(sans boissons à base de riz, voir la page 13)
(ale nie napoje ryżowe, patrz strona 13)
Des substances peuvent se retrouver accidentellement dans la nourriture, par exemple des substances polluantes.
Niektóre substancje mogą dostawać się produktów spożywczych niezamierzenie, np. zanieczyszczenia środowiskowe.
Une bonne manière de réduire le risque d'ingérer trop de substances nocives est d'avoir une alimentation variée, c'est-à-dire de manger différents types de nourriture.
Dobrym sposobem na ograniczenia ryzyka przyswajania zbyt dużej ilości substancji szkodliwych jest różnicowanie naszej diety, tzn. jedzenie produktów różnego rodzaju.
Cela concerne aussi bien les enfants que les adultes.
Dotyczy to i dzieci, i osób dorosłych.
Des substances peuvent se retrouver accidentellement dans la nourriture, par exemple des substances polluantes.
Niektóre substancje mogą dostawać się produktów spożywczych niezamierzenie, np. zanieczyszczenia środowiskowe.
Une bonne manière de réduire le risque d'ingérer trop de substances nocives est d'avoir une alimentation variée, c'est-à-dire de manger différents types de nourriture.
Dobrym sposobem na ograniczenia ryzyka przyswajania zbyt dużej ilości substancji szkodliwych jest różnicowanie naszej diety, tzn. jedzenie produktów różnego rodzaju.
Cela concerne aussi bien les enfants que les adultes.
Dotyczy to i dzieci, i osób dorosłych.
Boissons à base de riz et riz au lait plus ou moins épais
Napoje ryżowe oraz kaszki i kleiki ryżowe
Les boissons végétales fabriquées à partir de riz contiennent de l'arsenic.
Napoje warzywne produkowane na bazie ryżu mogą zawierać arszenik.
Les enfants buvant régulièrement des boissons à base de riz, par exemple à la place du lait, peuvent, à terme, avoir des teneurs significatives de ce produit dans leur corps pouvant être nocives pour la santé.
W organizmach dzieci, które regularnie piją napoje ryżowe, np. zamiast mleka, mogą w dłuższej perspektywie nagromadzić się takie ilości szkodliwych substancji, które stanowią zagrożenie dla zdrowia.
Les jeunes enfants sont plus sensibles que les plus grands, et l'on doit par conséquent éviter de donner des boissons à base de riz à des enfants de moins de six ans.
Młodsze dzieci są bardziej wrażliwe niż dzieci starsze, dlatego też nie należy podawać napojów ryżowych dzieciom w wieku poniżej 6 lat.
À la place, choisissez plutôt d'autres boissons végétales enrichies.
Zamiast tego można podawać dzieciom inne wzbogacone napoje warzywne.
Un riz au lait plus ou moins épais peut également contenir de l'arsenic.
Także kaszki i kleiki na bazie ryżu mogą zawierać arszenik.
On ne doit pas arrêter totalement de donner du riz au lait épais ou liquide, mais on doit diversifier l'alimentation avec d'autres sortes et différentes marques de bouillies.
Nie trzeba całkowicie rezygnować z podawania dziecku kaszek i kleików na bazie ryżu, ale należy zróżnicować dietę dziecka i wzbogacić ją o inne rodzaje i inne marki produktów.
Pour les enfants allergiques au gluten par exemple, il vous est possible d'utiliser des produits à base de maïs.
Na przykład dla dzieci nietolerujących glutenu dostępne są kaszki i kleiki kukurydziane, które można podawać zamiennie.
Boissons à base de riz et riz au lait plus ou moins épais
Napoje ryżowe oraz kaszki i kleiki ryżowe
Les boissons végétales fabriquées à partir de riz contiennent de l'arsenic.
Napoje warzywne produkowane na bazie ryżu mogą zawierać arszenik.
Les enfants buvant régulièrement des boissons à base de riz, par exemple à la place du lait, peuvent, à terme, avoir des teneurs significatives de ce produit dans leur corps pouvant être nocives pour la santé.
W organizmach dzieci, które regularnie piją napoje ryżowe, np. zamiast mleka, mogą w dłuższej perspektywie nagromadzić się takie ilości szkodliwych substancji, które stanowią zagrożenie dla zdrowia.
Les jeunes enfants sont plus sensibles que les plus grands, et l'on doit par conséquent éviter de donner des boissons à base de riz à des enfants de moins de six ans.
Młodsze dzieci są bardziej wrażliwe niż dzieci starsze, dlatego też nie należy podawać napojów ryżowych dzieciom w wieku poniżej 6 lat.
À la place, choisissez plutôt d'autres boissons végétales enrichies.
Zamiast tego można podawać dzieciom inne wzbogacone napoje warzywne.
Un riz au lait plus ou moins épais peut également contenir de l'arsenic.
Także kaszki i kleiki na bazie ryżu mogą zawierać arszenik.
On ne doit pas arrêter totalement de donner du riz au lait épais ou liquide, mais on doit diversifier l'alimentation avec d'autres sortes et différentes marques de bouillies.
Nie trzeba całkowicie rezygnować z podawania dziecku kaszek i kleików na bazie ryżu, ale należy zróżnicować dietę dziecka i wzbogacić ją o inne rodzaje i inne marki produktów.
Pour les enfants allergiques au gluten par exemple, il vous est possible d'utiliser des produits à base de maïs.
Na przykład dla dzieci nietolerujących glutenu dostępne są kaszki i kleiki kukurydziane, które można podawać zamiennie.
Lorsque votre enfant a plus d’un an, il peut, dans l’ensemble, manger les mêmes choses que le reste de la famille.
Kiedy Twoje dziecko skończy rok będzie mogło jeść większość tych samych posiłków, co reszta rodziny.
C’est maintenant que vous établissez les habitudes alimentaires qui, souvent, le suivront une bonne partie de sa vie.
Właśnie w tym okresie dziecko nabiera zwyczajów kulinarnych, którymi będzie się kierować przez dużą część swojego życia.
Ces conseils peuvent vous aider à lui faire prendre de bonnes habitudes.
Poniższe wskazówki pomogą zakorzenić w dziecku dobre nawyki dotyczące odżywiania.
Bien nourrir les enfants en bas âge
Dobre żywienie małych dzieci
Les enfants ont besoin de nutriments pour pouvoir grandir et se développer.
Aby móc się rozwijać i rosnąć dzieci potrzebują odpowiednich składników odżywczych.
Puisque les petits ne mangent pas autant que les adultes, ils ont besoin d’aliments riches en vitamines et en sels minéraux.
Ponieważ małe dziecko nie potrafi zjeść równie dużych porcji, co osoba dorosła, należy mu podawać pokarmy bogate w witaminy i minerały.
En même temps, ce n’est pas ce que l’enfant mange lors d’un repas ou d’une journée qui est important, c’est plutôt ce qu’il mange sur une longue période.
Jednocześnie należy pamiętać o tym, że nie tyle jest ważna ilość pokarmu, którą dziecko zje podczas jednego posiłku czy dnia, ile całkowita ilość postrzegana z dłuższej perspektywy czasowej.
L’objectif est donc de ne pas tenter de donner à chaque fois un repas parfait, mais d’offrir de la bonne nourriture dans l’ensemble.
Naszym celem nie powinno być zatem udoskonalanie poszczególnych posiłków, ale zapewnienie dziecku dobrej jakości odżywczej spożywanych pokarmów.
La nourriture qui convient à des enfants convient aussi au reste de la famille.
Pożywienie, które nadaje się dla małego dziecka, nadaje się równie dobrze dla całej rodziny.
Puisque les enfants ne savent pas eux-mêmes ce qui est bien pour eux, votre rôle de parent est de leur montrer la voie.
O tym, co dziecko powinno jeść decydują rodzice, ponieważ maluch nie może przecież wiedzieć, co jest dla niego dobre.
Une bonne règle est que vous décidez du menu, alors que l’enfant décide de la quantité qu’il veut manger.
Jedną z dobrych zasad jest, gdy rodzice decydują o tym, co się będzie jadło, a dziecko o tym, ile chce zjeść.
Que doivent manger les enfants?
Co dziecko powinno jeść?
Pour les enfants, tout comme les adultes, il est salutaire de manger varié, c’est-à-dire de manger beaucoup de sortes différentes de nourriture.
Dieta dziecka, tak samo, jak dieta dorosłych, powinna być zróżnicowana, tzn. powinna składać się z różnorodnych pokarmów.
L’enfant reçoit alors les nutriments dont il a besoin, les protéines, les hydrates de carbone, les graisses, différentes vitamines et sels minéraux.
W ten sposób można zapewnić spożywanie odpowiednich składników odżywczych – białka, węglowodanów, tłuszczu, witamin i minerałów.
En servant de nombreuses sortes différentes de nourriture, vous aidez aussi l’enfant à s’habituer à de nombreux goûts.
Podawanie dziecku różnego rodzaju pokarmów pomaga mu przyzwyczaić się do wielu odmiennych smaków.
Beaucoup d’enfants sont réticents devant de nouveaux aliments et ils peuvent avoir besoin d’essayer un nouvel aliment de nombreuses fois pour s’habituer au goût.
Wiele dzieci patrzy sceptyczne na nowe potrawy i musi próbować ich wielokrotnie, zanim się przyzwyczai do nowego smaku.
Vous pouvez, pour faciliter les choses, lui servir le nouvel aliment avec des plats que l’enfant aime déjà.
Przyzwyczajenie dziecka do pokarmu o nowym smaku będzie łatwiejsze, jeśli podasz go razem z ulubionym posiłkiem dziecka.
L’enfant n’aura pas de carence alimentaire pour cela.
Dziecko nie stanie się z tego powodu niedo- żywione.
Ce que vous pouvez faire à la place, c’est de tenter de varier les garnitures et les repas intermédiaires.
Dla rekompensaty można urozmaicać dodatki i przekąski.
Parlez avec l’infirmière du dispensaire de protection infantile Barnavårdscentralen (BVC) de ce que vous pouvez faire en ce cas.
W takim przypadku dobrze jest skonsultować się z pielęgniarką w przychodni dziecięcej (BVC).
Cela fait du bien à son corps de manger à heures régulières : petit déjeuner, déjeuner et dîner, ainsi que deux ou trois repas intermédiaires.
Organizm funkcjonuje najlepiej, jeśli posiłki spożywa się regularnie – śniadanie, obiad i ko- lacja oraz 2-3 małe posiłki między nimi.
Cela peut en outre apprendre plus facilement à l’enfant la différence entre avoir faim et être rassasié.
W ten sposób dziecko uczy się także rozpoznawać różnicę pomiędzy uczuciem głodu i sytości.
Éviter de grignoter entre les repas, de manière à ce que les enfants puissent manger convenablement lors des repas.
Unikaj podawania dziecku ciągłych przekąsek, bo nie będzie miało siły jeść głównych posiłków.
Il n’est pas non plus bon pour les dents d’avoir toujours quelque chose dans la bouche.
Nieustanne żucie w buzi jakiegoś pokarmu źle wpływa na zęby.
Le petit déjeuner et les repas intermédiaires
Śniadanie i podwieczorek
Bouillie (gröt) avec du lait
kaszka z mlekiem;
Tartine et lait
kanapka i kubek mleka;
Tasse de (välling)
kleik;
Et, de préférence, un morceau de fruit ou de légume.
na dodatek owoce lub warzywa.
Dans certaines cultures, on mange au petit déjeuner les restes du dîner et c’est, bien sûr, aussi bien.
W niektórych kręgach kulturowych istnieje zwyczaj zjadania na śniadanie resztek obiadu z poprzedniego dnia, w czym nie na nic złego.
Puisque les enfants en bas âge ne peuvent pas manger beaucoup à chaque repas, les repas intermédiaires sont plus importants pour eux que pour les adultes.
Ponieważ małe dziecko nie potrafi zjeść dużych porcji głównych posiłków, ważne jest, aby uzupełniało zapasy energii jedząc małe posiłki między nimi.
Un repas intermédiaire nourrissant peut comporter des aliments du même type que le petit déjeuner.
Pożywna przekąska może składać się z tych samych potraw, co śniadanie.
Si vous continuez à allaiter, le lait maternel est aussi un bon petit repas intermédiaire qui apporte beaucoup de nutriments, notamment des graisses oméga-3.
Jeśli matka nadal karmi piersią, to jej mleko może również być dla dziecka świetną przeką- ską zawierającą wiele składników odżywczych, m.in. tłuszcze typu omega-3.
Les pains au lait, les gâteaux, les glaces et les autres produits sucrés n’apportent pas beaucoup de nutriments, mais, par contre, beaucoup de sucres.
Słodkie bułeczki, ciastka, lody i inne słodycze nie dostarczają żadnych składników odżywczych, zawierają natomiast dużo cukru.
C’est pourquoi il est intéressant de les réserver aux occasions spéciales.
Dlatego najlepiej zachować je na specjalne okazje.
Céréales complètes et fibres
Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik
Les céréales complètes et les fibres sont salutaires pour les enfants en bas âge aussi, mais un certain nombre d’enfants de moins de deux ans peuvent avoir des selles liquides s’ils en prennent trop.
Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik nadają się do spożycia nawet przez małe dzieci, ale zbyt duże ilości mogą u niektórych z nich powodować biegunkę.
Pour d’autres enfants, cela peut être le contraire, cela les constipe.
Są też dzieci, u których produkty te przyczyniają się do spowolnienia przemiany materii.
La quantité de fibres que les enfants peuvent absorber sans que leur digestion soit affectée varie d’un enfant à l’autre: procédez par tâtonnements.
Ilość odpowiednią dla Twojego dziecka możesz ustalić tylko na bazie doświadczenia, ponieważ jest ona dla każdego inna.
Une manière adéquate de lui donner juste assez de fibres est d’alterner les produits à base de céréales complètes et les sortes moins riches en fibres.
Dobrym sposobem na dostarczenie dziecku zbalansowanej ilości błonnika jest zróżnicowana dieta, w której skład wchodzą produkty o średniej zawartości błonnika.
Trois exemples d’un petit déjeuner adéquat et nourrissant.
Trzy przykłady pożywnego śniadania
Le déjeuner et le dîner
Obiad i kolacja
Un déjeuner et un dîner préparés permettent plus facilement de couvrir les besoins de nutriments des enfants en bas âge.
Podając ciepłe danie zarówno na obiad, jak i na kolację, łatwiej jest zaspokoić żywieniowe potrzeby małego dziecka.
Viande, poisson, poulet, œufs, haricots, lentilles et tofu: ce sont des sources importantes de protéines, de vitamines et de sels minéraux.
mięso, ryby, drób, jaja, fasola, soczewica i tofu: ważne źródła białka, witamin i minerałów.
La viande, les haricots et le tofu sont de bonnes sources de fer.
Mięso, fasola i tofu to także dobre źródła żelaza;
Légumes, racines, fruits et baies: contiennent beaucoup de vitamines et d’autres substances protectrices, mais aussi des fibres.
warzywa i owoce: zawierają dużo witamin i innych substancji ochronnych, a także błonnika;
Lait, lait caillé, yaourt et boissons végétales, comme les boissons enrichies à l’avoine et au soja: ce sont des sources importantes de calcium et de nombreux autres sels minéraux et vitamines.
mleko, kwaśne mleko, jogurt i napoje roślinne, takie jak wzbogacone napoje na bazie owsa i soi: ważne źródła wapnia i wielu innych witamin i minerałów;
L’huile et la margarine liquide pour la cuisine: ce sont des sources importantes de graisses bienfaisantes.
do gotowania posiłków olej i margaryna w płynie: ważne źródła zdrowych tłuszczów.
