Datasets:

AndreasThinks

/

welsh-translation-instruction

like 0

Translate the text from English to Welsh.

The new antibody blood test, which will be tested in the UK next week, will show if people have recently had the virus and potentially if they have immunity. The current antigen test can only tell if someone has the virus and is only used if someone has symptoms of coronavirus or is living with someone who has those symptoms. Wales has been screening frontline staff with this test for a number of weeks, and is providing more tests and results every day. Mr Gething today announced a new plan for testing, which will see a wider range of suppliers providing coronavirus testing kits to Wales, to ensure testing capacity can be increased. He said: > “The new antibody test will be a massive leap forward in helping us respond to coronavirus. In the immediate term, it will help our critical workers – especially our frontline NHS and social care staff – return to work and provide life\-saving care. > > > “This new test is vital to give them the confidence and keep them safe as they carry out their work to keep everyone else safe.” The new antibody test will help people return to work quickly and safely. It will speed up the search for a vaccine and efforts to stop the spread of the virus. Initially, it will be for frontline healthcare workers and the most vulnerable, but it will be expanded to other critical workers such as police, fire service and social care workers. The antibody test will also be used in places where there have been clusters of the virus (like hospitals or prisons) to improve understanding of how it spreads. The new Covid\-19 testing plan for Wales includes steps to diversify the supply of antigen test kits after a company was unable to fulfil its agreement to supply its full volume of testing for Wales. From next week, there will be capacity for 1,100 tests a day in Wales. By mid\-April, up to 5,000 antigen tests a day will be provided to people admitted to hospitals with suspected coronavirus, frontline NHS staff and people who are classed as extremely vulnerable. And a further 4,000 tests a day will be available to roll out antigen testing throughout Wales as part of a four\-nation deal for the UK involving Thermo Fisher Scientific, Amazon, Boots, Royal Mail and Randox, which was announced by the UK Government yesterday. This is in addition to the roll out of the antibody tests. Mr Gething said: > “It’s very disappointing a company with which we had a written agreement to provide tests is not able to honour that agreement. But this plan allows us to continue to increase testing capacity in our hospitals and community, drawing on a four\-nation agreement. > > > “This, together with the introduction of the antibody test, means we will have a much better understanding of the virus in Wales.” The testing plan also includes investing in developing new tests and in genomics to understand the virus and how to bring the pandemic to an end.

Bydd y prawf gwaed gwrthgorffynnau newydd, a fydd yn cael ei brofi yn y DU yr wythnos nesaf, yn dangos a yw pobl wedi cael y feirws yn ddiweddar ac a oes ganddynt imiwnedd o bosib.       Dim ond dangos a oes gan rywun y feirws mae’r prawf antigen presennol, a dim ond os oes gan rywun symptomau coronafeirws mae’n cael ei ddefnyddio, neu wrth fyw gyda rhywun sydd â’r symptomau hyn. Mae Cymru wedi bod yn sgrinio staff rheng flaen gyda’r prawf hwn am nifer o wythnosau ac mae’n darparu mwy o brofion a chanlyniadau bob dydd.      Heddiw cyhoeddodd Mr Gething gynllun newydd ar gyfer profi, a fydd yn gweld amrywiaeth ehangach o gyflenwyr yn darparu citiau profi am goronafeirws i Gymru, i sicrhau bod modd cynyddu capasiti’r profi.  Dywedodd: > “Bydd y prawf gwrthgorffynnau newydd yn gam enfawr ymlaen i’n helpu ni i ymateb i’r coronafeirws. Bydd yn helpu ein gweithwyr allweddol ni – yn enwedig staff rheng flaen y GIG a gwasanaethau cymdeithasol – i ddychwelyd i’r gwaith ar unwaith, a darparu gofal sy’n achub bywydau. > > > “Mae’r prawf newydd hwn yn hanfodol er mwyn rhoi hyder iddyn nhw ac i’w cadw’n ddiogel wrth iddyn nhw weithio i gadw pawb arall yn ddiogel.” Bydd y prawf gwrthgorffynnau newydd yn helpu pobl i ddychwelyd i’r gwaith yn gyflym ac yn ddiogel. Bydd yn cyflymu’r gwaith o chwilio am frechiad a’r ymdrechion i atal lledaeniad y feirws. I ddechrau, bydd ar gyfer gweithwyr gofal iechyd rheng flaen a’r bobl fwyaf agored i niwed, ond bydd yn cael ei ehangu i gynnwys gweithwyr allweddol eraill fel yr heddlu, staff y gwasanaeth tân a gweithwyr gofal cymdeithasol. Bydd y prawf gwrthgorffynnau yn cael ei ddefnyddio hefyd mewn ardaloedd lle mae clystyrau o’r feirws (fel ysbytai neu garchardai) er mwyn gwella’r ddealltwriaeth o sut mae’n lledaenu. Mae cynllun profi newydd Covid\-19 ar gyfer Cymru’n cynnwys camau i arallgyfeirio’r cyflenwad o gitiau profi antigen wedi i gwmni fethu cyflawni ei gytundeb i gyflenwi’r nifer llawn o brofion ar gyfer Cymru.          O’r wythnos nesaf ymlaen, bydd capasiti ar gyfer 1,100 o brofion y dydd yng Nghymru. Erbyn canol mis Ebrill, bydd hyd at 5,000 o brofion antigen y dydd yn cael eu darparu i bobl a dderbynnir i ysbytai gydag amheuaeth bod ganddynt goronafeirws, staff rheng flaen y GIG a phobl sy’n cael eu categoreiddio fel pobl eithriadol agored i niwed.  A bydd 4,000 o brofion pellach y dydd ar gael er mwyn ehangu profion antigen ledled Cymru fel rhan o gytundeb pedair gwlad ar gyfer y DU yn cynnwys Thermo Fisher Scientific, Amazon, Boots, y Post Brenhinol a Randox, a gyhoeddwyd gan Lywodraeth y DU ddoe.              Mae hyn yn ychwanegol at ehangu’r profion gwrthgorffynnau. Dywedoddd Mr Gething: > “Mae’n siomedig iawn nad yw cwmni yr oedd gennym ni gytundeb ysgrifenedig ag ef i ddarparu profion yn gallu anrhydeddu’r cytundeb hwnnw. Ond mae’r cynllun hwn yn galluogi i ni barhau i gynyddu ein gallu i brofi mewn ysbytai ac yn y gymuned, gan ddefnyddio cytundeb pedair gwlad.  > > > “Mae hyn, ynghyd â chyflwyno’r prawf gwrthgorffynnau, yn golygu y bydd gennym ni well dealltwriaeth o lawer o’r feirws yng Nghymru.” Hefyd mae’r cynllun profi’n cynnwys buddsoddi mewn datblygu profion newydd ac mewn genomeg er mwyn deall y feirws a sut i ddod â’r pandemig i ben.

Translate the text from English to Welsh.

On Wednesday 22 May 2024, the Prime Minister announced that a general election would be held on 4 July. A two day ‘wash\-up period’ then took place prior to the prorogation of Parliament on Friday 24 May. Parliament was then dissolved on Thursday 30 May. The following Parliamentary Bills were subject to the legislative consent process within the Senedd prior to the dissolution of Parliament— * Criminal Justice Bill * Data Protection and Digital Information Bill * Dogs (Protection of Livestock) (Amendment) Bill * Economic Activities of Public Bodies (Overseas Matters) Bill * Leasehold and Freehold Bill Reform Bill * Renters (Reform) Bill * Tobacco and Vapes Bill * Victims and Prisoners Bill The Leasehold and Freehold Bill Reform Bill and the Victims and Prisoners Bill both received Royal Assent on 24 May 2024\. All other Bills listed above fell following the dissolution of Parliament. Welsh Government will share further information with the Senedd in due course on the implications for Wales of those Bills which received Royal Assent during the wash\-up period.

Ddydd Mercher 22 Mai 2024, cyhoeddodd Prif Weinidog y Deyrnas Unedig y byddai etholiad cyffredinol yn cael ei gynnal ar 4 Gorffennaf. Cynhaliwyd 'cyfnod cau pen y mwdwl' am ddeuddydd wedi hyn cyn addoedi Senedd y DU ddydd Gwener 24 Mai. Yna, diddymwyd Senedd y DU ddydd Iau 30 Mai. Roedd y Biliau canlynol gan Senedd y DU yn destun y broses cydsyniad deddfwriaethol yn Senedd Cymru cyn diddymu Senedd y DU— * Y Bil Cyfiawnder Troseddol * Y Bil Diogelu Data a Gwybodaeth Ddigidol * Y Bil Cŵn (Diogelu Da Byw) (Diwygio) * Y Bil Gweithgarwch Economaidd Cyrff Cyhoeddus (Materion Tramor) * Y Bil Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd\-ddaliad * Y Bil Rhentwyr (Diwygio) * Y Bil Tybaco a Fêps * Y Bil Dioddefwyr a Charcharorion Cafodd y Bil Diwygio Cyfraith Lesddaliad a Rhydd\-ddaliad a'r Bil Dioddefwyr a Charcharorion y Cydsyniad Brenhinol ar 24 Mai 2024\. Methodd yr holl Filiau eraill a restrir uchod yn dilyn diddymu Senedd y DU. Maes o law, bydd Llywodraeth Cymru yn rhannu rhagor o wybodaeth â Senedd Cymru ynglŷn â'r goblygiadau i Gymru yn sgil y Biliau hynny a gafodd y Cydsyniad Brenhinol yn ystod y cyfnod cau pen y mwdwl.

Translate the text from Welsh to English.

Am y tro cyntaf ers 2019, dychwelodd dysgwyr at arholiadau ac asesiadau ffurfiol eleni ar gyfer Safon Uwch a Safon UG. Roedd  llawer o ddysgwyr galwedigaethol wedi derbyn eu canlyniadau Lefel 3 heddiw hefyd. Caiff canlyniadau TGAU eleni eu cyhoeddi ddydd Iau nesaf, 25 Awst. Ymwelodd y Gweinidog â Choleg Sir Gâr yn Llanelli y bore ‘ma, a chyfarfu â myfyrwyr a oedd yn casglu eu canlyniadau. Dywedodd: > Hoffwn i longyfarch pawb sy'n derbyn eu canlyniadau heddiw. Mae'n ddiwrnod mawr i chi i gyd, ac yn benllanw blynyddoedd o waith caled. Gobeithio i chi gael y graddau yr oeddech wedi gobeithio amdanynt. > > > Rydyn ni'n gwybod yn iawn bod y ddwy flynedd ddiwethaf wedi bod yn heriol iawn i fyfyrwyr ac i staff. Felly i bawb sydd wedi bod yn rhan o'r gwaith o sicrhau y gallai arholiadau eleni gael eu cynnal, mae heddiw'n haeddiant am yr holl waith caled yr ydych chi wedi'i wneud. > > > Bydd y nifer uchaf erioed o bobl ifanc o Gymru'n mynd i'r brifysgol eleni, ac mae amser cyffrous o'u blaenau. > > > Os nad ydych chi wedi cael y canlyniadau yr oeddech chi wedi gobeithio amdanynt, neu os nad ydych chi'n siŵr am eich camau nesaf, fy neges allweddol yw \- peidiwch â bod yn rhy siomedig a pheidiwch â bod yn rhy galed ar eich hunain. Mae llawer o opsiynau ar gael i chi, gan gynnwys system glirio prifysgolion, prentisiaethau, a dechrau eich busnes eich hun hyd yn oed. Mae Gyrfa Cymru yn lle gwych i gael cyngor yn y lle cyntaf, a bydd eich ysgol neu eich coleg yno i'ch cefnogi chi hefyd.     > > > Mae ein Gwarant i Bobl Ifanc yn rhoi cyfle i bawb o dan 25 oed i ddilyn rhaglen addysg neu hyfforddiant, dod o hyd i swydd neu fynd yn hunangyflogedig. Felly'n sicr mae llawer o opsiynau ar gael i chi allu dilyn yr yrfa yr ydych chi'n ei dymuno. > > > Rwy'n gobeithio y bydd pob un ohonoch sy'n derbyn eich canlyniadau heddiw yn cymryd amser i ganmol eich hunain, mwynhau gweddill yr haf ac edrych ymlaen at y cyfleoedd cyffrous sydd o'ch blaenau.

Learners returned to formal A\-level and AS exams and assessments this year, for the first time since 2019\. Many vocational learners also received their Level 3 results today. This year’s GCSE results will be announced next Thursday, 25th August. The Minister visited Coleg Sir Gar in Llanelli this morning, where he met students collecting their results. He said: > I want to wish a big congratulations to everyone receiving their results today. It’s a huge day for you, the culmination of years of hard work, and I hope you got the grades you’d hoped for. > > > We know what a challenging couple of years it’s been for students and staff. For everyone involved in ensuring this year’s exams could take place, today is reward for all the hard work you have put in. > > > A record number of young people from Wales will be going to university this year and have an exciting time ahead. > > > For anyone who didn’t quite get the results you wanted, or you’re unsure of your next steps, my key message is – don’t be too disappointed and don’t be too hard on yourself. There are a wide range of options open to you, including university clearing, apprenticeships, even starting your own business. Careers Wales is a great place to start for advice and your school or college will be there to support you too.     > > > Our Young Person’s Guarantee provides everyone under the age of 25 with the opportunity to enrol in education or training, find work or become self\-employed, so be assured you have lots of choices in pursuing the career you want. > > > I hope that everyone receiving your results today takes time to congratulate yourself, enjoy the rest of the summer and look forward to the exciting opportunities you have ahead of you.

Translate the text from English to Welsh.

The latest Welsh Government Brexit paper, Brexit and our Land, proposes two new large and flexible schemes to replace Basic Payment Scheme (BPS), Glastir and other parts of the Rural Development Programme. The programme will consist of the following two schemes: * The Economic Resilience Scheme will provide targeted investment to land managers and their supply chains.  It will provide investment to increase competitiveness and make improvements in resilience and productivity for high\-quality food production. * The Public Goods Scheme will provide a new income stream to land managers delivering public goods from the land.  It will enable them to help address challenges such as climate change mitigation, habitat loss, poor air and water quality. All land managers will have the opportunity to benefit from the new schemes, not just those currently receiving CAP.  However, people will need to do things differently in return for this support. Cabinet Secretary said:   > “Welsh land matters. Over 90% of Welsh land is in the hands of our farmers, foresters or other stewards of the landscape.  How land is managed matters to us all and our land managers have the potential to produce outcomes of huge importance to Wales.   > > “Once we leave the EU, our access to markets and how we compete will change so maintaining the status quo is not an option.  Exiting the EU means we have to do things differently and now is the time to prepare. We need to change how we support our farmers and agriculture sector to make them sustainable and able to thrive in a new trading environment.  We have the chance to design a ‘Made in Wales’ system that works for Welsh farmers and our communities. > > "The Programme marks a significant change.  That is why we want to see a phased transition that balances time needed for change with the need to provide timely support.   > > “Our new programme aims to keep farmers farming on their land and will enable the sector to thrive in a post\-Brexit world.” No changes will be made to the existing BPS scheme in 2018 and 2019 and all current Glastir contracts will continue to be honoured. From 2020, work will begin to move to the new schemes, including a phased reduction in BPS as new schemes come on\-stream. The ambition is to have the new schemes fully in place by 2025 using existing high\-performing Rural Payments Wales systems. The proposals will be subject to extensive consultation until October, working closely with key partners. A white paper setting out detailed proposals will be published next spring and we will publish a Bill before the end of this Assembly session to make provision for the reform. Funding from old schemes will not be withdrawn until new schemes are ready. Currently, the Common Agricultural Policy provides around £300m a year of support for Welsh land managers. The Brexit and our Land paper reiterates the importance that Wales should not lose a penny from leaving the EU and calls on the UK Government to urgently confirm that Wales will maintain its current share of funding.

Mae papur diweddaraf Llywodraeth Cymru am Brexit, Brexit a'n Tir, yn cynnig dau gynllun mawr newydd i gymryd lle Cynllun y Taliad Sylfaenol (BPS), Glastir a rhannau eraill y Rhaglen Datblygu Gwledig.  Bydd y rhaglen yn cynnwys y ddau gynllun canlynol: * Y Cynllun Cadernid Economaidd \- yn buddsoddi'n benodol i helpu rheolwyr tir a'u cadwyni cyflenwi.  Byddwn yn buddsoddi ym musnesau rheolwyr tir i'w gwneud yn fwy cystadleuol, yn gadarnach ac yn fwy cynhyrchiol ar gyfer cynhyrchu bwyd o ansawdd uchel. * Y Cynllun Nwyddau Cyhoeddus \- yn cynnig ffrwd incwm newydd i reolwyr tir am defnyddio'r tir i ddarparu nwyddau cyhoeddus. Bydd yn eu helpu i fynd i'r afael â heriau fel hinsawdd sy'n newid, colli cynefinoedd ac ansawdd aer a dŵr gwael. Bydd pob rheolwr tir yn cael cyfle i fanteisio ar y cynlluniau newydd, nid dim ond y rheini sy'n derbyn nawdd y PAC ar hyn o bryd. Ond bydd gofyn i bobl wneud pethau'n wahanol fel tâl am y gefnogaeth hon.  Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet:   > "Mae tir Cymru'n bwysig. Mae dros 90% o dir Cymru yng ngofal ein ffermwyr, coedwigwyr a stiwardiaid eraill y dirwedd. Mae sut mae'r tir yn cael ei reoli yn fater o bwys inni i gyd ac mae gan reolwyr ein tir y potensial i sicrhau canlyniadau sydd o bwys anferthol i Gymru.  > > "Ar ôl gadael yr UE, bydd ein gallu i fasnachu mewn marchnadoedd a chystadlu yn newid.  All pethau ddim aros fel ag y maen nhw. Mae gadael yr UE yn golygu bod yn rhaid gwneud pethau'n wahanol a nawr yw'r amser i baratoi ar gyfer hynny. Mae angen inni newid ein ffordd o gefnogi'n ffermwyr a'n sector amaethyddol i'w gwneud yn fwy cystadleuol ac yn fwy abl i lwyddo o dan amodau masnachu newydd. Mae cyfle inni greu system unigryw Gymraeg sy'n gweithio er lles ffermwyr Cymru a'n cymunedau.  > > "Mae hyn yn golygu newid mawr.  Dyna pam rydyn ni am weld newid graddol sy'n cadw'r ddysgl yn wastad rhwng yr amser sydd ei angen i newid a'r angen i roi cefnogaeth amserol.   > > "Nod ein rhaglen yw cadw ffermwyr yn ffermio ar eu tir a gweld y sector yn ffynnu mewn byd ar ôl Brexit." Bydd y BPS yn aros yn union fel y mae yn 2018 a 2019 a chaiff pob contract Glastir ei anrhydeddu. Yn 2020, byddwn yn dechrau'r broses o symud i'r cynlluniau newydd, fydd yn cynnwys gostwng y BPS yn raddol wrth inni ddechrau rhoi'r cynlluniau newydd ar waith. Y nod yw cael y cynlluniau newydd ar eu traed erbyn 2025 gan ddefnyddio systemau llwyddiannus Taliadau Gwledig Cymru.  Bydd y cynigion hyn yn destun ymgynghori helaeth tan fis Hydref a byddwn yn cydweithio'n glos â'n partneriaid yn hynny o beth. Caiff papur gwyn fydd yn rhestru cynigion manwl ei gyhoeddi yn y gwanwyn a byddwn yn cyhoeddi Bil cyn diwedd tymor y Cynulliad hwn ar gyfer diwygio'r drefn. Ni fyddwn yn tynnu arian o'r hen gynlluniau tan y bydd y cynlluniau newydd yn barod.  Mae'r Polisi Amaethyddol Cyffredin yn rhoi rhyw £300 miliwn y flwyddyn i gefnogi rheolwyr tir Cymru ar hyn o bryd. Mae'r papur Brexit a'n Tir yn datgan yn glir na ddylai Cymru fod ar ei cholled o gwbl yn sgil gadael yr UE ac mae'n galw ar Lywodraeth y DU i gadarnhau ar fyrder y bydd Cymru'n cael cadw ei chyfran bresennol o'r arian. 

Translate the text from English to Welsh.

The proposal – Option 2B – would be built at an estimated cost of £20m. It would provide additional A40 overtaking provision in both east and west directions, with a modern “2\+1” lane configuration. It would also incorporate the provision of an overbridge on the B4313, which would maintain north\-south local connectivity and improve safety. A new shared cyclist and pedestrian facility is being explored in order to encourage active travel. The decision follows an 8 week public consultation exercise from July to September this year, during which Option 2B received the most support. Local residents will be able to find out more about the scheme at a public information exhibition on 16 December, being held at Queens Hall, Narberth and running from 12:00 to 20:00\. Ken Skates, Economy and Transport Minister, said: > In making this decision we have listened carefully to local residents and believe the proposed improvements would deliver real benefits for them. The proposals would provide greater resilience, enhance journey time reliability, and improve safety. > > > The preliminary design, which considers the environmental and engineering issues in more detail, continues to be developed and I would encourage interested parties to continue to be involved.

Byddai’r cynnig – Opsiwn 2B – yn cael ei adeiladu am gost a amcangyfrifir fydd yn £20 miliwn.  Byddai’n rhoi darpariaethau ychwanegol i oddiweddu ar yr A40 i gyfeiriad y dwyrain a’r gorllewin, gyda lonydd modern ar ffurf “2\+1”. Byddai hefyd yn cynnwys darparu trosbont ar y B4313, a fyddai’n cynnal y cysylltiad lleol rhwng y gogledd a’r de ac yn gwella diogelwch.  Mae llwybr a rennir newydd ar gyfer beicwyr a cherddwyr yn cael ei ystyried er mwyn annog teithio llesol. Mae’r penderfyniad yn dilyn ymarfer ymgynghori cyhoeddus wyth wythnos o fis Gorffennaf i fis Medi eleni, pan gafodd Opsiwn 2B y gefnogaeth fwyaf.  Bydd modd i drigolion lleol ddod i wybod mwy am y cynllun mewn arddangosfa gwybodaeth i’r cyhoedd ar 16 Rhagfyr, i’w chynnal yn Neuadd y Frenhines, Arberth rhwng 12:00 i 20:00\. Meddai Ken Skates, Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth: > Wrth wneud y penderfyniad hwn rydym wedi gwrando yn ofalus ar drigolion lleol ac yn credu y byddai’r gwelliannau arfaethedig yn sicrhau manteision gwirioneddol. Byddai’r cynigion yn sicrhau bod y rhwydwaith ffyrdd yn fwy cadarn, yn gwneud teithiau yn gynt ac yn fwy dibynadwy a diogel. > > > Mae’r cynllun cyntaf, sy’n ystyried materion amgylcheddol a pherianyddol yn fanylach, yn parhau i gael ei ddatblygu a byddem yn annog unrhyw un sydd â diddordeb i barhau i fod yn rhan o’r broses.

Translate the text from English to Welsh.

Education and Welsh Language Minister Jeremy Miles has announced that Urdd Gobaith Cymru will receive £527,000 of government funding to continue with plans for next year’s festival, which celebrates its centenary year in 2022\. The announcement supports the Welsh Government’s Programme for Government commitment to provide free access to the 2022 Urdd Eisteddfod. The Urdd Eisteddfod is due to take place in Denbigh between 30 May to 4 June 2022 and it will be the first time the full festival has returned since 2019\.  Virtual festivals, known as 'Eisteddfod T', replaced the main event in 2020 and 2021 due to the pandemic.  Free entry to the ‘Maes’ will mean that more people will be able to visit and experience the festival, some for the first time, and particularly those from disadvantaged backgrounds who may have otherwise struggled with the cost of entry to the event. Education and Welsh Language Minister Jeremy Miles said: > I’m delighted to announce funding to support this wonderful festival, and I hope that as many people as possible take up the opportunity to attend the Urdd Eisteddfod in 2022 and celebrate its one hundredth year. > > > It’s testament to the work of the Urdd that so many adults reflect fondly on their experience of attending the Eisteddfod and competing when they were younger. The Urdd Eisteddfod is not only a cultural highlight of our Welsh calendar, but also a fantastic way for our children and young people to see and hear our language, speak it themselves, and take part in the many competitive and social events on offer. Chief Executive of the Urdd, Sian Lewis said: > I am pleased that the Welsh Government can support the Urdd financially to ensure free access to the festival in such a landmark year and the centenary in 2022\. > > > I know that the Urdd does a fantastic job in ensuring opportunities for children and young people across Wales but offering a 'free' event opens them up to an even wider audience. > > > The Eisteddfod will be a festival for young people to showcase their talents, celebrate our culture and a century of the Urdd's work and I look forward to enjoying the offer in Denbigh in 2022\.

Mae Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, wedi cyhoeddi y bydd Urdd Gobaith Cymru yn derbyn £527,000 o gyllid gan y llywodraeth i barhau gyda’r cynlluniau ar gyfer yr ŵyl y flwyddyn nesaf, sy'n dathlu ei chanmlwyddiant yn 2022\. Mae'r cyhoeddiad yn cefnogi’r ymrwymiad yn Rhaglen Lywodraethu Llywodraeth Cymru i ddarparu mynediad am ddim i Eisteddfod yr Urdd yn 2022\. Bydd Eisteddfod yr Urdd yn cael ei chynnal yn Ninbych rhwng 30 Mai a 4 Mehefin 2022 a dyma fydd y tro cyntaf i'r ŵyl lawn ddychwelyd ers 2019\. Fe wnaeth gwyliau rhithiol, a adnabyddir fel 'Eisteddfod T', gymryd lle'r prif ddigwyddiad yn 2020 a 2021 oherwydd y pandemig.  Bydd mynediad am ddim i'r 'Maes' yn golygu y bydd mwy o bobl yn gallu ymweld â'r ŵyl a'i phrofi, rhai am y tro cyntaf, ac yn enwedig y rhai o gefndiroedd difreintiedig a allai fod wedi cael trafferthion fel arall gyda chost mynediad i'r digwyddiad. Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: > Rwy'n falch iawn o gyhoeddi cyllid i gefnogi'r ŵyl wych hon, ac rwy'n gobeithio y bydd cymaint o bobl â phosibl yn manteisio ar y cyfle i fynychu Eisteddfod yr Urdd yn 2022 a dathlu ei chanfed blwyddyn. > > > Mae'n dyst i waith yr Urdd bod cymaint o oedolion ag atgofion melys o’u profiad o fynychu'r Eisteddfod a chystadlu pan oedden nhw'n iau. Mae Eisteddfod yr Urdd nid yn unig yn un o uchafbwyntiau diwylliannol ein calendr Cymreig, ond hefyd yn ffordd wych i'n plant a'n pobl ifanc weld a chlywed ein hiaith, ei siarad eu hunain, a chymryd rhan yn y digwyddiadau cystadleuol a chymdeithasol niferus sydd ar gael. Dywedodd Prif Weithredwr yr Urdd, Sian Lewis: > Rwy’n falch fod modd i Lywodraeth Cymru gefnogi’r Urdd yn ariannol er mwyn sicrhau mynediad am ddim i’r wyl mewn blwyddyn mor nodedig a’r canmlwyddiant yn 2022\. > > > Gwn fod yr Urdd yn gwneud gwaith campus yn sicrhau cyfleoedd i blant a phobl ifanc ar draws Cymru ond mae cynnig digwyddiad ‘am ddim’ yn eu hagor i gynulleidfa ehangach fyth. > > > Fe fydd yr Eisteddfod yn wyl i bobl ifanc arddangos eu talentau, dathlu ein diwylliant a canrif o waith yr Urdd ac edrychaf ymlaen at fwynhau’r arlwy yn Sir Ddinbych yn 2022\.

Translate the text from English to Welsh.

This follows the recommendation from the First Minister Carwyn Jones and approval from the National Assembly of Wales on Tuesday 21 June. The Counsel General’s role involves providing legal advice to the Welsh Government and representing it in legal proceedings. Other responsibilities include: * responding  to proposals or consultations that affect legal matters in Wales * advising on the development of Welsh Government policy on legal matters * bringing, defending or appearing in legal proceedings * referring a provision of an Assembly Bill, including a Welsh Government Bill, to the Supreme Court The First Minister said: > “As the Welsh Government’s chief legal adviser, the Counsel General works to uphold the rule of law in Wales. > > > > “I am delighted to welcome Mick to my Government team. This is a critically important position, especially as we embark upon a new five year term with a steadily increasing body of Welsh law underpinning our ambition to deliver on our commitments for the people of Wales." Speaking about his appointment, Mick Antoniw AM said: > “It is a privilege to be appointed Counsel General for Wales during this exciting time of change. > > > “This is a critical period in Welsh history as we continue on our journey of devolution and strive to secure a Wales Bill which provides us with the tools we need to deliver for the people of Wales. > > > > “There is much important work to do in a tight timescale and I am very much looking forward to getting started in my new role.”

Mae hyn yn dilyn argymhelliad Prif Weinidog Cymru, Carwyn Jones a chymeradwyaeth y Cynulliad Cenedlaethol ddydd Mawrth 21 Mehefin. Mae’r Cwnsler Cyffredinol yn darparu cyngor cyfreithiol i Lywodraeth Cymru a’i chynrychioli mewn achosion cyfreithiol Mae'r cyfrifoldebau eraill yn cynnwys: * ymateb i gynigion neu ymgynghoriadau sy’n effeithio ar faterion cyfreithiol yng Nghymru * darparu cyngor ar ddatblygu polisi Llywodraeth Cymru ar faterion cyfreithiol * cyflwyno, amddiffyn neu ymddangos mewn achosion cyfreithiol * cyfeirio darpariaeth mewn Bil Cynulliad, gan gynnwys Bil Llywodraeth Cymru, i’r Goruchaf Lys. Dywedodd y Prif Weinidog: > "Fel prif gynghorydd cyfreithiol Llywodraeth Cymru, mae'r Cwnsler Cyffredinol yn gweithio i gynnal trefn y gyfraith yng Nghymru. > > "Rwy’n falch iawn o groesawu Mick i dîm y Llywodraeth. Mae hon yn swydd hanfodol bwysig, yn enwedig wrth inni ddechrau ar dymor pum mlynedd newydd gyda chorff cynyddol o gyfreithiau yng Nghymru sy'n ategu ein huchelgais i gyflawni ein hymrwymiadau i bobl Cymru." Wrth siarad am ei benodiad, dywedodd Mick Antoniw AC: > “Mae’n fraint cael fy mhenodi’n Gwnsler Cyffredinol Cymru yn ystod y cyfnod cyffrous hwn o newid. > > “Mae hwn yn gyfnod allweddol yn hanes Cymru wrth inni barhau i deithio ar hyd llwybr datganoli a cheisio sicrhau Bil Cymru sy’n addas i’n dibenion er mwyn cyflawni ar gyfer pobl Cymru. > > “Mae llawer o waith pwysig i’w wneud mewn amser byr ac rwy’n edrych ymlaen yn fawr at gychwyn ar fy rôl newydd.”

Translate the text from Welsh to English.

Bydd yr Aelodau’n ymwybodol yr aeth Cymdeithas Mabwysiadu a Maethu Prydain (BAAF) i ddwylo’r gweinyddwyr ar 31 Gorffennaf. Roedd BAAF Cymru yn darparu gwasanaethau pwysig i gefnogi mabwysiadu a maethu yng Nghymru, gan gynnwys y cyfrifoldeb am gadw Cofrestr Fabwysiadu Cymru a’r drefn adolygiadau annibynnol statudol. Cyn gynted ag i ni wybod am gynlluniau BAAF i gau, cawsom drafodaethau gyda’r gweinyddwyr i sicrhau bod y gwasanaethau’n parhau’n sefydlog am chwe wythnos arall i helpu plant a chynorthwyo pobl sydd eisiau maethu a mabwysiadu. Yn ystod y cyfnod hwn, rydym wedi hyrwyddo strwythur cadarn newydd sy’n adeiladu ar arbenigedd BAAF Cymru ar draws ystod o wasanaethau a gweithgareddau. Mae staff BAAF Cymru wedi parhau i ddarparu’r gwasanaethau hyn nes y dyddiad cau ar 4 Medi, felly nid oedd unrhyw darfu ar wasanaethau. O dan y trefniadau newydd rydym wedi’u gosod, mae’r Gwasanaeth Mabwysiadu Cenedlaethol bellach yn gyfrifol am Gofrestr Fabwysiadu Cymru.  Mae staff perthnasol BAAF Cymru yn trosglwyddo i’r Gwasanaeth Mabwysiadu Cenedlaethol i barhau â’r gwaith hwn. Mae’r Gwasanaeth Mabwysiadu Cenedlaethol yn rhannu ein nod o gryfhau a gwella’r gofrestr. Rwy’n credu bod y trefniadau newydd hyn yn gam tuag at ei gwneud yn fwy effeithiol a hawdd ei defnyddio. Plant yng Nghymru fydd bellach yn gyfrifol a y drefn adolygu annibynnol. Mae’r drefn hon yn adolygu penderfyniadau ynghylch ceisiadau maethu a mabwysiadu, ac yn ystyried ceisiadau datgelu mabwysiadu. Bydd cyfrifoldeb am hyfforddiant, ymgynghori, cyngor cyfreithiol a llinell gymorth i’r cyhoedd a gweithwyr proffesiynol yn cael ei roi i gorff newydd i’w sefydlu gan Gymdeithas Plant Dewi Sant, o dan yr enw Cymdeithas Maethu a Mabwysiadu Cymru @ Dewi Sant. Bydd y corff newydd yn gweithredu fel canolbwynt gwybodaeth, gan gynnig adnoddau dysgu i hyrwyddo ac adlewyrchu arfer gorau. Bydd ei wasanaethau, adnoddau a chyhoeddiadau’n cyd\-fynd yn agos â blaenoriaethau ac amgylchiadau Cymru. Bydd y gwasanaeth yn recriwtio o blith cyn staff BAAF Cymru. Bydd y trefniadau newydd yn cryfhau ac yn sicrhau dyfodol y gwasanaethau mabwysiadu a maethu yr oedd BAAF Cymru yn eu darparu, yn ogystal â sicrhau swyddi i staff oedd yn cael eu cyflogi gan BAAF Cymru, gan fanteisio ar eu sgiliau a’u harbenigedd.   Rwy’n hyderus y bydd hyn yn arwain at well gwasanaethau a hoffwn gofnodi fy niolchiadau i’r staff a’r sefydliadau sydd wedi gweithio gyda ni i sicrhau’r canlyniad cadarnhaol hwn. Gyda’n gilydd, rydym wedi gosod trefniadau effeithiol i helpu i gefnogi’r plant a’r bobl ifanc yn y sefyllfaoedd mwyaf bregus yng Nghymru. Mae’r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau. Os hoffai’r Aelodau imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ar hyn pan fydd y Cynulliad yn ailgynnull, byddwn yn hapus i wneud hynny.

          Members will be aware that the British Association for Adoption and Fostering (BAAF) went into administration on 31st July.  BAAF Cymru provided important services to support adoption and fostering in Wales, including running the Wales Adoption Register and the statutory independent review mechanism As soon as we became aware of the plans for BAAF Cymru to close, we negotiated with the administrators to ensure services remained stable for an additional five weeks beyond the closure date.  During this period we promoted a robust new structure that builds on BAAF Cymru’s expertise across a range of services and activities.  BAAF Cymru staff continued to provide these services until the day of closure on 4th September so there has been no interruption in services. Under the new arrangements we have put in place, the National Adoption Service is now running the Wales Adoption Register.  Relevant BAAF Cymru staff have transferred to the National Adoption Service to continue to carry out this work. The National Adoption Service shares our goal to strengthen and improve the register.  I see these new arrangements as a step towards making it even more effective and easier to use. The independent review mechanism (IRM) will now be run by Children in Wales.  The IRM reviews decisions about fostering and adoption applications, and considers adoption disclosure applications.                               Training, consultancy, legal advice and an advice line for the public and professionals will be run by a new body set up by the St David’s Children Society, to be known as the Association for Fostering and Adoption Cymru @ St David’s.  The new body will offer a knowledge hub, providing learning resources that will promote and reflect best practice.  Its services, resources and publications will be closely tailored to Welsh priorities and circumstances.  The service will recruit from former BAAF Cymru staff. The new arrangements will strengthen and secure the future of the adoption and fostering services which BAAF Cymru provided, as well as securing jobs for staff employed by BAAF Cymru and capitalising on their skills and expertise.   I am confident they will lead to improved services and I want to put on record my thanks to the staff and organisations involved for working with us to achieve such a positive outcome.  Together we have put in place effective arrangements to help support the most vulnerable children and young people in Wales. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.            

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government is changing the core requirement for people not to leave the place where they live to a requirement not to leave or remain away from that place. This will help clarify that people who leave their home with a reasonable excuse – such as going out to shop for food, for healthcare or for work – cannot remain outside to do other things. There are some new arrangements that allow people with particular health conditions or disabilities to leave home to exercise more than once a day. This will help families with children with learning disabilities and autism in particular. The changes come as First Minister Mark Drakeford will today announce a new framework and seven key questions to help lead Wales out of the pandemic. This will help determine when the right time comes for the stay\-at\-home restrictions to be eased. Announcing today’s changes to the regulations, which follow the first statutory three\-week review of the law, the First Minister said: > “The restrictions are staying in place, which mean you must stay at home to save lives and protect the NHS. > > > “Over the last few months, we have taken unprecedented steps to protect everyone, but particularly those most at risk from serious illness. This approach has helped the NHS prepare and cope with coronavirus and it has also helped to save many lives. > > > “The changes we are introducing supplement the rules already in force but they respond to some challenges being faced in parts of the country and by families throughout Wales. > > > “Our message has not changed – anyone can get coronavirus, anyone can spread it. So please, stay home, protect the NHS, and save lives.” Other changes, that will come into force at 00:01 on Saturday, include: * Applying the 2m physical distancing duty on premises used for “click and collect” style services – this duty is already in place for other workplaces, which remain open * Widening the definition of vulnerable person to include other specific groups or conditions where people could benefit from assistance and to whom providing supplies is a reasonable excuse for another person to leave home (for example, people with dementia) * Extending the physical distancing duty to cafés accessible by the public in hospitals, and those responsible for canteens in schools, prisons and for use by the armed forces, to ensure all reasonable measures are put in place. The Welsh Government has also asked the 4 police forces in Wales to provide further advice about whether existing provisions intended to prevent people from travelling to second homes in Wales need to be further strengthened.

Mae Llywodraeth Cymru yn newid y gofyniad craidd i bobl beidio â gadael y lle ble maent yn byw i ofyniad i beidio â gadael neu aros o’r lle hwnnw. Bydd hyn yn helpu i esbonio i bobl sy’n gadael eu cartref gydag esgus rhesymol – fel mynd allan i siopa am fwyd, ar gyfer gofal iechyd neu i’r gwaith – nad ydynt yn gallu aros allan i wneud pethau eraill. Daw’r newidiadau i rym wrth i’r Prif Weinidog Mark Drakeford gyhoeddi heddiw fframwaith newydd a saith cwestiwn allweddol i helpu i arwain Cymru allan o’r pandemig. Bydd hyn yn helpu i benderfynu pryd daw’r amser priodol i’r cyfyngiadau aros gartref gael eu llacio. Wrth gyhoeddi’r newidiadau i’r rheoliadau heddiw, sy’n dilyn yr adolygiad tair wythnos statudol cyntaf o’r gyfraith, dywedodd y Prif Weinidog: > “Mae’r cyfyngiadau’n parhau, sy’n golygu bod rhaid i chi aros gartref i achub bywydau a gwarchod y GIG. > > > “Yn ystod y misoedd diwethaf, rydyn ni wedi cymryd camau digynsail i warchod pawb, ond yn enwedig y rhai sy’n wynebu’r risg fwyaf o salwch difrifol. Mae’r dull hwn o weithredu wedi helpu’r GIG i baratoi ac ymdopi â’r coronafeirws ac mae wedi helpu hefyd i achub llawer o fywydau. > > > “Mae’r newidiadau rydyn ni’n eu cyflwyno’n ategu’r rheolau sydd mewn grym eisoes ond maen nhw’n ymateb i rai heriau sy’n cael eu hwynebu mewn rhannau o’r wlad a chan deuluoedd ledled Cymru. > > > “Nid yw ein neges ni wedi newid – fe all unrhyw un ddal y coronafeirws, ac fe all unrhyw un ei ledaenu. Felly plîs, arhoswch gartref, gwarchod y GIG, ac achub bywydau.” Mae’r newidiadau eraill, a ddaw i rym am 00:01 ddydd Sadwrn, yn cynnwys y canlynol: * gweithredu’r ddyletswydd cadw pellter corfforol o 2m mewn eiddo sy’n cael ei ddefnyddio ar gyfer gwasanaethau dull “clicio a chasglu” – mae’r ddyletswydd hon yn ei lle eisoes ar gyfer gweithleoedd eraill, sy’n parhau ar agor * ehangu’r diffiniad o berson agored i niwed i gynnwys grwpiau neu gyflyrau penodol eraill lle gall pobl elwa o gymorth ac y mae darparu cyflenwadau iddynt yn esgus rhesymol i berson arall adael ei gartref (er enghraifft, pobl â dementia) * ymestyn y ddyletswydd cadw pellter corfforol i gaffis sy’n agored i’r cyhoedd mewn ysbytai, a’r rhai sy’n gyfrifol am y ffreutur mewn ysgolion, carchardai ac ar gyfer eu defnyddio gan y lluoedd arfog, i sicrhau bod pob mesur rhesymol yn cael ei roi ar waith. Hefyd mae Llywodraeth Cymru wedi gofyn i bedwar heddlu Cymru ddarparu cyngor pellach ynghylch a oes angen i’r ddarpariaeth bresennol i atal pobl rhag teithio i ail gartrefi yng Nghymru gael ei chryfhau ymhellach.

Translate the text from English to Welsh.

I wish to provide Members with an update on the performance of the Jobs Growth Wales programme. 2013 was a stellar year for Jobs Growth Wales and 2014 continues in the same vein, with figures for the programme exceeding our expectations. Our latest figures show that Jobs Growth Wales, the Welsh Government’s flagship youth employment programme, has broken through the 10,000 milestone in the number of jobs created and approved. The latest performance information published on 23 January 2014 shows that Jobs Growth Wales, which is part funded by the European Social Fund, has so far created 10,594 job opportunities, with 8,354 young people filling these jobs. The remainder of the job opportunities are currently going through the recruitment process. In the programme’s largest strand, the private sector strand, 80 per cent of young people have progressed into sustained employment, an apprenticeship or further learning upon completion of their six month opportunity. This compares to a target of 70 per cent progression. Success rates for the programme’s Third Sector and Graduate strands have also been maintained at similar levels as the statistics published in December.  Data emerging from the Graduate strand is demonstrating an exceptional rate of progression with just 1% of young people taking part becoming unemployed after completion of their six month job opportunity. A breakdown of the figures shows that the self\-employment strand of the programme, the young entrepreneurs bursary, has already helped to create 200 new businesses since it began in April 2012\. As a Government, we want to instil a culture of entrepreneurship in Wales so I am delighted that Jobs Growth Wales has helped 200 young people to start up their own business. This is well ahead of target with the number of applications for the young entrepreneurs bursary continuing to rise.   For Jobs Growth Wales as a whole, the proportion of young people who have progressed into employment as apprentices after completing their JGW opportunity has reached 25% \- again, exceeding all expectations. Joining up our training and employability programmes is helping to create a progression path into skilled employment for young people. A success rate this high would be the envy of most governments across Europe. This is a programme that is making a real, tangible difference to young people’s lives – giving them the relevant skills and experience they need to move into sustained employment. Jobs Growth Wales is offering young people a way of avoiding long term unemployment preventing them from suffering the damaging social and personal costs of prolonged periods spent out of work in their early adult life. Employers of all sizes have told me how well Jobs Growth Wales participants have progressed since taking up their six month opportunities, and the difference that young people have made in helping them to expand their business. For many employers, Jobs Growth Wales was the very catalyst they needed to accelerate growth. Feedback from young people has also been overwhelmingly positive. Many of the participants I have met struggled to find employment prior to taking part in Jobs Growth Wales, but their sixth month opportunity meant they avoided long\-term unemployment. Now, as a direct result of that six month opportunity, many of them have found the permanent position they were looking for and continue to go from strength to strength. Jobs Growth Wales is a pan Wales programme and is a key commitment within our Programme for Government.  The programme is part\-funded by the European Social Fund (ESF), of which £33M is already approved and a further £12M is being considered for further approval, result expected Spring 2014\. The success of the programme to date has meant that we have already announced a further £12\.5 million in the Welsh Government’s budget to extend the programme for a fourth year – creating more than 4,000 extra job opportunities for unemployed young people. This extra funding will make a real difference to the lives of young people across Wales providing them with the experience needed to help them in their future careers. Jobs Growth Wales is delivering for our young people and I look forward to seeing further progress throughout 2014\. Jobs Growth Wales statistics are published on a monthly basis and I attach a link to the latest performance statistics.  This includes the programme’s headline figures, a breakdown by strand and a breakdown of the number of jobs created and filled by Local Authority area in order that Members can assess performance in their own constituency areas.  The statistics can be found online.

Rwyf am roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau am berfformiad rhaglen Twf Swyddi Cymru. Roedd 2013 yn flwyddyn ddisglair iawn i Twf Swyddi Cymru ac mae 2014 yn dilyn yr un trywydd. Mae ffigurau’r rhaglen y tu hwnt i’n disgwyliadau. Yn ôl ein ffigurau diweddaraf, mae nifer y swyddi a grewyd ac a gymeradwywyd drwy Twf Swyddi Cymru, rhaglen arloesol Llywodraeth Cymru i helpu pobl ifanc i gael gwaith, wedi pasio’r 10,000\. Mae’r wybodaeth ddiweddaraf am berfformiad a gyhoeddwyd ar 23 Ionawr 2014 yn dangos bod Twf Swyddi Cymru, sy’n cael ei gyllido’n rhannol gan Gronfa Gymdeithasol Ewrop, wedi creu 10,594 o gyfleoedd gwaith hyd yma, a bod 8,354 o bobl ifanc wedi llenwi’r swyddi hyn. Mae’r broses recriwtio yn cael ei defnyddio i baru pobl ifanc â’r cyfleoedd sy’n dal ar gael. Elfen fwyaf y rhaglen yw elfen y sector preifat, ac mae 80 y cant o’r bobl ifanc sydd wedi dilyn y trywydd hwn wedi symud ymlaen i waith parhaol, prentisiaeth neu ddysgu pellach ar ôl cwblhau eu cyfle chwe mis. Ein targed oedd 70 y cant. Mae cyfraddau llwyddiant elfennau’r Trydydd Sector a Graddedigion hefyd wedi’u cynnal ar lefelau tebyg i ystadegau mis Rhagfyr. Mae’r data sy’n dod i law am yr elfen Graddedigion yn dangos llwyddiant eithriadol, gyda dim ond 1% o bobl ifanc a gymerodd ran yn y rhaglen yn ddi\-waith ar ddiwedd eu cyfnod chwe mis. O astudio’r ffigurau, gwelir bod elfen hunangyflogaeth y rhaglen, sy’n cynnig bwrsariaeth i entrepreneuriaid ifanc, eisoes wedi helpu i greu 200 o fusnesau newydd ers iddi ddechrau ym mis Ebrill 2012\. Fel Llywodraeth, rydym am ysgogi diwylliant o entrepreneuriaeth yng Nghymru, felly rwyf wrth fy modd bod Twf Swyddi Cymru wedi helpu 200 o bobl ifanc i ddechrau eu busnes eu hunain. Mae hyn yn llawer gwell na’r targed, ac mae nifer y ceisiadau am y fwrsariaeth i entrepreneuriaid ifanc yn parhau i godi. O edrych ar ganlyniadau Twf Swyddi Cymru yn gyffredinol, mae cyfran y bobl ifanc sydd wedi symud ymlaen i gael gwaith fel prentisiaid ar ddiwedd eu cyfnod gyda’r rhaglen wedi cyrraedd 25% \- unwaith eto, yn rhagori ar y disgwyliadau. Drwy gydgysylltu ein rhaglenni hyfforddi a chyflogadwyedd, rydym yn creu llwybr i waith a chrefft i bobl ifanc. Byddai’r rhan fwyaf o lywodraethau Ewrop yn genfigennus iawn o lwyddiant fel hyn. Mae’r rhaglen hon yn gwneud gwahaniaeth go iawn, gweladwy ym mywydau pobl ifanc – gan roi’r sgiliau a’r profiad perthnasol sydd eu hangen arnynt i symud ymlaen i waith parhaol. Mae Twf Swyddi Cymru yn cynnig ffordd o osgoi diweithdra hirdymor gan eu hatal rhag orfod dioddef y niwed cymdeithasol a phersonol a ddaw yn sgil cyfnodau hir o ddiweithdra fel oedolion ifanc. Mae cyflogwyr o bob maint wedi dweud wrthyf cymaint yw datblygiad pobl ifanc sy’n dilyn rhaglen Twf Swyddi Cymru ers dechrau eu chwe mis, a’r gwahaniaeth y mae’r bobl ifanc wedi’i wneud wrth helpu i ehangu eu busnes. I lawer o gyflogwyr, Twf Swyddi Cymru oedd yr union beth oedd ei angen i ysgogi twf. Mae’r adborth gan y bobl ifanc hefyd wedi bod yn aruthrol o bositif. Roedd llawer yn ei chael yn anodd dod o hyd i waith cyn dilyn y rhaglen, ond diolch i’r cyfle chwe mis hwn, maent wedi osgoi diweithdra hirdymor. Erbyn hyn, o ganlyniad uniongyrchol, mae llawer wedi dod o hyd i’r swydd barhaol roeddent yn chwilio amdani ac maent yn mynd o nerth i nerth. Mae Twf Swyddi Cymru yn rhaglen sy’n weithredol ledled Cymru ac mae’n un o’n prif ymrwymiadau yn ein Rhaglen Lywodraethu.  Mae’n cael ei hariannu’n rhannol gan Gronfa Gymdeithasol Ewrop (ESF); mae £33 miliwn eisoes wedi cael ei gymeradwyo ac mae £12 miliwn wrthi’n cael ei ystyried; cyhoeddir canlyniad hynny yn y Gwanwyn. Yn sgil llwyddiant y rhaglen hyd yn hyn, rydym eisoes wedi cyhoeddi £12\.5 miliwn arall yng nghyllideb Llywodraeth Cymru i’w hymestyn am bedwaredd blwyddyn – gan greu mwy na 4,000 o gyfleoedd gwaith ychwanegol i bobl ifanc ddi\-waith. Bydd y cyllid ychwanegol hwn yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i bobl ifanc ledled Cymru ac yn rhoi’r profiad sydd ei angen arnynt i’w helpu yn eu gyrfaoedd. Mae Twf Swyddi Cymru yn cyflawni ei bwrpas ac rwy’n edrych ymlaen at weld mwy o lwyddiant yn 2014\. Caiff ystadegau Twf Swyddi Cymru eu cyhoeddi bob mis ac rwy’n amgáu dolen i’r ystadegau perfformiad diweddaraf. Mae hyn yn cynnwys prif ffigurau’r rhaglen, manylion pob elfen a nifer y swyddi a grewyd ac a lenwyd yn ôl ardal Awdurdod Lleol, fel y gall Aelodau asesu’r perfformiad yn ardaloedd eu hetholaethau. Mae’r ystadegau i’w gweld ar lein.

Translate the text from Welsh to English.

 Y nod yw sicrhau y bydd y disgyblion hynny sydd mewn dosbarthiadau meithrin a derbyn a phlant sydd yng ngofal awdurdodau lleol yn elwa ar y newidiadau hynny. Mae’r Ysgrifennydd Cabinet hefyd wedi cyhoeddi y bydd y Grant Amddifadedd Disgyblion yn cael ei ailenwi’n Grant Datblygu Disgyblion. Bwriad Llywodraeth Cymru yw buddsoddi dros £90 miliwn drwy’r Grant Datblygu Disgyblion dros y flwyddyn ariannol nesaf er mwyn helpu disgyblion yng Nghymru sydd o dan yr anfantais fwyaf. Roedd ymestyn y Grant Datblygu Disgyblion yn rhan allweddol o’r cytundeb blaengar rhwng y Prif Weinidog a Kirsty Williams. Mae’r Ysgrifennydd Addysg wedi datgelu y bydd y rhaglen yn cael ei hymestyn yn helaeth, o’r swm sy’n cael ei neilltuo i’r disgyblion ieuengaf i ymestyn yr arian i ddisgyblion nad ydynt yn derbyn eu haddysg mewn ysgol, ac i ddarparu mwy o gymorth i blant sy’n derbyn gofal gan eu hawdurdod lleol. Mae’r newidiadau a fydd yn dod i rym ym mis Ebrill yn cynnwys: * Dyblu’r grant i £600 am bob disgybl sy’n gymwys mewn dosbarthiadau meithrin a derbyn. * Ymestyn y cymorth i bob plentyn tair oed sy’n derbyn gofal. Gall yr arian gael ei ddefnyddio hefyd i gefnogi plant a oedd gynt yn derbyn gofal ond sydd bellach wedi’u mabwysiadu. * Ymestyn y cymorth i ddisgyblion sy’n derbyn eu haddysg y tu allan i leoliadau ysgolion. Ar hyn o bryd, dim ond disgyblion sydd mewn unedau cyfeirio disgyblion sy’n gymwys i dderbyn cymorth. Dywedodd Kirsty Williams: > “Ein nod cenedlaethol o hyd yw bod pob plentyn yn cael y cyfle i lwyddo. > > “Mae’n dda gen i weld bod y grant hwn yn gwneud gwahaniaeth mawr o ran torri’r cyswllt rhwng tlodi a chyrhaeddiad sydd wedi bod â’i afael yn dynn o fewn ein system addysg. Mae mwy o lawer i’w wneud fodd bynnag a dyna’r rheswm rydyn ni am ymestyn y grant i sicrhau bod pob plentyn yn cael dechrau da mewn bywyd. > > “Rydw i hefyd yn cyhoeddi newid bychan ond arwyddocaol yn enw’r grant. Mae nid yn unig yn adlewyrchu’r arferion gwych sydd eisoes yn bodoli ar draws Cymru ond hefyd, oherwydd yr enw mwy positif, yn pwysleisio’n well gynnydd y disgyblion ochr yn ochr â’r bwriad i leihau’r blwch mewn cyrhaeddiad.”

The Cabinet Secretary has also announced that the Pupil Deprivation Grant will be renamed the Pupil Development Grant (PDG). The Welsh Government is to invest over £90m through the Pupil Development Grant over the next financial year to help disadvantaged pupils in Welsh schools. Extending the PDG was a key part of the progressive agreement between the First Minister and Kirsty Williams. The Education Secretary has revealed significant expansions to the programme, from the amount allocated to the youngest pupils, to extending the funding to pupils not educated at school, to providing more support to children who are looked after by their local authority. The changes, which come into affect in April, include: * Doubling the grant to £600 per eligible child in nursery and reception classes. * Extending support to all three year old looked after children. The funding can also be used to support previously looked after children who have been adopted. * Extending the support to pupils whose education happens outside a school setting. Currently only those from pupil referral units received the support. Kirsty Williams said: > “It remains our national mission that every child has the opportunity to succeed. > > “I am pleased that this grant is having a significant impact in breaking the link between poverty and attainment that has dogged our education system.  However, there is more to do, which is why we are extending the grant to ensure every child has a fair start in life. > > “I am also announcing a small but significant change in the name of the grant.  Not only does this reflect the excellent practice that already exists across Wales, but this more positive name will better emphasise learner progression alongside reducing the attainment gap.”

Translate the text from English to Welsh.

The following Written Statement has been laid before the Senedd under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Senedd: The Regulation (EU) No 2018/1724 The Single Digital Gateway Regulation (Revocation) (EU Exit) Regulations 2020 (external link).

Gosodwyd y Datganiad Ysgrifenedig canlynol gerbron y Senedd o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Senedd: Rheoliad (UE) Rhif 2018/1724  Rheoliadau Rheoliad y Porth Digidol Unigol (Dirymu) (Ymadael â’r UE) 2020 (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Datblygwyd y dull Rheoli Achosion Uwch gan Lywodraeth Cymru, y Bwrdd Cyfiawnder Ieuenctid, Timau Troseddwyr Ifanc a Gwasanaeth Triniaeth ac Ymgynghori Fforensig y Glasoed Cymru Gyfan. Mae'r dull wedi'i seilio ar baru ymyrraeth a chymorth gydag ymddygiadau ac anghenion sylfaenol pobl ifanc sy'n troseddu.  Cafodd y dull ei dreialu gan Dimau Troseddwyr Ifanc yn Sir y Fflint, Blaenau Gwent a Chaerffili, a Sir Gaerfyrddin gan ganolbwyntio ar weithio gyda phobl ifanc â hanes helaeth o droseddu ac a chanddynt anghenion cymhleth. Canfu'r gwaith ymchwil fod y mwyafrif o'r un ar hugain o bobl ifanc a oedd yn rhan o'r prosiect wedi nodi gwelliannau yn eu bywydau, fel cynnydd yn eu hunanhyder a'u gwytnwch emosiynol etc. Yn achos rhai, nid oeddynt wedi torri amodau eu gorchmynion neu wedi aildroseddu mor aml, yn ystod y prosiect nac wedi iddo ddod i ben. Dywedodd yr Ysgrifennydd dros Gymunedau a Phlant, Carl Sargeant:  > "Mae clywed bod ymchwil wedi dangos bod y dull Rheoli Achosion Uwch wedi gwneud gwahaniaeth cadarnhaol i fywydau pobl ifanc wedi fy nghalonogi. Dw i'n croesawu'r argymhelliad iddo gael ei ddefnyddio'n ehangach yn fawr, gan ein bod yn gweithio gyda'r Bwrdd Cyfiawnder Ieuenctid a Chomisiynydd Heddlu a Throseddu De Cymru i roi'r dull hwn ar waith yn y pedwar Tîm Troseddwyr Ifanc yn Ne Cymru'r haf hwn."

The Enhanced Case Management has been developed by the Welsh Government, Youth Justice Board, Youth Offending Teams and the All Wales Forensic Adolescent Consultation and Treatment Service and is based on matching intervention and support to the behaviours and to underlying needs of young people who offend.  Youth Offending Teams in Flintshire, Blaenau Gwent and Caerphilly, and Carmarthenshire trialled the approach, which was carried out with young people with prolific offending histories and complex needs. The research found that of the twenty one young people involved in the trial most reported improvements in their lives, such as improved self\-confidence and emotional resilience etc. In some cases, this included reductions in the number of times young people breached the conditions of their order and reductions in reoffending rates, both during the trial and subsequently.  Communities and Children’s Secretary Carl Sargeant said:  > “I am heartened to hear that the research has shown the Enhanced Case Management approach has made a positive difference to young people’s lives. The recommendation that it should be rolled out more widely is very welcome as we are working with the Youth Justice Board and the South Wales Police and Crime Commissioner to implement  this approach in the four Youth Offending Teams in South Wales this summer.”

Translate the text from Welsh to English.

Yn fuan ar ôl siom mawr y newyddion bod Hitachi Ltd wedi penderfynu tynnu’n ôl o safle Wylfa Newydd ar Ynys Môn, trefnais gyfarfod bord gron i bwyso a mesur goblygiadau’r cyhoeddiad ar yr ynys, ac i gytuno ar y camau nesaf. Gyda fi yn y cyfarfod roedd Arweinydd Cyngor Sir Ynys Môn, yr Aelod o’r Senedd dros ynys Môn, Ysgrifennydd Gwladol Cymru, Prif Weithredwr Horizon Nuclear Power a rhanddeiliaid allweddol arall.   Bu cytundeb clir nad yw’r farn wedi newid mai Wylfa yw’r safle gorau yn y DU ar gyfer datblygiad niwclear mawr. Mae’r safle, a allai wneud cyfraniad sylweddol at y targed o ddim allyriadau CO2 erbyn 2050, yn cael ei gefnogi gan bartneriaeth gref, ymrwymedig, sefydlog iawn – ond ni ddylid cymryd y gefnogaeth honno a’r drwydded gymunedol i weithredu yn ganiataol.    Yn ystod y cyfarfod bwrdd gron gwnaethom gytuno bod angen inni barhau i bwyso ar Lywodraeth y DU i roi eglurder ynghylch polisi ar ynni niwclear ac, yn hollbwysig, sut bydd unrhyw polisi o’r fath yn cael ei ariannu. Gwnaethom gytuno hefyd y byddai estyn y Gorchymyn Caniatâd Datblygu ar gyfer Wylfa Newydd y tu hwnt i 30 Medi yn fuddiol, er mwyn cadw unrhyw elfennau o werth ar gyfer unrhyw atebion posibl ar gyfer y safle yn y dyfodol. Felly, rwy’n croesawu’r estyniad o dri mis, tan 31 Rhagfyr 2020, a roddwyd gan yr Ysgrifennydd Gwladol dros Fusnes, Menter a Strategaeth Ddiwydiannol. Cafwyd hefyd fod yr angen i asesu yn gyflym anghenion economaidd\-gymdeithasol yr ynys yn ofyniad pwysig, a byddwn ni’n gweithio’n agos gyda Chyngor Sir Ynys Môn a rhanddeiliaid allweddol ar yr asesiad hwnnw.     Byddaf yn cynnal trafodaethau pedairochrog rheolaidd gydag Arweinydd Cyngor Sir Ynys Môn, Ysgrifennydd Gwladol Cymru a Phrif Weithredwr Horizon Nuclear Power dros y misoedd nesaf wrth inni ymchwilio i atebion posibl ar gyfer y safle.     Yn y cyfamser, gallaf gadarnhau ein bod yn bwriadu sefydlu cwmni datblygu newydd, Cwmni Egino, yn Nhrawsfynydd. Bydd Cwmni Egino yn helpu i ymelwa ar fanteision economaidd enfawr a’r technolegau cysylltiedig yn Nhrawsfynydd, gan gynnwys y potensial ar gyfer adweithydd ymchwil feddygol, i sicrhau cyflenwad diogel a chynaliadwy o radioisotopau ar gyfer Cymru, y DU ac Ewrop.      Mae arbenigedd a sgiliau ym maes niwclear yng Ngogledd Cymru, gydag AMRC Cymru a datblygiadau ym Mhrifysgol Bangor, yn ogystal â’r safleoedd yn Nhrawsfynydd ac Wylfa. Rwyf am sicrhau ein bod yn manteisio i’r eithaf ar y rhain ac ar flaen y gad wrth wneud datblygiadau newydd. Mae sefydlu Cwmni Egino yn dangos ein hymrwymiad i’r sector niwclear yng Ngogledd Cymru.  Rydym hefyd yn cefnogi Arc Niwclear y Gogledd Orllewin gyda'r uchelgais i gynyddu ymwybyddiaeth o gyfleoedd niwclear ledled Gogledd Cymru. Mae’r cyhoeddiad gan yr Awdurdod Datgomisiynu Niwclear y byddai dull parhaus ar gyfer datgomisiynu yn cael ei ddefnyddio yn Nhrawsfynydd (yn amodol ar yr Achos Busnes yn cael ei gymeradwyo) yn newyddion da ar gyfer y gadwyn cyflenwi yng Nghymru. Bellach dylai gwaith datgomisiynu ar y safle barhau tan y 2030au hwyr, gydag adeiladau’r ddau adweithydd yn cael eu dymchwel yn llawn a chreiddiau’r adweithyddion yn cael eu symud â thechnolegau roboteg uwch. Mae potensial sylweddol ar gyfer allforio arbenigedd o’r fath sy’n cael ei ddatblygu yng Nghymru.    Fy nod yw sicrhau ein bod yn helpu’r gadwyn cyflenwi yng Nghymru i gymryd rhan lawn yn y cyfleoedd hyn a’r rheini sy’n deillio o brosiect Hinkley Point C.  Rydym yn cynnig cymorth i Fforwm Niwclear Cymru.  Mae ei aelodau eisoes wedi llwyddo i ennill prosiectau sylweddol ac mewn sefyllfa dda i gael yr un llwyddiant ag ar brosiect Sizewell C, os yw’n cael y cymeradwyaethau i barhau.  Byddaf yn parhau i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau wrth i’r sefyllfa ddatblygu.

Shortly after the very disappointing news that Hitachi Ltd had decided to withdraw from the Wylfa Newydd site on Anglesey, I convened a round\-table discussion to take stock of the implications of the announcement on the island and to agree next steps.  Joining me at the meeting were the Leader of Ynys Mȏn County Council, the Ynys Mȏn Member of the Senedd and Member of Parliament, the Secretary of State for Wales, the Chief Executive of Horizon Nuclear Power and other key stakeholders.  I would like to share with Members the outcome of those discussions. There was clear agreement that Wylfa is still regarded as the best site in the UK for large scale nuclear development. The site, which could significantly contribute towards the 2050 zero CO2 emissions target, is supported by a strong, committed and well\-established local partnership but that support and the community license to operate should not be taken for granted.  During the round\-table meeting, we agreed the need to continue pressing the UK Government for clarity on nuclear energy policy and crucially, on how any such policy is to be funded.  Clarity on UK Government policy and funding route is essential to unlock the site’s future potential.  We also agreed that an extension to the Wylfa Newydd Development Consent Order decision beyond 30 September would be beneficial, so that elements of value can be retained for any potential future site solution.  I welcome, therefore, the 3 month extension which has since been granted by the Secretary of State for Business, Enterprise and Industrial Strategy, taking us to 31 December, 2020\.  A rapid assessment of the socio\-economic needs of the Island was also found to be an important requirement and we will be working closely with Ynys Mȏn County Council and key stakeholders on that assessment. I will be holding regular quadrilateral discussions with the Leader of Ynys Mȏn County Council, the Secretary of State for Wales and Chief Executive of Horizon Nuclear Power over the coming months as potential site solutions are investigated.   In the meantime, I can confirm that we intend to establish a new development company, Cwmni Egino, at Trawsfynydd.   Cwmni Egino will help exploit the huge economic benefits of small modular reactors and associated technologies at Trawsfynydd, including the potential for a medical research reactor, to provide a secure and sustainable supply of medical radioisotopes for Wales, the UK and Europe. There is expertise and skill in the nuclear field in North Wales, with AMRC Cymru and developments at Bangor University, as well as the sites at both Trawsfynydd and Wylfa. I want to ensure we make the most of this and are at the forefront of new developments.  The establishment of Cwmni Egino shows our commitment to the nuclear sector in North Wales. We are also supporting the North West Nuclear Arc with the ambition to increase awareness of nuclear opportunities across North Wales. The announcement by the Nuclear Decommissioning Authority that a continuous decommissioning approach would be piloted at Trawsfynydd (subject to Business Case approval) is good news for the supply chain in Wales.  Decommissioning work should now continue on site until the late 2030s with both reactor buildings being fully demolished and the reactor cores removed using advanced robotic technologies.  Such expertise developed in Wales has significant export potential. I aim to ensure we support the Welsh supply chain to fully participate in these opportunities and in those arising from the Hinkley Point C project.  We are offering support to the Wales Nuclear Forum, whose members have already been successful in gaining significant contracts and are in an excellent position to replicate their success on the Sizewell C project, should it be given the approvals to proceed.   I will continue to keep Members up\-dated as matters develop.

