn yn anfon neges glir bod Cymru'n wlad sy'n amddiffyn plant; Gwlad a fydd yn rhoi'r un amddiffyniad i blant rhag cosb gorfforol ag oedolion; Gwlad sy'n hyrwyddo hawliau plant. > > > Mae'r datblygiad cadarnhaol hwn yn ymwneud â dileu bwlch cyfreithiol i adlewyrchu'r hyn y mae'r mwyafrif llethol o rieni yn ei gredu: nad yw cosbi plentyn yn gorfforol yn dderbyniol bellach, yn unrhyw le.

Translate the text from Welsh to English.

Daeth yr ymgynghoriad ar ein Papur Gwyn Diwygio Llywodraeth Leol – Grym i Bobl Leol i ben ar 28 Ebrill 2015\. Daeth dros 700 o ymatebion i law i’r Papur Gwyn ei hun a mwy na 3,000 o ymatebion i’r arolwg barn. Hefyd, cynhaliwyd 38 o ddigwyddiadau ymgysylltu ledled Cymru gydag awdurdodau lleol a rhanddeiliaid, a daeth mwy na 600 o unigolion i’r sesiynau hynny. Roedd y Papur Gwyn ei hun yn ymdrin ag ystod eang o faterion. Rydym wedi gwneud dadansoddiad cychwynnol o’r ymatebion i’r ymgynghoriad ac mae hynny’n dangos bod cefnogaeth gref i nifer o’r cynigion, gan gynnwys rhoi pŵer cymhwysedd cyffredinol i awdurdodau lleol a’r cynnig i sefydlu Comisiwn Staff Gwasanaethau Cyhoeddus.  I’r gwrthwyneb, roedd barn gref hefyd yn erbyn rhai o’r cynigion, gan gynnwys cyfyngu ar nifer tymhorau aelodau etholedig, cynnal etholiadau Llywodraeth Leol gam wrth gam, cael gwared ar y gwaharddiad sy’n golygu na chaiff swyddogion sefyll ar gyfer etholiad yn eu hawdurdodau eu hunain, a’r prawf cymhwysedd y dylai trosiant cynghorau cymuned fod yn £200,000 o leiaf. O ganlyniad, rwyf wedi penderfynu peidio â bwrw ymlaen â’r cynigion hyn yn y Bil Uno a Diwygio Llywodraeth Leol drafft a fydd yn cael ei gyhoeddi ar gyfer ymgynghoriad yn yr hydref. O ran nifer yr aelodau y gellid eu hethol i’r awdurdodau unedig newydd, rwy’n cynnig y dylid cael gwared ar y terfyn presennol o 75 o aelodau etholedig i bob awdurdod ac y dylid ystyried terfyn uwch. Rwy’n derbyn y gallai cynghorau mwy olygu y bydd cynghorwyr yn cynrychioli nifer afresymol o fawr o etholwyr. Rwyf felly’n bwriadu ymgynghori’n fuan ar y Cyfarwyddiadau rwy’n bwriadu eu rhoi i Gomisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru. Rwy’n edrych ymlaen at weld beth yw’r farn ar y terfyn priodol ar gynghorwyr i’r awdurdodau newydd er mwyn sicrhau’r gynrychiolaeth a’r trefniadau llywodraethu democrataidd mwyaf effeithiol. Rwyf hefyd yn cyhoeddi heddiw yr opsiwn y mae Llywodraeth Cymru yn ei ffafrio ar gyfer  patrwm Llywodraeth Leol yng Nghymru yn y dyfodol. Rydym wedi datgan yn gyson, er mai Opsiwn 1 Williams oedd yr un roeddem yn ei ffafrio, ein bod yn agored i ystyried opsiynau eraill. Mae ystod o faterion wedi cael eu hystyried ymhellach, gan gynnwys safbwyntiau awdurdodau lleol unigol, ac mae’r rheini wedi’u hadlewyrchu yn y trefniadau isod a’r mapiau sydd ynghlwm. Yn y Gogledd, rydym yn teimlo bod achos dros gael trafodaeth bellach ynghylch y strwythur yn y dyfodol, felly rydym wedi cynnwys dau opsiwn. **9 Awdurdod Lleol** -------------------- * Ynys Môn a Gwynedd * Conwy a Sir Ddinbych * Sir y Fflint a Wrecsam * Ceredigion, Sir Benfro a Sir Gaerfyrddin * Abertawe a Chastell\-nedd Port Talbot * Pen\-y\-bont ar Ogwr, Rhondda Cynon Taf a Merthyr Tudful * Caerdydd a Bro Morgannwg * Blaenau Gwent, Caerffili, Torfaen, Sir Fynwy a Chasnewydd * Powys **8 Awdurdod Lleol** -------------------- * Ynys Môn, Gwynedd a Chonwy * Sir Ddinbych, Sir y Fflint a Wrecsam * Ceredigion, Sir Benfro a Sir Gaerfyrddin * Abertawe a Chastell\-nedd Port Talbot * Pen\-y\-bont ar Ogwr, Rhondda Cynon Taf a Merthyr Tudful * Caerdydd a Bro Morgannwg * Blaenau Gwent, Caerffili, Torfaen, Sir Fynwy a Chasnewydd * Powys Hoffwn bwysleisio nad hwn yw’r penderfyniad terfynol – yn hytrach, dyma’r cam diweddaraf yn y trafodaethau. Wedi i’r opsiynau hyn gael eu trafod, byddwn yn cyhoeddi ac yn ymgynghori ar Fil Uno a Diwygio drafft yn yr hydref. Bydd hyn yn cynnwys ymgynghoriad ffurfiol pellach ar ein cynigion ar gyfer uno awdurdodau lleol, ynghyd ag Asesiad Effaith Rheoleiddiol. Bydd hefyd yn gyfle ffurfiol i ymgynghori ar yr opsiwn y mae Llywodraeth Cymru yn ei ffafrio ar gyfer ffurf Llywodraeth Leol yng Nghymru yn y dyfodol. ### Dogfennau * #### 8 Awdurdod Lleol, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 925 KB 925 KB * #### 9 Awdurdod Lleol, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 932 KB 932 KB

The consultation on our Reforming Local Government \- Power to Local People White Paper closed on 28 April 2015\.  There were over 700 consultation responses to the White Paper itself and over 3,000 responses to the Opinion Poll. In addition, 38 engagement events were held across Wales with Local Authorities and stakeholders, with over 600 individuals attending. The White Paper itself covered a wide range of themes.  We have undertaken an initial analysis of the consultation responses which has shown strong support for many of the proposals, including giving a general power of competence to Local Authorities and the proposal to establish a Public Services Staff Commission.  In contrast, there were also clear views against some of the proposals including: term limits for Elected Members; the phasing of Local Government elections; the removal of prohibition on officers standing for election in their own Authorities; and the competency test that Community Councils should have a turnover of at least £200,000\.  As a result, I have decided not to proceed with these proposals in the draft Local Government Mergers and Reform Bill which we will publish for consultation in the autumn.  In terms of the number of elected members the newly merged Authorities might have, I propose that the current cap of 75 elected members per Authority is removed and a higher cap considered.  I accept that larger councils could mean councillors representing an unreasonably large number of electors.  I therefore intend to consult shortly on the Directions I intend to make to the Local Democracy and Boundary Commission for Wales and look forward to welcoming views on what an appropriate cap for councillors might be for the new Authorities to best deliver effective representation and democratic governance.  I am also today announcing the Welsh Government’s preference for the future configuration of Local Government in Wales.  We have consistently stated that while Williams Option 1 was our preferred option, we remained open to considering alternatives.  Further consideration has been given to a range of issues including the views of individual Local Authorities and these are reflected in the configurations shown below and the attached Maps.  In North Wales, we feel that there is a case for a further debate about the future structure and have therefore included two options. **9 Local Authorities** ----------------------- * Isle of Anglesey and Gwynedd * Conwy and Denbighshire * Flintshire and Wrexham * Ceredigion, Pembrokeshire and Carmarthenshire * Swansea and Neath Port Talbot * Bridgend, Rhondda Cynon Taf and Merthyr Tydfil * Cardiff and the Vale of Glamorgan * Blaenau Gwent, Caerphilly, Torfaen, Monmouthshire and Newport * Powys **8 Local Authorities** ----------------------- * Isle of Anglesey, Gwynedd and Conwy * Denbighshire, Flintshire and Wrexham * Ceredigion, Pembrokeshire and Carmarthenshire * Swansea and Neath Port Talbot * Bridgend, Rhondda Cynon Taf and Merthyr Tydfil * Cardiff and the Vale of Glamorgan * Blaenau Gwent, Caerphilly, Torfaen, Monmouthshire and Newport * Powys I want to emphasise this is not a final decision.  It is the next phase in discussions.  Following discussion of these options, we will publish and consult on a draft ‘Mergers and Reform’ Bill in the autumn.  This will include further, formal consultation on our proposals for Local Authority mergers and include a Regulatory Impact Assessment.  It will also provide a formal opportunity for consultation on the Welsh Government’s preference for the future configuration of Local Government in Wales. ### Documents * #### 8 Local Authorities, file type: pdf, file size: 925 KB 925 KB * #### 9 Local Authorities, file type: pdf, file size: 932 KB 932 KB

Translate the text from Welsh to English.

Mae’n bleser gennyf gyhoeddi heddiw fy mod wedi dyrannu £50 miliwn dros y 2 flynedd nesaf i adnewyddu eiddo gwag ledled Cymru er mwyn eu defnyddio eto a hynny drwy gynllun grant cartrefi gwag cenedlaethol. Mae’r ystadegau diweddaraf ar gyfer 2023/24 a gyhoeddwyd ar 19 Ionawr yn dangos bod 22,457 o eiddo gwag hirdymor yng Nghymru. Mae eiddo gwag hirdymor yn adnodd tai nad yw’n cael ei ddefnyddio a gallant ddod yn faich ar ein cymunedau. Rwy’n rhoi’r grant hwn ar waith fel cymhelliad ychwanegol i ostwng nifer yr eiddo gwag ymhellach a thrwy hynny, cynyddu’r cyflenwad tai. Mae’r cynllun newydd wedi’i ddatblygu gydag awdurdodau lleol ac mae’n adeiladu ar lwyddiant ein benthyciadau eiddo presennol a Grant Cartrefi Gwag Tasglu'r Cymoedd blaenorol. Bydd grant gwerth hyd at £25,000 ar gael i berchnogion tai neu ddarpar berchnogion tai i gael gwared â pheryglon sylweddol o’u heiddo i’w gwneud yn ddiogel i fyw ynddynt a gwella eu heffeithlonrwydd ynni.  Er mwyn bod yn gymwys ar gyfer y grant, rhaid bod yr eiddo wedi’i gofrestru yn wag gyda’r awdurdod lleol am o leiaf 12 mis cyn dechrau ar y gwaith. Unwaith y mae’r gwaith wedi’i gwblhau, rhaid i’r ymgeisydd llwyddiannus fyw yn yr eiddo hwnnw am o leiaf 5 mlynedd a hynny fel ei brif a’i unig breswylfa. Ynghyd â pherchen\-feddiannwyr, bydd Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig, awdurdodau lleol a grwpiau cartrefi cymunedol hefyd yn gallu cael gafael ar gyllid ar gyfer eiddo gwag sydd yn eu meddiant i’w hadnewyddu a’u defnyddio yn dai fforddiadwy. Mae hyn felly yn fesur ychwanegol rydym yn ei gymryd i fwrw ati â’r ymrwymiad yng Nghytundeb Cydweithio Llywodraeth Cymru â Phlaid Cymru i ddod â chyfran uwch o dai presennol, ac yn arbennig cartrefi gwag, i berchnogaeth ar y cyd ar lefel leol. Bydd y cynllun yn cael ei weinyddu ar ein rhan gan Gyngor Rhondda Cynon Taf. Gellir dod o hyd i restr o’r awdurdodau lleol sy’n cymryd rhan ar ein gwefan. Bydd rhagor o awdurdodau yn cael eu hychwanegu at y rhestr wedi iddynt ymuno â’r cynllun. Bydd gan bob awdurdod lleol sy’n cymryd rhan ddyraniad tybiannol bob blwyddyn. Byddant yn gyfrifol am gynnal archwiliadau o’r eiddo er mwyn canfod ac argymell y gwaith sy’n gymwys ar gyfer cyllid grant.

Today I am happy to announce that I have allocated £50million over the next 2 years to bring more empty properties across Wales back into use through a national empty homes grant scheme. The latest statistics for 2023/24 which were released on the 19th January show that there are 22,457 long\-term empty properties in Wales. Long term empty properties are a wasted housing resource and can become a blight on our communities. I am implementing this grant as an additional incentive to further reduce the number of empty properties and therefore increase housing supply. The new scheme has been developed with the local authorities and builds on the success of our existing property loans and the previous Valleys Taskforce Empty Homes Grant. A grant of up to £25,000 will be available for home owners or prospective home owners to remove significant hazards from their properties to make them safe to live in and to improve their energy efficiency. In order to qualify for the grant, the property must have been registered as empty with the local authority for a minimum of 12 months prior to commencement of the works. Once the works have been completed, the successful applicant must then live in that property as their main and only residence for a minimum of 5 years. Aside from owner occupiers, Registered Social Landlords, local authorities and community housing groups will also be able to access the funding for empty properties they are acquiring to bring back into use as affordable housing. This is therefore an additional measure we are taking to take forward the commitment in the Welsh Government’s Co\-operation Agreement with Plaid Cymru to bring a higher proportion of existing homes, and especially empty homes, into common ownership at local level. The scheme will be administered by Rhondda Cynon Taff Council on our behalf. A list of the participating local authorities can be found on our webpage and more local authorities will be added once they sign up to the scheme. Each participating local authority will have a notional allocation each year and will be responsible for undertaking the surveys of the properties to identify and recommend the qualifying works for grant funding.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 12 Rhagfyr mynychais Gyd\-bwyllgor y Gweinidogion (Negodiadau Ewropeaidd) yn Llundain.  Cafodd y JMC (EN) ei gadeirio gan y Prif Ysgrifennydd Gwladol. Atodir y communiqué. Rhoes yr Ysgrifennydd Gwladol dros Ymadael â'r Undeb Ewropeaidd  ddisgrifiad o'r negodiadau a ddaeth i ben â chytundeb ar Gam un o'r trafodaethau.  Mae Llywodraeth y DU yn hyderus y bydd y Cyngor Ewropeaidd yn cytuno'n nes ymlaen yn yr wythnos fod cynnydd digonol, fel y'i pennir gan briff negodi'r UE wedi'i wneud a bod y ffordd yn glir i drafodaethau rhan 2 ddechrau. Adroddwyd ar delerau cytundeb cam 1 yn eang a nodwyd ymateb cyffredinol Llywodraeth Cymru yn Natganiad Ysgrifenedig y Prif Weinidog  i'r Cynulliad hwn yn gynharach yr wythnos hon. Ailadroddais groeso Llywodraeth Cymru ar gyfer y cynnydd sydd wedi'i wneud ar Gam 1\.  Nodais fod Llywodraeth Cymru'n arbennig o falch ynghylch yr ymrwymiadau i gadw'r ffin feddal yn Iwerddon gan gadw trefniadau cyffredin yr un pryd ar draws y Deyrnas Unedig gyfan. Buom yn glir erioed na ddylid cytuno ar unrhyw drefniadau sy'n peri anfantais i borthladdoedd Cymru a llwybrau croesi i Iwerddon o'u cymharu â'r rhai mewn rhannau eraill o'r DU. Pwysleisiais fod Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo o hyd i gadw mynediad llawn a dirwystr i'r Farchnad Sengl ac i barhau'n rhan o Undeb Tollau â'r UE.  Rydym o'r farn mai hon yw'r ffordd fwyaf clir a rhesymegol i sicrhau buddiannau busnes yng Nghymru a'r DU gyfan.  Rydym o'r farn bod cryfder yr achos hwn, yr ydym wedi'i wneud yn gyson ers cyhoeddi ein Papur Gwyn Diogelu Dyfodol Cymru, yn cael ei danategu gan y safbwynt y cytunwyd ag ef gan Lywodraeth y DU yng Ngham 1\.       Mae Llywodraeth Cymru'n falch bod y DU a'r UE yn derbyn y rhesymeg dros gyfnod pontio ar ôl i'r DU ymadael yn swyddogol â'r UE.  Unwaith eto mae hwn yn safbwynt yr ydym wedi dadlau drosto yn gyson, er ein bod o'r farn mai camgymeriad yw cyfyngu'n artiffisial ar hyn i gyfnod o ddwy flynedd.  Rydym yn credu, ar sail y dystiolaeth sydd ar gael, y bydd trafodaethau manwl ar fasnach yn cymryd yn hwy ac mai creu cymaint o sicrwydd i fusnes â phosibl ddylai yrru'r cyfnod pontio.  Rydym yn credu ymhellach fod perygl i'r DU gael ei rhoi mewn sefyllfa anfanteisiol mewn negodiadau os caiff ei chlymu i ddyddiad pontio anhyblyg. Bydd Cam 2 o’r negodiadau'n pennu perthynas Llywodraeth y DU â'r UE yn y dyfodol.  Mae'r pwerau sydd wedi'u datganoli i Lywodraeth Cymru'n a Chynulliad  Cenedlaethol Cymru yn rhan annatod o'r trafodaethau hyn ac rydym yn gyfan gwbl glir bod rhaid i weinyddiaethau datganoledig fynd ati i baratoi safbwyntiau negodi'r DU a'r negodiadau eu hunain.  Mae hyn yn hollbwysig er mwyn cynrychioli materion datganoledig yn briodol ac yn barchus ond hefyd er mwyn i'r UE fod yn sicr bod tîm negodi'r UE yn cynrychioli buddiannau'r DU gyfan (gwelsom yr wythnos diwethaf paham y mae hyn mor hanfodol).  Credaf fod y mecanwaith JMC (E) presennol yn cynnig templed y gallai fod yn ddefnyddiol ei ddilyn.  Cynhelir trafodaethau pellach ar lefel swyddogol i fwrw ymlaen â'r mater o sut orau y gellir integreiddio gweinyddiaethau datganoledig â negodiadau.   Yn dilyn cyfarfod yr wythnos diwethaf â'r Gweinidog dros Fewnfudo, amlinellais safbwynt Llywodraeth Cymru'n ar ymfudiad yn yr UE, sy'n hanfodol i'n heconomi yn ein barn ni.  Ein safbwynt ni yw y dylai anghenion yr economi yrru polisi a bod symudedd yn Ewrop sy'n gysylltiedig â chyflogaeth er lles Cymru. Mae cynnydd wedi'i wneud ar fframweithiau'r DU, ac fe groesewais hyn.  Cytunwyd ar yr egwyddorion craidd ac mae swyddogion wedi gwneud gwaith cwmpasu defnyddiol.  Mynegais bryder, yng ngoleuni rhai awgrymiadau ynghylch ymagweddau gwahanol ar gyfer Gogledd Iwerddon, na all yr ymagwedd hon weithio ond os caiff ei thanategu gan ymrwymiad ar y cyd i ystyried bod y fframweithiau’n rhwymo dros y tymor hwy. Mae cytuno ar brosesau llywodraethu ar gyfer gweithredu, adolygu a diweddaru fframweithiau'n rhan hanfodol o'r gwaith sy'n gorfod digwydd yn awr.   Yn olaf, roeddwn yn glir na all Llywodraeth Cymru argymell bod y Cynulliad Cenedlaethol yn rhoi cydsyniad deddfwriaethol i Fil yr EU (Ymadael) oni chaiff materion ynghylch pwerau datganoledig Llywodraeth Cymru a Chynulliad Cenedlaethol Cymru eu datrys mewn diwygiadau y dylid cytuno arnynt cyn i'r Bil ymadael â Thŷ'r Cyffredin.  Cytunodd Llywodraeth y DU y dylid cael trafodaeth benodol bellach ar lefel swyddogol ynghylch atebion posibl. ### Dogfennau * #### Joint Ministerial Committee (EU Negotiations) Communique (Saesneg yn Unig), math o ffeil: pdf, maint ffeil: 63 KB 63 KB

On 12 December I attended the Joint Ministerial Committee (European Negotiation) in London.  The JMC (EN) was chaired by the First Secretary of State. The communique is attached. The Secretary of State for Exiting the European Union gave an account of the negotiations which concluded with an agreement on Phase 1 of talks.  The UK Government is confident that the European Council will agree later this week that “sufficient progress”, as determined by the EU negotiating brief, has been made and that the way is clear for phase 2 talks to begin.  The terms of the phase 1 agreement have been widely reported and the Welsh Government’s general response was detailed in the First Minister’s Written Statement to this Assembly earlier this week.   I repeated the Welsh Government’s welcome for the progress made on Phase 1\.  I noted that the Welsh Government is particularly pleased by the commitments both to retain the soft land border in Ireland while also preserving common arrangements across the whole of the United Kingdom.  We have been clear throughout that no arrangements should be agreed which disadvantage Welsh ports and transit routes to Ireland relative to those in other parts of the UK. I emphasised that the Welsh Government remains committed to retaining full and unfettered participation in to the Single Market and to remaining part of a  Customs Union with the EU.  We believe that this is the clearest, most advantageous and rational way to secure the interests of business in Wales and the UK as a whole.  We believe that the strength of this case, which we have made consistently since the publication of our White Paper Securing Wales’ Future, is underscored by the position agreed to by the UK Government in Phase 1\.   The Welsh Government is pleased that both the UK and the EU accept the rationale for a transition period after the UK’s formal exit from the EU.  Again, this is a position we have argued for consistently, although we think it is a mistake to constraint this artificially to a two year period.  We believe, based on available evidence, that detailed trade talks will take longer and that creating as much certainty for business as possible is what should drive the transition period.  We further believe that the UK risks being placed in a disadvantageous position in negotiations if it is tied an inflexible transition date. Phase 2 of negotiations will determine the future relationship of the UK Government with the EU.  The powers devolved to the Welsh Government and the National Assembly for Wales are deeply embedded in these discussions and we are absolutely clear that devolved administrations must be fully engaged in the preparation of UK negotiating positions and the negotiations themselves.  This is vital both for the proper and respectful representation of devolved issues but also so that the EU can be assured that the UK negotiating team is fully representative of the interest of the whole UK (we saw last week why this is so vital).  I believe that the existing JMC (E)  mechanism offers a template which could usefully be followed.  Further discussions will be held at official level to take forward the matter of how devolved administrations can best be integrated into negotiations.   Following a meeting last week with the  Minister for Immigration, I outlined the Welsh Government’s position on EU migration, which we see as essential to our economy.  Our position is that the needs of the economy should drive policy and that mobility within Europe linked to employment is in Wales’ interests. Progress has been made on UK Frameworks, and I welcomed this.  Core principles have been agreed and officials have done useful scoping work.  I registered concern, in the light of some suggestions about differential approaches for Northern Ireland,  that this approach can only work if it is underpinned by a shared commitment from all administrations to regard frameworks as binding over the longer term. Agreeing governance processes for implementing, reviewing and updating frameworks is a crucial part of the work which now needs to happen.   Finally, I was clear that the Welsh Government cannot recommend that the National Assembly gives legislative consent to the EU (Withdrawal) Bill  unless  issues surrounding the devolved powers of the Welsh Government and National Assembly for Wales are resolved in  amendments which should be agreed before the Bill leaves the House of Commons.  The UK Government agreed there should be further specific discussion at official level around potential solutions. ### Documents * #### Joint Ministerial Committee (EU Negotiations) Communique, file type: pdf, file size: 62 KB 62 KB

Translate the text from English to Welsh.

A consultation on proposals to revise and consolidate the school governance legislative framework will be launched today. There are around 23,000 school governors in Wales who give their time, experience and expertise voluntarily to help raise standards in our schools. I greatly value all the work governors do to improve educational outcomes for our children.  However, the existing school governance model has been in place since 1996 with few changes. School governing bodies do not have the flexibility to adapt themselves to meet the specific needs of their schools, and no consideration need be given to appointing governors for the skills or expertise they can offer.  In June this year  I set out my intention to consult on reforming the school governance legislative framework in a way which would retain the current stakeholder model while placing a stronger focus on skilled governing bodies. This included giving governing bodies the flexibility to make their own decisions about their constitution and membership.  I also spoke of the crucial part played by parents in effective school governance and my intention that they continue to have a central role in the governance of our schools.   Today we are launching a consultation on our proposals for the reform and consolidation of the school governance legislative framework. The consultation, which will run for 14 working weeks and end on 17 February 2017, is available at: https://consultations.gov.wales/consultations/consolidation\-and\-revision\-school\-governance\-regulatory\-framework\-wales I am keen for as many people as possible to respond so that together we can have stronger, more effective school governance and improved educational outcomes for our children.

Bydd ymgynghoriad ar gynigion i ddiwygio a chydgrynhoi fframwaith deddfwriaethol llywodraethu ysgolion yn cael ei lansio heddiw. Mae tua 23,000 o lywodraethwyr ysgol yng Nghymru sy'n rhoi o'u hamser, eu profiad a'u harbenigedd yn wirfoddol i helpu i wella safonau yn ein hysgolion. Rwy'n gwerthfawrogi'n fawr yr holl waith y mae'r llywodraethwyr yn ei wneud i wella deilliannau addysgol ein plant.  Fodd bynnag, mae'r model presennol ar gyfer llywodraethu ysgolion wedi bodoli ers 1996 a phrin iawn fu’r newidiadau a wnaed iddo. Nid oes gan gyrff llywodraethu ysgolion yr hyblygrwydd i addasu eu hunain i ddiwallu anghenion penodol eu hysgolion, ac nid oes raid ystyried y sgiliau a’r arbenigedd y gall unigolion eu cynnig wrth benodi llywodraethwyr. Ym mis Mehefin eleni  amlinellais fy mwriad i ymgynghori ar ddiwygio'r fframwaith deddfwriaethol llywodraethu ysgolion mewn ffordd sy'n cadw'r model rhanddeiliaid presennol ond yn canolbwyntio mwy ar sgiliau. Roedd hyn yn cynnwys rhoi'r hyblygrwydd i gyrff llywodraethu wneud eu penderfyniadau eu hunain ynghylch eu cyfansoddiad a'u haelodaeth. Soniais hefyd am rôl hollbwysig rhieni yn y gwaith o redeg ysgol yn effeithiol ac am fy mwriad i sicrhau eu bod yn parhau i fod â rôl ganolog yn y gwaith hwn.   Heddiw, rydym yn lansio ymgynghoriad ar ein cynigion ar gyfer diwygio a chydgrynhoi fframwaith rheoleiddio llywodraethu ysgolion. Mae'r ymgynghoriad, a fydd yn para 14 wythnos tan 17 Chwefror 2017, ar gael yn: https://ymgyngoriadau.llyw.cymru/ymgyngoriadau/diwygio\-chydgrynhoir\-fframwaith\-rheoleiddio\-llywodraethu\-ysgolion\-yng\-nghymru Rwyf am i gymaint o bobl ag sy'n bosibl ymateb i'r ymgynghoriad er mwyn i ni allu sicrhau proses gryfach a mwy effeithiol ar gyfer llywodraethu ysgolion a deilliannau addysgol gwell i'n plant.

Translate the text from English to Welsh.

The advice to those who are clinically extremely vulnerable, previously ‘shielding’ has changed from today to advise those within this group that they should no longer attend work or school outside the home. This is particularly the case for those whose work requires them to be in regular or sustained contact with other people, or where individuals share a poorly ventilated workspace for long periods. Letters from the Chief Medical Officer for Wales (CMO) will be issued confirming this advice but will take some time to reach individuals due to the festive period. These letters can be used as evidence for the purposes of claiming statutory sick pay. This decision has been taken based on number of factors but has been influenced most recently by the significant recent growth in rates of infection, possibly due to the new variant of the coronavirus. We have also taken account of the pressures we see on our health service with increasing hospitalisations. This advice will be reviewed on a three weekly basis aligned to the Welsh Government reviews of alert levels across Wales. Individuals in this group are already subject to the regulations in place at level 4 https://gov.wales/alert\-level\-4 and therefore must stay at home as much as possible. However I would wish to emphasise that the group can still go outside to exercise and also to attend medical appointments. We must remain conscious of the harms associated with isolation for long periods and therefore those in this group can remain part of a support bubble, as long as they take care. We have been clear that the safest option for people within this group is not to be part of a Christmas Bubble. However if they choose to do so they should follow the advice provided on our website https://gov.wales/christmas\-advice\-people\-who\-were\-shielding which includes keeping contacts to an absolute minimum, meeting for short periods in well ventilated areas, maintaining strict hand and surface hygiene and staying 2 metres away from others.  As letters will be unavoidably delayed,  I am asking members and stakeholders to help us to communicate this message. I am also asking employers to take note of the change to advice and support their employees to follow it.   Guidance for those who are Clinically Extremely Vulnerable will be updated as soon as possible on the following link https://gov.wales/guidance\-protecting\-people\-defined\-medical\-grounds\-extremely\-vulnerable\-coronavirus\-covid\-19 This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Mae’r cyngor i’r rhai sy’n eithriadol o agored i niwed yn glinigol, y cynllun ‘gwarchod’ gynt, wedi newid o heddiw ymlaen. Y cyngor nawr yw na ddylai’r rhai yn y grŵp hwn fynd i’r gwaith na’r ysgol y tu allan i’w cartref. Mae’r cyngor yn arbennig o berthnasol i’r rhai sy’n gweithio mewn swydd sydd â chysylltiad rheolaidd neu barhaus â phobl eraill, neu swydd lle mae unigolion, am gyfnodau hir, yn rhannu gweithle sydd heb lawer o awyr iach. Bydd llythyr gan Brif Swyddog Meddygol Cymru yn cael ei anfon i gadarnhau’r cyngor hwn ond bydd yn cymryd peth amser i gyrraedd pobl oherwydd cyfnod y Nadolig. Gellir defnyddio’r llythyr hwn fel tystiolaeth i hawlio tâl salwch statudol. Gwnaed y penderfyniad hwn ar sail nifer o ffactorau ond y dylanwad diweddaraf oedd y twf sylweddol diweddar yn y cyfraddau heintio, o bosibl yn sgil yr amrywiolyn newydd o’r coronafeirws. Rydym hefyd wedi ystyried y pwysau sydd ar ein gwasanaethau iechyd, gyda niferoedd cynyddol o gleifion mewn ysbytai. Bydd y cyngor hwn yn cael ei adolygu bob tair wythnos, yn unol ag adolygiadau Llywodraeth Cymru o’r lefelau rhybudd ledled Cymru. Mae’r rheoliadau sydd mewn grym ar lefel 4 https://llyw.cymru/lefel\-rhybudd\-4 eisoes yn berthnasol i unigolion yn y grŵp hwn ac felly rhaid iddynt aros gartref cymaint â phosibl. Fodd bynnag, hoffwn bwysleisio y caiff y grŵp barhau i fynd allan i ymarfer corff, a hefyd i fynd i apwyntiadau meddygol. Rhaid inni gofio’r niwed y gall ynysu am gyfnodau hir ei achosi. Felly, caiff y rhai yn y grŵp hwn barhau i fod yn rhan o swigen gefnogaeth, cyn belled â’u bod yn cymryd gofal. Rydym wedi’i gwneud yn glir mai’r dewis mwyaf diogel i bobl yn y grŵp hwn yw peidio â bod yn rhan o Swigen Nadolig. Fodd bynnag, os byddant yn dewis gwneud hynny, dylent ddilyn y cyngor ar ein gwefan https://llyw.cymru/cyngor\-y\-nadolig\-ar\-gyfer\-pobl\-oedd\-yn\-gwarchod sy’n cynnwys lleihau cysylltiadau cymaint â phosibl, cyfarfod am gyfnodau byr mewn mannau sydd â digonedd o awyr iach, golchi dwylo ac arwynebau yn rheolaidd a chadw 2 fetr oddi wrth bobl eraill.  Mae’n anochel y bydd yn cymryd mwy o amser nag arfer i’r llythyrau gyrraedd pobl, felly rwy’n gofyn i’r Aelodau a rhanddeiliaid ein helpu i ledaenu’r neges hon. Rwyf hefyd yn gofyn i gyflogwyr nodi’r newid yn y cyngor a chynorthwyo eu cyflogeion i’w ddilyn. Bydd y canllawiau ar gyfer y rhai sy’n Eithriadol o Agored i Niwed yn Glinigol yn cael eu diweddaru cyn gynted â phosibl ar y dudalen hon https://llyw.cymru/canllawiau\-ar\-ddiogelu\-pobl\-ddiffinnir\-ar\-sail\-feddygol\-fel\-rhai\-eithriadol\-o\-agored\-i\-niwed\-yn Mae’r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau. Os bydd yr Aelodau eisiau imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

Translate the text from English to Welsh.

  The Superfast Cymru project continues to progress with over 425,000 homes and businesses now able to access fast fibre broadband as a result of the project. Since the start of April 41 exchange areas have now gone live with fibre now available to the first homes and businesses in the area.   In my previous statement of 3 March 2015 I set out our plans to provide superfast broadband to those premises not covered by either the commercial roll\-out or the Superfast Cymru intervention area. Around 45,000 premises were identified in these categories through an Open Market Review (OMR) and public consultation carried out last year. In that statement I announced that on 11 February we issued an invitation to tender to deliver fast fibre broadband to around 2,500 businesses premises based in industrial estates and business parks the length and breadth of the country. The tender process has now closed and officials are considering the bids.  I will provide a further update on the successful bidders in early July. Discussions are taking place with BT regarding the remaining residential premises. I will update Members in due course. In addition to the measures outlined above we intend to deliver a new scheme to make superfast speeds available to all homes and businesses across Wales not identified as part of the OMR nor addressed by the Superfast Cymru project.  We anticipate that the new scheme will use a range of technologies including satellite, wireless and 4G to deliver superfast speeds to homes and businesses no matter where they are. Officials will start a tender process this week to secure expert support to develop the details of the programme which I intend to launch this financial year to make Wales is one of the best connected countries in the world.          

