Datasets:

AndreasThinks

/

welsh-translation-instruction

like 0

Translate the text from Welsh to English.

Yn nes ymlaen yr wythnos hon, bydd Aelodau Seneddol San Steffan yn cael cyfle arall i bleidleisio dros gefnogi neu wrthod cytundeb Brexit y Prif Weinidog. Mae’n bosibl hefyd y cynhelir pleidleisiau ychwanegol ar ddileu’r bygythiad o ymadael heb gytundeb ac ar estyn Erthygl 50\. Bydd y Gweinidog yn teithio i Senedd Ewrop yn Strasbourg cyn y bleidlais ystyrlon yn Nhŷ’r Cyffredin yfory, i gwrdd ag Aelodau o Senedd Ewrop ac i bwysleisio safbwynt penodol Llywodraeth Cymru ar Brexit a’r berthynas yr hoffai ei gweld rhwng y DU a’r UE yn y dyfodol. Dywedodd Jeremy Miles: > “Llai na thair wythnos sydd i fynd tan y diwrnod pan ydyn ni i fod i ymadael â’r Undeb Ewropeaidd, a dydyn ni ddim callach ynglŷn â sut mae hynny’n mynd i ddigwydd. Mae’n rhaid i’r ansicrwydd hwn ddod i ben. Mae’n hen bryd i Brif Weinidog a Senedd y DU ddangos eu bod wedi gwrando ar rybuddion Seneddau Cymru a’r Alban. Fe ddylen nhw ddiystyru ymadael heb gytundeb a gofyn am estyniad i Erthygl 50 ar unwaith. > > “Rwy’n teithio i Strasbourg yr wythnos hon i gael gwell dealltwriaeth o farn cydweithwyr ar draws yr Undeb Ewropeaidd; i esbonio ein barn ynglŷn â sut y gellid sicrhau mwyafrif cynaliadwy yn Senedd y DU ar gyfer math o Brexit sy’n adlewyrchu blaenoriaethau Cymru; ac i alw ar Senedd Ewrop i gefnogi ein hymdrechion i osgoi sefyllfa drychinebus o ymadael heb gytundeb. Mae hyn er gwaetha’r ffordd y mae Prif Weinidog y DU wedi camfanteisio ar ewyllys da ein partneriaid drwy geisio ailnegodi’r cytundeb yr oedd hi eisoes wedi cytuno arno. > > “Rwy hefyd yn awyddus i fynegi’n glir bod Cymru’n gwerthfawrogi ei pherthynas â’n cymdogion agosaf. Mae cwlwm rhyngom ers blynyddoedd lawer, o ran ein hanes, ac er bod hynny ar fin dod i ben rydyn ni’n credu y gall ac y dylai Cymru barhau i gynnal y dolenni cyswllt agos sydd rhyngddi a’i chyfeillion ar draws Ewrop.” Cyn cychwyn am Strasbourg, mae Mr Miles wedi cyhoeddi y bydd pedwar prosiect newydd yn elwa ar gyllid o Gronfa Bontio’r UE. Cafodd y gronfa, sy’n werth £50m, ei datblygu mewn partneriaeth â busnesau, gwasanaethau cyhoeddus a sefydliadau allweddol eraill yng Nghymru er mwyn darparu cymorth wedi’i deilwra wrth i’r DU baratoi i ymadael â’r UE. Dyma’r pedwar prosiect diweddaraf: * Epidemioleg maes yn y DU \- Unwaith y byddwn wedi ymadael â’r UE, ni fyddwn yn gallu manteisio ar hyfforddiant epidemioleg drwy’r Rhaglen Ewropeaidd ar gyfer Hyfforddiant Ymyrryd Epidemiolegol (EPIET). Mae £180,000 wedi’i ddyfarnu drwy’r Gronfa Bontio i gyllido lle ar Raglen Hyfforddiant Epidemioleg Maes y DU (FETP UK) yng Nghymru er mwyn inni allu penodi cymrodyr a chymryd rhan yn hyfforddiant a rhwydwaith y rhaglen hon, sy’n berthnasol i’r DU gyfan. * Statws Preswylwyr Sefydlog a Chyngor ar Fewnfudo \- £500,000 i ddarparu rhagor o wybodaeth a chymorth, gan gynnwys cyngor ar fewnfudo, er mwyn helpu dinasyddion yr Ardal Economaidd Ewropeaidd sy’n byw yng Nghymru a’u cefnogi i ymgeisio’n llwyddiannus am statws sefydlog. * Cymorth i Fforymau Cydnerthedd lleol ar gyfer argyfyngau sifil posibl \- rydym yn darparu £500,000 i helpu’r fforymau i wneud eu gwaith o ran y trefniadau cománd, rheoli a chydlynu ar gyfer Operation Yellowhammer yng Nghymru. Dim ond un person sydd gan y rhan fwyaf o’r fforymau i gydlynu’r trefniadau ar gyfer argyfyngau sifil posibl ar draws ardaloedd helaeth ac nid oes ganddynt unrhyw gymorth i ddarparu gwasanaethau y tu allan i oriau arferol. Bydd yr arian yn eu helpu i gyflogi mwy o staff i gydlynu’r cynllunio ac i fodloni’r ymrwymiadau a osodir gan Operation Yellowhammer i gyflwyno adroddiadau. Bydd y staff ychwanegol hefyd yn helpu ag unrhyw ymateb brys yn ystod y cyfnod ymadael, pan fydd angen gweithredu mewn sawl maes ar yr un pryd, o bosibl. * Meithrin cadernid cymunedau amaethyddol – er mwyn barnu beth fydd effaith Brexit ar iechyd a llesiant cymunedau ffermio gwledig yng Nghymru, a darparu model cymorth a fydd wedi’i seilio ar dystiolaeth ac a gaiff ei lunio ar y cyd â’r cymunedau ffermio. Dyfarnwyd £28,000 i’r prosiect hwn.

It comes as the Welsh Government announced a further £4 million of new funding to help organisations prepare for Brexit. Later this week, MPs in the Commons will have another opportunity to vote again on whether or not to back the Prime Minister’s Brexit deal, with additional votes on removing the threat of a no deal, and extending Article 50, also possible. The minister heads to the European Parliament in Strasbourg ahead of tomorrow’s meaningful vote in the Commons to meet MEPs to emphasise the Welsh Government’s distinct position on Brexit and its ambitions for the future UK\-EU relationship. Jeremy Miles said: > “There are less than 3 weeks until we are scheduled to leave the European Union and we are no nearer understanding just how that is meant to happen. This uncertainty can go on no longer. The Prime Minister and the UK Parliament must now surely show they have listened to the warnings of the Parliaments of Wales, and Scotland, rule out no deal at any time and request an immediate extension of Article 50”.  > > > “I am travelling to Strasbourg this week to get a better understanding of the views of colleagues across the EU; to explain our views on how a sustainable majority in the UK Parliament could be found for a form of Brexit that reflects Welsh priorities; and to urge the European Parliament to support our efforts to avert a catastrophic no deal Brexit, despite the way in which the Prime Minister has squandered the goodwill of our partners by seeking to renegotiate the deal she had already agreed. > > > “I also want to make it clear that Wales values its relationships with our closest neighbours. Our histories have been interwoven for many years, and although all that is about to change, we believe the future of Wales can and must remain closely linked with the future of friends across Europe.” Before he sets off for Strasbourg, Mr Miles has announced 4 new projects set to benefit from funding from the EU Transition Fund (ETF). The £50 million fund has been developed in partnership with Welsh businesses, public services and other key organisations, to provide tailored support as the UK prepares to leave the EU.  The latest 4 projects are:   * UK field epidemiology – Once we leave the EU, we will lose access to epidemiology training through the European Programme for Intervention Epidemiology Training (EPIET). £180k has been awarded through the ETF to fund a place on the UK FETP in Wales, so that we can host fellows and participate in the training and network for this UK\-wide programme. * Settled Status and Immigration Advice \- £500,000 to expand the provision of information and support, including immigration advice, to help EEA citizens living in Wales and reassurance for them to apply successfully for settled status. * Local Resilience Forums (LRF) Civil Contingencies Support – we are providing £500,000 to help support LRFs fulfil their roles in the command, control and co\-ordination arrangements for Operation Yellowhammer in Wales. Most LRFs employ just a single person to co\-ordinate civil contingencies across large areas and they do not have any support to deliver out\-of\-hours services. £500k will enable them to increase staff numbers to co\-ordinate the planning and to fulfil the reporting commitments required from them under Operation Yellowhammer. The additional staff will also provide support to any emergency response required during the period of leaving the EU when concurrent operations may be required. * Building resilience in farming communities \- to determine the impact of Brexit on the health and well\-being of rural farming communities in Wales, and produce an evidence\-based model of support co\-produced with farming communities. This project has been awarded £28,000\.  

Translate the text from Welsh to English.

Fel rhan o’i gynlluniau uchelgeisiol i wella’r profiad i ymwelwyr ym Mhorth y Brenin a Phorth Mawr yng Nghastell Caernarfon, mae gwaith paratoi a chadwraeth ar fin dechrau ar y safle Treftadaeth y Byd hwn. Bydd pecyn o dros £5 miliwn, sy’n cynnwys £1 miliwn o gyllid gan Raglen Cyrchfannau Denu Twristiaeth Croeso Cymru a ariennir drwy Gronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop (ERDF), yn golygu y bydd mynediad o’r radd flaenaf i’r gofeb a gwelliannau allweddol eraill i ymwelwyr a fydd yn cyd\-fynd ymhellach â’r rhaglen adfywio gyffrous yn y dref, gan helpu i ddenu manteision cymdeithasol ac economaidd hirdymor. Bydd cynigion Porth y Brenin yn cynnwys: * Y mynediad gwastad cyntaf erioed mewn unrhyw safle Treftadaeth y Byd tebyg yn y DU drwy lifft gwydrog ysgafn i’r murlfychau uwch * Datblygu profiadau dychmygus, rhyngweithiol y gellir ymgolli ynddynt * Gofod unigryw ar gyfer lluniaeth ysgafn a byrbrydau yn y tŵr * Gwaith cadwraeth sylweddol i’r porth * Gofod ar gyfer digwyddiadau ac addysg * Cyfleusterau toiled hygyrch * Gofod manwerthu gwell a mwy o faint yn ardal Tŵr Porth y Brenin Bydd mynediad lifft a grisiau newydd hefyd ym Mhorth Mawr i furiau’r dref, dwy fflat foethus newydd a gwaith cadwraeth sylweddol i’r fynedfa allweddol hon i’r dref â mur o’i chwmpas. Ychwanegodd yr Arglwydd Elis\-Thomas, y Dirprwy Weinidog dros Ddiwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth: > “Dw i wrth fy modd bod y pecynnau cadwraeth a pharatoi pwysig hyn yn digwydd yng Nghaernarfon – gan ddechrau’r daith bwysig i drawsnewid a gwella ein cynnig o’r radd flaenaf. Bydd y ddau ddatblygiad hyn wirioneddol yn chwalu rhwystrau, gan wneud ein safleoedd yn fwy hygyrch, yn fwy perthnasol ac yn fwy pleserus. Mae’n rhaid i ni barhau â’r gwaith o gynyddu mynediad i’r rhai sydd ag anawsterau symudedd. Bydd y pecyn galluogi 19 wythnos hwn yn y Castell yn cynnwys gwaith archwilio archeolegol pwysig er mwyn paratoi ar gyfer y prif becyn gwaith y flwyddyn nesaf. Bydd y castell ar agor fel arfer yn ystod y gwaith paratoi a chadwraeth gydag ymwelwyr yn cael eu hannog i alw heibio i weld y gwaith sy’n cael ei wneud ar y prosiect cyffrous hwn. Bydd y gwaith ym Mhorth Mawr yn adeiladu ar y pecyn cychwynnol a gafodd ei gwblhau sawl mis yn ôl i sicrhau amodau priodol ac addas ar gyfer gwaith cadwraeth hanfodol ar gyfer y gofeb. Gellir prynu tocynnau i ymweld â Chastell Caernarfon ar\-lein ar wefan CADW.

As part of their ambitious plans to enhance the visitor experience at Caernarfon Castle’s Kings Gate and Porth Mawr Gatehouse, preparatory and conservation works are set to begin on this World Heritage site. A package of over £5 million which includes a £1 million of Visit Wales ERDF Tourism Attractor Destination funds will see the monument provide world class level access and other key visitor improvements that will further complement the exciting regeneration programme within town, helping to bring long term social and economic benefits. The Kings Gate proposals will include: * First ever level access in any similar UK World Heritage site through a lightweight glazed lift to the upper embattlements * Developing imaginative, interactive and immersive experiences * An unique snack and light refreshment space within the tower * Significant conservation works to the gate * Educational and event space * Accessible toilet facilities * Increased and improved retail space within the King’s Gate Tower area Porth Mawr will also see new lift and stair access to the Town Walls, two new luxury apartments and significant conservation works to this key walled town entrance. Lord Elis\-Thomas, Deputy Minister for Culture, Sport and Tourism added: > “I’m thrilled that these important preparatory and conservation packages are taking place at Caernarfon – beginning the important journey to transforming and enhancing our world class offer. These 2 developments will truly break down barriers, making our sites more accessible, relevant and enjoyable. We must continue work on maximising access for those with mobility difficulties. The 19 week enabling package at the Castle will see important archaeological investigation work carried out in preparation for the main package of works next year. The castle will be open as normal during the preparatory and conservation works with visitors encouraged to come along to see the work being carried out on this exciting project. The works at Porth Mawr will build on the initial package that was completed several months ago to ensure appropriate and suitable conditions for critical conservation of the monument. Tickets to visit Caernarfon Castle can be purchased online at the CADW website.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 21 Medi 2021, gwnaed datganiad llafar yn y Siambr: Polisi Ffermio i’r Dyfodol a’r Cynllun Ffermio Cynaliadwy (dolen allanol)

On 21 September 2021, an oral statement was made in the Siambr: Future Farming Policy and the Sustainable Farming Scheme (external link).

Translate the text from English to Welsh.

We have updated the thresholds for placing contract award notices, highlighted under WPPN 02/22, to align with the Procurement Bill which was introduced on 11 May. The amendments apply to the following extract of the WPPN: The following guidance should be applied to Welsh Government procurements and is deemed as best practice for Welsh public sector contracting authorities. It is recommended that contract award notices are issued as set out below: Welsh Central Government Bodies, including those listed in Schedule 1 of the PCR 2015: * Where the contract value is at least £12,000 inclusive of VAT\* Welsh Sub Central Government Bodies, all contracting authorities which are not central government authorities: * Where the contract value is at least £30,000 inclusive of VAT \* Welsh Central Government Bodies, including those listed in Schedule 1 of the PCR 2015 will implement the threshold in a phased approach, starting with the application to contracts valued at least £25,000 inclusive of VAT. If you have any queries, please e\-mail: ProcurementReformTeam@gov.wales

Rydym wedi diweddaru'r trothwyon ar gyfer gosod hysbysiadau dyfarnu contractau, a amlygwyd o dan WPPN 02/22, i gyd\-fynd â'r Bil Caffael a gyflwynwyd ar 11 Mai. Mae'r diwygiadau'n berthnasol i'r darn canlynol o'r WPPN: Dylid cymhwyso’r canllawiau canlynol i brosesau caffael Llywodraeth Cymru a chânt eu hystyried yn arfer gorau ar gyfer awdurdodau contractio sector cyhoeddus Cymru. Argymhellir bod hysbysiadau dyfarnu contractau yn cael eu cyhoeddi fel y nodir isod: Cyrff Llywodraeth Ganolog Cymru, gan gynnwys y rhai a restrir yn Atodlen 1 y PCR 2015 * Os yw gwerth y contract yn £12,000 o leiaf gan gynnwys TAW\* Cyrff Llywodraeth Is\-ganolog Cymru, pob awdurdod contractio nac ydynt yn awdurdodau llywodraeth ganolog * Os yw gwerth y contract yn £30,000 o leiaf gan gynnwys TAW \* Bydd Cyrff Llywodraeth Ganolog Cymru, gan gynnwys y rhai a restrir yn Atodlen 1 y PCR 2015, yn gweithredu'r trothwy fesul cam, gan ddechrau gyda'r cais i gontractau sy'n werth o leiaf £25,000 gan gynnwys TAW. Os oes gennych unrhyw ymholiadau, e\-bostiwch: TimDiwygiorBrosesGaffael@llyw.cymru

Translate the text from Welsh to English.

Ar 11 Mawrth eleni, cyhoeddais fy mwriad i gychwyn y Ddyletswydd Economaidd\-gymdeithasol yng Nghymru yn ddiweddarach eleni ar 29 Medi. Mae effaith Covid\-19 wedi’i gwneud yn angenrheidiol i bob un ohonom ailflaenoriaethu ein busnes i adlewyrchu natur ddigynsail yr argyfwng, ond rwyf bellach yn gallu cadarnhau y bydd y Ddyletswydd Economaidd\-gymdeithasol yn cychwyn yn ystod tymor y Senedd hon, a’r dyddiad y daw i rym fydd 31 Mawrth 2021\. Mae ein cymunedau yn wynebu heriau na welwyd eu tebyg o'r blaen o ganlyniad i argyfwng Covid\-19\. Bydd pob un ohonom yn ymwybodol fod rhai grwpiau'n cael eu heffeithio'n fwy nag eraill, gan gynnwys rhai sydd eisoes yn profi anghydraddoldebau o ganlyniad i anfantais economaidd\-gymdeithasol. Bydd cychwyn y Ddyletswydd yn fecanwaith allweddol ar gyfer cefnogi'r rhai mwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas ac yn rhywbeth a fydd yn eithriadol o bwysig wrth inni barhau i ymateb i Covid\-19\. Er mwyn cynorthwyo cyrff cyhoeddus perthnasol i baratoi ar gyfer cychwyn y ddyletswydd yn y dyfodol, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ganllawiau anstatudol ar 1 Ebrill, yn ogystal â dogfennaeth ychwanegol, yn benodol taflen ffeithiau a dogfen 'cwestiynau cyffredin '. Gellir gweld y rhain i gyd yma \- https://llyw.cymru/y\-ddyletswydd\-economaidd\-gymdeithasol.  Mae'r canllawiau wedi'u llywio gan adborth a gafwyd drwy'r ymgynghoriad a'r digwyddiadau ymgysylltu a gynhaliwyd ledled Cymru. Fe'u lluniwyd ar y cyd â chynrychiolwyr y cyrff y disgwylir iddynt gael eu heffeithio gan y ddyletswydd, a’r TUC, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a'r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol.

On 11 March this year I announced my intention to commence the Socio\-economic Duty in Wales on 29 September 2020\. The impact of COVID\-19 has made it necessary for all of us to reprioritise our business to reflect the unprecedented nature of the crisis, but I am now in a position to confirm that the Socio\-economic Duty will be commenced this Senedd term, with a coming into force day of 31 March 2021\. Our communities are facing unprecedented challenges as a result of the COVID\-19 outbreak. All of us will be aware, that certain groups are being affected more than others, including those who already experience inequalities as a result of socio\-economic disadvantage.    Commencing the Duty will be a key mechanism in supporting the most vulnerable in our society and something which will be extremely important in our continued response to COVID\-19\. To support relevant public bodies in preparing for the future commencement of the duty, the Welsh Government published non statutory guidance on the 1 April, as well as additional documentation, specifically a factsheet and a ‘frequently asked questions’ document.  The guidance has been informed by feedback received through the consultation and the engagement events held across Wales. It has been co\-produced with representatives of the bodies expected to be captured by the duty, and the TUC, the Welsh Local Government Association and the Equality and Human Rights Commission.

Translate the text from Welsh to English.

Gosodwyd y Datganiad Ysgrifenedig canlynol gerbron y Senedd o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Senedd: **Rheoliadau Masnach a Rheolaethau Swyddogol (Trefniadau Trosiannol ar gyfer Hysbysiadau Ymlaen Llaw) (Diwygio) 2021**

The following Written Statements has been laid before the Senedd under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Senedd: **The Trade and Official Controls (Transitional Arrangements for Prior Notifications) (Amendment) Regulations 2021**

Translate the text from Welsh to English.

Bydd Carl Sargeant, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gymunedau a Phlant, yn cynnau cannwyll coffa ac yn annerch gwasanaeth aml\-ffydd yn Eglwys Gadeiriol Llandaf i gefnogi'r rheini sy'n dioddef yn dawel bach o gam\-drin domestig.  BAWSO sy'n trefnu'r gwasanaeth, ac mae'n cael ei gynnal mewn partneriaeth â Chymorth i Ferched Cymru, Llwybrau Newydd, Cymru Ddiogelach, Llamau, Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru ac Unite.  Yn ddiweddarach, fel rhan o fenter ar y cyd rhwng Llywodraeth Cymru a Cadw, bydd delweddau o'r Rhuban Gwyn yn cael eu taflunio ar Adeilad y Pierhead ym Mae Caerdydd, ac ar gestyll Caerffili, Caernarfon a Chonwy, er mwyn codi ymwybyddiaeth o Ddiwrnod Rhyngwladol Diddymu Trais yn erbyn Menywod.  Mae ymgyrch "Gwneud Safiad" Llywodraeth Cymru hefyd ar waith i gyd\-fynd â Diwrnod y Rhuban Gwyn. Mae'r ymgyrch yn gofyn i bobl wneud safiad yn erbyn cam\-drin domestig, trais yn erbyn menywod a thrais rhywiol drwy roi lluniau o'u hunain braich ym mraich ar y cyfryngau cymdeithasol gan ddefnyddio'r hashtag \#gwneudsafiadcymru i ddangos eu cefnogaeth.  Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet: > "Heddiw rydym yn nodi Diwrnod Rhyngwladol Diddymu Trais yn erbyn Menywod, a Diwrnod y Rhuban Gwyn. Yn 2014, daeth Llywodraeth Cymru yn sefydliad Rhuban Gwyn, ac mae wedi bod yn fraint i mi gael bod yn llysgennad am nifer o flynyddoedd. > > "Mae'r siwrne wedi bod yn faith i gyrraedd lle ydym heddiw o ran mynd i'r afael â'r mater, ond ni allwn bwysleisio pa mor fawr yw'r dasg sydd dal o'n blaenau. Ar gyfartaledd, mae dau o fenywod yn marw bob wythnos ar draws y DU dan law eu partner neu eu cynbartner. Caiff hyn effaith fawr ar deulu, ffrindiau ac yn enwedig ar blant. > > “Mae'n rhaid i ni barhau i beidio byth â ag esgusodi nac aros yn dawel am drais yn erbyn menywod. I gefnogi hyn, rydym wedi ail\-lansio ein hymgyrch 'gwneud safiad' a hoffwn eich annog chi i gyd i ddenu cymaint o bobl â phosibl i gymryd rhan yn yr ymgyrch a'i hyrwyddo.”

Communities and Children Secretary Carl Sargeant will light a candle of remembrance and speak at a multi\-faith service in Llandaff Cathedral in support of those victims of domestic abuse who may be suffering in silence. The service is organised by BAWSO in partnership with Welsh Women’s Aid, New Pathways, Safer Wales, Llamau, Wales Centre for International Affairs and Unite.  Later in the day, a joint initiative between the Welsh Government and Cadw will see images of the White Ribbon projected onto The Pierhead Building in Cardiff Bay and Caerphilly, Caernarfon and Conwy Castles in order to raise awareness of International Day for the Elimination of Violence against Women.  The Welsh Government’s “Making a Stand” campaign is also running to coincide with White Ribbon Day. The campaign asks people to make a stand against domestic abuse, violence against women, and sexual violence by posting photographs of themselves on social media linking arms using the hashtag \#makingastandwales to demonstrate their support.  The Cabinet Secretary said: > “Today, we commemorate the International Day for the Elimination of Violence Against Women, and White Ribbon Day. In 2014 Welsh Government became a White Ribbon organisation and I am proud to have been an ambassador for many years. > > > “We have been on a long journey to get to where we are today in terms of tackling the issue but we cannot underestimate the sheer scale of the task still facing us. On average two women die at the hands of a partner or ex\-partner every week across the UK. This has a huge impact – on family, on friends and, in particular, on children.  > > > “We must continue not to condone or remain silent about violence against women. In support of this, our ‘making a stand’ campaign has been re\-launched and I would urge you all to engage as many people as possible to participate in and promote the campaign.”

Translate the text from English to Welsh.

The £7m Property for Business Development Grant Fund and the £7m Property Infrastructure Fund are both designed to support business growth and job opportunities with a primary focus on projects in Enterprise Zones, Local Growth Zones and City Regions. Both Funds also aim to bridge the financial viability gap that exists in parts of Wales between the cost of building, expanding or refurbishing properties and the completed market value of the property. Its is expected that each will attract £13m of private sector investment and help stimulate the market to meet the needs of businesses. Together the schemes will deliver around 51,100 square metres ( 550,000 square feet) of new and refurbished floor space in areas that will provide tangible benefits to local economies, address market needs and support business growth. Cabinet Secretary for Economy and Infrastructure Ken Skates said:  > “There has been considerable interest in both Funds which have the potential to make a real impact in terms of improving and expanding the availability of industrial units and office accommodation in target areas around Wales. I would advise anyone interested in learning more about the Funds and applying for support to do so before applications close on 30 April.” Both funds are for new build, refurbishment, extensions and adaption projects. The Property Infrastructure Fund is aimed specifically at advanced build development and the Property for Business Development Grant Fund is targeted at supporting businesses with bespoke expansion projects. The maximum grant intervention rate for both funds is 35%. Stage 1 applications that provide brief information on the project requiring support need to be submitted by 30 April in order to be considered for a provisional application of funding. For more information please email gde.pdg@wales.gsi.gov.uk.

Mae Cronfa’r Grant Eiddo ar gyfer Datblygu Busnes, gwerth £7 miliwn, a’r Gronfa Seilwaith Eiddo, gwerth £7 miliwn, wedi’u cynllunio i helpu busnesau i dyfu a chreu swyddi. Y prif ffocws yw prosiectau mewn Ardaloedd Menter, Ardaloedd Twf Lleol a Dinas\-ranbarthau. Nod y ddwy gronfa hefyd yw pontio’r bwlch ariannol sy’n bodoli mewn rhannau o Gymru rhwng costau adeiladu, ehangu neu adnewyddu eiddo a gwerth yr eiddo yn y farchnad ar ôl cwblhau’r gwaith. Disgwylir y bydd pob cronfa yn denu buddsoddiad o £13 miliwn gan y sector preifat ac yn helpu i ysgogi’r farchnad i fodloni anghenion busnesau.  Gyda’i gilydd bydd y cynlluniau yn sicrhau tua 51,100 o fetrau sgwâr (550,000 o droedfeddi sgwâr) o arwynebedd llawr newydd ac wedi’i adnewyddu mewn meysydd a fydd yn dod â manteision pendant i’r economi leol, bodloni anghenion y farchnad a chefnogi twf busnes. Dywedodd Ken Skates, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a'r Seilwaith: > “Bu cryn ddiddordeb yn y ddwy gronfa. Mae gan y ddwy y potensial i roi hwb sylweddol i wella ac ehangu nifer yr unedau diwydiannol a’r swyddfeydd sydd ar gael mewn ardaloedd targed yng Nghymru. Byddwn yn cynghori unrhyw un sydd â diddordeb mewn dysgu mwy am y Cronfeydd ac mewn gwneud cais am gyllid i wneud hyn cyn y dyddiad cau ar 30 Ebrill.” Mae’r ddwy gronfa ar gael ar gyfer adeiladau newydd, gwaith adnewyddu a gwaith addasu. Nod y Gronfa Seilwaith Eiddo yw cyllido adeiladau parod a nod Cronfa’r Grant Eiddo ar gyfer Datblygu Busnes yw rhoi cymorth ariannol i fusnesau sydd â phrosiectau ehangu unigryw. Mae’r ddwy gronfa yn cynnig grant o hyd at \ 35% o’r costau. Mae angen ichi gyflwyno ceisiadau Cam 1, sy’n rhoi manylion cryno’r prosiect sydd angen cymorth, erbyn 30 Ebrill er mwyn iddyn nhw gael eu hystyried yn gais cyllido dros dro. Am ragor o wybodaeth anfonwch e\-bost i gde.pdg@wales.gsi.gov.uk.

Translate the text from Welsh to English.

Yn dilyn cyhoeddiad na fyddai Menter ar y Cyd rhwng Tata Steel a thyssenkrupp yn mynd yn ei flaen fis Mai eleni, cyhoeddodd Tata Steel ei fod yn cydweithio gydag ymgynghorwyr ailstrwythuro Alvarez and Marsal i ddatblygu cynllun trawsnewid newydd.  Heddiw mae’r cwmni wedi gwneud eu cyhoeddiad cyntaf am ganlyniad y gwaith ailstrwythuro hwn, ac mae'n cynnwys amcan o 3000 o swyddi fydd yn cael eu colli ledled Ewrop.  Mae hyn yn newyddion siomedig tu hwnt.  Rwyf am drefnu sgwrs frys â'r cwmni i weld yn union beth y mae hyn yn ei olygu i fusnesau yng Nghymru, y miloedd o bobl sydd wedi’u cyflogi ar draws eu safleoedd yng Nghymru, a sut y gallwn helpu'r rhai yr effeithir arnynt.  Wrth weithredu'r newidiadau hyn, rydym wedi ymrwymo o hyd i weithio gyda'r cwmni a'r undebau llafur i sicrhau dyfodol hirdymor i gynhyrchu dur yng Nghymru. Byddwn yn gwneud popeth y gallwn i gefnogi gweithwyr yr effeithiwyd arnynt, ac mae ein rhaglen ReAct yn barod i roi cymorth i weithwyr ar draws safleoedd Tata Steel yng Nghymru, gan gynnwys cymorth wedi'i gydlynu gan bartneriaid lleol.  Mae'r datganiad hwn yn dilyn y newyddion siomedig ar 2 Medi am fwriad Tata Steel i gau safle Orb Electrical Steels yng Nghasnewydd.  Bu'r Prif Weinidog a minnau yn ymweld â safle Orb ar 13 Tachwedd i gyfarfod Undeb Community, sydd wedi gweithio gyda'r ymgynghorwyr Syndex i lunio adroddiad sy'n rhoi amlinelliad o ddewis arall yn lle cau Orb.  Yn dilyn hyn, trafodais bwysigrwydd gadael digon o amser i ystyried y cynnig hwn ac unrhyw gynigion eraill a ddaw allai gynnig dyfodol hyfyw i'r gwaith gyda Henrik Adam, Prif Swyddog Gweithredol Tata Steel Europe.  Mae'r sector dur yn parhau i wynebu heriau enfawr, yn fyd\-eang a gartref, gan gynnwys gor\-gapasiti byd\-eang, cynnydd mewn carbon a phrisiau deunydd crai, gwerthiant yn arafu, mwy o fewnforio, prisiau ynni uchel yn y DU a dirywiad yn y prif sectorau o fewn y gadwyn gyflenwi megis y sector moduro.  Mae'n bwysig bod Llywodraeth y DU yn chwarae ei rhan yn llawn i gefnogi'r diwydiant dur, sy'n sector strategol hollbwysig i'r DU yn gyfan.  Rydym yn parhau i godi'r mater o effaith andwyol prisiau ynni uchel ar y sector dur gyda Llywodraeth y DU, ac yn pwyso arni i ddatblygu cytundeb neu rhywbeth tebyg ar fyrder ar gyfer y sector dur.   Ysgrifennais at Andrea Leadsom, yr Ysgrifennydd Gwladol dros Fusnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol fis diwethaf, yn gofyn iddi drefnu cyfarfod gyda Llywodraeth y DU, Llywodraeth Cymru a'r diwydiant dur, un tebyg i Gyngor Dur y DU.  Roeddwn yn falch felly pan gytunodd yr Ysgrifennydd Gwladol i drefnu Bord Gron UK Steel ar gyfer 24 Hydref, ond yn siomedig ac yn rhwystredig i’r cyfarfod gael ei ganslo ar y funud olaf.  Mae cyhoeddiad heddiw yn brawf pellach bod yn rhaid i Lywodraeth y DU roi’r pwysigrwydd dyledus i’r argyfwng yn y diwydiant dur, ac i ail\-drefnu'r cyfarfod cyn gynted â phosibl.      

Following the announcement a Joint Venture between Tata Steel and ThyssenKrupp would not be going ahead in May this year, Tata Steel announced it was working with restructuring consultants Alvarez and Marsal to develop a new transformation plan. Today the company has made the first announcement about the outcome of this restructuring work and includes indicative numbers of 3000 job losses across Europe. This is deeply disappointing news. I am seeking an urgent conversation with the company to establish precisely what this means for the business in Wales, the many thousands of people employed across its sites in Wales and how we can support those affected. During the implementation of these changes, we remain committed to working with the company and the trade unions to secure a long\-term future for steel making in Wales. We will do everything we can to support workers affected and our ReAct programme stands ready to provide assistance to workers across the Welsh Tata Steel sites, including coordinated support from local partners. This statement follows the disappointing news on 2 September about Tata Steel’s proposed closure of the Orb Electrical Steels site in Newport. The First Minister and I visited the Orb site on 13 November to meet Community Union, which has worked with consultants Syndex to produce a report outlining an alternative to the closure of Orb. Following this, I raised the importance of allowing sufficient time to consider this proposal and any other offers that come forward that might offer a viable future for the plant with Henrik Adam, the chief executive of Tata Steel Europe. The steel sector continues to face a huge range of challenges, both globally and domestically, including global overcapacity, rising carbon and raw material prices, slowing sales, increased imports, high energy prices in the UK and a downturn in key supply chain sectors such as automotive. It is important the UK government plays its full role in supporting the steel industry, which is a vital strategic sector for the UK as a whole. We continue to raise with the UK government the adverse impact of high energy prices on the steel sector and press it to urgently progress a sector deal or equivalent for the steel industry. I wrote to Andrea Leadsom, Secretary of State for Business, Energy and Industrial Strategy last month, asking her to convene a meeting of the UK government, Welsh Government and the steel industry, along the lines of the UK Steel Council. I was pleased therefore when the Secretary of State agreed to convene a UK Steel Roundtable to take place on 24 October but disappointed and frustrated that the meeting was cancelled at the last minute. Today’s announcement is further proof that the UK government must treat the steel industry with the urgency it deserves and reconvene the meeting at the earliest opportunity.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 22 Gorffennaf, cyhoeddodd Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU ddatganiad i’r wasg ynghylch cyflwyno’r brechlyn brech y mwncïod yn gyflymach yn Llundain. Diben y datganiad hwn yw rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau o ran effeithiau hyn ar gyflwyno’r brechlyn yng Nghymru. Mae GIG Cymru eisoes wedi bod yn brechu rhai o’r bobl sy’n gymwys ar gyfer y brechlyn brech y mwncïod, sef: * Dynion hoyw, deurywiol a dynion eraill sy’n cael rhyw gyda dynion * Staff gofal iechyd rheng flaen sy’n wynebu’r risg fwyaf o ddod i gysylltiad â’r feirws * Y rhai sydd wedi bod mewn cysylltiad agos ag achos a gadarnhawyd, yn unol â chyngor Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU Nid yw’r brechlynnau brech y mwncïod yn cael eu cynhyrchu i’w defnyddio’n rheolaidd mewn unrhyw wlad, felly mae cyflenwadau byd\-eang wedi eu cyfyngu. Oherwydd y cyfyngiad ar gyflenwadau, mae pedwar Prif Swyddog Meddygol y DU wedi cytuno, yn y tymor byr, i’r **dull cyffredin i’r DU gyfan o reoli brigiadau o achosion**, a gynigir gan Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU. Mae hyn yn golygu y bydd cyflwyno’r brechlyn yn cael ei flaenoriaethu lle ceir brigiadau lleol o achosion. Mae’r rhaglen yn cael ei hehangu yn gyntaf yn Llundain gan mai dyma lle mae mwyafrif yr achosion wedi’u lleoli. Bydd timau’r GIG yn ardal Llundain yn cael dosau ychwanegol o’r cyflenwad presennol mewn ymdrech i dorri’r cadwyni trosglwyddo mor gyflym â phosibl. Yng Nghymru, fel gweddill y DU, mae hyn yn golygu, yn y tymor byr, mai dim ond y rhai sy’n wynebu’r risg fwyaf mewn ardaloedd â brigiadau lleol o achosion sy’n cael eu blaenoriaethu ar gyfer brechu. Bydd eu bwrdd iechyd yn cysylltu’n uniongyrchol â phobl yn y categori hwn yng Nghymru. Mesur dros dro yw hwn nes bod mwy o frechlynnau ar gael. Yr wythnos diwethaf, cyhoeddodd Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU eu bod wedi caffael mwy na 100,000 o ddosau brechlyn ychwanegol gyda’r nod o ddosbarthu’r 20,000 cyntaf i’w defnyddio gan y GIG ym mis Awst. Rydym yn gweithio’n agos gydag Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU i sicrhau bod cyfran Cymru o’r brechlyn ar gael i’w gyflwyno mor fuan â phosibl. Bydd y rhai nesaf ar y rhestr flaenoriaeth yn cael cynnig brechlyn cyn gynted ag y bydd ar gael ac rydym yn annog pawb sy’n gymwys i’w gael pan fydd byrddau iechyd yn eu gwahodd i apwyntiad brechu. Bydd yn helpu i amddiffyn eich hunain ac eraill yr ydych wedi bod mewn cysylltiad agos â nhw. Rydym yn gweld rhan fwyaf yr achosion brech y mwncïod yn y brigiadau o achosion presennol ymysg dynion hoyw, deurywiol a dynion eraill sy’n cael rhyw gyda dynion. Rydym am roi sicrwydd i’r gymuned hon mai eu buddiannau nhw yw ein blaenoriaeth. Gofynnir i bawb fod yn ymwybodol o symptomau brech y mwncïod, waeth beth fo’u rhywioldeb, ond mae’n amlwg bod rhai grwpiau’n wynebu mwy o risg. Rydym yn awyddus i osgoi sefyllfa pan fo ofn stigma yn atal unigolion rhag cael mynediad at wasanaethau gofal iechyd neu ofyn am help. Mae’n bwysig nad ydym yn caniatáu i stigma neu wybodaeth anghywir wneud mwy o niwed na’r feirws ei hun. Dylem i gyd fod yn ymwybodol o risgiau a symptomau brech y mwncïod a bod yn ofalus wrth fynychu digwyddiadau a sefyllfaoedd lle gall cyswllt agos ddigwydd. Dylai pobl sy’n poeni am symptomau gysylltu â’r GIG 111 neu wasanaeth iechyd rhywiol. Mae mwy o wybodaeth ar gael ar wefan Iechyd Cyhoeddus Cymru: https://icc.gig.cymru/pynciau/brech\-y\-mwnciod/ Er bod Sefydliad Iechyd y Byd bellach wedi datgan bod y brigiad o achosion brech y mwncïod yn argyfwng iechyd cyhoeddus o bryder rhyngwladol, ac er bod mwy o bobl wedi cael diagnosis o frech y mwncïod yn ddiweddar, mae nifer y bobl sydd wedi’u heffeithio ar y cyfan yng Nghymru, ac yn y DU, yn parhau i fod yn isel ac mae’r risg o ddal brech y mwncïod yn hynod o isel. Mae’n bwysig bod yn ymwybodol hefyd bod tystiolaeth yn dangos bod modd trin y feirws, ac er bod triniaethau gwrthfeirysol penodol ar gael ar gyfer brech y mwncïod, mae’r salwch fel arfer yn ysgafn. Ni fydd angen triniaeth ar y rhan fwyaf o’r rhai sydd wedi’u heintio a byddant yn gwella ar eu pen eu hunain o fewn ychydig wythnosau. Fodd bynnag, mae Iechyd Cyhoeddus Cymru a phartneriaid yn parhau i fonitro’r sefyllfa yng Nghymru ar sail barhaus ac i weithio gydag Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU ar yr ymateb. Mae’r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau. Os bydd Aelodau’n dymuno inni wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ar hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd byddem yn hapus i wneud hynny.

On 22nd July, the UK Health Security Agency (UKHSA) issued a press release regarding the accelerated monkeypox vaccination roll\-out in London. This statement is to update Members on the implications of this on the roll\-out in Wales. NHS Wales has already been vaccinating some of those eligible for the monkeypox vaccine, who are: * Gay, bisexual and other men who have sex with men (GBMSM), * Frontline healthcare staff who are at greatest risk of exposure, * Those who have been in close contact with a confirmed case, in line with the UKHSA advice The monkeypox vaccines are not produced to be routinely used in any country, so global supplies have been limited. Because of the limit on supply, the four UK Chief Medical Officers have agreed, in the short term, to the **UK wide** **outbreak management approach,** proposed by UKHSA. This means vaccine deployment will be prioritised where there are localised outbreaks. The programme is being expanded first in London as this is where the majority of cases are located. NHS teams in the London area will receive additional doses from the existing supply in an effort to break the chains of transmission as quickly as possible.    For Wales, like the rest of the UK, this means in the short term, only those most at risk in areas with localised outbreaks are being prioritised for vaccination. People who fall within this category in Wales will be contacted directly by their health board. This is a temporary measure until more vaccine is delivered. Last week, the UKHSA announced that they had procured more than 100,000 additional vaccine doses with the first 20,000 set to be delivered for use by the NHS in August. We are working closely with the UKHSA to ensure Wales’ share of the vaccine is available for deployment as soon as possible. Those next in line will be offered the vaccine as soon as it becomes available and we urge all those who are eligible for the vaccine to take it up when invited by health boards to a vaccination appointment. It will help protect yourself and others you have had close contact with. We are seeing the majority of monkeypox cases in the current outbreak experienced by gay, bisexual and other men who have sex with men. We want to reassure this community that their interests are our priority.  Everyone is being asked to be aware of the symptoms of monkeypox, regardless of sexuality, however it is clear that some groups are at increased risk.  We are keen to avoid a situation where fear of stigma prevents individuals from accessing health care services or asking for help.  It is important that we do not allow stigma or misinformation do more harm than the virus itself. We should all be aware of the risks and symptoms of monkeypox and be careful when attending events and situations where close contact may occur. People concerned about symptoms should contact NHS 111 or a sexual health service. Further information is available on the Public Health Wales website:  https://phw.nhs.wales/topics/monkeypox/ While the World Health Organisation has now declared the monkeypox outbreak a public health emergency of international concern, and although more people have been diagnosed with monkeypox recently, the number of people affected overall in Wales, and the UK, remains low and the risk of catching monkeypox is extremely low. It is important also to be aware that evidence shows that the virus is treatable, and whilst there are specific antiviral treatments available for monkeypox, the illness is usually mild. Most of those infected will not require treatment and will recover by themselves within a few weeks. However, Public Health Wales and partners continue to monitor the situation in Wales on an ongoing basis and work with UKHSA on the response. This statement is being issued during recess to keep Members informed. Should Members wish us to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns we would be happy to do so.

Translate the text from English to Welsh.

The Deputy Minister for Climate Change, Lee Waters MS has appointed Professor Paul Lewis as the new Independent Chair of the Clean Air Advisory Panel (CAAP). The Clean Air Advisory Panel provides evidence\-based advice and recommendations to the Welsh Government on air quality matters in Wales, helping to underpin the decision making of Welsh Ministers. The Panel informs Welsh Government’s understanding of airborne pollution in Wales, supporting the development of policies to drive improvements in air quality in Wales. Membership of the Panel consists of multi\-disciplinary policy makers, academia and air quality and public health practitioners. A key priority for Welsh Government is to improve air quality and reduce the impacts of air pollution on human health, biodiversity, the natural environment, and our economy.   The Welsh Government’s current national air quality strategy, the Clean Air Plan for Wales: Healthy Air, Healthy Wales, was published in 2020\. It sets out wide\-ranging actions to improve air quality in Wales. Welsh Government is committed to developing more granular air quality evidence and supplementing existing information to support policy and legislative development in Wales. The advice of the Panel supports the delivery of this work.  Professor Paul Lewis is a genetic toxicologist who specialises in assessing the impacts of air pollution on health. After a long career in academic research at Cardiff University and Swansea University, he now works at Respiratory Innovation Wales and is a Professor Emeritus at Swansea’s Medical School. Since 2021, he has been the UKRI Clean Air Programme Regional Champion for Wales, helping support efforts to raise awareness of poor air quality by engaging with academia, industry, local government, healthcare, the educational sector and third sector organisations.  He has been a member of the Welsh Government Clean Air Advisory Panel since 2020, chairing sub\-groups on pollutant targets and health impacts. In 2020, he led the Panel’s report into the ‘Impacts of the Covid\-19 pandemic on air quality in Wales’.  He has presented the links between air quality and health on behalf of the Welsh Government at public consultation events in preparation for the Environment (Air Quality and Soundscapes) (Wales) Act 2024\. He has also been a member of the Welsh Government Air Quality Direction Independent Review Panel since 2018 and sits on the Welsh Parliament Cross Party Group \- A Clean Air Act for Wales. All publications by the Panel are made available on the Air Quality in Wales website. This appointment has been made for the duration of the current Senedd term (up to March 2026\) in accordance with the Governance Code on Public Appointments, and on merit following an open, competitive process.

Mae'r Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd, Lee Waters AS wedi penodi'r Athro Paul Lewis yn Gadeirydd Annibynnol newydd y Panel Cynghori ar Aer Glân (CAAP). Mae'r Panel Cynghori ar Aer Glân yn darparu cyngor ac argymhellion ar sail tystiolaeth i Lywodraeth Cymru ar faterion ansawdd aer yng Nghymru, gan helpu i gefnogi penderfyniadau Gweinidogion Cymru. Mae'r Panel yn llywio dealltwriaeth Llywodraeth Cymru o lygredd yn yr awyr yng Nghymru, gan gefnogi datblygiad polisïau i ysgogi gwelliannau mewn ansawdd aer yng Nghymru. Mae aelodaeth o'r Panel yn cynnwys llunwyr polisi amlddisgyblaethol, y byd academaidd ac ansawdd aer ac ymarferwyr iechyd cyhoeddus. Nod y Cynllun Aer Glân yw gwella ansawdd aer a lleihau effeithiau llygredd aer ar iechyd pobl, bioamrywiaeth, yr amgylchedd naturiol a'n heconomi.   Strategaeth ansawdd aer genedlaethol bresennol Llywodraeth Cymru, Cynllun Aer Glân Cymru: Aer Iach, Cymru Iach, ei chyhoeddi yn 2020\. Mae'n nodi camau gweithredu eang i wella ansawdd aer yng Nghymru. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddatblygu mwy o dystiolaeth ansawdd aer gronynnog ac ychwanegu at wybodaeth bresennol i gefnogi datblygiad polisi a deddfwriaethol yng Nghymru. Mae cyngor y Panel yn cefnogi cyflawni'r gwaith hwn.  Mae'r Athro Paul Lewis yn docsicolegwr genetig sy'n arbenigo mewn asesu effeithiau llygredd aer ar iechyd. Ar ôl gyrfa hir mewn ymchwil academaidd ym Mhrifysgol Caerdydd a Phrifysgol Abertawe, mae bellach yn gweithio yn Arloesi Anadlol Cymru ac yn Athro Emeritws yn Ysgol Feddygaeth Abertawe. Ers 2021, ef yw Pencampwr Rhanbarthol Rhaglen Aer Glân UKRI yng Nghymru, gan helpu i gefnogi ymdrechion i godi ymwybyddiaeth o ansawdd aer gwael drwy drafod â'r byd academaidd, diwydiant, llywodraeth leol, gofal iechyd, y sector addysgol a sefydliadau'r trydydd sector.  Bu yn aelod o Banel Cynghori ar Aer Glân Llywodraeth Cymru ers 2020, gan gadeirio is\-grwpiau ar dargedau llygryddion ac effeithiau iechyd. Yn 2020, arweiniodd adroddiad y Panel ar 'Effeithiau pandemig Covid\-19 ar ansawdd aer yng Nghymru'.  Mae wedi cyflwyno'r cysylltiadau rhwng ansawdd aer a iechyd ar ran Llywodraeth Cymru mewn digwyddiadau ymgynghori cyhoeddus i baratoi ar gyfer Deddf yr Amgylchedd (Ansawdd Aer a Seinweddau) (Cymru) 2024\. Bu hefyd yn aelod o Banel Adolygu Annibynnol Cyfarwyddyd Ansawdd Aer Llywodraeth Cymru ers 2018 ac mae'n aelod o Grŵp Trawsbleidiol Senedd Cymru \- Deddf Aer Glân i Gymru. Mae pob cyhoeddiad gan y Panel ar gael ar wefan Ansawdd Aer yng Nghymru.   Mae'r penodiad hwn wedi'i wneud ar gyfer tymor presennol y Senedd (hyd at fis Mawrth 2026\) yn unol â'r Cod Llywodraethu ar Benodiadau Cyhoeddus, ac ar sail teilyngdod yn dilyn proses agored, gystadleuol.

Translate the text from English to Welsh.

It has been just over nine months since I placed Betsi Cadwaladr University Health Board into special measures as a result of serious concerns about board effectiveness, organisational culture, service quality and reconfiguration, governance, patient safety, operational delivery, leadership and financial management. I am today publishing the third progress report, which covers the work undertaken between September and November. This has been a challenging three months, and while there are real signs of positive change, there remains a lot of work still to be done. I continue to meet the health board’s chair and senior team regularly and, during this three\-month period, I visited a number of health board sites, including the Royal Alexandra Hospital, Abergele Hospital, Dolgellau and Barmouth Hospital, and a primary care medical centre and a pharmacy in Rhyl. The First Minister met the chair and chief executive in North Wales in September. I want to thank all the staff at the health board who are working hard to make a difference to healthcare in North Wales. I also want to highlight some of the positive things I have seen over this three\-month period, including: * The appointment of Carol Shillabeer as the permanent chief executive, Gareth Williams as the vice chair and two new independent members. * People with bowel cancer in North Wales are benefitting from faster recovery following surgery following the introduction of robotic technology. General surgeons are using the Versius surgical robotic system at Ysbyty Gwynedd for eligible bowel cancer patients. * Wrexham Maelor Hospital is the first in Wales to use a new procedure – a cutting\-edge laser – to remove bladder tumours or suspicious areas. The procedure uses Trans Urethral Laser Ablation (TULA), an examination of the bladder using a camera on a thin flexible tube that uses a laser for bladder treatment. This will improve people’s outcomes and experience. * Since launching the 111 Press 2 service in January, the health board has taken more than 8,000 calls from people who need urgent mental health support. Feedback has shown 99\.3% of callers reported a reduction in their distress scores after contact with dedicated wellbeing practitioners. Referrals to local primary mental health support services have reduced by 8%. * There has been a reduction in the number of long waiting patients at both the outpatient and treatment stage. The number of people waiting more than 52 weeks for a first outpatient appointment has fallen by 16\.6% between February and September and the number with total waits or more than 104 weeks has reduced by 21\.7% in the same period. * The focus on eliminating four\-hour handovers at emergency departments is resulting in some improvements. There were 621 handover delays in excess of four hours in October 2023 – a 20% reduction compared to October 2022 and considerably better than the 1,042 in March 2023\. In September, I agreed additional funding to support the health board’s tele\-dermoscopy project and last month, I approved a business case for a new orthopaedic hub at Llandudno Hospital. The health board has also received planning permission for a new mental health unit at Ysbyty Glan Clwyd. The improvements in operational performance and quality and safety, while welcome, are not being made as quickly and effectively as possible. We need to see greater improvements in performance and these need to be sustained.   I continue to be concerned about the findings highlighted by both HM Coroners and the Public Services Ombudsman. These include failures to act promptly with the complaints process; insufficient or ineffective strategic planning and support being undertaken; the timeliness of health board investigations and the continued reliance on paper patient records. This is an area where I expect urgent improvements to be made. Alongside the progress report published today, I am also publishing our expectations for the next three months. I have been clear with the health board it must start to demonstrate tangible outcomes and sustainable improvement. I will provide a further report at the end of February 2024, reflecting on the first year of special measures.

Mae ychydig dros naw mis wedi bod ers imi osod Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr o dan fesurau arbennig oherwydd pryderon difrifol am effeithiolrwydd y bwrdd, diwylliant sefydliadol, ansawdd ac ad\-drefnu gwasanaethau, llywodraethu, diogelwch cleifion, perfformiad gweithredol, arweinyddiaeth a rheolaeth ariannol. Heddiw, rwy'n cyhoeddi'r trydydd adroddiad cynnydd, sy'n cynnwys y gwaith sydd wedi'i gynnal rhwng mis Medi a mis Tachwedd. Mae'r tri mis hyn wedi bod yn heriol, ac er bod arwyddion gwirioneddol o newid cadarnhaol, mae llawer o waith i'w wneud o hyd. Rwy'n parhau i gyfarfod yn rheolaidd â chadeirydd ac uwch dîm y bwrdd iechyd, ac yn ystod y cyfnod hwn o dri mis, rwyf wedi ymweld â nifer o safleoedd y bwrdd iechyd gan gynnwys Ysbyty Brenhinol Alexandra, Ysbyty Abergele, Ysbyty Dolgellau a'r Bermo, a chanolfan feddygol gofal sylfaenol a fferyllfa yn y Rhyl. Ym mis Medi, cafodd y Prif Weinidog gyfarfod â'r cadeirydd a'r prif weithredwr yn y Gogledd. Hoffwn ddiolch i'r holl staff yn y bwrdd iechyd sy'n gweithio'n galed i wneud gwahaniaeth i ofal iechyd yn y Gogledd. Hoffwn hefyd dynnu sylw at rai o'r pethau cadarnhaol rwyf wedi'u gweld yn ystod y cyfnod hwn o dri mis, gan gynnwys: * Penodi Carol Shillabeer yn brif weithredwr parhaol a Gareth Williams yn is\-gadeirydd yn ogystal â phenodi dau Aelod Annibynnol newydd. * Mae pobl sydd â chanser y coluddyn yn y Gogledd yn elwa ar adferiad cyflymach yn dilyn llawdriniaeth a hynny yn dilyn cyflwyno technoleg robotig. Mae llawfeddygon cyffredinol yn defnyddio system robotig lawfeddygol Versius yn Ysbyty Gwynedd ar gyfer cleifion cymwys sydd â chanser y coluddyn. * Ysbyty Maelor Wrecsam yw'r cyntaf yng Nghymru i ddefnyddio gweithdrefn newydd sef laser arloesol i dynnu tiwmorau o’r bledren neu ardaloedd amheus. Mae’r weithdrefn yn defnyddio Abladiad Laser Trawswrethrol (TULA), sef archwiliad o'r bledren gan ddefnyddio camera ar diwb hyblyg tenau sy'n defnyddio laser i drin y bledren. Bydd hyn yn gwella canlyniadau a phrofiadau pobl. * Ers lansio'r gwasanaeth 111 Pwyso 2 ym mis Ionawr, mae'r bwrdd iechyd wedi cael dros 8,000 o alwadau gan bobl sydd angen cymorth iechyd meddwl brys. Mae adborth wedi dangos bod 99\.3% o alwyr wedi nodi gostyngiad yn eu sgoriau trallod ar ôl dod i gysylltiad ag ymarferwyr lles pwrpasol. Mae atgyfeiriadau i wasanaethau cymorth iechyd meddwl sylfaenol lleol wedi gostwng 8%. * Mae gostyngiad wedi bod yn nifer y cleifion sy'n aros yn hir yn ystod y cyfnod cleifion allanol a chyfnod triniaeth. Rhwng mis Chwefror a mis Medi, mae nifer y bobl sy'n aros dros 52 o wythnosau am apwyntiad claf allanol cyntaf wedi gostwng 16\.6%. Mae nifer y bobl sy'n aros dros 104 o wythnosau wedi gostwng 21\.7% yn ystod yr un cyfnod. * Mae'r ffocws ar ddileu arosiadau pedair awr o hyd wrth drosglwyddo o ambiwlans yn yr adrannau brys yn arwain at rai gwelliannau. Roedd 621 o achosion o oedi dros 4 awr wrth drosglwyddo o ambiwlans ym mis Hydref 2023 sy'n ostyngiad o 20% o gymharu â mis Hydref 2022 ac yn well o lawer na'r 1,042 a nodwyd ym mis Mawrth 2023\. Ym mis Medi, cytunais ar gyllid ychwanegol i helpu prosiect tele\-dermosgopi y bwrdd iechyd, a'r mis diwethaf, cymeradwyais achos busnes ar gyfer canolfan orthopedig newydd yn Ysbyty Llandudno. Mae'r bwrdd iechyd hefyd wedi cael caniatâd cynllunion ar gyfer uned iechyd meddwl newydd yn Ysbyty Glan Clwyd. Er yn galonogol eu gweld, nid yw'r gwelliannau o ran perfformiad gweithredol ac ansawdd a diogelwch yn cael eu cyflawni mor gyflym na mor effeithiol â phosibl. Mae angen inni weld mwy o welliannau mewn perfformiad ac mae angen eu cynnal.  Rwy'n parhau i fod yn bryderus am y canfyddiadau a amlygwyd gan Grwneriaid EF a'r Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus. Mae'r rhain yn cynnwys methiannau o ran gweithredu'r broses gwyno yn brydlon, cynllunio a chymorth strategol annigonol neu aneffeithiol, amseroldeb ymchwiliadau'r bwrdd iechyd a'r ddibyniaeth barhaus ar gofnodion papur ynghylch cleifion. Rwy'n disgwyl i welliannau brys gael eu gwneud yn y maes hwn. Ynghyd â'r adroddiad cynnydd a gyhoeddir heddiw, rwyf hefyd yn rhannu ein disgwyliadau ar gyfer y tri mis nesaf. Rwyf wedi datgan yn glir wrth y bwrdd iechyd fod yn rhaid iddo ddechrau dangos canlyniadau gweladwy a gwelliant cynaliadwy. Byddaf yn rhannu adroddiad pellach ddiwedd mis Chwefror 2024, gan ystyried blwyddyn gyntaf y bwrdd iechyd o dan fesurau arbennig.

Translate the text from English to Welsh.

The Health Protection (Coronavirus Restrictions) (Wales) Regulations 2020 (‘the Regulations’), impose restrictions on gatherings, the movement of people, and the operation of businesses, including closures, in Wales. They impose requirements on businesses that are open to take reasonable measures to ensure physical distancing between people. This has been done to help protect everyone from the spread of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS\-CoV\-2\).  Under regulation 3(2\) Welsh Ministers are required to review the need for the requirements and restrictions in the Regulations every 21 days. The third review was due by 28 May.   We carried out this review using the latest evidence from the UK Scientific Advisory Group for Emergencies (SAGE) and the advice of the Chief Medical Officer for Wales (CMO). While we have passed the first peak of infection and rates continue to fall, this is very gradual and it is still too early for significant lifting of requirements or restrictions where the risks of increasing rates of transmission are high. Advice from SAGE and the Welsh Government’s Technical Advisory Cell (TAC) is that modifications to lockdown measures can have a cumulative effect, and should therefore be incremental, and carefully monitored. This is what we intend to do.  The reproduction rate of the virus (R) continues to fall. It is likely to be below the rate of 1, above which we would see exponential growth. Our NHS has coped well and is continuing to build capacity and progressively resume normal health services. Plans are in place to build\-up our *Test, Trace and Protect* (TTP) capability, and to ensure the continued availability of PPE. These conditions, taken together, will allow us to continue to take incremental steps over the coming weeks and months to ease restrictions when it is safe to do so. The improving situation and latest evidence on transmission of the virus has meant we have been able to consider some adjustments to the Regulations to come into force on Monday. The areas in which changes can be made most safely are those that take place outdoors. SAGE advises that the risk of infection is substantially diminished outdoors, particularly when well\-ventilated and in sunshine. However a lower risk does not mean no risk, and it essential that physical distancing of 2m is maintained and large groups do not congregate. I am acutely aware of the difficulties faced by the separation of families and friends as a result of the lockdown and the harms caused by feelings of isolation and the impacts on the wellbeing and mental health of us all. With the limited room for manoeuvre we have, I have therefore prioritised allowing people to meet outdoors in this review, where there is a low risk of infection if 2m physical distancing is maintained. Amendments will be brought forward to the Regulations to allow members of two separate households to meet outdoors at any one time. This will include meeting in private outdoor spaces such as gardens, but I want to be clear this comes with a higher risk of infection and we will provide guidance on precautions that can be taken to minimise these risks. To allow more outdoor activity we are also amending the requirement to ‘stay at home’ to one to ‘stay local’. This means that as long as you are within your local geographical area and are outside, you will no longer be subject to the numerous restrictions that apply today. You will not, however, be able to meet outside with members of *more* than one household, and social distancing and good hygiene practices should continue to be followed. I should stress that this does not change the position about interacting with others while indoors, and people who can work from home should continue to do so. The same restrictions as now will apply when a person wants to travel outside their local area. We will provide guidance to help people to understand how to interpret ‘local’ in this context, using five miles as a guide but recognising this is a flexible concept which can vary depending on people’s circumstances. I appreciate this does not allow people with loved ones outside their local area to meet, unless they are providing care to a vulnerable person. I will revisit this again during the next review on 18 June. To remedy an issue within current restrictions, I will bring forward a minor amendment to the regulations to ensure weddings and civil partnerships can take place where one partner is terminally ill. We will also work with Further Education providers to ensure that learners that need to complete practical elements of their study can do so as soon as possible. I am also signalling that non\-essential retail businesses should use the next three weeks to begin to prepare to reopen. We will assess whether conditions are right for these businesses to reopen, in light of the medical and scientific advice at the next review period. We will also reassess the options in relation to the following matters at the next review on 18 June: * Reopening managed outdoors sites (e.g. outdoor markets, sports courts, outdoor showrooms, and outdoor museums) * Enabling non\-professional elite athletes, such as our Olympic athletes, to train safely * Reopening more of the housing market * Re\-opening non\-essential retail subject to physical distancing requirements (e.g. high streets) * Increasing capacity for childcare and public transport to support a wider return to work. To facilitate these changes we will be working with transport operators, local authorities and others to ensure people can travel safely and that our public spaces, such as our high streets, facilitate the physical distancing that will be required for some time to come. Further information on the next phase for schools and further education will be published next week.  In making these changes, I want to emphasise that there is a personal responsibility on all of us to recognise the risks that the virus presents to ourselves, our families and our wider communities.  We must each act with consideration and respect for others and ensure that we observe the measures which remain in place. Please think not only about what you *can* do but also about what you *should* do. Our preference remains a four\-nation response to coming out of lockdown, and we remain in consultation with all parts of the UK. Our duty is to the people of Wales, and our decisions will be based on the evidence and on specific circumstances of Wales.