Translate the text from English to Welsh.

Bus services are vital. They tie our communities together and are a lifeline for some of the most disadvantaged and vulnerable people in our communities.  They help us travel for work, family and leisure. The Bus Transition Fund – developed collaboratively by Local Authorities, Welsh Government, Transport for Wales and the industry will replace the Bus Emergency Scheme which comes to an end on 24 July.  It will provide immediate financial support to bus operators in Wales so that those vital services can continue As Deputy Climate Change Minister Lee Waters announced on Tuesday, May 23, the Welsh Government is making £46m available from bus budgets to support BES and the Bus Transition Fund arrangements for the whole financial year. This funding will also keep the strategic TrawsCymru services running. Over the last few months, we’ve been working hard with the Regional Network Planning Teams, and operators, to plan and cost a network of bus services which can be delivered when the emergency funding ends. We believe the funding available will ensure that the majority of the current services will be protected across Wales and we have asked the Regional Planning Teams and TfW to prepare an overview of changes to services. Although some services may change to reflect different travel patterns following the pandemic. This work will be done at pace so that any potential future network changes are communicated with as much notice as possible. We will continue to work together to develop a longer\-term sustainable funding model that bridges the gap to franchising.

Mae gwasanaethau bws yn hanfodol. Maent yn cysylltu ein cymunedau ac yn gwbl hanfodol i rai o'r bobl fwyaf difreintiedig a bregus yn ein cymunedau.  Maen nhw'n ein helpu ni i deithio i'r gwaith, i weld ein teuluoedd ac i gymryd rhan mewn gweithgareddau hamdden. Bydd y Gronfa Bontio ar gyfer Bysiau – a ddatblygwyd ar y cyd gan Awdurdodau Lleol, Llywodraeth Cymru, Trafnidiaeth Cymru a'r diwydiant yn disodli'r Cynllun Brys ar gyfer y Sector Bysiau a fydd yn dod i ben ar 24 Gorffennaf.  Bydd yn darparu cymorth ariannol ar unwaith i weithredwyr bysiau yng Nghymru fel y gall y gwasanaethau hanfodol hynny barhau Fel y cyhoeddodd y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd, Lee Waters, ddydd Mawrth 23 Mai, mae Llywodraeth Cymru yn sicrhau bod £46m ar gael o gyllidebau bysiau i gefnogi trefniadau’r Cynllun Brys ar gyfer y Sector Bysiau a'r Gronfa Bontio ar gyfer Bysiau dros y flwyddyn ariannol gyfan. Bydd y cyllid hwn hefyd yn sicrhau bod modd i wasanaethau strategol TrawsCymru barhau. Dros yr ychydig fisoedd diwethaf, rydym wedi bod yn gweithio'n galed gyda'r Timau Cynllunio Rhwydwaith Rhanbarthol, a gweithredwyr, i gynllunio a phrisio rhwydwaith o wasanaethau bysiau y gellir eu darparu pan ddaw'r cyllid brys i ben. Credwn y bydd y cyllid sydd ar gael yn sicrhau y bydd y rhan fwyaf o'r gwasanaethau presennol yn cael eu diogelu ledled Cymru ac rydym wedi gofyn i'r Timau Cynllunio Rhanbarthol a TrC baratoi trosolwg o newidiadau i wasanaethau. Gallai rhai gwasanaethau newid, fodd bynnag, i adlewyrchu patrymau teithio gwahanol yn dilyn y pandemig. Bydd y gwaith hwn yn cael ei wneud yn gyflym fel bod unrhyw newidiadau posibl i'r rhwydwaith yn y dyfodol yn cael eu cyhoeddi gyda chymaint o rybudd â phosibl. Byddwn yn parhau i weithio gyda'n gilydd i ddatblygu model ariannu cynaliadwy tymor hwy sy'n pontio'r bwlch i fasnachfreinio.

Translate the text from Welsh to English.

Gyda ffocws ar arloesi, gwella a thrawsnewid gwasanaethau oedolion a phlant, mae'r Swyddfa Genedlaethol Gofal a Chymorth yn rhan fawr o nod hirdymor Llywodraeth Cymru i gryfhau trefniadau gofal cymdeithasol ar lefel genedlaethol. Lansio'r swyddfa genedlaethol yw rhan gyntaf y cynllun fesul cam i weithredu'r Gwasanaeth Gofal Cenedlaethol, sy'n flaenoriaeth gyffredin yn y Cytundeb Cydweithio rhwng Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru. Bydd y Swyddfa Genedlaethol Gofal a Chymorth yn canolbwyntio'n bennaf ar gefnogi Prif Swyddog Gofal Cymdeithasol Cymru yn ei rôl, darparu Gwasanaeth Gofal Cenedlaethol i Gymru, a gweithredu'r Fframwaith Comisiynu Cenedlaethol ar gyfer Gofal a Chymorth yng Nghymru. Dywedodd y Gweinidog Gofal Cymdeithasol newydd, Dawn Bowden: > Rhagwelir y bydd nifer y bobl 85 oed a hŷn yng Nghymru yn cynyddu mwy na 65% dros yr 20 mlynedd nesaf \- mae'n rhywbeth i'w ddathlu ein bod ni'n byw'n hirach ond mae hefyd yn golygu bod angen i ni ailfeddwl sut rydym yn gofalu am ein poblogaeth hŷn. > > Mae lansio'r Swyddfa Genedlaethol Gofal a Chymorth yn garreg filltir bwysig arall yn ein taith uchelgeisiol i greu Gwasanaeth Gofal a Chymorth Cenedlaethol. Bydd yn hanfodol i helpu i arwain y sector wrth iddo ysgogi gwelliannau o ran mynediad at ofal a phrofiad defnyddwyr gwasanaeth. > > Bydd hefyd yn chwarae rhan hanfodol wrth integreiddio iechyd a gofal cymdeithasol, gan weithio'n agos gyda Gweithrediaeth y GIG i sicrhau bod system iechyd a gofal cymdeithasol Cymru yn addas ar gyfer y dyfodol. Dywedodd Albert Heaney, Prif Swyddog Gofal Cymdeithasol Cymru: > Bydd y swyddfa genedlaethol yn dwyn ynghyd y 22 awdurdod lleol, yn cynnwys pobl sy'n defnyddio gwasanaethau gofal cymdeithasol, eu gofalwyr, y gweithlu, cyrff proffesiynol, a phartneriaid allweddol gan gydweithio i gyflawni blaenoriaethau cenedlaethol, a safonau ansawdd, yn enwedig mewn perthynas â chomisiynu gwasanaethau gofal a chymorth. > > Bydd yn fy helpu i, fel y prif swyddog gofal cymdeithasol i sicrhau bod adnoddau yn cael eu cyfeirio i le bynnag y mae’r angen mwyaf amdanynt a'u bod nhw o fudd i'r rhai mwyaf agored i niwed, gan ysgogi gwelliant yn y ddarpariaeth genedlaethol o ofal cymdeithasol yng Nghymru i sicrhau canlyniadau, mynediad a phrofiad gwell a thecach i ddefnyddwyr gwasanaethau. Dywedodd Aelod Dynodedig Plaid Cymru, Cefin Campbell: > Wrth i'n cymdeithas heneiddio mae angen i ni edrych yn ofalus ar sut rydym yn gofalu am ein dinasyddion hynaf ac yn darparu system sy'n gweithio i bawb ac sy'n rhad ac am ddim pryd bynnag a lle bynnag y mae ei angen. Mae sefydlu'r Swyddfa Genedlaethol Gofal a Chymorth yn gam bach ond pwysig o ran cyflawni'r weledigaeth hon.

With a focus on innovation, improvement and transformation of adult and children’s services, the National Office for Care and Support forms a major part of the Welsh Government’s longer term goal to strengthen social care arrangements at a national level. The launch of the national office is the first part of the phased plan to implement the National Care Service, which is a shared priority in the Co\-operation Agreement between the Welsh Government and Plaid Cymru. The National Office for Care and Support will primarily focus on supporting the Chief Social Care Officer for Wales in their role, delivering a National Care Service for Wales, and implementing the National Commissioning Framework for Care and Support in Wales. Newly\-appointed Minister for Social Care Dawn Bowden said: > The number of people aged 85 and over in Wales is projected to increase by more than 65% over the next 20 years – it is to be celebrated that we are living longer but it also means we need to radically rethink how we care for our older population. > > The launch of the National Office for Care and Support is another important milestone in our ambitious journey to create a National Care and Support Service. It will be crucial to help guide the sector as it drives improvements in access to care and the experience of service users. > > It will also play an essential role in the integration of health and social care, working closely with the NHS Executive to ensure Wales’ health and social care system is fit for the future. Albert Heaney, Chief Social Care Officer for Wales, said: > The national office will bring together the 22 local authorities, involve people who use social care services, their carers, the workforce, professional bodies, and key partners to work together to delivery national priorities, quality standards, particularly in relation to commissioning of care and support services. > > It will help me, as the chief social care officer to direct resources where they are most in need and benefit the most vulnerable, driving improvement in the national delivery of social care in Wales to achieve better and more equitable outcomes, access, and service\-user experience. Plaid Cymru Designated Member Cefin Campbell said: > As our society gets older we need to look carefully at how we care for our oldest citizens and provide a system that works for everyone and is free at the point of need. The establishment of the National Office for Care and Support is a small but important step in delivering this vision.

Translate the text from English to Welsh.

Currently, puppies or kittens can either be purchased via a third\-party seller, directly from a breeder or from a rescue/rehoming centre. Commercial third\-party sellers are those who are licensed pet sellers; in Wales they will hold a licence under the Pet Animals Act 1951\. According to estimates, between 40,000 and 80,000 puppies and kittens are sold via third parties in Great Britain each year. There are concerns commercial third\-party sales lead to poorer welfare conditions for the animals, compared to when people buy direct from the breeder.  For example, this might include the introduction to several new and unfamiliar environments and the increased likelihood of multiple journeys the puppies or kittens have to undertake. The consultation will last for three months and will gather information on the supply chain of puppies and kittens and help identify where Government intervention will have the greatest impact.  Lesley Griffiths said:    > “Ensuring high standards of animal welfare is a priority for the Welsh Government. “There is clear evidence that the sale of puppies and kittens via third parties has the potential to contribute to an increased risk of disease and a lack of socialisation and habituation for the puppies and kittens compared to when people buy directly from the breeder.  “The vast majority of those buying a new puppy or kitten do so with the best of intentions. However, it is not always immediately apparent to the buyer where their new pet originated, or in what conditions it was raised. This consultation is an opportunity to gather as much information as possible to enable us to make lasting improvements to the welfare of puppies and kittens bred in Wales. Banning commercial third party sales of puppies and kittens may only be one aspect of this. “I urge anyone with an interest in animal welfare to get involved and share their views with us on how we can improve the conditions of sale and ensure good welfare practices.” The consultation on the impact of a ban on third party sales of puppies and kittens in Wales will run from 19 February 2019 until 17 May. 

Ar hyn o bryd, gall cŵn a chathod bach naill ai gael eu prynu drwy werthwr trydydd parti, yn uniongyrchol o fridiwr neu o ganolfan achub/ail\-gartrefu.  Gwerthwyr masnachol trydydd parti yw'r rhai hynny sy'n werthwyr anifeiliaid anwes wedi'u trwyddedu; yng Nghymru byddai ganddynt drwydded o dan Ddeddf Anifeiliaid Anwes 1951 Yn ôl yr amcangyfrifon hyn, mae rhwng 40,000 ac 80,000 o gŵn bach a chathod yn cael eu gwerthu drwy drydydd partïon ym Mhrydain Fawr bob blwyddyn. Mae pryderon y gallai gwerthiant masnachol gan drydydd parti fod yn gysylltiedig ag amodau lles gwaeth i'r anifeiliaid o gymharu â phrynu gan y bridwyr yn uniongyrchol.  Er enghraifft,  gallai hyn gynnwys cyflwyno'r anifail i amgylcheddau newydd a dieithr, a'i fod yn fwy tebygol y byddai'n rhaid i'r cŵn a'r cathod bach wneud sawl taith. Bydd yr ymgynghoriad yn ceisio casglu gwybodaeth am y gadwyn gyflenwi o gŵn a chathod bach i helpu i weld ble y gallai ymyrraeth gan y Llywodraeth yng Nghymru gael yr effaith fwyaf.  Dywedodd Lesley Griffiths:  > “Mae lles anifeiliaid yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru. > > "Mae tystiolaeth glir ei bod yn bosibl y byddai mwy o berygl o glefydau a llai o gyfle i anifeiliaid fod yn gymdeithasol a chreu arferion o werthu cŵn a chathod bach drwy drydydd partïon o gymharu â phrynu yn uniongyrchol o'r bridiwr.  > > "Mae mwyafrif llethol y rhai hynny sy'n prynu cŵn a chathod bach yn gwneud hynny gan geisio gwneud y peth iawn. Fodd bynnag, nid yw bob amser yn amlwg i'r prynwr o ble y daeth eu hanifail anwes newydd, neu o dan ba amodau y cafodd ei fagu.  > > “Mae'r ymgynghoriad hwn yn gyfle i gasglu cymaint o wybodaeth â phosibl i'n galluogi i wneud gwelliannau parhaus i les cŵn a chathod bach sy'n cael eu magu yng Nghymru. Gallai gwahardd gwerthu cŵn a chathod bach yn fasnachol gan drydydd parti fod ond yn un agwedd ar hyn.  > >  "Rwy'n annog i unrhyw un sydd â diddordeb mewn lles anifeiliaid fod yn rhan o hyn a rhannu eu barn gyda ni ar sut y gallwn wella amodau gwerthu a sicrhau arferion lles da." Bydd ymgynghoriad ar effaith gwahardd gwerthu cŵn a chathod bach gan drydydd partïon yng Nghymru yn cael ei lansio rhwng 19 Chwefror ac 17 Mai 2019\. 

Translate the text from English to Welsh.

The challenge fund aims to quickly trial solutions in health and care to improve remote diagnostics, data collection and monitor PPE availability. It is hoped projects applying to the COVID\-19 Digital Solutions Fund will change the way people are diagnosed, treated and managed by the health service. The fund will support the rapid piloting and evaluation of new digital platforms, apps and technologies to determine their long\-term use and potential in the health service. Health Minister Vaughan Gething said: > “The COVID\-19 pandemic has highlighted an urgent need for new digital technology to help us contain and respond to the virus. > > > > “This call to action could make a massive difference not only in our immediate response to the pandemic, but in our day\-to\-day health services. > > > > “It is important we embrace digital technologies and use some of its potential to improve routine care. > > > > “We have already received more than 180 offers of new ideas, products and services from industry, offering staff time, new apps and services during the COVID\-19 pandemic. This call to action will help us evaluate the best options and their long\-term value.” The budget for the competitive call to action will award up to £30k to the best five to eight projects, which meet the criteria. These will be identified by a panel, including NHS, Welsh Government and industry representatives. The rapid pilots will run throughout July and August with a potential for the new technology to be roll out from early September. The following themes have been identified as offering the greatest challenge and potential impact: * Remote diagnosis and triage of patients * Optimising data collection and processing * Tracking, managing and reporting on PPE availability and usage * Remote citizen support and treatment Helen Northmore, from the Life Sciences Hub Wales, which will be co\-ordinating the responses to the call to action, said: > “Technology can help transform the way the NHS in Wales delivers healthcare services. > > > > “This challenge fund is a perfect opportunity to test and develop technologies which offer the largest impact and best value solutions during coronavirus and beyond. > > > > “We are delighted to support this competition – this fund will enable rapid evaluation of potential digital innovations for health and care delivery in Wales.” Applications can be submitted at www.sdi.click/coviddigital. The closing date is June 8\.

Nod y gronfa fydd treialu’n gyflym brosiectau yn y sectorau iechyd a gofal i hwyluso diagnosis o bell, casglu data a monitro argaeledd cyfarpar amddiffyn personol (PPE). Rydym yn gobeithio y bydd prosiectau sy’n gwneud cais i Gronfa Atebion Digidol COVID\-19 yn newid y ffordd y mae pobl yn cael eu diagnosio, eu trin a’u rheoli. Bydd y gronfa yn cefnogi treialu a gwerthuso’n gyflym blatfformau digidol newydd, apiau a thechnolegau i benderfynu ar eu defnydd hirdymor a’u posibiliadau o fewn y gwasanaeth iechyd.  Meddai’r Gweinidog Iechyd Vaughan Gething: > “Mae’r pandemig COVID\-19 wedi tynnu sylw at yr angen brys am dechnolegau digidol newydd i helpu inni gynnwys ac ymateb i’r feirws. > > > > “Gallai’r galw i weithredu wneud gwahaniaeth enfawr nid yn unig i’n hymateb ar unwaith i’r pandemig, ond i’n gwasanaethau iechyd o ddydd i ddydd. > > > > “Mae’n bwysig ein bod yn croesawu technolegau digidol a defnyddio rhai o’i bosibiliadau i wella gofal arferol. > > > > “Rydym eisoes wedi derbyn dros 180 o gynigion am syniadau, cynnyrch a gwasanaethau newydd gan ddiwydiant, yn cynnig amser staff, aps a gwasanaethau newydd yn ystod y pandemig COVID\-19\.   > > > Bydd yr alwad hon i weithredu yn helpu inni werthuso yr opsiynau gorau a’u gwerth hirdymor.” Bydd y gronfa gystadleuol hon yn neilltuo hyd at £30k i’r pump i wyth o brosiectau gorau sy’n bodloni’r amodau. Bydd y prosiectau yn cael eu dewis gan banel, gan gynnwys cynrychiolwyr y GIG, Llywodraeth Cymru a diwydiant.  Y bwriad yw cynnal y treialon yn gyflym trwy fisoedd Gorffennaf ac Awst gyda’r bwriad i’r dechnoleg newydd gael ei gyflwyno ar ddechrau mis Medi. Mae’r themâu canlynol wedi’u dewis fel y rhai allai gynnig yr her fwyaf a chael yr effaith fwyaf: * Cynnig diagnosis o bell a brysbennu cleifion (triage) * Gwella’r modd y caiff data eu casglu a’u prosesu * Tracio, rheoli ac adrodd ar y defnydd o PPE a monitro a oes digon ar gael * Cefnogi a thrin pobl o bell Dywedodd Helen Northmore, o’r Hyb Gwyddorau Bywyd Cymru, a fydd yn trefnu’r ymatebion i’r galwad i weithredu: > “Gall technoleg ein helpu i weddnewid y ffordd y mae y GIG yng Nghymru yn darparu gwasanaethau gofal iechyd. > > > > “Mae’r gronfa her hon yn gyfle perffaith i brofi a datblygu technolegau syn cael yr effaith fwyaf a chynnig yr atebion â’r gwerth gorau dros gyfnod y coronafeirws a thu hwnt.  > > > > “Rydym yn falch iawn o gael cefnogi’r gystadleuaeth hon – bydd yr arian hwn yn ein galluogi i werthuso prosiectau digidol arloesol posibl yn gyflym i’w rhoi ar waith yn y maes iechyd a gofal yng Nghymru.” Gellir cyflwyno ceisiadau ar www.sdi.click/coviddigidol.  Y dyddiad cau yw 8 Mehefin.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 3 Gorffennaf 2012 gwnaeth y Gweinidog dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Gwella Mynediad i Feddygfeydd Meddygon Teulu. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddilyn yr hyperddolen hon: http://www.assemblywales.org/cy/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=236045\&ds\=7/2012\#04 Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol:  www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys. 

On 3 July 2012 the Minister for Health and Social Services made an oral Statement in the Siambr on: Improving Access to GP Surgeries. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website via the following hyperlink: http://www.assemblywales.org/bus\-home/bus\-chamber\-fourth\-assembly\-rop.htm?act\=dis\&id\=236045\&ds\=7/2012\#04 If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Translate the text from Welsh to English.

Fis Rhagfyr, cyhoeddodd y Prif Weinidog y Cynllun Rheoli’r Coronafeirws: Lefelau Rhybudd i Gymru, oedd yn nodi sut y byddai'r mesurau cenedlaethol yn cael eu cyflwyno mewn ffordd fwy rhagweladwy yn seiliedig ar fframwaith o bedair lefel rhybudd. Mae'r cynllun wedi'i ddiweddaru i ystyried rhaglen frechu Cymru sy’n mynd rhagddi’n gyflym, a hefyd ymddangosiad amrywiolyn Caint. Y ffurf heintus iawn hon yw’r ffurf fwyaf cyffredin o’r feirws drwy Cymru erbyn hyn.  Mae hefyd yn adlewyrchu'r risg y bydd amrywiolynnau coronafeirws newydd, a fydd efallai’n gallu gwrthsefyll y brechlyn, yn cael eu mewnforio i Gymru gan bobl sy'n mynd ar wyliau neu deithiau tramor. Bydd y cynllun newydd yn helpu Llywodraeth Cymru i barhau i lacio'r cyfyngiadau tra bod sefyllfa iechyd y cyhoedd yn dal i fod yn gadarnhaol – mae’r cyfraddau wedi gostwng yn sylweddol ledled Cymru, diolch i holl waith caled ac aberth pobl yn ystod misoedd y gaeaf. Mae’n nodic yfres o ddangosyddion y bydd Llywodraeth Cymru yn eu dadansoddi a’u hasesu, ochr yn ochr â chyngor arbenigol proffesiynol a gwybodaeth gan bartneriaid lleol, i benderfynu sut y bydd y cyfyngiadau’n cael eu llacio. Os bydd arwyddion cryf bod y cyfraddau heintio’n cynyddu, mae'r cynllun hefyd yn nodi sut y gallai fod angen arafu’r camau llacio, eu hatal dros dro neu, yn y sefyllfa waethaf, ailgyflwyno cyfyngiadau. Dywedodd y Prif Weinidog Mark Drakeford: > “Mae pandemig y coronafeirws wedi troi ein bywydau i gyd wyneb i waered. Dros y flwyddyn ddiwethaf, mae pawb yng Nghymru wedi aberthu i helpu i ddiogelu eu hunain a'u teuluoedd ac i helpu i reoli’r coronafeirws. > > > “Mae hwn yn feirws creulon – mae llawer gormod o deuluoedd wedi colli anwyliaid, a gwaetha’r modd rydym yn gwybod y bydd llawer mwy o bobl yn mynd yn ddifrifol wael ac yn marw cyn i'r pandemig ddod i ben. Ond mae'r ffordd y mae pobl a chymunedau wedi cyd\-dynnu ledled Cymru, ac wedi dilyn y rheolau, wedi achub llawer mwy o fywydau yn ddi\-os. > > > “Rydym nawr ar ddechrau cyfnod tyngedfennol yn y pandemig. Mae llygedyn o obaith wrth inni nesáu at ddiwedd ail don hir a chaled, diolch i ymdrechion anhygoel gwyddonwyr ac ymchwilwyr ar draws y byd i ddatblygu brechlynnau effeithiol. Mae ein rhaglen frechu ragorol wedi sicrhau bod brechlynnau ar gael yn rhyfeddol o gyflym i’r bobl yn y grwpiau sydd fwyaf agored i niwed.” Mae mwy na 1\.2 miliwn o bobl yng Nghymru wedi derbyn y cynnig i gael eu brechu ac wedi cael eu dos cyntaf; mae mwy na 300,000 o bobl wedi cwblhau'r cwrs dau ddos. Y nod yw cynnig dos cyntaf erbyn canol mis Ebrill i'r naw grŵp o oedolion sy’n flaenoriaeth, a dos cyntaf i bob oedolyn cymwys arall erbyn diwedd mis Gorffennaf. Mae canlyniadau cynnar yn y dystiolaeth o effeithiolrwydd y brechlynnau yn addawol o ran eu heffaith ar atal salwch difrifol ac atal trosglwyddo. Ond, hyd nes inni gyrraedd camau pellach y rhaglen frechu, bydd cyfran helaeth o’r boblogaeth yn dal mewn perygl o ddal yr haint. Mae’r sefyllfa ansicr ac anodd ei rhagweld o ran amrywiolyn Caint yn golygu bod Gweinidogion yn defnyddio dull mwy gofalus o lacio’r cyfyngiadau symud. Mae'r Cynllun Rheoli’r Coronafeirws wedi’i ddiweddaru yn nodi'r camau graddol canlynol ar gyfer symud o lefel rhybudd 4 i lefel rhybudd 3: O ddydd Llun 22 Mawrth ymlaen: * Manwerthu nad yw’n hanfodol yn dechrau agor – codi’r cyfyngiadau ar werthu eitemau mewn siopau sydd ar agor ar hyn o bryd * Canolfannau garddio yn ailagor. O ddydd Sadwrn 27 Mawrth ymlaen: Yr wythnos nesaf, bydd y Gweinidogion yn cadarnhau a yw'r amodau'n caniatáu i'r camau llacio canlynol ddod i rym: * Y gofyniad i aros yn lleol yn dod i ben, gan symud Cymru i lefel rhybudd 3 * Dechrau ailagor y sector twristiaeth wrth i lety hunangynhwysol agor * Gweithgareddau awyr agored i blant yn ailddechrau * Hawl cyfyngedig i agor ardaloedd awyr agored mewn rhai mannau hanesyddol a gerddi * Llyfrgelloedd yn ailagor. Cylch adolygu 1 Ebrill ---------------------- O 12 Ebrill ymlaen (os bydd yr amodau'n caniatáu): * Pob disgybl a myfyriwr i ddychwelyd i’r ysgol, coleg a lleoliadau addysg eraill * Pob siop yn ailagor * Gwasanaethau cysylltiad agos yn ailagor. Cylch adolygu 22 Ebrill ----------------------- Bydd y meysydd canlynol yn cael eu hystyried fel rhan o'r adolygiad ar 22 Ebrill, os bydd y sefyllfa o ran iechyd y cyhoedd yn parhau'n gadarnhaol a’r cyfraddau brechu yn parhau i gynyddu: * Campfeydd a chyfleusterau hamdden a ffitrwydd * Atyniadau awyr agored * Lletygarwch awyr agored * Priodasau * Canolfannau cymunedol * Gweithgareddau wedi’u trefnu (30 yn yr awyr agored, 15 dan do) * Aelwydydd estynedig. Ychwanegodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford: > “Er bod ein rhaglen frechu yn mynd rhagddi, rydym yn wynebu feirws gwahanol iawn yng Nghymru erbyn hyn. Yr amrywiolyn heintus iawn, a nodwyd gyntaf yng Nghaint, yw’r un mwyaf cyffredin ym mhob rhan o Gymru erbyn hyn. > > > “Mae hyn yn golygu bod y camau amddiffynnol rydym i gyd wedi dod i arfer â nhw yn bwysicach nag erioed – cael prawf a hunanynysu pan fydd gennym symptomau; cadw pellter oddi wrth eraill; peidio â chymysgu dan do; osgoi torfeydd; golchi ein dwylo'n rheolaidd a gwisgo gorchuddion wyneb mewn mannau lle na allwn osgoi bod yn agos at ein gilydd. > > > “Nid yw'r pandemig ar ben – mae'r gwanwyn a'r haf yn rhoi gobaith inni am fwy o ryddid, wrth i’r cyfraddau heintio ostwng ac wrth i fwy o bobl gael eu brechu. > > > “Ond mae'n rhaid inni fod yn ofalus – allwn ni ddim rhuthro'r broses o lacio’r cyfyngiadau a pheri risg o don arall o’r feirws.” Byddwn yn ailedrych ar y cynllun hwn ar ôl i'r brechiad gael ei gynnig i bob oedolyn sy’n gymwys – sef erbyn diwedd mis Gorffennaf ar hyn o bryd – pan fydd mwy o dystiolaeth a data ar gael am ei effaith.

In December, the First Minister published the Coronavirus Control Plan: Alert Levels for Wales, which set out how the national measures would be introduced in a more predictable way based on a framework of 4 alert levels. The plan has been updated to take account of Wales’ fast\-moving vaccination programme and the emergence of the highly\-infectious Kent variant of the virus, which is now dominant throughout Wales. It also reflects the risk of new, potentially vaccine\-resistant variants of coronavirus being imported into Wales from people holidaying and travelling overseas. The new plan will support the Welsh Government to continue to relax restrictions while the public health situation continues to remain positive – rates have fallen significantly across Wales thanks to all the hard work and sacrifices made by people during the winter months. It sets out a range of indicators the Welsh Government will analyse and assess, alongside professional expert advice and intelligence from local partners, to determine how restrictions are relaxed. But if there are strong signs of a growth in infections, it also sets out how the relaxations may need to be slowed, paused or in the worst case, reversed. First Minister Mark Drakeford said: > “The coronavirus pandemic has turned all our lives upside down. Over the last 12 months, everyone in Wales has made sacrifices to help protect themselves and their families and help bring coronavirus under control. > > > “This is a cruel virus – far too many families have lost loved ones, and unfortunately, we know that many more people will fall seriously ill and sadly will die before the pandemic is over. But the way people and communities have pulled together across Wales, and followed the rules, has undoubtedly saved many more lives. > > > “We are now entering a critical phase in the pandemic. We can see light at the end of the tunnel as we approach the end of a long and hard second wave, thanks to the amazing efforts of scientists and researchers across the world to develop effective vaccines. Our amazing vaccination programme has made vaccines available to people in the most at\-risk groups at incredible speed.” More than 1\.2 million people in Wales have said yes to vaccination and have received their first dose; more than 300,000 people have completed the two\-dose course. The aim is to offer the first 9 priority groups of adults vaccination by mid\-April and all eligible adults a first dose by the end of July. Early results about the effectiveness of the vaccines are promising in terms of their effect in both preventing severe disease and transmission. But, until the vaccination programme is more advanced, a large proportion of the population will remain vulnerable to infection. The uncertainty and unpredictability of the Kent variant means that ministers are adopting a more cautious approach to coming out of lockdown. The updated Coronavirus Control Plan sets out the following phased steps for moving from alert level 4 into alert level 3: From Monday 22 March: * First phased opening of non\-essential retail – restrictions on the sale of items will be lifted for shops, which are currently open * Garden centres re\-open. From Saturday 27 March: Next week, Ministers will confirm if the conditions allow for the following relaxations to come into force: * Stay local requirement lifted, moving Wales into alert level 3 * First phased opening of the tourism sector as self\-contained accommodation opens * Organised outdoor children’s activities resume * Limited opening of outdoor areas of some historic places and gardens * Libraries re\-open. 1 April review cycle -------------------- From 12 April (if conditions allow): * Full return to schools, colleges and other education * All shops to open * Close contact services to open. 22 April review cycle --------------------- The following areas will be considered as part of the 22 April review, if the public health situation continues to remain positive and vaccination rates continue to increase: * Gyms, leisure and fitness facilities * Outdoor attractions * Outdoor hospitality * Weddings * Community centres * Organised activities (30 outdoors, 15 indoors) * Extended households. First Minister Mark Drakeford added: > “Just as we are rolling out vaccination, we are facing a very different virus in Wales today. The highly\-infectious Kent variant is now dominant in all parts of Wales. > > > “This means the protective behaviours we have all learned to adopt are even more important than ever – getting tested and isolating when we have symptoms; keeping our distance from others; not mixing indoors; avoiding crowds; washing our hands regularly and wearing face coverings. > > > “The pandemic is not over – spring and summer give us hope of more freedom, as rates of infection fall and more people are vaccinated. > > > “But we need to be careful – we can’t rush the process of relaxing restrictions and risk a resurgence of the virus.” We will revisit this plan after vaccination has been offered to all eligible adults – currently scheduled for the end of July – when more evidence and data about its impact will be available.

Translate the text from English to Welsh.

  I wish to update Members on an issue of concern relating to the pensions payable to firefighters who retired between 2001 and 2006\.   Like most retirees, firefighters can choose to take part of their pension as a lump sum instead.  This process is known as commutation, and relies on actuaries calculating factors which convert annual pension payments into lump sums of an equivalent value over the typical lifetime of a pensioner. The Government Actuary’s Department (GAD) is responsible for doing this as regards most public\-sector pension schemes.  Between 2001 and 2006, GAD did not revise the commutation factors for the fire and police pension schemes, although there were sound reasons why they should have done, such as changes in average life expectancy. Several pensioners complained about this to the Pensions Ombudsman.  In a test case relating to a Scottish firefighter (Mr Milne), the Ombudsman ruled that GAD should have updated the commutation factors, and that the failure to do so means lump sums paid to all firefighters across the UK who retired between these dates were miscalculated.  In most cases, retirees will have received smaller lump sums than they were entitled to, and the Ombudsman ruled that they should receive compensation in the form of the balance of the lump sum, plus interest.   The UK Government has accepted the Ombudsman’s ruling, and the Treasury has agreed to meet the costs of compensation across the UK.  Work is now under way to identify all those affected, to calculate the compensation they are due, and to pay them.  Until that work is complete, we cannot know the extent of the problem; but it is likely to affect hundreds of retired firefighters in Wales, with total compensation running into millions of pounds. For the most part, that work falls to employers and those who administer pension schemes on their behalf.  In Wales, Rhondda Cynon Taf County Borough Council administers pension schemes for the South Wales Fire and Rescue Authority; and Carmarthenshire County Council administers pension schemes for the other two.  They alone have the records and contact details which are needed to complete this work.  It is not a matter for the Welsh Government, and neither I nor my officials can deal with individual cases.  I should also stress that the original error occurred before responsibility for fire and firefighters’ pensions was devolved to Wales.   However, we are responsible for overseeing the process of paying compensation.  Those affected by this error understandably wish to immediately receive the lump sums that were due to them up to fourteen years ago.  They need to be compensated as soon as possible, but it is also important to ensure that no further mistakes are made in putting this situation right.  We have therefore provided the pension scheme administrators with detailed guidance, and with a calculator which GAD has prepared, and which will work out the compensation due in most cases swiftly and accurately.  Some other cases will be unavoidably complex, and some individuals may now be hard to contact.  Nonetheless, we now expect the administrators to complete this work quickly, and in any event by the end of this calendar year at the latest.      

Hoffwn roi’r newyddion diweddaraf i aelodau am fater sy’n destun pryder yn ymwneud â’r pensiynau sy’n daladwy i ddiffoddwyr tân a ymddeolodd rhwng 2001 a 2006\.   Fel y mwyafrif o bobl sydd wedi ymddeol, caiff diffoddwyr tân ddewis cymryd rhan o’u pensiwn fel cyfandaliad yn lle hynny.  Yr enw ar y broses hon yw cymudo, ac fel rhan o’r broses rhaid i actiwari gyfrifo ffactorau sy’n trosi taliadau pensiwn blynyddol yn gyfandaliadau o werth cyfatebol dros oes nodweddiadol pensiynwr. Mae Adran Actiwari’r Llywodraeth (GAD) yn gyfrifol am wneud hyn mewn perthynas â’r mwyafrif o gynlluniau pensiwn y sector cyhoeddus. Rhwng 2001 a 2006, ni ddiwygiodd GAD y ffactorau cymudo ar gyfer cynlluniau pensiwn tân a’r heddlu, er bod rhesymau cadarn paham y dylent fod wedi gwneud hynny, megis newidiadau mewn disgwyliad oes ar gyfartaledd. Cwynodd sawl pensiynwr am hyn wrth yr Ombwdsmon Pensiynau.  Mewn achos prawf yn  ymwneud â diffoddwr tân o’r Alban (Mr Milne), dyfarnodd yr Ombwdsmon y dylai GAD fod wedi diweddaru’r ffactorau cymudo, a bod y methiant i wneud hynny’n golygu bod cyfandaliadau a dalwyd i bob diffoddwr tân ledled y DU a ymddeolodd rhwng y dyddiadau hyn wedi cael eu camgyfrifo. Yn y mwyafrif o achosion, bydd pobl sydd wedi ymddeol wedi cael symiau llai na’r hyn yr oedd ganddynt hawl i’w cael, a dyfarnodd yr Ombwdsmon y dylent gael iawndal ar ffurf y cyfandaliad, ynghyd â llog.   Mae Llywodraeth y DU wedi derbyn dyfarniad yr Ombwdsmon, ac mae’r Trysorlys wedi cytuno i dalu costau iawndal ledled y DU. Mae gwaith ar y gweill bellach i nodi’r rhai yr effeithir arnynt, i gyfrifo faint o iawndal sy’n daladwy iddynt a’u talu. Nes y bydd y gwaith hwnnw wedi’i gwblhau, ni allwn wybod graddfa’r broblem, ond mae’n debygol o effeithio ar gannoedd o ddiffoddwyr tân sydd wedi ymddeol yng Nghymru, gyda chyfanswm yr iawndal yn dod i filiynau o bunnoedd. Gan amlaf, y cyflogwyr a’r rhai sy’n gweinyddu cynlluniau pensiwn ar eu rhan sy’n gyfrifol am y gwaith hwnnw.  Yng Nghymru, Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf sy’n gweinyddu cynlluniau pensiwn ar gyfer Awdurdod Tân ac Achub De Cymru; a Chyngor Sir Caerfyrddin sy’n gweinyddu cynlluniau pensiwn ar gyfer y ddau arall.  Hwy yn unig sy’n meddu ar y cofnodion a’r manylion cyswllt y mae eu hangen i gwblhau’r gwaith hwn. Nid mater i Lywodraeth Cymru yw hwn, ac ni all fy swyddogion na minnau ddelio ag achosion unigol.  Dylwn bwysleisio hefyd i’r gwall gwreiddiol ddigwydd cyn i’r cyfrifoldeb dros bensiynau diffoddwyr tân gael ei ddatganoli i Gymru.   Er hynny, ni sy’n gyfrifol am oruchwylio’r broses o dalu iawndal.  Mae’n berffaith ddealladwy bod y rhai y mae’r gwall hwn yn effeithio arnynt yn dymuno cael y cyfandaliadau a oedd yn ddyledus iddynt hyd at 14 o flynyddoedd yn ôl ar unwaith.  Mae angen talu iawndal iddynt cyn gynted â phosibl, ond mae’n bwysig sicrhau hefyd nad oes gwallau pellach yn cael eu gwneud wrth gywiro’r sefyllfa. Rydym felly wedi rhoi canllawiau manwl i weinyddwyr y cynllun pensiwn, ynghyd â chyfrifiannell y mae GAD wedi’i pharatoi, ac a fydd yn cyfrifo’r iawndal sy’n ddyledus yn gyflym ac yn gywir yn y mwyafrif o achosion. Mae’n anochel y bydd rhai achosion eraill yn gymhleth, ac efallai y bydd yn anodd cysylltu â rhai unigolion erbyn hyn.  Serch hynny, rydym bellach yn disgwyl i’r gweinyddwyr gwblhau’r gwaith hwn yn gyflym, a hynny erbyn diwedd y flwyddyn galendr hon fan bellaf.

Translate the text from English to Welsh.

Speaking at the latest in a series of events organised by Wales for Europe, he set out the Welsh Government’s 6 priorities. These 6 priorities respect the Brexit vote in 2016 but put Welsh interests at the forefront of a new relationship with the European Union: * continued full and unfettered access to the single market and participation in a customs union * a new migration system that links migration more closely to employment * Wales not to lose a penny of funding as a result of Brexit – a promise made during the referendum campaign * a fundamentally different constitutional relationship between the devolved governments and the UK Government, which is based on mutual respect * maintaining current social and environmental protections, including workers’ rights * a transition period to avoid a ‘cliff edge'. The speech comes ahead of today’s debate on a Legislative Consent Motion, which seeks the National Assembly’s agreement to those aspects of the UK government’s EU Withdrawal Bill which have an impact on devolution.  Professor Drakeford said: > “When we started discussions with our Scottish and UK counterparts, the EU Withdrawal Bill would have allowed the UK government to take control of devolved policy areas, such as farming and fishing, after Brexit.  > > “We are now in a different place. London has changed its position so that all devolved powers and policy areas rest in Cardiff, unless we all agree that some matters will continue to operate temporarily to the existing EU rule book. These will be areas where we all agree that, when the UK leaves the EU, UK\-wide rules are needed for a functioning UK internal market. > > “The Legislative Consent Motion defends and entrenches devolution while also providing the certainty necessary that the United Kingdom will operate effectively, the other side of the European Union and the shared rule book it has provided.”

Wrth siarad yn y diweddaraf mewn cyfres o ddigwyddiadau a drefnwyd gan Cymru dros Ewrop, gosododd chwe blaenoriaeth Llywodraeth Cymru. Mae'r chwe blaenoriaeth yma yn parchu pleidlais Brexit yn 2016, ond yn gosod buddiannau Cymru yn ganolog mewn perthynas newydd gyda'r Undeb Ewropeaidd. * parhau i gael mynediad llawn a dirwystr at y farchnad sengl a chymryd rhan mewn undeb tollau * system fudo newydd sy'n cysylltu mudo yn agosach at gyflogaeth * sicrhau na fydd Cymru'n colli ceiniog o gyllid o ganlyniad i Brexit \- addewid a wnaed yn ystod ymgyrch y refferendwm * perthynas gyfansoddiadol sylfaenol wahanol rhwng y llywodraethau datganoledig a Llywodraeth y DU, ar sail parch o'r ddwy ochr * cynnal mesurau diogelu cymdeithasol ac amgylcheddol presennol, gan gynnwys hawliau gweithwyr * cyfnod pontio er mwyn osgoi syrthio 'dros y dibyn’ Daw'r araith cyn trafodaeth heddiw ar Gynnig Cydsyniad Deddfwriaethol, sy'n gofyn i'r Cynulliad Cenedlaethol gytuno ar yr agweddau o Fil Ymadael Llywodraeth y DU a fydd yn effeithio ar ddatganoli.  Dywedodd yr Athro Drakeford: > “Pan ddechreuwyd ar ein trafodaethau gyda Llywodraethau yr Alban a'r Deyrnas Unedig, byddai'r Bil i Ymadael â'r Undeb Ewropeaidd wedi caniatáu i Lywodraeth y Deyrnas Unedig gymryd rheolaeth o feysydd polisi datganoledig, fel ffermio a physgota, ar ôl Brexit.  > > “Rydyn ni mewn sefyllfa wahanol erbyn hyn. Mae Llundain wedi newid ei safbwynt fel bod pob pŵer a maes polisi datganoledig yn gorffwys yng Nghaerdydd, oni bai ein bod ni i gyd yn cytuno i rai materion barhau i weithredu yn unol â rheolau presennol yr Undeb Ewropeaidd dros dro. Bydd y rheiny yn feysydd lle y byddwn ni i gyd yn cytuno bod angen rheolau cyffredin ar gyfer y Deyrnas Unedig gyfan ar ôl ymadael â'r Undeb Ewropeaidd er mwyn sicrhau marchnad fewnol lwyddiannus. > > "Mae’r Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol yn amddiffyn ac yn cadarnhau datganoli, ond hefyd yn rhoi'r sicrwydd angenrheidiol y bydd y Deyrnas Unedig yn gweithredu'n effeithiol y tu hwnt i'r Undeb Ewropeaidd a'r rheolau cyffredin yr oedd yn eu darparu."

Translate the text from English to Welsh.

In July 2020, I appointed Professor Charlotte Williams OBE to chair the Black, Asian and Minority Ethnic Communities, Contributions and Cynefin in the New Curriculum Working Group. The Group’s research and findings will feed into our ambitious new curriculum, and reinforce the importance of teaching diverse experiences and contributions of Black, Asian and Minority Ethnic peoples across the curriculum. The Group was asked to carry out its work in two phases. The first phase was to complete a review of learning resources currently available to support the teaching of themes relating to Black, Asian and Minority Ethnic communities and ‘cynefin’ across all parts of the curriculum, and the second phase was to review associated professional learning opportunities and resources. In conclusion of the first phase, I was presented with an interim report focused on learning resources in November 2020:https://gov.wales/black\-asian\-and\-minority\-ethnic\-communities\-contributions\-and\-cynefin\-new\-curriculum\-working\-group Today, in conclusion of the second phase of their work, I warmly welcome the Group’s final report and accept all the recommendations**:** https://gov.wales/final\-report\-black\-asian\-and\-minority\-ethnic\-communities\-contributions\-and\-cynefin\-new\-curriculum The report builds on the content of the interim report, putting the availability of robust learning resources in the context of professional learning and development, and workforce training. The Group has also identified challenges and put forward solutions such as the issue of sustainability, and looks at the importance of taking a whole school approach, which involves parents, governors and the wider communities. The report presented to me by the Group is thorough and candid, with a wealth of evidence from real voices, and a strong focus on enabling and supporting the development of teachers and our learners, as‘ethical and informed citizens of Wales and the world’at its heart. I am pleased to also announce a budget of £500,000 for 2021/2022 to support the implementation of these recommendations as part of the delivery of the new Curriculum for Wales. In the new curriculum, the history of Wales in all its diversity will be mandatory within the What Matters statements for the Humanities Area of Learning and Experience. Learning in this area must include an appreciation of identity and heritage, the story of Wales, and cultivating learners’ sense of cynefin. The What Matters Statements for this area now explicitly refer to a common understanding of the diverse history, cultural heritage, ethnic diversity, identities, experiences and perspectives of their local area, Wales and the wider world. Contemplating different perspectives will help promote an understanding of the ethnic and cultural diversity within Wales. Taken together, these experiences will help learners appreciate the extent to which they are part of a wider international community, fostering a sense of belonging that can encourage them to contribute positively to their communities. Reflecting on the Group’s views on the importance of sustainability for this work, I agree that it will be vital for these recommendations to be implemented through continued engagement with Estyn, the Group members themselves and other key stakeholders engaged in this process to date. We will also link this work with the Race Equality Action Plan, which is due to be published for consultation by 25 March, to embed our work. I am truly grateful to Professor Charlotte Williams OBE for accepting my invitation to support the delivery of the new Curriculum for Wales in an advisory and implementation role from March 2021, including supporting officials to take forward these recommendations. Finally, I would like to thank Professor Charlotte Williams OBE and the other Group members for their strong vision and hard work in carrying out the research to produce this excellent final report.

Ym mis Gorffennaf 2020, penodais yr Athro Charlotte Williams OBE i gadeirio’r Gweithgor Cymunedau, Cyfraniadau a Chynefin Pobl Dduon, Asiaidd a Lleiafrifoedd Ethnig yn y Cwricwlwm Newydd. Bydd ymchwil a chanfyddiadau’r Grŵp yn cael eu bwydo i’n cwricwlwm newydd uchelgeisiol, gan atgyfnerthu pwysigrwydd addysgu am brofiadau a chyfraniadau amrywiol pobl Dduon, Asiaidd a Lleiafrifoedd Ethnig ar draws y cwricwlwm. Gofynnwyd i’r Grŵp wneud ei waith mewn dau gam. Y cam cyntaf oedd llunio adolygiad o’r adnoddau sydd ar gael ar hyn o bryd i helpu i addysgu am themâu sy’n ymwneud â chymunedau a chynefin Pobl Dduon, Asiaidd a Lleiafrifoedd Ethnig ym mhob rhan o’r cwricwlwm. Yr ail gam oedd adolygu cyfleoedd ac adnoddau dysgu proffesiynol cysylltiedig. Ar ddiwedd y cam cyntaf ym mis Tachwedd 2020, cyflwynwyd adroddiad interim imi yn canolbwyntio ar adnoddau dysgu**:** https://llyw.cymru/gweithgor\-cymunedau\-cyfraniadau\-chynefin\-pobl\-dduon\-asiaidd\-lleiafrifoedd\-ethnig\-yn\-y\-cwricwlwm Heddiw, ar ddiwedd ail gam eu gwaith, rwy’n croesawu adroddiad terfynol y Grŵp ac yn derbyn pob un o’r argymhellion**:** https://llyw.cymru/adroddiad\-terfynol\-gweithgor\-cymunedau\-cyfraniadau\-chynefin\-pobl\-dduon\-asiaidd\-lleiafrifoedd\-ethnig\-yn\-y\-cwricwlwm Mae’r adroddiad yn adeiladu ar gynnwys yr adroddiad interim, gan osod argaeledd adnoddau dysgu cadarn yng nghyd\-destun dysgu a datblygiad proffesiynol, a hyfforddiant i’r gweithlu. Mae’r Grŵp hefyd wedi dod o hyd i heriau ac wedi cynnig datrysiadau, er enghraifft cynaliadwyedd. Mae’n edrych ar bwysigrwydd defnyddio dull ysgol gyfan, sy’n cynnwys rhieni, llywodraethwyr a’r cymunedau ehangach. Mae’r adroddiad a gyflwynwyd imi gan y Grŵp yn drylwyr ac yn wrthrychol, gyda chyfoeth o dystiolaeth a gasglwyd gan bobl go iawn. Wrth wraidd yr adroddiad mae pwyslais cryf ar alluogi a chefnogi datblygiad athrawon a’n dysgwyr fel‘dinasyddion egwyddorol a gwybodus yng Nghymru a’r byd’**.** Rwy’n falch o gyhoeddi hefyd gyllideb o £500,000 ar gyfer 2021/2022 i helpu i weithredu’r argymhellion hyn fel rhan o’r gwaith o ddarparu’r Cwricwlwm newydd i Gymru. Yn y cwricwlwm newydd, bydd hanes Cymru a’i holl amrywiaeth yn orfodol yn y Datganiadau o’r Hyn sy’n Bwysig ym Maes Dysgu a Phrofiad y Dyniaethau. Rhaid i’r hyn a ddysgir yn y maes hwn gynnwys gwerthfawrogiad o hunaniaeth a threftadaeth, stori Cymru, a ffyrdd o wella ymdeimlad o gynefin ymysg dysgwyr. Mae’r Datganiadau o’r Hyn sy’n Bwysig ar gyfer y maes hwn yn awr yn cyfeirio’n benodol at ddealltwriaeth gyffredin o hanes amrywiol, treftadaeth ddiwylliannol, amrywiaeth ethnig, hunaniaeth, profiadau a safbwyntiau ardaloedd lleol, Cymru a gweddill y byd. Bydd ystyried gwahanol safbwyntiau yn helpu i hyrwyddo dealltwriaeth o’r amrywiaeth ethnig a diwylliannol sydd yng Nghymru. Gyda’i gilydd, bydd y profiadau hyn yn helpu dysgwyr i werthfawrogi i ba raddau y maent yn rhan o gymuned ryngwladol ehangach, gan feithrin ymdeimlad o berthyn a all eu hannog i gyfrannu mewn modd cadarnhaol at eu cymunedau. Gan ystyried safbwyntiau’r Grŵp ynghylch pwysigrwydd cynaliadwyedd y gwaith hwn, rwy’n cytuno y bydd yn hanfodol i’r argymhellion hyn gael eu gweithredu drwy ymgysylltu’n barhaus ag Estyn, aelodau’r Grŵp eu hunain a rhanddeiliaid eraill sydd wedi ymwneud â’r broses hyd yma. Byddwn hefyd yn cysylltu’r gwaith hwn â’r Cynllun Gweithredu Cydraddoldeb Hiliol, sydd i fod i gael ei gyhoeddi ar gyfer ymgynghoriad erbyn 25 Mawrth, i ymgorffori ein gwaith. Rwy’n ddiolchgar iawn i’r Athro Charlotte Williams OBE am dderbyn fy ngwahoddiad i helpu i ddarparu’r Cwricwlwm newydd i Gymru mewn rôl ymgynghorol a gweithredol o fis Mawrth 2021 ymlaen, gan gynnwys cefnogi swyddogion i fwrw ymlaen â’r argymhellion hyn. I gloi, hoffwn ddiolch i’r Athro Charlotte Williams OBE ac aelodau eraill y Grŵp am eu gweledigaeth gadarn a’u gwaith caled wrth gynnal yr ymchwil i lunio’r adroddiad terfynol rhagorol hwn.

Translate the text from Welsh to English.

Cytunwyd ar y pecyn cymorth statudol ym mis Mehefin 2019 ar ôl cais gan yr Arweinydd ar y pryd, ac mewn ymateb i bryderon a fynegwyd gan Archwilio Cymru. Roedd yn cynnwys Bwrdd Gwella a Sicrwydd, penodi cynghorwyr allanol tymor byr ar gyfer meysydd penodol, a chymorth a hyfforddiant i aelodau a swyddogion. Diben y cymorth oedd sicrhau y gallai’r Cyngor ddarparu gwasanaethau o safon i bobl Merthyr Tudful, a chryfhau gallu’r Cyngor ei hun i wella a thrawsnewid. Dywedodd Rebecca Evans, y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol: > Hoffwn ddiolch i’r Cyngor, y Bwrdd Gwella a Sicrwydd a’r cynghorwyr allanol am yr holl waith maen nhw wedi’i wneud a’r cynnydd sydd wedi bod ers 2019\. > > > Mae dod â’r cymorth statudol ffurfiol i ben yn garreg filltir bwysig i’r Cyngor. Er nad dyma ddiwedd y daith tuag at welliant i Ferthyr, mae’r Cyngor bellach mewn sefyllfa well o lawer i ysgogi ei welliant ei hun. Dywedodd y Cynghorydd Lisa Mytton, Arweinydd Cyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr: > Wrth edrych yn ôl ar ein taith ers inni ofyn yn wreiddiol i Lywodraeth Cymru am gymorth, mae gwahaniaeth amlwg yn y math o sefydliad yr ydyn ni heddiw. > > > Serch hynny, nid dyma ddiwedd ein taith. Bydd y Cyngor yn parhau i weithio ar gynlluniau i sicrhau ei gynaliadwyedd ar gyfer y tymor hwy ac rydyn ni’n bwriadu gweithio gydag arbenigwyr priodol i barhau â’r sgwrs hon. Dywedodd Steve Thomas, Cadeirydd y Bwrdd Gwella a Sicrwydd: > Mae ein Tîm wedi bod ym Merthyr Tudful ers dros ddwy flynedd, gan weithio gyda’r Cyngor i wneud newidiadau sylweddol i sicrhau cynnydd mesuradwy yn ei drefniadau llywodraethu corfforaethol. Rydyn ni hefyd wedi gweithio’n helaeth ym meysydd allweddol Gwasanaethau Cymdeithasol ac Addysg ac mae’r ddau wasanaeth mewn sefyllfa gryfach o lawer heddiw nag yn 2019\. Mae trefn ar eu cyllid ac maen nhw wedi cael canlyniadau da o archwiliadau statudol. O ganlyniad, rydyn ni’n credu bod yr awdurdod nawr yn barod i gynnal ei welliant ei hun.

The statutory support package was agreed in June 2019 following a request from the Leader at the time, and in response to concerns raised by Audit Wales. It included an Improvement and Assurance Board, the appointment of short term external advisers for specific areas, and training for members and officers. The purpose of the support was to ensure the Council could provide good quality services to the people of Merthyr Tydfil, and to bolster the Council’s own ability to improve and transform. Rebecca Evans, Minister for Finance and Local Government, said: > I would like to thank the Council, the Improvement and Assurance Board and the external advisers for all the work they have put in and the progress which has been made since 2019\. > > > The ending of formal statutory support represents an important milestone for the Council. Whilst it is not the end of the improvement journey for Merthyr, the Council is now in a much better place to drive forward self\-improvement. Councillor Lisa Mytton, Leader of Merthyr County Borough Council, said: > Reflecting on our journey since we originally approached Welsh Government for support, there is a marked difference in the organisation that we are today. > > > However, our journey does not end here. The Council will continue to work on plans for addressing its longer\-term sustainability and we are looking to engage with appropriate experts to continue this conversation. Steve Thomas, Chair of the Improvement and Assurance Board, said: > Our Team has been in Merthyr Tydfil for over two years and worked with the council to make significant changes to secure measurable progress in its corporate governance. We have also worked extensively in the key areas of Social Services and Education and both services have far greater resilience today than in 2019\. Their finances are in order, and they have achieved good statutory inspection outcomes. As a result, we feel the authority is now ready to self\-sustain its improvement.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 3 Tachwedd 2015, gwnaeth y Gweinidog Cyllid a Busnes y Cynulliad datganiad llafar yn y Siambr ar: Adroddiad ar Gyflwr yr Ystâd. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol).

On 3 November 2015, the Minister for Finance and Government Business made an Oral Statement in the Siambr on: State of the Estate Report.   The Statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link).  

Translate the text from English to Welsh.

One of the biggest risks to the progress we have made in reducing the terrible effects of the pandemic on our lives is the importation of new variants of the virus, which our vaccines would provide less protection against. This is why we continue to caution against international travel for non\-essential reasons this summer. As the First Minister has set out today, we regret the UK Government’s decision to remove the requirement for adults who have been fully vaccinated to self\-isolate when returning from amber list countries. However, it would not be practical for us to introduce a separate border health policy. Therefore, from 19 July, fully vaccinated adults returning from amber list countries, and under\-18s, will no longer need to self\-isolate. They will need to continue to take a pre\-departure and PCR test on day two following their arrival in the UK, and it will be very important to take care about physical contact with others. Visiting people in a hospital or care home during the first 10 days back should be avoided. If they test positive for the virus or have any symptoms of coronavirus on their return, they will be required to self\-isolate to help prevent further onward transmission. In addition to the health risks arising from international travel, there are other important considerations for people to think about before deciding to travel. Most countries have set testing and/or quarantine requirements for anyone entering and these requirements change regularly. The four UK governments keep the traffic\-light ratings of countries under continuous review and it is possible for a country to move from the amber list to the red list at any time. If this happens, travellers must spend a minimum of 10 days in hotel quarantine on their return to the UK at a cost of around £2,000 per person. Following the latest three\-week review of red, amber and green country lists for international travel, we will continue to follow the same traffic\-light approach as the rest of the UK. This means that from 19 July: * Bulgaria, Croatia, Hong Kong and Taiwan will move from the amber list to the green list. * The Balearic Islands and British Virgin Islands will move from the green list to the amber list. * Cuba, Indonesia, Myanmar and Sierra Leone will move from the amber list to the red list. These changes to the lists will come into effect at 4am on Monday 19 July. The need to move the Balearic Islands and British Virgin Islands from the green to the amber list after just three weeks shows how difficult it will be to plan ahead this summer. This is the year to enjoy the summer in the UK.

Un o’r prif bethau sy’n peryglu’r cynnydd rydym wedi'i wneud o ran lleihau effeithiau ofnadwy’r pandemig ar ein bywydau yw y gallai amrywiolion newydd o'r feirws yn dod i mewn i’r wlad, a’n brechlynnau yn rhoi llai o amddiffyniad yn eu herbyn. Dyna pam yr ydym yn parhau i rybuddio yn erbyn teithio rhyngwladol yr haf hwn, heblaw am resymau hanfodol. Fel y mae'r Prif Weinidog wedi nodi heddiw, rydym yn gresynu at benderfyniad Llywodraeth y DU i ddileu’r rheol y dylai oedolion sydd wedi cael eu brechu'n llawn hunanynysu wrth ddychwelyd o wledydd sydd ar y rhestr oren. Fodd bynnag, ni fyddai’n ymarferol i ni gyflwyno polisi iechyd gwahanol o ran y ffiniau. Felly, o 19 Gorffennaf, ni fydd angen i oedolion sydd wedi'u brechu'n llawn sy'n dychwelyd o wledydd sydd ar y rhestr oren, na’r rhai rhai o dan 18 oed, hunanynysu mwyach. Ond bydd angen o hyd iddynt gymryd prawf cyn ymadael a phrawf PCR ar yr ail ddiwrnod ar ol cyrraedd y DU, a bydd yn bwysig iawn bod yn ofalus o ran cyswllt corfforol ag eraill. Dylid osgoi ymweld â phobl mewn ysbyty neu gartref gofal yn ystod y 10 diwrnod cyntaf. Os byddant yn profi'n bositif ar gyfer y feirws neu os oes ganddynt unrhyw symptomau coronafeirws ar ôl dychwelyd, bydd gofyn iddynt hunanynysu er mwyn helpu i atal y feirws rhag cael ei drosglwyddo ymhellach. Yn ogystal â'r risgiau iechyd sy'n deillio o deithio rhyngwladol, mae ystyriaethau pwysig eraill i bobl feddwl amdanynt cyn penderfynu teithio. Mae'r rhan fwyaf o wledydd wedi gosod gofynion profi a/neu ofynion cwarantin ar gyfer unrhyw un sy'n dod i mewn i’r wlad ac mae’r gofynion hyn yn newid yn rheolaidd. Mae pedair llywodraeth y DU yn adolygu sgoriau ‘goleuadau traffig’ gwledydd yn rheolaidd, ac mae modd i wlad gael ei symud o’r rhestr oren i’r rhestr goch ar unrhyw adeg. Os bydd hyn yn digwydd, rhaid i deithwyr dreulio cyfnod cwarantin o 10 diwrnod o leiaf mewn gwesty ar ôl dychwelyd i'r DU, ar gost o tua £2,000 y pen. Yn dilyn yr adolygiad tair wythnos diweddaraf o’r rhestrau coch, oren a gwyrdd ar gyfer teithio rhyngwladol, byddwn yn parhau i ddilyn yr un drefn ‘goleuadau traffig’ â gweddill y DU. Mae hyn yn golygu y bydd y newidiadau canlynol yn berthnasol o 19 Gorffennaf: * Bydd Bwlgaria, Croatia, Hong Kong a Taiwan yn cael eu symud o'r rhestr oren i'r rhestr werdd. * Bydd Ynysoedd Baleares ac Ynysoedd Prydeinig y Wyryf yn cael eu symud o'r rhestr werdd i'r rhestr oren. * Bydd Ciwba, Indonesia, Myanmar a Sierra Leone yn cael eu symud o'r rhestr oren i'r rhestr goch. Daw'r newidiadau hyn i'r rhestrau i rym am 4am ddydd Llun 19 Gorffennaf. Mae'r ffaith fod angen symud Ynysoedd Baleares ac Ynysoedd Prydeinig y Wyryf o’r rhestr werdd i’r rhestr oren ar ôl dim ond tair wythnos yn dangos pa mor anodd fydd cynllunio ymlaen llaw yr haf hwn. Dyma’r flwyddyn i fwynhau’r haf yn y Deyrnas Unedig.

Translate the text from Welsh to English.

Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf y Grŵp Ymateb Rhanbarthol ar Gyflogaeth yr wythnos hon. Sefydlwyd y grŵp gan y Gweinidog, ac roedd y cyfarfod hwn yn cynnwys Airbus, rhanddeiliaid yn y gadwyn gyflenwi, yr undebau llafur a phartneriaid ac asiantaethau allweddol o ogledd Cymru ac ardal ehangach Mersi a'r Ddyfrdwy, i sicrhau bod y cymorth sydd ei angen yn cael ei roi ar waith yn gyflym ac mewn modd effeithiol. Bydd y grŵp yn darparu trosolwg o’r farchnad lafar, yn ysgogi cydweithio gwell ac yn hwyluso ymateb rhanbarthol cynhwysol drwy ddefnyddio rhaglenni presennol i greu rhagor o gyfleoedd a chyfleoedd gwell ar gyfer swyddi yn lleol. Mae cynlluniau yn yr arfaeth ar gyfer uwchgynhadledd weithgynhyrchu â ffocws ar Ogledd Cymru yn ystod yr wythnosau nesaf. Mae Llywodraeth Cymru, ynghyd â Llywodraeth yr Alban a Gweithrediaeth Gogledd Iwerddon, wedi ysgrifennu at Lywodraeth y DU i ofyn iddi sefydlu Tasglu Awyrofod i gefnogi gweithwyr a chymunedau sydd mewn perygl. Dywedodd Gweinidog yr Economi a Gogledd Cymru, Ken Skates: > “Rydyn ni i gyd yn ymwybodol o’r effaith drychinebus mae’r argyfwng COVID\-19 yn ei chael ar y sector awyrofod, a’r effaith ddinistriol mae’n ei chael ar y diwydiant yng Ngogledd\-ddwyrain Cymru. > > > “Mae ein hymateb yn seiliedig ar gydweithio, gan adeiladu ar y berthynas weithio agos iawn rhwng Llywodraeth Cymru a’i phartneriaid yng Ngogledd Cymru ac ar draws ardal ehangach Mersi a’r Ddyfrdwy. Rydyn ni’n defnyddio’r Grŵp Ymateb Rhanbarthol ar Gyflogaeth i’n galluogi i weithio ar y cyd a chydlynu ymdrechion i gefnogi gweithlu Airbus a’r gadwyn gyflenwi ehangach. > > > “Mae’n dda gen i fod y grŵp hwn eisoes wedi cwrdd, a hoffwn i ddiolch i’r holl bartneriaid am weithio gyda’i gilydd mewn modd adeiladol. Mae gan y grŵp hon rôl allweddol i’w chwarae wrth gasglu gwybodaeth o’r rhanbarth cyfan, gan weithio’n agos gyda phartneriaid i roi cymorth ar waith mewn perthynas â sgiliau a swyddi. > > > “Mae gennyn ni bartneriaethau cryf yng Ngogledd Cymru a thros y ffin, ac mae’r rhain bellach yn bwysicach nag erioed. Rydyn ni hefyd yn gweithio gyda Llywodraeth y DU, gan fod hon yn broblem fyd\-eang sy’n gofyn am weithredu ar lefel y DU – rhywbeth y byddwn ni’n parhau i alw amdano. Dywedodd y Cynghorydd Mark Pritchard, Cadeirydd Cynghrair Mersi a’r Ddyfrdwy ac Arweinydd Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam: > “Mae’r Gynghrair yn llongyfarch y Gweinidog ar ymateb yn gyflym i’r newyddion trychinebus gan Airbus. Roeddem yn falch iawn o gael bod yn bartner allweddol yng nghyfarfod cyntaf y Grŵp Ymateb Rhanbarthol ar Gyflogaeth. Byddwn yn gwneud pob ymdrech i gefnogi’r sector awyrofod gan ei fod yn rhan bwysig o’r economi drawsffiniol ehangach. Rydym yn edrych ymlaen at gydweithio â’r Llywodraeth yng Nghaerdydd a San Steffan er mwyn sicrhau buddsoddiad at y dyfodol ar gyfer yr ardal drawsffiniol.

The first meeting of the Regional Employment Response Group, established by the Minister, has taken place this week involving Airbus, the supply chain, trade unions, key partners and agencies from North Wales and the Mersey Dee area to ensure the rapid and effective deployment of support required. The group will provide an oversight of the labour market, drive improved collaborative working and facilitate an inclusive regional response by using existing programmes to create more and better employment opportunities locally. Plans are progressing for a manufacturing summit with a focus on North Wales in the coming weeks. The Welsh Government, along with the Scottish Government and Northern Ireland Executive, have written to the UK Government asking it to convene an Aerospace task force to support workers and communities at risk. Economy and North Wales Minister Ken Skates said: > “We are all aware of the catastrophic effect the COVID\-19 outbreak is having on the aerospace sector, and the devastating impact it is having on the industry in North East Wales. > > > “Our response is based on collaboration. Building on the extremely close working relationship the Welsh Government enjoys with partners in North Wales and across the wider Mersey Dee area. We are utilising the multi\-agency Regional Employment Response Group to enable us to work jointly and coordinate efforts to support the Airbus workforce and the wider supply chain. > > > “I am pleased this group has already met and I’d like to thank all partners for working constructively together. The group has a pivotal role to play in drawing intelligence across the region, working closely with partners to deploy support in terms of skills and jobs. > > > “We have strong partnerships in North Wales and across the border and these have never been more important. We are also working with the UK Government as this is a global issue which requires action on a UK\-wide level, which we will continue to press for. Cllr Mark Pritchard, Chair of the Mersey Dee Alliance and Leader of Wrexham County Borough Council said: > “The MDA congratulates the Minister for his rapid response to the devastating news from Airbus and we were very pleased to be a key partner in the first Regional Employment Response Group meeting. We will endeavour to support the aerospace sector as an important part of the wider cross border economy. We look forward to working with Governments in both Cardiff and Westminster to secure future investment for the cross border area.

