معرزقارنین توښه فر مانیس! پاکتیان ور چو سل بریر یر موج د تنا مکائیس ير تن سه مال اور د ول واصلا تی د اص سه لت ایوژکی یالیفل- چم ې ! ېي پې کنا بو یار لی يلادى نج ه ححصو لک اط استعال 3 کیاسخت عمانحعت »اوران کب تو ار لا مراد متیاص سه پل سل ک رخا ». قالول وڅ ىي 7-ے- ۷ط۹5# اا ٥ل‏ ۷۱ ‎۱٩۳۸۳‏ مدع ‎51٥ ٥٥.٢‏ 061 0117 م . ‎۷۷٧٧۷٧‏ : ۹ ولا کا ده 0065١.) 00٥65 ۱٢۳٨۴ ‎١٩ ٧ -7-‏ )اچ . ُ س چه ا) 0 ولک ا !پو سا ‎٤) ‎۶7۱ ‏8 ‏ل۸ ‏اچ کی ‏ط ‏ښ ‎1: ‏او 21 ٧علا‏ هه ره زب خرن اج ۱۷ ته به درنه مرګ ډکوری ۱ ار ظفور 8 د : قا و ‎٢‏ ووی لی نې غه خم دت ال څک یه هِ 0065١.) وعلوانائؤیكه سك هر شار عنوان ‎١‏ د تاریخ نه ړومبئ زمانه ‎۲٢ ‎۳ ‎« ‏3 وادی سنده تهذبي ‏په بلوچستا ن که د گیل ‏نارق دوره پلټنه ‏ " ‏د پبلنو د نسل غیړنه پښتانۀ موک دی ؟ دا د پښثنوه نس غیړنه پښتانه موک دی ؟٢م‏ پېتانة څوک د دی ۲م دیښتنو دشل غیېړنه پښتانۀ څوک دی ؟ ‎(٨‏ ‏تار زمانه ‏سکند راعظمْ پ هګند عاراکښے ‏'موریا ځاندان اوپيشانةٌ ‏باغترۍ یولانیان ساکااو پارتین ‎"" ‎۱۸ ‏۱۵۵ ‏۱۵۹ ‏ږو ‏سا ‏رز ‏۳ ‏الا ‎٢۳۵‏ ‎٢٢‏ ‏سفن ‏هد ‏د سا کا پهلو با پا یانو نومونه اوپښثا نه" دکوشائيانو دوره دکموشائیانو د دور امیت 'دکوشانیانواو ,من سلطت تپارق اوسیاىی تعلقات ساسافق دوره -کید رريان ياکوچ کوشانان افتالیت ریُتلیان- هیاطله) یا سپین پوسی عرب فتوحات په هُراسا دک دصقارکو رنئ؟ ابل شاهان هند وشاهان اوپیتانةٌ دغزنویانو دوره دغورشا ې کورنئ ‏ذکرت کرو رنئ ‏دتیبوراقتدار ‎٧ ‏رما ‏و۱ ‏سا ‎٣٢ ‎۳۵ ‎٨ ‎۳٢ ‏ورز‎ ‎٩۹ ‏٣م‏ ‎٢٨۵‏ ‏۸۸ ‏روا ‏٣۳م‏ ‏بدسفا 0065١.) ۵٣٧ ‏روښناق تریک‎ | «۵ ١ ‏پښتا نۀً په هند کے م۳‎ ٩٢ ‏کبراو دشمال مقر سرحد‎ | ١۷۱٢ ۵ ‏|د خاسيانو دوځ حکومت‎ ۳٠ م | لودې خاندان ‎۳٣‏ پښتانة قبائیل ۳ه ‎٣‏ سلطان سگند رلودی ما ِ نا دجهالگیر په عهدعکومت کښے وروا سلطان ابراعيم لووي ‎٩‏ د پښځٌنو هالت ۸غه يم | ظهرالدين مد بابر ‎٨‏ ۸ | شاه جهان او د پپښللو په باب ۵| سوری خاندان ‎١‏ 1 کن د صفة پاليي : نا | اسلام شاه : ن٠‏ ۹۱1 د ګند هار د پاره دمغلو او ‎۳٤‏ | سلطان عادل‌شاهسوري ‎٨۵١١‏ ایرائیانو مکو نه م۵۸ ‏| دپا ؤ پت دوم نګ ۳ .ده | اورک زیب اوخوشالغان أووه ‏وا په هندکے د پښتنو دسلطلت : ۵ دغلجیانو ا ُتدار مې ‏دزوال اسباب ‎٨٩‏ ادرشاه افشار ۱۱۰ ‎٠‏ په سوری عهد هکوم تکښے ۳ه | دسدوزو يادشاهي هې ‏د:.. مواو نو نو رورنه اوترق/ ‎|۵۷٢٢ ٠٠٨‏ تيبور شاه ۹۹ ‏ا» | دلودی او سوری پښتلو په ده| زمان شاه - ‏سلطن تکښے د باء شاه هيثیت ‏ به شاه مود ‎٩‏ ‎۳۵ ‏شاه شاع‎ |۵٧٢ ‏.راو سره دهخه دتطق‎ ١ ‏نوعیت ۳ || شاه مجود کب ‎»» ‏په مشرق هندوستان کئے د ۹ه بادشاه گردی‎ ٠ ‏پيتوسلطت تت ۱81۱۵۰ سيین اودصفوى عروج (.ه» ‏ېډ په ښځال او بهارکېږ دپښتنوپه : د بارکزو سلطنت ی۵ ‏دورکښ انتطایکيفيت اباهال|دسیداعبدبرلوی هرک |»بے # | د پښتنو په با بکښے داگبر ‎٢‏ | ددوست حبلشان عروج ےم پالیسی ‎٢ ۰٠‏ | دافغانستان اول ېګ ۸م ‎(١ 0065١.) .م۴۴۴ 7 -سررسمبصګ| اهنیر شرعلی‌خان امیرعبدالرحمان ام یر حبيب الم خان امنيرامان اه ځان نادرشاه اع حضرت ظاهرشاه د شمال مذر یې سرحدای صوه تفکیل دآزادي نه ټس نوه ژوند داکتو برسثڅل له اتنقلاب پښتاننه" قبا تل ے» ۸ م٨‎ رو ۳م ۸۹۷ یې "٢٨ ٨ کناب ,- اعارااسمن خلويه د اکوړۍ ماسډرىرنټرزم لک پېښور د؟ڼه 0065١.) ځه په يو په وسیحه معنئ کټے تاریخ دانسان دژوند د تلو ایقونو اودا اف ارنامو یوه اوږ ده قیصه ده د ده غاز د هغه وغت نه شوےه دے.دکله نه چه انسان د يوت منزل رالنډکړ و- او دانسانیت په شپول کښے وردننه شو. د انسان د ژوند اوکارنامو دااوږده قیصه که په یو لورغوند ناکه ده نو په بل لور فا که منده هم ده په د گښے د قامونو دانقلا باتو دعروج او زوال به عيبه واقعات بیائنیر ی ‏ او ددے په لوستلود قامونو دخپلو ملکونو او د غپلو مشرانو د لاه کارنامو سره مينه زا تیږ ی-تار څدهفه غلقو د کامیابو او ناکامیابو یوه هنداره ده چا چه په مختلنو وغتونوکئے د اغتیار او اقٌتدار دعمصول د پاره زیارونه ایستای دی- : د قامونو په عروج و زوا لک د قای نارچالويه برغه ده د خپلو قای روایاتواو د خپلو اسلا فو د غلانده کارنامو نه ځٌان خبرول . دخپلو مشرانو دعرآت . شياعت ؛ تاس او جد وجهد نه وا قفیت عاصلول د قام دا زا د و, یو ضرورۍ او غو شنگوار فرص کتلشي- ته په په دئیا کے هریو قام دخپلو مشرانو دلا نده کارلامو نه عغبرت اغلی او د درےږړے په وجهځ 'ګ ته لیواله ‌کیږی- ‎٢‏ د دنیا دځين نومیالو قامونو په شان پتون هم يو نوا قام اودیو ځُلاانده اوږد تاریا خاوند ده وله دبده مرغه دده قام ډیر لوا تار په تيارۀ کښے پټ ده اودمکك وچه څرګنده ده دانسان په امتباې ژوند کښے دقبیلوی نظام عیات یو نف 0065١.) مُوتره برخه ده- د پښتنو معاشرت په قبیلوی نظام می ده- د فپ علا ‏ طبې ماهول اوحِقرا فیا ل و قوع په دو ى کښے ځُيے خاص صفات پیداکړی دی د قبیلوی نظام په وجه په دوئ!کے د هرے قبيل دا فرادو و فاداري اومينه د فيل قيل د مشرسره وابسته وی- - تردے چه دوی' په ځپل مينځ کښے هم دیل شِيل سیاءدت اواقتدار . ته په وس غاړه نً ږ دی داهم یو تار حقيقت ده په د تاریخ په مختلنو دورونو کئے دهند په لورد خبله آور قام اوله مقابله هم پښتنوکړی ده- دغه وجه وه چه د فيل علا 3 د جغرافيان عل وقوع لهکبله به دوی تلۍ دغل آزادئ؛ په حفالظ ت کي ےکمرکس ولاړ ووو په اصلی معنوکښے دهيپا استبداد ۀ نه دے مل په په نال دوی د ئورو قامونو نزدیکت ته مینه ړی ده-او نۀ نورو قامونو دوئ؟ ته نان زو کپه ده اوس که چره دارښتیا وی په انسان دماعول غلام دے ‏ نو دا ول به هم ه ځا یه نه وی چه دپڼةنو تار یځ ددوی د علا-ة دطبي مامول, مغرا فاق مل وقوع اوددوئ' د یلوی نظام عیات پید اوار ده یا دالے به اووایوپه دوئ؛ې د ژوند د نورو لارو چارو په نسبت د غيل آ زا دځ حفاظت ته ترجځ ور ے وو و اوه ددوی" د ډ رےه خوانئ زا کارناےه" موز ته په قریری ګل کښے په لاس نۀ راق په ىه لړکټے به داول-ه غایه نه وی چه دميرو ډوټس (۵۰) قم ته پی اودبایر ‎)«۱۵۰.١(‏ نه وړانده ددوو زرو الو دا اوږ ده زمانه د پښثنو د تاريچئق معلومانؤ پعقله په اصلى معنوکښے شنډه ده او په مه اوږده زانه کښے غه داے تار معلومات په لاس نۀ را په دهیغ نه د پپيتنو د تاريخ ختلف اړخونه څرګگند شی دشپاړے صدئ د نئيے نه پس هرکله چه مغلو په هند کښے د پېتنونسیايی اتد ار په قطي ډول ترلاسه کړو ‏ نو ددے نه پی د مغل دربار په ایبا و هعداات دپښتنو په با کڼے هم تارینونه اوليکل شول- ول دا تارينونه چونکه د یو غاے نظرة زبراترلیګلی شوی دی نو ددے نه د تصویر د واړه لونه په اصلی ش ل کڼے نۀ څرگند پر ی- َِ د نولسع صدی؛ په غا زکپے د یورپ ځے مستشرقینو د مشرق قامونو اود هغوی د ژبو په لورتوجه اوکړه- په دے لړکښے غے عالمانو د پېشو تا ریځونه اولیګل او د پيلو لب څیړنه او پلټنه ۀٌ شروع سړه- دوےه عالمانو داخ اوعليکارناعو دډیرت ستا مد وړ دی- په حقیقت کښے داهم دده‌مستشرقینو د څیيړنوبرکت دے ٩ 0065١.) چه د پښتنو ه تار یغ په لړکښے د حقیق و تسس په رڼاکښے يوه پوه لار پید( شوے ده زما په غیال کښے دپښتو ن قام پۀ تاریڅ لیګلوکپے ک غاص مشگلات دی په ده کے' یو مشګل څو دا نه په د اولس دقد يی دورتارځ' حض په قیاس‌اويزکا معلوماتومبي دے- دو مشګل د پښتنو د اصل تسل مسئله ده - لر چه دپښتنو د نل تحقیق مسٌله بیج یوعلمی او تار موضوغ سه وے د بده مرغه ددےے په عقله چه هرڅومره څه لیګلی شوی دی د هغ نه خبره دوره پپيپيده شوے ده د پښتنو په تارځ' کښے درم مشگل زما په غیال کښے دا ده چه دد اولس په هقلههخل دی اوکه" پردی ټولو دا فغان او پټهان الفاظ استصال کړی دی - يع په بهرش دنیا کے دا غلق په افْذان اوپټهان متعارف دی هال دادے چه پښتا نه خپل ځان ته اغان واډ' نه پټهان . ىلکه پښتون وان غرضض دغه شان اودده قسم ځن نورمشلات دی .چه د پښتنو د تارع په لیګلوکے د یو لیکوال په د هن کښے دوجالی پیداکوی او که د پښتنو د یو بشپړ تارع' ليکلو د پاره د ډیرلو ‏ علم, ژوره مطالع ؛ کامل فرافت اودوسیعو وسائیلو ضرورت دے ‏ او تر څو مره چه زماتعلق به نه هلو زماعبلل که وا فره د۰ او نه دا دعوئ لرم چه زۀ د پښتنو یو لو اديب فاضل» حقق اومُورخ يم - که عقيقت دا دے چه دپښتنو د تار يو نوم ورک طالب علم يم اوديونوم وری طالب علم په عیثیت د په دیرشو الو راے دپښتنو د تاريخ په څړه کڼے لګیا یم اودادلٌه تعال ډیرډ یر شر کزار يم چه هغ حهض په خپل فضل وکرم زۀ ددے قابل وگرځولم چه نن د غیل نيمٌکړی مطالع او لیېګړو وسائلو په دانره کښے حاصل کړی معلومات د پښتنو د تارچ' دمټٌنانو په غدمت کښے پيش کوم - د پښتنو د تار ييا په لیګلو کی چه کومو مشگلاتو ته ما پورته اشارهکړے ده -زۀ هصيٍرے دا دعوئ نةٌ لرم چه ددے په حقله چه ما کوم معلومات پش کړی دی هغه ‌قطق اوآهری دی - ډیره ممکنه ده چه زما د من اغذ کرد« نتاتجو او نظریا تو سره ښاغللوستوګي عائٌز اغتلاف ولری - دا هم کيدے شی چه د بعض واقعاتو په تر او د نتا کو په این کولوکښے زما نه غلطي شوی وي دا هم مان لری چه د لپښتنو دابتداؤ تارغ په ذکرکښے ځُين داے واقعات په تقصیل سره ذکرکول چه دصۀ نه دپلتتو پۀ مقتله براو راست معلومات په لاس نه رائ ‏ ىښاغلی لوستونګی غیر ضروری اوګڼي ‏ وه د ه٩‎ 0065١.) د لرۍ- او پښتانۀ په مه خپله زمکه د قد په زماغ نه استوګن دی نو یقينٌا دمه وا قعاتو سره به د پښشو غه نه څه تعلق پا شوے وی ترڅومره په په پښتو ژبه کے دپښنو د تارڅ دکتابونو تعل دے . زمادهعلوماتو مطابن تراوسه پوه صرف دوه کتا بو نه موجود دی چه يو د يو انگریز لیکوالسټر میلس دانګریزي تاریخ افغانستان پښتو ترحمه - ځپه ښاعلی ځان بهادر شتی احيد جان مرحهوم کړ یۍ ده او بل د ښاغل قاطی عطاء انلّه ځان مرموم « دپښنو تارج . دےه. وه دا دواړه تاریو نه یق نامکمل دی- دمرموم ای صیب تاریخ اگر چه هے په سرخو په دیه جلد ونوکے غور شوے ده- وه په اصل کښے د پښتنو د تاریخ په یوه ډیره لنډه دوره مشتېبل د ۵ دده پهانبتا د منشۍ همد چان تار يخ زیات مکبل مه- دا یو تار حقيقت ده چه پښتانۀً په هند کے کم و زیات دره سوه /اله د اتد اراعل خفاودان وو- وے دا تارعځونه په هند کښی د پننو دسیامي عروج و زوال د کر نه غالی دی- په دے تاریينونوکپے به غټه لینگړتیا دا ده په دادپښتنو دقدم تارئ دور چه قريٌا په یونيم زر کاله غور د4 د ذکر نه هم یک غالی دی اوپۀ به لحاظ زما دا تار چا یقيتا مکمبل او بش دے- ددےه کتاب ارا ده ما د ‎۲2۳٣‏ نه کړی ده او د یوو کالو نيیکړي کوششونو نه پي ے کتاب مرتب کړه وو و ے په هغه ورځُوکښے د یورپ دوم جنگ عظيم هم "روع شو او دکتاب داشاعت خبره په ا-ة پا-ة شو - د مک دخښیدو نه " پی دپاکستان څربک په صوبه سرحد کښے هم په ډیر زور و شور سره شروع شو. او مق چه په ‎٧١١‏ تک ګل مک آزاداو پاکستان قائم سو د پاکستان دقيام سره سم څه ره ویځ پی د قا می صاهب عطا نه غان مرموم د« پښشنوتارځ» هم شاع شو او ترغو چه ما د ښاغلی قاضی صیب تارع' نً وو لید ‎٤‏ ترهغ زما سره دا سودا وه چه د قاغی مصيب غوندے د یو لوړشنفصیت د تاریخ په مقابله کے به زما د تاریځا څه اهبیت وی (وڅوک به ه پاپ کوی - وه ھرګله چه ع د قاضی صيب تار یغ اولیدو نو ما دا هسوس ةکړه چه زما د تاريخ ضرورت باق به- د قیام پاکستان سره چه د ملک داختیار واقتدار وا دخپلو غلقو لاس ته راغ وحکومت دملک د نوراولس دتلیی ترقئ سره د ډپننو تطیلی تقو ٩ 0065١.) ې ته هم توجه اوکړه- د پپتٌنو په ټوله ملاقه کے دوړو لویو سکولونو جال غور شو کا لیو نه پرامُیت شول ‏ پښتو زب ته په پراری مدرسوکے دلازی ژبه درحه ورک شوه او په ثانوی سو لونو اوکالهو نو کښے -؟ داختاری ژبه ميثيت اومونده - د پښتنو د تعلیسی پسبا نګ" د له کولو په تر د پیښور پوهلتون قيام د هکو مت پاکستان يو داے کارنامه ده چه ټول پنتانه" ه د زړۀ داغلدصه مننه کوی د کوت . د لوری نه د پښتو ژبه د ده رو ره او پا لئے په به کښے پپښتنو لیکوالو هم پښتو ته نه کړه او دپاکستان دقيام نه پې د پښتو ژبه اد لمن دومره فراخه شوه چه په غاغ پره ویاړکيدے شی په اکتو بر شش :کپے دملګ په عکومت کښے يو پرا انقلاب اوشو اودښاغلی مُحمد ایوب هان په فیادت گڼے د دکومت و دداسے غلقو لاس ته راعل په هوی په ډيره ګلکه ارا ده د ملک عدمت ته لیواله وو- انقلاق مٌگر په اصلی معنوکښے قوی کومت د ښاغلی صدر ىد ايوب غان په رهښائ کے په ډیره لږه موده کڼ دملک د ترقئ او هبو ده په لړکښ څے دابے اصلاحات ١وا‏ قد امات اوکړل په د هغھر څومره ستائینه اوشی نو به غایه به نه وی د زرېي اصلاحاتو نف د٠‏ د مهاجرینو آباد کاری . د بهارت سره د تغاری اوبو د تنازعع تصفيه ؛ د تعليیکمیشن قیام ء یو آزاده او پاوقاره غارجه پاليی اغتیارول ,ملک ته سیاسی اا سشغام ورغنښل؛ د ملک دهر اړخیزه ترقع په لړک کشیرالىقاصد منصوب سازول او په مغ په تیزی' او تند ی۶ عمل کول -اوداسے ئورے درک خبره دصدار ګېد ایوب غان دا(نقلاق دور حکومت زريے کار ۷غه دی - د دے حکومت یوه بله د ستاشين وړ کارنامه 1 ته یو قابل عىل ۳ ئئنً ورګول او ددع په رڼا گے په اول ځُل په ملک کيره پیانه آزادانه انغابات کول او د ملک دحالاتو اوتقا ضو عین مطابق په م لک گښے د دجمهورۍ حکومت قاشید ال دی - : عغرض د آزادئ نه پ که په یو لورعلومت د نو د تعلیمی اوا قتصادی ترقئد په لورتوجه اوکړ - ئو په بل لور د پښسٌوادب پوهانو هم د پښگوادب فُدت ته ملا ١وترله-‏ او دپښتوادب په هره اګ هکښے ډول ډول او راز را زکتابونه او ليع ضول-او ليکل شی اوکه دکتابونو ډیرواے د يوب دترقئئ او پرهکګ معيارکيدے شی - نو دا وئُل به ځایه نه وی په پښتو ژبه هم دغپلو نورو - 0065١.) و علاقا ژبو سر سیا کو شی ول ترغومره چه د يشنو د تار څ د غا عطق وے نو دا اه لاتراوسه پو رےه د پښتنو د سترو لیکوالو او نومیالو پوصانو نوجه ته اړ ده لکه چه م وړاندے عرض کړه ده د پښنو د یو بشپړ تاري لیګل زماغوند ے‌یوانان دپاره چه نهُصرف په پوهه اوعلم نیګړے وی که په ټولو و سيلو هم که نامکن نه دی نوگران خو ضرور دی وه سره دخپلو ټولو نینگړتیا٧‏ نو داصاس او مي ز د( تاریخ په مه ډاډ دپښثنو : تار یچ د مئنانو په خدهتکنے پی شکوم دګونسےه د پښثنو سترلیکوال او ښاغی پوهان زمادک نیمگړی کو ش شش په لیداو د پښانو د تار په لورمتوجه شی ‎١‏ و په خپلو نک مشورو او اصلاې تنتید نو زما ددے نکر تیاګانو په لرے کولو کښے زمامرسته اوکړی او په ده ډول د پښثنو یو داے تاریخ مرتب شی په هغه تر يره حده ددے نومیالی قام دشان وړ دی داکتاب دکه په ‎٢‏ وړا ند ے هر کړه ده - په امد اق مشګل کپے دپاکتان دقيام نه هو مرب کُوه وو وه د پاکتان د گيام نه پی دځ دوستانٍ په ‎١‏ سرار او مشوره ما د خپل پښتو لفت« . ظفراللفات ۹ ترتیب ته له کړه ‏ د دے لفت په تالی فکڼے هم زه'" د ډيړے مودے نه لګیا ووم ‏ پنائپه په ملشل له کښے ما دلفت مسسوده کاب صاهب ته عواله کړه ‏ او کتاب د 9 بشګلمه په آغازکے شاع سو او دنه نه پي م دے تارځ ته سیا توجه اوکړه ‏ دآ زادی؛ نه پی حالاف ډیربدل شوی وو- اود نوی هالاتو دا ثقاضا وه چه زۀ هم د نوی سرنه په ده کتاب غلوراوکړم چنائپه ټوله مسوده م بیا بدله کړه- اون داطله ته پاک په مهربانځ دښاغلو لوسو نکو په غدمت کښے کتاب عا طر ده- دپښتو د یوکتاب اوهغه هم يوعل کتاب په چاپولو کی چه‌کوم سشلات پیښير ی ١د‏ هغ نه دپښتو ژب لیکوال ناخره نۀ دی - اول خو زمونږ په علاق هکڼے پښتانۀ پبلشران په اوړ وکڼے مالګه هم نً دی اوکه یوکی نيم دی نو هغوی ضم د د پښتو کتاب چا پکولو ته په دےه وجه غاړه نۀ ږدی چه د پڼتو کتاب چاپ او د خپ چک نه لاس وښُل که یو برابر او نه شی ګڼل پاهم د یو نامعلوه مودےه د پاره خو د خپ پچ نه زړه" مصپرول طرور ای وه په دے لړکټی ښا غل میل فضل منان صامب "رد یونیورسټ ټک اګیضئ غيبر بازار پیشور) مالک نه یو رځ ۹ رمابکه د پښتنو د تارچ سره دټولو مينه لرونکو پښتنو د شکری او ستا ئین وړ ده بیان 1٢ 0065١.) ‏شي‎ صاهب په روڼ تندی ددے کتاب چاپ کولو ته ملا اوترله - اودا ددوئ دهت او قریانیې وکت دے- ورنه ډيره مىکنه ده چه دا کتاب یو څو کاله نو هم زما په سته کښے خوندی پا وه ښاغل ابا زالرحلن ایز رغوشی نویس) هم زما دا شکرة مسق ده .دے ښاغلی په ډیراغلاص او سبت دکتاب کارسر ته اورسولو او په ومر هکيدےه شوه زماگراوؤ او تگلیف ۀ کم کړو- هے خو ددےه کتاب په تالیف کيے ماد هر چا ته اوهرخوا نه استقا د ده کړی ده وه دا لانده کا بونه په خصوصیت سره په مطالعه کے پالۀٌ شوی دي او دده نه‌م لږه یا ډیره استفا ده که ده-او د زړه" داغلاصه ددےه مننه کوم - ایس طف وهن ٣ ‏مئ‎ ر٣۳٣‎ مطابق ‎٩‏ دی المچه کله د 0065١.) به چږ و اگريزي !نا پاکستان په ز ره کاله آاهو ‏ ۳ سم الیشنټ سټیزآف انډيا. ربان سټوارټ پګسټ ) -ر» انیشنټ انډ یا ربائّ وى ډی-مهاجن یم صیټری ف انډيا ویدک اڅ جلد سوم رباة ټالېواتٌز وهیلر) -ره) ارلی هسټری 7 ف ان يا زب نڅ ولنسنټ, اے ‏ سم5- ‏ این ای وانسه هری" ف ‎١‏ نه یا پا رټ 1 انیشنټ نپ یا زان آر سی موجدار) - ره) کيمبرج عسټری آف ‎١‏ نډ يا ره؛ مسټری 7 ف (نډيا ران رمسلم رول ) با ج - ټالیوا زو هیلر طد چهارم مصه اول او دوم ئ ره سلطنت 'فاغنه رباق ایلیټ اینډ ډوس )-.ر» معمائزر 7 ف بایرره تذ کرة الوا قعات (آر را پوټ ميمائرز7 ف مغل ايپ رز همایون ‎)٢۰‏ ممان آفث پا برر) افغانتان ۱۰ دی پټهانز زیا سیټرکیرو )-(۵؛۱ا دی پټهانز ربا نّ عبدالفق ان ز۳٢‏ افغان ان انډیا رباخ ډاکرنه رعيم کرا یې یوښورستي ) له دیا يو ليوشن آف ان ډطيواایف ‏ يې راه راه م#ادر دیوان چند اور ) -ره۸) د کیټ و۵ آ ف انهايا ‏ رل بات وگرافیګل فیګل اسامګلوپ ډیا ۳ ف پاکستان -ر۳ اه هستزی آف د قريي موومنټ جلد سوم - : بپ فارسی پس ر۳۱) تار څ 'افغاستان علد اول مصْفه احېبد عل یکممزا د )تار افغانستان جلد دوم مصنف هکهزاد ‎)٣۳(‏ تارځ افغاښتان هصه سوم م ‏ غبار(» تارغ سیستان زهم) طبقات ناصری ٧۷م)کتيات‏ قّد ایران ‎٢۳»‏ ارڅ' فرشخه رس تورگ بابری ‏ ر۹) ځورشيد چهان رش مد ځا ن کن ه پور) - رس آریانا ‏ داثرة البعارف علد دوم (۳) آریانا ‏ دا نرة البعار ف علدسومنس) سالنامه کابل سال سل ش (۳م) سالنامه کايل سال سشګلسش رپس سالنامه ال سګللرس (ره۳۵) تذکرة الابرار زاون درویزه ) ره م) صراطالتوحید ز بایزیدانصاری ‎ )‏ له اردو پس »سا بائییل زګتاب مقاس) . («س تبدان عرب زوم) فتوح البلدان علد دوم ر») صولت افْغانْ رزردادغان ناغر. رله) توزک افغا نی (سم) تارم: صند زدغان يهادر ١١۱١ 0065١.) 2 ذکاو الله مرموم غُتلف پلداونه)-(«ب) تاریخ هند . اکیټر سرشفاعت اعبد ځان مرحوم ‏ (۵عاتارے عالم یا انائيکلو پیډ یاجلد اول رترجه مول اغلام یسول مر ) -ره») تاریچخ عالم یا شا شکلو پبډایا هلد اول ز ترجمه مولانا غلام رسول مِر) -ر»») مر" 5العالم د آول و دوم رم»؛تارځ ملل قدے مشرق (ا صن ترق اردواورنګ آباد دکن) ‏ ره تاريخ افاغنه- مولوی عب المجيد ځان مرحوم -۵) تارچا آزا د پټهان جلد اول ودوم راه بش یوسق) زه) تارخ یوسف زی؛ افغان راىله بخش یوسش) -(۵۲) انقلاب افغانتان زعززهندی) م۵) نیز غا زهیرلډ ليم - ترجبه عزماحمد) (۵۰) بابرا هیرالډ ليم ترجه سیدهلشی ريد آبادی (۵۵) امیر تيمو ر زصيرلډ لیم , ترجمه لزا راحمد ) -۵) تا تاریو ک يلغار زهيرله ليم ترجمه عم احمد)-( ۵) اورلګ زب (رشید اختر ند وی) - مه خؤحال خان ټک زدوست محېد هان کامل )-۵) باچاغان زسيد فارغ بناری ) رب ؤاسکل یاملت ‎١‏ فاغٌنه زسيد عبدالببار شاه) - ()۷) اورنګ زيب عالمگیو پر ایک نظر زمولدنا شبلی نعبان ) -ر) اصسا بکهفة زمولانا زا د مرحوم ) -ز-۳) عیات قا تد ‎١‏ عظم ریثید لغتر ند وی -) رما ترک #جهانکیری - د- پښانو؛- ز(۹۵) تارځ مرصع(افتباسات ) - رب پټه څزانه ره ب) تاریغ فا زمنثی يد جان مرحوم ) -ر۷۸) د پپټلنو تارع دوه جلدونه رقاص عطاء "نه هان مرموم) رو») پښتا نه شعراء اول ټوک (؟ قا صيي) ‏ ره ادبیات پښتو (۳ قا عبدا حی"غان ېيي ) -(ا»؛ کلیات خوشعال ځان خټک ر۳ه) دیوان مرزاغان انصاري -(۳») پښلو اديب (عبد ا حليم اش - (»»» د پښتو نخواهار وبهار (جيمز ډار مسټبير ‎ )‏ (۵») خزن اخون درویزه) مد د ثارځ نه وېانديئزمانه رعصرقبل التارځ) ‏ انسان هبیشه د دے غفبرے کوشش کړےه دے؛ او لګيا دے کوی ۀ .په د خپل فکر او دعقل سلیم په کومک دپنوانئ زماه د عالاتو او واقعا تونه د شیرو پړدے لر کړی ‏ او د زګونوکالو وان تیر شوی واقعا ت را څرگندکړی- اودانان دژو ندانه نامعلومه او جحوله رازونه د تیرو نه رڼا ته رااوباسی - ول داستر کار يون دتيرے زماۀ زاړه او پلوان واقعات اوکیفیات د تیرو نه رڼا ته راایتل يوازے د غیال او ککرپهکومک سرته نۀ یسوی بلکه کوم څيزچه په دے لړکښ په مثبت شګل کښ رڼا اچوه شی. هغه د پنوانئ زماله رسم الفطونه او لیکونه دی - هم دغه یکونه دی په د زرٌکونو کالو پنوانۍ واقعات او هالات 2 د مو او پو غُښتو په ټکړو ؛ د هرو نؤ په هوارولو زیړولو او مهینو ډیرنُوتوء په غاورينو لوښو کودو» هډ وکو داونو په پوستکوء د څُناورو په ُرمنو او بیا وروستو په کا غو نوکښ غوندی ساتلی دی او ترمونږ رارسیدلی دی دا هم یوڅرګند حقيقت به چه بنيادم دځپل ژوند په اول دورونوکے په لیکلولوستلو نه پوهید لو اوځپل عالات اوو اقعات ۀ نه شو ليکل ‏ دغه وجه ده چه موز د هغه واقعاتو نه موم په اسان باند ه4 په او لی دورو ىؤکڼی تیر شوی دی. ناخبره یو : وےه د نژدو زا د واقعاتو نه په واخ ترهعه واقعالو اوحالاتة پو کوم په په ډیه پخوانئ! زمانه کی په انان تیرشوی دی اودانسان کر د هغ د ظاعرولو اوبیانولو نه ناچاره سه ټول د څه استشا نه بغیر د تاریخ حعصه نل شی اوددے ه ظطانه اورږيرےهھ دوره بيلتون د هرسم انط او لیک ُ په خط فاضل سره کر ی - په دے ېنا هغه زمانه چه د رسم الخط داعا د نه امو په انسان تيره شوی ده هغه د"عصر ېل التار یځ ۰ په نامه یادیږی ‏ او د رسم نا 0065١.) ۳ ا منط داییا د نه رل په اليسته زماۀ ته تار عصبراوشل نۍ - د د خبرے نه هم انکار نش یکيدت چه د دنیا په ځ په بذیاه موکښ رسم لظط اولیک په یووغت او یو وارنۀ ده ېاری شوے . نوله دے کبله د دنیاتارقې اوقبل التارین دوره هم د يوے زماة نه عبارت نۀ ا دے که ددےڅ نه مرا دد مادی اوقکری قوتونو د ترقئۍ هغه مرجله ده کومه په داشانا نو ښفتلفو ډلوپه لتلفو ملکو نو کښے په هنتلنو زمانوکی ته کړې ده- دا خبره هم د فکر وړده چه پوازرےه د رسم الط موجونی دیو قام د تارئ اوقبل الدتار دويه ترمیاطه د بلتون اوجد اد" ېریده نش گرشیدے ترڅٌو چه د هغ رسم الط او لیکنو د لوستلو صلامیت اواستعداد پیبانه کړه شی لکه په مثال کښ دایطاليه او سيا صفغیرپنوان استوګن چه درسم الفط اولیکنو باو جود په قبل ‌التارچ دوره کش شمیروو غه چه عالبان د دوی د رسم الخط د لوستلونه لاچاره وو وه هرکله چه د دوی دا ليکونه اولوسټل شول نو په تار ىوره کښ شمیرشول . چونکه په وادئ ئیل او وادی"فرات زمصراو عراق)کښ تصویړی اوصوقّ ریسم الط د ‎٠۰-۳۵۰‏ لم قم ) ترمياشه مته شروع شوے ده نو له دےکبله دمشرق د قبل‌التاريئ اوتارئ دوره دبيلتون کرېنه دره . درے يم زره کاله 'ق مکیل شی - په قبل التار دور هکښ داشان د ژوند په هقله چه تراوسه پوه وم معلومات عاصل شو ی دی هغه په لنډ و الفاظوکښ دا دی چه په دغه زمانه کښد اسان ژوند نقريباً تقريًا په یو ډکرتیریدلو- د ذم او قام اغتلاف په کښ څه اص قفرق نه وو پیدا کړے ‏ د شری اوعغرب , دهند اوچپس .د مصراوفارس استؤکنو په مه دور هکی د ژوند شې وريځ په یو ډول تیه کړی دی - قبل التايئ دو نه د لتا دوت سم قبل التار دوره عموماً په دوو حصوکښ ویشل شی يعئ په محد ٌریاو عحد برې کښے په انسان تاریخ کښے د عهد کٌری اندازه پاجه لکه کاله یل شی- 0001٥ ۲ ۶٨ 1 د دے په مقابله کی د مهذاب انسان په وجو د ایله په زره کاله تر شوی دی څه موده وړاندے عموما ادا دستور وو چه د تار يچ په ليکلوکښے به عحد هریه لوبه نۀ کیدله ‏ وه اوس داخبره من شوی ده چه باوجود د دے څه د عهد غْریانان کرچه د تهذیب د می شوی مفهوم نه بيق نا ده وو بیاهم هغه د تهذیب اولینو اوغورو ورو ټوټو ته وده اونشونبا ورکړی ده اوکه چپرے دا ےنۀةُوےه شوه نوداوسئ؛ زما انسان به دا سے نۀٌ وو -لکه په اوس ده بنيادم دبهتر ژوندانۀ او ترقئ په لار په قلاره قلاره تګکړےه دے ‏ دد د دے ترقئ دغتلفو دورونو اندازه ددۀ د متقتلفو آلاتو اواوزارو نه معلومير ی - د7۱ لات ‎١‏ واوزار به عبوما دکان نه جوړ وو ددے په مده به بنیادم ښځا رکولو.په اوله کښ دا آلات ډیرے ډوله او ېد شکله وو لیکن لکونه کاله پی پنيادم دکاي داستعمال په نازک ف نک مهارت پید ۱ کړ و. او د لات بیا زیات ډولدار. زیا ت کارامد او دغتلفو کارونو د استعال د پاره دیات موزون شول- دغه زمانه ښ دانان په دے ساما نکښ داسے څیزونه هم شامل شول- په دهغ نه به خاص اص كکارونه دغستل شول . که په مثا لکبی سور له خڅ . مينې . چاړه وغيره - د عهد ری په عقله زیات ققيقات اوچیني په یورپ اوا هری ه‌کښ شوی دی - په ده زمکو کی د تهذا یب اوثقافت داسے درې موندءه شوی دی . چه په هغ کی دانسان اوزاراو آززت هم څختلف وو- په ده ٍناعهد ری هم په در زما و کڼی تَسیمیږی يګن ۸ قدای عه د هری (م) ميتُومانه عهد جری- رم) اوجد يد عهد مېری - د عهد ری د عهد هری په پطُو نکو کالونوکښے يوه عنتمره عرصه يع صرف یوڅو زب کاله په آطری دوو زمانو (وسطی اوجدید) مشلبل دی - : د تهذیت اوله پوړئ :- قرب اه زره م مخکے د جد يد عهد جری د پاره زمکه تپاره شوی وه دغه زمانه کښ دانسان په ژونداکښ ډیره بنیادی تبدیلۍۍ راغلی وے ‏ دغه وغث دانسان آلات اواوزارهم ډیرښګل وو -اوهم په دغه زما نه کښ اشان دغوراک پیداکولو فن معلوم کړو - يع دکرکيل ګار ۀ زدهکړو ‏ دده فن په برکت په هغه گښے غود اعتبادی پیدا شوه دغه وضغت اشسان خپل خوراکف په خپله پید١‏ کول زه هکړل- او دخوراک په و سيلو قابو 0065١.) ین بیاموند ‏ په ده دریافت دانسان په ژوند کښ یوانقلا تبد یی راغله- وه دهغۀ آلات په دے زماتکښ هم دګا في نه جوړ وو - دد نه پی داشان په ژوند کښے بله انقلايٍ وا قعه دا وه په فلرَات زدهاتونه) ه2 معلومکړل-او بنیا دم د عغ داستعمال چل زده کړو ‏ د دے آغازد مائے نه او شو - یاد مو د درنګو تو زمعدنؤتو) نه تانه راښگله او د هغ نه 2 د ژوند طضروری کا ى او اوزار سا زکړل ‏ څه موده پی څۀٌ زیرهم معلومکړل-او ياد تائے اونیړو په ګډون ھم پوه شو او ددے غخلوط دهات نه څل آت اوا وزار سا کړل - دغه وغت اشان د ترقئ په ډیروپورو ختل وو. دغه زملغ ته پر زمانه وا - دنه نه روستو چه بنیا دم وره ترق اوکړه نو اوسپنه 2 هم اوپژندله. اوددرنګونو نه په رااو ښکلو شروع اوکړه ‏ داوسين دریافت دانسان پینژېد کے په‌یقیی ډول انقلا د اصیت اومو ند لو - ددے زماه دآغاز سره داشاق تلذیبب هغه دور شروع شو چه هغ ته نن درځ مونږ د هپل مفهوم مطايق تهذیب وایو- ددغه ونت نه لو لوه" ښارو نه آېاد شول ‏ حکومتونه قَامشول. قواڼین تیارشول- د مذ عبونو تنطیمو نه اوشول-غلق په فتلفدوطبقوکښ وښ شول. غرض دیو منظم او مصروف ژو ند آغاراوشو- د تاريځ ماخذ : د پنوانئ زماة دیکونه په تيره تيره ډېرليکونه (کټې) په باق پاة دی دپنوانئه زماغ د تارځ دپاره بښترن ماخ ن ګل شی څه موده (ا هو د يوان زماے' د تارج ' د پا ره بښترب ماخذ ګند شی - څه موده شو ونم زماة د قامو نو او د هغوی د تارف حالا تو معلومولو په حقله دکتابونو نه بر بل ځه چاره نه وه- وۀ ن زمانه کښ ډيرداے څیزونه دی چه د هغ په لیدلو او په هرخ بانده دغوراو فکرکولو نه پې دتارع عالمانو ته ډیرڅۀ په لاس راغلی دی او راج او پا ده شان د زړه زما په تاریئ معلومات و کښ ‏ کپه زیا ة شوه ه- دغه غیزونه دپنوانئ زمال گنډ وله . ښخ نا ‎٠‏ ډېر لیکو نه انځورونه » تصویرونه د دپخواف زما نا دخلتو اولر» دکورساما ښنه؛ لوی کوډی بسکرکا ت» خطونه »يب اومذهب کب دی. د دے غه د پا نان د اک شش موی چه ته هرم رهکېدے شي - د پو تاس ز په خي لو ثاربعلرم پچ مدد پادډې رون هکوا اد ډيد زیار اوکړا و ترعوی د زړو ښارونواوکنډوالو لټرنکوی اوبادخپل مطالت اوتحقیقاتق نه پېیے اهے نج حاصلوي . 0065١.) دوادئ سنده تيذیب دشلے صدئ د غاز پورے دپنوانئ زماذأ دتاریخ پوهنوالو د خپلو ذریګواو .وسلو مطابق په وادئ نل وادیه رات (مصراوعرق) او آسیاة رب په هنتلنو نقاطوکښ د خپلو قیقاتو په نج کنی دا خبره ثابته کړه ‏ چه د آنسيا ه عزي تر زمانه دستګا قم د خواوشانه شروع کیږی ‏ ددے نه پې د عالبانو د نورو نورو تحقیقونو په نتيجه کڼی چه په بین خرن (عراق) او فارس کښ او سیا دسادا نه روستو په وادۍ سنداه او بلوچتان کښ او په لکښ درود آمو په قطب په نو » کښ اوبيا په ستګالها کښ په افغاق سیستان کښی شوی دی - دائے شواهد میدان ته رااووتل چه په عبوی ډول په ډیرو خبرو کیيے سره یو شان وو اوعالمان په به خبره قاتل شول چه په شپپږ زره کاله ا مو یيوداے لوڅ مدانیت موجود وو چه د هغ لمن د واد ئ؟ پل او سپين سبندر رر ایض دغاړو نه وا خل کنا اوا پاسیند ترَكْئو پوه خوره وه ددځ ان بنیادی خبرے یو شان وے- اگر چه په هرملٌک کښ دخپل طبې سل و قوع له کبله په کښ څځَئ مقایی غصوصیات هم موجود وو - لکه چه پورته اووئډل شول-د سل نه په وروستو داباسیند په ئښ د قبل انتاریئن دوږه څیېړنه سروع شوه او د سرجان مارشل د نظر لا ندے دموهثبو دارو رضلع لا ړکا نه سنده ) او هړبه رضلع منټګمری 1 د مقاماتو د ړل اوقعيقا کارشروع شو او دا معلومه شوه چه د ره څلورزره ق -م زمانه کی په ده علد که کش یوځلاند مانیت موجود وو په دےه زمانه کښ د فرات او ئیل په وادیانو . کښ هم دغه قسم سرګزمئ ماری وغ - : ت د وادی سند ه د تهذایب دوه لو مرکزونه هرپه اوموصهشځو ډارووو ‏ دده دواړو ښارونو ترمیه دڅلورو سوو میلو فاصله ده- د دے مرکزو نو په وبه ده ته دوادی سند ھ تټهيذب وا .ول داسے معلومیږی چه دا تهذب په ډیره لويه علا قه خوروو - او دده نښس نېلۀ په برصغیرکښتقريًا په ځپیتو 0065١.) ٩ نورو ځایونوکښ هم موند لی شوی دی ددے نه دا څرګنده ده چه د ئیل او فرات د تهذیبو ن په مقابله کی دا تهذايب په یوه لویه رقبه کښ غوروو- د موه لبو ډاړواو هړپ کشفیاتو په تار خکښ یونوے باب غا زکړو ‏ د سرعان مارشل په خیال کټی دا شدن هخه ګانو سره تعلق لری. کوم چه د ‎٣‏ ریا ؤ د راتلو نه وړاندے په دےه زمکه استوګن وو ددے دواړو ښارونو کنډ والو دا خبره څرٌکنده کړه ‏ په داوادئ؟ سنده استوګن دن زماة نه پنځه شېږ زره کاله ون زمانه کښ دیو داے لو او مبتان تهذیب اوثقافت غاوندان وو - چه په هراځ 'کښےځ دصفه زماة دلورو ملکونو د تبد تونو سره سیا ی کوے شوه - او د نوی مهد هجری ملا هر په دغه زمکه کیال ته رسیدلی وو - اوکه چرے په ژور نطر سرۀ اوکتله شۍ نودابه واغصه شی چه په دغه دوره کش د وادئه سنده استلو يو باقاعده اومنظم ژوند تېرولو- دموهْبو پارواوهړ په دواړو نارو نولقٍث په ډیرغوراو کر سره ټيارے شوے وےه- د هرښار يره ده میله وه- په همرېار کښ یو مضبوطه قلا وه- کوع کنډ وا او هنئے نښا ‏ چه موند هه شوی دۍ په هغوکښی د غل 'ْارخلة هم دی- داانارځاغ په داسے ډول جوړے شوی و چه په هۀکښ به غله د زيم او چیائی نه په امن وه- دا غَل به شا يد چه په مالیه کښ وصولید له - د کارګرانو او مز دورانؤ داستوگن د پاره په قطارو نو کښ بارکونه جوړ شوی وو د غل اوړلو د پاره لوه لو دوناچ چوپ وه ددےڼارونو مغانونه د پتو غښتو نه جوړوو - او (کثر به دوه منزله وو - په مګانونو کښے به عغسل خا ۀ اوعبامونه موجود وو- دکور نه داو بو وتلو د پاره لښق او نالئ موپه وه - په مکانو نوکښ د هوا د تلو راتلو اود هت داصولوغیال سال شوے دو په ښارکښ دیرش دیرش فټه پلن سړکوبنه موجود وو چه په غښتو پاغة شوی وو وه سره د دے ټولو خبرو ددے پراسرار تهذ‌یب په حقله د وادئ نیل اووادئ فرات د تهذیبونو په مقابه کښ ډیرکم معلومات په للس راغلی دی. تراوسه پويه عالبان د ده غُلفو د رسم اغنط په لوستلو نه دی قادرشوى .او داهم په وثوق سره ته ده معلومه .په دده تهذ یپ ١و‏ وادی" فرات د تغاب ترمیضه غه تعلق وو.اگر چه د دواړو تلذیبونو نمینځه غه تعلق وو اگرچه د دواړو تهذیبونو ترمینځه 0065١.) رر د څه نه څه تعلق په مقله شهادتونه موبود دی وه د دے ماهیت لاتراوسه واه نه ده- 1 ادء؛ سند هد ديد اشاات دوادی سن ۵ دد ريب سار داخبره قرین قیاس ده چه د وادی سند ھ مدائیت په عمو لی ډول د آلسیاة ني او مصر د مدنیت او ثثقات سره موا ففٌت لرلو - وه په دےه ت#ههذب کښ څه داے امتیازی خبره وه چه هغه د مصراو سیریانو په مد نیتکښ په نظر نه رائً-لکه په مثا لکښ د يُے پيژندل اوه هغکرل » دغه څیز دوادی" سند ھ سره حنصو ص وو او مصراوعراق ورنه دوه زره ق م پوره لا اه نه وو دغه شان د موهایو ډارواو هي غوئنل ‏ لو لوڅځ ښا رو نه او د استوگنو گشاده اوهوار کورو نه» د دوی حبامونه و غره داے څیزونه دۍ چه د مصراو عراق قبل‌التارچ دوره ترنه غالی معلومږر ی - په مصراو عراق ګښ به زیات دولت په درمسالو نو کښ او د ېا چا پا نو په مقبرو گیدلو- اود عام اول ژوندبه ډیر په نګسیا او کړاو تیریدو ‏ د بامېړانو او حکومت د واکدارانو او د اولسی غلقو په ژوند کښی د رم اسبان قرق وو - په مصراو عراق کښ اولمۍ غلق د ځن بنیادی حقوقو نه هم سىروم وو - ددے برخلاف په وادئ؟ سند ھ کښی يهترن عبارتونه د عام اولس په ولته کل وو او د غلتلنو طبقٌو ترمیه ددولت او معاشرت له غه څه خاص امتیازات نه وو دوادئ! سنده د تهذدب یو غاصیت داهم وو چه په د تهذ یب کښے به اکترغلق په کلوکښے اوسیدل- دا ګلی به د ښار د مرکز نه چارپپاپيره اباد وو ده مرکړاونو به دده عُلمٌو په مروبه ژوندکښی ډیراهبیت لرلو - د سومیری تهذایب غلق به اکثر په ښارونو کښ استوگن وو - سومیری ایب مرک زیات او مضبوط کم وو وه دوادی سندصھ تهذب په خپل کلی وال ماعول کښ پرسگون او مطبوط وو او د غه ديدے تهذیب امتیاز ده شا ق ثٌات : ار هحالد وادئ سنده او وادئ؛ ذرات ترمیطه داوچ اواوبو په لاره تجارق لعلقات هم قائم وو د وادئ سندھ نه به مالوچ ,ء ساده او رګینه تارین رغتونه وادئ! قرات 0065١.) ۸ ته استواه شول دده خُرے شهادتونه موجود دی چه د وادئ! سند ھ د سوداګرو واړۀ واړه" ټو لګ به پۀ عراق کښ دجارت په رع ډیره وو دایشیا د نورو ملکونو سره هم دا فلق په نارق تعلقاتو کښ ګن لی وو. دے غلقو به غاب چه تاښه د راجپوتا٤ء‏ ملو هند اوافغاستان نه ماصلوله - سیه به 2 د راهستهان زرامپو تانه) افغانتان ایران او جنو یې هند نه ».دغه شان سرها زریه ۵" د میسور اوا ففا نستان نه راغوښتل- د وادئ! سندھ او وسطي ایشیا د تبارق تطق مرسته ددے عبْوے نه هم کیږی چه په قبل التار ې د وره کی چه پۀکو موکومو غا یو نوکښے په زیوراتوکښ د ذ مره غلې موند 2 ىشوی دی- ذئو عالبانو دعغڅ نه دا شټجه اضف کړی ده- چپه دغه ځایونه. د وسطی ایشیا سره په تبارق تعلتانو کښے ګنل وو داکاج يعف زمرد دلارئئ شواهدو په رڼاکڼے د وا دی" پل اووادئ؟ فرات په غتلفو کایونو کيے موند ۀ شوے دے ‏ ددے نه دا قیاس مرسته‌موي. په دوسط ایشیا او ددے در واړو ملکونو ترمینځه قتارق نعلقات موجود وو - ددے کارق تعلقاتو ثبوب دهغه مهرونو نه هم معلومېږی کوم څه په موغاجو ډاروکښ موند لی شوی دی - دا مهرونه هم هغه ان دی کوم چه په ایران او عرا ق کښ هم موشالی شوی دي- او ددے نه ددے ملْکُونوٍ ترمیضه د اګ اود تعلقاتو قيام مرسته موی - دوادئ سندھ د لتو داستوکے اوعام ژوند نه دا څرګندیږی. په داخلق دجلگونو په نبت په تبارت زیات مين وو ده خلتود ې رناپ ) اوتللونولٍ -‌ 7 ۸ لا 4 په حقله درجه په درجه یو داے نه نظام قائم کړے ووه حعه د ډير ستائے وړدے- 4-7 . ٠ وِۀ دا ے معلومیږی چه داخلق په دق مهارت کښ سُبتا وروستو وو نوی دخپل تهذ یب په اور ده دوره کښ غپلو آلاتو او اوزارو ته څه ځاصه ترق ورن کړےه شوه- دوی د خا ورینو لوښو په جوړولو گے هم غه تیل با نه وستله د دوئ نقافت چم شوے .شان وو البته دا درست ده چه په فا ئد ه منوکارونو کښ ددوی دهزمندئۍ؟ ډیرمثالونه موجود دی لگه هغه مهرو نه په په مغ 2 - ۱ .۹ سا .۰ ّ ثّ کښی دکب داروعویانو تصویرونه‌کنسق شوی دی د سرجا ن مارشل د وینامطابق دا مهرونۀه د هیګل تراشئۍ۶ دصنعت له غخه د د يرے ستا ئين وړ دی دغه رگ په 0065١.) ۹ تعبیراتوکښ دحفظان مست داصولو فیال ساتل؛ د ښازو نو په نقش و کښی ددوئ؟ کبال ‎٠‏ په ذراعت کی ددوی ترق او د دهاتونو د ول کولو په صنعت کښ د دوی مهارت داے کارونه .دی په د قد دوړ دی- سره ددے داهم درست ده چه دوی په خپلو عبارتو نوکښ نه غو دڅه خاص زیپ وزینت به کاراخست وو اونه په عغکښی د عظبت او شان غه ضْضه وه- د دو ئ په هيل ترا کښ هم د مسج او ښکلا یو ساز واراماس موندے شی به عرعال په وی عيثیت سره. د«اخلق دفق قابلیت غاوندان وو - د وادئ! سندھ د غلعقو په نسبتا د عالمانو عام تاثر دا آدے په دوی امن پند؛ او سو داګر طبیعته غلق وو که غو دوی په فائٌده مندوکارونو کښے مشغفول وو - او په دوئ ښ دتفیل دکم وا لی وجه هم دغه غېره وه . داغْلق د آریاؤ د لاسه تباه شول ‏ دآريا و په مقابله کڼے ددے خُلمُو تيښته کول یوطبېی امروو شه چه آریا سفت او زک غلق وو. د هوی دجنک وسل او سازوسامان ددوی نه ډیرغوره اوښهً وو - بلوستار کن دش ناپوت بلښنه سوب یا ۰ 2 وات غه رګ چه دوادئ؛ سنداھ او وادی فرات د ته ذ یبونو ترمیئٌه دتعل په عقله عالبان په وثوق سره غه نه ئی ول دغه شان د وادئ؟ سنداه د تهذب او لبوي سطح مرتفع دتهذاب ټرمینئه د تعل په باب کنے هم په وثوق سره څه نه شی و ګل کيدے ‏ د پاکستان د جوړيدو نه پې دن ته لي دولس کاله اګاهو د امر او پاکستان د آثار قديمه د ماهرښو يو مشترکه په په قطې بلوپستان کښ دکوثٌ په کڅئ کنے د قبل التارګ دور پلټنه کړی ده- د غپل قنقيقی کار په دوران کښے دکو ته نه مو ميله په قطب قبله دکیل مل د سره لزده د يوے ډیری دکنتلو په دوران کښے دوی د داے پنوان غلقونښخ نښلة معلوے کړے چه هغوی د غاورینو لوښو وړو لو نه هم نابلدههوو ‏ دبدے غلقواوزار دکاڼېي چاقوان؛ د هډ وکو ستن او د پښه په شان غه نوگکه ورغیزونه ‏ وو-البته دا غلقّ دکورونو په ودانولو ښۀُ پوهیدل ‏ په عراق؛ شام ؛ فلسطین او 0065١.) ۱" ترکيه کښے هم په ډیروغايونوکښ د فقیقات نه. پی دا خبره معلومه شوی ده .چ هکم وزیات د نن نه شپپږ زره کاله آ#اهو په ده ملکونوکښ هم داے خلق آباه وو چه فاؤرن لوښی وړ ولیے" زده نه وو - ددوی اوزا ربه‌ هم دغه شان وولکه په پورته بیان شول دوی به هم په کاوکښ اوسیدل و په دے برصفیرکښ د داے غلقو دآبادئ درک په اول وارهم په دے علاق هک معلوم شو دکيل ګل مجن او دغرې آلسیا دبه قسم نښضوئښانو نه عالبانو دا نتیجه هم ام ذ کړی ده چه د کیلکل مد ډیرو پنوانو استوګنو بۀګډے بزے او نورځٌناور هم پالل او شا يد چه هنم اوربئے به څ هم کر ددے علاة وړومې استوګن د غاوریټو لوښو جوړولو دکسب نه نا ده وو وه دزماغ په تیربياو سرو په قلاره قلاره داکسب دوی زده کړو - او ورو ورو 2 ترق هم ‎١‏ وکړه- او ده دوه کٌسبه لوښو رواح اوموندلو. دالوښی د رگ رغونډه او نطو نښانو له بنه داوسنئ زماۀ د لوښوسره سیا ی کوكه شی. په دےه لوښوکښی ړوی قم د هغه لوښو دے په د آثار قدييه ماهرنڼ ورته د.ژوب» لوښی وان - له چه دا لوښې به د ژوب اولورا لق په واد یا نوکښ ډیراستصالی ددے لوښو زمگه نه سره وه- اود پاسه پره نښخ ناه دی- دا ے نښاغ په ځینو لوښو باندے اقلید می شکلونه شان معلوميږی - په ځینو لوښو د موسیا واو کپ دارو غواپانو تصوبرونه دی چه ډیرغوند ناک شگاری ‏ بل هفه قسم لوښی دی چه دکو تع دلوښو په نامه یادیږی- دده لوښو زمه تته خغړشښنه ده اولنخ ښاۀ پر ےت-کے دی دکو څ او سادات د پلوانو غلقو په کورونوکښ دکډ وبزو د هډوکو د پرنوائئ نه داغبره څرګندېږی چه د غۀ خلق به غو ښے په غورا اک ډیر مشن وو دغه شان د نازکو کنډ ولونوء پې ىو او لاسونو نه عم دا قیاس مرسته موی چه دا خلق د شرابو غښلو ډیر شوقین وو داغلق د اوسپن نه نا بلده وو- په فلزاتوکښ ۀ صرف تاښه او سيکه پیؤژندله ‏ ددوئۍ اوزار به اکثر د پوست یا یي او یا د ډوو نه جوړ وو دوی به خپله غله په بخرئ کښے ټکوله - ددے غلقو د قد بوت اوو دکړرے په عقله هم غه معلومات نيشُتهّ ن‌ کيدے شی په دے غلتو به دارتو بیرتو او سست وکشا ده وا جامو په غا دموټ 0065١.) ١ په دستور هه جاه اعلوست- ددے غلقو داش اوډول سینګار سازوسامان ډیر ساده معلومیږی- ول با هم دوی په ده فن کښ ترق کړي وه- دا خبره يوا دا نه مپۀ د ردګینه غاورينو لوښو نه څرګنده ده بلکه د دے ثبوت د ړ به ارانوامو اوک داروغوایانو دوړو وړو بوټانو نه هم څرګند دے ‏ په به مهم کښ د عالبا نو دهیرانئ خبره داوه چه د لته به غاورښو لوښوباندے ماهرښو څه داے نښټ اغ معلوے کړے په هغه د ګانرو غه نثانات دی- اود او سادات دواړو علا قو په لوښوکښ لیدلی شوی دی دال) نبا درو عروف صهجاویبا) ‏ ډلیو(ل) ‏ اے (زھ)- ق (؟) اونوروهروفو سرو مشابهت لری- داسے معلومیر.ی چه دا نل به د لوګ یا تيرے څوک په شه غیزه لوښو دپاسه هغه وغت شوی وی په غاوره به لبده وه دا نښئ دلوښو په غړۍ یا وڅ شوي دی -کیداےت شی په دا د کارګیرو څه نخ وه (و بیا د لوښو د خاوندانو غه غا غے علا وے - یوغیال داهم ده چه شاید دا د ېادوغه فایے علاه وی په تر اوسه پورے یوشان غنئے موندلی شوی دی - نو په قطق ډول داوئُل ګران دۍ- په دا به ګو ندےه د یو پلوان رسم الط اجزا وی الیته دا .تبيه 'اسره ده چه دغه ښعنو نبا نو په آسانئ سره د ليکے د ايجاه په لور رهنبان مو! شوه دلته داخبره هم یا ده ساتل پکار دی. چه دا ښوا نښالۀ د هغه زماغ د تصمړی رسم المظانه چه په دغه زما نه کی په وادی سنده ‎١‏ سیا ة صغيراو مشرة. قر بکښ څارې وو بلګل ېداو مخکښیز» دی - دکو نپ ده دورکومه زمانه په د آثار قد په ماهر و متعين کړی ده که هغه اند از "هم درست وی نوبیاهم دا ننس نباغ ديوع., تصویری رسم الط په لور چپه پوره پوره رواې درجه 2 موندل وه- یو ډیر زو, مال په چه په لوا کښ مونده شوه وے- ددے قم نښغ لا بل هیۀ اڅن لا نه دی موتدلی شوی ‏ دا یو داسے اکشاف دے په د آثار قدیمه د ماهريُو .مه په خپل مان ته اکاږی .اود هوی د شوق اوڅيړة عِل به به راو لیښه کړی - داخبره هم د فکر وړ ده چه په ١ګریزی‏ دورحکوم تا کن د سرحدی پپښتنو په علاقه کښ د قبل ‌التاریئن دورے د غيړّ په مقثله څُومره چه | ار ده هغو مره تومه نه" ده شوی دده پښتنو په علاقه کنے وادي' سوات. واد پلي ور ؛ تيراه٠‏ کرم 0065١.) ٣۳ او وادی ‏ گومل داے علا ق دی چه د پل ښے آ بپ وهوا او زرخزئ له کبله داناف استوګت د پاره ډیر موزوے دی اصال لری په غه رګ په قمل التارم دوره کښ په وادی« سنداھ او د بلوپستان په سطح مرتفع کښ اسانانو دعهد ری او برګی دوره تیره کړ» دی - دغه نګ به په ده علا قوکښ هم انا سوگرمئ عاری پاة شو ی وه - او هری او فلزی دورے به ځے' تبره کړۍ وی- دقیام پاکتان له پی د مُن احمو معاملاتو اومصرو فیاثو له کبله ددے علاقو د تارچ ‏ قدم دغيپۀ په لور پوره پوره تو مه نه ده شوی- لین اوس اوس په پيښور یونیورسئ یه کښ د آثار قدپېه د تعليم ځا که قاشه شوی ده .و توق کین شی په دمه ان پوهان او عالبان به ددے علاقو د قبل التاریچ دوه په عقله غه څیړنه اوکړی اود مه په نه کښ به ده علد 8 د فد تارع په مقله څه بعلومات عاصل شی : مخرض داخبره ظاهره ده چه بنيادم په د يرے چنوانۍ زمانه کيے د ومشیانو اوغ په شان ژوند تیرولو - او نکونه کاله هم په ده عالتکئے وو. ورو ورو پُيادم د ترقئ په لار قدم کیښود او د شُل ژوند په لارو چاروکښے تښدیلی پید اکړه- اودخپل ضرورت د سامانونو تگمیل ځ اوکړه"- او د تهدذیب په دائره گڼے وردننۀ شو. دا هم يو عقیقت دے په دټوه دنا بنیادمو په یو وت او یو رفتار تر ة نه ده کړی. ددئیاهَّ قأمونه ډیر زرمښدان شول .او څئ ډیره موده پس - او مميت قامونه اوشيل داے هم دی چه لا تراوسه ځٌنلیان او نم ځٌګليان دی دبنیادمو د توکم ويش :- ټول بنياهم اگر په د پپيا اش له هنه پوشان دی- ول د وګړو په قد بوت کنے . د کپړۍ» په جوړښت کښے ؛ د خ په کړۀ وړه او موشادوکے ؛ د خ اوغرت په رگ کن » په ويښتو اوسترگوکنے یو ترطه څرګند ذُرق لری- لپی د انانا نو دکوع ډےه هر فرد په په خپلوکښے یو تر بله يو شان نګارئ. هغه ډله د یو شئل غلق کیل شی - په دے ډول ټول بُيادم په لورونلونو کښے وښشودی. سېپس توکم رشل) :- د دے غلقو رګ او غرمنه سپينه ء پوزه 2 ده لوړه نریه ؛ شوندے څ باريه نړئ زی , و پښته ‏ پاسته اوحالگوق . ږیرځ ګن ګورے . ددرے نل غلق په یورپ ‎١‏ قبلئهز ایشیا او قٌطِی افریقه کے اوسی- زىړتوکم ,- ددوئ رلګ او مرمنه پيکه شان زيړه» سترګ ےځ په کولوکيے ورننوق او وړه وپ . ويښته 'غاسفت اوزیکه يوے ریه رنگئه وی دچین 0065١.) نر او جاپان استوګن ۰ مغل او ترک د دے نسل سره تعلق لری- د دے نسل غفلق دایشیا په قطی او غاټيزو ملکونو کبنے اوسیږی- ر۳) تورتوگکم ۱ داخلق په غرمنه او توررک ؛ شونډے د غت غټ» وت زک زګ او د وړئ پ‌شان سغت وی ددے نسل اکثرخلق په افرټه‌کاوی- ر») سور توکم ‎٢‏ ددے غلقو د رمن رګ د تاے په شان سور وی ددوې داندامونو جوړښت د زیړنسل د غلقو سره سمون خوری ‏ دا مر نوا ن غلق ددےے صُل سره تعلق لري- د تور او سور توکم قامونو اواولسو نو ډيره لره ترق کړی ده بلکه کضلايق دځنګلیانو په شان ژوند تیروی- له ددوئ تاریخ لیشته ‏ زیړنسل د ډيرے پنؤئۍ زماڅْ راے متمدان دے - وله ددوۍ تبدن دمودو مودو راسے په يوهال ولاړنه. اوغه زیاته تر ے نه ده کړی ‏ البته کوم نل چه د ټولو نه اول او د ټولو نه زیاته ترق کړی ده هغه سپين نل د لین عالبان او مؤرنین دغه سپین نسل په دوؤ څالګوکے وبشی ‏ يوے غاد ته آریاڼ او يل ته سای ‎٠‏ واي ول ددے دواړو کالګو بلتون د څ په کړده که وړه ‎٠۳‏ موشادے اوریبان د نورو اندامونو په جوړښت نه کوۍ- بلگه په دو ئک زیات فرق اوبلتون د دوی د صفاتو؛ حالاتو او دژبو داغتلاف په اعتبارکوی-له د آریا ؤا قامونو ژبو نه‌که په ژور نظراوکټل شی نو که په ظاهره کښے داژب ديوے پل نه قرق لرۍ- ول په مقف عقيقت کښے په خپلوکښی یو تر بله ډيره تزدو دی دغه مال دساق ژبوهم دےه واد راطابه له 'اودساقی ډ وه په غپلوکښے هڅ سمون او مطابقت بقت نه لری- په هه‌کتاب کښے چه د کومو غلتو (چی پښتنو ) تاریخ بیانیږۍ ‏ هھغوی هم د سپين نسل سره تعلق لرۍ-لین د ځے عالبانو په غیال کښے دوی په سا ډله کښے شامل دۍ-او ځٌن نورسۀ په آریائ ډله کښے شبيری - ددے په حقله به سا غلی لتوک د دواړو ډلو نطظریات اوا فګا راولولی -او په غپله به يوے اتږ ته اورسی - 0065١.) ار د د ‎٢‏ نه پښتانۀ څوک دی د : پښتانه" څوک دی؟ دغه سوال دےه چپه دڅه موده نه دخپلو او پردو ميه دث موضوع د - ډيروعالبانو په په هغ کے مقري عالبان هم شامل دی .اود پښتنو مپل لیکوال هم . ددے سوال د هل کولوکو شش کب دے- او ډيرڅه ے لین دی- وے سرو ددے ډیرو لیکوىو د موجودګئئ؛ د دے سوال یو داسے جواب چه د ټولو غلقو په تلی اوشی ‏ یاکم ازکم د ډیرو غلتو زي پے او بۀ اوغښی او منٌا پيه ' اوکړی . لاتراوسه نة دے موند 4 شوه - او ددے اغتلافاتو په لته کښ دپښتنو داصل ضل مسيئل د يوے وراے ماشوپےه شکګل اغتیا رکړےه دے ‏ که چرے موز په سړه سينه دے خبرےه ته فکر اوکړو ‏ نو دا ظا هره ده په د پښتون قام د اصل نسل سئله نه خوڅه مذعې مسئله ده -په په من هې نقطه نظر دد تقیق اوشیړنه اوشی - اون داصكله غه سیامی مسځله ده - په غوا لخواه د ۵د د سیاست اويوے غامے پالیسئ؟ په فقطه ناه سره مون ڼکونډ معلوم کړته شی ټول پښتون ام د هده پاک په فضفل مسلبان ده او دا د پښتون قام یوامتیازۍ صفت دے ‏ چه پبتون به هرو مرومسلبان وی پښتون عيان'. پښتون هندو؛ پیتون يهو دی نۀ ش ىکيدے ‏ یا داے به اووا یو چه د مذهب په بدلولو سر پښتون بیاپښتون نۀ شی پا ة کيدے ‏ اوهم یوروڼ عقیقت ده چه اسلام د رګ او نل د امتیاز روادار نۀً دےه- داسلام په دربارکے عبشی بلال# د ‎١‏ بو جهل قرش نه زیات عزيز » زیات اصیل» زیات شريف او ډیر يکو ار دد- شی شرف ته اسلام نه څه اهمیت ورکړپه مه او نه ورکوی ‏ بلکه داسلام منشا دښی شرف اوشلی افتََار بك شکئ وه لکه په قول د علامه اقبال مرموم نه ‎٢‏ غو يشتن را ترک واففان غوانده" وڅ برتوآغپه پوٌدی ماند کچ" هم په دے ډول دپښتون د ضسل مئله څه سیاسی مسله هم نۀ ده دادرست 0065١.) ۵ ده- چه د يو قَام د لی تمحقٍق په تهه کښ د د وحهدت روځ » د داے سامان دموننګ امګان وی څپه هغه په سرسری نظرسره نۀٌ شی موش وه ددے مقیقت نه هم انکا رنه شی کيدے ‏ په په علبی اوسیاسی لعاظ د یو برترقام سره حض په نلی اشتراک پښتون قام هم هغه شان علمی او سیاسی برترۍ نه شی موند 1 ترقٌو په په دو کے خپله ھم غه شان صلامیت اوا ستعد اد پد نو دیا دعبل اغ هځه ور تره شوی دی - - په حض په لی افتنار به ورځ تيريي ال .پیو که لاً بؤ اسرائل شی نو هغه ئ ورغ د يهو دو سره په دولتاء علمی اوثبارت کښے سياسی نۀ شی کوے نو ححعض ديهودو سره په نلی اش شتراګ دپښتون فخربه نز کومه ېائٌز وی هم دغه رګ که پښتون آرين النسل ثايت ئی نو عرکله چه ْو قم د جهد للبقا په منډاه کپڼے دآریائ قامونو سره سال نه وی - ئو د هغه آریا توب هغه ته‌کومه فانٌده ورکو غه شید بنا په دے د پښتون قام داصل ضل مسئله بیکی یو تحقیفی او تار مسل ده. اود تي ١ومعقولو‏ تار شوامدو په رټاکښے 1 مل کول پاردی . خواه په دانَارچ شواهد له عرچانه اوله ھرخوا نه په لاس داګ وه چه معقتول او مسلم وی ې مصداق د ُنْظُرن مَاقَانَ و نظَّرَدٍ مَنْ قَالَ - دهدك معروضا تو نه پی بهښةً دا وی چه د پښتنو د اصل نل په با بک د عالمانو تققیقات او نظریات بیان په شي او بیا د تار شواهدو په رڼاکے دده نظرباتو جاج واخسع شی - اوله نظریه ؛- د پښتنو داصل ثل په باب کے يوه مشهور او پنوانئ نظوبه داده په پښتانهًُ په اص لک بق اسرا څل دی - دا نظریه په اول غل په« مغز ن افغان » نوے کتاب کيے پیش شو ی ده چه د مغل ېاچا جههانگیرنه زمانه‌کنی هت اظ له هوا غه نعيت اه د سغل یاچا مهااګیر د دربار وا قعه نویی وو- دهغةً پلار ذُواج مبيب انله د أگبر په دربارگښے ۵م کاله ملازم پاځً شو وو - د غنزن افْغانْ ٠تالیف‏ کرچه د غواهه نت الله کارنا مهګیڼل شی - وله د ده کتاب په تالیف کڼے صیبت غان ککړچه دسباناعاکم وو دخوایم نت الله پنپله وا په ما ددد کار رغزن افغان تالیف) د پاره د نواب جان هان لو دی په وي ملا او تړله ‏ او په ىے ٤ارکښ‏ هیبت غان بن سلیم غان د سمانا زما قابل قدرمد داوکړو - دا سړے د خان مِهان لود ی ملازم و و -او ده د پښتنو مبهو اوطورو ورو شجرو ته ترتیب ورکړو- 0065١.) ۱۷٢ ‏لی هاو غالبا په په سل کپے مکبل شوے ده دا لیکوال دجهانگیر باچا د‎ مشيهور سپه سالارغان جهان لودۍ سره وابسته وو دده نه پی چه د نپتنو دخپلو لیکوالو له خو اهر څومره تارينو نه ليکلی شوی دی . لکه؛تارځ مرصع » د افضل غان څک د غلا صته الاناب » دعا فظ رمبت غان » ضولت افَفاق » د زر داد غان نا ضر توزک افغان ». شوکت افْغان ‎ -‏ خغورشید جهان » او داے نور ‏ دغه ټولو لیکوالو هم دغه نظریه به دغه تنقید وتنقم نه مستنده ګڼلی ده - او دخپلو تارينو نو بنیاد ۀ په دے نظریه ايښے دے - ددے» پورته کتابونو نه علاوه د شلے صدی؛ مسيعي په دوشٌه ریګ کښ سید عبد ۱ جبار شاه ستانوی هم یوه رساله د « ب اسرائل یاملت افاغنه » په نوم لیګلل ده چه په هغ کے هم دده نظرٌ مرسته شوی ده- او ښاغلی قاضی عطاء الله غان مرموم هم دغه نظریه منلی او په خُپلکتا ب د بښقؤناچکښے ه لیګلل ده په مستثرقینو کڼے سرولم جولز؛ اليکزښډار برنۍ . او مستر راودق هم د د نظرهٌ مرسته کړی ده دوی هم وائ چه پښتا نه نل يی اسرائٌل دی - اول ده نه په دپښتون دنل په عقله ده پورته مشهورے نطرةځ په مت د تار ګل شواهده په رڼا کښے جث اوشی دا په بت وی چه دانظربِم دخپلو واضعینو په الاظو کښے بیان که شی په د طرض چه ښاغلی لوستونک ترنه هم په تفصيل سره ٣ه‏ شی د #نزن افطان اوددے قسم نورو ټولولکوالو په قول د پښتنو وړومين مورثټ اعللی ساؤل زملقٍ به طالوت ) اسرائٌلی دے ‏ دا سړے دعضصرت يعقو ب؟ (رسرئل) په دولسو گامنوکپے د بن ييين په اولأدکے «ك ‏ دا مؤرغين وان په ساول دعمن5 شبُوئل د پیغمېرئ په زما نه کښ دیئ اسراشلو به درځواست د هغوی پارشاه مقٌرر شو او بیا دخد اه په عکم او د عضرت شمو مل په هدایت دعبالته قام ۵ ځِن لیگوالو طالوت د مضرت ١سرا‏ پُل ديهودا ئو ه هو ۀ په اولا دکڼ کل دے- ین دتورات په شها دت طالوت دبن يی په اولادکن دے»- چم دا نامه قاضش عطاء انله خان مرحوم په خپ ل کاب ونت تاي ھک اسماعیل لیکلی ده په اص لکے دا نوم شمو ئيل دے ‏ د اسړے د عیلی کاهن نه پس د بنی اسرامئیلو ې وو (یموئل ملا ). 0065١.) ۷٧ جګ ته روان شو - د عبالته قام یا دشاه جالوت نو میده- چه دخپل جسما ق زوراو طاقت په وجه چا د هغة مقايل ته څ نۀ نیولو- طا لوت د خپل ځان سره درت سوه اودیارلس تنه هنی ځوانان پا شوی وو او د هغة لور فوځ د هغه دنا فریائ په وجه د جنګ جوګه نۀ وو پا ة شوه - جالوت چه ميدان ته رااووت نو دهغَةً مقایل ته د بی اسرائیلوله خوا څوک نۀ وتل -آ غرطالوت په خپل فوځ کښے دا اعلان اوکړو ‏ چه هکوم سړی چه د جالوت سر پريکړو-اوماله څ راوړو ئو زه به خپله لور په نفاح هغ ته ورکړم -او د با د شاصی؛ په کارو بارکڼی به څ دځان سره شر کړم" ددك اعلان نه پي حضرت اوا چه هغه وفت کښے دېالوت مقایل ته روان شو ! و جالوت ً په یو کا اوويشت اود ټقه څ مړکړو- سه ترڼه پرکړو-او طالوت ته ےه پش کړه دوعدے مطابق طالوت خپله لور داو ته وا ده کړه او دباد شاهعوئ په کارو بارگنږ څٌ څریک کړو وه څه موده پی طالوث د مضرت داد په مقله بدګبانه شو اودهغة دک په تابیاکيے لګیا شو -هضطوت داو چه دطالوت دارادو نه غپر شو - نو د طالوت نه اوتښتید و- ددے نه پپن د طالوت بدګمائ نو ره هم زیاته شوه او ظلم زیا ة ه راواغیست - ډیر بب اسرائيل څ اووژل ‏ او دظلم بازارځ تودکړو -آخرڅه موده پی طالوت په خپلو ظلبو نو پښیمانه شو او د خپلوگناصونو دكفارےث په طورِه غپل سلطنت هضرت داو ته اوسپارلو - دغه وخت کڼنے . طالوت دوه نع مید وارےه وڅ - د هعوی پالنه څ هم داد عليه السلام ته مواله کړه- او ددے انتطاماتو نه ىپس د ځپلو لسوځامنو سرهکفاروسره اوجنکیدلو اوهم په هخه جنګ کښے مړ شو - دطالوت دهغ دواړو امید وارو ښلُو یو يو ځُوِة اوشو - د یونامه ارمیا اودپل نامه برغیا کیښوده شوه حعضرت داو د دے ماشومانو ښه پالنه اوکړه-اوڅه وغت چه دوی لو شول نو د خپلو ذاق اومنافواو کمالاتو له کبله برفیا دمضت داو" و زیراعظم اوارمَا ‏ سپه سالار مقرر شو - څه زمانه اپس برفیا اوارستّا دواړو ودو نه اؤګرل - او دواړو ته خد اځ 7 یو یو خو ورکړو ‏ برغيا د پل موی نامه ۳ صف » او ارمیا د ځپل څوی نامه سافغانا »کیښو ده بريا او ارِما په مپله ښُټه وفات شول- او هر کله په د حضرت داؤ؟ا د وفات نه پی د هغه شُوی عضرت سلیبان عليه اسلام هغه په اخ" د ې |سرائله 0065١.) دا با پا شو- نو هضرت سلیبان" د برفیا اوارمیا امن د خپلو لروو په عمهدو مقرر کړل ‏ يعق آصف څ فپل وزیا عظم اواففا نال فپل سپه سالار مقررکړل- د فوئ ذمه واریانو نه علاوه د بیت المقدس دتعبير کارهم اففا نا ته ورپه غاړه شو - اودۀ دا تصير په پل ژوند گے سرته اورسولو - د آصف اتلی امن وو او د افغانا غلویښت ‏ اود دوی (ولاد دومره ډیرشوهپه دعضرت سلیبمان؟ د وفات په وغت کے د دے دواړ و قبیلو هومره طاقتوره اولویه گبیله په ټول بی اسرائ لک نه وه د یی اسرانځلواوبئ افغان یرت : دغه مؤنفين واو په د عشر ت سليیان د وفات نه پی بئ ! سرائیلو دخداځ نافرما ئی امُتیاره کړه- اورنارنګ ګناسونه اوسرکشئ 2 شروغ کړےه - نؤو دد گناهونو په سزاکښے خد ۱ پاک په دوئ؛ باندع د بابل باچا شت تصرمسلط کړو - بنت تصر په پروشلم مبله 8 ۹ . هر ۰ . اوکړه ‏ په دے حمله کښے ډیربق اسرائل اوو ژه شول او څُے ډد پریو غوا بل خواته اوتتیدل. ددوی معززاود سر سړی د زرګونو په شمیر پښت نمر بند یوان باپل ته اوستل- اوطُورے ے قیدکړل ‏ - د ېنت ذصر په دے صل مل کښے د ېی اسرائلو غُے یل هېازته اوتښتيدے- او جَّغ دغور په غرونوکئے به دوی د هغه وشت د نورومشرانو سره تل جنګو نه‌کول- ورغ په ورغ به ددوئ' طاقت زیاتیدلو؛ وييا په قلاره قلاره دکابل : غزفق او ګند هاره پوره ټتودعاق دوی رالانده کړے - ددوی کوڅ قيل په جاز ته تښتیل 1 و - هغوی د مک شريف په خواوشا کے ابادےه شوے او ديو خد اځ عبادت 1 شروع کړپه وو - دحشرت سلیمان علیه ااسلام دوفئات نه لی کاله چی د حضورکرځ ظهور اوشو- اود حضور د هجرت نه ات اله پی عضرت فالد ابن ولید په په لوځ مصاقء دبئ اسرامٌٌلو د قوم یولوڅ سردار او د ځالدی افغانانو نه وو - مې ره د ؤ وبواد قاضی عطاء ١تله‏ مان مرحوم مګ ‏ خورشيد جهان وغره- 0065١.) ٢ زغالدی افخانان د بېګښو قِه ته واخ ) د طورنبی اسرانلو ته يوخط اولیګلو- په په عة کپے ‏ دحضور اور صل الله عليه واله وسلم دنیوت او ظهور ېره نگه وو- ددےه پغام په جوا بکښے د ور ئی اسرا تیلو دغپل یومشر سردار قیش په مشریت کئے مد ته یوه جرګه اولیږله - دا جرګه چه مد ين منوره ته اورسید له نو په هعضو ايان راوړو عطو8 ده فلقٌوته ډ یره دعا اوکړه - ددے جوه دصشر قیس عبران نوم -2 هم بد لکړو ‏ اواسلاي نوم 2 ورله عبد الرشید کیښو د يس سره د خپلو ملگرو د مد په طز وه کے هم شامل وو - او ډیره مړانه 1 ښکاره کړې وه حضوز قیس زعبدالرشید ) ته د ملک او بطان غطا بونه هم ورکړل- اوو ځ فرمائل په ده به زماددین بطان وی د بطان » لفظ دشام دلقو په ژبه کے سینګاوڼ ته و يل شی - نو ددے مطلب دا وو چه دےه به د خپلولقو سینګا وڼ وی دغه لفظ بیا ورستو د هنذای غلمو له خوا پټهان شو - عشرت خال"خپله لور ساره ې هم عبدالریشید ته په نګاح وکړه- له هغه غایه قيی سره دخپلو ملګرو خل علد 3 ته رغ او د اسلام په خو رولو کښے لګیا شو - تردے چه په سلګه کښے په یومل ګکنے د اوو؛تیاؤ کالو به عىرکڼے شهيد شو دد دره ځامن وو سړنڼ عؤرغثت اوبټن ‏ دا ده واړه سړی د موجوده پڼلنو داکثرو قبائیلو مورثان اع دی- د قیس عبد ا لرشيد شعېره :- قیس په څلور ديرشمه پیړۍ کښے اففانا ب ارمیا ته او په او دیرشمه پیړئ کے طالوت ته په دوه څلو بيښتبه پیړئ؟' کې عهطرت یعقوبئ' ته » په پله غلويښتىه پیړئ کښے عضرت ارا هِيمء او په د به شپيتمه پيړئ مطضرت آ دم ته رسی- د قیس عبدالرشیانه شر طالوت پو شصره په ىت شان ده:- قي ین عيش بن سلوٌل ب عقه ب نلم بن که دي سل بن زان بن عَّْن بن ل بن سل بن صلًح بن ارح بڼ عشيم بن هلو بر لزم ين طل بن حذیفه بن مال بن قَيّصض بڼ علٌمسُ بن شو بن هادوتین 4 له دپنقتؤت ئد قافی عطاؤ اه غان مرموم (ونورتاریو نه چه دانظریه ے نق لک روم 0065١.) ۳ ‏ایا‎ ۱۳١ ۴٢۵ر‎ . قدرود بن يبن صلب بن طپل بڼ لوف ین عأميل بن تأَرح بن رند بن مندګل بن لم بن افْفنَاين ايا بن سل ملقب به طانت پښتو ژبه :-- دامؤُرخین دا هم وا د چه پښتو به دعبراف اړو اه صورتكګ- او په به ژ يه کښ به مطرت سلیبان دآصف اوافغانا سره دعاموغلقو او لورو درباریانو په نُب د راز خېره کو ‎٣‏ - او دا ژ به افغانا ايجا دکړی وه- دغه شان وی داهم وا چه یيوه ورځ مضور ۴ (وفرمائیل هه په دوزخ کښے به دوز ځان په پښتو خرے کوی نو هرکله چه مضرت فالئه ددے نه خېرشو نو هغه سضت غفه شو او پریشانه شو اود حضور" لی ته ۀ تلل راتلل پریښول - وے چه عضوگ ته دغالاً ' دغفګان عال معلوم شو نو هغوی حضرت غالن" ته په پښتو کښے اوهرما تل چه غالنه غئے اولینده راوړه ‎٤‏ نو هرکه په عضرت غالدلً د حضور د غِے په پښتو کښټېه واوريد-ه و دا فکر؟ د زړه نه لرے شو دغه لیگوال ټول پښتانه" قبایُل په پښوغټو طبقاتوگڼی ویثی- د قیس عبدالرشید دد څامنو سړن غورشت او بیټن اولاد ته م اصلی افاغنه » واقّ - باق دوه طِع متوزی اوکرلان قبائُل دوسل افاغنه په نوم یادوی-يعئ دوئ د قيس اصلی اولا د ناگ البته په بِئ آسرا ئلو کڼے ۀ د افغانا په اولادگښے شامل ني پښتو امل سل په با بک دااوله نظریه ده .چه په غفتصرو لفمونو کپے پیان کب شوه ول اول ده نه چه ده نظره په حقله دتارئ شهاءتونو په رڼا کے بهحث اوی - داو کل په په ځا په نه وی- په ده نظره ددے دره ټمو د وو کالو راے په پښتنو کے د يوے منلی شوی عقيده حيثیت اغتیارکړے وو- اود نن نه څه څلويښت پِنتو س کاله ‎١‏ ګاصو ټول پښتانهً ځواکه دا فغانستان استوګن وو اوکه د پاکستان » هم په ده نظریه می وو- اوس هم په پښتون اول سک د عبو ی کلخ په ډول داخبره مشیلو ره ده په پښتا نه د غالڅٌهٌ پایا اولاه ده وه کوم وخت نه چه د یورپ دعالما نؤ له خوا ددسنگرت او اوستائ بو پلټه شروع شوه او ددے 3 بو ترمينئه عالبانو ته عيرت ١نگیز‏ مشابهت معلوم شونو په دغه لړک کن عالمانو د پښتو ژبٍ څیړنه هم اوکړه-اودا ثابته شوه چه له تارع مورشیدههان که تار غورشید مهان ‏ 0٥0٥5٥ ٨ ۱ ٢ ‏پښتو ژبه هم د آریا وړ ژبو په کورئ کښے شامله ده نو پنا په دے د پښتتو د‎ ‏امل ضل مسل یو نز حيثیت اختیارکړے دد ه-‎ دا نظریه لکه پورته چه بیان شوه په دوو مصو کے تقسیبیږۍ- يعئ د بت نصر د هيل پورے وا قعات د اسرا مُلی تار پخ سره تعلق لری- او د ظهور اسلام نه پی واقعات دا سلا یي تاريچ سره - دا سرا ئيلي تاریخ سره مربوط واقَعانو ‏ د تصد يئ د پاره ذما په یا لکے بهتري ماخن تورات دے. هسے هم ددے نظرۀً مرستیال د را نظرځ دحامیانو نه دا گیل هکوی په دوی در ويد اواوستا د مندرا ېاتو نه غو استفاده کوی- ول دتورات مندرجاتو ته هځ تو چه ده" ورکوۍ- نو دا به علوره وی چه دا نظریه په یو هو کتوکښ نقیم شی اوبیا د هرے کت تار اهمبیت او مت تصد يق د توراتا د مند رجا تو نه او شی - د ښث د پاره به دایو څونکح ۷ ق وۍ- د بئ اسرا ملو د باادشاه په میثیت د ساؤٌل زطالوت) تقرری او بیا دبئ اسرائٌلو د شپيتۀ زره لښکر سره د جالوت مقایل ته دهغهُ رواګی ‏ بپ د مقايل په وخت کښے د طالوت دلوری نه د جالوت د قتل د پاره د یوغای انعام اعلان او دعضرت داو هغه خاص انعامګټل ‏ سب د یاد شاهئ په کاروپارکښ د طالوت اوعضرت داو شرکت اودطالوت لورهضرت داوم ته وا ده" ګیدل - ر'مه) د حضرت داو" په مقله د طا لوت بدگماق . د دوی تعلتات طرابدل او دطالوت د لاه د هضرت داؤگ تښتيدل - (۵) د یئ اسرابٌلو سره د طالوت ظالمانه روه » په غپله روه د طالوت ندامت اودده په بد له کے په رضاصلاج سره خپل سدطنت عضرت داو ته ورکول ‏ اوخپل دوه امیدواره بخ هم د مضرت دا ود په ګرا نی کښے پریښول او با د خپتولسو امنو سره دکافرانو نګ ته تلل او په هخه ېنګ کښے د طالوت سره د فپلو ځامنو شحيد کید ل- : را )برمیااوارمیا دطالوت پس مرګ کامن ‏ دغه ماشومان د همضرت دا په نګرانئ کے لو ئیدال ‏ او بیا د وزارت عظلی اوسپه سلارئ په همو کلید ای عهده د د ځُلمو مقررکیدل- 0065١.) « د وزارت عڅلی او سپه سالارئ په مهدو مقررگید ل- ره) دافغانا په گرا نی کښ دبیت الىقد س تحعمیر- ره) پښتو ژبه - را) دنت نصرعمله ‏ د بئ اسرائلو انتشار او قید و بد د بایل اسات ددوئ دځینو قبیلو په با زکښے استوگنه اغتيارول او دځينے قباسٌلو پۀکوهستان کښ پناه اختل - زما په فیال کښے په دے نظريکښے دا سراځلی تاریځ سره مربو-غ دغه لسې خره دی چه دتورات د مند راجاتو په را کټے څ جاج احستل هار دی- ترکومه مده چه داول او دو خرے تعلق دے ‏ تورات هم ددے تصديئ کوی ‏ یعئ دادرست ده چه دب اسراسٌلو د باد شاه کید و نه پی دخد ۵ په هکم (و د حضرت سموئل په دهدایت ساوٌل دفلستیا نو جنګ ته روان شو چوبکه دفلستیانو سردا رجالوت رخولیت) ډیرزیات جِسبا غ طا قت لرلو- د د ىئ ا سرائِلو د وځ نه د هغ مقایل ته څوک نه وتل - له دے کبله ساؤل دااعلان اوکړو په د جالوت قاتل ته به خپله لور په دګاح ورکړم ‏ اود باد شاهئ په ګاروبارکڼے به ځ شر کړږم . چناغپه حضرت داؤاد" د جالوت مقایل ته لاړ- هفه اځ اوو ؤلو-١و‏ پل ځان ځ" د دے ( نام مق اوګرڅولو - وه ددے نه پیي چه ددے نظرس کوع خرے د طالوت سره تعلق لری ‏ د ثورات د مندرجاتو نه د مغ مرسته نه" کیږی- د تورات په مطابق دحضرت داؤً په غقله د طالوت پدگبانْ دجالوت د وژلو سره پد ‎١‏ شوی وه- او د هغه سره داُطه وه په طالوت به اوس زما نه بادشا هی واځلى ‏ د تورات په الفا ظو کپے وا قٌعات داے دیې- : « څه وغت هه داؤ" هفه فلسق رجالوت ) اووژلو ‏ او بپرته راتلو ‏ اوهفوی ټول راروان وو نو داسرائٌل د ټولو ښارونو نه دساول باچا داستتبال دپانار راا وو تل - په دخو سشسالئ نه به ه جخ ذنعرے وه ګډ ۱ به ځ کوله اوسننې بهڅ يه - دغه بو به په خپلو سندارو اوګډاکئے دا وئيل په ساول خو زرګونه وژل وه داو خو لکونه اووصل»ه 0065١.) ۳ «اوساوٌل په په سضښت غصه شو ځگه په دا ېره په ده ډیره بده ويره او وے ويل په دےه ښئُو خو د داوِدً د پاره لکونه ١و‏ رما د پاره زرګو نه یادکړل- پی د بادشاسئ نه بفیر هته بل کوم څیز هغه زدا وگ ته پاة دے -پیۍ دد څ ورځ نه روستو اول په داو د ید ګمانه وو- (١-سموئیل‏ باب ‎٠٨‏ یت ۹-۷ دا بدګماق ورځ په ورځ زیاتیدله که .په مضرت داو دخپلو ښو افلاقواوذاة صفاتوله کبله په غلقو کے ډیرزرمتبول شو تو د د دا هر مز اومقبولیت ساول په خپل زړ کے دځپل سلطنت د پاره لویه خطره ګټله ‏ دغه وجبه وه -څخپه ساول دا اراده اوکړه ِد د خل لاره نه داودٌ په دا اے طربقه لرے کړی چه ده په دے بد نام هم نای او د دأگ ما غم هم وڅ شي په دے غرض طالوت داؤُد ته د خی لور د واد دا شرط مقررکړو - په داو دلاو جٌک ته لاړثی داد ۴ دا شرط هم پو ره کړو - وه طالوت د اهم مپله وعده پوره نه کړه ‏ اوغپله مشره لور یوبل سړی ته په نګاح ورک ۵ د طالوت يوے يل لور چه ميکل نومید؛ - د مضرت داو" سره مینه لرله ‏ او دا ه"عوښتله چه پلارے د داو ته ورکړی ‏ طا لوت چه د ده نه برشو نوهغه په به خوشمال شو او داخیال اځ ‎١‏ وکړو چه ددے لور په و هه به د دا قیصه غتمه کړم وے داځُل ځۀ هم دنګاح د پارو دسلوفلتانو سرونه شرط مقررکړو ‏ داؤٌد" دا شرط هم پوره کړو -او د سلو فلستیانو په ماک 2 دوه سوه فلستیان اووژل -او د هفوی سرونۀ 2 طالوت ته راوړل- ددے نه پۍ طالوت هغه ته غپله لور زمیګل) وادۀ کړه - وه د طالوت ویړه ورځ په ورځ زاشدله اوس صفغه په څرگند ه د دا کد د وژلو ارا ده اوکړه- وه دساول دځوی یو نان (په د داو )غورږدوست وواو د میکل په مرسته د مرګ ته غوڅو واره . څ شو - د سموئیل په کتاب اول کښے هغه تول اقدامات په تقصیل سره ذکرکړی دی کوم په د دا ود د مرګ په عقله د طا لوت د نوری نه شوې وو - د طالوت نپ د داو نه هغه وت مصبرشوپه داو تپل وطن پریښو د - او دا سرائلی علا ة نه اوتښتید لو - د طالوت د ناکږدو نه دهضرت داوگٌ دتینځ وا حه د تورات په الا غنلوکنے داسے ده ‎١‏ - «او د« اود په ځپل زړۀ کښے اوو یل چه اوس زۀ په خُواه لنواه يوه ورځ دساول 0065١.) "« دلدسه اووژه شم -پیس زما د پپاره دده نه بله ښه هره ښنئه - چه زه د فلستیانو ملک ته لاړشم - او هله به ساول زما نه نا ١میده‏ شی- او بیا به ه د بئ | سرائیلو په سرحداتو کڼے نه لټوی- سداوزه به د هغه د لاس هخ پاغعشم د پیس داود پاسید واودځان سره ً شپېږ سوه ځٌوانان واغستل - اود «عات» بادىشاه » کیس » ته چه دمعوک څوّ ولاړاو د داو او دهفه ملګرۍ په جاتکنې سره د غپلوغپلو سو داکيی باچا سره استوګن شول ‏ او د اود سره هم مُي دواړه ښئ بوی یزرعی «اځينو عم ‎١‏ او د نایال ښئُه کرملی « ایبیل » هلته کښ قفه. و په سال خبر شو چه داوٌد یات » ته اوتښتیدو نو با هغه هره د دک تلاش او نه کړو؟ زکتاب ۱ سموُل باب ٢٨۲-آیت ‎ )«-۱‏ ‏ره) دا خبره هم بیکق غعلطه ده چپه طالوت په خپلو ارون پښيانه شو او په رضُا صلاح ځ" خپل سلطنت او هپ دوه امیدواره هچ داود دٌ ته اوسپارۀ- دتوات نه دا صفامعلو می ی چه د طالوت د مېګ نه پې دطالوت په اغ د مفه یوځو ئځ هکمران شو-اوحضرت داو اووۀ ګاله صرف یوالځ د يوے کیل زبهو دا ) باپا وو دغه ریګ داهم غلطه ده چه طالوت د خپلوګنا صونو دکفارے ورکو لو د پاره د کا فرانو سره جِلٌک ته آماده شوے وو نه د هخه لس گام په ده جگ کښ مړ شوی وو ددے لیکوالو د ليکو نو نه ساول یوداسے قوق هرو معلومږی په «هفْةٌ هرګار او هر قدم به د پل قام د ړۍ ' په لارکے اوچتیدو - په دے طس کيل څچه د طالوت په حقله په نورشید جهان او دغه قسم نورو تار يلو نو کښے کوم وا قعات بیان شوی دی - د تورات مطابق هغه بیق غلط دی په خلاف د ده د تورات د مندرجانؤ نه چه‌کوم واقعات معلوميږی . دهیڅ نه دانټّيه ايت شی څه دساوٌل په دل او دماغ دا هوق غالب شو وو په داؤ د به رانه سلطت واغلی -نو هغه به غپل ټول طاقت د داوٌدٌ" په گرفتارولو کښے صرف کولو ‏ ددے لازق نتسه داوه چه په يی اسرا سلو کښے هم پريشان اواړ ګړږےه وو د ساول پل قام د هغۀ نه په دے خبره ناراض وو د ئپل قام اوطالوت ترمیځځه د اختلا فاتو نټيه دا شوه چه‌کوم #اونډی قامونه د دوی په پولو پراته وو - هغوی به په ا سرامُلی سرحدونو هب کوك ‏ چونکه د ساول سره دغپل قٌام اغلاص او همداردي نه وه 0 خبلو مو ژمدافعت نه شو کو ه2 -دئناامیدئ؟ اومایوسئ په دے حالا تو کښے دساؤ 0065١.) ۲٣ نه بند پیوند غطا شوے وو او په پل نة پوهيداو په دا ودا نه ما شوړه څه‌رګ سه کړی- په دغه زمانه کښے سبوئیل نې هم وفات شوه دو دپریشانئ او مایوسئ: په دے هالاتو کښے فنستیانو پۀ اا سرامٌلی سلطنت عمله اوکړه- اوساول د هغوی مقايل ته روان شو نور وا قعات د تورات په الما ظو کښے داسے دی «او په هخه ورخوکښے داے اوشول- چه فلستیانو غپل فوکُونه می کړل .په د اسرا ئیلیاتو سره جنک اوکړی » اوفلستیان مبع شول اود ضويم په مګان ځ دیره اوئيوله او سال هم ټول بق اسرامٌل جبع کړل ‏ او دوی په جلبو عه کښے غپے اولگول-اوڅه وفت چه ساول د فلتیانو لسکراو لید 5 - نو ویيه واخنسته - اودهغهً په درنٌهر شو" (ا- سموئل باب ۳۸ آیت۵-۱ ) د دےه نه پی ساول په بدله جامه ګښے يوے فالګرےه ښی ته رل ا ود هغ په دريعه 1 دسو کل ىې نه د خپل مستقبل په عقله پښتنه اوکړه- ه بیا هغ لځ دا زساؤل) ته اووځل څوک ستا د پاره پورته راوغواړم ۹5- هغه ورته اووےه سموئیل زما د پاره راا وغواړه چه کوم وخت هغ سځ سبوئل او لید و نو چغه ه کړه اوساول ته اووغع تازماسره ټک ١و‏ كړه ‏ ځکه په ته غو په غه ساؤل ‎-٤‏ بیا بادشاه هغ ته اووځل ته مۀ ویرېره- ته" څوک وِي؛ هڅ جواب ورکړه په یو بوډا د زمَک نه پورته راروان ده بیا هغه تپو س ١وکړو.‏ چه شګلے غه رګ دے ؟ هغ ورله اووځل چه بوډا سپ ده جٌبه 2 الوست ده- دغه وغت ساوٌل پوھ شوچه هم دغه سبوئیل ده رھ) ساوٌل پړ یخ په مه په سيده پریوت ‏ سموئٌل مال ته اوويٌل .تا زۀ وے ه آرامه کړم -اوپورته د رااوبللم ‏ ساول ورته اووے چه زۀ ډیر پړىیشان ځله چه فلستیان زما جنګ تۀ راغان دی او خدا ے پأک زما نه جدا شوے دے ‏ هغه نۀ غوما ته د نبیانو په ذربعه اونةً په لوب کښے څه جواب راکوی- نوته د ځکه راا و بلل په ما ته اوي چه زۀ څه اوکړم ک «سموتیل ورته اووے پس ته زما نه ول پښتنه کوے - هال دا ده چه غدل اک ۵ په تارځ' هوریشید جها ن کی دا له دپوک فابند زاهلے زو به الا ظو یاده شوے ده - 0065١.) ۳ دتانه بدا شوه ده اوستا دشن شوے دے ‏ اوخد اه پاک چه څه رګ زما په معرفت و ګل وو هم هغه شائ ئځ کړي دی غداڅ پاگ ستا د لس نه سلطلېت؛ شلو 2 او ستاګوانډی داو5 ته ورکړه ده - که چه تا د خد لۀ پاک هکم او نه منلو او د عبالیقتو سره ږ سغقی اون کړه- له د کیله هداځ پاک دتاسره دا اسلوک اوکړو- ددے نه سوا غدا ه" پاک به د تا سره اسرائیلیان هم فلستياؤ ته هوا له کړی - او سبا له به ته او ستا څامن زما سره یوڅاځ نش -اوخدا ة پا | به ! سرا يل دښگرهم د فلستیانو په لاس کښے ورکړی ‏ پی ساول سبد سق په زمگه اوږ د اوږ د اوغزبپالو - او د سبوپٌل په. خبرو ډیراوویرید لو او په هغه ونت کښے .په دۀ کښے هخ طاقت نه ووگه چه ټوله ورغ او ټوله شپهےځً وډ نۀٌ وه خو (ا- سموئٌل باب ‎٨٢‏ -آیت ‎۰٤۸‏ ) د ددے نه پی دساول اوفلستیانو ترمیض جنک اوشو ِ « او فلستیان داسراځُل سره اوچګکیدل او اسرا مل ځُوانان د فلستیا نو دګ نه اولښتید ل- او دجلیو٤‏ په غرونوکښے اووژه شول ‏ اوفلستيانو د ساوٌل امن ښه په عنه واغستل ‏ او فلستیانو د ساؤول څامن یونان ابيتداب. اوملکیشوغ اووژل او داحک په ساؤٌل ډیرګران شو !و تیراند ازوهفه رلگیرکړو- او هغه د تیراند ازو له کبله په ګرانه کشال کښے یر شو ه وو بیا سال پل وسله بردارغادم ته اووه څچه خپله وره رلاوباسه اوما په هغ او شیره ‏ هے نه چه دا نا سنته ( فلستیان ) را اورسی اوغیرے ‌اوےه عزته ے کړی ‏ وه د هغه وسله بردار دے کار ته غا ره کښے نښوه ‏ مکه په هغه ډیر وبريدو له وو نو ساول خپله توره راواغسته او په هغ باندے راپریو تلو چه د هغه وسله پرداراولیدل- چه ساول مړشو نو صفه هم په غپله راپریوتلو ‏ اودهفه سره مړ ىشو پس ساؤل ؛ دغه درے واړه امن اود هغه وسله بردار اوهغفه ټول خلق په هغه ورځ یو اه مړۀ شول ‎٤‏ (ا- سموشل باب 7-۳۱ يک ا-دب) پی ساوٌل د غيل ګناه له کيله کومه چه هغه د غد په حضورگے کړی وه مړ شو -عکه چه هخه د دا حکم اون منلو او دے د پاره هم په هغه رساول ) دحفه چانه مشوب وانسته چه په ‎٤‏ اشنا وو په د هغ په ذريه فل مت 0065١.) ۷ معلوم کړی- او د غدا نه څً تپوس اون" کړو - نپی خد اه پا ساؤل هلاک کړو اوسلطنت ‏ لی غوی داؤٌد ته منتقل کړو-» (۱- توارځ باپ ‎-١-‏ 7 یت ‎۱٣٣‏ -«ر) ددے حوالو نه زما دا خبره څرګند ول غرض نه دے په آیا سا ؤٌل شهید شوے ده- غه رگ په دے لیکوالو وځلی دی اوکه هف خودکشی کړی ده- بکه مدعاع دا ده په ددے لیکوالو او تورات په بیان کښے ډیر څرګند اغتلاف ده او په ده صورت کښے دساؤل په مقله د تورات بیان زیات مستندادے. .ددے نه دا هم صفا څرګنده شوه - په نه نو ساول په رضا صلاح څپل سلطنت داو د ته ورغنل وو او نۀ خپ دوه امید واره شج د دا ود په تران کښے ورک ‎٤‏ - دا خبره هم معلومه شوه هه دساؤٌل د مرګ په وخغت کښے دا 3ددکیس د پاچاسره یو سیاسی ناه ګزڼن اومنرور په عیثیت استؤ وو -او هره په . هغه دساول د مرګ ته غبرشو نو دخد اه" پاک په حکم د يهوداقِيل علد ة ته راځ او په ده علاقه کَپے په عبرون نوےځ شار کبټے د یره شو د لته د يهودا سا يل هغه خپل باچا ‎١‏ وټا لو په دے دستور د ساؤ ل د مرګ نه پی اووځ نم کاله پویه داد يیوغ دیو يښوداء يل باچپا وو - رم سموئل باب .یت ») دساوٌل ل د مرګ نه پی د هغه خو ساشبوستا » دیهودا قسل نه علاوه د نو رو اسرائٌلی قیائٌلو شو داسړ‌دساول د سرلښٌکر په «انيره نؤهیده په مدد باچا شو وو- دتورات په الفاظوکښے واقعات داسے ووې- لیګن دا سیر وی «ابنير ه په دساول دلښکر سرداروو ‏ د ساؤٌل شوۍ اشبوست دڅان سره کړو ‏ او سناغ ته را( ورسولو ‏ ( و صفه 2 د علبا دآشربانو بزرعیل ‎١ ١‏ فرايٌم ‎٠‏ بن يسین او ټولو اسراځليانو با چاکړو- اوه ساؤل د وی ابشېوست عمر دغه وخت دوه غلويښت کاله وو- په هخه د یی اسا ملو باچا شو - او حفه دوه کاله بادشاهصی اوکړه- لکن د يودا کورنئ؟ د داو پیروی او 1 او داو په مبر و کښے په بئ يهو دا باندے اوو ة کاله او شپږ مياشت حکبران ووه . ےه رسموئيل باب ۳٣-آت‏ ۸ -() 0065١.) ښقا «الخرض د ساوٌل په کورنئ او د داوم په کورنئ کے ترډيرے مودے مک وو او داو ورځ په ورځ مضیو تیدلو ‏ ١و‏ د ساول ټیر به کز ور کید وگ د پورته موالو نه موښ تۀ دا عبره معلوغه شوےء را) په اول په څپل ژوند کښے په رضا صلاح سره ځپل سلطنت داو" ته نه دے ورسپار۵4- سب په سال پے دصفۀ کوڅ اشبوست پا ها شو او هغه د يهو دا قَيل نه علاوه د نورو اسرا تل قَبَايٌلو پاچا وو - (م) د ساؤٌل غلورغامن وو چه ده د هغه سره په ګګ کی وژۀ شوی وو ا و دا یو دهفۀ نه پس د اسرائلیا نو بادشاه شو - : م) دساگٌل دمړګ په وخ تکے حضرت داؤ ط دیوسیامی پناه ګزن په میثیت د اسرائلى علا 3 نه بهراوسیدلو ‏ او ددے نه پی هغه مرک د يهودا ميه هکمران شو - ه) دحضرت داوٌگڅ اواوؤٌل دکورنئ ترممضَُّ او وۀ نيم کاله پوه جلګونه روان و و -او د دے ښنګونوپه لتیبه کے د ساول کو رنئ يره کمزوری شوه او پیدله - اوس به دساوٌل د هغه دوو ښعُو قّمے ته پام | وکړو-کوغ چه ددےه نیکوالو د بیان مطابق ساول د جنګ نه وړاشښع دحضرت داؤ 5 په ګرئ کښے ورکړپه وے د تورات د پوربته ذ کر شو و هوالو په ر ڼا ګښے دا خبره بیق غفالطه ثابتیر. ی - دده حوالو نه مون ته دا معلومه شوه چه دساؤٌل په ژوندکښے حضرت دا ود دهفۀ د لاسه په یو ضیرحکومت کڼے په پناهګریی؛ افتيارولو جبور شوه وو -او د ساؤل د مرګ نه پس هم دساول دکورنئئ اوعضرت داو" دکورنئ ترميائه تعلقاتا ږیر راب وو-او ددوئ تربيطه اوو هنیم کاله جتګونه جاری و3 او د دے نه پی عشرت داو د ټو لواسرتلی قيامُلو باچا شوے دے او د ساول کورنئ هم ده له بو رئ د خپل اچاب دے نوبیا په دے صورت کن غو هډاو د٥‏ ځیه نه سوال پیداکیږی او نۀً سن (۳- سمو ئل پاپ سمآیت۱) - 0065١.) ٩ ‏امکان پچ هکو ند ساوؤٌل به د حضرت داو په نکرانئ کيے هغدڅٌنه‎ - ‏دوه سُ ورسپارلی دی‎ ) ‏ره برخیا اوارمیا زرد ساوٌل پس مرګ کان اودهفوی عهېده‎ دده لیکوالو مطابق دا دواړه سړی دساٌل د هغه دوو ټکُوگامن دی چه پورته موه ذکراو تاش اوکړو- اود ساول اوحشضرت داو په واقعاتوکے مود دوی؛ په حقله هي او نه مول - نوعر له په د ساؤٌل اوحضرت داؤ گ په واقعاتو کې مو ددوۍ؛ په عقله هڅ اونة موندال- نو هرکله په د ساول دنه مېّنه بُعُومضرت داوگ ته دعنواله‌کولو واقحه‌ِیق پ بنیاده ده نو د کامنوځو ے عډوسوال نه پیداکيږ ی ‏ دا خبره هم د فکر وړ ده په د ساؤٌل د مرګ نه اووۀ نیم کاله پس عحضرت داوؤٌگ' د ټولواسرائٍلو قبائلو باپاشوے دے او دد عکومت په ټولواسرائلیانو درے ديرش نم کاله قاشم وو که ېره په واقعاتو کښے هم ارمیا او برغیا د ساؤل پس مر امن وے- بیاهم دا خبره د عقل ‎١‏ وانقل له غنه غه موز وتیت نه لړی ‏ چه دا دواړه غلبی به د حضرت داو" په حکومت گڼے د وزارت عظمی او سپه سالاری' په کلیدی اهبو مهداو باشے مقرر شوی وي - ځکه چه دخپل اهبیت له مخه د د دواړو عهدو د پاره هميشه زاړۀ او تجربه کار ا فراد پګار دی یکن دارمیا١‏ و برقياعو به دغه وخت ایله پویشت دیرش کاله وو- د حضرت داو په ګاردارالوکے دوه کسه سړی په ده نامو په نظر رای وه دا دواړه سمړی ددے لیکو الوهفه نصوص برغیا او ارمیا نه دی - د چا سره په د يئ افغان افانه وابسته ده- یلکه دا بي دوردی او تارځ ‏ ځ داے د - اول په د پرغیا ذکر اوکړو - برخیا:- دا نامه په تورات کټے. برکیيا ده- دا سړےه دب یاسیئ فل نه لٌکه دلاوی فل یو فرد ده - په بئ اسرا يل وکښے د لاوی فَبيه هیثیت د مذاهې پیشوا ياو وو د مذ صې قړبا نیا نواداکول او د صند وق عهد په حقله ټول مذ هې قرلائض په اع راوړل ‏ دد قِب په دمه څ خپل خپل کارونه اولګول ‏ چناغچه په دغه لړکڼے برغیا ربرکیا) اودهفة ځوی آصف په ذمه هم منصومی قراتئض وو چه د ثورات په الفاظوکنے 2 ذگر داسے شوے دے- اوداون دداوٌن د داود په ښا رکے دخپل ځان د پا ره لات جو ړکړل-او 0065١.) ۳ : د خا د صنداو ق د پاره څ هم یو کا تیارکړ و ١د‏ د هغ د پاره ړ غیمه اودروله - ییا داؤٌد اووځل چه د لاو یاو نه بقیر بل هيا ته د خد ادا صلتّق اوچتول ته دی پکار ځکه چه خد اه پاک هم دوی غورو کړی دی چه دخللة داصندوق د اوپتوی اوهبیشه د د دے خُدامت کوی؟٤‏ (ا- توار يچ - باپ ۱۵ سیتالب٢٣م)‏ - هاو داؤد د لاوی قيا مشرا نو ته او فرمائٍل چه دوی ږ ت خپلو روڼو ته سند رغاړی مقررکړی - په هغوی به د موسیقئ آلات يعف ستار. سرښده او جاغونه غږ وی او په اوچت آوان به په خوتحعالئ خو شعالئ! سندرے وام "پس زاو یاو » هيبان بن یو ایل » مقررکړو ‏ ١و‏ د هف د روټو نه ع آصف بن برزکیا هم - اود عغوی د وروټو بې مواری نه ها «ايتان بن قوسیاء ور سره . پي سند رغاری هيبان آصف اوایتان مقرر شول- څچه دوی په دزیړو جاټونه رکټوری) عْر وی- او دانقانه او برکیا» د صنداوق څوکیداران مقرر و9 - زا توارخځ - باب - - ۱۵ -آایت ‎٣٢ -٨١ -۱١- ١١‏ دموسيق؛ د يوماهراو د سندارغاړی په حيثیت حيثیت د آ صف بن برګیا ذگر په نورو ډیرو ځایونوکے مومجود دے ‏ د تفصیل طواحشند د ‎-١(‏ توا ریچ باپ سېام) اولولی ‏ د برخیا زبرکیا) په با پکټے دتورات د ىشهادت نه دامعلومه شوه چه‌هفه د لاوی » قلیل یو فرد او دغپلکورنئ مشر وو او د داو په عهدکتے پوخ زوړسړه وو - -اودانه" چه دده لیکوا لو دوینا مطابق د ساول د دنُطع نه د هغ پی مرګق کُوی او د داود په نگرانئاو تربیت کښے لو ة شوے (وبا صِقةً خپل وزیرمقررکړ وو که پرے واقعات داسے وے لکه څه رگ چه ده ټیکوالو لیګلی دی نويقيتا به د دا ود په عالاتو کې تورات ددے د ذکرنه غالى نۀ وو د تورارت د شهادت نه داهم معلومه شوه چه آعف هم په دغه وخت کئے د مو سیقوځ د یو ماهر په میثیت د .ه صند وق عهد » په خدامت د داو د لوری نه مرر وو -او د ده ليکو الو دا ونا هلځ بنیاء تۀ لری- چه آصف پن برغیا د پلار د مک نه پی د سلیمایة' په عهد کنے د هغه وزیراعظم شو. 0065١.) رر د سليبان" په مهداکښے تو رات د آصف د ذکر نه پالګل غا لی ده- دد وجه یاخو دا ده چه دد" په وخ تکښے به آصف مړوی اویابه هم په هغه نز وړ خدامستا ماموروی- د تورات نه داهم نه معلومیږی په دصق اولا د لږ وو- نوځکه دده اولاد هم د اففَآنا په اولاد کښے ورک شو - د را ففا نا ‎٤‏ | و بق افغان » په نامه خو هډو په ټول تورا کت د چا څه ذکر نیشته ‏ البته د" صف اولاد د هغه اسیرانو په لړکنے هم ذکرشوے دے ‏ کوم چه د ينت نصره قید نه پی بیرته د خيل مُيل کو رنی؛ه په نامه یروشلم اويهودا ته راغلی دی- ددے اسیرانو دمشرانو ناه اودهفوی دبیل يل ټرد ناربیه افرادو شعمارد عذرا بق په کتاب کزے په دوے باب کښے په تُفصيل سره موجو د د - دد باپ په آبت ر١)‏ کے د بئ آصف دگر دا ے شوے دي" اودسندارغاړونه دبی آصف یوسل اواتهویشت سړی » دعذارابئ د دکتاب په درم باب په لسم آ یت کن د بئ آصف ذکر بیا هغه وت شوے دے هه داسرئ نه پی په یروشلم کڼے د د هکل مقدس په د و پاره تعبیر لاس پوره څو - طرض د تودات په شها دت د برغیا او د هغه دځوی په‌مقله دا معلومه شوه په په ده نظريه کے ددے دواړو کانو ىره چه کوے2 ځې شوب دی هقه ّپ بنیاده دې - ارمیا بب څه رګ چه دبرځیا سره منسوب واقعات په تورات کن نشته- دغه شان دارمیا په نامه نه غو څوک ادساول په کامننوکئے یا د هنوی په ورن کټے موجو د . دے او نه دحعضرت داؤٌدً ۴ دا هلکارو په فلرست کښے د ارمیانامه شتاه د الته په کو مو ورځو گَڼے چه دساؤلۍ دکورنئ او د داو د د کودئئ؛ تزمياه عنالفت وو او يق اسرائیل دوه ډےه وو - دبئ يهودا باچاداودً او د نورو | سا تیلیا نو بادشاه دساول غُوة وو په ده ورځُوگنے به وقتٌا هوق د بی | سرائیلو کی سرداران اومثران سره د خپلو غپلوځوانانو د سال د کورئ نه شلید ل - (و داو د ته به ورتلل - او د هفة " ډله په ے مضبوطوله- ددا ے گانوشبار او ناه په تفصیل سره په کتاب اول تواري کښے موجوک د ۍ په دے غلقوکښے دوه تنه د يرمیا رارمیا) په نامه هم ذکر دی چه پ یو دبن یامیی قبلے او بل د « يښ جد » قیل وو دا دواړه ان د خپل 0065١.) ۳٢۲ شیاعت لهکبله مشهوروو - اود وی هم د مضرت داو ډله ټولی وه اود دےه نه دا صفا معلومیږی په دارمیا په مقله افانه هم صضض (نانهة ده - په کتاب اول توارځ باب ‎٤٢‏ کن د (ا نۀتر»م) پورے آیتونو کښے د عحضرت داو داهلگارانواو سردارانو قهرست موؤخو د دے ‏ دا هرست د اارمیا ۰ دناے نه نال دے - د تورات په شهادمتا د مضرت داوًگ د فوعُونٍْ سالار« یواب۰ ذوميداو - اوي به زه د تورات یوه بله عواله اولکم چه د هغ نه به دبرخیا او ارمیا په مقله خبره ثوره هم نه صفا شي ‎٧‏ ث‫ «بیا داؤد" اوو يل ٣یا‏ د ساؤل په ګورئ کے څوک پا ة دے ؟ چه په هغه باندے زه د« یونتن » په غا طر مهریا ن اوکړم ؟ اود سال دکورنئ يوغادم ده يبا » په نامه وو - هغ د داد په حُد مت کڼے پیش کړے شو یا دشاه د هغۀ نه پوښتنه اوؤکړه ‏ په رته) ضيبا ة ؟ هغه اووئيل او ستا بنده ھم هغه به با بادىشاه اوونل په ٣یا‏ د ماول په کورنئ!؟ گښے هیقوک ند دے پا شوے ۹ په په هغه با نل زه دخدا 2 په ‌شان مهربا ‏ اوکړم - هغه ته اووئل په دیونتن یوڅوه پا ة دے- په هخه ګو ډ ده- بیاباشاه دهغهً نه پوښتته اوکړه په هغه پرته ده ؟ ضيبا بادشاه تۀ جواپ ورکړو ګورو هفه په لود بار کښے د مگیر بن عمی ایل » په کو رکښے دے- يي داؤد بادشاه سړی واستول اود لود بارتهڅخ دهکیو ین عمی ‎١‏ یل دکور نه عنه رلا و بللو اود سال د وي یونتن ځوی و مفیبوست » داؤ د ته حاطرشو. اوهفةۀ ددا3ٌد په مخښن پرئ پریوت - بیا داگ د اوو يل مفیبو ست | صَغَْمِوًّ ورکړو ‏ ستا بنده حعاطشر ده داةد هخه تۀ اووءل وېريږه مه ځکه په زۀ به ستا د پلار« یونتن » په غا طرضرور په تا مهرپان اوکړم - اوستا ه پلارماؤژل زمگه به تا ته ټوله درکړم - او ته صمیشه زما په د سازخوان غوره باهفاً سيده ١وکړه‏ - او وےه ول ستالله دےه غه څیز؟ څچه نه زما غوند ے مړ سې ته په مهربانئ؟ اوګوره ‏ با بادشغاه دساؤل نوکر يبا راا و بللو-او ورتهة اووےه چه ما هغه مرڅه چه د ساول او هف دکو رنئ وو - هغه‌ے ستا د مالک ځوی مقییوست ته اوجلښل - پی تۀ زضيبا) په خپلو مٌامنواو 0065١.) م٣‎ نوکرانو دهخه د لوری نه زمکه کړه چه ستا د ناګ دځُوی د پاره ډه ډئ موم" وی لکن مغفيیوست په سا د نائگ طُْ 2 دے - هغه به هبیشه زماپه دستز خوان موری. او د ضيیا لی گامن او شل نوکران وو - با طيبا باد شاه ته اووځل په څه رنګ زمامالک بادشاه خپل غفا دم ته حم کړه د - ستافادم به هم هغه شا ن کوی لین د مفیبوست په هله بادنئاه اووے چه څه رګ زما مالگ باه شاه خپل فادم ته حکم کړےه دے ‏ ستا فادم به هم هخه شان کوۍ نیکن د مفییوست په مقله بادشاه اووے چه هغه به زما په دسازَخوان داے خوری لکه چه هم د شهزادا کا نؤ نه یو شهزاده دے - (و د مقيبو ست یو وروپ ورورهم وو چه امه مياه وه- ‎١‏ د ضيیبا په کو رکښے چه ځو مره خلق وو هخه ټول د مفیبوست نوکران وو رددے نه پي) مفیبوست په یروشلم کښے استوگنه اختیارکړه ‏ ځکه چه هخه په هلیشه د بادشاه په دسترخوان ږوډئۀ خو ړله - او هغه په دواړو پښوګوو وو (۳- سبوئيل باب و -آیت |۱۹) ددے شهادت نه موس ته دا خږے معلوه شوے چه ۱- دغه وت د سال په کورنئ کښے هیڅوک نۀ وو پا-ة- داکورنئ داسے برجاده او تار پۀ تار شوے وه چه نه خو عامو غلتو ته رونه'" د داؤ داميرانود درباریانو ته ددے کورنئ د افرا دو په حقله غه معلو مات حاصل وو - ۲) دیونتن ګوډ شل ځوی مقيیوست هم دګمنا مخ په حالت کی دیروخلم نه لره په پټه ژوند ټرولو ‏ ې دساو ال اودهفه د کورنئ؛ مال واموال هرڅه داوٌد ضبط کړۍ وو. داطخبره دفگر وړده که چوےه ددے لیکوالو د ؛ ينا مطادق برخیا او ارمياد ساؤٌل پس مرګ عامن دعمطرت دا ود" سره موجوداو دهغۀ په ګرانئ ګڼے لو شوے او بیا د وزارت او سپه سالارئ؛ په هنو عهدو یاښث قاشځم وے. له دمفیبوست دګو ډ والی وجه داوه په کوم ونت همضرت دا د د ساؤ ل په کورنيئ غلبه با مونده ‏ نو دغه وت مذيبو ست لا ورکوڅځ وو او ځپل اق دویره او پریشا نئ؟ په هالت کښے زغلولو- په منډهکنے دا رااولويد۰ او مفیبوست هم راګنار شو او دواړه پښےه ملة شوه- 0065١.) ٧ نو با د ساوٌل دکورئئ دافرادو په عقله مضرت داو ته د تپوس کولو څه ضر ورت وو؟ اوگه چپرےه دا اوو نل شی - په ددےه پوښتد نه د داودمطلب غاص دیونتن تی اولاد وو - نو بیا ده ساول دکورئ » وئلو نه څه مراد کيداےه ئی د دال څ وه نه ول چه آیا دیونانن په اولاد ګن څپ نه دے پا 1 چه د یون په غا طرپه هغۀ مهرباف اوکړم ‏ ده ته هم فر کول ار دی چه د برځیا اوارمیا په مو جو دگئ کښے به حضرت داد دساول د کورنئ نه دا لهے څیره وې- وو؟- دساول دلمو څامنو قصه هم غلطهۀ ده- دتورات د شهادت مطابق د سال څلور امن وو- چه ديه تن ریونتن ۰ ملګیشوع . ابیند اب ) د ساؤل سره یو غاڅ په هگ کے مړی شوی وو - (و یو کوڅ اښوست څ دساول نه پی دا سرا ئيلو باچا شوه وؤ - : عضرت اود" غڅلویښۍ کاله باچا وو - په دے څلو يِښتو کالوکښے هغةۀ اووهۀً نیم کاله یونځ د یو یل يهردا» عکبران وو - او په «عبرون کې په اوسیداو او دوه دربرش نیم کاله د ټولو اسرا ئیلیانو بادشاه وو - او په یروشلېکښ 2 استوگته کوله- عحضرت سليبانٌ , دمضرت داؤ نا دوفات ته پی دهغه کړرى مضْبْ سلیمانا دبی اسرا ئلو بادلاه شو- د دةۀ زما نه د بی اسراڅځلو دفروح او ترقئانه وه - ددۀ په زمانه‌کښے هيل مقدس تعمبرشو - دهضرت سليبان ټول حالات په تورات ککاپ اول سلا طين کښے په تتصیل سره موجود دی وه د دے تفص للا نه بیغ چرتۀ دا نا معلو مپږ ی چه « آآصف بن برغیا » دعمضرت سلیبان" وذیر اعظم او د افځنه بن ارميا» دد سپه سالار وو - (و یاد بیت المقدس تحبير د افخنا په نگړانئ کن شو وو - نۀ د (فخنه په نامه او نه په یو داے له نامه چه په بعيدو اعتمالاتو به‌ګوندے دهِغ مطابقت داففنه سره اوشۍ- څوکګ سړه د سلیبان په سردارانو اوا هل اروکځن موڅوه شښګاری- د ثورات په دي کتاب سلا طين کے د حعطرت سلیمان" د ټولو سردارا ئو او /اردارانله ناغ او د له در اشوست ثام د سال دطب ناځ په لړگڼے اشبعل نیک ده او دګ اغتلاف پوھ نه شوم ‏ 0٥0٥5٥ ٨ ۵ هنوی فرائض په تنصیل سره در ری - خواهشنند ۀ هور کل شی وےے په ته نهرست کښ چرته هم ها نه ) یا دغه شا نته مه بله نامه په نظر نۀ را مځ - نو په ده ينا دافغنه په نوم .په څه وشل شوی دی هخه هم هعوت نه لرۍ - ‎-٨۸‏ دافغنه په لگران ه کے د بیت المقدس تعمیر دايو دا سے پ بلپاره يره ده چه په هځ دستور سے په خوری- د يیت المقد سه ويز ځالگ . دتعیبر دسامان وغيره په عقله دلویولویو نفصیلاتو نه واغل تر وړو وړو جزتیاتوبت دهرڅه وضامت په تورات کښے موجود ده- دده مکګان په تعیرکښے په څومره كان لګیا وو او په څومرو موده سرته رسي هل ددے - د سرو زرو؛ سپینو زرو ؛ د زبرو او اوسپلو (و اود عمارقّ لرګوغرض دهرڅه تنصیل بیان شوے ده وه دیوع خپ نه هم ما نش معلومیږی په ددے مر مبارت «افځنه» بن ارميا وو لوستونگۍ که تضصدیق کول غواړی - ئو د تورات اول کتاب سلاطینْ شپږم باپ د اوگوری - ددےه باب آلفری دوه آبتونه ‎٣۸-٣‏ داسے دي رد سلیبان دملطنت ) په څلورم کال د زيو- په میاشت شت کښے دخد ۱ الا دکور بنیاد کیښو دځ شو- او په یوولسم کال د« بول » په میاشتکلت دخد' لا پاک دکور بنیاد کينو« ۵ شو او په یوولم کال د« بول » په میاشت کښے هغه کور د خپلو ټولو هصو سره د خُيل نتش مطابق تیار شو -او دغه شان ددے په تصرکے اوو کاله اولګیدل - ‏ددهمګان په نقبیرکے یو نک دره پاکوسي زره او شېږ سوه مزدوران لګیاوو په دک تعد اد کڼے به اشیازره ان په عزونو ګڼښے کاڼ ايتل- او په ارو به ه پريکول- اوجوړول . او یا زرهکانو به دغه ګا دغرونونهنکته راوړل. او دره زره شپږ سوه کانو په دد غلقو نګرائ کوله- ‏هرکله په دهده مکان په عقله ټول تفصیلات د ډيوے نه واخل ترډیوته پویه مو بود دی- نوکه چرۀ دا تعدیر داففنا بن ارمیا په لګرانۍه کښے شوے وه ود هۀ ذکربه خواه غنواه شوے وو - لکه چه په دے یګل کښے د پیلواو مرشع کلرئ؟ کار د هيرام نوغيو تاره لاس شه مغ لوب عقة فگر موم يه به - ماسپه مولع ‏له زا- سلاطین باب » ايت ‎٣‏ ۱ ) 0065١.) ۷٧ وې هغ به علدوه هدنطرت ان په ټول عهد سلطنت کښے دافخنا په نوم څوک نيشته - نو هرکله چه د (ففنا پل وجود ثابت نۀ دے نودهغة په ګزنئ کن د بیت المقداس د تصرهډ و سوال نه ۹ پید اکیږی- دا ځیرم هم د فکر وړ ده چه أکرچه په مشرق روایا تو کښے آصف بن برخیا دمضرت سلیمان د وزیر اعظم په ډول شهرت موند 1 ده - او دا نوم د یو ډیربانا او«انشبننا په مذحوم کښے استعبالیږی - لین ترڅو مره چه داسرا لی روایا تو تطق دځ- د آصفا ین برطیا د وزارت وا قعه څه بلیاد لرۍ- ۹ پښتوژبه دپڼتو ژٍ په محقله چه ده دیکوالوڅه لی لی دی- هنه ډیر قابل! فوس دی زو ددے څپره غما زې کوی ‏ چه د مقلو په وُخت کښے به پښتو او پښتنو ته پههکوم نظرکټل شول- ددے په حقله به دومره ول اق وی چه که پرےه دا نياخ ليکوان په پڼتو ژبه پوسید ‏ و پټتو دوۍ نقٌ وه هره کړه- نو دوی په دا هز نه وو لیگلۍ- هم په ده ډول دهضو سه په پښتو ژبه کښے څبره منسوب کول هم ډیرلو ‏ جرأت دے- په دے لیکولو کړه دے-- ‎٠‏ دیفث ته مبله او بې اسراڅگیل ‎ :‏ په دےه نظریه کیتے دعضرت یځ دوفقات نه پی په ېی اسرائلو باندے د پفت نصرخبله په داسے ډول ذګر شوۍ ' ده- چه د هه لنه دا تاثر پید ‎١‏ کیږ ی ‏ چه ګو ندے داخیله به سمداسق شوی وی حالانکه د يت شر ة میل او دحضرت سلیبان" د وفات ترمیځٌه کم وزيات غلور سوه کالونه تیوشوی دی وه دغلو روسوو کالو په دےه اوږده زمانه کښے ددےه هیرے هډ وڅه پته نه لکی - چه د حضرت سلیمان" د وفات نه لپی د آصف او افنناغه !ام شو؟ د اففنا دغوش تدابیرئئ؛حي انظام اوکثرت اولاد او قابلیت ذکرخو د لیکوالو په ډیرو شاىث ارو الفا و کښےکړه دےهځ ول ددے باوجود د ا قفنه ئفپل خیالات اود صهفهًُ د اولاد الات دڅلورو سو و کلو نو په د اوړ دهرمانه . کینے بيقی نامعلوم دی او دام پته نه لگ چه په دے عرصه کټ افخنه او د هغه اولاد په غخپل قا می ژو نداکنے کوم کرداراداکړے وو دایو نار مقیقګ عقیقګ ده چه دحطرت سلیبان؟ د وفات نه چي دهغةۀ د وی رجعام د تفت نشي په در کال د بی اسرائيلو سو قبيلو هغ نه بفاوت اوکړو- 0065١.) او د یزجام - نوےه یوسړی په ماي نره کي 2 حدا سلطنت قم کړو - دبا سرائلو دا سلطنت د اسرائلی سلطنت په نامه مشهور و و او دددےځ صدرمکام ه سپاریه » وو- د ه رجعام سلطنت دېې اسرائلو په یوے کل «ديهوداه قاعُ وو -او دوےه سلطنت صدرمقام یروشلم وو دت نصرمبله د یهو دا په نلطلت شوه ده وه دښت نصرد دے عيل ناسل شپږ مځ کاله اول دې اسرا تلو په سلطنت زسماریه) 7 ثوری یاچا سلبان سارحمله کړی وه او يئ اسرا کل ځً بند یوان کړی او د ځپل وطن نه ۀ په شړلو چبورکړی وو - دا فلق زی اسراځګ ) د سلمان سار په کم دميډ یا په ښارونو کښے با هک شوی وو- ددے حقیقت په رټاکے چوىگه ددے لیکو الوپه قول پښتانه د هغه بِ اسرائلو اولاد ده کوم چه په غورکښے پناه ګزين شوی وو او دده واقَعائُؤنه دغور علا ة ته د يی (سرا ملو داخرايح اوصلته ددوی د قيام بطلان کیږی - په ده ينا دا ټوله خېره ه ښیا ده ثا بتیږی - داسے معلوميږۍ چه د سللكک. ق - م په خوا و شاکےچه د۳ ثوری یاچا له خوا د « سارپه » کو مه صاصره شوی وه - دالیکوال دهِغ نه بیغ ناخره وی - دوی د ېئ اسرا تلو د وړومې اسارت واقحات د لورات په الا ظو کښے دا آے دی ‎-١‏ او د شاه پمودا آئنرد سلطنت په دولم کال ددایله »موی« هوسع» په سامریه کڼے داسرا مل باچا شو - او هفۀ نهه عاله کومت اوکړو - اوهخه د خد له پاک په نظرکټ بد ی اوکړه- بیا هم داسرابل د هغه بادشاهانو په شان نه کوم چه دهفه نه هخکښ ټرشوے وو - او شاه اسور د سلبان سار» په هغ راومٍْ اوهوسۀ د هغۀ غلام شو - او د هفه دپاره 2 مغ راوه - او شاه آسوردهيځ سازش معلوم کړو له چه هف رهوسع) شاه مصره سو» ته ا ستاذی لیږلی وهو (و شاه ورت ة هغه ورن" کړه- کو مه چه به 2 کال په ءال ورګوله. پی شاه آسور هغه قیداکړو - او په قید ځانه کن د؟ ورله بیړۍ؟ ور وا چِئّه - او شاه آ سور په ټول ملگ نانده مله اوکړه- او سا مرټه ته لاړ. و هخه درے ءاله پورےګیره اوسٌاتله - - اود هوسع په نهم کال شاه سور سامريه او نوله اولسرسٌل قید یان کړل- او 7 نیور ته څځ بو تلل- اوهفو یڅ په يش کے اود ونان په واله څاپورباندځ او د ما دچا نو په ېا رو نوگښے آا د کړل ؟ ۰ او شاه آ سور د بابل .کوته / عواء عبات او سفر واي - خلق دا ولوتل- 0065١.) ۸٨ اودی اسرا لو په 2 څ د سامریه په بارونوگښ 7 د کړل؛ (۳-سلاطِن باب ‎١٤١‏ - آيت تا ‎)٤٠٣‏ - د تورات دد ے حوالو نه دا معلومه شوه په دت ذنصر د يل نه د يرا ګاعو اسان د فل سلطنت نۀ د آسوری باچایاتو دلاسه جلا وطن شوےه او د ميډا یا په ضا. نو کے اد که شوی وو الودت تصردحط په وجه ددےځ‌لو قېائٌلو د خپل ملک نه د تښتید لو اودعور په رو نو کټے ددویي د ابادید لو هډو سوال نأ پاة يږی - د يق اسرانلو د اسارت نه پی د لاس-8 لق - م په خوا ؤ شا کښے هنت نصرد بابل باچا د يیلودا پۀ سلطنت حمله اوکړه - دده حبل واقعات دتورات په الفاظوکئے داے دی داو د صد قیا شاه يهودا د سلطنع د نم کال په لسمه میاشت او په لسيه ورځ دا ے اوشول چه د بابل ېا« شاه ښوکد نصر سره د خپلو ټولو وکو نوپه يروم عبله اوکړه-او د ښار هنایخ ‎١‏ خيي َد که ‎١.‏ و د ښار هناش ے مصارونه جوړکول- او دصد قیا پادشاه د سلطنت تز یو ولسبه کاله پوه ښار غاصره وو - اود غلورے مياشخ د نلے ورځ نۀ‌پی په ښارگنی داے قمط شروعغ شوچه د ملک د غلتود پاره وراک نه" پیلاا کیدلو نو بیا په فصپل کُښے کنډ ر اوشو- او د دواړو دیوالونو ترمیئه کومه دروازه چه شاهي باغ ته عناعا و۰ هغ نه شپه په شپه ټول جکی ځٌوانان اوتښتیدل - دغه وضت گد یانو ښارګیرکړے وو او بادشاه دباٍبان لاره «ولیولۀ- ليکن دکسدیانو وځ په باچا پے اووکلو- اوهنه ځ يرييو په میدانکې دکیرکړه ‏ اود هنه ټول لښکرد هفۀ دهواوشا نه تار په تارشو- پی بادشاه ۀ اونیولو ‏ او په رمل کېن "د شاه بابل بنوگد نمر په ام تٍکے پیشکړو - او په صة کم اولکول شو ١و‏ هفوی د صد قیا » غامن دصفة دسترګو د وړاندم قتل کړل ‏ اود صدتیاسترګ څ اوویغل. او په نګ رو نک ۀ وتړلو او پاېل ته بوتلو د ‎٤‏ اود شاه پاېل بنوگد نصز د سلطنت په نولسم ال د بنئے میا شت په په اوومه ورځ د شاه بابل یو نوکر نپوز رادان چه دجلو دارانو سرداروو یروشلم ته‌ راغ هغه ده اځ کور د بادشاه مل او د پروشلم عرکورۀً په اوراوسوزولو اودکد انوټول دبگر په د جلو دارانو د سردارسره ؤو - د پروشلم دپناه دیوال-ۀ دڅلورو واړو طرفونو ته اوغورکٌولو ‏ ١و‏ ق فلق او هغه فلق چه خپل-ة پرینی وو - او د باین د باچا په ښاه کښے راغلی وو او 0065١.) ٩ په عواسو کټے په څوک باق پاة وو هغه ټول د جلو دارا تو سردار ښو زرادانگرفتارکړل- اوبابل ته د٤‏ بندیوان ېوتلل - لین د جلو دارانو سردار د ملٌک کنګال او طريبانان پربیتودل چه عغوی به د کړکیل کار او د ( لګورو د باطونو څوکئ؟ کوی - زهدے نه پي دعیګل مقدس؛: دهخه لوښو تفصیل دے .چه د غه سردار پابل ته اوړی وو-) پی يهودا دېل ملک نه اسیر لاړ اوکوم غلق په د پهودا په زمکه پا ة شول په دوی دبابل یا پا ښوکد نصر پړیني وو په هغوی یاندے ۀ عِد لياین اق قام يخ سافن عاگم مقررکړو " ز۳ سلاطین باب ۳۵٥-آیت ‎١‏ تا ‎٣٢‏ ) - لکه چه د پورته عوالونه څرګنده ده- ښت نصر په سلطنت يهودا دره ځُله جا کړی دی په دے پلوک د يهودا سلطنت تّاه شو- په زرګونو يهو دیان اووره شول او په زرٌګونو د پښت نصر په کم بابل ته بنایوان راوستل شول-او په زیګو نو يهو د یان او وه شول -او په زبګونو دیات نضر په کم بابل ته بندیوان رلومے شول - دیونان مور ديلو ن په الناظوکښے یوسگکدال قصاب هم په دومره ۵ رسئئ سرهګ.پے زه مناڅ تۀ نه باق ؟- څه رګ چه ده بهودیان یابل ته بیولی وو ددے مبلو مشد ت اود ينت ذصر جبرو فر چه په طیال کټ اوساتط شی دو د ده خبرےه تصو رسم نا شی کيدے چه د لت ذصر د هيل نه بهګوندغ ې دومره لویه پېانه اسرائیلیان تښتیدلی وی لکه څه رګ په دد لیکوالوخیال دے که پرے د تورات شُهاءدت ته (وکټه شیو دد نه هم دیهودیانو د تين مرسته نه کیږی- بلکه د دے نه دامعلومیږی چه ډيړ ښمودیات خووژلی شوی وو او ملک نور قابل ذ کر اولس مرفتار بابل ته بیو۳ شوه وو اومقا هه کان په یروشلم کښه پرریښودلی شوی وو - کوم چه د مل ک کال او غریبانان غلئ وو او په هوی بانده هم د بت نصرد لوری نه حاکم مقرړشو وو- په دے صورت کڼ د یهو د يانؤ دنیښیت نه سوال پید ‎١‏ کيدک شی او ن۱مان - . په باب لکښے د يهودیانو د اسیرئ؛ زمانه دتورات مطابقً او یا کا له وه دازمانه په قو لحاظ سره ددوی د ټاهعئ او پريثا نئه زمانه وه- دد وئ! قومیت اه شوه وو ددوی هیګل مقداس وران شو او ددوی ښارونه د زک سره هوارشوی وو - دوی په اما ئی لعاظ سره د تباهئئ د ژوره کندے په غاړه اودرولی شوی وو په بابل کښے د دوئ؟ دژوند ذمانۀ د غلامئ اومایوسمئ زماآوه-او دوی نه پوهمیدل چه ده هلاکت او بریا د پی په ددوی د دوپاره ژوند سامان څه دنګ پد ائی ؟ په ده دمانه کښے په و یک دانیال 0001٥ ۲ ۶٨ ۷٧ ‏نی پیدا شو چه د خپل علم اوت له کبله دبابل په دربارکټے د لوغ عزت او احترام‎ - ‏غاوندا شوے وو‎ د یت ذصرنه پی « بیل شازار» د بال بادشاه شو- دد د سلطنت په دوم کال دنال نې یوو ب اولیده"ٌ په دغه خوپ کټ د یهو دیانو دآزادئ نب کپ شوے وو-(و ددوی دا آزادی دهوروس ز(کوروش ) هخا منثی باچاد ظهور سره وايته ښځیلی شوۍ ده - ناه دوی هم په طمع دژوند شې ورځ تيرو غ - « بیل شازاره یو ظالم عیاش او ئس پرست باچا وو- دغه باچا وو چه دهیګل مقدس په پاکولوښوکنے 2 شراب څڼښلی وو- اوددے گبراو عزور په نټيه کی خا ۰ پاک دد سلطنت دفوروس (کوروش) هځامنشی دلامهټاه کو؛ (اوخوروس د خپل سلطنت په وړو مې کال يِهۀ د یانو تۀ زادی ورکړه- او د هيگل مقدس هغه ټول لوښۍ په بت نصر لوټ کړی او د ېابل په غزانه کښے ‎٤‏ اینی وو - د يهودیانو یوامیر زربابل ته هوا له کړل- او ټولو يهو دیاتو ته ځ خپل وط ته د تلواباز ت ونکړو- داسیرئ نه پی هخه ټول آزاد شوی يهودیان په د زربابل په مشرئ ېېک فلطئ ته‌لاړل دهطوی د هاندان قبیلو ومونه اوشیار د« عوراه» نی په کتاب کے موجود د دا ټول غلق دوه غلوپښتا زره دره سوه او شپیتة وو- ددای سرهاووۀ زره دره سوه اودیه دیرش وڼنه مرثنان هم وو او دوه سوه سندر غا ړۍ ښ سړی هم په دوی کښے شامل وو- د يت لصر با بلی د لامه د یهو دیانو داسارت سره ددےه نظرے" هخه عصه په په اسراشُلی تار یي اړه لری غتمیر یئ - د تورات د شهادتوتو له نه د ساؤل دو فاتّ نه واغْل د اسرا ځلبانو دوړومې اسارنگ رزما 2 اوبادخنت نصر دلاسه د يشو دیانو په بابل‌کت دفید ویند تر وغضته پوه مو دد نظرةً د (همم ګردارا فننه اود هغه د اولاد په حقله هی او نه لیدل- او نه موه هخه خبرو غه ثبوت بیاموند کوڅ په د « افْنا سره مشوځ بیان شوی دی - لو د دع شهاد تونو په رټاک به ښاعلی لستوګي په غپله دده نظره" د قداراو قیمت اند ازه او لګوغ شی - ےء الا قّ دم ۳ اه ق -م رس له ةق م 0065١.) من د پابل سلطنت دکو روش دلاسه دړه وړه شو - یهودیان آزاد اوبیرته فلطین ته اورسیدل ‏ اود غپل هيگل مقد س او خپلو کورونو په دوياره تعبیرکڼ لګیا شول- دتارع' په ېړده زې شماره واقعات څرګند شول - د کو روش او د هخه' دکونئ دوه سوه کليز سلطنت د سکند رمتقاوئ دلاسه تلا ترعا شو - سکندر لکه دبرک لو بریښید هو - اود رعد په طئان او بړقید و - وا دهفه دفتوعءاتو عبر دهخۀ دپل عمرهومره اوږ د هم نۀ شو دهنه لیر نلدنو دهغة مرګ نه پیي په یو بل تو ک به کې- (ور سکند رد سلطنت مثرق صو# چه د پښشو علا قه هم پښ شامله وه- د هغۀ د یو مرل سلیوکس لاس ته داغل او د د وا فَْحانو په نيج هکی ديونانياو مستتل عکومت په نه علاقه کښے قامْ شو - دد نه پس په ختلفووغتوتو کڼے منتلنو قامونو وارپه وار د پښتتو دا علاقه د طوښتو علوبلکړه ‏ اوبیا ۀ خپله دوره. غتمه کړه ارودده غاوره مږه غاوره ئول دغه شان دی لت تصرد د يل نه پی تؤر دولی موه کاله تیرئول - په ده دولس سوه لاله کښے موش دبئ افخان په عقله په منوی ددے نظرځ مطابق دغور په غرونو کڼے استوګن شوی وه - د پورته دوایا تو مطابق سواددےه ته نؤورهیغ څه واؤ نه ریيال- په د هغ غلتو به دمه علداقو د مشرکا لو له يول هه دبنت نصر د هيل نه دولس وه کاله پی دعربو په زمگه داسلام شر رااوغتلو - اسلام په خپله یولئ کن ددنیاے که مظلومد اودړديدل انانانوته دامن ‎١‏ و سکوت اوایونوی ژوند پیغام راوه وو - ول په دے پيغام کن داثانانو د يوع ده دپاره چه دغپل طاقت په عرورکښے داشان مقو قو مامبان وو مبْګ هم موڅودوو - ىؤ در غاصبادؤ ره ډےه دخپل طاثت په پو ره زور داسلام دپهام غالفت شروع کړو- او ددے بغالنت په نه گے دم نه مديئ ته دهضو هرت واقعه شو - په دغۀ زمانه کېنے ددث لیکوالومطابق دعوردے یی ا(سرا ئیلو ته د عضو لن" د لورۍ نه داسلام دعوت راځ - رعضوت خالدل" هم دوےه ننلوه" مطابق نل بئ اسرائل وو -) ده دعوت په جواب کښے ده غلقو د ذپل یو مشر قیس په ماق کن يوه جرکه مدين ته اوليږله - دے جررګ په مدایت کے د مضور سره ملاقات 0065١.) ٥٢ اوکړو- یمان څّ راوړه- او د مره دمثرقیس نامه دمطوز د لوری نه په عید الرشید بد له شوه- اوهم په ده موقٌع ده له د حضو له خوا د رملک اوبطان) مظابونه ورکږه شول ‏ قیس د م5 په غز وه کښ هم شامل شو او چه بيرته راغلو نو داسلام په تبيغ کے لیا شو- او په سلتګه کنے وفات شو غه رګ په ددےه نظرځ دهغۀ مے کومه په داسرائیلۍ تاریخ سره مردوطه ده جاج مود تورات د شها دتونو په رڼا کې اش ده دغه رګ په دنه همے جاج داسلدی تار په رڼاګ واملو - داسلایی تارځا نۀ دومره خبره مرسته موی چه کوم وفدونه اوجرګ په مد يله کښے د مضور په غدامت کڼًے عاضرے شوے وےه ‏ په هح وکف هم سړی د قیس په امه هم وو - نو دا امګان توکيدے شي چه په دے سړوکښ شاید په يو قيي » هغه سړے وی چه دخراسان اوسید و اوامشال لری په د عور د علا 8 استوګنوي- و ۀ داهیره چه قیس دم په غزوه کنے شامل شوه دےه او عضو هخځ ته دمگ اوبطان غطاب ورک ړک «ه- یو موضشوی روایت ده په داسلاې تار نه ه مرسته نۀ کیږۍ د فڅ مکه واقعات په تارونوکښے په تفميل سره موجود دی - د سیرت نوک شو دمضور متحلق هره خبره اهمه ګڼلی ده - او په تاريځڅ ده لل ده - با داحلو ډيراهم واقعات وو - عاصو ما په دئیيس دعهضرت غلا ھم قوم اود هغه په دعوت داغل دك ‏ لؤ دا یره به ضرور ذکر شوی وه د ملگ (وبطان » ائاته هم خ ښناده ده - دا ظاهره ده چه ملک یوځ د نپلیلتو سره خنصوص نه ده - بلکه دا لنظ ډیرحفه فلق هم اسنتصالوی کوم چه په شی ډول پښتاناً نه دی هم دغه رګ دبطان لمْظ په ده عزصض ایا دکړپه وك دے چه په هند کن پښتانة په پټهان پیز ند ل شول ‏ دافبره هم رفگر وړده په مضرت غالن پولوط نومیال صمساي وو.اود ولو اسلاي مؤرغینو د قول مطابق د ينروم 85 (وه قریشو په قبله ګښے وو - ول دا نیکوال څ اسرا ئی مني دايوداے خبره ده مه د ټول اسلاې تارغ نه خلافا ده ضر ځار" أبن ولید د هپل پو ھ .با طاقت ‎١‏ می قابلیت او ځاندائ شرافت له غه د یو لوش میثیت ځاوند وو- - داسلام نه وپاندے سم هغۀ په قريلو کے ډیرسترګه وراو انوریژوو- رموږي د؛ سلام په #النت کښے ه" ډیره مُوثره مصه اغنئي وه - داکهده په جنګ "پے 0065١.) ‏ڼب‎ دمسلمانادؤ فج په شُکست بدالول ‏ د هضوت قالدين ولید د ينی قابلیت ګارنامه گنل شی - او دمسلماند د نه پی په هغۀ داسلام په لارگنے کو کارنا۵ سرنه رسول دی دهخ په وجه د سیف الله مُطاپ ورته هاصل شوے دے ‏ او دادعزتا او لوړتیا یو لو متام دے- ئودداے سړی دصپ کپ څره هره په ملله ١و‏ تد بذب کښے نۀ شی کيد ه - دا عبره هم د فکروړده چه که چره خا لل بن ولید اسر ئلۍ وه ئو په مده کل هم بیلودیان موبود ده - او ده يهو دیانو چه مسلمانانو ته غومره نتصان رسوله شو په هغ کے څ څه کے نه کولو- نوغالدبئ ولید چه د عُؤراسرائلیا نو ته د موت ورلو نو هفۀ خُل ناو رسوځ د مدييئ په دښو دیا وۀ نۀ استصىالولو- اوکه پرےه داتسل که شی په وا مضرت فل دعؤر يئ اسرا ټلو ته دموت ولٌکړه وو - اوقیس د خی" په نه مديے ته حاضر شو وو - نو با به دا منل هم مترور وی چه د عؤر داسرائیلو اود يأرب د اسرا لیا دؤ ترمِياځه به با قاعده لگ را نګ او تعلتات قا وو. په د صورت کیلے به دقيس قام قبپله اود هخه د استوگن غا په یټیی ړول مطيم وو او دهنة حالتټ به په ټروک نه وو- په ده بنا نه مو عضرت غا لل بن ولید | سرائیلی وو او نۀ هنه قیی عیدالرشید ته خپله لور پۀ ن اح ورکړی وه - او نه 1 دعوت ورکړه د- په ده نظريه کپ دعضرت خالذ اب و ليدشمولیت غالبا په دمورخ فرشته ده ليک نه‌د غلط یئ په بنا وی- فرشتۀ نیی.په غالدبن عبد۱ دنه يوعرب چه په یو روایت د ا وجهل په اولاد ګڼے وو او په يوروایت د غالدبن ولید په اولاگی په سل گښے دلابل دحکومت نه معزول شو او دغلینه د وی نه بيرته خپل وطن ته نه شو ټل نو په کوه سليبان کښے استوګن شو اودلته . یومسلبان پڼتون ته خپله لور په ن اح ورکړه - دصغ نه دوه ځامن اوسول . چه د يونامۀ لودی اود بل لامۀ سور وه - زمالۀ په رید وسره د ګل په غوا وشاکې ددوۍ اولاد دومره ډیرشوے ووچه د پینور» کوهاټ او بلوى د ښْره علاة ۀيُوه وه " د رضخ دا روایت د تاریئ شها دت په رڼا کن درست نه دے عابل ه سسللګ پوه خوڅه چه د سلګدم هم لا مسلبانانو په تبه کښے نه وو راغل - او ته د ستلاګ پورے دمسلما نا نوا تر په مطتیوطو بنیادونو دلابل او قٌند هار وغره علا قو کښے قام شوه وو - په دع ویظٍ کے دئابل ‎١‏ عزن ‎١‏ او قند هار د-3 د رتیل شا ها دؤ په تصرف کښ وه- ودمسلبان عاکم د معزول کیدوعو هډو سوال نه" پی ‎١‏ گیرږ ی- بهر حال 0065١.) ٧ امتبال کيدے خی - په د رشت دغه روایت ډږےځڅ یکوالو درست ګیل وي - (و د فرشے په روایت کښے ‏ غ د خالد بن عبد الله نه غالدبن ولید مراد اْس وی زود هفه" سره ۹ داافانه وابسته کړی وي - دده نظرئځ مطابق دئیس دسلبانداو اود مد يخ نه خپل وض ته د رلرسید و سره سم اسلام په پپښتنو کښے غور شوے معلومیږ ی- اوا با ن کيدےه ئی چه پښتا نه به په ایړه ه قا ی حيثيت په اسلام کښے داغل شوی وی وه دایو داے خبره ده په تار ې وانعات ه' تردید کوی - «البیروق » د لسے صدئ؛ مسیی په لړک داباسیند نه په کله د #ابله پو ره آبادپښتانۀ قبائیل د سرکښ- سرتیزه » بفاوت پنده او هند و مذ هبه په الفاظوذګر کړی دی -دیولسې صدئ' په آغانز کښے د محمود غزذوی اه نند پال په هلو نو کښے که يوطرف ته د مود په فوطُو نو کښے مسلمانان پښتانه" شامل وو داشند پال په مرسته عٍر سلم پښتانه" هم جنګیدل په دولسمه صدائ ګن د ګبود غز نوی غوری ىږه که مسلبانان پښتانة وو دؤ د پرتهوری راج په فوځونوکښے د غیرمسلم پښتنو رساله ھم موجو آحھ وه- د کیراه او ښیر په غرمسلم دمښتنو د عمد على علوری عبله دخ د زما ئُ مشهو ره واقعه ده- دا ټول تارڅئ واقعات دده خبرے مرسته کوی په د مخپږه صدۍ هبری پوه به قا اواجاي حيقیت کښے ټول پښتانۀ لامصلبانان نه وو - البته دا درست ده چه هخه پښتانة په د غزنوی اوعوری سللاطینو په ماد کښے ىشامل شوی وو - ‎9١‏ دحکومت صدر مقاما نو سره نزده و و- هغوی په (بّدا کش اسلام باوث وو - دا خبره هم د فو وړده چه د قیس عبدالرشید نه دساوٌل پو کومه شبیره په دے لیکوالو در کړېی ده هغه دساول دهغه شرے نه #نالفه ده- کومه چه په تو رات کښے د ساؤال په حقله موجوده ده - دقیس شببرهوخو وړا نداے بیان شوی ده اود ساو ال سُمیره دتورات په شهادت داح ده- رھ پورنه نه په ښکته ) اود نیرنه قبیس پیدا ىلو او د قیس نه سال اوزیټکین؟- اودساؤٌل نه یونت ملکیشوع . (بینداب ‎١‏ ٠و‏ اشبعل پیدا شو- او د یونتن څوی 0065١.) هه مرپیعل وو - او د مريیعل کو میاه وو -اودمیاه کامن قفیتون »ملگ۸ تابع رو آغز وو اود آغز نه يهدعده پداشو - اود يهد عد ه نه علتً عزماوت او زمری پید ‎١‏ شو - اود زمری نه موضااودموطغان ضښعه پیااشو اود ښخه نغۀ را فعه . درافعه څُوئ العیسه او دالعيه عُوه اصیل وو دامیل شپږ ځامن وو - په نومونه ے دادی - عزد يقام » بوکردء اس یل» سفریاء عبدیا. اوحتآن ‏ دغه ټول دامصیل ځان وو. ز(- تو(رع باب ‎٨۸‏ ‏ېم ‎ )۳۸-‏ د پورته معرو طاتو نه دا ېره واماسه شوه چه دا نظریه په مپل موبوده شګل کګښے نۀ خو دتورابت د شها دتونو نه غه مرسته موي اونه داسلاق تارځ نه ؛ او داے معلومیږی چه بیق په زیان او موطوقې روایان مب ده- دا دوایات په اولس صدئ کش وضع شوی دی - او دا ظا هره ده څپه حعض روایات د تارګ واقعاتو کا نة شی موه - البته که داے اووئیل ئی په پښتلنۀ شلاً ساې النل دی اود تاریئ شواهدو په رڼا ګنے داغیره تابته شی ئوپه منلوکښے ا' به څ ناه اشکا ل وی -او نۀ ‎١‏ نګار - دا نظريه دکه مه مواووځل د تار یچ سلواهدو په رڼاکښے ډ يره کمز ورئ ده مقيقت دا دے لپه. ه قامو نو داصل نل ممله دیو رد واحد سره مربوط کولٍ او په شپرو پادےه دهغ یاد کیښودل نه څه موزويت لری ‏ او نه غه جوان - بیا هم که دده نظر ‏ پي منظراو ليو شی - او په کومه نما نه دو کومو حالاتوگښی چه دا نظربه وضع شوی او مرو.ح شوي ده د هغ باح واشسم تی - ئو د به معلومه شی په دده نظرځ" واضعینو ښۀ په عور او فکر دا نظریه وضع کړی ده - او د هالاتو مطابق ه' یو درست اوموزٌوٌ کارکړه ۰ه - او داو پُل به ئد ځایه نه وی - په ده لیکوالو په دخپلو حقیقاتو په رڼا کت ځڅه کړی د ی دهغه وخت د تقاضو سره ځٌ مطابق کړی دی د پښشو او مغلو و یزش (ورقابت ډیرچنوا' ة وِو- دواړه قامونه د پو بل سیاسی حرينان وو پنتانةً د مخلو په نت ډیر وړا نده مدان اومهشاب شوی وو او دمغلو نه ډيروړاندے په اسلام کښے داځل شوی وو د غزئوی اوغوگ باد شاما نو دعملو په وه دوی دهند سره بلد شوی اه دمغلو نهڅً ډیر وړا د 0065١.) پ هند په زمکه سیاسی اقتد ارموثلنا وو- اومق چه ده ا قتدار په و جه په هل دعظیم سلطلتونو په تشکیلکے هم یامیابه شوی وو. ورستو په مغل مسلمانان شول- او د لهذیپ په دا که کښے داغل شول ‏ ىؤداففاښتان په زمگه ددوی؟ مقابله د پېتنو سره وه - په ځل اصلی وطن کيے خو پښتانه" دخپل قبائلی نظام میات او قایی موم په وجه د ده قابل نۀ وو چه دوی په دے زمکه یو مقثد رسلطنت قَامُ کړه وے - 'اودمفلو متاله څ کپ وه - وله په د کے مالات جداوو - وه پښتانةه د سیاسی عروح خاوندان وو-او ترڅو چه د پيئنلو په قای اتداق کټ رخن نه و یې پیدا شوی ترعغ دمغلو سیاسی ارمانونو وده نۀً شوه کو - لین دا هالات د شپاړ سه صدائ په آلازکښے بدل شو لکوم وخت په بابر په هند خبله اوکړه. اودحعض په نه کښے دهندوستان غُنت و تاج د پښتتو نه مخلو نه منتقل شو ىؤ په هند کښے هم دمفلو سیادت قامُ شو - وغ سره ددے چه په هنداک ې طاثت د مغلو په لاس کښے وو بیا هم د پڼتنو سیا می طات بیغ غتم شو نه وو لبته ملتشر شوےه طرور وو (ودا توقٌع کيدے شوه چه که دا هور وورطاتت بیا په یو مرکز راعون شی نو ددے نقصان تلاق په اوشی - دااموقع پښتدو ته ډٍیر زر په لای ورغله - د با بردوفات ته پی پښتانه" د شنرشاه په سرکردکئ؟ کنے بیادسیاسی اوئٌتدارغاوندان شول ‏ اود هند سلطنت د مغلو نه دوباره پښئنو ته منتقل سلو دسلطنت ده اشتتال د ملو او پښٌنو په سیاسی رقابت کے نؤورهم شد ت پیدا کړو- شر شاه چه کومه طربهه د ځپل سلطنت د وسعت اوا سشکام ار شروع کړه وو- ده نه داتوقع کیدے شوه چه د مفلو دپاره به دوبارو دهث په زمکه پښه کیښودل نامن شی - اوکه ره قددت شیر شاه ته کاق موئ ور کب و او یاد شر شاه په اولادکښ یوبل شیرشاه پیا شوه وه نؤوامغان کيدے شو چه د هنداوستان تارځع دمفلو د ذګرنه هال پا ة وے- وا داے اون شول ‏ غه په شیرىشاه هم زرو فات شو او د هغه په اولیر کښے هم څوک بل شر شاه پيد ان شو او د عادل شاه سوری په زمانه کښے همایون هند بیا ترلاسه کړه ‏ وا سقه ھم زروفات شو اود هندوستان تاج اوت عو ش يب اکبرته پا شو- اکبریواځً دا نه په یو رور فاغ وو بلگه د سیاست دکۍ لمپونو نه هم د ضرداروو.- په د غه زمانه کپے سلطلنت 0065١.) ۷ : منلیه ته په هند ددوؤ قامونوبدق نپټنو او رامپوتونه فطره وه اکبرددے دواړو قامونووېقله افتات پاليی تار هه رلھبوت هغه په مینه: روادارئ' اورشتوناطو غېل ړل اوپښتانۀ چوکه دمغلوسیاسیرقيبان وو نو د نوی سره زورآزماق شر عکړه و په هندکښے د پښتنو د سیاسی طافقت وړه لو تے نَبّاغ هر خَاة په وے د هغ په وراڼو لو اوختمولوکه بوغت شو - دهند په ز‌که أکرچه اگبر د پښتله په مغلو بکولوکښي خوکامیاب شو وله د اباسین نه په قبله ابادو لپښتنو قبائلو د هغه دا ارمان ریژبد لوه ره ښوه - او د پښنلنوا و مغلو دا زورآزماق د اکبر نه جهالگیر ته 4 فيرِث کښڼښ پا شوه اکیوکه یوطرف د پپبٌنو د مغلو بًکولو د پاره د فو طاقت نه کاراضستو نو بل طرف ته مغل مئورضینو د قالی تذاليل ربک شروعکړو او د دوئ سچقله ئي دايے ج سروب اضاۀ وضعکړے چه د هغ په وجه د پښتنو قای انا ‎٠‏ او جلودی » هروح کیدله او د هغ لازې نتېجه په پښتنوکښے د امساسکهترۍ پاکیدل وو - مغل او ایرانیان دواړه دخپل وغت استصاری طاقتو نه وو او پښتا نةٌ د خپل ِافياقُ مل و قوع په وجه د د استعباری قونو نو په مينځ کڼ ےګیر وو -پښنتون یو دايے باقسته قام دے په د خپل آزادی پ پسند طېیمت او د غپل آزا دپ جرمکښے د تاریخ په هره دور هکښے داستعباری طاقتونولنوا په نازییااو نامونونو الفاظر یاد شوے او دا نسانیت سوزسلوک مسق ګنل شوه د ه ‏ د ېنو د قاق تشِیٌک او تذ لیل په لړکښے ایرانیان هم دمخلو هم غاړي وو - ترکن يه پښثوهره نوموړی کارناك ته به دعيباکوته ښوه شوه- د دو داصل نل په عقله هم د مغل دربار مورخیته ه سروپا اضاغ وضعکړه -اوغورے څ کړه پټلنو کر چه خپل سلطنت غو بائلد وو وه په دے مرتک د هخوی قا تذل لکیدلواوداماس کهترۍ د پیاکيدؤو په وه د دوی؛ د قای هستئ د فناکیدو خطره وه - دا ظاهره ده په دا يو غطرتاک رک وو او ټولو نپیتنو به په شدات سره هسو سکولو او دا اهساس به هخه پښتنو ته زیات کیدلوکوم چه د مغل دربار په اميرانوکے شامل وو . چنائچه دپېتنو مشرانو ددے مرک د د فعے د پاره دپبتنو داصل تسل مسل ته توجه اوکړه او د غا دجهان لودی په سرپرسټکڼے نعمت ادلٌّه هروی د غزن اففائ په نوم تاريخ اوليکلو ‏ او په هغ کښے يۀ دا نظریه په اول وار پش کړه او داکتاب د وروستنؤ ټولو لیکوالو مأّغذ اوګرغيد دغه شان دے نَظرِة په پښتنوکے د يوه عتقيده ميقیت اومو ندلو- زما داګیاس د شوکت افغانٍ ددے اقَبْاس نه هم مرسته موی - ۰ . د افغاناتو پۀ نسب باندے د نشانو شرمناکه میؤکړی دی اوکله هغه وغت چه 0٥0٥5٥ ٨ ‏سن‎ ‏دافهانانو د لت ستورے دغپل به انفاقئ؛ لهکبله په ډبیاو وو- او د مغل با د شاهانو د‎ ‏ملت ستورے په عروج وو. دغه وخت د شاه عباسي صفوی ایراق سنير د‎ ‏حهاکیر باد شاه د و ړاندے د مغلوب مریف زپنښتانۀ) په نس لکے داعبپ راو ښکلوچه په‎ ‏يو ممتبرکتابکښے (د ۱« معتبر .کتاب غرنګک چه هغه وغت دغیال په الىارئکښے ښد وو‎ ‏دغه رلګ اوس هم دے دا لیکلی دئ په افغانان دء دیو» ته يک او ددت خپل‎ ‏لو اوه هوده بیان سرهيۀ سرپیڅ يوځاغ کړه او پپله هم د دے بيان مرسته‌اوکړه. د‎ ‏سفیر پۀ دک بکواس بانداے چه د چارچاپیر نه د آستّااوصد قناپيغ نر اوت شوے نوغان‎ ‏جهان لوي رچه د مخلو په د ربا رکښ امقئعزت په دے وجه قائم وو چه د هغة پلدراو‎ ‏که نی دلاورخان لودياو دولت فان لودي حاکم پنباب ؛ د مغلو په دوسق کپ‎ ‏او دافغانانو په دشمفئکپے خپل سرونه ورکړی وو دا اراده اوکړه چه دایرافی سفیر د‎ ‏دےه ټکواس تردید اوکړی او دا فغالانو دفسل املیت ظاهرکړی کر په هغه يمان حهان‎ ‏لودي) ته دخره لح دجواب ورکول ضروری نۀ وو وله غیرت مندکله کل اوریډے غئ.‎ ‏اوهغه هم بیا اففان چه سلطنت خو ة باجح کړو وه په پوزه ځ ح پرے ښود له دګ‎ ‏کیله خان جهان لودي خپل اميران لکه قطب خان .سرمست غان ابدالی . همزه ځان توځیء‎ ‏عىرغا نککړ. ظريف خان یوسفزے»؛ افغانستان ته اولېږل ٠و دا یقين غ حاصل کړو چه افغان‎ ‏يئ اسرابل دې . چه سلسله نسب يۀ د يه دا ابن پعقوب نه وړاند ترسام ابن نوح‎ ‏پوه چه په د یاقفث مشروروردے رسی او دایافث دمغل قوم مورثا اعائ دے ٌکرڅه دا‎ ‏د یمقیقاتو واقی شټبه وه وے غالب وم کله دا رغيل شوه چه د هپوی مغلوب هرف د‎ ‏په سب کی د هغوی نه زیات شی په د ېنااپه دے تمقیق باندے څ دځان ستايع‎ 59 ‏الزام اونٌکولوچه تراوسه پورےه دا که ده‎ ‏که چه دپورته اقتياس نه دا معلوی ری خان چپټان لودی د پڼ پښتنو د نسل د معلومولو‎ ‏په غرښ دخپلو امیرانو یو وفد افغانستان ته اولیږلو اودوفد د شقیقاتو په نه کښے‎ ‏له دایرانیانو لوا د پٍنتنوداصل په با بکئے د دیو زا دافسانه په غو رشید هها نک په تفصيل سره ذکر ده‎ ‏له نواب مان چهان لودی این حلاورغان لودي ابن دولتغان لودي د مهاګريو مشهور سپه سالار‎ لوش ‏وو - دشاه جهان پاو تک څ بفاو ت اوکړه اود شادی فوڅونو د لاسه په سللالک اوو ژے‎ ک ساول د اکقرو مورغینو په غیا لک دِين ييىن په اولادکښے ده او قورات هم ددت مرستکوی ‏ که شوکت ‎١‏ ففان ص ‎۲۰-٣‏ 0065١.) ٧ ‏دا معلومه شوه چه پښتا نةۀ بئ اسرايٌل دی سوال دا پیداکیږی په پېلتو غپل ضل‎ ‏په بق اسراپٌلو وله ورٌکډٌلو؟ زما په ضیا لکښ ددے وبوهات داوو:-‎ د پښتانة دبی اسرامٌلو په‌شان په خپل نسل یوغاوره قام دےه- دنپښتون قام هر فرد دغیرپښتون په مقابلهکے چل ان په فر قګني- د پښتون معؤا ده شريف . امیل او د ښو اغلاقوخاوند » بښ اسرائٌلو به هم خپل نل دنورو نه دومره په فریګټلو چه دوی به دغیراسرائل خلقو د بزرګئ او لوڅ وا لی اعتراف ته هډو تیارنة وو رم) په هخه زما نک او ددے نه ډیره زمانه ورړندے وروستو هم د تورات دا نظر به په خلقوکښ مقبوله وه چه ټول بنیادم د حضرت نوځ د دره ځامنو سام .هام او پافْث اولاد دے او سام ته پنپلو نورو روټو فضیلت حاصل دے ‏ په ده نا دسام اولادهم د نورو و ټو په اولاد باندے فضیلت لر مس دا نظريۀ په هندکنے وضع شوی ده او دغه وخت په هندکښے د پپیننو نه علاوه قابل ذکرقامونه یامڅل وو او یا هندوان ‏ مل حکران قام وو او د یافث په اولادکڼږ ‎٥٩‏ - تو د مغلو سره خو دنسلن اس شتراک هډو سوال نة پیداکیدو ‏ پا-ة شوهندوان تودوئ دعام په . اولادک وو وے یوغواهندوان دپښتنو تر سو ونو کالو هکوم پاة شوی وو بل دا په هندوان يت پرست وو - او د مسلبالانوچه دبت پرسقې نه غومره نفرتٌ ده هخه معلومه مره ده - ئو په مذ هې لعاظ سره هم دوځ ۴ داغوره نۀ گنله مه خپل نسل د د يوجکوم اوبت پرسته قام سره ورګ ډکړی- بل لورته بق اسرائل کر چه امل اسلام خو نۀ وو وه اهلکتاب خوضروروو - اوعقیدنٌا او د مذهب له لخه د بت پرسق نه متنفرو و په ده لعاظ د هندوانو په بت د پپنتنو په نظرکښے قابل امتوام وو- دا هبره د پښتنو لیکوالو د طر ز تر نه څوکند ده له دا خره یاده ساتل پګاردي ‏ هه کر مه دنيانز ډيرے موه دکتاب پي اش په دے خبره مطنثه ده او عام ملوردامنل شوه چه ټول قامونه د عشرت توح د دریومامنو ساممام او یافث او(اد دے لکن اوس ددے خبرعلی قدروقمت بيق مکوک ده اد هيټُوک ده ره ته په داے نظر نۀ ګوری مرک پویو تارګي ببان ته ‌ګتل هار وی -زیات ته زیات دا یو دا ليک ده چه په هغکنے مو ته ۵ ق.م) بهودی تصوىات ښکاریږی- همه ېه ې لے . غه همه د هنه مقد سو روایاتو صم د چه په کوقىماذظه که صن ې شوه وو ول دټګره سره بابلی اوآسوای روایټونه هم ګډ شوى دی او داد بابله اوږغه اتک قدرق یه ده- زهمولاتاابوالکلامآزاد مرهوم ديو ته م2 امساب کيف نه ) - 0065١.) ه٠‎ د؛یرنیانوسره دنسلن اشتزاک سوال هم نۀ پیډ اکیدلو. او نۀ پا هنه زمان کن لکه د اوسئ زماےّ دانساق نسل تقسيم اواشتراک دانسان شنامئ دعلم په اصولومې وو - بناپه دے د ینو د نای افانارد جذ ه تَسَكین دب اسرائیلو سره په نسلی اشتراک کپے کيدے شو. دغه وجه ده چه دوئ دا نظریه وضع کړه ‏ ول دالے معلوميږی چه دمغلو په درباری موْرفنو داهم نۀ ځايٌد له چه ېښتانة د په نس لکښے دمفلو نه افضل اوڼل ځی. نو په پېتنو باندے څ دځان ستائُن الزام اولٌکولو که په دا ضبره د شوکت اففغان د هخه وراندت اقَټاس نه څرګنده ده . . ۱ الفرضی چپه د پښتون د قای غصوصیانو اود شلی (ف تار د جذ به په رڼاکښے په د نظربه غو راوکړے شي .نو دا ے معلومیږی چه د دے هر هکړي؛ د نپښتون دهالاتوسره مطابق او په ډیرغوراو کلروضع شوي ده ول د دے واضین هغه خلق وو چه هغوی یاغو په هندکے پید ‎١‏ شوی اولوة شوی وو او يا د غپل عمر لو به عصه په هندکښے تیره کړې وه د پښتٌنو داصاى مرکزاو وطن سره د دوئ تطلق | وغه ربط نۀ وو.پاة شوے. دوی هے د قام او شل له عنه خو پنتانة وو. ول د نپبتنو د ژوند غوئ بوی ‎١١‏ و د پښتو ژبه نه بيق نابلده وو پبلون قام دوئ د پښتون په نامه نۀ پېژندلو: او نة ک » پښتون» د دے قام اصل نامۀ ينله ‏ د دوگ په غیال کن پښتون - اولافغاناوو که په د صخ زدماۀ مُورخینو دا قام دافغان په نامه یادک‌ وو او وروستوېټهان وو که چه پڼتانةٌ په هندکښے د پټهان په نوم مشهوروو -عري مؤرغينو هم دغه قام ۵ افغان په نامه ياد یادکړه وو (یرانانو يیو ورته هم افغانان وئېل - دغه وجه ده چه د دوئ په خیا لکښے د دےه قام امل نامه افغان وه دپښتون د دو" په غیا لکت مُسئ ميثیت لرلونوځله د بن اسرائیلو سره دنسلی اشتراک قاشولونه ىپس په زوړ تار کښے دو ته د یو داے بنیاد اوريشم ضرورت وو چه دهعغ سره دافغان رشته اوتړی ‏ چنانه په دے نظربۀکښے د ساوٌل په کورن ئکنے د « ارمیا او اهْنْنا۰١ېانه‏ وضع کول هم په دے غرض شو یی که ېي ده لیکوالو پپنتانةً د پښتون په نامه پیژندل او د پپښتنو تارڅ ۀ لیکډ وت توسکنه ده چه دا نظريۀ داے نهُوے ‏ 1 هم په ده ډول چونکه پتون یو شباع قوم ده اود مذهب سره هم مينه لری. دغه ريګ حضرت خال دن ولید هم داسلاي تاخ يوځلاند ة میړه سه - تردے چه عَضِو د حغة دمړاغ ستائينه . الله توره » په خُطاب سر هکړی ده -او دا دعزت اواهْمٌنار یو 0065١.) ۵ لوړمقام مه کو د عضارت الد سره دلو شنبثا اھ رشت په قایدلوکښ هم د پښتون قام دشیاعت دجذابه تن موجود وو او موزونیت ۀ هم هم لرلو ‏ نو د حغرت غالٌٌْ او دقیس (عبدالرشید) دهم قومئ رايت هم وض ع‌کړو ‏ یکن په موبوده شکل کپ د دےه نظرية هره کړئ؛ چونکه نه غو دعبرانئ تاريخ نه او نه د اسلای تاریخ لوا مرسته موی نو ښا په ده په موجوده شک لکے دا ډیر هکېزوری ده البنه‌که دا اووئیل شی چه پښتانة سایق اللسل دی نو دابه یوه جدا له شی. 4 . هه ره ٍ ‎٧‏ 8ه . په . ۳ ‎٠ -- . 1‏ - پښتانۀ څٌوک دی؟ (ر۲) : د پښتنو داصل نسل په با بکڼی ځن غلق دا نظربه هم لری چه دوی دحضارت ابرا هي نه دق ې قثوره اولاه دے - په دے لماظ سره ددے نظطر مطابق پښتانۀ نسلاً بی قطوره دی .ده نطو مرستیال واخ چه د« ي ې ساره » د وفات ته پی حضرت ابراميګ ې قتوره په پل زومی تکښے واخسته - او د هغ نه خ شپږغامن اوشول چه نومونه و دتو رات مطابئ دادی :- زمران »یتسان مدان .مدیان. اسباق . .سوځ - د دي قٌتورے په ده شپږ وځامنوکے په تورا تکښے صرف د دوو عامنویقسان‌او مدیان اود ذکردے .او د باق څلوروغامنوئ صرف نومونه ذکردی او د اولادټّ ذکرنشته او ددےه وچه دا ده چه دکتاب پيانٌش مطابق مضرت ابراهِيئ په خپل ژوند کښے د« سأرها یي .. د اولاد نه علاوه د نورو بيبيانؤ اولاد د مان نه رم تکړے ده لکه چه داهره دکتاب پی اش باب ۲۵- -آیت ۷-۵ نه معلومیږی ٥و‏ ابوا هأمرڅة اما اق ته وکړل. اود نورو بیبیانو ځاسنو ته یئ ډیرانعامونه ورکړل . او دمشرق ېه لورنيے دمشرق مک ته ج اولیږل " . ۱ دي قتورےء دکوموڅامنو ا ولد چه په تورا تکنے د دے . د هغ تفصیل دکتاب پیدائ باب ۳۵-آیت م سب مطابق داے دے ‏ او د پقسان نه سبا او دوان پا ځول. او د « ددان » په اولادکښے اسوری» لطوسۍ؛ اولوی وو -او د مدایان عامن عیفاء عفر 0065١.) ۳ه حنوک اوابیداع اواله رعاوو - او داټول يښ قطوره وو دکتاب پیداکی د دے پورته شهادت مطاىق د دے لیکوالو داغیال دے چۀ د بي کتویه هغه څامن چه په تورات کښے څ د اولاه ذکر نشته ‏ - هغوی دپل ر په ژوند دمشرق په لورتلی وو- داخلق دایران په شبال مغري علا قه کټے چه هغه وغت په توران مشهوره وه آباد شول - په دے وط نکښے دا نوواره د مدی. په نامه مشهور شول ‏ وے دزماۀ په تيريډوسره داغلق د پارسیانو سره دايے خلط ملط اوګډ وډشول چه بیلتون ۀٌگران شو ول د یي قتويے دوه نورځامن یقسان او مدایان پنېله علاقه کښے استوګن وو دغه وجه ده چه د حضرت موس په وغت کے پ هکتاب پید ان شکښے د د وی د اولاد دؤومونه هم اود شول ‏ دغه وغت داغلق ,دش سیناسره متصل په سرزمين اي هک ےآناد وو - د مایان اولاد په مديان او د يتسان اولاد په يقساق مشّهور وو - د يقسان په اولادکښے عضرت شعیب پیدا شو او د دے نه پی دا قوم په قيیشهور شو په تورا تاکے حضرت شعيب په دره نومونو - یترو » حوباب ین دعوائل اوقیی" یاد شوے دے حضرت شعيجځ' دعضرت موسنا سطرهم ووا و دا دا نه دبنی اسرتٌلو او . قينیانو » تملقات خوشګوار وو. دغه وجه ده چهکوم وغضت د ساؤل زطالوت) د ارا په رماندک ديق اسرائیلو اوعمالیقو نزمیٌه جنګونه شروع شول نود حضرت مموئل په هدایت طالوت ده قینيانو ته اووے په تاسو دعمالیقٌو د ميخّ نه اوک د تو رات په الفاتلو کښے د دے وجه دا وه اول ساول قينيانو ته اووے تاسو دعبالیقو دمثځ ن اوځئ ‏ هے نه چه زۀ تاسو هم دعمالیقو سره هلاک کړم حال دا دے چه تاسو د بب اسرانٌلو سره په هنوی دمصر نه راوتلی وو-ډيرے مهریا ن کړه وے ‏ پس قيیان دعمالیقو دمينځ نه‌اووتل .او ساؤل د هويل نه وا تر سُور پورے چه مصر ته عناڅخ ده -عمالیق اووهل او د دوئ یادشاه لاج ژوندے اوټولواوټول غلق يه د تورے نه تیرکړل ‎٤‏ ‏حسصالیقو دمیلغ نه ددےهك قینیانو د وتلو زمانه د متُویفینو په غیا لکڼږ (۱۹۳قم) په خوا وشاکڼ کپړ شی - لکه چه د تورات د پورته شهادت نه معلومه شوه چا« قینیان» چه دعبالیقو- دمینځ نت اووتل ‏ نو دوی بیا چرته لاړل ؟ د دے نطرِ د لیکوالو په هيا لکښے دا غلق چه اول په « سرزميئ ایکهکے آباد وو - او بیا دمه مرک نه په وتلویجهبورشول نو دوئ دمشرق په 0065١.) ۳ه لوراوکوچیدل -اه دایران په کُطی قَلٌزه علاق هکښے ميشته شول ‏ ځکه چه هلته ددوی خد هبقوم اول وروټه د وړاندك نه ميشته شوی وو. د دے لیکوالو دا قیاس هم دثورات په شهادت مغ دے لکه په د تورات د قضاة. باب اول آیت ې۱ نه داظاهره ده: ماو د موسل د سر قین اولاد دگجورو د ښارنه دب يِهودا سره د يهودا بیابان ته چه د عراد جنوب ته دے لاړه او هلته دغلقو سره ميشتة شول ‏ : په دے آیت کښے دعرا د نه مراد د تورات په شهادت عراق "ده لکه چه د تورات ددے آت ته معلومیږی ‏ او دعراکنعاق باچاچه دکنعان جنوب ته به اوسیدلو دعق اسرائیلو د راتلو نه غبرشوه زګنق ‏ باب مم یت اله) دپورته شهادت نه دامعلومه شوه چه قینیان د يهودا په منکرتیا د يهو دا بیابان ته راغلل ‏ ددے نه دا قیاس مرسته موق چه دلته بۀ د وړانده نه هم کُے بی اسراثئیلآباد وو د يهو دا بیایا نن کوم غالۀ کيدے شی ؟ دکتاب پیدائثش پاب ۲۵ دن آټوثو په ناد ده لیکوالو داغیال «ه چه په په دے آو نوکنے د- آرام م په مراد دایزان قطی قبلیٌزه علاقه ده او دا قینیان هم د لته آبا د شوي وو د زا په تیريډو سره داغلقّ د پشت په علاقهه‌کے استوٌکن شول .دده لیکوالو په خیا لکن پشت د سپز وار په غطه‌کن د هغه علدة نوم وو چه وروستو په غا منشی د ور هټے د « پارتیا» په تامه مشهوره ده-او په اسلای دور هکپے به ورله« طبرستانُ و ثُل شو ددے نظرٌِ مطابق دده علة زپشت یاپشتیا) استوکن د زماۀ په تیريدو سره اول د پامشتین او بیا وروستو دىښتون اوپثتانة په نامه مشهورشول ‏ دا لیکوال وام چه د ایران داشکان ځاندان بادشاهان هم هغه خلق دی کوم چه یونان مُورفينو د پارټین په نامه یادکړي دې - یعنی د دوي په خیا لکپے د یوناق مُورغينو پارتن هنه خلق دی - چه اول په قینیانومشهور وو.او وروستو د « پاشتیا» داستوگِغ دمناسبت په وجه ورله پاشین یهن اووئپد شول ‏ چونکه داخلق دي ي قتوره اولاد وه نو په دے لحاظ سره ن3 ساصیان وو - دا څیره هم د فکر وړده چه آلکررزی مورځ . مسقرټار» هم دایران اوساسی (پارټټن) بادشاهان دپشتنو په نامه دذکرکړی دئ" په هرحال د تثورات ددے په رته شهاد تونو په بنادومره ثابتیږی په په قد په زمانه له مرآة العالم حله اول عصه دوم صثګ 0065١.) ۵۴ کے سای قبائل د ایران قطی قيلڼے علية ته د مېداجرنو په ډول راغلی او په دےه عدقوکښے ميشتة شوی وو او داظاهره ده او وروستو به پنپله موقع وضاءت هم اوشی چه په د علدق وک غف آربان قبائل هم استؤکن وو نو د دے آریائ قباتلو سرهد ګډون اويوغاة استوکن په وجه په د دوۍ وپڼه او د ژوند ژواک له چاره دیوبل نه متائرشوی وی د دپښتنو په با بکيے ځے خلق دا میال هم ظاهروی په پښتاغ يوناق السل دی په پښتنو لیکوالوکنے دد لظرځ سوکرم مرستیال ښاغ عید الفیغان ده ددة په خیا لکڼنې دپښتنو نومونه , د دوی دکاواوعل ئو ناے د دوی ریسبونه او رواجونه د دوئ دڅلمواو زرو ارا د وغط وغال د یونانیانو سره ډیرژورشابهت او نزدیکت ایت لری . د دے په حقله تفصیلات ده ښاغلی په خپ ل کتاب . دی یټهان »کے وکیړی دی خواهش منداۀ په هخ کے لوسیط شی - په ده ډول من لق داے هم دی چه هغوی ته په پېشوکے .کښے د منٌکولو او ترکانو نغښے نښا ۀ هم په نظر راق او دے خیال ته مائل دی چه دا غلق زپښتانبه دمنګولواو اتوکانوسره هې غة نسلی تعلق لری ‏ دغه خبره دی چه د پښتنو د نسل ېله ډیره - چيداه اوکران ۀُکړی ده وه اول د ده نه چه موښ دپښتنو د نل په حقله يوك سکوپّ نی ته اووسو د پښتو تل په باب کے یوه بله شهوره اومدلله نرهم د ذکرکولے ضروری دي - 0065١.) ده . : ض- ۰ پښتانه څوک دی حیښتنه د اصل نل په حقله دزييه نظره دپښتنو د اصلل سل چقله یوه بله مشهوره نظریه دا ده چه پښتانةٌ د هخه رق : قبائیلو يوه څالګه ده موم چه په تاريخ کے د هند ورو پا آزیاگانو په نامه مشهوردۍ دانظریه دلفظ پښتون اوپښتو ژه په تار اوولغوی څيړۀ مب ده . د دے نظرئ مطابق هرله په د نولسې صدئ په آغانکڼے د يور عالبانو او ژپوهانو له خوا دهندوارو پا اقوامو د ژبوترمیاه لزدیکیت اواتحاد په علی دلائلو سره ثابت شو نو د دے نه عالبان ده نپے ته اورسیدل چه د ده ژبو ویوکی قامونه د نسل له فله یو خلق دی او د دوی اسلاف په اولهکښے يوځڅلۀ اوسیدل ‏ او د دوی ژبه هم یو ده وروستو چه دے خلقو د ديا بنتلنوملکونو ته مهاجرت اوکړو نو د ښتلف یط او ماعول په انژکيی ددوی ژ هم بیل بل شوے ‏ وه دده ټولو ژبو ماغذ هغه ژبه ده کومه پهآربائ اقوامو په ابٍداءکښے د مهاجرت نه وړلند په خپل ابتدام مسکنکښے وله داژبه فراشيی حقق موسیو ليبان د ‎۲٠‏ دیک » په نامه یاده کړی ده او اوس با ورکه ده - پۀ دتث لړکے د مطريي عالبانو نوا د ربا اقوامو د وړومبق مسکن نېقله تُقیقات اوغيپۀ شروع شوك او د هخه وخُت نه وا مل په دے لړکښے دے عالبانو شپچراوو د شله کاله پل عقیقات جاری اوساتئل اوددےه چقله خ مپل خپل غیالاتا ظاهرکړل - د آريا قامونو وړو مسک نکوم وو ؟ دآریاګانو د وړومبی ټاټوي په با بکڼے دعالمانو ترمیاته اخلدف ده حَن عالبان وا چه د دوی اول مسکن دشمالی یورپ ملکونه يمی سکنډت يویاء یاذن لینډ یا د ډیلیوب سیند ناوه زوادی) ده څُ عالبان . د ګر اسود شال غاپه ددے قام داولق استوکے زمکهکتي ‏ ځے خلق جینوې روس او ين عالان چزيره ناج بمقان اوغے نورځ د التاقَ ١د‏ رال ترمیاه نګ ددوی 0065١.) ۵۹ داستدگن وړومين مسک ن کني ‏ خُف عالبان ده عقیدے ته مال دی په د آ ران اقوامو داو لن استوګت زمکه دملکولیا او ين نرکستان علت ة دی . وله 'کثر مؤریفین اوعالان ده عقیده ته مالل دې چه د آريان اقوامو وړو مي مسکن د پاسیر. لوپه ١و‏ درود آمو سرچين دی - په هرمال د آرباق اقوامو وړومين مسکئن هرچرته چه وو ‎٠‏ دا خبره شوت ته رسیدل ده چه د آرباق اقوامو هغه ښاخ چه د هنوی ځُن قبَابُل هند ته او من ایران ته تلی وو اوک درد امو نه واغل داباسين ترقبلزه غه په دے ټوله غطه کيے اه په څل ميشته شوی وو - د هغوی داستوکے ځا .تر وو- د باغترد استوګے په دوراداکنے اول اول د ده خلقو ژوند ډیرساده وو د دوی عادتونه بيداو دشپانو په شان وو. وه دو ىکوچیان او پونده نۀ وو دوی به په وړو وړو ملوکیے اوسٌیٌدل- د دو یګدران به په پېُوماسستواو سېزئ ترکارئ وو. دکپړه په اوبدلو هم پومیدل ‏ د مرمنو رلکؤلے هم زده وو د دوئ وسيل به اکثر غٌشی لینسه وے- کل هکله به ےئ ټرو نه هم استصالول ‏ د فلزاتو نه ھم واقف وو .اویه هم پیژند له ‎٥‏ او په کار به راوستله اسونه به ځ ساتل اوښۀ شهنواروو. د دوی مذهې عقائد هم ډیرساده وو د دوي په مذ هې عقان وکے د دیویانو په نبت دیوتاګانو فوقیت لرلو- داغلق په ادا کښے دبت پرست نه هم نابلده وو- د دوی مشهورارباب انواع زدیوتاگان) ایندراء واروناء میتراء نلساق ء أکق وغیره وو -داداے ارباب الانواع وو چه د وادئ سنداه په خلق وک غیرمعروف او د هغوی د پاره بالگل نوی وو کډ نځاء د رتهونو او اسوتو زغلد او دد ةجواری د دے خلقو تفریی مشغل وے . د باغتز په ورشو کا نوکښے هه ددوئ با دی زیاته شوه- اورورو دازهکه په دوی ټکه شوه پو ددے عن ګګ نه داخلق په مهاجرت جبورشول- وےه د دوی دا مهاجرت په یو وخت او په یوایړنة وو دا باغتزی آرن په دره ډلوکڼے وشل شی . ددوی یو ښاځ چه وروستو د هندی آزن په نامه سثهور شو دک ه هندوکثی په و لم د هندی اریاتودمذ هې کتاب رک فد | نه دده خيرے مرسته شه یر ی. چه آیائ قامو: امه په . ۱ د 4 ابدائ" ژمکه کټے دوادئ سندھ دموهن جوداړو او هړپه په شان د شاندارو سا ونومال/ ور 0065١.) ځمه درو راتیرشو ‏ - د دے ښاخ خفے قييل درو د کابل او د دےه سبیند د مرستیالو سیندو نو په لاد د یرد اتگاو او لبغان په عل قه کښے ميشته شوه او په قلاره قلدره څه دکونړ سیند کخئ ته اووتل او بیا د سوات سيند په کخئ کښے خورےه شوے . او آغر ته په اباميس پویه شوه - او د پڼباب په زهکه میشته شوے . د دوی غُض قبیل د خیبر په لاررااووتل- او په اباسین پورے وظ ‏ دغه سٌان د دوی ځِن قييل د ارغنداب پدکڅ ئکے هم مښته شوے او بيا په قلدره قلاره د بډولان په دره د سندھ زمکوته رانښکته شوے ‏ د زملۀ په تیږیدوء اقتصادی ضروریاتو او د خی نوی قیائیلو رللګ داخلق په دے خبره جبورکړل چه نؤر هم دمشرق په لورخپل پښے اوغزوی - چنانه دوی په قلره قلدره دحا اوجمنا ترمینځه ميدانو نۀ هم لاند کړل ‏ او درجه په درجه ۀ د هندو پاکستان ټوله مال مفرق علاقه په خپله قبضکتے راوستله - د ده زهًِ. اصلی استوګن چه غالبا دراوړ قامونه وو د آریا فاتمینو دلاسه څة څۀ مفلوب شول اوغ دهند نوروعلا قو ته لاړل- دے غلقو به خپل ان ته آریا یاآرن ول د دے لفظ معئ ده . شریف ۰ اصیل او یا هکیل کارکو ويک اومک خلق به لج د داس یا داسيو په نامه يا نه ل -دامکی خلق دخپل توررنګ ۰ پٍنو پوزو اومذ هی اغتلف لهکیله دآر يا و دپاره د نفرت قابل وو - د باغتزی آزیا و د دے هندی ښاخ د مهامرت ټاکلی زمانه معلومه ن ده - البته اکفومانن ده عقینت تا مال دی چه داخلق دستللا قم اوسئ ستطش هقی م ترماځه میاغه د باغتر نه د هند په لورکو چيدلی دی که چه وړاندت وئیل شوی دی.د باختری آربا ؤ به ډله د جنوب غرب په لور دهرات په خوا له خراسانه تیره شوه-١و‏ د پارس مرک اوښوه ‏ او اوسين ایران ځ تشکيل کړو- د دوی د مهامرت زمانه دسننلق م نه پی اود ستتل-ق-م نه وړانده وان ګنل شی دایران په زهکه دے قبائلو ړومبې سلطت د .ماد » په نامه داووےه صدئ ق-م په ‌خواو شاکے قائکړو- له ده دای » لفظ دیک ویدا په دےځ سرودکښے راغل دے د اندرا ‎٥١‏ و په هغه پے ماروت په داسیانو مبله اوکړه او هنویّ د تند ر په ګزارونو او وژل اود صغخوی پټ او باړئ غ په مپلوسيئ پوستو آریان دوستانو اوو بشل - له د دارا» پهکټه ۀ ستو ن کپے دالفظ دمادا» ليک ده -میډ یا دیه یوناف تلفظ ده- دا لفظط عربو-ماهات »«ضیط کړه ده - دد ته مراد دلران شبال مغريٍ غصه ده - 0065١.) ۵۸ د باختره ز نه چه د آزبٍقْ اقوامو دوو لویوڅالګو رهندی او ربا ښاخونو ) هيرت اوکړه ‏ نوپسانده قَبائلو ته هم زک اوزګاره پاء شوے ‏ دغه پا شوی آرياق قباشل د مرکزی او بلغتری آزن په نامه یادیږی . او ددے نظر د مرستیالو په خیال کڼے هم دغه ارا قبائل د موجوده لپنتنو اسلاف دی څچه تار شيړنه بهے وؤستو اوشی - داغلق د هند وکشی په نشمالی او جنویي لن وکښے ان د اباسین تزغاړے غوارة وار اه په اع ميشته شول . باغدی ریندی . باغ) فُغارستان ري (هرات)» اراکوسياء کابل . ساکستا نا ( وګند هارا وغيره د دے خُلمو د فتلفو فبیلو د هیواد مرکزی عله ة وه آریا ورنه:- هندی آرئ چه د باخترد زمَك نه اوکوچیدل او د اباسیند نه پويه شو تودوي دغه پل نوے ملک د آریا ورته په نامه یادکړو ‏ دا لفظ رآریاورت) دمنو په کتاب منو سمهیتا (۵ ‎5١٨۱٣١۳٩‏ ۷ ٨۸٢٨)کښے‏ راغل دےه ‏ د مُورغينو غیال دے چه شاید آربٍق قبائلو به دخپل ژوش په ابد ان دور هکښے د رو دآمو او سییر درباب ترميتعه عدة ته رپه د ده خلتو اول مسکن وو) هم ارب ورته ويل وروستو به د بلختز زمکۀ هم په ده نامه یادیدله "که خو به هندی آریانو هم دغه خپل نوے. ملک د خپل اد اق وطن په نامه یادکړه وی دا هم (مکان لر یچ هګو ندے د هند وکش په جلوب لمنو کښے به دا لفظ د آزیاورته په ځا آريا ورشه . و تل شو امشال لری په د هندی آزیاو.. بهاراتا - قِيل به په نل وغت کښتنوی مقبوضه عل ة ر پفباب وغيره ) د"بها راته ورشه په نامه له ده سببه یاه کړی وی .« ورشه » د.ورشو» په شک لکښے تراوسه پو رے په پښتو ژب‌کښے موجو ده ده او دده لفظ معن چراگاه ده نو هه بها راتاورشه » معئ شوه د « بهاراتا» قبیل ورشو یاچراګاه .چونکه دالنظ د آریا ود وړ ومې ژوند سره تعلق لری - او د هغه زماغ یا د کیرن هکو ی په کو مه زمانهکښے په دوی مالداران زدڅاروو ځاوندان) وو او ورشو بي چراګاه د دوی په نظرکښے مادی اومعنوی اهبیت لرلو نوئٌکه به دوی دغه خپله زمکه په لفظ .ه ورشه » یا ده کړي وی ارباٍنا - هرکله چه آزياق قباتل دکو و هندوکش په قطى او سويلی اطرا و کښے خوارة شول ١و‏ په دغه زمکه‌ے استوګنه اختیارکړه نوادوی داستوکن په وجه دا وطن ده آریانا » په نامه مشهورشو- د « آر يا نا - معؤا ده دآزیانو پدی د ښيبانو وطئ» دا لفظ دوه جٌزه لری یا آریا- ې نا- دا نا» په حقیقت کښے هنم هخه (ن) مفتوحه ده چه وروستو د اوستا په زمانهکيے د« پریا کلے سره ککيد له ده -ا ‏ دلسبت 0065١.) لی ممْهوم څرگندوی ‏ - وروستو به ده وزن نوب علد 8 هم مشهوریه شوے لکه سآکتانا ز سکایانو وطن) د را یا نا یا زرجیان ز د زرښیانو ملکه) بکز یا نا زرد باختریانو علاقَم پښتانا رد پښتنو وطن) - حا نوم آریانا) یونان مُورخ اراتوس تنس ‎٠8٨757۸٨١٨5٤‏ چه د دربے صدای ق. م په اوله ښى‌کټے تیر شوه دے ‏ په اول ځل په خپلو ليکو نو کښے د افغانستان د موجوده عله ۀ د پاره استصىا لک ده- د دے لیکوال لیکونه ئ ورځ په لاس کے نشته ‏ و یوبل یوناق مُورخ استرابو ز۱۹ .ے قم ) دغه لفظ (آریانا) د پورتفْمُونّ دخوانه ذکرکوی - داسترا بو نه علد وه بطلییوس . پلییء ١و«‏ اپولو ده روس ايس هم د آزیانا لفظ ذکرکپه که - او په دوينه صدئ هېری کښے حبزه اصفهان د« مبلکت الاریان » په نامه د هغه ملٌک ذکرکوی چه دهند اوایران ترمیش واقع دے. او دا خلاهره ده په داهم د افغانستان ملک که درک ويد په سرود وک د پښتولنوا د سیندونو غرونو او علاِکُونومونه؛ دهندی آرباٍه یو زو ړو دة مذه ې کتابة رک وید په نامه یادیږی ‏ داکتاب ز(۱۰۲۸) سرودو نه لری ‏ چه په لسو برغو وه شوی دی دد ‌کتاب د هره برغ ژبه دپل هڅه ناغه فرق لری . د ويد پوهانو به یا لکښے دمه اختلاف وچه دا د۸ چه دا سرو دو نه په یو زمانه اویووفت کے نۀ دی وئیلی شوی بلکه فتلفو شاعرا نو په #ختلفو وغتونو او لتوو کښے ول دی وکوم وغت چه هندۍ آريان د پنجاب په زیکه باندے په مسٌقل ډول استوګن شول نو بيايةٌ داکتاب مر بکړو ‏ د ويد د ترتیب او تالیف په زمانهکڼے هم دعالمانو ترمینځه افتلدف ده - وے د اکثزو عالبانو په غیا لکښے دم هکتاب د ترتیب نانه دع شوامد و په پناچه کر به ب وروستو اوشی ‏ د دویم زرق- م په مینځ مین کټ بيی (د «اسسګل خواو شا ګند شی دک وید په سرودونوکښے د سندو زاباسيئ) او ددے سیند د شرق او غري مرستیالو سیندو ؤ نلك په ډرو اضلح ډول راغلی دی او دا ددے خبرے څوګند ثبؤوت ده چه زيا قَائل د ده سیندونو په ناوو روادیانو) کښے استوکن پا شوی وو. دغه له تارسخ افغانستان جِلد اول د ښاغلی کهزاد له مقاله دښاغلی صصدامین خان غوکیان میله پښنو (پښتو اکیډیی پیشوریونیورستي ) - 00065 ۶6 ٠ پخواق آرباچونکه مالداران وو او د دو یکذاه به اکثر دغواګا نو .غوايانو ؛ګډو . يزو او نورو څارو و پالنه وه او د دے نه عل وه به ده خلقو دخپلو قربانو رسمونه دسینأٌو په غاړه اداکول نود دوی دپاره داضروری وه چه دوې د سیندونو په ناوو او زیئیزه درهکښے استوګنه اغتيارکړی - د لک ويد په سرودو نوکښے چه د پښتونخوا دکوموسينه . نومونه راغلی دی هنه په دےه ډول دی ر کو بها ۰ سواستور ۳ )کرومون )کوماق د۵) سندو ‏ په ده سیندو نوکښے دټولو نه مشهورکو بها او يندو دی - د ده سیندونو د ناڅ تشرڅ په ده ډول ده؛ کوبها (۳۵8۸) : داسیند چه یونانیانو د ءکونن » په نامه یادکړ دےه-او په لک وید اکښ ده کويها » په نامه ذکرمه مراد ترنه دکابل سىند ده دا سیند سره سره د غپلونورو مرستیالو سیندوتو د اک سره نزدو په اباسين ورکډیږی ‏ دا سیند اوددك سیندکڅئ دآریاق قبائلو د شاعرا نو اوعالمانو په ميفت کښے ډیره مشهوره وه ځکه په د ډييه پنوانئ زماخ نه واخل ترنن ور پورے دغه دره د هند و پاکستان اوافغانستان ترميض دګ راک کدرق لارګنلږ شی دا سیند زکوبها) د سینداونو د هغه سرو دونو په لړکڼے ذکرشوے د هکوم چه د يسندو (راباسِين) په ستائینه‌کن ول شوی دی - د سرود په پغثم اولسم جزوکبے دد هك ذکر داے شوے دےه,- دا اه سنداوا راباسین) ته اول دخپلو سرتیزه اوبو سره« ترښشتامنا۰(ه ‎٧/۰١7٨‏ ‏"راسا" (865۸) سوق 7( 5) - او »کو بها» (ه:8۳لا») شاملوے او بيا دخ لکاډی سره گوماق » ( ‎٣7۰‏ 90) او "کرومو» ژ ۳۱ ‎)۳٧‏ هم راکاږے - ‎۲٨‏ درب النوع «مادوت » ریا دم دعنوان لد ندے د پخ مْکتاب په سرود (۵۳ )کڼپے هم د راسا»٠کرومو»«اقی‏ تابهاکوبهاء او ندو ذکر شوے دےه - ‏په پورته سرودو نو کښے چا کو مو سیندونو نومونه بیان شوی دی په هخوکښے د ‏سٍنداو » نه مراد اباسيئ او دکو بها نه مراد رودکابل دے - د نورو سیندونو تشرج په ده ډول ده: ‏کروم و۳ ‎)٧٤٢٠‏ داسیتنه دکرومو او يوعَاغً د گرامو » په نامه یاد شو دے ‏ دده نه مراد دکرّه سیند ده - د رودکاىل د درے په شان درو کرم دره هم د افغانستان اوهندو پاکستان ترمیاځه یو قدارق مشهوره لارده- ‏کو ماق ؛ ( ‎)»٥ ٥٨‏ : د دے سیند نه مراد دکومل سیند دےه ‏ دا نامه: په 0065١.) ۹ سرو دو نوکښے هبيش د .کرومو » سره يوا ذکر شوی ده دگومل دره هم د حیوانانو دپرورش دپاره ډیره موزونه ده- او دغه آرن قبابُل په دےه دره کښے استوګن وون ورځ هم ددے ده خواوشا په کثرت سره دڅاروو پالونی دی- . سوق یاسواستو ( ‎)۶٠ ۷٥٨٥٥‏ په زګ ویدکښے دا نامه د سواستو په لفظ او یونانیانو د سواستن په نامه دذکرکړی ده دده نه مراد د سوات سیند دے- دا سیید دک وید په څو نورو سرودونوکے هم کر شوه ده او په مها بهار تکے د شىال غري هند د علا قو په فهرس تکښے هم موبود دے -چینی زاترهیون سانگ هک سو پو فا-سو تو ز ‎٠٠٠٥٠٠۶۸٠5٥٠‏ په الفاظو دذکرکپه ده- او مراد ته سوات دےه»- " سا" :-دالفوی مع له نه دد لفظ مد اوبةْ یا سيندکیږی - د دے سینديقیق تعين نۀٌ دے شوے ‏ -کیده شی چه ددے نه مراد دکو نړسیند وی چه وروستو په للیی د ورهکے دغواسپس ‎)»٥٠٠٨٥٩٧(‏ په نامه یاد شوه ده دا سیند درو دکابل لوۀ محاون ده تريښتاما اواغ تابها؛ دعالىانو په نيال کنے دا دپوسیند دوه نا دی .ددے سیند یاسیندونو تعین نۀ ده شوے -کيدے شي چه د یو نه مراد رود پلټکوړه او دبل نه مراد رود :لی شنٌګ » دوی- څه رنګ چه د رگ ویدا نه د پښتو لواد سیندونو ناه معلومیږی ‏ دغه رگ د دےهکتاب نه د سنده راباسین) د شرق مرستیالو سیندونو نومونه هم معلومیږ ی دا خبره د کر وړده چه څه رګ دآریاو د راتلو نه وړا ده داباسی نکڅئ دیو شاندار تهذیب مرکروو ‏ دغه شان دآرباق قبائیلو د قدیم تهذیب زانګو هم د ده سیند ناوه وه -آریا ن قبائبل د دے سیند رسندو -اباسین ) نه ډیرمتانز وو تر دے چه دوی خپله نامه هم ددے سیند په نام رسندو ) موسومهکړه - وروستو دالفظ د اوستا په اترکي «هندو » شو اوایرانیانو په ځپل و تکښے دغه ملٌک د هند په نامه یاهکړو- په رک وید اکټے چه د پجاب دکومو سیندونو نومونه دذکرشوی دي هغه په دے ډول دی- را سوشوما زرود سوهن ) -ر٣)‏ وتستا (ه ‎۷۱۳٣١١‏ رو د چهلم ) - (۳) اسکینی ((٨٨١٢5ھ۸‏ رودچناب ) -نه) پاروشئ ( ‎۶۸۶۵٥٢٥‏ - راوی ) -«۵) ويپاس ( ‎۷۱۵٩٩‏ -بیاس).یستر دی ( ‎9٣٥٤٢‏ ستلږۍ) -ڼ) سراسواځ ( ‎8٨٨5٤‏ سر سوق) -به) جشا ره کنا 0065١.) ۷ه - ‏سرا په‎ )١«( هغه جغرا فيا خطه چه د وید ی زماغ رمق قبائُلو په مضه کے اغسی وه هنه په ' واغص ډول ددے پورته سیند ونو نه محلومیږی ‏ په رِک وید کښے د دے سینداونو ذکر د دے قیاس مرسته کوی چه دا آرياق قبا بُل د مشرق افغانستان نه دګنګا د بالا کڅْی پورے په دے ټوله وسيح غطله قابضان شوی وو - د دے علا ة يوه لویه خطه د« سپته سند هو په نام مشهوره ده دا لفظ په اوستاکڼے د« هته هنداو . په لفظ بط شوے دےه ‏ ددے لمطظامعئ ده د ا وو سیند ونو منطقه یالووهً سیندونه - دکض‌عالبانو داځیال دےهك- چه د دے نه مراد د پجاب غطه ده- "کند هار ١-روادئ‏ پپیښور) ‏ دا نوم د واد پلیښور د پاره د یوناق مورځینو له خوا استحمال شوے دے - وے دا لفظ ددے علحة د پاره په لِک ويدکښے هم ذکردے ‏ د رګ يد په سرودونوکے دکندهارا او ددے علدة د سیندونو ذکر ددے خبرے مرسته کوی چه آرپاق قبایٌل په ده زهکه استوکن وو دک ويد په سرودو نه کښے دگندهارا دگډو بزو ډیره ستلینه شوے ده . هندی حعقق شاندرا داس داے واځ چه درک ویدا د سرودونو له غه دگندهارا علدقه دګډه ېزو د پالے د پاره یره موزونه معلومنی دهندوانو 4 ذه ې کتابونو نه دا هم مطو يږی چه دګند هارا استوؤکنو دمها بهارت په جلګونوکے هم حصه اغست وه دا خلق په مها بهار تکښے د سرحدی ىل خلق یاد شوی دی : دارغند اپ منطقه )- خُن عالبان دارغنداب منطقه هم د ویدی زماۀ دآ راه قَايلو په جفرا فيا خط هکښے شامل هګني ‏ د ړک وبدا په سرودونو کن لکه چه پورته و ئي شوی دی د سراسواق او سرایو .. په نامه دوه سیند‌ونه ذکردی ‏ سشهورمستشرق میکس میولر » او کیت داعقيده لری چه د « سر سواق نه مراه د پهاب سرسوق سیند دے چه دانباه په جنو بکښے بیږی - اوبيا په شګوَکئے پټ شی -خُب‌عالبان داسے هم دی په د ھغو په غیال ښے دمه سیند نه مراداباسین ده . دوی واقّ چه د « سرا سوام » معئ ده د پرنوانه اوبوسیند ه -اوچونکه اباسین داوبو د پړیوانئ ل هکبله یولوةٌ سیند دے ئو د سراسواق نه مراد هم دغه اباسن بےه لکن دا قیاسځکه درست نة معلومیږی ‏ چه ایاسیند د سندو په نامه په رک وید اکښے با بیا ذکرشوه نه نو دا اباسين نش یکيدے ‏ بهار له پروقيرمريم دارایم اے هم دگندهارا په حقله په ځٍ ل کناب «ګوائ ھند ۷ کټے د ده خبر تايٌدکوي - 0065١.) ۳ ده چه دابل سیند وی هم دغه شان ددے معلیمطایق داتباك د فواس سوا ق سیندا دد ےه مصداق نۀ شی کيدے ته چه دغه سیند د او بو پريواْ تۀ لری - البان متشرق ګلبراټ دے خبال ته مائل ده چه د ده سیند نه مراد ده ارد سیندادے . دغه نامه په اوسته کْے ده هراوي ه په نامه ضبط ده چولکه د وپدای لفظ ‎٠‏ سر سواق مع ده د پریوانه اوبو سیند - و دغه معئ هم دارغنداب په سینه بقته لی - د ده نه علا وه د دے سیند دااوسنئ نامه (ایقنداب) صم د پنوانوَدْمُح مرسته کوی ‏ په د هه ارغنداب دوه جزه لری ‏ د) ارغند ‏ چه موي ده تند اوغصه ناک اور ب)آپ ‏ په معمی داوبو می سیند ‏ لو ددے اصطلاې مل شوه د تیزواو تندو اوبو سیند او دامع د سراسواق د مع سره جوړښت لری ‏ په دے ډول دا هم امکان لری چه د سرايو. نه به مراد » هرال وی دا نامه په اوستاکټے د هري رود د شاداب خُط د پاره استعبال شوی ده بهلیکا (ربلځ) - اکرچه داخبره منلی شوی ده چه بلخ او باغتر دهندی يوریې آریاؤ مرکز وو او ددے ځا ۀ نه داخلق هند اران او پورې ملکونو ته تل دی .وله د دےه باومو د د بخ یا بلغتردکر په رک ويداکے نشته - د ده وچه څرکنده ده- يع داچه آرياخ قبائُل د بلخ او بلمتز په علا قهکښے په ویرے پخوانئ زا کی استؤکن وو او درک ویدا سرود نه د مهاجرت په زمان‌کپے په فتلفو وغتونو او غلتلفو ایو نوکښے ويل شوی دې - سربيره په ده د ده معلومو سرودونو نه علدوه بؤور سرو دو نه هم وو په هغه د هندډکش په شثمال کڼے و نیل شوی وو او اوس ورک دی دي د ويد دا مؤموده سرودونه د زماۀ له نه د مهاجرت د ورو سره او دمکان له #نه دهندوکش د جنوې علک قواو د پپاب مکو ته مشوب دی نوځکه د بلغاو باختره دٌکرنه غالی دی سره د ده په اتهرویدا (ز ه٧٥٤٠ ‎٣٥٣٢٤٤‏ )کبے بلخ د بهلیکا ‎)۵٣٤٤‏ په نامه ذگر ده دغه قوم په مها بهادت او د سنسکرت په کلاسيکی ادب کے هم ذکر د او غے آزيانْ هيل چه د باغتر نه ليږديد غه اوه اباسين پورك شوے او د پأاب په زهکوميشته شوے وه هغه د بهلیکا په نؤم مشهورت وےه. د دے کله ره بهلی یا باهلی ده او ددے لفظ زھ -ل )په په رځ-د) تبد يل ځی نو بندی یا باغدی به تربيه جوړ شی - او دا هغه نامه ده چه په اوستاکښے د بلخ د پاره ذکرشوی ده د منعوان غراو موجاوات قدیله :- داتهروید په عواله د . سوما» بو 0065١.) رو چه دآریاو دلپسند مشروب وو به دميوان په غرکښے قوکیدلو ‏ د دے غرنامه په پل چواق شک لکے تراوسه پا ۀ ده. د مخوان » نه مراد دمنیان غر ده په دےه نامه د تورستان او بدخشان ترمینځه یو دره هم شته- دمچوان او منجان تیه صرقً د رواظ) فرق ده (واؤ) او رالف) چونگه دواړه دعلت توری دی نو په تلفظ کښے زواؤ ) اوس غورزبيه دےاومنبان پاة ده داغرد هنداوکشی په شرق لړکښے داځل دے- د ده ته علاوه په اقهروید اکښے دم جوات په نامه د یو قوم ذکرهم ده دمسیترميکډ ونلډ په عقید هکی دده نه مراد هغه قبیله ده چه د منجوان پاموجاوات غرة په خواو شاکنے اوسیدله ‏ او دکندهاری قَبيل سره بجخته او پاګوانډکنے و۰ چوک هکند هاری قبیله پهکند هاراکښے اوسید له او دُګندهارا ته په وسع مهوم کے هغه خطه مر( د ده چه دکابل او پیښور ترمیځه واقعده. دو داهم دده خبره يه دلیل دے چه اون مان هم هغه وا مغیوان وو.| ود جؤت قیله بۀ دکند هار قطب ته د لیخاناتواو د نورستان په حِنْ حص وکښے اوسیدله . دلفظ آرباريشه په نومونوکښے ()- دکوه هندوکش په دواړوغاړو دآرباهُ قبائلو داستوګے لهکبله د د زت دسینداونو او ښارونو په نوموتوکچے د لفظ آريا رښه خورا زیاته په استصا لکښے وه اوتراوسه پورے په څے نومونوکښے موجوده ده لکه په عثال کښے - دا) هرایو ‎)۱۸٨8 (٣۷‏ یوه نامه ده چه په اوستاگښے د هری رود د سرسبزه خطل دپاره استغمال شوی ده په دے کلم پنو اق لمنظا زآریا) ديشه موجوده ده چه اوس د زملۀ پ ترو د هری آزیا نه هرات شوے وےه - هراویق د-اوستا دغه نامه د ارغنداب د منطِق د پاره وئیلی د - په ده لف ظکے"هرا» د زپه کلے (آزیا) موجو دک څوکندوی - دغه شان د اراکوزی په کلىه کے چه يونانیانو دغه لفظ د ارغنداب د خطل د پاره استعمالکړه ده - د وان کلے رييله د٢٣‏ ر؟۰ په شکل کنے موجو ده ده. اوکه دآ توری دورے مطالبه او شی نوهورے هم دغه لفظ (ارا) د زاراکوق ) او راراکوتشی ) په شک لکښے ليد د شو -دغه علاقه ال دنکتق دیر په علت قه کے نن ورځ هم دموغاقّ په نوم یوکل موجود دے ‏ دااهتیال هم ممکن دے په دموجاوات قبيله به شاید چه په ُکَقْ یرک ١و‏ سیدله او دغه شان به دنه هاری بل گوانډی وه (ئولف) 0065١.) دې عرب لَیلوالو هه الرغږ » په لفظط دکرکړيه ‏ او نن ورځ هم داعلقه د الکو زیانوسکن دی٤4-‏ رې آریاکا (۸ ‎۸١۱۸‏ دمارجیان په صوباکتے د یو پنواق ار نامه وه ددے شار استوکن به هم دراک (۸8۱۸۴۸۱) په نامه یادیدل ‏ په دواړو لفظونو کښے رآریا) په خپل شک لکښے مو جو د دے ‏ ر») آریاسپ :- د دراغیانا دصوبه یو زوړ ښار وو چه د « هيرمند » په غاړه اد یاریږی- ددے ښار اوسیدوکی به د « آریاسپه » په نامه یادیدل ‏ يعن داسونوٍ خاوتدان ‏ په دواړو لفظونوکے د آریاکلمه څرګنده ده - (۵) اربیستوفيل ؛ ( ‎)٥8/57۰ ۴٧٥٧٤٣٤‏ بطلیموس د کابل د صوے د قبليٌتر لوری خلق په ده نامه یاد کړی دی او ددے لفطظ معئ ده داصیل نل خلق ده لفظ په وړومې جروکښے (آزیا) د زاری) په شکل کېښے څرګند دے ‏ ربا) ارتاکا ناز ‎)٥8۸٨ ۸٨۸‏ د هری رود د منطغّ يو پنوا د ښار وو چه د سکتار دیل نه وړانده د اریا رهرات) دصوب مرکز وو- د ریه رییشه د دارم په شکل کنے په دے لنظ کښ هم موجو ده ده - : دلفنظ پښتون تار څيړنه اس غه رنګگ چه د هندی آربٍو د مذه ې کتاب يک ویدا نه د پښتو نوا د سیندونو اوځ عل مٌو نومونه معلومیږی ‏ دغه رک د دےکتاب نه په آزياِنْ قبائُلوکښے دن قبائیلو ناك او د هغوی په حقله غه لږ ډیرمعلومات هم په لاس راګ - ‎٢‏ || تکه چه وړاندے وپل شوی دی داراق قیاتیلو مشهو را رباب الد نواع ١د‏ را .وا ونا میترا ء ناساق . سوریا (شر) اواکئ راور) وو - په دت ارباب النواعوکښے سرفهرست «ایندرا »وو وے دا سے معلومیږی چه په بتد اکښی په آريان قباشاو کښے اگق راو د رب النوع زدیوتا) په عیثیت معروف نة وو د دے گیاس مرسته ددے ته کیږی چه د بوغا نزکوئ ر؛پثیالة کوځک) پ ۵کتبات و کښے (مسننګل- قم ) ایُدراغو د رب النوع په ډول ذکرشوے دےه- وله داګق ذکر پک نشته - په دےه ډورل د وادئ؟ سنده په ادا تهذی بکے به هم د اورعېادت نه کیدلو ‏ وےے د هندن. قبائٍلو یوه معروفه يله « بهاراته»ء د اگئ راور)عبادت ته په غخصوصیت سره مائله ده . ددے نه دا قیاس مرسته موق په دخپل اصل ټاټوي نه د خوربډاو نه لپی د آريا ق قبایُلو په اعتقا داتو 0065١.) ۹۷ کښے با فرق راغلو- او نوی دؤی ارباب الانواڅ څ هم خپ لکړل ‏ بهرحال اب را دهندی آزباو يوب رب النوغ وو او ټٌو لو هندی آرياو په ج عيادت ګولو ‏ دا هندی آرن یا د ایند راعبادتګزار په دوو مهمو ډ لوکښے نقسیم وو په یو ډله کښے بهارا ته اود دوی اهادی قبائل شامل وو او په بله ډله کښے ته قبائیل شامل وو چه نومونه په دے ډول دی-را یادو ( ۰ ۸۵() - رم تور و۱ شا (45 ‎71٠۷۹5‏ رم د روهیو ‎)۶٥٥ ٥ (‏ -وی انو (۸۷) -(۵) پورو ره ۶۸۴) - دا په واړه قبل به د« پکه جانا » په نامه هم یادید له - دا دواړه ډے په خپل ميتغ کښے د یو بل سښت الغ وےه. او په خپل مي کښے به شدید جنګون هکول ‏ چه په هغکښی دوه مٌِکونه دنپبتون د تاریخ سره تعلق لری- په ده جٌکو نوکښے یو جلګ ته د ارغنداب دمنطع جلګ ول شی او بل جنګ ته دلسو ملکانوگ - دلسو ملکانو داجٌک دپښتون د تار شي ړة دپاره لو ة اهمیت لری ‏ که چه په دے جنګ کټے د هخه و لو قبیلو نومونه ذکردی -کومو چه په ده جِن ګکښی حصه اخسق وه که چه اوو تیل شول د هندای آرياؤ د يوت ډے مهه اومعرو فه قبیله ده بهاراته. په نوم یادیدله ‏ دایله اود دوی اٌادی کپل په ایتداککښے د خپل مغالن دل (اٍدلاپ) په مقابل هک ډیرهکزوے وے ‏ په « بهاراتهاولس کښے د تربيتو قبیله شاهی قبیله وه- په دے قبيله کښے « د يواداساء. نوےه يوراجاوو چه دخپلو فنالفو آریاقی قبامُلو سه دجګو نو په وچه معروق دے ‏ د ارځنداب په منطقه کښے چه کوم لک شوے وو دوه جُګ تفصيل به وروستو بیان شی - دلسو ملکانو جِنٌک . داجنک د راوی سیند په غاړه شوے وو په یوطرف بهاراته او ددوی اقادی قبايٌل وو او په بل لور د دوی تخالف یادوګروپ رېېکه جانا) او د هخوی (مادی قبايُل ‏ دغه وخ تکښے د بهاراته کيل په دیلی څانگه » ترييتو» کښے »سوداس ۳ نڅ یو بادشاه وو چه د » دیوا راسا» ُو یاشے وو ددے جنک هری ویه داوه چه د دے « سوداس » يووزيراوصلاح کار وو - چه « و لیسو مترا » نومیدة- او د کوزيا » دعل ىکورنئ یوغړ دو دا سه یيو ښة مدېر عالم او ویوکک وو اوخلتو به خبرو ته غوږ ولو - د لیسومترا دخپل باپا سره د و يیاش او ستردو راس .ستلح) په مګو نه کی ډیره مرسته کړی وه .و ددة په هبت او تد پر داعلد 8 فقع شوی وے . وے داے معلومیږی چه دا مُتوحات یاو عارشی ثابت شوی وو او یا بادشاه دده خپل 0065١.) .- وزیر په کارکردګی مطيئ نۀ وو دده نه دا شوه چه بادشاه هخه معزو لکړو.ا و دهغة په ځا یو بل سړے چه ..واسشتا د --و بي ) نوميدۀ - او د بهارا د راجادعلی کورنئ سره ‏ تعلق لرلو- مذ هې رعنا ا اك - په دے خبره سابق وزیریامذ هې رهنمبا ولیسو مترا سغت خغفه شو .و د سوداس نه د يدل اغستو اراده اوکړه ‏ دا سړے چونکه ډر ځوله وراو خوږ زبانه وو اوغلق څ په خپله ره جنه رااړوے شول نو دے د بهاراته ډے غخالف فریق زیا دوگروپ ) ته په ننواة لاړ- او د هغوی نه د بهاراته په مقابلهکښے د مرست خواست اوکړو ‏ یاد وکرو پ چونکه « بهارا تهګروپ شدید اثالف وو نو صخوی د وسو متزا په مرسته کښ دسوداس سره جُلٌک ته تار شول او د شبال مغري علاقو توروآر باق قبائُلو نه چه د دوی اقادیان او مرستیال وو هم مرسته اوغوښتله ‏ په دے ډول د پکه جانا ریاد وگروپ ) امداد ته پڼنه وزاب هم راغل. دغه سشٌان يوطرفته دبهاراته قيل بادشاه سوداش او د هخۀ اتمادی قپائٌل وو. او په بل لور د وليو مترا په مرست کے لی قييل یالس بادشاهان وو او لکه چه وئپل غو ی دی .دک د راوی سیند په غاړه شوه وو په د حتٌ ککښے د بها راته يل باچا سو داس او د هغۀ اتادی قبائل بریالی شول. او د د يسو مترا په مرست هکښے جکید وکۍ لسو قبائیلو مخت شُکست اومون لو دا یوخونړه جٍک وو او د ولیسو مترا د پره دارو قبائلو طاقت ق ته ځ لویه صدمه اورسوله .او دا معلومیږی چه د ده نه 'پی د سوداس او د هخۀ د قبيل طاقت ورځ په ورځ په زبادو شو اودهند په لورد آزيا قبائیلو بګ راګ هم بند شو که لس ق بل چه په ده جکاکټٍ دوپومتر په مرسته کښے جگيد اه وے هخه دوه ډ څ وے -يوه ډله دهندی آزیاو وه چه پنپلوکے د بهاراتا اولس په #غالنتکټے مقد؛‌وه. او د پکه ادا په نوم مشهوره وه - اه بله ډله د اباسیند نه په قیله په شمال غري علاقو کښ په فختلقو خطوکے استوګنه وه د دے لسو واړو قبائٌلو نومونه په دے ډول دی «- .۱ - اوله ډله ‏ پکه جانا رپنځه اوله ياقَيِل) یاده زی ‎)۷۵٧‏ رم) تورواشا ز٤۸‏ ۷۰5 ۷8ت) ‏ دا دواړه يد په خِلوکے ډیر مقدے وے او د بهاراته قپل دید تخالف ٥ه‏ او داے معلومیږى چه په اد اکڼے دوی مل فتوك له دک و يدا مطابټ"سشتا چه ت تر يتو » كيل من کې پېشو' اوټال شو نوداغلق ډيرشته ‌سئ او دا قٌد ارخاوند ان شول. 0065١.) ۹٨ داودھ عل- ة غزو لی وو - (۳) درهیو (۷۳۲۰5) اداخلق دند هاریانو سره کت اوسیدل او دګندهاریانو اتقادیان وو زه) انو (اله) دا اولس د « رصهيو. قسل سره مربوط او د هخر کوانټان وو-ره) پورو ( ‎)٥٠٥٥ ٥‏ - دا قبيله د خپلو د ىشنانو بهاراته سره د سر سواق سیند په غاړه استوګنه وه اگرچه څنے محققین د دوی استوګنه په مفری پنجا بکی ږګني - ب ‏ دوبيه ډله -داباسیند د قبليٌزے غاړے قبائُل - ده شیوا ( ‎5١٧۸٥‏ یا ‎ )٨٥١٤٤‏ د دره کابل اوسید وی - ره؛ پکتها ‎)۶۸۳۳٨١(‏ -پښتانةۀ ‏ دکرومو اوگوماق ددرو استوکن- (۸)الینا(5٩ )۵۱۳‏ د نورستان یا پنواق کا فرستان خلق ‏ ره) بهالانا ‎8۸٩۵ ۸٨۸(‏ ) - د دره بولدن استوګن ‏ ر ۸ ویشانن ز(۸۷٥٣۵٠٧٧)‏ دګند هارا د ط استوګن ‏ په ده لسو قبیلوکښے زمونږغرض د بکتهه . سره ده دک د بد دغه کتهه اواوسل نپښتون یو لنظ دے- چه مطابقت به وروستواوشی ‏ دیک ويد دد خوله نه دامعلومیږی چه دپښتون اولس دسنګدا اق م نه لد هو په دغه خپله نامه او خپله زمکه موجود وو -او د آرباق قبا تلو په جرکه کښے دغرکند نوم نشان خاوند وو د لسو قبيلو د دےه جګ ته علاوه په نو روځايو نوکښے هم د « کتها » ذکر په زک وید اکښے راغل دے - دالْظ کله د بادىشاد د پاره او کله قوم د پاره استعبال شوے دے. هغه فثه په دا لفظرپکتها پکے استعبال شوے دے دائے دۍ: دا برټګوس ز٣۷ ‎٨‏ 8۸8۸۱) او درهیوس ز۵٨‏ ۸) زرغوږ او يوو یو دوست بل دوست ته د دوو لرےه قيلوپه میټ کښے خلاے ورکړو - د ه پکهت »د بهالدنا ‏ او ويشانن ۰ خلق سره راټول شول -" زيا مکری » لار ښووف .. ته او د « تریستوء يل ته راغلل د دوئ داراتلل له د کبله وو چه دوی دجک سره مينه لرله.