Mae Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Cymru) 2020 (‘y Rheoliadau’) yn gorfodi cyfyngiadau ar gynulliadau, ar symudiadau pobl, ac ar weithrediaeth busnesau, gan gynnwys cau busnesau, yng Nghymru. Maent yn gorfodi gofynion ar fusnesau sydd ar agor i gymryd camau rhesymol i sicrhau bod unigolion yn cadw pellter corfforol oddi wrth ei gilydd. Gwnaed hyn er mwyn diogelu pawb rhag lledaeniad syndrom anadlol acíwt difrifol coronafeirws 2 (SARS\-CoV\-2\).  O dan reoliad 3(2\) mae’n ofynnol i Weinidogion Cymru adolygu’r angen am ofynion a chyfyngiadau yn y Rheoliadau bob 21 o ddiwrnodau. Disgwylid y trydydd adolygiad erbyn 28 Mai. Cynhaliom yr adolygiad hwn gan ddefnyddio’r dystiolaeth ddiweddaraf gan Grŵp Cynghori Gwyddonol ar Argyfyngau'r DU (SAGE) a chyngor Prif Swyddog Meddygol Cymru. Rydym wedi pasio’r brig cyntaf yn nifer yr achosion o’r haint ac mae’r cyfraddau yn parhau i ostwng. Fodd bynnag, gostyngiad graddol iawn yw hwn ac mae’n dal yn rhy gynnar i godi’r gofynion neu’r cyfyngiadau yn sylweddol, oherwydd byddai cryn risg o weld cynnydd yn y cyfraddau trosglwyddo unwaith yn rhagor. Y cyngor a gafwyd gan SAGE a Chell Cyngor Technegol Llywodraeth Cymru yw y gall addasu mesurau’r cyfyngiadau gael effaith gynyddol, ac y dylid mynd ati’n raddol felly, gan fonitro’r sefyllfa yn ofalus. Dyna’n union beth yr ydym ni’n bwriadu ei wneud.  Mae cyfradd atgynhyrchu’r feirws (R) yn parhau i ostwng. Mae’n debygol o fod yn is na chyfradd o 1\. Byddai unrhyw beth yn uwch na hyn yn golygu y byddem yn gweld cynnydd cyflymach a chyflymach yn lledaeniad y feirws. Mae ein Gwasanaeth Iechyd Gwladol wedi ymdopi’n dda ac mae’n parhau i feithrin capasiti ac ailddechrau cynnig gwasanaethau iechyd arferol. Mae cynlluniau ar waith i feithrin ein gallu i Brofi, Olrhain a Diogelu, ac i sicrhau bod Cyfarpar Diogelu Personol (PPE) yn dal i fod ar gael. Bydd yr amodau hyn, o’u hystyried gyda’i gilydd, yn caniatáu inni barhau i gymryd camau graddol dros yr wythnosau a’r misoedd sydd i ddod i lacio’r cyfyngiadau pan fydd yn ddiogel gwneud hynny.   Ar sail y sefyllfa sy’n gwella a’r dystiolaeth ddiweddaraf ynglŷn â throsglwyddo’r feirws rydym wedi gallu ystyried rhai addasiadau i’r Rheoliadau a fydd yn dod i rym ddydd Llun. Gweithgareddau sy’n cael eu cynnal allan yn yr awyr agored yw’r rheini y gellir eu newid yn y ffordd fwyaf diogel. Dywed SAGE fod y risg o heintio yn sylweddol is yn yr awyr agored, yn enwedig mewn mannau lle ceir digon o awyr iach a heulwen. Ond nid yw risg is yn golygu nad oes unrhyw risg o gwbl, ac mae’n hanfodol bod pellter corfforol o 2 fetr yn cael ei gadw rhwng unigolion ac nad yw grwpiau mawr yn ymgynnull. Rwy’n hynod ymwybodol o’r anawsterau a wynebwyd gan deuluoedd a ffrindiau sydd wedi gorfod ymwahanu o ganlyniad i’r cyfyngiadau. Rwy’n gwybod hefyd am y niwed a achosir oherwydd bod unigolion yn teimlo wedi’u hynysu a’r effaith ar ein lles a’n hiechyd meddwl ni i gyd. Gan fod ein hopsiynau yn gyfyngedig, rwyf wedi rhoi blaenoriaeth yn yr adolygiad hwn felly i ganiatáu i unigolion gyfarfod yn yr awyr agored, lle mae’r risg o heintio yn isel os bydd unigolion yn cadw pellter corfforol o 2 fetr rhyngddynt ag eraill. Bydd diwygiadau yn cael eu cyflwyno i’r Rheoliadau i ganiatáu i aelodau dwy wahanol aelwyd gyfarfod allan yn yr awyr agored ar unrhyw adeg benodol. Bydd hyn yn cynnwys cyfarfod mewn ardaloedd preifat yn yr awyr agored, er enghraifft mewn gerddi. Fodd bynnag, rwyf am fod yn gwbl glir hefyd fod mwy o risg o ddal yr haint neu heintio eraill drwy wneud hyn a byddwn yn darparu canllawiau ar ragofalon y gellir eu cymryd i gadw’r risg honno mor isel â phosibl.  Er mwyn caniatáu mwy o weithgareddau yn yr awyr agored, rydym hefyd yn diwygio’r gofyniad i ‘aros gartref’ i ‘aros yn lleol’. Golyga hyn cyn belled ag eich bod yn eich ardal leol a’ch bod yn yr awyr agored, ni fyddwch bellach yn gorfod cadw at y rhestr hir o gyfyngiadau sy’n weithredol ar hyn o bryd. Ond ni fyddwch yn cael cyfarfod aelodau o fwy nag un aelwyd yn yr awyr agored, a dylid dal ati i gadw pellter cymdeithasol a dilyn arferion hylendid da. Dylwn bwysleisio nad oes unrhyw newidiadau i’r rheolau ynglŷn â chyfarfod pobl eraill dan do, a dylai pobl sy’n gallu gweithio gartref ddal ati i wneud hynny. Bydd yr un cyfyngiadau ag sy’n weithredol ar hyn o bryd yn dal i fod yn gymwys pan fydd unigolyn am deithio y tu hwnt i’w ardal leol. Byddwn yn darparu canllawiau i helpu pobl i ddeall sut i ddehongli ‘lleol’ yn y cyd\-destun hwn, gan ddefnyddio canllaw o 5 milltir ond gan gydnabod bod hyblygrwydd i hyn yn dibynnu ar amgylchiadau’r unigolyn. Rwy’n gwerthfawrogi nad yw hyn yn caniatáu i unigolion gyfarfod ag anwyliaid sy’n byw y tu hwnt i’w hardal leol oni bai eu bod yn gofalu am unigolyn agored i niwed. Byddaf yn ailystyried hyn yn ystod yr adolygiad nesaf ar 18 Mehefin.  Er mwyn unioni un mater penodol yn ymwneud â’r cyfyngiadau presennol, byddaf yn cyflwyno mân ddiwygiad i’r rheoliadau i sicrhau y gellir cynnal priodasau a seremonïau partneriaethau sifil pan fo gan un o’r partneriaid salwch angheuol. Byddwn hefyd yn gweithio gyda darparwyr Addysg Bellach i sicrhau bod dysgwyr sy’n gorfod cwblhau elfennau ymarferol o’u hastudiaethau yn gallu gwneud hynny cyn gynted â phosibl. Gofynnaf hefyd i fusnesau manwerthu nad ydynt yn hanfodol i ddefnyddio’r tair wythnos nesaf i ddechrau paratoi i ailagor. Byddwn yn ailasesu a yw’r amgylchiadau’n iawn i’r busnesau hyn ailagor ar ôl edrych ar y cyngor meddygol a gwyddonol yn y cyfnod adolygu nesaf Byddwn hefyd yn ailasesu’r opsiynau yn ymwneud â’r materion a ganlyn yn yr adolygiad nesaf ar 18 Mehefin: * Ailagor safleoedd awyr agored a reolir (ee marchnadoedd awyr agored, cyrtiau chwaraeon, ystafelloedd arddangos yn yr awyr agored, ac amgueddfeydd awyr agored) * Galluogi athletwyr elît nad ydynt yn broffesiynol i hyfforddi’n ddiogel, er enghraifft ein hathletwyr sy’n hyfforddi ar gyfer y Gemau Olympaidd * Ailagor y farchnad dai * Ailagor safleoedd manwerthu nad ydynt yn hanfodol yn amodol ar ofynion cadw pellter corfforol (ee y stryd fawr) * Cynyddu’r capasiti ar gyfer gofal plant a thrafnidiaeth gyhoeddus i gefnogi mwy o unigolion i ddychwelyd i’r gwaith. Er mwyn hwyluso’r newidiadau hyn byddwn yn gweithio gyda gweithredwyr cludiant, awdurdodau lleol ac eraill i sicrhau bod unigolion yn gallu teithio’n ddiogel a bod ein mannau cyhoeddus, fel y stryd fawr, yn hwyluso’r mesurau cadw pellter cymdeithasol a fydd yn angenrheidiol am gryn amser eto.  Bydd rhagor o wybodaeth am y cam nesaf ar gyfer ysgolion ac addysg bellach yn cael ei chyhoeddi yr wythnos nesaf. Wrth wneud y newidiadau hyn, hoffwn bwysleisio bod cyfrifoldeb ar bob un ohonom yn bersonol i gydnabod y risgiau yr ydym ni ein hunain, ein teuluoedd a’n cymunedau ehangach yn eu hwynebu o ganlyniad i’r feirws. Rhaid inni, bob un ohonom ni, weithredu gan ystyried a pharchu eraill a sicrhau ein bod yn cydymffurfio â’r mesurau sy’n dal i fod ar waith. Meddyliwch beth y *dylech chi* ei wneud yn ogystal â beth y *cewch chi* ei wneud. Rydym yn parhau i ffafrio ymateb pedair gwlad i’r camau ar gyfer llacio’r cyfyngiadau, ac rydym yn parhau i ymgynghori â phob rhan o’r DU. I bobl Cymru y mae ein dyletswydd ni, a bydd ein penderfyniadau yn seiliedig ar dystiolaeth ac ar amgylchiadau penodol Cymru.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 5 Awst, cyhoeddodd y Cyd\-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu ddatganiadau sy’n egluro ei gyngor ar newidiadau i’r rhaglenni feirws papiloma dynol (HPV) ac imiwneiddio plant. Mae’r Cyd\-bwyllgor wedi argymell y canlynol: * symud at roi un dos o’r brechlyn HPV i grwpiau penodol, a * newid yr amserlen imiwneiddio arferol ar gyfer babanod gan fod y ddarpariaeth o’r brechlyn Menitorix© (Hib/MenC) yn dod i ben. **Brechu yn erbyn HPV** Mae’r brechlyn HPV yn helpu i ddiogelu pobl rhag canserau a achosir gan HPV, gan gynnwys canser ceg y groth, rhai canserau'r geg a’r gwddf, a rhai canserau’r anws a’r organau cenhedlu. Mae mwy a mwy o dystiolaeth am lwyddiant y rhaglen hyd yn hyn. Mae astudiaeth a gafodd ei hariannu gan *Cancer Research UK,* ac a gyhoeddwyd yn ddiweddar, yn dangos bod y cyfraddau canser ceg y groth ymysg y menywod hynny a oedd wedi cael cynnig y brechlyn rhwng 12 ac 13 oed, ond sydd bellach yn eu hugeiniau, 87% yn is nag mewn poblogaeth sydd heb gael ei brechu. Ers dechrau 2020, mae’r Cyd\-bwyllgor wedi bod yn ystyried tystiolaeth ynglŷn â newid yr amserlen brechu yn erbyn HPV o ddau ddos i un dos pan fydd ar gyfer y rheini sy’n iau na 15 oed. Ar ôl ystyried y dystiolaeth hon, mae’r Cyd\-bwyllgor wedi cynghori y dylid gweithredu’r amserlenni canlynol ar gyfer y rhaglen HPV:   * amserlen sy’n cynnig un dos ar gyfer y rhaglen reolaidd i’r glasoed a’r rhaglen MSM cyn eu pen\-blwydd yn 25 oed * amserlen sy’n cynnig dau ddos ar ôl 25 oed yn y rhaglen MSM * amserlen sy’n cynnig tri dos i unigolion sy’n imiwnoataliedig a’r rheini sy’n HIV positif.   Wrth gyhoeddi ei argymhelliad, mae’r Cyd\-bwyllgor wedi cyfeirio at dystiolaeth gadarn y gallai un dos o’r brechlyn HPV fod yn ddigon i amddiffyn unigolyn yn effeithiol am gyfnod hir o amser os caiff y brechlyn ei gynnig ar ddechrau’r cyfnod glasoed. Mae hyn yn cael ei gefnogi gan y Grŵp Cynghori Strategol Arbenigol ar Imiwneiddio, Sefydliad Iechyd y Byd, y daeth ei adolygiad yn 2022 i’r casgliad bod un dos o’r brechlyn HPV yn darparu diogelwch effeithiol rhag HPV, ar lefel y gellir ei chymharu â’r lefel a ddarperir gan amserlenni dau ddos. Bydd y Cyd\-bwyllgor yn parhau i adolygu ei gyngor, ac i gymryd y camau priodol lle bo angen. Rwyf wedi derbyn y cyngor hwn, a bydd fy swyddogion yn gweithio gyda GIG Cymru er mwyn gweithredu’r newidiadau perthnasol. Bydd symud at drefn un dos yn golygu bod cyn lleied â phosibl o dorri ar draws gweithgarwch ysgolion, a bydd hefyd yn creu mwy o gapasiti oherwydd y lleihad mewn sesiynau brechu, gan barhau i gynnal y lefelau hynod uchel o lwyddiant wrth frwydro yn erbyn HPV a lleihau canserau drwy un dos yn unig. **Newidiadau i’r amserlen arferol ar gyfer babanod \- Menitorix© (****Hib/MenC)** Mae Haemophilus influenzae math b (Hib) yn haint bacterol sy’n gallu achosi nifer o gyflyrau difrifol, yn enwedig mewn plant ifanc. Roedd heintiau Hib yn arfer bod yn broblem iechyd difrifol yn y DU, ond mae imiwneiddio babanod yn erbyn Hib fel mater o arfer ers 1992 wedi arwain at sefyllfa lle mae’r heintiau hyn bellach yn brin. Yr unig frechlyn sydd ar gael ar y farchnad i atal Hib/ MenC yw Menitorix©. Mae’r Cyd \-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu wedi cael gwybod na fydd Menitorix© (Hib/MenC) yn parhau i gael ei ddarparu. Mae hynny’n golygu y bydd angen newid yr amserlen arferol ar gyfer babanod, gan fod y brechlyn hwn yn cael ei roi ar hyn o bryd i fabanod 12 mis oed. Ar ôl ystyried yr opsiynau’n ofalus, mae’r Cyd\-bwyllgor bellach yn cynghori fel a ganlyn: * dylid cynnig dos ychwanegol o frechlyn *multivalent* sy’n cynnwys Hib i fabanod 12 mis neu 18 mis oed (byddai rhoi hwn pan fyddant yn 18 mis yn golygu bod angen creu ymweliad imiwneiddio newydd). * dylai’r ail ddos o’r brechlyn rhag y frech goch, clwy’r pennau a rwbela (y brechlyn MMR) gael ei ddwyn ymlaen o 3 blwydd a 4 mis oed i 18 mis oed er mwyn gwella lefel yr amddiffyniad. * yn seiliedig ar y dystiolaeth glir bod lleihad yn y clefyd meningococol ymledol (*invasive meningococcal*) clefyd A, C, W ac Y yn y DU (yn bennaf o ganlyniad i lwyddiant y rhaglen brechu MenACWY i bobl ifanc yn eu harddegau a niferoedd isel o achosion), nid yw cynnwys dos o frechlyn sy’n cynnwys MenC yn yr amserlen ar gyfer babanod yn cael ei argymell – mae ymdrechion i gynnal a gwella lefel yr amddiffyniad MenACWY ymysg y glasoed yn bwysig er mwyn cynnal imiwnedd torfol. Rwyf hefyd wedi derbyn y cyngor a roddwyd gan y Cyd\-bwyllgor ar y mater hwn. Bydd y stoc bresennol yn parhau i fod ar gael hyd at 2025, ac felly nid ydym yn disgwyl i’r newid ddigwydd ar unwaith. Bydd Llywodraeth Cymru nawr yn gweithio gyda GIG Cymru ar y trefniadau y mae eu hangen ar gyfer gweithredu’r newidiadau i’r rhaglen frechu ar gyfer babanod a phlant. Byddwn yn annog bod plant, pobl ifanc a’u rheini a’u gofalwyr yn dilyn y cyngor Iechyd Cyhoeddus drwy sicrhau eu bod yn cael eu himiwneiddio’n llawn i’w diogelu rhag clefydau a allai fod yn ddifrifol. Mae’r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn sicrhau bod Gweinidogion yn parhau i gael gwybodaeth. Os bydd Aelodau am inni wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ar hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

On 5 August the Joint Committee on Vaccination and Immunisation (JCVI), published statements setting out its advice on changes to the human papillomavirus (HPV) and childhood immunisation programmes. The Committee has recommended: * a move to one dose of the HPV vaccination for certain groups and, * a change to the routine infant schedule due to the discontinuation of the Menitorix© (Hib/MenC) vaccine. **HPV Vaccination** The HPV vaccine helps protect against cancers caused by HPV, including cervical cancer, some mouth and throat cancers and some cancers of the anal and genital areas. There is growing evidence of the success of the programme so far. A recently published Cancer Research UK\-funded study found that cervical cancer rates in women offered the vaccine between the ages of 12 and 13, and now in their 20s, were 87% lower than in an unvaccinated population. Since early 2020, the JCVI has been considering evidence to change the HPV vaccination schedule from two doses to one dose when commenced before 15 years of age. Following consideration of this evidence, the Committee has advised the following schedules for the HPV programme:   * a one\-dose schedule for the routine adolescent programme and MSM programme before the 25th birthday * a 2\-dose schedule from the age of 25 in the MSM programme * a 3\-dose schedule for individuals who are immunosuppressed and those known to be HIV\-positive   In publishing their recommendation, the Committee has referred to compelling evidence that a single dose of HPV vaccine could be sufficient to provide good and long\-lasting protection when offered in early adolescence.  This is supported by the WHO Strategic Advisory Group of Experts on Immunization (SAGE) whose 2022 review concluded that a single\-dose HPV vaccine delivers solid protection against HPV, that is comparable to 2\-dose schedules. The Committee will continue to keep its advice under close review and take appropriate action where necessary. I have accepted this advice and my officials will work with NHS Wales regarding the implementation of this change. The move to one dose will minimise disruption for schools and create more capacity due to the vaccination session reduction, whilst still maintaining the incredible levels of success in combatting HPV and reducing cancers with a single dose. **Changes to the routine infant schedule \- Menitorix© (****Hib/MenC)** Haemophilus influenzae type b (Hib) is a bacterial infection that can cause a number of serious illnesses, particularly in young children. Hib infections used to be a serious health problem in the UK, but the routine immunisation against Hib, given to babies since 1992, means these infections are now rare. The only vaccine available on the market to prevent Hib/ MenC is Menitorix© JCVI has been notified of the discontinuation of Menitorix© (Hib/MenC). This necessitates a change to the routine infant schedule, as this vaccine is currently given at 12 months. After careful consideration of the options, the JCVI now advises that: * an additional dose of Hib\-containing multivalent vaccine should be offered at 12 or 18 months of ages (giving this at 18 months would require the creation of a new immunisation visit) * the second dose of measles, mumps and rubella (MMR) vaccine should be brought forwards from 3 years 4 months to 18 months of age to improve coverage * based on the demonstrated decline of invasive meningococcal A, C, W and Y disease in the UK (primarily due to the success of the teenage MenACWY vaccination programme and low case numbers) including a dose of MenC\-containing vaccine in the infant schedule is not recommended – efforts to sustain and improve coverage of MenACWY in adolescents are important to maintain herd immunity I have also accepted the advice from the JCVI on this matter.  Current stock will remain available until 2025 and therefore we do not expect the change to be immediate. Welsh Government will now work with NHS Wales on the arrangements needed to implement the changes to the infant and childhood vaccination programme. I would urge children, young people and their parents and carers to follow Public Health advice and ensure they are fully immunised to protect them from potentially serious diseases. This statement is being issued during recess to keep Members informed. Should Members wish us to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns we would be happy to do so.

Translate the text from Welsh to English.

Mae cynnal safonau lles anifeiliaid uchel yn parhau’n flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru. Wrth ymddangos ger bron y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Materion Gwledig ddydd Iau, 11 Mehefin, ailddatgenais fy ymrwymiad i gyflwyno deddfwriaeth newydd i wahardd gwerthu cŵn a chathod bach trwy drydydd parti yng Nghymru erbyn diwedd y Senedd hon.  Gwnes i gadarnhau hefyd bod fy swyddogion wrthi’n delio â’r mater.  Ond rwy’n siŵr eich bod yn gwerthfawrogi’r pwysau ychwanegol y mae Covid\-19 wedi’i roi arnom a bod angen rheoli adnoddau’n ofalus. Heddiw, byddaf yn lansio’r ymgynghoriad olaf ar y cynnig i wahardd gwerthu cŵn a chathod bach trwy drydydd parti.  Mae’r ymgynghoriad yn allweddol i’r broses o gasglu tystiolaeth i’n helpu i weld sut orau y dylai’r Llywodraeth ddelio â’r mater a chael yr effaith fwyaf yng Nghymru.  Rwy’n siŵr eich bod yn gwerthfawrogi bod angen i unrhyw newid i’r ddeddfwriaeth neu’r trefniadau gorfodi fod yn gymesur ac yn seiliedig ar dystiolaeth.  Yng ngoleuni ymgynghoriadau blaenorol ar y mater a chyhoeddi’r Crynodeb o’r Ymatebion, bydd yr ymgynghoriad hwn yn para wyth wythnos. Byddwn yn gweithio gyda Plant yng Nghymru ac yn holi mudiadau allweddol eraill sy’n delio â lles anifeiliaid yr un pryd â’r ymgynghoriad i wneud yn siŵr bod clust i glywed llais plant a phobl ifanc Cymru. Hoffwn ei gwneud yn glir mai dim ond un o’r camau sydd eu hangen i wella lles anifeiliaid sy’n cael eu cadw mewn sefydliadau bridio yng Nghymru yw’r ddeddfwriaeth hon i wahardd eu gwerthu trwy drydydd parti.  Mae swyddogion yn cydweithio ag awdurdodau lleol ac fel rhan o brosiect treialu 3 blynedd a noddir gan Lywodraeth Cymru, mae awdurdodau lleol wrthi’n ystyried sut i chwalu’r rhwystrau i orfodi; gwella hyfforddiant; cyngor gwell; a defnyddio adnoddau’n well. Byddwn yn parhau i weithio gyda rhanddeiliaid, gan gynnwys Awdurdodau Lleol a Gweinyddiaethau eraill i sicrhau bod y newidiadau yn cael effaith hirdymor ar safonau lles cŵn a chathod sy’n cael eu bridio yng Nghymru. https://llyw.cymru/gwahardd\-gwerthu\-cwn\-chathod\-bach\-gan\-drydydd\-parti

High standards of animal welfare continue to be a high priority for the Welsh Government. In my appearance at the Climate Change, Environment and Rural Affairs Committee on Thursday 11 June, I restated my commitment to introducing new legislation to ban commercial third party sales of puppies and kittens in Wales by the end of this Senedd.  I also confirmed this work is now being progressed by officials.  However, I am sure you will appreciate to the additional pressure presented by the Covid\-19 pandemic and the need to carefully manage resources.  Today, I will launch the final consultation to the proposed ban of commercial third party sales of puppies and kittens.  The consultation process is a key part of evidence gathering to help us to identify where Government intervention is most appropriate and will have the greatest impact in Wales. I am sure you appreciate any changes to the legislation or to enforcement must be proportionate and evidence based. In light of previous consultations on this subject and the publication of the Summary of Responses, this consultation period will be 8 weeks.  We will be working with Children in Wales and will engage with other key animal welfare organisations, in parallel with the full consultation, to ensure the voice of children and young people of Wales is heard.  I would also like to highlight the proposed legislation to ban commercial third party sales is only one of the steps necessary to improve  the welfare of those animals at breeding establishments in Wales.  Officials are working closely with local authorities and work is underway in relation to tackling barriers to enforcement; enhanced training; better guidance; and improved use of resources within local authorities as part of a 3 year Welsh Government funded pilot project. We will continue to work with key stakeholders, including Local Authorities and the other Administrations to ensure we introduce changes which will have a lasting impact on the welfare standards of dogs and cats bred in Wales. https://gov.wales/ban\-third\-party\-sales\-puppies\-and\-kittens

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r pandemig wedi cael effaith anferth ar fywydau pob un ohonom – ond yn arbennig ar bobl sy’n byw mewn cartrefi gofal a’u teuluoedd. Mae nifer o bobl wedi cael eu gwahanu oddi wrth ei teulu ehangach am fisoedd ar y tro, heb allu cael ymwelwyr oherwydd y cyfyngiadau llym ar ymweliadau â chartrefi gofal, sy’n angenrheidiol er mwyn diogelu preswylwyr rhag y peryglon o ddal y coronafeirws. Dyma un o’r meysydd anoddaf o ran ceisio taro cydbwysedd rhwng diogelu iechyd corfforol pobl a’u lles emosiynol. Mae angen y mesurau hyn oherwydd gwyddom fod achosion o’r coronafeirws mewn cartrefi gofal yn gallu bod yn hynod dorcalonnus. Ond gwyddom hefyd fod cyfyngiadau ar ymweliadau wedi achosi poen meddwl i breswylwyr a’u teuluoedd, a’u bod wedi effeithio ar lesiant pobl. Mae’r sefyllfa o ran iechyd y cyhoedd yn gwella, diolch i’r holl waith caled a’r aberth y mae pobl ar draws Cymru wedi’i wneud dros y misoedd diwethaf. Mae’r data diweddaraf yn dangos bod achosion o’r coronafeirws yn y gymuned wedi gostwng i tua 53 o achosion fesul 100,000 o bobl. Fodd bynnag, mae straen Caint o’r feirws yn heintus dros ben, a dyma’r straen mwyaf amlwg yng Nghymru erbyn hyn. Mae gwybodaeth gan Arolygiaeth Gofal Cymru yn dangos bod nifer y cartrefi gofal sy’n datgan bod ganddynt achosion o COVID\-19 hefyd yn gostwng – nododd 173 (16\.5%) o gartrefi gofal i oedolion yng Nghymru bod ganddynt un neu fwy o achosion o COVID\-19 wedi’u cadarnhau ymhlith staff neu breswylwyr yn yr 20 diwrnod diwethaf. Dyma ostyngiad o 6\.2% o gymharu â’r adroddiad diwethaf a gyhoeddwyd pythefnos yn gynt. Mae ein rhaglen frechu hefyd yn mynd o nerth i nerth – diolch i ymdrechion enfawr miloedd o bobl ar draws Cymru dros y 12 wythnos diwethaf. Mae nifer anghredadwy o uchel o breswylwyr cartrefi gofal wedi cael eu brechu \- mae mwy na 94% o breswylwyr wedi cael y dos cyntaf, a 84% o staff cartrefi gofal. Yn dilyn yr adolygiad tair wythnos diwethaf o reoliadau’r coronafeirws, dywedodd y Prif Weinidog y byddwn yn edrych eto ar y canllawiau ar ymweliadau â chartrefi gofal, i weld a oes modd cefnogi rhagor o ymweliadau mewn cartrefi gofal. Dros y pythefnos diwethaf, rydym wedi bod yn gweithio gydag Iechyd Cyhoeddus Cymru, awdurdodau lleol, cynrychiolwyr darparwyr cartrefi gofal ac aelodau o’n grŵp rhanddeiliaid ar ymweliadau cartrefi gofal i ystyried sut y gallwn weithredu dull seiliedig ar risg er mwyn galluogi ymweliadau â chartrefi gofal i gael eu cynnal unwaith eto, lle y mae’n ddiogel gwneud hynny. Rydym wastad wedi pwysleisio pa mor bwysig yw cael dull gweithredu sydd wedi’i asesu o ran risg. Bydd Iechyd Cyhoeddus Cymru yn arwain gweminar ar gyfer y sector yr wythnos nesaf i drafod asesiadau risg, gan ganolbwyntio’n benodol ar ymweliadau. Fy mwriad yw y dylem fod yn gallu cyhoeddi y bydd modd i un ymwelydd penodedig gael ymweld â chartref gofal dan do yn rheolaidd o 13 Mawrth ymlaen, fel rhan o’r pecyn o fesurau ehangach sy’n cael eu hystyried ar gyfer yr adolygiad tair wythnos.   Drwy gydol y pandemig, mae darparwyr cartrefi gofal wedi ymdrechu i gadw cysylltiad rhwng eu preswylwyr a’u teuluoedd, gan weithredu o fewn y cyfyngiadau ehangach oedd ar waith. Nid yw hyn wedi bod yn hawdd, ac rwy’n canmol eu gwaith caled a’u harloesedd. Er mwyn helpu cartrefi gofal i allu cynnal ymweliadau a chyswllt cymdeithasol rhwng preswylwyr a’u perthnasau, byddwn yn gweithio gyda Age Cymru i dreialu dull o ddatblygu gwirfoddoli mewn cartrefi gofal. Mae pob un ohonom wedi gweld bod gwirfoddolwyr yn chwarae rhan hanfodol yn yr ymateb i’r pandemig, ac rwy’n awyddus i fanteisio i’r eithaf ar hyn.

The pandemic has had an enormous impact on all our lives – but particularly for people living in care homes and their families. Many people have been separated from their wider family for months at a time and have not been able to have visitors, because of the strict restrictions on visiting in care homes, which are needed to protect residents from the risks of contracting coronavirus. This has been one of the most difficult areas to try and achieve a balance between protecting people’s physical health and emotional wellbeing. These measures are necessary because we know how devastating coronavirus outbreaks in care homes can be. But we also know restrictions on visiting have caused distress for residents and their families and they have affected people’s wellbeing. The public health situation is improving, thanks to all the hard work and sacrifices made by people across Wales over the last few months. The latest data shows that cases of coronavirus in the community have fallen to around 53 cases per 100,000 people however, the highly infectious Kent strain of the virus is now the dominant strain of the virus in Wales. Information from Care Inspectorate Wales shows the number of care homes to declare cases of Covid\-19 is also falling – there were 173 (16\.5%) adult care homes in Wales with one or more confirmed cases of Covid\-19 in staff or residents in the past 20 days. This is a fall of 6\.2% compared to the last report issued two weeks earlier. Our vaccination programme is also going from strength to strength – thanks to the enormous efforts of thousands of people across Wales over the last 12 weeks. Take\-up of vaccination has been incredibly high among care home residents at more than 94% for the first dose and 84% among care home staff. Following the last three\-week review of the coronavirus regulations, the First Minister said we would be re\-examining the guidance on care home visiting, to see whether more care home visits could be supported. Over the last fortnight, we have been working with Public Health Wales, local authorities, care home provider representatives and members of our care home visiting stakeholder group to consider how we can support a risk\-based approach to enable indoor care home visiting to resume, where it is safe to do so. We have always emphasised the importance of a risk\-assessed approach. Public Health Wales will be leading a webinar for the sector next week on the subject of risk assessments, with a particular focus on visits.  My intention is that we should be able to announce that routine indoor visiting by a single, designated visitor will be able to resume from March 13, as part of the package of wider measures being considered for the three\-week review.   Throughout the pandemic, care home providers have strived to maintain contact between their residents and their families, while operating within the wider restrictions in place. This has not been easy and I applaud their hard work and innovation. To help care homes support visiting and social contact between residents and relatives, we will be working with Age Cymru to pilot an approach to the development of volunteering in care homes. We have all seen the vital role that volunteers have played in the response to the pandemic and I am keen to capitalise on this.

Translate the text from Welsh to English.

Rwy’n cyhoeddi fy mhenderfyniad ar ddyrannu cronfeydd i gyrff sydd yn hybu ac yn hwyluso’r defnydd o’r Gymraeg ar gyfer 2013 \-14 ac i bapurau bro am gyfnod o dair blynedd o 2013 hyd at 2016\. Ym mis Ebrill 2012 trosglwyddwyd y cyfrifoldeb am hybu’r defnydd o’r Gymraeg ac o weinyddu grant i gefnogi’r iaith o Fwrdd yr Iaith Gymraeg i Lywodraeth Cymru.  Prif ffocws y cynllun grantiau yw ariannu  gweithgareddau sy’n arwain at gyflawni meysydd strategol 1 i 3 ein strategaeth iaith, Iaith fyw: iaith byw sef: y teulu, plant a phobl ifanc, a’r gymuned. Yn ogystal roedd modd i ni ystyried ceisiadau am weithgareddau sy’n cyfrannu tuag at gyflawni meysydd strategol 4 i 6 sef; y gweithle, gwasanaethau Cymraeg, a’r seilwaith. Rwy’n falch o gyhoeddi y caiff £3,557,347, sydd yn gynnydd o £89,703 ar gyllideb 2012/13, wedi ei ddyrannu fel a ganlyn: * Yr Urdd \- £852,184 * Menter Môn \- £89,132 * Menter Iaith Fflint \- £72,043 * Menter Merthyr \- £58,400 * Eisteddfod Genedlaethol \- £543,000 * Menter Iaith Castell Nedd Port Talbot \- £77,415 * Menter Iaith Maldwyn \- £72,591 * Hunaniaeth \- £83,715 * Menter Iaith Conwy \- £97,678 * Mentrau Iaith Cymru \- £61,500 * Merched y Wawr \- £84,205 * Menter Iaith Maelor \- £36,540 * Menter Bro Dinefwr \- £93,000 * Menter iaith Rhondda Cynon Taf \- £107,768 * Clybiau Ffermwyr Ifanc Cymru \- £89,719 * Menter Brycheiniog \- £28,451 * Partneriaeth Aman Tawe \- Castell\-nedd \- £38,000 * Partneriaeth Aman Tawe \- Dinefwr \- £38,000 * Menter Iaith Casnewydd \- £47,250 * Menter Bro Ogwr \- £59,435 * Menter Caerdydd \- £84,591 * Menter Iaith CERED \- £103,068 * Menter Iaith Abertawe \- £102,145 * Menter Iaith Caerffili \- £95,552 * Menter Iaith Sir Ddinbych \- £81,583 * Menter Iaith Sir Benfro \- £90,279 * Menter Gorllewin Sir Gar \- £66,921 * Cymdeithas Eisteddfodau Cymru \- £46,036 * Duke of Edinburgh Award \- £20,300 * Gwallgofiaid \- £23,000 * Menter Iaith Cwm Gwendraeth \- £87,791 * RHAG \- £35,140 * Sefydliad Cerddoriaeth Cymreig \- £12,165 * Dyffryn Nantlle 20/20 \- £3,000 * Menter Iaith Blaenau Gwent \- £42,750 * Plant yng Nghymru \- £3,000 Mae’r £3,557,347 yn cynnwys £30,000 sydd wedi ei glustnodi ar gyfer gweithio yn ardal Bro Morgannwg er mwyn datblygu ffordd newydd o cynnig darpariaeth fydd yn cynnig cyfleoedd i deuluoedd, plant, pobl ifanc, a dysgwyr yr ardal i ddefnyddio’u Cymraeg.  Byddwn yn gweithio’n agos gyda Mentrau Iaith Cymru i ddatblygu’r ddarpariaeth newydd hwn yn ardal Bro Morgannwg.  Yn ogystal rwy’n cyhoeddi fy mhenderfyniad i ddyrannu £85,310 y flwyddyn  i 50 papur bro a fydd yn derbyn rhwng £800 a £1,870 yr un y flwyddyn am y tair blynedd nesaf, mae’r cyfanswm a ddyrannwyd yn adlewyrchu'r nifer o rifynnau y maent yn ei gyhoeddi. Mae hyn yn gynnydd o £11,237 y flwyddyn o’i gymharu â chyllideb 2012/13\. Dyrannwyd y grant i’r papurau canlynol: Cyfraniad Blynyddol 2013/14, 2014/15, 2015/16 * Y Gloran \- £1,700 * Glo Man \- £1,700 * Clonc \- £1,700 * Yr Angor (L) \- £1,700 * Pethe Penllyn \- £1,700 * Y Rhwyd \- £1,700 * Yr Arwydd \- £1,700 * Tafod Elai \- £1,700 * Clochdar \- £1,700 * Yr Odyn \- £1,870 * Dail Dysynni \- £1,700 * Seren Hafren \- £1,870 * Y Tincer \- £1,700 * Y Pentan \- £1,870 * Lleu \- £1,870 * Wilia \- £1,700 * Y Gambo \- £1,700 * Nene \- £1,700 * Y Glorian \- £1,700 * Yr Angor (A) \- £1,700 * Y Cardi Bach \- £1,700 * Yr Ysgub \- £1,870 * Y Dinesydd \- £1,700 * Llais \- £1,700 * Papur Pawb \- £1,700 * Llais Aeron \- £1,700 * Llais Ardudwy \- £1,870 * Y Ffynnon \- £1,870 * Papur Menai \- £1,700 * Y Ddolen \- £1,870 * Y Bigwn \- £1,700 * Y Glannau \- £1,700 * Dan y Landsker \- £1,200 * Y Garthen \- £1,700 * Cwlwm \- £1,700 * Y Lloffwr \- £1,700 * Papur y Cwm \- £1,700 * Y Clawdd \- £1,200 * Eco'r Wyddfa \- £1,870 * Y Barcud \- £1,700 * Y Fan a'r Lle \- £800 * Llais Ogwen \- £1,870 * Clebran \- £1,870 * Goriad \- £1,700 * Papur Dre £1,700 * Yr Hogwr \- £1,700 * Yr Wylan \- £1,870 * Papur Fama \- £1,700 * Plu'r Gweinydd \- £1,870 * Tua'r Goleuni  \- £1,700

I am announcing my decision to allocate funds to organisations that promote and facilitate the use of the Welsh language for 2013\-14 and to the Papurau Bro (Welsh language community newspapers) for a three year period from 2013 to 2016\. In April 2012 the responsibility for promoting the use of the Welsh language and for administering grants in support of the language transferred from the Welsh Language Board to the Welsh Government. The grant scheme’s main focus is to fund activities that lead to delivering strategic areas 1 to 3 of our Welsh language strategy  Iaith fyw:iaith byw (A living language: a language for living) which are the family, children and young people and the community. The scheme can also fund activities that help deliver strategic areas 4 to 6: the workplace, Welsh language services and infrastructure. I am pleased to announce that £3,557,347, which is an increase of £89,703 on the 2012/13 budget, has been allocated, as follows: * Yr Urdd \- £852,184 * Menter Môn \- £89,132 * Menter Iaith Fflint \- £72,043 * Menter Merthyr \- £58,400 * Eisteddfod Genedlaethol \- £543,000 * Menter Iaith Castell Nedd Port Talbot \- £77,415 * Menter Iaith Maldwyn \- £72,591 * Hunaniaeth \- £83,715 * Menter Iaith Conwy \- £97,678 * Mentrau Iaith Cymru \- £61,500 * Merched y Wawr \- £84,205 * Menter Iaith Maelor \- £36,540 * Menter Bro Dinefwr \- £93,000 * Menter iaith Rhondda Cynon Taf \- £107,768 * Clybiau Ffermwyr Ifanc Cymru \- £89,719 * Menter Brycheiniog \- £28,451 * Partneriaeth Aman Tawe \- Castell\-nedd \- £38,000 * Partneriaeth Aman Tawe \- Dinefwr \- £38,000 * Menter Iaith Casnewydd \- £47,250 * Menter Bro Ogwr \- £59,435 * Menter Caerdydd \- £84,591 * Menter Iaith CERED \- £103,068 * Menter Iaith Abertawe \- £102,145 * Menter Iaith Caerffili \- £95,552 * Menter Iaith Sir Ddinbych \- £81,583 * Menter Iaith Sir Benfro \- £90,279 * Menter Gorllewin Sir Gar \- £66,921 * Cymdeithas Eisteddfodau Cymru \- £46,036 * Duke of Edinburgh Award \- £20,300 * Gwallgofiaid \- £23,000 * Menter Iaith Cwm Gwendraeth \- £87,791 * RHAG \- £35,140 * Sefydliad Cerddoriaeth Cymreig \- £12,165 * Dyffryn Nantlle 20/20 \- £3,000 * Menter Iaith Blaenau Gwent \- £42,750 * Plant yng Nghymru \- £3,000   The £3,557,347 includes £30,000 which has been allocated for work in the Vale of Glamorgan, in order to develop a new way of providing opportunities for families, children, young people and learners in the area to use their Welsh. We will be working closely with Mentrau Iaith Cymru to develop this new provision.   In addition I am announcing my decision to allocate £85,310 per year to 50 papurau bro (Welsh language community newspapers) who will receive between £800 and £1,870 each for the next three years, with the sum allocated to each paper reflecting the number of issues they publish. This is an increase of £11,237 a year compared with the budget available in 2012/13\. Grants have been allocated to the following community newspapers **Annual Allocation \- 2013/14, 2014/15, 2015/16** * Y Gloran \- £1,700 * Glo Man \- £1,700 * Clonc \- £1,700 * Yr Angor (L) \- £1,700 * Pethe Penllyn \- £1,700 * Y Rhwyd \- £1,700 * Yr Arwydd \- £1,700 * Tafod Elai \- £1,700 * Clochdar \- £1,700 * Yr Odyn \- £1,870 * Dail Dysynni \- £1,700 * Seren Hafren \- £1,870 * Y Tincer \- £1,700 * Y Pentan \- £1,870 * Lleu \- £1,870 * Wilia \- £1,700 * Y Gambo \- £1,700 * Nene \- £1,700 * Y Glorian \- £1,700 * Yr Angor (A) \- £1,700 * Y Cardi Bach \- £1,700 * Yr Ysgub \- £1,870 * Y Dinesydd \- £1,700 * Llais \- £1,700 * Papur Pawb \- £1,700 * Llais Aeron \- £1,700 * Llais Ardudwy \- £1,870 * Y Ffynnon \- £1,870 * Papur Menai \- £1,700 * Y Ddolen \- £1,870 * Y Bigwn \- £1,700 * Y Glannau \- £1,700 * Dan y Landsker \- £1,200 * Y Garthen \- £1,700 * Cwlwm \- £1,700 * Y Lloffwr \- £1,700 * Papur y Cwm \- £1,700 * Y Clawdd \- £1,200 * Eco'r Wyddfa \- £1,870 * Y Barcud \- £1,700 * Y Fan a'r Lle \- £800 * Llais Ogwen \- £1,870 * Clebran \- £1,870 * Goriad \- £1,700 * Papur Dre £1,700 * Yr Hogwr \- £1,700 * Yr Wylan \- £1,870 * Papur Fama \- £1,700 * Plu'r Gweinydd \- £1,870 * Tua'r Goleuni  \- £1,700

Translate the text from Welsh to English.

Cylchlythyr demograffeg Ystadegau Cymru: Mehefin 2021

Statistics Wales Demography newsletter: June 2021

Translate the text from English to Welsh.

The Materials and Manufacturing Education Training and Learning (METaL) scheme, led by Swansea University’s College of Engineering, is helping to raise skills, boost performance and productivity to drive this growing industrial sector. The additional funding of £1\.4m will enable the scheme to help more than 400 people gain technical skills in new and emerging sectors, such as energy and power, smart manufacturing, materials engineering, circular economy as well as corrosion and coatings technology. It will also support an extra 60 companies in North, West Wales and the South Wales Valleys. Professor Drakeford said,  > “The Welsh Government is committed to ensuring the Welsh workforce is equipped with the skills needed to drive growth and productivity. This is another example of the importance of replacement funding for Wales following Brexit so that future investments can continue to support our ambitions for a sustainable and prosperous Welsh economy.” Dr Khalil Khan of Swansea University, METaL Project manager, said: > “Securing this EU funding ensures the continuation of a fantastic vehicle for Swansea University to share its knowledge and experience to support Welsh businesses.  > > “The funding complements the investment of Welsh Government in supporting Welsh businesses, and will benefit industry by ensuring that its workforce have the correct technical knowledge to enable Welsh businesses to compete in a global marketplace.“ One of the companies that has benefited from the METaL scheme is TATA Steel in Port Talbot. Andrew Townsend, a Fire and Environment Manager at the site talks about his experience of the scheme. > “The METaL courses have helped colleagues gain a better understanding of technical aspects associated with their operations. In particular, the environmental issues course has helped people understand environmental legislation and global, local, and market\-sector based environmental issues.” > > “The benefit for our employees is that they now have a better understanding of the environmental aspects of our business. For the company it is an advantage to have a workforce which is more environmentally aware which helps improve Tata Steel’s environmental performance.” The scheme aims to support more than 800 people by the time it is completed in 2022\.

Mae’r cynllun Addysg, Hyfforddiant a Dysgu am Ddeunyddiau a Gweithgynhyrchu (METaL), dan arweiniad Coleg Peirianneg Prifysgol Abertawe, yn helpu i ddatblygu sgiliau, hybu perfformiad a chynhyrchiant i arwain y sector diwydiannol hwn sy'n tyfu. Bydd y cyllid ychwanegol o £1\.4m yn galluogi i'r cynllun helpu dros 400 o bobl i ennill sgiliau technegol mewn sectorau newydd a datblygol, gan gynnwys ynni a phŵer,  gweithgynhyrchu clyfar, peirianneg deunyddiau, economi gylchol yn ogystal â thechnoleg cyrydu a haenau. Bydd hefyd yn cefnogi 60 o gwmnïau ychwanegol yn y Gogledd, y Gorllewin a Chymoedd y De.  Dywedodd yr Athro Drakeford, > "Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i sicrhau bod gan weithlu Cymru y sgiliau sydd eu hangen i sbarduno twf a chynhyrchiant. Mae hyn yn enghraifft arall o ba mor bwysig ydyw i sicrhau bod Cymru yn cael yr un lefel o gyllid ag yr ydyn ni’n ei gael ar hyn o bryd gan yr Undeb Ewropeaidd yn dilyn Brexit fel y gall buddsoddiadau yn y dyfodol barhau i gefnogi ein huchelgeisiau ar gyfer sicrhau economi gynaliadwy a ffyniannus yng Nghymru.” Dywedodd Rheolwr Prosiect METaL, Dr Khalil Khan o Brifysgol Abertawe:  > “Mae'r arian hwn gan yr Undeb Ewropeaidd yn sicrhau parhad cyfrwng gwych i Brifysgol Abertawe i rannu ei gwybodaeth a'i phrofiad er mwyn cefnogi busnesau Cymru.  > > “Mae'r arian yn ategu buddsoddiad Llywodraeth Cymru o ran cefnogi busnesau, a bydd y diwydiant yn elwa drwy sicrhau bod ei weithlu yn meddu ar wybodaeth dechnegol gywir i alluogi busnesau Cymru i gystadlu mewn marchnad fyd\-eang." Un o'r cwmnïau sydd wedi elwa ar y cynllun METaL yw TATA Steel ym Mhort Talbot. Dyma Reolwr Tân ac Amgylchedd y safle, Andrew Townsend, yn sôn am ei brofiad o'r cynllun.  > “Mae cyrsiau METaL wedi helpu cydweithwyr i gael gwell dealltwriaeth o agweddau technegol sy'n gysylltiedig â'u gwaith. Yn benodol, mae'r cwrs materion amgylcheddol wedi helpu pobl i ddeall deddfwriaeth amgylcheddol a materion amgylcheddol sy'n seiliedig ar sector y farchnad a materion byd\-eang a lleol."  > > “Bydd ein gweithwyr yn elwa gan y bydd ganddyn nhw nawr gwell dealltwriaeth o agweddau amgylcheddol ein busnes. Mae o fantais i'r cwmni gael gweithlu sy'n meddu ar fwy o ymwybyddiaeth amgylcheddol gan helpu i wella perfformiad amgylcheddol Tata Steel.” Nod y cynllun yw cefnogi dros 800 o bobl erbyn y bydd yn dod i ben yn 2022\.

Translate the text from English to Welsh.

The new initiative will see us pay a small deposit when we buy a drink in a single use container, which we get back when we return the bottle or can. Wales is working with England and Northern Ireland to set up a joint scheme, meaning you can buy a drink in Barry and return it in Bristol or Belfast. Scotland is setting up its own scheme, which starts later this year. The announcement follows legislation to ban a number of single use plastics. Climate Change Minister Julie James said: > This is another step forward in moving Wales to a more circular economy where less waste is generated, and resources are reused and recycled rather than ending up in landfill. > > Consultation has shown huge public support for the scheme’s introduction, and we know people in Wales want to play their part in improving our already world\-leading recycling rates. > > Wales is the third best country in the world for recycling, but we know we can and need to go further in tackling the waste that affects our cities and towns and blights our countryside and reducing our emissions. Every year UK consumers go through an estimated 14 billion plastic drinks bottles and nine billion drinks cans, many of which are littered or condemned to landfill.   International examples show deposit return schemes can successfully improve recycling, with rates above 90% in Germany, Finland and Norway. Through the financial incentive provided to consumers to return their single\- use drinks containers, it is estimated that, after three years of the scheme, 85% fewer drinks containers will be discarded as litter, with a target to collect over 90% of returnable drinks containers once the scheme is up and running. The materials captured in the deposit return scheme in Wales will be drinks containers made from polyethylene terephthalate (PET) plastic, steel, glass, and aluminium.

Fel rhan o’r fenter newydd byddwn yn talu ernes fach pan fyddwn yn prynu diod mewn cynhwysydd untro, a gawn yn ôl pan fyddwn yn dychwelyd y botel neu'r can. Mae Cymru'n cydweithio gyda Lloegr a Gogledd Iwerddon i sefydlu cynllun ar y cyd, sy'n golygu y gallwch brynu diod yn y Barri a'i ddychwelyd ym Mryste neu Belfast. Mae'r Alban yn sefydlu ei chynllun ei hun, sy'n dechrau'n ddiweddarach eleni. Daw'r cyhoeddiad yn dilyn deddfwriaeth ddiweddar i wahardd nifer o blastigion untro.  Dywedodd y Gweinidog Newid Hinsawdd, Julie James: > Dyma gam arall ymlaen wrth i Gymru ddatblygu’n economi fwy cylchol lle mae llai o wastraff yn cael ei gynhyrchu, a lle caiff adnoddau eu hailddefnyddio a'u hailgylchu yn hytrach na’u bod yn mynd i safleoedd tirlenwi yn y pen draw. > > > Mae ymgynghoriad wedi dangos cefnogaeth gyhoeddus enfawr i gyflwyno’r cynllun, ac rydyn ni'n gwybod bod pobl yng Nghymru eisiau cyfrannu at wella ein cyfraddau ailgylchu sydd eisoes ar y blaen. > > > Cymru yw'r drydedd wlad orau yn y byd am ailgylchu, ond rydyn ni'n gwybod y gallwn ni a bod angen i ni fynd ymhellach i daclo'r gwastraff sy'n effeithio ar ein dinasoedd a'n trefi ac sy'n difetha ein cefn gwlad ac i leihau ein hallyriadau. Bob blwyddyn mae defnyddwyr y DU yn gwaredu tua 14 biliwn o boteli diodydd plastig a naw biliwn o ganiau diodydd, ac mae llawer ohonynt yn cael eu taflu fel sbwriel neu'n cyrraedd safleoedd tirlenwi.  Mae enghreifftiau rhyngwladol yn dangos y gall cynlluniau dychwelyd ernes wella cyfraddau ailgylchu, ac mae cyfraddau uwch na 90% yn yr Almaen, y Ffindir a Norwy yn tystio i hyn. Trwy'r cymhelliant ariannol a ddarperir i ddefnyddwyr ar gyfer dychwelyd eu cynwysyddion diodydd untro, amcangyfrifir, ar ôl tair blynedd o'r cynllun, y bydd 85% yn llai o gynwysyddion diodydd yn cael eu taflu fel sbwriel, gyda tharged i gasglu dros 90% o gynwysyddion diodydd y gellir eu dychwelyd unwaith y bydd y cynllun yn weithredol. Y deunyddiau a fydd yn rhan o’r cynllun dychwelyd ernes yng Nghymru fydd cynhwysyddion diodydd a wneir o blastig polyethylene terephthalate (PET), dur, gwydr, ac alwminiwm.

Translate the text from English to Welsh.

The STREAM (Sensor Technologies for Remote Environmental Aquatic Monitoring) project will bring together partners on both sides of the Irish Sea to better understand the impact of climate change; lower the cost of marine observation and accelerate the process of data provision. The €5\.4 million project is supported through the EU’s Ireland\-Wales Co\-operation Programme and led by the Waterford Institute of Technology, with project partners Swansea University and Cork Institute of Technology. STREAM will develop sensors capable of providing real\-time environmental data through web portals, mobile applications and mass\-produced sensors for organisations responsible for protecting and improving Welsh and Irish waters. Data collected will be shared locally to keep coastal communities informed about the local impacts of climate change. Professor Drakeford said: > “Preserving our marine environment in Wales and Ireland for economic prosperity and enjoyment is vitally important. This is an excellent example of how EU funds are enabling partners on both sides of the Irish Sea to support communities to mitigate the impacts of climate change.” Paschal Donohoe TD, the Irish Minister for Finance and Public Expenditure and Reform, said: > “I am delighted to see the launch of another EU\-funded project supported by the Ireland\-Wales Programme. The continuing co\-operation between our 2 nations in areas such as scientific research yields benefits on all sides. > > “Climate change is a shared challenge, which serves to highlight the importance of cross\-border co\-operation through projects like STREAM. By furthering our understanding of the impact of climate change in this way we will be better placed to combat it in the future, improving the quality of our seas for the years to come.” Dr Joe O’Mahony, principal investigator at the Waterford Institute of Technology (WIT), added: > “WIT welcomes the significant investment made by the EU in further developing the marine sensing and communications knowledge base in our cross\-border region. > > “This investment builds on the unique blend of expertise offered across all partner organisations and will ensure the cross\-border region continues to be an exemplar for clean and productive seas. > > “We are very much looking forward to working with our partners in Wales and Ireland on this very exciting and important operation.”

Bydd y prosiect STREAM (Sensor Technologies for Remote Environmental Aquatic Monitoring) yn dod â phartneriaid ar ddwy ochr Môr Iwerddon ynghyd i gael gwell dealltwriaeth o effaith y newid yn yr hinsawdd; gostwng cost arsylwi morol a chyflymu'r broses o ddarparu data. Mae'r prosiect gwerth €5\.4m yn cael cefnogaeth drwy Raglen Cydweithredu Tiriogaethol Iwerddon Cymru yr UE, ac yn cael ei arwain gan Sefydliad Technoleg Waterford, mewn partneriaeth gyda Phrifysgol Abertawe a Sefydliad Technoleg Corc. Bydd STREAM yn datblygu synwyryddion sy'n medru darparu data amgylcheddol ar unwaith drwy bortholion ar y we, dyfeisiau symudol a synwyryddion wedi’u masgynhyrchu i sefydliadau sy'n gyfrifol am ddiogelu a gwella dyfroedd Cymru ac Iwerddon. Bydd y data a gesglir yn cael eu rhannu'n lleol er mwyn i gymunedau arfordirol gael gwybodaeth am effaith leol y newid yn yr hinsawdd. Dywedodd yr Athro Drakeford: > "Mae'n hanfodol bwysig gwarchod amgylchedd morol Cymru ac Iwerddon er lles ffyniant economaidd a mwynhad. Dyma enghraifft ardderchog o'r ffordd mae cyllid yr Undeb Ewropeaidd yn galluogi partneriaid ar ddwy ochr Môr Iwerddon i helpu cymunedau i leddfu effeithiau'r newid yn yr hinsawdd." Dywedodd Paschal Donohoe TD, Gweinidog Cyllid a Gwariant a Diwygio Cyhoeddus Iwerddon: > "Rwy'n falch iawn o weld lansiad prosiect arall wedi'i ariannu gan yr Undeb Ewropeaidd gyda chymorth Rhaglen Iwerddon Cymru. Mae'r cydweithrediad parhaus rhwng ein dwy wlad mewn meysydd fel ymchwil wyddonol yn cynnig manteision ar bob ochr. > > "Mae'r newid yn yr hinsawdd yn her sy'n wynebu pob un ohonom, sy'n dangos pwysigrwydd cydweithredu ar draws ffiniau drwy brosiectau fel STREAM. Drwy ddeall mwy am effaith y newid yn yr hinsawdd fel hyn byddwn mewn gwell sefyllfa i'w herio yn y dyfodol, gan wella ansawdd ein moroedd am flynyddoedd i ddod." Ychwanegodd Dr Joe O’Mahony, prif ymchwilydd Sefydliad Technoleg Waterford:  > "Mae Sefydliad Technoleg Waterford yn croesawu'r buddsoddiad sylweddol gan yr Undeb Ewropeaidd i ddatblygu’r maes hwn yn ein rhanbarth trawsffiniol. > > "Mae'r buddsoddiad hwn yn adeiladu ar y gymysgedd unigryw o arbenigedd sy'n cael ei gynnig ar draws pob un o'r sefydliadau partner, ac fe fydd yn sicrhau bod y rhanbarth trawsffiniol yn parhau i fod yn esiampl i eraill am ei moroedd glân a chynhyrchiol. > > "Rydyn ni'n edrych ymlaen yn fawr iawn at gael gweithio gyda'n partneriaid yn Iwerddon ac yng Nghymru ar y gwaith cyffrous a phwysig hwn."

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Language (Wales) Measure 2011 will provide for the abolition of the Welsh Language Board and the transfer of its functions to the Welsh Language Commissioner or, in terms of functions to promote and facilitate the use of Welsh, to the Welsh Language Commissioner and / or the Welsh Ministers. I am very grateful to the Board for its innovative contribution over the years, and I look forward to seeing its work continue until the establishment of the Commissioner's office. Looking to the future, we must recognize that the constitutional landscape has been transformed since the Board was established in 1993\. We have a National Assembly, a far\-reaching Welsh Language Measure, a new language strategy to be published shortly, following consultation \- and we are delivering on our Welsh\-medium Education Strategy. The Welsh Language Commissioner will be a key part of the new landscape, with responsibility for developing a new regulatory system to ensure the delivery of Welsh language services to the public. In dealing with these changes, and considering the way forward, I have been guided by the need to establish clearly defined duties for the bodies which will be responsible for this vital work, whilst avoiding the possibility of conflict between the regulatory work to be pursued under the Measure \- and the work of working in partnership with numerous organisations to develop a wide range of community based activities. At the same time, I see a real need to create stronger links between Government programs that support the language and other, relevant programs, under the care of Welsh Ministers. This reflects the fact that one of the Government’s key priorities is for the Welsh language to thrive. In considering this, I have decided to: * ensure that the Commissioner will be able to focus on his or her role of ensuring the delivery of Welsh language services to the public and that he/she will have the resources to do so * ensure that the Government is able to shoulder more of the responsibility for administering activities set out in its language strategy * create an extended Language Unit within Government, which will be able to work creatively and proactively with a large number of partners, to ensure that the Welsh language continues to thrive * establish, in accordance with the Welsh Language Measure, a Welsh Language Partnership Council to enable our partners to advise the Government on its language strategy. In accordance with this decision the Commissioner will: * focus on the new regulatory system, including developing and setting standards, developing codes of practice and establishing a new enforcement regime, whilst continuing to operate the Welsh language scheme system in the meantime * monitor the performance of bodies in accordance with the duties imposed on them * deal with complaints from members of the public about failure to comply with standards * advise and promote good practice among private and third sector organisations that fall outside the scope of statutory duties under the Welsh Language Measure * provide research and a statistical basis to support the Commissioner’s 5\-year reports on the position of the Welsh language and conduct inquiries into any matter of interest to the language * advise the Welsh Assembly Government and others on language policy and related issues through the development and analysis of research and data * provide independent scrutiny of Welsh Assembly Government policies and respond to consultation documents * develop the infrastructure to help others with their delivery of Welsh language services (e.g. in relation to terminology and translation) * deal with applications in relation to alleged interference with the freedom of individuals to use Welsh with one another. In accordance with the Government’s decisions, the extended Welsh Language Unit will: * manage the Welsh language grants programme (including grants for the Eisteddfod Genedlaethol and the mentrau iaith) * manage projects, including those outlined in the draft language strategy (e.g. the Twf project * provide the secretariat for the Welsh Language Partnership Council, which will have a key role in providing advice on our language strategy \- and its action plan * represent the Welsh Assembly Government on international networks and the British\-Irish Council * administer the process of preparing subordinate legislation which may include legislation for language standards recommended by the Commissioner, in accordance with the Welsh Language Measure. In addition, the extended Welsh Language Unit will be responsible for the work of the current Unit, including providing advice to Government Ministers and leading the work of developing the Assembly Government's ability to work through the medium of Welsh. The responsibilities of the Board with regard to overseeing the planning of Welsh\-medium education by local authorities, funding the athrawon bro service and Mudiad Ysgolion Meithrin will transfer to the Welsh Assembly Government’s Department for Children, Education, Lifelong Learning and Skills. With these changes, the responsibility for language planning, and for promoting and facilitating the use of Welsh, will lie in the hands of the Welsh Language Commissioner, the Welsh Assembly Government (in consultation with the Welsh Language Partnership Council and others) and numerous organizations, such as the Urdd and the mentrau iaith, which work tirelessly for the benefit of the language. The new Welsh Language Measure will also enable the Welsh Language Commissioner to impose a duty on local authorities to promote the use of Welsh.

Fe fydd Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011 yn darparu ar gyfer diddymu Bwrdd yr Iaith Gymraeg a throsglwyddo ei swyddogaethau i’r Comisiynydd Iaith neu, o ran swyddogaethau hyrwyddo a hwyluso defnydd y Gymraeg, i’r Comisiynydd Iaith a/neu i Weinidogion Cymru. Rwy’n ddiolchgar iawn i’r Bwrdd am ei gyfraniad arloesol dros y blynyddoedd, ac edrychaf ymlaen at weld ei waith yn parhau hyd nes y sefydlir swyddfa’r Comisiynydd. Wrth edrych i’r dyfodol, rhaid cydnabod bod y tirwedd gyfansoddiadol wedi ei drawsnewid ers sefydlu’r Bwrdd yn 1993\.  Mae gennym Gynulliad a Llywodraeth Genedlaethol, Mesur Iaith pellgyrhaeddol, strategaeth iaith newydd i’w chyhoeddi’n fuan, yn dilyn ymgynghoriad \- ac rydym wrthi’n gwireddu ein strategaeth addysg cyfrwng Cymraeg. Bydd y Comisiynydd Iaith yn rhan allweddol o’r tirwedd newydd, gyda’r cyfrifoldeb am ddatblygu a rheoleiddio system newydd er mwyn sicrhau gwasanaethau Cymraeg i’r cyhoedd. Wrth fynd i’r afael a’r newidiadau hyn, ac ystyried y ffordd ymlaen, rwyf wedi fy nhywys gan yr angen i sefydlu dyletswyddau clir i’r cyrff a fydd yn gyfrifol am y gwaith hollbwysig hwn, gan osgoi’r posibilrwydd o wrthdaro rhwng y gwaith rheoleiddio fydd angen ei wneud \- a’r gwaith o weithio mewn partneriaeth efo nifer helaeth o gyrff er mwyn datblygu ystod eang o weithgareddau cymunedol. Yr un pryd, rwy’n gweld gwir angen i ni greu cysylltiadau cryfach rhwng rhaglenni'r Llywodraeth sy’n cefnogi’r iaith a rhaglenni perthnasol eraill sydd o dan ofal Gweinidogion Cymru.   Mae hyn yn adlewyrchu’r ffaith mai un o brif flaenoriaethau’r Llywodraeth yw gweld y Gymraeg yn ffynnu. Wrth ystyried hyn, wyf wedi penderfynu: * sicrhau fod y Comisiynydd yn gallu canolbwyntio ar ei rôl o sicrhau gwasanaethau Cymraeg i’r cyhoedd a bod ganddo’r adnoddau i wneud hynny. * sicrhau fod y Llywodraeth yn gallu ysgwyddo mwy o’r cyfrifoldeb am reoli gweithgareddau o fewn ei strategaeth iaith * creu Uned Iaith estynedig o fewn y Llywodraeth, a fydd yn gallu gweithio’n greadigol ac yn rhagweithiol efo nifer helaeth o bartneriaid, er mwyn sicrhau bod y Gymraeg yn parhau i ffynnu * sefydlu, trwy’r Mesur Iaith, Cyngor Partneriaeth y Gymraeg er mwyn galluogi ein partneriaid i gynghori’r Llywodraeth ar ei strategaeth iaith. Yn unol â’r penderfyniad hwn bydd y Comisiynydd yn: * canolbwyntio ar y system reoleiddio newydd, gan gynnwys datblygu a gosod safonau, ffurfio codau ymarfer a sefydlu'r drefn orfodi newydd, gan barhau i weithredu’r system cynlluniau iaith yn y cyfamser * monitro perfformiad cyrff yn unol â dyletswyddau wedi eu gosod arnynt * ymdrin â chwynion gan aelodau o’r cyhoedd ynglŷn â  methiant i gydymffurfio â safonau * cynghori a hybu arfer da ymysg cyrff preifat a chyrff y trydydd sector sy’n cwympo y tu allan i sgôp dyletswyddau statudol o dan y Mesur Iaith * darparu ymchwil ac ystadegau ar gyfer adroddiadau 5 mlynedd y Comisiynydd ar sefyllfa’r Gymraeg a chynnal ymchwiliadau i unrhyw faes o ddiddordeb i’r Gymraeg * cynghori Llywodraeth Cynulliad Cymru ac eraill ar bolisi iaith a materion cysylltiedig trwy ddatblygu a dadansoddi ymchwil ac ystadegau * craffu yn annibynnol ar bolisïau Llywodraeth Cynulliad Cymru a darparu sylwadau ar ddogfennau ymgynghori * datblygu isadeiledd i gynorthwyo eraill gyda’r gwaith o ddarparu gwasanaethau Cymraeg (e.e. mewn perthynas â therminoleg a chyfieithu) * ymdrin â cheisiadau mewn perthynas ag ymyrraeth honedig â rhyddid unigolion i ddefnyddio’r Gymraeg gyda’i gilydd Yn unol â phenderfyniad y Llywodraeth bydd yr Uned Iaith estynedig yn: * rheoli rhaglen grantiau’r iaith Gymraeg (gan gynnwys grantiau i’r Eisteddfod Genedlaethol a’r mentrau iaith) * rheoli prosiectau gan gynnwys y rheini sydd wedi eu crybwyll yn y strategaeth iaith drafft (e.e. prosiect Twf) * darparu’r ysgrifenyddiaeth ar gyfer Cyngor Partneriaeth y Gymraeg, fydd yn chwarae rhan allweddol wrth ddarparu cyngor ar ein strategaeth iaith \- a’r cynllun i’w wireddu * cynrychioli Llywodraeth y Cynulliad  ar rwydweithiau  rhyngwladol a’r Cyngor Prydeinig\-Gwyddelig * gweinyddu’r broses paratoi is\-ddeddfwriaeth a allai gynnwys deddfwriaeth sy’n cynnwys safonau wedi eu hargymell gan y Comisiynydd, yn unol â’r Mesur Iaith. Yn ogystal, bydd yr Uned Iaith estynedig yn aros yn gyfrifol am waith yr Uned Iaith bresennol, gan gynnwys darparu cyngor i Weinidogion Cymru ac arwain y gwaith o ddatblygu gallu Llywodraeth y Cynulliad i weithio drwy gyfrwng y Gymraeg. Bydd cyfrifoldebau’r Bwrdd yng nghyswllt goruchwylio cynllunio addysg Gymraeg gan awdurdodau lleol, ariannu’r gwasanaeth athrawon bro a Mudiad Ysgolion Meithrin yn cael eu trosglwyddo i Adran Plant, Addysg, Dysgu Gydol Oes a Sgiliau  Llywodraeth y Cynulliad. Gyda’r newidiadau hyn, fe fydd y cyfrifoldeb am gynllunio ieithyddol, ac am hybu a hyrwyddo defnyddio’r Gymraeg, yn gorwedd yn nwylo’r Comisiynydd Iaith, Llywodraeth y Cynulliad (mewn ymgynghoriad gyda Chyngor Partneriaeth y Gymraeg ac eraill) a nifer helaeth o gyrff, megis yr Urdd a’r mentrau iaith, sy’n gweithio’n ddiflino er lles y Gymraeg. Fe fydd y Mesur Iaith newydd hefyd yn galluogi’r Comisiynydd i osod dyletswydd ar awdurdodau lleol i hybu’r defnydd o’r Gymraeg.

Translate the text from English to Welsh.

Each secondary school and their cluster primaries will have an identified school nurse and associated health team with a variety of skills, who will be accessible for support and advice as children progress through their education both within and outside term time. The new School Nursing Framework is designed to ensure young people receive consistent expert support from a healthcare professional who is familiar with their health and wellbeing needs. The framework provides commitment to a seamless service for health and lifestyle support and advice to all families from birth, provided by midwifery services, through to health visiting and onto school nursing. School nurses will provide and coordinate health intervention and public health programmes on a range of issues, including: * Physical health (education on obesity, smoking, alcohol and drug related harm) * Promotion of emotional wellbeing and supporting the mental health needs of school age children * Delivery of the national screening, surveillance and immunisation programmes in the school setting * Safeguarding * Early identification and assessment of pupils’ needs * Additional support and/or signposting to local or specialist services for children and young people who are identified as having additional needs Speaking ahead of a visit to Bae Baglan school in Port Talbot to launch the new School Nursing Framework, Health Secretary, Vaughan Gething, said: > “We want to do everything we can to ensure the health and well being of all children in Wales. > > > "School nurses make an important contribution to the healthy development of a child and I am pleased that every child in Wales will now have a dedicated school nurse throughout their time at school to ensure that their health and emotional needs are met. > > > "Happy, healthy children are much more likely to achieve their full potential and grow up to be healthy adults. Investing in our young people is investing in our future." Education Secretary Kirsty Williams said: > "We want to ensure pupils are aware of what school nurses can do for them and how to find them, to make it easier for children to use the school nursing service and get good advice on their health. > > > "It’s important to emphasise that school nurses are not just responsible for first aid; they're planning and coordinating care for learners with chronic health needs so they can participate in school. They are also facilitators and advocates for lots of children. > > > "School nursing has to be viewed as further investment in students. Healthy students learn better. School nurses are partners to make sure that happens."

Bydd gan bob ysgol uwchradd a'i hysgolion cynradd clwstwr nyrs ysgol ddynodedig a thîm iechyd cysylltiedig ag amrywiaeth o sgiliau, a fydd ar gael i roi cymorth a chyngor wrth i blant symud trwy eu haddysg yn ystod y tymor a'r tu allan iddo  Bwriedir i'r Fframwaith newydd Nyrsio mewn Ysgolion sicrhau bod pobl ifanc yn cael cymorth arbenigol cyson gan weithiwr gofal iechyd proffesiynol sy'n gyfarwydd â'u hanghenion o safbwynt iechyd a llesiant.  Mae'r fframwaith yn rhoi ymrwymiad i wasanaeth di\-dor ar gyfer cymorth a chyngor iechyd a ffyrdd o fyw i bob teulu o adeg genedigaeth plentyn, a ddarperir gan wasanaethau bydwreigiaeth, i ymwelwyr iechyd ac wedyn nyrsio mewn ysgolion. Bydd nyrsys ysgol yn darparu ac yn cydgysylltu rhaglenni ym maes ymyriadau iechyd ac iechyd y cyhoedd ar ystod o faterion, gan gynnwys:  > • Iechyd corfforol (addysg ar ordewdra, smygu, alcohol a niwed sy'n gysylltiedig â chyffuriau) > • Hybu llesiant emosiynol a chefnogi anghenion plant o oedran ysgol o safbwynt iechyd meddwl > > • Darparu'r rhaglenni sgrinio, goruchwylio ac imiwneiddio yn yr ysgol > > • Diogelu > > • Nodi ac asesu anghenion disgyblion yn gynnar > > • cymorth ychwanegol a/neu atgyfeirio at wasanaethau lleol neu arbenigol i blant a phobl ifanc sydd wedi'u nodi fel rhai ag anghenion ychwanegol Ac yntau'n siarad cyn ymweliad ag Ysgol Bae Baglan ym Mhort Talbot i lansio Fframwaith newydd Nyrsio mewn Ysgolion, dywedodd yr Ysgrifennydd Iechyd, Vaughan Gething:  > “Rydyn ni am wneud ein gorau glas i sicrhau iechyd a llesiant pob plentyn yng Nghymru.  > > “Mae nyrsys ysgol yn gwneud cyfraniad pwysig at ddatblygiad iach plentyn ac rwy'n falch y bydd gan bob plentyn yng Nghymru nyrs ysgol ddynodedig drwy gydol eu hamser yn yr ysgol i sicrhau bod eu hanghenion iechyd ac emosiynol yn cael eu diwallu.” > > “Mae plant hapus ac iach yn llawer tebycach o gyflawni eu potensial llawn a thyfu i fyny'n oedolion iach.  Mae buddsoddi yn ein pobl ifanc yn fuddsoddiad yn ein dyfodol.” Dywedodd yr Ysgrifennydd Addysg, Kirsty Williams: > “Rydyn ni am sicrhau bod disgyblion yn ymwybodol o'r hyn y gall nyrsys ysgol ei wneud drostyn nhw a sut i ddod o hyd iddyn nhw, er mwyn ei gwneud yn haws i blant ddefnyddio'r gwasanaeth nyrsio mewn ysgolion a chael cyngor da am eu hiechyd. > > “Mae'n bwysig pwysleisio nad yw nyrsys  ysgol yn gyfrifol am gymorth cyntaf yn unig; maent yn cynllunio ac yn cydgysylltu gofal i ddysgwyr ag anghenion iechyd cronig er mwyn iddynt gymryd rhan yn yr ysgol. Maent hefyd yn hwyluswyr ac yn eiriolwyr i lawer o blant. “Rhaid ystyried nyrsio mewn ysgolion yn fuddsoddiad pellach mewn myfyrwyr. Mae myfyrwyr iach yn dysgu'n well. Mae nyrsys ysgol yn bartneriaid i sicrhau bod hynny'n digwydd.”

Translate the text from English to Welsh.

Included with this agreement is an additional £37\.2 million of funding to continue to support the bus industry in the coming financial year. This will give further reassurance to operators, enabling them to plan for the future. The agreement has been signed by bus operators, local authorities, Transport for Wales and Welsh Government. Ken Skates, Minister for Economy, Transport and North Wales, commented: > “This agreement puts the public interest at the heart of our bus network. Working closer together will enable a fundamental reshaping of local bus services, better meeting the needs of passengers. > > > “The challenges of coronavirus, climate change and changing working patterns mean we have to do things differently. We’ve committed significant public funding to support bus services and it’s only right this leads to improvements for passengers. > > > “I’ve been pleased to see the positive response of the industry so far and look forward to working in close partnership to create more accessible routes and services. A sustainable future for our transport network means public transport being a convenient option for more people as we develop alternatives to the car. Under the terms of the agreement operators will be required to provide bus services that meet local needs. It will seek to ensure everyone works together to support the recovery of the whole network. Priorities will include supporting learners’ journeys to school, increasing services in situations where demand exceeds capacity, and supporting economic recovery. The agreement will also support integration across transport modes through things like smart ticketing and integrated timetabling. It will provide a framework for closer partnership working between the public sector and bus operators. Joshua Miles, CPT Cymru Director, said: > “The Bus Emergency Scheme (BES) partnership is good news for bus passengers throughout Wales. It sets up a clear mechanism by which BES partners will support passengers back on to public transport with confidence as restrictions are lifted. > > > “Through BES all partners may now work closely together to build back better for the future. The commitment towards developing bus priority measures, enhanced ticketing solutions and vehicle initiatives will be crucial in reducing congestion and the transition towards zero emission vehicles. > > > “Travel by bus is an important part of getting our lives back to normality. The BES partnership will help the nation recover from Covid\-19 and drive further improvements for bus passengers in Wales. Scott Pearson, Chair of CaBAC – Coach and Bus Operators Cymru, representing the SME operators in Wales \- said: > “We are pleased to have played a full part in the discussions on the future of the bus industry in Wales leading to this agreement. Building on the support from the Government over the past twelve months, our members will now want to work with our partners in the Government, TfW and Local Authorities to secure and improve passenger services across Wales. Councillor Andrew Morgan, WLGA Leader said: > “Welsh Government, TfW, local authorities and bus operators have been working together constructively to sustain a level of service throughout the pandemic. This agreement stems from this close partnership work. It provides a foundation for us all now in seeking to rebuild patronage, encouraging increasing numbers to use public transport over time for a wide range of journeys, as conditions permit.