Mae prosiect Cyflymu Cymru yn parhau. Bellach, mae mwy na 425,000 o gartrefi a busnesau’n gallu cael mynediad at fand eang ffibr cyflym o ganlyniad i’r prosiect. Ers dechrau mis Ebrill, mae 41 o ardaloedd cyfnewidfa wedi mynd yn fyw ac mae band eang ffibr bellach ar gael i gartrefi a busnesau yn yr ardaloedd hynny. Yn fy natganiad diwethaf ar 3 Mawrth 2015, nodais gynlluniau i ddarparu band eang cyflym iawn i eiddo nad yw’n cael ei wasanaethu gan wasanaeth cwmni masnachol neu ardal ymyriad Cyflymu Cymru. Pennwyd tua 45,000 eiddo yn y categorïau hyn drwy Arolwg o’r Farchnad Agored ac ymgynghoriad â’r cyhoedd a gynhaliwyd y llynedd. Yn y datganiad hwnnw, hefyd, cyhoeddais ein bod, ar 11 Chwefror, wedi gwahodd tendrau ar gyfer darparu band eang ffibr cyflym i hyd at 2,500 o eiddo busnes mewn ystadau diwydiannol a pharciau busnes ar hyd a lled y wlad. Mae’r broses dendro bellach ar ben ac mae swyddogion wrthi’n ystyried y cynigion. Fe roddaf ddiweddariad pellach ar y cynigion llwyddiannus tua dechrau mis Gorffennaf. Rydym hefyd wrthi’n trafod gyda BT ynghylch yr eiddo preswyl sy’n weddill. Fe roddaf y diweddaraf ar hynny hefyd i’r aelodau yn y man. Yn ogystal â’r camau y sonnir amdanynt uchod, mae’n fwriad gennym gyflawni cynllun newydd i sicrhau bod cysylltiad cyflym iawn ar gael i bob cartref a busnes o bob cwr o Gymru nad ydynt wedi’u pennu fel rhan o’r Arolwg o’r Farchnad Agored nac yn rhan o brosiect Cyflymu Cymru. Rhagwelwn y bydd y cynllun newydd yn defnyddio ystod o dechnolegau gan gynnwys lloeren, diwifr a 4G i ddarparu cyflymderau chwim i gartrefi a busnesau lle bynnag y bônt. Bydd swyddogion yn dechrau ar y broses dendro'r wythnos hon i gael cymorth arbenigol i ddatblygu manylion y rhaglen. Y bwriad yw lansio’r rhaglen hon yn nes ymlaen yn y flwyddyn ariannol hon i sicrhau bod Cymru yn un o’r gwledydd â’r cysylltiad gorau yn y byd.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw fe gyhoeddais yr adroddiad blynyddol cyntaf ar gyfer y cynllun Mwy na geiriau  2022\-27.  Mae’r cynllun yn adeiladu ar y fframweithiau Mwy na geiriau blaenorol gyda’r nod o ddatblygu a chryfhau ymhellach darpariaeth Gymraeg yn ein gwasanaethau iechyd a gofal. Pan fo unigolion yn defnyddio ac yn derbyn gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol, mae hynny’n aml pan font ar eu mwyaf bregus. Mae gallu cyfathrebu yn eich iaith eich hunain yn hanfodol ar adegau fel hyn. Dengys ein cynllun Mwy na geiriau ein hymrwymiad i gryfhau’r defnydd o’r Gymraeg mewn gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol. Mae’r Gymraeg yn perthyn i ni i gyd a’n nod yw bod hyn yn cael ei wreiddio led led Cymru fel y gall unigolion dderbyn gofal sy’n bodloni eu hanghenion ieithyddol heb orfod gofyn am hynny, gan arwain at ganlyniadau saffach a gwell.  Dyna egwyddor y Cynnig Rhagweithiol, elfen allweddol o’r cynllun. Mae ein nodau yn uchelgeisiol, ac fe gymer amser i gryfhau gwasanaethau Cymraeg a dyna pam fod yna linell amser bum mlynedd i’n cynllun. Er hynny, wrth i mi gyflwyno’r adroddiad blynyddol heddiw rwy’n falch o’r cynnydd sydd wedi’i wneud a’r sylfeini cadarn sydd wedi’u gosod ar gyfer y dyfodol. Fel y dengys yr adroddiad, mae yna enghreifftiau ardderchog o fentrau sydd ar y gweill i gryfhau gwasanaethau Cymraeg yn y maes iechyd a gofal. Er mwyn ein helpu i wireddu ein huchelgais sefydlais Fwrdd Cynghori Mwy na geiriau fis Awst diwethaf a fydd yn helpu i fonitro a chraffu ar gynnydd yn erbyn y cynllun. Bydd gwybodaeth, sgiliau a phrofiadau’r aelodau yn helpu i yrru’r gwaith o gyflawni’r cynllun yn ei flaen, ac rwy’n ddiolchgar iddynt am eu gwaith hyd yma. Mae diwylliant ac arweinyddiaeth yn ffactorau allweddol i sbarduno newid er mwyn sicrhau bod Mwy na geiriau yn cael ei weithredu’n llwyddiannus. Mae’r cynnydd sydd wedi’i wneud yn y maes yma yn cynnwys pennu amcanion personol ar gyfer arweinwyr y GIG yng Nghymru; uwch\-reolwyr yn cymryd rhan yn y rhaglen arweinyddiaeth Arwain mewn Gwlad Ddwyieithog; a sicrhau fod Mwy na geiriau wedi bod yn eitem reolaidd yng nghyfarfodydd Bwrdd Arweinyddiaeth y GIG.  Mae datblygu sgiliau Cymraeg y gweithlu yn elfen hanfodol o Mwy na geiriau.  Rydym wedi cyflwyno cwrs ymwybyddiaeth iaith gorfodol i holl staff y gwasanaeth iechyd. O fewn yr ychydig fisoedd cyntaf o gyflwyno’r hyfforddiant roedd 65% o staff wedi cwblhau’r hyfforddiant. Mae Gofal Cymdeithasol Cymru yn datblygu modiwl ymwybyddiaeth iaith ar gyfer y sector gofal cymdeithasol. Gall nifer sylweddol o’r staff sy’n gweithio yn y maes iechyd a gofal cymdeithasol siarad ychydig o Gymraeg, ond efallai nad ydynt wedi defnyddio’u Cymraeg am beth amser ac felly maent yn ddihyder i ddefnyddio’r iaith. Mae’r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol wedi datblygu Rhaglen Dysgu Cymraeg ar gyfer Iechyd a Gofal er mwyn cefnogi’r cydweithwyr hyn i loywi eu sgiliau Cymraeg. Rwyf hefyd yn falch o’r rheini yn y maes iechyd a gofal cymdeithasol sydd wedi deall pwysigrwydd siarad Cymraeg gyda chleifion gan ddysgu’r iaith o’r cychwyn. Mae’r adroddiad yn cyfeirio’n benodol at Alison Cairns, enillydd cystadleuaeth Dysgwr y Flwyddyn eleni, sy’n defnyddio’i Chymraeg yn ei gwaith mewn gofal cymdeithasol a chafodd Manuela Niemetscheck, un o’r rhai gyrhaeddodd y rownd derfynol ac sy’n gweithio i’r gwasanaeth iechyd, ei hysbrydoli i ddysgu Cymraeg gan ei bod yn gweld pwysigrwydd defnyddio’r Gymraeg mewn gwasanaethau iechyd meddwl. Mae’r Ganolfan Dysgu Cymraeg hefyd yn datblygu cwrs “cwrteisi” i gynyddu ymwybyddiaeth am yr effaith gadarnhaol y gall dysgu a defnyddio’r Gymraeg ei chael ar y rhai sy’n derbyn gofal. Bydd y cwrs newydd hwn yn helpu i sicrhau erbyn 2027 y bydd gan bob un o’r 200,000 o staff sy’n gweithio yn y maes iechyd a gofal cymdeithasol lefel cwrteisi o Gymraeg. Er mwyn dathlu a rhannu’r mentrau hyn gydag eraill dechreuodd y gwaith yn 2022\-23 ar greu porthol i gasglu a chyfathrebu enghreifftiau o arfer da.  Mae gan dechnoleg rôl bwysig i’w chwarae o ran cynyddu’r rhyngweithio rhwng cleifion, defnyddwyr gwasanaeth a phroffesiynolion. Dyna pam ein bod wedi sicrhau fod ap y GIG a gyflwynwyd yn ddiweddar, sy’n cynnwys ystod eang o nodweddion defnyddiol i helpu’r cyhoedd i ryngweithio gyda’r GIG, ar gael yn gwbl ddwyieithog. Rydym yn gwybod bod angen i ni wella’r data yr ydym yn ei gasglu a’i ddal am y defnydd o’r Gymraeg a bod angen mwy o waith i sicrhau bod ein systemau ni yn gallu rhannu, cofnodi ac olrhain gwybodaeth gan gynnwys dewis iaith. Mae gwaith ar y gweill a fydd yn ein helpu ni i symud hyn yn ei flaen.  Taith yw cryfhau gwasanaethau Cymraeg yn y maes iechyd a gofal cymdeithasol ac fe gyflawnwyd llawer yn y flwyddyn gyntaf er gwaetha’r heriau digynsail sy’n wynebu ein gwasanaethau. Rwy’n gwybod y bydd ein gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol a rhanddeiliaid eraill led led Cymru yn parhau i ymateb i’r her o weithredu’r camau yn Mwy na geiriau. Bydd hyn yn ein galluogi i ddarparu’r gofal sydd wedi’i ganolbwyntio ar yr unigolyn y mae siaradwyr Cymraeg yn ei haeddu. Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

Today I have published the first annual report for the More than just words plan 2022\-27.  The plan builds on the previous More than just words frameworks with the aim of further developing and strengthening Welsh language provision in our health and care services.  When individuals access and receive health and social care, it is usually when they are at their most vulnerable. Being able to communicate in their own language at this time is essential. Our More than just words plan demonstrates our commitment to strengthening the use of the Welsh language in health and social care services.  The Welsh language belongs to us all and our aim is for this to be embedded across Wales so that individuals receive care that meets their language needs without having to ask for it, leading to safer and better outcomes. That is our Active Offer principle, a key feature of the plan. Our aims are ambitious, and strengthening Welsh language services will take time which is why our plan has a five\-year timeline. However, as I present the annual report today, I am proud of the progress that has been made and of the solid foundations that have been laid for the future. As the report shows, there are many excellent examples of initiatives underway to strengthen Welsh language services in the health and care sectors.  To help achieve our ambitions I established a More than just words Advisory Board in August which helps monitor and scrutinise progress against the plan. The knowledge, skills and experiences of the members will help to drive forward delivery of the plan, and I thank them for their work so far.  Culture and leadership are key drivers for the successful implementation of More than just words. Progress in this area has included the setting of personal objectives for NHS leaders in Wales; senior managers participating in the Leading in a Bilingual Country leadership programme; and ensuring that More than just words has been a regular agenda item at the NHS Wales Leadership Board meetings.   Developing the Welsh language skills of the workforce is a crucial element of More than just words. We have introduced a mandatory Welsh language awareness course for all NHS Wales staff. Within the first few months of implementing the training 65% of NHS Wales staff had undertaken this training.Social Care Wales is developing a Welsh language awareness module for the social care sector.  Many staff working in the health and social care sectors are able to speak some Welsh but have not practiced regularly and so lack confidence to use the language.  The National Centre for Learning Welsh has developed a Health and Care Learning Welsh Programme to support these colleagues to refresh their Welsh language skills. I am also proud of those in the health and social care sectors who understand the importance of speaking Welsh with patients and have learnt the language from scratch. The report specifically mentions Alison Cairns, the winner of the National Welsh Learner of the Year Award this year, who uses Welsh in her work in social care, and one of the runners up Manuela Niemetschek, who works for the NHS, and who was inspired to learn Welsh as she recognised the importance of using Welsh in mental health services.  The Centre for Learning Welsh is also developing a Welsh language “courtesy” course to increase awareness of the positive impact that learning and using Welsh can have on those receiving care. This new course will help ensure that by 2027 all 200,000 staff working in health and social care should have courtesy level Welsh.  To celebrate and share these initiatives with others work started in 2022\-23 on developing a portal to collate and communicate examples of innovative good practice.  Technology has an important role to play in increasing interaction between patients, service users and professionals. This is why we have ensured that the recently introduced NHS app, which includes a wide range of useful features to help the public interact with the NHS, is available fully bilingually. We know that we need to improve the data we collect and hold around the use of the Welsh language and that more work is required to ensure that our systems are able to share, record and track information including language preference. Work is underway that will help us to progress this.  Strengthening Welsh language services in health and social care is a journey and a lot has been achieved in the first year despite the unprecedented challenges facing our services. I know that our health and social care professionals and other stakeholders across Wales will continue to rise to the challenge to implement the actions in the *More than just words* plan.  This will enable us to provide Welsh speaking individuals with the patient centred care they deserve. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Translate the text from English to Welsh.

On 3 December 2019, the Minister for Economy and Transport made an oral statement: Disabled People's Employment (external link).

Ar 3 Rhagfyr 2019, gwnaeth Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth datganiad llafar: Cyflogaeth Pobl Anabl (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

First Minister, Mark Drakeford said: > I will be clear \- it is unacceptable that the Home Office has repeatedly failed to address serious issues regarding living conditions at Penally military camp. The Welsh Government and local service providers have continually informed the Home Office of grave deficiencies in the standard of accommodation for asylum seekers. Home Office has so far failed to act in any meaningful way.   > > > The welfare and safety of asylum seekers on site must not be compromised, and the wellbeing of the local community must be treated as priority by the Home Office.   > > > I have explained our concerns on multiple occasions, and called on the Home Office to close the site. Their failure to act is not acceptable. The use of the camp must end as quickly as possible. Home Office has a duty to intervene, and must not ignore the legitimate concerns which are being raised by every party involved. > > > Until Home Office takes action, we will continue to work closely with local partners to minimise risks and maximise the welfare of all affected. Wales is a Nation of Sanctuary. We take that seriously, and so should the Home Office.

Dywedodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford: > Rwyf am fod yn glir \- mae'n annerbyniol bod y Swyddfa Gartref wedi methu dro ar ôl tro â mynd i'r afael â materion difrifol ynghylch yr amodau byw yng ngwersyll milwrol Penalun. Mae Llywodraeth Cymru a darparwyr gwasanaethau lleol wedi rhoi gwybod yn gyson i'r Swyddfa Gartref am y diffygion difrifol yn safon y llety ar gyfer ceiswyr lloches. Hyd yma, mae'r Swyddfa Gartref wedi methu gweithredu mewn unrhyw ffordd ystyrlon.   > > > Ni ddylid peryglu lles a diogelwch y ceiswyr lloches ar y safle, a rhaid i les y gymuned leol gael ei drin fel blaenoriaeth gan y Swyddfa Gartref. > > > Rwyf wedi egluro ein pryderon droeon, ac wedi galw ar y Swyddfa Gartref i gau'r safle. Nid yw eu methiant i weithredu'n dderbyniol. Rhaid i'r defnydd o'r gwersyll ddod i ben cyn gynted â phosib. Mae gan y Swyddfa Gartref ddyletswydd i ymyrryd, ac ni ddylai anwybyddu'r pryderon dilys sy'n cael eu codi gan bawb cysylltiedig. > > > Hyd nes bydd y Swyddfa Gartref yn gweithredu, byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda phartneriaid lleol i leihau risgiau a sicrhau'r lles gorau posib i bawb sy'n cael eu heffeithio. Mae Cymru yn Genedl Noddfa. Rydym yn rhoi ystyriaeth ddifrifol i hynny, a dylai'r Swyddfa Gartref wneud yr un peth.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw mae'n bleser gennyf gyhoeddi uchafswm taliadau uniongyrchol o £238 miliwn i ddarparu'r un lefel o daliadau uniongyrchol i ffermwyr yn 2021, fel y darparwyd yn 2020\. Gwnaed rheoliadau y Taliadau Uniongyrchol i Ffermwyr a Materion Gwledig (Diwygiadau Amrywiol ac ati) (Cymru) (Ymadael â'r UE) (2020/1556\) ar 16 Rhagfyr, sy'n fy ngalluogi i bennu a chyhoeddi cyfanswm uchaf Cymru, a fydd yn rhoi sefydlogrwydd mawr ei angen i'r sector amaethyddol mewn cyfnod cythryblus iawn. Mae'r gyllideb yn darparu'r un lefel o gyfanswm y taliad o'i gymharu â blwyddyn 2020 y cynllun, gan gynnwys Cynllun y Taliad Sylfaenol (BPS) a chynlluniau cysylltiedig. Mae'n ystyried y cyfrifiad BPS symlach newydd ac dileu taliad Gwyrdd ar wahân. Ar 25 Tachwedd cyhoeddodd y Canghellor y byddai Cymru'n cael £242 miliwn ar gyfer cymorth amaethyddol ym mlwyddyn ariannol 2021/22 i gymryd lle cyllid Polisi Amaethyddol Cyffredin yr UE. Mae hyn yn golygu bod Cymru £137 miliwn yn brin o'r lefel ariannu yr oeddem yn disgwyl ei chael, ac mae'n creu heriau gwirioneddol wrth fynd i'r afael â'r materion y mae ein cymunedau gwledig yn eu hwynebu wrth inni adael yr UE a pharhau i ddelio â'r pandemig. Rwyf wedi blaenoriaethu cymorth i ffermwyr o ystyried yr heriau hyn. Bydd manylion llawn yr holl newidiadau i reolau'r cynllun a gyflwynwyd ar gyfer 2021 yn cael eu darparu drwy Lyfryn Rheolau Cais Sengl 2021, a fydd yn cyhoeddi ym mis Chwefror, gan gynnwys y newidiadau i'r ffordd y caiff gwerthoedd hawliau BPS eu cyfrifo gan ddefnyddio hawliau "honedig" i sicrhau bod y gyllideb a ddyrennir i BPS yn cael ei gwario'n llawn. Mae'r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r aelodau. Pe bai aelodau'n dymuno imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ar hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

Today I am pleased to announce a total direct payment ceiling of £238 million to provide the same level of direct payments to farmers in 2021, as was provided in 2020\. The Direct Payments to Farmers and Rural Affairs (Miscellaneous Amendments etc.) (Wales) (EU Exit) Regulations (2020/1556\) were made on 16 December, which enable me to determine and publish the total ceiling for Wales, which will provide the agricultural sector with much needed stability in very turbulent times. The budget provides the same level of total payment compared to the 2020 scheme year including Basic Payment Scheme (BPS) and associated schemes. It takes account the new simplified BPS calculation and removal of a separate Greening payment. On 25 November the Chancellor announced Wales would receive £242 million for agricultural support in FY 2021/22 to replace EU Common Agricultural Policy funding. This leaves Wales £137 million short of the funding level we expected to receive, and creates real challenges in addressing the issues our rural communities face as we exit the EU and continue to deal with the pandemic. I have prioritised support for farmers given these challenges. Full details of all the changes to the scheme rules introduced for 2021 will be provided through the 2021 Single Application Rules Booklet, which will publish in February, including the changes to the way BPS entitlement values are calculated using “claimed” entitlements to ensure the budget allocated to BPS is spent in full. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Translate the text from English to Welsh.

  The Betsi Cadwaladr University Health Board (BCUHB), supported by the Welsh Renal Clinical Network (WRCN) is engaged in a competitive tender process with service providers for chronic haemodialysis (dialysis) services. The subject has become a point of focus in recent plenary business so I wish to set out Welsh Government’s well established policy position to all Assembly Members. No decision has yet been made as dialogue is still ongoing.   BCUHB worked with WRCN to engage patient representatives, trade unions and staff representatives from the outset in review of dialysis services. This included face to face meetings with satellite renal units. Difficulties were encountered early on in ensuring that staff representatives could attend meetings. Engagement was later strengthened, including representation from UNISON and the Royal College of Nursing (RCN) on the BCUHB tender Programme Board and Evaluation Panel. This ensured that staff representatives were engaged in looking at the various options along with service users.   It is widely recognised that Wales leads the UK in terms of access to high quality and sustainable dialysis facilities. The inclusion of a specific and measurable standard in the 2007 Renal National Service Framework (now the Renal Delivery Plan) enabled bespoke modelling of population need, in collaboration with Welsh Government, and the planning of the appropriate sites and sizes of dialysis units across Wales. A consistent approach to the commissioning of these services since 2004 has facilitated the proportion of the Welsh population that live within a 30 minute drive time of a dialysis unit to improve from 75% to over 90%. This success is as a result of the collaborative arrangements between NHS and independent service providers (ISPs) for the provision of NHS care. Wales has a long history of contracting with ISPs for renal services, the first contracts awarded over 20 years ago. These arrangements have never led to a requirement for NHS staff to transfer to an independent provider of renal dialysis services. The current tendering process in north Wales is the responsibility of BCUHB, with the support of WRCN. It is similar to processes that have taken place over many years in mid and south Wales. Since the recent conclusion of the 2016 South East Wales expansion contract, patients now experience facilities offering the best available equipment, greatly improved nursing to patient ratios and new comfortable environments for treatment. The expansion and improvement of NHS renal services in Wales has been a success for staff and patients and provided excellent value for money. Welsh Government’s long established policy position is we will not support the transfer of staff between the NHS and independent renal services providers.        

Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, gyda chymorth Rhwydwaith Clinigol Arennol Cymru, yn cynnal proses dendro gystadleuol i ddarparwyr gwasanaethau haemodialysis cronig (dialysis).  Cafodd y pwnc hwn ei drafod yn y Cyfarfod Llawn yn ddiweddar, ac felly rwyf am eglur wrth holl Aelodau'r Cynulliad beth yw safbwynt polisi hirsefydlog Llywodraeth Cymru ar hyn. Ni wnaed unrhyw benderfyniad hyd yn hyn, gan fod y trafodaethau yn parhau i fynd rhagddynt.   O'r cychwyn cyntaf, mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr wedi bod yn gweithio gyda Rhwydwaith Clinigol Arennol Cymru i ymgysylltu â chynrychiolwyr cleifion, undebau llafur a chynrychiolwyr staff wrth adolygu'r gwasanaethau dialysis. Roedd hyn yn cynnwys cynnal cyfarfodydd wyneb yn wyneb gyda'r unedau arennol ategol sydd ar waith mewn gwahanol fannau. Cododd anawsterau'n gynnar yn y broses hon wrth geisio sicrhau bod cynrychiolwyr staff yn gallu mynychu cyfarfodydd. Cryfhawyd y broses ymgysylltu yn nes ymlaen, gan gynnwys drwy gael cynrychiolwyr o UNSAIN a'r Coleg Nyrsio Brenhinol ar Fwrdd y Rhaglen a Phanel Gwerthuso'r broses dendro sydd o dan ofal Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr. Roedd hynny'n creu'r cyfle i gynrychiolwyr staff a defnyddwyr y gwasanaethau, gyfrannu at y gwaith o edrych ar wahanol opsiynau.   Cydnabyddir yn helaeth bod Cymru yn arwain y DU o ran sicrhau mynediad at gyfleusterau dialysis cynaliadwy o ansawdd da. Roedd cynnwys safon benodol a mesuradwy yn Fframwaith Gwasanaeth Cenedlaethol 2007 ar gyfer Gwasanaethau Arennol (bellach y Cynllun Cyflenwi Gwasanaethau Arennol) yn golygu ei bod yn bosibl modelu'r ddarpariaeth yn seiliedig ar anghenion poblogaeth, ar y cyd â Llywodraeth Cymru, a chynllunio safleoedd addas ac unedau dialysis o feintiau priodol ar draws Cymru. Drwy ddefnyddio dull gweithredu cyson ar gyfer comisiynu'r gwasanaethau hyn ers 2004, bu'n bosibl cynyddu canran y boblogaeth yng Nghymru sy'n byw o fewn amser gyrru 30 munud i gyrraedd uned ddialysis, o 75% i dros 90%.     Daw’r llwyddiant hwn yn sgil y trefniadau cydweithredu ar gyfer darparu gofal y GIG, sydd wedi bod ar waith rhwng y GIG a darparwyr gwasanaethau annibynnol. Mae gan Gymru hanes hir o sefydlu contractau â darparwyr gwasanaethau annibynnol ar gyfer gwasanaethau arennol,  gan i’r contractau cyntaf gael eu dyfarnu dros 20 mlynedd yn ôl. Nid yw’r trefniadau hyn erioed wedi golygu bod gofyn i staff y GIG drosglwyddo at ddarparwr annibynnol o wasanaethau dialysis arennol.   Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, gyda chymorth Rhwydwaith Clinigol Arennol Cymru, sy'n gyfrifol am y broses dendro bresennol a gynhelir yn y Gogledd. Mae hon yn debyg i brosesau sydd wedi bod yn digwydd ers blynyddoedd yn y Canolbarth a'r De. Ers cwblhau contract ehangu 2016 y De\-ddwyrain, mae'r cleifion yno bellach yn cael manteisio ar gyfleusterau sy'n defnyddio'r offer gorau sydd ar gael; gwell gymarebau staff nyrsio i gleifion; ac amgylcheddau cyfforddus newydd ar gyfer cael eu triniaeth. Mae'r gwaith o ehangu a gwella gwasanaethau arennol y GIG yng Nghymru wedi bod yn llwyddiant i staff a chleifion fel ei gilydd ac wedi rhoi gwerth ardderchog am arian. Safbwynt polisi hirsefydlog Llywodraeth Cymru yw na fyddwn yn cefnogi trosglwyddo staff, gan gynnwys o’r GIG, at ddarparwr annibynnol o wasanaethau arennol.

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to update Members on the positive findings from the Emergency Medical Retrieval and Transfer Service (EMRTS) Evaluation, which was published on 1 March 2022\. The evaluation, covering a five\-year period between 2015 and 2020, represents one of the most extensive evaluations by any air ambulance operation anywhere in the world.  It offers significant evidence that EMRTS Cymru is achieving the aims set out in its Business Justification Case.  The evaluation sets out the findings from the second phase of the service evaluation of EMRTS, following on from the first report which provided an early overview of year one activity.  It clearly demonstrates the increasingly important role of the service in providing an emergency response for those who need immediate treatment.  It also shows the positive impacts it has had on the development and delivery of specialist emergency care practice in Wales.   The recommendations of the initial report have been realised, including expansion to North West Wales, and further evaluation of the unmet need outside of initial daytime operating hours which culminated in the expansion of the service to a 24/7 airborne operation from December 2020\. Key findings from the evaluation include: * The introduction of EMRTS was associated with a significant reduction (37%) in 30\-day mortality for patients with blunt traumatic injury. * Emergency inter\-hospital transfers were reduced by 41%. * Increased number of patients were delivered to the right hospital first time: 42% of patients bypassed local hospitals to be taken directly to more specialist care. * Critical interventions were available outside hospital where necessary: * 63% (6,018\) of patients attended received interventions that are outside standard ambulance service practice. * 313 patients received blood product transfusions. * 790 patients received pre\-hospital anaesthesia. * Significantly, twelve new consultants have been recruited into Wales due to the attraction of posts that include formal pre\-hospital care sessions with EMRTS. Thirty\-two part\-time consultants who also work in key specialities in NHS hospitals are employed to deliver the clinical service. There are also well\-established programmes developing the future medical workforce including Pre\-hospital Emergency Medicine (PHEM) subspecialty training, clinical fellow schemes and the clinical attendant scheme. I welcome the findings of the evaluation, which show the service is enabling more patients to be taken to the right place for their needs, first time, and ensuring more patients receive critical treatment at the earliest possible stage to improve their chance of survival. I am delighted to see how far the EMRTS Service has come since its launch in April 2015 and achieving its ambition to become a 24/7 service, in partnership with the Wales Air Ambulance Service. Since the EMRTS service launch, there have been a number of key clinical service developments in NHS Wales. This includes the launch of the South Wales Trauma network (SWTN) in September 2020\.  The SWTN was launched to care for adults and children across South and West Wales and South Powys who had suffered a major trauma. The launch of the SWTN was a significant moment for the NHS in South and West Wales. Until last year, it did not have its own major trauma arrangements. I made a statement on 6 January about the early benefits that are being realised through the SWTN: Written Statement: South Wales Trauma Network – a year on (6 January 2022\) \| GOV.WALES The development of the EMRTS Service over the last seven years has supported rapid change within critical care to ensure we have the right services in the right place for people who are critically ill. The new dedicated Adult Critical Care Transfer Service Cymru (ACCTS) which commenced in South Wales in August 2021 and in North Wales in October 2021, is another important part of plans for improving adult critical care services. The Welsh Government provides funding of around £3m each year to Local Health Boards to help support the cost of consultants and paramedics who work on air ambulances, as part of this valuable EMRTS service. The work of the EMRTS service in partnership with the Wales Air Ambulance Service and its’ hardworking staff has helped Wales to lead the way in best practice, clinical excellence and innovation. The publication of these positive findings on 1 March coincided with the 21st birthday of the Wales Air Ambulance Charity. It has been a pleasure to see the Charity go from strength to strength since its launch on St David’s Day in 2001\.  The work of the charity and its’ hardworking staff and volunteers has contributed to the Charity becoming the largest air ambulance operation in the UK. The evaluation will support ongoing service improvement and expansion activities and I look forward to seeing the service continue to develop and improve patient outcomes and experience. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Mae’n bleser gennyf roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau ynglŷn â chanfyddiadau cadarnhaol y Gwerthusiad o’r Gwasanaeth Casglu a Throsglwyddo Meddygol Brys (EMRTS) a gyhoeddwyd ar 1 Mawrth 2022\. Y gwerthusiad hwn, sy’n cwmpasu cyfnod o bum mlynedd rhwng 2015 a 2020 yw un o’r gwerthusiadau mwyaf cynhwysfawr gan unrhyw wasanaeth ambiwlans awyr unrhyw le yn y byd. Mae’n cynnig tystiolaeth sylweddol bod EMRTS Cymru yn cyflawni’r nodau a osodwyd yn ei Achos Cyfiawnhad Busnes. Mae’r gwerthusiad yn nodi canfyddiadau ail gam y gwerthusiad o wasanaeth EMRTS. Mae hyn yn dilyn yr adroddiad cyntaf a oedd yn rhoi trosolwg cynnar o weithgarwch y flwyddyn gyntaf. Mae’r gwerthusiad yn dangos yn glir y rôl gynyddol bwysig sydd gan y gwasanaeth o ran sicrhau ymateb brys i’r rhai hynny sydd angen triniaeth ar unwaith. Dangosir hefyd yr effeithiau cadarnhaol y mae’r gwasanaeth wedi ei gael ar y broses o ddatblygu a chyflawni ymarfer gofal brys arbenigol yng Nghymru. Mae argymhellion yr adroddiad cychwynnol wedi’u cyflawni, gan gynnwys ehangu’r gwasanaeth i’r gogledd\-orllewin. Arweiniodd gwerthusiad pellach o’r anghenion nas diwallwyd y tu hwnt i oriau gweithredu cychwynnol yn ystod y dydd at ehangu’r gwasanaeth i fod yn weithredol yn yr awyr 24/7 o fis Rhagfyr 2020\. Mae prif ganfyddiadau’r gwerthusiad yn cynnwys: * Roedd cyflwyno EMRTS yn gysylltiedig â gostyngiad sylweddol (37%) yn nifer y marwolaethau o fewn 30 diwrnod mewn cleifion oedd wedi dioddef anafiadau trawmatig cyflym. * Gwelwyd gostyngiad o 41% mewn trosglwyddiadau brys rhwng ysbytai. * Gwelwyd bod nifer cynyddol o gleifion yn cael eu cludo i’r ysbyty cywir y tro cyntaf: gwelwyd bod 42% o gleifion wedi’u dargyfeirio o ysbytai lleol er mwyn eu cludo yn uniongyrchol i ofal mwy arbenigol. * Roedd ymyriadau critigol ar gael y tu allan i’r ysbyty lle bo angen: * Cafodd 63% (6,018\) o gleifion ymyriadau a oedd y tu allan i ymarfer arferol y gwasanaeth ambiwlans. * Cafodd 313 o gleifion drallwysiadau cynnyrch gwaed * Cafodd 790 o gleifion anesthesia cyn mynd i’r ysbyty * Yn arwyddocaol, mae 12 ymgynghorydd newydd wedi'u penodi i weithio yng Nghymru o ganlyniad i’r cadarnhad o swyddi, sy'n cynnwys sesiynau ffurfiol gofal cyn mynd i’r ysbyty gyda EMRTS. Cyflogir 32 o ymgynghorwyr rhan\-amser sydd hefyd yn gweithio mewn arbenigeddau allweddol yn ysbytai'r GIG i ddarparu’r gwasanaeth clinigol. Yn ogystal, ceir rhaglenni sydd wedi’u sefydlu’n dda sy’n datblygu’r gweithlu meddygol ar gyfer y dyfodol. Mae hyn yn cynnwys hyfforddiant is\-arbenigedd Meddyginiaeth a Gofal Brys cyn mynd i’r Ysbyty, cynlluniau cymrawd clinigol a’r cynlluniau ar gyfer clinigwyr. Rwy’n croesawu canfyddiadau’r gwerthusiad sy’n dangos bod y gwasanaeth yn galluogi i fwy o gleifion gael eu cludo i’r man iawn ar gyfer eu hanghenion, y tro cyntaf. Rwyf hefyd yn croesawu'r ffaith bod mwy o gleifion yn cael y triniaethau critigol ar y pwynt cynharaf posibl er mwyn gwella’u siawns o oroesi. Rwy’n falch o weld cynnydd y gwasanaeth EMRTS ers iddo gael ei lansio ym mis Ebrill 2015, yn ogystal â gweld y gwasanaeth yn cyflawni’r uchelgais o ddod yn wasanaeth 24/7 mewn partneriaeth â Gwasanaeth Ambiwlans Awyr Cymru. Ers lansiad y gwasanaeth EMRTS, mae yna nifer o ddatblygiadau allweddol o ran gwasanaethau clinigol yn GIG Cymru. Un o’r datblygiadau hynny yw lansio Rhwydwaith Trawma De Cymru ym mis Medi 2020\. Lansiwyd y rhwydwaith er mwyn rhoi gofal i oedolion a phlant sy’n dioddef trawma mawr yn ne a gorllewin Cymru a de Powys. Roedd lansio’r rhwydwaith yn ddigwyddiad arwyddocaol ar gyfer y GIG yn ne a gorllewin Cymru. Hyd nes y llynedd, nid oedd gan yr ardaloedd hynny eu trefniadau trawma mawr eu hunain. Ar 6 Ionawr, rhoddais ddatganiad ynghylch y buddiannau cynnar sy’n dod i’r amlwg yn sgil Rhwydwaith Trawma De Cymru: Datganiad Ysgrifenedig: Rhwydwaith Trawma De Cymru – blwyddyn yn ddiweddarach (6 Ionawr 2022\) \| LLYW.CYMRU Mae datblygu Gwasanaeth EMRTS dros y saith mlynedd diwethaf wedi cefnogi newidiadau cyflym mewn gofal critigol er mwyn sicrhau bod gennym y gwasanaethau cywir yn y lle cywir ar gyfer pobl sy'n ddifrifol wael. Mae’r gwasanaeth penodedig newydd, Gwasanaeth Trosglwyddo Gofal Critigol Oedolion Cymru (ACCTS), a ddechreuodd yn y de ym mis Awst 2021 ac yn y gogledd ym mis Hydref 2021 yn rhan bwysig arall o’r cynlluniau i wella gwasanaethau gofal critigol i oedolion. Bob blwyddyn, mae Llywodraeth Cymru yn sicrhau cyllid o oddeutu £3m i Fyrddau Iechyd Lleol er mwyn rhoi cefnogaeth tuag at y costau sydd ynghlwm ag ymgynghorwyr a pharafeddygon sy’n gweithio ar yr ambiwlansys awyr ac sy’n rhan o’r gwasanaeth EMRTS gwerthfawr hwn. Mewn partneriaeth â Gwasanaeth Ambiwlans Awyr Cymru, mae gwaith y gwasanaeth EMRTS a'i staff gweithgar wedi helpu Cymru i arwain y ffordd o ran arferion gorau, rhagoriaeth glinigol ac arloesi. Roedd cyhoeddi’r canfyddiadau cadarnhaol hyn ar 1 Mawrth yn cyd\-daro â phen\-blwydd Elusen Ambiwlans Awyr Cymru yn 21 oed. Ers ei lansio ar Ddydd Gŵyl Dewi yn 2001, mae wedi bod yn bleser gweld gwaith yr elusen yn mynd o nerth i nerth. Mae gwaith yr elusen a’i staff a’i gwirfoddolwyr gweithgar wedi cyfrannu at sicrhau ei bod wedi dod yn un o’r gwasanaethau ambiwlans awyr mwyaf yn y DU. Bydd y gwerthusiad hwn yn cefnogi’r gwaith parhaus o wella gwasanaeth a chynnal gweithgareddau ehangu. Edrychaf ymlaen at weld y gwasanaeth yn parhau i ddatblygu a pharhau i wella profiadau a chanlyniadau i gleifion. Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r pandemig yn parhau i greu heriau i weithwyr llawrydd ym maes y celfyddydau ac yn y maes creadigol ar draws Cymru. Rydym yn edmygu eu cydnerthedd a’u creadigrwydd gydol y cyfnod hwn. Mae’r Gronfa Adferiad Diwylliannol sydd werth £63m wedi darparu cymorth hanfodol i gynnal sector y celfyddydau a’r sector creadigol. Y gobaith yw sicrhau y bydd sefydliadau ac unigolion yn gallu ffynnu unwaith eto yn fuan iawn. Mae’r Gronfa ar gyfer gweithwyr llawrydd eisoes wedi cefnogi bron i 3,500 o weithwyr llawrydd yn ystod y tri cham cyntaf. Mae’n bleser gennyf gyhoeddi heddiw bod £8\.9m yn ychwanegol ar gael o’r Gronfa Adferiad Diwylliannol ar gyfer gweithwyr llawrydd. Bydd yn golygu bod pob un o’r gweithwyr llawrydd sydd eisoes wedi derbyn cymorth yn derbyn cyfraniad ychwanegol o £2,500 er mwyn eu cefnogi gydol y cyfnod estynedig hwn o weithgarwch llai. Mae’r sector gweithwyr llawrydd yn chwarae rhan allweddol o fewn economi Cymru ac rwy’n falch iawn ein bod wedi gallu cynnig cymorth ychwanegol. Mae hyn yn cydnabod eu cyfraniad pwysig at fywyd diwylliannol Cymru.