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government is taking action to make a real difference to people in Wales, their families and their communities. The government’s housing priorities are clear: more homes, better quality homes and better housing\-related services. The Welsh Government recognises the important role of the Private Rented Sector, alongside social housing and home ownership, in meeting the housing needs of people in Wales. We are committed to removing the barriers for tenants to enter and move within the Private Rented Sector. Our current legislation and the proposed Bill to address fees charged to tenants when entering into a tenancy will improve the accessibility and affordability of those homes. We continue to develop and deliver housing legislation that helps ensure we are providing a firm foundation to support the delivery of good quality, secure and affordable homes. On 30 November 2017, I informed Assembly Members of the Welsh Government’s commitment to legislate on fees charged to tenants. A consultation launched on 19 July 2017 and ended on 27 September 2017\. The results highlighted broad support for a ban on fees to tenants, consistent with the growing body of evidence showing the difficulties these fees present many current, or would\-be tenants. The analysis of the consultation is now complete, and I am today publishing a summary of the responses. Key messages were: * 56% of all respondents agreed with an outright ban on fees * When fees are charged, tenants say that, on average, they are charged £249\.47 to begin a tenancy, £108 to renew a tenancy and £142 at the end of a tenancy * 62% of tenants said that fees have affected their ability to move into a rented property, while 86% say that fees have affected their decision to use an agent * 61% of landlords did not know what their tenants were charged by their agent. These findings clearly support our proposals to ban fees charged to tenants, and further add to the evidence base that such fees make the Private Rented Sector unaffordable and inaccessible for a substantial number of tenants. I will shortly bring forward legislation to ban all payments required of tenants in the Private Rented sector, with limited exceptions stated on the face of the Bill. Anyone requiring a banned payment as part of the tenancy will be committing an offence. It will be important that the ban on fees to tenants is enforced. Consequently, any person charging a prohibited payment will be subject to enforcement action. The summary of consultation responses is available at: beta.gov.wales/fees\-charged\-tenants\-private\-rented\-sector

Mae Llywodraeth Cymru yn gweithio i wneud gwahaniaeth go iawn i bobl Cymru, eu teuluoedd a'u cymunedau. Mae blaenoriaethau'r Llywodraeth ym maes tai yn glir: mwy o gartrefi, cartrefi o ansawdd gwell a gwell gwasanaethau sy'n gysylltiedig â thai. Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod pwysigrwydd rôl y sector rhentu preifat ochr yn ochr â thai cymdeithasol a pherchentyaeth o ran bodloni anghenion pobl Cymru o ran tai. Rydym yn benderfynol o ddileu'r rhwystrau sy'n atal tenantiaid rhag symud o fewn y sector rhentu preifat a chael mynediad i'r sector. Bydd ein deddfwriaeth bresennol a'n Bil arfaethedig sy'n mynd i'r afael â'r ffioedd a godir ar denantiaid wrth gytuno ar denantiaeth yn gwella hygyrchedd a fforddiadwyedd y cartrefi hynny. Rydym yn parhau i ddatblygu a darparu deddfwriaeth tai sy'n ein helpu i sicrhau ein bod yn rhoi sylfaen gadarn i gefnogi cyflenwi cartrefi fforddiadwy, sy'n ddiogel ac o ansawdd da.   Ar 30 Tachwedd 2017, rhoddais wybod i Aelodau'r Cynulliad am ymrwymiad Llywodraeth Cymru i ddeddfu ar y ffioedd a godir ar denantiaid. Lansiwyd ymgynghoriad ar 9 Gorffennaf 2017 a daeth yr ymgynghoriad hwnnw i ben ar 27 Medi 2017\. Tynnodd y canlyniadau sylw at y gefnogaeth eang ar gyfer gwahardd codi ffioedd ar denantiaid, sy'n cyd\-fynd a'r dystiolaeth gynyddol sy'n dangos bod y ffioedd hynny yn peri llawer o anawsterau i denantiaid presennol neu ddarpar denantiaid. Mae'r gwaith o ddadansoddi'r ymgynghoriad bellach ar ben. Heddiw, rwy'n cyhoeddi crynodeb o'r ymatebion. Dyma'r prif negeseuon:\- * Roedd 56% o'r holl ymatebion yn cytuno y dylid cael gwared ar ffioedd yn gyfan gwbl * Pan fo ffioedd yn cael eu codi, dywed tenantiaid, ar gyfartaledd, bod ffi o £249\.47 yn cael ei godi i gychwyn tenantiaeth, £108 i adnewyddu tenantiaeth a £142 ar ddiwedd tenantiaeth. * Dywedodd 62% o denantiaid bod  ffioedd wedi cael effaith ar eu gallu i symud i mewn i eiddo sy'n cael ei rentu, tra bo 86% yn dweud bod y ffioedd wedi cael effaith ar eu penderfyniad i ddefnyddio asiant. * Nid oedd 61% o'r landlordiaid yn ymwybodol o'r symiau a oedd yn cael eu codi ar eu tenantiaid gan eu hasiant. Mae'r casgliadau hyn yn cefnogi ein cynigion i wahardd ffioedd a godir ar denantiaid. Mae'n rhoi rhagor o dystiolaeth i ni fod y ffioedd hyn yn golygu na all nifer sylweddol o denantiaid fforddio’r sector rhentu preifat. Byddaf yn cyflwyno deddfwriaeth cyn bo hir i wahardd taliadau a godir ar denantiaid y sector rhentu preifat, oni bai am yr eithriadau cyfyngedig  a nodir ar wyneb y Bil. Bydd unrhyw un sy'n gofyn am daliad gwaharddedig fel rhan o'r denantiaeth yn cyflawni trosedd. Yn bwysicach na dim, mae’n rhaid gorfodi'r gwaharddiad hwn ar ffioedd a godir ar denantiaid, a hynny o ddifrif. O ganlyniad, bydd unrhyw berson sy'n codi taliad gwaharddedig yn destun camau gorfodi. Mae'r crynodeb o'r ymatebion i'r ymgynghoriad ar gael yma:https://beta.llyw.cymru/ffioedd\-godir\-ar\-denantiaid\-yn\-y\-sector\-rhentu\-preifat

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r Bil hefyd yn cynnwys ymrwymiad y Rhaglen Lywodraethu i wahardd defnyddio maglau a thrapiau glud yn llwyr.  Cymru fydd y wlad gyntaf yn y DU i gyflwyno gwaharddiad llwyr. Mae'r fframwaith polisi ‘Gwnaed yng Nghymru’ cyntaf hwn yn cydnabod amcanion ategol cefnogi ffermwyr i gynhyrchu bwyd yn gynaliadwy ochr yn ochr â gweithredu er mwyn ymateb i argyfyngau'r hinsawdd a natur, cyfrannu at gymunedau gwledig ffyniannus a chadw ffermwyr ar y tir. Wrth ei wraidd y mae Rheoli Tir yn Gynaliadwy, sy’n sefydlu fframwaith deddfwriaethol a pholisi sydd wedi’i anelu at sicrhau y gall ffermwyr barhau i gynhyrchu bwyd a nwyddau amaethyddol o safon uchel ar gyfer cenedlaethau i ddod.  Mae Rheoli Tir yn Gynaliadwy yn seiliedig ar bedwar prif amcan, sef cynhyrchu bwydydd a nwyddau eraill mewn modd cynaliadwy, lliniaru’r newid hinsawdd ac addasu iddo, cynnal a gwella gwytnwch ein hecosystemau a gwarchod a gwella cefn gwlad a diwylliant Cymru, a chynnal y Gymraeg a hyrwyddo a hwyluso'r defnydd ohoni.  Bydd y Bil hwn yn cyflwyno amddiffyniad i denantiaid amaethyddol, gan sicrhau nad ydynt yn cael eu cyfyngu'n annheg rhag cael gafael ar gymorth ariannol. Mae'r Bil yn rhoi'r pwerau angenrheidiol i Weinidogion Cymru ddarparu cymorth yn y dyfodol, gan hefyd sicrhau y gallwn barhau i gefnogi ein ffermwyr yn ystod cyfnod pontio, sy’n adlewyrchu ein hymrwymiad yn y Cytundeb Cydweithio gyda Phlaid Cymru. Dywedodd y Gweinidog Materion Gwledig, Lesley Griffiths: > Mae’r Bil hanesyddol hwn ar gyfer Amaethyddiaeth Cymru nid yn unig yn effeithio ar y sector amaeth, ond pawb ledled Cymru, o'r bwyd rydym yn ei fwyta, i sut mae wedi cael ei dyfu, ei gynaeafu, ei storio a'i baratoi i'w werthu. Am y tro cyntaf, mae gennym gyfle i adeiladu system o gymorth a deddfwriaeth sy'n gweithio i'n ffermwyr, ein sector, ein tir a'n pobl. > > > Mae'n gyfnod anodd a heriol i'n ffermwyr.  Mae newid yn yr hinsawdd, costau cynyddol, cytundebau masnach newydd a'r rhyfel yn Wcráin, yn rhai o'r problemau sy'n eu hwynebu.  Mae'r Bil hwn yn rhoi fframwaith ar gyfer darparu’r holl gymorth amaethyddol yn y dyfodol, ac mae’n amlinellu sut y gallwn gadw ffermwyr ar y tir, cynhyrchu bwyd yn gynaliadwy a mynd i’r afael â'r argyfwng hinsawdd. > > > Mae’n nodi hefyd sut y bydd Cymru’n mynd ati i fod y wlad gyntaf yn y DU i gyflwyno gwaharddiad llwyr ar ddefnyddio maglau a thrapiau glud.  Mae'r dyfeisiau hyn yn dal anifeiliaid yn ddiwahân, gan achosi llawer iawn o ddioddefaint, ac nid ydynt yn gydnaws â'r safonau lles anifeiliaid uchel yr ydym yn ymdrechu drostynt yma yng Nghymru.  Gwaharddiad llwyr yw'r unig ffordd ymlaen. > > > Ym mis Gorffennaf, cyhoeddais fraslun o’n Cynllun Ffermio Cynaliadwy, ac mae'r Bil hwn yn rhoi’r fframwaith ar gyfer darparu’r holl gymorth amaethyddol yn y dyfodol. Mae ein harolwg ar gyfer cyd\-ddylunio’r Cynllun Ffermio Cynaliadwy ar agor tan ddiwedd mis Hydref. Byddwn yn annog cymaint o ffermwyr â phosibl i lenwi’r arolwg, a'n helpu i sicrhau bod ein cynigion yn diwallu eu hanghenion i'r dyfodol. > > > Rwy’n hynod falch o'n ffermwyr a'r sector amaeth yma yng Nghymru.  Drwy'r darpariaethau yn y Bil, rwyf am sicrhau y gallwn barhau i gefnogi ac annog ein ffermwyr a'n cynhyrchwyr i greu a chynnal sector amaethyddol ffyniannus.” > > “Rwy'n edrych ymlaen at weithio gydag aelodau'r Senedd yn ystod y broses o  ystyried Bil Amaethyddiaeth (Cymru) dros y misoedd nesaf. Bydd y Gweinidog yn gwneud datganiad deddfwriaethol yn y Cyfarfod Llawn ar 27 Medi 2022\. Mae copi o'r Bil a'r dogfennau ategol ar gael ar wefan y Senedd.  

The Bill also includes the Programme for Government commitment for a complete ban on the use of snares and glue traps.  Wales will be the first country in the UK to introduce a complete ban. This first ‘Made in Wales’ policy framework recognises the complementary objectives of supporting farmers in the sustainable production of food alongside taking action to respond to the climate and nature emergencies, contributing to thriving rural communities and keeping farmers on the land. At its heart lies Sustainable Land Management which establishes a policy and legislative framework aimed at ensuring farmers can carry on producing high quality food and agricultural goods for generations to come. Sustainable Land Management is based on four key objectives which are to produce foods and other goods in a sustainable manner, to mitigate and adapt to climate change, to maintain and enhance the resilience of our ecosystems and to conserve and enhance the Welsh countryside, culture, and to sustain the Welsh language and promote and facilitate its use This Bill will introduce protection for agricultural tenants, ensuring they are not unfairly restricted from accessing financial assistance. The Bill provides Welsh Ministers with the powers necessary to provide future support whilst also ensuring we can continue to support our farmers during a transition period, reflecting our Cooperation Agreement commitment with Plaid Cymru. > Minister for Rural Affairs Lesley Griffiths said: > > > This historic Welsh Agriculture Bill not only impacts the agriculture sector, but everyone across Wales, from the food we eat, to how it has been grown, harvested, stored and prepared for sale. For the first time, we have the chance to build a system of support and legislation which works for our farmers, our sector, our land and our people. > > > These are difficult and challenging times for our farmers.  Climate change, rising costs, new trade deals and the war in Ukraine, are just some of the issues they face.  This Bill provides a framework on which all future agricultural support will be delivered and outlines how we can keep farmers on the land, produce food sustainably and deal with the climate emergency. > > > It also sets out how Wales will be the first country in the UK to introduce a complete ban on the use of snares and glue traps.  These devices catch animals indiscriminately, causing great deal of suffering, and they are not compatible with the high animal welfare standards we strive for here in Wales.  A complete ban is the only way forward. > > > In July I published the outline of our Sustainable Farming Scheme, and this Bill provides the framework on which all future agricultural support can be delivered. Our SFS codesign survey is open until the end of October. I would encourage as many farmers as possible to complete the survey and help us ensure our proposals meet their needs for the future..  > > > I’m extremely proud of our farmers and the agriculture sector here in Wales. Through the provisions in the Bill, I want to ensure we can continue to support and encourage our farmers and producers to create and sustain a thriving agricultural sector. > > > I look forward to working with Senedd members during their consideration of the Agriculture (Wales) Bill over the coming months. The Minister will be making a legislative statement in Plenary on 27 September 2022\. A copy of the Bill and its supporting documentation is available on the Senedd website.

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government will publish its five\-year plan to grow the visitor economy, focusing on Wales’ strengths – its landscapes, culture and places. The new plan – Welcome to Wales: Priorities for the Visitor Economy 2020\-25 – will be backed by two funds to support the industry: A new £10m fund \- Brilliant Basics to support the all\-important tourism infrastructure which will complement the £50m Wales Tourism Investment Fund focusing on high\-quality, reputation\-changing products. Welcome to Wales and the new funding will help to tackle some of the main challenges facing the tourism industry in Wales – seasonality, spend and spread. Launching the new vision today in Porthcawl, First Minister Mark Drakeford said: > “Over the past decade, tourism in Wales has been transformed, but there’s room for further growth in our visitor economy and we want to support that. > > > “Our new plan, with its priorities, strike the right balance between economic growth and our wider wellbeing as a country. We want to develop high\-quality, year\-round experiences, which are good for visitors and host communities. Sustainable growth can deliver health, environmental and cultural benefits by protecting and promoting our strengths. > > > “There are challenges facing the industry, including from Brexit. We believe the best response is to continue with our core business – to recognise tourism’s ongoing potential to act as a bedrock for the Welsh economy in projecting a positive message of and from Wales.” > > Welcome to Wales highlights two main ideas of ‘Bro’ and ‘Byd’ – getting tourism right at a local level and ensuring the Welsh tourism offer can compete on the international stage. The main actions over the next five years include: * a £10m fund to invest in Brilliant Basics to support the all\-important tourism infrastructure, which is part of delivering a high quality visitor experience from 2020\-25 * a focus on high quality, reputation\-changing products. A £50m Wales Tourism Investment Fund – delivered in partnership with the Development Bank of Wales – to help finance reputation capital investment projects * building on the success of the Events strategy, Event Wales will be set up to develop, grow and attract cultural, business and sporting events. This recognises the vital all\-year role events play in attracting people to Wales * Visit Wales will focus on products and on developing experiences, which reflect Wales’ stand\-out strengths as a country * Visit Wales will focus more of marketing efforts on growing off\-peak tourism, encouraging people to spend more in Wales and spread the benefit of tourism * two new themed years will be announced for 2022 and 2024 Nearly one in 10 people across Wales works in tourism, which brings jobs to people throughout Wales. Tourism is on track to meet the 10% growth target set seven years ago – Wales has welcomed record numbers of UK visitors over the last five years and the value of domestic tourism grew by 14% last year. Lord Elis\-Thomas, Deputy Minister for Culture Sport and Tourism, said: > “We want to build on our recent success and by 2025 we want to be known as a place that offers world\-leading adventure, creative culture and language and outstanding, protected landscapes – and a place that wants to look after them for future generations. > > > “I’d like to thank the industry for the part it has played in developing this new plan and its priorities. > > > “It has been very clear that the long\-term growth of our own sector relies on caring for the things that attract people here in the first place. It is also what future markets will expect.

Bydd Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi ei chynllun pum mlynedd i dyfu'r economi ymwelwyr, gan hoelio sylw ar gryfderau Cymru – ei thirluniau, ei diwylliant a'i lleoedd. Bydd y strategaeth newydd, Croeso i Gymru: Blaenoriaethau ar gyfer yr Economi Ymwelwyr 2020\-25, yn cael ei chefnogi gan ddwy gronfa. Cronfa newydd £10m, Pethau Pwysig i fuddsoddi mewn a seilwaith twristiaeth, yn ogystal â’r Gronfa Buddsoddi mewn Twristiaeth Cymru gwerth £50m ar gyfer cynhyrchion o ansawdd uchel sy'n gallu trawsnewid enw da. Bydd Croeso i Gymru a'r cyllid newydd yn helpu i fynd i'r afael â rhai o'r prif heriau sy'n wynebu'r diwydiant twristiaeth yng Nghymru, sef natur dymhorol, gwariant a gwasgariad. Wrth lansio'r weledigaeth newydd heddiw ym Mhorthcawl, dywedodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford: > "Dros y degawd diwethaf, mae twristiaeth yng Nghymru wedi trawsnewid, ond mae lle o hyd am dwf pellach yn ein heconomi ymwelwyr ac rydym am gefnogi hynny. > > > "Mae ein cynllun newydd â'i flaenoriaethau yn taro'r cydbwysedd cywir rhwng twf economaidd a'n llesiant ehangach fel gwlad. Y nod yw datblygu profiadau o ansawdd uchel y gellir eu mwynhau drwy gydol y flwyddyn sy'n dda i ymwelwyr a'r cymunedau sy'n eu croesawu. Gall twf cynaliadwy sicrhau manteision o ran iechyd, yr amgylchedd a diwylliant drwy ddiogelu a hyrwyddo ein cryfderau. > > > "Mae'r diwydiant yn wynebu heriau, gan gynnwys Brexit. Credwn mai'r ymateb gorau i Brexit yw parhau gyda'n busnes craidd \- cydnabod potensial parhaus twristiaeth i weithredu fel sylfaen ar gyfer economi Cymru drwy drosglwyddo neges gadarnhaol o Gymru. Mae Croeso i Gymru yn amlygu dau brif syniad 'Bro' a 'Byd' \- sicrhau bod twristiaeth yn iawn ar lefel leol, gan fod yn ddigon uchelgeisiol i wneud yn siŵr bod y cynnig twristiaeth yng Nghymru yn cystadlu ar y llwyfan rhyngwladol. Mae'r prif gamau gweithredu dros y pum mlynedd nesaf yn cynnwys: * cronfa £10m i fuddsoddi mewn Pethau Pwysig i gefnogi'r seilwaith twristiaeth hollbwysig, sy'n rhan o ddarparu profiadau o ansawdd uchel i ymwelwyr rhwng 2020 a 2025 * canolbwyntio ar gynhyrchion o ansawdd uchel sy'n gallu trawsnewid enw da. Bydd Cronfa Buddsoddi mewn Twristiaeth sydd werth £50m, a ddarperir mewn partneriaeth â Banc Datblygu Cymru, yn helpu i ariannu prosiectau buddsoddi cyfalaf a fydd yn hybu enw da Cymru * gan adeiladu ar lwyddiant y strategaeth ddigwyddiadau, bydd Digwyddiadau Cymru yn cael ei sefydlu i ddatblygu, cynyddu a denu digwyddiadau diwylliannol, busnes a chwaraeon. Mae hyn yn cydnabod y rôl y mae digwyddiadau yn ei chwarae drwy gydol y flwyddyn o ran denu pobl i Gymru * bydd Croeso Cymru yn hoelio sylw ar gynhyrchion ac ar ddatblygu profiadau sy'n adlewyrchu cryfderau anhygoel Cymru fel gwlad * bydd Croeso Cymru yn gwneud yn siŵr bod ei ymdrechion marchnata yn canolbwyntio ar dwristiaeth yn ystod cyfnodau tawel, gan annog pobl i wario mwy yng Nghymru a gwasgaru manteision twristiaeth * bydd dwy flwyddyn thematig newydd yn cael eu cyhoeddi ar gyfer 2022 a 2024 Mae bron un person ym mhob 10 ar draws Cymru yn gweithio mewn twristiaeth sy'n rhoi swyddi i bobl ar draws y wlad. Mae twristiaeth yng Nghymru mewn sefyllfa gref ac ar drywydd i gyflawni 10% o dwf a nodwyd yn darged saith mlynedd yn ôl. Dros y pum mlynedd ddiwethaf, mae Cymru wedi croesawu'r niferoedd uchaf erioed o ymwelwyr y DU a gwelwyd 14% o dwf unwaith eto mewn twristiaeth ddomestig y llynedd. Dywedodd yr Arglwydd  Elis\-Thomas, y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth: > "Rydym am adeiladu ar ein llwyddiant diweddar ac erbyn 2025 rydym am gael ein hadnabod fel lle sy'n cynnig antur o'r radd flaenaf, iaith a diwylliant creadigol, a thirluniau gwarchodedig anhygoel yn ogystal â lle sydd am ofalu am yr holl bethau hyn ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol. > > > "Hoffwn ddiolch i'r diwydiant am y rhan y mae wedi chwarae o ran datblygu'r cynllun newydd hwn a'i flaenoriaethau. Mae wedi bod yn glir ynghylch y ffaith bod twf hirdymor ein sector yn dibynnu ar ofalu am y pethau hynny sy'n denu pobl yma yn y lle cyntaf. Bydd marchnadoedd y dyfodol yn disgwyl hyn hefyd.

Translate the text from English to Welsh.

On 7 March 2017, Vaughan Gething, Cabinet Secretary for Health, Well\-being and Sport made an Oral Statement in the Siambr on: The Refreshed Stroke Delivery Plan (external link).

Ar 7 Mawrth 2017, gwnaeth y Vaughan Gething, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd , Llesiant a Chwaraeon Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Cynllun Cyflawni Strôc wedi'i Ddiweddaru (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

On 11 July 2017, Kirsty Williams, Cabinet Secretary for Education made an Oral Statement in the Siambr on: Student Support in 2018/19 and the Publication of the Summary of Results from the Consultation on Implementing the Welsh Government's Response to the Diamond Report (external link).

Ar 11 Gorffennaf 2017, gwnaeth y Kirsty Williams, Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Cymorth i Fyfyrwyr yn 2018/19 a Chyhoeddi Crynodeb o Ganlyniadau'r Ymgynghoriad ar Weithredu Ymateb Llywodraeth Cymru i Adroddiad Diamond (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Yn seiliedig ar y nofelau Jack Caffery mawr eu clod gan Mo Hayder, ac wedi’i chynhyrchu gan gwmnïau o fri Hartswood Films ac APC Studios, mae gwaith ffilmio’n mynd rhagddo bellach ar y ddrama ias a chyffro fawr, newydd, chwe\-phennod hon ar gyfer BBC One a BBC iPlayer. Wedi’i hysgrifennu a’i haddasu gan Megan Gallagher, dewiswyd Ukweli Roach i chwarae’r prif gymeriad, sef Ditectif Arolygydd Jack Caffery, ynghyd â chast yn cynnwys Sacha Dhawan, Iwan Rheon, Siân Reese\-Williams, Juliet Stevenson ac Owen Teale.  Ariannwyd y cynhyrchiad drwy Femorandwm Cyd\-ddealltwriaeth Cymru Greadigol a BBC Cymru, sy'n anelu at roi diwydiant teledu Cymru ar lwyfan y byd. Mae 14 o hyfforddeion yn gweithio ar y cynhyrchiad, gan gynnwys prentisiaid o’r cynllun rhannu prentisiaeth, Criw, a chynllun canfod hyfforddeion ScreenSkills. Cyfarfu’r Dirprwy Weinidog ag Oliver Gabe, sy’n Gyfarwyddwr Cysgodol sydd ar leoliad Ffilm Cymru. Meddai Oliver: > “Drwy Wolf dw i wedi cael profiad dysgu heb ei ail. Dw i wedi dysgu llawer iawn wrth wylio Lee a’r tîm wrth eu gwaith. Mae’r criw yn anhygoel ac yn parhau i ddysgu pethau newydd imi bob dydd.  > > > “Mae’r profiad cyfan hwn wedi fy nghymell yn llwyr, ac mae’n parhau i’m hysbrydoli i barhau i wneud fy ffilmiau fy hun. Hoffwn ddiolch o galon i Lee, Nikki, Elaine ac i bawb yn Hartswood a Ffilm Cymru am y cyfle, dw i’n teimlo’n lwcus iawn i fod yn rhan o’r cynllun hwn.” > > > Mae Morgan Smith o ardal Tyllgoed yng Nghaerdydd, sy’n Gynorthwyydd Lleoliadau, yn hyfforddai ScreenSkills a dreuliodd ei brofiad cyntaf yn y diwydiant fel glanhawr COVID\-19 ar y cynhyrchiad Roald and Beatrix gan Hartswood. Meddai Morgan, “Rwyf wir wedi mwynhau’r profiad o weithio gyda Chris Hill, Iestyn Hampson\-Jones a gweddill y tîm lleoliadau ar Wolf. Rwy’n gobeithio y bydd y profiad hwn yn fy helpu i wneud cynnydd fel rhan o’r adran leoliadau ac i barhau i weithio fel rhan o dîm mor wych.” Disgwylir i’r gyfres chwe\-phennod gyrraedd ein sgriniau yn 2023 a gallai gael ei darlledu yn fyd\-eang. Dyma gyfres ag iddi hunaniaeth Gymreig gref. Disgwylir i’r cynhyrchiad greu budd economaidd uniongyrchol sy’n werth dros £6 miliwn, gan ddefnyddio criw Cymraeg a lleoliadau a chyfleusterau yng Nghymru. Dywedodd Dirprwy Weinidog y Celfyddydau a Chwaraeon, Dawn Bowden: > “Rwyf wrth fy modd o gael cip bach cynnil ar y cynhyrchiad hwn sydd ar droed. Mae wir yn gynhyrchiad sydd â’i wreiddiau yng Nghymru, sy’n manteisio i’r eithaf ar dirweddau bendigedig Cymru – a chriw a phobl dalentog Cymru wrth gwrs. > > > “Ceir cyfoeth o leoliadau ffilmio amrywiol yng Nghymru, a gweithlu medrus, ac mae’n wych gweld Hartswood Films yn dychwelyd i Gymru. > > > “O safbwynt cynyrchiadau teledu a ffilm, Cymru yw’r ganolfan drydedd brysuraf yn y DU, ac mae hynny’n creu galw digynsail am sgiliau a thalent mewn sector sy’n tyfu. Mae Cymru Greadigol yn gweithio gyda’r sector i hybu hyfforddiant drwy ddarparu cyllid a chymorth.   > > > “Bydd y cynhyrchiad hwn yn darparu llawer o gyfleoedd i hyfforddi a datblygu sgiliau, ac rydym yn gobeithio y bydd Wolf yn dod yn gyfres hirsefydlog a bod yr hyfforddeion hyn yn cael y cyfle i dyfu a datblygu yn eu rolau.” Meddai Dan Cheesbrough, sef Rheolwr Gyfarwyddwr Hartswood: > “Mae bob amser yn fraint i ffilmio yng Nghymru. Mae’r criwiau, y lleoliadau, y dalent, a’r cyfleusterau o’r radd flaenaf. Nid hap a damwain yw’r ffaith bod Hartswood wedi meithrin presenoldeb mawr yma. Rydym wrth ein boddau yn parhau i adeiladu ar hynny gyda sioe mor arwyddocaol a chyffrous â ‘Wolf’. Rydym yn hynod ddiolchgar am y gefnogaeth y mae tîm Cymru Greadigol yn parhau i’w ddarparu. Dyma’r gefnogaeth sydd wedi’n galluogi i gyflwyno’r nifer mwyaf o gyfleoedd hyfforddi a gafwyd ar unrhyw gynhyrchiad gan Hartswood hyd yn hyn \- sy’n rhywbeth yr ydym yn arbennig o falch ohono.” Mae Cymru Greadigol wedi buddsoddi mwy na £12 miliwn i gefnogi prosiectau sgrin ers ei greu ym mis Ionawr 2020\. Mae wedi buddsoddi mewn mwy na 18 o gynyrchiadau a chreu gwariant o oddeutu £131 miliwn yn economi Cymru. Er mwyn mynd i’r afael â’r galw digynsail am sgiliau a thalent, mae Cymru Greadigol wedi ymrwymo i ddarparu cyfleoedd i hyfforddeion ar ffurf lleoliadau diwydiant â thâl. Mae hynt y lleoliadau hyn yn cael ei holrhain a’i monitro er mwyn helpu i sicrhau llwybrau gyrfa yn y dyfodol ar gyfer pob hyfforddai.

Based on Mo Hayder’s acclaimed Jack Caffery novels and produced by award\-winning Hartswood Films and APC Studios, filming is now underway on this major new six\-part crime thriller for BBC One and BBC iPlayer.  Written and adapted by Megan Gallagher, Ukweli Roach has been cast in the lead role of DI Jack Caffery along with cast including Sacha Dhawan; Iwan Rheon; Sian Reese\-Williams; Juliet Stevenson and Owen Teale. The production was funded through the Creative Wales and BBC Wales’ Memorandum of Understanding, which aims to put Wales’ television industry on the world stage. There are 14 trainees working on the production including apprentices from the Criw shared apprenticeship and Screen Skills Trainee Finder schemes. The Deputy Minister met with Shadowing Director, Oliver Gabe who is on a Ffilm Cymru placement. Oliver said: > “Wolf has been the greatest learning experience I could ask for. I have learnt so much observing Lee and the team at work. The crew are fantastic and continue to teach me new things everyday.  > > > “This whole experience has motivated me entirely and continues to inspire me to keep making my own films. I cannot thank Lee, Nikki, Elaine and everyone at Hartswood and Ffilm Cymru for the opportunity, I feel very lucky to be a part of this scheme.” Locations Assistant, Morgan Smith from Fairwater, Cardiff is a Screen Skills trainee whose first experience of the industry was as a COVID\-19 Cleaner on the Hartswood Production Roald and Beatrix. Morgan said: > “I’ve really enjoyed the experience of working with Chris Hill, Iestyn Hampson Jones and the rest of the locations team on Wolf. I hope that this experience will help me progress as part of the locations department and to keep working as part of such a great team.” Due to hit our screens in 2023, and with potential to be aired globally, the six\-part series has a strong Welsh identity and the production is expected to generate over £6 million direct economic benefit, using Welsh crew, locations and facilities. Deputy Minister for Arts and Sport, Dawn Bowden, said: > “I’m delighted to get a sneak peak at this production in progress. It really is a production rooted in Wales, making the most of our fabulous Welsh landscapes – and of course Welsh talent and crew.  > > > “Wales offers a wealth of diverse filming locations and a skilled workforce and it is excellent to see Hartswood Films returning to Wales. > > > “Wales is the third busiest hub for TV and film production in the UK, which is creating unprecedented demand for skills and talent in a growing sector. Creative Wales is working with the sector to boost training through funding and support.   > > > “This production will provide many skills and training opportunities, and we hope that Wolf will become a long\-running series with these trainees having the opportunity to grow and progress in their roles.” Dan Cheesbrough, Hartswood’s Managing Directors says: > “It is always a privilege to be shooting in Wales. The crews, locations, talent and facilities are world class. It’s no accident that Hartswood has built a major presence here. We’re delighted to continue building on that with a show as significant and as exciting as ‘WOLF’. We are incredibly grateful for the support that the Creative Wales team continue to provide. It’s that support that has enabled us to roll out the most significant volume of training opportunities on any Hartswood production to date, which is something we take particular pride in.” Creative Wales has invested over £12 million into supporting screen projects since its inception in January 2020\. Investing in over 18 productions and generating a spend in the Welsh economy of circa £131 million. To address the unprecedented demand for skills and talent, Creative Wales is committed to providing trainee opportunities in the form of paid industry placements. These placements are tracked and monitored to help ensure future careers pathways for all trainees.

Translate the text from English to Welsh.

    On 15 April 2014, I will be announcing funding of £1 million to support front\-line advice services in 2014/15, with indicative allocations of funding, at the same level, for financial years 2015/16 and 2016/17\.   The purpose of this funding is to provide further financial support to independent not\-for\-profit advice organisations, helping them to continue to provide free and impartial advice to individuals and families in Wales. We know that many of these organisations have had their budgets cut significantly and whilst the Welsh Government cannot offer a blank cheque, this funding, which I am announcing this week, will go some way to ensuring that people have access to the support they need to assist them in making informed choices on welfare benefits, debt and money management, housing and discrimination. This funding is in addition to the £2\.2 million per annum which the Welsh Government is providing to support the Better Advice: Better Lives scheme, being delivered by Citizens Advice Bureaux and the £2\.4 million project which is being delivered jointly by Citizens Advice Cymru and Communities First to provide outreach welfare benefits and debt advice in 36 Communities First Clusters across Wales. This announcement forms part of the Welsh Government’s wider efforts to tackle poverty and inequality and to mitigate the negative impact of Welfare Reform.  I intend to set aside just under a third of this funding to support the development of a specialist discrimination advice service which has a Wales\-wide reach and in order to raise the awareness of more generalist advice providers of discrimination issues. This will help ensure that we take action in relation to the Strategic Equality Plan’s first objective which is to “strengthen advice, information and advocacy services to help people with protected characteristics understand and exercise their rights and make informed choices.”  We know that particular groups with protected characteristics are more likely to be living in poverty and subject to the impact of Welfare Reform. This funding will also help support people who may be struggling with debt or who may need a helping hand to manage their finances more effectively.  We want to support services which will help build the capability of individuals and equip them with the skills and confidence to take greater control over their own affairs. This announcement follows a period of significant engagement with key stakeholders, particularly those represented on the Independent Advice Providers Forum in Wales.  This Forum comprises representatives from the main umbrella organisations providing advice on a Wales and UK basis. The grant will open for applications from tomorrow, 15th April.  As part of the application process, eligible organisations will need to demonstrate their commitment to collaborative working, both in terms of how they propose to work in partnership with other advice providers and how they intend to build links with other publicly funded services where there is a shared vision and purpose. We are keen to encourage closer working between advice providers and Credit Unions, for example, especially where this can lead to positive outcomes for clients.  Organisations will also need to show a commitment to quality standards and continuous improvement, and explain how they propose to report on the difference which they are making to people’s lives. This announcement forms part of the Welsh Government’s response to the Advice Services Review, which published its report in May 2013\.  We will continue to engage with stakeholders as we take forward some of the other recommendations arising from the Review, particularly as we consider how best to support an advice sector which will take a more strategic and coordinated approach to the planning and delivery of advice services in Wales. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.        

 Ar 15 Ebrill 2014, byddaf yn cyhoeddi £1 miliwn o nawdd i helpu gwasanaethau cynghori’r rheng\-flaen yn 2014/15, a’m bwriad yw neilltuo lefel debyg o arian ym mlynyddoedd ariannol 2015/16 a 2016/17\. Pwrpas yr arian hwn yw rhoi cefnogaeth ariannol pellach i fudiadau cynghori annibynnol di\-elw i’w helpu i barhau i roi cyngor di\-dâl a diduedd i unigolion a theuluoedd yng Nghymru.  Gwn fod cyllidebau llawer o’r mudiadau hyn wedi’u torri’n drwm yn ddiweddar ac er nad yw Llywodraeth Cymru yn bwll diwaelod o arian, bydd yr arian rwy’n ei gyhoeddi’r wythnos hon yn mynd ran o’r ffordd i sicrhau bod cyngor ar gael i’r bobl sydd ei angen i allu gwneud penderfyniadau doeth ynghylch budd\-daliadau, rheoli dyledion ac arian, tai a gwahaniaethu. Mae’r arian hwn yn ychwanegol i’r £2\.2 miliwn y flwyddyn y mae Llywodraeth Cymru’n ei wario i gefnogi’r cynllun Cyngor Da, Bywyd Da sy’n cael ei gynnal gan y Canolfannau Cyngor ar Bopeth a’r prosiect £2\.4 miliwn sy’n cael ei ddarparu ar y cyd gan Cyngor ar Bopeth Cymru a Cymunedau yn Gyntaf i roi cyngor ar fudd\-daliadau a dyledion mewn 36 o glystyrau Cymunedau yn Gyntaf ledled y wlad. Mae’r cyhoeddiad hwn yn rhan o ymdrech ehangach Llywodraeth Cymru i drechu tlodi ac anghydraddoldeb ac i liniaru effeithiau’r diwygiadau i’r system les.  Rwyf am glustnodi ychydig dan draean o’r arian hwn i ddatblygu gwasanaeth cynghori arbenigol ar wahaniaethu ar gyfer Cymru gyfan ac i ddysgu gwasanaethau cynghori mwy cyffredinol am faterion gwahaniaethu. Bydd hynny’n ein helpu i wneud yn siŵr bod camau’n cael eu cymryd i gefnogi amcan cyntaf y Cynllun Cydraddoldeb Strategol sef “Atgyfnerthu gwasanaethau cyngor, gwybodaeth ac eiriolaeth er mwyn helpu unigolion â nodweddion gwarchodedig ddeall ac arfer eu hawliau a gwneud dewisiadau hyddysg.”  Gwn fod grwpiau sydd â ‘nodweddion gwarchodedig’ yn fwy tebygol o fyw mewn tlodi ac o deimlo effeithiau’r newidiadau sydd wedi’u gwneud i’r system les. Bydd yr arian yn helpu hefyd y bobl sy’n ymgodymu â dyledion neu a allai wneud y tro â help llaw i gael trefn well ar eu harian.  Rydym am gefnogi gwasanaethau fydd yn helpu pobl i ddatblygu’u galluoedd a rhoi’r sgiliau a’r hyder iddyn nhw allu rheoli gwahanol agweddau ar eu bywyd yn well. Mae’r cyhoeddiad hwn yn dilyn cyfnod o drafod manwl â’r prif randdeiliaid, yn enwedig y rheini sy’n aelodau o Fforwm Darparwyr Cyngor Annibynnol Cymru.  Cynrychiolwyr y prif fudiadau ymbarél sy’n rhoi cyngor ar lefel Cymru a Phrydain yw aelodau’r Fforwm hwn. Bydd modd ymgeisio am y grant o fory, 15 Ebrill, ymlaen.  Fel rhan o’r broses ymgeisio, bydd gofyn i fudiadau ddangos eu hymrwymiad i gydweithio, hynny o safbwynt cydweithio â chynghorwyr eraill a hefyd o safbwynt meithrin cysylltiadau â gwasanaethau cyhoeddus eraill sydd â’r un weledigaeth a phwrpas â nhw.  Rydym yn arbennig o awyddus o weld mwy o gydweithio rhwng gwasanaethau cynghori ac Undebau Credyd er enghraifft, yn enwedig os gallai’r cydweithio arwain at ganlyniadau gwell i gleientiaid.  Bydd gofyn i fudiadau ddangos ymrwymiad hefyd i gynnal safonau a gwelliant parhaus, ac esbonio sut ydynt am roi gwybod i ni am y gwahaniaeth y maen nhw’n ei wneud i fywydau pobl. Mae’r cyhoeddiad hwn yn rhan o ymateb Llywodraeth Cymru i’r Adolygiad o Wasanaethau Cynghori a gyhoeddodd ei adroddiad ym mis Mai 2013\.  Byddwn yn dal i drafod â rhanddeiliaid wrth i ni roi rhai o argymhellion eraill yr Adolygiad ar waith, yn enwedig wrth i ni ystyried sut orau i gefnogi sector cynghori a fydd yn mynd ati mewn ffordd fwy strategol a chydlynol i gynllunio a darparu gwasanaethau cynghori yng Nghymru. Mae’r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau.  Os carai’r aelodau i mi roi datganiad pellach neu i ateb cwestiynau arno pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddwn yn fwy na hapus i wneud hynny.

Translate the text from English to Welsh.

On the 20th September we announced an initial £1m of funding to support communities to develop Warm Hubs or expand and enhance existing Warm Hub provision. We know that many people will struggle to keep their homes at a healthy temperature this winter, particularly those people at home all day, the elderly and the vulnerable. Warm Hubs offer a safe, accessible and warm environment during the day to help those facing extreme fuel poverty this winter. On the 12th October I confirmed that our £1m Warm Hubs funding would be distributed via local authorities who would work with local partners in the development and delivery of Warm Hubs. This recognised that much of the expertise on where Warm Hubs should be placed, and what should be provided within Warm Hubs, rests within local communities and that local authorities, working in partnership with the public sector, voluntary sector and community partners are best placed to gauge and understand local needs, existing provision and to design and deliver local solutions. Our investment in Warm Hubs is part of a wider Welsh Government package of support during this cost\-of\-living crisis which includes our Fuel Support Scheme, Fuel Vouchers, Discretionary Assistance Fund and Cost of Living payments. In total we will be investing over £1\.6bn this year to support people through this cost\-of\-living crisis by providing targeted help to those who need it the most and through programmes and schemes which put money back in people’s pockets. Today I am pleased to be able to provide an update on the Warm Hubs across Wales. Many organisations including local authorities, town and community councils, faith groups, sports clubs, community centres, housing associations and Trade Unions are engaging with or establishing Warm Hubs within local communities.  Our funding has helped build on these existing efforts to enhance and expand the Warm Hubs network across Wales. I am also grateful to partners such as the National Lottery who are also supporting Warm Hubs across Wales. There are already over 300 Warm Hub / Warm Welcome / Warm Spaces across Wales and with many local authorities running grant schemes for community and voluntary groups to develop Warm Hubs, supported by Welsh Government funding, this number is expected to grow. I met with local authority leaders earlier this month and I was pleased to hear about the progress which had been made on Warm Hubs across Wales. A number of local authorities publish information on their web sites on the location of the Warm Hubs in their community. The Croeso Cynnes web site used by the local authorities in North Wales lists over 120 Warm Hubs across North Wales. Warm Hubs offer a range of support depending on their location and their facilities. This includes a simple warm space with refreshments to more substantive food, activities, free access to computers and wi\-fi and charging points for phones and tablets.  A number offer the opportunity to meet with financial and welfare advisors, supporting people to access the benefits and support they are entitled to. This includes giving cost\-of\-living advice, signposting people to additional help and providing real practical support through activities such as helping people to fill in forms to apply for benefits. I will be visiting Warm Hubs in Caerphilly and Cardiff on the 20th of December to see first hand the valuable work that these hubs are doing in our community and to support people through this cost\-of\-living crisis. We will continue to work with local authorities to support our collective efforts to help those hardest hit by the cost\-of\-living crisis to stay warm this winter.

Ar 20 Medi gwnaethom gyhoeddi miliwn o bunnoedd o gyllid cychwynnol i gefnogi cymunedau i ddatblygu Canolfannau Clyd neu ehangu a gwella'r ddarpariaeth bresennol o ran Canolfannau Clyd. Gwyddom y bydd llawer o bobl yn ei chael hi'n anodd cadw eu cartrefi ar dymheredd iach y gaeaf hwn, yn enwedig y bobl hynny sydd gartref drwy'r dydd, yr henoed a'r bregus. Mae Canolfannau Clyd yn cynnig amgylchedd diogel, hygyrch a chynnes yn ystod y dydd i helpu'r rhai sy'n wynebu tlodi tanwydd eithafol y gaeaf hwn. Ar y 12fed o Hydref, fe wnes gadarnhau y byddai ein £1 miliwn o gyllid Canolfannau Clyd yn cael ei ddosbarthu trwy awdurdodau lleol a fyddai'n gweithio gyda phartneriaid lleol wrth ddatblygu a darparu Canolfannau Clyd. Roedd hyn yn cydnabod mai yn y cymunedau lleol y mae llawer o'r arbenigedd ar ble y dylid gosod Canolfannau Clyd, a'r hyn y dylid ei ddarparu ynddynt, ac mai awdurdodau lleol, gan weithio mewn partneriaeth â'r sector cyhoeddus, y sector gwirfoddol a phartneriaid cymunedol sydd yn y sefyllfa orau i fesur a deall anghenion lleol, y ddarpariaeth bresennol ac i lunio a darparu atebion lleol. Mae ein buddsoddiad mewn Canolfannau Clyd yn rhan o becyn cymorth ehangach gan Lywodraeth Cymru yn ystod yr argyfwng costau byw hwn, sy'n cynnwys ein Cynllun Cymorth Tanwydd, Talebau Tanwydd, Cronfa Cymorth Dewisol a thaliadau Costau Byw. Byddwn yn buddsoddi cyfanswm o dros £1\.6 biliwn eleni i gefnogi pobl drwy'r argyfwng costau byw hwn drwy ddarparu cymorth wedi'i dargedu i'r rhai sydd ei angen fwyaf a thrwy raglenni a chynlluniau sy'n rhoi arian yn ôl ym mhocedi pobl. Heddiw, rwy'n falch o allu rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am y Canolfannau Cynnes ledled Cymru. Mae llawer o sefydliadau gan gynnwys awdurdodau lleol, cynghorau tref a chymuned, grwpiau ffydd, clybiau chwaraeon, chanolfannau cymunedol, chymdeithasau tai a undebau llafur  yn ymgysylltu â Chanolfannau Clyd neu’n sefydlu rhai yn eu cymunedau lleol.  Mae ein cyllid wedi helpu i adeiladu ar yr ymdrechion presennol hyn i wella ac ehangu’r rhwydwaith Canolfannau Clyd ledled Cymru. Rydw i hefyd yn ddiolchgar i bartneriaid fel y Loteri Genedlaethol sydd hefyd yn cefnogi Canolfannau Clyd ledled Cymru. Mae dros 300 o Ganolfannau Clyd / Croeso Cynnes / Mannau Cynnes ar draws Cymru a disgwylir i’r nifer hwn dyfu wrth i lawer o awdurdodau lleol redeg cynlluniau grant â chefnogaeth cyllid Llywodraeth Cymru ar gyfer grwpiau cymunedol a gwirfoddol sy’n dymuno datblygu Canolfannau Clyd. Cwrddais ag arweinwyr awdurdodau lleol yn gynharach yn y mis ac roeddwn yn falch o glywed am y cynnydd a wnaed o ran Canolfannau Clyd ledled Cymru. Mae nifer o awdurdodau lleol yn cyhoeddi gwybodaeth ar eu gwefannau ynghylch lleoliad y Canolfannau Clyd yn eu cymuned. Mae gwefan Croeso Cynnes a ddefnyddir gan awdurdodau lleol gogledd Cymru yn rhestru dros 120 o Ganolfannau Clyd ar draws gogledd Cymru. Mae Canolfannau Clyd yn cynnig amrywiaeth o gefnogaeth yn dibynnu ar eu lleoliad a'u cyfleusterau. Mae hyn yn cynnwys amrywiaeth o fan cynnes syml gyda lluniaeth, i fwyd mwy sylweddol, gweithgareddau, mynediad am ddim at gyfrifiaduron a wi\-fi, a phwyntiau gwefru ar gyfer ffonau a llechi.  Mae nifer yn cynnig cyfle i gwrdd â chynghorwyr ariannol a lles, gan gefnogi pobl i gael y buddion a'r gefnogaeth y mae ganddynt hawl iddynt. Mae hyn yn cynnwys rhoi cyngor costau byw, cyfeirio pobl at gymorth ychwanegol a darparu cefnogaeth ymarferol go iawn trwy weithgareddau fel helpu pobl i lenwi ffurflenni i wneud cais am fudd\-daliadau. Byddaf yn ymweld â Chanolfannau Clyd yng Nghaerffili a Chaerdydd ar 20 Rhagfyr i weld â’m llygaid fy hun y gwaith gwerthfawr y mae'r canolfannau hyn yn ei wneud yn ein cymuned ac i gefnogi pobl trwy'r argyfwng costau byw hwn. Byddwn yn parhau i weithio gydag awdurdodau lleol i gefnogi ein hymdrechion ar y cyd i helpu'r rhai sydd wedi'u taro'n waethaf gan yr argyfwng costau byw i gadw'n gynnes y gaeaf hwn.

Translate the text from English to Welsh.

The First Minister said: > “Wales will be well represented at the Paralympics in Rio over the next fortnight as we are again punching above our weight with our athletes making up 10% of ParalympicsGB. After the success of Welsh competitors in so many events at the Olympics, it is great to see the breadth of events, from Archery and Athletics to Fencing and Wheelchair Rugby, in which our athletes are taking part. > > > > “The talent and dedication of our Paralympians is an inspiration to all of us and their selection to represent ParalympicsGB at Rio shows what can be achieved through determination and hard work. I’m sure their efforts will inspire many others to have a go at sports and become more active. > > > > “Pob lwc to all the Welsh stars and ParalympicsGB – the whole country is behind you and looking forward to another great performance!”

Meddai'r Prif Weinidog: > "Bydd cynrychiolaeth gref o Gymru yng ngemau Paralympaidd Rio dros y pythefnos nesaf, gyda 10% o dîm Paralympaidd Prydain yn dod o’n gwlad ni. Ar ôl llwyddiant ysgubol mewn amryw o chwaraeon yn y gemau Olympaidd, mae'n wych gweld bod ein hathletwyr yn cymryd rhan mewn ystod eang o gystadlaethau, o Saethyddiaeth ac Athletau i Gleddyfaeth a Rygbi Cadair Olwyn. > > "Mae dawn ac ymroddiad ein athletwyr Paralympaidd yn ysbrydoliaeth i ni i gyd. Drwy gael eu dewis i gynrychioli tîm Prydain yn y gemau Paralympaidd maent yn profi bod penderfyniad a gwaith caled yn gallu arwain at gyflawni pethau mawr. Rwy'n siŵr y bydd eu hymdrechion yn ysbrydoli llawer o bobl i fynd amdani drwy gymryd rhan mewn chwaraeon a dechrau symud mwy. > > "Pob lwc i sêr Cymru a thîm Paralympaidd Prydain – mae'r wlad gyfan yn eich cefnogi ac ry'n ni'n edrych ymlaen at weld perfformiadau gwych unwaith eto!"

Translate the text from English to Welsh.

The next JMC (EU Negotiations) will take place next week on Thursday 3 September with parties participating remotely. This is the third JMC(EN) meeting since the Welsh Government hosted the meeting in Cardiff, in late January. The meeting will discuss the Common Frameworks programme, the UK Internal Market, negotiations between the UK\-EU, and an update on transition matters including UK Readiness, engagement, the Northern Ireland Protocol and legislation. I will update Members following the meeting.

Bydd cyfarfod nesaf Cyd\-bwyllgor y Gweinidogion (Negodiadau’r UE) yn cael ei gynnal yr wythnos hon, sef ddydd Iau 3 Medi, gyda’r cyfranogwyr yn cymryd rhan o bell. Hwn fydd trydydd cyfarfod y Cyd\-bwyllgor ers i Lywodraeth Cymru gynnal y cyfarfod yng Nghaerdydd ddiwedd mis Ionawr.  Bydd y cyfarfod yn trafod y rhaglen Fframweithiau Cyffredin, Marchnad Fewnol y DU, negodiadau rhwng y DU a’r UE a diweddariad ar faterion yn ymwneud â phontio, gan gynnwys Parodrwydd y DU, ymgysylltu, protocol Gogledd Iwerddon a deddfwriaeth.  Byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ar ôl y cyfarfod.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw byddaf yn lansio’r ymgynghoriad cyhoeddus ar ganllawiau statudol drafft ar gyfer cyrff llywodraethu ysgolion ar bolisïau gwisg ysgol ac edrychiad disgyblion**.** Mae teuluoedd yn wynebu llawer o gostau gwahanol sy’n gysylltiedig â gwisg ysgol a gweithgareddau y tu mewn a’r tu allan i’r ysgol. Mae’r Grant Datblygu Disgyblion – Mynediad yn ganolog i’r broses o gynorthwyo teuluoedd gyda’r costau hyn. Mae’n gallu gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i gost gwisg ysgol, a chostau cyfarpar, dillad chwaraeon a dillad ar gyfer gweithgareddau y tu allan i’r ysgol.  Er mwyn cefnogi’r Grant Datblygu Disgyblion – Mynediad a chynorthwyo ysgolion i wneud penderfyniadau effeithiol ynglŷn â’u polisïau gwisg ysgol, rwyf eisiau cyflwyno canllawiau statudol ar gyfer cyrff llywodraethu ysgolion ar bolisïau gwisg ysgol ac edrychiad disgyblion.  Nod y canllawiau newydd yw hyrwyddo agwedd fwy cyson, ym mhob ysgol yng Nghymru, tuag at fforddiadwyedd gwisgoedd ysgol. Byddant yn disodli’r canllawiau anstatudol presennol ac yn dod i rym ym mis Medi 2019\. Mae’r ymgynghoriad yn canolbwyntio ar fforddiadwyedd ac yn mynd i’r afael â nifer o faterion y dylid eu hystyried wrth ddatblygu polisïau gwisg ysgol ac edrychiad disgyblion, fel eitemau gwisg niwtral o ran y rhywiau a hyblygrwydd yn ystod amodau tywydd eithafol. Rwy’n croesawu ac yn edrych ymlaen at safbwyntiau ar y ddogfen ymgynghori, sydd ar gael yn: https://beta.llyw.cymru/canllawiau\-ar\-gyfer\-cyrff\-llywodraethu\-ysgolion\-ar\-bolisiau\-gwisg\-ysgol\-ac\-edrychiad\-disgyblion Y dyddiad cau ar gyfer ymatebion yw 21 Chwefror 2019\.

Today I will be launching the public consultation on draft statutory guidance to school governing bodies on school uniform and appearance policies**.** Families face many different costs when it comes to school uniform, as well as activities both in and outside of school. Our PDG\-Access funding is central to helping with these costs. It can make a real difference to the cost of not just school uniform, but equipment, sports kits and kit for activities outside of school. To support PDG\-Access, and schools to make effective decisions on their school uniform policies, I want to introduce statutory guidance for school governing bodies on school uniform and appearance policies. The new guidance aims to encourage a more consistent approach, across all schools in Wales, to the affordability of school uniforms. It will replace the current non\-statutory guidance and will come into effect from September 2019\. The consultation focuses on affordability, and also addresses a number of issues that should be considered when developing school uniform and appearance policies, such as gender\-neutral uniform items and flexibility during extreme weather conditions. I welcome and look forward to views on the consultation document, which is available at: https://beta.gov.wales/guidance\-school\-governing\-bodies\-school\-uniform\-and\-appearance\-policies The closing date for responses is 21 February 2019\.

Translate the text from English to Welsh.

It is my intention to direct Qualifications Wales that there should be no end of year exams for Qualifications Wales approved GCSE, AS and A level qualifications in 2021\. This is in line with the recommendations of both Qualifications Wales and the Independent Review. The primary reason for my decision is down to fairness; the time learners will spend in schools and colleges will vary hugely and, in this situation, it is impossible to guarantee a level playing field for exams to take place. * Instead of exams, we intend to work with teachers to take forward teacher\-managed assessments. * These should include assessments that will be externally set and marked, but delivered within a classroom environment under teacher supervision. * My expectation is that these will form the basis for centre\-based outcomes, which will be linked to an agreed national approach to provide consistency across Wales. I will be delivering an Oral Statement to members later today, where I will provide more details and give Members of the Senedd the opportunity to ask questions. I have also sent a letter to all secondary schools and colleges informing them of my decision.

Rwy’n bwriadu rhoi cyfarwyddyd i Cymwysterau Cymru na ddylid cynnal arholiadau diwedd blwyddyn ar gyfer cymwysterau TGAU, UG a Safon Uwch a gymeradwyir gan Cymwysterau Cymru yn 2021\. Mae hyn yn unol ag argymhellion Cymwysterau Cymru a'r Adolygiad Annibynnol. Y prif reswm dros fy mhenderfyniad yw tegwch; bydd yr amser y bydd dysgwyr yn ei dreulio mewn ysgolion a cholegau yn amrywio’n aruthrol ac, yn y sefyllfa hon, mae’n amhosibl gwarantu chwarae teg i gynnal arholiadau.   * Yn hytrach nag arholiadau, bwriadwn weithio gydag athrawon i ddatblygu asesiadau dan reolaeth athrawon. * Dylai hyn gynnwys asesiadau a fydd yn cael eu gosod a'u marcio yn allanol, ond eu cynnal yn y dosbarth o dan oruchwyliaeth athrawon. * Rwy’n disgwyl iddynt gael eu defnyddio fel sylfaen ar gyfer canlyniadau gan ganolfannau, gyda dull cenedlaethol y cytunwyd arno i sicrhau cysondeb ar draws Cymru. Byddaf yn cyflwyno Datganiad Llafar yn ddiweddarach heddiw, lle byddaf yn rhoi mwy o fanylion ac yn rhoi cyfle i Aelodau'r Senedd ofyn cwestiynau. Rwyf hefyd wedi anfon llythyr at bob ysgol uwchradd a choleg yn rhoi gwybod iddynt am fy mhenderfyniad.    

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, rwy’n falch o gyhoeddi dadansoddiad o’r ymatebion i’r ymgynghoriad cyhoeddus ar gynigion deddfwriaethol ar gyfer crefydd, gwerthoedd a moeseg yn y Cwricwlwm i Gymru. Dengys y dadansoddiad fod cefnogaeth eang i’r rhan fwyaf o’r cynigion yn ymwneud ag chrefydd, gwerthoedd a moeseg, gan gynnwys cwmpas y maes a’r trefniadau ar gyfer Cynadleddau Meysydd Llafur Cytûn.  

Today I am pleased to publish the analysis of responses to the public consultation on legislative proposals for religion, values and ethics (RVE) in the Curriculum for Wales. The analysis shows broad support for the majority of proposals relating to RVE, including both the scope of RVE and arrangements for Agreed Syllabus Conferences.  

Translate the text from Welsh to English.

Tua'r adeg yma llynedd, cyhoeddwyd Cynllun Gweithredu Llywodraeth Cymru ar Allforio, fel rhan o gyfres o gynlluniau i roi ein Strategaeth Ryngwladol ar waith. Rwyf am roi'r diweddaraf i'r Aelodau am yr ystod o gamau yr ydym wedi'u cymryd i ysbrydoli a helpu allforwyr yng Nghymru dros ddeuddeng mis cynta’r Cynllun, sy'n rhan allweddol o’n Rhaglen Lywodraethu. Afraid dweud, dros y 18 mis diwethaf mae masnach ryngwladol, ynghyd â busnesau yng Nghymru, wedi profi anawsterau mawr yn sgil effeithiau cyfunol COVID\-19 a’r gofynion masnachu cymhlethach â’r UE, ein partner masnachu mwyaf. Adlewyrchir hyn yn yr ystadegau allforio dros dro diweddaraf, sy'n dangos bod gwerth allforion nwyddau o Gymru o £13\.5 biliwn yn y flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mehefin 2021, i lawr £2\.0 biliwn (13\.1%) o'i gymharu â'r flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mehefin 2020 ac i lawr £4\.3 biliwn (24\.1%) o'i gymharu â'r flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mehefin 2019\. Mae hyn yn dangos yr her ddi\-dor i'r llywodraeth, busnesau, ein rhanddeiliaid a'n partneriaid a phwysigrwydd cydweithio ar ein huchelgais cyfunol tymor hwy i sicrhau twf allforion Cymru. Rhoddwyd y Cynllun Gweithredu ar Allforio ar waith i helpu busnesau i ymadfer; i’n helpu ni i ailddyfeisio ac addasu ein cymorth i ddiwallu anghenion busnesau allforio; a sicrhau bod ein hallforwyr yn barod ar gyfer unrhyw ofynion masnachu newydd o ganlyniad i gytundebau masnach rydd newydd, gan gynnwys gyda'r UE. Rydym wedi cryfhau’n tîm o Gynghorwyr Masnach Ryngwladol (ITAs) ac mae eu cyfraniad at roi cyngor, arweiniad a chymorth cyflym i fusnesau wrth ddelio â'r heriau hyn wedi bod yn hanfodol, gan weithio'n agos gyda'r ecosystem ehangach o gymorth allforio yng Nghymru a chyda swyddogion Llywodraeth y DU ar draws ystod o adrannau. Rwyf hefyd wedi ymweld â nifer o allforwyr o Gymru i glywed yn uniongyrchol sut y maen nhw wedi addasu i ymdopi â'r heriau byd\-eang presennol ac wedi manteisio ar gymorth Llywodraeth Cymru i ddod o hyd i gyfleoedd allforio newydd. Mae'r Cynllun yn cynnwys hefyd gweithredoedd i sbarduno twf allforion Cymru yn y tymor hwy, gan gynyddu cyfraniad allforion at economi Cymru. Mae'r elfen gyntaf yn canolbwyntio ar ysbrydoli busnesau i ddechrau allforio. Rydym wedi cryfhau eleni ein hymgyrch Esiamplau Allforio i dynnu sylw at lwyddiannau busnesau bach a chanolig yng Nghymru sydd eisoes yn allforio, er mwyn annog eraill i fentro. Hyd yma, rydym wedi gweld cynnydd yn y traffig i'r wefan Allforio o'i gymharu â'r un cyfnod (cyn y pandemig). Mae nifer o Esiamplau’r ymgyrch wedi cael sylw cadarnhaol yn y cyfryngau gan gynnwys mewn cylchgronau masnach cenedlaethol. Mae ein hymgyrch farchnata integredig yn parhau i hyrwyddo straeon allforio ein Hesiamplau i ysbrydoli eraill i ddechrau allforio. Cymerodd nifer o'n Hesiamplau ran hefyd yn ein Cynhadledd Allforio flynyddol ym mis Mawrth i hyrwyddo manteision allforio ymhellach, trafod problemau cael mynediad i farchnadoedd a thynnu sylw at gyfleoedd yn y farchnad, gyda thros 100 o gynrychiolwyr yn cymryd rhan. Elfen allweddol o'r Cynllun yw meithrin y gallu yng Nghymru i allforio. I’r perwyl hwnnw, rydym wedi cyflwyno rhaglen gynhwysfawr o weminarau ar allforio ar gyfer busnesau Cymru ac wedi cryfhau ein cynnwys ar\-lein am allforio, ar lwyfan Busnes Cymru. Mae hyn yn cynnwys yr Hyb Allforio ar\-lein, sy’n darparu gwybodaeth fyw am amrywiaeth o agweddau ar allforio, yn ogystal â modiwlau allforio newydd i helpu allforwyr hen a newydd. Ym mis Medi, lansiais fenter Clwstwr Allforio newydd, sy'n anelu at ddod â busnesau o sectorau allweddol ynghyd i wella’u gwybodaeth a'u dealltwriaeth o brosesau a chyfleoedd allforio. Mae'r Clystyrau'n dechrau datblygu rhwydweithiau cymorth cryf, gan weithio ar sail "un i helpu nifer", i helpu busnesau i ddatblygu’u hallforion, ac er mwyn iddyn nhw allu rhannu gwybodaeth a phrofiad a chefnogi ei gilydd i drechu’r anawsterau sy’n wynebu allforwyr. Rwy’n cydnabod hefyd ei bod yn bwysig helpu busnesau i ddechrau allforio, felly, ym mis Gorffenaf, lansiais raglen beilot i Allforwyr Newydd, ac rydym yn gweithio'n galed gyda busnesau targed sydd â'r uchelgais a'r potensial i ddod yn allforwyr cynaliadwy a llwyddiannus. Er gwaethaf y cyfyngiadau ar deithio a chynnal digwyddiadau, rydym wedi parhau i helpu busnesau Cymru i gael at farchnadoedd a chael hyd i gwsmeriaid tramor newydd. Gwnaethon ni gyflwyno cyfres o ‘rith\-ymweliadau â marchnadoedd allforio’ ac rydym wedi ymweld ag arddangosfeydd masnach targed, gan weithio'n glos â swyddfeydd tramor Llywodraeth Cymru a phartneriaid eraill yn y farchnad, gan gynnwys yr Adran Fasnach Ryngwladol. Ers i ni gyhoeddi'r Cynllun, rydym wedi cefnogi dros 120 o fusnesau i gymryd rhan mewn gweithgareddau masnach dramor mewn marchnadoedd allweddol, gan gynnwys yng Ngogledd America, y Dwyrain Canol, Asia ac Ewrop. Rwyf hefyd yn awyddus i wneud y gorau o’r Cymry ar Wasgar i greu cysylltiadau busnes; er enghraifft, mae swyddogion yn gweithio gyda Global Welsh i gryfhau ein rhaglen o deithiau masnach a byddaf hefyd yn cefnogi lansiad Global Welsh y Dwyrain Canol, ei hyb diweddaraf, yn ystod Dubai Expo 2020 ym mis Rhagfyr. Mae ein cynrychiolwyr yn cefnogi allforwyr hefyd drwy gynnig cyngor a rhannu gwybodaeth am y marchnadoedd â chwmnïau sy'n cymryd rhan mewn digwyddiadau masnach tramor. Byddwn yn parhau i hyrwyddo a dangos y gorau sydd gan ddiwydiant Cymru i'w gynnig ar y llwyfan byd\-eang. Er gwaethaf yr heriau di\-dor, rydym yn dal yn benderfynol o gydweithio â busnesau a’u helpu i ddatblygu’u hallforion ac i gael y cymorth sydd ei angen arnynt. Yr un pryd, rydym yn cydweithio â Llywodraeth y DU ar faterion polisi masnach ehangach ac wrth negodi Cytundebau Masnach Rydd newydd. Rhaid i unrhyw Gytundeb Masnach Rydd newydd adlewyrchu anghenion busnesau Cymru, yn ogystal â gweddill y DU, a byddwn yn gweithio gyda busnesau Cymru i sicrhau eu bod yn cael manteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd y gall cytundebau masnach eu cynnig. Mae Cymru ar ei gorau pan fyddwn yn gweithio gyda'n gilydd fel tîm a byddwn yn parhau i weithio mewn partneriaeth â sefydliadau eraill i ddatblygu a manteisio i'r eithaf ar y cymorth sydd ar gael drwy'r ecosystem allforio yng Nghymru. Rydym am sicrhau nad oes 'drws anghywir' y gall busnesau ei agor wrth chwilio am gymorth. Mae hyn yn golygu, p'un a yw busnes yn troi at Lywodraeth Cymru, ein partneriaid, Llywodraeth y DU neu sefydliad arall, y byddwn i gyd yn gallu rhoi cyngor iddynt ar sut orau i wireddu eu huchelgeisiau allforio. 