Yn gynwysedig gyda'r cytundeb hwn mae £37\.2 miliwn ychwanegol o gyllid i barhau i gefnogi'r diwydiant bysiau yn y flwyddyn ariannol sydd i ddod. Bydd hyn yn rhoi sicrwydd pellach i weithredwyr, gan eu galluogi i gynllunio ar gyfer y dyfodol. Arwyddwyd y cytundeb gan gwmnïau bysiau, awdurdodau lleol, Trafnidiaeth Cymru a Llywodraeth Cymru. Dywedodd Ken Skates, Gweinidog yr Economi, Trafnidiaeth a’r Gogledd: > “Mae’r cytundeb hwn yn sicrhau mai lles y cyhoedd yw hanfod ein rhwydwaith bysiau.  Trwy weithio’n fwy clos, gallwn ddiwygio sylfeini’n gwasanaethau bws lleol, i ateb anghenion teithwyr yn well. > > > “Mae heriau’r coronafeirws, hinsawdd sy’n newid a phatrymau gwaith cyfnewidiol yn golygu bod rhaid gwneud pethau’n wahanol. Rydym wedi ymrwymo arian cyhoeddus sylweddol i gefnogi gwasanaethau bws ac mae ond yn deg i hynny arwain at welliannau i deithwyr. > > > “Mae hi wedi bod yn dda gweld ymateb positif y diwydiant hyd yma ac rwy’n disgwyl ymlaen at gydweithio â nhw i greu rhagor o lwybrau a gwasanaethau hygyrch. Mae dyfodol cynaliadwy i’n rhwydwaith trafnidiaeth yn golygu gwneud trafnidiaeth gyhoeddus yn ddewis cyfleus i ragor o bobl wrth i ni ddatblygu dewisiadau amgen i ddefnyddio ceir. O dan delerau’r cytundeb, bydd gofyn i gwmnïau ddarparu gwasanaethau bws sy’n diwallu anghenion lleol. Bydd yn sicrhau bod pawb yn gweithio gyda’u gilydd i gefnogi adferiad y rhwydwaith cyfan.  Bydd ei flaenoriaethau’n cynnwys cefnogi teithiau dysgwyr i ysgolion, cynyddu gwasanaethau pan fydd y galw’n fwy na’r capasiti a helpu’r economi i ymadfer. Bydd y cytundeb yn cefnogi hefyd integreiddio’r holl ddulliau trafnidiaeth trwy bethau fel tocynnau clyfar ac amserlenni integredig. Bydd yn fframwaith ar gyfer cydweithio gwell rhwng y sector cyhoeddus a chwmnïau bysiau. Dywedodd Scott Pearson, Cadeirydd CaBAC – Gweithredwyr Coetsys a Bysiau Cymru, sy’n cynrychioli cwmnïau bysiau bach a chanolig: > “Roeddem yn falch o fod wedi cymryd rhan lawn yn y drafodaeth am ddyfodol y diwydiant bysiau yng Nghymru a arweiniodd at lunio’r cytundeb hwn. Gan gydnabod yr help rydym wedi’i gael gan y Llywodraeth dros y deuddeng mis diwethaf, bydd ein haelodau am gydweithio nawr â’n partneriaid yn y Llywodraeth, Trafnidiaeth Cymru a’r Awdurdodau Lleol i ddiogelu a gwella gwasanaethau i deithwyr ledled Cymru. Dywedodd Joshua Miles, Cyfarwyddwr CPT Cymru: > “Mae partneriaeth y Cynllun Brys ar gyfer y Sector Bysiau yn newyddion da i deithwyr bysiau ledled Cymru. Mae'n sefydlu mecanwaith clir lle bydd partneriaid y Cynllun Brys ar gyfer y Sector Bysiau yn cefnogi teithwyr yn ôl i drafnidiaeth gyhoeddus yn hyderus wrth i'r cyfyngiadau gael eu codi. > > > "Trwy’r Cynllun Bysiau Brys gall pob partner nawr weithio'n agos gyda'i gilydd i adeiladu'n ôl yn well ar gyfer y dyfodol. Bydd yr ymrwymiad tuag at ddatblygu mesurau blaenoriaeth bysiau, datrysiadau tocynnau gwell a mentrau cerbydau yn hanfodol wrth leihau tagfeydd a'r trawsnewidiad tuag at gerbydau allyriadau sero. > > > "Mae teithio ar fws yn rhan bwysig o gael ein bywydau yn ôl i normalrwydd. Bydd partneriaeth Cynllun Bysiau Brys yn helpu'r genedl i adfywio ar ôl Covid\-19 a gyrru gwelliannau pellach i deithwyr bysiau yng Nghymru. Dywedodd y Cynghorydd Andrew Morgan, Arweinydd Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru: > “Mae Llywodraeth Cymru, Trafnidiaeth Cymru, awdurdodau lleol a gweithredwyr bysiau wedi bod yn cydweithio’n adeiladol i gynnal lefel o wasanaeth trwy gydol y pandemig. Mae'r cytundeb hwn yn deillio o'r gwaith partneriaeth agos hwn. Mae nawr yn darparu sylfaen i ni i gyd wrth geisio ail\-adeiladu nawdd, gan annog niferoedd cynyddol i ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus dros amser ar gyfer ystod eang o deithiau, fel y mae'r amodau'n caniatáu.

Translate the text from English to Welsh.

Today marks the launch of ‘HeartUnions’ week, the annual event which showcases the vital work trade unions do and which I am proud to celebrate in Wales.  Every day of every year, trade unions help make work and workplaces fairer, safer, and more secure.  The Welsh Government is clear in its view – trade unions are a force for good and being in a trade union is the best way for workers to protect their rights at work, improve their experience of work and ensure their voice is heard.  More than that, trade unions are effective and resourceful partners to employers in assisting early identification and resolution of issues, in providing support on health and safety, and in enhancing employee engagement and satisfaction.  That is why we promote awareness of the role of trade unions, the benefits of joining a trade union, and the value of employers and trade unions working constructively in a spirit of mutual respect.  And we encourage employers to provide trade union access, so that workers have the opportunity and choice to be represented collectively.  These issues are at the heart of our social partnership way of working in Wales. We are proud to work alongside trade unions in delivering initiatives like the Wales Union Learning Fund, which supports skills and employability, and the Unions and the World of Work pilot project, which helps provide the next generation of workers, employers, and entrepreneurs with the opportunity to learn about what makes a good workplace.  Our approach, built on the foundations of partnership, collaboration and respect stands in sharp contrast with the confrontational approach the UK Government appear intent on pursuing.  The Welsh Government is proud to support ‘HeartUnions’ week.  And we will continue to promote the role of trade unions and the important work they do to in making a positive difference to workplaces and to Wales. 

Heddiw caiff wythnos ‘CaruUndebau' ei lansio, sef y digwyddiad blynyddol i ddangos y gwaith hanfodol y mae undebau llafur yn ei wneud ac yr wyf yn falch o'i ddathlu yng Nghymru.  Bob dydd o bob blwyddyn, mae undebau llafur yn helpu i wneud gwaith a gweithleoedd yn decach ac yn fwy diogel. Mae Llywodraeth Cymru yn glir ei barn \- mae undebau llafur er budd pawb a bod mewn undeb llafur yw'r ffordd orau i weithwyr amddiffyn eu hawliau yn y gwaith, gwella eu profiad o waith a sicrhau bod eu llais yn cael ei glywed.  Yn fwy na hynny, mae undebau llafur yn bartneriaid effeithiol a dyfeisgar i gyflogwyr gan helpu i nodi a datrys materion yn gynnar, darparu cefnogaeth ar iechyd a diogelwch a gwella ymgysylltiad a bodlonrwydd gweithwyr. Dyna pam rydym yn codi ymwybyddiaeth o rôl undebau llafur, manteision ymuno ag undeb llafur, a’r gwerth a geir wrth i gyflogwyr ac undebau llafur weithio'n adeiladol a pharchu ei gilydd. Rydym yn annog cyflogwyr i ddarparu mynediad i undebau llafur, fel bod gweithwyr yn cael y cyfle a'r dewis i gael eu cynrychioli ar y cyd. Mae'r materion hyn wrth wraidd ein dull o weithio mewn partneriaeth gymdeithasol yng Nghymru. Rydym yn falch o weithio ochr yn ochr ag undebau llafur i ddarparu mentrau fel Cronfa Ddysgu Undebau Cymru, sy'n cefnogi sgiliau a chyflogadwyedd, a'r prosiect peilot Undebau a’r Byd Gwaith, sy'n helpu i roi cyfle i’r genhedlaeth nesaf o weithwyr, cyflogwyr ac entrepreneuriaid ddysgu am yr hyn sy'n gwneud gweithle da.  Mae ein dull gweithredu, sydd wedi'i adeiladu ar sylfaen o bartneriaeth, cydweithio a pharch yn gwbl groes i'r dull gwrthdrawiadol y mae Llywodraeth y DU yn benderfynol o'i ddilyn.  Mae Llywodraeth Cymru yn falch o gefnogi wythnos 'CaruUndebau'. A byddwn yn parhau i hyrwyddo rôl undebau llafur a'r gwaith pwysig y maent yn ei wneud i wneud gwahaniaeth cadarnhaol i weithleoedd ac i Gymru. 

Translate the text from English to Welsh.

Since the launch of the Basic Income Pilot for Care leavers in Wales on the 1 July 2022, there has been significant interest in its progress in Wales, across the UK and globally.  We have been contacted by media and government agencies from around the world and I know my colleagues in the Senedd are equally keen to learn how the pilot is progressing. Our pilot will test some of the stated benefits of basic income, such as improving wellbeing, financial security and life chances of individuals. Basic income is a direct investment in young people as they leave care and their futures.   Our partners include local authority leaving care teams, Llamau, Barnardo’s, Pobl, Children in Wales, Voices from Care Cymru and, most importantly, the recipients themselves. Provisional monitoring data was published yesterday and covers the first six months of the pilot (August 2022 – January 2023\). This management data, which was gathered through enrolment information, provides insight into participation in the pilot. The first eligible recipients turned 18 in July 2022 and began receiving payments from 1 August 2022\. I am pleased to confirm that of the young people who were eligible to access the Basic Income Pilot for Care Leavers in Wales in the first 6 months of its implementation 92% have signed up and are already receiving their monthly payment. This figure is based upon the estimated eligible cohort provided through local authority data as of February 2022\. This figure may change depending on young people who have entered the care system and become eligible for the pilot during the enrolment period July 2022 – June 2023\.    Following feedback from care leavers and practitioners, participants were given the option to receive their payment either monthly or twice monthly.  So far, 57% of recipients have opted to receive their payment monthly, with the remaining 43% opting for twice\-monthly payments. Recipients have also been given the option to choose for their rent payments to be made directly to their landlord. So far, 33% of recipients have elected to have payments made directly to landlords. While it is still early days for the pilot, we are beginning to hear how young people are using their money, for example to pay for driving lessons.  As more young people enrol on the pilot and begin to regularly receive their monthly payment, we hope to find out more about how the money is being used and we will be tracking the impact the payment is having with the rigorous evaluation which is in place. The Welsh Government has worked closely with colleagues from social services teams in all local authorities in Wales to ensure they are equipped with the information they need to support young people to make an informed decision about whether to join the pilot and to support practitioners in navigating the process. We continue to learn as the pilot proceeds and we have held regular ’one\-to\-one’ meetings with each local authority leaving care team in Wales, hosted regular information sessions and responded quickly to issues raised via our dedicated mailbox. Due to the fantastic efforts of our local authority stakeholders and Citizens Advice partners in working with us to overcome challenges, we have been able to adapt our approaches and support the young people in the best way possible As you may recall, we have engaged the services of Citizens Advice Cymru, via our existing Single Advice Fund contract, to provide additional financial advice and support for recipients of the Basic Income Pilot.  By the end of January 2023, Citizens Advice had supported 65% of eligible young people on the pilot through a range of financial issues.  The support offered to young people ranges from better off calculations before they decide to enrol on the pilot, financial advice while they are on the pilot and assistance with planning for the point where they stop receiving their payment. The advisors providing this service meet the Welsh Government’s Information and Advice Quality Framework (IAQF) standards and are regulated by the Financial Conduct Authority (FCA).  We are aware that not all local authorities are using this service due to robust internal advice services they are able to offer, however, it is important that we are able to offer an equitable service to all young people on the pilot regardless of where they live.  Citizens Advice have reported that young people using the service often seek support on more than one issue, but the highest proportion of requests for help relate to benefits and tax credits. The workload involved in helping different clients varies significantly from a single, brief email interaction through to repeated face\-to\-face advice sessions.  Advisors are guided by the needs of their client. For example, one young person was referred via Children’s Services for a better\-off calculation. They had already read about the Basic Income pilot and had some questions before they made their decision on whether to enrol. Following a discussion and better off calculation session with Citizens Advice, they proceeded to enrol on the pilot and have been in receipt of their payment since October. They shared with their advisor that they felt relieved to know exactly what their financial situation would be, and that the conversation had taken pressure off the unknown. The views and experiences of the young people involved in the pilot are essential to the successful evaluation of this pilot.  In Autumn 2022 we announced the appointment of the evaluation team, led by Cardiff University’s Children’s Social Care Research and Development Centre (CASCADE). The research team hold expertise in care leaving, poverty and welfare, homelessness, health, epidemiology, basic income, economic evaluation, data linking, econometrics and creative methodologies. The evaluation will consider the impact of the pilot in terms of improvements in the wellbeing and experiences of care leavers, as well as how the pilot has been implemented and a value for money assessment. Since their appointment, the evaluators have begun preparing a research protocol detailing how the evaluation will be implemented. An overview of the evaluation was shared with academics at a conference hosted by the Wales Centre for Public Policy (WCPP) in December 2022\. The event brought together academics with an interest in basic income and interventions for the care leaver population to inform the evaluation of the basic income pilot for care leavers in Wales. Over 60 delegates joined the virtual event from academic institutions across the UK and internationally. The event resulted in some very interesting and informative discussions, WCPP have agreed to produce a highlight pack summarising the outcomes from the event which will help inform the way the pilot is evaluated. The evaluators have also started working closely with Voices from Care Cymru to ensure the voices of care experienced young people are considered in the development of the research programme. Regular feedback from recipients will ensure a dynamic evaluation which provides emergent themes on participant experiences and supports improvement to the pilot as it is rolled out. Over the next six months we will continue to work closely with our partners to develop a minimum standard of support for each recipient’s exit from the pilot.  This strategy will need to find ways of managing the risk of young people hitting a so\-called ‘cliff\-edge’ when the end of their two\-year period on the pilot ends and support young people into the next stage of adulthood.  I will provide a further update on progress and the plan for an exit strategy towards the end of this year.

Ers lansio’r Cynllun Peilot Incwm Sylfaenol i Bobl Ifanc sy’n Gadael Gofal yng Nghymru ar 1 Gorffennaf 2022, mae diddordeb mawr wedi bod yn ei gynnydd yng Nghymru, ledled y DU ac yn fyd\-eang. Mae’r cyfryngau ac asiantaethau’r llywodraeth o bob cwr o’r byd wedi cysylltu â ni ac rwy’n gwybod bod fy nghydweithwyr yn y Senedd yr un mor awyddus i ddysgu sut mae’r Cynllun yn dod yn ei flaen. Bydd ein Cynllun yn profi rhai o fuddion honedig incwm sylfaenol, megis gwella lles, diogelwch ariannol a chyfleoedd bywyd unigolion. Mae incwm sylfaenol yn fuddsoddiad uniongyrchol mewn pobl ifanc wrth iddynt adael gofal ac yn eu dyfodol. Mae ein partneriaid yn cynnwys timau gadael gofal awdurdodau lleol, Llamau, Barnardo’s, Pobl, Plant yng Nghymru, Voices from Care Cymru ac, yn bwysicaf oll, y rhai sy’n derbyn cymorth eu hunain. Ddoe, cyhoeddwyd data monitro dros dro sy’n cwmpasu chwe mis cyntaf y Cynllun (Awst 2022 – Ionawr 2023\). Mae’r data rheoli hwn, a gasglwyd drwy wybodaeth a roddwyd wrth gofrestru, yn rhoi cipolwg ar gyfranogiad yn y Cynllun. Fe wnaeth y rhai cyntaf sy’n gymwys i dderbyn cymorth droi’n 18 oed ym mis Gorffennaf 2022 a dechrau cael eu taliadau o 1 Awst 2022 ymlaen. Rwy’n falch o gadarnhau bod 92% o’r bobl ifanc, a oedd yn gymwys i fanteisio ar y Cynllun yn ystod chwe mis cyntaf ei weithrediad, wedi cofrestru iddo a’u bod eisoes yn cael eu taliad misol. Mae’r ffigur hwn yn seiliedig ar yr amcangyfrif o’r garfan sy’n gymwys gan awdurdodau lleol ym mis Chwefror 2022\. Gall y ffigur hwn newid yn dibynnu ar y bobl ifanc sydd wedi dod yn rhan o’r system ofal ac sydd wedi dod yn gymwys i gael taliad drwy’r Cynllun yn ystod y cyfnod cofrestru rhwng mis Gorffennaf 2022 a mis Mehefin 2023\. Yn dilyn adborth gan bobl ifanc sy’n gadael gofal ac ymarferwyr, rhoddwyd y dewis i gyfranogwyr gael eu taliad naill ai’n fisol neu ddwywaith y mis. Hyd yn hyn, mae 57% o’r rhai sy’n derbyn cymorth wedi dewis cael eu taliad yn fisol, gyda’r 43% sy’n weddill yn dewis taliadau ddwywaith y mis. Bydd y rhai sy’n derbyn cymorth hefyd yn gallu dewis i’w taliadau rhent gael eu talu’n uniongyrchol i’w landlord fel rhan o’r broses gofrestru. Hyd yn hyn, mae 33% o’r rhai sy’n derbyn cymorth wedi dewis i’r taliadau gael eu gwneud yn uniongyrchol i landlordiaid. Er ei bod yn dal yn ddyddiau cynnar i’r Cynllun, rydym yn dechrau clywed sut mae pobl ifanc yn defnyddio eu harian, er enghraifft i dalu am wersi gyrru. Wrth i ragor o bobl ifanc gofrestru i’r Cynllun a dechrau cael eu taliad misol yn rheolaidd, gobeithiwn ddysgu rhagor am sut mae’r arian yn cael ei ddefnyddio a byddwn yn olrhain yr effaith y mae’r taliad yn ei chael drwy’r gwerthusiad manwl sydd ar waith. Mae Llywodraeth Cymru wedi cydweithio’n agos â chydweithwyr o dimau gwasanaethau cymdeithasol ym mhob awdurdod lleol yng Nghymru er mwyn sicrhau eu bod yn cael yr wybodaeth sydd ei hangen arnynt i helpu pobl ifanc i wneud penderfyniad ar sail gwybodaeth ynghylch a ddylid ymuno â’r Cynllun ac i helpu ymarferwyr i lywio’r broses. Rydym yn parhau i ddysgu wrth i’r Cynllun fynd yn ei flaen ac rydym wedi cynnal cyfarfodydd un i un rheolaidd gyda thîm gadael gofal pob awdurdod lleol yng Nghymru. Rydym hefyd wedi cynnal sesiynau gwybodaeth rheolaidd ac wedi ymateb yn gyflym i faterion sy’n codi drwy ein blwch negeseuon e\-bost pwrpasol. O ganlyniad i ymdrechion arbennig ein rhanddeiliaid mewn awdurdodau lleol a’n partneriaid yn Cyngor ar Bopeth wrth weithio gyda ni i oresgyn heriau, rydym wedi gallu addasu ein dulliau a helpu’r bobl ifanc yn y ffordd orau bosibl. Fel y cofiwch efallai, rydym wedi defnyddio gwasanaethau Cyngor ar Bopeth Cymru, drwy ein contract presennol y Gronfa Cynghori Sengl, i ddarparu cyngor a chymorth ariannol ychwanegol i’r rhai sy’n derbyn cymorth drwy’r Cynllun. Erbyn diwedd mis Ionawr 2023, roedd Cyngor ar Bopeth wedi cefnogi 65% o’r bobl ifanc sy’n gymwys i dderbyn cymorth drwy’r Cynllun gydag ystod o faterion ariannol. Mae’r cymorth sy’n cael ei gynnig i bobl ifanc yn amrywio o gyfrifiadau ‘gwell eu byd’ cyn iddynt benderfynu cofrestru i’r Cynllun, cyngor ariannol tra maent yn rhan o’r Cynllun a chymorth gyda chynllunio ar gyfer yr adeg pan fyddant yn rhoi’r gorau i gael eu taliad. Mae’r cynghorwyr sy’n darparu’r gwasanaeth hwn yn cwrdd â safonau Fframwaith Ansawdd Gwybodaeth a Chyngor Llywodraeth Cymru ac yn cael eu rheoleiddio gan yr Awdurdod Ymddygiad Ariannol. Rydym yn ymwybodol nad yw pob awdurdod lleol yn defnyddio’r gwasanaeth hwn oherwydd eu bod yn gallu cynnig gwasanaethau cynghori cadarn eu hunain. Fodd bynnag, mae’n bwysig ein bod yn gallu cynnig gwasanaeth teg i bob unigolyn ifanc sy’n rhan o’r Cynllun, waeth ble mae’n byw. Mae Cyngor ar Bopeth wedi dweud bod pobl ifanc sy’n defnyddio’r gwasanaeth yn aml yn gofyn am gymorth gyda mwy nag un mater, ond mae’r gyfran uchaf o geisiadau am gymorth yn ymwneud â budd\-daliadau a chredydau treth. Mae’r llwyth gwaith sy’n ymwneud â helpu gwahanol gleientiaid yn amrywio’n sylweddol, o un neges e\-bost fer i sesiynau cynghori wyneb yn wyneb dro ar ôl tro. Mae gwaith y cynghorwyr yn seiliedig ar anghenion eu cleient. Er enghraifft, cyfeiriwyd un unigolyn ifanc drwy Wasanaethau Plant am gyfrifiad ‘gwell ei fyd’. Roedd eisoes wedi darllen am y Cynllun ac roedd ganddo rai cwestiynau cyn iddo benderfynu cofrestru ai peidio. Yn dilyn trafodaeth a sesiwn lle cynhaliwyd cyfrifiad ‘gwell ei fyd’ gyda Cyngor ar Bopeth, aeth yr unigolyn ati i gofrestru i’r Cynllun ac mae wedi bod yn cael ei daliad ers mis Hydref. Rhannodd gyda’i gynghorwr ei fod yn teimlo rhyddhad o wybod beth yn union fyddai ei sefyllfa ariannol, a bod y sgwrs wedi lleihau pwysau a deimlai yn sgil yr hyn na wyddai. Mae barn a phrofiadau’r bobl ifanc sy’n rhan o’r Cynllun yn hanfodol er mwyn ei werthuso’n llwyddiannus. Yn hydref 2022, cyhoeddwyd bod aelodau wedi’u penodi i’r tîm gwerthuso, dan arweiniad Canolfan Ymchwil a Datblygu Gofal Cymdeithasol Plant Prifysgol Caerdydd (CASCADE). Mae’r tîm ymchwil yn arbenigo mewn gadael gofal, tlodi a lles, digartrefedd, iechyd, epidemioleg, incwm sylfaenol, gwerthuso economaidd, cysylltu data, econometreg a methodolegau creadigol. Bydd y gwerthusiad yn ystyried effaith y Cynllun o ran gwella lles a phrofiadau pobl ifanc sy’n gadael gofal, yn ogystal â’r broses weithredu ac yn asesu ei werth am arian. Ers eu penodi, mae’r rhai sy’n gyfrifol am werthuso wedi dechrau paratoi protocol ymchwil yn manylu ar sut y bydd y gwerthusiad yn cael ei weithredu. Cafodd trosolwg o’r gwerthusiad ei rannu gydag academyddion mewn cynhadledd a gynhaliwyd gan Ganolfan Polisi Cyhoeddus Cymru ym mis Rhagfyr 2022\. Daeth y digwyddiad ag academyddion, sydd â diddordeb mewn incwm sylfaenol ac ymyriadau ar gyfer y boblogaeth sy’n gadael gofal, ynghyd er mwyn llywio’r gwerthusiad o’r Cynllun. Ymunodd dros 60 o gynrychiolwyr o sefydliadau academaidd ar draws y DU a’r byd â’r digwyddiad rhithwir. Arweiniodd y digwyddiad at drafodaethau diddorol ac addysgiadol iawn. Mae Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru wedi cytuno i lunio pecyn uchafbwyntiau yn crynhoi’r canlyniadau o’r digwyddiad a fydd yn helpu i lywio’r ffordd y caiff y Cynllun ei werthuso. Mae’r rhai sy’n gyfrifol am werthuso hefyd wedi dechrau gweithio’n agos gyda Voices from Care Cymru i sicrhau bod lleisiau pobl ifanc sydd â phrofiad o fod mewn gofal yn cael eu hystyried wrth ddatblygu’r rhaglen ymchwil. Bydd adborth rheolaidd gan y rhai sy’n derbyn cymorth yn sicrhau gwerthusiad dynamig sy’n nodi themâu sy’n dod i’r amlwg ynglŷn â phrofiadau’r rhai sy’n cymryd rhan ac sy’n helpu i wella’r Cynllun wrth iddo gael ei gyflwyno. Dros y chwe mis nesaf, byddwn yn parhau i weithio’n agos gyda’n partneriaid i ddatblygu safon ofynnol o gymorth ar gyfer pob un sy’n ymadael â’r Cynllun. Bydd angen i’r strategaeth hon ddod o hyd i ffyrdd o reoli’r risg y bydd pobl ifanc yn cyrraedd ‘dibyn’ ar ddiwedd eu cyfnod o ddwy flynedd yn rhan o’r Cynllun, a helpu pobl ifanc i bontio i’r cam nesaf o fywyd fel oedolyn. Byddaf yn rhoi diweddariad pellach ar y cynnydd a’r cynllun ar gyfer strategaeth ymadael tua diwedd eleni.

Translate the text from English to Welsh.

Vaughan Gething said: > “These figures confirm we are experiencing the busiest winter on record. Along with record levels of emergency admissions, we’ve seen the highest levels of flu and proportion of elderly patients admitted for many years. > > "Despite this pressure the vast majority of patients have received timely, professional care when they need it. I would like to thank NHS Wales, social services and voluntary staff for their outstanding commitment and professionalism in delivering that care during this relentlessly challenging period. > > "The pressures we face each winter are a challenge for the whole health and care system to consider and act upon. We provided an additional £10m to local health boards in January in recognition of the exceptional pressure, and a further £10m in February for social care services to support people to stay at home or return to their community more quickly.“Despite sustained cuts to our funding by the UK government, our investment in the Welsh NHS has never been higher; with spend per person increasing faster here in 2016\-17 than in the rest of the UK. We also invest record levels in the NHS workforce. We recently announced a £100m fund to transform the way health and social services are delivered in Wales to ensure the NHS is fit for the future.” Mr Gething added: > “Increasing levels of activity have been compounded by the highest GP consultation rate for ‘flu for 7 years; exceptionally cold weather conditions causing a spike in respiratory illness; and a 13% increase in the proportion of patients over 75 at Emergency Departments compared to last February. > > “In spite of the pressures, 26 week performance improved, the number of people waiting over 8 weeks for diagnostics is 31% lower than this time last year and 14 weeks for therapy services is 68% lower than last year, and we expect to see further material improvements up to the end of March.  > > “I welcome the achievement of the ambulance response time target and the average response time of just 5 minutes and 40 seconds to patients defined as ‘immediately life\-threatened’. > > “I was pleased to note that the number of people experiencing a delayed transfer of care showed a marked reduction with 51 less delays than those reported in the January period. The total for February is one of the lowest on record. This has been achieved through the resilience planning put in place by health boards and local authorities. > > “However, there have been times this winter when patients have been waiting longer than is acceptable. We have been clear with Chief Executives of Health Boards about our expectations around quality of care and performance, and will work with them to evaluate improvements taken this winter.”

Dywedodd Vaughan Gething:  > "Mae'r ffigurau hyn yn cadarnhau ein bod ni yn gweld y gaeaf prysuraf a gofnodwyd erioed. Ar ben lefelau uwch nag erioed o dderbyniadau brys i'r ysbyty, rydyn ni wedi gweld y lefelau uchaf ers blynyddoedd o'r ffliw a'r gyfran uchaf ers blynyddoedd o bobl hŷn yn cael eu derbyn i'r ysbyty. > > "Er gwaetha'r pwysau hwn, derbyniodd y mwyafrif llethol o'r cleifion ofal prydlon a phroffesiynol pan oedd ei angen. Hoffwn i ddiolch i staff y Gwasanaeth Iechyd, y gwasanaethau cymdeithasol a'r gwirfoddolwyr am eu hymroddiad a'u proffesiynoldeb rhagorol wrth ddarparu gofal yn ystod y cyfnod digyfaddawd o heriol hwn.  > > "Mae'r pwysau sy'n ein hwynebu bob gaeaf yn her i'r holl system iechyd a gofal ei ystyried ac ymateb iddo. Darparwyd £10 miliwn yn ychwanegol i Fyrddau Iechyd Lleol ym mis Ionawr mewn cydnabyddiaeth o'r pwysau eithriadol, a £10 miliwn arall ym mis Chwefror ar gyfer gwasanaethau gofal cymdeithasol er mwyn helpu pobl i aros yn eu cartrefi neu ddychwelyd i'w cymunedau yn gynt. > "Er gwaetha'r toriadau parhaus i'n cyllid gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig, rydyn ni'n buddsoddi mwy nag erioed yn y Gwasanaeth Iechyd Gwladol yng Nghymru; gyda'r gwariant fesul person yn codi'n gynt yma yn 2016\-17 nag yng ngweddill y Deyrnas Unedig. Rydyn ni hefyd yn buddsoddi lefelau uwch nag erioed yng ngweithlu'r Gwasanaeth Iechyd. Yn ddiweddar cyhoeddwyd cronfa gwerth £100 miliwn i drawsnewid y ffordd y mae gwasanaethau iechyd a gwasanaethau cymdeithasol yn cael eu darparu yng Nghymru, er mwyn sicrhau bod y Gwasanaeth Iechyd yn barod at y dyfodol." Ychwanegodd Mr Gething:   > "Fe gafodd y lefelau cynyddol o weithgarwch eu dwysau gan y gyfradd uchaf ers saith mlynedd o ymweliadau â'r Meddyg Teulu ar gyfer ffliw; tywydd oer eithriadol yn achosi cynnydd sydyn mewn clefydau anadlol; a chynnydd o 13% yng nghyfran y cleifion dros 75 oed a welwyd mewn Adrannau Argyfwng o gymharu â mis Chwefror llynedd. > "Er gwaetha'r pwysau, gwelwyd gwelliant yn y perfformiad yn erbyn y targed 26 wythnos, mae nifer y bobl sy'n aros dros wyth wythnos am ddiagnosis 31% yn is na'r adeg hon y llynedd ac 14 wythnos am therapi 68% yn is na llynedd, ac rydyn ni'n gobeithio gweld gwelliannau sylweddol eraill hyd at ddiwedd mis Mawrth.  > > "Rwy'n croesawu'r ffaith i ni lwyddo i gyrraedd y targed o ran amseroedd ymateb ambiwlansys, a'r 5 munud 40 eiliad a gymerwyd ar gyfartaledd i gyrraedd at gleifion sy'n cael eu diffinio fel rhai lle mae bygythiad uniongyrchol i'w bywydau.   > > "Roeddwn yn falch o nodi bod tipyn llai o bobl yn profi oedi wrth drosglwyddo gofal, gyda 51 yn llai o achosion o oedi na'r hyn a gofnodwyd ym mis Ionawr. Mae'r cyfanswm ar gyfer mis Chwefror gyda'r isaf erioed. Llwyddwyd i gyflawni hyn drwy waith cynllunio'r byrddau iechyd a'r awdurdodau lleol.  > > "Fodd bynnag, mae achosion wedi codi y gaeaf hwn pan oedd rhaid i gleifion aros am gyfnodau hwy na'r hyn sy'n dderbyniol. Rydyn ni wedi dweud yn glir wrth Brif Weithredwyr y Byrddau Iechyd beth yw ein disgwyliadau o ran ansawdd gofal a pherfformiad, ac fe fyddwn yn gweithio gyda nhw i werthuso'r gwelliannau a welwyd y gaeaf hwn."

Translate the text from Welsh to English.

Ar 13 Hydref 2015, gwnaeth y Gweinidog Cymunedau a Threchi Tlodi datganiad llafar yn y Siambr ar: Trechu Tlodi trwy Gymorth Cyflogadwyedd. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol).

On 13 October 2015, the Minister for Communities and Tackling Poverty made an Oral Statement in the Siambr on: Tackling Poverty through Employability Support.   The Statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link).  

Translate the text from English to Welsh.

Notice periods in relation to all tenancies, which had been due to return to their pre\-Covid position after 30 September, will now be set at six months. However, where the reason for giving notice relates to anti\-social behaviour or domestic violence, notice periods will revert to the pre\-Covid position. These arrangements will be reviewed in December. The extension is part of a wider package of Welsh Government funded measures to protect both tenants and landlords from the effects of the pandemic which include: * a new low interest loan for tenants in rent arrears or struggling to pay their rent arrears because of Covid\-19\. The loan will be paid directly to landlords or agents and can be repaid over a period of up to five years at a rate of 1% APR * a private rented sector helpline run by Citizen Advice Cymru for tenants struggling with rent, income or housing benefits to advise tenants on ways in which they can maximise their income and manage debt – with a view to helping them pay their rent if they can and hold on to their tenancies. Addressing the Senedd, the Minister said: > The coronavirus pandemic is continuing to have a significant impact on daily life and is still posing major challenges for all of us. I have therefore acted to give additional protection to renters by extending the current six month notice periods for eviction, other than the notice periods for possession grounds relating to anti\-social behaviour and domestic abuse which will revert to the pre\-Covid position. > > > I am committed to ensuring we continue to protect renters whilst at the same time mitigating impacts on landlords and protecting communities from the harmful effects of ongoing anti\-social behaviour. Where rent arrears have accumulated due to Covid\-19, private rented sector tenants will soon be able to apply for a loan through the Tenancy Saver Loan scheme when it opens for applications at the end of this month. The Minister added: > While these changes offer greater protection to tenants, they are not an excuse for people not to pay their rent if they are able to, and address any financial problems they are experiencing. Having an early conversation with landlords to work out a way forward is vital, as is getting the right debt advice. This is why we have recently invested an extra £1\.4 million in advice services to ensure people have the help they need to build financial capability and to claim the benefits they are entitled to. In addition, eviction proceedings will not take place for properties in areas affected by local lockdowns and there will be a pause on eviction proceedings over the Christmas period.

Bydd cyfnodau rhybudd mewn perthynas â phob tenantiaeth, a oedd i fod i  ddychwelyd i sut roedd pethau cyn Covid ar ôl 30 Medi, yn awr yn gyfnodau chwe mis. Fodd bynnag, os yw'r rheswm dros roi rhybudd yn ymwneud ag ymddygiad gwrthgymdeithasol neu drais domestig, y cyfnodau rhybudd  cyn Covid fydd yn berthnasol. Bydd y trefniadau hyn yn cael eu hadolygu ym mis Rhagfyr. Mae'r estyniad yn rhan o becyn ehangach o fesurau a ariennir gan Lywodraeth Cymru i amddiffyn tenantiaid a landlordiaid rhag effeithiau'r pandemig. Mae’r rhain yn cynnwys: * benthyciad newydd â llog isel ar gyfer tenantiaid sydd ag ôl\-ddyledion rhent o ganlyniad i Covid\-19, neu sy'n ei chael yn anodd talu ôl\-ddyledion o’r fath. Bydd y benthyciad yn cael ei dalu’n uniongyrchol i landlordiaid neu asiantau a chaniateir ei ad\-dalu dros gyfnod o hyd at bum mlynedd ar gyfradd llog APR o 1% * llinell gymorth ar gyfer y sector rhentu preifat sy'n cael ei rhedeg gan Gyngor ar Bopeth Cymru i denantiaid sy'n cael trafferth gyda rhent, incwm neu fudd\-dal tai, i roi cyngor i denantiaid ynghylch ffyrdd y gallant gynyddu eu hincwm i'r eithaf a rheoli’u dyledion – gyda'r bwriad o'u helpu i dalu eu rhent os gallant ac i ddal eu gafael ar eu tenantiaethau. Wrth annerch y Senedd, dywedodd y Gweinidog: > Mae pandemig y coronafeirws yn parhau i gael effaith sylweddol ar fywyd bob dydd ac mae'n dal i greu heriau mawr i bob un ohonom. Felly, rwyf wedi gweithredu i amddiffyn mwy ar rentwyr drwy ymestyn y cyfnodau rhybudd chwe mis presennol cyn troi allan ac eithrio'r achosion  sy'n ymwneud ag ymddygiad gwrthgymdeithasol a cham\-drin domestig lle byddwn yn dilyn y drefn a oedd yn bodoli cyn Covid. > > > Rydw i wedi ymrwymo i sicrhau ein bod yn parhau i amddiffyn rhentwyr ac ar yr un pryd yn lliniaru effeithiau hynny ar landlordiaid ac yn diogelu cymunedau rhag effaith niweidiol ymddygiad gwrthgymdeithasol parhaus. Mewn achosion pan fo ôl\-ddyledion rhent wedi cronni oherwydd Covid\-19, bydd tenantiaid y sector rhentu preifat yn gallu gwneud cais am fenthyciad cyn bo hir drwy'r cynllun Benthyciad  Arbed Tenantiaeth pan fydd yn agor ar gyfer ceisiadau ddiwedd y mis hwn. Ychwanegodd y Gweinidog: > Er bod y newidiadau hyn yn cynnig rhagor o ddiogelwch i denantiaid, dydyn nhw ddim yn esgus i bobl beidio â thalu eu rhent os ydynt yn gallu gwneud hynny, a mynd i'r afael ag unrhyw broblemau ariannol y maent yn eu hwynebu. Mae cael sgwrs gynnar gyda landlordiaid i ddarganfod ffordd ymlaen yn hanfodol, ynghyd â chael y cyngor cywir ynghylch dyledion. Dyna pam rydym wedi buddsoddi £1\.4 miliwn yn ychwanegol yn ddiweddar mewn gwasanaethau cynghori er mwyn sicrhau bod pobl yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt i feithrin gallu i drin arian ac i hawlio'r budd\-daliadau y mae ganddynt hawl iddynt. Yn ogystal, ni fydd achosion troi allan yn digwydd ar gyfer eiddo mewn ardaloedd lle mae cyfyngiadau lleol mewn grym, a bydd oedi ar achosion troi allan dros gyfnod y Nadolig.  

Translate the text from English to Welsh.

He said: > “Firstly, over the last 4 years we have undertaken a major programme of works to bring the A55 tunnels at Conwy, Penmaenbach and Pen y Clip up to current legislative and design standards. I am pleased to report that the programme came to an end last night with the re\-opening to normal operation of the Conwy tunnel.  It is now my expectation that all maintenance and improvement works for the medium to long term will be carried out overnight. > > > > > “Last week also saw the re\-opening of the westbound A55 at Abergwyngregyn where we are carrying out advance flood alleviation works to improve the resilience of that section of the A55\.  Works will now continue off\-line with little impact on traffic. > > > > > “However, the A55 recently suffered a significant partial failure of a bridge joint just west of Llanddulas.  We have had to put together an emergency package of works to minimise the impact on the A55 should that joint fail completely.  We are thus installing a full central reserve crossover at Rainbow Bridge.  This is vital, as any further failure of the joint, which would require immediate and full closure of the westbound carriageway, would allow us to effect contraflow on the eastbound carriageway.  That would cause significant delays in itself, but without the crossover the only option would be to divert all traffic, 24/7, onto the old road from Llanddulas to Colwyn Bay (which would result in disruption similar to that caused by last year’s chemical tanker spill but over a much longer period). > > > > > “The crossover works, which are being carried out to a extremely challenging programme by local contractors, will be complete by Wednesday 5th April at the latest.  The works cannot be removed at the weekend because it is too unsafe to leave a gap of over 200 metres in the central reserve. > > > > > “Our suppliers are, concurrently, progressing a design of a temporary fix for the bridge joint which will provide sufficient support to keep the joint from complete failure until we can effect planned contraflow next winter to replace the joint. > > > > > “As the works will continue over the forthcoming weekend we are extending messages across the border to warn motorists to allow extra time for their journeys. > > “Finally, you may not be aware but we have resurfaced long lengths of the A55 over recent weeks, all carried out overnight with very little disruption to traffic. > > “I hope this gives you confidence and reassurance that investment in the A55 is being made at pace, with the aim of minimising disruption. I will not compromise on the safety of motorists, but I am also determined to ensure infrastructure upgrades are carried out in a most timely fashion. > > “I will be inviting journalists to visit roadwork sites on the A55 in the future and would welcome the opportunity to host you on such visits.”

Dywedodd: > “Yn gyntaf oll, rydym wedi cynnal rhaglen waith ar raddfa fawr dros y 4 blynedd diwethaf er mwyn sicrhau bod twnelau’r A55 yng Nghonwy, Penmaenbach a Phen y Clip yn bodloni’r safonau cyfreithiol a’r safonau dylunio diweddaraf. Rwy’n falch iawn o nodi’r ffaith y daeth y rhaglen i ben neithiwr, a bod twnel Conwy bellach ar agor yn unol â’r arfer. Rwyf bellach yn disgwyl i’r holl waith cynnal a chadw a’r holl waith gwella yn y tymor canol a’r hirdymor gael ei gynnal dros nos.  > > > > > “Yr wythnos ddiwethaf cafodd llwybr gorllewinol yr A55 yn Abergwyngregyn ei ailagor. Rydym yn gwneud gwaith lliniaru llifogydd ymlaen llaw yma ar hyn o bryd er mwyn gwella cadernid y rhan honno o’r A55\. Bydd y gwaith yma’n parhau yn awr mewn modd na fydd yn cael llawer o effaith ar draffig.  > > > > > “Fodd bynnag, bu achos difrifol yn ddiweddar lle methodd uniad pont yn rhannol ar yr A55 ychydig i’r gorllewin o Landdulas. Bu’n rhaid i ni greu pecyn o waith brys er mwyn sicrhau cyn lleied â phosibl o effaith ar yr A55 petai’r uniad hwnnw’n methu’n llwyr. Rydym felly’n gosod man croesi yn y llain ganol ym Mhont yr Enfys. Mae hyn yn gwbl hanfodol oherwydd byddai methiant yr uniad yn golygu cau cerbytffordd y gorllewin yn llwyr. Trwy osod y man croesi newydd gallwn roi gwrthlif ar waith ar gerbytffordd y dwyrain. Byddai methiant o’r fath yn achosi cryn oedi a heb groesfan yr unig opsiwn fyddai dargyfeirio’r holl draffig, pob awr o’r dydd, i’r hen ffordd o Landdulas i Fae Colwyn (byddai hyn yn creu tarfu tebyg i’r hyn a welwyd yn sgil digwyddiad y tancer cemegau y llynedd, ond am gyfnod llawer hirach).  > > > > > “Bydd y gwaith ar fan croesi, a fydd yn cael ei wneud o fewn rhaglen heriol iawn gan gontractwyr lleol, yn cael ei gwblhau erbyn dydd Mercher 5 Ebrill fan hwyraf. Nid oes modd dod â’r gwaith hwn i ben ar y penwythnos oherwydd mae’n rhy beryglus i adael bwlch o dros 200 metr yn y llain ganol.  > > > > > “Mae ein cyflenwyr hefyd wrthi’n dylunio ateb dros dro i uniad y bont a fydd yn sicrhau cefnogaeth ddigonol fel na fydd yr uniad yn methu’n llwyr. Bydd hyn yn caniatáu amser i ni drefnu gwrthlif effeithiol y gaeaf nesaf er mwyn gosod uniad newydd.  > > > > > “Wrth i’r gwaith barhau dros y penwythnos nesaf byddwn yn estyn negeseuon ar draws y ffin er mwyn rhybuddio modurwyr i ganiatáu amser ychwanegol.  > > > > > “Yn olaf, efallai eich bod yn ymwybodol o’r ffaith ein bod wedi gosod wyneb newydd ar hyd darnau hir o’r A55 dros yr wythnosau diwethaf. Mae’r holl waith yma’n cael ei wneud dros nos ac nid yw’n cael fawr ddim effaith ar draffig.  > > > > > “Rwy’n gobeithio y bydd y manylion uchod yn rhoi’r hyder a’r sicrwydd i chi fod arian yn cael ei fuddsoddi yn yr A55 ar fyrder, a hynny er mwyn tarfu cyn lleied â phosibl ar fodurwyr. Diogelwch modurwyr yw’r ystyriaeth bwysicaf i mi, ond rwyf hefyd yn benderfynol o sicrhau bod y seilwaith yn cael ei ddiweddaru’n brydlon. > > “Byddaf yn gwahodd newyddiadurwyr i ymweld â safleoedd y gwaith ffordd ar yr A55 yn y dyfodol a byddwn yn croesawu’r cyfle i’ch croesawu ar ymweliadau o’r fath.”

Translate the text from English to Welsh.

* Urgent change to powers is needed to protect Welsh devolution from collapse. * All 3 options for the future of Wales laid out in its interim report are viable. * Changes to powers over justice, policing and rail infrastructure are required. Co\-chaired by Professor Laura McAllister and Dr Rowan Williams, The Independent Commission on the Constitutional Future of Wales was set up in 2021 to look at how Wales is governed and options for change. The group of 11 commission members come from a range of diverse backgrounds and bring a wealth of expertise and political views. The commission began a national conversation to listen to a range of voices in Wales and set to work looking at ways to strengthen its democratic future. It has engaged with thousands of citizens across Wales through surveys, a Community Engagement Fund, roadshows and its own online platform. This level of grass roots democratic engagement has enabled a first\-hand understanding of what matters most to the people of Wales about how their country is run. However, this valuable conversation cannot end here and the commission is calling on the Welsh Government to improve civic education for all, and the initiation of a constitutional statement for Wales to be drafted by its citizens. In its interim report, published in December 2022, the commission found significant problems with the way Wales is governed within the Union and that the ‘status quo’ is not a viable or secure foundation for stability and prosperity for Wales. It set out 3 alternative constitutional routes for Wales. These were independence, a federal system and enhancing devolution. The commission’s final report has concluded that all 3 options are viable for the long term and also argues that some urgent changes are needed to protect the status quo. These include the devolution of justice, policing and rail infrastructure to improve accountability and service delivery, as well as major changes to the way Wales is funded to ensure devolution can maximise value for money for the people of Wales. The report also finds legislated protections for inter\-governmental relations are needed to ensure that each level of government works together, but more importantly, deliver efficiently in the public interest. On the 3 constitutional options for Wales: * Enhanced devolution would be economically stable and largely risk\-free, without requiring a referendum. It would not fundamentally change the fiscal and economic position of Wales in the United Kingdom economy. * A federal UK offers an accountable ‘middle way’ with more potential benefits than enhanced devolution, whilst carrying less risk than independence. This option does face fundamental obstacles due to its reliance on the appetite for change in the rest of the kingdom. * An independent Wales would offer the potential for long term positive change enabling Wales the opportunity to shape its constitution in order to maximise potential benefits. It also carries the highest risk to Wales economically in the short to medium term. Speaking about the findings and timing of the commission’s final report, Co\-Chair Professor Laura McAllister said: > “Almost a quarter of a century has passed since powers were first devolved to Wales and this was the right time to have this national conversation with the people of Wales about the next steps in our constitutional journey. Many citizens we have spoken to were not even born at the point that devolution began, while many others have seen changes to how Wales is run in the last 25 years and have opinions on what can be done better or differently. > > “Through our work, it became clear that the status quo is not sustainable and the needs of the people of Wales are not being met. If Welsh devolution, even as it stands, is to be protected, these changes must take place urgently. We can then look further ahead at these 3 possible routes for Wales’ future, each of which clearly have both challenges and opportunities. She continued: > “It’s vital that this report acts as an impetus for change for the people of Wales in the future and we want the conversation to continue. We’ve kickstarted what we hope will be an even bigger, wider dialogue to involve people in future decision making. > > The report released today is the work of a unique cross\-party commission, independent of the Welsh Government, and with those commissioners affiliated to political parties remaining independent and pledging to put party politics to one side. As a team, the commission has engaged with critical questions about the way Wales is governed, the health of democracy and how to reach citizens from all parts of the country. The commission’s remit relates to political structures in Wales, and its report does not evaluate government policy or performance. Speaking about the commission’s grass roots engagement work, Co\-Chair Dr Rowan Williams said: > “This is Wales’ national conversation and the commission has tried to do things differently. Our report is the result of 2 years of open discussion. We’ve focused on hearing from different voices across Welsh communities, as well as the advice of experts. This has been an exercise in communicating directly with the people of Wales, collecting evidence and seeking to understand their lived experiences. > > “This dialogue has been hugely valuable, but there is much more work to be done. We need to make sure that everyone has a voice in deciding the future path of their nation \- the national conversation we have begun has to continue beyond the life of this commission.” > > “We have demonstrated that this approach can build intelligent, robust discussions and an educated, high\-participation democracy. This has been front and centre of our work to ensure that Wales can be on the democratic front\-foot and its citizens are able to take part in more of these informed discussions about their future and become a model of a democratic culture. As a commission, we call on those in power to ensure that the national conversation doesn’t end here and to take urgent action to protect Welsh democracy.”

* Mae angen gwneud newidiadau ar frys i bwerau er mwyn diogelu datganoli yng Nghymru rhag dymchwel. * Mae pob un o'r tri opsiwn ar gyfer dyfodol Cymru a nodwyd yn yr adroddiad interim yn rhai hyfyw. * Mae angen gwneud newidiadau i bwerau yn ymwneud â chyfiawnder, plismona a seilwaith rheilffyrdd. Sefydlwyd y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru yn 2021, ‌dan gyd\-gadeiryddiaeth yr Athro Laura McAllister a Dr Rowan Williams, i edrych ar y ffordd y mae Cymru'n cael ei llywodraethu ac i ystyried opsiynau ar gyfer newidiadau. Daw'r 11 unigolyn sy'n aelodau o'r comisiwn o gefndiroedd amrywiol, gan gynnig cyfoeth o arbenigedd a safbwyntiau gwleidyddol. Cychwynnodd y comisiwn sgwrs genedlaethol i wrando ar amrywiaeth o leisiau yng Nghymru ac aeth ati i weithio gan edrych ar ffyrdd o gryfhau ei dyfodol democrataidd. Mae wedi ymgysylltu â miloedd o ddinasyddion ledled Cymru drwy arolygon, Cronfa Ymgysylltu â'r Gymuned, sioeau teithiol a'i safle sgwrsio ar\-lein ei hun. Mae'r comisiwn wedi gweld bod y gwaith hwn yn amhrisiadwy, ac mae'r lefel hon o ymgysylltu democrataidd ar lawr gwlad wedi ei alluogi i gael gwybod o lygad y ffynnon beth sydd bwysicaf i bobl Cymru o ran sut mae eu gwlad yn cael ei rhedeg. Fodd bynnag, ni all y sgwrs werthfawr hon ddod i ben ar y cam hwn, ac mae'r comisiwn yn galw ar Lywodraeth Cymru i wella addysg ddinesig i bawb ac i greu datganiad cyfansoddiadol i Gymru, wedi'i ddrafftio gan ei dinasyddion. Canfu adroddiad interim y comisiwn, a gyhoeddwyd fis Rhagfyr 2022, fod problemau sylweddol o ran y ffordd y mae Cymru'n cael ei llywodraethu o fewn yr Undeb ac nad yw parhau â'r sefyllfa bresennol yn opsiwn ymarferol ar gyfer sicrhau sefydlogrwydd a ffyniant. Nododd dri llwybr cyfansoddiadol amgen i Gymru – annibyniaeth, system ffederal ac atgyfnerthu datganoli. Mae adroddiad terfynol y comisiwn wedi dod i'r casgliad bod pob un o’r tri opsiwn yn hyfyw ar gyfer y tymor hir ac, yn ogystal, mae'n dadlau bod angen gwneud rhai newidiadau ar frys i ddiogelu’r status quo. Mae'r rhain yn cynnwys datganoli cyfiawnder, plismona a seilwaith rheilffyrdd er mwyn gwella atebolrwydd a gwella'r ffordd y darperir gwasanaethau. Gelwir hefyd am newidiadau mawr i'r ffordd y caiff Cymru ei hariannu er mwyn sicrhau bod datganoli'n gallu sicrhau'r gwerth gorau am arian i bobl Cymru. Mae'r adroddiad yn nodi hefyd bod angen deddfu i ddiogelu cysylltiadau rhynglywodraethol er mwyn sicrhau bod pob haen o lywodraeth yn gweithio gyda'i gilydd ac, yn bwysicach fyth, yn cyflawni'n effeithlon er budd y cyhoedd. O ran y tri opsiwn cyfansoddiadol i Gymru: * Byddai atgyfnerthu datganoli yn ddull sefydlog yn economaidd ac yn osgoi risg i raddau helaeth, heb fod angen refferendwm. Ni fyddai'n golygu newid sylfaenol yn sefyllfa gyllidol ac economaidd Cymru o fewn economi'r Deyrnas Unedig. * Mae Teyrnas Unedig ffederal yn cynnig 'ffordd ganol' ag atebolrwydd. Mae mwy o fanteision posibl i hyn nag sydd i atgyfnerthu datganoli ac mae'n llai o risg nag annibyniaeth. Er hynny mae rhwystrau sylfaenol i'r opsiwn hwn oherwydd ei fod yn dibynnu ar yr awydd i newid yng ngweddill y Deyrnas. * Byddai Cymru annibynnol yn cynnig y potensial ar gyfer newid cadarnhaol hirdymor gan alluogi Cymru i lunio ei chyfansoddiad er mwyn sicrhau'r budd gorau posibl. Dyma'r opsiwn sydd hefyd yn golygu'r risg fwyaf i Gymru yn economaidd, yn y tymor byr i'r tymor canolig. Wrth siarad am ganfyddiadau ac amseriad adroddiad terfynol y comisiwn, dywedodd y Cyd\-gadeirydd yr Athro Laura McAllister: > "Mae bron i chwarter canrif wedi mynd heibio ers i bwerau gael eu datganoli i Gymru am y tro cyntaf a dyma'r amser iawn i gael y sgwrs genedlaethol hon gyda phobl Cymru am y camau nesaf yn ein taith gyfansoddiadol. Doedd llawer o'r dinasyddion y buom yn siarad â nhw ddim wedi cael eu geni ar ddechrau datganoli, ac mae eraill wedi gweld newidiadau i'r ffordd y mae Cymru'n cael ei rhedeg yn ystod y 25 mlynedd diwethaf ac mae ganddynt farn ar yr hyn y gellir ei wneud yn well neu'n wahanol. > > "Drwy ein gwaith, daeth yn amlwg nad yw'r sefyllfa bresennol yn gynaliadwy ac nad yw anghenion pobl Cymru yn cael eu diwallu. Os ydyn ni am ddiogelu datganoli yng Nghymru, hyd yn oed fel y mae ar hyn o bryd, rhaid i'r newidiadau hyn ddigwydd ar frys.  Yna gallwn edrych ymhellach i'r dyfodol ar y tri llwybr posibl hyn ar gyfer dyfodol Cymru, pob un ohonynt â'i heriau a'i gyfleoedd amlwg ei hun. Ychwanegodd: > "Mae'n hanfodol bod yr adroddiad hwn yn fodd o ysgogi newid ar gyfer pobl Cymru yn y dyfodol, ac rydyn ni am i'r sgwrs barhau. Rydyn ni wedi cychwyn yr hyn fydd, gobeithio, yn ddeialog hyd yn oed yn ehangach, a fydd yn cynnwys pobl yn y broses o wneud penderfyniadau yn y dyfodol. > > Mae'r adroddiad a gyhoeddir heddiw yn waith comisiwn trawsbleidiol unigryw, sy'n annibynnol ar Lywodraeth Cymru. Mae'r comisiynwyr hynny sydd â chysylltiad â phleidiau gwleidyddol yn parhau'n annibynnol ac wedi ymrwymo i roi gwleidyddiaeth bleidiol i'r naill ochr. Fel tîm, mae'r comisiwn wedi mynd i'r afael â chwestiynau allweddol am y ffordd y mae Cymru'n cael ei llywodraethu, iechyd democratiaeth a sut i gyrraedd dinasyddion ym mhob rhan o'r wlad. Mae cylch gwaith y comisiwn yn ymwneud â strwythurau gwleidyddol yng Nghymru. Nid yw ei adroddiad yn cloriannu perfformiad na pholisïau llywodraeth. Wrth drafod gwaith ymgysylltu'r comisiwn ar lawr gwlad, dywedodd y Cyd\-gadeirydd Dr Rowan Williams: > "Sgwrs genedlaethol Cymru yw hon ac mae'r comisiwn wedi ceisio gwneud pethau'n wahanol. Mae ein hadroddiad yn ganlyniad dwy flynedd o drafodaeth agored. Rydym wedi canolbwyntio ar glywed lleisiau gwahanol o bob rhan o gymunedau Cymru, yn ogystal â chyngor arbenigwyr. Mae hon wedi bod yn broses o gyfathrebu'n uniongyrchol â phobl Cymru, casglu tystiolaeth a cheisio deall eu profiadau nhw. > > "Mae'r sgwrs wedi bod yn hynod werthfawr, ond mae llawer mwy o waith i'w wneud. Mae angen inni sicrhau bod gan bawb lais wrth benderfynu ar lwybr eu cenedl yn y dyfodol \- mae'n rhaid i'r sgwrs genedlaethol rydyn ni wedi'i dechrau barhau y tu hwnt i oes y comisiwn hwn. > > "Rydym wedi dangos y gall y dull hwn arwain at drafodaethau deallus a chadarn, a democratiaeth addysgedig â lefel uchel o gyfranogiad. Mae hyn wedi bod yn hollol ganolog i'n gwaith er mwyn sicrhau bod Cymru ar y droed flaen yn ddemocrataidd a bod ei dinasyddion yn gallu cymryd rhan mewn mwy o'r trafodaethau gwybodus hyn am eu dyfodol a dod yn batrwm o ddiwylliant democrataidd. Fel comisiwn, rydym yn galw ar y rhai sydd mewn grym i sicrhau nad yw'r sgwrs genedlaethol yn dod i ben yma, ac i gymryd camau brys i ddiogelu democratiaeth Cymru.

Translate the text from Welsh to English.

### Ym mis Hydref 2011, cyhoeddais y byddai cyllid i gefnogi darpariaeth iaith Gymraeg mewn ysgolion yn cael ei gydgrynhoi. O fis Ebrill 2012, cafodd cyllid a ddarparwyd yn flaenorol drwy’r cynlluniau grant canlynol ei gyfuno o dan Grant y Gymraeg mewn Addysg:* y Gronfa Ysgolion Gwell gynt (Maes Blaenoriaeth 2\) fe’i gweinyddwyd ar wahân fel Grant y Gymraeg mewn Addysg yn ystod 2011\-2012 * grant Bwrdd yr Iaith Gymraeg ar gyfer athrawon bro * grant Bwrdd yr Iaith Gymraeg ar gyfer prosiectau peilot trochi i hwyrddyfodiaid a dilyniant ieithyddol o’r ysgol gynradd i’r ysgol uwchradd. Bellach, gwahoddir ceisiadau gan gonsortia rhanbarthol ar gyfer Grant y Gymraeg mewn Addysg 2013\-14\. Mae cyfanswm o £5\.6m wedi’i ddyrannu i’r Grant, a gydag arian cyfatebol gan awdurdodau lleol, bydd hyn yn golygu y caiff o leiaf £8\.4m ei wario yn ystod 2013\-14 ar weithgareddau sydd â’r nod o gyflawni’r hyn a nodir yn y Strategaeth Addysg Cyfrwng Cymraeg.Yn hanesyddol, roedd elfennau ar y Grant wedi’u ffocysu ar weithgareddau i godi safonau addysgu Cymraeg fel ail iaith. Fodd bynnag, yn awr bydd gofyn i gonsortia sicrhau bod y Grant yn ariannu amrywiaeth ehangach o weithgareddau. Felly, mae dyraniadau 2013\-14 ar gyfer pob consortia wedi’u rhannu’n dri maes gweithgaredd: * Addysgu a dysgu Cymraeg fel iaith gyntaf * Addysgu a dysgu pynciau eraill drwy gyfrwng y Gymraeg * Addysgu a dysgu Cymraeg fel ail iaith Mae’r dyraniadau hyn wedi’u cyfrifo ar sail nifer y disgyblion ym mhob sector. Bydd hyn yn sicrhau bod Grant y Gymraeg mewn Addysg yn cefnogi dysgu Cymraeg ar draws y cwricwlwm cyfan.Caiff y datganiad ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau eisiau i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

In October 2011 I announced the consolidation of funding to support Welsh language provision in schools. From April 2012, the Welsh in Education Grant amalgamated funding previously provided by the following grant schemes: * the former Better Schools Fund (Priority Area 2\), separately administered as the Welsh in Education Grant during 2011\-12 * the Welsh Language Board grant for athrawon bro * the Welsh Language Board grant for pilot latecomers’ immersion projects and primary\-secondary school linguistic progression. Applications are now being invited by regional consortia for the 2013\-14 Welsh in Education Grant. A total of £5\.6m has been allocated for the Grant, with match funding by local authorities meaning that at least £8\.4m will be spent on activities aimed at achieving the outcomes of the Welsh\-medium Education Strategy during 2013\-14\. Whilst elements of the Grant have historically been primarily focussed on activities to raise standards of teaching Welsh as a second language, consortia will now be required to ensure that the Grant funds a wider range of activities. 2013\-14 Grant allocations for each consortia have therefore been divided into three activity areas: * Teaching and learning Welsh as a first language * Teaching and learning other subjects through the medium of Welsh * Teaching and learning Welsh as a second language These allocations have been calculated on the basis of pupil numbers in each sector and will ensure that the Welsh in Education Grant supports Welsh language learning across the entire curriculum. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.

Translate the text from Welsh to English.

“Rydyn ni’n dysgu mwy am amrywiolyn omicron bob dydd. “Mae hwn yn ffurf sy'n symud yn gyflym ar y coronafeirws, sydd â'r potensial i achosi ton fawr o heintiau yng Nghymru. Gallai hyn arwain at nifer fawr o bobl angen triniaeth ysbyty ar adeg pan mae ein GIG o dan bwysau sylweddol. “Ein gwarchodaeth orau o hyd yw brechu. Mae tystiolaeth sy'n dod i'r amlwg yn dangos bod y dos atgyfnerthu yn hanfodol. “Rydyn ni'n gwneud popeth o fewn ein gallu i gyflymu ein rhaglen frechu i gynyddu nifer y bobl a fydd yn derbyn eu brechlyn atgyfnerthu yn ystod y dyddiau a'r wythnosau nesaf. Mae pobl hŷn a'r rhai sydd fwyaf mewn perygl yn cael eu blaenoriaethu ar hyn o bryd. “Rydyn ni'n cynyddu nifer y clinigau a’u horiau agor; rydyn ni wedi gofyn i'r holl staff sydd ar gael ymuno â thimau brechu i gefnogi'r ymdrech genedlaethol hon. “Gwnewch yn siŵr bod cael eich brechlyn atgyfnerthu yn flaenoriaeth. Bydd yn un o'r pethau pwysicaf y gallwch chi ei wneud i warchod eich hun rhag y coronafeirws a'r amrywiolyn newydd hwn. “Mae'r Cabinet yn monitro'r sefyllfa iechyd cyhoeddus hon sy'n newid yn gyflym yn ofalus iawn ac wedi symud i gylch adolygu wythnosol. “Rydyn ni’n wynebu sefyllfa ddifrifol iawn ac efallai y bydd angen i ni gymryd camau pellach i gadw Cymru’n ddiogel. Byddaf yn parhau i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i Gymru.”

"We are learning more about the omicron variant every day. “This is a fast\-moving form of coronavirus, which has the potential to cause a large wave of infections in Wales. This could lead to large numbers of people needing hospital treatment at a time when our NHS is under significant pressure. “Our best defence continues to be vaccination. Emerging evidence shows the booster dose is vital. “We are doing everything we can to accelerate our vaccination programme to increase the number of people who will receive their booster in the coming days and weeks. Older people and those at greatest risk are being prioritised at the moment.  “We are increasing the number of clinics and their opening hours; we have asked all available staff to join vaccination teams to support this national effort. “Please make having your booster a priority. It will be one of the most important things you can do to protect yourself against coronavirus and this new variant. “The Cabinet is closely monitoring this rapidly changing public health situation and has moved to a weekly review cycle. “We are facing a very serious situation and we may need to take further steps to keep Wales safe. I will continue to keep Wales updated.”

Translate the text from Welsh to English.

Gosodwyd y Datganiad Ysgrifenedig canlynol gerbron y Senedd o dan Reol Sefydlog 15\.2: **Rheoliadau Pysgodfeydd Môr (Y Comisiwn Rhyngwladol ar Warchod Pysgod Tiwna Iwerydd) (Diwygio) 2024**

The following Written Statement has been laid before the Senedd under Standing Order 15\.2: **The Sea Fisheries (International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas) (Amendment) Regulations 2024**  

Translate the text from English to Welsh.

Continuing NHS Healthcare (CHC) is a package of care and support for people who have complex care issues which are primarily health based. A primary health need is determined by consideration of the four key characteristics of need: nature, intensity, complexity and unpredictability. The NHS in Wales, through local health boards (LHBs), is responsible for the delivery of CHC, though there are roles for others, including local authorities (LAs), in this process. Existing arrangements for the provision of CHC are set out in the National Framework for Continuing NHS Healthcare in Wales which was published in 2014 (‘the 2014 Framework’). The 2014 Framework, published in June 2014, superseded the 2010 Framework and sought to address a number of issues identified at the time by the Public Service Ombudsman for Wales, the Wales Audit Office and the Public Accounts Committee. These focussed on greater strategic ownership, enhanced support for practitioners and the public, a revised assessment and eligibility process and robust governance arrangements for the management of back\-dated, or retrospective claims. As part of a long standing commitment to review arrangements within the 2014 Framework, the Welsh Government consulted on a revised national framework between 26 May and 21 August 2019\.  The consultation sought stakeholders’ views on amendments to the 2014 Framework (revised Framework) and also to the Decision Support Tool (DST), which is used as part of any assessment for eligibility to receive CHC. The revised Framework sought to provide greater clarity and improved presentational style, incorporating a redesigned layout and order which mirrors the CHC process itself from start to finish. This includes enhanced clarification of circumstances around the assessment of the individual to meet requirements set out in the Social Services and Well\-being (Wales) Act 2014 and the Mental Capacity Act 2005\. The revised Framework sets out LHBs responsibilities to meet any assessed care and support needs where CHC is provided to individuals in their own home. It also aligns to arrangements for ongoing monitoring and management of care for adults under part 4 (Meeting Needs) of the Social Services and Well\-being (Wales) Act 2014\. Whilst links to existing provisions have been retained and refreshed, we have clarified and strengthened wording around aftercare services for mental health services and deprivation of liberty. We have also reinforced provisions around transitional arrangements for a child entering Adult CHC at the age of 18\. This aligns with the proposals in the new Children and Young Person’s Continuing Care Framework. This requires a consistent package of support, jointly designed and agreed by the young person and their carer. It should start, not just at 14, but as soon as possible where the need is already identified or if problems emerge that will require ongoing care, after this age. The revised Framework proposes a new retrospective reviews protocol. This will provide a new two\-stage process, through an initial checklist then a full review, for considering a retrospective claim. This is to manage the large volume of claims and make the system more manageable. In general, we received positive responses to the consultation and many agreed the document provided additional clarification in key areas. A few stakeholders were concerned that some areas needed additional clarity to enable the effective and equitable implementation of CHC. Further work will take place on the revised Framework in the coming weeks to address these concerns.  A number of respondents suggested reviewing the policy framework for Funded Nursing Care policy in 2020/21\. We intend to do this in 2020, after the new CHC framework is in place.   There continues to be concerns regarding an individual’s ability to exercise voice and control to decide how, when and who supports them to meet their eligible care and support needs when transitioning from direct payments to CHC.  We shall set up a working group in the next few weeks to explore the options available to us and consider how we can best effect change in this area.  We will review and address any remaining legislative barriers preventing local health boards and local authorities to use pooled funds to deliver integrated person\-centred health and social care. We will look at the feasibility of introducing independent user trusts in Wales as one mechanism to support individuals to manage their health and social care needs. The clear, unambiguous expectation in Wales must be personalised, seamless integrated health and social care that enables an individual to maintain continuity of their voice and control, including the personnel delivering their care, where the individual wishes this to be the case.  There will be an implementation period following the publication of this consultation report to allow for finalising the documents and developing a comprehensive training package for all practitioners involved in the CHC process.               In addition to this we shall work with patient representative groups and members of the public to co\-produce a one\-stop CHC public information booklet. This comprehensive publication will set out the step by step journey an individual will take in the CHC assessment process. We expect this would include a flowchart, information on the individual’s rights at each stage and how to access advocacy and support and advice services. This booklet will empower the individual and their carers to play a full role in the assessment process, and in the decisions about the support they receive. We are also revising the performance framework for CHC to make sure it is fit for purpose. We intend to publish the revised CHC National Framework, DST, CHC Performance Framework and public information booklet in April 2020\.