The pandemic continues to present challenges for cultural and creative freelancers throughout Wales. We applaud their resilience and creativity throughout this period. The £63m Cultural Recovery Fund has provided essential support to sustain the arts and creative sector, with the hope organisations and individuals will be able to thrive again in not\-too\-distant future.     The Freelancers Fund has already supported almost 3,500 freelancers through the first three phases of support. I am pleased to announce today, an additional allocation of £8\.9m from the Cultural Recovery Fund for freelancers. It will mean each of the freelancers already supported will receive an additional £2,500 contribution to support them through this extended period of reduced activity.   The freelance sector plays a pivotal part in the Welsh economy and I am delighted we are able to provide additional support, which acknowledges the important contribution they make to Welsh cultural life.  

Translate the text from English to Welsh.

The following Written Statement has been laid before the Assembly under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Assembly: **The Reach etc. (Amendment etc.) (EU Exit) (No. 3\) Regulations 2019** **The Pesticides (Amendment) (EU Exit) Regulations 2019**

Gosodwyd y Datganiad Ysgrifenedig canlynol gerbron y Cynulliad o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Cynulliad: **Rheoliadau REACH etc. (Diwygio etc.) (Ymadael â’r UE) (Rhif 3\) 2019** **Rheoliadau Plaladdwyr (Diwygio) (Ymadael â'r UE) 2019**  

Translate the text from English to Welsh.

The Chepstow based company \- which specialises in manufacturing a range of lightweight portable lifting equipment \- designed and made a bespoke gantry lifting system for the vehicle to enable the BLOODHOUND team to work on all areas of the supersonic car. REID Lifting has close links with the project with two of their engineers volunteering as BLOODHOUND STEM ambassadors visiting local schools to talk about the project and inspire the next generation about science, technology, engineering and mathematics. Pupils from Wyedean School and Thornwell Primary will be given a special preview of the supersonic car and a tour of the new factory ahead of the an International Sales Conference for REID’s overseas customers and distributors on Thursday 15 June and the official opening on Friday June 16\. The Welsh Government is providing £680,000 business finance towards the company’s new 45,000 sq ft facility on Newhouse Farm Industrial Estate. The investment and expansion has already created 23 high quality jobs, bringing the headcount to 44\. Economy Secretary Ken Skates said:  > “I am delighted the Welsh Government is supporting this important expansion project which has already created a significant number of new jobs locally. I also applaud their work with local schools encouraging the take up of STEM subjects and wish the company every success in the future.” Managing Director Nick Battersby said:  > “The investment in the facilities and the company’s future is already paying dividends with significantly increased capacity, shorter lead times and a highly motivated workforce. We are very proud to be able to show off our premises to our international partners, suppliers and local community.” It has seen a 50% growth in sales/turnover in the last few years with forecast growth of 25% in the coming year. The increased capacity is enabling the company meet the growing demand for its products which have been used to lift and move priceless artefacts at the Vatican, the Louvre and the British Museum. REID Lifting which has benefited from Welsh Government support in developing its international business now exports 45% of its products with key markets in the US, Australia, the Middle East and Western Europe.

Mae’r cwmni o Gasgwent – sy’n arbenigo mewn gweithgynhyrchu cyfres o offer codi symudol ysgafn – wedi cynllunio a chynhyrchu system godi bwrpasol ar gyfer y cerbyd i alluogi tîm BLOODHOUND i weithio ar bob rhan o’r car.  Mae gan REID Lifting gysylltiadau agos â’r prosiect, gyda dau o’u peirianwyr yn gwirfoddoli fel llysgenhadon BLOODHOUND STEM ac yn ymweld ag ysgolion i drafod y prosiect ac ysbrydoli’r genhedlaeth newydd ym mesydd gwyddoniaeth, technoleg, peirianeg a mathemateg.  Bydd disgyblion o Ysgol Wyedean ac Ysgol Gynradd Thornwell yn cael cyfle i weld y car ac yn cael taith o amgylch y ffatri newydd cyn cwsmeriaid tramor a dosbarthwyr REID gael cyfle i wneud hynny yn y Gynhadledd Gwerthiant Rhyngwladol ddydd Iau 15 Mehefin, a’r agoriad swyddogol ddydd Gwener Mehefin 16\.    Mae Llywodraeth Cymru yn darparu cyllid busnes o £680,000 tuag at ganolfan newydd 45,000 trd sg. y cwmni ar Ystad Diwydiannol Fferm Newhouse.  Mae’r buddsoddiad a’r ehangu eisoes wedi creu 23 o swyddi o safon uchel, gan ddod â’r cyfanswm i 44\.   Meddai Ken Skates, Ysgrifennydd yr Economi:  > “Dwi’n falch iawn bod Llywodraeth Cymru yn cefnogi’r prosiect ehangu pwysig hwn sydd eisoes wedi creu nifer sylweddol o swyddi newydd yn lleol.  Dwi hefyd yn cymeradwyo eu gwaith gydag ysgolion lleol yn annog disgyblion i astudio pynciau STEM ac yn dymuno pob llwyddiant i’r cwmni yn y dyfodol.” Meddai’r Rheolwr\-gyfarwyddwr Nick Battersby:  > “Mae’r buddsoddiad yn y cyfleusterau ac yn nyfodol y cwmni eisoes yn gweld canlyniadau, gyda capasiti sylweddol uwch, amseroedd arwain byrrach a gweithlu sydd wedi’u hysgogi.  Rydym yn falch iawn o allu dangos ein safle i bartneriaid rhyngwladol, cyflenwyr a’r gymuned leol.” Mae wedi gweld twf o 50% mewn gwerthiant/trosiant yn y blynyddoedd diwethaf gan ragweld twf o 25% yn y flwyddyn a ddaw. Mae’r cynnydd yng ngallu’r cwmni yn galluogi iddynt fodloni’r twf cynyddol am eu cynnyrch, sydd wedi’u defnyddio i godi a symud eitemau hynod werthfawr o’r Fatican, y Louvre a’r Amgueddfa Brydeinig. Mae REID Lifting, sydd wedi elwa o gefnogaeth Llywodraeth Cymru i ddatblygu ei fusnes rhyngwladol bellach yn allforio 45% o’i gynnyrch gyda phrif farchnadoedd UDA, Awstralia, y Dwyrain Canol a Gorllewin Ewrop.  

Translate the text from Welsh to English.

Ymwelais â Brwsel yn ddiweddar i drafod y berthynas bosibl yn y dyfodol rhwng yr Undeb Ewropeaidd a Chymru a’r Deyrnas Unedig yn ehangach. Bûm hefyd yn trafod y gweithgareddau presennol sy’n gysylltiedig â’r UE. O ran ein perthynas yn y dyfodol, cefais gyfle i gael cyfarfodydd ar wahân gyda Llysgenhadon yr UE o’r Swistir a Gwlad yr Iâ i drafod modelau eu gwledydd nhw ar gyfer cysylltiadau â’r UE a pha senarios fyddai’n bosibl ym marn eu llywodraethau ar gyfer y berthynas rhwng yr UE a Chymru a’r DU yn y dyfodol. Bydd gan Senedd Ewrop rôl bwysig i’w chwarae yn nhrafodaethau negodi Brexit, a chwrddais â Gianni Pittella ASE, Llywydd y Grŵp y Sosialwyr a’r Democratiaid yn y Senedd, ac ymgeisydd i fod yn Llywydd y Senedd ei hun, i drafod y broses negodi a senarios wedi Brexit. O ran y gweithgareddau presennol, cefais gyfarfod yn y Comisiwn Ewropeaidd er mwyn ceisio sicrwydd y bydd yn parhau i gefnogi Metro De Cymru, ac na fydd y broses negodi sydd ar fin digwydd yn effeithio ar hwnnw. Hefyd codais fater y gwaith da sy’n cael ei gyflawni yng Nghymru ym maes ynni adnewyddadwy’r môr, gyda Karmenu Vella, y Comisiynydd Ewropeaidd dros yr Amgylchedd, Materion Morol a Physgodfeydd. Yn ogystal, cwrddais ag ASEau Cymru, Syr Ivan Rogers, Cynrychiolydd Parhaol y Deyrnas Unedig yn yr Undeb Ewropeaidd, Shan Morgan, y Dirprwy Gynrychiolydd Parhaol, a Lowri Evans, Cyfarwyddwr Cyffredinol y Comisiwn ar gyfer y Farchnad Fewnol, Diwydiant, Entrepreneuriaeth a BBaChau a’r swyddog Cymreig uchaf ei swydd yn sefydliadau’r UE.

I visited Brussels for meetings about the EU’s possible future relations with Wales and the wider UK and about current EU\-related activities. On the subject of future relations, I met, separately, with the Ambassadors to the EU from Switzerland and Iceland to discuss their countries’ models for relations with the EU and their governments’ views of possible scenarios for the EU’s future relations with Wales and the UK. The European Parliament will have an important role to play in the Brexit negotiations and I met Gianni Pittella MEP, President of the Socialists and Democrats Group in the Parliament and candidate to become President of the Parliament itself, to discuss the negotiations and post\-Brexit scenarios. On the current activities, I had a meeting at the European Commission to gain assurances that it will continue to support the South Wales Metro and not be influenced by the forthcoming negotiations. I also raised the issue of the good work being done in Wales in the field of marine renewable energy with Karmenu Vella, the European Commissioner for the Environment, Maritime Affairs and Fisheries. In addition, I met Welsh MEPs, the UK’s Permanent Representative to the EU, Sir Ivan Rogers, the Deputy Permanent Representative, Shan Morgan, and Lowri Evans, the Commission’s Director\-General for the Internal Market, Industry, Entrepreneurship and SMEs and the most senior Welsh official in the EU institutions.  

Translate the text from Welsh to English.

Mae Deddf Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2016 yn ymestyn cyfrifoldebau Cyngor Gofal Cymru i gynnwys gwella'r gwasanaeth yn ogystal â chyfrifoldebau presennol ar gyfer rheoleiddio a datblygu'r gweithlu. O fis Ebrill 2017 ymlaen bydd yn newid ei enw i Gofal Cymdeithasol Cymru i adlewyrchu'r newidiadau hyn. Dyma newid pwysig i'r sector gofal cymdeithasol yng Nghymru.  Bydd Gofal Cymdeithasol Cymru'n sefydliad dylanwadol a grymus a fydd yn gallu gosod cyfeiriad strategol a chefnogi'r sector i gyflawni gwelliannau. Yn ystod y broses ddatblygu, mae'r sector wedi bod yn rhan o'r gwaith o gynllunio gweithgareddau a strwythur y corff. Mae hyn wedi digwydd drwy'r Grŵp Llywio Gwella Strategol, a sefydlwyd gan Weinidogion, yn y lle cyntaf. Yna, yn fwy diweddar, drwy Banel Cynghori Cyfnod Pontio Gofal Cymdeithasol Cymru.   Dan gadeiryddiaeth Arwel Ellis Owen, sef Cadeirydd Cyngor Gofal Cymru, mae’r panel yn cynnwys cynrychiolwyr o bob rhan o'r sector. Fe'i sefydlwyd ym mis Mai y llynedd i ddatblygu cynllun pontio a chyfathrebu.  Mae'n bleser gennyf ddweud bod adroddiad terfynol y panel wedi dod i law ac rwyf wedi ei gyhoeddi heddiw.  Rwy'n croesawu'r adroddiad a'r cyfeiriad sy'n cael ei osod ganddo. Mae rhai meysydd a fydd yn parhau i ddatblygu, ond mae consensws cadarnhaol eisoes ar draws y sector am Gofal Cymdeithasol Cymru a'i botensial. Mae'r cyngor yn canolbwyntio ar themâu craidd sy'n ystyried gwella ymchwil gofal cymdeithasol a sicrhau gwelliannau i'r gwasanaeth, ynghyd â strwythurau rheoli ar gyfer y corff a chynllun cyfathrebu i sicrhau bod y newid yn cael yr effaith gadarnhaol fwyaf bosibl. Rwyf wedi gofyn i Arwel Ellis Owen lywio'r cam nesaf yn y cyfnod pontio. O fis Ebrill 2016 i fis Mawrth 2017, bydd yn cadeirio grŵp cyfeirio dan arweiniad Cyngor Gofal Cymru, gyda chyfrifoldeb dros weithredu tipyn o'r cyngor, ac fe fydd yn chwarae rhan allweddol yn cysylltu gyda ffrydiau gwaith pwysig eraill ar draws y sector. Bydd y grŵp cyfeirio hwn yn cymryd cyfrifoldeb dros gyflawni'r cynllun cyfathrebu a'r cynigion llywodraethu. Bydd yn ymwneud â'r sector a'r cyhoedd fel rhan o'i waith. Bydd Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru yn symud ymlaen â'r cynigion ymchwil yn yr adroddiad yn ystod 2016\-17\. Bydd yr Athro Jonathan Bisson, pennaeth Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, yn cadeirio'r Grŵp Cydlynu Ymchwil Strategol, a fydd, o 2017\-18 ymlaen, yn dod yn rhan o Gofal Cymdeithasol Cymru. Bydd y grŵp yn datblygu strategaeth ymchwil gofal cymdeithasol ac yn cydlynu, blaenoriaethu a monitro perfformiad gweithgarwch ymchwil sy'n cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru. Hoffwn ddiolch i aelodau Panel Cynghori Cyfnod Pontio Gofal Cymdeithasol Cymru a'i is\-grwpiau am eu gwaith caled a'u hymrwymiad.

The Regulation and Inspection of Social Care (Wales) Act 2016 extends the responsibilities of the Care Council for Wales to include service improvement in addition to existing responsibilities for workforce regulation and development. From April 2017 it will be renamed Social Care Wales to reflect these changes. This is an important change to the social care sector in Wales.  I envisage Social Care Wales as a powerful and influential body with the ability to set strategic direction and support the sector to deliver improvement. During the development process the sector has been engaged in mapping the activities and structure of the body. Firstly, through the Ministerial established Strategic Improvement Steering Group and, more recently, through the transition to Social Care Wales Advisory Panel.   Chaired by Arwel Ellis Owen, Chair of the Care Council for Wales, and made up of representatives sector wide, the panel was established in May last year to develop a transition and communications plan.  I am pleased to say I have received its final report which I have published today.  I welcome the report and the direction of travel it sets out. There are some areas which will continue to develop but already there is a positive consensus across the sector about Social Care Wales and its potential. The advice is centred around core themes which consider improving social care research and delivering service improvement, along with governance structures for the body and a communications plan to maximise the positive impact of the change. I have asked Arwel Ellis Owen to steer the next transitional phase. From April 2016 to March 2017, he will chair a Care Council for Wales\-led reference group with responsibility for implementing much of the advice and will play a key role in linking with other important work streams across the sector. This reference group will take responsibility for delivering the communications plan and governance proposals. It will engage with the sector and public as part of its work. Health and Care Research Wales will progress the research proposals set out in the report in 2016\-17\. Professor Jonathan Bisson, head of Health and Care Research Wales, will chair the Strategic Research Coordination Group, which will, from 2017\-18, become part of Social Care Wales. The group will develop a social care research strategy and coordinate, prioritise and monitor the performance of research activity funded by the Welsh Government. I would like to thank members of the Transition to Social Care Wales Advisory Panel and its subgroups for their hard work and commitment.

Translate the text from English to Welsh.

While we cannot predict the weather in the coming months, we know that winter poses even greater difficulties and hardship for those who sleep rough in our communities. I am committed to doing more to help them and I am therefore making £100,000 available for local authorities to provide rough sleepers with extra assistance in cold weather. Local authorities can apply for a share of the funding which will enable them to target services and support based on local needs. We will expect local authorities to work in partnership with voluntary sector organisations to provide appropriate support for rough sleepers and, where possible, help them resettle into permanent housing. I am very pleased to be able to make this funding available. It reflects the importance we attach to helping rough sleepers, in line with our Ten Year Homelessness Plan.   This funding is another example of this Government’s commitment to helping the most vulnerable people in our communities.

Er na allwn ddarogan y tywydd dros y misoedd nesaf, gwyddom fod y bobl sy’n cysgu yn y stryd yn wynebu mwy byth o galedi ac anawsterau yn ystod y gaeaf. Rwyf wedi ymrwymo i wneud mwy i’w helpu nhw, ac felly rwy’n gofyn am £100,000 i awdurdodau lleol ddarparu cymorth ychwanegol i’r rhai sy’n cysgu allan yn y tywydd oer. Gall awdurdodau lleol wneud cais am gyfran o’r cyllid a fydd yn eu galluogi nhw i dargedu gwasanaethau a chymorth ar sail yr anghenion lleol. Byddwn yn disgwyl i’r awdurdodau lleol weithio mewn partneriaeth â sefydliadau’r sector gwirfoddol i ddarparu cymorth priodol i’r rhai sy’n cysgu allan a’u helpu i setlo mewn cartrefi parhaol pryd bynnag y bo modd. Rwy’n falch iawn fy modd yn gallu rhoi’r arian hwn ar gael. Dyma ddangos y pwysigrwydd a roddwn i helpu’r rhai sy’n cysgu ar y stryd, yn unol â’n Cynllun Digartrefedd Deng Mlynedd. Mae’r cyllid hwn yn enghraifft arall o ymrwymiad y Llywodraeth i helpu’r bobl fwyaf anghenus ac agored i niwed yn ein cymunedau.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 9 Gorffennaf 2019, gwnaeth y Prif Weinidog Datganiad Llafar: Partneriaeth Gymdeithasol (dolen allanol).

On 9 July 2019, the First Minister made an Oral Statement: Social Partnership (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Ar 6 Gorffennaf 2021, gwnaed datganiad llafar yn y Siambr: Diwygio'r Cwricwlwm—Y Camau Nesaf (dolen allanol).

On 6 July 2021, an oral statement was made in the Senedd: Curriculum Reform—Next Steps (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Mae penodi y cynigydd a ffefrir yn garreg filltir bwysig yn y prosiect cyn dyfarnu y contract terfynol, sydd i ddod ym mis Hydref.  Cafodd y penodiad ei wneud yn dilyn gwerthusiad technegol, cyfreithiol a masnachol cynhwysfawr.    Mae Future Valleys yn cynnwys cwmnïau adeiladu rhyngwladol mawr ochr yn ochr â buddsoddwyr ariannol sefydledig, mewn partneriaeth â chontractwyr a dylunwyr sydd â gwybodaeth am ardal y gadwyn gyflenwi. Mae’r A465 yn cysylltu trefi yng Nghymoedd uchaf De Cymru, gan helpu i gysylltu y cymunedau hynny gyda Casnewydd, Caerdydd ac Abertawe.  Bydd gwelliannau i Adrannau 5 a 6 yn gweld y ffordd yn cael ei newid yn ddwy lôn yn y ddau gyfeiriad. Yn ogystal â datblygu seilwiath trafnidiaeth Cymru, bydd y cynllun yn cefnogi twf economaidd yn yr ardal.  Mae Tasglu’r Cymoedd Llywodraeth Cymru wedi nodi bod buddsoddiad yn yr A465 yn ffordd bwysig o sicrhau newid i Gymoedd De Cymru.   Meddai Ken Skates, Gweinidog yr Economi, Trafnididaeth a Gogledd Cymru: > “Bydd y gwelliannau hyn i’r ffyrdd yn bwysig iawn i’r ardal leol, gan wella llif y traffig, gwella gwelededd, a chreu mwy o gyfleoedd i oddiweddu yn ddiogel. > > > “Bydd y prosiect yn cefnogi amcanion Tasglu’r Cymoedd, gan sicrhau manteision economaidd a chymunedol o fewn cyfnod o adfer wedi’r coronafeirws.  Dwi’n disgwyl i’r prosiect sicrhau oddeutu £400 miliwn o wariant uniongyrchol yng Nghymru. > > > “Mae penodi cynigydd a ffefrir yn arwydd clir ein bod wedi ymrwymo I’r gwelliannau hyn ac rwy’n edrych ymlaen at eu gweld yn datblygu. Meddai Rebecca Evans, y Gweinidog Cyllid a’r Trefnydd: > “Rydym wedi gwerthuso hyn yn fanwl cyn penodi, er mwyn cyflawni’r prosiect hwn mewn ffordd sy’n cynnig y canlyniadau gorau posibl ar gyfer yr ardal leol ac i Gymru. > > > “Bydd y prosiect yn cynhyrchu dros £675 miliwn o Werth Ychwanegol Gros ar gyfer yr economi yn ehangach, gyda £170 miliwn o wariant i’w ddisgwyl o fewn y cadwyn cyflenwi lleol. Mae’r contract hefyd yn cynnwys mesurau i liniaru y tarfu ar yr ardal leol tra bod y gwaith yn mynd yn ei flaen.

The appointment of a preferred bidder is an important project milestone ahead of the awarding of a final contract, expected in October. The appointment has been made following a comprehensive technical, legal and commercial evaluation. Future Valleys comprises large international construction companies alongside established financial investors, partnered with Welsh contractors and designers with knowledge of the area of local supply chain. The A465 connects towns in the upper South Wales Valleys, also helping to link those communities to Newport, Cardiff and Swansea. Improvements for Sections 5 and 6 will see the road converted to two lanes in each direction. As well as improving Wales’ transport infrastructure the scheme will support economic growth in the region. The Welsh Government’s Valleys Taskforce has identified investment in the A465 as an important means of delivering change for the South Wales Valleys. Ken Skates, Minister for Economy, Transport and North Wales, said: > “These road improvements will be really important to the local area, improving traffic flow, improving visibility, and creating more opportunities to overtake safely. > > > “The project will support the objectives of our Valleys Task Force, delivering economic and community benefits in a post\-coronavirus recovery period. I expect the project to deliver around £400m of direct spend in Wales. > > > “The appointment of a preferred bidder is a clear signal that we are committed to these improvements and I look forward to seeing them progress. Rebecca Evans, Minister for Finance and Trefnydd, commented: > “We have undertaken careful evaluation ahead of the appointment, in order to deliver this project in a way that provides the best possible results for the local area and for Wales. > > > “The project will generate over £675m of GVA for the wider Welsh economy with £170m of spending expected within the local supply chain. The contract also builds in measures to mitigate disruption to the local area while work is ongoing.

Translate the text from Welsh to English.

Dywedodd Jeremy Miles: > "Ers y pandemig, mae gormod o bobl ifanc yn colli allan ar amser amhrisiadwy yn yr ysgol. Gall hyn effeithio ar eu lles, eu sgiliau cymdeithasol a'u haddysg. Does dim amheuaeth bod ein system addysg yn dal i wella ar ôl effaith y pandemig. Mae ysgolion wedi bod yn gweithio'n galed i gefnogi dysgwyr yn ôl i'r ystafell ddosbarth, ond mae hwn yn argyfwng sydd angen dull gweithredu cenedlaethol. Dyma fy mhrif flaenoriaeth." Mae adnabod ac atal absenoldebau yn gynnar yn hanfodol. Bydd Llywodraeth Cymru yn newid y diffiniad ystadegol o absenoldeb parhaus o golli 20% o sesiynau i 10% o sesiynau. Mae absenoldeb yn aml yn symptom o broblem sylfaenol \- y cynharaf y gall ysgolion ei adnabod, y cynharaf y gallant gefnogi'r dysgwr a sicrhau eu bod yn dod i’r ysgol. Yn aml, mae materion presenoldeb yn symptom o achos sylfaenol ar wahân i iechyd corfforol, fel lles neu broblemau iechyd meddwl. I rai, gall fod oherwydd ffactorau rhyng\-gysylltiedig. Pan fydd hyn yn digwydd, mae teuluoedd angen help gan asiantaethau arbenigol a gwasanaethau ehangach. Mae'r canllawiau hyn yn tynnu sylw at yr angen i ysgolion weithio gyda'r asiantaethau priodol i sicrhau bod dysgwyr yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt. Mae meithrin perthynas dda gyda theuluoedd ac asiantaethau cymorth yn allweddol. Un ysgol sydd wedi gweithredu i wella presenoldeb yw Ysgol Uwchradd Pontypridd. Dadansoddodd staff ddata a chanfod bod presenoldeb yn llawer gwaeth ymlith dysgwyr sy'n gymwys i gael prydau ysgol am ddim, yn ogystal â dysgwyr nad oeddent yn ymgysylltu'n dda â gwaith ysgol yn ystod y cyfnod clo. Maent wedi darparu cymorth ychwanegol fel cwnselwyr a gweithwyr ieuenctid ac wedi cynyddu cyfathrebu â rhieni. Bydd presenoldeb yn gwella os yw dysgwyr am ddod i'r ysgol ac yn gweld dysgu a gweithgareddau yn ddiddorol a pherthnasol. Mae'r canllawiau newydd yn canolbwyntio ar y dysgwyr, gan bwysleisio pwysigrwydd ceisio barn plant a rhieni ar ddatblygu a gweithredu polisïau ysgolion. Mae cael rhieni i gymryd rhan hefyd yn rhan o ddull Ysgolion Bro Llywodraeth Cymru, lle mae ysgolion yn cefnogi anghenion dysgwyr, teuluoedd a'u cymuned ehangach. Mae'r canllawiau hefyd yn nodi safbwynt Llywodraeth Cymru ar ddirwyon, y dylid eu defnyddio fel dewis olaf yn unig ar ôl i'r holl opsiynau eraill gael eu disbyddu. Dylid rhoi rhybudd yn y lle cyntaf. Dylai ysgolion hefyd ystyried a fydd dirwy yn effeithiol wrth gael plentyn yn ôl i'r ysgol. Dywedodd Jeremy Miles: > "Bydd y canllawiau newydd hyn yn helpu ysgolion i fynd i'r afael â'r mater cenedlaethol hwn. Sicrhau bod plant yn ôl yn yr ystafell ddosbarth yw ein prif flaenoriaeth. > > > “Drwy weithio gyda'n gilydd gallwn sicrhau bod pob plentyn a pherson ifanc yn cael y dechrau gorau posibl mewn bywyd ac yn cael eu cefnogi i gyrraedd eu potensial."

Jeremy Miles said: > “Since the pandemic, too many young people are missing out on invaluable school time. This can impact on their wellbeing, their social skills, and their education.  We can be in no doubt that our education system is still very much recovering from the impact of the pandemic. Schools have been working hard to support learners back into to the classroom, but this is a crisis which needs a national approach. It is my number one priority.” Early identification and prevention are essential. The Welsh Government will change the statistical definition of persistent absence from missing 20% of sessions to 10% of sessions. Absence is often a symptom of an underlying issue – the sooner schools can identify it, the sooner they can support the learner and ensure they are in school. Attendance issues are often a symptom of an underlying cause other than physical health, like wellbeing or mental health issues. For some, it can be because of interlinked factors. When this is the case, families need help from specialist agencies and wider services. This guidance highlights the need for schools to work with the appropriate agencies to make sure learners get the support they need. Building good relationships with families and support agencies is key. One school that has taken action to improve school attendance is Pontypridd High School. Staff analysed data and found that learners eligible for free school meals had significantly worse attendance, as well as learners who did not engage well with schoolwork during lockdown. They have provided extra support like counsellors and youth workers and have increased communication with parents. Attendance will improve if learners want to come to school and find learning and activities interesting and relevant. The new guidance is learner\-focussed, emphasising the importance of seeking the views of children and parents on development and implementation of school policies. Getting parents involved is also part of the Welsh Government’s Community Focused Schools approach, which sees schools supporting the needs of learners, families and their wider community. The guidance also sets out the Welsh Government’s position on fines, which should only be used as a last resort after all other options have been exhausted. A warning should be issued in the first instance. Schools should also consider whether a fine will be effective in getting a child back to school. Jeremy Miles said: > “The new guidance will help schools in tackling this national issue. Making sure children are back in the classroom is our number one priority. By working together we will ensure that all children and young people are given the best possible start in life and are supported to reach their potential.”

Translate the text from Welsh to English.

Yr haf hwn gwelsom gofnodion gwres ledled y byd, ar dir a môr, yn cael eu chwalu. Mae Newid Hinsawdd eisoes yn effeithio ar ein bywydau a bydd yn parhau i wneud hynny am flynyddoedd i ddod, hyd yn oed wrth inni weithio i ddatgarboneiddio ein cymdeithas a lleihau allyriadau carbon. Gallwn ddisgwyl gweld cynnydd pellach yn lefel y môr ac erydiad arfordirol, a digwyddiadau tywydd eithafol fel stormydd, llifogydd, tonnau gwres a sychder. Mae gan y newidiadau hyn oblygiadau i'n hiechyd, busnesau, seilwaith, gwasanaethau cyhoeddus, cadwyni cyflenwi, natur a'r amgylchedd. Felly, mae'n hanfodol ein bod yn cymryd camau i wrthsefyll effeithiau posibl y newidiadau hyn, ochr yn ochr â lleihau allyriadau, fel rhan o ymateb ar y cyd i'r argyfwng hinsawdd. Mae llawer iawn o waith eisoes yn cael ei wneud yng Nghymru i fynd i'r afael ag effeithiau newid hinsawdd. Mae llawer o gamau gweithredu presennol Llywodraeth Cymru wedi'u nodi yn ein cynllun cenedlaethol i addasu i’r hinsawdd, Ffyniant i bawb: Cymru sy'n effro i'r hinsawdd,, ac yn yr adroddiad cynnydd a gyhoeddwyd gennym ym mis Rhagfyr 2022\. Fodd bynnag, rydym yn cydnabod bod lefelau'r risg yn cynyddu a bod angen gwneud mwy. Heddiw, mae'r Pwyllgor Newid Hinsawdd (CCC) wedi cyhoeddi adroddiad annibynnol ar gynnydd a blaenoriaethau ar gyfer addasu i newid hinsawdd yng Nghymru yn y dyfodol. Hoffwn ddiolch i'r CCC am yr adroddiad hwn. Gofynnodd Llywodraeth Cymru am yr asesiad hwn i'n helpu i ddeall yn well y meysydd y mae angen inni ganolbwyntio arnynt, er mwyn gallu gwrthsefyll effeithiau newid hinsawdd yng Nghymru. Rydym wedi ymrwymo i ymateb i'r risgiau a'r effeithiau sy'n deillio o newid hinsawdd a dyma fydd ffocws ein strategaeth genedlaethol newydd ar gyfer gwrthsefyll y newid yn yr hinsawdd, fydd yn cael ei chyhoeddi yn ystod hydref 2024\. Byddwn yn defnyddio dull gweithredu wedi'i ddiweddaru, system gyfan, sy'n canolbwyntio ar ganlyniadau ar gyfer y strategaeth newydd, sy'n cyd\-fynd â fframwaith monitro diwygiedig CCC ar addasu i’r hinsawdd. Bydd y strategaeth hefyd yn cymeryd safbwynt 'Tîm Cymru', gan gydnabod nodweddion a rolau unigryw gwahanol bobl a sefydliadau wrth wrthsefyll y newid yn yr hinsawdd. Yn dilyn cyhoeddi'r strategaeth, byddwn hefyd yn gweithio ymhellach gyda'n partneriaid yn y sector cyhoeddus i ddatblygu canllawiau, monitro ac adrodd ar wrthsefyll newid hinsawdd ledled Cymru. Dim ond drwy gydweithio y gallwn wrthsefyll effeithiau newid hinsawdd sydd eisoes yn digwydd a diogelu'r dyfodol i bobl Cymru.    

This summer we witnessed heat records around the world, on land and sea, being shattered. Climate Change is already affecting our lives and will continue to do so for years to come, even as we work to decarbonise our society and reduce carbon emissions. We can expect to see further sea level rise and coastal erosion, and extreme weather events such as storms, flooding, heatwaves and drought. These changes have implications for our health, businesses, infrastructure, public services, supply chains, nature and environment. It is therefore essential that we take steps to build resilience to the potential impacts of these changes, alongside emissions reduction, as part of a unified response to the climate emergency. There is already a huge amount of work being done in Wales to address climate change impacts. Many of the Welsh Government’s current actions are set out in our national climate adaptation plan, Prosperity for All: A Climate Conscious Wales, and in the progress report we published in December 2022\. However, we recognise that the levels of risk are increasing and more needs to be done. The Climate Change Committee (CCC) has today published an independent report on progress and future priorities for climate change adaptation in Wales. I wish to thank the CCC for this report. The Welsh Government requested this assessment to help us to better understand the areas we need to focus on, to build resilience to the impacts of climate change in Wales. We are committed to responding to the risks and impacts resulting from climate change and this will be the focus of our new national climate resilience strategy, due to be published in autumn 2024\. We will be applying an updated, whole\-system, outcomes\-focussed approach to the new strategy, aligned to the CCC’s updated climate adaptation monitoring framework. The strategy will also take a ‘team Wales’ perspective, recognising the unique characteristics and roles of different people and organisations in delivering climate resilience. Following publication of the strategy, we will also work further with our public sector partners to develop guidance, monitoring and reporting on climate resilience across Wales. It is only by working together that we can build resilience to the impacts of climate change that are already happening and safeguard the future for the people of Wales.

Translate the text from English to Welsh.