Si la nourriture est maigre, l’enfant peut avoir besoin d’un peu de graisse en plus dans sa portion.
Do chudych potraw należy do porcji dziecka dodać trochę więcej tłuszczu.
Habituez votre enfant à boire de l’eau ou du lait avec son repas.
Przyzwyczajaj swoje dziecko do picia przy posiłkach wody lub mleka.
L’eau chaude du robinet peut notamment contenir du cuivre provenant des canalisations.
Ciepła woda może zawierać m.in. pierwiastki miedzi pochodzące z rur wodociągowych.
Si vous avez un puits, la Direction nationale de la santé et des affaires sociales Socialstyrelsen recommande de contrôler la qualité de l’eau tous les trois ans.
Gospodarstwom domowym czerpiącym wodę z własnego źródła Socialstyrelsen (Główny Zarząd Zdrowia i Opieki Społecznej) zaleca przeprowadzanie co trzy lata kontroli jakości wody.
L’administration environnementale de votre municipalité peut vous conseiller sur la manière de procéder.
W tym celu należy się skontaktować z komunalnym oddziałem ds. środowiska we własnym miejscu zamieszkania.
Si l’eau est ”inutilisable” par suite de bactéries, ou si la bactérie E. coli entéro hémorragique (ECEH) est présente dans votre eau, il faut la faire bouillir avant de la donner à des enfants.
Jeżeli woda nie nadaje się do użytku ze względu na obecność bakterii, w szczególności bakterii Escherichia coli (E.coli), nie należy jej podawać dziecku bez uprzedniego przegotowania.
Pour les autres substances présentes, vous devez suivre les recommandations qui accompagnent le résultat de l’analyse.
W przypadku innych substancji należy postępować zgodnie ze wskazówkami załączonymi do wyniku analizy wody.
Pour en savoir plus sur l’eau potable et les puits privés, consultez le site de l’Agence nationale de l’alimentation, www.livsmedelsverket.se
Więcej informacji o wodzie pitnej i własnym źródle na stronie www.livsmedelsverket.se.
Si vous avez un puits, la Direction nationale de la santé et des affaires sociales Socialstyrelsen recommande de contrôler la qualité de l’eau tous les trois ans.
Gospodarstwom domowym czerpiącym wodę z własnego źródła Socialstyrelsen (Główny Zarząd Zdrowia i Opieki Społecznej) zaleca przeprowadzanie co trzy lata kontroli jakości wody.
L’administration environnementale de votre municipalité peut vous conseiller sur la manière de procéder.
W tym celu należy się skontaktować z komunalnym oddziałem ds. środowiska we własnym miejscu zamieszkania.
Si l’eau est ”inutilisable” par suite de bactéries, ou si la bactérie E. coli entéro hémorragique (ECEH) est présente dans votre eau, il faut la faire bouillir avant de la donner à des enfants.
Jeżeli woda nie nadaje się do użytku ze względu na obecność bakterii, w szczególności bakterii Escherichia coli (E.coli), nie należy jej podawać dziecku bez uprzedniego przegotowania.
Pour les autres substances présentes, vous devez suivre les recommandations qui accompagnent le résultat de l’analyse.
W przypadku innych substancji należy postępować zgodnie ze wskazówkami załączonymi do wyniku analizy wody.
Pour en savoir plus sur l’eau potable et les puits privés, consultez le site de l’Agence nationale de l’alimentation, www.livsmedelsverket.se
Więcej informacji o wodzie pitnej i własnym źródle na stronie www.livsmedelsverket.se.
Nourriture maison ou plats tout préparés ?
Domowej roboty czy gotowe?
Beaucoup de gens aiment bien faire la cuisine alors que d’autres n’ont pas tellement l’habitude de cuisiner.
Niektóre osoby bardzo lubią gotować, podczas gdy inne zupełnie nie są do tego przyzwyczajone.
Préparer une nourriture correcte pour les petits n’est pas forcément ` vv cile.
Przygotowanie dobrych posiłków dla małego dziecka wcale nie musi być trudne.
Il existe sur Internet ou dans les livres de cuisine de nombreuses recettes correctes et faciles qui peuvent vous aider.
W sieci i książkach kucharskich można znaleźć wiele łatwych przepisów.
Il existe aussi un bon nombre de produits semi-finis ou tout préparés qui conviennent aussi aux jeunes enfants.
Sklepy spożywcze oferują również dużą ilość półproduktów i gotowych dań, które doskonale nadają się nawet dla małych dzieci.
Certains hésitent à donner des plats tout préparés car ils contiennent parfois plus d’additifs que les plats maison.
Wiele osób nie jest przekonanych do gotowych, fabrycznych dań, ponieważ mogą one zawierać więcej dodatków niż dania domowej roboty.
Il est alors bon de savoir que tous les additifs utilisés dans l’alimentation sont analysés scientifiquement et qu’ils sont approuvés et sans danger pour les enfants ainsi que les adultes.
Dobrze jest zatem wiedzieć, że wszystkie dodatkowe składniki stosowane do produkcji artykułów spożywczych są bezpieczne zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych, ponieważ zostały naukowo przebadane i zaaprobowane do użytku.
Par contre, il faut vérifier que les produits ne contiennent pas trop de sel ou de sucre.
Należy natomiast zwracać uwagę na ilość soli i cukru w kupowanych produktach.
Choisissez de préférence des plats marqués du trou de serrure, ils contiennent moins de sel et de sucre.
Wybieraj artykuły spożywcze oznakowane „dziurką od klucza” – zawierają one bowiem mniej soli i cukru.
Poisson et crustacés
Ryby i skorupiaki
Le poisson et les crustacés sont des sources importantes de vitamine D, d’iode et de sélénium.
Ryby i skorupiaki są ważnym źródłem witaminy D, jodu i selenu.
Les poissons gras comme le saumon, le hareng et le maquereau contiennent aussi la graisse spéciale à oméga 3 DHA, dont les enfants ont besoin pour le développement de leur cerveau et de leur vue.
Tłuste ryby, takie, jak łosoś, śledź i makrela zawierają też zdrowe tłuszcze typu omega-3, w szczególności DHA, który jest niezbędny dla rozwoju mózgu i wzroku dziecka.
C’est pourquoi il est salutaire pour les enfants de manger souvent du poisson, de préférence deux ou trois fois par semaine.
Dlatego ryby powinny często pojawiać się w menu dziecka, najlepiej 2-3 razy w tygodniu.
Essayez de varier les différentes sortes de poisson, c’est aussi bien pour la santé que pour l’environnement.
Staraj się urozmaicać dietę różnymi rodzajami ryb, co będzie nie tylko pożytkiem dla zdrowia, ale i dla środowiska.
Quelques rares sortes de poisson peuvent contenir des substances toxiques, pour en savoir plus voir page 12.
Niektóre rodzaje ryb mogą zawierać pochodzące ze środowiska, szkodliwe dla zdrowia toksyny, dowiedz się więcej na stronie 12.
Nombreux sont ceux et celles qui trouvent difficile de faire du poisson, mais cela n’est pas nécessairement le cas : une manière facile est de faire cuire un morceau de poisson dans le micro-ondes pendant quelques minutes.
Wiele osób ma trudności z przyrządzaniem ryb, a to wcale nie musi być trudne – wystarczy przecież gotować je przez kilka minut w mikrofalówce.
Il existe aussi de nombreux produits semi-finis et de plats tout préparés que vous pouvez utiliser.
Mamy dzisiaj tyle dobrych półproduktów i gotowych dań, z których można skorzystać.
Les œufs de poisson sur votre tartine ainsi que les maquereaux en boîte sont une autre manière simple de servir du poisson.
Makrela z puszki na kanapki to inny, łatwy sposób podawania ryby.
La viande, le boudin, et antres aliments à base de sang animale sont aussi riches en fer.
Bogate w żelazo pokarmy to mięso, kaszanka, chrupki chleb typu „palttunnbröd”
Les haricots les pois chiches, les lentilles, le tofu et un bon nombre de noix, de noisettes et de graines sont des sources de fer végétales.
i inne produkty powstałe na bazie krwi, a z warzyw fasola, ciecierzyca, soczewica, niektóre orzechy i nasiona oraz wegetariańskie tofu.
La viande, le boudin, et antres aliments à base de sang animale sont aussi riches en fer.
Bogate w żelazo pokarmy to mięso, kaszanka, chrupki chleb typu „palttunnbröd”
Il est bon pour les enfants de manger souvent du poisson.
Częste spożywanie ryb jest zdrowe dla dzieci.
De préférence deux ou trois fois par semaine.
Najlepiej 2-3 razy w tygodniu.
Fruits et légumes verts
Warzywa i owoce
Il existe de nombreux légumes surgelés.
Wiele warzyw dostępnych jest w formie mrożonek.
Ils contiennent autant de nutriments que les légumes frais et ils se préparent rapidement.
Mrożone warzywa zawierają tyle samo składników odżywczych, co świeże i można je szybko przygotować do spożycia.
Si vous les faites au micro-ondes, les nutriments se conservent mieux que si vous les faites dans une casserole.
Przyrządzanie ich w mikrofalówce zachowuje więcej składników odżywczych niż gotowanie w garnku.
Les instructions sur l’emballage vous disent comment faire.
Wskazówki znajdziesz na opakowaniu.
Haricots et lentilles contiennent des substances qui peuvent donner des coliques mais ces substances disparaissent si vous faites cuire les haricots à l’eau.
Fasola i soczewica zawierają składniki, które mogą powodować kolkę żołądka, a które można zneutralizować poprzez gotowanie.
Lisez comment faire sur l’emballage.
Przeczytaj instrukcje na opakowaniu.
Il existe aussi des haricots et des lentilles en boîte, en brique alimentaire, déjà cuites et prêtes à servir immédiatement.
Świeżą fasolę też trzeba gotować, ale w sklepach dostępne są także gotowe już do spożycia fasola i soczewicza w puszkach lub kartonowych opakowaniach.
Voici d’autres exemples :
Kilka innych przykładów na szybkie przekąski:
Coupez des bâtonnets de concombres, de carottes, des bouquets de brocoli ou de chou-fleur et servez-les pendant que vous préparez le repas.
Pokrój ogórek, marchewki, brokuły lub kalafiora w podłużne kawałki i podaj dziecku w czasie, gdy gotujesz obiad.
C’est vite fait et cela vous évitera une partie des plaintes affamées.
To szybka metoda na zaspokojenie głodnego i maru- dzącego dziecka.
Servez des légumes dans la nourriture, par exemple des carottes râpées, du chou en lanières, une boîte de tomates concassées, du maïs ou des haricots dans la sauce à la viande ou le ragoût.
Do sosu z mielonego mięsa i innych potraw dodawaj warzywa takie jak np. starte na tarce marchewki, białą kapustę, puszkę siekanych pomidorów, kukurydzę lub fasolę.
Les tout-petits aiment souvent jouer avec les « bateaux » de pommes et de poires, ou avec les rondelles de bananes.
Małe dzieci uwielbiają często tzw. „łó deczki” z jabłek i gruszek lub plasterki bananów.
Ils sont aussi plus faciles à manger pour un petit enfant.
Owoce podane w takiej formie są dla malucha łatwiejsze do zjedzenia.
Pour en savoir plus, lisez la section concernant les aliments végétariens pour les enfants.
Więcej dowiesz się w rozdziale o wegetariańskich posiłkach dla dzieci.
Le lait et les produits laitiers
Mleko i przetwory mleczne
Le lait et les produits laitiers sont d’importantes sources de calcium, entre autres.
Mleko i jego przetwory są ważnymi źródłami m.in. wapnia.
Le calcium est nécessaire pour construire le squelette et les dents de votre enfant.
Wapń jest niezbędny do prawidłowego rozwoju układu szkieletowego i zębów dziecka.
Un demi-litre de lait, de lait caillé ou de yaourt par jour suffit pour couvrir les besoins en calcium de l’enfant.
Pół litra mleka, jogurtu lub kwaśnego mleka dziennie pokrywa potrzeby małego dziecka.
La bouillie aussi contient du calcium, mais un peu moins que le lait.
Kleik też jest bogaty w wapń, choć zawiera go trochę mniej niż mleko.
Une tranche de fromage apporte autant de calcium qu’un demi à un décilitre de lait.
Plasterek sera zawiera tyle samo wapnia, ile ½-1 dl mleka.
Le lait écrémé et demi-écrémé sont d’importantes sources de vitamine D, car ils sont enrichis de vitamine D.
Mleko chude i mleko półtłuste są ważnymi źródłami witaminy D, ponieważ są nią specjalnie wzbogacone.
C’est pourquoi ils contiennent beaucoup plus de vitamine D que le lait gras.
Z tego względu zawierają jej znacznie więcej, niż tłuste mleko.
Si votre enfant ne prend aucun produit laitier, par exemple pour cause d’allergie aux protéines du lait, vous devez consulter un diététicien.
Jeżeli Twoje dziecko nie je żadnych produktów mlecznych, na przykład z powodu alergii na białko mleka, powinieneś skontaktować się z dietetykiem.
Quelle sorte de lait faut-il donner aux petits?
Jaki rodzaj mleka powinno pić małe dziecko?
Le lait maigre contient autant de vitamines et sels minéraux que le lait gras.
Chude mleko zawiera równie dużo witamin i minerałów, co tłuste mleko.
La plupart des produits laitiers maigres sont en outre enrichis à la vitamine D et ils constituent donc une source importante de vitamine D pour les enfants.
Poza tym większość chudych produktów mlecznych wzbogaca się witaminą D i dlatego są one ważnymi źródłami tej witaminy dla dzieci.
Le beurre, la margarine et l’huile
Masło, margaryna i olej
La graisse oméga 3 est importante pour le développement de l’enfant.
Tłuszcze typu omega-3 są niezbędne dla prawidłowego rozwoju dziecka.
L’huile de colza est naturellement riche en oméga 3.
Olej rzepakowy jest produktem z natury bogatym w omega-3.
Une manière facile de donner à votre enfant des oméga 3 est de choisir l’huile de colza et des graisses alimentaires contenant de l’huile de colza pour les tartines de l’enfant et la cuisine.
Stosowanie do przygotowywania posiłków dziecka oleju rzepakowego lub produktów zawierających olej rzepakowy jest najprostszym sposobem na zapewnienie mu dostatecznej ilości omega-3.
Les enfants de moins de deux ans ont aussi besoin d’un peu plus de graisse que les adultes, c’est pourquoi une margarine plus grasse est à préférer à une margarine allégée.
Dzieci poniżej dwóch lat potrzebują także trochę więcej tłuszczu niż dorośli i dlatego lepiej im podawać tłustą, a nie chudą margarynę.
Le beurre ne contient que peu d’oméga 3, c’est pourquoi ce n’est pas le meilleur choix pour les enfants.
Masło zawiera mało tłuszczów typu omega-3, więc niezbyt nadaje się dla dzieci.
Si vous choisissez tout de même de donner du beurre à votre enfant, il est d’autant plus important d’utiliser de l’huile de colza pour la cuisine et que l’enfant mange du poisson gras qui lui apporte des oméga 3.
Jeśli jednak podajesz dziecku masło, zwróć szczególną uwagę na to, aby do gotowania stosować olej rzepakowy i podawaj dziecku częściej ryby bogate w omega-3.
Les enfants allaités reçoivent aussi des oméga 3 dans le lait maternel.
Dzieci karmione piersią czerpią omega-3 z mleka matki.
Combien de nourriture faut-il donner aux petits ?
Ile dziecko powinno jeść?
Il est naturel que l’enfant ne continue pas à augmenter ses portions au même rythme que pendant la première année, car il ne grandit pas aussi vite qu’auparavant.