Around this time last year, the Welsh Government’s Export Action Plan was published, as part of a suite of plans to deliver our International Strategy. I want to update Members on the range of actions we have taken to both inspire and assist exporters in Wales over the first twelve months in the implementation of the Plan, which is a key commitment in our Programme for Government. Clearly, the past 18 months has seen unprecedented challenges for international trade, including for businesses in Wales, with the combined impacts of COVID\-19 and more complex trading requirements with the EU, our largest trading partner. This is reflected in the most recent provisional export statistics, which show the value of goods exports for Wales was £13\.5 billion in the year ending June 2021, down £2\.0 billion (13\.1%) compared to the year ending June 2020 (and down £4\.3 billion (24\.1%) compared to the year ending June 2019\). This demonstrates the continuing challenge for government, businesses, our stakeholders and partners and the importance of working together on our collective longer\-term ambition to deliver export growth in Wales. The Export Action Plan was put in place to provide immediate assistance to businesses to support their recovery; to re\-invent and adapt our support to meet the needs of exporting businesses; and, ensure our exporters are prepared for any new trading requirements as a result of new free trade agreements, including with the EU. Our strengthened team of International Trade Advisors (ITAs) has played a crucial role in providing rapid advice, guidance and support to businesses in dealing with these challenges working closely with the wider export support eco\-system in Wales and with UK Government officials across a range of departments.  I have also visited a number of Welsh exporters to hear first\-hand how they have adapted their businesses to cope with the current global challenges and how they have utilised Welsh Government support to find new export opportunities.   The Plan also contains a series of actions to drive the growthof Welsh exports in the longer term, increasing the contribution that exports make to the Welsh economy. The first element focusses on inspiring businesses to begin to export. During this year, we have strengthened our Export Exemplar campaign to highlight the successes of our Welsh SMEs who already export, as a means to encourage others to take up the export journey. To date, we have seen an uplift in traffic to the Business Wales Export website when compared to the same period (pre\-pandemic). The campaign has also received positive media coverage on a number of our Exemplars including to national trade titles. Our integrated marketing campaign continues to promote the export stories of our Exemplars to inspire others to start their export journey. A number of our Exemplars also took part in our annual Export Conference in March to further promote the benefits of exporting, addressing issues around market access and highlighting market opportunities, with over 100 delegates participating. Another key element of the Plan is to build export capability in Wales. As part of this, we have delivered a comprehensive programme of webinars on exporting for Welsh businesses and bolstered our online content for exports, through the Business Wales platform. This includes the online Export Hub, providing live information on a range of export issues, as well as new online export training modules supporting both new and existing exporters. In September, I launched a new Export Cluster initiative, which aims to bring businesses together in key sectors to develop their knowledge and understanding of exporting processes and opportunities. The Clusters are beginning to develop strong networks of support, working on a “one\-to\-many” basis to support their export development, and enabling businesses to share knowledge and experience and support each other to overcome barriers to exporting. I also recognise the importance of supporting non\-exporting businesses to become exporters, therefore, in July, I launched a pilot New Exporter programme, through which we are working intensively with targeted businesses who have the ambition and potential to become sustainable and successful exporters. Despite the restrictions on travel and events, we have continued to support Welsh businesses to access markets and find new overseas customers. We introduced a series of ‘virtual export market visits’ and have attended targeted trade exhibitions, working closely with our Welsh Government overseas offices and other in\-market partners, including the Department for International Trade. Since we published the Plan, we have supported over 120 businesses to take part in overseas trade activities in key markets, including North America, Middle East, Asia and Europe. I am also keen that we maximise our Welsh diaspora to create business links; for example, officials are working with Global Welsh to bolster our trade mission programme and I will be supporting the launch of Global Welsh Middle East, its latest hub, during the course of Dubai Expo 2020 in December. Our Envoys are also supporting overseas trade activity by providing advice and sharing market intelligence with businesses participating in overseas trade events. Going forward, we will continue to collectively promote and showcase the very best that Welsh industry has to offer on the global stage.  Despite the ongoing challenges, we remain determined to deliver export development and continue to work with and support our businesses to access the assistance they need. At the same time, we are engaging with the UK Government on wider trade policy issues and on the negotiation of new Free Trade Agreements. Any new Free Trade Agreement must reflect the needs of businesses in Wales, as well as the rest of the UK, and we will work with Welsh businesses to ensure they can make the most of the opportunities that trade deals can bring. Wales achieves most when we work together as a team and we will continue to work in partnership with other organisations to develop and maximise the support available through the export ecosystem in Wales. We want to ensure that there is no ‘wrong door’ that businesses can open when they are looking for support. This means that, regardless of whether a business turns to the Welsh Government, our partners, the UK Government or another organisation, we will all be able to advise on the most appropriate course of action to achieve their exporting ambitions.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddiogelu’n tiroedd comin ar gyfer cenedlaethau heddiw a’r dyfodol.  Rydym yn arwain y ffordd yn y DU ar ddatblygu cofrestri electronig ar gyfer tiroedd comin a meysydd trefi a phentrefi. Mae'r gwaith hwn yn sail i weithredu Deddf Tiroedd Comin 2006 yn barhaus. Bydd y gwaith o gaffael cyflenwr i gynllunio'r system a gwaith symud data yn dechrau ym mis Hydref 2018\. Mae hyn yn fuddsoddiad sylweddol dros bum mlynedd, gyda'r bwriad o sefydlu'r system erbyn Gwanwyn 2022\. Bydd yr ateb arfaethedig yn trawsnewid y ffordd y mae defnyddwyr yn cael mynediad i'r cofrestrau gan ganiatáu iddynt chwilio ac edrych ar y cofrestrau ar\-lein am y tro cyntaf. Bydd hefyd yn cynnig amrywiol fanteision eraill gan gynnwys system rheoli data safonol, prosesau mwy effeithiol a gwybodaeth ar unwaith i gynorthwyo gyda taliadau amaethyddol ac ateb cynnar ac effeithio li unrhyw achos o glefyd anifeiliaid ar dir comin. Yn ganolog i'r prosiect hwn mae gweithio mewn partneriaeth a chydweithio. Rwy'n ddiolchgar i Awdurdodau Cofrestru Tiroedd Comin ledled Cymru ac aelodau Grŵp Cynghori Deddf Tiroedd Comin 2006 am drafod y prosiect hyd yma. Rwy'n awyddus i hyn barhau wrth inni ddechrau ar y cam pwysig nesaf. Byddaf yn parhau i roi'r newyddion diweddaraf i Aelodau'r Cynulliad wrth i'r prosiect hwn ddatblygu.

The Welsh Government is committed to protecting our common land both now and for future generations.  We are leading the way in the UK on the development of electronic registers for common land and town or village greens. This work underpins the on\-going implementation of the Commons Act 2006\. Procurement of a supplier to undertake the system design and data migration work will commence in October 2018\. This represents a significant investment over five years, with the system scheduled to be in place by Spring 2022\. The proposed solution will transform user access to the registers allowing them to search and browse the registers on\-line for the first time. It will also provide a range of other benefits including a standard data management system, more efficient processes and instant information to support agricultural payments and an early and effective response to any future animal disease outbreak on common land. At the core of this project is partnership and collaborative working. I am grateful to the Commons Registration Authorities across Wales and the members of the Commons Act 2006 Advisory Group for their engagement with the project to date. I am keen for this to continue as we enter the next important phase. I will continue to update Assembly Members as this project develops.

Translate the text from English to Welsh.

Thanks to Welsh in Business, the Welsh Government’s free language support service, more than 1000 businesses have interacted with the Welsh language during the first year of the initiative. Almost 200 businesses have received support to develop action plans to increase their use of Welsh, the Minister for International Relations and the Welsh Language confirmed today. The initiative’s focus is to increase the number of private businesses using Welsh and, in turn, the number of opportunities for people to use the language locally.  The national network of Welsh in Business officers are based in the Mentrau Iaith (Language Initiatives) across Wales and rooted in their communities. Engaging with small to medium\-sized private sector businesses, they offer a wide range of support, from improving Welsh language interaction with customers to providing bilingual merchandise and advice on recruiting Welsh speaking staff. A free translation service is also available \- and 140 businesses took advantage of this service within the first 12 months. One business taking advantage of St Dwynwen’s day as a commercial opportunity is Shop No1 and High Street Deli in Newtown. Elizabeth Mary Evans, owner said:  > “St. Dwynwen’s Day is special to us and to our shop because it is special to Welsh people. We are very passionate about our Welsh language products and about the fact that most of them are produced in Wales. And of course, St. Dwynwen’s Day brings more business to the shop. This week alone – the week of St. Dwynwen’s Day – about 20% of our customers have come in only to ask for cards and gifts for St. Dwynwen’s Day. And Welsh in Business are helping us to integrate more of the Welsh language and to promote our business.” With support from the Welsh for Business network, increasingly popular businesses such as ‘The Escape Rooms’ are following in the footsteps of other successful which have seen the benefits of embracing the Welsh language.  Ellie Daniels, owner of Newport’s escape game, The Escape Rooms, said:  > “We believe the language is an important part of Welsh culture and we’re keen to promote the everyday use of it. We worked closely with Welsh in Business officers, who were incredibly supportive, to offer a Welsh version of our original game, ‘Torture Corp’. > >  “This has generated a lot of additional interest and it’s created a ‘good\-feeling’ amongst our Welsh speaking customers. The publicity alone helped us reach much higher than anticipated and caused a knock\-on spike in sales across the board, not just for our Welsh language game." Eluned Morgan, Minister International Relations and the Welsh Language is urging businesses to take advantage of Welsh in Business: > “Getting private businesses on board is vital to the success of Cymraeg 2050\. There’s still much to do, but the work Cymraeg Byd Busnes has done so far shows that businesses are willing to engage and I’d like to thank the officers who’ve been supporting them to increase their use of the Welsh language and show love to the language around St Dwynwen’s Day. > > “We believe that Welsh in Business is good for business! Operating bilingually can increase customer satisfaction. To me it’s a no\-brainer. If you’re a business owner who feels daunted by offering bilingual services, I want you to know that Welsh in Business is here to support you.” For more information or to find out how your business can take advantage of this free Welsh language support, visit: http://cymraeg.gov.wales/business/business/swyddogion/?lang\=en Follow \#Cariad for information on businesses supporting St Dwynwen’s Day.  

Ymgysylltodd  mwy na 1,000 o fusnesau â’r Gymraeg yn ystod blwyddyn gyntaf y cynllun Cymraeg Byd Busnes – gwasanaeth rhad ac am ddim i fusnesau sy’n cael ei ariannu gan Lywodraeth Cymru – cadarnhaodd y Gweinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol heddiw fod dros 200 o fusnesau wedi derbyn cymorth i ddatblygu cynlluniau penodol i ddatblygu eu defnydd o’r Gymraeg.  Nod y fenter yw cynyddu’r niferoedd o fusnesau preifat sy’n defnyddio’r Gymraeg, a thros amser, y cyfleoedd i bobl ddefnyddio’r Cymraeg yn lleol.   Mae’r rhwydwaith genedlaethol o swyddogion busnes wedi eu lleoli o fewn y Mentrau Iaith ar draws Cymru, ac wedi gwreiddio yn eu cymunedau. Gan ymgysylltu â busnesau bach a chanolig eu maint, maent yn cynnig ystod eang o gymorth, o wella’r gwasanaeth Cymraeg sydd ar gael i gwsmeriaid o ddarparu nwyddau dwyieithog a chyngor ar recriwtio staff sy’n siarad Cymraeg.  Mae gwasanaeth Cyfieithu hefyd am ddim – ac fe wnaeth 140 o fusnesau fanteisio ar y gwasanaeth hwn yn ystod 12 mis cyntaf y gwaith.   Un busnes sy'n manteisio ar Ddydd Santes Dwynwen fel cyfle masnachol yw siop No1 a High Street Deli yn y Drenewydd. Dywedodd Elizabeth Mary Evans, y perchennog:  > "Mae Dydd Santes Dwynwen yn arbennig i ni ac i'n siop am ei fod yn arbennig i'r Cymry. Rydym yn angerddol iawn am ein cynnyrch Cymraeg ac am y ffaith fod y rhan fwyaf ohonynt yn cael eu cynhyrchu yng Nghymru. Ac wrth gwrs, mae Dydd Santes Dwynwen yn dod â mwy o fusnes i'r siop. Yr wythnos hon yn unig – sef wythnos Dydd Santes Dwynwen – mae tua 20% o'n cwsmeriaid wedi dod i mewn yn benodol i ofyn am gardiau a rhoddion ar gyfer Dydd Santes Dwynwen. Ac mae prosiect Cymraeg Byd Busnes yn ein helpu i integreiddio mwy o'r Gymraeg ac i hyrwyddo ein busnes." Gyda'r cymorth hwn, mae busnesau poblogaidd fel 'Escape Rooms' yn dilyn ôl traed cwmnïau llwyddiannus eraill sy'n dyst i fanteision cofleidio'r iaith Gymraeg. Dywedodd Ellie Daniels, perchennog gêm Escape Rooms Casnewydd:  > "Rydyn ni'n credu bod yr iaith yn rhan bwysig o ddiwylliant Cymru ac rydym yn awyddus i hyrwyddo’r  defnydd bob dydd ohoni. Buon ni’n gweithio'n agos gyda swyddogion Cymraeg Byd Busnes, a oedd yn hynod gefnogol, i gynnig fersiwn Gymraeg o'n gêm wreiddiol, 'Torture Corp'. > "Mae hyn wedi creu llawer o ddiddordeb ychwanegol ac mae wedi creu 'teimlad da' ymhlith ein cwsmeriaid sy'n siarad Cymraeg. Roedd y cyhoeddusrwydd ychwanegol wedi ein helpu i gyrraedd cynulleidfa llawer uwch nag a ragwelwyd ac wedi achosi cynnydd aruthrol mewn cwsmeriaid, nid yn unig ar gyfer ein gêm Gymraeg." Mae Eluned Morgan,  Gweinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol, yn annog busnesau i fanteisio ar wasanaeth Cymraeg Byd Busnes: > "Mae cael busnesau preifat yn hanfodol i lwyddiant Cymraeg 2050\. Mae llawer o waith i'w wneud o hyd, ond mae'r gwaith mae Cymraeg Byd Busnes wedi'i wneud hyd yn hyn yn dangos bod busnesau'n barod i ymgysylltu a hoffwn ddiolch i'r swyddogion sydd wedi bod yn eu cefnogi i gynyddu eu defnydd o'r Gymraeg a dangos cariad at yr iaith yn ystod cyfnod dathlu Santes Dwynwen. > > "Credwn fod y Gymraeg mewn Busnes yn dda i fusnes! Gall gweithredu'n ddwyieithog gynyddu boddhad cwsmeriaid. I mi, mae’n beth syml. Os ydych chi'n berchennog busnes sy'n teimlo'n nerfus am gynnig gwasanaethau dwyieithog, dwi am i chi wybod bod swyddogion Cymraeg Byd Busnes yma i'ch cefnogi chi." Am ragor o wybodaeth neu i gael gwybod sut y gall eich busnes fanteisio ar y gefnogaeth hon yn rhad ac am ddim, ewch i: http://cymraeg.gov.wales/business/business/swyddogion/?lang\=cy Dilynwch \#Cariad am wybodaeth am fusnesau sy'n cefnogi Dydd Santes Dwynwen

Translate the text from English to Welsh.

The COVID\-19 pandemic has highlighted the vital role science, technology, engineering and maths (STEM) play in the world today. Never before have STEM professionals been more in the public eye. I was recently asked in the Senedd “how the increased profile of female scientists during the pandemic can be used to increase participation?” The pandemic has been described as an opportune “Apollo moment” increasing the visibility, importance and appeal of science. By sharing stories of STEM female role models during the pandemic, we can inspire and motivate more girls and women to study STEM, setting them on a path to a rewarding career.  There are numerous examples of STEM femalerole models in Wales who have come to prominence during the COVID\-19 pandemic. Here are some examples of their outstanding contributions and achievements. Dr Catherine Moore, Dr Eleri Davies and Consultant Nurse Gail Lusardi from Public Health Wales received MBEs in the Queen’s Birthday Honours for their services to public health during the pandemic.  Dr Catherine Moore, a Consultant Clinical Scientist, led the effort to establish COVID\-19 testing in Wales within a month of it being recognised as a new coronavirus. This resulted in the Public Health Wales microbiology laboratory at the University Hospital of Wales in Cardiff becoming the second in the UK to be able to test for the virus. Dr Moore recognised the significance of COVID\-19 and secured early samples to study before any case had been reported in the UK. Working with colleagues, she helped ensure that Wales started sequencing the virus in early March – days after the first confirmed case in the country. This has resulted in Wales having submitted the third largest number of sequenced cases to a global database, providing information about the characteristics of COVID\-19 and its spread.  Dr Eleri Davies is a Consultant Medical Microbiologist and interim Medical Director of Public Health Wales. During the pandemic, Eleri has been working closely with her Consultant Nurse colleague Gail Lusardi on the infection prevention and control measures needed to minimise the spread of COVID\-19 within health and social care settings, but also more broadly. The work has been demanding, but also very interesting as they applied their knowledge and experience of infection prevention and control and microbiology across all settings. They have interacted and engaged with specialists, the Welsh Government and the population of Wales in support of minimising the spread of this infection. Dr Ceri Lynch, consultant in Anaesthetics and Intensive Care at the Royal Glamorgan Hospital and critical care research lead, is another outstanding role model for women in clinical science. In intensive care, Ceri and her team have worked hard looking after the sickest of patients. “She has been simply outstanding in caring for patients with COVID\-19 in the most difficult and challenging of circumstances.” Ceri has also spent time working on clinical trials to improve our knowledge about critical illness. Particularly interesting studies have included genetic testing to find out why some people have COVID\-19 with no symptoms whilst others are seriously unwell or die. She has been investigating various drug treatments for COVID\-19 and has found one that improves survival. Ceri has also explored the use of virtual reality to reduce pain, stress and anxiety in patients, relatives and hospital staff.  Professor Valerie O'Donnell at Cardiff University’s School of Medicine led an international evidence review which proposed that oral rinsing has a theoretical potential to reduce coronavirus transmission. The team tested the impact of mouthwash on the SARS\-CoV2 virus under laboratory test tube conditions that mimicked a person’s throat. They found that certain types of mouthwash preparations inactivated coronavirus infectivity during a 30 second exposure. Similar findings have recently been presented by independent studies in at least three other laboratories around the world. A separate clinical trial being led by Cardiff University is now testing whether mouthwash can inactivate the virus in the mouth. Dr Vijayalakshmi Varadarajan is a Consultant Anaesthetist at the Princess of Wales Hospital, Bridgend. At the start of COVID\-19 pandemic she used her knowledge and skills to design a protocol for safe intubations for the MERIT (Mobile EndotRacheal Intubation Team). She actively demonstrated and taught the skill for performing intubations with minimum risk of AGP (Aerosol Generating Procedure) for the person doing the intubation. She personally trained both consultants and trainees in this safe technique. Despite being asked to shield during the pandemic by her medical consultant, she continued working at the Nuffield Health Hospital, anaesthetising urgent cancer cases.  Professor Awen Gallimore, an immunologist at Cardiff University’s School of Medicine, is a member of a UKRI\-funded COVID\-19 Immunology Consortium working to understand how the immune system responds during COVID\-19\. Her work is focussed on understanding the pathology of the disease; identifying patients most at risk from severe disease; assisting doctors in deciding treatments; the rapid development of vaccines; and novel treatments for severe COVID\-19\. Professor Kamila Hawthorne MBE is the Head of the Graduate Entry Medicine programme at Swansea University and a GP in Mountain Ash. When COVID\-19 struck in March 2020, Kamila rallied her team to rapidly and dramatically change the medical student teaching to be delivered virtually. Kamila worked with Swansea Bay and Hywel Dda University Health Boards to set up volunteer posts for the students, many of whom were keen to help out with the crisis. Judging that the final year students were ready, they were allowed to graduate three months early in April 2020, so they could start working as junior doctors immediately. Throughout all of this, Kamila has continued to see and care for patients as part of her work as a front\-line GP.  Dr Emma Hayhurst is a lead scientist on a project at the University of South Wales to develop a rapid test for COVID\-19\. The test is quick and portable, it doesn’t need to be processed in a lab and the results can be available in less than 30 minutes. There are so many possibilities for how this test can be used, for example, in care homes, hospitals, airports, dental labs and GP practices. The team have been awarded funding from the Welsh Government’s innovation department to validate the test. This could lead to it being available for use in early 2021\.

Mae pandemig COVID\-19 wedi tynnu sylw at rôl hanfodol gwyddoniaeth, technoleg, peirianneg a mathemateg (STEM) yn y byd heddiw. Nid yw gweithwyr STEM proffesiynol erioed wedi bod fwy yn llygad y cyhoedd. Yn ddiweddar, gofynnwyd i mi yn y Senedd “sut gellir defnyddio proffil uwch menywod sy’n wyddonwyr yn ystod y pandemig i gynyddu’r nifer sy’n cymryd rhan?” Mae’r pandemig wedi cael ei ddisgrifio cyfle amserol, fel “moment Apollo”, sy’n rhoi mwy o amlygrwydd i wyddoniaeth, yn tynnu sylw at ei bwysigrwydd ac yn cynyddu ei apêl. Drwy rannu straeon am fodelau rôl benywaidd mewn STEM yn ystod y pandemig, gallwn ysbrydoli a chymell rhagor o ferched a menywod i astudio pynciau STEM, gan sicrhau eu bod ar lwybr tuag at yrfa werth chweil.  Mae nifer o enghreifftiau o fodelau rôl benywaidd mewn STEM yng Nghymru sydd wedi dod i amlygrwydd yn ystod pandemig COVID\-19\. Dyma rai enghreifftiau o’u cyfraniadau a’u llwyddiannau eithriadol. Cafodd Dr Catherine Moore, Dr Eleri Davies a’r Nyrs Ymgynghorol Gail Lusardi o Iechyd Cyhoeddus Cymru MBE yr un yn Anrhydeddau Pen\-blwydd y Frenhines am eu gwasanaethau i iechyd y cyhoedd yn ystod y pandemig.  Arweiniodd Dr Catherine Moore, Gwyddonydd Clinigol Ymgynghorol, yr ymdrech i gael profion COVID\-19 yng Nghymru o fewn mis iddo gael ei gydnabod fel coronafeirws newydd. Arweiniodd hyn at labordy microbioleg Iechyd Cyhoeddus Cymru yn Ysbyty Athrofaol Cymru, Caerdydd, yn dod yn ail yn y DU i allu profi am y feirws. Roedd Dr Moore yn cydnabod arwyddocâd COVID\-19 ac yn sicrhau samplau cynnar i’w hastudio cyn i unrhyw achos gael ei adrodd yn y DU. Gan weithio gyda chydweithwyr, helpodd i sicrhau bod Cymru’n dechrau dilyniannodi’r feirws ddechrau mis Mawrth – ddiwrnodau ar ôl i’r achos cyntaf gael ei gadarnhau yn y wlad. Mae hyn wedi golygu bod Cymru wedi cyflwyno’r drydedd nifer fwyaf o achosion wedi’u dilyniannodi i gronfa ddata fyd\-eang, gan ddarparu gwybodaeth am nodweddion COVID\-19 a’i ledaeniad.  Mae Dr Eleri Davies yn Ficrobiolegydd Meddygol Ymgynghorol ac yn Gyfarwyddwr Meddygol dros dro Iechyd Cyhoeddus Cymru. Yn ystod y pandemig, mae Eleri wedi bod yn gweithio’n agos gyda’i chydweithiwr, y Nyrs Ymgynghorol, Gail Lusardi, ar y mesurau atal a rheoli heintiau sydd eu hangen i leihau lledaeniad COVID\-19 mewn lleoliadau iechyd a gofal cymdeithasol, ond hefyd yn ehangach. Mae’r gwaith wedi bod yn anodd, ond hefyd yn ddiddorol iawn gan eu bod yn defnyddio eu gwybodaeth a’u profiad o atal a rheoli heintiau a microbioleg ar draws pob lleoliad. Maent wedi rhyngweithio ac ymgysylltu ag arbenigwyr, Llywodraeth Cymru a phoblogaeth Cymru er mwyn lleihau lledaeniad yr haint hwn. Mae Dr Ceri Lynch, ymgynghorydd mewn Anestheteg a Gofal Dwys yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg ac arweinydd ymchwil gofal critigol, yn fodel rôl rhagorol arall ar gyfer menywod ym maes gwyddoniaeth glinigol. Mae Ceri a’i thîm wedi gweithio’n galed yn gofalu am gleifion gwael iawn yn yr uned gofal dwys. “Mae hi wedi bod yn eithriadol o dda am ofalu am gleifion sydd â COVID\-19 yn yr amgylchiadau anoddaf a mwyaf heriol.” Mae Ceri hefyd wedi treulio amser yn gweithio ar dreialon clinigol i wella ein gwybodaeth am salwch difrifol. Mae astudiaethau arbennig o ddiddorol wedi cynnwys profion genetig i ddarganfod pam nad oes gan rai pobl symptomau gyda COVID\-19 tra bo pobl eraill yn ddifrifol wael neu’n marw. Mae hi wedi bod yn ymchwilio i amrywiol gyffuriau ar gyfer trin COVID\-19 ac mae hi wedi dod o hyd i un sy’n gwella goroesi. Mae Ceri hefyd wedi edrych ar ddefnyddio rhith\-wirionedd i leihau poen, straen a phryder ymhlith cleifion, perthnasau a staff ysbytai.  Arweiniodd yr Athro Valerie O'Donnell yn Ysgol Feddygaeth Prifysgol Caerdydd adolygiad o dystiolaeth ryngwladol a oedd yn cynnig bod gan rinsio eich ceg botensial damcaniaethol i leihau trosglwyddiad y coronafeirws. Profodd y tîm effaith cegolch ar feirws SARS\-CoV2 o dan amodau tiwb profi labordy a oedd yn dynwared gwddf unigolyn. Daethant i’r casgliad bod rhai mathau o gymysgeddau cegolch yn anactifadu heintusrwydd coronafeirws wrth iddynt ddod i gysylltiad am 30 eiliad. Cyflwynwyd canfyddiadau tebyg yn ddiweddar gan astudiaethau annibynnol mewn o leiaf dri labordy arall o amgylch y byd. Mae treial clinigol ar wahân sy’n cael ei arwain gan Brifysgol Caerdydd nawr yn profi a all cegolch anactifadu’r feirws yn y geg. Mae Dr Vijayalakshmi Varadarajan yn Anesthetydd Ymgynghorol yn Ysbyty Tywysoges Cymru, Pen\-y\-bont ar Ogwr. Ar ddechrau pandemig COVID\-19 defnyddiodd ei gwybodaeth a’i sgiliau i lunio protocol ar gyfer rhoi tiwbiau’n ddiogel ar gyfer MERIT (Tîm Symudol sy’n Rhoi Tiwbiau Endotracheaidd). Bu wrthi’n dangos ac yn addysgu’r sgil ar gyfer rhoi tiwbiau gyda’r risg lleiaf o AGP (Triniaeth sy’n Cynhyrchu Aerosolau) ar gyfer yr unigolyn sy’n rhoi'r tiwb. Bu’n hyfforddi ymgynghorwyr a hyfforddeion yn bersonol ynghylch y dechneg ddiogel hon. Er bod ei hymgynghorydd meddygol wedi gofyn iddi warchod yn ystod y pandemig, daliodd ati i weithio yn Ysbyty Iechyd Nuffield, yn rhoi cleifion gydag achosion brys o ganser o dan anesthetig.  Mae’r Athro Awen Gallimore, sy’n imiwnolegydd yn Ysgol Feddygaeth Prifysgol Caerdydd, yn aelod o Gonsortiwm Imiwnoleg COVID\-19 a ariennir gan UKRI sy’n gweithio i ddeall sut mae’r system imiwnedd yn ymateb yn ystod COVID\-19\. Mae ei gwaith yn canolbwyntio ar ddeall patholeg y clefyd; canfod y cleifion sydd fwyaf mewn perygl o gael clefyd difrifol; helpu meddygon i benderfynu ar driniaethau; datblygu brechlynnau’n gyflym; a thriniaethau newydd ar gyfer COVID\-19 difrifol. Yr Athro Kamila Hawthorne MBE yw Pennaeth y rhaglen Meddygaeth i Raddedigion ym Mhrifysgol Abertawe ac mae’n feddyg teulu yn Aberpennar. Pan darodd COVID\-19 ym mis Mawrth 2020, fe wnaeth Kamila ymgynnull ei thîm er mwyn newid y broses o addysgu myfyrwyr meddygol yn gyflym ac yn ddramatig a darparu addysg ar\-lein. Bu Kamila yn gweithio gyda Byrddau Iechyd Prifysgol Bae Abertawe a Hywel Dda yn sefydlu swyddi gwirfoddoli ar gyfer y myfyrwyr, ac roedd llawer ohonynt yn awyddus i helpu gyda’r argyfwng. Gan farnu bod myfyrwyr y flwyddyn olaf yn barod, cawsant gyfle i raddio dri mis yn gynnar ym mis Ebrill 2020, er mwyn iddynt allu dechrau gweithio fel meddygon iau ar unwaith. Drwy gydol hyn i gyd, mae Kamila wedi parhau i weld a gofalu am gleifion fel rhan o’i gwaith fel meddyg teulu rheng flaen.  Mae Dr Emma Hayhurst yn brif wyddonydd ar brosiect ym Mhrifysgol De Cymru, yn datblygu prawf cyflym ar gyfer COVID\-19\. Mae’r prawf yn gyflym ac yn gludadwy, nid oes angen ei brosesu mewn labordy a gall y canlyniadau fod ar gael mewn llai na 30 munud. Mae cymaint o bosibiliadau o ran sut gellir defnyddio’r prawf hwn, er enghraifft, mewn cartrefi gofal, ysbytai, meysydd awyr, labordai deintyddol a meddygfeydd. Mae’r tîm wedi cael cyllid gan adran arloesi Llywodraeth Cymru i ddilysu’r prawf. Gallai hyn olygu ei fod ar gael i’w ddefnyddio yn gynnar yn 2021\.

Translate the text from English to Welsh.

Computer code is a set of rules or instructions that makes it possible to create computer software, apps and websites. It is a means by which learners can transition from being users to becoming authors of technology.  The Welsh Government aims to expand Code Clubs in every part of Wales.  Approximately 300 clubs currently exist across the country and the Education Secretary wants all pupils to have the opportunity to learn about and get involved in coding as the importance of digital skills continues to grow. There are currently around 1\.5 million jobs in the digital sector in the UK, 400,000 of which involve coding. It is estimated that there will be 100,000 new coding jobs by 2020\. The new plan to expand Code Clubs in Wales – ‘Cracking the code’, aims to: * Raise awareness and highlight the benefits of Code Clubs to teachers, pupils and parents; * Break down barriers to participation in code clubs; * Broker and facilitate coding experiences with business and industry. The plan will have a specific focus on encouraging stronger relationships between business, industry and the third sector to support the development of coding skills. The plan will focus on: * Encourage parents to get involved in coding and the development of digital skills; * Welsh medium support and resources; * Getting more girls interested in coding and technology. A number of local, national and international partners have agreed to work with Welsh Government to support the delivery of the plan. They include Code Club UK, Microsoft Education, Sony UK Technology Centre, BAFTA, Big Learning Company, British Council, BT Barefoot Computing, Computing at school (CAS), Coleg Meirion Dwyfor, Raspberry Pi Foundation, the RAF, Technocamps, and Universities in Wales. Kirsty Williams said: > “Code is part of almost everyone’s lives. When we check out social media, access an app or computer we are using systems created through code. It is an essential building block of our modern world and I want to make sure as many of our young people have knowledge of it as they develop their digital skills. > > “Through this £1\.3m of new investment we are aiming to expand the number Code Clubs in every area of Wales for learners aged 3\-16 so that they can develop their skills which will be vital part of thriving in our increasingly digital economy. > > “We will work with teachers, the education consortia and others to help us crack the code for all our pupils.” Maria Quevedo, Director Code Club UK said: > “We're excited to be working with the Welsh Government to give more children and young people across Wales the opportunity to attend a Code Club, and to learn about computing and digital making. > > “Code Clubs are a fun and engaging way to help the next generation develop these essential skills, so they are capable of understanding our increasingly digital world and equipped for the jobs of the future.” As part of this initiative, the Welsh Government will shortly be launching an innovative Minecraft Education pilot programme with Microsoft UK Changes to the curriculum mean digital skills will now be used through all parts of a pupil’s schooling and not just isolated to specific ICT or computer science classes. The Welsh Government’s Digital Competence Framework is now available to all schools and follows two independent reviews that recommended changes.

Cod sy'n ei gwneud yn bosibl i ni greu meddalwedd ar gyfer cyfrifiaduron, apiau a gwefannau. Mae'n fodd i ddysgwyr bontio o fod yn ddefnyddwyr i fod yn awduron technoleg.  Nod Llywodraeth Cymru yw ehangu Clybiau Codio ym mhob rhan o Gymru.  Mae tua 300 o glybiau'n bodoli eisoes ar draws y wlad ac mae'r Ysgrifennydd Addysg eisiau i bob disgybl gael cyfle i ddysgu am godio a throi ei law ato wrth i bwysigrwydd sgiliau digidol barhau i dyfu. Ar hyn o bryd mae tua 1\.5 miliwn o swyddi yn y sector digidol yn y DU, ac mae 400,000 ohonynt yn cynnwys codio. Amcangyfrifir y bydd 100,000 o swyddi codio newydd erbyn 2020\. Diben y cynllun newydd i hybu Clybiau Codio yng Nghymru \- 'Cracio'r cod' \- yw'r canlynol: * Codi ymwybyddiaeth o fanteision clybiau codio ymhlith athrawon, dysgwyr a rhieni; * Chwalu'r rhwystrau rhag cymryd rhan mewn clybiau codio; * Broceru a hwyluso profiadau codio gyda busnes a diwydiant. Bydd gan y cynllun bwyslais penodol ar annog cydberthnasau cryfach â busnes, diwydiant a'r trydydd sector i gefnogi datblygu sgiliau codio. Bydd y cynllun yn canolbwyntio ar y canlynol: * Annog rhieni i gymryd rhan mewn codio a datblygu sgiliau digidol; * Cymorth ac adnoddau yn Gymraeg; * Ennyn diddordeb mwy o ferched mewn codio a thechnoleg Wrth i ni lansio ein cynllun heddi, mae nifer o bartneriaid lleol a rhyngwladol wedi cytuno i weithio gyda ni i gyflawni. Yn Code Club UK, Microsoft Education, Sony UK Technology Centre, BAFTA, Big Learning Company, British Council, BT Barefoot Computing, Computing at school (CAS), Coleg Meirion Dwyfor, Raspberry Pi Foundation , the RAF, Technocamps, and Universities in Wales. Dywedodd Kirsty Williams: > "Mae cod yn rhan o fywyd pawb bron iawn. Pan fyddwn yn defnyddio'r cyfryngau cymdeithasol, neu ap neu gyfrifiadur rydyn ni'n defnyddio systemau a gafodd eu dyfeisio â chod. Mae'n rhan annatod o'n byd cyfoes a dw i eisiau gwneud yn siwr fod cynifer â phosibl o'n pobl ifanc ni'n dysgu amdano wrth iddyn nhw ddatblygu'u sgiliau digidol. > > "Drwy neilltuo'r £1\.3 miliwn hwn o fuddsoddiad newydd, ein nod yw cynyddu'r nifer o glybiau codio ym mhob cwr o Gymru ar gyfer dysgwyr 3\-16 oed i'w galluogi i ddatblygu sgiliau a fydd yn hollbwysig iddyn os ydyn nhw am ffynnu mewn economi lle y mae mwyfwy o alw am sgiliau digidol. > > "Byddwn yn gweithio gydag athrawon, y consortia addysg ac eraill i'n helpu ni i gracio'r cod i'n holl ddisgyblion." Dywedodd Maria Quevedo, Cyfarwyddwr Code Club UK: > "Mae'n gyffrous gweithio gyda Llywodraeth Cymru i roi cyfle i ragor o blant a phobl ifanc ledled Cymru fynd i Glwb Codio, ac i ddysgu am gyfrifiadureg ac i fireinio'u sgiliau digidol. > > "Mae Clybiau Codio yn ffordd hwyliog a difyr i helpu'r genhedlaeth nesaf i ddatblygu'r sgiliau hanfodol hyn, fel eu bod yn gallu amgyffred ein byd cynyddol ddigidol yn llwyr a'u bod yn meddu ar y sgiliau y bydd eu hangen ar gyfer swyddi'r dyfodol." Mae newidiadau i'r cwricwlwm yn golygu y bydd sgiliau digidol yn cael eu defnyddio ym mhob rhan o addysg disgyblion bellach, ac na fyddant yn cael eu cyfyngu i wersi TGCh a Chyfrifiadureg penodol yn unig. Mae Fframwaith Cymhwysedd Digidol Llywodraeth Cymru ar gael i'n holl ysgolion bellach ac mae'n ffrwyth dau adolygiad annibynnol a argymhellodd y newidiadau.

Translate the text from English to Welsh.

On 21 January 2020, I confirmed that pupils in Wales will have universal access to the full curriculum, including Religious Education and Relationships and Sexuality (RSE). Within the Written Statement, I was clear that this change would require careful and sensitive implementation. I also confirmed that I would be putting in place structures to support an exchange of perspectives and enable clear guidance, resources and professional learning be made available for schools.    Today, I am announcing the establishment of an RSE Working Group to agree the topics to be covered by schools and to co\-construct the detailed guidance to support learning, and this work will start work over the coming weeks. The RSE Working Group will include key stakeholders, practitioners, teaching unions and faith organisations. It will be jointly chaired by Welsh Government and the regional consortia. The RSE Working Group will work alongside the newly established Faith/BAME Involvement Group. The Involvement Group will provide assistance to ensure community and faith views are taken into account. This is an opportunity for us collaborate, and work together to help shape this important area of learning for children and young people in Wales.

Ar 21 Ionawr 2020, fe wnes i gadarnhau y bydd disgyblion Cymru yn cael mynediad cyffredinol at y cwricwlwm llawn, gan gynnwys Addysg Grefyddol ac Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb, fel rhan o'r cwricwlwm newydd.  O fewn y Datganiad Ysgrifenedig hwnnw, dywedais yn glir y byddai angen rhoi'r newid hwn ar waith mewn ffordd ofalus a sensitif. Dywedais hefyd y byddwn yn gosod strwythurau yn eu lle ar gyfer cyfnewid safbwyntiau a sicrhau bod canllawiau clir, adnoddau a dysgu proffesiynol yn cael eu darparu i ysgolion.  Heddiw, rwy'n cyhoeddi ein bod yn sefydlu Gweithgor Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb i gytuno ar y testunau y bydd gofyn i ysgolion roi sylw iddynt, a chyd\-lunio canllawiau manwl i gefnogi'r dysgu. Bydd y gwaith hwn yn dechrau dros yr wythnosau nesaf. Bydd y Gweithgor yn cynnwys rhanddeiliaid allweddol, ymarferwyr, undebau'r athrawon a sefydliadau ffydd. Bydd yn cael ei gadeirio ar y cyd rhwng Llywodraeth Cymru a chonsortia rhanbarthol. Bydd y Gweithgor yn gweithio wrth ochr y Grŵp Cyfranogaeth Ffydd/BAME sydd newydd ei sefydlu. Bydd y Grŵp Cyfranogaeth yn darparu cymorth i sicrhau bod barn cymunedau a safbwyntiau ffydd yn cael eu hystyried. Dyma gyfle i ni gydweithio er mwyn llunio'r maes dysgu hanfodol bwysig hwn ar gyfer plant a phobl ifanc yng Nghymru.

Translate the text from English to Welsh.

On 23 November 2021, an oral statement was made in the Senedd: Second Homes and Affordability (external link).

Ar 23 Tachwedd 2021, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Ail Gartrefi a Fforddiadwyedd (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Ar 16 Ebrill 2024, gwnaed **datganiad llafar yn y Senedd: Cyflawni blaenoriaethau Cymru (dolen allanol)**.

On 16 April 2024, an oral statement was made in the Senedd: **Delivering Wales' priorities (external link)****.**

Translate the text from English to Welsh.

Last week I committed to regularly publishing scientific and technical advice that Welsh Government receive to help inform our policies and response to COVID\-19 in Wales. The first report from the Technical Advisory Group can be found here. More information will be provided on a regular basis.

Yr wythnos diwethaf, ymrwymais i gyhoeddi’n rheolaidd y cyngor gwyddonol a thechnegol a gaiff Llywodraeth Cymru er mwyn helpu i lywio ein polisïau a'n hymateb i COVID\-19 yng Nghymru. Gellir gweld adroddiad cyntaf y Grŵp Cynghori Technegol yma. Bydd mwy o wybodaeth yn cael ei darparu yn rheolaidd.

Translate the text from English to Welsh.

This brings the total invested by the Welsh Government in building new homes to £2 billion over this Assembly term. Housing Minister, Julie James said: > Housing is a key priority for the Welsh Government, and this is reflected in our draft budget for 2020\-21\. > > > We want everyone to live in a home that meets their needs and supports a healthy, successful and prosperous life. Good\-quality homes are the bedrock of good communities and form the basis for individuals and families to flourish in all aspects of their lives. > > > I’m delighted we are investing an additional £175 million in housing schemes from April, taking total investment in new housing to £400 million. > > > This will help ensure we build more of the social and affordable homes that people need across Wales. Providing more social housing is a top priority for the Welsh Government and the new injection of capital funding for housing in the budget this financial year includes an extra £48 million for the social housing grant programme, taking total investment in new social housing to £223\.3 million. The Welsh Government’s draft budget allocates: * £50 million to fund housing loans \- assisting Registered Social Landlords with development plans for new social housing and to help start to decarbonise existing homes * £35 million to fund Help to Buy Wales \- helping more people to access home ownership * £5 million of capital funding will be invested in the land release fund, which is focused on developing public land for use for social housing * £10 million to support Welsh modern methods of construction suppliers. In addition, extra funding will also be targeted towards building more low\-carbon homes, helping to respond to the climate emergency, as part of a £140 million package to ensure a greener Wales. Additional capital funding of £25 million will extend the Innovative Housing Programme, responding to emerging evidence that modular and other modern methods of home construction can successfully deliver near zero\-carbon homes. Around 450 extra climate\-friendly social homes will be built across Wales as a result. The Innovative Housing Programme supports those building affordable and market housing to develop new models of house building, building on the success seen over the last 2 years, and reflects the Welsh Government’s sustained commitment to supporting real change. Between 2016 and 2021, the Welsh Government will have invested £2 billion in housing, recognising the importance of good, quality housing to support thriving communities. This will help deliver the Welsh Government’s commitment to deliver 20,000 new affordable homes across Wales by 2021\.

Golyga hyn y bydd Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi cyfanswm o £2 biliwn mewn adeiladu cartrefi newydd yn ystod tymor y Cynulliad hwn. Dywedodd y Gweinidog Tai, Julie James: > Mae tai yn un o brif flaenoriaethau Llywodraeth Cymru ac mae hyn yn cael ei adlewyrchu yn ein cyllideb ddrafft ar gyfer 2020\-21\. > > > Rydym am i bawb fyw mewn cartref sy'n diwallu eu hanghenion ac yn eu helpu i fyw bywyd iach, llwyddiannus a llewyrchus. Mae cartrefi o ansawdd da yn sylfaen i gymunedau da ac maent yn galluogi unigolion a theuluoedd i ffynnu ym mhob agwedd ar eu bywydau. > > > Rwy'n falch y byddwn yn buddsoddi £175 miliwn arall mewn cynlluniau tai o fis Ebrill ymlaen, gan fuddsoddi cyfanswm o £400 miliwn mewn tai newydd. > > > Bydd hyn yn helpu i sicrhau ein bod yn adeiladu rhagor o'r tai cymdeithasol a fforddiadwy y mae ar bobl eu hangen ledled Cymru. Un o brif flaenoriaethau Llywodraeth Cymru yw darparu rhagor o dai cymdeithasol ac mae'r chwistrelliad newydd o gyllid cyfalaf ar gyfer tai yng nghyllideb y flwyddyn ariannol hon yn cynnwys £48 miliwn arall ar gyfer y rhaglen grant tai cymdeithasol. Golyga hyn y bydd cyfanswm o £223\.3 miliwn yn cael ei fuddsoddi mewn tai cymdeithasol newydd. Mae cyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru yn dyrannu: * £50 miliwn i ariannu benthyciadau tai – a fydd yn cynorthwyo Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig â chynlluniau datblygu ar gyfer tai cymdeithasol newydd ac yn helpu i ddechrau datgarboneiddio tai sydd wedi ei hadeiladu eisoes * £35 miliwn i ariannu Cymorth i Brynu Cymru – a fydd yn helpu rhagor o bobl i ddod yn berchen ar gartref * £5 miliwn o gyllid cyfalaf a fydd yn cael ei fuddsoddi yn y gronfa rhyddhau tir, sy'n canolbwyntio ar ddatblygu tir cyhoeddus i'w ddefnyddio ar gyfer tai cymdeithasol * £10 miliwn i helpu cyflenwyr dulliau modern o adeiladu yng Nghymru Hefyd, bydd rhagor o gyllid yn cael ei neilltuo ar gyfer adeiladu rhagor o gartrefi carbon isel, gan helpu i ymateb i'r argyfwng o ran yr hinsawdd, fel rhan o becyn £140 miliwn i sicrhau Cymru wyrddach. Bydd £25 miliwn o gyllid cyfalaf ychwanegol yn ymestyn y Rhaglen Tai Arloesol, gan ymateb i dystiolaeth newydd y gall dulliau modiwlar a dulliau modern eraill o adeiladu cartrefi lwyddo i ddarparu cartrefi sydd bron yn ddi\-garbon. Bydd tua 450 yn rhagor o gartrefi cymdeithasol sy'n ystyriol o'r hinsawdd yn cael eu hadeiladu ledled Cymru o ganlyniad. Mae'r Rhaglen Tai Arloesol yn helpu pobl sy'n adeiladu tai fforddiadwy a thai ar gyfer y farchnad i ddatblygu modelau newydd ar gyfer adeiladu tai. Mae’r rhaglen hon yn adeiladu ar y llwyddiant sydd wedi'i weld dros y ddwy flynedd ddiwethaf ac yn adlewyrchu ymrwymiad parhaus Llywodraeth Cymru i gefnogi newid go iawn. Rhwng 2016 a 2021, bydd Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi £2 biliwn mewn tai, gan gydnabod pwysigrwydd tai o ansawdd da i gefnogi cymunedau sy'n ffynnu. Bydd hyn yn helpu i gyflawni ymrwymiad Llywodraeth Cymru i ddarparu 20,000 o dai fforddiadwy newydd ledled Cymru erbyn 2021\.

Translate the text from English to Welsh.

Team GB weightlifter Michaela Breeze and sprinter Christian Malcolm, adventurer Tori James, Public Health Minister Rebecca Evans, founder of The Daily Mile Elaine Wyllie, and head of physical activity at Public Health Wales Robert Sage, will officially launch the initiative at Pontllanfraith Primary School in Blackwood .  The Caerphilly primary school is the latest school in Wales to sign up to The Daily Mile – an easy, fun way to improve children’s health and wellbeing. The initiative is the brain\-child of Elaine Wyllie, former headteacher of a large Scottish primary school in Stirling. The initiative sees primary\-aged children run, walk or jog for 15 minutes every day in school. It is inclusive, simple and free, with no equipment or set up required. Minister Rebecca Evans said: > “The Daily Mile is an easy and fun way for children to improve their health and wellbeing. It is a fantastic way to support young people to get the recommended amount of physical activity each day, and will help them grow up healthier and happier. Well done to everyone at Pontllanfraith Primary for getting involved! I encourage schools across Wales to follow hot on their heels and sign up to The Daily Mile.” Elaine Wyllie, former headteacher and founder of The Daily Mile, commented: > "I’m delighted to see The Daily Mile being launched today in Wales and congratulate the Welsh Government and Public Health Wales in recognising the long lasting benefits that this simple, effective and free initiative will bring to the children of Wales \- better physical, emotional, social and mental health now and into their future lives.” Christian Malcolm, World and European 200m Medallist, said: > "I'm thrilled to be joining the staff and students of Pontllanfraith Primary School for the national launch of The Daily Mile Cymru. It's such a simple yet effective initiative \- within a month the children are much fitter, and feel happier and more confident in themselves. By instilling these healthy habits at a young age, we're helping our children to live full and healthy lives." Michaela Breeze, Commonwealth Games weightlifting gold Medallist, said: > "Getting children active at a young age is key to setting them up for a healthy lifestyle. The Daily Mile is so simple. There’s no set up, tidy up, or equipment required. Children simply run outside in the fresh air. It’s fully inclusive; every child, whatever their circumstances, age or ability, succeeds at The Daily Mile." Angela Talor, Headteacher of Pontllanfraith Primary, said: > “Some of our year 6 pupils took part in Young Ambassador training with the local Sports Development team, and came back really enthusiastic about The Daily Mile. We discussed it with staff and they were keen to do it too. The Young Ambassadors have really got involved in organising and planning for our Daily Mile – we’ve had a few practices to work out how to make it work. We’ve decided that we’re going to be out running or walking every day during afternoon play.” Robert Sage, Physical Activity lead for Public Health Wales, said: > “We are delighted to have helped bring The Daily Mile to Wales and look forward to encouraging all schools in Wales to adopt The Daily Mile as one of their Healthy School actions. The best way to establish and maintain an active life is to make it part of your day to day routine. The Daily Mile is an excellent way for children to develop good habits that can last throughout life.”

Bydd Michaela Breeze o dîm codi pwysau Prydain, y rhedwr Christian Malcolm, yr anturiaethwr Tori James, y Gweinidog Iechyd y Cyhoedd Rebecca Evans, sylfaenydd Milltir y Dydd Elaine Wyllie, a phennaeth gweithgarwch corfforol Iechyd Cyhoeddus Cymru Robert Sage, yn lansio'r fenter yn swyddogol yn Ysgol Gynradd Pontllanfraith yn y Coed\-duon.  Yr ysgol hon yng Nghaerffili yw'r ysgol ddiweddaraf yng Nghymru i ymrwymo i gynllun Milltir y Dydd, sy'n ffordd hawdd a hwyliog o wella iechyd a lles plant. Syniad Elaine Wyllie, cyn\-bennaeth ysgol gynradd fawr yn Stirling, yr Alban yw'r fenter, lle mae plant mewn ysgolion cynradd yn rhedeg, cerdded neu loncian am 15 munud bob dydd. Mae'n gynhwysol ac yn syml. Nid oes rhaid talu i gymryd rhan, ac nid oes angen offer na gwaith paratoi. Dywedodd y Gweinidog, Rebecca Evans: > "Mae Milltir y Dydd yn ffordd hawdd a llawn hwyl o helpu plant i wella eu hiechyd a'u lles. Mae'n ffordd wych o gefnogi pobl ifanc i wneud yr ymarfer corff sy’n cael ei argymell ar eu cyfer bob dydd. Bydd hefyd yn eu helpu i fod yn iach ac yn hapus wrth dyfu'n hŷn. Da iawn i bawb yn Ysgol Gynradd Pontllanfraith am gymryd rhan! Dw i'n annog ysgolion ledled Cymru i gymryd dalen o'u llyfr a chymryd rhan yng nghynllun Milltir y Dydd." Dywedodd Elaine Wyllie, cyn\-bennaeth a sylfaenydd Milltir y Dydd: > "Mae'n bleser gweld Milltir y Dydd yn cael ei lansio yng Nghymru heddiw. Rwy'n llongyfarch Llywodraeth Cymru ac Iechyd Cyhoeddus Cymru am gydnabod manteision y fenter syml, effeithiol, rhad ac am ddim hon i blant Cymru. Bydd y plant yn elwa ar well iechyd yn gorfforol, yn emosiynol, yn gymdeithasol ac yn feddyliol nawr ac yn y dyfodol." Dywedodd Christian Malcolm, enillydd medalau yng nghystadleuthau 200m drwy Ewrop a'r byd: > "Mae'n fraint cael ymuno â staff a disgyblion Ysgol Gynradd Pontllanfraith ar gyfer lansiad cenedlaethol Milltir y Dydd. Mae'n fenter mor hawdd ond eto'n effeithiol. O fewn mis, mae'r plant yn llawer yn fwy ffit ac yn teimlo'n hapusach ac yn fwy hyderus. Drwy ddatblygu'r arferion iach hyn o oed cynnar, ry'n ni'n helpu ein plant i fyw bywydau iach a llawn." Dywedodd Michaela Breeze, enillydd medal aur codi pwysau Gemau'r Gymanwlad: > "Mae cael plant i wneud ymarfer corff o oed ifanc yn hollbwysig wrth eu paratoi i ddilyn bywyd iach. Mae Milltir y Dydd mor syml. Does dim angen angen unrhyw offer, paratoi cyn dechrau na thacluso ar ôl gorffen. Mae'r plant yn rhedeg yn yr awyr iach a dyna ni. Mae'n cynnwys pawb. Gall pob plentyn, beth bynnag eu hamgylchiadau, eu hoed neu eu gallu lwyddo wrth gyflawni Milltir y Dydd." Dywedodd Angela Talor, Pennaeth Ysgol Gynradd Pontllanfraith: > "Aeth rhai o'n disgyblion blwyddyn 6 i gael hyfforddiant Llysgenhadon Ifanc gyda'r tîm Datblygu Chwaraeon lleol. Fe ddaethon nhw'n ôl i'r ysgol yn frwdfrydig tu hwnt am Milltir y Dydd. Fe wnaethon ni drafod y peth gyda'r staff ac roedden nhw'n awyddus i'w wneud hefyd. Mae'r Llysgenhadon Ifanc wedi cymryd rhan lawn yn y gwaith trefnu a chynllunio ar gyfer Milltir y Dydd. Ry'n ni wedi cael ambell ymarfer i weld beth fyddai'r ffordd orau o'i wneud ac wedi penderfynu y byddwn ni'n mynd allan i redeg neu i gerdded bob dydd yn ystod amser chwarae'r prynhawn." Dywedodd Robert Sage, arweinydd Gweithgarwch Corfforol Iechyd Cyhoeddus Cymru: > "Ry'n ni'n hapus iawn ein bod wedi gallu helpu i ddod â chynllun Milltir y Dydd i Gymru. Ry'n ni'n edrych ymlaen at annog pob ysgol yng Nghymru i gymryd rhan yn y fenter fel rhan o'u gwaith Ysgolion Iach. Y ffordd orau o sefydlu a chynnal bywyd egnïol yw cynnwys ymarfer corff yn rhan o'ch bywyd bob dydd. Mae Milltir y Dydd yn ffordd wych i blant ddatblygu arferion da sy'n para weddill eu bywydau."

Translate the text from Welsh to English.

Bydd dros £7 miliwn o’r arian yn mynd i brosiectau lleol o dan ofal awdurdodau lleol, gan gynnwys bysiau trydan a gwelliannau i ganol trefi.            Bydd hyn yn cynnwys £3\.6 miliwn ar gyfer bysiau trydan a phwyntiau gwefru ar gyfer y gwasanaeth T22 TrawsCymru rhwng Caernarfon – Porthmadog – Blaenau Ffestiniog a gwasanaeth Cyswllt TrawsCymru T19 rhwng Blaenau Ffestiniog a Llandudno.  Mae’r gwasanaethau a’r arian newydd yn ffrwyth gwaith cynllunio manwl gyda Chyngor Gwynedd i wella ansawdd gwasanaethau bws allweddol yn yr ardal a’u gwneud yn fwy deniadol.            Bydd £2 miliwn o’r arian yn cael ei wario ar gynllun gwella cyffordd yr A4086/A4244 a fydd yn gwella’r cyswllt â Llanberis, cyrchfan bwysig i dwristiaid, ac â gwasanaeth bws Sherpa’r Wyddfa.  Bydd yn cynnwys gwelliannau teithio llesol a diogelwch. Buddsoddir hefyd mewn gwaith datblygu cychwynnol ar gyfer hybiau hydrogen yng Nghaergybi a Glannau Dyfrdwy. Bydd arian yn cael ei neilltuo hefyd ar gyfer Morglawdd Caergybi a gwelliannau yng nghanol trefi’r Wyddgrug, Bwcle a Chaernarfon.  Cynigir arian hefyd ar gyfer datblygu llwybr teithio llesol rhwng Sandycroft a Brychdyn yng  Nglannau Dyfrdwy. Pan fyddant wedi’u cwblhau, byddant yn cysylltu â llwybrau sy’n bod eisoes rhwng Queensferry a Sandycroft a safleoedd gwaith pwysig ym Mrychdyn gan gynnwys Airbus. Caiff £4 miliwn ei neilltuo hefyd i Trafnidiaeth Cymru ar gyfer eu gwaith ar Fetro’r Gogledd. Bydd hyn yn cynnwys gwaith datblygu ar gyfer gwella gwasanaethau rheilffyrdd a gorsafoedd.  Caiff cysylltiadau Teithio Llesol â gorsafoedd eu datblygu ar y cyd ag awdurdodau lleol a chaiff arolwg o’r rhwydwaith bysiau yn y rhanbarth ei gynnal gydag opsiynau ar gyfer ei wella. Bydd yr arian yn caniatáu i Trafnidiaeth Cymru gefnogi Partneriaeth yr Wyddfa sy’n datblygu atebion cynaliadwy i broblemau trafnidiaeth yn y Parc Cenedlaethol er mwyn diogelu’r amgylchedd, cymunedau a’r economi twristiaeth. Dywedodd y Gweinidog Trafnidiaeth a’r Gogledd Ken Skates: > Bydd Metro’r Gogledd yn allweddol ar gyfer darparu system drafnidiaeth integredig, gwell ac effeithiol i’r rhanbarth.  Mae’n bleser gen i gael cyhoeddi arian heddiw ar gyfer nifer o gynlluniau gwahanol, gan gynnwys bysiau trydan a chyfleusterau gwefru, llwybrau teithio llesol a gwelliannau i ganol trefi. > > > Mae’r buddsoddiadau hyn yn bwysicach nawr nag erioed.  Wrth inni wynebu heriau’r cyfnod anodd hwn, rhaid inni gynllunio ar gyfer y dyfodol y carem ei weld \- dyfodol gwyrddach a mwy cynaliadwy i bob un ohonom.

Over £7 million of the funding will go to local projects delivered by local authorities including electric buses and town centre improvements. This includes £3\.6 million for six electric buses and provision of charging points for a new TrawsCymru T22 between Caernarfon – Porthmadog – Blaenau Ffestiniog and a T19 TrawsCymru Connect bus service between Blaenau Ffestiniog and Llandudno. The new services and investment follows detailed planning work with Gwynedd Council to strengthen the quality and attractiveness of key bus services in the area. £2 million of funding will go towards the A4086/A4244 junction improvement scheme which will improve access to Llanberis, a key tourism destination and gateway to the Snowdon Sherpa bus service. This will include active travel and safety improvements.  There will also be investment in early development works for hydrogen hubs in Holyhead and Deeside. Funding is also allocated towards the Holyhead Breakwater, and improvements to Mold, Buckley and Caernarfon town centres. Funding is also proposed for development work for an active travel route between Sandycroft and Broughton in Deeside, which when completed would link existing routes through Queensferry and Sandycroft to key employment sites in Broughton including Airbus. £4 million has also been allocated to Transport for Wales towards their work on the North Wales Metro. This includes the development work for improved rail services and stations. Active Travel access to stations will be developed in collaboration with local authorities and a review of the bus network across the region will be completed with options for improvement. The funding will also allow Transport for Wales to support the Yr Wyddfa Partnership with their development work on sustainable solutions to address transport pressures in the national park to protect the environment, communities and the tourism economy. Minister for Transport and North Wales Ken Skates said: > The North Wales Metro is key in delivering an integrated, improved and efficient transport system for the region. I’m pleased today to be able to announce funding for a number of different schemes, including electric buses and charging infrastructure, active travel routes and improvements to town centres. > > > These investments are now more important than ever. As we face this challenging time we must plan for the future we would like to see, which is greener and more sustainable for all of us.

Translate the text from English to Welsh.

On 24 October 2017, Carl Sargeant, Cabinet Secretary for Communities and Children made an Oral Statement in the Siambr on: The Innovative Housing Programme (external link).

Ar 24 Hydref 2017, gwnaeth y Carl Sargeant, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gymunedau a Phlant Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Y Rhaglen Tai Arloesol (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

The funding will allow councils to access a support package to boost their governance infrastructure, including increasing training for clerks and councillors \- which will help lay a strong foundation for the future. This investment will be in addition to the annual general support provided to the sector by the Welsh Government and will reflect the areas Ministers’ have committed to take action on following the publication of the Independent Review Panel on Community and Town Councils in Wales. The announcement follows the 2018\-19 report from the Auditor General for Wales, which noted whilst the number of qualified audit opinions for councils has fallen, too many councils still receive qualified audit opinions for multiple issues. Local Government Minister, Julie James said: > The extra funding I am announcing today will help town and community councils across Wales strengthen their financial management and governance capabilities. > > > Community and town councils are an integral part of local government, and this funding will help ensure all councils have the tools to meet their statutory requirements and have strong governance to support their communities. > > > I urge all councils to consider strengthening their financial management and governance arrangements through the additional opportunities that will made available in 2020\-21\.

Bydd y cyllid yn caniatáu i gynghorau gael mynediad i becyn cymorth i hybu eu seilwaith llywodraethu, gan gynnwys cynyddu hyfforddiant i glercod a chynghorwyr \- a fydd yn helpu i osod sylfaen gref at y dyfodol. Bydd y buddsoddiad yn ychwanegol at y cymorth cyffredinol blynyddol a roddir i'r sector gan Lywodraeth Cymru ac fe fydd yn adlewyrchu'r meysydd y mae'r Gweinidogion wedi ymrwymo i weithredu arnynt yn sgil cyhoeddi'r Panel Adolygu Annibynnol ar Gynghorau Cymuned a Thref yng Nghymru. Mae'r cyhoeddiad yn dilyn adroddiad 2018\-19 oddi wrth Archwilydd Cyffredinol Cymru, a nododd fod gormod o gynghorau yn dal i gael barn archwilio amodol ar gyfer llawer o faterion, er bod nifer yr achosion o farn archwilio amodol i gynghorau wedi gostwng.  Dywedodd y Gweinidog Llywodraeth Leol, Julie James: > Bydd y cyllid ychwanegol yr wyf yn ei gyhoeddi heddiw yn helpu cynghorau tref a chymuned ledled Cymru i gryfhau eu gallu rheoli a llywodraethu. > > > Mae cynghorau cymuned a thref yn rhan annatod o lywodraeth leol, a bydd y cyllid hwn yn helpu i sicrhau bod gan yr holl gynghorau'r offer i fodloni eu gofynion statudol a bod ganddynt lywodraethiant cryf i gefnogi eu cymunedau. > > > Hoffwn annog pob cyngor i ystyried cryfhau eu trefniadau rheoli a llywodraethu ariannol trwy'r cyfleoedd ychwanegol a fydd ar gael yn 2020\-21\.

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Gorffennaf 2020, penododd Llywodraeth Cymru yr Athro Charlotte Williams OBE i gadeirio Gweithgor Cymunedau, Cyfraniadau a Chynefin Pobl Ddu, Asiaidd ac Ethnig Leiafrifol yn y cwricwlwm newydd. Cyhoeddodd y gweithgor ei adroddiad terfynol ym mis Mawrth a derbyniwyd yr holl argymhellion gan Lywodraeth Cymru. Mae adroddiad heddiw yn nodi’r cynnydd a wnaed o ran gweithredu’r argymhellion, gyda’r nod o atgyfnerthu pwysigrwydd addysgu am gyfraniadau a phrofiadau cymunedau pobl Ddu, Asiaidd ac ethnig leiafrifol ledled Cymru o’r gorffennol a’r presennol. Mae’r adroddiad yn amlygu’r camau gweithredu y mae Llywodraeth Cymru wedi eu cymryd dros y flwyddyn ddiwethaf, gan gynnwys: * gwneud dysgu hanes pobl Ddu, Asiaidd ac ethnig leiafrifol yn orfodol yn y Cwricwlwm newydd, sydd i’w gyflwyno o fis Medi ymlaen; * cynnwys cynllun cymhelliant newydd i ddenu mwy o bobl o gefndir Du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol i addysgu; * cyflwyno deunyddiau dysgu newydd i gefnogi athrawon i addysgu hanes a chyfraniadau pobl Ddu, Asiaidd ac ethnig leiafrifol o fewn y Cwricwlwm newydd; * cefnogi Prifysgol Metropolitan Caerdydd a Rhwydwaith Addysg BAME Cymru i sefydlu’r prosiect Dysgu Proffesiynol ar Amrywiaeth a Gwrth\-Hiliaeth, i ddarparu model cenedlaethol ar gyfer dysgu proffesiynol i’r rheini sy’n gweithio yn y byd addysg i ddatblygu dealltwriaeth a datblygu arferion gwrth\-hiliol; * lansio Gwobr Addysgu Proffesiynol newydd Betty Campbell MBE i hyrwyddo’r gwaith y mae ysgolion yn ei wneud i addysgu pwysigrwydd cynhwysiant. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i gamau gweithredu eraill o fewn ei Chynllun Gweithredu Cymru Wrth\-hiliol. Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: > “Fy ngweledigaeth yw y bydd y Cwricwlwm newydd yn helpu pob person ifanc i ddeall sut mae ein hanes, iaith a diwylliant unigryw, yn eu holl amrywiaeth, wedi creu’r genedl falch a welir yng Nghymru heddiw. > > > “Rwy’n falch o weld ein bod wedi symud ymlaen cryn dipyn, a bod nifer o argymhellion yr adroddiad gwreiddiol wedi eu rhoi ar waith. Fodd bynnag, mae mwy o waith i’w wneud er mwyn sicrhau bod y system addysg yng Nghymru yn adlewyrchu profiadau Cymru gyfan, o’r gorffennol a’r presennol. > > > “Rwy’n arbennig o ddiolchgar am y cymorth parhaus rydym wedi ei dderbyn gan yr Athro Charlotte Williams OBE, sy’n parhau i chwarae rhan hanfodol drwy ein cefnogi i symud y gwaith pwysig hwn yn ei flaen.” Dywedodd yr Athro Charlotte Williams OBE: > “Mae hwn yn gyfnod hanfodol i addysg yng Nghymru, gyda’r cwricwlwm newydd yn cael ei gyflwyno mewn ysgolion o fis Medi ymlaen. Bydd elfennau gorfodol newydd y cwricwlwm, yn enwedig addysgu profiadau a chyfraniadau pobl o gefndiroedd lleiafrifol, yn ehangu addysg pob plentyn yng Nghymru, fel ei fod yn adlewyrchu holl boblogaeth Cymru yn well. > > > “Bydd addysgu pobl ifanc am brofiadau a chyfraniadau pobl ethnig leiafrifol yng Nghymru, o’r gorffennol a’r presennol, o gymorth i hyrwyddo gwir newid er mwyn ceisio herio anghydraddoldeb ehangach o fewn cymdeithas. > > > “Bydd y Gweithgor yn parhau i gynghori’r llywodraeth a chymryd camau gweithredu er mwyn sicrhau parhad a chynaliadwyedd y gwaith hwn, gan ganolbwyntio ar ei effaith gadarnhaol ar gymdeithas yn ehangach.”