Addressing Shelter Cymru’s annual conference in his first speech since responsibility for Housing was returned to him, Carl Sargeant will say he is determined to do everything in his power to address the problem. He will highlight the emphasis on prevention in the Housing (Wales) Act which he took through the Assembly in 2014, and the Welsh Government’s commitment to making sure that this is implemented in practice. He will also remind delegates of the Welsh Government’s commitment to increase housing supply, by doubling the number of new affordable homes to 20,000\. He will say: “Providing people with a safe, warm and secure home remains a key priority.  This is why we have committed to an ambitious target of providing a further 20,000 affordable homes during this term of government.  We have made good progress in this area, but we will do more.” He will also say that he wants to make greater progress in reducing the number of young people placed in Bed \& Breakfast accommodation.  Carl Sargeant will say: “We have already taken steps to ensure closer working between homelessness teams and children services in local authorities but I want much more done to avoid the use of temporary accommodation. “I understand the calls for an outright ban but need to have another alternative in place to avoid young people having to be sent to accommodation miles away from family, friends and training or education placements. “I am very pleased that more than half of our Local Authorities no longer use Bed \& Breakfast accommodation for young people, but I believe that there is more we can do to encourage Children’s Services to work even more closely with their Housing colleagues when planning and delivering services.”  He will say that key organisations will meet to discuss this issue next month and new plans on youth homelessness prevention and care leavers’ accommodation will be published shortly. The Cabinet Secretary will also emphasise that he is fundamentally committed to doing everything he can to give children in Wales the very best start in life and to giving every young person the same opportunities. Carl Sargeant will say: “Issues such as, domestic violence or substance misuse can have a devastating impact on a young person’s life. I want to find new and innovative ways in which we can break the cycle of damaging childhood experiences. Providing access to a safe secure home can play a crucial role in this.”

Wrth annerch cynhadledd flynyddol Shelter Cymru yn ei araith gyntaf ers i’r cyfrifoldeb am Dai gael ei rôi yn ôl iddo, bydd Carl Sargeant yn dweud ei fod yn benderfynol o wneud popeth o fewn ei allu i fynd i’r afael â’r broblem. Bydd yn tynnu sylw at y pwyslais ar atal yn y Ddeddf Tai (Cymru) a gyflwynodd drwy’r Cynulliad yn 2014\. Ymrwymiad Llywodraeth Cymru fydd gwneud yn siŵr fod hyn yn cael ei roi ar waith. Bydd hefyd yn atgoffa’r cynadleddwyr am ymrwymiad Llywodraeth Cymru i gynyddu’r cyflenwad tai drwy ddyblu nifer y tai fforddiadwy newydd i 20,000\. Bydd yn dweud: “Mae sicrhau cartref diogel a chynnes i bobl yn dal i fod yn un o’r prif flaenoriaethau. Dyma’r rheswm pam rydyn ni wedi ymrwymo i gwrdd â tharged uchelgeisiol o sicrhau 20,000 pellach o dai fforddiadwy yn ystod tymor presennol y llywodraeth. Rydyn ni eisoes wedi gwneud llawer ond byddwn yn mynd ati i wneud mwy eto.” Bydd hefyd yn dweud ei fod am wneud rhagor i leihau nifer y bobl ifanc sy’n cael eu rhoi mewn llety Gwely a Brecwast. Bydd Carl Sargeant yn dweud: “Rydyn ni eisoes wedi cymryd camau i sicrhau mwy o gydweithio rhwng timau digartrefedd a gwasanaethau plant mewn awdurdodau lleol ond rydw i am weld tipyn mwy yn cael ei wneud i osgoi defnyddio llety dros dro. “Rwy’n deall y galw am wahardd yr arfer yn llwyr ond mae angen dewis arall arnom yn ei le er mwyn osgoi gorfod anfon pobl ifanc at llety filltiroedd i ffwrdd o’u teulu, eu ffrindiau a’u lleoliadau hyfforddiant neu addysg. “Mae’n dda iawn gen i ddeall nad yw mwy na hanner o’n Hawdurdodau Lleol bellach yn defnyddio llety Gwely a Brecwast ar gyfer pobl ifanc. Credaf, fodd bynnag, fod mwy y gallwn ei wneud i annog Gwasanaethau Plant i weithio’n agosach â’u cydweithwyr Tai wrth gynllunio a darparu gwasanaethau.” Bydd yn dweud bod angen i’r prif sefydliadau gwrdd i drafod y broblem yma fis nesa a bydd cynlluniau newydd ar atal digartrefedd ymysg pobl ifanc a llety ar gyfer pobl ifanc sy’n gadael gofal yn cael eu cyhoeddi cyn hir. Bydd Ysgrifennydd y Cabinet dros Gymunedau a Phlant hefyd yn pwysleisio ei fod yn gwbl ymrwymedig i wneud popeth o fewn ei allu i roi i blant yng Nghymru y dechrau gorau posibl mewn bywyd ac i roi i bob person ifanc yr un cyfleoedd. Bydd Carl Sargeant yn dweud: “Gall problemau fel trais domestig neu gamddefnyddio sylweddau gael effaith andwyol ar fywyd person ifanc. Rydw i am ddod o hyd i ffyrdd newydd a blaengar o dorri’r cylch sy’n cael ei greu gan brofiadau andwyol adeg plentyndod. Mae darparu cartref clud a diogel yn gallu chwarae rôl hollbwysig mewn atal rhain. ”

Translate the text from Welsh to English.

Er gwaethaf effeithiau degawd o doriadau, mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi’n gyson mewn addysg a hyfforddiant i unigolion sy’n gweithio, neu sy’n dymuno gweithio, yn y GIG; ac fel llywodraeth byddwn yn parhau i wneud hynny. Rydym wedi dangos ein hymrwymiad flwyddyn ar ôl blwyddyn gyda nifer y lleoedd hyfforddi a gynigir yng Nghymru ar ei uchaf ers datganoli. Ar 23 Ebrill, cyhoeddais y byddai Cynllun Bwrsariaeth GIG Cymru yn parhau ar gyfer unigolion sy'n dechrau astudio ar raglen gofal iechyd gymwys yng Nghymru ym mlwyddyn academaidd 2019/20\. Mae hynny'n golygu y bydd y pecyn bwrsari llawn yn parhau i fod ar gael yng Nghymru i'r rhai sy'n ymrwymo ymlaen llaw i weithio yma am ddwy flynedd ar ôl cymhwyso. Mae'n bwysig sicrhau bod ein buddsoddiad mewn addysg a hyfforddiant gofal iechyd yn darparu'r math o gymorth sy'n annog unigolion i ystyried gofal iechyd fel gyrfa. Er mwyn gwneud hynny, rhaid i'r trefniadau cymorth roi sylw i'r materion hynny y mae'r myfyrwyr yn eu nodi fel rhwystrau sy'n eu hatal rhag astudio, ac mae angen inni wrando ar yr hyn sydd gan fyfyrwyr a chyflogwyr i'w ddweud ynghylch y cymorth y mae ei angen. Rwyf wedi dweud yn glir y dylid ystyried trefniadau cymorth i fyfyrwyr sy'n astudio rhaglenni gofal iechyd yn y dyfodol ochr yn ochr â'r newidiadau sy'n cael eu gwneud i system ehangach cymorth i fyfyrwyr 2018/19\. Mae’n bwysig ein bod yn adolygu’r trefniadau cyllido yn rheolaidd er mwyn sicrhau bod trethdalwyr yng Nghymru yn cael y gwerth gorau am arian. Heddiw rwyf wedi lansio ymgynghoriad 12 wythnos ar brif agweddau'r trefniadau presennol ar gyfer rhoi cymorth i fyfyrwyr gofal iechyd. Mae'r ymgynghoriad hwn yn gyfle i gasglu sylwadau a syniadau gan amrywiaeth eang o unigolion a sefydliadau. Bydd yr hyn a gesglir yn ein helpu i wneud penderfyniadau cytbwys ynghylch pa fath o drefniadau cymorth y bydd eu hangen ar fyfyrwyr gofal iechyd yn y dyfodol. https://beta.llyw.cymru/trefniadau\-cymorth\-i\-fyfyrwyr\-yn\-gysylltiedig\-ag\-iechyd

Despite the impact of a decade of cuts, the Welsh Government has consistently invested in the education and training of individuals working in and wanting to work within the NHS; and as a government we continue to do so. We have demonstrated this, year after year with the number of training places offered in Wales at its highest since devolution. On 23 April I confirmed  the NHS Wales Bursary Scheme will remain in place for individuals electing to study an eligible health care related programme in Wales commencing in the academic year  2019 / 20\. This means, in Wales the full bursary package will continue to be available for those who commit in advance to work in Wales for up to two years post qualification. It is important to ensure the investment we make in healthcare education and training provides the right type of support to encourage individuals to consider healthcare as a career. To do this, the support arrangements must address the issues students identify as barriers to studying, and we need to listen to what students and employers tell us about the support required. I have been clear that future support arrangements for students studying health care related programmes should be considered alongside the changes made within the wider student support system. It is important we regularly review the funding arrangements to ensure the best value for money for taxpayers in Wales. Today I have launched a 12 week consultation about key aspects of the current support arrangements for health care students. This consultation provides an opportunity to capture comments, observations and ideas from a wide range of individuals and organisations. These views will help inform decisions about the shape of support arrangements for health care students in the future. https://beta.gov.wales/health\-related\-student\-support\-arrangements    

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw (dydd Gwener 27 Ebrill), bydd y Comisiwn ar Gyfiawnder yng Nghymru yn ymweld â Phrifysgol De Cymru yn Nhrefforest i gyfarfod â chyfreithwyr, yr heddlu, swyddogion prawf a myfyrwyr y gyfraith fel rhan o'i waith yn casglu tystiolaeth ar yr hyn sy'n gweithio'n dda yn y system gyfiawnder a'r hyn sydd angen ei wella er mwyn darparu gwell canlyniadau ar gyfer y cyhoedd. Ymhlith y materion i'w trafod, mae mynediad at wasanaethau cyfreithiol, amrywiaeth yn y proffesiwn, syniadau ar gyfer lleihau troseddau ac adsefydlu troseddwyr. Sefydlwyd y Comisiwn ar Gyfiawnder yng Nghymru yn 2017 gan Lywodraeth Cymru i adolygu sut y mae ein system gyfreithiol a chyfiawnder yn gweithio a gosod gweledigaeth hirdymor ar gyfer y dyfodol. Dan gadeiryddiaeth cyn Arglwydd Brif Ustus Cymru a Lloegr, yr Arglwydd Thomas o Gwmgiedd, a chan gynnwys aelodau blaenllaw o'r gymuned gyfiawnder a chyfreithiol yng Nghymru, mae gwaith y Comisiwn wedi hen ddechrau. Ers mis Chwefror, mae'r Comisiwn wedi cynnal digwyddiadau ym Mangor, Wrecsam ac Aberystwyth er mwyn clywed barn y bobl sy'n gweithio yn y system gyfiawnder a chyfreithiol, ac sy’n cael eu heffeithio ganddi, gan gynnwys carcharorion a staff carchar y Berwyn ger Wrecsam. Mis nesaf, bydd cynrychiolaeth o'r Comisiwn yn teithio i'r Alban i ystyried profiadau ein cymheiriaid yno. Mae'r Comisiwn yn ceisio tystiolaeth ysgrifenedig tan ddechrau mis Mehefin cyn symud ymlaen at dystiolaeth lafar. Mae’r Comiswn eisiau clywed barn gan amrywiaeth mor eang â phosibl o bobl ynglŷn â sut y gellir gwella'r system gyfiawnder. Dywedodd cyn Arglwydd Brif Ustus Cymru a Lloegr, yr Arglwydd Thomas o Gwmgiedd: “Rydyn ni'n trafod yn eang â phobl a sefydliadau ledled Cymru i sicrhau bod ein canfyddiadau a'n hargymhellion am ddyfodol y system gyfreithiol a chyfiawnder yn gadarn. Mae angen inni ddod o hyd i ffyrdd o adeiladu ar y cydweithio da sy'n digwydd ar hyn o bryd rhwng llywodraethau, yr heddlu, y gwasanaeth carchardai a'r gwasanaeth prawf, cyfreithwyr a'r llysoedd i leihau troseddau, hyrwyddo adsefydlu ac ymdrin â phroblemau difrifol iawn sy'n wynebu pobl mewn ardaloedd gwledig ac ôl\-ddiwydiannol wrth geisio cael gafael ar gyngor cyfreithiol yn eu cymunedau. Bydd ein hymweliad ag ardal Rhondda Cynon Taf ddydd Gwener yn gam pwysig arall yn y broses hon.”

The Commission on Justice in Wales will today (Friday 27th April) visit the University of South Wales in Treforest to meet lawyers, police and probation officers and legal students as part of its work gathering evidence on what is working well in the justice system and what needs improving to provide better outcomes for the public. Amongst the issues for discussion are access to legal services, diversity in the profession, ideas for reducing crime and the rehabilitation of offenders. The Welsh Government set up the Commission on Justice in Wales in 2017 to review the operation of the legal and justice system in Wales and set a long term vision for the future.  The work of the Commission, chaired by the former Lord Chief Justice of England and Wales, Lord Thomas of Cwmgiedd and comprising prominent members of the justice and legal community in Wales is well underway.  Since February the Commission has held events in Bangor, Wrexham and Aberystwyth, to hear the views of people working in, and affected by, the justice and legal system including prisoners and staff at Berwyn prison near Wrexham. Next month, the Commission will travel to Scotland to consider the experiences of our Scottish counterparts. The Commission is seeking written evidence until early June before it moves onto oral evidence. The Commission for Wales wants to hear the opinions from as wide a range of people as possible about how the justice system can be improved. The former Lord Chief Justice of England and Wales, Lord Thomas of  Cwmgiedd said: “We are engaging widely with people and organisations across Wales to ensure that our findings and recommendations about the future of the justice and legal system are sound and enduring.  We need to find ways to build on the existing good collaborative working between governments, the police, the prison and probation service, lawyers and the courts to reduce crime, promote rehabilitation and tackle the very serious problems facing people in rural and post\-industrial areas accessing legal advice in their communities.  Our visit to the Rhondda Cynon Taf area on Friday will be another important step in this process.”

Translate the text from English to Welsh.

In Wales we expect health boards work together to deliver services for their populations.  I want to ensure that Hywel Dda University Health Board and Swansea Bay University Health Board have the appropriate arrangements in place to plan and deliver healthcare services on a regional basis where appropriate to do so. I will, therefore, be using my powers in accordance with Section 12(3\) of the National Health Services (Wales) Act 2006 to direct both health boards to establish a Joint Committee.  This will be of utmost importance to ensure the continued safety, quality and ongoing viability and sustainability of these services.  I, together with the Director General of Health and Social Services/NHS Wales Chief Executive, have written to the Chairs and Chief Executives of the health boards advising them of my intention.  My officials will be working with both health boards over the coming weeks to determine the membership and constitution of the new Joint Committee, together with ensuring their 3\-year plans are sufficiently ambitious in their commitment to working regionally, with key deliverables identified. Both health boards will be held to account for the delivery of these plans via the Quality, Performance and Delivery Framework and the NHS Wales Oversight and Escalation Framework.

Yng Nghymru rydym yn disgwyl i fyrddau iechyd gydweithio i ddarparu gwasanaethau ar gyfer eu poblogaethau.  Rwyf am sicrhau bod gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda a Bwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe y trefniadau priodol ar waith i gynllunio a darparu gwasanaethau gofal iechyd ar sail ranbarthol lle bo hynny'n briodol. Felly, byddaf yn defnyddio fy mhwerau yn unol ag Adran 12(3\) o Ddeddf Gwasanaethau Iechyd Gwladol (Cymru) 2006 i gyfarwyddo'r ddau fwrdd iechyd i sefydlu Cyd\-bwyllgor. Bydd hyn yn hollbwysig er mwyn sicrhau diogelwch, ansawdd a hyfywedd a chynaliadwyedd parhaus y gwasanaethau hyn.  Rwyf i, ynghyd â Chyfarwyddwr Cyffredinol Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol/Prif Weithredwr GIG Cymru, wedi ysgrifennu at Gadeiryddion a Phrif Weithredwyr y byrddau iechyd i’w hysbysu o fy mwriad.  Bydd fy swyddogion yn gweithio gyda'r ddau fwrdd iechyd dros yr wythnosau nesaf i bennu aelodaeth a chyfansoddiad y Cyd\-bwyllgor newydd, ynghyd â sicrhau bod eu cynlluniau tair blynedd yn ddigon uchelgeisiol yn eu hymrwymiad i weithio'n rhanbarthol, gydag amcanion gweithredu allweddol wedi'u pennu. Bydd y ddau fwrdd iechyd yn cael eu dwyn i gyfrif am gyflawni'r cynlluniau hyn drwy'r Fframwaith Ansawdd, Perfformiad a Chyflawni a'r Fframwaith Goruchwylio ac Uwchgyfeirio’r GIG.

Translate the text from Welsh to English.

O gyngherddau rhyfeddol i chwaraeon dŵr arloesol a digwyddiadau o’r newydd, mae Croeso Cymru heddiw wedi cyhoeddi rhestr nodedig o bethau cyntaf i enwi 2020 yn swyddogol fel Blwyddyn yr Awyr Agored. Bydd Croeso Cymru yn arddangos ystod o brofiadau newydd ac unigryw dros y flwyddyn nesaf i ddathlu’r llefydd awyr agored amrywiol a hardd sydd gan y wlad i’w cynnig a chadarnhau ymhellach safle ‘Gogledd Cymru’ fel prifddinas antur Ewrop. Mae am annog rhagor o bobl yng Nghymru i gofleidio’r awyr agored a gwneud 2020 y flwyddyn y maent yn archwilio'r parciau cenedlaethol, mynyddoedd, arfordir a Safleoedd Treftadaeth y Byd UNESCO sy'n siapio diwylliant a hunaniaeth Cymru.  Mae'r profiadau a'r digwyddiadau newydd yn rhan o galendr helaeth o ddigwyddiadau a gyhoeddwyd ymlaen llaw ar gyfer 2020, gan gynnwys gwyliau diwylliannol FOCUS Wales yn Wrecsam a Tafwyl yng Nghaerdydd, digwyddiadau chwaraeon adrenalin, Gemau'r Byd Nitro yn Stadiwm y Principality a beicio mynydd Red Bull Hardline yng Ngwynedd.  Dywedodd Eve Myles, un o lysgenhadon Croeso Cymru sy’n ymddangos yn yr hysbyseb deledu Blwyddyn yr Awyr Agored ar hyn o bryd: > “I mi mae rhywbeth mor arbennig am redeg yn yr awyr agored yng Nghymru a theimlo’r dirwedd o dan fy nhraed. Mae'n rymusol. Beth bynnag fo'ch rheswm, beth bynnag fo'r tywydd, Blwyddyn yr Awyr Agored yw'r amser perffaith i archwilio mwy o'n cartref hardd. Pa mor lwcus ydyn ni i fyw mewn gwlad mor ysblennydd? #### Mae'r gorau mewn cerddoriaeth Gymraeg newydd yn camu i'r llwyfan ar gyfer gig fythgofiadwy'r flwyddyn naid hon I ddechrau'r dathliadau, mae Croeso Cymru yn cynnal gig fythgofiadwy \- mewn ceudwll yn Bounce Below yn uno'r llinellau rhwng yr awyr agored a dan do. Ar 29 Chwefror, bydd rhestr o artistiaid cyfredol o Gymru yn gigio o dan y ddaear i nifer gyfyngedig o ddeiliaid tocynnau mewn hetiau caled, gan gyfuno tir nodedig Cymru â chymysgedd o synau traddodiadol a chyfoes. Ymhlith y perfformwyr y mae’r ddeuawd roc Alffa, a ddaeth, yn 2019, yr act iaith Gymraeg gyntaf fwyaf i’w cael eu ffrydio erioed, cantores danllyd a bregus a anwyd yn Sir Benfro, Bryde ac artist enaid a jazz ifanc, Kizzy Crawford \- bydd yna dipyn o fownsio ar hyd y lle! Yn agored i bawb, dim ond trwy raffl fawr a fydd yn mynd yn fyw ar ddydd Gwener, 17 Ionawr 2020 tan 31 Ionawr 2020 y bydd tocynnau ar gyfer y gig untro, gydag 80 tocyn ar gael. Mae FOCUS Wales yn cyd\-hyrwyddo'r gig. Ewch i: Croeso Cymru: Blwyddyn yr Awyr Agored. Dywedodd Andrew Hudson, cyfarwyddwr masnachol y lleoliad tanddaearol: > “Rydyn ni'n gyffrous iawn i gynnal ein gig byw gyntaf yn Zip World Bounce Below. Mae'n lle mor cŵl, unigryw ac nid eich lleoliad cerddol arferol. > > > “Mae 2020 yn flwyddyn mor gyffrous i Zip World gyda'n cynlluniau ehangu yn symud i'r de i Gwm Cynon. Hwn fydd ein lleoliad cyntaf y tu allan i Ogledd Cymru, rydyn ni am wneud dros gymunedau glo Cymru yn Ne Cymru'r hyn rydyn ni wedi'i wneud dros lechi Cymru yng Ngogledd Cymru a chreu cyfleoedd twristiaeth i'r ardal leol. #### Profwch y chwaraeon dŵr eFoil trydanol diweddaraf \- y cyntaf i'r DU yng Nghymru Yn ddiweddarach yn y flwyddyn, mae technoleg Hydrofoil yn dod i gysgod hyfryd y Fenai o Ebrill 2019\. Y profiad diweddaraf i ddod i ogledd Cymru, un o brifddinasoedd antur y byd, FoilRide (estyniad o RibRide yn Ynys Môn) yw'r unig le lle gall selogion chwaraeon dŵr ddysgu eFoil yn y DU, ac un o ychydig iawn yn Ewrop. Mae eFoil yn fwrdd syrffio gyda modur trydan sy’n hedfan uwchben adain hydrofoil, gan roi cyfle i ymwelwyr hedfan uwchben dŵr a rhyngweithio â harddwch dyfrffordd eiconig Cymru. Dim ond ychydig o gydbwysedd sydd ei angen. Dywedodd Tom Ashwell, cyd\-sylfaenydd RibRide: > “Rydyn ni bob amser yn edrych ar ffyrdd i ehangu ar yr hyn rydan ni’n eu cynnig i ymwelwyr, wrth ganolbwyntio ar gynaliadwyedd ar yr un pryd. Bydd ymwelwyr â FoilRide yn cael profiad cyntaf yn y DU, mewn gweithgaredd sy'n addo gwir ymwybyddiaeth ofalgar. > > > “Gellir dysgu hydrofoil mewn un wers yn unig, felly mae'n weithgaredd gwyliau perffaith ac mae gennym ymwelwyr mynych i RibRide eisoes ar ein rhestr aros. Ni allwn aros i weld wynebau dryslyd yn gwylio pobl yn hedfan yn hudolus ar hyd Glannau’r Fenai! Mae RibRide yn gweithio gyda grwpiau cymunedol lleol i nodi'r rhai sydd â diddordeb mewn cynnig y profiad FoilRide i'w aelodau, gan gynnwys cyrsiau twristiaeth Cymru, Llysgenhadon Chwaraeon Gemau'r Ynysoedd, elusennau iechyd meddwl a grwpiau anabledd. #### Gŵyl Antur fwyaf newydd Cymru Bydd Parc Antur Eryri yn llwyfannu ei Ŵyl Antur gyntaf erioed rhwng 25\-27 Medi. Bydd yr Ŵyl yn arddangos anturiaethau ar ac oddi ar y safle, gan gynnwys ei drac pwmp newydd sy'n lansio yn y gwanwyn, yn erbyn cefndir tirweddau ysblennydd Cwm Conwy. Bydd y rhaglen yn cynnwys sesiynau blasu syrffio, arddangosiadau gweithdai ar thema antur a dosbarthiadau meistr ochr yn ochr â darlithoedd, ffilmiau, cerddoriaeth. Bydd mynychwyr yr ŵyl hefyd yn mwynhau'r gorau o fwyd a diod y rhanbarth. Bydd glampio ar y caeau a chaeau gwersylla ar gyfer y rhai sy'n edrych i gynnwys yr Ŵyl fel rhan o'u profiad ar Ffordd Cymru. Dywedodd Andy Ainscough, rheolwr gyfarwyddwr Parc Antur Eryri: > “Mae Gogledd Cymru yn cael ei ystyried yn un o gyrchfannau mwyaf cyffrous Ewrop ar gyfer pob math o anturiaethau, a bydd ein gŵyl antur yn dod â phobl o’r un anian ynghyd i archwilio ein tirweddau gwych, i ymgymryd â heriau newydd. a chychwyn ar eu hanturiaethau newydd eu hunain. #### Cofleidiwch yr Awyr Agored: Tueddiadau Teithio Awyr Agored Byd\-eang 2020 Fel rhan o'i waith Blwyddyn yr Awyr Agored, mae Croeso Cymru hefyd wedi paru gydag anturiaethwyr blaenllaw, arbenigwyr teithio awyr agored, arloeswyr ac ysgolheigion i ddatgelu'r pum tueddiad teithio awyr agored mwyaf arwyddocaol ar gyfer 2020\. Trwy ddadansoddiad arbenigol, profiadau bywyd go iawn a mewnwelediad i gynnig awyr agored Cymru, mae’r adroddiad yn archwilio llu o themâu byd\-eang pwysig. Mae'r rhain yn cynnwys; sut mae menywod ar fin ymgysylltu â'r awyr agored y flwyddyn nesaf a thu hwnt; ton newydd o dwristiaeth bwyd ‘o’r pridd i’r plât’; effaith anturiaethau gwefreiddiol ar ein hiechyd meddwl, syrffio am y psyche a mynd i’r afael ag unigrwydd trwy gerdded a rhyngweithio ag eraill. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth, yr Arglwydd Elis\-Thomas: > “Mae Blwyddyn yr Awyr Agored yn ymwneud â dathlu’r cysylltiad cynhenid hwnnw rhwng pobl Cymru a’r awyr agored. Byddwn yn cynnig cyfle i ymwelwyr brofi'r awyr agored nas welwyd o'r blaen, gan bwysleisio'r cysylltiad pwysig rhwng yr awyr agored a'n lles, a gwahodd ymwelwyr i brofi ein profiadau awyr agored o'r radd flaenaf. Cliciwch yma i gynllunio'ch antur awyr agored nesaf Rhannwch eich profiadau bythgofiadwy gan ddefnyddio \#FyNghymru ar y sianel Twitter Croeso Cymru Cliciwch yma i gael rhagor o wybodaeth am yr Ŵyl Antur, a chofrestrwch ar gyfer y cylchlythyr 

From extraordinary concerts to pioneering water sports and first\-time events, Visit Wales has today announced a landmark list of firsts to officially name 2020 as the Year of Outdoors. Visit Wales will be showcasing a range of new and exclusive experiences over the next year to celebrate the diverse and beautiful outdoor spaces the country has to offer and further cement North Wales’ position as the adventure capital of Europe. It wants to encourage more people in Wales to let the outdoors in and make 2020 the year they explore the national parks, mountains, coastline and UNESCO World Heritage Sites that shape Welsh culture and identity. The new experiences and events form part of an extensive calendar of pre\-announced events for 2020, including cultural festivals FOCUS Wales in Wrexham and Tafwyl in Cardiff, adrenalin sport events, the Nitro World Games at the Principality Stadium and the Red Bull Hardline mountain biking in Gwynedd. Eve Myles, one of Visit Wales’ ambassadors who features in the current Year of Outdoors TV ad, commented: > “For me there is something so special about running outdoors in Wales and feeling the landscape under my feet. It’s empowering. Whatever your reason, whatever the weather, the Year of Outdoors is the perfect time to explore more of our beautiful home. How blessed are we to live in such a spectacular country? #### The best in new Welsh music take to the stage for a gig like no other this leap year To kick off the celebrations, Visit Wales is putting on a gig like no other – in a cavern at Bounce Below merging the lines between outdoors and indoors. On 29 February, a line\-up of current Welsh artists will play underground to a limited number of hard\-hat wearing ticket holders, combining Wales’ distinctive terrain with a mix of traditional and modern sounds. The bill includes rock duo Alffa, who in 2019 became the most streamed Welsh language act ever, Pembrokeshire born fierce and fragile songstress, Bryde and BBC Horizons 12 alumni’s young soul and jazz artist, Kizzy Crawford – it’s set to be bouncing. Open to all, tickets for the one\-off gig will only be available via a prize draw which goes live on Friday, 17 January 2020\. The draw will be open until 31 January 2020 with 80 tickets available. FOCUS Wales is co\-promoting the gig. Enter here: Visit Wales: Year of Outdoors. Andrew Hudson, commercial director of the soon to be underground venue, said: > “We're really excited to host our first live gig at Zip World Bounce Below. It's such a cool, unique place and not your usual music venue." > > > “2020 is such an exciting year for Zip World with our expansion plans moving south to the Cynon Valley. It will be our first location outside of North Wales, we want to do for Welsh coal communities in South Wales what we've done for Welsh slate in North Wales and create tourism opportunities to the local area.” #### Experience the latest electrifying eFoil water sport – a first for the UK in Wales Later in the year, Hydrofoil technology is coming to the beautifully sheltered Menai Straits from April 2019\. The latest experience to come to north Wales, one of the world’s adventure capitals, FoilRide (an extension of RibRide in Anglesey) is the only place where water sport enthusiasts can learn to eFoil in the UK, and one of very few in Europe. eFoil is a surfboard with an electric motor that flies above a hydrofoil wing, giving visitors the chance to fly above water and interact with the beauty of Wales’ iconic waterway without imposing upon it. Only a modicum of balance is required. Tom Ashwell, co\-founder of RibRide said: > “We are always looking at ways to expand our offering to visitors, whilst focusing on sustainability. Visitors to FoilRide will get a UK first experience, in an activity that promises true mindfulness." > > > “Hydrofoiling can be learnt in just one lesson, so it’s a perfect holiday activity and we already have repeat visitors to RibRide on our waiting list. We can’t wait to see perplexed faces watching people magically fly along the Menai Strait! RibRide is working with local community groups to identify those interested in offering the FoilRide experience to its members, including Welsh tourism courses, Island Games Sports Ambassadors, mental health charities and disability groups. #### Wales’ newest Adventure Festival Adventure Parc Snowdonia will be staging its first\-ever Adventure Festival from 25\-27 September. The Festival will showcase on and off\-site adventures, including its new pump track which launches in spring, against the backdrop of the spectacular Conwy Valley landscapes. The programme will include surf taster sessions, adventure themed workshops demonstrations and masterclasses alongside lectures, films, music. Festival goers will also enjoy the best of the region’s food and drink. There will be glamping on site and campervan pitches for those looking to include the Festival as part of their Wales Way experience. Andy Ainscough, managing director of Adventure Parc Snowdonia said: > “North Wales is regarded as one of Europe’s most exciting destinations for all sorts of adventures, and our adventure festival will bring like\-minded people together to explore our great landscapes, take on new challenges and embark on their own new adventures. #### Let the Outdoors In: Global Outdoor Travel Trends 2020 As part of its Year of Outdoors work, Visit Wales has also partnered with leading adventurers, outdoor travel experts, innovators and scholars to reveal the five most significant outdoor travel trends for 2020\. Through expert analysis, real life experiences and an insight into Wales’ outdoor offer, the report explores a host of important global themes. These include; how women are set to engage with the outdoors next year and beyond; a new wave of ‘field to fork’ food tourism; the impact of exhilarating adventures on our mental health, surfing for the psyche and addressing loneliness through walking and interacting with others. Deputy Minister for Culture, Sport and Tourism, Lord Elis\-Thomas, said: > “The Year of Outdoors is about celebrating that inherent connection between Wales’ people and the outdoors. We will be offering visitors the opportunity to experience the outdoors like never before, emphasising the important link between the outdoors and our well\-being, and inviting visitors to experience our world\-class outdoor offer. Click here to plan your next outdoor adventure. Share your one of a kind experiences using \#ThisismyWales \#FindyourEpic at the Visit Wales Twitter channel Click here for more information on Adventure Festival and sign up for the newsletter 

Translate the text from English to Welsh.

On 11 October 2016, Julie James, Minister for Skills and Science made an Oral Statement in the Siambr on: Superfast Broadband in Wales (external link).

Ar 11 Hydref 2016, gwnaeth y Julie James, Gweinidog Sgiliau a Gwyddoniaeth Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Band Eang Cyflym Iawn yng Nghymru (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

* Welsh Government and delivery partners are investing £3\.7 billion in schools and colleges across Wales. * The first phase saw over £1\.4 billion invested over the last 5 years, approving funding for 170 projects. * The second phase will see a further investment of £2\.3 billion to rebuild and refurbish even more schools and colleges and to transform them into community hubs. During the event, the Education Minister previewed a series of videos created in partnership with schools and colleges from different areas in Wales to highlight the amazing new facilities delivered through the investment. Ministers also had the opportunity to hear first\-hand from pupils the difference the new facilities are having on their education. The Programme, which has been described as the most ambitious school building programme since the 1960’s, will see £3\.7 billion invested over two phases, with 170 projects already approved for funding. At the event, the Education Minister officially launched the second phase of the programme, which has been rebranded as 21st Century Schools and Colleges, and will see a further investment of £2\.3 billion. A key focus of the second phase will be to transform schools and colleges  into hubs for wider learning and local activities, challenging and supporting schools, colleges and communities in Wales to work together to put these facilities at the heart of their communities. Speaking after the event, Education Minister Kirsty Williams said: > “Today’s event was a fantastic opportunity to come together and celebrate the first wave of investment, and hear from teachers and learners the effect the investment has had on them. > > > “I am extremely proud of what we have achieved so far with our delivery partners through this Programme. > > > “Our national mission aims to create an education system that the whole country can be proud of. The 21st century learning spaces we create through this Programme will play a key role in this, alongside a world\-class new curriculum, and outstanding teachers and learners.” First Minister Mark Drakeford said: > “The 21st Century Schools and Education Programme is a fantastic example of what we can achieve when communities, schools, local authorities, colleges and the Welsh Government work together. > > > “Too often we underplay our achievements in Wales. Today is great opportunity for us to celebrate the success of Band A and to look to the future and the next, ambitious phase of the Programme.” Councillor Debbie Wilcox (Newport), WLGA Spokesperson for Education, said: > “At a time where local government faces financial pressures, the 21st Century Schools Programme is a shining example of what can be achieved when local authorities and Welsh Government work together. It represents significant long term investment which is creating educational communities that are fit for the modern age and which will enhance our pupils’ learning experience. > > > “Local government is keenly aware of the key role played by school buildings, not only as places to educate our children, but also as centres to be used by wider communities. Local authorities will now look forward to working with Welsh Government in the second phase of this Programme which will continue to transform the school estate right across Wales.” The Education Minister added: > “The second phase of investment will focus on investing in projects that place schools and colleges at the heart of local communities, creating multi\-purpose learning spaces that act as community hubs. > > > “I strongly believe that creating spaces within our schools that encourage inclusion with the local community provides our children and learners with a sense of belonging and raises their aspirations for the future. Videos celebrating the first phase of the Programme are available to watch here.