W drugim roku życia tempo wzrostu dziecka staje się wolniejsze, jest więc rzeczą naturalną, że porcje jedzonych przez nie posiłków również rosną powoli.
Si les adultes laissent l’enfant gérer lui-même sa quantité de nourriture, l’enfant prend souvent juste la quantité de nourriture dont il a besoin, répartie sur une longue période.
Jeżeli zdasz się na intuicję dziecka i pozwolisz mu jeść tyle, na ile ma ochotę, z dłuższej perspektywy czasowej spożyje ono odpowiednią ilość pokarmu.
Ne lui présentez donc pas de trop grandes portions, laissez-le plutôt en reprendre.
Nie nakładaj dziecku zbyt dużych porcji, lepiej niech poprosi potem o dokładkę.
L’enfant a besoin de s’exercer à trouver la quantité de nourriture qui lui convient.
Dziecko musi się nauczyć jeść odpowiednie ilości pokarmów.
Les enfants ont-ils besoin de compléments en vitamines et en sels minéraux ?
Czy dziecku potrzebne są dodatkowe witaminy i minerały?
Les enfants ont besoin de vitamines et de sels minéraux pour grandir et se développer, mais il est beaucoup mieux de les leur fournir dans la nourriture que dans des compléments alimentaires.
Witaminy i minerały są niezbędne dla prawidłowego rozwoju organizmu dziecka, ale lepiej dostarczać je w postaci naturalnej (zdrowe posiłki), niż w postaci suplementów.
Un bon nombre veut quand même donner à ses enfants des vitamines et des sels minéraux en plus, pour plus de sûreté.
Wiele osób uważa jednak, że dla pewności dziecku trzeba podawać witaminy i minerały w tabletkach.
Mais les enfants en bas âge peuvent recevoir une trop grande quantité de certaines substances si vous leur donnez des compléments alimentaires, ce qui peut être plus dangereux que s’ils n’en reçoivent pas assez.
Niestety, w ten sposób łatwo jest przedawkować, co w gruncie rzeczy jest bardziej szkodliwe niż ich ewentualny niedobór.
Pour ces raisons, ne donnez pas à votre enfant d’autres compléments que les gouttes D sans consulter auparavant l’infirmière du BVC.
Zanim więc zaczniesz podawać swojemu dziecku inne witaminy, niż krople z witaminą D, zwróć się do pielęgniarki w przychodni dziecięcej (BVC).
Les gouttes de vitamine D
Krople z witaminą D
C’est pourquoi vous devez continuer à donner les gouttes de vitamine D tous les jours jusqu’à ses deux ans.
Z tego względu podawanie kropel z witaminą D należy kontynuować do wieku dwóch lat.
Certains enfants doivent prendre les gouttes de vitamine D pendant plus de deux ans.
Niektórym dzieciom krople z witaminą D trzeba podawać nawet dłużej.
les enfants qui ne sortent pas souvent dehors ou qui, pendant l’été, portent des vêtement qui couvrent le visage, les bras et les jambes lorsqu’ils sortent;
dzieci, które rzadko przebywają na zewnątrz albo dzieci, które nawet w lato noszą na zewnątrz odzież całkowicie zakrywającą twarz, ramiona i nogi;
les enfants qui ne sont pas nourris avec des aliments enrichis de vitamine D, par exemple le lait allégé, le lait demi-écrémé, et les margarines;
dzieci, które nie spożywają produktów wzbogaconych w witaminę D, np. chudego mleka, mleka półtłustego i margaryny;
les enfants qui ne mangent pas de poisson.
dzieci, które nigdy nie jedzą ryb.
La nourriture végétarienne
Odżywianie wegetariańskie
De plus en plus de gens choisissent de consommer plus de nourriture végétarienne.
Coraz więcej osób wybiera potrawy wegetariańskie.
C’est bien, tant pour la santé que pour l’environnement.
To wybór przynoszący korzyści zarówno dla zdrowia, jak i środowiska.
C’est pourquoi il est bien que l’enfant apprenne précocement à aimer différents plats végétariens.
Dlatego dobrze jest, jeśli dziecko już wcześnie nauczy się jeść różne wegetariańskie posiłki.
Un bon nombre varient et ne mangent végétarien que quelquefois, un certain nombre se contentent de ne pas prendre de viande alors que d’autres ne mangent aucun aliment provenant du règne animal.
Dla wielu osób wegetariańskie posiłki są tylko urozmaiceniem zwykłej diety, inni zupełnie rezygnują ze spożywania mięsa, a niektóre osoby nawet ze wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego.
Le fait de ne pas prendre de viande ne pose habituellement aucun problème.
Zrezygnowanie z mięsa nie nastręcza zwykle problemów.
Si vous êtes végétalien et que vous supprimez la viande, le poisson, le lait et les œufs, il faut être très informé pour organiser un régime qui procure à l’enfant tous les nutriments dont il a besoin.
Jeżeli chcesz jednak stosować dietę wegańską, tzn. wykluczyć spożywanie mięsa, ryb, mleka i jaj, potrzebna Ci jest gruntowna wiedza na temat odpowiedniego odżywiania, które zapewni dziecku wszystkie potrzebne składniki odżywcze.
Si vous choisissez de donner à votre enfant une nourriture végétalienne, vous devez donc consulter l’infirmière du BVC.
W takim przypadku powinieneś się skontaktować z pielęgniarką w przychodni dziecięcej (BVC).
Le régime végétarien contient beaucoup de fibres.
Wegetariańskie pożywienie zawiera bardzo dużo błonnika.
Les fibres sont nourrissantes et, pour les enfants, elles impliquent le risque que tant de fibres rassasient l’enfant avant qu’il n’ait absorbé suffisamment d’énergie et de nutriments.
Posiłki o wysokiej zawartości błonnika są bardzo sycące, co w przypadku małego dziecka niesie ze sobą ryzyko, że nie zdoła ono zjadać porcji, które zapewnią mu dostateczną ilości składników odżywczych.
C’est pourquoi il est particulièrement important de veiller à ce que les petits végétariens grandissent comme il faut.
Dlatego należy poświęcić więcej uwagi prawidłowemu rozwojowi dzieci odżywianych w sposób wegetariański.
Les enfants au régime végétalien ont besoin de suppléments en vitamines B12 et D à partir de compléments alimentaires ou de produits enrichis.
Dzieciom odżywianym w sposób wegański należy podawać dodatkowo witaminę Bi witaminę D w postaci suplementów lub wzbogaconych produktów spożywczych.
Le site de l’Agence nationale de l’alimentation, www.livsmedelsverket.se, comporte d’autres conseils concrets sur la manière de donner une nourriture végétarienne saine à des enfants en bas âge.
Na stronie www.livsmedelsverket.se znajdziesz porady dotyczące właściwego stosowania diety wegetariańskiej u małych dzieci.
Les allergies
Alergie
Si vous soupçonnez une allergie
Jeżeli podejrzewasz, że dziecko ma alergię
Si vous pensez que votre enfant ne supporte pas un aliment, il est important de ne pas commencer à supprimer, de vous-même, cet aliment.
Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko jest uczulone na któryś z produktów spożywczych, nie powinieneś na własną rękę rezygnować z podawania go dziecku.
Cela pourrait rendre plus difficile d’établir un diagnostic correct.
Takie postępowanie może utrudnić postawienie właściwej diagnozy.
C’est pourquoi il faut toujours commencer par demander conseil au personnel du BVC.
Najpierw powinieneś skonsultować się z pielęgniarką w przychodni dziecięcej (BVC).
Il peut y avoir d’autres raisons pour lesquelles l’enfant a mal au ventre, présente des éruptions ou réagit d’une autre manière.
Występujące u małych dzieci takie objawy, jak rozstrój żołądka, wysypka, itp., nie koniecznie są oznaką alergii lub uczulenia.
Si votre enfant est allergique
Jeżeli Twoje dziecko cierpi na alergię
Les allergies les plus fréquentes pendant les premières années de l’enfant sont les allergies contre les protéines du lait et les protéines des œufs.
Najczęściej spotykane alergie u małych dzieci to alergia na białko mleka i białko jajek.
Si votre enfant est allergique, il est important que vous receviez les conseils particuliers d’un diététicien.
Jeśli Twoje dziecko cierpi na alergię powinieneś skonsultować się z dietetykiem.
Le site de l’Agence nationale de l’alimentation, www.livsmedelsverket.se comporte plus de renseignements sur les allergies alimentaires.
Więcej informacji na temat uczuleń i alergii na produkty spożywcze znajdziesz na stronie www.livsmedelsverket.se.
Le site de l’Agence nationale de l’alimentation, www.livsmedelsverket.se comporte plus de renseignements sur les allergies alimentaires.
Więcej informacji na temat uczuleń i alergii na produkty spożywcze znajdziesz na stronie www.livsmedelsverket.se.
Soyez particulièrement vigilants pour l’hygiène lorsque vous faites les repas avec et pour des enfants.
Podczas przygotowywania posiłków nie zapominaj o zachowaniu higieny.
Lorsque vous préparez le repas, n’oubliez pas…
O czym należy pamiętać podczas przygotowywania posiłków
...que les enfants en bas âge sont sensibles aux bactéries et aux virus qui peuvent causer des intoxications alimentaires.
Małe dzieci są podatne na bakterie i wirusy wywołujące zatrucia pokarmowe.
C’est pourquoi il est particulièrement important de penser à l’hygiène lorsque vous vous occupez de la nourriture des enfants ou avec les enfants.
Podczas przygotowywania posiłków dla maluchów należy zatem pamiętać o zachowaniu higieny.
La viande crue peut contenir des bactéries nocives comme l’E. coli entéro hémorragique (ECEH).
Surowe mięso może zawierać szkodliwe bakterie, takie jak EHEC.
Pour cette raison, ne laissez jamais un enfant goûter à de la viande hachée ou à de la viande crues.
Dlatego nie pozwalaj dziecku na próbowanie surowego mięsa.
Faites cuire la viande hachée et le poulet bien à point dans toute leur épaisseur.
Mielone mięso i drób powinny być dogotowane/ dopieczone.
Placez aussitôt que possible les restes de nourriture à conserver dans le réfrigérateur ou le congélateur.
Jedzenie, które masz zamiar przechować na później wstaw jak najszybciej do lodówki lub zamrażarki.
Si la nourriture reste à la température ambiante plus d’une heure ou deux, les bactéries peuvent avoir le temps de se former.
Jeżeli pozostawisz jedzenie w temperaturze pokojowej dłużej, niż przez kilka godzin, istnieje ryzyko, że zdążą się w nim rozwinąć bakterie.
De petites quantités de nourriture chaude ou tiède peuvent être placées immédiatement au réfrigérateur.
Małe ilości ciepłego lub letniego jedzenia można natychmiast wstawić do lodówki.
Ne mangez pas le brûlé
Nie jedz przypalonego
Lorsque la nourriture est brûlée, des substances nocives se forment qui ne sont pas bonnes ni pour les enfants, ni pour les adultes.
W przypalonym pokarmie powstają szkodliwe substancje, które nie są dobre ani dla dzieci, ani dla dorosłych.
Coupez pour enlever ce qui est brûlé, ou jetez-le si le plat est très brûlé.
Przypalone kawałki należy odkroić i wyrzucić, a jeśli potrawa jest zbyt spalona wyrzucić ją w całości.
Il est également préférable que le plat soit jaune doré plutôt que brun doré lors de la cuisson.
Najzdrowiej jest jeść pokarm przyrumieniony na złoty kolor, niż na brązowy.
Y a-t-il des aliments que les enfants en bas âge doivent éviter?
Czego nie powinny spożywać małe dzieci?
Beaucoup de parents s’inquiètent de ce que les aliments que mangent les enfants contiennent des substances nocives.
Wielu rodziców niepokoi się tym, czy pokarmy, które jedzą ich dzieci nie zawierają jakichś szkodliwych substancji.
Même si les enfants peuvent être plus sensibles à certaines substances que les adultes, il en est tenu compte lorsque, par exemple, des limites sont fixées pour la quantité de pesticides qui est tolérable dans les fruits et légumes ou lorsque des additifs sont approuvés.
Fakt, że dzieci są bardziej wrażliwe na niektóre substancje niż dorośli jest brany pod uwagę np. przy ustalaniu dozwolonegso poziomu pestycydów w owocach i warzywach lub aprobowaniu dodatków do żywności.
C’est pourquoi il ne faut pas vous inquiéter pour ces substances.
Nie musisz się zatem martwić o takie sprawy.
Presque tous les aliments conviennent aussi aux enfants, mais les petits doivent éviter certaines choses.
Małe dzieci mogą spożywać prawie wszystko, a wyjątek stanowią następujące rzeczy:
Les poissons qui peuvent contenir des substances toxiques
Ryby, które mogą zawierać toksyny środowiskowe
On peut manger souvent de la plupart des poissons, mais certaines sortes peuvent contenir des taux élevés de polluants.
Następujące ryby mogą zawierać duże ilości toksyn: śledź z Morza Bałtyckiego;
Ces poissons contiennent des taux si élevés de dioxines et de biphényles polychlorés PCB que les jeunes filles, les femmes d’âge fertile et les garçons de moins de 18 ans ne doivent en manger que deux ou trois fois par an au maximum.
Ryby te zawierają tak wysokie ilości dioksyn i toksyn PCB, że dziewczynki i kobiety w wieku rozrodczym oraz chłopcy do 18 lat nie powinni spożywać ich częściej niż dwa-trzy razy do roku.
Le saumon et la truite saumonée et l’omble pêchés en pleine nature sont rarement vendus dans les magasins ordinaires.
Dziki łosoś, pstrąg i palia są rzadko dostępne w zwykłych sklepach.
Le saumon du commerce provient presque toujours d’un élevage.
Dostępny w sprzedaży łosoś pochodzi prawie zawsze z hodowli.
Les enfants qui mangent beaucoup de poisson de issus de la pêche familiale
Dzieci, które jedzą dużo ryb z własnego połowu
La perche, le brochet, la sandre et la lotte peuvent contenir du mercure.
Okoń, szczupak, sandacz i miętus mogą zawierać ołów.
Les enfants qui mangent ce type de poisson plus d’une fois par semaine peuvent en absorber des quantités qui peuvent devenir dangereuses à terme.
Dzieci, które spożywają te ryby częściej niż raz w tygodniu ryzykują nagromadzenie w organizmie zbyt dużej i na dłuższą metę szkodliwej ilości tej substancji.
C’est pourquoi il est bien de varier avec d’autres sortes de poisson.
Dobrze jest zatem urozmaicać dietę dziecka innymi rodzajami ryb.
D’autres poissons qui peuvent aussi contenir du mercure sont le thon frais ou congelé, les gros flétans, l’espadon, le requin et la raie.
Niektóre rodzaje świeżych lub mrożonych ryb, takie jak tuńczyk, duże okazy halibuta, miecznik, rekin i płaszczka mogą też zawierać ołów.
Les aliments ”diététiques”
Zdrowa żywność
Les produits ”diététiques”, par exemple les extraits de plantes et les différentes herbes, sont rarement testés de manière scientifique.
Produkty zaliczane do tzw. zdrowej żywności, czyli takie, jak na przykład wyciągi z różnych roślin i ziół, są produktami, które rzadko kiedy podlegają badaniom naukowym.
Ils ne sont pas non plus testés sur les enfants et il est donc impossible de savoir s’ils sont nocifs ou non.
Nie bada się również wpływu tych produktów na dzieci i dlatego trudno jest powiedzieć, czy są one dla nich szkodliwe, czy nie.