ر د زک وید ترجبه ‏ دوهم ټوک - ‎۱١‏ خ اومه برڅه ‎-٤١-‏ ستداره ) - د ده سن ره ته دا معلومیږی چه پکتها زپښتانۀُ) او ورسره دا ور قبائٍل په یوج ککے ملٌگری وو. زما په خیا لکښ د » لارښو دق . نه مراد هم هغه ویسو مترا دے ‏ او په دے جنګکنے ده راو ی جنک » ته اشاره ده (۲) ک اسونانو ‎١‏ په خپلو کی ګاډو زرئهو نو) سوارۀ شئ ‏ په خپل زرئ تنختکبينئ 0065١.) ې۹ به هخه غلتو چه تاسو ډیر دولت مند يئ هغه مرست چه تاسو د. پکتها او ادرکوه سره اوکړه نو باښرو ء د خپلو دوستانو نه بیل شو اے د سعرستورو تادی وق او زرراتئ او کو 7 وضرر چه پيښ شوے دے ‏ د هغ تابیا اوکړئ دک ويد تجصه مخ ۱۵۳ ' شه برغه ‎٣٢‏ سندره ) په دےع سندار هک د » پکتها » نه مراد د پکتهه اولس سردار دے- په دے ډول اورگواو بابهیرو هم د سردارانو نومونه دی په سندرهکې شاعر دکوم جنک بيا نکړے ده - او ده هه » او«١درنکو‏ د پاره د د اس نا نو» نه هرس غوښتن هه کړی ده- رې اے اندرا ته ډیرلو ه2 له تاڅخه خواس تکوم چه ‌مونر ته جورےه واا رکړه. لکه «مده باي تیا » او« ن يا تیا زدوه شهزانګان دی) ته چه د ورکړی دی هفه شان چه دکتوا ټبراو د تراسا داسيو شهزاده اوېکتهه ‎٠‏ او داساورجه ته د ورکړ یی .په دے سندره کښے شاعر د « اند را » څخه پيورے غو اګ غواړی : غواګانو په آراغ تهديب کمڼے ډیر اهمیت لرلو - او د غواګانو د ډیر وا لی او دولت مندئ په مثا لکښے د نوروشته منو او دولت مندو سره د ه پکهه .ٌ نوم هم اخلی ‏ ن) دک ويد په یو بل عا ة کښے د پکتهه ذکر داے شوه دے:. هغه ديیرښة سندرغاړی ‏ دجتګ په تو د وال یکټے دا دعا اووئله رغکه چه په يل ککے په اسونانو برے اوموی ‏ هخه وخت چه خورا سی رب النوع زاندارا) دپکهت مور پلر او ژغورل نو په اوو هوتاکاتو يئ یرغل اوکړو ‏ شیاوانا د ښکلو سوغاتو نو وړاند کولو په غرض هغه مذاڅ په ډیرو خو شبودارو څیزو نو سال کړو« توراوانه دچه د ټولو موجوداتو نه ښيل آواز لری ) د نذارمشرو بات د سیلاب په یر اوبهیول چه که زرغونه اواو به کړی » (نرصه ‏ دویم ټوک - يغ ۵ب -لسمه برخه ۱ب سندره) دمشهور وید پو هان پیشل ( ‎)٥٢ ٨٤‏ په قول « توریاوانا » د پکهت(پښتنو) له اسون د سسرستوری رب النوع - له تراساداسیو -دپورو قييل دیو باپانوم وو- ددے لفْقَأ مع ده د داسیانو دپاره هيت که د زک ويد ترببه دوهم تډک مخ ٢م ‎١‏ تبه برخه -ا-ستلاره- هغه عالمان او مذ هې پلشوایان چ د قریانئ رسومات په اداکول- 0065١.) ۷ د باچانوم دے او شیاوانا» د یو لواق شاعَرڅُو2 وو د دك دواړو ترمياسه خالفت پید ا شوے دے - د سرودنه دامعلوميږ ى په د شاعر د قبیل او د پپښتنو ترمياعه په څه خبره جٌک جوړشوے دے ‏ شاعرداسون عقیدت مند دے. او د پل رب النو عتذوتحاله د پارهیة مځ په غو شبو داره غیزونو ښة سمبا لکړے دے. چه په بکتها زپښتنو به شی- و ے ‎١‏ ند راچه د پکهت ضبیل طرفد اروو ‏ د شاعر قربان ماتل هکړه ‏ او هغه بامبٍن رهوتاګان)چه قزبان "به د هغوی په ذريه اجراکیدل- او زغلول ‏ د ده نه پس . توريا وانا» دخپل رب النوع زانارا) د خوشعالولو په غرض مشروبات د سیلدب په دود او هیول چه په د شمن بریله سی - غرمئ د رک ویدا په ده حوالوکښے مونږ د پکتهاذکر په وامتځ ډول اولیدلو-د وک ویدا په سند روکښے د پکتها ذکر په دومره تطصل سره په دے دلالت کوی چه مکتها. رمپښتانةۀ) دآزياق قبائیلو پل جرګه کښے يو ستزګه وره او د دم ناموس قبيله وه ده تهاء نه علاوه ځٌن نورے قَلږ هم دی په د هغوی نومونه په رک ویداکښے موجو د د یئ او دا مے محلوبیږی په د دپښتنو دا قبَاتُل هغه وغت هم په دے خپلو علا قو او په ده خپلو نامو موجود وو - د ارغنداب په منطقهکے د بهاراتا ید د یو بادشاه « دیوا داسا».کوم چک ته چه وړا دے اشاره شوی ده- دا ق يل په هغه جککے شامل وه د ده قبائلو ناه دادی - ډاسا پاق. بريایا . پاراواتا- داجلګ د سراسواق سید په غاړه شوت وو چه د مستشرق هیليراټ د قول مطابق داسیند د ارغنداب سبيند دے - چه په او ستاکښے د هراویق په نامه دٌگر شوے دے- دامستشرق وائ چ هلاك جګ کښے د اراکوزیا راوسن قند هار قطه)قلق شامل وو - د دے قبایٌلو نومونو ته چه موي ورو نو دا سے معاومیږی چه د ویددا پارا وا ته قبیله به هغه کله که چه بطلیموس یونان د ارغنداب په ورشوکانو د پارو کی په نامه ذکرکړۍ ده . دغه شان د ۰ ډاساء په نامه هم په پښتنو کن قبابٌُل موجود دی لکه چه په سليمان خیلوکڼے د . ډاسو » په نامه یوه قبيله موبْره ده - دغه شان د ویدی زماة . پاق ۰ اوس په " پني یا پیی » مشهوردی. چه په سیو ئکے د ډاډ رسشمال ته اوسی ‏ او شجره نويو په کاکړوکښےکډکړی دی هم په دے ډول د بربسایا 'و بړیځ تزمیتځ معم ووی فرق دے - او دا اوس بريځ هم هغه خلق دی چه په وید ی عمصارکنې د بريسایا په نامه یاديال - د ده خلقو استوکنه د ند هار په 0065١.) «١ شوراو ککښے ده او ذ دے عله ة په سوئیلی غاړو کښے ان ترهلبنده خوارة دی دغه شان د وید »« پاراواتا۰ او د بطلیموس پاروئق تراوسه په پښتنوکے د » پروټ.. په نامه په الکوزو کے یوه څانګه ده اوچونکه الکوزی هم د اراکوزی استوکن دی نو په دغه پرو ټکښے د هخه رپ هکلے پاړاواتا ريشه موْجود ۀ تل شو دک وبا په پورثنو حوالوکښے د آرياق قبايُلو په لړکښے مون د ‎٠‏ یکهت ١و‏ پکهاء په نامه وه مقتد ره قبیله اولیدله . دغه شان د ارغنداب په منطق هکے د نپښتنو د ځن نورو قبائٍلو نا هم راته مملو ه شوے ‏ چه د هغوی د نومونو تطبیق دکُف اوسنو پښلنو قِبائلو نومونو سره کیږی ‏ اوس په د پښتنونامه د آر پا وؤ په یو بل مذه ې کتا بِکنی اولټوو :- د باضر دع ة نه چه د آریاق قبائیلو ځے مهمو ډلو زهندی او ایران) يرت اوکړو. نود زماة په تیریداو سره د باختزد استوکنو آريانّ خلقو په ژبه "نن او معّقدات و کپے د ختلنو مقتضیاتو د ات لږندے هم څه لږه ډیره تد يی راغله ‏ او په دے خطه کښے یو نوی ژبه پيا شوه چه اوس ورله رزند) وئپل شی او د باختزی آزيا وؤ مذ هې کتابامتاه په د ے. 3 بهکبښے لیکِل وو -داو ستا دليکلو ټاکلی نيته هم معلومه نةٌ ده.البته د پوهانو په خیا لکښے ددےکتاب د تالیف زمانه د ق-م اوستل ق م په مینځ مي کښےګتل شی - په دے کتابکے په وافص ډول دپښتون په حقله څه ذکر نشته- اىته په د کتا بکے ( باغ ) د بندی په لمفظ ضبط دے- داکترو پو هاتو داخیال به چه ددے ښاردانوم رجندی) د خپلو استوگنو کد په نامه ندی مشهورشو دغ ' ددوی په خيال کښس د ويد . پکهت ‎١‏ اود« اوستا ۰« بند۰ په اص لکے یولنظ دے ‏ په د ډګال چه«پ »په« ب «اوړی « کا په اخ اوسکا» پهد» اوړی نودويد هت د اوستا بت شوه دے .١و‏ چونکه خ په ښ اوړی تو د وید یکت ,ښت .مت پنست شو یعی دا نوم (یند) ددے خلقو زپښتنو) په باغتری لهج هکپے يوز وړنم ه. يوناق موخيین - دویدی او اوستانْ زماۀ نه پی د یوناق مرخ هيرو ډوټنس په ليکنوکښے مونږ په واغص ډول د پښتون ذگرليده شو دے ښاغلی مُورخ ره د پښتنو په حقله یوو جیل ليکلی دی -وے ددکګ لنډو او #نتصرو چېلو نۀ ډيرك امے او ښادۍ خبره معلوميږئ . د دے مرخ په لیکنوکپے د پپښتنو نوم او د دوئ د وطن نامه غوځا يه ری ده- دا ښاغ مُورخ پنتون قام د پکتویس ۰ کتوان په نوم او ددوی د وط نوم د پکتیکاء 0٥0٥5٥ ٨ -: ‏بي , په الفاظو ذکرکوی اوددے تومؤنو ته علاوه د دے غلتو دعرف وعادات؛ لياس‎ ‏او وسلو په حقله هم ذکرکوی او دايے واق چه دے خلتو رنپښتنو) به د خُربے جاه‎ ‏رپوستینونه ) اخوستل -غشی . لينداے او پيش قوزے به هلرل - او په جامه. زیت‎ ‏روزګاراو دژوند په لارهو چاروکیی به و د باغتزیانو په شان وو د دوی د يی نامه‎ ‏څوڅ وو‎ )۳٨۱٨۸ ٨۸٨١١ ( ‏ته د ایتها ملر‎ )۸8۳ ٣۷۳ ٣( ‏ارت‎ ‏د هرو ډوټس ددے حواه نه چهکومه اهمه څره معلومیری هغه دپيتنو او‎ ‏وسل او د ژوند به لدره چاروکښے مشابهښت او کسانیت خت.‎ ٠ ‏باختریانو ترمینځه دلبا س‎ ‏او دا ددے قیاس مرستهکوی چه داخلق ران او دباخترغلق ترډرك مود ده‎ ‏ځا ۀ استوګن پا شوی دی او د يوقسم تهلذیب اوتمدان خاوندان وو د لميرو ډوټنۍ‎ ‏د یکنو نه دا هم معلومیږی چه په . پکيعا ۰ کے لور قديل آباده وے چه هغوگ نومونه دادی-‎ . ‏رد گند هاریان .و (پاريق ۰ ۳۱) ستاگیدی مه دادوی‎ ‏ګند هاربان دا غو نا هره ده چ هګند ها ریان به دکند هارا استوګن وو. او‎ ‏ګند هارا دوادئ پلښور زوړنوم دے- نو د صیرو ډوټلس په موالهکښے دکر شو ى کندماين‎ ‏به هم هغه خلقّ ووکوم چه په مه علا قه کښے د ویدی زاغ نه استوکن وو او ذکرية‎ ےد ‏په ټک ویدااو د هندیا په نوروکتا بونوکښے شوے‎ ‏|پارمیی ,)د عُے عالمانو داخیال دے چه دا خلق د سپين غرة پهوجنوي لمنو‎ ٣د‎ ‏کے اوسيدال جخ عالمان ددك لمفظ معئ دغره اوسید ون کوی - دمسقر یلو په‌غال‎ ‏کے دا خلق او د پښتنو موصوده آفربډی قبائل يوخلق ده او داخیال درست معلومیږک-‎ ‏داپاريي !و اپریدی"مطابقت د فغَه اللخت ل نه څرگند دے.‎ ‏په ١٠پاريق کښے : منغ زالف ) د علت حرف ده 'وامکان لری چه په وروستو زمانه‎ ‏کے په د استعبال نه وټل وی اد د « 'پاريچ» نه به «اپرډای » جوړ شوے وي - د‎ ‏رت) او رد ) ابدال عام ده ئورتا) به په (د) بدله شوی وی اد د «اپریق نه به‎ ‏شوے وی دا خبره هم د نکر وړده چه د لپښتنو په چل زالف .با )کښے زف)نشته.‎ "ئډیرپ٣‎ ‏اواکثوپنتانة د زهتلفط نۀ شی كو - او درف) په حاة (پ) استعصالوی د مےه‎ ‏نه عل وه پښتانة په خپل مځ کبے به مشهوره قبیل ته اپریدی » واځٌنهً اقریدۍ-‎ ‏دا لفظ (زافردډی) د وروس زما او د شجره نویوله غوا شروع شوے دے-‎ ‏ستاګیدی ۱ په يقيی ډول دهه غلقو شلاغت او تعن نۀ دے شوے.‎ 0065١.) ». ښاغل اهمد عل یکهراد په خپل تاریخ افغانستان لد اول کښے د دك قام په حقله داے وا چه دا خلۍ ستاګیدی۰ د پښتولخوا یو زوړاو چُواغ قام ده او یواڅ دانه په هیرو ډو ټس او بطلیىوس د دوی ذکرکړے دے- بلکه عیلا میا تو ( ‎)٢٧١١5‏ ‏او بابلیانو هم دا خلق د ستاګوی . اوست کو سوه په الفاظو یا دکړی دی- دمستشرق يرتله په غیا لکے داخلق د پارو پامیزاو هیرمند د منطة په هنه علاقه کے اوسیدل چه نن پکنے غرِۀ آباد مه مستشرق راو للسن د دے خیال اظهارکوی چه د افغامستان هغه لوړه غرتزه علاقه چه دکایل کٌنه د هرات پورے او د « سریلي" نه ترهلبند ترغايه خوره ده -داخلق په هغکے میشته وو دغه مستشرق واق چه دالفظ دوه کلے لری ‏ يع ستا یاست چه مح لک سل ده - او ر٢)‏ ید ی یاگو سو- چه په محئ! دغوا ده- تو د ټول لفظ من شوه- د سلوغواکاتو مالګان ‏ دمسیټر بیلو په خیال کے د ستاگیدی ٌ‫ نۀ مراد خټک» دے .او څذے ئورعالبان داے هم شته چه هخویۀ د « شیتٌک ء سره سمون راول ‏ د برتلو په قول دوی جامو کڼے دګندهاریانو په شان وُو د ېدن پورتئئ حصه او ورو نونه به 2 اکثر برڼډ پریښودل- د دوی تورے به اکقر يخ او وه وپه ده او په کيڼ ډوډی پورهك به ‎٤‏ اویزاتمه کې وے- تب دادیگیان -ددے قام سنامت اوتعین په اصلی ډول نۀ دے شوے او نة د هرو ډو شی نه غیر په ده نامه بل وم مرخ ددے قَام دذکرکړه دےه.الته «استرابو ء د « دردی » ١و‏ بطلیبوس د » دارا دری » ‎۵۸٨ ۸- ٥۵۸۱٤(‏ ) یا دارنرۍ په نامۀ د یو قام نوم اضلى اعتبال لری چه د يرو ډوټنی « دادکل ء او د دسكه مو رخنښو دا ذکرکړیه ناه دیو قام ناے وه- به هرمال په وتوق سره غۀ نشو له کیده- بطلیبوس ده داراند ی » قام داستوکن علا قه د ارقنداب ١و‏ هرا ت ره ې .او داے وا چه دهرات په لوری داراندی ژ ‎١٤٥٧۱‏ ٨۸ھھ)‏ او د ارغنډ اب په لوری باغتریان اباد وی او ددو یه تمه علا قه د . تاتاکنه . په نوم یادپږی ‏ راولنسن وڅ چه مىلکنه ده چه د بطلییوس په وخت کے ده خلقو دغ عل قو ته هېرتاکړه وی . وه د دوئ داستوکغ مزکه دغرئ د خوااوشاعل قَفريا د پارو له هیرو ډوټی هم دادکیان او ستناګید یان په جامه او و سله کیټ دند هاریا نو شان يا ددی ‏ 0065١.) ۴ پامیزپه لىنوکښے چرته یو نوکه وه او دوی به د ګند هاربانوګوانډیان وو ددے قام يُِقله ښاغَل احمد على کهزا د وات چه دغه دادیک چه یوناښانو او لاطيق مورغينوځ دکرکړت دے ‏ د آزبان قبائلو يه پلوۀ ښاخ ده چه اوس ورته تامیک وشل شی« دادلک ۰ د رژند) په ژبه کے د٠د‏ کیو » زا ۷ه ھة) په لنظط خُکرشوء ده د ده لنظ مع ده , دکرکيل کارکووی .ددهتان کلبه د داکیرنه پیدا شوی ده اود دهقان د اسلاې دویه په اول هکښے د بزرګئ . عزت او شرافت یولوے عنوا ن ګنل شی د برتلو په قول د داديکيانو وسیل دګندهارىاڼو په شان وےه ‏ هرو ډو ننس نه علاوه یو پل یوناق مورځ بطلمه س کل دیوس د پښشو وطن د ټل په نامه یادکړ مه - مه وان چه کټا د پارو پامیزجنوب ته ده . او داعلا قه‌د پکټیانو وطن مه پی د ده تفصیل نو په رڼاکښے دامعلومه شوه په د وييا« پکها : اوپیکت» د ١اوستاه‏ باحُد ی او پخدی »غد هم هغه لنظونه دی چه یونان مُورخينو د خپل لهس مطابق دکلتوان او کتویس په لفظونو او د دوی وطن څ د پکتیها .پکتيک او چکتين په لفطونو یادکپه ده داخبره هم د فکروړ ده چه په یدای ژبکے به د پکهت. (ک) په داے توری لل رشوپه دپښتنو داموجوده تورث (زښ) د هغ حلة يول شی - او د دے تورۍ آؤاز به د (خ) او رش ترمینه ميه وو له به کبله هیرو ډوټس او نورو یوان لیکوالو د وای زماۀ د دے لفظ اصلی تلفظ خو اورهه دك وه په خپلو ليک وکئے ۀ دد لم مطایق لعل دے- په ده بنا دالفظ په اصل کټے پښت ده چه په فارسی رسم اشخکښے ےّ یو شکل پخث او بل پش تکیدے شی او ددے قاعدے مطابق د پکتیکا نه پِښتِغا جوړیږی- اوس که یول بیا د دے ټول بجث جاج واخلو نوموښږ ته دا خي معلوه شوے: د آريا قباتُل د السانانو دسپئ نسل خلق وو چه د اکثروعالمانو په غا لکن د رو د آمو او سیر دریاب ترمینته علا ق هکښے په ډیر قدیمه زمانکڼ ےآباد وو چه وروستود وراک دتنکسیا نه او یا په بل څه سب د ده علة نه په هجرت #بوره شول ‏ او د باختر علعة ته راغلل ‏ ‎)٢‏ د تلق. م په خوااو شا کښے دآبادئ د ډیروال له کیله د پاغتوٍ زل هم په دوی تع شوے او ددے خلقوڅن قبابٌل ددے ع ة ته په هجرت جبورشول- ‏رم) د دے ځلقو دوه لوة ډے د باخترن اوکوچيدے - يوه ډله د هند په لور 0065١.) هګ روانه شوه »په ١باسیندپورےه‏ وتله دو د پټياب زمَ ة او ئول - او بله ډله د پلیس په مبرو کښے طوره شوه .او د دےه ډ ل غْن قِِل د ورپ په لور روا شوه ره هندی آرباٍؤ ته ډیرزرموزون ماحول په لاس ورغلو او ډیرزرځ د سند ه او ګجمنا په میدانو توکنے لو لو ریاستو نه او راجوا په قا لکړه ‏ مه خلقو به پل ځان ته آری وئيل - یعنی ایل اوشريف - اومکی غلقو ته هځ داس یا داسيو وئُلو اود هغوی نه به فر تکولو ‏ اوخپل ضل اد وڼه به ّ د هفوی دکډون نه فو ظه ساتلهھ (۵) ددے علقو ایراق ډے دومره زر ت رق اون کړه هه چه د فارس اوعراة په مرکه د ساميانو عطم الشان ساطلاونه مومود وو -اودماویې په مقابله کښے داخلق تردږه مودے ‏ اصيته وو- ره) دد خلقو يوربې ښاخ ترمودومودو دخانه يدوشئ ژوند تیرولو ‏ رے) د باغترز دم نه چه د دے خلفٌو دوه مهے ډلے اوکوچيد ه پو نو قبيلو ته ملک اوزګارشو او دوی هم مخ په وړاند اوغزيدل ‏ ز۸) د باغتری آرباؤ ځنے قيل دهنداوکش په سیا لی اوجنوي لىنوکښے غورے شوے او د اباسیند د مغري غاړے پورے مزک ے اوه - په دے قبیلوکښے څے قي( هغه وے جه دلسو ملګانو په ج ګکښے يه دکر شو د رف په دے لسو قباملوکښے يوه مهمه يله د .٠هت‏ وه - دا کهیت . د اوس نو پخوالة نوم دے- صرف دز اولهع اغتلاِف لری ‏ : د د پکهت ځن ځايک په باخترکے پا-آوے - 5 زماغ په رید وسره د دے خلتو په عقا ئد ژبه او لهجه‌کے هم فرق پیدا شو دے خلقو د باخْنز په که په خپل نوم (بند) پوښارآباه کړو چ ٌاوستاکے د عندای په لفظ ىاد شوے دے- اه مراد نرينه بلغ دے- د د باغتری مندیانورپښتنو) يوه اه د پارت په نامه مشهوره ده د دے قَل یومشرارساس پارق په دربيه ‌صدئ قم کښے د هری رود دغرې خوا نه د خزرتر غاړو بو او ښوله -او دلته ۀ ځپل سلطنت قاث مکړو - (۳) پکهت . بند » په معامنشی دور کښے د يوناائ مُورخ هرو ټوټدس په لیکو کې د بکتویی اوکتوان په الفاظوذکر شوی دی اوددوی د استوکے عل قه د پکتیکا . پکتیک په الفاظو شبتاشوی ده- نورو یوناق مُورغینو هم دا عله قه د پگین په لفظ یاد کړی ده - او د ده علمة استوګن هّ د پکتیانو په نوم ببلی دی - دا ټول لمفظونه یعق پکتویس ٠پکتوان‏ .کتیان مې او پکټن د ققه اللفت لهغنه د يښتون . غا رپښتواخوا ) سره مطابیت لری. ددے نه دا څرګنده ده په داد به - 0065١.) - ویدی ١١وستان ‎١١‏ و دیونائ مؤرعینو ذکرکړی ټول لفظونه د « پښتون » د پاره استمال شوی دی او دا خلق د ادن قبامُلويوه څانکه وه رس) په پکتيکاکبے د هیرو ډوټټس مطابق څلور قبائیل آبا د وو - يمنی را)کند هاربان زد "ګندهارا . وادید پیښوراستوګن ) -دم) اپاریق (اپریډی) -رم) ستاګیدی زځېګ اوشيکن. ه) دادیی - دا هم هخه خلق وو چه د هوی اخلا ق نزاوسمٍوره په پکتیها (پښتینا )کې آباد دی اوپښتانه طل تی پېښل ژبه ؛ د قامونو نژمنځه د نسلی اشتراک او اتاد یو څرګنده علا مه د هخه قومونو په ژبوکښے نزدیکیت او مشابهت هم یټ شي- ب يدق شکومو قامونو ژبه چه په خپل مي کټے په بو ده تنسته کښے نزدیکیت او ټکسانیت لری هغه د پوکورنئ ژ شی او دوغ ویوکی قامونه د یو تسل لق نسل شرل شی - د پښتو ‎٨‏ ‏داوسئ زماغ د ژنپوهانو اوعالبانو دڅيړۀ او تقیقاتو په نتیبهکښے داخبره لن ده په پښتو ژبه د پو په کورن ئکښے په آربائْ ډله کښے شامله ده- دژبېو هانوغیال دے چه آربان قباُل دخپلو خوريد نه اول په یو ځا استوکن وو ١و‏ د دوی مذ هب او ژبه یوه وه د آريِن قامونو دا وړوسئ" ژبه چه ډایز لیباندة د آرک » په نامه یادوی ‏ اوس بيق ورکه ده.او هيغ سراغ او درک نه کی البته د عالبانو د حقیقاتو په لته کښے داخبره ثابته شوی ده چه د دے اولئاصلی اريانْ تب الناظ اوکدىات په ټول و آرباق ژبوکښے سشترک دی- د ژبپوهانو خيال دے چه د تشد قم په خواو شاکے لد ه آریا ة اقوامو ژبه اوارباب الدنواع وو - وروستو په دوی د خپل اصل ټاټوي نه اؤکوچیدل ‏ او د دوی څض بښٌاخونه د یورپ په لور ' وغ دایران و هند په لورخواره شول ‏ نوک آریا په باغترکښے هم پاةّ شول ‏ دغه یئت دهجرت اوکوچ نه پی د ده خلفقو ثب هم بيل بيل شوے ‏ د دے خبرے قله ديک وید ا او آثار کد مه شهادتونه موجود دۍ- : هندی آزن چه د پجاب په نمکومیشته شول پو دغه وفت څ خپل یومذ هړاب يګ ويد۱) په خپله ژبهکښے او ليکلو- د دے کتاب د ليکلو د زماے په آټ نکښے د وي پوهانو ترمیځئه اغتلدف د ولا اکژو عالما نو په خیال کپ داکتاب ددوه رزھه قم دنيټ په واو شاکے ليکل شوے معلومیږی - بل طرف ته دانا طوليه د زیا قبایلوکو م لیکنو نه په د بوغا زکوی؛ (ر ‎8۰6٨٨ ٧٢‏ ) نه راوتلی دی- دعالبانو په خیالکے 0065١.) ٤ د هغ د لیکلونيټه د ستت ستتلق.م خواوشا ګل شی - که پرے دهندای آریانو دکتاب رک ویدا او د یوغازکوئ د نوشتو مقابله اوکپه ئی نو د دواړو لیکنوژه پل سل دی ول په دواړوکښے دافرادو د نومونوا شتراک څرکتدك. لکه په مڅالکڼے د هتيتيانو د داناطولیه وان آزیاق قبَامٌل ) په دے لیکنوکښے د دوی د شهزادکا نو ناے ارتیتما (۵/ 8۳۸7۳ تسرتا ( ‎۳۸58٨٨۳۸‏ ) سترنا ‎)9۳۸٨٨۵(‏ ليکلی دی- او دا نل بلګل سوچه آزياق نومونه معلومیږی - په دغه نو شتو کښے .په دکومو اراب الانؤعو نومونه راغلن دی هغه هم هخه شان دی څه ربٌک چه د هندی آریانو په کتاب زګ ویډا کښے ذکر دی که ایند را ز ‎ )٥٩08.‏ وارونا ‎ )٩٥8٣۳٨۸(‏ ناساق زهم ‎٨‏ ) وڅیره -داخبره هم د کر وړ ده چه د بهغازکوئ په نوشتو کے د )کی ر داورديوثا) دکرنشته ‏ حالنکه په دک ويد اکښے أکق دیوتا کر دے ‏ او د هندی آریانو معروفه قبيله بها رات دساګق دیوتا» ډ ره معتقده وه- د بوغازکوئ د دے نوشتو نه عل وه چه د آربان اقوامو د ژ اومذهب یو وااےے څرکندوی - دا خېره د دے لدنده شهادت نه هم معلومیږی: سګکلقم نه دسلسق ‏ م پويك د زاکروس زاوسي نےکرمان) په غرو تو کښے اس نوے يوقام اوسیدو چه په بابل اوعيندم ‏ هم سلطن تکړه دے ‏ د دے کاسیانو په ژب هک هم دغه رنٌک کلما ت رلغلی دی- چه سوچه آزيا دی که شورياس ز٨٤۹۷‏ دی او مرتیاس ‎)٥٩٣۳٨(‏ چه په سنکرت کڼښے سور ز ‎٨‏ ٨٨٠٥-غش‏ اومرو تاس ( ‎)٩۸٨۷۳٣5‏ د باد رپ النوع سره پوره پوره محلابقت لری ‏ دغه شان سما یا رد واوريزږ غرونو ملٌگه) د هبماليه او زيا . هيما ( واوره) د پلواښو آريان کلىاتو سره تطبيق لری ‏ دکامیانو ددے نامو نه علدوه د رستاشگق. م) په خواوشاکے 5 آسوری باچا آسور با پال (لا ‎۵5٨٨۸8۸۸‏ ) پاکب غانه کښے د اسيرامیزاس » نوم ليه شی چه بيده داوستا اهورا مدا( ‎٨٣٥٤‏ ۸/08۵) معلومیږي- دا نوم په مسنسکر تکښے آلسو را( ‎)4٠6‏ ‏او په اوستا کل ۷ھ) ضبط ده دم تخفصيل نه داخبره وام شوه چه د سنګل قم نه وړانده وړاندے آزياق اقوامو لد په ژبه او مت هې عقائد وکښے اشتراک لرلو او وروستو بيا د دوئ ژب د خپل خپل له عاسیان په پپنبتنو قبالوکڼے یوه قبيله ده٠‏ وثيل شی چ هکیی غرزکووسليان) د دوی په نامه موسوم شوے دے - 0065١.) ۵ جغرافيا ماحول او ضروریاتو په اُنضاکے به شوےه ‏ د ژسوهانو دتعقیق په نت کښے داخبره مل شوے ده چه يو ژبه چه په څو نورو ژبو تقسیمیږی- يعنی نورے نوه څالګ ترښه بیلیږی ‏ نوکم و زیت زرکاله موده پرے تیریږی نو په دے حسا بکه د بوغازکوئ د ډیرلیکنو نه زرکاله پورته لړشو نو دابه اووایو چه د ‎۵-۳٣‏ ق ‏ م په غواوشاکڼے د آریاق اقواموژبه لا یوه وه .او دک ئلولو دا غیال ده چه داژبه د پارس او میپ پا نه واخ ترپبابه ئی ِکید ه او دآمو شیالی غاپے او سند یا نه پکټے هم شامله وه دعموې مهاجرت نه پی چه هرکله هندی آرئن د پباب اوهند په مرکو ميشته شل و وروستو د زملۀ په تیربیاو سره د دوئ ژبه په سکرت مشهوره ده چه نک ویدا په دے ژبه کے ليک دے هخه آرياق قبايُل چه دایران په لور تل وو د صفوی ژيه په اوله کے زړه فارسی وه چه وروستو د هغ اغ پهلوی ژب او ڼولو او بیا دااوسنئ فارسی د پهلوی په ځا مروجه شوه- په دغه مود هکښے د باختر په که یوه بله ژبه پیدا شوه - چه اوس زند . بولی. او د اوستا یوه برخه په دے ژبه کښے لیک ده دا ژبه » زند ‎١‏ ١و‏ پښتو په خپلوکښے ډیر نزديکيت لری ‏ او لکه چه د اکترو ژب پوهلو غیال دےه داموجو ده پښتو د زند یاد , زند په شان د يوے بل ژبه نه راوتلی ده- دا خبره د کاروړده چه څه رگ پښتون قام پنواۀ دے او مون د ٍک ویدا په حواله ددے قام سراغ د ستنګلق. م په خواوشاکښے موندے2ه دے دغه رګ پار ده چه د دوی ژبه پکهتو رپښتو) هم چوانئ وی - په اص لکښے دالفظ رنپبتو) خودیوے ژبه لوم دے ‏ ول وروستو ده لفظ یوبل وسيعح مفنهوم هم پیداکړو - چىائپه پښتانة ځپل ټول اجچشتاې اد روې نظام د « پښلو» په نامه یادوی اودالفظ د دوی دقاق افْثثار يه څرګن ه نه ده وے څه رک چه تر ډه مودے د پښتون قام تار حالات په تیارۀ کښے وو - دغه شان ددوي دژب د مخ نه هم چا پلو لر کړه نه وو تر دے چه از نولے صدائ په آغارکئے چه مغرې عالمانو دمشرق اقوامو د تاريخ اوژبو پلټنه شروع کړه » نو په دت ض نکښ ځي عالمانو پښتو ژب ته هم توجه اوکړه ‏ په دے عالبان وکپے پروفسرکلپرته ؛ پروفيسر ډورن » مسټرراورق اومسټر بلو وغيره ډيرمشهور دئ ددےه عالمانو دا خیال ده چه پښتو ژبه دسای ژبو سره هخ مطابقت نۀ لری - او دا ژبه د الفاظو د ساخت اوګریبری اصولوله غخه یوه آرباق ژبه ده. 0065١.) ۹ د پښتو ژبه چقله چهکومو مستشرقینو خپل تحقيقا تکړی دی په هغوکښے دنو دخیا(دتو خلادصه داسے ده ء هزانیسی مستشرق مسټرجيمز« ډارمستهيبتر» د پښتو ژب په بابکټے دا نظربه لری ‏ چه نپښتو ژبه نۀ په هندی لهج وک شامله ده ء او نۀ د پارسئ او پهلوی نه پیدا شوی ده بلکه دا ژبه د (زند) اوستائ ژبه یا د زند په نان د یو پل ژبه نه راوتلی ده - يم د مسیتر ډارمسټیټر په خا لکښے پښتوژبه داوستاق ژ4 يه پالة برخه ده ځکه چه دا د زند سره ډیر قریی مشابهت لری - یپوبل مستشرق مسټر ې اےگریوسن . په لنکو سیک سروے آف انډ یا 6 ‎57٢ 5٤٧٤ ۴ ٥۵‏ دا) کښے د پښتو په با بکښے په ډیر لفصیل سره بجث کوی. او دايے وان چه دآزیاو ډيره قبيل وے چناچه د دارایوش په ده ډبرليککښے دولس يل ذکر دی - د دے ټولو قبيلو ژبه جدلبداوے - د دارایوش د ډبرلیک ژبه زړه فارسی ده چه په هغه وختاکنے به پۀ فار سکيے وئيل شوه زړه فارسی او داوستا ژبه رزند) بد يے ژبه دی داوستا ژبه په اص لکڼے شرق ده. او ډیرو پوهانود ېاغتو ژبه کینلی ده- په دے بناځن ژبه د فارسۍ په ډله کن کل شی اوغرې ورته وت شی اوڅن نورے په شرق ډلهکڼے . زیراق او هندی دواړه ژب د يوے ريټے نه او په خپلوکښے سره نزدے دی خو وروستو دیوے بل نه يل شوے دی - که رات ډیرزاړه اجزا دک وید ا سره مقابله کړے ئی نو داخبره ترڼه معلومیده شى وے . چونکه ډیره زبانه تیره شوی ده . نو دا دواړه ګ سره ىعم بپ شوی دی لین هن کش په جنوب او دهند په شبال غریي سرحد په خوا وشاکښے څد ژج لکه .. ډارډی او پ اکا ۰ په ځٍل عال پلة دی داژ کغ آزیائ نځائرلری . دغه شان د پامیرژه که غلپه . بدخشۍ ‎١‏ و رمړی او بلوې وغيره هم دی . په دے ژبوکښے پښتو هم ده چه د پښتلو ژبه ده اولکونه خلق په دے ژبه خر کوی ‏ دا ژبه چه ورته پښتو وسل شی د افخانانو ژبه ده مګردافغان نامه دے خلقٌو ته ابرانیا نوایښی ده اصلهً دوی هم هغه پکهت قُوم ده په په نک ویداکښے ذکر دےه ‏ او وروستو هيروډوټېسی دتویی په نامه یادکړے دے - دا ژبه لکه چه پغواخلقو په عبرای ډلهه کن شمیرله - اوی سوچه آرياف ژبه ثاښه شوه -اوغه رګ چه د پامیر نورے ژبه لکه غلپه ‎١‏ بلوېېء بدغشی وغيره د شرق کورنئ چعی د زند سره اړه لری - دغه شان پښتو هم اصالتاً 0065١.) له دے کورنئ نه که یهو بل مستشرق ډکیتر« ترومپ » په ډیراعتماد سره دا واقّ چه پښتو په اصل کئے د غربي زایراق) ژبو په ډله‌کټے نۀ ده بلکه د هند او آريا ژبو په ډله کئے څامله ده خو سره د دے خالصه هندی ژبه ورله هم نۀ شو وئيله - لک د قديے زملذ راے دا ژبه یومستقله او زړه ژبه ده او په ابتداکڼے د هندی او ایراف ژبو نه بله شوی ده وے دواړو سره په خصو صیا تو کے اشتراک لری- او مقتداره ژبه ده پمی د ډآیتر ټرومپ په غیا لکښے پښتو دهندی او لبرا ژبو ترمینٌه د ‎١‏ تصا لکړئ ده- او که چرے د نپښتون قام دوطن جغرافیا ماحول په نظرکښی او ساټل شی نو د دے پورته اس مرسته ترڼه کیږی ‏ دا ظاهره ده چه پښتانة د هند او ایران تمه پرا تۀ دی او د تارځ' په فلتلفو دورونو کچے ددے دواړو ملکونو نه د دپښتنو زهکه ما ثره شوی ده دو دا د تحجپ خبره نه ده که چب پښتو ژبه د هندی او ايرا ژبو د غصوصیاتو نه تائره وی او د دواړو ژبو خصوصیات ککے څرکند ښکاری ‏ هم په دے ډول دفرائس یو بل مستشرق ډاکټرهنری هم ددے خیال ا ظهارکو ی په پښتو ژبه یومستقله ژیه ده او دډی مودے نه د سنسگرت او زند سره په ګوانډ او ژورتعلق کپ پالة ده د دے قیاس مرسته د دے نه هم کیږی چهکه چرے دپښتو» سنسکرت او زند ترمیْه علوی مقابله اوکړے شی نو دا درے واړه وب په الفاظوکښے دکریمر په اصولوکښے, داعدادو په ساغت او ویناکښے یو تربله ډرےه نز وسلو او دا دد خر څرکند دپيل دے چه پيتو هم د سنسکرت او زند په څیریو پنوانئ او مسٌقله ژبه ده او د دے ژبو سره ترمودومودو تاس او تعلق پاة شوے ۶ کے ‏ شهورمستشرق "را ور دخپل پښتوګربیرپه مقدمهکے دپېکوژبه په اصلیت تفمیلی بجث کوی .او دے لتم ته رسی چه د نپښتوزند او پهلوی ترمنځه ډيرمشابهت دے ‏ ده واقّ چه د پښتو ژبه په زړو او پخوانوکتابونوکښے د رند په ىشان دحرکاتو په ځا مروف لیلق شوی دی په دے وجه دا ژبه د سنکرت او زند سره ډیرمشابهت لری ‏ او د پهلوی سره له تارخ ادبیات پښتو د ښائلی عبدالګئ ځان هبیې له دپښتو. سښضکرت اوزت دعموق مقایل د پاره تارڅا ادبیات پښتو د ښاغلی عبدا لد غان عِيق کتل پچار دی - 0065١.) ۸ هم یک تعلق ظاهرده- مکنے دا ښاغل وا که چرے د پښتنو د ټولو اطرافو ادبياتو ته اوٌکورو- نو داے معلومیږی چه دا ژبه داد دخاترو له غنه هم شته منه ده ډیر شاعران او مُولفِین کڼے تیرشوی دی - دد رپ مل سندیه او بدا داسے هم نی چه هنه د ملی سازونو سره و ئے شی- دا به دجوش اوعرارت نه ډک دی ۹ په دے ډول یوبل ښاغ عالم مسیټرالفنسټن د پښتو په با بکښے داے واق « د پښتو ژه بنیاداوآره په آسانئ نه معلومیږی ځکه چه د دے ژبه ډیر المْاظ او اقعال چه دا ژبه تریه موړه شوی ده - داسے دی چه د هغ ريشه او بنسټ صعلوم نۀ دے ‏ او دا هخه الفاظ دی چه د ژګ اصلی اجزاڼله شی .يا هم څُے د دے الفاظو څنه د زند او پهلوی سره تزدے تعلق لری - مثلاً پلار» مور ورو غور وغیره - وړااندے دا ښاغل عالم واق چه ما د پښتو ژبه په ( ۲۰۸) کلما توکښے پابنه اوکړه ‏ وله یوه کليه شم د سای ژبو سره لږه هم مشابهه معلومه نة شوه البته په دے الفاظوکڼی په سلوکښے ترلسو داے الفاظ وو چه له کړٌدی ( ‎)۳۰٨٥ ۱٤١‏ ژےٍ سره يځ نزده واه لرۀ- او چونکهکردی ژبه هم د« انډو ژرمن» ژبوګجنه ده نر دا وا شو چه پيتو عم له دغه ژيږڅغه ده پی دده ټول مث غل صه دا شوه څچه پښتون هغه قام دے- په په اول ځل څُ ذکر کک وید ‎١‏ کښے د« پکتهاء او« پکهت . په نامه شوےه دے- ددےث نه وروستو دا قام د باغتز د استوګے په وجه په « باغدی همشهور شو - او په اوستاکن د .. بندی. پل نوم ذکردے. او د باخ ښارهم د دوی په نامه شهرت موند ده- وروستو بیا ېه مغا منشی د و رکښے د سلا قم په واو شاکپے د یو نا مورځینو لوا داخلق د پکتویی» کچتوان او د دوی ملک د ېی . پکټے او پکټن په نامه یادشو دے - دغه ټول الفاظ د اوس لفظلو نو پښتون ا و پښتتنا رتو لخوا ) سره مطابتت لری پنانچه په مستشرقینوکڼی په اول ځل پرو فيسر«لاسن . چه د باغتری یونانيانو تاریخ څّ لل دے- دهيروډوپس «پکتویی » او داوسئ زماۀ د لفظ پښتون ترمځه مطابښشت تسلی‌کړو او وروستوبا نورو مستشرقينو لکه.ټرومپ « او «کریورسن » دغه مطابقت اومنلو- پی د دے تارمې شواهد و په رڼا کڼے دا ېره وامُصه شوه چه پښتون قام دآرياق قبائیلو یوه څانګه او د دوی ژبه د آریاق ژبو دکورنئ څنه یوه ژبه ده 0065١.) ۳ دپيتودىسل يرنه پښتانۀ څوک دۍر») د پښتنه داصىل نسل په حقله مشهورے نظرية په تیرو پاڼوکڼے د ضرورۍ فميل سره بیان کپےه شوے او د تصويرټول اپفونه څرکندک شول ‏ په دےه نظریو د غورکولو نه پی دا ظا هریږی چه په عو 4 ډول د پښتنو داصل په با بکني دوه تن نظرية دی يه کُخ عالمان دوی لت سامیانګني ‏ اوڅن نورے د آرياق قبائلو یوه څالک هکي - او ورله آرين السل وان - زۀ تقریا د ديرش و کالو نه د خپلونینګړو ذراتفو په دائر هکښے د لپښتون قام دنارنخ څیړنه کو م او د خپل نيم نښکوړی مطالع په رڼاکڼے په دے ویناکټے ځپل ان حق به جا بکڼم ‏ چه د پښتنو د اصل نسل په بأبکے چه داسرائلیت نظریه په کو م شک کيے مشهوره شوي او په تارئونوکے ليکل شو ی ده هغه په خپل موجو ده شکل کين د يوے اا نه ذیات اصیت نۀ لري -او داظاهره ده چه افأسانوی روایات د تاریخ دربه نشی موند له دانظریه لکه چه وړاندے وبُل شوی دۍ په خاص هناى حالاتوکے په هندکښ د هغه غلتو له خوا مرب شوی ده چه هغوی د نسل له منه خو بِينا پتانةۀ وو - ول د پبتون قام او د پښتنو داصلی وطن سره د هوی ما غه تعلق نۀ وو پا شوے ‏ داخلق په هندکښے یا شوی او لو شوی وو او په هن دکښے دمغلوله هُوا دافغان په نامه مشهوراو پېژندے شول - د وی به خپله هم مل غان ته افغان ويل - اوپښتون قام یپ دافغان په نامه پېژنلو - دے خلقو داخپله نظریه په دے نیا« قاش هکړی وه چه پښتون افغان دے حال دادے چه پښتون افغان تۀ ده که پښتون دے. دافغان نامه د پښتون قام تار او قای نامه نۀ ده بلکه دا نوم ددے خلمقٌو د پاره داسلاق دورےه په آغارکښے اول عربو او ورپے ايرا مُورغینو استعما لکړے دے - او د دےه لمظ نه د هغوی مراد یو ځاصه یاغاے قا وے - وروستو ا 1 001165 ۸٣ دهندیانو اوایراڼانوله خوا دا لفظ په عموی ډول د ټولوپستنو د پاره استعبال شو او دے نله دومره وسعت او عمومیت بیاموند چه د ټول پښتون قام یوملی نوم وگرزيدة -١وهغه‏ ټول غلق دافغان په نامه مشهور شول ‏ وم چه د پښتنو په علقهکے استوګن وو ځواکه د هنوی ژبه پښتو وه اوکه بله ‏ او یا نل هفوی پنتانة وو یاغیر پښتانة ‏ چو که افغان د پښٌنو یو ملی لوم دے نۀ قا او تارګې په دے ېنا د لمفظ افغان تار څيړنه په لنډ ډول مٌروری ده اشقان :- ترکومه مده چه محلوبه شوی ده د «افغان«کلبه دلفظ ١٠وغان‏ » نه معرب ده - چه په اسله‌ی دور ه کے دمُورځينو له خوا د پښتنو دپاره استصال شوی ده. چناغپه ابو نصر ىد عبد المبار العتی په تاریخ يي یک په واغص ډول دا ليک په په نان کے د« وغان . تعريب دے - په اسلای مُورځينوکے ابو بیان الیرو ن فده طوسی ؛ ابوالفضل بيهقی . اومنهاع السراج او داے نورو مورغینو هم د افغان تامه یا یا دد غلقو زپښتنو) د پاره استدبا لکړی ده سره دده چه اتته صدائ هجری کې داسے مورځن هم وو چه هم هخه قدیی لمظ۰٧وغان‏ استصا لکړےه د - لکه طثر نامه ؛ ملقوغلات تيموری ‎١١‏ و محطللع السعدين وغيره - د مسپتربلو په یا لکئے د اففان لْظ »« اغوان ‎٠‏ ویو زوړاوپ نون لفظ دے‌ په د آريانٍ ريشے سره تعلق لری - د دۀ په عیا لکے «الفظ وروستو | وغان او افغان قوٌدے. د . انډایکا » مترجم مسق رکونډل هم دخپلو مقیقاتو په پنا دا لفظ رافغان) د سشښکرت ژبه د یولفظ وران شوه شک ل کي د لمظ افغان په با بکے ده قاموس اعلام » مصشف ښاغل شمس الدین سای په داے وان . افغان يه دیر نوا قام دے چه په پښتو ژبه غږ کوی ‏ (او) دا ژبه د ران ژبو به ډله کے شامه ده او د سرت او فارسئ ژبو سره ډير قري ې شابهت او ماسیت لری . د «افغان٠۰‏ نوم د ده خْلْ د پاره (یرانیانو ايښے به او دعموي نوم درمه ‏ موندلی ده دانوم نوے نوم نۀ دےه بلکه ډررچنواغ دےه ‏ او د مورغینو پلار خیرو ډوټښی چه په کومه موقع د هند وکش داستؤکنو ذکرکړه ده هلتهکڼی د سکاق لِکس په قول دافغان نوم په جزوی رف سره ذکرکه دے ه په ده ډول د هندوانو په مذذ هي کتابونوکښے ساسواکان . یااسواغانان هد مملکت سوران » په معمئ راغ دے- دغه شان په مها بهار تکڼے د« اسواکا» په نوم 0065١.) ""ٌ د هند په شبال غري سرحد باندے دغغے قيامٌلو کرم شوے دے ‏ دا اسواکا» خلق په آکثرو امتاله تو د سٌکندر ه یونائ مُورغینو له خوا د «١ساکینی‏ . په لفظ یاد شو دی هم په دے ډول د سلسکرت په قد یی لغات وکيے اب کائن . لمْظ دیو داسسح قوم د پاره استعبال شوے د چه موسيقی نۀ لری ‏ امتال لری چه دالفظ به د پیتنو دپاره استعبال شوے وی او وروستو به هم دغه لفظ د زملغ په تیريدو سره په افخان بټسل شوے وی . : په ارمئ ژبه کد اوغان یا اغوان .لقظ د هغه غلقو د پا رواستسبال شوے دے : کوم چه په غرونوکينے استوکن دی او دغه رګ دپیوناق ژبه لفظ »کون « هم دغه دارم ژ د لفظ مفهوم ادا کوی ‏ امکانکيدے شی چه آرمینیانو به پښتلو ته اوغان یا اغوان ويل -او دغه لفظ به وروستږ اسلای دورهک د عربو مَؤ رفینو له خوا په افغان سره بدل شو وی د اسلای دوره نه وړاند ه په ساساق تاريځ کڼپی د شاه پوراول رسشلا) په یو کتبه (ئقش رستم ) کښے یو لفظ ۰ ایگان .موجود ده امکان لری چه دا « ایُکان » هم هغه لمظ اځگائ وی . په دے دستور دشاه پور سوم په عهد کيے هم یه لفظرآپا- مان ) ليد ل شی -اومش هور چیی سیاح « هیون سانک . هم دکوھه سليان په لړک د راه ي کان په نامه د غئے غلقو ذکرکوی ‏ دا ټول لفظونه يع اسواغان . اسوایان اب اق ؛ ابگان : اپاکان . او اے يي کان؛ دلفظ افغان سرو قريې نزدیکت لري امګان لري په د دت لفظلونو رىیشه هم هغه دارمٌې لمفظ اوغان وی او د دے ته دا قیا سکييت شی چه د شاپور اول په منصب دارانو . کن به په دے لفظ زاوغان ‎١‏ ابگان؛ افغان ) موسوم کے خلق موجود وو او دا نوم به دوئ ته دغْپه غرئنه علمة په وه ښودل شوه وی په شپږ مه صدئ' مسب ې کے د هندوستان مشهورمنحم ه ورها مهره » په مل کتاب سږبهرت سمهیتا هک هم د «افخان »لفظ » فر ے په په اسلای دوره کڼے په اول وار دا لفظ زافغان) په حداو د العالم من المشرق الی المخرب رتاليیف س نګ کښ د پلیښو ر په بیان کښے داسم شوےه دےع پیشاور جاټيست بادشاه او مسلبان ښاو زن ازس بسپار دارد ازمسلبانان و از افغانان واز هندوان ک پمی پښور يو داسے ځاے دے څچه د صغ بادشاه خپل کان د 0065١.) ‏ھ‎ مسلمانانو په شان ښکاوکوی. او د ديرشو نه زیا ة نع لری ‏ چه څٌه مسلباناْ دی؛څه انا او څه هندوف - په دے عبارت کڼے د مسلانانواو هندوانو نه بل عَان له د افغانانو ذکرکول دد قیاس مرسته کوی چه د دے علد 8 پپښتلو لد دغلورےه صدئ هری ترآلخره هم په عموۍ ډول اسلام نۀٌ وو قبو لکړت -اد د هه نه د اسرائیلیت د نظرځ د هغه می بطلد نکیږی چه د هغ له غه د قيی عبدالرشید د مسلايدو سره سم په ولو پېتنو کښے اسلام خورشو ده د دے نه پی تراکے هندی هچری پویت اسلا ئی مورغينو تکه ان بطوطم او په ده پے بيافرشت چ. ونورو د افغان نامه بیابیا ذکرکړی ده - وله دنه نوم نه د دوۍ مراديوه قبیله یا يل وه نه داچه په طور دیو قا نوم به دوی دا نوم استعبالولو . ترک وغته دا لفظ (اوغان) یارافغان) د یو يل یاغو قلو ياشو قو په نامه اطلدق کیدلو ‏ وله دا خېره ظاهرول مشکل دی چه دا نامه د دوی خپله ده اوه دکوانډی گپيلو اوغلتو . له خوا به دوی ته ورکړی شوی وی - ځا تیاس دا مه په دا نامه د دوئ خپله نۀ وه که دٌکوانډی قامونو ېا لنصوصۍ دارمينایله خوا دا نوم دوی ته ويل شوے وو او وروستو بیانورو مُورفينو اوغلقوصم دا نوم رافغان) د ده خلهٌو ( پښتنو) د پارو دومره په کثرت سره استعمال کړو په د اصل نوم درمه ة اوموندله - زۀ د دے ځپل قیاس په مرسته کن د يرو ډوټس يه حوال پیشښش کوم . شيره ډوټسی چه د « دارایوش . د صوبو د ناج په ذکرکے چه کوم حا د هغه د سلطنت دیارلسه صوبه يا دی نو داے وا چه به دے دیارلسسه صوبه کڼے آرمینیان او پکتويی (پښتانۀ ) استوکن وو - ددے نه دا ظاهره ده چه آرمينیان او پښتانة دواړه د یو سوب خلق او په خپل ووا نډ یان وو او دهیرو ډوټسی دا کتويي . هم هضخلق وو چه اوس ورته يښتانة و ئل شی اولله چه پورته وثپلی شوی دی په ارمی ژبه کڼے به اوغوان یا اغوان دغرثيڼ علاه استوکنو ته ويل شول ‏ پی دا ظاهره ده چه ارمينیانو به دهیروډوټسن .تویی ‏ او اوسنی پٍنشانۀ په خپله ژبه کن د اوغوان یا اغوان په نامه یدل او دغه لفُظ به داسلدی دو نه وړانهث لمم د لپښتنو د پاره وئيه شو .او بیا به په اسر دوره کښے دعرب مُورخینو له خوا په افغان سره تبديل شي وی په هر ال دا نامه ورځ په ورځځورله ‏ اواژ ولفوذ ‏ موندلو - چناغچه په لسمه مل یسو ی کړے دا امه د ومره عامه شوی ده چه البپيرونْ هم د اباسئ نه په قبله د کابل پوت 0065١.) ۸ په ټو له غريزه علد قه‌کے د دپېتنو قبائیلو ذکردافغان په نام کپ ده او داغلق ےّ د سرکښ » سرتتییزه په لفظونو یا دکړی دی - دا لفظ (افغان) دشاه عیای اعظم صفوی کڅ۵.) په زمان‌کښے دابدالی یل د پاره په عمومیت سره استصال شوے دے - ورګستو په ده نامه غلې قبابِل هم یا د شوی دی - او د دے نه پس په یوولسبه دولسبه صدئ ېر یکښے دافغانستان د ټولو قباتيلو د یاره هم دده لفظ ويل شروع شول ‏ دا لفظ افغا . هندی اوایران ليکو الو په پل و آثارو او تالیفاتوکے په وسیعه محئ اوکثرت سره استعما لکړے دے - او (بوالفضل اوغان جهان لودهی دا لففظ رافغان د ټولو پښتنو قبائلو د پارد ولادےه ‏ داوو ۵ صدی؟ ھجری په ابٌدا (وره ‎٥‏ ) هجری کی شاید چه په اول وار افخا ښتان نامه د دپښتنو دمسکن په ډول په تار مخ هرا ت کټ ه سیفی هروی « دک رکړی ده- عبارت داے دے . او لیاسو غطه هرات راتا اقصاة اا فغانتان و رود امو په سلطان غیاث الْدِين کرت مفو ض کرد د دے نه ىپی عبدالرزاق په مطع السعدي نکيے هم داففانتا نوم ذکرکړے دےړ ‏ اوافغانستان نه هً مراد د نپيلنو مس نکل دے ‏ دۀ دا ی3 لیکلی دی ,- « ذکر توجه ام وران . به سیستان . کند هار و افغانتان » او د دے عنوان لانئده د فراه »شت . قند هاراوکوه سلييان وغیره علدِة دکرکړی کی په دے ډول بابر هم ( ګن ) د کابل دفتع کولو نه‌پی دکابل د حالاتو په لړکے د پښتنو ژبه د «افغان » په نامه او دکابل سویل ته د پښتنو عله قه دافغاستان په نامه یادکړی ده ددے نه علاوه بابر په خپلو مهىاتوکے ټول پښتانۀ ايل خوليکه هغه یوسف زی د یکه لین افریدی دی که ټکڼی . دله زاک دی اوکه وزی یا ښوګېی په دڅه فرق او امّیاز نه د « افغان په نامه دٌکرکړی دی او د دے نه داخیره بلکل واضعع ده چه د اصلی او وصلی افاغنه په نامه دپښتنو قبائل وکوم تقسیم چه د پښتنو غپلومورفینوکړے ده او یا بيرو ‏ ليکو الو پښتانۀ قباتل د« افغان وېټیان » په نوم بي لکړی دی - هغه بلکل قرضی دے او په تاریئ شوط 37- تت 1 مب نه معلوم زی - غرض په د ترتيب سره مون داوینو چه دزماه په تربي و سره دافغان نامه د كيل یاقبیلو نه تیره شوه او په لسبه یوولسه صدئ همجر یک د دے ملک د تیولو له آزیانا زداثرة البعارف -چلد دوم جث افقان) - که ترٌګ باپری- 0065١.) غه خ ے استوکنو د اصلی او تار نوم رپښتون) په اځ يو مل نوم اوکرزب . هم په د ډول د زملة په ترىداهو سره پۀ دیارلسبه صدئ!' هجر یکنې د افغانستان نامه یولغ دپپبتنو د مک نامه که د ټول مک نامه شوه او د لوا زوړ نو م"خراسان» ځا اوښولو- او د بهرو ملکونو سره په خط اوکتابت او ممامدوکئے ددے مک نامه د خراسان په اه افغانستان لیګل شروع شوه چناتچه لدرډ آکلینډ د هند کورنزجنرل په خپل یو جوایی خط کے چه شاه شمباع سدوزئ ته ة په ګ څل ې کے ليز وو د افغانستان لفظ د مىلکت په ډوِل د پنوان خراسان په څاة دوه ځایه ليکل دےه- غرض په دیارلسبه صدئ هجر یکے دافغانستان د ټولو قبائُلو د پاره هول که هغه پښتانة ووکه غږپښتانۀ د افغان نوم وئيل شروع شول ‏ او د دوي د او سیدله علاگه د افغانستان په نامه مشهوره شوه او دده علعة پولۀ نوم (زخراسان) داستعبال نه اووتلو- ول د د باو مود تراوسه پوه پښتانة خپل ځان ته پښتانه وان نة افغان - یی پښتانة دافنان نوم یو می نو مي نۀ قای او تارمې .اه دايے پکار هم ده .که چه د پښتون نوم ډیر زوړاو پڼولۀ دے ‏ دا نوم دپښتنو تاریخ ترویدی دوره رسوی ‏ دغه نوم د ئ نه دوه نِم زره کاله اگاهو هیرو ډوټسی او نورو ایراق مُورفینو په خپلو خپلوآثار وکښے د خا لهچ مطابق د پکتویی کتوان اه تن په لفظونو اوددوی د استوکذ مرکه څ د تیا تي .پاکتیاء په الفاظو ذکرړی ده او ددے الفاغلو مطابقت د پښتون او پښتیضاوپبتوظئ سره منل شوے دے - پشتون . پښتون . پپښثون ؛- له چه د ىغه مواووئيل د پبتون قام هرفردېل غان ته پښتون وان نۀ افغاَنُ ‏ د دے لفظرپښتون) تلنط د پښتنو د مشهورو لهمومطابق لك د قام اوملت پيلتون ته کر پکار دے ‏ ۰ د وٌکړ هغه ډلوته واي چه په هخوکتے څه داے غويؤنه » غصلتونه او غامیتونه موجو د وی چه هغه د هنو ی په اولادکنې هم دمیراث په ول متقل شوی وي او د ملت « ‎١‏ طلدق د وړو په داے ډلوکیږی چه هغوۍ. اک د #تلفو کامونو وی - ول په يو مک کے !و د یو نظام ١و‏ ضا بط لاندے ژونه ټروی-او په فائده نقصان کښے ټول سره شر وی - (دموسييولييان د تمدن عرب په هواله). له ښاغ کیرو په خپ ل کتاب « دی پټهانز » صا کېے وان که پره دیوسف زو یاغلیلو قبائلو د یو فرد نه تپوس اوکپه په ته مُوَكَاِي ‎٢‏ نو هغه به په جواب کی سمدسق دا اووا ( پا په ام څ) ‏ 0065١.) ٨٨ په دوه ډولهکیږی ها پشتون سم پلتون - د لفظ پښتون په تار څيړۀ کښے مويز د دے لفظ سراغ ديک ویدا په « پکتها » د« اوستا» په . بندی۰ او د هیرو ډوټی په » پکتوی سکښے موند ے دے- او لکه چه وثیلی شوی دی د لفظ ه پکتویس "او پښتون مطابقت اکثزو مستشرقینو لکه ټرومپ اؤکریرسن اوخ نورو هنل به لین د اوسنفئ زملۀ هن مستشرقين چه سرفهرستة د «اوسلو» پوهنتون ښائيلے ډارْمارکن سټرنه دے ددے نه اغتلاف کوی ‏ ددوی دا اغتلدف د دے لنظرپښتون) په تلفظ مبی ده د دوی په خا لکڼی د پښتون قام قديی او ګلسځی نوم پشتونرپه ش) دے نه پنتون- د پښتون لنظ د دوی په راځ کنے نبٌا دوروسئ زملۀ او یوعواې نوم ده په دےه لړکښے دکيمبرج پوهنتون ډاکټټره بل » هم د ښاغلی مارکن سټرن هم غیال دے يع هغه هم دلفظ پشتون قدامت اواصلیت مق او که د کمتولیس او پپښتون د تار مطابقت ملو ته غاړه ردي د ښاغلی مارکن سټرن په ځیا لکښے پښتانة هغه غلق دے چه د هغوی اسلاف یونائ لیکوال بطلییوس د «پرست . یا پرستاة » یا« پارستاة ر ‎5۳٤٣١٩٤٢5‏ ع۸ع) په نامه ذکرکړی دی داخلق د پارو پامیز په لړکپے اوسیدل ‏ دا ښاغ لیکوال د« پشتونه او« پرست یا پرستالة . په لړکښے داے واخ چه د فارسئ ژپ لفظ پثت او داوستا ( پا ۶ ماشه د ۸۵ مخ ) چزهافغان يم۰ او هې په دا او نة وائ په زۀ پنتون زتون) يم. سره ددے چه هغه پښتووا ‏ زىيی دسح لهٍ پښتو وا ) وله دد یاوجود هخه خپل کان اففا نگڼ ‏ او د روایاتو په با عا په درانیانوکښ کډ شییری بلگه د مپل معیا رمطابق خپل ځان د درانیانو نه هم اوم کي که په دراان په نزمه لهجه کي خر ے کوی او دوی ریوسف زی وغيره) په سښته لهج هکښ -اودوی داغپله لهجه پهترښهگي ‏ هغه په خپل شل غاور غالم افغان دع -راو) دغرگيزو کبانلو فټک ‎١‏ |فريډو اووزپرو په هقله به داے واق په راکرجه) دوی ښۀ « پشتا نة یاپنتانهۀ» دی ول دو ی کرلاقې دی - او ددوی د اففاینت دعوئا مشکوکه ده.؟ د ښاغل یکیرو ددےه پورته وینا په حقله به زۀ دومره اووایم چه ترځومره چه د یوسف زو» خلیلو یا نوروپښتٌنو تعلق مه هر هغه پښتون چه په لپښتو ژبه مُبرے کوی او پښتو ‎٤‏ مورنۍ ژبه وی- هف مره هم نۀ ځان ته افغان واخ اونة پټهان ‏ او ده فاضل داو يا د عقيقت نه خلاق ده رهم نه عل وه کومو روایاتو ته چه ده ښاغلی نیکوال ‎١‏ شاره کړی ده .هغه هم ګض روایات دی-او دا ظطاهره ده چه حض روایات تا درجه نی موند له - 0065١.) ۹ ژبه لفظ پرهسق ‎)٥٧٤٤٤(‏ او د سنسکرت ژبه لفظط ( ‎)۳5۳٣٣۸‏ هکم مع دی .دا ښاغ واق چه په اوستاة او سنکرت ژبوکښے چه د ررس ‎)٤٤-‏ مرب تورے کوم حا استصال شوے دے - په موجوده فارسئ .پښتو وغیره ژبوکڼے هغه په رش) بدلیږی نو دىےه اصىول په رڼاکڼِ درپ .ریس ‎٠‏ یاپ ارس . تلة ) نه پثیق . پثتا» جوړيدے شی . او دغه پش . پشتا .نت وروستو پشتين اوبیا پشتون شوے دے - اوددۀ اودڅځد‌نورو عالبانو دا هم خيال دے چه په موجوده فارسئ وغیره ژ بوکڼے د رش) شګل د رخ) په بت زیات قدایم ده - ین د ښاغلی مارګن سیترن د دے نظر سره ښاغ ِکيرٌو اتفاق نۀ لری- او داے. وائ چه » په لنظ پښتو نکښے رش) ته په رخ) باندے ترجلح ورکول د کابل ریډ یو د پرو کډ اثرده ‏ که چه دوی د قند هار لهچ رىزه لهې) ته رج ورکوی ‏ لین داظاطؤ ده چه دهيرو ډه ټلی یلتو د قندهار د خواو شا استوګن نا وو بلکه دگند عارز استوګن وو چه دوی اوس هم په سفته لهجه کے خبرے کوی ‏ او ده خبرے ته هم لر پکار ده چه په زخ) باندت (ش) ته ترجيم درکول یا داے به اووایو چه په سيین لهج بانده نرے لهچ ته تميج ورکول د مردان او صوابئ د یوسف زو د راِة نظراندازکول دی ځکه چه دی خپله لهجه په ټولوکښی غورهګني د د دےه ونا نه پی دا ښاغ د سن لهیح د قدامت په لړکئے د لفظ خو آسپی ( ۵۶م گ۸- ‎۴٥۰‏ رو دکونړ) نه استثهاً کوی ‏ د ښاغل یکرو دلوۀة علبیت او فضیلت د اعتراف او احترام باوجود د هخه د دے غیالاتو سره اتفاق نش ىکيدے ‏ په دے لړکے اول دے ته کر پکار دے چه د لففا پلتوه د قدامت په لړکپی چه ښاغلی مان سټرن او د هخه هبخیالو څۀ وئیلی دی هغه دّ دغپلو تقیقا تو په رڼاکے وئیلی دی په داے لویو فاضلا نو چه د هئوی د را احتْرزام ښاغ کیزو پپله هم کوی - د چا د پره پګنهے همغ انث ىکيدے - دا خبره هم وزن نۀ لری چه د یوغاے عل ة خلق خپل لهچ ته بیاخپل ان په یو اص وری نو نورغلق ھم په پټو سترګو د صنوی د راځ سره اتفاق اوکړی داے به څوک وی په هغوئ خپله ژیه اوخپله لهجه د نورو نه غوره نۀُگني ‏ کا رغه چه کارغة دے هغه هم خپل‌ږ دهر چانه سي ۍکي او« شين » هم جُل .ې ته د هرچا نه پوست او نم واقْ - اوس به د خواسپی ‎«٥٨-۸: 6٨5(‏ جاج واخلو - دا ښاغل واق چه د. رودکونړ» 0065١.) ۹. نامه د سکندر د زماة لیکوالو د« خواسپس - بعنی د (ىڼو اسونو ‎)8٠٥٥ ٧۰٧5١۴:‏ په لفظ دکرکړی ده نو په د لفظ کی د رخو) موخځو دی د بٍبتنو د سعنت لهج په قدامت يو شهادت ده - ددے سره داڅره دا ښاغل چپله هم مق اه د سکندر د زماة نه ډیر وړانده هيروډو ټی په ايرا کی د « رود قارون » ناه هم په ده لمظ زخواسپس ‎٨٤٠۰ ۵٥5٤٥‏ دکرکړی ده په ده لړکښے به زک دومره اووایم چه دا لفظ رِمو) د پښسٌو په رسم النحاکے رښو) لي شی ته نو - په اصل کښے دالفظ دخو) داوستاق زب رصو) وو چه وروستو په ايرا اثرکے په (خو) بدل غو پی لفظ » خو اسپس » دایراف لهج لنظ دے چه یوناق يوالو هم په خپله لهحه کبے لعل دے ‏ او دا نه چه کوندے دا رخوم د پپېښتنو لفظ ده اوکه هے چره په یو قدیم لظ کین درج موجونګ د قدامت سند او یل ئی نوبیاهم دسکندر په زمانکے بلکه دده نه هم وړراشتے په دے عله قهرګند هارا ) کے دیو ار نامه پش د وق وه چه د سکندر یو ناف لیکوالو د « پيوک لوتيی ۰ په لفظ دکرکړۍ ده- دا لطفظ يع « پنکالدوق . بيغ د سنسکوت شه لمُظ دے- پی زیات نه زبؤت بۀ دا اووایو چه د سکندر دحل په وخ تاکن د ګند هارا انتهاّ شبال غرنې عل قو کن داے خلق اوسیدل چه د هفوی لهجه د ايرا لح نه متا تژه وه او د کترھ( ‏ په من کن داسے خلق استوګن وو چه د هوی په لهجه د مندی ژبو اغیږه وه. او په ده صورت کثف د يوے لهچ د قدامت هډو سوال نۀ پد اکیږی .۰ شاغلی كيرو د دے وڼا سره هم اتفاق کو لگران دی چه د هرو ډوچی تو یس صرف دکندعارا استوګن وو او دقند هار په خواوشاکنی داغلق نه وو- زما الس دا دے چه کچتوبي هډو پ هګند هاراکے استوکن نۀ وو .او دیدمےه په عقله به په خپله موقعح وضاحعت اوی - زما داعقیده ده چه پشتون او پنتون په بنیادی طور یولفنظ دے- او دواړهٍ لذللونه د هخه قام د پاره مډ شی چه اصلی نوم ة په نپښتون لیکل شی د تلفظ دااغسله د یط او ماعول او د زماۀ د تخیراتو او ولتو نټيه ده- زما په عُیال کڼے پشتو د هغه اريا قبائيلونوم دے کوم چه په رک ویدکڼے د پکتها په امه یاد شوی دي. دک ویډا دالفظ .تا » چه څرک له شی تلفظ کے رکه) درش اوخ) لود واز پید ًکوۍ لکه د سنسکرت دالفظ نکهشی . په غه رلګ وئيل شی (وپه پڼتو 0065١.) ۹۱ ژبه‌کې د د سشکرت ژبه ددع توری (کھ) آواز صرف زرښ) اد(کوے شی دا طره هم د ٌکر وړ ده چه په سنسرتکنے رخ) ذشته ‎٠‏ وکوم آوازچه په رځ) اداکېږی د هِة د پار وک اس هبالوے2 شی - دا طاهره ده چه هیروډوټپس په دا لطظ ند چتهاه پهدښل درست تلفظ سره اوريل وي لن هغه د دے لفظ په درست لیکلوکپے معذاوروو ‏ په ده دل يرو ډوټس د زشښ) آواز هم نه شو ظاهرول. ښا په دے هغۀة دالمظ دضل نپ لمچج مطالق په مفرد ک) او ليکلو چونکه په سنکرت کي زب دخې تباندګ کوی په ده وچه اوس غلط فهی پي اکيٌی .په دےه ډول يښتون دهغه رق قبائیلو نوم وو -کوم چه په باغترکے پا شوی وو داښره د آریا مّ نر مرستیال هم می او د ژبېوسانو هم داخیال دے چه هرکله د آرياق قبائیلو هندی او اپراق ښاشځونه د ځپل اصلی ڼا ټوې نه اوکوچيدل - او کن دهند په لور رادی شو جِن د هند وکشی په جنوې لىنوکڼی استوګن شو ل اوجین د ایوان په لور لړل نو د دے نه چی په باختر کښ یو نوی ژبه پیدا شوه چه اوس د » زند » په نامه محروفه ده. او داوستاکتاب په ده ژ به لي وو - په ده ژبه کښے د بخ نوم د. یندی» په لمفظدکو دےه -١او‏ که څه رٌک چه منلی شوی ده. د دےه ښار دانوم دخپلواستوکنو ربند) په نامه معروف وه - لو وروستو د زماۀ په تيريدو سره د نای نه عني. پنقه پلتين؛ او بیايختون جوړشو ‏ په ده ما پښتون د ویدی زماغ لفظ دے او پنتون داوستاقْ زماه - یا داے به اووایو چه کوم آزیاقّ قباُل په دز یک ویداکنږ د ها په نامه ياد شوی دی - د هخوی په ژبه کن رش نه وه اود هغوی ژبه » پشتو» وه . په سه ريڅ قبائل وکین من قبائیل په گند هاراک هم استوگن شوی وو او دا یټین ده چه په ویدی زمان هکی به دگند صارا د استوکنو لهحه هم هغه شان ده څه رلګ په اوس د زے لهچ د پښتنو ده لین چوکهګند هار دخپل ىل وقوع په وجه د تاريخ په بنتلفو دورونوکټې د #خلفو اقوامو اه تهذیبونو پومقام اتصال وو - نو په د پنا د دت خلقو لهحه په ځل املی شک لکښ پاة نشوه ‏ په غلا فا د هغه پښتل وکوم چه په غرونوکڼے او دګ راګ له داغلط فَئُ عُے سرې لیوال هم پياکوی. د وی لفط پیتون کله په رخ -۷) اوکله په زش - ىئ کی وے دپښتتو ئ د رښ) متبادل توره ېه دوی هرو فو کيے ز(کاق) دے - 0065١.) ۹٢ د لارو نه بیرته آا د وو زۀ د دے خپل قیاس په مرسته کن دا وایم چه ترن وڅ د ره لهےږ د پښتنو په ژبه کښے داے زاړۀ اد کد يی الفاظ موجبود دی په هخه د سمنت لیج د پښتنو په ژب هک نشته ‏ که په مثا لک » ورشو » رچراګاه) -۰« اویه » رزمکه) -«پلييةه دع - » رکوړ» رچراه) "زگاړی" روکړی -خلق) « دوم" زوردن) او داے نورډیر لفځلونه ‏ دا د دے خببه یو څرګند دليل دے په د رےه لهچ پښتو په خپل لن هکے دقد يم آرياځ ژ فخاترنستًٌا زیات ځوندی ساتلی دی دا غبره هم د کر وړ ده چه د نن نه څة دیرش څلويښت کاله اگاهو لنظ زىپښتون) د می اوغيرمکی خلقو په لیکنوکنې به « پشتو ن "ليک شو" او د نولے صدائ عيسوی ترآخره پور په زړ وکتابونوکے داخلق د پنتون په نامه فکرشوی دی البته دشلے صدئ په اېتد ام کالونوکئے په د هندوستان د آزادئه تعریکاتا په صوبه سرچ دک هم شروع شول ‏ او پښتانةۀ هم دخپل آزادۍ؟ په قربیاتوکے په وش و قروشض سره شامل شول ‏ نو ده نه بپی په قریر وتقربرکښ لفظ (چپنتون) وست اوعمومت بیاموند لین ددے نه دامطلب هرکزنة وو چه « ښتون" او پشتون جداجدالفظ ده او نۀ دده نه دیولفنظ په بل باندے د قدامت او تفوق څه سوال پپيکيد شی البته اوس دڅه موىه نه ددے لفظ رچتون) اشاعت او خورونه په باقاعدکئ سره کیږی - زما په خیا لک لفظ . پښتون ‎١‏ او ‎٠‏ چتون » ته په یهو بل ترجیڅ ورکول ميغ اهمیت نة لری او ته د سئځ او نره لهچ په یو بل د تفوق او قدامت سوال سرته ري او نه پکے د تفوق اه قدامت سوال پیدا کيدء شی او نۀ دا سوال پیداکول پهاردي ‏ که چه دا معلومه ده چه د لپښتنو په باب کی چه څۀ يم نيکو ړی معلومات حاصل شوی دی. هغه ټول دیونا ‏ ملورفینو په یکنو او د مفري عالمانو په تشر اتو او تووضتانو مق دي. داظاهرو ده چه یوناف مُرځين د ژبه او ماحول داختلاف په وچه ددے غلقو اودیےه علاقو د نومونو په درست لیکلو او ظطا هرولوکنېے معذا وره وو. او دغه حال د نوأْمقري لیکوالو هم به ده ته هم فر پار دت چه دګ ویدا او اوستا او د یوناف لیکوالو ترمیځه هم په سوونو کالونه تیر شوی وو په داے حالات و کے عين اصلیت ته رس بالګل نامکن معلومیږی - د قدامت او تجح سوال حو به هله پد اکیده چ هکه چره د دپښتنو مپل غه زاړۀ او قدیمی آثار پا وےه او د یځ ن په مه لړکښے څه مرسته مون 0065١.) ٣ شو - پی موز ته په د خبره هډو سروږول پهار ای چه چرکه وړونئ وه که اکئ - اوس به د پشتون او پځتون او د زغ او سح لهج د قدامت او اصلیت خېره یو طرف ت هکړواو د پتنو د نسلى څْيړۀ چقله به غور اوکړو. په تیرو پِاُةَکني مونږ د پښتنه داصل نسل په با بکڼی دوه نظرة لوستلی دی دا دواړه نظرے په خپلوکنے متضادے دی ول اول د دے نه چه د پښتنو به با بکښے يوے آحزی او قطی فَيمِط ته اورسو موښږته پکار دی چه د دنیا د نورو قامونو د نسلونو څیړن هک چه دکوم اصول نه کاراضين شی د مغ په رڼاک موز هم د لپښتدو دنسل جاج واغلو ‏ په دے غرض چه د دے پيچیده مخ ټول اریفونه ښۀ څوګند شی داخبره د فکروړ ده چه اسان دتکی اوفلزی دورونؤ دختىولو نه پی د تهذیب او تبدان په دائره کې قد مکیښو د او د ترقئ په لاررهان شونو د لګ راګ اوخىل ولقل د وسائیلو 4 بهترکیدو او د ژونه ژواک ضرورماتو | وتجارق او ا قتصادی احتیاجاتو منتلف قامونه په پل می کئے پهکډون او اغتلط جبور کړل ‏ او نه دے ډول د زطة په تیریدو سره په غانه بدوشو او مقيىواقواموکنے په یوبل باندے د تفوق اوغ حاصلړٌلو جِذ بات رااولټیدل .و ددے نظریاق اغتلاف په ومه به دوی کئے دځکونو او په یو بل بادے د حبلو سلسله شرفع شوه. او د دےه باصیجګونو او حم توپه نیلج دکیے خوا لخواه ددوئ نسلونه هم د یو بل نه ينلوطاو خروج شول ‏ دغه وجه ده چه اک رچه نن زمان کښے د دنا اکترقامونه مّمد الاجزا معلومیږی یکن به حقَير 010 کے د هرقام په ویڼه اوئسل کټ دهغه ټولو قامونوآمیزش شوه دے ۰ک کومو سره پل یه اوه اوږد اوژورتعلق پا ة شوے دے . د دے اصول په رټاکښ چونکه د پښتنو علاقه هم د تاريخ په تلفو دورونو کن د ختلتوصىل آورو قامونویونیدان هک پا شوه ده او د تلو قامونو سره د پښتٌنو یواوږ د او ژورتعلق پا ة راضلے. په په ده نا د نپښتنو په با بکښے هم ن ورځ دا دعوئکول یران دی چه د وی به خالص ساق النسل وی او یا دا چه د دوی آریاق وڼه اونل به د نورو قامونو د اخُتلدط او آميزش نه عفوظ پا ةّ وی - به ده ينا موښته دپښننو دشل په سلسلهکنے د پپښتنو د تاریخ د لفتلنو دورونو او د هغه ټولو قاموتو دکومو چه د پښنٌنتوسره تعلق راغل دے جاج اعستتل ضروری دی په تیرو پاڼ کې چه موز د اسرائیلیت د نظر ځای اوکئ د تاريچ شومد 0065١.) ۴ په رڼاکښے په کوت کړی دی په ده دول به دارياق نظرت په حقله څُ توماسات" هم اوکړو- دا نظربګ که چه طظاهره ده ' دیک وید( اوستا او پوناى موؤرغينو په شه دتونو می ده دا درست ده چه په تک ویداکنے لفظ. .اد قیل د پاره استعبال شوه دے وے د آريانْ نظر موستیال خوا د ټول پښتون قا مګيي- په ده لړکڼ ےکه چرے موښ دک وبدا په شهادتونو غور اوکړو نومونږ ته دا دا هندی آرئ پ په دریه ډ لوک ولش وو- په دآسانئ په خاطرمونږ يوے ډه ته د« بهاراتا» روپ - يل په ته د« یاد وگروپ .و درپ ډه ته د ها گروپ وایو- ۳) په بهاراتاګرو پکيے د ټولو نه ماے قبيل د بهاراتا او سرښیانا په ناموسرثاكه. دم په یاد وکرو پکښے به قِيل وے ‏ یا د٠‏ تورواشٌا؛ د رهیو. اق او پورو - دا په یا واړه فبيل په پلکه جانا هم مشهورے وے او په خپلوکښے محدے وے ‏ ره د ککتها په ډل ههک هم ېه قبيل وے يی لتها. سيماء بهاراناءایفا١‏ او وشائ ‏ د۵ په هندی آریانوکښ د ځل اصلی مسکن نه اول مهاجرت « بهاراته» ډ ےه کړے وو.او په دوی پے یاد وگروپ او په دوی پے سم . ککتهاکروپ »۰ ددے قیاس مرسته د دےه نکیر ی چه په رک وید اکښے د « بهاراته » د مهامرت وا تٌعات ډیرتت دی ول يادو روپ د نوی راتلونلو په ډول څوځایه در شوی دی د دے نه علا وه د بهاراته قبائیلود د شهزا دګ نو قربانئ داوده د عله څ د سیندونو په غاړه بیان شوی دې او دا ظاهره ده چه داعلا ة د شال مفرې عل قو نه ډيره لرے دیي. - رس بهاراتهگروپ او يادوکروپ په خپلوکښی شداید خالف وو. په اتد اکے بهارائ کپ دخپلو غالنينو په مقال هکښ ډیرکزوره دو وے وروستو دوی اقٌتدارحاص لکړو ‏ له؛ . ایند را » د ولو ارياقْ قبائیلو بیبوب رب النوع وو لکن په آکثرو احتمالانو د بهاراته ډے او ياده ډه نه دعقیده څۀ اختلاف هم وو بهاراته ډله مته تعمپه اودملک خلتقو نه ډیره متنفره وه به غلاف دیادوګروپ۰چه دوی به دملل خلتوسره هې ګذار هکوله ‏ او د نورو را قبائٌلو سره ‏ هم ښة تعلقات وو . دعلقيده د دے اختكاف په وچه په رک ویداکښے بادواو تورواشا » قباُل يوځاځ نم د« داس» په لمُظ هم یاد شوی دی - ېه ابدا کی دالفنظ (زداس یا داسيو) به دغیرآریا ق خلقودپاره 0065١.) ۵ه وي شو او ددے نه به مرا دگمراه او د ارطة مذاهب ضخالف او دشبن وو به دے نان ین دے عقيدت ته هم مائل دی چه د بهاراتاگروپ او د یا دوګرپ ترمیځه څه نل اغختلد ف هم مومو د وو زما قياس دا هم دے چه درک ویداتالیف وترتیب به د بهارزته قبائلو دعروج په وغ تکے شوی وی له چه د کتا بکڼے د ياد هکروپ د پاره د« داس » وغيره لنظ استعبال شوے ده ر»"يادواو تور واشا» د رگ وید | په سرودو نو کنے د پارسوا » سره مربوط یادشوی دی او ددوی په حقله دا وئلی شوی دی چه دا قباشُل ,انٌدارا» د ډیرے لږے زمک نه راوستل- په آرياخ قباتیلوکنے پارسوا د هغه قبائُلو نوم دے. چه وروستو د صفوی داستوکت زک د هغوی په نامه د » پارس . په لفظ مشهوره شوه په اوس د ايران يو حصه ده- د۹ چونکه . یا دور وپ اوکېتها ْ« په خپلوکے اتمادیان وو رددے فیاس مريته دراوی سیند په غاړه دلسوملګانو دجلک ندکیږی م نو مون دا وئل شو چه یادو گروپ اد د پنهاگروپ به په خپل وکښے هم نسل . .طعقیده اوهم زمان وو اوڅه رک چه یاد و گروپ د پارسوا سره مربوط پا شوے وو .دغه رن رګ به پکتهاګروپ هم دپارسوا سره مریوط پا ةّ شوه وی رن هغه جفرافياغ خطه چه هندی آرين پرے ميشته شوی وو . د بک وید په سهاد دافغاستان په مشرق او جنوې محصو .ودی کايل » ساىق صوبه سرمد اوددك سره ماعقه قيایى عت ۀ مطري باب ١و‏ په وادئ" سندھ مشتبله وه- رب په ده وسیعه قط هکے یوه علد قه د »« سپته سند هو» په نامه مشهوره وه چه په اکثرو قراننو مراد ترنه دپڅاب او وادئ سند ه علحة دی - یا د و کروپ زیادو؛ تورواشاء درهیو ۰ 'نواوپورو) په دے خط هک استوکن شوی وو د۲ پتهاکروپ رکنها ء سيوا بهالنا. الينا . ویشان) د ١باسیند‏ نه په قبله په هغه خطه ک ےآباد وو چه تن ورځ هلته پښتا نۀ قباتل آباد دی - د پو رتۀ وضامت په رڼاکښے د نک وید ۱ په شهادت دا معلومه شوه چه د توق په زمکه په آریاځ قبَايل آباد شوی وو سوال دا پي اکیږی چه ٣یا‏ دا مویبو ده پُبْانةٌ قبال يور د هخه پککها اک دی اوکه نه دوی د هغه پنفتٌو واړو قبانٌلو اولادشه؟ ما ټیاس د د2 هپون ووس پوه ته ما نت بلکه د لتو وړو قبَيلواوډدمه الېته دوب ۰ 0065١.) و ده چه‌څه رگ په هندۍ آرياؤ کی په يوه ډله کښ. بهاراتا هو په بله ډله‌کشښ یادوه او« تور واشا. مهم ايل وو دغشان دَچتیانوپا ډله کی . مها ء اوه سيوا مهم قبائیل وو او داټوله ډله د پکتها په نامه مش وره وه ' داهم یبه اتاق دے چه زرکونه کاله بپ چه پښلنو لیکوالو د پښتنو د شار کړے ده - نو دوی هم د یس نه پس ټول پښتانة قبايُل په پو طبقوکڼے و سل دی ملکنه ده چه په دے تتسپي مکنې هم د زدٌکونوکالو هغه ز وړ یا د سينه په سینه د روایاتو په ذرچه حفوظ پا شوی وی او د زماۀ په تیریدو سره ة اصلى تصور ډیرتت شوے وی ١ه‏ دا مومو ده شکل څ موند وۍ ‏ دا خبره د نک ویدا اوآثارقدييه په شهادت منلی شوی ده چه د غورىډ هد نه اول دراد کِبائُلو ژبه یوه اومذدهي اعتقادات ‎٤‏ یوشان وو په دے پنامونۍ دا وه قو چه د مهاجرت نه به غه موده پی هم د یا دوکروپ او ته گروپ یا داے به اووایوچه دوادئ سنده او پغعاب اود پښتونخوا د آرياق قبائیلو ژ یوه وه دلته دا . وال کيدے شی چه که چرے دا هنه‌ی آرڼ او د نپېتونخوا آرطِق قیايُل یوخلق وو او ددوی ژبه هم یوه وه نو د پثباب اوسندھه او د پښتوغنوا دخلقَويهِ ول بل بپل دی یا داے به اووایو چه پا پښاب اوسند هکښے د قدیم آزیان قبائلو ژبه وه ورکه شوه ؟ ددے سوال د جواب د پا ره مون ته د قد يي تاریخ لټون پار دے ‏ دموهښو ډارواو هړ د دکشفياتو نه داخره واغعه ده چه دآریاؤ د راتلونه اول د سنده په کڅ ئک یو شانارتهذیب او تقافت موبود وو د دے تهذب حاملان يوا په سند ‏ هکئے استوکن نۀ وو؛ بلگه په پنجاب او بلوچتا نکنے هم آباد وو. تر دے چه د خ عققینو په خیا لکښ د هند په اکثرعد قوکے هم دغه خلق اوسیدل. ددوی يوه خاصه ژبه وه چه اوس ورله ډراویډی ژبه وئيډ شی . د عققینو په غیال کښے داخلق د بلوپستان په لار عراق ته هم د دے خط نه تلی دی . ددے قیاس مرسته ددے نه کیږی چه د سندھ او بلوچستان د بروهی قبائیلو ژبه ډراویډی ژبکنل شی د د غلقو د نسل په حقله هم د سققينو خیالات بنتلف دی ځے دوی سبیری الس لګني او ډراویډی ‏ په هرحال داظاهره ده چه داخلق دآریاق غلقو نه دجدا نسزغلق وو او د دوی ژبه هم دآریائ نسل د ژبه نه بیله وه د آرباق قبائلو په رزتلو د آرياؤ او د دے غلقو نزميکه جګونه شروع شول ‏ په‌دے جګو نوکے ب هکله آرم بریال وو ا کله داخلق ‏ به هرال د زماۀ په تیريدو سرهغه 0065١.) ۹. خو داخلق په کو نوکنے مړۀ شول - خن د هند کلف عل قو ته لاړل ‏ اوڅه په ربا کي هک وډ شول د ده باصسى تعلق او تاثر په وجه څه رگ چه په وروستو زمانوکنږ ددےه هندی آزیاو مذهې عقائد د دے خلقو دمف هې عقاکٌ و نه متاثرشول او په ارا ؤکښے د شیو۱» او ماتا دیوی » پرستش شروع شو دغه شان دآرباؤ هخه پنوانئ ژبه هم د دوی د ژبه نه متانژه شوه او د زماغ په ریدو سره دمينځ نه اووتله اوڅه لخلوطه لهجه ترښه پا شوه هندی ربا و ته چوکه موزون ماحول په لاس ورغل وو نو هرکله چه دوی د ملکی خاقو نه اقتد ار ترله س هکړو و د پاجاب او سنداه په ميدا نونوکنے ځ مقٌتدر ریاستونه قا ٍکړل ‏ او د دوی تهذیب او تمدان ډیره ترق اوکړه ‏ په دو یک علوم و فنون پیدا شول - او دوی د تصنیف او تالیف د پاره یوه نوی ژبه مرو جکړه ‏ چه وروستو د زماف په تیريدو سره د سنسٌکرت په نامه مشهوره شوه -اوصرف يوعلی اومذ مې ژ4 وه - او د اولی سره څ څه تعلق نةً وو- دغه وجه ده چه د اقتدار باوجود دث ژب د یو ژوندئ ژيه حيشت او نة موندلو ‏ لکن د پکتیانو داحال نۀ وو پکتیان په داے علقوکن يآ دوو چه هغه غو سا غرئيزه وے ‏ د هند ی آربا و برخلدف د دوی دعلة حغرافيائ مامول داسے ووچه دوی به تل د ژوند د ضرورتونو دهصول د پاره د قدرق اسبابو اوطاقتونو سره په مقابله او جاهده کښے مصروف وو او دوی ته به داموقع نۀ حاملیده چه دوی هم په ارام د هراغت ژوند تیرکړی او مقتدر ریاستونه قا کړي ‏ اوعلږمو فنونو ته تا وکړی - د دوې په علا قهکنے ملکی خلق هم په ډیرشیرکښے نۀ وو و ل چه دغه علٍِة په هغه زمان‌کنے یا په ځکلونو ډک وے او یاۀ اکثرے حے شاړےه اوغیرآباد وے. د دے جِقرافيا ملمول لته دا شوه چه دے آرباق قبائیلو هغه خپله وانئ ژبه غوندی اوساتله چه وروستو دزمالۀ په تیريډو سره د پکتها تيل په مناسبت ورله کچهتورپیت اوو له شوه پوناق مُورِمِين :- دک ویدا د شهادت نه پی د لپښتنو په با بکڼې دي مورغينو شهادتونه ډیراهمیت لری ‏ په ده یونای ليکو الوکښے د هيروډوټيس‌شهاد- تونه ډیراهم دی دا شها دتونه په لنډ ډول داسے دی ۰- دا ‎٠‏ د دارا یوش رهغامنثی باچا) له خوا د اب سیند او سوه عرب د حالانو مملوملهو 0065١.) ۹۸ په غرض دامیرالایتر« سکاق لیکس» په سریردگ کئے يو بجری مهم مقرر شو داګری مهم د ش#ره کاسپتروس » نه چه د . پکتیکا . په مل ککے واقع دے لخ په نمر خاته" په سیندکښے روان شو ؛ ر) د شهر. کاسپتروس » چه د پکتيا په مل ککنے دے - په پوله باندے د قطب په لورخٌن نورهند یان اوسي ‏ دا غلق د ژو ند په لاروچاروکنے د باختریا نو پۀ شان دی او دوی د نورو ټولو هند یانو په نبت زبٍت دلاور اوجٌگیالیان دې ۵ په دت خوالوکتے دا دکاسپتروس ښار«۳) د پکتیکاملک رم هخه سيند چه ان لیکس کے د کاسپتروس نه په نمرخاتةۀ روان شوه وو او (») دکاسپتروس په پوله دقطب په لوحت نورو هندیانو ذکردے چه په ژوند ژوا ککنے د باختربانو په شان وو- موز ته د دے نومونو شناغت او تعين نار دےه- اول به کا سپتروس اولټوو - « کاسپتروس .د ده ښارد سناخت په . مقله د عالباتو ترمینځه اختلاف دے. د ښاغلی احمد عل یکهزآ د په یا لکے د دے ښار نه مراد کابل دےه اوځن نور داے هم شته چه هفوی څځ د جلدل آباد په علد قه‌کئے چرته یو ښارکني ده دا قیاسیات دریست نَة معلومیږی ‏ ځکه چه په په درياه کاب لکښے نه خو دکا بل په حدۀ دۀ کين اونة دجلدل آباد په طله ق هکی ےکشتئ چليد - شی نو دا ظا مره ده چه دا ښارنة کابل ده او نه په جلدل آبا دکښے دے ‏ د ښاغل ىکيرو په خیا لکے دد ښارنه مراد "پلښوز ' دع - دا فاضل لیکوال واځ په دالظ په اصل کښے . پاسکپروس» دے اوشاب چه یا په استعما لک او یا د هیرو ډ وټس په لیکنوکښے په غلط سره د« پاسکپروس» په ځا .کاسپتروس . لیکل شوے وی دخپل قیاس په مرسته کئے دا لیکوال وان چه پاسکپروس » د چین لیکوال یون سالګ د پولو. شاپولو او د سنکرت پرشٌو پورا او دالبیرون د پرشا پورا یا پرشا پور سره مطانٍت لری په دے ينا د « کأسپترو سه نه مراد هم د پیښو رښاردے .او اکرچه پیښورغو عين د سیند په غاړه ٣باد‏ نۀ ده لین د دے ښار نه د یوڅو میلو په فاصله باندله دریا 2 کابل بهیږی او دا هم یقیی ده چه په دریاة کاب لکے د ورسک پور هکشوه نشی چليیدے ‏ نوبنا په د دایقین ته نزدے معلومیږی چه سا لیکس به د پپیښورنه چرته پورته یاښکته مخ په ىرخاتة په دربیة کاب لکے روان شوه وی او بيا به د اک سره په اباسين ورګډ شوے وي - دد ه فاضل دا قیاس په دے وچه هم درست معلومیږی چه دکو شا يانوپه دوغ 0065١.) کښے بپښور دکشتئ سازئ دصنعت یولوڅ مرکز وو دو دا قیا سکولےے شو چه دکشئیې سازئ دا صنعت به په دے علا قکنے ډیرواغ وو اود دارا یوش په عهدکښے به دلته دکتق؛ سازرئ' کارشاة موجو دےه وےه لپ دا ډیره ممکنه ده چه سکاة لیکس به هم د پلیښور دخواو شا نه دریا ې سفرکړك اغْتيّارکړه وی او دکا سپتروس نه به مراد پلیښوروی - ر» پکتیکا ؛ لکه چه ظاهره ده دالنظ د هیرو ډوټس له خوا د پښتنو لِکبتيانو د مسکن په ډول استعبال شوه دےه ‏ -ددے ع له 8 دحداودو تعين په واضص ډول شی کيدے ‏ زما قیاس دا دے چه دا لفظ به د هیرو ډوټس د زما نه وړاندت هم په دے شکل کے یا ددے په شان په یو بل شکل کئے مروج وو که غو يرو ډوټټنی دا د پکتيانو دمسکن د پاره ونیل دے زهاخیال دا دے چه د دے نۀ مراد هغه علا قه ده چه هیرو ډوټس په هغ کے څلور قامونه دکرکړی دی او داعلاقه دګند هارا ۰ دادیگیاء پاريټیا او ستاګید یا په غطو مششىله وه لین چوتکه دکاسیتروس نار په ده علا قهکنے واقع وو او د د ښار نه مراد پلښو رښار دے - په ده بنا ښاغاٌکيرو اوځ نورمغري لیکوال کند هار اوک تیا د يوے خط دوه نومو نهگني ‏ "کند هار پکتیکا:- په ده لړکښے ښاغ کرو وا چه چونکه دکاسپتروس ښار يرو ډوټی ېه تاکن ذُکرکړبه د او یو بل مُورخ او جغرافیه دان عيکا ټیوس په ګنهارا کى نودالیکوال د دےه نه دا نّجه اخلی چۀگند هارا او نیا دواړه ديوء خط نومونه دی - وه زما په خیا للکښے داے نۀ ده يعنی زۀ تیا اوکند هارا دواړه د يوے خيط نومونه نه ګهم . که داجداجدا علك 8 دم زما قیاس دا دے چه د تیا نه مراد په عوی ډول هغه علد قه وه چه په ھۀکنے ټول پښتانۀ استوگن وو زه ۵ دد خپل قیاس په مرسته کن دا وایم په غه رګ په هندی آزياوکئے د زماۀ په یریو سره بهاراته کډ په نور وربا قبائیلواقتدار یا موند اوددوی داقتدار په وجه وروستو د هند ی آريافې قبائیلو د استوّن ټول علاقه د « بهاراته » په نوم نه بها راته ورشه ». موسومه شوه د ۵» شان د پِنلومُو په آربٍکً قبائیل وکښے چونکه د پکهتا قبیله مهمه وه نو دخپل امیت او اقتدارږ» وج هيبتوقو د ټولوآریا ‏ قبائلو د استوکن عل ته د زماخ په تاربډه سره د« ته د تو به ناسېۍ په پکتیکا مشهوره شوه اوچونګه په کنن هر۶ ممم آ راق قبائیل زبيغ د پکته ټل وه غاگ) آاد وه نو په دے وج هګند هارا هم د تيا یو سه وه د دے نه علاو هند ها رايو قم 0065١.) ‏ره‎ نوم ده او داعلا قه(وادئ پېښور په دے نوم زکندها( ) نه صرف د هیروډوټس په زمانههکے معروفه وه که د دے نه ډیر وړژندے په ویدی رمان هکټے هم د دے عاح ة دا نوم وو -او د هیرو ډوټېس نه ترډيے زملۀ وروستو دغزنوی دوه پوره دا نوم ګند هار ) د وادی پينبور د پاره په استصا لکئے مروج وو پپله هرو ډوټدی هم ددے علج 3 زکندهارا ) استوګن دګند هارباٍنو په لنظ دوه درے ځمایه یادکړی دی - د دارایوی په ټولو ډبرلیلنوکښے دٌکتد هار نوم موجو د دے . لین د پکتیکا» نوم نشته -حالنکه هنه ټوه علة چه ن ورځ پرے پښتانة ميشته دی - د دارایوش په سلطن تکئے شامط وے- داپه دت خبره دلال تکوۍ . چه . بك .د یو غنصوے علا ة یاصوب نوم نۀ وو که په دےکښے د دپښتنو د استوګن هغه ټوے عله 3 شاط وه کوے په د صوبو یا ریاستونو" په حيثیت په خپلوخپلو صوصو نومونو سره د دارایوش په‌کتباتوکنے بي ذکرشوئی چونکه کند عارا هم د پپښتنو دعلحة رکتیک ) بو حصه ده او دکاسپتروس ښارهم په دے خطه کے واقٌع وو په د پناهيروډوټنی داعىوی نوم استصا لکړت ده زما په خیا لکښے به د هیرو ډوټسی د وینا وضامت دالے اوشی که چه څوک داے اوواق چه » کاسپتروس » ربپيښور) د پکستان یو ښار ده او د میکلیتوس مطلب به داے وامم شی چه پلیښور د سایق صوبه سرمد صدرمقام ده - په دواړو خبروکڼے د پور په ىل وقوځ کښے څه هرق نه راچ وه د دواړو خبرو مطلب دا نش یکيدے چه .پاکستان اوىسابقّ صوبه سرحد د يوے فطل دوه نؤمونه دی بې د پورته وضامت نه داهم طاحره شوه چه هغه سیند چه سکاقّ لکیس په هکل مخ په سرغا ته روان شوے وو هغه سینداکیدے شی چه ن ورځ ورله د کابل سیتد وټيل شی اکرچه د کاسپتروس رقیاسٌا پېښور) ښار د دے سیند په غاړه واقع نه دےه. ین داسیند د پلیښور نه د یوڅومیلو په فاصله بهیږی. او د پپشور نه پاځٌلی شپاپی میله ښکته د دے سینده سره د سوات سیند هم یو اغ کیږی ‏ دا سښد د دګ نه پی دلنډی سیند په نامه مشهور شی اه د اوک سره په اباسیندکښ ورګټ شی.دا هم که ده چه د کاسپتروس نه مراد پِشکالاونّ وی چه یونایان دپیدکی لوتیس په نامه یا که دے او مراد تزنه » چارسده .. ده پش الاوق که چه وروستو به وضامت اوشی دوادئ گندعارز په قديم تار کيے یواهم ښار وو ») اوس به د هغه هند یانو شناخت اوکړ وکوم چه د هیروډ وی به دے پورته 0065١.) ۱۱ حوالهکے ذکر وی دی د کاسپتروس ېه پو له د قطب په لور هکوم هندیان آبا د وو هغه د عاموهندو نه په تمد ئ » ثقافق رشتو او په شعباعت او مردالق کے ستازبیان شوی دی . د هیرو ډوټدی داعام هندیان څُوک وو؟ زما په قیاس کڼی دا په هغه آريا َو کن دځنه قبیلو اولاد وو . چه هغه موي به تیرو پاڼوکن دآسانئ په غاطر د« بيادو ګروپ . په لفْظ یا دکړی دی او د هیرو ډوټس په زمان کن د اباسیند نه په شرغاتهً د یله ‎٠‏ يې سارا او هندش ۰ په صوبوکے آباد وو داظاصهرن ده چه به دے خلقو کی د نوی مامول او د مل غلقو سره د آميزش په سبب د زماة په تیریدو سره هغه قم غخصوصیات تر ډیره حده تت شوی اوورک شوی وو او د هرو ډو ټس دشهادت نه دا هم معلومیدے شی په د دے خلقو د باغتر د خلقو سره څه تعلقَ ھم نۀ وو پاة شوے او داخبره یټین ته نزدے معلومیږی .که په د ډره پوانئ زماغ نه يی د هغه وغت نه چه د آربٍئ قَبا تیلو ترمیځه د واد ئ سبيند په غاړه چه کوم جنک شوے وو د مغ نه پی د هدای ربا و تعلق د باختزنه بي شليد له معلومیږی . په غلاف د هغه هند یانو چه د کاسپتروس په پوله د ققٌطب په لور استوکن وو داغلق د هیرو ډوټیس د و يا مطاق دهغه صندیانو نه چه ذکرةّ پورته او شو زیات دلاوراوجکیالدن وو او دوی د ګند هاربٍنو په شان د باختریانوسره په تهذ یې . نُقَاهْق او لاق رشتوکي تړی وو. د' خلق زما په یا لکنے په هغه آزياق قبابلوکنی دځ قبیلو اخاف وو چه مون دآسالئ په غاطرهنوی ته د پکتهاگروپ وثیط دے. دایقٌیی ده او لکه څه رګ چه مووړانده وئیلی دی دے غلقو دجغراقیاْ حل وقوع په وبه خپل قد يی ُصوميات او قای روایات سعفوظ ساتلی وو -او که هشیرو ډ وټسی هم د دوی د شعاعت او مردانکئ ستا تين ًکړيده او وروستو سٌکند ریوناق هم د دوی په مړانه او شیاعت قائلل شوے به دهیرو ډوټس دد بان مرسته د سکندار د یونا ق مورځينو د لوکنو ته هم کیږی - یولائ مورغښو داغلق داسپاسۍ ګوری اواساکيف په نومونو یادکړی دی « ١سپا‏ سی» قنله که څه رګ چه یوناق مورغين واق د روه خو اسپی ( ‎٥٧‏ ‎٤ ٤5‏ رو دکو نړ ) په دواړو لورو آباد ه وه - دا دواړه لمظونه « اسپااسی او خواسپسي. داوستاځ ژےپٍ سره تعلق لری ‏ اود دے نه دا قیاس مرسته موی چه دا خلق به د باغتزيانو سره په تهذایې اولساق رشتوکڼے مربوط وو ( د دت قبائلو نور 0065١.) 8٢ تفميلی ذکر به په خپله موقع اوشی). بپ ۱ د هیروډوټنی نورشهادتونه ‏ یرو ډوټس په یوبل اڅ کټے د دارایوش د سلطنت د ففتلقو صو یوپ راستونو دخُراجح او مال ذکرکپه دے- په په دے لړکېنے هخه د دارا یوش د سلطنت اووم رالست په دے ډول د دکرکی دے ‏ "ګند هاریان . دادیکیان .اپاريتیان .اا وستاگيدیان ټول سره اوشیږرل شول- اودوی دمره خراج ورکړو ‏ دا اووم ریاست وو" که .په مواولیدل په دے اووم ر اس تکزښے څلور قامونه یا قِل ذٌکردی. او ددے ریاست خصوص نوم دے ښاغلی لیکوال نۀ ده ايت که پره مون د دے خلقو نومونو ته لر اوکړو نو داسے معلومیږی چه ددے قبا تلو اخصوحے علع 8 به هم د دو ۍپ نون منشهورت وه - يع داسے په اووایو چه دمالئّ او حزاج د غرضی د پاره په دے اووم ریاس تکيے څلورصوب یاخط شامل وے يع یګندهارا زدګند هاربانو علاقه) ‎۳١‏ ‏دادیکیا رد دادیکیانوخطه) ‎٣٣‏ اپاريتیا زه اپاریټیانوعلاقه ) -.»؛ ستاګید یا ز د ستاگید یانو زمکه ) . دا اووم ریاست کوم يو وو م ښاغ لکیرو اوک نور لیکوال دا اووم ریاست ګند هارا صوبنگني ‏ و لےے زما په غیا لکپے ىاے نۀ ده يعئ دا اووم رياست یواځ دُګند مارا علا قه نه ده د د ارایوش د سلطنت د صو بو شبیر د دارا یوش په کتبا توکپے فقتلف دے- بس په کن کتبات وکنے شل , په ځِ نکے .دوه یشت په جخ نکښے اتوبښت اه د تورات په شهادت ‎)١(‏ دے ‏ د دارایوش په ټولوکتبوکنے دند هار نوم موبود ده او دا په دے دلال تکوی څچه داعلا قه به د ډيره پنوانئ زمِل وی دکو روش (کیغرو) د زماغ نه په عا منشی سلطن تکښے شامله وه ‎ .‏ دګند هارا نه علاوۀ 1 د «ارایوش پهکتبه نقش رستم اوڅُے نوروکتباتو د «ستاگید يا » صوبه هم دگرده. د دے نه دا معلومد شوه په د هیرو ډو ټىی په حوال هکنی چه کوم اووم ریاست ذکر شوے دے . په ه غکښ ند هار١"‏ او. ستاگیدیا »خو د صوبو په ډول د دارا پکتباتو کښے هم موجودث دی . په تورا تکڼے د ‎)٢١(‏ صوبو دکر پۀه دے دلالت کوی چه جغ داے عل ة هم وے چه هغه د دارا په کښاتوکښ نۀ دی ليکلی شوی او داخط زما په قیا س کی د خپلو خپلو استوګنو په نومونو مشهورے وے - په دت ينا مون دا وئیله شو چه .« دا دیکیا اواپاريتیا» زیعی د داد کِیانو اواپاريتیانو علدِة ) به هم التطای 0065١.) "" جلغ وه دا ظاهره ده چه د دارا پههکتباتهکښے دهغة د صوبو ذکگرچه په کوم ډول شوے دے- د هغ نه مقصد د دارا د سلطنت وسعت . په دے سلطنتکنے د تافو قامونو دشمولیت او د دے په به د دارا دحکومت د شان وشوکت اواقتد ار اظهار وو لین میرو ډوټپس چه پ هکوم ډول دهغة د سلطنت صوب ظاهرے کړی دی د هغ نه ملصد د هريے صوب د خراح او مالتّ اظهاردے ‏ هيروډوټس د هره صوبه په با بکڼے داے وا په د فلدنئ صوب غاق اوشمږرےه شول ‏ او دومره غراج ‏ ورکړو ‏ داخبره د کر وړ ده چه په دے اووم ریاس تکښے د هره خط يع دند هار( . ستاگید یا دادکی اواپاريتیا » انفرژدی ابادي دومره نه وه اونه ددے خطو د خلقو ا تما دی عالت دومره بښتروو چه هره غطه د ځان له یو انفرادی وحدت "بي شوے وے- دگندهارا دوادئ پلښور )آبادی ن ورځ ه مېکبه ده او دد ه خلقواقتصادیي حالت ښۀ نه دے. نو دا بټیی ده چه د دارابوشش په وت کښے خلوبه ددے خط آبادی نوره م مېکبه وه او غلق به ة په |قُتصا دی لحعاظ سره ماړة پټ نۀ وو او د معين خراج په غوفۍ به ‎٤‏ د یو انثرادی وات حيقیت نا لرلو ‏ په ده ډول مونږ د ستاګید یا په با بکے هم دا فرْ ضَکوا شو چه د دےه صوب ا(باد؟ به هم ډیره که وه او د غلقواتتصادۍ حالت به هې با نةً وو - ستاګید یا کومه صوبه وه ۶:- دا صويه د يوناف لَیوالو په ليکنوکڼي د ستا ګيدیا او"دارا یو ش د نَقَنْي رستم پاکتب هکنے د تهاتاگوش په لفظ ذکرشويده او ددے لنظ رتهاتاګوش) تي د سينه یکیدیه سره ميل شو ده- پ هکتباتوکئے داصوبه د اراکوزبا ‏ او ,ګند هار( په ميځ کئے دٌکر ده نو دا يقيئ ده چه دا یوه شرق صوبه ده د اراګوز یا مراد هغه غطه کیل شی چه نن ورڅ د قند ھار اوغزف په علاقه شټله ده - په ده ډول دکند هارا نه مراد د وادئ پلښورعلاقه ده مسټرګریشن دستا ګيدیا صو يه د اباسیند نه په قیله او دګند هار( نه په سویل مع نکوی . په دے ښا دا ول ب غا یه نۀ دی چه د ستا ګید یا نه به مراد هغه جغرا فياقْ خطه وه چه ن ورځ د ډيره اسباعیل غان په کمشاړۍ مشتتیله ده يعی په دے صوبدکنے به دکوهاټ . شون» ډ یره اسماعیل خان او وزبرستان علحة شامل وه او داظاعره ده چه د دے خ ط بادی نن زمانه کئے هم دګند هارا نه هم کمه ده اواقتصادی حالت څځ هم ښه نه دے ‏ 0065١.) ۴ نو په هغه زمان هکے غو به د دے خط آبادی نوره هم کمه وه او اقتصادی حالت په غراب وو داخبره هم د کر وړ ده چ هکوم عالمان د ستاګید ی نه مراد خپ یا شیتک اخان هغه غلق نن ورځ هم به دے خطه کښ استوګن دی . د خټکو قالی روایات داوانْ چه ددوی اول استوګنه په‌کوه شوا لکئے وه او دوی دشيلکو دمیرځئ لهکبله دخ عمة نه په هجرت بو رشوی دی لوستوګو ته به دا هم یاد وی چه مون د آزياق قبائلو د اجُداغ مهاجرت او استوګن په لړکې داوتیان وو په هغه خطه چه په ابند اکڼي پر دچتیانو اولس ميشته شوے وو دابادئ په لحاظ ډيره رن وه نو د دے قیاس په رڼاک مونږ داپاریتیا اودادیکیا په مقله هم دا فر ضکئاه شوچپه ددے خُط وآبادی به همېکىه وه په دے نا داغلور واړه ُط به دخُراج د مقصد د پاره په یو وحد تک مدغ ےکړ شوی وی -اودے ته به اووم ریاست وئيل شوے. وی-کة پرے دات تۀ ىک او دا اووم"یاست دگد هار ربست وے نوبیا د دے په نوم دفستل وک ےکوم څیزمانع وه ؟ غرض د پورته وضاىت په رټاکے د هیرو ډوټدی دشهادت مطابق د دارایوش هد سلطنت اووم ریاست په څلوروخطو زګند هار ستاګید یا ء اپاریټیاء او دادیکیا ) سشتبل وو او دغه خطه د کٍتیکا خطه وه - د ند هارا اوستاګید یا ‎«٠‏ وضاعت خو اوشو » ۰ اپاريتیا او دا دیا کو علاه ی؟ ‏ اپاريتیا ‎-٧‏ ده ناغ ته چهکورونو داسعلومیږی چه دا به د « اپاریق « قام داستوِع علدقه وه - د اپاريېی قَامٍ شناغت دموجوده اپریډدی فبيل سره مِنل شوےه ده اپرید ی قبیله ن ورځ د تیراه او خیب په غرونوکے استوګنه ده نومونږ دا وئپل شوچه د د دے غط نه به مراد د سپين غرچارچاپره علح قه وه یاداے به اووایو چه دا علاقه به په تيراه او وادی کرم مشنْملء وه دادیکیا ,د دا د یکیانو د شناغت په با بکنښے په تیرو پاڼ وکے دعالمانو خیالات په وضاحت سره بیان شوی دی په دے لړکټے د مسټترسلو ځیال د کارور دے ‏ دے وا چه داديۍ . هغه قبیله وه چه نن ورځ په کاکړهکښے د داوی ۰ په نامه مشهوره ده داقیاس ډیراهم معلومیږی ‏ د پښتنو په شبره کی . داوی » دکاکړو یوه ځالگه وه. کاکړ به موجو ده پښتنو قبايلوکے يوميمه یله ده په ده قبيلهکپے داوی ارپي یا پی وغيره څابک شر نونيسو ھم دکرکړی دی دا نومونه ډیرپنوائ او قد یی دی؛او 0065١.) ۵ د یوان مورغینو بلکه ترو يدے زماة پوریے رسی - په نپښتنو قبائلوکئے کاکړوسره دخپلو څانگو داے اولی دے چه د هغوی باو رسبونه رواجونه تر ډیره حده د نورو پښتنو قبائٌلو په نسبت قدیم ذخائز زیت لری ‏ او په دے خبره دلال تکوی چه ده خلتوخپل قد یم آریان صوصیات اوتهذاب د نَخافت د نوروپه بت زیات صحفنوظ سال دے ‏ او ددے وجه د دے غلقو د علية جغراقياقْ هل ومو عکیدے شی يع پۀ موجو ده زمانه کټے هم دااولی په دا علا ق هکښے استوکن ده چه په هغ با دے د نوروغلقوگ راتک ډیرکم دے ‏ داظاهره ده چه په قدپنه زمانهکئے د شمال مغرب د لوری نه دهند په لور د کگګ رانگ مشهورے لارےه دخی کرم گومل او بولدن دره وےه- اه دا يو طبې خبره ده چه د دے دروخواو شا استوګن به د تلوکو راتلونکو د تهذ یب نه ضرورڅه لر ډیرمتا قرکیدل په خلاف د کاکړه چه دوی دعام آمد ورفت د لارو نه په یو ډډه پراته وو - په قدیم تاریخ کئے د هیرو ډوټس نه علدؤۀ نورو يوناق موِرشیتنو د دے غاقو ذکرنة ددکړت اوداهم د دے قیاس مرسته کوی چه داخلق به په قديبه زمانه- کي په يو داسے علا قه‌ کې استوګن وو چه هغه به د عامو شاهراګانو نه يوطرق ته وه . پونکه دهیرو ډوتهی د وا مطابق دا خلق د گند هاریانو سره په لباس . وسله او دو د دستورکتے یوشان وو نومونږ دا وئل شو چه ددے دواړو اولسونو تعلق به په خپل مي ځکنے ډیر ژور وو - د دے و ضامت په رڼا کې دا داد يکیانو دعله 2 تعین په یقیئ ډول ډیرگران دے ‏ مکنه ده چه داغلق د کوه سليبان په زیر یکښے چرته استوګن وه - او یا د لضان علاقه ددوی داستوگن مرکه وه -ليکن اکثر قرائن په دے دلال ت کوی چه د هیرو ډوټس داد ئٍیان اودپښتو شپره نويس و کاکړ به یوخلق وو او د« دا دنکيا » نه به مراد موم ده کاکړستان وی اوس به د صيرو ډوټس يوے پل حوال ته پام اوکړو- په ده مول میرو ډ وټیس د هغه پښتنو فوځیانو دکرکړے دے کوم چه د هخامنشی باچا زرکسیز رسنشګق م) په مرستهکوے د یونانیانوسره جکیدلی وو په دے حواله کن هیرو ډوټس داے واق؛ دګند هاربانو او دادیکیانو جات او وسل بيی د باختريانو په شان وے او ېکویی رکېتیانوم پوستینونه اغوست وو اوٌدوی سره خپ وطنی غشی لیندے او پېش قوزے وے ے د د حواے نه مون ته داب معلومیږی »- را ګند هاریان او دا ديکیان په لباس او وسل هکے په خپل مك کئے هم یو شان وو 0065١.) ۲٢۳ او د باختریانو سره هم مشابهت لرلو - ان په خپلو وطق جامؤکنې ملبوس وو او د دوی سره خپ وطق وسيل وے ‏ دده نه دا څرګنده شوه چ هند هاریان او دا دیکیان په بِضه صدئ رق م )کف هم د باختريانو سره په تبد ق او تهذ يې روابطوکے تړل وو -لین د پتیانو تعلق د یاغتوسره شليد 2 وو لکه چه پورته اووئيل شو لل ګند هاریان خو به دګند هار( استوگن وو او داد يکیان به د دایکیا - دا پکتويس څوک وو؟ او دکوےه علحة استوګن وو؟ زماعقیده دا ده چه دا پکتویس به هغه خلق وو چه ددے نه وراندے مونږ د هیرو ډو ټس په حواله کنے په په هغ کے دے لیکوال د دارایوش د سلطنت د اووم ریاست غلور قامونه دذکرکړی دی دوه قامونه داپاریی او ستاگیدی په نومونو لید لی دی دیق دا پکتویی به هخه غلق وو چه د اپاریق او ستاگیدی په نومونو هم یاد وی د ی ‏ او دا هخه خلق وو چه په کب ویداکښ د پکتهاء په نوم دکرشوی دی . دا دواره اولسه راپاریق او ستاګیدی) په ژبه او د ژوند په لارو چارکښے یوشان وو یا داسے به اووایو چه دوی په خپلو کښے روڼه ‎٠‏ تربوران او دګند هاریانو او دا دیکیانو عزيزان ؤو- د دا ے قياس مرسته د هيرو ډو ټدی په حوال هکځے موو ده ده - يچ ىکند هاربان او دا ديکیان په جامه اووسله کپ د باشتزیانوپه شان وو يىق د دوی زیات تعلق د باختریانو سره وو لین پکتیان په خپلو وطی جاموکئے ملبوس وو او دوی سره خپ وطفق و سلرغشۍ ليْدے او پنش قونب وےه ) ددے نه دا معلومیږی چه دګند هھاريانو . دادپکیانو او پکتیا نو په لبائ وسله او د ژوند په لارو چارهوکے فرق پیدا شوے وو - دکند ها هاریاتو اوه پکټیانو. ترميځه دافرق نن ورځ هم موجود دے -« د برتلو په قَول چه د ستاگیدیانو سره کوه وپه وړ توٌره وړاندے ذکرشوی دی هغه به هم هغه پيش قوز وے کو چه هرو ډوټس د پکټٌانو سره ذکرکړی دی - د تیراه او وزبرستات پیش قوزےه تراوسه پولے مشهورك دی - او د دے خلمٌو د وسل یو لازی جز وه شی د پورته عواے نه دا معلومه شوه چه دست۵ قم په خواو شا کي ےکه په یوخواد ګند هاربانو او باختربانو ترمیاځه هغ تعلق نۀ وو پا-ة شوے او د دے وجه شاید چه دا وی چه د پښتونخوا په آرياق قبائیلوکئے به د . پکچها» قبيله د ټولونه اول دبافتر 0065١.) ۱٠. نه لیږدیدلی وه او دا وجه هم ممکنه ده چه د پکتیانو د علدۀ جعراقيایّ حل وقوع هم په دے تعلقات وک ےکے پید اًکپه وی دګندهاريانو اوباغتریابو ترمیقه تمداف . وابط د سکند ر د حمل په وخ تکښے هم موجو د وو او دکند هاریانو په لهج هکنی باغتوی انر نن هم موجو د دی- : تراوسه پورے چه مویز د پښتنو د اصل په با بکښ غه اووئيل که د هخه ټولوشها دتونو غلاصه په ساده او لنډو الفاطوکټے بيا نکړو نو داسے به اووايوجه سا درسنګلذق ‏ م قياسٌَّا) یا د ده نه وړاندے وروستو زمانه‌کئے د ارغنداب په کم کپے د سپین غرچار چاپیره په وادئ کرم »واد ګومل . وادئ کابل ؛گندهاراء دوه لش وادی سږات داباسین تز قَيلبزے غاپے پورے چ هکوم خلق میشته شوی وو هغه دنسل په لعاظ سره آرین وو - داغلق په لختلفو قبیلوکنے ويش وه چه د نک ویدا په شهادت به قييل وے- زبيئ .ها » سيوا ء ویشان , بهالانا .الینا). په دے پِنْتُوواٍ مهه قبيله د چنهاوه ‏ دے قبائیلو چهکومه ژبه وئيله هغه په وثښتو زمان هک د پکها قَبيل په مناسبت په پکهتو رپښتو) مشهوره شوه او د دوی دستوے ټوله علدقه په پکتیکا ربپیتيفا- پښتوننو یا ده شوه داخلق وروستو يناف مُورفينو د خپل لوح مطاق دکتویی . کتوان . بکتن . او ه پرستا » وغيره په نومونو یا دکړی دی - اواوس ددے ټولولفظونو نه مرزد پشتون .تون رېبتون ) ده دا ټول يل پهخپل مي کي په فنتلفو څالکوکنې ويش وے ‏ چنانپه د پکتها یا بکتویی په قبیل‌کنی مشے ځا داپاریق اوستاگیدی په نامومعرو ۀ وے زما قیاس دات په دا هغه خلق وو چه په وروستو زمانه‌کڼے د پښننو شجره نوو له خوا د وصلن افاغنه او د کرلدفي قبائیله په نوم مشهور دی - دکرلاڼ په زب هکښے دكيرو مطابق خټک افريډۍ توری. بګښی » ښوئی , مروت ‎٠‏ مسعود او وزیړپ قبائیل شامل دی. دا ټول قيال سيوا دخټکو د یو حمے نه په نن زمان هکے هم دند هارا نه په سویل علاقوکے ۲ د دی او په کد يبه زمانه‌کنے هم په دغه عالدقوکښے ميشته وو دکرلانڼي قبايُلو په باب کښے چه سُره نويسو کومه افسانه لیکلن ده هغه د دے خبرے غبازیکوی په داغلق رلا قیائیل) دواد ۍگندهارل د موجوده استوگنو رغاڼی خیل » او غوریه خپل ) نه بل غلق وو- په کرلدي قبائُلوکے د شببرو مطابق یو مهبه قبیله دله زاک هم ده چه د بابر په 0065١.) ‏امن‎ زمان هکپ د هغةٌ د شهادت مطابق په واد ئ ګند هاراکښے استوگنه اودو مهه قبله وه او اکة قراکٌ موجود دی چه داخلق زدله زاک ) د غزتوی او غوری بادشاهانو په وغت کچے سم په دے علد قه (ګند هارا ) کښے استوګن اود ډیراهيت غاوند ان وو دشعیره وىیسو د خپلو روایاتو مطابق هم غاښی يل او غوربه خيل ) واد ئکندهارا ته د مهاجريټو په شکل کی راغلی او د دله زاکو په اجازت د دوی په مرزکوکنږے ميشته شوی دی دلته داسوال پیدااکیدے شی .په هرکله دله زاک دکرلاڼ يوه دبله ده نويار د هان ځخپلو نورو ورووټو تربورانو سره هم په خپله فصو صه علا قهکښے استوگن وه وے داے ته ده دد دا قیاس مرسته موی چه « دله زاک » صم مُکرلدني قبائیلو نه بیل غلق وو.او شهره نوبیسو دوئ که دکرلاڼ په ذ يله کښ شامل شبیرلی وی چه دوی دغاښی خيلو . او غوریه غیلو نه هم جِد الق وو - اوس سوال دا دے چه دله زاک څوک وو؟ زما قیلی دادے چه داهغه خلق ووکوم چه يوناق مُورخ میرو ډوټی دکندهارا استوکن اود ګند هاربانو په لفظ یادکړی دی - هم په دے ډول زما په غیال ئنے د شیره نویمویوسف زی او غوریه خيل هغه خلق دی چه د هغوی اسادف د سکندر ۰ه وخ تکنښے د « اسپاسۍ اوګوری » په نومونو په باجوړاو د دیر په علاقوکښے استوگن وو - امکان کيدے شی په دااسپاسی او کوری قبامُل به په ډرے يلو اسوه زمان هکی د دیراو باجوړ د علاقو نه وادئ پلښور ته راغلی او د د له زاکو سره به په ونو شروع شوی وی. او د په جلګو نو په نی ههکے به د زماغ تیریدو څه خو دله زاک د دے علح 18 نه په وتلو جبور شوی او غه به په ده غلقو راسپاسی اوگوری )کنے خلط ملط اوګډ وډ شوی وی. په د ډول د پېتنو په موجوده قیائلو کښ ځٌُن مل اوس هم داسے موجو د دی. ' چه د هغوی دنومو نه په معمول تغیرسره په رګ ویداکښے ذکردی - او وناق مه :ینو هم ذکرکړی دی . له په مثا لکڼی داوی :- پنی رپي) .اسو پر رټ اه بړيځ وغیره ‏ دا ټول قبائل د « ارو زیا» په منطقه کې آا د وو د اراکوزيا » د ملطع نه مراد هخه غطه ده چه د قند هاراو غزق په علد قومشتیبله وه او په هغه زمانه کڼے دکو تخ علاقه هم د دے یو برغه وه - دا ټول قبائیل چه پورته ذکر شون ورځ هم په دے خطه کن تنا دی او پۀ دے دلال تکوی په داغلق هم د هغه وان وآریاق قیائٌلو اخلاق دی - د پو رته وضاحت په رڼاکښے ترکومه حده چه د دپښتنو د معلوم تاریخ تعلق دےت د هغ نه دامطرمیږی په نپښتون اولی په بنیادی اومرکزی ډول آرين النسل دے لین چوکه 0065١.) -4 دعالبانو یومفبوطه ډله دايے هم شته چه هغوی داغلق سا النسلګي نو نار ده په د دے عالمانو د نر چقله د پښتوغنوا د قدیم تاریخ پلټنه هم اوکړو او په دےه لړکښے د تاریق شهادتونو نه مرسته حاصل هکړو ‏ رو دتورات شهادت ۱- د ساى نظرب په حقله اول شهادت مون په تورات کښے موندےه شو - دا شهادت په لنپ ډول دلے دے,- د تورات مطایق دهخامنشی سلطنت په ټولو صوبږکښے يهودیان موبود وو او چونکه دپشوعلة هم دهخا منشیانو په سلطنتکښے شاعل وے- نومونږ دا و له شوچه په دے زمکه به هم غئے ساق النسل خلق ایاد وو. د دے تفصيل دا ے دے د رم دهخامنشی بادشاه لراسپ راغسویرس - زرکيسز) وزیراعظم» مزدکی » نومید د چه يهودی وو - د دے مزدکی یوترله (انلستر) د دے شهنشاه منظور تظرملکه وه د دے بادشاه پهدوفت رسنګ)ق م کټے د يهود یانوغلاف په دے ډول وو- دغه وخت به بښ اسرائیل د يهودیانو په نامه یادیدل داسقتر) او د سلطتٍ په ل ‎)۱١‏ صوبوکتے داباسیند د غا نه واغل ترابتهو پا رميشه) پورے غوارة واره اباد وو راسترځد) د دے خلقر ريهودیانو) د دولتمندئ او ترقئ په وجه ايرا نکټے ډیږ حاسدين د دوی پرخلد ف په معاندانه سرګرم وکښے لګیا وو -(اآستر#) دے غلقو ربهودیا به شاهی خَزلۀ ته دومره حصول ورکولوچه د حاسدینو سردار بامان د هغ ټمه د سپینو زرو په لس زره هبيانيؤ راندازً ده کروړ روپئ ) احسق وه (آنسقر ‏ ) په ايرا کپ . دومره بِی اسرائل موبو د وؤ په صرف په غاص سا رسوس نکڼے په دوؤ ورمُوکښے دوی خپل ات سوه دشنان اووژل - او په ټول سلطن تکيے ‏ ر۵») زره لق اووژل او د بادشاه په رعیتکڼے ډیروخلتو د دوی (بهودیانو) مذهب قبولکيدراستر ملس چ) د تورات د پورته شهادت نه دا واغسه شوه چه په هخامنتٌی سلطنت کن د ال او زرکيسز په عهد حکوم تکښے يهودیان یا ب اسرائیل موجو د وو داغلق په هغه زمانه کښے ډږیردولتندوواو ډیره ممکته ده چه په ګند هاراک به هم استوګن وو د پښتنو په علا قهکے , باالنصوص پ ګند هاراکنے دب اسرائُلو د موجو دئ مرسته داثئٌار قد يه نه همکیږی ‏ رب) دآ کار قدیمه شهادت ,- د لاحورپه عا غځانهکے د خوانئ زما غه کم و بیش پلځوس داےکتي پر دی چه د هغ خطو نه لاتراوسه نه دی لوستلی شوي ‏ 0065١.) او نة د لوستلوکوششی شوے دے . دا ټوے کټې د لکښ صو به سر هد د لتلفو علاقو نه برمّد شوی دی. په د کتباتوکنې د وه کټې يو شان رسم الط لری ‏ او باق نورے يوشان خط کے ليکل شوی دی کوےه دوه کئے چه يو شان رسم الط لری ‏ په ه ۀکڼے دسا عروفو ډیر ژورانژ ښکاری ‏ ا وکم نه کم نيم حروف پکے سا دی او په یوکتبه کڼے د داراځً اول نوم او د هغه القاب هم موبود دی - چونکه د دے کتباتو رسم الط او په دے کښے د سا حرو دو موجودکی په دے علاقه کنے د سا اقٌوامو دموجو دګ سره تفلق لری .په دے بنا د دے تفميل ضبروری دے اوځگه زۀ دلته د ښاغلی شیاغ عبدالقادمرميب زلا‌هور) د هغه مقله نه ضروری - ضروری اقتباسات ليک م لوم چه دے ښاغلی فاضل د لاهو رمیو زيم د دے زروکتباتو په حقله په هغت روز لل و نهارکی خورهکړی که د دے کتباتو د ریسم المنط کچقله دا فاضل داے واق چه دا رسم انط د یوناق او برهی عروفقو ګډ ون لټهبه ده - او دا لکل ممکنه ده چه داهم هقه رسم ا اوی چه د هغ ذٌکر په څلورمه قبل المیلادی د صد ئکښ د سنسکرت مشهور زیان دان اوعالم » پاښ٧‏ په دے ‏ پانیی د ګند هاع ر اوسیدوک وواو هغ په ګند هاراکپے د« یاداناه رسم النطُ د رواج ذکرکوی .د« یادانا» رسم الط نه مراد یولاقی ریسم الط د ۵- بو هلر»« په خپله مشهوره مقاله ‎۱٧٧٣۱۸٨١ ۴5٣٨٨ ٨٨١«(-‏ ) کښے د سکندراعظم د راتاو نۀ وراندےرء پاکند هار کے د وناق رسې الط د رواح په حقله د درےه امکان صورتونو ذکرکوی ‏ دچ ‎-١‏ ‏په سلله قم کښے په هغا منشی شهنشاه داراة اول کوم بجری مهم د اميرالعر سکائ نی په سرکردګئکے داباسیند اؤ یره عرب دکشف په غرض دګند هار نه لیږے وو د ده مهم په وجه به دا رسم امنط پلاکند هارلکئے مروج شوے وی- رم) په س سنشګ قم کښے چه دگند عاریانو او پښتنوکوغ وق دسیق د زرکسيیزرافسو یرس) شهنشاه ایران په وځ کيے شایل شوے او د یونانیا نو سره جګيدے وے ‏ نوهغه وخت نه به داخلق د دے رسم الط سره بلد شوی وی - هفت روزه « لیل ونهار » لاهور-۳ اپريل سل که پانیق پ هګند هاراکے د لا هور( ضاع مردان ) استؤګن یادیږې- 0065١.) ۱ م) بارق روابط هم ددے رسم النط د تروڅ وتعارف یوسپ کيدے شی د ه بوهلره» په یا لکښ د چوانومسکوکاتو نه هم داخبره ثابته ده چه د سکندار د حملو نه اول په شمالی مقرق هن دکے یوناق حروف په څه نه څه شکل کے مروجح وو ددهً په خیا لکښے . پائيی » چه دکوم رسم الط ذکرکړے دے - هغه د سکندر د راتلو ته وړاندے هنه غط کيده ش یکوم چه پ هګند هاراکے مروج وو د پانینی شارمینو هم د .یوان رسم اظ نۀ مراد یونافی رسم الط اخس د - چونگه یوناق آوازونو به دپ اکرت راولسی ژب) آوازو نه په پوره پوره شک لکښ نۀ شو ادا کو له نو د دے کمی د پوره کولو د پاره د برهی حروفو نه مدد وامُسځ شو چه هغه د شیاخ عیدالقادرصیب په خیال کښے د لاهور د تجائ بکهر په دے کتبا توک موجود د۰- دکومو دوو کتباتو رسم الط په یوشان ده او د نؤورونه جدا دۀ ‏ هغه د دےه فاضل په خیا لکتے د یرهمی رسم الط یو ډیرزوړاو ڼواء صورت ده په دے رسم الط کے د قد یم ساق حروقو ډیرژور اثر ښکاری ‏ او په یوکتب هک د دارایوش نوم هم موجود د د برهمي ریسم الط د ماغف په عقله د عالىانو یوه نظریه د اه چه دا د موهنېويارو او هبه د ریسم الط نه راوټل دے ‏ او بله عامه نظریه دا ده چه د ده ماخ ساګىی رسم الط مه دلامحورموزیم په ده کتباتوکڼے بوا سائ عروف په ځپل درست او اصلی شک لکښے موبود دی او پرممی او د برهبی عروقو په شان حروف کپئے هم شته هد «ه نه دا معلومیږی چه دویپه نظريه يع چه د برهمی ريسم الط ماخذ ساق رسم النل دے ‏ زیاته درسته اومستنده ښگاریږی ‏ په دے کتیان وک ےکم و زیات (۳۵) حروف دی ١او‏ نيم پک د نا رسم |لنط سره مشأ هت لرۍ -که د دے رسم لاط مقابله د نوی سا ډه يعئ د سبائ اوایټهوې ‎٧‏ ‏سره اوک شی ئودد کتباتو شپاړس عروفونه ىالکل د سا رسم الط سره پوشان دی دکومو دو وکتباتوچه پورته دلراو شه - په هغ کټے یوهکتبه نببرعثا د مهابڼ په علاق هک دیو زپه ابادئ دکنډ والو نه او یله نیرعګ ادخدو خیلو د یوکلی لی د کنډ والونه برآمد شو ده. که دا دواړه عندڅ د یوسف زو د مند ڼو د څاثګ په علا قه کښے دی - د یو اص ون 0065١.) ۱ په ده د واړوکتبوکښے د سائ مروقوموجودګ او د ساق رسم الط سره د دے قرسې تعطق د ده قیاس مرسته کوی . چه سای ریسم المنط دکندهارا په علا که کښے مروج وو - دا رسم الط یاخو د مشرق و سطل سره د څځارق تعلقاتو په نتیجهکښے جاری شوے وواو یابيا داچه اق قامونه دلته راغلی او د هغوی په وجه دا رسم الط په دے علا ق‌کے خغورشوے ده - د دے نر تائُّد د دے نه هې کیږی ‏ چه په دے شبال مغري علاقو کښے د آرای زګ کتبات هم موندلی شوی دی - د آرای ثبه یوه کتیبه په ټکیسلهکپی مونګ شوی ده او دوه کے د افغانستان په علاقه لعْان کښے موند لی شوی دی اواوس اوس په قند مارکنے يو مجيبهکتبه موند لی شوی ده چه پورتئ نیمه حصه ۀ په یونانؤ کې اوښٌکتئ؛ نیسه حصه ۀ په آزا ئ ژبه کے ده . په دے علدقوکښ دآرامئ ‏ کشامونده کیدل داخبره څرګندوی چه د هند په شبال مفريٍ علد کَوکښے د نوروژبو سره سره آرالی ژبه او د حصمخ رسم النط هم مروج وهو د دے قیاس سره چه د پانيل د صمعیفه آسترهغه شهادت ھم په خیا لک اوساتو. چه که وړاندے شوے دے اوددے قسم تورشواصد هم اولټوو لو دا خېږه صفا محلوميږی چه يهو دیان سم د هقه قامونويو قام ووکوم چه د پاکستان په شمال ستري علاقوکښ وار شو ىږو ابر خو ثبوت ته یسيد لی ده په دشما ‏ هندوستان وکندهان مغهو ررسم اف فروشق چه كم وز بياتا ات سوه کاله په دے عاد قوکښے مروج وو د هغ ماخف او ګنرخ ارای رسم الط وو ددے نه داهم معلومیږی چه د دے شبال غري علاقو استوګنو يهو دیانو ژبه آرای وه- او د هغوی رسم التط فينق اسباقْ اوارای وو - د لاهورمیو زیم د قد یم نامعلوم رسم الط دا دواړهکټې د فينقی یا سبانْ ریسم الفْطظ سره ژورتعلق لری- د يسلا . لغمان او قند هارکتیات په آلامئ 3 به کښے ليکل شوی دی - دا نظریه چه ارای ژبه به دایرائ شهنشاه دارا اول د فتوحاتوله‌کبلهپ په دے علاقو کښ خوره شوی وې درست نۀ معلومیږی له چه د دارا-ة اعظم د مغري صوبو ژبه آرای وه او د هغه د مشرق صوبو سرکارۍ ژبه زړه فارسی وه چه په مای رسم النط کن باليکز شوء او داظاهره ده چه د ينوائ هند شال مقري عله ة بچق ټپیسلا اوکنده اوغ دایرائ سلطنت په مشرق صوبوکے شاعل وے او د دے صوبو سریاری ژبه زړه فارسئ وه نوله له د داراة اعم هخ ه‌کتبه چه په هغ دپښتو بپ درےه مصر معلوه شوی دی هته هم په مق رسمالط يې بک ده . 0065١.) ه۱ د کله هډو دا سوال نۀ پیداکیږی چه په دے علاقوکے به ارا ژبه دسرکاری خط وکتابت په غرسښ باری شوی وی پهُګند مارا او د شمال مغرب په مؤ رو علاقو کښے د ارا ژ لب او رسم اللط دنزوږ نه داصفامعلومیږی چه سا قامونه په دے عله قو کے استوګن وو . دا څبره هم معلومه ده چه د ارا ھ اعظم دآراي ژبه یولوڅ سررړست هم وو نو د هغ په وختک ب ای ۳3 او دے رسم الط ته د هند په شال مغرٍ علا قوکښی د خورییالو زیاة موقع ماصل وے۵- په کټبه عا کښے چه د دارلۀ اعظم نوم په قدیم نامعلوم رسم ا لمْطکټے لیک ده هغه د فاشل پروفټر شخ عید القادر د تحقیق مطابق داسے دے : ۱۳ ٢٣الل41‎ نا سیا جاحجا اک وروت ودي ورپ مرت کا وشو ‎٧‏ ‏اود ښْی لوری نه بِ سی لوری ته داے ويل شیو لا حاعا #ا ا یا دا ا ها سا او په پښتو ژبه کښے به معف! داے شی :- لا چا ء ( راچا د بادشاه ) جاګاءرنړی -دڼا), نانها- زیادار- مالک )ء داراداسا - ( دارا داشا ‏ دارایوش) . چی د نی رنیا بادارزمالٌک ) داراداش زدارایوش) - په ايرا کی چه د داراځ اول کوم کتبات موند لی شوی دی په همغ کئے هم د داراڅ اعم نوم » دارا يا داش . شاه اعظم . شاه شاهان . شاه ولا یات معموره عالم راغله دے ‏ په فارسی مهرون و کښے هم د دارا نوم دارا یا داش او په باتَبل کټے دارایاد يش لک دے ‏ په پورتاکتبه کښے . دارا داسا ليکل شو دے او مطابقت ه واضص ده په پو رت کتېه‌ک"دارا خطاب رجاګا ناتها د نړئ بادار) د نقشی رستم په کښ هکنې د دارا دغطاب سره هم مطابق دے ‏ په دے کتبه کښے د رراجا) لفظ په رلجما ليیل شوے دے ‏ د اشوک په کتباتوکټے هم د زراجا) په ځا رلجا) ليکل شوے دے ‏ ددے نه دا معلومیږی چه په پراکر تکښے به د رر) په ځا زل) استعالیدو ‏ 0065١.) ۱۴ د نقش رستم په کتبه کښے دارا واي چه د نوروملکونو نه علاوه زۀ دُګتدهارا او مندش هم کىران یم -او دا يو تار حقيقت عقت حقيقت ده چه د هند شال مغريٍ علاقه د ایراق سلطنت يوحمله وه .واه په دے علا قه کټے د داراځً اعظم د زما-#کته نه وه موندلی شوی او دا وړومب ۍکتبه ده چه د قد يم ګند عارا د هخه علح 8 ته راوتلی ده چه نن ورځ پکښے د یيوسف زه قَبيلے مندڼ څانګ ابادىےه دی په د کب هکښے د دارژنوم هم هغه شان دے څه رګ چه د دارا په نورؤکتبو او با ئييل کے راغل دے ‏ دپښتنو په تارځکيے د دےکتباتو ایت په دے وجه زيات دے چه په دے کتباتوکښے سا مروف مومود دی - د دارا په زمانه کښے مونږ د میروډوټسسی د عُل نه د نپښتنو نوم د کتوسئ په لفظ هم اورټګ‌ل دے-او دده قام دځے قبیلو او علاگو لومو نه موهم او رید لدی نوپه دے کباتوکنے د سای حروفو موجودګی او د ساق رسم الط سره د دےه قریې مشابهت او يسات د ده قیاس مرست هکوی ‏ چه په دے علا قوکښ به سای قبائل هم استوکن وو ری د تورات نورشهادتونه ,له چه داسرائلی نظرج په لړک مو داغبريلی ده د آسوری باچا سلبان ساررسللگ قم ) له خوا د اسرائُلی سلطنت صدارمقام»سمايك شاصره شوے وو او دد باچا د لاسه بق اسرايُل جلد وطن شوې او د« ماداءمیډل په عل قهکښے با دکړےه شوی وو او د دے اسرائلی قبائيلو په ځا شَنمْقَاِئل د آسوریلپا په حکم په اسراپُلی علک قوکښے استوګ نکړے شوی وو دا ډیره مکنه ده چه د غه جلاهفطن اسرائیلی قبايُل به د خراسان به ئنتلنو علد قوکے خواره شوی او اباد شو ی وی دلت هک موی د پښتنو په بابکټے هغه نظریه هم په خیا لکښے اوسا توچه دهغ له غه پښتانة د« زي قتوئه اولا د گکټل شی ددے نظرےً مطابق دا سا قبائل د تورزن په علاقه‌کښے آا د شوی وو او دتوران په علا ق هکت آباد شوی وو او د توران نه مراد هخه علا قه ده چه یو نا لوالو د میډ یا په لنظ یاد هکړی ده د دے نه دا معلومیږ ی چه په قد يه زمانه‌کنې د ایران په قطی قبلئیزه علاقهکے سا قباتل دایران دمشرق په لورهم غز لی وو ره) نو رشهادتو نه ؛- «» په اسلای دور هکئے دخراسان په علا قوکښے دسای قباتٌلو د ابادئۍ په حتله اول شهادت په حدود العالم من المشرق ای الىغرب زتالیف د سلګله) ک موجو د ده د دے کتاب مطابق ونان » د يهو دیا نو مرکز وو ها ل ګوزګانان داوسفئ مين په حداو دوکینے وو - ‎0001٥ ۲ ۶٨ 7‏ خلق پونده وو اود راسان او نورو سا غلقو سره خواره وارۀ پر تة وو هم په دے ډول دآرباک نظرسه یوسرگرم مرستیال ښاغظ می په خپ لکتاب «ادبیات پښتو .هکئے دا وائ چه مسټر دولدنګ ر ٤ل‏ ) نوے يوعالم داسے ليکلى دی چه د سيریا زشام ) یو باچا ديهودیانو ډیرقباتیل دبیت المقد س نه د خراسان غوا ته شړل وو - ‏دايهود دش اق م په خواوشاکنے د باختراوهری رو د په خواو شاکئے استون وؤ ‏.دا اغ وړاند .وان چه د اسلام په وړومبنئ دوره کښے په بلخ . هرات اونورو سنارونوکے که يو دا وسیدل-ددے نه دا قِیاس مرسته موی چه څه رگ په ده پورته ښارونوکڼے يشود آباد وو دغه نک به پ هګند مارا او نورو علاقو کښ صماستوگن وو ‏رس دکند هارا په علا ٌه‌کښے دڅُذ علادقو نومونه ن ورځ دا سے موجود دی په هغه د بق اسرامٌلو په علقهکښ هم موجود وو مثلدً . سدوم » د یوسنزو رمندڼوم په علاقه کے د یو ځا هے خط نوم دے ‏ په دغه نامه دب اسرا لو په مل ککښے هم یو ښاروو چه دحضوت لوط قوم پے استوګن وو د تورات په شهادت د سدوم او عوره » ښارونه دگوګړو اواور په باران تباه شوی وو د ائژی اکتثافاتو دنتاکُو ‏په رڼاک داښارونه زسدوم اوعموره ) په سن ق ‏ م کښے اه شوی وو د یوسف زو په علا قهکے دسداوم نامۀ د دے قیاس مرسته‌کوی چه په قد پىۀ زمانه کټے به سای قَايُل دے عل ة ته راغلی وی دغه رګ د پیښوز په علا قه کپ د« ضیر» نامه ‏هم ددےه قیاس مرست هکوۍ ‏ ‏۳ وم لَیوال چه د پښتنو په با بکټی داسرائلی نظرځ مرسته کوی هغوی یوسف زی گيايٌل په لباس او شکل و شیاه تک هم د بی اسراتٌلو سره یکسان ثاتوی. په دے بابک ښاغل ميرافضل ځان جداون (مرموم ) په دا سرا نل نظرٍ يو ګرم مرستیال دےه په خپل یو مضمو نکټے د نوروخبرو نه علد وه دا سے وا څ دافغائانو شکل وصورث ‎١‏ وعادات و خصائل د يئ اسرائیلو په شان د ی- دکولاڼي اومق قَبايٌلو نه علد وه تناو لی . سواق . یوسف زی.جداون وغیره ټوےے قَيل په خپل سست .کشاده اوارت بیرت لباس کنے بداد د اسرائلیانو په کان ښکارٌی ‏ هې په مه ډول ده ‏خلقو د غوږٍ ونو سره غټ غتّ څئ پربښو دل هم د دوی د اسرائیلیت يوه نښغهگنډئی- نه» ښاغلی سید عید ‎١‏ یار شاه په خپله یو رساله .. ملت افاعنه یا بنی ‎١‏ سرائیلکنے ‏له اد افغان پلوری !189 0065١.) ۱" او شاغلی قاضی عطاء ادله غان مرموم په خپل تاریخ پښتو نکښ داغبره هم ليکلق ده چه حُم مغري لیکوال وا چ هکوم وغت نادر شاه ا فشار په هند باند د حبلوکولو په غرض پلبورته راا نو د یوسف زومشرانوهفة د تورات یوه شضه پش کړه چه په عبرانئ ژبه او په عبرائ رسم النصاکنے ليکلی وه او داے نورڅیزونه څ هم پیش کړل ‏ چه هغه يهو د یانو دخپل عبادټ په وخ ت کے استعمالول ‏ او د نادرشاه په فوځ کښ په هغه وت کوم يهودیان موبو د وو هغوی د ده څیزونو او تورات تصنیق اوکړو ‏ غرض په دے ټولو شواهدو باندے د غورکولو نه پی دا قیاس به وزنه نۀ معلونږ چه په قد یه زمانهکئے به ساى قَبَایُل هم د لپښتنو په زمکه ميشته شوی وی اود پتتو په ځُن قباتُلوکټی به د سا النسل آمیزش اوګډون شوے وی . وے داخبره په ونوق سره وئیل ران دی چه سای النسل قبال په کو مو علد قوکښے میشته شوی وو یا په کومو قبائیل وکن به د سای نسل آميزش شوے وی . د دے په حقله چه هرڅه وئډ شی هغ ته د قیاس نه سوا د نورڅه ولو مرت نشی کيدے - او زهۀ هم خپل قیاس ظا هروم لکه چه وړاندت اوو يډ شول ‏ آرا ی ژبه او آرای رسم الط د يهو دیانو سره نما وو ١د‏ د پښتنو په علد قه کښے د آزائ ژبه کتبات د ټکل ګند هارا » لغبان اوقندهار په علاقوکټے موندلی شوی دی. د کلک اولقان علد ة هم په قد پپه زمانه کنے په وسیعه محال کټے پ هګند هاراکڼے شام ل کل شوے ‏ دګند هارا علا قه د خپل جغرافیاق سل وقوع په وجه په قدیم تارځکنے ډیره اهبه وه- ددے علد 8 دا اهبیت د دارا په ټولوکتبات وکن د دے مُط په فتربه طور د ذکر نه څرګتد ده دغه شان دقندهار علا قه چه د دارا په کتبات وک د« ارکو زیا په نامه ذکر ده په قدیم تار جکے دډ ر اصیت وړده ‏ د پښتنوهپلو ش ره نيو چه داصلی افاغنه زی ساق السل) په نامه د کومو قبائیلو دکرکړت دے هغه ټول قِييل داوسنی قند هار او واد ئ پين پ ملاقلب استوگن دی - نو موز داقیاسکول شو چه په دے دواړو علاقوکښے به ساى تبابل میشنه دے دواړو فاضلانو د هخه مغړي لیکوا لو نومونه اوکتایونه نۀ دی دکرکړی چه د صخ نه ددوی ددځ قول تصد یق اوکړے شی که چره واک دا قول رښتیاوی نو دابه دگند هارا پۀ علاق هک دسا قبائلو دآبادئ یوو شهادت وی - 0065١.) ۱۱ شوی وی او ددے علاقو د آراِق پښتنووپه به د ساق نسل نه متاتره شوی وی او زما په خیال کے يوا څ د سا بَبٌائُلو نه نه بلکه ددے علا قو د پښتنو وبڼه به دهغه ټولو حبله آء رو قامونو نه متائره شوی ده کومو چه د تاریخ به غنتلفو دورون وک دهند په لورحکړی دی او دګند هارا علا قه دهفوی دهبلو اوله مورچه وه اوی به د هخه نورو قامونو په لنډ ډول جاج واغلو دکومو سره چه د پښتٌنوپه ل#تلفو دورولو کی تعلق پاة شوے دے ‏ په وےه لړک اول ایرانیان دی چه د پښوسره ‏ یو اوږ د تعلق پا شوے دے- ري :- دایو تار حقيقت دے چه دھغامنشی د ورے د غاز رنګگ قم ) نه پی د پښتنو ټوله علدقه په شيول دګند ارا د ايراق سلطنت دو مقبو ضه وه او داعلا-ه غه دوه سوه کاله پورے دایران سلطلت حے وے -ایرانان پنپله هم آري النل وو ددوةو سو و کالو په دے اوږده زمان‌کښ دایراق نسل اوتهذیب وتدن نه دپښتتوشل وتهذب و تندان اوژبه متاقرکیدل یو طبی خبره ده -دایران تَهِلْيب ودن دانزاتو مه دب علاقو د خلقو په تهلایب ودن او ژبهکښے دومره ژورو ته رسیداے وے چه تزاوسه دا اثرات د پښتتو په ژبه اوتهذدب وتدان کن څرگند دی ره ):- دایران مخا منشی سلطنت د سٌکندر یوناق د لاسه تیاه شو او په هندوستان باندےه د سکندر د خي په وچه د پښتنو وطن هم ددے هیڅ نه متائثرشو . په دے علاقوکۍ سکندر ځا ة په څاة وق چاو ڼئ اباد کړ و او په هغکنې يوناف فومٌيان استوکن کړی وو ددے نۀ علدوه د سکند ر دحپل په وجه په هند وستا نک چهکوه سیا تين واقع شوے هغه ډیرے دور رسے وے - او د یغ نه د پښتنو علااقه هم متاتره شوه رژ) :۰- سکنداردوفات نه پی ډیر زر دکوه هند وکش دچتو ق لىنو پو رے دهند د موریا سلطنت قيضه خوره شوه او دایراغ سلطنت مشرق صوب رلکه اراکو زیا » در وشیا ګند هارا اوستاًکید یا وغيره) د د سلطنت ممے اوگرزيد ل . په دے علاقو د موریا سلطنت دا قیضه تَقَريٌا سل کاله وه دهندیانو د دے سل کلع قِضے په نب هک د پښتنو تهذیب ودن اوژبه دهندی مامول او غخصومیاتو نه متا قرکیدل يو لازی امروو ‏ د بداه مذاحهحپ دتوسيع او رق قئ په لړک داشوک د خلصانه کوىشث مششونو په لټ کن د بد ھ مد هپ لمن به ده خُط هم راغوره شوه. او داعلا په اول وارد بده مذ همپ سره متعارفه شوے ‏ په دےه ډول د دے علدقو خُلق په اعتقا دی لحعاظ سره په دوو مذهې 0001٥ ۲ ۶٨ ۱٨ ‏شول او نو د بریھا‎ ٤ ‏ډ لوک ویش شول بعق کن د قد يم زرويسیً مذهب پيرو کار پا‎ ‏فلسمه د مذهب په ډو ل قبول هکړه د بد عا ئْ او زره شتی مذا هبو ثخڼے نا غ د پپڼتنو‎ په علا قه کښے غا په خالة موند ل شی او داشوک د زماغ یا دکیرنه کوی ‏ رح)--- دموریا سلطنت په زوال په باخترکنے د یوئانیانو یو نوے سلطنت قاتم شو چه دکند هارا او د مغرلۍ پاکستان اکثره حصه پکښے شامله وه د باغتر د اوږ دے استوکن په‌وجه ددے یونانیا نو ویڼه اونسل دایرائیانو د سل او دي نه دومره متاتز شوے وو چه عىلاً دوی د باغترغل گرځيدااے وو د یونانیانو دا سلطنت کم د بیش سل شپېږ شل کاله د پېتلو په علاقه قام وو د یونانیانو اولپښتنو د ده اوړ.د تعلق په لټييه کښے د یونانْ تهیب او وين نه د دپبتنو د تھذیب او وینه ترڅه حده متا نژکیدل هم یو بد يښ خبره وه. دغه وجه ده چۀکوموخلتو ته د پښتنو په شکل و شباه تکبے یونانْ عط و خال څوګندیږی ‏ یا د دوی په تهذ بکے ورته دیولان تهذیب غيے ناه ښکاری - هغه سم ددےه دور یا دګاردے ‏ بط :اد باغتری یو نان نو نه پی په هند باندے د عنتلفنو قامونو د تاغت و باخت یوه داے سلسله شروع شوه چه د دیا په تارځ کے به شاید چه مثال موند لکران وی د خپل حفرافیا ىل وقوع په وجه د دپښتنو عله 1 با لصوص وادئ کابل اؤکند هارا د ده خىله آور قامونو په اولی زد کښے وه او د دے حىلو نه به اول هم دا خلق متائرکیدل. دا ټول حمله آور قامونه له ساکاء پارټن اؤکوشانیان وغیره د نسل له يغه ايرا الال وو- ره دوی خاص دایران اوسیدوگی نۀ وو او دځانه بدوشئ ژوند به څ تیرولو- وه د دوی دنسل جقله د اکثروعالبانو داخځیال دے ‏ چه نسلدً داخلق ایرانیان یاشیِم ایرایان وو - داټول قامونه د پبتنو په زمگه میشته شول او د زماه په تیريډو سره په دے غلقو کے عِذْا ب شول ‏ رۍ) :- د پِفغ صدائ میلد دی په آغازکښے په هند باندے د وسطی ایشیا یو بل غونپه قام حبله آورشو . داغلق دسپين پوسق هنز په نامه مش هور دی او هیاطله ورله هم وئد شی - اکرچه د هند په زمکه د دوی اقتدار ډیره موده قاثم پا ة نۀ شو ليکن دئپل لنډپګنډي !اقتدارباوجود هم دوی په هند کښے د راجپوتو په شک کي خپل یا دګارپریوه دے . لین د باغتواوافغانشان په توروحصوکنے د دوی غلبه ترډرے مودے قاسه وه داغلق دل له څنه په اکثرو امتالاتو ترک وو کرچه ځے عالسان دوی سیق قبأئیلو یو 0065١.) ۹ ښا خګي . او په حقيق تکښے ترک »هم د سيق قباملو یو ښاخ وو په دے لعاظ لي یا یم آرین کن شی - د هیاطله قام یوه غالبه برخه د ُګوجرو په نامه مشهوره وه په اوس دګوجرو په نامه مشهور دی - دا ( رر یاگوجر ) د اصلى هيا طله قام فمیر نام غلق وو - د پښتنو په ټوله علاقه کے با لاضصوص په غرئیزو علاقٌُوکښے نن ورځ هم په زرگونو ګوجر آبا د دی او د هیاطله د زما یا دګیر نه کوی دکند هار په پښتنوکښے په واطص ډول د اصلی حیاطله قام ففقنے نښا ة څرګنهے نشته ‏ البته د پښتنو غلي قيامُل د اکثرو عالباذو په خیال کښے هم د دے هیاطله و اخلافګتل شی زه ده په حقله به نو رنفصیل د غابیانو په لړک اوشی ) دا ټول قامونه چه ذکر ة پورته اوشو - د پښتنو په دے زمکه میشته شوی وو.وےے ‎٣ : 0‏ . ما ر) پښتنو داغلق په خپل ځا نکے داے جِذ بکړل چه د دوی انفرادیت ځ ختم که .اونن ونځ ددے قامونو څة لږ ډیرافرا د هم په خپل قا او قبیلوی نومو نوخ نةۀ شی پیژند 2کيدے. کرپه ددےه قامونو نے نبا د پښتنوپه خط وخال او د دوی دو دونه دستورونه د پښتنو په دودونو دستور وک ښکاره ليد ه شی ‏ر(ک))- د اوځ صدئ میلادی په خُواو شاکښے د پښتنو علد قه د هندو شاها نو په قیېضهکے راغله ‏ دا هندو شاهان د نسل له هنه دکشن افتالیت منلوط التل خلق وو د دوی دا قیضه د پولسے صدئ میلادی دآغاز پوه قاشه وه د هندو شاصانو په ده اوږ ده زمانه کښے په هند باناے د کيل دلور نه په داے لویه پیمانه څه حیل نۀ دی شوی په د هغو ‏ وچه د ملک په استونوکيے څه لو انقلاب راغل وے ‏ په دے وجه د پښتنو په وط نکټے به خلقو ته داموقع په لاس ورغلی وی چه د تیرو حبلو په وجه چه کو م کوم قبائځل دخپلو خپلوعلاقو نه ےٍ ځایه شوی وو هغوی بیا په مستقل ډ ول په خپلوخپلو علاقو کین آباد شی د دے سٌکون او امن په نب ۀکښے به د فختلفو قامونو د ځلمو ترميعه داختلط اوآمیزش موکع هم پا شوی وی اه عختلف لق به د یو بل سره په سا او اولی تعلقا وک ےګنډ لی شوی وی. ‏رل ‎-٧۱)‏ داخبره هم د کلروړ ده چه د ېغ امه غاندان دخلافت په دورا نکښے سای ‏هرکله چه یو فاغً قام په شييرکڼے دمفتوح قام نه کم وی نو هخه په مفتوح قام کښپالكل ورک ځی- (قٌدن عرب) او داظاهره ده په ماحبل آور قامون به ييا دمکغلقو رپښتلنو) نه په شی وک ےکې وو - 0065١.) "٠ الئسل عرب ھم په ډیرشیرکټے دافغانستان په نتلنو حصوکے استوگن شوی وو- د زماۀ په ټیويډو سره دے عربوهم د پښتنو تهذایب او تندان خپ لکړو ‏ په پښتنو قبائلو کڼے د ساداتو او نورو ستانه داروکورنيو موجودی ددے قیاس مرسته‌کوی چه ددوی اسلاف په هغه سایق النل عرب و هکوم په دليغ دين په غرض په ده خلقورپښتنو) کے استوکن شوی وو او دخپل پرهيزګارئ او دین دارئ له کبله به په پښتون اولی کښے دخاص عزت او احنزام ځاوند ان وو رم) ‏ د دیارلسى صدئ په آغازکیے د چُکيزخان رتهاجماتو په يي هک دافغانستان دم علد کُو په خلقوکښے د زیړنس لکډون هم اوشو د مٌکولی تسل ے نا دهزه رث) اوس چه په دے ټولو خبرو غور اوکړه شی نو داوئیل په د څځايه نۀ وی چه پښتون قام په بنیاد ی طور د آز با نْ خلقو ښاخ دےه ‏ وے وروستو د تاریخ په ختلنودوژنو کټے په دو یکن نه صرف دسا نس لګډون شوے دے که د هغه ټولوحبله آورو قامونو و يه هم ترڅه حده په دو یک ورګډه شوی ده .کوم چه د پښتنو وطن ته راغلی او په دے مرکه دیره شوی وو وے دا ټول خلق پښتنو په خپل ما ندکے داے جذب کړل چه اوس انفرادیت ختم شوت دے . د پښتنو قبايٌلو د وګړو په قد قامت »ریګ جغ . د په کاسو . خوئ خصلت ‎١‏ دودوىؤ دستورون اوکړه وړه کنې د آرباة .ماي یونا یا نو. مگولواو تزکانوغه ناغه غښے نښاغ څرګندے موند ه شی-او د دوی په ژبه کښے ځٌن داے لفظو نه ادو د دوی په تهذیب وتمدن کښ. خُے دستورو نه او رسبونه رواجونه داے هم دی چه هغه دده پورته ذکرشوو قامونو د نسلونواو تهذپ و تمدان سره د دے خلقو (پښتنو) ژورتعلق څرګند وی او دا ددے غبړے ثبوت دے چه د پښتنو او د دے قامونو ترمیاٌه یواوږ د تعلق پا شوے دے او داد هخ نن دی داضبره هم د فر وړ ده چه دهغه پښتنوشىل زیات فغلوط شوے دےه وم چهمیدان علدقو استوکن وو .او دحلىه آورو قامونو په زدکنے وو وے ترځومره چه د غرتیزو او د شوارګذارو علا قو د استوګنو پښتنو تعلق ده . دهغوی نل شَبدٌا غالص او په چل حال پاآ شوے ده- یا د ره نيو پل الفاظوکې به داے اووايو په دسړنڼ د اولادضل نيتٌا دیات للوط شوے ده - او دکرلاڼ داو لاد تسل تژ ډيره مه په پل اصلی اود یی حال پا شوے ده لن؛ : 0065١.) " دا حال یواځ د پښتنو نۀ مه- بلکه د ټولو يور او ایشیائ قامونو نسلوته هم لوط شوی دی - تز دے چه نن ورځ د دنا په خ یو قام هم داے نشته چه نسل به خالص پاة شوه وی اون ددے توق عکيدےه شی . د دا د هرقام په نسل کښے د هغه قامونو د نسلونوګډ ون شوے دے ‏ دکومو سره چهۀ اوږ د او ژورتعلق پاة شوے ده لکه په مشا لکښے په يور ې قامونوکڼږ به فرانسیسی قام ولغلو کر چه دا قام په ظاهر هک یک جنی او مد الاجزا معلومیږی لین په حقيق ت کین په دے خلقوکښے دهغه ټولو قامون و آميزش شوے دے -کومو چه په دوی حيلکړے وه. لکه سمیری؛ نأرمن . سلټ اک تن او رو میان وغيره ‏ دغه حال دعرب قام هم دے عرب قام اګرچه په و سيمه مم نا کن متحد الاصل اه سا النسل دے ليکن په دوی کټ هم د تلو اقولمو اختلاط او آمیزش شوے دے لکه په مخا لکښ د فیلقق » بربړی . توک » عبراقیء ایراق . یونائ او رومیان وغیره ‏ دا ټول قامونه څه لږ ډیر په عربوکښے ورګډ شوی دی - او د دوی سل متائرکیه ده تین دآميزش اوګډ ون باوجو د يوقام په هغه نامه یادیږی چه دُکوم نسل حصه په هۀکښ غالبه وی په د ېنا زما په حا لکے پښتون قام ار الشل ده او ټل غ پکار دی او دده وجوصھات دا دي د را د د خلقو رپښتنو ژبه د آزباقً ژبو دکورنئ يوه ژبه ده ېه علی او تار دلائلو اوشراهدو دا خبره منلی شوۍ ده چه پښتو ژبه که د سنسکرت ‎٠١‏ و . زند مهر نۀ ده نَوَمُوروڅ ضرورده- ززما په خیا لکن دا ژبه د سرت او زند دواړو ژبو نه چوانئ ده ) په دے ينا داهم دومره قد پيۀ او پلوانئ ده خومره چه د وید او اوستا ژ لوان کيدے شی - وے د بده مرغه د ویدی او اوستاقّ زماۀ پښتو رژبه )خوسلهه نۀ ده چه څه رلګ به وه وے په تار زمانه کئے څه رګ چه د هخامنشيانو په دوره کڼږ دپښتون قام ذکر یوناق مُورځینوکپےه دے دغه اشان د داراسھّ اول پاکتبه بهستون کښ د پښتو ژبه یو درے مصرع هم موندلی شوی دی او دا د نپښتوژ وړومبئۍ نبونه ده په په می حُماکئے د دارا پهکتب هکے موجوده ده- دامصرع په غه ډول دی د دارایوش اعظم د ډېرلیک بهستون د پوے خمے عکس- اسل ډیرلیک 1س 0065١.) ۳٣ ‏۳ےد‎ ٢٣-٢٢٢ 2٢ ٢ چ ‎٣‏ - یا و ے پچسپ ‎-6٢‏ ٤٢۴۶د‏ ال لوالا ‎٢‏ ۳۸ ن0 م)ے ېسه دے ٢۲ه‏ مو - ٣چ ‎٢‏ ‏«م قٍ ‎۵٧٢ ٨۸‏ ۵ « ادبم دا) ترجه ‎١‏ هم ‎٢‏ که ری اانة ‎۲۳٧‏ 48 ۸۸۵ -4ژ ع#صجه «دهم ‎)٢‏ هم ۳ ن چم درو غ ‎٨۸ ۸ 6۵ ۳۹‏ (۵) ېرجح «صم س) هم ره که زوره) ۀ د ښاغلى محبيی د حقیق مطابق دا دل واړه مصرع د پنوانئ دپښتو ممرغ دی په هره مصرعه شپږ ښده لری - او د لپښتنو نه سره ددے مطابقت دا کيدے تي د غ اړنیه هم رومه) ين نه اپیه وم رومه) ے دروچنه هم رومه) - نه دروه جن وم زرومه) رم) څ خورکړه هم رومه) س نه ځو کړو غه وم رومه) د دارایوش د بغستان ربهستون) دا ډبرنیک په ‎٠.‏ کرښو مشتبل دے .په هره کرښه کے (۵«) توری دی او هرتورے ‏ د دریو نه تر بِؤ پو ره می علامات لری.دغه شان ټول ډبرلیک په ۵ میغ علاماتو مشتبل دےه. په دےه ډبر يککے دارایوش د خپل سلطنت کارناغ با ننکړی دی او دخد اڅ پاک حبد وثنا / و د صد اقت ؛ راستئ اوعالت ځ ستائینهکړۍ ده او د دروغواو ناپاکئ نه د بیزارئ اظهارکړے ده .داپورته حرغ ددے ډبرلیک په غلورمه ستئ او د یارلسم ښدکښ راغلی دی په دے ډ ېر لی ک کی دارا یوش دابے واقّ چه اورمزو را هو رامزدا) که زمامرسته اوکړه چه زۀنۀ اړسے وم ته دروه جن وم او نه ځورکړوة وم نة زۀ اون زما تومه راو) داو) زۀ د صداقت او راستبازئ ملگرء یې - په دے دره واړو مصرع و کښے چ هکوم لفظونه راړکي ‎١‏ دروه جئ . څورکړه ۀ) في راغلی دی هخه اوس هم په معمو لی تغیرسره ېه پښتوژ به کن مروج او موجود دی .د ده ته دا صِنٌا معلومیږی چه د دارا يوش پا زمانه کے چه پښتو ژبه غه رګ د ئيډ شوه هغه تر ډیره حده اوسئ پښتو ژغ ته نزو معلومیږۍ ‏ او داخبره موز ته د وړاندے 0065١.) "٣٣ ‏نه معلومه شوی ده چه د دارایوش د سلطنت په دیارلسمه صوبا‌کی د هيروډوتیس مطايئ د‎ ‏آزهینیانو سره کلتوسی زپښتانة) هم اوسیدل نوموښدا ول شو چه د دارایوش په عهدکے‎ ‏دایران په يوحص‌کښے پښتو ژبه ويل شوه چه شو نه مو په ده پورته ډېرلی ککڼے‎ ‏دا هم تارگنی حعقيقت حقيقت دے چه ددارایوش د ډیرلکتو ژبه زره فارسی ده - او په دغه‎ - هلدیلوا‎ ‏عهدکے دایران ژبه زړه فارسی وه چه وروستو ورنه پهلوی اه بيا داموجوده فارسی ژیه‎ ‏رااووتله - دموجوده فارسئ وب اوااوسنئ پښتو ژبه نزميانشه مشابهت او یکسانیت واغمص‎ ‏د اوپه ده «لالت کوی چه دواړه د یوکورنئ سره تعلق لری-‎ ‏په د بنا داغبره د کار وړ ده چه هرکله پښتانةۀ په هغه زماندکټے موبود وو- ئو‎ ‏دو به دغه خپله ژبه پیتو وله - په ن زمانه کے چه پ هکومه خط هکښ استږکن دی او‎ ‏پښتو ژبه پکے د مورنئ ژبه په ډول وتي شی په قد یبه زمانه‌کے به هم په دے خطه‎ ‏کڼے پښتو ژبه وش شوه او چوکه «ا د زیا ژبو نه یو ژبه ده- نو لزم د آر باق غلقو‎ ‏مورئئ ژبه وه او آرانّ خلقوبه هرومروت وئله او دادنك هبر يوغُرکنداثوت‎ ‏کیدت شی چه آریا قْ خلق به په ده خطه کے په ډیرشیوک ےآباد وو .اوکه چرے دا نة وه‎ ‏یعی د ده خفط آبادی په آریاق" اکقریت مشتمله نه وه بلِکه پښتود‎ ‏انا اقلیت ژبه وه نوهغه‌کوم وجوهات کيده شی چه غرآریائ اکثريت ه د‎ ‏ران اقابت د مورنئ بب په ولو پنبورکړو د اخېره مو نة دعقل نه مرسته موی او‎ ‏نه دتقل نه د روزمره مشاهدے نه هم زما ددےه قیاس مرسته کیږی تردویې‎ ‏لو جنګ په زمان هک د پښتنو په علا قه کښے رومی کارک مهاجر استوګن شوی‎ ‏وو د دوی مورنئ ژبه به دنېبنو نه قطی حدا وه وه د دښتلو په علاقه کې د‎ ‏استوګے په وجه په له مو د هکټ د د غلقو وړو چو پښتو ژبه ډیر زر زد هکړه و‎ ‏داسے په صفايئ او روانئ به وئيله چه د پښتنواو د دوئ ترمینځه د ژبه په ویناکخ‎ ‏به څه ثرق ن وس کیدلو وکه چره ددوی ١ه پپښتٌنو ترمینه دکړه؛ وړه" اوخنط و‎ ‏خال اختلاق نۀ وے تو دا په هرکز نةۀ شوه معلوميدے په کوندے داګې پنبتانة ې نة دی.‎ ‏دغه شان نن ورځ هم چه د دپښتنو په عله که کن ےکوم هندی مهاجري په ستقل ډول‎ ‏استوکن شوی دی . هفوی د پښتنو سره د باهی استوکنے او تعلق په وجه پ. تور زده‎ ‏کړی ده - داخل ق که په ده علاقوکے په مستقل ډول پا شول نو په دوپم دریم تسل‎ ‏کڼے په د دوی اود پپېتنو ترميته بیلتونګران شی - دغه حال د هغه پښتنوهم د ےکوم‎ 0065١.) چه د زب موک نه په هندکے استون اشوی دی - او د هند د استوګے په وبه ة هندای تهذيب وتىدن خپ لکړه دے اونن ورځ کر چه دوی خپل ځان ته نسنّْبِيتاۀ واق ‏ لین د نپنبتو ژبه اوبنبتنو سره ددوی هیڅ څه تعلق نۀ دے پا شوے.اوددے باعث هم دغه دآبادید کقرت او قلت د۵ زما ددے قیاس مرسته د یو بل مثال نه هم کیږی. په نپښتنو قباشل و کښے يوه لوبه قييله د اورمړ ېه نامه معروفه ده دا قبیله نن ورځ په دبے ځایه لهؤٌرر افغانتان)؛ د پېښور په ضلع او په وزیرستان رکانیکرم )کښے استوګنه ده دا فبيله خپله یو څلصوصه ژبه لری رچه ددے يب پوره پوره ماهیت لا معلوم شوے نۀ دے لین ددے ژه اوپښتو ترمیځه څه تعلق نشته او داظاهره ده چه د ا ژبه ( پښتو اووپبتنو ژبه نة ده د خوش قسبق نه د نيم روزرړستان) اورمړو داخپله ژبه تراوسه خوندی ساتلی ده او په خپل مینځ کی پرے خُبرےکوی لین د لهٌوٌکراو پېیښور اورغړو دا ژبه هیر هکړے ده داظامو ده چه ددے درےه واړو علا قو اورمړنسل يوغلق دی - لیکن د کاسکرم د اورمړو دغلصوه ژب په موجود کښے عالبان دے عقیدے ته مال دی چه اورمړ د پپتنو نه ځان له بیل خلق دی په دے پنا دا یقینی ده چه د لهوکر او ىپيښور اورمړو به هم په ابّداءکے دا خپله عنصوصه ژبه وئيله ‏ وه وروستو 2 د لپښتنو په مین ځکپے داستوګن په سبب داخپله هنصو صه ژبه هر هکړه او نپښتو ژبه ة مورنئ ژبه اوگرڅيد له -اوئ ورځ ددے غلقو راورمړه) اونورو پښتنو ترمینځه څه فرق او امتیاز نش ىکيد هه - بس دپیتنو دآريڼ لسلکڼلو يوه بله وجه دا ده چه د دے خلمو رپښتنو غالبه اومعلومه برخه په آرياى قائیلو مشتبله ده چه ذکرة په تفميل سره په تيروپاڼو کش شوے دےه ‏ ددے نه علدوه د تاریخ په غنتافو دوروتوکئے په د پښتٌنو دکومونور! قامونوسره ژورتعلق پاة شوے دے- په هغه قامونوکښے آکثر هامونه ار آرین النسل هيا هنلوط آرينئ التل وو اوپه دے وجه په دے خلقو زببتنو) کښے د آرياقی نسل ډ برفاٌه رس په ده لړک دک ویدا سرودونه هم زموز مرسته کوی ‏ دوید پوهانو په خیا لک په ویدونو کښے د ټولو نه زوړ کرب وید یل شی دعققینو په خيا لکني د لرک ویدا زاړۀ سرودونه د هند و کش په جنو ي لىنوکښے وئیلی شوی دی اودباق نورو ویدو نو سرودونه د سپته (د اوو سیندو لو خاوره ) بچنی دَ مغرې پاکستان د علد 8 سره تعلق لری- د غنققینو ځیال دے چه د رک ویدا د زړو سرودونو شاعرانو 0065١.) ۵ په غپلو اشعاروکښے ځپل چنواق شاعران اومشران ستائُلی دی- او د هغوی د عقلء زک توب اوس لیا ستائينه ۀ کړډه او د ځپلو اسلدفو د شاعرئ د لوړتیا اعتراف او ارمان ۀ کړے ده - په دے سرودونوکنے دحپ الوطنئ او دخپلو اسلافو سره د پٍین او ثبت تحو رمورکنه دے - اوس که چره مون د لپښتنو اولسی شفامی شعری ادب ته پام اوکړو نو داخېږه صفا معلو میږی چه پښتا نة هم په غپل اوی شفاهی شعری اد بکنے د خيل خاورے غرونه او سیندونه ستاق - د دوئ په سند روکښے دخپلواسلافو سره د هید او بت جذبات څُرکند دی دخپل وطن سره مینه » دخپلو مشرانو عظبت او اعترام او دخپلو روایاتو سره پلک تعلق ساتل د پښتون قام یو داے خاميت دے چه د هغ اعتراف هرڅو ککوی ‏ او دغه خصوصیت هم د ده خبره یوڅرګند ثبوت دے ‏ چه ددے غلکو غالبه برخه د قد يم آرياقّ خلقٌو اغلداف دی اوس چه مون په دے ټولوخبرو غورا وره نو داوتيل به ے ځایه نَۀ وی په پیتانة آرئ الاسل دی -او ددے نه سيوا به پاحقيقت عال یو اه تعال خبر وی "مه چه رښتوغ اوحقيقعلم هم هغ سره د 0065١.) په۱۳ تالق زيانه هخامنشی عهد کلومت.ر ۵۰ قم نه ترللت ق ه) دکال نرق م نه را په ایسته د پنتنووطن د ایران د ھغامنتی سلطنت په قبضه کي راغلو اوؤکندهارا په مه سلطن تکنے د مشرق صوبیو په لړکټے آفری صوبه وه چونکه د همخامنتٌی حکومت د آغازسره د پښتنو د تاريخ آغازه مکیږی په مه بنا داضر ضروری ده چه دهځامنشی خاندان تاريخ لږ په لنډ ډول هم بیان شی هھخامنشی قبیله:-کوم باغتر ی زين چه په عموی مهاجر تکئے د باختر نه"ایران په لور تلی وو هغوی په عموی ډول د. پارسو اه نامه یادیدل ‏ او دا هخه خلق وو چه دَوٍک ویدا په شهادت په هتدی آزين قبائلوکے د« یادو او تورواشا»سره زیات مربوط او متعلق پاة شوے وو دمهاجرت نه پی ۰ پارسوا» قباتیل په دوؤ څانوکښے وش شول ‏ ددوی يو څانکه چه د موجوده ایران په کطې او قټٌزه علاقه‌ک آباده شوی وه. د« ماد » په نامه یادیدله ‏ او داعلاقه د دوی داستوگن په وجه د« ما دا ۰ په نوم مشهوره وه- دغه لفظ « مادا» د یونان لیکوالو په لیکن و کښ ميډ یا. ضبط شوفک د دت اولی بله څانگه د.. پارسوا» په خپل زوړنوم دایران په جنو ې حصوکےآباده شوی وه او د ' موجو ده «پارس »نوم هم ددے ځا په نوم پارس . مشهور شوع دے ‏ ددے قيائُلو په ګاونډکنے سای النسل آنشوری او بابلی حکومتو نه د عروج اوترقئ انتها ته رسیدل وو نو قدرتٌا دا قبایل به د هنوی د دیک د له وو او سیاسیم 5ج اووده به ے نَة شوه حاصلوله او دے ځلقو په دملګ په په دواړو حص هک دخپلوخپلو قبائیان سردارانو په مات کښے ژوند تیرولو ‏ په آشوری اطلاعاتوکښے د پارسوا قبائلو دکر په نهمه صدئ رق-م )کے موجود ده د آنشور ‏ کتباتؤ نه دا معلومیږی چه داخلق په وړو وړو قبیلوکے ويش وه د 0065١.) سینا آشوری بادشاه سلبان ساریا شلم نصر رسلش-ق.م) په یوکتبه‌کنے د پارسوا په حقله داے وثیلی شوی دی څه د پارسیانو د (»۲) سردارانو نه ه قلنٌک واستة- په ديم وارد« تګلیت بلدسار » ز۵ #»» -ے ے»ق.م) پهکتبات وک هم ددوی ذکرشوےه دے. دے بادشاه د مادیانو د ښارونو فا حکولو نه لی د پارسیانو ښارونه هم فتکړی وو- ددے نه پی یو بل باچا اسارهادون ( ‎٤5٨٤ ٢٨٨۵٣٢٢‏ ) څوځُله په دوی باندے حبلکے او دوی څ لتارکړی وو .۲نشوری بادشام به پارسوا قبائُلو ته دمادیانو په نبت زیات اهمیت نۀ ورکولو که چه ده غلقو زمک دمادیانو په‌نبت شاړے او غيرآبامه وے- د سل ق-م په خواوشاکے چه د نينها سلطنت تياه شو .اوداشوٌانو سلطت دم نه اووتلو نو دمیډیا قبايل هم آزاد شول . او په دو ئۍکنے د يه قای حکويت نشوونما شروع شوه په دے ډول په 'پارسوا. قبائلوکے هم به حکمران ټبر پیدا شو - و دا دواره حکومتونه په دغه زمان هک دخپل وغتنابوده او به اشښه کو شونه وو -اودبابل د شمنشاصئ وىره چه دت تمر غالبانه فتوحاتو په ټو له ایشیا کټے خور هکړی وه په دوی پرته وه . پارسوا» قبپل .چه پورته -ة ذکراوشو ‏ د هیرو ډوټس معطابق په شمیرکښے لس و. چه شر بِکښے مّے او څلور پوه اؤکوچئ وے ‏ په دے قبیلوکے ميمیه قبیله د. پارساګاد » په نامه یا یدله .او ھخامنشی قبیله دد يوه څانه وه مخا مْشی زایک منز) د دے ځاندان د یو سردارنوم وو -او داقبیله هم دده په نوم توموړ شوه او وروستو په دے قبيل هکښے د فاربی او د هغه وغت د معلوغ دسا لوځ لوغ بادشاهان پیدا شول . د هخامنتثی خاندان دعظبت دا قتدار دوردسای نه شوے ده 1 سأئرس ‎١‏ دایران د شهنشاصئ اصلی عظبت او شان د سائزس نه شروع کیږی - چه د مخامنشۍ خاند ان یو فرد او دکمبوجیه زکيے سز) خو ۀ وو - دد اصلی نامه ورش ده چه يو نابانو د « سانرس » په لنظاو يهودیانو د« غوروس" او عرنو دسکافسرو. په لتظ بط کړۍ ده - د د يا د ټولو غیرمعمول شطمیتونو په شان د ساترس امٌداقْ عالاکو هم د یو پراسِزؤاضښاغ شکل موند ه دے - او په اصلی ری ګکښے دا نة شی معلومیدے چه سائؤس څک اقتدارحاص لکړو ‏ په همر حال د | تار واقعه ده چه ساټس په ۵۵۰ قم کښے د میډ یا په سلشت قبضصه 0065١.) سا اوکړه او دده نه پی د همخامنشیانو د عظمت دورشروع شو چه د نابويْد » کتبه هم دهغ تاتیدکوی ‏ د دےکټے ته دامعلومیږی چه د ګګ ق . م په خواوشا کین سساوس دملٌک یومعمولی بادشاه وو او د د ۀ دااعیثیت د اکنتاناء د فتح .۵ه قم ) پورے قَامُ وو په سلګك- قم کښے ساترس د شاه فارس پۀ نامه یاد شوے د .- د. ميډیا» دفقے نه پی هغه داليکياء يوا سلطنت هم فت هکړو او په دے ډول د هغة اقتدار په ټوله ایشیا کوچ ککنی د یره شام نه دبيره اسو د پو رے وسعت اوموندلو ‏ دساری مشرق مات :- د سانئس په واقعاتوکټے وښ تعلئ هغ دمشرق مهماتو سره دے - صیرو ډوټیس اوق سيّیان دواړه یونان سُورفین د سائٌس د مشرق مهماتو باعث دکے ماعرا نشینو اوو مشی قبائیلو سرکښ ىګني. دا قبابٌل به غالبا د باغتزاو جد روشیا دعلاقوخلق وو داخبه په يقين سره معلومه نۀ ده چه د سائرس د دے مهباتو په دورا نکڼے د مشرق ایران په دے خطوکئے دچاحلومت اود کوم قسم حکومت وو؟ یعی داخیره واغص نۀ ده چه آیا دغه غلق د یومنظم حکومت لپه ماش کې د سانٌس د فوځونو سره جکیدل وو اوکه نه دوې د سانؤس د منظمو اومقتد ره فوڅُونو سرت د قیا ئيلى لر په حيثیت کے مقایکړی وے البته د ومره خبره معلومه ده. چه پهکومه زمانهکښے ساترس د ايران د عظيم سلطنت ليت ارتوٌ: نو هم په دغه زمانه‌کے په هند کښے يميسار( ۵۷۲-۵۹ قم ) نوے يو راجا د ه ښولې بهار» په علاقو حکىران وو او دګنه هارا او وادی کا بل په عله قه.« پکوساق » نوے. یو رجا حکومت کولو - او دند هار د دے ریاست صدرمقام « کاپلیيی » نار وو داار د رود پخ شيراو رود غورد د اتصال په مقام د کاپل نه قطب شرغاتة ته آباد وو له "ایا نيا مگبتاناء د« مي ياء د سلهنت مد رمقام وو. د دے ڼار تین اوشناغت د اوسي رانه سره شو دے - د ساژس په مهد کے ھم دا سار د ایراق سلطنت صدارمقام وو له ليډ یا دایشيا کو يک شمال مغرډ علاقه د٥-او‏ د یوئاق تهذاب او ىدن مرکز وو سارډیس ددے هکومت صدرمقام وو دا ښار دموموده"سمرنا » سره نزدوآباد وو که ټې سی یاز يو یونائ حُکيم وو اودمګګ قم نه ترش لل ق-م پورے د یراق دربار شام مهال وو- د ده نه لپ دۀ خپل تارڅ ليکل ده (امسا پ کهف صا) 0065١.) ۹ داے معلوميږ ی چه د سائرس د حبل خطره ده رلماڅرګنده لیدله ‏ نوځکه غه هم په دغه ویځ هک خپل ير استاټه د يوخط سره دمگد و رلما بسبار تۀ ليږه وو د دے سفارت مقصد او دخط مفمون معلوم نةً دے- وه هم په دغه ورت وکښے رله-۵ مه قم )کټے هخامنشی بادشاه سائرس د هندو پاکستان په دروازه زګندهارا )بله آورلېه لل شی نو د بک نه دا یا سکیده شی چه دکند شارا رجا کو ساق » به دُمکن درلجا ببسارنه د سائرس دحيل رخلدف املادغوښت وی د هند نه دا وق امد اد گند هاا ته رارسید له دے اوکه نه - داخبره په یقیی ډول معلومه نۀ ده البته قرائن په دا , دلالت کوی چه دګند هار ځپلو خلتو د سا ئس شد يده مقا بل هکړی ده. .اود ای په حفالتکنی د سائرس د فوڅو نو سره به ډيرشواعت ځنلیدل وو - دغه وجه وه چه د فل نه پی د هغ هكَړاؤ او تکلیف په بد لک کوم چه ساتئرس ته دٌګند هاربانو لوا ورپنی شوء وو دکاپیسی سار ة بي بربادکړو- ددے جګ په نتجه کے په اول وار داباسيد نه په قبله ټوله علدقه دابران سلطنت مقبوضه شوه.او دٌګندهارا په نوم په اول وار په ابرای کتباتوکن اوليط شو سائرس په دے مشرق مهماتوکنے ېه شپېږ کاله په لګونوکے اخته وو او ده خلقو دخپل وطن د حقائلت په لړکټے دهغة سره څونړی جِنٌکو نه کړی وو- وے د سائرس د منظمو هوو نو په مقابله کے د دوئ یو مدافت هم کامیاب نۀ شو او "باختو» د راغیانا ‎٠۰‏ ستاګید یا «ساکستانا . جدروشیاه او ګند هارا» ټوے صوه د ایران په سلطدتکے شابل شوے ‏ او د دے مشرق صوبو واشراة « بردیۀ » مقرر شوچه د سائؤس کشرځو 2 وو- دد نه پی سائرس بابل هم ف کړو ‏ د پښتنو په تاریخ کښے دسائوی د ټولو فتوماتو ذگر غه موزونيت نه لری. و ه د بابل د هنع ذکرکول په ده وجه ضروری دی چه د رواپاتو په بنا د پښتنو د نسل د سل سره د بابل د فل یوژورتعلق بیانوےه شی بي دا وغل شی په د پښتون قام اسلاف یاغو په یرو شلم با ندے دیښت ذتصرد حیل په نیج هک او یا د بایل داسارت نه پی د دوئ د آزادۍ' په موقع دغور په غرونوکے میشته شوی وو اَنکُسی هم دپښتون غوندےه قام په حقله چه په ه شیبره قبیلوکښ ثقي مده - او د مرےه کیل ُګړی د يل نه په شکل شپاهت .خط وځال . لباس . لهج او دودونو دستورووکے څه نهغه فرق لری ‏ دامفروضه چه داقام به متعد الدِمزاء او خالس سا اللل وی خپل تردید په . 0065١.) مسا خپله‌کوی ‏ ول بيابه هم دبابل دفت د ذکرسره داخبره نوره هم رنه شی د بابل د فُتے اراده سائرس د بابل دخلقو په غواه شکړی وه په دغه زمان هکټ د بالل ځکبران بل شازارنومیدۀ ‏ د نینوا د تياهئ ته پی په بابلکڼی د یو نوی با بنیادونه مضبوط شوی وو او د ساترس نه پثتوس کاله اول د ښوکد نصررنت فر د جابرانه فتوحاتو په نتجه کے يو له مغري ایتیا د بابل د سلطنت مقبوضه وه هابت البقدس باندے دبښت تصر ده له حبل د تاریخ انقلاب انگیزه واقع دی په دے ېلو کے يوا دا نه چه د دنیا یو ډیره زرخیزه خطه ثياه و ېرب دکړه ,يله د فلسطئ ټول قابل دکرآیادی ۀ څه اووژله ‏ اوڅه ۀ په داے ه دردئ بابل ته قید ی راوستله ‏ چه يو به جم قصاب بهلنګډ‌ویزو سره د داسے په رخنئ سلوک جاکز او نۀُگی ‏ د بنت نصرنه پی دده په خاندا نکښے څوک داے جابر میت پیدا نۀ شو چه د دد چک پسند بنیادم اصلی جانش یئګرزيد 2 وه په هرحال دساټښس په وخت کښے د بابل عُکمران بل شازار وو چه د ظلم او عیاشئ يوه مسمۀة وه او دا هغه سپه وو چه د هیکل مقدس په پاکو لوښوکټے ۀ شراب څښلی وو او ده کب په نته‌کښے د بابل په امئ مهراولگیدۀ ‏ د مُورغینو په ده خبره اتفاق دے چه په دغه زمانه کڼی د بابل ښار ناقابل تغبرګنل شوء دده باوجود سائرس دخلتو په قریاداو خواست ده گران کار ته ملد او تړله او د سيندونو ترمینځه علدقه زدوآبه ) ے ف هٌکره او ښار ته مایخ شو د بایل غلق دبيل شازار د طلبونو نه تربپونه راغلی وو- نو هغوی دخبله آور وځ ښۀ امدااد اوکړو ‏ دبابل داولس رهنشا د بابل دو وا ۀُګورتر وو چ کوب ریلس (کهرع ٥هع)‏ نومید؟ ‏ د هرو ډوتټېس د وا مطابق دے ګورتره سیند ته تهرو نه اوښکل .او د سیند غه خ واړوله او په دغه لار-ۀ ښار ته فوگونه وردتنه کړل - او د سائرس د راتلو نه اګاهو بیا ښارفتي شوے وو داخبره د فکر وړ ده چه د بپیتنو د نسل په باب کښے د اسرا لی نظر يومفرد سنا ښاغ راورق داے واق هه « دگورش رسائرس) داعادت وو چه ده به كثرر هغ يل ا کل هکله به ے اماڼی قام د يوے علد ة نه پورت هکړو او په یو پل علاۀکے به ميشت هکړو نوکیدے شی چه کُے يهودی قبا یل ة هم دایران په ځنے صوب وک ښآباد کړی وی په دے غرض چه د وراق او شرارت نه پا وی -او د دے ظلم نه چه کوم ييا پَيل شول او ځا نه دمه بابندئ نه ژغورے شول- نوهغوی په د غور په غرۀنو سا 7 000165 کښ پناه اضق وی او دگورشاو د هغه د جاذثینو د ظلم نه به ‎٤‏ غانونه حکړی وی٥‏ دا یو دادے څبره ده چه د تورو ماحذ ونو نه علاوه ديښودیانو خپل اطلاعات ۀ هم تردبيدکوی "که چه ديهوديانو په خیا لکټے "ُکورش » د خدائ ممسوح او د هغة شيو وو او په دے غرض رال راے شوے وو-چه يهودیان دبخشت نصر دطلم نه خلاصکړی د ده څبرے تصد يق يعیا نې د برمیانې او د دائیال نې دمعاکفُونه څُرکند ده د دے نه علدوه يهودیان په خپل نل یو داے غاوره قام دے چه دوی په وس سره د غیراسرائُلی علقو د عظمت اعتراف نۀ کوی وه دُګورش په باب کښے ټول يهودیيان د هغۀ د انصماف اورحیدلیء ستایٌُنه کوی ‏ او دا ده خبل۰ څرگند تبوت ده چه يهودیان ددے باچا ډیرامسان مندوو- د يهو دیانو نه علوه یوناق مر ینین ککه رو قن او هيروډ وټس هم دګورش دانصاف او بلند لخاد فَئ ستاينه کوی - یونانیان په قاق اظ سره دکورش سښت عغالۍف وو حګه چه داوړوے باپا وو چه د یونائیانو قاې رباېست ليډ پا فا ىھکړه او يؤانیانو داایشیائ" مرکزه په خپل سلطنتاکښے شام لکړے وه او بیا دده د جانشينو په زمانه‌کے يو نانیان د دوی د لاسه ډیر تزنید لیوو لین د قا منالفت باوجود یونامويتینو له غواد مورش ستائینه دد خیرت وامم ثبوت ده چه هغه واقق يو اتصاف پسند. بلند اغلاق اویمبد ل بادشاه وو نوددهاتارځى شهادتونو په را کښے د ئاغلی راورقي پورته بیان شو قیا س هو زن شُلری. اوپه ک ډوه چه ښاغلی الله بخش یوسفی په خپ لکتاب « یوسفا زی افغان کښے هم دغه خبرے په مختلفو الا طو بیا نُکړی دی هڅه هم ې بنیاده دی - سربېره د دے تار شهادتونو د يهودیا نو پراګند هکیدل او د دوی دځ قبيلو دغور په غرونوکښے د پټید لو واقعه داسرائلی نخلرئ مطابق د ښتا نصر دمبلو لته کښے شوی ده- نه چه دګوريیی اعظم د لاسه او هرکله چه موښ دتو رات د شهاىت په رڼاکت په پروشلم باندے د یلت تصر دحملو شد ت اوحدات او د فعاصىرو سفت والی ته پام اوکړو نو ده خُبرےه هډو تصورنة شی کيده چهکوندے يهو د یانه دومره ډیر خلق به د خت تصر د صحاصرےه نه وتلی وی اوهفوی ته به دامو َع حاصله شوی وی. چه دغورپه غرونوک پناه واغلن - د طورزت مایق د سائزس ظهور او د باىل فا د يهودیانو د پاره د یو نوی ژوند پغام او دخوشصساف زیره وو او داواقعات هم هغه شان اوشول ‏ څه رګ چه د بابل دفقے د واقع د طهورنه ات شله کاله وړاندے ییا ئی او شپيتة کاله وراشده 0065١.) "" پرمیانې ددے په حقله پيشګوياة کړی وے ‏ د بابل د فل په وت کښے دائنیال نې هم په باب لکښ موجود وو او سائرس د هغه ډ اهترام او درپ وو او هم ددےت داڼښال ئې په ويښاساټٌس يهودیانو ته آزادی ورکړی وه-او دااعلان څ کړه وو چه غد لۀ پک ماته داحلمکړے ده چه زۀ د هغه د پاره په یروشل ې کښے یو هیکل جو ړکړم ‏ زيعق هغه دحضرت سليياځ" هغه پنواغ هيکل با سر دوباره آبادکړم ‎ )‏ پی دمک ټو لوغلتو ته بچاردی چه دد ه کار د پاره د هرقسم سازو سامان تیارکړی ‏ هم دغه سائرس ووچه د هيکل مقداس هغه ټول زري لوښی چه ښوکد نصر د هيکل مقد س نه راوړی وو د بابل دخزاة نه رزاوويتل-او يهودیانو ته څ حوال هکړل او يهوانانو ته -ء آزادی ورکړه دا ټول يهودیان دځپل يومشر. زربابل »په مشرتابه کښے فلسطن ته لاړل - عرض د پورته شهادتو نو په رڼاکے ساتزس د بابل د يهودیانو یو لو ے #سنن وو او ددے خبرے هډ و سوال نۀ پیداکیږی چه په دغه وضتکښے يهو د یان پټ شوی وی او د علور په غرو نوکي استوکن شوی وی - د بابل هح د ساترس شُخضمیت په ټوله دنیا کی څرګندُکړو او د ۵3 قم په خواو شاکے هغه د یوعخلیې الشان سلطنت خاونتن وو «اعقایم شهنشاه په کشق, م کښ وقات شو جيه (کب سزمک قباد): ۰ (۵۳۹ 0 م) د سائرس د وفات نه لپی د هغه مشرځوی کمبوجیه دهغة جانشين شو - - دا سه د پلار په ژه ندکټے هم د سلطنت په کاروبارکټے د پلدرسره شریک وو د سا نژ سکشر وی برویه زمر ډيیی) څه رګ چه د پلدر په وغ ت کڼے د مشرق صوبو واشراهة وو دغه شان دکصيوجیه په وخ تکښے هم وو لن لږے ورئ پ یکىبوجیه په خپل ورور بلګبانه شو او چ هکوم وخت هغه د مصر د في هکولو تل کولو رڅ ق.م) نو په ډیره پراسراره طريقه ة برو یه قت لکړو او بیا مصرته لاړه ړیصر فث حکړو او هغه لا په مصرکټ وو چه په ايرا نک بغاوت اوشو. دا بفاوت گوماتا» نوےه یو جوسی کړه وو. چه په شکل وشاه تک د برویه سره ډیرمشابه وو دےه سړى د برویه دپراسرار قتل نه فائده واخسته ‏ او د برو یه په نوم 2 بغاوت پورتهکړه ‏ کيپوجیه چه په مصرکے د ده واقعانو نه خبرشونو په ډیره تادئ دایران په لور راروان شو اوچه شام ته رااورسید نو يو ورځ په اس باندے» سوریډو چه داس نه راپریوتواو په 0065١.) ۳ خپل ځار باندے ژوىل شو او ددے زخم نه شل ورځ پی مړشو ‏ (سللگ.ق. م) ‏ کمبوجیه د نپل حکومت په وغ تکښ زیات وخت دمحم په فت کولوکټے توکړه وو او بي د ايتهوپیا رحبشه) په فح کولوکنی خپل طاقت خرڅ کړو ‏ دخپل سلطفت د مشرق صودو سره د هغه تعلق ډ رکم وو او دا په يقین سره نشی ويل کیدے ‏ چه د کبوجیه دحکومت په وغ تک به ګند ارا او افغانستان عل.ة په زوړ دستور په ایراق سلطن تکے شامل وےه- اوکه . دوی به بغاو تکړه وی او دارایوش اول به داصوب بیا دوباره فلخ کړی وی , دارا ۍ ‎١‏ . ۵- ۸م ک- کم به جیه نه داډان نت دارایوش راپیوس ز٢۵۲‏ )۸م ی م) يه جیه نه پی د ایران رایوش ته اورسید ‏ نوموے د ساټزس د ورورکستاسپ ځوی او د سائرس ورارهۀ وو د خت نثیئ سره سمدسقڅ د ګوماتا ه غاوت رف حکړو او په مل ککڼے اس امان قا کړو اوخپل سلطنت ۀ په ختلفو صوبو یا ریاستونوکې اوو يلو ددةً د سلطنت صوے توت چه نومونه ځ پکتبات وکنے ليک دی او دا د د نیااغوش قسي نل ړکار دی چه دارايوک ځن خپ لکتبات په داے ډبرښو تفتو نق صکړی دی چه هغه د سکند رڅونړئ مي هم برباد ن کپه شو - د دارایوش داکتبات څه رګ په د کد دم ايرا سلطنت د توروحصو د پاره اهبیت لری ‏ دغه شان د پیتو دقای تاریخ د پاره هم ډ رے اهتكث دی هې دغه کتبات دی چه چه په هغ کے د پښتنو د وطن د نتلفو علا قو وان نومونه ليیل شوی دي. او ددے علا قو د وا نومونوشناضغت او تعین تفريًا تَقَرا شوے ده- که په وړاندر و مل شوی دی .ګند هارا دساوٌس په وخ تک فْم شوی ده اوگه بألفرضی دساژسی دوفات نه پچپی ده عالحد 8 بیا خود ضتاری حاصل هه کړی هم وی لین دا وامٌعه ده چه ګند هار د دارایوش د سلطنت په ابّد اک دایرا سلطنت يو مقبوضه وه او دا به سبدسق بیا فقجه شوی وی دګند ارا نوم کهاایوش په ټولوکتبا تو کن مومود ده داهم یوتارمچ واقعه ده چه دادارایوش د هغه شاند ار سل په تعیرکنی کوم چه په ش هر سوسار »کي آباد شوه وو - دګندهارا د غرگینه علادة ققی عبارق لر استعبال شوی وو - داصوبه د هند د فتوحاتو د پاره هم دایرائق سلطنت لو له مورمه وه او دارایوش خپل ری مهم رپه لل قم کے) هم د دے علدِة نه داباسیند او بيرع د حالاتو معلومولو په غرض ليه وو او ددے ری مهم د رپورټ نه پی د هند صوبه فقه شوی ده پکتباتوکنے داهندی صويه د هناش په نامه ضبط ده او دغه لفظ 0065١.) ۴ هندش وروستو دیونان لیکوالو په لکن وکى د انډيا ء په لفظ ضبط شوه دےه- ددےه هندای صوب جفغرافيائ حدود په لټٍیق ډول نۀ دی متعين شوی. د ځے مويفینو په خیا لکښے دا صوبه د اباسیند اوجهلم په ميه کښے ده حُن ددے حد د دبیاس سیند ترغایه رسوی اوخن داسے هم دی چه دا هندی صوبه په ټول وادئ سندھ بلکه آن د راجپو تا پو علاقه باند مشتمله کي او دا قیاي درست معلومیږی که چه داصوبه د ايرا سلطنت په ټولو صوبوکے زاته آبا ده » زرڅهزه او خلى- په اقتصادی اظ سره ماړه پېپ وو دا د دارایوش د سلطنت شلبه صوبه وه او د سلطنت په ټولو صوبوکنے د دے خراج زیت یعنی اندازاً یو ملين پونډه وو دغه وجه ده چه دارا یوش په خپل سلطنتاکنڼې د دے صوه په شمولیت ډيرخومسال وو او په خپله یوکښه کے افْتَفا را داے وا چه د نورو ملکونو نه علدوه زه" دند هارااو هندش هم حکمران يم - داخبره هم د ګر وړ ده چه دایرانيانو او بیاپه دو ی پے وروستو د یونانیاتو4خیال کښ په دکوع عاه-ة نه هند مراد وو هغه علاقه هم هخه وه چه د دارایوش د سلطنت سشلبه صوبه وه-او په دے صو با کنے دَ تقريٌا هغه ټوله عل‌قه شامله وه چه اوس په مخرقٍ پاکستان کښے شامله ده دموهضښوډارو او هب يع د وادئ سنداھه د کل التائق زماه د اکتا فاتونه پی په تار زمانه کې هم داعلادقه د یوشاند ار تهذاي و تیدن زالگو وه اود هغه وخت کوم متمدن او مهذب قامونه په په اول وار پۀ دے مل ککټې دکومو خلقو اوکو موعلدقو سره متعارف شوی وو هغه‌خلق او هغه علح و هم هغه وے چه نئ زمانۀاکے ورله مفرٍ پاکستان ويل شی په دے نا په تاریخ هدم کې د امای هندی علدقو په بت د تهذیب ودن په لړک پاکستان داولیت فخر په ځا 2کو شی په همخامنشی خاند ا نک د دارایوش عهد حکومت د پښتنو د تاریخ د پاره ډیراهمیت لری ‏ په دےه دورکے نه صرف داچه د پښتون قام دموموه ۶ په حقله موښ ته د همیرو ډوټس په ليکن وک يقيق معلومات په لاس را بلکه د دے باچا په یو ډبر ليک زبیتون) کښے د پښتو ژب سراغ هم موند شی چه ذکرځ وړانده شو ده اوموښږ دا په یقيئ ډول وِيُډ شو چه د ‎٠۰(‏ قم په خواوشاکښے پتون قام هم په دے خپله علاقه له دپروفیر مرجم ارتارخ » پواه هند 0065١.) ٣ه‎ کې موجود وه او ژبه-ة هم دغه ىپېتو وه - دارايوش د مخامتئی غاندان یومقٌتد رکلبران وو -اؤ د ایشیا یورپ او افرية په ان ويښت ملکونو تنهاعٌکبران وو د ز۵م) کاله . . حلومت نه پی په سشګ-ق م کښے وفات شو ريس ( ‎٧۱۵-٠۸‏ ق ‏ شم ) د دارلة اعم نه پی د هغ حُوِي خشايارشاه چه یونایان ورله زرکيسرأَهِ يهودیاتو د غسویرس په نامه یا یادکیه دے خت نثس شو ددےه بادشاه په وخت کتے د ایران اویونان تعلقات ډیرغراب شول ‏ خشایار شاه دیونان د ف تع کولو په غرض يو لوة وځ مرت بکړو - په یونان ة عىله اوکړه- اود یونانانویو ښارة اوسوزولو ‏ وروستو دغه بهل یونانْانو د سکندراعظم په سرکردکئ کپل د دارایو شی سوم په عهدکے داے والضت په په « پرسی پولس" کښے د خشایا رشاه .تار محل اوسوزولو ‏ دایران او یونان هم دغه جنګ ۷ چه په هغ کښے د پښتنو فوئ د ست هم شامِل شوے وے ‏ او د هيرو دوټئ هاو په لړکښ-ة وړا ذکرشوے دے ‏ امکان لری چه د ایران او پښتنو ترميه بۀ دا قوئ روایط د دارایوش اول د زماۀ نه قائم وو دخٌن عالبانو داخیال هم دے چه دسکندار د حبل نۀ اول دګند هارا په علدقه کې دیونای رسم الط د رواج موندلو یوسېپ دا فو روابجا هېکیده شی . د زرکيسز د عهد حکومت بله خیره په دپندو په تاری کئے اهمیت لری ‏ هغه د تورات راستر هغه شهادت دے چه دکر ة وړاندع شوے دے. ددے شهادت له هغه په ګند هاراکے د يهودیانو د موجو دګ قیاس هم مرسته موی - د زرکیسرپه وضت کن مرکزی کومت لاښة طاقتو ر وو او په مشرق صوبو باندے د مرکزی کو ستکرت مشبوط وو ره ددے خر امکان معلومیږی چه د زرکیسز په وخت کے به دغه د پلطنت هندی صوے بغاو ت کړه وی ددے قیاس مرسته د زرکز دزماځ دیو ډبرلیک نه کیږی په ده کتبهکڼے زرکیسز دايے وائ چه هغه زمکه چه مورےه به خلقو د دیوا» عبادت کُولو ‏ « ما رزرکیسز) د هڅه خلقو عبادت خا ھ ورا کړےه ك ممکنه ده چه دمه مزک نه مراد دهندی صوه علاګه وی - او د زرکيسز په وخغت له ده دنواه« نه مراد آسبان د مکنه ده چه د ده نه مراد دطرعبیادت کوونگی وی - 0065١.) آّ کے دلته بغاوتو نه شوی وی -اوبا داخلق مغلوب شوی وی دخپل پلدر په شان زرکیسز هم دیونائیانو د پاره ناقابل تسفروو-لیان د زر کیسز نه پی په حالاتو کی په ډیرے تندئ او تیزئۍ تبد یلی راغله ‏ په هخا منشي سللت کښے دضعف و زوال علهه څرګندے شوے او دڅلوره صدائ قم په مین مخ کښے د هنو پاکستان نشال مغري علة په وړو وړو ریاستونوکے نيم شوے وه او عمل په کا راستونود هرک حکومت کرفت کمزوره وو د هخامنشيانو سلطت سنن اعظم دلاسه تباه شو دغه وخت کټے د ابران بادشاه دارايوش سوم وو نو مول په سشق ‏ مک ککىران شوے وو او په سل قم کښے د سکندر دحيل په نت هه کے اووژئه شو هخا دم يي ها د ‎٧‏ ‏منشتی دوره اوپښتانه دایران د هخامنشثی خاندان عظیم سلطنت ځه د پاسه دوه سوه کاله د دنا په ات وشت ملکونو قانٌم وو اود نپښتنو وطن هم ددے سلطنت یو برغه ده .' لکه چه وړاندے په تفميل سره اوو ته شول. د پښتٌنو په حقله يقّيی معلومات هم په ده زمانه کن مون ته په لاس راغلی دی- په پٌځٌبه صدئ ق ‏ مک موی د هرو ډوټس دځُل نه د دے خلقو ربپښدٌنو) نوم او د دوی د وطن نام اوريد لی ده. او د پښتون قام نو من قَبل موصم په خپلو نومونو سړه په دغه زمانه کئے پیژند لی دی - دا ما سٍل چه څه رګ په هخه قد يه زمانه کښے په کوموکومو علاقوکڼ آباد وو دغه شان نن ورځ هم په هخه علامو کی آباد دی . د ده خلقو د اس عانات وحصانٌل او د وسلو په هقله دلته هم غه معلومات حامل شوی دی دا معلومات کر که ډیر فنتصر دی وه بنیا دی حیثیت لری - په دغه ژمانه کی مون د دپښتنو اوعکومت ایران دهو ّ لق نه هم څبرشوی يو-او په اکثرو احالاتو دا معلومه شوی ده هه په دے علاقو کښ حُن سایق ايل مې مومو د وو - دا قیاس به هم ځایه نۀ وی چه هرکله د پښتنو اوحکومتا ایران ترمیځه دفویّ ملا زهت تعلقتات قاش وو اوددوئ دا علح قَه د دوو سو وکلونو نه زیاته عرصه پو دایران په سلطنت کڼے شاىله وه ئو دالازی خبره ده چه ددك خلقورېښتنو) تهذیب او دن ثقا فت او مذ هې عتانٌد به هم دایرانیانو نه متانژوو. ددے قیاس مرسته 0065١.) ٣۳٣ د هیروډوټس د شهادتونو نه هم کیږی کر چه داهم طامره ده چه د هندیانو سره دګوانډ او قربت په وجه به د هندی ماحول اژات هم په ده خلقو کښے ښکاره وو - لکن دمخامنثی دوره اژات ېر ژوروه- او پپله د هندی خلقو تهذپ و شد ناهې دنه نه‌متاژوو ‏ تودے چه دموریا خاندان د پاټلی پترا ریټنه) دشاکې لتو په کی وکښے ده سوسا. د شاهي ضصل ة تقلید شوے وو نو دا ظا هره ده په پهکند هارا اودپینو په نوره نوروعله قو کے به هم په طرز تعمی رک ایراف تقلید مروج وو - د ايرا طرزمعاشرت نخښے نښله د ټپیِسلت پ هکنډ والوکڼے څرگندے دی ټکله دایران د هند ئ صوبه صد رمکَام وو - په د ےکنډ والوکښے دیوآش لش کنےه غے ني تراوسه مومودےه دې او په دے ګیاس دلالت کوی په په دغه زمانه گئے دد ےم عله قو خلمَو هې د ايراڼیانو په شان داور پرستش کولو- ددے حم تصدیق دسگندر د واقعاتو نه همېکیږی ‏ سکند رچ هکوم وت ټکسلا تۀ راغ نو هغة په دےه ښارکښے ځا ۀ په عا-ةۀ آتشکدے اوليدے ‏ سکند ر په خپلوواقمانو کښے دا هم لیى دی چه ده عا (ټکسلد ) خلق خپل مړی د ښْغؤلو په ځاة دآتی پرستانو په شان د مرغانو وړاندهکیږ. دی - داظاهره ده چه هرکله. په دب هندی صوبه کے خلق د ايرا معا اشرت اومِن هپ نه متانژه وو نو دغه حال به دګند ھارا اود نپیتنو د نورو علاقو هم وو او د لالکل ممکنه ده چه د يکل په شان به په کاسپتروس » ربپيښو ر) کنے هم ‎٢‏ تش مود وه او دد ه علاقوغلقو به د اور عباد تکولو ‏ شکه چه په دغه زما نه کټے لا بده مذهب د پښتنو ت علدقو نۀ وو رارسید اه - وله د بده مرغه نه خو د«آثار قدپه په شهادت اونۀ د سکندار دیوناق ملورځينو په لیکو کی موز دګند هارا د خلقَو د قدیم تهذیب و قىدن په باب کڼے څه سراغ مو ند لح شو- مان کيدت شی چه د پپيښور اه په دے علاقه کڼنے د ده پلوائ تهذب او مف هې آثارو يے نښائغ د وروسَښْوعله آورو قامونو د حبلو په ليجه کے خراب شوی وی . پلیښور آکرچه د ډيرے قد ے زماځ نه د تارڅ' په تافو دورونوکښے خپل نوم او مقام فوظ ساتل ده وے دخپل جفرا فاق مل وقوع پۀ وجه په ختلفو ادواروکئے دمرحمله آور قم په زدگے هم راغل دےه. دغه وجه ‎٠٧‏ په په ده تار ښارکي د قدايم تهذیب نَنْيْو نښلة ډیره کے پا شوى دی . داهم امکان لرۍ چه د حخامنتی عکومت په آخزو دوره کیے په څه وجو صان د اس 0٥0٨6٥ 06 هم پتروس رپپيټور) اهمی تکم شوے وی او دګند هارا د صدارمقام حيثیت پشکالاوق رپایت) موندسه وی. لکه چه د سکندر د خحیل په زما نه‌کئے دګند هار صدارمقام هم دغه ښار وو دګند ھارا په قدیم تاريخ کې د پیښور په شان بشکالاوق رچارسده) صم ډيراصيت لرۍ. وه د بده مرغه د دے مقام په حقله هم د آثار قد یمه ماهرانو په یو وغت کڼے هم څه خاص توجو نةً د هک که چپ دک مقام دکنډ والواو د راایستلو ارد آثارقد به د ماعريو په کگرانئ کن په باقاعده اومنظمه طريټه اوشی نو توقعکيدے شی چه د د مقام نه به دد يم تارڅځ جحقله ډه خبره معلوےغ شی دا خیره چه د مخامنشی حکومت سرکاری مذهب زردشتی مذ هب وو د دارایوش اعظم دکتے نه معلومیږی ‏ په د که کئے دارا داے واق ۱- لوداو پاک اهورا مزدا ده - هغۀة زمکه اواسبالونه پي اکړل-هغة د انسان تیک خق پید اکړه-١وهم‏ هغه یواځ دارايوش د ډیرو ملکونوککیران او د ډیرو قامونواټٌن سازمقررکړو ' ‎٠‏ ورا مزدا ما ته په خپل فضل حلومت ررکړو - او د هغۀ په مهربانئ ما په مزکه کن امن قا کړو - زه دآ مور مزدا ته خواست کووم چه هخه ماء زماځاندان او داملکونه په امن اوحفات کښ اوساق " ‏ساے اناأنها ستا د پاره د آهورا مزدا داحلمٍ دے چه د بدائ خیال مۀ ساته ‏ نیغه لارمة پریږ ده او دکناهونو نه ‌ځان ژغوره " ‏د پورته کټ نه د دارایوش او د هغه زمالۀ د ایران مفاصې عقائد معلومیږی - دا ظا هره ده چه آعورا مزدا د زردشتی مذاهبپ رپ اعلل دے او دا ډيره میکنه ده چه په دغه زمانه کے به د ټول ايرا سلطنت سراری مذهب هم زردشق مذهبا وو - اوڅه رک چه مون په تیرو پاڼو کی د ټټکسل په بابک د سکندر په واقعاتو کی د زردشق مذهب شهادت ليد ه ده. نو داقیاس يک ته نزد ومعلومیږی چه د ګند هارا خلقّ يه هم د آمورا مزدا پېړوکار وو - او په عاسپتروس ‎١‏ و ىښکالا وق ربېښور او چارسده) او دغه شان دورو ځایون وک به آ نش کدے جوړه وه او خلقو به د اورعیادت کولو ‏ په هخا منتثی دور هکئے موېز د پښتنو او ایرانیانو د وق زوابطونه خبرشوی يو- د فوځ او موئً معاملاتو سره مینه اوتعاق د پښتون قام یو دا سغامیت جه چه نن هم په دے غلتو کے په واطْع د ول څرګند ده دغه شان دد خلقو 0065١.) ّ زپښتنو) یو بل خصومیت دخپل مذهب سره مينه اوعقیدت هم ده او هرله چه مونږ په نن زمانه کئے دخپل مذ هب سره د پښتنو تعلق اوعبت ته گورو نو مو داوئٌه شوچه په هخامنثی دوره کښے به هم د دے غلقو مذ هې شغف هم دغه شان بلکه ددے نه به هم زىات وو او دٌکندهارا په هرک ټکے به د | هورا مزداستا نه کید له- داخبره په دے علا ق ه‌کے د بدھ مذاهپ دعروج نه هم مرسته موق په ده ينا داخبره ناقابل یقين نه ده چه زردشق مذهب به هم په ده خطرک دخپل عروج ور شپے ترےکړی وی- . لیکن داخبره هم یاده دعاتل پهار دی چه څه رګ دڅلوره صدئً ق م په ميه" ميټ کښے په عخا منشی سلطن تکښے د ضعف او زؤال غے نښلۀ څرګنست شوے وے.دغه رک په ده زمانه کے زردشق مذهب هم لخ په تنزل روان وو او دخاري ااتو په نيجه کے داصن زرد شق مذهب شکل بد ل شوه وه- . اووروستو با د سکندر د میل په نتيصه کې څۀ رګ چه حخامنشی سلطنت د مِټځ نه لاړو ‏ دغه شان د زړردشق مذ هب ټوله بوده تنسته هم بدله شوه- 0065١.) ٣ه‎ سکع پګندډاکپه ک چه وړاندک مو وئُلی دی دایران عظیم الشانه سلطنت د یونانیانو د لاسه تیاه شو دایران اویونان دا آویزش ډیرپنواة او د سائؤس د زماۀ نه شروع شوے وو د زرکيزتر زمال پورے چه د ايرا سلطنت داقتدار زمانه وه یوناتیان دایران دلاسه ول شول- وه ددے وهلو ټکولو باوبود د هغوی دآ زادئ حِل به ژوندئ وه ليه صدئ قم په مب مين" کښے چه دایران په سلطنتا "ې د ضعف او زوال غب نښاغ څرګندء شوے وه - دغه وخت یونان دخپل آزادی" ا ودایران ته د بدل اخستلومقصد ته په دىلی شکل ورکولوکے لیا وو اوپه ده کارکښے دمقدا ون د با د شاه فیلپ لوي يرنه وه- قیلپ د لق م پورے په ایشیا باندے دحیل ,ډپاره هوڅونه اوټول انتظاماۍ هکم لکړن ولے هم په دغه کال دیوجشن په موقع دیویوناق دلاسه اووژله شو-او د هغة دامقصد د هغۀ په ژوند کښے پوره نه شو او دا کار د هغة سکندر ته پاة شو. په - پله رنه لپی د شلوکالو په عمرکڼے دمقدو يځ بادشاه شوے وو د ضروری انتظاماتونه پس سکندر د خپل مشرق مهم آغازاوکړو - په دغه ورو کښے دایرائ تت وتاج مالک دارایوش کردوما نوس وو. چه دفیلپ دمرک نه څه ږے ورځ اګامو تخت نشیی شوے وو دا سړے طبا کاهل ؛ ارام پپسند اوک پرواوو ‏ اآکرچه دخپل سلطنت د داخل ىکمزوريانو نه خبروو - وے د فیلپ نأکهانْ مرک د دۀ له پرواق نره هم زیاته کړه وےء څه وخت چه دسکند ار د پش قدمى ته څپر شو نو په تادی سره ‎٤‏ د سکند رمقایل ته فوځُونه اولیږل - د یونا او ایراق فوڅوتو اوله متابله دګرانيکس نو سیند په غاړه اوشوه ‏ چه په هغ کښے ايرا هوځ تیښته ١وکړه‏ . د د وى ترميعطه دو جګ د «سوس - په مقام اوشو دغه وخت د ايراقْ فوِکُونوگمان د دارایو ش په خپل لو سکنې وو لین دال هم ایرائق فوڅونو تيښته اوکړه - او پردوانه سازوسامان ترنه با شو- 0٥0٥5٥ ٨ ۱ ‏دایران او یونان فیصلهکن حنگګ د کو املا » په ميدا نکټے اوشو دال داراپوش‎ ‏دخپل طرف نه ډیره تياریکړی وه او دخپلومشرق صوبو نه هم امدا د غوښت وو- او‎ ‏څه رک په د زرکيز په زمانه کټے د دښتنو کوچ دم د ایران په مرستاکے د يو نان بوغلاف‎ ‏جگلیدلی وے دغه ریګ په ده جنک هم د آراکوزیا» د ستراپ رگورزيپه ماق‎ ‏کے د پښتنو فوئ دست شاطل وه داغل هم دايرائ فوځونوکمان دارايوش په خپله‎ ‏کاو دک پآغا کې دایران تله درنه ښکارید له اوگبا نکیدلو چه يوتانیان به‎ ‏تیښته اوکړی لین عِئ په تو «جتُ ګکښے د دارایوش رته بان په یو غشی اولید او‎ ‏پېړمخ پرلوتو ايرا فوځو نو داخیال اوکړو چه دارا یوش مړشو- د مغلوبیت او ټ اثر‎ ‏سمداست په ایرائ فوځ خورشو دارا يوش په غا د دے چه داغلط اثرة لر دکړےه‎ ‏و - اوخپل ان ه لو ګفوځيانو ته ښکاره کړه وه په خپله هم روځامغلوب شو.‎ ‏اوکړه . د ده په تیښته ټول ایران فوځ تار په تارشو داپو دايے شکست‎ هتښیتوا‎ - ‏وو چه دایران دوه سوه کليزه شهتشاهیے دسکندر په جولئ ۍک واچوله‎ ‏په ايرا سلطنت کيے د سکندر دخ ولو دپاره اوس غه بنديز نه وو- دغه وجه‎ ‏وه چه سکندار پرله پے ځایونه اوشول .اوه پرسی پولس » ته ره دلته غه تل عام‎ ‏اوډیرخلق 2 بند یوان کړل او با ة درقص وسرو د او شرابوجلونه ترتيب کړل د رفعی وسروه اوشراب‎ ‏شئ په یو لکښ . انیس نوےځ یو رقاى دسکتارن داغوامش اوکړو چه ده ته د‎ ‏اجاات ورکه شی چه دخطا ار شاه رزرکيسز) مل ته په خپل لاس اورورته کړی-‎ ‏ځکه چه دا د هغه بادشاه عل دے چه هغه هم یو یوناق ښار - کرو پولس" ز۸6۰‎ ‏۰5م) سوزوے وو په نشه کے اښورسکندر ددے داخواهشی اومنلو. دا‎ ‏رقاصه ة په غَ پو رت هکو اوغ بل ته پنېل لبی اور ورت کړه . سکند راو د‎ ‏هغة امیران داور دلبېو تبا شے ته اودريدل او دغه شان د صهفذه وخٌت دىیهنه‎ . ‏ل‌غاويےه ايرےه شو‎ ٤ ‏نیا دا عظیم الشانه‎ ‏د رقص وسرود او شراب توشئ د د #یلسُونو ته چه سکندر په خودشو. نود‎ ‏دارا په نكل شو د تينيے نه پس د یول اقدام په غرض دارایه شکرمان ته راغ وو.‎ ‏دلته کے . . بسوس » چه د دارایوش دلوری ته د با ستراپ زګورزم وو یکن د‎ . ‏عغامنني اقتد ارلوة #نالف او دخپل خو د هغتارئۍ آرژو مند وو-د يوو نورو سرداانه‎ ‏په صلجح هغه اووژلو - او دغه شانَ د هخامتشی سلطت دوه سوه کلیزه دوره د‎ 0065١.) ‏س‎ ‏دارايوش سوم په مرک په سل قم کښے ختبه شوه‎ ‏ده لبسوسرښغو داخیال ووچه د دارایوش دمرګ نه ىپی به سکندر په دغه مفتومه‎ ‏علدقو صبراوکړی او یونان ته به ستون شی او دغه شان به باختراو د هغامنځٌی سلطت‎ ‏نو مشرق صو به آزادے شی لین د هغة داخیال غلط شو . د دارا دملٌک نه يی سکنه‎ ‏خپل ان د ھخانشی سلطنت يو وارث اوگهلی . او د دے سلطنت د ټولو ملاقو د ف هکو لواراده‎ ‏ۀ اوکړه او په دے غرض.. په ښوسء پے ور روان. شو او د هرات . درایانا یا‎ ‏زرغیانا علمة فتھکړے - د زرښیاناعلاقه عريود سعبشان په نامه یا ده کړی ده او اوس ورله‎ ‏یه‎ ٣د‎ 5 ‏اسیستان ويل شی ددےه نه پی سگندر د اراکو زب صوبه هم ف هکړه د «راکوربٍ» نه مراد‎ ‏مخه علا قه ده په د قند هاراوغزق ترمیه واقمه ده- داعلاقه عرب لیکوالو د الرچ . په نامه‎ ‏ضُبحاًکړی ده ١ه بيا د کابل په لور روان شو په لاره کښے ځا په ځا د هغه پښتنو قبلو لالسه‎ ‏ډیر اونزنیدلو .