* Mae Llywodraeth Cymru a’i phartneriaid cyflenwi yn buddsoddi £3\.7 biliwn mewn ysgolion a cholegau ledled Cymru. * Yn ystod y cyfnod cyntaf, buddsoddwyd dros £1\.4 biliwn dros y 5 mlynedd diwethaf, gan gymeradwyo cyllid ar gyfer 170 o brosiectau. * Bydd yr ail gyfnod yn gweld buddsoddiad pellach o £2\.3 biliwn i adeiladu ac adnewyddu mwy o ysgolion a cholegau a'u trawsnewid yn ganolfannau cymunedol. Mae disgyblion o ysgolion ledled Cymru wedi ymuno â'r Gweinidog Addysg a'r Prif Weinidog i ddathlu llwyddiant diwedd cyfnod cyntaf y Rhaglen Addysg ac Ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif Yn ystod y digwyddiad, fe gyhoeddodd y Gweinidog Addysg gyfres o fideos a grëwyd mewn partneriaeth ag ysgolion a cholegau ledled Cymru i dynnu sylw at y cyfleusterau newydd anhygoel a ddarperir drwy'r buddsoddiad. Roedd hefyd gyfle i’r Gweinidogion glywed gan y disgyblion eu hunain am y gwahaniaeth y mae'r cyfleusterau newydd yn ei wneud i’w haddysg. Caiff y Rhaglen ei disgrifio fel y rhaglen adeiladu ysgolion fwyaf uchelgeisiol ers y 1960au gyda buddsoddiad o £3\.7 biliwn dros ddau gyfnod a 170 o brosiectau eisoes wedi'u cymeradwyo. Yn ystod y digwyddiad, fe lansiodd y Gweinidog Addysg ail gyfnod y rhaglen yn swyddogol. Mae ail gyfnod y rhaglen wedi'i ail\-frandio fel Ysgolion a Cholegau'r 21ain Ganrif, a bydd yn gweld buddsoddiad pellach o £2\.3 biliwn. Ffocws allweddol ar gyfer ail gyfnod y rhaglen fydd trawsnewid ysgolion a cholegau yn ganolfannau ar gyfer dysgu ehangach a gweithgareddau lleol. Bydd hefyd yn herio a chefnogi ysgolion, colegau a chymunedau dros Gymru i gydweithio i roi'r cyfleusterau hyn wrth wraidd eu cymunedau. Wrth siarad ar ôl y digwyddiad, dywedodd y Gweinidog Addysg, Kirsty Williams: > “Roedd y digwyddiad heddiw yn gyfle gwych i ddod at ein gilydd a dathlu'r cyfnod cyntaf o fuddsoddiad, a chlywed gan athrawon a dysgwyr am effaith y buddsoddiad arnynt. > > > “Rwy'n falch iawn o'r hyn rydyn ni wedi'i gyflawni hyd yn hyn drwy gydweithio a’n partneriaid cyflenwi. > > > “Nod ein cenhadaeth genedlaethol yw creu system addysg y gallwn ymfalchïo ynddi. Bydd yr adeiladau dysgu ar gyfer yr 21ain ganrif rydyn ni’n eu creu drwy'r Rhaglen hon yn chwarae rhan allweddol yn hyn o beth, gan weithio ochr wrth ochr â’n cwricwlwm newydd, ac athrawon a dysgwyr rhagorol.” Dywedodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford: > “Mae Rhaglen Ysgolion ac Addysg yr 21ain Ganrif yn enghraifft wych o'r hyn y gallwn ei gyflawni pan fydd cymunedau, ysgolion, awdurdodau lleol, colegau a Llywodraeth Cymru yn cydweithio. > > > “Yn rhy aml, dydyn ni ddim yn rhoi digon o sylw i’r hyn rydyn ni’n ei gyflawni yng Nghymru. Mae heddiw yn gyfle gwych i ni ddathlu llwyddiant y cyfnod cyntaf ac edrych i'r dyfodol at gam nesaf y Rhaglen.” Dywedodd y Cynghorydd Debbie Wilcox (Casnewydd), Llefarydd Addysg CLlLC: > “Ar adeg lle mae pwysau ariannol ar awdurdodau lleol, mae Rhaglen Ysgolion yr 21ain Ganrif yn enghraifft wych o'r hyn y gellir ei gyflawni pan fydd awdurdodau lleol a Llywodraeth Cymru yn cydweithio. Mae'n fuddsoddiad hirdymor sylweddol sy'n creu cymunedau addysgol sy'n addas ar gyfer yr oes fodern ac a fydd yn gwella profiad dysgu ein disgyblion. > > > “Mae llywodraeth leol yn ymwybodol iawn o'r rôl allweddol sydd gan adeiladau ysgolion i’w chwarae, nid yn unig fel lleoedd i addysgu ein plant, ond hefyd fel canolfannau i'w defnyddio gan gymunedau ehangach. Bydd awdurdodau lleol yn awr yn edrych ymlaen at weithio gyda Llywodraeth Cymru yn ystod ail gam y Rhaglen hon a fydd yn parhau i drawsnewid yr ystâd ysgolion ledled Cymru.” Ychwanegodd y Gweinidog Addysg: > “Bydd ail gyfnod y buddsoddiad yn canolbwyntio ar fuddsoddi mewn prosiectau sy'n gosod ysgolion a cholegau wrth wraidd cymunedau lleol, gan greu mannau dysgu amlbwrpas sy'n gweithredu fel canolfannau cymunedol. > > > “Credaf yn gryf fod creu ardaloedd o fewn ein hysgolion sy'n annog cydweithio gyda'r gymuned leol yn galluogi ein plant a'n dysgwyr i ddatblygu ymdeimlad o berthyn, ac yn codi eu dyheadau ar gyfer y dyfodol. Gellir gwylio’r fideos sydd yn dathlu llwyddiant y cyfnod cyntaf o fuddsoddiad yma.

Translate the text from English to Welsh.

On 11 June 2019, the Deputy Minister and Chief Whip made an Oral Statement in the Siambr: An Update on Advancing Equality and Human Rights in Wales (external link).

Ar 11 Mehefin 2019, gwnaeth y Dirprwy Weinidog a’r Prif Chwip Datganiad Llafar yn y Siambr ar: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am Hyrwyddo Cydraddoldeb a Hawliau Dynol yng Nghymru  (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Mae ‘Coetiroedd i Gymru’ yn cynnwys cynlluniau ar gyfer coetiroedd bach a mawr ag iddynt goed conwydd a choed llydanddail.  Mae’n cydnabod pwysigrwydd cynyddu nifer y coed yng nghefn gwlad yn gyffredinol ac mewn amgylcheddau trefol. Mae’r strategaeth wedi’i diwygio i adlewyrchu deddfwriaeth a pholisïau newydd ers cyhoeddi’r strategaeth flaenorol yn 2009\.  Ar yr amod y cânt eu rheoli’n ofalus ac mewn ffordd gynaliadwy, mae coetiroedd yn rhoi cysgod i dda byw, yn lleihau llygredd sŵn, yn arafu llifddyfroedd ac yn gwella ansawdd aer, pridd a dŵr. Maent yn hafanau i fioamrywiaeth ac yn cynnig cyfleoedd hamdden a ffordd o wella’n hiechyd a’n lles yn gyffredinol. Mae’r cynhyrchion pren a’r cynhyrchion nad ydynt wedi’u gwneud o bren o’n coetiroedd hefyd yn adnoddau adnewyddadwy hanfodol sy’n helpu’n diwydiannau allweddol i fod yn gynaliadwy. Bydd y Strategaeth yn ddogfen sy’n rhoi canllawiau ymarferol ar y mathau o goed a choetiroedd sydd eu hangen yng Nghymru. Bydd yn helpu i sicrhau y gall rheolwyr coetiroedd reoli adnoddau naturiol yn gynaliadwy yn eu gwaith o ddydd i ddydd. Ymhlith y gwaith parhaus sy’n cael ei wneud gan Lywodraeth Cymru mae adolygiad o’r Map Cyfleoedd Coetiroedd, sy’n nodi ardaloedd posibl ar gyfer plannu coed. Mae hefyd gynlluniau ar gyfer rhagor o gyfleoedd hyfforddi ym maes coedwigaeth, gan gynnwys prosiect newydd i greu hyd at 30 o brentisiaethau newydd yn Nhasglu’r Cymoedd yn ystod 2019\.   Dywedodd Gweinidog yr Amgylchedd:  > “Mae hyn yn strategaeth fentrus sy’n adlewyrchu’r cyfleoedd amryfal y mae ein coetiroedd a choed yn eu cynnig a’r rhan hanfodol y maent yn ei chwarae yn ein bywydau. Rwy’n benderfynol y bydd gan bobl sydd am blannu coed wybodaeth gywir am y math o goetiroedd sydd eu hangen arnom a lle y gallant blannu coed. Yn y lle iawn, dylai fod yn hawdd plannu’r goeden iawn.Mae arnom angen mwy o goetiroedd a choed i’n helpu i reoli’n holl adnoddau naturiol yn gynaliadwy, a fydd yn cyfrannu at ein nod hirdymor i ddod yn economi fwy cylchol.” Dywedodd Roger Cooper, Cadeirydd y Panel Cynghori ar y Strategaeth Goetiroedd: > "Mae coetiroedd a choed yn chwarae rhan hanfodol yng Nghymru ac yn dod ag amrywiaeth eang o fanteision i’n hamgylchedd, ein heconomi a’n hiechyd a llesiant ein hunain. Rwy’n croesawu y ‘Coetiroedd i Gymru’ diwygiedig, sy’n hyrwyddo ehangu coetiroedd, rheoli coetiroedd yn gyfrifol ac sy’n strategaeth y gellir ei rhoi ar waith yn hyderus." >

‘Woodlands for Wales’ includes plans for both large and small scale woodlands with both conifer and broad\-leaved tree species.  It recognises the importance of increasing the number of trees in the wider countryside and in urban environments. The strategy has been updated to take into account new legislation and policies since the previous strategy was published in 2009\.  Provided they are managed carefully and sustainably, woodlands provide shelter for livestock, reduce noise pollution, slow down flood waters and improve air, soil and water quality. They are havens for biodiversity, provide recreational opportunities and are a means for improving general health and well\-being. Timber and non\-timber products from our woodlands are also vital renewable resources which aid the sustainability of key Welsh industries.  The Strategy will be a practical document which gives guidance on the kinds of trees and woodlands needed in Wales. It will help ensure woodland managers can deliver sustainable management for all natural resources in their day to day work. Among ongoing work by the Welsh Government is a review of the Woodland Opportunities Map, which identifies areas for potential tree planting. There are also plans for more forestry training opportunities, including a new project which aims to create up to 30 new apprentice positions in the Valleys Taskforce area during 2019\.   The Minister for Environment said:  > “This is a bold strategy which reflects the diversity of opportunity our woodlands and trees offer and the essential part they play in our lives. I am determined that people who want to plant trees have certainty about the kind of woodland we need and the places where trees can be planted.  In the right place, it should be straightforward to plant the right tree. We need more woodlands and trees to help us manage all our natural resources sustainably, which will contribute to our long term goal of becoming a more circular economy.”  Roger Cooper, Chair of the Woodland Strategy Advisory Panel, said: > “Woodlands and trees play a vital role in Wales and bring a wide range of benefits for our environment, our economy and our own health and well\-being. I welcome the updated ‘Woodlands for Wales’, which supports woodland expansion, responsible woodland management and is a strategy which can be taken forward with confidence.”

Translate the text from Welsh to English.

Lansiodd y Gweinidog y cyfarwyddyd ar y diwrnod sy’n nodi dechrau tymor yr haf sy’n golygu mai Cymru yw’r unig wlad yn y DU i ddarparu cyfarwyddyd ac adnoddau cenedlaethol mewn ffordd gydlynol. Mae datganiad y Gweinidog yn nodi’n glir y bydd blaenoriaethau Llywodraeth Cymru yn parhau fel a ganlyn: * diogelwch ac iechyd corfforol a meddyliol yr holl ddysgwyr a’r gweithlu addysg yng Nghymru, * gallu’r dysgwyr i gyd i ddal ati i ddysgu, * a symud y dysgwyr yn ôl i’r ysgol ac ymlaen i gam nesaf eu dysgu pan mae’n ddiogel gwneud hynny. Dywedodd y Gweinidog Addysg Kirsty Williams: > “Yn ystod yr wythnosau diwethaf, mae ein system addysg ni wedi wynebu tarfu sylweddol ond, fel erioed, mae’n parhau o bwysigrwydd canolog. > > > “Heddiw yw dechrau tymor yr haf, ond ni fydd ysgolion yng Nghymru’n ailagor eu drysau i’r dysgwyr i gyd. > > > “O dan yr amgylchiadau hyn, ein tasg ni yw dod o hyd i ffyrdd o helpu ein plant ni i ddal ati i ddysgu – mae hyn yn golygu galluogi dysgu o bell a chynllunio ar gyfer sut gallwn ni helpu plant orau yn ystod y cyfnod hwn. > > > “Mae’n rhaid i ni wneud popeth o fewn ein gallu i liniaru effaith cau ysgolion ar ein plant ni, yn enwedig y plant hynny sy’n wynebu anfantais economaidd\-gymdeithasol, yn ogystal â dysgwyr ag anghenion addysgol arbennig a fydd yn cael eu heffeithio fwyaf yn ôl yr hyn mae ymchwil yn ei ddangos. > > > “Mae arweinwyr ac athrawon wedi wynebu’r her yn ystod yr argyfwng yma ac wedi dangos hyblygrwydd ac arweinyddiaeth; bydd addysgu o bell yn galw am addasu pellach ar addysgu a ffordd wahanol o weithio. > > > “Hefyd byddwn yn cefnogi rhieni a gofalwyr i gefnogi dysgu eu plant, gan gydnabod, er mai hwy yw prif addysgwr eu plant ar hyn o bryd, nad ydynt yn athrawon, a datgan yn glir nad ydym yn disgwyl iddynt ail\-greu ysgol gartref. Mae ganddynt rôl bwysig hefyd mewn cefnogi ysgolion fel y byddent yn gwneud fel rheol. > > > “Ni fydd y ddarpariaeth hon yn adlewyrchu’r hyn fyddai ysgolion yn ei gynnig yn ystod amser arferol, ond rwy’n hyderus y bydd ysgolion sy’n gweithio mewn partneriaeth â rhieni a’r system addysg ehangach yn codi i’r her ac yn gweithio gyda’n dysgwyr ni, fel mae llawer yn gwneud eisoes. > > > “Rydw i’n credu mai’r peth pwysicaf yn ystod y cyfnod hwn o newid a tharfu digynsail yw diogelwch a lles ein plant a’n gweithlu ni a gwneud popeth o fewn ein gallu i gefnogi lles corfforol a meddyliol ein plant a’n pobl ifanc drwy gydol y cyfnod hwn.” > > > “Mae rhaglen Cadw’n Ddiogel, Dal ati i Ddysgu yn cynnwys cyfraniadau o bob rhan o’r byd addysg a thu hwnt er mwyn darparu cefnogaeth i’n system gyfan ni yng Nghymru.” Yn y cyfarwyddyd, mae Llywodraeth Cymru yn dweud y bydd yn sicrhau bod gan ysgolion a dysgwyr cyfrwng Cymraeg, cyfrwng Saesneg a dwyieithog yr un hawl i gefnogaeth ac y rhoddir sylw penodol i ddysgwyr mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg sy’n byw mewn cartrefi lle nad yw’r Gymraeg yn cael ei siarad, i’w helpu i ddod o hyd i ffyrdd o gynnal eu cyswllt â’r iaith. Hefyd mae’r polisi’n rhoi sylw i faterion cysylltiedig ag ailagor ysgolion ac am hynny dywedodd y Gweinidog: > “Dim ond pan fydd y cyngor gwyddonol yn dweud ei bod yn ddiogel gwneud hyn fydd hynny’n digwydd ond, hyd yn oed wedyn, ni allwn gymryd yn ganiataol y byddwn yn dychwelyd at drefniadau arferol ar unwaith. > > > “Mae hyn yn golygu bod ein cefnogaeth dysgu o bell yn debygol o fod â rhan i’w chwarae ochr yn ochr â’r ddarpariaeth mewn ysgolion. > > > “Hefyd rhaid i ni ystyried sut i gefnogi ysgolion i helpu plant i ailintegreiddio mewn ysgolion pan ddaw’r amser, a phenderfynu beth ddylai ffocws y dysgu fod.” Hefyd mae’r datganiad yn cydnabod sut mae Cymru mewn sefyllfa dda i gefnogi ysgolion, ymarferwyr a dysgwyr drwy ei phlatfform digidol blaenllaw yn y byd, Hwb ond mae’n addo defnyddio’r dechnoleg ymhellach fyth. Bydd y datganiad polisi’n cael ei ddilyn yn awr gan gyfarwyddyd ar gyfer penaethiaid, athrawon, cymorthyddion addysgu, holl staff yr ysgolion a rhieni a gofalwyr yn nes ymlaen yn ystod yr wythnos hon, gyda mwy o gyfarwyddyd ac adnoddau’n cael eu cyhoeddi yn ystod yr wythnos sy’n dechrau ddydd Llun, Ebrill 27\. Meddai’r Gweinidog wedyn: > “Mae ein cenhadaeth genedlaethol ni i godi safonau, cau’r bwlch cyrhaeddiad a sicrhau system addysg sy’n destun balchder cenedlaethol ac y mae gan y cyhoedd hyder ynddi wedi sbarduno cynnydd ar gyfer ein dysgwyr, ein hathrawon, ein cymorthyddion addysgu a’r holl staff addysg a’n hysgolion yn ystod y blynyddoedd diwethaf. > > > “Ni ddylem – ac ni fyddwn – yn colli golwg ar yr uchelgais ar y cyd ar gyfer pob un plentyn yn ystod y cyfnod rhyfeddol heriol hwn. > > > “Rydyn ni wedi cyhoeddi’r datganiad polisi heddiw er mwyn rhoi sicrwydd ac i roi gwybod i bobl beth i’w ddisgwyl – byddwn yn rhoi cyfarwyddyd pellach i benaethiaid, athrawon, cymorthyddion addysgu, yr holl staff addysg a rhieni a gofalwyr yn nes ymlaen yn ystod yr wythnos hon.” Dywedodd Prif Weithredwr Parentkind John Jolly: > "Rydyn ni’n croesawu’r eglurder sydd wedi’i roi i rieni a gofalwyr gan y Gweinidog Addysg am y disgwyliadau ohonynt yn ystod y cyfnod yma o gau ysgolion ac yn canmol yr adnoddau digidol ychwanegol sydd wedi bod ar gael i helpu rhieni i gefnogi addysg eu plant gartref. > > > “Ond ymhellach rydyn ni’n gwerthfawrogi’r neges nad oes disgwyl i rieni fod yn athrawon, a bod pob teulu’n cofio mai iechyd meddwl a chorfforol da yw’r elfen hanfodol i’w blaenoriaethu drwy gydol y cyfnod o ddysgu gartref." Am fwy o wybodaeth, ewch i hwb.gov.wales/staysafestaylearning. I ddarllen datganiad polisi Cadw’n Ddiogel, Dal ati i Ddysgu yn llawn, ewch i gov.wales/stay\-safe\-stay\-learning.

The minister launched the guidance on the day that marks the beginning of summer term making Wales the only UK nation to provide national guidance and tools in a coordinated way. The minister’s statement makes it clear that the Welsh Government’s priorities will continue to be: * the safety and physical and mental health of all learners and the education workforce in Wales, * the ability of all learners to keep learning, * learners’ transition back into school and onto the next phase of their learning when it is safe to do so. Education Minister Kirsty Williams said: > “Over the last few weeks, our education system has faced significant disruption but, as always, it remains of central importance.  > > > “Today marks the beginning of the summer term, but schools in Wales will not be re\-opening their doors to all learners. > > > “In these circumstances our task is to find ways to help our children keep learning \- this means enabling remote learning and planning for how we can best help children through this time. > > > “We must do all we can to mitigate the impact of school closures on our children, in particular those children who face socio\-economic disadvantage, as well as learners with special educational needs that research shows will be most affected. > > > “Leaders and teachers have really stepped up during this crisis and have demonstrated agility and  leadership; remote teaching will require a further adjustment to teaching and different way of working. > > > “We will also support parents and carers to support their children’s learning, recognising that, while they are a child’s primary educator, they are not teachers and being clear that we do not expect them to recreate school at home. They also have an important role in supporting schools as they would normally do. > > > “This provision will not mirror what schools would offer during normal times, but I’m confident schools working in partnership with parents and the wider education system will rise to the challenge of engaging our learners, as many are already doing”. > > > “I believe the most important thing in this time of unprecedented change and disruption is the safety and well\-being of our children and our workforce and doing all we can to support the physical and mental well\-being of our children and young people throughout this period.” > > > “Our Stay Safe, Stay Learning programme pulls together contributions from across education and beyond to provide support to the whole of our system in Wales.” In the guidance, the Welsh Government says it will ensure Welsh medium, English medium and bilingual schools and learners will have the same entitlement to support and that particular attention will be given to learners in Welsh medium schools who live in households where Welsh is not spoken to help them find ways to maintain their exposure to the language. The policy also addresses issues surrounding the reopening schools, on that the minister said: > “This will only happen when the scientific advice says it is safe to do so but, even then, we cannot assume that it will be an immediate return to business as usual. > > > “This means our remote learning support is likely to have a role to play alongside provision in schools. > > > “We also need to consider how to support schools in helping children re\-integrate into the school setting when that time comes and determining what the focus of learning should be.” The statement also acknowledges how Wales is well placed to support schools, practitioners, and learners through its world\-leading digital platform Hwb but promises to utilise the technology even further. The policy statement will now be followed with guidance for head teachers, teachers, teaching assistants, all school staff and parents and carers later this week, with more guidance and resources to be published week commencing Monday, April 27\. The minister continued: > “Our national mission to raise standards, reduce the attainment gap and ensure an education system that is a source of national pride and enjoys public confidence, has driven progress for our learners, teachers, teaching assistants and all education staff and schools over recent years. > > > “We must not – and will not – lose sight of those shared ambitions for every single child during these extraordinary challenging times. > > > “We have published the policy statement today to provide reassurance and to let people know what to expect – we will be issuing further guidance for head teachers, teachers, teaching assistants, all education staff and parents and carers later this week.” Parentkind CEO John Jolly said: > "We welcome the clarity given to parents and carers by the Education Minister about the expectations placed on them during school closures, and commend the additional digital resources made available to help parents support their child's learning at home. > > > “But we further value the message that parents aren't expected to be teachers, and that all families must remember that it is essential to prioritise good mental and physical well\-being throughout the home learning period." For more information, visit hwb.gov.wales/staysafestaylearning. To read the Stay Safe. Stay Learning. policy statement in full, visit gov.wales/stay\-safe\-stay\-learning.

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Medi 2015, sefydlodd Llywodraeth Cymru Grŵp Gorchwyl a Gorffen Addysg Heblaw yn yr Ysgol. Gofynnwyd i'r Grŵp Gorchwyl a Gorffen Addysg Heblaw yn yr Ysgol o dan gadeiryddiaeth cyn Brif Arolygydd Estyn, Anne Keane, ddatblygu 'Fframwaith ar gyfer Gweithredu' \- atebion ymarferol i'r problemau sy'n wynebu Unedau Cyfeirio Disgyblion a darparwyr ehangach addysg heblaw yn yr ysgol er mwyn llywio gwell deilliannau ar gyfer dysgwyr sy'n derbyn addysg heblaw yn yr ysgol. Rydw i bellach wedi derbyn y Fframwaith terfynol ar gyfer Gweithredu gan Grŵp Gorchwyl a Gorffen Addysg Heblaw yn yr Ysgol er mwyn ei ystyried. Mae'r sector addysg heblaw yn yr ysgol a'r Unedau Cyfeirio Disgyblion yn hynod o amrywiol ac nid tasg hawdd fu datblygu atebion yn rhan o gontinwwm darparu addysg yn hytrach na fel rhywbeth ar wahân. Hoffwn achub ar y cyfle felly i ddiolch i aelodau'r Grŵp Gorchwyl a Gorffen am eu gwaith caled. Wrth annerch cynadleddau Addysg Heblaw yn yr Ysgol y llynedd, fe bwysleisiais bwysigrwydd ymwneud â'r sector wrth ddatblygu'r Fframwaith ar gyfer Gweithredu. Bu'r mewnbwn gan y tair cynhadledd diwethaf yn allweddol wrth benderfynu ar y camau oedd yn angenrheidiol i wella Unedau Cyfeirio Disgyblion ac addysg heblaw yn yr ysgol. Mae'n hanfodol bod y cyswllt yma yn parhau a dyna'r rheswm dros lansio Fframwaith ar gyfer Gweithredu ar gyfer Addysg Heblaw yn yr Ysgol at ddibenion ymgynghori. Mae'r Fframwaith yn cynnwys 34 o gynigion i'w cyflwyno'n raddol a bydd y manylion yn cael eu mireinio drwy ymgynghori â'r sector. Er mwyn hwyluso'r broses ymgynghori a rhoi ar waith y camau gweithredu terfynol y cytunir arnynt, rydw i wedi sefydlu Grŵp Cyflenwi Addysg Heblaw yn yr Ysgol ac wedi gwahodd Dr Brett Pugh, cyn Gyfarwyddwr Gweithlu a Safonau Ysgolion Llywodraeth Cymru i fod yn Gadeirydd ar y Grŵp. Bydd y Grŵp Cyflenwi yn gweithio gyda fy swyddogion i drefnu digwyddiadau ymgysylltu yn ystod yr ymgynghoriad. Caiff y digwyddiadau eu cynnal ledled Cymru a chaiff y manylion eu cyhoeddi cyn hir. Byddwn yn annog pawb yn y sector i fynd i'r digwyddiadau hyn. https://ymgyngoriadau.llyw.cymru/ymgyngoriadau/fframwaith\-gweithredu\-ar\-gyfer\-darpariaeth\-addysg\-heblaw\-yn\-yr\-ysgol  

In September 2015 the Welsh Government established the Education Otherwise than at School (EOTAS) Task and Finish Group. The EOTAS Task and Finish Group, chaired by former Estyn Chief Inspector Ann Keane, was asked to develop a ‘Framework for Action’ – practical solutions to the problems faced by pupil referral units (PRUs) and wider EOTAS providers to drive improved outcomes for EOTAS learners. I have now received the EOTAS Task and Finish Group’s final Framework for Action for my consideration. The EOTAS and PRU sector is extremely varied and developing solutions, as part of the continuum of education provision rather than separate to it, has not been easy. So I would like to take this opportunity to thank the members of the EOTAS Task and Finish Group for their hard work. When I addressed last year’s EOTAS conferences, I emphasised the importance of sector engagement in developing the Framework for Action. Input from the last three conferences  has proved pivotal in determining the actions necessary to improve PRUs and wider EOTAS provision. It is vital that this engagement continues, which is why I am launching the EOTAS Framework for Action for consultation. The Framework contains 34 phased proposals, the finer details of which will be refined with engagement with the sector. To facilitate the consultation and implement the final agreed actions, I have established an EOTAS Delivery Group and invited Dr Brett Pugh, former Director of School Standards and Workforce for the Welsh Government to chair the Group. The Delivery Group will be working with my officials to host engagement events during the consultation. The events will be held across Wales and details will be made available shortly. I would urge everyone working in the sector to attend. https://consultations.gov.wales/consultations/eotas\-framework\-for\-action

Translate the text from Welsh to English.

Wrth lansio’r Wythnos Ddiogelu Genedlaethol, dywedodd y Gweinidog fod pobl sydd wedi cael eu cam\-drin a'u hesgeuluso yn cael eu hannog i ddod ymlaen i rannu eu profiadau â'r awdurdodau priodol er mwyn i gymdeithas ddysgu ac adnabod yr arwyddion, ac atal achosion o gam\-drin yn y dyfodol.  Y llynedd, cafodd deddfwriaeth newydd ei chyflwyno yng Nghymru \- Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) \- sy'n cryfhau'r trefniadau diogelu presennol ar gyfer plant drwy osod dyletswydd ar bartneriaid perthnasol, gan gynnwys y gwasanaeth iechyd, yr Heddlu, y Gwasanaeth Prawf a thimau troseddau ieuenctid i adrodd pan fo ganddynt reswm da dros amau bod plentyn yn wynebu risg.  Mae'r Ddeddf yn cyflwyno darpariaethau cyfatebol i bartneriaid perthnasol roi gwybod i'r awdurdod lleol os ydynt yn amau bod oedolyn yn wynebu risg o gael ei gam\-drin neu ei esgeuluso. Caiff hyn ei gefnogi gan ddyletswydd newydd i'r awdurdod lleol wneud ymholiadau i bennu a oes angen cymryd unrhyw gamau i ddiogelu oedolion sy'n wynebu risg.  Dywedodd y Gweinidog Gofal Cymdeithasol a Phlant, Huw Irranca\-Davies:  > "Nid yw cam\-drin ac esgeuluso plant ac oedolion agored i niwed yn dderbyniol, ac mae atal hyn yn un o brif flaenoriaethau Llywodraeth Cymru. Dyma pam inni gyflwyno cyfraith newydd sy'n cryfhau'r camau cyfreithiol ar gyfer diogelu plant ac oedolion yng Nghymru. > > "Mae'n hanfodol bwysig ein bod yn annog pobl sydd wedi cael eu cam\-drin a'u hesgeuluso i ddod ymlaen i rannu eu profiadau â'r awdurdodau priodol er mwyn i bawb ddysgu adnabod yr arwyddion os oes rhywun yn cael ei gam\-drin, ac i atal hyn rhag digwydd yn y dyfodol.  > > "Mae cyfrifoldeb ar bob un ohonom yng Nghymru i ddiogelu pobl rhag niwed a rhag cael eu hesgeuluso." Mae Byrddau Diogelu yng Nghymru wedi dynodi'r wythnos sy'n dechrau ar 13 Tachwedd fel Wythnos Ddiogelu.  Ychwanegodd y Gweinidog: > "Rwy'n croesawu'r Wythnos Ddiogelu fel cyfle i gydnabod gwaith staff y rheng flaen a chodi ymwybyddiaeth o'r rôl sydd yn rhaid i bawb ei chwarae ar gyfer diogelu plant ac oedolion."

Launching National Safeguarding Week, the Minister said people who have suffered abuse and neglect are encouraged to come forward and share their experiences with the appropriate authorities, so that society learn and recognise the signs to prevent abuse happening in the future. Last year, a new law was introduced in Wales – the Social Services and Well\-being (Wales) Act – which strengthens existing safeguarding arrangements for children by placing on relevant partners, such as the NHS, Police, Probation and youth offending teams, a duty to report where they have reasonable cause to suspect that a child is at risk.  The Act introduces parallel provisions for relevant partners to report to the local authority someone suspected to be an adult at risk of abuse or neglect.  This is supplemented by a new duty for the local authority to make enquires to determine whether any action is required to safeguard adults at risk. Minister for Children and Social Care, Huw Irranca\-Davies said: > “The abuse and neglect of children and vulnerable adults is not acceptable, and its prevention is a major priority for the Welsh Government. That’s why we’ve introduced a new law that strengthens the arraignments for safeguarding children and adults in Wales. > > > “It’s vitally important that we encourage people who have suffered abuse and neglect to come forward and share their experiences with the appropriate authorities, so that everyone can learn and recognise the signs if someone is being abused, and to prevent it happening in the future. > > > “Each and every one of us in Wales has a responsibility for keeping people safe from harm and neglect.” Safeguarding Boards in Wales have designated the week commencing 13 November as Safeguarding Week.  The Minister added: “I welcome Safeguarding Week as an opportunity to recognise the work of frontline staff and to raise awareness of the role everybody has to play in safeguarding both children and adults.” 

Translate the text from English to Welsh.

On 27 September 2022, an oral statement was made in the Senedd: The Agriculture (Wales) Bill (external link).

Ar 27 Medi 2022, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Bil Amaethyddiaeth (Cymru) (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Mae mynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd yn her gymhleth iawn sy’n gofyn am weithredu ar draws gwahanol sectorau a meysydd polisi, ar lefel genedlaethol a lleol. Rwyf wedi datgan yn glir fy ymrwymiad i fynd i'r afael â'r mater hwn gan fod anghydraddoldebau o'r fath yn anghyfiawn, yn annheg ac yn annerbyniol. Mae ystod y canlyniadau a'r camau gweithredu yn ein Rhaglen Lywodraeth, ac yn Canlyniadau Iechyd Tecach i Bawb, yn dangos blaenoriaeth a natur drawsbynciol yr ymrwymiad hwn. Mae cysylltiad annatod rhwng gweithredu i fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd a nifer o flaenoriaethau cyffredinol Llywodraeth Cymru. Yn arbennig, mae'r camau gweithredu sy'n cael eu datblygu drwy'n Cynllun Gweithredu ar gyfer Trechu Tlodi yn gwneud cyfraniad hanfodol. Mae camau gweithredu hefyd wedi'u hymgorffori ar draws amryw bolisïau a rhaglenni strategol. Wrth gwrs, nid yw her lleihau anghydraddoldebau iechyd yn rhywbeth unigryw i Gymru. Mae'r mater hwn yr un mor bwysig mewn gwledydd eraill. Un rhan allweddol o'n hymdrechion i fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd yng Nghymru yw dysgu o brofiadau eraill, a rhannu'r hyn rydyn ni'n ei wneud gyda'n partneriaid. Rydyn ni wedi cael y cyfle i drafod syniadau drwy gyfrannu'n weithredol a bod yn bartner cenedlaethol yn Gweithredu er Tegwch, Gweithredu ar y Cyd ar Anghydraddoldebau Iechyd (2011\-2014\) a ariennir gan yr UE. Roeddwn i'n falch iawn o gael cynrychioli'r DU yng nghynhadledd olaf Gweithredu er Tegwch ym Mrwsel ar 23 Ionawr. Roedd y gynhadledd yn gyfle pwysig i asesu hynt y gwaith o fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd yn yr UE, yn ogystal ag ystyried cyfleoedd a blaenoriaethau ar gyfer gweithredu yn y dyfodol. Roedd dros 500 o gynrychiolwyr yn bresennol o'r Aelod\-wladwriaethau. Yn ogystal ag annerch y gynhadledd ar ran y DU, fel yr aelod\-wladwriaeth arweiniol, cymerais ran mewn sesiwn Panel Gweinidogion gyda Gweinidogion o Sbaen, Gwlad Belg, Gwlad Groeg (ar ran y Llywyddiaeth), Lithwania, y Ffindir ac Iwerddon. Roedd hwn yn gyfle gwych i drafod gwahanol ffyrdd o fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd yn ogystal ag ymchwilio i'r rhwystrau a'r cyfleoedd ar gyfer gweithredu yn y dyfodol. Yn y gynhadledd, cefais y cyfle hefyd i gwrdd â nifer o arbenigwyr blaenllaw yn y maes. Roeddwn i'n falch o gwrdd â Syr Michael Marmot, Cadeirydd Comisiwn Sefydliad Iechyd y Byd ar Benderfynyddion Cymdeithasol Iechyd ac arbenigwr rhyngwladol ar anghydraddoldebau iechyd a'u hachosion. Mae gwaith Marmot wedi tynnu sylw at nifer o egwyddorion pwysig sy'n dylanwadu ar ein gwaith yng Nghymru, yn enwedig y cysylltiad rhwng tlodi ac afiechyd a phwysigrwydd rhoi'r dechrau gorau mewn bywyd i bob plentyn. Mae egwyddorion o'r fath yn cael eu hadlewyrchu mewn camau gweithredu yn fy mhortffolio, yn ogystal â phortffolios eraill, fel y rhaglen Dechrau'n Deg. Yn ystod fy amser yn y gynhadledd, cwrddais hefyd â Shan Morgan, Dirprwy Gynrychiolydd Parhaol y DU i'r Undeb Ewropeaidd, gan drafod nifer o ddatblygiadau ar lefel Ewropeaidd. Fe gwrddais hefyd â grŵp o ymchwilwyr iechyd o brifysgolion yng Nghymru a oedd ym Mrwsel i ymchwilio i’r posibilrwydd o dderbyn cyllid drwy raglen ymchwil yr UE, Horizon 2020\. Prosiect Ewrop gyfan oedd Gweithredu er Tegwch gyda'r nod o nodi arfer da, rhannu gwersi a datblygu ffordd aml\-lefel o fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd. Rwy'n falch bod fy mhortffolio i a phortffolio'r Gweinidog Tai ac Adfywio wedi cyfrannu at hyn, yn ogystal â gwaith ar y cyd gan Fyrddau Iechyd Cwm Taf ac Aneurin Bevan. Roedd cymryd rhan yn y rhaglen Gweithredu er Tegwch yn gyfle gwych i ddysgu a rhannu gwybodaeth ar draws Aelod\-wladwriaethau'r UE. Mae’r cyfle a gefais i fynychu’r gynhadledd bwysig hon wedi atgyfnerthu fy mhenderfyniad i fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd yng Nghymru. Roedd y rhaglen yn hynod o werthfawr o ran codi proffil anghydraddoldebau ar lefel Ewropeaidd. Rwy’n awyddus iawn ein bod ni'n manteisio ar yr hyn rydyn ni wedi’i ddysgu drwy gymryd rhan yn y rhaglen ac yn cynnal ymwybyddiaeth o’r dystiolaeth o'r dystiolaeth a'r arferion da diweddaraf, yn ogystal â chydweithio â phartneriaid yn y DU ac yn Aelod\-wladwriaethau’r UE i adeiladu ar y llwyddiannau. Byddaf yn sicrhau bod yr Aelodau'n cael eu hysbysu am unrhyw gamau gweithredu yn y dyfodol ar ôl cwblhau Gweithredu er Tegwch.