In July 2020, the Welsh Government appointed Professor Charlotte Williams OBE to chair the Black, Asian and Minority Ethnic Communities, Contributions and Cynefin in the New Curriculum Working Group. The group published its final report in March 2021 and all recommendations were accepted by the Welsh Government. Today’s report sets out the progress made in implementing the recommendations, with the aim of reinforcing the importance of teaching past and present experiences and contributions of Black, Asian and Minority Ethnic communities across Wales. The report highlights the actions the Welsh Government has taken over the last year, including: * making the learning of Black, Asian and Minority Ethnic histories mandatory in the new Curriculum, to be rolled out from September; * introducing new incentives to attract more people from Black, Asian and Minority Ethnic backgrounds into teaching; * introducing new learning materials to support teachers to teach Black, Asian and Minority Ethnic histories and contributions within the new Curriculum; * supporting Cardiff Metropolitan University and the BAME Education Wales Network to set up the Diversity and Anti\-Racism Professional Learning project, to provide a national model for professional learning for those working in education to develop an understanding and development of anti\-racist practice; * launching the new Betty Campbell MBE Professional Teaching Award to promote the work schools are doing to teach the importance of inclusion. The Welsh Government has committed to other actions within its Anti\-Racist Wales Action Plan. Jeremy Miles, the Minister for Education and Welsh Language, said: > “My vision is that through our new Curriculum all young people will understand how our unique history, language and culture, in all their diversity, have shaped the proud nation Wales is today. > > > “I am pleased that we’ve made strong progress, with a number of the original report’s recommendations already implemented. However, we still have work to do to ensure the education system in Wales reflects the experiences of the whole of Wales, past and present. > > > “I am hugely grateful for the ongoing support we have received from Professor Charlotte Williams OBE, who continues to play a pivotal role in supporting us to take forward this important work.” Professor Charlotte Williams OBE said: > “We are at a crucial time for education in Wales, with the new curriculum being rolled out in schools from September. The new mandatory elements of the curriculum, in particular the teaching of the experiences and contributions of people from minority backgrounds, will broaden the education of every child in Wales, so that it better reflects the experiences of the whole population of Wales. > > > “Educating young people about the experiences and contributions of minority ethnic peoples in Wales, past and present, will assist in promoting lasting change aimed at tackling broader inequalities within society. > > > “The Working Group will continue to advise government and take forward action to ensure the continuity and sustainability of this work, with a focus on its positive impact on wider society.”

Translate the text from Welsh to English.

Cyhoeddwyd y strategaeth brofi wreiddiol ym mis Gorffennaf 2020 ac mae wedi’i diwygio yn sgil ein gwell dealltwriaeth o’r feirws, datblygu technoleg brofi newydd, a chyflwyno ein rhaglen frechu. Mae’r strategaeth newydd hefyd yn ehangu ar ein dull gweithredu o ran profi i gynnwys profion mwy rheolaidd ar gyfer staff y GIG a staff cartrefi gofal a chleifion mewn ysbytai. Mae fframwaith profi cymunedol hefyd yn cael ei gyhoeddi heddiw sy’n adeiladu ar y cynlluniau peilot ym Merthyr Tudful a Chwm Cynon Isaf i brofi pobl heb symptomau er mwyn atal lledaeniad y feirws. Mae strategaeth ddiwygiedig heddiw yn canolbwyntio ar y meysydd blaenoriaeth a ganlyn: * Profi i wneud diagnosis \- Profi cleifion pan gânt eu derbyn i'r ysbyty, cleifion sy’n datblygu symptomau yn yr ysbyty, cleifion heb symptomau bum diwrnod ar ôl iddynt gael eu derbyn i’r ysbyty a phobl y trefnwyd ymlaen llaw iddynt gael eu derbyn i'r ysbyty i ddiogelu cleifion a fyddai'n wynebu mwy o risg. * Profi i ddiogelu \- Profi staff y GIG a staff cartrefi gofal, staff byw â chymorth, staff sy’n gweithio gyda phobl agored i niwed mewn ysgolion arbennig, staff gofal cartref a staff carchardai heb symptomau yn rheolaidd. * Profi i ddarganfod – Parhau i brofi unrhyw un sy’n meddwl bod ganddynt symptomau i adnabod ac ynysu achosion o COVID\-19 yn y gymuned, lleihau trosglwyddiad yr haint, cefnogi ymdrechion i olrhain cysylltiadau, diogelu unigolion agored i niwed a helpu i arafu neu atal lledaeniad yr haint. * Profi i gynnal gwasanaethau – Profi’r gweithlu yn rheolaidd mewn gwahanol leoliadau i ddarganfod achosion a chanfod a allai cynnig profion rheolaidd i unigolion heb symptomau sydd wedi dod i gysylltiad â rhywun sydd wedi cael prawf positif alluogi i bobl aros yn y gwaith neu yn yr ysgol yn ddiogel yn hytrach na hunanynysu am 10 diwrnod. Rydym wrthi’n cynnal cynllun peilot ac yn gwerthuso’r dull hwn. * Profi i alluogi – Ystyried sut y gall profion weithio ochr yn ochr â brechiadau i alluogi pobl sy'n cael canlyniadau negatif neu'r rhai sy'n arddangos y lefel ofynnol o wrthgyrff yn eu system i deithio yn rhyngwladol, i fynd i’r gwaith neu i ddigwyddiadau diwylliannol neu chwaraeon neu i gwrdd â theulu a ffrindiau. Dywedodd y Gweinidog Iechyd Vaughan Gething: > Mae profion wedi parhau i chwarae rhan ganolog yn ein dull cyffredinol o atal trosglwyddiad COVID\-19 ar draws Cymru. > > > Ers i'r strategaeth ddiwethaf gael ei chyhoeddi, mae technolegau profi newydd wedi dangos bod modd profi ar raddfa lawer mwy ac yn llawer amlach a chyflymach nag erioed o'r blaen. Bydd profi yn parhau i fod yn bwysig wrth inni gyflwyno’r brechlyn. Ar ôl cael y brechlyn, mae’n hanfodol fod pobl yn dal ati i ddilyn y canllawiau a chael prawf os ydynt yn arddangos symptomau. > > > Heddiw, rwy’n amlinellu ein dull diwygiedig fel y gallwn barhau i ddiogelu ein pobl fwyaf agored i niwed a diogelu’r GIG. Mae’r strategaeth hefyd yn edrych i’r dyfodol ar sut y gallwn ddefnyddio profion fel dull diogelu priodol ac effeithiol ochr yn ochr â’r brechlyn wrth inni ddychwelyd i normalrwydd.

The original testing strategy was published in July 2020 and has been revised in light of our greater understanding of the virus, the development of new testing technology and the roll\-out of our vaccination programme. The new strategy also expands our testing approach to include more regular testing for NHS and care home staff and patients in hospitals. A community testing framework is also being published today which builds on the pilot schemes in Merthyr Tydfil and Lower Cynon to test asymptomatic people to stop the spread of the virus. Today’s revised strategy focuses on the following priority areas: * Test to diagnose \- Testing patients on admission to hospital, patients who develop symptoms while in hospital, asymptomatic in\-patients five days after admission and planned admissions to protect patients who are at increased risk. * Test to safeguard \- Regular asymptomatic testing for NHS and care home staff, supported living staff, staff working with vulnerable people in special schools, domiciliary care staff and prison staff. * Test to find \- Continuing to test anyone who thinks they have symptoms to identify to isolate Covid\-19 cases in the community, reduce the transmission of infection, support contact tracing, protect vulnerable individuals and help to slow or stop the spread of the disease. * Test to maintain \- Regular testing of the workforce in various settings to find cases and exploring whether testing of asymptomatic contacts could allow people to safely remain at work or schools instead of isolating for 10 days. We are currently piloting and evaluating this approach. * Test to enable – Considering how testing might work alongside vaccination to enable people with a negative result or those who demonstrate the required level of antibodies in their system to travel internationally, attend work or cultural or sporting events or meet family and friends. Health Minister Vaughan Gething said: > Testing has continued to play a pivotal role in our overall approach to preventing the transmission of Covid\-19 across Wales. > > > Since the last strategy was published, new testing technologies have demonstrated it is possible to test at far greater scale, frequency and speed than ever before. Testing remains important as we roll out the vaccine. Once vaccinated, it is still critical that people continue to follow the guidance and if showing symptoms, get tested. > > > Today I’m setting out our revised approach so we can continue to safeguard our most vulnerable people and protect the NHS. The strategy also looks ahead at how we can use testing as an appropriate and effective safeguard alongside the vaccine as we return to normality.

Translate the text from Welsh to English.

Gosodwyd y Datganiadau Ysgrifenedig canlynol gerbron y Cynulliad o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Cynulliad:  * Rheoliadau Gwastraff (Diwygiadau Amrywiol) (Ymadael â'r UE) (Rhif 2\) 2019 * Rheoliadau Gwastraff (Diwygiadau Amrywiol) (Ymadael â'r UE) (Rhif 2\) 2019 * Rheoliadau Iechyd Planhigion (Diwygio) (Ymadael a'r UE) 2019

The following Written Statements have been laid before the Assembly under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Assembly: * The Waste (Miscellaneous Amendments) (EU Exit) (No. 2\) Regulations 2019 * The Marketing of Seeds and Plant Propagating Material (Amendment etc.) (EU Exit) Regulations 2018 * The Plant Health (EU Exit) Regulations 2019  

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to announce the publication of Professor Evans’ independent review of local government section 19 and Natural Resources Wales reports into extreme flooding in winter 2020\-21\.  This review, led by Professor Elwen Evans KC, is an important step in helping us understand the flood response in Wales and deliver against the climate emergency. I would like to thank Professor Evans for her work, and I am grateful to the Local Authorities, NRW, and Senedd Members who contributed to the process.  The publication of the report sees the delivery of another commitment under the joint co\-operation agreement with Plaid Cymru and is an important step in improving how flood risk management, including the response to flooding and their aftermath is delivered across Wales. The report recognises the work that has already been done by our Risk Management Authorities in reducing the risk to our communities but also recognises there is more to do. This desk\-based review highlights both strategic, policy and practical changes that could strengthen the flood investigation process whilst recognising the limitations within the current framework. As Wales contends with the impacts of climate change, we have all witnessed the devastation flooding can inflict on communities across Wales. We will never be able to prevent all flooding, but the work set out in our Programme for Government and Co\-operation Agreement and through our sustained investment demonstrates our commitment to reducing the risk to our ‘at risk’ communities across Wales, helping them to have greater awareness and better prepared should the worst happen. In the three years since the storms, our flood risk management programme has provided risk management authorities with £194 million in funding to reduce the risk of flooding to communities across Wales. We have provided over £13m to local authorities via our Small Scale Works grant. That is nearly 300 schemes to improve smaller pieces of infrastructure. We estimate this has reduced the risk of flooding to over 6,500 properties. Additionally in the 18 months following Storm Dennis, the Welsh Government awarded Local Authorities and NRW nearly £9\.3m in emergency funding to repair critical flood infrastructure damaged by numerous storms. Through the Co\-operation Agreement, looking to the longer term, the National Infrastructure Commission has been tasked with considering how the nationwide likelihood of flooding can be minimised by 2050\. Nature\-based solutions are also critical to protecting and enhancing our environment, whilst tackling issues resulting from the climate and nature emergencies.  Sustainable land management actions such as restoring wetlands, planting trees and hedging and creating leaky barriers, which will not only help reduce the risk of flooding but contribute to a broad range of our goals to tackle climate change and the nature crisis, such as improved biodiversity, increased carbon capture, and pollution reduction. These innovative solutions are vital for the sustainable management of our natural resources. Welsh Government is supporting natural flood management (NFM) projects across Wales, with more than £3 million in grant funding made available through our Natural Flood Management programme promoting 15 projects which are being delivered by 10 different Risk Management Authorities (RMAs). Future projects will also see greater collaboration between RMAs and land managers to deliver nature based solutions to reduce flood risk We know that the impacts of flooding would have been worse in recent years, if it was not for our network of defences and the tireless work of our Risk Management Authorities. That is why we continue to provide record levels of investment, to provide our Risk Management Authorities with the means to construct and maintain the infrastructure we rely on to keep our communities safe from the challenges posed by climate change. As a result of the complex nature of flood risk management the findings from this review will need to be considered in the context of other reviews and reports that have been completed and that are yet to finish. The focus of this review was one important piece of the wider reporting ecosystem and will need to be considered alongside other ongoing reviews being carried out by the National Infrastructure Commission Wales, and the Flood and Coastal Erosion Committee and work already being delivered as part of the National Strategy. The continuous improvement within this area supported by this government will help the way we support communities adapt and prepare in this changing climate. My officials will be considering Professor Evans’ findings and recommendations in line with the broader reviews carried out by Audit Wales, the Flood and Coastal Erosion Committee and by the National Infrastructure Commission Wales and how these are taken forward.   This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Following the publication of this report I shall be delivering an oral statement on the 12 September in the Senedd.

Rwy'n falch o ddweud bod adolygiad annibynnol yr Athro Evans o adroddiadau adran 19 llywodraeth leol a Cyfoeth Naturiol Cymru am lifogydd eithafol yn ystod gaeaf 2020\-21 wedi ei gyhoeddi. Mae'r adolygiad hwn, dan arweiniad yr Athro Elwen Evans KC, yn gam pwysig er mwyn ein helpu i ddeall yr ymateb i lifogydd yng Nghymru a gweithredu yn erbyn yr argyfwng hinsawdd. Hoffwn ddiolch i'r Athro Evans am ei gwaith ac rwy'n ddiolchgar i'r Awdurdodau Lleol, Cyfoeth Naturiol Cymru ac Aelodau'r Senedd a gyfrannodd at y broses.  Mae cyhoeddi'r adroddiad yn golygu y bydd ymrwymiad arall yn cael ei gyflawni o dan y cytundeb cydweithredu ar y cyd â Phlaid Cymru ac mae'n gam pwysig o ran gwella sut rydym yn rheoli perygl llifogydd, gan gynnwys yr ymateb i achosion o lifogydd a’u heffaith, ledled Cymru. Mae'r adroddiad yn cydnabod y gwaith sydd eisoes wedi'i wneud gan ein Hawdurdodau Rheoli Risg i leihau'r risg i'n cymunedau ond mae hefyd yn cydnabod bod mwy i'w wneud. Mae'r adolygiad desg hwn yn tynnu sylw at newidiadau strategol ac ymarferol a newidiadau i bolisïau a allai gryfhau’r broses o ymchwilio i lifogydd wrth gydnabod y cyfyngiadau o fewn y fframwaith presennol. Wrth i Gymru fynd i'r afael ag effeithiau newid hinsawdd, rydym i gyd wedi gweld y dinistr y gall llifogydd ei achosi i gymunedau ledled Cymru. Ni fyddwn byth yn gallu atal yr holl lifogydd, ond mae'r gwaith a nodir yn ein Rhaglen Lywodraethu a’r Cytundeb Cydweithredu a thrwy ein buddsoddiad parhaus yn dangos ein hymrwymiad i leihau'r risg i'n cymunedau 'mewn perygl' ledled Cymru, gan eu helpu i fod â mwy o ymwybyddiaeth ac i baratoi'n well pe bai'r gwaethaf yn digwydd. Yn ystod y tair blynedd ers y stormydd, mae ein rhaglen rheoli perygl llifogydd wedi darparu cyllid o £194 miliwn i awdurdodau rheoli risg i leihau'r risg o lifogydd i gymunedau ledled Cymru. Rydym wedi darparu dros £13 miliwn i awdurdodau lleol drwy ein Grant Gwaith Graddfa Fach. Mae hynny'n cynnwys bron i 300 o gynlluniau i wella darnau bach o seilwaith. Rydym yn amcangyfrif bod hyn wedi lleihau'r perygl o lifogydd i dros 6,500 o dai. Yn ogystal yn y 18 mis ar ôl Storm Dennis, dyfarnodd Llywodraeth Cymru bron i £9\.3 miliwn mewn cyllid brys i Awdurdodau Lleol a Cyfoeth Naturiol Cymru i atgyweirio seilwaith llifogydd critigol a ddifrodwyd gan nifer o stormydd. Drwy’r Cytundeb Cydweithredu, a chan edrych ar y tymor hwy, mae’r Comisiwn Seilwaith Cenedlaethol wedi cael y dasg o ystyried sut gellir lleihau’r tebygolrwydd o lifogydd ar draws y genedl erbyn 2050\. Mae datrysiadau sy'n seiliedig ar natur hefyd yn hanfodol i amddiffyn a gwella ein hamgylchedd, wrth fynd i'r afael â materion sy'n deillio o'r argyfyngau hinsawdd a natur. Bydd camau rheoli tir cynaliadwy megis adfer gwlyptiroedd, plannu coed a gwrychoedd a chreu rhwystrau bylchog, a fydd yn helpu i leihau'r risg o lifogydd ond hefyd yn cyfrannu at ystod eang o'n nodau i fynd i'r afael â'r newid hinsawdd a'r argyfwng natur, megis gwella bioamrywiaeth, dal mwy o garbon, a lleihau llygredd. Mae'r datrysiadau arloesol hyn yn hanfodol ar gyfer rheoli ein hadnoddau naturiol yn gynaliadwy. Mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi prosiectau rheoli llifogydd naturiol (NFM) ledled Cymru, gyda mwy na £3 miliwn o gyllid grant ar gael drwy ein rhaglen Rheoli Llifogydd Naturiol sy'n hyrwyddo 15 prosiect sy'n cael eu cyflawni gan 10 Awdurdod Rheoli Risg (RMAs) gwahanol. Bydd prosiectau'r dyfodol hefyd yn gweld mwy o gydweithio rhwng RMAs a rheolwyr tir i ddarparu atebion sy'n seiliedig ar natur i leihau'r perygl o lifogydd. Rydym yn gwybod y byddai effeithiau llifogydd wedi bod yn waeth yn ystod y blynyddoedd diwethaf, oni bai am ein rhwydwaith o amddiffynfeydd a gwaith diflino ein Hawdurdodau Rheoli Perygl. Dyna pam rydym yn parhau i ddarparu'r lefelau uchaf erioed o fuddsoddiad, er mwyn darparu'r modd i'n Hawdurdodau Rheoli Perygl adeiladu a chynnal y seilwaith rydym yn dibynnu arno i gadw ein cymunedau'n ddiogel rhag yr heriau a ddaw yn sgil y newid yn yr hinsawdd. O ganlyniad i natur gymhleth rheoli perygl llifogydd, bydd angen ystyried canfyddiadau'r adolygiad hwn yng nghyd\-destun adolygiadau ac adroddiadau eraill sydd wedi'u cwblhau ac sydd heb eu gorffen eto. Roedd ffocws yr adolygiad hwn yn un darn pwysig o’r ecosystem adrodd ehangach a bydd angen ei ystyried ochr yn ochr ag adolygiadau eraill sydd wrthi'n cael eu cynnal gan Comisiwn Seilwaith Cenedlaethol Cymru, a'r Pwyllgor Llifogydd ac Erydu Arfordirol a gwaith sydd eisoes yn cael ei gyflawni fel rhan o'r Strategaeth Genedlaethol. Bydd y gwelliant parhaus yn y maes hwn a gefnogir gan y llywodraeth hon yn helpu'r ffordd rydym yn cefnogi cymunedau i addasu a pharatoi yn yr hinsawdd hon sy’n newid. Bydd fy swyddogion yn ystyried canfyddiadau ac argymhellion adolygiadau'r Athro Evans yn unol â'r adolygiadau ehangach a gynhaliwyd gan Archwilio Cymru, y Pwyllgor Llifogydd ac Erydu Arfordirol a chan Comisiwn Seilwaith Cenedlaethol Cymru a sut y caiff y rhain eu datblygu.   Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Ar ôl cyhoeddi'r adroddiad hwn byddaf yn cyflwyno datganiad llafar ar 12 Medi yn y Senedd.

Translate the text from Welsh to English.

Fis diwethaf rhoddais y diweddaraf i'r aelodau ar Thomas Cook ar ôl iddo fynd i'r wal ar 23 Medi. Ers hynny rwyf i a'm swyddogion wedi bod mewn cysylltiad agos â Llywodraeth y DU a sefydliadau eraill, ac rydym wedi bod yn rhan o drafodaethau rheolaidd ym mhwyllgor Ystafell Friffio Swyddfa'r Cabinet fel rhan o'r rhaglen ddychwelyd pobl. Rydym wedi chwarae rhan weithredol yn y Tasglu Cenedlaethol ar gyfer Thomas Cook sy'n casglu gwybodaeth a chamau gweithredu'r Llywodraeth ar effaith economaidd Thomas Cook a cholli swyddi. Gwnaeth y daith hedfan olaf i ddychwelyd pobl lanio ym Manceinion ar 7 Hydref. Gan weithio gydag amrywiaeth o bartneriaid, gwnaeth yr Awdurdod Hedfan Sifil (CAA), drefnu cyfanswm o 746 o deithiau hedfan a dychwelyd dros 140,000 o deithwyr. Nid tasg hawdd oedd hon. Rwy'n ddiolchgar am broffesiynoldeb a chyflymder y CAA yn ystod y cyfnod hwn. Bellach mae'r CAA wedi lansio ffurflenni hawlio ad\-daliad ar\-lein i gwsmeriaid a effeithiwyd gan ddiddymiad Thomas Cook. Bydd y ffurflenni hyn yn cael eu defnyddio i ad\-dalu mwy na 360,000 o archebion ar gyfer gwyliau Thomas Cook wedi'u gwarchod gan ATOL, gan gynnwys teithiau a fyddai wedi’u gwneud gan 800,000 o bobl. Gellir dod o hyd i'r manylion ar https://thomascook.caa.co.uk/refunds/ Gallaf hefyd gadarnhau fod Hays Travel Limited wedi prynu 555 o safleoedd manwerthu Thomas Cook ac wedi recriwtio dros 400 o gyn weithwyr Thomas Cook. Rwyf wedi ysgrifennu at John Hays, y Rheolwr Gyfarwyddwr, yn gofyn am fwy o fanylion ynghylch ei gynlluniau ar gyfer y safleoedd manwerthu a'r cyn weithwyr yma yng Nghymru. Rwyf hefyd yn ddiolchgar am nifer y cwmnïau asiantaethau teithio yng Nghymru sydd wedi cynnal diwrnodau recriwtio ar gyfer gweithwyr Thomas Cook.

Last month I provided members with an update on Thomas Cook after it ceased trading on 23 September. Since then my officials and I have been in close liaison with the UK Government and other organisations, and have been involved in regular discussions at the COBR committee as part of the repatriation programme.  We have also been actively involved in the National Task Force for Thomas Cook which is collectively pooling Government intelligence and action on the economic impact of Thomas Cook and job losses. The last repatriation flight landed in Manchester on 7 October. The Civil Aviation Authority (CAA), working with a range of partners, arranged a total of 746 flights and repatriated over 140,000 passengers. This was no mean task. I am grateful for the professionalism and speed shown by the CAA during this time. The CAA has now launched online refund claims forms for customers affected by the liquidation of Thomas Cook. This will be used to refund more than 360,000 bookings for Thomas Cook ATOL protected holidays, covering trips that would have been taken by 800,000 people.  Details can be found at https://thomascook.caa.co.uk/refunds/ I can also confirm that Hays Travel Limited has purchased Thomas Cook’s 555 retail outlets and has recruited over 400 former Thomas Cook employees. I have written to John Hays, Managing Director, asking for more detail of his plans for the retail outlets and former employees here in Wales. I am also grateful for the number of travel agent companies in Wales which have held recruitment days for former Thomas Cook employees.

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r datganiad hwn yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau am ganfyddiadau ein gwaith ymchwil i’r effaith y bydd diwygiadau Llywodraeth y DU i’r system les yn ei chael yng Nghymru.  Mae Grŵp Gorchwyl a Gorffen y Gweinidogion ar Ddiwygio Lles, a gadeirir gennyf i, wedi comisiynu rhaglen ymchwil tri cham i asesu effaith y diwygiadau lles yng Nghymru. Ar ôl cyhoeddi canfyddiadau allweddol dadansoddiad Cam 1, a amlinellais mewn Datganiad Llafar ym mis Chwefror 2012, mae gwaith ymchwil Cam 2 bellach wedi'i gwblhau hefyd. Cyhoeddir canfyddiadau'r cam hwn o'r gwaith ymchwil heddiw.  Gwnaed y gwaith ymchwil drwy gyfuniad o waith mewnol ac allanol. Mae'r gwaith mewnol wedi amcangyfrif effeithiau uniongyrchol y prif ddiwygiadau lles ar incwm cartrefi yng Nghymru, ac mae'n asesu effeithiau economaidd a chymdeithasol ehangach diwygiadau lles a'r goblygiadau posibl i wasanaethau cyhoeddus datganoledig yng Nghymru. Mae'r gwaith allanol, a wnaed gan y Sefydliad Astudiaethau Cyllid, wedi canolbwyntio ar ddadansoddi effaith y diwygiadau lles ar y cyflenwad llafur yng Nghymru. Amlinellir y canfyddiadau allweddol adroddiadau ymchwil Cam 2 isod: Ymysg y toriadau lles yr amcangyfrifir y byddant yn arwain at y colledion incwm blynyddol mwyaf yng Nghymru y mae:   * y newid i uwchraddio’r rhan fwyaf o fudd\-daliadau drwy’r Mynegai Prisiau Defnyddwyr yn hytrach na’r Mynegai Prisiau Manwerthu; * y cap o 1 y cant ar y rhan fwyaf o fudd\-daliadau oedran gweithio, rhai elfennau o gredydau treth a Budd\-dal Plant; * colli’r hawl i gael Lwfans Byw i’r Anabl; * y polisi terfyn amser ar gyfer Lwfans Cyflogaeth a Chymorth cyfrannol. Mae cannoedd o filoedd o hawlwyr budd\-daliadau a derbynwyr credydau treth eisoes wedi colli incwm o ganlyniad i'r toriadau i wariant ar les, ac mae rhai unigolion wedi’u heffeithio gan fwy nag un newid polisi. Gallai colledion incwm fesul hawlydd fod yn fwy na £80 yr wythnos (neu fwy na £4,000 y flwyddyn) yn achos y rhai yr effeithir arnynt gan y diwygiadau i'r Lwfans Byw i'r Anabl  a'r Lwfans Cyflogaeth a Chymorth cyfrannol yn unig. Ynghyd ag effaith newidiadau i fudd\-daliadau eraill, gallai'r colledion fod yn fwy byth.         Amcangyfrifir y bydd diwygiadau lles Llywodraeth y DU a gyhoeddwyd cyn Datganiad yr Hydref ym mis Rhagfyr yn lleihau cyfanswm yr hawliadau o ran budd\-daliadau a chredydau treth yng Nghymru tua £590 miliwn yn 2014\-15\. Mae’r toriadau ychwanegol a gyhoeddwyd yn Natganiad yr Hydref ym mis Rhagfyr yn golygu y bydd y colledion hyd yn oed yn uwch. At hynny, mae'n debyg y bydd y rhai yr effeithir arnynt gan y toriadau i daliadau lles yn gwario llai ar nwyddau a gwasanaethau, a fydd arwain at effaith negyddol arall ar economi Cymru.   Nid effeithir ar bob math o gartref i’r un graddau: cartrefi â phlant, ac o leiaf nes y bydd y Credyd Cynhwysol wedi’i gyflwyno i raddau helaeth, y cartrefi hynny ar waelod y dosbarthiad incwm, fydd yn gweld y gostyngiad mwyaf yn eu hincwm o ganlyniad i'r diwygiadau. Mae’r rhain yn grwpiau sydd eisoes yn fwy tebygol o ddibynnu ar wasanaethau cyhoeddus ac efallai y bydd y fath wasanaethau yn dod yn fwyfwy pwysig iddynt os bydd eu hincwm yn lleihau. Er nad yw diwygio budd\-daliadau lles yn fater datganoledig, bydd nifer o fesurau yn effeithio ar wasanaethau datganoledig a ddarperir gan Lywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol. Mae'r fath effeithiau yn debygol o fod yn eang eu cwmpas a gallent effeithio ar bob un o'r meysydd gwasanaeth cyhoeddus a ystyriwyd, gan gynnwys: iechyd, gofal cymdeithasol, tai, addysg a hyfforddiant, datblygu economaidd, cymunedau a chyfiawnder cymdeithasol a llywodraeth leol. Un o brif nodau Llywodraeth y DU yw sicrhau bod y diwygiadau lles yn llwyddo i gael mwy o bobl i mewn i waith. Fodd bynnag, rhagwelir y bydd effaith y newidiadau i gymhellion ariannol i weithio ar gyflogaeth ac oriau gwaith, ar y gorau, yn eithaf bach. Yr amcangyfrif canolog yw y bydd nifer y swyddi yng Nghymru yn cynyddu tua 5,000 neu 0\.3 y cant, ac mae hyn yn dibynnu ar amodau economaidd ehangach. Fodd bynnag, mae cryn ansicrwydd o hyd ynghylch union effaith y diwygiadau gyda'i gilydd ar gyflogaeth, oriau gwaith ac enillion yng Nghymru, gan fod sawl agwedd sy'n anodd eu modelu. Mae'r rhain yn cynnwys newidiadau i gymhellion anariannol i weithio, megis y system symlach sy’n gysylltiedig â’r Credyd Cynhwysol, a’r ffaith fod mwy o bobl bellach yn gorfod bodloni’r gofynion o ran chwilio am waith er mwyn cael budd\-daliadau. Mae hefyd yn bosibl y bydd galw gwan am lafur yn ddylanwad pwysig ar ganlyniadau, yn enwedig yn y tymor byr.     Yr hyn sy’n amlwg yw y bydd diwygiadau lles Llywodraeth y DU yn cael effaith enfawr a niweidiol ar Gymru yn gyffredinol. Mae canfyddiadau'r gwaith ymchwil a amlinellwyd uchod yn cadarnhau ein pryderon mwyaf ynghylch y diwygiadau ac fe'u defnyddir nawr gan Grŵp Gorchwyl a Gorffen y Gweinidogion i nodi'r ffordd orau o ddiogelu'r rhai sydd fwyaf agored i newid ac i liniaru unrhyw effeithiau negyddol, lle y bo hynny’n bosibl. Yn ddiweddar, cefais gyfarfod â Gweinidog Llywodraeth y DU dros Ddiwygio Lles, yr Arglwydd Freud, i drafod a oes unrhyw hyblygrwydd yn bosibl o ran cyflwyno’r Credyd Cynhwysol yng Nghymru. Mynegais bryderon ynghylch effaith y diwygiadau, yn enwedig ar deuluoedd ag incwm isel. Soniais hefyd am yr effaith y bydd y diwygiadau lles yng Nghymru yn eu cael ar fudd\-daliadau ‘pasbort’ a thai, a chodais fater mynediad i wasanaethau ar\-lein ar gyfer y Credyd Cynhwysol. Rwyf nawr yn disgwyl i Lywodraeth y DU gyflwyno cynnig cadarnhaol i fynd i’r afael â’r materion hyn sy’n codi yn sgil ei diwygiadau i’r system les. Rwy'n bwriadu cyhoeddi datganiad pellach ar Ddiwygio Lles ym mis Gorffennaf, ar ôl i ragor waith dadansoddi gael ei wneud. 

This statement updates Members on the current position regarding our research findings on the impact of the UK Government’s welfare reforms in Wales. The Ministerial Task and Finish Group on Welfare Reform, which I chair, has commissioned a three\-stage programme of research to assess the impact of the welfare reforms in Wales. Following publication of the key findings from the Stage 1 analysis, which I outlined in an Oral Statement in February 2012, the Stage 2 research has also now been completed. The findings from this stage of the research are published today. The research has been undertaken via a combination of internal and external work. The internal work has estimated the direct effects of the main welfare reforms on household incomes in Wales, and provides an assessment of the wider economic and social impacts of welfare reform and potential implications for devolved public services in Wales. The external work, undertaken by the Institute for Fiscal Studies, has focused on analysing the impact of the welfare reforms on labour supply in Wales. The key findings from the Stage 2 research reports are outlined below. The welfare cuts that are estimated to lead to the largest annual income losses in Wales are:  * the switch to up\-rating most benefits by the Consumer Price Index rather than the Retail Price Index; * the 1 per cent cap on most working\-age benefits, certain elements of tax credits, and Child Benefit; * loss of entitlement to Disability Living Allowance; and, * the time\-limiting policy for contributory Employment and Support Allowance. Hundreds of thousands of benefit claimants and tax credit recipients in Wales have already been hit by the cuts to welfare spending with some affected by multiple policy changes. Income losses per claimant could be over £80 per week on average (or over £4,000 per annum) for those affected by the reforms to Disability Living Allowance and contributory Employment and Support Allowance alone. Combined with the impact of changes to other benefits, losses could be even higher.         The UK Government’s welfare reforms announced prior to December’s Autumn Statement are estimated to reduce total benefit and tax credit entitlements in Wales by around £590 million in 2014–15\. Additional cuts announced in December’s Autumn Statement mean losses will be even higher than this. Furthermore, those hit by the cuts in welfare payments are likely to reduce their spending on goods and services, leading to an additional negative impact on the economy in Wales. Not all types of households will be hit equally hard: those with children and, at least until Universal Credit is substantially rolled out, those towards the bottom of the income distribution, will be hardest hit by the income losses from the reforms. These groups are already more likely to rely on public services and reductions in income may increase the importance of such services to them. Although reform of welfare benefits is a non\-devolved matter, many measures will impact on devolved services that are delivered by the Welsh Government and local authorities. Such impacts are likely to be wide\-ranging, with potential to affect all of the public service areas considered, including: health, social care, housing, education and training, economic development, communities and social justice, and local government. One of the UK Government’s main aims is for the welfare reforms to get more people into work. However, the impact of the changes in financial work incentives on employment and hours of work is predicted to be, at best, very modest. The central estimate is for employment in Wales to increase by around 5,000 or 0\.3 percentage points, and this is dependent on wider economic conditions. However, there remains significant uncertainty about the precise impact of the reforms in aggregate on employment, hours of work and earnings in Wales because there are several aspects which are difficult to model. These include changes in non\-financial work incentives such as the simplification associated with Universal Credit and the extension of work search requirements to more benefit recipients. It is also possible that weak labour demand will be an important influence on outcomes, particularly in the short\-term.     What is clear is that the UK Government’s welfare reforms will have a huge and damaging effect on Wales as a whole. The research findings outlined above confirm our worst fears about the reforms, and will now be used by the Ministerial Task \& Finish Group to identify how best to protect the most vulnerable and mitigate, where possible, any negative impacts. I recently met the UK Government’s Minister for Welfare Reform, Lord Freud, to explore possible flexibilities for Wales regarding the introduction of Universal Credit. I raised concerns about the impact of the reforms, especially on low income families. I also raised the impact of the welfare reforms in Wales on passported benefits and housing, and access to online services under Universal Credit. I am now looking for the UK Government to offer constructive proposals to address these issues, which arise as a consequence of its welfare reforms. I intend to issue a further statement on Welfare Reform in July once further analysis has been carried out.

Translate the text from English to Welsh.

Further to my statement on 12 March about advice to people who are clinically extremely vulnerable, I attach a version of the letter that has been sent to those on the shielding patient list.   Guidance for those who are clinically extremely vulnerable can be found on the following link https://gov.wales/guidance\-protecting\-people\-defined\-medical\-grounds\-extremely\-vulnerable\-coronavirus\-covid\-19 ### Documents * #### attachment, file type: pdf, file size: 478 KB 478 KB

Yn dilyn fy natganiad ar 12 Mawrth ynglŷn â’r cyngor i bobl sy'n eithriadol o agored i niwed yn glinigol, amgaeaf fersiwn o'r llythyr sydd wedi'i anfon at y rheini ar y rhestr gwrchod cleifion. Mae canllawiau ar gyfer y rhai sy’n eithriadol o agored i niwed yn glinigol ar gael ar y dudalen hon https://llyw.cymru/canllawiau\-ar\-ddiogelu\-pobl\-ddiffinnir\-ar\-sail\-feddygol\-fel\-rhai\-eithriadol\-o\-agored\-i\-niwed\-yn ### Dogfennau * #### atodiad, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 479 KB 479 KB

Translate the text from English to Welsh.

      The Supreme Court has today handed down its unanimous judgment in the case of the Local Government Byelaws (Wales) Bill Reference by the Attorney General for England and Wales. All of the Justices agreed with the Welsh Government that the Bill is within the competence of the National Assembly for Wales. This case involves a legal challenge to the first Bill to be passed by the Assembly under its new primary legislative powers. The Supreme Court considered whether sections 6 and 9 of the Bill were outside the legislative competence of the Assembly because they remove or enable the removal (respectively) of pre\-commencement functions of UK Government Ministers of the Crown without the consent of the Secretary of State to do so.   The Counsel General for Wales (supported by the Welsh Government Legal Services Team of lawyers and Mr Clive Lewis Q.C.) appeared before the Supreme Court on 9th and 10th October and robustly defended the challenge. The Counsel General argued that the Bill establishes a new local procedure for the making of byelaws by local authorities in Wales. The Counsel General submitted that the requirement that byelaws must be confirmed by the Welsh Government or by the UK Government before they can take effect was, therefore, no longer required. The removal of these functions was, he argued, within competence because that was incidental or consequential on the provisions in the Bill creating the new local procedure and therefore fell within the ambit of paragraph 6(1\)(b) of Part 3 of Schedule 7 to the Government of Wales Act 2006\. Lord Neuberger, the President of the Supreme Court, gave the leading judgment. He said that “Section 6 of the Bill plainly is intended to have the effect of removing the need for confirmation by the Welsh Ministers of any byelaw made under the scheduled enactments. That is a primary purpose of the Bill, as is clear from reading the provisions quoted above, both in itself and for the purpose of streamlining and modernising the making of byelaws.” Lord Neuberger went on to find that: “the removal of the Secretary of State’s confirmatory powers by the Bill in relation to the scheduled enactments would be incidental to, and consequential on, this primary purpose.” The Deputy President of the Supreme Court, Lord Hope, who in the course of the hearing praised the drafting of the Bill added that: “The making of this reference to the Supreme Court is a significant event in Welsh law.  The Local Government Byelaws (Wales) Bill 2012 is the first Bill to have been passed by the Assembly.  That in itself is important, as it has provided the Assembly with the first opportunity to put into practice its power to make laws.” The Welsh Government has already begun to analyse the implications of this judgment.  The judgment is unanimous and justifies the Welsh Government’s stance in refusing to accept that the Secretary of State’s consent was needed in this matter. The Local Government Byelaws (Wales) Bill will shortly be submitted to Her Majesty for Royal Assent.             

Mae’r Goruchaf Lys wedi cyhoeddi ei ddyfarniad unfrydol heddiw yn achos Cyfeirio Bil Is\-ddeddfau Llywodraeth Leol (Cymru) gan Dwrnai Cyffredinol Cymru a Lloegr. Roedd pob un o’r Ustusiaid yn cytuno â Llywodraeth Cymru bod y Bil o fewn cymhwysedd Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Mae’r achos hwn yn ymwneud â her gyfreithiol i’r Bil cyntaf a basiodd y Cynulliad o dan ei bwerau newydd i lunio deddfwriaethol sylfaenol. Fe ystyriodd y Goruchaf Lys a oedd adrannau 6 a 9 o’r Bil yn mynd y tu hwnt i gymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad gan eu bod yn cael gwared ar, neu’n galluogi cael gwared ar, (yn y drefn honno) swyddogaethau cyn\-gychwyn Gweinidogion y Goron Llywodraeth y DU heb ganiatâd yr Ysgrifennydd Gwladol i wneud hynny.   Ymddangosodd Cwnsler Cyffredinol Cymru (gyda chymorth tîm cyfreithwyr Gwasanaethau Cyfreithiol Llywodraeth Cymru a Mr Clive Lewis CF) gerbron y Goruchaf Lys ar 9 a 10 Hydref ac fe amddiffynnodd yr her yn gryf. Dadleuodd y Cwnsler Cyffredinol fod y Bil yn creu gweithdrefn leol newydd er mwyn i awdurdodau lleol yng Nghymru wneud is\-ddeddfau. Cyflwynodd y Cwnsler Cyffredinol y farn, felly, nad oedd y gofyniad bod yn rhaid i is\-ddeddfau gael eu cadarnhau gan Lywodraeth Cymru neu Lywodraeth y DU cyn dod i rym yn angenrheidiol bellach. Dadleuodd fod cael gwared ar y swyddogaethau hyn o fewn y cymhwysedd gan fod hynny’n gysylltiedig â’r darpariaethau yn y Bil oedd yn creu’r weithdrefn leol newydd, neu o ganlyniad iddynt, gan ddod felly o fewn cwmpas paragraff 6(1\)(b) o Ran 3 o Atodlen 7 i Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006\. Yr Arglwydd Neuberger, Llywydd y Goruchaf Lys, a roddodd y prif ddyfarniad. Dywedodd: Mae’n amlwg mai’r effaith y bwriedir i Adran 6 y Bil ei chael yw dileu’r angen i Weinidogion Cymru gadarnhau unrhyw is\-ddeddf a wneir o dan y deddfiadau rhestredig. Mae hynny’n un o brif ddibenion y Bil, fel sy’n amlwg o ddarllen y darpariaethau a ddyfynnwyd uchod, a hynny ynddo’i hun ac i ddiben symleiddio a moderneiddio’r broses o lunio is\-ddeddfau. Aeth yr Arglwydd Neuberger yn ei flaen i ddweud fod y ffaith fod y Bil yn diddymu pwerau cadarnhau’r Ysgrifennydd Gwladol mewn perthynas â’r deddfiadau rhestredig yn gysylltiedig â’r prif ddiben hwn, ac yn digwydd o ganlyniad iddo. Ychwanegodd Dirprwy Lywydd y Goruchaf Lys, yr Arglwydd Hope, a ganmolodd y modd y drafftiwyd y Bil yn ystod y gwrandawiad: Mae’r cyfeiriad hwn at y Goruchaf Lys yn ddigwyddiad arwyddocaol yn hanes y gyfraith Gymreig. Bil Is\-ddeddfau Llywodraeth Leol (Cymru) 2012 oedd y Bil cyntaf i gael ei basio gan y Cynulliad. Mae hynny’n bwysig ynddo’i hun, gan mai dyma oedd y cyfle cyntaf i’r Cynulliad ddefnyddio ei bwerau i wneud deddfau. Mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi dechrau dadansoddi goblygiadau’r dyfarniad. Mae’r dyfarniad yn un unfrydol ac yn cyfiawnhau penderfyniad Llywodraeth Cymru i wrthod derbyn bod angen cydsyniad yr Ysgrifennydd Gwladol yn y mater hwn. Bydd Bil Is\-ddeddfau Llywodraeth Leol (Cymru) yn cael ei gyflwyno i Ei Mawrhydi yn fuan er mwyn derbyn Cydsyniad Brenhinol. 

Translate the text from English to Welsh.

On 6 December 2022, an oral statement was made in the Senedd: Supply Teaching Model (external link).

Ar 6 Rhagfyr 2022, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Y Model Athrawon Cyflenwi (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

Today I am publishing our COVID\-19 Vaccination Strategy, setting out how the vaccination programme will continue to deliver effectively, efficiently and at pace into the autumn and winter months to keep Wales safe. Our COVID\-19 Vaccination Autumn \& Winter Strategy focuses on vaccinating the most vulnerable, vaccinating children and young people, booster vaccinations and re\-affirms our commitment not to leave anyone behind. The Strategy sets out our aims and ambitions for each of these areas. I will continue to keep you updated on activity and progress against the strategy.    Successful delivery of the next phase of the programme will continue to require a flexible approach to respond to the increasing complexity of the vaccination cohorts. The NHS will need to respond promptly and effectively, as it has done throughout the pandemic. I am determined this next phase in our vaccination programme is as successful as our previous phases in helping keep Wales safe. Once again, I would like to thank everyone involved in the vaccine rollout; every dose of vaccine given to someone is a small victory against the virus and helps our NHS.

Heddiw, rwy’n cyhoeddi ein Strategaeth Frechu COVID\-19. Mae’n nodi sut y bydd y rhaglen frechu yn parhau i gyflawni mewn modd effeithiol, effeithlon a chyflym yn ystod misoedd yr hydref a’r gaeaf er mwyn diogelu Cymru. Mae ein Strategaeth Frechu COVID\-19 ar gyfer yr Hydref a’r Gaeaf yn canolbwyntio ar frechu’r rhai sydd fwyaf agored i niwed ac ar frechu plant a phobl ifanc. Mae hefyd yn canolbwyntio ar bigiadau atgyfnerthu ac yn ailddatgan ein hymrwymiad i beidio â gadael neb ar ôl. Mae’r Strategaeth yn nodi ein hamcanion a’n huchelgeisiau ar gyfer pob un o’r meysydd hyn. Byddaf yn parhau i roi’r wybodaeth ddiweddaraf ichi am y gweithgarwch a hynt y gwaith mewn perthynas â’r Strategaeth.    Er mwyn llwyddo i gyflawni cam nesaf y rhaglen, bydd angen dull hyblyg eto er mwyn ymateb i gymhlethdodau cynyddol y carfanau brechu. Bydd angen i’r GIG ymateb yn brydlon ac yn effeithiol, fel y mae wedi’i wneud drwy gydol y pandemig. Rwy’n benderfynol o sicrhau bod cam nesaf ein rhaglen frechu yr un mor llwyddiannus â’r camau blaenorol o ran diogelu Cymru. Unwaith eto, hoffwn ddiolch i bawb sydd wedi helpu i roi’r rhaglen frechu ar waith; mae pob dos o’r brechlyn a roddir i rywun yn fuddugoliaeth fach yn erbyn y feirws ac yn helpu ein GIG.

Translate the text from Welsh to English.

Rhaid i Lywodraeth Cymru sicrhau nad yw cyfraddau llog ar fenthyciadau i fyfyrwyr yn codi'n uwch na chyfradd y farchnad. Rydym wedi gweithredu sawl gwaith yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf i osod cap ar gyfradd benthyciadau i fyfyrwyr i ddiogelu benthycwyr Cymru. Mae’n bosibl y gosodir capiau ychwanegol ar gyfraddau os bydd cyfradd y farchnad yn parhau i fod yn is na chyfraddau llog benthyciadau i fyfyrwyr. I ddiogelu myfyrwyr Cymru ymhellach rhag cyfraddau llog uchel parhaus, rydym wedi sefydlu system ddeddfwriaethol i gymhwyso cap ar gyfraddau llog yn awtomatig pryd bynnag y byddai'r cyfraddau llog ar fenthyciadau myfyrwyr fel arall yn uwch na chyfradd y farchnad. Bydd cap yn cael eu osod a'i addasu'n fisol ar gyfradd llog myfyrwyr Cymru sydd â benthyciadau Cynllun 2 (israddedig) neu Gynllun 3 (ôl\-raddedig) pan fydd y cyfraddau llog ar fenthyciadau i fyfyrwyr yn uchel. Bydd y system hon yn sicrhau bod gosod cap ar gyfraddau llog yn dryloyw ac yn ymatebol i gyfraddau newidiol a bydd yn diogelu benthycwyr Cymru rhag ad\-dalu mwy ar eu benthyciadau yn y dyfodol. Nid yw newidiadau i gyfraddau llog yn effeithio ar ad\-daliadau misol benthyciadau myfyrwyr, gan mai cyfran sefydlog o incwm y myfyriwr yw’r swm a delir. Mae ad\-daliadau benthyciadau yn ddibynnol ar lefel yr incwm. Dim ond os yw myfyrwyr yn ennill dros drothwy arbennig y maent yn gorfod ad\-dalu eu benthyciad, a chaiff unrhyw ddyled sy’n dal heb ei thalu ar ôl tri deg mlynedd ei chlirio. Ni ddylai costau byw fod yn rhwystr i astudio mewn prifysgol, a dyna pam mae Llywodraeth Cymru yn darparu pecyn cymorth hael i fyfyrwyr, gan gynnwys grantiau ar gyfer costau byw. Ar gyfartaledd, mae llai gan fyfyrwyr Cymru lai i'w ad\-dalu na'u cyfoedion yn Lloegr. Llywodraeth Cymru hefyd yn talu hyd at £1,500 o ddyled pob unigolyn sy’n mynd ati i ddechrau ei had\-dalu, cynllun sy’n unigryw o fewn y DU.

The Welsh Government must ensure that interest rates on student loans do not exceed the prevailing market rate. We have acted several times in the past two years to cap the interest rate on student loans to protect Welsh borrowers. Additional rate caps may be required if the prevailing market rate continues to be below student loan interest rates. To further protect Welsh students from continuing high interest rates, we have established a legislative system to automatically apply an interest rate cap whenever the interest rates on student loans would otherwise exceed the prevailing market rate. Welsh borrowers with Plan 2 (undergraduate) or Plan 3 (postgraduate) student loans will see an interest rate cap being applied and adjusted monthly when student loan interest rates are high. This system will ensure the application of an interest rate cap is both transparent and responsive to changing rates and will safeguard Welsh borrowers from repaying more on their student loans in the future. Changes to interest rates do not affect monthly student loan repayments, which are charged as a fixed proportion of income. Loan repayments are income contingent. Students repay their loan only if they earn above a threshold, and remaining debts are written off after thirty years. Living costs should never be a barrier to studying at university, which is why the Welsh Government provides a generous student support package, including grants for living costs. Welsh students have less to repay on average than their English peers. The Welsh Government also provides a debt write\-off of up to £1,500 for each borrower entering repayment, a scheme unique in the UK.

Translate the text from English to Welsh.

On 29th June 2021, an oral statement was made in the Siambr: Young Person's Guarantee (external link).

Ar 29 Mehefin 2021, gwnaed datganiad llafar yn y Siambr: Gwarant i Bobl Ifanc (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

The School Organisation Code has been revised to include a more detailed set of procedures and requirements that local authorities and other proposers must follow when putting together proposals to close a rural school. For this purpose, the Code includes a designation of a rural school, based on The National Statistics Urban Rural Classification. A list of schools in Wales that come under this designation is included in the Code. In future, local authorities and other proposers will need to check whether a school is on the list and the further procedures and requirements apply. However, the presumption against closure is not retrospective, and doesn’t apply to proposals that are already in progress including those where the consultation has been published. A presumption against closure does not mean that rural schools will never close, however, it does mean that the case for closure must be strong and not taken until all viable alternatives to closure have been explored, including linking up with other schools under one governing body – otherwise known as federation. The strengthened School Organisation Code forms part of a wider Rural Education Plan which also includes a Small and Rural Schools Grant that has already benefited over 370 schools in all local authority areas across Wales. The Grant, which totals £2\.5m a year for the lifetime of this Assembly aims to encourage innovation including the use of digital technology to combat the issue of professional isolation, and provides additional administrative support in schools where the headteacher has a significant teaching commitment. The Grant also supports collaboration and federation with other schools \- and where opportunities exist and there is local demand, the use of school facilities for community purposes. Kirsty Williams said: > “Rural schools are at the heart of community life and key to our National Mission for Education. I want to make sure that we’re supporting pupils and teachers in rural areas and that all our young people, no matter where they live, receive the very best education. > > “That’s why we have acted to strengthen the School Organisation Code, ensuring that councils and other proposers do everything they can to keep a rural school open before deciding to consult on closure. > > “This doesn’t mean a rural school will never close but it does mean that all options and suggestions are on the table before a decision is made. This might include federation with other schools or increasing the community use of school buildings to make the school more viable. > > “This is of course just one part of our Rural Education Action Plan which is already making a big difference through the Small and Rural School grant and the E\-sgol project which aims to bring all schools in Wales into the digital age by introducing innovative teaching techniques.”

Mae'r Cod Trefniadaeth Ysgolion wedi'i ddiwygio i gynnwys cyfres fanylach o weithdrefnau a gofynion y mae'n rhaid i awdurdodau lleol a chynigwyr eraill eu dilyn wrth lunio cynigion i gau ysgol wledig. I'r diben hwn, mae'r Cod yn cynnwys dynodiad ar gyfer ysgolion gwledig, ar sail Dosbarthiad Trefol/Gwledig yr Ystadegau Gwladol. Mae rhestr o ysgolion yng Nghymru sy'n dod o dan y dynodiad hwn wedi'i chynnwys yn y Cod. Yn y dyfodol, bydd angen i awdurdodau lleol a chynigwyr eraill gadarnhau a yw ysgol ar y rhestr, a bydd y gweithdrefnau a'r gofynion pellach yn berthnasol. Fodd bynnag, nid yw'r rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgol yn ôl\-weithredol, ac nid yw'n berthnasol i gynigion sydd eisoes yn mynd rhagddynt, gan gynnwys y rheini y mae eu hymgynghoriad wedi'i gyhoeddi. Nid yw rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgol yn golygu na fydd ysgolion gwledig byth yn cau \- fodd bynnag, mae’n golygu bod yn rhaid i’r achos dros gau ysgol fod yn un cryf, ac na fydd y penderfyniad yn cael ei wneud hyd nes y bydd pob dewis ymarferol arall wedi ei ystyried, gan gynnwys ymlynu ag ysgolion eraill o dan un corff llywodraethu \- hynny yw, ffedereiddio. Mae'r Cod Trefniadaeth Ysgolion ar ei ffurf gryfach yn rhan o Gynllun Addysg Wledig ehangach sydd hefyd yn cynnwys Grant Ysgolion Bach a Gwledig y mae dros 370 o ysgolion ym mhob ardal awdurdod lleol yng Nghymru wedi elwa arno eisoes. Nod y Grant, sy'n cynnig cyfanswm o £2\.5m y flwyddyn dros oes y Cynulliad hwn, yw hyrwyddo arloesi, gan gynnwys defnyddio technoleg ddigidol i osgoi ynysu proffesiynol, ac mae'n darparu cymorth gweinyddol ychwanegol mewn ysgolion lle mae ymrwymiad addysgu'r pennaeth yn sylweddol. Mae'r Grant hefyd yn cefnogi trefniadau i gydweithredu a ffedereiddio ag ysgolion eraill \- a lle mae yna gyfleoedd a galw yn lleol, mae'n cefnogi defnyddio cyfleusterau ysgolion at ddibenion cymunedol. Dywedodd Kirsty Williams: > "Mae ysgolion gwledig yn gwbl ganolog i fywyd cymunedol  ac yn allweddol i genhadaeth addysg ein cenedl. Dw i am wneud yn siwr ein bod ni'n cefnogi disgyblion ac athrawon mewn ardaloedd gwledig a bod ein pobl ifanc i gyd yn cael yr addysg orau bosibl, lle bynnag y maen nhw'n byw. > > "Dyna pam rydyn ni wedi cymryd camau i gryfhau'r Cod Trefniadaeth Ysgolion, gan sicrhau bod cynghorau a chynigwyr eraill yn gwneud eu gorau glas i gadw ysgol wledig ar agor cyn penderfynu ymgynghori ynghylch ei chau. > > "Dydy hyn ddim yn golygu na fydd ysgol wledig byth yn cau, ond mae'n golygu y bydd pob opsiwn ac awgrym ar y bwrdd cyn bod penderfyniad yn cael ei wneud. Gallai hyn gynnwys ffedereiddio ag ysgolion eraill neu gynyddu defnydd y gymuned o adeiladau'r ysgol. > > "Wrth gwrs, dim ond un rhan o'n Cynllun Gweithredu Addysg Wledig yw hyn, sydd eisoes yn gwneud gwahaniaeth mawr drwy'r Grant Ysgolion Bach a Gwledig, a phrosiect E\-sgol sy'n ceisio dod â holl ysgolion Cymru i mewn i'r oes ddigidol drwy gyflwyno technegau addysgu arloesol."

Translate the text from English to Welsh.

In accordance with the inter\-institutional relations agreement, I can report and update Members of the Senedd that I attended a Ministerial meeting to discuss progress on the Intergovernmental Relations Review, which took place virtually on 12 March. The meeting took place almost exactly three years since the Review was commissioned by the Joint Ministerial Committee (Plenary). The meeting was also attended by Ministers Gordon Lyons MLA and Declan Kearney MLA of the Northern Ireland Executive Office; Cabinet Secretary for the Constitution, Europe and External Affairs, Michael Russell MSP for the Scottish Government; with Chancellor of the Duchy of Lancaster, the Rt Hon Michael Gove MP on behalf of the UK Government in the chair. The UK Government has today published a document providing the latest picture of progress on the Intergovernmental Relations Review as at today, with square brackets noting particular areas for further discussion. I can confirm that the document sets out an accurate view of progress from the Welsh Government’s perspective. At the same time, it is disappointing that after three years of discussion, we still have no overall agreement, while the tone of inter\-governmental relations has deteriorated due largely to a series of aggressive intrusions by the UK Government into areas of devolved competence. In this context, it is deeply disappointing and frustrating that the UK Government has only today, the day of publication, shared with us the Dunlop Review, to which we contributed. We also note the UK Government’s account of intergovernmental relations activity in its transparency report, but do not believe this reflects the poor quality of engagement for which they are responsible. The draft proposals set out in the Intergovernmental Relations Review document flow from the principles for joint working published in July 2019, in the spirit of “maintaining positive and constructive relations, based on mutual respect for the responsibilities of governments across the UK and their shared role in the governance of the UK.” We acknowledge the progress made towards achieving some of our key priorities, notably a reformed Dispute Avoidance and Resolution process and an independent secretariat. Much of this is the result of years of proactive and positive engagement by the Welsh Government, involving intensive negotiation and compromise. The document requires further negotiation to protect Wales’ interests, to urgently complete the terms of the operation of the finance committee and its role in disputes; and establish effective machinery for international engagement – including the governance of the Trade and Cooperation Agreement between the UK and the EU. I hope that it can be built upon between the governments after the Senedd and Scottish Parliament elections. However, alongside continued efforts to reach agreement on the outstanding issues and draw the Review to a conclusion, the UK Government’s actions will need to live up to the words on the page. This is a test that they are currently failing. Recent announcements by the UK Government have suggested a determination to undermine and marginalise the role of both the devolved Governments and legislatures and to put in place UK Government structures designed directly to challenge, duplicate and compete with those of the Welsh Government in areas of devolved competence. These developments jar with the UK Government’s professed anxiousness to improve the operation of intergovernmental relations and to secure the future of the Union. We need to reset the relationship based on the Welsh Government’s vision of a reformed and strengthened United Kingdom, in which all the governments work together for mutual benefit and treat each other with respect.

Yn unol â'r cytundeb cysylltiadau rhyngsefydliadol, dyma roi gwybod i Aelodau'r Senedd fy mod wedi mynychu cyfarfod Gweinidogol i drafod y cynnydd o ran yr Adolygiad o Gysylltiadau Rhynglywodraethol. Cynhaliwyd y cyfarfod yn rhithwir ar 12 Mawrth, a hynny bron yn union dair blynedd ers i’r Adolygiad gael ei gomisiynu gan Gyd\-bwyllgor y Gweinidogion (Cyfarfod Llawn). Mynychwyd y cyfarfod hefyd gan y Gweinidogion Gordon Lyons ACD a Declan Kearney ACD o Swyddfa Gweithrediaeth Gogledd Iwerddon; Ysgrifennydd y Cabinet dros y Cyfansoddiad, Ewrop a Materion Allanol, Michael Russell ASA ar ran Llywodraeth yr Alban; gyda Changhellor Dugiaeth Caerhirfyn, y Gwir Anrhydeddus Michael Gove AS ar ran Llywodraeth y DU yn cadeirio.   Heddiw, mae Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi dogfen sy'n rhoi'r darlun diweddaraf o’r cynnydd ar yr Adolygiad o Gysylltiadau Rhynglywodraethol fel ag y mae heddiw, gyda chromfachau sgwâr yn nodi meysydd penodol i'w trafod ymhellach. Gallaf gadarnhau bod y ddogfen yn adlewyrchiad cywir o hynt y gwaith, o safbwynt Llywodraeth Cymru. Ar y llaw arall mae'n siom, ar ôl tair blynedd o drafod, nad oes gennym gytundeb cyffredinol o hyd, a bod tôn y cysylltiadau rhynglywodraethol wedi dirywio, a hynny’n bennaf oherwydd cyfres o ymwthiadau ymosodol gan Lywodraeth y DU i feysydd lle mae’r cymhwysedd wedi’i ddatganoli. Yn yn cyd\-destun hwn, mae’n destun siom a rhwystredigaeth fawr mai dim ond heddiw, y diwrnod cyhoeddi, y mae Llywodraeth y DU wedi rhannu Adolygiad Dunlop gyda ni – adroddiad y gwnaethom gyfrannu ato. Rydym yn nodi cyfeiriad Llywodraeth y DU at weithgarwch cysylltiadau rhynglywodraethol yn ei hadroddiad tryloywder ond yn ein barn ni nid yw hyn yn adlewyrchu’r ffaith mai gwael oedd ansawdd yr ymgysylltu ac mai hwy sy’n gyfrifol am hynny. Mae'r cynigion drafft yn nogfen yr Adolygiad o Gysylltiadau Rhynglywodraethol yn deillio o'r egwyddorion ar gyfer cydweithio a gyhoeddwyd fis Gorffennaf 2019, yn yr ysbryd o "gynnal cysylltiadau cadarnhaol ac adeiladol, yn seiliedig ar gyd\-barch at gyfrifoldebau llywodraethau ledled y DU a'u rôl gyffredin yn y gwaith o lywodraethu'r DU.” Rydym yn cydnabod y cynnydd sydd wedi’i wneud tuag at gyflawni rhai o'n blaenoriaethau allweddol, yn enwedig proses Osgoi a Datrys Anghydfod ddiwygiedig ac ysgrifenyddiaeth annibynnol. Mae llawer o hyn yn ganlyniad blynyddoedd o ymgysylltu rhagweithiol a chadarnhaol gan Lywodraeth Cymru, sydd wedi golygu negodi dwys a chyfaddawdu. Mae gofyn cynnal negodiadau pellach ar y ddogfen hon er mwyn diogelu buddiannau Cymru, cwblhau ar fyrder delerau gweithredu'r pwyllgor cyllid a'i rôl mewn anghydfodau; a sefydlu peirianwaith effeithiol ar gyfer ymgysylltu rhyngwladol – gan gynnwys llywodraethiant y Cytundeb Masnach a Chydweithredu rhwng y DU a'r UE. Rwy’n gobeithio y gall y llywodraethau adeiladu ar hyn ar ôl etholiadau Senedd Cymru a Senedd yr Alban. Fodd bynnag, ochr yn ochr â’r ymdrechion parhaus i gytuno ar y materion sy'n weddill a dod â'r Adolygiad i ben, bydd angen i weithredoedd Llywodraeth y DU gyd\-fynd â'r geiriau sydd ar y dudalen. Mae hwn yn brawf y maent yn ei fethu ar hyn o bryd. Mae cyhoeddiadau’n ddiweddar gan Lywodraeth y DU yn awgrymu ymdrech i danseilio a diystyru rôl y Llywodraethau a'r deddfwrfeydd datganoledig, gan gyflwyno strwythurau sydd wedi’u cynllunio’n uniongyrchol i herio, i ddyblygu ac i gystadlu yn erbyn strwythurau Llywodraeth Cymru mewn meysydd lle mae cymhwysedd wedi’i ddatganoli. Mae'r datblygiadau hyn yn anghydnaws â dymuniad honedig Llywodraeth y DU i wella’r ffordd y mae cysylltiadau rhynglywodraethol yn gweithio ac i sicrhau dyfodol yr Undeb. Mae angen i ni ailosod y berthynas, a hynny’n seiliedig ar weledigaeth Llywodraeth Cymru o Deyrnas Unedig wedi'i diwygio a'i chryfhau, lle mae'r holl lywodraethau'n cydweithio er budd pawb ac yn trin ei gilydd â pharch.

Translate the text from Welsh to English.

Fel y nodir yn ein Rhaglen Lywodraethu, swyddi a thwf yw prif flaenoriaethau Llywodraeth Cymru. Ym marn Llywodraeth Cymru, swyddi teg, cyfiawn a chynaliadwy, sy’n cydnabod pa mor bwysig yw gwaith i incwm, iechyd a lles, yw’r sylfaen orau ar gyfer adeiladu economi gref yng Nghymru. Dyma’r math o Gymru yr ydym yn dymuno i’n plant ei hetifeddu.  Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod y Cyflog Byw fel un o gyfres o gamau cadarnhaol i helpu i leddfu’r problemau a achosir gan gyflogau isel a thlodi mewn gwaith yng Nghymru, sef dwy o’r prif elfennau sy’n gyfrifol am dlodi plant ac sy’n cael effaith niweidiol hirdymor ar ganlyniadau i blant.     Adlewyrcha hyn ddyhead Llywodraeth Cymru i barhau i fod yn gyflogwr Cyflog Byw. Mae’n dangos hefyd maint ei hymrwymiad i arwain ac annog cyflogwyr eraill yn y sectorau cyhoeddus a phreifat, yn ogystal â’r trydydd sector, i ystyried dod yn gyflogwyr Cyflog Byw.  Gallai’r manteision sy’n gysylltiedig â’r Cyflog Byw gynnwys gorchfygu tlodi mewn gwaith, atgyfnerthu negeseuon cadarnhaol am waith fel llwybr allan o dlodi, hyrwyddo urddas a thegwch yn y gwaith a hybu economïau lleol. Mae Llywodraeth Cymru yn ystyried bod ei rôl ei hun fel prif gyflogwr yng Nghymru yn strategol bwysig i ddangos y potensial sydd ar gyfer sefydlu Cyflog Byw i Gymru. Bydd yn parhau i weithio i arwain, cefnogi a llywio trafodaeth ar y mater hwn, gan barchu’r pecynnau cyflogaeth sy’n bod eisoes a rôl Undebau Llafur partner i arfer y rhyddid i fargeinio ar y cyd. Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod nad yw Cyflog Byw, ar ei ben ei hun, yn mynd i ddatrys yr heriau a wynebir yn sgil tlodi ac mae wedi nodi pryderon ynglŷn â chostau a goblygiadau gweithredu’r cynllun, yn enwedig o ystyried yr heriau economaidd sy’n ein hwynebu ar hyn o bryd. Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod hefyd pa mor bwysig yw’r pecyn cyflogaeth cyfan fel rhan o’r agenda hon.   Sefydlwyd grŵp cynghori at y diben hwn gan Lywodraeth Cymru, a bydd yn dod â holl gyngor ei phartneriaid cymdeithasol ynghyd mewn digwyddiad ar y Cyflog Byw yng Nghymru. Caiff y digwyddiad hwnnw ei gynnal yn 2013\.