کو ه چه په غرونو او دشوارګدارو دروکښے ميشته وے وے دے زانونو او‎ ‏کړاو نو دسکندر په رفتارکیے غه فرق رانةۀ وست شو اوهغه دکابل وادئ ته په نومبر‎ ‏سشلد ق م کے راورسید -سکندر په کاب لکښے هم ډیراټال نةً شو -١وکوه دامان ته‎ ‏رغ دلته کوه هند وکش او په ده غرهکے واوریزك دره د هغة په لر هکنې مووا‎ ‏وه نو د لحتچارۍ نه ۀ دلته توقف اوکړو او دځپل عادت مطابق دلته مم یوه‎ ۵ ‏چاوڼئ د سکتذریه قفقاز په توم آباده‎ ‏دسګللاق م په پس رل یکښے سکندر دخپل شپيتة زره یونا وځ سره د باختر په تٌگل روان‎ ‏شو اود کوشئ » په دره تیرو او اتلس وځ پی » اندراب » ته اورسید دهندوکش‎ ‏درو اوکړنګونو د درپ هک وه پتیا وه به ملد اوها لارة به په ډيرے سضۍئۍ ا وودمله نه سواه‎ ‏لد نپ چاره پۀ سکندار ځ په سراوه رید . .د« ټوسه‎ ‏داځیال وو چه یاخو به سکتدر د هند په لورلاړ شی اوگة سمداسقی دهند مل اون کړی نو‎ ‏د وطی خلقو قبا تیل جِکونه او د لر هکړاو به هغه دومره ١ټا ل کړی چه ده ته په دمقابل د‎ ‏منصولاظ‎ ‏ټارئ د پاره ښه موقع په لاس ورشی- وله د سکندر حیرا نوک تک د هغه په ټولو‎ ‏يخ اوبه تو ة کړپه د بوس ټول ټال فوځ په په آتةٌ زره ځٌوانانومشتیل وو دسگندر‎ له دعیلامیانو په دور ه کڼے دا علاقه داراگو قّ یا هيريوة په نامه یاديدله ‎١‏ راگوزياء دت یونان نوم دے ‏ ١ک‏ ردو د الرخچ په لفظ یا دکړے دے- دا پو وسيع خطه وه او په أکثرو اهشبالاتو د دند هاراو غزق ترمیسته علاقه بانده مشتله وه - او دموجود هکو ډویژن علاقه هم ده خط یوه برض وه- 0065١.) می" په ناڅايې راتلو ویږھ وافستا او ټول تار په تارشو -بسوس د جبورئ ته سوگد يا ته اوتښتید ‏ وله په ټوله علاقهکښے 2 دغه او وشو ذخیرےه تا هکیه او ددے په وجه د سکندر فوځیانو ته ډيرے سخق' ورېښے شوے- به هرحال سکندار ټول مشلدت د پښو لاند کړل- د باخترعلاقه 2 ته کړه- او د بوس په تعاق بکے سوکدياۀ ته لاړ- د سوکدیاِة نه مراد هغه علاقه ده چه په ارا او شر قندمشتله ده -داعلاقه د کنا رباغتر) نه په شمال د رودججعون او سجعون ترمیاځه ده او د وادئ؛ زرافشان په زيمزه خطه مشله ده- په دغه وخضت کښے ښوس دخپل مقصد نه مایو سه نامِورزغ پروت وو او فوځونه ة تار په تار شوی وو -سکندرچه ددے واقعاتو نه څبر شو نو بيو : ۀ د هغة دگرفتارئ دپاره اوليږلو ‏ او دکرفتارئ نه پی هم د بپبارئ په هال تک 2 او وژلو -دده نه پی سکندار د بسوګد یا-ة ټوله عل قه ف هکړه- په دے جنکو نوکښے می ډیرنقصان اوييد- علدة شاړے شوے: ښارونه ټاه شول ‏ ډیرغلق اووژاكه شول د سکندر فوخونو ته هم لوة زیان اورسيدة ‏ وے د دوو الو دخونړو جګونو نه پی د سکندر فتومات په ده ټوله علا قهکے پا ته اورسیدل ‏ اوهفه د هند د سفر په تل شو-دآلٌده بغاوت د لر کولو په غرض سکندر دملکی غلتو ته هم ډیرځوانان په خپلو فوڅُو نوکني شامل کړل- . دمکل قم دپر. په ختمیدو سکندر دکوه هندوکش په درو راتیرشو اودکوو داما نک ته رژغ.- او په هخه چاوڼ کښے دیره شو چه دوه کاله !هو ة آبا ده کړی وه- اوی دغه عا د موبوده « جبل السراج ے سٌره متعین اوشناغت شوث دے ‏ د ضرورىاظاماتوٍ نه پس سکندرپه رو دکو هن رکابل) پوه وتو او نيا ئیاز ‎۸۶٨‏ ) ته اورسید٤.‏ د دے څاۀ شناخت او تين په بټيی ډول نه ده نشوے - هڅ غلقو په خیا لکڼ دامتام رابل) وو او ځن ‏ په جلال آبا دکیې چرته یوځلة ګڼي ‏ سکندر له په . نیګاتیا کښے وو چه د" اصفهی ( دټکِسلا راجا) سفارت د سکندر په خدامتکټے حاضر شو -(و د قحغ په ډول-ة پفتو شت هاټان د سکند ر په خدامت کټے پیش کړل- او دسکندردوسق اوخوشنو دی ے حاصلهکړه ‏ په « نیکاثیا ‏ کښے سکند رخپل فوځونه د وه برغ کړل- د فوڅ يوه برخه ۀ ده صيفاتوء او« پرو یکاس. نوےه دو و جرئْله نو په کبان کئے دامبش د وفد په رهنمائ کن په دے غرض ١و‏ لیر له په په اباسیند باندے دعبور د پاره پل اوتړی و پیو لوتس (ز ‎)۶1١۸ ١٥٥۰١‏ فت هٌکړۍ- دا په یقين سره نۀ ده معلومه چه دا فوځ به د دره خيبر په موجو ده لارے راتیر شوے 0065١.) ۱١٣ وی اوکه د .۱۵۰ لالپورے » سره به چرته سیند غبوزکړے وی او دکړپٍ اوگنډا و په لاه به داوستو مهىندو په علا ق ‌کنے راتیرلشوے اوپه د واپ هکنے به راننو 2 وی او بيا دیڅوکی لوټ ته رارسیدےه وی- دا هم میکنه ده چه د شلبان په کغْئ کڼے دتهترے په ځواکې راوتلل وی - به هرحال ددے فوخ لاره صره يو چه وه» وه به دا فوځ د پیوکی لوټی په ریاست کے داغل شو د دے ریاست کورنرآننکۍ( 7۱۶) نوميدۀ .لشال لری چه داسړے به هم ددارایوش سوم د لوری نه د دے ریاستټ ستراپ زگورز) وو او دسا په شان به-ة دخ خود ضتارئ اراده لرله .له ة د یونائ هومٌونو مقابله اوکړه.یوانیان ښار حاصرهکړو - دا حاصره یومیاشت اوږ ده شوه - آخرد ریاست سريراه تی اووژلء شو . یونانیانو دا ریاست سانگايا ز ‎)٠٠٨٥۸‏ نو يوسړۍ ته د وباره ورکړو- دا سړے د سابق سریراه رکسټس) سغت دښمن وو سکندر د هند د تلو نه اول د ده اطاعت نامه منظور هکړه . د ىښکندر دحط په وخ تک ند هارا او د مغرق پاکستان ټوله علدقه په وړو وړو 'لُتونوکښے تقسیم وه او دا ریاستونه به چپل مين کے د يوبل سره په مش تګريوان ئکيي لغته وو دغه وجه وه چه د سگند رکار په دے علاقه کښے نبٌا آسان شو د اباسیند نه په له چه کوم رباٍست وو - دهغ صدرمقام » پش کالدوق » وو- چه یونائیانو د پیوی لوین . په نامه کرک د ۵- داریاست دخپل مدارمقام دنا په مه « پش الدوق په ریاست مشهور وه- پیوک لوټټیس یا پشکالاوق هغه لة وو چه اوس د ضِعَْتفَين دموجوده چارسدله او پرړنگګ ترميځ شوے دے دا ښار د خپ ریاست د صدرمقام نه علادوه په تبارق حاظ سره هم ډټراهم وو- اود وسط ایشیا او هند په مرکزی شاهراه واقع وو- دا ښار د پاکستان په قدیم تاریخ کښے ډیراهمیت لری ‏ لن د بده مرغه ددے په حقل ه کاق معلومات لاتراو سه نة دی حاصل شوۍ دایاسیند نه په سرغاتة رناست د ټیکسلا په نامه مشهور وو- دا یو آباد او غوشعال ریاست وو او ددے وجه دده ریاست بهترن قوانین وو د دے ریاست صدر مقٌام هغه اه ووچه اوس دخ تعین د بمرمنډ » په مقَام شوےه دےه ‏ داعُاغ د سرا ځ کالا سره نزدو د موجو ده راولپنډ یځ نه شل‌میله لره قطب قَيل ته واقع ده دهد د ديم ښارو نو په لړک داوړو مي ښار وو چه د وادئ کابل د لوری نه به دا باسیندعبور کولو نه پی په دبه ورځوکنے قا فل دلته رارسيد 1 د دے ښار تیجارق شهرت د هخه زملع په ټوله مهذبه دنیاکے خور وو د جارق شهرت نه عله‌وه داښار دعلم وفضل هم لو 0065١.) هم۱ مرکز وو -او د علم متلدشیان به د د نپاوکټ کټ نه مه راتلل ‏ او په ائتلسو علىونوکئے به-خ دفصضیلت سند حاصلولو - دروایاتو مطابق د هند واتو سۀ ور رزميکتاب « مها بهارتء په اول وار په ده ښارکښے لوستل شوے وو دننئ زماۀ د راولپنډئ به شان د هغه زمه سلا به هم د شبال مغرب دلوری نه دهند و پاکستان دحفاظت لو به درواز هگن شوه سل نه پورته غرشینره علاقه داوراسا ( ۸٨8۸د)‏ اوابهی سارا ( ‎5٨٥٨‏ 4۵۳۱ زیی د نوشهره او پوغ عل-ة) په ریاستونو مشتبله وه دک لد سويل ته د ستر پورساو کوچ پورس ریاستو نه وو - داهغه لق ووچه دګ ويد په سرو دون وکښے د دٌکرشووقباتلو په لړکے د ه پوروگانو» په لذظ یاد شوی دی- د سترپورس ریاست دجهلم سیند اوچناب ترمیځه او دهغفة د وراره کوچٍق پورس رياستا د بیاس اوراوی ترمیاځٌه واقع وو د سیند علادقه هم په وړو وړه ریاستو توکنې تَفَسيم وه د سوات علاقه په دغه زمان هکښے د « اودیانا» په نامه مشپهوره وه دسکندر دحیل په وختکنے دمغري پاکستان سیاسی وضعیت هم په دے ډول وه - د دزریاۀ کاىل قطب ته هغه رت زه علا قه چه د رو دکو نړ کوړه او در سوات نه سیراییږی ‏ دسکندر دحبا په وخ ت کی په دے لویه علاقه‌کې در قَييل اوسید ل ‏ چه د سکندر د مؤرفينو له خوا د .ه اسأکی "ګوری او اسپاسی۰ په نومونو يارے شوه وی دا قبٍل ډوه سرکئے اوسرتینیت وه دغه وجه ده چه سکندر د دے خلفو د آساعیر په طرض د فوڅ دوييه حصه په خپل کما نکے واخستله ‏ او په وادئ کنړکنے داخل شو په رو دکوئیس (ه» ‎)٤‏ چه مراد ورن غالبا رود« الیل شنٌک ‏ ده- په دیر زیار پوره وتلو - او په اول وار د اسپاسی قَِِيل سره مقابل شو دے خلتو د خپل ښار مدافعت داے په شدت اوحدت سره اوکړو چه سکندر ة حق حيرا نۀکړو ‏ سُکندار ددوئ د لاسه په خپله هم زخنی شو او دد 5. دره جرنلدن هم ژوبل شول - د پښتنو دے سغت مدافعت سکندار وارخطاکړو او له ډیر قهرنه ة هغه ټول جٌکی قّد یان اووژل- کوم په 1 وخت ب وخت شول وو . ول په دبےه خبره هم اسپاسیانود مدا فعت او مقاپل جذ به کبه نۀ شوه - آخر د یوخونړی جګ ته لپ مقدو بیان کامیاب شول .١و‏ ده خلقو ار پریښو د؛ رون ته او کښتیدل ‏ لیکن دو یه تلنخ په وت کي که ډیر شییرکیی د سکندا رگ سه اووِه شول چونکه سکندار د دےه ښار له تاریخ هند قد یم - پر في ريم دار- 0065١.) ۱۳۷٢ . . مه پر 5 . .د ٩م‏ په نیولوکے ډیرکړس له وو نو دا ښاره باق ورا نکړو او اوس ے د ؤم نشان درک نکل ددے نه چی سکند رد« اسپاسیانو . دسردار د یولو په غرض روان شو. په رودکونړ ‎)٤٤٤٥ ٨ (‏ راپورے وتو اوشاید چه د هند و راج په غرونو بلجوړ ته راکوزشو. او يه ښار ته رااورسید ‏ چه يوناښانو د اريگائ". په نامه یادکه ده- لین اسپاسیان د وړاندے ته تښتیدلی وو اوڼار ته ے اور ورت کړه وو د سکندر قوڅو نه په د غلته ې غرونو ته اوختل ‏ په ده جلکو نو کښے ډیریونائیان هم زیان شول. وله ماق خَان هم ډیر اووئيل شول ‏ اوغلويښت زره دسکندر د وگونو په لاس ښ‌يوان شول- داعلاقه ډيره زرخیزه او آباده او په غار وو مړه ېټه وه سکنار ده علد ة دغلقو سره يره رصانه سه اوکړو-او د خراح اوتاوان په ډول ے د دوی نه دوه لکه او دیړش زره غو اا اوغوایان وامستل- دغاروو ددے شییرنه په هخه زمانه کی دمه خلمقو دشتۀٌص توب اندازه لگیده ئی - دا غوايان اوغوا لة دومره سښکلی او مرب وے چه مسکندار ددےه نه کح يوان ته هم اولیږ ل ‏ داسپاسیانو دا ښار دخپل حل وقوع له غنه ډیراهم وو تو سکند رنه ددوباه آبادولوحکم اوکړو او .کراتیروس . نوخ یواضرته 2 ددےه ښاره تس رکا رحؤله کړو او په خپله د اسپاسیانو سره د یوڅو نورو مکو نو نه پی چه په هغ کښے مقاق غلتو ته ډیر زان اورسيدة ‏ د اساکيانو ( ‎۸55٣٨٨ ٨‏ ) په عله قه د حيل په غرض راروان شو له او رود کوٌدٌی ته رااورسید ‏ دګوريانو ز ‎«٤٥‏ ) په علاقه ين چا د سکندر مقابله او نۀ کړ. سگندار په بك سیند هم په ډیرکړاو پوه وتو او د اساٌکینیانو په علاقه کښے داغل شو هغه علاقه په اساکینیان پر میشته وو - ډیره وسیعه او فراخه وه -(و د تالاش نه ترا باسیند غزېدل وه په د کوزسوات : بونيراو د بونير په کقطب واد لۀ هم شايل وے- چونکه دا علدقه ډیره لوګ او خوره وره پرته وه - نو هغه ځايو نه چه مکندر په دے‌ علا قه کے اح کړی وو نن ورځ په دی ډول د هغو دحل وقوغ او نومونو تعين ډیرگران دے البته دا دریست ده چه لکه دن زماة په شان به په هغه نمان ههک ےکومه نیغه لارچه امیت ارلو. هغه به هم . هغه وه چه د پِليِّکُوړه نه غروعکیږی - د تالاش په سم په کاله تٌیرىر ی ‏ او د سوات قم ته رااوی هغه لرپه می نقطه نٌگاه سره اول هم ږیره اهنه وه اون زمان‌کنے هم لو2 اهم دینیسنسدتتنعمهدسهتوسیسهسسییسوم ووس وون وهو سسوهوهیوهقرګیقورسوسون همووا 777577-:چ---7٨:00------00:77--::--وووورمسوسووروروستوتوننکنهس‏ خصت له د « ارنګان» مل وقوع دیاجو ړپ علاقه‌کنی د نولګ په واوشا کښګڼل شي - له د .» رودگوری » شه مراد پگوړ سیند دغ. 0065١.) ۱١ لری ‏ او د چکد به په هلا سره د دے حفافظت کیږی ‏ سکندر چه څومره مشهور او مضبوط ښارونه کړی وو هغه هم ټول د سوات پ هخی او داساکینیانو په دے علا قه‌کڼے وو داعلاقه دابّدا نه آباده او زرخیزه وه په دے علاقه کښے چه د ټولو ته اول سکندر په کوم ښارحبله کړی وه هغه د «مسأګا ښار وو د تالاش يع زدمساکا) اساکینیانو د سکندر مقایډ ته چه څومره وځ راا تل شو . هغه دوه زره سواره" ؛ ديرش زره پیاده سپایان . او دیه سوه هاتیان وو - دنګ پۀ آنخلکپڼے ده ځلقو ته د سکندار د شبیه ُوڅونو سره په مید انکے مقابلهرانه ښکاره شوه نو دوی دښار دتنه په مقابله اکتفا اوکړه دېل شار د حفافتا په تدبيرو نؤکښے ة ښه کړاو اوکړو ‏ سکندار د دوئ ښار حاصره کړه ‏ لین دڅاورو ورک د جګ نه پس هم د حصوريتو ه هتکښ څه فرق را نخلو ‏ په یو ه خىله کښے سکندر په هم بد بد ژ وبل شو - به ابٌداءکنے خو دۀ خپل رهم ته غه توج اونة کړه ‏ لین څه وغت چه زغم سوړ شو -او د دړدونو نه نا قِره شو نوب اغتياره 2 اوول چه خلقوخو به ماله ابڼْ مشتری وبُل وله اوس معلومه شوه چه زۀ هم يوعام انسان تم په دےت جنکاکلے د اساکینیانو سروار اوو شو او ددے په وجه د مدافعینو زړونه مات شول ‏ د صام درنواست څ اوکړه او سکندرد دوی دا خواست منظورکړو ‏ د صلح په طرض داساکینیانو ملکه دخپلو اميرانو دباتو د يوے جر سره د سکندر په خدامت کئے خاطنره شوه په زریو جامونو کن د شرابو دور شروع شو ملک خپل ماشوم خُوة د سکند ار په نپښب وکپ ے کرښو د او د معافُئخ سره څّ ده څره. هم خواست اوکړو چه ددےت مک سغه چلوان اعزازات د په حال پاة شي ځکه چه هخه به ملکه پل شوه سکندر د دےك دا خواست قبو ل کړو ‏ دځے خلتو داخیال دےه چه په ملکه باندےه د سکندر دا مهربان د رهم دجذپ زیړاژنه که د هغ د حسئ او سك برکت وو به هعرعال څه موده پی دم یو خو هم اوشو چه نامهۀ سکندرکیښو د ے شوه د مکندا راو مسا ځا په دے جن کې داسأکینیانو دامدا د د پاره د من کوانډی ریاستونولکه د ۰ اوراسا ‏ ١وا‏ بهی سارا وغیرو نه فوج دستے هم راغلی وه- دصلم نه پې سکند ر د دس هندې ومیانو جان لس ته په دد خرط ټارشو چه دوی به د سّلند ر په هَوڅُونوکے شاملیږی ‏ په اوله کټے دت فوځیانو دا شرط اومنلواو د دوی د پاره د ښار نه بهرپه يوے غونډئ کیيپ وکو شو - وله وروستو دغه فؤځیانو د نر د پاره د غپلو ولنیانو سره د هګ ولو نه انا رورو او ‌شې په تيارة کپی-ة د تښتید لو منصوبه تیا کړه - تن سیر د دوۍ دارادے ته خر شو.او 0065١.) یا ددوی د وژلو حِکم ۀ اوکړو -یونائ فوکُونه ددوئنه تاو شول ‏ ده سپایانو هم د عزقئ په ژو د مرک غور ه کړو - د یونانیانو سره ۀ سنته مقابله اوکړه ‏ په خپله سم ټول مړۀ شول .او ډیر یولانیان ء مې دغان منکری کړل - باو( ؛- بازیرا یو یل ریاست وو چه دسا ا۰ . یرنه دپی سکندر د هغ دس ‌راراده اوکړه او کون نوس ( ‎٥٥5‏ ۵») ئوے یو یولافی کماند ار 4 ماق وے څ وځ وراولیږلو ‏ د سکندار داخيال ووچه د ساگا په تسختیرکيدو به د بازيرا» دغلقو زاه مات شوی وی او صفوی به مقایل ته مځ او نه نیسی لکن ده بازرا» خلقو د سکند دا توقع غلط غاب ه کړه ځکه چه د دو قل په اوت غر او دومره مضبوطه وه چه په آسانه د فا ح کیدلونة وه - د دے قله دننه دوی د یونائیانو مدافعت شرو عکړو ‏ او خبره اوږ ده شوه اورا په ده علاقه کے »اورا یو بل ښاروو ‏ په سکندر د هغ په تسضیرغپل یوافضر اطالوس ز ‎۳۵۸۱٥5‏ ) ليرے وو او ورته ےّ د خپلو راتلو پورے د قلا د عاصره گو لو هدای کړه وو چناغچه سکنه رچه د مسانا دسفٍرنه فارغ ىشو ه نو دُاورا "به لور روان شو د ا ورا مد افْحِیئ دسکنن- په راتلوزیات يريشان شول ‏ اومکندر دا ښا رف هکړو - د هه ښار په فَمگیدو د بازيرا دخلفو زړونه هم پریوتل ‏ اوکوم وخت چه هغوی د بازما په لور د سٌکندر د راتلو نه خبرشول نو د مقایل خیال ےٌ پريښو د شپه په شپه ۀ قلا غا که او د ‎٠‏ اورنوس . قلا ته چه په دغه علاقه کنے چرته دک ړنگو غرونو په مځ کن وه اوټښتیدل ‏ او د ١اورنوس‏ . په لور د ده خلقو تيښځ دمکنن په زړۀکتے د »اورنوس . د تسض(تلوسه هم پیداکړه ‏ وه دا اراده ‏ په عاری طورملتوی کړه ‏ او ده بازبرا ‎٠١‏ و « اورا . د تحفظاتو نه پی په خپله د پلیښور میدان علا-ة ته راکوزشو ‏ اویشکالاوق ته رلغ . ١و‏ دلته کن ۶ دد ه ریاست کون اطاعت نامه قو له کړه ‎١‏ و دغه شان ة دا ټوله علاگه په قبضه کے راغاه ‏ ددے نه پی په اباسیند باندے د پور وتلو نه وړانده څ دخپلو ټولوانتظاماتوجاج واخست ‏ او دخپل من منیاکولو نه پی دوپاره د اورنوس د فَمھ په غرضاروان شو - د اورنوس » قلح د سښتو او د لکو لوړو عرونو په میفپکے په يو داے ناقابلي یر عا بانده آباده وه چه هغ ته د ورختلو څه هځ لار ته معلوميدله. سکندر د دے قلكِ په تس خر کښے ډیرېږیشان شو وه د یومقای سړي په مرسته ۀ لارمعلومهکړه دے سړی د مُکندرنه رشوتا ولت .او د فلا د در طرنه 5 ُورله اوښوه له به هرحال د« اورئوس » استوکنو دره وره د مکندر مقابله اوکړه لین بيا-ة شپه په شپه قلا خا یکړه او چرته بل ځا ته (وتښتیدل ‏ قلا د 0065١.) یا سکندرلاس ته راغله ‏ د فق نه پی سکندار د شُكراه په ډول د جنک ١و‏ عقل دارباب الانولمو د پاره یو یو من څ تیارکړو اوډيرت قريانئے اوکړت ‏ اوبيا ة دل یونا حاگم مقررکړه او د ده څاۀ نه دوباره داساکینیانومک ته رلط ‏ له چه دے خملقو په اورنوسکښے دسگندر مصروفت په وجه بفاو ت که وو د سکندراو د دے خلقو دامقابله د ديرتا ر ‎)٨۸٨۸‏ په مقام شوی وه په دے کڼے هم سکندر امیاب شو ول داخلق د سکندر اطاعت منلو ته تيارنة شول خپل وطن ۀ پريښود. پها/اسين پويه وتل -او د١‏ ساراعلمة ته لاړل د دے پی سکندر په غالبګبان د پل په علاقه کن راټرشو او د سفة فومُونو سره چه ده هیفاستون » او پردیکاس . په ماتئ کئے په اباسیند باندے د پل تړلو پهضٍ د وړانده نه رالیړ لوو د ١٠وهند‏ » رهنس) په مقام يوڅاع شو-او د دے عا نه په فوبِی کال س قم کښے سره د ټولو دوځُو نو ن#ابا سیند پو یه ولو او د سلا په ریاستکنے دال شو د سك ښار په څلورمه صدئ ق ‏ م کښے ښۀ ٣باد‏ او یو علی او تجارق مرک وو د سکندار دخپل په وغتکئے دا دیو دادے ریاست صدرمام وو چه داباسيين ١و‏ جهلم سیند تر مته علاقه پکنے شامله وه. په دغه وختا کے د دے ریاست رأجه ای نومیدة. چه یوناښانو د»«اسفیه په نوم یا دکړ دے- احتمال لری چه دک په د هخا مٌتی شهشاه دارایوش سوم دلوری نه ددے ریاست ستراپ زګورز) وو - او دایرای سلطنت شابه صوبه (رهندش) به هم په دغه علدقه مشاه وه - د يسلا نه په مشرق دسترپورس ریاست وو چه د جهلم او چناب سیند ترمښځه علاة باندث مشتبل وو- د «امیقی -او «پورسه رمیکه سفت فغالفت وو له د کله اصهئ د سکندر حبایت حاصل کړو - سکندر په ټیکسله کښے څو ورے په آرام ترے کړه ‏ او بيا د پواۍ مقایل ته روان شو- اصهۍ هم د امداد په طورخپل ته زره وځ دۀ له ورکړو ‏ سکندر دپوس په جلګ کيے هم کامياب شو او د بیاس سیند پورت علاقه ه فقه کړه ‏ او د وړاندے تلو اراده هم لرله ‏ وے فوځ ة ‎١‏ تار اوکړو ‏ او په دے وجه دځېپل فوځ په هګڼے نالچاره شو. پۀ دغه ځلة کے 2 دخپلو فتوماتو په یادگارکښے دولس لوځ لو قر با نگاهونه تیارکړل او بیا د وط په تگل شو - ٍِّ په ګند مارا کڼے د سکندر قيام د یو کال نه هکم وو - او دغه موده ے هم په جلٌګو نو کيے تی هکړی وه دغه وجه ده چه د سکندار په واقعاتوکنئے مو ته د پښتتو په حقله غه قبل 0065١.) سا ذکر معلومات په لاس تۀ راڅ - د پښتنو په به علاقه کښے چه سکند رو مکوم شسارو نه فقه کړی دی هغه ساأګگاء بازرا .اورا ء اورنوس ٠و‏ دیرتادی ‏ په دے ډول يوناف لیکوالوچه په دے علاقوکښے دکومو قَبَائٌلو اغ لنْسق دی هغه اسپاسی "گوری او اساگيی دی ترکومه چه د ده ښارونو د سل وقوع متعين کولو او داوسزځ زماه د پومونو سره د دے نمايونو د نومونو د مطابقٌت تعلق دےه په دے با بکنے د عالبانو خیالدت فتلنا دی .اوحقیقٌت دادےه چه د دومرب پثوانئ زملۀ نومونه داوسنف زماغ د نومونه سوه مطا يق کول (و د عقے : سل و قوع مين کول ډیرګران کار ده بیا هم په د لړ لي چه عالبانو غه وسُلی دی هغه په لنډ ډول داسے دی - مسا -- د ده شار په باب کښے حِن عالان دا . واق چه دامقام د ناواکئ نه څه لر شان په فاصله باناك دمککني سره اویادمه بېره چرته نزدو يو اغ وو ځن عالبان د دے غا تين د ریاست سوات د اوسق . منگاور « به مقامکوی ‏ مور د سوات په ثابت کے د هغه سړک په ښی لور دعرة په لم نکيے یو ورکوج کل ده وم چه د سیدو شریف نه بجرئ ته تل مه- لین دا هيا سیات درست نۀ معلومیږی - شا غ لکيرو د « مسا ا» سار د تالدش په كُغْئ کے د دیرچکدرث په سړک د کد ره ته انة میله د قطب په لور په هغه څاة کښے پرته آبادګي. کوم ځا څ چه نن زمانه کڼے هلته په یو يڼ کښے د - باو ربابا» په نوم د یو پورگ مزار دے ‏ ددے كله قَد رق حفظات اومامول د هغه تفمیل تو سره ډيرمطایٌت لری کوم چه د"مساناء په حقٌله يو ناف مو رخینو بیانٌکړی دی او دا کل قرب قیاس معلومیک چه «مسا کا« به هم دے آباد وو پاژ يرا :- د مسیترسیتئ په خیا ل کی بازیرا ېه هغه مقام اباد وو چه نن ورځ هلته په مین سوات کښے د رکوټ « کل آباد ده داښاغل فاضل وان چه د« بازبرا» په حقله چه کوم فصیلهت یوناق مُورځ آرن لیګلى دی . هغه د » برکوټ » سره حیرت اگیز مشابهت لری ‏ د مه نه علدوه د برکوټ او بازرامطاٌت د فقه اللفت د ينه هم کيدے شی . دے واق چه پۀ بریکو پټ کښے دکوټ لفظ داوسئئ زماه اضافه ده او اصل لمفظ بيرا» یام یاه به (و دا هغه لمظ دے چه د بازیرا د پاره یو بل يولاق مور خ کورټیی (5 ‎٩‏ #۱ نع)اشعال کړه دے. نو دآرئ « بازيرا» او دکورټيی ‏ باثرا » يا س با ء صم يوه نامه ده او دغه بي یا باشیرا» په وروست زمانه کښ برنکوټ شو اوس چه د بريکوټ تعل وقوغ او د « با زيراء په حقله د یوناف مؤرغينو تقمیلات په نظر کی او سات شی نو دا تين يي او قطې مطویرک 0065١.) ۱۵( د قُدرق استکاماتو ته علاوه دد مقام نه نه صرف دکوز او برسوات د شا راه حفاطث يږی بلکه دهخه لاه حفاظت تزينه هم کیږی کومه چه دکړاکړ په دره بونيرته او اوبیا د ملندادئ او امييلٍ په درو د مردان او سے علد ‏ ته وررسي او دا هخه شاهراه ده . چه مغلوتپْل کو مت په زمانه کنے په یو سف زو باندے دحل د پاره هم استعا لکړی وه اورا:- دمسیترسټن په غیال کنے دا مقام د بريکوټ ته څومیله پورته د » اوډبګرام .. په ځواکے هخه څاة وو چه اوس د ماگیرا » په قل یادیږی ‏ دلتههکئے هې په تن ران یو بزرګ مزار ده د قدرق استهکاماتوله خُوا دا تعین هم میکن او درست معلومیږی ‏ وه دمستر کیره په خیا لکښے دامقام چرته په نیا رکښ د » ډک ره په خواوشاکښے واقع وو اورنوس ‎-١‏ د اورنوس غر د څخ عالبانو په خیال کے د مهابي نر ده لن داټېا نه معلومیږی مسټرسټن ‎)٩٩٧.٠٠٤٧«(‏ د ده مقام شناغت او تین هم په بي ډو لکړےه د۵ د ده په خیال کښے۰ورئنوس. هغه اځ ووچه اوس د کاڼا غورښد د درے نه پورته داباسئ په ښئ غاړه ده پيرسر» په نامه یا د يږی - دلته تراوسه د«ارنا.یا«ارڼا» په نوم یوغاة شعه ده او دا سے معلومیږی چه ده ځا څ هخه پنوانئ ريشه تراوسه ژوندئ ساتلی ده ديرتا؛- د ده غاة شاغت په يَِيی ډول نه ده شو کٌغ عالبان دغه اڅ د مهابيڼ نه په قطب چر ته يوا ة گي ‏ اوس به د هخه قبائلو جاج واخلو ‏ د چا سره چه سکندر په دے علاقه کے جنکید ل وو- دا با ټل داسپاسی اګوری . او اساکینې په نامه پادشوؤی دی . د سکند ر مما یله اول د اسپاسی قڼائیلو سره شوی ده دا ے معلومېږی چه دا قبائل په کونړ او باجوړ دواړو علاقو کي استوکن وو او د دوئ؛ صدرمام په باجوړکښے وو. دغه ځا ة یونانيانو ده ارا » په نامه یا دکړه ده د هه قبائٌلو د اصل شسل » ئے . ژوند ژواک او توروحالاتو په حقله څه وام اشارات موز د سکندر په ده واقَعا نوک نۀ دی لیدلی- په ‎١.‏ سپاسىکښے يوجز داسپا) داوستاْ نپ لفظ ده چه معواځ اس ده نو داسپاسی ته مراد شو دآسونو ځاوندان یا داسونو پالوکی » په پښتو ژبه کپے داوستان راسپا) په ځا راس اسپه) وتيل شی - ئو دمه لفظ نه دا قیاس مرسته موی چه اسپاسیانو به یو داے ژبه وئيله چه د باخزی نب سره به ۀ نزدو تعلق وو-او دا ژبه پښتو کيدے شی . «اسپاسيان» د ګندعارا په پوله د قطب په لو رآباد وو او دکند عاریانو په با بکښے موند زرکيسزد فوْمونو 0065١.) ۱۵۲ په لړکښے د هبرو ډوټس د خو نه دا اوريدلی دی - چه کند هاربٍن په جامه او وسل هک بید و د باغثریانو په شان وو نو موی دا فيا سوه شو چه د اسپاسیانو جاے او وسيل به هم دکندهارایو او د باختریانو په شان وے ځکه په دوی به دکند هارباٍنو سره ضرور تعلق لرلو ‏ اودسےه باهې تعلقاو ربط وضسط په وجه به د دوی تمدن دکند هار پانو نه ما نز وو اوس که د گند هاریا نو ژبه پښتو وه .او يقِيّا به پبتووه ‏ نو ددے اسپاسیانوژبه به هم پنتووه او دوی په هم دگند هاريانو هم مسل او پښتانۀ وو أکرچه په ژبه اوژوند ژوا ککښے به -ة لر ډیرفرق وو او که چرے داقیاس درست وی نو ما ويل به غیرموزوب نۀ وی چه اسپاىی هخه غاق وو چه ن ورځ په پښتنو قبائیلو کې د « يوسف زی ه په نامه مشهور دی د ه«اسپاسی .و یوسفزۍ ژمیعتٌه د فمَه اللعت له مخ مطابق تکيده شی دالفظرسېګ) یوبل یوناق مُورځ سقریو د مپاسی پل وا په شک لکيے هم مب طکړه ده د ده نه دا معلومیږی چه اصل لفظ څه بل غه وو لکن یولائیانو د خپل لهج مطابئ «اسپاسئ یا هنای" ليا د -کیدت شی چه دا لفظ. اسپ سی آیا« اسپ زی ۰ وی او یونانیانو به خپله لهجه کے اسپاسی لل وی . د حرف رس) اد رز) د یوبل په ځا استعمال په آرياق ژبوکڼے مروج ده. که څه رک چه په پښتوکښے رج-ژ-ز) په ځے ځن لفظونوکښے د يوبل په ځا ويل شی په دے نا١اسپ‏ سی » یا «اسپ زی » یو لطفظ شو دااصهتبال هم مین دے چه شایي داقيله به د سکندر په وخت کښے په « اسپازی» موسومه وه - او یو نانیانو به په خپله لهجه کښے د سپازی . په خا اسپاسی ليکل وی په لفظ . اسپاء کے چونکه (الف ) دعلت مرف به نو میکنه ده چه د رماع په تیرید و سره داستعبال نه وټل وی اولفظ اسپ زی پا ےّ شوے لی دپښتو ژِب په خپل رالفابا)کئے رف) نشته ‏ او د دے په ځا رپ) وپل شی په عام استعىال کے نن ورڅ هم یوسف زی ته .سپ زی . یا ١٠یسپ‏ زی . وشل شی سپ په لفظ یوسف » په ډیره وروسئ زمانه ‌کے يم د اوولسے صدئ؟ په آغازکښے چه دغه وغت دپښلنو شمرے ليکل شروع شوه - د اسرائیلیت د نظر زیرائردل شوے ده نن ورځ ټول پښتانة دغ قل ته او په خپله دا قبیله هان ته رسپ زی یا ايپ زی واڅ ‎١١‏ ولفظیوسف زیه صرف په کتابون وکټ لیکل شی اوصرف تعليم یافته خلق ے دخیل کتاق مطالع په رڼاکئے واک . اولَی- 2‏ به مرحال دا ډیره قر قیاس ده چه دا١اسپ‏ سی « یا اسپ زی « او دسکندر د زماۀ اسپاسی هم هخه خاق دی چه وروستو دشجره لوییسو له خوا په « یوسفا زی . مشهور شوی دی د یوسف زو ځپل وی روایات دا واق چه دوی دے خپل موجوده علاق ته دقند هار 0065١.) و دعلاة نه په هجرت راغلی دی- د( روایات چونکه په زباق او اوا معلومات مب دی په دڅ بنا ډیره ممکنه ده چه یوسف زی كَبَاتُل به د سکندر دحمل په وحت کښے دکو نړاو باجوړ په علاقه کښے میشته وو او وروستو به دده علاقو نه هجر تکړه وی او دے خپل موجوده علدة ته به راغلی وی ګوری ).د سکتدر په دے حبل هکے بله قبیله د ؛ګوری » په نامه دکر ده د سه قييل په حقله سوا د دے نه چه داخلق د. رودکوریه په غاړه آباد وو - نورځه ملا مُشته ‏ د یونانیاتو ګوراټوسء او په مها بهارت کښ ذکر شوے لفظگوری دسنکرت او یولنظ دے ‏ اود رودکوری » پيژند کی د رود پکوړه سره شوی ده- دا نوم ددےه قیاس مرسته کوی په د سکندار د حيل په وخ تکڼي د ښٌکتق دیر په علاقهکلے دا سےۍ خلق آباد وو.چه په ژه نڅ هندي اترغالب وو او د دوی روابط د باخترانو په نسبت د هندیانو سره زيات وو په اکثراهتمالاتو دے غلقو د مککندر اطاعت ته په چپه خوله غاړه یی ده- د ُگوری » قي د شناغت په حقله به دا وثيلے ځا په نۀ وی چه که چرےه د اسپاسیه اويوستن زی مطايقت جائز اومنط شی نود گورۍ» نه به مراد هخه غلق وی چه د مره نویسو له خوا د طوریه ئیلو په نامه یاد شوی دی ګوړۍ ‎١١‏ وٌغوری" بد و یو لنظ دغ .رغ او دواړه توری د پوه کورنئ دی په شرګ هجر تک دصنل په لوردرً اورګ ت مانُلٌکېږی- مال لری چه دالفغالګوری) به په مقای ژبهربنتۍ کے. رو ری)وو ‎١‏ وهند ياتو به دخپل للیچ مطابق د , غوری په څل 1 گوری- ضبط کپه وی - او په دوی چے به یونایانو هم دغه لفظ دخپل لهچ مطابق ۰ کورایوسئ سليګل وی کوری » او« اسچاسئ» قَسل د سکندر په وخ تکيے د واړه وا نډي قبیل وه شجعتره نویسو هم دا اغلئ په پل مينځ کے تربوران او د يوي اولاه ظا مرکړه دے. د دے نه هم دا قیاس مرسته مو ګچه.یوسف زی۰و. غوریه ځيل ۰ به هغه قبائٌل وی چه د سکندر په وخ تکيئے د١١‏ سپاسی» اونگدری په نامه پا د شوی دې - اسماګیفی ې د سکندر په مىله کښے دربپه قبیله د اساکین » په لفنظ بط ده داغلقي دسکتدر په وخت کی د تالاش دکڅئ نه واغل تر بونیر پورے په ټوله علا قه کښے میشته وو. دا لنظ (اساکیې) هم په غه نه څه شک لکښے د د آس » سره تعلق لری .يم څه رنٌک.چه په اوستاني ژبه کيے «داس » ته اسپا . وتیل شی . دغه رک په سشسکر تکښے اس ته اسواء تيل شی د ‎٠١‏ سوا ۰ په نامه په ما بهار ت کښے هم کن قبائيل دٌکر دی چه دهند په لر 0065١.) ۱۳۴ اطرا وک د شبال مغري علد قو استُوکن وو امکان لری چه لفظ ۰ سوا ها . به په مقای ژبه کن په «اساکا یدل شوے وی او دغه لمفظ راساأکا) به یونانیانو دل لهچ مطابق ٠ساکیت»‏ صُبط کړه وی ددے لنظ نه هم داقیاس مرسته موي چه د ده نُملقو په ژبه هندی انثرات غالب وو او د دوی تعلقات به د باختریانو په نسبت د هندیانو سره زبات وو- په دے موقعکه مون د صیرو ډوټسی هغه حوال ته پام اوکړه - په کومه کښے چه دامُولخ د« کاسپازوس. ښار ژنچه د پکتيکاپه مل ککيے دے- په پو له بانشت د قطب په لورد ځئے نورو هند یان» دذکرکوی او داے وا چه دا« هند یان . د (اصل هندیا) په نبت زیات دلاوراوجگیالیان دی .اد د ژوند په لاروچاروکښے د باغتریانو په څیر دی » نو مون به دا اووایو چا د هيرو ډوټسی د « نورهنديان » به هم مخه خلق ووچه دسکندار د زمالة یونان مویغفينو د اساکینی کوری او اسپاسی » په الفاظو ضبط کړی دی ترڅُومره چه ددے خلقو او د باختویانو ترمياتقه په ژوند ژواک کښے د مشابهت تعلق دک - دسکندر په وښ ت کې هغه صرف د «اسپاسیانو . او » بامتريانو ‏ ترمينځ محلومیږی لین چولکه داخلق راساکیف اوو هم د اسپاسیانو په شان د کندهارا» پ هوان کښے د قطب په لورمیشته وو نو دنو سره به ۀ ضرور تعلق روابط لرل او په ژوند ژوا ککڼے به دګند هاریانو په شان او په دے لحاظ به -2 د باختزیانو سره هم څه نا غه مشابهت لرلو. الته د دوئ" د نومونو نه دا قیاس مرسته موی چه د اسپاسیانؤ په سبت به ددے خلقو تعلقات د باختر یا نو په مقابله کزے د هند یانو بو د ټبکسلا ‏ اوراسا او« ابهی سارا ء وغیره ریاستونو دخلتو سره زبات وو. ددے قیاس مرسته د ده نه ه مکېږی چه د سکندار په مقابله کښے د اساکینیانو امداد ته د دهندی ریاستونو ر«١بهی‏ سارا ‎٠٠١‏ وراسا») نه څه وق دس هم راغلی وے- اوس که چرے دا قیاس قابل تسلیم وی . چه اسپاسی اوٌګوری هغه خلق ووچه وروستو د شيره نو يسو په الفاظو کښے د« یوسف زی ١٠و‏ « عوريه خيل » په الفاظو ياد شوی دی نو دا اساأکي څوک وو ؟ ‏ زما په قیاس کښے داهفه غلق وو چه د دوی اغلاف دشجره نو یسو په الفاظوکښے «۱تبان ځيل » سواتیان اوګد ون یاجدون په نومونو ذګر شوی دی د سکندار په زمانه کے خپه په کومه علا قه کښے سوریاو ‎٠‏ ساکین» ال آباد وون په هغه علا گه کښے د سکندر د زماۀ « اسپاسی ‎١ ١‏ د د ننئه زماے یوسف زی آباد دی - به هرحال د سکندر په دے حملهکئے مونږ ته سوا د یوڅو ښارونو او د يو څوقبلو 0065١.) ۱۵ د نومونو نه د پښتنو په حقله څه دا سے خبرے معلوع نۀ شوے چه د هغ نه د پښتنو د اصل نسل » د دوئ د ژبه لباس او تهذیب په باب کښئے زمون په معلوماتوکے څه زیاة شوه وے. وےه ددے باوجو د په دے خبره ديقن کولو بنيالوومود دے چه دا غرمز قیائُل چه د سکندر دےه وغ سيادب ته ۀ ځا ة په علة ښُداونه اچولی وو دا هې هغه خلق وو چه د سکندر د راتلو نه دی سوه کال اکاهوموږ ميروډوټس داهفوی د نوموئوء نو یو نو لباس . وسیل او عِنای خصوصیا تو نه خبرکړی يو او سکند رهم ددوۍ په زړوتیا او مړزنه قائل شوے وو او د سکندر نه پچ هم چه هرحکمران په دوی یلوس ۀ کړی ده . د هخه سره غ کټ ره وهل وه اوترن زما پوره د دے خلمقو په اخلد فو کښے د شبیاعت دامهشفت موجود ده -او د دوی اخلاف د پښتنو دغتلفو قبائلو په شکل کښے په مه علاقه کيے ترئ وڅ ميشته دی - سُکندار د د نیا یو لو څ اتح اوعظیم جرنيل وو . په ډيره له مود هکښے اځ د د نيا ‎٩ . :- .‏ - به ‎٢‏ ځ ډیرمکونه زیروزبرکړل ‏ ين په دے فتوعاتوکښے د هغه زما حالا تواو واقعاتو هم د هغه سره موافق تکړه وو دغه زما نه کښے په ټول مشرق کټے سیاسی ران وو . یو لور ته د هځا منشیانو سلطنت مخ په زوال وو بل لور ته په مشرق ایران "ند هارا ان چه په هندکے هم داے یو مقتدرحکومت نۀ وو چه د سٌکتدر د عظیم فوېی طاق مقابله که وه په هره علد قه کښے مقای سرداران ځکبران وو - چه د پو بل سره ة څه سیاسی روابط نه لرل ‏او د یو بل سره به #خالف وو سره ددےه د سکندر په دے لس کليزه فتوحاتوکښے هغه یو اڅ غلو ر کاله د پښتنو اوْافغانستان د نورو قباغلو سره په کو نوکټے بوخت وو ١و‏ باق شپږ کاله 2 دآسياٌ صغير. شام» بابل» مصر. فارسء اووهند په ړو او سغرو نو کے تیرکړل. د هغ د دےه فتو اتو نه داڅرګند ه ده چه د مشرق داسیاسی ران او عدم مرکزیت د هغه د شؤرت او نومیالئ یو لوغ ‏د سکندار د ده حپل په وجه د هندیانؤ واسطه د د ئیا د ورو مهف يو قاموه ‏سره راغله . او په مشرق ایشیا کے د یونانیانو دحکومت په قیام سره د یودپ اوهند کعلقتات پیداشو ل ‏ هم د ده حسلن په نه کښے په دو که صدائ ق ‏ م کښے په باخترکے یو ه یوناق آرين » سلطنت قاشم شو او د ګند دمارا دا فنوئ لطیفه د یوثایانو نه متا تر شول ‏ دا نائز د دے عله ة په سک تواشئ کښے څرکند ده په بل لور یو نانْانو مهبم د 0065١.) ۹ ۵ا بده مذذاعب د فلسغ اوخیالاتو اثر قبو لکړو- . سکندر د هند نه بابل ته لاړ - ١و‏ داۀ ارا ده وه چه د پل عظيم سلطنت د پاره دغه ښارځپل صدارمقام کړی ‏ وه دپارس د بیاانو نو نه د تیريدو په وختا کن دملیرطٍه تبه اغته شوه وو او د دے مرض نه په -١۱جون‏ سل ق ‏ مکښے د ( ‎٣‏ )کالو په عم رکے وفات شو - د سکندار دوفات نه پی د ِغْةًٌ د عظيم الشانه دوا عبر د همغة د خپل عبر عومره عم اوږه نۀ شو داقتدار د هصول په لړکنپے د هغة د جرنیلانو ترمیانه څوپړی جګو نه شروع شول ‏ په دےه جرنیلا وکښے سلیوکس نو ع يوجرئیل په شام او فارسکښے اقتدار عاصل وو ډير زر ة په باخترهم قبضه اوکړه ‏ او دغه شان د سکندر د سلطنت په مشرق حم کښے دساوسی خاندان باق اوکرئید ‏ 0065١.) ۵ مورياخاندان او پښتونخوا د سکندره وفات (سلل ق م ) به لږه موده پس په هندکښے یو دا يے واقعه اوشو چه د سیاسی : مذ هې او ته يې نتاځُو په فاظ د پښتنو ټول وطن د هغ نه متأ شو دا واقعه د موریا غاندان د سلطنت طدور وو چه په حقْيق تکئے د سکندر 'بجِبل دهغ د پاره زمکه تياره کړی وه د سکندر دے جط د هلد ټول تار په تار دا عتفرق علاصردے غږه ته . اماده کړل چه صخوی په خپلو سیاسیا تو غور اوکړی چنا نچه هريو راچا ديل آزادئ حاصلولو د پاره دمناسب مو مع او سامان په انتظا رکپے وو- دا خبره د یوناق ارېاب اگتدار نه هم په نۀ وه چناغچه دوی یس په به خبره اکتنا کوله چه دغه راجگان دډصرف په نوم د یولاڼاو دعحبایت لانده وی - حند زکیت موریا :- د موریا خا ندان با چند رګیت نوميدۀ ‏ چه دخپل یو برهن دوست چانکیه په ماد ځ د نندخاندان نه د مده ربهار) تخت حام لکړه ‏ او په 8ه مک تخت نثين شو په مکلدق ‏ مکے چه د سکندر په مرک ایله شپبږ کاله تیر شوی وو دپنباب اوگند هارا علا ة لا د یونانیانو په قبضه کيے وے ‏ اکرچه په دے خلقو کيے د خپل آنادئ حِذب اوخواعش ډیر زور ښوه وو په دغه کال کل ق م) دټاد مقا یور زه ميس چه د سکندر نه وړاندث ١و‏ بیا د هغةٌ نه وروستو هم د ټکسلامقای ګورنروو ‏ پۀ ډے بپ دردئ اوو شو په دے واقے. د دے غلتو نفرت د یونانیانو نه نورهم زیات شو. په دغه ورخ وکئے د سکندر د جرنیلانو د جګونو په نټجه کښے د سل يونافکورز د خپل وځ يوه لویه حصه د ایران جُلک ته لیږلی وه- او په ټکسلهکنے یوناف وځ ډیرلږ وه چناغپٍه د ټیکسلاخلقو دچند ردکپت په اشاره بغاوت اوکړواوېلغان . د یونانیانونه آزا د کړو - وله ددوئاً دآ زا د ئم ډير زر د چند ریت دلاسه ختبا سُوا او داریاست چند دٌکپت په خپل ریاس تکنے شام لکړو ‏ چونکه يو نای جرئیلان په نل مِنځ کن په جکونو اخته وو-نو چندرکپت ته دخپل سدطت د مضبوهولو د پاره ښه موقع 0065١.) مه په لاس ورغله ‏ سلیوکس نیکاټوراوچندراګینا ۱ په ستلل ق م کټے د سکندريوجر نل سلیولس په خپل حرویف برباه شو او په بابل - قبضه اوکړه ‏ او په لش قم کپےة د بادشاه لب اختیارکړو و د مفري او وسطی ایشیا د باد شاهئ اوککمرانئ اعلدن 2 ١وکړو‏ .او بيا په شد ق ‏ م کپے د کاىل په لدره دچندرکپت مقایل ته روان شو د چندرګپت او سلیوکی مقابه د اباسين په شرق لورچرته یو څلة اوشوه. په مک کښے سلیوکس ذلیل شکست اوموند او په صلع جورشو ‏ دصلح په نتيجه کټے سلپوکس د ځپل سلطنت نه د کابلقندهار: رات او بلوچتان علحِة چند رگبت ته ورکړه اوخپله لور هم چندرګېت ته واد کړه ‏ د ده په بد ل کښے چندرګپت پځه سوه هاتیان سلیوکس ته ورکړل ‏ د دے صلح په اه کنےګند هارااو د افغانستان یوه لویه مصه د هدای با دشاه چندرکپت مقبوضه شوه ‫َ د دے صلح يوه نټچه دا هم اونتله چه د هندی او یونای حکومتو نوترمِن سیاسۍ او تچارق روابط ښۀ مضبوط شول چنانپه سلیوکس خپل يو جرنيل چه میگاستنيز نومیدۀ. د سفر په ډول دچندرکپت در یار ته رااولیږلو. دا سفیر یو ښة عالم او لو مبصروو ‏ او د هند د قيام په دورا نکښے 9 دهند د جِفرافْ . د هغه وت دخلتٌو د معاشرت او د چندرکیت دانتظام او قوق قوت په بابکښے ډيرقیدق معلومات په خپل یو گتاب کښے لیکلى وو. وله د بده مرقه دد داکتاب رانډایکا) اوس ورک ده البته د ده کن ځے حمے د یونان کلاسی مُورغینو په کتابولؤ کے موند ل شی د میکا سهليز د بیان مطابق چندرکپت د یو ډیرلو 2 فو طاةت غاوند وو او ددے وي طاقت په وجه هغة د هن کثره زمکه او دافغانستان يوه لویه حعصه په ځپل سلطنت کنے شاملهکړی وه چندرکپت د 9 سک -ق -م په خواو شاکنے وفات شو اود هغه کو ښد وساراه دهغۀ جانشئ شو . بنداؤ سارا» یوامن دند بادشاه وو او د پلادر په شان 2 د یوناف باد شاهانو سره سیاسی روایط اسم ساتلی وو بنداو سارا شاید چه په سک ق ‏ مکے مړ شو او د هغه په حاة د هغۀ خو اشوکا ه قنت فثين شو اشوکا دخپل کورنئۍ اودهندوستان په لویو لویو بادشامانو کپے مسابیږی. دده د خت نشيۍ په د یاردلسم کال یوه دا واقحه اوشوه چه د دۀ شخصیت ه2 د سیاست له نه او هم دعقیده له غنه ډیرمتاتزکړو. داد الا لا . دجنٌک وا قعه وه .دا جګ په 0065١.) ۵0٩ سلللاق - م کے شو وو د دے جګ ا تر په اشوک داے اوشو چه د مخ ژوندځ بچی لاو .خا نتصاناتو اوکړاو نو په هغه دومره انزاوکړو چه د هغه اړۀه او دړدید لو ‎٢‏ ‏دغيل ملک کيرئئ په دے هوس 2 خپل ځان ډ نادمه اولانمه اوګټلو ‏ د »لکا دجک په له کښے اشوک به مذهب قبو لکړو .او ددے مد هپ تلیغ او اشاعت ت ډیر په اغلاص ملا اوتړله داشوک د ده مد هې سرکرمئ په نه کے بدهھ مذهب دپښتنو عله ة ته هم راورسید« دا ئوه مذهب دمسُهوربدھه مبلغخ«مادهِتتیاء زچه د اشوک له‌خُوا گندهارا اوکشیر ته رالیږ 4 شو وو.) په کوششونو په اول ور دپښتنو په علاقه کن اوپېږښند له شو امتمال |لری چه په گند ھارا کښے به د بد ۵ مذاهب غار د ضاع مردان د (لاهور) نوے کلی نه شوے وی د لنئه زماة دا ورکوسّ کل په قدپه. زمانه کښے دعلم لوځ مرکز و و د سنسکرت ژب مشهور فاضل او ګگواعد دان « پانیق» چه درستلاق-م ) په واو ىشاکتے زيږيد ه وو -لهم د دے کلى (لا مور ) استؤگن وو هم په ده لی کېن د اشوک په حکم په سشل ق ‏ مکے د به م هب يوه لویه عبات غانه هم جوړه شوی وه چه چیی زاتز لمیون سانګ ۀ هم دکرکړے د - اشوک خپل ټول فرامين اومذصې احکم په خپل ټول سلطنت کڼپے خا په ځُلة د کتباتو په شک لکښ پریښی دی - او ددهۀ د زماغ داکتباب دده ‎٩‏ خُور وور سلطنت کی حا په حا ة موندډے شی په دے کتبات وکئے یو هکتبه په شو با کړھ زضلع مردان) او بله په ماشهره ‎٠‏ (ضلح هزاره )کنے ترزاوسۀه موجودے دی داکټے په تت خرو شق ریسم الط کښے لیکلی مڅوی دی چه په هغه زمانه کے دکند هار او د اففانطاً د يوے لوڅً خط ملکی رس الط وو .( د دے رسم الط ذکر به وړا نداے په تفصل سره اوشی-) د لا هور رضلع مردان) په شان س سمبا زګړه (ضلع مردان ) ھم په د په زمانه کے د بده من هب یو اهم اومشهوره ام وو - دمذ هې اهبیت نه علاوه دا ښار په هغه لویه مارقّ شاهراه واقح وو کومه چه دوسبط ایشیا نه هند ته تلی وه . چیو سیياح هیون سانګ هم دخپل سیاحت په دورا نکښے دل راغل او د دے خُلة دسرسېزئ او موق نش نه يل و ده خو لس رس وارې جتوې ځای دخلقووخوِی نو په ذريقه داشو خنوا د خپلو قرامينوا و مد نمی اسامانو په خلقو کښ خورول ددےه ته قیاس مرسته موی په و به داوسئ رما پونبت 0065١.) "(" په هغه زمانه کښے زیات تعلیې یافته وو بد ه مذهب کرچه په هندکنے پل ‎١‏ شو وو لین د مه مذاهب سره داشوک د شفف او سرکرمئ په به کئے دا په هخه ټوله خطه کے په ډيرے تندئ سره خُور شو . چه په يو زمانه کښے په مشرق اپران مشهوره وه د ټ کل د بدھ د زماۀ نکونه دکند هارا داکثرو مقاماتو ,لبغان او بامیان بوتان بلکه د پثارا پوه د بده مذ هب يا نگګارونه دده خره څرکنه وتا ده کر چه داش وکا په حکومت کښے د لښتنو د وهن يوه لوټ خطه شامله وه ليکن د اشوک په دے کټاتو او ليکو نوکے یا ده زماد په کنډ والو گے مونږ ته د پښتون قام . د دوئ؟ د ژخ او ددوئ د تهذیب په حقله غه خاص معلومات په لی تۀ راګ سوادمه نه په د دده زماذ تان ده قیا س مرسته کوی ‏ چه بده مذ هب په دے علاقه کې په غلت وکښے مقبول شوے وه - دا يوحقيقت دے چ هکم وذیات یو صدئ داخلق (پښتانة) د مور غاندان دکلومت مات وو اوسره د دے چه د دے غاند ان عکبرا په غرئييزو علاقو ډیره کمزوری او دلیشت بوابروه ‏ ول بیا به هم دمید ای عاد قو غلق بِقَّا د دوی د تهذیب او تيدان نه متائه وو مت په مذ هی معاملانوگښے پښتانةً په مذ هې معامل هکيے هھرحساس دی او دخپل مذ هب سره التهاقّ مينه لری - داخیره د دوی په پا پک ئے نن ورڅ هم رښتیا ده. او دنه حال په دے علاقه کے د بد هھ مذ هب د عروج په زمانه‌کے هم وو-لکه چه دند هارا په علاقه کے په کثرت سو د بده مذهب د ثارو ١و‏ شپيره تا نو نه څرگند" وه - اوک په کال رسلل قم )کنے وفات شو د دريے صدئ ق- م په آخری کالونوکښے د ُکندهارا او وادئ کابل « ځکبران « سو بهاگاسینا. یا . سو فا غازش . نوميد د" یونائیانؤ دا بادىشاه د« هندایانؤ بادشاه . یادکب دے .وه دموریاخغاندان دآهرۍ بادشاهانو په ومو وکنے په دےه نامه څوک نشته ‏ ممکنه د ه چه په دغه زمان ههکپے به دګند هارا او وادئ؛ کابل علاقه د مور یا ځاندان د قیښے نه وتلی وی - | و دا خکبران به د یوبل خاندان اوددے خط یوخپلواک کلبران وی - به هرعال داکبران د باخترد یونائ باچا. ایوتیدوس ۰ دلاسه معزول شو. ( وګند ارا او وادۍ کابل د باغتر د یوناق سادطنت مقبوضه شوه . په هند کښے د موریاخاندان آغری باچا ررهدرت) دخپل سپه سالار پشتیه مترشګ د لاسه په رش ق- م) کښے اووه شو 0065١.) ۱۱ باختریيونانيان که چه وړاندے وثلی شوی دی د سلیوکس اوچندرکېت دجک په نی به کيے د افغانتان څه علدة دموریا غاندان په قبضه کن راغلی وے . وے د باختز او مشرق ایران نورے هصے د شام په یونائ سلطنت کيے شاط وے . چه سليوکس څ با وو. سلیوکس په کال سنش قم کښے وفات غو او د صغة په ځا ةٌ د هغه خُوة نتوکیوش اول ځکمران شو .دد دحکوستا ښا په زمان کے د باختر په ګورنزۍ ډیو ډوټټس نوےه يو یوان مقرر وو دا سړت يو ډ رسوار اومدېر او دخپل استقلال ډیرآرزومند وو - دالتوکیوش اول نه پی د هغ ورورالتويهٌّا دویم ککیران شو یکن د باختر په ګورنرئ؛ هم دغه ډیو ډوټس مقرر وو کن په کال سنګل قم کښے ډ یو ډوټس دځپل استقلال اعلدن اوکړو ‏ ١و‏ د باختر نه علا وه ه سف صوبه ‏ هم په خپل سلطن تکئے شاملهکړه ‏ د دے نه پس په باغترکښے دیونانیانو یونوه حلومت قائ ېشو چ هکم وبیش دوه سوه کال د افغانستان په یو لویه عصه مشتبل وو- هم په دغه ورځٌه رسلګد ق.م ) کښے د. پارتیا» په صوبه کے هم بغاوت اوشو.ددے بغاوت مشر«رساس . ئوك یو پارقّ سرداروو- دا بغاوت ھم '#میاب شو او دپاتٍ صوبٍ هم د شام د سلوسی حکومت نه آزا ده شوه د ډیو ډوټسی اول نه پس دهغة خو د باخترباهاشو. (سئ لم قم ) دا سړے د ډیوډوټس په نامه معروف دےه ‏ دک هم دخپل سلفنت د مفاا تن په لړخپ لکوششونه جاری اوساتئل او ځپل سلطنت څک ښۀٌ مضبو طکړو. ددۀ د سلطشتا په ‎١‏ به شبره دادھه چه ددۀ په وغتاکښے د « باختر« او پاریتأء په مینځ کښے د دوس او مک نه کولو معام اوشوه ‏ دا مماهده د دواړ و حکومتونو د پاره ډيره مفیده وه . خصوصًٌا ه » پا ری ۰ د پاره شه چه په دغه ورخُوکے د پارتیا لمران تری داټس » زچه دارساس زروروو) د شام د یونان بلپاانتوکيیوش سره په جکونوکنے بوخت وو ډیو ډوټس په خپل سلطن تًکښے د هرات خطه غم شاما ‎٠.۰١‏ ودغه شَاُهُل 0065١.) سا-طنت ته توسيیع ووکړه ‏ لکن د شام یونائ سلطنت د باخترآزاه او مضبوط سلطنت د خپل بقا د پاره خطرناک ټلو او ددے دختمولو د پاره ے د یځ ذ ریه نه خ تة اړولو. چنالچه د باختری حکومت بخلافا ‎٤‏ د سخد یاه ."ورن چه يو تيدم نوميدۀ اوپاڅلو دا سړے د ډیو ډوټس د لورۍ نه د سفدیاة گورنروو ایو تيدام د باغت غلا قَ ښاوت اوکړو او په باغترة ىل اوکړه- په جنک کيے ډیو ډوټس اوو ئل شو او ایو تیدم په باختر قیضه اوکړه ‏ لین په دے هم د شائ حکومت مقصد ترسره نه شو.ځکه چه ایو تيدم دځپل استقلال اعلدن اوکړو - او د ده په با دىشا هئ په باخترکښے د يو نانیانو د دو یي ےکورنئ کو مت شروع شو- په دغه وغت کښے په شام کې انتوکیوش دوجُم. ځگنران لوو - .انتوکيوش دوثم په د پارتیا ء حبله اوکړه ‏ او د ايوتيدم ه نه ة هم په خپله مرسته کڼے د پارتیا برخلاف دحيل خواست اوکړو لین باختری باچا د شای سلطنت په مرست ۀک د پارتیا سره جنګ ته غاړه کښے نښوه ‏ د سل ق -م نه د ملد ق م پوره د شام د یوناغ سلطنت اه پارتیا تر مینځه جکونه جاری وو په دے جګونوکے د پارتیا سلطت ډیر اوزپل شو او ډیره علاقه څ دلاس نه اووتله ‏ د دےه نه پی انتوکيوش په باغترحمله اوکړه .او اغ څۀ حاصر هکړو ‏ .دا يحاصرفه د وه کاله اوږ ده شوه په دے دورا نکلے حبله اَؤ اوراو مد افعيئ دواړه تک شول .و حصورښوڅه دا ےکمزوری ظاهره نۀ کړه چه مل ه آؤرته پرے غه فائده رسيد ه وه . آخردصاح څځږه اه شروع شوے . اوکامیا به شوے ‏ انتوکيوش شا بادشاه د باختر استقلال اوضلو. اوخپله لورة د ايوتیدم » خو ډیدټرس ته وادۀ کړه - په دے دستور د شا او بانترۍ یونانیانوتعالقات اودوسې مضبوطه شوه انتوکيوش دکوه هندوکش په جنوب د ګند هار په لارحپل وطن ته روان شو په دے موقع . ایوتیدم . دخپل قوځ يوه لویه حصه د ده د عزت افزاق په عر د هغه په جلب کښے د هخة سره واستوله ‏ دغه هوڅُونه چه د کابل په منطق هکښے داغل شول نو د وادئ کابل آغری حُکمران » سويها گاسينا» یا سو فا زانس . ے مغلوب کړو ‏ او دغه شان وادۍ کابل وګند حارا په اول وار د باغتر د یوناق حکومت په قمضه کڼے طغله ‏ ايوتيدم کم و زبات څلويښت کاله حکومت او و اودسلل ق م په‌خواوشا کپے مړشو - 0065١.) "ې د ده په مرک ډیټرس د باختز باچا شو نوموپے د باغتر په یونانی با شا مانوکڼی دلو نوم او شهرت خاونه د۵ دت نشيٌئ نه پی ة سمدسق دا فغانستان اکثره حصه ف کړه .اوباۀة په ځپل ځا2 خپل څُوه «ايوتیدم دوم ه په باخترکئے خپل نا مقررکړو .او په خپله د ځپل مشهور جرئیل سمناندر. سره د هند دفق په تګل روان شو اود ‎/۵٨-‏ سګ اق م په خواوشاکنے څ د مخري پڼجاب لویه برغه غه کړه ٠و‏ دځپل سلطت صدر مقام ة د ټس ښارمقررکړو ‏ په حر نقطه ناه سره د دے ښار لو اهبیت لرلو د موریاغاند ان په ون تاکښے هم دایولو فو مرکز وو دلت ههک ډيټرس یولوة ښار آا کړو- چه اوس د هغ تعين د بهير اوسر یکپ . سر ه کیږی ‏ ډییترس په ټکسلاکښے وو چه په باغترکښے نقصفه كو ة مړشو په دغه ورمٌو کیب د شام د وناق حکومت په لبسون یول بیا په باخترکے بغاوت اوشو- دا باوت د یو یوناف جرپل «(یوکرا تیدس . په سرکردک ئکښے شوے وو ډییترس چه د واقعاتو نه خبرشو نو په تادئع سره د ټل نه باغترته لاړ او د ايوکراتید س سره په جنکو نه کښےبوغت شو اوهم په ده جګونوکښے مړشو - ددۀ په مرکفۍ ددے دویم ټیرغاتبه اوشوه- په کال ګل ق ‏ م کښے ای وکراتدس د خپل بادشاصق اعلدن اوکړو ‏ او د د په تت نشيئ سره په باخترکې' د یوتابیا نو دوم ټېزعلمران شو اکرچه ای وکراتیدس د سفعا اق په خُواوشاکے په باخترگکے بادشاه شوے وو لکن دمخر پجاب ند هارا او افغانستان اکثوه ميے لد د« ډییټرس"دخاندان په قبضه‌کنے وے .اود سل ق ‏ م پورے د ایوکراتیدس »کومت صرف په باغتو او سغدیانه مشتمل وو - وه ډيمترس نه نپس د باغتری يونانانو ترمينځه دخونړی جکونو یوه سلسله شرفع شوه او دده په يج هکټے د دوئ؟ سلطنت ته لوغ نقصان اورسید- په دغه زمان هکښے په ګندهارا او د ډیټرس په نورو هندی مقبوضاتو د هغة يوجڼيل میناندرعکگران وو وروستو دغه سړی د بیاس سیند نه په مشرق هم څه علاقه دق کړه ‏ او د باد شاه لتب ځ لغتیارکړو ‏ ساکالا رسیالکوټ) یا توتیديمیا لد و ۀل در متام مقررکړو ‏ شايد چه د ده په حکومت کښے د باجوړعلاګه هم شا مله وه- په ده علاقه کښے یو ۀکتبه موندلل شوی ده چه د هغ يغ تار د میناندر د سلطنت پفتم دا ‎٧٤٢/٧٠ ٨١٨(‏ ) تعن د شیرکوټ (ضلع جِمنگ) سره شوه دےه ‏ 0065١.) ۱۴ کال ده دیونائیانو دے کورنو جکونو لو په نټيه کے مد هار( او دمغري پنباب علاڅ دباغتو د سلطنت نه وشلیدے ه باخرپه هخه يوان بادشاعانوکے چه په هنت اوګند ارا د اق کړی ده - په هخ و لوکئے میدا نار زیات شهرت لری- وثيل شی چه دۀ به مذ عب هم قبول کړه وو- په کومو ورو کښے چه باغتری یونانیان د هندوکش په جنویی حصوکے په خپل مینځکڼے په خونړی جنکون و کښے لٌکیا وو - په دغه ورځ و کښے په باختز باندے د قطب د لوري نه د سائا» قِائلو عب شروع شوے . ده حملو د سلطنت په وقار ١و‏ استعکام کے ډیرکے پید ١کړو‏ .په دغه ورځٌوکنے د پارتیا بادشاه میتهرا ډټس (مهرداه) دموقع نه فائده واخسته او په باغتر څ حمله اوکړه ‏ وغه موده وړاندے چه باغتزی یونانیانو د پارتیانو نهۀکوڅ عادة فقکړے وے هخه څ بیاو ات په به جکونوکنے د باغتریونان بادشاه ١٠يوکراتیدس‏ » اووژا شو- د فو نه پس پارق بادشاه (مهرداه) په باغترئے اټال نۀ شو- لته # خپل يو نا پرے ښو دو ‎٠١‏ و په خپله د سیستان . اراکوسیا اوجد روسیا د هخ کو لو په غرض روان شو - د« ‎١‏ يوکراتیدس » خُو . هليو کلو سی ‎٠»‏ چه ميدان خالی اولید نو په باغترۀ دو باره خبله اوکړه ‏ اوغه موده دل عکبران پا ة شو لین په بلفتر باندت د سايانو زغاښتونو د باغترحلومت هیراو زپلو ‏ او آلفر« هلیو کلوس ‏ د باختر په پرے ښودو بوره شو. او 80 قم په خواوشاکښے د یاشتری یونانیاتوکومت د هند وکش جنوب ته دکاپيیا 0 منتقل شو او هلیو لوس غه موده دے عکبران وو- په باختراو سفدياته دسالا قبائُلو قبَصضه شوه - د هرات علدقه پارتیانو د ځپل سلطنت سره اوکنډ له په دے وږمٌو کے دٌکند همارا علاقه د مینانار په قَمِض کئے وه - وے د میناندر د مرک نه پی ند صاراشم د هليو سوسی په سلطنت کے شامله شوه د » هليوکلوس . دمرٌک نه پس یوناق سلطنت نور هم کبزورے شو مرکزی طاقت - غتم شوے وو ټول سلطنت په وړو وړو ریاستونوکښے تقسیم وو-ځن یونانیانو پل حکومت په پاجاب کښے قاش ‏ کړے وو -ځن په کندهارا قابضان وو « پشکالاوق . (اوسته چارسده) د دو ى صدر مقام وو ځُن يونانیا نو په فاپيا حکومت کولو - د « ليو کلوس . نه نپی دگند ھارا په یوناف بادشادانوکنے قابل ذکر انتیالکیدلس» وو چه صدر رمقام ے ټکسلد وو په دے ډول د کاپپیساً په باغتری ککرانانوکښڼے آفری ځګران ‏ هرمایوس » نومیده چه په سشګ قم کښے د ساکا قبائلو د یو باچا آزس اول 0065١.) ۵ د لاسه ختم ىشو د باختری یونانیانو حکومتا د افغانستان په آکثرو علاقو تَقَرٌِا دوهسؤ کاله زرد ۲۵۰ ق ‏ م نه سشګ- قم پوره) او په ند هارا باندے قريٌا شل شپږ شله کاله قائې وو - د باغتری یونانیانو په دے اوږ د تسلطکے مونږ ته د پښتون قام اوپښتو به په حقله هع رڼاځ نه ښکاری .او کومه رڼا چه موز د دے زماغ ته لور سوه کاله اول د هیرو ډوټېس په ليکو نوکنے لید لی وه هغه موبیا او نۀ لیددله ‏ نه مو د پښتنو نوم واوریپ اون موددوۍ دځن کٌبیلو هغه اه بیا واوريدےه ء نه د دوئ دجاه. وسل او د ژوندد لاروچارو نه خبر شو.المته په دے خبره د يق نکولو و جو مات موجو د دی چه په دغه زمانه کین د ملک په بلتلفو حص وکن بلغترۍ ژبګ وثُل شوے - او هرکله چه پښتانة په دے علاقه‌کڼی ددے زماة نه سوونه کاله وړا ندے استوګن وو - ئو يقِينٌا دوی به خپله ژبه وئیله ‏ او داعین قري قیاس ده چه ‏ دکندعارا او ماعته علاقو د دپښتنو په تهذب و تندان کټے به د پاختزی یونانیانو اثرات په دغه زمانه کئے نور هم زیات شوی وی د باختری یونانیانو په عهداکئے د ملکی خلقو د مد ضې عقانئدو د رسم الخطاواېبای ژوند په حقله هم په واضتۍص ډول څه اشارے نۀ شی موند ‎٠‏ او دده خيرو په حقله چه څه لږ ډیر معلومات عاصل شوی دی . هغه آکثر په قیاس او ددےه زماة د با شاهانو دسکیو په شهادت مب دی . د دوی دامسکوکات داسے شانداراوسٍکلی دی په د دوئ فترپرے به ځایه نا مه وړانده و شوی دی چه زر دش مذ هب د هخامنشۍ کومت سرکاری من هب وو. او دا څبره ب بنیا ده نۀ ده په د سکندر د لو په وغت کئے د افغانستان اوکند ھارا د کغرغلقو دن اوآین زردشق وو داهم دیست ده چه څه رګ په فلسطیئ باندے د بت تمر دحل په وج هکوم سلوک د تورات » سره شوے وو هغه سلوک په ایران باندعء د سکندردحیل په وجه د اوستا ء سره اوشو - بي په دواړو ملکونوکښے اصلى کتابو نه بیق ورک شول ‏ لین سره د ده چه د سکندر په حملاتوکنے زردشق مذهب ته لو یه. صدمه رسيدل ده لن ددے ملو په وجه دا مذاهب بیق نه وو ورک شو . ه وچئ زمان کے په زردش قکپے شعف ‏ .کمزوری اوتحرېڼ اوتېدل هم یواغ د سکندر دهملولتبه نه شی کيدے ‏ بلکه د ده عوامل هغه نوی افکار وغیالات هم وو کوم چه دمفرب لوا د یونانیانوس اود شر وا د اشوکا . د مبلفینو د تبلیفیکوششونو په وجه په دے ‎0001٥ ۲ ۶٨ :‏ ۷ علا قوکئے خوارة شوی وو په دے وجه د باختری یونانیانو پۀ دوه سوه کلیزه دوره کے دکندعارا اوافغاستان د اولی عقاسٌ اومذ مې افکار په درے ډوله وو - او دوي په ده قسمه ارباب الدنواع مترم گښل او د دوئ پرستشی به ۀ کولو. يم د یوناق ‏ یودائ او زر . دشق زمقای) ‏ که په د به مواووئل د سُکندر فتوعاتو دمشرق لاره د مرب د افکارو اوخیالاتو د پاره پرانستله د سندار سره په خپلو هوڅو نو گښے صنعتګران مُورذین ‎١‏ ادپيان ؛عالبانء اودموسیقئ ما هران او نر ثور فگاران موجو د وو- د دوی په وجه د دے نوی افکاروآغأْ اوشو او د صغه یونانیانو په وجه چه وروستو په دے مل ککئے پا ةة شول ‏ دغه غیالات خو ارۀ شول. او جړےه ‏ عوامو ته اورسيد ے - هم په دے ډول هغه یونانیان چه سکند ر دخپلو فتوحاتو په دوران کڼے دملک په يتلنو مرکزونوکټے په وئ چا و ټو کښے با دکړی وو- د باختری يونانیا نو د مستقل حکومت په قيام سره د هغوی روابط ترډیره حده د یونان نه قطع شول ‏ او د دے ملٌک استوګن او ګرځیدال - ١و‏ په دے دوه سوه کليزه دور کنے د می غلقوسره په اولسی او هبلسی تعلقاتو کے اوکتسه شول او دنه لته دا شوه چه یوناخ افکار او معتقدات د دے ملک په ع )هه کے په څه ته څه شکل کے خوار شول ‏ هم دغه شان د یونان میتو لوژی افاغ او ددوی دارباب انواعو نله اوکٌمے په مواموکښے خويه شوے. دباغتر يونان باىشالو دخپلو شاندارو مسکوکاتو په ذربچه دخپل خپل خاندان د مرستیالو ارباب الانواعو نومونه او شلونه په داسے ډول په اول سکښے خوارة کړی وو . چه مرڅوک د دے نؤمونو اا شعاونو سره لد شوی وو یوناف صنعتکا رانو او هغه یونا نا نو چه ددے ملک اولس رز ے وو-او ددے ملک خپلو مقاۍ فنارانو د باهسی تَأَقپِیرۍ" په ننجبه کښے د بت تراشئ .نقاشئ او د نورونفيسه منائمو په ذرچه د ده نوی ځیالا تو اوا فگارو په خورولوکڼے هم لوبه برخه لرله- دغه تاثرادت وروستو دګندهارا د سګ تراشئ په صنعت کښے څرګند شول ‏ او آکر چه کوشانانو په خپل وغ تکښے په دے لړکښے د ستانن وړخدمتو نه کړی دی - وه دا وشل يقيتٌا ه ځایه نة دی چه دکوشافن خاندان په عهدکښ چه دگند هارا فنون لطيفه کوم عروج حاصل کړے وو دهۀ بنیاد د باغتری یونائیانو په ده مهدکټے ايښو هه شوے وو هم په ده ډول په دغه زمانه کے دمشرق لنوا د هند نۀ بیغی یو نو دین دع 0065١.) .اا طرز معیشت ؛ اخلا ق ضا بل او عنصوے فاسيغ سره په ده ملککنے خورشو ‏ د د ے نوی دين نه مراد بو داقّ دین اوددے دين فلسفنه ده چه داشوکا دمبلخیىو په ذرىجه وره داملک اشنا شوےّ وو - بوداق آن د در صدو؟: په مینوما نه کټے پعنی په هغه زمانه کبے چه په بلغتز کے یونانیانو د خپل اسستَقَلاٍل تار یکوله ‏ داباسیند نه راپورے وتو ١و‏ پهکشیر پاراشا پورا رپپیښور). پش الا وق (چارسده) » نارا هارا رنگرهار) . لمپا ‎٧‏ زنغان) کابل او کاپیسا تر علد ة چه په دغه زمانه کے دا ټوله زمکه دموریاخاند ان په سلطنت کڼے شامله وه . په سانه غور شو - او با زر ززد هند وکش شبالی علدقو ته هم ,ورسیداواکرپه د باغتو یوناف بادشامانو نه خو ېله دادین رسبٌامنل وو او نة-٤‏ د دے په خو رولوکښے غه کوششۍ کړے وو - وله سره د دے د دمندوکش په سثمال او جنو بکښے يؤه ډیره لو یه علاقه کښے د ده مذهب منوت اولس موجو د وو او د اول په روحیاتوکټے د غري افکارو په نسبت دده مذ هب جړےه ترلره» رسیدےه وےه- که چه وړاندے مو وټپلی دی دا خبره درست ده چه په ایران او افطا نستان کښے د سکندر شپږ لیزه جګونو اوستاکتاب او د زرتشت آنئ ته لوبه صدمه رسولی وه په دے حملوکښے داوستاکتاب بيخڅ ورک شوے و ۵ؤ- د دے مذ هب عبادثت غاغ ورا اودمزک سر صهوارے شوی وے . د ده مذ هب عالبان او مویدان تارپه تاراو در په دیکه شوی وو وله سره ددے دومربه لوو صلماتو دا مذهب پیغ ته وو ورک شوے. او د دے ملوګی ځلۀ په ځاة موبو د وو -اکرداهم قّيقت حقيقت دے چه د سکندار دحبلو ته پی بو دائ ان د یو مضبوط او لو ة مریتف په په شکل که د ده مذهب غه اووهله ‏ او - علاقگوکښے لک د ټکسلد : نه تر کاپپيا پورےه بیيی د ميه اوويغلو او د پاختر په سد کن ورته هم کواښيدو ‏ حة حئ په د دريے صدئ ق م په آلغازکې د پانترم 2 هم د بیدا 3 ین په دائره کښے شامل شوے. او ژرد شق مد هپ د ده علاگو نه هم د مقرب او جنوب مذرب علاقو ته يی د هری رود فراه او هرمند كو ته اوغوژىدلو او داسلام تزظهوره هم په دغه علاقوکټے ژوندے وو- غرض د باختزی یوناق سلطنت په دوره کے يع د قبل از میلاد په وړو مبِنُو دوک صدایوکے داوستاق دین بقایا لد پا وت او د کے اوستأقْ ارباب الانواعو که د١٧نا‏ سیتا» ره او بواو پیداواردیوی) او "ميترا» (د تمررب التوع) پرستقی ‎0٥0٨6٥ 06‏ ۹ به کید لو خصوصا د ه اناهيتا» پېر وان ډیروو- وه بو دا فلسفه او« یونا میتو لوژی .» چه د سلی اومقای عقا ده او مذهې افکارو سره خلط ملط شوے نو دغ عواملو د اولس په عقائد وکښے يو نوے جنبش پید اکړو - د خپلو پردو غیالاتو او افکارو دےګډون او اغتادط احتباق ژوندون او لی تهذاب ته يو نوے شکل ورکړو په د یاعٌتٌری یوناق تهذب په نامه یادیږی - ژبه او رسسم الط ۱- ته چه دهنه اوه شول- په ده زمانه کے په دے ټوله حخطه کښے د باختر تل لهج و کيد ل او د پښتنو ژبه هم په دغه ژبو کے يوه ژبه وه- د باغتری یونانانو د مسکوکاتو نه داخپره څرگند ه ده په ده باد شاهاتو د یونان بو سره عاد قَاقّ شب هم شر هګنل - او په درنه ستزګه به ة ورته کتل . د اکترو لمټالاتو په بنا په ابتداکښے درباری ژبه یوثاف وه ول د دے بادشاهانو د دويم ټر د غاز سره يوےه عا قاق ؤبه هم په دربار کيے رساڅ حاصله کړه - یوناج ژبه اګرچه تزڅۀ حده په پاختو کښے خو معروفه وه وے د هند وکش په حنوي علد کو کښے دابیځی يوه نوی ژبه وه اوغلق پر هکز نۀ پوهیدل - په ده بنا لی ژبه یاکم ارکم یوه لن ژبه داسے هم وه چه هغه رسی او درباری کتل شوی وه - دا خبره د مسک وا تو نه څرگند ه وه وه داکومه ژبه وه؟ دا ومٌلګگران دې يج نکوم وغ چه یوناق کومت دهتدوکی په جنوئ لاکښ خغورشو. دهغه وخت نه په مسکوکاتو باندے د یونائ ژبه سره یو علا قاقّ ژبه ر ېراکرت ) په خروشق رسم النطکټې لیګل هم شروع شول -او ډپیټرس اول بادشاه وو چه خل مات ےّ په دوو ژبو ریوناق اوعل قا )او په دو رسم الاطوتو ریوناق اوخروشق) کئے ضر بکړه دی دد نه عادوه د یونانیانو او اولسی خلقو دګډږون ل هکبله یوناق او علاقاج هم د یو بل نه متائره شوے اوڅه غلوطه لهجه ترنه جوړه شوه-او د زماۀ بپه شيربده سره چه څه رلٌک د یونانانو وینه د اوږدت استوګے ١وا‏ ولسي نُعلقاتو په ينا د می خلقو سره ګډه وډه او مځ نه اووتله - دغه شان يوناق لهعه هم په بلختری لهجو ک ےگډ ه وډه او وره شوه : د باغتری يونانیانو په دے دوه سوه کلیزه دوره کښے چه په مسکوکاتو بانداے به وم مطااب په یونائ ژبه اه یوناق رسم الط کښے عم ليکل شو ل »ھضمطالبي یره اول به په خروشق ريم ادطط هم د سلیل . د دااے شيد اعصلي مشن 0065١.) ٩۹ چه په دغه وخت کټے د یونان ذِب او یوناق رسم المنط سره خرو شق رسم الط او یوه علا قاقٌّ ژبه هم اړخ په اړڅ مروجه وه- او د دفترمنشیان او د دربار اهلار به په دواړو ژبو پو عیدل ‏ او داے لیکوال اوه ژباړن » به موجود وو چه د دواړو ژبواو دواړو رسم ‎١‏ لطونو نه به غیرودار وو دغه رواحج هم دغه شان جاری وو تر دے چه په‌کو شان دوره کټے دیوناق رسم الط ممیزات ډیرتت شول او دخلقو د فْهم نه اووتل او د مغ څا 2 خرو شي رسم الط او نیولو- دے کټے شٌک نشته هکو شان باهىشاعانو هم په خپلو مسکوکاتوکښے یونای رسم النط استعبال که ده - وه دامرف تقلید دے او د دوی دا دوردخروشق رسم الط د ترقئ دورگګنل شی - کر چه ددے غږے په حقله خوغه واهص شثوت نشته. ول داو تل به ےه مایه نة وی چه د باڅتری یونائیاتو په دے د وره کښے يو ناق عنصر په پښتنو ترغه حده اژاند از ئو ده اوخن پوهان د ده عتصر اسو شُپانو تلاش د پښتنو په روایاتو . دو دونو ء د ستورونو او شکلو نوکڼے کوی- 0065١.) ٤٠ د هخامنثی عهد حکومت نه پی د بلغتری یونانیانو د دويے ترختمیدو مون بيا د پښتون قام اوددوئ دلب په حقله په وام ډول څه او نۀ لیدل.البته د تاریخ په ده دورکټ چه مون ۶ اوس ذکرکوو د پښتون قام او د دوئ د ده په با کښے یوه ته شان رڼا ښکاریږی - دا رڼا مونږ د ساکا پأرتین باچایانو په نومونوکے ليد ‏ شو. غه رګ په د دپښتنو ژبه په حقله مونږ په دے تبرو پاڼوکنے د غخ ژبپوهانو دا ځیال ظاهرکړه وو چه موجوده دپښتو ژبه د ژند یاد ژند په شان دی ي( ٍ نه راوتل ده. دغه رک د اوس زماة څُخ ژبپوهان ده عقينه ته ماتٌل دی چه داموجوده دپشلو ژ به ده سا پارټان دژبو نه راوتلی ده ول اول د دے نه چه مون دساکا پارتيئ ». 5 کښے د موجوده پښتو سراغ اولتوو ‏ دا به بښتره وی چه د سا پارتين قباتئٌلو په حقله څه وضاحت اوکړو- دسا کا پارتیان قيائيلو د اصل نسل په حقله یوه عامه نظریه دا ده چه دا کاښُل د سیتی قبائیلو ‎)5٥٠٥/ (‏ یو ښاغ وه. داسیق قَباتُل څوک وو ؟ او د دوئ وړدیب مس نکوم څا ة وو؟ دد سوالونو په حقله به په لنډ ډول داے اووایو:- چه دکره ارض د اوچپت سطح هغه حصه چه قطب برخاتة ته واقع ده ١١و‏ نن ورځ ورله . سطح مرتفع پامير» ويل شی . د قد يم تاریخ دې شباره قامونو وړو مب زالوگم شی ده علدڅ نه په ښتلنو زمانوکښ پرله پے د قامونواو قبیلو سیلابو نه روان شوی دی چه کُن په دو ىکنی په مين ‎١‏ یشياکے آباد شوی دی او ځے وړاندے تل او شباق یورپ ته رسیدال دی .او د دوئ کن قامونه د وسطی ایشیا نه هم را ښکته شوی او په جنوي او مفرې ابشیاگےاباد شوی دی دا قباٍل به چه د خپل اصلی ټاټوي نه اووتل ‏ او په نورو ملگونوکټے به استوکن شول نو د نوی صيط و مامول خصوصياتو به پره اثراوکړو. اود زما په تيرپو ‏ سرهبتګُخه ملک مقای (واصلی خلق اؤکرځیدل . اویو نوےث قوم په تره جوړ شو وه دىوی په اصلی وطنکښ به دانساق نسل چيے عوام په جو ښشکټے وے .اوو خت په وخت به 2 0065١.) انف غورزنگونه وهل او د ئوی نوی قبيلو سیلابونه به ترنه رواڼدل او په دے ډ ول به څ په نتلفو ملکو نوکنې د نوی نوی قامونو خليقکولو - -ّ دا عادقه ترمودو مودوپوره په خپل اصلی ومشیانه حالت قامبه وه لین کوم قامونه او ګیل چه دده علاة نه و تل او په نورو ملکونو کښے ميشته شوے وے ‏ ھفوی د زماة په تهر بي و سره د هخه نوی ملکو نو او نوی ماحول خخصوصیات اغتیا رکړی وو.او د تهد یب وکمدن په دا هکپے ‎٤‏ قدم کیټښو ده وه- تردے چه څه موده پس په دی کټے او د دوی په هغه پوانو اصلى و طنيانوکښے د د مشابهت اواشتراک یوه خيره هم پا نه شوه ددوي پخواق وطنیان له هغه شان غرغٌی او وحشیان وو مکر په دوی کټ زراعت . صناعت او د ذصق ترقئ ۶ هنتاف ښا خونه ټوکیدلی وو ککرد دوئ داصلی عاحۀ استوګن دد صفتونو نه نااشناوو. دیڅخ علدڅ اوصاعراق ژوند او د غرڅق موک زنکوالی او سشتوالی داخالق د هغه وغت د مهذابو !و شا تٌسته قامونو د پاره پو بلاکړی وو- د تار ناۀ د اغا نه اول د شمال مشرقّ د دے قيادٍ مهابرت شروع شوث وو. دو په تار زما نه کښے هم د ده مهاجرت سلسله په خپل زوړ دستورجاری وه د ده ومشی اوځانه بدو شو قبا ئکيلو یوه ډیره ابتد اه اواولئ ډله دمغه وه چه اوس په تاریخ کے د آریاه نل » په نامه یادیږی ‏ د دے آرئ لنسل غانه بداوشو قباتلو یوه برغه هقله چه د وسط ایشیا نه د مخرب په لورروانه شوه او ېه فارس میډ یا اوا نا طو لي هکیمیشته شوه د دوئ خُے قبائیل په باغترکښے خواره" سئول ‏ او ځُض خلق ځ د کوه هندوکش په جنوي لمنوکے راښٌکته شول- ځَّے په اباسیند پورے وتل اوه پجاب مز څُ اونوه. ددے قبائلو يوو وسینع ښاخ هغه ووجچه د پيره اسود نه واخل د دریاة ډینیوب تربلان وادۍ ‏ پويهخور شوے وه دایورې ښاخ په تارځاکښے د ستهين ( ٧م‏ »ئ په نامه مشهور دے ‏ او دانوم ددے امو د پاره یونائ مُورخ هيرو ډویس استعىا لک دے ‏ دے قبااو د ډیره زماة نه د ځانه بدوشئ ژوند تیرولو- په قبل ‌التاری دوره کښے چه د باختر په زیخیزه علد قو به د وسطی ایشیا کوموځانه پدوشو قیا ئیلو تاغتو نه کول هخه هم دغه خلق وو .چه وروستو په تار زمانه گښے ورله سيی قبائُل وپل شوی دی ١و‏ په١وستاکے‏ دابغلق د توریا» په نلهه یاد شوی دی دا لفظ زتوریا) به د باختر هخه استوګنو باي قبائلوکوم چه په دغه علاقوکښے ب ين 0065١.) ۱٤٢١ زمانوکښے آباد شوی | و د تمذیب و تدان په دائره کے داخل شوی وو د دے خاته بدوشو قبا يلو د پاره به استعمالولو د تاریخ په هره دوره کيے مهن ب قامونه اوحکومتونه ددے سيق زخانه بدوشو) قبَايٌلو د تاغت وباخت نه په خپل حفاظت ښچيوروه -ساکااو پارتين قبامٌل هم د ده سیق کٌبائیلو د سیلاب يوه چپه وه د دے دواړو قبائلوېش قدی په اصل کڼټے د سي قبائیلو دحنوب په لور د هغه وسیع حرکت یوه حصه وه چه د هغ په نټجه کښ ددريے صدئ ق ‏ م په نيمه کښ د باختزاو ایران یو نائ حکومتونه نک شول ‏ يعق پارتیانو په (بران کښے یوتان عُکومت ته دیکه وککړه ‏ او هلته څ خپل حکوت قامُ کړو او ساا قبائیلو د باختریو نان حکوست ته زور وکړو و د دوئ؛ د باؤ اوفشايَقءٍ کد باختر یوناق حکومت د ذزماة په ریدو سره زلے شو او د هغ په ځاة ده خلقو رساا) دند هارا بِکه دپښجاب په زمکه هم خپل حُکومت قاش کړو ‏ د ه پارتیانو « په باب که پوه نظریه دا هم ده ؛ چه س پارت . چه د يوقام ناما ددوی' داستوګخ په وجه د دوی' علاقه هم په « پارتیا » مشهوره شوی ده- دے لفظ د اکثرو عالبانو تو جه خپل ځان ته راښعلى ده او د ده په حقله هځ د فتلفو نظرنواظهار کړه ده چ ناه غغے عالبان دےه عقیده ته هم ماکل دی - چه داخلق د باخغتوی آريانو سر اړه لری او په هغه قَبائلوکښے شامل دی چه د هغوی یو بښناخ په رګ ویداکښد .هه په نامه ذکر شوت ده .اد د ده غلقوصفه برغه چه په باخترکے پاة وه په اوستاکنی عغد۰ او بندی . په لفظو نو ذکرده. د ده خلقو په خیال کڼے د آریائ قبائیلو دعموې مهاجرت په زما نه کښے چه اندازد نش قم په خوااوشاکے شروع شوه وو د پکهت » يا » پښت » قام يوه څاګه د يندی. په علادقه کینے په وه او بله څالکه څ د نورو آرباق با ئیلو سره د هنوکش په جنوق دځ راتیږه شوی وه او د سپين غرچارچاپيره علاقو کښے ميشته شوی وه چه وروستو دغه زمکه ددوئ' داستوګن په وجه د « نپښتیا » په نامه مشهوړه شوه ددے نظرۀ مطابق د .« پکهت - اولس کوم خلق چه په بد ک کښے پاة وو په ھغو ی کین يو مهمه څانګه ۀ د پارت په نامه مشهوره وه . داخلق ترډيرع موده د هندوکش په شمالی عاد قو کښے استوګن وو حق چه د دوئ ځَے قَيبل د باغتر د یونانْ سلطنت د اسعّفاال وخته هم په دے علادگوکښے موجودے وے ‏ لین ددوي اکثرےه یل د 0065١.) ۱٣ اوستائ دور په آخری وغتو نوکښے دبجيره راو هری روه ترميشه غوره شوے وه چوتکه په د ے غلت و کښے د پارت څانکه مهمه وه نو د دوئ اد استوګن په وجه دغه علدقه د پارتیا» په نامه مشهوره شوه که چرے د « پارتیا او پښتیا » کلبو ته کر اوکپه شی نو یواځغ دا نه چه صَّمٍ وزن اد هُّم اهک معلومیږی. که په یو معین شکل و صورت جوپه ښکاریږ ی ‏ د دے نه علاوه ځن عالبان دلفظ» پارت » مع » تبعيد ىشنه. هم کوی .اود دے محف نه هم دا معلومیږی چه داخاق رپارت) به د دك علۀة زپارتیا) اصلى استوګن نتة وو «پاست او پارتیاء د دارایوش پهکتبه بیستون کښے د » پرثو او پرثیا ه په ډول لیک دی - په آريائ ژبوکښے د رث -س) د آوازونو ترماسه یومشترک آواز وو چه درش- شم) د آوار سره به ۀ نزدیکیت لرلو دا لفطو نه يے . پرثو او پرشیا» په دے وجه ده پتو او پشتیا » سره هم تزدییت لری ‏ داخبره هم در وړ ده چه د آزمینی لیکوالو په لیکنو کینے پارت » د پهل « په لفظ یاد شوے دے .په دے ډول په « دری ژبه ه کښے دبلخ ربخد) نامه عنل . باخل راغلی ده داوستائ په د زد) په خڅلة په پشتوء پهلوی اودری ژبوکښے دل) و تل شی په ده بنا د آرمینیاتو پهل ؛ ښل . باغل او داوستائ ژه رند) یولنظ دے - او د فقه اللفت د غنه ‏ مطابقّت څرګند د او د دے نه هم د پارتیاتو د باچ ربعن باختر) سره نُعلق واضهح دے - ده پارتیا» صویه په پاکبه صدی ق ‏ م کښے موجوده ده که خو د دارايوش دمنتچه ملکونو په لړک دذکرشوی ده- دا صوبه د ٣رمينيانو‏ او نتیانو په شمولیت سره د دارایو ش د سللطنت "د یارلسے صوب په ډول هیروټوټس هم ذکرکړی ده ددے نه هم دا قیاس مرسته موق چه پارتیان اوکبتو یی به د يوے وه دوه غا وے اودوی به پښتانةً وو : یواطالوی لیکوال ‏ مسقرجوستن » چه د دويے صداۍ "سی لیکوال دصدپارتیانو دژب په مقله وائ چه د پارتیانو ژبه دميډاې زاو دسیق قا يلو د ژبو ترمئټه سه وم په تیرو پاڼوکښ مو داو ئلی دی چه دمیوا-ٌ "را یران قطی لټ زه جلدقه و او په دےد علدقوکے ده پارسوا» قبائیلو یوه څاکه اباده وه- اوه پارسواه قيال هغه خلق وو چه د عموی مهاجرت په و غتکښے دایران په لورتلی او په هخه زمگه ميشته شوی وو اود «مسیترگریرسن » دا شُهادت موهم لوس دےه چه میډای ذ به ريدق د ميډیا د استوگنو) 0065١.) ۱۴ د هند داروپاگ ژبو په کورن ۍکچے په مشرق ډله کے شامله ده او پښتٌو هم د ده کورنئ ژب هګنل شی نو د پورت توشيعاتو په رڼاکنےکه . پارتیان . او تویس د يو تم دوه ځار اوګنل شی نومونږ به داسے اووایو چه اطالوی لیکوال مسټرحجوسټن چه د پارتیانو دکوغ ژه دک رکړیت دے د هۀ نه مراد او ژبه ده پد پښتو داسے ژبه ده چه دصډۍئ اوسيق قَبائُلو د ژبو نرمیئه سْصٌه وه د دے قیاس مرسته د مشهورمستشرق مسټر مارکن سیترن ددےه وینا نه همېکیږی چه هد پپښته ژبه د سا اكَبائِلو یو اولسی ژ به معلويوه ین هه ژبه اوه ساکا قبائلو د اوی ژیو ترمیغثه ډیر قريي تعلق غرګندول ګران دی" د پښتو ژبه سره د ساکا قبا شلو د ژبه یزهدیکیت د ساکا قبائلو د باچایانو د نومونو نه هم څرکندیږی-او دا په دے ګیاس دلالت کوی چه د واړه ان د تهذاب په دائزه کښے د داغلیدو نه اول اول ډیره موده په خپلوکنے نزو په شوے وو له ددوی ژبو دیوبل سره قرابت او نزديکت لرلو ‏ د پارتیانو د ئے ١و‏ پښتو ژب په هقله مویز د دوو عالبانو شهادت (ولوستلو پھ دو ی کے يو (جوسان) د نن ته څه اتلس کاله وړانکع تر شوه ده اواېل (مارگن سټرت) دننئئ؛ زما ۀ یو لو دانشور دے او د پښتو او پښتٌنو . په حق له دده راځ ډيره اص ه نه شی - د دواړو لیکوالو دویانه پښتوژبه او د پارټانو ژبه دیوااولس ‏ ژبه معلومږ ی- په ده ډول چه دجوستن په قول د پارتیانو ژبه دمیډی ژے اوسيق ثبائٌلو د ژیو تزمياګه د اتصال کړئ وه-او د مان سپتون په قول پښتو ژبه د سا کا قَائیلو یږ اولسی ژپ ته نژیو وه . دا ظا هره ده چه دجوست سيق ټیباځبل او د مارګن سیزن ساکا ال یوخلق وو د دے ناه علدوه د تهذ یب په د انر هکښے د داخلیدو نه اول ساڼا او پارټن دواړد قباشلرسةو قباشلویو ښاخ وو نو ددوې ژب به هم نتربٌا يو شان و-6- او ددوی معاشرق ژوند به سم په یو ډکریريدو -نوموښ دا یا سکول شو په د پارتیاو ژبه به پښتو وه او س که چرے دپارتیانو په هقله په دوے نظر غوراوکړونو دا قیای به ځایه نه "وی په پارتیان به هم دهغه اول یو ښاخ وو چه په غکے يو مهمه قبيله د «کتها» په نامه مشهورد وه او د کټانو د مهاجرت په ورخ و کښے به په باخت رک پا شوه وی او په وروستو زمانه کئے به د ګیره حضراو هری رود په علد گوکښے خواره" شوی وی ددے نه علاوه د پِبْلو ژبه او پارتافؤ دژب ترمیځه لزدیکت د ىغه پارق دشاهانو د نومونؤ نه هم کیږی- ومو چه په ګنها "و مشرق افغانستان عکومت کړه د ۵- 0065١.) ها د پارتیانو چقله چ هکو دواړه نظرج بیان شوه په وسیع مئ' کِ دواړه فر په خپل مين کن بلیادۍ اغتلاف نه لری ‏ دعا نظرے مطابق. سا کا او پارئین » دواړه قبا ُل میتی قبائيلو يو ښاخ وو ديټتاُل نل آرن او په لفتلنو قبیلو کُنے ويش وو وله ترډر مود دخاته بدوشئ په حالت کښے وو. او په هلتلفو وغتونوکښے د تهذ یب په داتئژه کټے داغل شوى وو د دريے نظر مطابق پارټن قبائل د هخه باغنزی 7 ريانو یو قبيله وه چه د هڅوی ځُن اولی په قد یسه زما نه کښے دعىموق مهاجرت په دوران کښے د باختز نه کوچیدالی او د سپين‌غةً په خواو شا علد قوکښے میشته شوی وو داځاق پهرٌک ویداکښے داپکهاه په لنظ ذکر شوئ کی دسا قبائیلو په نسبت پارتيئ قباتٍل ډیر اسو د تهذيب په داتره کيے دا شوی وو يل درپے صدئ قم په نيمه کښے چه باختری یونانيانو دىشام ديوناق حکومت نه بفاوت اوکړو او په باخترکښے یو آزاد اومستقل کلومت قائ مکړو ‏ هم په دغه ورځو رشق م )کښے ارساس نو يو پارق سردار په پرتیاکنے هم بفاوت ١و‏ کړو. او دشام له داخره صم د فکر وړده چه څُغ مورخن له مسیترټار» د ایران ارساسی ځاندان چ په اسلاۍ تارتیونو کښے د اشکاق خا ندان په نامه ذکرشوے د پښتون ني- د ده نه هې دا قا مرسته موی -چه پادتن او پشتانة به یو خلی وو په ده نړکښے هسټرټیلر داے وا » هرکله چه دحضر ت عميسی؟" دين په خوربي شو ذو کر چه دپښتون قامٍ بادشامانو ددے په ترئئ کے خوغه زیات کوشش نۀ کولو. وه ددے په لدره کې څ غ بنديز هم نۀ اچولو ‏ بلکه کله له به ة ددے مدد هم کولو چناځې د عیسوی دي نکوم پېرو ار چه د کا فرانو د ظلم نه پا مون ته داو ئيل پګار دی چه د خپلو ورویو د ظلم نه چه هغوی د دے مين نه ال وواوتښتیدل ‏ لو هخه وغت ده قام (بښشتون ) بادىشاهانو په خپل من ککے پناه ورکړه- ول دا د افسوس خبره ده چه داسکاق خاندان بادشاهانو دخپل رعیتا ايمق د پارسۍ دوم تعاون حاصل دکړے غوسره ددے چه دده خاندان عکومت په ران باکے د ځلورو سوو کالو نه زیاته عرصه قَانٍْْ وو .وله ددویعارتنه خیالات او تحصپ دپارسی قَومٍ نه رس وو او ددے لتجه دا شوه چه (خرهاز د« اردشربابګان . چه دقوم پارمی نه د ساسان كُوِةٌ وو - او د قد وي باد شامانو په سلسله کښے ل د جمشید اوکیضرو دس دعوئ لرله- د پارسیا نو نشان او چی کړو ‏ او په کال سك کے پشتون قَامٍ دشمالی غرونو په لور اوزغلولو اود دےت نه پی د پارسۍ تار نوم یران شواو ژره شت من هب بيا هغه قَد دم رو نق حاصلکړو ‏ ددے (نقك ب په وجه دمشرق په لور د مسيعي مين غوريد ل بد شول-او دے مذ هب د مطري دئیا هنه اونیوله ‏ د ایشیا په تارڅا کی د پشتون قَوم د سلطنت نوال هخه نبت لر ی کوم چه د يو رپ په تاریخ کے دسلطنت روم دبريا دئ ده مق د دواړو سلطنتونو زما ته هم هق ده کومه چ هو هنار د اوسئ تاريخ نه پيلوی ادټيارهیب د قديېاريخ اکرزۍ ترجه ملش په مواله د مززَة انعالم لد اول حصد دوم لګ - 0065١.) ٤ دیونائ حکومت نه ځ ان ازادکړو او دخپل مسقل سلطت بنیاهکیښود چه وروستو -غ به ټول ران قضه اوکړه ‏ د ارساس دخاندان کو په ایران باناسث څه په سوه عاله قائم وو رس په سائا قبال په دغه ور کې لا هخه شان دغانه بدوثئۍ په حالت د چے وو غر د پورته ون دڼاک دا قیاس به ځایه نۀٌ معلومیږی چه پارتیان او پنتانة به یوخلق وو او په ډیره کد يمه زیاته کښے به د یو بل نه بل شوی وی اوي به د ساکا قبانٌلو جاج واڅلو د تکه چه اووئيډ شول ساکٍ قبایل هم دسيق قبائلو يوښاځ وو چه د در پے صندئ ده نه وروستو هم لا دځانه بدوث شئ په هالت کټے وو او په دوی؛ کے لا هغه د دور وهشتا صوصیات توڅه حده مومو د وو- د دوئ' د استوکنے عادقه ېه مشرق کستا نکے دسیاٌګ منطقه او د سیر دریا علا قه ده- په مخاهنقثی د وره کښے داخلق ښة مشهور وو -او د دارايو ش په کثباتوکښے په هلتلنو نوموتو ذٌکر شوی دی - کر د ټولو ته مراد نهم دغه سائا قيال دی مشهوریوناق مورځ هيروډو ټس غړرٌک چه د زرکيسز د فوځونو په لړکښے د ګند مارانو اوپکتیانو. ذکرکړےه ده . دغه رګځ د دوی" ذکر دا ےکړے دےن- ساکیانو پرتوګو نه اغوسق وو -اوږ دے لفرول ټوبئ ے په سروه او د دوې سره خپ وطی غشی لینده اه پيش قونه وه او یو قسم تټرونه هم ورسره وو -چه دوی په ورله » ساغارس » وئیل ‏ دوی په حقيقت کښې اصلی «٣مورجین‏ ه سيق قباشل وو نیکن يرانیانو به دوئ؟ ته ساکیان وټیل که چه ایرانیانو به ټول سيق قباتيل هم په دےنامه یادول .- د هیروډوټسی د دك بيان تصد يق د« دالایوش او زرکيسزء دواړ بادشاطٌٌ دکټاتو نه ه مکیږ ی- په دے‌کتبا تو کښے د آمورجین » لفط څوڅایه ذکر شوے دے- او شاید په د دے نه مراد هغه ساکا قباتل وو - کوم چه د رو د آمو په غاړه اوسیدل- غرض د پورته وضامت نه داخبره معلومه شوه چه سا ا کال هم د سيق قبائیلو یوښاخ وو او دشېږے صدئ' قم په خُواو شاک د رود آمو په منطقه کټے اومیدل ‏ او دغانه بدوشئ ژوند بهځ تيرولو. دغه سا قبائیل دځ نورو وحتی قباتیلو چه په تار څ' کښے د یو ې په نامه مشهور دی - د دباؤ ١و‏ فشار په نه کښے د چل عهۀ نه په وتلو بو ر شول اود پاخترپه لور نه اوکړه- دغه وخت په باغتزکنے د یونانیا نوآزاه اومستقل عکكومت قم وو- او پارتیانو هم ددےه نه څه سل کاله ‎٣‏ سو په ایران کښ پل حکومت ات يلک وه- په ده زمانه کښے پاختری یو نانیانو د هند په علاقوکښے ځپل سلطنت 0065١.) ۱6 خورولو- دغه وجه ده چه پارتیانو هم ددوی د دے مصروفیت نه فائده احُسق ده. اود هرات په منطقه کټے په تاغتونو مصروف وو او ساکا قباتل د خپل کوح اوک په دوت کښے د پارتیانو سره بفامخ شول - اوو واړو قبا تیلو ترمياشه سخت جلکو نه شروع شول. د ده په نټ به کښے ساکیانو صجبور" دخپل کویح او تک رخ بد لکړو - او د سویل په لور روان شول ‏ او د « کپ » په علقه کڼے ے خپل حکومت قا کړو - د کی په اکغرو امتبالدتو په دغه زمانه کښے د هیرمند اوارغنداب ترمیضه علاقه مراد ده - په دے علا قهکئے د وړاندے نه د پارتيانو ځُنے اولس استوګن وو- د سا قبائیلو په راتلو سره ورو ورو دا دواړه قامونه په خپلوکښے خلط ملط شول ‏ او په ژبه. دودونو؛ دستورونو اوسیاسی روا بطو کښے ترخپل مځ سره داسے اؤکنډےه شول. چه د یو بل ته څ بلتونګران شو - دهیر مند او هامون علا قه د هخا منشیانو په دوره کښے د راغِیانا یازریانا په نامه مشهوره ده - وےه د سا یا قا مٌلو داستوګن په وجه په ساکستاناء مسشهوره شوه وروستو په اسلائ دوره کپے عرب مه رځینو دغه علا قه د . سععستان . په لفظ یا د کړی ده اواوس ورله سیستان و پُل شی - په « اراکوسیا »کئے د شبال په لور د غُزقْ پورے د ساکیانو مویو دک د دوئ د مسُکو اتو نه څرګنده ده دغه شان په لويديز لوچتان کښے د کوه تفتان په علد قه کټے هم د سا لا باد شایانو سکو ءات موتدله شوې دی او پۀ دک دلال تکوی په دکو يچ قلدت علا ة هم د دی" په حکومتکښے شامل وه- داخلق « ساکا قباُل » دل زماْ بهترڼن شمسویان وو.اودهفه زماے د لک په فنو نو کښے ډیر ما هران وو د دوئئ؛ د هرت انکيزے عامیابئ لوة باعف ددوئ؛ زره پوش سوارة او مشبوطه تیز رفتاره رساله وه د دوی :اد سورو سره په لوغ لو نه وےه- له .کپ » یوداسے علا قه ده چه دافغانتان په قَد یم تار ځ کښے د می تين لا تراوست هم مهم دے- په ختلنو زمانوکښے د دے نه مراد افتلم علا 8 و - صعیون سالګ چین زاتر هم دالفنا ديوے علا 2 دپاو دکوکړ د ک ‏ ود په هخه وخت کیے د دے نۀ مراد د پاپیسا ریاست ‎١‏ د صغه سلا قه ده چه د رود کال اود سیند د قطلی معاون سیندو نو نه سيرابيږۍ .وا دسا کا قبائلو د خکومټ د تشکیله تو په زمانه کېے د دے ته مراد په أئثرو احتبالاتو دهیرمند او ارغند اب ناوه که شی - 0065١.) ۱-۱ ددوی؛ دجک طرية د هغه وخت په نورو قامونوکټے مشهوره وه - يرا فکتبات هم دده خبږے مرسته کوی- چه د پارتیائو » په شان داخلق هم پيرښۀ شهسوار او غونړی جکیالان وو - د دارایوش سوم او سکندر په جل ګکښے چه کوم اه ٌکردار دوی ادأکړت وو د هغ تصدیق د هيرو ډو ټس د بیان نه څرګنه دے ‏ د ساکایانو د مسکوکا تو ته دا خبره څرګنده ده چه دوی په اول څل دم ک پن په منهلقه کښے د وړومبئ صدئ؛ ق - م په آغازکښے خپل سلطت تنکیل کړو .او بیا په سیستان او« اراکوزیا کښے د اقتدار د مضبوطولو نه پی دوی دګومل . ويي اد گره په در ګنها ١ومغرې‏ پلباب ته داووتل او داعلا 8 هم فتم کړپه . د دوئ ځن خَلق گند ارا ته دحلو با په لار داغلى دی اود بلوچستان او سنده علا-ة ه هم فتع کړې دی د«سکو)اتول نه ددے ساکایاو مضه په ګند ارا او شبالی دند باندے قرببٌا سل کاله (مېی د کش ق م نه ترسګگئ پورے ) په دغه ټوله علاقه چه اوس ورله مغرې پاکستان وئیه شی او د شبالی هند په ٌن علاقو د دوئ قبصضه وه. په دے سل کال هکښے دمسکوکاتو له نه د دوی دغلورو بادىشاهانو نومونه معلومیږی-او هغه «ماویسه .رس اول .٠آژيلرۍ‏ او« ازس دوم "۷ دی ماوپیس ۱- عِمما د سائا قباخيلو د مکومت باق شی احتمال لری چه دے به د ارغنداب په کځئ کے دق م په خوااو شاکڼے ټنت نشین شوے وی - - اوخل د ني سکگا.ق- م نه به غ اول اول دند هارا او پْجاب علاة په خپل ځکو مت کيشاط کړه وی - داهم احشال کيډے شی چه ددة؟ د سلطنت پوله به دمتهرے ته هم وړاندے لن وی دده قیاس مرسته دده ته کیږی چه د متهره دګکنډ والو نه د دے خلقورسا اپانو) یوکتبه برآمد شوی ده- په د كهکثب هکهے د یو مشراو سردار د مرک په موقع درځ اوغم او ددے خلقو له خوا د هغة په باب کپے دانتماق عزت واحترام اظهار شوے دے.کیدےه شی چه داکتېه د« ماولیی . د مرک په موقع د هخۀ هز و نف په یاد/ارکلے کښيتل شوی وی - دماویی د سلطنت صدرمتام دټیلا ښار وو دا سار د باختری یونائیانو پهاوغت کښے هم صدر مقام وو او په قد پبه زمانه کڼے د صند او افناشتان ترمینئه پواهم مقام نل شو - د ماویی اوددة دجانشینو مسکو کات د باختری یونانیانو د مسکو اتو نه تقلید شوۍ دی -کوم چه ددے غلقو نه وړادے په کند هارااو پنجاب ځکبران پاسة شوی وو په دے سسکوکاتو 0065١.) ٩ کښے په یویځخ په یونائغ ژبه او یوناض رسم ا حلط کښے د بادشاه نوم اودهعة القاب لیک دی - اوه په بل مخ په یواولمی ژبه زېراکرت) اوخروشی ریسم الط کپے هم هخه مطالب ليکلی شوی دی- دماولیس دیوسے رچه دسپینو زرو او په شګل کنے غونډه ده-) د یو څ عبارت چه په اولسی ژبه زېراکرت) خرو س مق رسم الط کنے لیک دے - په ده شان د ےو - اصل عبارت ‎ :‏ راجاق راجاسا مهاتاسا مواسا پښتو ترجمه بب د باد شا اتو بادشاه شاه اعظم مواس یا واسا- ماویس شاید چه په کال سک .ق ‏ م کښے وفات سوه ده ولے دسګګ قم نه دسشڅق م پوه د ده خلقو حالات په ټاره"کښے دی. او د دے وچه دا معلومږگ چه دماویۍ. دمرٌک نه پی به په دوئ کے د حصول اقتدار په عرض جٌِکو نه شروع شوی وي - داخاصیت د پلتو هم د ه. بچې د دے غلقو زپښتنو قباشلو) غُبط وتنظیم هم د یو مشرپه وفات کمزویه شی په دوی کښے دحصول اقتدار د پاره جلکو نه شروع شۍ- اوت هغ د بل مشرا قت د ارته غاړه نۀ ږدی ترڅو چه هغه د خپل زبره.ست مُضمیت په زور ټول قام په یومرکز راعونډ نۀ کړی ‏ په دے ډول په ساکا قبائلوکټے سم دا قبیلوی ځٌکونه ترشلو کالو جاری وو - او داسے معلومږی چه هره یل به د حصول اقتدارکوش شش وؤ لوتر ده چه آس اول ئنوے یوسردارچه غالبا د .زی د یا «آزوق . قيل مشر وو په ټولوقبيلو بالادسق حامل هک او دماویس نه پس هخه تخت نشين شو آزس اول :- په دے نامه د سال باچایانو پلړکڼے دوه سړی ټيرشوی دی سل نه پی چ هکوم سه داقتدارخاوند شوے ده هخه د آزس اول په نامه یادیږ ی- اود قنت نلشينه کال ے شش اق م نه شی - دا سړے يومقتدر بادشاه اود وسیح سلطت خاوند وو. د د ه غبږه مرسته د دۀ د ناے د سپینوازرو د هغه پ نْ سُوامسکو نو نه کیږ ی کوه چه دٌکند هارا او شمالی هند په علا قو کپے موتد-غه شوی دې د دۀ مل هم د ماویس ه په شان دی . د آزسی اول په یوسکه ددۀ نوم اوالقاب دايے لیک دی ‎١‏ - اصل عبارت ار .«مهاراجاسا- د راجاراجاساه ‏ مچاتاساء .ااساه پښتوژټبجه - شهنئاه شاه شاهان شاهاعظم بداس ز(اآزس) آژبيلزس د آزس اول نه پی ده آزیزس ه ران شوے دےه ‏ ددة دحکومت 0065١.) ۰ زمانه دش قم په خواو شا گڼ ےکغل سی ددۀ په یو سکه ددة نوم اوالتاب په خغروشی رسم دااے لیک دي ‎-۱١‏ ‏اصل عبارت ؛- د مهاراجاسا.ه سه راجاراعاساء .میاتاساه يل زاس« لپبتو ترجه ۱ شهنشناه شاه شاهان شاهاعظم ایل زا سارآزی لزس) ازس دوم ۱ د« آ د لزس » نه پی چه کوم سړه ککران شوے هے هغه دیس دوم په نامه مشهور ده - دا سړے په اکاثرو قرانو دآ زیلږس څوۀ او د آ رس اول تنسے وو- د دۀ په زمانه کښے د سیستان اواراکوزیا په ملادقه ے د « پهلوا یا پارټین . قبائلو یو نوی خاندان حکومت تشکيل کړو چوکه سائا باچایان دخپلو هندی مقبوضاتو په سلسله کښے د خپل اصلی مرکزنه ‏ تعلته شوی وو . په دے وجه په ارآکوزیا او سیتان کښے پهلوا قَبا لو ته داموقع په لاس ورغله په دو هلته خپل امٌتد ار زیات کړی- ‏ َلّ : ري دوم د حکومت دوره د سګ اق -م په ره نه شی د دے نه پس د د هھغاندان مسکو کات کم شوی دی .او د١١مکان‏ کيدے شی چه آزس دوم به د پارټئ باچایانو د لدسه مغلوب شوے وی هندی پاتين یاپهلوا يهلوا په ال کئے هخه پارټین دی کومه دمیر مند او سیستان په علا هو کيے استوکن وو- او د سا لا قبائیلو سره په ژبه ؛ دودونو . دستورونو او سیاسی روا بط وکټ خلطاملط شوی وږو دغه لخلوط عنصرغُئ خلئ د ۸ ساک و پارت » په نامه اوڅے څ د پهلو "په نانه یادوی- که چه و ئي شوی دی. د ارمینیا غلقو په پارټئ د پهلوا په امه یادول ‏ نو په دے وجه د پارتيانو د پاره د .. پهلواءلسه هم استهبالیری. دخمنوب طري افغانستاء دا پارتین د سلا قبائیلو سره د اختدط و آمیزش نه پی د یو مستٌقل سلطنت په کر شول تگر د دے دواړوگیائٌلو دا ختد ط په یه نسل اود سللنت په اموراتو کښے دومره زیاثٌا ده چه تاوسه پوره په قطی ډول د . سیستان او اراکوزیا « دسا کا او پارت د قيابُلو دبیلتون موشوع څه وام خکل نۀ دے اغتیارکړه ‏ کله چه وړاندے اووئل شول ساکا قبائلو په اول-ځل خپل سلطنت دارغند اب په نطته کے تشکی لکړد او بیا د فتوحانو په سلسله کنے خر دوی هم د خپل سلطنت مرکز باب ته 0065١.) ۱١۱ منتق لکړو-اد په دوی نپيے یهلوا د سیستان اد ارأکو زیا په منطته کښے دخپل سلطنت ‏ په تشَكِيك توکښے مصروف سشول ‏ چناه کوم وخت چه آزس دوم په ګند هاراکښے حکمن وو. په دغه زمانه‌کښے د پارتیانو یورس زونوشی ) په سیستان او اراکو زیاکښ د خپل مستّقل سلهنت بنیادکیښو د . دغه سلطنت ځے عالمان دهندی پاریټن اوځن ة دپهلوا په نامه یادودی ‏ د دے سلطنت اغ وونس نل شی داسړے ځواکه غالص پارق وواو که د ساک و پادت د لوط علصبرنه غالن د غرق پارتیانو لخوا د سیستان په علاقه کښ حکمران معلومیږی ‏ چه وروستو یا خود تاره شوه په- د« ونونی ‎۱١‏ ودد دجانشينو د مسکوا تو يو خصوصیت دا دے چه د بادشاه د نا سره د س په بل خ د بادشاه دورور یاځوی نوم هم په غروشق رسم المنطاکٌپے له شو ده او دا رواج به شاید چه د هوی دعزت افزاق . د وق او په خپل میت کيے دسلطنت په اموراتو کښے د امل تعاون دجذ به مد نظرجاری وو. د ه ونوشی . د يوے سک په په یو مخ د ھَغة خپل القاب په یونائ رسم ا طکبے د هڅۀ ة د ورور (اسپالاهورا )ذکر داے شوغے دبد اصل عبارت- . مهاراجابزاتا. سدرامیاسياء «اسپالاهوراء پښتو ترجبه:- رد) شهنشاه ورور رد مذه‌ب عافظ : اسپالا هورا د ونوش په یو قم مسکوکاتو کښے د هغه د ورارة نوم هم لک ته په دے مْسٌک وا توکتے د ونونی نامه د شهنشاه کبير د لفط سره په ينا رسم الط کے لیکلی ده- او دس په بل خ په خروشق رسم النطکے عبارت داے دے؛ اصل عبارت ۱( اسپالاهورا پوتراسا د را میاسیا سپالاگا داماسا پښلو ترجبه - رد اسپالا موراځوی رد مث هب ضاظ . سپال کا داما سا کله چه د ونونی د مسکوا تو نه څرگنده ده اسپالاههورا د ونوش وروراوشاید چه د هغۀ ناب السلطنت وو او د ځېپل بادشاه ورور سره ۀ په مکو کا توکښے نامه مب شوی ده د« اسپالاهوراه دخپل ناےه مسَكدِکات هم مومو د دی - اد دا يے معلومیږ ی چه یالوبه د دے ونونس نه پی بادشاه شوے وی -( هو یانه د ورور په وخت کنے ورله هم دخپل نله د سکووهلومق حاصل وو - د مپل غانداق دستورمطابق دا سپالاهورا د ناه په مس وکاتو کنښے دسک په بل څ ددة د ځوی نامه اسپالک" دا ماسا لیک ده- د سیک په یوخ یوناق رسم الط کښے د د ظ نوم دابے لیک دے ۸ 0065١.) ٨٣ » د یا دمشاه ورور» اسپالاهوراء اوه سک په بل مخ په غروشتی رسم الط کښے دا دے لیکلی دي ه- اصل عبارت ,- « اسپالاهورا پوتراسا « درامیاسیاءه ‏ اسپالاگاناماساه پښتو ترجسه ‎١‏ رد اسپالامورا څوغ رد) مذ هب شافْظط ‏ اسپالا"اداماسا ګند و فارنس ۱ په پهلواغاند ان کټ د ټولو نه مشهور بادشا هګندو فارتی دے. دده' د خت نشيۍ کال په تی ډول د هغ کټتے نه معلومیږی کومه په دت باي رضلعمرائ په کنډ والوکټے موند لی شوی ده داکټه دګندو فارنی دقُت نشۍۍ په یوو يش کال د ويساګ په پنتم په مال سل يکر کښے ليکشی شوی ده برق سن د (۵۸) قم نه شروع کيږ ۍ- دو دغه ومت ييے دکندو فارنس د تت نشیئ یووبيشتم ال په سی سنکږ ز۵") ته رسی ‏ نو بنا په دےکندو فارنی په مګل-م کېڼے تنت نشين شوے او په سهګه, سسلله کر کے لد ژوندے وو په مسکو کات وکښے چه د دت بادشاه کوم القاب اوعنوانات موبو د دی د هق نه دا معاومږ ی چه کنداو فارنی د پهاواخا ندان یو متتدر بادشاه وو او د اکشروعالبانو په یا لکښے د خپل سلطلت په آخری کالونوکښے د سیستان نه واخل د پنجاب اوستن پورےه ټول عاد څ د دة په سلطنت کښے شامِل وه د دةۀ د سلطلت مرکز دارغنداب په منطقه کے چرته یو څاة وو . دا هم ممکنه ده چه په ده منطق هه کڼے چرته دے بادشاه په خپل نوم یو ښارهم ٣بادکپه‏ وی او هخه څّ دخپل ناه په مناسبت د «کنداو فاره په نوم منسو بکړے وی - او په اوسئ قند هار کښے د هخه زوړښار دناه ريشه موجوده وی - دګىد و فارنس د حکومت یو مشهوره واقعه د سينټ طاس . حواری دقید انانه ده- يعق. دا و بٌل شی چه سینټ طامس څه موده دګند و فارنس په حکم قید شوے وو اوکندو فارنی د ده" د سوزولو حم کړے وو لیکن په دغه وخت کے د دے حواری په کامت د بادشٌاه سوګ او غړيدډے ‎١‏ و غه په خپلو کارونو پښبيا نه شو - او یواځ دا نه چه دا خواری د قید نه آزا دکړو به په خپله سه" هم مسبې دین قبول کړو- داافلساته که حقیقت وی ا که ٍ بنیاده فٌصه البته دا خبره درست ده چه په دے قیصه کپے چه اتد و فارنی اود هغه د خپلوانوکوم نومونه دکرشوی دی هغه ناڅ داګندو فارنی په مسَکانو ک هم موجودك دی او تار مرسته لری ‏ په دے قيص هکپے ګند و فارنس دمزږی رزريشق) 0065١.) سیا مذاهپب پپروکار ښجٌل شو دے ‏ دکندو فارتی په مسکو کات وکيے د هخۀ القاب دیُدانا فعافظ رن وغیره بیان شوی دی . ده علواناتو ته چه کٌلر اؤکه شی نو ددے معلومیږی په ددے واقع نه اول کندو فارنۍ د زردشق مذ هب پيروکار وو او شاید چه وروستو به مسیصیت ته مائل شوے وی ګندو قارنی د رګا رلکو اغلاگو او د مسکوکانو په لد د یووسیع سلطت خاوند وو .او هندی تهذیب ته ماځٌل ښکارږي ‏ داسے معلومیږۍ چه خپلو جانشینو ته دۀ مصنبوط هکومت نۀ ده پريښو د ۵ خ عالبان د سنده او پښجاب په علا ق وکن ے ګند و فارنی د ساک باچاآزس دوم حانشی نکي- دا خبره به شاید چه داے وی چه د سیستان او ارغندااب په منطتو کښے د خپل سلطنت داستعکام نه چی به ده" دا هندی عله ه قم کړی وی او په خپل سلطنت کټے به ځ شا کړی وی ددے نه دا هم محلومیږی چه دکندو فارنی نه وړاشښدےه پهلوا بادشاماتونکه « ونوش » و غره به دا هندۍ علاه نه و فڅ کړي-د خن پوها نو دا هم خیال ته چه دګندو فارنس په زمانه کښے د ایران پارق عکومت د خپل مروج انتها ته رسيدے وو -او د قدایم هخامنشی سلطنت د جانشین په میثیتک 2 د آرزو لرله چه په خپل سلطنت کښے هغه ټوے علا ة شامل کړی کو چه په مخا هنشی دورهکښے د دوی مفتوحه ملکونه وو. په دے بنا دوی د خپل سلطنت پها د وادی سند ه تر علا ة رارسوه وه او دپښاب او سند ھ علاڅ د دوئ په حکكومت کښے شامل وےه په دے بنا دا امګا نن کيدے شی چه دایران د پارق حُکومت ‎١‏ وګند څفارض ترمئه به په څه نه شک لکے تعلق کاش وو ددےه قاس مرسته د ده ایولوښوس » نوے یو شاق یوناق سياح لیکو نه هې لوۍ. داسپلدهة د سنګٍ په خوااوشاکښے د هندوستان دسپل په نیت راوتل وو د آران پارة بادشاه ورداش ز۶ه ‎٢‏ ده جها) د دۀ دآرام و آسا ئش په طرض دۀ ته اسونه او د طضرورت تورسازوسامان هم ورکړه وه -دایونافغ سياح چه کوم وغت ټیسله ته ااورسید نو دغه وخْت د ټیسلا حکم فرا اوتس (فزھاد) نومیدۀ ‏ دا سیاح ددةً په باب کیے داے لی چه ‏ ه حاکم د یو ویشت عالویو پچ غا غلے به دنشام د یوتانیانو سره څ دصقوۍ په ژبه زیوناف ) کې حر کو ه ‏ د فلسغ . ښکاد اونزه بانئ؛ سره څ مینه لرله ‏ دا کم د پهلوا بادشایانو د پارق امیرانو يوه مکمله نبونه وه ه د دے شهادت نه دا 0065١.) دا ګیاس مرسته موې چه د ګندو فارنی په وغت کښے دايران د پادق حکومت اودګنه هارا او پټهاب د پهلوا حکومت ترمینځه ضرورڅه نه څه تعلق قاش وو ګندو فارش په سشګث کښے وفات شو او داب معالومیږې چه ددۀ نه پی د دۀ وراره قښت نشین شوے دے- دا سپه په مسکوکاتوکښے په یوناق رسم الحطاکڼے ابدا ګنس او په خروشق رسم ‎١‏ حلطاکنے د اوادا ا زاسا» او د سيينټ طامسس په قیصه کټے د« لیداس . په نامه کر دے - د دۀ په یو سکه په خروشق رسم اط کے ددۀ نوم اوالقاب داسے ذکرشوى دی: اصل عبارت ‎ ,‏ ګندو فار براتاپوتراسا فيالباسا تراتراسا اواداځاشاسا پښتو نزجمه ,-رد)ګند و فارنسرد ورور لوة بادشاه ښات" ابداګگازاساو خُو زرو رار") ورکو نک اورتاگنس ؛- د« ابدا ګا زاسا ء نه پی په دے خاندان کټ بل بادشاه «اوټاکن ده - دده بادتشاه اود وړاندته ذکرشوو بادشاهانو ټر ميه د خپلوی پوره پیوند او تعلق نه معلومیږی . ځئْ عالبان داگمانکوی چه شاید دکندو فارنس ورور دے ‏ د د5 په مسکو کا تو کښے په یوناق رس (انط ّکښے د دة نامه د شهنشاه کېير اورټاکنی نپه الناظو ذکرکړی ده- !د په حخروشق رسم النطکښے په ځنے مسکوکا تو کښے په لمظ گودا» او په څنوکښے .و دراتا» ليکان مثوی ده- دسٌکودا» ليه ځن عادان هخه لنظ » ا ده ګڼ ‏ کومه چه د سينت طامس په قيصه کڼے ذکر ده- او په دک لفضارګاد) دګندو فارنی ورور ذکر شوے دےه- کن خلق دا لنظ دګنداو فارنس د چيل قبے فنصوص نوم کي - دا داسا لفظط د غروشتی رسم الذط په هغه کتبا تو کے دمم ليد ۀ شوےء ته. کوه چه د پشکالاوق رچارسدے) د واو سا نه راوتلی دی په هرحال اورتاکتنی وه یو بادىشاه په پهلوا ځا تد ان کښے د وړومئ؛ صداکرم) په دو شه شم کښے سلطنت که دے- دد د سلدطنت زمانه عمومٌا د ‎١١‏ به اا زاسا کت نه وروستوگتل شی - پاکورس یا پاکورا دا یاچا د ئےے- له په خوااو شاکښے سلطنت ته رسیدء دے. دد مسکوکات په شغل کښے غو اواکثر د تائے دی او په دواړو رسم‌التطونو کے نوب شوی دی . ديوےث سک ه یو جح عبارت په خغروشی رسم ال منطاکښے دا حم . امل عبارت ب مهاراياسا واجاق راجاساا مهاتاسا پاکوراسا پښتو ترحبه ؛سيی يانشاهانوباشاه شهنشضاه لو ة بادشاه پاکوراياپافوراسا 0065١.) سی دده سک عیارت د ساکا بادساهانو د مسکو اتو د عبارت سر مطا بقت لري. ملکنه ده چه دا بادىشاه د سا کا قیاتٌلو یو غړه وی - او دګند و فارش دجانثنو په وخ ت کښے 2 اکتدار حاصل کړپه وۍ او د ګند ارا په علاقه کښے ‏ خپل سلطنت قائم کړه وی لکه چه د راتلوکی تفمیل نه به د دے قیا س مرسته اوشی - په ایران کښے د پارتیانو کومت تقر با به سوه کاله قاىم وو وے د مشرق په لور دګند هارا او وادۍ سندھ په مزکه د دوئ! سلطنت کم و زبات اویا عاله ز.») قا پالة شو- داسے معلومیږ ی چه دند و فازنس نه ېی په دے خاندان کښے پرك جئے جوپ شوے وه - او په سلطنتاکښے د ژوال او کمزورئ علھ څرګندث سشوے وےه او په ده وجه دسلطنت مرکزی طاقت ختم شوے ١و‏ ملک په فغتلفو ریاستونو کنے تتیم شو ےه ده - د پهلوا مُکومت غاته دکوشانیانو په لاس اوشوه - داے نار چه د سلطنت دائشقال دا آخرئ لاقفیصله کن مک د ټکساه دفميل په خوااوشاکښے شوے وو دا شی انکشافاتو په دوران کے د آثار قد يبه ما هرښو ته د دے فصیل په کنډ والوکښے دغشو څوک او توبرے په لاس ورغلی دی چه هخه په ده چک کړے استعمال شوی وو- میټکنه ده چه خبله آور به د غشو ورولو نه دپی د فصیل د یو کي په پړولوکن عامیاب شوی وی اولاس په لاس جلک کښے به 2 په صورڼو غلبة موندل دی ددےه چک نه پس دیواهم مرکزی ښار په ډول د يکس هغه ميثیت غتم شو کوم چه د سوونو کالونه ده ښارحامصل کي وو د پُکِساد سره نزدو د شرټوپ نوه مقام پهکنډ والوکښے د ٢تار‏ قد پبه مشهور ماهر « سرجان مارشل » په یوخاورینه کټوئ کښے د سپينو زرو یوو ليت مسکوات مونال وو . په دے کښے ځن د ګندو فارنی . خْئ د پاکورس اوڅيد د ه ییاکد فیزس دناه وے- ددے دره واړو با د شاهانومسکوات په یو ځاة موند ے کیدل وکتدو فارنس ‎١‏ و د پاکورس د زما هغ د ئؤدیگیت نه علادوه په ده خبره هم دلالت کوی چه پاکورس به دګندو فا شی نه ىپی شاید په ګند مارا کښے خپل مستقل سلطت تشگیل کړه وی - او په دے خبره هم دلالت کوی په دگګند هارا اووادۍئۍ سند ۵ علاغ د پهلوا خاندان نه کوشافق خاندان ته منتتل شوی دی - 0065١.) ٨٨۹ د ساک پهلواباچاباؤنومونه و پښتوژبه د ساکا پهلوا یا د شاهانو په مسٌلوکاتو کښے زمونږ دغرض خبره د دے بادشاهانو نومونه , القاب او د هغ زٍْ دلیک طرز دے - د دے با د شاهانو نومونه يع ماویی آزس. ونونۍ ګندو فارشۍ» اورتاگنس او پاکورس وخیره په یو معين ساضت اوځګل وړ معلومیږ ی -١و‏ د مشرق ايرا ربامتری) ژب سرب تَلق لرۍ- د ماويیس او آزس نؤمونه په پراکرت کښے د مواسا» او » ایاسا» په شکل کښے ليک دی دا نومو نه اوس هم په پیتو ژبه کے د امواس (وایاس رایان) په شګل ک مر اوژونې دې - په اورتاگلنس کے ددے نوم وړو مے حرف زاور) په پښتو ژبه کښے په اصلی شګل کښے موجو د دے. هم په به ډول د ‎١١‏ سپالا هورا» او ‎١١‏ سپاله د۱ اما په نومو نوکښے د پښتو ژبٍ ریيښه موموده ده. دا نومونه اآګرچه د اغتری ژبه نؤمونه دی وے د پبتو ژه سره څۀ اىشترایف څرگند ده. په د ډول چه د دے دواړو نومونو وړومي جزو داوستاق ده راسپاء اود پښتو ژبه داس ‎١.‏ سپه) یو کله ده. سالرت اواوستائ ژ ره دپښتوژه د رل متبادل تویه په - که په دمه لفظونو د مقايل نه داخيره څرګنداه ده بس اوستا سنٌترت پښتو اوستاة اوسنسٌرتها د بښتو ککدر دوهی تر لور رد) ‎٣‏ دل رد رف » دپور ليور رد) َِ رل دسه (ھ۵۸5) داشه ‎٤٩‏ یه) ليس رف) ‌ زل) دا خېره داوسني فارسی په د پهلوی ژ ې نه او پهاوی دند نه راوتلی ده)او د موجوده پښتو شه د مقَایل نه ښه څرکن ۰ ده يعنی کوم لفظو نه چه په موجوده پښتو کے په زل) لل ادوا شی که په مشال کے دالفظو نه ,- فارمسی پڼتو فاردسیي پښتو دامنڼ لمن دور لر ے دود لپ دیوانه ليو 0065١.) ها ديان لیدل دستا لاس سپغدا سپلے ده لس راو دااے نورلقفظونه) اوس چه د دے پورته نومونو جزیه اوشی دو ‎١‏ سپالد« ب4 داوستا .اسپاداء شی ١سپا‏ په معئا د راس اسونو ) اوازلد) د رد په مه د (والا) يعف خاوند مک نو اسپالا اسپادا په مع د اسونومالک ‏ دده نوم دویم جُرزو رصورا) یا ‎١.‏ هوراه په اوستاق ژبه کښے د توراو ر ڼا مهوم لری ‏ په پښتو ژبه کښے دالنظ د زمور « اور ) په شگل کنے موجو د او هم دغه مفښوم ادا کوی ‏ نو د دواړه لفطو نو تر میځه د مفنهوم اشاراک څرگنه ده د پورته جمزة مطابق به د سپالد مور معئ شی د تیز رفتار اسونو غاوند - اوس به دوپه نامه ‎٠١‏ سپالا"ا داما » واغلو ‏ په دے نوم کتے اسپالا د اسپادا په معئ داسونو غاونه ‏ ددے لفظ رزٌا) او ه پښتو ژبه رگ) يومفهوم اداکوی - داد تصغیر عادمه ده - ١و‏ دلته په مع د ځوی ده - زرے) اوس هم په پستو ژبه کڼے د تصفر نَښْغه ده: « داماه» په معئا د سریاریامشر. نو په وی ډول ددے ټول لفظامعئ شوه .د اسونو دغاوند خو سردار ‏ د سا کا پهلوا باچایانو به دا قاعده وه چه دوی به دغپل سلطنت په لویو لویو مله قو بانده د خپلو ناشانو په درعه حُکومت کولو ‏ د دوی دا ناشبان به د هخا منشی دورے په تقلیدکے د ساپ په نامه یاد يد ل ‏ لفط ستراپ په سینکرت ژبه کی دکشا تیه او مهاکشا تر په په الفاظوطبطا دے . دا ستا پان به دا سائا پهلوا. هم قبیله او خپل خلنَ وو او دااے معلومیږی چه د ستراپئ (ګورزئ) دا عهده به د دوئ په خاند ان کے موروق وه . دوئ' به هسے په نوم د مرګزی حکومت عاتمعت وو وله عبلً به دوی خود غفتاره وو- دغه شان د ستزا پا نو يوے کورنئ په کا پليا کنے کُلومت کولو- داښار د رود پخ شيراه رود غورښد داتصال په متام آباد وو بله کورنئ په ټکیل کپے خکبرانه وه دغه رګ په وادئ جبنا او آبیئ کښے هم دا ستزا پایانوکومت وو . دآېئ داستراپانو. دکورنئ مشر چيشتانا. نومیدة - دغه لنظ پټولىی جخرافیه اول د. مُښتانا " یا . تښتانا» په الفاتلو یط کړه ده- دا لفظ د چیشتن » چیښتن ‎٠‏ څنبتن با تښتن په شکل کټے په پښتو 0065١.) ٨٨ ژبه کښے تراوسه ژوندے او مستعبل دےه او مع غ د "بادار خاوند ‏ مالک دږ سا يهلواء قبائلو داصل نسل »په اود دوی" د بادشاهانو د نومونواو ددویي په مسکوکا نو کښے چه کو مه ژبه په کوم طرز لی شوی ده. ددے په حقله په څه اووئيل شول که چرے په هغ غور او شی نو داوتيل په په څا په نه وى چه دبه قبایلو د ئبه او پښتو ژګ ز ميه څه نه څه تعلق منرور وو -او داو یل به څایه نه وی چه پارټان به د پِښتَؤ يو ښاخ وو - داخره هم د فر وړده چه د پښتنو دیو عد 3 رغورم ديوے يل (رشنسباق ټر) په باب کښے د ځٌن پوهانو دا خيال ودےه چه دا خلق د ساکا کائلو اغلداف وو نو موس داو ئتيد شو چه د پورته وضاحت په رڼا کڼی ساکا قباتل هم رور په څه نه څه شکل کښے د دنو سره واه پا شو اد . د سا عا پهلوا باچا یا نو په مسکو کا توکبڼے چه کومه ژبه ليکلی شوی ده هخه د د اوستاء سنٌکرت او زپه فارسۍ ) یو ضلوطمه لهجه معلومیږی- او په خپل ساخت ټے يو اولسی ژبه ده- دا ژبه پټٍیتا دپښتو نه" ده البته د باختری لهجو نه یو لهجه ورته وعلے ىشو امکان لری چه په دغه زمانه‌کڼے او شاید چه د دے نه به ورژزتده هم په "من هھارا اومشرق افغاستان کښے عامه اومروجه ژبه هم داوه ‏ اودابه دغط و کتابت ژبه وه اود اولس هره قرقه به پرے پوهیدله- چوکه دمسَکُوکاتو تعلق د اولی د هره ضِة سرو وو ئو د سا کا پهلوا خلبرانانو به هم دغه ژبه سرکاری او درباریکتلی وی داهم میکنه ده چه دا ژبه د ساا پهلوا غلقو خپله ژبه وی په هر حال موی داوئيل شو چه په دغه زما نه کښے به لپښتٌو ژبه هم دغه شان ول شوه څه رګ چه د ساکا هلوا باد شاهانو په مسکو ات وکچے په غز وشق رسم ‎١‏ لنطاکبے لیای شوی ژبه وتيل سثوه ‏ که چرے موز د مسکوکاتو دت ژبه ته کر اړو تو ځے مسکوعاتو باندے د بادشاه نوم اوالتاب دکلبه اضاقت سره ذٌکر شوی دی او په خي مسکو اتو کتے داضافت عرف نشته -که ېره موښ د مسکوکاتو ددے ژبه د لیک په ترکیب غنوراوکړو ‏ نو دا سے معاومیږی چه په پښتو ژبه د نره لمح ویوکی پښتانه هم دغه شان خرے کوی او ددوی داخېرے ليکل هم په ده ډول‌ئثی غه رګ په په دے مسکوکاتو د بادشاهانو نومونه اوالقاب لی لی شوی دی د به مرغه د پښتو ژبه د ډیره چخوانئ زماۀ څه شونه نن ورځ په لاس کېے شششه - دپښتو ې سبتاً زاړۀ اوچلواق کتابونه چه کوم نن ورغ موجود 0065١.) ۹ دی- د هخوی لهجه اواصل الفاظ په اوسئ؛ لهجه کښے دی لکړےه شوی دی او دا اندازه نشی کيدے چه دن نه څهِ سوه کاله اکاهو پښتو ژبه څه رک وغد اول کل شوه - البته اوس اوس د پښتواکيډ يئ پلښور یو يورسي؛ په زبار د «مروتوکسرونه ‏ نَوے یوکتاپ په خپل اص شکلاو لهجه کښے چاپ شوے دے- داکتاب د رے لهے دېښتنو د ژبه سا يوه پنوائ؛ ښونه ده- چه موبل 2 په اصاى شکل کښے وو او دا ورنه معلوېږ ی چه دن نه دوه دوه نم سوا هو به د زه لو ویوئکو پښتنو څه رنګ خضرےه کوے او د دوه داخره به خه رګ ليکدل شوے- ددے کتاب ته یو څو مثالونه پيش کول ‏ به ذما د دے پورته قیاس په مرسته کښے ے ځا یه نۀً وی دوه سوه کاله وړاندے د دوه زره کاله وړاندے دګنهد هارا یو ره لمچ پښتو ١ولسی‏ د به چه په مسَوکاتو لي ګل شووده اول مال ا رق معرف اشضا فت رق حرق اضافت يی که په جرسه !رف ميړو سد .نه راخا(څ)راجاسامهاتاسامواسا خبرے وایه مطلپ :- !ے جرسه |! (اوس) بس کړه ‏ راو) زد دئ) ميړو خبره وایه --- زد دق شاهانو شاه, لوڅه یا هغاه ملس دویې مثال ,رف عرف اضافت - - - -رق) حرف اضافت تارق) شاغلتو جبرے ميلے مها راچا .راچا راچاسا دد ---- ته داتله ګودو فاراساه مطلبپ ‎١‏ - دد) تا د هٌواېړدئ خره په عله که کښے مشپورے وه - --- شپهنشاه رد دشاهانوشاه .کو دوفااساء دحري اضافت ته بقر مثالو نه دریم مثال ‎١‏ احبد زوپة شهزمان بل غنزاده زویه عالموو --- - « مهاراجابراتا» دراهمیاسا ‏ اسپالاهوراء مطلپ ‎١‏ دد) احمبدغوی شيزاده داو اغا نزا ده وي عالم وو سل - رد) شهانشاورور---- اسپالاهورا څلورم مشال «- برا شم وی جعداد وه 0065١.) "" خا ورک پرکت وو- - - - - - د سپا لا هور پوتراسا"-... ه سپا اا دامالاه مطلپ ې جمعدار رد) پراش موی وواوغدا لو برکت وککړے وو - ره) " سپالد هورا ځوی « اسپا لا داماسا» د دے مثالونو نه مو ته په ګند هاراکښے د ساکا پهلوا باچایانو په مسکو اتو بانده په خووشق رسم الط کښے لیکلی شوی يوے ار او د پښتو ژےه دتسبتٌا يوے زړیے ښوغ ترمڼاځُه د و يا او نیک هم آ هنک معاومیږی . د سا یا بهلوا په دورهکنے او ددے نه‌وروستو دکو شا نیانو په زمانه کښے هم دُګند عارا او افْمَانَتٌ په اکټرو حص وکټ د سا قاسلو اولسی ژبه وپل شوے . دلته‌که بیاد صقق او ژبپو هان ښاغلی مارګن سیټزن وینا ته پام اوکړو په د هغ له هنه د دة په خیالکټی پښتو به دسا کا قبائلو یواهوسی ژبه معلومیږی ‏ او بیا داطالوی لٍوال وسن وینا هم را یاده کړو - چه د پاريانؤ ژبه دمیډی ژس او سيق قیا ملو د ژبو تر مینځ د اتصال کړئ وه۰- نو داو يل په په ځایه نه وی چه د ساکا پهلو: قباٍلو ژبه به هم پښتو یا .پښتو ته نز دو دوه- او په دك غیرړه دلال تکوی په داکبَایُل تر ديرے مومه د نپښتنو سره په ژور نزدو تعلقاتو کښےګنډ لك پل شوی دی دا څیره هم دکګر وړده - په په ګند همارا کښے د ساکا پهلوا قبائلو د را تلو نه ډ یره زمانه اا مو موز په دے علاقه کښے د پښتنو د موجونئ نه نبریو- نوا ډیره اغلیه ده چه دا مو جو ده ینو به د ساکا پهلوا او کٍتیانو. د اغتاد ط اوآیزش نه پیدا شوی دوي- 0065١.) ١۹۱ دکوشانیانو دوره د ساکا پهلوا نه پس په افغانستان .ند هارا او د هند په شبال مفریي عندقو کښے دکوشانیانو حُکومت شروع شو کوشانیان څوک وو؟؛ په لنډ ډول ددے تفصيیل داےت ده د- یوې یا پو هک ې که چه وړاندت وپل شوی دی سيق قبائیل په غتلفو قبایلوکيّے یش دو اوچوکه دا قبائیل به آکثرغانه بدوش او په خپل مین کښے په جکونو اغته وو نو په ده وجه دو ته علیف قباتٌل نۀ شوو يل په د ه سيق قبائلوکښے ځے قبائیل د يوي یا یو هې په نامه مشهور وو - د دو صدائ ق ‏ م دښے په خوا او شاکښے دا يوې قباتیل د يوت بل ېل هوک نو" ۰ د دباوٌاو فشار په نتټبه کے د خپ عد ۀ نه په وانلو پیو رشول او دمسصرا ة ګوي په قطی عله کو کښے خُوارة شول - اود ده نه وروستو دزملۀ په تیریدو د سیو دریا او ده د آمو ترمیغته علاقه کښے استوگن شول- د مل قم پوه لد دا قا ځٍل د رود آمو په قطی علااگو میشته وو - په دے زمانه کښے د رود مو په جِنوي علا قوکښی چه کوم خلق او سیدل - د ين دیکوالو مطابق هفوی د . تاهیاء په نامه مشهور وو - داخلق دتاهیا) هصے په شیرکښے خوډ روو -وځه ې بدو امئ پسند او بارت پلیشه غلق وو - دغه وجه ده چه په لږه موده کښ يوهې قباتلو په دوی خپل اقتدار قاش کړه ‏ يوې ایل دسنکگ قم په خواو شاکښے د ناد مو نه دا پورث وتل ١و‏ د باختر په علا که کښے خپل اقتدار قا دم کړو- دغة وخت داقام ریوې) په ېنو له . هوګ نړ» دا نوم چیئ ليکو الو د هخه غانه بد وشو قبا يلو دپاره استعمال کړےه دے کو م په عیروډوټس د ستهين » په نامه یادکړی دی- 0065١.) نا لویو قپلومتتىل وو -او هره یو قبیله د خپل سردارماقت وه په دے قبائیلو کے ديوے قبیل نم « موی شاتگ» وو ددے قَبل سردار رفته رفته په نورو څلوروقبیلو هم خپل اقتدار قا کړو او د« کوی سالک » قَبل مشرد دے ټولو قبا تلو باىشاه شو او ددے بادشاهئ نوم د دے قَيل د نوم په مناسبت کوی شاک شو - چه وروستو په استصال سره ذ ‏ کوی شالګ » نه په کوشان ‏ مشهوره شوه او د یوي نوم دمينځ نه اووتلو ‏ دکوشانيانو د سلطنت په ٣۳غا‏ زکښے د «کابل او ایا » په علاقه‌کښے باختری يوناياً په ساکستانا » او اراکوزیاکښے يهاوا او پۀکند ارا او د ایاسين پکخئ کښے » سافا» کلمران وو - د هََِةً د ه باو او فشار په لته کښے چه د شبال اولينو ب قپل د لورنه بلفتً یونانيانو هسو سکولو ‏ د دو مدود ُکومت د پهلوا په مضه کښے راغ او با د بهلوا یادشاه کندو فارشی" د جاښشینو په وخت کے کو شانئیانو ته منئقل شو دکوشان خاندان باق کجو لدکد فیزس .تل شی - په اغلبو احتمالا تو کیولکدقزي. به د سن په خوااوشاکښے دکابل او کاپیسیا عادقه فا ه کړی وي .او دستل- پورے به دګندهارا علا قه داباسیند د غري غایه پوه په ځپل سلطنت کښے شامله کړی وی او د دت نه پکُلس کاله پس د سشئه په خواو شاکټے د ياد د فصيل په څواکڼے هنه خوړه جلک شوے دے په د هخ په نيچ ه کنے لل ولا کد فیزس د شمالی هند هم ماک شو د دے جنک فاتح به یا دگیولاکد فیزس څوة « د يیاک د فیزس . وو او پاهغه‌دے نومه سپه سالدر یا ناثټ السطنت چه په مسکو توکښ د « سوژ ماس » يعئ من گګيره» په لفظ ذکرد ۵- کو لاکد فیرس داتیاؤ کالو به عمرکښے د (رسشث) په خواو شاکے وفات شوے ده- ددۀ مسُکوعات دکابل د باغتوی یونائیانو د آخری باچا » رما یوس . دمسَ اتو په تقلیدکښے ضرب شوی دی - د دۀ ديوے سک په یو مخ په خروشق رسم احط کنے ددة ناأمه اوالقاب دابے لیګ دی «- اصل عبارت ,- کیولاکاساسا٢وشانا‏ اوواسا د ه د هراماق اساء پښتو ترجه( کیولا کاسا (که فیزس )کوشاق شاه ددار صسافظ دن په یوه بله غونډه سي سکه چه په شا باندے څ د« یندی » ربلق) اوشښ تصویردے - په خروشق رسم الط کے ددۀ نوم اوالتابا داے ليک دی؛- 0065١.) ۳ اصل عبارت ,- «مهاراجاسا» «راجاراجاساء « دوا پوتراساه ېو لا کا وا٧‏ فزاسا پښتو تزَجِمه ۱- سشیينشاه شاهثاهان هن نسانځُوة کیولدکدلیزس ويبادا)کد فيزرس دکوشان خاندان دم بادشاه د مسکوکاتو ې شهلتّ دبپاویو قیزس پےے دا باچا په تاریو نوکښے دکد فیزس دوم په نامه هم سۀ هور .او غالبا چه په سک یا سشکۀ کښے د خېل پلدر د وفات نه پس باد شاه شوے ده . په دے زمانهکنے دایران پارق حکومت د رو ميا نو سره په جنګو نو کښے بوغت وو- دده وشعیت نه که قیزس دوم فاثده واخسته - او د اوس افغاستان تم تفرياته علد ة له آریا رهرات) «ساکستانا» زسیستان ) اراکو زیا ( د قند هار منطقه ) وغره فغٌ کړے ‏ او د هند په لور هم د غپلو فتوحاتو لمن خوره کړه- سشهور ١نگللیسی‏ مُورځ مسیتر وشنټ سبته » دکد فزس ددم د هتدی فتوحاتو په باب کښے داسے واقّ ددے خېږے احثبالات موجود دی. چه دے بادشاه به د پثېاب او دکنګا د ميدان يوه یوه برغه فا کړی وی داامان هم شته چه دے به داباسیند نز دصاه هم رسيده وی او په ده علد قُوکے چه د پارتیانوکوغ وړه وړ راجواړپ وے هغه به غّ د مینځه لرے کړی وی ‎٤‏ د اکثرومورځينو په غیال کښے د شبال غري هند ټوا علاة د دخ په کو م تکښے شامل وے ‏ داامکان هم کيدے شی چه متهرا به هم د ده 4 حکومت کے شامله که : دو وییاکد فیزس.مسکوکات دګد ګیزس اول دمسکوکاتو به بت زیات شای !ود نقش ونار په اظ داقن په اصولو جوړ معلومیږی ‏ ۱د داغالب امان دے چه په مسکوکا تو کښے دا وق به دګندصارا داماق نتیبه وی په دے مسکو اتو باندے هم په یو مخ یوناق او په بل مخ حزوشق رسم الط دے لین د یو یونافی رسم الط موجونی هسے یو تقلیدی خیره ده دغه وخُت دارسم الط دعام استعمال نه وتل وو - البته په مسکو کات کنے صرق د تقلید په ډول جاری وو او د بادشاه د دوم التابونه به پکئے نورځه نة شو لیکلے - د وپیاکد فیزس د سلطنت موه تقين په پقيې ډول نه شی کيدے څُدءالاً له دا نامه چيی لیکوالو د زبن کو چئ ) ‎٤٤-٠٠٠٤ ٤(‏ ن) په لفظ صُبط کړی ده- لع د متهرے نه څوارلس میله له د« مات ۰ نه کلی نه دنۀ څسټه برآمد شوی ده 0065١.) ۷" د ده د سلطنت زمانه‌رمم) کاله او کن ة زب )کاله‌کي وه دوفات ه سلشخے. ويیاکد فېزس د خپلو مسکوکاتو له ينه د « شیوا »ء پیرو معلومیږې - د دۀ په وغت کښ دساطنت دولشندای اوهوسائ د سرو زرو د ښکلی مسکو اتو نه څرگنده ده دد دیوسک په یو خ په حروشق رسم الط کښے دد نوم اوالقاب داست لل شو دی.ء - اصل عبارت : » مها راچاساء » راجاق راجاسا» » ساروالو ١٠٠بشوراسا.‏ «ماهسواراسا. هپباکپتی شاسا» تو ژعمه ,. شهنشاه . شاه شاهان ره دئپابادار دشیوا پیرو کار عیماکپتی شاسا ر ويياکه فیزس ) د وپیاکب زس اوکنشکا د قفت نشيئ ترمینته زمان هکځ ديو دا سے با دىشاه مسَتِ موند ے شی په نامع څوکنده نۀ ده -او په مسکوکا تو باندت ۀ په یوناق رسم الط کے هسوژزمځاس »لفنظ لعل دے ‏ ددے لفظ معئ .لو ښات ورنوؤک » کيږی ‏ ددےت سړۍ په حقله د مورغینو خیالات او قیاسات للتلف دی - وه په غالب کبان داسړےه به د و يياکد قیزس دلوری نه ناك احعکومت وو. او دکو شاق باچا په هندی مقیوضاتو 8-4 حکومت کولو - اود سک ومعالوحق به ورله حاصل وو- دده قیاس مرسته د دےه نه هم کیږ ی ‏ په د« سا کا پهلوا » په دوره کښے هم داسے رواح وو او د شهنشاه سیه سالار یا ورور یا بل قريې رشته دار ته به د نیابت په حال تکښے هم د خپل ناے د سک ضر ب کولو مق حاصل وو لکه چه دا يے مثالونه مونږ د دےه باچایانو په دوره کښے لیدلیدۍ . سوترما س . مسکوٌات په تانه او سپښو زروکښے یواڅ دا نه چه په زی هند کښېے دمالوے او بنارس شعاد ة پیدا شوی دی بلکه د کرام رکاپيا په علا ته کښے هم پریوانه موند لل شوی دی- دامسکومات آگرچه پریوانه دی وله قربباقريٌا ټول په یو ډول او غه خاص جدت نۀ لری. کنشکا؛- د ویماکد فیس نه پس چه په کو شاق ځاندان کی ے کوم سړے حکومتا ته رسيیدۀه دےه هخه په کتیاتو او مسٌکو کات وکښے دکنشکا په نوم یاد يږي دغه بادشاه د . شاه ګند هارا "تب مشهور اد په خپلهو مسکو کا تو کښے د . راو لانو راو« یا شااو نانو شا ؤو بيعن د بادشادانو بادشاه بل شوےه ده- د کو شانانو د نارڅځ" په حقله علوماً اه دکښشٌک د شښمیت په عقله ُصوصٌا دا 0065١.) ۵ یوه ډره غجیه خبره ده چه سره د دوی د دے لوڅ دیدبه او شهرت څچه ترڅوغو پړدو په مرکزی آنسياکښے خور وو - د زرګونو مسکوکاتو او پريوانه کتباتو په موموگ کښے چه تتَريبٌا د هخه د ټول سلطنت دوره څ راٌکیره کړی وه . با وجو د د ستشآرت »ء چیی او تبق ژ بو د پذواف نوشتو او ليکونو او سره د هغه قَ دم 4 سره ميس چه دد د القابو اوغطابونو سره د متهرے د غوااو شانه پیدا شوی ده با هم دکاشک د حاوس تارڅ: نا معلوم دےه او دا خپره په واضْع ډول لد نه ده محلومه چه کنشکا په کوم وخت اوکوم شک لکښے تخت ته رسيدےه مه البته د مورطنو د غالب توت په خیال کښے د د٤‏ د ئخت نشین؛ زمانه د سا په مین مینځ کښے او په غه احتمالاتو په سشدا کن تل شی کنشک د شاهګند ارا په لب مشه ور وو- او په دےه وچه د ده سدطنت ته په دکند هار سلطنت هم اوو تل شو - د ده په سا طنتاکښے ټول افغانستان ګند هازء سشڼالی هند ردگنګا ترمیدانونو) او په سوپل دوند نمیا چل تر طرونو » د ټی په لور د پامیرنه په قیله د سنکیاتګ اورود لعارم ترکڅئ پور خلور وو - د دة په سلفت کشے د پارتیا تن یار قند دکشر برات او کاټميا وان غوندے صو په هم شامل وے اوددے وسيع سلطنتا مدرمکام په ند ارا ښے پوراشاپورا رپښور) وو - کنشکا به د خپل وسيع سدطنت انتظام د دوو د(رالګلادو نه کولو. د ده گرماف صدر مِغَامٍ د کا پا ښار و و- پوراشا پورا دپیښور) د دۀ سرماف؟ دارالفخلافه وه- دایار کر چه د دؤردکو شا با دشانما نو په عهدکښے هم مشهور وو وے دکنشک په وعلت کښے د شهرت انتها ته رسيدے2ے وو- د دۀ په نما نه کلے دا ښار د ګند ارا آربها او ډو دا ن "لیما تو يو لو ۀ مرکز وو اکرچه د حغفریا تو په لټچ هکے د پښور د زړوکنډ والونه خّة داے ډیرڅیزو نه نه دی راوتان ‏ چه د هځ نه د دے اښار د لوا عظطبت اوشانوشوکت پوره پوره اندازه اول با هم د شاصی آبادیانو په لړکے .په دنا ----ستا له دکششٌک دا قد دم په سره مجسبه په په خپل وطف لياس کښے ملیوس ده. (و د فن کارئ' پوه ې نظيره ښو نه ګنل شی - دمات نو ے کلی نه چه د متشرے نه طوارلس میله لړت د داو تل ده. ردت اېسے سره د ویياکه دیزس او د . چيشتانا ‎٠»‏ چے هم دی .هوِيشتا نا هه سړه ده چه د » سا کا پهلو- چا ینو په لړک ذگرشوے دے - دکننگ او ويياکد فیزس يوا ۀ ج د دواړه بارشاهانو د مد نزدیکت څرګند وي " 0065١.) ۱۹ دسرماقً صدر مقام اهمیت پر زیا تر ی ‏ د هغه شاندار معېد ذکر ضروری دے . په چیی سياح . فاهئ . د هغ ذکر په ډرو شاندارو القاظوکنسکړے دےه. د دت معېد مینار د لور وسوو فټو نه زیات لوړ او دمنکش لرګ نه وړ په دیارلس مزله مشټل وو دا معبد د هغه وخت په ټوله دیا کئے د ټولو نه زیات ښکل اوعظیم معيد ین شو . اولز ډړره مودے د دانیا د سيلا نیانو د توجه مرکز وو. داخانتاه یامعید دموجو ده پښور دګښغ دروازے نه بهر په هخه څا2 آباد وو چه اوس د شاه ې . په ډیرئ یاديړږی- د سشنله. د حغریاتو په نتيېه کنے د دےه خانقاه بنياد معلوم شوے وو. چه دوه سوه او شپږاتارومم) فټه بيط ے لرلو ‏ دد نه د دے عبارت د عظبثت ان ازه ککيداا شی. داے معلومیږی چه په دغه وت کے په ټو لل هناو پاکستان کښے دومره عظيم عبارت بل چرته نۀ وو د حقربائو په دوران کښے په دے ما کښے یو ښک صند و قپه هم موند شوی وه چه په هځ کښے دمهاتابده څه ترعات وو - په دے صندو قپه دکنشناتصوړٍ موجود ده او مهرة هم پر نکیيدله وو - په صندو قچه باندے د.١‏ سالا » نوے یو سړی دستنط هم څرګندیږي- د۱ نوم یونانْ شان معلوميږی ‏ اغلبه ده چه دا سپه به دکشا د عمارتونو مهتمم یا اوور سینژ وو - داصند و په نن ورڅ د پلیښور په عجاث غانه کښے د قدیم تارڅ د يوے نادرے قغ په ډول ګنوظه ده -او په صند وتچه کښے د بباه تبرکات » ده برهباءحکومت ته د پاکستان د لورۍ نه د خو سګالئ دنه زیرا شر ورزکړےه شوۍ دي- د پور دا معبد لکه چه مسټرونسټ سمپّھه وا د شپږه صدۍ عنیلوی په آغاز کښے د چيای زا شک پن رسستشه) د وینا مطابق چه په دغه زما نه کے ند هارا ته راغ وو لاهم هغه شان په خپل زوړ شان و شوکت ۳ب د وو- او د د له چیې زاتز ې ول تردے وغته دره کله په اور سوزبیده اوخراب شوے وو اوه دوپارو بد باره د هفه ونت د بادشاهانوله خوا تصرشوے وو په ده ډول دکنشک په ود تکښے په دے ښار کن د بوداقْ تغلياتو د پاره يوه عظيبه جامعه ا خانقاه هم (باده وه داغانتاه هے صدی مسلېق پوره لا با ده وه او ممتازبودائ الم » و یراد يوا لیدالې وه- دينڼوآین -کوشانان دحل یا د یه گردۍ؛ په زما نه کنے دڅه خاص دین و نن پیره کار نه وو وه کوم وخت چه د وی د #هذیب په دانئژه کئے داخل شول او ککومت ځ تیل کړو .دغه وخت دوی د زردشقی مذاهب پيرو معلومیږ ی ‏ وے هرطه 0065١.) ‏سنا‎ چه دخپلو فتوحاتو په سلسل هکے افغانستان ګند هاراء وادئ سنداه اوكنگا ته اورسیرل نو د لنتلفو مذ ' هبو نه د تاتر په ناعه کئے دوی د مفتوحه ملکونو ټول ارباب الانواع رم اوګنل ‏ اگګرچه دکد فیزس اول د یو خاص مذهب په حقله څه څرګند بوت تشته ‏ وه په مسکوعاتو باندے د هفۀةُ دلب » اه دپیدار» نه دا څرګندیږۍ چه هغه به هم ټولو ارباب الانوامو ته په درنه سترګه کتل ‏ داخېره هم د قروړده ‏ چه دهغۀ څوڅ کد فیرس دويم د. شیوا» پرستش ته مائل ښکاری ‏ او دځ عالبانو په خیال کښے د هند د فتو حاتو نا پس هغه د شیوا». پرونتوے ده دکو شا ئنانو د کومت په ابٌدا کښے په ملک کښے بودائ او اوستانْ دڼونه دواړه مروج د ه- اِگګرچه زرد شق آنين غه د دوو صدیونه د ملک غاتیزه عمے د بودا3 آنان د پاره غالیکړے ده او ده په هاء فلسفه په دے مرکه خغوره شوی ده ځله وه د اشوک ذ مذ هې شعغفا په ټّجه کټے بده مذاهب د ګند ارا په علاگه‌کښے خور شوے او د هندوکش ت جنوې لمنو پورے رسیدل وه کوشانيان هم د دے دين سره متعارف شول ‏ د کاپپیسا دکنډ والونه ځٌن داسے آ تار بر مد شوی دی په د حخ نه د کو شانانو بده مذهب ته د راوړيدلو قُیاس مرسته موی دا څيره هم د تعجب ده څپه دکنشک دزماأکتات او د هغة مسکوعات د بد ته مذاهب سره د هخه مقیادات او احثرزاماو صنا څرګند وي : وےه داخبره لا تراو سه شوت ته نه ده رسید لی چه کنش عا به هم د«اشوکا» په خان بد ه مد هب قبول کړه وی - آکرچه ډير قراق په دےه خبره دلالت کوی چه کنشکا دخپل سلطنت په ۳ حزی عالو نه کښے بد ه مۀ مب ته مائيل وو- دکنشکا په مسکو اتو کښے د تورو ارباب الانواعو په تان په یو سکه .وتم بداه » ھم د دیو تا په ډول مش ده- به هرحال دؤمره خبره يی ده چه د ځپل سلطنت په آ هری کالو نو کښ ےکنتك د پرل مذ هب یو سرګرم مرستیال 99 - د استوکا په زما نه کښے بدھ مذهب یو خځامص مذ هب نۀ وو بلگه دژوند یوه غاصه فسفه وه وتم بد ه يو« د پوتا- ته بلکه یواخلاق معلم او مصاع وو چه د خپل نوی فليغ او اخلاق اصولو په رڼا کے ة خلتو ته د ژوندانة د فهسو نو نه دغلاهي اود فر وانا رد ژوند آ ری سکون او ښات ) (د ره ښشيله - فیالات .ېډ باتا امساساتء 0065١.) ۸ اواضغال پاک ساتل او په دغه ډول یو غو نور اغلاق اصول د هغۀ د تعليم خلاصه ده- د شهباز ړڅ کتبه چه دا شوکف فرامٍن پرے لیک دی . ددے غبرے مرسته کوۍ. وےه دبد ه مذهپ په تارڅ' کښے دکنشا نوم په دے وجه هم قابل امتزم ګيل شی - چه هخه د او کا په شان دبد ه مذهب دتعلیاتو دد وين دپاه د بو داغ مذ هب د مشهورو او لویو لويوعالىانو یو فیلس مقررکړو او د دے فلس د فیصلو په نتٍصه کښے بد له مذاهب یونوے شعګل اختیارکړو ‏ دکنشک ترزماغ په بده ماسب په کو مه طريته وو. هغه طرية ته په هّ حينایانال زه«صھره«س يعف د ات لنډه لدرو له . د دے طريقے اصول او ۳ځن په هغه مد مې لس کښے مد ون شوی وو -کوم چه داشو کا دحکومت په ونت کے د پاټلی پوترا رپټنه ) په مقام ملعقد شوے وو وروستو په دغه دین په ګند ھارا او افغاستان کښے غورشو.نو د زماغ په تيريدو سره وکن هارا دعالبانو له حُوا په دے اصولوکښے د تبد يلو شر شروع شو او په د کنشکا دوره راغله نو په دغه وخت کښے د دة د مرست له کله ند عاری عالىانو ته داموقع په لاس ورغله چه خپلو نغظریاتو ته عىلن شګل ورکړی ‏ چناځپه د کنشکا په کې د عفه په سريان دالملافه رپلیښور) او یا په کشي و کښے د بد ه مذ هب په اصولوباندے د غورکولو په طرض یو لو ټیلس منعقد شو - څه ککښے په سوه د بد ھ من هپ مشهور او نو میالی عالبان شامل شوی وو - دا لی د واسو میترا ( ‎)۷٧٩٥٧ ٠٤۳٤١۸‏ نوے يوعالم چه دنه هار اوسیدک اوه من هې علومو او فلسفه کښے د کو شان په ټول سدطنت کښے څ سارے نه وو د صدارت لان اه منعقد شو يه بل عالم په نامه 2 ه پارسواه او دګتد هار باشند اودکنشٌک درپاری او مذ هې مشاور وو او د بادشاه سره به فروفت په پليښور او کشمیرکښے موجود وو اومذ هې تعليم به ه ورکولو ‏ په دے لس کنې هم شامل وو دده لس فيهل د« اسواکوساء نو یوادب چه دکنما د زماے یولوےء بهثرن لیکوال .لو ۀ اديب ء ډراما ټسټ ه شاعهر فلسف او د ډیروکتابونو ممضف وو به قلماولي شو" دغه لیلس د بث مبامت نه پی د موریادزما ه سدود يودائ آبن په وسیع تن مفهوم کبنے قبول کړو. او د دك مکتب ژ به څ سنسکرت 0065١.) ۹ اور وله - د دے مب یالارے نامه د زړه لارث په مقابله کئے » مهایانا (ر« ۸ ۸« هام ) يی د ئٌات لوه لدرکو ده شوه چوکه دنوی طريقه ‎٠‏ یالايه رکين دګندهارا عالبان وو ئو د زيے لابيث په مقابله کښے د دے نامه سثمالی لاره هم شوه ددے نوی لارے د حرکینو ددت اق اما تو اوا صلدعاتو په غلاف دخنوپ د لدارےه بوداقً عالبانو ډ یره غوغا پو رته کړه اوددوی د نظریاتو ته یاطل ‌اوول. ددے ۍیاس د مدر » واسو میةآرا د نامه د د بو داخ عالبانو د فهرست نه اوو هله ددے نه پی په دوه م هی نظرغ په دوه لنتلنو شکلون وکښے اجرا کيد ے- او د دواړه ډلو اغتلفات دومره زیات شول چه د هره يوے ډے لارے « پیروانوه ځپل هو معابد او مذ هې حلغ ب .ےکړےه ‏ کند هاراآرټټ ۱- د دے فيلس د فَيميل په نټ ته کښے پ هگند دهارا کښے ديدنه مذاحب رڅ بیغ بدال سو وتم بد ه چه په زړه لاره کښے د يه مصاح اواغلاق مطلم حيثیت لرلو.(و ددۀ مرپانؤ به ددۀ د بت جوړ ولو نه پر هي زکولو - په ند هارا کښے ۀْ اوسی د« ديیوتاء درجه اختیا رکړ اود صفة ژوند او د ژوند اا وړ ده قیمه دبتاغ ژبه په ژبه ګوا نۀ شوه- د ساګیا موق زکو تې بد ‎)٥‏ د پیداکیدو ۲ار د عغة پید تش . د دیوتاکیدو علدمه. د موی کیداو تګل . دهغۀ ریاضت او فاقه کی د شاکردا نو ټول ء دمه وړو مے تقریر. د نروا نا فُكر» د هغه مر » مئ چه دهغة د ژوند وپه لوڅ په سوو نو ټوے2 حا د ۀ ‎٠‏ فنګابانو د بکانو په ژبه بیان کړے . اد د ان په ژبه دگو تم په د ژوند دااوږ ده قیصه د ګند هارا آرټ » په نامه مشهورۀ شوه - ځن عالبان دګندسارا رټ د پیهاتش او تفَئۍ باعث دګند ها په علاقه د باغتړی یونانانو سل کليز دور کوستګکي - ١و‏ داسے اق په که با غتزی يونانيانو په ده علا قه حکومت نه وه کړپه نو شا يد چه‌کند ارا رټ په هم معرض وجود ته ته وو راغل؟ دا خنره تردومره مده درسته ده چه د باغازی یونانیانو دسلنت د تنزل په وغ ت کښے یوناق فنکاران چه د هغوی ف ې کبالات د باغژۍ .یو نالیانو له دا شوک په زماته کښے د به من هب مذ مې ژبه « پالی « ژبه وه - چه په پرسسې او خرو شي رسم الط کښے ده ليک شوه- 0065١.) ۰ په مسکوکا ت وکښے لد تراوسه ژوند ی دي د هنوکش جلوې علاقو ته په کوچ او مهامرت اما ده شول ‏ او با د« ساکا پهلوا» ١و«‏ يو چیانو» د خبلو په نټبه کښے دغه غلق په زيات تهعهاد کنے په مهاجرت جبور شول !وګند هارا ته راغلل ‏ د مکندها زمکے پل طبعی مل و قوع ١و‏ قدد نّ حصو میاتو له کله د وړومۍ؛ صدۍ قم نه د بوداق نن د نشوو نبا په حقله د«اردض موعود حيثیت ماصلکړه وو نو هرکله چه د عقیده عرارت اوجوش دسکون واطبنان په دُضاکنے د مهارت فن اودوق لطیف سب قرپې اویو اوږ د تاس پد اکړه - نو ګند هارا رټ » د پا ره زمکه تياره شوه او يمغ صنعت يع د سن هکل تراشئ د پاره موزون او سازګار عالدت پیدا شول - چناچه د سوات او نېشکالا وق زرچارسد») دکنډوالونه د« دها. دوه داسے پسے رآمد شوی دی چه د فرااشيي ما هرآ نار کدیمه « مسټرفوشه. دتقیق مطابق د يوے تارڅ سنګم ق-م او د پل تارڅ رسلل قم )ګل پار دی |او داد باغتری یونانیانو دورحکومت وو - په دے بنا داو ده شو چه دکنه هارا رټ بلیاد د پاخټری پولاڼنانو په عهد کښے ايښودے نسشوے ده لیکن ددے خبرےه نه هم انګار نأ شی کيده په دګند هاراآرټيټ دعروج ١و‏ ترقئ؛ زمانه دکنشا دورحکومت وو وم عوامل چه د دے تزقئ دمه واردی هغه به په لنډ ډول دا ے ان کړو؛,- دکوشائیانو او رومیانو تر ميه دچارق او سیاسی روابطو تيام - ) دکنشکار د لوړی نه د بده مذهپ سر سق او په من هې عمرا نات و کښے دهغه حد په مورته شقف او داپسي - س‌ دکنشا د لوری ته دافن قدار داق او د هغ په شه کښے د یوناقاورومن مناعاتو راتلل - (و د دوی په وجه د مقابی طنعت ګرانو ټربیت اونشووښا او د دے باصمي تا اواغتلاط په نټ به کښے د مخري غیالاتو په مشرق دناکښے جذب کیال - طرض دغه عوامل دی چه په بذیا دی طور دګند هار آرټ د تزقو او عروح اسباب تل شی - داعوامل دکنشا د مقتدر شُعصیت . د مذاهب سره د هغه د شخف ؛ د صناتع لطیغه په باب کښے د هغة د قدار دانئ اود هغ په وسیح سلطنت کښے په امن وامان دلالت کوی - دغه اسباب چه دګنه هار په خیال الگیزه خطه‌کئے ټول 0065١.) سر سره يوځغ شول نو دکنشکا په سربرسټه کښے دګدد ارا د هيکل تراشق منت دعروح اننها ته اورسیدلو -اونه صرف دګنه ارا د شهرت باعث شو بلکه دکنثکا نوم پرےت ھم ژوندے پا ة شو دکنشکا مسل ه کات )- دکنشکا دزماۀ مسکوات پریوانه مود ے شوی دی . اود دے نه ددة د سلطنث فسعت معلومېږی . دا مسکوات دکوشان د وړاندیې باد شاسانو د مسکوکاتو په نبت ځُن امتیازی ُصوصیات هم لری - دکتشئا د زاغ نه ویانده دمسکو اتو په یو ځ یونائ ژبه اویونائ رسم ‎١‏ لخ طاوپه بل يخ اولسی ژبه په خروشق رسم الطنط کښے په باقاههدکو: سره استعبال شوی دی وے دکنشا په مسکو تو کښے یوناق ژبه د استعمال نه وتان ده- آگر په یوناق رسم الط پر باق دےه داهم دلګجباځېره ده چه د دۀ په مسکوعا توکښے خرو شت رسم الط نۀ دے استعمال شوے- البته په کتبا تو کبنے دا رسمې الط جاری وو د کنشا په مسکو کا توکښے چه کومه اولسی ژ یه استمال شوی ده دحیغ سناغت مې نۀادك شوے . په دےه مسکوکاتو کښے چه په كومه لهېه کښ سوه الفاظ لبکل شوی دی دصنه داسه دی !د امل عبادت ‎٢‏ شاو" اونانو« شااو. کنشت کوشانوک په دے الناظو کښے که ده شا او . نه مراد شاه شی نو د ټولو الفاظو مطلب به داسے شی پښتو ثرجه ‎-١‏ شاه شاهان کنش ما "وشا » د کنشکا په مسکو ات وکښے د ارباب الانواعو تنوگ هم زیات ده او په دے بابگې دا بادشاه د خپلو منقدمینو نه ممتاذ ده ددۀ اآکئرمسٌکو ات سی او یاغلوط دی د وياکه فیزس په شبت د د" طادڅ مسکوکات هم زیات موندےه شوی دی - داسکوات په شک لکښے اکثرطونډ دی - د سے په يو لخ د بادشاه او په بل بخ په مل ارباب الانواعوکښے دیورب التوڅ تصویروی - دا ارباپ الاتواغ خواکه اوستانْ دی اوکه یوناق یا هندای په د څۀ امتیاز نه په مسکوک توکښے نفتش شوی دی - دک جانشیين - دکنشکا دوفات کال ساهله يل شی -کنشا دُکوشائ غاندان یو لو ځ اومتندر كکران وو -وے په تارڅ کښے د هغة د شهرت باعث ناد هغ قتومات دی او نه د هغۀٌ وسیع سلطنت بلکه په کومووجو سا تو چه د هغة نومژوند پا شوے دے . د صَعَڅ ديوداڅ من هپ سره د هغة مرسته او د ګند هارا آرټا 0065١.) ٢ سررسق ده - دا ځيره په وثوق سره نة ده محلومه په دکنشا نه پس د ھغۀ جانشن خو شو د ده خاندان د دؤوروکومو باد شاھانو نومونه چه د مسکو اتو په شهاد ت معلوم دی هغۀه . واش » نش » دوم صویشاء اوادواسو دیوای د٥‏ د مُن طالبانوپه غیال واششا د کنتکا خُوځ وو د دے با شا مه په هخه‌کتبه کښ په تارٍع-ے کال ریس دے اودمتهرے نه داوتلی داو په دوه نوروکتبانوکے په تاريیونه څ کال ېس اوروس دی نگرشوي ده ودد د ناڅ مسکو کات نۀ دی مونداےه شوی- او دا سے معلومیږی چه د تخت نشيئ نه پن به زرمړشوے وی - په ځے کتیاتو د دۀ نامه « واجشکاء هم راغلی ده - : کنشا دوم ړ- د عالبانو په خیال کښے دا دکنْشک اول شسے دت داب د ارا ( ‎٥٨4‏ نوے مقام نه په کومه کتبه د غروشق رسم ١لخنط‏ برآمد شوی ده دطخ نه ددے تصد‌ یق کیږی ‏ په د کتیه د ده بادشاه نوم اوالقاب داسے ذکردي د - اصل عبارت ,"مهاراجا راجا ق راجاسا دوا پوترا کبيزارا واجشئا پوتا کاښشا» پښتونرجنه سُهنناه شاه شاسان رد اسان خُوے قیمر رن رامشکاڅو ۀ انشا موبشکا:- دکنشٌک اول نه پی په کو شاق غاندان کڼے دا بادشٌاه د نورو په شبت زت معروف دےه- دافغانستان د« وردک اه نه په دهروشق رسم الط کومه کتبه بر مد شوی ده په هخ کټے دےه د شهنشاه په لقب یاه شوغ ده - د اپيا. په کنډ والو کښے د دۀ مسکوکات پریوانه موندای شوی دی - د مستر نټ سمته په عقیده کښے دد حکومت د کابل نه تزکشييراو متهرے پورسےه ور وو- د هو یش په زمانه کښے متهرے هغه حيثیت مونداے ووکوم چه دکنفٌک اول په زمانه کټے پیښور ته حاصل وو - واسو د يوا ۱- دکونشان خاند ان د باد شاهانو په سلسله کښے د١‏ آغری باپا نل شی د دے باچانامه خالمه عندای معلومیږی اود لفظ .وشنو » سره ډیر نزدیکت لری- ملکنه ده چه دا نوم به په اصل کښے وا سوشعا وو په غاب حیان دےه د سئشله په خواوشاکښےبادشاه شوے دت ددۀ دزماذکت٥ات‏ اکنژزدمتهرت دخواوشانه رآمد شوی دی . ددے بادشاه په اکثر مسکواتو د شیوا تصویر دے -١و‏ د ايرا ق ارباپ الانواعو تصاوړ ة پۀ مسکوکا تو کښے کم دی. ۳ 666 0016 !او داس معلومیږ.ی چه د خپل سلطلت د مطرق صوبو سره د دۀ تل ق کم شوے ده دکنشکا او د هخة د جانشینو په دمانه کښے وکوشانیانو په و سيع سلطنت کَنے دکباتو اومسٌکوا توله نه د بده مذ اهب اژ زیات معاومیږی- و ے د ده غاشان دآمزی با د شاه « واسو دیوا. د نوم نه داخبره څرګند پږ ی. چه د ده په وتا کښے به پ هکو شاق دربا رکښے د بد ه مذهب اخ په زوال وو او دا هم امکان لرۍ چه ده یاه شاه په رصق مذذاهب قبول کړے وی - د بد ھ من هب په شان یومذ هب چه دعدم تشداه او نس کی په تعلیيا تو دے ‏ دکوشانیا نو په شان دیو نګ اوجی قام د جدباتو د تسٌکین او د هفوی د قوت ضا من نشوکيباه. په ده ينا ره اغلبه ده په دکو شاق خاندان ری معلوم بادشاه رواسو دیوا) به د سلطنت داستعکام په عزض برهىنی مذاهب اغتیارکړےت وی اوکه چرے ده داسے کړی هې وی نو د دة دا١اهّدام‏ په په دے وه لته غیزشوے نۀ وی په دا ډیر بې وغته وو - په د ث کے وځ شک نشته چه بد ه مذ هب څه رګ چه وروستو دموریاخاندان د زوال باعشګگرځيدے2ه وو-اهم دغه شان په دربيه صدۍ؟ مسعي کښے د کو شاغ خاندان د دوج طاقت ١و‏ شان وشوکت د زوال اد ناامیابئې هم باعث شو- د « وا سو دیوا» د حُکومت په ‎٢‏ مزی زما نه‌کښے د کو شا نيا تو علیم الشانه سدطنت مخ په ذوال روان وو د دوبے صدی مسيې په اخری کالونوکښے دکوشان خانداان د غلورو را ستونو په حقله اشارث مونداے شی - دا د دے ځيرے عبات کوی چه د کو شأئ ځاندان مرکزن زی طاقت کېزورےت شوه دو - أکرچه دا ممکنه ده په د پر آسبان . د اقتد اراعتراف په صے په نوم دے څلورو واړو ریا ستونوکولو ‏ په معزې علا قو کبښے دکوشان خاندان د زوال یولوڅ با عث په ايرا ن کښے دساسافق ما ندان عروح هم وو- په وادئ جىنا کنے کوشاق ریاست د ناګا. کورنئ دلاسه ختم شو - واسو دیوا هالبًٌ چه په سش لل" کښے وفات شو او د دے نه پچ دابا سیند نه قبله ټوله مك قه رفته رفته دایران دساساق ککومت په تبضه کښے راغله- 0065١.) ۴ کوا الو د دو اهیت دلوسَاب لوددوټب اھ دکوشانا نو دوره یا لنصسوص دکنشک اعظم زمانه ګند ارا په تارِنخ کښے ډیره اهمه کيتل شی - د ټیسلا د اهئ رچه دکوشاق عهد په آلغازکښے شوی وه) نه پس دګنه هارا سیاسی اهمیت نورهم زیات شو- دکنشک په زما نه کښے دے علا هه په سیامی . قهارق . تهذا يی او ثْفَافَقَ هر اظ سره ډیراهمیت حا صل کړو - دکند مز سره دکنشک ډیره مينه وه - دغه وجه ده چه کنشک به د شا ه ګتد نمارا په لیا یادیدلو اوددک وسیيع سلطنت د سدطنتاګند هارا په نوم مشهور وو - پېېنور د ددے وسيم سلطنت صدر مقام وو - او دبوداقّ دین ون یو لو دی او تَهِنَيي مرکز وو- د عفة شا ندار معېد ر چه ذ كو و ړارندےد شوےه ده ) نه عل وه در هل په بنتلنو غایونو کښے لس سوه نورهم يو د۷ و معا بد آبا د وو - او دنه ها هر موټ !و مره عله ۀ په د« ناکیامُوق » د ژواند د ملا هروڅه نه څه داستانونه لرل - أکر چه د کوشانیانو په زمانه کښے د کوه هند وكَشْن په دواړو غاړو د ښتلفنو ارباب الانواغو پرستش کید لو او دکنشکا په مسکو اتو کښے د سلطنت د ټولواستکنو د ارباپ الا نواعو تصويرو نه ليدے شي - وے با اهم په ‎١‏ ص لکښے د زردش شق ين رپه دملک چنّوا مذ هب وو) او د بو دال ين ز ميه مقایله جاری وه اوبوداق مځ د قند هار نز مز بلکه د بلخ تو ښے مشرق حے پوره ورلو وو او زردشق نن په مقر علاقه کلے کنداو د متوے وو - یا داسے به اووایو چه د کنشکا په عهدحکومت کښے بوداق آبن په نورو ټولو ما هبو هو قیت هامل کړے وو په دغه ذمانه کینے په بد ه مذ هب کښے ډرے بنیاای تبدیائ شوے وه - او مهایانا ز د ات لويه لار) هم په دغه زمانه کښے مروج شا وه دکنشکا د فتوحاتواو دبودائ ملئينو د تبلیغی کوششونو په نع کښے بودا3 ين د پامیر د مشرق نه پورے وتو اودچن ملک ته هم اورسيداو ‏ 0065١.) ۵ دکنشٌک په زمانه کښے با انصوص په ند هارا اومشر ق افغانستان کښے په سوونو بوداځ معابد آباد وو - په دےه معبدونو کښے به راهبين اومث هې عالبان په درس و تداریی او مذ هې علومو دکتابونو په تالیف او تو جىو کښے ګیا وو اکر په داسے عالبان د سلطنت په هره هصه کښے موجود وو - ټیک نګند ها ړا وله دسلطنت مرکز وو - او د مد هې علومو او مىناتعو مرکزیت ۀ هم لرلو- په دے بښا دکنشک دزماة اکۀ نومیالی او متعرعالان اومبلفين دګند ارا استوګن او د دك ما غلق وو ده وازومي7اء او« پارسواه ئوه ګند هاری عالبانو ذٌکر د بو اق آبان د اسصلدې څجلی دانعقاد په لړکے شوے دے - ددوی نه علاوه دوه ئور عالبان په دو نوم ماتانګا ‎)٩٥۸۳٨۸٨6۸(‏ او د بل نامه و بهارانا (ر ‎8۸8۸٨۸‏ هه) وه دخپل علی تبعرله لنه د ډیرشهرت ځاوندان وو دغه شان « سک هوئ؛» ( ‎)٩٨٨ ٤ ٤٤٢٢٤٢‏ چه دیوګند هاری سوداگر کوڅ او"د دهار ماکالا » ( ‎)۵۷۸٨ ٥٨٨٨٨٨‏ یو بل پښتؤنعالم د خپلو تصا ئيفواو نرجبو له له ډ یر نومیالی او دکبال غاوندانګټے شول ‎ -‏ ګو تاوارين» ؤو یو بل عالم چه په اصل کښے د.اپیسا.د شاهی غاندان یو غړے ود - اد په ګند هلا کښے استوګن شوے وو دکوه هند کش په جلنو یی علاقوکښے په نومیالی عائنانو کڼے حسا بید 3 - د بو دائ مبلفینو او ناهبانو ره اکثر دند هاراغلق وو ) د تبلی کو ششونو او سرکر ميو په به کښے بد ه مذ هب د زیړ سل په خلقوکیښے هم خورشو او هرله چه دا نوے مذ هب ېه دے غلتوکښے خورشو نوبیاددت نوی مذ هب سره د عقیل اوامترام اود تقيق و ټی د جِدذ ‎٤‏ لاندے د چیئ زا ترښو او عالبانو لنوا دبوداقّ مذهب د ملد سو متاماتو د زیارتااو د بدصاء دت رکا تو جبع کولو په عُرض د افنانستان ادګند هارا او د هند په لور د ګ راګ يوګسلسله شروع شوه- چه داليه اسلام پورے جاری وه- 0065١.) ٩ دکوشایانواو من سلطنت قارف اه سياسی تعلقات دکوشانيانو با ذصو ص دکنشک اول په ذمانه کښے د هغۀ په وسيع سلقت کښے د اس وامان دوره وه -او دد په نج ه کښے د ټول ملکت پا قاصوم دکند هال اقتصادی او تبارق وضعیت ډیرښةۀ وو دکوشانيانو اوروميانو سیا سی مفاداتو دا تقاضا وه په د دواړو سلطلتونو ترمیئځ د دوستانه تعلقات مويودوی - او ددے غیرے شها د تو نه موبود دی چه دروې شهنشاه ټراجن رسشګکدء) په درباردکے چپه وم هندای سفیران حاضر شوی وو چه په اکثرواعتتالاتو دکوشائ دربار سفیران وو- وےه دا په یقين سره و یل گران دی چه دا به د وپیاکد فیزس د دربار نه تلی وو.او که دکنشک د دربارنه ‏ دکو شا سللُت عِفرافیاق وضعیت داے ووچه دهځه وغت ټوا تچارق شاهراګاه د دوی په سلطنت کښے واقم وے- د ثبارت يوه لوپه لدر منه وه چه د باغتر. سغدياغ او هزْعاه ته به چيئ ته تله - بله لار د باغتو او پامیان. نه د کاپل په دره هند ته راو تل وه ددےت دوؤ شاصراانو ته علاوه د چیئ سره به دکشیير او پټپاب په لدره هم ټبارت کیدلو - دایشیااو یورپ ترمیسه به نور ټول ارت هم په دے لارهوچاری - ه په مش ق-م کټے چه ارساس پارق د شام د سلوي غاندان نه بغا وت اوکړه او په پارتیاگ خپل آزا د حکومت قا کړو-او د وخت په ټریده سرو داحکومت په یو ناقابل تفیرعنظیم سلطنت کن بد شو نو دغه وخت تيا رق لارے د اان د پار ق مکومت په وله کښے را غِل ‏ چوگه پار ق عُکومت به اکثردرومیانو س ‏ په جگونوکټی بوغت و٠‏ نو دا تبادق لاره به )کژښدت وه ه پارق سلمنت په مشرق پوله دموشاق سدطت مج د پارتّانو د پاره ډوم لات پیداکړل - دوی به یو طرف ته درومیانو سره اوبل لور ته دګونطانیانو سره په هگو نوک اغته‌وو. د دے جونو په نه کیڼے د ایران پارق حکومت د یو معمول ریاست حیثیت اختیادکړو ‏ 0065١.) دک نا د می مالونو د فروغت نه علدوه د بيروق مالونؤ د #عمصولاتو نه به هم غکوشاق سلطنت ته ے مسابه فائثداه رسيد له - په یو لور د روې سلطنت سروزرو د پښتنو. چینیانو او هند ی سوداگرو توجه خپل ان ته ګرڅولی ؤه- په بل لور چینیان چه تارت پيشه مل وو -او دایشیا په قارت څ د قبغے نه علاوه د رییښمو اود رټ ممِنَوَاة هم وامد مالان وو . دامصنوعات داسے وو چه د معرا نشيانو د خیبو نه واخِل د روما د یاچایانو عظیم الشانه صلدتو پویه په هر څاة کښے به په ډيرے لیوالتیا غوښتل څول دچیی دپښواو د هغ د مصئوعا تو نه علدوه په کوشاق سلطنت ته به پړ دو کی د #عصولانة نه ډیر رقم په لاس راتلو- دکوشاق سلمنت خپل مالونه به هم په لویه پیانه رومااوچین ته لير ے شول - دک بل . ګند ها را ‎١‏ وکشبير وړئ د سند ه پړ دګون) د پاټل پونزا لاک » د هند عطریات او داروګان » د بدغشان لعلونه ‎١‏ و قَيمق کاڼ داے اموال ووچه د روما سلطنت ۀڅ په لویه پيانه غريدار وو. دګنه هارا په برمدی مالونو کښے راه قم سرفهرست وو- د پین ملکه او د چيی اصیرانو بگبات دُګند هار .درو ديرے قدرداۀ اولوۀ حریدارےث وے او په ډیرلوځً قیبت به د دا راغهّ اخستل ‏ چونګه د تبارت ټوه شاهرا اه دکوشاق سلطت په ولقه کښے وك نو په دے وجه د هنا »؛ چیئ او رومن سلمنت ترميْطٌه ټول ارت هم د دوی په قبضه‌کښے وو- د مخرب سره دکوشانانو دا قباردق تزق د دويے صدئا مسيي دآخرنه ورو ورو په کیدو شوه اوکوم وغت چه ساساق غاندان په یران کښےا تد اربیاموند اویونوے سلطنتځ تشکیل کړو ‏ نو د دوګی سو داګرائو لار 2 دمشرق سره ښده کړه او بیاچه د ساسانیانو او هفتاليتو ‏ زعیاطله طٌنز) ترميه دجګوتو سلله شروع شوه- او دابيشیا په دے عصوکښے امن وامان مفتود شو - نو دعشکی لاه بيښ بندے شوے- دغه ودخت رومیانو د جری ټېارت په لور توجه اوکړه- او د هند د علافوسره بهیڅځ د سمند د په لاره تبارت کولو او د غشٌکئ دا لاه دهکيز ځان تو زما-2 پوره ښدے وےه- ژبه او رسم الحْط ۱- دا ره لا زاو سه په یتی ډول معلومه نه ده چه د قدیم افغاستان اوګند هاراخپل رسم الط شة وو؟ او په قد په زمانه کښې دے کومه ژبه یا ژبه وئپل شوے .البته دومره خبره معلومه ده چه دکو شائیا نو په زهانه 0065١.) ٢ کښے په دے علد قوکے د ۸« ساکاءاولس ژبه مرو 8 وے.- او دکوشا یا تو خپله ژبه سم ددے قسم یوه ژبه وه - چه د ژ بو په کورنئ کڼے په ایراق ډله کے شامله ده او ښونةة دکنشکا په مسکوا توکښے لیدلى ده دغه راګ د کو شانا نو په سلطنت کښے دره رسم النطونه باری وه چه یوغروشق .بل برهې اه دریم یو اق وو» اول دواړه رسم النطو نه می رسم النطونه وو او یوناق رسم الط د سکتدار دفتومانو نه پس د باغتری یولانانو د دوه سوه کليزومت په نه کښے د مک په اطرافو کښے خوراو مروج شو وو اګرچه د دےت خبرے قراتن هم مویو د دی چه پونائئ رسم الط د سکندر د فتوحاتو نه ډیر اسو دګند سارا په علاقه کښے مروج وو. لکه چه « پانيی . او د هغة شارمینو دا رسم الط د« یا وانا ء په نامه یاد کړه دے او مراد تزنه یواق رسم الط دے ‏ چولگه دکوشانیانو دورحکومت د حاروشق رسم الط د تزقئ زمانه وه په دے وبه د دے رسم الط په مقله ځه تفصيل به ے ځایه نه وی خرو شتی ریسم ا حْط ‎-١‏ دا یو وله رسم الط دے . چه په اختلفونوکو یاد شوے ده او یوه نامه 2 حزوشق هم ده دغه رسم الط په اول واردبافتز یوناق باچا« ایوکرا تیاس » د ای رسم ‎١‏ اط په ډول په خپلو مسکو اتو کښے استعال کړه دے - داخط د هند وکش په سویلی او غاتیزو علاقو کښے عام وو خروشی اورصبی د واړه لیک دودونه د يوے زماۀ خطونه دې - چه او له په افغانتان ا وګند ھارا کښے ادو دو یم په هلد کنشے مروج وو ددے دواړو رسم | حطونو مبء رای خنط ګيل شی - د عالبا نو غیال دے چه رسم الط د سيریانو ايبا د دے- دغه خلق د نننۍ عراق په مزکه ميشته وو - دوی دمیغئ په شکل کښے عروف ابا دکړی وو - چه اوس ورته غط میغ ول شی - د دوی نه دا خط ۳ ثوریانو زده کړو ‏ او وروستوآرامیا نو . د چه په شام ١و‏ بابل کښے ميشته وو ١و‏ کد ائیانو او آثوريانو ته هم آرامیان وتيل شی ) - : ثوریانو په دغه میض خطاکښے څه تدیاو او اصلدمات اوکړل . د دوئ نه نوردو قامونو تکه فینقیا نو دغه خط زده کړو - او د خپل رورت مطابق کټے دوی هم څه اصلاحات اوکړل - وروستو د یونایانو وار راغ ١و‏ د یوناق «الف ‏ با» نه 0٥0٥5٥ ٨ ٩ لاطین اوسادوی غطونه پئ! شول ‏ اوڅه رتګ چه رسم ا لاط پوړئ په پوړۍ" د پورپ په لور خغورشو دغه دلگ دمشرق په لور په سیا کښے هم غورشو- , دعالبانوق د ققیق مطابق په هند ایران .افغانستان اوګگند هارا وعيره ما کښے لک اورسم الط د ٣زای‏ ژې نه راو غل دے - دغه رسم | لنطونه په بنتلنو لارواو فختلفو وختونوکښے دے مکونو ته رارسْلا 2 دی -اوغاپ ګان دا دځ چه آ راق دسمې ‎١‏ نط به شاید په د سبندر په لاره د هند جنواب ته | و د هغه غعاغ نه به دکن ته رسييدے وی او دغه کار په د ما نړګانو ‎١‏ و سوداگرانو په درچه شوے وی - دڅے عالبانو په خیال کېڼے دغه ما نړګان اؤ سوداگران « فینقیان » او دنه په خيال کښے د وی بابلیان دی اوخن داست نشم دی چه دا سو داگران اومانګان مندیا نګ ١د‏ داسے وائ چه په اوومه (تبه صدئ دق م ) کښے هندیان د سنندای سفرونو ډیر مړ وو- دغه خط چه په هنهکښے خلور شون ددے نه هتدای الق یا اییاد شول - اوح په وروستو زینه د تثبت ‎٢‏ سیلون ‎٠‏ سیام او پرما خُطونه هم پا شول ‏ په دے ټولو غطو نوکښے مشهور « د یوناګری « خغط دے چه په هغ کښے به دهندا ژ به سضکرت ليکل شوه "اق سم اط په ده مللونُوکښے څه رک خورشو؟:- د خد عالبانو داعقیده ده چه د خا مښتثی دورے نه ډیر وړاندت آرای رسم اوا د مشرق پهالے لرے لره څايو نوکښے نو رسثو ے وو پنانڼه د ځن عالمانو د عقيدے مطابق پګ هلا کښے د لای رسم الط باعث څن سا قبائیل وو چه په دے زمکه استوکن شوی وو اود دوی په وجه داخط په دے علاقه کښے مروجح شو لوو و ے څځن عالبان ده عقيىه ته مائل دی چه دا رسم النط دفاري نه افغانتان ته او بیا د هند شبال اد رف علاقو ته د غشکئئ په لار د یڅا منشیانو د نابٌا نو اومنشیانو سره راغل اوخورشوه دے- هخا منتیا نوڅه نک په معباری . که سازی او ئور نون لطیفه د سامیا نونه نقل او تقلید کړې دی - دغه رګ ۀ رسم الط هم د سامبانو نه اغذ کړتث دے- هه د ښاغاى پرو في رشیغ عيد القا در د مقاه- هخه ‎١‏ قتباس چه وړاندے چرته ليګل شوے دے - ددے په عقله لوستل ار دی 0065١.) ٠ او مي رسم النط په پشت په پشت د سميريانو نه پا ة وو - د٣‏ راميا واو آسوربانو نه 2 اْسيع ده او دغه خط 2 په خپل سلطنت کلے خو رکړے دے - او ېا ددوۍ د نا باو ١و‏ حاکبانو سره سره د مشرق ملکونو ته رسيدے دے- چناغپه په دے رستف دا رسم الط دافغاشتان او اباسیند د شرق غاړه نه هم تیرشوے ده -د راي ژبه کومه کټه چه د ټیساد دکنډ والو نه راوتلی ده. ددے خبرے تامُدکوی - داکتيه د عالمانو په خیال کښے د پنځے او څلوركه صدئ قم زماغ سره اړه لری. اګرچه د دے‌کټے مفهوم نه دے معلوم شوے وے ددے ته دومره خو ثابتږ ی چه رای رسم الط د عضرت مسیځ نه څو مد وه وړا نداے د ټپکسلد پورګ رسيد له وو او د دے نه دا هم معلومیږي په هنروشق رسم الط د پځے صدۍه قم په حُواوشا کښے او یا د دے نه وړاندے په دغه علاقوکښے مروج وو - په افثاښتات او ګند دمارلکښبے را می رسم الط څومره موده مروج وو؟ د وے واب په وافاح ډول نۀ شی ورکيد له البته دومره و ئپل شی په څه رګ په هند کښے د زماغ د تقاضا مطابق برهىی رسم الط په و بو د کے راغلو ‏ دغه رګ پهِ افغانستان ‎١‏ وګند هاراکښے د #فتلفو ضروریاتو او تقاضو زیر اتو یو بل رسم الط راج شو - په اوس ورته خروشق رسم الط و شل اشي- چوکه رو شق او برهسی دواړه غطونه هم غاړی او د يوے زماةدې- اود برصی خُط سو هم پګ دے علاقو کښے پیدا شوی دی. نود دے خطونتوتفصلی ذکر په د فاندے نه هال نه" وی خروشق رسم الط - په مشللء کښے ١و‏ د دے نه څه وړاندے هم اگرزيۍ عالبانو په اول وار دافغاستان د علدقو نه د لوان زماه مسکوکا ت جِم عکړل ‏ او د عالمان تتقیقات ته وړانداے کړل به دے ققیفاتوکښے د «جیمس پرسپ »نوه يو اگریز عالم چه د ښګال د رال ایشیا ټک سوسايتني؛ یو یت وو لو برغه ده)- د هلوش قسقئ نه په غل مسوا تو باندےت د یوناق؛ ژٍ د ليک نه علاوه 4 ‌یوه نامعلومه ژبه کښے هم دیک موجود وو دالکاپه دغه وختاکښے بیغ یو مجهول تک وو اه د لوستلو دپاره 2 دعالىانو په لاس کښے هیغ غه ذرچه نۀ وه -» بیسی یولسپ . یولاق ژبه د ده نا معلوه ژب دپاره دکلجئي په طور استعمال کړه او په وه سکه څ د باچا نوم چه د دواړو ژبو په ليک کښے ‏ څه فرق تۀ لرلو- اه لوستلو ‏ اوددث نه پی ‏ دفة درے نورلنظونه چه د باچا د دوم سره جوغت وو اولوستل- ‎0٥0٥5٥ ٨ ٢ ۱‏ او په ده دستور د دغ نا معلو 2 ژ ٍ کنې په لاس ورغله ١و‏ ددے حقیق په رڼا کښے د دے تب اوو ۱تۀ لفظونه اولوست شول ‏ اوغه نيم نینګوړی الف - با 2 ‏هم متعین نشول ‏ دلته با دا سوال پیدا شو چه داکومه ژبه کيدے شی » جیمس پرشپ . د افغانستان لواو ژبو ته رجوع اوکړه !و کله به څ دے ته »دند« کله ه اوستاق ١و‏ کله سنکرت ويل ول په بتیی ډول دانة شوه محلومیدے چه داکومه ژبه ده- په یولوری چه کوه اووة اَتة کلے معلوّك شوے وے ‏ هذفو د سنسٌکرت سره فز دیکت لرلو. بل لور ته به داژبه دساف ژبو په شان د ښی ‏طرف نه گګس طرف ته ليکل شوه ‎٣‏ حر په دایقین حاصل نش چه دالنظونه د ‏«سنسٌکرت ء سره لزدیکت لری ‏ نو د لیک د طرز نه ۀ صرف نظر اوکړو ١ه‏ دا څ2 ‏اوو پُل چه مکنه ده چه دا د افغاشتان یوه چوانئ ژبه وى - ‎١‏ وکه رك په پَِنَه کښے چه د ملک د اولس ژبه ده حقيق اوکړه شی نو په آنده زما نو کښے به دا ‏علو ټه پرا تیل شی - ‏د دے نه پی به بخ کنے هم يوه کټه پا شوه چه په دے رسم الط کی ده او د جاب په علاقو کښے هم د ده رسم النط خځُئے نتبات اوموندے شول- دغه وغت دده خط نامه « باغتری هندای »« کیښو داےه شوه وٍے متا سفانه په میس پرنسپ هم په دے ورڅځو کے وفات شو .او د به رسم الط په حقله فقيقات په التوا کبنے پریوتل - ورو ورو د افغانستان په بنتلنو علاقوکټے د دے رسم الط نورکبات په فتلنو وغتونوکزے هم او موند ے شول ‏ د شلے مدائ په آعا زکڼے د دے رسم النطکتیاتو د اروپائ"عالبانو ئو مه یول بیاغان ته رااوګرزوله- اوددك وپه داوه په په چيی قرکستان کښے عم ددےه رسم الغطاکتبات ١و‏ مونداےه شول- ‏د دے رسم الخنط په مقله د عالبانو د شقیقاتو ملا صه دا ده چه دپنځے صدئ رق -م) نه په ګنه هارا ‎١‏ کا پيسااو پنعاب کښے د هندای اولئ؛ دوو الف - با نه یو په دے علاقو کښے جاری وو - دا رسم الخنط د یونانیانو د راتلونه ډیر وړانداے د هخامنثیا نو د سلطنت په مشرق صو بو کښے مهبول وو د عالبانو په دے خبره انناق ده چه دحث دوؤ الف باو نه یو سشباي. الف ‏ باء چه اوس ورته خروشیق وئيل شی .او کښے ورته؛یانژی هندی ۰ ويل شول - د آرا ې ژپ د ه الف -باه 0065١.) ٣٣ نه اغک شوے دے چه په ایران کښے په عا ملشی دوره کښے مروج وو-اوګباتك کيدے شی په دا ليک دود دایراق باچا دارایوش اول د مو نواو بیا د هغ دحکومت په دور ههکښے دعکومت دمنځیانواواهلارو په واسطه افغانستان ته او بیا د دغ هلک نه ګند هار او هند ته د سرمدی قربت او روایطو په سلسله کے د شپږ ه پُکے صدئ قم په خحواوشاکے رسيد له دے ‏ داخط د آرای له په شان د ښأی لور ن هکس لوری ته ليکل نی د اشوکا په زمانه‌کنے دوه رسم الاطونه جاری وو بي رل خروشق چه د ښئ لور نه به ګس لور ته ليکل شو ١د‏ د قطب قپل عاد قوکے مروج وو اورم) برصۍ څچه دګس لورۍ نه به ښی لوری ته ليیل سو او د هند موو ده ټول .الف با. د دے نه باوتلى دی په جلوېې علا و کښے مروج وو د برهسی رسم النط مبداء روشن نۀ دے. ده بوهصلو ء به قول دا رسم الط د «جلوق سا . الثا-با نه راوتل ده او دک اسباب تبارق تعلقات یږ شی - ول قه داے سند نُشته چه د ده اشتقاق د سای رسم ‎١‏ ط نه ثابت کړی ‏ بل طرف ته چوتگه ربږړمصۍ او غروشتی) د واړه الف.با یوصوق اصول لری. ئو د یو بل نه جبداکيدے هم نی دپوهلر په خیال کښے د خروشق ليک په شمال مغرب کښے بعدود پا کیدل غالبٌ په مه وجه وو چه د جمنا په میا نو نکښے برصسی رم الط موموده وو دمخطروشقی ربسم الط - د« بو هلرلپه غیال کټ خروشقی.القبا» د ۳ رای » نه راوتلی دی او رای ژبه په سغا منشی دوره کښے د دوی په ټول سلفشت کښے چه د هند شمال غربي عك 3 پپے هم شایل وے مروجه وه - د دے زخروشق) رسم الط د څت مرکب .حروف صاعاے ه اوه« عروقواعلت » د شعلونو نه دا معلومیږ ی چه دا الف ‏ یا د برهی په کومک موړ شوی دی او په دے بنا برهی اننبا ددے نه وړاښه موجود وو. د بوهار » په عقيده کښے دا رسم الط د مخامنمی . ستزا پاا تو او د اولسۍ سرداراتو د اختلاط او آميزش په نتیبه کے وجو د ته راغ ده او دا خبره د سکندر د مبله صند نه سم ثاتیږږی په په هڅاشثې د وره کے به دایرائ ‏ ستراپا نو ۰ سره اولسی حاګان هم دمالع اواهراج د و صولولو به عرض مقرر وو هند‌یانو به شاید چه ددے نه غُکښے هال آرای الف. یا استهىالول او با په دے کيلے د زماۀ په تيويدو سره شه داسے تبدایائ اوکړت ‏ څچه اوس په خرو شتی رسم المطاکټي ليدل تی دغروشق رسم الط د الا . با نگیل په ډيره موده کئ شوث د البته په درییبه 0065١.) ٣۳٣ صدای" ق ‏ م کښے دا الف یا مگبل وو کله چه دمانسهرے (ضلع هزاره) او د شهبانه پ‌کتباتو باناے ليک شوے داشوئا د فرامینو نه دا طبره څرګنداه ده لین دا هم یاه مائل پار دی چه په ده زمانه کښے آرای ژبه هم په استعبال کښے وه او د ټکسلا د رای ژب . په کبه کے داشوکا عموی تسمیه " پریا داشن. ( ‎۳٢٧٧٣٨٨۸٤١٤‏ ) لوستل شوے ده - د دے نه دا معلومیږی چهۀ خروشق الف ‏ با د په سووکلونو نه زیات مستعمل وو د دےي رسم الط آمړی کثبات د څلوره او ښځے صدئ؛ میلادی سره تعلق لری- غروشق رسم الط د.. بو هلر» په یا ل کښے یو د فتری غط وو او د مذاهب سره ےّ څه اړه نه لرله - دا رسم الط دافغاستان په ټولو حصوګند هارا او پثپاب کښے مروع وو وے د اغا ښتان په مرکزی عصوکښے 2 زیات رواج لرلو ‏ د دے رسم الط يوه‌کتبه د پرهي تم الط سره په بلوچستان کے هم مون‌ے شوی ده .او په دت دلالت کوی چه په مد روشیاءکښے سم دغه خط مروج وو . دافغانتان په شبال کے د بح نه هم دد کتبات موه شويی دی ينا رسم الط :- په مشرق کڼے دسکتدر د فنوهاتو په ميه کې په افَانتٌا کے د باغتری یو نا نیا تو دسلطنت په تشٌگيل سره دا موقع پیدا شوه چه د دوو سوو لالونو په عرصه کے يو نائ ټهن يب د ملکی تهذ یب سره غدط ملطاوګن وډ شی - او ددےګډون نه یو بصوص تهذایب ظاهر شی - کر چه به د مسکو اتو اوځ مهرون نه د یوناغئ ژبه او دسم الط کتبات څه دابے په ځای مقدا رک نه دی موندلی شوی ‏ لین د حقتینوغیال دے چه وناق ژبه اورسم الط نز ډيرے مود په باغازګښے مروج وو یونانی ژبه ١ؤ‏ رسم الط چولکه د مک خلتو د پو او فهم نۀ هروو- ئود » ایوکرا تیدس » په مسکوئاتو باندے عادقائ ژهٍ ریاژبه ) هم په خروشق رسم التط کې لیغل شروع شوے. او دغه رواح د کوشانيانو په عیدکټے هم وو ليکن په دے زما نه کښے ۰:.ے» خمارواج هبے د تقلید په ډول وو- ورو ورو هې دے کښے تغیٍرات راغلل ‏ دغه يوناق » الف. باه په لږه تيدیلی پکښے پیدا شوی وه . ځئے مالمانو د » یوناق کوشائ . په نامه هم یادکړۍ دی دارسم الط دکوشاڼاتو د زوال نه پس هم موجود وو په اوومه صدئ مساق کښ چیئ دائر- هیون سالک » د افغانتان نه د تپریداو په وغت کټ د یو داسے فط ذکرکوی چه دګس لوری نه به ښی لوری ته ليګل شو - او دا رسم الط د عالانو په غيا لکښے هم دغه یونائ رسم املط کيدے شی چه دکوشانانو په عهد کښے مروع وو - 0065١.) ٢٣٣۴ ‏پرهی یاکوشانْ رسم الط د پورته دوو رسم ! للطوتو نه علل وه د‎ کوشانیانو ۹ سلطنتا کښے یو بل رسم الط هم چاری وو- دے رسم الط ته څُنکسانو برهی ١د‏ ځَن کو شائ رسم اخنطاوئل ده ددے رسم الط شواهد د بامیان نه موندله شوی دی د بامپان د دے پنوانو نوشتو د ژورے مطالع ته پن ماسرني دےه نټ ته رسیدلی دی چه په مه خلطو نو کښے د پرهی رسم الطط ښوه ز پا او دغروشۍ رسم ‎١‏ لط آثار بتاکم دۍ ‏ په دے نوشنوکئے د ټولو نه زړے نوشټے د درپے غلونه مستي صدادو سره تعلق لرۍ اوځن د اووه اټے صدئ مسا سره. د پامیان دا نوشت دے خبره دلالت وی چه نه صرف دکوشانانو په دوره کښے بلکه د دين اسلدم تر ظهوره پو دهند کش په جنوي علاقوکښے برصمی. حزوشق . ا ویوا رسم الاطونه مروج وو- ادبیات اوآرټ ‎-١‏ ار جه د مسکوکاتو او گيسبو د مطالع نه کوشانان د قيا نه خمت زا او هشک معلومی . وے تزڅومره چه د دوئ؟ د عالاتو نه پرده او ته شوے ده- دا وئيل ے ځایه نه دی څه د دوی درے سوه خليزه دوره با لتصوص دکنشکا دوره یو 8 داسے دوره وه چه ادبیاتو اوصنا تع لطیفه پښے وده اونشوشا مونه‌ے ده او د دوی دا دوره د صناهٌو (و ادېیاتو د ښيرازئ دورهیتلے شی -کنشکا څه رګ په د خپلو مژعي عقائدوله څنه د بودائ آنین یو لو 2 سرړست وو. دغه شان څ دادب وآرټ سريرستي هم کړی وه۰- دکوشائنانو به زمانه کښے په ګند هارا او د قد يب افغانستان په اختلمُواطافو کېنے د سیق قبائیلو له چه دکو شایانو خپله هه هم بکښے شامله وه مروج وے. او پراکرت او سشلکرت ژبه علی اومذاهې ژب وے . د به دال مين کتا بونه اچ ادبیات چه تقريّا زرعاله پهاګنه ھارا او افغانستان کښے مروچ وو. اکثر په ستشکرت یکن په » پراکر تدکبنے ليکل شوی دی - داکتاپونه به (لکه چه د بامیان اه لکت ) د وشتو نه مرسته موی اکثر په توررنګ اوکله کله په سوررنګ ليک شول- او د کاغذ په مُل په د غناورو څرون استصاليدےه ‏ هم په دے ډول ئورفنون لطیفه لکه معبارۍ . يکل تراشی .لقاشی او په تيره تیره موسيق دکنشک په زمانه کڼے د ترقئ اوپتوپوړیو غه رسیدلی وو- له داخېره دکنشکا د سخه‌ه سرو شبسے نه محلومیږی چه دمات نوغ کلۍ نه برآمد شوے ده. په دځ مجسه کښ ےکنشا په ځپل وطن لباسکښ ملموس دے ‏ دا فېسمه د فن يو نظبره شونه کيل شۍ - 0065١.) ١۵ موسیقی )سه دکنشک په زمانه کښے موسيتئ ډ ره قرق کړی ده د. بامیان او ٠ک‏ پلیسا ۰ په معا بد وکے څځ داے تبثالونه کش شوي دی په د دیش نه دموسده د تزقئ اتداره آکیدے شی بوداؤ ۳ئین د (اق مصيټونو . شونو ړا ونو او ثرونو دعلدج مدۍ وواد د روحاق تسَکين اواطمینان دحصول په رق 4 ه د موسيقۍۍ نه ډیرکار افستلو ‏ دکنشکا د عهد ستعر طراز لیکوال اسواکوشاء په ذکرۀه وړاندے شوے «ے- په موسیت؛ کښے هم لو ماهروه-(و د دۀ آواز هم ډیر غوږ او د تاش نه ډک وو او ددے صفتونو نه به 2 د بهداغخ آ يئ د خدمت په لړک ډیرکارافستلو . وئل شی چه ددۀ په کا زکښے داسے سوز و "نا ئو وه چه چا به ددۀ سرود اوريدلو نو ده نیا نه به ۀ زړه" تورید لواو من هب ته به متو چه کیدلو - ددے نه دا قیا سکینے شی چه په دے ډول به دايے نور ماهراو چاکدست فنگاران هم وو چه صفوی به دند هاا د غرونو په لمن و کښی ۳بادو معبدا وک د دےه فن رموسيفړنه د مذ هپ دغه مت په لادکښے ډیر اراغستلو ‏ کوشاف عهد اوپښثانة ې وه دا ډ يه د تعجب خبېره ده چه باوجود د دے چه‌کوشاق عهد د وا تو اوادفی شا مکارونو يوه لو یه دخره موبوده ده .او ددےه د خطرےه په کومک ددے خاندان درعهدڅه يم يټګو ړی حالدت مرټ شوی دی وے ددے پریوانهادبې د خرے نه د ګند هھارا داوسبیداوگو عئ د هخه غلقو چه کوشانانو ېر عکومت ځولو ‏ د نسل » ژبه . ژو ند ژواک په حقله هچ معلومات په لاس نۀ راج- په دے دوره کے نه خومۀ د هغه نومولو په فقله غڅغه بل واوريدل- کوم چه مود میروډوټس دغولے نه سوو نه رگاهواورییلی وو. او نۀ مودمےه خلقو د ژوند د لاروچارواوژِه په مقله څه اولیدال - او د دپنیتنو د تارځ' په باب کيے دا دوره هم یو تاریکه دوره ده الیته په دےه د وره کښے د پېتو ې یولنظ ذما په غیال کے محلومیدے شي او هخه دگنشکاء او هوش په ځے مسَکوکاتو بانداے د رب اللوع آفتاب (میتزا) نوم دے ‏ دانوم په ده مسکوکاتو د میرو ه په لفظ ليکل شوے دے ‏ او میرو رآ فتاب ) د زمیر) په لنظ په بك خپل اصلی او قد يی شکل ت او سه په پښتو کښے موجود دے ‏ داخره په دےه اظ هم قايل اوس ده چه د دےه ې سشاره مسکوعاتو اوپريوانه ادي ذمرے باوبود د کملبران غاناان خپل حالادات هم په تاره کڼے دی-اوددځه‌غو 0065١.) شا ددوی داصل شل په حقله غه يقيی معلومات حاصلیدت شی اون د دوی دژ او ژوند ژوک په حقله دا خبره هم به خپل ام درست ده په دُکوشانیانو پعنی دکنټٌک اول په زمانه کښی پلیښور. د صفهوخت دپږ عظیم الشانه سلطت صدارمقام وو و ۀ د پیښور په باب کپے هم څه تفمیلی حالات په لاس نۀ رای او د وادئ گندهارا د استوګنو حالات مو بیځی په تاره کښے پټ دی - دوادئې ګند هارا د موجوده لپښتنو دپاره به شاید چه دا تصو رهم هیرت ناک وی چه دکنشکا په زمانه کے پلیښور د یو داے مذ هب زبدھ ) د تعليیاتو سٌکر ووچه مخة دکنشکا د من هې اصلاحاتو په اژکښے یو نوے شکل موند لے وو- او د هغ په لټ ه‌کنے د هيل تراشئ په مع تکبے به د ژوننا هدسون او د ات سامان پی اکوےه شو وروسنو د زما په تیږيداو سره د غه نښار د یو داے مذ هب راسلام ) د تعلیياتو مرک اوکرزیدلوچه د هغ پیرو کا ددښیل مذ هې عقیدت له نه دت تراشئ اوت پرسئ نه‌سفت روگردان اوعتنفر دی . داخره خو د تار شواهدو په رټا کې ویاندے وثیای شوی ده خپه د واد ئ ګند هارا د موجوده پښلنه اسلاف د هخه وت نه سوون کاله وړانده په د علذ قه کے آبا د شوی وو نوم وغت چه دکنشٌا د لوری نه بد هه مذ هب ته یو نوے ژوند ورغسْیل شو او دا غو قطق معلومه ده چه دموجو ده پښتنو اسلاف دکند ارا به علاقه کښے د « ساکا پهلوا . قباتِلو نه رچ ۀکوشانیان هم د ده ایراق شل سا کا قَائلو یومنوی چپه و۰-) په مځ مورتاکئے وروستو نه" دی راغلی . یا دادے به اووايو چه د واد ئگند غار د موڅو ده نپښتنو اسلاف د هغه وغت نه سوونه کاله وړاندےت په کند مارا کن میشته شوی وو لوم وخت چه دکنشا د من هې سوکرمينٍّه په نه کے به ه مذ هب په یو نوی چاله رصيکل تراشئ اوبت ېرس روان شوت وو په ده صورت کیڼے د ا ظا مره د ه په دهځه وغت پِېثانة به هم ددے ماهپ سرکرم مرستیال ا وپړوکاروو - دکندعار دفتلني اتو نه ه هکوم بُتان برآمد شوی د هغ نه د دے پورته قیاس مرستدکیږی ‏ دے بتانو ته چه بد هکوری نو دايے سلو چه يوښل پپېالون وان دے.ددة دلکه غړۍ"ء نزئ اوږ ده پو زه .دای سترے. ډک یک اندامونه . او په شو نډۀکڼے ځا ددے ثوت دے په یوناق فا ر په لاس جوړشوے دے ‏ د ده اغ دن زماۀ دپښتنو دجامو په شان دی .