Tackling health inequalities is a highly complex challenge which requires action across different sectors and policy areas, and at both national and local levels. I have made clear my commitment to tackling this issue as such inequalities are unjust, unfair and unacceptable. The range of outcomes and actions set out in our Programme for Government, and in *Fairer Health Outcomes for All,* demonstrate the priority and cross\-cutting nature of that commitment. Action to address health inequalities is inextricably linked to a number of the Welsh Government’s overall priorities. In particular, the range of actions being taken forward through our *Tackling Poverty Action Plan* make a crucial contribution. Action is also embedded across various strategic programmes and policies. Of course, the challenge of reducing health inequalities is by no means unique to Wales. The issue is just as important in other countries. One key part of our efforts in tackling health inequalities in Wales is in learning from the experiences of others, and also in sharing what we are doing with our partners. One way in which we have had the opportunity to discuss ideas is through being an active participant and a national partner in *Equity Action*, the EU funded *Joint Action on Health Inequalities (2011\-2014\)*. I was delighted to represent the UK at the final conference of *Equity Action* in Brussels on 23 January. The conference provided an important opportunity to assess progress on addressing health inequalities in the EU, as well as to consider opportunities and priorities for future action. It was attended by over 500 delegates from across the Member States. As well as speaking at the conference on behalf of the UK, as the lead member state, I took part in a Ministerial Panel session with Ministers from Spain, Belgium, Greece (on behalf of the Presidency), Lithuania, Finland and Ireland. This was an excellent opportunity to discuss different approaches to tackling health inequalities as well as to explore the barriers and opportunities for future action. At the conference I also had the opportunity to meet with a number of leading experts in the field. I was pleased to meet Sir Michael Marmot, Chair of the World Health Organisation Commission on Social Determinants of Health and an international expert on health inequalities and their causes. Marmot’s work has highlighted a number of important principles which inform our approach in Wales, particularly the link between poverty and ill health and the importance of giving every child the best start in life. Such principles are reflected in action both in my own portfolio as well as in other portfolios such as the *Flying Start* programme. During my time at the conference I also met the UK Deputy Permanent Representative to the European Union, Shan Morgan and discussed a range of developments at the European level. I also met a group of health researchers from Welsh universities who were in Brussels to explore potential funding from the EU research programme Horizon 2020\. *Equity Action* was a pan\-European project which aimed to identify good practice, share learning and develop a multi\-level approach to tackling health inequalities. I am pleased that our participation involved both the Minister for Housing and Regeneration’s portfolio, as well as my own, in addition to joint\-working with Cwm Taf and Aneurin Bevan Health Boards. Participating in the *Equity Action* programme was an excellent opportunity to learn and share knowledge across EU Member States. My attendance at this important conference has reaffirmed my determination to make progress on tackling health inequalities in Wales. The programme was extremely valuable in raising the profile of inequalities at European level. I am keen that we use the learning from our participation in the programme and maintain an awareness of the latest evidence and good practice, as well as build on its achievements with other UK and EU Member State partners. I will ensure that Members are kept informed of any future action following the completion of *Equity Action*.

Translate the text from Welsh to English.

Ddydd Mawrth, 19 Chwefror,  gwnes ddatganiad llafar ac ateb cwestiynau am y materion sy’n ymwneud â’r achosion diweddar o halogi cig yn y gadwyn cyflenwi bwyd.   Gwelwyd datblygiadau ers hynny yn yr ymchwiliad i’r achosion o halogi cynnyrch cig a’u heffeithiau yng Nghymru. Ar ôl cael hyd i DNA ceffylau mewn cynnyrch cig, mae awdurdodau lleol wedi cynnal ymchwiliadau trylwyr i wneuthurwyr bwyd yn eu hardaloedd a oedd yn eu barn hwy yn uwch eu risg.  Cymerodd Cyngor Sir Powys naw sampl oddi wrth y Burger Manufacturing Company (BMC) yn Llanelwedd ar 8 Chwefror.  Cafodd canlyniadau profion i sgrinio am o leiaf 1% o DNA ceffylau eu cyflwyno gan y dadansoddydd cyhoeddus ddiwedd dydd 18 Chwefror a rhai pellach fore 19 Chwefror i Gyngor Sir Powys.  Pasiwyd y canlyniadau ymlaen i’r ASB.  Cafwyd cadarnhad cyhoeddus gan BMC ar 21 Chwefror eu bod yn galw cynnyrch yn ôl, nid yn unig y cynnyrch oedd dan amheuaeth ond hefyd fel cam rhagofalus, yr holl gynnyrch a oedd wedi’u gwneud hyd at a chan gynnwys 13 Chwefror  Cadarnhawyd ar 22 Chwefror bod tri sampl o gynnyrch cig ag 1\-2% o DNA ceffylau yn eu cig. Un o gwsmeriaid BMC yw cwmni o’r enw Holdsworth sydd yn ei dro yn cyflenwi sefydliadau eraill, gan gynnwys saith awdurdod lleol yng Nghymru.  Rwyf wedi cael ar ddeall i BMC gysylltu â Holdsworth ynghylch y mater hwn ar 19 Chwefror a chysylltodd Holdsworth yn eu tro â’u cwsmeriaid hwythau.  Mae Holdsworth wedi galw’r holl gynnych a gyflenwyd iddynt gan BMC yn ôl; doedd dim ohono wedi’i fwyta.   Mae’n amlwg bod nifer o gwestiynau eto heb eu hateb a gallai hynny ynddo’i hun borthi pryderon y cyhoedd dros y dyddiau a’r wythnosau nesaf.  Rwy’n parhau i weithio’n glos â swyddogion ac â’r ASB i ddeall natur a maint y broblem ac i gynnig atebion pan ddown i wybod beth ydym yn delio ag ef. Mae’n amlwg hefyd na fydd canlyniadau rhai profion yn barod ar unwaith, efallai ddim am o leiaf wythnos arall.  Fel rhan o’r drefn brofi ehangach y mae’r ASB wedi gofyn i’r diwydiant ei chynnal, cyhoeddodd Sodexo ddydd Gwener eu bod hwythau hefyd wedi galw nifer o gynnyrch cig yn ôl.  Mae gan Sodexo nifer o gwsmeriaid yn y sectorau iechyd, addysg a chyhoeddus ledled y DU.  Mae’r ASB yn gweithio gyda Sodexo i greu rhestr o’u cwsmeriaid ac i olrhain cynnyrch er mwyn diogelu bwyd ac i gadw effeithiau unrhyw achos o halogi bwyd mor fach â phosibl.  Rwy’n ffyddiog y gwnaiff Sodexo gydweithio’n llawn â’r ymchwiliadau gan fod angen i bawb yn awr yn y gadwyn cyflenwi bwyd fod yn onest ac agored.  Rwy’n aros am adroddiad llawn gan yr ASB am unrhyw effeithiau posibl ar Gymru.  Yn fy natganiad llafar ar 19 Chwefror, pwysleisiais sawl gwaith mai mater o esgeulustod ac o bosibl o dorcyfraith yw hyn yn bennaf, nid bygythiad i iechyd pobl.  Er nad yw hynny wedi newid, mae pryderon y cyhoedd ynghylch integriti’r gadwyn fwyd a’r potensial i halogi cynnyrch bwyd yn tyfu, gyda defnyddwyr yn ystyried y problemau hyn fel arwyddion posibl o ddiffyg dyfnach yn y maes rheoli safonau bwyd. Mae’n bwysig bod y llywodraeth yn dangos felly ei bod yn cymryd camau pendant i sicrhau bod y gadwyn fwyd yn ddiogel a bod bwyd mewn ysgolion ac ysbytai yn arbennig yn gwbl ddiogel.  Rwy’n dawel fy meddwl fod gan awdurdodau lleol bolisi cadarn o ran tynnu cynnyrch oddi ar y silffoedd pan geir yr amheuaeth leiaf bod rhyw ddiffyg yn y gadwyn gyflenwi.  Mae swyddogion Llywodraeth Cymru wedi cysylltu â CLlLC ac rwyf ar ddeall bod un deg chwech o awdurdodau yn y De a’r Canolbarth yn defnyddio ‘Consortiwm Pwrcasu Cymru’ i brynu amrywiaeth eang o gyflenwadau bwyd.  Maent eisoes wedi cysylltu â’u cyflenwyr i ofyn iddynt archwilio’u cyflenwadau’n drylwyr er mwyn sicrhau bod y cynnyrch y maen nhw’n eu prynu’n iawn.  Caiff cynnyrch penodol eu galw yn ôl os gwelir bod angen.  Mae galw cynnyrch yn ôl yn gam angenrheidiol er mwyn cynnal ffydd y cyhoedd yn y gadwyn cyflenwi bwyd.  Hyd y gwyddom, nid oes unrhyw berygl i iechyd a lles unrhyw blant yn unrhyw un o ardaloedd y saith awdurdod lleol lle mae cynnyrch wedi’u galw yn ôl.  Daw sefydliadau cyhoeddus o fewn cwmpas y rhaglen samplu a dilysu sy’n cael ei threfnu gan yr ASB ar lefel y DU.  Mae cyflenwyr (fel arlwywyr) cynnyrch cig i ysgolion ac ysbytai yn cael eu cynnwys yn y rhaglen honno.  Yn yr wythnosau diwethaf, rwyf wedi ymuno â’m cydweinidogion yng ngweinyddiaethau eraill y DU mewn cyfarfodydd ag adwerthwyr, proseswyr a rhannau eraill y diwydiant cig i bwyso ar y diwydiant i gymryd camau i dawelu ofnau eu cwsmeriaid a’r cyhoedd yn gyffredinol.  Rwyf wedi cefnogi’r ASB sy’n galw am barhau â’r profion ym mhob rhan o’r diwydiant ac am gyhoeddi canlyniadau.  Ddoe, bum yng nghyfarfod Cyngor Amaeth yr UE lle trafodwyd yr ymateb Ewropeaidd.  Law yn llaw â Gweinidogion eraill y DU, rwyf wedi pwyso ar y Comisiwn Ewropeaidd i fynnu bod profion yn cael eu cynnal ar yr holl gynnyrch sydd o dan amheuaeth a bod y profion hynny’n para am y tri mis nesaf.  Galwyd ar y Comisiwn hefyd i roi manylion symudiadau ceffylau a chig ceffyl ar draws ffiniau, gan gynnwys mewnforion o drydydd gwledydd. Mewn trafodaeth hir ac eang yn y Cyngor am brif agweddau’r pwnc, cadarnhawyd bod angen gweithio ar lefel yr UE cyfan, gan gynnwys cyd\-drefnu ymchwiliadau Europol i unrhyw achosion troseddol posibl.  Addawodd gwledydd yr UE rannu gwybodaeth yn hyn o beth.  Ystyriwyd hefyd rinweddau posibl rhoi labeli ar gynnyrch wedi’u prosesu i ddangos y gwledydd y daw’r cynhwysion ohonynt, er na fyddai hynny wedi rhwystro’r twyll sy’n gysylltiedig â’r achosion diweddar o halogi cig.  Mae’r Comisiwn Ewropeaidd yn cynnal asesiad manwl o effeithiau labeli gwlad, a chaiff adroddiad ei gyflwyno i’r Cyngor nes ymlaen eleni.  Byddaf yn parhau i wneud datganiadau i’r Cynulliad ar y materion hyn. 

On Tuesday 19th February I made an oral statement and answered questions on the issues surrounding recent incidents of meat contamination in the food supply chain.  There have been some further developments since that time in respect of the investigation into the contamination of meat products and the implications for Wales. Following the discovery of equine DNA in meat products, the FSA asked all Welsh local authorities to undertake enhanced enforcement activity at food manufacturers within their local authority area that they considered to be high risk.  Nine samples were taken by Powys County Council from the Burger Manufacturing Company (BMC) in Llanelwedd on the 8th February. Initial screening results for at least 1% horse DNA were reported late on 18th February and others early on 19th February by the public analyst to Powys CC, who forwarded the information to the FSA. A separate line of enquiry by FSA investigators led to the investigation at Farmbox in Llandre which commenced on 12th February, following which BMC declared itself as a customer of Farmbox and Powys CC took further samples of meat products. We have not yet received the results of these further tests. BMC confirmed publicly on 21st February that the company had initiated a product withdrawal following the initial positive test results. It was confirmed on 22nd February that the three positive samples contained equine DNA at levels equivalent to 1\-2% of the meat content of the products.  Customers of BMC include a company called “Holdsworth” who in turn supply other establishments, including seven local authorities in Wales. I understand that BMC made an initial supplier contact with Holdsworth regarding the matter on the 19th February. Holdsworth, in turn, contacted its own customers.  The batches of potentially\-contaminated products have been removed from the food chain and further traceability checks are ongoing. It is clear that a number of questions remain unanswered and that this in itself may serve to cause further public concern over the coming weeks. I am continuing to work closely with officials and with the FSA to understand the nature and extent of the problem, and to propose solutions when we are able to fully appreciate the range of issues involved. It is also clear that the further test results will not be ready immediately and may not be available for at least another week. As a part of the wider industry testing regime demanded by the FSA, it was announced on Friday that Sodexo, had also withdrawn a number of their meat products. Sodexo has a number of clients in the healthcare, education and public sectors across the UK. The FSA is working with Sodexo to understand their customer base and to trace products to ensure food safety and minimise the impact of recent contamination incidents. I trust that Sodexo will cooperate fully in this investigation as we need all those in the supply chain to act with integrity and to be transparent about their operations. I am awaiting a full briefing from the FSA on any potential implications for Wales. During my oral statement on 19th February I repeatedly emphasised that this is primarily a matter of negligence and potential criminality, rather than a direct threat to human health. Whilst this remains the case, it is becoming increasingly clear that public concern over the integrity of the food chain and the potential for corruption of food products is growing, with consumers regarding the current problems as potentially indicative of wider failures in food standards controls.  It is important for government to demonstrate that we are proactive in ensuring that the food chain is safe and that food in schools and hospitals in particular is beyond question. I am assured that local authorities have a firm policy of withdrawing any product where there is any suggested lack of integrity in the supply chain.  Welsh Government officials have contacted the WLGA and I am advised that sixteen south and Mid Wales authorities use the “Wales Purchasing Consortium” when purchasing a wide range of food supplies. They have already approached their suppliers to demand rigorous checking of supplies in order to ensure integrity of products being purchased and a withdrawal of specific products will take place if necessary.   The removal of particular products is a necessary precautionary step in order to maintain public confidence in the food supply chain. There is no known threat to the health or well\-being of any children in any of the seven local authority areas where products have been withdrawn. Public institutions are within the scope of the UK\-wide authenticity sampling programme being organised by the FSA, and suppliers (such as caterers) of meat products to schools and hospitals are included within that surveillance effort.  In recent weeks I have joined ministerial colleagues from the other UK administrations in meetings with retailers, processors and other parts of the meat industry to press the industry to take action to reassure their customers and the general public. I have supported the FSA in insisting that further testing throughout the industry continues and that all results are released to the public. Yesterday I attended EU Agriculture Council where the European response was discussed.  Along with other UK Ministers I pressed for the European Commission to take further action to test all at\-risk products and to continue testing over the next three months.  We also called on the Commission to provide details of cross\-border movements of horses and horsemeat, including imports from third countries.   In a long and wide\-ranging discussion in Council of the key issues there was strong endorsement of the need for an EU\-wide approach, including the co\-ordination efforts of Europol in relation to criminal investigations.  Member States undertook to share their enforcement intelligence in support of this work.  There was also consideration of the potential merits of country of origin labelling for processed products, even though this would not in itself have prevented the fraudulent activity suspected in the recent contamination incidents.  The European Commission is undertaking a thorough impact assessment of origin labelling, and a report will come forward to Council later this year. I will continue to provide updates to the Assembly on these issues.

Translate the text from Welsh to English.

Rwy’n falch o allu cyhoeddi y bydd pobl yng Nghymru sy’n byw gydag effeithiau’r cyffur Thalidomide yn parhau i gael mynediad at Grant Iechyd yr Ymddiriedolaeth Thalidomide ar ôl i’r cytundeb 10 mlynedd presennol ddod i ben ym mis Mawrth 2023, ac y bydd y grant yn cael ei ymestyn i warantu cymorth ariannol am oes. Cafodd y cyffur tawelu Thalidomide ei gymeradwyo a’i drwyddedu ar gyfer ei ddefnyddio yn y DU ym mis Ebrill 1958, a rhoddwyd y gorau i’w ddefnyddio ym mis Rhagfyr 1961 pan welwyd ei fod yn achosi namau difrifol i fabanod menywod a oedd wedi ei gymryd yn ystod beichiogrwydd. Mae’r rhan fwyaf o oroeswyr Thalidomide bellach yn 60 oed neu’n hŷn. Fel pawb arall, bydd eu hanghenion corfforol a chanlyniadol yn siŵr o gynyddu wrth iddynt heneiddio, ond mae goroeswyr Thalidomide yn wynebu heriau ychwanegol gan fod y dirywio arferol mewn iechyd sy’n gysylltiedig ag oed yn cael mwy o effaith oherwydd eu hanableddau. Mae rhaglen cyllid 10 mlynedd i gefnogi goroeswyr Thalidomide wedi bod ar waith yng Nghymru a thair gwlad arall y DU ers 2013\. Mae grant blynyddol yn cael ei dalu i’r Ymddiriedolaeth Thalidomide  sy’n rheoli’r ceisiadau am gymorth ariannol gan oroeswyr tuag at amrywiaeth eang o ddibenion iechyd. Mae’r dibenion hyn yn cynnwys costau sy’n gysylltiedig â rheoli poen, cymorth a gofal personol, symudedd ac annibyniaeth, a mynediad at ymyriadau gofal iechyd pwrpasol. Nodwedd allweddol o’r Grant Iechyd yw bod pob buddiolwr yn gallu teilwra sut mae’n gwario ei Grant Iechyd, drwy wneud ei benderfyniadau ei hun yn seiliedig ar ei anghenion a’i ddewisiadau. Yr unig gyfyngiad yw na ddylai’r gwasanaethau a’r cymorth a ariennir gan y grant ddyblygu triniaeth a gofal a ddarperir gan y GIG neu sy’n cael eu hariannu drwy ffynhonnell wahanol, megis cyllideb bersonol neu arian statudol arall. Mae Llywodraeth Cymru wedi trosglwyddo cyfanswm o £7\.317m i’r Ymddiriedolaeth Thalidomide ers dechrau’r cytundeb presennol yn 2013, a chafodd £0\.948m pellach ei gytuno ar gyfer y flwyddyn derfynol bresennol (2022\-23\). Yn 2023\-24, rwyf wedi cytuno ar ddyraniad grant o £1\.058m a fydd yn cael ei gynyddu yn y dyfodol i gyd\-fynd â chwyddiant. Mae’r trefniadau ar gyfer adolygu’r ymrwymiad ariannu yn rheolaidd wedi cael eu cytuno â’r Ymddiriedolaeth, a byddant yn ystyried nifer y buddiolwyr y rhagwelir y bydd angen cymorth Grant Iechyd arnynt, a’r anghenion isorweddol y bwriedir i'r Grant Iechyd eu bodloni. Mae goroeswyr Thalidomide yn wynebu amrywiaeth o heriau sy’n ychwanegol at yr heriau y mae gweddill y boblogaeth yn eu hwynebu. Rwy’n gobeithio y bydd fy nghyhoeddiad ynglŷn â darparu cymorth ariannol am oes drwy’r Grant Iechyd yn rhoi sicrwydd i oroeswyr ynghylch y cymorth sydd ar gael i ddiogelu eu llesiant drwy fodloni eu hanghenion iechyd parhaus a’u helpu i barhau i fyw’n annibynnol cyhyd â phosibl.

I am pleased to announce that people living with the long\-term effects of thalidomide in Wales will continue to have access to the Thalidomide Trust health grant, after the existing 10\-year agreement is due to end in March 2023\. We will provide a lifetime guarantee of financial assistance. Thalidomide was approved and licensed for distribution in the UK in April 1958 and withdrawn in December 1961, when it was found to have caused serious birth defects in babies born to women who took the drug during pregnancy. Most thalidomide survivors are now aged 60 or older. Like everyone, their needs will inevitably increase with age. But thalidomide survivors will face additional challenges. A 10\-year funding programme to support thalidomide survivors has been in place in Wales and the other three UK countries since 2013\. An annual grant is paid to the The Thalidomide Trust which manages applications from thalidomide survivors for financial support for a wide range of health purposes. These include costs associated with pain management, personal assistance and personal care, mobility and independence and access to bespoke healthcare interventions. A key feature of the grant is that each beneficiary is able to personalise the way they spend it, providing them with the autonomy to make decisions based on their individual needs and preferences. The only restriction applied is that services and support funded by the grant do not duplicate treatment and care available from the NHS or funded through a different source, such as a personal budget or other statutory funding. A total of £7\.317m has been transferred from the Welsh Government to the Thalidomide Trust since the start of the current agreement in 2013\. A further £0\.948m has been agreed for the current final year (2022\-23\). In 2023\-24, I have agreed a grant allocation of £1\.058m which will be uplifted in future years in line with inflation. Arrangements for regular reviews of the funding commitment have been agreed with the Trust, which will take into account the projected number of beneficiaries to be supported through the health grant and the underlying needs which the grant is intended to meet. I hope this guarantee of lifetime financial support via the health grant gives survivors reassurance about help being available for their ongoing health needs, supporting them to maintain their independence and wellbeing.

Translate the text from English to Welsh.

This Written Statement provides an update on progress of the A55 Resilience Study which was carried out over the summer.  The WelTAG Stage 1 study has considered all aspects of the road from Holyhead to Post House, associated routes such as the A494 corridor from the Ewloe Interchange to Drome Corner and diversion routes.  It has looked at where and how best to improve the travel experience and how to minimise the frequency and impact of incidents and breakdowns. A number of quick win interventions have been identified which might reduce levels of congestion at critical times, improve communications with customers and stakeholders, improve incident response and clear up operations, improve our approach to asset management and improve diversion routes. As a result of the study, we will be implementing a number of improvements including the installation of wireless CCTV and trial installation of incident detection software to allow us to better monitor traffic congestion.  In conjunction with this, I have asked my officials to investigate the provision of additional variable message signing and enhanced online travel advice to assist road users with journey planning.  We will also engage the services of a communications manager to oversee the proactive communication provision for customers across Wales. We will be looking to extend the Traffic Officer provision at critical times, such as public holidays and will trial a free recovery scheme at key locations alongside this, to ensure that any incidents are dealt with as quickly as possible.  I have also asked my officials to investigate the potential benefits of providing an additional Traffic Officer crew to patrol Anglesey and other areas.   The study has highlighted existing issues with traffic speeds at Rhuallt Hill westbound and, as a result, we will consider trialling average speed enforcement at this site. All of these measures will complement existing plans for improvements along this key strategic route whilst continuing to ensure the disruption of road works is kept to an absolute minimum.  With that in mind, I would like to take this opportunity to confirm my aspiration that there will be no planned daytime lane closures on the A55 east of J11 (Llandygai) until the autumn of 2018; the last planned lane closure works on that section having been completed on 3 April 2017\.  We will as always need to react to any emergencies or unplanned incidents on the network.  It is also important to note that in 2016/17, to minimise disruption to road users and to keep the A55 flowing at peak times, there were 336 nights during which essential maintenance works were undertaken on the A55\.   Further short, medium and long term improvement options identified through the study will now be progressed to a Stage 2 WelTAG study for further appraisal. A copy of the A55 Transport Appraisal Guidance (Weltag) Stage 1 Resilience Study Report is available to view online.

Mae'r Datganiad Ysgrifenedig hwn yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am gamau y bwriedir eu cymryd yn sgil yr Astudiaeth ar Gydnerthedd yr A55, a gynhaliwyd dros yr haf.   Mae astudiaeth Cam 1 WelTAG (Arweiniad ar Arfarnu Trafnidiaeth Cymru) wedi ystyried pob agwedd ar y ffordd rhwng Caergybi a Post House, yn ogystal â ffyrdd cysylltiedig fel coridor yr A494 o Gyfnewidfa Ewloe i Drome Corner, a llwybrau gwyro. Mae wedi ystyried ble a sut orau i wella'r profiad teithio a sut i sicrhau bod cyn lleied o ddigwyddiadau ag y bo modd a bod cerbydau sy'n torri i lawr yn cael cyn lleied o effaith â phosibl.   Nodwyd nifer o ymyriadau a fydd yn dwyn ffrwyth yn gyflym. Gallai’r ymyriadau hynny leihau tagfeydd ar adegau allweddol, gwella'r cyfathrebu â chwsmeriaid a rhanddeiliaid, gwella'r ymateb i ddigwyddiadau a gwaith clirio, gwella'r ffordd yr ydym yn rheoli asedau a gwella llwybrau gwyro. Yn sgil yr astudiaeth, byddwn yn rhoi nifer o welliannau ar waith, gan gynnwys gosod teledu cylch cyfyng diwifr a threialu meddalwedd synhwyro digwyddiadau er mwyn inni fedru monitro tagfeydd traffig yn well. Ynghyd â'r camau uchod, rwyf wedi gofyn i fy swyddogion ymchwilio i'r posibilrwydd o ddarparu rhagor o arwyddion negeseuon electronig a gwell cyngor teithio ar\-lein i helpu teithwyr i gynllunio'u siwrneiau. Byddwn hefyd yn manteisio ar wasanaethau rheolwr cyfathrebu i oruchwylio'r gwaith o ddarparu trefniadau cyfathrebu rhagweithiol ar gyfer cwsmeriaid ledled Cymru. Byddwn yn anelu at sicrhau bod mwy o Swyddogion Trafnidiaeth ar gael ar adegau allweddol, megis gwyliau cyhoeddus, a byddwn hefyd yn treialu cynllun achub cerbydau rhad ac am ddim mewn lleoliadau allweddol, er mwyn sicrhau bod modd mynd i'r afael ag unrhyw ddigwyddiadau cyn gynted ag y bo modd. Rwyf wedi gofyn hefyd i fy swyddogion ymchwilio i fanteision posibl darparu criw ychwanegol o Swyddogion Traffig i fynd ar batrôl ar Ynys Môn ac mewn ardaloedd eraill. Mae'r astudiaeth wedi tynnu sylw at broblemau sy'n bodoli eisoes o ran cyflymder traffig sy'n teithio i gyfeiriad y gorllewin ar Allt Rhuallt a byddwn, o'r herwydd, yn ystyried treialu camau i orfodi cyflymder cyfartalog yn y man hwnnw. Bydd yr holl gamau hyn yn ategu cynlluniau sy'n bodoli eisoes ar gyfer gwelliannau ar hyd y ffordd strategol allweddol hon a byddwn yn parhau i sicrhau bod cyn lleied o waith ffordd ag y bo modd yn tarfu ar lif y traffig. Gyda golwg ar hynny, hoffwn achub ar y cyfle hwn i gadarnhau fy nyhead na fydd unrhyw gau lôn a gynlluniwyd yn cael ei wneud yn ystod y dydd ar yr A55 i'r dwyrain o Gyffordd 11 (Llandygái) tan hydref 2018; cafodd y gwaith diwethaf a oedd yn golygu bod angen cau lonydd ar y rhan honno o'r ffordd ei gwblhau ar 3 Ebrill 2017\. Bydd yn rhaid inni, yn ôl ein harfer, ymateb i unrhyw argyfyngau neu ddigwyddiadau annisgwyl ar y rhwydwaith. Mae'n bwysig nodi hefyd fod gwaith cynnal a chadw hanfodol wedi'i wneud dros nos ar yr A55 ar 336 noson yn 2016/17 er mwyn sicrhau bod y traffig yn dal i lifo ar adegau prysur. Bydd gwaith yn mynd rhagddo bellach drwy gyfrwng astudiaeth Cam 2 WelTAG i arfarnu rhagor o opsiynau i wella'r ffordd yn y tymor byr, y tymor canolig a'r tymor hir. Mae copi o'r Adroddiad ar Astudiaeth Cam 1 Arfarnu Trafnidiaeth Cymru (WelTAG) ar Gydnerthedd yr A55 i'w weld ar\-lein yma.

Translate the text from English to Welsh.

    The Review of Higher Education Funding and Student Finance Arrangements in Wales, chaired by Professor Sir Ian Diamond, commenced in April 2014\.  Since then, the Panel has made good progress in reviewing a wide range of evidence and data relating to the HE sector and HE funding.   It was agreed that in autumn 2015 Sir Ian would produce a factual summary of the evidence he and the Review Panel had collected as part of their work.  Sir Ian has now produced that report, which I am publishing today.  The report summarises the evidence considered by the Review Panel from April 2014 to September 2015\.  It identifies the key themes arising from this evidence, but does not make any judgement about its validity or significance.  Nor does it seek to represent the Review Panel's views or provide any recommendations.  These will be presented in the final report, which will be issued by September 2016\. Alongside the interim report, I am publishing three additional documents from the Panel which provide further evidence in relation to the Review.  They comprise a summary of responses to the Review Panel's Call for Evidence, which ran from November 2014 to February 2015; a report commissioned by the Panel on part\-time higher education in Wales; a report on the focus groups that were used to gauge opinions from students and student representatives, employers and widening access professionals. This statement is being issued during recess in order to keep members informed.  Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.        

Dechreuodd yr Adolygiad o Drefniadau Cyllido Addysg Uwch a Chyllid Myfyrwyr yng Nghymru, o dan gadeiryddiaeth yr Athro Syr Ian Diamond, ym mis Ebrill 2014\. Ers hynny, mae gwaith y Panel, sef adolygu ystod eang o dystiolaeth a data sy’n ymwneud â’r sector addysg uwch a threfniadau cyllido addysg uwch, wedi mynd rhagddo’n dda.   Cytunwyd y byddai Syr Ian, yn hydref 2015, yn paratoi crynodeb ffeithiol o’r dystiolaeth yr oedd ef a’r Panel Adolygu wedi ei chasglu. Bellach mae Syr Ian wedi llunio’r adroddiad hwnnw, a dyma’r adroddiad rwy’n ei gyhoeddi heddiw. Mae’n crynhoi’r dystiolaeth a gafodd ei hystyried gan y Panel Adolygu rhwng mis Ebrill 2014 a mis Medi 2015\. Mae’n nodi’r prif themâu sy’n codi ynddi, ond nid yw’n cynnig barn ar ei dilysrwydd na’i harwyddocâd. Nid yw ychwaith yn ceisio cynrychioli barn y Panel na chynnig argymhellion. Bydd y pethau hynny’n rhan o’r adroddiad terfynol, a gyhoeddir erbyn mis Medi 2016\. Ochr yn ochr â’r adroddiad interim, rwy’n cyhoeddi tair dogfen ychwanegol gan y Panel, sy’n darparu tystiolaeth bellach yn ymwneud â’r Adolygiad, sef crynodeb o’r ymatebion i Gais am Dystiolaeth y Panel, a oedd ar agor rhwng mis Tachwedd 2014 a mis Chwefror 2015; adroddiad ar addysg uwch ran\-amser yng Nghymru, a gafodd ei gomisiynu gan y Panel; ac adroddiad ar y grwpiau ffocws a gafodd eu defnyddio i bwyso a mesur barn myfyrwyr a chynrychiolwyr myfyrwyr, cyflogwyr, a gweithwyr proffesiynol sy’n gweithio i ehangu mynediad. Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r cyllid yn rhan o'r £30m sy'n cael ei fuddsoddi eleni a'r flwyddyn nesaf i fynd i'r afael â digartrefedd a chysgu allan.  Mae’r buddsoddiad hwn yn cynnwys: * £240,000 i ymestyn prosiect peilot Tai yn Gyntaf Conwy a Sir Ddinbych yn 2019\-20 * Dros £52,000 ar gyfer Cyngor Rhondda Cynon Taf i ymestyn eu prosiect Tai yn Gyntaf llwyddiannus i gefnogi cyn\-droseddwyr * £68,000 ar gyfer Byddin yr Iachawdwriaeth i redeg prosiect Tai yn Gyntaf ym Merthyr Tudful * Dros £548,000 i helpu dau brosiect i weithio'n agos â'i gilydd yng Nghaerdydd. Bydd y cyllid yn cael ei ddefnyddio i barhau â phrosiect peilot Tai yn Gyntaf a reolir gan Fyddin yr Iachawdwriaeth, a hefyd gan Gyngor Caerdydd i sefydlu prosiect peilot Tai yn Gyntaf newydd i fodloni galw lleol. Cynlluniwyd Tai yn Gyntaf i gefnogi pobl y mae arnynt angen cymorth sylweddol i'w helpu i symud o'r stryd. Caiff y rheini sy'n cael cymorth gynnig lle i fyw ac wedyn cymorth hirdymor wedi'i deilwra er mwyn eu helpu i reoli tenantiaeth yn annibynnol. Dywedodd Julie James, y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol: > "Gall Tai yn Gyntaf helpu pobl sy'n ddigartref ac sy'n aml ag anghenion cymhleth gan gynnwys salwch meddwl difrifol neu broblemau iechyd meddwl, problemau o ran camddefnyddio cyffuriau ac alcohol, iechyd corfforol gwael a diffyg rhwydwaith ehangach o gymorth. > > "Nid yw Tai yn Gyntaf yn addas i bawb sy'n ddigartref \- mae dal i fod angen tai â chymorth a llety dros dro. Ond gall chwarae rôl bwysig iawn o ran helpu pobl, yn enwedig y rheini sydd wedi bod yn cysgu allan am gyfnod hir, i allu cynnal tenantiaeth." Nod Tai yn Gyntaf yw darparu cymorth hyblyg am ba hyd bynnag y mae ei angen. Mae'n canolbwyntio ar yr hyn sydd ei angen ar yr unigolyn i wella a gallu cynnal tenantiaeth ei hun. Mae prosiectau Tai yn Gyntaf wedi'u cynllunio i sicrhau bod gan yr unigolyn ddewis a rheolaeth \- cânt eu hannog i ymgysylltu â gwasanaethau cymorth fel gwasanaethau iechyd meddwl neu gamddefnyddio sylweddau, ond nid yw'n ofynnol iddynt wneud hynny er mwyn cael cymorth. Ychwanegodd hi: > "Mae'r gost o gefnogi pobl tra eu bod ar y stryd, o ran gwasanaethau iechyd, gwasanaethau brys a chyllidebau heddlu, yn fwy o lawer na'r gost o fynd i'r afael â'u digartrefedd. Rydym yn anelu at gefnogi'r bobl fwyaf agored i niwed yng Nghymru, ac mae Tai yn Gyntaf yn fuddsoddiad doeth a all arbed arian, ac achub bywydau, yn yr hirdymor."