          Jobs and growth are the over\-riding priorities of the Welsh Government as set out in our Programme for Government. The Welsh Government believes a strong Welsh economy is best built on fair, just and sustainable jobs, recognising the importance of work to income, health and wellbeing. This is the Wales we want our children to inherit.  The Welsh Government recognises the Living Wage as one of a range of positive actions to help alleviate the problems caused by low wages and in\-work poverty in Wales, major causes of child poverty which result in long\-term damaging effects on children’s outcomes.  This reflects the Welsh Government’s aspiration to remain a Living Wage employer and its commitment to leading and encouraging other employers in the public, third and private sectors to consider becoming a Living Wage employer.  Benefits of Living Wage can include bearing down on in\-work poverty, reinforcing positive messages about work as a route out of poverty, promoting dignity and fairness in work and boosting local economies. The Welsh Government sees its own role as a major Welsh employer as strategically important in demonstrating the potential of a Living Wage for Wales and will continue to work to guide, support and inform debate on this issue whilst respecting existing employment packages and the role of Trade Union partners in free collective bargaining. The Welsh Government acknowledges that the Living Wage is not an antidote to the challenges of poverty by itself and notes concerns about the costs and implications of implementation, particularly against the backdrop of current economic challenges. The Welsh Government also recognises the significance of the total employment package in this agenda.  The Welsh Government has established an advisory group for this purpose and will be bringing the sum of social partners’ advice to an event on The Living Wage in Wales. This will be held in early 2013\.                                                                                                                            

Translate the text from Welsh to English.

Gosodwyd y Datganiadau Ysgrifenedig canlynol gerbron y Cynulliad o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Cynulliad: **Rheoliadau Dileu a Rheoli Afiechydon Milheintiol (Diwygio) (Ymadael â’r UE) 2018** **Rheoliadau Cynhyrchion Organig (Diwygio) (Ymadael â’r UE) 2018**

The following Written Statements have been laid before the Assembly under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Assembly: **The Zoonotic Disease Eradication and Control (Amendment) (EU Exit) Regulations 2018** **The Organic Products (Amendment) (EU Exit) Regulations 2018**

Translate the text from Welsh to English.

Mae Llywodraeth Cymru wedi gwithio gyda’r Senedd i ailflaenoriaethu busnes y Llywodraeth er mwyn adlewyrchu natur ddigynsail yr argyfwng coronafeirws (COVID\-19\). Mae’r datganiad gwn yn cael ei gyhoeddi i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau, ond bydd datganiadau ysgrifenedig COVID\-19 yn parhau i gael eu cyhoeddi fel blaenoriaeth. Heddiw, cyhoeddwyd adroddiad gan y Sefydliad Astudiaethau Cyllid, sef Diwygio ac Ailbrisio'r Dreth Gyngor yng Nghymru: effaith ar wahanol gynghorau a mathau o aelwydydd. Mae Llywodraeth Cymru wedi gweithio'n agos gyda'r Sefydliad Astudiaethau Cyllid ar yr adroddiad hwn, fel rhan o'n cyfres ymchwil i helpu i feddwl am ddyfodol drethiant lleol yng Nghymru. Bydd yr ymchwil hon yn ein helpu i ddeall effeithiau posibl ailbrisio eiddo domestig, pe bai ymarfer o'r fath yn cael ei gynnal yng Nghymru. Mae'n bleser gennym fod wedi cydweithio gyda sefydliad mor uchel ei barch i edrych yn ddyfnach ar anghenion a gofynion penodol y dreth gyngor yng Nghymru. Un ffrwd waith mewn rhaglen ehangach o ddiwygiadau i drethiant lleol a’r system gyllid llywodraeth leol yn ehangach yw'r ymchwil hon. Cyhoeddais ddiweddariad ar gynnydd y rhaglen waith ar 5 Tachwedd, a gellir gweld hwn drwy ddilyn y ddolen ganlynol: https://llyw.cymru/diwygio\-cyllid\-llywodraeth\-leol\-diweddariadau\-blynyddol

The Welsh Government has worked with the Senedd to reprioritise government business to reflect the unprecedented nature of the Coronavirus (COVID\-19\) crisis. While this statement is being issued to update members, COVID\-19 related Written Statements will continue to be issued as a priority. Today, a report by the Institute for Fiscal Studies (IFS), Revaluation and reform of council tax in Wales: impacts on different councils and household types, has been published. The Welsh Government has worked closely with the IFS on this report, as part of our suite of research to help inform thinking about the future of local taxation in Wales. This research will help us to understand the possible impacts of a domestic property revaluation if one were to be carried out in Wales. We are pleased to have collaborated with a highly respected organisation to delve deeper into the specific needs and requirements for council tax in Wales. The research is one strand of work within a broader programme of reforms to local taxation and the wider local government finance system. I published a progress update on the work programme on 5 November.

Translate the text from English to Welsh.

On 19 May 2015, the Minister for Communities and Tackling Poverty made an oral Statement in the Siambr on: Homelessness Legislation. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link). If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page.  

Ar 19 Mai 2015, gwnaeth y Gweinidog Cymunedau a Threchu Tlodi Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Deddfwriaeth Digartrefedd. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol). Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys. 

Translate the text from English to Welsh.

Run by a partnership of local organisations, including the Carmarthenshire Communities First Cluster, the Hub offers a one stop shop for participants to access support and information about employment, volunteering, apprenticeships or training online, by phone or face to face.  Experienced advisers, who have extensive knowledge of all the opportunities and services available, will help to identify a personal path for each client according to their skills, experience and needs and ongoing support is also provided.  Carl Sargeant said: > “I have been very impressed with everything I have seen here today. The Hub is clearly leading the way in terms of successful joint working. > > > “It is very pleasing to see so many different organisations working together to help local people into work or training which in turn will help the local economy.”

Gyda phartneriaeth o fudiadau lleol yn gyfrifol am ei rhedeg, gan gynnwys Clwstwr Cymunedau yn Gyntaf Sir Gâr, mae’r ganolfan yn cynnig un lleoliad i bobl gael cymorth a gwybodaeth am gyflogaeth, gwirfoddoli, prentisiaethau neu hyfforddiant ar\-lein, dros y ffôn neu wyneb yn wyneb. Bydd cynghorwyr profiadol sydd â gwybodaeth helaeth am yr holl gyfleoedd a gwasanaethau sydd ar gael, yn gallu helpu i ddod o hyd i lwybr personol ar gyfer pob cleient yn ôl eu sgiliau, eu profiad a’u hanghenion. Mae cymorth ar gael iddynt hefyd ar hyd yr adeg. Dywedodd Carl Sargeant: > “Mae’r cyfan rydw i wedi’i weld yma heddiw wedi creu cryn argraff arna i. Mae’n amlwg fod y Ganolfan yn arwain y ffordd o ran cydweithio llwyddiannus. > > “Mae’n dda gweld cynifer o wahanol fudiadau yn cydweithio i helpu pobl leol ddod o hyd i waith neu hyfforddiant a fydd, yn ei dro, yn helpu’r economi lleol.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r Cabinet bellach am adolygu Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5\) (Cymru) 2020 bob wythnos. Hynny am fod y sefyllfa o ran iechyd y cyhoedd wedi datblygu mor gyflym yn sgil dyfodiad amrywiolyn omicron a’i ledaeniad ledled y DU. Mae’r data diweddaraf am iechyd y cyhoedd yn awgrymu bod nifer yr achosion o goronafeirws wedi dechrau gostwng o lefelau uchel iawn. Mae amrywiaeth o wybodaeth, gan gynnwys manylion cyfraddau, arolygon dŵr gwastraff, canlyniadau arolwg heintio’r ONS a data cleifion ysbyty, yn dangos arwyddion positif bod adferiad yn digwydd, er bod lefel yr heintiadau yn y gymuned yn parhau’n uchel.   Mae rhagor na 1\.75m o bobl – dwy ran o dair o’r boblogaeth 12 oed a throsodd – wedi cael y pigiad atgyfnerthu neu drydydd dos o frechlyn Covid\-19\. Gallwn nawr edrych yn fwy hyderus tua’r dyfodol a chynllunio ar gyfer dechrau codi cyfyngiadau rhybudd lefel dau. Rydym heddiw yn cyhoeddi cynllun i ddychwelyd i lefel rhybudd sero.  Fel o’r blaen, byddwn yn dechrau trwy lacio’r cyfyngiadau yn yr awyr agored. Mae un newid yn cael ei wneud ar unwaith – o fory, bydd nifer y bobl sy’n cael bod mewn digwyddiad awyr agor yn cynyddu o 50 i 500\. Ni fydd y nifer hwnnw’n cynnwys y rheini sy’n cymryd rhan mewn gemau tîm. Mae’n golygu y caiff 500 o wylwyr fod yn bresennol Os bydd yr amodau’n caniatáu, byddwn yn parhau i godi cyfyngiadau lefel rhybudd dau fesul cam. O ddydd Gwener, 21 Ionawr, bydd gweithgareddau awyr agored yn symud i lefel rhybudd sero: * Byddwn yn codi’r cyfyngiadau ar nifer y bobl fydd yn cael cymryd rhan mewn gweithgareddau awyr agored. * Bydd torfeydd yn cael dychwelyd i ddigwyddiadau chwaraeon awyr agored * Bydd modd cynnal lletygarwch yn yr awyr agored heb y mesurau rhesymol ychwanegol fel y rheol o chwech a’r gofyn i weini wrth fyrddau * Bydd dal angen Pas Covid i gael mynediad i ddigwyddiadau awyr agored mwy Cyn belled â bod y duedd am i lawr yn parhau, o ddydd Gwener, 28 Ionawr, byddwn yn symud i lefel rhybudd sero o ran pob gweithgaredd dan do: * Bydd clybiau nos yn cael ailagor. * Bydd gofyn i fusnesau, cyflogwyr a sefydliadau eraill barhau i gynnal asesiad risg penodol ar gyfer coronafeirws a chymryd camau rhesymol i leihau’r perygl o ledaenu coronafeirws * Ni fydd angen cadw mwyach at y rheol cadw pellter o 2m ar safleoedd sy’n agored i’r cyhoedd a gweithleoedd * Ni fydd angen i gynulliadau gadw at y rheol o chwech mwyach mewn safleoedd rheoledig, fel lletygarwch, sinemâu a theatrau. * Ni fydd angen i safleoedd trwyddedig weini wrth fyrddau a chasglu manylion cyswllt. * Bydd Llywodraeth Cymru’n dal i gynghori pobl i weithio gartref ond ni fydd mwyach yn ofyn cyfreithiol * Bydd dal angen Pas Covid i fynd i ddigwyddiadau mawr dan do, clybiau nos, sinemâu, neuaddau cyngerdd a theatrau. Bydd pob rheol lefel rhybudd sero arall, gan gynnwys bod pawb sy’n cael canlyniad positif i brawf covid yn hunanynysu a’r gofyn i wisgo gorchuddion wyneb yn y rhan fwyaf o leoedd dan do yn parhau ar ôl 28 Ionawr. Erbyn dydd Gwener 11 Chwefror, byddwn wedi dychwelyd i’r cylch adolygu tair wythnos. Caiff adolygiad ei gynnal erbyn 10 Chwefror. Byddwn yn adolygu pob cyfyngiad lefel rhybudd sero fydd yn dal mewn grym ac yn cyhoeddi unrhyw newidiadau ar 11 Chwefror. Byddwn yn cadw golwg fanwl ar y sefyllfa o ran iechyd y cyhoedd, yn enwedig mewn ysgolion i sicrhau y gall myfyrwyr barhau i gael eu dysgu wyneb yn wyneb. Mae sefyllfa’r amrywiolyn hwn yn symud yn gyflym ac yn anwadal a gallai’r sefyllfa o ran iechyd y cyhoedd newid yn sydyn.  Rwy’n pwyso ar bawb i gadw at y rheolau a’r holl fesurau sy’n eu cadw nhw a’u hanwyliaid yn ddiogel.  Os nad ydych wedi cael eich pigiad atgyfnerthu eto, gwnewch hynny’n flaenoriaeth.

The Cabinet has moved to a weekly review of the Health Protection (Coronavirus Restrictions) (No. 5\) (Wales) Regulations 2020\. This is in response to the rapidly evolving public health situation following the arrival and spread of the omicron variant across the UK. The latest public health data suggests cases of coronavirus have started to fall back from their very high levels. A wide range of information, including case rates, wastewater surveys, the results of the ONS infection survey and hospital admissions data, shows positive signs of recovery, although levels of infections in the community continue to be high.  More than 1\.75m people – two\-thirds of people aged 12 and over – have received a booster or third dose of the Covid\-19 vaccine. We can now look more confidently to the future and plan to start gradually removing the alert level two restrictions. We are today setting out a plan to return to alert level zero. As we have done previously, we will start with relaxing protections outdoors. We will make one immediate change – from tomorrow, the number of people who can be present at outdoor events will rise from 50 to 500\. This does not include those participating in a team sport event, meaning 500 spectators can be present If conditions allow, the alert level two restrictions will continue to be removed in a phased approach. From Friday 21 January, all outdoor activities will move to alert level zero:   * We will remove limits on the number of people who can take part in outdoor activities. * Crowds will be able to return to outdoor sporting events. * Outdoor hospitality will be able to operate without additional reasonable measures, such as the rule of six and table service requirements. * The Covid Pass will continue to be required for entry to larger outdoor events. Provided the downward trend continues, from Friday 28 January, we will move to alert level zero for all indoor activities and premises. * Nightclubs will be able to re\-open. * Businesses, employers and other organisations must continue to undertake a specific coronavirus risk assessment and take reasonable measures to minimise the spread of coronavirus. * The general requirement of 2m social distancing in all premises open to the public and workplaces will be removed. * The rule of six will no longer apply to gatherings in regulated premises, such as hospitality, cinemas and theatres. * Licensed premises will no longer need to only provide table service and collect contact details. * Working from home will remain part of advice from the Welsh Government but it will no longer be a legal requirement. * The Covid Pass will continue to be required to enter larger indoor events, nightclubs, cinemas, theatres and concert halls. All other alert level zero rules, including those for self\-isolation for all those who test positive for Covid and requirements to wear face\-coverings for most public indoor places will remain in force after 28 January. By Friday 11 February, we will have returned to the three\-weekly review cycle. A review will carried out by 10 February. All remaining protections in place at alert level zero will be reviewed and any changes announced on 11 February. We will continue to closely monitor the public health situation, especially in schools to ensure we can continue to support face\-to\-face learning for students. This remains a fast\-moving and volatile variant and the public health situation could change suddenly. I urge everyone to continue to follow the rules and all the measures to help keep themselves and their loved ones safe. If you have not had your booster vaccine yet, please make that a priority.

Translate the text from English to Welsh.

The five new appointments will join the current board and its work in supporting the sectors COVID\-19 recovery and preparations for the end of the EU transition period. The five new members, who will commence their roles on 16 November for four years, are: * Dr Rhian Hayward * Mr James Wright * Mr Don Thomas * Mrs Margaret Ogunbanwo * Mr Bryson Craske The Minister will meet the full new board on 19 November to discuss the priorities for the sector and how the board and Welsh Government will work collaboratively over the coming weeks and months to address the challenges and opportunities the industry faces. The Minister said: > “We are extremely proud of our world renowned Welsh food and drink sector. 2020 has been a difficult year for the sector responding to the global pandemic and it faces the forthcoming twin challenges of Covid19 recovery and preparing for the end of the EU transition period. The five new appointments, with the breadth of experience they bring, will strengthen and build on the great work the board does in supporting and ensuring the sector has a strong future.” Andy Richardson, Chair of the Food and Drink Wales Industry Board, said: > “I am delighted to welcome the new members to the Food \& Drink Industry Board which comes at this crucial time for the food and drink sector in Wales. The Board will continue to play a key role in partnering with the Welsh Government and the industry to work together to really drive forward the sector and ensure Welsh food and drink continues to grow in influence, scale and confidence on the World stage. I have no doubt that the breadth of experience, drive and ambition of the board will be the catalyst for our future success.” The appointment of the five new Food and Drink Wales Board members follows a fair and open recruitment exercise.

Bydd y pum Aelod newydd yn ymuno â'r bwrdd presennol ac yn cyfrannu at y gwaith o gefnogi adferiad y sector yn dilyn COVID\-19 a’i baratoadau ar gyfer diwedd cyfnod pontio'r UE. Y pum aelod newydd, a fydd yn dechrau yn eu swyddi ar 16 Tachwedd am gyfnod o bedair blynedd, yw: * Dr Rhian Hayward * Mr James Wright * Mr Don Thomas * Mrs Margaret Ogunbanwo * Mr Bryson Craske Bydd y Gweinidog yn cyfarfod â'r bwrdd llawn newydd ar 19 Tachwedd i drafod blaenoriaethau'r sector a sut y bydd y bwrdd a Llywodraeth Cymru yn cydweithio dros yr wythnosau a'r misoedd nesaf i fynd i'r afael â'r heriau a'r cyfleoedd y mae'r diwydiant yn eu hwynebu. Dywedodd y Gweinidog: > "Rydym yn hynod falch o'n sector bwyd a diod byd\-enwog yng Nghymru. Mae 2020 wedi bod yn flwyddyn anodd i'r sector wrth iddo ymateb i'r pandemig byd\-eang ac mae'n wynebu'r ddwy her sydd ar ddod o adfer ar ôl COVID\-19 a pharatoi ar gyfer diwedd cyfnod pontio'r UE. Bydd y pum Aelod newydd, sy’n meddu ar brofiad eang, yn atgyfnerthu ac yn adeiladu ar y gwaith gwych y mae'r bwrdd yn ei wneud wrth gefnogi’r sector a sicrhau dyfodol cryf iddo." Dywedodd Andy Richardson, Cadeirydd Bwrdd Diwydiant Bwyd a Diod Cymru: > "Mae'n bleser gennyf groesawu'r aelodau newydd i'r Bwrdd Diwydiant Bwyd a Diod ar adeg dyngedfennol i'r sector bwyd a diod yng Nghymru. Bydd y Bwrdd yn parhau i chwarae rhan allweddol mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru a'r diwydiant i gydweithio er mwyn datblygu’r sector a sicrhau bod bwyd a diod Cymru yn parhau i dyfu o ran dylanwad, graddfa a hyder ar lwyfan y Byd. Heb unrhyw amheuaeth bydd profiad, egni ac uchelgais y bwrdd yn sbarduno llwyddiant at y dyfodol." Cynhaliwyd ymarfer recriwtio teg ac agored wrth benodi pum aelod newydd i Fwrdd Bwyd a Diod Cymru.

Translate the text from English to Welsh.

This week, Wales has passed a significant milestone in our efforts to provide sanctuary to Afghan nationals who have supported our Armed Forces. Wales is now accommodating 50 families, comprising approximately 230 individuals. The majority of those who have arrived have directly supported Wales\-based and Wales\-facing Armed Forces units in Afghanistan over the last 20 years. A ‘Team Wales’ approach has ensured that collaborative multi\-agency working has been delivered at pace to ensure Wales can truly embody our Nation of Sanctuary vision. This has involved the Welsh Government, Welsh Local Authorities, Urdd Gobaith Cymru, the Ministry of Defence, refugee support organisations and local Welsh Afghans themselves. This is the latest example in the long history of Wales providing sanctuary for those seeking sanctuary. Welsh local authorities also continue to support the Syrian Vulnerable Persons Resettlement Scheme and the asylum system. This collaborative national approach will continue in the coming weeks to ensure additional families can be brought safely to Wales and integrate effectively with our communities. Minister for Social Justice Jane Hutt said: > Today, we welcome the families and individuals that have served our country in Afghanistan. We have made clear our pledge of Wales being a Nation of Sanctuary and we’re committed to do all that is possible to ensure Afghan interpreters, refugees and their families are welcomed. > > > Wales is a Nation of Sanctuary – we will do all we can to provide a warm welcome in the short\-term and our communities will, no doubt, be enriched by their skills and experiences in the very near future. > > > All local authorities in Wales are participating in these schemes and have offered their support and assistance to the Afghan citizens who are being resettled in the UK. I want to thank all of our partners in this collaborative Nation of Sanctuary approach to coordinate this significant undertaking. I also want to place on record my particular thanks to Urdd Gobaith Cymru for having the humanitarian vision to ensure we can provide a distinctly Welsh welcome for our new Afghan friends. Chief Executive of the Urdd, Sian Lewis said: > This has been a huge team Wales effort across all sectors, and we are grateful to our partners for enabling us to open our doors as a refuge to families seeking shelter and safety. > > > As an organisation, we are proud to help and continue to share with our members the importance of loyalty to country and culture but also to humanity and a higher good. > > > We have a moral obligation as a national youth organisation to support humanitarian projects and offer a hand of friendship and support to the Afghan community in their time of need. Colonel Sion Walker, Deputy Commander 160th (Welsh) Brigade said: > 160th (Welsh) Brigade and its Joint Military Command (Wales) is structured to support Welsh Government and all local authorities when dealing with major situations as we have done throughout the COVID pandemic. > > > By supporting all those agencies involved in by cohering and refining the Wales plan, it has enabled them to focus on their key areas of responsibility and enabled the Wales plan to be pulled together in little over a week. There are direct historical links with Wales based and Wales facing units and members of many of those families coming to Wales. > > > They will have worked alongside each other during very difficult times in Afghanistan; our involvement is recognition of the support given and comradeships developed during those times and we are proud to have played a part in making Wales a nation of sanctuary. Leader of Cardiff Council, Huw Thomas said: > These families have been forced to leave their homes in fear of their lives, while fleeing the Taliban. It’s hard for most of us to imagine just what they’ve been through. Cardiff Council has been working behind the scenes all along to ensure we were ready to play our part, alongside all our partners, in alleviating this terrible crisis. > > > Cardiff has a long and proud history of welcoming people of all races and creeds to our city and we will do everything in our power to ensure all of these families feel that welcome from day one of their arrival. > > > We welcome them all, knowing that they will soon become important and valued members of our vibrant, multi\-cultural community.

Yr wythnos hon, mae Cymru wedi pasio carreg filltir bwysig yn ein hymdrechion i ddarparu noddfa i ddinasyddion Affganistan sydd wedi cefnogi ein Lluoedd Arfog. Mae Cymru bellach yn rhoi llety i 50 o deuluoedd, sy'n cynnwys tua 230 o unigolion. Mae'r rhan fwyaf o'r rhai sydd wedi cyrraedd wedi cefnogi unedau'r Lluoedd Arfog yng Nghymru yn uniongyrchol yn Affganistan dros yr 20 mlynedd diwethaf.  Mae dull 'Tîm Cymru' wedi sicrhau bod gwaith amlasiantaethol cydweithredol wedi'i gyflawni'n gyflym i sicrhau y gall Cymru ymgorffori ein gweledigaeth Cenedl Noddfa go iawn. Mae hyn wedi cynnwys Llywodraeth Cymru, Awdurdodau Lleol Cymru, Urdd Gobaith Cymru, y Weinyddiaeth Amddiffyn, sefydliadau cefnogi ffoaduriaid ac Affganiaid Cymreig lleol eu hunain.  Dyma'r enghraifft ddiweddaraf yn hanes hir Cymru o ddarparu noddfa i'r rhai sy'n ceisio noddfa. Mae awdurdodau lleol Cymru hefyd yn parhau i gefnogi Cynllun Ailsefydlu Pobl Sy'n Agored i Niwed a'r system lloches. Bydd y dull cenedlaethol cydweithredol hwn yn parhau yn ystod yr wythnosau nesaf i sicrhau y gellir dod â rhagor o deuluoedd yn ddiogel i Gymru a’u hintegreiddio'n effeithiol yn ein cymunedau.  Dywedodd Jane Hutt, y Gweinidog dros Gyfiawnder Cymdeithasol: > Heddiw, rydym yn croesawu'r teuluoedd a'r unigolion sydd wedi gwasanaethu ein gwlad yn Affganistan. Rydym wedi nodi’n glir ein haddewid bod Cymru'n Genedl Noddfa ac rydym wedi ymrwymo i wneud popeth sy'n bosibl i sicrhau bod dehonglwyr, ffoaduriaid a theuluoedd o Affganistan yn cael eu croesawu.  > > > Mae Cymru'n Genedl Noddfa – byddwn yn gwneud popeth o fewn ein gallu i roi croeso cynnes yn y tymor byr a bydd ein cymunedau, heb os, yn cael eu cyfoethogi gan eu sgiliau a'u profiadau yn y dyfodol agos iawn.  > > > Mae pob awdurdod lleol yng Nghymru yn cymryd rhan yn y cynlluniau hyn ac wedi cynnig eu cefnogaeth a'u cymorth i ddinasyddion Affganistan sy'n cael eu hailgartrefu yn y DU. Hoffwn ddiolch i'n holl bartneriaid yn y dull cydweithredol hwn o weithredu Cenedl Noddfa i gydgysylltu'r addewid sylweddol hwn. Rwyf hefyd am gofnodi fy niolch arbennig i Urdd Gobaith Cymru am gael y weledigaeth ddyngarol i sicrhau y gallwn ddarparu croeso arbennig Cymreig i'n ffrindiau newydd o Affganistan. Dywedodd Sian Lewis, Prif Weithredwr yr Urdd: > Mae hyn wedi bod yn ymdrech tîm enfawr i Gymru ar draws pob sector, ac rydym yn ddiolchgar i'n partneriaid am ein galluogi i agor ein drysau fel noddfa i deuluoedd sy'n chwilio am loches a diogelwch.  > > > Fel sefydliad, rydym yn falch o helpu ac rydym yn parhau i rannu â'n haelodau bwysigrwydd teyrngarwch i wlad a diwylliant ond hefyd i ddynoliaeth a lles uwch.  > > > Mae gennym rwymedigaeth foesol fel sefydliad ieuenctid cenedlaethol i gefnogi prosiectau dyngarol a chynnig llaw o gyfeillgarwch a chefnogaeth i gymuned Affganistan yn eu cyfnod o angen. Meddai’r Cyrnol Sion Walker, Dirprwy Comander Brigâd 160 (Cymru):  > Mae Brigâd 160 (Cymru) a'i Chyd\-bwyllgor Milwrol (Cymru) wedi'i strwythuro i gefnogi Llywodraeth Cymru a phob awdurdod lleol wrth ddelio â sefyllfaoedd mawr fel yr ydym wedi'i wneud drwy gydol pandemig COVID.  > > > Drwy gefnogi'r holl asiantaethau hynny sy'n ymwneud â datblygu cynllun Cymru, mae wedi eu galluogi i ganolbwyntio ar eu meysydd cyfrifoldeb allweddol ac wedi galluogi dwyn cynllun Cymru ynghyd mewn ychydig dros wythnos.  > > > Mae cysylltiadau hanesyddol uniongyrchol â Chymru ac unedau sy'n wynebu Cymru ac aelodau o lawer o'r teuluoedd hynny sy'n dod i Gymru. Byddant wedi gweithio ochr yn ochr â'i gilydd yn ystod cyfnodau anodd iawn yn Affganistan; mae ein hymwneud yn gydnabyddiaeth o'r gefnogaeth a roddwyd a'r cyfeillgarwch a ddatblygwyd yn ystod yr amseroedd hynny ac rydym yn falch o fod wedi chwarae rhan yn y gwaith o wneud Cymru'n genedl noddfa. Dywedodd Huw Thomas, Arweinydd Cyngor Caerdydd:  > Mae'r teuluoedd hyn wedi cael eu gorfodi i adael eu cartrefi er mwyn achub eu bywydau, wrth ffoi rhag y Taliban. Mae'n anodd i'r rhan fwyaf ohonom ddychmygu'r hyn y maent wedi bod drwyddo. Mae Cyngor Caerdydd wedi bod yn gweithio y tu ôl i'r llenni drwy'r amser i sicrhau ein bod yn barod i chwarae ein rhan, ochr yn ochr â'n holl bartneriaid, i leddfu'r argyfwng ofnadwy hwn.  > > > Mae gan Gaerdydd hanes hir a balch o groesawu pobl o bob hil a chred i'n dinas a byddwn yn gwneud popeth o fewn ein gallu i sicrhau bod pob un o'r teuluoedd hyn yn teimlo'r croeso hwnnw o'r diwrnod cyntaf iddynt gyrraedd.  > > >  Rydym yn eu croesawu i gyd, gan wybod y byddant yn dod yn aelodau pwysig a gwerthfawr o'n cymuned fywiog, amlddiwylliannol cyn bo hir.

Translate the text from English to Welsh.

Funded by the Welsh Government, the survey explores women’s experiences of pregnancy and birth in Wales.  Midwives and women from the local user forums in all the health boards across Wales will meet in Cardiff City Hall to listen to the findings and to debate how services could be enhanced to respond to women’s views. The survey, which closed in April this year, aimed to evaluate women’s views of antenatal services and how current service provisions can prepare women for labour, birth and parenting. It will also help develop a shared vision for the future of midwifery led services based on the findings.  3,968 women from all over Wales completed the full survey and represented all age groups, ranging from first time mothers, to those who have had several births. The survey found that women would like; * To build relationships with knowledgeable, compassionate and kind midwives, to not only make women feel safe but enabling them to trust the information given to them; * More information about the birthing options available to them, so that they can decide where to give birth, not health professionals; * Improved access to classes that adequately prepare them for birth; * To have their choices respected, wherever they give birth. Chief Nursing Officer for Wales, Professor Jean White said: > “The needs of the mother and family must be at the heart of care provision within maternity services in Wales, to ensure that pregnancy and childbirth is a safe and positive experience, where women feel comfortable and confident in their decisions.  > > “This survey is a step towards developing and strengthening this important relationship between midwife and mother.” Vaughan Gething, Cabinet Secretary for Health Well\-Being and Sport said: > “Pregnancy and childbirth are very personal experiences; therefore it’s important that women are given the opportunity to feedback on the care and advice they received during that time. > > “I’m confident that the results of the ‘Your Birth We Care’ survey announced today will take maternity services in Wales to the next level, ensuring women and families feel empowered to make informed decisions about their antenatal care and birth plans during this time.”

Ariannwyd yr arolwg gan Lywodraeth Cymru ac mae’n edrych ar brofiadau menywod o fod yn feichiog a rhoi genedigaeth yng Nghymru.  Bydd bydwragedd a menywod o fforymau defnyddwyr lleol yr holl fyrddau iechyd ledled Cymru yn cyfarfod yn Neuadd y Ddinas, Caerdydd i glywed y canfyddiadau ac i drafod sut y gellid gwella gwasanaethau i ymateb i farn menywod amdanynt. Nod yr arolwg, a gaeodd ym mis Ebrill eleni, oedd gwerthuso barn menywod am wasanaethau cynenedigol a'r modd y gall darpariaethau'r gwasanaethau presennol baratoi menywod ar gyfer esgor, rhoi genedigaeth a magu plentyn. Bydd hefyd yn datblygu gweledigaeth ar y cyd, wedi'i seilio ar ganfyddiadau'r arolwg, ar gyfer gwasanaethau a arweinir gan fydwragedd yn y dyfodol. Cwblhawyd yr arolwg cyfan gan 3,968 o fenywod o bob cwr o Gymru. Roedd pob grŵp oedran wedi'i gynrychioli, o famau newydd i famau sydd wedi geni nifer o blant. Canfu'r arolwg y byddai menywod yn hoffi'r canlynol: * Meithrin perthynas â bydwragedd gwybodus, tosturiol a charedig, nid yn unig er mwyn gwneud i'r menywod deimlo'n ddiogel ond hefyd i'w galluogi i ymddiried yn yr wybodaeth a roddir iddynt. * Rhagor o wybodaeth am yr opsiynau geni sydd ar gael iddynt, fel eu bod nhw yn gallu penderfynu lle i roi genedigaeth, yn hytrach na bod gweithwyr iechyd proffesiynol yn gwneud y penderfyniad. * Gwell mynediad at ddosbarthiadau sy'n eu paratoi'n ddigonol at y geni. * Bod eu dewisiadau'n cael eu parchu, lle bynnag y maen nhw'n rhoi genedigaeth. Dywedodd yr Athro Jean White,  Prif Swyddog Nyrsio Cymru: > "Rhaid i anghenion y fam a'r teulu fod yn ganolog i ddarparu gofal o fewn gwasanaethau mamolaeth yng Nghymru, i sicrhau bod y profiad o fod yn feichiog a rhoi genedigaeth yn ddiogel ac yn gadarnhaol, a bod menywod yn teimlo'n gyfforddus ac yn hyderus ynghylch eu penderfyniadau.  > > "Mae'r arolwg hwn yn gam tuag at feithrin a chryfhau'r berthynas bwysig hon rhwng bydwragedd a mamau. Dywedodd  Vaughan Gething, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Llesiant a Chwaraeon: > "Mae beichiogrwydd a rhoi genedigaeth yn brofiadau personol iawn, felly mae'n bwysig bod menywod yn cael cyfle i roi adborth ynghylch y gofal a'r cyngor a gawsant yn ystod y cyfnod hwnnw. > > "Dw i'n hyderus y bydd canlyniadau arolwg "Eich Babi, Eich Gofal", a gyhoeddwyd heddiw, yn mynd â gwasanaethau mamolaeth Cymru i'r lefel nesaf, gan sicrhau bod menywod a'u teuluoedd wedi'u grymuso  yn ystod y cyfnod hwn i wneud penderfyniadau cytbwys ynghylch eu gofal cynenedigol a'u cynlluniau geni.”

Translate the text from Welsh to English.

Dywedodd Rebecca Evans: > “Caiff Cyllideb Wanwyn Llywodraeth y DU ei chyflwyno yng nghanol yr argyfwng costau byw parhaus, gyda chostau ynni a bwyd yn uchel o hyd. > > > “Mae gan y Canghellor y pwerau i ddefnyddio ei ysgogiadau yn well o ran lles a threth, yn ogystal â mynediad at y pwrs cyhoeddus, i leihau’r heriau y mae cartrefi a busnesau’n eu hwynebu. Rhaid defnyddio hyn ar unwaith i gefnogi’r rhai hynny sydd fwyaf agored i niwed – gan gynnwys camau gweithredu ymarferol i gefnogi pobl gyda chostau ynni, anghenion tai, a budd\-daliadau lles. Byddai cadw’r Warant Pris Ynni o £2,500 y tu hwnt i fis Ebrill yn rhan annatod o hyn. > > > “Mae’n hollbwysig bod y Canghellor yn gweithredu ar gyllid y GIG a’r sector cyhoeddus gan sicrhau bod cyflog gweithwyr y sector cyhoeddus yn dychwelyd i dermau real. Mae’r GIG yn 75 mlwydd oed eleni, sy’n gyfle gwirioneddol i fuddsoddi a diwygio. > > > “Mae ein cyllideb ein hunain yn werth hyd at £1 biliwn yn llai, mewn termau real, rhwng 2023 a 2024\. Felly, mae angen i Lywodraeth y DU fuddsoddi’n iawn mewn gwasanaethau cyhoeddus i gydnabod yr effaith niweidiol y mae chwyddiant wedi’i gael ar hyd a lled y wlad. > > > “Rwyf wedi ysgrifennu at y Canghellor ac wedi cyfarfod â Phrif Ysgrifennydd y Trysorlys i bwysleisio’r angen am fuddsoddiad go iawn yng Nghymru, ei phobl, a’i gwasanaethau cyhoeddus – Cyllideb y Gwanwyn yw’r amser i gymryd camau gweithredu ystyrlon.”

Rebecca Evans said: > “The UK government’s Spring Budget is being delivered in the face of the continuing cost\-of living crisis, with energy and food prices remaining high. > > > “The Chancellor has the powers to make better use of his welfare and tax levers, as well as room in the public purse, to ease the challenges being experienced by households and businesses. This must be used to immediately support those most vulnerable \- including practical actions to support people with energy costs, housing needs and welfare benefits. Maintaining the £2,500 Energy Price Guarantee beyond April would be an integral part of this. > > > “It is imperative the Chancellor acts on NHS and public sector funding and restores pay for public sector workers to real terms. The NHS turns 75 this year and it is a real opportunity to invest and reform. > > > “Our own budget is worth up to £1 billion less in real terms in 2023 to 2024, so we need to see the UK government properly invest in public services in recognition of the erosive impact of inflation across the country. > > > “I have written to the Chancellor and met with the Chief Secretary to the Treasury to stress the need for real investment in Wales, our people, and its public services \- this Spring Budget is the time for meaningful action.”

Translate the text from English to Welsh.

Core revenue funding for local government will increase by 3\.1% on a like\-for\-like basis, compared to the current year. No local authority will receive less than a 2% increase. Schools, social services and social care, refuse and recycling collections and other key services provided by local authorities will be backed with £5\.7 billion in Welsh Government Revenue Support Grant and non\-domestic rates. This settlement reflects the government’s commitment to protect the services we all rely on every day, meaning there have been some difficult decisions to radically redesign spending plans to focus funding on such services. A package of support for non\-domestic rates benefitting every ratepayer in Wales was also announced as part of the draft Budget yesterday. This includes funding to cap the increase to the non\-domestic rates multiplier for 2024 to 2025 to 5%. This is at an annual cost of £18m and provides for a fifth successive year of support for retail, leisure and hospitality businesses. Rebecca Evans, Minister for Finance and Local Government, said: > “In an incredibly tough financial situation, we’ve re\-shaped our spending plans so we can protect the core, frontline public services provided by local authorities like schools and social care. > > “As I explained yesterday, our overall funding settlement is not sufficient to meet all pressures. This has meant taking difficult decisions elsewhere in the budget to honour our commitment to councils last year of a 3\.1% rise in their funding for next year. > > “I appreciate the pressures local government is facing and recognise that demand for services, along with the recent very high rates of inflation, mean local government will still need to make difficult decisions on services, efficiencies, and council tax in setting their budgets. > >  “We will continue to work closely together to face these shared challenges and strive to make the best use of the resources we have in order to make the most difference to the communities we serve.” A 6\-week consultation on the provisional settlement has opened today, which will end on 31 January 2024\.

Bydd cyllid refeniw craidd ar gyfer llywodraeth leol yn cynyddu o 3\.1% ar sail tebyg at ei debyg, o'i gymharu â'r flwyddyn bresennol. Bydd pob awdurdod lleol yn cael cynnydd o 2% o leiaf. Bydd ysgolion, gwasanaethau cymdeithasol, casgliadau sbwriel ac ailgylchu a gwasanaethau allweddol eraill sy’n cael eu darparu gan awdurdodau lleol yn cael cymorth o £5\.7 biliwn drwy Grant Cynnal Refeniw Llywodraeth Cymru ac ardrethi annomestig. Mae'r setliad hwn yn arwydd o ymrwymiad y llywodraeth i ddiogelu'r gwasanaethau rydym i gyd yn dibynnu arnynt o ddydd i ddydd. Mae hyn yn golygu bod rhai penderfyniadau anodd wedi cael eu gwneud i ailgynllunio cynlluniau gwariant yn radical er mwyn canolbwyntio ar y gwasanaethau hyn wrth neilltuo cyllid. Fel rhan o'r Gyllideb ddrafft ddoe, cafodd cyhoeddiad ei wneud hefyd am becyn cymorth ar gyfer ardrethi annomestig sydd o fudd i bob talwr ardrethi yng Nghymru. Mae hyn yn cynnwys cyllid i roi cap o 5% ar y cynnydd yn y lluosydd ardrethi annomestig ar gyfer 2024 i 2025\. Bydd hyn yn cael ei wneud am gost flynyddol o £18m a bydd yn golygu bod cymorth yn cael ei ddarparu am y bumed flwyddyn yn olynol i fusnesau manwerthu, hamdden a lletygarwch. Dywedodd Rebecca Evans, y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol: > “Mewn sefyllfa ariannol arbennig o anodd, rydym wedi edrych eto ar ein cynlluniau gwariant fel y gallwn ddiogelu gwasanaethau cyhoeddus craidd y rheng flaen sy'n cael eu darparu gan awdurdodau lleol – gwasanaethau fel ysgolion a gofal cymdeithasol. > > “Fel yr eglurais ddoe, nid yw ein setliad cyllid cyffredinol yn ddigonol i fynd i'r afael â'r holl bwysau. Mae hyn wedi golygu gwneud penderfyniadau anodd mewn meysydd eraill yn y gyllideb i fodloni ein haddewid i gynghorau y llynedd o gynnydd o 3\.1% yn eu cyllid ar gyfer y flwyddyn nesaf. > > “Rwy'n gwerthfawrogi'r pwysau y mae llywodraeth leol yn eu hwynebu ac rwy'n cydnabod hefyd fod y galw am wasanaethau, yn ogystal â chyfraddau chwyddiant sydd wedi bod yn uchel iawn yn ddiweddar, yn golygu y bydd llywodraeth leol yn dal i orfod gwneud penderfyniadau anodd am wasanaethau, sut i arbed adnoddau ac am y dreth gyngor wrth osod eu cyllidebau. > > “Byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda'n gilydd i wynebu'r heriau cyffredin hyn a byddwn yn gwneud pob ymdrech i ddefnyddio'r adnoddau sydd gennym yn y ffordd orau bosibl er mwyn gwneud y gwahaniaeth mwyaf i'r cymunedau rydym yn eu gwasanaethu.” Mae ymgynghoriad chwe wythnos o hyd ar y setliad dros dro wedi agor heddiw, a bydd yn dod i ben ar 31 Ionawr 2024\.

Translate the text from English to Welsh.

Mr Gething said the money will be used to continue to fund autism services after the initial £13m funding for the Integrated Autism Service pilots ends in 2021\. He also announced plans for a demand and capacity review ensure autism and neurodevelopmental services are sustainable in the long term. The Minister said: > The integrated autism service is raising awareness of autism across Wales, improving access to assessment and diagnosis and putting in place additional specialist support in every region. > > > The money I am announcing today will ensure that our commitment to improving autism services is fulfilled in the long term. Alongside this I am commissioning a review ensure that services are meeting people’s needs and the money is being invested where it’s needed.

Dywedodd Mr Gething y bydd yr arian yn cael ei ddefnyddio i barhau i ariannu gwasanaethau awtistiaeth ar ôl i'r £13m o gyllid cychwynnol ar gyfer cynlluniau peilot y Gwasanaeth Awtistiaeth Integredig ddod i ben yn 2021\. Hefyd, cyhoeddodd gynlluniau ar gyfer adolygiad o'r galw a chapasiti i sicrhau bod gwasanaethau awtistiaeth a niwroddatblygiadol yn gynaliadwy yn y tymor hir.  Meddai'r Gweinidog: > Mae'r gwasanaeth awtistiaeth integredig yn codi ymwybyddiaeth o awtistiaeth ledled Cymru, gan wella mynediad at wasanaethau asesu a diagnosis a darparu cymorth arbenigol ychwanegol ym mhob rhanbarth.  > > > Bydd yr arian yr wyf yn ei gyhoeddi heddiw yn sicrhau bod ein hymrwymiad i wella gwasanaethau awtistiaeth yn cael ei gyflawni yn y tymor hir. Yn ogystal â hyn, rwy'n comisiynu adolygiad i wneud yn siŵr bod gwasanaethau yn diwallu anghenion pobl a bod yr arian yn cael ei fuddsoddi yn lle y mae ei angen.

Translate the text from Welsh to English.

Ac yntau'n siarad yng nghynhadledd flynyddol Conffederasiwn GIG Cymru heddiw yng Nghaerdydd, cadarnhaodd y Gweinidog Iechyd mai  Partneriaeth Cydwasanaethau'r GIG \- Gwasanaethau Cyfreithiol a Risg fydd y partner i weithredu Cynllun Rhwymedigaethau'r Dyfodol (FLS). Ar hyn o bryd maent yn rheoli'r trefniadau indemniad i Feddygon Teulu sy'n gweithio y tu allan i oriau ac indemniad gofal eilaidd a bydd yn goruchwylio'r cynllun newydd o 1 Ebrill eleni.  Bydd Cynllun Rhwymedigaethau'r Dyfodol yn cyd\-fynd cyn belled â phosibl â'r cynllun a gyhoeddwyd yn Lloegr. Bydd hyn yn sicrhau nad yw Meddygon Teulu Cymru o dan anfantais o'u cymharu â meddygon teulu yn Lloegr. Bydd hefyd yn sicrhau na fydd unrhyw effaith negyddol ar weithgarwch trawsffiniol neu recriwtio oherwydd gwahanol gynlluniau sy'n gweithredu yng Nghymru a Lloegr.  Bydd y cynllun yn cynnwys rhwymedigaethau esgeuluster clinigol sy'n codi o weithgarwch yr holl gontractwyr sy'n darparu gwasanaethau meddygol sylfaenol, staff practis meddyg teulu a gweithwyr meddygol proffesiynol eraill megis meddygon teulu cyflogedig, meddygon locwm, fferyllwyr y practis, nyrsys y practis a chynorthwywyr gofal iechyd. Dywedodd y Gweinidog Iechyd, Vaughan Gething:  > “Bydd y cynllun newydd yn darparu mwy o sefydlogrwydd a sicrwydd i Feddygon Teulu yng Nghymru. Bydd yn cefnogi practisau meddygon teulu a chlystyrau gofal sylfaenol wrth iddyn nhw ddarparu gofal Iechyd cynaliadwy a hygyrch.” Mae Pwyllgor Meddygon Teulu Cymru a GIG Cymru heddiw, sydd wedi gweithio gyda Llywodraeth Cymru i ddatblygu'r cynllun wedi croesawu'r cadarnhad mai Partneriaeth Cydwasanaethau'r GIG \- Gwasanaethau Cyfreithiol a Risg fydd y partner i weithredu Cynllun Rhwymedigaethau'r Dyfodol. Dywedodd Dr Charlotte Jones, Cadeirydd Pwyllgor Meddygon Teulu Cymru   > “Mae Pwyllgor Meddygon Teulu Cymru'n cefnogi penderfyniad Llywodraeth Cymru i Wasanaethau Cyfreithiol a Risg i weithredu Cynllun Rhwymedigaethau'r Dyfodol 1 Ebrill 2019\. Bydd y cynllun arfaethedig yn rhoi sylw i un o'r elfennau sy'n rhoi'r pwysau ariannol mwyaf ar feddygon teulu, ac yn caniatáu i bob meddyg teulu, timau practis a gweithwyr gofal iechyd proffesiynol eraill y clwstwr gydweithio'n agosach i drawsnewid gofal sylfaenol yng Nghymru.” Dywedodd Anne Louise Ferguson, Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cyfreithiol  Bartneriaeth Cydwasanaethau'r GIG \- Gwasanaethau Cyfreithiol a Risg  > “Mae Partneriaeth Cydwasanaethau'r GIG \- Gwasanaethau Cyfreithiol a Risg yn edrych ymlaen ar ddarparu gwasanaeth o ansawdd uchel i Feddygon Teulu yng Nghymru a fydd yn adeiladu ar ein llwyddiant wrth ddarparu indemniad gofal eilaidd.”

Speaking at the Welsh NHS Confederation annual conference today in Cardiff, the Health Minister confirmed NHS Shared Services Partnership – Legal and Risk Services as the partner to operate the Future Liability Scheme (FLS) from April 1 this year. They currently manage the indemnity arrangements for GPs working out of hours and secondary care indemnity. The Future Liability Scheme (FLS) will be aligned as far as possible to the scheme announced in England. This will ensure GPs in Wales are not at a disadvantage relative to those in England. It will also ensure GP recruitment and cross border activity will not be adversely affected by different schemes operating in England and Wales.  The scheme will cover clinical negligence liabilities arising from the activities of all contractors who provide primary medical services. This includes GP practice staff and other medical professionals such as salaried GPs, locum GPs, practice pharmacists, practice nurses, healthcare assistants.  The Health Minister, Vaughan Gething said:  > “This new scheme will provide greater stability and certainty for GPs in Wales. It will support GP practices and primary care clusters in their delivery of sustainable and accessible health care.” The confirmation of NHS Shared Services Partnership – Legal and Risk Services to operate the FLS scheme has been welcomed by GPC Wales and NHS Wales, who have worked with Welsh Government in developing the scheme. Dr Charlotte Jones, Chair of GPC Wales, said:  > “GPC Wales supports the Welsh Government’s decision for Legal and Risk Services  to operate the future liability scheme from 1 April 2019\.  The proposed scheme will address one of the biggest financial pressures on GPs, and will enable all GPs, practice teams and wider cluster healthcare professionals to work more closely together taking forward the transformation of Welsh primary care.” Anne Louise Ferguson, Director of Legal Services, NHS Shared Services Partnership – Legal and Risk Services, said: > “NHS Shared Services Partnership Legal and Risk Services is looking forward to providing a high quality service for GPs in Wales which will build on our success in the delivery of secondary care indemnity.”

Translate the text from Welsh to English.

Ar 4 Gorffennaf 2017, gwnaeth y Vaughan Gething, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Llesiant a Chwaraeon Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar:  Y Gronfa Triniaethau Newydd \- Adroddiad Cynnydd (dolen allanol).

On 4 July 2017, Vaughan Gething, Cabinet Secretary for Health, Well\-being and Sport made an Oral Statement in the Siambr on: The New Treatment Fund \- Progress Report (external link).

Translate the text from English to Welsh.

This year’s awards were originally scheduled to be held in March but were postponed because of the coronavirus pandemic. In a message to all the St David Awards recipients, the First Minister said he hoped the “everyday but extraordinary” winners will find comfort in their recognition. The award categories are: Bravery, Humanitarian, Community Spirit, Young Person, Innovation, Science and Technology, Business, Culture, Sport and the First Minister’s Special Award. This year’s special award winner is former international rugby player Gareth Thomas, who now campaigns against stigma around sexuality and HIV. The First Minister said: > “What is most captivating is that all of our nominees think their actions are nothing to sing about. Well they are. They are everyday people doing extraordinary things that have helped to change lives for the better. I am honoured to recognise them in our national St David Awards. > > > “I have chosen Gareth Thomas for my Special Award as he is a role model for people of all ages, but particularly young people. He has been open and honest about his sexuality and his HIV status and his story has been inspiring. His approach will help break down barriers and stereotypes, increase understanding and will help others in a similar situation to never be ashamed of who they are.” The St David Award 2020 winners are: Joel Snarr and Daniel Nicholson – Bravery award Moneypenny – Business award Wasem Said – Community spirit award Russell T Davies – Culture award Rachel Williams – Humanitarian award Professor David Worsley – Innovation, Science and Technology award Alun Wyn Jones – Sport award Tyler Ford – Young person award Gareth Thomas \- First Minister's Special Award

Y bwriad oedd cyflwyno gwobrau eleni ym mis Mawrth ond bu’n rhaid gohirio hynny oherwydd pandemig y coronafeirws. Yn ei neges at holl enillwyr Gwobrau Dewi Sant, dywedodd y Prif Weinidog ei fod yn gobeithio y bydd y “bobl gyffredin arbennig iawn” sydd wedi ennill gwobr yn cael rhyw gysur o’r gydnabyddiaeth. Categorïau’r gwobrau yw: Dewrder, Dyngarwch, Ysbryd y Gymuned, Person Ifanc, Arloesedd, Gwyddoniaeth a Thechnoleg, Busnes, Diwylliant, Chwaraeon a Gwobr Arbennig y Prif Weinidog. Enillydd y wobr arbennig eleni yw’r cyn\-chwaraewr rygbi rhyngwladol Gareth Thomas a’i ymgyrch yn erbyn y stigma sy’n gysylltiedig â rhywioldeb a HIV. Dywedodd y Prif Weinidog: > “Yr hyn sy’ mor gyfareddol am y cyfan yw bod pob un sy wedi’i enwebu yn credu nad ydyn nhw wedi gwneud unrhyw beth i glochdar amdano. Wel, maen nhw. Maen nhw’n bobl gyffredin sy’n gwneud pethau arbennig iawn ac wedi newid bywydau er gwell. Mae’n anrhydedd imi gael eu cydnabod trwy Wobrau Dewi Sant. > > > “Rwyf wedi dewis Gareth Thomas ar gyfer fy Ngwobr Arbennig am ei fod yn gymaint o fodel rôl i bobl o bob oed, yn enwedig i bobl ifanc. Mae e wedi bod yn agored ac yn onest am ei rywioldeb a’i HIV ac mae ei stori wedi ysbrydoli. Bydd ei agwedd yn chwalu rhwystrau a stereoteipiau, yn gwella dealltwriaeth ac yn helpu pobl eraill mewn sefyllfa debyg i beidio byth â theimlo cywilydd pwy ydyn nhw.” Enillwyr Gwobrau Dewi Sant 2020 yw: Joel Snarr a Daniel Nicholson – Y Wobr am Ddewrder Moneypenny – Y Wobr Fusnes Wasem Said – Gwobr Ysbryd y Gymuned Russell T Davies – Y Wobr Diwylliant Rachel Williams – Y Wobr Ddyngarol Yr Athro David Worsley – Gwobr Arloesedd, Gwyddoniaeth a Thechnoleg Alun Wyn Jones – Y Wobr Chwaraeon Tyler Ford – Gwobr y Person Ifanc Gareth Thomas \- Gwobr Arbennig y Prif Weinidog

Translate the text from Welsh to English.

Mae newidiadau wedi’u gwneud i’r gofynion hunanynysu ar gyfer pobl sydd wedi dod i gysylltiad agos ag achosion COVID\-19 positif. Ar gyfer oedolion sydd wedi’u brechu’n llawn, plant 5\-18 oed a phobl sy’n cymryd rhan mewn treialon clinigol brechlynnau, ni fydd yn ofynnol iddynt hunanynysu os nodir eu bod yn gysylltiad agos ag achos COVID\-19 positif. Yn hytrach, dylent gymryd profion llif unffordd am 7 diwrnod fel mesur rhagofal. Nid yw’r cyngor wedi newid ar gyfer plant o dan 5 oed – ni fydd angen iddyn nhw hunanynysu ac nid oes rhaid iddynt gymryd prawf PCR na phrofion llif unffordd. Nid yw’r cyngor wedi newid chwaith ar gyfer cysylltiadau agos sydd heb eu brechu. Mae’n ofynnol iddyn nhw hunanynysu am 10 diwrnod ac fe’u cynghorir i gymryd profion PCR ar ddiwrnod 2 a diwrnod 8 ar ôl dod i gysylltiad ag achos positif. Dros yr wythnosau diwethaf, rydym wedi cymryd camau cyflym yn erbyn yr amrywiolyn Omicron newydd drwy gyfres o fesurau i ddiogelu Cymru a’i phobl. Ar 3 Rhagfyr, cyflwynodd Llywodraeth Cymru reoliadau i fynnu bod cysylltiadau agos achosion Omicron, tybiedig neu a gadarnhawyd, yn hunanynysu. Wrth ymateb i’r pandemig rydym bob amser wedi ceisio cydbwyso’r niwed COVID a’r niwed nad yw’n dod o COVID.  Fel bob amser, rydym yn addo peidio â chynnal rheoliadau a chyfyngiadau mewn grym yn hirach nag sy’n briodol a chymesur. Mae lefelau Omicron wedi cynyddu’n sylweddol dros yr wythnosau diwethaf a dyma’r prif amrywiolyn mewn rhannau o’r DU nawr. Wrth i achosion gynyddu yng Nghymru, mae’n cyrraedd y pwynt lle nad yw’n gymesur na dichonadwy i seilio ein hymateb ar Omicron yn unig. Byddai mynnu bod nifer cynyddol o unigolion sydd wedi’u brechu’n llawn yn hunanynysu yn effeithio ar ein gwasanaethau cyhoeddus critigol, ar adeg pan maen nhw dan bwysau anferth i ddiogelu Cymru. O ganlyniad, rwyf wedi newid Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5\) (Cymru) 2020 i gydbwyso bygythiad Omicron i iechyd cyhoeddus ag effaith hunanynysu ar lesiant, addysg, gwasanaethau cyhoeddus a’r economi. Ers 22 Rhagfyr 2021, ni fydd yn ofynnol i’r canlynol hunaynysu os nodir iddynt ddod i gysylltiad agos ag achos COVID\-19 positif: oedolion sydd wedi’u brechu’n llawn, plant 5\-18 oed a phobl sy’n cymryd rhan mewn treialon clinigol brechlynnau. Yn hytrach, cynghorir hwy yn gryf i gymryd profion llif unffordd am 7 diwrnod fel mesur rhagofal. Ni fydd angen i blant o dan 5 oed gymryd prawf PCR na phrofion llif unffordd. Dyma sut mae cael gafael ar brofion llif unffordd: * eu casglu o fferyllfa neu fan casglu lleol: **Chwiliwch am eich fferyllfa neu fan casglu agosaf a’r oriau agor (ewch i wefan nhs.uk)** * o dan drefniadau sydd wedi’u cytuno gyda gweithleoedd a lleoliadau addysg * drwy archebu profion ar\-lein i’w dosbarthu i’ch cartref. **Ewch i GOV.UK i archebu pecynnau profi cartref** Cewch archebu 1 pecyn profi cartref (yn cynnwys 7 prawf) ar y tro. Bydd yn cyrraedd o fewn 1 \- 2 ddiwrnod. At ddibenion y rheoliadau hyn mae ‘wedi’u brechu’n llawn’ yn golygu rhywun sydd wedi cael dau ddos o frechlyn a reoleiddir gan yr MHRA yn y DU (o leiaf 14 diwrnod cyn dod i gysylltiad agos â’r feirws). Nid yw’r diffiniad yn cynnwys y trydydd brechiad atgyfnerthu ar hyn o bryd. Erys yn ofyniad cyfreithiol i bawb sydd heb eu brechu hunanynysu am 10 diwrnod ar ôl dod i gysylltiad ag achos positif. Os yw unrhyw un heb gael ei ddos cyntaf neu ei ail ddos, nid yw’n rhy hwyr i unigolion gysylltu â’u bwrdd iechyd i drefnu apwyntiad. Fel arall, efallai bod modd mynd i ganolfan frechu galw\-heibio; bydd y byrddau iechyd yn rhoi manylion eu trefniadau lleol ar eu gwefannau. Ni fydd unrhyw un sy’n dewis cael y brechlyn yn cael ei adael ar ôl. Bydd y newidiadau hyn yn lliniaru effeithiau’r gostyngiad yn y lefelau staffio ar draws eich gweithluoedd o ganlyniad i heintiadau Omicron. Dengys y dystiolaeth fod y profion llif unffordd 90% yn effeithiol wrth ganfod y rhai sydd fwyaf heintus pan gymerant y prawf ac felly’n fwyaf tebygol o drosglwyddo’r feirws i eraill. Mae symud i brofion dyddiol yn gam cymesur i atal trosglwyddiad tra’n amddiffyn ein gwasanaethau cyhoeddus rhag absenoldebau staff sylweddol. Mae Ap COVID\_19 y GIG yn parhau i gefnogi ein system Profi Olrhain a Diogelu a chaiff ei ddiweddaru i roi gwybodaeth i’r defnyddwyr i’r hysbysu am y newidiadau yng Nghymru. Bydd y cynnig Diogelu yn parhau i ddarparu cefnogaeth hirdymor i’r rhai sydd angen cymorth i hunanynysu, gan gynnwys help i gael bwyd a nwyddau o’r fferyllfa. Mae cymorth ariannol ar gael hefyd i’r rhai y gofynnwyd iddynt hunanynysu, drwy’r system Profi Olrhain Diogelu os ydynt yn ateb y meini prawf i fod yn gymwys. Efallai y bydd Aelodau’n ymwybodol bod canllawiau newydd wedi dod i rym yn Lloegr ddydd Mercher 22 Rhagfyr ar gyfer pobl sy’n profi’n bositif ar gyfer COVID\-18\. Yno, bydd y rhai sy’n cael canlyniadau LFT negatif ar ddiwrnod 6 a 7 o’u cyfnod hunanynysu – gyda 24 awr rhwng y ddau brawf – yn gallu rhoi’r gorau i hunanynysu. Ar hyn o bryd, nid oes newid i’r rheol hunanynysu 10 diwrnod ar gyfer achosion positif yng Nghymru. Rwyf wedi gofyn i fy swyddogion i roi systemau yn eu lle i alluogi newid o 5ed Ionawr pe bai’r pwysau tebygolrwydd yn newid gyda chynnydd yn y nifer o achosion yn peryglu ein gallu i ddarparu gwasanaethau critigol. Cyhoeddir y datganiad hwn yn ystod y toriad er mwyn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r aelodau. Os yw aelodau’n dymuno imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau am hyn pan ddaw’r Senedd yn ôl, b

Changes have been made to the self\-isolation requirements for close contacts of positive COVID\-19 cases. Fully vaccinated adults, children aged 5\-18 and vaccine clinical trial participants identified as a close contact of a positive case of COVID\-19 will not need to isolate. Instead, they should take lateral flow tests for 7 days as a precautionary measure. Advice for children under 5 is unchanged – they will not need to isolate and are not required to take a PCR test or do lateral flow tests. Advice for unvaccinated close contacts remains the same – they are required to self\-isolate for 10 days and advised to take PCR tests on day 2 and day 8 following their exposure to a positive case. Over the past few weeks, we have taken swift action against the new Omicron variant through a series of measures to help keep Wales – and people in Wales safe. On 3 December, the Welsh Government introduced Omicron\-specific regulations to require any contacts of suspected or confirmed Omicron cases to self\-isolate. In responding to the pandemic, we have always tried to balance COVID and non\-COVID harms. As with all our responses to COVID\-19, we vow only to keep regulations and restrictions in place only as long as they remain appropriate and proportionate. The levels of Omicron have already increased significantly in recent weeks and has now become the dominant variant in parts of the UK. As cases in Wales continue to rise, it is now reaching the point where it is no longer proportionate or operationally feasible to base our response specifically on Omicron. Requiring an increasing number of fully vaccinated individuals to self\-isolate will impact on our critical public services, at a time when they are under immense pressure to keep Wales safe. I have therefore amended the Health Protection (Coronavirus Restriction) (No.5\) (Wales) Regulations 2020 in order to balance the public health threat posed by Omicron with the impact of self\-isolation on individual well\-being, education, public services and the economy. Since 22 December 2021, fully vaccinated adults, children aged 5\-18 and vaccine clinical trial participants identified as a close contact of a positive case of COVID\-19 in Wales will not need to isolate. Instead, they will be strongly advised to take lateral flow tests for 7 days as a precautionary measure. Children under 5 will not need to isolate and are not required to take a PCR test or do lateral flow tests. You can get lateral flow tests: * by collecting from a pharmacy or a local collection point: **Find your nearest pharmacy or collection point and opening times (on nhs.uk)** * under agreed arrangements with workplaces and education settings * by ordering online for home delivery: **Order rapid lateral flow home test kits on GOV.UK**. You can order 1 home testing kit (7 tests) at a time. Delivery takes 1 to 2 days For the purpose of these regulations, fully vaccinated means someone who has received two doses of a MHRA regulated vaccine in the UK (at least 14 days before exposure). It does not include a booster vaccination at this stage. It remains a legal requirement for all unvaccinated contacts to self\-isolate for 10 days following their exposure to a positive case. If anyone has not had a first or second dose, it is not too late for individuals to contact their health board to arrange an appointment. Alternatively, you may be able to attend a walk\-in centre; health boards will include details of local arrangements on their website. No one who chooses to be vaccinated will be left behind. These changes will mitigate the impact of staffing levels being reduced across our workforces as a result of self\-isolation – at a time when we expect absence levels to rise as a consequence of Omicron transmission. Evidence shows that lateral flow tests are more than 90% effective at detecting those who are most infectious when they use the test and therefore most likely to transmit the virus. Our move to daily contact testing is a proportionate measure to mitigate against transmission whilst protecting public services from significant staff absences. The NHS Covid\-19 App continues to support our TTP system and will be updated with information for app users to alert them to the changes in Wales. The Protect offer will continue to provide long\-term support for those who need help to self\-isolate, including help to access food and pharmacy goods. Financial support is also available to those who have been asked to self\-isolate through the Test Trace Protect system and meet the eligibility criteria. Members may be aware that in England from Wednesday 22 December, new guidance for people who have tested positive for COVID\-19 sets out that those who receive negative LFD results on day 6 and day 7 of their self\-isolation period – with tests taken 24 hours apart \- no longer have to self\-isolate for the full 10 days. At this time, there is no change to the 10 day self\-isolation rule for positive cases in Wales. I have asked my officials to put the systems in place to enable a change from the 5th January should the balance of harms change and a rise in the number of cases risk our ability to deliver critical services. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Translate the text from Welsh to English.