Mae pecyn gofal iechyd parhaus y GIG yn becyn gofal a chymorth i bobl sydd ag anghenion gofal cymhleth sydd yn rhai iechyd yn bennaf. Mae penderfynu a yw’r prif anghenion yn ymwneud ag iechyd yn seiliedig ar ystyried pedair prif nodwedd yr angen dan sylw: ei natur, ei ddifrifoldeb, ei gymhlethdod, a pha mor anrhagweladwy ydyw. GIG Cymru, drwy’r byrddau iechyd lleol, sy’n gyfrifol am sicrhau bod gofal iechyd parhaus yn cael ei ddarparu, er bod gan eraill hefyd, gan gynnwys awdurdodau lleol, rôl i’w chwarae yn y gwaith hwn. Mae’r trefniadau presennol ar gyfer gweithredu’r pecyn hwn wedi eu disgrifio yn y Fframwaith Cenedlaethol ar gyfer Gofal Iechyd Parhaus y GIG yng Nghymru, a gafodd ei gyhoeddi yn 2014 (‘Fframwaith 2014’). Roedd Fframwaith 2014, a gyhoeddwyd ym mis Mehefin 2014, yn disodli Fframwaith 2010, gyda’r bwriad o roi sylw i nifer o faterion a nodwyd ar y pryd gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru, Swyddfa Archwilio Cymru, a’r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus. Roedd y materion hyn yn canolbwyntio ar yr angen i wneud y canlynol: sicrhau mwy o berchnogaeth strategol, gwella’r cymorth a ddarperir ar gyfer ymarferwyr a’r cyhoedd, diwygio’r broses asesu a chymhwysedd, a gweithredu trefniadau llywodraethu trylwyr ar gyfer rheoli hawliadau ôl\-weithredol neu hawliadau sydd wedi eu hôl\-ddyddio. Fel rhan o ymrwymiad a wnaed i adolygu’r trefniadau yn Fframwaith 2014, rhwng 26 Mai a 21 Awst 2019 cynhaliodd Llywodraeth Cymru ymgynghoriad ar gynigion i ddiwygio’r fframwaith cenedlaethol. Roedd yr ymgynghoriad yn gofyn i randdeiliaid roi eu sylwadau ar y newidiadau i Fframwaith 2014 (y Fframwaith diwygiedig) a hefyd yr offeryn cefnogi penderfyniadau a ddefnyddir fel rhan o’r broses i asesu cymhwysedd ar gyfer cael gofal iechyd parhaus. Nod y Fframwaith diwygiedig oedd darparu mwy o eglurder a gwella sut mae’n cael ei gyflwyno drwy ei ail\-ddylunio i adlewyrchu’r broses gofal iechyd parhaus mewn modd ystyrlon a hawdd ei deall o’r dechrau i’r diwedd. Roedd hynny’n cynnwys sicrhau bod mwy o eglurder ynghylch yr amgylchiadau sy’n berthnasol i’r broses o asesu’r unigolyn, er mwyn bodloni’r gofynion a nodir yn Neddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 a Deddf Galluedd Meddyliol 2005\. Mae’r Fframwaith diwygiedig yn nodi cyfrifoldebau’r byrddau iechyd lleol o ran diwallu unrhyw anghenion gofal a chymorth a nodir yn sgil asesiad, lle mae gofal iechyd parhaus yn cael ei ddarparu i unigolyn yn ei gartref ei hunan. Mae hefyd yn cyd\-fynd â’r trefniadau ar gyfer monitro a rheoli gofal i oedolion yn barhaus, a hynny o dan ran 4 (Diwallu Anghenion) o Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014\. Er bod cysylltiadau â darpariaethau sy’n bodoli eisoes wedi eu cadw a’u diweddaru, rydym  wedi egluro a chryfhau’r geiriad sy’n ymwneud â gwasanaethau ôl\-ofal mewn perthynas â gwasanaethau iechyd meddwl ac amddifadu o ryddid. Rydym hefyd wedi cryfhau’r darpariaethau sy’n ymwneud â threfniadau pontio i blentyn a fydd yn dechrau derbyn gofal iechyd parhaus wrth iddo gyrraedd 18 oed. Mae hyn yn gydnaws â’r cynigion yn y fframwaith newydd ar gyfer darparu gofal parhaus i blant a phobl ifanc. Mae hynny’n golygu bod angen darparu pecyn cymorth cyson sydd wedi ei gynllunio a’i gytuno â’r person ifanc a’i ofalwr. Ni ddylid aros nes i’r unigolyn gyrraedd 14 oed, ond dylid dechrau cyn gynted â bod yr angen yn cael ei nodi, neu pan fo problemau’n codi a fydd yn golygu y bydd angen gofal parhaus wedi’r oedran hwnnw.   Mae’r Fframwaith diwygiedig yn cynnig protocol newydd ar gyfer cynnal adolygiadau ôl\-weithredol. Bydd yn darparu proses newydd ddau gam, sy’n cynnwys cwblhau rhestr wirio gychwynnol a chynnal adolygiad llawn, wrth ystyried hawliad ôl\-weithredol. Mae hynny er mwyn helpu i reoli’r nifer mawr o hawliadau sy’n cael eu gwneud, ac i reoli’r system ei hunan. Ar y cyfan, roedd yr ymatebion i’r ymgynghoriad yn gadarnhaol, ac roedd llawer o’r ymatebwyr yn cytuno bod y ddogfen yn darparu mwy o eglurder mewn meysydd allweddol. Roedd nifer bach o randdeiliaid yn pryderu bod angen mwy o eglurder mewn meysydd eraill hefyd er mwyn inni allu gweithredu’r fframwaith gofal iechyd parhaus mewn modd effeithiol a theg. Bydd rhagor o waith ar y Fframwaith diwygiedig yn cael ei wneud yn ystod yr wythnosau nesaf er mwyn rhoi sylw i’r pryderon hynny. Awgrymodd nifer o ymatebwyr y dylid mynd ati i adolygu’r fframwaith ar gyfer y polisi gofal nyrsio a ariennir yn 2020/21\. Ein bwriad yw gwneud hynny yn 2020, ar ôl i’r Fframwaith Gofal Iechyd Parhaus newydd gael ei roi ar waith.  Parhau y mae’r pryder ynghylch gallu’r unigolyn i ddefnyddio’i llais ac arfer ei reolaeth, wrth benderfynu sut, pryd, a chan bwy y daw’r cymorth sy’n ei helpu i ddiwallu ei anghenion gofal a chymorth cymwys wrth bontio o daliadau uniongyrchol i dderbyn gofal iechyd parhaus. Byddwn yn sefydlu gweithgor yn ystod yr wythnosau nesaf i edrych ar yr opsiynau sydd ar gael inni, ac i ystyried y ffordd orau o gyflwyno newidiadau yn y maes hwn. Byddwn yn adolygu unrhyw rwystrau deddfwriaethol sy’n parhau i atal byrddau iechyd lleol ac awdurdodau lleol rhag defnyddio arian cronfeydd cyfun i ddarparu gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol integredig sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn, er mwyn inni allu rhoi sylw i’r rhwystrau hynny. Byddwn yn ystyried pa mor ymarferol fyddai cyflwyno ymddiriedolaethau annibynnol ar gyfer defnyddwyr yng Nghymru fel un ffordd o helpu’r unigolyn i reoli ei anghenion iechyd a gofal cymdeithasol. Ein disgwyliad clir a diamwys ni yma yng Nghymru yw bod angen i wasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol  fod yn ddi\-dor ac yn integredig, ac yn canolbwyntio ar yr unigolyn mewn modd sy’n ei alluogi i barhau i ddefnyddio ei lais ac arfer ei reolaeth, gan gynnwys mewn perthynas â’r rheini sy’n darparu ei ofal, os bydd yr unigolyn yn dymuno hynny.  Bydd cyfnod gweithredu yn dilyn cyhoeddi adroddiad yr ymgynghoriad hwn, er mwyn caniatáu cyfle i lunio fersiwn derfynol y dogfennau a datblygu pecyn hyfforddi cynhwysfawr ar gyfer yr holl ymarferwyr sy’n rhan o’r broses gofal iechyd parhaus.        Yn ogystal â hynny, byddwn yn gweithio gyda grwpiau sy’n cynrychioli’r claf ac aelodau’r cyhoedd i gyd\-gynhyrchu llyfryn sy’n rhoi gwybodaeth gynhwysfawr am ofal iechyd parhaus i’r cyhoedd. Bydd y llyfryn hwn yn disgrifio pob cam o’r broses y mae unigolyn yn mynd drwyddi wrth gael ei asesu ar gyfer cael gofal iechyd parhaus. Rydym yn disgwyl y bydd hynny’n cynnwys siart lif, gwybodaeth am hawliau’r unigolyn ym mhob cam o’r broses, a gwybodaeth am y gwasanaethau eirioli, cymorth a chyngor sydd ar gael i’w helpu. Bydd y llyfryn hwn yn grymuso’r unigolyn a’i ofalwyr mewn modd sy’n eu galluogi i chwarae rhan lawn yn y broses asesu, ac yn y penderfyniadau am y cymorth y maent yn ei gael. Rydym hefyd yn adolygu’r fframwaith perfformiad ar gyfer gofal iechyd parhaus er mwyn gwneud yn siŵr ei fod yn addas i’w ddiben. Rydym yn bwriadu cyhoeddi’r fframwaith cenedlaethol diwygiedig ar gyfer gofal iechyd parhaus, yr offeryn cefnogi  penderfyniadau, y fframwaith perfformiad ar gyfer gofal iechyd parhaus, a’r llyfryn gwybodaeth ar gyfer y cyhoedd, a hynny ym mis Ebrill 2020\.  

Translate the text from English to Welsh.

Housing and Local Government Minister Julie James will consider new legislation to replace the current Fire Safety Order and a new building control process. This is part of the government’s response to the Building Safety Expert Group’s Road Map, which was established to provide a ‘roadmap’ for improving fire safety in high\-rise buildings following Dame Judith Hackitt’s independent report in the wake of the Grenfell disaster. Julie James said: > “While the Hackitt report recommended that all buildings above 30 metres should be subject to a new regulatory system, I believe that the situation is different in Wales, where we have fewer buildings of that height. I am clear that the threshold will be no higher than 18 metres. We will also consider whether the new system could feasibly apply to other types of higher\-risk buildings, such as those where vulnerable people sleep. > > > “We have a strong record of working to improve fire safety in people’s homes; we led the way in requiring sprinklers in all new and converted homes, and since responsibility for fire was devolved in 2005, the number of fires in dwellings has fallen further and faster in Wales than anywhere else in the UK. > > > “The Building Safety Expert Group recommendations take a pragmatic and considered response to resident safety. We are taking forward this work at pace and while a number of areas, including possible legislation, will require more in\-depth analysis, I will make a definitive announcement on a proposal for buildings in scope in the autumn. > > > “I want to thank the group for their time and their careful consideration of a wide range of difficult issues. We will not compromise on effective delivery for the sake of ‘quick fixes’ that fail to produce a safer result for residents.

Bydd Julie James, y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol, yn ystyried deddfwriaeth newydd a fydd yn disodli'r Gorchymyn Diogelwch Tân presennol ac yn edrych ar broses newydd ar gyfer rheoli adeiladu. Fel rhan o ymateb y Llywodraeth i waith y Grŵp Arbenigol ar Ddiogelwch Adeiladau, a sefydlwyd i ddarparu 'map' ar gyfer gwella diogelwch tân mewn adeiladau uchel, wedi i'r Fonesig Judith Hackitt gynnal adolygiad annibynnol yn sgil trychineb Tŵr Grenfell. Dywedodd Julie James: > “Er bod adroddiad Hackitt yn awgrymu bod pob adeilad sy'n uwch na 30 o fetrau yn ddarostyngedig i system reoleiddio newydd, rwy'n credu bod y sefyllfa yn wahanol yma yng Nghymru, lle nad oes cymaint â hynny adeiladau sy'n uwch na 30 o fetrau. Rwy'n bendant na fydd y trothwy yn uwch na 18 o fetrau. Byddwn hefyd yn ystyried a fyddai'r system newydd yn ymarferol berthnasol i fathau eraill o adeiladau risg uwch, megis y rhai lle y mae pobl sy'n agored i niwed yn cysgu ynddynt. > > > “Mae gennym hanes da a chryf o weithio i wella diogelwch tân mewn cartrefi; Cymru oedd y wlad gyntaf i'w gwneud yn ofynnol cael chwistrellwyr mewn cartrefi newydd a chartrefi wedi eu haddasu, ac ers datganoli'r cyfrifoldeb dros dân yn 2005, mae nifer yr achosion o dannau mewn anheddau wedi gostwng yn gynt ac o fwy yng Nghymru nag yn unrhywle arall yn y DU. > > > Mae argymhellion y Grŵp Arbenigol ar Ddiogelwch Adeiladau yn ymateb mewn ffordd ystyrlon a phragmataidd i faterion diogelwch preswylwyr. Rydym yn bwrw ymlaen â gwaith yn y maes hwn ar fyrder. Mae angen dadansoddiad dyfnach ac o bosib deddfwriaeth newydd, mewn perthynas â sawl mater a byddaf yn gwneud cyhoeddiad pendant yn yr hydref o ran yr adeiladau sydd o fewn cwmpas trefniadau newydd. > > > “Dyma ddiolch i'r grŵp am eu hamser ac am roi ystyriaeth fanwl i ystod eang o faterion dyrys. Ni fyddwn yn cyfaddawdu ar gyflwyno hyn yn effeithiol er mwyn cael ateb cyflym, sydd yn methu â chreu amgylchedd mwy diogel i breswylwyr.

Translate the text from English to Welsh.

In May of 2013 I published my historic environment strategy for Wales which articulated a series of measures that were designed to enable the protection of our heritage and encourage public access, enjoyment and participation. That strategy, and the preparatory work for the forthcoming Heritage Bill, was informed by an extensive engagement with heritage specialists, stakeholders and the general public. A specific action was to explore the options for the establishment of a new independent advisory panel to provide expert advice to support the Welsh Government in the development of future historic environment policy and strategy and the delivery of historic environment services at a national level in Wales. This would complement the work of my Historic Environment Group, which comprises nominated representatives of organisations from across the sector in Wales and acts as a forum for stakeholder communication and coordinated action. In July of 2013 I published ‘*The future of our past: A consultation on proposals for the historic environment of Wales*’. The consultation responses strongly supported the development of regular strategic plans, produced in collaboration with the sector. The responses also provided further support for the establishment of the advisory panel, both to assist with the development of the plans and also to support and, where appropriate, to challenge our historic environment services. In my oral statement to the Assembly in January, I announced my intention to take both of these proposals forward. I would now like to provide an update on how I intend to proceed. The proposals outlined in the consultation saw the development of the strategic plans as being a genuinely collaborative process, with extensive stakeholder engagement. The current intention is that the plans will be developed at five yearly intervals and will set out a comprehensive, contemporary and effective programme of work covering three interrelated areas of activity: increasing our knowledge of the historic environment, conserving it and engaging with the public and promoting access. These areas of work will need to be supported by authoritative, accessible and up\-to\-date information and records relating to the historic environment. While these strategic plans will be specifically developed for the historic environment sector, they will also contribute to achieving the shared national sustainable development goals which we propose to include in the Future Generations Bill as well as complementing the proposals being developed by the wider legislative programme, including the Planning and Environment bills. My officials in Cadw will have a key role in the development and delivery of the actions contained within the successive plans. However, there will also be a need to foster a wider sense of ownership, which will be achieved though engagement and consultation with our partners in my Historic Environment Group and elsewhere. I propose that the independent advisory panel would have a key role in advising me on the development of the plans and reporting on their delivery. In addition to this role, the panel would also provide expert advice, guidance and, where appropriate, challenge for those who deliver public historic environment services at a national level in Wales. It is important that the emerging work programmes demonstrate and build upon the significant contribution that the sector makes to economic and social well\-being, contributing to jobs, growth, education attainment, the alleviation of poverty and participation in a shared culture. The panel would offer new and stimulating perspectives for how the historic environment sector can contribute to the challenge of achieving these outcomes for the people of Wales.       For these reasons the panel will have a key role in supporting the sector and with this in mind I am minded to establish it on a statutory basis through the Heritage Bill. This reflects the importance that the Welsh Government attaches to the historic environment as well as recognising the need for long\-term policy commitment and planning. Membership of the panel will also follow a transparent appointments process, reflecting the Code of Practice for ministerial appointments to public bodies. I have now asked my officials in Cadw to discuss the detailed arrangements for the advisory panel and for the strategic planning process with key stakeholders and partners, including members of the Historic Environment Group. Meetings will be held over the coming months with the intention of finalising the proposed approach by the early autumn, in time for the introduction of the Heritage Bill. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.  

Ym mis Mai 2013, cyhoeddais fy strategaeth ar gyfer yr amgylchedd hanesyddol yng Nghymru, a oedd yn nodi cyfres o fesurau a fydd yn ein galluogi i ddiogelu ein treftadaeth yn ogystal â denu mwy o bobl i’w mwynhau a’i defnyddio. Wrth lunio’r strategaeth honno a pharatoi ar gyfer y Bil Treftadaeth arfaethedig, roeddem wedi ymgysylltu’n helaeth ag arbenigwyr ar dreftadaeth, rhanddeiliaid a’r cyhoedd. Un o’r camau gweithredu oedd edrych ar yr opsiynau ar gyfer creu panel cynghori annibynnol newydd i roi cyngor arbenigol i helpu Llywodraeth Cymru i ddatblygu strategaeth a pholisïau ar gyfer yr amgylchedd hanesyddol yn y dyfodol a darparu gwasanaethau sy’n gysylltiedig â’r amgylchedd hanesyddol ar lefel genedlaethol yng Nghymru. Byddai hynny’n ategu gwaith y Grŵp Amgylchedd Hanesyddol, sef cynrychiolwyr sydd wedi eu henwebu gan sefydliadau ledled y sector yng Nghymru, ac sy’n gweithredu fel fforwm i randdeiliaid allu cyfathrebu a chydgysylltu’r camau a gymerir. Ym mis Gorffennaf 2013, cyhoeddais ‘Dyfodol ein gorffennol: Ymgynghoriad ar gynigion ar gyfer amgylchedd hanesyddol Cymru’. Roedd cefnogaeth gref ymhlith yr ymatebwyr o ran y syniad o ddatblygu cynlluniau strategol rheolaidd, a fyddai’n cael eu cynhyrchu ar y cyd â’r sector. Roedd yr ymatebwyr hefyd yn cefnogi’r syniad o greu panel cynghori a fyddai’n helpu i ddatblygu’r cynlluniau ac yn herio’r gwasanaethau sy’n gysylltiedig â’r amgylchedd hanesyddol pan fo hynny’n briodol. Yn fy natganiad llafar i’r Cynulliad ym mis Ionawr, cyhoeddais fy mwriad i fwrw ymlaen â’r cynigion hyn, a nawr hoffwn roi’r wybodaeth ddiweddaraf ichi o ran sut y byddaf yn gwneud hynny. Yn y cynigion a oedd yn destun yr ymgynghoriad, cyfeiriwyd at y gwaith o ddatblygu cynlluniau strategol fel proses wirioneddol gydweithredol a fyddai’n cynnwys ymgysylltu’n helaeth â rhanddeiliaid. Y bwriad ar hyn o bryd yw datblygu cynlluniau bob pum mlynedd, gan lunio rhaglen waith gynhwysfawr, gyfoes ac effeithiol sy’n cynnwys tri maes gweithredu cydgysylltiedig: cynyddu ein gwybodaeth am yr amgylchedd hanesyddol; ei ddiogelu; ac ymgysylltu â’r cyhoedd gan sicrhau bod mwy o bobl yn cael y cyfle i fanteisio ar yr amgylchedd hwnnw. Bydd angen gwybodaeth a chofnodion dibynadwy, cyfoes a hawdd eu defnyddio mewn perthynas â’r amgylchedd hanesyddol i ategu’r meysydd gwaith hyn. Er y bydd y cynlluniau strategol yn cael eu datblygu’n benodol ar gyfer sector yr amgylchedd hanesyddol, byddant hefyd yn ein helpu i wireddu’r nodau datblygu cynaliadwy cenedlaethol yr ydym yn awyddus i’w cynnwys ym Mil Cenedlaethau’r Dyfodol ac yn ategu’r cynigion a ddatblygir o dan y rhaglen ddeddfwriaethol ehangach, gan gynnwys y biliau Cynllunio ac Amgylchedd. Bydd fy swyddogion yn Cadw yn chwarae rhan allweddol yn y gwaith o ddatblygu a chyflawni’r camau a nodir yn y cynlluniau olynol. Fodd bynnag, bydd angen meithrin ymdeimlad ehangach o berchnogaeth, drwy ymgysylltu ac ymgynghori â’n partneriaid yn y Grŵp Amgylchedd Hanesyddol a thu hwnt. Hoffwn gynnig bod y panel cynghori annibynnol yn chwarae rhan bwysig yn hynny o beth drwy roi cyngor imi ar ddatblygu’r cynlluniau, a pharatoi adroddiadau ar hynt eu gweithredu. Yn ogystal â chyflawni’r rôl honno, byddai’r panel yn darparu cyngor arbenigol a chanllawiau. Hefyd lle bo’n briodol, byddai’n herio’r rheini sy’n darparu gwasanaethau sy’n gysylltiedig â’r amgylchedd hanesyddol ar gyfer y cyhoedd ar lefel genedlaethol yng Nghymru. Mae’n bwysig bod y rhaglenni gwaith newydd yn adlewyrchu ac yn adeiladu ar y cyfraniad sylweddol y mae’r sector yn ei wneud i’r economi a lles ein cymdeithas, gan helpu i greu twf a swyddi, gwella cyrhaeddiad addysgol, lleihau effeithiau tlodi a denu mwy o bobl i fanteisio ar ddiwylliant sy’n berthnasol i bob un ohonom. Byddai’n panel yn cynnig syniadau newydd ac ysgogol o ran sut y gallai sector yr amgylchedd hanesyddol ymateb i’r her o helpu i sicrhau’r canlyniadau hyn ar gyfer pobl Cymru.       Am y rhesymau uchod, bydd y panel yn chwarae rôl allweddol yn y gwaith o gefnogi’r sector, ac felly rwyf wedi penderfynu ei sefydlu ar sail statudol, drwy’r Bil Treftadaeth. Mae hynny’n adlewyrchu pa mor bwysig yw’r amgylchedd hanesyddol yng ngolwg Llywodraeth Cymru, gan gydnabod yr angen i gynllunio polisïau hirdymor ac ymrwymo iddynt. Bydd aelodau’r panel yn cael eu penodi ar ôl dilyn proses benodi dryloyw sy’n cadw at y Cod Ymarfer ar gyfer Penodiadau gan Weinidogion i Gyrff Cyhoeddus. Rwyf nawr wedi gofyn i fy swyddogion yn Cadw drafod y trefniadau manwl, ar gyfer y panel cynghori a’r broses gynllunio strategol, gyda’r prif randdeiliaid a phartneriaid, gan gynnwys aelodau’r Grŵp Amgylchedd Hanesyddol. Cynhelir cyfarfodydd dros y misoedd nesaf gyda’r bwriad o benderfynu ar fanylion terfynol y dull gweithredu arfaethedig erbyn dechrau’r hydref, mewn pryd ar gyfer cyflwyno’r Bil Treftadaeth. Cyhoeddir y datganiad hwn yn ystod y toriad er mwyn rhoi’r newyddion diweddaraf i’r Cynulliad. Pe bai unrhyw aelod yn dymuno imi wneud datganiad pellach neu ateb unrhyw gwestiwn ar ôl y toriad byddwn yn hapus iawn i wneud hynny.

Translate the text from English to Welsh.

  On Friday 26 June, I was pleased to meet Northern Ireland’s Minister for Finance and Personnel Arlene Foster MLA, to discuss a range of issues of mutual interest to our devolved administrations. With the forthcoming UK Spending Review, the meeting provided an opportunity to explore common concerns, including welfare reform, the impact of further austerity and the need for the UK Government to invest more in capital infrastructure to support jobs and growth. In August, I will be meeting my counterparts in Northern Ireland and Scotland to agree a joint position on key issues to the UK Government ahead of the Spending Review.  I am committed to working together with the Northern Ireland Executive and the Scottish Government to deliver the best possible outcomes for the people of Wales, Northern Ireland and Scotland.      

Ddydd Gwener 26 Mehefin, roedd yn bleser gennyf gwrdd ag Arlene Foster MLA, I Gweinidog Cyllid a Phersonél Gogledd Iwerddon, i drafod ystod o faterion o gyd\-fuddiant i’n gweinyddiaethau datganoledig. Gyda’r Adolygiad o Wariant y DU ar y gweill, roedd y cyfarfod yn gyfle i ymchwilio i bryderon cyffredin, gan gynnwys diwygio lles, effaith cyni cyllidol pellach a’r angen i Lywodraeth y DU fuddsoddi mwy mewn seilwaith cyfalaf i gefnogi twf a swyddi. Ym mis Awst, byddaf yn cwrdd â’m gweinidogion cyfatebol yng Ngogledd Iwerddon a’r Alban i drafod safbwynt ar y cyd ar faterion allweddol i Lywodraeth y DU cyn yr Adolygiad o Wariant.  Rwy’n ymrwymedig i weithio gyda Gweithrediaeth Gogledd Iwerddon a Llywodraeth yr Alban i sicrhau’r canlyniadau gorau posibl i bobl Cymru, Gogledd Iwerddon a’r Alban.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 10 Hydref 2017, gwnaeth y Alun Davies, Alun Davies, Gweinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Adolygiad Cyflym o'r Cynlluniau Strategol Cymraeg mewn Addysg 2017\-2020 (dolen allanol).

On 10 October 2017, Alun Davies, Minister for Lifelong Learning and Welsh Language made an Oral Statement in the Siambr on: The Rapid Review of the Welsh in Education Strategic Plans 2017\-2020 (external link).

Translate the text from English to Welsh.

The following Written Statements have been laid before the Assembly under Standing Order 30C \- Notification in Relation to Statutory Instruments made by UK Ministers in devolved areas under the European Union (Withdrawal) Act 2018 not laid before the Assembly: **The Import of and Trade in Animals and Animal products (Amendment etc.) (EU Exit) Regulations 2019**

Gosodwyd y Datganiadau Ysgrifenedig canlynol gerbron y Cynulliad o dan Reol Sefydlog 30C \- Hysbysu mewn perthynas ag Offerynnau Statudol a wneir gan Weinidogion y DU mewn meysydd datganoledig o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018 na chânt eu gosod gerbron y Cynulliad: **Rheoliadau Mewnforio a Masnachu Anifeiliaid a Chynhyrchion Anifeiliaid (Diwygio etc.) (Ymadael â’r UE) 2019**

Translate the text from English to Welsh.

Last year saw the publication of two feasibility studies, considering a National Contemporary Art Gallery for Wales and a National football / sports museum. The Welsh Government has set aside £10 million in capital funds to progressing both studies, honouring the budget agreement with Plaid Cymru. This statement outlines initial actions. The Arts feasibility study set out an innovative and ambitious vision for growing and celebrating the contemporary arts sector in Wales. It promotes the concept of a ‘distributed model’, with a phased approach to implementation. The proposed model would build upon the many excellent art galleries we already have across Wales. The consultants also identified the need for further feasibility work, related to the recommendations. Firstly, the report called for a full exploration of how to secure the capital funds required, but also of how such a gallery would impact on existing funding streams, to ensure that it would benefit, not harm, the wider sector. Secondly, it recommended further audience research, to develop ‘a more sophisticated understanding’ of the market for contemporary visual arts in Wales. I have asked officials to identify what the specification for this should include, and to commission the research as soon as possible. Both the Arts Council of Wales, and Amgueddfa Cymru, will play a central role in steering this project, as it develops. I recognise that there is a need for early action and that there is a case for investment in our distributed galleries across Wales. I am thinking, for example, of the Gregynog gallery at National Library Wales, with its potential to house excellent contemporary art exhibitions. Therefore I have asked my officials to develop the framework for a capital grant fund into which galleries can bid, making their case to be part of this distributed offer. This will deliver improvements for the display of contemporary art across Wales. I also recognise and am committed to the three\-phase approach set out in the feasibility study which includes exploring an ultimate Headquarters for the distributed gallery. My officials will carry out more detailed business planning this financial year to progress this. I am aware that these are just the first steps towards developing the vision set out in the feasibility study, and that the completion of further feasibility work is key to identifying long\-term actions. The case for creating a football related museum and visitor attraction was set out clearly in the consultants’ report. This concluded that developing new facilities at Wrexham Museum would be the best option to create a showcase for our football heritage. The study also recommended that this be done in partnership with Amgueddfa Cymru, which continues to collect and promote sporting heritage as an integral part of the cultural life and national history of Wales. As I outlined in the plenary debate in November, I do see investment in the local museum in Wrexham as a pragmatic and achievable approach that can deliver a high quality result. The realisation of this, however, lies not just with the Welsh Government and discussions have now begun with the key partners. I have asked my officials to determine an agreed way forward by the end of the summer. I will issue a further statement once more progress has been made.

Cafodd dwy astudiaeth ddichonoldeb eu cyhoeddi llynedd, y naill yn ystyried Oriel Gelf Gyfoes ar gyfer Cymru a'r llall yn ymdrin ag amgueddfa bêl\-droed / chwaraeon genedlaethol. Mae Llywodraeth Cymru wedi neilltuo swm o £10 miliwn mewn arian cyfalaf i fwrw ymlaen â'r ddwy astudiaeth, yn anrhydeddu’r cytundeb cyllid efo Plaid Cymru. Mae'r datganiad hwn yn disgrifio'u camau cychwynnol. Mae'r astudiaeth o'r Oriel yn gosod allan weledigaeth arloesol ac uchelgeisiol ar gyfer ehangu a dathlu'r sector celf gyfoes yng Nghymru. Mae'n hyrwyddo'r cysyniad o 'fodel gwasgaredig', sef ei fod yn cael ei roi ar waith fesul cam. Bydd y model yn datblygu'r sylfaen o orielau celf rhagorol sydd gennym eisoes ledled Cymru. Roedd yr ymgynghorwyr o'r farn bod angen ystyried eu dichonoldeb ymhellach, gan wneud hynny ar sail yr argymhellion. Yn gyntaf, mae'r adroddiad yn galw am ymchwiliad llawn i sut mae sicrhau'r arian cyfalaf sydd ei angen a hefyd, sut y byddai oriel yn effeithio ar y ffrydiau ariannu sy'n bod eisoes gan sicrhau ei bod yn dod â lles yn hytrach na drwg i'r sector ehangach. Yn ail, mae'n argymell mwy o ymchwil i'r gynulleidfa, i feithrin 'dealltwriaeth fwy soffistigedig' o'r farchnad ar gyfer y celfyddydau gweledol cyfoes yng Nghymru. Rwyf wedi gofyn i'n swyddogion nodi beth ddylai'r fanyleb ar gyfer hyn ei gynnwys, ac i gomisiynu'r ymchwil cyn gynted ag y bo hynny'n ymarferol. Bydd gan Gyngor Celfyddydau Cymru ac Amgueddfa Cymru ran ganolog i’w chwarae o ran llywio’r prosiect hwn wrth iddo ddatblygu. Rwy'n sylweddoli bod yn rhaid gweithredu'n fuan a bod yna ddadl dros fuddsoddi yn ein horielau gwasgaredig ledled Cymru. Rwy’n meddwl, er enghraifft, o’r Oriel Gregynog yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, efo’r dichonolrwydd i gartrefi arddangosfeydd celfyddyd gyfoes. Rwyf felly wedi gofyn i'm swyddogion ddatblygu fframwaith ar gyfer cronfa grant cyfalaf y bydd orielau yn cael ymgeisio iddi o gyflwyno'u dadleuon i fod yn rhan o'r model gwasgaredig. Byddai hynny'n sicrhau gwelliannau ar gyfer arddangos celf gyfoes ledled Cymru. Rwyf hefyd yn cydnabod ac yn ymrwymedig i'r dull tri cham a nodir yn yr astudiaeth ddichonoldeb sy'n cynnwys archwilio posibilrwydd am Bencadlys penodol ar gyfer yr oriel wasgaredig. Bydd fy swyddogion yn cynnal gwaith cynllunio busnes manylach y flwyddyn ariannol hon i ddatblygu hyn. Rwy'n deall mai dim ond y camau cyntaf yw'r rheiny ar gyfer datblygu'r weledigaeth a ddisgrifir yn yr astudiaeth, a bod yn rhaid edrych ar ei dichonoldeb ymhellach er mwyn nodi camau tymor hir. Cafodd y ddadl o blaid creu amgueddfa bêl\-droed ac atyniad i ymwelwyr ei nodi'n glir yn adroddiad yr ymgynghorwyr. Eu casgliad oedd mai datblygu cyfleusterau newydd yn Amgueddfa Wrecsam fyddai'r dewis gorau ar gyfer arddangos treftadaeth bêl\-droed Cymru. Mae'r astudiaeth yn argymell y dylid gwneud hyn mewn partneriaeth ag Amgueddfa Cymru, sy'n dal i gasglu a hyrwyddo ein treftadaeth chwaraeon fel rhan annatod o fywyd a hanes diwylliannol Cymru. Fel yr esboniais yn y Cyfarfod Llawn ym mis Tachwedd, rwy'n credu y byddai buddsoddi yn yr amgueddfa leol yn Wrecsam yn ffordd bragmatig ac ymarferol all esgor ar ganlyniadau o'r ansawdd uchaf. Ond nid cyfrifoldeb Llywodraeth Cymru yn unig fydd hyn, ac yn unol â hynny, mae trafodaethau wedi dechrau gyda'r partneriaid allweddol. Rwyf wedi gofyn i'm swyddogion gytuno ar y ffordd ymlaen erbyn diwedd yr haf. Byddaf yn cyhoeddi datganiad arall pan welwn ddatblygiadau pellach.    

Translate the text from English to Welsh.

My written statement on 11 December 2014 explained that I would delay announcing my decision on each of the Expressions of Interest submitted by Local Authorities wishing to develop a proposal for Voluntary Merger.  I am announcing those decisions today.     I welcome the leadership shown by the political Leaders of each of the authorities concerned and their willingness to help shape their futures.  I understand that securing agreement from their prospective partner councils took a good deal of work and personal commitment.   I received three formal Expressions of Interest submitted in accordance with the timetable set out in a Prospectus which I issued in September 2014 .  These were from the following authorities:   * Torfaen County Borough Council \& Blaenau Gwent County Borough Council; * Bridgend County Borough Council \& Vale of Glamorgan Council; and * Conwy County Borough Council \& Denbighshire County Council.   I have considered each Expression of Interest carefully against the criteria set out in the Prospectus.  I am disappointed to report that on the basis of this assessment I am not persuaded that any one of these Expressions of Interest sufficiently meets the criteria for moving ahead to prepare a full Voluntary Merger Proposal.   While there were some positive aspects to each Expression of Interest, the Prospectus was clear on what would be required.  This included the need for both applicant authorities to set out a compelling vision for the new authority and to provide assurance that post merger arrangements would reduce complexity and increase coherence and coterminosity of public services.  Where proposals diverged from our full preferred map (Williams Option 1\), authorities were expected to provide evidence of exceptional circumstances as to why they should be approved. We also needed to have confidence that authorities would be able to develop comprehensive merger proposals by 30 June 2015\.   Earlier, I spoke with the Leaders of all the authorities involved to advise them of my decision and will be writing to each one of them shortly setting out my reasons for each decision in more detail. As Members will be aware the Local Government (Wales) Bill was published yesterday.  It includes provisions to enable Voluntary Mergers to take place which would need to be agreed by 30 November 2015\.  I will give further consideration to these provisions as the Bill proceeds. Note The Expressions of Interest have been published by the councils involved and can be found at: Bridgend County Borough Council and the Vale of Glamorgan: http://www.google.co.uk/url?url\=http://www.bridgend.gov.uk/web/groups/public/documents/agenda\_moderngov/115948\.pdf\&rct\=j\&frm\=1\&q\=\&esrc\=s\&sa\=U\&ei\=EnjGVJLRLNCv7Ab40oHABQ\&ved\=0CBQQFjAA\&usg\=AFQjCNHq6MXAlHZ8DITshyG92L4dKUBkbw   Conwy County Borough Council and Denbighshire County Council: https://moderngov.denbighshire.gov.uk/ieListDocuments.aspx?CId\=134\&MId\=5052\&LLL\=0 Torfaen County Borough Council and Blaenau Gwent County Borough Council (draft version):         http://moderngov.torfaen.gov.uk/ieListDocuments.aspx?CId\=137\&MId\=1165\&Ver\=4\&LLL\=0  

Yn fy natganiad ysgrifenedig dyddiedig 11 Rhagfyr 2014, esboniais y byddwn yn oedi cyn cyhoeddi fy mhenderfyniad ar bob un o'r Datganiadau o Ddiddordeb a gyflwynwyd gan Awdurdodau Lleol a oedd yn dymuno datblygu cynnig ar gyfer Uno Gwirfoddol. Rwy’n cyhoeddi’r penderfyniadau hynny heddiw. Rwy'n croesawu'r arweinyddiaeth a ddangosir gan Arweinwyr gwleidyddol pob un o'r awdurdodau o dan sylw a'u parodrwydd i helpu i lunio eu dyfodol. Rwy’n deall bod sicrhau cytundeb gan eu darpar gynghorau partner wedi cymryd cryn dipyn o waith ac ymrwymiad personol. Derbyniais dri Datganiad o Ddiddordeb ffurfiol yn unol â'r amserlen a nodwyd yn Prosbectws y cyhoeddais ym mis Medi 2014 . Roedd y rhain gan yr awdurdodau canlynol: * Cyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen a Chyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent; * Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen\-y\-bont ar Ogwr a Chyngor Bro Morgannwg; a * Chyngor Bwrdeistref Sirol Conwy a Chyngor Sir Ddinbych. Rwyf wedi ystyried pob Datganiad o Ddiddordeb yn ofalus yn erbyn y meini prawf a nodir yn y Prosbectws. Mae’n siomedig i mi nodi, ar sail yr asesiad hwn, nad wyf wedi fy argyhoeddi bod unrhyw un o'r Datganiadau hyn o Ddiddordeb yn bodloni'r meini prawf yn ddigonol ar gyfer symud ymlaen i baratoi Cynnig Uno Gwirfoddol llawn. Er bod rhai agweddau cadarnhaol ar bob Datganiad o Ddiddordeb, roedd y Prosbectws yn glir ynghylch yr hyn fyddai'n ofynnol. Roedd hyn yn cynnwys yr angen i’r ddau awdurdod oedd yn gwneud cais amlinellu gweledigaeth gymhellol ar gyfer yr awdurdod newydd a rhoi sicrwydd y byddai’r trefniadau ar ôl uno yn lleihau cymhlethdod, yn gwella cydlyniant, ac yn sicrhau bod gwasanaethau cyhoeddus yn mynd i’r un cyfeiriad. Lle’r oedd cynigion yn ymwahanu oddi wrth ein map llawn a ffefrir (Williams Opsiwn 1\), roedd disgwyl i awdurdodau ddarparu tystiolaeth o amgylchiadau eithriadol o ran pam y dylent gael eu cymeradwyo. Roedd hefyd angen i ni fod yn hyderus y byddai awdurdodau yn gallu datblygu cynigion uno cynhwysfawr erbyn 30 Mehefin 2015\. Yn gynharach, siaradais ag Arweinwyr yr holl awdurdodau oedd wedi cymryd rhan i roi gwybod iddynt am fy mhenderfyniad a byddaf yn ysgrifennu at bob un ohonynt yn fuan i nodi rhesymau manylach dros bob penderfyniad. Fel y gŵyr yr Aelodau, cyhoeddwyd Bil Llywodraeth Leol (Cymru) ddoe. Mae'n cynnwys darpariaethau i alluogi Uno Gwirfoddol y byddai angen cytuno arnynt erbyn 30 Tachwedd 2015\. Byddaf yn rhoi ystyriaeth bellach i'r darpariaethau hyn wrth i'r Bil fynd rhagddo. Nodyn Mae’r Datganiadau o Ddiddordeb wedi cael eu cyhoeddi gan y cynghorau dan sylw a gellir eu gweld yn: Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen Y Bont a Pen\-Cyngor Bro Morgannwg: http://www.google.co.uk/url?url\=http://www.bridgend.gov.uk/web/groups/public/documents/agenda\_moderngov/115948\.pdf\&rct\=j\&frm\=1\&q\=\&esrc\=s\&sa\=U\&ei\=EnjGVJLRLNCv7Ab40oHABQ\&ved\=0CBQQFjAA\&usg\=AFQjCNHq6MXAlHZ8DITshyG92L4dKUBkbw Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy a Chyngor Sir Ddinbych: https://moderngov.denbighshire.gov.uk/ieListDocuments.aspx?CId\=134\&MId\=5052\&LLL\=0 Cyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen a Chyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent (fersiwn drafft): http://moderngov.torfaen.gov.uk/ieListDocuments.aspx?CId\=137\&MId\=1165\&Ver\=4\&LLL\=0

Translate the text from Welsh to English.

Yr wyf yn falch o gael cyflwyno adroddiad am fy ymweliad diweddar â Stockholm. Amcanion cyffredinol yr ymweliad oedd cael gweld drosof fy hun dri maes allweddol o’m mhortffolio lle mae Sweden wedi bod yn arbennig o arloesol a llwyddiannus. Y meysydd dan sylw oedd y rôl enfawr y mae tai cymdeithasol a chyrff cydweithredol yn ei chwarae yn sector tai Sweden, y defnydd o gyfleusterau diwylliannol amlddefnydd bywiog, a’r dull cynhwysol a democrataidd sy’n cael ei weithredu gan ei phrif amgueddfeydd. Un o’r cyfarfodydd allweddol a gefais oedd cyfarfod gyda chorff Tai Cydweithredol HSB. Er bod tua 20% o boblogaeth Sweden yn byw mewn cartrefi cydweithredol, mae hon yn ffordd o fod yn berchen ar gartref fforddiadwy sydd heb ei hystyried yn drwyadl yn y DU. Yn Stockholm, mae'r HSB yn un o’r prif gyrff yn y maes tai, ac mae ganddo enw da am stoc tai sydd o ansawdd uchel, ynghyd â phwrpas cymdeithasol clir. Mae’r enghraifft hon o gorff tai cydweithredol wedi rhoi ‘help llaw’ i gannoedd o filoedd o deuluoedd fedru cael cartref boddhaol y byddent fel arall wedi methu â’i gael. Ar ôl siarad â staff, ac ymweld â pherchnogion cartrefi cydweithredol mewn lleoliadau gwahanol ledled y ddinas, yr wyf yn benderfynol o ddangos y gallai’r model tai hwn ddiwallu anghenion teuluoedd tebyg yng Nghymru. Bydd y cysylltiadau a wnaed yn amhrisiadwy dros y misoedd nesaf wrth i ni fynd ati i ddatblygu'r sector tai cymdeithasol embryonig yng Nghymru. Mae 'Kulturhuset' (tai diwylliant), neu leoliadau diwylliannol amlddefnydd, yn chwarae rhan hanfodol yn hyrwyddo mynediad i ddiwylliant yn Sweden. Mae ynddynt lyfrgelloedd arloesol sydd wedi eu hanelu at gynulleidfaoedd gwahanol, lleoliadau a chyfleusterau celfyddydol, a mannau manwerthu ac arlwyo. Maent yn cael eu hystyried yn rhan bwysig o brosiectau adfywio, maent yn chwalu’r rhwystrau rhwng y naill genhedlaeth a’r llall ac yn gwella cynhwysiant a llythrennedd. Mae'r rhain yn amcanion sydd yn uniongyrchol berthnasol i ddatblygiad Llyfrgelloedd yn Ysbrydoli, fframwaith strategol ar gyfer llyfrgelloedd Cymru. Ymwelais â dau leoliad o'r fath, y Kulturhuset a'r Dieselverkstaden. Roedd y ddau wedi chwarae rhan ganolog mewn cynlluniau adfywio trefol mawr. Mae’r cynllunio gofalus a’r nod o sicrhau hygyrchedd i bawb yn golygu eu bod yn fwrlwm o fywyd o ben bore tan yn hwyr y nos chwe diwrnod yr wythnos. Roedd y gweithgareddau a’r cyfleusterau wedi eu hanelu at, ac yn amlwg yn apelio at bob oedran, gan gynnwys pobl ifanc, sydd, yn aml, yn bobl anodd ymgysylltu â hwy. Mae angen i ni sicrhau bod arferion da o'r fath yn rhan annatod o’r gefnogaeth strategol yr ydym yn ei rhoi i’r celfyddydau ac i lyfrgelloedd yma yng Nghymru. Mae amgueddfeydd Stockholm ymysg y rhai mwyaf poblogaidd yn Ewrop ac yn nodedig am eu dull poblogaidd a chynhwysol o ymdrin â hanes. Gyda buddsoddiad cyfalaf mawr ar y gweill ar gyfer Sain Ffagan: Amgueddfa Werin Cymru, roedd hwn yn gyfle perffaith i holi a thrafod gyda staff uwch yn amgueddfa awyr agored Skansen, rhagflaenydd Sain Ffagan, a’r ysbrydoliaeth drosti. Yn fy marn i, bydd yn gwbl hanfodol i ni gynnwys Cymru gyfan yn y stori y bydd Sain Ffagan yn ei hadrodd. Fel y dywedodd aelod o staff yn ein hamgueddfeydd ac orielau ni, dylai holl bobl Cymru deimlo eu bod yn rhan o'r stori, yn hytrach na theimlo mai dim ond ymwelwyr ydynt. Roedd yr Amgueddfa Hanesyddol ac Amgueddfa Vasa yn drawiadol hefyd; y gyntaf sy’n gyfrifol am adrodd hanes Sweden a'r ail am adrodd hanes llong ryfel ganoloesol wych, gan wneud hynny mewn ffyrdd sydd wir yn ennyn diddordeb. Roedd y ddarpariaeth ar gyfer pobl ifanc yn amlwg ym mhob amgueddfa, ac fel dywedodd un cyfarwyddwr amgueddfa wrthym, roedd yr holl gynllunio’n cynnwys darpariaeth ‘ar gyfer plant, gan blant a chyda phlant'. Yn ystod fy ymweliad, ymwelais hefyd â Llysgenhadaeth Prydain, a thrwy’r cyfarfod hwn, yr wyf yn gobeithio y byddaf yn gallu meithrin cysylltiadau mwy clòs rhwng ein gwledydd yn y dyfodol er mwyn parhau â'r ddeialog. Roedd fy ymweliad yn addysgiadol ac yn amserol ac rwyf wedi cyrraedd adref â llawer o syniadau y gallwn ni fynd i’r afael â hwy yma yng Nghymru.

I am pleased to report on my recent visit to Stockholm. The overarching objectives for my visit were to gain at first hand an insight into three key areas of my portfolio where Sweden has been particularly pioneering and successful. These are the huge role social housing and co\-operatives play in the Swedish housing sector, the use of vibrant multi\-use cultural facilities, and the democratic, inclusive approach taken by its major museums. One of my key engagements was with the HSB Housing Co\-operative. While around 20% of the Swedish population lives in a co\-operative home, within the UK it is a largely unexplored route to affordable home ownership. In Stockholm, the HSB is a major player in the housing field, with a reputation for high quality, well maintained housing stock allied with a clear social purpose. This one housing co\-operative has been the means by which hundreds of thousands of families have been given a ‘leg\-up’ into a decent home which they would otherwise have been unable to access. After talking to staff, and visiting co\-op homeowners in different locations across the city, I came away determined to show that this housing model could answer the needs of similar families in Wales. The links and contacts made will prove invaluable in the months ahead as we develop the embryonic Welsh Co\-op housing sector. ‘Kulturhuset’ (culturehouses), or multi\-use cultural venues, play a crucial role in Sweden in promoting access to culture. Containing cutting\-edge libraries aimed at different audiences, arts venues and facilities, retail and catering outlets, they are viewed as an important component of regeneration projects, break down intergenerational barriers, and improve inclusion and literacy. These are objectives directly relevant in informing the development of the Libraries Inspire strategic framework for Welsh libraries. I visited two such venues, the Kulturhuset and the Dieselverkstaden. Both had played a pivotal role in major urban regeneration schemes. Careful layout, with an eye to accessibility for all, mean that they are buzzing with life from early morning to late evening six days a week. Activities and facilities were aimed at, and clearly appealed to, all ages, including teenagers, so often hard to engage. We need to build such good practice into our strategic support for the arts and libraries here in Wales. Stockholm’s museums are some of Europe’s best\-loved and best\-visited, noteworthy for their populist and inclusive approach to history. With a major capital investment in the offing for St Fagans: National History Museum, this was the perfect opportunity to pick the brains of senior staff at Skansen open air museum, the precursor and inspiration for St Fagans.  Absolutely critical here for me will be the imperative to include the whole of Wales in the story that St Fagans tells. As one of our own museums and galleries staff put it, all Welsh people should feel part of the story, and not just visitors to it. Equally impressive were the Historical and Vasa Museums, charged with the job of telling the story of Sweden and a dazzling medieval warship respectively, and doing so in genuinely engaging ways. Provision for young people was very much to the fore at all the museums, with, as one museum director told us, all planning including provision ‘for children, by children and with children’. During my visit I also visited the British Embassy, and through this engagement hope to be able to develop closer links between our countries in the future to continue the dialogue. My visit was informative and timely, and I arrive home with many ideas for us to pursue here in Wales.  

Translate the text from Welsh to English.

Rwy'n croesawu'r cyfle hwn i ysgrifennu at yr Aelodau a'u diweddaru ar y broses o gyhoeddi ein Cynllun Cyflawni Arloesedd. Ym mis Chwefror, gwnaethom gyhoeddi Strategaeth Arloesi newydd: Cymru'n Arloesi a oedd yn tynnu sylw at ddull gwahanol o ymdrin ag arloesedd. Mabwysiadodd ddull gweithredu sy’n seiliedig ar genhadaeth, gan hyrwyddo cydweithio amlddisgyblaethol ac arferion gorau wrth gyd\-fynd â nodau ein Rhaglen Lywodraethu. Bryd hynny, ymrwymais i gyhoeddi Cynllun Cyflawni Arloesedd a fyddai'n rhoi grym pellach i'r holl randdeiliaid weithio ar y cyd tuag at nodau a rennir ar gyfer arloesedd, yn ogystal â denu buddsoddiad ar gyfer prosiectau o ffynonellau allanol, fel Llywodraeth y DU, lle mae gennym amcanion cyffredin. Mae'r cynllun hwnnnw bellach wedi'i gwblhau. Gan gydweithio ar draws y Llywodraeth, ac yn unol a'r ymrwymiadau a wnaed yn y cytundeb cydweithio gyda Plaid Cymru, mae gan y cenadaethau yn y Strategaeth gamau gweithredu a cherrig milltir bellach sy'n cyd\-fynd â'r Cynllun. Mae ymrwymiadau sylfaenol hefyd i gydraddoldeb daearyddol a demograffig ochr yn ochr â'r ffordd gydgysylltiedig o weithio. Mae'n rhaid i bawb yng Nghymru rannu manteision arloesedd.  Fel gyda'r Strategaeth, mae'r Cynllun wedi'i gynllunio i fod yn ddogfen fyw a fydd yn esblygu wrth i gamau gael eu cymryd a chyfleoedd a blaenoriaethau newydd yn dod i'r amlwg. Rydym eisoes wedi dechrau creu'r cyfleoedd hyn. Ym mis Ebrill, llofnododd Llywodraeth Cymru Femorandwm Cyd\-ddealltwriaeth gydag Innovate UK. Roedd hyn yn arwydd o ymdrech gydgysylltiedig i hyrwyddo a datblygu cynigion arloesi o ansawdd uchel ar draws ystod o randdeiliaid, sectorau a rhanbarthau er mwyn cefnogi Cymru i gynyddu ei chyfran o gyllid sy'n cael ei ddyfarnu'n gystadleuol. Dilynwyd hyn gan Gynllun Arloesedd Cydweithredol, a gyhoeddwyd ddoe, a ddatblygwyd gydag Innovate UK, a hwn yw'r cynllun cyntaf gyda chenedl ddatganoledig.  Mae'r cyhoeddiad diweddar y bydd y DU yn ailymuno â chynllun ymchwil gwyddonol blaenllaw'r UE, Horizon Europe hefyd yn agor cyfleoedd i randdeiliaid Cymru gymryd rhan mewn gwaith Ymchwil, Datblygu ac Arloesi cydweithredol. Bydd Llywodraeth Cymru yn cefnogi hyn lle bynnag y bydd hynn'n cyflawni yn erbyn yr ymrwymiadau a'r uchelgeisiau yn strategaeth Cymru'n Arloesi a'r Cynllun Cyflawni. Byddwn yn adolygu cynnydd y Cynllun ar ddiwedd ei flwyddyn gyntaf, gan edrych yn ôl ar yr hyn sydd wedi newid a sut mae ein hecosystem yn symud i ffwrdd oddi wrth gyllid uniongyrchol yr UE tuag at fodel Ymchwil, Datblygu ac Arloesi mwy dylanwadol a chystadleuol. Yn ogystal, byddwn yn cynnal gwerthusiadau strwythuredig ym mlynyddoedd tri a phump i ystyried lle mae canlyniadau mesuradwy, sy'n gysylltiedig â’n cenadaethau a’n nodau, wedi cael eu cyflawni a'r hyn y gallwn ei wneud yn well. Drwy ein Strategaeth Arloesi a'n Cynllun Cyflawni ein nod yw creu dyfodol deinamig i ni ein hunain, lle drwy weithio gyda'n gilydd, arloesi a defnyddio technolegau newydd, gallwn gefnogi Cymru wyrddach, sy'n iachach ac yn darparu swyddi gwell a ffyniant i bawb.

I welcome this opportunity to write to Members and update them on the publication of our Innovation Delivery Plan. In February, we published a new Innovation Strategy: Wales Innovates which pointed the way to a different approach to innovation. It adopted a mission\-based approach, promoting multi\-disciplinary collaboration and best practices whilst aligning with the aims of our Programme for Government. At that time I made a commitment to publish an Innovation Delivery Plan which would further empower all stakeholders to work collaboratively towards shared goals for innovation, as well as leveraging investment for projects from external sources, such as the UK government, where we have common objectives. That plan is now complete. Working collaboratively across government, and in line with the commitments made in our co\-operation agreement with Plaid Cymru, the missions in the Strategy now have parallel actions and milestones in the Plan. There are also underpinning commitments to geographic and demographic equality alongside the joined\-up way of working. The benefits of innovation must be shared by everyone in Wales. As with the Strategy, the Plan is designed to be a living document which will evolve as actions are taken and new opportunities and priorities emerge. We have already started creating these opportunities. In April, Welsh Government signed a Memorandum of Understanding with Innovate UK. This signalled a coordinated effort to promote and develop high\-quality innovation proposals across a range of stakeholders, sectors and regions to support Wales in increasing its share of competitively awarded funding. This was followed by a Collaborative Action Plan, published yesterday, developed with Innovate UK, and the first with a devolved nation. The recent announcement that the UK will rejoin the EU's flagship scientific research scheme, Horizon Europe also opens up opportunities for Welsh stakeholders to engage in collaborative Research, Development and Innovation, which the Welsh Government will support wherever they deliver against the commitments and ambitions in Wales Innovates and the Delivery Plan. We will review progress on the Plan at the end of its first year, reflecting on what has changed and how our ecosystem is transitioning away from direct EU funding towards a more leveraged, competitive RD\&I model. Further, structured evaluations will be made at years three and five to consider where measurable outcomes, linked to our missions and goals, have been delivered and what we can do better. Through our Innovation Strategy and Delivery Plan we aim to create a dynamic future for ourselves, where, by working together, innovation and new technologies can support a greener Wales, with better health, better jobs and prosperity for all.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 4 Rhagfyr 2013, gwnaeth y Prif Weinidog llafar yn y Siambr ar: Ymgyrch Jasmine. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol).  Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys.   

On 4 December 2013, the First Minister made an Oral Statement in the Siambr on: Operation Jasmine. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link). If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Translate the text from Welsh to English.

Ar 23 Mai 2017, gwnaeth y Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a'r Seilwaith Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Ymgynghoriad ar y diwygiadau arfaethedig i Drwyddedu Tacsis a Cherbydau Hurio Preifat (dolen allanol).

On 23 May 2017, the Cabinet Secretary for Economy and Infrastructure made an Oral Statement in the Siambr on: Consultation on the proposed reforms of Taxi and Private Hire Vehicle Licensing (external link).

Translate the text from English to Welsh.

The existing sea defences were constructed in 1984 and a recent inspection found the structure to be in a deteriorating condition and coming to the end of its viable life.   The current defences protect several million pounds worth of homes and commercial properties along the Esplanade, including the Grand Pavilion. When complete, the strengthened defences will reduce the risk of flooding and erosion from the sea to 260 properties. The £2,299,146 announced today will enable works to be carried to improve the defences, which will include: * the partial demolition of the existing structure; * replacement of the existing asphalt with a new terraced structure which will be surfaced  in a sand colour in line with the responses from the public consultation. The Cabinet Secretary said: > “I am pleased to be able to provide this vital funding to strengthen sea defences in Porthcawl, which will provide reassurance to those who live and work in, or visit this popular tourist destination. > > “We have invested unprecedented levels of funding in recent years and over the lifetime of this Government we will be investing over £144million capital funding in flood and coastal erosion risk management schemes around Wales.” Councillor Richard Young, Cabinet Member for Communities, said:  > “This significant investment from the Welsh Assembly is excellent news for Porthcawl, and will enable Bridgend County Borough Council to continue to protect the town centre and seafront area from flooding while also offering a more visually pleasing ‘terraced’ design for the sea defences.  > > “The contract for the work is currently being finalised, and I am looking forward to being able to reveal more details about the project very soon.”

Cafodd yr amddiffynfeydd môr presennol eu hadeiladu ym 1984 a gwelwyd mewn archwiliad diweddar eu bod yn dirywio ac yn dod i ddiwedd eu hoes.  Maen nhw'n amddiffyn gwerth miliynau o bunnau o gartrefi a busnesau ar hyd yr Esplanade, gan gynnwys y Pafiliwn Mawr. Ar ôl cryfhau'r amddiffynfeydd, bydd 260 o adeiladau'n cael eu hamddiffyn rhag y perygl o lifogydd ac erydu o'r môr.  Bydd y £2,299,146 a gyhoeddwyd heddiw yn talu am waith i wella'r amddiffynfeydd, gan gynnwys:  * dymchwel rhan o'r amddiffynfeydd presennol * cael gwared ar yr adeiladwaith asffalt presennol a gosod amddiffynfeydd terasog yn eu lle a'u lliwio'n lliw tywod yn unol â barn y bobl yn yr ymgynghoriad cyhoeddus. Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet: > "Rwy'n falch o gael darparu'r arian hanfodol hwn i gryfhau'r amddiffynfeydd môr ym Mhorthcawl.  Bydd yn rhoi tawelwch meddwl i'r rheini sy'n byw ac yn gweithio yno ac i'r ymwelwyr hefyd.  > > "Rydyn ni wedi buddsoddi mwy o arian nag erioed yn y blynyddoedd diwethaf a thros oes y Llywodraeth hon, byddwn yn buddsoddi dros £144 miliwn  o arian cyfalaf mewn cynlluniau rheoli llifogydd ac erydu arfordirol o gwmpas Cymru." Dywedodd y Cynghorydd Richard Young, Aelod y Cabinet dros Gymunedau:  > "Mae'r buddsoddiad sylweddol hwn gan Lywodraeth Cymru yn newyddion rhagorol i Borthcawl a bydd yn rhoi'r modd i Gyngor Bwrdeistref Sirol Pen\-y\-bont ar Ogwr amddiffyn canol y dref a'r glan\-môr rhag llifogydd a harddu'r amddiffynfeydd môr hefyd.  > > "Mae'r contract ar gyfer y gwaith wrthi'n cael ei baratoi ac rwy'n disgwyl ymlaen at fedru datgelu mwy o fanylion am y prosiect cyn hir."

Translate the text from Welsh to English.

I nodi dechrau Pythefnos Gofal Maeth, mae'r Gweinidog wedi ysgrifennu llythyr personol at bob gofalwr maeth yng Nghymru, gan ofyn iddynt helpu i ysbrydoli eraill i ystyried maethu. Ar hyn o bryd, mae dros 4,400 o blant yn cael gofal maeth yng Nghymru. Oedran cyfartalog y gofalwyr maeth yw 55, ac mae angen i awdurdodau lleol recriwtio mwy o ofalwyr maeth o wahanol gefndir ac oedran.  Mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi'n sylweddol dros y tair blynedd ddiwethaf i ddatblygu Fframwaith Maethu Cenedlaethol Cymru (£400k yn 2017\-18\), sydd bellach yn cael ei roi ar waith ar draws pob rhanbarth. Rhoddwyd cyllid tebyg yn 2018\-19 i'r Grant Cynnal Refeniw ar gyfer awdurdodau lleol.   Un o brif nodau'r fframwaith yw annog mwy o bobl i faethu, yn arbennig gyda gwasanaethau maethu awdurdodau lleol, a datblygu strategaeth farchnata a brand genedlaethol wedi'i hategu gan ddulliau gweithredu rhanbarthol ar gyfer recriwtio a chadw. Cynhelir Pythefnos Gofal Maeth 2018 rhwng 14 a 27 Mai. Dywedodd Huw Irranca\-Davies: > "Hoffwn i ddiolch o waelod calon i'r gofalwyr maeth am eu holl waith yn cefnogi ac yn gofalu am rai o'n plant a'n pobl ifanc mwyaf agored i niwed.   > > "Rydw i wedi cyfarfod nifer o ofalwyr maeth, ac mae'r ymroddiad a'r ymrwymiad rwy'n ei weld bob amser yn creu argraff ddofn arnaf, er fy mod yn gwybod bod maethu yn aml yn gallu bod yn dasg heriol tu hwnt.  > > "Rydw i hefyd wedi cael y pleser o siarad â phobl ifanc sydd wedi cael profiad o ofal. Roedden nhw'n dweud mor gefnogol oedd eu teuluoedd maeth, nid yn unig yn darparu cartref iddyn nhw ond hefyd yn cynnig awyrgylch teuluol lle'r oedd modd iddyn nhw deimlo'n ddiogel, tyfu a ffynnu.  > > "Gall teuluoedd maeth hefyd eu helpu i baratoi at y dyfodol a chyflawni eu huchelgais. Fe glywais bobl ifanc sydd wedi cael eu maethu yn dweud bod eu gofalwyr maeth wedi eu helpu i ystyried cyfleoedd addysg bellach a chyflogaeth, neu roi hyder iddyn nhw ddilyn uchelgais o fath arall. Dyna dystiolaeth ardderchog o waith miloedd o ofalwyr maeth a'u teuluoedd yma yng Nghymru.  > > "Felly hoffwn i ddweud diolch. Mae'r hyn maen nhw'n ei wneud mor bwysig i'n cymdeithas ac, yn arbennig, i'r plant a'r bobl ifanc sy'n derbyn gofal."

To mark the start of Foster Care Fortnight, the Minister has written a personal letter to every foster carer in Wales, asking them to help inspire others to consider fostering. There are currently more than 4,400 children in foster care in Wales. The average age of foster carers is 55, and local authorities need to recruit more foster carers from a wide variety of backgrounds and age. The Welsh Government has put significant investment over the past three years into the development of National Fostering Framework for Wales (£400k in 2017\-18\), which is now being implemented across all regions. Similar funding in 2018\-19 has gone into the Revenue Support Grant for local authorities.   One of the key aims of the framework is to encourage more people to foster, especially with local authorities fostering services, and to develop a national brand and marketing strategy supported by regional approaches to recruitment and retention. Foster Care Fortnight 2018 runs from 14th to 27th May. Huw Irranca\-Davies said: > “I want to express my heartfelt appreciation for all foster carers do in caring and supporting some of our most vulnerable children and young people.   > > “I have met many foster carers and am always deeply impressed with the dedication and commitment that I see, even while I know that fostering is often a very challenging task.  > > “I have also had the pleasure of speaking to young people who have experienced care, who have talked to me about how their foster families have supported them, not just by providing a home but with a family environment where they can feel safe, grow and thrive.   > > “Foster families also help them prepare for the future and achieve their personal outcomes. Fostered young people have told me how their foster carers have helped them to consider opportunities in further education and employment, or given them the confidence to follow other ambitions. What an incredible testimony to the work of the thousands of foster carers and their families here in Wales.  > > “So I want to say Thank you. What they do is so important for our society and, in particular, the children and young people you are caring for.”

Translate the text from English to Welsh.

Members will be aware that I have recently returned from a visit to India. The purpose of my visit was to build on Wales’ excellent relationship with India and to enhance business opportunities. Throughout the visit I was supported by the Honorary Consul of India to Wales, as well as by Welsh Government representatives, UKTI and the British Embassy. In Delhi I met the Federation of Indian Chambers of Commerce and Industry (FICCI) to discuss trade and investment. The profile and reputation established by Wales in India was evident through the willingness and eagerness of FICCI to explore a range of business, cultural and tourism opportunities. I established contact with India’s recently elected government through meeting the Minister for Finance, Defence and Corporate Affairs, Shri Arun Jaitley. Our meeting was positive and constructive and recognised the strong links between our two countries. Mr Jaitley described his recent visit to Wales and said how delighted he was at the reception he received. In Mumbai I met the Vice Chairman of Tata Steel.  He emphasised Tata’s commitment to Wales notwithstanding the many challenges facing the steel industry at present. He noted that high UK energy costs continue to cause difficulty for competitive pricing and I assured him that the Welsh Government will continue to press the UK Government on this issue.   I also met Wockhardt, a major pharmaceutical company, and  Firstsource Solutions,  each employing hundreds of people in  Wales. I was encouraged to hear of their plans for their Welsh operations and I assured them of a continuing supportive relationship with the Welsh Government. I hosted a business reception in Mumbai for existing and potential investors into Wales. The reception was an excellent opportunity to promote business and cultural connections. I was delighted to attend a British Council event to promote the creative industries and to celebrate the work of Dylan Thomas, R.S. Thomas and Hedd Wyn. I was also pleased to meet Rhian Edwards and Eurig Salisbury, two Welsh poets who are collaborating with two Indian poets, Sampurna Chattarji and Ranjit Hoskote, and to hear first hand of the work they have been working on. I addressed the opening of the Mumbai Literary Festival. This provided an opportunity to celebrate links including music, language and poetry through the celebration of the DT100\. I also hosted a business dinner in Mumbai for companies who are interested in Wales as an investment location. The dinner was an opportunity to highlight the benefits of investing in Wales and the support available from the Welsh Government. Whilst in Mumbai I took the opportunity to participate in a memorial service to the people who lost their lives at the Taj Mahal Palace \& Tower hotel on 26th November 2008\. Wales has developed strong links with India since my last visit in 2012 and we will build on these links in the years ahead. I believe there are significant opportunities for Wales in India, and for India in Wales.      

Bydd yr Aelodau’n ymwybodol o’r ffaith fy mod wedi cyrraedd nôl yn ddiweddar o ymweliad ag India. Pwrpas yr ymweliad oedd adeiladu ar berthynas ragorol Cymru ag India a gwella cyfleoedd busnes. Drwy gydol yr ymweliad cefais gymorth Is\-gennad Anrhydeddus India i Gymru, yn ogystal â chynrychiolwyr Llywodraeth Cymru, UKTI a Llysgenhadaeth Prydain. Yn Delhi, cyfarfûm â Ffederasiwn Siambr Fasnach a Diwydiant India (FICCI) i drafod masnach a buddsoddi. Roedd proffil ac enw da Cymru yn India i’w weld yn amlwg ym mharodrwydd ac awydd FICCI i archwilio amrywiaeth o gyfleoedd busnes, diwylliannol a thwristiaeth. Gwnes gysylltiad â’r llywodraeth sydd newydd ei hethol yn India drwy gyfarfod â’r Gweinidog Cyllid, Amddiffyn a Materion Corfforaethol, Shri Arun Jaitley. Roedd ein cyfarfod yn un positif ac adeiladol ac yn cydnabod y cysylltiadau cryf sy’n bodoli rhwng y ddwy wlad. Disgrifiodd Mr Jaitley ei ymweliad yn ddiweddar gan ddweud ei fod wrth ei fodd â’r derbyniad a gafodd. Ym Mwmbai cefais gyfarfod â Dirprwy Gadeirydd Tata Steel. Pwysleisiodd yntau ymrwymiad Tata i Gymru er gwaethaf yr heriau niferus sy’n wynebu’r diwydiant dur ar hyn o bryd. Nododd fod costau ynni uchel y DU yn parhau i beri anhawster o ran prisiau cystadleuol ac fe wnes i ei sicrhau y bydd Llywodraeth Cymru yn dal i bwyso ar Lywodraeth y DU ar y mater hwn. Cyfarfûm hefyd â Wockhardt, cwmni fferyllol mawr, a Firstsource Solutions, y ddau ohonynt yn cyflogi cannoedd o bobl yng Nghymru. Cefais fy nghalonogi wrth glywed am eu cynlluniau ar gyfer eu gwaith yng Nghymru ac fe wnes i eu sicrhau o’r berthynas gefnogol sy’n parhau rhyngddynt â Llywodraeth Cymru. Roeddwn yn bresennol mewn derbyniad i fusnesau ym Mwmbai a gynhaliwyd i groesawu buddsoddwyr presennol a buddsoddwyr potensial i Gymru. Roedd y derbyniad hwn yn gyfle gwych i hyrwyddo cysylltiadau busnes a diwylliannol. Roeddwn wrth fy modd o gael bod yn bresennol mewn digwyddiad gan y Cyngor Prydeinig i hyrwyddo’r diwydiannau creadigol ac i ddathlu gwaith Dylan Thomas, R.S. Thomas a Hedd Wyn. Roeddwn yn falch hefyd o gyfarfod â Rhian Edwards ac Eurig Salisbury, dau fardd Cymreig sy’n cydweithio â dau fardd Indiaidd, Sampurna Chattarji a Ranjit Hoskote, ac i glywed drosof fy hunan am y gwaith y maen nhw wedi bod yn ei gweithio arno. Fe wnes i hefyd annerch agoriad Gŵyl Lenyddol Mumbai. Roedd hwn yn gyfle i ddathlu cysylltiadau gan gynnwys cerddoriaeth, iaith a barddoniaeth drwy ddathlu’r DT100\. Cynhaliais ginio busnes yn Mumbai ar gyfer cwmnïau sydd â diddordeb mewn buddsoddi yng Nghymru.  Roedd y cinio yn gyfle i amlygu’r buddiannau o fuddsoddi yng Nghymru a’r gefnogaeth sydd ar gael gan Lywodraeth Cymru. Tra yn Mumbai fe ges i’r cyfle i gymryd rhan mewn gwasanaeth coffa i’r bobl a gollodd eu bywydau yng ngwesty’r Taj Mahal Palace \& Tower ar y 26ain o Dachwedd 2008\. Ers fy ymweliad diwethaf ag India yn 2012 mae Cymru wedi datblygu cysylltiadau cryf ag India. Byddwn yn adeiladu ar y cysylltiadau hyn yn y blynyddoedd i ddod. Credaf fod cyfleoedd arwyddocaol i Gymru yn India, ac i India yng Nghymru.    

Translate the text from English to Welsh.