Leur commercialisation affirme souvent qu’ils sont bons pour la santé, mais qu’ils peuvent être totalement contre-indiqués pour les enfants qui grandissent et se développent.
Reklamy zachwalają dobry wpływ tych produktów na zdrowie, lecz dla małych dzieci, które rosną i rozwijają się, mogą one być niewskazane.
C’est pourquoi il ne faut pas donner de produits ”diététiques” à votre enfant.
Dlatego nie należy podawać ich dzieciom.
Café, thé noir et boissons énergétiques
Kawa, czarna herbata i napoje energetyzujące
Les enfants en bas âge ne doivent pas boire de café ni de grandes quantités de thé noir et de boissons au cola, car ces boissons contiennent de la caféine.
Małe dzieci nie powinny pić kawy, ani dużych ilości czarnej herbaty lub coca-coli, ponieważ napoje te zawierają kofeinę.
Les enfants sont plus sensibles que les adultes à la caféine et ils peuvent avoir comme réactions des palpitations cardiaques et des malaises.
Dzieci są bardziej wrażliwe na kofeinę niż dorośli i mogą dostać od niej np. kołatania serca lub nudności.
Les boissons énergisantes peuvent contenir beaucoup de caféine et ne doivent donc jamais être données aux enfants.
Napoje energetyzujące mogą zawierać tak dużo kofeiny, że w ogóle nie należy ich podawać dzieciom.
Le lait non pasteurisé
Niepasteryzowane mleko
Le lait non pasteurisé peut contenir des bactéries dangereuses comme l’E. coli entéro hémorragique (ECEH) et le Campylobacter.
Niepasteryzowane mleko może zawierać szkodliwe bakterie, takie jak EHEC lub campylobacter.
C’est pourquoi ni les enfants, ni les adultes ne doivent boire un lait non pasteurisé.
Dlatego zarówno dorośli jak i dzieci nie powinni go spożywać.
Cela concerne aussi les fromages frais à base de lait non pasteurisé.
Dotyczy to również przetworów z niepasteryzowanego mleka.
Ces fromages sont rarement vendus dans les commerces ordinaires, mais ils peuvent se trouver chez des fromagers locaux.
Nie sprzedaje się ich w zwykłych sklepach, ale można je dostać u prywatnych producentów.
L’ECEH est une bactérie assez « nouvelle », qui a commencé à se répandre en Suède dans les années 1990 et qui peut causer de graves maladies rénales aux enfants.
EHEC (Eschericia coli) to „nowy” rodzaj bakterii, który w Szwecji zaczął się rozprzestrzeniać w latach 90-tych, i który u małych dzieci może powodować poważne uszkodzenia nerek.
Le lait non pasteurisé est interdit à la vente, mais on peut en trouver dans les fermes.
Mleka niepasteryzowanego nie wolno sprzedawać w sklepach, ale można je dostać w gospodarstwach rolnych.
Le sel
Sól
Ce n’est qu’à un an que le corps de l’enfant sait régler son équilibre en sel.
W wieku mniej więcej jednego roku organizm małego dziecka potrafi utrzymać równowagę soli.
Restez cependant restrictif avec le sel, car une trop grande quantité de sel peut entraîner une hypertension, même chez les enfants.
Staraj się jednak używać soli z umiarem, ponieważ zbyt duża ilość soli może nawet u dzieci być powodem wysokiego ciśnienia.
Une manière de réduire le sel est de choisir les produits marqués du trou de serrure, ce sont par exemple les céréales, le pain et le fromage.
Ilość spożywanej soli można zmniejszyć wybierając artykuły spożywcze oznakowane „dziurką od klucza”, np. płatki, chleb i ser.
Ils contiennent moins de sel que les produits non marqués par le trou de serrure.
Artykuły te zawierają mniej soli niż podobne produkty bez oznakowania.
Évitez aussi les biscuits salés, comme les chips et les croustilles au fromage, car ils sont souvent extrêmement salés.
Unikaj również takich przekąsek, jak chipsy i chrupki, ponieważ zawierają one często bardzo dużo soli.
L’iode est nécessaire pour la régulation du métabolisme et le sel iodé est une source importante aussi bien pour les enfants que les adultes.
Sól z jodem jest więc ważnym źródłem jodu, zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.
Il est indiqué sur l’emballage si le sel est iodé.
Informacja o zawartości jodu w soli podana jest na opakowaniu.
La solanine des pommes de terre verdies
Solanina w zielonych ziemniakach
Les pommes de terre verdies ou abîmées contiennent de la solanine, une substance qui peut causer un mal de ventre, des vomissements et des diarrhées.
Zielone lub uszkodzone ziemniaki zawierają solaninę, związek chemiczny powodujący ból brzucha, wymioty i biegunkę.
Aussi bien les adultes que les enfants doivent donc éviter les pommes de terre vertes ou abîmées.
Zatem zarówno dorośli jak i dzieci powinni unikać spożywania takich ziemniaków.
environ 350 calories environ 350 calories
ok. 350 kalorii (kcal) ok. 350 kalorii (kcal)
Le sucre, les bonbons, le sirop et les sodas
Cukier, słodycze, soki i napoje gazowane
Ils contiennent peu de nutriments mais beaucoup de sucre, dont les enfants n’ont pas besoin.
Produkty te zawierają mało składników odżywczych, a dużo cukru, który dziecku nie jest potrzebny.
Beaucoup de sucre peut abîmer les dents de l’enfant.
Duża ilość cukru w diecie ma szkodliwy wpływ na zęby.
Cela peut aussi faire que l’enfant n’a plus assez faim pour manger la nourriture normale, ou, à terme, que l’enfant devient obèse.
Dziecko spożywające słodycze nie będzie miało siły jeść zwykłych posiłków, lub na dłuższą metę ryzykuje nadwagą.
On ne pense peut-être pas au fait qu’un bon nombre d’aliments contient beaucoup de sucre.
W wielu przypadkach nie jesteśmy może świadomi tego że nawet inne produkty spożywcze mogą zawierać bardzo dużo cukru.
Au lieu de yaourt aux fruits, vous pouvez par exemple donner un yaourt ou du lait caillé nature et y ajouter des fruits ou des baies.
Zamiast jogurtów owocowych można podawać jogurt naturalny lub kwaśne mleko z dodatkiem owoców.
En ce qui concerne les céréales et le muesli, il existe de nombreuses sortes qui ne contiennent pas beaucoup de sucre.
Z płatków śniadaniowych i muesli wybieraj te, które nie zawierają dużo cukru.
Lisez sur l’emballage combien le produit contient en sucre ajouté.
Czytaj na opakowaniach ile cukru zawiera dany produkt.
Vous pouvez aussi choisir des produits marqués du trou de serrure.
Możesz też wybierać artykuły spożywcze oznakowane „dziurką od klucza”.
Le trou de serrure ne peut être apposé que sur les céréales, les yaourts et le lait caillé qui contiennent peu de sucre et aucun édulcorant.
Artykuły te (płatki, jogurt, kwaśne mleko) zawierają mało cukru i żadnych substancji słodzących.
Méfiez-vous des pièges cachés du sucre, habituez plutôt votre enfant à des goûts moins sucrés.
Zwróć uwagę na zawartość cukru w różnych produktach i staraj się przyzwyczaić dziecko do niesłodkich smaków.
À gauche, vous voyez combien de sucres ajoutés contiennent les yaourts aux fruits, le sirop, le chocolat au lait et la crème aux fruits.
Na zdjęciu po lewej jest pokazane ile cukru zawiera jogurt owocowy, sok, kakao i kisiel.
Nos conseils les plus importants en résumé
Najważniejsze w skrócie
Ce qui est bon pour votre enfant :
Dobra dieta dziecka zawiera
Différentes sortes de nourriture : cela permet à l’enfant de s’habituer à de nombreux goûts et lui procure une bonne variation de plats
różne rodzaje potraw – dzięki którym dziecko otrzymuje urozmaicone posiłki i może przyzwyczaić się do różnorodnych smaków;
Des repas à heures régulières : petit déjeuner, déjeuner et dîner et deux ou trois repas intermédiaires
regularne posiłki – śniadanie, obiad i ko- lację, a pomiędzy nimi 2-3 zdrowe, małe posiłki;
continuez à donner des gouttes D tous les jours jusqu’à ses deux ans. certains enfants ont besoin de gouttes D après leurs deux ans.
Kontynuuj codzienne podawanie kropli z witaminą D do wieku dwóch lat.
choisissez du sel iodé dans la cuisine, mais ne salez pas trop.
Używaj soli z jodem, ale z umiarem.
Évitez autant que possible les biscuits salés.
Unikaj podawania słonych przekąsek tak długo, jak tylko to jest możliwe.
A éviter ou à utiliser avec prudence :
Unikaj lub ograniczaj spożycie
Les bonbons, les sirops et les sodas : évitez aussi longtemps que possible et soyez restrictifs avec les gâteaux et les en-cas sucrés.
Słodycze, soki i napoje gazowane – unikaj ich tak długo, jak tylko to jest możliwe i ograniczaj spożywanie słodkich bułeczek i przekąsek.
Les petits harengs de la Baltique, le saumon et la truite saumonée de pêche sauvage de la Baltique, du lac Vänern et du Lac Vättern, le lavaret du Vänern et l’omble du Vättern : les enfants ne doivent manger de ces poissons que deux à trois fois par an au maximum.
Śledź z Morza Bałtyckiego, dziki łosoś oraz pstrąg z Morza Bałtyckiego i jezior Vänern i Vättern, sieja z jeziora Vänern i palia z jeziora Vättern – te ryby dzieci powinny spożywać najwyżej 2-3 razy do roku.
compléments alimentaires et produits diététiques : consultez le BVc avant de les donner à votre enfant.
Suplementy i zdrowa żywność – skon- sultuj się z przychodnią dla dzieci (BVC) zanim zaczniesz podawać dziecku.
Lait non pasteurisé et fromage frais à partir de lait non pasteurisé : ne donnez pas aux enfants.
Niepasteryzowane mleko i jego przetwory – nie należy podawać dzieciom.
Viande hachée et viande crue : ne donnez pas aux enfants, faites cuire à point la viande hachée et le poulet.
Surowe mięso – nie należy podawać dzieciom, mięso powinno być dopieczone/ dogotowane.
© Livsmedelsverket, februari 2013 Box 622, 751 26 Uppsala
© Livsmedelsverket, februari 2013 Box 622, 751 26 Uppsala
Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se
Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se
Foto: Jonas Böttiger
Foto: Jonas Böttiger
Riz au lait plus ou moins épais
Kaszki i kleiki ryżowe
Un riz au lait peut contenir de l'arsenic.
Kaszki i kleiki ryżowe mogą zawierać arszenik.
C'est pourquoi, on ne doit pas toujours donner du riz au lait épais ou liquide, mais au contraire diversifier l'alimentation avec d'autres sortes et différentes marques de bouillies.
Dlatego nie należy przez cały czas podawać dziecku kaszki ryżowej czy kleiku ryżowego; do diety dziecka należy włączyć również inne rodzaje kaszek i kleików, od różnych producentów.
Pour les enfants allergiques au gluten par exemple, il vous est possible d'utiliser des types de bouillies à base de maïs.
Na przykład dla dzieci nietolerujących glutenu dostępne są kaszki i kleiki kukurydziane, które można podawać zamiennie.
Riz au lait plus ou moins épais
Kaszki i kleiki ryżowe
Un riz au lait peut contenir de l'arsenic.
Kaszki i kleiki ryżowe mogą zawierać arszenik.
C'est pourquoi, on ne doit pas toujours donner du riz au lait épais ou liquide, mais au contraire diversifier l'alimentation avec d'autres sortes et différentes marques de bouillies.
Dlatego nie należy przez cały czas podawać dziecku kaszki ryżowej czy kleiku ryżowego; do diety dziecka należy włączyć również inne rodzaje kaszek i kleików, od różnych producentów.
Pour les enfants allergiques au gluten par exemple, il vous est possible d'utiliser des types de bouillies à base de maïs.
Na przykład dla dzieci nietolerujących glutenu dostępne są kaszki i kleiki kukurydziane, które można podawać zamiennie.
Variez l'alimentation
Zróżnicowany pokarm
Parfois, les aliments que nous mangeons peuvent contenir des substances nocives, à la fois des substances naturelles et des substances polluantes.
W spożywanych przez nas produktach spożywczych czasem mogą występować szkodliwe substancje – zarówno substancje naturalne, jak i zanieczyszczenia środowiskowe.
Une bonne manière de réduire le risque d'ingérer trop de substances nocives est d'avoir une alimentation variée, c'est-à-dire de manger différents types de nourriture.
Dobrym sposobem na ograniczenia ryzyka przyswajania zbyt dużej ilości substancji szkodliwych jest różnicowanie naszej diety, tzn. jedzenie produktów różnego rodzaju.
Cela concerne aussi bien les enfants que les adultes.
Dotyczy to i dzieci, i osób dorosłych.
Variez l'alimentation
Zróżnicowany pokarm
Parfois, les aliments que nous mangeons peuvent contenir des substances nocives, à la fois des substances naturelles et des substances polluantes.
W spożywanych przez nas produktach spożywczych czasem mogą występować szkodliwe substancje – zarówno substancje naturalne, jak i zanieczyszczenia środowiskowe.
Une bonne manière de réduire le risque d'ingérer trop de substances nocives est d'avoir une alimentation variée, c'est-à-dire de manger différents types de nourriture.
Dobrym sposobem na ograniczenia ryzyka przyswajania zbyt dużej ilości substancji szkodliwych jest różnicowanie naszej diety, tzn. jedzenie produktów różnego rodzaju.
Cela concerne aussi bien les enfants que les adultes.
Dotyczy to i dzieci, i osób dorosłych.
Les conseils de nutrition des enfants de moins de 12 mois de l’Agence nationale suédoise de l’alimentation Livsmedelsverket ont pour base l’ensemble de la recherche scientifique et leur intention est d’aider les parents.
Wskazówki Livsmedelsverket (Urzędu ds. Kontroli Żywności) dotyczące odżywiania dzieci w pierwszym roku życia powstały na bazie różnorodnych badań i mają pomóc rodzicom we właściwym żywieniu swoich dzieci.
Les six premiers mois
Pierwsze sześć miesięcy
Puisque la vie, pour commencer, consiste surtout à manger et à dormir, c’est souvent autour des repas que se construisent les habitudes.
Życie noworodka koncentruje się głównie na jedzeniu i spaniu, najłatwiej jest więc dostosować nowy rytm dnia do pór karmienia.
Les six premiers mois, le lait maternel ou le substitut de lait maternel sont la meilleure nourriture pour l’enfant.
W ciągu pierwszych sześciu miesięcy najlepszym pokarmem dla noworodka jest mleko matki lub mleko modyfikowane.
Mais la nourriture, ce n’est pas seulement la valeur nutritive, c’est aussi un moment de chaleur qui est important pour l’enfant.
Karmienie noworodka to nie tylko czas podawania pokarmu, ale także ważna dla dziecka chwila bliskości z matką, ojcem lub inną bliską osobą.
Le lait maternel
Mleko matki
Le lait maternel contient tous les nutriments dont a besoin l’enfant pour grandir et se développer pendant les six premiers mois.
Mleko matki zawiera wszystkie składniki odżywcze potrzebne dziecku do zdrowego wzrostu i rozwoju w ciągu pierwszych sześciu miesięcy życia.
La seule exception est la vitamine D, que l’enfant doit prendre sous forme de « gouttes D » (D-droppar).
Jedynym wyjątkiem jest witamina D, którą dziecku należy podawać w postaci kropli.
Lorsque la l´enfant têtecela stimule sa production de lait.