د ارتوپیځو رتؤکارته بیړته غلقه . داوږو نه څ غاد رتا په پښوکښے چېلئ. په غوږونوکبے څ وا اد په غاپاگے امډیلونه بد ؤ داوسنوپښتنو په شان ښکاري ‏ ددے نه داهم مهلومیږی هه دپښتنو په مامه اوپېزادکنے په نولسسوهاله يه غه ښایان رق نة دے راغل اود دے نه د پښٌنوغپلو روایاتوسره مينه او تعلق هم څُرکندریږی ‏ او زما په غیالکښے هم دغه ميټناک تصوردے چه په نن زمانۀکپے ےد ښنَنوقن لیکوال د پښٌودا مل نل په با بکڼے د اسرثلیت نظ ته مال لکړی دی 0065١.) و ساسا دوه هکو شانیانو آحری معلوم بادشاه » داسو دیوا ء د سشلله په خوا و شاکنے وفات شو اوعيئ هم په دغه ونت کښے په ايرا نکښے د یو نوی سلطنت بلیا دکیښودے شو ددے سلطنت باغ آرد شیرلومید ة چه د پلار نامه 2 پايغ ( 6 ‎)٥٩۵‏ او د نيکۀ نامه څٌ ساسان وه او دد په نامه هخه غاندان د ساساق غاندان په نامه مشښورشو ‏ ساسان په ابران کښے هاسطځر. لوے ښار د یومعېد مپلبور وو او د هخامنشي خاندان د نمل یوغړے وو دده سه د شاه غاندان یپومږرمنه وه دساسان د مرګ نه پس د مفة موه ابع . ددے معبدمڅورشو ‏ دغه سړی د شاشی غاندان د خپلوئ ته فائده واخسته اودخپل څوی آرد سیر د پاره د يو فو مهدے په حاصلولو کښے عامیاب شو ا وآرد شي چه یو دورس او د کار سړت وو دخپل اقتد ار په ز یا تولوکښے گیا شو او ورو ورو 2 خپله پره چنبه مضبو طهکړه ‏ په دغه زمانه کڼے د ایران پادق حکومت د خپل ژوند آخری شې وی شيره . او په ملک کښے طوائف البلوک وه د هرښارحاکم خپل ان خو د فنتارګڼلو ‎٣-‏ ره شیره مه وضعیت نه هائد ه واځستله - او واړة واړه ښارونه ځ فَ کړل و بفاو تا نڅ اوکړو دارساس د خاندان آخری پارتین باچا«ارتبان . ددةۀ مقابله اوکړه ‏ ول په جِمړشو ‏ او ددےه چک په نټب هکټے آر د شر د ایران متقل یاد غاه شو - د دويے صدئ؛ د آفراو د دريے صدئ؛ دآغازنه دکو شاق غاندان په سلطنت کټے د شحف وزوال لخ نُندا غه څرګندادے شوے وے - د دے زوال د يقیق اسبابو تین نه خش ىیکيدے ‏ البته د دے ضحف په (سبا ب وک ےکه په یو لور په ايرا نکښے دیونوی مقتدر سلطلت تشکيل یولوڅ عامل ګنل شی نو په بل لور دکنشٌک دوفات ته پنی د ده خاندان د بادشاهانو د خپلو هندای مقبو اتو سره زیاته مینه او د پل اصلی مریزنه د دوی لرے واے او ه تعلقه پاة کیدل هم يولوۀ سبب نه شی اوت 0065١.) دا عالبان دا لسے هم دی چه د هخوی په حیال کښے دکنشک او د ھغة د جانشینا نو د بد ه ما هب سره حداپه صعورته شغفا د دے زوال یو لو باهث دے - به هرحال دکوشخاق سلطت دضعف وزوال اسباب په هرغه اوګنه شی دا يوحقيقت دے په کو شاتیانو سلطنت دخپل عروج او اقتدار په وغتاښے او د رومیاتوسره دځوشگوار سیاسی او ارق روابطو په و به چوتکه د ایران د پارق هکومت په لاره کښے یو لوځ ديز وو او هم ددے وجوماتو په بلا دایران پارق عکومت کمزورے شوے وو نوآريشر د ځپل نت نشيۍ سره سم د موشانئانو د ضحف نه فائٌده واخسته - اوهد دوی په سلطت څۀ چغه اوه يستله - له د اپاسیند پوره علا که رالادے کړه او د کوشان سلطلت دغه حصهےځ په حزاج ورکولو غو ره کړه ‏ ۵۱ يو نمل بیا دګتد دعارا پورے علا له د ایرائ سلطنت مقېو ضه شوه کر په د دوی دا قیضه ډ یره کيزورۍ . اوهے په نوم وه - لین دکوشان دورے داسقوط د یو غاندان سقوط یا د یو سلطنت دیو اا قتل یا مرک نۀ وو - بلکه دايو معنوی سقو ط وو چه دکوشانئیانو دهشت او جاه وجلدل او ا قتدارسره 2 تعالق لرلو که چه د دے نه پس هم دکوشانئ ټپر افراد د باجگذاراو علاقائ حکىرانانو په حيثیتا موعجودوو-او داسلام د ظهور بورے په دغه و ط نک چه هرڅومره علا فاق ریاستونه قاش شوی وو د هغو هکمراناتو یه خپله شاى سلله دکنشک اعظم سره جلګو له - وله د دوی دعظست ‎١‏ واقتدار دورهغشه شوی وه - له په او وپل شول - داباسیندنه په ف قيله د"کوشاڼانو داقتدار دوره د« وانسو دیو| » پا په. مرک فتبه شوه وه دغه وخغت د ده سلطنت هندی مقبوصات لا هم د ده خاندان په قبضه کښے وو ورو ورو دغه علا ة هم د هند د ګپتا»غاندان په سلطن تکنے من غے شوے ‏ په دغه زمانه کښے د اباسیند نه په قبله عوشالیان په دد مرکرو نوکښے تقسیم وو - د دوی یو مرکز په باخترکنې وو- او بل مرکز 2 په واد ئ کابل کنے ګند هارا هم په دے موک کېښے شامله وه- داخبره په يقي ډولهع نه ده چه ګند حارا او وادئ کابل به په کوم کال د ساساق سلطنت د یو پاعُکتا ره صو 4 حیثیت موند له وی البته د شاه پوراول زرچه د آره شرخوۀوو) ديوے کټے نه چه د ( ‎٣٢.٢٢۳‏ ) په میا مځ کنے د نقش رستم د شفکدے په بو 0065١.) ٩ دیوال بانداے ليی شوی ده- دا معاومیږی په په دغه زمانه گڼے دمشرق په لور د ساسا عکومت آغري پولا د پاسکیبو را ( ‎)۴٩٣ ۸۵8 ٩٨۸‏ ښار وو - دا ښار رباسََييو هم هغه نا کيدےه شی کوم چه هيرو ډوټس ده کاسپتروس » یا د پاسپکروس» په امه یادکړے دے او مراد ترڼه پپنبور دےه ‏ ددك نه دا قياسکيدتك شی په د ګند مارا عله قه به د اباسیند ترغاپه د ارد شیراول په وت کښے د مه په خوا وشاکښے شامله شوی وی او ددے علاة دکشن شاه » به د ارد شهرصلاح ته غاپه اینی وی - ساساق غاندان هم لکه دارساسی غاندان په ايرا نکښے د څلور سوو کالونو نه زبٍت بمی د سلمه پورےه عُکمرائن وو په دغا عال ددے اند ان آکتری باچا یزدگرد د نهاوندپه معرکه کښے د عربو مسلبانانو د لاسه نیښته 'دکړه- او مرو ته لاړو- اوڅوئاله پس د هحخاسښمٌی بلچا داراځ سوم په شان دیومقٌای امیر د لاسه قتل شو. او دذایراؤ سلطنت مخرؤعصه په اسلاى سلمن تک شامله شوه لین دمه سلطنت په مشرق مصوکښے دتايخ ډيرواقمات لاپه هوکے رانلوک وو. د ساسا سلطت مترق پوله د اباسیند دغاپه پویه وه په دے سلطنت کپ ے په دکوشا ىلطت وه علاق شام وے ‏ هخه دافغانستان په پولویه عمه! ؤگند دهارامشټیل وے ‏ دا علاقه یاصو به به د مشن شايق به نامه يادید له او په ټول ساسا سلطن تکنے به اهم هګ شوه . او د دے په حُکومت به دشهنشاه دلوری نه ولیمهدسلمنت ټاکل شو اود رتے په هاظ به د دے صو ماکم په شهنشاه پچے دوم سه وو او دشاه ُکشن شاغان- په لقب په پا دىدلو ‏ ددے خْرے قرائ موېو د دی د اول شا هکشن شامان به ظاه پوراول وو . چه دخپل ېلا ردد شيراول ولیعهد و و د کشن شانيء مرکر به په سيغان کے وو دا رواچ د نګللظ پوره قا وو- د شاه پوراول نه علادوه د نورو ىا دشاىمانو په وضتَکنے به هم دد صوب په کومت وليحهد سلطنت ټاکل ىشو چناغپه دساساق با دش نان په لړکښے دشاه پوراول ن علا وه هرمزاول بهرام اول او يهرام دوم دمم په ځل خپل وف تي په دےعهدا ټاکل شویوو د لته په واو شاکښے دساساق سلطنت دا مشرق صوبه د دوی دسلطنت نه بیله شوه او ددے وجه هخه فشاراوتهام وو په دىثيال دغوا نه دسپيئن پوسق مُنزرههیاطله ) قبیلو د لوری نه ایسوسکیدلو. په ساسا دور هکښے دگند عارا اود دے مشرق صوپ دغلقو دل ژه اوتهذ ایب ودن په حقله عم غه اشاره نۀ سی موندے- ‏ سوا د دے نه چه د شاه پوداول د نی رستم پډکتي هکښے یو لفظ«١رګان»‏ لید ه شی دغه شان يو لفظ راپاګان) دشاه پورسوم په عنوا نا تو او القا بوکښے عم موعود |و د کن عالمانو داخیال دے چه ددے دواړو لفظو نو رابګان ١و‏ (پاکان) نه به مراد -افغان » وی 0065١.) م« کیدلیان باکوپکوشایان دخپل سلطلت د ضعف و زوال په ورکو کښ و شانیان د مرکزی سیا د يوے يل قبير دحبلو په په زدکښ راغلی وو دا قپله د . سپين پوس « نز په نامه معروفه ده. ددے وحشی خُامُلو دملوپه نکل د باخوکوانیان د باش نه په وتلو جهبور شول ‏ او د هند وکش د جنوب په لور رانٍکته شول . د ده کوشانیا تومشر یا سردار دچینی ضابطو مطاب ق کی نومید ‎٥‏ - چه یومدابر او د ارسړے وو او ددة په نامه دغه ټول کوشانئيان دکيدابانو یاکوی کو شائیانو په نامه مشهور دی داڅبره هم د کر وړ ده په دکید ارا د ناځ ډیر مسٌکوکات موندلی شوی دی نو دا احعشال هم کيدے شی چه دکیدارا په نامه به د یو ته زیت بادشاهان تیرشوی وۍ ‏ داهم امغان لری چ د کید ارا به کونداے دد خاندان نوم وی به هرهال ددے سلل ټول یادشاهان دکیداریانو یا کوچن یکو شانيانو په هموی نامه مشهور دیي - لے - په کومو ورڅ هکښے پچ هکید اریان د کا پلیسیا او ګند هارا علا قو ته راېکعه شول. په دغه ور وکښے په دے علا قو کپے په واړه واړۀً ریاستو نه وو- داټول ریاستونه «کیدارا » په خپل وکټ مد غ ېکړل او سْبْتٌا یو لوغ ریاست 2 تشکیل کړو- داسے مطوګږ په په دغه وخت کښے دکیدارا مقابله نۀ ده شوی.او د دےه وجه دا ښګارېگ په په کوشایانو کټے دا باغتر ئکوشانیان د زیات اهبیت خاوندان وو- دکید ارا ددے ریاست پوله د کل په لور تربامیان د مشرق په لوراز اباسیند او د شمال په لور د هندؤکش ترنو ې لمنونزیدلی وه-او دملوب په لور د ښون علادة پورے داریاست غوروو- په اغلبو احتالاتو ددے : س دیاست مرکز اول کاپدیا وو وله دسپين پوس هونانو دهملو په ثرکښے د سلطنت مرکزو با ستو ينيد سږدئ له په یې منا بعوکبلے دکند دهارا لْظ دکن ‏ تو لو (وا.۰۳/۰٨۸)‏ په ش یل کيے ضبط ده - که په چیل منابموکنے دپيښورلفط په و لو شا فو لو ‎۶۵٨-1٤٢٨ ٤-٤٠۸-۴۵ ٨-٠۰(‏ ) ضبط دے - 0065١.) ٣٢۱٢ ته منتقل شو - دایلتیی مصلومه نه ده په د باختٌر نه دګند مارا په لور دکید ار یا لو مښاجرت کله واقعم شوه دت اښته ده« پرسی پو لس .» د يوے کت نه چه دڅاپور دوم د سلطنت په ( ۸ ‎)٠'‏ کال کښے لیکلی شوی - اوه سلا سره مطابقت لری . دا قیاس کيدے شی چه په دغه ورڅوکښے (سلِلت) کښے کابل د شاه پور دوم 4 قیضه کښے وو-او هنه د دت مرکر نه دکیداریانو سره په جنک کینے بوخت وو - په دے نا دا اغلبه ده چ هکیداریانو به دګند دمارا په علد قه کښے د (سلشتله) نه وړاندے وړاندےه خپل ریاست تنٌکي لکړت وۍ ‏ د دے قیاس مرسته د امیانوس مارسلى نوس .نو یو روې جرنل رچه د شاه پور دوم سره د ماورالنهر په علاف وکښے په جِکو نوکپ ےګیا ووم د نیکونو نه هم کیږی - دك وا١‏ په شاه پوردوم دمنګتاو ‏ ک۳تد ترمیاځه د خپل سلطت د مشرق سرمداتو د قبائیلو سره چه په دت قبائیلوکے مهے قپل " شیول«»») ‎٤۹‏ ) او «ايوزوق »( ‎)٧05:٤٧ ۱١‏ وے . په منګونو کښے مصروف وو هکښے دا لیکوال وا په ده ایوزوق . نه مراد هم دغه کو شانیان دی او شیو هم د کوچ نکوشانیانو یوه یله ده چه د کابل په اطرا فوکښے اوسیدله او د دوی سردارا» ګرو مباتس ‎)48٨٨8٨٤ ٥١‏ نومید ۹- به هرعال دابے محلومیږی په دخپل نوی ریاست د ګیل ته لپ سکیداربان غه لږه موده پس دشاپور دوم دخملو په زدکښے داغال - او د دی خبلو په وجه د کید اریانو ریاست دګند هادا په علا قه کبنے تحعد ود شو - په اغلبو احتبالاتو د ګل یا شمتا په خُوا وطاکښے کیداریان د ساسا ق حکومت باځګذار شول ‏ لین دا ت معلومیږی چه د دوی؛ د ما غه زمانه ډیره اوږ ده نه "شوه او دوی زر د ساساق حکومت نه هو د غنتاری عاصلهکړه . او د سشل- په خوا و شاکښے کید ارا په خپله دکشن شاه. لب اغتیارکړو ‏ او دګد ھارا ١و‏ ماعقه علد قو مستقل ځکىران شو - کید ارا کر چه په عارفی طور د ساساف عُلومت نه خو د ففتاری عاصله کړه لیکن د سپيئ پو سق سونانومیل په دوی .یا شروع شوےه- د دوئ دا هيل په اغلبو امتالدنو له په ده کتبه کښے د ټابل لود قا چه سلوک نومید ۹ دا دعاګوی هه شاپور دوم دروغ ورا بل ته بیا راشی - 0٥0٥5٥ ٨ ٢۳٢ په پلیښور باندے هم كي د د دے جلگونو په نتبه کبښے کیدارا په پل صدار مقام کټ په خپل خا خپل حُوة مقتررکړو -او د حبله ورو سره د جګونو په دورانکتې غالبا چه د کابل په علا قه کښے مړ شو - دکیدار ددے غو امه معلومه نۀ ده البته د ملو اتو په شهادت دد غانان بل باچاد« پيرو« په امه رند دے .او قیاس کيدے شی چه دا سړه به دکیدادا کوه وی- دسپين پوسق نهونانؤ دد خپل پا لټ به کښے ساسا عکومت بیا په کید اربانو خپل سیادت قائ کړو ‎١‏ و دند دهارا ریاست دساساق سلطنت يوه باجکداره صو په شوه دا وضعیت د« پيرو ۰ نه ىپس د ورهران یا بهرام په عهد کومت کښے هم قَامُ وو « ورعاټه ده پیرو » چا نشين يل شی پ ند هارا باندلت د ده غاندان دحکمانئ زمانه په بقیق ډول نه ده مين شوی -اڼښته دمسٌکو اتو په شهادت دا قیاس من ده په ددےه خاندان حُکومت به په دے علاق وکم و زیات سل عاله دوام لرے وی دکيدارا د خپل نوم او د دك ځاندان د نورو با پا یا نو مسوا ت عمومٌا دسپښو زرواو نارک دی - د دوی څُن می مسکوکات د بلون په علا ة کښے هم موندلی شوی دی. دکید ارا مسکوعات عبومًا د شاه پور دوم دمسکوا تو په شان دی - دس په وو د پادشاه تصو ير دے - چه په يرهمی رسم الط کښے پرکیداراکوشان شاه یک دےه.د سد په بل ځ د٢‏ نکرے تصویر ده او د تش کدے دواړه طرف ته اور ته نا څحا دوه سا فخِن توره په لاس ولا ښګارې - دکیداریانو د مسکوکاتو نه داخٍره غرکندیږ ی چه به دے زمانه کے ساساق تيذایب وتبدان با دګند هارا ترعلا ة باحغورشوے دے.په د دوره کښے د کو شانیا نو دزماغ په لباس او دان کښے شایان فزق معلومیږی- دغه وخت په لباس کښے نی پُسق‌اوزیب وزینت ذیات شوے دے - د زیوراتواستمال هم عام معلومیږی . دغه شان په مسوناکو باالع دلتشکدے تصو پرونه هم د دے طٍرت مرسته کوی چه زردشق مذهب بپ بيا ترغه‌حده په دے علاقوکے فپل اژوندو د پد اکړه وی | و داخو معلومه ده چه دنو شائیانو د عظبت و زوال په ورځو کښے بد ھ مذ هب هم مغ په ژوال وو - له په پلښور باندے د سپيئ پوسټ دھونا نو حبله رېپ غلورمه صدئ کې ) د یي زاثر فا میان د شها دت نه هم مول ېی" دك وا په دیفتلیانو يوبادشاه دمهاتابد ه دول د نښقولوکوشژ ې وو. ولل د څے عجیبه وا قدا اوه هور به وح په کے کامياپ و . 1 0065١.) م٣۳‎ افتالیت(یفتلیان.هیاطله) یاسپین يوسی هنز د شپېرے صدئ ق-م نه واخل دڅلو يه صدی زم) ترآلفره پویه ه څونو سه ور قامونه دافغانتان اوګ-دهكار سپه؛ زمگه راغلى دی - لمفه ټول د نر مق ونوی نه علاوه ايراق النسل وو . ان چه باغتری یونانیان هم آکرچه هے په نوم هو یونانیان وو وے د باختو داو دے استوګے په وه د دوی وه اوتهذیپ تردے حد هد ايرا سل او تهذیب نه مٌاثرشوے وو چه دوی ته ایراق النسل ويل ځایه نۀ دی لن د نځے صدئم په آغاز کښے چه کوم قام د افغانستان دکندهارز په مزکه راغلو - هغه دوسط ایشیا د مرکز نه داوتل وو. . دغه قام "دافتالیت یاسپیئ پوس « هَاْز» په نامه مشهور دے ‏ ددے قام ذکر په اول وارچيښً لیکوالو د ښځے صدۍ م؛ په آلنا رک ےکړه د ه او داغلق 2 د ايا ا! پتا . (ر۶۳۸٩)‏ په نامه یاد کړی دی دغه الفاظ بازنظينۍ لیکو الو ديل لمےاو رب مطابق د ‎١١‏ فتهالی توی . او« تها ی توی راو) «۱ېد لوی په لفتلونو ظا مرکړی دی هم په ده ډول فارسی او عرې لیکوالو دا لفظونه د هیطل یا هحیطل ١و‏ دسیع په د شکل کنے ےّ د هباطله او و هيا طله په لفظطونو ذگرکړی دی او یل آنفر کښے هندی دیکواله د « سپتیا ‎١‏ او نا" يا شو تاا ونا« په الفاظو ليکلی دی .په سنسکرت ژبه کے ‏ سپتیا او شوتا » په معی ادسپن او«اونا په من د سغارې دک ا يود مرکب لفط معئ ‎٠‏ سپيین پوسق خارجیان ‏ کيد ت شی که چېرے په ټولو لفظو نو غوراولېۍ شی نو داے معلومیږی چه په اصل کنے به دا لفظ. پلا ‏ یا١٧پتل ‏ او یا د دے په‌شان بولفظ وه -« داثرَة البعارفً برطانئيکا ‏ هم د دے لفظ اصل تل یا هېل اه یا د دے په شان یو لفظاگني - په پښتوکښے « اتل ء د پهلوان په نام او په فارسئ کښے یل دطاقفتور په مئْ مهود دی بنا په دے داوتلے شوپه دالظ به په اص ل کټے ١پتل‏ »وو او وروستو به افئل اوبياه ینتل . شوے وی - په افغانستان کے تر لن ورغ ه یلد 0065١.) ۳٣۴ مقام په مهوم اد « یلتلیه د«یفتل . داو سیداوکو په معئ مروج دی . چینً لیکوالو د دے خلتو رافتالیت) ذکر د وسط ایشیا د یو مقتدرت قبيلے رژوان ژوان) چه په یورپ کښے دآواريانو ( وه ه) په نامه مشهوره ده- په طم نک کړه دے»- دوی داسے واق چه دا (اقتالییت ) د آواریانو ‎٠‏ هسایه او خد متگار وو او ددوی د مهاجرت سيب دابیانوی چه په دوی باتدے د خپلو نائیکا نو رواریانو ) کار با ر دوره زیات وو څه د دودۍ د نلم او برداشتا نه هرشو اودوی په مهابرت بور شول . د آواریانو د سلطنت مرکر چرته په مګولیاکئے يو خا وو. دے غلقو ځٍل سلفت دڅلوره صدۍه ېه مینت مي کے تشکیل یت وو - دآ واریانو ژ یه هې دمگولیا یو ژبه وه - دوی به خپل باچا ته . غاغان . ا خاګان وئیل .افتالیت د دوی همسیایه او ددویي د ملا تړ قبائیلو په حیثیت د دوئ؟ سره استوکن وو - دغه لفظ هاغان یا ځاګان چه وروستو په استجال کښے صبرف .خان . پاة شو » يفتلیانو » د خپلو نتا نو (آواریانو) د نورو دودو نو دستورونو سره د پل مهاجرت په دوران کے دخپل ځان سره باختژز ته راوډړو - افعالیت په اصل کښے څوک وو؟ څه دنګ چه د يوي . قبائیلو رکوشاڼانو) داصل سل مسله تر ډروے مودے په تیارۀ کے وه . دغه رګ دافتالیت قام دنسل موضوع هم روښاگه وه -لیکن دمسلسل فقیق اوغيړه په رڼا کن ےکه په يوطرف دا (ومنل شوه چه يوق قبائیل وکوشانیان ) د هندار وپائ" سيتین قبائٌلو یو ښاځ دے- ئو په بل لوراکنز عالبان دےه عقيد ه ته ماتل دی چه | فتالیت هم د يوچیانو یوه څاګه وه - او د يوچانو ديوے شا په عیشت داغلق هم په هنتدی اره پافا . سیتين . قبا لوکښے حسابيدے شی. پر وکو پس ژوه ام ‎)٩٠۰‏ باذنطیئ لیکوال چه د ښځے صصدائ رم) په آخرکښے زيږده او په کال (۵م) وفات شوے دے ‏ اول مُورخ دے چه دافتالیت قام سېينے خرن او متمان ژوند د هغه تومه دے قام ته گرزولی وه او هغۀ داغلق رافثالیت) د ز يړ پوسق مونانو» نه چه په یورپ څ هی کړۍ دی ځان له ېد اخلق"نلی دی - دے داے واه چٍۀ دا را نتالیت) په څرمنه سپين په کړ وړه کښے ښګلی او د مدیت ته واقف وه او ددوي ژبه د اصلی هونانو نه بيله وه حمم په دےت ډول یو بل 'گ ريز لیکوال « مسیټر پادکر- په خپ لکتاب ده تاتاد زرکاله ) کپے هکله په یو موقع هم افتالیت د هوالګ ئو یا نیړ پو سق لهونا نو يا ثورو مفلی او تی قبائلو سره نۀ دی غخلط ملط کړی ١او‏ په صرح ډ ولځ داغلئ د یوې 0065١.) ۳۵ قاکيلو ښاخ نه ده « سرپرمی سانٌکس. د تاريخ افغاشتان او تار فارس مصف هم لن رافتاليت) د یوي قبائلو یو ښاخ شسری - لومويے لیکوال په خپل تارځ افغانستان جلداول کښے د افتالیت یا سپين پوسی هونانو په باب کښے داسے وا3 -١چین‏ عالناك موز ته دا اطلاغ رکوی چه د سترو يوچیانو یو ښاخ چه په« موا یا. هواتون . موسوم وو - د چین دیوار اعظم په شمال کښے استؤکن وو- داخلئ د « ژوان ژوان . با مغه کاو چه په یور پکښی ولسو د آواریانو په نامه مشهور شول. تابع وو- »« واه یا هوانون . قبيل ورو وروعروجاو طاقت حاص لکړو ‏ او ديل شاصی کورنئ نوم ځ « په تهاء ( ‎٨7/٤‏ ) او اکلو ‏ اوددے وت نه دا اصطلاق لمظ . يشها » پید٢‏ شو او با دا نوم (افتالیت ) یوناق مورځینو د دے ځلتو د پاره استعبال کړو ‏ وروستو داغلق فارسی مُورغینو د میطل او ازنطیی لیکوالو د سپين پوسق ىمونانو په نامه یادکړل ‏ « پرؤکو پس - د دوئ په خقله دا سے وا چه د مونانو په اولس کے یواڅ دغه خلق وو. چه مرمن څ سپیتنه اوخط دغال ے شګلۍ وو -(و د دوی ژبه هم د مندو اروپا څ ژبو ‏ يوه ژبه وه . دےه خلقو د زفتا) نه د قح په لورد 8۳۵ سم په واو شا کے حرکت اوکړو ١و‏ د يو سا نک په کیل ک گښے کامیاپ شول په د نن تزکستان نه ه فارس تر پولو پورے خور وو- او په دپریځو صوپو چه د مویو ده افغاستان علاغ د یش نالندی کوے شۍ- مشسټل وو" هم په ده ډول ډشنارۍ مستشرق "لو پیستن سئ ‎١١‏ دا ګگرنزی اعقق مستره و نټ سبته» داغلق رافتالیت دذیړ پوسیې مونانو ۵ بدااو په دے با د دوی هم سل نۀ ني .اوروسی فاضل مسیتو بار ټولډ دوی د یوې یاغانی قبايٌلو رېه دا دواړه قبيلے په اص لگښے یو د کررلو ښاخ شبیکی - اگر په جَّن عالبان دا هم دی چه د صغوی په مُیال کښې داخلق د تر قا نٌلو یوه څانگه ده لکن دا نز قباتل هم په مقیقت کنے د هخه پنوانو غانه بلاشو قبائیلو یو ښاخ وو کوم په د مون زهانو په نامه مشهور وو او د ستین په نامه مم معروف دی به عرحال په ده ټول و نش هادتوتو د غورکولو نه پس به داسے اووایو چه افتالیت لل تار افغانستان خلد دوم صضصلسهت اس له تاریخ افغاشتان علد دوم د ښاعلى د هزاد صګ په 0001٥ ۲ ۶٨ ۲٩ ‏«مپيخ خرن ١و ښکلی ُط وغال غا وو او دتمیدق ژوئد نه طبروو. ددوی ژبه‎ ‏هم د ند واروپاق ژبونه یو ژبه وه - ١و د تفادې یا یوي قباشلو يو څا که وه - نهرکله خا‎ ‏یو ھ چیانو د هونکزهانو سره د جګګونو د یو سلبيل له پې مهاجرت اختیارکړو نو په‎ ‏مرکزی آسیاکټے دوی دوه ځا شوے -څپه ديوے څا نامه تمایوې یا سژبویان‎ ‏وه دا ځا ګه درجه په درجه د طارم . سیردریا او مو دریا په کڅْيُو کے داخله شوه-‎ ‏او په ۲مارکښے باخنز ته راغله او د خپ یو قبمل کوی شالګ په نوم ة یو سلطت تنٌگیل‎ ‏وچٍق يوچیانو په‎ ٠ ‏کړوچه وروستو به کوشان مشهون شو- وڅ د د وى بله څانگه د‎ ‏نامه ترډيرے مودے د وسطی آسیا په رون وکښے مقیمه وه وے دوي هم ېه قلاره قلاره‎ ‏د خپلو وړاش نه هم نامه خلقو لدراو وله -افتالیت دد نوی يوپيانو یا تخاری قبائلو‎ ‏یوڅاګه وه چه د ششک او .۳۵ك په مينځ مين کپے په باخرکښے داخله شوه اون دغه‎ ‏زمانه کښے د باغتز په علاقه یو سلطنت تشکگیلکړه اگرچه دکو شانیانو مسبت د دوى د‎ ‏عظبت اواقتدار دوره ډ يره لنډ لنډه ګنډ ه وه‎ ‏د سل لګ په وا و شاکښے یفتلیانو د باختر په علا قه کښے خپله قفه مکمله کړ .اود‎ ‏دےه مرکر رباغژ) نه دجنوب معزب په لور په ساسا سلطلت بل شروعکړت اود‎ . ‏چلوب مشرق په لو په وادی کایل او ګند ارا‎ ‏دایرائ پرغلد ف دیلثلیانو اوله خبله په سیا ےا ېنے ۵ه په دے وت کے دابران‎ ‏په ساساق ) د ىشامان و کښے پتطه بلرام خکبران وو -نوموړے د بهرام ګور په نامه هم‎ ‏مشښور دے - د« مروه په خواو شا کښے د ساساق فوڅونو او بتلیانو ترياطه يوشد‌ید‎ ‏جٌک اوشو په دیفتلیانو په دٌکست فتم شو اوپه مر يفتلیانوبادشاه اووژبل شو او هخه تاج د4‎ ‏ګور په کم دآ ربائیا نآتَعکدے ته د نر په ډول وکړه شو - بهرام ور پا لګ کے وفات شو و«هف‎ ‏نه پس د هخه حُوة يز دکره دوم نت نشین شو دد په وغ تکښے یوغل بیا دساسانیانو او یفليانو ترښقه‎ ‏شد يي مک اوشو. د اعم مبله ورساسابیان وو په مت ګکلے ساسانا نوشٌکت موند او ددوی د‎ ‏سلطنت لویه هصه د بفتليا نوپه قيض هکښے راغله يز ګر دوم په کال سګګګ کښ وفات شو‎ - ‏د يزد ګر د په مټګ د هغۀ په ځامنوکښے د تت نشيئ د پاره جګونه شروع شول‎ ‏د هغۀ يوخُوة . فپرون» د يمتلیا نو نه د کومک خواست اوکړو-او د دوئ په نومک‎ ‏دایران تحت حاصل کړو- او د هزراج وعده څ اوکړه - وه وروستوب لوظه شو. په‎ ‏ده وجه يفثلیانو بیا په ایران یرغل اوکړو- په جگ کښے هروز اووژله شو رسکشه)-‎ ‏د پفتلیانو ١و ا يرا نیا نو ترماه دا مک ډیر شد پد ١و د نتا عوله غنه دایران په عقّ کښے ډیر‎ ‎0٥0٥5٥ ٨ ٣ 7‏ تاه کن ثابت شو - د ساساق سلطنت وقاراو عظمت ته لویه صدمه اورسیدله ‏ دغه وت د ساسانانو سدفنت د پفتلیانو په رهم وکرم قاشم وو په سک شت کښے د ایران په تن قبا د کښیناست ه دقباه د زماڅُ مشهوره واقحه د مزب ‏ظهور ده داسړت د یو نوی مذ هب با وو چه اسیاستا داشترای نظریاتو په شان وو- يعے د ده په اصول و کښے زر٠‏ زمي او زن دره واړه د ټول اولس مشترک مال ید شو په ابّداکښے قیاه هم دا نوه مذهپ قو ل کړو- وے خپاو ا میرا تو ورنه باوت اوکړو. په د وجه یوڅل پیا یفتلیانو ته په ایران سدط تکښے د مد اغلت موقع په لاس ورغله- او ددے په نټ کښے ساسا سدطنت د يفتلیا تو د یو با جگنار به وقاره وروي ريیاسف اغتیا رکړو - دا وضعیت د پنځے صدئ میاادی د ښے نه د شېږے صدائارم) ترنماق قاتم وو کرچه په ته دوران کے په ساسانانو باندے دیفتليانو د با اوګرفت کمزورے وو . لین د دےه وجهداوه. څچه بښتلیان د هند په فو هاتوکټے مصروف وو - او د دملد فتوهات دوی ته دایران په دُبت زیات غوریز اوفائد ه مند ښاره کیدل ‏ ‏آله په د هغه مو وئیلی دی پمتلیانو د هپل مرٌز باغتر نه د لعنداوکش په دواړوغاړو خپلو حىلو ته دوام ورکړے وو 4 دے وغت کښے د وادی کابل او ند ھارا کښے کيد اریان یا کو چی کوشانان حکمران وو یفتلیانوڅه رګ په په جنوب قبله د ساسائیانو مطبو ط سدطنت ته ديکه ورکړه ‏ دغه رګ د کیدارياتو ننسبتٌا کزورے ریاست هم (ورپړلو دا کیداريان د چترال اوګلکت عرونو ته اوتښتیدال او و هخه وخته په دے غرونو کښے ميشته وو څچه د يفتلیا نو سدشت سقوط اوموند- دغه وضت کئے داغلق بيرته اغلل او دعابل شاهانو یا رتبیلد نو په نامه 2 سلطنت تڅکیلکړه- چه دعربو مىلو په وخ ث کيلے ‏ ګند هار واد ئ؟ کابل او اراکو زیا په منطق وکښے قاشم وو دگنداهارا په علاقه د يئتلیانو قبضه د مش په خوا وشاکنے شوی وه ‏یفتلیان را فتالیت) په خپل مي کے په ضتلفو قبیل وکڼے ويش وو او غه رګ چه دوی په ال ١کے‏ د هاواریانو» فتيرنامه او همسایه غلق وو - دغه رګ په دو یکن یواهم منصر دا يے هم ووچه هڅه په دوى کنے دڅنو قبیلو نه کم حیشیت وو او د همسایه او ملد تغ په میثیت د دوی مکری وو- دا قبا تیل د «کوجرو » په نامومشهور وو او داصای يفتليانو فقر نامه ګینلے شو . په دے ډول په اصلی يفتلیانوکښے ځے دادے قِپلے هم وه . چه هطوی د وادئ کا بل اوگندهارا د ملو په دوران کې د هرګ 0٥0٥5٥ ٨ -۸ کش په جتوي علدقوکنے په مستقل ډول استوګځ شوت وے ‏ په دے قبیلوکني یو مه یله د . زاول » په نامد یا دید له - په د موو ده غزق او قد هارټژمیه علادقه کښے میشته شوی وه- دغه علا که وروستو د دوی په نامه د زابل» یا زللشان؟ په نامه مشهوره شوه نابلی قبیله په ‎١‏ فتالیت ا ولس کښے یو مهمه قبیله وه اودے معلومیږی چه په کند هارا باندے د قَبئےکولو نه پی چه د دے علاة د حکومت دپاره د مرکززی حکومت له ځواکوم واشرا ة یا » تین ټاکل شوے وو . هغه هم دنه قبنل او په غالبو اهتىالدتو په نامه « لوبامانا وو. داسړه هميے په نوم خو د ياو د يغتلی عکومت مامت وو ول په عقيقت کنيے دکندهارا او وادئ کابل يږ مستقل ککبران وو د مند په افو حا قو کښے ددۀ قوم ډیرمعروقف دے- په هند باندے د يفتلیانوحیل د 8 نه پی شروع شوه د ده هىلو د پاره د يفتلیانو د مرکز د ګند مارا علد که ده- په دغه زما نه گييے به هندگیف دنګپتا» خاندان کومت وو-او به دےے خاندان کښے » سکانداګپتا ‎٠‏ ئوے يو یاد شاه مکبران وو » سکانداگپتا ء په سنګ کښے وفات ىشو او د دۀ د مانشینو به وضتاکښے دیفتلیانو د حىلو په به کښے د دوی سلطنتا په وړ وړو ریااستونوکښے تقسیم شو او په اکٌره عدقه يغتلیا نو فََضه اوکړه. د يفثلیانو دا هيل د« تورامانا. په سرکردکئ کښے کید لك .«تولمااء د مپل دؤی مقبوشه سلطنت صدر مقَام » سا کا لا » رسیانکوټ ) مقررکړو ‏ او د دے څاڅ نه غ د «ګپتا» په سدطنت عبلو ته دوام ورکړو ‏ او به لږه مود ه‌کښے ټول شما ی او و سطی هند او ولو « توراماتا» په سللګ کئے مړ شو ددۀ د یوکے نه په دکهيوړے رپجاب) په هوا و شاکئے موند لك شوی ده دامعلومیږ ی چه دۀ ده مها رجا غطاب ا تیا رکړے وو.او شاید په دغه وت به ع د مرکزی حکومت نه جو د بنتارۍ حاصله کړی وي.په د کتبه کښے د دۀ نوم داسے ذکر دے د - » مهاراجا تو رامانا ساها هاو دلا۰. په دے لففغلونو کښے د « سا » ته مراد« شاه. ‎١‏ د هاو دلدءنه مراد هم هخه چُولۀ لفظ زا ول د چه وروستو زابل شوے دے. پی داالفاظ دايے هم وپل شو چه ( مهاراجا تورامانا شاه زا ای ») د د کټ نه دا هم معلویږی چه دتورامانا قېېله زاولی ده- او دغزق ۱د گند هار علاقه د دے في د استوګے په وجه په دے نامه وروستو به زابلستان مشهوره شوی ده ده توراماناء د مرگ په ونت کښیفتلیانوکرفت په هندای علاګو ښۀ مضبوط و٥ه-‏ او د هنه زماخ په 0065١.) ٩٩ حکومتون وکښے د دوی طاقت په ټولوکښے دیات وو - د توراما نا نه پس د هغۀ څوی ځکمران شو - چه د « م هرا کولا. یا له مهروکل» به لامه معروفا دے- ده" هم د ځپل مرکزدساالد) نه خپلو فتو حاتوته وسعت وککړو اود هند په زمکه 2 د خپلو فتوعاتو لین ارت کړه کشبِره هم فغ کړو ‏ ددۀ دخملوپ نټیبه کښے دکپتا سلطنت بيېی سقُوط اوموند ‏ لیکن د مشرل دعُکومت نمانه دظلم شت پوه خو فناکه دوره اپ ددۀ فلمونه او ناکړ دے د زغم نه بهرشوے - ۳ خُرد دمندا واړۀ واړهّ ریاستو نه د یامود مارمن » نوغ یو راجا په سرکرګئ د « مرل » برخلاف متعد شول ‏ اوددے هنای را جګانو اتشادی فوڅو نو په مشل کښے ‏ مهوکل » ته دلست ولکړد او هغه کشیر ته اوتبشید ‎٤‏ . وله هلته څّ همٍ د طلم دروازه پراشټل داسړے په 9 کپے مړ شو او د دۀ په مړګ په هند کښے د يفتلیا نوعكومت سقتوط اوموند- و2 په دقن باندے د پغثتلیا نو مبل د څل پوره جاردی وه - دغه وغت کښے دیفتلیانو دے نوی هکومت دترانو دلاسه سقوط اوموند - افتالیت اويښتا نه" )- دلنۍ؟ زماے د ُقیقاتو په رڼاکڼے د اطیره معلومه شوی ده په د دنلد راجپوت قام د هغه بٍروق همله ور قامونو اولاد دے کومو په د پنځے اد شپړ. څ صدی؟ پۀ مینځ می کښے په هند الات خبل کړ او با په دمناکښ استوګن نشوی او هدای تهذيپ او برهبق مث اهب ۀ ایا رکړسه وۀ- په دے ډول ټے معري لیکوال چه د پښتنو د تارڅ اوامصل شل څیړنه ۀ کړی وه دے عقیده ته مال دی چه چو که پپيتانۀ ثَبَامُل اؤ د هند راجپوت په خپلو قای خصوصیاتو او قٌمیلو ی دودولو دستورونو اوامتیای رواب توکښے یو تر بله یرت اگیزمشابهت لری ‏ نو څه رګ چه دهند د استو کن په دجه دپښتان سل د راجپوتو په شګل کپے موېو د دے- او د بفتلیانو سا په قباتل یک کرجو. دګوجرانو په نوم تراوسه په خپل اصلی او بوا ف نوم له دا مشهوره ده چه مم رل د هپل صد ر ‎٥‏ عَام سائالا رسیاکوټ) په قادکگښے دوه سوه فټه اوپتۍ یو برح یا مینارجو ړکړه وو دده برخ د سرنه په 2 هانان ښکته رأگنارول اود دعنوی دن د لوو پو تا غه بس لوله او دن به ډیرخوشحالی و - د للم اوومشت د غه شان وا قعاث به شير کپ هم د هت سر نن دی سل" کښے د قلمه سیالګوټ په کنډپ والوکښے د تور مانا» الاه مه ږل » د زما غه شاسکوات موند شوی ږری- 0065١.) ۳ باق دی- دغه رګ چوتکه د پل سلطل روج او بیا د سلطنت د سقوط نه پی اقالت اول پ هګند مارا او د پښثو په مزکه هم میشته شوی وو -ئولازبًٌا د پېشو وپه اوتسل به هم د یقتیانو د سل نه متا ئرشوے وی. په دےه لړکټے ښاغ کیرو په خپل تارڅ . دی پټهانز ‏ کښے داے داق: کند همارا یو دا لس علد قه وه په د هند د فتو ها نو د پاره د يفتلیانو مرکز وهو په دغه علا قه کئے يعئ د در سوات په غرو نو کښے او د پوسف زو. مند يو په سیه کښے تراوسه ډیرګرران آباد دی چنا چه د مردان په عرد ته کښے د کوجرو یولوغ کل د گومرۀ کړسى په نامه مشهور دے - دغه شان دسدوم د عنتڅ په قطی مرونو کئے دُوجرانو ې شیره بانځښړے دی هد دغانانو فقیران او مىسایه دی لکه له رګ چه د د وی اسلاف غوانئ زمانه کنے د بغتلیانو فقیران او هبسا یه وه- دغان مُطاب هریوپتون دحق په ډول د خپل ان سره استعبالوی - تو دا هبره ناقا بل قیاس نۀ ده چه هرکله يفتلیانو مل سل د راجپوتو په شگل کښے په هن دکښے پر يښے دے- ئو په ګند هارا کئے به غّ هم ضرور ‎١‏ شک کن لت مياوو ورانث داښاغد دا پریښی وی - ځک هګند صارا هم د دے خلقتو پولوڅ مرکرزود-« وړراندث داښافل داے قواق (- ‏داخره هم یاده ساتل ار دی چه د یفتیانو د هکومت د سقوط نه غه موره پس د ساسیانو عُکومت هم سقوط اوموندک ‏ (ووګند ھارا او ددے سره ماج علاگ د اسلام نه ا اسو څاورو مدو پو رے د هخه هند‌وانو په قيضه کئے وے چه په تارم کی د ماو شاحاىو په نامه مشهور دی په دے اوږ ده زما نه کښے په ند باندے غه با قاعد ه خيل نه دی شوی ‏ او فُلمو به داموقع دی په دوي په مستقل ډول استوگنه افتیا رکړی.او داخیره هم با ده ساتل پګار دی چه دایښتلیان نیګلی اوه غا وو - ‏دضل نر ة په تائید کئے داښاغل وړاندے وا ق « د پفثلیانو دخبلونههاسوونه کاله ۱١ا‏ مو مون د پښتو د د قبائٌلو ناے په خپل اصلى اومبکن شکلکني اورلی دی او د پښتو ژبۀ بهترين عالبان داعقیده لری چه دمه قےٍ رېښلو) د موجوده ویونکو اسلاف په ديم صور تکيے د ساکا قا ئیلو نه وروستو نۀ دی راغاى ایا داے به او ایو په داغلق د يفتلیانو د راتلو نه څه څاور سوه کاله اگاشو په دےه عاد قه کن استون وو په ده بنا دا ښاعل ددے امګان اظهارکوی چه د یفتلیا ثؤ غلے او شاط په ددےت خلقو رپتنو) سات ( وجوړښت ته یو پل استر وراچواه وی اوه رک چه د يفتليانو 0065١.) ‏اش‎ فقیرنامه پښواق و هران داوسنی گوجرانو په شګل کپ موجود دی - دغه شان ددوۍ هغه پلوائ نامیګان رؤتلیان) به هم د لپيانو په غاغتیلو کښے موهو د وی - او اکثرونېټنو یلو دځان غیلو ر که په مثا لکښے د یوسف زو ) اسلاف به هم هغه پلواق نتلیان وی . او په غالبو احشالاتو د یفتلیانو وه به دګندهارا دميداق علا قو په لپتنوکښے دغرتد پښتنو په نت زیاته وی - یا دامع به اووایو چه د شمېره نو نيو په الفائل وکښے په مونږته په پِښتنوکښے د یفتلیا نو څځّے نال د سړې په اولادککتل پار دی نه دکرلاڼ په اولاد کښے - د پښتنو ربا فاصوص هخه پښمانه چه دوی ورله افخان وام ) په وه اول کښے د یو اعم عنصر په ډول د یفتلیانو دو يے د ورګډ بدلو د مطرو ښے په مرسته کڼې دااغد فاضل وړاندے واؤ - د غلبيالو مورټث اعپل . لاه مسین ه څه د یی ې متو غاوند او د شخ بیکن زوم یدل شی د هن مورځیتو د وښامطابق نسل ترک وو اوکه توق النل اد نند بیا سم په اتداق سره افخان خو نة وو يئ براه راستا د قیس عبد الرشید په اولا دکنې نۀ وو - او اګرچه دغلجیانو د نسل په حقله په يثيی ډول سکو ته ویناګرانه ده لن په اکترو اعتبالاتو د دوی اسلاف هم هغه افتالییت دی چه منوی د لځے صدای دآغاز نه دایران نه واغل ژژ هناه پورےه علاے د حپل لنډ ګنډ عطمت و اقتد ار په نه کښے متا نره کړی دی د د ښاغلی يرو دا پورته نطربه د تاریخ شوامدو په رټاکئے رغه حد ه مرسته مگ ځکه چه غتلیان هم د هخه قامونو نه يو قام وو کو موچه د پښتتو په وطن د تایځ په بنتلفو دورونوکښے همل کړه وے - او په ده علا َو کښے ميشئه ىشوی وو - دیفتلیانو نه وړاندے هم ډرو قامونو د ېنو په علا گه اوګند هاا خپل تسادط قاتم کړے دو- دا ظا هره ده چه د خپل تسلط اه اور دے يو عا استوګن په وجه به د پښتنوو په او سل د دے قامونو نه متانژ شوےه وی دا هم ډیره ممکنه ده چه د بفتلیانو د مپل په ویه به د هخه پنوانو قا موٍنو اثرات ترغه حده تت شوی اوپاورکف سشوی وی -ولے ددرے باو جو د زما په خیال کنښے د ښاظلی کيرو دا و تيل د مبالځ نه ځالی نۀ دی په دګنث دارا د پښتنو ویله اوشل به د یفتلیانو نه دومره متا ثرشوی وی په د دوی خلط وغال اونړة وړ ته به ه یو نوے استر ورا موے وی داخره د فکر وړ ده په یفئلیان څه څ مېږی هم نه ووچه د ایران نه واڅل د هند 0065١.) ٣٣٢ پورے د دومره لو او وسیم غط د لفتلفو قامونو وه او نسل به څ دومره ثاثر کړی وي چه د هخوی جِسیاق ساخت ته په څ یو نوی پو چه وزکړی وی - بفتلیان که چه معلومه ده په یلوکښے و نیق وو - ددوی اکق قِيه د باغئٌر په علاقه کښے او دهند وکش په جلوي لىلوکنے میشته شوه وه -اولن ورځ دده غلتو اولاد د نورو غلقو سره داے ڼ وډ او غالط ملط شوے ده په مپل قفا ی غصو صیات او امتیا زات ضائع شوی دې -البته د بدغشان په علدگه کښے په یلتل نو څک یکنے افتالیت د تورو علا کو په شبت جکډږون او ځ# ‏ میزش پا ة شوی دۍ .او دد ےء ځلمو نه د افکالیت اولس په مقله درسته ان اذه بد ے شی - دغه شان د ګند سارا علاقه سم دا لو روټولو هبله آؤر قامونو په شان د هنك د ملو د پاره د فتلیانو هم د عبورومرور بو اهم شا هراه وه نومیکنه ده په په دک علا څه کی په لم ددے اولی رافتالیت) کٌ خلق میشته شوی وی- لکه چه وسل شوی دی ېپ پفتلیانو کښے زیات اواسم عنلصر دګو يرا تو په لامه مشهوروو - داغاق د دمند په شیالی عزې علاقوکے با دضوص په مشرق پیاب او رامپوتانه کښے استوګن شوی وو او د للئه زماۀ « رامجپوت جاټ » او ۷ وجران»«د دے لتوا غلافکټلے شی اگرچه په خپله راجپوت قام دا ذظریه نۀ تشلیموی او دا دعوئ لری چه دوی د ويدای زماغ د هف کشتربانو اول د دےه. م چه د زمانه شبیاعت په ورځٌو کل د سورچ بي اوچندر نمی فا ندانونو په نامه مشهوروو ‏ په ده ډول د افتالیت قام دا مهم عنصر رګوجران ) د دپښتو په طرشییزه علاقو کښ هم ېا د شوی وو او د دوی اولاد ن ورځ هم د زرګو نو په شبيرکے په د عرشیزه علاقوکے دګوجرانو په نامه موجو د دی - دوی خپل فصوص لېاس او فنصوصه ژبه لری ‏ او ذما په خیال کېښے دحث وچه داکيدے شی په داپخواق کوجران د لپښتتو د علدقو نه لرے په غرشیزو ملاقوکښے هم په مل وا ق حيثیت کيے د فقیر ناځ او پره غلقو په ډول استوکن شوی او د پښتتو سره په اولسی او ېی تعلقاتوکښے نۀ وؤکتډ لی شوی- دغه وجه ده چه دړی په خپل اصلى او قد سی شکل کښے باق پاڅ شوی دی اد ته مر د افتالیت قام د تلط او غلے یا دگیر نه کو ی ‏ بلکه د ھند د راجپوت پاټ اوو جرانو سره دهم قُومئ او هم شلئا مرسته تیه هم کیږ ی ‏ دسوات په مرش زوکو جرانوکښے ش ورځ داے هم خیلونه او ټره مومودے دی په هغه د هند په راجپوت وکښے هم موبود 0065١.) ۳ دی لکه په مثال کښے چوهان » راٍهوراو جاټ و طیره ‏ د دے نه دا قیاس د یقین ده ته رسی چه د سوات د غرئیزو علدګو » چو هاڼ خپل . گوجران او د هند د خو هان ه رلم به یو غلق وی- لین دافقالیت اولس هخه غلق . . کوم چه د پښتنو په مینځ کنے په ميدائ علاقو کے عاۀ په حا ة په لر لږ شبیرکټے 7ب دشوی وو د هنوی اغلاف نن ورغ په تهذیب و مدا او ژبه کی بیدا و د پپټلنو په شان دۍ - اوخپل قبیلوی نوم او فصو صیاتا 2 شائع کړې دی - په ده ډول مویز داو تيل شو چه د اصلى پفتلیا نوکوے قبپل چه پ هکند ارا کے ميشته شوے وے ‏ د زمالۀ په تروسره په هنوی د دپښتنو سره په مبلسي تعلقاتو کن ےګنډ لی شوی وی او ددت په شټېه کښے به ورو ورو دوی ې ېښ و کښے داسے خلط مدط شړوی وی چه خېل انفرادیت به څ ورک شوك وي او دا ظاهره ده په دپښتتوپه علا قهکے دا نووار د افثالیت د پښتنو نه په شی رکپ .کم او په هد يب ودن کئے لاندے وو- دعلم شدان دا وافاع اصول د چه که فاغ قام په شرکښے ډر وى وعفه مفتوح قام په خپل ځان ک مدغم کړی اوکه چرے مفتوح قام په شر کښے ډیروی نو هغه فاځ قام په خپل مان کڼے جاب کړی.اؤ دغه مال دتهدب و شدن هعم دے. د دے اصول په راکښ داظاهره ده چه هګند ھارا کښے پښتانةۀ د لښتلیانو نه زياتا وو داهم محلومه ده چه په مپل وت کې یفتلیان دغه خاص تهذیب غاوندان هم نه وو په غلاف د لپښتتو چه دوی د شاند ار تهن پپب غاوندان وو. دغه وه ده په دغه " نووارد | نثالیی په پښتنوکټے داسے جاب شول چه ن ورڅ مو د ګند ارا په پپبلنو کّے د يوے ټل په حتله هم دانه شو و پلے په د دے ق پل دځ خاند انو لو اسلافا به یفتلیان وی په ده بنا د دے خبرتك هډو نه سوال پِي ‎١‏ کیږی او نةًامغان مه د پښتنو په یو قبيله کڼی "۰ هخه قبپل د خان ځيلو کورنئ ګو نت د يفتليا نو ولاد وی . زما په هيا لکے دگنه هارا په پبندؤکې د افثالیت اولس آمیزش ډیرکم ١و‏ د نیشت برابر د- په دے علاقه کئے د پیغندیا نو د غلے او تلط ياد ګارصرف په غرتیزو علاقوکے دګو جرا نو په شکل کپے مو ود دے ‏ | صا پښتنو سره د دوی څه تعلق نشته. البته دکوه هندوکش د جنوې علا قو په استوګنو لپښتنوکښے با لنسومی په غلې او اېدالۍ پښتن وک د یفتلیانو دآ میزش زیات ‎١‏ مکالات مومو د دی - او د دت په هقله به د خاعيانؤ په ذکرکښے نور مث اوشی - 0065١.) ٢٣٣ د پښتنواو د راجپرتو ترمیته د غے مغصو مسیاتو د اشتراک ومشایهت نه دانتله اخاکول چه چو نه راجپو ت د غیرمنکی غلقو ربا لخصوص د يؤتلیانو ! وګو جرانئ اولاه ګنل شی . ‎١‏ و یفثلیان اوګوجران په ګند هاراکښے هم میشته شوی وو نو په دے وجه به د پښتنو سل هم ددے حبله آور قام نه دومره مات شوے وی چه ير نوی پوه به ۀ ونکړی وی رما په غیال کښے د مبالغ نه غالی ته معلومیږ ی ‏ راجپوت د پښتنو په مقابله کنے يقینٌا یو نوےه قام ده- ددوی طهور اوعروج د اووڅ صدۍ؛ د خر نه د هخه وخت سره تعاق لری ‏ چه د حرش نه نپس په هنداکښے د طوانٌف البلوی عالت وو- دغه ونت سکښے د هخه غیر ملک غلقو او لاد چه د هند وانو ما مب او هنای تهذاپب ودن افتیار کړه وو - داقتدارغاوندان شول او د ځپل اقتدار په وجه د راجپوت يعق د راجاغائء په نامه مشهورشول هاا هره ده چه دت اجا دا امن ينی ټول راجپوت قام یواء د یفتلیانو او دګومرانو اطاد فا نی کيدے ‏ بلکه په دوی کښے به د هخه ټولو قَامونو کن شوے وی . کومو چه په #نتلفو دورونوکښے په هند باندے هيل کړی وی داغبره هم د 'ر وړ ده په پښتون قام د هخه ټولو قامونو نه اول هم په دے علاقه زگندهان ميشته شوے وو کومو چه په هند با ندے خبل کړی دی او دامټکنه ده په په پپڼښتل و کښے به هم د دوی څه آميزش اوکډون شو وی وله نه دومره چه د دوی جسباغ سات اوکړۀ وړةۀ ته به یو نوے شکل ورکړے وی . د نپښتنو قا روایات او خصوصیات ن ورځ هم په دےه خیره شهادت کوی په دا اولس په وس سره د نورو قامونو آمیزش اوګډ ون ته په مینه کښ نه وی دا هم یوه تار وا قمه ده چه پښتانة په مر دورکښے د هرحبله آور قام سره د هند په عبلو کښے د هطوی د فوڅو نو پولوْْ عنصروو- نوامکان کيدے شی چه څه رلګ د دځ خپلو په دوران کے د مخه وخت د غرمکی قامونو کن خُلق په هند کښے استوګن شوی وی د غه رگ په پتانة هم د دے حىلو په دورانکے : .په نعندا کی ميشته شوی وی. او هندای تهذيب د برهمق مذ هب به‌څ اغتيارکړےه وی اوپه دے ډول به د راجېو تو په نل کښے د لپښتنو عنمر هم شامل شوے دی - د دے نه علاوه دپنلنو او راجپو تو نومومشترکو غصو صیا تو ته چه ده ښاغلی فاضل اشاره کړی ده هخه نْګُوكت په هنه ټولو مبله آآور قامونو کئے موجو د وو کوموچه په هند بانده په لوا شو لما څک حط که دی او داخصوصیات يواځؤ د يفتلیانو سره منسوب کول شه 0٥0٥5٥ ٨ ۳۵ ‏جواز نۀ لری په دےه ډول په نپښتلوکښے دلفظط زغان) استعبال او رواتح هم د‎ ‏یفتلیا نو د زماغ یا دکار نۀ دت بلکه دا د ډيرے وروسټه زماغ او د پنگیزغان د‎ ‏تهاجىاتو نه پی په د مزکه مروج شوے ده‎ ‏د شپږړےه صدی زم) دښے په هلوا وشاکښے د يفتلیا نو مرکزری حکومت ځا په‎ ‏زوال وو- دغه ونت یو نوے قام د دوی د یو سیاسی حريف په شگل کے څرګند شو‎ یږیدای ‏دغه قام په تاربځ کيے د ترکانو په نوم‎ ‏ترلان د س مرګنومانو. ديلو څخه یوقبيله وه- په دچین او صبعرا ۀ ويي رمن‎ ‏په زرو رو نوکښے استوکته وه. داغلق کله د « (سیناء اوکله به د « ترک ه په نامه‎ ‏د دے لفنظ مع غو رول ) ده چوګه چینیانو به د (د) تلفط نۀ شوکوه‎ لدیداي‎ ‏نو دوی ته په ة توک زنزی) وئيل . داخلق به غتلنو قيلو کښے وبيش دو واے‎ ‏کښے د دے ژبه فتلغ لمچې ده غول ژبسره‎ ١ ‏به څ وه وه .اد په ابښد‎ ' ‏مشابیه . محلوميل هه د دے قبیلو ترمیځته داشتراک او اغا د بانده‎ ‏هم دا مشترک ژبه وه هخه وطت په دا 3 په د سنسکرت او٢نشوري ژپو دلیک‎ ‏دود په شان لکله ىشوه. قُیاس دا دے چه د نفتليانوٍ نه بپی دوی د« اواريانو"‎ ‏د فټٍرناے او صمسایه پ په ډول د صعفوی سره استږګن شوی وو او ت ډ رے‎ ‏مو ده د آ وریا نو مطيع وو- د دے خلفوکسب 7ه ګری وه د نفوسو زباتوالی‎ ‏او د فلداتو کار او د رپښمو غٌارت د دوی برم او اقٌتدار زیات کړو .او د دوې اود‎ ‏آواریانو ازمیاطئه یو شد ید جګ اوشو - په دے جنګ کبے اواریانو شد يده ماته‎ ‏ږومونه له - ١و دهوهطن ته په نیښته لاړل-‎ ‏تربانو د اواریانو په سدطت قٌضه اوکړه اوځېله قيضه د طارم د منطق‎ ‏نه د سیر دراو ره د آمو نر منط اوغزوله . د دوی اول خامٌان ربادشاه) تومئ‎ ‏لؤ مید 5- چه د مګولیا نه د رال تر رول پورت ده وسیع سدطنت ځاوند وو‎ ‏دژګانو دا سلطنت د ئومن خاقان د مرګ نه نی په دووبرغوکښے اوو يشیل شو‎ ‏د سلطنت یو حصه د مشرق ترکانو د سلطنت په امه مشلوره شوه چه د دبے‎ ‏بادشاه په د کاغان.یاخاغان یاخاقان په نامه یادیدلو. او د سلطلتا بله برخه د‎ ‏علرف ترکا نو د سلطلت په نا مه معروفه شوه .دده سلطنحا با اه په د « پيځو «ء‎ ئی نامه مشهور وو . د دے سدطت پوله د يغتليانو د سلطنت سره څکید لی وه » بیو .. د 0065١.) ٣۳٢۹ یفتلیانو د سلطنت نه د سعد يغ او د پاختر د علاقو د شىلولو ارا ده لرله ‏ او به دے لړکښے ےّ دایران د سا ساق بادشاه سره د مشترک مل معاهد ه اوکړه . دغه وغتکے دایران بادشاه غسرو اول نومیدة ‏ چه د نوشیروان عادل په نامه هم مشهوردے. نوموړے د ځپل پلار قباد د مرګ نه نپی په کال ١-۰م‏ ۵ کښے دایران بادشاه شوے وو نوشیروان د (یران په ساسافق ځا نان کڼے یو لوڅ پا دشاه ګنل شی - په دے ورڅُوکښے په ایران کټ د مزدک کرکٍ هاری وو او د دت په وجه داولس په غیالاتو اوافارو کښے ډیر انقلدب پيا شوه وه (و د ده مرک دموافقيدواد اغالفینو ترميانځه به جګونه روان وو -لنوشیروان په ډ يرے سضق- د مزدک د خیالاتو بنالفت اوکړو ‏ اومزنک او د هغه پيروکار-ة په ډیرے ب يمب اووژل ‏ او په ټول ماک کڼے څه دا ګرنک قان وناد کړو او د دے نه پس څ د ترګانو سره د یفتلیانو برخلاف اتما د اوکړو د ترا نواوساسافي دولت مشترک فومونو په یفتلیا نومبله اوکړه ‎١‏ ودد په ني هکے ريفتليانو دولت سقوطاوموند پل د فټے ته پی اد سیر درو اه رود آمو ترمینځه علا 8ه د ترګانو په قبضه کښے راغیل - او د باهارء هرات او پارتیا په عملدقو د ساسا لیا نو فبضه شوه دغه شان يوگل بل دساسائیانو نقو د تزګند هارا هم وس سو اگرمه دا نفوس هسے په نوم اوډير اه وو وے دخپل سلطنت په سقوط یفتلیان یق ورک تۀ شول ‏ بلکه دمک په اکثرو حص و کښے با فصو ص دکوه هنداوکش په بلوې علاقوکپے د دوی ځن سردارانو علد قاق کومتونه فا مش کړل ‏ چه کم و زیات دنهے صدئارم) پورے قاکم وو - په ساساق غاند ان کښ د نو شر وان نه پس د نوم و شهرت خاوند بادشاه خسره پرویزوو - نوموړے په سنللګه کښے بادا شاه شوے وو سر ق الاصل ښکان شیرینه چه د « «زهاد کوهکن د نم ور سره برغد اخستل شی- او په فارسۍ ادبیاتوکښے ډیراهمیت لری- د دے باچا ملکه وه سرو پرویز د خپلو واقعاتوله نه په ساسان تارځاکښ ډیر شهرت لرۍ- ددۀ په وغتاکښے د رومیانو او ساسا نیانو تمه د جٌکونو یو سالسله شروع شوه . چه د سال نه ټرشلل پورے چاری وه - دة په مپل دورکې انطاکیه ء دمشق ‎١‏ فلسطین او د ممر ملکونه ف کړل ‏ اوان چه د باسطورس تړغاړے اورسید ؛ د ده په مهداکښے په ساساقّ سلطلت دقديم هخا هنی سلطنتگىا نکید ۀ-او څه رګ چه دارایوش کبيراو ذرکیسز د روميانو د 0065١.) ٣٣ پاده ناقابل سغفيروو- دغه شان د بازنطیق مُلومت د پارهلمسرو پرویز نا قابل تسنیر معلوميد 5 لکن د دځ دعفظېت دا دټڼا دصم عاذب یو کُلق وو - دغسرو پرویز نه یولو یه سیاسی غلطی اوشوه ‏ هخه په پروشلم با نداے د خبل اد د عیسا ئيانو د وژلو نه پی دعياتیا نو مقّد س‌ صلیپ هم دقان سره راو ړ ۹ په دےه وسیله هرګل بازنطیی بادشاه دعیياق دیا د من هی جِنذ باتو نه فائده واخسته ‏ ټول اولس د هر قل په مرسته اودرید هاو د خسرو پرویز نه‌څ ډیر زردابفیاة کويِک او ارمینلیا نو عالد 3 ازا دے کړے. تر دے څچه دعیساسانو مبل د ساساف بادشاهانو سرماقّ دارا لئالد غ مدا پورے هم رااورسین 4 - مر قل په پل لوری تزکان هم اول مفنوی هم په ساساق هکومت حبل شروغ کړے- د دے دو ژخه حىلواو پرله پے شکستو نو په نېه ني خسرو پرويز د خپل څوی د لاسه چه د یو باز نطِي شهزادګوه نه پیدا وو -اووژےه شو - رشلد) - د بارنطیی فوکُونو دے پيش دُدمئ د ساساق هکومت بنیادونه اولړزول ‏ فوځ دقابو ته بهرشو ‏ دغه وضاکښے ټول سلطدت په یو جرافی کیفیت کښے ماد وو په کو له کښے پرله پے څو شهزاګان تفت نشین شول اواووئه شول- او مه موده پي په د مسلبانانو لوا په ایران بل شروع شوے نو د مدافدت د پاره یو دا منظې اومضبو ط فوځ نۀ وو چه د مسلبانانو په مقابلهکنے ټلیک شوے وه په دغه هالاتو کے په کال سشله کښے ‏ يزدگرد دریم ه نت نشین شو نوموړے د سرو پرویز له ے اود ساساق سایل په دیرشې !و اخرۍ یاد شاه وو- د ده په وغتاکښے په ایران باندے د مسلبانانو د حبلوآغازاوشو ‏ او د یځ په نټچه کښے ساسا سلطنت هم سقو ط اومونلا- : 0065١.) ۸ عرب فؤعات په فراسان ب د امیرالسومنین عضرت عمُرً فاروق ځلینه دوم په زمانه کښے د کال للا په غاز کینے ده قاد سي ۰ په مقَام دعربو رمسلمائابؤ) اوایرائیا نو فیصله کڼ جنک او شو. په جلک کښے دایران ممشهورسپه سالاره رستم - سره دخپلو ډیرو فوقونو اووژلے شو او « درقش کاویان"ز د ایران قای نسْان)چه د ایراق سلطنت د قدامت اؤ عاطبت يا ار وو سره دنورو ډیرو په شباره دغاتژو د عربو په لاس راغ دد فکَع ته پی عري فوڅ دایران په دارا ناد فه عبله اوکړه - دغه وت کښے ساساق یا دشاه خ لصدر مقام پېوے ښوده وه د پايه قنت د سفقُوط په خېر اورید وا يزدگرد » د« هلوان.» نه رے ه ته او تښقید او د یو آخری محرک په ارا ده 2 یو عظیم وځ مم عکړو. او د سپه سالار قيروزان په ماق کښے ‏ د عربو مسلمانانو مقال ته 'اولیږلو - دادایران اهزی کت آزمائ وه -اوله ده‌کبله ساساق شهنشاه د نوروایشیاق قامونو نه هم داکومک خواست کړے ود دنغږ په حعاظ داعظيم جنګ په ال تام کټے د نهاوند » په مقام درے ورغ جاری وو اور چه په دے چک کنے د عري فوځ سپه سالار نان بن مقرن خوشهید شو وے د عرلو دلاسه ساساق فومونو فاشه ماق اومو ند له ایرائ سپه سالار او ورسره لس زره ايرا سپاهيان په نګ کښے اووژاے شول .او د ساساق شمنشائ؛ دهظبت مئناره دسنهاأونداه په ميدان کښے ړګه شوه. ددے نه پي عریو د ایران لوۀ لو ښا رو نه فَ کړل ‏ یزدگرد په خراسان کښے د عریو د مقايل د پاره یو څو کاله نالام و ششونه اوکړل - واےے دهغۀ ټول امیداونه شنډ اوغتئل او آُفر د رے » په مقام د دو علاقاق مکبران ‏ ما مو به سورۍ . په اشاره اووژا شو او ددۀ په مرګ د ساساق فاندان د سلفنت وره ځتبه شوه په کال ګل ره کښے د اسیرالمو ملين عضرت عل فا روق د شهادت عا د ثه پلیڼه شوه.١و‏ د هغقة په اڅ امېرالمومدین عطضرت عمات" د درم غلیفه) د مسلبالانوا مر 0065١.) ۳-4 مترر شو - د دا د خلافت په ابتدائ ګالونوکښے د خراسان محاملدتو ته توجه اوکے شوه - دغه و ېه وه چه دخراسان علاقَاف حکمرانان دساسائانو د نقو ذ په ورکولو اودعربوداتنده حمالو د »دا فعت په تابیاکښے آکیاشو او ددے د پا ره دوی ته اق موقع په لاس ورغله وه دوي نأ غو په پل سل ککتے د یو عفلیې غراسافی سدطنت په تشکیلکښے عامیاب شول ‏ اون ددث لی حُکمراناانو تر میائه څه اشاه و و فاق قاش شو - دغه فجه وه په عربوکوم وغت بیاسر دو باره په خراسان ني خمپل قوئ' مهبات شروع کړل . نو د غراسان دت علا قَاقّ کدرانا تو د عخوی په مقابله‌کنی زیات کړاؤ اوتکلیف سو س کړو - د امیرالمومځين هطرت عثان دریم ځلیفه په زمانه خلِاف تکښے په کال سلل هه کنے عبد الله ابن عامرچه دعربو يو نومیاے قوماندان وو - د راسان نا السلطنت اوټاګل شو نوموړی خپل فوڅ مرکز په نیشا پو دکڼے مقررکړو. اه د دے مقام نه ے د خراسان د ختلفو عاد قو د ایر په غرض د مشرق او سبال مشرق په لور په دو لارو قو اقدامات روغ کړل - د دوۍ د اقّداما تو یوه لار د شيشاپور نه د هرات ۰ مرواو بلخ په لور وه او یله د سيتان په لدرږچه هته وخت ورله عربوسیستان وشو ) د هلیند او بشت په لور دا مقام ربت ) د هلند او ارغتداب په مقام اتصال وافع وو. او اوس وران شوه ده عبهادلے ابئ عامر د خراسان د فختلفو علاقو د نسټیبر د پاره ختلف اهسران مقررکول. چناچه بېاشع بن مسعود دکرمان په تسایر » ربيحبن زیا دحارق د سیستان په ولواو عیه ادله ابن غازم د صهرات دپاره مقررشو ‏ هم په دے ډول داهنف بن قیس په ماق کے دبائ په لور عم پيش دای شروع ىشوه سکرمان عم دوباره تغیر شو دش والی هم صاع په جنک غوره کړه . و ے د سیستان حکىران جنک ته تیارشو- او دهګ نه پس ے هخه ١وکړل‏ وم هپه ورله او( ل کول کار وو د بخ علاقَانْ عُمران هم د خراج ادا سمل اتقرارصاۍ اى ۰ او دغه شان د یو کال په فختصره عرص هکښے چه عبدادله , عامر د وهرو فتوعات حاص لکړل دؤ مطن شو او په نيضا پور کے 2 په ځل ځا قيي پن دهشم » د ځل ناف په ډول پریتودو - اه له ج ته لاړ ‏ کر هه د ده فو اقداماتو په به کښ دعربو اهدار په طا هره کے په ىه منطقوکے قاځ شوے وو کین داعارطی وو او ډیرزرغراسا ان ه خپلو لوظونو او وعده نه واوپیلۍ 0065١.) "٣ او د عربو برغلاف یو عام شورښ پورته شو د ټولو نه اول په هرا ت کن د عربو برخلدف تحریک شروغ سو اود قارن نوغ يو مای مشرء په سر کرد کښے د هرانت او ه بادغیي» د علا قو نه یو لښکر چيح کړت شو- دے لټر په نٍشا پورحمله اوکړه- او دعریو فو هکیپ .. ‫ 1 ته ے لو زیان اورسولو. وے د هریو نو میا ن کا ند ار» عيد اهله بن غازم » د دوی مقایل ته فوڅ تیارکړو او په ښه شپه کڼے ے د قارن په کپ حمله اکړه - قارن په جګ کڼے مړېشو و فوکُونوئ تیښته ‎١‏ وکړه ‏ دغه شان بغاوتونه «دسيتان او بلج په علاقو ےم اوشول. او د مرنو اقتداربِ) د #علاق وکس کمزويث شو اوددت په نج کی د عربو دو اقدامات د غراسان په تلنو ‏ طراهوگي بيا جا ک ولد د کا له په آفرکڼے د امیرالمومنین عضرت عشار د شهادت واقعه اوشوه- او د هغه" په ځا امیرالمومنین حضرت عل؟ د مسلبا نا توغلیفه مقررشو- وے د ښوا مه له فل دامیر معاویه په سرکردګوښکښے دده عالفت شروع شو او د دے فالفت په و مه په ممایالاؤ کنے جلگو نه غروع شول . او دت په نټيمه کښے په اسلابی شتو ماتو کښے هم بندرز رلغلو. د مفتومه خراسان علا و هم ددے نه متانژه شوے . د ځلفه له غوا د مفرورشوو اهلګارو او هاکیا ناژ و نفو ذ د غُلقو نه پا ید لو- او داحالت تر هغه وخت قاش وو په په نګه کې دعطرت عل" ه شهادت نه پی امیر معاوبه د دمشق په ښارکښے دمسلمانانو واحد بالا ستقلال خلیفه شو دامیرمحاو به د غلدفت په دوران کښے د شمالی خراسان په عکومت څوګورنران بدل رابدل شول . وے د عهربو پيش قد مود د رود مو په منطقه کښے هدوده وه او ددوی د و حاتولمن د رات مشرق او د بائ ملو علاقٌو پورے نه وه اوبٍ ده شوی ‏ بل هم د امیر معاو یه دخلد فت په دورا ‏ ن کښے د عرنو او غراسانیانو نزمْیٌه څه قَد رت بیا نی لر شوه په ماګ په کښے د شما عراسان په مهم ربمع ان زیا د اؤ ال شو ددة سره دعرنو پوت زره لښکر وو د دے لښکر په مدد دبع د بادځیيی او نعراث په اپل کولوکامیاب شو او تر بلخه لاړ باخ ان عگىران ددۀ سره دحزاج په اداکولو صاع اوکړه - او دلمتفابئ قیی هخه زړه معامده څ بیا تاره کړه ‏ ددے نه پی ابن زباه ده ماورالنهر » په خُلکو نوکښے بوغت شو او په کال ر ۵ ھ) کښے وفات شو- وله د ده سره چ هکوم عرب فوځ تل وو. هخه د خراسان په اصىو مقاماتو کښے استوګن شو - ددے نه علاوه ډیرعرپټ مهاصرن مه د عراسان په ستلنومقاماتوکے استون شوی وو د باهي او یو څاغ استوګنے لهکبله د عربو او ځرلسایانو ترمیځه د اغالنت او دشمئ گردوغبار ترڅه مده له شو ١و‏ د پاهنی ځیلس روا دو د قيام 0065١.) ٣۴٢ په وجه ودو ورو خراسائیان هم داسلام دحقيقت نه اه شول ‏ او د څه هی او آکراه نه بنیر غلق د ا سلام قبلولو ته مائل شول . عرب عاکبا نو هم داولسی خَُلِمُو سره د روادارئ اواشسانیت سالوکئف شروع کړو ‏ چنانپه دعرنو په تو مه علا ګُوکښے د غالب او مفلوب (وماکم او هکوم تصور د يلځ نه اووتلو - اواموی حاکبان د مفتو جاهو نه لږ مطنن شول .او دا ه غوره وکاله په دزماغۀ په تیريدو سره په دخلقو په زړو وکښے داسلام اومسدانانوسره مینه پیدا شی اواسلام به په دو ی کښے هورشی . دغه وجه ده چه ‏ اب اشيره په دے ولو بور شو ده چه مسلانائن په هراسانکبنے دخپلو فتوماتو سره اوږه په اوېږه داسلام په مورولوکنئے نۀ دی کامیاب شوی ‏ حفرت امیر معاویه په سللګ کښے وفات شو اود هفۀ په خا ےّ د هھغة څوگیزي. حُکمران شو دده په زمانه کښے د شمالى خراسان په ور نرئ مسلم این زیاد مقررشو ‏ لک د سیدنا هطرت امام عسين رطی الله عنه د شهادت د غَزْۀة پېښے په وجه په خراسان کښے د عربو قبائیلو ژمیاځه خو نړی جاګو نه شروع شول ‏ او د دے جلکو تو په نتیجه کښے حزا سا نا نو ته بیا د سرکشئ موقع په لاس ورغله . دعربو تزمیسه دااجنګو نه داموۍ ګورنزه مسلم ان زیاد .۰ وعېدالله ابن عا دم تمه په د حضرت عبد الله ابن زبربرسټال وو-) شروع دو دجلګونو دا سلسله دغلیفه عبد الىالٌک زاموی» په زمانه کټ هم پارۍ وه ددے جګکو نو په دوران کښے عبداننه ابن خادم په ال (سلكکګاښے د« مرو. په مقام اووژلے شو .اود دةۀ اه کیربن وشاح او ولو - دۀ هم داموی ځلیفه دبیعت نه اثٌار اوکړو- د دمشق خلیفه د نشمالی غراسان پهۀورنرئ امه بن عبدادله مقررکړو- د دے نه پی هم د ټکیر بن واشاح اواسیه بن عبد الله ترمْشه جلګو نه ماری وو به کال رسکگ) کښے بر عم په يوجنګ کښے اووژاكه شو -اوامیه #امیابا شو امه په ده ٢امیابئ‏ ډاډمن سلو اود مرو نه 2 د بخ په لور پيش قد یی اوکړه . ليکن د بلاغ غلتو دت سره دغپلو نوڅونو لصو رره. آخو په ډررکړاؤ دت غه خپل مان ملا صکړو. او مروء ته راغ خلیقه عېهالبالکۍ دراسان په د غيریقیی هالدتو ډیر متّمٌکر وو. و د حکومت داقتد اوامن امان د قيام په طضَ د یوسخفت يراو مضبوط ببيادم ضرورت فصو س کولو ځاني په سځځه کښے څ امیه دحزاسان د هکومت نه ممزول او دهنۀ په خا ۀ دعربومشهور فعال او سفاک بلیادم عاج بئ يوسف قم د ټول مفتوهه خراسان والی مقررکړو. جاج د شمال خراسان په حکومت مهلب اود سیستان په ګورنړئ عبد الله بن اې کر اک . مهلب 0065١.) ٢٣ یو پرهیزګاراونیک ننس سړے وو اود سلش هه پورے په شپله عهده قا وو اب دخ په ځا يزید او په دک پے مفضل په عال نګشه کښے"نورنر شو وے په دوی کن یوهم دخپلو وړاند شوګورنرا نه له یو قدم وړانات کښے نښو دے شو - په دے وڅه هبد بلک د عردو مشهور سرداراه نومیاے عرشل « فتيبه » په کال سال کښے د شمالی غراسان په گګورزئۍ اوټاکلو ‏ : قتیبه د داتلو سره پيش قد‌ی شرو عکړه - او د باځ پورے علاقه څ څه په جٌگ اوغه په صلح او ښوله ١اوباڅ‏ د ابل .شاه ه په هکومت د حیل ارا ده اوکړه ‏ وے د کابل شاه. دلوری نه د قتیبه په خُامت کښے یو و فد حاضر شو او د خراج په اداکولو او په غپل درار کښے د يو مسلبان نمائنداه په ساتلو-٤‏ آمادی نا هر هکړه ‏ او صاع ځ اوکړه ‏ . خوارزم شاه» سم د کابل شاه پالسی غور هکړه - او د خراج ادا کولو او په خپل دربا رکښ د یومسلمان نبا ناه ناتلو ا فُرا ره اوکړو- دد نه پس » قتیبه سمرق ند عم فم کړو ‏ په دےه دستورقتييه په یرب مثاله مرات په سشمالی عرا سان کښے د اموی غلافت برم او اقتدارقائم کړو- او د اوے صدائ هجری تر آخره هم هخه په دے علد قو مکمران وو - په عال لاج کښے غلیفه ولید بن عبد الىلگک وفات او د هخة په کا سليان غلیفه شو سليان دجاع اوقنیبه دواړوسښضت عطالف وو ځکه چه دوئ د مفة د عانشيوه فنالفت کړه وو - دغه وخت جِباج وفات شوے وو- ول قَتّيبا د خلیفه برغلاف د غپل بعت اعلان اوکړو ‏ په ده خبره په عرب قبائیلوکښے اغتلاف پيياا شو په ده اختلاف پیدا کولوکنے د حراساڼانو هم پوره لاس وو د« وکيع . په سرردکئ کښے څچه د بی یم قبائیل مشراو د قَتّبه مقت دیشین وه- بې تبیم او بپ مضر د يو بل مقا بل ته اودردلا په دے خانه جِنکئ کښے قتیبه په ال ېڅ کښے اووژه شو او دغه شان مسلبانان د يو ډیر ج متئله بهادر اسر نه رومه او حزاسانان د یو سفت یر عاکم نه غلاص شول ‏ د کتیبه په ات يزيد بن مهلپ د خراسان په کورړۍ اوټاعل شو . د دة لوب کار امه دا وه چه د قَټٍّبه لر 2 دشمن وکیع څّ سره د هخه د غاندان کيل ١و‏ د خراسان هخه غاق چه دعریو په دے به اتفاقئکښے ه لو یه رغه لرله اووژل ‏ د ده گورنرغاة د هضوت علا بن عبد المزيز د غلااقت په دوران کښے جراج بن عېد الله اوشولو- وے دغه ومت په اموی َو د خپل عروج انتهاته رسيد 2ه وو - په خراسان کن د (موی حُومت حاگىان او ‎١‏ هلګاران د یو مضیوط حکومت په تشکیل کښے نه وو کامیاب شوی. ترهے چه په سه کښے د اموۍ سلطنت 0065١.) و دورهغته شوه په دے اوږ ده عرصه رع د ‎۳۳٣‏ اه ) کښے په خراساناکت د عربوحکومت مبَفٌا په د وه علاقو. مره اونیشا پور »کت ته په مستقل ډول قا وو- ددے نه علاوه په نوره ټوا ښارونو او د شبالی خراسان په علدقو رکه تنارستان . اغ . جوزجان هرات (ودابے نويععً کی سای اوعلقائ رِنُسان عکمران وو کر چه دوی به خراج ورکو لو اوغنو په غپلو داژن کے مسلبان نباکنداه هم لرلو ‏ ددے باوجو د به چه دوی ته موقع په لاس ورغله نو دباع وخراجح نه به‌ے انکارکولو او ښاوت او سرئئ ته به تار وو په قَلاره قلارو اموۍ هاکان دے خېه ته آماده شول چه دهغه غراسیانو چه اسلدم ے قبول کړےه وو اعقا د اوا حاصل کړی ١و‏ دحکومت دکار و نو په علول و کنے د دوی نه کار واغای ‏ غخراسافی سرىارانو هم په ده کارکنے د عري عاگما نو سره تعا ون شروعکړو : - ول د دث باوجود دوی به هروت ددے موټع په انتظارکښے وو چه خپل سلهنت تشکیلکړی ‏ دغه وجه ده چه د زهالۀ په تیرييدو سرو دوی ۳ترځېل مقمصد ته اورسیدل- او څه موده پچی د ار سامانی حکومت او د غزنویانوحکومتونه تشکیل شول يین ن چه خپله عرب نه خو د کابل په منطق هکښے د کوت په تشکيل کے کامیاب شوی وو او نه" د غزف په منطقه کی : دسيستان په لاردعرنو يدشقد ئ : (سلکه چه له ړاندے وثٌیلن دی عربو دا لمفط سیستان شبطاړک ده. په سه کن ڼے څه رګ چه د نوروا طرافو په یر فوڅونه ټا لی شوی وو هغه شان دسپتان ترچ ابن ناه مارق مقررشوه وو-دابن ذیاداوسيتانة مقابله د « زری په مقام اوشوه زرج . غالبا په هغه مقام وو چه د ھخا مشيانو د سلطنت په دوره کښے د زریکه » په نوم یادید لواو وروستو د غزبانو په دوراکښے د سلطنت په معري عداود و کنے یواهم مقام وو اوس چه دغه اع د ملمند سیند په ډیلتا کښے د لادعلی » ښار اناد دت د زرغجګ دا کا دابن زیاد په لځ ختې شو وے غه بٌګ چه په عال 2 کښے په مرات او ذورو اطرافوکښے د عریو برخلاف شورش پورته شوه وو- دغه رګ په سيستا نکنے هم شورش پورته شو سیستانیان دخپلو لوظونو او وعدو نه واوړیدل ‏ اود ان زباد نبائنداه‌ ے په شړلو جبورکړه ‏ ان ریاد دال دسیستان د يږ د پاره د عربو مشه ر قوما ندان عیدالریهبان ابن سمره راولیږلو ‏ عبد الرحطن د راتلو سره د سیستان ملد قاف حعکيران هين رستم. په صلی ېبورکړو ‏ په مشه کښے دحضرت عثيان د شهادت په واقعه چه ابن سیره عید ادلّه ابن ریاد که په تلو فیبور شو نودابن 0065١.) ۲٣۴ ‏سبره په تلو سیستانیانو بیادابن سمره نمائنده په سٌړلو جبورکړو . اوتيوے لولتاے او.‎ ‏معامدے څّ د پښو لاك کړے چاائپه یوغل بیاابن سمره د سیستان په تغیوان‎ ‏بت ۰ هم اوڼولو چه په دغه علاقه کښے ييښار‎ » ٤ ‏شو - او د زریځ د غرنه پس‎ ‏وو اوبا د دوان.ء په ښا رکښ چه د زمینداور د غلا یو مرکز وو داودی غلقتواواین‎ 2 ‏سمره تر میاځه یو محقت جنګ اوشو د زمینداور علاقه نن ورځ دابدالی لپښتنو یو لو‎ ‏مرکز دے-امکان لری چه داغلق به په هغه زما نهکښے هم دے میشته وو - وله دغه‎ ‏ورک و کښے د پنبتنو قبائٌان نا غ لاپه ټرو کښے ېټ وے- دجګ نه پی د دے علا ه غلق‎ .. ‏په وه زور کنے صصور شول خو آ نر ة صاےع ته غاړکېښوده-ابن سره ددے‎ ‏اه د مشهور «معبد زور» نه د زرب النوعآفتاب) د طلدئ بت سترے چه د یا قوتونه‎ ‏یاتګاك کړو اود دے ځاڅ مرزبان ته غ اووے چه سرۀ‎ ٤ ‏جوړت وے رااوښکل. اوب‎ ‏زراومواهرات د انسان نه کم ره غیز دے- او داے که اوکړل چه تا ته دامعلومه‎ - ‏شی چپه داب نۀ تاسو ته غه فائده دوه ئی اونۀڅه نقمان‎ ‏عبدالرعبان یھو فهیم او مار سړے وو - مفتّمه ملکونه په څ سمداست د انظام لاندے‎ ‏راوستل- او د عالبانن یوه ډله 4ے په مفتوحه علاقوکښے د اسلدی تبلیغ او تعليم دلشر‎ ‏کولو په غرض د خپل ان سرهګرزوله - د دے نه پس ابن سمره د کابل » زابل « اوه النچء‎ ‏سير په اراده روان شو دکابل نۀ مراد هم دغه کابل دے چه شاید په دغه وختاکے‎ ‏داوسې ار نه د مشرق پۀ لور د شپږ اه علومپاره په فاصله آباد وو . د زابل نه مراد‎ ‏د عرب مورفیتو يه الک هغه علاقه ده په د هزاره جات په ښُکت؟ علاقه مشتله‎ ‏او د رود علین ءارغنداب او ترنگ مه واقعه ده وے بایرد . نابل» علاقه‎ ‏دغُزق په سويل د«مکور » په لور یا دوی . د له الج نه مراد هخه علاقه ده چه په‎ ‏کلاسیی دوره کښے د ه ١راکوسیا په نامه مشهوره اوکب وبیش داد سئ قند عار په منطته‎ ‏مشتمله وه په دغه ذما نه‌کنے په دے علاقوکښ دوه بادشاسان خکبران وو .په عربوبه‎ ‏«دوی برغد ئ د سیستان نه پش قد ف کوله په ده بادشاهانوکنے شاید چه د لابل‎ ‏اوالرجخ «عکران د« رُټيل ه . زنتٍلء « زئبيل یا . رانتل ته موژو قْ نامه ممشهور وو‎ ‏اومریو مکبران چه په په تفت ناست وو - مغه به په دے نوم یادټلو دلابل د ملا‎ ‏حکران به شاید چه د کابل شاه ۰ په نامه معروف وو- وے په يقیی ډول د دےه دواړو‎ پ سه سم خُکرانانو د حکومت د دائزو تعين تی کيده ‏ د کابل شاه د پاره هم د . رتّبیل » نامه استمال 10101٩٢ ‏نا‎ شوی ده - دوا عکمرانان يْ ييا ټرمسلم وو امتال لری چه دغه ټوله علاقه په یو ریاس تکښے شامله وه- او ه رتبیل » به (ن اعل اوګابل شاه به د هغه لات السلفت وو اویا با لکس دلفظ تبیل ممئ هم معلومه نۀ ده-امکانکيدے شی په دایوهندی لنظط وي اوده رتن پاله یا را پاله» یو وران شکل وی . او د عربږ مورغو په خپلو گربړونوکښے ربدل . زئبيل . رنشیل. وغيره صُبط کړےه وی ېه هھرعال د هرب مؤرفييو نه وروستو فارسي مورشٌتنو مې دا لفظ د دے خط د باد شا ها دپاره استعصال کپ دے ‏ هان سبره په ده څطه کین څه غاصه کامیاي حاصله نه کړه سوا د دے نه. چه کابلیان ه د آلتٌده عبلو د مدافحعت د پا ره تا کړل - دائن سمره او6ابل شاه نزمنجه د دو فنتمو لګ ته پی په مال سه کښے صاع او شوه. او .سمره سیستان ته بيرته لک ‌ړ- دعربو په ده حمل وکڼے .په په اول غمل د ګند هار دعلاق په حقله څه سراغ موندے شی . هخۀ د ان سمره د یو قوما ندان المهلب ابن ای صغره هخه مبله ده کومه چه دفڅة په کال سګع کے په . الننه ‎٠‏ او د ال موار» کړې ده . دا دواړه ځایونه د هرب مُورفينو د ويا مطاېق د کابل او ملتان په شاهراه واقج وو- د دے ځایونو تعين اد د موجوده مقاماتو سره د دے مطابٌت به یقيی ډول نۀً دے شوے ‏ په تاریخ افغانستان جلد د ریم صګه کبے دا ځایو نه « بنه ۰ ‎9١‏ » ( دهواره ليک دی اصل عبارت داے ت1 مه مریالب "سردار دیگه از عربا درسګګ۹ه.تاښه. و «اموار- و ان هسک رک شید و يعد ارگهاخ ند بداوت اخنا نتېبه مراحبعت كرد" د اوسَوْع زماے د جخ عالبانو په خیال کے د عربو د « البنه - نه مراد د وب موصِو ښار د ه- یی د دوی په ځیال کټے د مربو دا خښله دښوت په موموده ښارشوی وه. لن ښاغل انله ېنش صاحب یوسفی په هپل تا رخ یوسف زی افغا نک د دےسره اختلدف طاهروی ‏ !و دا يے وائا خپه » کر په د لفظ بنه نه د اوستئځ زماة عالىانو د صوپه سرمد موجوده شارښون مراد لیت ده - لن د مقاق رواباتو یاد تاريخ نه د د د مطابقت په مرسته کڼے يوه واقعه یا قيصه ته شی بیان کيدت " او وړانداه دا واخ چه د مقاق روایاتو نه دا معلومیږی په د سلطان شهاب البين هوری په زا نه کښے په دے امه د هنل او صق قام خلق آباد وو وروستو دغه خلقځ شټک قام د له دالنظ شچٌک نه بلکه شتک دے ‏ او ددے نه مراد د ښوڅواو دوږو اولس دے ‏ (لورپه # ‎)٧٠٧٥‏ 0065١.) ٢٢٢ ده علاة نه په وتلوهبورکړل. او . شټک. قام په دے علاقه قبضه اوکړه ‏ د اوو . ډېر وال له کبله دا علا که د ه ډنډ » په نامه مشهوره وه وے د .شک . د ښځ په نامه د دے صلدع نوم هم شون ګښوداے شو د دے په خواو شا کټے په دکوم اه نه د بدھ مذهب ٣ثار‏ موندل شوی دی هخه له ته په 2 اکره ويل - په روایتو نک ويل شوی دی چه هندوانو اکره ‎٠‏ په" ست رام » به له کړه او دغه ځا ييق رسث بام) په لل کپے د سلطان محمو د غزنوی د لاسه برباد شو- ددے نه دا معلومږی څه دعریو دراتلونه ډ یر پی ته هم د ګابود غر نوی تر زما 2 پورڅ د« بو یا . بنه . په نوم په دے ملا قه کښے میغ ٣یا‏ دی نه وه په دے اه بنهء ده ښون » سره تطبق کول درستا نه معلومیږی ‏ وړاندے داښاغل د مردان په ضلع کښے د » سليېغان او توتالىاء به پوله باندے د قِل په لور دګوهاق د نهرد غاړه ته غه دوه میله لره د بنه ډهیریه نو یو علاة سره د عربو د » البنه ه تطیق کوی- ١و‏ دا خیال ظاهروی چه د عربوخبله به هم په دت ما شوے وی د بُو اؤ د«البنهء د تطبیق په لړکے د ښاغلی یوسقې صيب قیاس درست نۀ محلومیږی ‏ زما په طیال کښے د غربو. اليٌنه » او د ون موجوده ښار يو مقَام دے ټون دملتان اوکابل په عين شاصراه واقع د -او د پپښتلتو په علاقه کښے د پلیټو ر نه پی دکوه سلیبان په ل ړکښے د ټولونه زیاته زرفیزه او 7 ده علاگه هم ده بثون » ده اوه دابادئ او بیا د حبل د پاره ښه زیاته موز ونه وه سلطان حمود غزنوی او شهاب الدین غوری په خُپل خپل وت کښے په ملتان یاندك اکثوهك خپل هې دیون » په لارٌکړی دی- او داوافٌعات د غزنوی اوغطوری زماۀ په تادايونوښے موجود دی - د دے نه دا صفا مطومیږی چه په غز نوی دوره کښے دغه علاگه ‎١‏ با ده او د شون په نامه مشڅشهورو وه او د يوب ښار هم موجود وو دا غا هزه ده چه ُو د ملتان په لارکښے واقع دے.مصود غزنو ی چه کو مه حبله په ابوالفج داودهکران ملتان باند ۵ کړی وه هخه غ په بت غرطی د لون په لار نۀ وه کړی په داحمله په چپه ځُله او راز دارئ کښے او شی اود باب راه 'نند پال پرث خير نةًٌ شی - چه ١بوالنځ‏ ته د سلطان برخلا ف مه امداد ورت کړی. پۀ « تارځ' فرشته کښے د دے مبل ذکر مومو د داو د ښون د لارِڅ د پاره د « له راسځاء ربا حاشي لرج ‎۳١٢‏ چوک هئ مغرې نیلوالو«الفظ هم په دت غلط ډو ل لِئل ده نو یو سف صیب 2 پک هم غلط ئی يشوزد 0065١.) 7٣. الفاظ ذُکرشوی دی ددے ته د سو اهمیثا اورملتان سره ددے اغ تعلق څرګند دے - 'یښاغلى یوسئی ميا دا وا هم دریست نۀ ده چه د اسلدی دوره نه وراندے د ټون د مومود اه وجه تسييے په حتله څه تائق شهادتونه اومقای روایټونه نشته . د تاريخ غوشيد جهان مُولف د اسلای دورے نه وړانت د ُو د موجودکئ او وجه تَسيق په حقله دښون د سپین ږیرو دخول دا روایت لسط دے ‏ » په دے علاقه (شون) باناك ده بنوڅځوه دميشت هکیداو نه اگاصو داعلاقه د ډنډ بيښ تهاے رم په نامه مشهوره وه د ظهوراسلام نه لکښ په دے علا قه بانلاے »« ست رام٠‏ نوے یوهندو مذهب او هندو سب راچاخگران وو د هغه یولور وه چه بانو نو ميده. رما دغه خپله لورخپل يو انوکرته په » ده . نومید ۀ واد کې . په دے خبره داجځئ ډیره هغه شوه او دا خپله ‏ عزق اوکنبيله ‏ او سرت ۀ اوکړے ‏ د دے سپیرو په ته کښے په دے علاقه باناث د کاڼو باران اوشو اوږلئ پراوور له او دا ټوله علا که شاړه شوه ١و‏ داملگک د دے عجِيئ په نامه اول . بانو »اه بيا په » بتنون » مشهور شو د خواوشاد ډیريو نه په د یوان زماغ وم مُسکوات راو لی دی د هغ نه هم دا معلومیږږی چه د دے علدة خلق هنداوان وو د سلطان معىود غرنوی په زما نه کښے چه دلت هکوم خاق ٣بادوو‏ هخه« دق» نمید - داغلق هندو مذ هبه وو سلمان محمود په خپلو حبلو دا علاقه د کافرانو نه غالی کړه ‏ ناه د اکرے ډیرئ په خواوشاکښے تراوسه د هخه زماۀ دمسلانانو قبرونه چه د شهیدانو په ګٌبرونو مشهور دی موجو د دئ؟ له تاریحا غور شید هان م۰ دغورشید جهان دد روایت تصدیق د توروغا یونو نه هم کیږی . لکه څه اوا اوس په سل کے په میاشتئ«٠ولس‏ مو ټټه کپے د » ره . په حقله دباع لآ ثار مل ‎70٨‏ له وا یو مضمون غور شوے دك ‏ دا مضمون د مفهوم اومطلپ له خُوا ددےح پورته روایت قطعی مرسته کوی ‏ ول چو نگه ددواړو لیوالو په ز:ائ روایاتو مب دے ‏ نو په جرتیا توک څه لر ډير فرق لرۍ- ه ىښاغلی آثار ىل لا په مون دّ «سکرام» په څا2ٌ دراجاتوم وني دیو » او د راجاد لور نامه داپاو۰ په اغ باق ليک ده دغه ځان ننغ ار د بربادئ باعث په دے همون گے د دك راجا د یل لور سره د بد فعلئ اقٌدام نيل شو دےه دود په خر هک دواړه لموال صفق دی چه د ه 'کرے )ار په زمانه قدِيمکښے دسماوی آفاتو په ریاد شو ده - داروایا که درستتهم شی که نه دومره خو ورنه رورمحلومیږي چه په په قد‌یيه زمانه کټ په ده علاقه ڼے لوی ه آبادی وه - او داعلاقه د با یا بانو په نامه شو ره وه .او وروستو په استمال سره د« پاتوء ته «پلون ‏ جوړشو ‏ 0065١.) ۸ ‏د دن : ه‎ : ۹۳ - ‏دخورشید جهان د مولف د وینامطابق د ښاغلی یوس داویتا هم درست نۀ ده - چه‎ ‏هندوانو » أکره په سترا م۰ بد له کړه آکره تراوسه .. . پوره هم په دےه خپله نامه‎ ‏(کره) مس هو ره ده او دد ډایرئ نه د چوانوځ زماۀ ډیرمسکوکات او لور نوا در موند ے شوی‎ ‏دی ١١واوس هم کی د پنوانئ زماۀ څیزونه موند له کیږی اوکه چرے د ّثارقد يبه دماهرنو‎ ‏په کگران ىئ کښے په دک ډیرن و کښے دکنتلو کار او شی نو اما نکيدےه شی چه د زوړ تایخ په‎ ‏حقله ډيږے غږے محلوے شی ست رام لکه څه رګ په د"غورشید مهان" په حواله ذکرشود‎ ‏هنداو راا نامه وه چه د ِغْةٌ لور بانو» نومیده او دا ملدګه د ديغ په نوم په ښون مشهوره‎ ‏شوي. ده او دا نه په ګوندے ستا رام » د کره. متټادل نوم وو - دا حقيقٌت په د اسالم‎ ‏نه غلگے په ده ټوله غطه کنے هندوان اوسیدل د تاریئ شهادتونو اومسکوئاتو نه ثابت‎ ‏دے- د اسلاې د ويے مغورشینو عب وکا هغه ټول غُلق چه د هندوکش په جنو یی علاگ وکښے د‎ ‏اسلام نه وړانده استکن وو د هندوانو په ممو ق نوم یادکړی دی دعربو ددےځ ذزیربجث خيل‎ ‏رسګ) نه لږ وړاندے یمی په رسګګل) کښے چه چیی زاتزهیون سالګ د هند د سیامت‎ ‏نه بیرته ځپل وطن ته په کومه لاره بل دے. د هغ نه صم دا معلومیږی په په دغه زمانه کن د بُودء‎ ‏سباعیل غان ټوله خطه د کاپيیسا په ریاستکښے شامله وه او دا ټوله آاره‎ ١ ‏وزیرستان - او ډیره‎ ‏وه-‎ ‏ت رام۰ لکه چه ظا جمندو راچا ذ نه د لهو ما بښثانه دغوافه‎ ‏«ست رام« چه هره ده د و راچا نوم وو یو م - هسے نصم ليب ثِ‎ ‏زماه هبه کسبه مسکوکانو ته په عملی ډول سیت داسئ . وا اوددے نه د دوی مراد د‎ ‏داشُبره هم وړاسده وثاىی شوی ده په‎ ١- ‏ښوانئ زماغ د غیرمسلم باچایانو مسکو کات وی‎ ‏دکیداریانو د زماغ کٌخ مسی مسکوکات د ېون د علد نه راولی دی او د دے قیاس مرس ته‎ ‏چه دا علد قه به په غلورمه صدئ؛ میلا دی کښے ٣یا ده وه او د دے مُط خاق په شایدمء‎ یوک‎ - ‏د پل ه مذهب او یا د پرهعئ مذهب پروکار وو‎ ‏په ىک کڼے د ټوق په وادی گگښے يوهکتبه موندلی شوی ده چد په ساسگرت اوعربئ‎ ‏دواړو ژبوکئے لیک ده د د ےکټې تار ځګله دےه .اون ورځ د پیښور په ميوزي م ني رنه‎ ‏ده- دقوحِئ په علاقه کښے د محموه غزنوی د زماه ته شه ډیرکاق وړاندےت رګا کپ‎ ‏دسشګرت او عربئ ژبګ مشاوگه کتيه موند کیدل په دے خبره دلالتکوی څه به دےه‎ ‏زمان ۀکپے د مسلبانانو اتژورسوځ تز اق مته په دے علاقهُکښے ور شوے وو او دومره غلق‎ ‏مسلمانان شوي ووچه هغوی عرې لوس اد لبکل شوه - سره د دے د عربئ سره د سشکرت‎ 0065١.) ٩٩ ژګ مومو دی په دے دلالت کوی چه داسلام دغوریدو نه امو د دے خط دخلقو د لبیک ژیه به سنگرت وه (ه د دے علاقٌو ټول غلق په هندو مذ هب وو ‎١‏ ته وغته ره پوه لاهم اکثرغلق غُرمسلم اود سنسگرت ژپ داژه لل فراخه وه د اکرے ډیړئ؟ سره د محمبود غزنوی د زماغ د مسلبانانو د قبرونو مومودی د دے غه وامصے ثبوت دے چه د یوو لسے صدۍ"میلادی تزآغاز پورك لا په دے علاقه کڼے د غرمسلو غلقو غلبه او آکثریت وو- په دے ابا دا ويل حقيقت ته نزدو دی - په داسلدی دونغ نه به اق وړاندث دښون ښارهم په دے ځُپل موجوده نوم موجو د وو - او عربوپه په نوم 26 مبله کړی وه هفقه نقم دا د« ښون ه بښار وو. اوکه چرے هرو مرو د ښو د مومُوقٌ نۀ انگار اوشی نو د ښاغلی یوسفی صاهب د« به ډ صیرئ » تحمیل موائ) په حتله هم څه داے تار شُهادت (اومقای روایت نشته ‏ چه د وغ نه دا معلومه شی چهګونده په دے علاقه کښے يو داے مقام موجود وون چه عریو په هغ باندث د می لکولو تلوسه لرله اوگه ے دا ښاغل دخځپل خځواهمش مطابق د نپښتنو د تاريخ سره واقٌعه دیوسف زو یل اوعلية ته منسوب کول غواړی- نودا د هغۀ ذاق خوا هشکيے شی تارخ ورله نۀ شی ول پس په کرو لعتبالاتو د البهلب په عبله کښے چه د « البنه» په نوم کوم مقام ذکرشوه دے هنه هم دغه د ښون موجوده ښار او یا هد دے په خُواو شاکټے ھم په دغه نامه یو بل مقام وو . الاهوار :- د تاریخ افغانستان مصنف غه رګ په د «الپله ه تعين نه دےه کړے. دغه شان ه . الا نموار. هم په ملله کې پرينے دے . د مسټر راورق په هال كُيے » الا دموار. اموازه دے په د بمرے سره نزدو په حلوزستان کښے وافع دے - د دۀ په خیال کښے مهلب ترلاصور نۀ دے راغل- که .په دا ښاغل د عربو » الا هوار« او د مغرې پاکستان » لا مور یو مقامکني ‎٠.‏ اوداسے معلومیږی څه دے د لامور رضاع مردان ) نه خر دار نه دےه- د نا غل يرو په نیال کښے د عربو « الاهوار« او د مردان ( لاهور) یومکام «ۀځ- دے واي په دعرب مُورځ بلانری مطابق « الا هوار» دلاهور په غا ذکر دے .او دا« ال هوازه هم هخه څلة کيدے شی چه د یوسف زو په علاقه کښے ده عنډ » دگودرنه څه د څُلورومیلو په فاصله واقع دت . د دے کلی نه ګیږ چاپپيره پلته اوږ ده اوږ ده ختیان تاو دی چه يو پکے د #توسو فټو نه ززت اوت دے ‏ د دے خټانو په وبه دمفافت له ته دا یوموزون مقام دے ‏ او دا ھم هخه اغ دے چه د عربو هبله پرشوی وه . دا اه ده پيښور « په لاره 0065١.) ٠ ‏د ملتان او عابل په شاهراه هم واقع دے داهم ډېرامکان لری چه مُورخ فرشته چه د راجه‎ ‏چ پال د دارالفلاة په ډول کوم لامور دک رکړپے دے هغه هم دغه لل مور وياو نه هغه‎ ‏لا مور چه اوس د مغرې پاکستان دارا څک نه ده- ١و د راو سیند په غاړه وافع دے-‎ د دے ښاغلى په خیا ل کښے ه اوهند یاوپيند ۰ په دهندو سامانو دارالفلدافنه ورته منلتقل شو ی وه تمفه ځٌاع هم دغه موموده نمنپ نه بلکه دالاهو ر کل کیدت شی که په ددک په مال کښے هنډه بالګل د سیند په غاړه اوک ورکوقي فصیل دننه واقع ‎۵٤‏ - او دمداذعت له يله د دارالناذ ۵ له پاره موزو یت نۀ لری- د صن په هواو شاکښے د پنوانئه زماه څه ویک اون نښاه هم شته چه دهغ نه دزوړ ښار د موجودکئ څه امن څرکند شی. ددے په مقابله کپ لاهور د حفافت د مو زوئیت له ىنه يو داسے ځٌاغ دے چه داراللافه په هم دے كُلة وه او دا هم نُرین فَیاس ده چه د لوی لامور نامه به ھم د د ے ه ورک نوي لاه په نامه ایښود لی شوے وي -اوکه د دے کای د خواوشا په غټا نوکښے دآ ثار قٌد په دماهريو په نګرانخ کښے باقاعده »مفریات ١و‏ شی نو امکان لری په ډيرث نامعلوځ خبږے به څرګندے شی . وړانداث داښاغل وان چه په دے مقام زلاهور) دعربو د وښا مطابق اتلسی ترک سپلانو دمسلبانا نومقاطه اوکړه ‏ او دا سرداران به هم هخه یفتلیان وو .په دهپل مرکزی مُکومت رس نه پس څ په مل ککښے واړه واړۀ ریاستونه تشکیل کړی وو او د زيدے اوهنډ اوس غان یل به ددوئ اطلافا وي- د ه لاهورء رضلع مردان) اوه الاهواره د تطبیق او تين په مقاه د ښاغلی کیروقیاځ ممقول او موزون معلومیږی ‏ دمردان ضلع داورکو ګل د پنجُن اوغلورےه صدائ ق ‏ م په خوا و شا کښے موجو د او دعلم مرکزوو. د سنسکرت ژب مس هور عالم او قگواعد دانڼ پاښق چه د سنشه قم په مواو ىشاکښے زيږيده وو هم د دے څاة استون بیا ټږ ی. د اشوکا په وغ ت کښے چه د به مذاهب د تليع او نشرواشٌاعت د پاره کوم مبلفین او يوداي عالبان د نو ملکونو د پاره مقرر شو ی وو په هغو کبے . ما د هنتیکا یا ها نتيکا- نو يو بودائ مبلغ دے ښڼار ته هم راغلوو او پهگند هارا کښے د بد ه مذ اهب د لیخ اغازسم ددے مقام نه شوے وو د دك واقٌع په باد کښے يه یاد مار هم جوړ شوے وو - چه چیې زاتز هیو لګ ساتګ په حپله سطر امه کښے د هخ ذکو همېکړے دے . وے داسے معلومیږی په د څلورےه صدئ قم نه د څلورےه صدی؛ میالد دی پوره دا عا یو علبی مقَام وو اوغة ذوق یا سیاسی اهبیتۀ نه لرلو- ځکه په د سکندار مئوریځینو هم ددے عا ذکرنة دےےکړت ‏ اود , 0 را ۲۵۱ دے وجک۵ شاید په داوی چه په دغه وت کښے او د دے نه به ډیر وروستو هم دامقام صرف د راهبانو او زاهدانو یو مرکزوو-لیکن داسے ښگاریږ ی چه دکنشکا په زمانه‌کڼی ددے څة مذ هې اهىیت کم شوث دے. داځاع به د بد ه مذهب د هنیانا» طري مریز وو ول دکنتگ په وف تک بده مذهب يونوے هځ اغتیارکپه وو- او د « مهایانا طرية عروج موندل وو او« پلیو ره «دے نوی تعلیمانو مرکز وو دمه وهن ده مه له صدی میلادی په آلغری کال رسثشا) چه چیی زان فاعیان ګند هاراته راغ دے ئو سفه هم ددے څاۀ ذکر نکوی . او دا په ده خبره .' .دلالت کوی چه په دغه وخ تکښے د دےه مقام مذ هې شهرن او اهمی تکم شوے بلکه ورک شی دے ‏ دا هم معلومه ده په دشر صدئ میلا دی پورےه د کند هھارا د ریاست صدرمقام پپیشوره وو.لکه په دا څیره دچسي زان .سلگ ين » د یاد داشتونو نه معلومیږ ی . نوموړت د فاهيان نه چه سل شپږ شله کاله وروستو په غه کښے ګند هار ته راغل وو-او اکرچپه ده د پلیښور نوم څو نۀ اغلی وےه دکوم سار واقّحات په بیانوی هخه هم بيښورکید شی ده دا هم واقا چه به دغه ورکُوکښے د ګند هارا ځکبران د کوفن یاکانڼ »په په اکثرو اهتتالاتو دکابل اوغزى په علاقومشټتل ووئ دهکموان سره په مګونوکښے بوخت وو - .او شايد چه د مک پن نه غه موده پی دند ها را حکومت سقَوط موند ده - اد د« پن یا د کاپیسا ‎٠‏ د رياست یوه مقبوضه کرژيدلی ده که چه داخُره دچيئ ناتژهیون ساګ د سفرتله نه معلومیږی ‏ هیون سائگ په سم سه کے کاپیسا ته راغ وه - اود هغه وغت دککمران سره ۀ په ګا يی رګرام ) کبڼے په د ریاست صدر صدرمقام وو ملا قا ت کړه وو- دے واق چه د کاپیا په ځکو مت کښے د پکسا اوگند مار ریاستو نه هم شامل دی - او د دے نه وړانداے دا ریاستونه هود نټاره وو - د دے نه دامعهلومه شوه په ددے چینی زاثر د راتلو به وخت (سك) کښ ےکند همارا دکا پا د ریاست يوه صىوبه وه. نوموړی سیاح د صند نه دمراجعت په وفت ر سه ) کښ د ا پیسا دسم هخه باد شاه که اوده جهانده . یا «اوند۰ په مقام چه په اکترامتبالاتو داسلای ملورفينو« او مند یا ويهندء دے ‏ دوپاره ملاقات ړک دک او هم ددثځ باچا په ملٌگرتیا کڼے دهغة سره ترلمغانه پویث ټل دے - امال لری چه د باچا سره دماونه» یا اوده بهاده » دمند) په مقام دملاقات په موقم به نوموړه سیاح لامور ته هم ټل وي او په خپله سفرنام هکښے به دد ځاۀ ذکرکړے وی لپس دا ډيره قربن قیاس ده چه د مربو په ىل هکښے ذُکرشوت « الاهواره هم دغه د لاهور رلح مردان) کل دے- او نةً هغه لامور چه د مفري پاکستان صدرمقام ده . وے د بښاغلی يرو 0065١.) ۲٢ دا اس چه د منډ نه مراد هم دغه لامور دے ‏ زما په خیا لکښے درست نه معلومیږی- که په دپیی زا غزشتګ ين رز سلفُ) د وینا نه نه ظا هره ده- د شېږےه صدئ په آغاز کښے د ګند ارا ریاست د ګاپلیسا د ریاست سره په هِلکو نو کښے بوغت وه او دا حکونه د کاپیا په »امیا بئ غتم شو ی معلومیږی ‏ لکه چه چیق زان هيولګ سالک د قريړنه ثابته ده پور ګند مارا صدرمقام وو . لکن اعتبال لری چه دګند ارا د سقوط نه پس به ده ښارته هم لوغ زیان رسيدل وی ١ه‏ د دارافلالۀ په ډول د پا ة گیدو اهبیت به څٌ ورک شویوۍ دگندهارا او کاپلیسا په بادشاهانوکښے د متعد دو دارالتلاو ساتلو رواج وو.که حپه د کنشکاگرماخ دا ايل د کاپسږی رگرام ) ښاروو - اما ن کيدے شی په د ګنث دهارا دریاست په غبیدو به د ماپیسا باځٍا هنډ د خپل صدرمقام په ډول ټاغل ویاو د شېږےه صد ى میللای دئے نه پس به دے مقام اهمیت موه وی د نډ لگه دن ورځ د اک په شان دقديے زماء نه د پل ىل وقوع له نه پۀګند هاراکښے یوانهم مقام وو د سک ند راعظم په وغت کڼے او ىشاید چه ددے نه وړاندے اوبځ وروستو هې د تد ‎١‏ گئد ارا ترمیځه دعبورومرور متام هم دغه هنډ وو دا مقام چيق زائز د« اونده یا " اوده پهانده په نامه یا دکړۀ د- اواسلای مُورمینو د « اوصند یا وبهند » په الفاو د هندو شاسانو د داراافلادغ په ډول مو ځله ذکرکړ دے- ددے نه دا معلومیږی چه دامقام هم په دے غپله نامه د ډرے ښوانئ زماخ نه موجود ایوا هم مقام وو اد په انتلفو وغتونو کښے به د صدر مقام په ډول هم استعباليدو .دا ظاصره ده چه د«البیرون ‎٠۰٧‏ هند وشاعان اود« هیون سالک .شا تن باپایان یوخلق وو- او ده پال اسلاف هم دغه رښیادن او کابل شاهان ووچه په هغوکې دیو باچا سره د عربو دد خپل نه صرف شل کاله هو (- 8 ا) هیون سانک هم په دغه مقام اون زصنډ ملا قا تکړے وو او داظاعره ده چه دغه وغت دغه مقام اوند رهنډ) دکاپيا د باچایانو له خوا ‏ صدرمقام پدمینٌیت استعالید" .یا داے به اووایوپ دگند عاراددو په وغ تک به دکاپلسا« باچااستوگنه په دےد مقام وه -او په ده جاظ به ده شا ىىل ونو رسریاری عىارات وغیره هم موجود وو - دا درست ده چه ش ورځ هن د یو ولکوق فمیل دلنه اباد دے او د دے په حُواوشا کښئے د چواتئ زماغ څه غے ناه او ډیرئ وغيره هم نشته ‏ وه په اص ل كَْے د هنډ کلی داموجوده اکثره آبادی قرپٌیا د هغه ملے او کاڼو ُښتو نه جوړه شوی ده هه هغه د ده فصیل او د وان زماغ دکنډ والو نه امل هکړی شوی ده. دغه وجه ده چه نن زمانه کټے د هنډ په خواو شا کښے د وانئ زماۀ کنډ ‎۱١‏ ے ته معلومیږی .و دافصیل هم وکو 0065١.) ۵۳ معالومیږی ‏ لین په ابتداکښے دا حال نۀ وو هنب دخپل سعل و قوع له غه :.حفانات په لړ کييے ه م غیرموژون نه دک د؛ءفام د سیند په غاړه په يو اوپته ډهرۍ د فصيل دتنه ٣باد‏ د ١و‏ د سیند دجوار په و جه يو ښکل منظرلری. او نةۀ صرف د سیلاب دخطرے نه چ دي- بلکه د اباسیند په ویه د دسثین دخطرے نه هم په هخه زمانهکښے سحفوظ وه- په کګلله کښے چه په اباسیندکے کوم خو نه سیلاب راغ وو او د دے په وجه د پیښور او ردان ضلع وکښے د سینداه غاړه کت رکلی تباه شوی وو دغه خو سيلدٍ» هدل فمیل پوه نه وو اوت شوے ‏ علاوه د دے نه د هناپ نه کیر چا پيره د فصيل مومودکی په خپله په دے خبره دلالت کوی په په کد بپبه زمان هکت دایو اهم مقام وو او ددے د حنالت تابیا شوی وه په دک بنا زماځیال دے چه » لا هور او هنډ-څه رګ چه ن ورځ پیل یل کای دی دغه شان په د هیون ساٌګ په زمانه کے او د عربودهبلو په وت کيے عم بیل بیل او په خپله له نامه معروف وو البته ددد خبرت اما نکيده شی چهکه هنټ د پاد شاه داستوکن مقام وو نو د هکومت ئورے اداره لکه په مثالکنے وق چاو ني به په لاهور وره کښے وے - او د دے وجه د دواړو ځایونو قربت وو د ښاغلى کيرو دا قیاس هم زما په خیال کښے درست نة دے چه د لا مور په مقام مه کومو اتلسه ترک سردارا نو د مرلو مقا له کړي وه هغه سرداران به د » زپه او هنډ» د موجوده خا نئیلو اسلاف وو. واتٌعه په اصل کڼے داسے ده چه د عربو په دے زیر جث مبل هکښے د رے ځا یه ذکو دی - چه « اليته ١ل‏ هوار. او القيقان ؛ دی- د البه او الا هوار تطبیق اوتعين څو د موجوده ه بشوب ‎١‏ ١و‏ لامور (ضاع مردان) سره اوشو ‏ د . القیقان » ذکرشاید چه ښاغل یکيرو په دے خیال نوی کړت چه دامقام پ هګند هارا کی واتح نا ده اوپهیثك با د ھغة د تاریخ د داژک نه بهرد۵-. القیقان . کوم مقام دے ‎٢‏ دا يو هد سوال دےد ‏ البته د١تلسو‏ ترکی سردارانو او عرب وکو مه مقابله په د » الا ده وار« په مقام مسټرکيرو دُکرکړی ده هغه دعرب مورځ لاذری د فتوح البلدان مطایق د الاهوار»ء په مقام نه بلکه «التیقان » په مقام شوی ده او ائلس ترک سرداران نه بلگه اتلس توک سواران څ يملل دی - هم د دے زیر ېث هيل په ذکرکښے د « القیقان » په مقام د اتلس ترک سوارانو پانؤګ سردارانو ذکر په فتوح البلدان زرجلد دوم صلثل) کښے داے شوه دے»:. .په القیقان کښے اتلس ترک سواران لفالخ ول په داسونو کی 2 ټی شوے وے ‏ په 0065١.) ٢٣ ډیړے زړورتیا اوجگیدل ‏ او اووئِه شول ‏ المهلب خپلو ملګرو ته اوو تل کوم څيز داعجبیان زموبز نه زیت چُست اوپال ککړی دی ؟ بيا هغ رمهلب) هم د خپل اس کئ ین کړه راو) هخه زرمهلپ) په مسلبانانوکے وړويے سړےه وو- چه د اس نکوه څې قینې کړه-ُْ : د بلاک دری ددك شهادت په ښاچوکه د ترک سوارانو یا سودارزنو اومربو مقابله دالقيقَاء په مقام شوی ده نه چه د » الا سوار» په مقام او» القیقان « يقیتاړګند هاراکښے واقع نه دے ‏ په د بنا هډو دا سوال نۀ پيد اکیږی چه د هنډ» او« زيے» د موجو ده خا ئخیلو اسلااف په دغه سرداران وو اوکۀ بل وک ؟ د القیقان » نه مراد دت عالىانو په خیا لکے د اوچستان موجو ده » قلا ت . دے. اسلاي مُورخينو د دے ځا ککمران د قیقان شاه ۰ په لقب هم یادکړے دے ‏ دفتیح البادان (جلد دوم مک مش ) مطابق. قیقان. دسند نه د هغه ښارولو يوار دے کوم چه دخراسان سره متصل دی اوا دا حچه'فیقان» د سنده په بالاق حصنکنے د سیستان اوملتان ترمنځه واقع دے - به هرعال د د« المهلب ء نه وړاندے هم دحضرت عشائ" په دورغلاف تکښے د غربه پو قوما ان » سوارالعېدی ء د لاسه دامقام فثح شوے وو - دعریو په دے زيرېث حمله کښے درےه ځایونه ىن البنه ‎٠‏ الا وار اوالقیقان ذکر دی »رې فوڅونه د المهلب په سرکردکئ کښے د قیقان پورے رسیدلی دی په غه کی په ملتان بات د« البهلب ۰ مبله نورو عري مُورفينو هم د رکړی ده- او د دے هپل په دک رکنيهےځ د هند کار نه تر ملتانه پورث د ټوے علاة تسفیربان کړه ده البنٌه او الاعوار خو براه راست دکابل اوملتان په شا ھراه واقع دی د« قیقان » تین اوشنافت په يی ډول نه دےت شوه وے موز دا یا س کو ے شو چه دغه مقام به مم چرته په سنده کښے يوڅاة وو- پس زما په خيال کے المهلب به د کابل ته پی په البته رښون ) حبله کړی وی او په دك مقام د « المهلب » یره سښته مقابله شوی ده لکه چه د الازدی د دے سحرنه څرګنده ده ے اه دغرتور دغ قٌند عار نګ مرا ددافغانستان مومږده د قندلعارښار نأ دے ‏ بلکه دد لفظ نه دغه ؤخت د د وى مراد دکند سارا علا قه وه ىي دوئ » القٌد هار» دگند سارا د پاره استعمال کپ دے . دد وضاعت به په خپله موقع اوي د قند هارموموده ښار شاید په په دغه وغ تک ےآباد نة وو او یکم ارگم به دے موجوده نوم خو هډ و موجود نة وو 0065١.) م۲۵ اَفِسَرن در له بنشو خو ‎٠‏ کانواخر جیشس سبیتئت ترحمه :-" او د ته لیدل چه په کومه شپه ازدیانو (د عریو یو قبیله) په « ابنه» چپاؤ کړه وو هم هغه لسْار(و) د هالمهلب ‏ بهترئن توریالیان ووه اود الاه. نه پس په دو په الا هوار (لا هور -ضلاع مردان ) خبله کړی وی او باٍبه , به دالکیقان یا ملتان نه ول وی - : په کال 2 کښے عبيد الله اب زیاد د مفتومه خراسانگورنرشو ‏ او هغه خپل ور عباه این زیاد د سیستان پهګورنړئ او ټاکلو دغه وخت رئبیل بیا ډير اقتدا رهاصلکړے وو اول غان 2 د هند کش د نوي علاقو بي د سیستان نه تراباسیند پورے بالاسٌقدل حُکمرا نینلو عبادابن زیاد په دے خبره جبورشو چه د دتبیل برغلاف فو کتی ‎١‏ وکړی پناه ابن زیاد د سیستان نه خپله همله شروع کړه ‏ اودهنداترسرعحده دا او رسید ۰۵ او په بیاللؤنو کښے د سفتومزلونه پس القند مار« ته راغ . د« القند ار ذلقو دعربو ډیره سضفته مقابله اوکړه یکن آهرته ‎٤‏ ټلینسته اوکړه ‏ او مسلباناتو د ډيرځاق نتمان نه پس المٌه مارفڅ کړو ‏ د م القند هارء خلقو اوږ دع اوږ دے ټوپئ به سرکړی وے. عباد ان زیا د هم غپلو ذوکُونو ته دغه شان ټوپئ جوړےه‌کړے ‏ وروستو غریو د غه قسم ټوېٌ د العیا د په » په نامه مشهررےکړے د القندهاره غلقوچه په کوم نشدات د عرنومقا له کړي وه او عرنو ته څ څومره تقصان رسوه وۀ ‏ هغه د » ابن مفرغ . د دے شعرنو ته څرګند دے ه رترحبه) د هند په زهکه زمون څومره څُرانان اووژےه شول . چه د هوی قرونه هم نصیب نۀ شول. »القند هار داسے قصیه وه چه هلته د چا مرک رائی نوببا هغ څه درک نۀ معلوميږئ ‏ په د حبله کښے د« القند هار ه نۀ مراد د افغانستان موموده قند مارښار نه بلکه :8 علاقه ده د قند هار نار په دغه زما نهکنے په اکثرو احتمالاتو موجود هم نۀ وو اوه موېو د وو نو د قند مار په نامه دهرکز موسوم نۀ وو- د ه القند هار ( وګند ما رل یو والۍ په لړک د مورځ البیروئ واغص شهادت موبود به - دا ښاغل مُورخ ه پهند (اوسنْ هنڼ) د الاند هار« دهندوشاھانو د داراللدغ په ډول ذکرکوي. د دے نه دا صفا معلومیږی په له د فتوح الیلدان ارد و متييم سم ده الېته . له مراد ښُون ء هلت دے ۵ فُتَوِح الیلداان لد دوم صلاا 0٥0٥5٥ ٨ ٢ د التند مار لمند د شاهان دهم دند مارا هندو شاسان دي دغڅ لیټکوال په بل خُل ۀکے هم » القندهار» دگندلهارا د پاره استتعما لکړے دے .که په وائ د رود «پیښت :0 قبلئیزه غاړه دجهلم پوت آَتۀ فرسطه او تر ويهنداه چه داباسين په قبلتزه غاړه ېرد ده او د« التقند ھاره دارافادفه وه شل فرسیفه اوت پورو شارو رپیشور) 'پوره څوارلس فرسسئنه -ددث نه دا څرګند ده ده چه د «القند دمار» نه مراد دګند مارا علافه ده. ‎١‏ وګند دما را د وادئ پيښورېئواغ نوم دے - او دا معلومه دهدحه ويهند رمند)د مندو شا مان په دورهدکلے دګند ارا صدارمقام وو- دعغریو دا لم زی حبله ده چه په ګند مارا .باندے شوی ده او په اسلدی تاريخ کښے څځ سراغ موند ے شی کر په داحبل دانژاو قبضے له لنه قَطعًَا عارمی و4 لئے وے امه دا واقعه ده په د غزلویانو د دورے نه ډیر وړاندع یعښ داووے صدئ د سے ته دپو عرب دګند ارا مزے ته رارسید لی وو دا هم امګان کيدت شی چه د دے مبلو په وپه به دګند هاا بپښتانة په اول ځل 5 اسلام اومسلبانانو د وم سره متعارف شو ی وی او امتمال لری چه كُنْ خلق به په دغه زمانه کئے مسلبانان شوی هم وی داهبره وړانداے ذکرشوی ده چه د امیرمعاو نه د و فات نه پی د غلیفه عبدللدک ترزماۀ پورے د مفتو هه خراسان په علاهو کښے عرب په پل ميځ کټے په کورنومبګونو کښے لٌګیا وو- داموی غلا فت برغفلدف دحضرت مید الله ان زب مرستیال جگیدال ‏ اوغارجیان د دوی دواړد غالف وو- د دے مسشت دګگریوانئ په نټېه کنئے د خرا سان علاقافٌ ځُکرانانو خصو صا رتبه نو خپل قوت اوا دار ډیر زیا تکړو. چناغپه په يکټ تل : د ومره طا قٌت حاصل کړے وو هه د عريو ورنر ځ زرخ په شاگړو دغه رش خوپه ح کګکښے مړشو . وه ددۀ په غاء چه بل کوم رشټيل قفت نشين شو دغه د وړانديق نه هم زیات سرکښ اود غریو د پاره ډیرایک وو ‎١‏ و عرب قوماندان امه بن عبدانلٌّه د ھغة د لاسه فا شه عا اوموندله ‏ او ددک په سزاکښ دغلیفه له خوا معزو لکړے شو په کال ېپڅ که یول بیا عربو د رتبیل د لاسه شه ما اوموندله - داغل د سپیستان ورش عبد ۱ دله این ای گر وواد کر په کابل صله اوکړه- ول ډیرنقصان-ة بیا موند - او په تیښته راغ-اودبت په مقام وفات شو ددے ناموافقو عالاتو د اصلاح په غرض عباح بن یوسف نَقَفی د خليفه په مشو ره د بصوے اوکوۀ دښارونو نه يوغامی وڅ د رتبيل د تسضير په عغرض مرب کړو- دافوځ په شی رکښ غلويښت نره اود یو لک شل زره ځوانانو نه تب شوے وو.او 0065١.) ٢۲۵٣ دد فوځ نه ځٌ نس زب ځوانان د عید الرحطمن پن همد بن اشعث په کما نکئے دسیتان په لوراولیږل ‏ دا رڅ سازوسامان د ډیروالی او د ښکلی ښوڅُوانانو له کیله د« طاگسانو» په فوح مشه زرو و - عبد الرصان سره د خپلو هوڅو نو په کال شه کښے سیستان ته راغ او دطروری انتطاعاتو نه پس د رتبیل په جګ کابل ته روان شو کابل شاه هم د «الاتو نه خپل ځان خبر دارساتلو ‏ سبداست 2 عبد الرعمان ته دهیاے په عغرض یوه جرگه اولیږ له وه عبدالریښان داعرگه اون منله ‏ او پیش قٌد ى ے باری اوساتله ‏ عابل شاه د فو مصلیعت په بناخپل غان سنا ته کړو -او عرل دؤځو نه د دۀ په تعا فبکنے په غرونو او درو ورننوتل-کرچه عبدا- لرسان ترډيره حداه دکابل شاه په سدمنت ک ےکامیاي حاصل هکړه ‏ وسل کابل شاه لا پو ره اطاعت نۀ وو مل - او نۀ کابل فتۍ شوےت وو . د ژق او يغه له کبله صيد الرعبان په عا بل باندے خپله حىله ملتو یکړه . و ے جياج داخبره او نۀ ملله ‏ او عبد الیصان ته په هرقیت د کابل دت میرکولو صد ایات وراولیږل- په دے خبره د اح او عبد الرحمان ترمیاځ د ومره اغتلاف پیدا شو چه عبدالرمبان د اج خلاف بغاوت ته تار شو . او د ګابل شاه سره غ پۀ تک شط صلح اوکړه چه په جاج باندے دعبدالرسان دکامیابئ په ضورت کے به عابل شاه په داتټی طور د خُراح نه معاف وي. وےےه د عيد الرهبان دننکست په صورت کن به رتبیل هید الٍمان ته ڼاه ورکوی ‏ د رتېیل د پاره د دے نه کومه خبره غور ه کيدے شوه سبداسق ‏ اوطله اوعبد الریملن د جباجح مقاپل ته روان شو او د بصر» سرب ۀ په یو سغت جلٌک کښے د عباج نه ما اوکړه .او دکابل ىشاه دربارته د يو سیاسۍ پا ګز بن په عییت راغلو ‏ یاج په د دے واقعاتو نه خېرشو نو هغة د رتبيل. دربارته د عبدالرحمان د حواله کولو په رض ځپل یو سنیر. عماره بن تمیم » را اولیږلو دا سفيریو هو ښيار او طوږ زبانه سړے وو او رتیل څٌ ده خبرے ته ما ده کړو په عېد الیسان جاج ته هوالهًکړۍ- د ابن ا ثیر د ویڼا مطابق عب الرممان په دغه ورخُوكے د پل په مرض ناجوړه وو اوهم په ده ورْمُوکڼے وفات شو- او رتٌبیل هغلا نه په مړو سر پرکړ و اوحباج ته اولیږلو- ددته په بد لکے عباره بن تقیم دسستان کومت حاصلکړو او رتبیل د د خپل شرمنلسک به‌لولئ او بدنامئۍ په بدل کښے د عربو دحبلو نه دڅه وضت دپاره په امان نو - ها لوبه په له ان ١غو‏ حدم صلګ په هواله د تالیځ افغانستان جلد درم مه 0065١.) ۲۵۸ 08 شوی وه د فتوح البلدان مطابق عېد الرهبان ځان د غرئه رغړولے وو او ددهً سره هغه سړے هم ملاک شوے ووکوم په د دۀ ۀ په لگرانئ مقرروو ‏ په کوم زهٌر چه عېد الرحمان تپه وو هغه زیرد هخة اظ به ملا پوروے سم تړه وو په دے وجه د عېد الرحبان سره د هغۀً اظ هم دغر نه اورغړ9-او ملاک شو د دے په بد لکښ د اج اه رټيل معامده او شوه په د مغ له هنه اووه کاله او یا نهه کاله پوره رتیل د غریو دخبىلونه په امان وو او د دے ته پپن به رټیل نهه لکه درهمه د اجناس په شګلکے د ربا رخلافت ته د خراج په ډول ورکولو پاښد و دخلیفه عېد البلک ددفات رسک - ي-) نه ىپی په اموی غلد فت کښے ضعف ه زوال شؤغ شو - په دے دورانکپے عرباګو رنراتو د سیستان ه4 علاقه کښے صرف په زریئ خپله قېصه قابه وساتله - او داحالت د عیاسی څاندان دآغاز پور وو د عباسی غاندان په دوره کی هم په دے هال توکښے څه فرق پیدا نۀ شو تردے ده البا مون ۰ په زمانه کے کابل شاه هم په زوړ دستور بالاستتلال حکبران وو - او د مسل اَمَو دے ميط ته نۀ وو رارسیدے این "وم وغت چه د غرا سان خپل لق مسلمان شول او په د مل لت وکے ځن د طاقت اوا قتد ار خاوندان شول ‏ ئو هالت به ل شو - چناغپه په نهبه مک میا دی کښے چه صفاری غاند ان ‎١‏ قتدار حاص لکړو نو د يعقوب لیث د لاسه ایل فتح شو.او په دے خط هکښے د کابل شاه سلطنت دو د: شو کابل شاه دخپل سلفنت صدر مقام د کابل نه و يهند ته مت لک ‎٠‏ او د مسلبانانو ان نفو ذ دکابل په غطه کښے په مستقل او پانٌد ار بلیادو نو قائم شو - دامیه غاندان ه عادفت نبا ان غاندان ته ملئقل شو- د خلدفت په دے انثقال کښے د غراسايانو لو یه برغه وه- دغه وجه وه چه د دوی په زمانه کښے دخراسایانو اتژٌتفو ذ دامیه خاندان د زماغ په بت زیات شو او په دوی کښے د عربو ته د آزارئا اوخو د انتارئ عذېات رااولړزدل. د خلیفه منصور د لاسه د ابو مسلم فراساق قتل په دے جذ با ت وکیښے نورهم شدات پید اکړو. او دملک په لفتلنو مدصوکنې د زادئۍ؛ دمصول تتريکو نه شروع شول ‏ په سيستا نکڼے د عباسی غاند ان د۱ قتد ار په لاره کی خارجيانو لو ۀ ندیزواچولو - دغارې کلبه به د هخه غلتو د پاره وثل شوه .کوم چه په ښٌک له فتوح البلدان ملد دوم صګا 0065١.) اسا صفي نکښے اول د څلورم خليفه حضرت علرۀ مرستیال وو- وے وروستو د هغه نه په دے خبره نارا ستوے ووچه هغفوی د متصفانؤ فیصله منلی وه اوپه دے وجه امير معاو یه په هغۀ غلبه حاصله کړي وه د حضرت عاده دغادفت په د ورا نکښے دځکته بن عکاب او عمران بن فضیيل نو دوو مشرانو په مامتئ کښے دعربو ډریرخلق چه یئ اوغریت وهلی وو -سیستان ته راغالل- داغاق په خارجيانو مشهور وو دا غلق غه رګ چه د هضرت علة نه طالفن وو دغه شان د اميرمعاویه ته هم ښالت وو - د غارقې اصطلاح وروستو د سیستان په هغه خلټو هم عائد شوه کوموچه دعربو دهکومت برفلاف شورش اوپت سه وو داغلق د هپل من هې عقیدو په بنا د سئيانو او شیعهګانو دواړو #غالف وو وے د خپل پرصیزگاردئ شصاعت او جناکشئ لدکبله او په ره تيره په دے وجه چه د عربه اوغیرسلو دید لخالف وو دخلتّوٍ صبداردی ددوی سره وه داخلق په اول یكَيے ډیر زرمقبول ما اود دوی ترنک یواولسی اوعوای شکل پ . اختیارکړو. د دويے صدائا په آخرکنې يی د هارون الرشید په زمانه کښے امیرحمزه سیستان د دے څارکې اقلا بیانو مشرشو دے سړې خپل مرک په خپل ذاق تد براو شبباعت د عروج التها ته اورسولو- عباسی فوڅونو ته ځٌغو له ماة ورکړه او د سیستان په خططه کښے ۀ د خذطے نه بغیرچه دغلیفه لوم به پل ات شو د عباسی خاناان ١ژ‏ و فوذ عملاً غتم کړو ‏ په عباسی خاند ان کپے ارون الرشید د لوغ نوم او شهرت غاوند وو و ء لړ حاکبان اوا هلګاران د سیستان د معاملا تود سبولو نه لل چاره ځو او هخه دت غرۍ ته !پور شو چه د سیستان معاملا تو ته په خپله توجه اوکړی وله لمغه هم دحالاتو د نزاکت نه غبروو. نو په ادا کښے څ د انقلابیا نو مشر امیرحمزه ته يه داید آميزهط ادليکلو- په دخ عاطکے خلیفه همزه سیستان د هغه د مسلم آزارےه رو د پاره ډیرملامتکړے صم وو او دک ے پرے همېکړۍ وت . وه په مىزه د دے د وڅه اژاو تۀ شو هغه هم په جوا ب کښے خلیفه ته تیزاو تن خطاه لیکلو -اوچه په خطونو کار اون شو نوخلفه د حمزه برخلائ د یو لو وځً سره د هغۀ مقایل ته وان شو عمزه سيستاق هم د مقایل پ په عرض د يرش زره ځا نا ز دُځان سره واستل او دخلیفه جلک ته روان شو چه نيشا پور ته اورسیدو نو دغه وغت د خلیفه د مرګ واوريدل ‏ په دے غېژنه موقع حمزه داملاسب او نۀ ګپل په د خلیفه د فوڅونو سره مقاطه اوکړی . چنانېه هغه بیرته سیستان ته راغ وے چونکه هغه په خپل غیال کښے دغزا په 0٥0٥5٥ ٨ ‏سنا‎ ‏نیت روان شوے وو نو پځه زره وڅ ه په سیستان کښے پريښود او د نور وځ سره‎ : - ‏د بلوچستان او سیند په لور د غزا په نیت روان شو‎ ‏په ده سفرو نو کښے هخه شپږ کاله تیرکړل .او بیا سیستان ته راغ . دغه وغت د‎ ‏مامون الرشید د وره وه . د مامون سیستاق "ورن د حمزه سره روغه اوکړه او حىزه منه‎ ‏په ښل عا ة پریښو د . حىزه سیستان باق نورعمر په آزام ټیرکړۀ او په کال سلله کے وفات‎ ‏شو څىزه سیستاق دخپلو غو معم و کارناموله کبله په لتوکئے د يو افسانوی پهاوا ن‎ ‏حیثیت اغتیانکړه وو‎ ‏ريه چه په وادئځ زژم تکېږے دکرے اوخوست نه د يو غُو ميله په فاصله د ډيونډ‎ ‏وتن سه نزدو دافغانستان په علاقه کے یو ښار دے- د حمزه سیستاق ابادکرده دے. د‎ ‏دے خبرے تصدایق د« حدود العالم من المشرق ( لی المطرب ۰ نو کتاب نه ه مکیږی په دے کاب‎ ‏کښے وان چهکرريز دغادجیانو یو لوے مرکز دے- دا:ے نه دا هم معلومیږی چه همزه خپل اثرو‎ ‏لفود د سیستان نه دمشرق په لور تر در لرے علاغ بارسول وو‎ ‏د دريے صدائ په آنغارکښے يعی د سن ۵' په واو شاکښے د عاسیانو ا قتد ار همے شم‎ ‏په نوم وو .. رتیل , په دغه زما نه کبے نمم د بشت دمشرق عا ة پورے عگىران وو .کر‎ ‏چه رتیل او کابل شاه به کله کله خراح ولولو لن هم هغه شان په خپل زوړ دين قائم او‎ ‏دخپل ککومت په داتزه کښے ود تاره وو په ده رمانه کښے .په ترکومه دکوه سليىان‎ ‏په سلسله کښے د عربو دهبلوتعلق دے هغه د يوے کټے نه معلوه يږی چه بې نفد کبے په‎ ‏وادۍ" ټوټتې کڼے موندلی شوی ده- د دےکتے تاریخ ښځگله دے داکته په عرې او‎ ‏سنکرت ژبوکښے ليک ده او ن ورځ د پلیښور په عجاتب غانه کښے پرته ده په د کښه‎ ‏کښے د يوعمارت د تعييوةکر دے اګرچه دعبارت د تعبيرکووکی نامه نۀ شۍ لوستل وے څوک‎ ‏غیر عرپ معلومیږی. داکټه په دے لعاظا سره تار اهبیت لری په د دے نه دا #ارښته‎ ‏موي چه په سیستان کپے د عباسی خاند ان د هکومت په آعزی کالونوکښے د سيستارا نه واظل‎ ‏د وادیه وې پویت د عربئ ژبه ننو د هم رارسيدلك وو او په دے علاقه کښے دومرهغلق‎ ‏دکاغ مودے نه مسلبانان شوی وه . چه هوی عري لوستل او ليکل شوه. د دے کټې نه دا‎ ‏هم څرگند يږی چه د اسلام نه وړاندے په دے علاقو کښے دليملو ژبه سسکرت وه اوشاید‎ ‏په داحالت د سفاری خاندان د 'طهوره پوږرث جاری وو‎ 0065١.) ۲٢۱٢ دصِنَاكُونئ د درپے صدائئ؛ هجری په اوله ښهکښے په سیستا نکښے یو سلطدت تشکيل شو چه ډیر زی دومره اقتدار بیاموند چه د عباسی سلطنت سره ۀ سیالی شروع کړه . د دے سلطنت بنسټ پعقوب ايے وه يعقوت د سیستان په یو کل یکئے پدا شوے وو د بلار نامه غه لیف وه چه د ټيټارتوبکسب به څۀ کولو ‏ به دے د سار زپتیارۍ) په نام هم مشهوروو بعقتوب د هپل پلار کسب سره مینه نۀ لرله ‏ او دڅان سره ے د دا ما به هوانانو یو ټوے جىع کړو ‏ او د صالم بن نصر په فوځ کښے شامل شو دا سړے د غارمیانو لوت طالف ووگه دخلیفه دلوری نه د سیستان ام شوے وو- شپږ له پس د ساغ ورور د سیستان ايرشو او د د5 په وغټ کښے چقوب ددۀ د فوڅونو سپه سالاراو ټاکل شو - ١و‏ دوه کاله پس هه 4 سلا هو د دے لؤځ په مرسته خپل غان امیرکړو او خلتو څّ بسعت اوکړه- پيتوب یو فعال سړے وو ورځ په ورځے خپل افتدار زیات کړو او دسیستا يا ولایت ےه خپل ځان ته ايل ړو وڅه مو ده پسیغ په مرات حمله اور او دکرمان او شیراز ښارو نه 2 هم فا کړل . چه ذکر 4 ے وروستو اوشی ‏ په دغه دوران کښ دۀ دغزق ښار هم با کړو ‏ د يموب په کارناموکښے زمونږ د عرض خبره د هفة د کابل فح کول دی بعقوب په حيکاښے په کابل حبله ١وکړه ‏ او داښارځکابل شاه نه کړو-او ددے ښار دلو معبد ےئ" ده بامیان « د بُتا نؤ سره د عباسی خليمه په غه متکي اوليږنو ‏ ې شه کئے نه په هندوکش واوړيډه ‏ او بخ ‎٤‏ سم اوڼیولو- اوبياڅ په نیشاپورخىله اوکړه او د« طاهربانو» آغری ځکىران » حمدبن طا هر« ۀ گرفتارکړو ‏ او د دۀ په گرفتارئۍ طاهری خاندان سقوط اومونها - : د پیتوب د ورځ په ورځ زباٍتید وی اقتدار نه عباسی غلیفه مهتد پا دل ته خطره 0065١.) سا بیدا شوه نو د يعتوپ سره ه تغالفت شرو ع کړو ١و‏ دے ة باتی اویالة- يموب هم دنه وضعیت نۀ منغر شو او دغلیفه د منوی لُموذاه اقتدار نه ځ انګار | وکړو- دعباسۍ درېار سره ة ځپل سیا سی تعلقات پرے کړل - او د خليفه برخلاف 2 جګی اقدامات شرو عجکړل ‏ په بنهاد پا د همل په نت روان شو. د خلیفه او یمتو ب ترسه جګگ اوشو ‏ وه دغلیفه د لوری نه د بعقوب فوڅونو ته لسون اوشوء او د يمقوب ځ نان ځليفه ته واوړيدل . د دے په نقېه کښ يعقوبماے اوموندله نن دے ماق د يعقُوب اراخهث سپےه نة کپے شوے ‏ هغه دوپاره ګوڅو ته جنع کړل ‏ د عمل په نیت د بغداد په لور روان شو وے په لاره کئے ناجوړه شو او کال له کې دجندی شاه پور په مقام مړشو. د » صفار » پهکورنئ کنے يعقوب نیث یو ژړور ۰ بلند لهست او د سړے سے خاوند وو- اوتردے اندازے دمستقل ارادے مالک وو چه لق به ورته سندان وئیل- په یقداد باندے په دون ځل د قو کشئ په موګعه چه ده ناحو ړه بروت وه - دخلیقه د لوری نه د صلح په ښت ورله یو قاصد راغ په مه موقع يعثوب ىغه سفيرته داوبو يه کوزه؛ پیاز یو څوغوب اويوه سړه ډوډی" او یو توره ورښکاره کړه ‏ او ورته څ اووے خليفه تۀ زما دع دااووايه چه که روغ شم تو زما ار ستا دعوئ به دا توره پرکړی ‏ او که مغلوب شي نو دا سړه ډوډئ او پیاز زما عادی خوراک دے -اوزما دپاره بس وه یمقوب وړو سړث وو چه د کابل شاهانو هکومت ته ۀ لوپه دیکه ونکړه - او کابل څ ددوی نه فُتّکړو - او دو ی'ۀ د يل صدر مقام په بد اولو بو رکړل ‏ هم دغه سپ وو چا دغزف ښارة آبا دکړو- او دد علا څ انططام ے' اوکړو- دااول با دشاه وو چه ځلپیان یاغاببیان ‏ ایلکړل او په پل لاس کئے ځ راوستل .او د پپښتنو ځوانانو نه ة يو لوغ داوطلبه فوڅ مرت کړو په مسلانانو بادشامانوکن يعقوب وړومن با د شاه وو په پۀ هغه علاقوکښے ‏ په د ساسان سدطت مشرة . به يل نشوه ‏ په مُو اه طریقه د اسلام طاقت ناف ذکړو - پل اکثر امتالاتو داوړدي بادشاه ده په پښتانهۀ قباتیل د دۀ په وکو نوکښے پ» ډیر شیرکڼی شامل شوی وو داهم امکان لری چه د ده په وت کښے په دکابل اوغزن په علاقوکنے اسلام به تَیزئ سره غورشوے وی دصفارکورنئ به د اسلام سره د پښتنو په هم هنک که لو کښ جوته برخه لرۍ- داوئیل به ھم پهځایه نۀ وی چه يعقوب ليث چه دکوم کار بنیاد ايښو دے وو ينی داسلام سره د پپلبثنو متعار فکول ‎٠١١‏ و د کابل شاعانو سدطنت د میځ نه ايستل هغه محىود 0065١.) ۳۳٣ غزنوی په خپل وخت کښے تر ډیره حده سرته اورسولو - لبث صفاری - د بعقتوب لیث د مرګ نه پی د هغة ورور عرلیث په کال ماو" د هڅة جانلین شو عمرلیث د عباسۍ ځلیفه سره روغه اوکړه - وےه ورڅ په ورغ ة خپل اقتداراو برم زیاتوه ‏ د عمرلیث ورځ په ورځ زیاتدوک اقتدارخليفه د خپل سلطنت د پاره لویه حُطره اوګپله ‏ په دے نائځ دسامايانونوه تشکبل شوے سلطنت د عمرلیث برخلاف اوپارولو ‏ په کال ملش .کے د صرلیث اه سا مانیانو تريځه چک اوشو ‏ په دے جلګکے سامانيان بریالی شول . یو ځل بيا د دوی ميه جک اوشو ‏ په دے جنګ کيے عمرليث په خپله شامل وو- وےه سامانیان بری لی شول .١د‏ د بد ه مرغه عمر لیث د دوی په لاس کښے بندایوان شو عباسی غلیفه معتقضد ‎١‏ چه دصفاریانو ساښت غغالف وو عبر لك د سامانیانو نه او و ښتلو ‏ او ساماق بادشاه اسبا ميل هغ ته دے اوليږ لو خلیفه عمرلیث قیدکړو اه هم په دے قید کښے په ال سثشدکښے وفات شو- د صفارثانو سلطنت د سامانیانو د لدسه او زې شو او د مزق علاقه د ساماق عکومت يوه حصه اک رز له 0065١.) ۴ کابل شاهان لکه چه وړاندے وئیلی شوی دی يفتلیان دخپل مرکزی سلطنت په سقوط سره بیټی د مځ نه ورک شوی نۀ وو - بلکه دملک په يتافو منطق وښ علاَ قا هکومتونه ام کړی وو چناڅه دعربو د حىلو په وغ تکښے ټول ملک په وړو وړو علاقان ریاستونوکنے نقيم وو - او د طوانٌث البلوکئۍ شکل څ اختیا رکړےه وؤ یومقتدراو مرکزی حکومت چه په ټول مک حاوی وی دمیځه وتای وه په دغه ریاستونو کښے دکابل شاها نوعکومت د نورو په سبتا ذیات وسیع او طاکتور وو اوقطب په سویل د هند کی د سویل نه د هیر مند ترنطق او په مثرق کښے داباسیند ترغار او شاید چه په کن هندی علاګو هم مشتىل وو- د کابل شاهانو دا سلسله په د رئبیلانو په نامه هم مشپلوره ده د ههڅ باد بشاهانو د سليل نه یوه سلسله وه چه دکیداریا نه پاکو لی کوشانيانو په نامه مشهور وو - او په رلا یفثلیان هم د دوی سره خالط ملط اوګډي وډ شوي وو دااوږ ده سلسله څه د کابل شاعانوۍ تری شاها نو .شا تربنو . برهئ شاهانو ا وو هند د مندو شامانو به غتلدو نومونو یاده شوی ده- د البیروغْ مطابق په دوو ځا لو کښے ویش ده- اوله څالګه کابل شا هان یا رتبیلان چپه د کشا تبه فرة سره ‏ تعلق لرلو- د بد نه مق هب پيرو کار وو- دغه سلسله وروستو د« ګن شاهان" په نامه هم مشهوره شوی ده- د کین طية باق دالبیروئ مطابق » برما تګین » اود دے سلييل آخری با چا د لکه تورمان. ومیدة . ددے با د شا اتو دوبپه طبقه په برهئ شامانو يا صندو شاهانو مشهون ده. د دےث سلبيل باق «کلر» نومیدة په د « لگه تورمان» وزیرود ‏ او دغپل بادشاه نه ے ‎١‏ قٌتدار ترلاسه کړو - او په غپله باچا او د برهټئ سليل با اوګرزیدۀ . به مرمال دے د واړو طقو د شېږےه قنداۍ'م' دې نه د یوولسے صدئ میلادی دآغان پورےه د هند کش په جنو بکښے حُکومت لرلو ‏ په ابتد ‎١‏ کڼے د دو یه د سلطنت مز کاپی رګارام ) وو مٌگر د پرهبن شاهانو د سلسل د غاز سوه احتبال دکاپیی دسقوط نه پی د دوی مرکز سلطنت "ټابل ته منتقل شو دغه وخت کپ په آکتراهتمالاتو ددع سالطل نا دشاهان د برهسئ مذهب پروکګار وو او بد ۵ مذهب شاته شوے وو - په دے ‎١‏ وږږده 0065١.) ۳۲٣۵ سلسله کښے دے بادشاحانو د ساسا نیانو. ترگیانو. هندیانو او وروستو بیا د عربو سره دځپل دطن اه سلطنت د حفافظت په لړکښے خو نړی جلګو نه کړۍ وو وےه هرکله په دملک خپل ‌خلق مسلانان او دا قعدارغاوندان شول نو د دوی په سلفنت ښے هم ضعف ه زوال شروع شو چناغپه د صفاریانو په دور هکښے د دوی دحکومت وسفت اعد ود او د سلطنت مرکزڅ دکایل نه وبهند رمنډ) ته ملئقل شو ١ه‏ با په صفاریانو پے چه د غزئیانو دوره شوه نو ددوۍ؛ سلطنت په اوله کښے د لمغان او پلیښور نه او بیا وروستو د و يهند نه او ورلپے د مخبوه غژنوی دلاسه په پښاب کښے هم ختم شو -اوبیځی د مین نه اووتو- د رثبیلاانو یا ګابل شاها نو دا سلسله به یوغو وجو عاتو ډ یرایت لری ‏ یوخو په دے وجه چه د غیرمسلم بادشامانو په سلسل هکيے دا آخری سلسله ده چه په واد ي ګند هار( ځا کې ه زیات لو رسوه اله هکوم تکړے دے ‏ او دعربو دوه سوه کليزو هبلو اومٌِکونو ته 2 په سړه سینه خ ئول او کله په صلح او کله ے په ملگ خپله مسق اوآزادی قاشه ساتل وه او دا د ده روایت دکنزورۍه دپاره یو وانۍ دليل ده- څه د نپښنهو دے خط ته اسلام دخپل ‎٧٧ ٩ ۹ .‌ ۰ ٢‏ ئي تر . څ آغاز په ابٍدائ الو نو کښے سبدسق راغل او په غلتوکښے ځور شوت دے. د دوې د اهمیت بله وپۀ دا ده چۀه سره د ده په ددے بادشاهانؤ تفصیلی ا و يققءالات په تيرکښے پټ دي با هم اکثر قراتن په دےه دلادت کوی چه دوی ډیر زړور؛ د مذ هپ مرستیال اودغپل رعیت غواخوږی وو. .که په دچیئ زانيڼُو میو ن سالګ اوس ووکوګ. د نيکنو نه ظاصره ده . ددے سليل داهبیت وچه زما په ُیال کښے داهم ده په دت بادشاهانؤ جٌکونو په سلسلهکښے د پښللونوم کان هم د ډیره اوه زماغ نه پس بیا څوکند شو له .شضفأ يپ بضګفګګض بح بګ ‏ يچوو له ووکوګ اوی چیۍ زا دے چه د عيون ساگ ته (سرررکاله پس بینی د ؤ ‎,58-٥ ٥‏ شکلګ) په یو مکے ترگنه هارا رارسید 2 ده . دا زانژ نه ګند مارا کے ناجوړه شو او هم دلته پا شو نوموے زانز وائ چه بادشاه . ملگه او وزیران ټول د بوا معابده تسپرومرمت ته تويه کوی اوالوی معاید هم ٣بادوی.‏ داخبره يي د بودالئ ‌حابد و تمبیر ومرمت سره شفف په هخه زمانه کے بي داے صدای میلادې په مل من اي په دافانشان منرې عمصو ته قرما د سلو کالو نه د اسلام رن رارسیدالی وه دافغاستان په تر قّ دص ا وګند مارا کے د بودائ معابدو مرمت او د نوی معېداونو تعمٍر زیات اعمیت لرۍ او د دے قیاس مرت وی چه په دغه ونت ګي په دت علاقوکي نداسلم عمومیت نۀ ووماصل کړی ‏ او اکترغلق د بد ظ مذاحب ىنوگی وو د دے چینی زاثر ې وغت کنپے چ هکوم با دشاء پګند هاراکنے عکران وو- غالبا هخه ترکۍ انښل وو مه ین شاعی . دسلل په نامه هم یادیږی- 0065١.) ‏سنا‎ ‎. ‏چه د عقوب لیث په ذکرکے مودااووئيل په دډۀ کثر فوځُونه دغاجیانو او خواوشا د نورهو‎ ‏پنتنو قبائیاو همرب وو اود يىقوب دزماغ نه‌پی ددے خلط . دنرواسلایيادثاصو‎ ‏وګ اقُندار هم په نپېننو قا وو به دے ډول مون دا وئيږ شو چه داسلام دظهور نه‎ وشوا ‏پی دپيتنو د سیاسی ژوند آغاز هم په نهمه صدائ کنے‎ ‏داووع صدئ میله دی په آغازکښ د کال شاهانو سدلشت دکاپيا په نامه مشهوروو-‎ ‏او د کاپلیسی ښارچه ښ ورځ د موجوده کابل نه (.با) کلوميیټره شال ته د ُگرام دکنډ والو‎ 2۵. ‏سره صن شوے ده د دے سلطنت مز وو- چیی زائ هیون سانگ چه د سط نه‎ ‏سك کښے د کابیي په ښار کے د باپا سره‎ ٣٣٣. ‏پورےه د هند په سیاعت کښے مشفول وو په‎ ‏ملاقات کړك وو - ددك زان د یا د داىشتونو نه دا معلومیږی په په دغه وغ تکښے دن هارز‎ ‏علاقه هم دکاپیسیا په ریاس تکئے شامله وه او د دكے نه غه موده وراړندے سلا هم د‎ ‏دے ریاست مقبوضه وه وه دچی زاکر د عبور په وت کئے د سال ریاست دکشیو‎ ي ‏باکگذ ار شوه وو . دا ښا فل زان د ېادشاه په حقله داسے واق‎ ‏بادشاه دکشا تریه طيِغ سره تعلق لری او یو دموښیار؛ عقلبند دلوت اراودے خاونداو‎ ‏زړور بنیادم ده او په لسو صوبو یا متای رباستونو عُراق کوی - دخپل رعيت سره ميه‎ ‏لری . د بد ه مذ هب پيرو دے هرکال د تل ها اتلس فټه طادق ثمسبه جور ړوی او مالونه‎ - ‏پکنډو رنډو او با حا نو لقسييوی‎ ‏دا مُبره د کر وړ ده چه ری زا ترچه کوم بادشاه پ هکشا تریه طية کښے یادکړه د ے-‎ ‏وروستوعرب مُورمنو د نهے صدئ پورے د دے سلیل ټول بادشاهان د رتیل . رتیل رلتیل.‎ ‏یا نل وغیره په الفاظو یادکړی دی او په حقيقت کښے داټول للونه دیولنظط رتیل‎ ‏ختلف شکلونه دی ددے لفظ اصلی کیب و مفهوم نۀٌ دځ معلوم صرف دومره م«لومه‎ ‏ده چه دا د یو فاص سړۍ یا باد شاه نوم نۀ وو - بلکه په آکثر امتبالاتو دا د هغه با د ېشانها نو پو‎ ‏لقب وو چه د هغوی مرک سلطنت اول کاپلیی او ورستو بيا لابل شو په اکثرو اعتنالاتو د‎ ‏اّے صدئ میلا دی ترآخره پورےه د رتعیلانو د سدطنت مرک کا سی رګرام) وو. لکه په د‎ . ‏ې ۵- دت وه‎ 0 ‏چیف زائر» ووکوک . راش لن ) د یا اشتونو نه معلومیږی . لین د رس ب) په واوش‎ ‏کښے ابراهیم ئ جیل د فُضىل بن يې گو رن خراسان په هکم د دره طورښٌد په لار په کاپيي هبله‎ اوکړه او ښار ته غ لوغ زیان وراورسولو. دغه وخفت دے نارخپل مرکزیت باتُلود ‏ او د ربیاست صدر مقام کابل ته ستقل شو - 0065١.) جیا ټیکن دکابل شاهانو د ریاست صدر متام کابل - دا موجوده کابل نۀ معلومیږی. که هغ هکابل دموجو ده ښار نه د اوو اتو کلوميټرو په فاصله باندے د جنوب مشرق په لور د رود لهوکر» د کمرۍ او ٍکرۍ. په خواو شاگښے آباد وه او لر چه دکاپیی (نګرام) نه کابل ته د دارا لاغ دانتتال درست تارمځ معلوم نۀ دے -الیکن احعتبال لری چه د دارا للا غه دت يئ واه به دابراهيم بن چیل د خمِل سل" نه پس او په نو اهتلاتو د نی صدی په غاربة" وی داهم امکان لری چه د دارالفلا 2 تيدیلئ به د بادشاهانو د سل د تید یلئ سره هم څه رط او تعلق لری ‏ لکه چه پورته وشلي شوی دي د رئپیلان یوه سلطل بادشاهان یود اق مذحب .ورو نندارګن شاهانو ته په لاس ورغلو ‏ د برهمن شاهانو دتاج پوشئ رسم به د کابل په یو معداکڼے ادا کیدلو ‏ ددے خبرے مرسته د الببیروئ او رواج تزلګين د مندارجاتو نه هم کیږی .نو کيدت شی په د عتیدت له غنه هم کال د دےء بادشاهانو په نظرکښے تقد س لرلو .وکوم وغت چه شادی اقتدار د برهن شاهانو لاس ته راغله وی . ىو د وق اوجلکی نقطه تگاه سره به د مذ هې ټیس په وجه هم دوی کابل د دارالللهۀ د پاره موزو ګډ وی - بهرحال د یعقوب ليث دحيل په وغت (سنگئىکښے د دے باچایانو صد رمتام کابل وو - که چه مو وړاندےه وثلی دی دالبیروق مطایبئ داکابل ت شاهان د ترکی شاهی او رهن شاهېی په دوؤ طبق وکښے و يش شوئُ د تر شاهی یا لین شالی سلط وړ ومې بادشاهبرما کین » اواخری »له تورمان» نومیدة ‏ اعتمال لری په دے به دنه ھارا اخری تری بادنشاه ح َ ۸ ۷ ) ۰ وی چه په پا به ة هې اقتدار و نقوذلرلو او یا به 2 پا يه تت کاپلی رام و دالبیروی عطایق ددۀ وزیږکارلومیدة- چه یو برشن وو. دے وزيرخُزانه اوموندله-او د دے په وه اقتدار او شان و شوکت زیات شو »له تورمان » بد غویه او بد مزاجه وو او غلق ددۀ د لاسه تتګ وو او وژىرته به څ شکا يتو نه کول ‏ وزیرځپل بادشاه ته بدیته شو .او د دےت ومُعیت نه څ فائده واغسته ‏ بادشاه ة گرفثاراو قی دکړو . او په غېله قنت تُشين شو او برصىن شامئ یا مندو شاعئ سلیل بنسټ غۀ کیشو- ‎١٢‏ ‏ده کلر» نه پی د الپرون مطابق د ده سليل نور باچا یان سامٌد ‎١‏ کیلو یا کليو»: بهمږه . خ پال ‎١‏ انند پال او تروجن پال دی - اخری باچا د محمود غزنوی د لاسه په سلللهاکے له د تي شاهانو غے مسکوئات په غاران وتان ) کښے هم موند شوي دی او دك دلالت کوی په دا علا ‏ 4 ھم ددوئ په سللتکڼے شابل ړے. 0065١.) ٢۳۸٨ کښے اوویل .4 شو او شپير اله پس ددۀ ُو څ هم پاله په سلدکے په کشمیرکے کتل شو او دا سلسله ته شو لکن ددے بادشاهانو دمسَكُوکاتو نه په دد سليل کوم بادشاسان محلومیږ ی مغه په دے تثرتيّب دی : رد سپالاپق دیوام) سامنته ديوارم) بهيه دوا ر») ویکا دیا ل۵)کبارن کا دیوا ‏ که چه مواولیدل - د البيروق مطابق ددے سلسا سل باق کلر » او د مسکواتو له منه. سا لاي ديوا«معلوميږۍ - د سپالایٍق يوا » په حقله د البیروي ښے که اشاره نۀ شی موند ه - په لفظ سبالوگه . سپالا ‎١١‏ و داوستائا ژبۀ « سپادا » یولذفط دے .اوا پق. د ستسگرت وې لفظطظ دے په ممئ دخاوند . نو د ټول لفظ مع شوه ده لښٌکرغاوند » مق سپه سالار یا سپهيد . امکان لر چه « کلر. دتخت نش ن کیدو نه پی ده سپالاپی .لقب اغتیارکړت وی -او په دے تنامه څ مسکوات ضر بًکړی وی د دۀ په مسکو کات وکے په ناگوی حرو فوکښے ده سپالا پی دیوا» نه پس هم دغه الفاظ پ هکو شاف رسم النطکڼے ھم ليک دی او د دے نه دا قیاس مريته مک چه د هندوشاعانو دساسيل وړومے بادشاه په نه غه شک لکښے د وشانیانو بڼتلۍ. روایاتو سره ته وو - د کلر» یا «سپالاپق دیواء د زا تعين په شي ډول نمی کیدے- او داهم په يقيئ ډول ملومه تۀ ده چه « سپالا پق ديوا» ده لر لقب وو اوه دابه دوه جدا شغمیتونه وو - : سامند یا سامنته ديوا و دد سليل دوت باچا د البيروق د لیکنو مطابق سامنداو د مسکوکا نو له نه سامنته دیواه دت که پرے د« ساملته دیوا»ته د ردیوا) جزو په غه ځانااق لقب یا داهنزام لفظ معلومیږی لر ے‌کړے شی - نو« سامنت او سامند) یو لنظ معلومیږی . په دے بنا دا ډیړه قرن قیاس ده چه » سامند» او« سامنته د یو سړی نومونه دی او اکثر عالمان د سامنته دیوا» مسکوکات د » سامند» مسکوکا تگني ‏ د ساملثرديوا» مسکوکات آکغر د افغانستان په لوي مشرق مصوکښے ا وغه لږ ډیر# شمالی حندکښے هم موندال وی دی او دا په دے دلالت کوی څه د دۀ سلطنت به دافغانتان په آکثروجنوب مشرق حصواود نشالی هند په غه علاقه مششٌل وو- د ه سامند یاساضته دیوا د زماۀ تعين هم په يي ډول نۀ دے شوے ‏ البته دغے #عتقینو په غیال ده« سامند یا سامنتا د يوا » معوا ښۀ . شهسواریا سپه سالار» ده فرانسيی عقق مسټر ګُوشه ‎٠‏ ‏د دے خیال اظهارکوی چه يمتوب لیث صفاری په بل کے سپه سالارقید او با سدان کړو .که چرے داعیال درست اومنل شی نوددت په ښا 4 يعقوب لیث او « سامنته دیوا. حم عصر او ټل شی - 0065١.) ان دا حبره په تار شواسدو معلومه ده چه کابل د يعقوب لیث په لاس په کال ‎۵-٥.‏ ھ کښے فَتّ شوے وو- نو ددے پورته قٌیاس مطابق مو دا وئُل شوه « سامنتاديواء د يعقوب لیث هم عصراو په سک کښے د کابل حکبران وو او د ده نه پس یا غو د يعقوب سره په جنک کښے اووژيله سه او یا د مُکست نه پس مسلمان شو د بعتوب لیث او د به رټیل رسامنته دیوا) د ېګ پو ره تفمصيل د ه بداعوق ه په وامع ‎١‏ ایا ت کي موجو د دے- دا واقعات په لنډ ډول دايے وو:- وئيل شی چه .له پاک یعقوب لیث ته لوغ همت ورکړه وو چناه هخ دخپل همت په برکت دعروج اوچتو پو ړو ته اوختلو'و هرکاله چه « صالهم تم د هفةه دلاسه رتیل ته او تبټیدلو ‏ نو امیرانو منه په » رتبيل » باندے حيل او جهاد ته اوپارولو او ورته ةَ اوو ټل چه رجه د .ه رتبيل. په مقابلهکنے ستاقوقً طاقت کم دے- وے په خد ال توګل اوکړه ‏ او دچل من نه کار واخله ‏ اميد دے چه په د شمن به برباے شے پس يعقوب مپل ټول لبکرجبع کړو - چه د زروکسو نه زیت نۀ وو او د رښيل جلگ ته روان شو اوه بت ته اورسید ‏ نو د شت لتو په عمقوب پو ټوة پو نه شروع که -اووټيل به ےّ اوکورئ د دے دومره معبولی وڅ سره د رتیل مقايل ته روان ده پس يعقتوب دهنراو مر نه کار واعُست . خپل دوه اعثباری اميران څ د سفيرانو په ډول د رمل دربار ته اولیږل او رتمل ته ه پيغام اولیږلو ‏ چه زه ستا په خد مت کښے حاضربل غواړم او دا م ارا ده چه ستا د پاره لوځ لو غخدمتو نه اوکړم !و دا ما ته معلومه ده چه زۀ سا دمقانل نۀ يم و که ځپاو سپاهیانو ته دا اووایم چه زۀ ستامدمت ته درروان يم نو دوئ؛ به زما نه بغاوت اوکړی -او ما او زما دوستان به مړۀ کړی ‏ نوځکه زا دوی ته دا وایږ هه زه" تللرېيل)سره جنګ ته در روان یڅ وے مرکله چه ز تاته دراورسم نو دوی به بب وات زما مُگگرتیاموی د د يعقوب استازۍ څه رتیل ته اورسیدال اه دا پيغام ‎٤‏ وراورسولونونمغه ډیر خو ساله شو ځکه چه هخه د يعقوب دلاسه ډیرتنګ وو هغة د بعقُوب استاژي اونبا کل اود يقوب په لور ة دډیرو ښیګړو او انعامونو د وعداو سره پيرته اولیږل - په بل لوری پعقوب به خپل لښکر ته دا ول چه دااستا زي د پاسوسئ په غرض لیږی دی همر کله چه يعقوئٌ در سره رتیل ته نزدو اورسید نو رتیل صام نصررااوغوښت اوورته څ اووے چه اوس دشبن ن د صلح په غرض رال دے نومویز ته هم جلګ نه دے پکار ‏ - اود بيقوب 0065١.) کش ش۸ ے د ملدقات تیارئ" شرو عکړه »۰- او ه رټیل به دا قاعده وه چه په اس به سور شو نو د هغه تخت به قرا شانو په اوٌکو اوچت اوړلو - او کاه به هغه په نت ناست فراشانو اوړلو. .په صفو نه وړ شول نورتبلې په قن تکښيناست او د بت دواړو غاړو ته د هغه فوکٌونه په کُطا رکښے او دریټ‌ل ‏ دغه وغت يعتوب دغپلو درے زرو سورو سر هتاضت راوړو تورت ‏ اوو ليت او د زمک په حا د وو رودونه او بیول ‏ کافرا نو چه د. رکبیل ء سراولیدة نو ثیښته غٌ اوکړه ‏ په دغه ولځ ډیرقتل عظيم اوشو. او فشه د يعتوب په نصیب شوه او دیعتوب لاس ن دومره څزاےه رغ په وهم د هغ د تصور نه عاجز وو او صا لح نصرهم ملک زابلستان څه په تیښته لاډ اود سن لټر د هغَة نه جدا شو اویعتوب ته راغ - دده نه پس يعتقوب د ملک زابلستان نه صا لم نصر اوغوښت او هغه صا لح يعقوب ته وراوليږلو ‏ او هغه (صاڅ) د يعقوب په قیدکے مړشو ‏ يعقوب د بشت په خلقو هلوپ جرمانه اولگوله ‏ ځمکه چه دے خلقو به چقوب پوره مو نه کړی وه او د هقوپ دا فخ د هغة دامکراوچل پازئ نتيجه و٤‏ دجوامع الغایات د دے قيے نه موښږ ته یو څوخيے معلوے شوے. چه د هغ ذکر به ه ځایه نة وی ,- ماے معلومیږی چه دارټیلدن يا کابل نشاهان د صفاریانو په نُسبت د ز پا ت جاه ویدل اوشان وشوکت ځاوندان وو د دوی فوق طاقت سم زیات وو- ځکه هود نت فغلقو ديعقوبا د زرو یا درے زرو سپاسیانو سره د رټیل مقایل ته په تلو 'ۀ هغ پوه ټوقه مسطرت کو او د لاعقوپ داکامیابی هم د صغفة د چالبازی نېه ده ( ددے کوے نه دا هم معلومیږ ی چپه د نامیرمند د منطة مُلقَو د کابل شامانو سره مینه او دلیستی لرله ‏ او درتبیل شا ها نو د نفو داو اتر دائره د سیستان پورے خوره وه- چناه د فقے نه پس دکابل شاه د طرفداری' په يه کے يعقوب د شت په خلقو لو به جرمانه اولگوله ‏ اس ددے کئے نه دا هم محلومېږی چه کابل شاهانو د خپلو ملٌکى ملا نا نو سره دوستانه ربما لرل له چه صاڅ تمره قو ب دللسه رتبيل سر پنا زين شوه وو - : یئ رخه د يعقوب اوردسامنه ترم یه ددے جن مقام په یقيی ډو ل نه هوامع فکایات لس رقنۍ په هواد د تارمځ افغانستان جلد دوم مك 0065١.) ۳ ( » ته محلومېږ ۍ ‏ واے غه رګ چه ددے قصے نه فهمکیږی ‏ د دے جنک مقام نه وشت نه «الرخح , او نه زابل وو که دغزق اوکابل ترمنځه يوڅاڅ وو .او په آکثرو احتمالاتو د حک میدان د صدر مقام نه له هم نۀُوو ځکه چه رتیل د نت د پاسه فراشانو د يک میدان ته بوتل وو - : به هرحال دمه جګ نه پی دکابل په اص تکټے فرق راغ 'و دهندو شاهانو د سلطنت صدرمقام دکاىل نه «او ده بهانداه. وی او هند یا وبهند زهنډ) ته منتقل شو .وه په اکثرو امتمالدتو کابل ددے نه پي هم با د وو.او د برهن شامانو د تاج پوشئ رسم به د دے ښار په یو معبد کښے اداکید لو - کبله یاکله:- د البیروق د ترشّب مطابق د کابل شا ها نو به سلسل هکڼے دادریم باچا دے- دمسوکا تو نه دا نامه نه معلومږ ی .کملو یاکلبو د جوافع ال حکایات مد عوق الم مطابق د عمرلیث چه د يعقوب لیث وروروو ‏ شم عصر وو- ديعتوب لبیث نه پس عمرد کال مک نه تر سننګ- پورے کُکمران وو توموښ دا قیاس کوِے شو چه کملو په هم د ه سامندا» په مرک تت نشين شوے وی او د دے نه دا گیاس هم مرسته موی چه . بيقوب ليث ‏ او ,سامنتا ديوا ۰ به هم هم عصروو نوموڼپ لیکوال دغه بادشاه د . ران هندوستان . په نامه هم یادوی ‏ او داے وا چه عىرلیث صفاری د ه زابلستان » په حُلومت « فردعان ه او ټاکلو ١و‏ غلور زره لر ة ورسره کړه ‏ په دغه وضت په سکاوند ».کښے د هنداوانو یولو ة معبد وو چه د هندوستان د علا ة هندوان به هم د دے معبد د بتانو زيارت ته رائلل ‏ نوهر کله چه ‎١‏ فردعان ۰۰ زاببستان » ته‌رالغ نو په «سئاوند٠‏ 2 خبله اونړه . او د دے ځاے د هخه مشهورمعید بتان ے ټول ریزمریزکړل اه بت برستان ة اووژل او د غنيست مال څه فوځیانو ته ورکړو ‏ او څه ة صىرلث ته اوليږلو .او د عفة نه څ نور وچ امداد هم اوغوښتلو ‏ د ساوند» دسکوت نه چه «کملو» خبرشو څپه هفه . را هندوستان » وو نود یو لو لښکر سره د زابلستان په لور روان شو- او« فرد مان چه دکبلو د فوځ کشئ نه خبر شونو یو غو جاسوسانےّ د هند وستان په لور اوليږل .١و‏ همو ی دکملو لښک ر ګاه ته لاړل او صخوی ته ے اووئپل چه کوم وخت فردعان . سکاوند ‎٠١‏ وو هلو نو نورلوځُونه‌ے هم رااومُوښتل . او د غه سره د مسلىانا نو دومره لښٌگر جبع شوے دے چه د اطرافو په مزکه نۀ څاغیږی او په دوی يے د عرلیث فوڅو نه عم راروان دی او دوی دا اراد هکړی ده- چه تاسو په درو او زونړو نو کښے راگیرکړۍ ‏ (و ټول اووژق ‎٠.‏ کلبو» چه دا خبړے واورن 0065١.) ٣ نوخپل رفثار سست کړو - په ده دوران ک » فردعان ته دحراسان نه لورمد د رااورسید ۹ او« لیو دوی سره د مقایل توان او نه لیدو ‏ او په دے پل فردعان کامیای حاصله کړهگ دکبلو او فزدءان په ته قصه کيے يوغوځرے د وړ دی بيق,. مل ددث نه دا واطسه شوه چه کلىو یاکىلو د عمرلیث صفاری (سِک-۵ ‎۳٣‏ معاصر وو س دکابل شاهانو صدرمتقام و يېند ته منتتل شوے وو او چونگه د ئابل شاهانو په سلطنت کښے دابا سیند نه په مشرق هم کَے علدڅ شامِل وه - په دے وجه حمد عوۍ هغه د . را هنداوستان » په لقب یادکړے د ه- رب دغه وخت کے د زابلستان زرد غزق | وکابل علاة ) علاقه څه د یعقوب لیث په وخت کن فچ شوی وے - د صفاریانو په سلطنتکټے شامل وك که عصىرلیث دازابستان۰ په کُلومت « فردعان » مقررکړے وو ری سکاوند يعن لهوکر اودافغاشتان جنوي او مشرق علاة لا دغه وغت یعۍ د نهے صدئ پوه د هند و شاهانو په سلطنت کے شامل نل شوے-لکه چه د سکا و ند د قے نه داخبره څُرکنده دا هف د برهین شاهانو قوت اواقتدار دغه وفت هم دومره زبات وو چه صفارپانو به د دوی مقاله په ول کوله. چ : ‏هندډون‎ ٩ . ٠ ره) د هند وانو لوغ معبد چه د هنداوانو دپاره هم متبرکب وه په سا وند کښ وو دغه وجه ده چه لوګراو دلوګرسیند تراوسه د عابل د هند وانو په نظرکښے ز پاپ اهمیت لرې ‏ رف په دغه وخ ت کېے په خراسانکنی اس.ام لاغ حدهغورشوے وو ,.میه یا بشيه پاله۱- د کابل شاء انو د سلیيل غلورم باچا د البیروق د ټیب مع یه یا بهمیه پاله دے- په په مسکوکا تو کے بهبیه دیوا » طاهرشوهث دے.ددة دال مسکوکات دکابل دعلاة نه موندلی شوی دی په ډرکىیاب دی- او په دے دلالتا کوی چه دده په وخت کيے د کابل شاهانو تسلط دکابل د علا ة نه پوره پوره شوے وو د بهمیه د يوا د زماغ تين په اکقرواهشالانو د ‎۹۵-۵٥۰‏ تر ميه مینځه کیږی ‏ له جوامع ‎١‏ ادلایات قاىی په مواله د تاریخ دافغانتان لد دوم ملا ۲) سا وند یا یوند د وادئ ټرمت اوترمیئه د التيمور درے سره نزدو واتع دےم 0065١.) ٣ ٥ه‎ 7 وکا د يوا | دالبروق په په فهرست کټے دانامه نگته ‏ ۱ لبته د د د ناك مس موا عام موند سه شوی دی . کباریاا د وا١‏ دد نامه هم الپروئّ نه ده گرکړی ‏ د ده د ناه مسکوعات ډیرکمیاب دی او داسے معلومیږی چه دۀ به ىشاید اسلام قبول کړے وی- د البیروق د لن مطايق د ده سلیيل مشهور باچایان # پال اوانند پال دی چه دغزنوی بادشا هانو سره د جګو نو په وجه هڅ ډيرشهرت مونښغ دے - ول دا ډيره د میرانئ مره ده چه د دوی د ناےمصکوات چه د دے سليل د معلو تار زماغ یادشاهان دی . تزاوسه نة دی موندالی شوی - په خلداف د سامند یا سامفته دیوا په د دےه خاتدان دویم نباد .مان يلے شی ے شيره مسکوعات موندل شوی دق - د دے وبه شاید چه داوی چه د سامند ېا نتشینو به په پل خپل وخ تکټے هم ددۀ دلا‌مسکوک تا جاری ساتلی وی - او د ځپلو لامو مسکولات په غَ نه وی ضرب کړی. او یا به څّ پ هکې ځیرکے طربکړی وی دا ره د یادولوده په څه رګ دافغانتان اوګند مارا ادقدايم تارڅ په لړکنې د منتلفو پئوانو باد شاهی ځاندانونو دحالا نو په مرت کولوکښے د دمفوی د مسکوکاتو نه وې مده ای شرے دے ودد زمِک دقديم تاديخ ډيرے خا د هم دمتوای نه هال خو يجو مړ دی دغه شان دکايل شاعائی د سکرکاتو نه هم د دے ځاندان دسلطنته د دو دمذهب » ای طربټي او فل شا شرکت وغيره معلومانو به بابک مدداغفست شوے دے ‏ رچه ددك ځاندان دمسکوکانو په حقله ډرکم معلومات موجود دی وه څه لږ ډيرمعلومات په حاصل شوی دی ھفه په ده ډول دیا دعندو شا ها نومسکوکات عِبوٌَا دافغانستان په عنوې شرق حصو اند نمارا ته حاصو صا د منډ دوا وغا نه موندلی شوی دی دا په دے دلالتکوی مه ان ددے باد شاهعانو عستارمقام اغ شوے ده. د دوی مسکوکات د اباسیند په عّن شرق علاقو کښے هم موند 2 څځوی دی- او داعلاة هم د دوی په سلطن تکڼے شایل وے - د دوئ دا سات عموماً په دک سه دی :- د يو هغه قسم مسَكوکات دی چه د سے په یوځ بادشاه په اس سوردےه او دس په بل مخ دغوايه تصور د - ‎)٢(‏ بله ښونه مسَکوکات هغه دی چه د سخ په يو مخ بادشاه په اس سوراو په بل دهاق یا امزری تصوبير دے. او ر۳ | هغه مسکوکات دی چه په يوخ بادشاه په 0065١.) ٣۴ اس سوراو په بل یا دامزری اوطاوس تصویرو نه دی د دویم قسم مسکوکات چۀ د س په يږ مخ بادشاه هاس سوراو په بل یز د صاق یا امزر تصوپرلری ‏ د دے پارشاصانو يئ . سری سامنته دیواء « سری باراښا. (اوسری .وا دنو ( » ) سره نعلئ لری ‏ د سامنت د يوا مسکو کات آکثره مسی ‎٠١‏ و د سپبينو زرو دی او ډیرزیات موندلی شوی دی . ددۀ په يو شه باندے بادشاه په اس سور غود په سر زقره اغوسق يَمزه په لاس او په بل خ د غوایه تصوير د . چه ددے غاندان د« شيواه پرسغ ۱ مرستهکوی . د دے مسکوکاتو نه دا قیاس مرسته موی چه دے بادشاهانو به د جنک په وت کڼے دخپلو فوڅو نو قیادت پنخپله کولو- داخبره هم د ډیر تعحب ده چه عباسی خلیفه«الیقتدار"(سشل.) داو هم د دکابل شاهانو د مسکوکا تو په ښونه خپل مسکو کات صر بکړۍ دی . صرف دد ةۀ نامه په عرېکے لیک ده داددے ځبے یووافے ثبوت ده چه د مسلم باد شاهانو په ذظرکڼے د ے سل باچایان دلو اهمیت خاوندان وو او د دوی مسکوکاتو دصفوی په نظرکښے ډيرحادبیت اواهبيت لرلو ‏ د کابل ساهانو د مسَکوکاتو نقلید په وروستو زمانهکنے د غورشاعانو په مسکوکاتوگنږ هم څرگند دے ‏ البته په دےه مسکواتوکښ داس ‎١‏ وغوایه تصاویر وروورو دعرې رسم ( حظ په پچ وځم کښے بدل شوی او بیاآلفرته د مین نه وتلی دی - 0065١.) ٤۵ ۶ ‏پههوا»‎ ١ 8 ‏ساها‎ ۷ ‏هدو لاو پښتانه‎ داخبره ډېره قابل افسوس د هچه د هند ىشاهانی د سلطنت دااوينده فمانه دپیقن د ناربنی حالنی په باباکے بېي شنډه د۰- داخرظامن ده په پنتانۀ تاي م ددے علاقُواستوګن وو اوهم ددےکا پل اهاف رعیت ده دل دپېتو په بابمنه په حاصر وماربِو که اى لیدل ‏ اون د سکوکان نه د دوک پۀ را بک څهملواتيۀ لاس راغلل . په سکټی ششک نشته چه دکابل د سقوط نه پس هم دنکرهار , د خبرته يق له علاقوگت اود وادئ )ګندعارا ِ زمکه دیرو لسصدقاً تزاننازه سم د ده هند ويشاهازیحکریت وھ- اود پیتنوهخهتبال په مکابل ویر رټهینځه علاتوکپه ميه ون- د دے يادشامانق په سل تکيے تا وو دابا شافاًبه په خلههم اردرګ دحکوت هلکان به هم دهغه لاروه او ههغه لذرو به غاړواومورګوابادو پنښننو قبائبلونه خولهکه د خیبریه لاروو- اوکه دجٍثو ب په لور دکرے په لا اوکه دقطب پ هلوي د کونپ/ باج وب ا الال بلکه دسوات پورے په به شان جرداروو. د احَقَيقَ چهرسواته هم د« هند وىشاهاش په خکومتکف سامل وو - د چهپال در هکيټے نه محلومېږی چه یسرد وساردا رسم الخ طکے لیک ده او دسولت د ړدک کوټ »ښے مقام نه‌موند له شے ده ظاهرېږی .چهد کت هکت رع یال خم د شاه اعللی , شاه شاهان ؛ اعليِخضرت سرک چے یاله د يوا په الفاغل ‏ نکر دے 4 ما ددے علاق دخلقو د اصل سل » مذهب:2 سك ژوند ژواک اوه ژوند د لا رواد ه کم ازکم د پنټنوقباملوږ موی ادیا دسلطنت هو رو مماملان په خقله ويخ محلرمات په لاس ند راځی- بلکه دحکمران خاندان تفصلۍ وین حالات هم محل نه ری. ل دے چه د چم پال(چه د آل نام رسسه دجګو په وجه ډیر مشه ررد») جلر سکال مېمعلو به دے - او داحال یرازے د هندوشامان نه بلکه ت دغه وخته چه رد وئاً نهوړژندنټ هرخومره رشا یغاندانۀ اوحملهأُون قامونه په دے زمکه لی اوت شوې دی د هغوې ټل وحالات نيمګړی نا مکیل اواک رد سکوکانی په جښوی نُها دت مينی دی . په د اے حالا کت دپښتنو په با بک دڅۀ تنملی اوبعَيمعلرماش طیم سأ‌عبث خبره ده. او د اي ى حقيقت دے چه دسکندر اعظم نه پس دبا ش زما 2 پورے د اتلسو سو یکالوبو دا اوڼ ده زمانه د پنښتو دتاري يره تاريکه اوه تار نش معلومانوله مخه يوه شنډ ه دوره ده . ول دا خير دالبی وف د ليکو نه ظامره ده - د اْاهُه لیکوال دل صدئً په شاوخواکنټې د آاسین د ے وا خط .د "ریابل دخواو شا ۰ ' ,یحدے علاف یک درافغان » تاغل یاادوی ‏ اود اس دا چه داخلق ډی مرکښ ,رتا ياو هند د مد هب دک 0065١.) یا دغزنوبانودورک د صفاربانو اوکایل شاهانو په دکرکنے موپه تیرو پاڼ وکښے دا اوو ئيل چه کابل . دبعقُوب لیث صفارۍ په لاس په رس کشم ټی ف شو اولولرمىد قه د هغْة د ورورعمرلث په وفت رنه لع ) کئے چه دغه وغت د کابل شاهانو په سلسله کټ ےکبلو یاکلمو باچاوو . د صفارۍ سدطت په قبضه کښے راغله ‏ وه د صفاریانو دزوال په نی کنے د کایل او زابل پۀ علاقو د سامائیانو اقتدار قاثم شو-لرچه ددوئ؛ دااقندار نه غو ډیر امسوس شو او نةٌ ډیره موده پا شو په کال سا کښے د منهاج السراج د وا مطابق » ابونکرله‌ونک . د ساماق حکومت له‌خوا په غزګ "لښے د زابلستان اوکابل کلمران وو هم په دغه کال الپکین نوے يو ترک امیر په د سامائ دربارله‌خوا دخراسان د فوڅٌونو قوماندان وو په يوجلگ کښے د ابوکرلاو یک نه غز ف ټ کړو او په دت ډول په عَُزن بو نوے سلطنت تشکیل شو ددے وفت نه وروستو د غزنویانو او کابل شاهانو تمه دجګونو پوږنوی سلسله شروع شوه. په د هغ به يه کے د کابل شاهاتوسقوم بياموند؟ ‏ دکابل شاهانو پکورنئ کښے ېه پال . دل ناصرسره په جنگو نوکښے ډیر شهرت حاص لکړه د امکان لری په دے به دالېنګین د فا غزفی سره سم او ياد دے نه څه وړاندے وروسلو خت نشین شو وی د صفاریانواو سامائیانو دسدطنت مرکزونه دکابل شاهانو ده رز سلطنت دول » نه ښۀ کاق لره ‏ . دغرب اوشبال په لور واقْع وو او کال شاهانو به د ځپل سدطذنت -« حمه چه داباسیند نه په قبله وه دخغپل دے مرکزه ومند » نه په ښة شان اداره کوے بشونه., رکله چه الپنګین په غزنکټے د یو نوی سلطنت ښیا هکینيود نو دتمابل شاه » د پاره داخبره ضروری شوه چه خپل مرکز سلطنت ېپ یو دا سے مضبو ط مقامقَامُ کړی چه هخه د زی نه ښه کاق لرک او په هر عاظ سفوظ وی پناه , رال ج پال ‎٢‏ خپل مرکز سلطنت ده د پهنانه نه بټهنډے ته منتق لکړو ‏ چه د ستاع سبيد په غار یوه مضبوطه فلا وه د فرش د وِيْا مطابق ه -څ پال سلطنت د سرهند نه ترلمغانه او په پلن وای دکشییرنه ترملتان ریسیدال وو الپٌکین په 0065١.) ٢. و پو رل ګګ کښے دایوکرلاویک نه چه د ساما ی بادشاه منصور د لورۍ ند دغزق هکم وو- غزه اج کړے وه اوکرچه په دغه وغ ت كئے په فرق کی لا هل نا صر»خُکومت نۀ وو قامم شوےه 7 وه د دے نا وېود دھ پال او سبککین د ټرو آزمايوخ د پاره میدان هم د دغه وغت نه تیارشو - په دنه ورځوکښے ده پال د پاره یواڅ د غرق د نوي سلطنت خطره نة وه پیښه شوی بکه په دغه ورځ وکښے د هغه پښتنو قبا ثيلو کوم چه داباسیند او لمغان په مینځ منځ کئے آباد وو. تعالقٌات دج پال سره هم ډیرځراب شوی وو - امکان کيدے شی په د مرکزسلطنت په ده انتتال به د پښتنو سرکښی نوره هم زباٍته شوی وی او هغوی به د راجا په علاقو ‎٣٣‏ شروع کړی وی که په د دے قیاس مرسته ده رش ه» نه هم کیږی . فرشته وا هه په دغه ورځوکښے دج پال او لپښتنو قبا ئاو ترمياشه په به میاش تےکښے او یاجنٌکونه اوشول ‏ ملکنه ده چه داجلٌکو نه به دمقاق حيقثیت اومعصىولی نوعیت وو بهرحال ې پال په سه واقحاتو ډیرپریشان وو چه په دغه و تکښے د پاېاپ ۰ کهوکهرا نو هم دج پال سره بنالفنت شرو عکړو .اه لپښتلو ‏ دکهوکرانو مرسته اوکړه ‏ د پښتنو اوکهوکهرانو دا اتحاد د پال په حق کپے ډیرخطرناک وو لو هغفَة د لتو سره روغه اوکړه - او د لمغان په علاقه‌کے د پښتلو سیادت په دے شرط تسلیم کړه ‏ په دوی به په پښاب بانده دغزنوی او ساماق باد شاهانو دخبلو مداعت کوی ‏ او د کهوکهرانو په معاملا توکښے به مد اغلت نۀ کوی . شين حمید لودی يو بااقتداره پښتون د دے علا ة جائز سربراه او مځ شو او دغه شان د لودی پښتنو د عروج آطاز هم ددے وخت ته اویشو ‏ لکه چه مو اوئیل الپگین چه په نزئ کښے يو نوے سلطنت تشکيل کپ وو نو د هغۀ دِ پاره دخپل سلطنت د توسیع په لړ کڼی دکابل شاسانو سره د زور آزمائ او منګونو نه بغیو بله لارنۀ وه- وےه د هغه په لا رکښے یوانځ د کابل شاه فو طاقت نةۀ وو بلکه هغه پښّان قبائیل هم وو کوم چه د خیبر په دواړو غاړوآبادوو او د دت نپښتنو قبائُلو سره ج پال اتمادکپه وو- دغه وجه وه چه د الپنګگین د پاره د دے مد ه طاقت مقابله "رانه مھلوميدئ اوددۀ په وخ ت کټے د غزق دلوری نه پخ پال څه و څه او نۀةً شوه- الپتلین په الله کڼے وفات شو او د هغه په ځاة د هغ څوغ اسصاق تخت لنشین شو.او په هغۀ پيے بدا تین او بیا په هنۀ پے پیوی ین د بنارا د سامائ حکومت دگورن نو په ډول دغزرئ حاگان وو- دوی هيے په نوم خو د ساماق عکومت ماقت وو . وے عبلاً خود ينتاره ٥ه‏ 0065١.) ۸ لیکن په دو ی کئے یوهم د یو سلطدت د چلاولو ا هلیت نۀ لرلو .آخر په کال سکک کا کښے - سَيکگین چه دالپ يئ ن زوم وودغزق په یت جلوس اوکړو اودغزلوی ی څا ند ان ناف ورز دغرتویانو ددورے د غاز سره موش د پپښتاو دتارخ په هغه دورکښے داخلیږوچه په هغ کټے پښتون قم د یو مولراو فیصله کن طاقت په ځیر څُرند ده . دغه دور دےم چه په دے کټے اکثر پښتانه په یوی لمحاظ سره اسلام ته راا ړیدالی دی . او با وروستو یو سدطنت په قاشولوکنے هم کامیاب شوی دی . رچه ددوی سلھنت په خپل وطن کښے تن وو- بلکه دافغانتان ن د نورو قامونو په شٌان دوی هم په هند کښے سلطنت سلفنت قاټ ښکړو ‏ د پښانو د تاریخ دا دورعبوماً په دو حصوکښے لقسییږی -ددے دور یوه حصه هېه دهغ غاز دغزفی په يت د سیکګۍ دچلوس رسک ) نه او اغتتام 2ه د شهاب الدٍن غولی په وات رګاد) شي دے ‏ ددے دور دوه حصه هغه ده چه د چنگیزغان دلاسه په افغانستانکے دغوری خاندان د زوال رسند) نه شروع کیږی ‏ او د بابرله هوا دفغځ هند رمالګله ) سړه ځتيیږی ‏ په وړومې دورکے چه نترِيٌا په دوو سوو کالونو مشتبل دے ‏ دطاةت مرکز په غزف کئے وو دا ښار د پپښتنو د علد-ة په مرکرکښے آ. اناد وو- - او په اول هکئے د غز نو یانو او بیا د غورانو د سلطنت صدر مقام وو- ددے دور دا دا عرمے هالات البيروق او د مخنوه درباری مورخ ١العتی«‏ لین دی په دویم دورکښے چه ترا په ده سوونو کالوومشتبل دے. د پښتنو د طاقٌت مرک په دمندکښے آکثر په دهل یکښے ا وکل هکله په نورو اطراف وکنے وو په دے دورهکئے هغه وطن چه اوس ورله افغاستان ن ول شی د چا زخان او د هغة د او لا د دځونړو حماو په له نے تباه شو د تباهی دافغانستان دقدا يې تاریخ په لړکښے ناقابل تلاق کن شی . دچگيزخان حملو د دے ملک دپلواق څانداره دوره ټول آار وران و بریادکړل ښائنه تباه شول . باغونه شاړ شول ‏ نهرو نه او بنداونه وران شول ‏ او په ټول ملککښے 2 د تباهئ یو داسے سیلئ ,اوستله چه ترموده مودو پو په دے خطهکئے د یو باضا بطه او منظم حکومت قيام ےٌ ناممک نکړو ‏ داحالت د پحُلے صدئ پویث قاش وو- په دغه لف کښے دتیسوراولاد په دےت خطه که به افتاطوعلاقوکنے سلطنتونه قا مکړل ‎١١‏ و په ملککنے غه صبطونظم اش شو او ترڅه حداه د هغۀ تیرو نتصاناتو تلاق اوشوه ‏ ول په مت دواړو دورو نو کښے پښتانة د یو مؤ ثراو نمایان حيثی. دندان وو. په اوله حصه کښے دوی د یوعظيم داو طابه وي طاقت په شُل کے د هغه مسلمان باد شاهانوملد 0065١.) ٢۵ تړاومټّ وه لومو هه به په هند هی کو ل -او د د عملو په وجه تا نۀ د هند سره متعارف شول . په دو ش دورکنے دوی د مند د یااقٌتداره بادشاها نوميٌت اوموند لو- وه په دے اوږده موده کے چه په هند کښ بښتانۀ د یومرترطاقت غاوند ان او کُکمران وو. د دوی خپل ١ملی‏ ون د یومنظم او بط علومت نه ځالی وو. او په دے ملک کښے دطږائف البلوی عالات وو په دے عرص هکښے نۀ غو د هند دےه پښشو بادشاهانو داکوشش وو ‎۷-٢ / ۰ ۰‏ ؟؟ٌ ‎١١٤ ٩‏ َ . 8 چه په حپل وطن ځے هم خپل حلومت قائم کړی ‏ او نة د خوااو شا ورو قامونو دا جرآت کړے ووچه پښتا نه په خپل حُکوم تکښے را وی - په دے زما ته کښے دپپیتنو اصلی وطن په هند کنئږ د روه » په نامه مشهور وو - او د هند پیتنو بادشاهانو به دغه خپل وطن د هکی ځوانانو یو شېع ګڼلو ‏ او د دوی په نر کښے د دے وطن اهمیت نبس دومرد وو په دفرورت په سم :8 : 5 : په وخ تکڼښی د دے علاقونه يو نة ختمیددلکے داو طلبه فوڅ مرت بکړی ‏ او د هپل هند سلطنت هفائلت پر اوکړی - که چه مواوو ټل د پښتنو و د سیاسی عروج غاز د غزنوبانو ددورے داغازنة کیږی د غزنوی ځاندان باق سککی وو هه د الپګین زوم وو نوموړی په 16 مک کے د غَزق په تت جلوس اوکړو - او دملوس نه پس په اولۍ دوو کالونوکښے څ دشت او «قصااره ښارونه فغً کړل بياغ دهپل سلطنت د توسيع به غرض په یولور د کابل شامانو سره ځٌکو نه شروعکړل او په بل لور د سبامانٌانو نه دخراسان شبالی علدةاوني٣-‏ دغه وغخک ساماق عکومت ډږرکزورےه شوه وو' دغه وجه ده چه د پا ربا سيين د غزف جانٌزوالی اوملاو اودغه شان دسیکگین د اعاد افو قبضه له طرزن باندے اغْلاقا' او قانونًا عائلزاومنيل شوه او د هغ جانثس محخصود دده قابل شو په دسامانیانو په نضبت یووسیع او فراځ سلطنت تشگیلکړی ‏ ساماق حکومت په سه کئے سقوط اوموند ‏ لین یو هوښياراو مدابر سړے وو دهغه دوراندےه د وادئ کابل ا ند هارانه دکابل شاعانو د سلطنت غتمول وو وے بپ هغه کنے لا دومره طاقت نۀ وو چه په یو وغت ة د پپښتنو او کابل شا رچ پال ) مقايلهکړت وے ‏ په دے غرض سټکنګين د پپنتنوسره د روا دارئ او انسانیت سلوک شروع کړو او د دے نتیٍه دا شوه چه د مورځ .لی »« د وا مطابن په زرگونو پښتانة زځلے اواففان ) دهغۀ په فومُونوکنے # امل شول - او په ویر اغادص اوجان نثارۍ؟ ة د هغه خُامت ته ملا اوتړله. شپخ هبيد لودۍ هم دسبکنګین سره موا فعّت اوکړو ‏ او سبَلتّلین د هغ سره د مه ملثان» د عکومت وعده اوکړه ‏ او شرکلء 0065١.) ۸ چه ملتان دج پال نه فا کړت شو نو هغه رخ حمید لودۍ ته وريت شه د پښتنو ددے موافقت په وجه سبکګین دچ پال سره دزورآزمان ذابل شو چه د سن او پښتنو دموافقت په وجه دغزق. دربار ته په کابل شاهانو د هيل لار اوزګاره شوه اوخ پال عم دحالاتو ٌخ بال اولید- نو هغة دسبکین د زورماتولو پهء د وړاندے نه په غزئ باندےت دهیل په عرض راروان شو سَلگین چه د حالاتو نه 8: - ٢ خبرشو سه هم دج پال د مقایل په غرض د غزن نه رااوواتلو- دچ پال دا پيش قد ې په سیاسی او غه وې اغراضو مب وه د هغة داځیال وو خه د غزق دربار ته د چا د مد د ګر فرص سا ذریی نشته . بل طرف ته د ھ پال په مرسته د هند و راجګانو طاقٌت مهجو د وو - او په د کپ شگ نشته چه که ه پال په دت جل کښے کامیاب شوے وے ‏ نو د مغرب د لوری نه به په هند باندے عبل دغه مو دے د پاره اي2 شوے وه . واه داسے اون سوه دخ پال او سلکين دا کب ده غورک» پ هکند ه کښے شوے بیت .اعتبال لر یڅه دل غو یاه طولٌک ء به هغه ځا وی چه اوس ورله لګ غارو و تيلے شی او دلمغان اوجلادل يا د په لارکے واقم دے- د دے غا يلق او برفباری د هند وستا نا نو د پاره ناقابل برداىقٌت ده که څه ررګ چه په سلګم کڼے اکا رنزی او هند وستا فوڅونه په دے علد قه کے د برذبار ی٠‏ بارالونو او سخت پپنه دلاسه تباه شوی وو دغه رنگګ په دے موفع هم دچ پال دکست باعث برفیا ری. بارانونه .او ښته ښې وه د هند والو د شکست په اسبابوکپے د يوے چغ ذکرهم دے ‏ یم دا مهو ده چه په دے علا ته کښے یوه چیه ده چه په هغ کین ب هګند او غورزول شوه نو زول. طوفان اء بارانونه به شروع شول ‏ په دے موقع سبلگين هم داکار کړه وو .له د هند وانو فوځ د زول طوفان په وه تاه شو به هرعال دا روایت خو صبے افغانه ده . لکن دومره غبره صفا ده چه دچ پل د دٌلست اسیاپ برف بارۍ او دغه قسم قدرقی حوادشا ووچه په یغ دج پال څه هس نۀ,رسیدو ‏ او سيین هغ ته په خٍل فوئ طاقتنګت نۀ دے ورکړےه - غرض د دت جګ په نيتِه کښے چ پال د سېگګین سره په صلع ښجبور شو اگرچه مصودد دے صلے برخلاف وو خوصاے اوشوه- ‏ نج پال پوس هاتیان اولس لک تاوان جنٌگ ورول. او دخپلو شیالی لا ګانو نه دست پرداری او منله- او د ضبانت په ډول پل یو څو سردارار: د سَلين سوه پريښودل ‏ او د سبنگين سرداران 2 دځان سره د تاواڼ جِن وولو اپل ک‌ ‎٥‏ ۰ .: . . د 1 2 په عغرض - وےه وم وت په پل مرکز ته اورسبید نوے لوظه شو او د سبلگین سرداران څ 0065١.) ٨٢ ‏دايیوداسے خبره وه چه په هرهاظ د اذا قونه ملاق وه . د دے هنګ باعث په خپله‎ لړکدیّق‎ ‏پال وو هغة پيش د کړی وه او سګین د هغة په مداقعت #جيور شوے وو. امه‎ د دےث وعده خلا ګئ د سزا ولولو په عرض سبَلگین یوغل بیا دج پال په جلگ راروائ شو. ه پال د وړاندےت نه هم زیاتو ومو نو سره مقَاطط ته راغ . ددے جنک مقام معلوم نۀ دے ‏ احتبال لری چه دا مک به چېرته دنگرهار پ عاه گه کښے شوے وي په دے جنګ کے هم ھ پال شُکست اومونداو .او دطراج په اداکولوے ځان غلدصکړه ‏ د دے نه پی د لبغان او نګرهار ملاغ دغزئ په سلطنت کښے شاط شوے رثا سبکګین په کال سئثلشۀ کښے د (ې۵) کالو په عمرکښے په ترمذ » وے کلی کښے چه د باخ په علاقوک دے وفات شو اود هغۀ ځوی اسباعيل په لپتگین نسے وه - د هغۀ جانشین شو په دغه وت کښے معلود دخراسان ورن او په نيشا پورکښے وو سبکګین یو عادل زړۀ سوانده ؛ زړوراه د شردیت پا ند سلطان وه د مندوستان دفتوعماتو دروازه د لوی سر نه هغه بیاپراستله ‏ سلطان مص و دغزلوی ۱ سلطان محمود غزنوی په هغه غوش تصيپه بادشاگو گښے شامل دے کوم چه د خپلو لوړو کارنامو له کبله يواڅ دا نه چه په اسلای تاریخ کنے مشهور دی . بلکه د دنا په تاریخ ک هم د شهرت لویه برغه لرۍ- نو مو سلطان په سګګ کپے د غزئ په تف تکښیناست ١ه‏ د غليفه بداد د لوری نه هم په غلعت اوسلطانئ په طُطاب او نبا شو - د د ه مور د زابلستان دعلاة د یو سردارلور او لپښتنه وه دغه وجه ده چه د ده تو جه پپښلنو ته زیاته وه محمو د اگرچه د پلار د لوری نه نسأً ترک وو وه د خپاء لوړ و بارنامو ل هکله لپښتنو د- ل یومقاق لیډداو مشرپه ډول قبول کړو- اوڅه‌رګ څه د دۀ د ېلد رسیکگین مامت ته ' په چان نثارۍ اواغلد ص ملا تړلی وه. دغه شاننغّ ملکه د هځ نه ثمم په زیبات اغْلدصی د محسود د مقاصدو مرسته اوکړه ‏ د محمود د نت نشئا په ونت کيی د غزئ رياست د يو معبولی حيثیت ریاست ۰ ول ددۀ د ژوند په آمزی لون وکښے دغزق سلطنت په يوعاطیې ساطنت لبے بدن شو . د ده په سلطنتکښے د قپل په لور د موجوده ايران يوه لویه رغه د شبال په لور د رود آمو نه په هغه خُوا د ارا پورے علهدگه او د مرخاته په لورد ستاږ سید پورے غطه شامله وه محمود غزنی دځپل ساطنت په وخت کښے د سش- او د سشد ترمياه مه په 0 هند وستان پا له دولس یا اوولس هيل کړی دی - دا مه چه دمحبود غزنوی آکثر فوځونه 0065١.) ٣۳٣ په پښتنومشتبل وو ده العبيۍ » د ْ بړونو نه معاومیږی ‏ د باغ دمهم په پا باک ډےځے واغ خه دا مهم محبود غزنوی د پښتنو زغاۍ وافغان) په مرسته سرک وو هم په د ےه ډول د ناردين » په مغرکه کن د پښتنو د شرکت ذکر په دے الفاظ و کوی . په معرکه » لاردين » کیل د هند والؤ قوت ډیرزیات وو محاصره اوږ ده شوه نو سلطاتن د ادو نه دجها د په ډول دکومک خواست اوکړو-او دوی د صفة په کو مک اودرډل ‏ پښتا نةً دمند وانو سره اومِنگیدل . او په آغرگښے د هندوانو به فوڅونو کښے ورننوتل -او په هپله پش قوزو سه دوی څیریکړل » او د پښتنو د سُعباعت په حغمله داموارځ داسے واي" بپېما نة زههندانو دپاره) داجل پيغام وو- دوی به د برق په څیر په ځُنگلونو ورللواته او د هوسو په شان به په غرونو ورغاتة او د سیلاب په ډول به د هزون نه راښٌکت هکی 5 او د بره په خيرت دسمنان سور یکول- او داوږو امزرو په شان به په دسثمنانو ورېړیو تل اود دوی ستترگوبه د دشن تيا اوبه 'اوة - هرکله چه د« باخ او نارديئ . په معرکوکښے پښتانۀ په محمو د ی فوځو نوکښے شا مل وو- نو موښ دا اندازه ُو شو. چه د سلطان په ټو لو عملوکښے په پِښسّانه هغه .۰ .ونو یوه لوب مصه وه ددے تیاس مرسته د نپښتدو د غپلو مو رخینو د بيکونو نه هم کپږ ی ‏ ددعاواك چه د محسو د په هره حمله کښے پښتانه د هخه دفوقوتو 4 ډول شامل وو. الو د سومنات په معرکه کښے خو د پښتنو د با قاعده فوکونو نه علاوه ډبرپنتانۀ دغازانو په ډول د جهاد په طرض د غپلو غپلو مشرانو زلکه ملک عارف . ملک داؤد ‎٠‏ ملگ معمود . ملګ شې . مک ځا زی. ملک شاصو» ملک غانو . ملگ مامو او ملک اعبث) په ماق "کښے شامل شوے وو د امعرکه د تکالیفو په لعاظ دغېل نوعیت يوه ‏ مثاله معرکه وه او په د معرلو کیل د ترکو په نسبت پښتنو زیاته ځواننړدی ښارهکړی وه لگه چه د يو پيتون د دے شعرونو نه څرگنده ده دا سړے په اکژو احټالاتو پلپله هم په ده معرکه کے شامل وو . ےه ترک و نامردو داے اودالګل له نام و لنگه زۀ یو ىپېتون ووم چه ولاړووم د سلطان څل کوره په لا سکښے په سوه اوردعرصات اوغتم له بت شک سره په دژ د سومتات او ختم 0065١.) ‏و‎ داهبره هم د کر وړده چه د محمود پۀ زما نه کټے اسلام په ډیرے تندئ' اوتیزۍ په لپښتٌو کې غورشو - کو په ډیرو نیښتنو د صفاریانو په دوره کښے اسلام قبول کړه وو.- وه په د ےکښے شک نشته چه د محمود ېه زما نه کښے په یسوی هورسره اسلام قبو لکړه ٥ه-‏ هم په دغه زمانه کڼے بِتَانةٌ د سلطنت ه4 معاملا تو کښے" یواصم عنصر ې عیشت او پیژنده شول - د محمود د سلطنت م رز رغزنه) د پلبتنو په علاقهکښے واقع وو د مرکز دے نزدوکت به په پښتن وکن د اسلام په مقبو لکید وگښے لویه برخه لرله ‏ دا مم قرن قیلی ده چه محمو د په خپله یو وا نړد او توربٍك با دشاه وو. او د ځوانانوً په کدر هم پوهیډلو. مخبودچه د هنا دحملو د پاره دجها د کومه طربټّه ‎١‏ تیا رکړی وه.. هغهد پتنو د مدىایرۀ نه پس ددوی د طبیعت او فطرت سره هم آهنگه وه يعئ.په ده طرټّه دوی .ته ددین او د نیا دواره فاسّة اوخو شعاله هاصليد-۵- طرص د مود او پښتنو دواړو د (رادو او خواعشاتو گیل د یویل سره په نزدیت اوتعاون کټےږکیته شو او د دك په نټچه کے به پښتانة ناصرف په ډیر مشیرکنی په اسلام کښے داغل شوی وی بلکه د محبود د فوطونو د یو اهم عنصوحيثیت به ‎٤‏ هم موند ے2 وی- د چیل نت نُميئ سره سم د معمود پش نطرمقصد دُگند مارا نه د نعند او شاعانٍ د ساطدت ساقط کول وو ۰« پال له چه وړاندت ئي شوی دی د سکګین په وفت کښے د دربار غَزق حزاج مڼلے وو لکن د سيین په وفات دمحىوداو د هغ د میرق ورور اساعيل دکورنی یالت په وجه بیا ډیر زړور شو وه . او د راج داداکولو نه څ عبلاً انارکړه وو چناچه محمود په کال سلتحتتا کښے دج پال د مقا په په خرض د نېُلس زره وڅ سره په په غلې او لودی لپښشلومشتیل وو د غزئ نه رااووتلو ېج پال هم دعالاتو مطابق ښه تیاریکړی وه. ده پال او محمود د ده جنک مقام هم معلوم تۀ د څ-منکنه ده چه داجنٌگ دصرو د او پور تزمینځه غالبا په حفه څاة شوے وی "وم غا په اوس د پيښور وي اباده ده داگل همه پال ننٌگست اوموف او خپله سره د تو سوغامنو تیسو وغیره بحم په لاس کښے بند یوان شو نر صلي اوشوه چ پال وعده اوکړه چه بو بيشت زره اِشر في اوپئوس عاتان به دغراج په ډول سلطان غزنوی ته ورکوی- اوخپله يوكُوع اونسے خ دیرضال په ډول سره پريلو دل- په د٨‏ مل هکے ‏ ويهند » (هنل) چه دکایل د شاهانو د سلطنت سابق مرکز وو- د مود د لاسه اولوله شو ج پال چه غپل مرکزته اورسید نودے پرله پے شُکستو نو صخه د ومره من کړت ووچه ددے 0065١.) ‏رد‎ شکستونو دا ذلت څ نور برداشت کړے شو او خپل ځان څ په خپله په اورگے اوسوزولو. او دغه شان څ د شُکست د بد نامئ داغو نه دخپل لیے نه لر ےتکړ) : ده پال نه پی د هنة څوغ الند پال عګبران شو اوڅه مږده غ دربارعزئ ته غراجح لیږلو په دعله ورغ وکښے په ملتا نکښے د شِئغ حبید لودی نسے ابوالفتح داوٌدن أصرمُکىران وو چه دملامداه فرک عقید ه ته مائل وو او د دے نه علا وه به ائئد پال هم د محمو د غزنوی په تغالک پارولو ‏ نو سلطان په ملتان هم حبله اوکړه. ابوالفتع داؤ د-2 ګرفتارکړو ‏ او هغه د سلطان په قدکښے مړ شو - په کال مشله کښے د سلطان محموه اوا نند پال ترمینځه يوسښت جنک اوشو. اګ زد معرکه تراوړی نه سيوا) په هغه ټولو مِنګونوکښے دیات مشهور دے کوم چه د هنرګانو او مسلبانانو نزمیتگه شوی وو د دے جلگ ادا هم ائند پا لکړی وه. د انند پال بې «ریته کئے د هنداوستان د راګاتو که د دهلی» قنوج ‎١‏ وګواليار وغيره ) فوځونه هم راغلى وو. داجاګ صند وانو یو کوی ملک ګنل وو -او دومره په صوش او خروشښ دد د پاره تیاریاغ کړی وے چه لښيثو پکنے د چندے په ډول خپل کالی او زیورات هم ورکړی وو. په د جنګ کټے کهوکهران هم دانند پال په مرسته ولاړ وو. هندوانو ددے هنګ دگټلو دپاره د هغه ټولو درنهو نه کا راضي وو کوه په د کامیابئ د پاره ضروری ڼلے شی . ددے جنک مکام هم معلوم نۀً دےه - د تاریخ پیښ دا مطابق ددے نک میدان شطالو یهند ‎٠‏ ‏وضغوندی۷ و يهندلکه چه معلومه ده د هناو شاها نو د سدطنت مرکزوو ‏ اوعين داېاسیند په غاړه هم ٣باد‏ دے- نو داے محلومیږی چه داجنګ به د« هنډ » په وا وشاکښےاو په اکقامتبالاتو دجدئ جلسئ په میر هکے شوی وی او یاه داټک نه ښکته د« ماسر سره په یو مید ان کښے ‏ په دے بل کښے د هند وانو د وڅ شر دومره زیات وو په سدطان محبود بپ دوی د سبد سق پل واره اون لیدله رغلويښتو ورځو پورے دواړه فوځونه یوبل نه بنامځ پراتةۀ وو - د(ئند پال هوو نه لمره ورځ زیاتیدل ‏ محمود غزنوی دغې لکیمپ نه گیر چاپره ځٌند ق کل وو اخره جنګ ابتد١ء‏ سلطان اوکړه ‏ د زرو زرو سپاهیانو یوه یوه ډلد به لیږله او هځوی به د هند وانو په فوڅ عغشې ورول اوه دے د سلتور به څ د لهثرګانو وڅ رانز دے کولو ‏ وے د هند وانو په وڅ کښے د جنګ دومره جو ش ووه دیرش زره کهوکیرانو پئے اپل پے سر تور سر په يو يړ په محمو د ی کییپ چپاو اوکړو- او دومره زوروث 0065١.) سنا خبله ‏ اوکړه - چه د ره څاور زره مسلبانان ے په یو اراووژل . انند پال په خپله هم په دے خىله کینے دکهوکهرانو سره شامل وو د محىود توځونو د کهوکرانو داحىله په ډير کړاؤ اوشبوله- هلګ د سصرنه ترها ښامه جاری وو . دغه وت دائند پال عاق په یوښئی اوگيد ‏ او دمه يغه اوکړه- په دے وچه د هند وانو په وغو نوکښے هم پريشاق مُوره شوه. مسامانا تو ددت مو وع نه فائده واضته او یوايړے په هند وائو مبله اوکړه اود دے په نه کښے دهندو کوځ پے اوښوشدے ‏ تيښته ۀ اغتیارکړه. په دے موقع ډرو هند وانو اسلام قو ل کړو اود محُمود په فوڅو نو کپے شامل شول ‏ احتيال لری په دغه خلق به هم دهنپ دخواوشا د علا هه غیرمسلم پښتا نه وو - او تردے وغته به لا مسلبانان نةُوو. او په ده موقع به ئځ د قتل نه د کيدو په غرض اسلام قبو لکړت اومحبود په دوځُونو کے شامل شوی وی د ‎١‏ نند پال په دے شست دند ارا روادئ پلیښور) ټوله علا قٌه د برهئ شاعانو دحکومت نه اوشلیدله .او دغزئ په سلطنت کښے شامله شوه . د اند پال نه پس دصند و شاهانو دسلييل بل بادشاه ترلوکن پال دے څه » البیروق» هم دکرکپے دے- دسلطان محخبود سره» نه نه » په مکام دے هم مګيده اوشکست 8 مونن2 ده ددے سلسل آخری باچا بهيم پال د چه په سل کښے اووژےك شم او دغه شان ددۀ په مرگ د هندو شاهانو اوږ ده سلسله غتبه شوه دغه وغت د سر نل پورے علاقه د غزف په سلطنت کبے شامله وه د فارسی ژپ رواچ ۱ د سلطان محىود ترزماغ پويے داسلاۍ عُکومتونو دنژۍ ژبه عري وه أکرچه دغز نو یانو نه وړندت » صفاریان او سامانیان . نسلدً ایرالیان ١و‏ قدرتٌا ايرا تهنايب ته مائل وو ‎١‏ يعقوب لیت په عپل وغتکښے دعربئ ژبه حوصله اقزاق؛ هم نۀ کوله ‏ لین ددے ځاند انونوا فتد ار د محبو د په مقاېه کښے ډیرکم وو او په دے وجه د لات بخد١د‏ د اژ په نّېه کئے د دوئ د حکومتو نو ژبه عريي وه به دے وغ تکنبے ترکی ژب دومره صلاحیت نۀ وو پد اکړے- چه دعربۍ اة ة ښولك وت داغبره هم وه چه نان خش خلق وو -اء د ژبه د معاملاتو سره ‏ څه مینه نۀ لرله- وے ایرانیان چه د ایشیا به ټلو قامونوکښے چالاک . موښیار اومو قع ناس وه دعلم په میدا نکنی د نپښتنو ١و‏ ترګانو دواړو قامونونه ورړندے وو . او عموما په شاهی د فترو نو کن ے لوے للس لرلو ‏ د مسلبانانو نه اول د ساسانانو په زمانه کے فارسی ژبه تقريٌا د ئئے ایشیا ژبه وه. دسلبان محبود تر زماك پورے اگرچه ایرائیانو اوخراسانانو هرق ژبه زده کوله ‏ اولو ت 0065١.) ۷ لوة عالبان څ به دے بد اکړی وو نن ېا هم دهراراق ا'وغراساق دپاره د هرن" ژ زد هکول او په هغ کښے مهارت حاصلولآسان نود او دعرو مقاطه ددوۍ د پاره گرانه وه له دخ له د ايرائیانو دا خواهش وو چه د عرۍ یه غاڅ دفتی ژبه دارسی شی د سلطان محمود په دربارکنے اکرعالمان فاضلان اپرائیان اوغراسايیان وو-اودهغوی وه په دربار ئے انر اکۀ تصانف به په فارينوخځ ژبه کښے وه سلطان مخبود پ ده هم د فارسئ شب قد ردان او لته دان وو. دغه وجوهات وو چه دابرایانو هوصل غ زباة کړے وه - د سلطان مخبود وړو مے وژیرا یوالعباس بن اهىد اسفرا نئ؟ وو نوموړے په ملکی ١لتظام‏ کئے هو ښِة ماهروو ‏ وے د عرسی ېپ لو عالم نَۀ وو - نو دا د سلطان ‎١‏ حکام د عربي؛ يه په ماغ په فارسئ کيے دیکل شروع کړل - په دے ډډول شاهي او د فنرۍ ژبه فاري شوه ابوالماس لس کاله وزبروو ‏ د د ۀ د وزارت په دورا نکنے ترګانو او پښتنو د فارسوع 3 که عنالښت اونۀ کړو- ددے ناه دا شوه چه دعربۍ ژب اصمیت کم شو د ابواللۍ دامعزو.ږئ نه پئ خوا غه احبدائ سن میمندای دسدطان وزیرشو. دا سپ د سلطان هم سبق او رساې ورور هم وو. غوامه احهند دغربئ ژبُ لوخ عالم وو دد په وت کین دفری ژبه با عرق شوه د دے اصل وجه نة معلومیږی په آیا د دے حکم سلطا نکړے وو ١ه‏ که خوا هه احبد دمعزول وزیر دکم یاقۍ١١و‏ دخپل لیا قٌت داظهار ۰ ے . 8 - د پاره دا طريقه اتیارکړی وه. دا دواړه سړی نسلاً ایرانیان وو او د فارسئ ژې د ترقق عُوا هش مند وو - اگرچه عري با د فتری ژبه شوه. وه اکثرانتظای هاکبان نأ ایرانیان وو -او تصاشف به کثر په فارسئ کښے کيدل ‏ د ده وچښے نْ د فارسۍ ژبه جړ مطبوغ۵ شوے او د سلطان محبود نه پچي فارسی بیا دفتری. ژبه شوه دا روایت هم مش غور ده چه د هواجه امید حسنئ مبندای دوزارت په زمان هکښے دبپيائو دا موجوده رسم الدط قاتی سیف الله نه يوپښتون عالم ابا دکړت دے ‏ ۱ ۸ 1 . ل۷ .- . . محىود د ایراق تهذدیب نه ډیر ما ثر وو- د هغه په زمانهکښے ايرا ادب بې د نوی سرنه ترق اوکړه ‏ د هغة په در پا رکښے غُلور سوه شاعران مومود وو چه مشه لصری وو. په دے شاعران و کښے فردوسی هم وو څه د دنا په لویولویو شاعرانوکښے حسابږ ىاو د ایران قوی تاريخ څ په نظ مکنے د شادناے په نوم ثمصنی فکړپ دے .د شاعرئ نه علدوه نورعلوموفنون هم د محمود د سربرانئ نه حرومه نۀ وو «مشهور فاضلاو رياضی دان « ابو ران ايروق . چه په خپ ل کتاب «الهند»کښے د هنداوانو د فلييع او معاشرت په مقله قابل د 0065١.) ۲٢ ٧ غیالات طاهرکړی دی دهغة دوست اوڅه موده د هغۀ په دربارکے پاة شوے وو- دغزق په ښاشت او بد کښے چه د محمود پایه قنت وو- مغ د ډیر زیار نه کا راخ وو دا شار دے زمانه کښے د خپلو شاندارو عمارتونو او تروتازه باطونو په وجه په . عروس اللاد « مشهور وو د ده غش عبارلو نه ډیرمشهور دی لکه د . بخ بازار. او ‎٧‏ دآ مو سیند پول » د غزق په ه په ددے ښار داومو زه‌کو د او بولو د پاره جوړ۷ړ شوے وو. دغزق اه عبارتونه !و باعغونه د دے سلطان مهم کارونه زا لکیږی ول دا وره داوس غېره ده په دا ټواے ودائئ دغوری سلطان علدوالدين جهان سوز د لاسه په کنلي وال و کښے په شونه-دا لوغ بادشاه په نل ظۀکښے وفات شه د سلطان محبو دغزنوی جِانشِين :- د منهاج الراج د و یا مطابق د سلطان معبود اوو ځامن وو محمد ؛ مسعود؛ابراهیم »اسما میل . عبدالرشیدنصر ارمحىود. په دو ی ښے محمد او مسعود مشران دواړه په یو ورڅ پیدا شوی وو دلار د وفات نه پس محمد تخت نشين شو وے مسعود د عغۀ تت نشق اونه مئله - د دواړو روټو نپ ميه جلٌک اوشو- چه په هڅ کئے مسعود کامیاب او محبل د هغة پل لاس کښے کرفتار شو | و بیا د مس عود په حکم ړو ندکړت شو- مسعود په کت قيضه او ۰ل په دے کورؤ مغالفت په امیرانوکنے هم فغالفت پیدا شو- » دت ورځوکښے ساجوق ترانو چه د سلطان محمود د زمله نه په خرا سن کے ج په په ترهئ روان وو- ډیر زور پيیااکړے وو ده خلقو به په ټون مل ککے ډاک لو اود شهری خلقو ژوند څ په دارکړه وو و د سا په ابښٌداکښے د دوي بیځ کن ته توجه اوړه .