We are writing to update Assembly Members on the opportunities to build on existing advantages to increase productivity and growth in the Creative Industries Sector in Wales. Over the last 5 years, film and TV productions shot in Wales and funded by Welsh Government have spent in excess of £100m in Wales. This is investment into local economies, providing hundreds of Welsh businesses and individuals with high quality work. The introduction of commercial funding via the Media Investment Budget in 2014 provided an additional boost to the industry and has funded ten productions and one games project to date. These included Their Finest, which saw excellent box office takings and received a warm reception from critics, and Journey’s End, based on the famous World War One play by R C Sherriff, which recently premiered at the Toronto International Film Festival and had its gala screening at the London Film Festival last month. For a number of years, our strategy and delivery of support for the Creative Industries Sector has focused on the provision of funding through grants, loans and commercial investments, to deliver strategic priorities including: • a collaboration agreement with Pinewood, including the Media Investment Budget; • bringing high value film and TV to Wales through Welsh Government financial incentives; and • funding of high value digital media projects. These priorities have been accompanied by logistical support for productions through the Wales Screen service, and a push to develop a range of studio facilities along the M4 corridor between Chepstow and Swansea.  In particular, the new Wolf Studios Wales in Cardiff is now home to the first Bad Wolf production and they have a future pipeline of productions that will spend at least £108m in the Welsh economy. Industry growth continues to change the creative landscape and we are now working towards delivery of our manifesto pledge to provide a more holistic approach to the sector. Our new model of flexible and bespoke support will ensure appropriate mechanisms are in place for commercial business growth in a fast paced creative industries environment. We will help prioritise and accelerate sector growth through: • skills and supply chain development; • improving networks and access to specialist industry\-led advice; • better exploitation of social media and digital platforms for service provision; and • improving creative businesses’ ability to create, retain and exploit their intellectual property in the Welsh economy. One of the changes to the landscape has been a commercial\-based decision by Pinewood to withdraw from third party fund management, and therefore from its Media Investment Budget role. This has presented us with the opportunity to renegotiate the terms of our collaboration with Pinewood to better serve the industry in Wales. Whilst the full terms of our new agreement are in confidence, it means that Pinewood remains fully committed to operating the studio in Wentloog and is continuing to promote Wales internationally as a destination for high end TV and film production. We are proud of Welsh Government’s partnership with Pinewood. Having such an iconic brand in Wales has been invaluable for the Welsh film and television sector, helping us to elevate Wales as a premier production location and giving Wales a global advantage over other regions. We will continue to build on this success, to deliver an even stronger Creative Industries Sector for the future.  

Rydym yn ysgrifennu atoch i roi’r newyddion diweddaraf i Aelodau’r Cynulliad ynghylch ychwanegu at y cyfleoedd presennol  i gynyddu cynhyrchiant a thwf yn y Sector Diwydiannau Creadigol yng Nghymru.   Dros y 5 mlynedd ddiwethaf, mae cynyrchiadau ffilm a theledu sy’n cael eu ffilmio  yng Nghymru ac yn cael eu hariannu gan Lywodraeth Cymru wedi gwario dros £100 miliwn yng Nghymru.  Mae hyn yn fuddsoddiad mewn economïau lleol, gan ddarparu gwaith o safon uchel i gannoedd o fusnesau ac unigolion yng Nghymru.   Roedd cyflwyno cyllid masnachol drwy’r Gyllideb Buddsoddi yn y Cyfryngau yn 2014 yn hwb ychwanegol i’r diwydiant ac mae wedi ariannu deg o gynyrchiadau ac un prosiect gemau hyd yma.   Roedd y rhain yn cynnwys Their Finest, ddaeth â llawer o arian i sinemâu ac a gafodd dderbyniad gwych gan y beirniaid, a Journey’s End, yn seiliedig ar y ddrama adnabyddus am y Rhyfel Byd Cyntaf gan R C Sherriff, ddangoswyd yn gyntaf yng Ngŵyl Ffilmiau Ryngwladol Toronto, a’i dangos yng Ngŵyl Ffilmiau Llundain y mis diwethaf. Am sawl blwyddyn, mae ein strategaeth a’n dull o ddarparu cymorth i’r Sector Diwydiannau Creadigol wedi canolbwyntio ar ddarparu cyllid trwy grantiau, benthyciadau a buddsoddiadau masnachol, i ddarparu blaenoriaethau strategol gan gynnwys:   • cytundeb cydweithio gyda Pinewood, gan gynnwys y Gyllideb Buddsoddi yn y Cyfryngau; • dod â ffilm a theledu o safon uchel i Gymru drwy anogaethau ariannol Llywodraeth Cymru; ac • ariannu prosiectau gwerth uchel ar brosiectau y cyfryngau digidol.   Mae’r blaenoriaethau hyn wedi ei cyflawni gyda chymorth o ran logisteg ar gyfer cynyrchiadau drwy wasanaeth Sgrîn Cymru, a chymorth i ddatblygu ystod o gyfleusterau stiwdio ar hyd goridor yr M4 rhwng Casgwent ac Abertawe.  Yn benodol, yn Stiwdio Blaidd Cymru yng Nghaerdydd gaiff cynhyrchiad cyntaf Bad Wolf Production ei ffilmio, ac mae nifer o gynyrchiadau ar y gweill, fydd yn golygu gwariant o o leiaf £108 miliwn yng Nghymru. Mae’r twf yn y diwydiant yn parhau i newid y tirwedd creadigol ac rydym bellach yn gweithio tuag at gyflawni ein haddewid yn ein maniffesto i gynnig dull o weithio mwy holistaidd yn y sector.  Bydd ein model newydd o gymorth hyblyg a phwrpasol, ac yn sicrhau bod dulliau priodol wedi’u sefydlu i sicrhau twf ar gyfer busnesau masnachol o fewn y diwydiannau creadigol cystadleuol.   Byddwn yn helpu i flaenoriaethu a chyflymu twf o fewn y sector drwy:   • ddatblygu sgiliau a’r gadwyn gyflenwi; • gwella rhwydweithiau a mynediad i gyngor arbenigol o fewn y diwydiant;   • defnyddio mwy ar y cyfryngau cymdeithasol a dulliau digidol o ddarparu gwasanaethau; a • gwella gallu y busnesau creadigol i greu, cadw a defnyddio eu heiddo deallusol o fewn economi Cymru.   Un o’r newidiadau o fewn y sector fu’r penderfyniad masnachol gan Pinewood i dynnu yn ôl o reoli cyllid cronfeydd trydydd parti, ac felly o’i swyddogaeth gyda’r Gyllideb Buddsoddi yn y Cyfryngau.  Mae hyn wedi rhoi’r cyfle inni ail\-drafod telerau ein cydweithrediad gyda Pinewood i wasanaethu’r diwydiant yng Nghymru yn well.   Er bod telerau llawn ein cytundeb newydd yn gyfrinachol, mae’n golygu bod Pinewood wedi ymrwymo’n llawn i weithredu’r stiwdio yng Ngwynllŵg, a’u bod yn parhau i hyrwyddo Cymru yn rhyngwladol fel cyrchfan ar gyfer cynhyrchu teledu a ffilmiau o safon uchel.   Rydym yn falch o bartneriaeth Llywodraeth Cymru gyda Pinewood. Mae cael brand mor eiconig yng Nghymru wedi bod yn hynod werthfawr i’r sector ffilm a theledu, gan helpu inni hyrwyddo Cymru fel lleoliad delfrydol ar gyfer cynhyrchu, a sicrhau mantais i Gymru dros  ranbarthau eraill.   Byddwn yn parhau i adeiladu ar y llwyddiant hwn, i sicrhau bod Sector y Diwydiannau Creadigol yn gryfach hyd yn oed ar gyfer y dyfodol.  

Translate the text from English to Welsh.

On 24 October 2023, an oral statement was made in the Senedd: Basic Income for Care Leavers in Wales Pilot (external link).

Ar 24 Hydref 2023, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Cynllun Peilot Incwm Sylfaenol ar gyfer Pobl Ifanc sy'n Gadael Gofal yng Nghymru (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

Environmental and land surveys are currently being carried out in the area and Public Information Exhibitions will be taking place in July to introduce the team, inform the public on the current situation and how they will be looking at options to improve the crossing. The upgrade of the River Dee Bridge is identified in the Welsh Government’s ‘Moving North Wales Forward’ as a scheme for development to address the existing traffic bottleneck and overcome issues with the existing bridge. The crossing, which was built in 1960, forms a key strategic route between North East Wales and North West England and carries more than 61,000 vehicles per day. That figure is set to increase over the next 20 years and possible improvements are now being looked at to strengthen the crossing’s resilience. The Welsh Government, through the North and Mid Wales Trunk Road Agent, has commissioned Mott MacDonald and their partners Richards, Morehead \& Laing to examine the improvement options. The Public Information Exhibitions will take place at Deeside Leisure Centre on Saturday 14 July between 10am\-4pm and at St Andrews Church Hall in Garden City on Monday 16th July between 2pm\-8pm. Both are free to attend and everyone is welcome. Cabinet Secretary for Economy and Transport, Ken Skates said: > “We are investing significant funding in the Deeside area to improve transport infrastructure and address existing traffic issues. > > “The A494 River Dee Bridge improvement scheme is an important development which will improve the resilience of the existing bridge and provide opportunities for better carriageway alignment to help relieve congestion and enhance safety. > > “Initial work is underway with surveys currently being carried out and the upcoming Public Information Exhibitions are a good opportunity for people to meet the team and learn more about the scheme.”

Mae arolygon amgylcheddol ac ar y tir yn cael eu cynnal ar hyn o bryd yn yr ardal a chynhelir Arddangosfeydd Gwybodaeth i'r Cyhoedd ym mis Gorffennaf i gyflwyno'r tîm, hysbysu'r cyhoedd ar y sefyllfa bresennol a sut y byddant yn edrych ar yr opsiynau i wella'r groesfan. Mae uwchraddio y Bont ar yr Afon Dyfrdwy yn cael ei ddisgrifio yn nogfen 'Symud Cymru Ymlaen' gan Lywodraeth Cymru fel cynllun datblygu i fynd i'r afael â'r tagfeydd traffig presennol a goresgyn y problemau sydd ar hyn o bryd gyda'r bont. Mae'r groesfan, a adeiladwyd yn 1960, yn llwybr strategol allweddol rhwng Gogledd\-ddwyrain Cymru a Gogledd\-orllewin Lloegr ac mae'n cludo dros 61,000 o gerbydau y dydd. Mae'r ffigwr hwnnw i gynyddu dros yr 20 mlynedd nesaf ac rydym yn edrych ar welliannau posibl ar hyn o bryd i sicrhau bod y bont yn fwy gwydn. Mae Llywodraeth Cymru, drwy Asiant Cefnffyrdd Gogledd a Chanolbarth Cymru, wedi comisiynu Mott MacDonald a'u partneriaid Richards, Morehead \& Laing i edrych ar yr opsiynau ar gyfer gwella. Cynhelir yr Arddangosfeydd Gwybodaeth i'r Cyhoedd yng Nghanolfan Hamdden Glannau Dyfrdwy ddydd Sadwrn 14 Gorffennaf rhwng 10am\-4pm ac yn Neuadd Eglwys St Andrews Garden City ddydd Llun 16eg Gorffennaf rhwng 2pm\-8pm. Mae'r ddau ddigwyddiad am ddim ac mae croeso i bawb. Dywedodd Ken Skates, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Thrafnidiaeth: > "Rydym yn buddsoddi cyllid sylweddol yn ardal Glannau Dyfrdwy i wella'r seilwaith trafnidiaeth ac i fynd i'r afael â'r problemau ar hyn o bryd gyda'r traffig. > > "Mae cynllun gwelliant Pont yr Afon Dyfrdwy ar yr A494 yn ddatblygiad pwysig fydd yn sicrhau bod y bont bresennol yn fwy gwydn ac yn cynnig cyfleoedd i alinio'r gerbytffordd yn well i helpu i leihau tagfeydd a gwella diogelwch. > > "Mae'r gwaith cychwynnol ar y gweill gydag arolygon yn cael eu cynnal ar hyn o bryd ac mae'r Arddangosfeydd Gwybodaeth i'r Cyhoedd yn gyfle da i bobl gyfarfod y tîm a dysgu mwy am y cynllun."

Translate the text from Welsh to English.

Ni all fideos YouTube gael eu dangos ------------------------------------ Nid yw JavaScript yn rhedeg yn eich porwr felly ni allwch wylio’r fideo yma. Dylech alluogi JavaScript neu ddefnyddio porwr gwahanol. Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn archwilio ffyrdd y gall gefnogi’r gymuned Fyddar yng Nghymru a chefnogi’r defnydd o Iaith Arwyddion Prydain (BSL), yr ydym wedi ei chydnabod fel iaith yng Nghymru ers 2004\. Fel rhan o hyn, cynhaliodd Cymdeithas Pobl Fyddar Prydain archwiliad o bolisïau ac ymagweddau Llywodraeth Cymru gan fapio yn erbyn y pum ymrwymiad yn ei Siarter BSL. Mae’r Gymdeithas bellach wedi cyhoeddi adroddiad o’i chanfyddiadau. Mae’r adroddiad yn argymell meysydd gweithredu ar gyfer Llywodraeth Cymru ac yn gwella ein dealltwriaeth o ran sut y gallwn ni fel sefydliad wneud gwasanaethau yn gwbl gynhwysol i gydweithwyr ac ymwelwyr sy’n cyfathrebu drwy BSL \- a sut y gallwn ymgorffori ystyriaethau tebyg wrth ddylunio polisïau a gwasanaethau ehangach. Mae’r adroddiad yn ddarn pwysig o dystiolaeth i’r Tasglu Hawliau Pobl Anabl ei ystyried yn ei waith, yn enwedig y Gweithgor Mynediad at Wasanaethau. Mae'r adroddiad i'w weld yma: Audit of the Welsh Government for the BSL Charter 2022 (Saesneg yn Unig)  

YouTube videos cannot be displayed ---------------------------------- JavaScript is not running in your browser so you cannot view this video. Enable JavaScript or try a different browser. The Welsh Government has been exploring ways in which it can support the Deaf community in Wales and support the use of BSL, which we have recognised as a language in Wales since 2004\. As part of this, the British Deaf Association undertook an audit of Welsh Government policies and approaches mapping against the five commitments in their BSL Charter.  The report of their findings has now been published by the BDA. The report recommends areas for action by Welsh Government and enhances our understanding to how we as an organisation can make services fully inclusive for colleagues and visitors who communicate through BSL – and how we can build similar considerations into wider policy and service design. The report is an important piece of evidence for the Disability Rights Taskforce to consider in its work, in particular the Access to Services Working Group. The report can be found here: Audit of the Welsh Government for the BSL Charter 2022

Translate the text from English to Welsh.

Milk recording is a way to receive impartial information on the productivity, health and fertility of a herd. The information on the performance of each cow helps farm businesses become more efficient, resilient and profitable. The Milk Recording Scheme is voluntary but limited to one payment per Customer Reference Number (CRN). Depending on the number of applications received the payment will be at least £750 to farmers who have, or take out, a milk recording contract.  To qualify, farmers must have an existing, or take out a new milk recording contract and carry out individual cow milk recording samples a minimum of four times per year. These can be ‘DIY’ or assisted. The EU is providing support for farm business in recognition of recent difficulties affecting dairy markets.  In addition to Milk Recording, up to 1,000 Welsh farmers will benefit from separate ‘benchmarking’ support. Under this voluntary scheme participating farmers will receive £1,800 and a ‘benchmark report’ showing the strengths and weaknesses of their business. Lesley Griffiths said: > “The dairy sector plays an important role in supporting our rural communities. As a pro\-business Government, we are committed to supporting the long term viability and profitability of the dairy sector. > > “We recognise the recent difficulties dairy farmers have experienced and I want Wales’ farm businesses to make use of every avenue of support available. The application form for the Milk Recording scheme takes less than five minutes to complete and they can return it to us any time before 19 August."

Mae cadw cofnodion llaeth yn ffordd o gael gwybodaeth ddiduedd ynghylch iechyd a ffrwythlondeb buches a pha mor gynhyrchiol yw hi. Mae cael gwybodaeth am berfformiad pob buwch yn helpu busnesau ffermio i ddod yn fwy effeithlon, gwydn a phroffidiol. Mae’r Cynllun Cadw Cofnodion Llaeth yn wirfoddol, ond un taliad yn unig sydd ar gael fesul cyfeirnod cwsmer. Gan ddibynnu ar nifer y ceisiadau a ddaw i law, bydd y taliad i ffermwyr sydd wedi trefnu contract cofnodion llaeth, neu sy'n dewis gwneud hynny, yn £750 o leiaf.  I fod yn gymwys, mae’n rhaid bod gan ffermwr gontract cofnodi llaeth cyfredol neu un newydd, ar gyfer cofnodi samplau llaeth buwch unigol o leiaf bedair gwaith y flwyddyn. Gall y gwaith hwn gael ei wneud gan y ffermwyr eu hunain, neu â chymorth. Mae’r UE yn darparu cymorth i fusnesau ffermio er mwyn cydnabod yr anawsterau sydd wedi effeithio ar y farchnad laeth yn ddiweddar. Yn ogystal ag elwa ar y cynllun cofnodi llaeth, bydd hyd at 1,000 o ffermwyr Cymru yn elwa ar gymorth meincnodi ar wahân. O dan y cynllun gwirfoddol hwn, bydd ffermwyr sy’n cymryd rhan yn cael £1,800 ac adroddiad meincnodi sy’n dangos cryfderau a gwendidau eu busnesau. Dywedodd Lesley Griffiths: > “Mae’r sector godro yn chwarae rôl bwysig wrth gynnal ein cymunedau gwledig. Fel Llywodraeth sydd o blaid y byd busnes, rydym wedi ymrwymo i gynnal hyfywedd a phroffidioldeb y sector godro yn y tymor hir. > > “Rydym yn cydnabod yr anawsterau a brofwyd gan ffermwyr godro yn ddiweddar a hoffwn i weld busnesau ffermio yng Nghymru yn manteisio ar yr holl fathau o gymorth sydd ar gael. Mae’n cymryd llai na phum munud i lenwi ffurflen y cynllun cadw cofnodion llaeth a gall ffermwyr ddychwelyd y ffurflenni inni unrhyw bryd cyn 19 Awst."

Translate the text from English to Welsh.

The grant is from the Welsh Government’s Community Facilities programme which aims to develop and improve facilities which prevent the loss of community services and provide services which help mitigate poverty and its effects. The funding will be used to upgrade the head office in Pontypool town centre by removing asbestos flooring and making changes to bring the building up to standard. Announcing the funding Carl Sargeant said: > “This funding will help provide essential repairs to the building so that the credit union can continue to offer a valuable service to the local community.  > > > “Credit unions offer responsible and affordable credit options for members as well as providing trustworthy financial help and advice. > > > “If this work is not done the community will eventually lose access to these services. I am pleased to agree this funding so that the credit union services for this area can be safeguarded.”

Mae'r grant yn dod o raglen Cyfleusterau Cymunedol Llywodraeth Cymru, sy'n ceisio datblygu a gwella cyfleusterau er mwyn atal colli gwasanaethau cymunedol, ac i ddarparu gwasanaethau sy'n helpu i liniaru tlodi a'i effeithiau. Bydd y cyllid yn cael ei ddefnyddio i wella'r brif swyddfa yng nghanol tref Pont\-y\-pŵl, drwy gael gwared â lloriau asbestos a gwneud newidiadau er mwyn i'r adeilad gyrraedd safon dderbyniol. Wrth gyhoeddi'r cyllid, dywedodd Carl Sargeant: > “Bydd y cyllid hwn yn helpu i wneud gwaith atgyweirio hanfodol i'r adeilad, fel bod yr undeb credyd yn gallu parhau i gynnig gwasanaeth gwerthfawr i'r gymuned leol.  > > “Mae undebau credyd yn cynnig opsiynau credyd cyfrifol a fforddiadwy ar gyfer aelodau, yn ogystal â darparu cymorth a chyngor ariannol dibynadwy. > > “Os nad yw'r gwaith hwn yn cael ei wneud, bydd y gymuned yn colli mynediad at y gwasanaethau hyn yn y pen draw. Mae'n bleser gen i gymeradwyo'r cyllid hwn er mwyn diogelu gwasanaethau'r undeb credyd yn yr ardal hon.”

Translate the text from Welsh to English.

Rydym yn lansio heddiw ymgynghoriad ar Fframwaith Deilliannau arfaethedig Cymru ar gyfer y Blynyddoedd Cynnar. Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ym mis Gorffennaf 2013 gynllun cyntaf Cymru ar gyfer y blynyddoedd cynnar a gofal plant sef ‘Adeiladu Dyfodol Mwy Disglair’. Amlinellodd y cynllun hwn raglen uchelgeisiol ac ymestynnol ar gyfer newid ynghyd â’n hymrwymiad i wella cyfleoedd bywyd a deilliannau pob plentyn yng Nghymru. Nodwyd yn y cynllun y byddem yn datblygu Fframwaith Deilliannau ar gyfer y Blynyddoedd Cynnar ac yn ymgynghori arno. Caiff fframweithiau presennol sy’n cefnogi plant a theuluoedd ar draws y blynyddoedd cynnar eu hystyried fel rhan o’r gwaith hwn.   Cafodd rhanddeiliaid allweddol eu cynnwys yn y gwaith o lunio’r fframwaith deilliannau drafft hwn. Yn ogystal, bu Bwrdd Partneriaeth y Blynyddoedd Cynnar yn arsylwi ar y gwaith hwn. Y nod yw sicrhau y bydd y fframwaith yn ein galluogi i gasglu tystiolaeth a dilyn cynnydd disgyblion ar lefel genedlaethol. Bydd gweld beth sy’n gweithio’n dda a’r hyn nad ydyw’n gweithio cystal yn ein helpu i ganolbwyntio ar weithgareddau y gwyddys eu bod yn cael effaith bositif ar ddeilliannau plant. Gobeithir hefyd y bydd y fframwaith yn cael ei ddefnyddio ar gyfer cefnogi gwaith cynllunio a gwerthuso gan randdeiliaid ar draws gweithlu’r blynyddoedd cynnar, gofal plant a chwarae. Dylai hyn oll arwain at waith mwy effeithiol, rhagor o gydweithredu a gwelliannau mewn dulliau cyflenwi.   Bydd yr ymgynghoriad yn parhau hyd 15 Ionawr 2015\. Caiff yr ymatebion i’r ymgynghoriad eu hystyried ar ôl hyn a chaiff crynodeb ei gyhoeddi erbyn mis Ebrill 2015\. Bwriedir eu defnyddio i gefnogi’r broses flynyddol o werthuso ein cynnydd o safbwynt uchelgeisiau’r cynllun blynyddoedd cynnar a gofal plant. Caiff y data a nodir yn y fframwaith eu casglu a’u cyflwyno yn erbyn y deilliannau ym mis Gorffennaf 2015\. Bydd hyn yn rhoi darlun cenedlaethol i ni o effaith ein gwaith ar y blynyddoedd cynnar. Bydd y data, lle y bo’n bosibl, yn sylfaen ar gyfer y blynyddoedd nesaf. Rydym yn disgwyl gweld cynnydd. Bydd Fframwaith Deilliannau arfaethedig y Blynyddoedd Cynnar yn cynnwys y ddarpariaeth sydd eisoes yn ei lle. Efallai y bydd datblygiadau, fel yr Adolygiad o’r Cwricwlwm a’r Trefniadau Asesu, yn cyflwyno dangosyddion sy’n well na’r hyn sydd gennym ar hyn o bryd. Caiff y fframwaith ei adolygu a’i adnewyddu’n barhaus er mwyn cynnwys datblygiadau o’r fath. 

Today we are launching a consultation on the proposed Early Years Outcomes Framework for Wales. In July 2013, the Welsh Government published Wales’ first early years and childcare plan, ‘Building a Brighter Future’. This set out an ambitious and stretching programme for change, outlining our commitment to improve the life chances and outcomes of all children in Wales. In the plan we stated we would develop and consult on an Early Years Outcomes Framework which will take account of existing frameworks that support children and families across the early years. A draft outcomes framework has been developed through engagement with key stakeholders and overseen by the Early Years Partnership Board. It is the intention the framework will provide us with a tool to draw on evidence and track progress at a national level. Seeing what works well and not so well will help us to focus resources on activity that is shown to have a positive impact on the outcomes for children. It is also hoped the framework will be used to support planning and evaluation by stakeholders across the early years, childcare and play workforce which, in turn, will lead to more effective, collaborative working and improvements in delivery. The consultation will run until 15 January 2015\. Consultation responses will be considered and the framework will be published by April 2015\. It will then be used to support the annual evaluation process of our progress against the delivery of the ambitions of the early years and childcare plan. In July 2015 the data outlined in the framework will be collated and presented against the outcomes. This will provide us with a national picture of how we are having an impact on the early years. Where possible, the data will provide the baseline for the coming years. We will expect to see progress made. The proposed Early Years Outcomes Framework has been designed to include what is in place at the moment. It may be that developments, such as the Review of Assessment and the Curriculum will bring about indicators that are better than those we currently have. The framework will be continually reviewed and refreshed to incorporate such developments. 

Translate the text from English to Welsh.

Vaccine certificates have been available in Wales since May for those who need to urgently travel internationally and provide proof of their vaccination status, with certificates being sent in the post. The paper certificates will continue to be issued only for people who are unable to access the digital Pass. Access to the NHS COVID Pass in Wales means that proof of vaccination will be available for people to show on their phone, tablet or laptop. COVID vaccination status is available if you: * have had the COVID\-19 vaccine * were vaccinated in Wales * are aged 16 or over The digital pass will show if you have been vaccinated against COVID, although you will still need to check entry requirements for the country you intend to visit such as number of vaccination doses, testing and isolation, and will still need to follow travel rules such as pre\-departure testing. Your COVID vaccination status can be viewed online on the NHS COVID Pass website, where you can either download or print it as a PDF document. This is the only valid digital vaccination status available; any alternative services claiming to offer proof of vaccine status for a fee are not legitimate. Health Minister Eluned Morgan said: > I’m pleased that people in Wales can now access their vaccination status via the NHS COVID Pass if they need to travel urgently and have completed their vaccine course. > > > It’s important to remember that the Welsh Government advice on travel hasn’t changed, and people should only consider international travel if absolutely essential. People in Wales can now access their vaccination status on their phone, tablet or laptop using the digital NHS COVID Pass. Work is ongoing to integrate England’s NHS App and NHS Wales systems to allow people in Wales to use it. People can request a bilingual NHS COVID Pass letter by calling 0300 303 5667\.

Mae tystysgrifau brechu wedi bod ar gael yng Nghymru ers mis Mai ar gyfer y bobl sydd angen teithio’n rhyngwladol ar frys, a darparu tystiolaeth o’u statws brechu. Caiff y tystysgrifau eu hanfon yn y post. Bydd tystysgrifau papur yn parhau i gael eu rhoi i bobl nad ydynt yn gallu cael mynediad i’r Pàs digidol. Mae mynediad at Bàs COVID y GIG yng Nghymru’n golygu y bydd tystiolaeth o’r brechlyn ar gael i bobl ei dangos ar eu ffôn, llechen neu liniadur. Gallwch gael statws brechu COVID os ydych: * wedi cael y brechlyn COVID * wedi cael eich brechu yng Nghymru * yn 16 oed neu’n hŷn Bydd y pàs digidol yn dangos a ydych wedi cael y brechlyn COVID, er y bydd angen ichi wirio’r gofynion mynediad ar gyfer y wlad yr ydych yn bwriadu teithio iddi, fel nifer y brechiadau, profi ac ynysu, a bydd angen ichi ddilyn y rheolau teithio fel cael prawf cyn teithio. Gallwch weld eich statws brechu COVID ar\-lein ar wefan Pàs COVID y GIG, lle gallwch ei lawr lwytho neu ei argraffu fel dogfen PDF. Dyma’r unig statws brechu digidol dilys sydd ar gael; nid yw unrhyw wasanaethau eraill sy’n honni eu bod yn cynnig tystiolaeth o statws brechu am ffi yn ddilys. Dywedodd y Gweinidog Iechyd Eluned Morgan: > Rwy’n falch y gall pobl yng Nghymru gael eu statws brechu nawr drwy Bàs COVID y GIG os oes angen iddynt deithio ar frys a’u bod wedi cael dos llawn o’r brechlyn. > > > Mae’n bwysig cofio nad yw cyngor Llywodraeth Cymru ar deithio wedi newid, ac mai dim ond os yw’n hollol hanfodol y dylai pobl ystyried teithio’n rhyngwladol. Gall pobl yng Nghymru nawr gael mynediad at eu statws brechu ar eu ffôn, llechen neu liniadur gan ddefnyddio Pàs COVID digidol y GIG. Mae gwaith ar y gweill i gyfuno systemau Ap GIG Lloegr a GIG Cymru i alluogi i bobl yng Nghymru ei ddefnyddio. Gall pobl wneud cais am Bàs COVID y GIG dwyieithog ar ffurf llythyr drwy ffonio 0300 303 5667\.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd Llywodraeth Cymru yn buddsoddi £1 miliwn dros gyfnod o bum mlynedd i gefnogi ail\-lansiad y theatr. Sefydlwyd Cwmni Theatr Ieuenctid Cymru yn yr 1970au, gyda’r nod o ddarparu cyfleoedd i bobl ifanc rhwng 14 ac 19 oed i fwynhau ac ehangu eu profiadau celfyddydol trwy gyfrwng y Gymraeg, ond daeth i ben yn 2019\. Mae’r Urdd yn dathlu ei ganmlwyddiant eleni, gydag Eisteddfod yr Urdd, sy’n dychwelyd am y tro cyntaf ers 2019, yn cael ei chynnal yn Sir Ddinbych. Mae Llywodraeth Cymru wedi darparu cyllid fel bod mynediad am ddim i’r Eisteddfod eleni. Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: > Rwy’n falch ein bod ni’n gallu cefnogi’r Urdd i ail\-sefydlu’r Theatr Ieuenctid, a fu’n darparu cyfleoedd i gynifer o actorion ifanc dros genedlaethau, gyda rhai ohonynt wedi symud ymlaen i enwogrwydd byd\-eang. > > > Bydd y theatr yn parhau â’i thraddodiad o ddarparu cyfleoedd i bobl ifanc o bob cefndir i weithio gyda goreuon y theatr, gan agor byd y ddrama Gymraeg i gynulleidfa newydd sbon drwy gysylltiadau cymunedol cryf yr Urdd. Meddai Siân Lewis, Prif Weithredwr yr Urdd: > Rydym yn hynod ddiolchgar i Jeremy Miles am gadarnhau cefnogaeth parhaus Llywodraeth Cymru i’r Urdd fel Mudiad, drwy sicrhau dyfodol Theatr Ieuenctid yr Urdd am y bum mlynedd nesaf. Rydym wedi ymrwymo i gefnogi strategaeth y Llywodraeth i gyrraedd 1 miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050, ac yn benderfynol o gynnal a datblygu ar werth canrif o’n gwasanaeth a darpariaeth i blant a phobl ifanc Cymru ymhell i’r dyfodol. Ychwanega Siân Eirian, Cyfarwyddwr Eisteddfod yr Urdd a’r Celfyddydau: > Dros y degawdau mae Theatr Ieuenctid yr Urdd wedi cynnig cyfleoedd unigryw a bythgofiadwy i rai miloedd o ieuenctid Cymru oedd â diddordeb ym myd y theatr. Gwelwn yr angen heddiw \- yn fwy nac erioed yn sgil effaith Covid \- i ddarparu cyfleoedd cyfartal a hyfforddiant amhrisiadwy i’n hoedolion ifanc sydd eisiau dilyn gyrfa yn y celfyddydau, ac mi fydd ail\-sefydlu’r Theatr Ieuenctid yn cynnig hynny ar lefel cenedlaethol. Meddai’r actor Richard Lynch: > Rwy’n hynod falch o glywed am y gefnogaeth hon i sicrhau dyfodol Theatr Ieuenctid yr Urdd, ac yn edrych ymlaen at weld ffrwyth y fenter. Cefais y fraint o gael teithio gyda’r Cwmni ddwywaith yn yr 80au, a galla i ddim tanlinellu ddigon pa mor bwysig oedd y profiadau hynny i mi, drwy sbarduno’r camau cyntaf i fyd y theatr. Roedd cael y cyfle i ymarfer ac yna perfformio ar brif lwyfannau Cymru yn ogystal â gwneud ffrindiau oes yn brofiad hollol ysgubol, ac rwy’n diolch o galon am bob cyfle.

The Welsh Government will invest £1 million over a five\-year period to support the re\-launch of the theatre. Cwmni Theatr Ieuenctid was set up in the 1970s, with the objective of providing opportunities for 14 to 19\-year\-olds to enjoy and expand their arts experiences through the medium of Welsh, but ceased to operate in 2019\. The Urdd celebrates its centenary this year, with the Urdd Eisteddfod returning for the first time since 2019 in Denbighshire. The Welsh Government has provided funding so that entry to this year’s Eisteddfod is free. Jeremy Miles, the Minister for Education and Welsh Language, said: > I’m delighted to support the Urdd with re\-establishing the Youth Theatre, which provided stage time to so many young actors for generations, some of whom have gone on to worldwide fame. > > > The theatre will continue its tradition of providing opportunities for young people from all backgrounds to work with top professionals from the world of theatre, while opening up Welsh\-language drama to new theatregoers through the Urdd’s strong community links. Siân Lewis, Chief Executive of the Urdd, said: > We are extremely grateful to Jeremy Miles for confirming the Welsh Government's continued support to the Urdd as an organisation, and securing the future of our Youth Theatre for the next five years. We are committed to supporting the Government's national strategy to reach one million Welsh speakers by 2050 and are determined to maintain and develop the Urdd’s century\-long service and provision for the children and young people of Wales well into the future. Director of the Urdd Eisteddfod and the Arts, Siân Eirian added: > Over the decades the Urdd’s Youth Theatre has offered unique and unforgettable opportunities for thousands of Wales’ youngsters interested in theatre. We see the need today more than ever, due to the impact of Covid, to provide equal opportunities and invaluable training for our young adults who want to pursue a career in the arts, and the re\-establishment of our Youth Theatre will offer that at a national level. Actor Richard Lynch said: > I am delighted to hear of this support to secure the future of the Urdd’s Youth Theatre and look forward to future performances. I had the privilege of travelling with the Youth Theatre twice in the 80s, and I can't explain how important those experiences were to me, and how they triggered my first steps into the world of theatre. Being given the opportunity to practice and then perform on Wales’ main stages as well as making lifelong friends was amazing, and I’ll be forever grateful for the opportunity.

Translate the text from English to Welsh.

As part of a package of interventions the Welsh Government is making to support businesses, the moratorium against forfeiture for the non\-payment of rent will now be further extended. It was originally due to end on 30 September, 2021\. This measure will ensure that landlords of relevant commercial premises are prevented from forfeiting the leases of such premises for non\-payment of rent until 25 March 2022, but tenants should continue to pay rent wherever possible, and it is in the interests of both landlords and tenants to reach negotiated agreements on any arrears. The move will help a range of sectors at what continues to be a challenging trading period. Since the beginning of the pandemic, the Welsh Government has ensured that more than £2\.5 billion has reached businesses across Wales with more money reaching firms every day. The Welsh Government’s package of business support is in addition to that available from the UK Government. In addition, unlike in England, Welsh Ministers have ensured the 100% rates relief scheme for retail, hospitality and leisure businesses will run for the full 12 months of this financial year. This measure is backed by £380 million to help provide breathing space for around 70,000 businesses this year. Economy Minister, Vaughan Gething said: > “Throughout the Coronavirus pandemic, we have pulled every lever possible to support businesses and their employees during what has been a harrowing time. > > > “This further extension of measures to prevent forfeiture for the non\-payment of rent, which will protect businesses from eviction, will help secure jobs and livelihoods across Wales. > > > “It will also give the same levels of protection in this respect for Welsh businesses as those in England, and will assist with the recovery of Welsh businesses as the economy improves. > > > “We remain committed to backing Welsh firms as we kick\-start a strong Welsh recovery post\-pandemic.” The UK Government recently announced its intention to introduce legislation to ring\-fence commercial rent arrears accrued during the pandemic. The Welsh Government continues to consider what, if any, further measures in relation to commercial rent arrears accrued during the pandemic in Wales need to be put in place once the moratorium comes to an end. It is expected that this will include working with the UK Government in the further consideration and development of their proposals.

Un o’r ymyriadau y mae Llywodraeth Cymru yn ei gyflwyno er mwyn cefnogi busnesau yw estyn y moratoriwm ar fforffedu lesoedd am beidio â thalu rhent. Roedd y moratoriwm hwnnw i fod i ddod i ben yn wreiddiol ar 30 Medi 2021\. Bydd y mesur hwn yn sicrhau bod landlordiaid safleoedd masnachol perthnasol yn cael eu hatal rhag fforffedu lesoedd safleoedd o’r fath am beidio â thalu rhent tan 25 Mawrth 2022, ond dylai tenantiaid barhau i dalu rhent pryd bynnag y bo modd. Mae er budd landlordiaid a thenantiaid fel ei gilydd i drafod ac i gytuno ar sut i fynd i’r afael ag unrhyw ôl\-ddyledion. Bydd y cam hwn yn helpu amrywiaeth o sectorau yn ystod cyfnod masnachu sy’n parhau i fod yn heriol. Ers dechrau'r pandemig, mae Llywodraeth Cymru wedi sicrhau bod mwy na £2\.5 biliwn wedi cyrraedd busnesau ledled Cymru, ac mae mwy o arian yn cyrraedd cwmnïau bob dydd. Mae’r pecyn cymorth busnes sy’n cael ei gynnig gan Lywodraeth Cymru yn ychwanegol at yr hyn sydd ar gael oddi Lywodraeth y DU. Yn ogystal, yn wahanol i Loegr, mae Gweinidogion Cymru wedi sicrhau y bydd y cynllun rhyddhad ardrethi o 100% ar gyfer busnesau manwerthu, lletygarwch a hamdden yn para drwy gydol 12 mis y flwyddyn ariannol hon. Mae’r cam hwn yn cael ei gefnogi gan £380 miliwn eleni i helpu er mwyn rhoi amser i ryw 70,000 o fusnesau anadlu. Dywedodd Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething: > “Drwy gydol pandemig y Coronafeirws, rydym wedi defnyddio pob sbardun posibl i gefnogi busnesau a’u gweithwyr yn ystod cyfnod hynod ofidus. > > > “Bydd estyn y mesurau hyn i atal busnesau rhag fforffedu eu lesoedd am beidio â thalu rhent, a fydd yn diogelu busnesau rhag cael eu troi allan, yn helpu i ddiogelu swyddi a bywoliaeth i bobl ledled Cymru > > > “Bydd hefyd yn rhoi'r un lefelau o amddiffyniad yn hyn o beth i fusnesau Cymru â'r rhai yn Lloegr, a bydd yn helpu i adfer busnesau Cymru wrth i'r economi wella. > > > “Rydym yn parhau'n ymrwymedig i gefnogi cwmnïau o Gymru wrth i ni roi hwb i adferiad cryf yng Nghymru ar ôl y pandemig.” Yn ddiweddar, mae Llywodraeth y DU wedi cyhoeddi ei bod yn bwriadu cyflwyno deddfwriaeth i ymdrin ar wahân ag ôl\-ddyledion rhent masnachol sydd wedi cronni yn ystod y pandemig. Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i ystyried pa fesurau pellach sydd angen eu rhoi ar waith, os o gwbl, mewn perthynas ag ôl\-ddyledion rhent masnachol sydd wedi cronni yn ystod y pandemig yng Nghymru ar ôl i'r moratoriwm ddod i ben. Disgwylir y bydd hyn yn cynnwys gweithio gyda Llywodraeth y DU i ystyried a datblygu eu cynigion ymhellach.

Translate the text from English to Welsh.

On 30 June 2015, the Minister for Public Services made an oral Statement in the Siambr on: The Violence against Women, Domestic Abuse and Sexual Violence Act—One Year since Introduction. The statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link). If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page.  

Ar 30 Mehefin 2015, gwnaeth y Weinidog Gwasanaethau Cyhoeddus  Ddatganiad llafar yn y Siambr ar:  Y Ddeddf Trais yn Erbyn Menywod, Cam\-drin Domestig a Thrais Rhywiol—Flwyddyn ers ei Chyflwyno. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol). Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys. 

Translate the text from English to Welsh.

As we move into the summer period, we are seeing lower levels of respiratory viruses circulating in the community and in health and social care settings. We know however that we are likely to see a resurgence during autumn and winter and we are considering what measures are needed to help prepare and ease some of the pressures we may see within health and social care. Winter 2022/23 was a particularly challenging time for urgent and emergency care services across the UK. We have undertaken an in\-depth analysis of the late autumn and winter period in collaboration with leaders from the NHS Executive, Health Boards and NHS Trusts and are actively using findings to shape plans for seasonal pressures throughout the remainder of this calendar year and into the winter 2023/2024 season. Our intent is to enable the system to provide more resilient services and to better manage peaks in demand, especially for identified higher risk cohorts of patients this winter. National programmes are actively developing or delivering interventions to support people living with frailty, older people, children and people at greater risk because of respiratory illnesses, with the objective of managing more people in the community where safe to do so and ensuring robust pathways are in place to meet individual’s needs. Last winter local authorities and NHS partners worked jointly to deliver an additional 670 step\-down beds and community packages.  We want to build on this partnership approach through our work on Further, Faster. The recently announced up to £30m ‘Building Capacity through Community Care \- Further, Faster’ programme will specifically target interventions to be delivered this year to support better outcomes for people living with frailty.  This includes recruiting more community health and care workers, investing in Technology Enabled Care, increasing the availability of community nurses across Wales and strengthening community specialist palliative care. Key deliverables described in the Six Goals for Urgent and Emergency Care programme plan will also continue to be supported by £25m in Welsh Government funding. In addition to these programmes, work is underway to: * Develop a new emergency pressures escalation framework to support more proactive management of pressure across the system; * Design a new urgent and emergency care operational dashboard to enable improved oversight of system pressures; * Continue to promote the range of NHS services available to enable people to access the right care in the right place, first time; and * Continue to develop and deliver the range of clinical services provided by community pharmacies to allow greater access to NHS services, all free at the point of need. We are also assessing the broader measures we used last winter to respond to respiratory viruses and ensuring we learn lessons ahead of next winter where appropriate. These measures include surveillance, vaccination, key public health messages, guidance for key settings such as education, testing, anti\-viral treatment and our communications strategy. Though we have moved beyond the emergency response phase of the COVID\-19 pandemic it’s important to note that the virus has not gone away. We continue to monitor case rates and other public health data so we are able to re\-introduce any further protective measures if necessary. We are also planning for a possible surge of not only COVID\-19 but other respiratory viruses including Influenza and RSV, which may peak at similar times. We will be working on modelling of possible scenarios for this winter and continue to use our surveillance systems to aid planning to reduce the additional pressure that is put on the health and social care system during these times.      

Wrth inni gyrraedd tymor yr haf, rydym yn gweld lefelau is o feirysau anadlol yn cylchredeg yn y gymuned ac mewn lleoliadau iechyd a gofal cymdeithasol. Gwyddom, fodd bynnag, ein bod yn debygol o weld ymchwydd o achosion yn ystod yr hydref a’r gaeaf ac rydym yn ystyried pa fesurau sydd eu hangen i’n helpu i baratoi ar gyfer hyn a llacio’r pwysau sy’n debygol o fod ar leoliadau iechyd a gofal cymdeithasol. Roedd gaeaf 2022/23 yn gyfnod arbennig o heriol ar gyfer y gwasanaethau gofal brys a gofal mewn argyfwng ar draws y DU. Rydym wedi cynnal dadansoddiad manwl o gyfnod diwedd yr hydref a’r gaeaf mewn cydweithrediad ag arweinwyr Cydweithrediaeth y GIG, a Byrddau Iechyd ac Ymddiriedolaethau’r GIG. Rydym yn defnyddio’r canfyddiadau i lunio cynlluniau ar gyfer pwysau tymhorol drwy gydol gweddill y flwyddyn galendr hon ac i mewn i dymor y gaeaf 2023/2024\. Ein bwriad yw galluogi’r system i ddarparu gwasanaethau mwy gwydn a rheoli brigiadau yn y galw yn well y gaeaf hwn, yn enwedig ar gyfer y carfannau o gleifion sy’n wynebu risg uwch. Mae rhaglenni cenedlaethol yn datblygu neu’n cyflawni ymyriadau i gefnogi pobl sy’n byw gydag eiddilwch, pobl hŷn, plant a phobl sy’n wynebu risg uwch o ganlyniad i salwch anadlol, gyda’r bwriad o ymdrin â mwy o bobl yn y gymuned os yw’n ddiogel i wneud hynny a sicrhau bod llwybrau cadarn ar waith i ddiwallu anghenion yr unigolyn. Yn ystod gaeaf y llynedd, cydweithiodd awdurdodau lleol a phartneriaid y GIG i ddarparu 670 yn ychwanegol o welyau cam i lawr a phecynnau cymunedol. Rydym eisiau adeiladu ar y dull partneriaeth hwn drwy ein gwaith ar Ymhellach, yn Gyflymach. Bydd y rhaglen ‘Gwella Capasiti drwy Ofal Cymunedol – Ymhellach, yn Gyflymach’ gwerth £30m a gyhoeddwyd yn ddiweddar yn targedu ymyriadau sydd i’w cyflawni eleni i gefnogi gwell canlyniadau i bobl sy’n byw gydag eiddilwch. Mae hyn yn cynnwys recriwtio mwy o weithwyr iechyd a gofal cymunedol, buddsoddi mewn Gofal a Alluogir gan Dechnoleg, gwella argaeledd nyrsys cymunedol ar draws Cymru a chryfhau gofal lliniarol arbenigol yn y gymuned. Bydd y pethau allweddol i’w cyflawni a ddisgrifiwyd yn y cynllun rhaglen Chwe Nod ar gyfer Gofal Brys a Gofal mewn Argyfwng hefyd yn parhau i gael eu cefnogi gan £25m o gyllid Llywodraeth Cymru, yn ogystal â: * Datblygu fframwaith newydd ar gyfer uwchgyfeirio pwysau mewn argyfwng i gefnogi rheoli pwysau’n fwy rhagweithiol ar draws y system; * Cynllunio dangosfwrdd gweithredol newydd ar gyfer gofal brys a gofal mewn argyfwng i alluogi cael mwy o drosolwg o’r pwysau ar y system; * Parhau i hyrwyddo’r ystod o wasanaethau GIG sydd ar gael i alluogi pobl i gael y gofal iawn, yn y lle iawn, y tro cyntaf; * Parhau i ddatblygu a chyflenwi’r ystod o wasanaethau clinigol a ddarperir gan fferyllfeydd cymunedol i alluogi cael gwell mynediad at wasanaethau’r GIG, sydd am ddim pryd bynnag a lle bynnag y mae pobl eu hangen. Rydym hefyd yn asesu’r mesurau ehangach a ddefnyddiwyd gennym yn ystod gaeaf y llynedd i ymateb i feirysau anadlol a sicrhau ein bod yn dysgu gwersi cyn y gaeaf nesaf os yw hynny’n briodol. Mae’r mesurau hyn yn cynnwys gwyliadwriaeth, brechu, negeseuon iechyd y cyhoedd allweddol, canllawiau ar gyfer lleoliadau allweddol fel addysg, profion, triniaeth gwrthfeirol a’n strategaeth gyfathrebu. Er ein bod wedi symud y tu hwnt i’r cam ymateb brys i bandemig COVID\-19, mae’n bwysig nodi nad yw’r feirws wedi diflannu. Rydym yn parhau i fonitro cyfraddau achosion a data iechyd y cyhoedd eraill fel y gallwn ailgyflwyno unrhyw fesurau diogelu pellach os oes angen. Rydym hefyd yn cynllunio ar gyfer cynnydd posibl mewn feirysau anadlol eraill gan gynnwys y ffliw ac RSV, yn ogystal â COVID\-19, a gall brigiadau’r feirysau hyn ddigwydd ar yr un pryd. Byddwn yn gweithio ar fodelu senarios posibl ar gyfer y gaeaf hwn ac yn parhau i ddefnyddio ein systemau gwyliadwriaeth i gynorthwyo gyda chynllunio i leihau’r pwysau ychwanegol ar y system iechyd a gofal cymdeithasol yn ystod y cyfnodau hyn.    

Translate the text from English to Welsh.

I am today publishing an update on the progress of the Youth Entrepreneurship Strategy (YES) Action Plan 2010\-15\. The YES Action Plan was launched in November 2010 and is a joint strategy between the Department for Economy, Science \&Transport and the Department for Education \& Skills.  The Action Plan focuses on young people and how they are taken forward on a journey of entrepreneurship – raising their awareness, developing their entrepreneurial skills, sparking ideas and providing practical information and support for those seeking to start up in business.  In addition, three strategic audiences \- education, business and the community \- all have a critical role to support young people. **Delivering the Action Plan:** Progress is measured against the 10 Actions identified in the Plan.  Key Highlights during 2012\-13 include: **Action 1: Launch Big Ideas Wales as a campaign to engage and enthuse young people and partners** Big Ideas Wales was officially launched in Global Entrepreneurship Week in November 2010\.  2012\-13 saw the 5 year target exceeded, with a 71% increase in the number sessions on www.BigIdeasWales.com on the previous year. 35,050 sessions provided information to young people considering starting a business. 6848 young people completing the online self assessment to test their entrepreneurial skills, a year on year increase of 77%. **Action 2: Deliver targeted activities and events to stimulate interest and participation in entrepreneurship, particularly to those who are unemployed and/or economically inactive** Youth workers support young people’s entrepreneurship development.  To recognise this contribution there is an outstanding youth entrepreneurship project category at the 2014 Youth Work in Wales Excellence Awards. A Framework for Youth Engagement and Progression has been developed around the needs of young people, strengthening the accountability of different agencies in the system for delivering better outcomes for young people.   **Action 3: Encourage business to engage with young people and academia** A three year programme of funding to deliver the Welsh Government's Youth Entrepreneurship Services was launched in January 2013\. These services include Big Ideas Wales Role Models, campaign and events, Entrepreneurial Shadowing, a National Primary Competition and a business led challenge for ambitious young entrepreneurs. The Expertise Wales website has undergone significant development.  500 academic records are held on the database and the Innovation Vouchers online application form has been launched. The Knowledge Transfer Programme (KTP) is continuing successfully. **Action 4: Provide online guidance to schools and Further Education Institutions on entrepreneurship learning and progression** Online guidance for schools, colleges and other learning providers on learning and progression in entrepreneurship education has been made available on the Welsh Government website for use by schools and colleges from December 2012\.   A National Entrepreneurship CPD Hub was launched in March 2013 to provide a pan Wales approach to the development of entrepreneurial teaching and learning.        **Action 5: Maximise experiential learning opportunities available for young people to explore entrepreneurship at national, regional and local level** The Entrepreneurship Academy Wales was launched by Minister for ES\&T in October 2012\.  The Academy focuses entirely on developing and furthering the aspiration of young entrepreneurs aged 16\-19 with the support of entrepreneurs and business leaders across Wales. A three year programme of entrepreneurship funding to support six Regional FE/HE Hubs commenced in September 2012\. Working collaboratively, champions of entrepreneurship in all Further (FE) and Higher Education (HE) Institutions across Wales, stimulate an interest and participation in entrepreneurship, provide practical experiences and promote a clear route to start up. Flintshire Business Entrepreneurship network has been established by key regional partners to promote youth entrepreneurship. An inaugural event for young entrepreneurs was held in November 2012\. **Action 6: Promote excellence in entrepreneurial learning and leadership by sharing and benchmarking good practice locally, nationally and internationally** Welsh Government officials are working closely with the European Commission’s expert group on data and indicators on entrepreneurial learning. The ADEPTT partnership brings together 13 partners from 8 countries (Spain, Iceland, Belgium, Netherlands, England, Wales, Portugal, Germany and Norway) to exchange best practices from different regions to develop and pilot an innovative training model that contributes to supporting and improving entrepreneurial teaching practice.   **Action 7: Prepare young people to take the next steps towards starting a business** Focussed workshops, enterprise zones and early stage support programmes in Further and Higher Education provide an environment for young people to identify and explore entrepreneurial ideas. GO Wales has offered 1012 young students and graduates the chance to gain paid, project\-based work experience or training in SMEs in Wales. The GO Wales Freelancer Academy training courses have helped 35 young graduates to develop the skills, knowledge and confidence needed to progress their business idea. The Prince’s Trust Enterprise Programme supports unemployed young people aged 18\-30 to determine whether their business ideas are viable and if self employment is right for them.  325 young people have participated in the four day Exploring Enterprise Programme. **Action 8: Support young people to become self employed** The Welsh Government’s Start Up Service provides information, advice and support for potential entrepreneurs.  Contracts are in place to deliver business start up services across Wales, including financial bursaries for graduates who are seeking to start a business with the potential to grow.      A young entrepreneur's bursary worth £6000 is available as part of Jobs Growth Wales aimed at unemployed young people aged 16\-24 starting up in business. As of August 2013 , 122 bursaries had been approved. **Action 9: Focus support services on high potential start ups especially in key priority sectors and amongst graduates** The High Potential Starts (HPS) pilot project to establish and support new high growth businesses is proving extremely successful.  Links have been made with Higher Education Institutions to identify and recruit young businesses and entrepreneurs.   Graduates recruited onto the HPS Programme receive intensive one to one support and access to the Welsh Government’s Graduate Bursary support scheme. Alacrity has been developed in association with Wesley Clover to provide intensive supervision, training and coaching to talented graduates, to enable them to become entrepreneurs and establish new companies to realise the commercial opportunities around new ICT product/solutions. The Alacrity Building in Newport was officially opened by the Minister in September 2012\.  Fourteen graduates are working with businesses including Vodaphone, BT and Fuji in four project teams.   **Action 10: Draw on the experience and expertise of the business community to support young entrepreneurs** A business mentoring service for Welsh SMEs has been developed and was launched in October 2012\. Mentors are actively being recruited and are being matched with mentees. Welsh Government grant funding has been put in place to enable the Prince’s Trust to deliver Will it Work Grants, Start Up Loans and Start Up Grant.  96 young people have been supported by Prince’s Trust volunteer mentors to consider business start up. **Impact to date:** A number of key surveys have highlighted the progress of YES. *Changing Attitudes* 53% of young people under 25 now have aspirations to work for themselves and be their own boss, a rise from 42% in 2004 (Wales Omnibus Survey 2013\). *Developing Skills* Student engagement rate rose from 23% in 2010 to 26% in 2012\.  In England the student engagement rate rose from 16% in to 18% over the same period.  (NCEE Enterprise and Entrepreneurship in Higher Education 2012\) *Early Stage Entrepreneurship and Start Ups* The Global Entrepreneurship Monitor (GEM) Report 2013 reported 9\.5% of young Welsh people engaged in early\-stage entrepreneurial activity in 2012\.  The UK rate is reported as 8\.3% in 2012\. The Higher Education Business and Community Interaction Survey (HEBCIS) 2013 survey reports that universities in Wales make up 5% of the UK’s Higher Education population, but generate 9\.1% of all UK graduate business start\-ups and 11\.33% of active firms lasting 3 years or more. **YES Action Plan Panel** A YES Action Plan Panel was established in 2011 to receive updates on progress, provide strategic guidance and expertise and to advise on how best to build on what has been achieved. The Panel was appointed for a two year term and during that period agreed a framework for evaluation and a route map for delivery.  This will be developed for incorporation within the re\-design of the Big Ideas Wales website, scheduled for 2014\.  The work of the YES Panel will be taken forward as part of a single overarching Entrepreneurship Panel appointed by the Minister for ES\&T.  Chaired by James Taylor, membership and appointments will be confirmed this month. Further details on the YES Action Plan are available on www.bigideaswales.com  

Rwyf heddiw yn cyhoeddi'r wybodaeth ddiweddaraf am gynnydd Cynllun Gweithredu'r Strategaeth Entrepreneuriaeth Ieuenctid 2010\-15\. Lansiwyd Cynllun Gweithredu'r Strategaeth ym mis Tachwedd 2010 ac mae'n strategaeth ar y cyd rhwng Adran yr Economi, Gwyddoniaeth a Thrafnidiaeth a'r Adran Addysg a Sgiliau.  Mae'r Cynllun Gweithredu yn canolbwyntio ar bobl ifanc a sut y'u cymerir ar daith entrepreneuriaeth \- gan godi eu hymwybyddiaeth, datblygu eu sgiliau entrepreneuraidd, tanio syniadau a darparu gwybodaeth a chymorth ymarferol i'r rhai sydd am gychwyn busnes.  Yn ogystal, mae gan dair cynulleidfa strategol \- addysg, busnes a'r gymuned \- oll ran hanfodol i'w chwarae i gefnogi pobl ifanc. Rhoi'r Cynllun Gweithredu ar Waith: Caiff cynnydd ei fesur yn erbyn y 10 Cam Gweithredu a nodwyd yn y Cynllun.  Ymhlith yr Uchafbwyntiau Allweddol yn ystod 2012\-13 mae: Cam Gweithredu 1: Lansio Syniadau Mawr Cymru fel ymgyrch i ymgysylltu â phobl ifanc a phartneriaid a thanio eu brwdfrydedd Lansiwyd Syniadau Mawr Cymru yn swyddogol yn ystod Wythnos Entrepreneuriaeth y Byd ym mis Tachwedd 2010\.  Yn ystod 2012\-13, rhagorwyd ar y targed pum mlynedd, gyda chynnydd o 71% yn nifer y sesiynau ar www.SyniadauMawrCymru.com o gymharu â'r flwyddyn flaenorol. Rhoddodd 35,050 o sesiynau wybodaeth i bobl ifanc a oedd yn ystyried cychwyn busnes. Cwblhaodd 6,848 o bobl ifanc hunanasesiad ar\-lein i brofi eu sgiliau entrepreneuraidd, cynnydd o 77% o gymharu â'r flwyddyn flaenorol. Cam Gweithredu 2: Darparu gweithgareddau a digwyddiadau wedi'u targedu i ennyn diddordeb a chyfranogiad ym maes entrepreneuriaeth, yn enwedig i'r rheini sy'n ddi\-waith a/neu'n economaidd anweithgar Mae gweithwyr ieuenctid yn cefnogi datblygiad entrepreneuriaeth pobl ifanc.  Er mwyn cydnabod y cyfraniad hwn, ceir categori ar gyfer prosiect entrepreneuriaeth ieuenctid eithriadol yng Ngwobrau Rhagoriaeth Gwaith Ieuenctid yng Nghymru 2014\. Datblygwyd Fframwaith Ymgysylltu a Datblygu Ieuenctid sy'n seiliedig ar anghenion pobl ifanc, gan atgyfnerthu atebolrwydd asiantaethau gwahanol yn y system ar gyfer sicrhau canlyniadau gwell i bobl ifanc.   Cam Gweithredu 3: Annog busnesau i ymgysylltu â phobl ifanc a'r byd academaidd Lansiwyd rhaglen ariannu tair blynedd i ddarparu Gwasanaethau Entrepreneuriaeth Ieuenctid Llywodraeth Cymru ym mis Ionawr 2013\. Mae'r gwasanaethau hyn yn cynnwys Modelau Rôl, ymgyrch a digwyddiadau Syniadau Mawr Cymru, Cysgodi Entrepreneuraidd, Cystadleuaeth Gynradd Genedlaethol ac her o dan arweiniad busnesau i entrepreneuriaid ifanc uchelgeisiol. Datblygwyd gwefan Arbenigedd Cymru yn sylweddol.  Cedwir 500 o gofnodion academaidd ar y gronfa ddata a lansiwyd y ffurflen gais ar\-lein ar gyfer Talebau Arloesedd. Mae'r Rhaglen Trosglwyddo Gwybodaeth yn parhau'n llwyddiannus. Cam Gweithredu 4: Darparu canllawiau ar\-lein i ysgolion a Sefydliadau Addysg Bellach ar ddysgu a datblygu entrepreneuriaeth Cyhoeddwyd canllawiau ar\-lein i ysgolion, colegau a darparwyr dysgu eraill ar ddysgu a datblygu ym maes addysg entrepreneuriaeth ar wefan Llywodraeth Cymru i'w defnyddio gan ysgolion a cholegau o fis Rhagfyr 2012\.   Lansiwyd Canolfan DPP Entrepreneuriaeth Genedlaethol ym mis Mawrth 2013 i sicrhau dull gweithredu Cymru gyfan mewn perthynas â datblygu addysgu a dysgu entrepreneuraidd. Cam Gweithredu 5: Sicrhau bod cymaint o gyfleoedd dysgu drwy brofiad â phosibl ar gael i bobl ifanc ymwneud ag entrepreneuriaeth ar lefel genedlaethol, ranbarthol a lleol Lansiwyd Academi Entrepreneuriaeth Cymru gan Weinidog yr Economi, Gwyddoniaeth a Thrafnidiaeth ym mis Hydref 2012\.  Mae'r Academi yn canolbwyntio'n llwyr ar ddatblygu ac ehangu dyheadau entrepreneuriaid ifanc rhwng 16 ac 19 oed gyda chymorth entrepreneuriaid ac arweinwyr busnes ledled Cymru. Dechreuodd rhaglen ariannu tair blynedd ar gyfer entrepreneuriaeth i gefnogi'r chwe Chanolfan AB/AU Ranbarthol ym mis Medi 2012\. Gan gydweithredu, mae hyrwyddwyr entrepreneuriaeth ymhob Sefydliad Addysg Bellach (AB) ac Addysg Uwch (AU) ledled Cymru yn ysgogi diddordeb a chyfranogiad ym maes entrepreneuriaeth, yn darparu profiadau ymarferol ac yn hyrwyddo llwybr clir i gychwyn busnes. Sefydlwyd rhwydwaith Entrepreneuriaeth Busnes Sir y Fflint gan bartneriaid rhanbarthol allweddol i hyrwyddo entrepreneuriaeth ieuenctid. Cynhaliwyd digwyddiad cychwynnol i entrepreneuriaid ifanc ym mis Tachwedd 2012\. Cam Gweithredu 6: Hyrwyddo rhagoriaeth ym maes dysgu entrepreneuraidd ac arweinyddiaeth drwy rannu a meincnodi arfer da yn lleol, yn genedlaethol ac yn rhyngwladol Mae swyddogion Llywodraeth Cymru yn gweithio'n agos â grŵp arbenigol y Comisiwn Ewropeaidd ar ddata a dangosyddion ar ddysgu entrepreneuraidd. Mae partneriaeth ADEPTT yn dod â 13 o bartneriaid o wyth gwlad (Sbaen, Gwlad yr Iâ, Gwlad Belg, yr Iseldiroedd, Cymru, Lloegr, Portiwgal, yr Almaen a Norwy) i gyfnewid arferion gorau o wahanol ranbarthau er mwyn datblygu a threialu model hyfforddiant arloesol sy'n cyfrannu at gefnogi a gwella arfer addysgu entrepreneuraidd.   Cam Gweithredu 7: Paratoi pobl ifanc i gymryd y camau nesaf tuag at gychwyn busnes Mae gweithdai â ffocws penodol, ardaloedd menter a rhaglenni cymorth cam cynnar o fewn Addysg Bellach ac Addysg Uwch yn darparu amgylchedd i bobl ifanc nodi syniadau entrepreneuraidd ac ymchwilio iddynt. Mae GO Wales wedi cynnig y cyfle i 1,012 o fyfyrwyr a graddedigion ifanc ymgymryd â phrofiad gwaith â thâl yn seiliedig ar brosiectau neu hyfforddiant mewn busnesau bach a chanolig yng Nghymru. Mae cyrsiau hyfforddiant Academi Freelancer GO Wales wedi helpu 35 o raddedigion ifanc i feithrin y sgiliau, y wybodaeth a'r hyder sydd eu hangen arnynt i ddatblygu eu syniad busnes. Mae Rhaglen Fenter Prince's Trust yn helpu pobl ifanc ddi\-waith rhwng 18 a 30 oed i benderfynu p'un a yw eu syniadau busnes yn hyfyw ac ai hunangyflogaeth yw'r dewis cywir iddynt hwy.  Mae 325 o bobl ifanc wedi cymryd rhan yn y rhaglen pedwar diwrnod 'Exploring Enterprise'. Cam Gweithredu 8: Helpu pobl ifanc i ddod yn hunangyflogedig Mae Gwasanaeth Cychwyn Busnes Llywodraeth Cymru yn darparu gwybodaeth, cyngor a chymorth i ddarpar entrepreneuriaid.  Mae contractau ar waith i ddarparu gwasanaethau cychwyn busnes ledled Cymru, gan gynnwys bwrsarïau ariannol i raddedigion sy'n anelu at gychwyn busnes gyda'r potensial i dyfu.   Mae bwrsari entrepreneur ifanc werth £6,000 ar gael fel rhan o Dwf Swyddi Cymru wedi'i anelu at bobl ifanc ddi\-waith rhwng 16 a 24 oed sy'n mynd ati i gychwyn busnes. Ers Awst 2013 mae 122 bwrsari wedi ei gadarnhau. Cam Gweithredu 9: Canolbwyntio gwasanaethau cymorth ar fusnesau newydd uchel eu potensial mewn sectorau blaenoriaeth allweddol ac ymhlith graddedigion Mae'r prosiect peilot Busnesau Newydd Uchel eu Potensial (HPS) i sefydlu a chefnogi busnesau twf uchel newydd wedi bod yn hynod lwyddiannus.  Crëwyd cysylltiadau â Sefydliadau Addysg Uwch er mwyn nodi a recriwtio busnesau ac entrepreneuriaid ifanc.   Mae graddedigion a gaiff eu recriwtio i'r Rhaglen HPS yn cael cymorth personol dwys a mynediad i gynllun cymorth Bwrsariaeth i Raddedigion Llywodraeth Cymru. Datblygwyd Alacrity mewn cydweithrediad â Wesley Clover i roi goruchwyliaeth ddwys a hyfforddiant i raddedigion talentog, i'w galluogi i ddod yn entrepreneuriaid a sefydlu cwmnïau newydd er mwyn gwireddu'r cyfleoedd masnachol sy'n gysylltiedig â chynhyrchion/datrysiadau TGCh newydd. Agorwyd Adeilad Alacrity yng Nghasnewydd yn swyddogol gan y Gweinidog ym mis Medi 2012\.  Mae 14 o raddedigion yn gweithio gyda busnesau gan gynnwys Vodaphone, BT a Fuji fel rhan o bedwar tîm prosiect.   Cam Gweithredu 10: Defnyddio profiad ac arbenigedd y gymuned fusnes i helpu entrepreneuriaid ifanc Datblygwyd gwasanaeth mentora busnes i fusnesau bach a chanolig yng Nghymru ac fe'i lansiwyd ym mis Hydref 2012\. Caiff mentoriaid eu recriwtio ar hyn o bryd a'u paru ag unigolion a gaiff eu mentora. Cyflwynodd Llywodraeth Cymru gyllid grant i alluogi'r Prince's Trust i gyflwyno ei Grantiau 'Will it Work', Benthyciadau Cychwyn Busnes a'r Grant Cychwyn Busnes.   Mae 96 o bobl ifanc wedi cael cymorth gan fentoriaid gwirfoddol y Prince's Trust i ystyried cychwyn busnes. Yr effaith hyd yn hyn: Mae nifer o arolygon allweddol wedi amlygu cynnydd y Strategaeth Entrepreneuriaeth Ieuenctid. Newid Agweddau  Mae 53% o bobl ifanc o dan 25 oed bellach yn awyddus i weithio iddynt hwy eu hunain a bod yn feistr arnynt eu hunain, sy'n gynnydd o 42% yn 2004 (Arolwg Omnibws Cymru 2013\). Meithrin Sgiliau   Cynyddodd y gyfradd ymgysylltu myfyrwyr o 23% yn 2010 i 26% yn 2012\.  Yn Lloegr, cynyddodd y gyfradd ymgysylltu myfyrwyr o 16% i 18% dros yr un cyfnod.  (NCEE Menter ac Entrepreneuriaeth ym maes Addysg Uwch 2012\) Entrepreneuriaeth Cam Cynnar a Chychwyn Busnes Nododd Adroddiad Monitor Entrepreneuriaeth y Byd (GEM) 2013 fod 9\.5% o bobl ifanc yng Nghymru yn ymgymryd â gweithgarwch entrepreneuraidd cam cynnar yn 2012\. Nodwyd mai cyfradd y DU oedd 8\.3% yn 2012\. Noda'r Arolwg Rhyngweithio Busnes Addysg Uwch \- Busnes a’r Gymuned (HEBCIS) 2013 fod prifysgolion yng Nghymru yn cyfrif am 5% o boblogaeth Addysg Uwch y DU, ond bod 9\.1% o'r holl fusnesau a gaiff eu cychwyn gan raddedigion yn y DU ac 11\.33% o'r cwmnïau gweithredol sy'n para am dair blynedd neu fwy yn dod ohonynt. Panel Cynllun Gweithredu'r Strategaeth Entrepreneuriaeth Ieuenctid Sefydlwyd Panel Cynllun Gweithredu'r Strategaeth yn 2011 i dderbyn y wybodaeth ddiweddaraf am gynnydd, darparu arweiniad ac arbenigedd strategol a rhoi cyngor ar y ffordd orau o adeiladu ar yr hyn a gyflawnwyd. Penodwyd y Panel am gyfnod o ddwy flynedd ac yn ystod y cyfnod hwnnw, cytunodd ar fframwaith gwerthuso a map llwybr ar gyfer gweithredu.  Caiff hyn ei ddatblygu i'w ymgorffori wrth ailddylunio gwefan Syniadau Mawr Cymru, y bwriedir ei wneud yn ystod 2014\.  Caiff gwaith Panel y Strategaeth ei gyflawni fel rhan o Banel Entrepreneuriaeth cyffredinol unigol sydd wedi ei benodi gan Weinidog yr Amgylchedd, Gwyddoniaeth a Thrafnidiaeth. Dan Gadeiryddiaeth James Taylor bydd yr aelodaeth a’r apwyntiadau yn cael eu cadarnhau mis yma. Ceir rhagor o fanylion am Gynllun Gweithredu'r Strategaeth ar www.syniadaumawrcymru.com

Translate the text from English to Welsh.

The pre\-school at Priory Church in Wales Primary School is one of five new Flying Start childcare settings across Powys. Flying Start is the Welsh Government’s targeted early years programme for families with children under four years of age living in some of the most disadvantaged areas of Wales. It provides free part time childcare for 2\-3 year olds; and enhanced health visiting service; access to parenting support, and support for speech language and communication. Carl Sargeant said: > “I am delighted to officially open Priory pre\-school and to meet some of the staff, parents and children. It has been particularly pleasing to hear details of the real difference Flying Start and other programmes are making to the lives of children and their families living in Brecon. > > > “Powys received a revenue grant of over £1\.8 million this year and I have protected funding levels for next year to enable us to maintain the service. Since 2012, Powys has also benefited from almost £200,000 capital funding which has helped to create five new childcare settings across its Flying Start areas. > > > “My congratulations and thanks go to everyone involved in making this a success and for ensuring families and children continued to receive services during this challenging period.”