Karmienie piersią stymuluje produkcję mleka u matki.
Pour un certain nombre de femmes, l’allaitement démarre tout seul, pour d’autres cela prend plus de temps.
Dla niektórych kobiet rozpoczęcie karmienia piersią jest rzeczą naturalną, inne potrzebują pomocy.
Il est alors important de recevoir l’aide nécessaire, par exemple de la maternité, de la clinique d’allaitement ou de l’infirmière du centre de prévention infantile BVC (Barnavårdscentralen).
Zapytaj na przykład na oddziale położniczym (BB), w przychodni dla karmiących piersią lub pielęgniarki w przychodni dziecięcej (BVC).
L’allaitement peut-il réduire le risque de maladies ?
Czy karmienie piersią zmniejsza ryzyko zachorowań u dziecka?
Le lait maternel contient des substances qui réduisent le risque d’infections comme les otites et la gastro-entérite.
Mleko matki zawiera składniki, które obniżają ryzyko takich infekcji, jak zapalenie ucha i grypa żołądkowa.
La recherche démontre aussi que les enfants qui ont été allaités ont moins de risques de devenir obèses, hypertendus ou diabétiques de type 2 lorsqu’ils seront adultes.
Z badań wynika także, że u dzieci, które były karmione piersią ryzyko nadwagi, wysokiego ciśnienia i zachorowania na cukrzycę typu 2 w dorosłym wieku jest dużo niższe.
Les plus protégés sont les enfants qui sont entièrement allaités, mais même un peu d’allaitement est salutaire.
Najlepszą odporność uzyskują dzieci, które były wyłącznie karmione piersią, ale nawet częściowe karmienie piersią ma pozytywny wpływ.
Le risque d’intolérance au gluten par la suite est plus faible parmi les enfants que l’on habitue lentement à la nourriture au gluten, alors qu’ils sont encore allaités.
Ryzyko alergii na gluten (ce- liakii) jest niższe u tych dzieci, które powoli przyzwyczajały się do pokarmu zawierającego gluten w okresie, gdy jeszcze były karmione piersią.
Par contre, l’allaitement ne réduit probablement pas le risque d’allergies.
Ale samo karmienie piersią nie zmniejsza prawdopodobnie ryzyka jakichkolwiek alergii.
Pour conserver le lait maternel
Przechowywanie mleka matki
Les nourrissons sont sensibles aux infections.
Noworodki są podatne na infekcje.
Si vous pompez votre lait, il est donc important de commencer par vous laver les mains, pour que les bactéries ou les virus qui sont sur vos mains ne contaminent pas le lait.
Dlatego przed przystąpieniem do odciągania mleka należy pamiętać o zachowaniu higieny – czyli przede wszystkim o umyciu rąk, aby znajdujące się na nich bakterie i wirusy nie przedostały się do mleka.
Le lait n’a pas besoin d’être d’abord refroidi, vous pouvez le placer immédiatement dans le réfrigérateur ou le congélateur.
Odciągnięte mleko można natychmiast wstawić do lodówki lub zamrażarki, bez uprzedniego schładzania.
Le lait maternel se conserve pendant trois jours et trois nuits au réfrigérateur.
Mleko matki można przechowywać w lodówce najwyżej trzy doby.
Dans un congélateur, le lait maternel se conserve pendant au moins six mois.
W zamrażarce natomiast co najmniej sześć miesięcy.
Pour décongeler le lait maternel, placez-le dans de l’eau chaude ou froide, mais pas à la température ambiante.
Zamrożone mleko należy rozmrażać w ciepłej lub zimnej wodzie, albo w lodówce – nigdy w temperaturze pokojowej.
Jetez le lait qui reste après le repas de l’enfant.
Rozmrożone i niewypite mleko należy wyrzucić.
Le lait maternel est-il différent selon ce que la mère a mangé ?
Czy dieta matki ma wpływ na jakość mleka?
Ce que la mère mange affecte le lait maternel.
Wszystko, co matka je i pije ma wpływ na jakość jej mleka.
Le substitut de lait maternel
Mleko modyfikowane
Si l’enfant n’est pas allaité, il existe des laits de substitution qui lui apportent l’énergie et les nutriments dont il a besoin.
Dla niemowląt, które nie mogą być karmione piersią dostępne jest mleko modyfikowane, dostarczające dziecku energii i potrzebnych składników odżywczych.
Les substituts existant dans le commerce sont fabriqués pour ressembler le plus possible au lait maternel par sa composition de nutriments.
Nowoczesne mleka modyfikowane dostępne na rynku są sporządzone na wzór mleka matki i zawierają podobne składniki.
Il existe différentes sortes de laits de substitution, le BVC vous conseillera la sorte qui convient le mieux à votre enfant.
Istnieje wiele różnych rodzajów mleka modyfikowanego – personel przychodni dziecięcej (BVC) chętnie doradzi Ci rodzaj mleka odpowiedni dla Twojego dziecka.
En revanche, ne préparez jamais votre propre substitut de lait maternel à partir de lait ordinaire ou similaire, car il est impossible d’ajuster soi-même les proportions correctes de nutriments.
Nie należy podawać dziecku własnoręcznie przyrządzonej mieszanki ze zwykłego mleka, ponieważ trudno jest samemu dobrać właściwe proporcje składników odżywczych.
Des proportions incorrectes peuvent endommager les reins de l’enfant ou empêcher qu’il ne grandisse correctement.
Niewłaściwie przyrządzone mleko może natomiast uszkodzić dziecku nerki lub zahamować jego prawidłowy rozwój.
Pour combiner l’allaitement et le substitut de lait maternel
Podawanie mleka matki i mleka modyfikowanego
Parfois, on peut désirer combiner l’allaitement et le substitut de lait maternel.
Zdarza się, że konieczne jest jednoczesne podawanie mleka matki i mleka modyfikowanego.
Bien des fois, cela se passe bien, mais pour un certain nombre de personnes cela a pour conséquence que l’allaitement s’arrête plus tôt que prévu.
W wielu przypadkach kombinacja taka działa bez zarzutu, czasami jednak jest ona powodem tego, że karmienie piersią kończy się wcześniej niż planowano.
Cela peut être dû au fait que la production de lait maternel n’est pas stimulée suffisamment ou que l’enfant préfère téter le biberon dont le contenu coule plus rapidement.
Przyczyny są różne – powodem może być niedostateczna stymulacja potrzebna do produkcji mleka u matki lub fakt, że dziecku bardziej podoba się ssanie z butelki, ponieważ szybciej można z niej wyssać pokarm.
C’est pourquoi il peut être préférable de donner le lait de substitution dans une tasse au lieu d’un biberon.
Wtedy dobrym sposobem może być podawanie mleka modyfikowanego w filiżance zamiast w butelce.
Si possible, il est également préférable d’attendre que la production de lait ait bien démarré et soit devenue stable avant de donner à l’enfant un lait de substitution.
Dobrze jest też, o ile możliwe, poczekać z podawaniem mleka modyfikowanego do momentu, w którym produkcja mleka ustabilizuje się i będzie w pełnym toku.
D’un autre côté, il existe des mères qui peuvent avoir besoin de donner du lait de substitution au début, pour ensuite passer à l’allaitement seul.
Są też mamy, które zmuszone są na początku podawać mleko modyfikowane, a potem przechodzą na karmienie piersią.
Le BVC vous donnera des conseils pratiques sur la manière de combiner l’allaitement et le lait de substitution.
Praktycznych rad na temat jednoczesnego podawania mleka matki i mleka modyfikowanego udzieli Ci personel w przychodni dziecięcej (BVC).
Les gouttes de vitamine D
Krople z witaminą D
Les gouttes de vitamine D
Krople z witaminą D należy podawać regularnie.
Il est important de donner les gouttes à l’enfant régulièrement. certains enfants, dont les enfants à peau foncée, doivent prendre les gouttes de vitamine D pendant plus de deux ans.
Niektórym dzieciom, np. tym o ciemnym odcieniu skóry, krople z witaminą D potrzebne będą przez okres dłuższy niż dwa lata.
Pour préparer le substitut de lait maternel
Przygotowanie mleka modyfikowanego
Comme les nourrissons sont sensibles aux infections, l’hygiène doit être scrupuleusement respectée lorsque vous préparez le lait de substitution.
Noworodki są podatne na infekcje i dlatego przed przystąpieniem do przygotowania mleka modyfikowanego należy pamiętać o zachowaniu higieny.
C’est pourquoi vous devez toujours vous laver les mains avant de commencer.
Przede wszystkim trzeba umyć ręce.
Il est également important d’utiliser des biberons et des tétines propres et de les laver soigneusement, mais, en Suède, vous n’avez pas besoin de les stériliser.
Należy też stosować czyste butelki i smoczki, które powinny zostać dokładnie umyte po każdym użyciu, sterylizacja nie jest jednak konieczna.
Ne délayez pas le lait avec de l’eau chaude du robinet, car elle peut contenir notamment du cuivre provenant des canalisations.
Do przyrządzania mleka nie powinno się używać ciepłej wody z kranu, ponieważ może ona zawierać m.in. pierwiastki miedzi pochodzące z rur wodociągowych.
Utilisez plutôt l’eau froide du robinet, et laissez couler l’eau jusqu’à ce qu’elle soit froide.
Lepiej używać zimnej wody z kranu po uprzednim wypuszczeniu stojącej w nim letniej wody.
Jetez le lait qui reste après le repas de l’enfant.
Podgrzane i niewypite mleko modyfikowane należy wyrzucić.
www.1177.se comporte d’autres conseils pratiques sur la manière d’utiliser le lait maternel de substitution.
Na wojewódzkiej stronie internetowej www.1177.se znajdziesz praktyczne informacje na temat prawidłowego karmienia mlekiem modyfikowanym.
Si vous avez un puits, vous devez faire analyser la qualité de votre eau avant de la donner à des enfants.
Woda pitna pochodząca z własnego źródła powinna zostać poddana analizie zanim zacznie się ją podawać dziecku.
L’administration environnementale de votre municipalité peut vous conseiller sur la manière de procéder.
W tym celu należy się skontaktować z gminnym (kommunen) oddziałem ds. środowiska we własnym miejscu zamieszkania.
Pour en savoir plus sur l’eau potable et les puits privés, consultez le site de l’Agence nationale de l’alimentation, www.livsmedelsverket.se.
Więcej informacji na temat wody pitnej i własnego źródła na stronie www.livsmedelsverket.se.
Combien l’enfant a-t-il besoin de manger?
Ile dziecko powinno jeść?
Puisque les enfants sont tous différents, il est impossible de dire de combien de lait maternel ou de lait de substitution l’enfant a besoin.
Każde dziecko ma inne potrzeby i dlatego trudno jest dokładnie określić ilość mleka matki lub mleka modyfikowanego, którą noworodek powinien wypić.
Le mieux est habituellement de laisser l’appétit de l’enfant déterminer le nombre de tétées et leur quantité.
Najlepiej zdać się na apetyt dziecka i pozwolić mu jeść tyle i tak często, na ile ma ochotę.
Parfois, l’enfant veut téter plus souvent, ce qui peut être dû au fait que la production de lait n’a pas pu s’adapter aux besoins de l’enfant.
Czasami dziecko żąda częstszego karmienia, co może być spowodowane faktem, że produkcja mleka jeszcze nie dopasowała się do jego potrzeb.
Cela peut aussi être dû au fait que l’enfant a besoin de proximité et de tendresse plus que de nourriture.
Czasami też dziecko potrzebuje raczej bliskości i utulenia niż pokarmu.
Si vous donnez à l’enfant du lait de substitution, la quantité recommandée est indiquée sur l’emballage.
Jeśli karmisz dziecko mlekiem modyfikowanym stosuj się do wskazówek podanych na opakowaniu.
Parfois, l’enfant ne parvient pas à prendre tout le lait préparé et, dans ce cas, il n’est pas recommandé de forcer l’enfant à prendre plus.
Gdy dziecko nie daje rady wypić całej przygotowanej porcji, nie należy go do tego zmuszać.
Au dispensaire du BVC, vous pouvez contrôler la courbe de taille et de poids de l’enfant.
Pielęgniarka w przychodni dziecięcej (BVC) sprawdza wagę i wzrost dziecka i dane te wprowadza do odpowiednich wykresów.
C’est un outil qui permet de voir plus facilement si l’enfant grandit convenablement.
Na tej podstawie można łatwiej się zorientować, czy dziecko rozwija się prawidłowo.
Si l’enfant suit sa propre courbe de taille et de poids, vous n’avez pas besoin de vous inquiéter parce qu’il ne mange pas assez.
Jeśli waga i wzrost dziecka mieszczą się w normie, to nie potrzeba się martwić, że dziecko nie zjada wystarczającej ilości pokarmu.
De toutes petites sensations de goûts
Poznawanie nowych smaków i konsystencji
Même si vous donnez de toutes petites sensations de goûts, il est donc important de continuer à allaiter complètement ou de donner du lait de substitution comme d’habitude jusqu’à ce que l’enfant atteigne six mois
-śniej niż w wieku czterech miesięcy można zacząć podawać dziecku do spróbowania maleńkie ilości innych pokarmów, tak, aby nie zaburzały one kar mienia mlekiem.
De toutes petites quantitis peuvent permettre à l’enfant d’essayer progressivement de nouveaux goûts et consistances.
Próbowanie małych ilości innych pokarmów daje dziecku możliwość łagodnego przyzwyczajenia się do nowych smaków i konsystencji.
Si la nourriture contient un peu de sel, ce n’est pas grave puisqu’il s’agit de très petites quantités.
Nie chodzi tu zatem o podawanie całych porcji, ale właśnie tylko maleńkich ilości do spróbowania.
Si l’enfant ne semble pas intéressé, vous n’avez pas besoin de
Jeśli dziecko nie wykazuje zainteresowania innymi rodzajami
Si vous donnez de petites portions à goûter, il est important de continuer à allaiter l’enfant complètement ou de lui donner du lait de substitution comme d’habitude jusqu’à six mois.
Nawet jeśli podajesz do spróbowa- nia inne pokarmy, nie przestawaj karmić piersią lub podawać mleka modyfikowanego tak długo, aż dziecko skończy sześć miesięcy.
donner de portions de dégustation.
posiłków, nie musisz mu ich na razie podawać.
Les aliments qui contiennent du gluten
Pokarmy zawierające gluten
Si l’enfant absorbe de petites quantités de gluten lorsqu’il est encore allaité, cela diminue le risque qu’il devienne intolérant au gluten.
Łagodne wprowadzanie małych ilości pokarmów zawierających gluten w okresie, gdy dziecko jest jeszcze karmione piersią obniża ryzyko rozwoju nietolerancji na gluten.
C’est pourquoi vous devez commencer au plus tard dès six mois, et au plus tôt dès quatre mois, à donner à l’enfant des aliments contenant du gluten.
Dlatego najwcześniej w wieku czterech miesięcy, ale najpóźniej w wieku sześciu miesięcy, należy zacząć podawać dziecku małe ilości pokarmów zawierających gluten.
Le gluten se trouve dans le blé, l’orge et le seigle.
Gluten znajduje się w produktach, których składnikami są pszenica, jęczmień lub żyto.
Par contre, l’avoine n’en contient que très peu.
Owies zawiera tylko małą ilość glutenu.
Vous pouvez, par exemple, laisser l’enfant goûter une bouchée de pain blanc ou une gaufrette, ou bien une petite cuillère de bouillie quelques fois par semaine.
Przykładowo można zacząć podawać dziecku kilka razy w tygodniu maleńkie kawałki białego chleba lub wafelków, albo małą łyżeczkę kaszki lub kleiku.