The funding is part of the £30m being invested this year and next year to tackle homelessness and rough sleeping.  The investment includes: * £240,000 to extend the Conwy and Denbighshire Housing First pilot for the 2019\-20 year * Over £52,000 for Rhondda Cynon Taf council to extend their successful Housing First project supporting ex\-offenders * £68,000 for the Salvation Army to run a Housing First project in Merthyr Tydfil * Over £548,000 for 2 projects to work closely in Cardiff. Funding will be used to continue a Housing First pilot run by the Salvation Army and for Cardiff Council to establish a new Housing First pilot, meeting demand locally. Housing First is designed to support people who need significant levels of help to move away from homelessness. People receiving support are offered a place to live and then offered tailored, long term support to help enable them to manage a tenancy independently. Julie James, Minister for Housing and Local Government said: > “Housing First can help people who are homeless and who often have complex needs including severe mental illness or mental health problems, problems with drug and alcohol abuse, poor physical health and a lack of a wider support network. > > “Housing First is not the right approach for everyone who is homeless – there is still a need for supported housing and temporary accommodation, but it can play an important role in supporting people, particularly those who have been sleeping rough for a long time, to be able to sustain a tenancy.” Housing First is designed to provide flexible support for as long as it is required. It focuses on what the individual needs to recover and be able to sustain a tenancy themselves. Housing First Projects are designed to ensure that the individual has choice and control \- they are actively encouraged to engage with support services such as mental health or substance abuse, but they are not required to do so in return for support. She added: > “The cost, in terms of health, emergency services and police budgets, of supporting people while they are on the streets far outweighs the cost of addressing their homelessness. We aim to support the most vulnerable people in Wales, and Housing First is a sound investment that can save money, as well as lives, in the long term.”

Translate the text from Welsh to English.

Bydd y cynllun, a gafodd ei lansio ym mis Gorffennaf, yn helpu dros 500 o bobl ifanc sy’n troi'n 18 oed ac yn gadael gofal yng Nghymru drwy gynnig £1600 bob mis (cyn treth) am ddwy flynedd i'w cefnogi wrth iddynt bontio i fywyd fel oedolyn. Y gobaith yw y bydd y peilot yn gosod y rhai sy'n gadael gofal ar lwybr i fywydau iach, hapus a boddhaus. Bydd y cynllun peilot gwerth £20 miliwn, a fydd yn parhau am dair blynedd, yn cael ei werthuso er mwyn edrych yn ofalus ar ei effaith ar fywydau'r rhai sy'n cymryd rhan. Yng nghanol argyfwng costau byw, y gobaith yw y gall y gwersi a ddysgwyd o'r cynllun peilot fod o fudd i genedlaethau'r dyfodol drwy eu helpu i oresgyn y rhwystrau y maent yn eu hwynebu wrth ddechrau bywyd fel oedolion. Gallai hyn fod yn fanteisiol iddyn nhw a'r gymdeithas ehangach. Ar ôl lansio'r cynllun gyda'r Prif Weinidog a Julie Morgan, y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol, fe wnaeth Jane Hutt, y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol, a'r Dirprwy Weinidog, gwrdd â nifer o bobl ifanc sy’n elwa ar y peilot yng Nghanolfan Fusnes Conwy yn gynharach heddiw (dydd Gwener, 28 Hydref) fel rhan o Wythnos Genedlaethol y Rhai sy'n Gadael Gofal. > "Mae wedi bod yn wych clywed am sut mae'r cynllun peilot eisoes wedi effeithio ar fywydau’r rhai sy'n cymryd rhan ynddo," meddai. > > > "Ein huchelgais ar gyfer y cynllun yw y bydd yn caniatáu i'r bobl ifanc hyn wneud eu dewisiadau eu hunain, boed hynny'n golygu dewis lle maen nhw'n byw, pa swyddi y gallant ymgeisio amdanynt, p’un ai parhau i astudio neu benderfynu mynd a theithio'r byd. Ni ddylai dewisiadau bywyd plant sy'n derbyn gofal gael eu penderfynu gan amgylchiadau eu plentyndod. > > > "Mae'n galonogol clywed faint sydd eisoes wedi derbyn cefnogaeth i gymryd y camau cyntaf i gyflawni hyn ac mae'n eu rhoi mewn sefyllfa dda ar gyfer y dyfodol." Ychwanegodd: > "Rydym eisiau iddynt gael annibyniaeth wrth fynd yn hŷn, a thrwy roi help llaw wrth iddynt ddechrau eu bywyd fel oedolyn gallwn wella eu siawns o wneud hynny. > > > "Drwy roi sefydlogrwydd ariannol i genhedlaeth o bobl ifanc sy'n wynebu rhwystrau mawr i gyrraedd eu potensial llawn, rydym yn rhoi'r offer iddynt eu goresgyn a ffynnu." Dywedodd y Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol, Julie Morgan: "Mae wedi bod yn galonogol clywed gan y bobl ifanc yr effaith mae'r cynllun peilot wedi'i gael ar eu bywydau. > “Rydyn ni wedi dysgu llawer o gwrdd â nhw heddiw ac rydyn ni'n eu gwerthfawrogi nhw'n rhannu eu meddyliau gyda ni > > > "Rydym wedi ymrwymo i ddarparu cefnogaeth i'r rhai mwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas, ac mae llawer ohonynt wedi tyfu i fyny heb rwydwaith cymorth drwy eu blynyddoedd ffurfiannol. > > > "Rydym yn gobeithio y bydd y cynllun hwn, yn ogystal â'r cyngor a'r wybodaeth sydd ar gael iddyn nhw drwyddo, yn rhoi'r hyder a'r sylfeini cryf iddyn nhw gyflawni eu breuddwydion." Bydd y rhai sy'n cymryd rhan yn y cynllun peilot hefyd yn derbyn cyngor a chefnogaeth unigol i'w helpu i reoli eu cyllid a datblygu eu sgiliau ariannol a chyllidebu. Bydd awdurdodau lleol yn chwarae rhan allweddol wrth eu cefnogi drwy gydol y peilot. Bydd Voices from Care Cymru hefyd yn gweithio gyda'r bobl ifanc i roi cyngor iddynt ar les, addysg a chyflogaeth a'u helpu i gynllunio eu dyfodol ar ôl y peilot. Roedd Emma Phipps\-Magill o Voices from Care Cymru hefyd yn bresennol yn y cyfarfod, a dywedodd: > "Rydym eisoes wedi gweld bod y peilot yn cael effaith gadarnhaol ar bobl ifanc sy'n gadael gofal wrth iddynt addasu i gael annibyniaeth ariannol. > > > "Rydym yn dal i fod yn nyddiau cynnar y peilot, ond maent wedi bachu ar y cyfle ac eisoes wedi gwneud cynnydd gyda llawer o'u nodau."

Launched in July, the scheme will see more than 500 people turning 18 and leaving care in Wales being offered £1600 each month (before tax) for two years to support them as they make the transition to adult life.  It is hoped the pilot will set care leavers on a path to live healthy, happy and fulfilling lives. The £20 million pilot, which will run for three years, will be evaluated to carefully examine its effect on the lives of those involved. In the midst of a cost\-of\-living crisis, it is hoped the lessons learnt from the pilot scheme can benefit future generations to come by helping them overcome barriers they face starting adult life. This could benefit them and wider society. After launching the scheme with the First Minister and Deputy Minister for Social Services Julie Morgan, Social Justice Minister Jane Hutt and the Deputy Minister met with a number of young people benefitting from the pilot at Conwy Business Centre earlier today (Friday, 28 October) as part of National Care Leavers Week. > “It has been fantastic to hear about how the pilot scheme has already impacted the young lives of those taking part in it,” she said. > > > “Our ambition for the scheme is that it will allow the young people who are benefitting to make their own choices, whether that means they are able to choose where they live, what jobs they can apply for, whether to continue studying or deciding to go and travel the world.  The life choices of looked after children should not be determined by the circumstances of their childhood. > > > “It is heartening to hear how many have already received support to take the first steps to achieve this and it puts them in good stead for the future.” She added: > “We want them to have independence as they get older, and by giving them a helping hand as they start their adult life we can improve their chances of doing so. > > > “By providing financial stability to a generation of young people facing huge barriers to reach their full potential, we are giving them the tools to overcome them and thrive.” Those taking part in the pilot will also receive individual advice and support to help them manage their finances and develop their financial and budgeting skills. Deputy Minister for Social Services Julie Morgan said: “It has been heartening to hear from the young people the impact the pilot scheme has had on their lives. > “We’ve learnt a lot from meeting with them today and we appreciate them sharing their thoughts with us > > > “We are committed to providing support to the most vulnerable in our society, many of whom have grown up without a support network through their formative years. > > > “We hope this scheme, as well as the advice and information available to them through it, will give them the confidence and strong foundations to achieve their dreams.” Local authorities will play a key role in supporting them throughout the pilot. Voices from Care Cymru will also work with the young people to give them advice on wellbeing, education, employment and help them plan their future after the pilot. Emma Phipps\-Magill, of Voices from Care Cymru, also attended the meeting and said: > “We have already seen the pilot have a positive impact on young care leavers as they adapt to having financial independence. > > > “We are still at a very early stage of the pilot, but they have grasped the opportunity with both hands and have already made progress with many of their goals.”

Translate the text from English to Welsh.

The following Written Statement has been laid before the Senedd under Standing Order 15\.2: **The Plant Health (Fees) (England) and Official Controls (Frequency of Checks) (Amendment) Regulations 2024**

Gosodwyd y Datganiad Ysgrifenedig canlynol gerbron y Senedd o dan Reol Sefydlog 15\.2: **Rheoliadau Iechyd Planhigion (Ffioedd) (Lloegr) a Rheolaethau Swyddogol (Amlder Gwiriadau) (Diwygio) 2024**

Translate the text from English to Welsh.

The report highlights the key findings from tax devolution questions that were included in the 2016\-17 and 2017\-18 National Survey for Wales and last year’s Wales Omnibus Survey. The key findings of the reports include: * in 2017\-18 the majority of respondents, 67%, said the UK government has the most control over the taxes they pay in Wales, with only 10% saying the Welsh Government did. Younger people were more likely to say they ‘don’t know’ who has most control over the taxes they pay, with 24% of 16\-24 year olds saying they ‘don’t know’ compared with 14% aged 35 and above * in 2017\-18 there was lower awareness of tax on air travel from Wales (47%) and landfill waste tax (42%) compared to other taxes, such as income tax (97%), council tax (98%) and VAT (96%). * there was a greater understanding of who controlled taxes such as income tax, council tax and VAT compared to tax for air travel to Wales, with 34% of respondents in 2017\-18 incorrectly thinking Welsh Government had control. * most respondents did not know that the Welsh Government has been able to set some taxes in Wales since April 2018, with 38% saying they were aware that the Welsh Government sets Land Transaction Tax (which replaced Stamp Duty in Wales) and Landfill Disposals Tax (which replaced Landfill Tax in Wales). In the same survey only 24% of respondents said they were aware that Welsh Government would be able to set their own rates of income tax from April 2019\. * across most of these findings respondents aged 35 and over, and qualified to degree level or above were found to have a better understanding of taxes in Wales. Minister for Finance and Trefnydd, Rebecca Evans said: > “Today’s report provides us with a starting point for measuring  the public’s awareness and understanding of tax devolution in Wales. There is clearly work to be done and we will be using these findings to inform our future engagement on implementing and developing new taxes. > > “With the devolution of income tax on 6 April I am committed to developing tax policy in an open and transparent manner, and I encourage people to get involved and help shape our future tax policy.” The report will be live at 9am on Thursday 14 March, 2019.

Mae'r adroddiad yn tynnu sylw at ganfyddiadau allweddol y cwestiynau ar ddatganoli trethi a oedd wedi'u cynnwys yn Arolwg Cenedlaethol Cymru 2016\-17 a 2017\-18 ac yn Arolwg Omnibws Cymru y llynedd. Dyma rai o brif ganfyddiadau'r adroddiad: * ym 2017\-18 dywedodd y mwyafrif o'r ymatebwyr, sef 67% mai Llywodraeth y DU sydd â'r rheolaeth fwyaf dros y trethi y maent yn eu talu yng Nghymru, gyda 10% yn unig yn dweud mai Llywodraeth Cymru sydd â'r rheolaeth fwyaf. Pobl iau oedd yn fwy tebygol o ddweud nad ydynt yn gwybod pwy sydd â'r rheolaeth fwyaf dros y trethi y maent yn eu talu, gyda 24% o bobl 16\-24 oed yn dweud nad ydynt yn gwybod, o'i gymharu â 14% o’r rhai 35 oed a throsodd * yn 2017\-18 roedd ymwybyddiaeth is am dreth ar deithiau awyr o Gymru (47%) a'r dreth gwastraff tirlenwi (42%) o'i chymharu â threthi eraill, megis treth incwm (97%), y dreth gyngor (98%) a TAW (96%). * roedd dealltwriaeth well ynghylch pwy oedd yn rheoli trethi megis treth incwm, y dreth gyngor, a TAW o'i gymharu â threth ar gyfer teithiau awyr i Gymru, gyda 34% o ymatebwyr yn 2017\-18 yn credu yn anghywir mai Llywodraeth Cymru oedd â rheolaeth. * nid oedd y mwyafrif o’r ymatebwyr yn gwybod bod gan Llywodraeth Cymru’r hawl i bennu rhai trethi yng Nghymru ers Ebrill 2018, gyda 38% yn dweud eu bod yn ymwybodol mai Llywodraeth Cymru sy'n pennu'r Dreth Trafodiadau Tir (a ddisodlodd y Dreth Stamp yng Nghymru) a'r Dreth Gwarediadau Tirlenwi (a ddisodlodd y Dreth Dirlenwi yng Nghymru). Yn yr un arolwg, 24% o ymatebwyr yn unig a ddywedodd eu bod yn ymwybodol y byddai Llywodraeth Cymru'n gallu pennu ei chyfraddau treth incwm ei hun o Ebrill 2019\. * ar draws y mwyafrif o'r canfyddiadau hyn, gwelwyd bod gan ymatebwyr 35 oed a throsodd, a oedd â chymwysterau ar lefel gradd neu'n uwch, ddealltwriaeth well o drethi yng Nghymru. Dywedodd y Gweinidog Cyllid a’r Trefnydd, Rebecca Evans: > “Mae'r adroddiad heddiw'n rhoi man cychwyn inni ar gyfer mesur ymwybyddiaeth a dealltwriaeth y cyhoedd o ddatganoli trethi yng Nghymru. Mae'n glir bod gwaith i'w wneud o hyd, a byddwn yn defnyddio'r canfyddiadau hyn i lywio ein hymdrechion yn y dyfodol i weithredu a datblygu trethi newydd. > > “Gyda datganoli treth incwm ar 6 Ebrill rwyf wedi ymrwymo i ddatblygu’r polisi trethi mewn ffordd agored a thryloyw, a hoffwn annog pobl i chwarae rhan a helpu i lywio ein polisi trethi yn y dyfodol.” Bydd yr adroddiad i'w weld ar wefan Llywodraeth Cymru am 09:00awr ddydd Iau 14 Mawrth, 2019.

Translate the text from English to Welsh.

All 165,000 eligible people over the age of 12 in Wales with diabetes will be contacted to urge them to take up their annual invitation to their free retinopathy screening appointment. Regular retinal screening is important, as sight\-threatening changes in the eye caused by diabetes – known as ‘diabetic retinopathy’ – are often without symptoms. Screening can pick up these changes at a stage where treatment may prevent sight loss. Speaking ahead of the launch of the campaign at Diabetic Eye Screening Wales’ headquarters in Treforest, Minister for Social Services and Public Health, Rebecca Evans, said: > “Loss of sight can be devastating, which is why we are doing everything we can to ensure people have all the information and support they need to take care of their eyesight. > > “People living with diabetes are at particular risk of sight loss – but this complication is avoidable. If you have diabetes and are over 12 you should be having your eyes screened for retinopathy by attending your free Diabetic Eye Screening Wales appointment.  The screening looks for specific changes in the eye that cause blindness, and it is effective at reducing your risk of sight loss.” Andrew Crowder, Head of Programme for Diabetic Eye Screening Wales, Public Health Wales and Diabetes UK Clinical Champion, said: > “By regularly attending for your retinopathy screening with Diabetic Eye Screening Wales, we can help keep your sight safe.  Our service is specially designed to detect retinopathy at a very early stage – before you know you have it and when treatment is still very effective. > > “We screen all over Wales, so there will be clinics running near to where you live. But if we do offer an invitation that doesn’t suit you, just contact us and we’ll find something else that does. The most important thing is that you come along and you’ll leave knowing that you’ve done the right thing to protect your precious sight.” Diabetes UK Cymru’s Director Dai Williams said: > “Fewer than half of people with diabetes realise that it can cause blindness, which is a real worry. Diabetic retinopathy is a serious complication that can affect anyone living with the condition, who will also be at higher risk of developing other eye conditions like glaucoma and cataracts. Also, when problems begin there often won’t be any symptoms, which means people might leave treatment too late, when permanent damage has already happened. > > “This is why we’re supporting this campaign to help people control their condition and make sure people living with diabetes in Wales are going to their regular eye screening appointments as well as their usual eye tests. Experts can then identify any problems and get them treated as soon as possible. Making sure you are getting the treatment you need could be the difference between a person with diabetes losing their sight or saving it.”

Cysylltir â phob un o’r 165,000 o’r bobl gymwys dros 12 oed yng Nghymru, pob un ohonyn nhw â diabetes, i’w hannog i fanteisio ar eu gwahoddiad blynyddol i’w  hapwyntiad am ddim ar gyfer sgrinio’r retina. Mae’n bwysig iawn sgrinio’r retina’n rheolaidd, gan fod y newidiadau yn y llygaid sy’n cael eu hachosi gan ddiabetes – sef retinopathi diabetig – yn gallu difetha golwg y sawl sydd â’r cyflwr, ac mae’n aml heb unrhyw symptomau. Serch hynny, mae’r broses sgrinio’n gallu nodi’r newidiadau hyn mor gynnar fel y gallai’r driniaeth fod yn llwyddiannus gan achub eich golwg. Wrth siarad cyn lansio’r ymgyrch ym Mhrif Ganolfan Sgrinio Llygaid Diabetig Cymru yn Nhrefforest, dywedodd Rebecca Evans, Gweinidog Iechyd y Cyhoedd a Gwasanaethau Cymdeithasol: > “Gallai’r profiad o golli’ch golwg beri loes a phroblemau anferth yn eich bywyd, a dyna pam bod ni’n bwriadu gwneud popeth o fewn ein gallu i sicrhau bod pobl yn cael yr holl wybodaeth a chymorth y mae eu hangen i ofalu am eu llygaid. > > “Mae 'na berygl real iawn y gallai’r rheini sy’n byw gyda diabetes golli eu golwg \- ond y peth pwysig ydy ei bod yn bosibl osgoi hynny. Os oes gennych chi ddiabetes, a’ch bod dros 12 oed, dylech sicrhau bod retina’ch llygaid yn cael eu sgrinio’n rheolaidd drwy gadw eich apwyntiad gyda gwasanaeth Sgrinio Llygaid Diabetig Cymru. Mae’r broses sgrinio’n chwilio am y newidiadau hynny yn y llygaid sy’n gallu peri i rywun fynd yn ddall, ac yn bendant mae’r gwasanaeth yn gallu lleihau’r risg y gallech golli’ch golwg.” Dywedodd Andrew Crowder, Pennaeth Rhaglen Sgrinio Llygaid Diabetig Cymru, Iechyd Cyhoeddus Cymru, a Hyrwyddwr Clinigol Diabetes UK: > “Drwy sicrhau eich bod yn cadw’ch apwyntiadau rheolaidd ar gyfer sgrinio’r retina, gyda gwasanaeth Sgrinio Llygaid Diabetig Cymru, gallwn helpu i ddiogelu eich golwg. Mae ein gwasanaeth yn gallu canfod newidiadau i’r retina yn gynnar iawn – cyn ichi sylweddoli bod yna broblemau ac ar adeg pan fydd y driniaeth yn dal i fod yn effeithiol iawn. > > “Rydyn ni’n cynnal ein gwasanaeth sgrinio ar hyd a lled Cymru, felly bydd yna glinig rhywle’n agos i’ch cartref chi. Os ydyn ni’n cynnig gwahoddiad sydd ddim yn gyfleus ichi, cysylltwch â ni er mwyn inni allu trefnu apwyntiad arall. Y peth pwysicaf ydy eich bod yn dod draw aton ni, ac wedyn byddwch yn gadael gan wybod eich bod wedi cymryd cam pwysig a phendant tuag at ddiogelu eich golwg.” Dywedodd Dai Williams, Cyfarwyddwr Diabetes UK Cymru: > “Mae llai na hanner y bobl sy’n dioddef o ddiabetes yn sylweddoli y gallai’r cyflwr achosi dallineb, ac mae hynny’n destun pryder mawr inni. Mae retinopathi diabetig yn gyflwr difrifol iawn sy’n gallu effeithio ar unrhyw un sy’n byw gyda diabetes. Mae mwy o berygl hefyd y gallai pobl sydd â diabetes ddatblygu problemau eraill gyda’u llygaid, fel glawcoma a chataractau. Yn aml, pan fydd problem yn dechrau, does dim symptomau, sy’n golygu bod perygl y gallai pobl ei gadael hi’n rhy hwyr i gael triniaeth, a bod niwed parhaol eisoes wedi digwydd. > > “Dyna pam rydyn ni’n cefnogi’r ymgyrch hon i helpu pobl i reoli eu clefyd, ac i sicrhau bod pobl sy’n byw gyda diabetes yng Nghymru bob amser yn cadw eu hapwyntiadau sgrinio llygaid, ac yn cael eu profion llygaid arferol. Gall yr arbenigwyr nodi unrhyw broblemau gan sicrhau eu bod yn cael eu trin yn gynnar. Drwy sicrhau eich bod yn cael y driniaeth y mae ei hangen arnoch, gallech wneud y gwahaniaeth rhwng colli eich golwg neu ei achub.”

Translate the text from English to Welsh.

Today, I will publish the latest version of our COVID\-19 vaccination programme update. I am pleased to confirm another first for the COVID\-19 vaccination programme in Wales. Last Thursday we were the first UK Nation to begin vaccinating children aged 5 to 11 who are “at risk” with the new paediatric vaccine formulation. Children aged 5\-11  who live in a household with someone who is immunosuppressed are also eligible for this vaccine and need to complete a form to let health boards know that they need an appointment. The form is available here. I am pleased that these families now have access to the vaccine for all over 5 years. I have received correspondence from concerned parents so I am very pleased that these children can be protected. Once again, I would like to encourage anyone who needs a first, second or booster dose to come forward, now is the time. Unvaccinated people are more likely to need critical care in hospitals for Covid including the Omicron variant, and their outcomes are usually worse than those who are vaccinated. Whether it’s your first, second or booster vaccine, don’t put it off. Walk\-in sessions are available across Wales for first, second and booster appointments and the vaccination teams can answer any questions you may have about vaccination and support you to get vaccinated. As a guide to who is eligible for the vaccine including the interval between doses, Public Health Wales have published information available here.  There are also contact details for health boards here and information on their social media.   Every vaccine given helps to Keep Wales Safe.

Heddiw, byddaf yn cyhoeddi fersiwn ddiweddaraf ein diweddariadau ar raglen frechu COVID\-19. Mae’n bleser gennyf gadarnhau ‘cyntaf’ arall ar gyfer y rhaglen frechu COVID\-19 yng Nghymru. Ddydd Iau yr wythnos diwethaf, ni oedd y wlad gyntaf yn y Deyrnas Unedig i ddechrau brechu plant agored i niwed rhwng 5 ac 11 oed y mae mwy o berygl iddynt, a hynny gyda’r brechlyn pediatrig. Mae plant 5 i 11 oed sy’n byw ar yr un aelwyd â rhywun â system imiwnedd gwan hefyd yn gymwys i gael y brechlyn, a bydd angen llenwi ffurflen i roi gwybod i fyrddau iechyd bod angen apwyntiad arnynt. Mae’r ffurflen ar gael yma. Rwy’n falch bod gan bawb dros 5 oed yn y teuluoedd hyn nawr fynediad at y brechlyn. Rwyf wedi cael llythyrau gan rieni pryderus felly rwy’n falch y gellir diogelu’r plant hyn. Unwaith eto, hoffwn annog unrhyw un sydd angen dos cyntaf, ail ddos neu bigiad atgyfnerthu i fanteisio arno nawr. Mae pobl sydd heb eu brechu yn fwy tebygol o fod angen gofal critigol mewn ysbytai o ganlyniad i COVID gan gynnwys yr amrywiolyn Omicron, ac mae eu canlyniadau fel arfer yn waeth na chanlyniadau pobl sydd wedi’u brechu. Felly peidiwch ag oedi cyn cael eich dos cyntaf, eich ail ddos na’ch pigiad atgyfnerthu. Mae sesiynau galw i mewn ar gael ar draws Cymru ar gyfer dosau cyntaf, ail ddosau a phigiadau atgyfnerthu a gall y timau brechu ateb unrhyw gwestiynau sydd gennych am y brechlyn a’ch cefnogi i gael eich brechu. Fel canllaw i bwy sy’n gymwys i gael y brechlyn, gan gynnwys y bwlch a argymhellir rhwng dosau, mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi cyhoeddi gwybodaeth yma. Yn ogystal, mae manylion cyswllt ar gyfer byrddau iechyd yma ynghyd â gwybodaeth am eu cyfryngau cymdeithasol. Mae pob brechlyn a roddwn yn helpu i Ddiogelu Cymru.

Translate the text from English to Welsh.

On 6 December 2016, I declared the whole of Wales an Avian Influenza Prevention Zone. I did this in response to Highly Pathogenic Avian Influenza (HPAI) H5N8 outbreaks across Europe, North Africa and the Middle East. This was a precautionary measure to minimise the risk of poultry and other captive birds being infected by wild birds. The declaration was made under Article 6 of the Avian Influenza and Influenza of Avian Origin in Mammals (Wales) (No. 2\) Order 2006\. The Prevention Zone requires all keepers of poultry and other captive birds to keep their birds indoors or take all appropriate steps to keep them separate from wild birds and to enhance biosecurity on their premises. Similar measures were introduced in England and Scotland, ensuring a co\-ordinated approach across Great Britain. Northern Ireland declared an Avian Influenza Prevention Zone on 23 December 2016\. Following confirmation of HPAI on a commercial turkey farm in Lincolnshire on 16 December 2017, a temporary suspension on gatherings of poultry in Wales, England and Scotland was introduced. That suspension remains in place. The first, and to date only, case of HPAI in domestic birds in Wales, was confirmed on 3 January 2017 in a small back yard flock of chickens and ducks on a premises near Pontyberem, Carmarthenshire. The premises were immediately put under restriction and the birds were subsequently humanely culled. A 3 km Protection Zone (PZ) and 10 km Surveillance Zone (SZ) was put in place around the premises to prevent the spread of disease. On 4 January I extended the period of the Avian Influenza Prevention Zone to end on 28 February. I did this in response to the Carmarthenshire and Lincolnshire cases in poultry and following findings of HPAI in dead wild birds across Great Britain throughout December 2016, including a wild duck in Carmarthenshire. England and Scotland also extended their Avian Influenza Prevention Zones to end on 28 February. Completion of the required disease control measures enabled the PZ in Carmarthenshire to be merged with the SZ on 26 January, which was removed on 4 February. Since the Carmarthenshire case there have been 6 further cases in Great Britain, all in England (a total of 8 cases to date), and further findings of HPAI in dead wild birds, including in Wales.  Further cases are likely. The current level of risk of HPAI to poultry and other captive birds from wild birds is unlikely to change before the Avian Influenza Prevention Zone is scheduled to end on 28 February. In view of the ongoing risk, and following consultation with industry representatives and expert advice, I have taken the decision to further extend the period of the Avian Influenza Prevention Zone until 30 April 2017\. The new declaration will apply from 00:01 on 28 February 2017 and there are some important changes to the measures that will apply within the Avian Influenza Prevention Zone. All keepers of poultry and other captive birds will be legally required to complete a biosecurity self assessment of their premises, using a form provided by the Welsh Government. Keepers can select one or more from three options; continue to keep their birds housed, keep them totally separate from wild birds or allow their birds to have controlled access to outside areas, subject to the introduction of additional risk mitigation measures. It will be the responsibility of the keeper to determine the option(s) most applicable to their circumstances to protect their birds. The completed self assessment forms must be retained and produced to relevant inspection or enforcement officers upon request. I consider the whole of Wales to be at risk, which is why the measures I will be introducing on 28 February will apply to the whole country. My decision to put in place a further Avian Influenza Prevention Zone and the actions and control measures put in place to date continue to be proportionate. Activities of highest risk have been targeted to minimise impact on international trade, the economy and the sustainability of the free\-range poultry industry within Wales. I remind all keepers of poultry and other captive birds of the need to comply with the existing Avian Influenza Prevention Zone and required measures. I am making everyone aware of my intentions now so that keepers have the time to complete the required self assessment and prepare themselves for the new measures which will be in place from the 28 February. Keepers of poultry and other captive birds must remain vigilant for signs of disease. Avian influenza is a notifiable disease and any suspicion should be reported immediately to the Animal and Plant Health Agency (APHA). Even when birds are housed, there remains a risk of infection and keepers should practice the highest levels of biosecurity. I continue to strongly encourage all poultry keepers, even those with fewer than 50 birds, to provide their details to the Poultry Register. This will ensure they can be contacted immediately, via email or text update, in an avian disease outbreak, enabling them to protect their flock at the earliest opportunity. Information on the requirements of the Avian Influenza Prevention Zone, guidance and latest developements are all available on the Welsh Government website: http://gov.wales/topics/environmentcountryside/ahw/disease/avianflu/?lang\=en  

Ar 6 Rhagfyr 2016, cyhoeddais fod Cymru gyfan yn Barth Atal Ffliw’r Adar.  Gwnes hynny fel ymateb i’r achosion o’r Ffliw Adar Pathogenig Iawn H5N8 a gafwyd ar draws Ewrop, Gogledd Affrica a’r Dwyrain Canol.  Mesur rhagofalus oedd hwn i leihau’r risg i ddofednod ac adar caeth gael eu heintio gan adar gwyllt.  Gwnaed y datganiad o dan Erthygl 6 Gorchymyn Ffliw’r Adar a Ffliw sy’n Deillio o Adar mewn Mamaliaid (Cymru) (Rhif 2\) 2006 Mewn Parth Atal, rhaid i geidwaid dofednod ac adar caeth eraill gadw eu hadar dan do neu gymryd pob cam priodol i’w cadw nhw ac adar gwyllt ar wahân, a gwella’r mesurau bioddiogelwch ar eu heiddo.  Cyflwynwyd mesurau tebyg yn Lloegr a’r Alban, gan sicrhau bod yr un drefn mewn grym ledled Prydain.  Cyhoeddodd Gogledd Iwerddon ddatganiad ar Barth Atal Ffliw’r Adar ar 23 Rhagfyr 2016\.   Ar ôl cadarnhad bod achos o’r Ffliw Adar wedi taro fferm dyrcwn fasnachol yn Lincolnshire ar 16 Rhagfyr 2016, cyhoeddwyd gwaharddiad dros dro ar grynhoi dofednod yng Nghymru, Lloegr a’r Alban.  Mae’r gwaharddiad hwn yn parhau mewn grym. Hyd yma, yr unig achos o Ffliw’r Adar Pathogenig Iawn a gafwyd mewn adar domestig yng Nghymru yw’r hwnnw a gadarnhawyd ar 3 Ionawr 2017 mewn haid o ieir a hwyaid mewn gardd gefn ym Mhont\-y\-berem, Sir Gaerfyrddin.  Gosodwyd cyfyngiadau ar y safle yn syth a chafodd yr adar eu difa.  Gosodwyd Parth Amddiffyn 3km a Pharth Gwyliadwriaeth 10km o gwmpas y safle i rwystro’r clefyd rhag lledaenu. Ar 4 Ionawr, estynnais gyfnod Parth Atal Ffliw’r Adar iddo ddod i ben ar 28 Chwefror.  Gwnes hynny fel ymateb i’r achosion yn Sir Gâr a Lincolnshire mewn dofednod ac ar ôl cael hyd i’r Ffliw Adar Pathogenig Iawn mwn adar gwyllt marw ledled Prydain gydol mis Rhagfyr 2016, gan gynnwys chwiwell yn Sir Gaerfyrddin.  Estynnodd Lloegr a’r Alban eu Parthau Atal hwythau tan 28 Chwefror.   Yn sgil cynnal y mesurau rheoli gofynnol yn y Parth Amddiffyn yn Sir Gâr, penderfynwyd ei uno â’r Parth Gwyliadwriaeth ar 26 Ionawr, a gafodd ei ddiddymu ar 4 Chwefror.  Ers yr achos yn Sir Gâr, cafwyd 6 achos pellach ym Mhrydain, bob un ohonyn nhw yn Lloegr (cyfanswm o 8 achos hyd yma) ac achosion eraill mewn adar gwyllt marw, gan gynnwys rhai yng Nghymru.  Y disgwyl yw y gwelir mwy. Nid yw lefel y risg i adar gwyllt drosglwyddo’r Ffliw Adar Pathogenig Iawn i ddofednod ac adar caeth eraill yn debygol o newid cyn y daw Parth Atal Ffliw’r Adar i ben ar 28 Chwefror. O ystyried y perygl hwnnw ac ar ôl holi barn cynrychiolwyr y diwydiant ac arbenigwyr, rwyf wedi penderfynu estyn cyfnod Parth Atal Ffliw’r Adar tan 30 Ebrill 2017\.  Daw’r datganiad newydd i rym o 00\.01 ar 28 Chwefror 2017 a cheir rhai newidiadau pwysig i’r mesurau fydd mewn grym yn y Parth Atal. Bydd gofyn cyfreithiol ar i bawb sy’n cadw dofednod ac adar caeth eraill gynnal hunan\-asesiad o gyflwr bioddiogelwch eu safle, gan ddefnyddio ffurflen a ddarperir gan Lywodraeth Cymru.  Caiff ceidwaid ddewis un neu fwy o dri opsiwn: parhau i gadw eu hadar dan do, eu cadw nhw’n gwbl ar wahân i adar gwyllt neu rhoi rhyddid cyfyngedig i’w hadar allu mynd allan cyn belled ag y cedwir at fesurau ychwanegol i leihau’r risg. Cyfrifoldeb y ceidwad fydd penderfynu pa opsiwn neu opsiynau fyddai fwyaf priodol iddyn nhw o ran amddiffyn eu hadar.  Rhaid cadw copi o’r ffurflen hunan\-asesu a bydd gofyn ei dangos pan fydd swyddogion archwilio neu orfodi’n gofyn amdani. Yn fy marn i, mae Cymru gyfan mewn perygl a dyna’r rheswm pam y bydd y mesurau y byddaf yn eu cyflwyno ar 28 Chwefror yn effeithio ar y wlad gyfan.  Mae fy mhenderfyniad i gyhoeddi Parth Atal Ffliw’r Adar arall a’r mesurau gweithredu a rheoli rwyf wedi’u datgan hyd yma yn gymesur.  Rwyf wedi targedu’r gweithgareddau uchaf eu risg er mwyn lleihau’r effaith ar fasnach ryngwladol, yr economi a chynaliadwyedd y diwydiant dofednod maes yng Nghymru. Rwy’n atgoffa pob ceidwad dofednod ac adar caeth eraill o’r angen i gadw at fesurau Parth Atal Ffliw’r Adar a’r mesurau gofynnol eraill. Rwyf am i bawb fod yn ymwybodol o’m bwriadau nawr fel bod gan geidwaid yr amser i gynnal yr hunan\-asesiad a pharatoi’u hunain ar gyfer y mesurau newydd a ddaw i rym o 28 Chwefror. Rhaid i geidwaid dofednod ac adar caeth eraill fod yn effro i arwyddion y clefyd.  Mae Ffliw’r Adar yn glefyd hysbysadwy ac os ydych yn credu bod posibilrwydd y gallai’r clefyd fod ar eich adar, cysylltwch ar unwaith â’r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion (APHA).  Mae perygl i hyd yn oed adar dan do gael eu heintio a dylai ceidwad gynnal y lefelau bioddiogelwch uchaf. Rwy’n parhau i bwyso’n gryf ar geidwaid dofednod, hyd yn oed y rheini sydd â llai na 50 o adar, i roi eu manylion i’r Gofrestrfa Dofednod.  Bydd modd wedyn gysylltu â nhw’n syth, trwy e\-bost neu neges destun, os bydd achos o glefyd adar yn taro, er mwyn iddyn nhw allu cymryd camau buan i amddiffyn eu haid. Os hoffech wybodaeth am amodau Parth Atal Ffliw Adar, arweiniad a hanes y datblygiadau diweddaraf, ewch i wefan Llywodraeth Cymru. http://gov.wales/topics/environmentcountryside/ahw/disease/avianflu/?skip\=1\&lang\=cy  

Translate the text from Welsh to English.