خر په هغه ورځو کښے چه مسعو د هندستان ته راغ وو سلوقیانو په غراسان او ماورألمه رکښے ناتارجوړکړے وو- دغه وځت هسلا ددوی په لور تومه ١وکړه‏ او د د وی مقا یل ته رغ .ول په غتلفو مقاماتو څ د دوی نه دا سے بد په شکستونه اوموندل چه دضيط حا غ سره د هنراستان) لور د غزن نه رااوو تلو . غرښے دا وو څچه په لاصو هورکنپے به نوۍ فوڅونه مرت بکړی ‏ ١و‏ د سلجو قباٍنو مقایل ته ان تیارکړۍ ‏ وےه چه د مارګ درے ته رااورسید تو وح ه بفاوت اوکړو ‎٠‏ غزانه ے لوټپ کړه . مسعود ‏ گرفتارکړو ‏ او د هفۀ مش و ورورمحبد چه د مسعو د دلاسه ړونه اوقياوو- د ګید نه راخلاص کړه- او دمسعود په عا څ تت نشین کړو ‏ ار هم په دغه اړو کړي کټے مسعود د (۵؟) کالو په عمرکښے د ددے کاله حُکومت "ولو نه نپی اووژله لو د مسعود په مرګ د سالطان محمود په اولادکښے ورن جلکو نه شروع شول . ددے 0065١.) ٢٨٢ مورف #فخالدت 4 وجه د تر امیرانو او غلامانو په اقتدارکښے زپاے راغلو- او د دوئ د لدسه د غزق ګت هم هغه ءالت ته اورسید کوم هالت ته چه د دوی د لاسه د لعد: د خلادفت رسيدے وو په دےه ورځُو کښے دساجوقل ترکانو طاقت هم دومره زیات ووپه دغزق تت د هغوی په رهم وکرم موقوف وو په دے ډول دغزقی په تت غو بادشاهان تخت نيس اووزژاه شول ‏ تردے چه نویت بهرام شاه ته رااورسید- بهرام د ابراهیم خو اود مسحو د سے وو بهرام يوعالم فاضل ‎١‏ د عالبانو فا ساد نو قد ردان وه. دد زمانه د ملی تر د پاره مش وره ده. دن د سلطان سر په امداد د باد شا هکید و په وجبه دغزق سلطنت عزت او و قار دخلقو د زړولو نه پاسیدے2 وو ساېو قیانو به مه و د غرق سلطدت نه غه ټويّ نۀ وے بي ےکړے - یکن دېهرام مزت د خلقو به د طرکښے د ساموقیانو د امداد په وي هکم شوے وو - غرهم د بهرام شاه په وت د غور اه يرانو چه د سلطان محمود غرنوی د وغت نه دربارغزئ ټاځکن‌اروو -غزه کړو (و د محبود دخاتان خامبه اوشوه - د دے وا قا تو لفصیل به د غوری ټر په ذک ړکښے اوشی - 0065١.) ٨۸٨۵ ۶٨ ‏شا‎ ٠۵ ‏دغورشا کون‎ ‏غور؛- د غور نه مراد هخه فرشيزه علاقه ده چه د هند وکش د قبلئیښه زغتٌرئ؟‎ ‏نه جوړه ده - دا علاگه د رات . فراه. قند ھاراو اوس هزاره جات به مینځ کے واقع ده‎ ‏ټوله عك قه هرشیزه ١و د دت ١ؤ په غلمو ښکاره دے . د لېښتنو د خپلو مُورځینو مطابق داعلاقه‎ ‏د پنبتنو اصای مرکر کټ شی - د دے عندق خلق د ېل مل ة د عل وقوع اه طبی سافت په‎ ‏وجه صیشد د يل آزادئ په مفافلات كي کامیاب وو. وے د سلطان محبوه غزنوی په زمانه‎ ‏کښے دے علة د درپار غزف د یو با کګدار ریاست حيثیت اوموندلو به دغه وغتکښے د‎ 1 ةليمون ‏دد علده فکبران (»پرمحبان سوري‎ ‏په چُوا ئئ زمانه کښے د غور په علاقه کنے څلور تې لق وو په د سوری. « ناي‎ ‏يسشیدی . اوفر وز نوی په فؤمونومشهوروو. دغورغاسص ټر د« سوری. پٍ‎ « ‏سوري» 3 په په اکغزو اهتبالاتو دعرب مؤرطینوله وا د ه زورۍ‎ ٠ ‏سره تعلق لرلو- د‎ ‏لدظ مې ضُبط شوی ده- د اکثرلکوالو په میال کښے د دے عله قة خلق او شادي ټبر نلا‎ 8 پښتانة او ددوی ژبه پښتو وه تین د اوسئه زماغ یه فاښل نیکوال ښاغ کيرو . په خپل متاب دی پټهان مکښے د دے ځیال اظلهارکوی چه دغور شاصی ټيبر اوعام اولس بپیتانه" نۀ وو. په دےه علمئن کی دا ټا غل داسے واي :- پلواق مَُرهین چه پښتو ژبه لةً پو مید ل. لهغوی د لذظ» طوره او نپېتو 42 نر تهنه دمشابدت په وچه په غلط هندئ کے غورزڼ‌لی دی. اوغکه ۀ په طلط ډول د دے علاه غلق «غرئیز« يع دعرولؤ اوسید وک رپښتانة) ڼلی دی وړاندت دا ښاغل وائئ مه غور دسنه علهة نوم دےه په اوس ورته هرر وئېده شی او د چنيزهان داولاد د ومت نه په کښے هزاره قٌام په تسل مځل دې (پاد دي - وے په دولسبه صندی مياددی کښے په د علاقه کښے د مشرق (رائ نل طلق آباه وو څه بپېلنو او ترکو به ورله تاعِک وئیل . سره د ده موږ داامګان د خیال نه نۀ شو ایل چه د غور د شاهی کورنئ په وه کښے به غه تری اثرات نة 0065١.) ٠ وی شامل شوی. اکرکه دوی خالص ترک نۀ ری مه مه هغه ټول غاندانونه په دسامائ غاند ان په زوال په اشوی وو خواکم سابو قیان ووکه غزنویان اوکه قره ځا ټول لد ترک وو په داسے عالاتوکڼے به دغور شاهی ټار د پاره دا خبره ګرانه وه. په هوی نپله ایراق وینه خالصه اوه آمیزشه اوساتل شی وراندت داښاغل وائ څه دا هم ډ يره عیبه ده چه دغور داشنیسۍ سرداران هم د هغه کورنئ سره تعلق لری به د پښتتو شعېره یسو له خوا ۰ اسانوی مسين « رچه د » يي في متو . غاوند او د غلې اولودی پالنو فرمصۍ مورث اعلئ «څ) هم دهغ سره مربوط دے- او داخ رد هم یاده ساتل کار دی په ددےي کورنئ (لودیانو) په عقله دا بت هغه وخت د صفه غلقو له ُو( ورکړه شوے دڅے د کوم وت نه په دے کو رنئ په هندوستاراکښے سلطنت قاث کړت ده .او ده لیکوالو دا خپل تارينو نه هم په هند وستان کښے لبیکای دی - دغوره شاع ټر اوعام اول په حقله چه ښاغلىکيرو څه ليکاى دی د هغ خلاصه مطلب به داسے بیان کړو- په د ده" په خیا لکټی ,- س غورشاهی ټیر اوعام اولس پښتانة نۀ وو - او : چلوانو پښتلو لیکوالو امل د« غوراوطره د مشايهت په وهه په غلط ډول پِتانة کنا دی - . س داخلق نسلاً ایررئیان وو . وے د دوی په وه کښے به ترک اثرا ت ګډ شوی وی . ده دے خلقو ته به ترکو او لپښتنو تلېک وپل ترکُومره په د ښاغل یکیرو دد پورته قیاساتو تعلق دے . زما په خیا لکښني دا درست نۀ معلومیږ ی .د لپبلنو چوا نو لیوالو د غورغلق د علوراوغر د مشايهت په وڅه پښتانه نۀ دئ پا - پلکه د دے وڅه دا وه څه دمقاق روایاتو به ښا ه لفط ینتون ‏ وجه تیه دامنلی شوی ده چه په فارسی ژ بهکے او چت زمے او ډب ته پشته وائ او دا خلق رانا چولگه دطرئزے علاۀ استؤګن وولو په دت وجه به فارسۍ والو دوی ته » نپشتوان د وثُل ‏ دغه لفظ « وان » وروستو دپښتوئ د قاعدے مطابق پشتون او دجيع په شل کڼے پشتا نه شو داقیاس ځٌکه دمنلو ک هه آرمينیانو به مې داخلق د« اوغان . ربيی دطرئیزے علاق استوګن ) په لفظ یادول او دالنظ وروستو په افغان کښے بدل شو- داخره چه ترکو او سپیتتو به دے خلقو ته نامګ ول هم درسته نه معلومیږۍ ٠ل‏ 2 خبره دا ده چه اسلای مُورمُینو د« تام . لففا د هخه غلقو د پاره استممال کت دے .هه هفوی 0065١.) - سلاً عرب وو وے په ایران او غراسا نکښے استوګن شوی وو او په دے ملکولوکپے ےه ودونه کړۍ او دد غلتو یوجزورځیدے وو دا قسس غلق په عموم تامرپه ١و‏ سوداګران وؤ - ١و‏ د« تالک » نه په وسيع محؤ کنے مراد سوداگر هم وو - د فارسئ ژ په ټولو لفاتوکښے د تاعک يو مع سوداگر هم پیګان شوی ده . وه دن عالما نو په میال کښ د تاجک نه مراد هغه خلق دی کوم څپه ميروډوټس د« دادیکۍ. به لفظ ياد کړی دي دغه ‌لنظ «دادکی» د ژند په ژب هکښے » داگيو ‎٠‏ بط دے- او د دے نه مراد هغه لق وو چاچه بد زراعت اوکرکيل کارکولو ‏ دغه لنظ وروستو په « ده ګان ‎٠١‏ بیا په عرئ کنے په د مقان ک شو - به مرحال که د غور شادی ټیر اوعام اولس د شا غلی کیرو مطایق که هم وو ود ناه ایرزئیان او د ترکانو نه سوو نه کاله وړاندع هم په دے ناه علاقه ښے استوګن وو پا شود دوی په وب کښے د تی نسل اغتلاط او ميزش ئو دا امګان هلو يواے د دے خلقو په باب کښے ته بلکه د ټولو قامونو په باب کے متصورکیک نش هرکله چه د دوی "يرا پیره ترک قبائيل آباد وو او په انتلفو طريِقولٌ د یوبل سره تعلق لرلو نر مبکنه ده چه د دوې نسلونه او و يے به دیوبل نه متاتره شوي وی . داهم معلومه ده چه شاه عسن د شنسی غاندان ديوے څاثكه یو عړے وو او په دے اظ دعلور دشاهي ټیر هم تسل اوهم يله وو الیشه دشاه حسين اول متو د واده افنسانه ځان له يه مدا سوال نه . پا2 شوه داڅېو په د غور شاهی ټير او ددے علة عام اولس ىپتانۀ ووکۀ تامگګ؟- نو زما په هيا لکغے «افاق پنانة وو اوه دوی مورئئ ژ به پښتووه ‏ او دور د شا دی ټر زمانه د پښتوژٍ4 دتژقئ يوه ځلاناه دوره وه په د راتلوی تفصیل نه به دا ثاته ئی - په اسلای دوره کښے دنور د شاصي ټر وړو سردار شش لوميده په ددۀ په نوم د غور شاع کورن ته شنسی پا شنسبان هم وشل شی د منهاج السراج دچه دغوری ځان ان پرورده اوددک عصريو قایل اعتارمورخ د ) دوا مطاق شلسب د امیرالتوشن عضرت عل څلورم غلِنه په هد مت کښے د کو په مقام هاضر شوے او اسلام څ راوړے وو- او د غلینه د لوری نه ورله د هلوردامارت هزمان ولیت شوُوو دهحضرت عاړهۀ دفلافت زمانه د سه نه تر نګ پورے وه نو مو دا قیاس کول شو څه د اوے عجری صدئ په اوله پُهکڼے شسب د غورککران وو -او د ده وضت نه د غو رکورئنئ د اسلام سره مه شوی وه کین دورد عا ة عام اولس لامسدانان نۀ وو 0065١.) ٣٢ د بده مرغه نه هو د شئنسب په باب کښے نؤورغه معلومات موجود دې په دے ترکومه هکرائ وو او نه دا معلومه ده چه د ده نه پی دغورکلمران څوک ځو ؟البته دایوسلم خراساق د د جرې په دوراناکښے د غور د کورنئ عالات بيالقه لږ ډ یر معلوميږ ری په دغه ونت کښے ړپ زاغ دروایت مطابق د غور ځلبران ایر پولاد سورۍ وو اوده" هم د ابومصام په دے تویک کښے لویه برغه ای وه .پو مو د. قیاسکول شو په د دو بيے صدائ هوک په اولف کالونوکښے به د غورامارت امیر پولاد ته رسيد 2 وی . د امیر پو لاد نه پس د هفة کٌوی امیرکروړ په .له ئے د غور هکمران شو امیرکرو ړ هم دابومسلم د ترک یولوڅ مرستیال وو .او ددےي قری په پرځخ ګ اوترقېکے غ لوب عصه اخستی وه - د اه يرکرو او ا«سير پولاد دواړو هالات په .. پټه زا نه » کنپے موجود دی .اورۀ دلته د دوی هالات دې غزلۀ نه هم په هغه الفام وکټ ې داي رکروږ په مقله دپ غُزاۀ دا شهادت ډرراهم دے او د دث نه به دغور د شاص کورنئ د بے په باب کټے زمولر پوره پوره راق اوشۍ ‏ . ذکر د مهان پملوان امیس روړ تو د د اه یر پولاد سوری ‎١‏ عوری « نل کاز په الوا صلین ش غ کټه عوریاغيل په هېل کتاب « لرعوق پښتانۀ. کښے په د نقل کاله تاریخ سوری چه په بالشتان کښے څکتل او موندے وو ىشبص کان په په تاریځ سور یکښے راوړی دی چه امر رو ړ د امير پولا د سوری څوغ وو - په په کال مشاه کښے د غور په مند يع گپے ابیر سورشو) اوجهان پهاوانځ بالۀ ‏ وائ په د غورکوټونه او د بالشتان او دعظار روت او بړکوشګ څ ټول 0 او د ریاست له کهولهة په خلاف تکښے ډرو مکو نه اوکړل- په تارځ سور کښے هسے وا په داا يران د پیړيورنه؛ په وراو بالشتان اوبست کی وو- او د هغه سوری نوےهك لم اولادے دی مه د سهاک .له ېشکه وو امیر پولا د په مه د عوت کښے شر وو ویووکګکتتووووساایايلاسیایییراققیوسوسوووهوههسونو۲وههمووووووووووو.: ‎١,3:‏ ‏دغور په علاقه کښے يو مقام وو - رم مند يش د علور په عاد قه کټے يوه چوانئ مطبوطه 23 وه- ې دعلور په علا قه کښے د قطب کيل په لور یو مطبوط سرمداي ملا وه - ره د علور په اطافو کښے یو مشهور مقام وو - به د فیروز کوه په غارکښے یو مشهور یل وو- ېب غاند ان » ټر - 0065١.) ٢٣۳ په ابو العباس سناح د بئ امه سره جکړه کوله او ‎١‏ بو مسلم څّ هم مرسی کو تاریخ سوری دغضیدس علی البسق کښے دام ےکښلۍ دی هه امو دعوت په وګو وي ېڅه اصرکرد ړ یره سوب اوکپه لو دا بيتونه ےځ اووئيل په رنه غ ب وی او هخه دا دی په شي که له تاریخ سوری نه نقلکړی دۍ ‏ وياړنه دام رکروپبهان پهلوان » ګ هم . زه يم زمرےه پردی نړۍ" له مااتل نسته بل په ذابل ته 1 اط 5 ځه - ھ خے دمه ئ بریښناپه میرشنو اند په ماد دوو ياشسه زماديرنو په خو لاویږی هسک په مِنځُوپاثا اړ کړم ایوادو نه وغاړي َِ‫ د سا : زما د وك د شپول لاندے دی هرات ورم زهۀ پژندوی يم په روم نک . دا !و 0 په مر زماعسی لوق ډاری دنښن راغنه ید . ري زٌن راجڅخه مل . ۹ لګ ‎٠‏ ‏د زرڅ سوبه ع دتورے په سو راوکړه ستع تربور اوکړه په هندو سند و پر ار او په کابل نته له مااىتل نسته ګگه له. له. نه به په ژ وبله پونم يرغالم پر لښتید لوباند له مااتل نسته د اس له سووے غرونۀ ریږدی غرونۀ کاندځ لثاړ له مااىتل نسته لی ؟ ث که ث ‎٩۹٢‏ هک غرچ و بامين ونارو نوم زما په اودوم لهوماابتل ضشته سا ُ 2 ای خّ د ريو رود پرکنډ وهم تښتی پلئ راغنه له مااتل نضته ځک ۸م څ په باداریے لوا دکوٌل د سور اوکړه له ماانتل ‌نسته مریټال عاق وام ختیحات د قرنه دم دښا-نه؛ پهلوان سیا ارژده سیه اخُلقَ براد ټم مان رها خٌکگ ککړه له یون کوم ځُگووم څ حم »هار غل کووم -تاغته خووک نه بربال-فاڅ- دلړ-,۱۵) آشبیان -ا؛ ( حقرام - له٠)‏ لش - دم)) سشبونهر۱۹) اطماف ‏ ملگونه ‏ وم -ر« تیښته کووکی مس ټښته رب نه ٢م‏ پور) د علا قو او عقاماتو نومونه دی (۲۵علاج -رم) متعارف ‏ مشهور-١١)‏ دښارنق د -د٢۲)‏ د لونل مصهار نه لون فعل حال پاشل -ر ‎٢۳۹‏ ونریږی 2 ‎۳٣٢‏ دشمن -(اس د یوسیند نامه- بس ګښق - رم م) پلن -پاده رله۳) دلاور-زړور -ر- د يومشهورمقام نامه د۰-٣١۱٣بروق ‏ عزت- رس لو وال ‏ ه۱ عزتے ووکړه"- دسوری ټ هر دککومت اواقتد ارعزتے زیيات کړو- 0065١.) ٢۴ خپلو کړوله لر او پیرزوننه لسرم دد په ډاډټه ښه پهمښه څٌروزه‌نوم تل ودنه کووم لهمااتل نسته ‎٢‏ . . پ لوو غروک ونا درو نه ‌دغنډو په تال نړئ زماده نوم بولی پر درڅ ستاوال په ویو شپومیانتوال له ماائل تنته ش ۍھکبه د تاریخ سوری په سن دا هم لی چه ای رکروړ عادل . ضابط او د ښے وا خاوند وو په کال سګگ کښے د بوشيض - په یوج ککنے مړشو ‏ او د دے نه یی د صغة ځوی امیر ناصر د امارت په کدئئ کښیناست ‏ او ایوادونه 2 ضبطکړل- د پټ غزاغ ددے شهادت هه‌وښ ته دامعلومه شوه چه د١‏ بومسلم غراسان د تمریک په زمانه کښے بیع د سلعھ په حُوا و شا کښے د غور لمران امیرپولاد وو او د امیر پولاد اسلاق پېړئ په پړئ د غورخکران وو په دے بناموښږ دا ون شوچه امير پولدد به د امپيرشنسب په اغاد فوکښے وو - د امیر پولاد نه پی امیرکروړه غورحمان شه- د5 هم دابومسلم په تر کښے لوبه برخه اخسق وه اوڅه ړلګ چه د دۀ ددےت هریه نلم نه څرګنده ده امیرکرو ړلو ضايط او با اقتداره امیر وو - اميرکروړ په کومه وبانګ دخپل شصاعت او شانداره کارټامو د اظهار په غرهي وئیلی ده - هغه په زړے پنغوانئ سوپه پښتو ژبه کے ده- دا ژبۀ دعريئئ او فارسوئم داثراتو نه بیی پاکه ده-او په خپلوالفا لواو افعالوکښے يغ ځالصه او سوچه معلویږی. داویاړنه څه رګ چه د پښتو ژب په ىب کښے داولیت په ميه لوړ متام لرۍ دغه رګ دا د پښتنو د تاریخ د پاره هم ډيراهمیت لری ‏ ددے نه داصفا ‏ علومیږی چه د امیرکروړ مورنئ ژيه پښتو وه .او هرکله په دابير کروړمورنئ ژبه لپښتو وه نو د هغ د پللار او د ثورو اسلا قواو اغلادفو مورنۍ ژبه به هم پښتووه که چوے داسے نۀ وه يعق د غورعام اولس په پښتو نه پوهيد ل یام ازکم هغه غلق چه د چا سره دام کروړ تعلق وُو- د پښتو ثِب نه نابلده وے نوهغة به خپل فنریه غیالات په پښستوکټے ول ظاهرول ‏ دافم له په ظاهره ده- دامیرکروړ د فتوماتو اود هغۀ د شبياعانه کارنامونه دخپل اولی خبرول ووځکه د دے مقصد د حصول دپاره هغۀ خپله مورنئ ژبه پښتو دغتیارکړی وه-او په دے غرض ة کړی وه چه د هغه خپله او د 1:::0غآٌآأه:۹72'ھ» !)!))۶۶‏ ييبښکآسآسشسسس۵سس۹ (ا١‏ ) مهربان - قیض - زې ډاډگیرنه مل ‎)۳١-‏ وس متروگګ د ه- پالل ‏ نه پالنه ‏ به وده -و٧‏ نا هر لک مبمبر ‏ ۸)غطيب ‏ واعظ-ره پټه غزانه ص هل - : 0065١.) ٢٩٢۵ عوامو يع د غور د علا 3 دعام اولس ژبه پښتو وه- پس د اميرکروړ داانظم څه رتګ چه د شا شاماء دےه ‏ دغه رک دانظم دغورد ځلقو اه دغه رد شا ټردژه پښتوادب يو وړومے شادمار دے دغه رګ دانظم دغورد لو و دغورد ې ټېردز, په حقله هم یو تارئ دستاونز دے-له چرے پټه خزانه پټه پِلۀُ وےر نود امیرکرو ‏ دانظم به هم پټ پاة وو-او مون به په ولوق سره دا نةۀ شو وشل چه د غهرعام اولی او د دے علد 8 شاھی ټير پتانة وو-اوکه نورڅوک ۶؟ لکن د امیوکروړ د دے نام په موجوگئ کغض د ده څړےه نه انګارکول چه د غور اولس پنشانة نۀ وه - د وا قعاتو اوحقائقو نه به ست پټول اگنل شی داغبره چه دغوراولی پتانة او د دوی ژبه پښتو وه د غوری ره نورو بادشاهانو په دکرکښے به نوره هم ښه وامصه شی - که په پو رته اووځل شول د پټ خزا د روایت مطابق د ١برکروړنه‏ ې په 8 له کښے د صمفة موه ابیرناصىر حالات هم معلوم نه دی او دا نه ده معلومه په امیر نامر څومره موده ځکران وو- اود ده نه پی څوک ځکبران شو وے د هارون الرشید په زما نۀ غلا فقت کښے دد خاندان د ځکران نوم بیا اورید 2 ئی دغه وختا کښے د منهاج السرلح مطابق د مر شک نهاران » دغورامروو- چه دخلیقه دلوري نه ورله د غور د امارت سنلا ورکړےت شو وو ددے ځاندان بل کلمران امیرسوری لومیة چه څغ ره نو بیسو د« ابر ښق نهاران« په دس وکے خظاهرکٍه ده امیرسوریې د سفاری خاند ان ( ۵5 ٥ل)‏ معاصروو ‏ دد په با پکښے منهاج السراج داسے لی :- د مندیشی د شتسبياتو سرکرده امیر سوری وو چه لو باد شاه وو اود غورآکتر ساپ / کوټونه دده' په تصرف کښے و : په کومو ورځوکښے چه په غزن کښے ایر سکګن ران وو د دےه نه څه موه وڅېتو د غورامارت امير مد سوری ته رسیدڅے وو امير بك د سلطان مود غزتوی هم معاصر اود هغه په لدس بندایوان شو منهاج السراح دامیرغڅید سورې ذکر دای کوي د په کو موورځو کن چه سلطان فنبود غزنوی د غزق په تت جلوس اوکړ ۰ په د غه ورمٌوکښے د غوړامارت مصد سوری ته رسيد له وو او د غور مکونه-2 په قّضه کے را وستلی وو - د عباسیانو د ضعف په وغت کښے دغورعله قه آزاده وه - صغاری مکومت 0065١.) قفا هم د غورحکومت په خپل حکومت کښے شامل نه کړے شو ساما طاقت هم د د وی د اىل کو لو د پاره را ۀ نام وو دغه وخت کښے لا د غور په ټوله علا قه کښ اسلام نة وو و تو د غورد مسلاناتو رد رمیښته به مل نه جاری وو. اوک فيماه به په توره کيد له تردے چه هسد ان سوري یران شو او هغة په ټولو فقالفينو غلبه حاصله کړی وه سلطان سبٌلگِن هم په غور حبله کړی وه ول عامیاب شوه نۀ وو.او په ده څره د عبد يئ سوری حوصاه نوره هم زاته شوی وه د سالطان مود په یغت کېنی په ام ر ید سوری کله دهخة تابع دو .او کله به ځ د سفۀ نه سرکبنی اخْبیارکړه ‏ آنغو سلطان لسود دغور د آخری فیصِل په غرض د ده لو ۀ لټکر سره د غور په لار روان شو دغه وغتاکښے ابیر لصمد سوری د آصکران په قلاکښے وو دغزئ قوڅونه د قلا نه تاؤ شو ډر"ےه وږرڅ جګونه اوشول .حور صا او شوه امیر مید د کَكک نه رابهر شو او د سلطان په غد مت کے هاضر شو سلطان هغه اود هغه پو کو « شیش » غزق ته اولېږل په د کیادن خوا ته اورسیدل نوامیر لسد په حقَ اورسيت ‏ جَن غُلق دا روای تکوی په هره هخه بندیوان شو دن د جُرت په وجهڅ دقیٌّد ذلت برداشت نۀکړےه شو - زمر ة اوغوړل او د ده نه مړ شو - دمنماح ددے بیان تصدیق دیټ زا ۀ نه هې کیږ ی ‏ د پټّے خَزاة مطابِقً هم هر کله چه امر بد سوری د سالطان اسو د په لا سکيے بندایوان شو . نو و ید دذلتانه څ مرک غور هکړو. زهرة اوغوړل اومړ شو ببهقی » هم د يبود د دے لَرَكشی مال ليک دےه- وے د غور د بادشاه نوم ته اغلى-او داسے واق چه غسود غزنوی په ‎)٣۵(‏ کې په غورهبله اوکړه ‏ « این اشر» دا فو څکشی په سلنگه کښے بیانوی. او دامر مد دزهر خوړلو وا قعه ھم يی به صرحال دا خبره ثابته ده چه د سوه غزنوی د حبل په وغت راع کے د غور ځُځبران ابر بدا سوری وه او چو له سبکګن هم په غور خبلهکړی وه د پنا په ده موز دا ويل شوچه ان سوری به دغورامارت ته د سیکګین د قنتانشئ رکد له آهگران د غور په ښارو تو کښے مشهور ښار وو ‎9١‏ د سوری خا نان د حکومت مرکز وو البيروق د دے كاة د صل و قوع یئ دغور دعرو نو ترمینطه کوی - ۳ هنگران اوس هم په دت نا مه مشهور اد دَنے نشلغ ء د هری رود په پورنڼدمو ےکښے د۰ سی »جنوب ته د سیند په غاړه موبو ده دي رټه غزانه) ‏ ۳ه طتمات ص ‎١١‏ 006/٩۸٨ "۸٩١١ نه پی رسید ے وي دامیر مد (بن سوري په وافعالوکښے زموښز د عرض چه کومه خبره ده هغه ددة شهةه مره ده چه د دة په مرګ د غور درباری شاعر اسط سو ری نوے یو پښتون شاعر په پڼلو ‎١‏ ‏کښے ویلئ ده- اد د پټ خزاۀة په واسطه ىونږ ته رارسیدلی ده په دث مره کنے ۸) شعروته دی د نپښتو دب دا مره ده ه څېه څرگنه دلیل په چه دامیر سیه سوری ژبه پښتو وه-١و‏ د هود غزنوی په زمانه کے ليچے د غغلوره صدۍ" مجری په آخرکښے د غور د عام اولی او د شا ټر ژبه هم پښتووه - دا مره د سوز و مسرت او دای ریخ و غم د جِذ بات یو شا هکار دے - ددث دل رځ وغم د پاره د شاعرغخپله مورنئ ژبه رپښت وسیلهرځول په دے خبره دلالت کوی چه هغه په دت غېکے د خپل مک ټول اولس شرول غواړی ‏ د دےت مر يوغو شعرونه لاندك ليکلے شی ,- د اسعد سوری مرشيه د فلک له چاروغه اوکړم وار زمولوٌی هرګل چه غاندی پربهار په سور باندخ ویر پریوت له پاسه مد واکن چه لاړ په بل دیار په نگباوْ-ة ودان آهمگران په په یکن وو بر درست جهان اوغٌار د سوه د ژ ولو رو په لای کیون چه غزنه ته باظ په تلوار تنگیالو لره ته نه ده ځگه مشه والوتله هسک ته په تلوار : وه : هه ترنړۍ غوره خاورے هديره سا د زمريو په بيړیو کله وی وار شْ په دے وردعور وکړی تورنکسول په د ویررڼا تاره شوله د ښار نه شئ کټه وریا مل په خپل تاريح لرعوق پښتانة کښے د تاریخ سوری هواله نيکى چه اسعد سورق په غورکښے اوسیدۀ- او د ثورۍ غاندان په پادشاهوکښے ډیرعرت مندوو- د پلار ثامه-ة « همد ‎٨‏ و»- په بل کښے په یشن کنے وفات شو بفيئ د زمیداور په اطرا فو کے یو ښار وو چه د وراو رهيْد ار تیه اباد وواوۍ ورته جئ ونځ - په حدوه العالم کی هم بغفق ذکرشوه دےه- له ذریاد ‏ که مړاوت کوی -ه انصاف اصلاح ۵ عدل ‏ انصاف - که څرګنه ‏ مشهور که مراد سپاهیان جگ ځوانان ژولووګی - شه بوتلو- روان کړه وو- ( مرګ - له سا روح .له اسان که صږ. سل يياو پوش-غمجن . 0065١.) ٨ ‏چه زمری غَوَْْواک يئ له جمانه چه څوک کړی په نړئ باندت قرار‎ ‏سح په تا مده دغورلبر وے په ړئ به نه وی ستا دعلر‎ ‏په جنت کټ ږ وه ول زموښ واکنه هم په تا وی ډیر لو دغفار‎ داپر مه ثورۍ نه پی دغور د ثوری خاندان عالات د تیرو نه را ته راوتلی دی هرکله چه ابیرحبد د سلطان قحمود په لاس کټے "کرفتار شو او هغة غو دکشی اوکړه ‏ نو د ده نه پي د ایو مد ده وبل ځوی ابو علی دغور بپ امارت اوټایئا شو دغه وغت دغورریایت د دربارغزق د يو بامگذ ار ریاست حیثیت اغتیارکړو- ابوعلی ۱ يو زړة سوانداے . نک خو په او رعیت پالویک حاگم وو - ترخپل ژونده د دربارغزق وفادار وو .لکن د اسو د غز نی نه پی د سلطان مسعوه په زما نك کښے دسليوق حوادثو په وجه د غغزق د سدطنت ویره ترهه د فلقو د ونو نه پاشٌیدلی وه چنانځه ابو صلی دحل وراره عباس یئ شیسی د لاسه اوو به شو او د هغۀ په ځا عباس د طورخکىران عباس پ- یوظالم جایر د نوی نه ډیر ترچ او مغروربنيادم وو په دغه ورڅوکښے د غَزق کان ابراعیم بن مسعودوو ‏ عباس د خپل ود ښتارئ؛ او د سلطنت غزق سره زورآزمائ ته دومره لیواله وو چه هغه دوه سې ساتلی وو د یو سی نوم ځ اپراهیم ايښودل وو. او بل سه ے په ځپل نوم موسوم لیت وو دا دواړه سی به ے' په مِنٌک ورو ستل-١وچه‏ کله به د هغ هم نام سپے په هغه بل بانده کامیاب شو.نو د ده نه به څ د سلطت غزئ د فتےھ فال اخستلو ‏ د عباس د سلوک نه د خپل ریاست غلق ډیرنگ وو او دا ة فواهش لرلو چه د غزق سلطنت په غورمبله اولړی ‏ ول په ابرا هي کنے دومره طاقت نۀ ووچه دغور دغلقو د پریشانئ نه ه فائده اي وے ‏ او په غور مله کړه وےه- دغه وجه‌ وه په عیاس به خپل ځان خود ينتارهڼلو لین د غورامرانو په پټه ابراهیم ته په عتور باندث دحط دعوت ووکړو د ده سردارانو په ډاډ ابراصيم په عغور فوځ گئۍ اوکړه. هم په دغه مقالله کښے عباس د خپلو سردارانو د لاس کرفتار او ابراهِیم ته هواله کړت شو ١و‏ هم د ابراسيې په قیدکښے مړ شو- عیاس ؟کرچه يو ظالم مُکران وو لین په علم وم اوهتکښے 2 ډیر مهارت لرلو ‏ ون څرناس اپرحال ( سار همس جاځای دنک ان 0065١.) ٣۹ هغة یو قكد جوړهکړی وه چه داسبان د برجو نو مطابق په هغ کښے دم لس برجونه وو او په هربرج کئے ة دیرش دروازے په داے حساب جوړه کړی وه څه په آسیان کے به ضر پ هکوم برح کښے وو هره ورځ په د غلا په هم هفه درواز هکښے څرگند یدلو او په دے دستورۀ جومیان د هره ورڅ دُکړاؤ نه خلاص کړی وو - اه هغوی به د قاد د برچ د دروارے نه دا اندازه لگوله چه شر په اسما نکے په فلا برح او فلا تالکيے دت ١ه‏ دا په علمې هيت کښے د عباس په کبال مهارت يو دلیل وو دعباس نه پی د هفْةْ ِد د غورامیرشو- د خپل پلار برغلاف حبد د یرو شوویونو غاونداوو- د دۀ په وخت کڼے د غور په علاقه کی امن امان وو دے هم د(واهیم باکګزار وو قطب الدن حسن بے د ید نه پې دهغَه مو قطب‌الن مسن دغورامیر شو دغه ورک وکښے د دریارغزق په نسبمت د سابو پٌانو شهرت او اقتد ارعروج ته رسيده وو قطب الادرن هم د سايوقیانو ډله او وله لین د غور ه علا 3 پښتانة ډیر سرزوراو سرکښی وو - او ترو چه به د هکوست وا22 د یو مضبوط او چایرحگیران په لاس کښے نه وك تر هغه په دوی د حکومت پړی ته غاړه نۀ کیښودله . د سلطان عزق دکمزورئئ په وجه په غو رکښے بیا اړسنهکړے وو او قطب ‌الدين حسن د امن قائبولو په کوش شکښے په يو تمای کگړه کنے اوو ئه شو.او د هغة نه پی د هغة ځُوی اعزالدين مسين د پلدرعافشین شو - .اعژالداين حنسيين ‎١‏ یو ټیک خو یه حاکم وه په ملک کښټے د امن وامان قائم کړو ‏ په دغه ورڅوکښے د غُزغ تخت و تاج د سليو ق سلطان سجر په ريعم وکرم موقوف وو. اعزالدِين یو هموبيار اه مد ماکم وو هغه د دربار غرزق او سلجوق دواړو سره خپل روابط بنة ساتل ‏ په دے ورځوکښے د سن ئ صباح فتنه هم په ترقئ وه .چناښه سلطان سیر د سیاسی اغراهو په پنا هم دا نة غوښتله ‏ په دغورامارت کیز وره شی. اعزاللین هم ددےه موقع نه فاتٌه وانستله او د خپل طاقت په زیاتولوکښے لیا شو - دد" اووة امن وو مباع الدن عل قخرالدين مسعود. قطب الد يد . سيف الدین سوری . علاوالدین حييۍ . شهاب الدن عېد او بهاوالرئ سام ‏ د پلار د ه فات نه پی سیف الدِئن سوری د هغۀ جانثین شو - او ئور روڼه ځ په #خلفو علاقو هاګبان وو و ے څه موده پی قطب الږن بد په په مک المبال هم مشهور دت - د خپلو روڼو نه په غه خبره مرورشو او غزق ته را . دغه وخت د غزق کان بهرام شاه وو قطب البین یو لاثق اپروو ‏ بهرام شاه ورله غړله لور په نهاح ورکړه ول داارشعه د دواړو د پاره لتوو نه شوه لرے ورغ پی د 0001٥ ۲ ۶٨ ٣٠ ‏بهرام شاه ١و قطب الدین ترمِنت غلط فَمِن پاشوت چناهٌه بهرام شاه هغه ته په پټه‎ ‏او مړ کړه - د قطب الدٍن حبد ېه مرګ چه د هغة روڼه غبرشو ىؤد ورور‎ لړکرورهذ‎ ‏د بدل افسقو په وچجه سيفالدی سوری د غور نه په غزق باندے د خبل په غرض راګان‎ ‏شو په بهرام کڼے د سيف الدين د مقايل طاقت نه وو نو دغزق نه اوتښتيدو . سیف‎ ‏الم په غزئ قيضهاهکړه . وه دغزق خلقو دغوره پښتنو دا قیضه د خپل عانے عزق‎ ‏ځه چه دوی د دولت مکثرت او علومو فنونو په وجه خپل ځانونه د غور ه خلقو‎ هلټګوا‎ ‏په مقابل هکښے ه همذاب نل په ده سبب هغوی په پټه د بهرام سره سازش اوکړو او‎ ‏بهرام د عَزْنْ دابرانو په سازش په غزق د و پاره حبله اوکړه دغه وخ تکښے د سیف الرٍن‎ ‏سره د پښتنو خپل وڅ ډیرکم وو.او دهغة دګامیابئ دارومدار د غزقۍ په قوڅونو وو‎ ‏وله دغزق اميرانو خو د وړاندے نه د بهرام سره ساز شکړے وه. چناځه د چک په موقع‎ ‏د غزق فوخٌونه د سيف الدين نه بهرام ته واژړيدل او سیف الدين ے گرفتارکړو د‎ ‏ګرفتارئ نه پی بهرام شاه د سیف الدین سره ډیر ذلیل ساوک اوکړو او با اووژلو او‎ ‏دسيف الدین وزېرسید یبد دالدِئن څٌّ هم په دار اوخیژولو-‎ ‏چه د سیف الدين ررونه ددے واقع نه خر شول نو د خپل ورور د دل اغستلو په‎ غرض بهاؤالدين سام ز د ساطان معزالدين غور در) یولښر سره د غزق باندے دحیل په غرض راروان شو لن دغزق تیا ې د هغۀ د لاسه مقرر نةۀ وه- او هغه په لارکڼے مړشو. او دخپل ورور بل اسو ومتیت ۀ علاوالدن ته پرپښود - چنا نه علاوالدين د عْرَق د خبل په تت روان شو په بهرام شاه کتے د علاوالدين د مقایل طاقت نه وو. لؤ د صرے صلاحیت په لړکے ة ډیرکو ششو نه اوکړل . ول علاوالديئ د بمرام ملتونه اوکوششو نه او نة متل او د انتقام په جو ش کښے يشید ے په غزق وراوخوت - فتل عام-ة شروع کړو ‏ دغزق بَارة لو لوچ کړو او اور غ ورته کړو ‏ د سدطان ئنیو د . مسعو د او ابراسیم د قبروو نه علاوه د ثورو غزنوی پا د شاهانو قېرو نه ه وران کړل ‏ د هغوی هډو 2 د قبرونو نه رااوتل ‏ او وے سوزول ‏ هغه عَزئ چه د سلطان يسو د په زمانه‌کے عروس البلدد» وو - د خاورو ایرو یو ډیږه شو د سیف الدن د وز د قتل په بد لکښ 2 د غزق یو څو سیدان اووژل ؛ او بیااووه ورځ پی څ دخپلو وروټو صندو قونه زلاشونه) د ان سره وامُتىل -!وغورکه لاړ. د دے ه انصائئ اوالتهاق غالې يوه څرکنده نتعه عاؤلن 0065١.) ‏و‎ ‏ته دا اورسیده چه ترلن ورغ پورے دجهان سوز په لقب یا دیږی علاوالدین د غزق ددے فَلٍَ‎ ‏په بابک څه فثرىه شعرونه هم وئیلی دی چه د هغ نه دا معلومیږی چه د بهرام شاه د مرست او‎ ‏کومک په غرض سناید چه کن هندو راجِګان هم راغلی وو او یا دا په دغه وختکښے دزن په‎ ‏فوڅُونوکپے هند وان هم شامل وو او د هغوی کمانداران په د« -2 ۰ او »« رانا« په غطابونو‎ ‏مشهور وو- دد هنداو فوځ په مړانه او وفادارئ هبهرام. ډیره تسلۍ وهه چه دعلاوالیڼ‎ 0 ‏ددے شعر ته معلومیری -‫ س‎ ‏پش يه مک په ېډ را ےد « رانا ود‎ ‏سِ‎ ‎١ ‏کرم نرة ور دملرا د ا«رانا یوو‎ ‏د علاوٌالین په لاس دغزق د تاهئ نه پی دسلطان حبود دخاندان سلطنت په افغاستان‎ ‏کښے غتمې شو دغزق اوکال په علاقو سغز ترانو ئبضه اوکړه -داهلئ څه مده پی د‎ ‏غیاث الدِن غوری ١و شهاب الدین غوری د لاسه تباه شول دغزق په فتے او دمه ښار په‎ ‏تباه کولو علدوالد ين خپل ځان يو لو فاق اوڼلو هغة د ده نه پی خپل خاندان ته هې سترک‎ ‏خړےکږے او د بهاؤالدين سام دوه ځامن غیاثالدئ او شهاب الدين څ په دےه وجه قیدکړل‎ ‏چه دوی د خپلو اوصافو ل هکله په اولس او وځ کټے ډیرمقیول وو علاؤالدين دسلطان ساېر‎ ‏مقایل ته هم تار شو .او په به جنک کښے چه هغ کښے د دۀ دخپلواميرانو سازش وو دسلطان‎ ‏سر په لاس قید او بندايوان شو وے سره ددے پدوخویونو صمفه یو ښة شاعراوهاضر‎ ‏جواب انسان وو لؤ سلطان سن یر د می اوسیاسی اطراصو په خاطر هغه بیا زا کړو.انغعام و‎ دوښیرپ ‏کرام وککړو او په خچل زوړ دستورے د غور په امارت‎ ‏مونږ په تیرو پاڼوکښے داوتیلي وو چه د علور د شاصي ټراه د لورد عام اولی ژبه پنیو‎ ‏وه ١و په ده لړکے مود بوت په ډول د ام رکروړ« ویاړنه . اود اسعد سوري د مرئيْ څه‎ ‏شعرونه لیګلی وو . د غزی د تیامئ به موقع چه علاؤالد ن کوم ففریه اشماروئلی دی هغه په‎ ‏فارسئۍ ژ به او تارئيلو نوکښے موجو د دې . د دے نه دا معلومیږی چه علا والدين په فارمئ ژبه‎ ‏هم ډیر قدرت لرلو- د يبود غزنوي د معارف پرورئئ په تبه کښے فارسیادب په هغه زمانه ې‎ ‏دعروج التها ته رسيدلے وو صے هې فارسی ژبه د ډیيے چنوانئ زماة نه په دے ملکونو‎ ‏کښے متعارفه او مروجه وه او د هخه زماع د حُکومتونو سرکاری ژبه وه د دربار عُزق سره د‎ ‏غوره شاهصی ټرد نز دو تعلقا تو په وه به د غوراميران هم د فارسئغ ادب قدردان اوسررست‎ , وو او دا امیران به په خپله هم په فارسئ ژبه کښے ماهران وو ځٌکه چه دا ژبه د هغه 0065١.) ۳-۳ وغت یوعلي دومستنده ژب وه. نو دا قدرق ېره ده چه د علاوال ین غوندے یو ذ مين او خاشر جواب انسان به‌خپل نره خیالات په دے وجه په فارسئ کپبے ظا رول چه د هغه وخت مهد به سوسائتق ترنه غبرشی ‏ وےه د غوره شاع ټيراو د غورد عام اولس ژبه پبتو وه د ده قیاس مرسته د ده لاناه شعرونو نه کیږی ‏ دا شعرو نه د علاوالدٍن د زماء د یو پښتون شا شئ تبين » دی چه د شت کاکړء ځوی او د غور په گیران » نوے کلی کی به اوسید ۀ ےخ هچ رټادلمرخوره سوه زما په کور ه ویر تاره غوره سوه ' د بیلتون ورځ توره تیارۀ سوه زړهه له ده ورۀ شين دےه تۀ به بیایې تبه با را می د شښق یاردے هر نۀ کړےه اوربل دے پريیبو ته دا ته کپه ژغ شو ناڅاپه چه بیلتون راغ په ژړا زړا چه ه ناورین دىےه په نل نولیږم چه تاغون رغ نۀ به تاره شپه زما را شی بیلیږی پرۀ اوس دیون رلغ آغليه خ په ېه يا نۀ کپه ای . پرماد بل اور دکړون اس د علاوالدن حِهان سوز د وفات نه پی د هغه خُوة سیف الدین مبد دغوراپر شو وِے هغۀ در زر ه خپل سپه سالارعباس د لاسه اووژاه شو او دغه شان د عا والدین خاندان غتم شو د دے نه پی دعباس د نورو امرانو په مشوره فیاث الدین بن بهاوژالدين سام دغورامیرشو ‏ لکن د دة په قنت نشينئ فغرالدين مسعود نارضا وو : چنا چه ققرالرين مسعود د بِلخ او نمرات حاگبان هم په خپله پره ړل اه د ياث اين دمقال په نیت د بامیان ته راروان شو. لین داکورے طالفت لنډګنډ ختم شو ١و‏ عیاث الدين متفقه ابيراومنل شو . په دےه ورځو کښے سلوو طاقت هېکبزورے شوےه وو نو په دے وجه غیاث الدین ته دخپل سلطنت په تو يع کټ غای مشکلدت پيشة شول ‏ سلطان غیاث الدين او شهاب الدين دواړه د یو موراولاه وو - په ورکو ټوالی کټے به مورغیاث الدِين ته حبشی او شهاب الدين ته زلګی وئيل ‏ د دے نه دا معلومیږی چه شاید دخپلو همزولو په نسبت ډیر مضبوطاو طاقتوروو - د شهزادګئ په زمانه کی شروروره شس الدرن اوکشرورور د شهاب الدٍئ په نامه مشهور وو . د قفت نشیئ نه له په غزانه ص٣۷٧‏ 0065١.) ٣ پی مشر ورور د غیاث الدين اوکشر ورور د« معزالدين. په لب مشهور شو - د تت نعيئ نه پی میاث الدين او شهاب الدين په غزق حبىله اوکړه ‏ په دغه ورځ وکښے په غزئ او په کابل د غو تزګانو قبضه وه- په جنک کښے ترنانو ډیره مړدی اوکړه ‏ او د دوی کامیاي يټیی وه لکن قد رت د ورپانو امدا د اوکړه ‏ او د ترګانو پښه اوښو ئد له په زرګونو قتل شول. اه نورو ټيښته اوکړه ‏ د فقےٍ نه پس غیاث الدِين دغزق حکومت خپل ورور شهاب الدٍئ ته وککړه اه په خپله روز کوه ته لاړ- د دے نه پی دغزق سلمنت د غور مقبوضه شوه رس ګلاګڅ) ‏ : دغرق د فِظ نه پی غیاث الدين خپل سلطنت ته نوره توسیع هم ورکړه ‏ اود فرٌّاء سیستان » ترکستان او ایران اکثره حصه ۀ په خپل سلطدت کنے شامل هکړه ‏ په دے ټولو مهباتو کټے شهاب الدين دخپل ورورسره اوږه په اوږه ولاړ وو هم د ده په هبت غوریانو په نوارزم شاهائو غلیه حاصل ههکړه ‏ غیاث الدىن د یوڅلو لیښت کاله امارت او حکومت نه پی د درے شپیتو کالو په عمرکښے په کال څڅ کنے په هرا ت کښے و فات شو. اومقبره غڅ هم په دےه ښارکښے ده غیاث الدٍِين دعالبانو فاضلا نو قدردان او په سغاو ت کښے ډر مشهور وو لرچه دے شاقېی مذذاهب او د ده ورورستهاب الدن عنفی مذ هب وو وے دم مې مسلٌک دړےه اغتلف د دواړو وروټو په عام سلوک . نعلقاتو او ژوند ژواک کښے غه فرق نه ووپډا سکړے -او دا د دواړو وروڼو په وسعت نظر او سلامت طبع دلال تکوی ‏ څه رګ چه د امیر بد سوری په مرک د صفة دوست او درپاری شار اسعدسوۍ" په بپنښتو ژبههکے مرشه وئلی ده- دغه رګ د غیاث الدين په ستائینه کښے هم د تا نی نو يو پښتون شاعریو نظم موبود به د دے نظم نه یو څو شعرونه لاندے ليک لای دا یو بل شهادت دے ‏ په دے خبره په دغوریانو ژبه بښتو وه ١و‏ دوی پښتانهُ وؤ که پرے د غیاث الب خپله مورنئ ژبه پښتو نةۀ وے -او صغه په پښتو نۀ پو ميه ه او دغورعا هم اولس هم د پښتو ژبه نه ثابلده وے نو په پِسْنَؤ ژبه د هغه ددے قصیسهے اوستائن څه اهمی تکیده شو ؟ ۱ د تاشیف قصيده د سلطان غیاث الدين به ستابینه کڼه د دض له دا ځبره معلومه نۀ ده چه اي ددے شاعر خلی ده اوگه دا د دة د كيل نامه ده رنوم4 ۳۰۳ خ) 0065١.) نن زه ژغیيږم په صفت د سلطانڼ په دے بادارغازی مک د پهان د فيرو کوه ١و‏ غو ررڼا ده له دک هم دتیرو تورو بریښنا ده له دۀ ‫ د ‎٠‏ . - چه توره وکاږی چړتون کاغالی غليم غ کل هۀکړی په توره سیالی غیاث الدنې دغور زمے عالیشان داسلام دین د دۀ په توره روان ۳ ماه داکر په مره اولید (رم دا دجنت په ير ووبڼ ښه موم د« فيروزکوه » په ير ودان دے نا ښل هرل څه سِنۀ خندان تا دلت‌کړونکن دی څه ژغونه کوی او بۀ بېږی سرودونه کو ی هرسړوری چه ولاړ وی حرئ کړي نندارے دخداوند دشتان غیاث الرئ دجهان شردے نا عالم له دۀ ډیرپيرورږدے نا هند ه روښانه په اسلام که نا له ځٌان ‏ خوښ خی انام که نا ۳ . . - یِ چه ه په غورکښے ښل زن کی نا پرکافرانو ځ ناورن یی نا تل د بيه هوی دغازی په ميدان زه تاس ستاتينه کړم دساطان سلطان حبدغوری که چه اوو تل شول نوموپے سلطان د شهاب الدئ او معزالدِن په دواړو نؤمونو شهرت لری ‏ وه د بد غوری په نامه زيات مشهور ىےه- د خپل ورورسلطان غیاث الدِن په وغت کین په کال .۵ کے د غزق نائب السلطنت اوټا یه شو او ددے نه پی ۀ په هند باند سه دحملو تابیا شروغکړه ‏ په کال .لکش کښے د په ملتان حبله اوکړه -دهلتان په عله قٌهکینے د ایو الفځ داو د ین نصر د زما غ نه د اساعمیلی مذهب عقاند خوارۀ شويوو ‏ دن بن صیاح داعیانو د علاؤاللِن جهان سوز په زمانهکښے خاص د غور په علاقه کښے هم د دے عقانٌدو تخ کره وو د ده غلقو په ظاهری زمدولتوئ به‌عام خلق دوگه گیدل میکنه ده چه په ملتان کښے د سلاطین غزنوی د تغزل په و یه دوی پا حاشیه له م وڅ ) :يی قبیله دغور دوه مشهوره قبيله ده امغان لر یڅه شاعر هم د ده فبيے سره تل لری -اوځٌل قیلوی هوم 8 د خلی په ډول استها لکړه وی - هرحال ددےه نه دا محلوپږ ی چه دغور ګوغلقو ژبه پښتو وه -تاینی يوعالم سه اوميږي اودام شوو ېچ هُوندے صتَۀٌته به فارسۍ نه ورتله وگه به دباشله ستایٌنه په پښتوکښےکړی وی - له ټک - نوم - له د زمیند ارو په باب کښے چه تانيی څه لیکل دی د تخ تایْد د طبقات ناصری نه هېکیږ ی ‏ طبقات صا په عواله د پښتانةً شعراء اول ټوک مل - که آبشارو نه نه آفت د عذذاب » لوس تګلیف - 0065١.) ۳٣۰۵ نور زور هم پیداکړے وی د یواسلای سلطنت په "وانډ کښے د ده غلقو ترقی ډیره خطرناکه وه- په دے بنا مد طوری په ملتان هبله اوکړه - او دا علاقه -ة په خپل سلطت کټے شامله کړه- په کال سه کے همد غور د اوج اوملتان په لاره په « چرواله » حبله اوکړه. د د ریاست رالبه ‏ بهیم بهیم دیو » ګر په چه ورکو دو شگرد هذت د و فادارو سردارانو د سلطت سعئتك مقابله اوکړه ‏ او په جنګ کټے سلطان شُکست بياموند ‏ په کال .2۶۵ سلطان مد غوری په پلیښورحمله اوکړه او دابا سیند نه په قبله علا که ےّ په پُل سلطنت کڼے شامله کړه- دغه وغتاکے داعلاقه د غزنوی غاندان د آمزی باچاضرو ملک په قبضه‌کے وه- د ده بل په وچه په ظاهره کے د ا معلویږی چه د هند د فتوحاتو د پاره د سلطان په هکے دوه لارثت وے یوه د ستد ه په لاره دگبرات په طرفۍ .و په دے لاره سلطان شُکست موش وو او بله د پثیاب چه حسرو ملک پرحکومت کولو ‏ د هند راجٍګگانو به دخپلو اغراشواو مفا دو په خاطر دشرو ملک سره رژبطه ساتله .١و‏ د معرق حمله آورو په لړکنے دده دتقویت اوموجودیۍ؟ خوامشند وو په حقیقت کښے درو ملک طافت واستام د هند د راحګانو دحفاظلت يوه لویه ذربوه وه دغه وجه وه چه سلطان قصسد غوری هم په سه خرو د غورکولو نه پی د خرو ملک د مقبو ضاتو په فا کولو شروع اوکړه او په سلفھه کښے 2 لاصور هم ف کړو او پل سلطنت ۀ د سرهنه پوره اورسولو- د مد غوری د ژوند مشهور واقعات د تراوړی جګونه دی څچه د راجپوت راچا پرټفوی راج او دد؟ نز میت شوی وو او د دے جاګونو په نټ يه کئے په هندکڼے داسلای سلطنت بنیادو نه کبود اه شول.او په دےه و جه حبد غورې ته دا فر امل شو په هغه په هندکے د اسلاق سلطنت بائ اوړټل شو پېر تو ی راج په راجپوت قبائله کښے د چو هان » خاندان سره تعلق لرلو او یو ډیر زړور. نگياك او نامتو رایاوو ‏ دښل ځان ائ لويئ نه علاوه دخپله ذاق زړورتیادعالانو او توریالیاتو د قدردانئ او د قام ووطن د ميے په وجه په ټول هندکښے معروف وو دغه وختکے د هغه په حُکومت کښے د دملى اواجيار دواړه رب ستونه شامل وو - او دیزی دور په آمزی ورکوکے د د ستاېی پورے علا قه هغة په خپل سلطنت کښے شامله کړی وه وله چه بد وری د سرهند علاقه فلت کړه نو د هغه د مقایل په نیت روان شو دغه وشت کے د غوری د غَرَق د تلو تګل کولو چه دپرتهوی راج مقابله ورله ضرورې شوه 0065١.) ۳۰٢ ‏د سرسوق سیند په غاړه د تراوړی په مقام د دواړو قوکُونو مقابله اوشوه په اوله‎ ‏کنے دواړه فوڅونه اوتښتیدل - ول د فوڅونو په دے تيښے د عبد غوری وارغطا نةٌ‎ ‏شو او دمرکزي فوځ په مد د-2 د هند وانو په وځ یو زیردسته له اوکړه - په ده ‌وغت‎ ‏کښے د دهلی حاکم کهانلے راے چه په هاق سوروو د سلطان مقايل ته ناخ ىشو سلطان‎ ‏په هف یو داي ےگذاراوکړو چه دکهانپږے راۀ غاښو نه مات شول. وے کها نډے راخ هم‎ ‏بدل پرے نښو او په داے قوت ے په سلطان د تورے ګل ار اوکړو چه یو لاس څ بيقی بکاره‎ ‏شه اد نزدو وه په داس ته پریوټل وے مګر یو غلې ځُلے سماسق دسلطان په اس په‎ 2 1 . ٨ 8 ‏نه‎ ‎ ولتسووا ‏هعه پے سور شو سلطان ۵ ۱و ولو اودمنګ دمیح نه هه‎ ‏د ملګ یار عرش دا رجزیه شعرو ته غالبا چه هم په دے جنګ کے او یا میکنه ده چه‎ ‏د«ملتان په لگ کښے وئیلی شوی وی ملک پار غرشين د سلطان قحد غوری معاصراو‎ ‏دهغة په فوځُو نوکښے به شامل وو‎ غُښت مو مل دے اوس مویرغل دړے هیواد د بل دے غاز یانوګورئ؛؟ این مومل دےه - َ غ . : توره تیروے کړئ؛ دشن موه کړئ منگل سرے کړیء څه له په تښتو څُښن مومل په که ټيتګکړوزړونه ‏ پربری نوتنه چه زسری يُونه اسلام رانه ددے خُنیتن مومل دے غازیانو راشئ ټول شااو فواشۍ؛دُ دشهاب په ملا شۍ د شهاب په ملد شئ! څُښټ مومل دےه په ده جنک کے دسلطان فوڅونو تیښته اوکړه . او پرتهو ی راج کامیاب شو د دے نه پی سلطان لا سورته راغ او یو ځو معتیرسرداران څ دے پريښودل ‏ او په خپله د وځ سره عَزق ته لاړ .د سلطان په فیا ل کښے ده شکست وجه دځتے سردارائوېزږلۍ وه - نو هغه د پیتنو ته د وراو خراسان ورو سردارانو ته داوربشو توبرے ور په غاړه کړے اوحکم ۀ اوکړوچ هکوم سردار د اوريشو دغوراک نه ارا لړی هغه د فورل اووژيد شه . وے د دے شُلست وچه یواغ دځ سرداراتو پزدلی نۀ شی کیدے . بلکه په حقيقت کے دمه غټه وه د هتداوانو وي طاقت ‎١‏ د هغوی بیداری او په خپل مځ کښے اتما د وو د اود غزنوی د فیانئ او د ها د چانشينو دکنزورئ؛ او په خپل مي کښے دپ اتَفأَهَئ له پ ‎0٥0٥5٥ ٨‏ کبله د هنداوانو هشن طاقت با ژوندےر شوے وو د غزنوی سلاطینو په زمانه گيڼے د هند وانو می طاقت او فو مهارت دومره زیات شوے وو چه کله کله په د عُن مسلبان حاکبانو د سرکشي؛ او بفاوت په موقع هند و جرئیلان او هسندو فوځُونه د هغوی په مقا بله کے ليږے شول ‏ د مسلمانانو سره اوږ ه په اوږه د ګید و په وه د هندوانو موطل زٍة شوه وے - او د مسلبا نا د بریالئ هغه فتوف او ویره د دوی د زړودو نه 27۰ وه هندو راګان به د خپل وق طاقت د زیاتولو سره سره د هپل سلطنت په توسیع کښے هم لګیا وو او د راتلوکو حطراتو مقابله څ سم په نظرکښے ساتلی وه په غزق کښے سلطان د پرتهوی راج سره د دویم جګ په تیاریانوکښے مصروف شو او چه هر قسم تیاری څ اوکړه نو د یو لک شل زره فوځ سره دغزق نه اروان شو او پور ته راغ دلته د امیرانو او سردارانو ته ١خامونه‏ ورکړل او د دے ځا ۀ نه لاهور ته لاړاو د لاهور نه غ د خپلو معټرو استاذو په ذربپه داسلاې اصولو مطابق پرتهوی راج ته داسلام دعوت ورکړو ‏ اوځه رگ چه توقع کيدت شوه پرتهوی راج د د چواب په ډیرو سښتو النالوکښے اوکړو- پرتهوی راج د خپل امداد په طرض د هند وستان راځِانو ته هم دعوت ورکړو ‏ او ده راجګان د هغة دادعوت ته ډيرے خو شصالئ قبو لکړو او په تادۍ"اوتند ئ سره دخپلو وکو نو د هغۀ امداد ته راروان شول ‏ د پرتهوی راج د لوری ته د بد غورې سره داے په کند جنګ ته اماده کیدل او د هندو رامِا نو د هغۀ په مرسته اودريال د دے خبرے څرکند بوت دے چه مذ هې يوش هند وان سرهروشو؛ ته تیارکړی وه اوو هقوی د هندوستان د ساتن او د ملبانان د مداقعت په مقصد یو شوی وو د پرتهوی راج وکو نه په درے که ځوانانو مختبل وو. په دے کئے دره زره جگی هاټان اوه شاره « رګونه » هم وو د هندوستان يو شم سل راحګان د هغۀ د مرستے په عهرض دهغة دجنډے لاندے راغوني شوی وو - د لګ نه اول پر تموی راج دخپلو مرستیالو راجِگا نو په ملاح بسد غوری ته د دے مضمون یو خط اوللو چه په خپل‌غان او په ده خپل ې سرو سامانه هوخڅ رمم اوکړه او بيرته لاړشه ‏ مو دا وعده کوو په د تاسو تعاک په نه وو اوکه داخیره ډاومنله نو د راجپوق توره دګذارنه‌به یو مسلبان هم ژوندے پا نۀ شی - مد ېر سلطان د ده هط د مُْمون نه پوهه شو په هندو فوځ اکرکه په مارک ډېر 0065١.) ۸ او په سازو سامان کښے ب مثال ده. وے جګ ته په وس لخ نه نی نو هغة هم د سیاستا نه کار وامُست ‏ او د دے خط جواب ےئ په ډیرو نمو الفاظوکښے داسے وړو زه' ستاسو د دک يه مشورےه سر یه ادا کووم ‏ وله زة دخپل ورور د حکم نه بور یم ما ته دومره اجازت راکړۍۍ چه زا دغپل ورور نه د بيرته تلو اجازت اوغواړم ؟ پرتهوی راج د دے جواب نه د سلطان دکىزورئ اندازه اولٌگوله ‏ او اعتیاط ة شا ته اوغورزولو ‏ په دغه وت کښے ید غوری په دوی خبله اوکړه - د هند و سلطنت د قٌست د قم دا جګګ په کال سصوچ سل کښے د نزاوړی په ميدان کښے شروع شو ید غوری خپل فوځ څلور رغ کړےه وو او هره حصه به وار په وار جگیدله. سلطان په خپله د دو لس زره تمربه کار وڅ سره تار ولاړ وو د هدایت مطابِي په د فوځ مره حصه دڅه وخت دپاره جنگیدله او څه قدرے به وروستوکیدله. په دے چل د هندو فوځ ارَيّب او صف پندی قاشه پاة نه شوه - دغه وت سلطان د خپل تازه دم هو سره حبله اوک او په اړه با ټول وڅ په مندو فوځ یوه سینته حمله اوکړه ‏ لاس په لاس .خله په غله او مری؛ په مرئ؟ د ستعر نه مر ما زګیره پوره دوه رغه سپا هیان لیا وو آآخرهندو هوڅ ده سیلدب ته ټیګ نۀ شو ډیر تو ریالی راجګان او شاه زلی په میدان کښے په خپلو و ينو کے رلگ بګ پریوتل- پرتښوی راج هم په ځوانېٌږۍئ سره خپل سرداوکړو باق فؤځ ۀ څه اوتښتیداو اوغه رفتارشو- د کروړ ونو روپومال غلیست دفځ منه هوغ په لاس راغ - دا جنک د فيصِل ېنک وو او په ده جنګ سره په هنداکښے د مسلبانا نو د سدطنت بلیادکیښو دے شو په د سکششله پورے قاکم وو ددے ف2ے پی سلطان دا سبیر په لور روان شو - هلته د پرتهوی راج خُوع ران وو دغه معبولی جګ نه بپ هغه مغلوب شو وے سلطان بې ھغة ته خپل ریاست وراو ښښلو. که" پرے سلطان مد غوری یو بک نظره اسان وے نو د پرتهوی راج دخاندان په ځ نوم نان ور کىکړے وو واے سلطان داسلاي شرافت نه پوره پوره برخه لرله ١و‏ هغه دپرتهوی راج سلطنت هم د ھغةً په خاندان کښے پریینو د دامیر د فے نه پس سلطان ‏ بیانه, ,هم فةع کړه ‏ (وبیا د هلی ته راغ . وے د دهلی هکم اطاعت او ملو نو سلطا د شریعت اسلاې مطابق په هغة صيځ غم غرض او نۀ کړه- اوددفلي نه يهر بهرغپل وطن ته روان شو دلته که د معترضينو دے اعتزاضق ته اوکټد شی په دوی په هندوستان بانداے د مسلبانانو حبل د دولت او لوټ مار په خرضکني نو د 0065١.) سا دوی دا اعتراض بیغ ه بنياده ثابتیږی کم ازکم د لهبد غوری په پاپ کښے که ېره داسے وه نو د دطلی اوا بیرغوندے دولت مند بڼنارونه به سلطان دايے امن اما نۀ پریښو دل - ١و‏ ضرور هځڅ دا ښارو نه لوټ کړي وو - سلطان دمند په مقبوضه علدقو ده ام ً په ښارکښے چه د د هل ته اویا میله په قطب واقعه دے - مُپل بریاه او نامتو جرڼل قطب الدین ایک دغپل لوری نه نا مقرر کړو. ١ه‏ په فپله غزق ته لاړ ‏ د دے نه وړاندےت د غزنوی بادشاهانو په زمانه کټے د پثباب نه په هغ‌خوا علاقوکښے به د دوی دلوری نه حاگىان نۀ مقرريدل ١و‏ چو که دغه علاقه د پرتهوی راج په سلطت کښے شامله وه او سلطان په دے فامانه عق لرلو. پس دغه تقرری گړیا په هندوستان کښے د مسلبانانو دعکومت سک بتیاد شو فا فُنوج | په دغه زمانه کڼے د ملد په راجګانو کن بل د نوم ناموس راچا #چند وو چه د قنوج کان وو د پرتهوی راج او چند ترمیځه سخت فنالنت وو - دغه وجه وه چه هغه د پرتهوی راج په مرسته د تراوړی په جلګ کښے نه وو شامل شوے. په مت جگ کښے د ے چند د نۀ شاملیدو نه ځِن خلقو داغیال قا کړے دے چه په پرتهوی راچ باندک د حېد غوری مبله دې چند په اپيا شوے وه .وے دا غلطه ده ځکه چه د پرتهوی راخ په مرسته کښے دع وند نه علا وه نور دومره امدادوو په د ې چند شبولیت او نة شمولیت په غه اص ان نه پريتلو ‏ اوه چرے به چند شامل هم وے نو نټجه به هم هغه شان وه څه رک چه ظاهر شوی ده ده چند فو طاقت غه دومره زیات نۀ وو چه د جنګ نه بدل کړه وه بله داچه که د چند او سلطان په خپل ميه کښے سازشښ وےه نو دومره زر به بیا هخه په 8 چند هبله نۀ کوله ‏ غرص په کال اك کښے سلطان د قنوج د فتح په غرض د غزق نه راروان شو دچند واړه په مقام د دواړو فوځو نو مقابله اوشوه. وه پ هکوم جوش و خروش په د پرتهوی راج فوڅونه کیل وو. د چ چند فوڅونو د هغ په لسبه برغه مم مړدی ښاره نۀ کړه که دقطب الدن داول حپل نه اوتښتیدل.اوهاتان او سازو سامان څ پرےه ښود- د مه فقے نه پی سلطان د قنوج په خزانو قبضه اوکړه- او د هغه څاے نه بلارسي ته روان شو بارس هم ده چند په راح کے او د قنوج نه پی دګدئ دویم خا وو سلطان په بنارس هم قبضه اوکړه ‏ چونکه د پرتهوی راج شُکست د هند وانو طا قت ته لوپه صدمه رسولی وه 4 دے ينا سلطان د هندوستان دفت د پاره غپل برالی جرئلان کا فی 0065١.) ٢ 4 چناغپه قطب الدين ایک اسر ,والیار .گیرات او بدا ون فقح کړل. بختيار لی بال رالا ند کړو . نا صرالدئن قباچه سنده او باو چپستان قابوکړل . سلطان په ځپله د غراسان په معامند توک ے لیا وو - په کال سه کښے د سلطان غیاث الدِين غوری په وفات نممبدغوری د صفة هان شو او نود غنتاره بادشاه شو. په دے و رځو کښے هغه د مُوارزم شاه په سلطنتا عبله اککړه . په ابنداکښے غو بد غوری کامیاې حاصلهکړه وله ډیر زر غوارزم شاه ته د ترګانو امد اه حاصل شو او د دوی په وبه د بد غوری فوغُونو سفنه ما ة او موندله - په خپله حبد غوری د سلو کسانو د یو ټولی سره په ډیرکړاو د جنګ میدان نه ځان اوښلو .دمه شکت په وجه د بد غوري شهرت ؤو طاقت ته ډرنقمان اورسیدا په ټول ل مل کين بفاوتونه شروع شول ‏ ملتان هم با شو - په. پټډاب کښے کهوکهرا نو بفاوت اوکړ. د تیراه اوخيبر پښتنو په دغه وخت لا کټے اسلام تۀ وو خورشوے - د قَافِل په وعلو او لوټلو کڼې د وړاندت نه نورهم زیات موک شو عوصض په ټول ملککښے اړت کب جوړ شو . په دغه وغت کښے سلطان لاهور ته راځ او دخېل وفادار جرئیل قطب الدين اییک په کومک څ عا بیا قا يوکړل ‏ کهوکهرانو هم اطاعت اومنلو او د تيراه او خيبر وغیره بښتانۀ هم ايل شول. فرشته ددے واقعاتو تفميل داسے یی چه په کال سل کښے سلطان دکهوکهرانو کموشال اوکړه اود يو سبلمان قیدی په ذ ربيه د کهوکهرانو یو سرداراسلام قبو لکړو- او هغه د بادشاه دلوری نه دکهوکهرانو حاکم مقرر شو او د دۀ په ذرييه په که و کهرانو کښے اسلام غور شو هم په دغه کال د تیراه کفا رچه د غزن او پټباب په لارکښے په عرونوکبے اوسیدل اود مسلىانانووژن او د هوی تزتول به څ ثواب ټلو هن په مرفئ او ځن په قهراوجيراسلم ته را واژړيدل - او قربٌا درے څلور لکه د زنارغاوندان په اسلام کښے دال شول او تر دے وغخته په رسشلله) دے دواړه قامونه یعی که وکهران او پښتانةۀ په دین اسلام کښے ثایت قدم دی - او د دوی په عقیدو کښے څه فرق نه دے راغالګ سلطان حبد غور چه د کهوکهرانواو نپښتنو د بفاوت غتموالو نه اوزګار شو نو لاهو ته لاړ ‏ او د واه بامیان په نوم ۀ د ترکستان د غیر مسلمو سره « جهاه د تياريانو د و قرمان اولیږلو ١و‏ بیا په خپله هم د غزئ په نیت راروان شو - د »« د هلیک » په مقام غ کییپ : ې له قرشته ملد اول مل 0065١.) ۱ اوٌکولو ‏ په دغه مقام د فرشت د وینا مطابق د یو غو کهوکهرانو د لاسه چه د هغوی ځپلوان ‏ په سه جګونوکښے قتل شوت وو د شه په خپله خيمه کټے د شهادت پياله توش کړه دده په وفات دا قطعه وثانی شوی ده -. ے شهادت ملک جرو پر معزالدين کزاټدا 8 جهان شل اوانا مذایکف سوم زغرۀ شعان بال شی صدودو فتاد دو غرنين په مازل دیک د سلطان د شهادت نه بپ د هغة اميراتو د هغه جنازه رزاو هت هکړه او د غزئ په نیت پیښور ته رااورسيدل - دلته کښے په امِران و کښے #خالفت پي۱ شو - د سلطان وزبړ مود الملک دکره په لار غزق ته د تلو خوا هشمند وو- له چه په کرمه کڼے سلطان تاج الد يلدز حاکم وو. چه د سلطان معزالدین ډیر وفادار اواغلاس مند جرئیل وو. و1 درو غوری اميرانو د بامیان هام بهار الدین څنه دتلو واش لرلو- دا بثالفت دومره زیات شو په د سفت جنګ ویره تزنه پیدا شوه وے آهرخواحه موکد البلک دغورامیران په ځپل تار راواړول ‏ او دوی دکرے او شلوزان په لار د طْرغ تلو ته آماده شول ‏ په لاره کښے دټراه د غیرمسلىو دپښتنو دلاسه ډیراونزندل . غو فر تاج الدئ يلدز ته اورسیدل ‏ تاج الدٍن يلدز د سلطان په شهادت داے هاش اوکړو چه دو ړم بيا تازه کړو ‏ غرض په ۲ شعبان د سلطان جنازه غزق ته اورسیده- له منهاج السراح په طبقات ناصری کښے دسلطان قاتل ‏ قدائ ‏ نی او دا قول زيا مع ېتحلومیږی ‏ دص ين صباح فدایانو ډېر عالمان او یا دشاهان عم وژ دی د فد‌ایانو د پاره دخېل #غالف وژل یو مصول خره وه وگه محمدغوری هم په ملتا نکښے د مامد نو بخ کی کړې وه - دؤ دا ډيره ممکنه ده چه دغه قاثل به قداق ملد وو ١و‏ دااعال هې کيدے شی په دشل له غنه به کهوکهروو. ول د عقیده له ثخه په دا ماندوو. عبد القادر بداولی په خپل تارڅ منقب التواریخ ک وائ' چه امام فقر الدين رازی به عره عبعه دسلطان په لبکرکے وعظ کولو- او سلطان به عم په کښے موبو دوو د سلطان د قَتل په شپه کښی «مام راز حېگرفتار شوے وو چه دۀ ته د فداقْ کهوکهرانو د منصو بو علم وو- ول دوزیږمو الملک په سفارشاوکوشش صفهځ شو ددے نه دا معلومیږی چه قاتل به ې د امام رازی هیلس ته تلو راتلو - او د هغۀ سره به 2 ژؤر تعلق لرلو - او د اخبره 4د ظاطر اسلام نه منکنه ته وه - دغه کهوکهران به يا دایان وو اوځېل غانونه هڅ دد لو فاضل ممّقد ظا مرل ک ددهپیک شناغت رو تین په يق ډول نۀ دے شوے- لن ورځ د مهام په ضلع ے د.. سوماوه ء رلوے سټشن سره نزدو په دے نوم يومقَام موجو د دے- (مکان لري چه ددغ ياد شاه د شهادت واکعه مې به دغه علة پلیښه شوی وی- 0065١.) ٣٣ او په هغه مشبره کښے چه د خپ لور د پاره - جوړهکړۍ وه کښے ښُلغ شو د سلطان مد غوری نه په عُزق کښے ے شماره زاغ پلة شوے ‏ د جواهراتو . سرو سپینو زرو نه علاوه دغه وخت د غزق په غزاته کښے پنه سوه منه قيیق الباس عم موجود وو. سلطان درے ځله د هند وستان سفرکړےه وو دوه ځله څ شکست موند وو او په درپ عُل کامیاب شو وو څه رګ چه د سلطان غیات الرٍن غور ری په ستاکنه کنے د تاشّيئ قصيده موجوده ده. دغه رنګ د سلطان غد غوری په ستائینه نينه کے شګارندوی نؤے یو پڼتون شاعرهم یوه قصیده و کل ده- او دابل شهادت ده په دے ضرے په د ور شاهي يراو د غور عام اولس اکثر لپښتانه وو د شارندوي د قصيدے یوڅو شعرونه لاشته لییل شی ه د پسرل هلوی بیاکړی هزیا دونه بياځ اود لل په غرون و کپے لعلونه مرکه شنع لبو نه شن لي سه شوه طيلٌان زمردی واخوسته غرو نه د یمان ماط لاس دم یدو ده مرغلرو باند وکل بڼو به که ناوی چه سورټک په دی وکاء د هنَدٌارو په څیرغرونه سي وګن دی دششب دکهاله غتل لیر سړے»ء په زابل په د بری په ښلی سورشی نه به ده عوندے رون ستوتشه مک غلی نة به وک ځلی د غور سره راعو ئي "یا یوغاوند شهاب لین مه ةّ وا ‎٣‏ ‫ په جوپه ځبوپو کگړن ‏ هند ته یو ن کا په پاښه غل۷ 8 سیندا تبريږی به دڼےه ځپان سيندے هم له 002۳ په هرال لک ددۀ ښة راغله ګاندے غے وګاڼل غُولو سره پنُونو نه چه په واورو باندے ځل وکا لمرونه د لپسرلی په دود ودان له دةۀ رغونه په لامور د مړا ګزارونه کۀ غه پورته سی له وره ډیرميړونه د داورتورےه به څیرےه کاځلونه په هرلوری هر میوا د ته یرغلونه چه دغوربادار هبت وا زغلونه که ه. و په پرتم څ زمری ريږدي په زنگلونه پراوږو وړی د غطورينو نه ویړونه غوړوی په غنډ خپل پاستثّ سالونه 2 ښاششکووگی- مراد معشوة ځلونه و عرهک او پاشل-م) غرونه - ډے ‏ ګه څادرگه ډمکئ ‏ نالُپْه - ک دشگلونو قابل دے ‏ که ښاسته‌ے ړل شه د يوګل نوم دے ‏ مه کالی زيورات له نه . لله روشن ‏ رخشنده- کله اسبان حه ډكه ډ له قافل فا فل گه رعپ -ا دید په - ګه نفغار ‏ موعزن له اطاعت - 0065١.) ۴٣ ١ ‏!ېا‎ پبتون غوا ښلو غلۍ په زغ دا ته ته نوآغليه له ېغد باشده ١اتنړو‏ نه هريخ چه شر څوکیږی له خاتیُزد څو چه یون کا د لویللځه په ځنډ و نه 0 که وی نه غرمه وی که بس وی که لرل که لبرلويداه که ترملوته د شهاب کن په نۀ کښیق له غلو نۀ به پریږدی دا ځلي خپل بهېرو نه زمری کله ماږی ځان له له یرغاګرکۍ څُوڅ نۀ کا مات مټونه ورمیږونه ۳ي لع بيابه هگ یا د بیو رې په هندکښے پایه پریږدی هم په 'دك چارے سرونه یا به وران کابود توو نه د ببڼو با به سره کاشدے په وينو هيوادونه . . که ځرو په رڼا او ته تل ددینڼ شهاټ نوم ږل وه په دځ په تېنزگونه څو رڼا سی ستا په توٌره د هند لوریه څو چه نست کړی له یه بوه دوتونه ستا په نيرمه د ځا ونده لوغم وی موز خو ستا په مرسته یونه سوپهثونه دسلطان شحبدغوری جانشن - سلطان بد غوری ثارټه اولا د نۀ لرلو ١و‏ هغة په سلطنتکني د مورو ثت عاق هم نۀ وو چناغپه د هغ په مرگ د هتة سلطنت په ښتافوافادو تقسيم شو د« رو زکوه » په آبائ قنت د صهفۀ ورارۀ ووی چه د غیاث الدين غوری څوڅ وو قابض شو - په « بامیان» د هغه نورو تربورانو فیضه اوکړه اج الرن یلد زچه د سلطان حبد غوری غلام وواو د هغة په وخت کټے ره حاکم وو په غزئ قبضه اوکړه ‏ اوګسود عغوری ددۀ داقیشه اوماله . دغه شان داباسن دعري غاپه پوره علاقه ددۀ ۀ په حکومت کښے شامله شوه ناصرالدٍئ ق یاه چه د لبد غوری یو بل غلام وو 4 سنده اوملتان کن خپل عکومت قا ې کړو ‎٠‏ وقطب الد ایکً په هندی علا قوسُران پا شو آکرچه دا ټول اميران همے په نوم خو د غسود غوری تابع وو او په نطبه کښے به د سوه غور نوم لوسټنل شو. ول عملاً دوی ټول ينود تاره وو- د تاج الدٍن يلدز حکومت په سګ لل کښے دصدشاه وارزم شاه) د لاس غتم شو لصد شاه هغه سپه ووچه د دے نه لاله اله! امو حید غوری هم دهغة د للسه شکت موک وو - دغه شان دایاسیند پوتملاقه د خوارزم شاه په لتک شاطه شوه. د نيرو تع مهو وفات غم شو له ټل ښاشته .له سرک مشرق .که مقرب گه تاهْر له دغاښتاوض له ماسپېټن ه مازيگر ګه مايام "له ماسښوتن ‎١"‏ خنگيو ‏ مجگ آور له یرغل ګووګن له فتوحان- ګه جنډپے. نشانوته-۵29 بک غا اك مر که مید . د مرسته ‏ پر . گه پټه غزانه د ۹ 0065١.) ۴ که په مووتلی دی د بد طوری د وفات ته پي د هغۀ يو اعثیاری غلام او جرنیل قطب الداین ییک په هند کن خپل 7زا د اومستقل سالطنت تَعُيل و. او دیو نوي سلسل باق وګرځید ‏ په دغه زمان هکښے د نپیتنو طاقت هم دافغاشتان نه هند ته ملسئتل شو ده خلتو رپښتنو) د هند په ملک کښے اول د یوعکليم داؤ طابه وق طاقت عیثیت لرلو ‏ او وروستو په دو ئک څ فَيل د هند د ىااقٌتداره باد شاهانو هييت هم اوموندلو. وه تزکومه حده په د پنښثنو د غپل ملک لق ده په ده عرصه کے د پښٌنو د سیامی عروج تارڅ بیق په ترهکت ده اوسوا ددے نه چه دغوری خاندان یو بل ټر دڅه لر‌م د پارو د مغلو په ماشق کښے د افغاستان په څه دے با ا قتد ار حاصلکړو ‏ د پښتنو تارمی حالات بش ورک دی او په حقيقت کے د پښتنو د تارځ دازمانه د هند سره تعلق لری. وه اول ددے نه چه مون په هند کینے د پڼلنو د تارځ لټون اوکړو - په افغاستان گُښے د مفلو د اقتد ار اد په دوره کبے د پپښلنو عالات بيا ئول به غوره وی- د سد غوری د وفاات نه پی د فیروزکوه په آباغ تخت ىود غوری چه د غیاث الرن غوری خو وو- قيضه اوکړه ‏ په هند وستان کښے قطب الدِئ ايیک . په سند ه اوملتان ناصرالدين قباچه او د اباسیند نه په قبله دغزق پووے عل 3 تاج الدئ بلد ز په خپل کُلومت کښے شامل کړے - وروستو د تاج الدين بلدز او مودغوری مشترکه قومونو مرارت او سیستان دافغاستانئ د موموده سرعده پوره فت کړۀ او بياة په افغان تزکستان هبله ١و‏ کړه داعلاقه د رقمېد شاه) وارزم په سلطنت کښے شامله وه وےه د حېد شاه دلاسه دوئ شُکست اوموند ‏ تاج الدين بلیدز بل ره ته راغ-او # غزق دخوارنم شاه قّضه راغله ‏ وه د غؤارزم شاه او تاج الدين بلداز په مي" کښے روغه اوىشوه ‏ او تاج الديت يلدز پ کرم هکښے کلمرزن پالة شو د ده نه پی تاج الد ين يلدز په هندوستان هبله اوکړه ‏ دغه ونت دهندوستان يه تښت د غلام غاندان په لرکښے شسۍ الدين الم لمران وو-تاچ الدين يلدز د 00065 ۶6 ۳٧ شم الدين الټش دلا سه ماق اوموندله ‏ اوگرفتار شو او په قيد غانه ګِڼے مړشو - په ده زصانه کن د هوارزم شاه طادٌت انتها ته رسیدل وو ول دے تزقوهد هغه دومره غاورهکړے وو په هخه د خپل طاقت په درسته اندازه کی هُطاشو. دغز فح کولو ته پی د هفة هُوة جادل الرین د پلاره ناتب په ډول په غُز مکښے حُکمران وو .وه په غزق باندے دخوارزم شامانو اتد ارایله ېه "اله پلة شو او با ددوی سلطنت د چنگزغان مفل د لاسه غتم شو لمظ . مل » یا منٌکول يورې مټؤرغينو د ایشیا د دومره قامونو د پاره استعبا لکړه دے. چه د ده لفنظ ماخ معلومول ضروری دی - په اوله کښے دا لطط نکر » وو- او د ده مع وه « زړوراو د لاورغلق . ددے لنظ مع د . سپینه زروغلق » ه مکیدے شی - دا څل د سا ثبرا د یو زوړ نام لگ سوق » اود پنوانو ترک قَبائلو د ضل نه وو او د دے نه سوا چه. دوی چين فضً کړه وو - - د چینیا نوسره ددوئ تورغة هغ تعلق نه وو - داغلخ نگ .وړ مشقت ند او پونده وو. چه د بُهذايب و تبدن نه باش نا ده وو ددوي ) او لع مسکن دکوىي رګستاتونه اود« پنډ را ۸ علدۀ وےه-اودموسم د بداليدؤو سره به د وشو په تلدض کښے ځا په څلة گرځید ) یونائ مورخځ هیرو ډوټمی داغلق د . سبنهتین » په لطظ یادکړی دی ډرړه مو ده وړادے ب4 پښیاتو داخلق د هونکنوعانوه په نامه یادول ‏ دا لفظ رهولګت) به په ټو لوخانه بدوشو قبائیلو عائ دکیدلو په دے وجه په ده غلقو د مليف قبائیلو اطلاق نۀ شوکید ے . د پګیزخان د ظهور په وغتاکښے داغلق په لو قبیل و کښے ویش وو دا ټول قبائیل چګیزخان په يو مرکز راخونډکړل اوه دوی په مرسته هّ یو عظيم سلطنت تشگی لک لړو- چګگیز غان په د دنا په ظالبانؤ اوغونړو انسانانوکښے سرفهرستګیندو شی دمغل قمیل یوغان وو اصل لوم شوجين وو د زیږيد 2 تارخ ة په يقيی ډول تۀٌ دے معلوم. البته داگان کیده تی چه په عال هشل کښے او یا د دے په خواو شاکټے زيږيد 2 ده. د پلار د مرګ په وخ تکښے د دولسو الو هلک وو په ابد١ء‏ کښے دخپلو دشمنانو د لاسه ډریراوتزنیدلو ‏ وله ډیرزر هد خپل عٌر معبولی تمابراو اښیت په برکت په ټَو لومشاتو غالب شو او دخانه بدوشو یولوة وځ 2 جبع کړو او د ده هځ په برکت ‎٤‏ د پين ملک ترپړکنه پورےه اونوه- د سویل په لور دده" سلطنت خوارزم شاه د موريیداونه ‎١١‏ 0065١.) 0 منع کړی وه علاوالدن حمد زخوارزم شاه ) چه د چنګز خان په شان په خپله هم د یوغانه دش قيیل په اغلدفو کښے وو- د يو وسیيع سلطنت هاوند وو - د هتوارزم شاه سلطنت داباسیند د قلشزے غاړے نه واخل تر بفداد پورے او د یره ځځر نه د غایم فارس پورےه غور وو د خُوارزم شاه اسلاف د ساجوق اعظلې ملک شاه غلامان او پیاله بردار پل شو یوو اووروستو داکتدارغاوندان شوی وو-غوارزم شاه یوجری او زړورسپاصی وو د سیاست دکږله‌یو له‌پونو تو نه هم هغه ښۀ خُبردار وو .وه ډرسفاک خودنپېنهاوحد په هورته غیل وو عسکری طاقت 2 په څلور لکه وارزی ترګانو مشهور وو . لین دضژٍت په وختکټښے به ےځ نورفوق طاقت هم اودروےه شو اوه مه طاقٌت او اقتد ار به ویه ورنه د یداد غليقه هم په ويرهکښے وو دغه وچه وه چه د چِگ زان به پارولوکښے د بقدا د خلیقه هم د خپل وس مطاِقّ حصه امسق وه - دچین د فل نه پی چنکیزغان دیو وسيع سلطنت او یو خوهناک طاقت مالک شوے وو- دغه وغت لا هغه په پوره طور داسلای ملګونو د شان و شوکت و اقتدار ته خبردارنةً وو البته داسلای سوداگرانو په ذربهه هغه د مسلبانانو د دولت .ىشان وشوکت اوصناعت نه متآتروو ‏ با لنصوص دصاماثانؤ وسل ځ ډيرے غوښے وے ‏ او دمسلباثانو سره د تبارق تعلقاتو قاشُولو خوامشبند وو.او همه ذرچه ۀ داسادی ملکوتو حالات معلومول هم مد نر وو په ۰ه سلسله کنے هخه د یو څو مسلبان سوداگرانوپه ذ. وه ے خوارم شاه ته حا پغام وراو لیږلو .. زه لاله میارګادی دزکوم ‏ زه" سا د قوت و شان شوکت نه هم خبرداريم-ستا د سلطنت وسعت راته هم معلوم دے - دغه وجه ده له زۀ تاخپل عزیز کوت گڼم. تاله د داهم معلومه وی چه ما د پبین ملګ هح کړه دےځ او ډیر تی قََائل‌2 هم ایل کړی دی زماملک د سپاعیانو یوکیپ او د سپينو زرو یو درګ دے . ماله د توروماکونو رورت هم نشته ‏ ماله دا غوره معلومیږ ی چه زما او دستا دارعیت په می کښے تبادق تعلقات قاشم غی ‎١-‏ د په دے کټے به د دواړو فائده وی؟» أکو په د منگیزخغان دا پغام په طاھره کټے ورم اوه ضرره ښګاریداو لیکئ دده په ته کښے د چګگیزخان دشان و شوکت د اظهار او د خوارزم شاه داویړولو اودهغة د عزق جِذ به پټه وه په د غه زمانه کښے په یو شهنثتاه د« ځوی . لفط د مپلو 0065١.) ٣٧ باکِگزارو بادشاعانو د پاره استعمالولو ‏ دغه شان د ترک قبائیلو د ایل کولودکرهم د خُوارزم شاه ه2 عزق وه ځٌکه چه غوارزم شاه پپله هم ترک وو- به هرغال دده پغام سره ځنګیزخان دخُوارزم شاه د پاره هه شم هم راليږے وه دا سفارت کامیا شو - او خُوارزم شاه د گیزخان سره د ثبارق تعلقا نو په يه آماده شو او ال نیم د دواړو سلطنتونو ترميسه تبادق تعلقات قائم وو ین ددوی دانعالقا ت ډ یر زرخراپب شول. او د د وچه دا وه په د خوارزم شاه د سلطنت د یو سرمدی قلح زاتزار) صافظ افسر د چنکیزغان د سلطنت نه ذتلوکی يوه ثقافله په ه وج ه ګر فتاره چه په هغ کښے د هغه حاگم د معلومائو مطایق د خُِزغان هانګ هم راغلى وو - د دے قا فل په باپ گنے قالهد ار د خُوارزم اه نه امغامات ١ه‏ غوشتل- اوخوارزم شاه هغه ته د ټول قافل د وژلوحکم واستولو او ددے هکم تعبیل او شو - په دغه ونت کښے ه چکیزنان داقتداراو شان وشؤکت درز نو اسلاې ملکوتو ته هب رسیده وو - ‎١‏ چونگه خایفه به ١د‏ په زړۀ کښے د خلوارزم شاه ته ویره لرله ‏ نو هغه په يو يب طريقه مپل یو قاصىد د نيز مان په خد مت کښے په دےے مرضۍ اولږلو چه هخه د غوارزم شاه خلافا اوپاوري . د پنکيز ځان سلطنت ته د تلو لار پوه دعُوانُم شاه په سلطن تکټے تیریډد له نؤ د اضْشْاے را د خُطرت په وڅه غلیفه دخېپل قاسد په خرټٌلی سرغپل پِغام او د قاصد ساصب په يو7 تشی قلم ليیل وو اوکوم وفت په د هف په سرويښتة بیارالوه شول نو دغه وخت کاصد په خپل مهم روان شوے وو- په ده دستور د غلیفه قاصد د چنگيزغان په خدمت کے حاضرشو ‏ اوچه دقاصد د درطواست مطا بق د هغۀ سراوغر کېل ىشو نو د ځلیفه پغام او د هغه قااصد منمپ معلوم شو په دے پيغام کيے خلیفه په ډ يره څاگسارئ د خوارزم شاه برغلاف چنگیزغان نه د مرسیتے سوال کړے وو وے چنگيزهان ده پيغام ته غه غاص پويه او نة کپ اودیےث وجه شاید په داوی چه داقاصد یوالځ راغداو په ډیره ذلیله طريقه -ة دپګیزغان نه د مرسی سوال کړے وو- او دا هم کيدے شی چه دغه وغت لا د چنګیزغان اوغوالڼص ټرمیځته اق محا هده هې وه - ول څه موده پی چِکيزغان د غپل قافِل د وژلو نه څیرىشونو هغه دال د امتاح په شکل کښے خپل یو غو کاتبان غوارزم شاه ته وراولیږل- کن دخوارزم شاه ۰ په و هم اوگان کنے هم د مغلو د وعشت (ه برىړت تصور نۀ شو راتل- ذو هفۀ داگل 0065١.) رو هم د ھ تد پيريه نه کار وات او د دےه قاصدا نو مشراميرة اووژلو او د نوروږت اوسوزوه - او په مه يش پکیز خان ته بيرته اولیږل ‏ دچګیزغان غوندے خوړې اشائ د پارولو د پاره دا یو کاق بهانه وه چناپه هفه د يراو پاربډلو دال ۀ دا يو ګشتصرمگرخو فناک پېغام حلوارزم مشاه ته اولیږلو- تاجنګک خوښ کړےه دےه ‏ اوس په څه کید ولکی دی هخه په ضروراوشثۍ ‏ او څه کیدونکی دی ؟ دا صرف خد اغ ته معلوم دې - او د دے نه ىپی چنگزغان هوه له وڅ سره د موارزم شاه مقایل ته راروان شو - لکه چپه وشل شوی دی د خوارزم شاه فوق طاقت د ځگیزخان په مقا بل هکے ډیرزیات وو- په رات او شياعت کښے هم ترگګ د مغالونه څه‌کم نۀ وو لین په جگی حزکښے د چکیزغان فوځونه په ترګوبالا دست وو- دے وحقۍ او خو نړی اشان دفنون جلٌک اوضبط و تنطیم داسے صفات لرل . په د هغه وضخضت یو سپه سالارغ ددۀ مقابله نه سوه موك خوارزم شاه د مخلو مقاباے ته وړو مب روان شو - دمفاواو ترکو وړ ومخ مقا به د سیر دریا بپ بالاق واد ئ؛ گښے په يیو عَرمزه علاقه کښے راغله- اواګر چه په دے موقع مغل فوځُونه دجگی مصایت او د يل مشهوریت پاليئ مطابق د مک نه پې او شښتیدل دیکن په جنک کښے د خنوارزمٍ شاه یوک شپیتة زړه فوقیان وژلی شوی وو -او دے وافغ د خوارزم شاه په زړه د مغالو هيیتا دا ےکښیشولو په هغه روا د مغلو نه مغاوب شو (و ددے نه پی چه د مغلو ١و‏ خوارزم شاه :8 مینځه مرڅومره جلګونه اوشول ‏ په یو موقع هم د خوارزم شاه پڼے ټل نه شوه اودده نځه دا شوه چه په خپل وسيح سلطنت اکښے خوارزم شاه د پاره یوه ټوټه داے مرکه پا نةۀ شوه چه په هغ کښے دے دمغلو نه په امن پاة شوے وه - فر په وير بد عا ل کښے د یره ضر په یو ټاپه کښے پټ شو - او د ډیرغم او ئول له کبله کال نيا کښے دګننامئ او ے کسئ په هال ت کے مړ شو - وے د مد شاه زخُوارزم) خو جلال الدين د پلارنه بیی یو يل قسم اشان وو ده ځوانیړه شنهزاده د جنګزخان د استيكد برطلاف وو نه مبع کړل ‏ او د مقلو مقابله څروع کړه. هغه چه په کوم ښار ته اورسیدة نو د هخه عا په غلتو کښے به څٌ وش وخروش پید١کړو ‏ وے رر زر یه مخل با د هغه نبار ند تاوشوی وو دغه و به وه په د زی فوڅونو مو ته مقابله د هغاً د پاره گرانه وه - د کال بلاار د غزان 0065١.) ۹ په موسم کټے جلدل الدين د افغاشتان په علا قو کے په فوڅونو جبع کولوکئے ګیاوو ‏ په جِنګزخان د هغۀ د سرګرمو نه خپرشو نو د مخة په تعاق بکښے. شپيه زره وڅ سره راروان شو د چِنګزخان په لارکښے دکوه بابا په زغترئ کے د بامیان مساج او تاریچ ىښار واقع وو چه چنکیزخان بامیان ته راغ ئد وڅ يوه حصه د هلل الرن په اقب کښے (ولیږله-او په خپله ة دبامیان . فعاصره شروغ کړه ‏ دمخل وڅ او جلدل الرٍن مقا یله دپروان راوسئ جپل السراج ) په علاقه گښے راغله دغه وت دحل ل الدین په مرسته ډیر ىنپڼتانه قا یل هم اودریدلی وو د ترگواوپښتو دے مشتزګه فوڅو نو مغل فوڅځ ته فا شه ماة ورکړه ‏ یکن فا شهزاده غه رگ چه دنُکست په وغت کښے ځپل ان مدیرئات کړه وو دغه شان ئ دده فتعنه‌ستق فائٌه وا نه غستله ‏ او ډيرزرځکیز غان یو بل وځ د پښتنو قبائلو په مقابله کټے اولیږ لو او د پپښتنو امد اد ۀ د جلال الدين په لور بندکړو - په خپله یز خان د بامیان په یا صره کښے د ډيرے سطق نه کار واعنست او دمره حربه ئځ | ستعبال کړ یکن د هفصورتټو په همت او مقاو مت کین څه هرق نه را تلو - تردےه چه کي غان د ومره قهرواضت چه قسې 2 اوغوړ چه ترغوغ دا ښار تباه کړے نۀً وی اوخپ لکیپ پون دد غلقو دوو سیادي نه وی بېو ے تر هفه وغته په آرام او نه کړم ‏ د دے نه پس چنکیزخان د یو آلخرې مل هدایت اوکړو. او په خپله هم په عبله کنے شامل شو - په ده مىله کے د چګیزغان پو نسے سم اووژك شو او په دے خبره چگیيز خان نور هم قهر واحنست آعارد ډیرکشت وځون ته بپ په قا کے یو شحاف اوشو- او په دے ذربيه مغل فوڅونه په قا کښے ور دنته شول- د قاكک دنه چه مغل فوڅو توکوم لبو نه او کړل- د هغ تتمیل بیانول هم ډیرغو قناگ معلومیږۍ جاتونه ۀ (وسوزول - "ورو نه او سلونه 2 وران کړل. د ښار ټول استوګن واړۀ زاړۀ نزښځ 2 اووژل - او دخپل قسم پوره کولو په طرض چه د بنیادمو ه وښوسیلاب د هغه تز دېگرګاه او نأ رسد نو سالرو ئک هریو شيزة هلال کړو - او د وښو سیلاب څ تخ کیب اورسولو- په بامیان کے چه مغلوکوم ظلمو نه کړی وو . هغه د ومره زیات ووچه د مغلو په شان به رمموغلقو ته پرك هم رمم راغلو او دوی د بامیان ښار ته م. مو بیځ ُمِ دغم ښاراووے - د بامیان نه پی جِنٌکیرنان د جلدل الدين په تعا ٍ کښے دطزق په لور روان شو. 0065١.) ‏و‎ ‎1 ‏اط تب‎ ٢ . 8 په لا رکښے د جلال الدين نه شُکست عورده مغل هوځ هم د هغه سره يوعاےهشو. چنګیزخان د ديلو امداد د جلال الدين په لور ښک کړه وو نو د هخه 7 د پاره د افْما نستان په نمکه د مغلو سره مقابله‌ګرانه شوه له ناچا رے ورڅ جاد( ل این د پُل د رش زره فوځ سره د غرونو نه راښکته شو اوداباسیند غاړۍے ته ران دشغة دااراده وه چه په اباسیند پويه شی او د سلطان دهلی نه د مفلو برخلاف مت د حامصل کړی ‏ یکن هخه په دے ارا ده کښے کامیاب نۀ شو .که په مغل فوڅونه په ډیرےه تنٌدئ د هغۀ په تعاقَ بًکښے راروان وو او د هغ نه د ښے ورځ دمزل په فاصله وو به دے موقع جلدل الدن د سیند څخه اوولږ ‏ وےء د سيند په غاړه سغۀ ته دا معلومه شوه چه هخه کوم اه ته راعغل دے هلته سيند ډ رند وتز بښهری. او بفیر د پل ته په دومره تیزو ند اولوکښے پورےه وتلٌلران دی . داعاغ غاليَا چه د خو ئشسا لکړه په واوشاکپبو :. دغه وه چه هغه دچنګیرخان مقا ىز ته با راستون شو او د خپل جانښاز افتصر وڅ سره د رهم مفا و آخری مقایل ته تیار شو جلدل الدین په ډیر استقلال اول داحلم اوکړه- چه د سیند په غاړه هرڅومهکشۍئ چه موجودےه دی - هغه د اوسوزوے شی . په دے عرض چه د هغۀ د سپامیانو په زړولوکڼے د دنت ځیال پیدا نه شی - د دسےه نه يی دجګ د پاره هغه يوموزو ن عُلة خو ښکړو او د١۶‏ غوره اوگنله چه حم په دغه څل مغلو سره قطی او ری فيصله اوکړی ‏ ابتٌد ‎١‏ کښے مسلانان په ډیرت بهادرئ او جگیدال. او په مغل ګوڅ نوکنے ورننوتل ‏ په خپله جلال الدين دخپلو شتعب فوق دستو سره د چنګیزخائ په تلاشش کښے د مغل فوڅ په قلب ورلنوتږ وے دبده مرغه چلګي اغائ 2 او نه موندلو ‏ د یوساعت د پارھه داسے ښاره شوه په مسدانان بریا ی شول مخل فوڅو نه ټول منتشرشول ل لین دا د لوک چال وو لږږ ساعت پی مفل بیا رايوعَاة شول او په مسلباثانو-٤‏ خبله اوکړه 5 زخان خُن وق دسیق په ډږے رازدارئ کغے دامسلبانانو شا ته هم اوليږه ده ډول مسلبانان په مغفال فوڅونوکےگیرشول د نا امید ی' په دے عالت کښے جلال الِيئن بیا پۀ مغل فوځ يو زوروره ممله اوکړه ‏ لین په دے کوت ششکښے د هغة سره صرف اووۀ سوه عا ز پا2ّ شوی وو دغه وخت جلال الرن د نورے مقایل نه ا امیده شو نو مفۀ ښۀ په تسلئ خپله زعره اوويتله او خپله توره لینده او څو مُسْی ئ د ځان سره واضتل ‏ په اس سورشو او دیوشل . ۹ , . . ھ 7 فټه اوچت شونډپ ورهټ نه‌ے په ابا سیندکښے وراو دانګل ٠و‏ د اباسیند په څونړئ چپو: 0065١.) ۳ کښے وکډ شو و په لامیولامو بل ماړه ته اووتلو .او صلته 2 نه په آرام د اس نه ‌زن کوزکړو -اوځله جله څ د اچولو په غرض نبر ته ١و‏ وړو غه ځپگیزخان د ملا لال الدین د ژونه ی رفتارولو عم کپه وو - لکن هغه اوس د مغاو د طاقت نه بهرؤو ‏ مغل قوځ د حلدل الدئ آمری پا شوی فوڅونو سره په هک لیا وو دغه وخت جَكيز زځان هغه عا ته راغ دکوم شا نه چه عِلال الدِن په سیند کے دانګلی وو غه ساعت خوچگزهان گوته په غُل جلدل ادِئ ته په ميرانئ کتل ‏ اوبا 2 اقاپه دااووے « خوش نمیبه دےه هغه پلارجه د هغۀ څو څ 0-۳ زړوراو دلاور دی ‎٤‏ آکرڅه په دے موقع چگيز زځان غو دجادل الدين تَحربھ بیف اوکړو لي ان دا ظا دمره ده چه دچنکیز ځان دلانه د هغ وزل یقیی وو - څو ورڅ پس مغل قوڅونه د جلدل الدين په تعا ق پکښے په اباسیند پورے وتل . اود ملتان او لامور پورے ملا قه ة تاغت و ښاراح کړه ‏ وله جلدل الرینځ په لاس را نغلو ‏ جلدل لب کرچه د مغلو د مرګ نه ېڅ شو لین د هغة داقتدار وعلیت دوره غه شوی وه با هم هخه د من و سره په جنگون وئے لیا وو لین دغه وضت د هغة میت د يو داسے منگیالی او توریالی وو چه د هغ خپل وطن نه وی د ۱ سیند د غاړت داجنگ ذری جنګ وو - په په هغ کڼے خوارزی عسکرو د مغلو سره شدایده او په ډر استقلال او بهادرئ مقابله کړی وه وه ددے نه پس د تت نه واغل د يره ضر پورے د ټو لو ملکونو د مقاوست طاقت ختم شوے وو چنگیزخان غو د دل الدين په ښولوکښے کامیاب نه شو وےه مغة خپله غصه دغزئ په تباهوه سړه‌کړه - دغزئ ښارچه د ستطان عصود په زما نه کښے په » عروس البلا دم وو-او د تهذاب وتن وثقاافت اوعلومو فلو نو یولوځ مرکز وو په اول ځل دعلاوالدین جمان سوز د لاسه تباه شوے وو او په دویم ځل بیا د مگیزخان دلاسه تاه شو شاصی عمارات . مدرے کاروان سرایونه. عالی شان عبارتونه. ښګلی او ترو تازه باغونه. هڅه با تالا غا شو - ‎١‏ و د مسلبانان د تهذيب وثتافت دالوِة مرکز دچنگيزمان په هو نه لاسوو دغاورو په ډ يریو کښے بدال شو دا واقعات د سللللۀ وو په افغانستان او نرکستانکښے د تباهئ نه پچ جِکيز غا ن خپل وطن ته لاړو اود هخه ځا نه ےٌ بيا په چین حله اوکړه .او لته څّ خپل فتوعات مکىلکړل .١و‏ هم په دغه ملک کے په كلك کښے مړ شو په دے عرصه کښے جلدل الدين د خپل حُکومت د فغ کولو ډیر کوششونه اوکړل او دگرجستان او آذر بانعیان علاة ‎٤‏ د مغلو نه قم کړے وِے هغه په خپلو 0065١.) ۳م کوششون وک ےکامیاب نه شو او د افغانستان علدة د لش لل پورےه د هک یزغان « اولاه په قضه کښے وے ‏ جلال الدئ په ماي کښے د یوکره د لاسه اووژيه شو - اود هغة په میک د خُوا رزمیا نو د سلطنت ځاتبه | اوشوه - د چنګيزغان اود هغة د اولاد د استیاد دوره د ټولو اسلا ى ملکونو او افغاستان د پاره د تاهئ او بریادئ دوره وه په ده لنډه ګنډه دوره کټے ښارونه وران شول د تهذ یپ و دن آثار ورک شول ‏ په لکو نو غلق اووژه شول- او ټولو اسلای ملکونو ته یو ددے نُقتصان اورسید په د همغ تلداق پیا ناممکنه وه- په دےه جلٌکو نو کښے مغلو په مسلمانانو دو مره طلبونه کړی وو چه د هغ خو ړی تفصیلات بیا نول هم ډیرغوفناک معلومږ ی- داداسے هلکونه وو چه په د كهکټےږ د نفرت او دغه د شئؤ نه بغرببلیاقو تل عام شوے وو اومقصد ئځ صىرف د بنیاد مو تباه کول وو. دے قتل عام داسلائ ملکونو پر رونق اوآباد ښارونه دخاورواو ملبو ډیرا لو نه کړی وو د دے 'فتل عام نه نه چه کوم خلق په انثناق سره.یح شوی وو. هځوی په رو حاق طور د ومره زی شوى او : ِ. 5 . 8 . 5 يه - . مقلوب ىشوی وو چه د پټيدو نه بغير ثور هځ کار نه وو پاة شوے - په هفوی ويرے او ناامیډدی؛ دومره غليهکړی وه په هغه به د دے وران شوو ښارونو مُگنډ والو په پرنیښولو اما ده نۀً وو-او اکثر به د هغه ړانگانو لیوانو وراک کیدل ‏ کوم هه به د خوراکف په تالا شکښے دے ګنډ والو ته راتلل ‏ چنکیزخان دا هک مکړے وو چه کوم ارونۀ هغۀ وران کړی د ق په عِغ کښے د بیا انسانان یاد نه مثۍ ‏ دغه وجه ده چه هغه ښارونه چه د ګيز دحل نه اول د تهذ یب و تمدان ‎١‏ وعلومواو فنونو مرکرونه وو. ددے نه پی په د ے مزکه د هغه شارونو نښے نُبْاأۀ د داغونو ډول پاة وه .دا ومشی غانه بدوش د رممې دلفنظ نه اشنا وو او په حقيقتکښے دمسلبانانو د پاره دحا یوقتهر وو د چُکيزخان نه پی ماورالنهر؛ بدضشان او دافغانتان علا و د چکيز ان د دویم ځوی . چِغتان » په برخه کښے رسيدےه وے - وے داسے معاومیږی څه دا ملک د دوی په غیال کښے نابوده اوه ښے به توښے وو نو په دے وجه ة په دے ملک د قیضے ساتلو یا دغه سفت انتظاق قوائینو باری کولو په لور توجه او نه کړه - سوا ددے نه چه دغور پۀ علاگهکښے د وی ډیر مغقل هوقیان آنا د کړل- دامغل آاد کار نئ ورڅ په هزاره قام مشهور دی اوددوی ددے ناه په وجه دغورعلا قة ته ه هزاره جات د وئپل شی 0065١.) م٢٣‎ په کو مو ورڅوکښے په د غُلام غاند ان په سلله کښے سلطان ناهبرالدين مود د هند یاچااو بلین د هغۀٌ وز بر وو په د غه زمانهکښے دچغتائْ مغلو حيل په لاهوراو په پثېاب باند ك چاری وے د دے حبلو دمداعت دپاره هندی باچٍا شیرغان نوڅ د جاب کورزمقررکړو. شيرخان يوږير توریا 2 او پاهبته اسان وو. دے توریا نان نه صرف د مغلو د هبلو مؤْنزمدافعت او و که دا فغانستان په مزکه هم ورننو تو او غرذ 2 فت کړو ‏ او قريٌا څلويښت ؛اله پی 2 لته بیااسلاق خطبه اولوستله ‏ او د کابل عاد ق ے دغزئ سلطنت سره اوګنډے - وله داسے معلومیږی په د ىشیرغان د هک نه لپی دا غلا ة بیا د هندی سلطنت نه حدا شوے ‏ او د مغلو هبل بیاپه هند شروع شو ے - 0065١.) م٣٣‎ دکر تکورنئ په کومو ورځ وکنے چه په هندکښے سلحان ناصرالدين مود ځُکمران وو په دغه ورخٌوکښے په طرق افغانستان ے د پښتنو د یو نوی کورنئ باد شاصی په هرا ت کښے قاسه شوه دده سلسل باق شیس الد نس کرت نومیدة .په په کال سب سل د کښے د چگ وزغا د استیله نه وروستوة په هرا تکښے خپل اقتد ار قا کړو - اوخپل کان ته د «ملګ. خطاب اوټاکلو ‏ داغاندائ هم د غورد پایتنو د شاه کورنئ هم نسل وو اعتبال لری چه د مغلو بادشاه به دغور دے پښتون سرىار ته دافغاشتان د دے هوے انَيٌار وره وی د دے کورنئ حکومت په افغانستا نکښے د مڅګكه نه د سلتا پورے قاشې وو - د ينګزغان دت باهئ نه پس ددے کورنئ یادشاهانو په ملک کښے یو با قاعده او منظې کومت قا کړو- اوعلم وادب ‎١‏ قیارت اوصنعت وحرفت ته تو به اوکړه ‏ د دځ سلسط دویم باچا کن الدین او درم فغرالدين نو ميدة - تر دے وغته رسشلع پورے دا باپایان د مفلو زبراقتداراو د عغوی بامِگزاروو. و2 د دے سليل غلورم بادشاه غیاث الدين کرت د مغلو د اکتدار نه آزادي حاصله کړه او ددے نه لی د ده ساسط نور یاچایان که دوم نمي الدرن. ملک عا فظ او معزالدین حسن 7زاه اوخو د فتاره وو - معزالدین حمسئ ر 2۳ 81ه) په ددے سليیل اووم باچا وو- د نوی برم او اتد ارخاوند وو ددۀ په زمانهکښے د فایس دمغلو طاقت لغ په زوال وو - دغه وجه وه چه معزالدين دمغاب . پوری علا قه اونوله ‏ د دۀ په زمانه کښے بارت هم په ترفئ وو . دا باچا دعلې وفضل ھم لو پالوک اومرستیال وو- د ر۲) الو دحکومت نه پی په لش کنے وفات شو اودده په ما نیاث الدئ بیرعلى قنت ذخين شو - دغیاث الدین په زمانه کښے تټمورلنګ دخپلو قتومات و آغار اوکړو ‏ په دے سلسلدُکنے ځ پل یواست اد هرات ته هم رااولږ لو اومطالیه څ اوگړه چه د هرات هکومت د په راصلاح د یمو رافتدارته تسل ین غیاث الدين دټمور دے خواصش مئلو ته یار نٌ شو او د دے نت ېه دا شوه چه تبور په ىر - حمله اوکړه او مک غياث الدین دخپلوغامنو سره د تیمور په لاس کے بلدیوان اود هغة په کم اووز د شو. رلم او دغه شائ دکوت کورنئ ختىه شوه او په افغاشت ان کښے د تټموراقتد ار قا شو - 0065١.) ۳۵ دتيمورافتدار تيمورچه په گوډ تيمورهم مشهور دغه په ترګی قیائیلو د برلاس قبيل ديه سرداره او په کال للتشللداکپے پهکیش نو کلى په د سرقند جلوب ته واقع دے زيږښساه وو- په ترکئ ژبه کنے د تيمورمعئ » فولاد » ده د وړ وکوالی نه په مښتيو او تړيکو عادت شوے وو دغه وچه وه چه صځ ورت هران نۀ ښکاريدل ‏ په يو کگړ هکے په پښه خوږ شوےه اودهغش نه لږ شا نگوډ شوث وو د چِغتانْ مغلو نه ے ‎١‏ قند ار ترس هکړو او چه ځان-٤‏ ښه مضبوطکړه ‏ لؤ په مرکزی ايشياکتے يوعْطيم سلطنت تشکی لکړو د به سلطنت مز سمرتتل وو -د دےه نه پی ۀ ۀ په لښک رکش ګوة پورےکړے ‏ مور د مورد طرقف نه دچنگزغان 0 ل او د هغةً په شان ډير ر صامپ تنظِيم؛ ضابطء زړور: او د غیرمعمولی فؤت ارادئ؟ٌ ځاوند وو - په خونونو بے دیک لښغان ن هکم نه وو او په مکرو فریب او چالاکئ؛ کښے د چنګزخان نه هم دو هوت د پاسه وو خو وشاټوے علحة 2 او ښوه او د ګ ‎۱٣‏ -2: په مي مين کښے هرات سيستار ن اوه فتّ هکړل او با ے2 سفه څه اوکړل چه ددۀ نه وړاند ه چگیزغان عم نه ووکړی پمهی په پښتنو قِبَابُلو ء په غرئيزو مین وکښے حم شرو عکړے اود دوی دا علا څ ځ اولول او دوی مل لځان ته ایل کړل ‏ اوکوم وغت چه هنۀ په هند وستان هبل هکوله ملد نو د هغة عراول فوځُونه په پښلنو قبائیلو مشتىل وو داېښتانۀ قبائل د خپلومشرانو مک سریني » ملک خصر سړواق. ماک بهاءالدين نیادډی اومګک یوسف سروا په سرکرکرم کڼی دتیمور ملګری وو په دغه زمانه کے په هندوستا نۍکښے د تفاق خاندان کومت وو- وله دګیروز شاه نه پی په د کورنئ کین د زوال لښغ نښا څوګندت شوے وے. د مور دحل په ورخ وکښدد هلی په تخت لسود تخلق مکران وو تیسور دخپل وځ يو حصه دخپل نسی پیر ىد په ماعئ کښے سنده ته اوليږ له - پار ېد د ۷ ثليے » ملتان .هیىال پو بنیز هله" غ فته کړے-او با د تیمور د راتلو پورے اټال شو د قوځ به حصه ته 0065١.) 0 په ښ لکا نکښ وامْستة ‏ اه ودغزق : سوب په لار - 9 هکوټ »نه رااووت - به اباسن پوره ونو - اود ښټهنډے په مقام دخپل نسی پر معمد سره يوځا شو او بیا ددے چا نۀ د د هلى په لور ا کو چیدلو ‏ لسود تفلق د تیمورڅة معبولی شان مقابله اوکړه . و2 خو ند او نه کړو -۱و عرات ته اوتښتیدٌ ټمور په دهلی ورللوتو- په دهلی گے د لورد سپاهیانو او دښار 8 َ‫ 4 د علقو په څه خبپه تکراراو شو په ده وجه تيمور د تل عام حُکم اوکړو ‏ درت ورځه او درے شے په ښارکښے قتل عام جاری وو - لو د ویو رودونه بھیدال حساه غلق : - -- - تّ وو د تیمور د سپاعیانو په نورو قطرےه قطرے شول ‏ او د دهلی ښار تالا والا شو خر په ډیره مشکله دا قتل عام ند شو مور په د هل ىکښے دوه هفت پاة شو په دے ورئوکنے ۀ ټول ښار جار وًکړو-؛ و بيا د طن په لور روان شو د ند وستان په مهم کنے مور پکلس میاشتے ټر هړكت د مور د مل په وشت کې د ملتان او لا صور ېه عادقوکښے ډیر پښتانة یاافتصوص نیازی او لودې قَبَائُل آباد وو ده غلقو د تټبور د سی سره شد يد منکونه کړی وو. ين دملتان خاگم سید مُضرغان د پیر همد مرستنه کړي ده او د هف اطاعت څ مڼه وو دغه وجه وه چه مور په خِىل وا ئۍکے سيد حُضر خان د خپُل طرف نه دملان او لاهورحاکم مقر رکړو - ىور په کال مه مګګله کش په دغه وخت هغه د چین د فتوماتو په تگل کټے روان شوے وو د له انٌواره مارک و وفات شو . دغه وخت د عڅۀه ىراو یا کاله وو ور کر چه مذهبٌا مسلمان وو لکن د مذاهب سره ه څه غاص دپ سي سی ته لرله ‏ ډرب حم او سفاک وو - په هلاکت او تباهئ کنے د جَِز غان نه څۀ کم 'نۀ وو د صند وستان د حمل په وخت کښے چه دعلى ته نزدو شو نویوک قيدیان 2 چه دۀ په فتلفو مٌکونوکېی ټول ود اووژل هډ رے عبادت خا څ ورا کړے ‏ عالبان 2 اووژل ‏ مور دا هله ارله په سرقند م چه ددۀ دارالنلانه وه | بد ه ‏ او د دے رزو په کيل کښے څ د هر خا غ صنعتګران ‎١‏ مصاران . د مو سيق ماهران او تر دور هران په سبرقند کپے جمع کړی وو مور د دیا په لويوفامانوکے مسابیږی - د هغة سلطنت د دهلی نه تردمشقه اود جرآرال نه تر غلبۍ فارس پورےه خور وو- د سیاست تنغلیم او دجګکونو په فن کنے سارے نه اولو- ددۀ په مرگ داوسیع سلطنت د دة په اولادکښے اوويشل شو 0065١.) ورو شاهرحج مر زا ۹ ه ټمور د یګ نه پی د هغه خُوے شاه رڅ مرزا د هغه جاذشین شو - د پلار په ژو ند کے دےه دخراسانکورزوو د عرات تهذاب و دن په دة ډیا ة کړت وو- د ۀ دخپل سلطنت مرک هم هرات او الو .او په سمر قند کښے ځل وی الغ بک مرزاچه يوعالم فاشل او په علم هيت کنے لوغ ما هر وو هکم مقررکړو. شاهرخ طبَکا امن پسند اود جکودو نه متنفروو - د دۀ په زمانه کښے په‌ملګ کټ امن و ۰ امان وو - دځپلو نه مصامبينو غصوصًا د خيل بک ے کو عرشاد په تلقين او مشوره - 7 - شاهرځ ترڅه حده د هغة ټاهِيُو تلداق اوکړه کوع چه د ده د پلار په وح تکښے شوے وے- دا با يوعادل »کو کاراودعلم وعرفائ سره مینه لرو نک وو علما فَضَل پرٌګران وو د ده په زمانه کښس دمنتموسیقئ. معبارۍ' او نقاشئ لو لو ماهرزن ې اوه شاهرخ په خپله هم په خپله زمانه کښے د موسیقئ يو لوغ ماهروو . دے باچا درے‌غلویښت کاله حکومت اوکړه او په سمل کښے وفات شو- د تیمو د دکورنئ وروست مقتد باپا سلطان ين بايقراو دت ددۀ پلارغیاث ادن منصور نومید- په د باالقرا کو ة د عمر شيغ شسے او د ته مورکړهوے وو.سلطان حيين په حرات کښے زیږيد ل او د هغه الغ بک مرزا په تربیتکنے لو ة شوث وو وم چه د شاهرڅ خو اود علم میت یولوه عا ىعر وؤ . دے بار بشاه دځپل نومیالی وزیړ . علی شر دذائ په لقن د علم وعرفان په لاره کگښے ډیر خدمتونه کړی دی د دۀ زمانه د علم وعرفان اوصنفت ومرقت د ترفئ زمانه وه خطاطل .رسائ. نقاشی او شاعری او داے نورفنون لطیفه په پرځ تٌګ روان وو- د فارسئ ژبه مشهور شاعر او صو ق مولانئا عبد الرجان تورالدين چای په دغه زمانه کے ژوندے وو -اودضل زماغ مشهو ر فنګار بهزآد هم دغه وخت ژونده وو یهزاد په هرا تکښے په کال ( 4۰ کښے زيريال وو او د سلطانزمن بايقراو په زمانهکښے -ة په هرا ت کېے د لقش ونار او خظاطِي یوه کیټ یی قا کړی وه. چه په هغ کے به د هخه زما ا لوۀ لو ۀ فګاران دخپل خپل فن په تی لکښ یا وو- د سلطا بایقراه په زمانه کے دتیمور په ټوکښے مرزا الغ ټګ دغزق او کابل په علك قه ران وو دامیرزا الغ بیګ د عرشخ مرزا ورور او د بایرترۀ وو سلطان مسيئ د (۳۵)اله کومت نه پي په کال ۹۷ سلاڅ کر .د باده غیس پۀ مقام وفات او په هرآات گے ښهے شو د ده نه پی د تیموریانو سلطنت د شیبانياتو د حنلو په نج هکے سقوط اومو تا - 1 د . 0065١.) ووا دکابل مرزا الغ بک هم په عال سه کښے مړشو ‏ او ددۀ په مک په دے علاقه کے شرونه فسادوته پورته شول - او د سګ شا پورےه د تت غو دعویداران پیدا شول ‏ وله هم په دغه کال بابر په کابل قیشه اوکړه او دغه شان يواع دا نه چه په افغاستا نک دتټموری ځاند ان حکومت قَاسُّ پا شو بلکه په هندوستان کټے هم قائم شو دا ضيرود فکروړ ده چه دچنکیرغان دعمل رسلئك ته واخل د باېرد فھ کابل رلم پو به زمانه بلکه د دے نه څه زمانه وروستو هم په افغانستا نکے د پښتنو تارمخ په تر وک پټ ده په د ے اوږده نمانهکښے چه تقريَّا په درے سوه کاله مشتبله ده د پښتتو قبائلو د نومونو ء د دويء د ژوند ژواګ اوت په باب کیلے هپڅ معلومات په لاس نه راچ او په حقيقت کښے د پڼتنو « تاريخ دارمانه د هند وستان سره تعاق لری ‏ په دے اوږده زما ته کښے چه په افغانستان کے د مغلو د خبلو په وجه د طوائف الملوکئ او بلپاگردئکیفیت قا مه وو په هند کښے پښتلو دومره سیاسی ١قتدارحاص‏ لک وو په د هند وستان په تٌنت د دوئ د پونه زیاتو خاندانونو بااقتداره هکومتونه قا کړی وو او چ هکوم وت بابرګابل ض کړو ‏ دغه وخت هم په هندکنے د پښتنو یو مقتدر سلطت قامُ وو چه آلغار هّ د بابره پیدا مق ته غه بِغئوس کاله اسو شوے وو او هم دغه سلطنت وروستود بابره لاسه سقوط اومونده ‏ په دے و به موښ ته دپڼښتٌلو د سبیاسی تزقَئ د د تدش او ټون د پاره یوځل یا دافغانتان نه د هند په لور تو ج هگرزو ل ضرورۍ دی دلته به صرف د ومره دوا لاق وی چه په دے اوړ ده عرصه کښے دافغاستان څه بیل تاریخ نشعه - او نۀ په هخه زمانه کښے داوطن په دے نامه مشهور وو البته د | درست ده چه په دےك زمانه کښے د موجوده افغاستان د يو نیم ښار مثلً د هھهرات د تزکئ حالات محلوم دی- دا ښار نت صرف د کر تگورنو؛ په زمان هکے ددوئ د حکومث مرکز وو بکه دتمور د اولاد په زما نه‌کڼے هم د خراسان دګدئ ځاغ وو-او یواځ دلویو لویو مدرسواو شا هی صبارتو تو او زيارتو نو په وجه مشهور ‏ وو. که د هخه مات د مالانو فَاصْلدنو ء فلسئیانو او فنکاران هې یو مرکز وو وے ترکومه په دملک د مچوی حلاتو یاد پښتنو قبائلو تعلخ ده ددے په حقله هغ معلومات په لدی نۀ نی راتل- البته د بابرد وغت نه رسګنڅلۀ) پی د پښتنو مړ تار خ با ژوندے کېږی ‏ لگه په ویاندے مو ويل دی د چُگُزغان نه پی د هغه داولاد په زمائ اکښے د غوری پښنن کر تکورنئ په هرا تکے د مغلو زب اقنداريوحکومت قم کپے ده چه وروستو 0065١.) نس دمغلو د آقتدار نه ان آزا دکپت وو- لین د دےك حکومت د اقتدار دانزه هدوده ' وه. او د مک په يلتلنو عصوکښے با ها گړدی وه اومغلو به په هرلوری تافتونه او یرغلو نه کوا ِ. اومک به څک تالا کولو - په حقيقت کے په افغانستان کپ دا زمانه د مغلو او نښتدو ترمظه دیو اوږ د اوطويل آميزش زمانه وه. د دے دواړو قامونو ترمیعته دا آوزش د بابر په وغت کے هم جاری وو او د ده نه پی هم داتلے صدی زم) ترآغاز پورے په څه نه څه شگل کښے موجود وو ول ددےه نه پی پښتنو په خُل ملگک؟ لښے د مغلو د سیامی اکتدار نه مان آزاد کړو او د خپل حکومت په تشگی لکښ کامیاب شول. دا مقیقت په پښتانةۀ قبَامُل څه رګ په موجوده زمانه کښے د افغانستان په فتلموعلاکو کے ‎٣‏ باد دی- دغه شان دڅگو هان په زمانه کښنے حم با د وو اودچٍکزغان د زماغ نه به وړاندهک هم په دغه مزکه استوګن وو- دکرت کورنئ په عهد کومت کښے د تلو او مغلو ترمینینه دم مقای جکو نوعحال معلومیږی. په دےه قم مگونو کښے د یوجګ په د سا تسورغر- دجگ په نامه مشهوردےه حال موز ته د پټ غزاغ په شهارت معلوم رے -دا. جنک د غلې پښتتو اومظو تمه ' شوی وو نو دمرکله په د ملگ په يوهصه کنے دمغلو وغل پښتتو 7 مښځه په د یارلسمه دی کښے هنګ نۀ کيال. نوموښ داقیاس کو له شو چه په دغه زمان کټ به دافغاشتان نور قابُل که په مشا لکښے ابدالی پڼتانة هم ددے وضعیت سره هرو وو- وے د بداه مرغه د نورو نپښثنو په هقله هڅ معلومات په لای نۀ راج - د سورغر دا جنک اکرچه په ظاصره کښے دمعبولی فوعيت جنک دت - وےه زما په خیا لکټے په یوڅو وجوهات ډیراهىیت لری .د ده داهمیت يو وجه دا ده په ددےد هد غلی قبائٌلو د استوکے علا قه معلومیږی ‏ اې قبائل چه نن ورځ پ هکومه مدتاب استوشّ دی - په دیارلسیبه هصندئ کټے بعنی دچ پزهان د اولاد په زمانه کښے هم په دے عنلدقو کښے مته وو. او د دےه نه په وړاند يئ زمانه‌کنے هم ۸ ددےه جک داهبیت دوپه وڅه دا ده په د دے خلک نه‌ مون ته د هند وستان د شابیان د اصل نسل او وه په حقله هم رهنباق هاصلیدت شی هند وستان غلچیان هم په د غه زمانه کڼښے يدن د چِگِزمان د تماجاتو په دوران کئے دافغاستان نه هئ ته تل وو- دد دے هند وستاق غلبیانو د اصل شل او ژے په مقله دعالبانو ترمیاځه اغتلدف دے ‏ ځض دوی ضلّ تر کي ١و‏ دځینو په غیا ل کښے دوی د افغانستان د غا يیائلو هم تسل .وروڼه تربوران اوعزیزان دی دااظاً مره ده په دافغاستان غلیان يښتانة اول 0065١.) ٣٣ ژبه پښتو وه نوا قیاي یقين ته ډیرنزدو معلومیږی چه د هند وستان داخځلیان به هم هغه خلق ووکوم چه په افنانتانکيے د غاپیائو په نامه مشهوروو ‏ اود دو مورنئ ژبه به پښتو وه - اګرچه د ترکاڼو سره د نزو اوژورتعلق ق په وجه به 2 تری ژبه هم خپله کړی ‏ د سور غر په مِنگکښے د غاميا نو مشر هو بابا وو په د باروکو څپ د تولرسبےۍ او د غایی باباکړو سے وو او د پټ غزا-دذ په سثهادت په ال سلئله کيے زنږيدے وو دغه وفت دکرت په کورنئ کښے اول شسی الدين کبران وو په ددےه کورنئ وړو باپا اود سلګك نه د سک پویه ۀ په هرا ت کښے حګوم تًکړے وو - د پټے غزاۀ د روایت مطاىق هوګ بایاچه او شو تو په نرک د قام مشرشو په دغه زمانه کے به مغلو د ارغندا ؤو به غاړه لوټ کاوو .اتفر؛اولن او قلات په ۀ تالاکول د مغلو دا تاختونه موک بایا برداشت نۀ کړه شول ‏ نوچل قبالےه راعتوئي کړل .او په وو غه د مغلو سره حک اوکړو ‏ په جنګ کښے پښتانةُ امیاب او ډیرمقل اوورْ شول ‏ ددے جنګ نه علاوه د مغلو او لپښتنو ترمشه نورجکونه هم د هوک بابا په سرکردګئه کنے شوی دې دا کو نه د هوک بابا نه پی د هغ ځو ی ملک یار بابا ته په میراث کے باة شول ‏ او شاید په د هغ نه پس به هم کیدل - هونګ پاپا په ءال سنګکه کي دنهه اویا کالو په عىرکښ وفات شو - د سور طرپه جګکښے به موګ بابا دا سسندره و يله او پل شاه دی به غ جګک ته پارول - په سور غر بل راته نن اوردے وگړیه جوړ راىته پیغفور دسته په کلی کو رباندے مغل رسځغ هم په غزق هم په بل اوغ تلو نګکړۍ دا مو وارمه مغل راغل په تلوار دے په پښتوغواکښے ‏ ناتاردےه پو کل یکور باندے مغل راغ له اتفر. د قلدت جنوب مشرق ته یو مقام ده چه د هوکو او توخياتو مسکن اوځلو م مرکز ده له اوللن- د موموده شاه جری په قطب يومقام وو په د لوا یو ایادیو لت تڼاغ څ تزاوسه مومږ دے دی" سورغو داولان او شاه جری تَمئّه د قطب په لورد ډوغر نوم به - ګه دیل ميع مرا د ها شړد مطبوط ؛ دلا ور- مغ کې غنستلیو را سیو مِ تورےه تیره غشی د ملا شئ ځلىو په غشو کړئۍ واروته وروپاندکړۍ: خپل ټترونه زمادځلبو ويئذے بهيږ ی کله د میری نغلی او تر هپږی پښتتو هلئ په غره جنک دے 0065١.) ۳ په نګ د واړه پښتو هوا شۍئ پر کلی کور باندے مفل راغ دکرو تورو ګداروننه پرکلی کور یاندے مغل راږے مزکه اوغرونه پرے سر کیږی په کور باندے مغل راغ سور غر په وِيْو د دوی رنګك کُهال دتوب ته دنګ ده پر کل ىکور یاندك مفل راغ دو په نګ ځانون مین کړۍه هشن ه‌غضتومو پپيله‌کړ د پښتون خُوا مښک سا ته نړئ پر کل کور ياښدے مغل را -غ دکندهارجنوب مشرق ته د یو وسیع علاڅ ډوم دے- چه آخزۍ پوله دګوه سلييان او بلومپتان تعه رسید ل ده- د ارغستان منطقه » د قلات ځنوي علاقه او دکوژګ غر لبے د ککړه د علا 8 یوه خحصه په کے هم شَامط دې - له ميري ‏ ے رغ - دميرځ خع په محنا د د شمن اوس داکله داستصال نه وتلی ده. ميرق دسشينئ په منئ خو شيال نټگ هم استعمال کړی ده - ےء : چه د ستزګوه تقوعاسرمصري ده ته مهال -وخت -موقع - په نا سقه ےه ښول پادسافث دک که دا لفظ د پتوانو مشاعوانو په کلام کنبې موند له شی - په معؤ! د د مشن که د ملک یار برىتین په ده ش رک » تورے يه کړۍ دشمن مو رے کړیه - یا د ار تمږلودی دا مجرغه ځ د زما د بښښه هسے لو راکړے د عبد الفادرغان خيک هم دا لفظ استحا لکړے ده ےه خو عارف د چا په ښو شٌُكرگن ار وی د يگښوپتتو په لهج هکے نن ورځ هم استمالیرږي - پئیل- پيرل - رېه مزیکښے دکه دامیل) - نه پهوبدو د دنشنه‌لری لل 0065١.) ٢ پښتانة په هن دک دځایِيانو سياسی عيُج په هنا وستان گښے د مصلبانانو د حُکومت زما نه په دوو مصوکئے ویشل شی اوله دوره د حمداغوري دوفات .ګل نه شروع کیږی . دغه وخت په هندکښے قطب الدِین ايیک د یو نوی سلسل رثاند ان غادمان ) بنیا د کو د دا دوره په لل کښے غتبه شوه. په دغه کال بابر په هند عهبله اوکړه- او دابرا هیم لودی ته 3 د هند سلطتح اوګټلو ‏ دوببه د وره د سللڅا نه شروع شوی او په شم کښے غه شوی ده دغه وشت انګریز؛ نو په هند قبضه اوکړه ‏ او مغل حُکومت سقوط اوموند ‏ دمسلبائانو د سلفئت اوله دوره د سلطنت افاغته ( د بښتتو سلطىت ) په نامه او دویيه دوره دسلطنت مغلیه په نامه مشهور»ه ده په او له دوره کښے #کرچه دڅاې او لودې ځاندائونو نه علاوه نو رککمران خاندانونه دلسل په اغا ټک یا تلو ط الئسل ترک وو لین د سسود غزنوی اومدغلی پرله پ ىلو پښتانة د هند سره ډیربدکړی وو- د قطب الدين ایک فیا اوقدردانئ دپښتنو موميل نورے هم زيلة کړے ‏ او دوئ ته د خپلو ارمانونو پوره کولو د پاره یو لو میدان په لاس ورغلو چنانچه دخاند ان غلامان اکثر فوڅونه هم په پښتنومشتل ووا و ددث نه پی په دے اوږده د وره کښے د ځُکمران ځاندان رخواکه هخه نپښتون وواوکه ترک ) هوق طلاقت په پښتنو منحعصر وو او د سلطنث د سرمداتو د حفاظت ذمه واری دوی ته ور په غاړه وه- دغه وجه وه چه د ده فو طاقت په مرسته وروستودپتنو د یو نه زیاتو خاند انونو د دصلی په قنت قبضه اوکړه . اد د یو مقتدر سلطنت په تنگیلکے سامیاب شول ‏ په دے بنا دغ دور ته د پپښتنو د سلطلئت دور ويل نۀ غلط دی او نه نامناىیه په هند کے د قطب الدین ایک له خوا د یو نوی سلطنت دت کیل په وجه د دافغانسٌا ملق څه موه د پا ره د هند نه ١و‏ شلیدو - او د دپښتنو د طاقٌت مرک هند ته منتقل شو . کر په په مي حيثیت د پادظاه د قطب الدِن !ییک زمانه ډیره لنډه وه نک په ده لږه 0065١.) ۴وو موده کښے هم د دۀ د قدار دانئه په وچه به شباره نپبتانةۀ رخلے وافغان) د سلطنت په فو کو لوک شامل شهل ‏ او دوی دیوعلیې داو طلبه فو طاقت حيثیت حاصل کړو. قطب الدين ایک یو ډیر فیا »ردان او د لوة زرۀ فاوند وو ددهُ داععلیت یاد کار د هب مینار په شُل کنے ده لی نه د اتو نهو میلو په فاصله تراوسه موجود ده د دے مينار د تعيب رآغاز قطب الدين ايب ګکړے وو او ګیل-ة سلطان الثشقی اوکړو ‏ چه د ة طب الدين نه پې په غاندان غلامان کښے یو لوغ مقتد رسلطان وغو - د قُطب الدين ځاند ان په منداکښے د لل پورے حُکمران وو- او د دے نه پی د اوتدار وا د غا ځاندان لاس ته ورغله- د غز نی او غوری باد شا ھانو فتوحات په تر غلدما تو او نپېټنو رغلے واففان )ْو موقوق وو وے د دے دواړو فرقو رترې غلامان او دا طابه پښتانهً ګفوځیان) په جذبانو خوا مسا تو ن هنیت او د سدطنت په باب کټي د د وئ فراتٌضوکښے نا یان فرق وو تو به د بادشاه » زر پيرو دی ‎٠‏ غلامان وو. د دوئ قربیت او پرورش به د با دشاه په لگرانئ کښ ےکیدو ‏ دوی به د بادشاه ذاق سافظ و څگڼل شو- او دوی به سم مپل مان صرف د باسئاه د وړاندے ذمه وارکنلو ‏ د دوه وفاداری او جانڅاری به د بادشاه د ذات سره وابسته وه . دا ترک علامان به د باقاعده نثطواه عحقدار هم نۀ شو کتلے -اگرچه هرعقلند بادغاه په داضروریگڼله په د هفه ذاق او عفاظن وځ د په هر لحاظ اسوده او مطِن وی د غوری په غخصو صیت سره د تر غلامانو د اخستلو اوو ته د تزبیت ورکولو سره ډیرمیته لرله ‏ دغه وجه وه چه د هخه په پرورده غلدمانو کښے د قطب اله‌ین یک غوندے څّے قابل افراه پیدا شول ‏ چه د بادشامئ؛ تخت ته اورسیدل ‏ او دګېید غوری پیش نظرمقصد ‏ تر سرکړه- وے د ډیرو صفتو نو باوبود په دے ترک غلامانوکڼے غټ نتص دا ووچه کوم وخت به د دوئ مانېى ربادشاه) وفات شو نو ددوئ د و فا دارئ مرکړ به هم چځايه نطو - او داقتدار دحصول په عرض به دوی په خپلوکښے او ئښتل - او په دےکښے په دو گرم هې نه وو ځکه چه د رواج مطابق به دوی ټول د بادشاه د غلامئ په لړ کښے د يوحیثیت غاوندان وو او د بادشاه به وفا دار او جانثاروو - لین د باچا په وفات کید و به دوئ په خپلوکئے کئے د یوکس اکتد ار ته تر هغه وغته غاړه نه کيښو دله ‏ ترڅوچه به په دوئ کښے څوک دغیر معىولی تُضميّت سړے پیدا نۀ شو- دغه وفت په ده 0065١.) م٢٣‎ سړی دخپلو امشیازی خصومیاتو په وبه په دوی اقتد ار ماصلکړو ‏ اوځان له به 2 دخپلو مرستیالو يوه ډله پيداکړه اودهڅ په کومک به‌اے په خپلو و ائوروسیالانو اقتدار اوموند اوخل ځان به څ داقتد اراعل مالک اوګرځولو دغه وخت په دے سړی هخه کسان په د چا نه به څّ خطره کيد له د خپ لارے نه لرے کړل ‏ دغه رلګ بةۀ د بادشاه به وفات او د نوي بادشاه په تت نش ښکیدو د قتل وغو رزئ جاری وو.اه په د وجه به د دوئ' تنظیم او اتما دکیزو رے کیدو ‏ لین په غادف د ری علامانو . بپیتنو رغاچ وافغان ) به د یو غاص سړی یا دسړو سره څه خاص ژور تعلقات ١و‏ و فاداري نۀ لرله - یئ د دوئ د و فادارئ مرکزبه یو خاص ذات نه وو بلگه دو ی6 به د داو طلیه او مهم پسنده وچ عنمر په حیثیت دهر هخه چا په ماتعق کنے ج ګکولو چاچه به دوی ته تنخواه ورکوله شوه او یا به 2 دلوټ تالدن او غُنیست موقع ورله پيداکوِه شوے ‏ سره د دےت داغلق د خپلو قبائای غصو صیاتو اه روایاتو په وجۀ د ترک غلا مانو نه څه کم خطرناک ھم نۀ وو او د تثقواه دارو فوځیان په ۸ حيٌیت به د زیات اهبیت خاوندان وو .او په دے وڅه به ددوئ د اعځاد او وفادارئ د عصول ضرورت زا تاګټل شو د دے خلتو وفاداری به دخپل خبل قِي د مشر سره وايته وه دغه وبه وه چه د یو بادشاه په مرک به د دو تنظیم ' د تی غلدمانو په شان نه ابتر کیدو ‏ بلکه ددوق داتنظیم په دور رسو او طاقتور بنیادونو قاش وو او ددے جوه‌وو چه د خپلو حريفانو رتری غلامانو)په مقابله کښے په خپل مي کښے ترمودو مودو اتمادواتفاق برقراراوساق ‏ ول ددے باوجودکه یولور ته د ترک غلاماتو ډله یهو چوڼ کړی او نبا وړه ډ له وه- اه په بل لور د خاجیانواو پښتنو شيير د دوی په مقابله کښے ډیر زيات وو بیا هم د رباست دنقطه ناه به ددوې ْظيمٍ هر باقاعده نه وو که چه مو وړادے وثلى دی د صفاریانو » غزنويانو او په دوی پے بیا د طوربانو کت فوڅونه په غيیانو او پښتنو مثىل وو دا غاپیان څوک وو؟ او د پښتنو رافاغنه) سره په مره موقع په ځپل بیل نوم يوا ة وله ذکر شوی دي؟ دایو دامے سوال دے چه ډ ر کفمصيل غواړۍ او ورستو به په خپله موقع بيان شی په دے ځاے کښے دومره و اق دی چه د هند په تار کښے دخاپیانو د شهرت آغاز د هند طورې د زماۀ نه تشوی ٌْ دی وروستو یا په دےه شهرت کښ ورځ په ورځ زیا راغلو. اودوا دومره اک دا رهاصل کړو چه د صند په فنتلفو علدقو کښے ‏ درے ځله په نتلنووغتو نوکے مقتدر سلطنتونه ئ واقعات اوسانتِو 0065١.) و تشکی لکړل او په دو هکښے دايے دومیا ی بادشاهان هم پیدا شول چه په ټول هند ۀ حکومت قائ کړو او دخپلو کارنامو لهکبله و په تار مخ کښے ډ یرلو وړمقام اومٌولو د يد غوری په مهدک خاسیان دلو امبیت څاوندان وو .د اسان د شهرت ٢غاز‏ د نتیار ځایی د کارنامو نه کیږی- دا سړےه په اغتیار الدئ نومیدة په غه ځا وو او د ممد طوری له خوا په غزق کن د ځايیانو دهرتئ اف مقرر شوے وو. غزت. د موجو ده . غاسی . قبائلو مرکز دے. د بنتیارغلې داعهده په دے خبره دلال تکوی چه د مد غوری په تلرکښے د ښتیارخلې او غاپیانواهبیت ډیرزیات وو یمتیارغل ې غه موده په دغه عهده کاراوکړو- لین په ده ورم وکښے به غزق کے په يو اع عهده باندے د کارکولو په نبت په هندکښے قسبت ٣زماڅ‏ کول غور معلوميدل ‏ چناه یار هم د غه نوکری پرنیښو ده هند ته راغ او د اوده په علاقه کبے د یو ورکوي کر ېه حاصاولوکنے کامیاب شو .او په لرو ورو کښے دخپل ځان سره ديل قَبِيل يوه لوبه ډله جى عحکړه.په دے زمانه کښے پښتانۀُ په هندکے ترود مده په غطرنا کو ارا د وآما ده شوی وو . په عنتیار غلې د دے ورکوق جىعث په کومکگ د د بهار په علاقه کښے تاغت و بامت شروع کړو ‏ او په لر ‌ موده کپ د" د بهار ټوله عله که اوئیوله .دو نه نن څْ دشیالی ښځال په دارا شد قه صرف د اتلسو ملگرو سره خبله اوکړه داو و راه څ په کیښته لجبو رکړو او په دےه ټوله علاقههکے په اول گل د غاپیانویو نوےه سلطلت تشکيل کړه (ستله) دځلجیانو داسلطنت په بافاخ ينتارخلی وو د ال و بهار په علاقه کښے اولے اسلای سلفنت وو. دغۀ وَمْتَ قطب‌الديئ ایک ددصایمیا ان وو بذتیار په رسیی مور د سددطنت دهلی د اطاعت وعر اَل او په پل پل سلطت نه ټوه اهے عهدث دخپږ قییل ملف ته ورکړے ‏ ددے سلطنت په قيام سره د بګال او بهار په علااقوکے په اول ځلغلې او لودي نپبانة په ویر شی رکښ آباد شول. دغه وجه وه .په بنتارنه‌ديه سوه کاله پی شیرشاه سم دفپل اند ار آغارر بهارنه اوکړو اود شټارفلی داربامویا دخ با تازهکړو ' بفتیارغلی صرف .د رے کاله کان پل شو او په ممشللگښے د یوخلیا مو على مردان خانه للسه اوويه شو - على هردان خان په حکومت ېه اوکړه - وے علی مردان ديل غُدارئ په به سرسبزنۀ شو- اوغه موده پی هخه ديو بل غلي ایر رعوض غا د لاسه ا ووك شو عوض غلي د طیاث الدين لټب اغتیارکر ړو د طبقات ناصری مولف منهاج السراچ په نا لکښے دد دنا ډ یر شمعیرات دکرکړی دي . غیاثالدن غلي دولساله دیګال حکران وو کال شللكکښے ددعلی فوڅونو په الله ١وکړه ‏ اوددے په نټ په با لکښ مغليیا نو اون کومت قو اوموند ‏ دغه وغت د دهل په تفت سلطان ش لفن الق ښنکون وو 0065١.) م۷٣‎ دحَاسَان دوم حکومت که چه ول شوی دی په هندکنے قطب الداين ايک د يو نوے سلسل بائ رزيد ے وو -ددے ساسل سل آفری مقتد کي ابِنوميد ه ‏ چه نل و وگ ک او دشسي الهين التّش غلام وو-وه د خپلو فتوعاتو بهتر نظمو دسق اوامن وامان په پک دغلهیانواو نپنتنوممنون وو. د تیارغلي په شان جلال الدین نوے يو غلے د د ۀ د کُوغُونو ناتب سالار او د غليانو د رنه ک افسر وو چپه د مغلو د مقایل او مداقعت په غُروض په د سبانا ‎٠‏ زپټیاله مشرق بغا) په اوے چاو ڼیک مقیم وو بلین په کش کښے و فات شو او د هف په حاه د هغه نښے کيقباد » باه شاه شو کيتیاد يوعیائل » بد چلن ‎١‏ شراې او ناقایل بادىشاه ثابت شو او دکقرت ے نوت په وجه په دنګارلک مرضو نو کبےرفتارشو- دغه وغت د تر اميرانو په مقابل هکټی ځاجیان اوافاغنه هم دلوے ١هد‏ ارغاوندان وو - په د.٠‏ و جه به ترک امیرانو د دوئۍ سره رقابت لرلو سریقیاد مرض غطرناک حالت ته اورسیدلو - هغه دکیلکړمئ په شاهی مل کڼے دځپلو طبيبانو په نٌکرانوکڼے پروت وو. دغه وت کئے توی اصيرانو د نوي بادشاه د انتغاب په باب کی جټے شروع کړه- د دے ترک اميرا نو دا غال وو چه د دهلى په تت توک الشل باد شاه پلار دے ‏ دغه وشت دوئ ته د خاجیا نو اوبتنو ن۸ ویره پیدا شوی وه- دے امیرانو د هغه غلې او نپتنواميرانو یو مهرست ټارگ وو. د چا نه چه د دوی غطره کید له به ده فارست کښے د جلدل المږن خلق نوم د ټولو نه اول وو د تزی امیرانو د بغالیت وجه دا وه څپه دوی داخلق رچیا ن اوافاغنه) خپل هم تسل بیل تر ګل نوځکه ددےه 88 د باد شاه اطاعت منلو ته تیار ته وو - په دے تُرضی دوی د کيقباد په ژو نداکښے د هغفة درے کل ماشوم ُو د بعل نه راوسکلو او د..کیومرث» په نامه -ة هخه تخت ذثین کړو ‏ د باد شاه د انظاب نه پی تر امرانو دل منصو د مطابق ق خپل یو مشر سردارچپه 0065١.) سوا ام رن » نومیدۀ - په جلال الد غلې او نورو سردارانو پے په دے غرض اوليږلو چه په څه بهانه ۀ کیلوکړصئ ته راولی او باک عم غوڅ کړی. ول خاجيان هم د حالاتو په نزاکت پو ھ شوی وو ١و‏ دحالا تو مقایل ت تار وو- کوم وخت په نړی سردار ایت رگپن په بهار پورکښے د جلال الدين غاسې په مان کے د اس نه کوز شو دغه وغت سبدسق دهلدل الدين کامنو هغه ړپ ټکړ کړو ‏ بيا ة پغته سوه سواره د ان سره وامسٌل او پ هکیل وک ړهئ کن کيقَباد په بل ورننوتل -هاشوم بادشاه کيومرث ‏ ترلاسه کړو او د دهلي دگوتوال امن ۀ هم اوڼول . او با بهار پور ته راغلل ‏ دغه وغت ترک امیرانو په لعلجيانو پے هپد اوکړه یکن په جُ ککبے اوويه شول ‏ د د هلي عام اولي چه په دع اه شو په ځلیان ګو هک په پادشاصی کنت قنضه کوی. نو هفوی هم د خاجیا نو او لپېشو مقابل ته اودریل ‏ او د دهلى ده بداوئ» د درواے سره د حبل په ښت جیع شول وله دکوتوال فرالبلک داخلق د سرکشئ او بک نۀ په دےډ وجه ملع کړل چه د هخه غامنئ دحاېا نو په لد سکښے رفتار وو-او د صفَة سرو دا ویره وه چه د ده پفاوت په ویه به زمانامن اوو يه شی ددے نه لپی جلال الدين دخپلو هوڅُو نو سره کيلوکړسۍۍ ته ررغ او دخپل غتنشنئۍ اعلان څه وکړو- دغه وخت کې ےکيقباد د ساع تکړهئ؛ میلمه وو- وےهے دجادل الد ين په اپیایوترک امیرچه کیة یا د د هغة پلدر وه وو- دکیقباد صل تۀ ورغ اودځُکدن په هال تکښے څ کيقباه یوڅو لت اووهلو-(و ساه 2 ترڼه اوو ييئله ‏ با په یو بویک غے واچو لو او دجمتا په سيندکئے ۀ لا هوکړو- دکیقبا د ماشوم ځوی . کيوميرث هچ تری اميرانو د مپل غرض د پاره بادشاه کړےك وو هغه هم اووه شو دغه شان د هاندان غلانً اقٌتدار دور په سن لل کښے ختم لو او د ځایی خاندان اقتدار قا شو . په دسللاپویه دتخت نشيئ نه لپی جلال د فبروز شاه لټ اشټارکړو - دغه وت د هخه عبراویا له وو په دے بنا د صغَۀٌ د پیدادٌشل کال د سل خواوشاکنے ټا لد شو - دا همخد‌ومت وو چه د د ملی په تت ضلدم بادشاه دش ځدران وو په ده بنا موبز دا قیاس کوه شو په د جلال الدٍن اسلاف به هغه خاجیان وو کوم چه دچنکيزغائ او جلال لدی غوارز شاه دجګو نونه پی په بالائ سنده کن استون شوے وو اوبیاۀ الشۍ فو ملازمت اغتیا رکړے وو .ددے ځلمیانو مشرمالک غان ئومیداه ‏ اوالښش هم د دے خابیانو په مرسته 0065١.) 0-۸ داوچ او ملتان عادةق فڅ کړ» وے. اوهم په دغه خنکونو کښے مالگ غان وژ ۸ شوے وو لال الدرین د یوکزوری طبیعتک خاوند او غیرمستقل يادشاه وو. دت د سه صفتونو نه ځالی وو کوم چه د عهد وسطل د بادشاهانو د پاره ضرور يډ شو وله د مغلو په اب کم دد رویه ډیره مد يده ١و‏ غو فتاکه وه. ددۀ په ونت کټے مغلو څُوعله په هندوستان خی اوکړه ‏ لین جلال الدين د هخوی ډيرے شد يدے مقايل اوک ذلیل ُکستو نه 2 ووکړل .اوگرفتار شوی مطلو ته د شد دے سز اه ورکړه . جلال الدين د مپل زوم او وراره"علاوالدئ سره ډیره مينه لرله- وه علاوالدين یوپ رهم او چاه طلپ اسان وو او دغه خپُل ترم' ۀ په مکرو هریب اووژلو-او ېله د هغه په کلة بادشاه شو رستڅله). علدوالدين ځای د هنداوستان په بادشاهانو کښے دلوے شان وشوکت اواقتدار بادشاه وو. دمه هندکټے په څومره مزکه خپل حکومت قا شم کړےه دو- په یو زما نه کټے هې بل بادشاه په دومره علاقه هکومت نه وو قا کړے -علاوالدين یو ډیر دلاور او د ځا اراد-» غاوند وو أگرچه په خپله ځواي وو وه ډیر صوښیار او معامله تَهمٍ وو - او د غلقتو سر په کذاره کولو ډېرښه پو هید لو او د هغوی د ارادو ( و خواهشاتو ښقی شنااس وو- د من هب او رسم و رواج پروادار نۀ وو - د هغۀ زړۀ د ارز وما نو يومانګو وه د مل مکو مت په ابتد دکښے هغه د سکندر په شان د ټول دنا د فُكِع کولو ناممنغؤمق لرلو. وے د دهان دکوتوال علد ؤالنلکف په مشوره هغة دا نامنآن اراده سيق پريښؤله دغه شان د ګرغونااث د هه په زړه کښے هم دیونوی مث هپ دامراغامه سود( راو لاه شوه لین سره د دے چه علاوالدرن یوای. ضدای او مطق ‌العنان بادشاه ووبا هم په هغة کے دیو معقواے طبرت داوریبالو او منلو صلامیت مو مود وو دغه ومه وه چه د هخه د زړۀ نه دا نامعقوله سودا هم علاو الملگ کوتوال په مشوره لرے شوه په دے لړکین - په علا و البلک هغۀ ته کو مه مشو ره ودکړی وه ؛ هخه دا يے وه علاوالگ هغة ته اووشل ‏ « دنوی مذ هپ اجراء د پیغمېرا نو سره تل لری اوهغوی ته د خداځ د لوری مرسته او کومک هاصل وې . دضداقّ امداد نه بفیر د بغسرۍ" کار نی چليبد- د سلطنئت اونېوت په مي" کے هڅ قسم څه تعن نشته . هبيشه حکومت د بادشاهانو کار دے اوښوت دپيقباو په دنیاکڼے ډیرلوة لو ځ بادشاهان او فاتمان تیرشوی دی . وےه یوکس سم دوت دعوئ 0065١.) ۳٨ ۹ ده کړی ‏ ادونه ځ دیو وى مذهب جار کولوفیال پیاشوے دے ‏ د سلطن شان وشوکت او فوج طاقت اودمال و دول ت گژت د یومذ هب دارا د پاره مثوثرا سباب نه دی داسے امن غیال دزړ ته ویستل پار دی اوکه داسے اوکړے شونوملاان به درنه ېناوت اوکړی - او دمسلانانو هفه توت په نن ستاد دشبنانو په ویو سړےء دی هخه به یا ستا اوستا دغاندان برغلا ف د تيکو نه دا ډهرشی- آیا تۀ د چِنگِزغان مفل نه لوۀ طا قتور فا ؟ په هنةۀ پۀ کونو مسلمانان اووژل وےه یو مسلان څَ هم مغلۍ مذاهب ته ته مال نۀٌ که شو - بلکه مغل اسلام ته راواوړیډل الغ یومذاهب دتوے په زور نه ئی خورين - دا خبره د حضور یاده سا چه ما هب د ښوت سره تعلق لری او ښورت اوس ختمې شوےت دے ‏ په ده خبره په په مسایا نان کښے ډیر نت اغتلاف پد ( نې او غلونزیړی په اوشي- د د نیا مسلبانان په ستا برغلاف شی - او سلطنت ته په په ده خېره ډیر زان اورسی ‏ ستااميران ستا دویړرےه نه رښتیا نة شی ويل اوسشاد غلط راځ تائد نو لوی وےه دا هبره ستا غرغواهي نه بلگه عڼئ ددشمق ده دکوتوال دبےه سپښو خبرو هغه په په یو اوږ د فکرکښے اوغورزولو. او هغه یو ساعت سر په دګون فک رکے ډوب الاست وو (وآطزة (اووئیل ستا په مور بل ر دآ رن وی خه ما ته دٍ داے سپلین او په ډانګ پثان خبرے او ره او ذما د دوسۍ احق اداکړو ‏ اود نک علالو دوستانو په شان ږ زما غلط‌ماته څرگند ‏ هکړه ‏ ز دا وعد هکوم په ده په داے په صوده سودا په هُل زړۀ کښے نه پالم- او د دؤی مذ هب دامرا غلط فیال به د زړه" نه بي لره کړم ‎٤‏ دق مُثيينه نه نپ د علا ؤالدين په فنټے ډیرمشکاد ت وو- دا مشادت آکثر سی نوعیت وو- په د.د زما نه کښے د دهای سلطنت په کورنو او بهرنو به شیره مشکلد تو کښ ير وو بهرنئ خطره دقطب قَل د لوری نه د مخلو وه- مغلو په خپلو ښځو مىلوښے هه د ىکئثلله؛ و سګلتله تر مین می کړی وے تر دهلی پورے رارسيدے وو -اوددے هبلو په وجه د سلطښت رعب او د پد خڅ تۀ لویه صدامه رسیدالی وه-ا و د هلو ند څره لاداوه په د امیرانو طا قٌت دومره زیات شوے وو چه هر وخت به ‎٤‏ د سلطنت نه د یافئی کیدالو ديل هم ورکو اه - - په دوی بانده صرف د با دشاه د ذدات څه معمول اثروو- د اولس خلق هم ډیرب سره شوی وو- د هند ینو طاقٌت آکرچه کمز وره شو وو ليکن ورګ نۀ وو اوچه موقع به څ موند له نوسربه ‏ اوپتولو- و2 دت ټولومشلا تو مقا له هخه په 0٥0٥5٥ ٨ ‏و‎ غپل قوت ارادی او زړورتیا داے او کړه چه په لر و ورخوکښے هغه د خپل لارت ټول خرو ذۀ لر کړل -١او‏ دهغهًُ سالطنت په ټول هندوستان قام وو او دامالخه نه ده چه ته لو د هخ نه وړاندے او نه بل د دمه نه وروستٌو ب لکوم با د شاه په دومره لوغ اووسيع سلطنت ککومت که ده د سلمنت داستکام په عز هخۀ په پل سلطنت کښے ځے اصلدحات ١وکړل ‏ د ههغه داانالدمات دومت ضرورت اود همه زماأ ذ دهزاح سره عِن مطابئ وو دغه زمانه د وچ استیداد زمانه وه او د یومطبوط فوڅځ نه بفیر کا میا یي "رانه وه هخه فوڅونه زت کړل - ١و‏ د جرب کارو افسرانو په لاس کښے څ ورکړل ‏ هخۀ د سپاصی د کال تَنواهز»۳) ټک مقررکړه او په د د عرض چه دڅیزونو دګرانوالی په وه ملازمینو ته په امروزه ژونه کنے تفلیف او د ملازمانو د تنخفواه د زیائولولو په وجه په ملک کښے د د افرا طٍ زرغطره پید ان شی - نه د ملرورت د هریو څیز رداعلئ نه ترادفا پورے) ىزخ مقررکړو ‏ په دے دستور څیزو نه ارزان شول - او په معمو لی آمدن کښے به هم به گذ اره کید له د بازار د گړانوه د پاره هغه دوه افران مقررکړی وو - چه یو ته به ےّ دیوان دیاست اوبٍ ته به ئ ضنۀ منډی وئیل دوئ؛ به د څیزونو د نرطونو گرا ف کوله - د قانون د غلا ف ورز په صورت کښے به سفع سزا اغ وروك شوے. په دك طربقه علا والډين يوعظِيم فوځ په لږ حزڅ مرت بکړو -او د دے هوغ په کومک څ چیل آرزوکاۀ پوره‌کړ. هغه د بغاو توبند وکمولوته هم تو يه اوکړه - د اميرانو طاةت هکم کړو. هنوی خپل مین کے د رفقت آمد او تعلتاتو ساتلو نه منعکړل عام خلقق ے دعیشر ی پرسئه اود تلفائو دژوند نه قانو ملع کړل ‏ د مغلو سره اڅ ده رهم سلوک ۲ کړو-او د دے نه دا شوه په د مال ستللله پورے هغه په خپلو ارادو گڼے کامیاب شو .او د خپل عروج انتها ته اورسیدلو- د مغفلوغطره ې لرے شوی وه- د امیرانو طافت غْثم شوے وو هندو رعیت اطاعت اغتیا رک وو - او د هغه د سلطنتا پوه د هله آمزی سرته رسید لا وے - د د.ے نه به زیات یو بادشاه نورځه کړه» وه د علاوالدين دا فتوعات او دهغۀ عظرت د ھفة په ات پپمندۍ' مبلی وو - هغه په هند وستا نکیے وړو مے باپاوو په مذ هب نڅ د سیاست تایم نه گیلو . هغۀ به د عالبائلود مشو رو پروا نةً ساتله - او دا به څّ ول چه زۀ په جائز ناجا و نۀ پوهيږم - زۀ وه هخه څه کوم په دانصاف او ملکی بهترئ نثافاوی ‏ ول د عللوٌالرین داعطبت دم ا زیر زبړه 0065١.) ۳۱ شرثابت شو دکوم نظام هکومت بنیاد چه صخة ایپې وو هخه قابل عبل نۀ وو- د هفة مال امندمات هم په سمو بلیادونو قائم نۀ وو- د ساهنت ټول کاروېاريس د یوسلطان د پل ذات سره وابسته وو - او چه دهغة ستزګ پټې شوے نو د دد نظام ټوله بوده تنسته ورانه ماشوړه شوه . د دے نظام رد عبل د هغۀ په ژوښ کی فراع شوے وو اميران هند و راجګان که عام مسلانان د غه د سعت سلوکۍ نه ترو" راغلی وو یول اختیارات په یو ذ ات کښے می عکول ځایه سضق اوجاسوسی داے خبرے وے په دملگک نه ے قید ځانه جوړه کړی وه . په دے خبرو د با شاه قوت ډیرکم شو- پهآمزی ورڅوکښے صغف دا غلطل هم اوکړه ‏ چه د ُکومت په اصبو عهدو باندے څ رذیل ١کم‏ اصل خلق مقررکړل ‏ دے کم اصلو او رذیاو عهديد ارزنو د هخه په خاندان کښے کو رغ جګو نه او #غالفتونه پید اکړل- د دے سازشونفو مرکز ملک کا دور وو چه په سلطان علاوالدین حاوی وو . ملٌک کا ور پا د شاه # د دوسق؛ (واعقَاد په پړده کښ یو داسے زهرورکړۍ وو چه د هغ ناه په قلاره قلاره په یو خو فناک مرض کښے ظاهره شوه او هخه په کال سئللءښے وفات څو د علاوالدين په عا ة د هغه نا بالفه کو ة د هغ جاذشین کړے شوه او ملک "ا ور خپل ځان د هغه سرپرست او ټاکلو ‏ د علا والدين نه نپی په غایې خاش ان کښے داے څوک نۀ وو چه دعلدوالرن 12 ة يوا وےه ددے ټّیه دا شوه چه په دے وسيع اسلای سلفنت کن نااپې د فتنواو سازشونو بازار تود شو. داميرانو ترمينله پرے جئے او د ل ټېب جوپه شو ء په ده وخت کښے کا فور د ځپل عروج التها ته رسیده وو هغۀ ديل لارےه هرارغ لرےه کړو ‏ د شاهىکورنئ؛ ټول اوزاد-ة یا ړا ندۀ کړل او یا لځ اووژل - صرف دهلدوالدٍن يوغُوة مبارک غان چه وروستو د قطب الدين مبارک شاه په امه قفت نشیین شو ژوندے پا شوے ود دکا فورطرزعمل د برىاشت نه بهر شو - په اميرانوکښے پ اطمیناق غورو شوه ‎١٥.‏ یو غو اميرانه په خپل و کښے صلاح اوکړه او ور ۀ اووژلو ‏ رسللطله) د ملک کا ور د مرک نه پس د ملدو الدِين څوۀ میارک هان د قطب الدٍن مارک شاه په نامه قنت نثین سو او په ابتداکښے ۀ په در قابلیت د سلطنت اروبار شروع کړو ‏ نوی بادشاه ټول سیاسی قيُدیان ېرے ښودل . طږط شو ى چا تدادونه ۵ خپلو ما لکا نو مل فوریو عندو پپه وو په ډیر ښکل او دُگیرات په جگ کنے يول شوے وو 0065١.) ٣٣ ماگ کن دسٌکون واطینان فَضا قا ته شوه- لن دا سکون دمبارک شاه او مک دلاړه د ارد مېارک ثابت نه شو مبارک شاه په عيش و عشرت او لفس پرستئ کښے میتادشو ١و‏ په عياس یا کے دا ډوب شو چه کله کله په د شرابو په نش هکگے ماهوش د ښکُو په جامۀ کين دربارته راغلو ‏ د نطو په شان کال په ة اپولی وو بازارۍ فاعقے به په جار په شاهي حل او دربارکےکرزید له - او د لویو لویو اميرائو عزق به ۀ ګوله- اودا ټول کرتوتونه په د یو نو مسلم هناو )په ۰ په اشاروکیدل ‏ دا نومسلم په اصل کنے دگیرات په قام پروارهنداو او په رګ غه کُے عد په هور ته ښکل وو- او څه رګ چه د مبارک پلا رعلادوالديئ په آخری و رهُو کښے د ملک کا ور زخواجه سرا ) په لاسکڼے وډاګ وو - دغه نان اوس مارک شاه د له مسن پرواره زنومسلم هند و یه ) په لاس کے لوبيد؟ او د دے وچه دهسن شکلا !و د مپارک نفسي پرسې وه- عمسن پرواردافور په شان په زړه ‏ کښے درغله وو مبارک شاه ده له د «غروځان » غخطاپ ورکړیه وو- اوټول اغتيارات ۀ ورکړی وو دغه وجه وه چه حسن د خپل قام ډیرخلق په هږڅ کښے لنويتل- او د ذمه وارئ کنقره عهدے څ غپلو ځلقونه ورکړے . او په دے طریقه د هکومت په حاصلو و کیڼے نګیا سلو د خسرو غځان ددےه منصوبو په وچه دغا يغانان خواخلوږی امیران په ډرو ترد هد کښے ووا ومبارک شاه څ د خشرو د ارا دو نه ١ه‏ کږے وو وےه دعاسروخان سن و نزاکت او د مپارک اه شهوت پرسئ د هغ د اهتیاط ته بیرته ورکړل ‏ د عادوالدين دزماڅ تيارقی قواین مشو ځ کړل او د دے په وجه ستر ړندے کړک وت .اود نیک فواها نو دانتباه ا ونصجت همځ اه نۀ قیلولو-آفر په لکش مبارک شاه د خسروغخان دلا سه تل شو او د هغة په اع خرو به ځپله د تصیرالدين په نامه تت نشین شو خاسرو د علا والدرن دکورنئ يو فرد هم ژونل. پرے نښود ‏ شاصهی بکبات غ په پو روڼو تربورانو اووشل - د مبارک شاه ښځه څ په هپله په نگاح کړه ‏ او لوۀ لوۀ اميران 2 په ىل هزارستو نکښے قیدُکړل ‏ د سروغان د حُکومت لني دوره د ظلم ومشت يوخوفناگه دوره وه. د هخ دا اراده وه چه په هند وستا نکښے د هند وا نو هکو مت بېا قاش کړی- هخة په څرگند ه د اسلام سوت شروغ کړو - په اتو نوکښے څ بتان کیښو دل . هند وان به د قرن شر د پاسه گښیناستل او په هره طریټه به ه داسلام په سپګاوی او مسلبمانانو په د ل آناری ‏ کښ څه کے نه کو لو دا ثلا شره ده چه داسے حکومت ډیرت وريۀ نۀً شی چليدے 0065١.) ٣۳٣ وه ده کښے شک نشته په که چره خسرو هان په خپله ملسو به کنے /امیاب شوے وه نو ده بهارت ماتا ه په هند وان وکښے به د يو ديوتا درجه موندلی وه خسرو ځان هم هخه غارو نه کړی وو .کوم چه په وروسق؛ زمان هکښے سيوا ې کړی دی او دش اځ نو په و جه په سند وانوکښے يوقاق سیر و یټ شی - دا درست ده چه په خحنسرو خا نک ډیر دلیل عادتونه وو - هخه په ډرے اخلاق د سو او ذ لیله طریقه د مبارک په زا همه کړی وه - - او بیا 3 په دډږه اه شره« د (وننگ هرمو د قفت ماص لکړے وو وے د هنو سالطنت د دوبارو ژوند ی کولو په لړکښے چه صفۀ گومه منصوبه تيارهکړی وه (وکوم کو ششو نه چه په دے لړکښ هغه کړۍ وو - د هندوانو د نقطه در نه هغه د سنا ئِل وړ وو سف ته د مبارگ شاه د ثالا نت اوه هغۀ د نش پرستخ څخځاوعیاشئ نه د هندو سلطنت د دوپاره کیام تصورپیا شو ١و‏ دغپل عزت لفس په قیبت ة خپل ذاق ١تژو‏ رسوڅځ دومره زیا ت کړوچه دمسلباناتو په حُلوم ت کښے ١و‏ د مخوی په وځ کښے څ نومؤ هند وعطئصر ورد ته کړو ‏ چه د مغ په مرسته څ د سلو الو یوا سندي ککومت ته د ديک وذدکولو اراده» لرله - د دے نه که یو طرف ته دهند وا نو هبای موښیارتیا او د دوې دموقم شناسۍئۍ د قا بلیت ‎١‏ ظهارکیر ی نوپه بل لور نز نه دا هب معاومیر یه دوۍ' په هغ وخت کښے داخخجره نه هیروی چه هنداوستان د هندوانو دے ‏ دخسرو ځان ناکړ دے د نغم نه اووټل. افرغاز ی مک نوے یو اميرچه په دیال پورکے د ئلولو نو کانداروو ‏ د خرو ځان مقایل ته راروان شئْ غفسروځان هم دمقایل په یت د دسلی نه رااوتلو - خُپلو فومُونو هڅ د دوو "الو يی تنخوا ځا ه ورکړے - وغه په دے خضره هم د هفۀ د لومون مو مل زا نۀ شوے. هک اوشو د خسروغان فوڅونه اوتښتیدل ‏ هشرو په طٍله هم او تبتيدةۀ ١و‏ په يو موه کښے پټ شو لین په درببه ورڅځ او يو 2ه شو -او په هخه مال کټ اووژے شو کوم ځا په دش غان د لاسه مارک شاه وژد شوے وو. زاس د خسرو د عکومت زما نه غلور ماش وه په د ه ډول د فاعی خاند ان دا دوپې کُلومت هم هخه طان غتې شوه رگ په ددے ئه دٍرش کاله ۱ گاصو د غاندان طلدمان حکومت فتم شو وو- دفضکشروخان د نګ هرامئ! په وجه چه اسلاق عکومت ته کومه صد مه رسید لی وه په دغه وخت کښےغازی ملگ ‏ یو داسے سړے وو چه د هرغ تلدق هڅ كوےه شوه . له ده کبله د خسرو ځان د قتل نه پی د ټولو امیرانو په فواست غازی مل غیاث الئ تفلق 0065١.) ٣ په نامۀ د هند باچا شو او دغه شان د هند سلطنت دغایی ځاندان نه تغلق خاندان ته ملتقل شو - د تعلق خاندان د امل تسل په باب کڼی د مُورطینو افتلا ف دے ‏ عمومٌا مرنین د عقیده ته ماتئل دی چه د هندوستان تفلق د سلطان بلمن د یو ترک غلام اولاد دے ‏ په په هغ د )غاب دچاټ قام یوه مه وادۀ شوی وه. به رے ښا نف غاندان د شل له غه پنتون نۀً دے .کر چه مع پِبتانة شجره دؤیس داسے هم شته چه دوی ده ګاکړه کوے تفرق .اونفلنق یو می تگڼل دے او په وےه وجه 2 تفاق خانه ان هم په - بښتلوکنته صاب کړت ۲ه - ول زما په خیال کغے دا نظریه کيزوری ښاري. په هرحال د هند وستان د ثُفاقانو په هقله دومره مهلومه ده چه د غلام هاندان په وت ین دوی په هندکښے ميشته وو او د جلدل الله يئ ځا په و تکڼنے غازی ماک د هخه د لوری نه د مطري سرحدی قا ګانو عافظ وو یا ث الدین تغلق په کال ملعا کپے د افغان پوره ‏ په مقام ديو موق ګل د را پړیو توپه وجه وفات شد اود هغۀ نه پن دهنة مو برناغان د لقصد تنلق په امه د هند باچا شو . دا یاچا رسید تفلت ) دعهد وسطل او لنئځ زما غه مؤ رځیدو ډير بد نام کړے دے او د زوغ لیوئ په نامه ئ یادکیته دے - وے دا لفاط د هغۀ د پاره استصالرل د منه سره به انصاګ ده دقّقت دا دے چۀ دعلم وفضل په اظ بد تذلق د پل زماغ په ټولو باد شاهان کین ممتاز وو . د هنةُ : اکرےه منصو او یاویزهم قابل عىل وو وۀ کله به هفه د قّد رق حواد و او کله به داتفاقاسبایو په ښا کامیاب نۀً شو .وه د عغۀ په کارونوکښے داملاص اوجوش جد به شامله وه ملو نا هم حقيقت دے چه داغدص او ليک ښۍ د باوجود هه د خپل رمیت د سْيړے د پاره څه مقيد بارونه او نه کړے شول- او په دے وجه هغه یو بد قسبته باچا ابت شو له د پښتنو یو مشهور دوال ښامل میر افْصل فان دون زمرعوم) د دے خیال اظهارکوی ‏ په تَخَلخ ئی پټمانان ربِّانةۀ) دی - او دا بيغ غلطه ده چه څوک دوی ترک ني دا خلق رتخلق) دټاګ کورر ماي قبپل سره تع لرۍ ‏ ددوئ شبيره دادے وه- فلق بِن الیاس بن ابوکر بن عِدعام ې ټاگ. چه د هخه (ولار ته کا کړوئیل ش شی- دغلیا نو د زوال نه ورو کښے ملتان د هدای پپیللو یولو مرکز وو -اومنگ غازی ددے ښا د نه روان شو او د دملی په کت ه ذَبَصَه اوکړ راتادافغان بتوری .3ه ) 0065١.) ۳-۵ د بد تخلق په ذُکرکښے دو سیاخ ان بطوطه یادول هم د دچ ېئ نه غالی نه دی. اس بطو له د مراکش په طنښه نوے ښار گڼې په کال سګلا کے پید ا شوے وو . دادۀ پوره نوم عیدالله لبد وو .د سیل وسفرمینه ‏ په طبیعت کڼے پرته وه چنافپه د یو شپيّۀ اله په عمرکې 2 سفر شروع کړو .١و‏ د اکز ي2 ‎١‏ ایشیا د ملکونو د سیل نه پی د هند وسٌان په لور زاروان شو - او په کال سل کښے د طَزق »کر او يگ په لاد په اباسیند داپويه قو اودغلى ته با دد سطر په دوران کپڼے د وان چه د غزئ (وکرك په مین" کے په يون لوخ کښے هخه او د هفةً ملگری د لپ لپنېلو شوکىارو دلدسه ډیرتؤنیدلی وو- داسیاح دغزګ په مقله داے واځ چه د فا قصود دا ثار» طزة ء په هڅه دو را کن پ هکنډ راتو مشتىل وه- دا اول موقع ده چه په دےه اوږده دوره کښے موښ په اتفاق طورددث مورخ د خُه نه یشو مر ذکر واورید لو و 2 صرفا د نوم او دعز یزو پښتنو د شوک د دے مُصو مت نه بغیر د دوۍ ئور ځه عالات بیخی په تر وکښے د ی- هم په ده ډول د دک خاندان د یو بل با دشاه رفيرون شاه تغلق ) په زمانه کے هم موز د موٌُرخ فرشت نه د پښتنو په باپ اک داسے اورو چه فیروز شاه نَعلَق به پو ته په درنه ستنگه تل او په دوئ بهغ اعتبارکولو کوم کان څه دضرينفلق : په وغت کيښے د مصولی دربه اْران وګ د هنوی د رک زياة کړت وے .او فد سرمداتو دحفاظت ذمه وارۍ هځ دوئ ین سپاروه ‏ د هزشت ددے بيان تا ئد د نېشو خپل مؤٌرښن هم کوی . د فرش د دے بیان هك دا قیاس کيدے شی پڅه د فيروز شاه تغل په نما نه کښے به د پښشوګ د هغه په لور نورسم زیات شوے وی. فیرور شاه تَفلنَ په شش ءکښے وفات ىشو اودده په مرګ د سلطنت پوه "لته نوره هم ورانه شوه لگر چه د هندوستان حکومت په دے ځاتدان کښے شپږ وشت کاله نورهم جاری وو - او په د عرصه کښے دردث خاندان شپ ږکسه ثور هم شت نشثین شول- وه په دو ئُکښے یوهم ددے قابل نه وو - په سلطنت دتاهئ نه څځ کړی. په مشاسلاءکښے يور په هند صىله اوکړه ‏ او د دت په نيچه کښے په هند کښے د طو انف البلوکئ حالت شروع شو- د مرز نه لرے لرے صوه خود بفغتاره شوے. په له نرشته جل اول مقاله دوم سلطان فزونشاءه تتلقّ مئه!ا 0065١.) ‏په۳‎ ‏صوبوکښے یوه صوبه د مالوت هم وه چه په دغه وت کښے دل بیا پښتنو يو آراداو‎ وړک ‏خلود بنتاره حلومت قا‎ د مالوے ښگای علاقه په اول کٌل د سلطان الششی په زما نه کښ فغّه شوی وه اود سلنګله پوره د دعای په سدطنت کښے شامله وه- په دغه کال دلاورځان نوے یوغوری پښتون ددت صو امیرمتثررشو. وے د ۸ سړی دتلو سره دخپل علود عنتارۍ؛ اعلان اوکړو ‏ او د غوری ځاندان د یو نوی سلسد باق شو دلا ورځان علوری په لش له کښے وفات شو .او د صِفة په څا د هغه خُوےُ سلطان هرشتٌګک د مالو » هگىران شهٍ. سلطان مرشګ دځپٌل غاند ان یو ډیرقابل او نؤمیاه بادشاه وو دد صدارمتام دمانډو ار وو په کنډڼواےه ۀ تراوسه موجودے دی د سلطان هرشتٌګک د ژوند ډايره مصه دگاثرات بادشاهانو سره په حنکو نوکے تي شوه- نوموړے په سلا کښے و فات شو . او ددۀ په مرک په مالوه کښے انقلدب اوشو- او د سعت غو نریزۍ نه پس د هغه سپه سالار مود فالی د مالوے عکآمران شو او د غلق ځاندان دسلفنت ا٠.‏ شو اود خاعی د مالوے په باد شاسانو کښے د ډر نان و شوکت ځاوند وو. اود نشلګدنه ت سل ء پو عحګبران وو دوسط ایشیا« سلطان ‎١‏ بوسعید مرزا» دده دربار ته یو سفارت ده ليږےه وو .او د غفایغة الیسټلین دلوری نه ورله غاتثت غخنل شوے وو- ددت نه ددۀ د شهرت اوا تد اراندازه يد ه کی . د يبود غلې د دفات نه ىپی د صفه خُوےٌ د سلطان غیاث السٍن په نامه حکران شو.نوګوک د مپُل سد طنت ټول معاملات پل ځوی اصرا لین ته حواله کړل او په خپله په عیش ,سح ‎٣‏ من خ ع ط .۹ وعشرت کی مصروف شو - و بل شی په د د ۀ په مرم سراکښے پ ملس زره ش لی په چ وینزه وے- او ټول کاروپار به هم ددے و ينزو سره متعاق وو - په دے دستور عياث الهِئ اتلی کاله په عيش وعشرت کښے تیرکړل ‏ او په کال سل وفات ځو - د غخیاث اشرئ نه پی د ھ نه څُوڅْ ناصرالرئن هران شو .وا دا یوغا لم ئفېی پرست او عیا ش با دشاه ئثابیت سلو دولس کاله حګران و -او په کال سلګله کښے وفات شو ددۀ په خَاه .. حبود نام « ران شو دهك بادشاه د پندیری 2« میدغ په پل وزارت مقررکړو .او په دے وجه د دة په سلطلت کښے د هلد وا نو 0065١.) . (نورسوځ زیات شو په دے ورڅوکټے په چتو يکښے » راناسانګا « خگبران وو . په .کال کښے د صصود او نا سانا ترمیعثه يوجنک او شو په په هغ کښے حىوهد د رايا په لاس کنے لر فتار شو ول راجا دے بي پرے ښو دلو - په کال شلف کښے دگبرات پهنقت بريادر شاه «عگران شو - دگیرات اومالوث تحاقات دقدیم نه حزاب وو په دے ورو کین د چتوړ ىا نا سا نگا او دګیرات بهادر شاه دمالوےه برغد ف اما ه اوکړو- او په کال ‎۳٣‏ 8ل کن دُگیرات او چت وړ ملفقته افوڅونو په مالوے ممله اوکړه ‏ (رودغه نان په مالوه باند سك دگیرات فَيمه باغله ‏ مود تاغ اووژه شو- اون مالوه کښے دغايیا تو حکومت هم تم شو خلجیان څوک و و؟:- دغلی قام دشل مسئله په ملله کښے ده په خله دنه ځا ان د باد شاهانو رعادل الدين.مندؤالِن ) په مقله دا خبره معلومه تۀ ده په ددوئ مورشئ ژبه نپښتو وه که تزی ؟ زما په یا سکښے د دوی مورنئ ژبه لپښتو وه لکه په د لاندے نشها د تو تو نه به واضتع شی - رجه د ترکو سره د ژورتعلق اوګوا ني په وه به تر ژ هم د دوئ د مورنئ ژب عیٌیت موند وی- به هرعال کين مُورنیئ د وی مغل . څ ‎٤‏ ترک او ځن ۀ پښتا نه گڼي - د نظام الدين هروی په قول د غلېیانو مورث اعائ قا ان توميدة . په د جنیز خان نوم وو .او د پگیزغان نه د څه هُفګان په وجه د خپل اولاد او دلو توابعو سر په کډ ه راغلو او دعلو ر په علا قه کښے مېپشته ىشو دت واق په دغوک باد شاهانو د فتوعا تواو ملو په سلسله کښے ځايیان هند وستان ته راغلل- ‎١‏ و وروستو با د غلامٍ هادان د بادشاعانو په فوڅو نوکښے شامل شول . « فرشته » هم د غاېبیا نو مورث اعلئ قا لم خاناګڼی ‏ او ورسره دا هم وا چه د« ټرک بن یاث . په یوولسو غامنوکښے د یو نوم غاچ وو اوڅلې قام ددےه خپل مورث اعلل په نامه نې مشهور شو ليک ده دواړو فاضلا نو هیال درست نۀ معلومیږی که پرے دا روایت تسلیم شی ئو بیا به دا هم اومِيل شی چه څاچیان په افغانستان کے د ېکیز ان نه وروستو اباد شوی دی اود دے ته وړات په افغا شستان کښے دغابیانو هډو وخبود نه وو. حال دا دے چه د غوریانو نه اگاسو د ن۰زنویانو په دور هکښے بلکه ددوی نه هم وړاندے د صفاریاتو په زمانه کښے ځلپیان موجوه وو او ددے غاندانونو آکثر فومونه په خاچيا نو 0065١.) متععا مسشبل وو (و د دربار رغ بهترڼ وق طاقت غوھم دغه ځلبیان وو د ىد غورۍ په فوشونوکنې خو دغليیانو موجودګ . په غپله مق . د د غوری په وغت کښے ښتیاغلي د بګال و بهار په یو وسیعه خطه ک کښے د ایا نو و خو د بغتار حکومت قا کړے وو. چه هے په نوم د درېار دعلی مات وو دا هم یو تارئ عقيقت ده چه دچنکزغان د عروج زمانه د همد طوری د وفات ته 'پی شروع کیږی نو بابه داغه رک او مل شی چه ځلپیان د چُکیزغان سره او یاد هغة نه وروستو افغانستان ته راغلل.اودومه زر ‏ اسلام قبول کړواه بیا د دومره ترق اوکړه چه من ښے د سلطان بلبن با اقندارۀ امیزن هم شول ‏ داے ھم معلومیږی چه نظام الدسئ هروی فرشت او دغه قم نورو مؤیفينو ته د لمفط قا اول نه غلط هی شوی ده- د دوی په غیال کئے « لح » د قلح یو رف شکل او قاع قَلع د فَال نه لغف دے ‏ دمه غلط فهئ زیرائر دے مُورمینو په غلط ډول هغه مٌکول رمغل) خليیانڼلی دی - وم چه د چُليزغان د اولاد په وختکټے دغور په علاق هک اباد شوی وو او نڼ زمانه کئے دے غلمة ته » هزاره . وشلے شی اود دوی په نوم د غور علاقه په ه هزاره جات « مشهوره ده نا په دے د ځيانو او قابج غان ترمینځه رابطه قاتئول د تار شواهد په رڼاکے څه مرسته نۀ موی داغبره هم د نکر وړ ده چه دکيقباد په وغت کښے دصفة د وز رنظام بلک په سرارت په هنداوستا نکښے نو مسلم مغل په هر ما ة کښے پ دريغه قٌتل بشوی وو ولےه دغه وت غاپیانو ته چا هت نۀ وو وثيلۍ . حالاگه غاجیان په دخه وت کښے په هتن کښے به شیره و- د ده نه دا صفا معلومیږی چه دغاجيانو او مفاو ترمينځه ميغ قم څه منلی رشته اوه خپلولئ که رابطه نۀ ده غاپبیان ترٌک هم نۀ وو - له چه دوی په هندکنے هم په دے خپله نامه رغلج) مشهور وو - څُۀ رن څپه ه ترف. .په خپله نامه موسوم وو . ددے نه علاوه ده طرے مرسته دکیقباد دېټا ریه په موقع د تی اميرانو د طرز عل ته هم کیږی. په دغه موقع چه ترۍ اميرانو کومه رويه دځپيانو په باب کښے اغتيارکړۍ وه د هغ نه دا صفا معلومیری چه غاجیان ترک نۀ وو د فرش د وینا مطابق تری اميرانو دکيقبا د ماشوم هُے په دے غرض تت نثيين کړه وو - په د تر النسل غلقو د و فادارۍ؛ يو م لزموبود وی- په ده موقع دوئ دهخه امیرانو د ولو تا با هې کړی وه - دکومو نه په د دوئ په خیال کښے ترکانو ته خُطره ‎٥‏ پيښیدل شوه «و په ده امیرانوکښے د جادل الدین غلي نوم سر 0065١.) انس فهرست وو گه بر ځابیان سل ترک وه . وړ دت خر به هډوشرورت نۀ وو اوس به د هلال الدن غاسی دقخ۱ت نسُ۱ْه په مو قع د دهای د عام اولس د خالفت اسپاب اولټوو داو ظا هره ده په د دهلی مام . اولس غو نۀ ترک ورواو تةۀ غابیان وو. هموی رعیت وو - او هرڅوک په په لف لاست ویےه نو د هخ اطاعت به څ کولو. ولے د دصلی ډ : اولس له هوا د ترکانو عسایت او د غابيانو فغالنت سېٍپه دے ومه وو چه غیان د نګانو هم نل نۀ وو ددے خبرے مرسته دکیبرح هسیتریآف ایا (ملد سوم صل) نۀ کیږی ‏ د دك تارڅ مطابق دکيقباه د بیبارئ په ود تکښے د دعلی خلن په دت خبره ښه خروو- چه غمیان د پښتنو (افاغنه) خپلوان دې به دثرلانو. په ده صور تکپے داسوال پیداکیږی چه د د ملی عام اولس د ترځانو حبایت اود ځلجیانو اغالنت ول کو لو؟ رما په غیال کښے د دے ففالدت ومه داکيدے شی يه څه رلک په وروسۍ زمانه کښے دځ پیکوالو له خوا پښتانۀ د ومشیانو . عیر مهن ب . غلو غاٍکو او زر پرستو په الناظط یاد شوی دی . دغه رک به په هغه زمانه کښے هم د دهلی داوباشو. ښکیانوء شرابیا نو له وا غاسیان ٠و‏ افاغنه » دعیرمهذاب او ومشیانو په الفامو یادید ل دا ظاهره ده چه » ترګان » د هند د سل کل حکومت او شاهی اقتدار په وه ډيردولت من اوعیش پرست شوی وو د دوی په ژو ند اواستوګنه کښے ډر نزاکت او نفاستا دافغل شو وو په ما فا دخلبيانو او پپتلنو په غه غو به د هوې ملازمت په وچه اوه به د خپلوطبې او قائ خصوصیاتو له کیله شاړ شپاړ ‎١١‏ يځ ښخ او د لنزاکت او ناست نه به ناخبره وو او دکیقباد د زماغ د اوبااشو په خیا لل کښے به يقينا وحشياڼ او غر مهن ب وو د دل او باشو ته غو دکیقباد خوندت شرایی کبایي یاد ىاه پار وو ند علدل الدين په شان ګرګ باران ديده چه ټول عبر د مغلو په وو لاس سره وو- د ده غلتو فغالنت د ته فړےه عبازی کوی په د دوی په نظ رگښے غاچیان طیر مهد بپ معلومیدل اوددوئ حُکومتے په خپل ځا باندے «مٌک یلو - زما په غیا لکښ ددملۍ غلقتو 4 دے موقع هم هغه کردارڅرګندکړه وو -کوم چه دغزئ خلقٌو د بهرام شاه» اوسیف‌الدن سورېی دګ نه پی څرګندکے وو ېنا په دے داظاهصره ده په د غایا نو او ترکانو ترمينځه څه شلی رشته نۀ وه - د غايیانو د اصل په پا بکټے رو سی فاضل مسر بار ټولډ دانظر يه لری حپه د پښتنو .غلی قیال » اوه تکانو ‏ غلا قبامُل » يوغلق دی . ددے فاضل په غیا لکن 0065١.) و١‎ دل غا قبائيل . دسغُزترانو» دوفاق يوه اه ده ده یاماه وړومئ دسته په لسمه صدۍ میلا دی کښے په روه آمو راپوره وتلی او د ګمود غزنوی په وون کښے دیو اهم عتصر په ډول شامله شوي وه .دد نطرحد مطالق دے خُلقٌو رڅاچیانو په قلاره قلره د پښتنو دودونه دستورو نه ځل ک کړل او ددوئ ژ به هڅ اغُتيا رکړه ‏ وروستو دغه لق په غاپيانو مشهور شول ‏ دا نظریه لکه څه رلګ چه اغ ,کیرو » وا په دے وجه مرسته نمو ىچ هکه واقعی بیان ترک النسل وے ‏ او په دغه زمانه زلسمه یوول به میلادی صد ئ ) لښے د پښتنو و دودونه دسکورونه او ژبه خپله که وے تو د دك وغګ د فارسئ اوعري لیکوالو به خُوا قا د دےه ذکرکپ وو ددے نه علدوه داخلق رخاجیان) دغز ترلانو د وفاق يوهغاگه هم نۀ ش یکيد له .ځکه چه غ ز ترګان ځواه که ساجوقیان ووکه ترکبان د تسو دغزنوی په زمانه کئے څراساڼ ته راغلی وو او د دے وغت نه ډیر ا هو خلېیان په افغانستا ن کن مو وو له په د صغازیانواو بياد سکین په وو ن وکښے مو داخلق لید ی دی. البثه د روسی فاضل د نظرئه دا خبره چه د پښتنږ غلې فبایٌل اه د د ملورفینوځاې قَبائُل یو غلق دی تار مرسته مو می .چه دراتلونگی تفصيل نه به واضيم شی دغزنوی » غوری او غلام باه شاهاتو دهوځُونو به ذک رکښے وان مُویفینو «غلې و افغان . په ملتلنو موقعو يوڅلۀ ذکرکړی دی. د « ترک و تاجيک «عرب وعجم په شان ای وافغان » په یو ځا ذٌکرکول د دے قیاس مرسته کوی چه دا دواړه فرة په ژبه . دودولو » دسکورونو. خو يونو عادتونو او قای فصوصیات و کښے يوشان وے . د ير شر ف انډیا (جلد سوم صلګ) په ذريعه راته دا هم معلومه شوېي ده په خيیان د دپښتنوخپلان وونۀ د ترکانو ‏ د دے نه دا معلومیږی چه ځاجیان د یو داے قام اولاه وو خه هغه د ډیره چلوانئ زمال نه د پښتنو په زمکه ميشته شوے اوه زملۀ په ټربده سره ۀ د پښنه تهدب ودن اوژبه اغتیارکړی وه په ده طُ سکنے ښاغ يرو په خپل تاریخ » دی پټهانکے داسے فاق !سم 1 په موجوده پښتنو قبائل وکن د غُليیانو قبیله په ټول وکټے زیاته ده- او داقبيله وت کښے هم وړه قبیله نۀٌ وه اون دکوو سلیمان په زشرۍ کڼے چرته پټه وه داخبره د فګروړده چه ټول . غلیان خپل ان ته غلپیان وا نه غين - خا او غ تف یٌا یر لنظاه. 0065١.) ۳۵۲ او لنظ غلزے به شاید چه د شتېره لويسو دافْساغ د ثائید او مطاټمت په فرض ایعاه شوے وی او د ړلو نه ‎١‏ هه هبره دا ده چه کوم وغت ځاجیان هنداوستان ته رلغلی وو هته وغت دوی غاجیان وون ترک او دوی په صره موقع د ىپنبتنو سره يوعاة ذکر شوی دی - سربيره ددےه ټولو د لفظط غلې اوغځاې يو والی په باب کښے دخوشمالغانتیګک دا شعریو وامْمص شهادت نپه. ےه بیا سلطان علدل الدین په سربړکښیناست چه په اص لکن غلے د ولایيته ووهے دانظم عُوشعال ان په سنشلله‌کښے وئلے دت او دا ظاهره ه ده چدکه غلير او یلب یولفنط نة وے نوخوشسال غان به هېه د » خلې » په خا غاے نۀ و یلو - د( د دے خوے څرګند ثبوت دے چه دهغفه وفت غاسبان او دن زماسۀ غلعیان یوغان د هاو دا ول به هبږے ے ځایه نۀ وی په ه غلے » د غلې. پېټیس صورتث ده . او لفظ ځلې په فارسئ ژبه کت د عرسئ ژبه د لمظ .خلی » شُگل ده داڅبره چه د فایسئ زب (غلي) اودپښتو ژپه رغلې ) یو لمُظ او و یول دے ‏ دفرتت د یو تعریر نه سم ثابتیږی فرشته د بابر په ذکرکښے د هفة د ۳۱ د واقٌعاتو په مس کښے دا ے واک ؛- و درئثلث عشره تنعماته تاخت اوس افغانان غلې سوار ده صده لمزارگوسفند : و د رچ یز ها باست سپاه ٣نغضرت‏ افتاه و برکشت" په دے عبارت کڼے د »ولس افغانان اې » نه هم هغه خلق مراد دی چه ن زمانهکښے ورته غلې وش هس داغلق نن هم په هغه علا قهکئے )اد دی - په مومه کټے چه د بابر په زمانه کی ميشنه و له د يود غزلوي په زمان‌کئے هم سه وو او د دت زماغ نه سوونه کاله امو په دے مزگه ميشته شوه ' وو. پورته موپرته وئيلی دی چه د هندی ځاجيانو زی د خلندل الدن وغبره) مو يئ ژبه به لپښتو وه ددے قیاس مرسته ده ری چه پاکومو ورگوکیې ودل ادږۍ ځلې په هندکے د« بلئ .له هوا د هغه د فوڅه نوسالار اود مفرٍ قلاانو افظ اود مغلو سره په جنگو نو کنے بوخت وو هم په دغه زمانههکښے په افغانستا نکنے . غُلجیان » دل مشر 2. له کلیات خوشمل ځان ځک ‏ قصيده دو) صللش . ے فرشته ملا - څیه بابرنامه - 0065١.) ۳ »هوک بابا » په مشرئۍ کے په خپله علاقه کښے د مغلو سره ۸ جلګو ن وکنے ګیا وو که په ددوی د یو يگ زچه په سورغر شوے وو ) حال مو بيان کړے دے ‏ هد دے نه دا معلومکا چه ‏ جلال الدئ لح ه او« موک فا » » هم عصروو - او دا ظاشره ده چه د جلال ‌الرئ اسالاف هم ددے هوګ بابا د پېثاائش نه څه لږه موده وړاندے دافغاستان ته مند ته تلی وو پس دابالکل وامم ده په د هند ځلبیان او د افغانستان غاپیان به یو ملق وو د دوئ تهذیب و تىدان به يو وو اوژبه به 2 هم يوه وه اوچونله د هوک بابا او نوروغليیانو ژبه په دغه دیارلسبه صدۍ کلے هم لپښو وه- تو مون داو يل شو چه د صندی غلجیانو ژبه به هم لپښتو وه . او د ښاغليکيرو. داقیاس بلال درست ده چه . خلے » د« غلی . نه مفرس دے. تراوسه چه مو د ځاجیانو د سل په باب کښے څه اولوستل . د وغ نه دا معلومه شوه چه غلبیان نه مغل وو او نۀ تک ول چونکه دو وئ د پښتله سره په مره موقع په فپل بیل نوم ذُلردی .و ددے نه دا معلومیږی چه اکرچه دوی دژےاو د لَهذایب ء تبدان له غه غو پنتانةً وو وے داامګان کيدے شی چه دوی"به خالص پښتانة نةۀ وو بلکه وی به د یو داے قام اولاد وو چه هغه د بوے او دے زماغ نه د نپتٌنو سره د گوانډ لوئ؛ . اولسی او غبلسی تعلقاتو به لړک کئ ےکنډ ه شوه وه او ددے نزدیییت او تملقاتو په وجه به د پښتنو تهذیب وتمدان رسم ورواج او ژبه اغتیارکړی وی او د زماۀ په ثيربب و سره به داغلق په پښتنوکنے داے خلط ملط اولډاوډ شوے وی په به د خپل لوی اغ نه بهځ نور امتیازات ختم شوی او په پښتلو ک به مه غم شوی وی په دے بنامونږ ته دغابیا نو د اسلاافو په لټو نکښے په تاریخ کښے د ترګانو نه وړاندے زماه لټول پلار دی داے قام ګوم کيدے ئی ؟ د ترګانو نه وړاندت د افغانستان په مرکه چ هکوم قام حبلهکړی وه هخه په تاريخ کښے د اسلدی مه رشینو له خا د عیاطله « په نامه مشهور دے د اکترو مُورځینو په خیال کڼے دغلېې یا د اسې قام اسٌلاف هم دغه . سیاطاه » دی . په دے ض نکے ‎٢‏ ښاف کرو په ېل کتاب کښې دابے اق ‎٠‏ فتاليتو. .زهیاطله) په خپل وغ تکنے نه خوغه ادب لرلو او نه دوئ د خي زماغ غه ثار وکثبات پریښودلی وی .پوه دے لطر په ثبوت کی د د تاریئ شهادتونو يا کتباتو د مرسیت طع یو 4 ځايه عُبره د٥-‏ بیا هم ځنے دلے تارغلی شواهد شته چه دهغ نه خبره رڼا ته وغل شی دا فاشل لوال واي دس هياطله» دکرعرب 0065١.) ۳ مرخ لنوارزی په خپل تاريخ فا العلوم کپے دش دا کړےه دے. ۱ ۱ صیاطله ه د انسانانو هغه ډله ده چه لوبه دبدابه اوشان و شوکت څ لرلو.او د مارستاء ملک ة په قبش هکښے وو هغه » ترک » چه د . غلځ » يا .لی . په نامه ياديږی ‏ هغه د ده غلقو اولاد مك یو پل مرخ اسطخری په خپل کتاب الییسالگ (سللتېڅ) کښے د ۰ خلے » په با بکښے دای واق ‎ !‏ ‏غلۍ يو قسې ترک دی چه په پنوانئ زمانهکښے د هند اوسجستان رسستان) د اضادعو ترمیاکه آباه شول ‏ دا غلق څاروی پا ی - او په کړه وړ اورنگ حِته کښے د ترکو په شان دی ‎١‏ ‏په ده تاری شواهد وکښے د خارستان نه مراد هغه علاته ده په ده بغلان گیرچا پیره داوس افغانستان په شمالی اومشرق عصو مشټله ده.و چه دا دواړه شهادتونه یو اڅ او لوسټرشی نو ددے نه هغه علا-ة مراد کیدت شی کو چه یا طله د په خپله زمانه کے ف کړی وے ‏ (پس ) ددت شواهدو په رڼا کښے دغه صياطله . د خلى یاغهيانو» اسلاف ثاثیږی-او داهم ورنه معلومیږی .په دغز ترا نو د مهارت نه پله سوه کاله امو د غلی ‏ قام اسلاف په دت علا ق کښے ميشته شوی وو او یواغ د خلي . قام نه بلگه هد ' څو ئورو غالبو او زبردستو قبائیلو هم کوے چه دهند په شبالی حصهکښے استوګد وےن ‎١‏ ‏دا قیاس چه د پښتو موجوده غلې قبابٌل او د هند ځاپیان به یو خلق او د دوی اسلاف به هیاطله وو . ددے قیاس نه هم مرسته موې ‏ د افکالیۍ قامٍ په ذک رکښے مو داخبره وړاندےه وئیلی ده چه داغلق دخپل اقتد ارس تٍط نه پی بیق نۀ وو ورک شوی . بلکه د دوی څے قبیلو د هند وکش په نشبال اوجلوپ کښے په لتلنو ملاکوکښے که بامیان . غزنه . غرمستان زب وسیعه مع کنے د هزاره جات علاقٌه) وبیرستان رپه وسيع مهن کپے دجاغوری علاقه) او تغارستان رېه وسيعه مع کنے د لان نه چارپا پږه علادقه) کښے ملیاو علاقانْ ریاستونه قا کړی وو په دے مکوعتونو لښے د س بامیان او وجبرستان » د رياستونو ذکُرچين زائر هھیون سانګ همپ ده دغه شان په اسلائ سُوِرِمْينهِ رمنے رسطځری او طبری) د باميان سټلی مگران د« شی په لقب اود اه فاى مکران هی شار. په لتب یادکړه ده سم . غرېستان « نکه چه ظطاهر ده دوو لمو نه مرکب ده ر) عزح رس ستان په دے لفظکنے رستانم داطرفیت کله ده چه په بښتوک هم د ستالغ (کور .کورنئ) په شک ل کښے موجه 0065١.) ۳٣ ده لو د غرجستان نه مراد شو د غرج. د اسأوکن خُاےڅ یا علاقه ‏ دا غرجستا نکوم حا ة وو عرب عغرافیه وليو هغه علاقه چه د بادغیی په مشرق يعئ د باهغیس او سرل ترمِسٌه وافع ده او ددے علاقه زماته برغه د مرغاب سیند نه سیرابیږی- ده طرچانشاره په ثامه یادکړۍ ده- دا نوم » غرج الشار» د دوو کلمو .خرج « او .شار نه مب دے عرب مُورځینو په اتفاق د. شار. لفظط ددت علاڅ د سلی کلمران لقب کيل دےه.پاة شو طرچه رپه دالنظ ‏ غرژ- او غرش . هم بط شوے ده) په دوو منهومو تر شوه ده. یومقهوم دا چه دا لفظ « غرح » د پښتو ژبه لفظ « غر» ده او بله دا چه طرئ. ديو قام يا دیو قا نامه ده داول ممهوم مطابق به ددك لفُظ مع شی . د غرونو شار پچ د عرونو یاد غرشيزے علاة شار ربادشاه) ‏ عرب مرخ البقدسی ده غروج الشار» هم دغه مفهوم اختيا رکړه مه ۰ و د «ماگ الفرج ه لقبے د شار غرمستان د پاره اودهګ ا مال لقب د غورد شاعانو دپآره استعمالکړےهك دے - د قٌدایم افغانستان په جفرافياه کښے د غرحستان نه مراد صغه علاقه ده چه نن ورځ دغور دعلا ھ په قطب او د هرات شرخاته او د اندڅوی په قبله په نهو درو مشتلبه ده دا نهه دږرےه په دوو ډلوکنے نقسیم دی په اوله ډله کښے ېه درے دی - او په جمو طور ورله . پُحصده وټ شی په دوبيه ډله کښے څلوردیے, دی او په موی شُکل کنے ورله چهارصده واي او نهه واړه په نَهه صده یاد یږی. د اوه نظرے مطابق به شارغرتان دىه عک څ ککران وو اود ده علا 8 ان به دخپل علدة دطبې مناسبت په و جه به غرجیاتو زيعی دغرني و علا قواوسیدو) مشهوروو - دغرج د دويم مفهوم زیعی د دے نه به مراد یو قام یاشیله ویم مطابن به رتا نه مراد شی د ه ضري » قيل داستوکن خُلة یا علقه اود شار غرجستان نه به مرزد شی د غرې وسل یا د عهرجیانو شاريمق بادشاءه ‏ اوله نظرګ يع چه د غرج ته به مراد غره وی -کىزوری ده . ځگه چه په پښتوگښے غر» ته . غرژ» « غرج ‏ یا« غرش »نش وتیل نو دا ضروری ده چه ددے لفظ رطرخ) نه به مراد یوه قبیله وی- او غرےه» په هغه چا ته وتي( شی څه د هرح قح یو غپه وی-» غرخ» اول غلے . بي يولفظ په. په دواړ ولفظونو کنے صرف د (ر) او رل) فرق ده- (ر) او (ل) دواړه توری په پخوانیو اولسی ژبوکنے د یو بل په ځا وپل شول- رلکه په رلجااو لتجاکئے) یاه د 0065١.) ۳۵ دوسئ فارسئ ژبه « دیوار» او د پښتو ژب ‏ دیوال ‏ په ده بناهغرت ‎١‏ او غاے» یو لفظ شو دا هم ډيره قر قیاس ده چه دا لفْظ زغرج) په ابتداکنے هم رغلے) وو ځکه چه داظاهره ده چه پتانۀ د صیاطله نه هم سوو نه کاله وړاندے دافغانشا په مزکه موجود 9و - و ے کوم وغت چه ‏ میا طله ء قام د دوی سره په گو انڼ کین ميخته شوی وي ئو د پنبلننو دګوانډ او د دوی د ثیاس او لعلقَ په وچه په د دو ژیه هم رهرڅه رک چه وه ) متاترو شوی وۍ -او وروستو به عرب مُورغینو په اسلاۍ دور هکيے دنوۍ یط ومامول مطابق دا لفظ غرح او عرېتان ضبط کړه وی طرخ » بامیان او کٌفار. که چه اووبل غول هخه عل 3 دۍ چه حياطله په کپې میشته شویت . وو.تله په د هیون سالګ چیق زاتراو د عرب مرخ القوارنۍ د شهادتونو نه څرگنده ده - دا طا هره ده چه حیاطله هام په ښتلنو قباشلو مشتبل گُو. اد د افغا ستان منتلخ علد-ة ددوئ د فتلقو مَِايٌلو داستوکے په وه هم ددوئ په قبیلوی نامو مشهورے وے ‏ له .په مثال کی تغارستان ز د تفاری شبيل د استوکن ځله زابلستان زدزا لی قبائٌلو د استوګع ځا )- اوغرسستان ردعرې قبل د استوگے اه )- دا هم معلومه ده چه د حيا طله قام د اکتدار په زمانه کڼے د غزئ ‎٠‏ غرستان اوبدغشان علاداق ددوئ د فوڅځ طا فت مرکزونه وو- چنا #چه د هيا طله قام د علاقائي کتبرانا نو مسکوکات دغرَق . عرتتان ١و‏ جيرستان . د علاقو نه نبتٌا زیات موند لی شوی دی- او دا په دے دلات کوی چه دمرکی اقٌتداار د سلقو ط نه پپن پد هم هیاله قام په د ے علدق وکټ پهکټرؤت یاه او دعلد فأغّ ریاستونو خاوندان وو د: قیاس چه. عرج یا عَلِع دافتالیت قام یو څا له ده - د مسکو اتو په شهات هم مرسته موی - د شار عغومستان په مسکوا تو دبادشاه تماويراو دا فتالیت تام د نورو مل قا ق حکرانانو تصوبرونه چه په هغه مسکو لا تو موجو د دی چه ایل اوطال آباد دخواو شا نه موتدلی شوی دې - په ځپل مینځ گُنے خيرت َرَ مشابهت لری ‏ اوکه چرے د لک په وهه ددوې بلتون نه وےه شوه نو په دوئ کټے به قرق او امتيان مول قطى کران وو د .. شار« غرجستان » او نورو ياطله ځکىرانانو ترمینځه دپونه؛ لے د صیاطله قام په حقله دعالىانو دا خیال دے چه دا اولس په ثنتلفو قبیلوکښے وبش وو او په دے غلقو کښے د ‎١‏ کا داو اشتواف ذرچه ددوی د به وه- 0065١.) اسنا دڅ دکاے .د سترکوء. دنه غرض دضط وغال دا حیرت انگیزمشا بهت په ده دللات کوی چه"طرح یا لی . د هياطله قام هخه ځانکه ده چه په اکترو اعتبالاتو د لسی صدق په مي نت کښے د عرب مُورطينو لنوا د خلع» په نامه کر شوی ده- په کوموعلاقو کښےچه نن ورځ د بپنبلنه غلی قبائٍل ابا دی سم په دغه علاقوکئے حياطله قام دل اقند ار په وغ کښے اود عة نه ىبپی هم ميشته وو. پی د پورته شهادتو نو په رڼا کښے دا هره دشک نه اوې چپه د هند وستٌان غایان اودافغاشتان غاجیان یو خلق اود دويی اسلاف دغه افتالیت وو - د صفاریانو غزنویاتو اوغوریانو د هکومت په زمانه کڼے او بیا په لم ی وروسئو په هنداکے د غادم غاندان د بادشاهانو د ګوڅٌو نو په لړکښے خلیان دپښتلو و سریا يوځا 2 د کرشوی دی داددك قیاس مرسته کوی چه دواړه قامونه د وره اوږغه ذماغ ته يو 2 اوسیدل- او په ځپل مينځ کښے 2 قريې تعاقات لرل -داے معلومیر.ۍ چه د یاطله قام زاولی رذابلی) او عرې رغلې .لي ) قبائیل د صياطله د نورو قبائٌلو په نبت د پښتنو سره د ګوانډ گلوۍ او اولسي او #جلسی تعلقاتو په لړکنې د یوبل سه ډیر کنډل وو او د دے تعلقاتو په لټهبه کښے دوئ د نپښتنو ژبه ‎٠‏ دودونه ؛ دستورونه. د ډرے مودے نه خپ لکړی وو د زماغ په تارنډو سره دوئ د يلتو سره داسے خلط ملط شول چه د اصلی پښتنو او د دوئ' تزمینګه سلتون گران شو .١و‏ سوا د هڅ لوی نوم غرې نه چه په فارس یکے خاے او په پښتو کښے غلے به - د دوی د قاق آثارو نه په دو کټ نو رهيچ پا نه شول- په دے موم که د » غلې » قبا ملو په باب کښے د نپښتنو شبيره نو یسو روایت هم په خیال کښے اوساتو نود هڅ نه هم د دے نظطرِيٍ مرسته کیږی- داروایت اگرچه اسا نوی عيشيه لری ‏ وه که ددے حقيقت ته اوکت شی نودمےه نه دغاینو ١و‏ پښتنو ترمیته اا معلومیږی ‏ دافغاستان په بنتلفو علد قوکښے چه افتالیت په خپله زمانه کټے میشته شوی وو. دهخوئ ١غه‏ ف په سخه علا قو کښے د نورو قاموتو سره خلط ملط اوګډ وډ شول او خپل قائ فخصومیات ے ختم شول ‏ وے تر غه عده د دوئ شناغت د لباس . عادتونو اورسم ورواح نه من ده چناچه د غلیبیا نو کيل ګر چه د زما نو را سے د پښتتوسره داسے خلط ملط شوی دی چه اوس په دویدکټے ددوی" د اسلاافو آ ثار معلومول تر ډيره هده مل دی -یا هم که چرے د یو ښګلی لی غلې غط و غال ده شار 0065١.) ۳۵ غُرجستان » او د.١‏ فتالیت . قام د نورو علاقان حکبرانانو په مسَلَدََاتِ بانداے د تصویرونه سره مقابله که شی نو د دوئ خط و خا لکښے میرت اگیزمشابيت ليه ه شی اود ده نه دا قیاس د لقن دره ته ری چه دغه غلي قبابل دافتالیت قام اغاداف دی . غرض د پورته شهادتونو نه دا غبره ښه واغصه شوه چه د لسے یوهولے صدئ میلادی ځابیان هغه خلق وو چه نن ورځ په دپښتنه کښے دغلې قبائیل په نامه یادیږی ‏ داغلق د نمل له لنه هیاطله وهو - هیاطله نل څوک وو په ده با بکښے د صیاطله په دکرکڼے بوژ پوره تفصيل موجود دےه ‏ دلته به دومره ول کافی وی چه اکث عالبان ده عقیدے ته مال دی يه عیاطله د تری آزیان نسل فاوط خلق وو دوئ نه خو غالص تي السل وو او نۀ خالص د«هندی سیق آرن » خانه بدوشو قبائُلو هم سل پلة شوه دامبره چه هرکله خامیان د میا طله قام څاځه وےه نو مورفینو دوی تي ول اوگټل ؟ دا خبره به د په لاندے وضامت نه ريه شی , که چه پورته مو دالتوارژی په شهادت داخبره لوس ده چه هيا طله پهنغاا کښے اوسیده ‏ د تٌغارستان نه مرزه هخه خطه ده . چه د هند وکش په ش مال کښے د پامیر دليے نه واخل ټول قَطْن بد خغشان ‎٠‏ مزار شریف ان د مِمن پورے خطه په کښے شامله وه اه د طلبال په لور د آمو دراب نه پورے سفدیانه هم ددے برخه وه پيی زان هشبوک سانګ داخطه د تو هو لو ‎٨ ۳٣-٠۰-1٠٥-‏ په الفاظو صُبط کړی ده د افغانتٌّا نه د چبی زاژ دعبور د مرور زمانه د ا فتالیت قام د ضعف اودتزانو دعروج زمانه وه او په تغارستان باند ته د ترا نوسیادت قا شوے وو له چه دا نوموپه لیکوال وا په دے علاقه رمنارستان کښے شاهي کورشنئ د مځ نه وتلۍ ده - او دد خط په ففتلفو علا قوکښے قیائیلی سوداران لوم تکوی ‏ دوی په شمیرکښے (عم) دی - او ټول سرداان د اتو مطبع دی- د دوی مرکر د قندز ښار دے " هغه علھ ة چه هیاطله قام دخپل ‎١‏ قتدار په وت کښے هه کړی وه دعربو د حملو په وخت کے په هغو باندے د ترکانو تسلط وو او عرپ د دے ترګا نو سره په جنونو کښے هھبرو شوی وو عرب مُورِحِن په دغه زمانه کبے د خراسان د هتلقو قاموتو دعرق شناسئ نه په پوره پوره د هل وا قف نة وو- تو به ده ينا دوي دافغاشستان ټول وا قامونه خواه که هخه سلا عیاطله وو يا د کوشانیانو او سیاطله د لفلوط تسل .کله دچبيانو او'له دت 0065١.) ۵۸ نژادو په الفاظو یادکړۍ دی حال دا دے چه د عربو دحبلو په وت کښے سواه«بايتان» دعله-ة نه دموجوده افغاستان په يوه خطه کتے هم د ترکانو انژزو نود نة وو رارت- وه دده باوجود دعرب مُورفینو لکه د . بک زرۍ ه «طبری ه او ه(بڼ اشير. وغيره نه صرف"ھیاطله » د ترکو په نامه یادکړی دی . بلکه د کابل ګند هار او سیستان په معرکو کي 2 ترک قبائیل د رتډيلدنو » مرستیال اه کومکیان هې کټ لی دی او د دوئ په نقلید کښے کن نورو مُورفینو لکه اللنوارزي ( د مفا ئم العلوم شولف) او د تاریخ سيستان مُولف هې د عربو په مقابله کښے د . الرنځ ‎٠‏ زبعق د موجوده قند هار علاقه) مدافعين هم ترک گنادی حالاگه داسے نه ده او دا يقی ده چه د عربو دهجوم په آغاژکښی د افغاستان په مثبالیء غري مرکزي »حنويې او شرق مصوکښے دهغه زماءْ د طغارستان نه علدوه دصنوبا؛ شرق او عزب غطو ته د تري ناه قبائیلوپښه نۀ وه اوږده شوی ‏ ددے باوبو که چره مور د اسطخری شهادت ته په غور اوگورو کو ده نه دا صفا معلومیږ ی چه ددۀ په خیال کےخغل. بیغ رگ نه "وو- بلکه په کړۀ وړ کښے د ترکانو په شان وو اودا په دت د لال تکوی چه داخلےۍ» د توکو نه جد۱ غلق وو-البته د یو غا ة استوگن اوګو انډ ګلوی د تعلقاتو په وچه به د دوئً نسل غه نه غه متائر شوے وو. د« غلے . کوم نصومیت رقاروی پالل) په اسطخری ليک دے هخه نن ورځ هم په غلبى قبائلو کښے موبود دے- دا قبائیل څاروی پالی اوآکثر دکویي توب او یوندهګیرئ ژوند تیروی- د افتالیت قام په ضَس کښے د قام ١ه‏ دپپښتنو ديوے پل ق پل (ابدال) د نسلی رشے اوعلق په لړکے ښاغ لکيرو په خپل کتاب. دی پټهان » من کنے داتگریزرسیاح مسټر مين . چه غالبًٌ په سشللدکے ‎٤‏ دافغاستان سيامت کړے وو ددے قیاس اود هفۀً دخو له دا ے واق د رانیان . چه په هند او ران دواړو ملکونوگښے د ‎١١‏ سل الیانو. په نوم مشهور دی -١ه‏ هرگله څه مویز داگورو چه د تارچ قد يم سپين پوسق هنز رهیاطله) چه د کلاسیکی دورے مغُورځنو د افتا لیت په نلمه ذکرکړی دی -او دغه غُلق رسپين پوسق هنؤ) دارمق بیکوالو له خوا د هپتل په نوم یاد شوی دی توموسښ دا اس وه شوچه بدالیان .یاد اوسفئ زماّ . درايان » به هم دد طاګتورو ائنتالیتو اغلاف وي - .سیاه پوش کا فر" تراوسه پوره داخبره یاده لری ‏ چپه ددوی اسلاف دمیداغ علاقو نه دےه ريزو علاقو ته« اودلو ». رازغلولی دی- او دالْظ «اودل . تراوسه پوکث داغاق.سیاه پوش کافر» د ىبُکتَنئ علة د غلقو د پاره استعبالوی - 0065١.) ۵٩ د «ښاغلی میسن » په دے قیاس « سسټرکیرو » دومره تیصره نوی په د تلفظ له غه افتالیت ‎٥١‏ وس دالی »اق هم می اؤ هې رګی لری وه د دواړو قامونو ترمیځه لي رابط قاشولو د پاره د ډیره خي او قنقیق ضرورت ده ځگه چه دابدالیانو د نل مساه دشاه عیاس اعظم مصفوی د زماة پوره لاد ترو نه نة ده راوتلى؛ دا درست ده چه د افتالیت او ابدالیانو تزمیځه دنسای تخلق قاسُولو د پاره د ډیر زیاړاه څيه ضرورت ده وے2 دمسټر . میسن . دا قیاس مھم توبه طلب د د افتالیت قام کو نا چه بازنطینی لیکوالو ليکلی دی به هغ کښے یوه نامه ‏ اپدلوی ۰م ده- ١و‏ دا بالکل وانګه ده چه ‏ ابدال ۸ اودل ء او. حېتل .قرب قرب یو لمفطونه دی. اود (الفا) اد د زه) د (زب) اودزو) د ز(با) اود(پ) د (زد) اودت ابدال عام اومروج ده په ده ينا د مپتل » په «ایدال ٠و«‏ اودال »کښے بد لیږی. داهې عين قرين قیاس ده چه څه رګ د پښتنو د موجه ده غاسې قِبائُلو » د پاره فارسی ملؤرطينو هغ نطظ استعبا ل که ده « غه شان به دوی د ‎٠‏ اودل » د پاره هم "ید ال . للفظ مروکړڅ وی او دد ریښه به هم هخه پُواق ده ایدلوی ۰ افتال توی.» ١و‏ حیتل . وغيره اظ شی اب الیان په خپله ځان له «اودل » واي لکه چه د احبد ىشاه بابا د دے شعر نه معلویز ټوله یو دی که غلې دی که اود ښهۀ هخه چه ۴ ښیښه د زی صفأکتُ اوه اودل » هغه لفظ ده په مسپتر» میسۍ .د سیاه پوش کافرو له وات مد 8 د اوسید وکو د پاره استعمال کړے دے ‏ دا درست ده چه په تارمخ کښے د ابدالیانو په مقله د شاه مباس اعم د وغت نه وړړند د څه اشارو نۀ شی موند ه ‏ وه د دے نه دا مطلب هکز نۀ شی کيد له په گوندے داخلق بۀ دده نه وړانداے موجود نۀ وو د پښتنو د اکنژو قيلو د نوم نشان نه د تاریخ پنوانئ د ورت ځا ی دی - دابد الا تو اوغلبيانو عله 3 تَقرِيا د یوبل سره جوخت او متصل دی او د افغانستان په دپښتنوکئے دا دواړه قبيله دخپل قوت و اقتداار او افراه‌ی طاقت په ویه د اوسق تارم په هلتلنو دورونوکنے يو ته د ګولخید وکو قبائلو په شک ل کښے څرګندےه دی نو دده خبرے ډير لمشال دے په له مار افغانتان طد نوم صل مه ته پښتانة شعا اول ټوک - 0065١.) ٣۰ په قد يه زمانه کې به هم داغلق دغپلونقوسو دکثرت په وچه د یو بل سره د رقييا نه جِذ با تو حامل وو. دا هم امکان لری ېه غه رګ د حياطله قام من ن قباځلو له زابلی .غري 'و داسے نورو دملگ په ضتلنو مصو کښے علاقاّ ریاستو نه اس کړی وو دغه شان په ابدلوی. راودلو ابدالیانو ) هم په اتلفو لعلا قو کښے هم په هغه زمانه کيے پل ریاستونه کاش کړې وی - اق ډ يره مکنه ده چه په راتلوکی زمانه کښے د آثار قد پپه و مسکوکاتو د مطالعا تو په را کگښے دا تيوے په رڼاکے بد له شی به هر حال دال » «اودل ‎١‏ ١و‏ هپتله ۰ په چُل می کنے ډیر هم هنګ او د فقه اللفت له غنه مطابقت لړی نو امکان لوی چه څه رګ ري رغلتې 0 دافتالیت قام يوه څاگه ثاټه ښوږ ده. دغه شان به ااودله هم ددےه قام يوښاخ ثابت شی د غلبیاتو اوانتالیت قام د سل تعائ په لړکپے د ښاغلی اه عبه ا لم ان مېږی مقالله د ذکٌر وړ ده - دا مقاله د پښشواکیډ يی پلښور په جله ‏ پښتو ۰ ر دسميي نو سل کنے غوره شوی ده د دے مقاا نه هم دد پورته نطرڅ مرسته ؟ گٍ حه صقاله کښے ښاغل صبيّی د« خلے ‎٠١‏ و غلۍ . د نطابق او ددوۍ 1 واځ ‎٠-‏ غلي ١و‏ غلې يا غلزی» په اصل کڼے غرزی دن کوه ذاد) دی- يع د غرونو غلق دا کله په غرج اغرجه غلچه او په نورو تارغقی کلىاتو کټے هم موجوده ده او کله ږغ ځ»اړای. او غلې ه لي » شی د هد ځاپیان چه په پړیو په هندکښے سلطن تکړك دے ‏ هم دغه غپیان وو ددوۍ" ډږر ځایونه اوس هم په افغاستان کئے شته الکه خرح په زوبګان کی لج د دهلبنن « ناه اوغلږ دغزق- د قبائو په ناموکنے مله «خ » په«ج۰ اوړی لکه » خرخيز د . رغه او دغور اوس« ساض منهاج السراج» ساخر. ضبطکړك دے ‏ او اصلد « سورغره وو.حدود العالم سك ) د ځاپیانو په باب کښے داسے واګ » د غزق په اطراف و کنيے خلږ ترګان پراته دی او تریسشت یمو زګان؛ باو ټناریستان پونده دی . او وريشو ما . غُرڅایونه ال ډر پسونه دی -» حء مستشرقین دا عقيده لری چه دغه غاعې دافتاليتو بقایا دی ‎ -‏ مارکو ارټء فاق چه ضلۍ یا خولي . د هفتاليتو قيانلو پا رغ دی - حمدهدان احبد النوارزۍ (سنګکه) هم دمه تا مد کوی ‏ ده وائً چه غلۍ « او . کهچيه . ترکان دهيا طله د پا څوکو څنه دی- دا خبره یقین ته نزدھ ده چه غاې یاغاې اوابدالی به له چلوانو صفتالیتو او زا 00065 ۶6 ۱ یادشاها نو سرو نزدو واه لري له چٍد دغه حياطله هم په دغه زابلستانکښے چه اوی هم په کے د غه غلي او ابدا لی اوسی ‏ بادشاهان وواه په مسوا تو په د ..دوئ شکلو نه کښل شوی دی هغه کټ مټ د دغو اوسنو پښتنوکړة وړۀ ته وټه دی - کل پانه 'غټ سترګ ګڼ ویښتان , قوی بدنونه څ عيتا د ىپبتنو دی ه په دے ښا ‏ غلے یاغلهږ .د هغه تزرانو او غُزانو د نسل نه تَۀ د یکوم چه په رنه دور هکی او دبیا د سایو قیانو په زمانه کئے خراسان ته رای وو بلکه د اسلام دیغه چه کوم هفتالی آرياق اقوام په تخارستان او زابلستان کئے ميشته شوی وو- زمونږ «غلجیان » به د هغو سره خپلوی لری-او په دهك ډول دنظام المِن هروی او ثحبد قاسې فرشته له خوا ‏ خاجیان . د کاله ان رچه دچنک غان نوم وو) په نضلکے ګنل هم ېې غلط دی- 0065١.) ٢۳۳ لودی‌خاندان دید غوري دو هاتارلتتله) نه پي چه د دهلی په آخت کومو خاتانونو حکومت کړه دے- په تارڅ کئے هغه د » غادم » خلي . تخلق , سادات او لودی"په نومونو مشهور دی په ده ټولو غاند انو لوکښے د لودیانو ټبریوداسے ټر دے چه د لر مُرخینو په اتناق د شسل ١د‏ ژبه له مه پښښتو ن مسل شي ےه د ے اګرچه د هند ستان دخلې خاندان په حقله هم مو په ترو پاڼوکښے د تار شوا هده په را کے داخبره ثابته کړې ده چه د هندوستان خليان او د پښتنو غاجیان یوغلق او د شل له غنه د صیاطله اوپښتنو نه لنلوط وو- که رک چه د هند غاچیانو د بد غوری په زما نه کښے په اول کل د بښگال و بهار په علاګه د تيا غلې په مشرئ کښ د خاجیانو وړ ومين اسلای ریاست تشکیلکړے وو دغه رګ د لودی ټیر او مشر. يئ ممید. لودی د هندو شامانو دسقهور راما ه پال په وخت کښے دملتان او لمغان په علدقوکښے د یو جاگیردار هيثیت لرلو - او د سبگگین په نمانه کنے شپخ ممید لودی دملتان حانز دال اومنلل شو دغه شان په ملتا نکښے اشغ حميد په مشرئ کښے د لوديانو وړوبے ریاست اش شو چه د محمود غزنوی په زمانه کئے ختم شو شب حميد لودی څوک وو؟ کله پیدا شوے وو؟ غه رنګة اقتدارحاص لکړو ‎٣١‏ ء کله وفات شو؟ دا داے سوالونه دی چه واه ص جواب 8 موښ نۀ شوکوے ‏ البته د تاریخ فرشته او پټ غزا 2 نه چه دشيغ حمید او د هغه دکورنئ څه لږ ډر حالات معلومیږۍ. هه په لنډ ډول غه داے دی ء- : د فرش مطابق شينخ حميد لودی د راجه ئ پال د لورۍ ته د ملتان او لبغان چاگيردار وو-او د نلشڅعنه له پویے چه د مفرب د لوری نه په راچا باندےکوے هيل شوے وے- په حغ کے د راجا په کومک ولاړ وو ولے هرکله چه سبکگئ د عغزق په تحتکښناست- 0065١.) ۳٣ نو هد هغۀ سره 2 صالعد اوکړد سيگگین هخه د ملتان جاتٌز والی اومنلو- د شئ حمیه نه‌پی دهغة څوی ‏ تصر» دملتان عگمران شو دغه وختا پل ملتان کښے د ملاهده اواساصلی ره عقائد خوارة شول- اوشخ تمر هم ده عقانٌدو ته مائل شو د. شغخ نصر نه پی دهغه ځوی ‎١‏ بوالفھځ داود ته مکبراق اورسید له د غه ویمت د سلطان مُسود عزنوی زمانه وه سلطان قسود په کال شه کبے په ملتان حمله اوکړه ‏ مکرابوالفتح داؤٌد سره 2 صلي ١وکړه-‏ داوه د اسبا عیلی عقَانّداه نه توبه او ولیتله او د غهودخراج 2 په ځان اومنلو وله داد په مپله معاهده قاحُم پاة نه شو-١و‏ و دوباره ےً اسماعیلی عقائد 'غتيارکړل ‏ چنانچه حمودڅوکاله پس زه سلګګ نه اول ) بیا په ملتان هبله اوکړه ملاحده څ ټول تالا تفا کړل- داو 2 ګرفتارکړو-اوغزنی ته څ بند یوان را وستلو او د سلطان په قیداکښے مړ شو دغه شان دملتان ریاست په غزنوی حکومت کښے شامل شه ده فرش » مطابق شې مید لودی افغان « پښتون» وو ول داوسفؤ: زماغ خے فاضد نو دملتان د دےه مکران یر د نومونو په وه داغلق لد عرب ګکڼلی دی - لین هقیقت دای نه دثك ‏ د فرشے هد قول تصدیق د پټ غزاغ نه هم ری . د پي زاغ مؤلف دکامرزن خان سدوزی م دکلید کامران. نوے کتاب زڅچه د عال سشله تالیف دے.) په سند او دىےه کتاب سند د بشيخ احمداین سعید لودۍ ». اعلاه اللوزی اق اخبا را للودی » نوے کناب دے چه په کال سلاششه کښے ليکد شوے وو داے واه په شغ عمید لودی په ملتان کښے بادشاه شو نه هغة خُپل ورزرۀ چه . شعض ړضی . نوميدهه"ء,ه پښتون غواء ته په دے طرض رلاولیږلو چه د غرونو لپښتا نۀ اسلام ته راواوړی ‏ چنانپه-شين رضی» د وه کاله دکسی غر په زنخیرئکيے ابادو پښتتو ته د اسلدم تبلیغ کاوه او د هغة په کوششونو ډیرپښتانۀ اسلدم ته راواوړيدل- په دغه اشناکټے شپخ همید لودی وفات شو او د هغه په ځا ة د هغة خو نصرد ملتان کان شو .. شط نصر» د ملاحده مبلفینو په ١نژکے‏ دملاعده عقاشوته مائل شو .اود دوی عقانک ة اختیارکړل ‏ د الحاد تروځ 2 تروع کړو ‏ . شتِخ رضنی . چه سوچه مسلبان وو .. عرکله په د ده واقعاتو نه مبرشو نو هغة خپل تربور . شِخ تصره ته دا شعرونه اولیږل ‏ دشلخح دی اشعارچه نصر. بن شباخ مید لودی هام ملتان تم لیږروو د الصاد په لور ه تر پل ووه زموز دکوداوه له فرشته .ک ۲۰7 له دالفظ اوس د تربودل په شکل کے مستبل دے په مع زنور په-٠‏ ۳ ع) / ګ مونږ روکړي په ژبيارنه ےه لرمُون وله مره هسدے هغه کروه د اوس اړه کړۀ لودی ستا په نامه سک شو نصره ؛ نل مو له وله زموږ رک ده ستا له گروه بش اممدا لودی په خپل کتاب . اعلده اللوز ق اغبار اللودی » کښے دابے وام چه دشمص رطۍ ددے شعرونو په وا بکښے . شيخ نر« دا شعرونه هغۀ ته رااولیږل- اه داعاه په نورنورزن سم 0 زما د شه مے تو راكړه له اسلام نه تر بلبه روه ے هخه لرغوغ په کله د اسلام پرمخسک به مت دلودی خو سنی سم ۳ تولاق دښبن چه فائ ې سورن داےتورتاسو دروهشوي؛ دل که . ددښنووپاوے محږه وی ے 0065١.) رګ تا په تور وتو راوھ څه چه ږرگکوښی راوه چه پلرو ږارنڼڼاو که مرڅو مو در بناوه لودی نه سپه اوه د وروی په رغاوه زۀ لرغون خو ملحد نةٌ نٍم که ملعد يم ددرښنه‌يٌم توراتو څه بر تر سه ۳ اوس هم کوور په لرمونه ې و تورانو ته تيارۀ سم دحيید په وړکهاله پٌم زۀ له وه په آ رر سم زۀ مومن ستاسو په کل يم ات زالودی يم څو زۀ يم زپا 2 حاشيه له ۳۳ څ ) د دغلیدو . تښتیدلو ۰ ټوپ وهلواو مال گیدلو که په ده ټپه کڼے ه له سپ توره نه د تر پلوه - په با نئ دنکړی شٌله پښیبانه پبه که په معن د ټو لی - مراد مذهب . گه کورول . بط ول. 'ل رول مصدر - اوس د روټول په شل کښے مستعمله به -- زیارنة - د زیارل مصدر نه عاصل مصدر په معئ دکوشت ورانول ‏ اوس د استعیال نه وتز ده. لع روټولي۰ په مع د روش - مشهور. که شش- زيارمنه کوش شکوو: ته تورول ‏ داغدارهکول - تهست زده کول رتور- تهمت ‏ لزام) ‏ گے "روهیدل - اوړیه ل - مال کیدل -اغتيارول . گه اړول ‏ بدلول . که آړه کول - ید لول پريښودل - ئه رڼول - روشن گول مراد ترق ورکول .خورول شه کهاله ‏ ټر- له کول عمل . له د غا رغول - مراد بيزاری . قطع تعلق له ورځ لوی لویه ورځ مراد روزقیامت له توررن ‏ «اغداره » تهمت زده "له دنه - دښن رنور په ۷۷م مخ) 0065١.) ٣٣۵ ددشت رضی او شئخ تصر د دے اشعارو ته دا مبره وااعه شوه چه دملتانۍ دالودۍ یر پښتون وو او ژبه 2 پښتو وه -اوکومو فاشلانو چه دا ټېر سل عرب نه دے هغوی ته غلط فهی شوی ده دلودیانو دا وړومې ریاست له چه اووئيل شول د ىو د غزتوی دلاسه خُتم شو لیکن دمه وغت نه دملتان سره د ىېننو تعلق قائم شوے وه او پٍټتانةٌ په در شیرکښے د ملتان په علا قهکتے ٣باد‏ شوے وو د فيزوز شاه تَغان په زمانه کښے د پنننو ګګ د ملتان او لاهور په لور ثور هم زاات شوے وو چناغه د تيبور د حيل په وغتا کپے په دے علا وک به شيره پپښتانه یاافنصوص نیازی او لودۍ قبائیل آباه وو. او دے دثيمور د نسی پيیرحىد سره دید جِنٌکو نه کړی وو. وړاندے مو په هند باندے د شور د حيل ذکرکپه ده تيمور په خخپل واپ کښے په خپلو مفتمه هندی علاقو دخپل ناتب په ډول سيد ضر ځان حاکم مقررکړے ده . د سید خُضرغان په کورنئگے.د .د هلی حکومتا اووه دیرش کاله 2 شو. وه په دے غاند ان کښے يويادشاه هم دغه امتیاز ځخاوند نۀ وو - ددوی عکلومت صرف په پضباب او د دهلن دهواوشاعلاقو کښے صداود وو- د سيد عضرخان په ځاند ان کښ ےآخری باه شاه عالم شاه نوميدۀ . چه ديوکنرژی طبیت غاوند او په شم اهکښے نت نش شوك وو. د دة په وت کښے د سلطنت دهل وسعت اوطاقٌت دومره عدود شو چه د هغ اندازه ددے مل نه واضاس ده ‎٤‏ بادشاهې شاه عالم از دهلی تا پالم د د دصلی تت د شاه عالم نه لودیانو ته اورسید ة ‏ د لودیانو ددے دوثم ځُلۍ حُکومت باچا بهلول لودی وو- چه په سلڅګ دکڼے دهلی د سلطت مالگ شو د بهلول لودی نَيکة بهرام نوميد. چه د سلطان فيروز شاه تغلق په زمانه کښے د نورو پښٌنو په شان ملتان ته رلغ او د ملک مریان شاه ‎٠‏ سره نوکر شوك وو دبهرام په (پا 2 حاشيه ل ام خ )سه ترطمه زغلم ۵ کروړمطبوط. سخت ۱ لك لرعُون-لرعوْ ‏ اواے- نو لۀ سابق شه اسمان ."له څليرم نه رټا به کووم -مراد قاش به يم گه نورد - هيت ووی حاسدين "له سن هل سنت وا مياعت "0 توراے2 حاست ‏ تورپورهکو ويد "له روه ټول مراد مة هب .په دروهوۍ ‏ ذعل دال چه اوس . دروهي ود شی . مصدر دروسل. دوک ههکول ‏ غلول ‏ له په معؤئ د رفتار- مراد - قاعده - روش ۹ه وښاوه» وا ان ."له مغږ ۰ مه غږه مرادمه اوت دالوفظ مصدر ږل په شُ لک داستعمال نه یل هلین د متوسطينو په لام کښے ننوږل په شګل کښے ده اوريد لو" په مع موبود اومستهل وو سکنه ده په مه غږه د مه نقوږه ستلف شگل وې ‎ -‏ نغوږل » د نخویږل په شګ لکے هم خوشال خان مرم استصان کړے ده لکهنه ښة کړه ‏ ښة کړه نه کړه د بک خُوا خبره نخويږه "ته پټه خزانه ص تع 0065١.) ٣٣٢ ځامن وون اسلام ځان ږ) وروستو په اسلام شاه مشهورشو ‏ منگ الد ېول پلاء) رس ملک فيروز رز ملک حصدا- او رث) ملک ځوامه ‏ د بهلول پلار دنیازی نو سره په ج ګکښے مړشو ‏ مور ة د وړاندك نه مړه شوی وه نو بهلول په وړوکوال یکښے دمور پلاره سوری نت عروم شو په ده ورڅوکښے اسلام ځان ډیره ترق کړی وه -او دولس زرو نپښتانة څ په اکثر د دۀ د خپ قبيل خلق وو ددةۀ نوکران وو اسلام غان د سیه مُضر غان د لورۍ نه د سرهند هام و و- پيمر بهاول په په وړو وکوا ‏ یکڼے په « بلو » مشهور وو. د خپل تر اسلام هان په ټربیت که لوۀ څو- او په يوک کښے ځ دومرو شیباعت للبار هکړو چه اسلام غان خپله لور په نکاح ورکړه ‏ اسلام ان د بهلول د لیاقت او شغصيت نه دومره متاتروو په دخپل وفات په نت کښے ۀ سره ددے چه ځامن ے لرل.د بهلول دمشرئ وصیت اوکړو. وے د يومشر په وفاتکيدو اوه یونوی مشر دائقاب په موقع اکثر په پښتنو کښے پرے جئے جوړیږی. داسلام غان د وفات نه پس هم په دے کوری ئک د مشرئ په مسئله اغتلا ف پیدا شو- يوه ډله د بهلول په پره شوه - له ډله دمنلٌک فیروز رچه د بهلول ترهٌ وو. په مرسته اور له او درييه د اسلام ان د څوی قطب ځان مرکری شوه . وے د بهلول ډله مضبوطه ده .اغر د هف نه فیروزغفان خو دهغةً په مشرئ رضا شو وےے قطب ځان ورسره تربور ولى او پالله ‏ او د د صلی بادشاه حېد شاه ته د هلول برغلاف فریادی لاړ- لحد شاه خو د لودیانو په د دکورنئ ځ اختك ف کے خپل خرلیدلو- نو هغۀ د قطب غان په مریسته کښے خپل يو امير » ملک سکند رغه » د يوفوځ سره سرمتد ته اولیږلو .او جرت کچ کړ ته‌ے ھم د دوی دامداد حکم ورکړو -چلاغه مک سکندر » رت ګړ او قطب ځان سرسنه ته لاغلل ‏ چه » فیروز او بهلول . د دے واقٌعاتو نه مْمٍ ر شول نو خله به اتفاق ‏ له کړه ‏ او د خپل بک ناموسٍ ی په قُرکښے شول وه په دوی کپے دومره طاقت نۀ وو چه دحلم آورفوځ مقایله څ که وه نو دل وعيال سره غرونو ته اوتّښقید ل ‏ - جرت » او ه مل سکندار . په ميدان غا ی اولیدو نو بهلول اوفيرثز ته ۀ پیغام اولیږلو- چه مون خو ستاسو په میځ کښے د روغ کولو په رض راغلی يو تاسو هے په ځپل کان باندث خپل کورونه ورا نکړل ‏ تاسو راشئ چه په خپاو کښے جرکه اوکړو.او ستاسو دا اختلاف لر هکړو .او داپيغام ة د قرآن په قسم مضبوط کړه وو. دد پیغام په جوا ب کښے مک روز خپل موه شاهين ځان او بهلول د« آلوعيال د عقائفت په غرض په غرونو کښے پربیښو دل او په خپله د هرت 0065١.) ٣ ‏سرصهند تۀ راځ وے ملک سکندار او برت خپل لوظ قول سیرکړو مل فیر وز سره د‎ ‏هغة د ملگرو قیدکړو اود نورو پنیتنو د ىښولو د پاره ة قومُونه اولیږل- په بهلول او شامين‎ ‏د دے واقعاتو ته غبرشول نو بهلول دآل وعیال سره دغرونو میاغ ته لاړ اوشاهين غان د‎ ‏خپلو منګرو سره د شاع فوڅونو سره په جنګ شو په دے جلک کښے شاعين غان د پښتنو د‎ لوش ‏ډیرو ځلبو سره اووئيله شو اوځنے پښتانة د ښوت د ُوخُونو په لاس کښے د یوان‎ ‏وت ددےه مړو دنو ځلمو سرونه دعان سره سرهند ته راوړل او دملکا رون ,م‎ ‏په هکښے څ کیښو دل اوه عرمقٌتول نوم او نور حالات به 2 د ملک فيروز نه پښتل او فيروز‎ ‏به جواب ورکولو په دے سرونو کښے د ملک قيروز د غپل څوی شاهین غان سر هم وو په داسر‎ ‏څ فیروز ته وړاندے کړونو هغه ورته اووه چه دا کُلے نه پیژنم د دۀ په عقله ورته ښرت‎ - ‏اووے اوس په په دا ځلے مړشو دت یو خو زمرے وو د زمری په شان کُيد له دے‎ ‏او زۀ ددۀ د میړاة بیان په الفاظوکښے نۀ ش مکو دغه وخت ملک فیروزټینک نۀ شو وے‎ ‏ژړل او اوے وپل دا زما ُو شاهین غان د.۰ اواولے که ددۀ د پېژند لو نه انر‎ ‏کړے وو چه زما خیال ووچه هسے ته چه په جل ګکښے ۀ نامړد یکړی وی. او زمانوم ے‎ ۸ ‏زْ . طّ - . ه۰ ح‎ ‏شرموه وی وړاندے فيروز اوو بل !چه په ده سرونو کښے د ځپل ورارة » بهلول . سر نۀ‎ ‏ؤ دا څ هیال دےه چه هغه یو څواشړد اووغيرق ځلے ده او دد بدال بۀ غه رن‎ ١ ‏وڼم‎ ‏چه حقّ وی زر واغلی . غرقض ددے واقعاتو نه بپ سرهنث د ملک سکندر په قدوبلکښے راغلھ‎ ‏رت د خپل فوڅ سره پښجاب ته بيرته لډ ملک فيروز په دسلیکنی دد شاه قیدی او‎ ‏قطب ځان د لحد شاه دریاری شو او بهلول د هپل بدل الو په غرض د شپل پاره په فر‎ ‏کپ لگیا شو‎ ‏ملک بهلول د خپلو یارانو دُوستانو نه په قرض پور روېئ واي اوسفه په‎ ‏پښتنو خو ويش کړه دغان سره يوحميعت پید اکړو- اوباغ د وا وشا په علا قو‎ ‏دست اند ازی شروع لړه - بهلول یو دوراندیش اومدر بنیادم وو. وغه چه به هڅ پیه۱‎ ‏کول هخه به خ په خړلو ملگره ويشل . مت ليه دا شوه چه په لږو ورو کښے ډير پښتانة او‎ ‏غه مغل د هخ دجنډت لاندے مبع ىئول په دغه ورځ وکښے ملګ فیروز هم د مید شاه دقید‎ ‏نه رااونٌبتّیدو ١و قطب غان هم په خپلو عارونو پيبانه شو . اوس ددوی په مینځ دکورے‎ ‏خالنت غتمې شوثك وو اه د خپل چاره په تابيا کے په سرکرمئ یا وو‎ ‏ددے نه پی بهلول په سرهند هبله اوکړه ١و وے ښولو. سید حمد شاه د هغه مقایل ته‎ 0065١.) وا ځپل وزر هسام خان رااولېږلو . د دوئ تر ميه د حْضر ‎٣‏ د په پرګنه کښے د »لده » په مقام جګ اوشو ‏ په جنک کښے حسام ځان ماق اوکړه- او د بهلول د تورے زور غلقو او ملو هلول بۀ د هلکوا لړ نه د بادشاصئ خوبونه لیدل- او د هفةٌ دا یقین پا شوث وو چه زۀ به یو ورڅځ بادشاه کیږم - ددے خوداعښادئ په وجه هغه کل خپل فپلوان او ور پتانة د مان سره راغونډکړل او دپاق پت پوره علا قه څ او نیوله - چه د بهلول په خپل طاةت یقیس پیدا شو . او په خپلومټو مضبوط شو نو د بادشاه په خدامت کښے ے د پل اخلاص و عقیدت په ډول یو داسے درخواست اوليږلو چه . د ضاهي خدمت نه زما د لرےه والی سیب دا ده چه وزیر حسام غان زما ته تاراض نه .او په دے وچه نزما د هفۀةٌ نه خُطره کیږی که چرے باد شاه مسام غان دڅان نه لر کړی ‏ او د هغة په غا ع مید ان وزیرکړی نو زه 4 که د یومريئ په شان خد هتارئ ته تيارش. حبد شاه د بهلول دا عرض سمدسق من لو رکړ؟ ‏ حسام ان اووژه شو او د صفة په کا حمید ځان وزی شو - بهلول ته بادشاه خپل کُوےً اوو یلو او بهلول هغه په پلار او ښولو. قسد .مشاه په عال ‏ ش ګګلاکښے وفات شو - د بد شاه په قا د صفهۀ ُو سید علاؤالدین د دصلی بادشاه شو . دغه ومت هخه ددصلی براۀ نام بادشاه وو - علاالدين د پلدر نه هم زیات کاىمل او رام پد بنيادم وو. په دے ورځ و کښے په سیاسی رگ کښے دآفت دهلی د عویدار په حقيقت کښے دو هکسه وو یو حمید ځان او بل بهلول لودی ‏ د بادشاه د نالائتئ په وجه ټول طاقٌت دامیرانو په للس کښے وو او د حمید ځان پره په ېهلول درته وه بې دے سيب په بهلول په نظا هره کنے د حمید ځان سره روغه ساتله » حبید طان حم د بهلول په اکرو ېوهه وو. د واړو په خپل مي کنے د شطرج لوب کوله ‏ |و یو بل ته په سا و کښے ناست وو يوه ورځ مبيد فان. بهلول ته اووت چه که تۀ بادشاه شے او ما خپُل وزی کړےه نو زۀ به ډير غوشصال شم . وله بهلول ورته اووے چه زۀ یو سپاهی سړے ي. زما نه د هپل جِائٌد اد انتظام نۀ شی تودبادشاچ کار به څه رگ سرته رسوم - بښه به داو ی چه ته بادشاه شے او ما هپل سرلبگرکېیت . طرمن دغه شان بهلول د حمیدغان سرئ په پل ول وت تیرولواواد هغ کور ته به د هغه د سلام په عزض ورتلو- یوه ورځ حمیدغان د بهاول دعوت کړےه وو په دےه ورو کښے ختے تازه پښتانۀ د روه« نه بهلول ته راغلی وو بهلول دا ځلقّ هم د خپلوعرلانو په شُ لکے «دعوت ته روان کړل- او دوۍ ' څ د وړاندت نه پوهه کړی وو چه تاسو داسے 0065١.) ېلم حرکتو نه اوکړئ چه د حمید غان درباناے د ډیرو ومشیانو او سادهانوگبان او شی دغه پک چه د بهلول سره د حميد غان ديرے ته ورغلل نو دوئ خپل پیزارونه چا په خپلو څا درونو پور اوتړل ‏ چا په تاخو نوکښ ےکیښودل- او ځنو په ترخ کښے اوښول ‏ حمید غان چه دا واقعه اولیدله .نه پوښتنه څَ اوکړه چه داوله ؟ دوئ ورته اووے چه زمو نز پېزارونه به څوک پټ کړی ‏ بیا چه دوی قالینو نو ته اوکتل . نوحميد خان ته څ اووے چه که د دے فرشوو نه موښ ته ټوو اوشلوے اورا ة کړت ئومو نږ به نزنه خپلو مامنو ته ټوپیااغ جوړےه کړو اوخل وطن ته به اولیږو ‏ په ده به دمونږ په خپل وط نکڼے ډیر نوم اوعزت پيد ‎١‏ سی او چه زمونږ نور ور وڼه عزيزان ددے نه خير شی نو هغوی به دا یال اوٌکړی چه ځان زمونږ دیرقدرکړه دے ‏ حمید غان ورته اوويٌل چه تاسو ته به د زريښتو او بنىلو ټوي درکړم. دعغ نه ټوپياۀ جوه کړئ- د پان او عطرو خواغې چه داغل نو دو بيا د « خرتوب نه شرو ع کړل- چا به عطرڅټل ‏ چابه د پان نه قشه چوته خو ړله ‏ اوچه شُله به ةٌ اوسوزید له نو په فرشونو به ے توکاخ توکل . غرض داسے د شو دګانو نرے څ اوکړے چه خد ځان ورته جيران پلة شو- او بهلول به په فاهره کښے په دت خبرو ممان په پیکه اوکپهکپه ښکاره ولو اوبیا څ حميد خان ته اووے چه دوق هنو ا نډ ثیان او عرظٌئ دی دوي داےت شاصانه دعوتونه او طعامونه چرے په خوب کښے هم نه دی لیدلی ‏ دوی غو ه د خوراگ او مرګ ژویل نه بغر په بل کار نةٌ پوهیږی. دوئئ د داسے مهد بو ېلسونو د شاملولو ايل تۀ دی - وےه زما ترنه غلاے نه کیږی ځکه چه ذما وروټه عزیزان دی ؟ د بهلول دال کامیاب شه- او د حميد خان به زړة کښے بیقن پیدا شو چه پښتانة خو ببداو خرونه دي- او د حلوا په یوه رکيبئ د دوی غله بندیل شی . حید ان په زړيه کټے د بهلول نه ویریلو- نو هغ به په وس د ېهلول سره ډیر سړی په خپل کا کښے نۀ پریښوهل ‏ یوه ورڅ د بهلول په صلاح سره چه هخه د حبید غائ سلام ته تلو نو هغه ډیربښتانة دعٌان سره بودل . بهلول خو د څوکسو سره دنک وا د خبید غان ملد زمانو دا نور دپښتانةٌ د تلو نه ملع کړل ‏ په دے خبره ده پپتنو بهلول , ته په وا زکو می کخټيل شرو عکړه ‏ او دثيل ‎٤‏ چه غه رګ بهلول دحبید غان نوکر دے دفةْ شان ة موز هم نوکران یو - نوبیا بهلول زموښ نۀُ په څه زیات ده چه هغه غوددغان سلام ته پربیښومل شی او موز د نه شو پرښو دے . پوگه حمید خان د لپښتنو په موی بوی د وړاندے نه پوه شوے وو نو خپلو نونرانو ته 2 اوږے چه ټول راپريږدۍ؟- طرض 0٥0٥5٥ ٨ 0 ټول پښتانهً دننۀ لاړل ‏ او د حمين ځان دهر سړی سره دوه دوه درته در کښیاستلۍ هره په بهلول پوسه شو چه بِښْسَانهً ډږ دی نواشاره څ اوکړه ‏ د هخۀ تربور قطب ان د نرځ نه زثظیر رااویتلو او حبيد غان ته څ اووےه په چو که ستا نیک موخوپه دت نو وژنو دنه وے بښه به داوى چه باق غبره خه اڅ په عباد تکبے ټرکپه ‏ دده نه پیه عمیدخان قیدٌکړو ‏ ١و‏ خپلو سړو ته ة اوسپارلو . دغه وغت کښے سلطا علاؤال دحمبیداغان دلاسه په بدا ون کښے الاست وو - بهلول چه د حبيد غان دکشالے نه اوزځار شو نو سید علاؤالدين ته څ پغام او یرلو چه حميد ځان څ دبادشاه دپاره ید کړه نه اوس د بادشاه ځپل تت سببال کړی . وے علاؤٌالدن ورته جواب رااوليږلو چه » پاد ره تا ته ُوة وئیلی وو نو زما هم مضرورورة ‏ د دعای نت د ستامبارک وی ماته دغه باون پریر ده چه دا باق عبر په آرام ترکړم - د دے نه پی علاوٌلدٍئ په په بداوٌن کښے پا-ة شو - او ېهلول ل دوړومئ ځور په اوولسم په عال و گکښے د دحلی په تفت کښیناست - ططبه اوسکه څ په خپل نوم کړه - اوسلطان بهلول څ خپل لقب کړو د تخت نَشِينئ په اول کال ر سش ګت کښے بهلول ته ځن مشلات پیدا شول . وله ډیرزرهغۀ په دے مشلدتو قابو با موند . د سيد علا ٌالدرين غے امیران د لودیانو په باه شا هئ ناراضه وو. وے علاؤالدين دک سړه نه وو او نه" د هخه ته دا طع گيدےه شوه - نوپه د ے وجه دا امیران حمود شاه وا لا جوپورڅخه لاړل. د سودشاه ښقهھ علاؤالدين لور وه .او دے ښطځ د دهان تت خپل حقګڼلو ‏ چناغېه ددے امیرانو په هرک او د يل ښخ د زبردست خُوا مش په ينا بعمود شاه نشثرق د دهلى دفقږ ارا ده اوکړه اوه کال سل کښے د یو لوغ لښکر سره چه یو زرخو ورکښے تش می اتان وو د د سلی په اراده روان شو - دغه وخت بهلول د لټر د يوے لو موے سره دپنجاب او ملتان د التظام په عرض به دیبال پورکښے وو او په دهای کښے هغة خپل مو با يز چه وروستو د بهلول په ژوندکښے وفات شو -) د یوڅو امیرانو سره پريښے وو- په دهلی کښے د پنتنو ډیرلږ لبروو - د سود شاه شرق فوڅونو د هل صاصره کړو-(و قرب وه چه دعل سقتوط اوموې یکن دغه وخت دایوث پِښنْے میرن عقل او دور اند ِ لو ار اوکړو ‏ دامیرمئ د مرهوم اسلام ځان ښټٌه بې متو وه - دے ځوانړدے نع ملو سبا میا نو ته ډیر ډاډ ورکړو او د دشمن د غلؤلو د پاره ۀ لنهثو ته د سړو جاے ور واموۀه ‏ وسل 2 0001٥ ۲ ۶٨ ۳٣ ١ ‏د دکړےه- اود فصیل په دیوالونو ۀ کنسينو ء په ده دستورِځۀ د دشین په نظ ره‎ وړکهراکښ ‏د هپل وڅ شیر زیات‎ بهلول په دیبال پورکښے د دهلی د ضسامصرے ث خبرشو ‏ هغه دا غور اوگڼله چه تر څو پل ّ مضبو ه نه وۍ نو د پردو په اسره بادشا ې کول دمنت پاری ده په ته عرض صفۀة ‏ روه ته هپل استاذی اولیږل ‏ ادیو شاھي هزمان په ذروه ےځ د روهء پنتنو قيائلو ته د هند د راتلو دعوت ورکړو ‏ په دے فزمان کښے هغه پښلنو ته دا وثیلی وو چه ما ته خُداۀ پاک د هندوستان خُلومت باکړے دے. وے په هند وستان هغه سړه حکومت کوے شی چه هغه د قام او کيل غاوند وی . په دے بنا ټولو پښتنو ته پکار دی چه هند ته راشی- ھَؤْجٌ ملازمت اغتیادکړی.١و‏ یو طرف ته جاګیر حاملکړی او د آرام او موسالئ یوند تيرکړی او بل طرف ته د خپل قای حکومت د مفاظفت په لړ کڼی د مطلبوطو دششا نو د پاره یو مطبوط دیوال او گرق ‎"٤‏ ددے فرمان په جواب کے لپښتانه . لودی. لوصا ؛ ئیازی .مروت . بيټی. سړیي او کرلاټي قبائُل هند ته راروان شول. واے ددوی په رارسیدو خو وت یدو بل طرف ته د دصلی پښتانة د لعبوه شاه شرق د عاصره د لاسه تنګ شو.او ده ضْره ته آما ده شو چه قاد ود شاه ته حوالهکړی - د قَاد دهواله کولو خُبرےه اترےه شروع شوے. فیصله په ده اوشوه چه مود شاه به حصورڼو ته هیڅ نتصان نه يسوي ردده همد مطابقَ د بیز د لوری یو سید صاحب ‏ دریا غا لودی » ته چه د بهلول نه په ضْره. نالاض وو.او د سوه شرق دفوڅونو سرلبٌکروو ‏ د قلدکښياة يوړه - د کيانو عواله کولو نه اول سید صاهب دریا ځان ته دااووےه چه سبوه شاه ستا څه کی ‎٢‏ هغه ورته اووے چه صعِغ نه زه د هغَۀُ نوکريې ‏ اود نوکرئ مق ادا کووم ‏ بياے ورنه پوښتنه اوکړه په بهلول ږغه 8-0۷ دریاغان اووتُل بهلول غ غزژ نه هغه هم یونپتون ده اولرة هم پښتون یم په دے ره سید صاحب کښياغ کيښودل او ورته هّ اووےه بب اوس د خپلو میاند و اوغو ند ه پړده اولنک شرم ساتل ستا په غاړه دی د سيد صاهب دا خبره پ اقره تۀ شوه - در مان ورته اووے سید صامپ دغه دنګ شرم خبره زما په سترګو کے عړیږی ئ د قا فکت کول خو ځهگران نۀ وو- واه زۀ څه اوکړم . بهلول ډیر اټال شو غو یر ته کنپیاغ بیرته یوسه . او اوکوره چه زۀ څه واه شم پا دغه ورڅو کښے بهلول ته دارده.نه بپنبتانأ رارسیدلی وو او هخه د يو لوم لر 0065١.) وا سرو د د هلی په نت راروان شوے وو« دریا هان لودی٠‏ ىود شاه شرق ته اووے چه هلول د یو لو لر سره د دهلى په نیت راروان شوت ۵۰ په په دا وی چه اول دسفۀ مقابله شی له په د دهلی فقح کول غو ځه ګران کار نةً ده د ود شاه زړۀ ته هم دا حبره پریوتله ‏ او دوش زره سپاهیان اوغلویښت هاتیان ۀ د بهلول مقايل ته اولیږل ‏ دربغان لودی هم ورسره وو د بهلول سره څوارلس زره دښښکروو. د نريلء په مقّامٍ «واړه فوڅٌو نه سره نامح شول ‏ قطب ځان لودۍ چه ډیر رسا ویشتوک وو. یو مست عاق په یو زهری غثی اوو شتو . او کاره ۀ کړو ‏ بياۀ په لویه چغه دریا خان لودی ته اووے ستا میاندے خوئُند ے د دهلى په قاد کښےکيرت دی او ته د پردو د پاره د هپلو سره توره و ۵ه - دد په مٍواپ کښے دریا ان اوو کل چه که ما پچے سپه نۀ کوی نو زه به به ملگه لاړ شم قطب غان خپل لوظ په قسم مضبوط کړو ‏ او دريا غان دپنشولنه په تگ د جګ دمیدان نه لاړ - د ادریاخان پۀ تلو مود شاه شرق فوکلونه اولنیتیدال. او د هفهۀ یو امیر هڅ ځان عروی اووژه شو ددے شکست په وبه د لسوه شاه شرق زړ هم مات شو اود نورجک ته بغیر ونور ته لاړ بهاول په فع مند ئ سره دهلي ته راغ او په ده فکج هخه نورهم مضبوط شو - ملول د دصلی سلحخنت د پښتو په مړانه ډیر مضبوط کړو- اود شپږ ويقت عاله جک و ېدل نه پی 5 د جونپور سلطنت هم په دعلی کښے شامل کړه - جونپور فټج کولو نه پی سفة په دهولپور له اوٌکړه .او د مت کشت وخون نه پی ناچا شُست اوغوي- اوآحرته ے صاع اوکړه ‏ په دغه ورځو کښے په سنده کښے احمدغان بجتي یو ډیر طاو سودار د ماکم ملتان ت دفاوت اوکړۀ : دا خیره چۀ ىهلول ته اورسیده نو هغةاً خپل مُوغ بایزید د دیرش زره لسکر سره ملتان ته اولیږلو ‏ بایزن د هخه څاځ نه په سنده خبله ١وکړه‏ - وے د احىد ځان قابوکول یوران کاروو. د دۀ يو ورارۀ وو په ډیر زړ وراو تور باےه کٌوان او په جلک کښے لکه یو شين زمرے وو - نوراګ خان په بدےه څک کښے اووژله شو واک چه دا توربګ خان په یوپ ګئ صِنئ مس وو اودطحفض هم ورس ډیر زیاته مینه وه دخُلگک په وغت کښے به هم دا جِينئ هغه د ان سره په اس سوره گرزوله غه وت چه نورنگ ځان مړشو و دے جینئ د هغفة د فوڅُونو کبان په نورنٌګ خان نوميدۀ خپل لاس ک٤ے‏ واضستو - او په دومره ځواشړدئ ‎١‏ و مگیدله په د پښتنو ټول فوڅونه ة اونښتال ‏ وےه هرکله چه دښتنو ته دا ال معلوم شو په دوئ د يوك ښ نه تښتیدلی دیا وؤ 0065١.) وا غيرت ورغ - دوپاره 2 عىل اوکړه ‏ او د يوے سح مقايل نه پی څ هغ ته شُکست ووکړه اوداهیدخان فوځئونه 2 تالا ترغا کړل- سلطان بهلول دا ته دیرش کاله خکومت نه پپی په ال سکيل هښ داتااله په غ رگ وفات شو هخه یو انصا فا دند ؛ متواضع او بار اوړون انسان وو. د شريعت داعیامو او ددیانت د قاعدواو اصولو پابند وو په په -غ سوا گت تش نۀ پریښودلو ‏ مدام به د غريبانا نو په تالاش کے وو هغه یو مهریان دوست او مکیل دشىن وو دروند پڼتون او منصنف حاکم وو چرے به په تت نۀ کښیناستو ‏ بلگه ممیشی به په فرش ناست وو. د پښ۷و امیراتو سره په هغۀ د ورورولئ او عزیړولئ سلو ککولو. هخه به د خپل قول و فعل نه دا نه ظاسروله چه هغه په نورو لپښتنو څه امتیاز لری . که' چرت یو امیر به د هغۀ ته لاراصضقض شو نو بهلول به د هغۀ مان ته لاړ .اود هخۀ به طٍع تسلی اوکړه ‏ اوورته به اووه چهکه ستا په خیال کښے زۀ ده متصټ با شاعئ ) قابل نه يم نو ما ته څه بل کار خواله کړئ ‏ زۀ به هغه کوم ‏ د د حویونو په یرکت هغۀ ټول پښتانة پُط هُوا ته راعلونډکړی وو هغ به د خپلو سپاهیانو ډیره د لوی کوله - او د هوی د ضروریاتو وآ رام واسائٌ به ډيرغیال ساتلو ‏ د بهلول لودی په حقله ښْاغِل ډاکټر سرشفاعت اعبدخان مرموم داے لَكی . ح بهلول نوم دهندوستان په ناريح کښے د لوړ مقَام موندلو عق لر هغة ته خپلو سیاسی مصروفیاتو داموقم ورنکړه چه د ملک داسشظلام په لور پوره پوله توجوکیت وے ‏ هغه دو ډرېهادر رحىدل . دیانت دار بادغاه وو. پْبّانةٌ اميران د هغة په به تلو پر خوشُال وو - او د هغۀ انصاق ورمم سره اغ شوی وو هخه به د عریبانانواو متابانوسره ډيرښٍه" سلوک کولو- هلول لو دی شاعرصم وو - دایوربائی هغ د خلل غانیازی دمه ربا په بوا بکے قْ الید یه وغلی وه د غلیل‌غان نیانی رباق دبهلول ربا ۍ خړے اوریځ ژاړی له پاسه کو ثله غ کو بلتونلللاسه اب زرفونک په وتله‌له وره وره داد له پاسه په هغه لول وعريه قولستا دادهرمبالاستازمون دوا ځولح عدل په رورو جهان په زپ موي تیاله لسه بهلول اگرکه د عالىانو مقنینو ډير قدارکاوۀ خو فطرةً دعالاتو په تقاضا هغه یو سپاعی وو.او داے معلومیږی چه په لویه پيانه څٌ داهل علم سریرسق نة ده کړت ‏ له صانظ له پټه خزانه مک 0065١.) ٣. سلطان سلندرلودی ‎):۱۵(۰----۱٨۸١ (‏ د سلطان بهاول لودی په وفات د هغۀ د جَاسْتيئ په مسئله د امیرانو ترمیاشه به اتفاق په ‎١‏ شوه . څُض امیران د اعظم هبایون په مرسته اودریال څچه د بايزيد هُوخُ اودسلطان بهلول ښيے وو څُت اميران دسلطان بهلول د مشرځوی پارگ شاه د بادشاه کولو په حق کشے وو په دغه ورم و کښیے بارلک شاه د پلار د لوری نه دجو پور حاکم وو لین ځان ځانان فرملی چه د لوے پاغٌ عاقتور اپروو - ډیراميران په غپله پره راواړول - (و د بادشاه نمش ‏ وات شهزاره نظام هان په په دغه وم کښے موجود وه د ځان سره روان کړو. او قصبده هلا لی ته راغلل -ا و دلته ځ په هغه مکان کښے چه د وشک سلطان هروز په نامه سشهور وو د عاضرو اميرانو په مشوره نظام ځائ ېادشاه کړو ‏ نظام مان دقنت سْثيئ نه لپ د سلطان سکندر غطاب اغتيارکړو - او سیداسق ّ د عیسلی ان په مقابله کښے پل فنوڅو نه اولیږل.غکه چه ده امیرد دۀ د بادشامئ نه انګار کړے وو- عيلی خان مقابله او نه کړےه شوه په جنک کښے رفتار شو- وے بادشاه « صن قصورمعا فاکړو - د ده نه پس سلطان سکندر د خپلو اميرا نو او لر سره دهلى ته راغ او دلته يه ځل با د ټولو امیرانو په صلاح دهغه دتخغتانشيئ؛ دستوره اوکړے شوه. دتهت نشيۍ په مه حجش کګ بادشاه خپلو ټولو امیرانو ته د هريودعیدث اومنصب مطا يی اغا مونه ورکړل . د فوځ سپامیان ته ‎٤‏ هې د دوو میا شتو تضواه اع دانهام په ډول وکپ او په ټول مل ککئے ۀ د يو کال مالیه معاف کړه. او د دے نه پی دځپل سلهنت د انتظام په لورمتوجه شو د سگند ردلفت نشيئ ته ې د هغة وروربارک شاه د هغه نه بفاوت اوکړواوپه جوپو رکښ 2 د خپل مود لنتارئ اعادن اوکړو ‏ دغه وجه وه چه سگنارلودی د هن په 0065١.) : سک مقابله جبور شو د دواړو وروڼو ترمیاجه یو شداید جلګ اوشو چه نه ه د باریک شاه په تیښت هکنے اوو له ١و‏ خر ته رفتار شو لین سگند رلودۍ د هعَة ټ یره ناه اوکړه ‏ او په زوړ دستورة په جونپورکښر حاکم مقزرکړو ‏ په دےه ډول د هخه یو بل ورورعلائالیت عالم شاه هم بفاوت اوکړو ين وروستو بیا په خپلوکاروتو پښیمانه شو . بادشاه هخه هم معا فکړو او اټاوه 2 په جاگیرکنے ورکړه. د دے نه پس سکندرلودی په کال ځ ګن بلنه هم فل کړه ‏ اوخان هانان قرملۍ ةّ دده ملا ة حاکم او ټاکلو ‏ په سنا كښے سلطان سکندرلودی په پټنه حبله اوکړه ‏ دلته » بلبھ ویره نوے یو رلواککىران وو د شاهي فومُونواو راجا ترميشه خواړی جګو نه اوشول. او د یغ په اه کے دپټنه علاقه په سلنت د هل یکے شامله شوه په نه مهم کېے چونگه بادشاه ډیرکړاو تيرکړه وو نو دلتگر دارام ١و‏ سازو سامان د درس په عز څلور میاشت په جونپور کی اټال شو - دلته هخه د هُْ اميرانو اوحاگیاتو د حسابونوپرتال اوکړو اوه دے کښے بادشاه ته ډږه جیبه عيبه حبْرے معاوے شوے - دغه وه وه چه دے اميراتو ‎١‏ و خاکا تو دا خپله ې عزق ګپله . او د بادشاه برلاف ۀة سازش اوکړو ‏ لین سازش لا سر ته نۀ وو رسيډے چه ران څرکند شو او بادشاه سازشی اميرانو ته سيف سزاگا ورکړےه- د ده نه پس په کال سګ ص کښے شاهي فوځونو د نرول قاد چه د مالوے په علاقه کښے یوه مضبوطه قلد وه حعاصره و #عاصره ډیره اور ده شو دده وچه داوه چه د بادشاه اميرانو او د حصورشو ترمصه سازش شوے وو . و داراز هم څرگند شو او باد شاه سسدسق سازثی امیړانو ته سزا نا وکړه او دد نه پی حعصورين د قلا په عواله "ولو #جبور سول ‏ په كيل کے باهدشاه د - سل ه په لور لاړ- !و هوه غلور کاله اټال شو په دغه وغت کے د دهلی صو بب دار اصغرغان تر نوميداۀ . ده صىو بدار د باه شاه د غيرحاضرئ نه فانٌده ولغفسته- او د بفاوت اراده عّ اوکړه .اه يداه سبداسق د ده داراده نه غبرشو. بادشاه په دے سلسل هکښے په يو لور د سرهند هام خواص غان ته د اصفر د مقَاي ثرمان ' . اول ېلو - او په بل لور د ماچيواره حکم حم د هغۀ د مقايل په طرض روا نکړو. وے خواص غان لا دهلی ته نه وو رسيد ے چه اصفر ځان په خپلوکارونو پښانه شو او د بادشاه په خدمت کښے عاضر شو بادشاه د هغۀ قصورمعا ‏ فکړو ‏ او ام واکرام څ ورکړو ‏ ده ے نه پی بادشاه خپل يو امیرخواجه عصمد فرلی دسفیر په ډول د گوالیار ربا 0065١.) ۳. مان سه ته اولیږلو ‏ اودحهغة نه 2 د اطاعت مطاليه اوکړه ‏ دا سفارت کامیاب شو او راجه مان سکھ پاهیشت زره اشرفئ اوسل اسونه دخراج په ډول د بادشاه په خم تکښے رااولیږل ‏ اوخپل يو وراره"ه هم د زروکسو سپاهیانو سره د بادشاهی فوڅو نوکښے د خدماتو د پاره مقررکړو- ولےه ‏ دګوالیار راِجا د اطاعت د اقرار باوجو دپه خپل قول قاش پا نۀ شو او څه موده پس د شاهي قوځونو دلاسه دُگواليار ریاست هم په سلطنت دهلی کښے شامل شو دغه شان د د سولپور رایست هم شصیر شو او بیا بادشاه د بهار ټوله علاقه هم په خپل سلطت کښے شامله کړه او په بښګاله 2 هم حمله اوکړه لین د طرفینو په مین ڼی صاع اوشوه. د رلتهىبور ریاست هم سلطان سکندر په خپل سات کښے ام لکړو ‏ او بیاخپل صدار مقام دهلی تۀ راځ څه موده دن بادشاه ناجوړه شو- او په مری کُضے غ دانه ارحتله او د ده تُلیف نه په کال يليه کن وفات شو سلطان سکندر لود د مقتدر شخصیت اوه لو تدېر غاوند وو هغة کښے ډیرځویونه د پر وو دل د دے باوبود هغه سغتکیر هم وو د ټولو نه اول هغة هغه امیران په خپله قبضه کښے راوستل کوم چه دهغة د ثُفت نشينئ نه لغالف وو- او بیاد خپل سلفت په اسشکام کښے مصبف شو - هخه په خپله حلبت عم هغه سرکښ ١و‏ طاکتور اميران کوم چه د هغة د پلار په وختکښے ض د صغَة د ښۀ سړټوب ا و مصاحت شناسئ په وبه دهغۀ ملگری وو- دخپل مټ لاندك اوساتل ‏ د دغلى سلطنت ےد چهلم نه رنه غورکړو.دراجپونلغ مقتدر راجغان 2 په غراج جبورکړل . د غزاےّ د هسابانتو جاېخ پړتال به ولو - دعوامو د حالت نهے خپل ان خبرداړ ساتلو. قبارت او زراعت ته ترق ورکړی وه - دغْل نه یر حصولونه کم کړی وو- او د دت نټٍّه دا وه چه په ملٌک کښے ارزانه ارزاق وه ‎١‏ و د معبولی آمدان خاوند به دهم په آزام ولل ژوند تیرولو ‏ په انصاف ډر مین وو د هغه دروازه به شپه ورځ د دادخواھاض د پاره للےه وه -اوهرچا به په ډ ره آسانئ ځپل فر بادشاه ته رسوِه شو - دے باد شاه ځپل رؤزمره وغت داسے تقسی مکړےه وو- د ماسپښین نه پی په د عالبانو سره بلی کولو با به ے د قرآن شري تلاوت کولو. د ماښام دماه نه پی به عرم سرا ته تلو . اوهلته به یوه کينټه ايسار وو بيا به خلوټ خاص ته تلو ه شے به هخه د داد خواهانو په درخواستونو اهکامات لل . ذاق اوشاصې خطو 0 را ٣٢. ‏کتابت به ے هم دل کولو په غلو خاص کټے به د هغ سره لو ے لو عالمان‎ - ‏هم موجود وو‎ د هغة دا قاعده وه چه لښکر به غ پ هکوم مهم اولیږلو- کو هره ورځ به هً دوه ککمونه ورلیږ ل -اول کلم به د سعر د ښوغځ سره رسیداو- بل هغ کښے به د قيام نه پس د فوځیانو د کارونو او قرانٌشو تفصیل وو- په سر(یونو کښے به د ډاک اسئا مروغت تیار ولاړ وو- اوخوا که لبکر به هرڅومره له وو په دے قاعد ه‌کښے به څۀٌ فرق تت راتلو- دهرکار د پاره ځپل خپل وغت مقرر وو- او په هغه ومُت کښے په هم هغه کارکیدلو ‏ د هغه قوت حافظه هم ډیره زیاته وه - او دمودومودو څېره به ځ ياده ٢ه‏ - د علاوالرن غلې په شان به هره ورځ هغة ته د اشیاوً نرغنامه پد شکیدله. او دسلطت د فتلفو حصو نه به ورله اطلادعات رارسیدال ‏ غرض ددةۀ په وخ تک به ټول کارونه په دیانت اومستعدئ کیدل ‏ د بادشاه د دیانت اومتعدئ اش په ځلتو هم طاهروو ‏ د علم اوصنعت به صم سه پر روا نه کیدله . لمی اميران او سپاعیان به په مختلفو مفنیدو عنرو نو کښے مشغول وؤ بادشاه په خپله هم ښۀه شاعر او خلص 2 لرح وو او دشاعران هم ډار قدردان وو. د« شي جمال کښوه. په د هغه زملۀ يو باگمال صوق شامروو . ډیر مقد وو- د شين جمال کښوه یو شعردلته ص د ماراز خا کویت پيراهمن است برتن آن هم زآب ديده صد چاک تابدائ درسوزن ما ن کخم رشٌتة مان را تاچاک بدو زم که وران ن پرهن استشق د دے بادىشاه په زمانه کښے هند وانو فارسی ژیه زده کړه ‏ اوه دت په وجه هندان دمسلبانانو د علبونو نه خبر شول .«ماغيس هرا ئوےه یو مندداو عالم د سللکرت ژب نه ه طپ یوکتاب په فارسئ ژبه کښے ترجبه کړو. چه د طب سگناری په نامه تر اوسه مشیلور دے -« نات ډونگرمل » په هغه زمانه کښے د فارسئ ژبه یو شاعر وو .چه دا شعرےه د ضوے په ډول لیګل شی سب دل خون نه مشدے چشم توغایرنشد شر آ هکم مشه زلف توايترنه شا ےگر سلطان سکند رلودی ته په پل سلطنتکښے د امن امان قاشولو په لړکینے ډیر کړاؤنه ېیښ شول ‏ وله هغة د ځپه لارےه ټول خړغونه اوارکړل - او په ملک کښے ة 0065١.) ۸ امن وامان اه استقلال پپياًکړو ‏ هغه یو مُورس او د ویښس دماغ غاوند ٥ه‏ او اکرچه هغه په ځل وخت کښے د سلطنت په نظم ونسق کڼے څه نوی اصلاحات او نی يه تې وه هغة په ده کښے نوے جوش او نوےه روح پیدا کړه- په مذدهې خیالات و کښے هغه دیرسضت وه- په دخ بنا د په نظ کلومت مذحي رلګ ډيرخاب وو. هغه د مذ عب اسلام په َقَئ اوعرو ج کښے ډیرسا وو او د چل زماْ د فقیراتو.عالیا نو؛ فاضلانو ډیر د ردان وو - د هنل د دين دارئ غټه فانداه د سلطنت په مق کښے رااووتله ‏ چه د اصیلو او نیک چلنو غلقو نه بغير به د سلطنت عهدے بل چا ته ته شوے ورکوے ‏ دا بادشاه فطرتا د رزلو اوکمینه غلقو نه متنفر وو - دعدالت د شکے انتظام ة په ډره معقوله طریته کړپه وو- د اکثر مق ماتو سباعت به په خپله کولو او قريتس به د هغه د فیصیل نه مطشن وو-او دا وئل به ځایه نۀٌ وی چه سکند رلودی د ځُل . ځاناان یولوے بادشاه وو د سکندرلودې د زماھ یو مشهوره واقعه د أگره ښار تخيیر مت په کال له کښے دلته د وخ یوه چاوڼئ په ده طرض موړه ی شوی وه په دٌگير چا پېره علاقو په انظام کښے به سېولت وی.لږه موده لپی بادشاه په خپله هم دےے استوکنه اغتیا رکړه ‎٢‏ اودایولوة ښارشو بادشاه په په سکند ره نه کل کے اوسیدلو- دامقام تراوسه دد بادشاه په نوم مشهور ده د مفل اعظم اکبر مقبره هې دےه ده « اگرت دابا ديز په دوش کال په سِكُشء کښے یو سضته زلزله راغله ‏ په دے زلزله کښے يوازے د اگرے نوه ښار نه بلکه د هند وستان ډیره علاقه هم تياه شوه . د دے زلرِه په حقله چا داربای وله ده - ے در هه صد داح د عشره از زلزلها گردید سواه گره چون مرعلها از زلزله شه عاليها سافالها ددے دله تاریخ دلفط سه قاصی. نه هم اوزي- 0065١.) سن سلطان اهي لودئ )(۵ ۳. - ---۱۵٨١( د سلطان سکندار لودی 4ه وفات هم د هف د غامنو ترمینځه لت نشيئ په باب کښے اختلا ف يدا شو لیکن آخر ته د لویو لوبو امیرانو په صلاح او مشو ره ابراهیم ځان د پلار جانشين اومنل شو. او دهغة د سلطلت حد جونپور مقٌرر شو دجوپور حُلومت د هغه بل ورور جلال خان ته ورکړےت شو او دمے تقسیم مطابق جلال ځان د خپلو اميرانو په ملگرتیاکښے د جو پور په لور روان شو لکن دنه نه له ورغ پی ځان جهان لودی چه د سلطان سکندر د وخغت یو لو امیر او د راپړی جاگیردار وو دبعم په غامتًکښے ماضر شو ‎١‏ و هغه دد سك کورنئ د نقسیم نتصانات ابراهیم ته څرګنه کړل- او هخه ے په خپله فیصله پشیسانه کړو ‏ چنامپه په شهزاده جلال فان پے سلطان ابراهیم پيغام اولیږلو اوهغه څ دمشورے په عرض بيرته راا وىللو ‏ لین جدل ځان هم دده وافعانو نه غبر شوے وو ئو صفه بيرته رانفلو- د دے نه پچي سلطان ابراهيمې د عاتل فان د کسلئ په غرصض ورلو ة لوځ اميران هم اولیږل لن حادلغان د هغوی په خبرو هم اعتباداو نه کړو- د دے تبه دا شوه چه د سلطان اپرا هم د لوړۍ نه د جلال غان د علا-ة لویولويو امیرا نو ته لسون شروع شو-او هغوی ة دجلال غان د اطاعت نه منع کړ( َ‌ د دے نه پی سلطان ابراهيم با په ثخت سلفنت جلوس اوکړو او خپلو اميرانو او منصپ دارانؤ ته جاګيرونه او انامونه ورکړل. په دے مو قع هغة ډیر خير تونه هم اوکړل او د غرييانانو او فقیرا نو څ ډیره دلېوق او پالته اوکړه اوخپل رعیت ته 2 د دپه سالوخراحج هم معا فکړو ‏ دد ناعلاوه په پل سلطلت کښے د خپل نت نشيئ په غوشالۍ ښے هغه ټول قیدایان هم زا دکړل - او نة صرف په هنداکښے پښتانۀ ‎٤-‏ په (عامونو 0065١.) سا ماړه" کړل بلگه د روه پښتنو ته 2 هم (نعامونه وراولیږل او په ده ډدل ‏ په ‎١‏ مٌدا کے ټول خلت دغان نه خو حالهکئ - په د وروک جلال ځان د صفهٌ نه علاڼه لنالفت اختیارکړو او په خپله نامه ځ سکه اوغطبه جادی کړه - اعظم هبایون سرواق دلو ة ة پا یوامیر په دغه ورڅو کېښے د سلطان ابراهیم د لوری نه د کالخیر په تسفیر متررشوے وو دا قلعه د جلال غان سره متعلق وه په چلال ځان کښے د اعظم هبایون دمقایل توان نه وو نو هغه اعظم دبایون ته دا پغام اولیږلو چه ته زما د پل به اخ تا ته معلومه ده چه ذما هځ ققصورنځته. وعده غلاق د سلطان ابراهیم د لوری نه شوی ده ‎١‏ و کومه لر شان علاقه په د رات په ډول ما ته رکړے شوی ده هغ ته هم سلطان ابراهيم سترګ خړے کړی دی ستا ته زي دا هیله لرم چه ته به د حق ملگرټاکوے- اعظم حىایون یو ډیرلیک . پرهیزګار اوه يو لارے لپښتون وو .هخه د لال غان پۀ دے خبرو نرم شو | و د شهراده جلال ځان ملکرےه شو او د هغ سره ے دا فیصله اوکړه چه اول د جوتپو رتابيا پکار ده او بیابه د نورو علاقو تل کوؤ. د دے فیصلر مطابق اغظم هبایون او جلال خان په اود ھ حمله ١وکړه ‏ د هخه غه هکم سعید ځان لودی مقابله او نة کړے شوه اوتښتیدو او سلطان ابراهيم غ د وا قعاتو نه خبرکړو ددے واقَعَانٍ په اوریدو سلطان اما هیم پل نور وروټه د دولت ځان لودې په كُرانْ نئ کڼے پريښنو دل او په خپله داعضظلې هبایون او جلدل ځان مقايلے ته روان شو ین په دغه ثُناکئے دعلال ځان او هبایون ترمبيشه څه خفګان پیدا شوه وو- او هغه دخپل هوی فتّم ځان په ملکرتیاک د سلطان ابراهيم په لورراروان وو سلطان ابراهیم په ددے نه ځبرشونو د مغۀً سّقبال ته لوة لوغ امیران اولیرل . او د هخه بپ دے موقع ډیره پالته او ناغنه 'وکړه ‏ وےے په زړه" کښے 2 ورسره دش پ١‏ شوی وه د جلال ان په تا کښے سلطان ابراهیم نوراميران اوليږل- ددے اميرانو په شهادت شهزاده جلدل ځان د سالطان ابراهيم اطاعت او د ای جاگیرهارئ قبلولو ته نتیارشو اوداوڼاوےه پدمقام د سلطان اپر(هيم په ُامت کښے عاضر شو ََن سلطان ١براهلیې‏ د هغه مطالباتو منلو ته تیار نۀ شو او د ابراهیم په اشاره د قلعه ماشى په لاره کښے اووه شو - چه سلطان ابرا یم د جلال غان د قتل نه پی د هنداوستان تفت د خپل ځٌان د پا ره حفوظ اوکڼلو ‏ نو هه د أکرے نه دهلی ته رسۀ ‏ او ځپل سلوک ة د اميرانو سره بایغ بدل 0065١.) ۳۸ کړو. هغه به داو ثئیل چه د بادشاهانو نۀ قام وی نۀ وروڼه عززان اونه ة څوګ خپل خپلوان ‏ بلگه خپل او پردی ټول د بادشاه نوکران وی. او د هخه سلوک مستعق وی کوم چه د یو نوکر سره مناسپ وی دغه وجه ده چه ابر(هيم خپل ټول اميران په دے غبره جبور کړل چه دوی به د بادشاه د قفث په مکنے لاس په نامه ولاړ وی داپراصيم دا بدسلوی پښتنو اميرانو په ډیرشدات هسو س کړو او په هغوی کښے بد دلی پیدا شوه په خپلو امرانو باندےت د سلطان ابراهیې د پدکیانئ نټيه دا شوه چه هغوی سازشونه شرو عکړل او هریو امير د ځپل عزت اوخپلو مفادو په تابيا کے لٌگیا شو. د بده مرقه په ابراهیم کښے نه دبهلول په شان ې تل اومصامت شناسی وه اونَۀ د سگندر په شان وش ١و‏ مستعدای در او سغجیدکی . د پلار نَةٍ بریغلاف هغه یو ضدی ' مغروراو د خل راڅ غاوند وو- دابراهیم د ده خود راڅ تگبراو ې دًکبانئ نه دا شوه چه د هغۀ او د امیرانوا تر مييه داعثبادا و وفا داری فضا یرنه شوه- هغه د هپلو امیرانو دطاقت په کبؤلو شروع اککړه- او دکومو اميرانو نه چه په زړه کښے د هغه ويره کیدله. د هخوی په وژلو لاس پور تکړو - وے په کومه طربیته چه هغه دخپلو اميراتو سره سلوک شرو عکړو. پا هغ هخه نه صرف خپل کان ته نتصان اورسولو. به په هندکښے 2 د پښتنو طاقت ته مې وه صدمه اورسوله ‏ د ابراهیم چه ‏ د کومو اميرانؤ په زړا کښے ویره کیدله . په هغوکښے سرفهرست هغه اعظې هبمایون سرواق وو. په ذکرة ورانات شوے دے ‏ اعظې مبایون د دولس زری منمپ لرلو .او به د غه ورځٌو کنے د سلطان اراهيم دلورۍ نه سره د ځپلو ځامنو د مواليار په تستیر مقرر شوے وه- اوه گواليار په علاق هک په جګ کے لیا وو- ډيره علاقه ځڅٌ فټجه کړی وه - او د کوالیار قالحعه صضاصره شو6 وه او قرپ وه چه هحصورين د قا په حواله کولو آماده شوه وه لل په دغه انناکښے هغه د یو فرمان به درنیه دهلی ته اواعو ښتځ شو اعم هبایون دا نا امه حاصره اوچته کړه ‏ او د دهلى په لور روان ىشو - د دهلی د تلو نه معلومه وه ځکه اعظم حمایون غپلو دوستانو او څامنو د دهلی ته تلو نه منع کړو او د بغاوت مشوره ة ورکړه ‏ وه اعظم هبایون دډ یرو اوچٍتو الد قو غاوند وو- د لو دوستانو ‎١‏ وڅامنو په ٍواب کښے هفة دااووئُل .ما غلوپښت اله دلودې غاندان مک خو ه دےه او ددے غاندان د زړواو پنوانو مد سار اوجانثارانو نه يوسپته يم- ستاسود ونا مطابق که باددشاه زما سابقه او موجوده خُدمات 0065١.) ړو نظرانه أرکړي -او ما اووژق نو دڼا به هغه ته امسان ناشنای اوواځ . ول زما د پارهط هرر هگرانه ده چه په خپل نان د مک هرمو" داغ اولٌکوام ‏ او غاوت اوکړم " دوستانو هغه بيابیا جبورکړو ‏ وله د هغه هم هغه یو ویڼا وه تاسو په څه وايئ هغه به رښتیا وی- وه نه ستاسو مشوره نة شم قبلوه- او خپل څ د نک رامخ به توری نۀ شم تورو ۸" طرض اعظمې حبایون د دیرش زرھه وځ سره د دهلی په لور روان شو - پۀ لا کڼے هغه د کن لولولودو اميرانو د وژلو نه غبرشو- چه هغوی په دهلی کڼے د ابراهیم په د کی پراتهً وو - دغه وت اعظې حمایون خپلو دوستانو بیا د دهلى د تلو نه من ځکړو. اودبخفاوت مشوره 2 وکړه - وله هغَۀ بیا هم انکاراوکړو ‏ چه دصلی ته نزه و سو نود یوبل «زمان په ذربهه د هغۀ نه د وځ کبان واخیتے شو- ١و‏ چه د لی ته د وه "روهه فاصلء پا شوه نو دیوبل کم په ذریعهرفتادکړه شو او په دو معمول ټټو سورکړپه شو او نیغ د دهلی ميل غا ته اورسو اه شو او په جیل کښے هم د هر ګ به مراعاتو نه ګروم کړه شو په مه موقع چه اعظې هیایون سلطان ابراهيم ته کوم پيغام اوليږلو ‏ دځ نه د اعظم هنایون د لوړشطمیت ‎١‏ پا نن اومستقل مزا چیه اند ازه ليدے شي - هغه ابرا هم ته دا پغام او لیږ لو تۀ چه غه کول غوایت هغه زما یقيین ده چه ضُروربهع اوکیت ‏ واے په دے د خبروم چه زما موه ستا په ده رویه قهرجن شوے ده د غه هم څه ند وبښت اکړه ١و‏ له دا چه زما دمانه اوداسةٌ د پاره اوبهً اوگوزه مصله په ده نه کړےه ‏ د مه نه زیاق زۀ ستا نه ههڅ رعایت نة غواړم ‏ اوغه چه د زړ غواړوګه وې داعظم صبایون دا خبره رښتیا شوه د هغۀ مُودُ فّھ غان یولوة لسکرج عکړو ‏ ډیر امیران د هغۀ ملگری شول ‏ او د څلویښت زره لِبَرسره د ابراهیم مقاپ ته راغ په بل لورابراهیم هم پفئوس زره لسٌکر مقاع ته وراولیږلو ‏ د مک نه اول با امیرانو دا خبره منظوره کړه چهکه بادشاه اعظم با یون پریږدی نو دوۍ په دج نه بغير لدړشی ‏ اود سلطان ابراهیم دمسلگت نه به او - وے ابرا هيم په خپل هوډ ټیټک وو هغة دامطالبه او نه منله ‏ مک اوشو ‏ اولس زره يِبَْانة د دواړو لوریو نه اووژه شول- (براهیم په خپلو ورونیو خو پرياكه شو وےه د بد د لا او عنالنت ری ټولو پښتنو ته اورسیدال - د سلطنت د ژوال نن نښاغ څرگندے شوے اود پڼتنو اتفاق په فاق بدل شو - د دے نه پی په یل ځانه گنے اعظم هبایون ته زهر ورکړےه شول - او دغه شان سلطان ابراهیم د غپل 0065١.) ۳٣ سلطت د زوال اسباب په خپله پا کړل. د اعظم هبایون وه فَځّ خان په د« لس زری منصپ ے لرلو- د بهار هاگم دریاغان لوهاترۍ څوی مبارزغان ربا شهباز ان غه لاړ او دهخة هوا اونیوله - مبارزځان دسلطان لحد لتب اختیارکړو اویا زره وڅ او د ابراهیې خالف ټول اميران ه به مه پره داواړول. اه د بهار په ټوله صوبهة قَِِضل اوکړه . او دا صوبه د ابراهيې په ژوند کښے د سلطنت دهلی نه مدا شوه- دابراهيم لودی په واقعاتوکنے د دولت غان لودی او علدؤالدين عالم غا در هم اهمیت لری ‏ "حکه چه دابراهیم د لخالفت په لړکښے ده دواړو اميرانو داسے اد ام او کړو په د هغ په نه کښے په هندکښے د دپښتنو سلشت سقوط اوموند - دولت غان لودی دهغه دریا ځان لودی خو2 ووپه دهغه ذکر د بهلول لودی په وافَّعا نو کی شوه ده- دولت غان لودی د ابرائمیم په وخت کښے دچهاب دصوبه ګورز او دلودیانو دکورنئ يو نومیاے سپه سالار وو اود دیرش و کالو راسے د لودی ځانان د بادشاهانو یو اعتباری امیروو ‏ براهيم اوس هخه ته نیت بدا لًکړو. او د صلی ته 2 اوبللو - دصلی ته د تلو نټبيه څرکنده وه نو هغه په خپله لاړ نۀ شو اوغپل كو دلاور ځان ه اولپپږلو- په ده خبره ١وا‏ هم ډیرغفه شواو دلاورغان ے د دعلی جیلفا ‏ ته هسیل په نیت .په دے غرض اولیږلو. چه د قیدی امیرانو هال په غپلو ستزګو اوو يی او د بادشاه د خالفت نه خپل پلاراو ویړوی ‏ د دولت غان ځوی به چیل ځانه کښے قیدای اميران په داسے هالت کښ اولیدل- چه د دیوالونو پورے اویزاند ړو. اوتش د هډاوکو ښېرے پا وه هغ چه حلته څه اولیدل د هغ نه هغ ته د هپل پلار او د يل کورنئ ایام هړ شو ابرا هیم خو مغه په دىے عزض جیل ځاغ ته لي ه وو چه ده په اوویریږ ی ‎١١‏ و ځپل پلار به زمالاس ته کښیشوی. ولے د دولت ځان خُوة په غه پل ول د دهلی نه په تیښته کے کامیاب شو. اوچه غه 2 لیدلی وو د هۀ نه ۀ پلار غبرکړو ‏ اوس د دوی د پاره دبڼاوت نه بفیر بله لارنهۀ وه واے دولت ځان لودۍ داخیال اوکړو چ هکه په څرگنده خاوت اوکړم پو دنک مرامئ داغ به ړاباندے اول اوکه بغاوت نۀ وم نوابرامیمے په خ رکښے نۀ پریږدئ . نو هغة دا وره کړه ‎٠‏ چه په (بر(هيم بل څوک بب نام شءٍ شی اوزۀ هم د باوت دارم بته پخ شم په دے سلسله کښے مغۀ د ابرا هيم .یو ته زې علاوٌالين عالم شاه سره غور لز د کړو. علا وٌالدرین هم د ابراحیم دلاسه در په دیکو وو او په "لبرات کښے دیو پا زين به ډول استوکن 0065١.) ۳٢ ‏جح‎ وو. دولت ځان لودی هخه رااوغو ښتلو ‏ او هغه ے دابراهيم برغلدف د بابرنه دمرسیځ په غرض کابل ته اولیږ لو دعلاؤالدئ په تلو او د هغ په دعوت د بابر مړا وی امید ونه بیا تاند څول - د علاؤالدین دا غرصض وو چه د بابر په مرسته به د دملی تفت حاصل کړم ‏ او د بایر دا اراده وه چهکه علاوالدین يادشاه شی نو د پتباب صوبه به زماشی ‏ وے د علاؤالدن د دعوت یاو یوه بابر په هند باځاےه په مبله کو لوکښے دوجاله وو. عُله چه د بابر وګ طاقت دومره نه وو چه هغه دابراهيم دګ سشباره فوڅ مقاله کړےه وے ‏ او د علاوالدين د از و رسوخ او امد ارنه د هغۀ غه غامه طیع ته ٌکیدله ‏ دغه وجه وه په په ده موقع د زباغ وعدو او لوظو نو نه بغیر بابرڅه علی اقدام کولو ته تيار نۀ شو - په بل لور دولت ځان لودی أگرچه د شګ عرامئ له خوفه د ابراهيم لودی سره مخ به مخ مقاطه نأ غوښوله ‏ وے هغه چه دابراهیم نه بدل امُستو د پاره کومه لاره غوره کړه»؛ هغه هم په نپل نوعيت کڼے لویه غداری وه صرف شگل څ بدال وو هغة دا غلطی اوکړه ېه د ابراهیم نه د بدال استو ذریعه څ.ّ د بایرحبله ا وله بابر ته دحبل د دهعوت د ورکولو په نتاجو هغ فطی غور نۀ ووکپه- د هخه دا غیال وو چه بابر په هثو راولم ‏ او چه د ابراهيم دسلطنت يټ لو شی نو بابر به خپله برغه کيډے واځلی او په غپله ينه به لاړشی . او پټ به ما ته او علاؤالدين ته پا شی او بیا به کے ئی هخۀ دے خبره ته هډو کر نةۀ ووکړت چه د بایرغوندث یو تزبیدے او سفتو نرمو ول سپا دع چه د هندوستان غوناے وسع او زیخيز ملک فتم کولو ته ته ناست دے- په ده مزکه غپل وي نوة کړی ‏ او دابرا هیم غونده جاپر او مقتدر د شن زیرکړی نو هغه به دتیمورپه شان صرف په لوټ تالان صبراوکړک - دا دریست ده چه په هندوستان بانداه د تيمور خبله د مال و دولت په تالاش کڼے یو حیرانونکۍ جيټه وه چه په هغ کښے مبله آور د د هل هبار نه په نوی ماتیانو د لوټ ساز وسامان بارکړے سرقند ته اوپه وو اه دغه شان ة د دهلی ېنارتباه کړه وو د تیمور دا هباله د بایر نه سل کاله ا اسو په هند بادتك شوے وه. او په مه عرصه کښے بابر دا حالات څو قو له لوستلی وو او مفه د ده په اصلیت( و؛ نوعیت ښۀ پوم وؤ وځےے د بابړاو تّمور په طاقٌت او هیثیت کښے ډیر فرق وو دغه وڅه ده چه په ابتداءکښے د هنداوستان د ف غیال د هغ په تصور کښے نة راغل وو او نۀ راټل شو- داجدا خبره ده چه مخة د هند وستان د فږ نه پی په شاند اروالفاظوکڼے و څله دا لیکلی دی چه د هند وستان د فتع ارا ده زما په زړۀ کښے په کاب لکښے د حلومت 0٥0٥5٥ ٨ ۵ د غاز سره پیدا شوی وه- وله هرکله چه علاوالدين د هغه په خُدمت کښے عحاضر شواو د هند دحل دعوت ۀ ونکړو ‏ او په دےه چے سم د دولت ځان لودی له ‌خُوا هم دفه‌شان دعوت ورکړه شو نو د بابر تلوسے بیا راژوندئ شوے- او د پښتٌنو دبه(تفاقئ په وچه هغه دے لوغ قسمت آزمايئ ته تیار شو - او دال قسبت د بابرښه مرسته هم اوکړه ‏ که په مو اول د باېر د دے حپل نه څه کم وزیات سل کاله اول تيمور د مال و دولت او لوټ په غرض په هندوستان مىله کړی وه. او د تيمور نه وړژندهه هم په تتلمُوزمانو کښے د بابر نورو اسلافو رمغلو) د لوټ او تالان په غرض په پنجاب هيل کړے وے. ليکن د دے حملوغرض د څه علا قو په شل سلطنت کښے شاملول نه وو که په مور او د هغه نه وتن مغل هم د ډرلو2 وسم سلطت غاوندان وو . لین د ایر حالت د مپلو اسلافو نه جداوو. بابر هد خپل باق ریاست نه سرومه شوے وو .او ددے ریاست د حعصول ته قطق مایونه وو- دسخة په قَبض ه کښے په افغانستان کښے یو ختصره شان علاقه وه .٠و‏ دا لنډتنګ ریاست د بابره تلوسو او ارزو انو دپاره ځا نۀ وو لین ددےه باوجوه تڅو چه په هنداکښے د سلطان سکندرلودی حکومت وو بابر په هند باندے د هيل تصورهم تن شه کهوه نر دے څه دابرا دی د عُلومت په اجُّداقْ عالونو کښے هب هغه ته په خل "۸ داوس چه دابراوم نودی د کو که 0 د نه تر لاس کړې. کر په د کال سالک په دوران کښے هغه د اباسين نه په شرغاتۀ د پلجاب په علاقو کښے د تاغتو نو آلمازکړه وو-او يوعال ۀ د باقاعده مالے او حصول په طرض فل مه مصولی وڅ عم په دے علا قو کښے پريښوداے وو لین د ده ټولو خبرو نه د هخغٍق مال غنیت حاصلول او په کاب کڼے پر خپل ضروریات پورهکول وو لین هرکله .په د سلطان ارا هيم د پالي په نججه کښے پښتانۀ په پل سینځ کښے اخته شول او بابږۀ هم په عشثر راا وبللو نو په دےه غرکښے هغه ته دغپل غی رلگه طبمح پید | شوه بیا هم د بابرمققصد په خپل سلحنت کښے صرف د پټېاب شاملول وو نه په د هند په ټول سلشت قبضه مول - وه ه بایرد خوش قسنئئ نه د بابر پهاحق کښے عاللت داے موافقّ شول په هخه 3 دهند مالک اوکرکولو ‏ بھرغال دولت خان لودی هم خپل مُوة دلاورخان عابل ته اولپږ لو او بابرته په هند د هی دعوت وککړو- د دے دعوت په جواب کښے بابر دولت هان ودی ته غلعت رااولیږ لو او په هند با ند ے دع تابيا شروعکړه ‏ او په مال سم 0065١.) ۳ دکابل نه د هند په تگل راروان شو چه په اباسیند راپورے وتو نو دغه وت دولۍ ځان لودی هم د هغ په خدمت کښے ماضر شو او لس زره اشرفْئ او شل عاتيان ے د بابر په خامت کښے پل شکړل ‏ د دولت ځان سره د معا هده ته نپی بابر نوی فوڅونه بهرق کړل ‏ او خپل اعتباری اميران څ د مان نه وړانداث دپنباب د قبغے په طرض اولیږل. اوکوم وت چه بابرلاعورته اورسید ئو لامور ه چغتائ اميرانو په لاس فغ شوے وو- سلطان ابرا هيم په ګر هکښے د بابر د هيل نه غبر شو ئو هغه دولت غان لودۍ ته دا اوليګل .- تا چه موم موجوده عزت او شان عام لکړه ده دا ذما د پلار دامساناتو برګت دے- وله تا ناشکری اوکړه ‏ او مغل د زما په کور رااوخیژول. او پټياب د ورله عوال ه‌کړو ‏ زه اوس د تا سره صلےکوم ‏ او تاسره اوستاد ځامنو سره به دوکه نۀ کوم ‏ او داوعده د قران په قسم مضه طوٌم . تا ته پر دی چه دا نا وړه پرږنه ه دولت خان دد ےه جواب داسے ورکړوه-- ‎٠۰٠‏ درست ده په زۀ ستا د پلدار سکندرځان شک پرورده يم -او د هغة په اهمسانانو دز به شبرنشوه یم - ما خپل عغمر د هڅۀ په خدامت کښے صرف کړے ده - هغه به رقداة پاک د هغه په مهارو جنتونوکړې ) دخپلو اميرانو سره یر نا امو نه کول ‏ او د هغوی دليوي به کوله ‏ هخه به صهره دانۀ وه برداش کړی چه زۀع په ظلې او ج ناه وه وه- چوگه تۀ لاڅلے ؤ نو تا د صفه پالسون واوريدو چه هفوی ستا بد خواه اميران وو اوا د هذوی په و ينا د هپل پلار ډپراميران څه تا د سلفشت سن وےه ‏ په ډیرے ے رصئ په ناه اووژل- او د خپل سلطنت جړه د په هين لاس پر کړے - تا په خپله روه هغه اعمٌاد زا نل کړو کوم چه امیرانو ستا په ذات کے لرلو- ما مغل ستا په کور نۀ دی راخیژولی ‏ بلگه داستتا د ببدے روے راوستلی دی" ‏د بابر او علاؤالرين ترمينته دا معاصده شوی وه چه که بایر د هند په هغ کولو ا یاب لی دو د سرعند پور علا قه به د بابر په کو مت کښے شامله وی او دند په نورو علاقٌو به د علا والدين کومت وی په دےه محاهده کښے د دولت غان مطلب نۀ عامليوث دهڅه دامطلب وو چه د بابر په کومک دابراهيم معامله فیصله شی نو دپثځاب په صوپه کبے به د هغه خود منتاره کوت قاش شی- د باپرخله ارزده هم دامعلومیده په هخه پاجاب په ښُل ریاست کښے شاملول او د لاحور نه دویې "اپل جوړول غؤاړی. دولت غان ۶6 00065 روا چه د بابر په اکره پوه شو نو په خپله رویه پښيانه شو په دغه اش ‌گے بابر ته په باخ يادکے داوز مو دميل خبر راغ نو هخه سبداسق په لا هورکښے څه مفائ وڅ پريښوه. او په خپله په دييه تادئ کابل ته لاي- مقصد ة داوو چه د بخ محاسله به هم ختمل کړی. او دپښتنو نوی فوڅو نه به هم برق کړی ‏ اوبا به د نوی سرته د ابراههم په تابیاکښے لیا شي- چه بابر کابل ته لاړنو دولت ځان لودی او د صفة ورارۀ غازی ځان قفوڅونه چیع کړل او دااراده ۀ اوکړه چه به پیاب کښے د بایر لوا متعين فوڅُونه بیرته او شړی نوی دا بنداوبست سم که وو چه د بابر هؤخونه په دوو عص و کښے کی رکړی یکن د دولت هان څوی دلاو رخان د هپل پلدر برلدف د بابر په مرسته په علکه ولاړ وو - صخه" مخل فوکونه د وضت نه ‎١‏ هو غبردارکړل ‏ او دغه شان هغوی د تباهخْ نه ځ شول. چه دولت غان د بابرد مرسیت نه ‎١‏ ناری شو نو علادوالدين ته خپله عامله زمه نځاره شوه هخه بیا مابل ته لاړ او بابر ته څ خُواسنت اوکړو چه د دولت غان او غازى ځان دتاه کولو نه علاوه د (بر(مِیم تابیا هم ضروری ده په ده صورت کښے چه ابراهيم د مينځ نه اوق اوددهلی په قنت علدوالدين متلکن شی- نوبابر د په ډيرےه خوشعائ؛ د پجاب صوبه په ځُل ملت کښے نشامله کړی - د دے په حقله بابر داسے واق ۰- عالم خان په عابل کئے زما نه رصت وافست - او اکرچه دګرمئ موس وو.(ود هغه ملګرو ته ډیر تلیف وو بیا هې هخه د ورغ دوه دوه مازلونه اوومل او لاهور ته بپه تادئ رااورسید - په دے ورځو کښے ازنګک سرمارانو په مج کښے پیش کد کړی وه ئو زۀ د هغوی د مدافعت په غرض سورے لاړم - عالم ځان په لا هورکښے زما سردارانو ته اووےك چه دوی د 3 غازی خان په منگرتیاکښ په ره حمله اوکړی ‏ دا د بادشاه حم ده فو نما سردارانو ورته اووهے مونږ په غازی فان څگه اعتبار اوکړو ‏ مون ته بادشاه .حم راکپے دے چه ترڅٌو هغه دربا ږ ایل یا لدصور ته یرغبل را او نه لیږی تزصِغ د هخه مرسته ته ده پکار ‏ بله دا چه هغه تا له شُکست درکړه ده نو تۀ په کوموسترګو هغه سره منکرتیا کوه؟ او د دے ملٌگرتیا به فائاه غٌه وی ۹ د دے نه نپ عالم ان خپل هُوة شیر هان دولت ځان اوغازی غان ته او لپږ لو - او په خپل می کنے دا سازش اوکړو څچه دولتغان اوغازیغان د د پنجاب ټول قلا اغ سمباه کړی او عالم ځان د د ورو امييرانو په مل تیاکڼے په دضلی او اگره قیضن اوکړی ‏ د دے ويز محلا بق عالم غان د ضَلْء ام ؛نو په ملگرتیا کے د 0065١.) ٨۸۸ دیرش زره فوڅ سره د دهلی په لور روان شو اود صلى نه چاپره پریوت ‏ سلطان ابراهيم چه ددے نه خبرشو توصغه هم دمقایل په نیت رااووت ‏ اگر په اپراهیې لودی دخپلو اميرانو سره ښة سلوک نۀ کولو ‏ لین په مه نانکه موقح په د علاالدين او د سفن ملکرو امیرانو چه‌کوم اهّدام اوکړو ‏ هخه هم انتهاق غداری(وتک هرای ده او چو که د امیرانو ته ددے پیل غدارئ امساس وو-نو دوئ دا غوره اوګڼله چه دابراهیم په وځو نو د شپے په تپارۀ کښےممله اوکړی ‏ غکه چه د ور په رڼاکے دو د ابراهيم سره ستر نۀ شوت غا کول ‏ په د غرض هم د ابراهيم د فوڅ څخ اميرانو د هغَة سره عُداری اوکړو ‏ او د باغی امیرانو ملگری شول- په وروسق پهرکښے دعلاؤالدین وځ په شا هکیپ شعنون اوو هلو نن سلطان ابراهیم د دوی دده مپل مځ پرواه اون کړه ‏ او د سرپورے د پل ئے نه رااونۀ وتلو. د علاةٌالدين وڅ په لوټ کښ لګیا شو دغه ومُت شامٍ هوڅ په دوئ هله اوکړه ‏ او باتی اميران سره د عالم غان ټول او تښتیدل ‏ دغه وت بابر په دوپار؛ د هند د یل په عزض پنجاب ته راغ وو- دشُگست نه پس عالم غان دخپلو ملگرو سره په سل پوره وتو او په یو غرئیزه قلاکښے څپناه اوسوله ‏ لکه په مو اووتيل د پښتنو د دے بپ اتفاقَي او د دولت خان (وعالم خان د دے برده غدارۍ" په وجه د بابر تلو ے راژوندئ شوه وه او صفة تر پپاب پوره دکړاؤ نه بغیر رارسيدے وو لن چه د دولت ځان ملصونه ناکامیابه او دمغه د باپرغذالف شو ئو بابر دا غوره اوگټله چه په هری وار قسمت آزماقْ اوکړۍ ‏ چنائٍه بابر دعال لل د د سمبرپه ماش تکښے د کابل نه د هند د همل په غرض راروان شو اوخیېر ته راغ دغه وت کُے د بابر کن فوخُونه د پنجاب په ختے قلا ګا نو د خپلو سردارانو ماتمت لحصور وو - او د هغوی غلدصول او ازادول د بابر ضروری فرض - بابر پا مل مسي د کښےکیمپ او لگؤلو ‏ د دے په حقله بابر داسے واي ,- س دت همیشه په یوه د په خپله غيبه وم . د شي لاندے په کیمپ کښے چه اورونه بل شول نو یو جیبه رن وه چه د چراغان په شان مزه ‏ کوله ‏ په داسے موقع زۀ رور څراب څښې - دلت‌وے هم اوغُښل دسصسرکید و نه اول غ معجون اوطوړل .او بیاے روژه او وله بله ورځ دکیپ نه د ګینډ یو ښګار ته لاړو- د لګرام دپیښور) سره -(-: نادو په » رود سپاه« زباره) پورے وتو په دغه اشاکښے په جاړو بو يَوکښے یوګنهیه 0065١.) ۸ ښکاره شو صمایون اود غرونو نورو خلتوگګنډے چرته نه وو لید۸- د هوی د پاره دا يوښه تباشه وه- یوکروه په مغ پے تک اوشو ‏ او په شو اوو ټل شو هغه او دوه تورکيډی اونوه شول ‏ دډیرو ورڅو نه زما دااغیال وو چه د دعاق او ګينډی مقابله به څه رګ وی ؟ په ښکارګښے یو مهاوت عاق راوستلو ګينډی په هاقّ جېټه او وهله ‏ وه بیا او تښتیدالو ؛ - مم په دغه ورځ مون په کرام د پليښور) کښے يوڅو سرداران متررکړل چه غو ی په سیند باندے د پورے کید لو دپاره دکشتيټو انتظام اوکړی -او د ټولو ګؤځیانو نومونه اوک بل پړاؤ مون د کابل سیند په غا اوکړو- دلته موس هبرشو په دولت ځان او غازی خان ديرش زره فوڅځ مع کړه -۵- اوه کلدنورء تّ فا کړےه ده اواوس د لاهور په تګل راروان دی - یو قاصد مونږ په ډيرے تادئ اولیږلو ‏ او خپلو سړو ت مو د١‏ اطلاع وورکړه چه موز منزل په منزل داروان يو - زموږ تز راتلو ږ هفوی جګ نه کوی ‏ دغالى په ورځ مون په اباسیند پورے شو دلته کښے ټول فوڅ چه په مرقسم اهرادو مشتبل وو رچئ سپاهیان اوخدمتګاران وغيره ) دولس زره هساب شوه د یایر آکثرفوڅونه په پښتنو مشتىل وو ددے مره یوشبوت دا ده په د لاهور په سويل د ستلع سیند په دواړو غاړو چه کوم لق نن ورځ دافاغنه قصوری په نوم یادیږی ‏ هغوی په اص لکښے دغويشکو قبيل سره تعلق لری ‏ په د مهمنزو د قبيل یوه څاګه وه د دوی قا روایات دا وائ چه د دوی مشران د بابر په فوڅون و کښے د پلیىور نه راغلیى وو او د هغه خدماتو په بد لکښے کوم چه دوی د بابر د پاره د پاق پت په جلګ کي ےکړی وو دا ذِمَد دجاګیر په ډول دوی ته ورکړه شوی وےه- د دے نه علاوه د بابر په فوڅونو کښے د پپیلنه کثرت دخوشعال ځان د یو شعرنه هم معاومیږی ‏ ے بياله پاسه د دهلی بادشاه بامرشة په کار د پښتانۀ په برکت وو او بابر په غپله هم په یوموقع په خپلو فو مونوکښے د پښتنو د خمولیت ذکرکړےه ده د اباسیند نه چه بابرپويه شو نو په شپږم ېړا د یو ورڅ د پاره د سامان رسد د عصول په غرضی ایسارشه- د ده په حقله بایرداسے واغ »- په د غه ورځ مونزږ عرق اوعُښل -« ملا پرعغریه رناریګ قيمی واوُروے ‏ ددے نه .۰ 7 تْ بْ مړانده موښ ده د ومره په خبرو نه وو ليه س ملاس « هم دومره غښلی وو په د 0001٥ ۲ ۶٨ ٢٣۰ وش نه وتل وو بله ورځ مونږ په هلم سیند په یو پایاۀ عا پور وتو - په دے مقام ولی قرملى » چه مونږ سیالکوټ د هغة په تعوي لکښے وره وو راغلو ‏ او د سیالکوټ دپرے ښو دلو عذارة بیان کړو ‏ ماورته اووت چه تاسیالکوټ نۀ شو سسبالوے نولاهور ته وےه د ورو اميرانو سره نۀ تل د دے هغة غه معقول جواب او نۀکړے شو ان د فوځ کش موقع وه نو ما هغة له سزا ورن کړه ‏ دده عُاےُ نه ماس سید طوفان او سیدها لاچین » په ډیر تاکید لاهورته اولیږل او د هغه اڅ سردارانو ته ے دخپلو راتلوبوږ دج نۀٌ کولو پغام وراولیږلو ١و‏ ورته‌ے اووه چه هغوی د زمونږ سره په پىرور یا سیالکو ټ کښے یو غا شی- د لته ما دا هم واورګل چه غازی خان غلويښت زره لبکر جیعکپه ده او دولت فان دوه تورے ترملا تړی دی -او جک ته غیر شوی دی بيامونږ دچناب په غاړه پړاو اوکړو ‏ داعاءً زما ډیرغوښ شو او داے اراده (وکړه په دسیالکیټا واله لته آبادول بهار دی- د لته ما په کش کښے سیل اوکړو - شراب ه اوکُښل اومهیون اوخوړل؛" دجبع په ورڅ مونږ په سیالکوټ کټے قيام اوکړو- هرل چه به زۀ هند وستان ته راغلم نو جاټ اوګوجران به د خپلو خرئیزو ونو نه رابْکته شول اوغواميئے به 2 لول دا بات غاق دمه ملک د پاره یولوڅ محیبت دے- دا څل ملک مونږ په خپله قيضه کټ ات ده . وے ده موزیانو با لوټ اوکړو ما غلة اولټؤل او يوو ے ټوټ ټوة کړل ه ۰ د سیانکوټ نه ما لاسور ته یو قاصد اولپږلو چه عخوی د د شن هالات معلوم کړۍ. او دا هم چه مونږ به د هغوی مقا بله څه رل کو دلته په پراؤ کښے یوسودګگر دا خبر را وړو چه عندؤالدین عالم غان د سلطان ابراصیم نه تٌکٌست اومونه لو»ه د سیالکوټ نه بابرکوچ پ کوچ لاهور ته اورسیدلو- دشىن دیوجمعیت سره د راوۍ سیند په بله غاړه موبوه وو بابر هم نیځ د هغوی مقا يل ته روان شو لن دولت خان اوغازی غان د مقایل کؤلو نه بغيراو تښتیدال ‏ بابر د هغوی په تعا قٌټ کښے دهغه سرداران اوليږ لکوم چپه د علا ة نه واکٌف وو او د غاز ځان د ولو تاکید 2 پرے او5کړه ‏ ځکه چه غازی خان یو ښۀ یاه ده به ډا عالم خان خپلو پند روزه ملکرو ې ځاه پره ښوشه وو او هغه په يوغرئیزه قلاکښے ناست وو بابر د دے په باب کښے داسے واقّ س ماد هزارو اولپښتنو یو لښښکر د هغه قلا د فر په غرض اولیږلو- د قلا استوګن په تياره" کښے تيښت 0065١.) ۳٣۱ ته تیارشوی وو . و2 د صځوی اسونه د قلد په د روازه کښے داسے اونښتل چه و تل نه د بده ورغ عالم مان پیاده اوتښتیدو او غازی ځان ته‌ے ځٌان اورسولو ‏ ول غازۍ ځان د هغه څه غا طرمدار او نه کړو خر زما په خد همت کے هاضر شو ؟ ددے نه وړانده بابر په خپل هراول وڅ پے د« ملوټ . په لور روان شوے وو هلته یو نرنزه قلد کښے دولت غان پناه امستّی وه - د قلا نه ټول لټر تاؤ شو دیاب دا وړاناه صوبه دار دغه وخت په خپلو کارونو پنبيمانه وو هغه د بابر په غد مت کئے داپیغام رااولیږلو . چه « غازیغان غرونو ته تنبتيده دے ‏ که ماله معا في راکړت شی نو نو قلد به حواله او په خد مت کښږ به هاضر نشم ه ما خواجه ميرميران هغة ځخه اولپږ لو چه د هخه د زړۀ نه ویره لرےه کړۍ او دخپل ځان سره څ راولی ‏ هغة خپل مُوة هم د څائ سره راوستلو- ما داحکم اوکړو چ هکوےه دوه توره ځ زما دګ د پاره په ملد پوره ته وےه هخه داوس په خپل غټ کښے ز وړندے کړۍ ‏ اه ماله د مایخ شی وےے په دے عالت کښے هم هغه لا نه شان کوږ لر وو - په پرے چالاکئ به همیل بها موے ‏ چه ناڅ څو نو سرے هم نۀ کت ه کولو ‏ ما نوکرانو ته حکم اوکړو. چه د پښو نه ۀ راګاږی اوتغظيم پراوکړئ او ة زما د وړاندے کښینوئ. بیاه یو سړی ته چه په هنداوستاق ژبه پوهید لو اووئیل چه رۀ څه وایې هغه لفظ په لفظ ترجه کړه- او دۀ رىولت خان)له څ واوٌروه ‏ مااووئيل دۀ ته اووایه چا ما تة د خپل پلار په شان کل وے او ستادتوقع اوامید نه دے زیات ستاعزت اوامترام کولو ‏ تا او ستا کامنو ته 4 پناه ورکړه . اوستاهرم اوعال میالے د ابراحيم د قید نه څ کړل ‏ ستا د پلدر د د دے کروړو روو انا دے تاته پرے ښو دلو بیا راته دا اووایګ په ما تا سره کومه بدی کړی ده چه تا زما دګ د پاره دوه تورےه ترملا تړل وه؟ او وڅ د راروا نکړے «و- او زما په مملوکه علا قوکښے د شر فساد پورته کړے وو وه بوډا دولت هان دده يغ څه جواب اونة کړو - | و په هقیت کښے د هخه سره که جواب هم نة وو ما هغه خوایه مير يران ته هوالهکړو» . له ورځ زۀ په خپله قلك ته ور دننه شوم ‏ غازی هان معبولی شان شاعر هم فو او په کتابونو ډیرمثین وو - ما په خصومیت سره د هغة کب خانه اؤکتله ‏ غےکتابونه په کی ډیرښۀ وو. څه کتابونه ما هبایون ته ورکړل . اوڅه ے کامران د پاره قند مار ته اولېږل. له غازي ځان یو ة شاعر اوعالم فاضل وو - 0065١.) ٣۳ دعلي مسشلو نور ډیرکتابونه هم وو وله دومره بش قيته نۀٌ وو کوم چه زما امید وو- قلمه ملوت » ما حمد علیي «جلٌک بک . ته حوالهکړه ‏ او دوه سوه یوسف زی پښتانة د صخةٌ مذاد ته یه ښودل . س خواجه کادن . د عُزق نه په اوښانو شرزب راوړل وو. مونږ دے نوشوخ جلسه قائةۀًکړه ‏ چا شراب اوشښل او چا عرق ْ اوس د بابر په يلغارکټ ےکے راغل وو - په د غه ورمٌوکښے هغه ته دغن هندوستان پښتنو امییرانو دوستانه غطونه هم رارسیدلی وو اوغ امیر یران په خپله هم د هغة په غدمت کښے ماضرضوی وو د دهلی په لور د سفر په دورا نکښے ‏ بوډاعالم ان » دیو قلا نه راوټل او د اطاعت په غرض پیاده راروان وو بر چه د هغۀ په راتلوغبرشونو د ھغة د سورلیه د پاره ےّ اسونه او استقبال ته سرداران اولیږل. دشاهی غاندان یو قريې فرد بابر په خٍله قیضه کښے ساتل غلت دل اوه سیاسي اغراضو مد نظرة دهقة ښه احترام اوکړو د دولت ځان ځوی دلاورځان د بابر په مرسته لک ولاړ وو صغاٌ هم د پلار د پاره معاق او غوښتله . د قیدی امیرانو په فدیه یا معافئ" کنے بابر هخه هم په خپلو مشورو کپے شریک کړ ‏ د سرهند سرو نزدو يوکستاخ هندوستاغ اميره بابرلښٌکر ته راغ -او وےه ول په ره سلطان ابراهيم خپل سفیر رالييل یغ او د ده په جواب کنے د بابرهم د شهنشاه دصهلی دربار ته سفیران اولیږی - با برخپلو دوو پهره دا رانو ته کم اوکړو چه هغو ید سفيزؤ په ډول د سلطان ابراهیم دربار ته لاړ شی سلطان ابراصيم دا سړې قِيدٌکړل ‏ لین د پاقت دجګ په موقع دوی دقید نه اوتښتیدل . د ده نه پس باپر داسے واق ,- اوس ماد هبت په رګا بکښے لنپښ هکبيښودله ‏ او د توکل واه په لاس اونيوےه - اود ابراهيم لودی چه د سلطان سکندر لودی حُو دےه- ګګ ته روان شوم ‏ مغه د هنداوستان د ملکونو بادشاه او په دسل یکښے مقیم وو- د هغه لبر په شمال کښے یو لک اودهغة او دهغة د ماتهت سروارانو جگی هاتیان په شارکڼے یو زربیانْد ل- دلته مون ته اطلاع راغله چه سلطان ابراهيم د جک په نت د دهلی ته راروان شوے ده- اویو بل لښکر دحسیداغان په ما کټے د د مصار د لوري نه راروان دے . دحمید ځان حاگم حصار مقاپل ته بابردعمایون پا ماغج٧کنے‏ لر اولېږلو- په ښک کښے مغل کامیاب اوه حمید ان لښٌکر تینبشه اوکړه ‏ او د بریالی وځ په لاس ډيرمال غئیست راغ باېر د هىایون ددےه فُت ډیره هَدرافزاق اوکړه- په دے جک کښے چه کوم قيدیان مغلونولی 0065١.) ٣۳ وو- د بابر په حکم هخه په گولو والوزول شول ‏ د دے وافعانو نه په سلطان ابراهیم خبر شو نو هغۀ ته پل ایام معلوم شو د بابر سره د فیصلهګن جگ ته اول هخ خپلو ټولو اميراتو او سپاهیانو ته هکم ورکړو چه خپے بهتریت جاے واغوندائ ‏ په خپله غ هې منقشی اومرصع شاع خښے او چترونه اودرول- او د ټول فوڅ عام دعوت 2 اوکړو - دغه وفت هخه د خپ زا ټول دولت جواهرت اشرفئ ملفلرۀ ‏ او نورقبيق اشیا د فوځ په لخنکے اونوستل ‏ او هغوی پر تالا ګډ کړو- بيا هغة خپلو اميرانو او فوځیانو ته څؤوے »- : زما دوستانو او مٌگریو | صبا به مويز دمقلو سره جگیږو که ېره مافقٌه اوکړه ‏ نو زۀ بهدستاسو د خوشالولو نو رکوشثی هم اوکړم -اوکه با تُلدت ه اوکړو ‏ نو تاسو به دے تغ لو انحام صبراوکړۍ - او کومه اراده چه ما د ستاسو په هکے ظا هره کړۍ ده. په هڅ یقین اوسانئ ه سلطان ابراهیې اود هغة فوځیا نو دغه ټوله ورځ د مٌګ نه ه پرواه په رقصھ سرود اوگډ۱ غڅاکښے تیر هکړه او بله ورځ دوئ د مګ په نیت رااووتل - سلطان ابراحیم دپا ېت په قیله دوه کرو ها لاړ او په بل لور د مشرق په لور په دوه کروهه کښے بابر خپ لکیمپ اولٌکولو ‏ او د بابر وغ ځلیریشت زره او ورسره تو او ټوو نه هم وو - دابراهيم سره پفئوس زره فوغ او يو زر هی هلټّان وو لین په جِنکی مهارت کڼے بابر پۀ ابراهیم لودی غلید وو او د هغه د بریاليتوت لوڅ سبپ هم د هغة می - قابلیت وو په ‎٠۰‏ اپريل ۵۳۷ مطابق هريب ‎٣٣۰‏ هه د واړه وکو سره بنائخ شول ‏ د ابراهیمې سور فوځ په ابتداء کبے په دا وے شداتا حبله اوکړه چه دمفل فوڅ په مورچه بنددئ؟ ورتوتل - پښتانة اميران که هر ځو د ابراهیم د رو نه ناراهش وو یکن جنګ په ميدان کے صغوی د سرومال نه ے پرواه اوجکیدل ‏ او مغل فوڅ ے ګډ وډکړو. خصوًا د بابر د وڅ کيڼ ارخ 2 په خطره کېنے اوغورزولو ‏ لین د بايرد ښی اړځ فوځ یو ارت میدان ته رااووتلو ‏ او د سلطان ابراهیم دفوځ په بازو څ د وروستو ته خبله اوکړه ‏ ماسپخین مال د ابراهيې د فوڅ بل بازو هم مغلو په مځ کن ىګیرکړو ‏ اوس دغه فوڅ دمغل فوځ د تراندازو « و کوله اند ارو په براه راست زدکڼے راغه وِو- او ډیر په 0065١.) ٣٣ په خطره کښے وو - دغه وخت کڼی سلطان ابراهیم د خپل صافظ ثه زره وڅ سره یو طرف ته ولاړ وو په مسود غان نوے يوار هغتۀ ته داسے آووه : - مون معامله کیزوری ده ستاسو د پاره دمیدان ته تلل غوره دی-که ره بادشاه سلامت وی دو د یو بل فوڅ جوړول به ډیرآسان او د مغلوغلاف جنګ چاری ساتل به لکن شی او مون ته به زر داسے موقع په لاس رای چه مون به خپل مراد ترسره رو دا زما راغ ده او چه څه د بادشاه لوښه وی هغه به ښه وی- د دے په جواب کی ابراهیم دااووغل :- : اۀ ود غانه ! دا د دو با دىشاه د پاره د شرم خبره ده چه هغه د 5 چک دمیدان نه اول تښتی -«وگوره زما ملٌگرو ١و‏ زما نک خواهانواو دوستانو ټولو د شهادت شرت وو یو دے په وینو گڼے رگ بک پروت دےه بل ه وره په خا ور وکښے لړے تل په دے هال کتے زه دا پل دوستان که په ښودےه سثم ‏ اوگوره زما د اس پښے ترسپے پوره په وښو لړی دی وم وغت چه زۀ بادشاه ووم ما په خپله مرطئ حکومت کو لو اوس چه قست د مغلو طرقداری ایوکړه پو په ژوند کښے زما د پارهکومه خوش سال پالة شوی ده - دده نه خو داشښه ده چه څه رګ او چرته زما دا دوستان دی هخه شان زۀ هم په غاورو ويښوکنے لړك پٌل او ددوی ملګرت شم ه د دے نه ئپی سلطان ابراهیم د غپلو پل زرو سورو سره دج ګرم میدان ته ور دننه شو - او ډیر په بهادرئ اوجگیدو ‏ د هخۀ پښتانة امیران 'گر چه د هغ نه نا رال وو. لین په جګ کښے هغو هم څه قصور او نۀ کړو ‏ په ورځ په غتليدو شوه ئو دغه وغت کښے سلحان ابراهیم د چل وینا محلابق په وو کښے رګ بک پریو تو چه بابر د هخةً د مرٌک نه خبرشو تو د ابراهیې دشناغت (و د هغۀة د مړګ د تصدیق د پاره څ ددولت ځان لودی خو دلاورغان د خپل يو امیر خواجه کان سره د مقتولینو په لور اولیږلو. او هلته هخوی مقٌتدر سلطان ابراهیم په وټوکښے لړل ټل اولیدلو. شای تاج ځ د سرته پرروتډ و واو دحکومت نشاې چتز په خاوروکښے له پروت وو- د بابرامير ځواجه ملان د سلطان (پراهیم نه په مړوق سرپریکړو ‏ او باېرته ‏ راوړو ‏ ددے ته پی د بابر په حُکم سلطان ابر هیم د نورو مدتولینو سره په هخه څالغکښے په کوم شا ة وئيه شوے وو د فنڼکړےه وو - د پاغ پت جګ يو فیصله کن جک وو په دےه جګ سره په دهنداوستان کټے دساانانو 0065١.) ٣۵ دکومت هخه دورختم شو چه د هغ آغان هم پښتنوکړه وو او اجام ۀ هم په ىپیتنو اوشو - په ده جلک کے دپلو د ششگکست غخټه وجه دا وه چه داپراهیمې طرزعمل په پښتنوکے د ا فاق واحاد عِذ به غه کړی وه د دے نه علا وه د دولت غان اوعلاو الدین عالم خان غداری هم دده یو لو ة سبب کيدے شی - د دے دواړو امیرانو دخپلو قاق مفادواواغراضو پش نظربابرته په هند باندت د هبل دعوت ورکړو او دغه شان ه د ځٌُل کور ده اتفاقئ نه باب رغبرکړو. او د هغة خُوا اوغزیدله- د دخارگت ظا هری سیب د بابرتوپ غانه او ټوپکو ته وو د دے نه علاوه د مل فوځ تیراند از هم ډیرمړ وو د بابرد فو ځ گوله بارئ او تیراندازئ؛ ته د ابراهیم رساله ټيکه ن شو او د بابر د باقاعده قوځ ځگی تد پيرونه د پڼتنو په ذاق شیاعت او مردانکئ غالب شول ‏ ده فغے نه پس په ‎٧‏ راپريل ملغ ۱۵ رېپ ستاشه په اوله جمعه د بابرنوم په خطبه کښے اولوستل شو او د دے ورغ نه په هندوستان کښے د مغل کومت آغازاو شو ګر چه بایریه ځُل ان ته مغل وثُل هرکز نۀ فوښول ‏ زما په خیال کښے د پا پت په جګ کښے د بابر د یریالیتوب او دابراهيم د شکست وجه صرف دا وه چه د بابر دواړه مِچّ مسصٌبو ط وه يی د هغه خپُل قام رمغل) د هغة و فادار او جانثار وو په بل لورپښتانة هم رلکه یوسف زی ؛ مهننزي اوغو يشکی) دهغة په مرسته ولاړ وو - د ابراهعیم د چ کورنئ یواهم غړےه دلاورځان د پابرګلک ملګرے وو او د هفة نه علاوه نور هندی پښتانة اميران هم د هغۀ ملگری شوی وو- په بل لور د ١براهیم‏ ځُل پښتانه هم مغل شوی وو - دهندوستان د عظيم سلطنت د فّے نلووے د بابر امیدونه تاندکړۍ وو-او د هغة مو مل او ېټ کړے وے ‏ وے د ابراهیم نه خپلوغلقو مټے پر لړےه وے ‏ اوهنه ‏ د مایوسئ سیند , ته غورغول وو هم د باپرمقاي ته د هخه نه هگ پهښت نۀ وو راغ بلکه په دے غرض راغل وو چه په به چګ کے به هغة په ابرمند! نه طریته د هپل نا لام او دمایوسئ نه ډک ژونتن ته غاته ورزکړی - د به مرغه ذیراهیم د هخه ټولو خلويونو نه غالی وو وم چه د صخة په پلار؛ و يکَةۀ کے وو هخه يو خود رابه ١و‏ په اصلی معتوکښے د استېداد عاي وو - د هغة ټول غبره خپلو اميراتو سره په کشلکش کښ تیر شو- لکن ده ه بدا خویونو باوجود هغه د پښتنو د منصوصوا خو نه ځالی نۀوو ‏ د پا پت په ميدا کن د تیښت په ځا هغة سر ورکول 0065١.) ٣٢ غوره کړل ‏ ار چه هخه تښتیدے شو او د تیښتے مشوره هم ورکړے شوی وه وے دده په جوا بکښے چه هغۀ څه وثیلی وو د هخ نه د هغة اسقلال او جرت څرگندیږی. داممکنه ده چه که هخه تښتيد ے وه نوکيدے شوه چه صفۀ بابرته مشکلات پد( کړےه وه او بایر په هندوستان باندے قبضه قاش ساتلوکښے نۀ وه ئامیاب شوے- ‏ لکه په دپاق پک د جلګ نه پی چه سبدسق د بابر فوځونه د مارمۍ مشکلا تو له ډیر وارخطا شوی وو او د کابل تلو ته لیواله شوی وو-لین دجګ د میدان نه تيښته کول د دپښتنو په ين کښے لوة جرم "یل شی - او په ابراحبيم کښے که نورىمرڅو مره عييونه وو وے هغة ځپل ځان د ده لو جرم توره دار نه کړو او په ډيرے بهادرئ پل سردا کړو - د سلطان ابراهيم دحکومت اهم خصوصیت دا ده په دد په ونت کښے دضٍثت څیزونه نهایت ارزان وو -او په ډیرلږ آمدان به ګذاره کيدله ‏ کر څٌه د اشياه ضرورت ارزاق د سکتد ر لودی په زمانه کښے هم وه لَيکَن دابراهيې لودى په وت کښے په حيرت اگیز ډول ارذاق وه او دا په ىك دلالت کوی چه أگرچه هغه د خپلو امیرانو په عقله غو ښۀ نة وو وله دعواموه مفادو نه ۀ په هيئّ وخت کښے ے پرواغ نۀ وه اغتیارکړی - د پالی پت د جنګ نه چی په هند کښے مغل سلطنت قاتم شو او د هندوستان د تارمخ يو لوے دور شروع شو ښاغل کرو » دلودی کورنئ؛ په هقله دائے وام په « د صويه سرحد د تاریخ د یو طالب علم د پاره په لودی سلطنت کښے داهمیت څه څېره نشته: د دے ښاغلی په غیال کښے ‏ په ده ياد شاهانوکېے د شپرشاه په شان هم څوک د لوړ شخصیت اوغیر معبولی قابلیت غاوند نۀ وو" وه زما په خیا لکښے داسے نه ده دپښتون هام دتاریځ د یو طالب علم د پاره دلودی کورنئ د سلطنت په واقعانوکښے د اهمیت ډیرهخرےه دی - د پيښتنو په تاريخ کے د لودیانو داهبيت وړومئ خبره دا ده څه دلپښتنو د سیاسی عروجح غاز هم د دے هَُببے نه شوے دےه ‏ له چه د سبگین په عهدکښے مود ده کورنئ په ملتان کښے د ریاست هال لوستل دے - په پپښتنو با تلو کښے لودیان او غاِیان اول پښتانةۀ وو چه اسلام څّ قبو لکړے او د اسلام په ورو لوکښے زپارونه لیتلی دی که چه د شئ رطی لودی د حال نه وامصه ده- دغه شان داهندای لودیان اوغابیان 0065١.) وو اول د ‎5٠-۰‏ بادشامان وو په د دوئ په حقله په بټین سره وئيل ش شو چه ددویً مورنځ ژبه پیسو وه دا هره هم د ٌکر وړ ده چه دا د بهلول لودی د دور اند يشو او لوړیشامیت نخبه ده په هخه" د خپل پل شاى فرمان پ په زربپه د - روه . پښتانة هند ته اوغوښتل. ١و‏ د پپنبتنو ة داسے پالنه اوکړه چه د روه ه پښت و هند وستان خپل ومن اوگرځولو ‏ اوه دت په ني هکښے شیرشاه هم پیياا شو -که ره د بهلول په کورنئ کڼے بهلول یا شیرشاه په شان څوک بل پیدا شوف وه ئو مټکنه ده چه دند تاریخ د مغلو د ذکرنه ال پاة وه. ده روه« د نپښتنو په حقله چه شر شاه په آغرۍ ورځو ښے دکوم غامش اظهارکړه وو په عقییٌت کښے د دعفه پاليئ باق بهلول لودی وو - په دے بنازماهیال د« په بهلول لودی د ډېرړلوړ شُغصیت څاوند وو او د لپښنو په حقله چه هغه کومه پالیسی اغتیارکړی وه هغه په دوراند یثئ مبې وه - د دک ئه علاوه که چره مون د لودی کورن ۰ د باد شاصانو اغاد قو او د دوج دسلطنت واقعاتو ته ته په ژور نظراوگو رو نو ددوی د سلطنت ناریخ د پيتون قَامٍ د رنا رګ قای خصومصیاتو یوه داسے هنداره ده چه په صغ کے مون پښتاناً په پل اصل شلکښے ليیدے شو - او داددے کورنۍ د اهبیت یولوع سبب دےه 0065١.) ۸ ظهبرالرين همحد پایر بابر په ترک ژبه کښے زمری ته وای او ظهیرالدئ مد د د لقب عقد‌اروو. د پلار امه عمر شخ مرزا ده- بابر د پلار د لوري ته د ىور په پاتمه پیړئ کښے او دموره لوری نه د هُکيزخان په څوارلسسه پیړئکنے وو- په ده ډول د هخۀ په رکونوکے د دڼا د دوؤ لویو فاانو وه شامله ده ١و‏ دا د تعجب خبره نۀٌ ده څپه یابر د شپاړسے صدئ یولو څ فانح اوگرځیدلو- قدرت هغۀ ته هغه ټول صفتونه ونکړی وو کوم هه د ملکونو دف کولو د پاره پګار دی او د دےه صفتو نو په برکت هغۀ یولڅ په خپله زمانه کُنے نه بلگه په هره زمات کښ یو څرګند او لوړ مقام موند ده- بابر په ال ستلشګ له کښے په فرغان هکښے پیدا شو او د دولسو کالو په عمرکښے د پلاد په وفات د وزغا عکيران شو - وےه د قفت نشیف سره سم په مشلا تو کښ ےکیر شو د بابر په شان د دولسو الو د یو سلک دپاره دا خره ډيره کړانه وه- په د خپلوخللنو دخالفت او دشمئ نه د غپل ځان او دخپل ریاست ساته اوکړی- خپلو عزيزانواو رشته دارانو هدم په قدم د هخۀ خالفت شروع کړو -١و‏ د هخه" هره متصو به ة نا ئامیابه کړه - بابر د وړوکوالی نه .۰ بر قند « فغ کولو تلو سه لرله - او دا ة لويه آرزووه ‏ چه د چُل يک د ګدئ غا له په خپله قيضه کښے را وس - دا موقع هغة ته ډیرزر په لاس ورغله - يئ ديد قت مُشِئ نه در کاله نپ په مال سکشګلهکښے مخۀ په اولځل سرقند فُعّ کړو ‏ په ده فغ هخة دومره خوشعال وو په د هتدوستان د فھ غو شحالی هم د همه د زړۀ نه د سمرقند یاد یر نۀ کړه شو وے بابر چه څومره زرغو سال عاصله کړی وه- هغوسره زرد هفداً ټوا منصو او څویزونه باره 0065١.) ٢۱٣۹ شول ‏ د فرغاے دامرانو ساز شون اود باېړےٍ وخته ناجوړتیا د هغة ټوله لو به ورانه کب سرقند او فرغاه دواړه د هغ دلاسه اووتل - او در په دیکه شو. وے بابر د زیاغ هره ناکړىت ته خپله سینه ډا لکړی وه - په سبرقند ‏ پیا حبله اوکړه ‏ او سبرقند ة بیا ترلاسه کړو غو قسست لا هغه شان د بابر نه مرور وو- په کال سلنل کښے سمرقند دو فرغانه دواړه د هخة دلاسه اووتل- او داسے اووتل چه با څً د را ستنو لوڅه امان نة وو - د دے نه پپی بابر درے اله په ډیرکړاوٌنو او زصىتونوکښے تیوکړل ‏ تر د په خپلو خپلوانو او دوستانو هم د هغۀ د مرست ته لاس واخُستو- بابر چه د خُل اق ریاست د عصول ته مایوسه شو تو د کابل غنه هاو وله په کال سال کښے د کابل حاکم الغ بک مرزا چه د بابر تن وو مړ شوه او د خَة ې مرک په کابل کښے شرونه نادونه پورته شوی وو - اوه مقیم . لوك یو ایر په دشاه بک رارون) ورؤر وو په سمابل قبضه کړی وه- بابر په سابل حبله اوکړه- او به کړاوه ايل په لاس ورغلو -رسګنګ) ‏ په کابل کی بابر ىشل کاله حکومت اوکړه- د دے ښارسره د هغه هره میله او د ده څاة آب وهوا ة ډیره خوښه وه دده اڅ دپ و هوا په باب کښے بابر داے واق ۱- رد کا لب و هوا دومره لطيفه ده په داسے به د ؛ پل يو مقام هم نه وی . .داوکا په موسېکنے هم ېج د پوستين اغوستلو نه سړےه نة شی او دة ګید ل - په ژى کې دلته ډیره واوره کیږی - ول بیاهم موسم ډ يریخ نۀ وی اگرچه د سمرقند او تبريز هوا هم ښه ده لکن هلته دږ شانه‌چی وی ." د کابل په صضت گبنے بابر د فراخد له نه اراس دے- - داده خا يد اود چیلو په غاړه پبنارونه ؛ ځا په ځا باغنونه » قسې قسم میوےه . د کابل د پرلی موسم او رن رګ ګلونه . عزض ددے ښار ریو څیز د بابر په نظرکے دلفریب وه د غه وه ده په هغه د خپل آلخری آ رام اه دپاره هم دغه ځاة وښ کړےه وو- ډېر زر بابر دا څېره معلومه کړه چه کابل يو داسے وطن د چه کاق عله نه پيدا کوي ‏ او له بښے ورځ د غرئیزو قباتیلو نه غله راژړل عغواړې- دا یو دابے معا شۍ مسئله وه چه هغة تر آغره پورك ه ده څۀ موزون عملاج اونه کړےه ش شه - أکر چه دا وئیډ 0065١.) شی چه بایرچه په اول ځل دخیبر په دره رااو تلو او د اباسیند غاړه ته راڅ نو هفة دا اراده اوکړه چه په هند و ستانگښے وردننه شی لین داضْره درست نۀ معلومي دغه ونت د هغۀ ګډ وږ وځ صرف دلوټ په طرض راو تل وو -او مقصد څ دا ووچپه دکابل دعلا 8 نه بهرغله او مال موی لوټ کړی ‏ او دخپل ځٌان او د ابل د 'علقتوڅه بناوايست اوکړۍ ‏ په دے ورڅُوکښے د هغۀ سره داعتاد قابل یو امیر هم نۀٌ وو. چه هغۀ په کاب لک د عفاظت په غرض پر هیښو دلےه وےه ‏ ددے ته علدوه دهشت د مک په وړومئ نظاره چه هغة کوم تاات ظا هرکړی دی دصض نه هم څه زیاته مينه او جوش نۀ څرگن‌یږی- دا تاغت په سن کے شوه وو. ددےه پ هقله بابر داے وا ۱- ما منداوستان نۀ وولید 2 اوس چهے اولید و دویوه بله دنیا ده واښۀء اوےء ناور مارغان هرڅه په نوی رګ او نوی شان - دغلقواوضاع او دودونه دستورونه ګل دا ننرض په ليد وڅ سړت حیران شی او د هران خېره هم ده " په هرحال د ابل د فقح نه یو کال پپی په ګنل کښے بابر دعلا 2 د جاج اومالي غنیست د عصول په طرض د یبر په دره ر(اووتلو !او د چم زجبرود) په مقام ‏ کیپ او لگولو ‏ بيا د دت ماخ نه د بگرام ر پيښور) سیل ته راغ - د نګرام د سبيل په په وض کښے د هفۀ رهبر » ابوسعید » باگرای وو بابر دور کټرئ شهرت اوريدےه وه اوځېپل رهبر ته غ دګورکټرئ دکتلو وا هش ظاهرکړو - وه دهخۀ رهیرد ګورکټرۍ نه لاعلمی ښاره کړه ‏ دغه وجه وه چه بابر په دے موقع دگورکیترئ سيل او نۀ کړو ‏ په وا پئ؛ کے د رود په مقام ابو سعيد د یابر یو امیر ته اوو ے په ما ته ګورګټرئ معلومه وه لین په کو غارونوکښےی دکوزیدا وله ويړے نه مَرثتو ووم ‏ هخه امیر سمداستی دا خېره بابر ته اووئیله . وے بابر د ګورکټرئ کتل بل موقع ته پپه ښودل ‏ اگر په ددك مهم مقصد په اباسیند پوره وتل او د پڅاب په علاقه کښ تاغت کول وو - وه داميرانو په صلاح بابر خپله اراده يله کړه. او د پل یو امیره باق چغانان» په ویناة د کوهټ ۰ کوهاټ) لوټل وره کړل ‏ ده امير دکوسهاټ د دولت خبے بابرته ښاشته کړےه ‏ او د چيل وینا په مرسته کښے يه څوا لی سو داگر هم پیش کړل . په دےه ورتوکښے د پلیښور په خواوشا علاقوکښے ککیان پښتانة ۳ د 0065١.) اک وو -داغلنق د بابر د تاضت له ويړے نه غرو تو ته تیتیدلی وو - د دے فبيل یو مشړ يیو ان په غیرکښے د بابر په مت کښے راغلو ‏ دغه شان د دے قسلے یوبل مک خسروخان هم د بابر په فاستاکښے حاضر شو دکوصهاټ د تات په دو ران کښے دا دواړه ملگان هم د رهبرانو په شک ل کښے د بابر ملگری وو بابر د جمړود نه ئيبه شپه روان شو - او کپه عرمه کو ماټ ته اورسید ‎٤‏ او په لوټ ة لاس پور ه کړو. ډګ غوا ميښے څ اولیه کړه ‏ څن پښتانة ةّ هم اویول ‏ ول بيا ے پريښو دل په کو ماټ کے څه رکا په د بابر طبع وه هخه شان د هغۀ په لای نفد مال رانخلو » یاقی غایازه چه د هخه په وینابانده په کوساټ تاخت شوے وو په له خبرے ډير په شو باو په کوهاټ کن د خلتو په کورو نو کښے پریوانه غل اوليدے- وے د بایر خو صرف غله پلار نۀ وه بلگه ند دولت ے هم پګار وو او نفد دولت د نوهاټ دغلقو سره نه وو په دے وه بابرب طیع شائت شو . زدکو اټ د خلقو سره داند دولت نن هم نشته او دبایر د وخت دهغه پریوانه غه هم نه لرۍ ) په کو هاټ کڼنغے ایر دوه ویڅ او دوه شے پا شو- دلته د بکښو ىپښتتو و علواو لوټلو او د نومل ر ېرمل) په لدرغزق ته د تلو صلاج اوشوه ‏ دکوساټ نه بابر د الگو رهٌکو ) په لور روان شو . رهبرٌ هم هغۀ ابو سعید رای وه چه د ټولو لارو ته ښۀ خبرمار وو. د نګنبو او با براو لا مقابله غالبا چه د ‎٠١‏ سترززو او ران » ترمينځه اوشوه ‏ بابر بریاه شو او هخة د مقتو لینو رپښتتو) دکپرو نه موناره جوړهکړه ‏ نور پښتانة پړه په غاړه او واښه پهغله د بابر په خدم تکڼے حاضرشو او معاق ‎٤‏ اوغوښتله ‏ په هلو بیا د پښتنو او بابرنعنځه مک اوشو وه خون 2 اونکړو- ده مهم د پښتتو د مرمُو نه ملاره جوړکړه شوه - د مقتولینو دکپرنيو نه د مناره جوړولو رواج په مغلوکښے د چنکيزخان د زاغ نه شروع شوه وو- دهکو نه بابرتل ته لاړ- دلته هم د پيتنو سره څوک غڅپړه ١وکړره‏ - په ټل کښے بابرخپله اراده يد له کړه ‏ او د شون لار ة اوئوله - د بابر د وینامطابق دیون اواباسیند ترمینځ هکرلاڼي ؛کيوی . سورا.عييل يل او نیازی پنتانة ١با‏ د له د کیری او سوو؛ قبیلو نه مراد و پښتانة دی - 0065١.) ۳م وو - دکرلاف نه به د بابر مراد شایلا چه خټک وی . دغه قبیله په کرلاتي پښتنو کښے یو مهمه قبيله ده په بثو ن کے بابر دکیوی قَيلے کر اووسلو او د هده خلقو دکپرئیونه ے مو ناره سازه کړه - دکیوی ول یومک شادی غان واښة په غله ۵ يرت په غاره دبا په مد همت کښے حاضر شو او د خپلو امیرا نو د غلامی درخواست ه اوکړو. دا درخوا ست منظور شو او اسیران پربنبودےه شول- په ښون کښے د دىشت ىچی د ډیره جاتو د وهلو صلاح او شوه . بابر د ځیه ډلهے سره عسل غیلو ته لاړ- دے غلقٌو ه بایرد ویره نه ګل ځالیکړی وو د لته کښے ډيرے ګپےه به ١ولی‏ هک شوےه عسلی خیلود شاطفون ارا ده کړۍ وه. وےه بابر هم شه امتیاط کړه وو په دےه وجه د عسلی خيلو شون عامیاب نۀ شو- په د شت کښے غالبا د ټانګ په خواوشاکے د پښتنو د رغت سوداگران اولو ټلے شول ‏ او یو معټر سوداگر هٌوامه غغو لوها د سیدی مغل ‎٠‏ د لاسه اووژه شول ‏ دد نه پس بابر دخپل ګوڅ سره د کو سليمان په لىنه کښے د ډ هوک په لار عْرق ته لاړ- په ده سطرکښ بابر داب ايتا ده - په لید و ډیرخُو سال شو - د دے په حقله هغه داے واق:- د ولاړواوبو يو عظیم څٌادر زموښ په ینکڼے خور وو (وبو داسبان سره خبرےکوے او د لرے لرے کنارو د به به په کنے اپوټه ښځاريدےه ‏ لږ لږ ساعت پې به د اولواواسیان ترميځ څه سور سورشان څیز ښاریدلو او غیبدلو. چه مونږ ازده شو نو معلومه شوه چه هفه د ناڼو سیلونه وو وِے دلته یواڅ زاخ نة وے بلگه دده اوبو په غاړه رنارنګ او ګسې قسم نثورمارغان هم ووک د خپل عادت مطایق پار دده ولاړواوبو دب ایساده) نه تر سفه وغته وړاشےك نۀ شو ترڅو چه ۀ ددے په عقله مکمل مقیق نه ووکړه ‏ په ده ډول د بابر دامهم غتمې شو - دا حقيقت چه دے دپئانو قبا ئیلو نه غو دبابر اقتدار ته او نَة د هغه نه وړاناےه د بل کوم ځلبران ‎١‏ قتدار ته غاړه ابیښی وه - د باپر د پل وناځګنه ۵ یکنو په حقله بابرداے وائ - د بگښو قبائل د لارے نه یوطرف ته آباد دی. دا غلق په رضاصلاح مالیه تن ورکوی - وله زۀ د ډیړو اهموکشالو په وجه که په مثال د بدغشان» قند هار اوهندوستان دفوحاتو د تابیا او انتظام په وجه ډیرمصروف يم . او دا موقع نۀٌ موثم چه د ده ي مستقله فیصله اوکړم ‏ وےه که چرے الله پاک زما دا ځواصشات پور کړل نو زۀ به په حپل اولین فرصت کښے ده علاة خبره غلاصوم - او د دوئ د لوټ مارو 0065١.) ٧. ‏يم‎ ګوانډیانو خبر به هم اغلمې ه دغه شان په یو بله موقع د وزيرو دستنو په عقله دلاے فاق .. وز پښتانة په خراح کښے ډیرمست اوب قاعدے دي دوئ په د‌مو قح درےه سوه ګډے د خراح په ډول پی شکړے ‏ وه ژه به د دوئ ضر اغلم غو دا احمقیقت . اه 1 چه دبه قبَالَوکے د بابرخوا هشات د هغه په ژو دک پوره نۀ شول. او د دے قباشلو په هرمهمکښے هفۀة خپله نا لای د نورواهیوکشالو د سرا ام کولو په ږده کے پټه کړی ده-او د صَغَةً اولاد هم چه هوی ته د دے پپښتنو ای لکول په ميراشاکښے پلء شوی وو داقباتُل په خراج ورکولو ببور نۀکپه شول ‏ ‎٢ . ۰ .‏ 8 سا هځ :. په کال سکنگله کے بابر د غلې پښتنو په مهم روان شو . دا پلّانه د پایر او د ګنل هار دواړو د اقتدار نه آزاد وهو چه . سرده ه نوه مقام ته بابر اورسید ‏ نو هغة ته او وي شول . چه د یو هرسک په فاصله مهنند نپښتانة ډرغافله پراته دی - د هوی لوټل پکار دی وه بابر د دے نه انګار اوکړو او وے ول چه زما د پاره دخپل رعیت لوټل امن دی غلې قباتیل داوس زماة په شان د بابربه وخت کښے هم د« کټه وازه په لوړو میداتونو کښے آباد وو - بابراو د هغۀ فوقیانو دغلبیانو د غیبو او کيژدو نه د لوی توره لوغړه چه داسمان په پورختل او تورهګورث ورځ 2 سانه کړ وے- دلره نه اوليد د نو دیل د پاره ےځ ځان سا زکړو ‏ او (ویا زرهګډے ‏ د هفوې نه اولیه کړه - ددے نه پس د بابر د وځ په مصه د مال غُلیست او لوټ سره د کابل په لوراولیږله. او په خپله بابر د یو زرسپادمیانو سره د ګند هار په لورلاړ. د دند هارصوبه د هرات د سلطان هسين یا بتراء په مکوت کټے شامله وه . وے کوم وغت چه سثیبالی خان اورٌگ په هرات حبمله اوکړه او ټموری شهزادګانو د هغه دلاسه ا بداترن سٌکست او موند دغه وخت په قُند مار باداه شابټک ارغون تصرف مونشلاه وو - د بابر دا هیال وو په داونکو په مقابله کے به شا بک د هغه سره اما د ته اماده وی . لیکن هقیقت داسے نۀ وو.شابي د شيبائ ځان اقتدار په ځان منل وو دغه وجه وه چه هرکله بابر شابیک ته دخپلو راتلو اطلدغ ورکړه - نو هغۀ ډېر سپورجواب وککړو - په دے خبره بابر ډیر ههرژن شو او د شابګک مقایل ته په تادئ' روان شو - او اکر چه د شابیک فوئ طاقت د بابر په مقابله کے ډیر زیات وو لین په لک کے بابر بریا كډ شو- او د ند هار په مهم کښے ه بابرلاس ته ې ماڼه مال راغ د دےه په حقله یابر داے واش :- 0065١.) کم په وادپئ کښے د دبکرگاه شګل بیغ بدل شوے وه په حرلور د ښوښو ا سو نوقطاه ولاړ وو په اوښاذواو قپرو باخك قيق مالونه او اسبابونه پار وو- د بیش قیيته غیمو؛ شامیانو او فرشوتو ډیری لکیل وو د شابیگ دغزانو نه د سپينو زرو مایه سکه یات مامل شوی او بورئ؟ ژنه ډک شوے و۵ د مرسړۍ سره د هخه عاصل کرده مال غنیست وه - ډيرنه ګډے بزےه هم او ليه شوه وے د هخو په لور چا توجه تۀ ګوله-: دمال علنیست د عاصاولو نه پی په قند هارکښے بایر ځپل یو ورور ار مرزا مفررکړو او د مال غنیمت د سمبالولو په رض په ډيره تادئ د کابل په لور روان شو- وے بابرلاکابل ته رارسيدۀ نه وو چه په لاره کې خبرشو چه شيبائ غان فد هار عاصره کړه ده - بابر په ډیره تا دئ کابل ته راغ او د آننده اقدام به رصق ے د خپلو اميرانو سره مشوره اوکړه دخ اميرانو داخیال وو چه بداخشان ته تال پا ر دی- وے بابر د دے سره اتفاق نۀ لرلو. بایر دا اوول :- .دموږ دششانو داوربیاؤ) د امیرتیسور د اولاد په ټولوملکو ذو قِمضه کړی ده او دلره له علاقو تک اومفل قبائل هم د همی ملٌگری شوی دی يوالغ نۀ په #ابل کن پاة يځ وے زماناً دومره طاقت شته چه د شيباق ځان مقایله اوکړم -١و‏ نه هغۀ سره د صاے شراتط فیصله کوه شی په دے صورت کښ به موز ته ضُرور د یو سقوظ مقام ضرورت وی او هغه یا بدخُشان کيدے ئی او یا هند وستان . کله په دداسه مضبوط دسلن نه کاق ال او سیدل صروري دې عرص د با ير خپله اراده هند وستان ته د راتلو وه په د څ سلسله کې په با برد شيبائ غان خوف د ومره غالب شو چه هغه سمد س په کاب لکښے یو رشئه دارعبد الزاق په خبل غه هکم مقررکړو-اد په غپله 1 د خيب لر اوشوله- دغیبر قبائیلو د بابر په داے دارهطايقُ دکويح نه د هغه د نيش اندازه اوکړه ‏ او د هفۀ په لير ة د هرلوری مین شرع کړه- او ډير-ة اوټزنول بابر په ده صداقت د دے خبرے اقزارکوی په ۰ه مون ته دا نه وه معلومه چه چر ته بهو ١و‏ نوم عا به ايساریږو . دبی شا په عا 2 به ګرځيداو ‎١-‏ و په نوی نوی ځا ونو کښے به موقيام کولو- ١و‏ غوږ به مو د کابل خېرته ښږلے ووه ول هغوش قَست بد د بابر دا مصیبت ډير زر ختم شو شيباق غان ته په خپل منگک کے بغاوت اوشو. او صعلْ د کایی صاصرهدخو غه چه د قند هار ته د عامصړےه په اوحتَوٌلھو : چتولو هم یور شو | و په ډررے تادئ خپل وطن ته لاړ- د ده خبر په اوریدو د بابرامید ونه با 0065١.) هم تاننا شول ‏ هذه په ډږره خوشدال کابل ته لاړ- دغه وغت د هنة په زړۀ کښے با نوخ نوے تلوے رااولټيهل- اوځان ته څ بادشاه ول شروع کړل ‏ هم په دغه کال رسششل) کښے بابر په مهمندو پښتنو هبله اوکړه ‏ او هغوی ۀ اولوټل-آکرهه د دے نه یوکال وړانداے بار د مهمندو د لوټلو نه په دے وِجه انا رکړه ووچه داغلق زما رعیت ده - په کال سنلګلعکنے بابر ته یوغل بیا د شر ګند قبضه په لی ورغله ‏ په دغه مال د بابراوال تبورپنواه دشمن شيبائ ځان اوزگ د ايرا بادشاه شاه اسماعیل صفوی د لاسه اووژےه شو. او بابرته شمرقند غالی پاة شو- پنائه هخه په ډيره تادئ د سمر قند په لورلاړ-او په هخه کا ه1 قیضه اوکړه ‏ په دے قبضه یواڅځ بایر دخوشحالی نه په جاموکے نۀ غا يدو که دهخه نوا رعیت هم د بابر په را تلو پیرترشُحال وو وے په سمرقند باندے قبضه بابر د شاه اسماعیل صفوی په مرسکه جادی ساتل شوه دغه وچه ده چه بابر د شاه اساعیل صموی د لوری نه داسے شرطونه تسلي ېکړل چه هغه نه صرف د پار د خوه دارۍ مناق وو بلګه د هغه رعیتا پرے هم ډیر ناراض وو شاه اساعیل یو سفنت متحعصب اودتشيع دعقیده داشاعت سرکرم ملغ وو - په بل لور بابراو د هف رعیت سوچه سیق من عب وو. دغه وچه وه چه د شاه اسباهیل په بالادسقې منلو سره د بابر شهرت او مقبولیت ته په پل رعيت کښے ډیر سښت نقصان او رسید ‏ او د سمرقند اوڼاراغلقٌو شیائ ځان اوک ته د یو شهید درمه ورکړه- که په هخه یو راسائ العتده سي مسلمان وو. د شاه اسبماعیل د لاسه ُمرچه اوزیکو نٌکت موند وو لن د سنوی طاقت غتم شوے نۀ وو. پاغپه اوزلک ډیر زر ه خپل یو سردار عبید غان په مشرئ کښے بیا راغونډ شول ‏ او په شرقند ة حمله اوکړه ‏ چونکه دخپلو غلتو د بابر سره مرسته نۀ وه نو باپر د اوژيکو نه شگست اوموند . پابره صغوی بادشاه نه دکوتک خواست اوکړو ‏ وه هغچ هکوم قوځ د بایړمد د ته رزاولیږلو هنوی په سئ مسلمانانو دومره ظابونه وکړل چه بایر هم د هغخوی په مد د پښیمانه شو .ده د ایراچ فوڅ هم د اوزکو نه شُلست اوموند ‏ او ټول اووژيه شول ‏ بابر په ډیرے پربشائ؛ وب سروسامانئئ کے بیا عابل ته راغ . ‎ ۸۵۰۱۲(‏ داځل صنه اتد مياشْت د سمرقند بادشاه وو ده خُکست د بابر په طبیعتاکښے لویه تد يلی پیداکړه ‏ د هغة په طبیص تکښے غصه 0001٥ ۲ ۶٨ ‏یی‎ زیاته شوه او د برداشت طاقت ۀم شو په هغ کے امسا سکمتزی پیلا شوه. اودسقيل نه مایوسه شو د شرایو سره هفۀ د و اواقینواضاقه هم ١وکړه ‏ دغه وجه ده چه د ده نه پی د څل پورے د هخة د سرکرميو حال نۀ معلومیږی - وے په دغه کال هغه ته بیاد اباسیند نۀ پوه دپنياب زرخیزه او شاداب میدانونه وریاد شول ‏ وے دپټغاب دزرخیزه میدا نو پویه د رسیدو ټول لاره د پښتلو په علاقه کښے تريدل- په دے ټولو لاروکه دکره اوکومل ده وے اوکه د خيبریأ تالیق او کاټ ګیل ده پښتانه قبايل ٣باد‏ وو .او ترڅوچه د دے لارو دا څوکیداران (پښتانۀ) بابر یا په زوراویا په رضا صلاح خپل ان ته نً وے ايل کړے - تر هع د پنجاب تر میدانونو رسیدال ران وو. د اخبره هم بابر ته ښه ء علومه شوی وه چه د یوب پرواه سپه سالار او یا ه یو عُکت خورده فوځ سره د درو دا څوکیداره څه رګ سلوک کوی. او داحقيقت هم د بابره خپل وا ته څرکند دے چه د اباسیند او د کابل ترمیته خطه کښے آباد پښتانة په اصلی معنوگڼے هپا هم نه وو ایل کړې. د بایر دوینا مطايّ سوات . باجوړ. هشتغراو پلښور به یو زمانه کبلے دکابل د ریاست خچے و- وه د پایرپه وخت کښے دا ټُوے علغ د پښتنو په خپله قبضه کے وه او د هند یا دګابل داقتداار نه بیق ازادے وےه. دغه وجه وه چه بابرهم په حقیقت کے د ټولو پښتنو ایل کولو ځیال پریښے وو البته هخه دا ضروریڼله په دهند په لور خل لارےه حنوغظ کړی. په دے غرض هغه د نوي پپښتنو جاج اضي وو دال هغه د قَطٍی لپښتو به لورتوجه اوکړه ‏ په ده پښتٌنوکښے د ټولونه اهبه او طاقتوو قبیله د یيوسف زو وه - چه د بابر په زمانه کښے او نْ ورځ هم په سوات او مردان کڼے ميشته ده- بابر دال د یوسف زو د ایل گولو ارزده اوکړه ‏ د بابراوپوسف زد ترمیاطه ډیر ژور تعلق وو دا تعلق د بابره وینانه هم څرګنديږی او د یوسف زو چٌل روایات هم ددے مرسته نوی د یوسف زو د روایاتو مطابق ‎ :‏ هره چه بابرکابل فق حکړو تو په ابتداء کښے بابر په یوسف زو ډیر مهربان وونگن دله زاکو چه د پوسفزو قد يې دشمنان وو د باپر په زړه کښے د یوسفزو په حقله مک او شيهات پیداکړل ‏ او هغۀ د یوسقزو سروار مک اعبد د وژلو اراده اوکړه ‏ وا ے ملک امن هم ده نه غېر شو . ملک یو پر عوښیار سه وو کوم وخت چه هغۀ د یابر په مامت کي حاضر شو نو بابر په قنت ناست وو ملک احبد د تطیې په غا ولو نه پس خپله سیته بربېډ ه کړه ‏ بابر ورنه پوښتنه اوکړه . دا وےه ؟ ملک اهید ورته اووئُل څچه ما 0065١.) م١‎ اورید لی دی - چه بادشاه رما د وژلو اراده لری ‏ دؤ ماخپله مينه په دے وجه څرگنده کړه چه مے نه چه د بادشاه غئے غطا لاړشی او بل څوک پر اوی په دےت خېره بارډیر غوشسال شو اود هغفةۀ نه یوڅو تپوسونه (وکړل. چه په هغ کښے یو دا وو. په سکندار څه رنګ سړےه وو؟ هګ احبد ١وو‏ بل چه هغه ځلعمت پخښوئه وو- پیا بابراووے چه بایر څه رګ دے؟ ملګ امد اووپُل چه صخه ژونداون يوک ده ځٌکه چه زما ژوند به ماثه بيىرته راکړی ‏ د ده په جواب کبنے بایر د١اوو‏ تل څپه ضرور داے به وی با بادشځاه په مک احصد ډیر مهربان ىشو (و هخه ه غان سره لوت ته بوتلو او شراب توشی ه شرفع کړه- بابر په نشه کښے مست شو اوکډا ة تروع کړه ‏ ملک احىد په فارسئ ښۀ پو هید لو دهغة سازیانوساز شروع کړو ‏ بابر چه په ګډ ا ستړے شو نو ملک احىد ته ة اووے څچه راوه اوي زما انعام - پاپ دره ځله داحبد نه اغام اوغوښتو- او هر څل په منګ امد مخة ته یو یو اشرفئ ورکوله ‏ د نه نه پی ملک امد په خوشسالئ او روغ موړ خپل قوم ته واپی راغ » ین بیا بابر د یوسف رو په علا قه حبله اوک د هخوی فصلونه ۵ تالاگړل- وےه دپوسف زوسٌگر رقل) ‏ فَّ نۀ کړے شو د دے نه پی د قَلا داستکام د جاج اضستلو په مض بابر د فقرئ په جامه کښے د خپلکپ نه رااوه لو اود موره طر. ته راغ چه دغه غر بانده یوسفزو خپل سر جويکړے وو دا دلو اختر ورڅځ وه او د عُرۀ په وڅ کنے د لگ شاه منصورکوروو او هلته ډر غلنّ جیع شوی وو - بابر هم د فقیر په ډول هورے لاړ- هلته هغۀ په يوغيمه کښے د ملګ شاه متصورلور ه يي مبارکه » اوليدله - یي مارک چه فّراولیدلو نو د ونځ په لاس څه ډوډی؛ اوغوښه فقیر ته د طیرات په ډول اوه بابر پوښتنه اوکړه چه دا چا درٌکړی ده؟ و يب واله اوو ثل چه » ىي یی مبارے » و يازے داهم اووئل هغه نام په غيبه کښے ناسته ده- بابر په هغه اولیدله نو دح ښالست ته عق جرن پاة شو د دے نه لپی بابر راروان شو او په لارکښے ّ هغه ډوډئ او ېکړے د يوکټ لاه پټ کړو ‏ له داخون درويزه د وینامطابق د دے مل وڅه دا وه چه ملک امىد په دويم ځُل د بابر سلام ته په ایل کے د حاضريډو ته ١نگارکړ‏ وو او په خپل عاء ‏ ملګ شاه منصور ليږے وو- وے باېر په دے څېره عقه شو او یوسف زوته د سزا ورکولو اراده ۀ اوکړه ‏ 0065١.) ٢٥أ‏ ی0 چه بابر خپ لکیمپ ته راغ تو ډیرپريشان وو غه چه قلا ّ سم نه وه فا کړی او د عشق په ال کن هم رفتارشوے وو مرملک اصىد ته څ خط اولیګلو ‏ او دغپل ان د پاره -ځ د يي قې مبارد خواست اوکړو ‏ وے ملک امه ده خره ته نه تیاریدو. هغۀةً دا اووئیل په دده نه وړاندث دابر په ترۀ الغ بګ او په غان ميرزا لاغرۍ یوس زئ ميکئ وادة شوے وه وله دصفۀ نټیپه ګ د قام د بربادۍ نه بقیر بل څه او نۀ وتله نو هغه بابرته صکر شو چه د وادۀ جوکه يه عډو زمونښږکره شته ته د دےه په واب کښے بابر هنه ټول وا قعات اوليکل ‏ او د ثبوت په غرض دیوکټ دلاندے د سفه ډوډئ اوو ښے د پټولو وا مه هم او لیګله ‏ ول ملک اهبد او اه مصنصور بیا هم دے غبرے ته تیار نۀ وو- آخر د ټوے 3 جرکه غونډه شوه په جرکه کښے ټولو مشرانو داخره غوره کړه چه هرکله د ده نه وړاندے هم لوټه غوئندت مغلو ته ورکړپه شوی دی ئو اوس د ي ې مبار په ورکولو کښے انگاراو د يادشاه دشنی افستل به د ټوے قَيل د پاره د فقصان باعث اؤګره- په ده یره ملک اى اوو يل .په که ستاسو په میا لکښے د فل بهتری په دے کښے وی نو دا وی عر بابر ته چه د رطامنائ خبر اورسید ىؤ هخه ډیر غوسال شو يو لو2 یشن 2 ١وکړو‏ او د ناوی دپاره - قَييِيّ قيغ اولیږل. په په هغوگ یوتور هم وه په بل لور مک احمد او ملک شاه منصور د ېي مارک سره د ه تالاش ‏ نه هم وړاند ه اغلل. دلته شا حافظان د استقبال په غرض موجود وو ټ لي مبارکه دخ دائ روغ »او د ينزو نوکرانو په ماګرتیاکی سلا کیيپ ته لاړه- دکیمپ په میاش کښے یو لویه څيله وه ناوی دض ته اورسوے شوه په دغه شپه او بله ورځ د پاپر دامیرانو مات د هغ ملا قات ته راغْل- وے ېي مپارک د هخوی په لور څه تو جه او نۀ کړه - او هخو ی دا اووئل چه عِيْئ اې سشکه چه ډيره ښلی ده وه زمونږ سره سه په ښۀ رګ سلوک اون کړو ‏ کے به شی په دے کښے به څه راز رور وی لل مبارک خپلو وینثو نکرانو ته وڅلی وو چه د بادشاه دراتلو غیال د ساق او نوکرنو هغ ته اطلاع ونکړه چه بادشاه دجبع ماغه ته روان ده - د ماغه نه نپ ۀ بیااطلاغ ورکړه چه بادشاه ستا ضے ته راروان د٥-‏ بي مبارکه ساسق دکنت نه بټٌکته شوه او لاس په نامه په قالين اودريده ‏ چه باد شاه غُے ته رادنه شونو هصغ په دپرادب د پاوشاه تحعظم اوکړو- با د شاه د هغ ښادٌست ته عیران شو- بیا په تت کښیناستو او وے ول زما 0065١.) ۹ پېښتع ميرم راه زما خواکښے کښیشه - ې مبارک تعظیم اوکړو. وله وړاندے تة شوه بل تمل با بادشاه هغ ته د کښیناستلو اووے - دال يي یي مارک دځ نه نتاب له کړو او وے وئل چه که اجاذزت وی ئوغه عرض کول غواړم - باه شاه اجانت وزکړو ‏ ې یي مېار اووئیل چه بادشاه د دا فرض کړی په ټول یوسفزےث قام زما په لمن کښے راغوند شوے دے- زما په اط باد اه د هخوی قصور معاف کړی- بابرا وول !چه ما د یوسف زوټول قصورونه ستا په خا طرماف کړل- او هوی ے ستا په چو ئ کئے واچول. ددے ته نی دما په زړه" کښے د یوسف زو د پاره هميخ طيره نشته . مغ بیا تعظيم اوکړو ‏ او با ىشاه هخه د پل مان سره په تخت کښینوله. چه د مانٌتره ماغته وغت شو نئوېادشاه دمالله اراده اوکړه - پل مبارکه سداسق. د تت نه کوب شوه اود باچا پيزارځ د هغۀ د وړانه.ء راو. -بادشاه پيزا رواچولونو ډیرغوساله شواو؛ » وتُل په داعلونه به رو رتاته مک امد سلوی د بابراو ې مېار د عشق و بت داستان د هقیقت نه خال نه معلومیږی - ېې مبادکه د بابر په حرم کښے داغله وه او د ھغْة په مشور وکښے څ څٌّه عصه هم لرله- دا درست ده چه بابر په ځٌپل تربړکښے د خپلو بُِما تو پۀ باب کښے دعزت واعترام نه زیاق د دهموی سره د هپل عمشق و مت واردات ته دی څرګنه کړق - او أکر په دییي مبارئ په عقله د بابر دبیان نه دا معلومیږی په دارسشتد په سیاسۍ اغراطو شوی وه -ولكه د ده پاوجود یا برچه د موم قسم طبیعت خاوند وو د هغ په رڼاکښے دا ول عتیقت معلومیږی چپه دده ر. شع و به د سیاسي اغراضو نه علاوه عشق اوهبت هم وه د پابر وړومئ بشه شهرانږۍ عامٌشه سلطان وه - دغه وغت بابر د ااوولسو کالو یوڅلے وو- ول دبابر دا ادوا کې رند کا میابه نه وه د دڅ یو وغه هو د با بو په طبیه تک د هد نه زیاتد دشرم ماده وه او بله دا چه د شهرادئ عاٌه لطان مینه هم د بابر سره ته وه دغه وجه وه چه بابر يه په وریځٌو ورځو ځپل حم ته ته نه تله و په ده باب کبے په خپله واق . زه" به حرم ته کله کله په شمه اوکله له په ځلبه ورځ تلم بلکه دابندیز د ومره زیات شو چه زه" به ج مور میاىشت غلویت مس حفیفکت ته نزهه وریڅ پس په دیکو ديک مرم ته لیږلم ‎٥‏ د د هغه د جُل ښاغ نه دج توجهئ یوه وجه داهم وه چه د ټولومغلواو توکو په شان په دغه زمانه کنے د بابر هم د یو هلک سره مینه پیدا شوی وه .د دثك هلک نا مد "یابری ‎٥۰‏ - ورو ورو دامینه دلیونتوب حد ته اورسیدله ‏ ټوله ورځ او شپه به دهخۀً په یاد کښ سُرردانه پروت وو - بابر واه ددے نه وړاشت ههیا سره زمامینه داے نه وه يدا شوی . د زماځ ناسازو ماته دعشق و بت دافانو 0065١.) ‏ان‎ اوریدالومو قع هم نةٌ وه راکړۍ ‏ پۀ هخه ورځ و کښے چه ما کوم شعرونه للی دی په هغو کښے د یو شعر نه دامعلومیږی په زۀ څومره خوارو ذلیل عاشق وم - » پایری ‏ چه به زماگره ته راغلو نو مابه دشرم نه د هغه سره سترگ تۀ شو ففاڅ کول په هخه شعرونوکنی یو شعردادےه" ےم چه مبوبه په نظر شی زۀ د شرم شم وله خلقوری زما لورته زه هوره شم نا رل" دلیونتوب د جد باتو په مك سیلاب کښے به زة سرتور سر پېښے ابله پے په لاروکوغو او بازارون وکښےک ريد لم له به په میرو او روتو سرشوم ‏ نۀے د خپل عزت څه پرواه وه اون راسره د دوستانو . خپلو خپلواتواو دملاقاتیانو د عزټ څة خیال وو؟ رفته رفته د بابر دا د لیونتوب جِذابات خوختم شول. ول د سْتٌو په باب کښے ۀ د هغة په طبیم تکښے به پروا اوے توجهمی پیداکړه ‏ به هرهال دال ‎۵۱٣-۱۵‏ ه ژیکښے بابر د یوسف زو په مهم روان شو بابړاول د یاجوړ نیت اوکړو په باجو ړکښے د جباری کيل يورئیس سلطان حیدارعلی د باجوړ ځلمران وو دعبل نه اول بابریو دله زاګ پښتون د سفیر په ډول سلطان ميدرعلی ته اولپږ لواو دهنة نه د قله د حواله کولو مطالبه اوکړه . ول سلطان هید د على دجنتگ نه بغیره قلا حواله کولو ته آماده نة شو چناغه ېابر د باجوړ په قلاحبله اوکړه. دغه وخت د بابر سره ۳تثینه وسله هم وه او د قلك د ئیولو نور لات څۀ هم لرل- طرض د بابر مساحع او منغلم فرڅ د باجوړ په قلا حبله اوکړه- د قا دننه حعصور پا جوړیانو د دوئ سره ښة مقایله اوکړه لکن د بابر دآ تشے وسل په هکے د دوی جرآت کاره ثابت شو قريٌا درےه زره - با بوړیان اووژه شول ‏ په مه باب ک"ښے بابر واق « د باجوړغلن باق به دپنه وو د اسلام د نوم نه هم ناخبره وو که مونږ هغوی فتل کړل ‏ اول وعيال موے قيدیان کړل ‏ با نه" د قلا د معائن په غرض قلد ته وردنته شوم ‏ په لمرلوری مړی پراتهُ وو زۀٌ دسلطان باجوړ په صىلکے دږه شوم . داولایت ماو اجه کن ته ورکړو ؛ حقیقت دا دے چه د یاجو ړ قله ته خو محبو طه وه او نة ډیرلويه ول د باجوړغلتو - نۀ آتشيیے وسل ليد اه وے او نةٌ ورسره وے ‏ په دے و یه هخوی سخ مساب اووژل غول. لے اصل شعرےه شوم شرمنده هرګه یار ود را درنظر یم رفیقان سوة مئ بښند ومن سوه دگرپیتم 0065١.) اه د هکرشی » په مقام چه شو - ايرا ان وکوم قتل عامکړپه وو په هغ د باير زړه" ته ډیر دړه رسيدل وو ول افسوس ده په په باجوړکے دد عُلقَوس دريفه قتل بابرته مهغ صد مۀ او نه رسیدله - د با جوړ د تس غیر نه پی بایر د یوسف زو په تگل روان شو ددےه په حقله بابر دابے واق ,- د جمع په ورځ په یوسف زو پښتنو د همل په طرض د سواد رسوات) په لار کوچ اوشو ‏ زاو غالبً په هخه ځا کے 2 کیمپ اولگولو. کوم ځا چه د باجوړ او جند ول سینداونه یو ځاغ کیږی.) دلته کښے مک شاه ملصور چه د مک سليبان -شاه څُوئ او په دولت خواهانوکڼے شامل وو حاضرشو او ډیړه ځونداروه ١د‏ د ئشے نه که مزيداره شیري ‏ د يغ په ډول پيشکړه ‏ د دے نه يوحصه ما او خوړله . يو حصهدے طخاق" ته او دوه حصه ے عيدادله کتاب دار ته ورکړه- په د که کښے د اے نشاق قیزونه وو چه د ماښام نه پی چه ایران د مشوره په طرض جیع شول - نو زۀ دځے نه بهرنة شوم تل - یو صجيبه نشه وه. غه زمانه پ که ما درې واړه خسے غخوړه وے و بې به هم دومره نه ووم مشه شوه- مونږ لا په دت علا قهکښے وو - چه تزګييټيو گ يټب واو اووريد له دابے به شايبپ چه کله ناکله کید ال ځکه چه مقای خلقّ په دے ډیر حيران وو د سلطان اوی سوادی رسواق) په سشوره ده علا 3 د غلتونه غلور زره خرواره وره د در د پاره . اوغوښتل شوے ‏ او د دے د و صولولود پاره ے سلطان اونیس اولیږلو. دےه ځُنکل اوعرٌنو غلتو د ومره صول چرته نۀ وو ونکړےه ‏ د یوسف زی قُوم د بښتزئ په غاطر ما د خپل ضظاه ملک شاه منصور لور لوښتلۍ وه نه د خپل قام د لوری ته د وکیل په ډ ول رال وو مونږ لاپه ده پراؤ کښے وو چه ده ه جيئئ د یوسف زو د خطراج سره د راتلو خير رااورسید و - ماښام موبز دىشراب دوشئ؛ جلسد اوکړه ‏ هه په هغ کښے مو سلطان اونیس هم شا مل که اودهنة سره موپټه برګه اوکړه ‏ د دے اه نه مون کوځ اوکړ و- او چه وړاتنه لاړو نوم شاه منصورکشر ورور ملک طا وس ځان خپله وریره مکښیی پړاو تۀ رااورسوله ‏ دا میرم د پاجوړ قل ته اولېږے شوه د امیرانواو دله زاگو سردارانو سره موښ مصاعت اوکړو ‏ صلاح په دے راغله چه 2 له ئي ميارکه د اکپر تر زماغ ژوندئ وه .او ددے څه اولاه نةً وو شوے - په مغل بکماتوکښے دامیرمن دمداففاق نِم » په نامه مشهوره وه - 0065١.) انا کال په ختلیدو د .او کاشتارانو خپل فصلونه اوه تکړی دی- په دے ورخُو کښے دسوار دسوات) په کش کے که وردننه شو نو لښکر به دغه د نیشتواق نه په کړا و کي - نه په دا وى چه د سوات په سید پورث شو او دره موره په مید؛ نوت و کښے په ابادو یوسف زوچېاؤ اوکړو ‏ ود داحىله د په ينف کښے نۀ وی- بلگه عکے کال به د فصل د تیاریدو په وت کڼښ د دوی غیر واغلو ‎٤‏ که په مو وئیلی دی د پاېر د دے یاد داشتوتو نه د پوسف زو اه د بابر د نعلقاتو د روایق اسا تزمینته که ناغه تعلق څرګندیږی - د یوسف زو د وکیل رملٌک شاه منصون په لکے د بابر په نشه کښے بهنوده کیدل- د ق ي مبارلک .د بل قبيل د راج سره راتلل ‏ بيا په ده فُيل به دمیل التوا ١و‏ ددے نه پی په یوسف زو با ندے عبله نۀ کول داسے خره دی چه د بابراو د د قبيل تزمیحنه د مذفاهبت غبازی کوی ‏ او دا ظا مره ده .په دمفاهتٌا په ده کو شش سکے به د لي مبارک لویه برخه وه د یوسف زو په دے مهم کښے لکه څه رک په د واقعانو نه ظاعره ده دله زاګ پښتانةً به د یوسفا زو | و مهننزو قبا يلو نه په قبیلوی جٌِکون وکښے تنګ وواه د بابرپه دت تاخت کټے به د صنوی د انتقام يئ "هم سړبله دغه وچه وه چهکه د یوسفا ز د د تاشت محامله په ملله کښے پریوله نو دله زاکو بابرته په مهمنزو باتدث د هيل مشوره وزکړه ‏ چنائپه بابر خپلو قومُرنؤ سر د درياغ امبهاد په غاړه غاړه مید اق علاة ته راښگته شو. او د هشنفر د م۵ ىنزو سره غ سوک څپيړه اوکړه ‏ د مشتنغر په باب کښے دامتل مشهوردے چه که حشتنفر نه وره نو بد پرمۀ وایه- دا متل يه هخه وت هم شايي چه په مششفر صادق کيدے شو لین د بایر په زمانه کښے په صشتنغرکښے نه خو دا فاری کن وو نه تاکو اونۀ داسے نهرونه - نؤ د بابر چه د هشتفر د لوټلو نه ومه تو قَع وه هخه پورو نه شوه د هشتتفر نه بایرد تفت باق په خواکنے تر شو - او کاټلٌک ته راغ او ددےه ‎2۱٤‏ نه بيا شهبازگکړے ته - په دغه ورځُوکښے د شهبادٌکړھ دا صوجوده سل اد نه وو- که بابر د ده کلی نوم نۀ اخلی ‏ بلگه د دے لی په ځواکضے چه وم وړ زمقام ) مهیږی - د هغ وړ او ددے وړ په هلواکتے ‏ د یور ذکرکوی چه منظرة ډیر پزفضا ١و‏ خُوند ناگ وو پا بر هم ددےږ غرسرته اوغتلو معیون ة اوخوپل او دده كَا 2 د دلثریب ملظر نه لطف حاص لکړو ‏ د بابر دويامطابق دد غرپه سره شهبانز نوے يو ماد قبر 0065١.) وان وو - بابر دده قبر د وراتولو حکم اوکړو ‏ له په د هغةۀ په غیال کښے په داے پژ ْضا مقام بانده د یو ماعد قبرغه جوازاو موزونیت نه لرلو- له شهبان قلتدار:- دامتون درویزه د وینا مطابق په کومو ورکُوکنے چه د یوسفا زو د سي د سوات د یاد نشاغانو په قبضه کټے وه په د غه دمانه گے یو درت تنه سيدان په په خپلو کښے وروڼه اوډیړتیک اعدا پرست بنایان وو - دے علا 2 ته راعلى وو په دے وروټوکټے د يو نامه سید اهمد سمود وه - دا سړے د ملپانئ؟ په حنواوشا گټے په لر تو لی کښے استوګن شوت او د قپلے پارسافا او تیګ عملی په وجه په غلقتوکښے ډر شهرت بیا موند وو- په دے وفات شو نو خپلو مريدااتو د ل کوه نکر« د پاسه اخ کړه- وروستو څه زمانه دپ ته علاة ته د عُراسان دلوری نه شهبان نوے یو سړے راغلو اود دل زاکو پښتتوه. صټکزی ماګ سره ميشته شو- دا دله ناک ډیر جاملان او د اسلاي تتعليیاتو نه بن نا بلده وو- ده شهان چه ځان له به قلندر ول ‎١‏ ١و‏ یوګراه .ماد (وچالاک اشان وو - دا خلق خپل مربيان کړل- او ددۀ په وجه ټول ګراهان شول- دے ماعد شهباز د سيد امبد اسوه قبر اوسېږدلو ‏ د هته هډو ۀ د رنه ااویستل او قبر ۀ غا کړو - او ځپلومریااتو ته ة عدایت اوکړو - سه ذما د مرک نه بپ ماهم په دت قب رکے سا کړئ - د دے نه څه‌موده نپی شهياز ملعد خپل مربیاان مھ کړل- اد د تناوٌو لو په یوی خمله اوکړه . په حنګ کښے داصاعداووژےه شو او تنا وولو تريه سر پرکړو - (و د ان سره ے یوړة- ول د هخه مریدانو د هفةےٍ سرب تته راوه او دسید احبد یود په هخه فالی کرک غ يخ کړ. ده وجه ده چه داعٌا د شهبان قلندد په مقبره مشهور شو- د ایر په زمانه کټے هه داعلاقه د هغه امیراثو اونیوله او په نر کے 2 قلا جوړه کړه نو هغه کله په نګرکوټ مشهور نو چونگه مغل امیران ددےه مامد د حقیقت ته خیرنۀ وو نو د دۀ مرے ته به خڅ شهیانگړه وئیل - او په اولي کښے سم دنوم سشهور شو - د رویزه د مقل هاگما نؤ نه داتوقع لرله په هخوی په د دے قیر نه ددے ے دين مډوی را وا زی او دسید احبد يود بد ل په واغلۍ (تن کره الابرار م تد داے محلومیږی چه د یابر د را تلو په وت کښے د شهیان داماد خرے په غلتو کے مشهوره وه- او دا قیا س کیږډے ئی چه د سيداعمد مود په قبرکنی به د هخه د ولو واقٌحه هم د باير دراتلو نه څه لږه موده وړاتدےه وی وې -او د دے یاد به د غلقو په ذهن کښے لا تازه وو - که پابرهته دملږي په لنظ یاد کړت دے لین دا ښګاریږی په د بابر د تلونه بپی د شهاز مریاتو د هغه کر بیا جوړکړه دے. ١و‏ دزمالة په تریدو سره د هڅه دا ماد هْږے هم د غلتو د ذهتونو نه وتلى دی (مګان لری چه د اکبر په ذمانه کے به هخه د یو بزرگ او ول عیلیت موندے وی-اھ د دۀ مقبره به د عوامو زيارت اه ز نورپ مګلګ) 0065١.) ان د شهبا رز ګړھ ته پپن بایرد صوابئ په لورلاړ- هلته ة د گيند يو ښځار اوکړو ‏ او با د صنډ په ګو در پورے شو او د بشيره په لور لاړ - ول د جهلم پوه به رسیدے وو چه بیرته راستون ىشو او د ‎١‏ ټک نه یوو میله لښکته په کشټيو کښی په اباسیند راپورےه شو- دا د پر موسم وو - په هرلور را ریګ ملونه غوړیدلی وه ټول ملٌگک مل لزار اوسيزه زار وو- بابر ښۀ په طبع پلیښور ته رااورسید او دلته څو ورڅ ايسار شو په ده موقع بابر د گورکیترئ سيل هم ١وکړو‏ - وله د دے اع د لیدالو چه څومره تلوسه بایر لرله ‏ هغه هومره څ دا ځا وښ نۀ شو دگورکټرئ په باب کېلے پایر دا واق:- « بله ور په باګرام ربپيښور) کښے موز دګورگټرئ د سيل په غرض روان شو په دټاکښی بدبل داے غا 2 چرته نه وي چه صلته په د راهبا نو داست وگ د پاره داسے تر او بندتے کوټڼئ جوړه شوے وى څه رنگ چه موښ په ده ځا ۀ کښے اوليد 2 . چه په دروازه بلده ورو او دوه دره پوړئ شکته لاړشی ئو بنده د پاره له د ده نه بله لار نه وی چه اوږد اوږ د پړڅ څبلی ‏ او دګيډے په سکیندو سکیندو څ په بُکته اوښوشېږی د توے داعال دے چه ترڅو درڼا که بندوښت نه وی نو دننه ثلل نامنکن دی - په دےه اغ کښے ځا په غاۀ د سرو نو او ږیرو وىینبتة ے عسابه پراتۀ دی . د ده گورګټر په ټولو اطرا فوکښے دا وپیت وړيه کو ې جوپیت شوی دق څه رګ په په مدرسوکښے د طالبانو د پاره یا په را هب خانو کښے د سادسوګانو د پاره جوپه وی که چه د بابر د واقعاتو نه ىا خبره په خپله څرگند ه ده دله زأک پښتانةۀ د یار په مها قو کښے د پښتنو برغلدف د هِغة ملګری وو - دغه وجه ده څچه هرګله بابر د باگرام دپيښون نه د کابل په لور روانیلو نو هغه د ىله زاگو مشرانو ته سل سل مثقاله سپين زر. درھ دره غُوا اغ او یوه یوه میښه د تن په ډول ورکړه - او د پښتنو د ثورو قسلو مشانو ته هم په خپل خپل ماسب انغامونه ودکړل ‏ ١و‏ د ګابل په لور روان شو بابر هه په غیبر وردننه شو نو خِن امیرانو هغۀ ته دافریدو د لوټلومشوره ورکړه . وه بابر په د موقع دامشوه اونة منله - ‎١‏ و وه وپل چه زما سره د يوسف زو کر ده . ېا یر چه علی مسعد رپاة هاشيه سال ) گرځیدلی وی - دا هم ظاهره ده په د شهبان د قېر سره چه بایرکوم سلوګ کړے وو دقون درويزه د عڅ نه هر نه ده- او نه مغل اميراتو ته ددكه غه علم وو - د مقام غور سرو مصل ګطب په لورد سهبارگړے سره چه کوم غردت د شهبان قاندر قر به شاید په به دے طر مو وو - 0065١.) ۵ ته اورسید - نو دلته معروف د له زاگ يعقوب يل د هغۀ په غد مت کې وريژے اوگډاان 1 دمیلمستیا به ډول پش کړل - د خير په قبائلو کښے دا رواج ترن ورڅ موجود ده چه دوۍ هرعزتمند میلمه ته په یبر ته راشی د ميلسسټا په دود ګډان یش کوی - ددے نه دا هم معلومیږی چه د نورو پښتنو قبائیلو په شبت د دله زاگواو باپرتطتات غوشکواروو-او داورنه هم ښکاره ده چه د غیبر په استوګنو قبائلو کښے دله زاک هم شامل وو اومقاي روایات هم دده تابٌداکوی ‏ بابر په علی مسېد کښے څو ور څ ا ار شو او بیا کا بل ته اورسید بايرته دپثير راغلی وئیلو په غرض ملک شاه ملنصور او دیوسف نئه يو مو سپین یرۍ ايل ته راغلی وه - یایردوی ته هم غلښُؤنه ورکړل - او په عرت ے د ایل ته رغخصت کړل ‏ ده ډول د بایر دا دویم مهم پا ۀ ته اورسید - دعال لالا د می په موسم کښے بابر په ددم کل د پښتنو په مهم دګابل نه راروان شو - او په غپیر رااووتلو - دال دغه بیا دیوسف زه په اراده باغل وو - ه یوسف زو سره اک رکه د بابر غپلوی شوی وه وله دا يے معلومیږی څچه ده طاهُتو رے قببله د بابر پړی ته غاړه نۀ کیښود له - بابر چه پیښور ته دل ئو د دله زاو په مشوره ۀ د هشلتغر د لوټلو فیصله اوکړه- وه د هشتنغر د دولت او د غلو د پریواسئ چه څومره صِنت باېر ته شوه وو د هڅ په څُلورمه هعصه هم د پاېر په لاس رانغلو - دال هم بایر د یوسف زو سره لاس وائنة چ ولو ا و یو نوی اراده 2 اوکړه - بایرد افريداد او شئوارو د لوټلو په طرش روان افریدی او شنواری چه هرخبله آور به د دوی ته تر پوزه راغل وو - په اول کل د بایر دلاسه ډیرګډ وډ شول - په دت مهم کښے بابر د شنوارو یوه څالگه ضر هيل او لوټله او هم په دے مهم لښے بابر د وزیرو نه دره سوه ګډے د طراج په ډول وافستل- واے داے معلومیږ ی چه شنوارو. افريده او وزیرو با برغپل درمان پوره کولو ته پره پنښود ‏ که په د بگښو دمهم په شان دال بيا بابر ته د بدغشان په حقله به بد خبرونه رااورسیدل .او هغه د نپښتنوه نوږونو تاوٌولو نه بغیرءابل ته په تلو ېبورشو ‏ په دےکښے شک نشته د باپر دا مهم اګر چه د پپښتنو په ایل کولو کښے غوکامیاب نۀ شو لین بیا هم د بابر د پرله لپے تافتونو دومره ان اوشو ‏ هه ودی ‎١‏ فریای اد د پپیښور قبا تل د بابر د تامتونو نه په ویره کښے پرےه وتل - په کال سن له کښے بابر بیا په !با سینه پورےه وتو او دسیالکوټ ١و‏ سید پورښارن څ اونیول ‏ دد ۸ مهم په دوران کښے بابر ته په کابل باندےه د قند هاروالی شاببټګ د 0065١.) طف مي اطلاع راا ورسید»-او هخه په ډیره تندئ لابل ته وانپې شو - دنه مهم دلار ګودر او نورو واقعاتو تُذصیل نۀ شی موندےه ‏ بابر چه عابل ته اورسیدا نو د قّند هار د فا ګولو ارژد٥-2‏ اوکړه ځکه په دقند مار د فڅ نه بفیر هغه پل ورکوپ ریاست غیر نو کڼلو ‏ او په صند بانده هغه په شلئ سره تاغتونه نۀ شوکوے- پا بر د متا سب ار" نه پی په قند هارمىله اوکړه- او په کال سلا کښے ‏ فڅ کړو . شا بک رارغ) دقندعار نه سنداه ته اوتَنِقیدۀ ‎١.‏ و لته کښے په يو علاقه هُل ریاست قاث کړو وله سمداسق مړشو- او بابر یو هطراک دشن ته ه غه شو د دے نه پپس زر تر زره بایر ته د هنداوستان د قح کولو موقع هم په لاس ورغله ‏ د برد هندوستان دفق ددك آخری مهاتو تمْصيل دابراهیم لودی په سلسله کښے نشوے په غرض بابر په سا کښے په ابراهیې لودی برپاء شواو د هندوستان سلطنت څ لاس ته راغ د پائؤ پت داعٍلک د سبیاسی لي په لعاظ یو فیصلهکن مک وو - په دت هک کښے د پښتنو مرکزی طاقت په هندکښے سقوط اوموند- (و د دوی طاقٌت تار په تار شو .د هننانو په ړو نو کښے مې ویره پرے وتله. د رانا سانګا ا مید وته مړاوی خول - ددڅ هنک په به کغے په هند گځے د مخلوسلطنت قاش شو د پشباب او دواپ دعلاڅع دحهکومت ته علدوه د ابرلاس ته اندازے هال و دولت راغ - ول باپر په ډ یرت فیانئ ١و‏ درېا دلئ د غپلو اا ميرا تو اوفوځیانو شائنه اوکړه - (نعامونه اکرامونه څ ورکړل- ١و‏ د ګابل پو هپه خپل شعلقين د دے شش نه حروم نۀ کړل ‏ داقنداز اوغزق پوره هغه خو غلتو ته تغ اولیږ ۵-١د‏ د دے فيض نه د بدغشان استوګنو هم برغفه اوموندله - ددے سردېایر دااعلان هم اوکړو په د ا میرتیمور یا د پنکيز ځان د تل هرسړی ته دادعوت ده چه هخه د زموښز دربار ته راځ او د فپل فدمت او همت مخطابق د برغه هاصله کړۍ ‏ د هغه داوینا په دےه خبره دلالت کوی په د ډیړو کالونو داواره گردئئ؟ نه پی هفۀ ته داستوگ د پاره یو عغوریزه او فراغه زمٌکه په لاس ورغلی وه او هغۀ دا فیصله کړی وه چه د هپل نل ټول انراد هم دلته باون کړی - او دغه زمگه د هفوی لن ا(وگرعوی- د پاق پت فغ د بایر د نورو فتوعاتو د زغر یوه کړئ ده- د پښتنو طاقت ار په له دایراهیم لودی برملاف را ناسانگا هم بابرتۀه په هند وستان باندے د هيل دعوت ورکړى وو 0065١.) ۵۱ زي شوے وو -ول ختم شوے نۀ وو - دغه وت د رامپوتو په خله کښے سم دلا سمشانئ ته اوبۀ راعل دے ‏ بابر ددے خطراتو نه ښۀاً واقف وو هفه واه وم وت په موږ په اگره کښے داغل شوائوه ده علا ق دغلتو او زمونږ ترميټه مت فالنت او نفرت وو اشتٌا ران او سپاهیان ټول به زما د سړو نه لره لره تښتیال- د دهلی او که د ىښارونو نه علدوه ‏ نورو ټولوقاد ښد ښارونو غپږ مورچ مضبوغ کړے وے . (و هخه څ نه وو حوالهُکړی - نه ۀ (طاعت مل وو په نپښتنو اميرانوکښے قاسم ان په سئیل کښے . نظام هان په بیانه کښے ١و‏ هسن خان په میوات کبنے فتنه پورته کړی وه - دغه شان تاتار هان په والیار کن . ین ځان په داېړی. قطب ان په اټا وه کښے او عالم ځان به ګالې کښے مرنډک شوی وه- په قنوح اود سیند نه پوره په ټوله علاقه هم د پښتنو قَبضه وه په دوی گښے مر مان او معروف ځان او داسے ډیر نوراميران دابراعیم لودی دوخت نه باعیان شو ی وو . په ده ډول د مشرق په لور دنا په غاړه د نپتدو اميرانو او د قيے په لور د راجپوت سردارانو دمضبوطظ ډه تمه بابرګیر وو دغه وبه وه چه هرکله هنی ١میران‏ خواه که پښتانۀ وو اوکه راجپوت په دےه خبره پوه شول څه بابر په هند کښے د است وگ ارا ده لرۍ ‏ او دا مدگک غپل ملگ ګرڅوی - تو ىوۍ په ملک کښے داسے اړےهګړه جو ړکړو چه د مڅالو نه څ دوه درھ هُطا کړل - او د مغلو کر سریارزن 2 د کابل تلو ته لیواله کړل - وه په به موقع بایر دډړ غوراو تدا پر نك کار واهنست ‏ خپل اميران څ راغونډ کړل ‏ د هذوۍ په کبلے 2 يو ولوله اګیر اووثر تتربراوکړه ‏ او حغوی دهند د فتے د تگبيل په مقصد متفق شول - سره د دے د بابریو لوة امیر نواجه لان بیا هې د عند استوډ ته تیار نۀ شو - او با بر هخه کابل ته رحصىت کړو- دا امیر زحلواجه لدن) د هند جکونو اومشلا تو دومره ويرو ۰ وو چه د تلو په وغت کښے 2 د دحل په قا دا شعراوليځلو ه اگس به خير و سلامت عبورسند کم سياه رو څ شوم گر هوا ۀ هنداکفم بابر اول پنتانه ١میران‏ که په دوغه جوړه او څه په مک جگړه پل ان ته مال کړل - وه دغه وضځ عخه د رامپوتو د بفاوت نه غبرنشو- د دهلى او اکرے دفَڅّ په وجه چه د بانا سانگا منصوس شندےه شوه نو هخه ټول رامپوت رامګان د ميټ لنځشے راغونډ کړل ‏ او د هند وستان نه څُ د مغلو د ابیستلو تابیا اوکړ په ده سدله کے د رامپوتو سه کن پښتانة امیران هم ملگری وو باپر د رانا ساتگا مقايل ته روان شو 0065١.) ران د مغلو او راجپوتو دامنگ د ه سيکرۍ » په مقام چه د اکرے نه د ‎)۲٢(‏ میلو په فاصله واقع دک اوشو ‏ په دے جنک کټ هم پابرئهخپل تا بر او می مهارت په راجپوت و امیاب شو- راجپوت اوتښتید ل- د هغوۍ اغا د ختم و - اود بابرله جخ يو عطرناک دشین لرے ىشو - په سشلګاء کښے بابر چندیری هم فغ کړه او د مالوے په مهم کښے لیا وو چه د قنوح د پښتنو د بغفاوت نه خبرشو ‏ اوسمدسق قنوج ته راغ باغیان ‏ او ژغلول او با 2 رنتهمبورهم ف کړو ‏ په دے ورمُوکنے د ابراهیم یو ورور بود غان لودی په بهار قیضه اوکړه ‏ د لصو« په مرسته ښگالیان هم اودرید ل ‏ وے بابر دوی ته هم شُلست ورکړو. دغه ورڅوکښے د بابرمصت په پرے وتو وو په ده دوران کټے هغه د خپل نوی سلطنت په دنتظام کې مصروف وو - د دے نه نپ هفة غه نوی فوځ کشی او نه کړه ‏ د یوو میاشتو ناجوړتیا نه پپس بابر په بال سلګل کښے وفات شو د وفات په وشتاکے د با برعىرر») کاله وو - په ١د ‎١١‏ کنے بابر د أګره په یو باغ کښڼے دف نکړه شو او نهه کاله هم په ده باغ کښے وو لکن داسے معلومیږی څه بابږواجه کلان ء او یا نورو امیرانو ته د هپل مداقن په پاره کڼے ضروری صدایُونه ونزکړی وو . دغه سيبب وو چه هرکله هبایون اؤ مغل اعیران د هندوستان نه په وتلو هبورکړه شول ‏ دغه وغت د با یر پپښق میرمن « لي مبار » د خپل غاوند بانډےع دلاش) په حفاظت سره د هند نه کابل ته اورسؤلو او هلته د بایر په غوریز تفرجح اه کن ښټ کړپه شو- د بایر مدافن د موموده شه ر ابل نه داوئو یو بڼ او د بالا عصار ططره" د نظر نه پناه کړےه د ۵4 دغه غه د رخلت اه بابړ په نامه مشقور ده. بابر د ډیره مضبوط اراده غاوند وو صرمصیبت به ۀ په خُندا ټرولو ‏ په مياکیه لیثیااو هند وستان کے چه هغةۀ کوے جکی اد اه سرته رسولی دې د مخ په بنا هخه د دڼیا په لویو لویو فا اط کن د ما ۀ مو ند لوحق لرۍ ‏ په هند کنے دمغل سلطت باق هم هخه وو - وے د هغۀ سلطنت لد مضبوط شیه نۀ وو چه وات شو پا یر د قثون مک ته وښةۀ خبردار وو ول په ھغة کښے داصلامیت نه وو چه په خپلو مفتومه علا قوکنے خپل عکومت مضبوط کړۍ- د زوړ د ستور مطابن هغةٌ هم پل سلطنت په جأگیر دا را نو وه وو- ترځو چه بابر ژوندے وو هغۀ پُل جاگیر داران په خپل اطاعت يور ساتل -ه جاگیر دارانو او بابر ترمیطځه داعتٌاد ذرتچه صرف د بابر پل ذات وو .اوکوم وعُت چه هخه د 0065١.) اف میاغ نه اووتلو نو په دوی کښے هم انتشار پیدا شو د عفة مانئين هملتون دوىره مضبوط نۀ ووچه د سلطت شيرازه ده دسلیدو نه ېڅ که و۵- د بابر ټشغمیت د دلکش اوصافو يومه ده - هخه دعلې نی ماهفر د ترک ژبا ښه سشاعراو د ترٌکوع او فارسئ یو بمترڼ لیکوال وو هغه چه وم واقعا ت د تورف بابری « په نامه لیکلی دې هخه ددےه صلف یو رهتري کتاب گنل شی بابر خپل داق حالات او واقعات په ډړرے صفان اووضامت لی دی- هخه په منظر نارئ کېڼے ډړ ماهر وو -کوم مایونه په سنۀٌکتلی دی یا دکوموغلقو هالات چه هغ څه رگ لیلی دی. هغه د ده په میس طبیعت او ددۀ د منظر نګارئ په ګمال دلالت کوی ‏ بابر په په پل توزگاکښے خپل ذا حالات او دکوموکا نو دکرکړه ده .دع نه د بابراو د هغه ګساتود خویونو . مغصلتو نو درسته اند اره لگیداےه شی دک په دا هت کے به بابر عد په دغوره خلونړه وو وڅ د فا ته تپ په 2 دګ پرهروت د عفئوے او فیانئ په ملهىو رول - او دا صفت چه شاید عغة تد د پلواسلاقو نه په ميراث کن پا شوے وی د چکيزهان په اولادکنے مکو . قوبلاق اه غازان خان ھم دده صفتونو څاوندان وو بابر دخپل ځان سرو هند وستان ته دای تیسورنه وشعراو د شرابو ذوق هم راوړو ‏ د دے نه علاوه هغه د باعغونو هم حد په هورته شوقين وواو په .۰ د مي ۵ه شه د هه . ط 0 ۰ ه خپل ژوند ة په شلگونو باغونه لگولی وو او د دے مينے په وجه ۀ دک باغ ساز بادشاه. نوم موه وو. داخبره هم د فکروړ ده چه هیروډوټسی د زملۀ زستنګ قم ) نه واخل د بابر تر زمانه رستشلث) پورےه د دوو زرو کالونو دا اوږ ده عرصه د پښتنو په تارمخ کښے د تارڅ معلومانو په اظ یوه تاریکه او شنډه زمانه وه په دے اوږده زمانه کښے د صیروډ وټس نه پی بیا د پښتون قام د نوم ء د دوی د ژبه او د دوی د منتلفو قَبا ملو دنومونو په هکله صيئغ معلومات په الس نۀ اف واه داحال یواع د پښتنو د تار نه ده په ده اوږده زمانه کبښے چه هرڅومره حبله آور قامونه د بپښتنو په مرکه راغلۍ وو او څُومره خانډانونو چه په د ملکاکے خپل بادشامۍ قاي کړےه وے - د هغه ټولو قومونو او د هغه بادشاعا نو حا للت په يتيق ډول معلوم نۀ دی او کوم لږ ډیرمعلومات چه حاصل شوی دی هغه د آثار قد بپه په جزوی شهاىتونو او د مسََوِکانو په مطالعو او دچیی ١و‏ یونائ لیکوالو په تقربړونو اکثز په قیاسوتو مرب شوی دی - په اسلدی دوره کښے هې چه کومو بادشامانو په ده زمکه خپل حکومتونه تشُکيل کړی وو د صقو درباای 0065١.) ‏ان‎ مُؤورقينو د بادشامانؤ د ونو . د هغوی د فتوحاتو او د بادشاه د ذاق اوصافو او اغلاقو نه بغرنورغة نۀٌ دی لیګلی ١و‏ تر څومره په ام اولی د تمدن. لباس . رژ . نسل او د ژوند د لارو چارو تعلق دے دا تارلنونه ددے قسم معلوماتو نه ټی خالی دی لین بایر په خپل ذات کښے د یو فاع نه علاوه دیو مرخ او نقاد صفات هم لرل . نو هغه چه وم ملگ ته تل او دکوموغلتو سره د هغۀ واسطه راغلی وه د هغه ملک جنرا فيائ الات او د هخه غلقو د ژوند ژولک په حقله ته هم غپل تانرات ظاهرکړی دی دغه وجه ده چه د باو او پښلنوپه تعل قکښے د پښتنو د تاریخ نه د تیرو ېړک په پړک پردے هم لره شوی دی په دے پنا د پښلنو په تارم کټے د بابر واقعات ډیر اهمیت لری ‏ دا هبره د یادولو ده چه بابر ټول پښتّانة ځواکه هخه یوسف زی دی کۀ دله زاګ کش دی کۀ وز اوگه نورب د څه فرق اوامتیاز نه د افغان په لفْظ یاد کړی دی - د دے نه دا څرګنداه ده په داصلی او وصلن افاغته په نامه چه د پښتنو قباتل وکوم نُتسیم د لپښتنو شېره نوي وکړت او یالکه چه څٌ مغز یکوال پښتا نۀ قبال د «افغان او ټټهان » په لفظ جداکوی ‏ دانقسيم بیق غلط او مصئوی معلوميږ یاو د وروس زماغ پید اوار ده- 0065١.) ٣۱ سو ریځاندان د وواه ددد . ‎٩‏ . شپرشاه سوری اوا د بابر په و فات او د همایون په تنت نشین کیدو په هندوستان کټے دالے حالات رن په د هغ په نټّچه کنے د پښتنو تار په تار طاقٌت ایو مرکز ته طونډ شو: د پښتنو د طاقکت دامرکز د سور ی غاندان یو نومیاے شغمیت وو څه فربغان نوميداه" ‏ د پښتنو په تارغکښے سور ى قبيله دډیراهمیت وړ ده. په هنداکے د مسلانانو د عکومت یاه ايښودونگ هم ددے قَبيل يونؤطِه پښتون سلطان معزالدین همد غوری رسوری) وه او د ئد ال سلطنتا هم د سوری قبيل یونگیالی , پیا راستو نکړو د شيرشاه اصلی ؤم فریداغان وو د پلار نوم ے حسن خان اود نه نامه ۀ ابراهيم غان وه د بهلول لودی د قام پرورئ په نټاجه کښے چه کوم پښتانة د« روه . نه هند ته راغلی وو په هغ وکښے ابراسيم ځان اومسئ غان هم وو. ابرا هم ځان د مهابت غان سورشاهو مُيل په د بهلول لودی د لوری نه په پڼېاب کښے جاأگیردار وو ملازهت اغتيارکړو- او ددۀ پلارهسن ځان دعبرغان سرواي ملازم وو- فریدخان د بهلول لودی په زمانه کښے په کال من سشګ کے په مصار قیروزه کښے اوزیږید لو څه موده نپ د فريداځان پلار سن ځان دخپل مرقّ عمرغان په سفارش دعمال ځان د لورۍ نه چه د سکندر لودی یو بااکٌتداره اميروو- د سهسرام »حا پو او ټانډه جاأگیر دارشو- دن ځان غُلورښځ وه . د هغ یوه غه پښتٌنه وه قربي ان او نظام خان د وغ امن وو. هم په ده ډ ول خرم سلطان ١و‏ شادی خان د هغه د دوپے اوعلن اوپوسفا اڅ د د ري بط او لممدااو سليمان ۀ د لورے اوکشوے بِنَ امن وو د عسن ځان مينه د خپ لاک شرے بت سره ډيره ه- له دشیبرشاه د ذیر یڅ په تاريخ کښے اغتلاف دے ‏ غن مورفین دد د پیدا کش کال مکهغك ما ه ېکني ١د‏ داو وسن زملۀ غڅّے لیکوال داے هم دی چه د صقوی په غیال کے د دۀ د زيږ يد 2 نیټه ال سم ګل ده - 0065١.) وان وه اود فرید ان مورځ د نغظرنه غورزولی وه او په ده وه 4ه فريداغان او نظام ځات ته هم ښۀ نظرنه کولو: فرید غان په د خبره پلار نه نار( شو - اوهغه پلونپور ته لړ او دجال ځان خوا ة او وله په دغه زمانه کښے جونپور د علم مرکز وو ګرید خان هم په حعصول علم کین کا شو دوه دره کاله ےً دهغه زماغ مروجه کتابونه اولوستل. او د نلم اونثراو د تار ښه مطالعه اوکړه ورو ورو د هغه دا اوصاف څرگند شول. په دغه ورځ وکښے د فزید ځان پلارصن ځان هم جوپور ته رل خپلو عزیزانو د فریدغان په باپ کښے د حخة ریه هغه ملامت هکړو چنانپه د پلدر او څوی صفاق او شوه من خان هخه د ځان سره بوتلو او دجاگير اتظام ‏ هغه ته حوالهکړو ‏ ( )سم پخفا سس) فرید ځان چه د خپل ِأٌکیر د پاره کومه پاليی وض کړ د دِة په تبه کېښے دجاکير حالت یکسرېدل شو -کوع رمک چه د مودو مودو نه شاړه اوچرآبانه پرة وه هخه آا دے شوے - دَکاستُکا رانو موق صفو ظ کړے شول ‏ او هغوی د ‎١‏ هلکا رانو ‎١‏ و زمیندارانو د ظلم‌او زیا نه غادمی شول ‏ په جاګیریو نوے دور راغ - پیدااوار د وړانده نه یو په دوه زناښت شو- او د اګیر سر متعلق ټول خلق اسوده او مطئیئ شول ‏ غه موده بپ په د فرید ان پلار سن غان د غخپل جاکیير جاج وافست ئو هغه د فريد ځان په انتظام ډیر خوشعال شو ول د فرټپ ځان ميرنئئ مور د فر غان په ده ترګئ او هر دلعززئ ډيره خفه وه .وپل خاوند اه تر دے حده مېبورکړو چه هفةً د جاگیر انتظام د فر ځان نه بیا واحٌست ‏ او سلیمان ته څ حواله کړو په دے خبره قرید بيا د بلارئه مرورشو او گرے ته لاړ رسثلفع) ‏ دا د سلطان ابراهیم زمانه وه فرید مان د دولت ځان لودی ملازمت اختیا رکړو - او د هغه" په ذرییه غ بادشاه ته د پل پلار د امناسب سلوک شکایت اورسولو. وله په ده موقع د هغة داد رسی او نا شوه- څّه موده دپی هن ځان وفات شو- (و د بادىشاه د لوری ته د پلدر جاگیر فربي خان ته ورکړپه شو ( سل-٣٣٣۱١)‏ - فريیاغان چه فرمان مامل کړو نو دځخپل ورور سليیان نه ة جاکیر ترلاسه کړو - سلييان د قرید ځان برد ف د جو پو رګم #صدغان سور ته لاړاو د فزيد خان برظدفاے د هغه نه د مرسیت خواست اوکړو ‏ مدغان د فريثٍ غان نه د سليبان دحق مطالبه اوکړه . ول فزید خان انا راوکړو- او ورته ځّ اوو ه په داد دمروه» ملگ نۀ د ھ چه ته به د سليمان د پاره په ما بلندره کو بلگه دا هنداوستان ده او دا جاگیر ما ته د بادشاه په حکم راکړه شوه دے١او‏ زماحق دے ‏ دا هغه ورڅځ وے چه بابر یادشاه دابراهیم برخلاف په هند مل هکړی وه او چه د پاق پت په میاان 0065١.) زان کے ابراهيم اووژسه شو نو د قريد خان سره هم د مان کر پیدا شو او دمخه د یومضبوط مرستیال په عقترض بهارته لاړ-او د بد شاه ملازمت څ اهتیارکړه- یوه ورځ د ښګار په موقع فرید خان یو زمره په توره اووژلواو د دے 'کارناے په وجه مد شاه هنة ته د شرغان خطاب ولکړو.او د مپل ځوی جلال ځان اتالیق ځ مقررکړو- څه موده پس شیرغځان د هسد شاه په اجانت خپل جاگیر ته راغ ١و‏ د مقرره ورو نه زیات اټال شو يوه ورځ #سد شاه ديل په ډول په بلس کڼے اووئل چه شر مان وعده خلدق اوکړ ‏ حبد خان سورچه دغه وغت موجود وو دده موقد نه فائده واشته-او وےه دئيل چه شیرخان ډیر چالاک اومکار د . هغه دا شود لودی- په اسرو ناست دےه. پۀه ده خره ۀ د حبد شاه په زړه" گئے شٌکگ پید اکړو ١و‏ ورتهة اوو په د شيرغمان د راوسقلو اسانه طریقه دا ده په د هغة جاگیر د هغۀ نه واميت شی او د هفة ميری ورور سلیان ته ورک سی - دو په پله به صتاح شی وے سلطان ېد ساه د شیرشاه نه د ډاگیر په اُستلو و رضا نۀ شو . البته همد ځان ته اووے په نه لاړ شه .او د شيرځان او د هغة د ورور تنزمیاځه روغه اوکړه- بد خان د پل فوڅځ سره خپل جاګیر جونپور ته راځ . او د روځ په ماع غه دخپل یو غلام او سليمان په سرکرنګئ کش د بشيرغان برشندف فوڅ اوليولو . شیر هان هم د دوى مقاله اوکړه ‏ وله د شيرغان طاقت د دوئ په مقابله ک ډیرکم وو. نو شیرهان د هأگیر نه پ دغله شو - په دے ور وکښے مرزا جنید برلاس د بابر بادشاه دلوری نه دکړه مانگپور هاگمې وو . شير ځان دا ورو اوگڼله په د مرزا جنید برلاس نه حبایت او ومک حاصل کړی - په دے غرضق ځ د مرزا جلید سره عُطظ وکتابت اوکړه او بيا د هغۀ په عُد مت کښے د ډرو کُفو سره حاضرشو.او د هن نه څ وق امداد واخست او مپل جاگیر ته راغ عماغان سوراوس د هغۀ مقَا په اونۀ کړه شوه او د رتاس ء غرونو ته اونُښتيد- شیرمان په ځپل جاگیر یا قابض خو.او د مرزاجنید فوڅونه ۀ ډیرو تجفو سره بيرته اولیږل. او د دے نه پی ےّ خپل قام قبیله په په غرون و کے پټ شوی وو راا« لل ١و‏ ځپل جلیعت څ نۀ زیا ت کړو. #مدغان سور ته څّ هم پيغام اولیږلو- چپه زما طرض د خپل ورور نه د خپل ډاگیر حاصلول وو او هغه‌ے خاصل کړو-تۀ زما د ترۀ په اغ څ ې ضه خپل جاکیر ته شه . زما هغه څاگیر بس ده وم په د با د شاه اپرا هی نه ماته شن( شوے ده - په هه پغام ځُبد مان هم دغرونو نه رالوز شو -او په هپل هاگیرکنې 0065١.) مې ميشته شو او د شيرغان امسان مند هم په کو مو ورځُوکښے چه بابر په چندیری حبله کړی وه د باپر په فوځو نو کښے شیرغان هم دڅځے نؤرو پښشو سره شامل وو -او په دغه استوگنه کښے ة د یو سترګه ور په شان د مغلو د هر خرکت جاج انستل وو -(و د ډیرعلوراو فر نه پی هنه دے نپ ته رسیدے وو چ هکه چره پښتانة فاق اوکړی او په یو مرک راغونډ شی نومغل د دوی مقابله نو شی ول . هخه په دا باة د سر پښتون فنکښے ظا هروله ‏ چښاغپه عباس ځان سرواڼ ردتاریخ شير شاې مصنف ) د خپل ترة شخ د رچه هغه هم د شرځان سره د چندیری په مهم کنے شامل وو ) د کل نقل موی او داسے واي چه زه" رشیج بد) يوه ورڅ د ابر هیم سرواڼ په متا کے د شیرغان ے ته لايم . په هبرو خبرو کښی (راهيم دا اوويُل په اوس د نپښتنو د پاره د مغلونه د هندوستان سلطنت با داگرځول ډ یران دی د دے په واپ کښے شر هان او وثل په « اه شيخ مده ‎١‏ ته رما او دد په مي ځئے په ده ېره گواه اوسه چ که په بنت زما یادی اد پښتنو زما سره مرسته اوکړه نو زة به یوغل مخل با داټک نه پوه یاسې:ً او دا واه ده چه هغه دا خپله وا رښتیاکړه ‏ شیرهان به اک داوئل چه د مغلو پادشاهان د سلطنت د معاملاتونه څان نۀٌ خبروی ‏ او هرڅه په وزیرانو پرېږ دی- او د دوی وزیران رشرتونه اخل او انصاف نأ کوی. او دا سے بادشاهان چه هپل فراتئض نۀ شی ادا کوے ‏ د سلطنت او عُکومت مستو نۀ شی رزيد 2 واقّْ چه دمهم پندیری نه پس شير ځان د مرزا حنيد برلاس په وساطت د با په غدامت کښے پيش شو څه وخت پی دسترهوان اوغوړيدو - ډوډئ باغله ‏ خاق ډوډئ ته کښیناىتلۍ شیرغان هم په ډوډئ کښے شامل وو اتفاقاً د شیرهان په مکے د مه ی کباب یوه يق هم پرته وه لین هغه وخت د سه د پرژلو چاړۀ نۀ وه- ځیرغان سمددسق دځپلے بډے نه پایۀ رااوپستله ‏ مش پرے قو قو ة کړو-اوښة په څ باکئ ‏ اوغوړو ‏ دغه وخت په شیرهان د بابر نظر شو اوصغة دنه ده کار ته حیران شو او په زپۀ څ ا وغوړه څپه دامے پښتون د مغلو د پاره ينا په د طرړنه غا لی نۀ دے . و هغة خپل وزیر غليفه ته په ترگوځ ژبه کن او وئٍل چه دا سړےه نظرښد کړه ‏ په ده موقع میرز( جنیدا برلاس هم په ترکئ ژبه د شیر غانډيو صفائ' او وفاداری ظاهره کړه ‏ شیرهان آگرکة په ترکئ ژبه نه پوهيد و ول د بابر ه تندی په کو خو ښه پوعیدلو - هغۀ ته ددوئ دلب و لهچ او نگرار نه خپل امام معلوم شو دغه وت چه د بابر ُکربل خوا شو - شيرغان د فلس ستر تورے کړےبهر ته رااووت او خپل جاگیر ته 0065١.) ‏وران‎ ‏څ ان رااورسولو- او د دے نه پپی څځ مرزاجنید برلاس ته د خپلو 4 اجازته تلو معارت‎ ‏اولیږلو - وه د دےه واقع نه پی شیرخان د مغلو په اکرو پوه شو او د ځان د هفاظت په کار‎ ‏شو دغه وغت د شيرهان دپاره د بد شاه د درارنه سوا بل څاځ نهوو نو هغه ورا‎ ‏وکړو -١و په عپل زوړ دستور د فپل‎ ١ ‏بیا رمار ته لاړ- سلطان به اه د هخه ډ رقدر‎ ‏کوی جلدل غان اتالیق مقررکړو غه موده نپس سلطان يد شاه وفات شو او جلال ځان‎ ‏د هغۀ جانشین شو او شیيرغان دهغۀ ات مقررشو-‎ ‏ام م‎ .٣ ‏دو ۰ " ۹ 1 کد‎ - --. ٢ چلال ځان يو نامربه کار ځلے وو د هغه د مُپلے لوافي فبيل اميران د شیرغان د زیاتیدونکی ١کتدار‏ نه په ویره کښے شول . جلال ځان څ په صلاح کړو -او د شرغهان دوژلو سازشغ اوکړو- وے دا سازش څرگند شو - د دے په نیتجه کښے جلال ځان د خپلو لو عاډو امبرانه سره په دھ طرض نال ته اوتښتید چه د ناه د و ځونو په مرسته به په بهار له او کړی- ١د‏ په دےه چل به د شیرشاه نه مان ملا صکړې ‏ جلال ځان هم دغه شان اوکړل - وے لو هاڼو په ډېرد به‌رلگه تیښته اوکړه و دغه نان شیرخان په جائزه طريټه د بهار هلود شتاره عاکم شود د نه پی د شيرغان لاس ته د چُنارعلا که هم راغله-او ددے په وڅه د هفة لای ته ډیر نخد مال او ډر سامان هم اغلواو به دےه سره د شیرغان اسّقامت نور هم ښْة شو- ګر په شیرخان ود بهارخود فتاره هاکم شو وه هم په ده ورو کڼے دهغه ته یو لو2 کړاو پینۍ شو -ه میود لودي » د سکندر لودی غُوے چه د باپر دګوق غلے نه رائاسانٌ ته تنبتيدے2 وو د رانا سانا د شگست نه پی د هن هان ميواق او را جپوت رلمگانو په مشوره د بابرمقايل ته بیااو پاریدو - د جالوه - په مقام د بابراو لسوه لود ی مقابله اوشوه. چه په هغ کښے صصوه بیا تیښته اوکړه ‏ او چتوړ ته لاړ- دغه وغت لودې اميرانو لگه غبرخان هام ایر اعڅلم همایون مسند عال عمرغان ‎٠۰‏ بر هم هان علی زئ ‎١۰‏ حمد ان پيی. یوسف مان بن مبارنغان یوسف زی ؛ میا غان يئ میان عطا شا هوخل او داسے ورو په هپل مين کپے جرګه اوکن- مود لودی څ ان ته رااؤبللو ‏ او هخه ۀ خپل بادشاه او ټاللو- ددے نه چي دوی ټول د پل جبیعت سره بهار ته لاړل او د شيرغان/نه څ د بهار د پرے ښو دلو مطالیه (وکړه ‏ نشيرخان یو دوراند یش اشان وو هغۀ ته دا معلومه وه په د سبود لودی په مقاله کن پتانهً نما مرسته نه کوی ‏ ئو هفة په رضا صلاح د سوه لودی نه دا اقرار نامه واته چه هرکله دوې د مغلو نه وپور فغ کړې ‏ ىو بهار به شیرغان ته بیا هواله‌کړی . د دے اقرار نه پی تصود لودی په بهار کی باچا شو او شيرغان خپل جأگیر ته دا غ- په دغه ورځو 0065١.) م١‎ کټے بابرباه شاه په عق اورسید او صایرن دهنه جانشین شو د سوه لودې د خپل پروګرام مطابق د مغلو د بِنٌک په ښتا مج وپور ته روان شو او شیرغان ة هم د غان سره په تلو #جبورکړو ‏ مغلو چه د نپښتنو د تاغت اوازه واوريده نوجونپور ره ښوه - او په ټیښته لا ړل- جو پور او د خوااوشا ټوله علاقه د سو لودی په قبصه کښے راغله وه د وعدء مطابق تسود لودی د بھاد په پرے ښو دلوکښے غړےه وه او شيرغان ته طُْله معامله ورځ په ورځ ګرانه ښاریدله - د هغۀ دا پوځ یقین وو چه دمغلو مقابله د هسو د لودی دوس خبره نۀ ده- او په دۀ کښے د یوسدطنت د راستونولو صلاهیت لشته. وه دعالاتونه جپيوروو ‏ هبایون چه دجونپور د سقوط او دمفاو د شت نه خبرشو نو د لصو« لودی مقاپل ته د جو پور په لور ر(روان شو - د نگهنوق په هُواوشا کښے مقابله شر وع شوه- هره ورځ به مک کيدلو ‏ ولپ غه فیصله به نۀ کيد له . شیرخان چه په زړها گښے د « سوه لودي « د رو نه (ژرده وو- د مغلو سره تار اوښولو .او صمایون ته څ پِغهام اولیله چه په ما بانده د بایربادشاه ډېر امسائات دې اود یغ بدله په زۀ دا ے کوزهکړم چه د جک په ومت گښے به زۀ په خپله رضا ما ة اوکړم ١و‏ دغه شان به تاسو ته لاراوزګارن نی همایون په ده خبره ډیرغوشساله شو .او شيرغان ته د ئورو ډېړو امساناتو ‎١‏ سر ورکړه - له ورڅ په تود هنګ کښ نشیبرغان د غپلو فوکُونو سره ما اوکړه- د دۀ په ماق په ټول وځ کښے اړے ړت جوړشو او ليه داشوه چه د نښتنو فوڅونه اوتښتیدال- ابر هيم ځان على ذئ اومیان بایزيد په ډیړ توریالی اميران وو - په دے مک کڼے اوو له شول- سوه لودی هم به بد عال یټن ته لاړ او د سیاسیاتونه ‏ کناره شی غوره کړه او هم په د غه علا که کښے په ثال سشګ دو کے وفات شو- ددث نه‌ بپ شرغان د« چٌنار٠‏ قلا ته لاړ- هبایون أ ے ته راغ - او ددك ځاة نه د هناو بک نوے یوامير ده کٌّنار قلا- د حواله کولو په غرض په شیر خان پے اوليږلو- وه شیرغان د قلا د مواله کولو نه انهار اوکړو ‏ او هند و بک واپی ره ته رلۀ - دعبایون او هود لودی په مِبٌک کی د شیرغان کردار د قای مفا دو برخلدف او په ذاق مفادو مق معلومیږی . واةق چه په سرسری نظرکښے شيرغان د د ك الزام نهېح کيده نۀ تی لیکن په حقيقت کښے .په هفۀ څه‌کړی وو په هغ کښے هغه مق ,جاب وو- د ټولو نه اول غو دے ته کتل هار دی چه « همو د لودي ه د » شاه سشطرئغ. حيثیت لرلو اوکه چرےه هغه کامیاب شوه هم وه نو د شود لودی په شان د یوکمزوری طبیعت انان د پاره د هخه 0065١.) زان طاقتورو امیرانو کوم چه دهغة په مرسته ولاړ وو قَابوکول نامنگن وو - او ددے لازی نټهبه به انه جګی او په آح زکښے به بي د مغلو کامیاې وه- دا یره هم د فر وړ ده ته په دے مک کن ےکوم اميران شامل شوی وو په هغو کښے د هر یو امیر فو کې طاقت د شیرفان په مقاله کټے زیات وو -او ددوی ټولو وې طاقت د مځلو د طاقت ساره وو نوپ له دده چه دوی د ود لودی د پاره په شر ځان »« بلند ره - کوله- او په هند وستان کې په هغة ده دو عستان ه قالون پلولو. دوی ته پاروو په دمفلونه څ لورث علد څ وه وے او شيرهان هڅ د پل علاة نه نۀ وے اجروم کړه - د شيرهان هکومت خو هيے هم دپو حُکومت وو:ْ او شيرځان په حپل قابلیت ماصل کړه وو - که رګ چه د ود لودی نل بهلول لودی په مپل وخت کښے په خحپل شباعت هکومت ته رسيدالے وو - دا خبره هم په فُرَبے ساتل پګار دی چه په ده ټولوا مبيرزنو کے د شيرخان په شان قابل یو سړے هې نةً وو. حا امیران # شکه چه د شیاعت خاوندان وو وه دسیاست او دوراندیشئ نه ماق وو. او په دغه زمانه کښے چه پښتانة په کومو ناموافقو حالاتوکئکیر وو - په هغ کښے د پښتتوره نان دشیرغان غوده یو مشرکوه شوه چه د شباعت سره دسیاست ؛ دوراند شن اوموقع شناسئ صفات څ هم لرل- پس زما په خیال کښے د شیر ځان دافعل د قای مفادو په مق کے وو-غکه په هغة ته د مغلو سره مقابله مول د خپلو دپبتنو په نبت ورب للبکاريد ة ‏ نوځُله مخ دا ګار اوکړو- حعمایون چه ده قلعه چنار » په باب کښے د شیر ځان دارادو نه خر شو نو په خپله په هغۀ چے راروان شو- په شیيرغان کبڼے د هىایون دمقایلے طاقت نۀ وو نو هغۀ بیا په مبايهْا چل ١وکړها‏ -او پيغام ے وراو لیږلو چه که چره بادشاه ما ته د چنار قل پریږدی ئوز به چُل وځ دخپل وی په ماق کب د با شاه کومک ته اوليرم - د عبایون سره په د غه ورځو کے د يهادر شاه » وال گیرات د همل خطره وه ئو د شير ځان سره ۀ روغه اوکړه- شیرمان پل مو قطب غان (ه یو امیرعیلی غان د مه وڅ سره د همایون کومک ته او لیږل وله همایون (زد دٌگیرات په مهم کښے لګیا وو چه قطب ځان د خپُل و څ سره بيرته پلارته رلاورساو په دے موده کښے چه دعدایون دگجرات په مهم کټے مصروف وو شيرغان د بهار مو په بياهُل خان ته صفا کړی وه ! و غپل قوث څ زیات کړه وو- دغه ونت هغه اميران په د تسو لودي د پاره ئځ د شر ان نه بهارامْيت وو د شیرځان خُوا ته راغونډ شول - او د دے اميرانو په وجه د شیرغان قوت نور هم زیات شو او هغه د هندوستان د بادشاعئ ماصلولو په 0065١.) ٣٨ متصو به کے نور دعب سرګرم مو په دے ورځوکښے د بحاے بادشاه رنقیب شاه) وفات شو . د بځاے اميرا پو جادلغان لوساج چه د بهار وړا ند غ بادشاه وو د ښځځال با شاه او ټاګلو- وے په هغ کښ دح اعلیت نةٌ وو - ډیر زر په ملگاکښے ات کړےت جوړ شو - په وځ کښے پریشاف پیدا شوه شیر هان د دے پرپیشانئ نه فاناه واخیستله - اود بگال د سیر اراده 2 اوکړه- او د گړ هی په مقام د شیيرهان او کاله د فوځُونو مقابله اوشوه. جګ یو مياشت اوږد شو ول په هگړ شي »د شیرخان قيضه ران غله - دا ډيره ناز موقع وه په دغه ورڅوکښے سصایون دگیرات دمهم نه فارش شوے اواکرےه ته راغل وو په دث موقع « مان غائان لودی ‏ چه د صبایون يومفتنه امروو- همایرن ته د شير ان د روز افْرَؤغ تزقَخ خطرات ورښلارهکړل ‏ ١و‏ هخه څ په شيرمان حيل ته اوپارولو- ول باون ورته اووےه چه ‏ شیرغان د چا موه دے په ز ما مقابله به اوکړی ‏ اوس ټول وڅ ستړت ستومان ده- د ېشعال نه پی به په یوتاغت کښے شيرخان ته غپله شيرغان وراوښا ئم او په مشرق صوب وکښے به د پښتنو نوغ زرغونیداو ته پره دم - دانګ 'ووے او په عیش وىشاط کښے مشفول شو- هندوبګاغ د جونپُور هاکم کړو او ورله ‎٤‏ هدایت اوکړه په د ځیرخان د هراتو نه ځان طردار ساته- ‎١‏ و د هخة عالات باقاعده د ربار ته راليږه ‏ وه هلته هم شيرهان وو هخه حلو د مغل اميرانو په طببیت د وغته نه پوھ شوه وو چه دوی؛ په رشوتونو هرڅه کوۍ- ئو په هلاو بک 8 ادا هغ ورس کړه چه د هنداو پګ قلم به د شیرځان د سفارش اوستا تيے نه بخیر بل څه لف نه لیګلو - شیرخان چه هنداو بګ په خپل تار راواړولو- نو خپل ټول طا قت د ښګال په تر ورواچولو ‏ د بښګال باددشاه د وړ په قلدگښے حصور شو دا شاصره ترډيرے مودےځ جاری وه - ( هز بښګال د شیرغان په قبضه کښ راۀ او شيرهان د ال او بهار دواړه. صوبو عکبران وو- دغه وخت د پښتلو هخه سردارا نز او اميرانو ته چه د شیر ان ضرغ به ‎٤‏ د لیونتوب خبره گیل رښتیا ښلاره شوه او ټول دصق مُوا له راغونډ شول - صایون په د شرفان د هه کامیانئ؛ نه خبر شو نو هغه د شيرهان په تګل دهناد په لور روان شو - شیرغان د ګی مصاحعت په نا د چلار ته بهار ته اوبیا ال ته لاړ - د لته کے هم هخه د کی مصاعت په ښا دا را لفادفه غال پرے سوده ١ه‏ په یو ډراماق اشبار کښ د رعتاس په قد چه د خپلو استُاماتو او ګل وقوع په وجه په هخه زماته گت 0065١.) ۹٩ ناقابل شعی وکنل شوه مىله اوکړه - او پد خزال او آل وعیال ےٌ په دت قت کی صن کړو- ددے قلا په عاصلید و پبتنو ته لویه فائده اورسیدله ‏ ټولو نپيتنو ځپل ٣ل‏ وعیال دے قك ته راوستلو ‏ اوځپل مانونه ‎٤‏ د صایون جِکا ته بپ هه کړل- شیرغان پل دوه امن قطب ځان او عامل ځان د قلا د حفاظت په شرض پے ښودل .او په خپله سره د ورو لپښتځو د چهارکنډ علرونو ته راغ - دعبایون چه د شير خان په تعاب کے په کاله ورداخځل شوے وو نو د بِنگله جادو پره داسے ار اوکړو چه دره ماش په گور ‏ .کښے په عيش وعشرت کپ مصروف وو په دے عرصه کښے شيرهان د نپ چایه په کر کښے لیا وو- دا د برسات موسم وو -او د شا بارانونو د دهمایون فوغی دیلو د لاسه هیراو تزنٌل ‏ همبایوئ څو د ىنګاےء د کدرق ياشت په وجه د تلو نوم نۀ اغستلو- وے2 په دغه ورو کښے په اگره کښے د مرزا هعندا ل د بخاوت ته خبر شو نو له بك وره سبداسق د اے په نیت راروان شو په ور کښے ۀ په زره ګوڅ د یوامير په نګرائ؟ کښے په ښوه په لدره کے شیرخان دخپل دنګرسره د هغۀ هرکلی ته ولاړ وو په دےه موقع شيرغان ‎٠ - . : :‏ 92 4 په خپل پیر شيِغ خليل سىایون ته په دے عزضی اوليږلو چه که چېرے باد شاه ماله د ال صف د جاگیو په شکُل کب راکړی نو د بهار و له صوبه به ز باد شاه ته پريږدم - په دك پیغام هبایون د شیرشاه نه نورهم ې غه شو. ناساپه د شې شیرغان دصایون پ هکیپ حىله اوکړه - د مغلو په فوڅ داے ویره غالبه شوه چه په کوم طرف د چا وس (ورسید په هفه لوری اوتښتید و صىایون په خپله هم په ډیریېا هال اګرےه ته دااورسيد - ددےه نه پس شيرخان ناه ته لاړ او د مغلو فوطځونه 1 تالل ترغا کړل . اوبلړےء خپل یوامیرخواص ځان د مونگر» په تسغیرمامورکړو- په دغه كُاغ کښے د هبایون د لورۍ ۵0 ۱ . . 1 ۰ نه غان طانان لودی عکمران کو - ځان ځائان د خواص ځان په لاس کنے ګر فتار شو- اود شير غان په هند مت کښے او لیږ له شو - شیر مان د دن په باب کے د چپٌلو پښلتو اميرانو نه راڅ او نوښتله- ټولو ورته په اتغاقَ دااووه چه دقام دشبن ده اود سی سزا مسق ېنےه امه د شر شاه په کم سخه سکسا رک شو - په دے ورڅو کښے د چٌار قلعه هم فکم له ددة اصل نامۀ د لاورغان وه - !و دهقه دولت ځان لودی مُوغّ ووپه بابر ته غ په پهاب دعيل دعوت ورکړه وو دلاورغان دهمایون یو ير غنلص اميروو ‏ د همایون په وخت کنے دۀ دغان غالان شطاب ‎١‏ ود وزارت عهده لرله 0065١.) سل شوه .او د هييت هان نیازی او س سرمست غځان اودلء په لاس د د لكُقنوق او هړ څځء علا ة هم ف شوے ‏ مو پور هم په دغه ورځوکښے د شيرفان په قیضه کښے رغ - صدایون په اگر هکښے یوکال د لښکر په تیارئ ګښے لٌګیا وه -او بل مال دیو لک فوڅ سره د شیرغان مقایل ته روان شو شر هان هم د دوی مقَايل ته پوس زره قوڅ مع کړو ‏ د قنوج په مقام د دواړو فوڅونو مقابله اوشوه ‏ و2 مغل فو د پپښتنو وړويق هند داے وړول وو چه په اوله مقابله کښے ‎٤‏ تيښته اوکړه ‏ صمایون په خپله دومره ميبت نت چ هلا توری اس سورشو او دميدان جنګ نه څ ان اوښګلو او دومره فرصت څ بیا موند چه د مپل صم او شا ې بيکماتو فر کړے وے- ددوی د مهفاطظت جار ‎ 2-‏ یو مصامب ته مواله کړو ‏ او په خپلهِ د سیند غاپه ته رلۀ- وه د بده مرغه په سیند باندے چه کوم پل ووهنه هم مات شوه وو ىؤ عبایون پل اس په سیند ه ور واچولو او ډوبیدو ته نزدے وو چه د سي الد یانظام الدِین نوے یو ما شی په مړاته د مْګ نه ځ شواوپه ډيرب , هلک اگره ته اورسيه- د مىایون په کییپ د شیرغان قبضه راغله- د ډیرمال ال نه علاوه شا بُبات هم د پښتو په قبضه کښے راغ وله د پښتنو دش مطابق شيرشاه د دے بکما تو د مفات ډیرسفت انتظامات اوکړل ‏ او دخپُل یو ډیر اعتیادی او بک امير خواص هان په سوکردکئکڼی د رعتاس قاد ته او ليږ-2- او ترخه چه دوی هلته کښے وے ددوی د آرام او شاع ماته او ضروریاتو پوه پوره ال ساټل شو دا بيګبات په صىایون چے په ډیراعترام پجاب ته اولیږے شوے ‏ او هغۀ ته مواله شوه ددےے جنک په مو قع شیرغان دامتل ول وو. ه چرگ چه په کوم ميدان کښے یوغل اوتښق که چرے هغه بیا جتګ ته راوست شی لو هغه پانگو نه خوکوی . وے هنګ نه کوی "١و‏ دامتل واقې په مغلو په دے متل رښتیا کړو. شیرغان هم د عمایون په تعااقب کښے د اگرے په لور راروان شو همایون چه د شیر خان د تعا بپ نه خر شو نو صفه د أکرے نه دصلی ته او بيا د دهلى ته لاسورته راغ - هغه ‌وشت د عا یون هرم او شاهي بِيگبات هم د شر هان د لوری نه هغۀ ته ر(اورسید - د صمایون دا مد عا وه چه د شیرخان برخلاف د هپل کخر ورور مرزا کامران نه ګومک واخلی ‏ لامران د بابر د وصیت مطابق د کابل رق او ند مار د صوبو ککبران وو او «سے په نوم خو د خپل ورورتابع وو- ول په زړۀ کښے د هخۀ بدتژي د شن وو او په ده څا ؤ گښے ناست وو چه يوموزونه موقع د خپل موه لتارئ اعلان اوکړی - دهبایون د قنت نَشْيئ په دوم کال چه نه د شرهان 0065١.) م٣‎ د روز اون اکتدار په وجه په مشگلاتوکښے ير وو کامران پښاب ته داغ -ا و په خپل فیال کښے څ د یاب صوبه دخځپل سلطنت سره اوگنډله -١او‏ د هىایون اود سشرځان دجکونو د نتھ په طبع په لاهو رکے کښښاست- ول کامران هبمایون تۀ دومره بانیته وو چه هغه د صبایون د بادشاهئ په بت د شیر غان په باد شاهئ دیات خوشعال وو- دغه وجه وه چه هرکله کا مران د همایون د رلاتلونه هبر شو نو هغه څ د پئیاب د راتلوته منع کړو او هبایون د جبورئ نه د سند ه په لور لاي لین شیرمان د صىایون په تعا لب کښے د يا په لور ر(روان وو او کامران چه دثتٍر غان د راتلو نه خرشو ئو هغه دا سے وارمُطا شو په شیرغان ته ۀ د جګ نه ېفیر پثباب په دےه شرط پره ښودلو چه د شیرځان دلوری نه به د کامران تعاقب نه کیږ ی ‏ دا شرط اوضل شواو کامران اماق سلای په اباسیند پورے وتلو-او ایل ته لاړ- چه د سل او ره فده شول او سبایون دهنداوستان نه په ولو ييبور شو نو شیرخان په عال ‎"۵۳٣۹‏ کښے د دهالی په قنت ملوس اوکړو ‏ خپل لقب ےّ ‏ شيرشاه ېښ خطبه اوسکه ۀ په پپل نوم جار کړه ‏ دتغت نشيئ په وخت کښے د هخة عمرخپّيتة یا 1 شه کاله وو او دا هخه عمرده چه د پښتٌنو په قول په ده عمرکښے سړے. لسو ته ېړس وائ - لکن شيو شاه په ده عمرکښے هم به ډير له موده گلے پنباب ‏ ګواليار؛ مالوه او د مارواړ غه عصه فغّ هکړه. د مارواړ راجپو تو د شيرشاه ډيره سنته مقاله اوکړه وڅه آهرته هخه کامیاب شو دفا پی هغه دا اوو پل چه « د باجرے په روټئ'ه دنشتاً باش هې داوکړۍ وه و ے2 ها خیوکړو ' په کال کے هخۀ ميواړ فغٌه کړو ‏ او د کالخېر قلد-ة تعاص هکړی وه- څچه د وله بارئ په موقع يوه ګوله د قلا د دیوال نه رااوشبید له (و په بارود خانه کښے پر وتله. او په مه وجه په بارود ځانه کښے تاڅاپه اور اولگید- شیر شاه سره د خپل شیغ غلیل ملد نظام او دریاهان شیراق اوسوزیدلو. او ۵# هوشه پرت وتلو - په دے هال کښے .