Après six mois, vous pouvez augmenter progressivement la quantité.
Porcje pokarmów zawierających gluten można powoli zwiększać od sześciu miesięcy.
Commencez par de toutes petites quantités d’aliments qui contiennent du gluten et augmentez peu à peu la quantité.
Należy łagodnie wprowadzać małe ilości pokarmów zawierających gluten i bardzo powoli zwiększać porcje.
Introdution à la nourriture solide à partir de six mois environ
Nowe pokarmy – od sześciu miesięcy
À partir d’environ six mois, il est temps de commencer à habituer l’enfant à manger de la nourriture solide.
Po upływie sześciu miesięcy nadchodzi czas, aby przyzwyczaić dziecko do jedzenia zwykłych pokarmów.
Apprendre à manger de la nourriture solide est un processus progressif.
Nauka jedzenia to proces, który przebiega stopniowo.
Au début, il s’agit surtout d’habituer l’enfant à accepter de nouvelles consistances, à un plus grand nombre de goûts, à manger à la cuillère et à apprendre les mouvements de la mastication.
Najpierw trzeba przyzwyczaić dziecko do nowych konsystencji i nowych smaków, nauczyć jedzenia z łyżeczki i żucia pokarmów.
Continuez l’allaitement ou le lait de substitution comme d’habitude pendant cette période.
Nie przerywaj karmienia piersią ani mlekiem modyfikowanym.
Puisque le lait maternel et de substitution contiennent beaucoup de nutriments, vous n’avez pas à vous inquiéter si l’enfant veut avancer lentement.
Mleko matki i mleko modyfikowane zawierają tyle składników odżywczych, że nie trzeba będzie się martwić, jeśli wprowadzanie nowych pokarmów będzie przebiegało zbyt powoli.
Que puis-je donner à mon enfant?
Co można podawać?
Il n’existe aucune « règle » qui dise par quoi commencer.
Nie ma ścisłych „reguł” dotyczących wprowadzania nowych pokarmów.
L’important est que la nourriture ait une consistance molle pour ne pas se coincer dans sa gorge.
Najważniejsze, żeby miały one gładką konsystencję i dziecko mogło je łatwo przełknąć.
Vous pouvez, par exemple, écraser un bout de pomme de terre ou un peu de riz avec une fourchette et y ajouter du lait maternel ou de substitution pour obtenir une purée liquide.
Przykład: rozgnieść widelcem kawałek gotowanego ziemniaka lub trochę ryżu i wymieszać z mlekiem matki lub mlekiem modyfikowanym tak, aby powstała papka.
Vous pouvez confectionner, de la même manière, des purées de racines et de légumes.
W ten sam sposób można przygotować papkę z innych warzyw.
Vous pouvez aussi laisser l’enfant prendre lui-même et manger de tous petits morceaux de nourriture.
Można też pozwolić dziecku na samodzielne jedzenie małych ilości miękkich potraw.
Autrefois, on conseillait d’essayer les mêmes aliments pendant plusieurs jours avant d’essayer le suivant, mais vous pouvez aussi bien essayer plusieurs aliments en même temps.
Dawniej zalecano podawanie tych samych pokarmów kilka dni z rzędu, zanim wprowadzi się coś innego, ale to tak naprawdę nie gra roli.
Vous pouvez aussi donner du poulet, du poisson, de la viande hachée, des haricots, des lentilles et du tofu, bouillis, écrasés ou mixés.
Można również podawać ugotowane i roztarte na papkę: mięso z kurczaka lub ryby, mielone mięso, fasolę, soczewicę i tofu.
La viande, les haricots et le tofu contiennent beaucoup de fer, dont l’enfant a besoin.
Mięso, fasola i tofu zawierają dużo potrzebnego dziecku żelaza.
Auparavant, on pensait prévenir les allergies en at-tendant que l’enfant ait un an avant de lui donner du poisson, des œufs et des noix, mais les recherches récentes indiquent que ce n’est pas le cas.
Dawniej zalecano wstrzymanie się z podawaniem dziecku ryb, jaj, mleka i orzechów aż do ukończenia jednego roku, aby zapobiec powstawaniu alergii.
Puisque le poisson et l’œuf apportent des nutriments importants, il est bien que l’enfant en mange tôt.
Nowe badania wykazują, że to nie ma wpływu.
Pour en savoir plus sur le lait, voir page 14 et, sur les noix et noisettes, voir page 17.
Więcej o mleku na stronie 14, a o orzechach na stronie 17.
Il est facile de faire une purée de banane, de pomme et de poire en grattant doucement le fruit avec une cuillère.
Najprostszy sposób na zrobienie musu z banana, jabłka i gruszki to po prostu ostrożne skrobanie owoców łyżeczką.
Les premières semaines, il suffira de quelques cuillères à café de bouillie, puis vous augmenterez la quantité progressivement.
Dlatego przez pierwsze tygodnie najlepiej podawać niewielkie ilości kaszki i kleiku - kilka małych łyżeczek - i stopniowo zwiększać porcje.
Continuez à donner de petites quantités de nourriture contenant du gluten, comme du pain, de la gaufrette, des pâtes ou du bulgur.
Nie przestawaj podawać małych ilości pokarmów zawierających gluten, takich jak chleb, wafelki, makaron i bulgur.
Un bon nombre de bouillies pour enfants contient aussi du gluten : lisez les emballages.
Niektóre rodzaje kaszek i kleików również zawierają gluten – sprawdź na opakowaniu.
Le froment, l’orge, et le seigle contiennent du gluten.
Źródłem glutenu są pszenica, jęczmień i żyto.
Par contre, l’avoine n’en contient que très peu.
W przeciwieństwie do owsa, który zawiera tylko małą ilość glutenu.
Les enfants sont sensibles aux bactéries et aux virus qui peuvent entraîner une gastroentérite.
Małe dzieci nie są odporne na bakterie i wirusy wywołujące grypę żołądkową.
C’est pourquoi il est particulièrement important de penser à l’hygiène lorsque vous préparez la nourriture de votre enfant.
Pamiętaj zatem o zachowaniu higieny podczas przygotowywania posiłków dla twojego malucha.
Pour en savoir plus, lisez la section des recettes.
Dowiedz się więcej z naszego przykładowego menu.
La recherche est insuffisante à ce jour pour pouvoir dire à quelle vitesse un enfant doit ou peut s’habituer à la nourriture.
Nie przeprowadzono wystarczającej ilosci badań na temat tego, jak szybko niemowle mogłoby lub powinno być przyzwyczyjane do nowych normalnych pokarmów.
Les intervalles d’âge décrits ici se basent plutôt sur les expériences éprouvées.
Opisane przedziały wiekowe opierają się na praktyce i doświadczeniach.
Puisque tous les enfants sont différents, ne voyez pas ces intervalles comme des limites exactes.
Każde dziecko rozwija się w innym tempie i dlatego przedziały te mają tylko charakter orientacyjny.
C’est pourquoi vous ne devez pas vous inquiéter si votre enfant veut aller plus vite ou plus lentement.
Nie martw się, jeśli Twoje dziecko rozwija się szybciej lub wolniej niż sugeruje poniższy tekst.
La nourriture, ce n’est pas seulement les nutriments, le repas est aussi un moment de tendresse et, peu à peu, lorsque l’enfant sera un peu plus grand, il s’agira de se rencontrer autour du repas.
Spożywanie posiłków to nie tylko odżywianie się, ale także chwila przebywania razem, a z czasem, gdy dziecko podrośnie, sposób obcowania z innymi osobami podczas spożywania posiłków.
Parfois, il peut y avoir des complications diverses autour de la nourriture.
Niekiedy z żywnością lub jej spożywaniem związane są różne komplikacje.
Le dispensaire BVC vous fournira beaucoup d’aide en ce qui concerne ce type de questions.
Personel przychodni dziecięcej (BVC) chętnie pomoże Ci znaleźć rozwiązanie dla tego typu problemów.
La recherche est insuffisante à ce jour pour pouvoir dire à quelle vitesse un enfant doit ou peut s’habituer à la nourriture.
Nie przeprowadzono wystarczającej ilosci badań na temat tego, jak szybko niemowle mogłoby lub powinno być przyzwyczyjane do nowych normalnych pokarmów.
Les intervalles d’âge décrits ici se basent plutôt sur les expériences éprouvées.
Opisane przedziały wiekowe opierają się na praktyce i doświadczeniach.
Puisque tous les enfants sont différents, ne voyez pas ces intervalles comme des limites exactes.
Każde dziecko rozwija się w innym tempie i dlatego przedziały te mają tylko charakter orientacyjny.
C’est pourquoi vous ne devez pas vous inquiéter si votre enfant veut aller plus vite ou plus lentement.
Nie martw się, jeśli Twoje dziecko rozwija się szybciej lub wolniej niż sugeruje poniższy tekst.
La nourriture, ce n’est pas seulement les nutriments, le repas est aussi un moment de tendresse et, peu à peu, lorsque l’enfant sera un peu plus grand, il s’agira de se rencontrer autour du repas.
Spożywanie posiłków to nie tylko odżywianie się, ale także chwila przebywania razem, a z czasem, gdy dziecko podrośnie, sposób obcowania z innymi osobami podczas spożywania posiłków.
Parfois, il peut y avoir des complications diverses autour de la nourriture.
Niekiedy z żywnością lub jej spożywaniem związane są różne komplikacje.
Le dispensaire BVC vous fournira beaucoup d’aide en ce qui concerne ce type de questions.
Personel przychodni dziecięcej (BVC) chętnie pomoże Ci znaleźć rozwiązanie dla tego typu problemów.
Comment donner la nourriture solide?
Jak podawać nowe pokarmy do spróbowania?
Si vous avez essayé de donner les petites portions décrites dans la section De toutes petites sensations de goûts, vous pouvez augmenter lentement la quantité.
Jeśli już próbowałeś podawać do spróbowania nowe pokarmy, tak, jak to opisano w rozdziale pt. Poznawanie nowych smaków i konsystencji, możesz teraz powoli zwiększać ich ilość.
Les premières semaines, il suffit de quelques cuillerées à café.
W pierwszych tygodniach wystarczy kilka łyżeczek.
Si vous n’avez pas commencé les sensations de goûts auparavant, il est recommandé de commencer lorsque l’enfant a six mois.
Jeśli jeszcze nie zacząłeś podawać nowych pokarmów, powinieneś to zrobić, gdy dziecko skończy sześć miesięcy.
Commencez par de petites quantités, pour que l’enfant s’habitue progressivement.
Zacznij podawać małe ilości nowych pokarmów, żeby dziecko mogło się do nich stopniowo przyzwyczajać.
Les premiers jours, une ou deux cuillerées à café suffisent, ensuite vous pouvez augmenter lentement la quantité.
W pierwszych dniach wystarczy mała łyżeczka pokarmu, potem możesz powoli zwiększać porcje.
Vérifiez que la nourriture n’est pas trop chaude et donnez à manger à l’enfant à la petite cuillère, ou bien laissez l’enfant prendre lui-même et manger de tout petits morceaux mous de nourriture.
Sprawdź, czy pokarm nie jest zbyt gorący i podawaj go przy pomocy małej łyżeczki lub pozwól dziecku samemu brać sobie małe, miękkie kawałki jedzenia.
La plupart des enfants ont du mal à faire entrer convenablement la nourriture dans la bouche et à l’avaler.
Większość dzieci ma problemy z włożeniem jedzenia do buzi i z przełykaniem go.
Si la nourriture ressort, cela ne veut pas dire, la plupart du temps, que l’enfant ne l’aime pas, mais qu’il ne sait pas comment faire et qu’il n’est pas habitué à la consistance.
Jeśli pokarm wylatuje mu z buzi, to raczej oznacza, że dziecko nie jest przyzwyczajone do nowej konsystencji pokarmu i nie wie, co z nim zrobić, a nie, że mu nie smakuje.
La nourriture ordinaire n’est pas non plus aussi sucrée que le lait maternel ou de substitution, et les nouveaux goûts peuvent exiger du temps avant que l’enfant s’y habitue.
Zwykły pokarm nie ma równie słodkiego smaku jak mleko matki lub mleko modyfikowane i dziecko potrzebuje trochę czasu, aby się do tego przyzwyczaić.
Un certain nombre d’enfants acceptent rapidement les nouveaux goûts, alors que d’autres sont plus difficiles et doivent essayer de nouveaux goûts de nombreuses fois.
Część dzieci szybko przyzwyczaja się do nowych pokarmów, podczas gdy inne wymagają dłuższego okresu do poznawania nowych smaków.
Pour orienter l’enfant, goûtez vous-même la nourriture et montrez à l’enfant que vous la trouvez bonne.
Możesz pomóc swojemu dziecku w polubieniu nowego pokarmu, jeśli będziesz go próbował razem z nim i pokazywał mu, że Tobie smakuje.
Mais si l’enfant manifeste son refus de la nourriture, il vaut mieux attendre plusieurs jours puis réessayer.
Jeśli jednak dziecko wykazuje niechęć do nowego pokarmu, to najlepiej poczekać jeszcze kilka dni i spróbować od nowa.
Il arrive que les enfants allaités se détournent du sein lorsqu’ils commencent la bouillie au biberon, car la nourriture du biberon coule plus vite.
Czasami zdarza się, że dziecko, które zaczęło dostawać kleik, nie chce już pić mleka z piersi, ponieważ łatwiej jest ssać pokarm z butelki.
C’est pourquoi il peut être préférable de donner à l’enfant de la bouillie ou le "välling" dans un gobelet.
Dlatego lepiej w zamian jest podawać kaszkę, a kleik podawać w kubeczku.
N’oubliez pas non plus que la bouillie contient souvent du gluten.
Nie zapominaj o tym, że kaszka i kleik zawierają gluten.
C’est pourquoi il faut commencer par de petites quantités au´début.
Podawaj więc na początku małe ilości.
Quel est le bon moment pour donner de la nourriture solide?
Kiedy jest najlepsza pora na podawanie nowego pokarmu?
Le moment de la journée auquel vous donnez de nourriture solide n’a pas grande importance.
Pora wprowadzania nowych pokarmów nie gra roli.
Un certain nombre de gens trouvent qu’il est plus facile de la donner à midi, alors que d’autres trouvent que le repas du soir ou entre les deux conviennent mieux.
Część rodziców twierdzi, że najłatwiej jest w porze obiadu, inni wolą porę kolacji lub przekąskę między głównymi posiłkami.
Le plus important, c’est de proposer la portion à goûter lorsque l’enfant n’a pas trop faim, n’est pas trop rassasié ni trop fatigué.
Nie należy tylko podawać nowych pokarmów, gdy dziecko jest zbyt głodne, zbyt syte lub zbyt zmęczone.
Il faut essayer pour voir ce qui marche le mieux.
Praktyka pokaże, która pora będzie najodpowiedniejsza dla Twojego dziecka
Combien de nourriture faut-il donner à l’enfant?
Ile dziecko powinno jeść?
Il est impossible de dire exactement de combien de nourriture l’enfant a besoin.
Trudno jest dokładnie określić ilość pokarmu, którą dziecko powinno zjeść.
Un certain nombre d’enfants veulent toujours plus alors que d’autres veulent à peine toucher à la nourriture.
Niektóre dzieci zawsze proszą o więcej, podczas gdy inne jedzą zaledwie odrobinę.
Pour leurs parents, les deux sortes peuvent être frustrantes.
Dla rodziców obie sytuacje mogą być źródłem frustracji.
Dans la plupart des cas, l’enfant montrera lui même s´il a assez mangé ou si il a faim.