Byddan nhw'n rhybuddio busnesau bwyd a diod i baratoi ar gyfer yr amrywiaeth eang o heriau fydd yn ein hwynebu ar ôl Brexit, waeth a ydyn nhw'n allforio i'r UE neu beidio, mewn llythyr ar y cyd sy'n cael ei anfon at fusnesau heddiw. Gallai'r heriau a'r newidiadau hynny gynnwys ffynonellau deunyddiau crai, rheoliadau, cyfnewid arian, llif arian neu bolisi tollau. Mae'r llythyr ar y cyd yn rhoi busnesau ar ben ffordd o ran ble i gael cyngor, arweiniad a help ac yn dangos wyth peth y gall busnesau eu gwneud i baratoi ar gyfer gadael yr UE ar 31 Hydref.  Gallai ffynonellau cyngor gynnwys gwefan Busnes Cymru Llywodraeth Cymru, llinell gymorth Busnes Cymru, gwefan Paratoi Cymru a'r Prosiect Cywain.  Meddai Lesley Griffiths, Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig: > "Rydyn ni'n cynghori busnesau bwyd a diod yn gryf i baratoi bob ffordd bosibl cyn y diwrnod y disgwylir i'r DU adael yr UE ar 31 Hydref. Mae llawer o gymorth, arweiniad a gwybodaeth ar gael allai helpu gyda'r heriau sy'n eu hwynebu yn y cyfnod wedi Brexit.  > > > "Mae'n bwysig eu bod yn sylweddoli y gallen nhw effeithio ar eu busnesau, os ydynt yn masnachu â'r Undeb Ewropeaidd neu beidio, gan ei bod yn debygol y bydd llawer o broblemau, rhai ohonynt yn annisgwyl, i ddelio â nhw. > > > "Rydyn ni yn y sefyllfa hon gyda'n gilydd, a dyna pam rydyn ni wedi ymuno â Bwrdd Bwyd a Diod Cymru, fel y gallwn gefnogi busnesau ym mhob ffordd posibl wrth inni baratoi i ymadael â'r UE. Dywedodd Andy Richardson, cadeirydd Bwrdd Bwyd a Diod Cymru: > "Fel y mae pethau ar hyn o bryd, bydd y DU yn ymadael â'r UE wedi 31 Hydref. Bydd pob busnes bwyd a diod yng Nghymru yn teimlo'r effaith mewn rhyw ffordd ac rwyf am i bawb ddeall yr effeithiau hyn nawr a pharatoi cymaint â phosibl.  > > > "Dwi'n deall ei bod yn anodd cynllunio ar gyfer Brexit a'i fod yn broblem fawr i nifer o fusnesau, yn enwedig ein mentrau llai, ond mae'n rhaid gwneud hyn neu gallai busnesau ddioddef.  > > > “Mae cymorth i'w gael gyda'r cyngor sydd gennym yn ein llythyr ar y cyd, ond mae'n rhaid ichi weithredu nawr i leihau yr effaith a gaiff hyn ar eich busnesau. Dylech gynllunio ar gyfer Brexit mewn 4 cam \- y gadwyn gyflenwi, rheoliadau, arian a chyngor.  > > > "Nid yw yr un ohonon ni'n gwybod beth fydd canlyniad Brexit, ond nid yw hynny'n esgus i beidio â chynllunio." > > Halen Môn, yw un o'r busnesau sy'n paratoi ar gyfer Brexit. Mae'r cwmni, a sefydlwyd yn 1996 ac sydd ag Enw Tarddiad Gwarchodedig ar gyfer Halen Môn, wedi edrych yn drylwyr ar ei gadwyni cyflenwi ac wedi ceisio lliniaru effeithiau negyddol ar ei fusnes." Meddai Alison Lea\-Wilson, sy'n rhedeg y cwmni: > “Mae'r UE yn bwysig iawn i ni, nid yn unig ar gyfer masnachu ond ar gyfer y marc Enw Tarddiad Gwarchodedig hefyd.” Mae wedi annog busnesau eraill i baratoi ym mhob ffordd y gallant: > "Edrychwch ar eich cynhwysion a’ch pecynnau, a pheidiwch ag anghofio am eich peiriannau. Cadwch olwg ar y tariffau posibl a'r gofynion labelu. Mae llawer o wybodaeth ar gael, ond mae angen yr amser a'r awydd i edrych arni." Mae Nerys Edwards yn rhedeg Syren Shellfish, cwmni pysgod cregyn sy’n prynu cynnyrch byw oddi wrth oddeutu 50 o bysgotwyr o Aberystwyth i Abertawe. Drwy'r cyngor y mae wedi'i gael o wefannau sy'n paratoi ar gyfer Brexit, mae'n credu bod y cwmni bellach yn barod am y newidiadau a allai ddod wrth ymadael â'r Undeb Ewropeaidd. > “Wrth lwytho pysgod cregyn byw mae amser yn hollol dyngedfennol. > > > “Dw i wedi cyflogi aelod arall o staff i gofnodi’r wybodaeth o swyddfa o bell, sy’n rhywbeth na allaf i ei wneud pan wyf yn glanio cynnyrch ger y cei, yn ceisio gwneud y ffigurau, graddio pysgod a’u llwytho a hithau'n arllwys y glaw. > > > “Dw i’n tynnu ffotograff o anfoneb pob pysgotwr, ac yn ei anfon ati drwy WhatsApp, fel y gall hi ei lanlwytho i gyfrifiadur a chreu Tystysgrif Dalfa'r DU. Mae hyn wedyn yn golygu y gallaf i gael fy Nhystysgrif Iechyd Allforio, a gall fy lori adael y cei.” Ychwanegodd ynghylch y cyngor sydd ar gael: > “Mae'n dreth ar amser ond mae'n syndod, unwaith eich bod yn eistedd i lawr ac yn deall yr holl beth, mae’n ysgafnhau ychydig ar y pwysau oherwydd eich bod yn gwybod eich bod wedi gwneud eich gorau i baratoi.” Ychwanegodd Lesley Griffiths: > “Mae Halen Mon a Syren Shellfish wedi gwneud yn ardderchog gan sicrhau eu bod wedi paratoi ar gyfer y dyfodol, ond mae angen i eraill wneud yr un modd fel y gall busnesau ddibynnu ar y gadwyn gyflenwi yn eu diwydiannau hwythau.” ### Wyth o ffyrdd y gall busnesau baratoi ar gyfer Brexit 1. I gael cymorth ac arweiniad edrychwch ar porth Brexit Busnes Cymru 2. Gallwch gael cyngor hefyd ar Linell Gymorth Busnes Cymru drwy ffonio 03000 6 03000\. 3. Gallwch hefyd gadw'ch bys ar byls y datblygiadau trwy ddilyn cyfrif trydar Busnes Cymru, *@\_*busnescymru 4. Cofrestru am daflen newyddion ddigidol Bwyd a Diod Cymru 5. Am gyngor personol cysylltwch â Prosiect Cywain cywain@menterabusnes.co.uk 6. Am yr arweiniad diweddaraf am y newidiadau sy'n digwydd i fusnesau mewn amrywiaeth eang o ddiwydiannau, ewch i wefan Paratoi Cymru 7. Am wybodaeth ychwanegol gan gynnwys am y tystysgrifau newydd sydd eu hangen edrychwch ar ar tudalennau Gov.UK ar Canllawiau Brexit a pharatoi ar gyfer newidiadau ar ffin y DU 8. Bydd gan weithwyr o' r UE tan 31 Rhagfyr 2020 i wneud cais am statws preswylydd sefydlog. Mae rhagor o wybodaeth am y cynllun ar gael ar wefan Paratoi Cymru

They will caution food and drink businesses to prepare for a wide range of challenges after Brexit, regardless of whether they export to the EU or not, in a joint letter being issued to businesses today. Challenges and changes could include access to raw materials, regulation, currency movements, cash flow and tariff policy. The joint letter signposts where businesses can seek advice, guidance and support and sets out 8 ways businesses can prepare for the UK leaving the EU on 31 October. Sources of advice include the Welsh Government’s Business Wales website, the Business Wales helpline, the Preparing Wales website and the Cywain Project. Minister for Environment, Energy and Rural Affairs Lesley Griffiths said: > “We are strongly urging food and drink businesses to prepare in every way they can ahead of the day the UK is scheduled to leave the EU on 31 October. > > > “There is a raft of support, guidance and information available that can assist with the challenges confronting them in the aftermath of Brexit. > > > “It is important they realise they could be effected regardless of whether they trade with the European Union or not, as there are likely to be a host of issues, some of them they might not have expected, to deal with. > > > “We’re in this together and that’s why we’ve teamed up with the Food and Drink Board for Wales, so we can support businesses in every way we can as we prepare to leave the EU. Andy Richardson, chair of the Food and Drink Board for Wales, said: > “As things stand the UK will leave the EU after 31 October. All Welsh food and drink businesses will be affected in some way and I want everyone to understand these impacts now and be as well prepared as possible. > > > “I understand that planning for Brexit can be vexing and a major distraction for many businesses, particularly smaller enterprises, but it has to be done otherwise businesses may suffer. > > > “Help is at hand with the advice highlighted in our joint letter, but you must act now to minimise the impact on your businesses. Think of planning for Brexit in 4 stages – supply chain, regulation, financial and advice. > > > None of us know the outcome of Brexit, but that’s no excuse for not planning.” Halen Mon, The Anglesey Sea Salt Company, is one of the businesses preparing for Brexit. The firm, which was established in 1996 and has a Protected Designation of Origin (PDO) for Anglesey sea salt/Halen Mon, has taken a thorough look at its supply chains and tried to mitigate any adverse effects on its business. Alison Lea\-Wilson, who runs the company, said: > “The EU is really important to us, not just for trade but for the PDO too.” She has urged other businesses to prepare in every way they can: > “Look at your ingredients and packaging, don’t forget about your machinery. Check potential tariffs and labelling requirements. > > > “There is a lot of information out there; it’s just having the time and inclination to look at it.” Nerys Edwards runs Syren Shellfish, a Pembrokeshire\-based seafood company which buys live produce from approximately 50 fishers based in Wales, from Aberystwyth to Swansea. Through the advice she has gained from Brexit\-preparation websites, she believes her company is now ready for the changes that leaving the European Union could bring. > “When you’re loading live shellfish, you’re very, very time\-critical,” she said. “I’ve employed another staff member to enter the information from a remote office, which I can’t do when I’m landing on the quayside in the pouring rain, trying to do figures, grade fish, and get them loaded. > > > “I take a photo of each fisher’s invoice, and send them to her by WhatsApp, so that she can upload them onto the computer and create the UK Catch Certificate. This then means I can get my Export Health Certificate, and my lorry can leave the quay.” She added about the advice available: > “I know it’s time\-consuming but it’s surprising, once you actually sit down and get your head around it all, it takes a bit of pressure off, because you know you’ve done your best to get ready.” Minister Lesley Griffiths added: > “Halen Mon and Syren Shellfish have done brilliantly well ensuring they are prepared for the future, but we need others to follow in their lead so businesses can rely on the supply chain in their respective industry.” ### 8 ways businesses can prepare for Brexit 1. For support and guidance check out the Business Wales Brexit Portal 2. Get advice from the Business Wales Helpline by phoning 03000 6 03000\. 3. Keep up to date with developments by following the Business Wales Twitter account *@\_businesswales* 4. Sign up for the Food and Drink Wales digital newsletter 5. For personalised advice contact the Cywain Project cywain@menterabusnes.co.uk 6. For the most up to date guidance about changes for business across a wide range of industries visit the Preparing Wales website 7. For additional information including about new certificates needed visit Gov.UK's Brexit guidance and preparing for changes at the UK border pages 8. Workers from the EU will have until 31 December 2020 to apply for settled status. More information about the scheme is available at the Preparing Wales website

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r Gronfa Buddsoddi i Arbed yn helpu sefydliadau, sy’n darparu gwasanaethau cyhoeddus, trwy sicrhau bod y gwaith o newid eu ffordd o ddarparu gwasanaethau yn mynd rhagddo mewn modd effeithlon, effeithiol a chynaliadwy ac yn eu helpu i ymateb i’r heriau sy’n deillio o setliad anodd.   Fis Rhagfyr diwethaf, cyhoeddais fy mod yn rhoi dros £10 miliwn o’r Gronfa Buddsoddi i Arbed i weithredu cynigion newydd i wella’r sector cyhoeddus. Trwy fuddsoddi mewn cynigion o’r fath, rydym wedi dangos y gellir mabwysiadu dulliau gweithredu gwahanol sy’n fwy costeffeithiol, heb orfod cyfaddawdu ar ansawdd ein gwasanaethau cyhoeddus. O weld y camau cadarnhaol a gymerwyd gan brosiectau Buddsoddi i Arbed, a’r galw parhaol am gyllid o’r fath, mae’n bleser gennyf heddiw gyhoeddi fy mod wedi agor y gronfa hon i gylch ceisiadau newydd. Byddaf yn sicrhau bod £11 miliwn arall ar gael i brosiectau sy’n gwneud cais am gyllid yn 2012\-13\. Byddaf yn rhoi’r rhan fwyaf o’r cyllid diweddaraf hwn i brosiectau lle mae sefydliadau’n cydweithio, o fewn sectorau a rhyngddynt. Bydd hynny’n rhoi hwb i’r agenda effeithlonrwydd ac arloesi sy’n hyrwyddo prosiectau arloesol ar gyfer trawsnewid sut y darperir gwasanaethau. Trwy ddarparu gwasanaethau mewn modd cydgysylltiedig, gallwn sicrhau bod gwasanaethau effeithlon o ansawdd da ar gael i bawb, gan sicrhau hefyd ein bod yn defnyddio’r cyllid cyfyngedig sydd ar gael yn y modd mwyaf effeithiol.

The Invest\-to\-Save Fund supports organisations involved in public service delivery to make the transition to more efficient, more effective and more sustainable forms of service delivery, helping them to meet the challenges of a difficult settlement.   Last December, I announced that I was allocating over £10 million of Invest\-to\-Save funding to new public sector improvement proposals.  Investing in such proposals has demonstrated that there are different, more cost\-effective approaches that can be adopted, without having to compromise on the quality of our public services. Given the positive progress being made by existing Invest\-to\-Save projects and the continued demand for such funding, I am today pleased to announce that I have opened the fund to a new round of project proposals and will make a further £11million available for projects seeking funding in 2012\-13\. I will mostly direct the latest funding to collaborative projects between organisations, both within and between sectors to further the efficiency and innovation agenda, supporting innovative projects that transform service delivery.  By joining\-up services we can ensure that everyone has access to efficient, high\-quality services while at the same time using the limited funding available in the most effective way.        

Translate the text from English to Welsh.

The Electron Microscope Facility (EMF) will be constructed on the university’s Innovation Campus on Maindy Road and will support cutting\-edge research in catalysis – the process of speeding up chemical reactions to develop cheaper, cleaner and safer ways to manufacture products. The facility will include a suite of next\-generation, ultra\-sensitive microscopes to allow researchers to study materials and processes on the atomic scale.  It has also been supported by an investment of £750,000 from the Wolfson Foundation and £4\.3 million from Cardiff University. Counsel General and Brexit Minister, Jeremy Miles said: > “This investment will support major research collaborations between Cardiff University and industry which will lead to the development of new, innovative and sustainable manufacturing techniques. > > > “Research carried out at this facility will also help the UK to transition to a more sustainable low carbon economy \- and boost Cardiff University, and Wales as a whole, as a centre for scientific study. > > > “Wales continues to benefit enormously from EU funding and this is another example of that investment strengthening our economy.” Professor Rudolf Allemann, Pro Vice\-Chancellor and Head of College of Physical Sciences and Engineering, said: > “No facility comparable to the EMF exists in Wales. This has a crucial role to play in supporting business in South East Wales, nurturing ground\-breaking discoveries and enhancing Cardiff’s reputation for world\-leading research and innovation.” In the last decade, EU\-funded projects in Wales have created more than 48,000 jobs and 13,000 new businesses, while helping 86,000 people back into work.

Bydd yr EMF (Electron Microscope Facility) yn cael ei adeiladu ar Gampws Arloesi'r Brifysgol ar Heol Maendy, ac yn cefnogi ymchwil o'r radd flaenaf mewn catalyddu \- y broses o gyflymu adweithiau cemegol i ddatblygu ffyrdd rhatach, glanach a mwy diogel o gynhyrchu nwyddau. Bydd y cyfleuster yn cynnwys cyfres o ficrosgopau arbennig o sensitif y genhedlaeth nesaf er mwyn caniatáu i ymchwilwyr astudio deunyddiau a phrosesau ar raddfa atomig.  Cafwyd cymorth hefyd gan £750,000 o fuddsoddiad gan Sefydliad Wolfson a £4\.3m gan Brifysgol Caerdydd. Dywedodd y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit, Jeremy Miles: > "Bydd y buddsoddiad hwn yn cefnogi prosiectau ymchwil sylweddol ar y cyd rhwng Prifysgol Caerdydd a byd diwydiant, gan arwain at ddatblygu technegau cynhyrchu newydd, arloesol a chynaliadwy. > > > "Bydd ymchwil yn y cyfleuster hwn hefyd yn helpu'r Deyrnas Unedig i newid i fod yn economi cynaliadwy, carbon isel \- ac yn rhoi hwb i Brifysgol Cymru, a Chymru gyfan, fel canolfan ar gyfer astudiaethau gwyddonol. > > > "Mae Cymru'n parhau i elwa'n aruthrol ar gyllid yr Undeb Ewropeaidd, a dyma enghraifft arall o'r buddsoddiad hwn yn cryfhau ein heconomi gan ein gosod unwaith eto ar flaen y gad." Dywedodd yr Athro Rudolf Allemann, Dirprwy Is\-ganghellor a Phennaeth Coleg y Gwyddorau Ffisegol a Pheirianneg: > "Does dim un cyfleuster tebyg i'r EMF yn bodoli yng Nghymru. Mae gan y cyfleuster rôl hanfodol i'w chwarae i gefnogi busnesau yn y De\-ddwyrain, gan feithrin darganfyddiadau arloesol a gwella enw da Caerdydd am ymchwil ac arloesi o'r radd flaenaf.” Dros y degawd diwethaf, mae prosiectau wedi'u hariannu gan yr UE yng Nghymru wedi creu dros 48,000 o swyddi a 13,000 o fusnesau newydd, gan helpu 86,000 o bobl yn ôl i gael gwaith.

Translate the text from Welsh to English.

Cadarnhawyd y Gronfa Rhwydweithiau Natur ym mis Mawrth eleni gyda Llywodraeth Cymru yn addo buddsoddi yng 'nghyflwr a chysylltedd' y rhwydwaith safleoedd gwarchodedig, gyda chefnogaeth 'cyfranogiad gweithredol cymunedau lleol'. Dywedodd Julie James, y Gweinidog Newid Hinsawdd: > "Mae mynd i'r afael â'r argyfyngau hinsawdd a natur wrth wraidd popeth a wnawn \- rhaid i ni ddiogelu ein hamgylchedd i genedlaethau'r dyfodol ei fwynhau. > > > "Gan gydnabod pwysigrwydd defnyddio grym cymunedau lleol, bydd yr arian hwn yn cefnogi gwyddoniaeth dinasyddion, rhaglenni ymgysylltu ag ysgolion a hyfforddi gwirfoddolwyr i adeiladu rhwydweithiau o bobl sy'n ymwneud â'r safleoedd hyn, sy'n gonglfeini ein gwaith adfer natur.  > > > "Mae angen dull 'Tîm Cymru' arnom os ydym am gyflawni ein cynlluniau uchelgeisiol i adfer natur. Rydyn ni eisiau i bawb yng Nghymru weld natur \- oherwydd os yw pobl mewn cysylltiad â natur, mae nhw'n gwerthfawrogi natur." Mae'r safleoedd a gefnogir yn darparu noddfa hanfodol a lefel uchel o ddiogelwch i bron i 70 o rywogaethau, a mwy na 50 math o gynefinoedd sy'n wynebu bygythiadau ledled y byd. Maent hefyd yn cyfrannu'n sylweddol at economi Cymru drwy dwristiaeth hamdden, ffermio, pysgota a choedwigaeth. Ac maent yn darparu gwasanaethau cynnal bywyd hanfodol i bob un ohonom – gan gynnwys puro dŵr yfed, a storio carbon. Mae Cronfa Goffa'r Dreftadaeth Genedlaethol wedi cymryd cyfrifoldeb dros weinyddu'r Gronfa Rhwydweithiau Natur, meddai Andrew White – Cyfarwyddwr Cronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol yng Nghymru: > "O adfer gwlyptiroedd, i greu cynefin cyfoethog i fywyd gwyllt ffynnu, mae'n hanfodol ein bod yn cadw ac yn ailadeiladu ein treftadaeth naturiol. > > > "Bydd y cynllun Rhwydweithiau Natur, mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru, yn caniatáu i brosiectau wneud gwaith cadwraeth uniongyrchol sy'n hanfodol er mwyn diogelu ein bioamrywiaeth, a bydd hefyd yn cynyddu ymwybyddiaeth y cyhoedd o sut a pham mae angen i ni ddiogelu ein dyfodol." Prosiect SIARC (Sharks Inspiring Action and Research with Communities), sy'n gweithredu ym Mae Caerfyrddin a Bae Tremadog yw un o'r prosiectau i elwa o'r cyhoeddiad hwn. Derbyniodd y prosiect cydweithredol dan arweiniad ZSL (Cymdeithas Sŵolegol Llundain) a Chyfoeth Naturiol Cymru £390,000, ochr yn ochr â chyllid gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol ac On the EDGE Conservation, i gynnal ymchwil cadwraeth hanfodol ar amgylchedd morol Cymru gyda ffocws cryf ar siarcod a morgathod. Byddant yn defnyddio'r cyllid i sbarduno cysylltiadau rhwng pysgotwyr, ymchwilwyr, cymunedau a'r llywodraeth i helpu i ddiogelu'r rhywogaethau hyn a chefnogi adferiad gwyrdd yng Nghymru. Dywedodd Joanna Barker, Uwch Reolwr Prosiect ZSL: > "Rydym yn teimlo’n gyffrous i gynyddu ein cydweithrediad â physgotwyr a chwblhau ymchwil arloesol i ddeall yn well y rhywogaethau siarcod a morgathod anhygoel sy'n defnyddio dwy o Ardaloedd Cadwraeth Arbennig Cymru. > > > > "Gyda sawl cyfle i ysgolion a chymunedau lleol fod yn rhan o Brosiect SIARC, rydym yn gobeithio creu gwerthfawrogiad newydd o'r amgylchedd tanddwr yng Nghymru a nodi ffyrdd i ystod ehangach o bobl gymryd rhan."

The Nature Networks Fund was confirmed in March this year with the Welsh Government promising to invest in the ‘condition and connectivity’ of the protected site network, supported by the ‘active involvement of local communities’. Climate Change Minister Julie James said: > “Tackling the climate and nature emergencies is at the heart of everything we do \- we must protect our environment for future generations to enjoy. > > > > “Recognising the importance of harnessing the power of local communities, this funding will support citizen science, school engagement programmes and volunteer training to build networks of people engaged with these sites, which are cornerstones of our nature recovery work.  > > > > “We need a ‘Team Wales’ approach if we are to achieve our ambitious plans to restore nature. We want everyone in Wales to see nature \- because if people engage with nature, they value nature.” The sites supported provide a vital sanctuary and high level of protection to nearly 70 species, and more than 50 types of habitats which face threats worldwide. They also contribute significantly to the Welsh economy through tourism recreation, farming, fishing and forestry. And they provide vital life\-support services for all of us – including purifying drinking water, and storing carbon. National Heritage Memorial Fund has taken responsibility for administering the Nature Networks Fund, Andrew White – Director of The National Lottery Heritage Fund in Wales said: > “From restoring wetlands, to creating rich habitat for wildlife to flourish, it is vital that we preserve and rebuild our natural heritage. > > > “The Nature Networks scheme, in partnership with the Welsh Government, will allow projects to carry out direct conservation which is essential in protecting our biodiversity, and will also increase public awareness of how and why we need to protect our future.” Project SIARC (Sharks Inspiring Action and Research with Communities), operating in Carmarthen Bay and Tremadog Bay is just one of the projects to benefit from this announcement. The collaborative project led by ZSL (Zoological Society of London) and Natural Resources Wales received £390,000, alongside funding from National Lottery Heritage Fund and On the EDGE Conservation, to carry out vital conservation research on Wales’ marine environment with a strong focus on sharks, skates and rays. They will use the funding to catalyse links between fishers, researchers, communities and government to help safeguard these species and support a green recovery in Wales. Joanna Barker, Senior Project Manager at ZSL, said: > “We’re excited to scale up our collaboration with fishers and complete innovative research to better understand the amazing shark, skate and ray species that use two of Wales’ Special Areas of Conservation. > > > > “With several opportunities for schools and local communities to be part of Project SIARC, we hope to generate a new appreciation of the underwater environment in Wales and identify ways for a wider range of people to get involved.”

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to inform Members that I have made the Local Government and Elections (Wales) Act 2021 (Commencement No. 3 and Transitional Provision) (Wales) Order 2021, the final commencement Order I will be making this Senedd term in respect of the Local Government and Elections (Wales) Act 2021 (“the 2021 Act”).  This commencement Order will bring into force, on 1 May 2021, all provisions in sections 47 and 49 of, and Schedule 4 to, the 2021 Act not yet in force. From 1 May, local authorities will be required to make arrangements to ensure their meetings are capable of being held remotely. Local authorities in the context of section 47 are principal councils, community councils, fire and rescue authorities, National Park authorities and port health authorities (for a port health district in Wales constituted under section 2 of the Public Health (Control of Disease) Act 1984\).  A principal council will also be required to make arrangements in respect of attendance at meetings of its executive. In addition, changes to the way in which meeting documents are accessed and summonses are sent will apply from 1 May. The new regime, which will bring meeting procedures into the 21st century, will largely be based on the temporary regime introduced by the Local Authorities (Coronavirus) (Meetings) (Wales) Regulations 2020\. Those Regulations only make provision in relation to meetings held before 1 May 2021\. From that date, the right of the public and the press to attend meetings will be restored, although that will be subject to any continuing public health regulations. I have also made the Local Authorities (Executive Arrangements) (Decisions, Documents and Meetings) (Wales) (Amendment) Regulations 2021 which will also apply from 1 May onwards.  These Regulations amend the Local Authorities (Executive Arrangements) (Decisions, Documents and Meetings) (Wales) Regulations 2001 to reflect the fact that executive meetings may be held partially or fully remotely.  They also make other changes relating to executive meetings and executive decisions, including complementary and supporting amendments so as to require documents related to such meetings and decisions to be published electronically.

Mae’n bleser gennyf roi gwybod i Weinidogion fy mod wedi gwneud Gorchymyn Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (Cychwyn Rhif 3 a Darpariaethau Trosiannol) (Cymru) 2021, sef y Gorchymyn cychwyn olaf y byddaf yn ei wneud yn nhymor hwn y senedd o ran Deddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 (“Deddf 2021”).  Ar 1 Mai 2021, bydd y Gorchymyn cychwyn hwn yn dod â holl ddarpariaethau adrannau 47 a 49 i rym, yn ogystal ag Atodlen 4 i Ddeddf 2021 nad yw eto mewn grym. O 1 Mai, bydd angen i awdurdodau lleol wneud trefniadau i sicrhau y gellir cynnal eu cyfarfodydd yn rhithwir. Awdurdodau lleol yng nghyd\-destun adran 47 yw prif gynghorau, cynghorau cymuned, awdurdodau tân ac achub, awdurdodau Parciau Cenedlaethol ac awdurdodau iechyd porthladdoedd (ar gyfer rhanbarth iechyd porthladd yng Nghymru a gyfansoddwyd o dan adran 2 o Ddeddf Iechyd y Cyhoedd (Rheoli Clefydau) 1984\). Bydd angen i brif gyngor hefyd wneud trefniadau o ran presenoldeb mewn cyfarfodydd o’r weithrediaeth. Yn ogystal, bydd newidiadau i’r modd y ceir mynediad at ddogfennau, a’r modd y bydd gwysiau’n cael eu hanfon o 1 Mai. Bydd y drefn newydd, a fydd yn sicrhau bod gweithdrefnau cyfarfodydd yn addas ar gyfer yr 21ain ganrif, yn seiliedig yn bennaf ar y drefn dros dro a gyflwynwyd gan y Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Coronafeirws) (Cyfarfodydd) (Cymru) 2020\. Mae’r Rheoliadau hynny’n gwneud darpariaeth mewn perthynas â chyfarfodydd a gynhaliwyd cyn 1 Mai 2021 yn unig. O’r dyddiad hwnnw, bydd hawl y cyhoedd a’r wasg i fynd i gyfarfodydd yn cael ei hadfer, er y bydd hynny’n amodol ar unrhyw reoliadau iechyd y cyhoedd sy’n parhau. Rwyf hefyd wedi gwneud y Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Trefniadau Gweithrediaeth) (Penderfyniadau, Dogfennau a Chyfarfodydd) (Cymru) (Diwygio) 2021 a fydd hefyd yn berthnasol o 1 Mai ymlaen.  Mae’r Rheoliadau hyn yn diwygio Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Trefniadau Gweithrediaeth) (Penderfyniadau, Dogfennau a Chyfarfodydd) (Cymru) 2001 i adlewyrchu’r ffaith y gellir cynnal cyfarfodydd y weithrediaeth yn gyfan gwbl neu’n rhannol rithwir. Maent hefyd yn gwneud newidiadau eraill sy’n ymwneud â chyfarfodydd y weithrediaeth a phenderfyniadau’r weithrediaeth, gan gynnwys diwygiadau ategol i’w gwneud yn ofynnol i gyhoeddi dogfennau sy’n ymwneud â chyfarfodydd a phenderfyniadau o’r fath yn electronig.  

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r Cytundeb yn ymdrin â 46 o feysydd polisi, gan gynnwys ehangu prydau ysgol am ddim i bob disgybl ysgol gynradd ac ehangu’r ddarpariaeth gofal plant; creu gwasanaeth gofal cenedlaethol a gweithredu ar unwaith ac yn radical i fynd i’r afael â’r argyfwng ail gartrefi. Bydd Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru yn gweithio gyda’i gilydd i ddatblygu polisïau ar sail y Cytundeb Cydweithio ac i gadw trosolwg ar y cyd o’r gwaith o’u cyflawni. Dywedodd y Prif Weinidog Mark Drakeford: > “Dros y tair blynedd nesaf, bydd Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru yn mynd ati ar y cyd i ddatblygu a chyflawni’r polisïau a nodir yn y Cytundeb Cydweithio hwn. > > > “Mae’n gytundeb pwrpasol i gyflawni dros Gymru ond mae hefyd yn adlewyrchu sut mae gwleidyddiaeth Cymru yn gweithio – drwy ganfod tir cyffredin a rhannu syniadau da. > > > “Rwy’n edrych ymlaen at weithio mewn partneriaeth ar y rhaglen uchelgeisiol hon.” Dywedodd Arweinydd Plaid Cymru Adam Price: > “Mae heddiw’n nodi dechrau ffordd newydd o wleidydda. > > > “Wrth i Gymru wynebu heriau niferus yn sgil Brexit, yr argyfwng hinsawdd a’r pandemig, nid yw cydweithio erioed wedi bod mor hanfodol i’n democratiaeth. > > > “Bydd y polisïau radical a phellgyrhaeddol sydd yn y Cytundeb Cydweithio – boed yn brydau ysgol am ddim i bob disgybl ysgol gynradd neu’n ofal plant am ddim i bob plentyn dwyflwydd oed – yn newid bywydau miloedd o deuluoedd yng Nghymru er gwell. > > > “Rwy’n falch o lofnodi’r Cytundeb hwn gyda’r Prif Weinidog ac rwy’n edrych ymlaen at weithio gyda’n gilydd i wneud gwahaniaeth i fywydau pobl Cymru.”

The agreement covers 46 policy areas, including the extension of free school meals to all primary school pupils and childcare provision; the creation of a national care service and immediate and radical action to address the second homes crisis. The Welsh Government and Plaid Cymru will work together to jointly develop and oversee the delivery of policies in the Co\-operation Agreement. First Minister Mark Drakeford said: > “Over the next 3 years, the Welsh Government and Plaid Cymru will work together to jointly develop and deliver the policies set out in this Co\-operation Agreement. > > > “This is a bespoke agreement to deliver for Wales but it also captures how Welsh politics works – by finding common ground and sharing good ideas. > > > “I look forward to working in partnership on this ambitious programme.” Plaid Cymru leader Adam Price said: > “Today marks the beginning of a new way of doing politics. > > > “As Wales faces many challenges from Brexit, the climate emergency and the ongoing pandemic, co\-operation has never played such a pivotal part in our democracy. > > > “The wide\-ranging, radical policies included in the Co\-operation Agreement – from free school meals for all primary pupils to extending free childcare to all 2\-year\-olds – will change the lives of thousands of families in Wales for the better. > > > “I’m proud to sign this agreement with the First Minister and look forward to working together to make a difference to the lives of the people of Wales.”