Mae'r gwasanaeth cyn\-ysgol yn Ysgol Gynradd yr Eglwys yng Nghymru y Priordy yn un o bum lleoliad newydd Dechrau'n Deg ar draws Powys.  Dechrau'n Deg yw rhaglen blynyddoedd cynnar Llywodraeth Cymru sy’n targedu teuluoedd â phlant dan bedair oed yn byw sy’n rhai o ardaloedd mwyaf difreintiedig Cymru. Mae'n darparu gofal plant rhan\-amser i blant 2\-3 oed, yn rhad ac am ddim; gwasanaeth ehangach gan ymwelwyr iechyd; cefnogaeth wrth fagu plant a chymorth ym meysydd lleferydd, iaith a chyfathrebu. Dywedodd Carl Sargeant:  > "Dw i'n falch iawn o agor gwasanaeth cyn\-ysgol y Priordy yn swyddogol ac i gyfarfod rhai o'r staff, y rhieni a'r plant. Mae wedi bod yn arbennig o dda clywed am y gwahaniaeth mawr y mae Dechrau'n Deg a rhaglenni eraill yn ei wneud i fywydau plant a theuluoedd sy'n byw yn Aberhonddu. > > "Cafodd Powys grant refeniw o dros £1\.8 miliwn eleni a dw i wedi diogelu'r lefelau ariannu ar gyfer y flwyddyn nesaf i'n galluogi ni i gynnal y gwasanaeth. Ers 2012, mae Powys hefyd wedi elwa ar bron i £200,000 o gyllid cyfalaf sydd wedi helpu i greu pum lleoliad gofal plant newydd ar draws ardaloedd Dechrau'n Deg y sir. > > "Dw i'n llongyfarch ac yn diolch i bawb a fu'n rhan o wneud hyn yn llwyddiant a sicrhau bod plant a theuluoedd yn parhau i gael gwasanaethau fel hyn yn ystod y cyfnod heriol hwn."

Translate the text from Welsh to English.

Ar 25 Chwefror 2020, gwnaeth y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol datganiad llafar: Ail\-ddychmygu adeiladu tai cymdeithasol yng Nghymru—Strategaeth dulliau modern o adeiladu ar gyfer Cymru (dolen allanol).

On 25 February 2020, the Minister for Housing and Local Government made an oral statement: Re\-imagining social house building in Wales—A modern methods of construction strategy for Wales (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Mae canran yr oedolion sy'n smygu bellach ar ei hisaf erioed. Dangosodd Arolwg Iechyd Cymru 2015 fod 19% o oedolion yn smygu, gostyngiad sylweddol o 25% yn 2005/6\. Mae hyn yn rhagori ar darged Llywodraeth Cymru o leihau cyfraddau smygu i 20% erbyn 2016\. Nododd y Gweinidog yr achlysur trwy ymweld ag Ysgol Gynradd Malpas Court yng Nghasnewydd. Yn ddiweddar mae'r ysgol wedi ennill y Wobr Ansawdd Genedlaethol fel rhan o Gynlluniau Ysgolion Iach \- Rhwydwaith Cymru (WNHSS) a hi yw’r 130ain ysgol yng Nghymru i wneud hynny. Mae defnyddio tybaco yn un o'r pynciau a gynhwysir o dan y cynllun. Siaradodd disgyblion â’r Gweinidog am smygu a rhannu eu syniadau am yr hyn y mae Cymru ddi\-fwg yn ei olygu iddynt. Dywedodd Clare Harvey, Cydgysylltydd Iechyd a Llesiant yn Ysgol Gynradd Malpas Court: "Fel ysgol ddi\-fwg, rydyn ni’n darparu amgylchedd sy'n diogelu ac yn hyrwyddo iechyd a llesiant y gymuned ysgol gyfan. Drwy ein cwricwlwm ABCh mae disgyblion yn dysgu sut mae smygu yn gaethiwus, yn ddrud a sut y gallai gael effaith andwyol ar eu hiechyd. Fel ysgol iach, rydyn ni’n buddsoddi yn addysg ein disgyblion am faterion o'r fath, sy'n eu hamddiffyn nhw a hefyd genedlaethau'r dyfodol. Rydyn ni’n falch o fod yn un o nifer bach o ysgolion yng Nghasnewydd i ennill Gwobr Ansawdd Genedlaethol Ysgolion Iach ac rydyn ni’n annog ein disgyblion i groesawu hyn ym mywyd beunyddiol yr ysgol." I helpu i barhau â’r llwyddiant hwn, mae’r Gweinidog wedi cyhoeddi cyllid o £417,000 dros dair blynedd i ASH Cymru, y sefydliad arweiniol yn y trydydd sector sy’n gweithio dros Gymru ddi\-fwg. Bydd y cyllid yn cyfrannu at gyflwyno Cynllun Gweithredu Llywodraeth Cymru ar Reoli Tybaco, sy'n anelu at leihau 16% ar nifer yr achosion o smygu ymhlith oedolion erbyn 2020\. Dywedodd Prif Weithredwr y grŵp sy’n ymgyrchu o blaid rheoli tybaco sef ASH Cymru, Suzanne Cass: "Mae’r gwaharddiad ar smygu yn un o'r camau pwysicaf y mae ein gwlad wedi eu cymryd i amddiffyn ein hiechyd. Ers i’r gwaharddiad ddod i rym yn 2007, rydyn ni wedi gweld newid anhygoel mewn agweddau tuag at smygu sydd wedi golygu bod 5% yn llai o bobl a 94,000 yn llai o oedolion yn dal i smygu.  "Diolch i gyllid anhygoel hwn gan Lywodraeth Cymru, gallwn barhau i gydweithio i gefnogi’r 19% o’r rhai sy’n dal yn gaeth i dybaco i ddewis bywyd di\-fwg ac i fyw bywyd iachach, hapusach iddynt hwy eu hunain a'u teuluoedd." Dywedodd y Gweinidog: "Mae’r gwaharddiad ar smygu mewn mannau cyhoeddus dan do wedi bod yn llwyddiant ysgubol. Mae canran yr oedolion sy'n smygu bellach ar ei hisaf erioed. Bydd hyn yn gwella iechyd a disgwyliad oes pobl, a bydd yn lleihau'r pwysau ar y GIG. "Mae’n golygu hefyd fod cenedlaethau'r dyfodol yn cael eu hamddiffyn rhag effeithiau smygu, ac na fyddant, wrth dyfu i fyny, yn ystyried smygu’n weithgaredd arferol. "Rydyn ni’n parhau â’n hymdrechion i helpu smygwyr i roi'r gorau i’r arfer trwy dynnu eu sylw at wasanaethau am ddim yn y GIG i’w helpu i wneud hynny. Os caiff  Bil Iechyd y Cyhoedd ei basio bydd yn gwahardd smygu mewn meysydd chwarae, ysgolion a thiroedd ysbytai, i barhau â’r newid hynod mewn diwylliant rydyn ni wedi’i weld mewn perthynas â smygu yng Nghymru yn y blynyddoedd diwethaf. Rwyf am i bawb yng Nghymru 'Ddewis Di\-fwg'."

The percentage of adults smoking is now at a record low. The Welsh Health Survey 2015 showed that 19% of adults smoke, a significant decrease from 25% in 2005/6\. This has exceeded the Welsh Government target of reducing smoking rates to 20% by 2016\. The Minister marked the occasion by visiting Malpas Court Primary School in Newport. The school has recently achieved the National Quality Award as part of the Welsh Network of Healthy School Schemes (WNHSS) and is the 130th School in Wales to do so. Tobacco use is one of the topics covered under the scheme. Pupils talked to the Minister about smoking and shared their thoughts on what a smokefree Wales means to them. Clare Harvey, Health and Wellbeing Coordinator  at Malpas Court Primary School said: > “As a smokefree school, we provide an environment that protects and promotes the health and wellbeing of the entire school community.  Through our PSE curriculum pupils learn how smoking is addictive, expensive and could have a detrimental effect on their health.  As a Healthy School, we are invested in educating our pupils about such issues which protects them and our future generations. We are proud to be one of a small number of schools in Newport to be awarded the Healthy Schools NQA and we encourage our pupils to embrace this in daily school life.” To help continue this success, the Minister has today announced funding of £417,000 over three years to ASH Wales, the leading third sector organisation working for a smokefree Wales.  The funding will contribute to the delivery of the Welsh Government’s Tobacco Control Action Plan, which aims to reduce the prevalence of adult smoking to 16% by 2020\. Chief Executive of the tobacco control campaign group ASH Wales Cymru, Suzanne Cass, said: > “The smoking ban is one of the most important steps forward our nation has taken to protect our health. Since the ban was implemented in 2007, we have seen an incredible change in attitudes towards smoking which has resulted in 5% less people and 94,000 fewer adults still smoking.  > > “Thanks to this incredible funding from Welsh Government, we can continue to work together to support the remaining 19% of those still addicted to tobacco to choose smokefree and lead a healthier, happier life for themselves and their families.” The Minister said: > “The ban on smoking in indoor public places has been a huge success. The percentage of adults smoking is now at a record low. This will improve people’s health and life expectancy, and will reduce pressures on the NHS. > > “It also means that future generations are protected from the effects of smoking, and do not grow up seeing it as a normal activity. > > “We are continuing our efforts  to support smokers to quit by signposting them to free NHS cessation services. If passed, the Public Health Bill will  ban smoking in playgrounds, schools and hospital grounds, to continue the remarkable culture\-change we have seen around smoking in Wales in recent years. I want everyone in Wales to ‘Choose Smokefree’.”

Translate the text from English to Welsh.

The first step towards the twinning of the 2 UNESCO World Heritage Sites was taken in July 2018 when the Mayor of Himeji visited north Wales and joined the Mayor of Conwy to sign a Memorandum of Understanding — the first of its kind in the UK. A delegation from Conwy will today attend an official ceremony in Himeji and sign a Co\-operation Agreement to seal the twinning process. On Monday evening, the walls of Conwy Castle will be lit up with a projection of the words Conwy \+ Himeji in celebration of the twinning. The aim of the twinning is to \- promote sustainable tourism at both sites; use educational projects to promote knowledge about the castles, their histories and the communities around them; and to exchange skills and expertise through joint cultural and sporting activities. The Welsh Government and Cadw have supported the proposal and Cadw have produced a special Japanese version of the Conwy Castle guidebook to mark the development. Deputy Minister for Culture, Sport and Tourism, said: > “This is the first memorandum of understanding of its kind in the UK – the twinning of such great castles is an excellent way celebrate our differences and deepen our cultural understanding. Following the welcome and interest in Wales from our Japanese friends during the Rugby World Cup, this twinning will further reinforce our friendship as well as enhance business, tourism and cultural opportunities between our two countries. This twinning builds on recent work by Welsh Government and industry partners to develop a strong relationship with the Japan Association of Travel Agents (JATA) to present Wales as a tourism destination in the Japanese market. Four years ago there were no JATA\-member package tours to Wales, but following awards given to Conwy and North Wales in recent years,  last year more than 4,000 Japanese tourists discovered the beauty and wonder of Wales on JATA package tours, with a focus on the North. Jim Jones, North Wales Tourism, said: > “This is just the beginning of a great and meaningful relationship between Conwy and Himeji. It's taken a lot of hard work by many people in both towns to get us to this point and now it's time to celebrate this very unique connection. We hope the profile of the twinning with Himeji will draw many Japanese visitors to Conwy, North Wales and Wales, and likewise, that it will inspire people from Wales to visit our Japanese friends. Businesses and residents in Conwy have been going the extra mile for our Japanese visitors, taking Japanese language lessons, creating a welcome video, and learning about Japanese culture, so visitors can experience an extra warm welcome in the town. We're very excited to see this relationship flourish over the coming years. Eluned Haf, Head of Wales Arts International said: > “Wales and Japan – 2 nations rooted in ancient traditions and alive with vibrant contemporary culture. Through the unique twinning of Conwy and Himeji castles, we are not only celebrating our heritages but, importantly, sharing cultures through our artists and communities. The performance at the twinning ceremony by Welsh musician and new Royal harpist Alis Huws begins new opportunities for arts and cultural exchanges between Conwy and Himeji and Wales and Japan. We are delighted that Ena Mai, the mascot for the Cymru\|Wales\- Japan cultural programme around the Rugby World Cup, will supporting the twinning.

Cafodd y cam cyntaf i efeillio'r ddau safle, sy'n Safleoedd Treftadaeth y Byd UNESCO, eu cymryd ym mis Gorffennaf 2018 pan fu Maer Himeji ar ymweliad â'r Gogledd a phan ymunodd â Maer Conwy i lofnodi Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth ‒ y cyntaf o'i fath yn y DU. Bydd dirprwyaeth o Gonwy yn bresennol mewn seremoni swyddogol yn Himeji heddiw ac yn llofnodi Cytundeb Cydweithredu er mwyn selio'r broses efeillio. Nos Lun, bydd muriau Castell Conwy yn cael eu goleuo â thafluniad o'r geiriau Conwy \+ Himeji er mwyn dathlu'r gefeillio. Nod y gefeillio yw ‒ hyrwyddo twristiaeth gynaliadwy ar y ddau safle; defnyddio prosiectau addysgiadol i hyrwyddo gwybodaeth am y cestyll, am eu hanes a'r cymunedau o'u hamgylch; a chyfnewid sgiliau ac arbenigedd drwy gynnal gweithgareddau diwylliannol a chwaraeon ar y cyd. Mae Llywodraeth Cymru a Cadw wedi cefnogi'r cynnig ac mae Cadw wedi paratoi fersiwn arbennig o'r arweinlyfr i Gastell Conwy mewn Japaneeg er mwyn nodi'r datblygiad hwn. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth: > “Dyma'r memorandwm cyd\-ddealltwriaeth cyntaf o'i fath yn y DU – mae gefeillio cestyll mor ysblennydd â'r rhain yn ffordd ardderchog o ddathlu'r hyn sy'n wahanol rhyngom ac o ddyfnhau'n dealltwriaeth ddiwylliannol. Ar ôl gweld y croeso a'r diddordeb yng Nghymru ymhlith ein cyfeillion yn Japan yn ystod Cwpan Rygbi'r Byd, bydd y gefeillio hwn yn atgyfnerthu'r cyfeillgarwch sydd rhyngom yn ogystal â gwella cyfleoedd ym maes busnes, twristiaeth a diwylliant rhwng ein dwy wlad. Mae'r gefeillio hwn yn adeiladu ar waith a wnaed yn ddiweddar gan Lywodraeth Cymru a phartneriaid yn y diwydiant i feithrin perthynas gref â Chymdeithas Asiantaethau Teithio Japan (JATA) er mwyn cyflwyno Cymru fel cyrchfan i dwristiaid yn y farchnad yn Japan. Bedair blynedd yn ôl, nid oedd aelodau JATA yn cynnig unrhyw wyliau pecyn i Gymru, ond ar ôl i Gonwy a'r Gogledd gael gwobrau yn ystod y blynyddoedd diwethaf, cafodd mwy na 4,000 o dwristiaid o Japan y cyfle i brofi harddwch a rhyfeddodau Cymru ar deithiau pecyn a drefnwyd gan JATA, gan hoelio sylw ar y Gogledd. Dywedodd Jim Jones, Twristiaeth Gogledd Cymru: > “Megis dechrau mae’r erthynas wych ac ystyrlon rhwng Conwy a Himeji. Bu’n rhaid wrth lawer o waith caled gan lawer o bobl yn y ddwy dref er mwyn inni gyrraedd y man hwn, ac mae’n amser bellach inni ddathlu’r cysylltiad cwbl unigryw hwn. Rydyn ni’n gobeithio bydd y sylw a gaiff y gefeillio â Himeji yn denu llawer o ymwelwyr o Japan i Gonwy, i’r Gogledd ac i Gymru, ac y bydd hefyd yn ysbrydoli pobl o Gymru i ymweld â’n cyfeillion yn Japan. Mae busnesau a thrigolion Conwy wedi mynd y filltir ychwanegol dros ein hymwelwyr o Japan, drwy gael gwersi Japaneeg, drwy greu fideo i’w croesawu, a dysgu am ddiwylliant Japan, er mwyn i ymwelwyr gael croeso eithriadol o gynnes yn y dref. Rydyn ni’n llawn cyffro am y berthynas hon, a fydd yn ffynnu yn ystod y blynyddoedd sydd i ddod. Dywedodd Eluned Haf, Pennaeth Celfyddydau Rhyngwladol Cymru:   > “Cymru a Japan ‒ dwy wlad sydd wedi’u gwreiddio mewn traddodiadau hynafol ac sy’n fwrlwm o ddiwylliant cyfoes. Drwy’r cynllun unigryw hwn i efeillio cestyll Conwy a Himeji, rydyn ni’n dathlu’n treftadaeth, ydyn, ond rydyn ni hefyd yn rhannu’n diwylliannau drwy’n hartistiaid a’n cymunedau. Mae’r perfformiad yn y seremoni efeillio gan y cerddor o Gymru a’r delynores Frenhinol newydd, Alis Huws, yn gychwyn ar gyfleoedd newydd i drefnu teithiau cyfnewid ym maes y celfyddydau a diwylliant rhwng Conwy a Himeji a rhwng Cymru a Japan. Rydyn ni’n hynod falch y bydd Ena Mai, masgot y rhaglen ddiwylliannol rhwng Cymru\|Wales – Japan, sy’n gysylltiedig â Chwpan Rygbi’r Byd, yn cefnogi’r gefeillio.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd y rhaglen uchelgeisiol yn helpu i sicrhau na fydd yna genhedlaeth goll yng Nghymru yn dilyn pandemig COVID\-19\. Mae’r Gwarant i Bobl Ifanc yn un o ymrwymiadau allweddol Rhaglen Lywodraethu bum mlynedd Llywodraeth Cymru. Mae’r pecyn cynhwysfawr yn tynnu ynghyd raglenni sydd wedi’u cynllunio i ddarparu’r gefnogaeth iawn ar yr amser iawn yn ôl anghenion amrywiol pobl ifanc ledled Cymru. Mae hyn yn cynnwys gwasanaethau hwylus newydd i helpu pobl ifanc i ddod o hyd i gyfleoedd yn haws. Mae cam un y Gwarant yn cynnig y canlynol i bobl ifanc 16 i 24 oed yng Nghymru: * un cyfrwng syml i fanteisio ar y gwarant, sef drwy Cymru’n Gweithio – darperir cefnogaeth a chyngor mewn sawl ffordd, gan gynnwys yn rhithiol, ar y stryd fawr, a thrwy well cyfleusterau ymgysylltu ledled Cymru; * cyngor a chefnogaeth o ran hunangyflogaeth drwy Syniadau Mawr Cymru; * rhaglenni hyfforddi sy’n darparu profiad gwaith; * hyfforddiant a chymhellion cyflog drwy raglen ReAct; * lle ar un o raglenni Cyflogadwyedd Cymunedol Llywodraeth Cymru; * help i ddod o hyd i brentisiaeth; * platfform newydd i chwilio am gyrsiau, i’r rheini sydd am ddechrau ar addysg bellach neu uwch, i’w gwneud yn haws dewis llwybr; * cael eu hatgyfeirio i un o’r rhaglenni a ariennir gan bartneriaid eraill, megis yr Adran Gwaith a Phensiynau ac awdurdodau lleol. O heddiw ymlaen, bydd pob person ifanc 16 i 24 oed sydd am fanteisio ar y Gwarant yn mynd drwy borthol Cymru’n Gweithio. Bydd yn adeiladu ar ei fodel cryf a llwyddiannus o ddarparu arweiniad ar yrfa a chyfeirio pobl ifanc at gymorth. Mae Cymru’n Gweithio hefyd yn treialu gwasanaeth newydd i baru unigolion â swyddi, gan helpu pobl ifanc i ddod o hyd i gyflogaeth, a chyflogwyr i lenwi swyddi. Dywedodd Vaughan Gething: > “Mae Llywodraeth Cymru yn benderfynol o sicrhau na fydd yna genhedlaeth goll yng Nghymru yn dilyn y pandemig. > > > “Mae llwyddiant Cymru yn nwylo ein pobl ifanc – a dyna pam fy mod i wrth fy modd yn cael lansio ein Gwarant i Bobl Ifanc yn swyddogol heddiw. Rydyn ni’n sefydlu rhaglen uchelgeisiol â’r nod o gynnig gwaith, addysg, hyfforddiant neu hunangyflogaeth i bawb o dan 25 oed yng Nghymru. > > > “Dyma’r cam mentrus y mae’n rhaid inni ei gymryd er mwyn helpu pobl ifanc i gael y dechrau gorau posibl. Rydyn ni eisiau rhoi’r gefnogaeth sydd ei hangen ar bobl ifanc i sicrhau dyfodol gwell wrth adael yr ysgol, y coleg neu’r brifysgol, os ydyn nhw’n ddi\-waith neu’n wynebu cael eu diswyddo hyd yn oed. > > > “Beth bynnag yw’r ansicrwydd rydyn ni’n ei wynebu, fe allwn ni fod yn siwr o un peth – bydd peidio â mynd ati i gefnogi pobl ifanc heddiw yn arwain at fethiant economaidd yfory.” Yn ategu’r gwarant mae darpariaeth eang, gan sicrhau cefnogaeth effeithiol sy’n gweithio i bobl ifanc. Dim ond eleni mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi: * £390m yn y chweched dosbarth ac addysg bellach, gan ddarparu ystod o gyrsiau academaidd a galwedigaethol i filoedd o bobl ifanc, £16\.4m mewn Lwfansau Cynhaliaeth Addysg, £5m ar gyfer lleoedd ychwanegol a £33m i gefnogi pobl ifanc mewn addysg i ddod dros effaith y pandemig; * £152m mewn prentisiaethau, gan gynnwys £18\.7m mewn cymhellion i gyflogwyr recriwtio a chefnogi pobl ifanc. Er bod hon yn rhaglen i bob oed, roedd tua 39% o’r prentisiaid a ddechreuodd yn 2019/20 o dan 25 oed; * tua £1\.22bn mewn cymorth i fyfyrwyr ar gyfer 2021\-22\. Yn 2019/20, roedd tua 60% o fyfyrwyr addysg uwch Cymru rhwng 16 a 24 oed, sy’n golygu bod ein pecyn arloesol o grantiau a benthyciadau cynhaliaeth yn galluogi myfyrwyr, beth bynnag eu hoedran, neu incwm eu haelwyd neu eu teulu, i fanteisio ar addysg uwch. Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, mae Gweinidogion hefyd wedi darparu £122m o gyllid ychwanegol i feithrin capasiti a galluogi ein prifysgolion i gynyddu eu cyllid i helpu unigolion mewn caledi, ac ar gyfer gwasanaethau cymorth i fyfyrwyr y mae’r pandemig wedi effeithio arnynt; * £70m y flwyddyn i helpu pobl i gael gwaith drwy ystod o raglenni cyflogadwyedd, gan gynnwys ReAct, rhaglenni hyfforddi a rhaglenni Cyflogadwyedd Cymunedol. Fel rhan o’n camau nesaf wrth ddatblygu’r gwarant: * bydd Partneriaethau Sgiliau Rhanbarthol yn cychwyn digwyddiadau ymgysylltu er mwyn llywio darpariaeth y Gwarant o fewn eu hardal * byddwn yn parhau i wrando ar ein pobl ifanc drwy gyfres o grwpiau ffocws rhwng nawr a Rhagfyr, er mwyn deall sut maen nhw’n ymateb i’r gefnogaeth a’r arlwy sydd ar gael; beth y maen nhw am ei weld; a beth yw’r rhwystrau y maen nhw’n eu hwynebu.

The ambitious programme will help ensure there is no lost generation in Wales following the COVID\-19 pandemic. The Young Person’s Guarantee is a key commitment in the Welsh Government’s five year Programme for Government. The comprehensive package brings together programmes designed to provide the right support at the right time for the diverse needs of young people across Wales. This includes new user friendly services to help young people find opportunities more easily. Phase one of the Guarantee provides young people aged 16 to 24 in Wales with access to: * one simple route to access the guarantee via Working Wales \- support and advice from advisers will be provided in multiple forms, including virtually, on the high street, and through improved outreach facilities across Wales * self\-employment advice and support available through Big Ideas Wales * traineeships, that provide work experience and training * training and wage incentives via the ReAct programme * a place on one of the Welsh Government’s outreach Community Employability programmes * help to find an apprenticeship * a new course search platform, for those wanting to enter further education or higher education, to make it easier to find their choice * a referral to one of the programmes funded by other partners, such as DWP and Local Authorities Working Wales has today become the single gateway for every 16 to 24 year old in Wales to access the Guarantee. This will build on its already strong and successful model of delivering careers guidance and signposting support. Working Wales is also trialling a new Job Matching service, to assist young people with securing employment and to help employers fill vacancies. Economy Minister Vaughan Gething said: > “The Welsh Government is determined that there will be no lost generation in Wales as a result of the pandemic. > > > “Our young people hold the key to Wales’ future success – which is why I’m delighted to officially launch our Young Person’s Guarantee today. We are putting in place an ambitious programme designed to provide everyone under 25 in Wales with the offer of work, education, training, or self\-employment. > > > “This is the bold action we must take to help young people get the best possible start. We want to give young people the support they need for a brighter future when leaving school, college, university, if they are unemployed or even facing redundancy. > > > “Whatever the uncertainties we face, we can be sure of one thing \- failing to step up to support young people today, guarantees economic failure tomorrow." The guarantee is supported by wide ranging provision which ensures young people can take up effective support that works for them.  In this year alone the Welsh Government has invested: * £390 million in Sixth Forms and Further Education, providing thousands of young people with a range of academic and vocational courses, £16\.4 million in Educational Maintenance Allowances, £5 million for extra places and an additional £33 million to support young people in education to recover from the impact of the pandemic; * £152 million in apprenticeships, including an £18\.7 million in employer incentive to recruit and support young people. Whilst this is an all age programme, around 39% of all apprentices starting in 2019/20 were under the age of 25; * Around £1\.22 billion in student support for 2021 to 2022\. In 2019/20, around 60% of Welsh Higher Education students were aged 16 to 24, meaning our innovative package of maintenance grants and loans enable students, regardless of age, or household or family income, to access higher education. In the past year, Ministers have also provided £122 million of additional funding to build capacity and to enable our universities to increase their hardship funding and support services to students affected by the pandemic; * £70 million per annum to help people into work through a range of employability programmes including ReAct, Traineeships and Community Employabilty Programmes. Our next steps in the development of the guarantee will include: * Regional Skills Partnerships will commence engagement events to shape Guarantee provision within their area; * continuing to listen to our young people through a series of focus groups between now and December, to understand how they view the support and offer available; what they want to see; and to tell us about the barriers they face.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r ystadegau’n dangos bod 21\.6% o’r ieuenctid 18 oed o’r ardaloedd mwyaf difreintiedig wedi gwneud cais hyd at ddiwedd mis Mehefin, i fyny o 19\.4% y llynedd. Hefyd mae’r data’n dangos bod cyfran uwch nag erioed o ieuenctid 18 oed o Gymru wedi gwneud cais i brifysgol. Roedd canran y ceisiadau yn 33\.6%, y fwyaf erioed a chynnydd o 0\.7 pwynt canran.        Hefyd mae prifysgolion Cymru wedi derbyn mwy o geisiadau, gyda chynnydd o 6% mewn ceisiadau i ddarparwyr yng Nghymru, i fwy na 128,000\. Mae Llywodraeth Cymru wedi diwygio’r system cyllid myfyrwyr yn radical yng Nghymru yn ystod y blynyddoedd diwethaf, gyda newid sylfaenol tuag at gefnogi myfyrwyr gyda’u costau byw o ddydd i ddydd, a chefnogaeth gynyddol drwy gymysgedd o grantiau a benthyciadau. Dywedodd y Gweinidog Addysg, Kirsty Williams: > Rydw i’n hynod falch o weld yr ystadegau hyn, sy’n dangos bod y bwlch rhwng ymgeiswyr o’r ardaloedd mwyaf a lleiaf difreintiedig yn lleihau. > > > Fel Llywodraeth, rydyn ni’n credu bod addysg o ansawdd uchel yn rym sy’n gyrru symudedd cymdeithasol, ffyniant cenedlaethol a democratiaeth weithredol. > > > Rydyn ni’n agor addysg uwch i fwy o bobl nag erioed, gan ddarparu’r pecyn cefnogi haelaf i fyfyrwyr yn y DU. Cymru yw’r unig wlad yn Ewrop sy’n cynnig cymorth costau byw cyfatebol i fyfyrwyr israddedig llawn amser a rhan amser a myfyrwyr ôl\-radd.    > > > Hefyd mae cynnydd arwyddocaol o 6% wedi bod yn y ceisiadau i sefydliadau yng Nghymru. Mae prifysgolion Cymru yn arwain y ffordd o ran boddhad myfyrwyr ac ymchwil ac mae’n wych gweld mwy a mwy o fyfyrwyr yn dewis ein prifysgolion ni.

Statistics published today by UCAS show a 2% rise in university applications by 18\-year\-olds from the most deprived areas of Wales. The statistics show 21\.6% of 18 year olds from the most disadvantaged areas applied up until the end of June, up from 19\.4% last year. The data also show a record proportion of 18 year olds from Wales applying to university. Applications reached a high of 33\.6%, an increase of 0\.7 percentage points. Welsh universities have also seen an increase in applications, with a rise of 6% in applications to Welsh providers, to over 128,000\. The Welsh Government has radically reformed the student finance system in Wales in recent years, with a fundamental shift towards supporting students with their day\-to\-day living costs, and increased support through a mixture of grants and loans. The Education Minister, Kirsty Williams, said: > I’m delighted to see these statistics, which shows that the gap between applicants from the most and least deprived areas is narrowing. > > > As a Government, we believe that high\-quality education is a driving force for social mobility, national prosperity and an engaged democracy. > > > We’re opening up higher education to more people than ever, providing the most generous student support package in the UK. Wales is the only country in Europe which offers equivalent living costs support for undergraduate full\-time, part\-time and post\-graduate students. > > > There has also been a significant 6% increase in applications to Welsh institutions. Welsh universities lead the way for student satisfaction and research and it’s great to see more and more students choosing our universities.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 17 Mawrth 2020, gwnaeth y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol datganiad llafar: Coronafeirws (COVID\-19\) (dolen allanol).

On 17 March 2020, the Minister for Housing and Local Government made an oral statement: Coronavirus (COVID\-19\) (external link).

Translate the text from English to Welsh.

This statement is to update Members on the current position regarding the impact of the UK Government’s Welfare Reform agenda, and the Welsh Government’s response.   The Welsh Government welcomes many of the aspirations of the UK Government’s welfare reforms; specifically the intention to create a simpler, more transparent benefit system, in which work pays and poverty can be tackled. However, taken collectively, we are seriously concerned that the current proposals to change the benefits system are likely to have significant negative implications here in Wales.   The cumulative impacts of the Welfare Reform changes have the potential to drive many of the most vulnerable members of our society into deeper poverty and undermine the Welsh Government’s efforts to reduce poverty in Wales.   As welfare and benefits being reformed under the UK Government proposals are non\-devolved matters, we are strongly of the view that the Welsh Government should not carry the financial burden of changes instigated by the UK Government. We have therefore committed in our Programme for Government to do all that we can to mitigate the impacts of the changes in Wales, as well as ensuring that associated resources are used to target the most vulnerable.   In direct response to the concerns about the impact of the welfare reform changes in Wales, the First Minister has established a Ministerial Task and Finish Group, which I chair. This group includes the Ministers for Local Government and Communities; Housing, Regeneration and Heritage and Deputy Minister for Children and Social Services. The Group has been tasked with the responsibility for assessing and monitoring the cumulative impact of all the welfare changes on Welsh Government policies and services, and with coordinating a cross Welsh Government response.   We have a particular concern about the apparent lack of analysis by the UK Government of the implications of the reforms and specifically around the cumulative impacts of the changes. To help us address this, the Welsh Government has itself commissioned a comprehensive assessment of the cumulative impacts of the welfare reforms on people in Wales and this is now underway. Early work undertaken as part of this assessment has drawn on regional analysis published by the Institute for Fiscal Studies (IFS) following the UK Government Spending Review. This analysis shows that the combined tax and benefit changes to be implemented over the next few years will be regressive in Wales, as is the case in the UK. Furthermore, because average incomes are lower in Wales than in the UK, and because a higher proportion of the working age population in Wales receives welfare benefits (18\.4 per cent versus 14\.5 per cent ), it is expected that cuts in benefits will be felt with greater force in Wales than across the UK as a whole. In fact, the IFS estimate that on average, households in Wales will lose 4\.1 per cent of their income as a result of the tax and benefit reforms to be introduced by 2014\-15\. This compares to a UK average loss of 3\.8 per cent.    The IFS has also analysed the impact of the tax and benefit changes to be introduced between 2010\-11 and 2014\-15 on different household types (at a UK level). Their recently published analysis  illustrates that families with children will lose more than pensioner households and working\-age households without children across the income distribution, regardless of whether Universal Credit is accounted for. Furthermore, the poorest households with children will lose the largest proportion of their income as a result of the tax and benefit changes. Under the scenario where Universal Credit is not taken into account, the IFS estimate that families in the poorest income decile will lose around 10 per cent of their income by 2014\-15 compared to the situation where no changes are made to the tax and benefit system. This group continues to lose more than average (at around six per cent) even after the introduction of Universal Credit. Both the IFS and HM Treasury estimate that the changes made by the Coalition Government will have a negative impact on child poverty.   The results of this early work, and the remainder of the Welsh Government commissioned assessment, will help the Ministerial Task \& Finish group identify how best to protect the most vulnerable and mitigate negative implications resulting from the UK Government changes.   In the meantime, work is progressing through a number of Department of Work and Pensions fora in order to better understand the potential effects of the changes for Wales. The fora also provide a mechanism to express our views and concerns to the UK Government and to help tackle some of the issues.   I intend to issue a further statement on Welfare Reform once further analysis has been carried out toward the end of February.

Cafodd y datganiad hwn ei baratoi er mwyn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau ynghylch y sefyllfa bresennol o ran effaith agenda Diwygio Lles Llywodraeth y DU, ac ymateb Llywodraeth Cymru iddi.  Mae Llywodraeth Cymru yn croesawu nifer o’r dyheadau sydd gan Lywodraeth y DU o ran diwygio lles. Yn benodol, mae’n croesawu’r bwriad i greu system fudd\-daliadau symlach, fwy tryloyw, lle bydd gwaith yn talu ffordd a lle bydd modd inni fynd i’r afael â thlodi. Fodd bynnag, mae gennym bryderon difrifol y bydd y cynigion cyfredol i newid y system fudd\-daliadau, o’u cymryd gyda’i gilydd, yn debygol o arwain at oblygiadau negyddol sylweddol yma yng Nghymru.    O’u cymryd gyda’i gilydd, mae’n bosibl y bydd effeithiau’r diwygiadau lles yn arwain llawer o’r bobl sy’n fwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas i fwy o dlodi, ac yn tanseilio ymdrechion Llywodraeth Cymru i leihau tlodi yng Nghymru.    Gan nad yw’r diwygiadau lles a budd\-daliadau sy’n cael eu cynnig gan Lywodraeth y DU yn faterion sydd wedi’u datganoli, rydym yn gadarn ein barn na ddylai Llywodraeth Cymru ysgwyddo’r baich ariannol sy’n gysylltiedig â’r diwygiadau sy’n cael eu hysgogi gan Lywodraeth y DU. O ganlyniad, rydym wedi ymrwymo yn ein Rhaglen Lywodraethu i wneud popeth yn ein gallu i liniaru effeithiau’r diwygiadau yng Nghymru, yn ogystal â sicrhau bod adnoddau cysylltiedig yn cael eu defnyddio i dargedu’r bobl sydd fwyaf agored i niwed. Mewn ymateb uniongyrchol i’r pryderon a fynegwyd ynghylch effaith y diwygiadau lles ar Gymru, mae’r Prif Weinidog wedi sefydlu Grŵp Gorchwyl a Gorffen y Gweinidogion, sy’n cael ei gadeirio gennyf i. Mae’r grŵp hwn yn cynnwys y Gweinidog Llywodraeth Leol a Chymunedau; y Gweinidog Tai, Adfywio a Threftadaeth; a’r Dirprwy Weinidog Plant a Gwasanaethau Cymdeithasol. Mae’r Grŵp wedi cael cyfrifoldeb am asesu a monitro effaith gynyddol yr holl ddiwygiadau lles ar bolisïau a gwasanaethau Llywodraeth Cymru, a chyfrifoldeb hefyd am gydlynu ymateb a fydd yn cynnwys adrannau ar draws Llywodraeth Cymru. Mae’n ymddangos nad yw Llywodraeth y DU wedi dadansoddi goblygiadau’r diwygiadau, yn benodol felly o ran yr effaith a gânt o’u cymryd gyda’i gilydd, ac mae hyn yn destun cryn bryder inni. Er mwyn ein helpu i fynd i’r afael â hyn, mae Llywodraeth Cymru wedi comisiynu asesiad cynhwysfawr o effeithiau cynyddol y diwygiadau lles ar bobl yng Nghymru, ac mae’r asesiad hwnnw bellach ar y gweill. Mae gwaith cychwynnol ar yr asesiad hwn wedi tynnu ar ddadansoddiad a gyhoeddwyd gan y Sefydliad Astudiaethau Cyllid (IFS) yn dilyn Adolygiad o Wariant Llywodraeth y DU. Mae’r dadansoddiad hwnnw yn dangos y bydd y diwygiadau i drethi a budd\-daliadau a fydd yn cael eu rhoi ar waith dros y blynyddoedd nesaf yn cael effaith negyddol yng Nghymru, fel yn y DU. At hynny, gan fod incwm cyfartalog yn is yng Nghymru nag yng ngweddill y DU, a gan fod cyfran uwch o’r boblogaeth sydd o oedran gweithio yng Nghymru yn cael budd\-daliadau lles (18\.4 y cant o’i gymharu â 14\.5 y cant ), disgwylir i’r toriadau i fudd\-daliadau gael mwy o effaith yng Nghymru nag ar draws y DU gyfan. A dweud y gwir, mae’r IFS yn amcangyfrif y bydd aelwydydd yng Nghymru, ar gyfartaledd, yn colli 4\.1 y cant o’u hincwm o ganlyniad i’r diwygiadau i drethi a budd\-daliadau a fydd yn cael eu cyflwyno erbyn 2014\-15\. Mae’r ganran hon yn cymharu â chyfartaledd o 3\.8 y cant ar lefel y DU. Mae’r IFS hefyd wedi dadansoddi effaith y diwygiadau i drethi a budd\-daliadau y bwriedir eu cyflwyno rhwng 2010\-11 a 2014\-15 yn ôl y gwahanol fathau o aelwydydd (ar lefel y DU). Mae eu dadansoddiad a gyhoeddwyd yn ddiweddar yn dangos y bydd teuluoedd â phlant yn colli mwy nag aelwydydd â phensiynwyr ac aelwydydd o oedran gweithio heb blant ar draws y dosbarthiad incwm, os caiff Credyd Cynhwysol ei gynnwys ai peidio. Yn ogystal, yr aelwydydd mwyaf tlawd â phlant fydd yn colli’r gyfran fwyaf o’u hincwm yn sgil y newidiadau i drethi a budd\-daliadau. Os na chaiff Credyd Cynhwysol ei gynnwys, mae’r IFS yn amcangyfrif y bydd y teuluoedd yn y ddengradd isaf o ran incwm yn colli tua 10 y cant o’u hincwm yn 2014\-15, o’i gymharu â’r sefyllfa lle na fyddai unrhyw newidiadau’n cael eu cyflwyno i’r system trethi a budd\-daliadau. Hyd yn oed ar ôl cyflwyno’r Credyd Cynhwysol, mae’r grŵp hwn yn parhau i golli incwm sydd uwchlaw’r cyfartaledd (tua chwech y cant). Mae’r IFS wedi nodi hefyd y bydd diwygiadau’r Llywodraeth Glymbleidiol yn cael effaith negyddol ar dlodi plant. Bydd canlyniadau’r gwaith cychwynnol hwn, a gweddill yr asesiad a gomisiynwyd gan Lywodraeth Cymru, yn helpu Grŵp Gorchwyl a Gorffen y Gweinidogion i nodi sut orau mae amddiffyn yr unigolion sydd fwyaf agored i niwed a lliniaru’r goblygiadau negyddol sy’n deillio o ddiwygiadau Llywodraeth y DU.  Yn y cyfamser, mae gwaith yn mynd rhagddo, drwy gyfrwng amryw o fforymau'r Adran Gwaith a Phensiynau, i ddeall yn well yr effeithiau y gallai’r diwygiadau eu cael ar Gymru. Mae’r fforymau yn cynnig llwyfan hefyd ar gyfer mynegi ein barn a’n pryderon wrth Lywodraeth y DU, ac maent yn gyfrwng i helpu i fynd i’r afael â rhai o’r materion sy’n dod i’r amlwg.

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r cynllun £30 miliwn, sy'n cynnwys £20\.7 miliwn gan yr UE, yn mynd i'r afael â'r risg uwch o lifogydd o ganlyniad i newid hinsawdd, ac mae hefyd yn gwella diogelwch ar y rhan hon o'r ffordd, oedd dros 50 mlwydd oed. Roedd y gwaith yn cynnwys cau wyth bwlch yn y llain ganol lle roedd cerbydau amaethyddol yn arfer croesi.   Mae hefyd wedi darparu pedwar cilometr o lwybr teithio llesol newydd a gwell yn cysylltu Abergwyngregyn â Thal\-y\-bont, Llanfairfechan a Llwybr 5 o'r Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol ar ôl ymgynghori â thrigolion Abergwyngregyn.  Mae grwpiau beicio wedi croesawu'r datblygiad. Cafodd dwy lôn o draffig eu cadw ar agor ar yr A55 drwy gydol y gwaith. Wrth ddadorchuddio plac i gydnabod cwblhau'r cynllun yn swyddogol, dywedodd Lesley Griffiths: > Mae'r cynllun hwn wedi darparu gwelliannau gwirioneddol i'r rhan hon o'r A55, gan ei gwneud yn fwy diogel ar gyfer y cyhoedd wrth iddyn nhw deithio, a chynyddu ei gallu i wrthsefyll newid hinsawdd.  Rydyn ni'n gwybod bod y rhan hon wedi dioddef llifogydd yn y gorffennol, a bydd y gwaith sydd bellach wedi cael ei gwblhau yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol wrth amddiffyn y ffordd. > > > Rwyf hefyd yn falch iawn o weld y llwybr teithio llesol sy'n darparu cysylltiad hanfodol ar gyfer beicwyr a cherddwyr ar ran o'r llwybr hwn sy'n arbennig o hardd.  Mae'n dda gweld bod llawer o feicwyr eisoes yn defnyddio'r llwybr. > > > Hoffwn i ddiolch i bawb oedd yn rhan o'r gwaith o wneud y gwelliannau pwysig hyn i gynyddu diogelwch, cydnerthedd a chyfleoedd ar gyfer teithio llesol. Dywedodd y Gweinidog Newid Hinsawdd sydd â Chyfrifoldeb am Drafnidiaeth, Lee Waters:   > Mae hyn yn newyddion gwych. Nid yn unig bydd y buddsoddiad hwn yn amddiffyn y rhan hon o'r ffordd rhag llifogydd, ond bydd hefyd yn annog rhagor o bobl i wneud teithiau lleol ar eu beiciau yn hytrach nac yn eu ceir, gan eu galluogi i wella eu hiechyd a'u lleisiant eu hun, a diogelu ein hamgylchedd ar yr un pryd. Dywedodd John Mather o Cycling UK: > Mae Cycling UK yn gwerthfawrogi yn fawr iawn yr ymdrechion a wnaed gan Lywodraeth Cymru, Cyngor Gwynedd a Chontractwyr Griffiths i ddarparu cyfleusterau newydd a gwell (llwybrau ar ac oddi ar y ffordd) ar gyfer beicwyr sy'n defnyddio Llwybr 5 o'r Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol, fel rhan o'r gwelliannau i'r A55 a gafodd eu cwblhau yn ddiweddar rhwng Abergwyngregyn a Thai’r Meibion. > > > Bydd y llwybrau newydd a gwell hyn yn gwneud llawer i wella diogelwch ar y ffyrdd a sicrhau bod beicio ar hyd arfordir gogledd Cymru yn fwy uniongyrchol, deniadol a chyfforddus ar gyfer pawb sy'n beicio (teithwyr llesol, clybiau beiciau a'r rhai sy'n beicio ar gyfer ymarfer corff neu hamdden). Rwy'n edrych ymlaen at weithio'n agos gyda Llywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill, ac at eu helpu i ddarparu system drafnidiaeth integredig, hygyrch a chynaliadwy. Dywedodd Richard Tidmarsh, Cyfarwyddwr Seilwaith Griffiths: > Rydyn ni'n falch o fod yn rhan o'r prosiect hwn a bod wedi chwarae rôl wrth gwblhau'r cynllun yn llwyddiannus. Hoffwn i fanteisio ar y cyfle hwn i ddweud pa mor ddiolchgar ydw i i'n holl bartneriaid yn y gadwyn gyflenwi leol a rhanddeiliad sydd wedi gweithio gyda ni i wneud y diwrnod hwn yn bosibl. Hoffwn i hefyd ddiolch i'n timau adeiladu, sydd wedi gweithio'n ddi\-flin i sicrhau bod y prosiect hwn wedi cael ei gwblhau i'r safonau uchaf. Dywedodd y Cynghorydd Berwyn Parry Jones, Aelod Cabinet Cyngor Gwynedd dros y Priffyrdd, Peirianneg a Gwasanaethau YGC: > Mae wedi bod yn fraint helpu Llywodraeth Cymru i gwblhau'r cynllun gwella ar yr A55 rhwng Cyffyrdd 12 a 13\. > > > Mae ein Peirianwyr a'n Hecolegwyr wedi bod yn goruchwylio'r gwelliannau diogelwch ar y rhan 2\.2 cilometr o'r ffordd ddeuol, sy'n cynnwys cael gwared ar fynediad uniongyrchol oddi ar yr A55, yn ogystal â chau'r wyth bwlch yn y llain ganol a oedd yn caniatáu i gerbydau araf groesi'r A55\. > > > Rydyn ni'n awyddus i weld rhagor o bobl yn dewis teithio drwy gerdded neu feicio, felly mae wedi bod yn bleser cyfrannu at wella dros bedwar cilometr o gyfleusterau teithio llesol newydd a gwell. > > > Rydyn ni'n hyderus y bydd y cynllun yn fuddiol iawn i'r gymuned leol, am fod y risg o lifogydd yn cael ei lleihau yn sylweddol yn yr ardal drwy adeiladu system ddraenio well a chwlfert mwy ar gyfer Afon Wig.

The £30m scheme, which includes £20\.7m EU funding, addresses the increased risk of flooding due to climate change and also improves safety on the section which was over 50 years old.  Work included removing eight gaps in the central reservation where agricultural vehicles used to cross.   It has also delivered over four kilometres of a new and improved active travel route linking Abergwyngregyn with Tal\-y\-bont, Llanfairfechan and National Cycle Network 5 after consultation with residents of Abergwyngregyn.  The development has been welcomed by cycling groups. Two lanes of traffic were maintained on the A55 throughout the work. Unveiling a plaque to mark the official completion of the scheme Lesley Griffiths said: > This scheme has delivered real improvements to this stretch of the A55, making it safer for the travelling public and increasing its resilience against the impact of climate change.  We know this stretch has suffered from flooding in the past, and the work which has now been completed will make a real difference in protecting the highway. > > > I’m also very pleased to see the active route, which provides a vital link for cyclists and walkers on this particularly scenic section of the route.  It’s good to see the route already well\-used by cyclists. > > > I’d like to thank all those involved for their work in delivering these important improvements to increase safety, resilience and active travel opportunities. The Deputy Minister for Climate Change with responsibility for Transport, Lee Waters said: > This is great news. Not only will this investment defend this stretch of road from flooding, it will also encourage more people to make local journeys by bike rather than use their cars, allowing them to improve their own health and wellbeing whilst protecting our environment. John Mather from Cycling UK said: > Cycling UK greatly appreciates the efforts made by the Welsh Government, Gwynedd Council and Griffiths Contractors to provide new and improved facilities (on and off\-road paths) for cyclists using NCN route 5 as part of the recently completed A55 Improvement between Abergwyngregyn and Tai’r Meibion. > > > These new and improved paths will do much to improve road safety and make cycling along the North Wales coast more direct, attractive, and comfortable for all who cycle (active travellers, club cyclists and those who cycle for exercise and/or recreation). We look forward to working closely with the Welsh Government and other stakeholders and to helping them deliver an integrated, accessible and sustainable transport system. Richard Tidmarsh, Infrastructure Director from Griffiths said: > We are proud to have been a part of this project and to have played a role in its successful completion. I would like to take this opportunity to express my gratitude to all of our local supply chain partners and stakeholders who have worked with us to make this day possible. I would also like to thank our construction team, who have worked tirelessly to ensure that this project has been completed to the highest standards. Councillor Berwyn Parry Jones, Cyngor Gwynedd’s Cabinet Member for the Highways, Engineering and YGC Service, said: > It has been an honour to support Welsh Government to deliver the improvement scheme on the A55 between Junctions 12 and 13\. > > > Our Engineers and Ecologists have been overseeing the safety improvements on the 2\.2 kilometre  stretch of the dual carriageway, which includes removing direct access off the A55, as well as closing eight gaps in the central reservation which allowed slow moving vehicles to cross the A55\. > > > As we are eager to see more people choosing to travel on foot or by bike, so it has been a pleasure to contribute towards providing more than four kilometres of new and improved active travel facilities > > > We are confident that the scheme will greatly benefit the local community as the risk of flooding is being reduced in the area through the construction of an improved drainage system and a larger culvert for the Afon Wig.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 27 Medi 2022, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Bil Amaethyddiaeth (Cymru) (dolen allanol).

On 27 September 2022, an oral statement was made in the Senedd: The Agriculture (Wales) Bill (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Mae mynd i’r afael ag allgau ariannol yn flaenoriaeth allweddol i Lywodraeth Cymru. Mae hyn yn bwysicach fyth yn ystod cyfnodau o ansicrwydd economaidd pan fo angen rhoi blaenoriaeth i anghenion ein trigolion tlotaf a diogelu’r bobl sydd fwyaf agored i dlodi a chael eu hymyleiddio. Heddiw, rwyf yn lansio diweddariad o Strategaeth Cynhwysiant Ariannol Llywodraeth Cymru, a gyhoeddwyd am y tro cyntaf yn 2009\. Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae hinsawdd economaidd y Deyrnas Unedig wedi cael effaith uniongyrchol ar allu llawer o deuluoedd yng Nghymru i reoli eu hincwm. Mae diwygiadau Llywodraeth y Deyrnas Unedig i’r system les hefyd yn cael effaith sylweddol ar incwm llawer o deuluoedd. Golyga hyn oll fod gwasanaethau cynghori ar ddyledion ac arian yn dod yn agweddau mwyfwy allweddol yn y frwydr barhaus yn erbyn allgau ariannol a gor\-ddyled yng Nghymru. Er na allwn warchod pobl Cymru rhag y ffactorau allanol hyn yn llwyr, bydd y mesurau yr ydym wedi’u datblygu, ac y byddwn yn parhau i’w datblygu, yn helpu pobl sy’n ei chael hi’n anodd cadw dau ben llinyn ynghyd.   I gyd\-fynd â’r sefyllfa gyfredol, rydym wedi diweddaru’r Strategaeth Cynhwysiant Ariannol, a hynny drwy gydweithio â rhanddeiliaid allweddol. Mae’r Strategaeth yn nodi ein huchelgais o gefnogi system ariannol gynhwysfawr sy’n gweithio’n dda ac sy’n system y gall pawb fanteisio arni. Mae’r Strategaeth hefyd yn nodi sut y bydd Llywodraeth Cymru’n cydweithio â sefydliadau partner i’w gwneud hi’n haws i bobl fanteisio ar gredyd fforddiadwy a gwasanaethau ariannol a hefyd elwa ar wybodaeth ariannol, gan gynnwys cyngor ar ddyledion. Sail hyn yw’r angen am allu ariannol gwell yng Nghymru, er mwyn i’r bobl sydd mewn dirfawr angen allu datblygu’r hyder, y gallu a’r cymhelliant i reoli eu sefyllfa ariannol yn well ac i wneud gwell penderfyniadau ariannol. Bydd y Strategaeth yn adeiladu ar y gwaith wedi ymgymryd ag ef ers 2009\. Er enghraifft, rydym wedi parhau i gefnogi gwasanaethau cynghori rheng flaen a hefyd wedi sefydlu Rhwydwaith Cynghori Cenedlaethol i sicrhau dull mwy cydlynol o gyflenwi gwasanaethau. Rydym hefyd wedi datblygu cynllun mwy hirdymor ar gyfer gwasanaethau cynghori o safon yng Nghymru, yn seiliedig ar wybodaeth am fylchau yn y ddarpariaeth bresennol ac anghenion pobl. Rydym hefyd wedi parhau i gefnogi Undebau Credyd wrth iddynt geisio hybu benthyca moesol a chyfrifol i bobl a fyddai, fel arall, wedi’u hallgáu’n ariannol. Yn ogystal â hyn, rydym wedi cyflwyno trefniadau, drwy ein Cronfa Cymorth Dewisol, i ddiogelu pobl sy’n wynebu argyfwng drwy ddarparu taliadau grant bychan iddynt. Gallwch weld dogfennau perthnasol yr ymgynghoriad ar lein. Gofynnwn ichi ymateb i’r ymgynghoriad hwn drwy lenwi ffurflen ar\-lein.   

      Tackling financial exclusion is a key priority for the Welsh Government, especially during times of economic uncertainty when it becomes increasingly important to prioritise the needs of the poorest and protect the most vulnerable against poverty and marginalisation. Today, I am launching a refreshed version of the Welsh Government’s Financial Inclusion Strategy, which was first published in 2009\. In recent years, the economic climate in the UK has had a direct impact on the ability of many Welsh families to manage their household incomes. Combined with benefit reforms being introduced by the UK Government, debt and money advice services are becoming an essential factor in the ongoing battle against over\-indebtedness and financial exclusion in Wales. Although we are unable to wholly insulate the people of Wales from these pressures, the measures we have developed and will continue to develop, will help those who have been struggling financially. To keep pace with these changes, we have worked with key stakeholders to refresh the Strategy, which sets out our ambition to support a comprehensive and well functioning financial system in Wales, accessible to all.  It also sets out how the Welsh Government will  work with partner organisations to help improve access to affordable credit and financial services and access to financial information, including debt advice.  This will be underpinned by the need to improve financial capability in Wales, so  people in most need can develop the confidence, ability and motivation to better manage their financial affairs and make more informed financial decisions. The Strategy will build on work undertaken since 2009\.  For example, we have continued to support front line advice services, but also established a National Advice Network to provide a more co\-ordinated approach to service delivery and to develop a longer term plan for quality advice services in Wales, based on information about gaps in provision and people’s needs. We have also continued to support Credit Unions as they strive to promote ethical and responsible lending to those who would be otherwise financially excluded. In addition, we have introduced arrangements, through our Discretionary Assistance Fund, to safeguard people in crisis by making available small value grant payments to people most in need. The consultation documents can be accessed online. Please respond to this consultation by completing an on\-line form, which can be accessed online.                

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to share with you the progress made by the Welsh Government since the Violence against Women, Domestic Abuse and Sexual Violence (Wales) Act 2015 came into force five years ago. Since that time the approach to tackling violence against women, domestic abuse and sexual violence (VAWDASV) in Wales has been transformed and huge progress has been made.  Implementation of the Act has led to increased training, stronger guidance, practice change and clear strategic direction throughout the Welsh public service, all impacting on the lives of those affected. Each year we publish an annual report setting out the progress we are making, the 2019\-2020 report will be published before the end of this Senedd\-Cymru term. Since the implementation of the Act: * We have provided over £3\.5 million to fund 59 capital projects to help specialist VAWDASV providers deliver improved services * we have published a comprehensive suite of guidance and toolkits, for schools, local authorities, local health boards and regional commissioners, informed by stakeholders and survivors; * over 180,000 professionals have been trained through our national training framework; * 154,056children and young people have been educated about healthy relationships through the Spectrum project; * 156,326 contacts have been helped through our Live Fear Free helpline; * we have conducted a rapid review of what works with perpetrators and published national standards for working with perpetrators; * we have piloted a survivor engagement panels to further inform policy development * carried out a range of communications campaigns to raise awareness of what VAWDASV is, challenge attitudes and signposting to help. (April 2015 – April 2020\) The Welsh Government and our specialist providers in Wales are seen as leading the agenda. The UK Government has looked to us to learn lessons as it progresses the Domestic Abuse Bill, and the other UK nations have turned to us for best practice.  However, there is so much more to be done and we have a long way to go before we can realise our ambition of being the safest place in Europe for Women and Girls.   Five years ago, we could not have predicted the Coronavirus pandemic. The pandemic is having a significant impact on VAWDASV. We moved quickly to establish the VAWDASV COVID\-19 Strategic Group.  This is a group of key stakeholders that meets regularly to identify where we need to direct our efforts to tackling the impact of the pandemic.  We have also provided significant new funding to the VAWDASV sector, both capital, to enable services to reconfigure what they do in a COVID\-secure way, such as equipping refuges and supporting victims; and also revenue funding for training, capacity building and supporting resilience.  The sector has had an additional £4 million this year.  We’ve been running our ‘Home shouldn’t be a place of fear communications campaign throughout the pandemic; letting people know that services continue to operate, and directing them to our Live Fear Free helpline and website. We have also facilitated local authorities to provide housing support to those with no recourse to public funds under public health powers.  Meanwhile, we continue to lobby the UK Government to reconsider how this very vulnerable group can be supported We are beginning to look forward to the next five years and to working with stakeholders to draft a new National Strategy to take this work forward. The next five years will be set against that context and of the lessons learned from the last five years.  I am absolutely committed to taking those lessons and applying them to purposes of the Act to prevent, VAWDASV, and to protect and support survivors across the whole of Wales.  I would like to extend my thanks to the VAWDASV specialist sector and to our National Advisors, for the work you do, the services you provide, and the help and support you give to some of the most vulnerable people in Wales.  

Rwy'n falch o rannu â chi y cynnydd sydd wedi’i wneud gan Lywodraeth Cymru ers i Ddeddf Trais yn erbyn Menywod, Cam\-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015 ddod i rym bum mlynedd yn ôl. Ers hynny, mae'r dull o fynd i'r afael â thrais yn erbyn menywod, cam\-drin domestig a thrais rhywiol (VAWDASV) yng Nghymru wedi'i newid yn llwyr ac mae cynnydd enfawr wedi'i wneud. Mae’r gwaith o weithredu'r Ddeddf wedi arwain at ragor o hyfforddiant, canllawiau mwy cadarn, newid mewn arferion a chyfeiriad strategol clir ar draws gwasanaethau cyhoeddus Cymru. Mae hyn i gyd yn gwneud gwahaniaeth i fywydau'r rhai yr effeithir arnynt. Bob blwyddyn rydym yn cyhoeddi adroddiad blynyddol sy'n nodi'r cynnydd yr ydym yn ei wneud. Cyhoeddir adroddiad 2019\-2020 cyn diwedd y tymor seneddol hwn. Ers gweithredu'r Ddeddf: * rydym wedi darparu dros £3\.5 miliwn i ariannu 59 o brosiectau cyfalaf i helpu darparwyr VAWDASV arbenigol i ddarparu gwell gwasanaethau * rydym wedi cyhoeddi cyfres gynhwysfawr o ganllawiau a phecynnau cymorth ar gyfer ysgolion, awdurdodau lleol, byrddau iechyd lleol a chomisiynwyr rhanbarthol, wedi'u llywio gan randdeiliaid a goroeswyr * mae dros 180,000 o weithwyr proffesiynol wedi cael eu hyfforddi drwy ein fframwaith hyfforddi cenedlaethol * mae 154,056 o blant a phobl ifanc wedi cael eu haddysgu ynghylch yr hyn yw perthynas iach drwy brosiect Sbectrwm * mae 156,326 o gysylltiadau wedi cael cymorth drwy ein llinell gymorth Byw Heb Ofn * rydym wedi cynnal adolygiad cyflym o'r hyn sy'n gweithio gyda chyflawnwyr ac wedi cyhoeddi safonau cenedlaethol ar gyfer gweithio gyda chyflawnwyr * rydym wedi treialu paneli ymgysylltu â goroeswyr i lywio ymhellach y gwaith o ddatblygu polisi * rydym wedi cynnal amrywiaeth o ymgyrchoedd cyfathrebu er mwyn codi ymwybyddiaeth o’r hyn yw VAWDASV, herio agweddau a chyfeirio at help (Ebrill 2015 – Ebrill 2020\) Ystyrir bod Llywodraeth Cymru a'n darparwyr arbenigol yng Nghymru ar flaen y gad o ran yr agenda hon. Mae Llywodraeth y DU wedi ceisio dysgu gwersi gennym ni wrth iddi ddatblygu'r Bil Cam\-drin Domestig, ac mae gwledydd eraill y DU wedi troi atom i weld beth yw’r arferion gorau. Fodd bynnag, mae cymaint mwy i'w wneud ac mae taith bell o’n blaenau cyn y gallwn wireddu ein huchelgais o fod y lle mwyaf diogel yn Ewrop i fenywod a merched.  Bum mlynedd yn ôl, ni allem fod wedi rhagweld pandemig y Coronafeirws. Mae'r pandemig yn cael effaith sylweddol ar VAWDASV. Symudwyd yn gyflym i sefydlu Grŵp Strategol COVID\-19 VAWDASV. Grŵp o randdeiliaid allweddol yw hwn sy'n cyfarfod yn rheolaidd i nodi lle mae angen i ni gyfeirio’n hymdrechion i fynd i'r afael ag effaith y pandemig.  Rydym hefyd wedi darparu cyllid newydd sylweddol i'r sector VAWDASV – cyllid cyfalaf er mwyn galluogi gwasanaethau i ad\-drefnu'r hyn a wnânt mewn ffordd sy'n diogelu rhag COVID\-19, megis cyflenwi llochesi a chefnogi dioddefwyr; a chyllid refeniw hefyd er mwyn hyfforddi, meithrin gallu a chefnogi gwydnwch. Mae'r sector wedi cael £4 miliwn yn ychwanegol eleni.  Rydym wedi bod yn cynnal ein hymgyrch gyfathrebu 'Ddylai neb fod yn ofnus gartre’ drwy gydol y pandemig, gan roi gwybod i bobl bod gwasanaethau'n parhau i weithredu, a'u cyfeirio at ein llinell gymorth a'n gwefan Byw Heb Ofn. Rydym hefyd wedi cynorthwyo awdurdodau lleol i ddarparu cymorth tai i'r rheini nad oes ganddynt hawl i arian cyhoeddus o dan bwerau iechyd y cyhoedd. Yn y cyfamser, rydym yn parhau i lobïo Llywodraeth y DU i ailystyried sut y gellir cefnogi'r grŵp agored i niwed hwn. Rydym yn dechrau edrych ymlaen at y pum mlynedd nesaf ac at weithio gyda rhanddeiliaid i ddrafftio Strategaeth Genedlaethol newydd i ddatblygu'r gwaith hwn. Bydd y pum mlynedd nesaf yn cael eu gosod yn erbyn y cyd\-destun hwnnw a'r gwersi a ddysgwyd o'r pum mlynedd ddiwethaf. Yr wyf wedi ymrwymo'n llwyr i ddysgu o’r gwersi hynny a'u cymhwyso at ddibenion y Ddeddf i atal VAWDASV ac i ddiogelu a chefnogi goroeswyr ledled Cymru.  Hoffwn ddiolch i'r sector arbenigol VAWDASV ac i'n Cynghorwyr Cenedlaethol am y gwaith rydych chi’n ei wneud, y gwasanaethau rydych chi’n eu darparu, a'r cymorth a'r gefnogaeth rydych chi’n eu rhoi i rai o'r bobl fwyaf agored i niwed yng Nghymru.

Translate the text from Welsh to English.

Yn y Gyllideb lawn gyntaf ers y pandemig, mae Llywodraeth Cymru wedi nodi ei chynlluniau i helpu gwasanaethau cyhoeddus â’u hadferiad, i gefnogi busnesau ac i estyn cymorth i’r rhai a gafodd eu taro galetaf yn yr argyfwng hwn. Yn dilyn Adolygiad Gwariant ‘siomedig iawn’ gan Lywodraeth y DU, mae Cyllideb Ddrafft Llywodraeth Cymru yn amlinellu ei blaenoriaethau ar gyfer yr hyn fydd yn sylfaen i adferiad Cymru. Wrth siarad cyn ei chyhoeddi, dywedodd y Gweinidog Cyllid Rebecca Evans: > "Mae canlyniadau'r pandemig hwn i'n heconomi, ein cymdeithas, a'n cymunedau yn wirioneddol ddwys. > > > "Er nad oes ateb syml yn bosibl mewn argyfwng byd\-eang o'r raddfa hon, gallwn ddewis buddsoddi nawr i ddiogelu'r hyn sydd bwysicaf a sicrhau’r newid sy'n hanfodol i'n hadferiad. > > > "Bydd y gyllideb hon yn blaenoriaethu cyllidebau’r GIG a’n gwasanaethau cymdeithasol ac yn rhoi’r setliad gorau sy’n bosibl, mewn amgylchiadau ariannol anodd, ar gyfer y gwasanaethau llywodraeth leol yr ydym i gyd yn dibynnu arnynt. > > > "Byddwn yn targedu buddsoddiad newydd i fynd i'r afael â’r newid yn yr hinsawdd ac i gefnogi swyddi a hyfforddiant, gan helpu hefyd y rhai mwyaf agored i niwed a’r rhai sydd wedi’u taro galetaf. > > > "Rwy’n falch hefyd y bydd y Gyllideb hon yn rhoi hwb i'n cenhadaeth i fynd i'r afael ag anghydraddoldeb, hyrwyddo gwaith teg a darparu mwy o gyfleoedd i blant a phobl ifanc." Bydd Cyllideb ddrafft 2021\-22, sy'n nodi cynlluniau gwariant refeniw a chyfalaf am flwyddyn, yn cael ei chyhoeddi ar wefan Llywodraeth Cymru yn ddiweddarach heddiw.

In the first full budget since the pandemic, the Welsh Government has set out its plans to help public services recover, support businesses and reach those hardest hit in this crisis. Following a ‘deeply disappointing’ UK government Spending Review, the Welsh Government’s draft budget outlines its priorities for the foundations of Wales’ recovery. Speaking ahead of its publication, Finance Minister Rebecca Evans said: > “The consequences of this pandemic for our economy, our society, and our communities are truly profound. > > > “While there is no simple reset option in a global crisis of this scale, we can choose to invest now to protect what matters most and deliver the change that is essential to our recovery. > > > “This budget will prioritise our NHS and social services budgets with the best possible settlement, in difficult financial circumstances, for the local government services we all rely on. > > > “We will target new investment to combat climate change and support jobs and training while helping the most vulnerable and hardest hit. > > > “I am also proud that this budget will boost our mission  to tackle inequality, promote fair work and deliver greater opportunities for children and young people.” The draft budget 2021\-22, which sets out one\-year revenue and capital spending plans, will be published on the Welsh Government website later today.

Translate the text from Welsh to English.

Rwy'n falch o adrodd i Aelodau’r Senedd y gwariwyd yr holl gyllid oedd ar gael drwy Raglen Datblygu Gwledig 2014\-2020 Cymru – mwy nag £846 miliwn, yr oedd £564 miliwn ohono yn gronfeydd yr Undeb Ewropeaidd (UE) – o fewn cyfnod y rhaglen, yn amodol ar gyflwyno cyfrifon terfynol ac unrhyw addasiadau dilynol gan y Comisiwn Ewropeaidd.  Ers degawdau, mae Cymru wedi elwa ar gefnogaeth drwy Raglen Datblygu Gwledig yr UE. Yn sgil ymadawiad y DU â'r UE, daeth y gefnogaeth hon i ben ar 31 Rhagfyr 2023, a bydd y llywodraeth nawr yn canolbwyntio ar weithredu dull gwirioneddol Gymreig o gefnogi ein heconomi wledig.  Mae'r Rhaglen wedi ariannu miloedd o brosiectau ledled y wlad, gan ddarparu buddion di\-ri i bobl, busnesau, a Chymru.  Ei gryfder allweddol oedd ei allu i gefnogi a meithrin atebion arloesol i'r heriau sy'n ein hwynebu. Bydd llwyddiant cyffredinol y rhaglen gydweithio hon gyda'r UE a'i heffaith gadarnhaol ar Gymru, sydd wedi bod yn eang, amrywiol a llwyddiannus, yn cael eu teimlo a'u gweld am ddegawdau i ddod. Er enghraifft, yn ystod cyfnod diweddaraf y Rhaglen (2014\-2020\), roedd mwy na £409 miliwn ar gael i ffermwyr, rheolwyr tir a choedwigwyr i wella bioamrywiaeth a helpu i fynd i'r afael â’r newid yn yr hinsawdd drwy gynlluniau amaeth\-amgylcheddol Glastir. Mae hyn wedi helpu i adfer dros 300,000 hectar o'n cynefinoedd mwyaf gwerthfawr i ddal carbon, gwella ansawdd dŵr a chefnogi bioamrywiaeth brin.  Cafodd £45 miliwnei fuddsoddi gennymhefyd i foderneiio'r diwydiannau ffermio a choedwigaeth i gynyddu eu gwytnwch a'u cystadleurwydd, gan wella cynhyrchiant ein gweithlu gwledig yn gyffredinol, gyda ymhell dros 4,000 o swyddi'n cael eu creu a'u diogelu drwy'r Rhaglen. Cynorthwywyd i greu a thyfu diwydiant bwyd Cymru, gan gefnogi cadwyni cyflenwi lleol a busnesau bwyd. Mae prosiect blaenllaw Helix wedi creu 114 o swyddi llawn amser ac wedi diogelu 472 o swyddi. Yn ogystal â hynny, bu inni fuddsoddi mewn cymunedau gwledig ledled Cymru i feithrin arloesedd, gwella trafnidiaeth a chefnogi twristiaeth, ymhlith llawer o bethau eraill. Mae fy swyddogion a Buddiolwyr wedi gweithio'n galed i gyflawni'r canlyniad hwn ac rwy'n ddiolchgar iddynt oll am eu hymdrechion sylweddol.  Mae'n bwysig cydnabod bod sicrhau gwariant llawn o'r rhaglen wedi'i gyflawni yn erbyn cefndir o heriau digynsail i ffermwyr a chymunedau gwledig.  Mae effeithiau parhaus ein hymadawiad â'r Undeb Ewropeaidd, pandemig Covid 19, y rhyfel yn Wcráin a'r argyfwng costau byw yn parhau i gael effaith sylweddol ar bobl a busnesau yng Nghymru heddiw. Rwyf hefyd am ddiolch i'n partneriaid yn y Comisiwn Ewropeaidd a chydnabod eu cefnogaeth ddiwyro drwy gydol oes y Rhaglen hon ers iddi ddechrau o dan y Polisi Amaethyddol Cyffredin ar ddechrau'r 1990au.  Er gwaethaf ein hymadawiad â'r UE a diwedd ein hymwneud â'r Rhaglen, edrychaf ymlaen at barhau i weithio'n agos gyda'n partneriaid Ewropeaidd yn y dyfodol.  Ymrwymais i sicrhau bod cyllid y Rhaglen Datblygu Gwledig yn cael ei wario’n llawn ac mae hyn wedi'i gyflawni.  Wrth inni symud tuag at weithredu ein cymorth cwbl ddomestig i ffermwyr a chymunedau gwledig, byddwn yn gweithio i sicrhau ein bod yn dysgu gwersi o'r llwyddiannau a gyflawnwyd gan y Rhaglen er budd Cymru yn y dyfodol.