په به له له په صوش کی راغ نو د وڅ حوصاه افزاق به څ کوله ‏ او د قلا د فتح نولو قرغيب به څ ورکولو ‏ په دے عالت کښے عبن هخه وغت چه د قك د فا کيدو خو شښبري ۀ تر غوږ شوه نو ساه ځ ورکړه ‏ دا ورځ د وړومئ ور دولسبه او کال سلوو شیرشاه لس کاله د بنتلنو علاقو مگىران اوڅه په ئاله د مندوستان بادشاه رو د دهلی په تت ناست وو- چه دهندوستان نه دهبایون دوتلواو دشر شاه د فم اوازه دهندوستان نه 0٩0٥٥ 6 م٣‎ پښتوغنوا ته اورسید له- نو د هرے علا ه پښتانةۀ قباثيل ډ 2 د ۸ د جزکو اوو فد ونو په شک ل کښے شیر شاه ته د مبادکبادئ په غرض راروان شول- په ده وض کڼښے شيرشاه له دهبایون د تا قٌب په سلسله کښے په پهاب کښے وو شر شاه د پنتنو دےت جرګو او وفدونو سرے د وشاب په مقام ملا قات اوکړو- په دے پښتنوکښے د شیغ قتال ُو شم بایزید هم وو- چه د اکثرو ابر هيم خیلو رسوری اولودی) لپښتنو د فلتلنو با لو پر او مرشدا وو- د شخ با يزيد په ليدو شیر شاه هغ ته ورهکنے شو او په پښتو کښے ۀ ورته اوو« او شه ! په خير راغٍے- راغاږه ووغه دومړه ه شیر شاه یو دوراند يش اشان وو هغه د پل مورنئ ے په تاظټرپوه وو - هغة ته دا معلومه وه په مورنئ ژبه د و فانارئ ١و‏ اتای اعٌاد یو زبراسته دربهه ده ځگه هخه په ده موقع د دے دومره پښتنو په نکگښے په حپله مورنچ ژبه کلے عبر کوے ‏ چه په دے خلتو کښے دا اساس پپدا شی - چه د هڼها سلطنت اوس د دپښنو سدطنښت دت او ددے عفالت د ټولو بپتنو فرصض ‏ د وساب د دربار په موقع د شیرشاه په خدامت کښ رءصحعوتء كيل دب بلوچ سریابران يچ اسباعیل غان . غانی غان او فڅ ځان هم محاضرشوی وو. دا سريارژن د موموده ډيره جاتو يی د ډرو اسیاعیل مان » ډره غازی ځان ؛ (او ډیره فځ ځان بانیان وو په دغه زمانه کښے دا ټوله علدقه د بالوچو په مضه کښے وه - همایون چه د شيرشاه ه لاسه په تیښته روان ١و‏ په پريره تلگسه کښے وو نو د ک سردارانو باالنصوص اسباعیل ځان د سن ډیرخامت کړے وو او د هغۀ د ماشوم وی (اکبر) دېيٌو د پاره ےّ يوه ښگل پاگیزه نه د قیض په ډول هم ور ی وه- او ددے مت په پد ل کښے سره د دے چه د هبایون د لدسه سلطنت وتل وو با مم صخه ده سردارا د ته ددے علا-ة د جاگیر قرمان وره وو شر شاه په دسصىایون سره ددے سردارانو د د ټیګ سلوک نه طبر شونو هغه د د وی نه ډ یر زیات خوشعاله شو او نه صرف د سبایون هغه فرمان غ برقرار اوساتلو ‏ بلگه د پل لور نه هم دب سريارانو ته ددے عد ق د جار فزمان ورد د قطب قيل په لور د شیرشاه د سلطنت پوله د ما رل درے نه ند ده اوړيدال ‎١‏ ود دے یوه وجه دا وه چه په دغه وضتاکنے په کابل کښے د کامران مضبوط ١و‏ مستقل عُکومت قاشم وو ١د‏ بله دا چه په دے زمانه کښے د راولپنډ ئ د هوو شاعطرو نو کښے د جاب سرکښے في استوگن به او دا هيل به مروغت په ثاخت و باضتاکے مصروف وے-نو د شڅيرشاه د پاره سمداسج دا خېره گراته وه په هغه خپل سلطلت داباسیند پو ره ١و‏ یا د١باسين‏ نه په 0065١.) م٣۳‎ قبله هم اوغزوی ‏ البته داباسیند په جتوب د دے بلوې سرمارانو د جا ګير دارانو په ډول مقررولو نه دا قیاس مرسته موي چه مغة دخپل سلطنت د څو رولو د پا ره هم دغه طزف خو ښ که وو-اوکه ېچ مبګ هغةۀ ته موقم ورکړپه وه ىو شاید په مخهپ دغه ندر مل سلفنت د بل په لور هم خورکړے وه د ینجاب د قٌيام په موقع شیرشاه دمغلو د متوقع عملو او د پښاب دغرنزو سرکښو الو د سرکوبئ په طرض د مملم نه کطب ته په یو موزون مقام د قكد جوړولو کم اوکړو. دمه قلا امه هم د بهار د هخه نا قابل تغیرقلا په تقلید کښے » رستاس فورد کیښوده شوه- داعِيه او پرشوکته قلد دجهلې نه څه لس میله لر د قطبٍ په لور په يوعلر باندے اباده شوی وه ښاغ ل کرو د « قاحه رستاس . د ستائځے نه پس داسے واغ په »« د دومره لو او وسيعح طاقت یاد ار ردا قل) د شیر شاه په منتصر د ورهکومت گښے ابادیدل مکمل کیدل ناسکن معلومیږی » يغکښے واخ چه م شهامت علی » چه د « کرئيل وېډ . سرب په کال هله کښےکابل ته تل وو- نوسغۀ د قا روستاس سیل هم کړے وو هغه دا نی چه دا قَلد به په لس کاله کے اباىه شوی وی - پپ که چه داے وی نو دا به شاید په د بل بادشاه رسلیم شاه) د هکویت دغه پوره لا ځئ.ے شوے نۀ وی ه د ښاغل فیاس درست دے - او ه مها لګیر د توزکف نه هم ددے مرسته کیږی ‏ د قلعه رهتاس په با بکښے جها یر داے واي . د رسعتاس » قلا شيرشاه ؟باده کړی وه په دے هك چه څومره مرڅ شوے دے ‏ د هغ تفصيل په یوان کښے کنتل شوے اود قك په ټولو دروازو باندےه بګوه شوے دےه- په دے قلح څپاړس کروړه لس لگه دهه خرڅ شوه ده دا رقم د هند وستان په سه کښے کُلویښت له او پاظولیشت زره رو پئ جوړیږی- چه د ایران د یول شل زره تومان (وه تونان ایو ارب ایو ويشت که اوپځه اویا زره توران غانځ برایر دک » د ك رهتاس د قاك د تغمير عرض او په دے قلد ددے دوصره زیات غرڅ سیب دغان جهان لودی دالفاظو مطابق داوو .د - هه هرکله چه شیر شاه د خوشاب په مقام د نپښتٌنو د جرگو او وفداونو سره او لیدل او توژی چهانیری مال 0065١.) لس هقوی ته د انعامونو او خلشونو ورٌکولو نه او نار شو نو هغة ده راے سارنک . په د ګیگړ قام یو سردار وو د سرکو بخ په غرض یو فوخ اولیږلو. په ده وغت ګڼ شیر شاه په دے خبره متفګر وو چه په یوموزون مقام داے یو مضبوطه قلد ور کړی په یوا خر د ګیگړانو تابیا ترینه ن گیږی بلکه د هند په لور د مغلو د حىلو د پاره هم یو مورچه وی په د غرض شیر شاه په خپله روان شو اوکوهستان نند نه او بالنات په غروتوکښے هڅ یوموزون مقام غور کړو- او د قلا د تعیير حُکم ۀ اوکړو ه آ -کوم فوخ په د ګهکړانو په تاغت مقررشوه وو مغ دک کړانو ټوله علا قه تاراج کړه. اوه یالنات د طرونو زچه سلته به دک هکړانو داروغه اوسیدلو) استؤکن ے صم اولوتټل- اود میکرانو د سردارلورۀ هم اوښوله ‏ او شیر شاه ته غ اولیږله . داجي شیرشاه خپل یوامیر ِواص خان) ته وٌکړه ‏ د شیر شاه د فومُونو د تاغت و بافت نه په گهگړان تنګ شول نو د هغوی سردار ه راخ سارگ . د باجرے یوڅو روټئ او يو مو کمل شیرشاه ته اوليږه ‏ ددے نه د هغه دامطلب وو چه مونږ ډیرغرپيانان یو او دغه زموښږ خوراګ اولباس دے زاو یا دا مطلب ترنه هم کيدے شی چه زمونږ ضروریات ډیرکم دی اه ته مون په دے ىلو نۀ ئے امل کول)- ولد شیرشاه د هغ د چلاکئ نه خپروو ‏ او د سخة دامنشاوه مه د سارٌګ قطي فیصله اوکړی ‏ نو د هغۀ فوځونو خپل مهم باری اوساتلو. په د ے خبره لگ ډیرتنک شو او په خپله د شیرشاه په خدمت کټے ماضرشو ‏ چو نه د ده د لاسه ټول منګ په تکلی فکښے وو نو شیر شاه هکم اوکړو چه د دۀ نه په ژوندون څرمنه اوباسئ او د بوغو نه ۀ پکه کړئ اوهم دغے اوکړے شول "' : دے نه پی شیرشاه د قلعه رستاس د تقعپر و تگمیل په حقل تاگیدی فرمان جاری کړو- او د قا د تعمیرکار ټوډرمل کهتری ته حواله ىشو د تعيير په دوران کب یگړانو په ښل ميه کي دا بانده اوتړله چه په قلکښے به څوک مزدوری نۀ کوی- وک چا دا بانده مات ه‌کړه نو هغه به دملک نه شړ د شی د دے قای باندے په نټ هېه کښے د قلک په تعبيرکښے ديز راغلو او ټوډر مل دا الات شیر شاه ته اوليکل . شیرشاه د دے په جوا بکښے دهغةۀ ته دااولګل په کوم سړه په دولت مشین وى او په هغ کښے مل کوی ‏ هخه د خپل باه شاه د غوا ها تو نکيل نۀ شی کو ‎٣‏ تۀ په هي عالت کښے د تعبیر کار مۀ بلند وه دا ته چه واځ دادطرغ د زتوال دغوف نه وا .ځکه د عبر کار بند دے ۹ه ټوډرمل ته په داهگم اورسید نو هغۀ دا اعلان اوکړة چه د يو اي په سربه یواسُرفئ 0065١.) هم مزدوری ورکول شی - د دے اعلان په اورنډویگړانو خپله قای بانده مائده هرڅه مړل اود مزدورئ د پاره دا سے رزمات شول په په لږ و ورڅو کښے ټوډرمل د یو ګائي په سربو روپئ مزدوری مقررکړه- دغه مزدوری څو ورڅځ پس د ګاڼ په سر و ټکر نه اورسید له او څه لر ه موده پې د یو کان مزدوری يوه بهاوا شوه او په دے طریقه دا قلا سرته او رسیده ‏ او د ټوډر مل په ډیرت ښے طرية ستائینه اوعزت افزائ اوشره ‏ د شیر شاه په باب کبے دا وه قیصه مشهوره ده او د ده نه د هغۀ د ائنده ارادواود ځپل سلطنت په مقله د ھغۀ د پاليي اندازه لګيدے شی . وائ په يوه ورځ هغة ساړهساپۀ اسو کول ‏ اوغفه لاست وو- یو امير ورته اووئيل « د سلطنت ټوےه کشاے . د ریاست مال معاملات . وڅ قوائئ سلطنت اود حُکومت ټول شعې غطرطص د سلطنت په عقله هره. یوه جېږه نا په دوم لږه موده کښے په داسے قاعده او انتظام کښے راوسن ده چه د ده ته وره یو بادشاه هم په داے دستور نۀ وو کامیاب شوے . با هغه کوم یز دے چه تۀ ورپے داتس اسولی کوے؟ او هغه کوم ارمانونه د ی په ته ورپے دومره پریشان ةّ شر شاه هواول دوی ته ځپل زړ؟ نۀ را سپړه لو. وے په د اميرانو اصرار زیات شو نو هغۀ اووئُل ‎١‏ تاسو چه څه اووئیل دا هرڅه رښتیا دی. وے څلور ارمانونه ے لا داے پا ة دی چه هخه تراوسه نۀ دی پوره شوی ‏ او نه ة د پورهکید وڅه طمح لرم -او داے گبان نه چه ګرته هع دغان سره یوسم ؛ امیرانو پوستته اوکړه چه هغه کوم ارمانونه دی؟ د دے په جواپ کښے نشهنشاه دااووئيل . یو و ے داغټ ارمان دے مپه دم روه » ټوله علاگه‌ے شاړه کړےه وےه .او د دے علاقو دا ټول غلق ه د ئیلاب (اباسین) نه د ‎٠‏ نند غ (و شوالګ » تر غروئو بگه ان د لانهور پوره میدانونو کن اباد /کړ وه- داغلق په د عمْلو د هره حيل د پا ره یو داسے ډال وو چه د ایل د ډډ نه به د مچپا موا په مند باندے مل کولو ته نۀ غزدله- د دے "بادا رئ دوشه فانده به د وه په دده غرتیزو پښتنو ژوت به په آرام (و فرامت کڼے تیريدو او دوی به د .یو مهذاب او اسوده ژوند ماوندان شوی وو -" دویم ارمان ‎٤‏ دامه چه د لاهور ارے2 وران کړه- که په دومره لوے ار د قبلے دلور نه هرمل آور ته دا موقع ورکوی په هخه دلته ان میشته کړی او دهند د يل د له دغه وفتکښے دنائے په یو دوپئ کئے شامظ وے . مق زمونز دااوسئ نوخ په پيے او یو ټنگه پراېره وه 8 په یو روبېئ گځ به غلویښت جهلولئ وه که تارګ' مان جهان لودی ماموذ له سلطنت افاغنه ‎1۵-۵۳٨٨‏ 0065١.) وون پاره دغه ښارخپل مرک زکړی. « درم ارمان ے دا دے چه د چهازونو دوه دا لوے نوے بيړه ے جو ړ کړےت ‏ چه هر یو جهازۀ لکه دسراِۀ په سثان وسیع اوارام ده وے او په دے جهازونوکښے د هندانه مه ممظے ته دچ په عرض حاجیان ټل راتل - او دا جهازوت ے دا سے مضبوط موړکړے وے چه سرکښو طوفانونواو تیزو تنداو بادونو دوی ته هلو نقصان نۀً شو رسوه ‏ او خلق پ هکی غبه په آرام وآسائثش دمقد سومقاماتو زيارتونو ته تل رات شوه «اوڅلورم ارمانے دا ده چه د ابراهیم لودی په قېرےه یوګنید جو ړکړے وے. وے پوه شرط که د پِغتاقً سلطان بابر به قر هم داے جوړوغ شوع .او دا دواړه گنبد و نه ځ د هن شمیر په داے اصولوجوړکړه وت او داے ذیب و زيت او نقش ولار بښے شو وے چه دوست او دشن هرچاه ستانينه کوے ‏ او دغه شان په زما نوم د قیامت تز ورے پورےه ژوندےه پا شوے وو -وے په دےو ا رما ونو کښے ے یو ارمان هم خُداځ باک لا نا دےه پوره کړے ‏ او دا ارمانو نه به قر ته د ان سره يوسم ‏ او لځ نن اسویلی کم . د شیرشاه دا ارمانونه د هفۀ د پالي او دهفة د ارادو یوه هنداره ده شیرشهه‌يو پښتون وه - او د ډیرژور نظر غاوند - هغۀ د پلبثنو د قای غصومیاتو له له خبُردار وو- هغه نه دامعلومه وه چه په روه کے د پښتنو طاقت په فل می کښے په قبال او غاندافی دشنيُو او تن وکښے ې ځایه خرڅ کیږی-: د دوی دا دودونه ؛ دستورونه او قیائلی ژونل په ځا د دے په د دوی طاقت دملی اوقای وې مفادو په ښه راولی . دوی په مپل می کښے د یو بل په وِیُو تویولواماد هکوی ‏ او د قام په ميثیت د دوئ وفادارئ؟ د سلطنت سم ته نۀ پریږ دی . نوکه چرے دوی دغپلو غرتیزو کارو ‎٠‏ سمڅوا اوکیږ دو نه رااوک او په ابادو زرفیزو علاقوکے استوگن اوه یو ضبط وتنظیم لاندےت د ژوند ټرولو اموغته شی . او د دوی د ژوش معیار پدال شی - نو دوي په په اصلی معنوکښے د سلطنت تورپالئ غُټّ اور اوک پرے شيبرشاه ته د ده خپل ارمان پور هکيدو موقع په لاس ورغل وه تومنکنه ده چه نن د روه ددےه پپنتنه عيثیت بل شان ده د لاهور د ورائولو غوا همش هم د هخه ما د هالاتو مطابق څه نازیا ځواعش نۀ معلومیږی ‏ په هخه زمانه کښے دښررسانئ دراو دنن ورڅ په شان دومره ترق نه وه کړی. د دهلی او کابل ترميه لا سوریو مرکزی بار وه- د شر شاه نه وړاندے صضبدغوری دغه ښار د هند د عبلو د پاره مرکزگرمُوه وو مغلو به عم ددے غایه په دهلی مي( کول ‏ تيىوراو 0065١.) حون په هغه پے بابرهم دغه طربټه اغتیارکړی وه-او لاسوريوقسم د دهلی د عمله آ ورو د يوبړۀ حيثیت اغتیارکړ وو نو شیر شاه به داغوررد کڼلۍ وې چه نمډاو ددك پ را سرځورکړی- د هغه د درم خوا هش نه دا معلومیږ ې په د هغه په زين کښے د رفا عامه شدایده مذابه اودمقد سو مقاماتوانتهاق اعترام موجود وو په عیثیت د یومسلبان د فریشنه عمج همیت مفۀ ته معلوم وو او د یو مسلبان یاد شاه په عیثیت هخ دا فرضګڼلو. دپه دد اهم فرصض په ادا کولوکی خپلوغلقو ته د مرقسم مبکن آرام وسهولت بُد وت اوکړی د هفة د د خواهش نه داهم محلومیږی چه په هخه زمانه کښے به نشاید چه د ريه مج د ادا کولو د پاره د آمد ورفت د وسائیلو څه موزون او سفنول انتظام نۀة وو د هفۀ غُلورم خوا همش زما په غیال ککڼښے د هصغ د قومیت 'و چیشوئئ د جِفاب آنینه دار ده ابراهیم د غپلو ویونو او پاليسق له کيله یوکامیاب با,شاه وو. که ناامیاب ؟ دا بیلۍ یو مدا خبره ده . وےه هغه د پنشنو بادشاه وو .او د پښٌو د طاقٌت مرکز وو که یو طرف ته ابراهیم د غپلواميرانو سره ښه رویه نه وه ساطلی . نو په بل لور ځٌلو امیرانو هم د هغة سره نا وړ /ارونه کړی وو - ول په کومه څواتېیړدئ چه هغۀ د پائ پت په میدان کښے مَِِيده او بياچه دکوے بپ ارژئ او کسئ په عالت کے هخه دپاف پت په میدان کڼے ښخ شو - په دے به د هخه وخت د عریو غيرق پښتون زرا دړديده وی .(و شیير شاه په د یوماس زړۀ خاوند ١و‏ په خپله دهث عالاتو ليداو یك یا اوریاوګه وو. صِغة ته خو به په دے ډیر دړه رسيده وی - نوکوم وغت چه د هغة لاس ته طاقت راغل وی نو ينِينٌا د من په زړه" کے به دابراهیم ددے ې قر د تاد دئ خواهش ید( شوے وی - ول د ابراهیم په قیر دګنید لج ړولوسره سم د هتن بادشاه بابر په قر هم د هخه شان نبد وړ ولوخوا همش ظامرکړه هه نوپه دے کښے د صفۀ څه لوئ نۀ څرگند ید له ځگه چه ابراهیې د هھغة مَپل‌هُم قوم ١و‏ بسن باد شاه وو- وه د بابر سره د هم هخه شان سلوک ارا ده لرل د صفة د فراهدال"' دلیل ده کار دا وو چه د ابرا هيېم لودی په قٌبر بابربا دشاه ١و‏ یا د هخۀ مانځین و نید جوړ کړے وے ‏ په کومو ورځ وکے چه شیر شاه د عىایون په تفاب کل پنباب ته راغل وو نود گهگړانود یر سر سره ۀ د پڼنو د تیادی 3ل د ضیرکوشش هم اوکړو- داغلق د اباسیند په دواړو غاړو د #الاباغ سره نزدو اباد وو - د د وی علاقه نن ورځ په عيی غیلومشهوره ده داغلق په آسانه ایل شول که چه دشیرشاه د فوکونو اکثره حصه هم په دے پښاتنو مشتله وه اود 0065١.) ٣۸ شیر شاه یو ډیرامتباری امیر هیبت ځان تیازی هم ددے قبه یو غړے وو شیر شاه د پخیاب نه د واپئ په وخت کڼے هیبت غان نیازی دپټباب اد ملتَار. د صوبوګورنرکړو ‏ او د صيبت غان په ماقعئ کښے د شيرشاه يو وراره مبالک مان دنیا يالغ دیه نوے مفتومه علا هاکم مقرر شو د مبار غان دهکومت په زمانهکے د نیازیا اه دهنة نزمیاه يو دابے واقعه اوشوه. په هغه د قیائٌلی پښلنو د ژوند او تمدان یوه ‎٢‏ یله ده - نیازی قبايل د سٌنیل او عیسل یلو په دوو لویو غاگوکښے وښ دی - په قبیله سلبل کے د الله داد نيےه یوسړې یو لور حد په هورته نل وه او د ښلد صفتونه ۀ د کلۍ نه علة ته وتلی او په غلق و کښے خوارۀ شوی وو - او ډیرغاق د یغ خُواستار وو- یوځل مقای ماگ مبارگ ۰ هم دا عِينئ او لیدله ‏ او د لیدو سره پرے مئين شو او د دے د هصول په تابيا کی لګيا شو مبارک رچه پښتون وو ول په هندکتی ېیدا شوے او د قبائل‌ېښتو د ضابط او رسم ورواج ته بیکی ناخبره وو - هخه خو به ځپل خیال کنے خپل کان هک مکڼلو ۰ اود . شيرشاه وراره"٠‏ نوځگه ډیرمعزوره وو پناتچه هغه په پړده کښے « الله داد - ته پل یواستانه اولیږلو. ‎٢‏ و د هغۀ لور" د پل ځان د پاره اوعغُوښتله - الله داد دمه عالاتو نه ښرشو نو هغه په خپله د مباک په مد مت کښے عاضر شو او هغۀ ته اووے « د خان په هرم کښے ډیرے دايے شى . شريف او مهل بې ميرین مومو ده دی . په سنوی د مهذس سوساټ د ادابو او د شاانه اصولو او لاق ژوند نه ے غبزله دی او ذماجيئ عربيه یو با ښاغ جِيئ ده اوصرف د ه روه » دتبدان او ژوند نه خېروده. هغه نۀ د شاهي لتو په ژوند پوه ده-اونة د شاهي سل د ژوند قابله ‏ نو ستااو د هغ ترميځه دومره فرق دے چه داواده نةٌ جوړښت لری دونةۀ به دا کامیاب وی او په دے وهه زه"دا خواست نۀ شم منظورواےه که چره مبارگ فان د لپېثنو د رسم ورو(ج نه غبروے نو هغه په دامره ثوره نۀ وه زیاته کړی ‏ ول هغه خو غپل حکومت ته غاوره وو نو هغه د سُنبلو د ټوے قبيل دبٌکؤٌلو او کړولو اراده اوکړه ‏ په دے طرض چه داغلق په تک شی پو الله داد به په غپله لجېو رکړی -او زما کار به اوشی . لکن دا د هغة غلط فهی وه په د سُنبلو قبيله دمبارک د ناوړه کارونو نه تگه شوه نو د ده تنه مشرانو یوه جرکه مبارک ته راغله ‏ خبرے اژه شروع شوه په دے خبره خو اتّغاقَ راغ چه د دے نه وړاندےت هم د« نیازيانو او سوربانو » د ترمښځه د 0065١.) و لوڼو خو لیُنداو ورلپے راکپیت شوی دی ول د جرگ ممبرانو دا سوال پورته کړو چه دا ورکړے ررکړت د برابر برابر او سیال سیال ترمينځ شوی دي بينی داصبیل لور د اصیل وی ته اود ويازه لور دمريئ څوی ته واده شوی ده- الو دابلَه داد لور تاته که نۀٌ شی وادۀ کيد له چه ته د مغ سیال نه - او دا دوی ځگه وپل چه مبارگ آ اک په د شيرىشاه وراره" وو وه د هغۀ مور وينزه وه - د جرگ په مرانوکښے د یو سړۍ د ويل نه یولور وه نو صنوی مبارف ته اووئيل که چرت خان خواه نواه يو نیانزی ځيئ کول غواړی نو دغه جيئ به ورته واد هکړےه شی ‎٤‏ مبارک دجر په دے وینانور هم قهر واغست ‏ وا د جِر ممبرانو ورته په صفالقطونو کښے اووئل چه » دا کار صيجچرت نة شی کيدے خواه که مونږ ټول په دے تباه ول نۀ شو مبارک دجر دامعقول عذا رهم و نة طلو او ددے نه پی هغه د ټولو نیازیانو دتٌکولو اراده اوکړه ‏ ١و‏ په دے غرمق څ د سئیلو په یوکلی خبله اوکړه سل ےّ لوټ کړو اویوه ويه ے اوقبتوله - په دے واقعه د نیاذیانو د ټولو قبالو یوه سشتزگه جرګه مبارک ته راغله- د قبائلل رسم وراج مطابق د جرګ د ممبرانو نه د موی وسل بهرکیښو ده شوے ‏ جرکه شروع شوه نیانیانو دغُط جیق؟ د واپئۍ مطالبه اوکړه- او د اه داد دلور د ورکولو نه څّ کطق انکاراوکو او ورته د دا اوو ئُل .چه تا چه کوم کارکړے دےه هخه د پښتلو په روش کښے ډر ناجائز دے- اوچونگه زمونږ او ستا نګ شرم «واغیرت مطريک دے - نوت زمونږ ې عزق مۀ کوه وےه ه مبارکف دلورۍي نۀ هم هخه‌یو«نا »وو . ( هر د جرګ مېراتو د هم خيل غُل رااو سپ ړ هه اوورته اوونيل تۀ په هند کښے پي ‎١‏ شوے اولوۀ شوه 2 او په دے نأ پوصیرث څچه د پنبتنو وم روایت او اصول دی تراوسه موږ دانۀ دی اوريدلی چه ګډے هم ځکو نه لگوی. تۀ موز چک مۀ لګوه- تردے وغته چه مون څه اوکړل ‏ دا ستا د تزۀ شير شاه اظ وو وله ته هوتله د ین خو ےځ نو په مپل مزت پوه نۀ شوے -اوکه پر تا سره ستا د پل ژوند څه قار وې نؤزمونږ داجِیئ په عياکڼے پريږده دادے په واپ کښے مبارګک خپلو نوکرانو ته د جرگ د ممبرانو د وهبلو او شړلو عکم اوکړو- دغه وغت داصتران اگرچه ددوی سره وسیل نۀ وے په مبارک او د هخه په نوکرانو رااولگید ل ‏ او په لتو اوڅوکونو 2 د صنوی نه ساه اوويئله- او سره دمبارکه څ ټول اووژل ‏ چه داخیرشیر شاه ته اورسید نو هغة هییت غان نیازی گورنر پنجاب ته داسے اولیل په پښتنو قبا تُلوکښے د سوربانو قبیله ډيره وړه ده .که چرت نور لپښتانةۀً هم داے یو یو سور- اووژن ئو په دوی کی په یوکس ژونات پا نه شی- سُنل ستا خپله قبیله ده نو 0065١.) نن دوی ته دا ے سزا ورکړه په دوی بیا د یو ماکم د وژلو جرأت نه کوی ‏ څچه . سنبل. ددك واقع نه غبرشول نو همغوی ټول غرونو ته اونٌبتیدال . او هلته په دوئ د میت ځان څه وس نۀ رسيد لو له په په دغه زمانه کښے لا د شیر شاه کُلومت دومره لرے نۀ وو غور شوه هیبت غان نیازی د شیرشاه ډیر وفا دارا و اعتباری (میر وو- هغۀ ته ګرانه پیښه ه ‏ سئل د هخه دلا نه وتلى وو - و د هغه سره داوړه پپا شو شوه چه که سنبلوته سزا ورن که شی نوشیر شاه به دا فیال اوکړی چه د اګوندے دۀ په دضا صلاح غرونو ته تبتولی دی دغه وچه وه په هیبت ځان د پل مخ روي په خاطر د پل قبيل سره په غدارئ؟ اما ده شو هغه سنبلو ته پغام اویږلو په که پره تاسو زما په نسانت اواعتماد بي خپلوکورونو ته راش نو زۀ ۀ به ددے مېرے غه روغه ها ړه راولم ‏ سشلوء د هييت غان په دے قول اعقاه اوکړو او د هخوی نهه سو هکډۍ د عرونو نه بیا ښکته باغوزت شوه ول دغه وشت میت ځان د دے غلقو ټول نارڼه اهزا در فتارکړل ووےه وژل ‏ او د دوی ښځینه ‏ ښوه شیرشاه ته اوليږ2ه په شیو شاه ددے واقعاتو نه خرشو نو هغه په دے طبره ډیرمُفگان ظا هرکړو او وے وپل -چه په پښتنوکښے ددلک نه وړاندے دومره د لیل کارچا نه دے کړے. ول ددےھ سره څ داهم اووثل په د هیبت ځان دده . فعجل. نه دا معلومیږی چه هخه د مل بادشا هئ غیال نه لری ‏ نه خو هفۀ دخيل قَبِے سره داسے ناوړه کار اوکړو- وے با هم هغه ته دومره پکار ووچه دومره پ رق نه وه کړےه. او دومره ج ناه قلق 2 نۀ وه وژل. شیرشاه د هييت ځان په دك کار دومره غفه شوث وو څه د پضهاب دگورزیه نه ۀ د هخ د لرث کولو اراده لرله ‏ وله ددے نه پ ډيرزر د هغة د مرګ حاد ته پلیښه شوه - شیر شاه د یو رعب داراو شاندار شقصیت غاوند وو مغل رپه دصهفۀ ناقابل شغیر مريدان وو او د هوی په رګونوکے لا د وسعی «يشیا وه تازه او د پښتنو په شان دهند د اوږ ده استوگغ په وه لانۀ وه کيزوری شوی وه د عغوی په مقابله کښے شيرشاه د هپل قام په راغونډ ولو او د خپلو قابليتونو په یو مرکزجبع کولوکښے د ډیرو لويو صفتونو خاوند وو اوهم ددے صفاتو په برکت هخه مغل د هنا ته په وتو فببو رکړل- دټا زبانو سره د پورته ذکر شوه ناخوشکواره واقٌع نه په په هۀ کښے د شیر شاه يځ قصور نۀ وو- بنپره ذثورو نپنېتنو !او سرمدی لٌبا ځیلو سره د هخۀ څه ماته کتوه نه وه پلیښه شوی- اون دهغة سلطت ده مار گل » د درےه په له اوږد شوے وو- د دك پاوغود هغه 0065١.) ای دصیش د پاره دامثال قا کړو چه یو لپښتون په اموافقو هالاتوکے هم صىض د خپلو صلامیتونو په برکت په یو پردی من ښے دخپل قام متفرق او تار په تار عناصر پ یو مهم ند دا 3 طلبه فوئ طاقت کے بدلوےه شی او د دے فوج طاقت په ومک د پلتثو کالو په لنډ ه که هوده کے په یو وسیع مک کڼے يو وسیع او منظم سلطنت تشکيل که شی - شیر شاه چه په خپل به کلیز دور حکومت کښے د ر نا رلګو مصروفیاتو باو بود په پل سلطنت کښے کوم اصلامات کړی دی هخه ددۀ د عیرمعمولی قا بلیتونو ١و‏ صلامیتونو یو څرگند دلیل دے- هغه د بایانو . بد دیا نته او نو دولته نا یده غلقو د پاره ‏ رصه وو وے دغرپیانانو ستايانو او شرينو غلقو د پاره د باران په مشثال وو دهخث د #اشتنارانو اود دسقانانو مقوق سفنوظ کړل ‏ او هوی د غاصبانو د عحصپ ته په اما ن کړل. په ملگګ کښے دمسافراتو د آام و(ساشش په عرض ۀ غا ۀ په ځا سرایونه ابادکړل ‏ سړکونه څ تعیېرکړل- وے دهنۀ دعظمت قابل قدار یا نار هخه عبارتو نه دی کوم په هغۀ په هپل لنډ دور حکومت کښے تحبیرکړی وو په زوړ دهلی کی د هغ د تعلیرکرده عمظيے قلا د شاندارےه دروازےه او فمیل نت د هف د ش ئمیت لوړ ۵۱۵ څرگنه ده او دنګ لمیل دلته د هخه تسيرکرده جومات زمسېد) چه په مُط سادکئ کښےکوم نفاست او عظستا لری ‏ دهخ نه داسلام دعقیقق روح اظهارکیږی . د مغلیه خاندان مثررغينو د شیر شاه سره ډیره ج انْصاق کړی ده - فصو صٌا ابوا لتشل غوهنه د غاصب په نام یادکړه ده وهه د اتصا فا به مر اوکتل شی تود هندوستان په کُلومت ه بابر په شپیت د شیر شاه عق ذبات وو - شیر شاه پښتون وو په هند کښے پید ا شوه وو او هندوستان ے پل ومن گرزوه وه پېتانۀ ددره سوو کالو نه په هند کښے ٣باد‏ وو - او دممتان میثیت غاونان وو د درےه سوو الو په دےه وږ ده موږب کنے سل شپېږ شُله ماله د هند مکوعت براه داست د نپښتنو په قيضه کن وو |او په دے ټوله موده کے د دای تفت د پيتلو په وځ طاقت قانم وو که پر باږ د مور په هخه خو نړی خبله چه په هند څّ کړی وه.او په هغ کښے لکو نه فلق وارلی شوی وو- ښارونه وران شوی او غلق لوټلی شوی وه او په تلو راتلو او په سند کښے د قيام سره ‏ ټوه ښُځلس میا شت ټيرے کړےه وے خپل مان د باب عقد ار لو نوبيا غو دو شاه په لدس دهندوستان فَغ کیدل دانماف په نظرګے مُپل عمقدار ته دعق دسید ل وو- نه چه بابر هم داسلطنت د پپښلنونه ايت وو او شیرشاه هم پښتون وو اوکه د 0065١.) يا سلطنت فاتمه کول مُخصب وی ئو دا هخپ اول بابرکړےه وو- په صعرعال دے ته فر پهار دے په په هره ذمانه کښے هغه فیصله درسته مل شوی ده .په هغه د تورے په قلم ادون په سیامئ لیګلی شوی وی - ئو په ده صورت کښے خو هډو د عحمبپ سوال نۀ پیا کیږی . په ده بنا د عرمتصف او غیر مائداراشان په نظرکښے به شير شاه ته غاصپ وثُل په هر اظ نابائز وی شیر شاه صرف پنځه کاله حکومت کړ وو - او سره ددے په د هفهً یروت په جګونوکښے تر شوت وو با هم هغ په خپل سلطنت کښے دومره مقفید اصلامات اوکړل چه د هغ په وه هغه د هند واستان په لویو لویو با شاهاتوکښے مسابيږۍ ‏ دشر شاه د عثلمت بلیاد د هغۀ په سامیاب نظم ونسق قائم ٥ب۵-‏ ده هکومت دوه غاص اصول په عروغت د هغفۀ من نظر 9 - یوحو دا چه پا دشاه د هبېرء» د هپل منګ د معاملو نه سه څیره نه وی - او بل دا چه هرڅوک د په اساته اوځ کړاوه نه ته رسیدے شی اول فریاد د وررسوه شی - د خپل ترک پيش ره برطلاف هغه د خپل هکومت بنياد پل «یلی واله تنظم ايئے وه - او کل يوه امتیادی حلقهگرروے وه- د کو څُو کليو به يوه پرکته وه. اود دهرے ېره ککرافی به د يوماگم په دمه وه دګلی مشران اوسپس روي په د عراشو د نفتیش ذمه وار و- د پیداوار دربپه حصه په په سراری ماليه کےے اضيت شوه- د ما لپ تشأضیص به د پا شش په حاظ کیدلو .او په وصوئ کښے به ‎٤‏ د سفق نه کار اغسټل شو د سرکاردی ملازما تو د بد دیانئا او د رشوت د بنديز د پاره د هر قسم تد بیرونه اغتیا ر کړےه شوی وو کاشتگاران به په ډیره آسانئ بادشاه ته رسیدے شول ‏ دعدالتونو قواعد ساده ‎١‏ و اسان وو - مقّدے به ډ رے زر فیصله کيدے. د فوجدارئ د مقدمو فیصله په قا کوله او د ديیوانځ د مقد ما تو فیصيل به « میرعدل « ول - شر شاه خپل فوڅ ته بمتري ټوپبیت وکړه وو - اودد فوځ نه پهغ د ځپل رعیت د بهازئ »ار احستلو ‏ عرض « مپلو لوړو کار نا مو له کبله شیر شاه بِِنیا ديل زاغ ډرلو شښمیت وو. دسنة په ان دٍلوة ارادے او پوځ عزم غاوند په هندو ستان کښے هڅوک نۀ وو دغه وجه وه په هغۀ سمدسق دومره ترق اوکړه ‏ د ھغة ژوند په ډیرو خیر و کښے د بابر په شان ښکاری - ول په کُع خبرو کښے هغه د بابر نه ,هم زیات وو - هخ صرف د خپلو مټو په برکت ترق اوموندله ‏ د رځځا دنګ سیامی او غاندا ق مشادتو مقابله سنة په ډیره سړه سیه او روڼ تند ی (دوکړه ‏ او د تقد ير په مرسته دغه مشُلدت د شغَۀةً د پاره د قرقوه پا نړکوه او 0065١.) مم)/) کر يد -2- په انتظای معاملاتوکښے د شر شاه په نظ رښے دعندو او مساىان یو وو- د ملازمت او سلطنت په نورو معاملوکے به هخۀ په هنو او مسلمان کښے صرق دمذهپ په وچجه فرق نۀ کولو ‏ بگه مقدارئ ١و‏ قامئ ته به ة کتل - دغه وجه وه په هندوان د سفۀته ډيرغو تسال وو - ټو ډرمل په وروستو داکبر په عهد کښے د هخة وذیر مال وو د شیرشاه د لاس په که مال کښے گيدل بوچ وو - په پنیا ب کښے د دهعتاس عڅلييه قك هم د ده ټوډرمل په کگرانئ کنے موډه شوی وه- شیر شاه په دے خبره ښا پو دم وو په د سلتا استِکام او پا مُداری درعیت په خونسصائا او ارام موقوف ده دغه وڅه وه چه هغه په د خپل دعیت د آرام اوسویالئ ډ پرغیال ساتلو ‏ شیر شاه په ملگي انتطام کش ډیر منید اصلاعات اوکړل - هغه « مال » او پولیس مکے بیا د نوی سرنه ملطي کړه- د ډاک سک ته 2 هم له توج اوکړه ‏ هے طو د ډاک سکمه د علاوالرن لي د وغتو نه قاشه وه وے شیر شاه دے له ترق ورکړه. په ملک کښے 1 اوولس سوه د ډاگ څوکئ قا کړے- په هره څوکئ کښے به پیاده ډاکیان اواسونه تار ولاړوو- ١و‏ څاور زره (سونه به هره ورڅ د ډاک په اوړلوکښے مصروف وو. اکبر په خپله ذماته کښے د دےه اصلاعاتو نه ډیره فا ئده واخسته ‏ او هم ددث پا بنیادغً د چٌل نوی سلفنت لوږړ عبل او درولو - د شیر شاه په زماته کڼے دغل غداوئ هی ویره نه وه په نو شی بیدیا کے به سره زر په لاس د چا بال نۀ وو چه چاته غ ستر اړو د عدالت په وت کښي غپل پردے او عندو مسلبان دهفۀ په نظرکښے کیسان وو دانصاف په باب کے به د یا اظ نه کولو - د وڅ د نقل د عحرکت په وت کښے به د غلقو د زراعت ډیرغیال ساتل شو اوکه چرے جبور به چا ته څه نقصان اورسیدلو نو په ډیر ارت مټ په ځڅ د نتصان تلا غق کوله ‏ دهغة دسترغوان هم د طاجانو د پاره هرومتۍ غورړب ل و و- شیرشاه د پښتلو ډیرلو سن وو هغ دپښتون په لوړتیاکنے ډیرمدې وو د صن په ونت کنے به پښتنو ه د فو ملازمت نه بل څه کار نۀ ولو د هنداوستان دپښتنوه علاوه د« روه ‎٠»‏ پښتانه په هم د هخه داکرم واشام نه ج برخ نه وو نوم پپښتانة چه په د روه نه د هخة په خد مت کې اضر شول ‏ هغوی په ة د هذوی د توقع نه زیات پالل- شیر شاه د پښتنو په مه کښے د قبائیلى امتیاز سعنت ثالث وو- د هغةۀ په نظ رکښے ټول بِْنّت 0065١.) ادن قام صرف د پښتون یوه قبیله وه دابراسیمې لودی د سلطنت زوال د هغ نه پټ نه وه-او د پښتنو دهغه عیبونه او نقا نش کوم په ددے زوال باعت گرزید لی وو هنه د ستوګو د وړا وو-و له افسوس دے په مرګ په هغۀ تلوار اوکړو .١و‏ د هف ىپه اولاه کښے ىل شیر شاه پیداا نه شو د شیرشاه په سلسله کښے د . ر(چا پورن مل» د قتل ذکر هم ضروری معلومیږی- د شيرشاه عنالف مؤؤرقين د راجا پورن مل د قتل په باب کښے په شی شاه د وعده غلا في الزام لگوی او دا واخ چه دوعدے او لوظ قول باوبودشیرغاه هخه قتل کړو ‏ لین په اصل کښے شیرشاه د وعده غلا في د الزام نه بری ده . واه دا بے وه چه رجا پورتث مل په مسلماتانوباالْمُو په سادات بلگراې باندےه ډیرظلمون کړی وو دے راچا دا سیدان ټول وژلی او ددوۍ بي په زبردستئ دخپلوکورونو نه بهر ته رااو يل او د بازار کر يانو په شان څ په لارو کوڅو کښ ےګڼ ه کړیه ‏ اوے عزته که وه وم وضت هه شیرشاه د راجا قا فجع کړه پو -راجا د خپل سراوبالڅ د امان ماصلولو په عزصق شیرشاه ته ډیرمال وکړو او شیرشاه د هخه مان بنشی اوکړه. وے عام مسلمانان د شر شاه په دے رویه نالاض وو غو د شيرشاه د ویره نه غلی وو- وے چه شر شاه قاد ته وردلنه شو ئو د ساىات پلګراي بيپااغ د چيد داد خواحعئ؛ په عرض د شیر شاه په لارکښے ولاړے واو کو لاکړدے په د راجادلانه ددوی سره شوے وے مخه څ شیرشاه ته بیان کړے اوالصاف غ طلب کړو- شیرشاه په ددے ظلمونو نه غبر شو او دخپل وعدثك ته اوکتل نو په ژر( شو او دے بیبیانو ته او ويل چه نۀ هیور یم اوس ما د راچاسره دهنوی د مفائلت وعده کړی ده . وے دت بيبیاانو ورله اووے مونږ خپل مق غواړو - که تا وعده‌کړی ده دو د ځيل وعدے په باپ کښے د عالمانو نه فُتوئ واغله - شیر ىشاه په دے باب کښے د خپلو قاضیانو ( و مفثیا نو جرګه کښينؤله. او صفوی د سادات بلٌکرای او ئورومسلبانانو په قصاص کښے د راجا پورن مل د قتل فتوی وککړه چنا ښه دابا پورن مل د هخه مقتولو په صا ص کښے اووژےكه شو په دے بنا ه شیرشاه د« وعده غلا َی مډ و سوال نۀً پا اکیږی - د شیرشاه ذاق وعډه د شريعت داهغامو په نفاذ کښے نه شوه حائل کيده - د شریعت په قانون ګښے پورن مل یرم ثابت شوے وو اوهم دد قانون مطابق هفه ته سزا ورکړے شوه بپا هم که چرے داوعده غلاق او نل شی نو د دے الرام په هغه عالبانو اومفتیانو راڅ چاچپه دافوئ ورکړي و»- دعالانو اومفتیا نو دد جر مشر مرزا رفیع الدين نوے یو عالم وو . څچه په هخه زمانه کښے د 0065١.) سي 1 علم وفضل په اظ ډیرمتهوردٌو- د شیر شاه د ذکرغتوٌلو نه اول د ښاغلی الله پششۍ صاهب یوس د هغه نوی تٌقیق ذکر هم ضروری دت کوم چه دے بباغلی لیکوال په خپل کاب مه یوسف زی افغانئ کښے په صفحات ۳۱۹۵س ۵ م کبلے د شیر شاه په باب کے ذکرکړه ده دے ښاغلی په د هپل کتاب په دے مذاکوره صفحا تو کښے د شیرشاه په باب کښے څه و ئُلی دی دهغ مطاپ داده په شر شاه د یوسف دود منناڼ قبيل د کیال زو د ماب یو قردوو .او د .چجيل. په علاقه کن د. سوری.نوه یو لی استوکن وو - او د دے کل (سودی) .په و به په شیرشاه سوری مشهور وو - دا ښاغ دیکوال دا واقّ چه کوم سُورقين شیرشاه د سوری قَب یو فردګنې ‏ هغوی په غلطه دی په دےك دلیل په د يوسف زو مقای روایات د شیر شاه په عقله دا وائ له چه پورته ے ذگراوشو! دے دا هم وائ چه شيرشاه : بهاول لودی په زمانه کے د سوری رچیل نه صنداوستان ته دملازست په تالاش کيے ته وو - د ښاغلی یوسقفقی صامب ددے نوی تعقیق په حقله به زهً دومره اووایم په د ده دا ونا د ټولو تارهی شهادتونو په بښنا بیغ په بنیاده او غلطه ده - شیر شاه د پېلٌنو یولوة او متٌتدار میړه او د هنداوستان یو داے عظیم بادشاه دے چه د خپلو غیر معبول کارنامو په برکت ۀ دخپلو او پردو ټولو مُورِمُينو نه راج تُحسین عاصل که ده - دداسے مقتدر بادشاه دژوند حالات موچره په ملله نۀ شی پلة گید اه او نه پا شوی دی بلگه په ټولو مسئندو تارغلو نو کښے په ډیرتفمصیل درچ دی اوموس هم د دے تارئلونو په شهادت د شیرشاه حالات په دے تیرو پاڼوکنے لي دی په پښتنو قبائلوکښے لودی او سوری قبيل د هغه وغت نه مىلوےه او مذ کوره دی کوم وغت چه د پښتنو نوره قسل لا نا معلوث وے. او نه د نپیتنو دا شېرے او د شېرو دا لیکوال موجو د وو- دا خبره په شيرشاه د سوری قَبيله یو لرد وو د تاریشهادنک نه ملاوه د شیرشاه دخپل قول نه هم ثایته ده لکه په د شیرشاه دلوری نه د هيت ځان نیازی په پيغا مکښے مو دا ره لوسق ده- په دے بنا د مستندو تار شوامدو په مقابله کے نامعلومو روایاتو ته ترحاسح ورکول او تائ مقائق بدالول یو نازببا ار دے ‏ د دے غلطا بیان په پس منغلرکے چه کومه جِن به کارکوی هغه د دے ښاغلی په ټو لکتاب کښے څرگنداه له قرشته صا . خورشید مهان م ۴ل 0065١.) ع٢هلپ‎ ده- دا ښاف د ده غبرت کو شش کوی په ه پبتون قام صر لوړ شُفصیت او د پپتنو هره لوړه کارنأمه د قبیله یوسف زی سره په څه ناه شکل کښے وابسته کړی - وله دے ته فیال کوی چه د شیر شاه غوندے افراد د ټول قام مشترګک میرا ته شی د شر شاه هقبره د بهار په صوبۀ کښےر د هغه په پنوائ جاگیر » سهسرام » کے ده د شیرشاه شهرت او ترقئ؛ اغازهم د دے ځا نه شوے وو- او دغه اه د هغه آغرۍ آرام اه شو دد د مقبره عبارت د هنداوستان په سل عبارتون و کښے مسابيږۍ ‏ د( مقبره د هغه موی سلیم شاه تعبیرکړی ده- وه د تګیر شاه مثلبت د زوړ دهلى د قلا او د قلحه رهتاس نه څرګند دےه ‏ 0065١.) حکتانا اسلام شاک ( ۵۵ د شیرشاه د ناځايې مرگ په وجه د هغ د جانشينئ مس نانک صورت اغتیارکړو.د هم صهغة مشرځوی عادل ان چه ولیعهد سلطنت وو- په دغه وغت کی په رلتهمبورکښے او د شر شاه بل ځُوی جلدل غان د پټے په.دیون» نوځ لی کښے وو جلدل غان نسِتٌا نزدو وو نو امیرانو هغه رااوغوښتلو ‏ او د پلار د مرګ په پنشه ورځ د کال فیر د قله په هواکښے 2 په عارمی طور نت تشن کړو ‏ جلال ان داسلام شاء خُطاب اغتیارکړو په وروستو په سلیم شاه مشهورشو. دقفت ذليئ نه پچی هغةۀ خپل مشرورور ته د د مخمون یو غط اوليکلو .په ستا په ضپرموبژۍ کښے ما دقف او فوڅ د حفاظت په . فرض ستا ترراتلو تت سنبال کړه دےه- او ستا داطاعت نه بغیرے نورڅه رق نشته ‏ د دے نه پس علدل ځان د اميرانو په صلاح أگرے ته روان شو . په لاره کے د شیرشاه یو بل ډیراعتیاری (اومقٌتد راميرخواصغان د دوی سره یو اڅ لو او دغواص خُان او نورو امیرانو به اتفاق یو تل بیا د جلالاغان د تت شَنثیئ رسم ادا شو- اسلام شاه یوځل با خپل ورورته د تخت د سئیالولو دعوت ورکړو وه عادل هان په زړۀ کے د اسلام شاه ته ویرید الو صفةً دا اوليکل په که قطبا ځان نان ۰ عیسل ځان نازی »هو امِفان او هلال غان جلو ائ د١‏ لور اميران زما تسلی اوکړی ‏ نو زة به درم اسلام شاه دغه غُلور واړه امیران وراولیږل او ددوی په صلاح عادل خان په ده شرط راغلو- په دا ول ملا قات نه بپ چه ستا کومه علاقه د جاگیر په ډول غوښه وی هغه به دنکړپه شی- او تا به رفصت کړو ‏ د دے امیرانو په ضبانت اوملکرتیاکښے عادل ځان د خپل ورور سره د فڅځ پور سټکري په مقام ملاقات اوکړو ‏ عادل ان یو آرام پپسند اوغان آسانه بنیادم وو. او د هکومت دکشالو نه په جاگیر غوشحال وو نو بیانه 2-۰ په جاگیرکښے واخسته اود وعدے مطابق خپل جاگیر ته لاړ- لږے ورغ پي اسلام شاه په خپل ورور بدګبانه شو او د هخۀ د گرفکارئ د پاره ځ خپل یو یراو لیږلو. عادل غان په د دے نه خبر شو ئو هخه خواص هان ته لاړ چه په دغه ورځو کې 0065١.) همتا ده میوات » حاگم وو-خواص خان داسلام شاه په دت ک لوط ډیر ناراض شو.ا هکوم امير چه اسلام شاه د ځپل ورور د ګرفتا رولو په غرض ورليږ.ځ وو هغه څ قیدٌکړو او د اسلام شاه ورو امیرانو ته هم د اسلام شاه نه د يغاؤوت د پاره خُطوته اولیږل ‏ او په خپله د يه لو وڅ سره د عادل ان په مرسته کنے د اسلام اه مقایل ته روان شو دعادل غان او اسلام شاه د روغ په فیصله کی قطب ځان ناش اوعیسلی غان نیازی هم شامل وو دوی هم داسلام شاه په دت ے لو هغمه شول . اوخُواص خان ته څ اوليځل چه عادل غائ د په شپکښے ان اگرے ته رااورسوی ‏ په دے غرض چه اميران به شپه په شپه هغۀ ته داسلام شاه نه ورواوژړی. ځکه په دویځ په 2 داسلام شاه سره سوک او دومره په شرې په نه شی کو 2 «تفاقًا په کومه شپه په د وی فَغ پور سټکری ته رااورسیدل هخه د شپ قدر ‏ شپه وه عواص ځان یو ډیرپرعييزګار او نک بنیادم وو- هغه د مناب خيغْ سلیم مِشق ملاقات ته لاړ او بیا په نفلونو شروع شو- او په دے شپه چه د څومره نفلونو مدایت ده هغه غً اوکړل .او د دے په وجه اټال شو او چه دوی اگرث ته اورسیدال دؤگپه غرمه وه اسلام شاه دخواص غان په دے #نالفت ډیړاوو یرپ و او غپلو امیرانو ته اووے چه که عا د عادل ان په پاب کښے غلعل اوکړه نوتاسو زه وله منع تۀ کړم- او دومره وف واضت چه قطب خان ناثٍ او حخه ټول اميران څ چه د هادل غان سره په زړه کښے ملګرۍ وو په ظامو کے دخواص غځان سره د روغ په مرض اولیږل ‏ او دد نه 2 مطلب دا وو په دا مقتد ران دنمان نه لره کړم نو په خپله به رهتتاس زبهار) ته لاړ شم اوغزانه # ترلاسه کړم رد شيِشاه خزاغ به په دے قاد کے د مفاظت دپاره پر وه ) اوبا به دوی سره پجه واچوم ‏ وے دغه وغت یو امير ورته اووه که په ئور فوغ ږامتار نه وی نر بیا هم لي زره فرملیان ر د پرمل اوسیدوگی) د شهزاندګئ د زملغ نه ستا نوګران دی او مخه ورسره مومود دی - د دے باوجود تۀ تپيښته کوے؟ که امیران هرڅومره ستا مغالف دی وے په ستا سترګ ويي نوستانه تښتيد۸ نه شی په دے خبره د اسلام شاه زړۀ هم مضبوط شو او مک ته تیار شو کوم امیران غ په د روغ په نيت لیږلی وو هخه بيرته دا اوطوښتل او د لګ په نت د ښار ته بهر رااووتلو ‏ په دغه اشنا کے د عادل غان او علواص غان زمښځه په څه غبره سۀ انفاق پیااشوه. اوددوی جمعیت خور څو ‏ هواص فان او مي ځان ای میوات ته لاړل- او عادل مان یواځ ېیټے ته لنډ .او د دے نه بپ څّ د مړ ژوناۍ غه پته اونة لگیده ‏ اسلام شاه په خځواص غان او عيلی غان پچ میوات ته روان شو د دوی په مين کښے جنګ اوشو ‏ په اول 0065١.) ۹٩ وار د اسلام شاه فومُونو نیښتد اوکړه- وه ډیر زر هفۀ ته لوے کومګ اا ورسیدو. او د مه په مدد هغه په خواهی ان اوعيئ ځان بریا(ے څو اسلام شاه دد امیرانو په تماق کښے قطب ان ئاث اولیږلو. او ېه خپله د چثار په لور لاړ - په لاره ک۳ے ځ دل ذان جلوان او د نه ورور چه دوى د عادل ځان مرستیال ووه اووژل - د تار ته ة خزاته ط واخسته ‏ | وګوالیار ته 2 اولېږله - | و ېه خپله کرک ته راغ قطب مان هم په زړۀ کښے د اسلام شاه نه وېربډلو نو ھغة د غواص غان تعا قب پرےه ښودواو پغاب ته راغ - او دهیبت ځان نیانی سره ټیکاؤ شو اسلام شاه په د دغه نه خر شو نو هیبت خان نای ته د قطب غان د ګرفتارئ حُکم اوليږلو. چنائچه هیبت غان هنه ګرفتار او اسلام اه ته اولیږلو- او اسلام شاه هنه دغپل اوښی شها زغان لوهاق سره د موا ليار په قلدکئے قّد کړو. دغه شان اسلام شاه هم د ابراهیم لودی عا رلا ورو ورو بيا ژوند ئا کړه - په اسلام شاه کے یوغټ عیب دا وو چه هفه ډېر بدگبانه وو -اوس هخه په هیب ځاڼ نیازه ګورز پټاب او ما هت ځان ورز مالوه بداګانه شو او دوی څ ځان له راو لل شیامت غان هو ماضر شو اوغان څ خلاص کړو ‏ وه میبت هان ورنغلو- نوا سلام شاه په هغه چے پښاب ئه راروان شو د دے نه وپاندے خواص فان هم دغپل فوڅ سره پلباب ته را فا اود هييت غان سره د اسلام شاه برفلاف ټل شوے وؤ - د دے دوا ړو امیرانو فرئ طاقت داسلام شاه نه یو په دوه زیات وو دغه وڅه وه چه نا دیانو خپله تح یقيی گڼله ‏ وه د جګ نه اول د صپبت غان او خواص غان په دے خبره اغتلاف راغ په د خواص ځان دامض وه په د اسلام شاه په مالک ږ عادل خان ران شی وے نیازیانو داو ئيل په داے نۀئی کيدے چه اتورك د لالا ودی او ئوپه دعبدانه وي- موي په ېلو تورو عادل ځان ته تخت نۀ ګټو - بادشاه به دشانیانو نه وی .په دث خبره په دوۍ کټے ے اتفاق راغله - او خواص قان سره د خپل فوڅ دهمګک نه بغیر د دوۍ ته جدا شو په دے خبره داسلام شاه زړه" ډاډ ه او د تیا زیانو ډله گىزوری .شوه بیا سم نیادیان په بهادرئ اوجگیدل ‏ وه ټییګ نۀ شول ‏ او تيښته څ اوکړه ‏ د هکوټ ته داغلل ‏ اسلام بشاه د رستاس د قك پورے چه د دۀ پلا ر وړ هکړی وه د نیازیان تعاقب اوکړو-او دد نه پی ځ » هواجه اوي سرواقه د یولوة لښلر سره د نیاذیانو لع ته پرلیښو ‏ ١و‏ په خپله ګواليار ته رلغ - غوامه اویس د نازیانو نه شٌکت اوموند؛ اوهییت غان نیادی هخۀ داپه غنه کړو اسلام شاه په ددےت 0065١.) هم واقماتو نه خبر شو نو د نازیانو دګ د پاره ۀ یو لوے لبکر وراولیږلو ‏ ده لسټکرنه ثیاناٍنو بیاتیښته اوکړه او د عیبت خان آل وعیال هم د اسلام شاه قو غو نورفتارکړو ‏ هیبت ان مهکړو نه لړ اسلام اه دال بیا په هیبت ځان پچے ورروان شو او دوه کاله د مکړوسو په جنک اخته وو گهگړان ۀ ټول تالاکړل . صیبت غان او د ھهغةً ورور سعید ځان کشبیرته اوتښتیدل ‏ وۀ دکشيبر حکبران داسلام شاه د وييث نه هغوی (وڼول - او وه وژل - او د هنوی سرونه څ اسلام شاه ته اولیږل ‏ دغه شان اسلام شاه د ئیازیانو دمهم نه اوزګار شو او لدسور ته راغ به دغه وښتاکښے مرزا کامران۰ د هبایون د لاسه پئباب ته راغ او د سلیم اه پاه ء او وله . ول اسلام شاه یو مفرورانسان وو - د کامران سره ۀ ښښۀ سلوف او نه کړو او کامران په خپله ویره کښے شو او شپه په ىشپه په ډولئ کښے پټ اوونو ‏ اوتیښته ۀ اوکړه- اسلام .شاه ته دا پګار وو په د کامران سره ۀ بل سلوک کړه وه او هخة ته سیاسی پناه ونکړپه وه . او څه رلګ په بابر دابراعیم لودی ترۀ د خپل ځان سره دیوسیلۍ اه کزئ په میثیت ساتلاو د لود یانو په کورنئ فغالنت کښځ د صغة نه کار ايت وو.دغه کار ده د کامران نه امُے وےه ‏ وےه اسلام مشاه دځپل طاقت په وهه مغلو ته غه اصبیت نۀ ورکولو ‏ د پاباب نه اسلام شاه دسلی ته لاړ. وے به دغه ورتوکے .دهغۀ ته خبرراغ چه صىایون په نیلاو داباسيد راپوره شوه ده . دد خر سره سم دم په عیرت انگيز سرعث نواره لامورته راغ - وے په دغه وغت هغه بيا خبر شو چه عبایون بیا په اباسیند پوه شوے او دکابل په لور تل دے ‏ د دے نه ىپس سلیم شاه بيا دهلی ته او د هغة څُاع نه ګواليارته لاپ په دغه ورڅوکښے څو واره د اسلام شاه د مرګ تل شوے وو-او د هغه دا غیال وو په نا د امیرا نو ساش د - دو هخه په خپلو امیراتو نوز نمم پیګیاته شو په ته څه خره به څغ قیدول او وژل - تردےه چه هفه خواص غان په د شيرشاه يو ډیر غلص اوامتیاری امیر وو اوهم د ده په مړانه شیرشاه تٌنت عاصل که وو په زړوتیا او شعباعت کښے څ په څپله مانه کن مال نة لرلو -١و‏ د چيل پرهیزګادئ له گیله په الس کښے دخواص ځان ولی په نامه مشهور . وو- په دغه ورخ وکښے داسلام شاه د ناکړدو نه در په دنه وو او هه ددث اوارهگردئ ته تک شو نو تاج خان کرلاق ته چه د اسلام شاه دوست او د هفۀ له هوا د سئل عاکم وو لدړاو د مضه پناه ‏ ځ او وله لین تاع خان دصق بره غد اړی اوکړه او داسلام شاه په ویا څ سفه کرفتا نکړو ‏ او اسلام شاه 2-4 اولیږلو ‏ اسلام شاه دا يک او پرحيز ځا ر سړپه 0065١.) ۵۱ په ډیرےه ې دردۍ اووژلو-او د هفة لاشڅ په سپین میدان او عورځٌولو . وروستو د هفة سٌعلتنو د عغة لاش دصلی ته يوړو او علته ۀ دف ‏ کړو. په اولس کښے ډیرغلق د خواص غان محلقد وو او د د4 دا مرګ ‎٤‏ د سوری یر د تباا هئ پيش غيبه اوګڼله ‏ چنانچه هم دغے اوشوه-اسلام شاه هم دد نه پی سمدسق نامو شو- او مړ شو (م وم۳۲ شظلم داسلام شاه د هکومت زمانه تٌقر با نهه کاله وه- تارځ' وفات ے د زوال خروان ۰ نه اوق- اسلام شاه یو د مین . ډیر زړوراو دا ارادے غاوند وو- وےه هد په هورتة بدګانه اښان وو دغه وجه وه چه د خپلو قريی دوستانو شم په ِغة امشاه اواعتبار نۀ وو اود زپه نه به ع د هغه سره مینه نۀ لرله - د ھهغۀ داخواهش وو چه پل ټول اميران د خپل لاس لاندے اوساق ‏ او په ملگ کښے دبل چا طاقت پرت نږدی ‏ دهغة سره یو منظم اوزیؤښت وڅ دو او ددے هؤڅ په وه د عنة طا قت په هرپا بالد وو هغۀ د پلو امیرانوطاقت ولو په فرض ډیره طر یڅ اغتا د مړ د صخوی جاگيرو نه څ غتم کړل - داميرانو نه څ کی ساتیان واغستل - د عفوی سیا هیانو ته به-٤‏ د فپل فزاغ نه ننخواه اغ ورکوےه - د اميرانو دګرانئ په عزصض ‎٤‏ ډیر ماسوسان مقررکړل ‏ وه په دے ټولو خبرو هخْة د امیرانو په زرو کښے د هپل مان نه خُوفا او نضرت پي ‎١‏ کړه ‏ د هغ پا ر شیر شاه په په کوم تدابر ټول پښتانهً په یومرکز را خونډکړی وو-اسلام سثاه د خپل سرکش طبیعت په وه هغه جمیعت او قای شيرازه بیا تار په تارکړ . هخه" داپرا نيم لودی په شان ډېر نومیالی پښتانةۀ امیران ده د شیر شاه بات سخ وه بعض دغپل وهم په اه ګناه اوودل . هخه صییت هان نیادی چه د شیرشاه په یو مول خط ۀ د يل قبيل نهه سوه طثوانان په ټک وژل او د هغوی زنانه څ بند يوا شر شاه ته ليږه وه اوخپل غان 1 د پښندولۍ په ٣ځن‏ ګښے دا غدادکړه وو داسلام شاه د لاسه در په دک او دردئځ سپ اوولله شو - د يازيانو يله په د شيرشاه فومونه کپ مې د ده قبیل په ځوانانو مشتل وو. دد دلاسه تياه ویاد شوه دوم هُکومت بلیا د چه په حُوف او ویره قاش وی هخه دغلتو به زړو ئ کلے شاۀ نۀ شی تيوه- داسلام شاه د د پاليخ نه یرت خرالخج نپټ څرګندے شوه - د هکومت مره کىز ورے او دشعف وزوال آثاد ة شروع شول . ول اسلام شاه دغرمعمولی عِسافق طاٌت او زړورتیا غاوند وو لو ترڅو چه هغه ژوندث وو حالات نز هِۀ د مخۀ په قاب و کښے وو که په د هغه تثالنت او مقاب ته په وس چا غ نه شو ښوے- دغه و یه وه چه صایوت د هخة په وت کښے په هتد باش" د مي برد نۀ شل و کوے - حالانگه یوکٌل ترایکه اعُد هم وو-وے داسلام شاه د وفات سره سم 0065١.) ب ۵م هالدت ډیر زر بال شول ‏ اود شیر شاه دسلطنت صل یو دم راپرےه وتو سره د دےه عيیونو اسلام شاه یوعلم دؤست او لوش مذاق یادشاه وو- دعالبان په مھیت او مگرتیا من وو شپله هم دعلم نه 4 بهره نه" وو په زرگونو ‎١‏ شمار څ په یاد یاد وو دعالبال فاشلدنو سرېړست وو- د موسيقئ سرب څ مینه لرله ‏ په سهسرام کين د شیرشاه مره په د هنه ذماة د افن تعسیر یو شا هکارگڼل شی - د دۀ تحببرکرده ده- د مسافرانو په پابا کش دۀ هم د للا دوت طريغ باری ساټل و۱.۵ود هنوی د رام واساسشٌش په هارون وك به خ زیات کوىشش کولو. دغل اوی د رهغزنانو په باب کښے د دۀ په وت کښے هم هه قَؤْنئ وو کوم چه د دۀ پلدرياری لړی وو- داسلام شاه د عهد یو مشهوره واه د شپخ علاق وافغه ده . دےه سړی د مهدایت دیا کړے وه - او په ټول ملگ کښے ډیرمعتقدین او مریدان ۀڅ پا شوی دوو- دوئ په ډیره پاکه اوساده زاګ تیروله. عالىانو د دۀ د قتل فتوئ ورکړی وه و اسلام شاه د دة قتل ته زی نة یولو- او ډیرکو شش ۀ اوکړو په ده د مپلو مقائداو نه انهار اوکړی - وے شیغ عادن د خپلو عقائد و نه ‎١‏ نار نۀ کولو- اغرد #یورئ نه اسلام شاه ددة دوژلو عُلم اوکړو- دغه دخعت شن علاقّ د طاعون په مرض ناصوب وو او په درے دُره اوول شونو ساه ترنه لاړه - ؟کر چه په میثیت د یو اسان اسلام شاه ډیر مطرور ‏ نٌد مزاج او رمبه وو - او ځپل مول بخالئت به څّ ھم ن شو برداشت کول . هخۀ به د چُل ومد پاښندی عم نۀ کوله ‏ لکه په د خپل مشر ورور عادل غانا او د سیر شاه د يو خلص او نمیا ی امیر غواهص غان سره د هفهُ دسلوک نه داحفقیقت څرګند ده . وے باوجود د دے چه هغه د خپلو امیرانو په باب کېل ډېر خوفاک وو صفه داشات د لطیفو مد باتو نه غا ی نه وو. د هفة صرف یو به رېږباغ) وه او دعغ سره 1 ډیره مینه وه . او دالے معلومیږی چه دد میرين په اسلام نشاه بانداے ډیرلوح اځ وو لکه په د مبارن ځان زعادل شاه سوری ) به معامله کنے اسلام شاه دشنځ؟ د وژلو نه هم د دےه میرمن په وپنامنع شوے وو د پښتنو په سلطنت کښے اسلام شاه د مطلق العنان هکومت باق وو او په هه وبه گ په خپل وسيح سلطنت کښے امن وامان . ضبط ونم او د خلقو د پاره څّ دآنام واسائتن فضا پیداکړه - ول د اسلام شاه د مطلق الطنانئ نه خذ حراج نټپۍ هم اووټل- د یر معولۍ قابلیت او طاقت باوجود هم د يو واهدا اسان د پاره دا ره ډیره رنه بلگه ناىکنه ده چه د سلطنت د هر ښاځ . صرے ځا اوح«ره وره لو معالٍ پورو پو گرا ف او نړه شی - 0065١.) ۵ ٣ اسلام نشاه دے نامیکن سار ته ملا تړلی وه- ١و‏ په غپلو وزیرانو او ينلصواميراتو ے پوره پوره اعتاد نه لرلو- او عفوی ته به د پرانیځ واگ نه ورکول ‏ اوا حے ذمه واری؛ به نه ور سپارۀ ‏ کر په په ځُل ونت کښے خو اسلام شاه په ځپل مقصد ښے عامیاب شو ول د اسلام شاه دے پالسئ سلطنت اود پښتو وسیع مفادو ته لو نقصان اورسولو. د هغه د پاليئ په نه کبے د تعبیری سیاست حامل افراد پیدا کیدل بند شول ‏ دغه وپه وه چه د هغه د مي نه دپی په پښتنوکښے د داے مقتد ر شخصیت غاوندان اود عبیری سیاست طرفدار اميران ډیر کم وو په سلطنت ۀ ه ده وه کيدو نه چکړه وے ‏ په کومه طريقه چه اسلام شاه د غپلو امیرانو طا قٌت دکمو لوکو شش کړه وو - په سیاسی لعاظ سره حغه په دور اند یلئ مبق نه وو په ده طربٌه هغه د پښتلو عقیق او بنیادی طاقتت تا کړو - د ھغة په عهد حکومت کے نپښتانه امیران اگر په د طاقت نه ګرومه وو ول د ده په ما د عخنوی زړونه د ثفرت نه ډک وو اوکوم وخت چه د هغه د مرګ نه نپي دنه ورکوڅ خو فيزور هان قنت نثین شو نو دغه وخت دے زهم هلورده امیراتو د فيروزپه مقابله کے د مبارنزغان رعادل شاه ) دالتهان نا وړه کار ريعی د فیز وز قتل) کښے د مغ مته اوکړه ‏ اود هفةۀ حکومت ته ۀ غاړه کيښودله ‏ د اسلام شاد له خواد علوموفنونو سررستی او دهغة د رفاهعامه کارونه ُکرچه اسلام شاء یه مطلقّ ‏ لعنان بادشاه وو او د غپلو امیرانو سره د هخه روه ډیره سغته او سلیښه وه- ددے باوجود اسلدم شاه یو روشن دماغ او مهذاب بادشاه وو. اودخپل زیت د مهترئ په باب کښے د صغة خیالات ؛ ادساسات (و ارادے ډږه اوت اود قدار وړ وه. هخه به په هره ممکنه طرىقه - پل رعییت د بهېژئ کوشش کولو. هغه د علومو فنونو لوڅ سررست او د عاد ' فاضلانو ډیړ قداردان وو !و په هپل سلطنت کښے د تعلیم د اشاعت یه لاکښ ‎ ,‏ ډیرکوششونه کول - دغه وجه ده چه د هغه په عهد حکومت کېلے په علی او تهنایې څانګوکښے قابل قدر رق شوی وه اسلام شاه نة صرف ه خپل پلار د رفاه عامه غارونه جاری ساتلی وو بلکه په هغ کښے ۸ زيا هم کړه وو شیر شاه په پل مهدکے د مسافرو دآزام د پاره په هر دو هکرو هه کښے بوه لو مسا فرغانه جوړه کړی وه اسلام شاه په مپل عُکكومت کښے په دے کښے نوره اتافه اك 0065١.) ‏هلك‎ او په یو یوکروه کښے ځ مسا فرغا نه جو ړه کړه ‏ په دے مساهز خانو کښے به پوخ او اوم مُوگ هروغت موجود وه- د.شیر شاه په وخت کېے د دک مسا هزما نو شیر اوولس سوه وو. د اسلام شاه په وشت کزے ددے مساهزغانو شر دره زره اوڅلور سوو ته اورسیلۀ ‏ دد په وت کښے به په دے مسا هزخادؤ کی عزييانا دؤ ته عیرات هم ورکيد ه شو د علومو په سریړسق؛ کے اسلام شاه د خپل بلار ته هم ورزندے وو - دا داسلام شاه دذاق تومه ‎١‏ د علومواو عالبانؤ سرو د هخه دميے ناه وه. چا په دےه دورکښے فادی شاعری او فارسی ادب د ستاشْغ وړ ترق اوکړه ‏ د خپل پلدر په مقا بله کښے اسلام شاه دیات عالم او د فارسي ژ4 یوبهترئ اوداوچے پاة شاعروو- هغَةٌ به مدام د شاعرانو ؛«عالبانو او فاضلانو په مگرتیا کښے غو لتسال وو . د فپل ىل سره متصل هخه دعالباتو د ناسق ١و‏ بلس د پاه یو ښکِل مکان جوړکړه وو- په ده څالۀ کښے به شاعران اوعالان یو طظاة کیدل -(ه په پل سيلځ کښے په ۀ ادقې شو نه کول- اسلدم بشاه به هم اکژ په ده بثونو کښے مصه اغسئته ‏ هغه دا هکم کړے وو چه د هغۀ په راتلو د داعالبان . فاضادان دهخل اد تدظیم په طاطر هرکز د خپل ځا نه نۀ پاسۍ ‎٠‏ دعالومو او عالمبانوسره داسلام شاه مڼه ديوے واقع نه څرګندیږی ‏ وان چه یوګل اسللم شاه د مولا نا عید الله سلطان پورۍ په ملګر تیا گئے په یوه تنګه دره کنے تیريږو په ناساپه د بنائخ لوری نه پومست ھاق رااو زغلیدو ‏ مولانا عبدالله د هاق د مقایل ارا ده اوکړه . وله اسلام شاه هخه پرے نښودلۍږ په دے موقع مولانا اوويٌل؛ اے شهنطاه ما پریږده چه ددےه عاغْ مقابله اوکړم ‏ ځکه چه که ته اووژه ئے نو په ټول سلطنف کښے به بد نظشی پا شی او هلوق دخداا 2 په تاه شی د دےه په مواب کښے ورله اسلام شاه اووئل ١ه‏ مولدناا تاسو دے لبرے ته خڅال نه ده کړےه چه په هندوستان کښے نهه لکه پښثانۀ موجود دی او هریو زما اڅ ښوے شی وه که ته ضائع شوه توستا به شان په په عمرونؤ کے هم په سنداووستان کښے پل پیدا نه شي - اسلام شاه یواغ د اسلاې علومو قٌد ردان او سرپرست تۀ وو بلگه د هخه په ومت ک صند ی شاعرئ او هندای ادب هم ډيره ت ق کړی وه د هندای ادب دترقئ کوم ري چه د شبرشاه په وهت کښے ملک یبد جا شی شروع کړه وو هخه داسلام شاه په عهدکړ په سرګرمئ جارۍ وو د هندی ژبه مشهور شاعر« سور ناس ‎٣‏ په وروسکو د اکېر دریانکۍ موسیقار وو .د اسلام شاه په سریړسقئ کبے اود حفۀ د قدر داشئ په نټبه کښے ځلیدا له وو 0065١.) ۵۵ شاه صد هزملی یو پښتون امیر د ده عمهد داهندی 3ه یو باگىال شاعر وو- د ده په نبا کے به مرز( کامران دا وټيل چه‌که شاه مد خپل علدم په فارسئ ژبه کښے ظاهرکړےه وے نو بین الاقواي شیرت به څ موه وو اسلام شاه ته دخپل پلاد ه یو وسیع سلطنت پا ة شوے وو هه دیاب اوسندھ نه واخل د چټا ځا لگ او سلیټ پوڼه خوروو. د دے سلطنت په رقبه کښے هغۀ غه زيا ة او نه کړو. د هخۀ د انتظای سرګرمو نه دا معلومیږی ده هغه د يو مت مرکزی نظام هکومت ْ مرستیال وو. د هفة دا مقصد وو په د یولوۀ فاغ په سبت خپل ځان د یو لو نتظم په حیثیت اوغلوی ‏ مخه په دمه کو خش شکولو مه د باد شاه حينثیت ١و‏ اقتد ار ذیات کړی. او دغه شان خپل سلطنت ته استقلال وراو ابی - او د هغه د #ارنامو ١و‏ اصلدعاتو نه دا واطعه ده چه هخه په پل مقصد کښے امیاب وو اسلام شاه د پل پلاد کن قَوانيئن ال پرےه ښودل - ١و‏ په مٌنو کښے د خپل عقل او هیال مطابق ترمیم اوکړو ‏ اگر په ينو مؤرغينو مطابق دهخه یو تنکدل او غپل طا قت ته غاول باه شاه وو او د مپل پلار د سیاسۍ دوراند يشئی صفات 2 نۀ لرل. وے دا ددے مورشینو زیا د۵ داسلام شا د کارنامو د ژورے مطالع نه پس دامعلومیږی څچه هخه دهلاٌڅاً په ډیرو لویو بادشاعانو کښے د هسا بید لو حق لری. عطه په خپل ژوند کښڼے د هپلو مقاصد و د مصول د پاره کوشان وو- د سلطنت اسَکُکام او د غپل رعیت آسوده هالی (و فارغ الېالی به هر وت د هغ پیش نظر وه )ګر په اسلام شاه به د سرکښو اميرانو سره سفق کوله. وه په د کښے هخه مق په جاب وو د هغۀ دا مقصد وو چه په پپښتدو کښے د قاتون امتزام او د هط و نظم سره ميه پا شی ترڅومره چه د رعیت او د هغۀ تعلق وو د رعیت د پاره د هخ پاليی په رهم وانصاف مېق وه. دصفۀ په انشاف او رعیت پرورئۍ د مخل درپارمُورفین هم قاثل دی اسلام شاه به د خُل غیرمعمول طاقت او قابلیت په وه دسلطنت ټوه شکے په نظرکښے ساتل-او مول جزئیات به هم د صف د تیزنظرنه نۀً شو پټید-ے ‎ -‏ هغه به د خپلو اهلگارانو هم سعلته گرا ؤ کوله او ددے نه د هخه مدعا دا وه .په رعیت په ارام اواسوږه توسیع ورکولو په بت داغورهګهله په کوم سلطنت حخۀ ته د پلار نه پل شوك دے ههه مضبوط اود ښۀ نظې وق په برکت په سغ کښے دا امن امان هام کړی چه ملق اسوده او فارغ البال وی د دیاست په معاملاتوکے او په عام اولس باندے د عالمافؤ ئر مصىول انژ هم وی - د فپل پلارنۀ د اسلام شاه پالیی صرف په دے خبره خئلفه وه چه هغۀ مل سلطنت ته ‌مزي 0065١.) یا اسلام شاه د چيل انتطای پالیسئ په -پلولو گښے بو ندیزګڼلو ‏ دغه وجه وه چه هرکله د مهدوی هري کارکنا نو د معاشرے داصلاح کارونه شروع کړةۀ نو اسلام شاه د هغوی سرکرميلفن په فیا برداشت کړه اود شیخ علاف ١و‏ دده شرک د نورو پلو کو په باب کی ےُ د عالمانو په فتوو توجو نه کوله ‏ (و ددے نه د هخه عزطل دا وو چه په ده طریقه به په یولور د مماشرت اصلاح اوشی او په بل لور به د عالمانؤ غیرضروري اقٌتدارکې شی فر عنۀ ټول انتظاې قوا نن او اصلامات په وروستو د اکبر په سلطلتکے په ة ق یافته او نژميبی شگل کښے باری شول ‏ او د اکبر د شهرت باعث اوګرزيدل ‏ په هغ کښے د څلو غاز د شیر شاه په وضت کښے او د اکثرو د اسلام شاه په ونت کی شوه‌وو ‏ 0065١.) »۵م سلطانعادل شاهسی د طاقتور اسلام شاه مک او د عفةٌ د جانشين فیروز ورکوټوا- پښتنو اميرانو ته دا موقع پیدا کړه په د سلطنت په محاملاتوکښے دوی ځپل وقار او ‎١‏ تد ار بیا قات کړی له چه د لوږیانو په ذکرکښے وړانلاے وئيلی شوی دی په د آفت نشيئ" په معامله کښے به د اميرانو را او مرضئ لوة اهمیت لرلو ‏ دا رواج د سوری پپښتنو په سلطنت کي «ھم جاری وو نا غه هر کله چه د ملو په مقابله کښے شيرشاه دخپل قابلیت په وجه د دپښتنو میثیت بیا اولولو -نوپښتو امیرانو هغه په ډيره حخنوشالئ دخپل يومشراو قَا تد په ډول قبول کړو ‏ په شلشدکښے د چونے په مقام د مىایون ُکست شیرشاه د ښحال . بهار اوجوو ر مالک او رولو او د کرے او دهلی دفتوماتولار ة هم د صفة د پاره پرانستله - نو د هغه خدما تو په اعتراف کښے کوم په شييرشاه د پښتنو د قامی وقار او سیاسی اقتدار بپه حصول کښے سرا ام کړی وو-عیلی ځان سرواڼ یوامیر د امیرانو په يود جرګه کيل د شر شاه د با شا هکولو جویز پل شکړو او ټولو امیرانو په اتغاَ ددے تښویز تد اوکړو ١و‏ شر شاه هم منظورکړو. او دا ة اووئیلګږ اګرپه د بادشاحئ عهده ډلویه او د ډرو دمه واریو عامله ده وے پونکه زما دوستان !و زماخواغوږي دا دمه وارئ ما ته عواله کول غواړی نوز هم ددوی د د» غو ا هش سره اتفاق کووم ‏ او په دے کارکے د دوی نه دمرسځ او سورګرم تعاون خواست کووم ‏ دا دد هخه څرګند نوت ده چه شیرشاه دخپل قام د مشرانو په راځ تب شوه بادغاه وو دغه مان دشرڅاه په وفات ر- ۵٨۵لم)‏ د شیرشاه د ولیعهد اومشرڅوی عادل غان په ملڅ دع ویم حُوة ملدل غان (اسلدم شاه) با د شاه مغلب کول د ده خوے وضامت کوی په د بادشاه په (نغاب کے په دامیرانو دا لو اهمیت لرلو- د اسلام شاه د ځوی (فیروز) قتل او د عادل شاه سوری بادشاه کیال د دے خبره بل ثبوت ده په د پښتنو د بادشاه غاب به د پښتنو امیرا نو په مرضئ موقوف وو دارواح د سوری غاندان ترآمری عود جاری وو چناځېه سکندر شاه سوری چه د عادل 0065١.) ۵۸ شاه ته بغاوت اوکړه - ١و‏ په آگره او دل ۀ قضه اوکړه نو هف د امیرانو د یو یر دک دااووئل؛ نۀ هم ستاسو نه یوسړه يم - او په اسو باندےت صیځ فوقیت نۀ لرم. که چره تاسو ما ه بادشاهئ قابل نه و ىؤ راشئ په یو مضبوط او قابل مشر د مان د پاره غوره کړو ‏ او زۀ په اول سړه يم چه دهغۀ دوفادارئ قم به اوکړم ‏ د دځ نه دا صفا معلوبتز په دذوال او انفاقئ به ورځٌ و کښے عم پښنانة په ده اصول ملک ولا ړ وو په با د شاه ددوې د یو عوؤره کړی مئثرمیثیت لری ‏ او نه" د دوۍ؛ د یو مالگ ‏ په ۳/ اکتو بر سلڅ لها سلام شاه وفات شو او د صغةً د وصیت مطایق د هخه ورکو نڅ فوة فروزخان په دغه ومُت د دولسو کالو وو به ګوالیارگښے تت نشین شو او تاج غان کرلاپ په د هخ د پلار یو قابل اعتباد امیر او دمرګ په وضتاکښے اسلام شاه هم دل څوی سریرست مقررکیه وو د هغه وزیر شو تاج غان یو ډیرهوطساراولوڅ مدیراشان وو حمنة په داے طربقه د سلطنت انتظام روان کړو چه د باد شاه او ریاست دواړه د پاره بښتر وو. و ے کوم اميران مه داسلام شاه دلاسه دړدیدال وو. هغوی د تاج ځان په وزارت ناراض وو تاج غان چونگه دکرلدف قَبِ وو او د سوری بل د جخ امیرانو غواهشات د تاج مان په وزارت کښے نۀ پوره کیدل . په دےه و په هخوی په سازشونو شروع اوکړه ‏ په یو لور هخوی د اسلام شاه نګه ‏ دې باق » د تاج ځان د اقتدار نه اوویروله او ورته ے او وے په تاج غان داسلام سشاه په وخت کښے هم دمخهۀ قابل اعتباد وو - او تا هم هنۀ ته ټل انتیلرات اوسپارل ‏ وے هخه د خْيل باه شاسئ خیال لری- دغه شان ‏ مخ ته د تاح مان د لره کو لو مشوره و ړه ‏ په بل لور ده اميرانو د مبارز مان سره چه دنطام هان کو , دشیر شاه ورارن او داسلام شاه اوښے وو -اوداسلام سشاه په وملت کښے څ د هف دور نه په دروغه ځان ليو کړے او په بیانه کښے استوګن وو- د باد شاهئ دپاره سازش شروع کړو. ناه مبارن غان داسلام شاه د مرگ په دربيه میمت د یو وڅ سرب ګواليار ته رلئ اوځ د فْروز شاه عل ته د ھغة دمرګ په نیت ورغ - ١د‏ د پل طور د ملت ذارۍ او ژړا فرپا د اوو خپل ورکوج مُورة اوو لواو د اسلام شاه په قفت ۀ قبضه اوکړه ‏ وو تسشڅتیتتیسیییوهسوییوووووووو ووو ووو می نوسمل له اکثر مورځینو دعادل شاه سوری کت ننین او د فیروز د تل واقعه داسلام شاه د مرګ په دربيه ورځ لیکلی ده لین دتارچ' داو دی مؤلف امید ګار دا وا قعه داسلام شاه د مرګ نه حرے میا شےّ ې یادهکړۍ ده وما هم ددک لیکول یکنو ته تجع ورکړه . له واقُ په په خُل طاندان کلم داسلام زئورېهم ‎٢‏ ۵ځ 0065١.) السا د تخت نْنْیف نه پی مبارزغان د هعادل شاه لقب اغتیارکړو ‏ دالنظ وروستو د ده د لاوړه کارونو په وجه په مواموکښے په » عدالی ه او بیا په ‎٠١‏ نه لی . مشهور شو. د فيروز شاه قتل اودعادل شاه قفت نشيئ کو یا د صخه امیرانو فغتبندای وه ګوم په د پل آزاد ئ په لړکښے د بادشاه مطلق العنائ منلو ته تیار نه وو- د اسلام شاه مضبو طاقتدار او د عغة قَِيُو دا (ميران 8 لاسوب پبله کړی ١و‏ د دکومت د ملازمینو میثیت ته رسولی وو وے داسلام شاه مرګ دوی ته بیا ‎١١‏ موقع پیداکړه چه دوی خپل وډومې سیامی حیثیت اوا تد ار ترلاسه کړی. کرچه د فيروز په شان د یوکم عمر باد شاه په موجودکئ کښے هم دوۍ پل اقتدارماصلوه شو وه .وی دا فیال اوکړو چپه د یومطلق العنان باد شاه کو ۀ به هم شاید په مطلق العنان وی د دے نه علاوه چونکه هروز د خپل پلاردخوا نه د قنت نَشوؤئ د پاره نامزد شوت وو (و دهفَةٌ په یلت نيز کښے دے امیرانو هغه خپل روایق حق نۀ وو استعما لکړے - په دے وڅه هلوی د هغۀ جا مُثيائ منلو ته تیار نۀ وو دقلښت نشئ نه پس عادل شاه په اميرا نوکښے دخپل هان « مقبولولو په غرض په فقضول هرڅئ لاس پور کړو او دىشیرشاه اواسلام شاه غَزله ة په داے ‏ دردئ سره هرڅ که چه خلتو د فپروز شاه د قتل وا مه هيره کړه ‏ چو نکه د شیر شاه ېه غا ندان کښے دعادل شاه په مقایله کن بل څوک زیات مستعق نۀ وو په ده وجه دعادل شاه کت نشئ غلقواومنله ‏ عادل شاه هم غپل طرفدار اميران په خطا یون ١و‏ ا دنامون ښۀة خوشعا ل کړل- ١و‏ د وه میاشت پی چه ة د عالاتو جاجح واضت نو ټول امیران د هغة طرفدار وو د دے نه تن هخه چٌنار ته لاړ ‏ او د هخه ځا نه د شیر شاه هرا ۀ ترلاسه کړه- او بیا ګوالیار ته نا - عادل شاه د موسيةه په ھل کښے د ښل زما ۀ یو ډیرلوة با ال استاد منل شو او په موسيقره کے به د دۀ کمالاتو ته د دے فن لو لو ماهران عيران وو- د اکېر د در بارمشهور موسیقار « تان سین.او د ما لوے پښتون باد شاه باز بهادر په د موسييقۍ؛ په قن کے څ لازوال شهرت عافیل کړه وو د ده شاگردان وو. عادل شاه هپل ځان او هپل قوتونه دموسیقئ فن ته وق فکړی وو دهغة په تخت نشین کولوکښے د امیرانو اصل مقصد دا وو چه د عادل په شان (پاکّ هاشیه له مشش ع ) شاه هم ددث مبارزځان نه ُطره کید له اول بکے ته به ة دا وئيل څپ ه که دمپل خُوی پر نواړے دؤماته ابازت راکړه چه دا ورور (مبارز) د قتل کړم . و2 دوخ به اجازت نۀ ورکولو. دااسلام شاه دا طیال ډیړ ذردرست ثٌابت شو اود صغۀ خوة دد لیو مپارتغان دلاسه اووژلے شو - 0065١.) ۰ يادشاه چه ټوله ورڅ څ د رباب سريدے سره کاروی په وغت کښے به د سلطلت حقیق اغتيارا تا د دوی په لاس کے وی ول داے او نه شوه -عادل شاه أکر هه خپل مان موسيق؛ ته وقف کړه وو - ول د یا دشاه کیدو نه پی هغه هم داميرانو ب باب کے داسلام ىشاه پاليی اختیارکړه ‏ اوکوم ومُت په دهغۀ طُل قنت د فپل ځان د پاره سفوظط اوګڼلو نو دغه ونت ۀ د خپلو تلو اميرانو سره شر اړم ړل وغ عادل شاه يو به پاليی اغتيا رکړه ‏ هغۀ د پښتنو اميرانو په مقابله کښے هنداو عنصرته تق ورکول شروع کړ ‏ چنا نه هيمو ۀ به وزارت متررکړو- او د هغ امتیاراث ویر وسیع ړل دغه شان ة یوبل نومسلم حندو ته په د موسیق؛ په قن کښے ډړرمامروو. د پاصدغانئ خطاب ورکړة ١و‏ هغۀ ته څ دلس زریز منصب ورکړو- دعادل دامنشا وه چه د ۰ه خپلو نوی امیرانو په مرستۀ اوعبایت د دپښتٌلو اميرا نو طاقت ختم کړی - اګر چه عادل شاه هم د امیرانو په باب څغه د اسلام شاه پالیسی ا هتار ه.وا په هغة کی دیو مطلق العنان او حود لنتاربا د شاه کیدو اهلیت نۀ وو- دبارشاهعئ مقام هو ډيرلورمقام دے . په عادل شاه کښے د یومعبول عهدے د ذمه واریو اوه تولواعلیت هم تل وو په په شاره مولانو هخ د پل نا اهلیت مظا هره کړۍ دی - په یو موقع هغه د مپلو اميرانو د جاکيرونو د تدیلئ او تشیم په عزض ګوالیار کښے یو دربار هلغ قدٌکړو- وے کوم وغت په قَُغ اميرانو په سه سره دخپلو چاګیرونو د ن پر ښودلو ارا ده څرگند ه کړه- ا9 د اميرانو په منځ کے ره د٤‏ شوه ىؤ عادل شاه هرگه هیرکړل - او د ډبرت ویرے نه خپل مرم ته اوتښتیدلو ١و‏ په ډیره مثګله 2 ځان د مرک نه غلاص کړو ‏ د ده ته دا صفا معلومیږی په هغ کے د پل فیصل د نافدکولو نةۀ طاقت وو او نا ة څٌه اهلیت لرلو- دغه غا ن چه په سګش هد ے د بنګال گورز مد هان سوری څېه د هف مقاپل ته داروان شو دو دعالل شاه د لاسو پښو نه دم اوغتلو- او هفه په ډرمنت او سائلا نه اند از کښشے د دهخه د مقَاپل دپاره هیهو راو لو - دے وا قح دا هم ثابته کړهد چه په عادل شاه کښے سیامی تابراو دور اند‌یثی خو لا پریږده چه هغه د پو د هنه بنیادی صفت ىيی شباعت او مل قابلیت نه هم غُرومه وو طرض په مادل شاه کئے مؤنه د پو عام صفات وو نۀ په هفۀ گښ د یوباد شا هځ د ذمه وارئځ داو پتولوا میت وو. دده باوج ود هف په خپل عمباقت ټول پبتا نه امیرانئ دځان دشینا نکړلۍ او دغه شان-ۀ د پښتنو د سلطشت د تامئ سامان پیداکړو- دصادل شاه ه روخ په ئټیه کښے د هغفۀ دقلت نيئ؛ سرو سم په ټول سئطنت کښے د 0065١.) امن باوت باد والوت ‏ لکه چه اوو ئيډ شول د اسلام شاه په شان عادل شاه هم دغېلو امیراتو به "یاه کولو لاس پوره کړو ‏ په ابتد۱کښے هخه خپل یو څو اميران لکه دولت ان نازی او فيروزفان اکړاووژل ‏ اد تعیب ځا سرواي اسباعیلخان » الله داد غان ميانه ١و‏ نظام غان نشاصونیل و هره قیدکړل . د تاح خا نکرلانې نه هم د عادل ډیره ویو کید له - وے تاج ځان يو ډير سونيار بنیادم وو هغه په دعادل شاه په اکرو پو ځ شو تو د ګواليار نه اوتبتیدۀ ‏ دغه ځان هغة مُل اوښی ابراهیم ان سور ته هم سترګ خپ کړه- ‏ وے هخه هم په تيبښته کښے کامیاب شو اوباهۀ ته لاړ ‏ دعادل شاه یو پل اوی امبدغان سورهم د هغۀ نه ېفاوت اوکړو ‏ عرض په ټول سلطنت کښے بغاوت شروع شو تاج ځا ن کرلدن په ِنوق بهار تبه اوکړه ‏ د ذان سور د بنثال کورز په ګل کښے دل نود فتارئ اعلان اوکړه ‏ ابراهیې ځان سوراو امند ان سور زچپه وروستو د سکند ر شاه په نامه مشهورشو ) د عادل په مقاله کيے د شر شاه د ټست دعوئ اوکړه ‏ په دےه ورځوکښے عادل بشاه د دے باغیانو سره په څُوک څېيړه کڼے ګیا وو چه د مالوے ګورترشجاعت غفان وفات شو-اود صغة په مٌاة دهغة شُوۀ باز بهادرد مالوه مور زځو ‏ بان هادرهم ددے اړیړی نه فانٌناه واخسته ‏ او هخه سم په مالوه کښے دښل خود ختارئ اعلان اوکړو - په عادل شاه کے نو د دے بغاوتونو دغتمولواهایت وو او نه نه دا حنبالونه سر ته رسو 1 شول- وه د ښهً مرغه د هیمو په شګل کښے د هفة لاس ته یو ډیر قابل چرل رلظ وو دا هناو أگر چه په نات یو بڼیا وو او په مساق لماظ سره عیب ژن وؤ - وے ډیر قابلء زړوراو د دورانك يشئ فاوند وو - داد صیبو د قابلیت او دوراند يقئ نتّبه وه په هنهد عادل شاه په سلطنت کښے په وق طور ټولو باغیانو ته شکستو نه ورکړل ان چه طاقتورمئل هم په ابتد اء کېښے دصفة مقاپل ته اون دريدل - او 8و دل ة دمغلونه فاڅ کړل ‏ داق پچ په مید ان کښے هې پښتنو خُکست په اتفاقً هادئا تو مې وو او دانة وه په کو ند ے مقل فومحُرنه دپښتنو نه ذیات مضيوط ١د‏ یا مغل مرئلان د هپو نه‌نيٍت قابلان وو- . په ابتداء گے عادل شاه د هیمو په مرسته د اګره نه څلویښت کرو لرت دچیپارن په مقام تاح کرلالې ته شُکست ونکړو ‏ وله تاج غان دغپلو مسګرو اونورو با امیراتو سره يو ما ةٌ شو اد په جنو ې «مارکښے څ ان مسقکډ ړو - په دغه ورځو کښے دعادل شاء اد تا دايودعوے دار ابراصیې غان سور سره دعادل شاه یو جر نیل عییلی‌ځان نانی په جنګو نوک لګياوو په ده جمگو نو کښے ابراهیم غان سور کلمیاب شو او په دهلی ؛ اګ او د دے سره په ماقه ملد قوة قېضه 0065١.) ٣ اوکړه - دا د عادل شاه د پاده یو لو عنم وو چناتچه عادل او هييو د ابراهيې خان مقابل ته په ډیيه تارئ راروان شول ‏ د (راهيم قوڅونه د یمو او عادل د مقاپل شوکه نۀ وو نو دنه په دوۍ یو چل ١وکړو‏ - هغْۀً عادل شاه ته یواستاتے اولیږلواوورته څّ اووے په که چوے حسين جلو اق ؛ بهادر غان سروا في او یو خو نوراميران ماته راغی ١و‏ هخوی ستا د لوری نۀ زما سره زما دژوند د هفاظت وعده اوکړی دو زه به ستا په خد مت کښے عاضر شم اوستا اطاعت به امْتيَارکړم ‏ داامیرات عادل شاه وړاولیږل ‏ و ے کوم ونت په دا امیران دابراهپې خان سره راغلل نو مخه دوی په خپله پره راواړول ‏ او دعادل شاه ۀ دګ تادی شروع کړه ‏ دے واقع د عادل شاه محیلیت ډیرگمزوره کړو-او هخه دمایومئ په عالت کښے چٌنار ته لاړ- چه دغه هام هفة صدرمقامکپه وو- د دے ئه نن ابر هیم ځان عطیه اوسکه په پل نوم جار ی کړه. او د ابراهیې شاه په نامه ة د خپل حکومت اغاز اوکړو- پۀ د غه ورځو کټے اهندخان په یاب قبضه کړی وه . هغه چه د ! براهيم خان د حالا تو نه خبر شو نو د دساى غنه ة اوپُوله ‏ دغه ومتا د کت سلطلت د2 د واړه دعویداراتو دیو بل نه دپښتنو امیرانو په را شوکولو لاس پوره کړو- او په دے لړکنے دهریو خپلو امیرانو نه اغاموت ونکول شرو ع کړل ‏ په دے لړکټی ابراهيم هان سور په پل حریف اهبد غان غالب شو او هخه دوه سوه اميران په شپله پره راواړول - او داتیا زرهو وځ سره داهىد ځان مقَایل ته ران شو - (ممد مان سره ایله لس زره هوڅ وو د اگرت نه لس ميله لره دواړه هؤځونه سره ناځ شول. داهندغان فو طاقت د ابراهيم خان په مقابله کښے ډ رګم وو - نو هغة د ملے د پاره ابراهیم نان ته یوڅو شرطونه ېيښ کړل ‏ چه هخه دا وو د دهلی نه په سویل علا 3 به داېرا سیم غان سور په سلشت کڼښے شامط وی پثباپ ملتان او ثورے نشالی عله ھ په داهبد غان متعلق وی که چرے ١ب‏ هیې غان دعادل شاه سوری د غزاغ په مصول کښے #امیاب شو نو د دی یو حصه په اهسد خان او د هفْة امیراتو ته هم ورکوی ‏ وه ابراهیم ان خپل وچ طاقت ته غاوره وو نو هغه د سلطنت لقسیم ته غاړه کښے نۀ ښوده- اوجګ ته تیار شو - چا ئپه د سګف غد په آخرکے د دواړو حریفانو ترمیانه یو لنولږه جګ ‎٢‏ وشو وے د فو طاقت د زیاتوالی یوزد ابرا هيم ان بد ترين شُگست اوموتۀ ‏ دغه شان (مېد ځان د دهلی او اګړۍ دعم مالک شو- او د (براسیم په عات کښے د سپل نت تاټاوه لدړ- د دے نه ې اممدغان دسگند و شاه په نوم د بنیاب ملتان . دصلی اواکرۍ بادشاه غو. 0065١.) ېټ اوططبه «وسکه ۀ په مپل نوم جار کړه - و له سکند ر شاه د دے فَّح څه علوشتعالی اونۀ لیدله -ځکه چه هم په دغه ورڅ و کښے سفن ته په لا هور باندت د صایون د قبغے خر راځ - دا د پښتتو د بدنئ وراچ د سره د دے په صایون په باب قبضه کړی وه ١و‏ د دهان په لور راروان وو . وےه دغه وخت هم پِښتانة د ي یو بل وښو ته تری ناست وو. .٠و‏ په خپل مییځ کې په طنونړو مکو نوکښے لګیا وو چنانه (براهيم د شگست نه پس يو نوےه فوڅځ تیلکړو ‏ ١و‏ د ئالې په لورراروان شو - ددۀ مقا پل ته عادل شاه پل جرپْل هیيو د یولوم وځ سره اولیږلو ههو چه کالٍی ته رااورسیده' نو دابرا هيب سره په ملگونو گښے بوخت شو په دوؤ مگونوگے ابراهيم بیاتیښته اوکړه او بیا د بیاأ په قلد کئے حصورشو ‏ ميو دا قاد لعاصرهکړه - دا جاصره درے میاشت اوږده شوه په کومو ورځو ک چه عیيو د بياۀ په صعاصره کښے مصروف وو د بښکال ورتر حىدفان سور د یو لوے فوڅ سره راروان مه رو جو پور ‎٤‏ قبضه کړو . بیا د مالې په ثور روان شو - عادل شاه د مداغان سور د دے عظليم وڅ په راتلو ډیروارغطا شو او هی ته ة خبر اولیږ لو په په مرقیت ځل ان رلاورسوه ‏ غگه چه زه" د يوا قتور دشن په مقابل هکپے چوسه ېم دیورئ نه بيو د بياغ محاصره پرےه ښودله اوکالی تۀ د عادل شاه دمدد په غرض روان شو د هیيو په تلو ابر هيم مان سور د لد نه رابهر شو اوه اگره ته شڅپږ کروهه لرے' د عيبو په هوڅونو حله اوکړه .ول ماب نۀ شو اوتيښته ےه اوکړه -١و‏ دده څلغً نه خپل یو پچنواق امیر ماې ځان سره الور ته لاړ- ول ماي غان هخه ته پناه ور نه کړه - په دك وجه سفة د پټے لار او ښوله - : په ابراهیم باتدے د فل حاصلولو نۀ نی هليبو د عادل شاه په ثورروان شو -او دالپۍ نه د نېګلس کروهه په فاصله پاشښه دعادل شاه سره یو مال شو- دلته د سیند په بله غاړه ېد ځان سور ددوی مقابل ته تيار وو - د هیبو په راتلو دعادل شاه زړۀ مفبوط او د بد غان په فوڅو ىؤ وارخطاق راغله . چناهپه په جِنٌک کښے قسد غان سور د هیىو د لدسه اووئه شو دسبرر 8ل )اودغه شان د بنګال علاقه هم دعادل اه په مُکومت کښے په عارئ طور سامله شوه وهےهم په دغه ورځ و کښے د صبایون قوکونو په دهای او ګرےه قيضه اوکړه- صبایون چه د شر شاه دلاسه د هند نه په وتلو جبور شو نو سنداه ته لاړ - په دغه وشو کښے رستګشله ) کښے دامرکوټ رسنده) په مقام د هغۀ یوغوة اوشو په وروستو د غه هلک د أکبراعڅلم په نامۀ دهند په تارڅ' کینے د لوڅ نوم (وشهرت فاوند شو په دغه زمانه 0065١.) لن کے د صبایون ديیم ورور مرزا مسري په قندها رکڼے د مرزا کامران د لوری نه ‌حاکم ږو -د ده تگسیا په وخت کے همایون دعسکری نه د امد اد د مصول په غر قندهار ته در دامداد په اغ عسٌکری په صبایون عبله اوکړه او صبایون په ډيرےه سروسامانۍ ایله ده څلو پښت ملا زمانو او غپل بگے سره دعسکری د فوڅ نه په تیښته هرات ته لاړاو د هخه څا نه داپران د بادىشاه شاه طهماسپ نه د یو سبیاسی پناهکزین په مښیت په ابران کے د اوسیدلو خواست اوکړه - اود شاه په اجادت په ایرائ حدو د کښے داځل شو د صبایون ماشوم ځُوی آکبر مرزااعسکگری د مان سره ند هار ته بوتلو ‏ او د هخه اڅ زا ران ته کابل ته اولیږلو- د ایران شاه طهماسپ په ابدا کښے خو د سایوت ښۀ قدار اوکړو- او د فوج امداد طيح څ ورک - وه وروستوُ ددے په بدل کېنے دصبایون نه د بشیعث مذ هب اختييارولو مطالبه او سړه- په د موقع صىایون د ډیراخله 3 جرآت او استتقلال نه کار واحْست - او د مث عپ « ېکلو نه قطق انګاراوکړو ‏ د د په نه کښی د شاه طهباسپ رویه هم د هخه سر بدله شوه. واه د ده بادشاه طور د هبایون مرسته اوکړه- او خپل ورور ة دهمایون امداد ته اماده کړو- چنانپه شاه ران سمایون ته غه فو امداد په مه شرط وککړو چه د قند هار د فه کولو نه پی به داښار ارا ځٌکوهت ته حواله ول شی ددے هوڅ په مرسته نهبایون د مرزاعسگری نه په کال شغاکښے قند مار ف, کړو- او ھم په دغه کال د ډیرکړاؤ نه پی په کایل هم د هغه قیضه راغله- دغه وخغت صلایون د قندهار او کابل دواړو صوبو مالگ وو لین دصق دا ککومت ځکه د ټيٌک نه وو مه کامران لا ژوندے وو او د هغۀ ارمانونه لامړاوی شوى نۀ وو دهبایون ژونه دکامران د لاسه په داروو ‏ د سده سمڅکڅلء او حخفمهو سک په میج مځ کښے غو ځله کامران د کابل حگیران شو او څوڅله بيا دهبایون د لاسه اوتښتیدو . د کامران دملا تِقلق غولیا غیل پښتا نۀً وو . کامران دخپل اقٌتد ار په وضت کے د دے پپښنو مرسته کړی وه ‎١‏ و د دمخة په لوک غورباخیلو دپپیښور د خواوشا رمک د دله زاکو نه يو وےه. په دون ځُل چه کامران په سلګگله کې دهبایون د لاسه اوتښتیدلو نو هفه طوریا میلو ته رلغ اودهفوی نه ځ دخپل کومگ خُوا ست اوکړو - موریه عيل د ده' په مرسته او دريدل - صبایون هم د یامران په تعاقب کښے په جلال یاد کښے مقیم وو کامران د وریا ځیلو نه یو لو هوځ مرت بکړو. او د همایون پهکينپ ۀ د شپے حمله اوکړه ‏ په جل ګکښے د هبمایون یو ورور مرزا حندال د وریا خیلو د لاسه اووژل شو وه دامبله هنایون په ډیر شیاعت اوشبوله ‏ دکامران بده ورغ رالزدےه شوے وه - سره د دے چه د غوریه غیلو یومضبوط فوغ د هخه په مرسته ولاړوو- بیا هم هغه اوتښتیده په 0065١.) هبه ډباسیتد پوه وتو او پاباب ته داغ ‏ دغه وت کل اسلام شاه په چیا ب کے وو او ر هِخة پناه ۀ او وله لکن کامران داسلام شاه درو نه دومره په خوف کښے پرے وت چه شپه په شپه د ښشٌو په جامه کے بیالاهور نه اوتښتید ‎٥‏ او دګ هړا نو سردار اد هم غان ته ورغلو. ګکمکړ په حیثیت د قام د پښتنو د سلحلت بغالف وو د ادهم ان دا صلاح وه چه د اسلام شاه خلاف د هبایون مرسته اوکومک حاص ل کړی . په ده بښا هغه فامران ته سترگ خی دک په امران چۀکومه خطره د اسلدم شاه نه کوله هخه ورله د ادهم غان د لسه په اعتبارکښے پيښه شوه. ادهم مان هفنه نطرښ دًکړو مدعا ے داوه چه داسلام شاه په مقابلهکے دصایون امداد او غخوشنودی هاصله کړی ‏ ادصم ځان دکامران د نظربندکولو نه پس صمایون ته د دے عبر د اطلاع په عرض خپل یو استاضے اولیږلو -کامران ته چه پل اغًام معلوم شو نوهغةً هم دادصم ځان د استاذی په لاس خپله یو مونی هبایون ته اوليږ له . چه په ۀ کے 2 دخپلو قصورونو اعتراف او د معافئ غواست ړك وو- دعهمایون په زړه" کے بۀ د سلطنت هند د عصول تلوسه څه رنگ سړیدله ‏ په ده لړکنے هغه په خپل و کوششونو کے لگیا وو دطیبو لاره هغة دخپل ګ رایګ د پاره فر مول هګڼله که چه د مه لاه په غاړه ۳د قباثل د کامران مر ی وو - دوه لار دکره (و بنکښو وه او د دے لاه دازادولو په غرض صایون په دغه ورخٌوکڼے د بٌکښو سره په جِنٌککے مصروف ووچه د ادهم خان استافذےه د درسمنده په مقام د هغة په خُامت کښے همارشو - او ممایون په دکامران د کرفتارئ نه خير شو نو سمد سق دکامران دگرفتارولو په عرض د خپل فوځ سره په اباسیند راپونه وتو -اوهخه کامران په صمایو نڅ ترپوزه راوسټل وو یول بیا د صایون په کبضه کښے وو. صایون داځل هم دکامران د معاف کولوارزده لرله ‏ ول امیرانوة دت خبرے سښت منالف تي حىایون ته هم داخبره ښه معلومه وه په د کامران په موجودگ' کن هنه خپل تلوسے نۀ شی پوره کا بیاهم هغه دکامران د وژلو په حاےٌ د مخة د ړناولو فیصله اوکړه ‏ د سترګو داړندول د ظلم او ومشت یو ډیر ناوره کار وو . په په مغلوکبے جاری وو او بیا وروستو پښتنو هم د دوی ته زد هک وو - کامران نه هم د ځپل قسمت فیصله محلومه شوه - په مقرره ورځ يو جراح ١و‏ دوه لور اميران د هغة ے ته لاړل ‏ کامران ځ په خيمه کښے را واچولو ‏ نپڼے څ ورله او په - دو هکسه ة په سينه سواره" شول ‏ او بياة په اورکښے سر کړی"رم سیغونه د هفة په سترکرکښے وله اوومل. ده ومشت ناک کاروايئ په دورا نن کښے کامرزن د ډیراستقلال او جرأت مظاصره اک اواأف 0065١.) زی قدرے هم او نۀ کړو ‏ ول کوم چه په دے زی سترګوکښي څ ورله د ترو لیمیوانو او تٍوړ کړےه نو دا سوت هغة برداشت ناٌکړت شو او دومره ےّ اوو تیل » ظالبانو! لور راسره غه کوی. د دےه نه و زما مرگ ښۀه وو. د دک نه نپ کامران د یوڅو ملٌکرو سره هم د هخة په غواهعش مک معخے ته اولیږ له شو او دغه شان صىایون دغپل یوغوفناک دښمن نه ه عابه شو لمران یو سة شاعراوعالې انسان وو وےه هد نه زيات عریص . پدگبانه | و ډير معزوره بنیادم وو. د مه میبونو له کبله نه هن خپل ژوند په آرام تیرکړو اون ة صایون په قلار پره ښود د همایون د نه چه د کامران عونت دشن لره شو نو د منۀ تلوے باتازه شوه او دهند د فُ آرزوه په زړهگنے راا لړزیدله- و 2 دغه وغ تک لااسلام شاه ژوندسه وو-او د هغۀ په وضت کنے په هند هبلهکول اسان نه وو - یور هبایون بیا په اپاسیس راپوره وتو اوپپیښور ته را دلته کڼے څ د هغه قلا مرمت اوکړو ‏ په اوس په بالا هصار» مشهوره ده- دا قلد هغه په خپل هیال کښے د هتد وستان د هبل له پاره فپل وړ وم پرا ؤمقرر کړ وو دصایون دلته د مفاظت او شاید چه د پلبور د قیضی په عرض د سکندارغان ارو په ماهي" ُے غه لرشان وڅ هم بريشوه . او په خپله دغیر په لار ابل ته روان شو. وه د عبایون د لو نه لږے ونځ پی یوسف زو دخپل مشرماک غان بو په ماق کے په پښور خمله اوکړه اود صعبایون فوځ څ #مصورکړو- د دپښتنو دا همله ډیره زور د اره او طوفاق وه وله دوی دقلا په وهلوکے کله کامیاب نۀ شول - په د دوی سره د قاد رنړولو غه سامان نه وو مخل فوونو دا قبائیای حبله په ډیرشواخون اوشبوله ‏ صىایون په کابل کښے وو په دصفة طا قتور دشمن اسلام شاه په اکتوبر سلا کښے وفات شو اود هخة په وفات د صىایون امیدونه بیاتاند شول ‏ ناه هخه پشلس زره وغ جى عکړو او ' په نومبرکال سګ28 اوکښے دکابل نه پليښور ته راه اوچه په اباسیند پورےه شو تو پرمغان ے دغپلو ومو نوسالار اوټاکلو. په !و لورصىایون په هند حمله اوگړو ‏ او بل لور د شيرشاه په کورنئ کښے خونړی جگونه روان وو او د پل سلطنت د شمال مغرې سرمد د مفاظت نه غافله وو که په وړانده وتیای شوی دی احىدغان رسکندارشاه ) په دابراهیم ځان او عادل شاه په مقا به کښے عامیاب شو نو هخة دا وره اوګڼله ‏ چه د ټولو بپښتنو مرسته اوکومگ عاص لکړی ‏ په ده غرط هعخۀ یو لوبه جرکه بلاوطله او د پتلو اميرانو اومشرانو په هګښے ۀ یو تقربراوکړو- هخة په مپل تقريړکښے دااووے ,- بهلول لودی او شر شاه سور ی که په هندوستان کښے عُکومتونه قا کړې وو نو هوی د 0065١.) هې ټولو لپښتنو مریسته او تعاون حاصل کړے وو - وه د هغوی بانشنو ابراهیم لودی او هادل شاه سورۍ .د دوې برفلااف طريِق اغتیارکړے ‏ او د سلطنت برړےه ءٌ پريکیه ‏ شن دپښتنو تویه په مپلووڼو سره دی - د صایون غوندےه دشمن د دوی په داؤ کاے لاست ده اوکه په دامالت هم دفه شان قاغُ پا شی دؤیټیتانن په که سبانه دا( باغ د زرغون شاه د۵٤‏ د راظوک دش . د دفْعِ د پاره د پِبْته د پاره دا بهاره ده په دوی داسے سه با شاه کړی څچه دوئ ټول د ھغةً دنپه لاندے یوځله. .یون اویوتن شی- اوس که چره ما تاسو ددت کار د پاره موزو نگنيئ. نو ما با شا کړئه اوگه بل څوک موغوښ وی نوزۀ به اول سه يم په دهنة په کن به زغلم ‏ وه په ده وت کے مو ته اتفاقَ پکار ده ' د ده تقرير نه پی ټولو پبشوهغه په اتفاقً خپل بادشاه اومنلو ‏ او د هغ د مرسیث او وفادارئ قسونه څ ‎١‏ وکړل ‏ وے نوس په چه کوم عاقلانه فیالات سکندرشاه په اوله کښے طاهرکړی وو نو نه خو هغه په خپله په غ قم پا شو ا ونورو پپښتنو امیرانو دغپلو قسونو پایندی اوکړه . په دغه وت کښے د سکند شاه په قبضه کبے دنګ سیند نه واغل دجهلمې سیند تزغاپه پوره علدقه وه. او تاتارغاننوه یوامیر د هغ د لورې نه په » رهتاس کېے مقیم وو - تاتارغان د همایون غه معبولی شان مقابله اوکړه . و اے خوند ئځ او نۀ کړو- او تیښته‌عاو کړه ‏ په ۷, فزوری ۵ل ديو مول جلګ نه پی په لاهور عم دمىایون قبضه راغله.پنتانۀ ددے خا نه صم اوتښتیدل . د مغلو ویو په په دومره غالبه شوه چه د د پبال پور په قلاکښے مقیم جرنلان شهبان ان او ناصرغان ھم په ډیرېده رٌکه اوتښتیدل ‏ دغه وخت کښے سکندار شاه سور د اپراهيم ځان په تعا کپ کڼے په اټاوه کښے و په هغۀ په پجاب باندےه د صمایون د قبغے نه خبرشو. چِناغُه هخه د تاتاردغان . اصرغان او هپیت غان په ما تمه کښے دیرش زره وڅ د مخلو مقایل ته رااولیږلو. په ١٣مئ‏ سشفګله د ماي واړپ په مقام د مغلو او لپښتنو قوڅونو مقابله اوشوه- چه په هغ کښے پښتنو شُکست اوموند ‏ دماچیی واه د شُکست په خبر سکندرشاه په غپله د نپجاب په لور د اتیا زده فو رٌروان شو. په ‎٣۲‏ جون څڅ اه د سرهند په مقام د مغلو او نپېتنو ترمينځه بیا نو هناگه مقابله اوشوه .لر چه په شم رکښے پښتانةۀ دمغلو په نسبت يو په څلور زبات وو - اه په جلک کښے هم دوى غه تقمير نه ووړے ‏ بیا سم شُکست د دوی په نصيب شو سکند رشا د شوالک غرونو ته او تّښِتید و.په مدق كله د پکلس کاله سوکردانع اوعلدوطئ نه پی همایون د دهلی په دارالڼله ۀ کښے با داغل شو - ددے نه پس ۰ غلو آگره اوددے سره ماسقه عله 2 هم اونيو 4 اوېیانه هم ددوۍ 0065١.) ۸ په که کښے راغله - وه صبایون د خپل سلطنت خوشتالي |. «يره موده اونۀ لیدله - ١و‏ هغه په ‎٣٢‏ رعنوری .۵ ۵ل کښے وفات شو دغه وخت دصغة ُو اکېر په یاب کښے وو - په ‎۱١‏ قروری 7 غغل م25 د پل ا سررست بيرم ان په مشوره د لا لور په مقام د اکبر د تت نشيئ دستوره اوشوه . او هخه دسا بامشاه شو دهبایون مک اودکم عسکبرتنت نثینئ دعادل شاه امیدونه هم تاندکړل اوهخه ځ د شمال هند باد شاه ي ټلو ته بيا لیواله کړو- چناغځه هخه د هیمو په ماق کښے پفتو س زره سوار وځ او ېه سوه ساتیان د مغلو مقايلے ته او لېږل- و ے هخه په خپاه په چنارکښے پاء شو - ځکه چه د هغۀ په خپلو غلقو کے دغه وغت رقابتونه او بفضونه په شدات سربه جاری وو هیمو ددے عخلیم وځ سره په ډيرك تادی" د مغلو د ایستلو په اراده دچٌنار نه راروان شو. اواگرے ته د ارارسیسد و سره سم په مخلو دھغةً سهم داست غالب شو پچ د گرے او کالی مځل ورز سکندرغان اوزک د ؟رے نه دهلی ته اوتښتیدو ‏ دغه شان د اټاوے عبه الله غان ارگء ديل ګورزحید رغان او د نورو علد کو مغل هاگمان ټول په تیښته د هل ته لاړل په ده ډول د سنل ورز علی قلی ان ته هم د هيمو ددے عظیم وځ خبر ورکړت شو - ‎١‏ و هقه دسلی ته او نه شو - چه میيو د دعلی خُوا او شا ته نزىه شو نو دغه وقت د دهلن ګورنر تردی بک او نورو مفل برنلا نو د هیمو د مقا بل تابیا شرو ع کړه - په ے راکتوبر سلګګلء د تل اد په خو | کښے دمغلو او د هیبو دفوُونو مقاله اوشوه. دغه وخت هم د هیبو شهرت او د هغه علظيم فوځ په مغل فوڅونو پل سم کښپيئولو ‏ پناه د مغل فوځ اکثر جرنلان او افسران دجک نۀة ولو په مق کښے وو - وے ځنے په کښے داسے هم وو چه هعوی سر ورکولو ته تيار وو 1 په ابتد ان عمله کښے د مفلو د ښی اړخ فوڅونو دکس اړخ فوخونه کټيبنډل ‏ وے ډیرزر همو د مغلو په مين هوڅ حمله اوکړه ‏ او مغل ګانداار تردۍ بک څ په تيښته بجبو رکړو ‏ د تردی بک په تيښته هد ټول مغل وڅ زړو نه پرےه وتل او په بده رنګه غ تيښته اوکړه - د بریالی هیمو په لاس د مغلو ته پر سا زوسامان راغ .او دغه شان په دعلق هم دهینو قبضه اوشوه ‏ دځ مورفغینو داځیال دے چه ددهلی فا رود مفلو نه د په شباره مال غنیت په حصول ‎٠‏ مادِ ده 32 ۷ ۹ - پر نه ادي وفات ه١‏ وا بادشاه از بام افتاد » نه او - 0065١.) ۹م حیمو د عاىل شاه نه د بخاوت اراده اوکړه ‏ او د کرماجیت خطاب -2 اتیارکړه- خپل پینتانۀ له په مال و دولت دګان نه خو سا لکړل ‏ او هخوی څ دے ته امادت مړل چه صغوی دے د بارشاه په ډول اومي ‏ او د » هنو شاه په نوم د د هخةۀ په نکنے اداب په ځا راوړۍ ‏ د دے مُورځنو دا ټیاس د تارځ دا لادی د مؤلف اهبد یاه رپه وینامبق د ۵- احبد یادگار اق په هرکله صیبهِ په مغلو بريله شو او د مغلونه د هغة په اللس ې نشارو سازوسامان راغ تو دهغةٌ په دماغ کی باغیانه غیالات راغلل ‏ حخةِه هد اسونو او ساتیانو نه نورسازو سامان پپښتنو اميرانوته ورنړو. اونوی 2 په خپل تار راواړول - او دغپل مان د پاره ے شاسي شامیانه اودروله- او د خل نا ِد ےً جار یکړه - او په بل لور ة عادل شاه ته اوليګل چه د بادشاه د غوش نعييئ په برکت د هغة غادم رهیمو) په مغالو نشانداره فتعه ماصله کړه- وه نۀ اوٌرم چه د هىایون ُوے دیولوے وغ سره په دهلى باناث د حبل اراده لری ‏ نو په دے غرض ما د مغلو نه ښو لی اسوته او مانټان د ان سره اایسارکړل . چه د مخلو په مقابله کښے ترنه کار واغلم ‏ د هيسو په ده خط د عادل شاه تل اوشوه او د دمیبو په حقله ے غه بدکماق پیدا نه شوه اکرچه مغل مُورغنو هم د احمد یادگار د دے بیان تانیدکړ دے ‏ وا په مقيق تکښے دا پیان د واقعاتو په رپاکنے درست نۀ معلومیږی - اول خوه عیسوه اے مسلوکات ترا وسه نة دی موندل شوی له پرے صخة اق په خپل نوم سکه جار که وه - نو چرته څو په موند شوے وه بل دا خبره هم د فکر وړ ده چه |کرچه صیلو مغلو ته شُکست وکړه وو وه دا شُکست دمغلو اام نة وو- نود هينو غوندے يو غوشُیاراو مدبر بنیاءم به په داے ریق حالاتوک پل شهرت او وفادارئ ته نتصان رسولو ته تار نةً وو. د ده نه علاوه مه مقییت ته همکتل پلار دی چه پښتانه په هپ مرضئْ او رضاصلاح د دومره ه شبارو پښتتو امیرانو او د پښتنو د بادشاه په موجورګئ ښے هبه هم دیو هندو په بادشاهئ زا کيده نۀ شر د حیسو سره چ هکوم پښتانة اميران وو هغه ټول دعادل شاه مرستیال او د غه پره دار وو له دا په پښتانه دے بې عزتئ ته هم نۀ شو تیاربيت چه صغوی د 5 يو بادشاه په ډول ميو ته سلدم اوکړی -سکنه ده چه که واقعی یمو دا کړه وك نو جخ پنتانة به ة دمال ودولت په لالم او دانعام وآکرام په طمع په خپله پره رااړول وو- وے دا قطق دمنلونۀ ده-خه صغةً پښتانة امیران چه د هپل عزت او ود دارئ د پاره د ملو بادشاهانؤ سره خو نړی کو نوته تیار شوی وو - هغوی به د هپو د بادشاصئځ ج عزق قبوله کړه وے ‏ کومو نپښشنو چه د ابراهیم لودی اواسلام شاه سوری د لوری نه په خپلو قٌانونو د هغه" عائ د کرده پابندائ په دغه وجه نه مل په 0065١.) .ےم د دے په وجهدوی په خیال کنے د دوی عزت نفس جروح کیداو - د هوی اغلاف او ورو ڼه تربوران د هیسو شاه په لکښےکورنش په ځا ‎٤‏ ولو ته تیاريدال امن وو په دے پنا د مغلو مؤرغینو دا وبنا د هېیو د غير مهبولی قابلیت سر د هڅوی د حسد غبازی کوی ‏ په دملى باندے چه د صيمو قضه راغله او اکبر ددے نه څیر شو تو عقه دسکندار شاه سوری د مقاب په غرض عيدار ځان نؤوے یوامیر پرے ښود او په فپله د بيرم هان په سریرسۍ کښے د جلندار نه د د هلی په لور راروان شو د سرهند په مقام شُکست خورده جرل نردی بٌګ او نورمغل اميران د اکبر په خد مت کے عاضرشول ‏ په ده موقع د پيرم خان له خوٌئتردی بک د برد اه الزام اولکوه شو اوهغه په دے جرم کښے اوو ژه شو اگر چه په ظا هر هکښے د دے مقصد دا وو چه دېزدل جرئیلانو سزا به مرک وی فرشته هم داواق په دا اقدام د سلطنت د مفادو په غاطراهسٍ شوے وو که پهکه دا نوت شوث نو مغل فوڅ داے ویره ايت وو په د شيرشاه د زما واقٌعات به بیا تازه شوی وو - وه مقيقت داسے تۀ له دنردی بګ قتل د سلطلت دمفادو پد خاطّ يله بيرام ان د خپل اقٌتدار د لارےهك دصفا کولو په غر ضکړه وو د تردی بک او بيرام ځان نرميتځه د اقتدار څک چادی وو او په دے جک کڼے نزدی بک د بيرام خان په مقابله کښے کامیاب وو علاوه ددث ته ده دواړو سړو دو بنتلټتو قامونو ين دایرانیانو او تورزئیا نو امیرانو فّیادت کولو ‏ د ایراف امیرانو قیادت د بيرام مان "په لاس کښے وو او د تورا نیالو قیادت وا د تزدی بي په لاس کښے وے ‏ وروستو دے پادق بازئ د شیعه سف رگ اختيارکړو ‏ تورانیان سف مذاهب او (یرائیان شیعه مذا هب وو او د دوی په مين کے د اقتدارجٌګ جاری وو ناه بيرم غان د خپل مریف تردی بک فیصله د سلطنت د مفادو په پړده کښے اوکړه- اوځان ته څ لاره صفاکړه - د تردی بک د قتل ته پس بيرام ځان د دعلی او اگره د راگرزولو تابيا شرو ع کړه ‏ هغه د علی قلى غان په ماټټهکښے د لو زرو یو وڅ وړاندے اولیږلو ‏ او په خپله د آگبر په منگرتیای د ياق ګوڅ سره په هخ پے روان شو په بل لور یمو هم مقاپل ته تيار وو هخه دمغلو دې قدمئ په خاطر دغپل وڅ يوححسه وړژندے لیږل وه- وه دهيیو ده سراول فوع دمفل فوځ ته خُکست اوموننۀ ‏ دے وا قع د یمو په ګوڅ کښے بد د ی او مایوسی شان پد اکړه ‏ بیا هم هیيو دډیره مستعدئ نه کار واخست ‏ خپل عریو امیر ته 2 يویو ھاق په اشام کے وزکړه - او د اح په صورت کے د خپلو سپاعیانو اؤ اميرانو سره د ډرو انعامونو وعدث اوکړه- د ديرش زره لشکر او پّشلس سوه هاتیانو سره هيىو د پاق پت ميدان ته راغلو - او د مغل فوځ د هراول دستو 0065١.) اك سره مناخ شو - د مفل مؤرخینو مطابق دا وڅ په شي رکښ لس زره وو. په ۵, نومبر .۵۵ کنے د پا پت په ميدان که د دېشواو مغلو یوغل بیا د هندوستان د سلطنت د پاره جٌک اوشو و داځل د پښتلو د فوغ مشرهیيو وو - او اکرچه ډیر قابل وو- ول د پښشو په نظرکښی بياهم لو هدو وه د هیمو د بی اړځ وڅ "یا نار شادی ځان کاکړ وو دا گباندار د چک په ابتدا کی د مغل وځ د لاسه اووژه شو و ے ھیبو په ځُل می ماق سور په ډیره «هادری په مقل وڅ حبله اوکړه ‏ او د سفوی دکس اړخ قوڅ ة اولړزولو ‏ د ده په پی ۀ د متل وڅ په قلب خبله او کړه ‏ وغ مغل تیراندازو په هیمو د غشو باران اوورولو ‏ او دبده مرغه عیمو په یهو ششی په سترکه دالے بد اولکید ۀ چه عئے دسر نه پور اووتلو ‏ د ده خوفناک کدار په ويه هيمو په ځپله صود هکښے به موشه پریوت .او د هغةٌ هاقَ دمیدان نۀ منډ کړه ‏ د صیبو د صاق په تيښته پښنو سم د هغ د ټښت گمان اوکړو ‏ او صفوی هم اوتٌنیتیدل . د غه وخت د هپموهاق ځے مغلو راگیرکړو او هنه ‏ د اکبر او بيرم خان په وړزندے اودرولو - د شقیق نه ىس معلومه څوه چه هیمو په هوده کښے به عوشه پروت دے ‏ دغه وت بيرام غان آکبر ته د هيىو د وژلواووه وغه اکبر دیو شت خورده او نی دشمن د وژلو نه |نگاراوکړو ‏ او بيرام ځان غه په خپل لاس اووژلو - دهیيو مرک د عادل شاه د پاره د به شیوه مصيبتو نو پش ځیه شوه - دا د عیمو د هبت سبیاعت او قابلیت نټٍّه وه چه د دومرو دشبنانو په مقابله کښے د عادل ناه شان اوعيقیت ے قائم سات وو- دصیىو په مرک دده ربا بادشاه ټول امیدونه مړاوی شو - 0065١.) دل دپان یت د دويم جنک نه پس د پا پت د دویم جنګ ر ۱ څله) په نلهه کښے اگرچه د دپښتنو دلاسه د پښاب نه نر کرےه پویه علاقه اووتله -بیاهم د هندوستان یوه لوه برخه د دوی پۀ قَبَضْه کښے وه- د عادل شاه یو امیر کن غان لوعاق په سل قابض وو - حاې ځان په الور اومیوات خکبران وو د كين اوګواليار نه واغل د ےګال ترسرمد پوره علد قه دعادل شاه سوری په قيضه کښے وه - با زيهادر په مالوه کښے ١و‏ مد غان سور په بگال کښے حکومت کولو ‏ په ده دول د پښتنو په قمضه کپ په کومه علاقه وه هخه دمغلو دمقوضه علد 8 نه دغه وت هم یو په دوه زیاته وه د مغلو پ نبتر د پښتنو مالی ذراثع او فوچ طاقت هم زیات وو- د جنٌک په معاملاتوکښے هم پِښْمانة د مغلو په شبت لدنده نه وو. اوکه چره دوی په سه موقع د مغلو برخلادف اقادکړے وے تو د دوی مقنده کوىششونو د پاق پت د عخلیم نتصان تل ق کو شو- وه د بده مرغه د شرشاه د و فات نه پی په پښتنوکے د دو مقتدر شغمیت خاوند مخر څوک داے نه وو پا شوے چه حغهُ ټول پښتانه' په یو مرکز او مقصد راغونډ کړه وه د اسلام شاه نه نپ په پپنتنو امیرانو کښے صرف تاج کرلاۀ یو داے اميروو چه د هغه د سیاسی تدیر اوعلم وفضل نه دا تو قع کيدے شوه چه سفه به د پښتنو دا بیړئ دګرداب ته اوباسيى ‏ وه د عادل شاه ناوړه اقدام داارزو هم پوه نۀ کړه ‏ د پاق پت « جُلک نه پس چه دکومو نپښتنه ايل په لا سکے د اقتدار وا وےه په هنو کے حم داے نه وو چه د پښلؤن قام وسيع مفادو ته په خپلو ذاق مفادو ترجك ونکپه وه دا پښتانهً امیران د پاق پت د عظیے صد ‏ نه پی هم په خپلو ذاق رقابتونوکښے بوغت وو او د مغلو په دُسبت غ پل پښتانة زیات دسښمنتان کتلاو دیوبل نه د اقتدار په تروړلوکے لګیا وو ودغه شان-ۀ خپل قېرمان ته په خپله اوکنستلو- کر په یوڅو پښتدو اميرانو په انفرادی حیلیت گښے د مغلو برخلدف جګ جاری اوساتلو .وےه دغه وفت هم ددوی دورو غزيىزانو دغاموش تباشگیرو حیثیت افتیارکپه وو او په دے طبج ناست وو چه کله به دوی دمغلو دلاسه اووهل شی او د دوی په زوال کښے به مون ته غه 0٥0٥5٥ ٨ ‏ېبت‎ ‎ یشار ‏څه ذاق فانٌده په لدس‎ ‏لکه په وړانده ويل شوی دی د پا ْ بپت دجک نه اول صصد غا سور د عادل شاه د‎ ‏جرئل هیيو د لاسه په حګ کښے وټيل شوے : و - دهدخان ذوفات نه دپی دهغۀ هو‎ ‏بهادرځان د بنځال حگبران وو به کومو ورځو کښے چه هیلو د پا پت په ميدا ن کښے د مغلو‎ ‏سره حلګید د بمادرغان دا موقع دغپل پلد ردبدل اخستٌو د پاره بترښه ادګڼله - او ادیو لية‎ ‏وڅ سره د عادل ىشاه نه د بدل اخستلو په عزض راروان شو په (پریل مك ۵اکښے د سراټگړه‎ ‏سره نزدے د عادل شاه سورۍ او بهادرغان ژمینځه یوو ړےه جلٌک او شو چه په هغ کښے عادل‎ ‏شاه سوری اووژُه شو. او دا د آکیرخوش قسبئح وه چه د صفه دشینان رپتانۀ) په غپلوکڼے‎ ‏قتدار ته لاره هواروله‎ ١ ‏.د یوبل په وښو اخته وو - او د غه شان ئ په سثبال هند کښے د ھغۀ‎ ‏حدعادل ځاه سورق په مب د شیرشاه دکورنئ بادشاي غتمه شوه د ده" د حکومت دمانه په‎ ‏په اص لکښے د پښتنو د بد ښئ؛ زما نه وه تقريٌا ده نم کاله وه-‎ ‏ککه په وړانث وئلی شوی دی په کومو ورڅوکښے چه یمو په أگره او دهلل قٌضه اک‎ ‏نواکبراو بيرام ځان د یمو دمقایل په نیيت ددهلی په لور راروان شول او د سگندرشاه‎ ‏سوری متايل ته پل یوامیر پرےه ښودلو سکنه رسوری دمغلو برغلاف مک جاری ساتل وو.‎ ‏او په ماړخ »۵۵ کے خ مغل هوځ ته نٌکست ورکړۀ - اکبرپه د‎ ‏دے شکست نه خضرشو نود بيرام ځان په ملگرتیا گے د سکندر مقایل ته په دیره تاد ی اورسید‎ ‏د آکبر په راتلو سکندر سوری بیا د شوالګ غرونو ته اوغتلو - وے اکبر د علاة مقاې زمیند اران‎ ‏په مپل ممایت اماد هکړل او د د په نيقيه کے سکندارسوری د ما نکوټ په قلدکے چه په‎ - ‏دغه زما ته کښے ناقابل ير نل شوه اواسلام شاه تتبیرکړی ده- په پناه اخستلو بيیور شو‎ ‏آکبر په پيره سضق د قل شحاصره شرو ع کړه . په دغه ورځوکتے سکند ر شاه سوری دعاد ل دم لګ‎ ‏نه هم خبرشو |اواگرپه د ېتو د دے بد چنه باعث هم عادل شاه سوری وو بیا هم د هخه‎ - ‏په مٌګ د ىپښتنو اميرا نو زړونه پریوتل‎ ‏رجولادئخ ۵۰ هغة وسله‎ ٣١ ‏چناغپه سکند ر سوری هم د اکیر سره صاع اوکړه په‎ ‏کیيسو دله - د اکبر د لوری نه هغه ته په بنگال ګښے د جاګیو ورکولو وعد ه او شوه- او د مسکند‌ر‎ ‏شاه د وفادارئً د ضبانت په ډول د هغ خُوڅٌ عبدا رحمان سورې اودسکندرشاه یو‎ - ‏بااعشاده امیر غازی غان د اکیر ملا زمت اغا رکړو‎ ‏په دت ډول حاې غان هم دمفغلوغه اکامیابه مقابله اوکړ - دا امیره یسو په منګرتیا‎ 0065١.) ٧ کښے د پاق پک په لک کټے د مغلو برغلدف جِنگيدل وو او د شُکست نه پی خپل جاأگیررالون ته تل وو- د پا پت د شکست نه پی د عیمو بد ر هم دخپل سازو ساعان او ملا زما نو سره د د ماې مان سفه پناه الس وه بر ددۀ برخادف هم یو وځ اوليږلو ‏ وے اي خان غو د مغلو مقابله او نۀ کړه ‏ او ایر ته اوتنیتیدو - دغه شان الور اومیوات دواړه علا د مغلو په قَيّضت کے راغ اود هیمو بلارهم د مغلو په لا سکښے بد یوان شو دحا ې غان په تعاقب کښے مغل فوڅونه اجيرته هم لاړل ‏ وے اې غان د لته هم مقابله او نه کړه ‏ او داممیر نه گبرات ته اوتښتیدة او هلته د نورو شو سره يوڅه شو - دغه شان په سگ ې کښے د مغ جريل خان زمان په ما مي هکے د ګن ځان لوهاڼ برغادف په سُل حبله اوک شوه رن خان هم تیښته اوکړه . او په بل هم د مغلو قضه راغله ‏ دغه شان د سُڼل نه ترنکهنو پوه په ټو له علا قه د مغلو حکكومت قاش خو- کله چه وړاندت ول شوی دې څچه دهيو د لاسه ابراهیم ان سور پټئے ته تښتید ے وو. دعادل شاه سوری دمرګ نه ىپس هغه بیا دګ نه رااوتو او په جوپور 2 قبضه اوکړه. په شغت کښے غان زمان د ابراهیم ان برغلاف هو څ کشی اوکړه ‏ د مغل وځ په رارسیدو ابراهیم ځان د جوپور نه اړيے ته او ّښتید- او په جونپورهم د مغلو قبضه اوشوه- لین ډیر زر د ښحال نه بهاتر غان سوری په جونپورهمله اوکړه ‏ وے د غان زمان ځان په مقاه کښے ده هم ټیٌک نۀ شوهءاو بنګال ته په تیښته لاړ - وےه د ده نشکستونو باوجود نپښتنو امیرانو په انفرادی میثیت کښے د مغلو برغلا ف جکونه جاری ساتلی وو چناشپه دعادل شاه د مرک نه پپ د هغۀ امیرانو د هغة خُوة شیرغان د شيرشاه دویم په نامه په چُنا رکښے باد شا هکړه وو په کال سللګل- کښے د شیرشاه دوش په ماغقا کې پښتنو د غان زمان مغ کورنز برغلاف فوڅ کشی اوکړه ‏ د جونپور سره ند د مفلو او نپنبتنو تر ميٌظه جٌک ١وشو‏ - په ١بتدا:‏ کښے مغلو تیښته ١و‏ - وه پښتانةً سمدسق په لوټ کے ککیا شو مغلو د پښتنو د دے ې پروايئ نه فاتاه واښته ‏ په پښتنو ۀ بیا چپاؤ اوکړو اوددوی فشه ‏ په بائیلدت بدله کړه ‏ پښتانة په ډیره بده رلګه طریقد او تښتینال ‏ دده شکست نه پی شيرشاه ديم دمغلو برغلاف هځ اقدام او نه کړو- صم په دغه ورکُوکښے د عادل شاه سوری یو امیره فتوغان مسند عا » د چُنار مصضبوطه قلا په رضا صلدح مغ ل ورز ته ھوا له کړه ‏ او په خپله ‏ د مغل حُکومت ملازمت اختیارکړو - په کو مو ورځ و کښے چه دعادل ښاه سوری اميرانو د هغ خو شیرخان په چُنا رکټ بادشاه 0065١.) : ٤۵ کړے وو هم په دغه ورم کت داسلام شاه دکورنئ مرستیالو د هغة وی اوازغان په ه رستاس کښے خپل بادشاه ټاط وو د ځان زمان د لدسه چه شيرشاه دويم نُکست اوموند نو د دے نه پی اوارځان دیولوة فوځ سره په جونپور هبله اوک - داځل هم نپبتنو مفل ګوڅونو ته شُکست ونکړو- لین دوی دمکیل فقّح نه اول په لوټ کښے أکیا شول- په دغه وخت کښے د نپښتنو د بد سم نه یوه وا قعه اوشوه چه د هغ په وجه پسښتنو ته لوغ نقصان اورسید . او د دوی ف په «مترن شکست کے بد له شوه واقمه دا وه چه د مغلو یومست عاق یوڅو پښتنو سپاسیانو اوڼولو او د هغة زغثرونه څ پراشستل او په سه بات ‎٤‏ د سوریدوکوشش شروع کړو ‏ په دے کښے هاق او تزعید؛ - او په دوی ‎٤‏ عبله اوکړه ‏ په مه منډاو تزړوکے هخ پښتنو چه په لوټ مارک اغته‌وو داگمان اوکړو چهګوندے مغلو ييا حىله ١وکړه‏ مرڅه ېره ښودل ‏ او په ره وارخطايئ؛ کے اوکښتیدال - ١و‏ ډږر د مغلود لاسه اوو شول- د مغلو د ايتلو په لړکښے دا د پښتنو اهزی منتلېکوىشش وو- د دے نه پی دوی د دهلی د سلطنت خیال پرے ښوه . او په کو مه کومه علا قه په دوی قابضان وو دحغ د ټيکولو او مصبو طولو په تايا ے لٌکیا شول ‏ د مالوے سقوط داسلام اه په وت کیے د مالوے ورز شیاعت ځان وه یوکرلالة پښتون وو - د دة اصل نامه اسباعيل غان وه وه د شيرشاه د حعصول سلطنت په حکونو کښے د دۀ دلاسه دښګالے بادشاه وژه شوے وه- لو دد مړا ۀ په عوض کب شر شاه دة له د شجاعت ځان حُطاب ورکړےه وو د عادل شاه سوری په وضت کی دغه شیاعت غان د مالوے کورز وو چه په سلطنت کښے طوائف الملوی جوړه شوه نو شياعت غان هم د خپه ود سنتارئ اعلدن اوکړو ١د‏ بیا په خپل طبی مرګ مړشو ‏ او د هغه په کماة باز بهادر دمالوت حکىران شو دة هم ديل ود غتارئ اعلان او و- ‎١‏ وخطبه او سکه څ په خپل نوم جار کړه ‏ بان برهاد ر د خپل حکومت په آغارکښے د ملک دانتطظام او استنکام په لورمتوجه وو. وه له مود« پس په یو ګؤانډ ی ریاست حبله اوکړه . د ده ریاست ځگرانه يوه راق در وق نوميده ‏ دده راي د لاسه باذ بهادر بد تزن شُکست اوموندة ‏ د ده شرم نه پس باز بهادر بيا حجنٌک نوم وان خست ١و‏ په عیش وعغرت کښے مصروق شو - باز بهادر د هنتلنو صفتونو غاوند وو- د جنک په فنونو کښے ډیر ماهر وو. وپل شی چه د د ومره کړګ او درو ذد آوازڅاوند وو چه په نکل کے به پخه اوویتله نو 0065١.) اي بد ګل نه اوتبتیدة- په بل لور هخه په علم موسیټخ کښے د عادل شاه سوری شاگرد وو ادودد فن يو مثله ماهروو ‏ په رقص و سزودکښے ځ نان نه لرله ‏ د هندۍی لګ یو بمترب شاعروو ‏ د هغه تصنیف کرده عشقیه عندی ګیتو نه ددےه صنف شاهکارند شی - د ظاهری حسن سره قٌدارت هغة ته یورلګین مزاج اوهسن پرست زړ هم ورکړه وو دهغة په فىل کښ ذهه سوه پ یچ . منکلی سندار غاړه اوګډیدونکی پخل موجبودے وےه ‏ چه په دای کښے یو روپ مق » ھم وه روپ مق په من او ښګلا »رقص وسرود او هندی شاعرئ کڼے د خپل زماۀ یو بمتريه فکاره وه او باز بهادر د هخ په مين کښے هرځه هیرکړی وو - د هند وستان سلطنت د پښتنو د لاسه نه اووتلو د ادلی په کت اک رکښینا ست- پښتانة اميران په خپل ميټ کے په خونړو جکونوکے لگیا وو اوکله کله به -څ په انفرادی حيثیت کے د د هل تت د راستنولو په غواهش کيے د مغلو سره جلکونه هم کول- د زماغ په سټج د ډیرو واقعاتو پړده بٌکته پورته شوے ‏ مکر د عیت پرستار باز بهادر نه د دے نه ځان خبرولو او نۀ ٌ پرے ځه کار وو د رقص و سرود» عیش وعشرت او ښکلا په قربان ګاه هغةٌ خپل ځان .مال ومآل هرڅه قریا نن کړی و و -دپه ‏ روپ وق په خو ږ آواز یو عشقيه ګیتف اوریال هنه دمیدان مک ده دمنگامه شور و شر نه غوروګڼل ‏ دغه وجه وه چه نۀ هغه د خپلوپښشو دحالاتو نه مان خبرولو او ئٌة د مغلو غطره په ځواکښے تيريداله - مغل مټویفين په مالوه بانلاث داکبر دحيل باعث دا بیانوی ‏ چه باز بهادرچونکه غپل.ځان رقص وسرود ا وعیش وعشرت ته وق فکړے وو او د عُکومت د کاروبار نه بیی ه پرواه وو په ده وجه په مک کښے ډیره بد ام وه اوخل په ډیرتکلیف کښے مبلا وو په دے بنا هتلوق خدا د د عذاب نه د غلا صولو په غرض اکبر په مالوه حبله اوکړه او دا صوبه څّ په غپل سلفت کېڼے شامل هکړه - وه عقیقت داے نه ده دك ته فَكرېهار ده چه د حکومت د ګاروبار نه د باز بهادر ج پروايً « مغل سلطنت په مفادو څه خراب ات نةٌ کولو- دا هم نۀ ده چ هکود د مالوے غلقو د بار بهادر د ظلم وغفلت په وجه اکبر ته په مالوك باندات د حپیل د موت ورکړه وو په دصل کے د ابّداء نه اکبر د مالوے قّغے ته لیواله وو د مالوت صوبه د خپل طبق هل وقوع په وجه د ډیراعمیت عمامله وه د دے په قبَضے سره اکبر د کن په لورهم ځپل سلطنت ته توسیع وکو له شوه - دغه وبه وه چه ده ك ميل د پاره آکېر د باز بهادربه 0065١.) »ھه انتظاۍ" او غفلت یوه بهانه ١ک‏ رزوله - داغبرصهم د کر وړ ده په د مالوے حکنران باز بهار نا خو د خپلو پِنٌنو سردارانو په مرستۀ کښے څه دام اوپت کړه وو کوم وت چه هغوی د مغلو بوخلا ف په جلګون و کښے لګیاوو اونژژے د مغلو برغلداف څُۀ داے افَدْمِ کړے وو چه د هغ په وجه اکبر ته په مال بانات دحیځ جواز پیدا شوے وه که ېروه واقعاتو په انصاف اوکيك شی نو دا به معلومه شی په د پښتٌلو او مغلو په جلګونو کښے باز بهادر غُرجاښد اری اغتيارکړی وه ادو شاید چه دا پالیی هخة په ده غرض اغتیادکړی وی. چه په نه ډول به هخه د مغلو د استعبار نه صحعفوظ پاةّ شی- وه دا د منةً غُلط فهبی وه - اود هنةٌ داغلط کهبی زرلره شوه. په مالوه باندت د میل اراده اکبر په اول غل په .ماښ ےکړی وه دا حبله د بيرام ځان د بفاوت په وجه ملکوی شوه. د بيرام غان د ذوال نه پس په سن کښے اکېر بي په مالوه د حيل اراده ښکارهکړه - او د اددهې غا نکوکه او پیر د غان په ما تق؛ کښے د عالوه برخلداف په ررے رازدارئ ١و‏ چپه له فوڅځونه اولیرږل- باز بهادرکه عهرڅومره هد کارنه وتل او د عسئن غلدم شوے وو-باشم شون وو او د مالوےه خو د تارمکمران په دادهم غان فوڅونه د سارګ پور نه تاوا شول ئو ابله دغه وغتا د بان بهادر په ىل کښے د ټک ټکور لی سوړ شو ١و‏ هغه د مغلو مقاپل ته را اووتلو ‏ وه د ېک نه ‌اولے خپلو اعتباری امیرانوته دااووشُل چه د شُکست پۀ صور تکښے روپ مې او د هڅ سره وره ديرش سندر غايه پيظ په خپل لاس اووژنئ . چه زما دا امانت دمغلو په لای ورنة شی - د باز مهادر د روه او عادتونو نه آکثرمٌکیالی او لياف پښتانۀ د هغۀ دهُوا نه تلی وو او دهغۀ قو طاقت ډیرکمزورے شوت وو با هم د ناکامه هځ د مغل فو ونو مقا یله اوکړه. ول کوم زړۀ چه د بڼو په غشو ژوىل شوه وی هغه د دشمن تورو او شو ته له ټینګيدے نی د باز بهادر مقایل خوند او نه کړو. تیه غ اوکړه . د هغه غزا مال ودولت او سلطنت هر څه د مغلو 4 قیضه کښے راغلل - د باز بهادر د عدایت مطابق د هھغة ملاذمینو د تپینل په ونت کښے د هغه پری رویه محشوة په خپل لاس څه مړےه کړے او څه په تادئ ګے 'دخطرناګ حده پویه ژوب لکړت - او په خپل خیال کښے مړه «زضکړه وه په ده ژو لوکښے روپ می هم وه- چه د ُطرناکو زضونو باوجود لا ژوند ئ وه د روپ مق من اوه یواغ په بل بهامر چادو نۀٌ ووکړه بلکه ادهم ځان هم د حغد من او رق وسرود شهرت اوريدله او په نالیدو د هغ وصال ته لیواله وو او دا ةغوامي 0065١.) فولکا وو چه د ار د راتلو نه وړاندت وړاناے د روپ مې په وصال سیراب شوه - د غه وجه وه چه هرکله هغه د روپ ئی دحال نه غبر شو پوسبد ست ے ماهرطبیبان ١وجراحان‏ د هغ په علاج مقررکړل او په داے دلسوزئ او صدردئ څ د هغ علاج اوکړو چه په څو ورگوکښے جور: شوه - د جوړيدو نه پی ادهب غان روپ مق ته خپل ‎١‏ عتباری استادی وراو لیږل. اوخل عرض ‎٤‏ ورښارهکړو - روپ مي یوه ډیره وفأداره او په لوظ پوره میرمن وه- هغه یوغل د با ذ بهيادر شوی وه اهم دهغۀ وه- اوس د بل چا نۀٌ شو کیده . وغه دغه وخفت په ران کښے اونښتله یغ ته د خپل عزت وناموس ساتل ناممکن معلوم شول - حر دڅه لر شان رولو نه پس ځ" دادهم فان استاذی ته دسله ور ‎٠‏ ود هغۀ په کله خ ۱ دهم ځان ته د شے په غاموشئ کے په يومقرت د راتلو دعوت وکړو ‏ د دے نه پی هغ اولامبل . او چیل بمتر ين جاله ة واغوستل- وان په دن نه پی-ځ هغه غزه اوگنتونه په ډیر سون سره اووئل ‏ کوم چه به لا د باز بهادر په الے وئل-او ‎٢٢ ٩ ٠ ۰‏ 1 ت: ۰ 1717۹ بیاة د با بهادر په هران کے ډیر اوژړل ‏ او غپل زړن"ء سپک کړو ‏ دمه نه پس یو موبة لافور با نورڅه ځواب ور دارو څ اوخو ړل او په خپل پاګ کښے اوغزیدله - اوه سپین غادرکښے پتيه شوه او داب اوده شوه چه بیا را وشل نۀ شوه په مفرره وغت ‎١‏ دهم غان پۀ ډيرے میے او لیوالتیا د هغ کمرت ته راغ وه چه دروپ مق نه څادرليه‌کړو تو دغه وت سن ته معلومه شوه چه روپ مق د بان بهادر په و فادارئ ګڼے خپل مان قربان کړيه ده ادهم غان د باز بهادر په ملک قبضه کړې وه و د سه د زړۀ په خزانه زروپ مّ) ة قضه او نه که شوه - ړوپ مي ځان حبان بهادر په وفا کتے قربان کړو. او یواغ دا ته چه د با بهادر په هگښے ‏ خپلځان سرحزو په کړو لګه په د قربانئ ۀ لازوال شهرت هم بيااموند ‏ (کبر چه دروپ مق ددے قربانئ نه خبر شوبو مخهٌ ه هم ډیره ستايٌنه اوکړه ‏ مالوه د آکبر په سلطنت کښے په ملاغ کښئے شامله ىشوه- د باز بها در د حکومت زمانه اوو يم کاله وه - د شُکّست نه پس بار بهادر دمالوے او خاندیش په ځنگلو ن و کښے اواره شو- په عال سللګل کښے ‏ هخه یو ځل بيا د ځاند يش د فوڅونو په وکا په مالوه قبضه ١وکړه‏ .ول دالضه زرځتم شوه - او با بهادر بیا در په دیگه شو .د دےه نه پی باز بهادر مُوغله د ار د مقایل غه امه کو ششونه اوکړل او په اغر کښے 2 د اکبر سره روغه (وکړه- ١و‏ دهفة په اميران و کښے شامل شو اکبر ده دخپل دریار په موسيقار و کښے امل کړو ‏ اوحهزاری سغصب ‏ ورکړو- وروستو دا منصب دو هزاری ته اورسیدو- وا په حقيقت کپے باذ بهادر د أگره په مل کښے د حپل موکه پوره نظربد وو- ترومره چه د ېاز برها درد منصب تُلق د داهم صرف کا عَن ی کارروا قّ وه - 0065١.) ٤٣ پ هند که د پبندود سلطنت د زوال اسباب پښتانة د ډیره اوږدے زماغ نه په هند گڼی استوګن شوی او دا منکاے خپل مککررشه وو دمه وطن می تهذاب وشدان ‏ پل کړه وو. ان چه خپله ژبه بښتو ة هم پريښودلی اودمى غلقواو لسی ژبه رهندی) څ خپله کړی وه ددےه وسیع مک ټول دُراتع هم ددوی په قبضه کښے وو د دوی ١هزادي‏ طاقت هم د مقلو په نسبګ زیات وو د مغلو په مقابله کے دوی غه کم زړوراوکم گیالان هم نۀ وو سر د دے ټولو اسېابو دا ډیره د تعجب خره ده په ده غلقورېښشو) د مغلوپه مقابله کښے با با شُکستونه اوموندل - او په اهرکښے سه سلطنت هې بائثلود ‏ موز ته د ده اباب لټول پار دی شر اه به اکثر د غپلو غلتو په هکے دا وئیل « پښتانه په مردانکئ او شمباعت کښے د مغلو نه په حیط اظ لاناك نه دی واے دوی د هند وستان بادشاهي حعض د خپل نفاق او بامې فص و نفقرت په وجه بېالوده » دے کښے شک نشته په د شیرشاه دا وینا د پاق پت د اول ځیک رل ) په لور ا شاره ده وه د لپښننو د زوال د اسبا بو کومه څزیه څچه شيرشاه کړی ده. د پاق پت د د ویم څک په آنينه کيڼے د دؤی د زوال هم دغه اسېاپ څرګند ښاريګد په د واړو موقعحوکنے د دوئ؟ دشکست او ژوال اهم باعث د دوی باهمی رقابت . په خپلو کښے د یو بل نه نفرت او په خپل مینځ کښے ددوې نقاق وو - په دواړو مو قعو پښتانۀ په پل مین کے په خو نړو جګونو اخته وو .١د‏ دغه شان ‏ د مغلو د پاره د هندوستان فامه ابانه که د پښتلو دا بد حلصوصیات نأ صرف د پائ پت په دواړو مګوتوکنې د دوئ د تاسئ باعثګرزید ل وو بلگه د ده نه پس هم دتارځ' په هردورکښے د دک خصوصیاتو ېه وه د پڼانومقاصده ته مغلیم نتصان رسيلۀه ده دپښتنو د سلطن د زوال د اسبابو په لټون کے عبونٌا دا وشل شی چه داسلام شاه مطلق العنانئ او د ھغة له خوا د دپنټنو امیرانو د بربادئ پاليسوخ په نپېتنو کښے تفربق او نفاخ 0065١.) سوا پیداکړو ‏ او د سلطلت د زوال د پاره د هغه په وت کښے عالدت پیدا شول - و ے مقيقت داے نۀ مه داسلام شاه د پاليو متصد په پښاٌنو کښے نناقَ پید ا ئول ته بلکه ددے نفاق ورکول وو د مفَهًٌ دا مقصد وو چه د دپښتنو قبیلوی امتیانات غتم کړې ١و‏ هغه شان د ټول پښتون نه یواولس او یوه قبیله جوړه کړی ‏ او په ده ډول خپل سلطنت مضبوط او پا ثٍدارکړې ‏ او دا ډیره ملکته ده څچه که چرل هخه څه موده ژوناه پلة شوےه وه نوهفه به په چُل مققصد کښے کامیاب مثوث وو یا ک» چپرے د هغه مِامجْن هم د هغه په شان یومضبوط طاقتور اوه مطضبو-غ ارادے خاوند وه ادؤ د پښو سلطنت به د وړو وړه جاګیرونو په غُلهٌ په یولوےه ومدت کی تبدیل شوه او دغه ان به ښه مستټٌکې شوےه وو - لیکن د بده مرغه دهخهُ د هکومت زمانه هم دشر شاه په شائ ډيره لنډه وه- او د هفۀ مانئین اول یوماشئ او وروستو د یوکمزوری طبیعت غاو نه عادل شاه شو - داحقيقت ده په داد عادل شاه تااصلي وه په د اسلام شاه په هنت اوبة توےً کړه او په به ډول په شیالی هند کښے د دپیتنو سلطلت سقوط اومو6- له چه اوو تل شول د اسلام شاه د پاليئئ مدعا دا وه چه د پښتنو نه قبیلوی امتیازات له کړی ‏ په اصلکښے هم دغه قبیلوی امتیالاات پښتانه" ه یو لو سلطلت د حصول په لړکے په یو مرکز علونډ ید لو او مد کید لو ته نۀ پریږه دی دا عقيقت د لپښتلو د تادغ ‏ په هر دو رکنے څیند مه . دمثال په ډول به یو واقع ذکرکاق وی - د اسلام شاه په اعيرانو کښے تاج ان کرلا د هييت لو په اميروو ‏ او دخپل علموفضل اوسیاسی تدېراو دوراندمِشي په صفاتو کښټے د شیر شاه د پا یو پبتون وو دغه وېه وه په اسلام شاه د هپل مرک په وضت کښے هم دا لوغ پښتون د هپل نابالغ وی فووز سرىرست مقرر کړو- وه تاج ځان که مرڅومره د مپل علم و قفضل او سیاسې تدیر په وه د د ۵ ای ثمدنائ قابل وو غو دکرلان بي بو هزد وو او د سوری قیل امیرانو دا نۀ شوه برهاشُت کو ه چه د بو يل قيل فرد دک دوې پۀ عكومصت کښے د ومره د اقتداراو ذمه وارئ؟ عهده حاصله کړی ‏ پنانه د سوری غاندان نه په کرلا قبیله کښے د سدطنت د التقال د مو عوے خطره پيش نظْرة د الد عادل شاه د نا وړو کارونو سره مرسته ( وکړه او هغه ۀ د شر شاه په کت کبینولو - د پښتنو په قبائیل وکیلے د قبیلوی امتیاز په وجه ای رقابو نه د تهذیب و هئ په ده زمانه ښے . هم موجود دی أکرچه شگل ۀ بدال ده - د پښتلو د سلطنت د زوال په اسبابوکښت د پښتون وڅ کردار هم لوځ اعبيت لری د 0065١.) ان پښتنو وځ په د شر شاه دافقار سرمایه او داسلام شاه داقتدار یوه لوپه ذربهه وه د عادل شاه په وت کښے د هغۀ وڅ ضبط و نلم اواخلاق عالت ډیرعو رزید ۀڅ وو- د دۀ په ویت ک دے فوڅ د نظم وضیط پاښند شا فوڅ میثیت نه بلکه د یوخ ضبطه .خود سرو قبابُل در شګل اختیارکړه وه چه د جک په مییدان کے په ۀ د نظم د ضبط د پا بندئ په څالغ د خا زبات غیال ساتله . په دے ورڅو کښے بهپښتون دوڅ د مَُِ ففټ د حصول نه اول اکثرپه لوټپ تالان لاس پوه کولو او اصلى مقصد 4 شا ته |اوغورزولو- دغه وجه وه چه 4 'کثرو موقموکښے به دوی د دے خپُل بد عادت په وجه کټ عبٌک په کُکست بد ل کړه- او د ايوحقیقت ده چه په اکترو جګونوکښ مغل په پښتنو باده د شجاعت اومردانگ؛ په وجه تۀ وو بريالی شوی بلگه د ده وجه به د نپېتون وڅ سری. سرکښي اوه ضبطی وه - ١و‏ د مغلو نېټیت فو تنظیم اود ضبط و نظم پاندی . داحقیقت هم قابل غور ده چه باوجود د دے چه پښتانة دمغلو په سبت د ډيرے موه نه په هندکے استوګن وو او دا ملک څ پل وطن ګرزوه وو ول با وود دوی د می خلتو په سکرم تعاون اوهمدردی'" ) عصول کے کامیاب شوی نۀٌ وو د مل خُلفو میته / هم ردې د دوی په نسبت د مغلو سره زیاته وه- داحقيقت د دےه نه څرگند يږی چه داسلام غشاه د مک (و بیا د عادل شاه په ونت کښے د پښتنو په خپلو کښے د کو نو خبرونه د دهلی اواکرے کد خلقو دهبایون ته لیږل وو او هغة ته ۀ په هند بانده دحيل د موت ورکړه وو . داعقيقت د اسلام شاه دل وبا نه هې مرکند ده دایو تار مقیقت ده چه اسلام شاه به د مولانا عبدا دل سلطان پوری ډیړزئات قٌدرکولو او هخه څ د خپل سللنت صد رالصدوراو شیخ الاسلام مقٌررکړے وو - د دے باومو د یوځل اسلام شاه دا ومان وو په د پاپر نه امن وو. څلورو نو هنداوستان پریښو له دے وم په هنداوستان کښے پا ده او صغه مولانا عبد ادن سلطان پوری ده - د ده نه دا مقیقت وامْع دے چه د نوموړی مولانابه ها سرهڅُومره هبداردی ۰۵ وا دمځاو سره د دے دومره همدردی" باوجود اسلام شاه هغه حض دعلي قابلیت او فضیلت په وجه په خپل سلطنت کښے په دومره اهمه عهده مقررکیت وو - د می خلتو د مفلو سره دا همدردی او مینه دد خبرك غُنادی هم کوی چه مکی خلتو به پښتنو ته په دروند نظرنه" ګتل- او د شپاړسے صدئ په ښه کښے هم پښتانه د وی پردی لاو څه رک چه ۀ د بیان ١و‏ بیا د لودیانو د حکومت په آغا زکښے د دے خلقو دککومت علالیت کړه وو- دغه دنګ څ په شپا سیه صدئ' کېے هم داغلق د اومت د پاره موزون نه گنل ‏ 0065١.) وم اوددوی دحکومت اواقٌتدارنه مطين نۀٌ وو د ىپېتنه دکومت نه دملکی ځلفتو د نفرت یواهم باعث د پښتنو ترمینځه سلل مگونه هم وو- ده مل خانه‌جگئ هم د ىلو شهرت او سلطنت ته لو زیان رسو ۀد وو د کفغلهن :2۵ پوره نپښتانة امیران په خپل مین کښے په خونړو حلکونو اښته وه-داظامو ده چه د دے مسلسلو جګونو په ولجه نه په ملک کښے امن وامان مفقود وو -زراعت . بارت او منعت وحرفت به تباه وو او د غلقو به امروزه ژوناکښے به د ده کو نو په نبقچ هک ډيرړاونه پیښیدل . د بداوخ' مطابق د دے خانه جګټو په وجه په - ۵۵۵ کبے دا څوفناک هط راغلو چه زنگونه غلق په کښے اه شول ‏ دا ظاصره ده چه د زاعت نقصانونو. دثچارت د تباعئ او د قدطونو بربادئ به اولسی غلق د دپېنو د حکومت نه تو به گا رکړی وى - او دوی په دامڼن امان د قیام په خاطر هم سبایون ته په هند بات ه د مل دعوت وککړه وي .١و‏ ددےه خلقو د کوت په زوا لکښے ب‌ے" د هره ممکے طرية نه کارامْي وې د دپپلنو د سلطنت د زوال یوه اشبه وچجه داصم وه په داسلام مشاه د مړګ نه پي د« پښتنو د سلطنت نه د شبال اومشرق دوه اهے صوےٍ پاچاب او ال اوو تل د اسلام شاه په وغت کے گرچه په مابل باندے دهصبایون ضه‌وه وه د پڼشو فوق طاقت آنثر د پثپاب او - روه » په پښتنو مشتبل وه -او د روه په نپښتنو باندے همبایون څه افتداار نه لرلو- دغه وخت کڼ کهکړان هم داسلام شاه د ورت نه غاموش وو وِے داسلام ځاه « مرک نه پس په پنباب کڼ ےګییکړانو بيا سراوچ تکړو - داخلق د ىشو به مقابله کښے د همایون طرفدار وو -اوعابل د صنایون په قُبضه کښے وو دعادل شاه په ومت کښے هد ځان سور په ال کے خپل خود بنتارحکومت فا کړو ‏ د غه شان د هِبه مرکزی حکومت ته له د ښال نه مه امداد رسیداے شواو نا دوی د روه پښتانة په خپلو فومٌو نو کښے برق کوغء شول ‏ به غا کے په پثباب باندت د هبایون قبځے د پلېاب او د سثبال مغقرب سرمدی عاذ ه پښتانه" په مکمل طورد هندای ئېلٌنو نه اوشلول ‏ ندپلللو د سلطنت دپاره د ښگال صوبه د طاقت یوه لوپه درنهه وه- د ده موه مالی درانگو او دولت د سوری اتان د کو مت په اسکام کئے لویه برخه لرله - دغه ‌وچه وه چه به اهے صوے ته شیر شاه او اسلام سشاه په پل عهد کښے ډیر اهمیت ورکړپه وو - اب وچ مزرغزه او ميه پی علاق 2 مضبوط اقتدار سات وو وے د عادل شاه سوری په وخت کی دا صوبه د مرکزی حکومت نه جدا شوه او په دےت وجه مرکزی مکومت ډيرکنروکې 0065١.) ‏ېت‎ شو او په سثبالی صهند کبۍ د دنو د سلشت هد زوال رفتار تیيز شو- مُورځين د لپښتنو د سلطنت د ذوال په اسبابو کښے یو سبب د ىپښتنو په سلفت 8 دهيو حد په هورته اقتدارهِم ې او دا وا په اکثر لپښتانً اميران د یو هندو په دومره لوغ اقتدار ناراض وو -او د عفڅً سره به ےڅّ غاون نه کولو او دغه دپاق پت په مید ان کښے د پېلتلو د شکست باعث وه تز کومه-په د همو د لیر معمولې اقتدار او دپښتتو اصیرانو د ناراشکئه تع ده دا ظاحره ده چه پښتانه به واقې په خپل سلطنت کټ د یو هنداو په دومره لوئّ اتد ار ناراق وو - ول تر کومه په د هيمو سره د دنو اینو دعاون تعلق ده دا حقّیقت دے چه يمو په هپل قابلیت او هو نيارتیا د سرکښو ېنو اون په هره مو فٌغ عاصل کړه وو اودده ثوت داد په هینمو په اکتوو موقعوکپے په خپلو الئینو کامیاې حا صلهکړی وه او داب د فوڅ دامیرانو ددشاون ته ملکنه نه ده. د پا پت په ميدان کے د پښتنو د شکست وجه د هيمو سر د نپښتنو امیرانو د عدم ناو ننځه نه ده بلگه دا د صييو د یاد ت کمزوری وه چه د هغ په و جه ه پښتانه" صم مایوسکړل ‏ او دوی شکست اومونن- 0065١.) م ۸م سوه که وه سوری عه حلوم تک دعلومو فنولو ه يی یب چ روزبه اوتری د سوری بیښتلو عهد کومت 'دملک غلقو د تهذيئ ژوند په ځن اړو نوکښے مایا ن میثیت لری ‏ د د باد شاصهانو په دورکښے د غرنئ فارسئ ژب په تعلياتو کن قابل قٌدار 4) اضافه شوی وه د دوی دا دوردهندی نه اوهندی (دپ د شانداب ترځٌئ دور هم ده په فن تعبير او هند ی مسلم موسیقئ فن ته هم د ده بادشامانو په عهداکدے دستانئځے وړ بنښن وککپه شوی دی - دا دور په خصوصیت سره د دوو مذ هې تريکوتو د پاره هم مشهور ده په یود مهدویت تر د او بل د بهکق هري - د سوری خاندان ېادشاهان يا خضصوص سشرشاه او اسلام شاه د علوموفنونو سېربرست اود عالىانو فاضلدنو ډیرقًّاردان وو دد دور ځے نومیال عالان دخپل علھ وضل په ایا سره د شهرت انتها ته رسیدلي و و- په دے عالىانو کے نات مشهور مولانا عبد الله سلطان پوری وو-چه د شرشاه (واسلام سٌاه په وت کېے د هوی د سلطنت شيخ الاسلام اوصدر !الصدوروو - نومو په په خپله زمانه کښے د اسلاق علومو يوجید او مله فاضل وو او حُلومت اود متک په اولی ځ هه نشانه انژ لرلو- په ده ډول میرسید رع الدین د شيرشاه د زما د یوبل لوۀ عالم وو.په ده ډول مولدنا بلدل دامُشند ؛ ىشیخ مبارک رد ١بوالفْضل‏ او فیطۍ پلدر) او شخ بد عا دامشند د دے د ورڅادشده او مثله عالبان وو .شیخ بد ما د خٌُل علم و پرهيزارۍ" لهکبله په شیرثاء ډیرانز لرلو ‏ او شړشاه به د دۀ دومره قٌدرکولو- په دۀ ته به ه دتلو په وشت ښ په خپله پيزارسمولو - په دے دورکڼے د فارسئ څخ نومیالی شاعران هم وو- چه په هخوکښے شیخ شم ضیخ عیدالحسئ رچه د شی ببال کښوه دهلويۀ وو- ستي سيق (وشاه يد هزملی د ذکر وړدی ‏ دغه شان تاج ځان کرلاغ اودهغه ورو سليمان کرلاځ هم د خپل علل. و فَصُلٍ او 0065١.) ۵ یه دا ذشمندائ په وجه د ډیرشهرت خاوندان وو - په مپله اسلام شاه د ډیره اوچتّ شاعروو ‏ او د عالبانو فاضلدنو او شاعرانو ډیرقدردان وو -کوے ادي سرګرمئ چه به د دورکے شروغ شوےه وےه-وروستو د مخلو په دورکئښے هخه ډېږه ښیرانه ىشلثت ‏ او په یوعظیم اد۰ د سی او ملس قریک کن بد اه شوےه ‏ د سوری پادشاهانو په عهدکے هندئ و اوادب هم شاندان ترق کړی وه. سوری بادشاهان دهندای ژبه په روزنۀ کپے ډیرکوشان وو او پۀ هره ممکنه طرىټه به 1 ددځ په توسیع او خورونه کن ےکو شش کولو - په دغه دورکښے لپښتنو هندای ژبه خپله کړٌی وه او د خپ مورنئ؟ لب په غا به ۀ هندای وله دوی اول پښتانه وو چه . هندئ ئُبه ته په درنه سترگه کتلی وو او په حپل ریاست او معاشره کټے ورله موزون مقام ورکړت وو -دسوری خاندان د عهد مسٌکوکات په هندئ او فارسئ خواړو ژبو کښے ضرب شوی دی دارواچ په ال کښے دکرلاق نپښتنو په عرهد کښے هم جاری وو - دك بادشاهانو په په هره ېرګنه کښے د فارسئ وقاغ نوی سره هندی و قا نوس هم مقررولو ‏ دغه شان دے باد شاصهانو هندای ژبه په د مک داولي مامه ژبه وه و2 د مودو مود و را ے ورنه ج پرواق اغتیار شوی وه -کومق ژبه افګرزوله ‏ 'گر چه اکیر هم د هندئ ژب سره د ميلے دعوئ لرله ‏ وا د دے دعوے باوجود هم هغه هنا تپ ته هقه مقام ورن کړوکوم چه د سوری ځاندان باه شاهانو ده ژب ته ورکړه وو دعلومت د سقوط نه پی هم دے پښتنو د هندئ ژه4 سره خپل تعلق پرت نو- بلگه داژبه دوی دخېل ځٌأن سره د هند انتهائ مشرق علاقو رسلهټ) پوه هم اورسوله ‏ دهندای ژج: ادب (و هندی کملان سره د پښشنو ددے مين او روزے نه دا صفا معلوم کا چه دے غلقو د زۀ دغلاصه داخوااحش لرلوچه د ملک د اول سره به امروزه ژوند ام نړد او ژوند ژواک کښے خپل ان سرک کړی - او د یوبل د خُوا دمشاته اوجل با تو اهترام اوکړی به علتو روم هندی ژبه اوهندٌ تهذیب هغه هومره مپله ژبه او ځل مَه دی بکنله وو څومره په د مک عام اولې په رعندوا نو مسلمانانو ) خپلګڼل ‏ دا دده خبرے څرګنه ثبوت دې په پښتانه؟ً بادشاهان دملگ علقو د تعاون او اشتراک د حصول خواهشند وو که دوی خپل ځان د ملکی خلقو سره په تهلا يې او تٌداق روا بجطوکتے مشترزک او مد کول ضروری ګڼلی وو . د شپلو مربهانو رمغلوئ په مقابله کے دوی د ملي اولي همدردی (وتعاون حاصلولو ته لیواله وو- په دے پنادوی د باهی مفاهمت ‎١‏ واشترا )ک پاليی اغتیارکړی وه ددوی ددے پلاښوه سي 4 هند ای ادبا 0٥0٥5٥ ٨ ‏رف‎ تمذ‌يې روایاتو» مندی مسلم موسیق او فن تدبير کښے څرګنده ده- دغه شان په ځپل سلطنت کښے د ذمه وارئ په اهمو مهېدو بانداےه د ستد وادؤ لګد د برنریدګور؛ ټوپرمل او هپو او داسے نور» دصهنداوانو عالىانو او فارانو سرېړسق داسے خبرےث دي چه د پښتدو له خوا د پامې مذاهمت او پاهبی تعاون دمصول خوامش ترنه ظاهرٍږی- کله په اووئیل شول دے پښتنو بادشاصاؤ د مندای ژبه د شاعرانواوادپیانو په باییا کښے ډیره فزاهدلانه او د فیامئ؛ پالیی اختیاردکړی وه- شاه ين فُرملى چه د اسلام شاه یو منتدرامیروو دهنای ژبه یو بلند پا یۀ شاعروو ‏ دغه شان از ېها ىر او د مخْهٌ وفا ءایه ممثوة روپ مق د ګن موسيټه او چل روما شاعرۍۍ په وجه لازوال شهرت ته وو. داسلام شاه د دربار موسيقار مها پتر نوے یو هندو وو چه د صند ئه ژے يو لو ة شاءو اودعندای موسيقه يو مثله فن نا روو د سور خاندان عهد حکومت د هندای شا عرئئ د تزقئ؟ زمانه وه - ملک عبد با شي سورداس ء هری داس ١و‏ تلسی داس داسے شاهران وو پل د پُيل شامرئۍ په وجه د شهرت التها ته رسییدل وو د دمندی شاعرۍ (و شه پل تزقواکښے دبهکق ترک هم لويه برخغه وه- موسیقۍ دا عهد د هندای مسلم موستئ دعروج زمانه وه. د سوری ځاندان د بادشاهانؤ د موسیقيد سره ره مینه لرله او د ده فن دا هل کمالو به ځڅ یر 3 د رکولو ‏ د د فن په ترقئ کی د بیفکن ترک حصه هم زیاته وه . مشهور بېکت موسیقار سورداس د اسلام شاه پرورده او د هغه په د ربارکے ځليدے وو رام داس نوے یوموسيقار هم داسلام څاه رورده وو هم په دت ډول سواې سیور داس د دے عهد د فن موسيق؛ يوے نظیرفار د ېر د د ربار مشهورموسيقارتان سین ددۀ هم شاگرد وو عادل شاه په ځُله د فن موسيقي پوے نظیر فنکار وو اوانه موسيئئ کښے د دة فنګارئ ته د هغه وغت فنگاران حيران وو. تا سین او بان بهادر چپه په ده وڼ کښے د لازوال شهرت غاوندان دی د دۀ شاأگردان وو فن نعمیر؛- غه رتګ په د سوری بادشاهاتو عههد د دعتدای ادب د ترقئ یوغلانن دوروو- دغه شان په ده دودکے په فن تعمیرکښے هم شایاب ترق اوشوه. سوړی بادشاهالؤ په خپل وض کښے په هنتلفو ځایو نو کښے لونه . جوما نٌٌنه ء او په دهلی » رهتاس گوالیارا که پٌناداو مانکوټ او نورو ډیرو ځایونؤکے قَلا اغ تعیرکړيه وه - په دے عبارتونو کښے اگگریزا نو په خپل عهد حکوم تکښےږے د جوماتونو او مېټرو نه اکؤ وران کړی دی- دا عبارتونه دفن په لعاظ په خپل ون کے د ډیرے ستاتۀ وړوو- دقلعه رستاس او قلعه ماگو ټ عبارټونو 0065١.) م٨ړر‎ دل زماڅ د هرمُکتب خیال د غلقو نه تعریف او توصیف عاصل کړه وو - د سور عهد په عبارتونوکښے په سهسرام کښے د شیر اه مقبره د هغه زماغ د طرزشیر یو نظيره ښو نه نه شی . د دے مبارت اغاز شیرشاه په خپل ژوند کښےکړپه وو اوکیل داسلام شاه په عمهدکښے اوشو. داعبارت دخاک . شان وشوکت اوسښکلد په لحعاظ د ضف تييريو شاهکارگل شی دغه شان ددهلى زړه قلد او ددے قلد دنه د شيرشاه تسیر کرده جومات دافغان طرر تر یواعلا مثال وه - د سورۍ باد شاصاىدؤ تسیرکرده عمارتونه د فل تعمیر د ماعرينو په غیال کن د ډيرے ستا ئيلے وړ دی ددے عبارتونو په باب کے دامشهوه ده په دوی د ديوانو په شان د ځپلو مبارتونو از کړے وو مر د جو ریانو په شان 1 غتم ړل د دے عهد دعمارتونو يو هاصیت د١‏ دک ده داعمارتاً ږیرشاند ار باو قار مضیوط او نادر دی .١و‏ د دے نه د پښتنو د اصلی فطرت او طبیعت ائازه ګگی دد مبارتونو بل شا یان خامیت دا ده په په ده کبے دهنداؤ اومسلم طرز تعیر هم هلګ غه په دے وجه دد ه نه یو داسے طرز رېد( شوه په په په مغ کېنے همنداو او لم غیاازت په یومشري تهذيې سطع بات ليه شی - د منهدویت تحریک له چه وغل شوی دی د سوری پو مهد د دول مذ هې قرکونو د پاره مشهوردكت . چه يو د مهداویث او بل د بهکق شرک ده په هندوستان کڼے د مهداویت د رک باق د عبوپوریو عالم وو په میر سید مد رګګگل نومیدۀ - دےه سړی د مهدویت دعوئ اوکړه - او په لږه موده کښے څ ډیرمریدان پیدا شول. وه راسټ العقتیده عالبانو د دۀ عخالفت شروع کړو. (و ددے په ېه کي د د جو نپور نه ٌگیرات ته لاړ - وے صلته هم ټاو نا شو او د حج په اراده د مک معظے په لود روان شو لیکن په لو پستنان کښے اوو ژ ه شو وےه د سيد مد په مرګ د هغه تتریک ختمې نةٌ شو ددئ نه پی دک تترګک واک د دۀ دوؤ شاگررانو لس ته باغد ‏ څه دیو نوم میاناعېدایکه وو ناو په غټه یادی پښتون وه - او بل شیخ علاغ نؤُمیدۀ چه په اصل کے ښګله وو- وه په بیانه کے استوګن وو شيئ علائ يو ډیرفصع .خوش کفتاراوبهتژي ویوک وو ددے صفانو په وجه سَيغ علائ د مهدویت څترک په لږه موده کښے په خلقوکنے خورکړو ‏ ده ترک د پيروکار دا اصول ووچه د وی به دنیاوی ژوندا نه کولو- ډیر ساده او پا ژوند به ل ټپرولو ‏ موځ به هرو مرو په جیع کولو- په خپل مینځ 'ُښے په ورځ کښے به څ یوغل جوکه کوله - دوی د ذاق جالئداه اوملکیت قائل نۀً وو - هرشے به ة په خپل ميځ 0065١.) ۸۸مھم کښے برابر برابر تتقسیولو ‏ چرته چه بۀ دو تلل نو دوی به پوره پوه وسله امولی وه - وره ورو چه د دوی طاقت اوجىيیت ذیات شو نو دو دمعاشرے داصلاج په نوم د غلتو په معاملا تو کښے دغل اندازی تروع کړه- دوی به په په بازارو نو کښے گرزید ل- اوڅوک په به 2 په خلاف رع "ار لید لو. هغه به څ منع کولو که پره دوی به یوغل د بدکار نه منع کړل او بیا په هم هوی هخه بد کارکولو نو دوی به په هغو سفق کوله ان چه د هخوی په وژلو به هم صرفه نه کوله ‏ چونگه اکثر مقای حاګان !و احلفار د دوی هم غیال او طرفداروو نود دوی په دس ے قاعدئيو به ۀ چِشم پوشی کوله ‏ او بالفرض که ځين اهلکاربه ددوی هم فیال نه وو وے هغوی په هم د دوئ دوه نه غلی وو ددے هرک ذمه وارو افرادو به د خپل ال اواصولو مطابق فتوے هم شان وه (وخلق به ة د هغو په پابندئ جبورول کوموغلقو په په ددوی د (هکاماتو دتعیل نه ‎١‏ رکولو- هخه به دوی دمقای کومت دعلم او اجانزت نه بثیر وژل ‎٠.‏ دودی په مپُل (غتیار د متسبانو قراتئضقض په پل لاس کين اس وو اود قضا منصب څّ هم به خپل اغتیار د خپلغان سر ساتل وو - : دمکيتي کد دوئ؟ عقيده د اشتزاکیت په اصولو مِئ وه او د ذاق ملکیت اصول به څ تۀ لو غرض دغه شان هّ د سلطنت د ننه یو متوازی حکومت قات کړه وو ددےه ترک بڼایان مصومیت فو فصوصیات وو دوی به هروغت به وسله پد وو - ١و‏ خپل غیالدت اواحکامات به ة د دلیل اواپیل په غا د تورے په زور په غلتو ور پل او په دے باب کښے به د حکومتۍ د ‎١‏ عکامو يپ پرواه نۀ ساتله ‏ د دے نټځيه دا شوه چه په عام اولی او د سلطت په (هلگارا نو کښے د دوي دا ترک غه د دوی داصولو او پاکبازئ په بنا ‎١‏ و څه د وږے له کبله مقبول شو او د عاموعالىانو١2ژاواقتدار‏ ته پر لوبه صدمه اورسیدله- دغه وجه وه چه د دوی سرګرمئ زيا شوه نو راسغ العتیده عالبانو د دوی د عقانٌاو برخلد ف عپل مُفگان ام رکړو- او ددوی د #خثالفئت په عرض میدان ته رلاووئل - د ده تریک د لطالنو عالبانؤ مخر عبد الله سلطان پوری وو- ول داے معلومیږی په اسلام ساه د ده مرک ا« د معاشرے داصلاح سرب همدیدی لرله - اود هغه دا خواعش وو چه معاشره د د عراسلاې رسوماتو نه پاکه شی - اوغلق د پاگبانذئ او ساده ژوند په ټرولوعادت شی - دنه وجه وه چه حم د مهداوت د مبِلفينو برغلاف دعالانو فتوو « و مشورو ته تومه نة ورکوله ‏ بهرمال اسلام شاه ددے قري 0065١.) ۹م مضر شين علا قّ اگرے ته رزاوعغوښت - شيخ علاق په د بادشاه په خد متکښے حاضرشو نو د مروجه شاع آدایو پاندی ځ او نۀ کړه .او صرف په اسلاق طريټه ۀ بادشاه ته سلام اوکړو د شپخ علاقّ دے رو اسلام شاه و یرغصه کړو ول بيا هم په دے موقع هخة دصبر ته کار واخست او شّط علاق ته ے څه او نه وے . په ده مو قع مولانا عید الله سلطان پوری د شیخ علائ د عقاتاو برخلاف فتوئ ورکړه - او په هغه ۀ د ا اد الزام اولگولو..و بادشاه نه د هغۀ د قتل مطالبه اوکړه وےه د شیط علاق د تقرير نه اسلام شاه دومره هانز شو په په له دقتلولو ۀ هغه ته په خپل سلطنت کښے د ستسب اعلئ عهداه پي شکړه ‏ وه شم علا په ډرے نه نیازئ ددے د قیلولو نه اناد اوکړو - هرکله چه د شیغ علانّ بیظاف د عالبانو اپیل په مذف هې وجوساتوکارگرنۀ شو نو هغوی دا تحریک د سلطنت د پاره په سیاسی وجوساتو خطرناک ثا ټول وکو شش شرو عکړو ‏ په دغه ورځٌُوکښے داسلام شاه یو امیر بها درشاه دخپلو ټولو متعلقینو سره د شيخ علاغئ مرب شو - مولا نا سلطان پوری سبدسق اسلام شاه د ده واقع نه حبرکړو ‏ او ورته ه اووے چه که چیه ددے تحریک د بندیز تابا اونة شی نو ډیرزر به نوراميران هم په د تحریک کئے شامل شی او د سلطنت د پا به یوه خطره په شی وه داغل هم اسلام شاه په دے مشوره غوړ او نۀ گرولو .او د ده وجه دا وه چه اسلام شاه په خپله هم د عالبانو داقتدارنه لگ وو .او په دے غري ککښے د عالما اتو اقتدار ته زک رسیدو - اوبله وبه-2ۀ دا وه چه اسلام شاه په خپله هم د معاشيه د اصلاح خوامش مند وو او داځ د زړۀ نه عوښتله چه صصعثس اسلای معاشره د فاشه شي - وِے مولانا سلطان پوری هم په حُپل کار کښے لګیا وو په . فګغه کے په ښازی يل بغاوت کړے وو.(و د دے بغاوت د غتمولو په غُرض الم شاه پاب ته راروان وو نو په دغه وخت کے شيع عبدادلّهِ ڼازی د بل په خوااوشا کے د خپلو څلورو سوو مريډانو سره گرزیدلو- په نٍاذی قبیله باندت دشیخ عبد الله ډیراژ وو د مهاوی شترک د پيروکارانو وچ سرګرميانو داسلام شاه په زړۀ کښے شٌکوک پي ړل او داغلق ے د سلطنت د پاره خطره اوګڼله ‏ د نیاای قبیل ١و‏ د مهد وی ترک د واکدارانو ژیمه روابط هم قاش وو په دے حالاتو کښے اسلام شاه ته د دے ترک نه ویره پييا شوه او هخه ول دا عبد الله تازی د ګرفتارولو او په دو باندےه د ولو هکم اوکړو- د دے هکم شمیل (وشو ‏ شم عید الله "رفتار او په درو اوو شو وے هغه په عِسماق لمهاظ سره مضبوط وونو 0065١.) ٠ مړنةٌ شوه سزا خوړلو نه پس شيخ عبدالله د مهدویت د رک نه کنار هکش اخټارکړه او باق ژون ة د یو پرهیزګار او يف سړی په حيقیت په سر هند کښے تیرکړو- په دے ډول دشپږ علدئ مرفتارئ او سزاحکې اوشو ‏ په دغه وعت کښے شيع علاقً د طاعون په مر نامور وو.١وډیرکزويه‏ شوه وو اسلام شاه په هخه انچایّ وس اوکړو ‏ په د خپلو عقائٌد و نه ان اراوکړی ‏ وه هغة دا ے او نۀ کړل ‏ او یور سزا ورکړه شوه ول په درے زُرےه اووطِل شو نوساه ترے اووته. د باق په قول دشئ علاقً د قتل ذمه وار مولانا سلطان پور وو -اومگنه ده په دا درست وی - مولانا به د مُپل درېاری هیثیت او په اولس ېا د خپل اثر و اقتدار د مفائلت په هرض اسلام شاه د دۀ مرګ ته جبورکړه وی د شيخ علاغ تل د را سئ العقیده عالانؤ یوه فغٌه و۰- ددے نه پی په ټول ملگ کښے د دےه ترک پيرو کار په‌کوته اوڼول شول ‏ او اوو ره شول- د مهدویت د پیرو کارانو د قتل سلسله د اکبر دسلطت په ابتداکېښ هم څو کاله جاری وه. دغه وجه وه چه‌شيخ مبارک ر چه د دے څرک یو عړے وو -) خو کاله در په در پټ گرزيده؛ د : ربک 1- په کومه زمانه کے چه مسلبانا و په هنداوستان خبله کړی وه دغه ونت م: هندوانوکښے ډیړمن هې رسبونه چاری وو څپه دهند وا نو رابطه او واسطه د مسالبانانو سره راغله - نو د هنداوانو مد هې خیالات هم تر ډیره حده دمسلبانانو نه مات شول . او دغه شان په هندوانو کښے دهندومذ هب داصلاح رک شورشو ‏ او په قتلفو وغتونو کے په هند وا نوکښے داے ډيرمذصې مصلین پیداشول . ».په هوی په خپلوکوشوۀ دهنداو مذاهبپ نه 4 کار او فعول رسمونه غتق کړل- او پګ هغ کے سادۍ اواساق پیا کړه - دد . صاینو د تعلیم اصلی اصول د یودا غ" عقیده وه. پۀ دوی کښے ځن مصلین داے وو په هخوی به سری رام چندري اوځنو شر یکرشن ې مهاراج د مدا پائّ اوتار امظهر) کڼښل ‏ د دوی دا عقیده هم ده چه ښیادم صرف دخځد اه پاک په فضل وکرم ښات موه غۍ - او دغه دبهکق د عقیدے خلداصه ده - د بهکق عقیده په وده او مشو شا کښے د اسلاې تمدباتو لويه برخه وه وه ددے عتیدت امد اء د آپلشداونو او بټکوت ګگیتا د تطیمې نه شوی وه. وے په اشٌه صدائ کَڼے : شراچاریه "فلسيغ ددے ترکئ لاره بنده کړه - د دۀ د فلسغ مطابق د وينا وجو د شرمتیق ده -حقیق وجود صرف روح لری ‏ دخداڅ د پیژند لو دریعه دعلم نه بذیر بل څه نٌته په لسبه او یوولسه صدائ کښے د دے فلسغ او تعلیىاتو برغلاف رد عبل شروع شو 0065١.) ۹۱م !و ډیر هند و مسان مذامب ددے مقیده په نزدید کبے 'گیا شول - په څوارلسبه صدئ کے د راما نند ئوے یو هنو مل هې مصاع په دربچه دا تریک په ټول وادئ کت اک غور شو - نوموړے ه زاتونو د تقسیم سفنت برغلافا وو د سوری غانان د باد شاهانو د ته يې سرکرمیانو په نه کے ده مرک په منداو ‏ محاشره کښے نورهم مقبولیت او وسعت بیاموند او د شبال مت مرګنټ ته اورسید دا ترک په بګال کښ هم په ډيرے ټزئ غور شو - په دے خطه ټے ددث ترک مشهور مبلغ چیټن وو چه د شیاړسے صدئ په ښه کن تیرشوته ده . په شالی هند کے ددے زیک مقمولیت اوخځورونه د ولبھ اچاریه او د هسغَۀ د شأگردانؤ د بغلصانه کوششونو نچيه ده د بهکق تترتک د تزقوې په نج کښے هندای ژے اوهند‌ای ادب هم قابل قدار زق اوموندله- 0065١.) ۳٣ د لودی او سوری پښتنو په سلطن تک د باد شا د میت او اميرانوسره دهغۀ د تعلق نوعیت دهندوستان مسلم بادشاهان نواکه ترک وو که مغل اوکه پڼثانة په بتیادی طور مطلق العنان اوخو د مفتاره وو اگر په د اسلای شرییت پاښد ئ ددوی په مطلق العتائئ او خود ينتارئ کښے ډیر بدیر راوستل شو د با دشاه داستبدادی قوتونو په لارکښے دمذهب وت یول بندیزوو که چرے بادشاه به ظالم او انصافه وو او د وزیراتو دمشورت قدر به ځ نة کولو ‏ وله د دبےه ېاؤجود بۀ هم د هخة دا ببال نة وو حه د قران د هکو نونه وڅ خلدف کړه وه-او د قرف احګامو تفسيرو تشریم به عالما نوکوله - دغه وجه وه هه په کثرو موقعو به عالبانو د ظالم بادشاه فنالقت کولو اوغلق به 2 د بادشاه د شر نه جکول ‏ په مه زمانه کښے ټول ملک به جاگيرونو کښے تشيې وو- او ده شه دا وه چه نه خو د جاگيردارا نو اومرکژی حکومت ترمینځه د اتماد غه مضبوطه رشته قاشه وه او نه درمیت او جاگیردارا نو ترمیځه د هره خره دارومدار به د بادشاه په ذات وو که بادشاه به مضه قابل او مد روو نو د عکومت کاروبار به په ډبرآنام چليدو- وے د بادشاه په وفات په اکژ فتے او فادونه شروع کیدل او کله کله 4 دافادونه دومره زيات شول په دشادی خاندان خاشه به څ اوکړه ‏ سلطنت به بل خاندان ته منتقل شو علاؤالٍن ځاېق دجاگیرمارئ' نظام ختې کړےه وو وله د هغه نه پي دا نظام بیا جاری شو د لودی لپښتنو په وت ک هم د دوی ټول سلطنت په جاگیر ونو کښے تقسیمې وو - که چه مو د بهلول لودی په نر کنے وئیلی دی بهلول په د دهلی نت حاصلکړو نو د خپل سللمنت د مفامت اومزید توسیح په ځیال ‎٤‏ د یو فزمان په دریوه د .روه« نپښتا نه" قبائل هتد ته رلاوبلل ‏ په دے فزمان کښ هخه دا وڅلی وو چه . ما له خه ال پاک دهندو ستان تت راکړو ‏ واے د دے قنت عفافلت هغه غوککوه شی چه هغه .د قام او قَي خاوندوی. پس پېنتو ته پهار دی چه په ډیر شی رکښے هند وستان ته راشی ‏ او نأ صرف دخپل قای 0065١.) وی سلطنت حفاظت اوکړی ‏ بلکه هغ ته توسيیع و نکړې (وجاگيرو نه حاصل کړی ه د بهلول د دے فرمان په جواب کښے ډیر پښتانه" د قسلو په شکل کښے صو صا لوهاي- او ۰ فرملی.قبايل د هند په لوری راغلل ‏ او د تو سیع سلطت په جنکو نوکښے د بهلول لودی سرهٌ ډیره مرسته اوکړه ‏ : چناغپه دېل وعده مطابق بدلول لودی صم خپل نِم سلطنت لوصا او هرمل پڼتو ته په جاګیرکے وکړو ‏ او باق نيم ة په نورو پښتانو قبامُلو اوويشلو.چناځه د لودیانو په عهد کوم تکنښے چه پښتانة قباځل دصند په کومة کومه مزکه اباد شوی وو ده لنډ شان تقصيل په په ډول پےه٠.-‏ دلودیاتو په قبیه کښے د شاهوخيلو الګه چه بهلول لودی هم په دے څانگه کښے وو په دصلی, أکره .لی , چاند واړ اولکهنو کښے اباده وه دلودیانو د فل نوت ځا لکه یوسف خپل او سارنگ غا په لاهوراو بو پو رکښ استَؤٌکن وو قرملى ان په اوده» شاه اباد؛ تهاښر او قنو جکے او لوهاڼې پښتانۀ په غازی پور' اور ۰ کړه او اټاوه کيے استوګن وو. په ده ډول سورى پښتانه د جنو ې بهار په علدقو کښے په سهسرام . چانده. خواص پو راوټانډه کښ اباد وو د لودیانو نه پی د سورۍ پپنسٌنو په هد حکوم تکڼے هم په حندکن اباد پټتانة د غپل خپ قِيیل په نوم اوشکل کے استوکن وو . دغه زمانه کې د سوړی نپښنلو داستوګن عل ة چار موالیار؛ او دهلی وےه سروا قبیله په کهنثو کانت ولا او تلی رکښے » ګرملۍ قله په اود ه٥‏ او نوج کښے ميشته وه نیازیان په پاجاب او ملتان کښے استوګن وو اوکرلان قا بل د وادئ ګنها په غطه کے خصوصٌا په خواص پور او ټانډه کے ميشته شوی وو دغه شان د کاکړو د استوګت علا-ة ملوت ؛ېوالا ۰ ککرکوټ او د جون طَرئزےه عاد ة وےه . څه رګ چه پښتا نه په خپل اصلی وطن ګڼی په ھنتلفو قبیلو کښے تقسييم او په شتلفو خطو کنے اباد وو دغه رک دوی په هندکښے هم په خپل قٌد یم قبیلوی شگل کي اباد شول ‏ دهند استوګغ .د ماحول تیدیئ.اودتمدان ترګئ د دوی په قبلوی حصوصیاتو او امتیازاتو کے حی کے را نه ه ستط شو دا پښتانة څه رگ چه په مپل وط نکښے ٣زاد‏ او غوه عنتاراو د ځپل قبیلوی مشر او سردارماکٌت وو دغه رګ په هند کت هم د دوی د و فادارئ' مرکز د خیل خپ يل مشر وو - د بهلول لودی د خوا نه چه په‌کوع فراغدلا ده نپښتنو اميرانو ته یرونه وکیه شوی وو د مال و دولت او ج اداد په زیاتوالی ددوئ په سرکښی؛ او ود سرئ کے نوره اضافه هم اوشوه ‏ دا پښشانه امیران به خپل خپل جاگیرکښے قطي خود ښتا ر اومطلق العنان وو دا چاگیرونه به دوی د بادشاه له ځوا نه په خپل حق کښے د با د شاه مق 0065١.) ول او فياضی نۀ گڼله ‏ بگه دا به-٤‏ د خپل طا قت او دخپلو مټو صداقه او په دے بناخپل دا ق مال ګڼلو ‏ دغه وجه وه چه دوی به د باد شاه دلوری نه په طپل کان باندےه ه2 پاښدئ منلو ته تیارنة وو او د ځپل طبیعت به لاف هعمولی خبره به غ هم په خپلو مهاملاتوکت مداغلت کڼلو .او د حغ نه به ۀ سوکین ۍکوله .د بهلول لودی او د هغْۀُّ د غزېزانو ترمنته تل د ورور وله اومزړولئ په اصولو قاْ وو .صفةۀ به دخپلو امیرانو په د لېو يئ او رضا مندئ کټے ډيره مبالفه کوله- او هخوی به 1 د مسند عا ء وغیره نه القاظو لاط بکول که چرے یو امير به د صخة نه په څه خبره ناراضه شو نو د هغه کور ته به د ثواق او جړے په دول ورتلو- د خپلو امیرانو په هکے به هغه" چرے په قنت نه کښیناستو ‏ دغه وجد وه چه د ځے مؤریفینو په خی لکښے د بهلول داپاليی قابل اعتراض وه بهلول وافَق چه د حپلو اميراتو په مقابله کښے تش په نوم بادشاه وو د بهلول لودی د دے پاليئ؛ په نه کښے د پښتنو امیرانو طاقت او حیثیت نورهم زيات شو ول بهلول په دے پالیسی کی کرم هم نه وو بهلول يوسوچه نپښتون وو د عغة تربیت د پپښتنو په معاظره کښے د پښتوئول؛ د اصولو مطابق شوے وو د دپښتنو امیرانو په مقابله کښے د یو مطلق العنا ن کومت په تَنٌکيل کے چه کوم خُطرات وو بهلول دهغ نه بښۀ غبردار وو هغ ته دا معلومه وه په سرکښ او د هپل مرطئ غاوندان دپتانة اميران چه خپله ازادی د هر څه نه عوره ګني ‏ او په د۵ آزادئ؛ کښے هڅ قسبه پا بندئ نۀ خوښوي. د یو داے طرز هکومت مرست اوهمایت ته به عرکر تيار نه" شی چه په هغ کښے د دوی په آزادی؟ کنے فرق او د ددی په اختيارانو نُښےکے زق- دویه وجه دا وه په د بهلول لودی دحکومت کیام اادد استعکام د پښتنو امیرانو په مبایت (و مرسته مو قوف وو - دا عکكومت بي د دپښتنلو کومت وو او په دے کښے دغیر ته عشسرنة خوڅه لق وو - او نۀ غه مينه وه. به به وجه بهلول لودی دا غوره ‎١‏ ويل په خپل سلطنت کے د خپلو اميرانو سره د داسے روځ او سلوک ۳عاز اوکړی چه دهغ په وجه دنه امیرا نو د زړه" د خلا صه هبدردی او اون په هر وت او ۰ صره مو قع دۀ ته هاصل وې دنه نۀ علدوه په هندکنے د پښتنو تعداد صرف په یوڅو نکه افرادو مشتبل وو اود -ِاثفاق- اوغانه جنگء په صورت کے د دوی په طاقت او تعد اد کښے بؤرهم کے راتلو .د ده مشلد تو علاج هخه دا غوره کړو په د بادشاه د حيثیت اه دقارخیال څ او نه ساتلو- او د پاهمی شيرازه بندئ او ؛ فاق قا ساتلو په غرض ےّ د خپلو امیرانو حیثیت او و قار ډير لننکړو. بهلول لودی ؟کرچه به خپ پالسئ' په خپل وخت کے سېښتانة اميران رضااو په خپلو کښے مد اوساتلو ١و‏ د صفوی په مرسته څ خپل سلطنت وسیع او مضبوطکړو- وے ددے پاوجود 0065١.) ۵م هم دمه ره دۀ انثار نةً غ یکیدث په داميرانو د رضا ساتلو په لړکښے بهلول د بادشاه میت (ووقار تۀ لویۀ صدامه اورسول - هخة خپلو امیرانو ته د بادىشاء د سيالٍنو اوهسرانو دعيقیت ورکولونه بغیر هم نوی د خپل کان نه را او باهم متعد ساتل شول - په حیثیت د ىپښتنو د یو وړومې بادشاه هغه ته دامناسب وو په د باد شاه حيقیت او وقارځٌ ږیراوچت که وه او د پښتنو اسراو سره هّ سم فل مٌلتات ۀ سال وے - او دغه شثان ة ملو جاشئینا نو ته بهتر روایات پره ښو ىل ده د خپلو اميرا نوسره د بهلول لودی د درے لق نیقبه دا شوه په دے امیرانو به دککا په وت کښے هغۀ ته د ضل یو قای مثراو لير په نظ ر تل -اودامن په وت کی به غ هخه ځٌل مال او دا قُتدارامل خاوند نه ګتلو- د بهلول او د هخه د اميرانو تعلق و یا داے وو چه هغه دده اميرانو د مر مدر وي دد سیه دا سشوه په د هرکزی مکوت دشنه تور ډیر واړ؟ واړً نود غنتاره ومدنن قا شول ‏ د دے نه هلاوه دے دپښتنو امیرانو او جاگیرهارانو به د سلطنت په اهمومعاملاتو کښے هم ډیراخټټارلرلو ‏ حتصومٌا د بادشاه په وفات کیداو او د دوی بادشاه په اسا بکښے به د مقَتد8 ایرانو رة ته ډیراهمیت ورکيده شو او صیلاً به دا اسقاب د مقتدارو امیرانو په مرنئ موق وه-د پښتنو په تاریخ کښے ډیر داے مثالونه موجود دی چه د هغ نه داحقيقت څرکښيږی په ده لړکټے به د مثال په ډول دسکن‌رلودی د ينت نشيئ ذِرُْاق وی- : د بهلول لودی د وفات په موفع د هخة امیران د نوی باد شاه د انتغاب د پاره يع شول. دغخ امیرانو دا خیال وو چه د بهلول مشرو باریک شاه په دغه وضت په جو نو رکښے وو. با شاه کول پلار دی - غه امیران د اعظم همایون په مق گے وو په د بایزید خُوة اود بملول شے وو د نظام ان رسکندر لودې) په پره نه اعیران وه - او نڅ چا نوم اهنستلو ‏ وه د سکندار لودی مور یوه ډيره قابله مرمئ وه - هغ ته چه د ځُل موی معامله زمۀ بېناره شوه. نو دېړدے د شانه هغ د جر امیرانو ته خطاب اوکړو -او د هغوی په حکښے دخپل ځوئ حقوق او قابليۍ څرگندًکړو ‏ او د هوی نه د خُل ځوی د بادىځاه کو لوخواست اکړو- په دڅ مره يئ ان لودی چه یو مقتد دايروو - ډیرطصه سلو اواوے ول چه مو م یو زرگړه څُو د پښشلو ه باد شاه په ډول نۀ شو قَبَلْوهء زد سکند ر لودې مور د د هلی د يو زرګر لور وه ) او هغ ته بد رد وثیل - د عیسی ځان په ده سپکه وینا ځان ځانان قرملۍ پهد بهلول لودی یو مقتد رامیر وو عيلغان ته اوو بل په تاته د پل مرموم بادشاه د ټېر په باب 0065١.) ٩ کښے داست سپله ویناکول مناسب نۀ وو - په ده خېره د عیلی غان اوخان غانان نزميه تگرار زیات شه اوغان ځانان قسم او وړ چه زه" به د سکندر لودی د با شاه کیدو حبایت کووم. چولکه غان غانان یو ډېریا١نژه‏ ایر وو ىؤ نؤوراميران هم د سنا ملگری شول ‏ اوه سکندرد ټنت نتينئ فیصله اوشوه ‏ چنا ئپچه سکندر لودی په یره تادی' قصبه علدلی ته اوعوښتل خو اودهغۀ د نت سه دستوره اوشوه- د سکتدار لودې نه دپ د ابراهيم لودی د تخت نعئ په موقع د اميرانو آکثریت دابراهیم په حق کښے وو - ځٌکه چه د سکند ر په ځامنو کښے ابزهیم لودی دخپل د مائت . شباعت او قابلیت په وجه په ټولو اميرانو کښے هره لعزیز وو- لکه چه اووئیل شول ‏ د بهلول لودی پاليئ د هه د جانشينا نو په لارکلے ډیر مشګلات پيداکړل ‏ پنائْه سکند رلودې د مل تنت شسيئ سره سم د هغه مسل تو امساس اوکړو کوم چه د امیرانو دحد په مورته زیات اقتدار په وجه د یو بښترڼ انتظام اود سلطنت په استلام کی هال وو - وه د پلار په بت سکندر لودی د تابراوسیاسي دور اند يشو نه لویه برغه لرله- هغه د امیرانو دطاقت په "مولو او د بادشاه داغتياراو اقتدار زیالولوکوشش شروع کړه- وه هده لړکښے هخۀ د ډیرامتیاط نه /ار وامست ‏ هخه به سم د خپل پلدر په شان دلویوۍ لویو امیرانو په موجودۍ کښے په قلت نۀ گلیناستلو- او دمقتد ره او با انژه امیرانو استټال تۀ به هم وتلو اود منوی دعزت افزايئ په غرض به دخپل اس نه هم راغوزيدو ‏ وه دد سره سره غه داے اقداعات شروع کړل چه د هد په نبِجه کے داميرانو په اغتیالاتو خم کے راغلو - هغه د اميرانو دمساباتو دمعاشے او جا پړال به عقله امغامات جاردى کړل وله هغه به خیره نۀ زئئوله ‏ وے د ضرورت اد موقع مطابق به سرو مرو په خُپلو (مکامانو ضد ١واصرار‏ نۀٌ کولو- هفة خپلو ايرانو ته دا١١مازت‏ ورکړه وو چه څه رنګ او په کومه طريټه دوی ته اساقْ وی په هغه طربپه د دوی مپُل مسابونه د متلبه مال د اصلګارانو سره فیصله کوی ‏ وله دااميران د دو مره معمولی پا بند یا نو متئلو ته هم نۀ تيارية - او د بادىشاه دا امکامات ځ په خپل آزادئ؟ کځے مداغلت او په چیل وفادارئ با په اعښهادی اوګڼله ‏ او ده امکاماتو پرغلد ف څ خپل هَفگان ظاهرکړو ‏ او د دےه بثالشتے شروع کړو ‏ أکرچپه سکندر لودی په هپل قابلیت اومستعدئ دا فغالفت په اسانه غتکړو ‏ د دو متضا دوغیالاتو د تصاىم غاز هه د سکندرلودی په عهد هکو مت کښے شوے وو. د ابراهيم لودی په عهد هُکومت کے په هغ کښے ډیر جوش او شدات پیدا شو- دابراهیم په عهدکښے د نپښاٌنو افیرانو عیر معمول لا دت اوا قٌتدار د پښتنو د مرکزری سلطنت د پاره د یو 0065١.) ل٩‏ مه وائطے مُطرے شکل امتیارکړے وو- دغه وت کښے ده امیرانو د مه اقتدار ته په څرکده پتون اوټپولو- اود شاھی امغاماتو غلاف ورزی څ شروع کړه . په ده لړکټے به صىرف یو مثال کا ق وی د رانا پرتاب په مهم باندےثء ابراهیم لودی خپل یو امیر. میان مین ه مقررکړ وو - د دے نه وړاندے د سکندر لودی په وهت کش میاب حسيئ غان فرملی نوے یوامير د فوطونو سپد سالاروو ‏ په ده مهم کی میان عسيئ ځان د میاب کین ماغقت وو میان مسيئ غان دا تترری خپله عزق اوکڼله او د (براهيم د هوځ نه رانا پرتاب ته لاړ اود هغۀ په ملګرتیا کښے د خپلو نپښننو فو مو نو سره او چگیدو ‏ او د دے سټېه دا شوه چه دپښتان د رامپو تو په مقابله کښے اوتښتیدل- اگر په د د اقّدام نه د میان حین مقصد دا و و چه په ‎١‏ براهيم باتک دهفه داغقاب غفیرموزویت ثاب کړی ‏ ځکه .په دد نه چی هخۀُ میابن مین ته په پټه دوباره راجپوتو باشه د ميا دعوت ورکړو - ١و‏ په خپله ة هم په رامپوتوهمله اوکړه- او په ده ډول راجپوتو شکست اوموند-ليکن د میان حسین ددے اقَّدام نه دا صفا معلومٌٍِ په د ابراهیم امیرانو د غپل خُوا هش او مرمئ په مقابله کښے د بادشاه د ( مکاماتو پرواه نه ساتله - ١و‏ په ده لړک به د هرخطرناک اقدام کولونه دريځ نه" ولو - ابراهیم لودی د ډیرو اوحتو فیالاتو غاوند وو افسوس دے چه اکژو مث رغینو د هغه سره انصافقف نه دے کپه- اوصرف د هغۀ نقانض هڅ څرګند کړۍ دي . د ملت ننلئ' سره سم هخه دا حسوسه کړه چهکه ميه د پپښللوامرانو په اختیاناتو پانای عا نه کړے شی نونۀ سلطنت استُام موندے شی او نةۀ په موزونه طربټه د هکومت انتظام چليدےه شی د بادشاه دحیثیت او اقتدار په باب کښے ابراهیم لود ی د هنصوے نظرڅ غاوندوو. دهغة په غیال کے باد شا د اقتد اراعلن مالک او د سلطنت یو پر عامد ار سرېراه ناد وو- دغه ومه وه چه د تښت نشيئ نه پی هفة دااعلان اوکړو پپه د باد شاه نه" دوستان و 6 او نةخپلوْن بلکه ټول د باد شاه نوکران وی او د خپل ميثیت او قاببیت مطابق سلوک مستقق ‏ اکرمه د»کشرو موږفینو په غیال /نے د هغ دا وا د هغۀ ثبر. غام غیالى او دخپل پلارنية د پاليِئ ته انظراف معلومیږی - ول عقيقت داے تهنث ‏ د هخة داغیالات د دے ته داردی چه د یادشاه په حيثیت چه کوم فراتئض په هخه عائد کیدل هخه د هغ نه ښة ضبرداروو ‏ د هفةْ دامقصدوو چه هغه د خپل سلفنت د ټول رعیت بادشاه دے . قطع نظر د ده نه چه دا څوک او دکوم توک دی دهغة داخُوامش وو څه خپل رعیت ته دھفه ارام واساش اورسوى لوم چه 0065١.) ای د یو منظم او پاښد قانون عکومت په سيوریکښے حاصلیده شی - دا طِګل نطاهره ده چه داپراهيم د( قسم غیالات د پښدٌنو امیرانو دبنيادی غیالاتو سره په یرسدات سره متصادم کید ال د هغ اميران ېه اله اسانه د خپلو اغتياراتو پر ښودلو او په خپلو تمانونو قانوق پاښد یو ملو ته تيار نه وو.د ابرادعیم دے خیالاتو خپل اميران دهغۀ بدانزن د سنا نکړل ‏ او صفه امبران چه په ابت ۱ ښے د هفۀ د يت مشنئ ملگری وو - اوس د هنه لرکولو په تابیا کے لیا شول- د بده مره ابراهيم هم په خو غیالاتوکټے ډیرمتشد د او د خپلو (رادو نه په هڅ صورتکے په شاکید ويک توو هه د خپلو امیرانو د مغالفت د مقایل د پاره دطاٌت د استٌعمالولو اراده اوکړه ‏ او هخه په خپل مقصد کے کامیاب هم شو - وه په پل لور د ابراهیم ینالف امران هم په خپل صوډټیک وو اُندوی د ابراهیم په مقابله کن خو پا راغلل- وے د ابراهيم ته څ د بدل اُستو د پاره ډږيره حو فناکه لاره اغتيار کړه ‏ دغپلو ذاق مفادو او د ذاقّ التقام په جو ښکښے دوی د پښتٌون قام جموی مفاد قر با کړل- او یار ته ے په هند بات د حيل دعوت وکو او دغه ان ے "د پان پت په مید ا نک په خپل للس د پو سلطلت خم کړو- په دےه ډول اکرڅه دوی د خپل هخه بادشاه نه خوفناک بدل واخست .کوم چه د دوی د روريئ هیالاتو په غتمولوکښےکوشان وو وے په دے لوب کڼے دوی د غو ٍگټلو په عا سرهم باشلود ‏ رو دا دنو یوغامیت دے په په داے الات وکښے په چِق پے باذ پريږدی ‏ د کب شک نشته چه ابراهیم یو ذ هين او قابل عکبران وو- د مع هّ دااراده وه چه په پل سلطنت کښے د بهترييو اصولو په رهنبايئ کښے حکومت اوکړی ‏ وه د دے مقصد دحطو د پاره چه هغه ومه للراغتیارکړی وه هغه هم خطرناکه او د نما نصونه غالی نه وه - د بتھ مرغه په ابراهيم کڼ نۀٌحو دخپل تیه په شان مصاعت شناسی وه او نۀ دخپل بلدرپه شان تد بر اومستعدای - صغَةٌ ته دامناسب ووه د خپل پلار په شانے دامتیاطااو تد برچاله اغتیارکې وے- ول په هغه ګښے داغټ عیب وو چه هغه په خپلو اصولوکڼے ډیرسښت وه او په یوه خبره کت به ة هم د روغ بو ړے او صاے صلداحیت نات نۀ پے ىښودلو ‏ هغه به په خپلو امکاماقو گے هم د ډږے حلد بازئ نه کار امستلو ‏ او د خپلو امیرانو د امساسافو اوج د باتو د قد رکولوصلامیت ه هم نه لرلو ‏ په بل لور د ھغة اميران هم په خپلو ځیالاتو او روایاتووکښے ډيري سلیښه اوسفخت وو. په هند کے د پوسو شپيتو الو اوږدے استوکن, د مامول تېد یلئ او د حکومت د قواڼينو 0065١.) ٩۹٩ پاندئ هم د هغوی په قباشلی خصوصیاتو او امتیازا تو کے غه کے نۀً وو راوستَل ‏ دوی به هم په پوزه ځ نۀ پره ښودلو او د قانون پاښندئ؟ به څ په خپل آزاد ی کښے مداخلت کپلو- په دے صورت کښے د دوؤ متضصادو غیالاتواونظریاتو تصاهم |ناگزنړوو او دد تصامم ته د پائ پت په اول من گکښے ظا هره شوه ه پا پت د اول خنک ( ل٣ ‎٣‏ غلا ) نه پس بِبْعَانة په یو دم د اکتدار نه ګرومه او در په دیکه شول . هغه پپښتا نۀً امیران چه د ابرا هیم سره د دشبئ؛ په وجه څ با ره هنت کل حم تۀ ارو وو څه مُود پا پت د جنک نه اول د بابرمٌگری شوي وو ١و‏ د ابرا یم خُّے جاکيردارانو د پا پت د جلک به نپ د بابراطاعت اومنلو- او ډیر پښتانة اهمیران دیابر په فوڅونووکښے هم شامل شول . ليکن کومو امیرانو چه د خپل قا بادشاه د لوری نه د قانون پابندئ په غپل آزادئ او اختيارا تو کښے مداغلتګڼلو او په یه وه څ د هغ نه بقاوتټ کړے وو - هغه خلقو د با برحکومت اوا قٌتدار ته په اسانه کله غاړه ليښود ےه شوه اگرپه د حالادتو تقاضو اوخپلو سیاسو ضروریاتو او #يبوريو بابر د ېښلثو سره د روادارئ په سلوی بو رکړه وو لن د ده باوجود پښتنو د با برد عکومت د اګتدار سره موافقٌت او هم آعکی اخار نه کړه شوه او ډیرزرے د هغۀ نه هم بفاوت اوکړو- ځے د راجپوتو مگری شول- اوڅنو په خپل مین کے په عارضی ډول ‎١‏ تماد اوکړو - (و د بابر سره ۀ څو ناک میابه جلکو نه اوکړل ‏ نیک خُوند اون کړو ‏ دغه مایوس او شٌُلست خورده امیران اوس د شيرشاه خوا ته غونډ شول- چه په د غه ورځوکښے دبهار په علاقه گئے د اقتدارغاوند وو په یولور د دے امیرانو په راتلو د شيرشاه په طاتتاکښے ډیره اضافه اوشوه ‏ او بل لور دا اميران هم د پئلس کاله سرکردائئ او در په ديکوګرزیدلو په وجه په خود شوی وو شيرشاه دخپلو قائداه صلامیتونو په وجه دا ټول په یو مرکز راعونډ کړل ‏ او د یو وسيع سلطنت په تشٌکی لکے کامیاب شو د! یو قطری څېره ده په د دےه عغلے کارناه د سرا امولو په وجه نپښتنو امیرا تو او پښتون اولس شیرشاه ته د چُل یولوڅ اظ او دخپل قا نګ وناموس د يو نکهبان درجه ورکړه ‏ اود دے په نټقيه کښږځ خپ وفاداری' او ځل ټول قوتونه د شيرشاه ذمانت اواعلیت ته اوسپارل ‏ په بل لور شیو شاه هم یو ډير پښتو ن نواز اسان وو - د بپلنلو سره د هخة ډیره مین وه ( و په هره مکنه طریه به ے د صفوی مُبرٌکیری او پالته وله - چنانچه د تایځ شر شاې مور عباس سرواچ د دے غیال اظهارکوی چه د سلطنت د مصول نه 0065١.) ۵۵٠ پس شیر شاه په دومره لویه پهانه خپلو امیرانؤ ته جاگیرو نه ونکړل اوپه داے فيانئ ۀ ېنو ته اغامونه او ماجبونه ورکړل چه هر يو نپېتون خواکه هخه په هندکښے وو اوکه په روه کښے شتمن شو - د شیرشاه شاندارو فنوعاتو دهغۀ قا تُدانه صلامیتونواودهغهُ دتوسيع سلطت جٍګکو نو د پښتنو اميرانو میالات دخپلو قبیلوی رقاتوتو او بُضو نو .په باب کښے رپ کړل ‏ د نوی سلطنت خوشعال او دخُل اقتدار ومال و دولت د وپاره حصول پتانة امرزن مسعور کړل او صغوی د دے نه هډوبج پرواه وو چه په دے دوران کے په چپه ځُله شیر شاه په ډیرامتیاط او دوراند بشئ سره د پښٌنو اميرانو د طاقت په کمولو او د مرکزی حکومت په اسمِکام کښے کوشان وو داخبره د هغه د انتظای پالييئ؛ اود هخة دخٌن اصلاعانو نه څرگنده ده - د خپل سلطنت په ړکنو ١و‏ سرُارو نوکښے تقسیمول؛ د خپل سلطنت د زهکو پیائش کول. دهکه‌مال قيام دمالئے د وصولئ؛ د پاره یو مکبل نظام قاشول - ه فوڅونو په باب کښے عنتلف قواڼن اجراکول ‏ داسونو د داغ طريقه مروع کول ‏ اوداے نور ډیر اصلامات د دك خبره واضك ثبوت په چه شر شاه په مپل سلطنت کښے د یو مضیو ط مرکری حکومت په تعبيرکښے په چپه غه لگیا وو.او د هغۀ داخواعش وو چه ټول انتظای معاملات د بادشاه په ذاق ترانئ کښے راولی ‏ وه سره دده چه شيرشاه په خپلو لپښثوايرانوکښے ډیرمقبول وو او هغ ته دخپلو اميرانو پور پوره تعاون؛ اعقاد او و فاداری هاصله وه بیا هم هخ هرقدم په ډیرامتیاط پورته کولو اوکوم خا ة به په ضوت وو صلته به د زمئ او رعایت نه ٤اراغستلو‏ - عخ خپلو امیرانو ته په ړب دریځ دئ جاکیرونه ونکړی وو - او هغوی ته 8 په غپلو جاکيرو نوکښے د فوځونو اودرولو ‎١‏ مازرت هم ودکړه وو هغه اعظم معبایون مپیت غان نیازی د پچجېاب او ملتان دواړو صوبو واشرا مقرږکړی وو ره د هغه دا خو امش هم وو چه د داے طاقتور امیر په داے سرمدی صویو پرےه ښودل د خطراتو نه غال هم نه دی -(و دهغۀهُ لرےه کول ة هم مدانظروو ‏ به ده ډول شيرشاه خپل یو بل امیراسبامیل غان ته هم دااجازت وورکړے وه چه هغه د په خپل هاگیر کښے د « اسونو د داغ » نه معاف وی ځکه په ده امیرانو د خپلو اسونو داغول نه خغوښول . د ده نه داحقيقت نۀ ظاهرږی چه شیرشاه به هرو مرو د خپلوخوادهشاتو او امګامو په تعمیل او تکبيل اصرار نه کولو ‏ و دخپلو اميرانو د خیالاتو اوجذ باتو به هم 0065١.) ۵۰ هد رکولو- دغه وجه وه چه د خپلو اميرانو او د هخه ترميغه دتصادم یوه موقعه هم نۀ وه پلیښه شوی ‏ وا د هغه جانشین او ځوی اسلام شاه د منکزی حکومت د مضبوطیا اواستکام په لړکنے د مپل پلدر خیالات انتها ته اورسول ‏ د ابراهیم لودی په شان هباَاةً په حقله اسلام شاه هم غنصوص نظریات لرل دغه وجه وه چه د اسلام شاه په عهد حکومت کے د متضادو خُیالاتو تصادم بیا بدتزن شکل اغتیارکړو او آنطری نيتجه -۵" د پا پت په دوش لک کښے ظاحره شوه 0065١.) ۵۳ پل مسر ق هنستا نک دښتنوسللنت أگر چه د پا پت دویم جلګ مفل د ره او دهلی مالګا نکړی وو وه بیا هم د پښتنو په قیضه کښے د ال . بهاراو مالوث به شان زرخیزه اووسيع علاة3 لا پلآوے او په به علا قوکښے د پښتنو طاقت ډپرمضبوط وو دغه وه وه چه د پا پت د جلککټلو نه پس سمدسئ اکیرد ښکال و بهار .