W większości przypadków dziecko samo zasygnalizuje, kiedy będzie głodne i dzięki temu samo zadba o to, żeby zapewnić sobie wystarczającą ilość pokarmu.
Il peut être parfois plus facile de faire manger l’enfant si vous mangez en même temps que lui.
Czasami dziecko je chętniej, gdy rodzice jedzą razem z nim.
Si l’enfant mange peu mais prend beaucoup de lait maternel ou de substitution, ces nutriments lui suffisent bien.
Dzieci, które mało jedzą, ale piją dużo mleka matki lub mleka modyfikowanego i tak otrzymują wystarczającą ilość składników odżywczych.
Si l’enfant grandit et se développe normalement, vous n’avez pas à vous inquiéter.
Jeśli dziecko rozwija się normalnie, nie musisz się o nic martwić.
Si votre enfant veut manger beaucoup, il peut être difficile de savoir quand s’arrêter.
Dzieciom, które dużo jedzą trudno jest powiedzieć stop.
Les premiers repas: quelques recettes faciles de base
Pierwsze posiłki kilka prostych przepisów
Purée de pommes de terre, de racines ou de légumes
Piure z ziemniaków, roślin okopowych lub innych warzyw
La plupart des racines et des légumes peuvent être mis en purée.
Większość roślin okopowych i warzyw nadaje się do przyrządzania w formie piure.
Ragoût végétarien aux lentilles dl de lentilles sèches ou 3 dl de lentilles cuites cuillères à soupe d’huile de colza 1 oignon
Wegetariańska potrawa z soczewicy dl suszonej soczewicy lub 3 dl gotowanej łyżki oleju rzepakowego 1 cebula
1 poivron
1 papryka
1 gousse d’ail
1 ząbek czosnku
400 g de tomates concassées thym
400 g siekanych pomidorów tymianek
Voici comment faire:
Przyrządzanie:
Pelez et coupez en tranches les pommes de terres et les racines, coupez les légumes en petits morceaux.
Ziemniaka, marchewkę i pietruszkę obrać i pokroić na plasterki, pozostałe warzywa pokroić na mniejsze kawałki.
Placez les morceaux dans une casserole et versez de l'eau qui doit juste couvrir les morceaux.
Wszystko włożyć do garnka i dolać tyle wody, aby przykryć warzywa.
Faites cuire jusqu'a ce qu'ils soient mous.
Gotować do miękkości.
Vous pouvez aussi les faire cuire au micro-ondes.
Do gotowania można też użyć mikrofalówki.
Pour les écraser, utilisez une fourchette, un presse-ail ou une passoire.
Rozgnieść widelcem, przepuścić przez praskę lub przetrzeć przez sitko.
Si vous en faites de grandes quantités, il peut être pratique d’utili-ser un mixer ou un robot ménager.
Jeśli przygotowujesz większe ilości wtedy do robienia piure najlepiej użyć miksera.
Voici comment faire:
Przyrządzanie:
Faites cuire les lentilles sèches en suivant les instructions de l’emballage, mais sans sel, ou utilisez des lentilles cuites.
suszoną soczewicę ugotować według przepisu na opakowaniu, ale bez soli.
Hachez l’oignon, le poivron et l’ail et faites-les ramollir dans l’huile, dans une casserole ou un wok a feu moyen.
Cebulę, paprykę i czosnek posiekać, włożyć do garnka i usmażyć do miękkości w oleju na małym ogniu.
Ajoutez les tomates concassées et les lentilles cuites.
Dodać pomidory i ugotowaną soczewicę.
Faites réduire et assaisonnez avec le thym.
Gotować przez chwilę aż do zgęstnienia, doprawić tymiankiem.
Quelques boulettes de poisson, une ou deux cuillères à café de mousse de foie ou une tranche de boudin sont des plats qu’il suffit de réchauffer au micro-ondes et conviennent bien aux petits.
Klopsiki z ryby, kilka łyżek pasztetu lub plasterek kaszanki to potrawy, które wystarczy podgrzać w mikrofalówce, a które doskonale nadają się dla małego dziecka.
Congelez les plats en portions adéquates, par exemple dans le casier à glaçons.
Zamrażaj pokarm w niezbyt dużych porcjach, np. w foremkach na kostki lodu.
Viande ou poulet
Mięso albo drób
Cette preparation suffit pour 15 à 20 portions (1 portion = environ 2 cuillères à soupe) 400 g de viande hachée ou de poulet
Przepis wystarcza na 15-20 porcji (1 porcja to mniej więcej 2 łyżki)
Voici comment faire:
Przyrządzanie:
Coupez le poulet en morceaux et cuisez-le à point, c’est- à-dire jusqu’à ce que la viande soit blanche dans toute son épaisseur.
Kurczaka podzielić na kawałki i ugotować tak, aby mięso było dogotowane i białe w środku.
Hachez à l’aide d’un mixer à pied, d’un robot ménager ou sur une râpe.
Rozdrobnić przy pomocy miksera lub zetrzeć na tarce.
Poisson
Ryba
Voici comment faire:
Przyrządzanie:
Coupez le filet de saumon en petets morceaux et placez-les sur une assiette.
Fileta z łososia podzielić na kilka mniejszych kawałków i położyć na talerzyku.
Écrasez ou coupez en petits morceaux et mélangez avec du beurre ou de la margarine et des herbes et/ou pressez dessus un peu de citron.
Rozgnieść lub podzielić na malutkie kawałki, dodać tłuszcz i zioła oraz/lub sok z cytryny.
Terminez volontiers le repas par des fruits que vous grattez avec une cuillère, ou des baies écrasées.
Po posiłkach dobrze jest podawać owoce; można je rozgnieść lub skrobać łyżeczką.
À partir de huit mois environ
Od ośmiu miesięcy
Lorsque l’enfant accepte de plus grandes portions d’aliments à goûter, on augmente progressivement les quantités jusqu’à de petits repas.
Jeśli dziecko żąda większych porcji, należy je wtedy powoli zwiększać, aż staną się małymi posiłkami.
Le lait maternel ou le lait de suite contiennent encore une bonne partie des nutriments dont a besoin votre enfant.
Mleko matki i mleko modyfikowane dostarcza nadal tych składników odżywczych, których dziecko najbardziej potrzebuje.
C’est pourquoi il n’est pas nécessaire de passer rapidement à la nourriture normale à tous les repas.
Dlatego nie trzeba się spieszyć z zastąpieniem wszystkich posiłków mlecznych innym pokarmem.
Laissez l’intérêt de l’enfant décider de la rapidité.
Niech stopień zainteresowania dziecka nowym pokarmem określa tempo zmian.
On peut aussi donner de plus gros morceaux que l’enfant peut luimême tenir dans sa main.
Można też podawać dziecku większe kawałki, które będzie samo trzymało w rączce.
Petit déjeuner, goûter et collation du soir
Śniadanie, drugie śniadanie i podwieczorek
Le lait maternel, le lait de substitution, la bouillie, de préférence dans une tasse, ou une tartine, sont un bon petit déjeuner, goûter ou repas du coucher.
Mleko matki, mleko modyfikowane, kaszka, kleik (najlepiej w kubeczku), albo kanapka doskonale nadają się na śniadanie, drugie śniadanie i podwieczorek.
Accompagnez-les volontiers de fruits, de baies ou de légumes.
Najlepiej z dodatkiem owoców lub warzyw.
Les bouillies et le ”välling”
Kaszka i kleik
Pour les enfants de moins d’un an, les bouillies enrichies en poudre sont une bonne solution, car elles apportent plus de vitamines et de sels minéraux que les bouillies confectionnées par vous-même.
Dzieciom poniżej jednego roku życia dobrze jest podawać wzbogaconą kaszkę w proszku, ponieważ zawiera ona więcej witamin i minerałów niż zwykła kasza.
En même temps, il peut être bien pour l’enfant de manger de la bouillie faite maison, pour s’habituer au goût.
Nie mniej jednak, podawanie od czasu do czasu zwykłej kaszy ma tę zaletę, że pozwala dziecku przyzwyczaić się do jej smaku.
Il est également recommandé d'alterner entre différentes sortes de bouillies épaisses et de bouillies plus liquides achetées dans le commerce ainsi qu'entre différentes marquesEn résumé, les bouillies et le ”välling” ne doivent pas constituer plus de trois repas par jour.
Ogólnie rzecz biorąc nie należy podawać kaszy i kleiku częściej niż trzy razy dziennie.
L’enfant doit aussi s’habituer à une autre nourriture et s’exercer à mâcher des aliments de consistance plus grossière.
Dziecko musi przyzwyczaić się do innych pokarmów i nauczyć się gryźć pokarm o stałej konsystencji.
Les enfants apprennent beaucoup en imitant.
Dzieci uczą się przez naśladowanie innych.
Goûtez volontiers vous-même tous les plats et montrez que vous les trouvez bons, lorsque vous mangez avec votre enfant.
Jedz razem z dzieckiem, próbuj razem z nim i pokaż, że Tobie smakuje.
Céréales complètes et fibres
Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik
Les céréales complètes et les fibres sont salutaires pour les enfants en bas âge, mais un certain nombre d’enfants peuvent avoir des selles liquides s’ils en prennent trop.
Produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik nadają się do spożycia nawet przez małe dzieci, ale zbyt duże ilości mogą u niektórych z nich powodować biegunkę.
Pour d’autres enfants, cela peut être le contraire, cela les constipe.
Są też dzieci, u których produkty te przyczyniają się do spowolnienia przemiany materii.
La quantité de fibres que les enfants peuvent absorber sans que leur digestion soit affectée varie d’un enfant à l’autre : procédez par tâtonnements.
Ilość odpowiednią dla Twojego dziecka możesz ustalić tylko na bazie doświadczenia, ponieważ jest ona dla każdego inna.
Une manière adéquate de lui donner juste assez de fibres est d’alterner les produits à base de céréales complètes et les sortes moins riches en fibres.
Dobrym sposobem na dostarczenie dziecku zbalansowanej ilości błonnika jest zróżnicowana dieta, w której skład wchodzą produkty o średniej zawartości błonnika.
Produits laitiers
Mleko i jego przetwory
Attendez que l’enfant ait douze mois pour donner du lait comme boisson et de grandes quantités de lait caillé ou de yaourt.
Z podawaniem mleka i większych ilości kwaśnego mleka lub jogurtu należy się wstrzymać do czasu aż dziecko skończy rok.
Le lait contient en lui-même un bon nombre de vitamines et de sels minéraux, mais seulement peu de fer.
Mleko zawiera co prawda wiele ważnych witamin i minerałów, ale mało żelaza.
Si l’enfant prend beaucoup de lait ou de laitages, il risque de ne plus avoir assez d’appétit pour manger d’autres aliments plus riches en fer.
Małe dziecko pije i tak wystarczająco dużo mleka w postaci mleka matki, mleka modyfikowanego lub innych, bardziej dla niego odpowiednich produktów.
Déjeuner et dîner
Obiad i kolacja
Faites des pommes de terre, des pâtes, du riz, du pain, du bulgur ou des aliments similaires comme base du repas, ainsi que des racines et des légumes.
Ziemniaki, makaron, ryż, chleb, bulgur i im podobne produkty powinny włącznie z warzywami stanowić podstawę posiłków.
De la viande, du poisson, du poulet, des œufs, des haricots, des lentilles ou du tofu compléteront le repas.
Mięso, ryby, drób, jaja, fasola, soczewica lub tofu powinny być ich dopełnieniem.
Finissez volontiers par un peu de fruits ou de baies.
A na deser owoce.
Les fruits et les baies contiennent des vitamines, notamment de la vitamine C, qui aident l’enfant à assimiler le fer.
Owoce zawierają m.in. witaminę C, dzięki której dziecko lepiej przyswaja znajdujące się w posiłku żelazo.
Continuez à introduire de nouveaux goûts et de nouvelles consistances pour habituer l’enfant à de nombreux types d’aliments différents.
Wprowadzaj cały czas nowe smaki i konsystencje, aby dziecko miało szansę poznać i przyzwyczaić się do różnorakich rodzajów pokarmów.
Il peut être plus facile d’adopter un nouveau goût s’il est servi avec des aliments que l’enfant aime déjà.
Wprowadzenie pokarmu o nowym smaku będzie łatwiejsze, jeśli podasz go razem z ulubionym posiłkiem dziecka.
Si vous n’avez pas l’habitude de faire la cuisine ou si vous vous sentez incertaine de savoir préparer une nourriture qui donne à l’enfant beaucoup de nutriments, vous pensez peut-être qu’il est plus facile de donner de la nourriture en petits pots.
Jeśli nie potrafisz gotować lub nie jesteś pewien, czy potrafisz przygotować posiłki dostarczające dziecku odpowiednią ilość składników odżywczych, to zawsze możesz skorzystać z gotowych posiłków w słoiczkach.
La nourriture en pots n’est pas un mauvais choix, mais peut revenir cher à la longue si elle est toujours utilisée.
Posiłki ze słoiczków nie są gorszej jakości, niż posiłki domowej roboty, ale mogą być drogie.
Il n’est pas non plus difficile de faire la nourriture soi-même.
Nie jest też trudno przystosować normalne posiłki rodzinne do potrzeb malucha.
Prenez par exemple un peu de la nourriture de votre famille, mais ne salez pas.
Podczas gotowania wystarczy na przykład zrezygnować z soli.
Ceci parce que les enfants de moins d’un an ne peuvent pas régler convenablement leur équilibre en sel.
Organizm małego dziecka ma bowiem trudności z zachowaniem równowagi soli.
Les recettes comportent des exemples de quelques petits repas.
W naszym przykładowym menu znajdziesz kilka prostych przepisów.
Les enfants de moins de deux ans ont besoin d’une nourriture plus grasse que les adultes, car ils grandissent si vite.
Dzieci poniżej drugiego roku życia potrzebują w swoich posiłkach trochę więcej tłuszczu niż dorośli, ponieważ szybko rosną.
Dans la nourriture maison, il est recommandé d’ajouter une cuillérée à café de margarine liquide ou d’huile, de colza de préférence, par portion, si le plat ne comporte pas de matière grasse en lui-même.
Do własnoręcznie przyrządzanych posiłków, o ile nie ma w nich zbyt wiele tłuszczu, dobrze jest więc dodać do porcji dziecka łyżeczkę płynnej margaryny lub oleju, najlepiej rzepakowego.
Les petits pots pour enfants contiennent déjà suffisamment de graisse, il n’est pas nécessaire d’en ajouter.
Gotowe posiłki ze słoiczków zawierają wystarczającą ilość tłuszczu i nie trzeba do nich już nic dodawać.
En ce qui concerne les protéines, les enfants en prennent généralement plus que la quantité nécessaire.
Posiłki małego dziecka dostarczają natomiast wystarczającą ilość białka.
Combien de nourriture faut-il donner à l’enfant?
Ile dziecko powinno jeść?
L’enfant ressent lui-même combien de nourriture il lui faut.
Organizm dziecka wie, jaka ilość pokarmu jest mu potrzebna.
L’enfant peut manger moins à certains repas, mais il compensera naturellement en mangeant plus à un autre repas.
Jeśli podczas niektórych posiłków dziecko zje trochę mniej, na pewno zrekompensuje sobie jedząc więcej podczas innych.
Le résultat, à long terme, est que l’enfant mange suffisamment.
W sumie, biorąc pod uwagę dłuższy przedział czasowy, większość dzieci je wystarczająco dużo.
Tant que l’enfant grandit et se développe normalement, vous n’avez donc pas besoin de vous inquiéter.
Jeśli dziecko rozwija się normalnie, nie musisz się o nic martwić.