I am pleased to report to Members of the Senedd all the available funding through the Rural Development Programme (RDP) 2014\-2020 for Wales, more than £846 million, of which over £564 million was European Union (EU) funds, has been spent within the programme period, subject to the submission of final accounts and any subsequent adjustments by the European Commission.  For decades, Wales has benefited from support through the EU’s RDP.  With the UK’s exit from the EU, this support ceased on December 31, 2023 and the Government will now focus on the implementation of a truly Welsh approach to supporting our rural economy.  The RDP has funded thousands of projects nationwide, delivering countless benefits to people, businesses and Wales,  its key strength being to support and foster innovative solutions to the challenges we face. The overall success of this joint\-working programme with the EU and its positive impact on Wales, which has been extensive, diverse and successful, will be felt and seen for decades to come. For example, during the most recent programme period (2014\-2020\), more than £409 million was made available to farmers, land managers and foresters to improve biodiversity and help tackle climate change through the Glastir agri\-environment schemes. This has helped to restore over 300,000 hectares of our most precious habitats to capture carbon, improve water quality and support rare biodiversity.   We also invested £45million in modernising the farming and forestry industries to increase their resilience and competitiveness, while enhancing the productivity of our rural workforce overall, with over 4,000 jobs created and safeguarded through the RDP.  We supported the creation and growth of the Welsh food industry, supporting local supply chains and food businesses. The flagship Helix project has created 114 full time jobs and safeguarded 472 jobs.  We also invested in rural communities across Wales to foster innovation, improve transport and support tourism, among many other things. My officials and Beneficiaries have worked hard to achieve this outcome and I am grateful to them all for their considerable efforts.  It is important to recognise that delivering full spend of the Programme has been achieved against a backdrop of unprecedented challenges for farmers and rural communities.  The ongoing impacts of our exit from the European Union, the Covid 19 pandemic, the war in Ukraine and the cost of living crisis continue to have a significant impact on people and  businesses in Wales today. I also want to thank our partners in the European Commission and acknowledge their unwavering support throughout the lifespan of this programme since it began under the Common Agriculture Policy in the early 1990s.  Despite our exit from the EU and the end of our involvement with the RDP, I look forward to continuing to work closely with our European partners in the future.  I committed to delivering full spend of the RDP and this has been achieved.  As we move to implementing our wholly domestic support for farmers and rural communities, we will work to ensure we learn lessons from the successes achieved from the RDP for the future benefit of Wales.

Translate the text from English to Welsh.

As we start the new year, I’m pleased to update Members about Visit Wales activity, particularly a visit from 17 influential US tour operators, who are currently touring Wales and meeting suppliers.  Visit Walesstarted the year with a high\-profile presence at Britain and Ireland Marketplace (BIM) 2024, a major international business\-to\-business event in London last week. As part of VisitBritain’s Showcase Britain, an add\-on to the BIM event, Visit Wales has worked with colleagues in VisitBritain to secure a four\-day Wales familiarisation visit from 17 key US tour operators.  The US operators are visiting a wide range of destinations, from Wrexham to St Davids and Caernarfon to Cardiff. As they travel through Wales, staying in a selection of outstanding hotels, their stops will include some of Wales’ signature destinations, all of whom are keen to develop their international travel trade business. This includes Conwy Castle, Penderyn Distillery, Portmeirion, Halen Mon, The Royal Mint Experience, National Botanic Garden of Wales, Nantgarw China Works and Museum, A Welsh Coal Mining Experience and Llancaiach Fawr Manor. The growth of inbound (international) business, which typically involves longer stays and attracts a higher spend than domestic tourism business, is aided by inclusion in tour operator programmes. During the trip the operators will meet 30 Wales suppliers, some of whom attended BIM under the Visit Wales umbrella, to explore business opportunities. All this comes at a time when Visit Wales consumer marketing activity is programmed to keep Wales in front of potential visitors who are starting to think about their 2024 breaks. The Awydd Antur campaign – meaning “Let’s get out there” – was launched on Boxing Day. I hope you have had an opportunity to see the new advert, whether on television, social media or at key London locations.

Wrth inni ddechrau'r flwyddyn newydd, rwy'n falch o roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am weithgaredd Croeso Cymru, yn enwedig ymweliad gan 17 o gwmniau teithio dylanwadol o'r Unol Daleithiau, sydd ar hyn o bryd yn teithio o amgylch Cymru ac yn cyfarfod cyflenwyr.  Dechreuodd Croeso Cymruy flwyddyn gyda phroffil uchel yn y Britain and Ireland Marketplace (BIM) 2024, digwyddiad busnes i fusnes rhyngwladol mawr yn Llundain yr wythnos ddiwethaf. Fel rhan o Showcase Britain VisitBritain, sy'n ychwanegiad at ddigwyddiad BIM, mae Croeso Cymru wedi gweithio gyda chydweithwyr yn VisitBritain i drefnu ymweliad cynefino pedwar niwrnod â Chymru gan 17 o gwmniau teithio amlwg o'r Unol Daleithiau.  Mae cwmniau o'r Unol Daleithiau yn ymweld ag ystod eang o gyrchfannau, o Wrecsam i Dyddewi ac o Gaernarfon i Gaerdydd. Wrth iddynt deithio drwy Gymru, gan aros mewn rhai o'n gwestai gorau, byddant yn cynnwys rhai o brif leoliadau Cymru, a phob un ohonynt yn awyddus i ddatblygu eu busnes teithio rhyngwladol. Mae'r rhain yn cynnwys Castell Conwy, Distyllfa Penderyn, Portmeirion, Halen Môn,Y Bathdy Brenhinol, Gardd Fotaneg Genedlaethol Cymru, Crochendy Nantgarw, Taith Pyllau Glo Cymru a Maenor Llancaiach Fawr. Mae yn help i fusnesau rhyngwladol, sydd fel arfer yn golygu fod teithwyr yn aros am gyfnod hwy ac yn golygu gwariant uwch o gymharu a busnesau twristiaeth ddomestig, gael eu cynnwys o fewn rhaglenni cwmniau teithio. Yn ystod y daith bydd y cwmniau yn cwrdd â 30 o gyflenwyr o Gymru, rhai ohonynt wedi mynychu BIM o dan ymbarél Croeso Cymru, i edrych ar gyfleoedd busnes. Daw hyn i gyd ar adeg pan fo gweithgaredd marchnata defnyddwyr Croeso Cymru wedi'i raglennu i sicrhau fod Cymru yn flaenllaw ym meddyliau darpar ymwelwyr sy'n dechrau ystyried eu gwyliau ar gyfer 2024\. Lansiwyd ymgyrch Awydd Antur ar Ŵyl San Steffan. Rwy'n gobeithio eich bod wedi cael cyfle i weld yr hysbyseb newydd, boed hynny ar y teledu, y cyfryngau cymdeithasol neu mewn lleoliadau amlwg yn Llundain.

Translate the text from Welsh to English.

Yn dilyn fy Natganiad Ysgrifenedig ym mis Mai 2018, yn amlinellu fy mwriad i gyflwyno rhwydwaith o wasanaethau awyr Rhwymedigaethau Gwasanaeth Cyhoeddus strategol bwysig newydd o Gymru i rannau eraill y DU, hoffwn roi'r newyddion diweddaraf ar y sefyllfa. Wrth baratoi i ymadael â'r UE ym mis  Mawrth 2019, mae Cymru wedi cymryd cyfres o fesurau proactif i liniaru effaith Brexit ar yr economi yng Nghymru. Mae 80% o fasnach busnesau o Gymru gyda gweddill y DU.Yn ogystal â gweithredu i gryfhau Undeb y DU yn ystod cyfnodau anodd, bydd gwell mynediad i wasanaethau awyr domestig rhwng Caerdydd a bob rhan o'r DU yn gwella datblygiad a chyfleoedd economaidd, gan gryfhau'r economi leol yng Nghymru a chyfrannu at Brydain Fawr mwy llewyrchus.   Fel a bennwyd yn y Cynllun Gweithredu Economaidd, mae gwella cysylltedd o fewn Cymru, gyda gweddill y DU ac yn rhyngwladol yn allweddol i ddatblygiad economi Cymru. Rydym eisoes yn datblygu cynigion ar gyfer prif briffyrdd Cymru yn ne\-ddwyrain a gogledd\-ddwyrain y wlad. Yn anffodus nid yw Cymru wedi elwa llawer o fuddsoddiad y DU yn ei rheilffyrdd yn ddiweddar, ac er bod gennym oddeutu 11% o filltiroedd o reilffyrdd a 5% o'r boblogaeth, rydym wedi derbyn llai na 2% o'r buddsoddiad mewn gwelliannau i'r rheilffyrdd yn y blynyddoedd diwethaf. Dywedwyd yn ddiweddar bod gan Gaerdydd y cysylltedd rheilffyrdd gwaethaf o unrhyw un o ddinasoedd craidd y DU \- eto o ganlyniad i benderfyniadau a wnaethpwyd gan yr Adran Drafnidiaeth. Daw y sefyllfa hon yn llawer gwaeth gyda dyfodiad HS2\. Mae rhagolygon yr adran drafnidiaeth yn dangos y bydd HS2 yn achosi gwerth £200 miliwn y flwyddyn o ddifrod economaidd i economi de Cymru. Gallai gwella y cysylltedd yn yr awyr ddechrau sicrhau mwy o gydbwysedd a achoswyd gan yr heriau sy'n wynebu'r sector rheilffyrdd.  Er hyd yn oed gyda hynny, mae Cymru wedi cael triniaeth annheg. Mae'r ffaith i Lywodraeth y DU wrthod yn ddiweddar i ganiatáu rhanddirymu rheoliadau diogelwch NASP ym Maes Awyr Ynys Môn, er gwaethaf caniatáu hynny yn flaenorol ym meysydd awyr eraill y DU, yn ogystal â gwrthwynebiad parhaus Llywodraeth y DU i ddatganoli Dyletswydd Teithwyr Awyr er mwyn adlewyrchu y setliadau ar gyfer yr Alban a Gogledd Iwerddon, wedi ein dal yn ôl rhag gwella cysylltedd yn yr awyr i ddatblygu ein heconomi. I geisio goresgyn y rhwystrau y mae Llywodraeth y DU wedi'u codi i atal twf yr economi yng Nghymru ar y rheilffyrdd ac yn yr awyr, cyflwynodd fy swyddogion a minnau ym mis Mawrth eleni i'r CE a'r Adran Drafnidiaeth, gyfres o achosion busnes yn dangos yn glir yr achos economaidd dros gefnogi nifer o lwybrau Rhwymedigaethau Gwasanaeth Cyhoeddus newydd.Mae arbenigwyr hedfan annibynnol yn rhagweld y bydd y llwybrau hyn yn creu Gwerth Ychwanegol Gros o oddeutu £10\.14m sydd o werth sylweddol i Gymru. Fodd bynnag, er gwaethaf darparu tystiolaeth glir i gefnogi cyflwyniad y llwybrau newydd hyn, mae Llywodraeth Prydain yn parhau i atal datblygiadau y cynigion hyn, gan ddatgan bod cynnydd yn cael ei ddal yn ôl oherwydd strategaeth awyrennau newydd yr Adran Drafnidiaeth. Yn y cyfamser mae'r strategaeth presennol, gan yr UE, yn parhau i weithio. Nid yw Llywodraeth  Cymru yn gweld rhesymeg amlwg dros ddal economi Cymru yn ôl ar sail mor ansicr. Y cyfan sydd ei angen ar Lywodraeth y DU yw i anfon ein cais ymlaen i'r CE i'w ystyried yn erbyn y meini prawf cyfredol y cytunwyd arnynt. Mae Gweinidogion yr UE wedi dweud eu bod yn awyddus i gefnogi'r fenter hon, er bod oedi wrth i'r Papur Gwyrdd gael ei ddatblygu ar gyfer Strategaeth Hedfan newydd i'r DU. Gwnaethpwyd yn glir hefyd na fyddai unrhyw ddatblygiadau ar gynnig y Rhwymedigaethau Gwasanaeth Cyhoeddus tan sefydlu Polisi Hedfan newydd i'r DU y flwyddyn nesaf, ond wedi iddo gael ei basio mewn deddf, bydd angen gwneud llawer o waith o hyd er mwyn gweithredu hyn.Mae'n amlwg y bydd proses y Papur Gwyrdd, y Papur Gwyn, Deddfwriaeth (mewn cyfnod pan fydd Brexit yn pwyso ar allu deddfwriaethol), datblygu meini prawf newydd a gwerthusiad yr Adran Drafnidiaeth o'n cynigion yn debygol o gymryd amser. Nid oes gennym reswm i gredu y bydd y broses hon wedi'i chwblhau o fewn y dair blynedd nesaf. Felly bydd hyn yn 4 blynedd ers inni gyflwyno ein achos busnes am y tro cyntaf.Mae'r math yma o aneffeithlonrwydd yn mynd i fod yn amlwg a bydd yn dal economi Cymru yn ôl yn ddi\-angen mewn cyfnod o anscirwydd economaidd sylweddol. Yn dilyn hyn, ac er lles pawb yn y DU, rwyf wedi ysgrifennu eto at y Farwnes Sugg, y Gweinidog Hedfanaeth i'w hannog i ailystyried ei safbwynt ac i gyflwyno y cynigion Rhwymedigaethau Gwasanaethau Cyhoeddus ar fyrder i'r UE i gael eu penderfynu cyn i'r DU ymadael.

Following my Written Statement in May 2018, outlining my intention to introduce a network of new strategically important Public Service Obligation (PSO) air services from Wales to other parts of the UK, I would like to provide an update on the latest position. In preparation for exiting the EU in March 2019, Wales has been taking a range of pro\-active measures to mitigate the impact of Brexit on the Welsh economy. 80% of Welsh businesses’ trade is with the rest of the UK. As well as acting to strengthen the Union of the UK in difficult times, improved access to domestic air services to and from Cardiff with all parts of the UK will enhance economic development and opportunity, strengthening the local economy in Wales and contributing to a more prosperous Great Britain. As set out in the Economic Action Plan, enhancing connectivity within Wales, with the rest of the UK and internationally is key to the development of Wales’ economy.  We are already developing proposals for the key highway gateways to Wales in both the south east and the north east of the country.  Unfortunately Wales has been the poor relation of the UK’s rail investment in recent years, as although we are home to around 11% of track miles and 5% of the population, we have received less than 2% of the investment in rail improvements in recent years.  Cardiff was recently identified as having the poorest rail connectivity of any of the UK’s core cities – again as the result of decisions made by the Department for Transport.  This situation is about to become considerably worse with the advent of HS2\.  The DfT’s own forecasts indicate that HS2 will cause £200m of annual economic damage to the economy of south Wales. Enhancing air connectivity could begin to re\-balance some of the issues caused by the challenges in the rail sector.  Even then though, Wales has been short\-changed.  The recent refusal by UK Government to allow a derogation of NASP security regulations at Anglesey Airport, despite previously allowing this at other UK airports, along with the UK Government’s continued opposition to the devolution of Air Passenger Duty to Wales to mirror the settlements for Scotland and Northern Ireland have held us back from enhancing air connectivity to develop our economy. To try to overcome the barriers that the UK Government has erected to stunt the growth of the Welsh economy in the rail and aviation space, in March this year my officials submitted to the EC and DfT, a suite of business cases clearly demonstrating the economic case to support a number of new PSO routes.  Independent aviation specialists predict that these routes will produce a Gross Value Added of approximately £10\.14m which is of significant value to Wales. However, despite providing clear evidence to support the introduction of these new routes, the UK Government continues to block progress of these proposals, noting that progress is being held back because of a proposed new DfT aviation strategy.  In the meantime the existing strategy, courtesy of the EU, continues to function.  The Welsh Government sees no clear rationale for holding back the Welsh economy on such a flimsy basis. All that is required of the UK Government is to pass our application on to the EC for consideration against the current agreed criteria. UK Ministers have said that they are keen to support this initiative, although it is being delayed whilst a Green Paper is developed for a new UK Aviation Strategy.  It has been made clear that no progress will be made on the Welsh PSO proposal until a new UK Aviation Policy is in place next year, but after it has been passed in law, a considerable programme of work will still remain to put it into practice.  It seems clear that the process of Green Paper, White Paper, Legislation (at a time when Brexit will dominate legislative capacity), development of new evaluation criteria and a DfT evaluation of our proposals is likely to be time consuming.  We have no reason to believe that this process will be complete within the next three years. Effectively this will be 4 years since we initially submitted our business cases.  This kind of inefficiency is both unlikely to go unnoticed, and will unnecessarily hold back the economy of Wales at a time of significant economic uncertainty. In light of this, and for the benefit of all of the UK, I have written again to Baroness Sugg, Minister for Aviation to urge her to reconsider her position and fast\-track the PSO proposals to the EU for decision before the UK’s departure.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw rwyf wedi cyhoeddi datganiad ar y cyd â phartneriaid yn y diwydiant ac awdurdodau lleol mewn perthynas ag estyniad arall i Gynllun Brys ar gyfer y Sector Bysiau (BES). Ers y pandemig mae Llywodraeth Cymru wedi gwario dros £150 miliwn drwy BES i sicrhau bod gwasanaethau bysiau hanfodol yn parhau i redeg. Gallwn gadarnhau y byddwn yn ymestyn BES am gyfnod arall o dair wythnos hyd at ddiwedd y flwyddyn academaidd hon. Bydd y cynllun nawr yn para hyd at 24 Gorffennaf 2023\.  Bydd hyn yn golygu y bydd cludiant i’r ysgol yn parhau fel arfer.  Bydd hefyd yn rhoi sefydlogrwydd pellach i'r diwydiant wrth i ni weithio ar symud i ffwrdd o gyllido brys tuag at gynllunio rhwydweithiau bysiau sy'n gweddu'n well i'r patrymau teithio newydd rydym wedi'u gweld ers diwedd y pandemig. Yn ogystal, rwyf wedi gofyn i Drafnidiaeth Cymru, Awdurdodau Lleol a’r Gymdeithas Trafnidiaeth Gymunedol sefydlu timau cynllunio rhwydweithiau rhanbarthol, i ddeall effaith diwedd BES ac i ddatrys materion o ran y rhwydwaith sy'n debygol o godi yn sgil y newid i'r drefn ariannu.  Bydd hyn yn helpu i sicrhau bod y rhwydwaith mor effeithlon â phosibl ac y gall cymaint â phosibl ei ddefnyddio. Byddwn yn parhau i gwrdd yn rheolaidd a chydweithio'n agos â’n gilydd a chyda phartneriaid eraill i adeiladu rhwydwaith bysiau cryf a chynaliadwy i Gymru. Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio gyda'r Awdurdodau Lleol a chwmnïau bysiau i fanteisio i’r eithaf ar y cyllid sydd ar gael ar gyfer gweddill y flwyddyn ariannol, ac yn rhoi diweddariad maes o law. Bydd angen i’r gwaith hwn weithredu fel pont i’n cynlluniau masnachfreinio. Er mwyn helpu gyda’r gwaith o gyflawni cynllun uchelgeisiol Llywodraeth Cymru i drawsnewid gwasanaethau bysiau yng Nghymru, sef *Un Rhwydwaith, Un Amserlen, Un Tocyn*, rwyf wedi gofyn i Jonathan Bray, sydd newydd orffen yn ei swydd fel Cadeirydd y Grŵp Trafnidiaeth Drefol, i arwain panel o arbenigwyr sy’n darparu cyngor ar roi’r cynllun hwnnw ar waith. Bydd aelodau’r panel yn cael eu cyhoeddi maes o law.

Today I have published a statement with partners from industry and local authorities setting out a further extension to our Bus Emergency Scheme (BES). Since the pandemic Welsh Government has spent over £150m through BES to keep vital bus services running. I can confirm we will extend BES for a further three week period to the end of this academic year. The scheme will now run to 24th July 2023\.  This will mean that school transport will continue as normal.  It will also provide further stability for the industry while we work on the transition away from emergency style funding to plan bus networks which better suit the new travel patterns we have seen since the end of the pandemic. In addition, I have asked TfW, local authorities and the Community Transport Association to establish regional network planning teams to understand the impact of the ending of BES and to resolve the network issues that are likely to arise from the change in funding regime.  This will help optimise the network and maintain as much reach and access as possible.  We will continue to meet regularly and work closely together and with other partners to build a strong and sustainable bus network for Wales. The Welsh Government will continue to work with Local Authorities and bus operators to maximise the funding available for the remainder of the financial year and will provide an update in due course. This will need to act as a bridge to our franchising plans. To help deliver the Welsh Government’s ambitious plan to reform bus services in Wales, *One Network, One Timetable, One Ticket*, I have asked Jonathan Bray, outgoing Director of the Urban Transport Group, to lead a panel of experts providing advice on putting that plan into practice. Membership of the panel will be announced in due course.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw rwy’n cyhoeddi Adroddiad Cryno o’r Ymatebion i’r ddogfen ymgynghori ‘Cefnogi Gweithlu’r Gwasanaethau Cyhoeddus drwy Arweiniad ar y Cyd a Deddfwriaeth: Ymgynghoriad am Fil Drafft Gwasanaethau Cyhoeddus (Gweithlu) (Cymru)’  a gyhoeddwyd ar 28 Tachwedd 2013\. Gwahoddwyd safbwyntiau ar y cynigion fel rhan o ymgynghoriad 12 wythnos a ddaeth i ben yn ffurfiol ar 21 Chwefror 2014\. Cyhoeddwyd yr Adroddiad ar wefan Llywodraeth Cymru ac mae ar gael isod: http://wales.gov.uk/consultations/improving/supporting\-public\-service\-workforce/?skip\=1\&lang\=cy Mae Gweinidogion Cymru wedi ystyried yr ymatebion i’r ymgynghoriad wrth benderfynu ar y ffordd ymlaen. Yng ngoleuni’r ymatebion a chanfyddiadau’r Comisiwn ar Lywodraethu a Darparu Gwasanaethau Cyhoeddus, dan arweiniad Syr Paul Williams, cyhoeddodd  Gweinidog Llywodraeth Leol a Busnes y Llywodraeth ar y pryd yn y Cyfarfod Llawn ar 14 Mai 2014 fod Llywodraeth Cymru wedi penderfynu peidio â chyflwyno bil ar y mater hwn yn ystod cyfnod y Cynulliad hwn. Rwyf wedi ymrwymo i sicrhau bod buddiannau gweithlu ymroddedig ein gwasanaethau cyhoeddus yn cael lle blaenllaw wrth inni ddiwygio’r drefn o gynnal a gwella gwasanaethau cyhoeddus i bobl Cymru. Ar hyn o bryd, mae’r gwasanaethau cyhoeddus yn wynebu heriau na welwyd eu tebyg o’r blaen o ran lleihad mewn cyllid a chynnydd mewn galw. Yn: Datganoli, Democratiaeth a Chyflenwi: Gwella gwasanaethau cyhoeddus i bobl Cymru; a Datganoli, Democratiaeth a Chyflenwi: Papur Gwyn \- Diwygio Llywodraeth Leol a gyhoeddwyd ar 8 Gorffennaf 2014 amlinellwyd yr heriau hyn a’n hymateb arfaethedig, gan gynnwys sefydlu Comisiwn Staff i gefnogi uno Awdurdodau Lleol. Rwyf wrthi ar hyn o bryd yn ceisio barn am rôl a chylch gwaith potensial y Comisiwn hwn a hoffwn atgoffa’r holl bartïon sydd â diddordeb i gyflwyno eu syniadau erbyn y dyddiad cau ar 1 Hydref 2014\.

Today I am publishing the Summary Report of Responses to the consultation document ‘Supporting our Public Service Workforce through Collective Leadership and Legislation: Consultation on a Draft Public Services (Workforce) (Wales) Bill’ which was published on 28 November 2013\. Views were invited on the proposals as part of a 12 week consultation exercise which formally ended on 21 February 2014\. This has been published on the Welsh Government website and is available below: http://wales.gov.uk/consultations/improving/supporting\-public\-service\-workforce/?status\=closed\&lang\=en The Welsh Ministers have considered the responses to the consultation in deciding the way forward.  In light of the responses  and the findings of the Commission on Public Service Governance and Delivery, led by Sir Paul Williams. the then Minister for Local Government and Government Business announced in Plenary on 14 May 2014, the Welsh Government had decided not to bring forward a Bill on this issue during this Assembly. I am committed to ensuring the interests of our dedicated public service workforce are at the forefront of reform to maintain and improve public services for the people of Wales.  Public services currently face the unprecedented challenges of reducing funding and increasing demand. In: Devolution, Democracy and Delivery: Improving public services for people in Wales; and Devolution, Democracy and Delivery: White Paper – Reforming Local Government published on 8 July 2014 we outlined these challenges and our proposed response, including the establishment of a Staff Commission to support Local Authority mergers. I am currently seeking views on the potential role and remit of this Commission and remind all interested parties to put forward their ideas by the closing date of 1 October 2014\.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 8 Tachwedd 2016, gwnaeth y Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a'r Seilwaith Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Cymru Hanesyddol (dolen allanol).

On 8 November 2016, the Cabinet Secretary for Economy and Infrastructure made an Oral Statement in the Siambr on: Historic Wales (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Cynhaliwyd cyfarfod teirochrog rhwng Gweinidogion Cyllid Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon heddiw yn Newry, dan nawdd Gweinidog Cyllid Gweithrediaeth Gogledd Iwerddon, Máirtín Ó Muilleoir MLA. Gwahoddwyd Ysgrifennydd Cabinet Cymru dros Gyllid, Mark Drakeford AC ac Ysgrifennydd Cabinet yr Alban dros Gyllid a'r Cyfansoddiad, Derek Mackay MSP i drafod materion cyllidol allweddol cyn eu cyfarfod gyda Phrif Ysgrifennydd y Trysorlys ddydd Llun. Wrth siarad ar ôl y cyfarfod, dywedodd Ysgrifennydd Cabinet Llywodraeth Cymru dros Gyllid, Mark Drakeford:  > "Dyma'r ail dro i ni gwrdd ers canlyniad refferendwm yr Undeb Ewropeaidd, ac rydyn ni'n dal i fod mewn cyfnod anodd ac ansicr.   Rydyn ni'n parhau i wynebu toriadau i'n Cyllideb, a dydyn ni ddim yn gwybod eto pa effaith fydd Datganiad yr Hydref y Canghellor ei chael ar ein rhagolygon ariannol. > > "Dyna pam mae'r cyfarfodydd hyn mor bwysig, i roi cyfle i ni ddod at ein gilydd i drafod pryderon sy'n gyffredin i ni cyn ein cyfarfod gyda'r Trysorlys yr wythnos nesaf.  Rydyn ni'n parhau i bwyso am eglurder a thrafodaeth ynghylch Datganiad yr Hydref, a'r hyn y bydd penderfyniad y Canghellor i ailosod y polisi cyllid yn ei olygu ar gyfer ein setliadau unigol." Dywedodd Gweinidog Cyllid Gweithrediaeth Gogledd Iwerddon,  Máirtín Ó Muilleoir:  > "Roedd yn bleser cynnal cyfarfod gweinidogol tairochrog heddiw yn ardal Newry am y tro cyntaf. Yn ystod y cyfarfod cafwyd cyfle i drafod nifer o faterion pwysig sy'n gyffredin i ni, gan gynnwys goblygiadau parhaus refferendwm yr Undeb Ewropeaidd, yr ardoll brentisiaethau, datganoli mesurau cyllidol a sut i ysgogi ein heconomïau  yn yr hinsawdd economaidd sydd ohoni. > > "Gyda'n gilydd, rydyn ni'n cynrychioli dros ddeng miliwn o bobl ar draws y rhanbarthau datganoledig, ac rwy'n parhau i gredu ein bod yn gryfach wrth siarad ag un llais. Rydyn ni'n galw ar y Canghellor Hammond i gynnwys ysgogiad yn Natganiad yr Hydref ar 23 Tachwedd er mwyn darparu cyllid cyfalaf sylweddol ar unwaith i gyflymu'r buddsoddiad yn ein seilwaith. > > "O ran cyllid Ewropeaidd, dydyn ni ddim wedi cael unrhyw warant o hyd ynghylch sut y byddwn yn cael cyllid yn lle'r ffrydiau ariannu pwysig hyn yn y dyfodol." Dywedodd Ysgrifennydd Cabinet yr Alban dros Gyllid a'r Cyfansoddiad, Derek Mackay MSP:  > “Mae’n amlwg bod y llywodraethau datganoledig yn gytûn bod diffyg eglurder Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn niweidio’n gallu i gynllunio buddsoddiad yn ein heconomi, diogelu swyddi, cefnogi busnesau a chynnal gwasanaethau cyhoeddus o ansawdd uchel. O ganlyniad i ffordd Llywodraeth y Deyrnas Unedig o weithio, rydyn ni’n gweld mwy o ansicrwydd i gyllid cyhoeddus. > > “Mae Llywodraeth yr Alban wedi galw’n gyson ar y Canghellor hwn a’i ragflaenydd i roi diwedd ar y cyni ac i fuddsoddi yn ein heconomi a’n gwasanaethau cyhoeddus – gan ariannu hynny drwy fenthyg yn hytrach na thoriadau – ffordd o weithio sy’n ceisio mynd i’r afael â’r anghydraddoldebau yn ein cymdeithas yn hytrach na’u gwaethygu. Rwy’n falch o ymuno gyda’r ddau Weinidog o Gymru a Gogledd Iwerddon i alw am ddiogelu’n cyllidebau, sy’n bwysicach fyth yn y cyfnod hwn o ansicrwydd economaidd.”    

Northern Ireland Executive Finance Minister, Máirtín Ó Muilleoir MLA today hosted a trilateral ministerial meeting with his Scottish and Welsh counterparts in Newry.The Northern Ireland Executive Finance Minister brought together Scottish Cabinet Secretary for Finance and Constitution Derek Mackay MSP and Welsh Cabinet Secretary for Finance, Mark Drakeford AM to discuss key financial issues ahead of their meeting with the Chief Secretary to the Treasury on Monday. Speaking after the meeting, Welsh Government Cabinet Secretary for Finance, Mark Drakeford said:  > “This is our second meeting since the outcome of the EU referendum and we remain in uncertain and difficult times. We continue to face cuts to our Budgets and none of us know yet what impact the Chancellor’s Autumn Statement will have on our financial outlook. > > “That is why these meetings are so important, providing us with an opportunity to get together to discuss areas of mutual concern ahead of our meeting with the Treasury next week. We continue to press for early clarity and engagement around the Autumn Statement and what the ‘fiscal resetting’ will mean for our respective settlements.” Northern Ireland Executive Finance Minister Ó Muilleoir said:  > “I was delighted to host today’s ministerial Trilateral in the border region of Newry for the first time. During the meeting we discussed a number of mutually important issues including the ongoing implications of the EU referendum, the Apprenticeship Levy, the devolution of fiscal measures and how we can drive our economies forward in the current economic climate. > > “Together we represent over ten million people across the devolved regions and I remain of the opinion that we are stronger speaking as one voice. We are calling for a stimulus to be included in Chancellor Hammond’s 23 November Autumn Statement to provide immediate and significant capital funding to accelerate the pace of investment in our infrastructure. > > “On the issue of European funding we still have no guarantee on how these important funding streams will be replaced in the future.” Scottish Cabinet Secretary for Finance and the Constitution Derek Mackay MSP said:   > "It remains clear that the devolved governments agree that the lack of clarity from the UK Government is damaging our ability to plan investment in our economy, to protect jobs, support businesses, and maintain high quality public services.  As a result of the UK Government’s approach, we are seeing an increased level of uncertainty for public finances.   > > “The Scottish Government has consistently called on Chancellors past and present to end austerity and invest in our economy and public services – funded through borrowing rather than cuts –an approach that seeks to tackle the inequalities in our society rather than exacerbate them.  I am pleased that I can join my Northern Irish and Welsh counterparts in calling for our budgets to be protected, which is even more important in this time of economic uncertainty."  

Translate the text from English to Welsh.

The Welsh Government has updated its operational guidance on the use of face coverings in secondary schools and colleges. The guidance now states that face coverings should be worn: * in all areas outside the classroom by staff and learners in secondary schools and colleges * on dedicated school and college transport for learners in year 7 and up * by visitors to all schools and colleges, including parents and carers dropping off and picking up children The move follows the publication of SAGE evidence and a recent TAG report. Education Minister Kirsty Williams said: > “It is vital that young people, parents, adults and the workforce feel confident that all measures are being taken to ensure the educational environments are as safe as possible. > > > “We have been clear that we will keep every policy under review and will continue to follow scientific advice. The policy we are announcing today does just that. > > > “The new guidance is simple to follow, easier to administer and ensures that there is a consistent policy across Wales. We have already announced funding of £2\.3m to support the purchasing of face coverings in secondary schools and colleges. > > > “Social distancing and washing hands remain the most important measures that everyone in Wales must continue to take. Wearing face coverings can complement these measures, ensuring we are doing everything we can to keep ourselves and others safe. > > > “Everyone in Wales has an important part to play in helping to prevent the spread of coronavirus and keep each other safe. This includes staying out of each other’s homes, except in very limited circumstances, limiting how many different people we meet, maintaining social distancing and washing hands regularly. > > > “We will be working with schools and colleges to help reinforce the messages to pupils, parents and staff on the importance of taking responsibility to help save lives and protect our NHS". The Welsh Government’s policy for face coverings in classrooms remains the same. In classrooms where contact groups exist and other control measures are in place, the marginal benefit that may be gained by the use of face coverings has to be balanced with the likely negative impact on the learning experience, including hearing and social communication. Prevention should be the primary aim of all control measures and experience to date suggests that prevention measures have been well understood and widely implemented across our schools and colleges. The revised guidance is available.

Mae Llywodraeth Cymru wedi diweddaru ei chanllawiau gweithredol ar y defnydd o orchuddion wyneb mewn ysgolion uwchradd a cholegau. Mae’r canllawiau bellach yn nodi y dylai’r canlynol wisgo gorchuddion wyneb: * staff a dysgwyr ysgolion uwchradd a cholegau ym mhob man y tu allan i’r ystafell ddosbarth * ddysgwyr blwyddyn 7 ac i fyny ar gludiant penodedig i’r ysgol neu goleg * ymwelwyr i bob ysgol a choleg, gan gynnwys rhieni a gofalwyr sy’n gollwng ac yn casglu eu plant Mae hyn yn dilyn cyhoeddi tystiolaeth SAGE ac adroddiad diweddar gan y Grŵp Cyngor Technegol. Dywedodd y Gweinidog Addysg, Kirsty Williams:  “Mae’n hanfodol i bobl ifanc, rhieni, oedolion a’r gweithlu deimlo’n hyderus bod pob cam yn cael ei gymryd i sicrhau bod pob lleoliad addysg mor ddiogel â phosibl. > “Rydyn ni wedi dweud yn glir y byddwn ni’n adolygu pob polisi yn gyson, ac yn parhau i ddilyn cyngor gwyddonol. Mae’r polisi sy’n cael ei gyhoeddi heddiw yn gwneud hynny. > > > “Mae’r canllawiau newydd yn syml i’w dilyn, yn haws eu gweinyddu ac yn sicrhau bod polisi cyson ar draws Cymru. Rydyn ni eisoes wedi cyhoeddi £2\.3m i helpu i brynu gorchuddion wyneb mewn ysgolion uwchradd a cholegau. > > > “Cadw pellter cymdeithasol a golchi dwylo yw’r mesurau pwysicaf i bobl Cymru o hyd. Gall gwisgo gorchuddion wyneb ategu’r mesurau hyn, er mwyn sicrhau ein bod ni’n gwneud popeth o fewn ein gallu i ddiogelu ein hunain ac eraill. > > > “Mae gan bawb yng Nghymru ran bwysig i’w chwarae yn helpu i atal lledaeniad y coronafeirws a diogelu ein gilydd. Mae hyn yn cynnwys cadw draw o gartrefi ein gilydd, ac eithrio dan amgylchiadau cyfyngedig iawn, cyfyngu ar nifer y bobl rydyn ni’n cwrdd â nhw, cadw pellter cymdeithasol a golchi dwylo yn rheolaidd. > > > “Byddwn yn gweithio gydag ysgolion a cholegau i helpu i bwysleisio wrth y disgyblion, rhieni a staff ei bod yn hanfodol cymryd cyfrifoldeb i helpu i arbed bywydau a diogelu ein Gwasanaeth Iechyd Gwladol”. Mae polisi Llywodraeth Cymru ar gyfer ystafelloedd dosbarth yn parhau'r un fath. Mewn ystafelloedd dosbarth lle mae grwpiau cyswllt yn bodoli a mesurau rheoli eraill yn eu lle, rhaid cydbwyso’r manteision ymylol posibl o ddefnyddio gorchuddion wyneb yn erbyn yr effaith negyddol debygol ar y profiad dysgu, gan gynnwys clyw a chyfathrebu cymdeithasol. Atal y feirws rhag lledaenu yw prif nod yr holl fesurau rheoli ac mae’r profiadau hyd yma yn awgrymu bod y mesurau atal wedi’u deall a’u gweithredu’n eang ar draws ein hysgolion a’n colegau. Mae’r canllawiau diwygiedig i’w gweld.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Rhif 5\) (Cymru) 2020 yn ei gwneud yn ofynnol i gynnal adolygiad o'r mesurau coronafeirws bob tair wythnos. Roedd yr adolygiad tair wythnos diweddaraf i fod i gael ei gynnal erbyn 10 Chwefror. Mae’n ymddangos bod cyfraddau trosglwyddo yn y gymuned yn gostwng ond mae cyfraddau cyffredinol yn parhau i fod yn uchel. Yn seiliedig ar brofion PCR positif mae mwy na 410 o achosion am bob 100,000 o bobl. Mae canlyniadau diweddaraf Arolwg Heintiadau'r Swyddfa Ystadegau Gwladol hefyd yn awgrymu bod nifer yr achosion yn lleihau. Mae’r pandemig yn parhau i roi pwysau ar y GIG, gyda mwy na 1,110 o gleifion COVID\-19 yn yr ysbytai. Fodd bynnag, bu lleihad yn nifer y cleifion newydd sydd wedi’u derbyn i’r ysbytai ac mae mwy o bobl yn cael eu brechu – ac yn cael y brechlyn atgyfnerthu – bob wythnos, diolch i ymdrech aruthrol ein timau brechu ar hyd a lled y wlad. Mae coronafeirws yn parhau i ledaenu yng Nghymru – ac yn y DU. Bydd Cymru yn aros ar lefel rhybudd sero ond gallwn ddechrau llacio rhai o’r cyfyngiadau sydd ar waith yn ofalus ac yn raddol gan nad yw’r rhain bellach yn gymesur â lefel y risg rydym yn ei hwynebu. Felly rydym yn bwriadu dechrau codi’r cyfyngiadau, gan ddechrau gyda’r Pàs COVID domestig a gorchuddion wyneb, dros y tair wythnos nesaf, gan ystyried y sefyllfa o ran iechyd y cyhoedd. O 18 Chwefror, ni fydd y lleoliadau a oedd gynt yn gorfod cadw at y rheoliadau Pàs COVID domestig – digwyddiadau mawr dan do ac awyr agored, clybiau nos, sinemâu, theatrau a neuaddau cyngerdd – bellach yn gorfod cyfyngu ar fynediad i unigolion sydd wedi’u brechu neu unigolion sydd wedi cael prawf negatif yn unig (neu unigolion sydd wedi’u heithrio ar sail feddygol). Bydd canllawiau yn nodi y caiff lleoliadau ddewis defnyddio’r Pàs COVID domestig ar sail wirfoddol fel rhan o’u hasesiad risg a mesurau rhesymol ar gyfer coronafeirws. Bydd y Pàs COVID rhyngwladol yn parhau i fod yn allweddol i drefniadau ar gyfer teithio rhyngwladol diogelach. Bydd angen i deithwyr wirio’r rheolau ar gyfer cael mynediad i’r gwledydd perthnasol, gan gynnwys unrhyw ofynion gwahanol ar gyfer plant. O 28 Chwefror, ni fydd yn ofynnol i oedolion a phlant 11 oed a hŷn wisgo gorchudd wyneb yn y rhan fwyaf o leoliadau o dan do. Yr eithriadau i hyn fydd lleoliadau iechyd a gofal, pob lleoliad manwerthu a chludiant cyhoeddus. Bydd ein canllawiau yn parhau i argymell y dylid gwisgo gorchuddion wyneb. Rydym hefyd wedi diweddaru ein canllawiau heddiw i nodi’n glir y caiff oedolion dynnu eu gorchuddion wyneb pan fyddant yn ymwneud â babanod a phlant bychain mewn grwpiau i fabanod a phlant bychain. Yn dilyn yr adolygiad sydd i’w gynnal erbyn 3 Mawrth, rydym yn bwriadu cyhoeddi cynllun pontio ar gyfer byw gyda coronafeirws pan fydd yr holl gyfyngiadau cyfreithiol a wnaed o dan y ddeddfwriaeth diogelu iechyd brys wedi’u codi. Yn dilyn yr adolygiad tair wythnos sydd i’w gynnal erbyn 24 Mawrth, yn ddibynnol ar y sefyllfa o ran iechyd y cyhoedd ar y pryd, rydym yn gobeithio dileu’r gofyniad cyfreithiol i wisgo gorchuddion wyneb yng ngweddill y lleoliadau cyhoeddus o dan do ac ar gludiant cyhoeddus. Dylai busnesau a sefydliadau gynnal asesiadau risg penodol ar gyfer coronafeirws a chymryd mesurau rhesymol i leihau’r risgiau. Bydd cyflogwyr yn parhau i orfod cadw at gyfreithiau eraill, fel Deddf Iechyd a Diogelwch yn y Gwaith 1974, i gadw staff a’r cyhoedd yn ddiogel. Nid yw’r pandemig ar ben.  Dyma pam rydym yn cadw rhai mesurau diogelu pwysig. Mae hyn yn cynnwys gwisgo gorchuddion wyneb mewn lleoliadau iechyd a gofal, ar gludiant cyhoeddus ac mewn siopau, y gofynion hunanynysu ac asesiadau risg a mesurau rhesymol penodol ar gyfer coronafeirws mewn safleoedd a reoleiddir. Gyda niferoedd cynyddol o bobl yn cael eu brechu, a diolch i ymdrechion pawb yng Nghymru, gallwn edrych ymlaen at ddyddiau gwell.

The Health Protection (Coronavirus Restrictions) (No. 5\) (Wales) Regulations 2020 require a review of the coronavirus measures to be undertaken every three weeks. The most recent three\-week review was due to be completed by 10 February.   Community transmission rates appear to be falling but overall rates remain high at more than 410 cases per 100,000 people, based on positive PCR tests.  The latest ONS Coronavirus Infection Survey results also suggest cases are declining. The pandemic continues to cause pressure on the NHS, with more than 1,110 Covid\-19 patients in hospital, although there has been a reduction in the number of new admissions and more people are being vaccinated – and boosted – every week, thanks to the incredible efforts of our vaccination teams around the country. Coronavirus is still prevalent across Wales – and the UK.  Wales will remain at alert level zero but we can cautiously and gradually begin to relax some of the protections which we have in place as these are no longer proportionate to the level of risk we face. We therefore intend to begin removing the restrictions, starting with the domestic Covid Pass and face coverings, over this three\-week cycle, taking into account the public health situation. From 18 February, all venues previously covered by the domestic Covid Pass regulations – large indoor and outdoor events, nightclubs, cinemas, theatres and concert halls – will no longer need to restrict entry to vaccinated individuals or those who have a negative test (or are medically exempt).  Guidance will set out that venues can still choose to use the domestic Covid Pass on a voluntary basis as part of their coronavirus risk assessment and reasonable measures. The international Covid Pass will continue to be integral to arrangements for safer international travel.  Travellers will need to check the relevant countries’ rules for entry, including any different requirements for children. From 28 February, adults and children aged 11 and over will no longer be required to wear face coverings in most indoor places, with the exception of health and social care settings, all retail settings and public transport.  We will continue to recommend face coverings are worn in our guidance. We have also updated our guidance today to make it clear adults can remove their face coverings when they are interacting with babies and small children at baby and toddler groups. Following the review due by 3 March, we intend to publish a transition plan for living with coronavirus once all legal restrictions made under the emergency health protection legislation are removed. And following the three\-week review due by 24 March, subject to the public health situation at the time, we hope to be able to remove the legal requirements to wear face coverings in the remaining indoor public settings and public transport and for businesses and organisations to undertake specific coronavirus risk assessments and take reasonable measures to minimise risks. Employers will still be obligated by other laws, such as the Health and Safety at Work Act 1974, to keep staff and the public safe. The pandemic is not over. This is why we are continuing to retain some important protections, including face coverings in health and care settings, on public transport and in retail, self\-isolation requirements and specific coronavirus risk assessments and reasonable measures requirements in regulated premises. With increasing numbers of people vaccinated and thanks to everyone’s efforts in Wales, we can look forward to brighter times ahead.

Translate the text from English to Welsh.

On 13 November 2018, Huw Irranca\-Davies, Minister for Children and Social Care made an oral statement in the Siambr on: Improving Outcomes for Children: Reducing the Need for Children to Enter Care, and the Work of the Ministerial Advisory Group (external link).  

Ar 13 Tachwedd 2018, gwnaeth y Huw Irranca\-Davies, Gweinidog Gofal Cymdeithasol a Phlant ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Gwella Canlyniadau i Blant: Lleihau'r Angen i Blant fynd i Mewn i Ofal, a Gwaith Grŵp Cynghori'r Gweinidog (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Yn 2017, dyfarnodd Llywodraeth Cymru £257,000 i Gyngor Sir Powys i ddatblygu hen safle Ysgol Gynradd Dafydd Llwyd yn Park Street fel canolfan integredig newydd y dref i deuluoedd.  Bu'n bosibl, felly, cydleoli hen ganolfan Ystad Ddiwydiannol Mochdre i deuluoedd, a oedd ar gyrion y dref, a chanolfan deuluoedd Skylark mewn un man canolog, nesaf at ysgolion Hafren a Ladywell, sy'n fwy hwylus i deuluoedd. Bydd gan y ganolfan newydd rôl hollbwysig yn y gwaith o ddarparu Dechrau'n Deg, rhaglen arloesol Llywodraeth Cymru ar gyfer y blynyddoedd cynnar, yn y dref. Bydd yn cynnig grwpiau rhieni a phlant bach, dosbarthiadau tylino babanod, rhaglenni hyfforddi rhieni, a gwasanaethau gwybodaeth, cyngor iechyd, ymwelwyr iechyd, cymorth i deuluoedd a chwnsela.  Dywedodd Huw Irranca\-Davies: > "Roedd yn bleser gwirioneddol cael ymweld â'r Drenewydd heddiw a gweld drosof fy hun sut mae buddsoddiad Llywodraeth Cymru yn helpu plant a theuluoedd y dref.  > > "Mae'r £257,000 rydyn ni wedi'i fuddsoddi wedi caniatáu i Gyngor Sir Powys ddatblygu cyfleuster newydd, modern a fydd yn ei gwneud yn llawer haws i blant a'u teuluoedd fanteisio ar wasanaethau. > > “Fel llywodraeth, rydyn ni'n benderfynol o roi'r cychwyn gorau posib mewn bywyd i'n plant. Dyna pam rydyn ni'n buddsoddi i sicrhau bod rhaglen Dechrau'n Deg yn parhau i lwyddo, ac i sicrhau ei bod yn bodloni anghenion y teuluoedd rydyn ni'n eu cefnogi ledled Cymru, anghenion sy'n newid yn gyson. Mae'n parhau i wneud gwahaniaeth  gwirioneddol i fywydau plant yn rhai o'n cymunedau mwyaf difreintiedig.”

In 2017, the Welsh Government awarded Powys County Council £257,000 to develop the former Dafydd Llwyd Primary School site in Park Street as the town’s new Integrated Family Centre.  This allowed the former family centre, based at Mochdre Industrial Estate on the edge of the town, and the Skylark Family Centre, to co\-locate in one central location, next to Hafren and Ladywell schools, which allows easier access for families. The new centre will play a vital role in the delivery of Flying Start, the Welsh Government’s flagship early years programme, in the town. It will provide activities such as parent and toddler groups, baby massage, information, parenting training programmes, health advice and health visitor drop in service, family support and counselling.  Minister for Children, Huw Irranca\-Davies said: > “It was a real pleasure to visit Newtown today to see for myself how Welsh Government investment is benefiting the town’s children and their families.  > > > “The £257,000 investment we have made has allowed Powys County Council to develop a new, modern facility which will make it far easier for children and their families to access services. > > > “As a government, we are determined to give all our children the very best start in life. That’s why we’re investing to ensure the continued success of the Flying Start programme and to ensure it meets the changing needs of the families we support across Wales. It continues to make a real difference to the lives of children in some of our most disadvantaged communities.”

Translate the text from Welsh to English.

Y prif nod yw sicrhau chwarae teg i bob busnes llety ymwelwyr sy'n gweithredu yn y sector. Mae'r pryder ynghylch diffyg tegwch wedi bod yn faes trafod ers amser gyda phryderon nad yw rhai rhannau o'r sector yn cyrraedd nac yn cydymffurfio â'u rhwymedigaethau statudol. Mae Cytundeb Cydweithredu Llywodraeth Cymru gyda Phlaid Cymru yn ymrwymo i gynllun trwyddedu statudol ar gyfer tai gwyliau fel rhan o becyn o fesurau i fynd i'r afael â'r effaith negyddol y gall ail gartrefi a llety gwyliau tymor byr ei chael ar argaeledd a fforddiadwyedd tai i bobl leol yn ein cymunedau. Gallai cynllun trwyddedu statudol: * darparu'r mecanwaith i fynd i'r afael â phryderon ynghylch cydymffurfio; * ei gwneud yn ofynnol i weithredwyr ddangos tystiolaeth bod ganddynt ofynion penodol, megis yr yswiriant cywir, cadarnhau statws cynllunio, tystiolaeth o asesu risg tân, tystysgrif diogelwch nwy, a phrawf o ddiogelwch trydanol; * darparu cronfa ddata gynhwysfawr o bwy yn union sy'n gweithredu yn y diwydiant gan nad yw'n bosibl ar hyn o bryd pennu faint o fusnesau llety ymwelwyr sydd yng Nghymru, neu mewn unrhyw gymuned benodol; * bod yn offeryn gwerthfawr wrth ddeall graddfa a natur y sector. Dywedodd Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething: > "Mae'r economi ymwelwyr yn newid yn gyflym, ac mae rôl llety ymwelwyr yn cynnig heriau mawr i gymunedau ar draws y byd. Er enghraifft, mae twf platfformau archebu ar\-lein wedi dod â llawer o fanteision, megis llwybrau newydd i'r farchnad a mwy o ddewis i ddefnyddwyr. > > > "Fodd bynnag, rydym yn ymwybodol o'r pryderon ynghylch cydymffurfio â'r gofynion presennol ac effaith gosod tai yn y tymor byr ar y stoc dai a'n cymunedau. > > > "Bydd ein cynlluniau i ddatblygu cynllun trwyddedu statudol yn canolbwyntio ar degwch fel rhan o ymateb hirdymor i'r heriau mawr sy'n ein hwynebu.  > > > "Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi bod yn ymchwilio a thrafod gyda rhanddeiliaid ar sut y gallai cynllun o'r fath weithio yng Nghymru. Wrth i'r ymgynghoriad agor nawr, hoffem glywed barn bellach a byddem yn annog y sector i ymateb i'r ymgynghoriad." Dywedodd yr Aelod Dynodedig, Siân Gwenllian: > "Drwy ein Cytundeb Cydweithredu, rydym yn gweithredu'n radical ac ar unwaith i fynd i'r afael â methiannau'r farchnad dai a'r diffyg tai fforddiadwy, gan ddefnyddio'r systemau cynllunio, eiddo a threthu i wneud gwahaniaeth. Mae'r cynllun trwyddedu arfaethedig hwn yn rhan o'n dull gweithredu, gan ei gwneud yn ofynnol cael trwydded i gadw llety ymwelwyr, gan gynnwys llety gwyliau tymor byr. > > > "Mae cynnydd enfawr wedi bod yn y sector llety gwyliau tymor byr yn ystod y blynyddoedd diwethaf sy'n gwaethygu'r argyfwng tai yng Nghymru. Er bod gennym fframwaith rheoleiddio mewn grym yng Nghymru ar gyfer llety rhent preifat, nid oes un sy'n cwmpasu pob math o lety ymwelwyr. Bydd ein cynigion yn dod â mwy o fesurau diogelu i gymunedau lleol ar ddefnyddio anheddau preswyl fel llety gwyliau tymor byr yn benodol, tra'n gwella profiad ymwelwyr a diogelwch ymwelwyr yng Nghymru." Ymateb i’r ymgynghoriad: Cynllun trwyddedu statudol i ddarparwyr llety ymwelwyr yng Nghymru. Mae’r ymatebion i gyrraedd erbyn 17 Mawrth 2023

The primary aim is to establish a level playing field for all visitor accommodation businesses operating in the sector. The concern around the lack of a level playing field has been a long\-standing area of discussion with concerns certain parts of the sector do not meet or comply with their statutory obligations. The Welsh Government’s Co\-operation Agreement with Plaid Cymru commits to a statutory licensing scheme for holiday lets as part of a package of measures to address the negative impact second homes and short\-term holiday lets can have on the availability and affordability of housing for local people in our communities. A statutory licensing scheme could: * provide the mechanism to address concerns on compliance * provide a comprehensive database of exactly who is operating in the industry as it is currently not possible to determine how many visitor accommodation businesses there are in Wales, or in any given community; * be a valuable tool in understanding the scale and nature of the sector. Economy Minister, Vaughan Gething said: > “The visitor economy is changing rapidly, and the role of visitor accommodation presents major challenges for communities across the world. For example, the growth of online booking platforms has brought many benefits, such as new routes to market and increased consumer choice.  > > > “However, we are aware of the concerns around compliance with existing requirements and the impact of short\-term lets on housing stock and our communities. > > > “Our plans to develop statutory licensing scheme will be focused on levelling the playing field as part of a long\-term response to the major challenges we face.  > > > “Over the course of the past year, we have been exploring and engaging with stakeholders on how such a scheme could work in Wales. As the consultation now opens, we would like to hear further views and would encourage the sector to respond to the consultation.” Designated Member Siân Gwenllian said: > “Through our Co\-operation Agreement, we are taking radical and immediate action to address housing market failures and the lack of affordable housing, using the planning, property and taxation systems to make a difference. This proposed licensing scheme is part of our approach, making it a requirement to obtain a licence to operate visitor accommodation, including short\-term holiday lets. > > > "There has been a huge increase in the short\-term holiday let sector in recent years which is exacerbating the housing crisis in Wales. While we have a regulatory framework in place in Wales for private rental accommodation, there isn’t one that covers all types of visitor accommodation. Our proposals will bring greater safeguards to local communities on the use of residential dwellings as short\-term holiday lets in particular, whilst enhancing the visitor experience and visitor safety in Wales.” Respond to the consultation: Statutory licensing scheme for all visitor accommodation providers in Wales. Responses are due by 17 March 2023\.

Translate the text from English to Welsh.

It has also confirmed that pending the outcome of the next review on 12 March, a further £150 million in grants could be made available to firms, including micro businesses, through the Welsh Government’s Non Domestic Rates (NDR) scheme if coronavirus restrictions are extended. The latest round of the Welsh Government’s Economic Resilience Fund will see £30m of targeted support being made available to support small, medium and large businesses in the hospitality, leisure and tourism sectors as well as related supply chain businesses. The funding is targeted to businesses employing ten or more staff in recognition of the relatively higher level of operating costs that these businesses face. However, should restrictions be extended at the 12 March review, the £150m that will be made available would see businesses in the hospitality, tourism, leisure and non\-essential retail sectors that pay non\-domestic rates receiving an additional payment of up to £5k regardless of the number of employees they have. From today, businesses in the hospitality, tourism and leisure sectors can access the eligibility checker and calculator on the Business Wales website to help them work out what support they can expect to qualify for in this latest round and to understand the detail they will need to make an application. Minister for the Economy, Transport and North Wales, Ken Skates, said:  > “This last year has been incredibly difficult for everyone and we are aware of the significant challenges facing our fantastic hospitality, tourism and leisure sector. > > “The focus of this latest £30m round of funding is to target further support at the small, medium and large businesses in these sectors with the specific aim of protecting as many jobs as possible. > > “The Welsh Government’s support to businesses throughout the pandemic has been the most generous anywhere in the UK and I am pleased that we have been able to get over £1\.9bn directly into the bank accounts of our businesses. > > “With restrictions likely to continue for a little while longer we are actively reviewing our options for providing further support. I am pleased to confirm that we have now made provision for a further £150m of support for businesses paying non\-domestic rates should restrictions be extended at the next coronavirus review on 12th March which would include support for micro businesses.” Minister for Finance, Rebecca Evans, said:  > “The pandemic has had a disproportionate effect on the hospitality, leisure and tourism sectors and the people it employs. > > “This new fund, and our provision of additional funding should restrictions be extended, responds to the latest phase of the pandemic and signifies our continued commitment to the sector, helping them to survive the toughest of times until they are in a position to safely reopen their doors again.” Kate Nicholls, Chief Executive of UKHospitality (UKH) welcomed the latest Welsh Government grants package for the industry: > “Welsh Government has again listened directly to our constructive proposals for more vital support and the new money will play a leading part in continuing to save local jobs and local businesses until March 31 in communities right across Wales while lockdown persists.”

Cadarnhawyd hefyd, gan ddibynnu ar ganlyniad yr adolygiad nesaf ar 12 Mawrth, y gallai gwerth £150 miliwn o grantiau gael eu neilltuo i fusnesau, gan gynnwys micro\-fusnesau, trwy gynllun Ardrethi Annomestig (NDR) Llywodraeth Cymru os caiff cyfyngiadau’r coronafeirws eu estyn. Yn y rownd ddiweddaraf, bydd £30m o gymorth y Gronfa Cadernid Economaidd yn cael ei dargedu er lles busnesau bach, canolig a mawr yn y sector lletygarwch, hamdden a thwristiaeth ac i fusnesau yn y gadwyn gyflenwi gysylltiedig. Mae’r arian yn cael ei dargedu at fusnesau sy’n cyflogi deg neu fwy o staff fel cydnabyddiaeth o’r costau gweithredu cymharol uchel y mae’r busnesau hyn yn gorfod eu hysgwyddo. Ond os caiff y cyfyngiadau eu hestyn yn yr adolygiad ar 12 Mawrth, byddai’r £150m fyddai’n cael ei neilltuo yn golygu y byddai pob busnesau lletygarwch, twristiaeth a hamdden a siopau nad ydyn nhw’n hanfodol yn cael taliad ychwanegol o hyd at £5k, waeth faint o weithwyr a gyflogir ganddynt. O heddiw ymlaen, bydd busnesau lletygarwch, twristiaeth a hamdden yn cael mynd ar y gwiriwr cymhwysedd a’r gyfrifiannell sydd ar wefan Busnes Cymru i'w helpu i weithio allan pa gymorth y gallent fod yn gymwys iddo yn y rownd ddiweddaraf hon a deall y manylion sydd eu hangen i wneud cais. Dywedodd Gweinidog yr Economi, Trafnidiaeth a’r Gogledd, Ken Skates: > "Mae’r flwyddyn ddiwethaf wedi bod yn un hynod o anodd i bawb ac rydym yn ymwybodol o'r heriau sylweddol sy'n wynebu ein sector lletygarwch, twristiaeth a hamdden. > > > "Ffocws y rownd ariannu ddiweddaraf hon gyda’i £30m o arian ychwanegol ar gyfer busnesau lletygarwch, hamdden a thwristiaeth yw’r busnesau bach, canolig a mawr yn y sector a’r nod penodol o ddiogelu cymaint o swyddi â phosibl. > > > "Cefnogaeth Llywodraeth Cymru i fusnesau gan gynnwys i’r sector lletygarwch, hamdden a thwristiaeth drwy gydol y pandemig fu'r un fwyaf hael o holl wledydd y DU, ac rwy'n falch ein bod wedi gallu rhoi dros £1\.9bn yn uniongyrchol yng nghyfrifon banc ein busnesau. > > > "Gyda chyfyngiadau'n debygol o barhau am ychydig amser eto rydym wrthi'n adolygu ein hopsiynau ar gyfer darparu cymorth pellach. Mae’n dda gen i gadarnhau nawr y byddwn yn neilltuo £150m o gymorth ychwanegol i fusnesau sy’n talu ardrethi annomestig os caiff y cyfyngiadau eu hestyn yn adolygiad nesa’r coronafeirws ar 12 Mawrth, gan gynnwys i ficro\-fusnesau." Dywedodd Rebecca Evans, y Gweinidog Cyllid; > "Mae'r pandemig wedi cael effaith anghymesur ar y sector lletygarwch, hamdden a thwristiaeth a'r bobl y mae'n eu cyflogi. > > > "Mae'r gronfa newydd hon, a’r arian ychwanegol y byddwn yn ei neilltuo pe bai’r cyfyngiadau’n cael eu hestyn, yn ymateb i gam diweddaraf y pandemig ac yn arwydd o’n hymrwymiad di\-dor i'r sector, gan eu helpu i oroesi'r cyfnod anoddaf hwn nes eu bod mewn sefyllfa i ailagor eu drysau'n ddiogel eto." Mawr oedd croeso Kate Nicholls, Prif Weithredwr UKHospitality (UKH) i becyn grantiau diweddaraf Llywodraeth Cymru i’r diwydiant: > “Mae Llywodraeth Cymru wedi gwrando unwaith eto ar ein cynigion adeiladol ar gyfer mwy o gymorth a bydd yr arian newydd yn gwneud cyfraniad amlwg at barhau i arbed swyddi lleol a busnesau lleol tan 31 Mawrth mewn cymunedau ledled Cymru tra phery’r cyfnod clo.”

Translate the text from English to Welsh.

Last year, the Welsh Government marked the marriage of Prince Harry and Meghan Markle, the Duke and Duchess of Sussex, with a £1,500 donation to Welsh charity, Life for African Mothers.  The donation, made on behalf of the people of Wales, is funding Sam Falloon, a Welsh midwife from Caerphilly who works for Cardiff and Vale Health Board, to travel to Liberia, on the west coast of Africa, to help train 15 local midwives on how to improve care for both mother and baby.  Sam is the mother of 6 children, who took on her midwifery training 5 years ago, when her youngest child was just 3 years old. Her visit is being arranged through Life for African Mothers, which has been supporting hospitals in Sub\-Saharan Africa for the last 12 years.  The Welsh Government’s Minister for International Relations, Eluned Morgan said: > “As Harry and Meghan prepare to welcome their new child into the world, I am so pleased our gift to mark their marriage last year is funding Sam’s visit to Liberia. The visit will allow Sam to pass on her knowledge and expertise, which will help local midwives make pregnancy and giving birth safer, helping to save the lives of more mothers and their babies. > > > “This experience will not only be of huge benefit to our friends in Liberia, but it will also give Sam a life changing experience, which will benefit the NHS here in Wales. > > > “I want Wales to be a globally responsible nation. This is a fantastic example of how we are already achieving that aim.” Sam said: > “I’m really looking forward to going and I’m excited about the new skills I’ll learn and I’m very keen to share the midwifery education I’ve had here in Wales.” Angela Gorman, Chief Executive of Life for African Mothers, said:  > "I am privileged to be a part of saving mothers lives in Africa and am particularly proud of the contribution that Wales is making to our work. My grandmother died in childbirth 104 years ago. I think she's left me a job to do."

Y llynedd, nodwyd priodas y Tywysog Harry a Meghan Markle, Dug a Duges Sussex, gan Lywodraeth Cymru gyda chyfraniad o £1,500 i'r elusen Gymreig, Life for African Mothers.  Mae'r cyfraniad a gafodd ei roi ar ran pobl Cymru, yn ariannu taith Sam Falloon, bydwraig o Gaerffili sy'n gweithio i Fwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro, i Liberia, ar arfordir gorllewinol Affrica, lle bydd yn helpu i hyfforddi 15 o fydwragedd lleol ar sut i wella gofal ar gyfer mamau a'u babanod.  Mae Sam yn fam i chwech o blant. Cafodd hyfforddiant fel bydwraig 5 mlynedd yn ôl, a hynny pan oedd ei phlentyn ieuengaf dim ond yn 3 mlwydd oed. Mae ei hymweliad yn cael ei drefnu drwy Life for African Mothers, sydd wedi bod yn cefnogi ysbytai yn Affrica Is\-Sahara am y 12 mlynedd diwethaf.  Dywedodd Eluned Morgan, Gweinidog Cysylltiadau Rhyngwladol Llywodraeth Cymru: > “Wrth i Harry a Meghan pataroi i groesawu eu plentyn cyntaf i'r byd, rydw i mor falch bod ein hanrheg i nodi eu priodas y llynedd yn ariannu ymweliad Sam i Liberia. Bydd yr ymweliad yn caniatáu i Sam rannu ei gwybodaeth a'i harbenigedd, a bydd hyn yn helpu bydwragedd lleol i sicrhau bod beichiogrwydd a genedigaethau yn fwy diogel, gan helpu i achub bywydau mwy o famau a babanod.  > > > “Bydd y profiad hwn o fudd enfawr i'n ffrindiau yn Liberia. Ond bydd hefyd yn cynnig profiad a fydd yn newid bywyd i Sam, a bydd hynny o fantais i'r Gwasanaeth Iechyd yma yng Nghymru. > > > "Rydw i am i Gymru fod yn genedl sy'n gyfrifol ar lefel fyd\-eang. Mae hon yn enghraifft wych o'r ffordd rydyn ni'n cyflawni'r nod hwnnw yn barod." Dywedodd Sam: > “Rydw i'n edrych ymlaen yn fawr at fynd. Mae meddwl am y sgiliau newydd y byddaf i'n eu dysgu wir yn gyffrous ac alla i ddim aros tan imi allu rhannu'r addysg bydwreigiaeth rydw i wedi'i chael yma yng Nghymru.” Dywedodd Angela Gorman, Prif Weithredwr Life for African Mothers:  > "Mae cael bod yn rhan o achub bywydau mamau yn Affrica yn fraint ac anrhydedd imi ac rydw i'n arbennig o falch o'r cyfraniad y mae Cymru yn ei wneud i'n gwaith. Bu farw fy mam\-gu wrth iddi roi genedigaeth 104 o flynyddoedd yn ôl. Un o'r teyrngedau mwyaf y gallaf ei thalu iddi yw cyflawni'r gwaith hanfodol bwysig hwn."

Translate the text from Welsh to English.

Er mwyn deall y ffordd orau ymlaen ar gyfer diwygio caffael yng Nghymru, yn gynharach eleni bu inni drafod gyda’n rhanddeiliaid i ddeall eu hawydd am ddiwygio y broses gaffael yng Nghymru o bosibl, a'r cynigion a amlinellwyd ym Phapur Gwyrdd Llywodraeth y DU. Canlyniad y trafod hwn oedd bod y rhan fwyaf o randdeiliaid yn gefnogol ar y cyfan i gyfeiriad cyffredinol cynigion Papur Gwyrdd Llywodraeth y DU, ond nad oedd ganddo ddigon o fanylion. Yn ddelfrydol, hoffai Gweinidogion Cymru i’r diwygio ddigwydd ar yr un sail ac i’r un amserlen yng Nghymru a Lloegr. Felly, mae’r Gweinidog Cyllid a’r Trefnydd wedi ysgrifennu at Lywodraeth y DU yn gofyn i Lywodraeth newydd Cymru gael gwneud penderfyniad terfynol ynghylch y ffordd ymlaen i ddiwygio’r broses gaffael yng Nghymru unwaith y bydd rhagor o wybodaeth ar gael. Felly, byddwn yn gweithio'n agos gyda swyddogion Llywodraeth y DU ac yn parhau i drafod â'n rhanddeiliaid fel y bo'n briodol i helpu i lywio Llywodraeth newydd Cymru wrth wneud penderfyniad terfynol ar ddechrau’r tymor newydd. Os oes gennych unrhyw gwestiynau yn y cyfamser, anfonwch e\-bost at: TimDiwygiorBrosesGaffael@llyw.cymru

To understand the best way forward for procurement reform in Wales, earlier this year we engaged with our stakeholders to understand their appetite for potential procurement reform in Wales and the proposals outlined in the UK government’s Green Paper. This engagement found that most stakeholders were generally supportive of the overall direction of travel of the UK Government’s Green Paper proposals but that it did not have sufficient detail. Ideally, Welsh Ministers would like reform to be taken forward broadly on the same basis and to the same timescale in both England and Wales. Hence the Minister for Finance and Trefnydd has written to UK government requesting that the incoming Welsh Government makes a final decision on the way forward for procurement reform in Wales once further information is available. We will therefore work closely with UK government officials and continue to engage with our stakeholders, as appropriate, to help inform the incoming Welsh Government in making its final decision early in the new term. If you have any questions in the meantime please email: ProcurementReformTeam@gov.wales

Translate the text from English to Welsh.