Cyfarfu Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg â phenaethiaid ar 17 Chwefror i ail\-ymweld â phwysigrwydd y cwricwlwm newydd, disgrifio cymorth ymarferol ar y gweill, ac ymuno â thrafodaeth gydag Owen Evans, Prif Arolygydd Ei Mawrhydi dros Addysg a Hyfforddiant, Estyn. Prynhawn da.  Diolch am ymuno â’r sesiwn hon y prynhawn ‘ma. Rwy’n gwybod nad yw dod o hyd i amser i fod mewn digwyddiad fel hwn, waeth pa mor bwysig, bob amser yn hawdd. Ond gadewch i mi ddechrau y prynhawn ‘ma drwy gydnabod yr arweinyddiaeth yr ydych i gyd wedi’i dangos wrth ymateb i’r pandemig dros y ddwy flynedd ddiwethaf. Mae eich cyfraniad wedi bod – ac mae’n dal i fod – yn gwbl hanfodol o ran cadw ein dysgwyr yn dysgu ac wrth gefnogi eu lles, ac wrth gwrs, cefnogi lles eich cymuned ysgol gyfan, yn athrawon a chynorthwywyr a’r gweithlu ehangach. Rydych wedi gorfod llywio, o dan bwysau, ystod newydd o ofynion a heriau newydd. Ac mae’n amlwg bod y sefyllfa’n parhau i fod yn heriol. Rhwng y mesurau parhaus i amddiffyn dysgwyr a staff, yn ogystal ag effaith gronnol y ddwy flynedd ddiwethaf, rych chi’n arweinwyr mewn system sy’n dal i fod dan straen, er ein bod ni i gyd yn cydnabod ein bod ni am geisio adfer rhywbeth sy’n agosáu at fwy o normalrwydd cyn gynted ag y gallwn. Mae eich ymroddiad yn yr amgylchiadau hynny yn ysbrydoledig, ac ar ran plant a phobl Cymru, hoffwn ddiolch i chi. Safonau Uchel a dyheadau uchelgeisiol i bawb -------------------------------------------- Dw i’n ymwybodol, gan fy mod i wedi dechrau ar fy rôl yn ystod y pandemig, nad ydw i wedi cael cyfle naturiol i rannu â chi sut dw i’n gweld ein rhaglen ddiwygio. Wrth wneud penderfyniadau pwysig, dw i wedi ceisio eu gosod yn eu cyd\-destun, ond heddiw, er fy mod i am ganolbwyntio ar y camau ymarferol sydd o’n blaenau a sut y gallwn ni eich helpu, dw i am rannu rhywfaint o ‘ngweledigaeth gyda chi, yn fyr iawn. Fel llawer ohonoch rwy'n dychmygu, newidiodd addysg fy mywyd. Roeddwn i wrth fy modd yn yr ysgol, roedd gen i athrawon ysbrydoledig, gallwn eu henwi nhw nawr, a'm hanogodd i ddarllen yn eang yn y Gymraeg ac yn Saesneg, i ehangu fy ngorwelion, a'm heriodd, a'm helpodd i ddeall sut y gwnaeth fy nghymuned, fy ngwlad, ei hanes, ei diwylliant, ei hiaith, siapio fy myd, a pha ran yr oedd yn rhaid i mi ei chwarae ynddi. A anogodd fy nyheadau, ac a feithrinodd yr hyder ynof i oresgyn y rhwystrau a allai fod o'n blaenau. Deuthum o gefndir dosbarth gweithiol eithaf cyffredin a ges i, mewn sawl ffordd, y math o addysg yr ydym i gyd am ei chael ar gyfer ein pobl ifanc, a dyna sydd wedi fy ysgogi \- ac mewn gwirionedd wedi fy ngalluogi \- i fod yn aelod o'r senedd heddiw. A gwn y gall ein Cwricwlwm i Gymru newydd gyflawni hynny ar gyfer y genhedlaeth nesaf. Dw i am weld system addysg, sy’n cynnig safonau uchel i bawb ac sy’n meithrin dyheadau uchelgeisiol. Rydyn ni i gyd yn hynod ymwybodol bod amgylchiadau economaidd dysgwyr unigol yn chwarae rhan rhy fawr yn eu profiad o’r ysgol, eu hamcanion nhw, a’r hyn y maen nhw’n ei gyflawni. Ac rydyn ni’n sicr yn ymwybodol o effaith y ddwy flynedd ddiwethaf ar ein dysgwyr o ran y bwlch gwahaniaeth, yn hyn o beth, rhwng unigolion a’i gilydd. Rydyn ni’n gwybod hefyd, er bod rhai o’r atebion yn ein dwylo ni ym myd addysg, bod gwreiddyn y broblem y tu allan i fywyd ysgol. Fel llywodraeth, rydyn ni wedi ceisio cefnogi ein dysgwyr mwyaf difreintiedig drwy brydau ysgol am ddim, y grant datblygu disgyblion, y grant datblygu disgyblion – mynediad, ehangu cyfleoedd digidol mewn ysgolion, yn ogystal â ffocws clir ar gyrraedd y disgyblion hynny allai fod angen mwy o gefnogaeth wrth gynllunio mentrau fel seren, taith; a gwarant pobl ifanc. Fel llywodraeth, felly, rydyn ni’n dangos yn glir ein hymrwymiad cadarn fel gwlad i godi lefel uchelgais ein holl ddysgwyr a’u cefnogi. Ond mae angen inni wneud mwy na lliniaru problemau yn unig. Dros y misoedd i ddod, fe fydda’ i’n cyflwyno cyfres o fentrau pellach i wella’r cydbwysedd o fewn addysg, i fynd i’r afael ag effeithiau anfantais economaidd\-gymdeithasol yn ein hysgolion \- gan sicrhau ffocws di\-ildio ar godi lefel uchelgais a chyrhaeddiad ein holl ddysgwyr. Gan ei wneud yn rhan gliriach o raglen cenhadaeth ein cenedl. Rydyn ni’n gwybod mai un o’r prif ffactorau sy’n gallu gwneud gwahaniaeth o ran dyheadau plant sy’n wynebu rhwystrau mwy nag eraill yw addysgu o ansawdd, athrawon sy’n gwrando arnyn nhw wrth siarad am eu profiadau, ac sy’n gweithio gyda nhw i godi lefel eu huchelgais a’u dyheadau. Ac mae hyn yn dod â ni’n ôl at bwrpas y digwyddiad yma heddiw. Potensial y cwricwlwm newydd i drawsnewid sefyllfa ein holl bobl ifanc \- achos, yn y bôn, ei ffocws yw beth rydyn ni fel gwlad eisiau ei weld ar gyfer ein dysgwyr, beth maen nhw eisiau ei weld ar eu cyfer nhw eu hunain, a beth y gallwn ni fel system ei wneud i gael gwared ar y rhwystrau sy’n eu hwynebu. A’r ffyrdd newydd o weithio gyda’n dysgwyr y mae’r cwricwlwm newydd yn eu cynnig, sydd wedi’u teilwra’n fwy i’w hanghenion, sy’n meithrin y dychymyg, y chwilfrydedd a’r gallu i gysylltu ag i gwestiynu. Dw i’n meddwl bod hwn yn adnodd pwysig i sicrhau safonau uchel i bawb a meithrin dyheadau uchelgeisiol. Pam Cwricwlwm newydd? --------------------- Dw i eisiau diolch ichi am eich ymrwymiad parhaus i ddiwygio’r cwricwlwm. Os ydw i wedi dysgu unrhyw beth o brofiad y ddwy flynedd ddiwethaf, dyma fe – eich bod chi, arweinwyr ac athrawon y wlad yma, yn deall beth sydd ei angen ar ein dysgwyr i gyflawni eu potensial. Wrth inni ymbaratoi ar gyfer y newid sydd ar droed ar gyfer y genhedlaeth yma, ac wrth inni edrych ar y misoedd sydd o’n blaenau, dw i’n siŵr ein bod ni i gyd wedi cyrraedd pwyntiau gwahanol ar y daith. Dw i’n gwybod bod rhai ohonoch chi yn methu aros i gael bwrw iddi nawr, ond efallai bod eraill yn edrych ar fis medi ac yn meddwl, “dw i ddim wir yn teimlo mor barod ag yr hoffwn i fod; dw i’n ei chael yn anodd cael amser i wneud popeth, ac mae llawer ar fy mhlât yn barod”. Ac mae yna bobl ar bob pwynt rhwng y ddau begwn yna. Ar ôl y ddwy flynedd sydd wedi mynd heibio – mae hynny’n gwbl naturiol. Ond fy neges i ichi i gyd heddiw yw hyn: dyw hi ddim yn rhy hwyr; ac yn bwysicaf oll, dydych chi ddim ar eich pen eich hun. Dw i ddim yn diystyru’r her yma, ond dw i ddim chwaith yn diystyru eich gallu chi i wneud i’r peth weithio. A’r hyn dw i am siarad amdano y prynhawn ‘ma yw sut rydyn ni am wneud hyn. 1\) Gwneud y gwahaniaeth ar gyfer pob dysgwr (Pam mae hyn yn bwysig?) --------------------------------------------------------------------- Yn gyntaf, dw i am inni ddod yn ôl, dro ar ôl tro, at yr egwyddorion allweddol sy’n gwneud y cwricwlwm yma yn gyfle unwaith mewn cenhedlaeth. Yn greiddiol i hynny mae pedwar diben y cwricwlwm wrth gwrs. Mae’r dibenion hynny yn ganolog i’ch grymuso chi fel gweithwyr proffesiynol ac i roi’r hyblygrwydd ichi wneud yr hyn sydd orau dros eich dysgwyr. A gadewch inni atgoffa ein hunain pam mae’r dibenion hyn a’r cwricwlwm mor bwysig: Yn gyntaf maent yn cefnogi dyhead ac uchelgais Rydych chi i gyd yn gwybod mor bwysig yw codi lefel uchelgais, mae’n gwbl ganolog i ‘ngweledigaeth i o ran mynd i’r afael ag effaith tlodi ar gyrhaeddiad, a gosod safonau uchel i bawb. Mae’n rhaid i hwn fod yn Gwricwlwm sy’n berthnasol ac yn gweithio i bob un o’n dysgwyr yn ddieithriad, gan eu cefnogi i feithrin dyheadau uchelgeisiol ar gyfer eu haddysg a’u gyrfa i’r dyfodol. Mae’r Cwricwlwm newydd yn gyfle gwych i’w cefnogi i gyflawni hyn.  Yn ail mae'n ymwneud â her a chefnogaeth, rydyn ni eisiau codi’r safon ar gyfer dysgwyr: gyda chwricwlwm sydd mor drwyadl a heriol â phosibl. Drwy ganolbwyntio ar yr hyn sydd wir yn bwysig wrth ddysgu, pam mae’n bwysig, a beth mae cynnydd yn ei olygu, fe godwn safonau yng Nghymru. Mae hyn yn sylfaenol: mae’n rhaid inni herio pob dysgwr lle maen nhw’n gryf, a’u cefnogi lle mae angen eu datblygu. Yn drydydd, mae’n ymwneud â hunanhyder a lles. Dim ond pan fydd dysgwyr a staff yn hapus a hyderus, a phan fydd ysgogiad iddyn nhw addysgu a dysgu, y gallan nhw gyflawni i’r eithaf. Mae ein pobl ifanc wedi wynebu heriau enfawr, does dim angen dweud hynny wrthoch chi, a bydd effeithiau hyn gyda ni am gryn amser. Eisoes mae’r gofynion y mae cymdeithas wedi’u rhoi arnyn nhw yn fwy heriol o ran eu lles na’r hyn oedd yn fy wynebu i yn yr ysgol. Mae creu cyd\-destun i fynd i’r afael â hynny yn elfen hanfodol o’r cwricwlwm newydd. Yn bedwerydd, mae’n ymwneud â sgiliau i wneud y mwyaf o fywyd. Rydyn ni’n gwybod bod dysgu gydol oes yn rhan annatod o economi fodern a llwyddiannus, ac mae angen paratoi dysgwyr nawr at y newid hwnnw a’r patrwm o ddysgu parhaus. Mae angen inni roi’r sgiliau sydd eu hangen ar ddysgwyr i ffynnu, meddwl yn feirniadol, datrys problemau a chymhwysedd digidol – dyma rai o’r sgiliau y mae’n rhaid iddyn nhw eu dysgu. Yn bumed, mae am brofiad dysgu sy’n gweithio i bob unigolyn, rydyn ni i gyd yn gwybod bod yna bobl ifanc sydd, am ba reswm bynnag, wedi ymddieithrio o addysg. Rydyn ni eisiau cwricwlwm sy’n bodloni anghenion pob dysgwr unigol: sy’n teimlo’n berthnasol i’r disgybl sy’n ei chael hi’n anodd ymgysylltu, sy’n cydnabod eu cynnydd a’r wybodaeth, y sgiliau a’r profiadau sydd eu hangen arnyn nhw. Wrth gwrs, mae hyn yn ganolog i’r hyblygrwydd a’r cyfleoedd y mae cwricwlwm i Gymru yn eu cynnig: gan ofalu bod pob ysgol yn perchnogi eu cwricwlwm, o fewn cyd\-destun cenedlaethol sy’n sicrhau cysondeb ledled y wlad. Cynnal dyheadau uchelgeisiol, herio, edrych i’r dyfodol a chanolbwyntio ar y dysgwr unigol: dyna beth rydyn ni eisiau ei weld. A dyna addewid cwricwlwm i Gymru. 2\) Ymrwymiad Llywodraeth Cymru i chi ------------------------------------- Ond dim ond drwy gydweithio i wneud i hyn ddigwydd y gallwn ni gyflawni’r addewid yna. Felly dw i am danlinellu ein hymrwymiad ni fel llywodraeth i’ch cefnogi chi i wneud hyn yn llwyddiant. P’un a ydych chi’n teimlo’n hollol barod, neu’n teimlo bod angen llawer mwy o gefnogaeth, fe fyddwn ni yno i’ch helpu. Mae hynny’n golygu: yn gyntaf, rhoi’r adnoddau iawn ichi wneud y gwaith; yn ail, gwneud yn siŵr bod y system yn gweithio gyda chi; ac yn olaf, hyrwyddo’r ysbryd o gydweithredu sydd ei angen arnon ni i helpu’n gilydd ar hyd y daith. Felly...rhoi’r adnoddau ichi wneud y gwaith Yn gyntaf, dw i’n gwneud fy ngorau glas i ofalu bod gyda chi’r gefnogaeth sydd ei hangen i wneud i hyn ddigwydd. Dw i wedi bod yn siarad yn rheolaidd â phrifathrawon ers dechrau yn fy swydd,a gwn mai un o’r prif feysydd sy’n achos pryder yw cynnydd ac asesu. Mae’r drefn newydd yn newid diwylliannol sylweddol i’r ffordd y mae pethau wedi bod yn cael eu gwneud yn y gorffennol. Rydyn ni’n gwybod bod yn rhaid i asesu fod yn seiliedig ar gynnydd: gan fod yn glir ynghylch beth mae angen ei ddysgu, pam a sut mae cynnydd dysgwyr yn penderfynu, sut y dylai hynny gael ei asesu. Ond, yn allweddol, nid dechrau o’r dechrau ydyn ni fan hyn. Ydyn, rydyn ni’n tynnu elfennau o’r trefniadau presennol i ffwrdd, elfennau rydyn ni’n gwybod nad ydyn nhw’n helpu dysgwyr i wneud cynnydd – er enghraifft, asesiadau diwedd cyfnod – ond rydyn ni am adeiladu ar arferion dosbarth effeithiol sydd eisoes ar waith – yn enwedig dulliau o gefnogi lles a chynnydd dw i wedi’u gweld drwy gydol y pandemig. I’ch helpu chi, felly, fe fydda’ i hefyd yn trefnu bod cefnogaeth genedlaethol ar gael o ran datblygu cynnydd ac asesu o fewn y Cwricwlwm newydd.  Mae hynny’n cynnwys “assessing for the future” – cyfres o weithdai datblygu proffesiynol dan arweiniad camau – i ddyfnhau dealltwriaeth o asesu, datblygu arferion asesu yn y dosbarth, a chefnogi ymarferwyr i ystyried sut i roi canllawiau asesu Cwricwlwm i Gymru ar waith er budd eu dysgwyr. Mewn partneriaeth ag ysgolion, fe fyddwn ni’n datblygu adnoddau ar gyfer pob ysgol a lleoliad, ar sail gwaith ymchwil academaidd. Bydd y rhain ar gael yn hwylus drwy hwb i unrhyw athro, fe fyddan nhw’n cynnwys astudiaethau achos ymarferol ac adnoddau eraill, ac fe fydd y rhai cyntaf ar gael o dymor yr haf, gan gynyddu dros amser. Ond dim ond y dechrau yw hynny, dw i hefyd yn lansio camau i’r dyfodol heddiw. Nawr mae hwn yn brosiect tymor hirach a fydd yn cael ei weithredu gan Brifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant a Phrifysgol Glasgow i helpu i ddeall y cysyniad o gynnydd wrth ddysgu a’i roi ar waith yng nghyd\-destun cwricwlwm i Gymru. Bydd camau i’r dyfodol yn tynnu ynghyd arbenigedd a phrofiad ymarferwyr a phartneriaid addysg er mwyn dod i gyd \-ddealltwriaeth o sut y gall y cysyniad o gynnydd wrth ddysgu gael ei ddatblygu ar gyfer pob dysgwr yng Nghymru. Bydd hyn yn cwmpasu pob rhan o’r system – gan ofalu bod y newid yn un ystyrlon, realistig a chynaliadwy. Y rhwydwaith cenedlaethol fydd yn gweithredu hyn, ac fe gaiff pob ysgol y cyfle i ddatblygu ymhellach eu dealltwriaeth o gynnydd wrth ddysgu, a chyfrannu at gyd\-ddealltwriaeth genedlaethol o’r hyn sy’n bwysig. Yn ymarferol, mae hynny’n golygu y bydd ysgolion, ymarferwyr a phartneriaid addysg yn cyfrannu at gorff cynyddol o dystiolaeth, deunyddiau ategol, a gweithgareddau. Bydd hefyd yn dwyn ynghyd arbenigedd gan ein prifysgolion, a thystiolaeth ryngwladol. Bydd y rhain ar gael er mwyn bwydo’n uniongyrchol i’r system a chefnogi’r gwaith o ddatblygu cwricwla seiliedig ar gynnydd yn lleol. Mae hwn yn ymrwymiad hirdymor i gefnogi cynaliadwyedd y gwaith o weithredu Cwricwlwm. Mae’n gyfle i ymgysylltu ledled cymru dros y tair blynedd nesaf wrth inni barhau ar y daith hon. Ond bydd llawer ohonoch chi’n meddwl, “dw i’n dechrau cyflwyno’r Cwricwlwm newydd mewn chwe mis?” Felly, yn y cyfamser, o ddiwedd y tymor hwn ymlaen, byddwn yn cyhoeddi astudiaethau achos, allbynnau o'r rhwydwaith cenedlaethol a deunydd ategol arall, i helpu ysgolion i ddatblygu cyd\-ddealltwriaeth o ddilyniant \- ac i gydweithio fel clystyrau i wneud hynny. Wedyn, wrth gwrs, rhaid cyfeirio at ddysgu proffesiynol. Mae’r sefydliad ar gyfer cydweithrediad a datblygiad economaidd wedi dweud bod ymrwymiad cymru a’i ffocws ar ddysgu proffesiynol yn rhagorol o gymharu â llawer o awdurdodaethau eraill y sefydliad. Mae hynny i’w groesawu. A byddwn ni’n parhau i fuddsoddi mwy o gyllid nag erioed. Ond, ers dod yn weinidog addysg dw i wedi bod yn awyddus i siarad â chynifer ohonoch chi â phosib, i gael gwell syniad o’r hyn sy’n digwydd go iawn ar lawr gwlad. A dw i ddim wedi fy argyhoeddi eto bod ein cynnig dysgu proffesiynol mor hygyrch a defnyddiol ag y gallai fod. Mae llawer ohono, ond a ydych chi’n gwybod beth sydd ar gael ac am beth ddylech chi fod yn chwilio? ble i chwilio? Yw hi’n rhwydd dod o hyd i’r hyn sydd ar gael? Dw i’n credu bod gormod o amrywiad o hyd mewn gwirionedd – gormod o fylchau. Felly byddwn ni’n newid hynny. Rydyn ni wrthi’n datblygu hawl genedlaethol sy’n cyflwyno pecyn cymorth dysgu proffesiynol y bydd gan bawb hawl iddo ac yn gallu elwa arno. Cynnig gwirioneddol genedlaethol a fydd yn haws ei ddefnyddio. Ac mae’r gair ‘hawl’ yn bwysig yma – bydd gan bob gweithiwr proffesiynol sy’n addysgu hawl i ddysgu proffesiynol o’r radd flaenaf. Rhaid i’r hawl hon weithio i chi – ac ymateb i’ch anghenion – felly byddwn yn gweithio gyda chi i wneud yn siŵr bod hynny’n digwydd. Yn ymarferol, bydd gennych chi becyn craidd o ddeunyddiau dysgu proffesiynol, ynghyd ag ystod o adnoddau ychwanegol a fydd ar gael drwy hwb a’r gwasanaethau gwella ysgolion. Erbyn diwedd y tymor hwn, byddwn wedi nodi sut y bydd yr hawl hon yn edrych ac yn manylu ar ble i ddod o hyd i’r pethau sy'n bwysig. A bydd yr hawl ei hun ar gael i chi ar gyfer mis medi fan bellaf. Felly bydd pob adnodd a dysgu sy’n bodoli eisoes, a’r rhai a fydd yn cael eu comisiynu yn y misoedd a’r blynyddoedd nesaf, mewn un lle a bydd hi’n hawdd cael gafael arnyn nhw. Mae adnoddau Cwricwlwm yn bwysig hefyd. Mae angen adnoddau a deunyddiau addysgol dwyieithog arnom, sy'n cyd\-fynd ag ysbryd ac ethos y cwricwlwm newydd. Byddwn yn sefydlu cwmni yng Nghymru yn benodol fel y gallwn ddatblygu'r rhain – byddaf yn dweud mwy am hyn yn yr wythnosau nesaf. Fodd bynnag, ni fyddwn yn aros am y cwmni hwnnw, a byddwn yn bwrw ymlaen yn awr gyda chomisiynu a datblygu deunyddiau ac adnoddau a fydd yn eich cefnogi. Dw i hefyd am ichi gael cyfle i elwa ar yr adnoddau gorau ledled cymru. Dyma Gwricwlwm Cymru wedi'r cyfan. Felly dw i wedi ymrwymo i sicrhau bod deunyddiau sy’n cael eu datblygu mewn unrhyw wasanaeth gwella ysgolion ar gael i bob ysgol yng Nghymru drwy hwb, dim ots ym mha ardal ydych chi. Bydd hynny ar gael ichi o fis Medi. Ond dw i’n pwysleisio fy mod yn cydnabod y bydd llawer o ymarferwyr hyd yn oed yn awr yn teimlo nad ydyn nhw’n barod; yn poeni ei bod hi’n rhy hwyr neu’n ansicr pa gamau i’w cymryd nesaf; yn poeni sut mae dod o hyd i gymorth neu sut i ddechrau’r sgwrs honno gyda phennaeth neu gyd\-weithiwr. Felly, ar ddiwedd y gynhadledd heddiw, bydd fy swyddogion yn rhannu deunyddiau wedi’u teilwra i’ch helpu chi i gymryd y camau nesaf, i nodi pa wybodaeth, canllawiau ac adnoddau y mae angen ichi ddod o hyd iddyn nhw, a lle maen nhw i’w cael. Felly dyna oedd yr offer ar gyfer y swydd...mae angen i ni hefyd i wneud yn siŵr bod y system yn gweithio gyda chi a ddim yn eich erbyn chi Dw i wedi ymrwymo i wneud yn siŵr bod y system gyfan yn helpu eich ysgol i symud tuag at ddiwygio. Mae hyn yn golygu un set o egwyddorion cyffredin ar draws y system: yn rhoi disgwyliadau clir i chi o’r meysydd y dylid canolbwyntio arnyn nhw, ac yn rhoi un fframwaith ac iaith i bartneriaid ategol er mwyn canolbwyntio ar eich cefnogi chi. Bydd y rhain yn cael eu hadlewyrchu yn y canllaw ar wella ysgolion a fydd yn cael ei gyhoeddi yn nhymor yr haf, gan eu gosod yn glir mewn cyd\-destun yn ein fframwaith ar gyfer gwerthuso, gwella ac atebolrwydd. Bydd y canllawiau hefyd yn glir sut mae gwaith gwerthuso a gwella yn wahanol i atebolrwydd. Mae defnyddio gwybodaeth asesu dysgwyr yn y dyfodol yn enghraifft dda o hyn. Ei brif ddiben yw cefnogi cynnydd dysgwyr unigol, a dylai hefyd lywio hunanarfarnu ysgolion ac arwain gwelliant mewn addysgu a dysgu. Ond rhaid ei gadw'n glir ar wahân i fecanweithiau atebolrwydd os yw am gyflawni ei brif ddiben. Rhaid inni osgoi dulliau sy'n cyfuno'r ddau yn llwyr. Ac i helpu arweinwyr ysgolion yn benodol, byddwn ni hefyd yn lansio’r adnodd cenedlaethol ar gyfer gweithredu a gwella, ar ôl ei dreialu ar hwb yn nhymor yr haf. Dw i hefyd yn gwybod bod llawer o ansicrwydd o ran cymwysterau mewn ysgolion uwchradd o hyd. Gwn fod llawer ohonoch chi yn aros am y cymwysterau newydd er mwyn llywio eich dull asesu a’r cwricwlwm at ei gilydd \- yn enwedig i ddysgwyr rhwng 14 ac 16 oed. Fel y gwyddoch, mae cymwysterau cymru wrthi’n gweithio i gyd\-lunio dewis cydlynol a chynhwysol o gymwysterau dwyieithog i ysgolion. Mae angen i hyn gyd\-fynd â’r cwricwlwm i Gymru a diwallu anghenion pob dysgwr. Dw i wedi nodi’n glir bod rhaid i’r gwaith hwn fod yn radical ac yn uchelgeisiol – nid yw’n golygu ailgyflwyno neu ail\-lunio ein cymwysterau presennol – dw i am inni edrych o’r newydd ar y nodau, y cynnwys a’r dulliau asesu ar gyfer gwahanol gymwysterau. O wneud hyn, mae cynifer o bethau y gallwn fanteisio arnyn nhw a dysgu oddi wrthyn nhw wrth ymateb i’r pandemig – yn enwedig o ran arloesi digidol a rôl yr athro wrth asesu. Mae cyfle nawr i weithio gyda Cymwysterau Cymru i helpu i lunio manylion y cymwysterau newydd hyn. Dw i’n eich annog chi i gyd i ymwneud â’r gwaith hwn a’i gefnogi gorau gallwch chi. Ond gadewch imi fod yn glir, ategu’r Cwricwlwm i Gymru fydd y cymwysterau: os ydych chi’n paratoi ar gyfer y Cwricwlwm i Gymru, rydych chi’n paratoi ar gyfer y cymwysterau. Ac yn drydydd... gwneud hyn gyda’n gilydd Ond mae hyn yn ymwneud â mwy na dim ond beth rydyn ni’n wneud: mae sut rydyn ni’n cefnogi ein gilydd yr un mor bwysig. Mae’r broses o gydlunio wedi bod wrth wraidd y gwaith o ddatblygu’r Cwricwlwm i Gymru a rhaid iddi barhau i fod wrth wraidd y gwaith o’i wireddu. Rydyn ni i gyd yn arweinwyr yn y newid hwn. Mae hyn yn golygu gweithio gyda’n gilydd: ar draws gwahanol ffiniau a rhwng gwahanol sefydliadau. Mae’n golygu rhannu problemau a llunio datrysiadau ar y cyd. Mae’n golygu y bydd pob llais yn y broses yn cyfrannu ati, nid un llais yn rhoi cyfarwyddiadau a phawb arall yn dilyn. Bydd y rhwydwaith cenedlaethol yn nodwedd barhaol: i roi llais i’r proffesiwn ac i helpu i ddatblygu polisïau llywodraeth yn y dyfodol. Yn hollbwysig hefyd, bydd yn llywio dysgu proffesiynol yn y dyfodol.  Y nod yw darparu lle ac amser i weithwyr proffesiynol er mwyn meddwl ac ymgysylltu ag ymarferwyr eraill yn genedlaethol. Fydd hyn ddim yn cynnig yr atebion i gyd, ond mae’n gyfle i rannu arbenigedd, gan ddysgu gan ein gilydd, ac mae’n amgylchedd diogel ar gyfer gofyn cwestiynau allweddol. Mae’r rhwydwaith ar agor i bob ysgol a bydd modd dechrau cadw llefydd mewn sesiynau ar gyfer tymhorau’r gwanwyn a’r haf yn fuan: gan roi’r cyfle ichi ofyn eich cwestiynau am y gwaith o ddylunio’r cwricwlwm, cymwysterau a chynnydd ac asesu. Os yw eich ysgol ddim yn siŵr sut i gyfrannu at y gwaith o baratoi at sesiynau’r rhwydwaith, a sut i gael gafael ar y deunyddiau sy’n deillio ohonynt, yna gallwch weld y rhain drwy dudalen y cwricwlwm ar hwb ac mae'r deunyddiau y byddwch yn eu derbyn heddiw yn cynnwys dolen i hynny. Mae un math arall o gymorth sy’n hanfodol i ddatblygu Cwricwlwm pob ysgol, sef eich cyd\-weithwyr. Rydyn ni i gyd yn gwneud hyn am y tro cyntaf, felly does neb yn gwybod yr atebion i gyd. Dw i’n eich annog i gyd i weithio gyda’ch gilydd, i ddeall beth sy’n gweithio’n dda a pham, a rhannu pethau sydd ddim yn gweithio’n dda hefyd. Mae pŵer gwirioneddol i rannu dysgu: profi a gwella eich gwaith eich hun, cyfrannu at drafodaeth genedlaethol yn ogystal ag ymgysylltu ag eraill a dysgu oddi wrthynt. Gall dulliau gweithredu fod yn wahanol ond mae egwyddorion sylfaenol arferion effeithiol y gallwn i gyd ddysgu ohonynt. Mae eich rhwydweithiau, y rhwydwaith cenedlaethol yn ogystal ag hwb wrth gwrs, yn sianeli allweddol ar gyfer rhannu. Ac mae’r rhwydweithiau hyn yn fath hollbwysig o gymorth. Dylai pob ysgol fod mewn clwstwr gydag ysgolion eraill erbyn hyn. Ond mae’n hanfodol bod y rhain yn gweithio mewn ffordd sy’n darparu cymorth ynghyd â her wrth inni symud tuag at y cwricwlwm newydd. Bydd angen ichi helpu i lywio gwaith y clwstwr rydych chi’n rhan ohono. Dylai hyn gael ei gefnogi gan wasanaethau gwella ysgolion. Ond os oes gennych bryderon ynghylch sut mae trefniadau’r ysgol i ysgol yn gweithio, mae'n bwysig eich bod yn trafod hyn gyda'ch gwasanaeth gwella ysgolion. I gloi, gyfeillion: nid y diwedd yw mis Medi \- mae’n ddechrau cam nesaf ein taith. Rydyn ni wedi dechrau ar daith o ddiwygio parhaus. Fydd hwn ddim yn llwybr rhwydd bob amser \- bydd llawer o heriau ar hyd y ffordd. Ond bydd y cyfan yn werth y drafferth. A chofiwch, nid ydych ar eich pen eich hun ar y daith hon, mae’r gefnogaeth yma i chi. Rydym i gyd am i bob un ohonom lwyddo ar yr ymdrech hon \- er mwyn ein dysgwyr. Gyda’n gilydd mae gennym ni'r fraint a’r cyfle i ail\-lunio dyfodol ein plant a’n pobl ifanc. Rhaid inni fanteisio i’r eithaf ar y cyfle hwn. Diolch yn fawr.

Jeremy Miles, Minister for Education and the Welsh Language, met headteachers on 17 February to re\-visit the importance of the new curriculum, describe practical support in the pipeline, and join a discussion with Owen Evans, HM Chief Inspector of Education and Training, Estyn. Thank you for joining this session this afternoon. I know that finding time to be at an event like this, however important is not always easy. But let me start this afternoon by acknowledging the leadership you have all provided in responding to the pandemic over the last two years. Your contribution has been \- and still is \- absolutely critical in keeping our learners learning and in supporting their well\-being. And of course in supporting the well\-being of your entire school community, from teachers and assistants and the wider workforce. You have had to navigate, under pressure, a new range of competing demands and novel challenges. And the situation obviously still remains challenging. Between the ongoing measures to protect learners and staff, as well as the cumulative impact of the last two years, you are leaders in a system which is very much still under stress, even though we all recognise that we want to try and restore something approaching greater normality as soon as we can. Your dedication in those circumstances is inspiring and on behalf of the children and the people of Wales, I want to thank you. High standards and aspirations for all -------------------------------------- I am conscious that one of the consequences of coming in to my role during the pandemic is that there hasn’t been a particularly natural opportunity to share my thoughts with you more broadly on our reform programme. There have been important decision points when I have tried to set the choices I have made, in context. But today, whilst very much focussed on the practical steps ahead and how we can help you, I want to share some of those broader thoughts with you briefly. Like many of you I imagine, education changed my life. I loved school, I had inspiring teachers, I could name them now, who encouraged me to read widely in Welsh and in English, to expand my horizons, who challenged me, who helped me understand how my community, my country, its history, its culture, its language, shaped my world, and what part I had to play in it. Who encouraged my aspirations, and who nurtured the confidence in me to overcome the obstacles that might lie ahead. I came from a pretty ordinary working class background and I had in many ways the kind of education we all want for our young people. And that is what has motivated \- and in fact enabled \- me to be a member of the Senedd today. And I know our new curriculum for Wales can deliver that for the next generation. I want to see an education system which offers high standards and aspirations for all. We are all acutely conscious that the economic circumstances of individual learners plays too large a role in their experience of school, their aims and their achievements. And we are certainly conscious of the differential impact of the last two years on our learners. We also know that whilst some of the answers lie in our hands in schools, this is rooted in realities outside the life of the school. As a government, we have sought to support our most disadvantaged learners through free schools meals, pdg access, extending digital opportunities in schools, alongside having a clear focus on reaching those pupils who might need more support. When we design initiatives such as Seren, Taith and the young person’s guarantee. So as a government, we are demonstrating our firm commitment to raising aspirations and supporting the ambitions of all our learners. But we need to do more than mitigation. Over the coming months, I will bring forward a series of further initiatives for improving equity in education, for getting to grips with the effects of socio\-economic disadvantage in our schools \- a relentless focus on raising the aspirations and attainment of all our learners. Making it a clearer part of our national mission. We know that one of the key factors that can make a difference to the aspirations of the children who face the greatest barriers is good quality teaching \- teachers who listen to them and their experiences and work with them to raise their ambitions and aspirations. And this takes us back to the purpose of this event. The potential of the new curriculum to be transformative for all our young people. Because at its heart is a focus on what we want for our learners, what they want for themselves, and what we as a system can do to remove the barriers in their way. And the new ways of working with our learners in the new curriculum as well \- more tailored to their needs, cultivating the imagination, the curiosity, the ability to connect and to question. This provides a very important tool to deliver high standards and aspirations for all. Why a new curriculum? --------------------- So I want to thank you for your ongoing commitment to curriculum reform. If I have learned anything from the experience of the last two years – it’s that you, the leaders and teachers of this country, understand what our learners need to reach their potential. As we ready ourselves for this generational change, and as we look at the months ahead, I am sure that you all feel at different points in the journey. I know that there are some of you who are raring to get going now, while others may be looking at September and thinking, “I don’t really feel as prepared as i would like to be; I’m struggling for time, and i have already got a lot on my plate”. And every point in between. And after the two years we’ve just had – that is completely natural. But my message to you all today is this: it is not too late; and most importantly, you are not alone in this. I do not underestimate this challenge, but nor do I underestimate your ability to make it work. And what I want to talk about this afternoon, is how we do it. 1\) Making the difference for every learner (why does this matter?) ------------------------------------------------------------------- Firstly, I want us to keep returning to the key principles that make this curriculum a once in a generation opportunity. At the heart of that are of course the four purposes of the curriculum. Those purposes are central to empowering you as professionals and giving you the flexibility to do the best by your learners. And let’s keep reminding ourselves why these purposes, why the curriculum are so important: Firstly they support aspiration and ambition You all know how important raising aspirations is. It is absolutely central to my vision in tackling the impact of poverty on attainment, and setting high standards for all. The Curriculum has got to be relevant and accessible to every single one of our learners, to engage and support them to have high aspirations for their education and future careers. The new Curriculum is a great opportunity to achieve this.  Secondly it’s about challenge and support We want to raise the bar for learners: with a curriculum that’s as rigorous as it is challenging. By focusing on what really matters in learning, why it matters, and what it means to make progress in that, we will raise standards in Wales. This is fundamental: we must challenge every learner in their areas of strength, and support them in their areas for development. Thirdly it’s about self\-confidence and wellbeing Only when learners, and staff, are happy, confident, and motivated in their teaching and learning can they achieve their best. Our young people have faced massive challenges, I don’t need to tell you that, and the legacy of this will be with us for some time. They already face more profound demands on their wellbeing from society at large than I did when I was in school. Providing an environment in which that can be addressed is a fundamental aspect of the new curriculum. Fourthly it’s about skills to make the most of life We know that lifelong learning is integral for a modern and successful economy and learners need to be prepared now for that continuous learning and change. We must give our learners the skills they need to flourish. Critical thinking, problem\-solving and digital competence \- these are just a few of the skills that learners must learn. Fifth, it’s about learning fit for every individual We all know that there are young people that have, for whatever reason, disengaged from education. We want a curriculum that meets every individual learner’s needs: that feels relevant to the pupil who’s hard to engage, and so fosters that connection and awakens that interest, that recognises their progression and the knowledge, skills and experiences they need. This is of course central to the flexibility and agency offered by the Curriculum for Wales: ensuring every school has ownership of their curriculum, but within a national approach that secures consistency across the country. Aspirational, challenging, future\-facing, and learner\-focused: that is what we want for our learners. That is what the curriculum for Wales promises. 2\) Welsh Government’s commitment to you ---------------------------------------- But, we can only realise that promise if we work together to make it happen.  So I want to underline our commitment as a government to supporting you to make this a success. Whether you feel fully ready, or whether you feel that you need a lot more support, we will be there to help you. That means: first giving you the right tools to do the job; second, making sure the system is working with you; and third, promoting the collaborative spirit we need to see each other through. So….giving you the tools to do the job Well, I will do everything in my power to ensure you have the support you need to make this happen. I have been talking to heads regularly since taking up my post and I know that one of the key areas that is causing anxiety is progression and assessment. This is a big cultural shift from the way things have been done before. We know that assessment must build on progression: being clear on what needs to be learnt, why and how learners progress, determines how that should be assessed. But the key thing is that this is not about starting from scratch. Yes, we are taking away aspects of the current arrangements that we know don’t help learners progress – such as end of stage assessments \- but we are looking to build on effective classroom practice that already exists – particularly approaches to supporting well\-being and progression that we have seen during the pandemic. So to support you, I will also be making new national support available for developing progression and assessment in the new curriculum. That includes “assessing for the future” – a series of professional development workshops being led by Camau – to deepen understanding of assessment, develop assessment practice within the classroom and to help practitioners turn the curriculum assessment guidance into reality for their learners. In partnership with schools, we will develop resources which will be available to all schools and settings, underpinned by academic research. This will be easily accessible via Hwb to any teacher, it will include practical case studies and other resources and will start to become available from the summer term and will build up over time. But that’s only the start. I am also today launching Camau i’r Dyfodol – Steps to the Future. Now this is a longer\-term project which will be carried out by the University of Wales Trinity Saint David and the University of Glasgow, to support the understanding and application of learning progression in the new curriculum. Camau i’r Dyfodol will bring together the expertise and experience of practitioners and education partners to co\-develop a shared understanding of progression for all learners that is meaningful, manageable, and sustainable. It will be delivered through the national network, and all schools will have the opportunity to build on their current experience of learning progression, and contribute to a shared, national understanding of what’s important. What this means in practice is that schools, practitioners and education partners \- bringing to bear expertise from our Universities, as well as international evidence \- will contribute to a growing body of evidence, supporting materials, and activities that will be shared and available to feed directly back into the system and support the development of progression\-based curricula at the local level. This is a long\-term 3 – year commitment to support the sustainability of curriculum implementation, in all parts of Wales. But I am sure many of you will be thinking, “Long term commitment is great but I am starting to roll out the new curriculum in six months time..?” So in the meantime, from later this term onwards, we will publish case studies, outputs from the national network and other supporting material, to help schools to develop a shared understanding of progression \- and to work together as clusters to do so. Then of course, there is professional learning. The OECD have said that Wales’ commitment and focus on professional learning is, I quote, “exceptional in comparison to many other OECD jurisdictions”. That is welcome. And we will continue to invest record levels of funding. But, since becoming the minister I’ve been keen to speak to as many of you as possible, to get a proper sense of what is actually happening on the ground. And I am not yet convinced our professional learning offer is as accessible and useful as it could be. There is lots of it, but do you know what’s there, what you should be looking for, where to look for it, and is it is easy to find? I think the truth is that there is too much variation and despite the volume of material, too many gaps. So we will change that. We are developing a national entitlement that brings together a package of professional learning support that everyone will be entitled to and benefit from. A truly national offer – and one that will be easier to navigate. And the word ‘entitlement’ is important here – every single teaching professional will be entitled to high quality professional learning. This entitlement has to work for you – and respond to your needs – so we’ll work with you to make sure it does. In practice this means you will have a core package of professional learning, together with a range of additional resources, all of which you can access via Hwb and school improvement services. By the end of this term, we will have set out what this entitlement will look like and more detail on where to find things that matter. And the entitlement itself will be available to you for September at the latest. Bringing all the resources and learning on professional learning which already exists, together with those that will be progressively commissioned in the months and years ahead, in one easy\-to\-find place. And curriculum resources are also important. We need bilingual, educational resources and materials that are consistent with the spirit and ethos of the new curriculum. We will be establishing a company in Wales specifically so that we can develop these – I will be saying more on this in the coming weeks. We won’t wait for that company however, and will push ahead now with commissioning and developing materials and resources that will support you. I also want you to have the opportunity to access the best from across the country – this is the Curriculum for Wales after all. And so I am committing that materials developed in any school improvement service, is accessible to every school in Wales whichever region or local authority you are in, via Hwb. That level of access will be available to you from September. But I want to say again \- I know there will be many teachers even now who may not feel prepared; who fear it is too late or who are unsure of what are the next steps to take, where to find support. Who may not even be confident to kick off that conversation with a head, or a colleague. So at the end of the conference today my officials will share some materials tailored to help you to take the next steps, to identify what information, guidance and resources you need to find \-\- and where they are. So those were the tools for the job. We also need to make sure the system works with you not against you I am committed to ensuring the whole system supports your schools to move towards reform. This means a single set of common priorities across the system: giving you clear expectations for areas to focus on and giving supporting partners a single framework and language to focus on supporting you. These common priorities will be reflected in school improvement guidance that will be published during the summer term \-\- placing them clearly in context in our framework for evaluation, improvement and accountability. The guidance will also be clear how evaluation and improvement work is distinct from accountability. The future use of learner assessment information is a good example of this. Its primary purpose is to support individual learner progression, and it should also inform school self\-evaluation and guide improvement in teaching and learning. But it must be kept clearly separate from accountability mechanisms if it is to meet its primary purpose. We must absolutely avoid approaches that conflate the two. And to help school leaders more practically, we will also be launching the national resource for evaluation and improvement, following its piloting on Hwb in the summer term. I also know that for secondary schools, a big question mark remains over qualifications. Some of you will be waiting for the new qualifications to inform your approach to assessment and the curriculum as a whole \- particularly for those learners aged 14 to 16\. As you know Qualifications Wales is currently working to co\-construct a coherent and inclusive choice of bilingual qualifications for schools. This needs to align to the curriculum for Wales and meet the needs of all learners. I have been clear that this work must be radical and ambitious – it is not about re\-packaging or re\-shaping our existing qualifications – I want us to look afresh at the aims, content and assessment approaches for different qualifications. In doing this there is lots we can draw on and learn from in responding to the pandemic – not least in terms of digital innovation and teachers’ role in assessment. There is an opportunity now to work alongside Qualifications Wales to help shape the detail of these new qualifications and I would encourage you all to engage in and support this work as much as you can. But let me be clear, the qualifications will build on the curriculum for Wales: if you are preparing for the curriculum for Wales, you are preparing for the qualifications. And thirdly….doing this together This is not just about what we do: how we support each other is just as critical. Co\-construction has been at the heart of the development of the Curriculum for Wales from the start and that is how we need to implement the curriculum too. We are all leaders in this change. This means working together: across different boundaries and between different organisations. It means sharing problems and jointly developing solutions. It means every voice within the process contributing, not one voice giving direction and everyone else following. The national network will be a permanent feature: to give a voice to the profession to help drive future government policy and, crucially, to inform future professional learning.  It is meant to give provide space and time for professionals to think and engage with other practitioners nationally. It’s not meant to give all of the answers, but it is there to share expertise, to learn from each other, and is a safe space to ask key questions. The network is open to all schools and will be shortly open for bookings for the spring and summer terms: giving you opportunity to input into key questions around curriculum design, qualifications and progression and assessment. If your school isn’t clear how to contribute to the preparation for the network sessions, and how to access the materials that come out of them then you can access these via the curriculum page on Hwb and the materials you will receive today include a link to that. There is one other means of support that is vital to the development of every school’s curriculum. And that is your colleagues. We are all doing this for the first time, and as such, no one has the final answer. I urge you all to work with each other, understand what is working well and crucially why and share what is not. There is real power in sharing learning: testing and improving your own work, contributing to a national discussion as well as engaging with and learning from others. Approaches may differ but there are underpinning principles of effective practice which we can all learn from. Your networks, the national network as well as of course Hwb, are the key channels for sharing.  And those networks are a critical form of support. Every school should be in a cluster with other schools at this point. But it is crucial that these are functioning in a way which provides mutual support and challenge as we move towards the new curriculum. You have a role in shaping the work of the cluster that you’re a part of. This should be supported by school improvement services. But if you have concerns about how your school to school arrangements are working, it is important that you discuss this with your school improvement service. To conclude colleagues: September is not the end – it’s the beginning of our next leg on the journey. We have embarked on a journey of continuing reform. It won’t always be an easy path – there’ll be some bumps in the road. But it will be worth it. And please remember, you are not alone on this journey, there is support for you. We all want each other to succeed on this endeavour \- for the sake of our learners. We have the privilege and the opportunity to reshape the education our children and young people receive and we must grab that opportunity with both hands. Diolch yn fawr.

Translate the text from English to Welsh.

The Chief Medical Officer for Wales has indicated that despite the rise in numbers of coronavirus in our communities and the lifting of many restrictions in Wales he will not be advising people who are clinically extremely vulnerable to shield at this time. Advice to the clinically extremely vulnerable to follow shielding measures was paused on 01 April 2021 and since that time those on the shielding patient list have been advised that they should follow the same rules as other citizens in Wales, however they should take extra care to minimise their risk of exposure. Fewer people are being admitted to hospital and there has been significantly fewer deaths when compared to earlier waves. The Chief Medical Officer is keen to ensure that we balance the risk of harm from coronavirus with the risk of harm to an individual’s mental health. He has indicated that he does not expect to have to advise ‘shielding’ again in the future, based on current evidence.  There will be some exceptions – where patients have received specific advice to shield themselves by their own clinician. This is advice that they are likely to have had to take regardless of the pandemic, they should continue to follow this personalised advice if advised by their clinician.   Despite not reintroducing the advice to follow shielding measures, the Chief Medical Officer for Wales has recognised that some people in this group will feel concerned at seeing the rising number of cases. There are people who are particularly vulnerable who may feel concerned about the level of response to the vaccine in their particular cases because of a known weakened immune system. There may be other people who have been unable to take the vaccine due to their medical condition.  To provide some reassurance, the Chief Medical Officer for Wales will be writing to all those on the shielding patient list. The content of the letter is attached to this statement. The letter includes information about vaccine effectiveness and encourages those who have not yet taken up the offer to do so, it also emphasises the importance of receiving both doses. In addition to this the letter provides advice on how to minimise personal risk and highlights the measures that the Welsh Government will be retaining as legal requirements at level 0\. (The level which the Welsh Government has indicated will be as near to normal as we are likely to reach for a while.) Level 0 is expected to start on 7th of August if conditions are favourable. This information has been included to ensure that those who receive news from UK media outlets know that different rules will apply in Wales and there will be more protections here. Whilst the Chief Medical Officer for Wales does not expect to have to reintroduce measures again in the future, we are maintaining the shielding patient list at the present time. The Chief Medical Officers of the four UK nations are keeping the shielding list under review, and it may be possible that in future some conditions or groups may be removed from the shielding list. The first group this is likely to impact is children, as there is significant evidence that very few children become extremely unwell or die as a result of coronavirus infection. Where inclusion on the list or list status changes, we will write to the individuals affected and inform members, as we have done throughout the pandemic. I continue to appreciate your support in communicating with this group. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.   ### Documents * #### Advice for the clinically extremely vulnerable in Wales as further relaxations are introduced, file type: pdf, file size: 391 KB 391 KB

Mae Prif Swyddog Meddygol Cymru wedi rhoi gwybod na fydd yn cynghori pobl eithriadol o agored i niwed yn glinigol i warchod eu hunain ar hyn o bryd, er gwaethaf cynnydd mewn achosion o’r coronafeirws yn ein cymunedau a llacio llawer o gyfyngiadau yng Nghymru. Cafodd y cyngor i bobl eithriadol o agored i niwed yn glinigol i ddilyn mesurau gwarchod ei rewi ar 01 Ebrill 2021\. Ers hynny, mae’r rhai ar y rhestr o gleifion a warchodir wedi’u cynghori i ddilyn yr un rheolau â dinasyddion eraill yng Nghymru. Fodd bynnag, dylent gymryd gofal ychwanegol i leihau eu risg o ddod i gysylltiad â’r feirws. Mae llai o bobl yn gorfod mynd i’r ysbyty ac mae llawer llai o farwolaethau wedi bod o gymharu â thonnau blaenorol. Mae Prif Swyddog Meddygol Cymru yn awyddus i sicrhau ein bod yn taro cydbwysedd rhwng y risg o niwed gan y coronafeirws a’r risg o niwed i iechyd meddwl pobl. Mae ef wedi dweud nad yw’n disgwyl y bydd angen iddo gynghori pobl i ‘warchod eu hunain’ eto yn y dyfodol, ar sail y dystiolaeth bresennol. Fe fydd yna rai eithriadau, megis cleifion sydd wedi cael cyngor penodol gan eu clinigydd i warchod eu hunain. Mae’n debygol y byddent wedi cael cyngor o’r fath er gwaethaf y pandemig, a dylent barhau i ddilyn y cyngor personol hwnnw os cawsant eu cynghori i wneud hynny gan eu clinigydd. Er nad yw’n ailgyflwyno’r cyngor i ddilyn mesurau gwarchod, mae Prif Swyddog Meddygol Cymru wedi cydnabod y bydd rhai pobl yn y grŵp hwn yn pryderu am y cynnydd mewn achosion. Bydd rhai pobl sy’n agored i niwed efallai’n teimlo’n bryderus am y lefel o ymateb i’r brechlyn yn eu hachos penodol nhw oherwydd bod eu system imiwnedd yn wannach na’r cyffredin. Bydd eraill wedi methu â chael y brechlyn oherwydd eu cyflwr meddygol. I roi rhywfaint o sicrwydd iddynt, bydd Prif Swyddog Meddygol Cymru yn ysgrifennu at bawb ar y rhestr o gleifion a warchodir. Mae cynnwys y llythyr ynghlwm wrth y datganiad hwn. Mae’r llythyr yn nodi gwybodaeth am effeithiolrwydd y brechlyn, gan annog pobl i fanteisio ar y cynnig i gael brechiad os nad ydynt eisoes wedi gwneud hynny. Mae’r llythyr hefyd yn pwysleisio bod cael y ddau ddos yn hollbwysig, ac mae’n rhoi cyngor ar sut i leihau risg bersonol. Yn ogystal, mae’n nodi’r mesurau y bydd Llywodraeth Cymru yn eu cadw fel gofynion cyfreithiol ar lefel 0\. (Dyma’r lefel y mae Llywodraeth Cymru wedi’i nodi fel y lefel cyn agosed i normalrwydd ag yr ydym yn debygol o’i chyrraedd am gyfnod.) Mae disgwyl i lefel 0 ddechrau ar 7 Awst os bydd yr amodau’n ffafriol. Mae’r wybodaeth hon wedi’i chynnwys er mwyn i’r rhai sy’n gweld newyddion o gyfryngau’r DU wybod y bydd rheolau gwahanol mewn grym yng Nghymru ac y bydd mwy o fesurau diogelu yma. Er nad yw Prif Swyddog Meddygol Cymru yn disgwyl gorfod ailgyflwyno mesurau gwarchod eto yn y dyfodol, rydym ar hyn o bryd yn cadw’r rhestr o gleifion a warchodir. Bydd pedwar Prif Swyddog Meddygol y DU yn parhau i adolygu'r rhestr gwarchod, ac mae’n bosibl y bydd rhai cyflyrau neu grwpiau yn cael eu tynnu oddi arni yn y dyfodol. Mae’n debygol mai plant fydd y grŵp cyntaf y bydd hyn yn effeithio arno, gan fod yna dystiolaeth sylweddol mai ychydig iawn o blant sy’n mynd yn ddifrifol wael neu’n marw o ganlyniad i haint y coronafeirws. Os bydd cynnwys y rhestr neu ei statws yn newid, byddwn yn ysgrifennu at yr unigolion dan sylw ac yn rhoi gwybod i’r Aelodau, fel yr ydym wedi’i wneud drwy gydol y pandemig. Rwy’n parhau i werthfawrogi’ch cymorth i’n helpu i gyfathrebu â’r grŵp hwn. Caiff y datganiad hwn ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau. Os bydd yr Aelodau eisiau imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny. ### Dogfennau * #### Cyngor i'r rhai sy'n eithriadol o agored i niwed yn glinigol yng Nghymru wrth i’r cyfyngiadau lacio ymhellach, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 477 KB 477 KB

Translate the text from Welsh to English.

O 1 Ionawr 2022, mae Sgrinio Serfigol Cymru wedi ymestyn y bwlch rhwng profion sgrinio serfigol arferol o dair blynedd i bum mlynedd. Mae'r newid hwn yn berthnasol i bobl â cheg y groth sy'n 25 i 49 oed \- os na chanfu feirws papiloma dynol yn eu prawf sgrinio serfigol. Y rheswm am y newid yw'r ffaith bod y prawf sgrinio presennol yn fwy cywir na'r prawf sgrinio blaenorol. Golyga hyn y bydd y bwlch rhwng profion sgrinio ar gyfer y grŵp oedran hwn yr un fath ag ydyw ar gyfer pobl rhwng 50 a 64 oed. Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi cynhyrchu Cwestiynau Cyffredin sy'n helpu i esbonio'r rhesymeg y tu ôl i'r newid a'r hyn y gall pobl yn y garfan gymwys ei ddisgwyl bellach. Gallwch weld yr wybodaeth honno ar ei wefan. Nid yw sgrinio serfigol yn brawf ar gyfer canser; mae'n brawf ar gyfer y feirws sy'n ei achosi. Mae’r feirws papiloma dynol (HPV) yn feirws cyffredin iawn y bydd gan y rhan fwyaf o bobl ar ryw adeg yn ystod eu bywyd. Ond dim ond mathau penodol o HPV sy'n achosi canser ceg y groth. Ers mis Medi 2018, mae Sgrinio Serfigol Cymru wedi defnyddio prawf sgrinio serfigol mwy sensitif fel mater o drefn sy'n chwilio am y 14 math o HPV risg uchel sy'n achosi 99\.8% o’r achosion o ganser ceg y groth. Mae'r prawf hwn yn helpu i atal mwy o achosion o ganser na'r profion cytoleg sylfaenol blaenorol gan ei fod yn nodi pobl sy’n wynebu risg o gael canser ceg y groth. Mae hyn yn caniatáu i newidiadau i’r celloedd gael eu canfod a'u trin yn gynharach Hoffwn bwysleisio bod y newid hwn wedi'i wneud oherwydd bod y prawf sgrinio presennol yn fwy cywir na’r prawf blaenorol. Felly, mae angen prawf sgrinio llai aml ar y rhai nad oes ganddynt HPV. Bydd y rhai y nodir bod ganddynt HPV yn cael apwyntiadau dilynol, naill ai drwy gael eu cyfeirio i gael archwiliad pellach mewn clinig colposgopi mewn ysbyty, neu drwy wahoddiad am brawf pellach ymhen blwyddyn, os na chafodd unrhyw newidiadau i'r celloedd eu canfod yn eu sampl. Os bydd HPV yn cael ei ganfod, gall gymryd sawl blwyddyn cyn i'r celloedd ddechrau newid i rywbeth sy'n peri pryder. Gwnaed y newid i’r blwch rhwng profion sgrinio yn unol â chyngor annibynnol ac arbenigol Pwyllgor Sgrinio Cenedlaethol y DU. Gwnaeth y Pwyllgor hwnnw yr argymhelliad ar gyfer ymestyn y bwlch rhwng profion ym mis Chwefror 2019 ar ôl cynnal ymgynghoriad cyhoeddus. Felly, dyma'r argymhelliad cyfredol ar gyfer y DU sy'n seiliedig ar dystiolaeth. Cafodd y newid ei roi ar waith yn yr Alban ym mis Mawrth 2020\. Mae'r newid yn cael ei wneud yng Nghymru bellach gan fod y dystiolaeth wedi dangos ei bod yn ddiogel i ymestyn y bwlch rhwng y profion sgrinio ar sail y ffaith bod y prawf sgrinio’n fwy effeithiol. Nid yw'r prawf sgrinio serfigol yn briodol i bobl sy'n dangos symptomau o ganser ceg y groth, gan nad yw'n brawf ar gyfer canser. Os oes gan unrhyw un symptomau posibl o ganser ceg y groth, yna dylent siarad â'u meddyg teulu a fydd yn ystyried yr angen i’w cyfeirio i gael archwiliad cyflym. Ers 2008, mae merched 12 neu 13 oed wedi cael cynnig y brechlyn HPV ledled y DU i helpu i ddiogelu rhag canser ceg y groth. Mae ymchwil galonogol wedi dangos bod y brechlyn wedi arwain at ostyngiad o tua 90% yn nifer y bobl sydd â chelloedd cyn\-ganseraidd. Mae'r cyfuniad o imiwneiddio a phrofion sgrinio serfigol yn cynnig yr amddiffyniad gorau posibl rhag canser ceg y groth, a disgwyliwn weld gostyngiad sylweddol mewn achosion o ganser ceg y groth yn y dyfodol agos. Mae'r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r aelodau. Pe bai'r aelodau'n dymuno imi wneud datganiad pellach, neu ateb cwestiynau ar hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn fodlon gwneud hynny.

As of 1 January 2022 Cervical Screening Wales (CSW) has extended the routine screening interval for people with a cervix aged 25 to 49 from three to five years \- if human papillomavirus is not found in their cervical screening test. This is as a result of the current screening being more accurate than the previous screening test. This brings the advice for this age group in line with the screening interval for those aged 50 to 64\. Public Health Wales has produced FAQs which help explain the rationale behind the change and what people in the eligible cohort can now expect which will be available on its website. Cervical screening is not a test for cancer; it is a test for the virus that causes it. Human papillomavirus (HPV) is a very common virus that most people will have at some time during their life but only certain types of HPV cause cervical cancer. Since September 2018, CSW has routinely used a more sensitive cervical screening test which looks for the 14 high\-risk types of HPV that cause 99\.8% of cervical cancers. This test helps to prevent more cancers than the previous primary cytology testing as it identifies people who are at risk of cervical cancer. This allows changes to be found and treated earlier. I would like to reiterate that the change has been made because the current screening is more accurate than previous testing and, therefore, less frequent screening is required for those who do not have HPV. Those who are identified as having HPV will be followed up closely, either by being referred for further review at a hospital colposcopy clinic or by invitation for a further test in a year’s time if there were no cell changes present in their sample. Where HPV is detected, it can be many years before cells start to change into something sinister. The change to the screening interval has been made in line with the independent, expert advice of the UK National Screening Committee, which made the recommendation for the interval change in February 2019 after undertaking a public consultation. This is therefore the current evidence\-based recommendation at a UK level. It was implemented in Scotland in March 2020\. The change is now being made in Wales as the evidence has shown it is safe to extend the screening interval due to the improved test. Cervical screening is not appropriate for people displaying symptoms of cervical cancer as it is not a test for cancer. If anyone has possible symptoms of cervical cancer then they should speak to their GP who will consider the need to refer people for rapid investigation. Since 2008, girls aged 12 or 13 have been offered the HPV vaccine across the UK to help protect against cervical cancer. Encouraging research has shown that the vaccine has led to about a 90% reduction in the number of people with pre\-cancerous cells. The combination of immunisation and cervical screening offers the best possible protection against cervical cancer and we expect to see a significant decline in cervical cancers in the near future. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.

Translate the text from English to Welsh.

Last year the Welsh Government began an important review of national planning policy and guidance for economic development to ensure that it supports the delivery of sustainable economic renewal.  This commitment responds to the publication of the Study to Examine the Planning Application Process in Wales (June 2010\) and Economic Renewal: a new direction (July 2010\).   To inform this review, a research report on ‘Planning for Sustainable Economic Renewal’ was commissioned to evaluate the effectiveness of existing planning policy for economic development, and to scope future planning policy and guidance requirements.  Roger Tym \& Partners in association with Asbri Planning were appointed to deliver the research project.   Today I am pleased to announce the publication of this important research report, which can be accessed on the Welsh Government’s website.   A research steering group made up of representatives from the business sector, environment sector, planning profession and local authorities, have overseen the project and endorsed its findings and recommendations.   The research was informed by a comprehensive evidence base including a detailed review of national policy, case studies from local authorities; lessons learnt from other UK administrations; and discussions with various stakeholders during workshop sessions held across Wales earlier this year.   A number of recommendations are made: * the need to refresh economic development national planning policy supported by a new technical advice note; * the provision of a central economic information resource to inform the evidence base for Local Development Plans (LDPs) and development management decisions; * closer working between planning and economic development functions at the local level, with economic development teams playing a greater role in LDP preparation and providing advice on planning applications for economic uses; * the need for businesses to do more to identify and promote the economic value of development through both LDP and development management processes; * the requirement for a new strategic planning arrangement at above local planning authority level, more closely aligned to economic areas such as city regions. The research also includes an ancillary recommendation that further consideration should be given to the impact of regulation and policy on the financial viability of development.   The recommendations of the research report have been considered and are accepted in full by the Welsh Government.  In taking forward the recommendations, I will be consulting on revised economic development planning policies and a framework economic development Technical Advice Note later this year.   Together with the Minister for Business, Enterprise, Technology and Science, I wish to discuss with the Welsh Local Government Association how we can promote closer working between local authority planning and economic development teams. I will also be discussing with the Minister for Business, Enterprise, Technology and Science and other Cabinet colleagues about how we take forward the work to understand the impact of regulation and policy on development viability, the work to develop a central economic information resource to support the new technical guidance, as well as how we undertake planning at above local authority level. I will consider the latter within the context of the Simpson Review, commissioned by the Local Government and Communities Minister.   The research report clearly shows that there is more that all participants in the planning system can do to improve planning for economic development.  In implementing the recommendations, planning will do more to support economic growth and jobs by making Wales a better place to do business.

Y llynedd, dechreuodd Llywodraeth Cymru gynnal adolygiad pwysig o bolisïau a chanllawiau cynllunio cenedlaethol ar gyfer datblygu economaidd er mwyn sicrhau ei bod yn adnewyddu’r economi mewn modd cynaliadwy. Mae’r ymrwymiad hwn yn ymateb i gyhoeddi Astudiaeth i Archwilio’r Broses Ceisiadau Cynllunio yng Nghymru (Mehefin 2010\) ac Adnewyddu’r Economi: cyfeiriad newydd (Gorffennaf 2010\).   Fel sail i’r adolygiad hwn, comisiynwyd adroddiad ymchwil, sef ‘Cynllunio ar gyfer Adnewyddu Economaidd Cynaliadwy’, er mwyn gwerthuso effeithlonrwydd y polisi cynllunio presennol ar ddatblygu economaidd, ac asesu gofynion polisïau a chanllawiau cynllunio yn y dyfodol. Roger Tym \& Partners ac Asbri Planning a gafodd eu penodi i gynnal y prosiect ymchwil.   Heddiw, mae’n dda gennyf ddweud, fe gyhoeddwyd yr adroddiad ymchwil pwysig hwn, sydd ar gael i’w ddarllen ar wefan Llywodraeth Cymru.   Bu grŵp llywio ymchwil o gynrychiolwyr o’r sector busnes, sector yr amgylchedd, y maes cynllunio ac awdurdodau lleol, yn goruchwylio’r prosiect ac maen nhw wedi cymeradwyo ei gasgliadau a’i argymhellion.   I wneud yr ymchwil, defnyddiwyd cronfa dystiolaeth gynhwysfawr sy’n cynnwys adolygiad manwl o bolisïau cenedlaethol, astudiaethau achos oddi wrth awdurdodau lleol; gwersi a ddysgwyd o brofiad llywodraethau eraill y Deyrnas Unedig; a thrafodaethau â nifer o randdeiliaid mewn gweithdai a gynhaliwyd ledled Cymru yn gynharach eleni. \<?xml:namespace prefix \= o /\> \<?xml:namespace prefix \= o /\>  Gwneir nifer o argymhellion: * dylid adfywio’r polisi cynllunio cenedlaethol ar ddatblygu economaidd, gan gyhoeddi nodyn cyngor technegol newydd; * dylid creu adnodd canolog o wybodaeth economaidd i fwydo’r gronfa dystiolaeth sy’n sail i Gynlluniau Datblygu Lleol a phenderfyniadau sy’n ymwneud â rheoli materion datblygu; * dylid meithrin cysylltiadau agosach rhwng swyddogaethau cynllunio a datblygu economaidd ar lefel leol, gyda’r timau datblygu economaidd yn chwarae mwy o ran yn y gwaith o baratoi Cynlluniau Datblygu Lleol a chynghori ar geisiadau cynllunio sydd at ddibenion economaidd; * dylai busnesau wneud mwy i nodi a hyrwyddo gwerth economaidd datblygiadau trwy brosesau Cynlluniau Datblygu Lleol a rheoli datblygu; * dylid sefydlu trefniadau newydd i ymdrin â chynllunio strategol ar lefel uwch na lefel awdurdod cynllunio lleol. Dylent gyd\-fynd yn agosach ag ardaloedd economaidd fel ardaloedd mewn dinasoedd. Mae’r ymchwil hefyd yn cynnwys argymhelliad atodol y dylid rhoi ystyriaeth bellach i’r modd y mae rheoliadau a pholisïau yn effeithio ar hyfywedd ariannol datblygiadau.\<?xml:namespace prefix \= o /\> \<?xml:namespace prefix \= o /\>  Mae argymhellion yr adroddiad ymchwil  wedi’u hystyried a’u derbyn yn llawn gan Lywodraeth Cymru. Wrth fwrw ymlaen â’r argymhellion, byddaf yn ymgynghori ar bolisïau cynllunio diwygiedig ar gyfer adnewyddu economaidd ynghyd â fframwaith Nodyn Cyngor Technegol ar ddatblygu economaidd yn nes ymlaen eleni.\<?xml:namespace prefix \= o /\> \<?xml:namespace prefix \= o /\>  Ar y cyd â’r Gweinidog Busnes, Menter, Technoleg a Gwyddoniaeth, byddaf yn trafod â Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru sut y gellir sicrhau bod timau cynllunio a thimau datblygu economaidd awdurdodau lleol yn cydweithio’n agosach. Byddaf hefyd yn cynnal trafodaethau â’r Gweinidog Busnes, Menter, Technoleg a Gwyddoniaeth a chyd\-aelodau eraill o’r Cabinet i weld sut y gallwn fynd ati i ddeall effaith rheoliadau a pholisïau ar hyfywedd datblygu, a hefyd fwrw ymlaen â’r gwaith o ddatblygu adnodd gwybodaeth economaidd canolog  i gefnogi’r canllawiau technegol newydd. Yn ogystal â hynny, byddwn yn edrych ar ddulliau o ymwneud â chynllunio ar lefel uwch na lefel awdurdod lleol. Byddaf yn ystyried yr ail o fewn cyd\-destun Adolygiad Simpson, a gomisiynwyd gan y Gweinidog Llywodraeth Leol a Chymunedau.   \<?xml:namespace prefix \= o /\> \<?xml:namespace prefix \= o /\>  Mae’r adroddiad ymchwil yn dangos yn glir bod modd i bawb sy’n rhan o’r system gynllunio wneud mwy i wella cynllunio ar gyfer adnewyddu economaidd. Trwy weithredu’r argymhellion, bydd y maes cynllunio’n gallu gwneud mwy i hyrwyddo twf economaidd a chreu swyddi, a hynny trwy wneud Cymru’n lle gwell i gynnal busnes.\<?xml:namespace prefix \= o /\>  

Translate the text from English to Welsh.