Les enfants en bas âge ne parviennent pas à manger beaucoup à la fois, et ils doivent donc manger plus souvent que les adultes.
Małe dzieci nie dają rady zjeść jednorazowo dużych ilości pokarmu i z tego powodu muszą jeść częściej niż dorośli.
L’enfant aura plus de facilité à prendre la quantité de nourriture nécessaire si les repas sont pris à intervalles réguliers.
Spożywanie regularnych posiłków daje dziecku możliwość zjedze- nia wystarczającej ilości pokarmu.
Un rythme de repas convenable est le petit déjeuner, le déjeuner et le dîner avec, entre eux, de petites collations.
Przykładowy schemat dnia to: śniadanie, obiad i kolacja oraz kilka małych posiłków między nimi.
Combien de temps faut-il continuer à allaiter ou à donner du lait de substitution?
Jak długo karmić piersią lub mlekiem modyfikowanym?
Tandis que l’enfant apprend à manger d’autres aliments, le lait maternel ou de substitution constitue encore une source importante de nutriments.
W okresie, gdy dziecko uczy się jeść inne pokarmy, mleko matki i mleko modyfikowane pozostają ważnym źródłem składników odżywczych.
Puisqu’il est bien que les nouveaux aliments soient introduits lentement, l’enfant doit continuer l’allaitement ou le lait de substitution.
Ponieważ wprowadzanie nowych pokarmów powinno odbywać się powoli, dla dziecka nadal niezbędne jest mleko matki i mleko modyfikowane.
Évitez le grignotage
Unikaj ciągłych przekąsek
Les croustilles de maïs, les gaufrettes, les raisins secs etc. peuvent sembler pratiques pour que l’enfant s’occupe dans son landau ou pour se calmer.
Chrupki, wafelki, rodzynki, itd., wydają się praktyczne, bo zajmują uwagę dziecka i pełnią rolę pociechy w trudnych chwilach.
Mais ce n’est pas une bonne idée: le fait d’avoir toujours quelque chose dans la bouche n’est pas bon, ni pour les dents de l’enfant, ni pour son appétit.
Niestety, nie jest to najlepszy pomysł – nieustanne żucie w buzi jakiegoś pokarmu źle wpływa na zęby i apetyt dziecka.
Évitez totalement de donner des boissons sucrées comme des sirops ou du thé sucré dans le biberon.
Należy też zupełnie zrezygnować z podawania dziecku w butelce ze smoczkiem słodkich napojów, takich jak sok lub słodzona herbata.
Ces boissons n’apportent aucun nutriment et peuvent provoquer des caries dentaires.
Napoje te nie zawierają żadnych składników odżywczych i mogą przyczynić się do powstania próchnicy.
Il est beaucoup mieux que l’enfant s’habitue à boire de l’eau lorsqu’il a soif.
Dużo lepiej jest przyzwyczaić dziecko do picia wody.
Y a-t-il des aliments que les enfants de moins d’un an doivent éviter ?
Czego powinno unikać dziecko w wieku poniżej jednego roku?
Les enfants peuvent manger la plupart des aliments que le reste de la famille mange, mais il est préférable d’éviter un certain nombre d’aliments ou d’attendre douze mois et plus.
Małe dziecko może jeść większość pokarmów, które je reszta rodziny.
Les légumes verts à feuilles
Zielone warzywa liściaste
Attendez que l’enfant ait un an ou plus pour lui donner des légumes verts à feuilles comme les feuilles de salade, de roquette et d’épinards.
Wstrzymaj się z podawaniem zielonych warzyw liściastych, takich jak sałata, rukola i szpinak, do czasu aż dziecko skończy rok.
Augmentez ensuite la quantité progressivement.
Potem stopniowo zwiększaj ich porcje.
Ces légumes contiennent beaucoup de nitrate qui peut se transformer en nitrite dans le corps.
Warzywa te zawierają dużo nitratynu, który organizm przekształca w azotyn.
Chez les moins d’un an, le nitrite peut empêcher le transport d’oxygène dans le sang.
U dzieci poniżej jednego roku życia azotyn może hamować transport tlenu we krwi.
Pommes de terre verdies
Zielone ziemniaki
Les pommes de terre verdies ou abîmées contiennent de la solanine, une substance qui peut causer le mal de ventre, des vomissements et des diarrhées.
Zielone lub uszkodzone ziemniaki zawierają solaninę, związek chemiczny powodujący ból brzucha, wymioty i biegunkę.
Aussi bien les adultes que les enfants doivent donc éviter les pommes de terre vertes ou abîmées.
Zatem zarówno dorośli jak i dzieci powinni unikać spożywania zielonych lub uszkodzonych ziemniaków.
Il y a aussi un peu de solanine dans les pommes de terre intactes, juste en-dessous de la peau.
Solanina jest też obecna i w dobrych ziemniakach, blisko pod skórką.
C’est pourquoi il faut peler les pommes de terre, même les pommes de terre nouvelles, avant de les donner aux enfants de moins d’un an.
Dlatego ziemniaki należy zawsze obierać, jeśli będzie je jadło małe dziecko.
Le miel
Miód
Ne donnez pas de miel aux enfants de moins d’un an.
Dzieci poniżej jednego roku życia nie powinny spożywać miodu.
Le miel peut contenir des spores qui, dans de rares cas, peuvent se transformer en bactéries dans l’intestin et y produire un poison dangereux, la botuline.
Może on zawierać zarodniki roślin, które w rzadkich przypadkach przekształcają się w jelitach w bakterie produkujące tam niebezpieczną truciznę, toksynę botulinową.
Le lait non pasteurisé
Mleko niepasteryzowane
Ni les enfants, ni les adultes ne doivent boire un lait non pasteurisé.
Zarówno dorośli jak i dzieci nie powinni spożywać niepasteryzowanego mleka.
Il peut contenir des bactéries dangereuses comme l’E. coli entéro hémorragique (ECEH) et le Campylobacter.
Mleko takie może zawierać szkodliwe bakterie, takie jak EHEC lub campylobacter.
L’ECEH est une bactérie assez « nouvelle », qui a commencé à se répandre en Suède dans les années 1990 et qui peut causer de graves maladies rénales aux enfants.
EHEC (Eschericia coli) to „nowy” rodzaj bakterii, który w Szwecji zaczął się rozprzestrzeniać w latach 90- tych, i który u małych dzieci może powodować poważne uszkodzenia nerek.
Le lait non pasteurisé est interdit à la vente, mais on peut en trouver dans les fermes.
Mleka niepasteryzowanego nie wolno sprzedawać w sklepach, ale można je dostać w gospodarstwach rolnych.
Le sel
Sól
La nourriture doit avoir bon goût pour que nous la mangions.
Nasze jedzenie musi dobrze smakować.
Cela concerne aussi la nourriture des enfants.
To samo dotyczy jedzenia małych dzieci.
N’ayez pas peur d’assaisonner les aliments avec des herbes comme l’aneth, le persil, la coriandre ou d’autres épices.
Nie wahaj się dodawać do niego takich ziół, jak koperek, pietruszka, kolendra, itp.
Soyez toutefois prudents avec le sel pour les enfants de moins d’un an.
Zwróć jednak uwagę na ilość soli, szczególnie w posiłkach dla dzieci poniżej jednego roku życia.
Car les enfants en bas âge ne peuvent pas régler leur équilibre en sel de manière correcte.
Organizm małego dziecka ma bowiem trudności z zachowaniem równowagi soli.
Il est aussi souhaitable de ne pas habituer les enfants à une nourriture salée.
Nie jest też dobrze przyzwyczajać dziecko do słonych posiłków.
Lorsque vous donnez à l’enfant la nourriture du reste de la famille, réservez-en un peu pour l’enfant avant de saler.
Jeśli podajesz dziecku normalne posiłki rodzinne, nie dodawaj soli do jego porcji.
Évitez les biscuits salés et ne donnez pas trop souvent de la charcuterie, comme la saucisse ou le lard.
Unikaj słonych przekąsek i nie podawaj zbyt często słonych wędlin, np. kiełbasy i wędzonej wieprzowiny.
Le sucre
Cukier
Évitez les aliments sucrés autant que possible.
Unikaj słodzonych produktów spożywczych na tyle, na ile to możliwe.
Le sucre ne donne que des calories vides, pas de vitamines ni de sels minéraux.
Cukier to tylko puste kalorie – natomiast zero witamin i minerałów.
Il y a par exemple beaucoup de sucre dans les yaourts et laits caillés aromatisés, les biscuits et les gâteaux, les soupes de cynorhodon ("nyponsoppa") et les desserts, les confitures et marmelades et, bien sûr, les bonbons et les glaces.
Następujące artykuły zawierają dużo cukru: aromatyzowane jogurty i kwaśne mleka, herbatniki i ciasteczka, zupa z dzikiej róży, różnorodne kremy, dżemy i marmolady oraz oczywiście cukierki i lody.
Les boissons sucrées comme les sirops, les boissons aux fruits et les sodas contiennent aussi beaucoup de sucre.
Słodkie napoje, takie jak soki, napoje owocowe i gazowane zawierają również dużą ilość cukru.
Ne donnez pas ce type de boissons, mais habituez l’enfant à boire de l’eau.
Nie podawaj ich dziecku do picia, lepiej jest je przyzwyczajać do picia wody.
Noix entières et cacahuètes
Całe orzechy i orzeszki ziemne
On croyait auparavant que, pour prévenir les allergies, il était préférable d’attendre que l’enfant ait un an pour manger des noix et des cacahuètes, mais les recherches récentes démontrent que ce n’est pas le cas.
Dawniej uważano, że wstrzymanie się z podawaniem dziecku orzechów i orzeszków ziemnych do czasu aż skończy rok może zapobiec rozwojowi alergii.
Les allergies
Alergie
Si vous soupçonnez une allergie
Jeśli podejrzewasz, że dziecko ma alergię
Si vous pensez que votre enfant ne supporte pas un aliment, il est important de demander conseil à l’infirmière du BVC.
Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko jest uczulone na któryś z produktów spożywczych, powinieneś skonsultować się z pielęgniarką w przychodni dla dzieci (BVC).
Ne supprimez pas, de vous-même, des aliments avant d’avoir obtenu un diagnostic.
Nie należy na własną rękę rezygnować z podawania dziecku produktów spożywczych bez uzyskania diagnozy.
En effet, si un enfant tombe brusquement malade après avoir mangé quelque chose, ce n’est pas forcément une allergie.
Nagłe zachorowanie dziecka z powodu jakiegoś pokarmu nie musi oznaczać reakcji alergicznej.
Les enfants en bas âge peuvent avoir des rougeurs ou des éruptions autour de la bouche, des rougeurs du siège ou des troubles intestinaux sans que cela soit dû à une allergie ou à une hypersensibilité.
Występujące u małych dzieci zaczerwienienie lub wysypka wokół buzi, zaczerwienienie w okolicy odbytu lub rozstrój żołądka nie są koniecznie objawem alergii lub uczulenia.
Si votre enfant est allergique
Jeżeli Twoje dziecko cierpi na alergię
Les allergies les plus fréquentes pendant les premières années de l’enfant sont les allergies contre les protéines du lait et les protéines des œufs.
Najczęściej spotykane alergie u dzieci poniżej jednego roku życia to alergia na białko mleka i białko jajek.
Si votre enfant est allergique, il est important que vous receviez les conseils particuliers d’un diététicien.
Jeśli Twoje dziecko cierpi na alergię powinieneś skonsultować się z dietety- kiem.
Le site de l’Administration nationale de l’alimentation, www.livsmedelsverket.se comporte plus de renseignements sur les allergies alimentaires.
Więcej informacji na temat alergii na produkty spożywcze na stronie www.livsmedelsver- ket.se.
Suggestions de menu d’une journée pour des enfants de 0 à 1 an
Przykładowe menu dla dziecka w wieku 0-1 lat
Voici des exemples de menus d’une journée pour la première année.
Poniżej znajdziesz przykład dziennych posiłków dziecka w ciągu pierwszego roku życia.
Ne vous sentez pas obligée de les suivre à la lettre, laissez plutôt l’intérêt de l’enfant pour la nourriture décider de la vitesse du changement!
Podany schemat nie jest obowiązkowy – należy się raczej kierować własnym rytmem dziecka i zainteresowaniem, jakie okazuje dla nowych pokarmów!
Âge
Wiek
Repas
Posiłki
De 0 à 6 mois
0-6 miesięcy
Lait maternel ou de substitution au rythme propre de l’enfant*
Mleko matki lub mleko modyfikowane podawane w rytmie wyznaczonym przez niemowlaka*
De 6 à 8 mois
6-8 miesięcy
Lait maternel ou de substitution au rythme propre de l’enfant
Mleko matki lub mleko modyfikowane podawane w rytmie wyznaczonym przez dziecko
Portions de dégustation de différentes sortes de nourriture normale (écrasée en purée ou en morceaux mous), bouillie
Malutkie porcje różnego rodzaju zwykłych pokarmów (w postaci piure lub miękkich kawałków), kaszka i/lub kleik
De 8 à 12 mois
8-12 miesięcy
1 ou 2 repas principaux** de consistance de plus en plus grossière
1-2 główne posiłki**, stopniowo o coraz bardziej stałej konsystencji
Petit déjeuner et 2 ou 3 repas intermédiaires
Śniadanie i 2-3 mniejsze posiłki
Lait maternel ou de substitution au rythme propre de l’enfant
Mleko matki lub mleko modyfikowane podawane w rytmie wyznaczonym przez dziecko
À partir de 12 mois environ
Od około 12 miesięcy
2 repas principaux**
2 główne posiłki **
Petit déjeuner et 2 ou 3 repas intermédiaires
Śniadanie i 2-3 mniejsze posiłki
Lait maternel tant que l’enfant et la mère le désirent
Mleko matki, jeśli chce ona jeszcze karmić piersią
* À quatre mois au plus tôt et à six mois au plus tard, il est bon d’habituer l’enfant à de petites quantités de nourriture contenant du gluten.
* Najwcześniej w wieku czterech miesięcy, a najpóźniej w wieku sześciu miesięcy, dziecko powinno zacząć się przyzwyczajać do małych ilości pokarmów zawierających gluten.
Si l’enfant est intéressé, il peut aussi goûter de toutes petites portions d’autres aliments.
Jeśli dziecko wykazuje zainteresowanie innymi rodzajami pokarmów, to należy podawać mu ich maleńkie porcje do spróbowania.
Pour en savoir plus, voir page 5.
Czytaj dalej na stronie 5.
** nous entendons par repas principal un repas comportant des pommes terre, des pâtes, du riz, du bulgur ou similaire de la viande, du poisson, du poulet, des œufs, des haricots, des lentilles ou du tofu des légumes éventuellement, un fruit ou des baies comme dessert.
** Posiłek główny to posiłek, w którego skład wchodzą ziemniaki, makaron, ryż, bulgur itp mięso, ryby, kurczak, jaja, fasola, soczewica lub tofu warzywa ewentualnie owoce na deser.
Pour en savoir plus, consultez
Chcesz siĊ dowiedzieü wiĊcej?
le site: www.livsmedelsverket.se Vous y trouverez des informations sur la nourriture des enfants et beaucoup d’autres choses.
Zajrzyj na stronĊ www.livsmedelsverket.se, gdzie znajdziesz wiele poĪytecznych informacji, nie tylko na temat odĪywiania dzieci.
© Livsmedelsverket, februari 2013 Box 622, 751 26 Uppsala
© Livsmedelsverket, februari 2013 Box 622, 751 26 Uppsala
Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se
Telefon: 018-17 55 00 E-post: livsmedelsverket@slv.se
Foto: Jonas Böttiger
Foto: Jonas Böttiger