Last month I updated members outlining our progress in delivering our Decarbonisation Programme. The Programme, up until March 2019, focusses on the delivery of the requirements under the Act which are: • Defining what emissions are counted in our Welsh account; • Setting the decarbonisation pathway in Wales, including setting the interim targets (for 2020, 2030 and 2040\) and the first two carbon budgets (for 2016\-2020 and 2021\-2025\)   • Setting out the actions we will take, through our collective Delivery Plan covering the first carbon budget (2016\-2020\). In December 2016, the UK Committee on Climate Change (UKCCC), our independent Advisory Body, hosted a call for evidence, seeking stakeholder’s views on what emissions should be counted and the way we count them in Wales. The Welsh Government promoted this call for evidence and hosted a joint stakeholder event with the UKCCC in January. In April 2017, the UKCCC provided me with advice on accounting emissions in Wales and I would like to thank stakeholders for their input. I evaluated their advice along with wider evidence and have discussed it with my Cabinet colleagues.  As a result, I can confirm in Wales we are looking to agree with all of the Advisory Body’s recommendations which are: **To count all emissions in Wales**, including those from largest emitters, currently operating under the EU Emission Trading Scheme. We do not intend to use any complicated methods or cap like other areas of the country.  We believe including total emissions is the most transparent and simplest way of counting emissions.  We recognise we do not have all of the levers for all of our emissions but as part of our Delivery Plan, which will set our transition to a low carbon economy, we will be calling on others, such as the UK Government, to take action where relevant. **To include emissions from international aviation and shipping**. Although aviation and shipping is not devolved to Wales, we recognise we have a global responsibility for including all emissions in our accounting framework.  Therefore, we agree with the recommendation to include bunker fuel sales and also agree appropriate action should be taken at the global or EU level rather than Wales alone, which could result in unintended consequences.   **To allow for a limited amount of international offsetting**. Whilst our focus will be on driving forward action in Wales, we recognise if we are including all emissions within our framework, including those areas in which we have limited powers over, we may need a certain amount of flexibility through the use of offsetting to help manage those unforeseen circumstances. We, therefore, agree with the recommendation by the UKCCC to follow the approach which is used in both the UK and Scotland in allowing a degree of offsetting. Offsetting is not a substitute for reducing emissions, however, will be considered as a last resort. In Wales, we have a global responsibility through the Well\-being of Future Generations Act. If we are going to utilise offsetting as a last resort, we would want to ensure we invest in credible and reputable schemes in developing countries, which cannot only reduce emissions but support wider benefits. This is why we agree with the UKCCC recommendation and would only be looking to initially utilise offsets as part of the Compliance Market Mechanism. Going forward, other schemes, such as the Welsh Government’s Wales for Africa programme, could well be utilised. The funding not only helps to reduce emissions but provides trees to communities, which helps to provide food, stabilizes the soil to reduce runoff and landslides.   Collectively, these decisions represent an important milestone in establishing a framework for a decarbonised Wales. They establish the scope within which we can now set the interim targets and carbon budgets. To support this process, I have commissioned the UKCCC to provide me with advice on setting targets and budgets and where they see opportunities for Wales to decarbonise. They will be looking to publish a Call for Evidence from the 6 July until 11 September 2017 and we will be holding 2 joint stakeholder events in North and South Wales. I would ask stakeholders to input in to the Call, to ensure we get Welsh specific advice. I also recognise we need to start taking action now.  I recently held my first Decarbonisation Ministerial Task and Finish Group and one of the areas we have agreed to take action on collectively is around Decarbonisation of the Public Sector.  Although the Public Sector only accounts for a small amount of Wales’ emissions, currently only around 1%, leadership is needed at both the national and local level to achieve the depth of decarbonisation required. The Public Sector is uniquely placed to not only ensure their buildings are efficient, but also influence emissions far more widely through the delivery of their services, procurement of goods and services and influencing action through our local communities. Our overall ambition is for the Public Sector to be carbon neutral by 2030\. However within this ambition there are choices to be made.  We will be launching a Call for Evidence which will explore those choices, in terms of the definition of the Public Sector; scope of emissions to be counted; the definition of carbon neutral and how the ambition will be monitored and reported against. I would urge stakeholders to respond to this important call. https://www.theccc.org.uk/consultations/

Fis diwethaf, rhoddais yr wybodaeth ddiweddaraf i’r aelodau am ein datblygiadau o ran cyflawni ein Rhaglen Ddatgarboneiddio.  Mae’r Rhaglen hyd at fis Mawrth 2019 yn canolbwyntio ar gyflawni gofynion y Ddeddf sef: • Diffinio pa allyriadau sy'n cael eu cynnwys yn ein cyfrif yng Nghymru; • Gosod y llwybr datgarboneiddio yng Nghymru, gan gynnwys gosod y targedau dros dro (ar gyfer 2020, 2030 a 2040\) a'r ddwy gyllideb garbon gyntaf (ar gyfer 2016\-2020 a 2021\-25\)   • Pennu sut y byddwn yn cyrraedd ein targedau gostwng allyriadau, trwy ein Cynllun Cyflawni ar y cyd sy'n cynnwys y gyllideb garbon gyntaf (2016\-2020\). Ym mis Rhagfyr 2016, cynhaliodd Pwyllgor y DU ar Newid Hinsawdd (UKCCC), ein Corff Cynghori Annibynnol, gais am dystiolaeth, gan holi barn rhanddeiliaid pa allyriadau y dylid eu cyfrif a’n dull o’u cyfri yng Nghymru.  Hyrwyddodd Llywodraeth Cymru yr alwad hon am dystiolaeth gan gynnal digwyddiad ar y cyd i randdeiliaid gyda’r UKCCC ym mis Ionawr. Ym mis Ebrill 2017 rhoddodd yr UKCCC gyngor imi ar gyfrifo allyriadau yng Nghymru a hoffwn ddiolch i randdeiliaid am eu mewnbwn.  Cynhelais werthusiad o’u cyngor yn ogystal â thystiolaeth ehangach, ac rwyf wedi trafod hyn gyda’m cydweithwyr yn y Cabinet.  O ganlyniad gallaf gadarnhau ein bod yn bwriadu cytuno gyda holl argymhellion y Corff Cynghori yng Nghymru, sef: **Cyfri pob un o’r allyriadau yng Nghymru**, gan gynnwys y rhai hynny o’r allyrwyr mwyaf, sydd ar hyn o bryd yn gweithredu o dan Gynllun Masnachu Allyriadau yr UE.  Nid ydym yn bwriadu defnyddio unrhyw ddulliau cymhleth na rhoi uchafswm fel ardaloedd erailld.  Rydym yn credu mai cynnwys cyfanswm yr allyriadau yw’r dull mwyaf tryloyw a symlaf o gyfrif allyriadau.  Rydym yn cydnabod nad oes gennym dulliau gweithredu ar gyfer pob un o’n hallyriadau ond fel rhan o’n Cynllun Cyflenwi, fydd yn pennu y newid i economi garbon isel, byddwn yn galw ar eraill, fel Llywodraeth y DU, i weithredu ble y bo angen. **Cynnwys allyriadau o hedfa a morgludiant rhyngwladol**. Er nad yw hedfan a morgludiant wedi ei ddatganoli i Gymru, rydym yn sylweddoli bod gennym gyfrifoldeb byd\-eang i gynnwys pob allyriad yn ein fframwaith cyllido.  Rydym felly yn cytuno gyda’r argymhelliad i gynnwys gwerthiant tanwydd ar gyfer morgludiant a hefyd cytuno y dylid cymryd camau priodol ar lefel byd\-eang neu yr UE yn hytrach nag ar lefel Cymru yn unig, a allai arwain at ganlyniadau nas bwriadwyd.     **Caniatâu swm cyfyngedig ar gyfer gwrthbwyso rhyngwladol**.  Er ein bod yn canolbwyntio ar ddatblygu’r camau yng Nghymru, rydym yn cydnabod, os ydynt yn cynnwys pob un o’r allyriadau o fewn ein fframwaith – gan gynnwys y meysydd hynny ble mae ein pwerau wedi’u cyfyngu – efallai y bydd angen rhywfaint o hyblygrwydd drwy ddefnyddio gwrthbwyso i helpu i reoli’r amgylchiadau hynny na ragwelwyd.  Rydym felly yn cytuno â’r argymhelliad gan yr UKCCC i ddilyn y dull sy’n cael ei ddefnyddio yn y DU a’r Alban trwy ganiatâu graddfeydd o wrthbwyso.  Nid yw gwrthbwyso yn dod yn lle lleihau allyriadau ond bydd yn cael ei ystyried fel yr ateb olaf.   Yng Nghymru, mae gennym gyfrifoldeb byd\-eang drwy Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol.  Os ydym i ddefnyddio gwrthbwyso fel yr ateb olaf, byddem am sicrhau ein bod yn buddsoddi mewn cynlluniau credadwy a dibynadwy mewn gwledydd sy’n datblygu, fydd nid yn unig yn gallu lleihau allyriadau ond yn cefnogi manteision ehangach.  Dyna pam yr ydym yn cytuno gydag argymhelliad UKCCC a dim ond yn edrych ar wrthbwyso ar y cychwyn fel rhan o Fecanwaith Marchnad Gydymffurfio.  Wrth fynd ymlaen, byddai’n bosibl defnyddio  cynlluniau eraill, megis rhaglen Cymru dros Affrica.  Mae’r cyllid nid yn unig yn helpu i leihau allyriadau ond mae’n rhoi coed i gymunedau, sy’n helpu i ddarparu bwyd, ac yn sefydlogi’r pridd i leihau dŵr sy’n llifo a thirlithriadau.     Gyda’i gilydd, bydd y penderfyniadau hyn yn garreg filltir bwysig wrth sefydlu fframwaith ar gyfer Cymru sydd wedi’i datgarboneiddio.  Maent yn rhoi sylfaen i osod targedau dros dro a chyllidebau carbon.  I gynnal y broses hon, rwyf wedi comisiynu UKCCC i roi cyngor imi ar bennu targedau a chyllidebau ble y maent yn gweld cyfleoedd i Gymru ddatgarboneiddio.  Byddant yn cyhoeddi Cais am Dystiolaeth o’r 6 Gorffennaf tan 11 Medi 2017 a byddwn yn cynnal 2 ddigwyddiad rhanddeiliaid yng Ngogledd a De Cymru.  Rwy’n gofyn i’r rhanddeiliaid roi mewnbwn i’r Alwad, i sicrhau ein bod yn derbyn cyngor sy’n benodol i Gymru.   Rwyf hefyd yn sylweddoli bod angen inni ddechrau gweithredu nawr.  Cynhaliwyd y Grŵp Gorchwyl a Gorffen Gweinidogol Datgarboneiddio cyntaf yn ddiweddar ac un o’r meysydd yr ydym wedi cytuno i weithredu arno ar y cyd yw Datgarboneiddio’r Sector Cyhoeddus.     Er mai dim ond ychydig o allyriadau Cymru, tua 1% ar hyn o bryd, y mae’r Sector Cyhoeddus yn gyfrifol amdanynt, mae angen arweiniad ar lefel genedlaethol a lleol i gyrraedd y lefel o ddatgarboneiddio sydd ei angen.  Mae’r Sector Cyhoeddus mewn sefyllfa unigryw nid yn unig i sicrhau bod eu hadeiladau’n effeithlon, ond hefyd i ddylanwadu ar allyriadau mewn dull llawer ehangach trwy gyflawni gwasanaethau, caffael nwyddau a gwasanaethau a dylanwadu ar weithredu trwy gymunedau lleol.   Ein huchelgais cyffredinol yw y bydd y Sector Cyhoeddus yn garbon niwtral erbyn 2030\.  Fodd bynnag, o fewn yr uchelgais hwn mae dewisiadau i’w gwneud.  Byddwn yn lansio Cais am Dystiolaeth fydd yn edrych ar y dewisiadau hynny, o ran y diffiniad o’r Sector Cyhoeddus, pa allyriadau sydd i’w cyfri; y diffiniad o garbon niwtral a sut y bydd yr uchelgais yn cael ei fonitro a’i nodi.  Hoffwn annog rhanddeiliaid i ymateb i’r cais pwysig hwn. https://www.theccc.org.uk/consultations/

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r Rhaglen Lywodraethu yn nodi ein hymrwymiad i ddatblygu gwasanaethau uchel eu safon, integredig, cynaliadwy, diogel ac effeithiol. Gwasanaethau sy’n canolbwyntio ar bobl yw’r rhain, gan adeiladu ar eu cryfderau a hybu eu llesiant. Mae gan bawb hawl i fwynhau llesiant, ac mae’n gyfrifoldeb ar bawb. Rhaid inni helpu pobl i sicrhau llesiant drwy gydnabod a gwerthfawrogi cryfderau pobl, eu teuluoedd, eu ffrindiau a’u cymunedau. Rydym wedi bod yn cydweithio ag amrywiaeth eang o bartneriaid i benderfynu beth yw ystyr llesiant. Nodwyd hyn yn ein fframweithiau canlyniadau iechyd a llesiant. Disgwyliwn i’r fframweithiau hyn sbarduno’r gwasanaethau iechyd a’r gwasanaethau cymdeithasol i gydweithio, ochr yn ochr â’r trydydd sector a’r sector annibynnol. Rydym wedi bod yn glir fod rhaid integreiddio iechyd a gofal cymdeithasol o amgylch pobl, er mwyn sicrhau canlyniadau o ran llesiant. Mae gwasanaethau yn cyfrannu at hyn mewn ffordd arbennig iawn, ac mae’r fframwaith yn cydnabod hynny.  Rydym yn cyhoeddi Fframwaith Canlyniadau Cenedlaethol y Gwasanaethau Cymdeithasol heddiw. Bydd Fframwaith Canlyniadau’r GIG yn dilyn yn yr haf. Bydd y fframweithiau yn ein helpu i fesur faint o wahaniaeth y mae gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yn ei wneud i fywydau pobl, mewn gwirionedd, a'r ffordd y maent yn galluogi pobl i gyflawni’r pethau rydym yn disgwyl eu cael ein hunain, ac yn disgwyl i’n teulu a’n ffrindiau eu cael. Bydd hyn yn cryfhau’r angen i gael gwasanaethau sy’n canolbwyntio ar bobl, gan gynnwys sicrhau bod pobl yn chwarae rhan uniongyrchol yn y broses o gyfrannu at eu llesiant eu hunain. Rhaid i’r fframweithiau hyn fod yn rhan anhepgor o’n polisïau a’n harferion. Byddwn yn parhau i drafod ein dull gweithredu er mwyn sicrhau bod y canlyniadau a amlinellir yn y fframweithiau hyn yn adlewyrchu iechyd a llesiant pobl Cymru. 

  Programme for Government sets out our commitment to develop high quality integrated, sustainable, safe and effective people centered services that build on people’s strengths and promote their well\-being. Well\-being is everyone’s right and everyone’s responsibility. We must support people to achieve well\-being by recognising and valuing people’s strengths, people’s families, friends and communities. We have been working with a wide range of partners to determine what well\-being means. This has been set out in our health and well\-being outcomes frameworks. We expect that these frameworks will drive forward collaborative working between health and social services, alongside the Third and Independent Sectors. We have been clear that the integration of health and social care must be based around people to secure well\-being outcomes. Services make distinctive contributions to this and those are recognised in the frameworks. We are publishing the Social Services National Outcomes Framework today. The NHS Outcomes Framework will follow in the summer. The frameworks will help us measure how much of a real difference health and social care services are making to peoples’ lives – how they are enabling people to achieve the things we all expect for ourselves and for our family and friends.  This approach will strengthen the requirement for people centered services including involving people in contributing directly to their own well\-being. These frameworks must be embedded in all of our policies and practices. We will continue to engage on our approach to ensure that the outcomes set out in these frameworks truly reflect the health and well\-being of people in Wales.

Translate the text from English to Welsh.

        Today I am publishing the summary of responses to the Green Paper ‘*Working Together for Wales: The Public Service Workforce’* along with the individual responses. The Green Paper issued in May 2012 and views were invited on the proposals as part of a 12 week consultation exercise which ended on 31 July 2012\.  The Green Paper included a number of proposals for Welsh legislation, namely:   * providing the Welsh Ministers with the power to issue statutory guidance on workforce matters affecting the public service; * placing a duty on the public service to collaborate on workforce matters; and * confirming a Two\-Tier Workforce Code for public service organisations in Wales.   In total around 50 responses were received to the proposals set out within the Green Paper. Those responses came from a variety of stakeholders including Local Government, the health sector, the education sector, trades unions, professional groups, individuals and one each from the Welsh Language Commissioner, a voluntary organisation and a business group. The responses demonstrate the commitment of public service stakeholders to more effective, efficient and citizen\-centred services for the people of Wales. The comments on the proposals demonstrated strong support for partnership working and the strategic principles outlined in our publication *Working Together for Wales: A Strategic Framework for the Public Service Workforce in Wales.*  There was also support for a social partnership approach and the work of the Workforce Partnership Council, which respondents felt should be maintained on its current standing. The consultation responses highlight two key areas for consideration by the Welsh Ministers.  There were a number of calls for increased leadership on public service workforce matters from the Welsh Ministers.  It was also evident from the responses there is confusion regarding the standing and coverage of the existing Two\-Tier Workforce Codes, with different parts of the public service uncertain if they were included within the Codes, or if the Codes remained in force. The decision by the UK Government to dis\-apply the equivalent English Codes has not affected the standing of the Welsh Codes.  The Welsh Two\-Tier Workforce Codes remain in force and should be respected.  I do believe the difference between the existing statutory and non\-statutory Codes needs to be addressed and that clarity on the coverage of the Codes is required. I will be giving careful consideration to the comments received as we develop an Assembly Bill. The summary of responses can be found online.                      

Heddiw rwy'n cyhoeddi crynodeb o'r ymatebion i'r Papur Gwyrdd 'Gweithio gyda’n gilydd Dros Gymru: Gweithlu’r Gwasanaeth Cyhoeddus’ ynghyd â'r ymatebion unigol. Cyhoeddwyd y Papur Gwyrdd ym mis Mai 2012 a gofynnwyd am farn ar y cynigion fel rhan o ymarfer ymgynghori 12 wythnos a ddaeth i ben ar 31 Gorffennaf 2012\. Roedd y Papur Gwyrdd yn cynnwys nifer gynigion ar gyfer deddfwriaeth Cymru, sef: * rhoi'r pŵer i Weinidogion Cymru gyhoeddi canllawiau statudol ar faterion sy'n ymwneud â'r gweithlu sy'n effeithio ar y gwasanaeth cyhoeddus; * rhoi dyletswydd ar sefydliadau gwasanaeth cyhoeddus i gydweithio ar faterion sy'n ymwneud â'r gweithlu; * cadarnhau Cod Gweithlu Dwy Haen ar gyfer sefydliadau gwasanaeth cyhoeddus yng Nghymru. Daeth cyfanswm o ryw 50 o ymatebion i law i'r cynigion a nodwyd yn y Papur Gwyrdd. Cafwyd ymatebion gan amrywiaeth o randdeiliaid, gan gynnwys llywodraeth leol, y sector iechyd, y sector addysg, undebau llafur, grwpiau proffesiynol, unigolion, ac un yr un gan Gomisiynydd y Gymraeg, sefydliad gwirfoddol a grŵp busnes. Mae'r ymatebion yn dangos ymrwymiad rhanddeiliaid gwasanaeth cyhoeddus i gynnig gwasanaethau mwy effeithiol ac effeithlon sy'n canolbwyntio ar y dinesydd i bobl Cymru. Mae'r sylwadau ar y cynigion yn dangos cefnogaeth gref i waith partneriaeth a'r egwyddorion strategol a amlinellir yn ein cyhoeddiad Gweithio gyda’n gilydd Dros Gymru: Fframwaith Strategol ar gyfer y Gweithlu Gwasanaethau Cyhoeddus yng Nghymru.  Hefyd roedd cefnogaeth ar gyfer model partneriaeth gymdeithasol a gwaith Cyngor Partneriaeth y Gweithlu, gyda'r ymatebwyr yn teimlo y dylid ei gynnal fel ag y mae. Roedd yr ymatebion i'r ymgynghoriad yn pwysleisio dau faes y dylai Gweinidogion Cymru eu hystyried.  Roedd nifer o alwadau am fwy o arweiniad gan Weinidogion Cymru ar faterion yn ymwneud â gweithlu'r gwasanaeth cyhoeddus.  Roedd yn amlwg hefyd o'r ymatebion bod dryswch ynghylch sefyllfa a chwmpas y Codau Gweithlu Dwy Haen presennol, gyda gwahanol rannau o'r gwasanaeth cyhoeddus yn ansicr p'un a yw'r Codau'n berthnasol iddyn nhw, neu a yw'r Codau mewn grym o hyd. Nid yw penderfyniad Llywodraeth y DU i ddiddymu'r Codau cyfatebol yn Lloegr wedi effeithio ar sefyllfa'r Codau yng Nghymru.  Mae Codau Gweithlu Dau Haen Cymru yn gymwys o hyd a dylid cadw atynt. Rwy'n credu bod angen mynd i'r afael â'r gwahaniaeth rhwng Codau statudol ac anstatudol a bod angen eglurder ar gwmpas y Codau. Byddaf yn ystyried y sylwadau sydd wedi dod i law yn ofalus wrth i ni ddatblygu Bil y Cynulliad. Mae Crynodeb o’r ymatebion ar\-lein.

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Gorffennaf, cyflwynais yr wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau ynghylch i ba raddau y mae Awdurdodau Tân ac Achub wedi gweithredu yn unol â’n Fframwaith Cenedlaethol ar gyfer Gwasanaethau Tân ac Achub.  Addewais gyflwyno adroddiad arall, pan fyddai data ar gyfer 2018\-19 ar gael.  Rwy’n falch o wneud hyn nawr, ac rwy’n cyhoeddi fy adroddiad llawn heddiw Y fframwaith cenedlaethol ar gyfer gwasanaethau tân ac achub: adroddiad cynnydd 2019 Mae’n bleser mawr gennyf ddweud bod yr adroddiad yn cadarnhau’r negeseuon cyffredinol a gyflwynais yn ystod yr haf diwethaf.  Ar ôl dadansoddi data ar gyfer Cymru, Lloegr a’r Alban, mae’n ymddangos bod ein Gwasanaethau Tân ac Achub yn parhau i lwyddo i leihau nifer a difrifoldeb achosion o dân cyn belled ag y gallant. Cafwyd llwyddiant arbennig o ran tanau mewn cartrefi.  Mae’r rhain yn cyfrif am gyfran fechan o’r holl danau yn unig, ond mae’n golygu’r mwyafrif helaeth o anafusion.  Maent yn cael effaith anghymesur ar bobl sy’n hen, yn fregus, yn anabl, neu’n agored i niwed fel arall. Hyd yn oed os nad oes unrhyw anafusion, gall y difrod i eiddo a’r effaith ar fywydau bob dydd pobl fod yn drychinebus.  Felly, mae’n braf adrodd bod nifer y tanau mewn cartrefi yng Nghymru ar ei lefel isaf erioed erbyn hyn. Mae’r niferoedd hyn wedi disgyn yn is ac yn gyflymach nag yn Lloegr a’r Alban.  Hefyd, mae tanau sy’n cael eu hachosi gan gyflenwadau trydanol anniogel yn y cartref \- a oedd yn ymddangos yn broblem ddifrifol tan yn ddiweddar \- wedi gostwng yn sylweddol ers i ni dynnu sylw Awdurdodau Tân ac Achub at y mater. Does gen i ddim amheuaeth fod y llwyddiant hwn yn rhannol oherwydd y pwyslais mawr y mae’r Gwasanaeth yn ei roi ar atal tanau a gwella ymwybyddiaeth o risgiau tân.  Fel y gwelir yn fy adroddiad, ni sydd â’r rhaglen fwyaf helaeth o ddigon o ymweliadau i wirio diogelwch tân yn y cartref ym Mhrydain. Mae’r rhaglen hon yn canolbwyntio’n effeithiol ar y bobl sydd fwyaf mewn perygl oherwydd tanau.  Mae cyllid ychwanegol gan Lywodraeth Cymru yn sicrhau bod yr ymweliadau hyn, a’r dyfeisiau diogelwch sy’n cael eu darparu, yn rhad ac am ddim i ddeiliaid tai.  Y llynedd, gwelwyd cynnydd sylweddol yn nifer y tanau ar laswelltir a ddechreuwyd yn fwriadol yn ystod haf eithriadol o boeth.  Roedd hyn yn amlwg y tu hwnt i reolaeth yr Awdurdodau Tân ac Achub; wnawn ni ddim cael gwared â’r perygl hwn yn gyfan gwbl, ac mae’n bosibl y bydd y newid yn yr hinsawdd yn arwain at fwy o risgiau yn y tymor hwy hefyd.  Serch hynny, rwy’n fodlon bod yr Awdurdodau Tân ac Achub yn gweithio’n dda gydag asiantaethau partner i atal pobl rhag dechrau tanau, ac yn ymateb yn effeithiol pan fydd achosion yn codi.  Mae’r adroddiad yn amlygu rhai pryderon hefyd.  Mae nifer cymharol uchel o danau mewn cartrefi yn ymledu y tu hwnt i'r ystafell lle maent yn dechrau, ac nid yw’r gymhareb o anafusion i danau mewn cartrefi wedi newid yn ystod y blynyddoedd diwethaf \- sy’n golygu bod pobl yr un mor debygol o gael eu hanafu ag yr oeddent o'r blaen pe byddai tân yn dechrau.   Mae’r rhain yn faterion cymhleth.  Nid ydynt yn golygu bod yr Awdurdodau Tân ac Achub yn perfformio’n wael o anghenraid; ond mae’r ffigurau’n destun pryder, ac mae’n werth craffu mwy arnynt. Rwy’n bryderus am rai o’r materion corfforaethol sydd wedi’u datgelu yn yr adroddiad.  Mae ein gwasanaethau tân ac achub yn costio tua 29% yn fwy y pen bob blwyddyn na’r gwasanaethau cyfatebol yn Lloegr, er eu bod yn gwneud gwaith tebyg yn unol â safonau cymharol debyg.  Mae’n eithaf tebygol fod hyn yn adlewyrchu toriadau gan Lywodraeth y DU, ac mae nifer o unigolion yn y Gwasanaeth yn credu eu bod wedi mynd yn rhy bell.  Mae’r Gwasanaeth hefyd yn parhau i ddelio â nifer uchel o alwadau tân diangen.  Mae’r rhain yn fwy niferus na’r tanau go iawn, ac maent yn cyfrif am oddeutu 40% o’r holl achosion y mae’r Gwasanaeth yn rhoi sylw iddynt, ac yn arwain at ddefnyddio llawer o adnoddau am ddim budd o gwbl.  Dylai perchnogion a meddianwyr adeiladau wneud mwy i atal hyn. Ond mae yna gamau syml, diogel a phrofedig y gall Awdurdodau Tân ac Achub eu cymryd o hyd ac y dylent eu cymryd hefyd.  Ar y cyfan, mae’r cynnydd o ran lleihau nifer yr achosion o alwadau diangen wedi bod yn llawer arafach nag yn Lloegr.  Rwy’n awyddus i weithio gyda’r Awdurdodau Tân ac Achub i wneud yn siŵr eu bod yn gweithredu mewn modd mor effeithiol ac effeithlon ag y gallant. Yn gyffredinol, serch hynny, mae’r adroddiad yn dangos bod y Gwasanaeth yn perfformio’n dda yn ei rôl graidd.  Yn wir, mae perygl y bydd yn dioddef yn sgil ei lwyddiant ei hun.  Mae nifer yr achosion o dân mor isel erbyn hyn, mae’r Gwasanaeth yn llai a llai prysur mewn sawl rhan o Gymru.  Fel y dywedais ym mis Gorffennaf, dim ond i lond llaw o danau y mae nifer o orsafoedd tân gwledig yn ymateb iddynt bob mis bellach, os hynny.  Mae hyn yn golygu ei bod hi’n anodd recriwtio a chadw diffoddwyr tân ar alwad, y mae’r rhan fwyaf o Gymru yn dibynnu arnynt. Mae risg y bydd cynaliadwyedd y Gwasanaeth mewn ardaloedd gwledig mewn perygl.  Mae’n ymddangos bod y gostyngiad yn y llwyth gwaith yn gysylltiedig â chynnydd mewn absenoldeb salwch ymhlith diffoddwyr tân, sy’n destun pryder.  Mewn cyfnod o gyni parhaus a difrifol, mae gofyn i ni fod yn gwbl sicr ein bod ni’n defnyddio’n holl adnoddau gwasanaeth cyhoeddus yn y ffordd orau.  Mae’r posibilrwydd o ehangu rôl y Gwasanaeth yn sgil y tueddiadau hyn yn rhywbeth sydd wedi cael ei gydnabod ers tro.  Mae diffoddwyr tân wedi cael eu hyfforddi’n dda i ddelio ag amrywiaeth eang o ddigwyddiadau, heblaw am dân yn unig. Mae ganddynt yr arbenigedd a’r parch i godi ymwybyddiaeth ynghylch bygythiadau nad ydynt yn danau a’u hatal hefyd. Mae potensial amlwg i'r Gwasanaeth wirioneddol gyfrannu at gefnogi’r GIG yn benodol, boed hynny o ran ymateb i argyfyngau meddygol neu helpu i atal damweiniau fel codymau yn y cartref; ac mae tystiolaeth argyhoeddiadol fod hyn yn sicrhau gwell canlyniadau ac arbedion sylweddol. Mae nifer o enghreifftiau da o hyn yn digwydd, ond maent yn aml ar raddfa fechan ac i’w gweld bob yn dipyn.  Rwy’n credu bod gofyn i ni fynd ymhellach, a gwneud hynny mewn ffordd fwy cyson a strategol.  Rwy’n dymuno gweld Gwasanaeth Tân ac Achub sy’n delio ag amrywiaeth o fygythiadau i iechyd a diogelwch pobl, a hynny o ran atal ac ymateb i argyfyngau, gan ategu yn hytrach na dyblygu gwaith gweithwyr proffesiynol eraill. Dim ond drwy wneud hyn y gallwn ni fanteisio i’r eithaf ar werth cyhoeddus y Gwasanaeth a sicrhau dyfodol cynaliadwy ar ei gyfer.  Bydd cyflawni hynny’n dasg gymhleth a llafurus.  Yn gyntaf oll, ac yn fwyaf amlwg, mae arnom angen cael cytundeb ynghylch tâl ac amodau diffoddwyr tân, sy’n adlewyrchu rôl ehangach yn deg.  Mae trafodaethau dwyochrog ar lefel y DU wedi bod yn araf iawn yn hyn o beth.   Er nad wyf yn dymuno camu y tu hwnt i’r dull negodi presennol, rwy’n credu y gallai pennu cyfres o ofynion cliriach, wedi’u diffinio’n well i Gymru roi’r hwb ymlaen angenrheidiol i’r trafodaethau.   Rwy’n hapus ailadrodd ein hymrwymiad i ystyried darparu cymorth ariannol ar gyfer cytundeb tâl sy’n bodloni anghenion Cymru a diffoddwyr tân Cymru. Yn ail, mae arnom angen cytundeb cadarn a strategol rhwng y Gwasanaeth Tân, y GIG a phartneriaid eraill, er mwyn gallu defnyddio adnoddau’r cyntaf lle mae eu hangen fwyaf.  Mae uwch reolwyr eisoes yn cynnal trafodaethau adeiladol ynghylch hyn. Yn olaf, mae angen inni sicrhau bod gan yr Awdurdodau Tân ac Achub y mecanweithiau cyllido a llywodraethiant sydd eu hangen i gefnogi’r rôl hon i’r dyfodol, a byddaf yn trafod hynny ymhellach gyda’r Awdurdodau ac eraill. Mae hon yn rhaglen uchelgeisiol, werthfawr ac angenrheidiol.   Mae’n mynd yn bell y tu hwnt i’m portffolio, ac yn cynnwys nifer o feysydd eraill o wasanaeth gyhoeddus, a byddaf yn trafod y manylion ymhellach gyda’m cydweithwyr yn y Cabinet yn fuan. Ond mae cyfle gwirioneddol yma i fanteisio ar lwyddiant y Gwasanaeth yn barod ac i gynyddu ei werth i bobl Cymru.   Byddaf yn gwneud cyhoeddiad pellach maes o law.

Last July I updated Members on the extent to which Fire and Rescue Authorities (FRAs) have acted in accordance with our National Framework for Fire and Rescue Services. I committed to making a further and more detailed report, once data for 2018\-19 were available. I am now happy to do so, and am publishing my full report today: National framework for fire and rescue services: progress report 2019. I am very pleased to say that the report confirms the overall messages that I provided last summer. Detailed analysis of data for Wales, England and Scotland show that, overall, our Fire and Rescue Services continue to succeed in reducing both the incidence and severity of fire as far as they can. There has been particular success regarding dwelling fires. These account for only a small minority of all fires, but the great majority of casualties. They disproportionately affect people who are old, frail, disabled or otherwise vulnerable, and even if there are no casualties, the damage to property and the disruption to people’s everyday lives can be devastating.  It is therefore gratifying to report that dwelling fires in Wales are now at an all\-time low, and they have fallen further and faster than in England or Scotland. Furthermore, fires caused by unsafe domestic electrical supplies – which appeared to be a serious problem until recently – have fallen sharply since we drew the issue to FRAs’ attention. I have little doubt that this success is partly due to the great emphasis that the Service places on preventing fire and improving awareness of fire risks. As my report shows, we have comfortably the most extensive programme of home fire safety visits in Great Britain and one which focuses effectively on people most at risk of fire. Additional Welsh Government funding ensures that these visits, and the safety devices which are supplied as part of them, are completely free to householders.  Last year saw a significant increase in deliberately\-set grassland fires during the exceptionally hot summer. That was plainly beyond the FRAs’ control; we will never eradicate this completely, and climate change may well increase the risks in the longer term. However I am content that the FRAs are working well with partner agencies to deter people from fire\-setting, and to respond effectively when incidents occur.  The report does, though, reveal some concerns. A relatively high number of dwelling fires spread beyond the room in which they originate, and the ratio of casualties to dwelling fires has not changed in recent years – meaning that if a fire does break out, people are just as likely to be injured as they used to be. These are complex issues. They do not necessarily mean FRAs are performing badly; but they are concerning, and merit further scrutiny. I am concerned about some of the corporate issues revealed in the report. Our fire and rescue services cost around 29% more per head per year than their counterparts in England, despite doing a similar job to broadly similar standards. This is quite probably a reflection of cuts imposed by the UK Government, which many in the Service believe have gone too far.  The Service also continues to attend a high number of false alarms. These outnumber actual fires, accounting for around 40% of all incidents the Service attends, and consume significant resources for no benefit at all. Building owners and occupiers should do more to prevent this, but  there are simple, safe and proven steps that FRAs can and should take too. On an all\-Wales basis, progress in reducing false alarm attendance has been much slower than in England. I am keen to work with FRAs to ensure that they are operating as efficiently and effectively as they can. Overall, though, the report shows that the Service is performing well in its core role. Indeed, it risks becoming a victim of its own success. The incidence of fire is now so low that the Service is increasingly under\-occupied in many parts of Wales. As I said in July, many rural fire stations now respond to only a handful of fires a month, if that. This is making it difficult to recruit and retain the on\-call firefighters on which most of Wales relies, and risks jeopardising the sustainability of the Service in rural areas. The decline in workload also appears to be associated with a concerning rise in sickness absence among firefighters. In these times of severe and continuing austerity, we need to be absolutely sure we are making the best use of all our public service resources.  The possibility of broadening the role of the Service in light of these trends has long been acknowledged. Firefighters are highly trained to deal with a wide range of incidents besides fires, and have the expertise and respect to raise awareness of and prevent non\-fire threats too. There is clear potential for the Service to make a real contribution to supporting the NHS in particular, whether in terms of responding to medical emergencies or helping to prevent accidents like falls at home; and clear evidence that this can secure better outcomes and significant savings. There are many impressive examples of this happening, but they are often small\-scale and piecemeal.  I believe we need to go further, and to do so more consistently and strategically. I want to see a Fire and Rescue Service which deals with a range of threats to people’s health and safety, both in terms of prevention and emergency response, complementing not duplicating the work of other professionals. Only by doing so can we maximise the Service’s public value and secure a sustainable future for it.  Achieving that will be complex and time\-consuming. Firstly and most obviously, we need an agreement on firefighters’ pay and conditions which fairly reflects a broader role. Bilateral UK\-level negotiations on this have been very slow.  While I have no wish to step outside the current negotiating machinery, I believe setting out a clearer and more tightly\-defined set of requirements for Wales could give the negotiations the impetus they need. I am happy to reiterate our commitment to consider providing financial support to a pay deal that meets the needs of Wales and Welsh firefighters. Secondly, we need a robust and strategic agreement between the Fire Service, the NHS and other partners, so that the former’s resources can be deployed where they are most needed. There are already constructive discussions on this at senior management level. Finally, we need to ensure that FRAs have the necessary funding and governance mechanisms to support this broader role going forward and I will discuss this further with the FRAs and others.   This is an ambitious, valuable and necessary programme. It extends well beyond my portfolio into many other areas of public service, and I will be discussing the detail further with my Cabinet colleagues. But there is real potential here to capitalise on the success the Service has already achieved and to maximise its value to the people of Wales. I will make a further announcement in due course.

Translate the text from English to Welsh.

In May 2018, I announced the establishment of the Women’s Health Implementation Group (WHIG) to oversee some specific areas of women’s health requiring urgent attention and improvement. I directed that the first priority of the WHIG would be to oversee the implementation of recommendations from the vaginal mesh and tape review. The WHIG, which is chaired by Tracy Myhill, CEO of Abertawe Bro Morgannwg University Health Board, has now met on three occasions and I am happy to report progress in relation to several key areas. I indicated on establishment that the WHIG would be supported by up to £1 million of Welsh Government funding per year of operation. The group have decided that the first year’s funding will be spent on establishing a number of key posts to deliver some of the recommendations of the vaginal mesh and tape review. The WHIG has listened to concerns from the Mesh Survivors Group and has decided to appoint a national pathway manager to deliver the recommendations of the vaginal mesh and tape review by leading the creation of a network of Pelvic Health and Well\-being Coordinators within each health board. They will have a clinical background from an appropriate discipline, e.g. physiotherapy or pain management and will work with the national lead to deliver the required changes to local services. The group is also taking advice from patients and clinicians on how to achieve the consistent provision of translabial scans where they are appropriate across Wales. Finally, I have also recently directed the Chair of the WHIG that the group should begin to consider the recommendations from the report into endometriosis services in Wales produced by the Endometriosis Task and Finish Group chaired by Mr Richard Penketh, a consultant gynaecologist in Cardiff and Vale University Health Board. I anticipate there will be synergies in approach between the management of endometriosis and issues arising from the use of vaginal mesh and tape and so it is appropriate that the WHIG consider them both. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returns I would be happy to do so.

Ym mis Mai 2018, cyhoeddais y byddai Grŵp Gweithredu ar gyfer Iechyd Menywod yn cael ei sefydlu i oruchwylio rhai meysydd penodol o iechyd menywod sydd angen sylw the gwelliannau ar fyrder. Nodais mai prif flaenoriaeth y Grŵp fyddai i oruchwylio'r gwaith o weithredu'r argymhellion gan yr adolygiad ar dâp a rhwyll y wain. Mae'r Grŵp Gweithredu, dan gadeiryddiaeth Tracy Myhill, Prif Swyddog Gweithredol Bwrdd Iechyd Prifysgol Abertawe Bro Morgannwg, bellach wedi cwrdd ar dri achlysur ac rwy'n hapus i adrodd bod cynnydd wedi'i wneud mewn perthynas â sawl maes allweddol. Dywedais wrth sefydlu'r Grŵp Gweithredu ar gyfer Iechyd Menywod y byddai'n cael cymorth ariannol o hyd at £1 miliwn gan Lywodraeth Cymru bob blwyddyn y bydd yn gweithredu. Mae'r grŵp wedi penderfynu y bydd cyllid y flwyddyn gyntaf yn cael ei wario ar sefydlu nifer o swyddi allweddol i gyflawni rhai o argymhellion yr adolygiad ar dâp a rhwyll y wain.  Mae'r Grŵp Gweithredu wedi gwrando ar bryderon Grŵp Goroeswyr  Rhwyll Cymru, ac wedi penderfynu penodi rheolwr llwybr cenedlaethol i gyflawni argymhellion yr adolygiad ar dâp a rhwyll y wain drwy arwain y gwaith o greu rhwydwaith o Gydgysylltwyr Iechyd a Llesiant Pelfig o fewn pob bwrdd. Bydd ganddynt gefndir clinigol mewn disgyblaeth briodol e.e. ffisiotherapi neu reoli poen a byddant yn gweithio gyda'r arweinydd cenedlaethol i gyflawni'r newidiadau gofynnol i wasanaethau lleol. Mae'r grŵp hefyd yn cymryd cyngor gan gleifion a chlinigwyr ynghylch sut i sicrhau darpariaeth gyson o sganiau trawslabia, lle y bo hynny'n briodol, ar draws Cymru.  Yn olaf, rwyf hefyd wedi nodi wrth Gadeirydd y Grŵp Gweithredu ar gyfer Iechyd Menywod y dylai'r grŵp ddechrau ystyried yr argymhellion o'r adroddiad i wasanaethau endometriosis  yng Nghymru a luniwyd gan y Grŵp Gorchwyl a Gorffen Endometriosis dan gadeiryddiaeth Mr Richard Penketh, gynaecolegydd ymgynghorol ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro. Rwy'n disgwyl y bydd dulliau tebyg yn cael eu defnyddio wrth reoli endometriosis a'r problemau sy'n deillio o ddefnyddio tâp a rhwyll y wain, felly mae'n briodol bod y Grŵp Gweithredu ar Iechyd Menywod yn ystyried y ddau beth. Caiff y datganiad hwn ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i aelodau. Os bydd aelodau am i mi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

Translate the text from English to Welsh.

On 12 July 2016, Kirsty Williams, Cabinet Secretary for Education made an Oral Statement in the Siambr on: Self Improving Education System (external link).

Ar 12 Gorffennaf 2016, gwnaeth y Kirsty Williams, Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg Ddatganiad Llafar yn y Siambr ar: Hunanwella'r System Addysg (dolen allanol).

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw rwyf yn cyhoeddi fy nghynigion ar gyfer cyllid Llywodraeth Leol yn 2016\-17, gan gynnwys dyraniadau cyllid craidd i Awdurdodau Lleol unigol. Yn sgil yr oedi cyn cyhoeddi Adolygiad o Wariant Llywodraeth y DU, wynebwyd heriau sylweddol o ran paratoi a chyhoeddi Cyllideb Ddrafft Llywodraeth Cymru a Setliad Llywodraeth Leol 2016\-17\. Rwy’n cyhoeddi’r Setliadau Refeniw a Chyfalaf Llywodraeth Leol Dros Dro ar gyfer 2016\-17 ddiwrnod wedi i Gyllideb Ddrafft Llywodraeth Cymru gael ei chyhoeddi. Dyma’r cyfle cyntaf posib o dan yr amgylchiadau. Mae cyhoeddi’r Setliad hwn yn hwyrach na’r arfer yn golygu ei fod yn defnyddio’r data diweddaraf yn y cyfrifiadau. Rwy’n bwriadu newid cyn lleied â phosibl rhwng y Setliad Dros Dro a’r Setliad Terfynol, gan gynnig sylfaen fwy cadarn i Lywodraeth Leol ddechrau cynllunio eu cyllidebau.   Rwy’n bwriadu pennu cyllid refeniw Llywodraeth Leol ar lefel o £4\.099 biliwn, sef gostyngiad o 1\.4% (£57 miliwn) o’i gymharu â 2015\-16\. Mae hyn dipyn yn well na’r Setliad yr oedd Llywodraeth Leol yn ei ddisgwyl, ac yn newyddion da i wasanaethau lleol yng Nghymru. Gan fod cyhoeddi’r Setliad yn agos at gyhoeddi’r Gyllideb Ddrafft, ni allaf ryddhau manylion y grantiau cyfalaf ar gyfer 2016\-17 ar hyn o bryd. Fodd bynnag, gallaf gadarnhau fod y Grant Cyfalaf Cyffredinol ar gyfer 2016\-17 yn parhau yn £54 miliwn am y bedwaredd flwyddyn yn olynol. Mae’r Llywodraeth hon yn cydnabod y rôl hollbwysig mae gwasanaethau cymdeithasol Awdurdodau Lleol yn eu chwarae i wella canlyniadau i’r rhai sydd fwyaf bregus, ac rydym wedi cynnwys £21 miliwn yn ychwanegol trwy’r Setliad Refeniw eleni i gydnabod hyn. Gan adeiladu ar ein buddsoddiad yn ystod y blynyddoedd diwethaf, rydym yn parhau i gyflawni ein hymrwymiad i flaenoriaethu cyllid i ysgolion gyda £35 miliwn ychwanegol yn Setliad y flwyddyn hon.   Rydym wedi amddiffyn cyllid Llywodraeth Leol yng Nghymru dros dymor y Cynulliad hwn. Mae hyn yn golygu nad yw Llywodraeth Leol yng Nghymru wedi bod yn destun yr un lefel o doriadau â Chynghorau yn Lloegr. O ganlyniad i benderfyniadau Llywodraeth y DU, ers 2010\-11, mae gwariant ar wasanaethau lleol yn Lloegr wedi **gostwng** tua 10% yn nhermau arian parod, tra bo hyn wedi **cynyddu** 2\.5% yng Nghymru. Ar gyfer 2016\-17, rwy’n disgwyl i bob Awdurdod gymryd i ystyriaeth yr holl ffrydiau cyllido sydd ar gael wrth ystyried darparu gwasanaethau ac wrth osod eu cyllidebau a’r Dreth Gyngor. Er mai’r Grant Cynnal Refeniw yw’r ffynhonnell unigol fwyaf o gyllid i’r Awdurdodau Lleol, nid dyma’r unig ffynhonnell. Wrth bennu lefelau’r Dreth Gyngor ar gyfer 2016\-17, hoffwn annog Awdurdodau Lleol i feddwl o ddifrif am yr heriau cyllid sy’n eu hwynebu, ac i roi’r un ystyriaeth i’r baich ariannol sydd ar aelwydydd. Rydym yn cynnig cryn hyblygrwydd i Awdurdodau yng Nghymru nad yw ar gael i’w hawdurdodau cyfatebol yn Lloegr.   Rwy’n falch o’n hymrwymiad, unwaith eto, i gadw hawliau llawn i ymgeiswyr cymwys o dan Gynllun Gostyngiadau’r Dreth Gyngor, ac rwy’n cefnogi Llywodraeth Leol i ddarparu’r cynllun yn 2016\-17 trwy ddosbarthu £244 miliwn fel rhan o’r Setliad. Rhaid i’r Awdurdodau Lleol ystyried effaith y Cynllun pan fyddant yn gwneud eu penderfyniadau am lefelau’r Dreth Gyngor.   **Trosglwyddiadau a grantiau refeniw** -------------------------------------- Mae’r Grant Cynnal Refeniw Dros Dro ar gyfer 2016\-17 yn cynnwys cyllid o £31\.1 miliwn a oedd yn cael ei ddarparu cyn hyn trwy’r Grant Cytundeb Canlyniadau. Mae hyn yn dangos fy ymrwymiad i gynnig yr hyblygrwydd mwyaf posib i Awdurdodau Lleol o ran sut i osod eu cyllidebau. Mae hyn yn golygu bod cyllid blynyddol o dros £190 miliwn wedi cael ei drosglwyddo i mewn i’r Setliad ers dechrau'r Adolygiad o Wariant yn 2010\. Ochr yn ochr â’r Setliad, rwy’n cyhoeddi cymaint o wybodaeth ag sy’n bosibl am gynlluniau grant eraill Llywodraeth Cymru sydd wedi’u cynllunio ar gyfer 2016\-17 er mwyn cynorthwyo Awdurdodau Lleol i baratoi eu cyllidebau ar gyfer y flwyddyn nesaf. Mae hyn yn cynnwys cyllid o £63 miliwn ar gyfer y Grant Amgylcheddol Sengl. Mae cyhoeddi’r Gyllideb Ddrafft yn ddiweddar yn golygu bod manylion rhai cynlluniau grant, a rhai o’r cynlluniau grantiau mawr yn benodol, yn dal i gael eu cytuno. Byddaf yn cynnwys mwy o wybodaeth gyda'r Setliad Terfynol. Mae fy nghyd\-Weinidogion a minnau yn ystyried a ellir cynnig hyblygrwydd pellach ynghylch rhai grantiau ar gyfer 2016\-17 a thu hwnt. Bydd ein casgliadau yn cael eu cyhoeddi fel rhan o’r wybodaeth fydd yn gysylltiedig â’r Setliad Terfynol. ### Dogfennau * #### Tabl 1, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 65 KB 65 KB

Today I am publishing my proposals for Local Government funding in 2016\-17, including allocations of core funding for individual Local Authorities. The late timing of the UK Government’s Spending Review has presented significant challenges for the preparation and publication of the Welsh Government Draft Budget and the 2016\-17 Local Government Settlement. I am publishing the Provisional Local Government Revenue and Capital Settlements for 2016\-17 the day after the announcement of the Welsh Government’s Draft Budget.  This is the earliest opportunity which is possible in the circumstances.   The later announcement of this Settlement means that it makes use of the most up\-to\-date data in the calculations.  I intend to keep any revisions between Provisional and Final Settlement to a minimum, affording Local Government a more robust basis from which to start planning their budgets. I propose to set Local Government revenue funding at £4\.099 billion.  This represents a decrease of 1\.4% (£57 million) compared to 2015 16\.  This is a considerably better Settlement than Local Government was expecting and is good news for local services in Wales. Due to the close proximity of the Settlement announcement to the publication of the Draft Budget, I am not yet in a position to release details of capital grants for 2016 17\.  However, I can confirm that General Capital Grant for 2016\-17 remains at £54 million for the fourth year running. This Government recognises the crucial role Local Authority social services play in improving outcomes for the most vulnerable and we have included an additional £21 million through this year’s Revenue Settlement in recognition of this. Building on our investment in previous years, we have continued our commitment to prioritise funding for schools with an additional £35 million in this year’s Settlement. We have protected the funding for Local Government in Wales over the course of this Assembly term.  This means that Local Government in Wales has not been subject to the level of cuts experienced by Councils in England.  As a consequence of UK Government decisions, since 2010\-11, spending on local services in England has **decreased** by around 10% in cash terms, while in Wales it has **increased** by 2\.5%. For 2016\-17, I expect every Authority to take account of all the available funding streams in considering service provision and setting their budgets and Council Tax.  Whilst the Revenue Support Grant is the largest single source of funding for Local Authorities, it is not the only one.   In setting council tax levels for 2016\-17, I urge Local Authorities to think seriously about the funding challenges they face and to balance this with a consideration of the financial burden on households.  We offer considerable flexibility to Authorities in Wales which is not available to their counterparts in England.   I am proud of our commitment to, once again, maintain full entitlements for eligible applicants under the Council Tax Reduction Scheme, and I am supporting Local Government to deliver the scheme in 2016\-17 by distributing £244 million within the Settlement.  Local Authorities must take account of the scheme when making their decisions about council tax levels. **Transfers and revenue grants** -------------------------------- Included within the provisional RSG for 2016\-17 is £31\.1 million of funding previously provided through the Outcome Agreement Grant.  This demonstrates my commitment to offer Local Authorities the maximum amount of flexibility in how they set their budgets. In total, this means that annual funding of over £190 million has been transferred into the Settlement since the beginning of the 2010 Spending Review. Alongside the Settlement, I am publishing as much information as possible on other Welsh Government grant schemes planned for 2016 17 in order to assist Local Authorities in preparing their budgets for next year. Included within this is £63 million of funding for the Single Environment Grant.  The recent publication of the Draft Budget means that details of some grant schemes, in particular some of the larger schemes, have yet to be agreed.  I will include more information with the Final Settlement.  My Ministerial colleagues and I are considering whether further flexibility might be offered in relation to certain grant funding for 2016\-17 and beyond.   Our conclusions will be published as part of the information accompanying the Final Settlement.   ### Documents * #### Table 1, file type: pdf, file size: 65 KB 65 KB

Translate the text from Welsh to English.

Dywedodd Rebecca Evans, y Gweinidog Cyllid: > “Mae heddiw yn gyfle arall i'r Canghellor gadarnhau, unwaith ac am byth, fod y polisi o gyni cyllidol ar ben. Rydyn ni wedi dod drwyddi ac mae naw mlynedd hir o gyni cyllidol y tu ôl inni. Mae'n amser nawr inni gael tystiolaeth glir fod y datganiad hwn yn wir. > > “Y mis diwethaf, pwysais ar Brif Ysgrifennydd y Trysorlys am eglurder ynghylch amryw o faterion ariannol yn ymwneud â Brexit, yn arbennig o ystyried ein bod ni'n dal i wynebu'r perygl na fydd yna gytundeb. Mae'n gwbl hanfodol bod Cymru yn ganolog i'r penderfyniadau ac yn gallu paratoi ar gyfer effaith Brexit. > > “Rwy'n chwilio am sicrwydd gan y Canghellor y bydd mwy o gyllid yn dod i Gymru os na fydd cytundeb ar gyfer Brexit ac rydw i am ymrwymiad i gynnal deialog ystyrlon rhwng Llywodraeth y DU a'r gwledydd datganoledig ynglŷn â'r heriau hyn. > > “Byddaf hefyd yn gofyn i'r Canghellor ddefnyddio Datganiad y Gwanwyn fel cyfle i roi mwy o fanylion am yr adolygiad o wariant sydd ar fin cael ei gynnal.”

Finance Minister, Rebecca Evans, said: > “Today is another opportunity for the Chancellor to confirm, once and for all, that austerity is over for good. We have weathered 9 long years of austerity and it’s now time to see some clear evidence that this statement is true. > > “Last month I pressed the Chief Secretary of the Treasury for clarity on a number of financial issues relating to Brexit, particularly with the threat of a no\-deal Brexit still on the horizon. It is absolutely vital that Wales is at the heart of decision\-making and is able to prepare for the impact of Brexit. > > “I want reassurances from the Chancellor that more funding will come to Wales in the event of a no\-deal Brexit and a commitment for meaningful dialogue between the UK government and devolved nations about these challenges. > > “I will also be looking for the Chancellor to use the Spring Statement as an opportunity to provide more details about the forthcoming spending review.”

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r newid hwn yn golygu na fydd gofyniad cyfreithiol bellach ar bobl i wisgo gorchuddion wyneb mewn ystod o leoliadau o dan do, gan gynnwys sinemâu, theatrau, canolfannau cymunedol, amgueddfeydd a champfeydd. Er hyn, bydd gwisgo gorchuddion wyneb yn parhau i fod yn ofyniad cyfreithiol i oedolion a phlant sy’n 11 oed ac yn hŷn, os nad ydynt wedi’u heithrio, ym mhob lleoliad manwerthu ac mewn rhai lleoliadau eraill gan gynnwys busnesau trin gwallt a harddwch, ar drafnidiaeth gyhoeddus ac mewn lleoliadau iechyd a gofal. Yn ogystal, bydd canllawiau swyddogol yn parhau i bwysleisio pwysigrwydd gorchuddion wyneb yn un ffordd o helpu i ddiogelu pobl. Dywedodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford: > “Rydyn ni wedi gweithio’n galed i sicrhau bod yr amddiffyniadau sydd gennym yn eu lle yn gymesur â sefyllfa iechyd y cyhoedd a’r risg yn sgil y coronafeirws. > > > “Gyda diolch i’r gwaith caled gan bawb a’r holl maent wedi’i aberthu, mae achosion o’r coronafeirws yn gostwng ledled Cymru. Nawr yw’r amser iawn i lacio’r gofyniad cyffredinol i wisgo gorchudd wyneb mewn nifer o fannau cyhoeddus o dan do. > > > “Ond byddwn yn parhau â’r gofyniad cyfreithiol i wisgo gorchuddion wyneb, gan gynnwys mewn lleoliadau manwerthu, ar drafnidiaeth gyhoeddus ac mewn lleoliadau iechyd a gofal cymdeithasol, sy’n cael eu defnyddio’n helaeth ac sy’n sectorau hanfodol. > > > “Mae hyn yn rhan o’n hymateb pwyllog a gofalus i’r pandemig. Byddwn yn parhau i ystyried y dystiolaeth wyddonol a meddygol ddiweddaraf er mwyn llywio’n dull gweithredu. > > > “Yn ddiweddarach yr wythnos hon, byddaf yn gosod ein cynlluniau hirdymor ar gyfer delio â’r pandemig wrth inni gynnal yr adolygiad tair wythnos rheolaidd o’r rheoliadau.” Wrth i ysgolion ddychwelyd heddiw ar ôl eu gwyliau hanner tymor, byddant yn dychwelyd i ddefnyddio eu fframwaith penderfynu lleol, gan wneud penderfyniadau a fydd yn adlewyrchu’r risgiau lleol. Ni fydd gwisgo gorchuddion wyneb mewn dosbarthiadau bellach yn ofynnol fel mater o drefn arferol, ond dylid parhau i’w gwisgo mewn mannau cymunedol mewn ysgolion uwchradd. Y gofyniad sy’n cael ei lacio heddiw yw’r cam diweddaraf yn y newidiadau a gyhoeddwyd gan y Prif Weinidog yn yr adolygiad tair wythnos diwethaf o reoliadau’r coronafeirws. Mae gorchuddion wyneb yn parhau i fod yn ofyniad cyfreithiol mewn mannau manwerthu, ar drafnidiaeth gyhoeddus ac mewn lleoliadau iechyd a gofal cymdeithasol. Mae’r gofyniad hwn yn berthnasol i oedolion a phlant sy’n 11 oed ac yn hŷn. Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud y gallai’r gofyniad cyfreithiol hwn ddod i ben erbyn diwedd mis Mawrth, os bydd sefyllfa iechyd y cyhoedd yn parhau i wella. Bydd canlyniadau’r adolygiad nesaf o’r rheoliadau yn cael eu cyhoeddi ar 4 Mawrth pan fydd yr holl fesurau sy’n weddill ar lefel rhybudd sero yn cael eu hadolygu.

The change will mean people will no longer be legally required to wear face coverings in a range of indoor places, including cinemas, theatres, community centres, museums and gyms. But face coverings will continue to be a legal requirement for adults and children aged 11 and over, unless exempt, in all retail settings, on public transport and in health and care settings. Official guidance will also continue to highlight the importance of face coverings as one means of helping keep people safe. First Minister Mark Drakeford said: > “We have worked hard to make sure the protections we have in place are proportionate to the public health situation and the risk of coronavirus. > > > “Thanks to everyone’s hard work and all their sacrifices, cases of coronavirus are falling across Wales. Now is the right time to relax the general requirement to wear a face covering in many indoor public places. > > > “But we will keep the legal requirement in place in retail, public transport and health and social care, which are widely used and essential sectors. > > > “This is part of our cautious and careful response to the pandemic. We will continue to consider the latest scientific and medical evidence to inform our approach. > > > “Later this week I will be setting our longer term plans to manage the pandemic, as we carry out the regular three\-week review of the regulations.” As schools today return from their half\-term break, they will return to using their local decision framework, making decisions to reflect local risks. Face coverings will no longer be routinely required in classrooms but they should continue to be worn in communal areas in secondary schools. Today’s relaxations are the latest step in the changes the First Minister announced at the last three\-week review of the coronavirus regulations. Face coverings still remain a legal requirement in retail, public transport and health and social care. The requirement applies to adults and children aged 11 and over. The Welsh Government has said that if public health conditions continue to improve this legal requirement could be lifted by the end of March. The outcome of the next review of regulations will be announced on 4 March, when all the remaining measures at alert level zero will be reviewed.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’n dri mis bellach ers sefydlu Cyfoeth Naturiol Cymru gan gymryd swyddogaethau Cyngor Cefn Gwlad Cymru, Asiantaeth yr Amgylchedd Cymru a Chomisiwn Coedwigaeth Cymru.  Ers hynny mae’r Bwrdd wedi cynnal ei gyfarfod cyntaf yn gyhoeddus, wedi penodi cyfarwyddwyr gweithredol a thimau arwain, ac yn rhoi blaenoriaeth i integreiddio'r holl dimau yn ystod 2013/14\. Rwy'n falch iawn bod Cyfoeth Naturiol Cymru'n arddel ffordd integredig a chyson o weithio er mwyn hwyluso datblygiad cynaliadwy adnoddau naturiol Cymru. Fel y corff mwyaf a noddir yng Nghymru, dyma'r unig sefydliad yn y byd sydd â chymysgedd mor unigryw o weithgarwch o ran rheoli, diogelu a defnyddio adnoddau naturiol Cymru. Ar hyn o bryd mae'r sefydliad yn mynd i’r afael â materion sylweddol, yn eu plith sialensiau iechyd coed, gan gynnwys lledaeniad yr afiechyd Phytophthora Ramorum y cyhoeddais ddatganiad ysgrifenedig yn ei gylch yr wythnos ddiwethaf a Chalara Fraxinea.  Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn sefydlu cynlluniau i ymateb i bryderon perchnogion coedwigoedd preifat a’r sector prosesu coed. Y cam nesaf fydd sicrhau fod gennym fframwaith statudol fodern a chyson ar gyfer Cyfoeth Naturiol Cymru er mwyn gweld defnydd mwy effeithiol, rhagweithiol a chynaliadwy o adnoddau naturiol i gyflawni manteision tymor hir i Gymru. Rydym yn bwriadu cyflwyno deddfwriaeth newydd drwy’r Bil Amgylchedd i wneud hyn, ac mae Cyfoeth Naturiol Cymru’n gweithio’n agos gyda ni er mwyn sicrhau ein bod yn gwneud y newidiadau angenrheidiol i’w harfogi ar gyfer y dyfodol. Rwyf hefyd wedi'i gwneud yn glir i'r Cadeirydd a'r Prif Weithredwr bod meithrin a chreu diwylliant newydd o fewn y sefydliad newydd yn flaenoriaeth allweddol iddynt. Yn ogystal â llyfnhau'r strwythurau trefniadaeth, pwrpas sefydlu Cyfoeth Naturiol Cymru oedd creu math newydd o gorff a ffordd newydd o edrych ar ei rôl reoleiddio. Eglurais yn y llythyr cylch gwaith fy mod yn disgwyl i Gyfoeth Naturiol Cymru weithio mewn ffordd gadarnhaol a rhagweithiol mewn partneriaeth er mwyn cyflawni'n gweledigaeth ar y cyd ar gyfer rheoli'n hadnoddau naturiol yn y dyfodol. Yn ddiweddar cefais gyfarfod gyda’r Cadeirydd a’r Prif Weithredwr er mwyn trafod eu cynlluniau i ddatblygu’r Cynllun Corfforaethol ar gyfer 2014/15 i 2016/17\. Er mwyn sicrhau bod pob un o’r partïon â diddordeb yn medru cyfrannu at y Cynllun, mae Cyfoeth Naturiol Cymru wedi trefnu cyfres o ddigwyddiadau allanol a mewnol ar draws Cymru i drafod eu blaenoriaethau a’u ffyrdd o weithio ar gyfer y dyfodol. Bydd y trafodaethau hyn yn parhau yn ystod Sioe Frenhinol Cymru a’r Eisteddfod Genedlaethol. Yna bydd Cyfoeth Naturiol Cymru’n ymgynghori’n ffurfiol ar ei gynllun corfforaethol drafft yn yr hydref. Rwyf hefyd wedi cymeradwyo cynllun busnes cyntaf Cyfoeth Naturiol Cymru, ac yn ddiweddar cytunodd y Bwrdd ar fformat a threfniadau adrodd eu dangosfwrdd corfforaethol a fydd yn ffordd gyfleus o weld dangosyddion perfformiad allweddol sy’n berthnasol i’w hamcanion a’u prosesau busnes. Mae fy swyddogion yn gweithio gyda swyddogion Cyfoeth Naturiol Cymru i ddatblygu adroddiad monitro perfformiad. Bydd yn cynnwys mesurau i fonitro perfformiad yn erbyn blaenoriaethau Gweinidogion Cymru fel sy’n cael eu nodi yn y llythyr cylch gwaith, yr hyn sy’n cael ei gyflawni o ran dyletswyddau statudol, a dangosyddion cynnydd mewnol y sefydliad.  Ysgrifennais at Gadeirydd Cyfoeth Naturiol Cymru yn ddiweddar, gan roi targedau diwygiedig iddo ar gyfer arbedion yn y dyfodol. Mae'r targedau a gytunwyd yn adlewyrchu'r wybodaeth ddiweddaraf o ran costau ac arbedion, ac yn nodi cyfanswm o £127 miliwn mewn arbedion rhyddhau arian dros y cyfnod o ddeng mlynedd. Rwy'n falch o weld fod hynny'n agos i'r amcangyfrifon yn yr achos busnes gwreiddiol. Yn ogystal ag ysgwyddo amrywiaeth eang o gyfrifoldebau gweithredol yn llwyddiannus yn ystod y tri mis cyntaf, mae Cyfoeth Naturiol Cymru hefyd wedi cyflawni’r canlynol: * canolfan gofal cwsmer newydd sydd eisoes wedi delio â dros 10,000 o ymholiadau * siop un stop yn rhoi pwynt cyswllt unigol ac ymateb unigol i geisiadau cynllunio * dros 1,500 ymgynghoriad rheolaeth gynllunio wedi dod i law drwy’r siop un stop * achrediad Gwasanaeth Achredu’r Deyrnas Unedig (UKAS) ar gyfer dadansoddiad microbioleg yn Labordy Llanelli. Ers lansio Cyfoeth Naturiol Cymru ar 3 Ebrill rwyf wedi cyfarfod y Cadeirydd a’r Prif Weithredwr yn fisol, ac rwy’n fodlon bod y Bwrdd a’r tîm o uwch swyddogion yn ymwybodol o’r materion sydd angen mynd i’r afael â nhw. Rwy’n hyderus bod y sefydliad eisoes ar y trywydd cywir i fod yn llwyddiannus. Rwy’n gwybod y bydd holl Aelodau’r Cynulliad yn ymuno â mi wrth ddymuno pob llwyddiant i’r sefydliad newydd, cyffrous hwn yng Nghymru.

It is now three months since Natural Resources Wales was established and successfully took over the functions of the Countryside Council for Wales, the Environment Agency and the Forestry Commission Wales. Since then the Board has held its first meeting in public, has put in place its executive directors and leadership teams and is prioritising the full integration of all its teams over the course of 2013/14\. I am pleased that Natural Resources Wales is demonstrating an integrated and joined up approach to enable the sustainable development of Wales’ natural resources. As the largest sponsored body in Wales, it is the only organisation in the world which has such a unique mix of activities in terms of managing, protecting and using Wales’ natural resources. The organisation is currently tackling some major issues, not least the challenges of tree health, including the spread of the disease Phytophthora Ramorum, on which I issued a written statement last week, and Chalara Fraxinea.  Natural Resources Wales is putting plans in place to respond to the concerns of private woodland owners and the timber processing sector. The next step will be to ensure we have a modern and joined\-up statutory framework in place for Natural Resources Wales to enable more effective, proactive and sustainable use of natural resources to deliver long\-term benefits for Wales. We intend to introduce new legislation through the Environment Bill to do this and Natural Resources Wales are working closely with us to make sure that we make the necessary changes to equip them for the future. I have also made clear to the Chair and Chief Executive that a key priority for them is to foster and create a new culture within the new organisation. The purpose of creating Natural Resource Wales was not simply to streamline the organisational structures but was to create a new kind of body with a fresh approach to its regulatory role. I made clear in the remit letter that I expect Natural Resource Wales to take a positive and proactive approach to working in partnership to deliver our shared vision for the future management of our natural resources. I recently met the Chair and Chief Executive to discuss their ideas for developing the Corporate Plan for 2014/15 to 2016/17\. To ensure that all interested parties are able to contribute to the Plan, Natural Resources Wales has arranged a series of external and internal events across Wales to discuss their future priorities and ways of working. These discussions will continue at the Royal Welsh Show and the National Eisteddfod. Natural Resources Wales will then formally consult on its draft corporate plan in the autumn.  I have also approved Natural Resources Wales’ first business plan and the Board has recently agreed the format and reporting arrangement for their corporate dashboard which will provide at\-a\-glance views of key performance indicators relevant to their objectives and business processes. My officials are working with Natural Resources Wales officials to develop a performance monitoring report which will include measures to monitor performance against Welsh Ministers’ priorities as identified in the remit letter, delivery in respect of statutory duties and indicators of the organisation’s internal progress. I recently wrote to the Chair of Natural Resources Wales providing him with revised targets for future savings. The agreed targets reflect up–to\-date budget information in terms of costs and savings and identify a total cash releasing saving of £127 million over the ten years, which I am pleased is closely comparable to those estimated in the original business case. While successfully taking responsibility for its wide range of operational responsibilities over the first three months Natural Resources Wales has also delivered: * A new customer care centre has received  and dealt with over 10,000 enquiries already * A one stop shop providing a single point of contact and single response to planning applications * Over 1,500 planning control consultations have been received through the one – stop shop * UK Accreditation Service (UKAS) accreditation for microbiology analysis at the Llanelli laboratory. Since I launched Natural Resources Wales on 3 April I have met the Chair and Chief Executive on a monthly basis and am satisfied that their Board and senior team are aware of the issues they need to tackle.  I am confident that the organisation is already well on course to be a success. I know that all Assembly Members will join me in wishing every success to this exciting new Welsh organisation.