The Gwên am Byth (A Lasting Smile) oral health programme for people living in care homes was launched in 2015\. This statement is to provide members with an update on the programme and announces a doubling in funding by Welsh Government to £0\.5 million a year to ensure the programme is rolled\-out fully to all care homes in Wales during 2020/21\. The key aim of Gwên am Byth is to improve oral hygiene and mouth care for older people living in care homes through the development of a consistent all\-Wales approach. Many residents have poor or inadequate oral health when they move to their care home, often as a result of deteriorating health and mobility during the preceding years including people living with dementia. Gwên am Byth aligns with our Oral Health and Dental Services Response to A Healthier Wales, with the programme principles being that care homes will ensure: * an up\-to\-date mouth care policy is in place * staff are trained in mouth care (including at induction) and the home keeps a register of training * residents have a mouth care assessment at appropriate intervals * the assessment leads to an individual care plan, designed to support good oral hygiene, and * residents are referred to the dental team if necessary. Experience from the first four years of the programme has shown that delivering improved oral health to the care home population is complex and challenging. Although over half of care homes are now participating in Gwên am Byth, and 5,670 residents have a mouth care plan being delivered, the increase in funding will allow the programme to expand to include all care homes. Where capacity allows the principles of the programme will be developed to include the pre\-care home cohort of older people. There has been positive feedback from care home staff, residents, carers and Community Dental Service staff who deliver Gwên am Byth. In addition, care home staff are engaging with the programme which is leading to a better understanding of how good oral health can impact on their residents.  Gwên am Byth is now an integral part of the Care Home Improvement Cymru programme which is also funded by Welsh Government with delivery led by Public Health Wales/1000 Lives Service improvement. This has allowed the Care Home Improvement Cymru programme to benefit from the learning and experience of Gwên am Byth, while further strengthening Gwên am Byth as an integral part of Wales’ national care home improvement work. Earlier this year the Care Quality Commission reported on the very poor state of oral care for residents in care homes for older people in England, and how few homes meet NICE guidelines. Organisations such as the British Association for the Study of Community Dentistry and the British Society for Gerontology welcomed the report and highlighted the good practice in Wales in the Gwên am Byth programme.  Funding for Gwên am Byth is allocated to health boards and is ring\-fenced for use on the programme only, mirroring the approach taken with resources for the Designed to Smile child oral health improvement programme. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.

Lansiwyd rhaglen Gwên am Byth yn 2015, gyda'r nod o wella iechyd y geg ymhlith pobl sy'n byw mewn cartrefi gofal. Diben y datganiad hwn yw rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r aelodau ynglŷn â'r rhaglen a chyhoeddi bod Llywodraeth Cymru yn dyblu'r cyllid i £0\.5m y flwyddyn i sicrhau ei bod yn cael ei chyflwyno'n llawn i bob cartref gofal yng Nghymru yn ystod 2020/21\. Prif nod Gwên am Byth yw gwella hylendid a gofal y geg ymhlith pobl hŷn sy'n byw mewn cartrefi gofal drwy ddatblygu dull cyson ar draws Cymru. Mae iechyd y geg nifer o'r preswylwyr yn wael neu'n annigonol pan maen nhw’n symud i'w cartref gofal, yn aml oherwydd bod eu hiechyd a'u gallu i symud wedi dirywio yn ystod y blynyddoedd blaenorol, a hefyd oherwydd eu bod yn byw gyda dementia. Mae Gwên am Byth yn cyd\-fynd â'n hadroddiad Ymateb Gwasanaethau Deintyddol ac Iechyd y Geg i Gymru Iachach, ac egwyddorion y rhaglen yw y bydd cartrefi gofal yn sicrhau:  * bod polisi cyfredol ar waith ar gyfer gofal y geg; * bod staff wedi cael hyfforddiant mewn gofal y geg (gan gynnwys mewn sesiynau cynefino) a bod y cartref yn cadw cofrestr hyfforddiant; * bod preswylwyr yn cael asesiad gofal y geg ar adegau priodol; * bod yr asesiad yn arwain at gynllun gofal unigol, sydd wedi'i gynllunio i sicrhau hylendid y geg; * bod preswylwyr yn cael eu hatgyfeirio at dîm deintyddol os bydd angen. Mae profiadau yn ystod pedair blynedd gyntaf y rhaglen wedi dangos bod sicrhau gwell iechyd y geg ymhlith poblogaeth ein cartrefi gofal yn gymhleth ac yn heriol. Er bod dros hanner y cartrefi gofal bellach yn cymryd rhan yn y rhaglen Gwên am Byth, a bod cynllun gofal y geg ar waith ar gyfer 5,670 o breswylwyr, bydd y cyllid ychwanegol yn caniatáu ehangu'r rhaglen i gynnwys pob cartref gofal. Os yw capasiti yn caniatáu, bydd egwyddorion y rhaglen yn cael eu datblygu i gynnwys y garfan o bobl hŷn nad ydynt eto wedi symud i gartref gofal.  Cafwyd adborth cadarnhaol gan staff cartrefi gofal, preswylwyr, gofalwyr a staff y Gwasanaethau Deintyddol Cymunedol sy'n darparu'r rhaglen Gwên am Byth. Yn ogystal â hyn, mae staff cartrefi gofal yn cymryd rhan yn y rhaglen, sy'n arwain at well dealltwriaeth o effeithiau iechyd y geg ar eu preswylwyr.  Mae Gwên am Byth yn awr yn rhan annatod o raglen Gwella Cartrefi Gofal Cymru sydd hefyd wedi'i hariannu gan Lywodraeth Cymru ac mae'r ddarpariaeth yn cael ei harwain gan Iechyd Cyhoeddus Cymru/1000 o Fywydau. Mae hyn wedi galluogi i Gwella Cartrefi Gofal Cymru fanteisio ar yr hyn a ddysgwyd o brofiadau’r rhaglen, gan ei chryfhau ymhellach fel rhan annatod o waith gwella cartrefi gofal cenedlaethol Cymru. Yn gynharach eleni, rhoddodd y Comisiwn Ansawdd Gofal wybod am gyflwr gwael iawn gofal y geg mewn cartrefi gofal ar gyfer pobl hŷn yn Lloegr, ac mai dim ond ychydig o gartrefi sy'n bodloni canllawiau NICE. Croesawyd yr adroddiad gan sefydliadau fel Cymdeithas Prydain ar gyfer Astudio Deintyddiaeth Gymunedol a Chymdeithas Gerontoleg Prydain a thynnwyd sylw at arferion da yng Nghymru dan y rhaglen Gwên am Byth.  Mae cyllid ar gyfer Gwên am Byth yn cael ei ddyrannu i fyrddau iechyd ac yn cael ei ddiogelu ar gyfer ei ddefnyddio ar gyfer y rhaglen hon yn unig, yn debyg i'r dull o ddyrannu adnoddau ar gyfer rhaglen Cynllun Gwên i wella iechyd y geg i blant.  Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

Translate the text from English to Welsh.

On 26 February 2013, the Minister for Environment and Sustainable Development made an oral Statement in the Siambr on: Developing Community Energy Schemes in Wales. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link).      If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Ar 26 Chwefror 2013, gwnaeth y Gweinidog dros Amgylchedd a Datblygu Cynaliadwy Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Datblygu Cynlluniau Ynni Cymunedol yng Nghymru. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol). Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys.   

Translate the text from English to Welsh.

The seven well\-being goals for Wales contained within the Well\-being of Future Generations Act provide a description of an economically, socially and environmentally just Wales. As a government we are committed to making our contribution to these goals, and in ensuring the well\-being of future generations’ framework continues to drive better decision making for current and future generations. The Well\-being of Future Generations Act includes three measures that help provide a shared understanding of our country. The national indicators which measure progress, the national milestones that indicate the scale and pace of change, and the future trends report that sets out the factors that may affect progress towards achievement of the well\-being goals. Combined, these three mechanisms will help shape Wales’ future. In February, the Welsh Government committed to a roadmap for publication of the national milestones, the changes to the national indicators and the publication of the future trends report by December 2021\. Today, it gives me great pleasure to launch a consultation on national milestones for Wales that will shape future action towards achieving the shared well\-being goals. It proposes nine national milestones that will assist Welsh Ministers in assessing progress towards the well\-being goals and also seeks views on potential gaps in the current set of national well\-being indicators that have been highlighted by the COVID\-19 pandemic. To reflect the disruption caused by the COVID\-19 pandemic the national milestones will be developed in two waves \- the first wave of nine will be set before the end of 2021 with the second wave in 2022\. The first wave of proposed milestones are in the areas where the supporting data has been less impacted by the COVID\-19 pandemic or where an existing and widely supported target is proposed as the national milestone. The national milestones in this consultation have been developed with stakeholders through a number of forums, engagement events and discussions. I am extremely grateful to the organisations and individuals who have contributed to date and helped us shape these proposals. Progress towards the well\-being goals relies on action from everyone in Wales, and in particular those public bodies with a duty to achieve the well\-being goals. Setting national milestones against the national indicators will help galvanise collective action and provide a renewed focus on the pace and scale of change needed. Achieving the well\-being goals will require action by Government, the public sector, businesses, the third sector and citizens. You can be part of this important conversation through the Shaping Wales’ Future blog. The consultation on the national milestones and indicators will run from 1 September to 26 October 2021\. I would encourage anyone with an interest in the well\-being of Wales to respond. I look forward to considering the responses to the consultation. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.    

Mae’r saith nod llesiant ar gyfer Cymru yn Neddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol yn rhoi disgrifiad o Gymru economaidd, gymdeithasol ac amgylcheddol gyfiawn. Fel Llywodraeth, rydym wedi ymrwymo i wneud ein cyfraniad ni at y nodau hyn, a helpu i sicrhau bod y fframwaith llesiant cenedlaethau’r dyfodol yn parhau i ysgogi penderfyniadau gwell ar gyfer cenedlaethau’r presennol a’r dyfodol. Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol yn cynnwys tri mesur sy’n helpu i roi dealltwriaeth gyffredin o’n gwlad, sef y dangosyddion cenedlaethol sy’n mesur cynnydd, y cerrig milltir cenedlaethol sy’n disgrifio graddfa a chyflymder newid, a’r adroddiad tueddiadau’r dyfodol sy’n nodi’r ffactorau a allai effeithio ar y cynnydd tuag at gyflawni’r nodau llesiant. Gyda’i gilydd, bydd y tri mesur hyn yn helpu i lunio dyfodol Cymru. Ym mis Chwefror, ymrwymodd Llywodraeth Cymru i fap ffordd ar gyfer cyhoeddi’r cerrig milltir cenedlaethol, y newidiadau i’r dangosyddion cenedlaethol a chyhoeddi’r adroddiad tueddiadau’r dyfodol erbyn mis Rhagfyr 2021\. Heddiw, mae’n bleser gennyf lansio ymgynghoriad ar gerrig milltir ar gyfer Cymru a fydd yn siapio camau gweithredu yn y dyfodol tuag at gyflawni’r nodau llesiant ar y cyd. Mae’n cynnig naw carreg filltir genedlaethol a fydd yn cynorthwyo Gweinidogion Cymru i asesu’r cynnydd tuag at y nodau llesiant. Mae’r ymgynghoriad hefyd yn ceisio barn ar fylchau posibl yn y set bresennol o ddangosyddion llesiant cenedlaethol sydd wedi’u hamlygu gan bandemig COVID\-19\. Oherwydd y tarfu a fu yn sgil pandemig COVID\-19, bydd y cerrig milltir cenedlaethol yn cael eu datblygu mewn dau gam – bydd y cam cyntaf yn cynnwys naw carreg filltir a byddant yn cael eu gosod cyn diwedd 2021, a’r ail gam yn 2022\. Mae’r cam cyntaf o gerrig milltir arfaethedig mewn meysydd lle mae pandemig COVID\-19 wedi effeithio llai ar y data ategol neu lle rydym yn cynnig gwneud targed sy'n bodoli eisoes ac a gefnogir yn eang yn garreg filltir genedlaethol. Datblygwyd y cerrig milltir cenedlaethol yn yr ymgynghoriad hwn gyda rhanddeiliaid drwy nifer o fforymau, digwyddiadau ymgysylltu a thrafodaethau. Rwy’n ddiolchgar tu hwnt i’r sefydliadau a’r unigolion sydd wedi cyfrannu hyd yma ac wedi’n helpu i lunio’r cynigion hyn. Mae cynnydd tuag at y nodau llesiant yn dibynnu ar gamau gweithredu gan bawb yng Nghymru, ac yn enwedig y cyrff cyhoeddus hynny sydd â dyletswydd i gyflawni'r nodau llesiant. Bydd gosod cerrig milltir cenedlaethol yn erbyn y dangosyddion cenedlaethol yn helpu i ysgogi cydweithredu. Bydd hefyd yn ein helpu ni i gyd i ganolbwyntio o’r newydd ar gyflymder a graddfa'r newid sydd ei angen. Er mwyn cyflawni’r nodau llesiant, bydd angen i’r Llywodraeth, y sector cyhoeddus, busnesau, y trydydd sector a dinasyddion gyfrannu drwy weithredu. Gallwch chi fod yn rhan o’r sgwrs bwysig hon drwy’r blog Llunio Dyfodol Cymru. Bydd yr ymgynghoriad ar y cerrig milltir a’r dangosyddion cenedlaethol yn agored rhwng 1 Medi a 26 Hydref 2021\. Byddwn yn annog unrhyw un sydd â diddordeb yn llesiant Cymru i ymateb. Edrychaf ymlaen at ystyried yr ymatebion. Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.    

Translate the text from Welsh to English.

O 1 Mawrth ymlaen, bydd gwaharddiad yn cael ei gyflwyno yng Nghymru ar ysmygu ar dir ysbytai, ym meysydd chwarae plant ac ar dir ysgolion, yn ogystal â lleoliadau gofal dydd a gwarchod plant yn yr awyr agored. Gallai unrhyw un sy'n cael ei ddal yn torri'r gyfraith wynebu dirwy o £100\. Y gobaith yw y bydd atal ysmygu ar safleoedd ysbytai’n hyrwyddo amgylcheddau gofal iachach ac yn cefnogi ysmygwyr sy'n defnyddio gwasanaethau ysbytai i roi'r gorau iddi. Mae'r cyfyngiadau newydd yn adeiladu ar y gwaharddiad ar ysmygu a gyflwynwyd yn 2007 a oedd yn gwneud mannau cyhoeddus caeedig dan do a gweithleoedd yn ddi\-fwg. Er mwyn amddiffyn mwy o weithwyr rhag niwed mwg ail\-law, bydd y gyfraith hefyd yn ei gwneud yn ofynnol i'r rhai sy'n gweithio yng nghartrefi pobl eraill allu gweithio mewn amgylchedd di\-fwg. Mae ysmygu mewn ystafelloedd gwely mewn gwestai a thai llety, yn ogystal â llety gwyliau hunangynhwysol fel bythynnod, carafannau ac Airbnb, hefyd yn cael ei atal fesul cam a byddant yn ddi\-fwg o 1 Mawrth 2022 ymlaen. Y gobaith yw y bydd y cyfyngiadau llymach nid yn unig yn lleihau cyswllt pobl â mwg ail\-law niweidiol, ond bydd hefyd yn lleihau nifer y bobl ifanc sy'n dechrau ysmygu, yn ogystal â helpu'r rhai sy'n ceisio rhoi'r gorau iddi.  Mae'r rhai sy'n dymuno rhoi'r gorau i ysmygu yn y flwyddyn newydd yn cael eu hannog i ddefnyddio gwasanaeth cymorth am ddim y GIG yng Nghymru, Helpa Fi i Stopio, ar 0800 085 2219 www.helpmequit.wales am help a chefnogaeth, gan gynnwys mynediad at feddyginiaeth rhoi'r gorau i ysmygu am ddim.  Dywedodd Eluned Morgan, y Gweinidog Iechyd Meddwl, Llesiant a’r Gymraeg: > "Dim ond deufis sydd i fynd bellach nes bydd y cyfyngiadau ysmygu llymach yn dod i rym yng Nghymru ac mae dechrau blwyddyn newydd yn amser perffaith i roi'r gorau i ysmygu. Mae llawer o ysmygwyr eisoes wedi cael eu cymell gan Covid\-19 i roi'r gorau iddi ac rydym yn gwybod bod rhoi'r gorau i ysmygu gyda chefnogaeth yn sicrhau’r cyfle gorau i stopio am byth. Mae Helpa Fi i Stopio ar gael i helpu ar bob cam o’r siwrnai. > > > "Bydd lleihau nifer y bobl ifanc sy'n dechrau ysmygu’n achub bywydau. Rydym yn gwybod y niwed y gall ysmygu ei wneud i iechyd ac felly rydym yn cyflwyno'r gofynion newydd hyn er budd cenedlaethau'r dyfodol. > > > "Bydd gwahardd ysmygu y tu allan i ysbytai a mannau lle mae plant a phobl ifanc yn treulio eu hamser, fel meysydd chwarae cyhoeddus a thir ysgolion, yn dadnormaleiddio ysmygu ac yn lleihau'r siawns o blant a phobl ifanc yn dechrau ysmygu yn y lle cyntaf. > > > "Rydym yn falch o fod y rhan gyntaf o'r DU i wahardd ysmygu yn yr ardaloedd hyn ac arwain y ffordd unwaith eto.

From 1 March, Wales’ ban on smoking in hospital grounds, children’s playgrounds and school grounds, as well as outdoor day\-care and child\-minding settings, will be introduced. Anyone caught breaking the law could face a £100 fine.   It is hoped preventing smoking on hospital sites will promote healthier care environments and support smokers using hospital services to quit. The new restrictions build on the smoking ban introduced in 2007 which made indoor enclosed public places and workplaces smoke\-free. To protect more workers from the harms of second\-hand smoke, the law will also require those working in others’ homes to be able to work in a smoke\-free environment. Smoking in bedrooms in hotels and guest houses, as well as in self\-contained holiday accommodation such as cottages, caravans and Airbnb’s, are also being phased out and will be smoke\-free from 1 March 2022\. It is hoped the tighter restrictions will not only reduce people’s exposure to harmful second\-hand smoke, but will also reduce the number of young people taking up smoking as well as help those trying to quit. Those looking to quit smoking in the new year are being urged to access Wales’ free NHS support service, Help Me Quit on 0800 085 2219 www.helpmequit.wales for help and support, including access to free stop smoking medication. Minister for Mental Health, Wellbeing and Welsh Language Eluned Morgan said: > “We are now just two months away from tighter smoking restrictions coming into force in Wales and the start of a new year is the perfect time to quit smoking. Many smokers have already been motivated by Covid\-19 to quit and we know quitting with support provides the best chance of stop smoking for good. Help Me Quit is ready to help at every step. > > > > “Reducing the number of young people taking up smoking will save lives. We know the harms smoking can do to health and so we’re introducing these new requirements for the benefit of future generations. > > > > “Banning smoking outside hospitals and places where children and young people spend their time, such as public playgrounds and school grounds, will denormalise smoking and reduce the chances of children and young people starting smoking in the first place. > > > > “We are proud to be the first part of the UK to outlaw smoking in these areas and once again leading the way.”

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Hydref, rhoddais wybod i’r Aelodau fy mod wedi gofyn i Grŵp Fframwaith Iechyd a Lles Anifeiliaid Cymru adolygu Rheoliadau Lles Anifeiliaid (Bridio Cŵn) (Cymru) 2014\. Hoffwn ddiolch i'r Grŵp am gyflwyno eu hadroddiad, o fewn amserlen dynn iawn. Rwyf bellach wedi ystyried yr argymhellion cynhwysfawr ac wedi cyhoeddi adroddiad ar yr adolygiad heddiw. Mae'r adroddiad yn tynnu sylw at sawl mater. Mae anghysondeb o ran archwilio a sut y gorfodir y Rheoliadau yn thema allweddol. Mynegir pryderon hefyd ynghylch defnyddio'r gymhareb rhwng staff a chŵn llawndwf mewn safleoedd bridio ac mae'n amlwg bod angen mynd i'r afael â hynny. Mae argymhelliad arall yn hoelio sylw ar yr angen am well safonau lles ar gyfer pob ci bridio yn hytrach na chŵn safleoedd trwyddedig yn unig. Gan fod modd mabwysiadu llawer o'r argymhellion, gan gynnwys y gymhareb rhwng staff a chŵn llawndwf, o fewn cwmpas y ddeddfwriaeth bresennol, rwy'n awyddus i fwrw ymlaen â hynny fel mater o frys. Dim ond drwy newid deddfwriaethol y mae modd ymdrin â rhai o’r argymhellion. Fodd bynnag, i reoliadau newydd fod yn effeithiol, rhaid inni hefyd fynd i’r afael â rhai o’r rhwystrau i orfodi y mae awdurdodau lleol yn eu hwynebu cyn cynnig i ddiwygio’r Rheoliadau Bridio presennol. Mae'r angen am gysondeb o ran y ffordd y mae awdurdodau lleol yn archwilio a gorfodi yn hollbwysig er mwyn sicrhau lles cŵn bridio a'u cŵn bach. Nid yw safleoedd bridio cŵn wedi'u gwasgaru'n gyfartal ar draws Cymru ac mae hynny'n golygu bod rhai awdurdodau lleol yn ei chael yn anodd ymdopi â'r galwadau. Gyda hyn mewn cof, mae prosiect cwmpasu ar waith i benderfynu pa adnodd ychwanegol sydd ei angen i sicrhau bod yr holl sefydliadau bridio trwyddedig ar draws Cymru yn cael eu trin yn yr un ffordd. Ar ôl penderfynu pa adnodd priodol sydd ei angen, bydd Llywodraeth Cymru yn darparu cyllid ar gyfer cynllun peilot am dair blynedd i feithrin arbenigedd drwy hyfforddiant arbenigol ac uwchsgilio staff awdurdodau lleol. Mae argymhellion yr adroddiad o blaid gwahardd gwerthu cŵn drwy drydydd parti. Rwyf eisoes wedi dweud fy mod yn ei gweld yn werth chweil gwahardd gwerthu cŵn bach a chathod bach drwy drydydd parti a byddaf yn ymrwymo i ddeddfu hyn cyn diwedd y Senedd hon. Bydd y cyfuniad o reoliadau newydd ar werthu anifeiliaid anwes a chymorth ariannol neilltuedig i wella'r ffordd y caiff y Rheoliadau Bridio presennol eu gorfod a'u cyflenwi, yn arwain at welliannau parhaol i safonau lles cŵn bach sy'n cael eu bridio yng Nghymru.

In October I informed Members I had asked the Wales Animal Health and Welfare Framework Group to review the Animal Welfare (Breeding of Dogs) (Wales) Regulations 2014\. I would like to thank the Group for submission of their report, within a very demanding timeframe. I have now considered the comprehensive recommendations and have published the review report today. The report highlights several issues. Inconsistency in the inspection and enforcement of the Regulations is a key theme. Concerns are also raised regarding the application of the staff to adult dog ratio at breeding premises and this clearly needs to be addressed. Another recommendation highlights the need for better welfare standards for all breeding dogs rather than only those at licensed premises. As many of the recommendations, including the staff to adult dog ratio, can be adopted within the scope of existing legislation I am keen to progress these as a matter of urgency. Some of the recommendations can only be dealt with by legislative change. However, for new regulations to be effective we must also tackle the barriers to enforcement Local Authorities are facing before proposing amendments to the current Breeding Regulations. The need for consistency of inspection and enforcement by Local Authorities is paramount in ensuring the welfare of breeding dogs and their offspring. Dog breeding premises are not evenly distributed across Wales and means some Local Authorities are struggling to cope with demands. With this in mind, a scoping project is underway to determine what additional resource is necessary to ensure consistent treatment of all licenced breeding establishments across Wales. Once the appropriate resource has been determined the Welsh Government will provide funding for a pilot scheme of three years to enable expertise to be built through specialist training and upskilling of dedicated Local Authority staff. The report recommendations support a ban of third party sales of dogs which I have already said I see the value in banning third party sales of puppies and kittens and I commit to legislating on this before the end of this Senedd. The combination of new regulations on pet sales, dedicated funding support for improvements to the enforcement and delivery of the existing Breeding Regulations will result in lasting improvements to the welfare standards of puppies bred in Wales.

Translate the text from English to Welsh.

The Development Bank of Wales will provide the necessary growth finance and business support to attract, and retain micro businesses and SMEs within Wales.  It will seek to generate more than a billion pounds of investment to the Welsh economy over the next five years and, as the first of its kind in the UK, will provide Wales with a competitive business edge over the rest of the UK.  And today the Economy Secretary has confirmed that a further £35m of EU funding will be added to the £136m Wales Business Fund that was  announced last year to support both start\-up and existing small and medium sized enterprises (SMEs) across Wales.  This takes the new total of the fund to £171m and the Economy Secretary signalled that further funding for the Development Bank would be announced later in the year.  Ken Skates said:  > “I am delighted to confirm that following Welsh Government approval of the business case, the Development Bank of Wales  is set to be up and running by October.  > > > “The Development Bank will be the first of its kind in the UK, addressing current market failures within business finance and providing focussed support for micro, small start ups and innovative businesses across Wales enabling them to become fitter, bigger and stronger.  > > > “It will increase the availability of funding to SMEs to £80m per annum within five years and we anticipate that taking into account private sector leverage this will  have a potentially transformational  impact on the Welsh economy of  over £170m per annum by 2021/22\.  > > > “To support the Bank we are extending the Wales Business Fund by a further £35m with EU funding. This will take the total of the fund to £171m, and we will have news of more money to support the Bank’s work later this year.  > > > “The Development  Bank will have its headquarter in North Wales with a strong presence across the whole of Wales and I look forward to the formal launch in October.” Giles Thorley said: > “The creation of a development bank is innovative in approach and represents a significant step change in the way Government backed funding is delivered in Wales. It will be built on the solid foundations of the skills and experience already in place within the team. > > > “A thriving SME population across the whole of Wales is critical to ensuring a prosperous economy. We are proud to have worked with some fantastic, ambitious businesses and entrepreneurs over the last 15 years and look forward to supporting even more as we transition to the new organisation.” The Development Bank is a key part of the Welsh Government’s strategy to deliver a more prosperous and secure Wales. It will differ from Finance Wales not only in terms of the increased scale of funding available but also in the way it develops new products. This will be informed through the creation of an intelligence unit tasked with conducting research into the needs of Welsh businesses, ultimately enabling an improved response to changes in supply and demand in the market. It will increasingly become self funding with the business model assuming that it will no longer need grant support for operational costs from next year onwards.   

Bydd Banc Datblygu Cymru yn darparu'r cyllid twf a chymorth busnes sy'n angenrheidiol i ddenu a chadw busnesau micro, busnesau bach a chanolig eu maint yng Nghymru. Bydd yn ceisio cynhyrchu mwy na biliwn o bunnoedd o fuddsoddiad i economi Cymru dros y pum mlynedd nesaf, ac fel y cyntaf o'i fath yn y DU, bydd yn darparu Cymru gyda mantais fusnes gystadleuol dros weddill y DU. Heddiw, mae Ysgrifennydd yr Economi wedi cadarnhau y bydd £35 miliwn pellach o arian yr UE yn cael ei ychwanegu at Gronfa Busnes Cymru sy’n werth  £136 miliwn a gyhoeddwyd y llynedd i gefnogi busnesau newydd a busnesau micro. Felly mae cyfanswm newydd y gronfa yn £171 miliwn a dywedodd   Ysgrifennydd yr Economi y byddai arian pellach ar gyfer y Banc Datblygu yn cael ei gyhoeddi yn ddiweddarach eleni. Meddai Ken Skates: > "Mae’n bleser gennyf gadarnhau, yn dilyn cymeradwyaeth Llywodraeth Cymru o'r achos busnes, y bydd Banc Datblygu Cymru ar waith ac y bydd ganddo bencadlys yng Ngogledd Cymru erbyn mis Hydref. > > "Y Banc Datblygu hwn fydd y cyntaf o'i fath yn y DU, a bydd yn mynd i'r afael â methiannau cyfredol y farchnad ym maes cyllid busnes, gan ddarparu cymorth sy’n canolbwyntio’n benodol ar fusnesau micro,  busnesau newydd bach a busnesau arloesol ledled Cymru, gan eu galluogi i ddatblygu’n fwy gwydn, yn fwy o ran maint ac yn gryfach. > > "Bydd yn cynyddu’r cyllid sydd ar gael i fusnesau bach a chanolig i £80 miliwn y flwyddyn o fewn pum mlynedd ac rydym yn rhagweld, o gymryd i ystyriaeth trosoledd y sector preifat, y bydd hyn yn cael effaith drawsnewidiol o bosib ar economi Cymru o dros £170 miliwn y flwyddyn erbyn 2021/22\. > > “Er mwyn cefnogi’r Banc, rydym yn ehangu Cronfa Busnes Cymru gan £35 miliwn pellach gydag arian yr UE. Bydd hyn yn mynd â chyfanswm y gronfa i £171 miliwn, a bydd gennym newyddion am fwy o arian i gefnogi gwaith y Banc yn ddiweddarach eleni. > > "Bydd gan y Banc Datblygu bresenoldeb ar draws Cymru gyfan, ond gyda'i bencadlys yn y Gogledd, ac rwy'n edrych ymlaen at lansiad ffurfiol y Banc ym mis Hydref." Meddai Giles Thorley: > "Mae creu banc datblygu yn arloesol ac yn cynrychioli newid sylweddol yn y ffordd y mae cyllid a gefnogir gan y Llywodraeth yn cael ei gyflwyno yng Nghymru. Bydd yn cael ei adeiladu ar sylfeini cadarn y sgiliau a'r profiad sydd eisoes ar gael o fewn y tîm. > > "Mae poblogaeth BBaCh ffyniannus ledled Cymru gyfan yn hanfodol i sicrhau economi ffyniannus. Rydym yn falch o fod wedi gweithio gyda busnesau ac entrepreneuriaid uchelgeisiol, gwych dros y 15 mlynedd diwethaf ac yn edrych ymlaen at gefnogi hyd yn oed mwy ohonynt wrth i ni bontio i’r sefydliad newydd. " Mae'r Banc Datblygu yn rhan allweddol o strategaeth Llywodraeth Cymru i ddarparu Cymru fwy ffyniannus a diogel. Bydd yn wahanol i Cyllid Cymru, nid yn unig o ran y raddfa uwch o arian sydd ar gael, ond hefyd yn y ffordd y mae'n datblygu cynnyrch newydd. Bydd hyn yn cael ei lywio drwy greu uned wybodaeth gyda’r dasg o gynnal ymchwil i anghenion busnesau Cymru, gan alluogi ymateb gwell yn y pen draw i newidiadau yn y galw a’r cyflenwad yn y farchnad. Daw’n fwy hunan\-gyllidol dros amser, gyda’r model busnes yn tybio na fydd angen  cymorth grant arno mwyach ar gyfer costau gweithredol o'r flwyddyn nesaf ymlaen. 

Translate the text from English to Welsh.

The financial constraint on the public sector and particularly local authorities has meant that the link with average Welsh earnings has not been maintained. The Panel considers that this has undervalued the worth of elected members. To avoid further erosion in relation to average earnings the Panel has decided to increase the basic annual salary to £13,868 (an increase of 1\.97%).    The salaries of leaders and members of the executive have not been increased for several years. The Panel consider that holders of these posts have significant functional responsibility. The Panel have therefore proposed a modest increase of £800 (inclusive of the £268 increase in the basic salary).      The Panel has mandated payment of a contribution to costs and expenses for all members of community and town councils. Previously this was not mandated for all groups of community councils, but feedback expressed disappointment in this decision, the Panel felt that any member who wanted to receive this payment should be entitled to do so. 

Mae’r cyfyngiadau ariannol ar y sector gyhoeddus, yn enwedig llywodraethau lleol, wedi golygu fod y cysylltiad gyda thal cyfartalog Cymru wedi’i dorri. Mae’r Panel yn teimlo fod hwn yn tanseilio gwerth aelodau etholedig. Er mwyn osgoi dirywiad pellach i’r tal cyfartalog, mae’r Panel wedi penderfynu codi’r cyflog sylfaenol i £13,868 y.b. (cynnydd o 1\.97%).  Ni oes cynnydd wedi bod i gyflogau’r arweinwyr nac aelodau’r gweithrediaeth ers sawl blwyddyn. Mae’r Panel yn teimlo fod gan rheini sy’n dal y swyddi yma cyfrifoldebau swyddogaethol sylweddol. Mae’r Panel felly yn cynnig cynnydd o £800 (sy’n cynnwys £268 o gynnydd i’r cyflog sylfaenol).  Mae’r Panel eisoes wedi datgan taliad tuag at gostau ar gyfer aelodau Cynghorau Tref a Chymunedau. Yn wreiddiol doedd y taliadau yma ddim yn orfodol ar gyfer pob cyngor, ond mae adborth wedi dangos crin siom gyda’r penderfyniad yma. Mae’r Panel felly yn teimlo fod gan unrhyw unigolyn sydd eisiau derbyn y taliad yr hawl i’w dderbyn.

Translate the text from English to Welsh.

I have today laid the Public Health (Protection from Eviction) (No.2\) (Wales) (Coronavirus) Regulations 2021 (‘the No.2 Regulations’). These regulations replicate in substance the Public Health (Protection from Eviction) (Wales) (Coronavirus) Regulations 2021, and will extend the current restrictions on evictions, which are due to expire on 31 March, to the end of June 2021 – although the restrictions will, as with other coronavirus restrictions, be subject to regular review during that time. As with the current protection from eviction arrangements, the No.2 Regulations will be made using powers under section 45C of the Public Health (Control of Diseases) Act, and will prevent, except in specified circumstances\[1], attendance at a dwelling\-house for the purpose of executing a writ or warrant of possession, executing a writ or warrant of restitution, or delivering a notice of eviction. It is also my intention for Regulations to be made separately to extend until the end of June 2021 the application of the requirements set out in Schedule 29 to the Coronavirus Act 2020\. This means that landlords will remain under a statutory obligation to provide a six\-month notice period to tenants before making a possession claim (except in relation to anti\-social behaviour and domestic violence). Taken together, these two sets of Regulations will support the Welsh Government’s continuing public health response to coronavirus by helping to reduce the number of people evicted, or at risk of being evicted, into homelessness, and particularly street homelessness, where their potential vulnerability to the virus, and the likelihood of them spreading it, is increased. This will be particularly important in the context of new variants of the virus increasing its transmissibility or the severity of its impact, or a potential third wave or local spikes occurring during the period where restrictions are being relaxed.     The Welsh Government recognises that extending these temporary protections for a further period of time may cause difficulties for some landlords in the private rented sector. However, our overriding priority must be the protection of public health at this time. Throughout the period they are in force, the No.2 Regulations will be subject to the ongoing review cycle to ensure that the arrangements remain proportionate and necessary. These reviews will be aligned with the review timings in the Health Protection (Coronavirus Restrictions) (No. 5\) (Wales) Regulations 2020\. A Plenary debate on the No.2 Regulations has been scheduled for 24 March 2021, and the regulations and accompanying Explanatory Memorandum are available on the Senedd website: * The Public Health (Protection from Eviction) (No. 2\) (Wales) (Coronavirus) Regulations 2021 * Explanatory Memorandum to the Public Health (Protection from Eviction) (No.2\) (Wales) (Coronavirus) Regulations 2021 \[1] The specified circumstances are where the court is satisfied that: the claim is against trespassers who are persons unknown; or where the order for possession was made wholly or partly on the grounds of anti\-social behaviour, serious offences, nuisance, domestic violence; or, in cases where the person attending is satisfied that the dwelling\-house is unoccupied at the time of attendance, and the possession order was made wholly or partly on the grounds of the death of the occupant.

Heddiw, rwyf wedi gosod Rheoliadau Iechyd y Cyhoedd (Gwarchodaeth Rhag Troi Allan) (Rhif 2\) (Cymru) (Coronafeirws) 2021 ('Rheoliadau Rhif 2'). Mae'r rheoliadau hyn yn ailadrodd mewn sylwedd Reoliadau Iechyd y Cyhoedd (Gwarchodaeth Rhag Troi Allan) (Cymru) (Coronafeirws) 2021\. Byddant yn ymestyn y cyfyngiadau presennol ar droi allan, sydd i fod i ddod i ben ar 31 Mawrth, hyd at ddiwedd Mehefin 2021 – er y bydd y cyfyngiadau, fel sy'n digwydd mewn perthynas â chyfyngiadau eraill sy'n ymwneud â'r coronafeirws, yn cael eu hadolygu'n rheolaidd yn ystod y cyfnod hwnnw. Fel sy'n digwydd yn achos y trefniadau presennol sy'n diogelu rhag troi allan, bydd Rheoliadau Rhif 2 yn cael eu gwneud gan ddefnyddio pwerau o dan adran 45C o Ddeddf Iechyd y Cyhoedd (Rheoli Clefydau). Byddant yn atal, ac eithrio o dan amgylchiadau penodedig**\[1]**, fod yn bresennol mewn tŷ annedd er mwyn gweithredu gwrit neu warant meddiannu, gweithredu gwrit neu warant adfer, neu gyflwyno gorchymyn troi allan. Fy mwriad hefyd yw i Reoliadau gael eu gwneud ar wahân er mwyn ymestyn cyfnod gweithredu'n unol â'r gofynion a nodir yn Atodlen 29 i Ddeddf Coronafeirws 2020 tan ddiwedd Mis Mehefin 2021\. Mae hyn yn golygu y bydd landlordiaid yn parhau i fod o dan rwymedigaeth statudol i ddarparu cyfnod hysbysu o chwe mis i denantiaid cyn hawlio meddiant (ac eithrio mewn perthynas ag ymddygiad gwrthgymdeithasol a thrais domestig). Gyda'i gilydd, bydd y ddwy set hyn o Reoliadau yn cefnogi ymateb parhaus Llywodraeth Cymru i'r coronafeirws ar ran iechyd y cyhoedd drwy helpu i leihau nifer y bobl sy'n cael eu troi allan, neu sydd mewn perygl o gael eu troi allan, a all arwain at fod yn ddigartref. Yn enwedig o ran bod yn ddigartref ar y stryd, lle gallant fod yn fwy agored i niwed oherwydd y feirws, ac mae mwy o debygolrwydd y byddant yn ei ledaenu. Bydd hyn yn arbennig o bwysig yng nghyd\-destun amrywiolynnau newydd o'r feirws sy'n cynyddu ei drosglwyddadwyedd neu ddifrifoldeb ei effaith, neu drydedd don bosibl neu gynnydd lleol mewn lefelau’r feirws yn ystod y cyfnod y mae’r cyfyngiadau'n cael eu llacio. Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod y gallai ymestyn yr amddiffyniadau dros dro hyn am gyfnod pellach achosi anawsterau i rai landlordiaid yn y sector rhentu preifat. Fodd bynnag, ein prif flaenoriaeth yw diogelu iechyd y cyhoedd ar hyn o bryd. Drwy gydol y cyfnod y maent mewn grym, bydd Rheoliadau Rhif 2 yn ddarostyngedig i'r cylch adolygu rheolaidd i sicrhau bod y trefniadau'n parhau i fod yn gymesur ac yn angenrheidiol.  Bydd yr adolygiadau hyn yn cyd\-fynd ag amseriadau'r adolygiadau yn Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5\) (Cymru) 2020\. Mae dadl yn y Cyfarfod Llawn ar Reoliadau Rhif 2 wedi'i threfnu ar gyfer 24 Mawrth 2021, ac mae'r rheoliadau a'r Memorandwm Esboniadol cysylltiedig ar gael yma a yma. **\[1]**Yr amgylchiadau penodedig yw pan fo'r llys wedi'i fodloni bod: yr hawliad yn erbyn tresmaswyr sy'n bersonau anhysbys; neu pan wneir y gorchymyn adennill meddiant yn llwyr neu'n rhannol ar sail ymddygiad gwrthgymdeithasol, troseddau difrifol, niwsans, trais domestig; neu, mewn achosion lle mae'r person a fydd yn mynd yno wedi'i fodloni nad yw’r tŷ annedd wedi’i feddiannu ar yr adeg pan fydd yno, ac y gwneir y gorchymyn adennill meddiant yn llwyr neu’n rhannol ar sail marwolaeth y meddiannydd.

Translate the text from English to Welsh.

Today, I am publishing an updated **Programme for Government****.**  This afternoon, I will make an oral statement in the Senedd about the progress made since the Programme for Government was published in June. I will also set out the amendments to the Programme for Government to reflect the Co\-operation Agreement with Plaid Cymru.

Heddiw, rwy’n cyhoeddi **Rhaglen Lywodraethu** ddiwygiedig.  Y prynhawn yma, byddaf yn gwneud datganiad llafar yn y Senedd ar y cynnydd a wnaed ers i’r Rhaglen Lywodraethu gael ei chyhoeddi ym mis Mehefin. Byddaf hefyd yn nodi’r diwygiadau i’r Rhaglen Lywodraethu er mwyn adlewyrchu’r Cytundeb Cydweithio gyda Phlaid Cymru.

Translate the text from English to Welsh.

The scheme aims to reduce infections, eliminate poor working practices and will create a central public register for licensed practitioners and approved business premises. It is the final phase of changes introduced under the Public Health (Wales) Act 2017 to improve standards of infection prevention and control in the industry. There are an estimated 3,516 practitioners operating in Wales who will need to be licensed, and 1,868 premises that will require approval under the new mandatory licensing scheme. The pass rate for those practitioners who have so far voluntarily already undertaken the Level 2 Award in Infection Prevention and Control is 95%. A 12\-week consultation has been launched to seek the views of all stakeholders, including practitioners, local authorities and the public. Chief Medical Officer Frank Atherton said: > Good standards of hygiene and infection control by all special procedures practitioners and businesses is essential as these procedures are capable of causing harm if not carried out properly. > > > > This new compulsory licensing scheme will ensure that both clients and practitioners are adequately protected at all times. I am very pleased that these impending changes have been widely welcomed by practitioners in Wales, with many already volunteering to meet the new standards. > > > > We are keen to receive responses to the consultation from all stakeholders, but particularly from self\-employed practitioners and those working as small businesses. Tattooist Ash Davies, of Stronghold Tattoo, in Charles Street, Cardiff, has been part of the Welsh Government’s practitioner engagement group since 2018, and has passed the Level 2 Award. He said:  > It is fantastic that Wales will be the first UK nation to introduce a national licensing scheme for our sector. > > > > We fully recognise and welcome the work Welsh Government has put in to develop this mandatory scheme to regulate industry practices, and its development of a bespoke regulated infection prevention and control qualification. This will raise standards and should be embraced. Ffion Hughes, a permanent makeup and paramedical tattooist based at Little Wren Beauty \& Aesthetics, in Pool Street, Caernarfon, participated in the engagement conferences on the new scheme in 2019\. She said:  > This mandatory scheme will provide a level playing field for reputable businesses in the industry. > > > > The Welsh Government has continued to engage with us throughout the development of this legislation and it is great to see our feedback has been considered and used to inform the consultation.

Nod y cynllun yw lleihau heintiau a chael gwared ar arferion gweithio gwael, drwy greu cofrestr gyhoeddus ganolog i ymarferwyr trwyddedig a safleoedd busnes sydd wedi eu cymeradwyo. Dyma gam olaf y newidiadau a gyflwynwyd o dan Ddeddf Iechyd y Cyhoedd (Cymru) 2017 i wella’r safonau ar gyfer atal a rheoli heintiau yn y diwydiant. Amcangyfrifir bod 3,516 o ymarferwyr yng Nghymru y bydd angen iddynt gael trwydded, ynghyd â 1,868 o safleoedd y bydd angen iddynt gael eu cymeradwyo o dan y cynllun trwyddedu gorfodol newydd. Cyfradd yr ymarferwyr hynny sy’n llwyddo wrth astudio’r wirfoddol i ennill dyfarniad lefel 2 mewn Atal a Rheoli Heintiau yw 95%. Mae ymgynghoriad 12 wythnos wedi cael ei lansio i geisio sylwadau’r holl randdeiliaid, gan gynnwys ymarferwyr, awdurdodau lleol, a’r cyhoedd. Dywedodd y Prif Swyddog Meddygol, Frank Atherton: > Mae’n hanfodol sicrhau bod safonau effeithiol ar gyfer hylendid a rheoli heintiau yn cael eu gweithredu gan bob ymarferydd triniaethau arbennig a busnesau gan fod y triniaethau hyn yn gallu achosi niwed os nad ydynt yn cael eu darparu’n iawn. > > > > Bydd y cynllun trwyddedu newydd yn sicrhau bod y cleientiaid a’r ymarferwyr yn cael eu diogelu’n effeithiol bob tro. Dw i’n falch iawn o weld bod y newidiadau hyn yn cael eu croesawu gan y rhan fwyaf o ymarferwyr yng Nghymru, gyda llawer ohonyn nhw eisoes yn fodlon cadw at y safonau newydd yn wirfoddol. > > > > Rydyn ni’n awyddus i gael ymatebion i’r ymgynghoriad gan yr holl randdeiliaid, yn enwedig y rheini sy’n ymarferwyr hunangyflogedig a’r rheini sy’n gweithredu fel busnesau bach. Mae Ash Davies o Stronghold Tattoo yn Heol Siarl, Caerdydd yn ymarferydd tatŵio sydd wedi bod yn than o grŵp ymgysylltu Llywodraeth Cymru ar gyfer ymarferwyr ers 2018\. Mae hefyd wedi ennill y Dyfarniad Lefel 2\. Dywedodd: > Mae’n wych mai Cymru fydd y wlad gyntaf yn y Deyrnas Unedig i gyflwyno cynllun trwyddedu cenedlaethol ar gyfer ein sector. > > > > Rydyn ni’n cydnabod ac yn croesawu’r gwaith mae Llywodraeth Cymru wedi ei wneud i ddatblygu’r cynllun gorfodol hwn i reoleiddio arferion yn y diwydiant, a hefyd datblygu cymhwyster pwrpasol sydd wedi ei reoleiddio ar gyfer atal a rheoli heintiau. Bydd hyn yn codi’r safonau ac mae hynny’n rhywbeth i’w groesawu. Mae Ffion Hughes yn ymarferydd lliwio’r croen yn lled\-barhaol a thatŵio parafeddygol sy’n gweithio yn Little Wren Beauty \& Aesthetics, yn Stryd y Pwll, Caernarfon. Cymerodd ran yn y cynadleddau ymgysylltu ar gyfer y cynllun newydd yn 2019\. Dywedodd: > Bydd y cynllun gorfodol yn golygu bod pob busnes cyfrifol yn cael ei drin yn yr un modd o fewn y diwydiant. > > > > Mae Llywodraeth Cymru wedi parhau i ymgysylltu â ni drwy gydol y gwaith o ddatblygu’r ddeddfwriaeth hon, ac mae’n braf gweld bod ein hadborth wedi cael ei ystyried a’i ddefnyddio wrth lunio’r ymgynghoriad.

Translate the text from English to Welsh.

This statement was originally intended to provide an update on the work of the expert Homelessness Action Group. The group submitted its second and most comprehensive report just over a week ago setting out the framework of policies, approaches and plans needed to achieve our goal of ending homelessness in Wales. However, the fast moving COVID\-19 situation rightly demands our undivided attention and an immediate response. The need to focus on long term policies and prevention remains our ambition but, as I am sure Members will agree, at this point in time we must take immediate and direct action to protect our most vulnerable citizens in the face of the COVID\-19 pandemic. Whilst I am very happy to accept in principle all of the action group’s recommendations I do not believe it would be right to focus on the detail of how we might respond to them at this time. Rather we must focus our attention and resource on the actions needed to support those who are currently homeless or sleeping rough in the face of the COVID\-19 threat. Against a backdrop of a rapidly changing situation we are working at pace across government and the wider public sector to put emergency measures in place. It is right that these measures focus first and foremost on those who are most vulnerable. Ensuring that people who are, or are at risk of, sleeping rough, and those who are in inadequate temporary accommodation have the support, resources and policies needed to protect themselves. These individuals and families may not have access to the facilities that enable them to adhere to public health guidance on hygiene or isolation. My first priority is on supporting these individuals and those who work with them and to this end can update Members on a range of matters intended to support this vulnerable group. Firstly, we published guidance to assist those working in the emergency shelter, hostel and substance misuse sector on Thursday 19 March. This guidance has been developed in collaboration with the sector and professionals in health and Public Health Wales to whom I owe a debt of gratitude. Importantly I am also able to announce I am making additional funding available to support local authorities. The funding will enable them to secure the accommodation needed to ensure that those without a home can be protected, supported, and isolated if necessary. The financial support, of up to £10m over the coming months, will enable local authorities to go far beyond simply renting a basic room. This funding will form part of a wider support package for local authorities. I will announce further details on this in the coming days.  Individuals need support, access to medical and other services. Best practice dictates that offering options to ensure that those who are symptomatic can be separated from those who are not and that individuals are not forced to relocate or to leave the premises during the day. This might mean the block purchase of B\&B or hotel rooms, empty student accommodation and other premises to operate alongside existing provision. Importantly I would expect this provision to be managed and supported by the professionals working in this sector to ensure high quality support, hygiene standards and appropriate monitoring for symptoms and illness. This level of funding reflects the intensive support needed in the sector and the vulnerability of this group. I know that local authorities are already focused on this work, they have not waited for us to offer funding but have rightly put the safety of vulnerable individuals first. I want to place on record my thanks to them and recognise their efforts to support this vulnerable group. Similarly I wish to thank stakeholders across the sector who are working so hard to ensure that essential services are protected and prioritised to help protect our most vulnerable. I will be looking to everyone to work together in a coordinated way to deliver the best possible services, support and outcomes for this group and I know that I will not be disappointed. The coming weeks and months will be extremely difficult for us all but for those who do not have the security of a place to call home and for those who work tirelessly to support them this will be a particularly testing time. I have long shared the concerns expressed to by stakeholders about the plight of those who have no recourse to public funds. The law prevents us from offering these individuals certain types of support, including housing support. Ensuring access to good sanitation and providing facilities to allow people to self\-isolate is a public health matter and will not be prevented in the same way. I have therefore advised local authorities to utilise alternative powers and funding to assist those who require shelter and other forms of support due to the COVID\-19 pandemic. I know that stakeholders will welcome this and whilst it may not provide the long term answer we all desire I am pleased that we can fulfil our moral obligation and help them to stay safe and well during this pandemic. Finally we will ensure that existing funding can be used flexibly and effectively to support important work at a local level to meet the COVID\-19 challenge. Officials will be writing today to local authorities setting out how they can maximise the Housing Support Grant and Children and Communities Grants to best meet local needs. I will do everything in my power to ensure that artificial barriers to doing the right thing are removed so that collectively we can respond swiftly and flexibly to this unprecedented situation. We will not lose sight of our ambition to end homelessness in Wales. The Homelessness Action Group, chaired by Jon Sparkes, Chief Executive of Crisis, is coming towards the end of its work. This second report, it looks in depth at the framework of policies, approaches and plans needed to achieve our goal of ending homelessness in Wales in the longer term. As a Government we remain committed to matching the pace and energy shown by the group in our response, but appreciate that our original time scale to respond is unrealistic given the change in circumstances. We recognise, as the group does in their report, the need to look carefully at the recommendations and work across Government and with a range of external partners to develop a comprehensive action plan in response to it as and when time allows us to do so. I must urge patience with regard to timescales for that to happen – our focus must be on rising to the challenges of COVID\-19 first and foremost. Finally, I wish to thank the group, not only for their tireless work and commitment in producing such a comprehensive report in a very short space of time, but for the work they and their organisations do day to day to support those without a home. I also want to note my particular thanks to those with lived experience and those who work in the sector for their input which is absolutely invaluable to the report and to this work. 

Bwriad y datganiad hwn yn wreiddiol oedd rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am waith arbenigol y Grŵp Gweithredu ar Ddigartrefedd. Cyflwynodd y grŵp ei ail adroddiad a'r un mwyaf cynhwysfawr ychydig dros wythnos yn ôl yn nodi'r fframwaith o bolisïau, dulliau gweithredu a chynlluniau sydd eu hangen i gyflawni ein nod o roi diwedd ar ddigartrefedd yng Nghymru. Fodd bynnag, mae'r sefyllfa 'COVID\-19' sy'n symud yn gyflym yn mynnu ein holl sylw ac ymateb ar unwaith. Yr angen i ganolbwyntio ar bolisïau hirdymor ac atal yw ein huchelgais o hyd ond, fel yr wyf yn siŵr y bydd yr Aelodau'n cytuno, rhaid inni gymryd camau ar unwaith ac yn uniongyrchol i amddiffyn ein dinasyddion mwyaf agored i niwed yn wyneb pandemig COVID\-19\. Er fy mod yn hapus iawn i dderbyn mewn egwyddor holl argymhellion y grŵp gweithredu, nid wyf yn credu y byddai'n iawn canolbwyntio ar y manylion o ran sut y gallem ymateb iddynt ar hyn o bryd. Yn hytrach raid inni ganolbwyntio ein sylw a'n hadnoddau ar y camau sydd eu hangen i gefnogi'r rhai sy’n ddigartref ar hyn o bryd neu sy'n cysgu allan yn wyneb bygythiad COVID\-19\. Yn erbyn cefndir o sefyllfa sy'n newid yn gyflym, rydym yn gweithio’n ddi\-oed ar draws llywodraeth a'r sector cyhoeddus ehangach i roi mesurau brys ar waith. Mae'n iawn fod y mesurau hyn yn canolbwyntio'n bennaf ar y rhai sydd fwyaf agored i niwed. Mae sicrhau bod pobl sydd, neu sydd mewn perygl o fod yn cysgu ar y stryd, a'r rhai sydd mewn llety dros dro annigonol, yn cael y cymorth, yr adnoddau a'r polisïau sydd eu hangen i'w diogelu eu hunain. Mae'n bosibl na fydd gan yr unigolion a'r teuluoedd hyn fynediad at y cyfleusterau sy'n eu galluogi i gadw at ganllawiau iechyd y cyhoedd ar hylendid neu ynysu. Fy mlaenoriaeth gyntaf yw cefnogi'r unigolion hyn a'r rhai sy'n gweithio gyda hwy ac i'r perwyl hwn, gallaf roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am amrywiaeth o faterion sydd â'r nod o gefnogi'r grŵp agored i niwed hwn. Yn gyntaf, fe wnaethom gyhoeddi canllawiau i gynorthwyo'r rhai sy'n gweithio yn y sector lloches brys, hostel a chamddefnyddio sylweddau ar ddydd Iau 19 Mawrth. Mae'r canllawiau hyn wedi'u datblygu ar y cyd â'r sector a gweithwyr proffesiynol ym maes iechyd ac Iechyd Cyhoeddus Cymru ac mae fy nyled yn fawr iddynt. Mae'n bwysig fy mod hefyd yn gallu cyhoeddi pecyn cymorth ariannol ar gyfer awdurdodau lleol. Bydd y cyllid yn eu galluogi i sicrhau'r llety sydd ei angen i sicrhau bod y rhai sydd heb gartref yn gallu cael eu hamddiffyn, eu cefnogi, a'u hynysu os oes angen. Bydd y cymorth ariannol, o hyd at £10m dros y misoedd nesaf, yn galluogi awdurdodau lleol i fynd ymhell y tu hwnt i rentu ystafell sylfaenol yn unig. Mae angen cymorth ar unigolion, mynediad at wasanaethau meddygol a gwasanaethau eraill. Mae arfer gorau yn golygu bod cynnig opsiynau i sicrhau y gall y rhai sy'n arddangos symptomau gael eu gwahanu oddi wrth y rhai nad ydynt ac nad yw unigolion yn cael eu gorfodi i adleoli neu i adael y safle yn ystod y dydd. Gallai hyn olygu prynu bloc o Wely a Brecwast neu ystafelloedd mewn gwestai, llety myfyrwyr sy’n wag a safleoedd eraill i weithredu ar y cyd â'r ddarpariaeth bresennol. Yn bwysig iawn, y byddwn yn disgwyl i'r ddarpariaeth hon gael ei rheoli a'i chefnogi gan y gweithwyr proffesiynol sy'n gweithio yn y sector hwn er mwyn sicrhau cefnogaeth o ansawdd uchel, safonau hylendid a monitro priodol ar gyfer symptomau a salwch. Mae'r lefel hon o gyllid yn adlewyrchu'r cymorth dwys sydd ei angen yn y sector a natur fregus y grŵp hwn. Gwn fod awdurdodau lleol eisoes yn canolbwyntio ar y gwaith hwn, nid ydynt wedi aros i ni gynnig cyllid ond maent yn briodol wedi rhoi diogelwch unigolion sy'n agored i niwed yn gyntaf. Hoffwn gofnodi fy niolch iddynt a chydnabod eu hymdrechion i gefnogi'r grŵp hwn sy'n agored i niwed. Yn yr un modd hoffwn ddiolch i randdeiliaid ar draws y sector sy'n gweithio mor galed i sicrhau bod gwasanaethau hanfodol yn cael eu diogelu a'u blaenoriaethu i helpu i amddiffyn y rhai mwyaf agored i niwed. Byddaf yn disgwyl i bawb gydweithio mewn ffordd gydgysylltiedig i ddarparu'r gwasanaethau, y gefnogaeth a'r canlyniadau gorau posibl ar gyfer y grŵp hwn a gwn na fyddaf yn siomedig. Bydd yr wythnosau a'r misoedd nesaf yn eithriadol o anodd inni i gyd ond i'r rhai nad oes ganddynt ddiogelwch o le i'w alw'n gartref ac i'r rhai sy'n gweithio'n ddiflino i'w cefnogi bydd hwn yn gyfnod anodd iawn. Yr wyf wedi rhannu'r pryderon y mae'r rhanddeiliaid wedi'u mynegi am drafferthion y rhai nad oes ganddynt hawl i gael arian cyhoeddus. Mae'r gyfraith yn ein hatal rhag cynnig mathau penodol o gymorth i'r unigolion hyn, gan gynnwys cymorth tai. Mae sicrhau mynediad at gyfleusterau glanweithdra da a darparu cyfleusterau i alluogi pobl i ynysu eu hunain yn fater iechyd cyhoeddus ac ni fydd yn cael ei atal yn yr un ffordd. Felly, rwyf wedi cynghori awdurdodau lleol i ddefnyddio pwerau a chyllid amgen i helpu'r rheini sydd angen lloches a mathau eraill o gymorth oherwydd pandemig COVID\-19\. Gwn y bydd rhanddeiliaid yn croesawu hyn ac er nad yw o bosibl yn darparu'r ateb hirdymor yr ydym i gyd yn ei ddymuno yr wyf yn falch y gallwn gyflawni ein hymrwymiad moesol a'u helpu i aros yn ddiogel ac yn iach yn ystod y pandemig hwn. Yn olaf, byddwn yn sicrhau y gellir defnyddio'r cyllid presennol mewn modd hyblyg ac effeithiol i gefnogi gwaith pwysig ar lefel leol er mwyn cyflawni her COVID\-19\. Bydd swyddogion yn ysgrifennu heddiw at awdurdodau lleol yn nodi sut y gallant fanteisio i'r eithaf ar y Grant Cymorth Tai a'r Grant Plant a Chymunedau i ddiwallu anghenion lleol yn y ffordd orau posib. Gwnaf bopeth yn fy mhŵer i sicrhau bod rhwystrau artiffisial rhag gwneud y peth iawn yn cael eu dileu fel y gallwn, gyda'n gilydd, ymateb yn gyflym a hyblyg i'r sefyllfa ddigynsail hon. Ni fyddwn yn colli golwg ar ein huchelgais i roi diwedd ar ddigartrefedd yng Nghymru. Mae'r Grŵp Gweithredu ar Ddigartrefedd, a gadeirir gan Jon Sparkes, Prif Weithredwr Crisis, yn dod tuag at ddiwedd ei waith. Mae’r ail adroddiad hwn, yn edrych yn fanwl ar y fframwaith o bolisïau, dulliau gweithredu a chynlluniau sydd eu hangen i gyflawni ein nod o roi diwedd ar ddigartrefedd yng Nghymru yn y tymor hwy. Fel Llywodraeth, rydym yn parhau i fod wedi’i ymrwymo i gydweddu cyflymdra ac egni a ddangoswyd gan y grŵp yn ein hymateb, ond yn gwerthfawrogi bod ein hamserlen wreiddiol i ymateb yn afrealistig o ystyried y newid mewn amgylchiadau. Rydym yn cydnabod, fel y gwna'r grŵp yn eu hadroddiad, fod angen edrych yn ofalus ar yr argymhellion a gweithio ar draws y Llywodraeth a chydag ystod o bartneriaid allanol i ddatblygu cynllun gweithredu cynhwysfawr mewn ymateb iddo a phan fydd amser yn caniatáu i ni wneud hynny. Rhaid i mi annog amynedd o ran yr amserlen i hynny ddigwydd – rhaid i ni ganolbwyntio ar ymateb i heriau COVID\-19 yn bennaf. Yn olaf, hoffwn ddiolch i'r grŵp, nid yn unig am eu gwaith diflino a'u hymroddiad wrth gynhyrchu adroddiad mor gynhwysfawr mewn cyfnod byr iawn, ond am y gwaith y maent hwy a'u sefydliadau yn ei wneud o ddydd i ddydd i gefnogi'r rheini sydd heb gartref. Unwaith eto, rwy'n hynod ddiolchgar i'r grŵp am eu gwaith yn y maes hwn ac rwy'n edrych ymlaen at weithio'n agos gyda chydweithwyr a phartneriaid wrth i ni fwrw ymlaen â'r gwaith hwn. Hoffwn hefyd nodi fy niolch arbennig i'r rhai sydd â phrofiad a'r rhai sy'n gweithio yn y sector am eu cyfraniad sy'n gwbl amhrisiadwy i'r adroddiad ac i'r gwaith hwn.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd y prosiect Meincnodi Cig Coch (dolen allanol), o dan nawdd Cronfa Bontio'r UE Llywodraeth Cymru, yn helpu 2,000 o ffermwyr i ddeall perfformiad technegol ac ariannol eu busnes a sicrhau eu bod yn gystadleuol mewn marchnad gyfnewidiol. Hybu Cig Cymru fydd yn rheoli'r prosiect a bydd ffermwyr yn cael bwydo gwybodaeth am eu busnes o heddiw ymlaen. Bydd y prosiect ar agor am ddau fis, ac yn cau 10 Rhagfyr. Mae cynhyrchwyr cymwys ledled Cymru yn cael eu hannog i gymryd rhan trwy lenwi holiadur ar\-lein ar berfformiad ariannol a ffisegol eu busnesau ym mlynyddoedd ariannol 2016\-17\-2017\-18\. Y cyntaf i'r felin fydd yn cael cymryd rhan. Bydd y ffermwyr, am gymryd rhan, yn cael asesiad o'u busnes a'u cynhyrchiant a fydd yn cynnwys eu cymharu'n ddi\-enw â busnesau tebyg yn y sector. Bydd y ffermwyr sy'n cymryd rhan yn cael tâl o £1,000 am eu hamser. Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet:   > "Prin chwe mis sydd i fynd erbyn hyn cyn bod y DU yn gadael yr Undeb Ewropeaidd ac mae perygl mawr y gallwn adael heb gytundeb. Dyw'r angen i baratoi ar gyfer byd ar ôl Brexit erioed wedi bod yn fwy. > > "Fel Llywodraeth, rydyn ni wastad wedi dweud y gwnawn bopeth yn ein gallu i gefnogi'r sector amaeth i baratoi ac i addasu i'r heriau a'r cyfleoedd y mae Brexit yn eu cynnig. Yn gynharach eleni, cyhoeddais y byddwn yn neilltuo £2\.15m ar gyfer prosiect meincnodi cig coch newydd i helpu ffermwyr eidion a defaid i wneud hynny. > > "Gan ddilyn gwaith llwyddiannus ein prosiect ar gyfer Ffermwyr Godro, bydd y system yn helpu dwy fil o ffermwyr eidion a defaid i feincnodi eu perfformiad technegol ac ariannol a nodi lle gallai'u busnes wella. > > "O heddiw ymlaen, mae ffermwyr eidion a defaid yn cael bwydo'u data a chael asesiad personol o'u busnes. Bydd y prosiect ar agor am ddau fis ac rwy'n pwyso ar bob ffermwr sy'n gymwys i ddysgu mwy a chymryd rhan yn y prosiect. > > "Mae hwn yn fuddsoddiad hanfodol i'r sector ar adeg anodd. Bydd yn helpu ffermwyr eidion a defaid i barhau'n gystadleuol mewn byd cyfnewidiol, i wneud yn fawr o bob cyfle ac i sicrhau eu bod yn gallu llwyddo mewn byd ar ôl Brexit." Dywedodd Rheolwr Datblygu Diwydiant Hybu Cig Cymru, John Richards: > "Dyma gyfle i'r cynhyrchydd cig coch gymryd cam yn ôl i asesu cyflwr ariannol ei fusnes ac edrych yn fanwl ar sut y mae'n gwneud. A ninnau ar drothwy Brexit, mae'n hanfodol bod ein busnesau mewn cyflwr ariannol dda. Mae'n bryd nawr i'n sector dorchi'i lewys a chyfrannu at y darlun mawr. > > Fe fydd buddiannau i ffermwyr sy'n rhoi o'u hamser i gymryd rhan yn y prosiect; byddan nhw'n cael yr wybodaeth sydd ei hangen arnyn nhw i wneud penderfyniadau doeth am eu busnesau i'w gwneud yn fwy cynhyrchiol ac effeithiol. Gallai hynny arwain at fusnesau mwy hyderus a chystadleuol yn y dyfodol."

The Red Meat Benchmarking project (external link), supported through the Welsh Government’s EU Transition Fund, will support 2,000 farmers to better understand the technical and financial performance of their business and ensure their competitiveness in a changing market. The project is managed by Hybu Cig Cymru enabling farmers to input their business data from today. The project will remain open for two months, closing on 10 December. Eligible producers across Wales are being encouraged to participate on a first come first served basis by completing the online questionnaire on the financial and physical performance of their business from the 2016\-7 or 2017\-8 financial years. In return, participating farmers will receive a bespoke assessment of their business and productivity which will include anonymous comparisons with similar businesses within the sector.  Participating farmers will also receive a compensatory payment of £1,000 for the time and effort of taking part. The Cabinet Secretary said: > “It is now less than six months before the UK leaves the European Union and the prospect of a no deal looms large.  The need to prepare for a post\-Brexit world has never been more essential. > > “As a Government, we have always said we will do all we can to support our agricultural sector to help them prepare and adapt to the challenges and opportunities Brexit presents.  Earlier this year I announced a £2\.15m new red meat benchmarking project to help beef and sheep farmers do just that. > > “Building on the successful work of our Dairy Conditional project, the system will support two thousand beef and sheep farmers benchmark their financial and technical performance and identify areas of their business which could be improved. > > “From today beef and sheep farmers can input their data and in return receive a bespoke assessment report on their business.  This system will remain open for two months and I urge all eligible producers to find out more and take part in the project. > > “This is crucial investment for the sector at this difficult and challenging time.  It will enable beef and sheep farmers to maintain their competitiveness in changing markets, maximise any emerging opportunities and ensure they are able to thrive in a post\-Brexit world.” Hybu Cig Cymru’s Industry Development Manager, John Richards said: > “This is a red meat producer’s opportunity to step back, assess the financial status of their business and take a really good look at how it’s performing. With Brexit just around the corner, it is crucially important that our businesses are financially fit. Now’s the time for our sector to raise its game and contribute towards the bigger picture. > > “There will be direct benefits for farmers who take time to participate in the project; they will be equipped with knowledge and information to make informed changes to their businesses, leading to improved productivity and efficiency. This could result in more confident and competitive businesses in the future.”