فر ټه لیواله شو ود هغه په دے خپله ارادهکښےږ سمد سق که کامياب : نه خو چه غه خو په شا هند کښے هغۀ ته ډیرجڼالونه ورپ وو اواهبه وهه ځڅَ دا وه- چه په مشرق هند کلے د سليمان کرلدې غواه یو مدبر پښتون مکران وو او هخه په خپل ته‌بر داکبرټو له منصوه ناکامباب کړے وے ‏ وه هرکله چه په ستلکشل کښےی سليما نکر( هخ وفات شو . نواکبر ته د بښګال او بهار تسيرآسان شو او هخه د غلورو کالو مکوششونو نه پی په سللګگل کښے په خپل مقصداکښے کامیاب شو او د نپښتٌنو اصلی سیاسی اقتدارپه د سٌګال و بهار سره د پښتنو تعلن ډيرقد يی او پلواغ وو- هم دغه علا 3 وے په دےے د دولے صدئ په آخرکښے بنتیار خلي په اول ځل د پښتلو یوآزاد حکومت قَا مس کړه وو اودده نه لپی تقرييا د دے علد قو د هر ملمران په فوڅو نو کے پپښتون منصر د مست ما او داو طلبه فوځیانو په حعیثیت کښے شامل وو په پاخلسبه صدای کے هم د ښځال د عكیرانانو په هوڅونوکښے پښتانة د ننګونو په شمیرکښے امل وو دپائ چ د اول بک ' نه پی هم ځن پښتانه"ايران چه د ابراهیې لودی یو ورور ولودی کېښے هم شامل وو سره دآل وعیال نال ته تل وو اود هغه ومُت بادشاه سيد نصرت شاه ورله د استوگت د پاره غه علد ه د جاگیو په سل کښے ورکړی وه - د شیر شاه د اقتد ار آغاز هم په ده خطهکے شوے وو- او دغه نط د پاق پت د دوش مک نه دپ د ټولو هندی بپنو د پاره د یو داے صفوظ فضيل حيثیت اغتیارکړے وو چه د هغ دننه د دوی سیاسي /زادی پرقزاره اوددوی قَای نګ وناموس غفوظ وو- 0065١.) ۵۰۳ که چه په تیرو پاڼوکښے وئیلی شوی دی دعادل شاه د تت نشيئ نه پې د ښگال ګورنر مد خان سور دخ ود غختارئ اعلان اوکړو - او دىشبس الدين حمد شاه غازی په نوم دښگال با شاه شو .خطبه اوسکه څ په خپل نوم څاری کړه ‏ او بياد دهلى د سلطنت د راستونولو په تاببا کښے لګیا شو, په دے لړکښے هغه د س8 ۵8 پو په بهاراو بیا په جوپُور هم قبضه اوکړه . او دغه شان هغه د یو وسیع سلطنت مالګ شو. د دهلی د سلخنت په با بکښے ههغه عادل شاه ځپل رقيبکټلو- نو د هَغَةْ سره د فیمل په نیتا د یو لوځ' فوځ سره راروان شه ١و‏ دعادل شاه دجریل صيلو د لاسه اووژل شو او ددے په نټ به کښے د بد شاه ټول سلطنت د عادل ىشاه په قَبَض هکښے راغ - د مد شاه اميرانو د هغه خُوۀْ خضرغان ځپل بادشاه او ټالو ‏ حْضرغان د بها در شاه لتب لغتیارکړه ‏ او په ښگال بانده ے حمله اوکړه ‎٧.‏ و بیا خا تزلاسه کړو- د دے نه لپس د هپل بلار د قتل د بدل اغستلو په غرض د یولو 2 هوغ سه د عادل شاه مقاپل ته را روان ځو. په ده مو قع تاج ان کرلائۀ مه د عادل شاه نه با وو د هغه ملگرے وه - په (پریل ۶۵۵ کښے د ېهادر شاه اوعادل شاه ترمیْطه هنک اوشو ‏ چه په دغ کښے عادل شاه اووژے نو او د بهار ټوله علداقه د بمادرشاه په قبْضه کښے راغله . بهادرشاه په بهار کښے دخپل لورۍ نه تاج خا ن کر(ایة ګورز مقررکړو ‏ او په خپله ال ته لاړ ‏ بهادرشاه په سلا لګکے وفات شواو د هغة په ماع د هغۀ ورور جلدل غان دجلال شاه په لامه قخت نشین شو - جلال شاه يو صوښیار بنيادم وو هغه د مغلو سره د نا/امیابه جګونو نه ځان او ژغورلو و2 ډیر زر يھغ به مك کښے وفات شو د دۀ په مک بيا په بُکال کے اړےګړه پیدا شو- چنانپه تاج غان "لاي چه د بهارګورنز وو په بېګال له اوکړه- او په ال بهار د واړو صویوغ قبضه اوکړه رف 3د په هچ هندکن دکرا ۷ ۷۷ .-- په مشرق هند نن دکرلانې پنانوسلطنت د لودیانو دسلطنت په زمانهٌکښے په هند وستائ ىپښتنوکښےکرلاي قبيله غیر معروفه وه. وه د سوری خاندان په عهد حکومت کے دے قَيل ډیر شهرت اوموندالو. د دے شه باعث د ده قِبيل يو دوه نومیالی غړی تاج ځان او سليبان خان وو په د ال يفان کرلاي غامن وو د پښتنو په تارڅ کپے په اول ځل د د تاج ان اوسلیبان ځان ىؤومونۀ د شیر شاه د مرنیلانو په ميټیت د قنوج په جمګ کښے لید ل شی داعنٌک شیيرشاه د مغل بادشاه صمایون برخت ف ګل 0065١.) ه۵ وو د د وی د هغه خُدماتو په اعتراف کښے وم چه دوی د شیر اه د پانه کړی وو دشیر شاه د لوری نه په خواص پور ټانډه او دجنوق بهار په علاقوگښے جاگیروته وککړی شوی وو - دا دواړه وروڼه ډ یر هونیاراو دسیاسی دوراند شئ ځاونتان وو شير شا په نص تا سره د تاج خان د قابلیت نه متاتروو او هغه غ د خپل ځوی علال ځان په وروستو داسلام شاه په نامه د شيرشاه جاشئین شو اتالیق مقررکړه وو - د اسلدم شاه په دورکے تاج ځان د ډیراقٌتد ارغاوند وو - په ټولو اميرانوکښے دغه و سه وو چه د اسلام شاه حد په مورته لمتباری وو دغه وجه وه چه دخپل مرک په وت کنے هم دےه دغپل نابالع ځوی فیروزشاه سریرړست مدررکړو- چونکه تاج ځان د اسلام شاه قابل اعتَبَا د دوست وو په ده ومه داسلام شاه د مټْک نه پی هغه اميران په داسلام شاه زطم هلورده وو د تاج غان په منالفت کڼے د ټولو نه وړاشے وو او هرکله په عادل شاه د اسلام شاه په تخت قبضه اوکړه ‏ نو د تاج ان د پاره څیره نوره همګرانه شوه. ول چوکه تاج ځان یو ډیرمدر او د لوغ اقتد ارخاوند وو- نو عادل شاه په څرګنده هغة سره ورالۀ ته ټیارنةً وو . وےه دمرکله په دعادل شاه د رو په نب هکښے په ټو لو امیرانوکښے الغا و تلغاؤ پیدا شو نو تاج ځان هم په چپه خُله دعادل شه د دریار نه اوتښتیداه ‏ اوېلوې بهار ته لاړ- په اپریل غاوکے په د عميدا شاه سورڅُو بمادرشاه د عادل شاه پرځلا فا عمله اوکړه ‏ ودغه وغت تاج خان هم د مخه ملگره وو اود عادل شاه دمرګ نه پی چه بهادرشاه په بهار قبضه اکړه نوتاج خان ۀ ددىےه صو ورن او ټابلو ‏ په س 8ل کښے تاج غان په شځال حىله اوکړه-او دغه شا په ښال او بهار دواړو صوبو ‏ قبضه اوکړه ‏ او په خپل سلطن تکښے ‎٤‏ شامل کړے او په دے خط هکښے دکرلاي دپښتنو ه سلفنت بائ شو- تاج غان یو مد‌راو چالاک سیاستدان وو - د ال و بهار قیضے ته چه اکبرځُومره لیواله وو- تاج غان ته د هیغ پوره پوره اساس وو په به وچه هغه د |ښٌد! ته دا پالییی اغتيار د په ترڅو پويه په دے خطه کښے پل سلطنت په هر حاظ سره مضبو ط نه کړي. ترصغ د مخلو سه زورآژمافً کولےپ فانٌذه اودخطرےه نه غار ی - دغه وحه وه چه دغه دے ره هم ډیرا مکان معلومیږی چه شايد د ښال په فت کولوکښے به دۀ ضم د تاج غان سره خۀ مد«دکړه وې - 0065١.) لټ وه تاج خان ډیره موده دخپل نوی تشُک يل کړی سلشت خواږۀ اونۀ لیدل ‏ اود مال د فِت نه یو څو میا شت بپ هغه په اغ لکښ وفات شو ټول هم عصرمُوینئ اج غان د قابلیت ؛ دافشندئ او ته پراواعترا ف کوی ‏ د بد اوق په قول تاج ځان په ټولو پښتنو کښے زیات عاقل . مدایراوعالم فاضلانان وو - د تاج خان دوفات ته پی د هغۀه ورور سليبان د مغه جاشثین شو - په مشرق ملا کښے د سلیبان عهه هکومت د پښتنو د سلطنت یوځڅلانده دور دےه. سليبان یو یر عاقل . مدابراو موسیار سیاست دائن وو هغة په پل عقل و تد پر د نپښتنو د يومقتدر سلطنت په تنٌکيل کول وکټے کامیاب شو کومه دامُطندانه پالیسي چه د هغ ورور تاج مان شرو ع کړی وه . سلیمان عغ ته نوراسقام هم وړو هغه د مخل واشرزۀ ان زمان سره غپل سیاسی روابط نورهم غوشٌکوارکړل - او دېل دانُځمتد؛ نه پاليئ په برکت ه د اکبر عوندته طاکٌتور اخالف چه د دپښتنو د سیاسي اقتدار زوال ته هد په عورته لیواله وو په مقابله کښے د ىنپبتنو عزت اوحيقثیت صفوظ اوساتلو- اوکه چرے د هغة ېانشین هم د هغۀ په شان قابل او دهغة په دانشبندانه پالي عاملن وه نو د خپل ټول شان و شڅوکت او اقتد ار ېا وجود په هم داد أګېر د پاره گرانه وه چه هغ د پپېتتنو نه د ښگال وبهار خُط فم په وه وغت اوموزوى عالاتو د یومقتدر او مطبوط سلطت په تَشيل کښے د سليمان کرلاني ډیرامداد اوکړو - دا دا سے زمانه وه چه د شيرشاه د قَيل ملتلغ خا اول په ېل وکښے اوبیا دمغلو سره د ناکاميابه نونړو جګو نو نه پس ختے شوے .او پښتون اول په غلوی ډول کوره او مشره پا ة وو - دغه ټول پڼتانة په د سیاسی اقتدار نه روم شوۍ٠‏ ده سرو سامائئ او پريشانه په حال تکښے يراو د يو صعفوظ پناه اه په تلاش کښے سوگردان وو د سلیمان کرلاقي خُوا ته راعتون شول ‏ او نه صرف دو د پناه ځا اومونت . بٌِکه د سلپیان طاقت اوجنښهت هم په دے خلقو زیات شو او بد وهم هغه ځان عالات پدا شول. کوم چه د ھمایون دنت نشينئ نه بپ د شیر شاه ه پاره پي ‎١‏ شوی وو سليبا نکرلاِغ یو ډیر ېریز گار ‎٠‏ علمٍ دوست او عادل عگمران وو. د بهار په علاقه مښے د يوجومات په یوکتبه کښے سخة په عدل او ابص اف او پرهیز ګارئ کے د سلیبیان ثائ په الفاظو یاد شوه دے او ټول هم مصر مو رغطین دصفة د دے صفاتو ستاینه کوی ‏ هڅه نه صرف یو پرهيزګار؛ پاښد شربچت (اومنصف هکبران وو-پلکه د دانانواو 0065١.) انا فاشلانو هم ډیر قد ردان وو -(و د عالبانو په صعې تکښے به ډیرخوشمال وو دبدااوق په ول آکبر مپه د سليبان دعالمانو د قُداردانۍ ١و‏ په دے لړکے د هفة د سرکرميٌو نه طبر شو نود هفة عم دا خواعش پیدا شو چه منه هم یو داے مبادت ځانه جوړه کړی چه په هغ کښے علباء فضلادء په فلسفه او مد هې مساتیلو يیثونه کوی - د سلطت په معاملاتو کل سلیبان ډیرب تحعصبه وو په د لړکے هغه دسوری ځاندان د بادشاهانو په شان د عُرمسلم اهرادو سرت ډیر فیاض او رواداروو اوهنوۍ ته به څ په پل سلطنت کښے د ذمه وارۍ"اهے عهده هم ورسپايله ‏ چنامچه دهخه په وغت کټے يو نا هندو رامانند اگواها او د هغة امن بهایا تا ګونند! او سېانند١د‏ سلطنت په همو عهدو مقرروو - وروستو بهابا نندا اوګو نلا د وزارت عمهدۀه ته هم اورسيدل ٠و‏ سبانندا د سکبه مال اضراعلئ مقرر شو د بهابانند ا غُوڅ سری هارۍ د سلیمائن د ځوی داوٌد د وړوکوال ملګه او دوست وو چه د سليبان نه پی داؤد نت نشین شو نو د سری هاری په ا قتدار اوعزت ښے مد په صهورته اصافه اوشوه - داو د دعفه" ته د لنگرما جیت خنطاب ورکړو ‏ (و د وزارت اع په عهده ځڅ اوټاکلو . دے هندو وزیر د مال په حکمه کښے دومره هندوان داغ لکړل چه په ټوله شکبه هم د دوی قبضه وه داؤ د به په د خپل هناو وزیرحد په حورته اعتیادکولو - اود دمفة مشورو ته به څ د قدار په نظرکتل ‏ وه دا ډيره اسو سناکه خبره ده چه دے هند و وزیر دخپل ګسن دا ود سره انتهائ شرمناکه عداری اوکړه ‏ او نه صرف داادغ تا کړو بیکه د بپښتٌنو د سیامی اکُتّدار بيړۍ هم په مکمل طور ډوبه کړه- د ده" د دے عدارئ ذکر به وروستو راش د سلیبان د عهد عکومت (هبه واه د اړليے دصوب فع او دال په حکومت کنے د هغ شمولیت ده - د اړليے صوبه د یو هنداو راجا په قېضه کښے وه ابراهيم ځان سورچه ذکر ة څوځله وړاندے تيرشوے ده - چه د هرڅا ة ته نا امیده او د سیالې افٌلار نه روم شو نو هغه ده راا سره پناه اوئیوله ‏ او دے راجا مه ته په دت وجه پٌاه ونکړي وه په د شاهی خاندان د یو فرد په حیقیت د هغه نه دیتگال او بهار پا غه کولو کے کار واغلی - په بل لور اکبر هم د | خواهش لرلو - په د متطرخ د يو مهرت په حینیتکښے ابراميم خا د بښنګال مل ته او پاروی - او دغه شان د سليبان سلحطنت ته غطره پا کړی- سلیمان هم ده ه وضعت نه ښة خبردار وو - | و هغۀ دا ارا ده کړی وه چه د سازشونو دا جاله هډ د وران کړی - وه د یو موزوغ موقع په تلاشکے وو - دا موقح هغه ته زر 0065١.) په په لاس ورغله ‏ به خلڅل کښے چه اکبر دچتوړ په مهم کښ مصروف وو سلييان د خپل وی بایزید او دغپل يو جرئیل کالا بهاړ په ماشتي کے د اړايے د لسضیر به عرض یو فوڅ اول او د یو ونړې جنک نه پس اړښه فکته شوه او د بٌال په سلطنت کښے شامله شوه. ددےه صوخ په شمولیت نۀ صرف د سلیمان سلطنت وسعت بیا موند بلکه په مالی اظ سره هم رومستکم شو د اړ يے په علاقه هغ پل دیانت دار او فادار وژبرلودی»« ورز اوټاکلو او د« پوری . حکومتےڅ خپل يو جرل قتلو غان لوهاف ته ورکړو- که چه وپُلۍ شوی دی ابر د خپل سلطنت داعاز نه دا هوډ شوه وو چه تا نه" په هر دستور په ليدے شی دسیاسی اقتدار او پۀ هند کے د باعزته او غو د دار ژوند ولو نه روم کړي. د دے مقصد د مصول په لړکے به مغ یو موقع هم نۀ مُطا کوله بلکه کله کله به ة هيب هيغه د تصادم موقع پیداکږه - د سليبان مقتدر سلطلت د هڅه په ستګ و کښے ازغ وو - او د دے ختىولو ته لیواله وو په بل لورسليیان هم ډیر دوراننضا اوچالاٌک سیاستدان وو هغه دخپل سلطنت داستعکام اووسعت دپارهداضروری "لڼله خپه تر هو مره کيده غی د مغلو سره زورازمايئ نه ان اوژغوری ‏ په دے لړکنے هفةً ډیره ستاطه پاليی اختیارکړه- سره د دےه چه د هغة په سلطنت کښے د بښکال . بهار او اړي غوت وسيم. زرښږه او آ بادے صوب شامل وے - د هغه د سلطلت مالی وسابٌل ډیروسیح او د هنهو طاقت ډیر مضبوط وو - هغه په خپل سلطنت کښے یو غود ملتاره بادشاه وو. اواصولاً او قانوناً ۀ داحق لرلوچه خپل ځان ته بادشاه اوواي ‏ او په پل سلطشت کنے غحبه او سه په خپل نوم جار ئکړې ‏ د دے ټولوغبرو باوجود هغه ته پونکه دا محلومه وه چه اکیر د تصا دم د پاره سح .دهانه لټوی ‏ ىو هغه ددے خبرو نه مان اولغورلو- هغۀ د ځپل ځمان دپاره د بادشاه به عَاة د « حضرت اعلئ » خطاب اوټاکلو- داغطاب شیرشاه هم په .غا کے د صایون په وُتاکټے اغتیارکړے وو - په مپل سلطنتکے مُطبه او سکه هم د اکبر د ناےځ چاری ۰ اودبه نه علاوه هخه د مخځل واشَراع ځان زمان سره هم ډیرخولږة تخلقات قَاتم کړل ‏ دا واَراع د أکېر د استعبارۍ پاليئ نه برغلاًا وو- رو په دماغ کې ۀ د آکبر رف باغیانه غیالدت پاللی وو دغه وبه وه په د سلیمان سره په دوسق اک دده هم فاکله وه . په هرمالن په ده اعتیاطل تاپرونو مغه په خپل ژوند کے د مغلو د تصادم نه عپل سلطنت سحفنوظ اوساتلو .١و‏ دغه ځان ځڅ ورله ډیراسٌګام اوښښلو - 0065١.) ٢ په ک 27 کښے مغفل واشراۀ ان زمان اووژه شو په مغل حکومت کنے ځان زمان دسلیمان پوځ دوست وو دداے نل او پوځ ملٌکری په مګ سلييان ته لویه صرمه حاری اوساتله او د نوی واتراة معم ان سره ے دوستانه تعلقات قات کړل او چه ترڅو ژوندے وو هغه په خپل ذهانت . تد‌براوسیامی دورانديئئ په مشرق هند کېل . دپښتنو د پاره یو وسيع او مضبوط سلطنت فامّْ اوساتلو ‏ هغه په یولور د مغلو مارمانه ځواهشاتو ته لوة بندیزا موه وو او په بل لور عپل رکښ اوتزدماغه ېلتو اميرانو ته وا8 امپوهء وے او هفوی غ په مغل سلطنمت کښے د څارحانه اقّدامانوْ نه منع ساتلۍی وو- او دا يوحقیقت به چه د هغۀ دمرک رګ لا) نه پي د نِښلٌنو /تماد اوسلطنت استغام ته لوبیه صدمه اورسید له وے چه ددے نه پی د سرگبنه اوسر ټزه پښتنو وا2 د هغ د کُلمو ناعاقٌت | ند يشه عٌامنو په لاس کڼی راغل - او هفوی دخپل پلار د عقلمندانه پالسئ نه په خپل ژوند کے هم غاداف وو- اوکوم وخځت ځپه ه اختیار خپل لاس ته راغلو نو دخپلو غلطو اقد اماتو په وجه ‎٤‏ رغه تباه کړل- ده کښے شک نشته چه سلیمان کرلافي په هند وستان کښے د نپښشتوآفري لو عکمران او لو مشر وو - د دپښتنو د بد قسمق" په ورځُوکښے د اکبر لوندے طا قتوربادشاء په مقابله کے په بنگال ؛ بهاراو اړینه علوششه اا دو زرخیزو او وسیعو صویو با شداے مشتبل یو سلطنت تشکيل کول او هغه د اکر د استعبار نه #فوط ساتل د سلیمان کرادنې د تاس قالیت اوسیاسی دور اند شتی یو شانداره کارنامه وه د تار په تار او به سروسامانه سرکښو دپښتنو په يو مرکز باندےه راعونډ ول او هوی په خپلوکښے مد ساتل او دچد يتاط پاليئ سره هغوی هم سک کول په خپل قام باندے دهغه دلو څ اش د خا د قانٌانه صفاتو او د هغة دتنظیبی قابلیت یو څرګند دلیل وے او دامبالفه نه ده چه د شیر شاه نه پی په دپښتنوکښے بل دائے بعتاطء دوراند يش (و د سیاسی صَرْفهُ غاونډ څوک نه وو پا شوے ‏ سلیمان یو عادل او کامران ککمران وو- د هغ په عنهدا هکوم تکنے په سلطنت ک٤ے‏ امن امان اوغلق غو شسال او فارغ البال وو- د پښتنو دا آ هري سترهګوان اوعظیم پښنون په سلکڅل کینے وفات شو - ار : 1 ې نت داو دکر(دپۀ لس د سلیبان د وفاتا نه پی دهغۀ مشرڅُو ة بایزید د پلارجانثین شو بازید یو ناعاکت اندیش »ود سرو اودسیاست نه ځالی غلے وو 0065١.) .۵ه د نت مَسئ سره سم هغه" د خپل پلدر پالیی نره ښوهله او خطبه او سه په پل نوم جار ىکړ؟ ‏ ول هفهً یواِع دا مباقت ١و‏ نةۀ کړو ‏ بلکه د پو امیرانو سره هم هخه د پلد ر چاله سےه ښودله ‏ اودهفوی په تامئ ة و پو ره کړے ‏ د دےه نتیه دا شوه چه ټول پښتانه امران په ځان اوویرېډل او د هغه برخلاف څّ سانشو نه شرڅع کړل . د سازشیانو مشر قتلوغان لوهان وو په د سلیبان یو مرل وو. ددے سازشونو په نټټېه کښے بابزید د مُپل حکومت په ائلسىه ورځ اووژِےه شو د بایزید مرګ د پښتنو رمیسطه قباځلی غضو نه ١و‏ تعصبات بیا تازه کړل ‏ اوسمدسق هخه هالات پد شول څه رگ په د اسلام ځاه د مرګ نه پی دعادل شاه سورۍ دشتا نثيئ؛ په به کے پیدا شوی وو اميران به مپل مين کښے ډل ډ له شول ‏ او د ټنت د پاره دره دعویداران او درېډال ‎١‏ اغرد عارغيکشبکش او جگونو له ې د وزیرلودی په قابلیت او وفادارئ د سليبان دوثم خو داو د بادشاه اومنل شو - لودی یو ډر قابل انان او د ېښتنو د اتاد مقصد مهغة ته د مره نه زیات عزیزوو- دغه وجه وه چه هغه په خپل تدبراو قابلیت په نپېنلو کښے اتماد پیداکړو- ١و‏ داود ‏ د ختلفو د مو ارانو او مغلو په مقابله کښے کامیا بکړو ‏ څه لږه مده خو ناوٌد دخپل قابل اوټسن وزیړلودی په مشورو او هد‌ایاتو عمل کولو ‏ وه داعحالت ډیرزر‌ل شو - د ضيله ځُوائئ په جو ش کبے داد هم دامتیاط او دوراند يثئ پاليی پرےت ښودله ‏ هغه چه خپل وسبيبم سلطنت ته چه په ښال . بهار اواړيه مشتل وو خپل عطیم وځ ته اوخپلو وازه غزانو ته غیال اوکړو نوهغة دا اووك څه زما سلطنت د ابر دسلطنت نه په ځه کڼ یکم ده - او د دومره وسيع مالداراو په هوق لماظ سره مضبوط سلطلت ځاوند د عپل عَان ته وےه باه شاه او نۀ واف .دغه وجه وه په هغۀ هم د خپل ورور په ثان پل مان ته د یادشاه خطاب او ټاکلو- نطبه اوسکه ‏ په خپل نوم جار کړه ‏ او د مغل حکومت په شان څ خپلو امرانو وزیرانو ته خطابونه ولکول شرو عکړل - او خپل مان په هر لماظ سره حلود #غتاراو د مغلو د ادٌتد ار نه زا د اوګهلو ‏ و لکه چه ویاندے مووئیل دی په دا ے کولوکښے داؤٌد نۀ څه اخلاق ضابطه ما ته کړی وه او نۀ قانوق. لکن چوته آکبر به د پښتنو په حکومت باندےت د حمل د پاره شنډے بهاة لټوه نود داود مافعل ء دهغةُ سرکنی اوگپله.! و مغل واشُرلة مغعم مان ته ۀ په پهار باندے دخيط 0065١.) ۵ هداایت اوکړو - لکه چه وړاندث و کل شوی دې د بايزید په مرګ ېه نېښتنو گښے داتفاق لوبه هتم شوی وه او په دوی کښے علود رم او قبائلی رقابتو نه رالټیدالی وه - ١و‏ ارچه وزیړلودی په خپل قابلیت دوى بیا داعونډکړی وو ټین کوم اور چه لګگيدے وو حسخه پورو پور مړ شوے نه وو - د اوا امیرانو اوس د صفة د وزیرلودی ومود د خپلو ناپاکه اخراضو په لاکښ لوۀ بندریز اوگڼلو- او د ده بخلص او لو دپيتون يرغلاف په سازشونوکے لٌکیا شول - د داؤ د په زړه کئے ة د هغه برخلاف پدګیانئ پيااکړت او دا دے حد ته اورسوے په احسان فراموشښ داد اول دلودی خُوۀ یوسف غان اووژلو.او څه مونه پس په اعتبارکیے یواے خپل بسن ته بلکه د ټټولو دپښتنو ګسن لودی اووژلو- | و په پل بد بي ة په ضېل لاس مهر اولگؤلو ‏ دےکښے شک نشته چه لودی په خپل قابلیت او دور اند يئ پښتانة په فپل مين کے په یو متصد او مرکز راغونډکړی وو -او دغه‌شان ‏ په مل پالسئ د دپښننو سلطنت د مغلو د چارحانه هلو نه سفوط ساتل وو. وله د لودی کتل د مغلو د لاه نه یو لو ة بندريز لره کړه - دا یو داے حقيقت دک په مفل مُورخ ابوالفضل هم د دک اعترا فکوی او دات واځ :-. هح دادسهنناه (ا(کبر) علوش مق وه چه د هغة دسلمتانو (يجن داد وضْڅُ) په خپله هفه کار لر دسلوری ‎٠»‏ قتل) نر سره کړوکوم چه د سُهنشاه نوکرانو د خپلو بهتریښو کو ششوتو یا وغبود سرته له شو رسوله - دا وینا د لودی دخعصت دببلندئ اودهفه د قابلیت او سیاسی دوراند یئ یو واطع ثوتا به د خپل قابل وزیر قتل ته اود د قتلوغان لوها »حر غان کرلاي . او سری هاری هنداو وزیر په لىسون تیارشوه وو پناپه دلودی دقتل نه ېپي قتلو د وزارت په عرهده ١و‏ ټاکل شو -او سرې نهاری ته د وکالت عرهد ه ودکړته شوه ددےه دو اړو اميژنو د داد سرےږ يوا دا مداری نۀ وه په هغه 2 د خپلو اغراضو د پاره د خپل #سن لو دۍ قتل ته اوپارولو ‏ بگه د به نه پی هم دوی په ډرو نازکومو قعو د خپلو مفادو د حفاتلت په غرض د مغلو سره سازشونه اوکړل او د دا ود یړ" عرقه کړه ‏ دلودی قتل په پښننوکے لويب انفاق یل اکړه - اکبرغو به مے هم پښتنو ته په اوپو کينے وه خول کيدو . داسے موزونه موقع هخه کله حُطاکو له چنانه د لودی د قتل نه پی ځ سمد سق خپل واشراۀ منعم ان ته په بهار باندے د مط حدایت 0065١.) اا۵ اوکړو - او منعم هان د يو لوة فوڅ سره په بهار همله اوکړه- کر په د داو د سره دمغلو د مقايل د پاره یو لوة وڅ مومود وو بیا هم هغه په میدان مقابله اونة کړه ‏ پټ ته واىپی شو او په قا کښے صمصور شو- مغل فوڅونو هك بعاصره کړه ‏ ولےے د مخلوضائ د حعصوريو په همت او مدا فعت کے څه فرق نۀ شو راو يع . ار په سُککګا 'ے اکبر په خپله دجلک موق ته داڅ - د پتئے حصوريو ته بۀ خوراک اود ضرورت سامان دشاې پورنه بارسيداو ‏ چناهپه د آکبر په مدایت د ا عادقه دیو سفت جنک نه نپ فه شوه. دهاې پورسقوط د مصور پښتنو زړونه پرےه ادیستل ‏ او هغوی د قلا ها ی کولوفیصله اوکړه - وه داود د قلد په پرت ښودلو رطانۀ وو چناه سنه ۀ په اښرئ کښے په شرابو نشه کړو - او شپه په شپه ة د هلد نه نال ته اورسولو ‏ د قاد د غا یکولو کار کجر هان کرلا ته مواله شوے وو په ده کارکښے ېښتنو ته حد په سورته زیان اورسیدو. د شي په توره تيارة کے مغلو د سیند د مات کړه وو.او دغه شان ټول سیلاب سیلاب اوجبه جبه وو په دے سيلا بونو او جبو کښے په شميره هاتیان.اسونه او سازو سامان د پښتتو نه گیر شو او د مفلو لدس ته رلغ - ډر پښتانة په سیندکښ لاعو شول ١د‏ ډیر دمفلو به تورو مړه' شول - د قاد دغالی کولو نه چی مځاو په پټنه قبضه اوکړه - او د سګکفاوتز اطره پویه مغلو د نپښتنو ته سراج ړم . مولګير. بها پور اوکولګنک ( و نوره ډیره علا ة لاندے کړه ‏ د شگست نه بپی داوٌد نال ته لاړ - (و د سښال د عفافت په عفرصض ه دتيلوک هئ دره ستوظه کړه - دا دره دډیړت چوانئ زمان نه دنشالی هند دلوری نه په ښال کښے د داطلیدو دروازه کيل شی د دےه دحفاظت په عزض شیبرشاه به پل ونت کښے یو قلد هم جوړه کړی وه- داؤ د ده څه فوڅ پرے ښود وله دانائاق وو- مغل سپه سالار ملعم غان هم د داود په تعا کب کښے د تلو کړهعئ دره ته رااو رسید ‏ و2 د سف د پاره په بك درو تیربډل ران وو- وه دهفهُ دا مشکل ځن زمیندارو اسا نکړو ‏ او صفه ته څ د ښگال د داغل د پاره یوپټه ره او ښئله - ملحم خان جُن وې دس په ده لاره اوليږے - د داو د د تیلو کرړعئ مفاظن فوځ چه د مفلو دا وڅ اولیدو دؤ په وارعطا يئ کښے تزینه بند پیوند خطا شو- اودمٌک نه بخفیرروتبتیدة ‏ په ده ډ ول د تلو کړهئ ‎١‏ همه دره دمجٌک نه يخير د مغلو په قبضه کټے راغله - 0065١.) ۳ه د تلم کړعئ قبضے ټول نال د معلو په تلی کين ےکیښود - داو د په ددیےه حالاتو نه خبر شو نو د پرىیشا هه په عالت کښے ۀ خپله دارا الافه د ټا نډے نه ستاّ ته بب له کړه - په ستیر سګکګلۀ کے منحم خان په ټانډه قِضه اوک - او يل دوئ دسټ ۀ په پښتنو مؤکونو پچے دال په غنتلنو علاقو کښے غور هکړه ‏ په ۰۵۶ کښے د توثاری په مقام دمغلو او پښتنو ترمیاځه بیا یوونپه بک اوشو. داځل مید ان مپېنتو ١ؤ؟‏ ټلو وه دمکيل فت عاصلولو نه اول د جنګ په میداان کښے په لوټ اخته کیدل د ېپښتنو فوځیاتو یو دااے بد عادتا وو چه په دک بد عادت دوی ډیرغله خپله فقه په بائیلدت بدله کړی ده داځل هم دوی په لوټ اغته شو ل . مغلو په دوی په لوټ مشغول اولیدل نو باِة ېپ عبله اوکړو او دو ة په تيښته يور کړل - داځل هم د نپښتنو ډیر غلی په جلګ کښے مړۀ شول - اوه حسابه د مغلو په لاس کے بایوان شول . بله ورغ داجکی قیدیان د منعم مان په کم اووئيه شول ‏ اود هخوی د سرو نو نه اتیا لو په مونابک سازه کړے شوے ‏ دے شت د داود هوق طاقت ته لویه صد‌مه اورسوله- - وے مغل هم ددے وضعت نه طبر وو او داد ساه الستلو ته ته نه پوےه ښوه لو- د شکست نه دپي داود دکټک په په تل کښے بحصور شو - او د مغلو سره ۀ دصلي غبرے اټِے شرو عکړه- مځل اگر په ګند و به وو وے په یونه جګونو د وی هم زپلی وو نو داو د سره ۀ صاے ته غا په کیښوه- د دوی په میت کښے محا هده اوشوه ‏ په د هغ له له داړيے صوبه د داو د سره پاة شوه . داد دکبر بالادسق اومُله - او د هغه په نوم څ د خطي او سک جارۍ کولو وعده اوکړه ‏ د ده محاهدے له ينه په نښگال او بهار باندے د مغلو قْضه تسلیم شوه 'کرچه صلادً پښشو امیرانو په ښگال او بهار بانډه د مغلو ا مار تسلیم نۀ کړو ١و‏ دوی د مغلو سره په دے علاقه کی جګونه کول ‏ حنصوصٌا دال شبالی علا 2 اوء بهارجنول د دپښتنو په فَضه کے وه- په ‎٣۳‏ اکتوېړ 2 منعم ځان وفات شو د عم خان وفات د داؤ د زي بیا د د ښگال او بهار نّغیر ته لیواله و چنامځه مخة په غا مو شی" کښے په بنگال عمله اوکړه ‏ او سمد سق ‏ په خپله زړه دارا افلا فه ټانډه ققشه ١وکړه‏ - او د تيل وک صو؛ درهو سه هې ښه مضیو طه کړه - د داو د ده ناغاپې عیل به بگال کښے په هر ما کن مغل هؤڅونه وار مُطا کړل - او هغوی د جلک نه بغیر بٌګال پرے ښود اکبر چه د دے واقعاتو نه خبرشو نوهغة د غان هان او ټوډر مل په ماع 0065١.) ه٣‎ کښے یو لوۀ هوځ د کال په دو پاره تسفیيرمقررکړه دافوڅ په نومير شعس للاکښے د أکرے نه روان شو د بهاگلپور سره لزدےت د بنگګال نه تښتید ۸ه وځ هم د دوی سره یو ما شو و ے دا قوڅ دومره ویړےه اضيے وو چه په ډيره مشه د نوی فوځ سره د وپاره ىنگال ته په تلو اماده شو - داځل داوٌد د تیلو کړهسمئ د عفاطت د پاره د ره زره پېتانة فو نان پرےه ښو دلې وو د یو خونړی خلک ته دی مغل وڅونه د تيلو گړعق په دض رکنے کامیاب شول ‏ او د بگال دعفاظتا دا اهبه دروازه یو کل یا د مغلو لاس ته راغله اوغان میان د ټانډے لاره او وله داو د د دۀ مقايل ته د راج حل دره ټولی وه او دلته داو د خپل طاکت دو مره مضبوط کړت وو چه مغل فوڅونه ة اووه مياشے ايساركړل ‏ دے توقف » دغونلیککي او د بارا نونو شگيل کیدلو د مغل فوڅونو زړونه اوعؤورزول - د دے نه علاوه مغل فوکونه اکثر په سف مذهب وو د شیعه جرپل ان هان په ما کښے په جګکولو هم ناراصه وو دا داے عالات وو چه د داود په مق کَے موافق وو - او د هخه دکاميانئ امابات رون وو- خان جهان چه د مُپل فوڅ په عالت پوه شو تو هف سمداسق د اکیرنه د خلوررژی اوفوج کٌک خواست اوکړو- او اکبر سبد سق هفۀ ته دغونلک ډ پر سامان اون فوځ اولیږلو- په بل لور حفة د داد په اميرانو گښے هم ان له ډله پد اکړه او د داوٌد دوه اعتیاری امیران سر هھادی زهندو) او قتلو غان لوهسائ په خپله پره را واړول- دا دؤاړھه هغه سړې دی چه د دو په لسون دال د فپل سن ونیرلودی قتل کړه‌ وو .په ددے ناکه موقع کئے چه د الد او ټولونپتنو ژوند ادعزت (و اموس په ُطره کښے وو- د د اميرانو عداری یو داے نا قابل معاق جرم دےه چه د هغ مشال موندل په ران وی. په دے موقع د داوٌد هندو وزیړمغل مرڼل ته د داؤ د د سلطلت اهم َامْذات او وچ رارونه څرګندکړل ‏ او ددے په بدل کب ۀ د مغلونه دخپل ماگير يسورد عفافت وعداه واه د سری هاری یواڅځ دا غدارې نه وه - بلکه که د قپل لسن بادشاه په ماسے تازرک وغ ت کښے چه هغه د مړک و ژوند په ککړه کښے لګیا وو ټوله څزانه په کش کښے بارکړه او په چپه خُله ۀ خپل جاګيرربیسو ر)ته اورسوله او په شبله د خپل ورور سره اوتښتیدة ‏ په به دستور قتلوغان لوماق هم دمغلو په په اړهه کښے د خپل جاگیر او حکومت وعده واخسته - !و ددے په بد ل کښے داوعد هله ١وکړه‏ 0065١.) »م۵ چه په جنګ کېے به هخه رقتلو) داے پوزشن اغتیاروی په د هغ په وبه د داؤٌد شُکست يِقَيق کړی - : د مغلو سره دمتک نه اول داؤ د ته د خپل اعتباری وزر سري هاری د غدارئً هال معلوم شو.او هغه په دك واقّع دومره ناامید شو په هغه دراج سل د درے حفوظ پوزیيثن چه لته هغه اوو میا شت مغل ګنوڅوت تې کړی وو پرته ښودلو١او‏ د یو آمرۍ مت ازمايئ په عزض د راج څل په ميدان کټ د مغلوسره نک ته اماده شو . دامشهور ١و‏ فیصله کن جِلٌک په ۳ جولان سلکګلت کښے دراح غل په ميدان کم اومثو ‏ اومغل په کښے کامیاب ئول - د راج هل مک د پښتلو ‎١‏ و مغلو تَرَمِكْعُد اهری فیصله کن جنک وو- دبد قسبیه نه د دا وه دا وڅ یو ډیر توریا2 اضر جنید ان چه د داود نژپور وو د چک په ابّد۱ کښ ډیر بد بد ژوبل شو د ده باوجود هم هخه په ډ ره بهادرۍ اوخيد لو په اوله عبله کے نپښتنو مفغل فوڅونه اوړهقال - لین د مغل هوځ په وله بارئه د داد د هوڅ پوبل نومياه ار کا لد پهماړسښت ژوىل شو او هغه دميدان نه اووتلو ‏ دغه شان نید غان هم د جگا په ميا نکے اوو 5ه شو ددے افرانو په ملک د پپتنو هوغیانوېښے سيتج شوه -اوتپښته ۀ ١وکړه‏ -دالآژادهم د جٌک دمید ان نه اوشنبتيدة وه اس ۀ په یو ميه کښےکیر شو او دغه شان دمغلو په لاس کښے بند یوان شو. او وروستو د مغل جرئيل خان جهان په حم اووٌله شو او دهغة سرد اکېر په خدمت کټے اوليره شو د راج حل دے جک په مشرق هندکښے د پښتو د سلطنت اخری باب ختکړو- دانصت اىلّه مطابق د راح حل په مید ان کښے د پښتتو د شُکست باعت د قتلو لوسا غُداری وه چه ذُگرة پورته شوے ده د قتلوخان دا عداری که رښتیا معلومک چه د کال و بهار په علدقو باندث دقبے نه پې د اړىيه علاه د قتلو په قبضه کښے وه- او داعلاقَه د ‎28٨۳٨‏ پو رےه د هخه په مضه کښے پا وه- دغه وت چه دبال او بهار مغل امیرانو د أگرغلاف بفاوت اوکړو ‏ نو قئلو غان سم د صغوی ملٌکرتتیا اوکړه او « ده په سه کینے دا علاقه دهخه د للس نه اووتله ‏ په ده ډ و ل چه د سری هاری سره کومه عّد‌اری منسو به د٥۰-‏ هخه هم د رستۀ معلومیږی غه په حرکله د داوٌد دشکست ن پ مغلو په ښګال قبضه اوکړه ‏ نو د جيور علاگه د سری مارۍ په کسه کښهے پلة شوه- دا دد ےغه 0065١.) هه وامم ثبوت دے چه دداود ده دواړو امیرانو دخپل مفادو د پاره د مغلو سره سازشکپےه وو او داد هغ غدارئ انعام وو - که پرےه مون د پپلبتنو ددے سلطنت دزوال اسباب اولټوو نو هغه به په لنڼ و الفائلوکنداے با کړو په ددك سلطنت د زوال بنیادی سیب د داؤ دغلطه اود ناعاقیت انيئ پاليی وه د دا ود د ټولوکارونو نه ناوپه ‎٧‏ رداو و په هغه دهلو د طرضه او سازئی اميرانو په لسون مل هغه لاتق وزیرقتل کړو کوم په د دوی دخاندان چانثاراو په خپله د داوٌد لو سن وو. داتغت داوٌدته هم دد وزيړېپ قا بیت رسیدله وو دد نه علاوه لودی په خپل قابلیت په يو لوربه پښنتو ايزنو کي په اچول وو اوه بل لوی د مغلو دجارمانه اق اماتو په لارکے هم ليۀ بندیزېد که وو - د داد دویم ناوړه کار داوو چه پل رمسلم وزىړ سری هاری ته ډیږه پرانييت و۱ وککړےه وے. اوهغه ة دخپلومالیاتومکىل امتیارمن په وو دغه مه وه چه ده غد ارهنده به ډیر ناک وخ تکے د داوٌد ټوله خزانه ماروکړه ‏ او هغه څ مپل کورته اورسوله ‏ او داؤ د په هله خبرشو په اوبة بیا د ورغه اوړید 2 وه - دے امان فراموشه هندو یو اغ دا نه په داو څّ په ډیر ناک وتک دپولا پرق ته کبینولو- بٌِکه د هغه په سر هې صرفه او نه کړه - او د غة ټول فوې رازونه ےٌ مغلو ته څرګندکړل -او په دے ډول- د هخه شُکست يقيئ کړو- هم په ده ډول قٌتلو لوس اغ په دخپلو عارمی مفادو پۀ غاطر د دا ود او ټولو پښتنو د مفادو سر هکوم عُد ار ککړۍ ده هخه هم په خپل دزعیت کښ د سرې هاری د غدارئ؟ نه کبه ن ده . بلگه د پښکنو دمفادو په نقطه ثاء د قتالوغداری ډیره سکینه ده سری هاری غوبیا هم یو زرپرست هندووو هخه چه مه کړی دی د پل قطرت مطابئ څ کړې دی - ددا و د فرض روپه د به هندو د فُطرت مطالعه ة په ژورنظرکړه وه. اومپل ان ۀ ویښ ساټل وے - وه قتلو هان خو پښتون وو - هغ ته داغیال نار ووچه د اکبر په مقابله کنے په هغه د نام پښتون د اکُندا ربغالت وو دهپل قام اؤدخپل سلطنت د وسيهو مفا دو په خاطر په عارمو فائل ه نۀًٌ وے غولیدل او ده غد ارئ ته نٌ وه اماده شوے- د پښتتو دد سلطت « زوال بل باعث داکیرهغه عزم وو چه هخه ده سلطنت په باپ کی ےهکړه و و - کیر په عرقٌمت په هندکیے د لپښللو د اقتدار د ولو راد هکړی وه ‎١‏ و دهنة دا اراده د داوٌد د غُلطو اقدامونو په سه کښے کامیابه شوه او دغه شان پپښلنو په ښګال اويهار کے خپل هغ هکور او سلطنت بیا لود چه هغه دشیرشاه په دانايئ او قابلیت قَامُ شوے اود سلیمانکرلاي په سیاسی تدبرلعفوظ سات شوه وو 0065١.) ۵۲ په بٌکال او بهارکښے د پښتنو په دورکڼے انتظایكينيت ‏ د ښځال علاقه دشیيرتاه دعروح د وغت نه د اپښتتوه مرکزې سلطن ایومصه وه و ے هرکله چه دعادل شاه په وغت کښے طؤائثف البلوې شروع شوه نو په دك صوبه کې د غان سور د مب ود غنتاری' اعلان اوکړو - او دا صوبه د هند د مرکزی حکومت نه بیله شوه او د داو کرلافې دم ترئيټّ ر ستځګلة) پورے په دے خطه کښے حنود ضتار هکومت قا وو . : : د سوری عُکومت په زما نه کښے د ښگال په غطه کے سوری اوکرلاڼ پښتانهً دامبیت خاوند ان وو بیا په کرلاچ دو رکښ کرلد في اولوهان پېتو توق عامل کړو. په دے خطه کې هم د نپښتنو سلطلت د قَبائلی مشرئ؟ په خصومیاتو او روایاتو قائم وو- د شيرشاه په عهد کښے ال په یوڅو مصوکښے تقسیم وو - او دا ټوله علاقه قَبائی سردارانو ته په جاگیر گښے ورکړه سوی وه . سوری او کرلدڼي بادشاهانو هم دغه علا 3 خپلو خپلوانو ١و‏ اميرانو ته په جگیرکښے ونکړت و ے- دا قبائیلی سرداران به په خپلو خپلو جاگیرو نو کښے عملاً هلود يفتار وو.!ه د یادشاه په وفادار وو (و د لګ په وخت کښے بهڅځ د خل ښل قسل دفوځ سره د بادشاه مد د کولو - او مقرر فراج به څ هم ورکولو- په دے هله کښے دعم د ىېنبتنو مرکزی حُکومت په هغه اصنولو او روایاتو قا ووڅه رګ چه د دوئ سلطنت په سشال هند کښے وو په دے انتظام کښے به بادىشاه د یو التظای سربراه او د پښتون اولس دیو مشرحيثیت لرلو کر په باد شا په موروق وه وه مه جانثيئ په ائتغابکښے به قبا لی سردارانو هپل التهاف ‎١‏ ژ ورسوخ استمالولو. ترکومه چه د با شاه او د دے قَباملی سردارانو تعلق وو دمغه به تر ډ ره حده د باد شاه په ځُپېل شضمیت ‎١‏ قابلیت ١و‏ سیاسی شعورمېق وو- د سلیمانکرلا په شان یو مدبر اوقابل بشاه 0065١.) ۵ به د ټولو سردارائو وفاداری (واعقاد حاصلو 1 شو او د دا ؤ د په شان یوکمز ورے کن به ددے سرداراتو په لاس کښے لوبلو ‏ په دےه صورت کښے مقتد رو سربارانو له پالسی او مشوره په بادشاه ورپله ‏ په باد .اه چے د اختیاراتو په هاظ دوس سړے وکیل وو دے به لوغ مشراو انتظای اهشسراعلل وو- وکیل به د بادشاه د لوری ته د اسُظای معاملدتوگگرائ کوله - او د رورت او په هنگای حالدتو کے به په خپله فُميل ه مکو . او هغه به خ" په عى لک را وستا- د لود د قتل نه پی دا عهده داؤد فُثتلوغان لوصاق ته ورکړےه وه - په وکیل پے دا تد ار په عاظ بله عهداه د و زیر وه- وزیر به عبوماً د ځکه مال افو اما وو او به مال معاملاتو به غ مکبل افتيار لرلو ‏ داود په مپل وت کښے په دےعهده ديل علکوالئ د زماغ دوست او ملگرت يو بښګا له هند و سری ماری متررکړےه وو اود کرماعیت طحطاب 2 ورپ وو- دے هندو د داد د دوسځ؛ نه دا نا ما ئزه فَاْاضْقّ وه په د مال په که کې ة خپل ټول ورو ڼه اوعزیزان نوکران کړی وو - او په دے وجه ے په مکمل طور مال معاملات په قبضه کښے وو د دادٌد دده دواړواهوعهنه دارانو ذکر ورزنداے شوه دےه - د وزارت نه علاوه د اقتدار په حاظ پله عهده د دیوان عرض وه- د ده هکے ْ په د مه به دافوق معاملا تو انتظامات وو دے فکے ته هکه دفاع وشل سو داوٌد په غپل وغت کښے دا شه بر هان کرلا ته عوال هکړی وه ١و‏ هغه گویا د داد ویر هګ وو دا دره واړه عهثه دار په عبوماً د بادشاه مشيران وو ‎١‏ ونه اهمومعاملاتو کے به د دوی په مشوره /ارکیدلو - د دے نه علاوه په دوی پے داقتدار په لعاظه مخپه لار عېده وه- داو د د سپه سالارئ؛ په عهده هپل یو امیرا سباعيل غان سلاح دار ټاک وو اوسفه ته څ دځان خائان خطاب ونکړےه وو د بنگال دپښتنو یاد شاهاىؤ به یومضبو ط اولوغ فوڅ ساتلو- د سلييان کرلاقي فوځ په ..پاس هاتیانو . ځلویښت زره سورو او څوارلس زره پیاده سپاهیانو مشتبل و د دۀ سره شل زره تو هم وه او ددےه نه علد وه څو سوه جی کشتیء حم لره ‏ د ښگال بښتانۀُ عکبرانان دشالی هند د دپښو كکبرانانو په شان 4ه تعصبه وو او د غپل یر مسلم رعیت په پاپ کښے په د دوا دارئ په پاليۍ"چلیدل ‏ او د دوی 0065١.) ۵۸ د مفادو نه به څ هجپٍرے اڅ پرواقّ نه ګوله- دوی به د هئل وانو د قابلو ا فرادؤ ډیر قٌد‌رکولو او د ذمه وارئ عهده به څ ورکول - د سلیمان کرلا في په ببیانکغ د من صند و عهده دارانو ذکر شوے ده»- د داؤ د په وت کښے خو د هخه دور سری هاری داقُتدار په وڅه د مالیا تو په هکبه د هند وانو قیضل وه - دا بادشاهان د مپل غیرمسلم ردعیت د مفادو نه ميېرے شمم ه پرواه تۀ وو - ١و‏ په #نتلنو طريقو به ّ د هخوی مد د کولو- دوئ به بېښگالئ ژج ته هم په درنه ستزگه کتل - دغه وه ده چه ښگالی ادپ په دے دورکښے نایان ترق کړی وه په په دورک څن مسلم شاعرانو هم گالی ادب ته ډيرے بنښےکړی دی په دے شاعرانو کښے هض الله . دولت وزیر مهرام او دو تاغازی د خپلو ادي "ارلامو په وه دسا وړدی- 0065١.) اس د پښنوپه با بکڼه داکبر پالیی د سیاسی اقتدار د هصول کوم مک چه د پا ېت په میدان کلے شروع شوے وو. هغه په قطق اوموتو شګل کے د راج حل په ميدا نکښے د دااًدکرلاْ په مرک په .کا کے ختم شو او د ده نه نپس پښتانة په هندکے ب کوره ب اوره شول ‏ أکرچه ددے نه پی هم د ابر په ټول عهد ککومت کښے ځُ پښتانه" امیران اوقست ازما پپښتا نه ځوانان کله په انفرادی شکل کښے کله د وفاق په شکل کښے اوکله د اکبر د خالفينو په ملکرتیاکښے جګیدل وه د دوی داجگونه ے نټے او حض د التقای جِذاب زیړائر وو او پښتانةُ په د ےکښے ګرم هم ن وو د نپنتنو په با پک د اکبر پاليی په نفرت مبئ وه . د آکبر دااراده وه چه پښتان نأ صرف د سیاسی اقتدار نه ګرومه کړی - به په اقتصادی لحاظ ‎٤‏ د وځره اوغورزوی چه دوی د سراوچتولو قابل نة شی پاة ‏ دغه وجه وه چه که یو طرف ته به عغةٌ د پښتنو برخلاف فوج مهمات لیږل - نو ېه بل لورے د خپُل حکومت په اغازکږ په ځُل سلطت کپ د پپښتنو جاگیرونه بط کړل . او خپل شيخ (راسلدم شيخ عبد الئی ته ۀ دا حدایت اوکړو په د ټولو ځانانو دمداد معاش رمک ضبط کړی. شیرشاه او اسلام شاه په خپل عهد عکومتکښے د ېښتلو ډیرو درنوکورنیلو . سیدانو » ستانه دارواو نورومستتنو ته دګةارت جرگه زمک ورکړےه هے - او ددے زمکو په آمدان به د هغوی ګذاره روانه وه دا زمَ بر صبط کړت ‏ وے دا لسوس خبره دا ده په عم په دغه هکم کے د خير دپښتو په حق کښے شيخ الاسلم ته دشقیقات اود مساعقینو د سفارش عدات شوے وو آ اوپښتانةً د دے حق نه #عروم ساتل شوی وو که چرےك داقّدم د سلفنت د اقتصادی مفادو په لړکښے اوچت شوےه وےه. نو ار ده چه داعام وےه ‏ اود پښتون ‎١‏ وغضرپتون تیز په کپ نه وےه ‏ او د پښتنو معامله هم دقیق نه مستشنی شوه نه وه- وے په یو عُکم کيے اد لپښتنو سره امتیازی سلوک کولے د د ه څړے عنازی کوی څه اکبر د پيتنو 0065١.) لا په امتصادی اظ سره د تاه کولو اراده لرله ‏ د دنو سره چه د اگبر کوم بفص اولعرت وو هغه د مغل مو ریفینو باا لنصوص د ابوا فضل په لیکن وکے ډیرڅرګنت ده دا ظاهره ده څه الفاظ دمصشف د یالاتو اوي الو اظهارکو ی ‏ او ‎١‏ بوالفضل چه د پښتنو په ېا ب کښے موم غیالات ظطاهرکړی دی هنه په حقّيقت کن د آکبر غیالات دی . دڅے ښاغلی ټیکوال په چپرته د لپښتنو دکرکړے دے- نودوي څ د بد نه خر دماغه .ے مخزه » فسادیانو . بد معاشانو په الفاظو یاد ی دی عامٍ پښتانه خوڅه په چرته د شیر شاه ذکر راغل دغ ىؤصفه ۀ هم د غامب مکار او دوکه با په حُطابونو یا دکپته ده شر شاه یواځ دا نه مه د پپښتنو یو قعبوب يادشاه وو بلٌکه د ټولو پاضمیيره مُورځینو په نظرکښے هخه د هناو ستان یو داے بادشاه وو چه دهغة مثال د هند وستان تارځ لد نه دے پش کړه ‏ د شیرشاه مرم صض داوو چه هغه دهبایون نه دهند وستان هغه سلطنت با راستون کړےه وو په د هغ اغاز هم دپښتنوکړه وو او بابر هم د پښتنو نه ات وو. نوکه شيرشاه غامپ وو لو بابرته غه وپُل پګار دی ۹ او په دے ډول چه هرکله په 8غه کښے عىایون د شيرشاه د نالالته املافو نه د هند سلطنت بیا ستون کړو . نو دغه وت مبایون ته واه غاصب نه دې ول پهار. او مرکله چه په هر دورکښے او هره زمانه کئے میښه د وني د فاوند وی ئو بياهو هډ و چا ته طاصب وپل مناسب نه دی- داعقیقت څه د پښتنو په باي اکښے د ابر دی مِذ بات په نفرت مب وو د دے واقٌع نه معلومیږي چه د امد لگر په سلطنت کښے دولت غفان لودی د معبولی در یو امير د دىے سلطنت وفا دارملازم وو په سلللل- کښے دا امیرمړ شو د دۀ دمرګ نه څچه آکبرغبرشونو سبداسق غ دا اووشل :- - امرون ار هان شيرغان افغان رفت ‎٠»‏ د پا پتا پت د جګ نه ې دپي عموماً اود راح بل د مٌګ نه لپی غُصوصٌا ډیر پښتانة ميا د یر په ملانم تک شامل شوی وو په د امیراتو کښے دځینو لومونه دا دی ,.ملک مصطؤ غان چه د پا بهادر ورور وو فځ غان مسند عا ی چه د چٌُنار قلد څ بغیر د جنک نه ېر ته سپارلی وه - او د اکبر ملازمت ۀ په ډیر اخلدص اختیارکړےه وو او د اکبر د پاره څٌ ډ يرميً سرکړی وو -حسن خان ييتن په د سليبان کرلاقې یوامیر وو. د پيئے د سقوط نه اول د دا ود ملانمت په ښودے او د اکبو په ملازمت کزے شامل شوے وو او د پټے د قلافقه هم ددےهحمن ځانڼ د تد بیرونو په نج ه کښے حاصله شو ی وه- حاې ځان رز د واص فان 0065١.) ۵۳ ورور) ‏ سيد ځان کر , شهبان ځان نای ؛(برزهیم غان #کړء ابراهيم ان میانه . ىود ځان بٌازی » مپیب الله اوفْع ان سوری » دولت خان لودی د داد هغه دولت ځا نًکړه سه ده په بابرته هّ په هند باندے د خبل دهموتا ورکړے وو دده نک دلا ورځان داي یو جالثار امیر وو او د غان غانان ُطاب ّ لرلو ‏ اود صایون په وغت کښے د وزارت در ته رسیدل وو ) عیسلی ځان مشواقي .متوغان لونهالي ؛ تاج غان لوهان ١و‏ داسے نورډیر. دے ټولو امیرا نو په ډیراغلای د اگېر خد متاکو لو او ته مشکلو مهبانو کښے هځ "میاو اسله کړی وه. وه ددے خلصانه هداما تو پاوجود په دو ی کښے یوامير هم باوقاره میثیت نۀ وو مود داحقيقت په اگبر د لپښتنو اميرانو په وفاداری' اعتّاد نه لرلو ‏ د دے نه څرگنه په چه آکبو په ‎)»٧(‏ هوي منصب دارا نو کښے ایله نهه کسان مْصب داران پښتانة ووو په دے هو کسانو کښے صرف دوه کسه د دو هزاری منصپ غاوندان وو - غُلورکسه د مزاری منمب او باق درے کسانو د پلطو سوو منصب هم نَۀ لرلو ‏ دا څبره د فکر وړ ده عپه اکېر به انتظای عهدے خېلو امیرانو ته په ډیرت فیاضئ؛ ولکوے ‏ وے دا به ے مغلو ء ترو ایرایانو ته ورکئے اوان په هندوانو ته به 1 دهم ‏ وےه د پښتنو په پاپ کښے د هخه روپه په أعصب مق وه د اگبر په وزیرانو او استظای اضسرانوکښے یو پښشون هم نه وو- داهال يوا په مرکزی دکومت کښے نه وو - بلگه په صوبوکښے هم دا هال وو باوحود د دے په ډیر پلتانه" امیران د غپلو شا نارو خُامانو به وجه د بښتر سلوک سشق وو ول هذوی به دغېل اصلي حق نه حرومه سات شول ‏ داخو د تصوير يواړځ وو اوس به د تصوږ بل اړځ هم (ولټوو - دمخلو او دپښتنو نزمینطه د اعساد فضا پد اکیدل "ران وو - د دے دواړو قا مون په جف باتوغیلاتو ژوند ژواک او نظام عيات کښے بنیادی هزق وو. پښتانۀ څه خو د خپل قبيلوى مُمُّوَوَ په بنا اوغه په هپل سلطنت کښے د خپل اقتلار عادی شوی وو- هنوی د مغلوملازیت اود ملازمت په وهه دمغلو بالادسق په هځ شگل کے نۀ شوه برداىشت کوے- دغه وچه وه که ډیر پښتانه رضا به فضا د مغالو ملازمت ته اما ده شوی وو نو ډیر داے هم وو چه د ده ملازمت د پابد یو نه تلګ سلوی او د هوڅ نه تښتیالی وو- (و د باصی پ اعتببادۍ اغټه وجه هم دغه وه - 0065١.) ۵ ۳ مون کے د پښتنو په باب کښے د ابر د دلی جِذاباتو په ‌حقله د دولت مان لودی د مرګ وا قعه دکرکړې ده - ١وس‏ به د مخلو په باب کښے په د پپنتتوکوم جدابات وو د مغد وضامت په لړکے به هم یو واقعه بیان کړو«- د قنوح په جګ کی چه حمایون او تښتید ۹- او د صفۀ ټول دبکرتار په تارشو نو په دے اړی ګړی کے بيرام ځان رچه که موده نپس د اکبر د سریړست په عيفثیت څو کاله د هندوستان سفتارکل وو ) د شيرشاه د سپامیانو په لاس یر اود هغه به خدمت کښے پپلی شکړے شو شیر شاه د هغۀ د مرګ هکم اوکړو- وےه د شیرشاه دیومقتدر امیر عیسلی هان زمه د مسند عا ی عبرغان خُوڅ وو ) په سفارش شیر شاه هغه معاف کړو- اوهمې ددے عيسئ هان په کومک بيرام غان د صبایون سره يوڅاڅ شو- او د هندنه لاړ دپای پت د جنګ لال ) په نقبه کښے چه د پښتتو سلطنت ېه وارثه شو نو په نه اړ ىګړی کښے اکثر درانه او معزر پښتانۀ امیران ډیر نکد سته او په مال پریشانو کښے مرفتار شول. چناغچه دغه عيئ هان هم په دےت ورحتو کښے په مالی پريشانو ک٤ے‏ گرفتار وو - هرکله چه بيرام غان د دهلی اور مالک شو . نو هخه ته د يئ هان هخه نی ياده وه لهو صفه په یو هيل کښے دااوو بل په ه عيئ هان زما سرځ کړے دے . اوزۀ دصفةً ډیرمبنون يم - که چرے هغه ما ته شی ئو زه" به دا غپله عزت ار اخ اوښې. اوه زه" د هغه سره د شيرشاه په نسبت زیاته مهرباقْ اونه کړه شم نوکم ازکم د هغه خپل جاگیر. شنبل . خو به ضرور هف ته ورکړم ه دا مبرو عسئ ځان ته ھم اورسیدله ‏ او هف ته طپلو دوستانو بيرام هان سره د تلو مشوره ورکړه - دغه ونت دغی ځان مر نوے کاله وو- عيسئ ان خپلو دوستانو ته دا اووه » زه هرز پوه عبرکښے د دنیاوی فابدے به طرص د مغقل درواڼه ته تلو ته تار نۀ یم - او ته د مسند عالی عمغان داولاد دااصول دی . په نوی چه ها سره یو ځل غه اسان کړه وی - هقه ورنه بیا اوغواړی ‏ د مغلو په لور د پښتنو رویه د مل هان د دے ځواب نه واظاعه ده - او دا ور نه معلومېړۍ چه دوی خپل سکړک قبو لک وو وه د خپل وقار او عزت نفس د جروح کولو. په قییت هڅ دمغلو دحلوا تال نه قبلوو ‎١‏ ١و‏ دا ظاصر ده چه په ته مورنتاکښے ددات متضا دوخیالاتو لرووگو ترمیاځه د باهی اعټاد او املاص فضا تر هخه وغخته نۀ شوه 0065١.) ه٣‎ پید؛ کيدے - تزڅو چه طرفینو په مپلو خپلو نظریاتو کښے تبد یلی نأ وه پیاکړه ‏ د مغلو ‎١‏ و نپښلنو ترمياظه د بخض و نفرت کومه فضا مه د پائ پت د دویم جګ نه ىپس د اکبر د عهد هُکومت د اغان سره پیدا شوی وه هخه د ابر په ټول عهد هکویت کښے موجو ده وه - اود ابر ته نپی د مغة د جاشثینانو په وغت کښع ان داورنگ زب د وفات پورے قا شه وه اگر په د هالاتو د تقاضو(و د سیا سی ضروریاتو په وجه به کله کله په دے کښے تبد یل هم ررتله ‏ 0065١.) سب ۵۳ | روښتافی ترک د بابر د وفات نه پپ رسنګګل او دصبایون په لاس د صند د دوپاو فُع کیدو ر هفھ۵ا) ترمیضځه په ده مل بنځؤیشت عاله عرصه کښے په په هند کښ د شیر شاه ټېرځکىران وو په افغاستان کښے د یاپړرکورنئ په خپل مین کښے په کور نو جنګو نوکښے اغته‌وه - داجلکونه اول د ګامران اومرزا سلپبان وای بدخشان ترمینځه وو - ١و‏ با د کابل د تخت د مصول په عزض د صمایون اوکامران نرمیاځه باری وو - په دے عرصه کټ نه خو د اباسیند نه په قبله د دپېتنو قیا تیلو څه عال معلوم ده او نه دافغاستان د نېښتو ‏ السته دومره معلومه ده په د ګت نشيۍ' په مه کون و کښے به ىهمایون او کامران دواړو وروډو فوونه آکثر د سرمدی قبائلو په دا طلباانو مشتىل وو با انصوس د پپیښور د خواوشا علاقو قبائٍل د مرزا کامرزن لک ملگری وو - تین دا پښتانةۀ قبائیل څه رگ چه د بابر نه وړاندے دمغل حکومت د اقتدار ته اناد وو - او د عبایون اوکامران په وت کټ هم ددوی په عينیت واهمیت کښے څه عرق نه وو راغل - په دے ېنُويشت کاله کے د ېښتنو ټوله علاقه واکه میداق وه او که غرسزه عبلاً دمغلو دا قتدارنه ازا ده وه کامران اگرپه دفسے په نوم هلو داباسید پویه د ملاه خګبران وو ول په پلتتو دفۀ اقتدا ر قَطكا غیرموټر او غریتیئ وو- اوت هفه مده ګدوده وو ترکومه په د ده پښتنو (باالنصوص د عورپه غیلو) خپلو مفادو ددے اقتدار تقاضاګوله ‏ کامران صرف په ده خبره عم خوشسال وو په دتخت مشه په جلکونو کے د قپل ورور په مقا له کښے دد لتو مرسته اوتاون هام لکړی ‏ دکامران نه لپ همایو ن هم د هه پښتنو په ایل کولو کے کامیاب شوے نۀ وو- او د 8۳ پوه خو هغه ددے قابل هم توو چه دخیبرلاره د خپل ګ راتګ دپاره (زاده اوساق - دکره لار هم د هغه د پاره عیر سفوطه وه- دا مقیقت چه د صایون 0065١.) ۵ه په ونت کلم د پښتانةً دن د اقتدار نه بي آزاد وه - د ده نه څرگند دے چه په ل 8 2 ښے دکامران د گرفتارولو نه پۍ چه هغه پلښور نه د ایل په لور روان شونو -- مشر سردار خانا کب په سرکردګئ کښے په پي پیښو رخبله اوکړه - ١و‏ د مغلو هوڅونه 2 هرر اوزل - د پښتا نةۀ صرف دمغلو دا قثد ار نه ازاد تن وو به دوۍ دهندای نپنتنو د ُکومت نه هم آزاد وو - دا درست ده چه د شیرشا ‎١‏ واسلام شاه په وت کښے د عسي هیلو دنیارۍ قبيل پښتانً د سوری حکومت په اتد ارکښے راغلی وو- وه دقطب په لور د شيرشاه او اسلام شاه د سلطت پوله داباسیند دمشرق غاپه پوه هم نه وه رارسیدلی -ا د شیر شاه آخری سرد ی قلد «رهتاس . د پ جاب د سرکښو مرتیزو قباتلو دمداقعت د پاده جوړه وه او د اباسیند نه په قبله نېيللو قياملو ته د هۀ څه تاوً تپ نه وررسید لو - د پښوره بلوب ۰ یره جاتو او بپ وره ټوله سرد ی علا قهکښے نل حنو با قاعده یو وو .او نه د تارڅ په یو دورکښے یو ځُکمران داکوشس کړيه دے چه په وزېرستان . تیرله یاد پښتنو په رزو علاقو خپل حکومت قا کړی ‏ ىلگه هرمکران خپله غټه کا میا ې هم دا ګڼلی وه په دهند په لورد پل تګ راګ لارے» ددے پپښتلنو د هبلو اومارو د اړو نه حفوظ اوساق - او د ده غلقو نه په رضا صلاح یاداشام واکرام په طبع خپل فومو نه مرټکړک. اودحصول سلطنت په جلګو نو کښے د دوی نه کار واغلی ‏ مغل خو یو پردے قام وو- شيرشاه په د دوی مپل هم قفوم اوپښتون وو هغه هم ددے نۀ وو قابل شوے په د اباسیند نه په قبله اباد پښتانأ په مپل ‎١‏ قتدارکښے راو لی - کر چه دا وئل به ې ځایه نۀ وی په د روه« د دے پښتنو په حعقله شیر شاه په خپل زړه" ک څه ځاے منسو یه لرۀ ‏ اوکه چرے مرک هخه ته موقع وره وه ئو شاید په نه خپلو ارادو ته څه عملی شکل ورکړه وے ‏ او دغه شان د روه« ددے پښتوعالت بدال شوے وه لکه .په دا قیاس د شيرشاه د ری هلواعشاتو نه مرسته مويی- داغبره هم د وئيلو وړده چه څه رګ دغورکورنئ؛ د دےه داؤ طليه پښتنو په کومک په هندکے يږ نوے اسلای سلطنت قا کړو ‏ او د یغ په نټ کښے د ئپلنو طاقت د خپل اصلى مرکزنه هند ته مِلْسّقل شو- او د دپښتنو په مرکه د مغلو اقٌتدار قا شو- دغه شان چه هبایون دوباره هند فتح کړو نو د مغلو سی طاقت هم هند ته منتقل شو. (و دزمله په ټریدو سره پښتنو ته دا موقعه په لاس ورغله په دوی په غپل وطن کے دځل سلطنتټ 0065١.) ۵۳۷ په قا شو لوکښے کامیاب شول- تله په وپ شوی دی دصىایون په وفات په عال .۱۶8 کښے اگبر د هند باچا شو صىایون باوبود د دے په دخپل ورورګامران دلدسه ډیرتزيدڅ وو اوټول عښۀ شپه په میږتون وه- دغپل څوی اکبر په باب کښے هم هغه غل اوکړه ‏ کومه چه بابر دهبایون په باب کن کړی وه دصعبایون د ومیت مطابق د هند ټُلت داکیرمق وو او داباسیند نه په قبله علاغ او د کابل (و قٌند هار صوب د مرزا حکيم په عکومت کښے شا و٥‏ و۵- مرزا هَِيم داکبر ميرۀ ورور اود همایون د مرگ په وفت کښے د درے کاله ماشوم ؤو د دے تقسيم نه تقرتا هخه سح پرامد شوے کو ےه چه د صىایون او کامران دتقسیم نه هدو ترمئه دغانه جنگۍ؟ په شک لکښے برغد شوه وے - نو داحقيقت ده هه دمراحکيم په ژوند کی اکبر ددے قابل نا وو چه دکابل او کند مارصوث په هپل هند ی سلطئت کښے امل کړی . د ابر د قنت تشييق؛ په ور و کښے أکرخه په کابل کے د مرزا هکيم هکومت وو لین د سرمدی پڼتنو ټو له علاقه عملدً ازاده او په دے خطه کښے یو قسم باهاگړ دی وه د ېل ټنت نشيئ داغاز ۵۵۰ نه د سنګګله پوه اگېرېه هند کښے د نپښتنو اورامپوتو په سعاملاتو کے بوغت وو- په ده عره ۵ کنے په اول کالونو گښے د مرنا عُکيم ماما قرييون د هغه د سرراه په ډول او بیا وروستو مرزا حکيم په خپله هران وو - لین د پیښور په مُطه کښے د دوی اقتدار مسے په نوم وو- ترده په د همشنغراو پليښود په ملا قه کښے په هم د حکومت معاملدت اکثر د هؤوڅ په کومک اجراکيدال - او دتورو علد قوغلق عبلاً د مِيرراعکيم د عُکومت نه ازاد وو وه اکبر هم به دے غبره مطیان وو په دصفةه دمیرئ ورور واسطه د داسے خلتوسره ده چه صخو ی د مرزاککيم د مشیزنو اطاعت ته به يځ رتګ غاړه نږدی- داهالت ترصفه وغته فَاسُ وو مه مرزاهکیم لا بالغ نۀً وو- ين سرکله په د کومت وا مرزاحکیم په پل لا سکښے واحشیل نو په حالاتو کښے ناساې تیل راغله - د دے نا ساپه تد يلئ یو وجه هو د ابر خپله مذ مې پاليي وه هه د هڅ په وجه راسئ الاعتقاد او سوپه عقیداث مسلبانان د آکبر ته متلتٌره شول -او بله وه د مرزاعکیم د څلبی توب ئوخیزه مُواصشات او ارزو ځا وے چه په د غه ورځوکښےږيت وهل ‏ وِے په دے هالاتوکښے د دت تبد يلئ پو مؤشرعامل بل هم وو 0065١.) ه۵ داعامل د دے سرمدای پپښتنو په مرگه د یو نوی مذاهمې مرک غاز وو. چه بلیاه ځ د مرزاکامران په زمات کښے کگيښودءه شوے وو اه د مرزاحکيم په زمانه کښے څ سراوچٍت کړو - د( شریک د پښتنو په تارځ کښے د قهریک روښناق . په نامه مشهور د۵- د دے قریک په نټب هکښے په پښتن و کښے دوه لوےٌ من مې رهلمایان پیاا شول ‏ چه یو دده مرک باق بايز اتصارۍ او بل د دے ترک شد یف بغالف سید علی تریزی رچه په پښتنوکے د« پيربابا» په نامۀ مشهور دت ) وو د بايزيد دا هریبک ډیر زرپه ټولو پښتو کښے مقبول شو او اکثر پښتانة په يو مرکز او یو مقصد راغونډ شول.او که پرے دا ترک عامیاب شو وه نوگمان کيده شو چه د اکبر سلطنت به په سك علاقه نه وو قا شوے .وه داے اونۀ شوه او ډیر زرددث رک سخالفت په منګې رګکے شروع شو اوپښتانۀ قبائیل د دوو مذ هې رهشنایانو زيراژ دوه ډے شول- په ده بنالفنت کښے وروستو مغل هُکومت هم لونه مصه واضته - که چه اووئل شول د دے تیرنک د الع ډه مشر سید علی ژمذی رپېربابا وو. د پيربایا اسلاف د ترمنذا اوسیدونی وو په د رود مو په غاړه یو کل دي - واے د دۀ نه په د زکښے استوگنه اغتا رکړی وه د پیربابا د پلدر نامه سید قنبر علی وه. څچه د تمور په خوریونو کښے وو او ه مور دکورنئ؛ يوه ميرمن پر وادۀ وه سيدقنير على د باېر په امیرانوکښے شامل وو - او د ه امیرنظر» با در علطاب ‎٤‏ لرلو- د پیرباپا نک سيد امد نر نومیدۀ - چه دچ زماۀ يو نا سړه اولوة ولی یي شو - د پمرباباپثیق هم به خپل نیکه' کپ وو په کو مو ورځ و کے چه بابر په اخری ځل په هند عملهکوله نو د هغۀ په فومُونو کښے سبيد ګت رعلی هم شامل وو او سید هلی (پيربابا) هم دپلارسره وو - چه د عندوستان سلفت د بابرلاس ته بلغ ‏ نود دے نه بپ سی على د فپل بلدار په . دمازت د روحاق فيض عاصلولو په عرض د در ته رخصت شو- « مانک پور » ته لاپ !و هلت هکین د .. شيغ سیاونه . سره د روعاق فیض او خصول عام په عرض ديره شو - څه موده پس د ده اة نه اجیير ته لاړ او د حضرت .«سالارروې » نه ۀڅ لاس ښوه ‎١‏ کړه- او هلته کښے دیره شو - په دےه ورخ وکبے د دوآوے (بپیلورم د علا 3 یو دوه ملګان ملککدائ اوحاې سیف ال .په د بابر په فو څ کښے هنداوستان ته تل وو د سالارروی نه د حصول علم په عرص په امیيرکے دیره وو دغه سٌان دوی هم د 0065١.) رول پيربابا دوستان او پیربایان شول ‏ پیربابا غه موده په اجبیرکښے تیره کړه او بیا دخپل پیر په اجازت دکشمیر په لورروان شو چه د گېرات زپنجاب ) پنډ داد نو کلی ته رااورسیلاة توغلق پره لمات شول ‏ او د پیرۍ عږ 3 غور شو- ډیر غلقۀ مريیاان شول پر باباغه موده دلته ټره کړه ‏ وه بیا د پیر د ملاقات په عزسض امبیر ته روان لو په دغه ورخ کب حبایون د شیرشاه دلاسه در په دیکه شوے او دکابل په لورروان وو - د پرباباپلاد سید قنرعلی هم د صایون په ملگرو کے شامل وو په لارکښے اتفاقًا د بلدر او څوی ملاقات اوشو - دواړه په دے الفاق ملاقات ډیرعوشهال شول - د ردخصتیداو په وفغت کښے پېربابا ته ځپل پلارڅه رقم هم وکړو- (و دواړو جداا شو پیر بابا د اديب په لورروان شو او پلار ؟ دهبایون سره لدړ. په دے ورک و کښے د شر شاه سپاهیان د صایوت .په تعا ق بکښے په ټول ملکښے خواره' وو-اوبه صعرفارسي هوان په څ د مغلکبان کولو ‏ د یر شاه يو څو سپامیان په پیر بایا هم بپیښ شول او چونکه دوی ھم فارسي وئله نوګرفتار خ کړل - وله د هغه روپو په برکت دمرک نه خلاص شول ‏ پيربابا په امبیر ته اورسیده نومضرت سالاررو ې وفات شوے وو او دهع په عا د هفنه وڅ مانشْن وو خه موده سید عا صاهب دل تیرهکړه اود پل پیرناده په هدایت دکوصتان داستوگن په عرض د اجیر نه بیا راروان شو او دا ځل پیښور ته راغ ددو وف هخه ملګان حاې سیف الله اومککدائ مه دد؟ سره په اصيرکښے بلد شوی وو هه سفوی د ده د راتلو نه خبر شول ‏ نو پيټور ته راغلل.او دے ‏ پل ملا ة ته بوتلو . سید مل صاعب ده یو کال تیرکړو او بیا ‎٤‏ وطن ته د تلواراده اوکړه ‏ وے د خپلوکگياڼو دوستانو په حطواست بيا پا-ة شو په دغه ورځو کښے د یوسف زو په علا ته کښے دوه پېران ډیرمشهور وو په د یو نامه پیرطیب او په اصل کښے غا پښتون وو د بل نامه پیرولی وه-او په ځټه ړغ » وو دك دوارګ پيرانؤف ډیر شهرت موند ۰ وو او په خپل تعليم ځ" ډیر خلقبراه کړی وو د دے پیرانو سره د منا ظريتك په غرض سید علی صامب د یو سف زو علا ‎٤‏ ته روان شو د سلګم په علاقه کئے دره شو -١و‏ ډیر زرة دده علا ة غلق په هپل وعظ و نصییت سے لاه ته را واړول . دکومو پیرا نو د مناظرے په عرض چه سيد علی صاهب دے علا 8 ته باغله وو- صغوی د مناظرے نه پټ شول او هزاره ته اوتښقیدل ‏ سیداعل صامب د یوسفا 0065١.) -- زو په علاقه کے څځه موده تیره ‎٥‏ په دغه دوران کښے ملک دولت ځان ملیزی خپله خُورمريم ي يق هغه له په نکاح ورکړه ‏ په ده عزض چه ده هم په دے علاقه کښے مستقل استوګن شی چپناځه هم دغه شان اوشوه. غه موده پي سید عل ی صاهب د خپل مور ېلدر ه لیو په عزض قندانذ ته روان شو اوخپل عیال ‏ د یوسف زو په علاقه کے پریښو . په قند نز کښے هغۀ ته معلومه شوه مه در ة وفات اومور ژوښئ وه - مورپه د دۀ دخالانو نه خبر شوه نو د غپل عیال د پرورش په فرص دوپاره دےےه علاڅ ته دااولیږلو - د دے نه دي سید على صامپ به د ووه کښے استوگنه اما رکړه- په دغه زمانه کيئے په اکتر د هند او افغاستان ترمیاطه تبارق قافِل د ګتد اؤ» په لاره ټل راتل ‏ اود شبقدار په خوا کښے به تر ے . ددے تګ رالگ او شور و شرم وغه د روحاښت د یو طالب د پاره په دے ما کزے د سکون ١و‏ اطبینان موقع ډيرے کے پېاکيداےه ‏ دغه وجه وه چه دده ھاهواو شورو شفب نه سید على صاعب تک شو- او بونیر ته لاړ- او په پا چا نډے کلی کےځ استوگنه اتيار ‎٥‏ وھم په دغه کل یکے په کال سلثشه کنے وفات شو- دهضرت شيغ رحمکا راا صاهب والن سید بمامرغائ په په اول سښے د « بک بایا » په نامۀ مشهور ده د پیربابا هم عصر اونویت وو- او د دواړو ملا قاتونه شوی وو سید على مب د بویرد استوگے په وجه په دنو غنو ‎١‏ کښے د پیرباېا په نامه مشهور ده - او د هرے علد 3 نه پ سثماره غلق د روعافی فیض دمصول په رض د دۀ مزار ته را - د پیربابا اولاد ته هم په درنه ستزګه کټ شی - د پیر بابا په اولنو غلیفه انو او شاگردا نو کښے يو مشهور او نومياے شاگرد ان درواه بابا» ده چه یو لوغ عالم (و پر يزار ښیادم وو. او د پښتو و به یوو اولنو لیکوال وکښے حسابیږی - نوموړے د با يزيد انصاری د ترک شدايد تر االف وو د پلار نامه -ۀ ګدائ او د نک نامه ےئ سعدی وه په امل کينے ترک و٥‏ - د رو ایانو مطابق په کومو ورځُوکښے په یوسف زی په نٌگر هارکے ميشته وو- په عمه ورحلو کښے ددرویزه نيکه سعدای هم ددوی سره ټل شو. اوبيا د مه شي ملی ‏ په ولیق کے ورله د ملیزو سره يرخه ورکړےه شوه- اون درويزه یومتشرع او راسخ العتیده مسلان وو او د هپل عراکژه مصه ة د بایزید او دصفه د غليفه ا دؤ سره په ونو او مناظروکښے ټرهکړی ده - د دے منلاظرو او داملون درويزه د شد يد لنالفت نه وه چه روښناقً 0065١.) سم تر ته ېرے دیوسف ز په علا ته کښے لو صدمه ورسید له اوصم ررۀ په کوشتو نو اوتبلخ د بایزيت فاتدان د یوسف‌زوپه علا ق هن تېاه شو ا وه منص ليوتوب دجِذْ زیرافر ه دوی سره انسابت سوز سلوک اوکړے شو- داوسئ ‏ زماة څُخ ییکوال دے عقیدے ته مائل ښکاردی په د پيرباباً ' اواغون درويزه له موا د بایزي د مذ هې رک به دا ے سات سره فالف ت کول په سیاىسی اعراضو مبې وو- د دوی دا فیال دے چه پولنکه پمو پیر بابا د بابر دکورنئ رشته داروو- او هم په هخه زمانهکے د ېښتنو علا-ة ته باغډ وو په کومو ورڅځو کښے چه صبایون د یر شاه دلاسه دنه نه تښتيدےه وو | و ه بایزيد هرک د مغل سلطت د مقانو برخلاف وو - نو مقل ککكومت 4# د دے هرک په مل مې ریګ کښے د فغالمنت په عرصض ددپرده پیربابا (و اهلون درویزه بابا پارو لل وی - په دے لړے لښاغل الله عنش صاپ یوس۷ په خپ ل کتاب یو سف زی افغان مش کے داے واه د شیر شاه سوری د لدسه دسکست موند لو نه لپ هصىایون د مستقبل په تابیا کن عضىر ت سید عل نید په وروستو د پیر بابا په نامه مشهور شو دغه لوری ته په دے طرص راليږے وومه په مة هې ریګ کښے د بایزيد د هرن مقا به اوکړی - چنا نه پر بابا د یوسف زو په علا قهکښے د ميشته کیداو ته پس په داسے طاقت او سرکرمئ د با يزيد مقاپل ته ملذاو تړله- په سغه سړه چه په دے علا قه کئے په « پیررو ښان» مشهور وو بیا به ورله پیرتارک ول شول ‏ او بايزید په کوم علوپ ليد ‏ وو د هڅ تعپير ماصل نه شو ه او ټیکنن په مک ؟ گښے دا ے واق ‎«.١.‏ دیا ڼو د علا 2 ته دیوست زو ربوټر) علد ة ته د پېربابا لائتلل او د بونیر په باحٍاکای کښے د مهف استوګن کید ل دے غیال ته تتویت ورکوی چه هغه به د صبایون په و ينا دے کی ته را غُل وی« ترځومره چه د ښاغلی یوس صیب د دے پورته قیاس آراق تعلق ده زما په ځیال کښے دا د عضرت پیر پایا او داطون درويزه بابا پۀ باپ کښے هسے یو پدگباق ده. ۱و د تاريئ واقعاتو په رڼاکے دا قیاسات هڅ مرسته نۀ موي - بایزید انصاری په مال لل کئے د جلند مر د چياب) بپه مقام زیږ يداه وو- او صىایون په 3ه کښے اه دلاسه تستيد 2 وو دغه ومت با یرید ابله د څوارلس پځٌلس »الو یو هلک وو او په ټو له لتو لنواکښے څه چه په خپله علاقه نه هم سخۀ لاغه شهرت نه وو موند ے - نو دغه وتا کښے هلو د بایزيګ د ترنک د غاز اود مغل سلطنت د فالفت همډوڅه سوال نۀً شی پیدا کيدے - دا ره هم دفکر وړده 0065١.) اسټ چه مىایون غه عالم الیب هم نۀ وو په هغۀ ته به د بايزيد د تهرک د اجرا ته ‎١‏ ا نمو د دے علم شوه وى - او د مغل سلفنت د مفاظت په رمل په 2 دمستٌّةيل په تا بیا کے پیر بابا د پښتنو علا ة ته رالير2ه وی- دا هم معلومه ده چه د با يزيد د جرب په آغازکښے یوسف زی قبائل د مفلوءکومت طرفدار هم نۀ وو بلکه په دغه ويقو کے د پښتنو ټول کال د مغقل علومت دا قتدار نه عملاً ‎٣‏ زاد ؤ- په دےه بښا د اغلی یوسفی دا قیاس چه پر بابا به د دوآوه نه وښر علا ۀ ته دمغل هکومت د مرست او کومکا په فرض اغا وی درستا نة معلومیږی- لکه چه اوو شه شول په دغه ورتوکڼے دایوستثت زو کیل نه حلو د علومت بنالنه وه ‎١‏ و نه په مرسته کښے - او هفه وجوسات چه د فغ په بنا پیربابا د دووے نه د بو پر علا څ ته دا غه وو وراندے بیان شوی دی. د طخ نه دا صفا معلومیږی په په دغه وت کے د مغلو او نپښتنو ټرمیطه غه موافقت یا بثالنت نه وو - او نه د پیربابا په راتل وک څه سیاسی غرصض پټ وو. (لبته دا درست ده په دد ته څه لږه موده نی د اکبر دپاليسئ په لېه کښے د مغل حکومت او تبيال» یوسف دی ترمیاتٌه د تصا دما تو یواوږده سلبله شروغع سوه وے ددے تصادماتو نه هم د ده پورته تیاس ارا يئ مرسته نه کیږی ‏ هم په د ۵ه ډول دښاغلی مد عبدالشکورغان دا وا هم درسته نۀ معلومیږی کوم په د ټاغلی ده دبتان مذاهب » په خواله لل ده - په دے لړکښے دا ښاغ وانْ په » د بایزید انْصاری اوعضرت سید علی ترمدی (اواغون درو په بایا طالت د لاو نه شروع شو ده ځکه چه هم په دغه زمانه کښے بایزید دپڼلوتوا په غړو نو کښے امل اقٌتدار موند ه و ١و‏ هغه په خپل مسلگ کښےه د مُلقو د راوستلو په عزض په هار» لُکیا وواو دده ير مقصدِ د لپښتلو اقادهم وو .. لکه چه مو وړاښده وئیلی دی با یزيد انصاری په مال سه کښے زيږيبا له وو اوهنۀ هم٥۱‏ به په رلا وښے ابله د اولسٌل کالو یو خلے وو دغه ونت کښے معفهًُ د پ ئ دغوه نۀٌ هکړی بلکه د هغه د پل وا مطابق هغه د مصول عام اوبمت په سلله کښے دغٌُل پلار سره په مث و تگرارګټے لیا وو - اوغه رګا چه بایزټ په خپله واىً در هغه پل مرئ ته نه پرے ښودلو. به کومو ورځو کښے په هغه د هپل تربور شيغ اساعيل - له د مراطالتومید ديياچه صقخه نک »ه 0065١.) ۵۳۳ نه د ېیتا اراده لرله ‏ د بایزي د غپلو الفالو مطا بق هخه لا ځلے وو او لر ته 2 په دے الفا ظوکښے و ئلی وو . په په هلکوالئځ کښے د 5 حج او خصول علم نه منع کړم. اوس د ځوانئ په حالت کے تو به اوباسم ‏ نو د پیر زحُوامه اساعیل) بیعت ته ه۵ تل پر ټگه- د دے نه دا صفامعلونیږی چه د اوولسو اتلسو کالو په ممرکټی يع د سنشګا گه علواو شاکښے هغۀ د روعاق سلون او قیض د مصول په لړکنے دخپل ځان د پاده ځه لار نه وه اغتیارکړی ‏ نو په دےه ورطو رس:ك-3 ۱ ګ۴) کښے د پښتولخوا په غرونو کښے د ضفا د امل اقتداراو علے هډو سوال نۀ پیداکیږ ی او نۀ په دغه ورځو کے دپیربابا اوافون درویزه سرږ دهنةۀ د مناظرواغان شوه دے - د با یزيد د یو سطرهال د« صراطالتوعید » نه معلومیږی . په ده سرکے با يزید د تجارت په غرض قند هار ته تل وو و د تبارت نه علاوه د با یزید یو طرض د پي امل تالاش هم وو - په دغه وخت کښے د بایزي د وین مطابق د د هار عاکم بیرم هان وو- بیرم مان دهبایون دلوری نه په - ۳۵ ۵ لوکښے د ند هار عاگم مقرر شوے وو اود سُ غد پورے د قٌند هارماکم وو نو مون دا قُیاس کوے شو چه با يزيد به د قندهار دا سطر د 2 په حوااو شا کښےکړے وی او دغه وت به د بايزيد عمرشل ئاله وه - په دت سف رکے د بایزي د وینا مطلاب هغه ته د نطو مالو د مکيل چیل عدات هم شوے وو چناغه د هغد دوا مطابک د دے نه بپ دمغه په خپل کورکښے ېغه کاله چیله شين وو-امغان کيدے شی په د سخ دا چيله به په مال سک لچ کښے قشه شوی وی د ده چیه نه ېی بايزيد د پل دعوت د عام کولو آغاز وړ لین په دغه ومت کنے هغه لاهم د غه مؤ ثراقتداراو شهرت فاوند نه وو - دا هغه ورڅځ و چه دکامران او همایون تزميقئه دکابل د تُنت د پاره جلٌکونه روان وو - اوعوریا خيل پښتانةۀ مه وروستو د بایزيد په مريدانوکے شامل شول انر د ګامران په مرسته او د عفه د پاره به دهبایون سره په جګو نو کښے تٌکیا وو - دا قیاس چه بايزيد به دخپل دعوت اغان د مِکش تب نه کړے وی- د با يزيي د چّه وِینا نه هم مرسته موی - بايزيد خپ لکتاب صراط التو مید به کال فطل کب ۸ صراھ 'لتو هید ملګ له صراط التو مید ل٢‏ 0065١.) ۵۳۳ تصنیف کپه او ددك کتاب په د روه ے دخپل مسلک دموت د هغه وت امیراتو ١و‏ بااقتداره ځلدٌو ته ورکړ د۵ داکتاب د با یزيد د یووبیشتا لزے فیا مد ‎٨‏ غور و قُکراو ریاښضت نه لپ ليګلهل شوے دے- په د بنا مویز داو يل څو مه دبایزيد د مسلک آلناز د صراط التومید د تَصنیف نه یووییشت کاله ویاند ه په سکِڅاج کښے شوے ده .وه دےه هرک شهرت اوعروجح د سسلت نه نپی پی موند ء دے لوی اس ےو په کرم وخت بايزيد دیل مسلگ دعزوت د دےه کتاب په ریه د پېتو خوا امن عالمانو او با اقتد اره غلقو ته ورکړو- نو ددے نه پس د هغه د هرنگک سره داتّفاق او اعتلاف اغان هم اوشو -ددےه قیاس مرسته دامون درويزه د تذاکرےه نه هم کیږی ‏ امغون درویزړه واغ چه « هر له دے ملعون ربایزد انصاری) شهرت باموت نو پل ځان ته ځ « پيرروښان ه (ووئيل او په ملو ر طرفۀ لکه کابل هندوستان او کوهستانونو ته څ خطو ته اولیږل ‏ غلقو ته 2 د چُه پیروئ او( تباع دعوت وړو په دے ډول مضرت شیغ علی ترمذ‌ی ته هم ددۀ دعوت دا(ورسید - او هف په ددۀ دعالاتو نه طبرشونووے وکیل چه د پښتنو په سرلويه بلد نازله شوه اوميگه په دے اطرا فوکښے داسلام بادغاه نشته ‏ - نو دد ملګت به ډیرګران له د پښتنو په تاریائے بایزید انصاری په متضا دو صفتونو متعارف شوے دےه. دغے بمخدید قم من هې عالىانو په سرکرده څ اون درویزه بابا دے له خوا ديوماعدء ۰ دٍن ‏ به عقیده ١و‏ دډوداے چالاګ پير په ميثیت یاه وت دے - په د هپل زور بیان » قوت استدلال او داشتبندئ به برکت 2 په دپښتو عوامو کښے ډیراتزوسوخ عامل کړه وو اودپُطل پیرئ نتش ۀ په خلقو ګښينوه وو - دغه ډله ورله د ډیر تعصب له کبله « پیرتاریک » واق ‏ وے د شلے صدائ اکثر سحققین او لکوال 2 په حقیقت کے یو لو رشا مد سې مبلغ . پوه سیاستدان او دل زماة يوښة اديب ګي - ١و‏ د پپښتنو اکثر لیکوال څ د یو مذ هی رهثما نه علدوه یو لو څ سیاسی قائد ستزادیب . د مغلو د استبداد اوا ستعبارلوځ تفا لف او د لېښتنو د زادی لو مرستیال او باق گي ‏ او د یو داے نومیال او جِگیالی جریل په ډول 2 یادوی چ هکه یوطرف ته هخه د پښتون قَام دازادئ (وننگ و ناموس د حفظ په پل ړکنے توره په لاس د له تذاکرة الاىرار صلګا 0065١.) سه مغلو مقابله کوله - نو په بل لور د دپښتنو په ار او سیاسی تارخ' ے هم پائدارنقشونه پریښول ‏ دغه وڅه ده چه نن ورڅ بایزید انصاري د یو مذهې فر د ریعنبا نه علاوه د يوے سیاسی ډے د قائد په ډول زیات مشهور دے ‏ ترکومه چه د بایزید داښاد او بد عتیدګئ لق ده تر ډره مونه د ده په مقله ټول شها دتونه داحون درویزه به اقوالو او یکنو مب وو او ټول لطرفه وو په ده بنا د بايزبد دعقائداو په عقله په رما ڼدارانه طريقه (ظهارکول یو ډیرګران کار وو - وے د ښه مرغه اوس دبا يزید هپل تصئیفات لکه خیرالبیان و صراط التَو مید وعیره موندےه شوی دی د صراط التومید دمطالم نه د با یزید ملات او ژ ډپره مده د هغه مذاهې میالات اوعقائد څرګند یږی- د دے کتاب دمطالع په رڼاکښے دا ويل زیا ة نه ده مه کوم الزامات چه داحلون درویزه له خوا هغة نه مو شوی دی هخه بې غلط او دمسلک داختلاف نه ده برعلس د دت د صراطالتومل دمطالع په رڼا کئے به داوئيل 4 څاپه نۀ وی چه بایزید یومنشرع صوق وو. اود هغۀ داامقصد وو په د شريعت د پیروئ !و پاښندی په رڼاکك هپل پیرو کار د روماښت اعلئْ مدارجو ته اورسوی - دد مقصد د مصول په لړکښے هغة اول دهرړ وتقريراو لد ودعیمعت نه کار واختلو- وه چه په دےه سره په هپل مقصد کلف ماب نۀ شو ئو د تورے چپلولو نه څٌ هم ځان اونۀ ژعورلو- داخبره هم د فر وړده په عضرت اهلون درويزه چه په بایزید کوم الزامات لٌکولی دی هخه دومره داید ؛ خوفناک بلکه شرمناگ دی په د داے صفاتویو سړےه په مسلما نا ئک باا فنصوص په دپښتوکښے دومره اتو رسوخ نة شی ماصلوے څُومره چه با یزید اتصادی په دپښت و کښے ماصل کړه و٥‏ - په ده بنا دا الزامات قطي دسلګ دامتلاف نټېه ده او صداقت ته نز دو نه معلومیږي ‏ د با یرید انصاری قرب په خپل آ غانکښے بيغ یومذ هې او اصلاې رک وو -اود سیاست سراڅځ هه لق نۀ لرلو- کر چه وروستو دا سے عالدت پي ا څول داکتاب د ښاغلی مولانا مید القادر ډا تَمرننو اکيډ يئ په ز یار د جرمئ د يوکټ فا نه مامل کړے شوے ده اواوس په پپدو. بډ يئ کے موجود دےه- مه دا کتاب د پیښور دعجاک گهرمهشم ښاغلی عبدادعٌکو رهان پی اکړے ١و‏ چاپ کړے -ف- 0065١.) ونا چپه ده خالمي مد هې او اصلای تمریک سیاسی ربک اغتټیارکړو - که چرے موی د بایژید د شر جاج په دپانتداری سره واغلو نو دا ظا هزره ده چه د بایزین د مسلک نه يه ضږثر اغتلاف کید لو- با یرید په خپلو نظریاتو او معتقد اتو کښے مد په مورته انتها پند وو. دخپل دعوت د آغاز سره هخه د عالبانو . شيغانو (و با | قتد اره خلقو په اعبالۍ عقائد‌و او طرن زندکوئ سعفت تتقید تتقید څروع کړو - - او د هپل مسلک نه برفلاافث غلق څ د مړو په الفاظو یا دکړل - د دے لادی نټهه په د دے غلقو د لوری نه د با يزید بالفت وو - داغلق د بایزي د نظرځً مطابق ژوند ټرولو ته تار نه وو - د با يزید په افتداارکښے د عرقسم با اکتداره غلئو افتدار ته طنطره وه دغه وڅه وه چه د کابل مغل مُمرانا نو ته په د هخه دعوت اورسید نو هغخوی ته هم خُپل امُتد‌ار په خُطره کښے ښکاره شو - او هڅوی هم دنه مرک عخالف شول . دغه شان دعقیدے او مسلک داغتلاف نه علاوه د با يزبي دعرنپ په تالفت کښے سیاسۍ اغراض هم داغن شول ‏ د بده مرغه د بایزید د مالغ ډاے مشرمضرت اخون درویزه هم په خپلو غیالاتو نظریاتوکښے انتهاپسند وو د هغۀ په معيار هم ډیرکم غلق پوره فتل ‏ که چرت بایزبي د خپلو تغالفینو مال لوټل جات ګل نو په بل لور اون درویزه ١و‏ د هخه هم ځُیال عالمانو په بایزید اود هغه پيرو کار د ماعد. مرکا فز اب دن په الفاظطویادول اود دوی وژل او بٌاه کول به ه ثواب ټلو د ده انها پندئ سّبه وه چه دواړه ډ لودخپلو يخالمینو دغیالاتواو مد با تو د قدراو راشت طاقٌت او نۀً لره شو اودیښئونو او مناظرو په نيټيه کښے د دواړو ډلو تسه د امْتَادفًا وافتراق یوه دااے ژوره کند هحائله شوه چه د هغ ډکول ران ىلکه نامنکن شول ‏ د با یز يد هریک ډیر زر په عواموکښے حور شو- اود پښقنو د هرے قبيلے غلق په دے کنے امل شول - دغه شان د بایزید اقتدار په ټوله پښتولنواکے قاشم شو لن د با یزید په اقتدارکښے د مغل هکومت د پاره لو په غطره وه - نو دا يقیق وه چه دمغل ُکومت له خوا به د دے تترک مثالفت ضرو رکیدلو - چو تکه پښتون اولس به هغه تر کښے چه د من هب په نامه شروع شوے وی - یر زرحصه ال ئو د با يزط د کر غالٌت هم په مد هې رک کښے د فل عُکومت په سرېرسؤ هکے په با قاعده شکل کے شروع شو - دغه شان پښتانۀ هم په دوؤ ډلوکښے تقسيم شول - د بایزید په مرسته د عواموطاقٌت وو - اود هغه د فغالفینو زاون درویزه) په کومک د مغل عُکومت اغلاق 0065١.) ۵۳۷ عبات او شاپد په مال مدد هم وی دغه وخفت هره ډه دت او قلمې په اه تورے ته اسره اوکړه - !د د با یزید اود صسغة د غالفینو ترميضظه دحکونو یو سلسله شروع شوه : : د بایزي د بلدرنامه ميه انله وه په اصلی استوکنه ځ په کان گرم کښے وه دا کل د وزیرستان په علا قه کئے د مسعود قَليل په میج کښے د سطح سمندار نه اووه زره فټه اوت واقع ده ددے کلی ټول استوگن د اورمړ قميل سره تعل لرۍ- او تراوسه څ خپل اورمړي ژبه غو نای سا تلی ده با يز انصاری په کال سل کے په جات هرريچ؟) نوے ىپارکښے زیږيده وو دغه وخت د دۀ پلادراو مور په دے نار کن استوٌکن وو. او لږه موده نپی ددد څاه نه کا رم ته باغلل - د با یزید ار قا عبدادله یو عالم سړه وو - په خپل لی کښے یو مدارسه جوړه کړی وه او هغه-2 د هپل یو شاگرد ملا پا ئُنده مان په ويل کښے ورکړی وه - بایزید انْصاری هم په دےه مدرسه کنے څه فر تعليم حعاصل کړو- وے دابتدا نه هغه روعابُت ته مالل وو- او د بلار د ىشداید وا مش باوجود هخه دمروچ علبو تگبیل او نأ کړے شو او د کامل پيرغرشمند وو دغوانوه په مو د هکښے ة د هند وستان » ګند مار او سبرقند سفرونه هم اوکړل- په ده نمْگو کښے د قبارت نه علاوه دهنه یوعزض د پر امل تادش هم وو د هنداوستان دیو سفر په دوران کښے د جالند هر په مقام هغه د لودی ځاندان د يوے مِيئ سره په شسئ نومیده وادۀ ۱و اوه موده لپس خپل کلى کا نُگرم ته راغ - داعلون درویزه د ونا مطایق د بایزي دعقاندو او لے ګحالف د دمغة هپل پلار وو- د پادراوغوی دعقیده داغتاداف دومره زيات شو چپه په هپل وکښے (وجگیدل. او دعبداانه د لاسه با یزید په پړے ژوبل شو- د ده له پس با یرید دکور نه لاړ- او په یو عرة کښے په يو غا رکښے دیره شو اوهه زخبونه څ جوړ شول ‏ نو په ظانهره کے ۀ د خپلوعقائدونه توبه اووىیتله - او با تر ھار ته لاړ او صلته دملگ ملطان اهمداکره دیره شو د درویزه مطایق مهن پونکه ټول سق مذ هب غلق وو-او هلته بایزید دخپلو عقائدو اظهار نۀ شوکوه ئو د ترهار ئه. پليښور ته راځ ١و‏ په خلیلو» کښے دیره شو - دلته 2 د پیرۍ غږ غغورشو ‏ غلق پرے رامات شول ‏ زښئ ۀ مريدان شول - په دغه ورکوکښے با يزید د خپل مسلک د تلیځ په لړکښے یيوکتاب تصنیف کړو ‏ جه په څلورو ژبو عرئ . فارسئ . هندای او پېتوکښے 0065١.) ۵۳ دیز شوے وو - د دے کتاب نامه خیرالبیان که - په په غُلقو کے ۀ شهرت بیامؤله نو مپل ځان ۀ پیړ روښان (وبالۀ - اد ګنتلنو اطرافو ته غ غطو نه او لیږل ‏ (وغلقو ته-٤‏ د پُل پیروۍ" عام دعوت ورکړو- ددےه دعوت په ځواپ کښے داطرافونه عالان ,شيغان دهغفةه خواله راعونډ شول - او د هغة بیت ۀ اوکړو - دغه شان یو دعوت نامه سید علی ترمذای (پر ابا ) ته هم اورسیده ‏ او دده دعوت ناےه په موا بکښے پر بابا د همه سره مناظرے ته تیار شو - د عحضرت سید علی او با یزید انصاری ترمینته وړو مئ ملاظره په همشتنف رک او شایدچه په غله ډمیرکښے شوی وه- وله په مناظره گښے د بایزید پړکولګرزن وو - د هخ عقلی دلاثل په دومره مطبوط او وزن دار وو هپه په عالىانو به د دخ په اوریلأ سرګرزید لو - دا مناظره ‏ سپ غتمه شوه . د دوی په ميځ کښے بله مناظره هم اوشوه. وه څه فیصله او نۀ شوه - په دو يم کُل اون درویزه د یوسف زو د يوے ږے سره د بایزید د مناظرے په ارض هشتنفر ته لاغ - وه د درویزه د وا مطابق با یزید مناظره ته عاضر نا شو - د دے مناظرو تارچونه معالوم نۀٌ دی لیلن په اکثروامََلةٌ دامناظرے په د مشکلع په پې شروع شوی وی داسے معلومیږی چه دغه وت له د مذاحې مسک داغتلاف په وچه اطون ىرویزه بایا دے کتاب ته شرابیان ‎٠١‏ و واخ -اد داے هم واخ چه دد کتاب په تصعطلیف کښنے د مشهور شاعر ملد ارزاذ لویه برغه وه - د.خیرالبیان » نه علاوه د بایزب ب لکتابان صراط التوهید » ېه فارسئ؟ ژ به کښے دے ‏ داهم یو مذ مې کتاب به - اود تصوف رگ په کښے غالب دے - ددۀ یو بل کتاب » مالنامه » یادیږۍ چه هخه یاب ده په مالنامه کے د پیرروان الات ووافعات بیان شوی دی د اخبره د فٌگر وړده چ هکه د با يز د مذعې او صوفیانه عقائدو سره څوک اغتلاف هم اولری. وه داغیره به خپل حا ے مناسبه نۀ ده چه د بایزيد تهرک په پښتوغواکښے يو لو صوفیانه ادب پيل اکړو - داادب اکتر په نظم کټے دک او ددے په تتلیق کښے (رزا لن ۰ ضلص ‎١‏ میرزا غا ن انصارۍ او شيخ دولت ادله لوهائُ په غصوصیت سره لورمقام لرۍ - ملا ارزاق د دنو قیاثیان تقسیم کبے په سړ کښے عُمند د و په دے ځالگه کښے د خويتکود ذیلی عا عزیز غیل سره تعلق لرې - د بار نوم څ پرهان ده - 0065١.) ړو د با یزید ١قتداار‏ پۀ عواموکښے زیات وو (واطوت درويزه چه په مناظر و کټے په ايز پریاے نۀ شو . نو د مذاهب د مفافت په نوم ۀ د کابل د مفل عُلومت نه دکومکف سوال اوکړو ‏ چناېه د ده نه پی د مغل صوبه دارګسن ځان او بايزي تمه د جګو نو سلسله شروع شوه او په یو جلککښے بایزيدگرفتارکابل ته بوټل شو- او د «دبتان مذا هب » مطابقً د شهاراده د حکم په حضورکښے پي شکړیت شو دشهزاده په حم بایزی د عالىانو سره مناظره اوکړه ‏ دغه عالمان د بایزید د دلائلو په ے للپار شول ‏ ناه شيزاده همد يم هغه په مرشنده طريقه پرے دلو دآزادئ نه لپی نه بیا مشتنغر ته راغ - ١و‏ د خپلو مریدانو تنظيم ‏ اوکړۀ. بيا تّراه ته لاړ - ‎١‏ مزډی. اورک دی او ننس قبائُل ۀ هم مريدان شول - غلیل . مهمند اومهمنزۍ ۀ د ویاندے نه مريډان وو- د یوسف زو قَبلے يوه غالیه برخه هم د هخۀ په ډله کښے شامله وه دغه شان با یزید په اول ځل د سرمدی پڼثنو ټول قِباتٌل په یو مرکز راعونډ کړل ‏ او په ترا هکڼے د پښتنو د یو ازا د عکومت بثیا هکیښو د - او د پښتلو د رمک نه څٌ دمغل اقتدار لرکولو فیصله اوکړه - مغل هکومت چه د بايزي د سرګرمثيو نه خېر شو لو په سيراه سه عىله اوکړه ‏ ېوک ه په مقام د هزیقینو ترمینثه جلګ اوشو . په دے جنګ کښے مغل او تښتیدل - او د هفوی دوه سوه او شل سړی اومړل - د دے نه پپس با یزيد پل طاقت نورهم دیات اکړو -١اوپه‏ نگر هار مبله اوکړه؛ غېل کیمپ ۀ په « ړو ». نوے کل کښے قاش کړو- د شینوارو په علا قه کښے د توراغه » به مقام د هزیو تر ماشه يوسښت بک اوشو ‏ په دے جنګ کے مغل کامیاب شول ‏ د بایزید لسبگر او تښتید و. په غپله بایزید هم پیا ده اوتښتیدو. په لاره کے د سفرد سمئنټیو اوگرمئ له کپله بل » اوو ملو . او په ړيرے خواری کلپاڼئ رضلع مر«ان ته رااورسیدو (و دلته کښے وفات شو - او دهغة ځامنو په هشتتفر ښے له اون درویزه واق په بيز دغپل غلدی په عرض درے سوه ممُقاله سپيئ زر ١د‏ یوه وينځه د صرزا عَيم عَّن وزیرانو ته د رشوت به ډولا ورکړه ‏ اوځان ے غلاص کړ و - ( تذ گره الابرار صا ) لین دا د اطون درویزه ذب| معلومیږی ‏ په اصل کښے مرزا عُکیم د با يزید دمريا نود بفاوت د خطرے د و جِهے نه هخه پرے ښو د 2 فو - او به مناظره کښے هم نه کامیاب شوے وو - لود سن د قیدولو مغ څه جواز نه وو- 0065١.) -- د ف نکړه - د بایزبل د وفات په تارڅ کښے اختلااف ده ىښاغلی عبدالنٌکورغان د صراط التومید ‏ په دیبا مه کښے دمستشرق .لریرس ه په هواله د دۀ د وفات تايڅ' سا ليکل دے .او خُض ىؤر داسے هم دی چپه د حعنوی په خیال کښے د ده تارځ وفات د له او سئششه ترمی نه میاته چرته یوعال دے ‏ زما په فیال کښے وړو ي تارځ وفات بيغ غلط معلومیږی ‎١١‏ په اکثر واحتبالاتو د دۀ د وافات کال .22-45 ممکن کیدے شی لکه په د وروستو واقعانو نه دا مرسته موی د بایزید پنه امن وو شاخ عبر ‎١‏ نورالدين . خیرالدين »مال الدين اوجللل لن د پلار نه ې شیخ عمر د پلدر جانشين شو اگرمه د اهلون درویزه د تبلیع په جعجه کڼے دیوسف زو غے خلق د بایزید نه فالفث وو وه ډرة په مرسته هم وو د پلار نۀ پی شخ عمر د پښتنو په علاقه یو مذ هې مکومت قا کړه - ا رید ی . اورک زی بُګښ .غلیل. مهستند . مهىلزی او د یوسف زو غه عمصه ټول د ده مریدان وو و2 روستوه یوست رو قبیله د شغ عبرنه برغلافه شوه . ددے فغالفئت يوه وڅه خو د تح مىر د مسلک برغلاف دافون درویزه تبلی کوششونه وو. لن اصلی او بنیادی وجهئ دا وه چه د ېښتلو غانانامشران ترډیرے موه د یو مذاحې اقتدار دا ژلدده ژوند ټرولوته غاړه نه اږهدی- د شرې قوائینو باا لاصومص داشرا و ؤة په پااښدی اداکول . د وادۀ ښادئ او مرګ وعيره په عقله هپل شخصوص قبیلوۍ روامونه پره ښودل ددوی د پاره ګران دی . د دے نه علدوه د یو مرکزی اقندار د لاندے دغانانو ؛ ملکاانو په پل دذاق اقتدارکښے هم فرق راق - ١و‏ دوی د ېي مرمئ؛ محدا بق تړل پرا نستل نۀ شی کوےه - د دے وجبوماتو په نا دوی د مذ ص اقتداد نه د(زادئ د پاره څه بياغ لټوی. دغه وجه وه چه مرکله دامون درويزه له خُوا د شي عىر د مذ هی هکومت رفلاف تليغ غروع شو نو د یوسفنزو غانانو (وملانوهم دسنه مرسته ‎١‏ وکړه - او ددے نید دا شوه چه د بایزید د غاندان سره هم هخه ځان سلوک اوشو کوم په درےه سوه ئاله وروستو هم د دے دپښتتو د لاسه د سید اعبد بربلوی د بباحدڼو سره شوے وو - داهون درویزه د وینامطابق د شیچ عبراو دایوسف زوه غالنت وجه داوه مه د یوسف زو یوملک هزه ځان د شی عبر د اطاعت نه اناراو کړو - ( و شیخ رېه صفة لبٌکرکښی اوکړه ‎٧‏ و د هغه مال موبی ځ او ئول - دا خبره دیواف و ثوروملکانو خپله 4 عزق اوگڼله .(و دسغة په مرسته اودريدل ‏ 0065١.) مه۵ دش عبمراو یوسف زو پزمیځه اول جنک د سرعاوی » په مقام (وشو ‏ په دےت جلګ کے شه ع رکامیاب ىشو دويب جلک د ه ميائ ے رمل صوابئ) په مقام اوو په مه منګا کښے هم شيغ عمر برپاه شو د دوی تمه دريم لګ په » باړه «اوشو ‏ دا کل د ټو پئ ر حصیل صوابئ) نه دوه میله لره د قطب په لور واقع دڅ .په په منګ کښے یوسف زی بریالی شول ‏ شیخ عمراو خرالدين په تيښته لاړل او په سیند پوره وتل ‏ وےه په يله کښی د دله زاکو دلاسه اووژه شول ‏ نورالدین هشننفر ته اوتښتید اوهوره د« ګوخرو» دلدسه اووژےه شو - د با يزيد کشرعُوڅ ه عجلال الديئ » چه وروستو د روښناقّ هرک قاتٌد او جلدله. په نوم مشهور شو - هغه وت کښے د هُوارلسو کاليویو څاموة وو - په دےه جګ کښے ډیر يد بد ژو بل او د یوسف زو د لاسه سیند ته کزارشو- ول د مندڼو د قلیل د« امازو » غا خلتو د سیند نه رلاوشگلو- داغاق د هخه د ښکلد اوکم عمرئ ته متانژ شول ‏ نو د فپل ځان سره ۀ ژوندے اوساتلو ‏ د دے جګګ په موقع د با يز هډ وی چه د درویزه د ویيْا مطابق شيخ عمربه د ان سره د تبرګف په ډولګرځول - دصند وق نه دااوويتله شول (واو سوزول پل ١و‏ ګن سیند ته گزارکړل د رو یزه د ه میر دا "د دله زاک » د کل دا نقل کو ی په د بایزید کپرئ هخه د سيند پد مین کښے په کا داے اوو يشتله په ټوڅ ټوي شوه. د بایزید کونډه ښته ۀ یو ډم ته هواله کړه . دا کار په نپښتن و کښے انتهانْ ذلت اوسپاوے غرض د یوسف زواو دله زاکو دلاسه د مذا هې لیولتوب اوالتقای بذ باتو زیر ات د بایزیي دکورنئ سره اشایت سوز سلوک او شو په دے جلکو نو کښے مسلمان پبتون د مسلبان پښتون د لاسه په ډيرے ې4 دردئ )و ذلت قٌتل شو- اهون درویزه په ډ یرے ې تکلمئ دا خلق دکافرانو په نوم يادوی. او په ډ یر اطبينان دا واقٌ چه ‏ یوسف زو د دے ءافرانو مالونه لوټ کړل - د دوئ ښځ او ېه غلامان کړل- او د دوی ټول ډله ۀ تار په تارکړه ‏ دغه ورغ ر ۵ شه وے چه ابر د مرزاعګیم دکشاه نه پی د کابل نه راستون شوے او د ا ټک ېه متام ډیره وو - په د هغد په غد مت کښے د بايزيد يوغليفه ما ضر شو اود یوسف زو دلاسه چه د بایزید دکورنۍ سره کوم ظلبونه شوی وو - دش برقلاف داکیر په در بارکنے دادخواهی (وکړه- ا ود یوسف زو د ښد نه 2 د جلال الداین د 0065١.) ۵ غلاصولو خواست اړو کبرهه د دے واقعاتو نه ضرشو نو نة صرفة جلال الدین د یوسف رو دبند ته خلامکړو . له خاصه مهربان ۀ ورسره هم اوکړه . د مسبترکيرو په خبیال کښے ددت مرل وه داکیدت شی چه د بایزيد ترک اکبر د خپل - دی اهی » د میک سره په ډيرو خبره کن نان ګینلو .او ددے ترک په غوريياو سره د هغۀ ېُل مقصد ته هم فالده رسیدله د دے قیااس مرسته داخون درویزه د قول نه هم کیږ ی ‏ دے وا چه موه اکېر د دپین دای نه رکاان شوے وو. ئو صفة الصاف اونة کړو.او ده ته (ونهکتل . څپه یوسف زو هود با زي داولاد سرو دا سلوک ردض د دین سدائ د مفا طظت په غز ضکړےه ووک رض د بایزب د تجریک فالنینو د مل طرف نه د صغة د کورنئ په تباسئ او بريادئ کے څه کے او نۀ کړو ‏ ١و‏ په ظاهره کښے داے معلوميده ځه دا رک بيای غتم شو. ول د بایزید دایرو نه د جلاله » په شک ل کښے د هخۀ ترک بیا داے راژوندے شو چه صرف دا نه چه اکبرسة په خد مهربا نه ستومانه او پيليما نه کړو بلکه د اکبر د مانشينانو رمهاگیراو شاه جهان) په زما نه کښے کم وبيش ښوس کاله د مغلو داقتدار برغلاف دپښتنو دآزادیه لګ چه اغاز ۀ بازیدکپ وو او وروستو د هځ قیادت د با يزید داغلافو )4 لا سکښے و و- په داے شدت او قوت ماری اوساتلو چه د مغل اعم ټول شان و شوکت او عظيم قوت د هغ په صکبے د شکو دیوال ثابت شوے وو د پل آزادۍ"کومه مث به چه د بایزید ري په دےه قباسلی پپښلٌنو کے پیداکړی وه . هخه تراوسه لد ژونائ ده که په اووښډ غول جلدل الدین د یوسف زو د قید نه دآکېر ېه مد اغلت مُلدص شو وه د آکبر په دربار کښے خپله ماضری هلال الدين د نظرښدئ نه کمه او نۀ گپله . دغه وچه وه چه هخه ډیر زر د اگبر د دربار نه او تښتیداو - تيراه ته لاړ او لته کښے د خپلو مرننوانو په راعونډولوکښے 'ګیا شو -او په لږو ورمُوکښے څ دومره طاقت عاصل کړو چه د أکبر لوی طاقت دهغة د سغیر نه لدپاره شو او دات کارناے څ اؤکړت چه د هغ په وه د سخ نوم د روښنائ تر په سلسل هکے تراوسه ژوندے ده 0065١.) ۵۳ کېراود شمال مغري سبحل پښتانة قبايُل امه په که په وړانده مووئیای دی . دهمایون د وصیت مطابق د کایل صوبه د مرزاهکیم رسیدال وه اودصمایون د مک په وخ تکښے مرزاحکيم لد د دريږ الو ماشوم وو منعم غان نوےه یو سردار په د هىایون ډیراعتباری اير وو - د مرزا عکيم (تالیق ‎١‏ و سرېزه وو . اود عم د نا په ډول به دعکومت هزاتض اداکول - ابر د يه تخت نشيی په غلورم مال رستلاکلھ) خپل ١تالیق‏ او منتظم بيرم غان د خپ مه نه معروله کړه- او د همه په ال د کایل نه منعم غان د مل ته اوبللو او هخه لد« مان غانان »: پۀ خطاب سره د بیرم مان په حا مقررکړو ‏ او د ملعم هان دتلو نه پی د کابل حکومت د مرزاحکیم د مور« چو څک بيکم « الس ته راغلو . دا میرمنه ژکرکه ډېره قابله او د ديتګ غاونده وه ول با ھم د امیراتو او وزیرانو دلاسه يره زرتنگه شوه- په دےه ورمٌو کښے د عبایون يو بل چُواۀ « اميرابوالمعالی . چه د بیرم ځان دوست او د آکبره لوری نه دیاب حاکم وو - د بيرم ځان د زوال په وجه د پل عهد نه معزول شو او د اکیرسره دغه نا امه ماپ نه پی په ټيښته کابل ته راغ « وچک بِکم » د ده په راتلو ډيره خوشعاله شوه به ۀ خل وزر مقررکړو او لور هم په ناح ورکړه - ٠بوالمعالی‏ » اوس وزرړ هم وو او د مرزا يم اوښے هم وه ډيرقوت ‎٤‏ د درباد فضادونه مت ېکړل او ټول انتظام ة سم کړو- وه ابوالسعالی داکوشش شروع کړو په دکابل ککومت خپل ځان ته کړی ‏ چپومک بِم د دۀ په دك ارادے پوه شوه . او د هغه دقوت په ىول وکے لگیا شوه وغ هم په دے کوشش کښے دابوالمعالی په اشاره اووژه شوه رغ د مه نه پی ابوالعالی ته لدد اوزګارو شوه - ھخةٌ به د مرزا حکيم د نات په میثیت په کایل حکومت کولو- په د غه ورځ وکڼې مرزا ليم لا د دوو الو گپه مُله سلگ وو -١و‏ د اپوالمعالی 0065١.) ېل ۵ په ملکے ‏ وسه وو- د بداغشان عاگم مرزا سلپبان په د ‎١‏ بوالمعالی په دے سرزوری؛ خبرشو نو هخه ډیرسوغت واخست ‏ او په کابل څ عىله اوکړه ‏ په جنک گښے ابوالمعا لی اووژ له شو اد په کابل د مرزا سليبان قبضه شوه سليمان خپله لور مرزا عَُيم ته وادۀ کړه اوخپل یو سردارځ د مرزاعکيم وزیر مقر رکړو ١و‏ بیرته بِد ان ته لاړ ول د مرزاحکيم او ب غشاق وزیر جوړه رانغله- او مرزاعُکیم هخه « پل وزارت ته معزول کړو ‏ رسګلګل) ‏ په دے خبره مرزا سلیمان بیا په کابل رااخوت - مرزا یم دهھفه د مقَايل طاقت نه لرو ‏ نواکبر نه دمده غوښتلو په عرض په ابا سیند باپویه وتو دغه وخت د أگبر سره دا ويره پید! شوه چه هصے ته په مرزاسليان دکابل د قبغے نه پس جرته د هنداوستان طبع او نه کړی- دؤ سداسق ‏ د هزيدون غان زچه د مرزا مي ماما وو په ما غَق گے دمرزا هُکيم امداد ته یو فوځ اولیږلو- فریدون ته دئابل دفج کولو په بت داغوره ښهاره شوه چه د دے فوځ په مدد په پیايا قبضه اوکړۍ له په په دغه ورموکښے آلبر دبهار د پښتنو سره په جنٌکو نو کښے مصرو فت وو. نو غپل هلوری رعکيم ) سره ۀ د پلېاب د قَغے ملنصوبه پخ کړه او د دغه منصوب مطاابق مرزا هکیم د پلباب د دَبضے په نت لاهور ته روان شو- دغه وت کی (کبرهم د بيماردمگګ نه فارغ شوے وو په صفه د مرزاکگیږ د منصوب نه ځبرشو ‏ نو سبدسق په حکیم پے روان شو- وے اکېرد په ستاح نه ووپوره ول ء مه مرزا هُکيم هم د هغه د راتلو ته حمېر شو - اوداسے وارخطايئ وات چه يغ ته ة هم اونۀ کتل - ١و‏ د مېل فوڅځ سره يغ کابل ته لاړ- او په کابل ۀ قَبَضه اوکړه- ځکه چه دغه وضت مرزا سليمان بدخشان ته ټل وو . او ایل علو شی وو مرزاهکيم چه کابل با ترلدسه کړو ‏ نو د اکبرنه ۀ دت فل کناه معاق اوغوښتله ‏ ١و‏ کر هغه معاف کړو- اکبر دغپل پلدر دسىایون د ناموا فقو عالاتو په وجه په وړوکوالل کښے د مرقسم تعليم ری یاد نیاوی) نه روم پاة څوے وو- دغه وه وه په هخه د مذاهب اسلام د روح نه بي ناو وو - ١د‏ د يل قنت مُشيوئ؛ نه بپ د غے ازاد غیاله هالبانو دمعبت په وجه ډير لارت شوے وو-١و‏ د مذاهب اسلم په حقله څ په زړا کے د نفرت اوکرک جِذبات رالټیدالی وو. نن په ابتد ‎١‏ کښے د سیا سی اغراضو او مصامو پش نظرهفه ددے نفرت داظهار نه ځان ژغورول وو- وه هرکله په هغه په رامپو تو او پښتنو لامیاب شو . نوهغة دخٌل سلطلت د استکام په پړده کښے داسلام نه څرګند اغراف (هکړو- او د مل هی روا دارئ! په نوم هخه 0065١.) مه د نورؤ مذهبونو سرب داے ژورتعلق پیداکړوپه د اسلام عِن بنیادی اصول. غ سم شا ته اوغورزول ‏ هغه مپل غیر مسلم امیران یوالغ دا نه په د کومت په کاروبارکښے ة څرک کړل- بلګه د سلطنت په معاماد توکښے 1 نوی دومره داتر و رسوځ غاوند ان کړل ‏ چه په هغ سره د برصفر د مسلبانا نو د مقتد ر هیثیت جرړه ګمزورته شوے - هغه د مسبعیا نوا زردشتیا نو . بامبرانو او ساد وا نو سره ډیرژور تٌدلقات پید اکړل .د په ده لړکے هئ داسے رسبو نه اما رکړل په هغه د مذهپ اسلام د بنیادی تصور تومید ته بال ګل برعکی وو. طلّ هخه 4 د. اور» او« نمره اهترام کولو ‏ هغه دے نره ته لیواله وو په د هرتس اقثار دیق او دیلوی) په خپل لاس کِے واخلى ‏ د اآکثرو ټو لکواکو مکرانانو په ځان هغه دا تلوسه لرله چه د شرییت اسلاې له خوا چه په یومسلمان بادشاه کږه پا نی" مائد شوی دۍ د هغ نه ځان ازادکړي ‏ د دے گمراصو ۲غاز هغه د سلکګا نه اوکړو و مه اول دسلطنت دقامياو او مفتیانو اغتیارات کم کړل ‏ 4 دے لړکے هغفۀ د اقتدارخوا مشمند څے عالبان په پل لاس کې واغستل ‏ او په مخویً يوداے فتوئ جاری کړه ‏ چه د کوے شري یا فُقَهِی» ما په مقله د عالبانو ترمیښځه اغتلاف وی نود هغ په باب کښے به شهنشاه په يثیت د سلطان عادل دا اغتيار لری چه د مه مرئ! لارطو ښه کړی - او په یغ عمل اوکړی په دے شرط ېه هغه را د قران اوحدیت نه غالفه نۀ وی او د عوامو د فانٌدے مد نظروئ" ددے نه علاوه صغة د عق پنده عالبانو برغلاف دايے ذاریچ؛غتیا رکړے چه د غ په ویه دم صب پاښد او مق پرست عالا نو ته په خپلو مهدو ېا کید ل ران شول- د یانتد ارقانِيا او متیان د خپلو عهدو نه مات کړےت شول -( ود هفوی وظطيغ بند هکړه شوےه ‏ ده نه علا وه هغه یونوے ميئ جار کړو. چه په « دين الهۍ » مشهور دے او داے ماعدانه عقا 5د او طرز عبل ۀ امتیارکړو په د هخ د یو مسلبان بادىشاه هشن نه خلاف وه - د ِغۀة دا مقصد وو چه د دنیا وی (قٌتدار سره مف هی فد ار هم ترلاسه کړۍ .١و‏ د پېغبېرئ درجه حاصله کړي- د (کبر نه وړانده ملاوالرب غځاې ته حم د یو نوی دن داحراغیال پیدا شوے وو. د2 په هغه کښے دومره معقوایت ووڅپه هغه د یوامیر علاو لیا په شت اوتبيهه د دے فاسد غیال نه‌متع شو ول نا قو آکېر د مذاحب اسلام څه اعميت لو - او نة د هف په اميرانوکښے د علاو الىلک غونتک قوف 0065١.) ۵۰۵ زړوراو حق کو ایر موجود وو - د أکېر دا نوت ديئ د #لتلفو دیښونو د يو څو داے خبرو ګډ وږه وه کوے په د اکیرقوښ وے. په دےکښے نه ک ری وه اون اق دکبر دامقصد وو چه په دے طریقه به زه ټول لق خو سٌسال کړم - وے په حقیت کیلے 1 د یو ځو تا څټو امیرانو نه علاوه نؤر هڅوک هم خوشحمال نۀ ليه شو د ایر د رو نه ټول حق پسند ه مسدانان ُو( که هغه اميران وو !وکه عام اولۍ بيزاره ؤو متنفر شول او په مسلمانانوکښی يوعامه # اطميناق پیدا شوه - په کال .۵۸۰ر کے د بنګال او بهار نیو بيا بناوت اوکړو ‏ داعُل مغل عاگبان هم ددوی ملگری وو ده پنفاوت داکیر د ملدانه عقانٌدو پد وه توفناگ سل اغتیارکړو- دا بثاوت داے په مکىله طربقټه شوه وو په د اکیر سلطتت به څ رغړوغه وو - ول داکېر دوراش يئ او د مرزاهکيم يزدژه داموقٌع ُطا کړه- دأکیر د به ديؤه خبرے په ټول مشاکے غتوره شو وه - پاعیا تو ظم ده نه فا ه واخٌسته ‏ اود ایل سرو هم خړے اوک - مرزا حکیم ته څ په دهلی د خبل دعموت ورکړو - د دوی داخيال وو چه د ج دیل اکیر په كله به فالسق خکيې د دىهلی په نت خلق برداشٌت کړی ګر چه د مرزاحُکيم مسلمائ هم څه دومره خه نۀ وه هغه به په څرګند ه راب ظُښا .لن د فلقو دتسلئ دپاره صرفا دومره هم کاق وه چه مرزا عُکيم د اکبر په شان څرگنده د اسلام نه اراف نه دے کړه- ه ښځال او بهاردبفاوت د شدات او د باغیا نود دعوت په وهه د مرزا مي په زړه کن هم دهندوستان د شهنشاهئ تلوسه پیدا شوه پ دے تاوسه کښے د هغه ماما فرنډونئ هم زیا راوستلو ‏ مخه مکيم ته اوويُل چ ه که چره تا د بالبت ئه‌سر اوت کړو او لر | وو زيد 1 نو د عندوستان ټول غلق به د بپه سرسترګو قيول کړ». دمرزا په زړه" کئ هم څه وش پیاشو .(وسفه دفریدون په للسون یوغل با په پټجاب بانده عبل ته ئیار شو . په ١با‏ سیند لاپورت وتو. ول دغه ونت د چا ورز د آکبراعټاری اميرمان که وو په د رامه بِهګوان داس مو وو. مانسن سره د يم د مقابل د پاره پوره وڅ نه وو نو هغه د «رستاس . په قله کښے غه لږشان وځ پره ښودلو. او په خپله لاصور ته لۀ ‏ مرزاحُکيم د رهتاس د قك په قو کبانډ رغه د اوکپه ‏ و 2 حغۀ قلد حواله نه کړه ‏ مرزا هم دهغۀ سره مقاله غوښه نۀ کړه- او په نه لاصور ته روان شو ١و‏ په یو پاخ کښ دیره شو د هغه مو حاطمع وه چه د لدهصورنطلق 0065١.) امه به زما هرکلۍ اوپیرراغل ته راشی ‏ ول هلته بے خومان که وو چه د أکبر يو ډیر وفادار جریل او د مخ دمقا صدو لو همدرد وو- د مرزا يم توقعات څه زنګ په د هغ ماما فریدون صغۀ ته وثلی وو پوره نۀ شول ‎٠‏ د پباب غلقو عرڅ اون کړو ‏ په دے خيره د مرناکیم اميد ونه مړاوی شول ‏ بل طرفته چه ابر د مرذا ُکیم د فوڅ کش ته خبرشو نو صفة ته دا حبله دېنگال و :هار د بغاوت نۀ زيا ته حطرناگه معلومه شوه أکرچه په سال و بهارکښے بفاوت په زورو شور جاری وو او باعیان ګیتندوپه وو او د بر د پاره حالِت نام وو لن هغه ته د حُطرے اصلی عا معلوم وو له هغه د خپلوا ميراتو د #ثالښت یاو چو د د یول هو ځ سره د مرزا حکیم دمقابل په ښت د پلجاب په لور راروان سو او مرزاحکیې .په د اکېر د راتلو نه خبرشو نو داے ورږے واخست په د هند وستان د ش#نشامن خیال 2 شاته اوغورز ولو .(وځل ځان غ يغ کابل ته اورسولو - په دےه موقع اگبرھ ډیره دور اندايشي نه کار ولضست . چه د مرزا يم مقایډته ‏ د ښگال په وخت مځ ورکړه- هغةً ته دا معلومه وه -په دکابل د لوری نه د يو کامیا ې حيل په ليه کښے د دهلی بلکه د ټول سلطنت سقوط مبکن کیدت شی - او د دے په ني هکښے د يهار و ال بخاوت ه ې ماب شي وےه د حکيم د حیل د ناکم کولو په صورت کښے هفة ته د نورو بفاوتونود ولو موقع او فرصت په لاس ورتل شی چناچه هغۀ هم دغه شان اوکړل ‏ او نه صرف د عکیم خطره ه په مستقل ډول لرے کړه". بلکه دخپل سلطنت په استکام اوحفاظت کښی هم کامیاب سو . ابو په فروریه سلا ګل کښے د مرزاحُليم د قطق فیحيل په عزْض د فتج پور ری نه راروان شو او دجون په میاشت کښے دابا سیند غاړے ته رااورسید- مرزا هکیم آر په ابل ته تل وو يکن دال دکبرداخیال وو چه د مرزا حکيم په زړه" ک داے ویره کبي له پٌار دی چه هخه بيا په خپل ژوند کے په هندوستان باندے د حط (سره (و ته کړی ‏ ېرد اک په متام اټال شو که چه داوړی د بارانونو په و يه په سیند باندث پول تړلکران - وو- ابر ده ئوس ورځ پا شو . او بیا سره د خپلو فو کونو په کشټیُو کښے پور وتو. په دےه موقع لېر د ای په مقام د فلا د تعميرحکم اوکړو- او د تعبیر ار خپل یو مشهور امیر بیربل ته حواله کړو ‏ او ددے عرض د پاره ځ کاق فوڅځ هم پر ښود . د دےه اڅ نه آکبرمان سن په پیښور باندے د مُئ په عرصض وړاندے اولیږلو ‏ (و په خپله په هخه پے روان شو مرزا حُکیم د اکبر مقایل ته خو څ' نۀ وو سوه ين کابل ته د تلو په وخت کښے 0065١.) دم خپله ټوله غصه په پپیشور او شښکلی وه او داښار 7 سوزوه وو کې رچه پليښور ته رااورسید نوهفه ده ايسارشو ‏ اومان سکھ اوخل خُوة شهزاد» مراد-ۀ د هبر په لارګابل تهاولبله په ده مو قع اکبر په دره ځیمبړکښے د سیف جوړولوحکم هم ‎١‏ ؤکړو - او دا کار هِفْةٌضٍل انر قاسم خان ته مواله کړو- او دااول مومع وه په د خر په دره که یو دات سړک جوړ شو څه په هڅ پا دے به گاړی او کړه په اسانه تل راتل شوےه ‏ د دے نه ورانډه» دخیر لاره د اوښانو اسونو د عبورو مرور د پاره همګرانه وه اکبر د قاسم خان نه په دے کار دومره غوئساله شو چه څه موده پِن ة هخه د کابل کو ر نز او ټالو- پ هکوم سهولت چه په دے در هکښے د اکبراغنثر قاسم ان داسیک تعیرکړ‌ وو (و په کوےه اسان چه د کب فنوځونه په به درو ټرشوي وو .دے وافغانو د اکبر د دماغ نه د هخه مشلاتو هډو احساس اوو یستلو کوم چه وروستو هغه ته او یا د هغۀ جانشيلو ته ددځ دعبور ومرور په وخغت کښے ددے درے د استوګنو د لادسه ورپېيښ شول ‏ د شهزاده مراد و څونه چه کابل ته نزىےه شول اود شر باغ په دره ورنلو تل نو دلته د مزیدون فوڅونه دسغ سقایل ته ولاړ وو. دفریدون فومونو د مرادفومونه رأکير ړل اومال واسباب ‎٤‏ تينه لوبت کړو. وے سمد ستي ورله د مان سه فومونه رااودسیدل ‏ او د هریدون ګوڅونو تيښته (وکړه ‏ د فریډون د تيښت سره سم مرزاکيم هم دکابل نه ١و‏ تښتیدلو. او دره علور ښد ته لاړ- مان سکھ او شیراده مراد په کابل قبضه اوک - په دوی پچےی په اکست داش ګل کے اکبرھم عابل ته اورسید- اکبرضل هوږ ترسرهکړو- په مرزا حکيم ه خپله ويره کښيدوله ‏ چونکه د ژې موسم راتلوک وو نواکبر داعوره اوګټله چه د ژق د ينڼه نه وړاندےه وړ نه خپل ګؤُونه دکابل نه اوباسی ‏ په ده وجه هغه به کابل ١ه‏ اووگ ورځ اپار شو . د کایل حکكومت لاد مرزاعکيم خور فئرالنساء ته ورکړو ‏ او دحکیم په مقله ے" دا سینته تښبږر په ښودله چه که چرے هغه بیا څه لاي پے اوخو زول نو د صفۀ سرو په سفت سلوک ١وکیه‏ شی د دے نه پی اکبر د کابل نه د دهلی په نت راروان څو. داکبر د تلو نه پي د مرزا هکی حور هغه په چپه کله رااوغوښت او د لل حکومت مغة ته اوسيارلو - مر علیم مد په سورته شرزي وو .او د ىثراب ئوشئئ دا توالی په وبه په لی توب کښے دمړونه بدژروو- داکبر دلوری نه د مرزاحکيم په پا بکښے و داے نم سلوک یو وجه شاید چه داهم وی څچه اکبرته دا تو قع يا شوی وی چه د 0065١.) »مه۵ هخه حسباق طاقت به ترډیره موه د دے دسمن رشرابو) مقابله او نه کړے شی نو ځٌله به په هغة چل ځان نه "وی بدنام کړه ‏ به هرحال دد قراخدلئ وجو سات که د رهم جِذ به وه اوکه څه سیاسی ضرورت ‏ مرزا مکيې د ابر د تلو نه لور کاله پی وفات شو ر. هشل -(و د کب د زړه" نه دخپل تُفتا د یو مِيراث ځور د دموه نوٌل لرے شو او صفة ته دااموقع په لاس ورغله چه د حپل هوا هش مطابق د کابل اود سرحدې پنثو علاقه د ځپل سلطنت سره اوګنډی - د کابل صوبه هے په نوم خو د مر امران د وغت ته دسلطنت دهلی یو مات صوبه وه. وے عبلٌَ د ېتو سو کالو نه 2 د یو آزاه او خود عنتار میثیت اخټّارکیت وو د کابل نه آکبر بیا سم په طیبر راټر شو دال هغه په ابا سیند باندے دکشتيو په هخه پل پوره وتلو کوم چه د هغة ١غِنير‏ قاسم خان د وراندے نه تیارکړ هوو آکبرد ۱یک په متام د هخه ق د تسیر جاج هم واخستلو ‏ چه هو میاشت اگاصو دهغ دکمبیر آغازشوے وو اکبر لد په یک کښے وو چه غا ته د یوسف زو دلاسه د بایزید دکورنئ سره د خللىوثو ١و‏ ناکړدو په باب کې د دادخواهئ' واست اوشو-او هم دغه موقع وه چه د بایزید نم خُوڅ جلدل امرن د بر په عُکم د یوسف زو د ښد نه غلاص کړپه شو دا و( قحعات د سلفګلګ د ی ‏ پا بث ينا بایزید 4 يِقيتٌا د ۰ وړا شے وفات شوه وې - اوپه آکثرو امشالانو ددۀ وفات به په کال سك لاه کښے واقم شوه وی دده واقعاتو په رڼاکے د بايزيدکوم تارچ وفات سا په په صراطالتو مید کښے ورکړه شوث دے هخه درست نه معلومیږی - د مرزا حکيم دوفات نۀ بې د هخه" ماما هزیون او دحکیم ځامنو په کاب لکبنے شورو شر پورته کړه - (واکبر چه د دد وا عاتونه څبرشو ئو هغه سمداسق خپل جرڼل مان مه دکابل د قبغے په غرض د یو لو هوځ سره کابل ته اولیږلو- او په ېله هم په هغۀُ چے داروان شو او په کال سه له کښے ایګ ته راغ - دغه وخت داټک د قلا عبارت چه اس په کال سلش هله کښی شوےه وو کیل ته نزدووو- زدا قلك د خوامه سبس الدن په نگرانئ کے مگبله شوی ده -) په کوه اسانئ چه په کال سلا فل کښے د اکبر وڅو نه د مرزاحکیم په تعاق بکے په دره غيرټر شوی وو-او هکوم سهولت چه د هغ اعُنِي قاسم غان په دےه دره کښشے د سړک تعمیراو تو سيع کړث وه او په دے دورانکښے د پېتنو دلورې ته په دوی څه 0065١.) ۹ه قابل دٌکر بلوسه نۀٌ وه شوی - دے وا قعا ته د اکېر په زړۀ کشے دا قلوسه پید؛کړد په د پښتو داسرټزه قبائٍل چه داباسیند نه په قبله آباد دک - او تراوسه پويه‌ځ فو دمظو یو حکران ته اون د دوی نه وړائه د بل وم حُکمران اهٌتدار ته عاړه (ِیښی وه- په خپل اتد ارکښے راو لی - دا هې امکان لری چه د يوسف زو او د بایزید د مرستیالوېتو کور يغ فغالنت او موه به د کو په زړه" کے د لېښتنو د تسضیرجن به تیزه کړی وی. د شغ عمراو یوسف زو د جٌونو ته اکېر په خپله هم خبر وو-او ددےه تۀ علدوه د اکبر مقای ماگبانو هم مغۀ ته دا وئلی وو - چه په پښتنو قبائیلو کښے د یوسث زو»مند ڼو قبیله د ټولو نه لویه ١و‏ زیلله سرکښه ده اوکه چرے داقبیله ایل شی نو نورپښتانۀ قَباشل به څه قابل ذکو مقاپل ته تار نه شي- دغه وجوسات وو چه د اکبر په زړه کن ے د پښتنو قبائلو د ترا راده مصبوطه کړه - به هرحال اکبر په ایک کزے قیام اوکړو- او مان سکھ د کابل په نت ر وان شو- د وړاندے په شا په چب ټیر شو ١و‏ کابل ته اورسبيث . د مرزا حَکيم ماما زب ون او د حکيم غامن کیقبا د او ۱ فراسیاب ےئ کر فتارکړل ‏ ببیا-؟ په کابل کین خپل خو سلګیت سکھ پرےه ښود. او په خپله د عکيم ماما اوځامنو سره داکبر نه غدمت کن (کګ ته راغ فزيډون ترڅه وغته نظربند اوساتل شو اوبیا يک ته اوليږ 2 شو- اود حکيم امن اکبر په یل کگرانئ کن اوساتل - چه ,کبر دکابل دگشاه نه زړۀ جيع ىلو نو هخه په یو وت کڼے دکشيير او پښتدو قبائٌلو د مها تو په تابیا گښے لٌکیا شو -دکشير په مهم هغه قاسم خان او بکوان داي اول دغه وفت دکشمیر ځکمران سلطان یوسفځان وو په په آسانه ة د أکبراطاعت اومنلو وغ دپنځنو په مهماتوکښے اکبر ته ډیرمشکلدت پښ شول او مغل فوڅونو د پپښتنو دلاسه لیل شُکستونه اموندل بر په خپل غیال کی د قبایلی مننو سفیر د غه شړی" ګڼلی و»- دهغة پۀ اند اره کښے د نپوے سروسامانه دگوډی بر د مغل اعنظم د سازو سامان ته (راسته هوځونو مقایل تۀ ن شو ټيکید ل ‏ تی دا د هغۀ د ینو د قای روایاتو اوغصْونو ته دي خبرئ نه وه -او ډیر زر واهعاتو د هغه داغلط فیمی لرےځکړه- د پیښور په پښتنو قَبایُلوکے دیوسف زو قبيله دخپل کغثرت په وجه ډیړه طاقتوه او په به وجه ډېړه سرکښه وه او اکث به په بین القبا تل جکونو گينے په نورو قَبائلو غالبه وه - دغه وجه وه چه د پيښور د لواوشا نور قبال د یوسف زو غطالف وو - 0065١.) ۰ ده د یوسف زود مهم دآغازنه اول د اک په مقام د غور یه ‌خیلو او نورو ینو مشرانو یوه جوکه داب ر په غدامتکښے حاضره شوه او مغة ته غواست اوکړو چه . یو سف زی په شا سړک تاختونه کوی ‏ او قافل او کاروانونه لو . مر دا الزام په ټولو پښتنو شی پارده چه دشاهی سک دعحفائلت انتظام اوشی او د یوسف زو دحىلو او ډ )کو ښُدیزاوشي" په دے وروکښے به د اپک او پپیښور ترمياشه اثر قافِل لوټل شوے - د اقاف به يتينٌا يوا يوسنف زو نۀ لوټلے - بلکه غوریه غیلو اوخو به هم په د کښے څه کے نه گولو. لکن د اکبر په لکښے د دے الزام په پوسنف زو بانده تل وکښے د دے جرنک دوه غرضه وو یی یو خو دوی په سه طرئیه اکېر په یوسف زو با ندے عبل ته پارولو-اوبل دا چه اکیر دیوسف زو په کون وکے پوضت شی. نو دوی ته به هم دا موقع په لاس ورشیجه 'کبر سره پنېه واچوی ‏ د شامي سړک د حفائلت په فرض ابر د خپلو متای افُراتو او دخوااوشا علا ة د زمبندارانو سره جرکه اوکړه ‏ او د دوی په صلاح او سفارش دا ذمه وارۍ «ملگک وړک ۰ ته ور په غاړه شوه چه دخپکو د کیل د يوےه ځاد ملک وو او دااول موقع ده چه د پنبتنو په تارڅ کښے د خټکو قبیله په دے خپل نوم ذکرشوی ده ملک وه د غټکو په یل هکنے دب خيلو د ځا ملک وو. دپلار نامه ځ درونی حمد و۰- په په چجو هم مشهور ده - د ملک اکوړۍ نوره فیله په کربو غه زکوهاټ )کښے ميشته وه - وےے مک کو په په څه خبره د خپلو مزیزانو نه مرور شوے وو او د هنوت هلد 2 ته راغ وو په دے ورځوکښے دح ړت په علاقه کښے ماندورۍ او ډنکرزی اوسید ل ‏ ملٌک اکوړی په "لواز دره ميشته اغتیارکړی وه .او دخپل مان سره ة یو ټول جیح کړے وو -(و دخوا اوا په علد قو به تاغتونه کول- په ده ډول ۀ نوم او شهرت حاصل کړے وو دغه وغمه وه چه کوم وخت د شاې سړک دحفاظت سوال پیښ شو نو د علا ‏ زمیند ارانو دملک آکوړی نوم پیشکړه په کومو ويځو ز سثث 2 )کښے په د یرد لوری نه د شاې سړي زمه واری مک اکوکا : ته سپارل شوه په دغه ورځه کے د مل ويک ټوله قبیله په دے خېله علاقه کښے میښته وه د اون درویزه د ته نه هم ددے ټیاس مرستۀ کیږی - دی په کومو ورم و کښ په يف زی مندڼ په سوات او سمه کب او ضوربه خپل کګياچْ د پلیښور په خُوااو شا کښےاستوګن وو دغه ویو کبے خَيک هم په دغه خپله علدقه کنے استؤگن وو. (وکه چرےه داے نةئے 0065١.) غه دوکر به د شاهی سړک دعفالمت لوبه دمه واری يو داب نړي ته وله سپارله په هغه به د قام قيل او ټرغاوند نۀ وو -او دټوے علد 8 دکوز پاس نه به خبردار نه وو - ملک اکویت د حگليانو او سادوکانو هم سفت دشن وو او دومره جوگیان او سادوګان ة وژل وه په د هغوی د يویو غو نه یو لو مټ وک کړے وو د مک کوړی په باب کښے داحخره دومره مشهوره وه څچه د تار یج مرصع « مطابق کوم وغت چه هغه د اکبر په خداهت کښے پیش شو نو کر په خپله د هغفۀ نه ددےه به پوښتنه اوکړه ‏ او ملک ورته اووے .اوصاحبه» صرحِوٌي په به‌دے وژلو نو اول به دے ورله د اسلام دعوت ونکړو -اوچه اسلام به ة قبول نن کړونو او به ولو او د یا داشت د پاره بۀاے د هخه د عوږ یو وال" په مټ کښے واچوله ‏ او د یغ نۀ یوي ډک دص" د شاهې سړک د مفاطت په ند لکڼے د اکېرله خوا د خُبرآباد نه تز ئو ښار پو علاقه او دڅلوزو او سپ خاگ کل مِلک أَُوِي ته په جاک رکے ودک شول ‏ اود دے جگیر نه علاوه په شاهې سړک د سحصول وصولولو مق هم ورکړے شو (و د غه شان په اول وار دغپٌگو دغانئ بنیادکيښودے شو ملک اکوړت یو سوښيار او مر سړے وو- صفة په دے لویه ذمه وارئ کښے د یل قبيل غلق د مان سره ملکریکړل ‏ او د فپلو فراتئضو د سرا ام کولو په عزن ‏ د لنډی سیند په سویلی غاړه مصری بانهډے ته عناع یو کله هم آبادکړو ‏ په د هغه په نامه تزاوسة د سرر وړه.مسشهورده ‏ او په هعقه زمانه کښے به ورله - ملٌک پور. هم وئېل شئول - د یوسف زو او خپکو ترمیځه د فالفت آغاز هم ددغ وغت نه اوشو ‏ چه ابو دشاې سړک د مفاظت تابيا اوکړه ‏ نو د یوسف زو د تسطیر آغازسة اوکړه. په دے مهم کی هغه غپل یو مفهورجرڼل زب ځان او لپږ له زين ځان ُو په اول هکی په کامیابئ سره نز باجوړه اورسید - وله بیا چه په سوات ورنلوتو له مشکلادت ورته پس شول او داکیرنه هً فو (مداد اوغو بلتلو- د نينډغان دامداد دپاله دوه فوځونه د دوا جرنلدتو . بیربل » او« حکيې ابو الع » به کبان کښے (ولږ له شول ‏ داىواز ماے جريلدن وو. مه دجٌک مید ان ے "چرته نه وو ليدل ‏ او داپه دت خبره ملالت کو چه آکبر وق طاقت ته ډیرکم (حمیت ورکړه وه- د بيربل فؤڅ خو هډو د يوسف زو په عرونو کښے دتیریياو جوکه ثابت نه شو دؤ د اکیر په حُکم دواړه فوڅو نه یو غماے شول ‏ د دے مشترک وځ په کو شش زين غان ته دا موقع حاصله شیه چه هغ په پک له 0065١.) ۵۵۳ کښ خپ لکییپ قاشکړو ‏ او د ملاګنډ دره 2 هم قا بوکړه ‏ او د بل (و ابوالنځ فوکونو ته غ د ملدگنډ په ده د ټٌریدلو موکع پد کړه او درے واړه هو نه په چکد ره کښے يوا شول ‏ د ملاګنډ تورو ړکو غروتو بیرىل ډیر ويرو1ء وو و په کد ره هڅه بیاامزیه شو او داول نه څ په دے خیره خړځخ پیداکړو . چه د صلاح مصلعت د پاره درے واړه جرنلدن د پیربل په خي کښے جبع شی بير بل په خپل زړه" کښے خپل مان د نورو نه نیات کتلو ‏ زئ غان د هرو داګوټ هم ټرکړو - او د بر بل غے ته لاړ- او لته د آ ده پروګرام په مقله بيث شروع شو - دارن غان دا ومز وو چه هغه به دخپل هوغ سره د هفاظت په عزض په چکدره کنے پا شی او نوے وځ او نوی جرئلان د وړاندت لړ شی ١و‏ دکړاکړ په دره د بو اوئ- اوهلته رکیپ اوٌکوی او دغه حفاظن وڅ به وروستو د هفوی سر يو ځا ة شی (اوکه چرےت دوی؟ پیش قد مٌ ته غا ن اېږدې ودوی د په ند ره کے پا ة شی او زين ان به دځېل فوڅ سره پیش قٌدې اوکړی - په کی نقّطه ناه سره د ذین غان دا وز معقول وو - وه پیربل او ابوالفقم غو د خبرو میړق وو هخی دج چالونو او طریقو نه څه خبروو ‏ تردے وخته چه کوم واقعات نشوی وو بیر بل په هغ دومره و يريل له و ه- او په هپلو راتلو داے ستوما نه شوے وو . څه د هغة لویه ارزو داوه چه به هرڅه طربټه مپه دی ډیر زردىه تورو عرونو نه ځٌان میدان ته اوباسي ‏ او داگېر وا ته بیا اوژسۍ- دغه وچه به چه پیرىل اوا بوالفمځ دواړو د زين ان ددے معقول تجويز مغالفت اوکړو او زين مان دےه ځره ته جبودکړو .په هغه ددوی دخودکقۍ دے ارادے سره مّفق شی - فیصله په ده اوشوه په د یه واړه ھوڅونه به یو څا لځ رواټږی- - پبیریل به د ډیر صیبت نه د وړړندے فوڅ کیان ولت (ېوالفغ په مین کښے شو او زين ځان په وروسق فوځ کم - دکراکړ تر دره خو دوی په خُریت اورسیدل وه چه دکړاکړ په دره ورینوتل - نو پښننو پيه تويه نوره جوړهکړے- وله ورځ دپښتنو په مغل وځ د زيۀ ارمانونه اووښتل او په ډیر بداحال مځل وڅ ميدان عا ة ته ور شکته شو - د مه ترسګ ء سره نزږو دیه واړه مرنیلان بيا د جرگ په عزض یو ځا شول ‏ د لته هم زين ان دکیمپ لگوالواو د عفاظت په عرض د خندقونو ويز پش کړو ‏ هنة دااووے په څو ورغ ایساریل او د فوځ تنظیم پکار ده (وکه مویز څُو ورڅ (بساراو مفاظنّ تدابيراغتیار کړو نو د پښتنو دټکر به په خپله خورشی تمه چه دېیتنو قبا يل دبٌار سره نه لو د ډیرو ورځٌه د پاره 0065١.) ‏مه‎ ۳٣ د وراک سامان وى اون دجٌک ‏ د نن ځان دا ويز هم ډیر معقول وو ‎١‏ که ېره په د مل غمه وه دو میکنه ده چه مفل فوځ د راتلوککۍ تیاهئ نه څ شوے وه لین پیرىل دلته هم پے او خُروے او د زيئ مان ټول معقول جویزونه ۀ ردکړل ‏ دال هم یرل وړاښده روان شو - او زين فان وروسلَو- د بيربل وڅ چه د کر په سوی لکړې ته اورسید ‏ نو د سف لياپه لبده شوے ‏ او دا خیال ‎٤‏ اوکړو چه منزل مقصود ردسے علاقه) نزدو ده وه ډیر زرد هفۀ په امیدونو اڅ او به تو شوے. د ملنارئ پويه یوه سښته اوتٌکه کسئ لد د دو ئ و ړاندےه وه او په دے ټوله لار دغرونو به وکو » زونړونو او اپیعونو کښے نېّانۀ د دوق« هرکان ته ولاړ وو د پښتنو په لیدو د بيریل اوابوالنځ د هؤوحونو وار نورهم غُطا شو او چه موم وخت پښتنوپه دوی د کاڼو او شو باران اوورولو نو د مغل فوځ تنظیم او تب بلګل وران څو په دوئ داسے ویره غالبه شوه چه هر سپپا هې په د بل ته وړاند کیدلو و شش کولو ‏ د وارهطايئۍ په دے منډه تزړوکښے ټوله لار د ملو د مړو نه ډکه څوه ‏ څوک داسونو اوساتیانو په پښو کښے دل شول ‏ او څوک په کند وکښے اوعورزيدل-دیو بل نه د وړانه کید و په کوش شکښے اسونه هاټٌان او بنیادم ټول ډم ډیے شول ‏ او بیربل سم په ده ډیری کے عیب شو (بوالنت د ويرے نه په يو باړه کښے پټ شوے وهو او چه د زين خان وځ رااورسید دو د غه په نړو کښے هم ساه راغله - دز هان په رارسیدو مخل هو بیا څه نينگو پے راعغونډ شو وے پښتانه هم ور پے سم لگید لی وو ټوله ورځ مفل فوڅ دنېټنو د لاسه اوزلې شو-او په ډرو خوارو تر ملندرۍ۶ رااورسیل- د شېے بیا په مضل وڅ کے د پښتلو د ميل نګو سه حلوره شوه-(و دوۍ بي داسے وارمطا شول ‏ په دځان د مفاظت په عرض مه غ په کومه غنه به سے راتلو په هغه غه به تښتیدل .د شے تيرے او د لاروګودرو نه ناوا قنئ د مغل وڅ په تټاهۍ کښے نوره اضافه هې اوکړه -١بوالفچ‏ او زين ان هم په ډیر بد عال کے اوتښتیدل او دمغلو دا عظیې وڅ د ملندارۍ' په کندوکو دروکښی تالا ترغا شو - د « بدايوقء مطابق ۰ زره مغل هوڅ په ده موقع قتل شو د اکبر نادیات مرئیل بعرىل هم په مقتولينو کښے شامل وو-او د بیربل نه علداوه د خواجه عرب لي ملا څيرن (وعسن ځان بيټے رچ ه د زين غان د فوڅ یوڅواشرد زرافضروو) هم وژلی شوې وو. ددك وا قمع نه درےه وریڅ پی نن خان او ابوالنځ په بد عال ‎١‏ ټک ته اورسیدل اور ته څ دد ناگ وا قع طبر ووکړو ۶6 00065 مه ککبر د بيربل په مرگ ډيرغفگان ښکاره کړو- هغه ذیات په ده خبره خفه ووچه نن ځان او اېوالفتھ دبیربل د لاش په راوړلوکښے ول کامیاب نة څول - چه د هغه" لاش د هندو مذهب د رسوماتو مطایق سوزوغ شوه وه - د ده جرم په سزا کن اگبر دنيئ غان ١وا‏ بوالفام سره د ملا قات ن ؛نګار اوکړو-١او‏ دوه ورڅ څځ د عاطضرئ؟ نه صعروم کړل- او شاید په نورل هم روم کړه وه وه په درپيه ورڅ په ۱ک بانده دیوسف زود حم کنکو سه حلوره شوه - نو ه اگبر سره هم ویره پیدا شوه ځگه هخۀ د مفالت اورګنده اقدامانو د تجټاویزاومشورو پ عرض دوئ ته د هاضرئ (مازت ونکړو- ددے نه نپ زبفن ځان یوغل بېا د شهزاده مراد او بکوان داس په مگرتیاکښے د پوسف دو په مهم مقرر شو او پل ميدا علدقوکے ۀ تر غه مده کامياښ هم هاصله کړه - لیکن په مید ان علدقو کښے د یوسف زو دپاره دمغلو دے سثهاره هَومُونو مقا له کول ډيرکران وو- وه ترکومه حده په دغرتیزو علاقو تعلق دے ‏ مفل هکومت د ځپل عظیم طاقت باوجبود د پښتنو په یوه ټو ټه مزکه هم مپل اند ار قَامُ نۀ کړ شو او ددث علاه په شا رکښے د دوئ ټول کرششونه نا لامیابه وو سوات ‎١‏ بوټر. با جوړ او تتريًا هخه ټوله علا قه چه نن ورڅ په ملاگند اګنئ کښے شامله ده د مغلو د بر نام اقتدار نه دهم غالى وه )کر په د مغل هکومت درباری مځورمینو دغه وه علد 2 په خپلو تا رینون و کښ د مخل ُکومت نیرا قتدار دکگرکړی دی - وه ددے وجه صرف دا ده چه قلم د مدې په لاسکن و به دے لړکښ د ښاغلی س رور » دا ووا بلګل مق جاپ معلومیږی په د مغل هکومت او د ېڼاتو ه علافؤ داقتدار په باب کښے د« آئین اکبری» يو ملد سم مکبل او رښتوه نه شي پڼل ‏ آکبر يوا دانه چه د یوسف زو په مهم کښے/امیاب نه" شو - بلگه هخه په دغه وت کښ د خیبر د لپښتنو دلاسه ھم اوتزنداو ‏ ښاغلی لوستوګو ته به یاد وی چه په .ل۵ څل کښے د څوارلسو کالو يوچ مخ هلک د اکبر په هکم د یوسف زو د بند نه الاد شو او آکېر په فپل دربارکښے ساتل وو - دا هلک د باریزید پظُم اوکشرمُوة دل الدن وو . چه ډیر زر د اکبر د دربار نه په تيښتٌهکښے کامیاب شوث ١و‏ تيراه ته ټل وو. جلال لین که په عب په وو - وےه د با یزید ُو وو- (و د حپل پلار د ماع او زړورتیا څ په ميراث کښے موندل وه - هخه ډیر زرد نپښتنو قبا بل تنظیم شروع کړو ‏ (و چه خپل طاقّت ځ مِضٍْ کړو نو د لپښتنو د بادشاهئ اعلان ۀ اوکړو- 0065١.) هدمه په مال - ‎۸۵٨۹‏ کښے چه مان سه د مرزاعکيم د مړک (و د صغَةً دغامنو د ساد رفع کولو نه پس دوپاره اپل تۀ روان شو نو دغه وت د جلال الدږن په مشرئ کښے قبا بل پښتنو د خیبر لاره ښدکړی وه وے د مان سکه د عبور په وت کے دوئ په هغه څه بلوسه او نۀ کړه ‏ لکن چه مان سه "ابل ته اورسید نو دوئ په پليښو رحمله اوکپه ‏ سار لوټپ کړو ‏ او د د کا مځل عاکم سيد حاکم څ اووژلو ‏ په دے حمله کښے د ‎١‏ ریدو اوک زو نه علاوه غلیل, مهمند هم شامل وو دغه وخت اکبر ته د یو نوی حُطرث احساس اوشو. مان سکھ هم ددے واقعاتو نه طبرشو ‏ هغه ته دا خبره معلومه وه چه )کر چه د اد مرکز افریدی دی وه د پيښور د حواوشا غاپل مهىند د دوئ مرستيال دی په دے رینا فیصله دالے اوشوه ‏ چه مان سنګھ په د کاپل د لوری نه د اهرېو غوږونه تاوکړی. اوایو بل وځ به د اټک ته پیښور ته لدړ شی ‎١‏ وعلورياخيل به په حو دکړی ‎١‏ د بیا به دوا ګوڅونه په حیبرکښے یو مال شی د پروګرام مطابقّ مان سَھ دکابل نک راروان شو وےه د نٌگرهار په علا قه کے د پیش بو لگ ۰ په ملا قه کښے ناجوړه شو او په عمله کښے تامیر راغ - علورګ خپل چه د سید هامد دکِناه نه دغه ونت اوزګار شوی وو پو مپرته 2 فنه اوکړه ‏ ځا څ په ځا ند قونه اوکستل .مور چ ه قا کړ ‏ اود شاسي فوڅ په لارکښے د دهر بنایز بند وت اوکړو-او ټوله دره څ د عبورمرور د پاره بتد ‎٥‏ کړه ‏ مان سکه هم د به واقعاتو نه خبروو او چه د ناجوړتیا نه روع شو نو د بازار په لاية په تیراه صله اوکره ‏ اوڅه لړ« ډرره کاميیای ۀ حاصلهکړ . وه علی مسعید ته په ډيرث خنوارئ را اووتلو ‏ او دومره زپل شوه ووچه د پور په لور د پیش قدمئ قابل نه وو چاښه د مان سٌکھ د داابیستلو دپاره د پلیښور نه یو بل هوڅ لاړ-او ددے دواړو فومونو په وجه هخه د ده جوګه شو چه پلیښو ر ته رااو رسید ‏ بیا هم د مغفل فوځ ے اند از نقتصان شوه وو د ده نه پی دچلدل الدٍن لټر ځور شو - دأکېر دا مهم بي ناکاميایه وو - د شد پد نتصانونو باومود نةٌ خو د غیبر لاره د شاع فوڅونو د مبورو مرور دپاره آزاده او فو ظه شوه - او نۀ دے سرکینه پېلنو د آکیر اطاعت اوملو ‏ وه د یو سف زو او اهريدو په مهباتو کيلے د نا کا میابیدو پاویا آکیر د نېښتتو د اپل کولو اراده پرے ښوه او څه رک چه هفۀ د یوسثازو په مهم دوباره نی خان متررکړے وو - دغه دلګ ‎٤‏ داهزیداو په مهم یوبل افر مطلب ان 0065١.) ‏۵ه‎ متررکړو چه کال کش ګل کښے مطلب خان د بٌکښو په لار په ټراه عمله اوکړه- ولل د نټ به حا دا مهم هم کامیاب نۀ شو نه جلال الاين گرفتارشو ‏ (و نه ټر(ه غه شو 7 . په مال .هدغاهکښے د مان سه په ما ۀ زين ځان دکابل ورن مقرر شو دزين غان په وخت کښے دھم د پښتنو سره جکونه جاری وو وه د ډپټتنو د اطاعت مقصده حاصل نۀ شو س ګر په د مک ل2 نه تر 8ل" پوره پننه کاله د ابر هر نیلان او رنزان د سوات ‎١‏ بوټیر» هوي او ټراه په خو نو کښے ګیا وو وےه به دے علا هه کے په یوه علا گه هم د مغلو اقٌتد ار هاس نۀ څو ‏ ه4 ده ے کاله کښے دره ځُله د جلدل الدين د ولو په عزض فوځونه اولږ .له شول ‏ وے2 هرځل دا موم شنډ اوغتلو. په کال ګاګل ۀکے دجادل الدين در فتارئ په غرض یو عطیم هنوځ اولير. ‏ شو ول شی په دده وڅ په لاس د جلدل الدين څوارلس زره ملکری بندیوان شول. چه د« جلاله . ځامن .لوڼه او ښځٌه پکښے هم شامله وه با هې جلدله د دوق په لس رالغلو -او نه دے داید فّسان دهفه په ارادوگښے غه تزلزل پید اکړو- که د وړانده نه ے په زیات چوش د مغلو مقابله شروع کړه- په مال کله کښے په ذین غان دکابل د وپارهکورن مقرر شوه وو جلال الدين بیا د غلیلو مهمندو د یو دښکر په کومک په غزق مبله اوکړه ‏ داغل زي ځان لو هبت اوکړه او علالا لدع د پل علا 3 نه په ډږره غو(رۍئ؛ اوو تلو - په عال .58 کے هادله بیا په غزئ مبله ‎١‏ وکړه- دا ځُل د مغ په مرسته لوهاْ هَِابُل هم ولاپ وو. جلاله په فزق قبضه (وکړه - فزق گورنر شرید هان کابل ته په تيښتته ته لدړ - د جلدل الددين لر سبار لوټ کړو اود هغه د سړو لدس ته ډیرمال راعلو ‏ په دے موقع د جلا له مقابله د هزاره قَام د یو مخبوظ هله سره راغله ‏ په ده مقابله کنے جلدله په یو اتفا ق ګولئ اولگید ‏ او هغه سړه په د اکبر اعظم بهترين فوکونه ځا د ئُولو نه ناچاره شوی وو سوده مړ شو او د زين ځان په نوم دا شاباے مے اولئیل ىشو دجلال الدئ په مړک د روښنائ هرک د فیادت ووګ دا مد اد لاي ته راغ داسړے د شیغ عبرځُو 1 اود جلدل الد وبارۀ وو - ددۀ په وضت کښے سې روښانْ رمک په زورکښے وو - چه ذکر به په حپله موقع اوشي ‏ په کال الط سلئئل- کښے زن هان دکابل دکورزۍ؛ نه بیرته اوعغوښتل شو او د دے نه لور اله پی په مال سعشن آکبرمم وفات شو 0065١.) ځخه ککه په اوو ئد شول- د آکبر په وضتاکښے بلگه هغه نۀ پې د هخه با شثيناو په وغت کي هې د پښتنو غرئزه علا 3 دکه سوات ‏ باجوړ. تراه او وزیرستان وعْره د مغځل عکومت داقتد ار ند ازا ده وه - أکر په د پلښور او یوسف زو په مید انْعلاق د اکېرا قتد ار کات سشوعے وو اود مفاطظت اواشظام په غرض د أکېر له خُوا د یو سف‌زو په علاقه کن وه وپه قَلا کا هم جوپه شوه وه - داے يوه قات په بډ کښے ده - بله په لرکو ټ کنے رداګلے د موجو ده طورو ضلع مردان سره نزدو وواواوس وران شُوےه دے-) دغه سٌان یوه قاد د موجو دهگړهي پو ره په ځواگنے وه. هےه په ده علاقو کښے به هم د کلومت معاملات اکثر د فوڅ په زوراجرا کیدل او پرے په چه دے پڼشنو موقع مونداله ئو د کو مت مقاپل ته به ‎٤‏ پتوان ټپولو- دمنداټو په علاقه کښے د دپښتنو د پرله پے تانتونو او هیاو نو یوه يچه داهم او ختله په دغکواویوسف زو ترمينضه دسمئ او رقابت شدت اغټیارکړو- دا دواړه کيل ترمودو مودو د ایو يل وینو ته ری ناست وے- داعقیقت په خټک د مخل اسم په مرسته کے د یوسف زو برخاد اف کلگ ولاړ وو- د یوسف په علاقه کښے د لنډی سیند نه په دلب د مندټو په زمګه په یو لوڅ علاے پاه د خپګکو د ميشته کیدلو نه څرگنه ده هم په ده ډول دسوات په پوله د غټکو د خے لويو لویو ملو له لوند هلوړ عبال کړصئ او کاټلنک ویره موجودی د دے قیاس مرسئۀه کوی په ملک اکوړه اود حعفغۀةً اخلاف د مغلواو یوسف رو د بغالفت په دوران کښے د خپلو مفادو په عزض د مخلو په مرسته کے د یو سف زوسره حنليد لی دی د غټکو او یوسف زو ددے سن عا سي د منوشیال غان په نظبو نوک هم څرګنده ده ‎۳٢ ٨۹ - .‏ . یُُ به ‏به هرحال داکبر (عظلم د لوری نه څپه د نپښتنو قبا لو د تسشيير په حقله څو مره کوٌشو شوی وو او دمه مقصد په مصول کښے په څومره ځاق او مال نتصان برداشت شوےه وو - د هغ په مقابله کے په معمول ډول هم دا مقصد پوره نۀ شو اوه هخه پښتنو نه علاوه کومو په د غپلو مفا دو په هاطر د مخلو مرسته اختیارکړی وه نورټول نپښتانهً قبَائل غځواکه دمنوې علادقووواوکه د قطٍی علا قو د مغل حّکومت د اتد ار نه بیغق آزاد وو - 0065١.) مه د جهانکی په عه د حکومت که د پېتنوحالت که په وړاندث وئه شوی دی ابر اعظلم په ثال سلا کښے وفات شواود حغة په ځا شييزاده سلیم د نورالدئ جهالگیر په نامه قنت نثئين شو دپښتنو په باب کے د اکبر پالی په نفرت اوپ اعښ.ادئ مق وه . وے دنت نش سره سم د پښتتو په حقله مهانگر د يره فیان؛ او روادارئ پالیسی احُْتّادکړه ‏ او ددۀ دادور دهندی پښتنو د١‏ قتدار اوشان وشوکت دوره وه په ده پالي کښے د مهانگیرد وفات نه پی د شاه جهان په وت کښے بیا تبد یل راغله - د دپتٌنو په باب کے د ده تديلئ؛ څه وجوهات سیاسی طروریات وه او هه د جهانګر خپله عا ظرق او حق پپسندی - هخه يوا د پښتنو په باب کښے خپله وه بدله کړی بلکه د راجپو تو سره ‎٤‏ هم د فيا پاليی اختا رکړی وه. د آکبر د سلطنت په اخری کالونوکښے د مځل امیرانو یو مضبو طه ډله چه سرکرده څ ان اعغلم عریزمرزا کو کا وو او د راجپوتواميرانو یوه ډله چه مشر راجه مان سٌکه وو. په د کو ش شکښے نیا ووې د اکبر نه پس دجهانګر په ځا د مخة مُوعٌ شهزاده سرو ينت نثي نکړيی کر چه دوک دا سار ش امياب نۀ شو او مهانیر قنت نثين شو وه د دت خيرت په مداګر دا١ژ‏ او شو چه د هغةً د مغل امیرانو او د پلارد وضت د راجپوتو سروارانو نه ویسا پاسیده .او ددوئ وفادارئ د هغه په نظرکښے مشکدکه شوه -اوهفه هڅ دے خېب ته امادهکړوچه په عپله مرسته ١و‏ ایت د داسے اميرانو او شرفاؤ يوه ډله پیداکړېی په د هغوی پوره پوره اعشاد او وفاداری ده تۀ حاصله وی د د نه علاوه مها لگیر دض شهزادکئ د زملۀ نه د پښتو د مردالکئ. شیامت او فوئ غصوصياتو نه متانژوو ‏ اود هخه دا خیال وو چه‌که د دمه خلقو د وفادارئ اواعتباد هاصلولوکو شش (وشی نو د 0065١.) ‏همه‎ سلطنت پۀ مقاصت و کښے به پیرمفید ثابت شی سربره ددے جهانگر په شاهمانه ما مول ا و ازاده صا کن لوۀ شوے او فطرنٌا عا ی طرفه وو نو د دنه دا غُوا مش وو په د حريف مغلو پ ریټنٌنو) سره هغه سلوک پکار ده دکوم سلوک په دوئامصسشق دی دغه وبه وه په د یل تخت نشيئ سره سم جهاکٍِر دپٍبننو په با بکښے خپله پالیی يدله له په وه شوی دی ابر په پلنٌنو ته په درنه سترګه نۀ کتل -او د دوئ داسقاق اواملیت باوجود به دوئ ته د دمه وارئ اواعلل عهده نه ورکو له چناغپه داکیر دسلطشانت په ټولو ملنصید ارا نوکټے صرۍ دوو کسه پښتنو منْصب دارانو د دو هزارۍ منصب لرلو او په دے دوو کښے هم یو پاز بهادر د ماليه سایق ځکبران وو چه د مرکه پوره د اکړرےه په قلا کښے نظر بند او مے په نوم دو هزاری منصب دار وو- وه د جار په عهد حکومت کښے شپږويقت بلکه د دے نه هم څه نات پښتانة اميران په اعلْاْصبٌ فائٌز وو ١و‏ اکژ په کښے چار هزار او پټ مزاری مْصب داران وو- او ځان جهان لودی د نمغفت هزاری او سپه سالارئ؟ منصپ لرلو- مها گیر به د څه شرط او پاندئ نه بخیر په هراد لئ سره پپلبلٌنو امیرانو ته د دمه وار" عههدے ورسپارل -او اکثر په ځ « بندوشو اوخن اهمیت عاملوصويو مورنرئ پپښتنو ته ورکو 2 پنانه د پل قنت نشيئ؛ سره سم هخ په پچاب کښے ذلاو غان ياکړ صوبه دار مقررکړو ‏ په پلیښو رکښ ء شیرخان رو هييل ورت او ټالو ‏ دغه شان د يَِمتَه ورز تاج ځان نو یو پښتون وو مبانک غان سروايي دمصارفومدار وو ځان جهان لودی په ملتان او دکن کښےکورز پا شوے وو دے امير په خصوصیت سره په مغل دربارکښے ډیراوٍت مقام حاصلکړے وو او دجهانگیر په دۀ داے اعتياد وو چه دغان جهان اقتدار ته به د نورههان د ورور آصف غان عوند ے امیران بلکه شهزاده هرم رشاهجهان ) غو ندے شهزادګان هې پقیدل ‏ جهاگیر به د پښتنو امیرانو د خداماتو ډیر قدرکولو-او د همغ په اعتزاف کڼې به ة د قیاضی؛ نه کا راضتتلو ‏ چناځچه دوۍ ته به ‎٤‏ بيش قیمته اغامونه ؛ خلعتونه او امل خُطابونه ورکول او دغه شان به څ د دوگ عزت افَزاق کوله- په بل لور( نتا نۀ هم د زړۀ د غلاصه د مالگردامت ته تپار وو- او په خپلو وښو !و خپلو سرونو به د هغ دمقاصدو آبيا دی کوله ‏ او په ډ یه جالثارئ به ےئ د هغه د سلطلت داستیم 0065١.) ۵ : ۰. شش کولو ‏ په دے لړک به د مثال په ډول د يوے واقع دگرکول موزون وي چه دهِغ نه به دا معلومه شی په پښتانه امیران د جهاگیر د دے فیا ضانه پاليی؟ په ومه دصنة غُوموه وفاداراو جالثاروو. د مید قنت شتلیئ په غا زکښے جهانگيردلاورغان کاکړ د جاب به ګورنرئ اوتاللو ردد (میر اصلی امه ابراهیم ځان ده وے د مړاۀ د يوے کارنا2 په ظهو ر کښهجِهار دګ له د دلاورځان خطاپ ونکړه وو) به کله گښے د مهانگیر وی شهزاده خسرو د بلدر نه بفاوت اوکړو- او په اب دیو لو وځ سره راا و تلو ډیر مغل امیران د هنهً دجنډے لاند ك حمع شوی وو دا دچهانگیر د پاره ډیر اف وفت وو که چره دلاورخان دهنسرو مٌکرتیاکړے وه نو په مغل سلطنت کښے به د باهمي غانه جنٌکئ یون ختسيد لگ سلسله شروع شوی وه او سلطنت ته به تے ډیر نقتصان رسيته وو. د خاسرو د لوری نه په دلدور ان دپ عم او شو او ترغیبونه هم ورکړے شول. د مغل سلطنت قدايی اميران د عهاگیر نه باغیان شوی وو. د دلاورخان د پاره هم باوت اسان وو ول هخه د جهااگیر په وفادارئ ملگک ولاږ وو او وم اعتباد چه جهاګیر په سخةٌ کړے وو دصغ ۀڅ خپل مان پور پوره اهل ثابت کړو دلاورغان درو سره پیسځقۍ مقابله شروعکړه . او مهاګیر ته ة داموقع پیداکړه په ضرو ته شُکست ورکړی او کرفتار 2 کړی ‏ دغه دلاورغان وروستو دکشيرمورز شو او د مِهاگیر په هدایت څُگشیير تر لرے لرے عرئيزے علاګ هم فت کړے - مها گیر ددۀ په دے کارنامو دومره خوشال شو چه ددے صوب د يو کال ټول ۳مدن ے دۀ له په (ىغام کښے ورکړو ‏ نومويك امير د خپل مرکه رستلال پوره په کشيي رکښے ورز وو مهاګير په خپل توز ګکښے د ده د قابلیت . جانثارئ او انتظای اهلیت اعتراف په ډرو شاندارو الاو کښےکپه ده عرض د مهاگیر د ده نوی پاليسئ په رڼاکښے په هند وستان کښے د پښتنو او مخلو تعلقا تو یو نوے سل اغتیارکړو ‏ د د ے پالیسئ؛ د اغاز و لفاذ سره د هنو ستَاق پیتنو اومغلو ترمیته هغه فاضاغتمه شوه چه ‏ د دخ بلیاد دایوبل نه په نفرت ډبغض او به اعتبا دۍ' اپښوىاكه شوث (و (غازځ دبا بر د زماة نه شوه وو دغه وت کش که په یو لور جهاگیر پښتنو ته په درنه سترګه کتل ‏ په دو اعشادکو لو - دوئ ته ها دذ مه وار اهے عهدےه ورسپاره - د دوئ د کارلاموڅ په فرا هد لو دد رکولو ‏ (نعامونه 0065١.) ب۵ خلضونه اواوچت اوپت غطابونه څ ورکهل- نو په بل لورلپښتلو هم ددے نوۍ حلاتو سره هم اهي او په خپلو هلاتو کښے تبدیلی پي اکړه- د حقيقت نپسندی نه ے کار واخُست . د پدارم سلطان پور » پنپه -ه پره ښردله او دا غوره کړېه تیرغو هے هم ردي د مچ تلااق اوس نامنکنه د٥‏ ول .هال » په للسکښے داو د دے نه فانٌد ه استل پکار دای - چنا په دوئ د مهانگیر دا متبا د اعهسان | و قٌد ردان جواب په (خلاص و فادارۍ او سرفرو شئ سره وکړو ‏ (و د دے نه داشوه چه حجماګرپه عمدککومتکښے پپښتانۀ (بيران به مغل دربار او د سلطنت په معاملدتوکښے د لو2 اصمیت غاوندان وو وے ترڅومره چه د شبال مذري سرعد د پپنبتنو قبائُلو تعلق وو دلته کښے د دپښتنو نرمینځه هخه جګونه روان وو کوم چه د اکبر په زمانه کښے شروع شوی وو لکه په تیل شوی دی د آکیر د عهد حکومت په اخری کالونو او د مهالگیر د تت نت په اغازکښے رونڼنای تمریک د « اعداد » په رهساييگښے بیاسرپورته کړه وو - او د ابل په صوبهکښے پِدامئ وه - دغه وجه وه چه جهانګیر په لل کاله کښے په خپله کابل ته داروان شو - په اک راپویه شو او په قلعه نوښارکښے ‏ قیام اوکړو- د دے قلا په حقله جها ګر داے وائ"ً ‎-١‏ قلمه نوا د درياۀ کامه ژلنډډدی سيند) به غار سر باره که مناخ اباده وه په کومو ور وگښے چه زين ځان د کابل گورز وو نو دا قاد هغه د یوسف زوقبائٌلو د سرکوبئ په غرصض دسپئوس زره روپو په هرڅ اباده کړي وه- دلته به د یوسف زو دعلا ۀ فوڅدار اوسیدلو ‏ ددث قلد نوم هغه لوښاراپے وو - دل به اکېر باد شاه دخپل قيام په دوران کل د پړرنګانو او امزارو ښارکولو ه په قلعه نوسًْارکښے د برشارو رپینبور) ځاأکیر دار اعصد بک کابلی د یوسف نو اوغور په خيلو دغے ملکانو سره زیا په مامت کښے عاطر ىشو خپو ګه په نه علاکّه کے داحمد بیک د کارگزارۍ نه زۀ مطیش نه شوم - نو ما د پپیښورانتظام له دا قَ غالبا د لنډی سیند په قطٍِی غاړه اباده وه- او د موېبوده نوښارګلان قصبه به هم د دے په نوم مشقوه شوی دی توزک مهانگیری- مل که دا هخه ملگان وو کوم په دعکومت وفادار او د جهالگیر په ندمت کښے د څه هام و کرام په طبع ءاضر شوی وو توک صګل 0065١.) ې۵ شرغان افغان ته حواله کله ‎٠.‏ د عهار د ثنت نثيئۍ په وفت د روښناقٌ ترک وا دامداد په لاس کنے وے ‏ د امداد ښځه یي علاق نومیده ‏ په د جلال الدين لور وه - ده ميرم د طاهریمن وسکك نه علدوه د سیاسی فهم و تدابرنه همٍ ډیره برخه لرله او د دے ترک په پلولوکے دده دمشورو هم لوغ دغل وو په دک ورځ و لښے د امداد په مرسته علوریه فیل او د تیراه قباشل اهزیدی او بگيْی ولاړوو- د دے قبائیلو په مرسته يه !هداد د مغله سلفت په قلاگانؤ میا کوه ‏ په مال سک کبے جمالګر کابل ته اورسید- په ده ورڅ وک شاه پګ نوےه یو سړپه دأکېر دزملة نه دقند ماردصوپ حاکم وو- (و د غزق علاقه هې د دۀ په ځکو مس تکښے شامله وه . دا سړه د زړورتیا نه علاوه د یو سازشی ذهمن ماوند وو- | و د هر قسم پيپیده اومشګل عاللتو د سمولواهلیت ۶ لرلو- د غه وڅه وه چه نابل پۀ صوب ۀکئے دامن وامان قا شُولو د پاره د څاه بَگ نۀ طوره بل څک موجود نة وو - نو جهانګر هغۀ ته د ځا دوران . ُطاب ورکړو ‏ او د کابل صوبه 2 ما په (نتظام کښے ورکړه- دغه شان شاه بک د قند هار طُزق او کابل درےه واړه صوبوم ام ‌اعل مقورتو- په دے توقع چه شه بک به د پښتنو د معاملاتو ورانه ماشوړو سبة کړي جهاگر هغه ته د پښتنو ټوه طرشزے علد 3 لکه سوات پاجوړ (و ټراه په جاکیرکښے ورکړه اه هخه څ دپښتنو د معاملاتو کلی اغتيار من اوګرځولو- که په موو ئیلی دی اعداد دکابل په صو به کښے ځُل حبل جاری ساتلی وے ‏ په عال س 22 کبے سخ یوځل بیا په کابل مبله اوکړه- داهمله ډرېره د يده ١د‏ په در سرعت سرو شوی وه - په کابل کښے مقيې مځل فنوځ ددوئ دلاسه بد شٌکست اوموندلو دا حبله په ډیږےه خوارئ اوشبوه شوه او د ممله آورو لاس ته ډیرمال مُنیت رلشسلے محلوپیږی هه د احد اد په مقابله کبڼے د ىشاه بک د تقرردۍ نه چه د جهانگی رکوم توقعات ه شيبرغان یو هندوستا ذ رومیلډ پټینون وو -اصلۍ تامه رخ رگن الدئ ځان وه - د مهلگر د شهزادی» د زماء په ملازما نو کے وو- د ىنشيرغان مُطاب ورله د سُجاعت د يو ارناك په انام کښے هار ورکړه وو - خهانګیر دۀ له ده یم زریزماصب وََکپه وو ‎١-‏ و د پیلبور د علا 2 ١و‏ د دره خير قُومِ ار ےئ مقورکړے وو- جهانګر ددم دکانګزارئ نه ډیرځو شحال وو - او داے واق په شپېرغان په پرے جان لغارئ د درو متپيره حفائلت هراتٌصض اداکول - 0065١.) ۵ ‏سمېب‎ وو هخه نۀ پوره کیدل ‏ که په شاه بک به په پل وس د روښانیانو د مقایل نه ان ژغورولو ‏ او په ده خبره جهانگیر هم ریرفکر مند وو له په د هانګر د هل وښانه دا معلومیږ ی ‏ چهانگیر واق :,- هرکله چه ماته معلومه شوه چه - خان دوران ١٠و‏ د کابل ورا حلغاران صرف وت تیروی ‏ خپه دهغ په وجه د س بد هطرته » امداد مونډ ایستل يو ډیره لرت طبره معلومیږی- نوما دا فیال اوکړو په په ده مهم ځان خانان او د هخۀ ځامن مقررول نپهار دی- ما دا فیصله کړی وه څه ه قَلۍ غَان . د پجاب نه په خُامت کښے هاضرشو - په هخۀة ته دا خبره معلومه شوه- چه د احداد په مهم زما اراده دځان غانان د مکٌررولو ده نو قلیح ځان ددے مهم د سرکولو لو اصشی ظلاهرکړو ‏ چناغپه ماهفه رقلېح ان ) د شتی هزاری ذات او د پقه زره سورو په منصب فاترکولو ‏ او د احداد د سرککولو په مهمېے او الو ه وه داے معلومیږی چه قلۍ ځان په په کومو لويو ارادواو نوےه تلوسو د اداد د بي حکئ په نیت راغل وو په دغ کے هخه بي نائامیاب سو که چه دامداد خي به ټوله علاقه کښے جاری وه. د هالګیر د لوس په لسم کال د خانٍ دوران او اعداد نرمینته یو شداید جلګ اوشو ‏ چه په هِخ کښے طرفينو ته شداید نقصان اورسید ‏ پۀ دک خنګ کی د مها لگیر د وینا مطابق اعدا د شکست اوموند - او هغه د فند هار په لور لاړ ‏ ۀ دک فقۍ جیهاثگیر دومره خوشسال شو چه ‏ ځان دوران » رشاه بک ) ته-ۀ -0 : دیه که روپق داغام په ډول ورړےه ‏ وا داے محلومیږ ی په د پرله پے فوځ کشئ او دکثرت ےد نوځئ ل هکیله د شاه زي رغان دوران ) د طاقٌت سره د صفةٌ په ارادو او د زړه "په ولول وکښے مس ېکے راغل وو -او هغه اوس په وس سره د پپسٌنو مقایل ته څخ نه ولو له د هکبله د اهداده سرکرمئ په خپل هال جاری وےه ‏ او چه شاه بک په خپل مقصد کنے /امیاب نۀٌ شو نو صِفَةً دصاعت دغائ په پنا د يه عپده نه استّه! ورکړه ‏ او د هغة په عُلهُ مهابت هان دکایل اویکنن صوبه دار (وټالم شونف له تونک بهانگیری ‎٧۳۰-٣‏ له تونګ مهانگیری م٣‏ تونګ جهانگړی مځ 0065١.) به کله چه اووئيل شول ‏ د روښنائّ ترک د قیادت وز داهداد په لد سکښے وے چه د شئ عبرڅوه او بایزید سے وو لین دالے معلومیږی څه د بايزید دکورنئ یو بل غه الله داد چه د جلدل الدِين خو وو د مغل عُکلومت په پره وو. په دے ېاب کے جهاگر داب واق ې چه مهابت غان دکایل او بگښ به صوبه داری' او ټاکل شو نو د ابت په مُْصوی د یخواست الله داد افغاستان ته مو د رشید خان نطاب ورکړو - اه هغه مودمهابت غان نا مقررکړو ‏ د مهابت غان داغفیال وو په د پښشو په مغلو بکولوکے د ائٌّے داد نه مار وات شی لن ما د احتیاط د پاره داتله داد امن د یرغل په ډول په درېار گڼڼے ايسارکړل -کوم وخت چه سهابت خان دپل شوی په ما تق"لے په پښتنو وڅ کشی اوکړه. نو دهفئويی سره سك الله داد هم اولیږلو - وےه د مریایت طان فوڅونو مُکست اوغوړ. په ده موقع له داد هم ېغاوت اوکړو .ناه ما د مهایت مان په درخواست داتله داد امن د والیار په قل کنے قيد کړل؟ خو انله داد بیا په غُپلو کارونو پښیمانه شو- (ودباقر ځان روغ یوامیر) په ذربچه ئځ د (عتبادالدوله په سفارش ما دا هکم اوکړو که الله ىاد په شي درېا رکښے حاضر شی او په حیلو کارونو دیبا ئی نا هره کړۍ ادو د هغه تصور به معاف شی الله داد هم دغه شان اوکړلۍ - په د رېارکښے حاطرشو او د صفهً قصور معا فکړتث شو شه که چه اووئيل شول . دمهابت ځان دگورنرئ په زما نه کښے د روښنائ فرِة يل د دمداد په مشرئ ګښے جاری وے ‏ او مغل فوځونه د دوئ په تس یرک "امیاب شوې نۀ وو- هرکله په مهابت غان دک په ميدان کشے په ده پښتنو ګامیاب نۀ شو لو هغه د سیاست اوفرب دۀ کار واهلست - دامداد په مرستیالوکښے لوګ قبیله داورک زو وه او په دے قبیله کغے د دولت خيلوڅاککه -په دکوهاټ سره نزدو استوکنه وه به نما سره د اداد پ ړیره ولاړه وه مهابت غان ددے فل نۀ ديےه سوه ملګان اومشران د مرگ (و مشوره په فرض کوهھاټ ته بااول ‏ (و د هخوی دعوت څ اوکړو با څ ځلحکونه ورکړل - او د مشوره په عرض ۀ دربار ته دنه کړل- د دپښتنو د جرګ د ا صولومطالق ددوئ نه وسل لر ‌کړپه شوی وه غه وخت په داب وسيل او ناخبره لق دمشورےه له توک جهانگیری م هغه 7 ان تو نک جهانگیری مد 0065١.) غه په غرض دربارکیښے کښیناستل. - ود مهابت خان په حم دوئ ټول اووثله شول . دمیابت خان دافعل دیو د مه وارحاگم په مي حیثیت کے انتها بزدلانه اوشرمناک وو د غپل شغمی ضیانت اوامشاد دوعدےه پاوجود د مشوره او جرگه په بهانه د خپلو لا لفینو په داے رک وژل یو داے فعل وو چه په هیخ رګ ورله جائز نه شی وشل دمکرو ریب دغه شان یوواقعه د روایاتو په ينا دالِغ بک سره چه د یاېر نه وړاناے د کابل هاکم وو هم مشو په ده بي دا وشل شی په الغ ېګ مرزا د یوسف زو نهه سوه مشران هم دغه شان د دعوت په بببانه بلی اوبیا وژل وو سهابت ځان په حپل خیال کنے د روښنائ ترک مرستیال او د سرسړې وژلی وو - او دا ئو قع وه په په دے وا ةعه به لپښتانةۀ لمزوری شوی او ویړېدله وی نود دےه نه پی هغه د هپل یو نات سید مزت ځان په ماغیهکنے د اهداد مقابل ته هوئن اوليږل مد اد او دصنۀُ پله د تيراه په علا قَه کے د هدوادئ' ستوره ‎٠»‏ په پورتئ مصه کی میشته وه - په واادئ' مستوره کښے د ورلنوتلو اسانه لار دهانگۍ په هَصِنْ کښے د سپ په دره کن تیرېږۍ ‏ مغل وځ هم په دے لار روان شو - د دوئ مقايل ته اریډی او اورک زی قبائيل د -اعداد » (و« ملک توراورک زۍ- په ماي کښے د غره په اوچپتو وکو یار لاست وو مځل وڅ د خپل گباندار سید عزت غان په کبان په دوی/ پے عره ته روان شو او قريّا دوه زره فټه او ته ز ویړنه لارة اوومله- دث عزینه لارےه مغل هؤغ ډیر ستومانهکړو ‏ به هرحال د طرفینو په مینڼه کے لاس په لاس جنګ شروع خر پښتانً د مغل دوغ نه تا و شول - په یو موقع مغل کباندار سید عزت هان دیو اورک زی سره چه پښو نوميد٤ ‏ او میروز هيلو په څالکه کښے وو ور ناڅ شو.دواړه سبدسق په یوبل وراودانٌګل ‏ او مرئه په مرئ شول ‏ او په كشۍ کن دواړه د ذونړ نه ښکته اورغړيدل ‏ دغه وفت دپنجو د مرسے د پاره د هغۀ نور ملگری هم رااورسيدل. وه دوی دواړه په دو بل پور داے انښق وو په په عزت ځان باندے ‏ دگذ ار سره ېو هم "شو څحکيده ‏ دغه وخت پجو خپلو ملکرو ته اووه چه ما د دۀ سره اووژش غو چه ده درنۀ غلدص نۀ شي او هفنوی هم دغه شان اوکړل ‏ مغل هوڅځ د خپل کاندار په مرګ ډیروارغطا شو . دوئ نه څو د لاروګو درونه واقف وو او نه د عزونو دمک عادت وو دغه وجه وه چه پېلٌتو به دکی رکړل ‏ د سيد عزت غان په مبګ د دوئ ژړونه کنزوری شوی وو باق فوغ د ناک کبانیار 0065١.) ۵ ۷ جلال ځا نګ ځکړ په ما هه کے تيښته اوکړه ‏ نپښتنو هم ورپے به راښکل او دکاټو او غشو داے باران 2 پره اوکړو ‏ په دمفل وڅ لو حصه زیان شوه نا عبانه ارجلال ځان هم هم اووئل شو او یاق نیم نیکوړے فوځ کوساټ ته په بد مال رااورسید - او د مهابت ځان دمکر و قريب یدل پڼٌنو په څو چنده زیات واغستلو ‏ د ده مک اهمیت او د مغل فوځ نُقصانات د دے نه معلومیږی چه چهانیر هم په ځپل توز ککښے دا وافعات ذنکرکړی دی دك وائ ر. په بک ښ کښے په کوم دټر مقیم وو په هغ کښے سید عزت ځان او علدل خان شُهيان شول . ددے ساخ تنصيل داے دے چه دفصلونو - وغت شو نومهابت ځان دبگښو په علاقه وردنه شو او د هخوی په پټ و کښے غاروی لیدکړل ‏ او د بربادئ او تباهئ د پاره ۀ دټکرمتررکړو او هخوی ته اجازت ورکړو چه په لوټ . تالان او تیاهئ براږئ کښے همی کے اون کړۍ- د بده مرغه چه لبکر دکشئ زوړ ته اورسيد نو چار چاپېره نو دکشئ په پورتق حصه قبض دکړی وه او پل دفاع ة ښه مخبوط که وو جلال ځان چه تر به کاراو سن رسیده وو. څُو ورځ به ده ځا کے دايساریدلو په حق کپے وو. دهخۀ داخیال وو په د دپښتنو ضتصر سامان غوراګ به په دو ئ ۀُ د مان سره په شا باندے پیټي"رزوی ‏ زرځتم شی او بیا به دوئ خوارة شی - او کر ته به په ريد و کښے غه خطره نه وۍ- که چٍرے دجلال خان به راڅ مبل شوے وه ئو په دےه مور تکنې به بپیتو ته هځ بد بیا نۀ ووورئل .او هغوی به دخپلوکارونو سزا موندلی وه واه سيد عزت ځان چه داور یوه لمبۀ او د دشنا نو په عق کن تند روو - د عملال غان سره سفق نه شو اوا د يو وسادات بارمه په ملکرتیاگے د ژعارکك اوجوسن نه څیر وړال لاړ دغه وت پښتانه" د څلور واړو طرفو نه د )ح میږو په ثان په هغة راڼډ شول. او هغه گیرکړو ‏ او سره ددے په دک میدان داس دزغل قابل نه وو د هفة دقهر لسبه په به په کو مه دنه شوه نو په خپله توره به-ة د شلگونو د ژوند درمن | و سوزولو. نز دے چه دښینانو د هنة داس نه چے پريکړے ‏ دغه وخت هخه دخپلو ملګرو سر په ډیرے زړورتیا د اس نه موز شو او جک ۀ کولو- او ترڅو چه په هخه کخے سه يه تر هغ جلگيد لو کوم وت چه سید مزت ځان په ىپېشو هبله اوکړه دغه وضت جلالغان ګج مسعود ولد امید پګ . بیزن ولد نادعلى هم د نورو شادي ملازمانو سره پ اضيار: دکطئ نه پارچاپیره ور ویاندت شول - ول پپښنتلو دخوااوشا به لوړو باندے مورچے 0065١.) خےبه يُوه وه . او تيرا نه ازی او سک پاری به څ کوله ‏ شای ملازمانو اودمهات ځان ماشتانو ېه جانثاری اوکړه ‏ ډیر پښتا نه اووژل ‏ په دک لک کښے دسید عزت غان نه علا وه جلدل خان مسعود او د شاصي دبگر ورو ډرو افرادو جالغاری اوکړه. او سرونه 2 ورکړل - وله د عزت غان د ئند مزاجئ له کبله شاھي دیکرشکست اومونل- مهابت ځان چه دادهعشت ناګ خبر واورید نو هغة زرنازه دم کومۍ ور اولیږلو ‏ : فو خُوَکئ ‏ د نوی سرنه بیا مضبو غا کړپه-١وکوم‏ ما چه به د مغالفنو او دسمن پته کید له دهغوی په ښو لو او وژلو کښے به ےه کے نۀ ګولو- ماته چه ‏ د ده واقٌع خر راغ نو د جلال غان کثر ورور اکبو تار په دا کړه په مهم تل وو - رااوطوښتلو- او د هزاري ذات و هزاری سوارمنصپے ےڅ زیا ت کړو. اود سه موروق ملگګے هسب سابق د هغ جاکیر مقررکړه- غلعت اواسے ورکړو-او د بش د لټکرېومکےه اولیږلو. عزت خان کر چه وروستو ځپل يو ورکوّ کُوے په ښوده وو - نن د عزت فان د جانثارۍ؛ په وجهدے د هغه منصپ د هخ ورٌکويّ وی ته علایت کړو - د ده دپاره چه د هغه لوامتین دپریثان هال له کبله خواره وار نۀؤ شی او دا نوازش به د جالشا رانو دپاره د امید یو روښانه شىحع اوګرئ ‎٤‏ د مهابت غان دکومک په غرض د عاقل ان نؤے یو ملصب دار په مات" کښے یو بل لښْکرهم اولیر غ ثپلګ مغلو چه به د پښنٌدو سره کوم سلوک کولو د مغ یو سرسری اندازه دمهانگیر د ده بیان نه ګیدت شي به دے صورت کښے دا ظاهره ده چهکه پښتنو د مل کو اظلهت ته سرنۀ کيښودلو نو په هډکښے دوئ رم نۀ وو. په ده بیان کی مبهانګرد خپلو فومونو د شیاعت او ميړاه ذکر سم په شا ند ارو الفاو کبنے کړے دت. تین داظاطٍ ده په جهانگير ه مک دمیدان نه ډیر لره په دارا ملا فه کنے ناست وو او هغه په سنه څه لي لکوم چه دمغل وځ واوع ئنیو هغه ته ورلیږ ل ‏ او په ىك صورتکڼے دایقی ده چه اصل وافغعات به مسخ یدل د ده باو جود جهالگیر د دے مقيقت پل اظهار جبور نوے دے ‏ چه مغل فوځ ته دید نتصان ردسیداے وه- د بکښو د دے جٌِک نه نپی هم داحداد په سزکرمیانوکښے څه فرق نۀ وو را غه - له تونک مهاګیری عا 0065١.) ۵۷۸ او د مغلو او پښتلو ترمیاځه مکو نه جادی وو په کال س الله کښے د هداد سوکرمياغ یا زیا ة وےه - دغه وخت جرېانګیر هم په کاب لکبنے وو. هم په دغه کال دکوهاي د سویلی طرو نو په سلسله کښے د لواز۰ په عرۀ ګښے د مغلو او احداد تز میض؟ یوغل بیا شدیده مقابله اوشوه ‏ په دے جک کبے اداد د يوے مورې نه پل مور ته د ټلو په وخ ت کښے د مغل کباندار طفرغان ولد هواجه ابوا ګن دلدسه (ووژےه شو داهداد په ده ناساې مرک د هخه" د مرستیالو زړونه مات شول ‏ او هغوی میدان پرےه ښو د- د١‏ هداد په مرک مغل د یو داسے دش نه غلاص شول . ده د هوی د پاره نا قابل تغیرحیلیت اغا رکړه وو. دغه وجه وه چه دهخةۀ په مرک په ټول سلطنت کښے دخوسئیالئ نعرے اووهل شوے ‏ د احداد سر نيزه اودهخه م جُر د افلٌغارغان ولد احيد بک غان کابلی ریوامیر) په لاس کابل ته د جهاگیر په خد مت کنے اولیږه شول او مها گیر د ده په لیدو دومره خوشعال شو په دشر ستټيده څ ادا کړه ‏ اوعکېغ اکړو چه داعداد سرد د (ا هور د قلد په دیوال باخے زوړند کت لی - داهداد په مرګ اکر په روښناق ترک ته لویه صدامه اورسیدله ‏ لین داتهري هتم نه شو- (و نۀ د مغلو په بغالنت کښے ځه کے راغلو - د اعداد د مرک نه لپی د ِعَۀ یب ې الا د هرک وا په لاس کښ واخيت - دا میرمن ډيره صو ښپاره « مدابره او ورسره زړوره هم وه ډیر زرد ‎٤‏ د هپل رک تار په تار اجزا بیا راطونډکړل او په ټراه کے د حپلو مرستیالو یو لو عمیعت قاشم کړو ‏ د امداد د مرګ نه نپس جهاگیرهې په کاب ل کښے زیات اټال نۀ شو بیرته لا اوپدکال کلللاًکښے وفات شو - د جهاٌگیر د وفات نه لپی د عخهً مُوے شا هحهان د هند باها شو اد ددۀ په وه کښےې د هندای پښتنو په بااپ گينے د مل خکبرانا نو پاليی بیا بد له شوه - 0065١.) ٩٥ شاهجهان او د پښتنو به با بکے دعقۀ پلیی لکه چه اووئپل شول . جهانگیر په عال سکلال کښے و فات شو او د هغۀ په اځ شهزاده حزم د شاه جهان په نامه بادشاه شو- د لپښتن په باب کے د یھانیر پاليی ډیړه فیاضانه وه ددۀ په وعهُت کڼے پښتانه امیران په مفغل دربار او دحکومت په معاملا تو کښے دلو ان ماوندان وو یا لانصوم ځان هان لود ى د عروج اشها ته ته رسيد ۸ وو او دجهانیر هم به غپلو ټولو امیرانوکښے هم په دۀ زیات اعقاه محتکنښت لرلو ‏ که چه د ما ترا لامراء د دے عمل نه دامقیقت واطعص ده- د« در سرهیت واعتبار سفن څري و سښے نه داشت » د غان مهان داقتدار اندازه دتے نه هم کیدے شی چه د بادشاه کید و نه بپی په یو موقعه شاه هان خپل یو امیر سید ځان هان ته دااووےه .« این خنطاب زغان هان ) آن هغ اسستاکه ما وجبیح شاهزا دا ن منتظر ناه اوبودیم وه اواناستفغنا ب هکبے نر شی کره ه دغه وجه ده په په هکے یواغ جهانګر مړ نةۀ شو که د هند ی پښتلو د عروج ستورت هم په ټیروکے پټ شو دخپل حُکومت په اغا کے شاه هان هم د پپنبنو په باب کښے د پلار په پاليئ روان وو- دا مقيقت د دے نه څرگند يږی په هغ مان جرهان لودې معاف کړو په کن کښے 2 په خپله زړه مهده په ښُود او دصخةٌ د منصپ هفت مزاری ذات وهعفئت هزاری سوار توثیق ۀ اوکړو . هغه ن صرف ځان مهان لودی سره د روا دارئ سلوک (وکړو بلگه هغة هخه دریا مان روسیله هم معا فکړ و کوم چه د شاه جیان نه غان جهان ته تښتید وو باد اه ددۀ سنصب هم زیا ت کړو- او د چار هزاری ذات (و چار مزاری سوار په منصب ‏ ق ورکړه . په به ډ ول هغه شيرغان ته هې د پاچ هزاری ذاتو پاځ مزاری سوار منصب ورکړو- ! و دگیرات په کورړی ة ( و ټاکلو- دغه شان هغۀً 0065١.) ے۵ دځٌن نورو پښتنو امیرانو لکه په مثال کښے د بهلول غان میا ؛ مبارز ان . شهبارخان» تانې او جلدل غان یاگړ ملمبونه زیا ت کړل - او په پښتنوکښے غُغ نوی منمب داران له بهادرغان ١و‏ علدل غان کاٌکړ او داسے دؤورمقررکړل ‏ وه داعالت ډیرزريیدل شو د مهالګیر دوفات ر سکلال-) په وغت کښے شاه جهان په دکن کښے وو-اوهان هان لو دی هم د دکن ناک اعکومت وو- د پلار د مرګ نه پی شاه جهان د هَبٍ بادشلئ اعلان اوکړو او د هپل وکیل په دربپه څَ ځان هان لودی ته یو فرمان وراولیږلو- چه په صغ کے په دکن کن د ځان صهان دګورنړۍ او د هغه د ططاب زغان صهانئ) تو شق شوے وو او ددے نه علاوه -څ هان جمهان ته د سپه سالاریً عهده هم ونکړی وه وه غان مهان د دے فرمان مطابق د شاه هان د قفت سْنِيئ سره څه لیوالتیا ظطاهره نةٌکړه ‏ او د دے وج داوه چه به بل لور ور هان یم د خپل زوم شهریار د باد شاهئ اعلان کړه وو -اه هغه په لاصو رکښے تت لثین شوت وو- دغه شان چه دجهانکیر سره کوم (میران موجود وو هفوی د آصف ځان په مځوه د مهانگیر د و فات سره سم دشهزاده عنرو یو خُوےّ داوريښشی بادشاه کړے وو وے په اص لکښ داد آصف ځان یوسیاسی چال وو او دت نه مقصد دفپل زوم شاه حمهان د پاره لاره هسوارول وو په دے هالاتو کښے خان جهان باغوه اوگڼله په د لت ميود په دے کشکش کے طیر جا ار پا شی - او په کوم بادشاه شی د سخة به اطاعت امْتارکړی ‏ وه شاه جهان دغپلو ورو هريفانو په مقابله کښے اا میاب او بادشاه شو - دغه وغت ځان جهان لود ی د خپل وکیل په ذربيه د اه مها په هند مت کبنے څه موزون اف اولیږل. !و د هف دوفا نارئً ‎١‏ رر ة ‎١‏ وکړو. اگرهه د قنت نشینئ په کشمکش کښے د خان جهان مر جاښداره پا کید ل حق په جاب وو لین په ده خبره د شاه‌جهان زړۀ د هغۀ نهعْرن شوے وو بیاهصم شاه مېيان د سخة وفا داری اومنله - او هغه په خپله عريده په تن کښے پرےت ښود ‏ وه لېږے ورځه پی رسشکل) ځ هخه د دکن دگورزئ به لره کړو- او مالوے ته 2 اولیږلو. د دکن په کو رښئ د هان مبهان لود ی زوړ هري مهابت مان او ټاکل شو- اوشاه جهات سنة ته د غان غانان عُطاب ورکړو- د دے نه دشاه چهان او ځال مان لودی نزمیځنه د بداګما ئ آغان اوشو ‏ هان جهان ته په دے خبره لوبه صدمه او 0065١.) امه۵ رسیدله ‏ په شاه جهان دهغة وان او قدبیم مه مات تظراند از کړل - او یو نوی اونا ارزمابٌلی امیر زمهابت ځان ) ته ه په هغه تجيم ورکړه - به هرهال لن هان لود ی مال ته لاړ او هلته ‎٤-‏ د مهجهار سه نه هله بغاوت غت کړو په جٌک کښے مه جهار مان اووِه شو د دے نه نپ شاه مهان هخه ډ یر زر دارا 8-8 تۀ رااوطلو ‏ ناه غان مریان د خپلو متعلتینو او ملازمانو سره اکرےه ته راڅ - د جهانگیر په وت کښے به دخَان ما لودی اسٌتبال ته ټول لو لو اميران وتل. وځ شاه جهان د مان مهان راتلو ته که اهمیت ورٌکړو . ١و‏ دا اوله موقعه وه په دغان جهان په زړه کش څ دا ويره پیداکړه په شاه جِمان د هغه د عزت او ‎١‏ قتدار په کلول و کښے لګيا دے ‏ اکومه شاه مهان ده په څرګند ه څه دايے کار نه کولو په د هڅ نه پۀ د غځان مهان دج مزۍئد هلو مرگند يد لو وے عبلاً په د مخ سلوک داے وو چه ځان جمان ته به په ذعئ صدمه رسیدله ‏ ددے نه هلاوه هخه امیران چه دجیهالګیر په وختکئے به دځان مهان د ناه کرم ملتظروو. اوس هخوی ځان مِهان سره سیا بلکه د هخه" نه د برترئ د عوث شروع کړه ‏ په ده خبرو به دخان جهان مزت نفس يرو ح کیدلږ د دارالنلد ع د قيامٍ په دوران کښے دا مشهوره شوه په مان جهان عنقریبرقار کیدوک دے ‏ ځان جیان خو هے هم د شاه جهان دروے ته مایوس وو د په دے ېره په ز ړه"کے نوره غطره عم پیدا شوه اوهغۀ دربار ته ئلل راتلل بد کړل - أکر چه شاه مهان سخۀ ته امان امه هم اولپږله ‏ وے په دے (مان نامه ‌هم د مغۀ لی او نل شوه او یوه شپه په چپه حوله د کرت نه د حپل ۳ل و میال لو ملازمينوسره او تښتید د - شاه عیان څپه ددے نه خرشو نوسغه دهان جهان ‏ د حر فتارولو په طرض څه فَق دي اولیږے - ده فوئ د سخ دمخه د اگرك نه اوول س کرو دمه لرے د دهولپور په مقام راگرګړو او کر چه د حک په نټسیه کښے د ان جهان شه تام . عزیزان او امیرزن اووژےه شول - وه غان جمان به تیښته کښے کامیاب شو اودکن ته اورسیت. د دکن دګورزښئ په زمانه کښے هان جهان د احمداگگر د وال نظام اسک سره ښۀ تعلقات ساتلۍ وو- دغه وهه وه .په هخ ( مبد نر ته لاړ- د نظام الیلک دا مث عا وه په دغان مها د بغاوت په وجه. به هخه په مغل سدطنت کے ے نو 0001٥ ۲ ۶٨ ۵ ‏ې‎ او ی- ځکه سنه د ځان جیان ډیر دارومداار ‎١‏ وکړو - اوصنة ته اود ضغْةً ملکروته څۀ ځٌکیرونه ورکړل ‏ او د ناو روپو امد اد ځ ورسره هم ‎١‏ وکړو- دغان جهان د بغاوت په ويه د شاه جهان د وڅ څُض اثرانو لکه دریاطان رو سیله؛ سکند رغأن ده تاي ء (و هلول مان میانه او داے نورو سم بفاوت اوَکړو. اودغان هان سرب يو اع خول ‏ وۀه ددوئ دا مد عا وه په په دے موقع يوغل بیا د پلیتو د سلطنت د راسئٌنولو د پاره قٌسبت (زماقْ اوکړی او ددے جنک واه د قَانٌد په ډول ځان هان لودي ته موالهکړی - وه داش معلومیږی چه د شاه جها ن نه دخان جهان د بفاوت مقصد دنپيتنو د سلطنت رلکرزول ته وو که دشاه مهان درو نه چه دغان هان غزت. واقتد ارت کو مه صدمه رسید لی وه دادځ رد عىل وو- دغه وجه وه په هرکله دریا مان دعیْره امیررنو عان مهان ته پل مقصد فظاعرکړو نو هخه د دوئ سره داتفاقّ کولو نه انګار اوکړو- او دا اووےه- زما عبر د پنځو سوکالو نه اوړيدےهے دےت اوزمايټتین نه دے چه زماځامن په نما نه پی د سلطنت کاروبار اوچلوی - که ېرت مونږ دا قدم اومېتکړو نومغل به د دمتداوستان په هر ښار او هر کل کښے پښتانه په ګوته اولټوی اواو به 2 وژنۍاو د هوی زنانه به وینزه کړی- او بیا به دا پښتے ويلزث ما په مړو هم معاف نۀ کړی . او بد رد اوس به راته وا » په ده مایوس کن واب هغه پښتانهۀ امیران چه هنوی د پپښتنو د سلطنت د ممصول په عزض د هفهًُ وا ته راعؤنډي شوی وو د هغ نه بد ‎١‏ ئول (و ه دے خبره د خان جهان جىعیت ته هم صد مه اورسیدله. په بل لور شاه جهان په خپله دخان مهان په تا قب کښے دکن ته راغ - او په دمرلورۍ څۀ په هخه پے ګومونه خواره" کړل - د توقع نه غلاف د ځان جهان لودی کامیاې ډیره مشٌکوکه شوه په نه وجه نظام السلک چه دغان جهان سره کوم تو فّعات واابته کړی وو . هغه هم پوک نۀً شول ‏ او ددوئ تحلتات ےغ مزے شول- هنا په ان عِهان لودی هم د احيدا کگرته دولت اباد ته راغ خان مان چه په کوم رض بفاوت کړے وو هغه چه په هغ کے کامیاب !شو دو هخه هم دا ورو اوگپله چه د پښتنو د صه ګیر امداد او صىایت د هاصلولوپه طرض د پټتنو دملطنت ګر زولو مهد خپ ل کړی - او دغه شان دټولو پښتنو | میرا د امډاد 0065١.) ې ۵ حاصل کړی - ناه منة د دهغه امیرزنو د مقصد سره اتفاقًِ ظا هرکړ و کوم په په اپتداء کښے دهغۀ نۀ ناراض شوی او تلی وو (و دغه شانت هخه اميران اوس باد دمخه حوا ته راغو نې شول او په دے ډول د شاه جهان یو باي هان عپان د پښتنو دک آزادئ د یو قاند حیثیت (وموندلو- وے د نپښتٌنو د سلفت د رلستنولو دا هک دو ئ په دگن کښے نۀ شو تل . په ده عرمق دوئ دا غور هکړه چه په څه طریقه پښاب ته لاړ ې . او د هخه خا نه د سرهدی پښتنو په کومک خپل مقصد ماصل کړی - د١‏ سرحدی پښتانه که دپه وړادےه وکل وی دې داکبېر د زما نۀ دمغلو سره په جنکو ن وکښے اغته وو - او په دغه ورغُوکے دهم د روښناق ترک مرستیال د مغلو سره د یو یصل هن جنک په تابياکښے لګیا وو په دے لړکښے دوئ دسرهد د اناد قبائیلو د جٌُک انادئ د یو ليډ رکمال الدرئ سره خط وکتابت هم اوکړو؛ږ هغه ته ‎٤‏ پل اراده او ملْصوب څرگندے کړے- کمال الدين یو هندوستائ نپتون وو (و د جهانگیر په فوځ کښے (فروواو دصفه شیرغان ځوة وو چه مهاثیر د خے قلت نُشينئ په ابتداکښے د پلیښو د اوغیبر گورن ټاکل وو - آکرچپه شیرخان د شاه هان په وخت کښے هم دمظل مکو مت ډیر : وفادار او کلگ مره وو او د شاه هان د لوری نه دهان بهان د بغا وټ په موو کښے په ډیرےه اند ارئ' د هان مان برخلاف ېگیدلو ‏ وا دسفۀ مُوة لال الدین د هار په وخت کښے د مځل فوځ نه تښتيدے اود روښنائ مرک په مرستیالوکنے شامل شوے وو. او ددےه هرکف په تنظيم کے غ لویه مصه اس وه دامداد دمرٌګ نه پی عبلاً د دےه ترک واک دکبال الدين په لاس کین وے. اوداهم ددۀ د هت ېرکت وو چه په کال سلاد کښے ایو طرف ته په دکڼن کښے د غان جهان لودی په قیار ت کښے د دپښتنو د سلطنت د راگرزولو څک په لات نره چاری وو نو په بل لور هم په دغه کال دکمال ‌الدين او عبد القادر په ماه؛ کې د پښتٌنو یو لو2 کبائلی دښکر پپیښو ر سا صره کړه وو. (وقریبا وه چه پيينوردوئ د مخلوند فځ کړه وے وے نه هان هان لودۍ او د دمغۀ ملٌکری پښاب ته په رائلو کگڼے عامیاب شول. او نه گبال الديئ او د هفۀ ملګرۍ دپډنو ر په شفیرکی. ١و‏ په دواړو مایونو کښے مفل کا ميا حاصله کړه- 0065١.) مه۵ لکه چه مو اوو تل خان هان اود هفۀ ملگر وپیاب ته د راتلو (راده لرله.او پاب ته دوئ د مالوه په لاه رزتل شو لکن د دوراند يئ په بنا شا میان دوئ ت۵ دمالوث په لور ټوے لداږرےه بدا کړے وے- نوچه حان جیان او د هغه ملگرو ته د مالوےه لدره بنده شوه نو دوئ د نا لامه په ښد هیلکن کې دال شول ‏ واه د جهجهار سکھ موی په دوئ عمله اوکړه ‏ په دے جنګ کښے د خان جهان دو سوکرم ملکے دریاغان روصیله او د غان جهان نور عزيزان او ډیر سپاهيان اووزّه شول ‏ د دریاځان غوندے ملْری په مک دخان عِهان همت وطاقت ته لویه صدمه اورسید له . اوهغه دخپل مققصد دکامیایئئ نه مایوس شو به عرمال وله مغل فوځونه د دوئ په تعاقٍ کښے وو. نو غان جهان دخپلو مگرو سره د کالئیرلاراونوله ‏ د کالبر سره یوغل بیا د مغلو اوغان هان لودی ترمینځه هگ اوشو. چه په هغ کښے غان جهان یو ځو ۀ گرفتار او ډيرمگری اووژل شول. په غپله هم ان هان سنت ژو بل شو . دے صدےك دغان جهان. . ملامات کړه او د همغ د پاره ے د باعزته ژوند تیرولو ټول لایت ند دکړه. پوتکه مغل فوځو نو هغه ساه اغستلو ته نۀ پرے ودلو نو هغه دب عزتئ په ژوند د عزت سره مرک غو کړو ‏ او دخپلو معمولی کرو سره د مغل به شباره وڅ مقابل ته د سهنده په مقام را اووتلو ‏ ه ‎٤١‏ هزورئ لل د دوئ نرزميقه جک اوبشو ‏ چه په هغ کښ ان مان او د هغةۀ ځامن اومگرۍ اووژه شول ‏ دځان مهان اود هغه دځامنو سرونه د شاه مهان په دم تاکن برهان پورته اوليږهے شول. دغان جهان سریوڅو ورځ هد برهان پورپه تصيل پويه زوږړیند وو او بيا د دولت ځان لودی په مقبر هکښے په دخان جهان پلار وو د کړه شو او دغه شان د پښتنو د سلطنت د راستٌنولو دا احری کوشنی هم په سل لل کے په ناامیابئ ختم شو - دغان جهان داقتدار زوال اوبياد ځاه عهان نه د صغةُ بفاوت په مغل سلط تکے د پښللو ا فد اراو امشاد ته لو صدمۀ اورسوله ‏ د ده نه پی په مغفل دربارکشف اود سلطنت په معاملا توکښے په پښتنو باندك اعتباد هتم شو او باو هود دل جا نثارئ فا ماری او شان دارو کارنامو پپښتنو امیرانو په مغل کومتاکنے خپل جائزعیثیتا او مقام اون موند ‌لو- دے کن شګ نشته چه يو ځو پښتانة امیران که دریا غان رومیل . بهلول ځان میا نه او سکندرځان دوتاې اوداسے کُف نوراميران دىشاه جهان د فَوعُونو نه دخپل 0065١.) ده خپل جمیعت سره تښتیدالی او د دپښتنو د سلطنت د راستنولو منصوبه 1 شروع کړی وه اود دك په وجه په پنتنو باندك د څاه جهان (امتاد زشُل شوے وو د دے ته پس به هغة یو پښتون امیرته د دمه واری علده نه" په مرک رکنے او نه په صوبائ کُلومت کښے ورکوله ‏ سره د دے په ډیر نپښثانة امیران داسے هم وو په هخفوی دغان چهان دذبفاوت په دورانکښے هم د شاه هان په و فادارئ؛ کلک ولاړ وو او په يره با نثارئ؟ او راسق'ے' د شاه جهان خدامت کولو. اؤ پل فراتٌض به ء په ښْةٌ طرىيٌه پوره کول.وے د دث ايٍرانو يه جانثارۍ او سرهزو شئ هم په شاه جهان بانده څه ائ نَة کولو د خان جهان د يفاوت په موقعه ډيرپښتانۀ امیران لکه شیرغان ؛ بهادرغان زمه د دریاغان روهیلی ځوی وو) امبدغان نازی ۰ ځان جهان کاگړ. مبارزغان رو هيل اوداے نور شاه چيان د پاره په ډیر اخلدص او وفاداری جگیدل . دخان جهان د یفاوت نه علوۀ دغه امیرانو ددکن په جکونکے او د بلخ وبدخشان په مهه نؤکښے ډيرے ځلا نده/ارياه سرته رسوه وےه ‏ وه ددے انتهاغ نلصانه او سرفروشانه خُدهاتو باوجود هم دوئ د شاه جهان د اعتباد په حاصلولوکښ کامیاب نۀ وو او نۀ د دے خپلو غدماتو په صله کبنے دوئ خپل اصلی اوجائزحق بیاموند ‏ په ىت لړکڼے به د مال په ډول دیو دوو امیرانو ذکرکول ماسپ وى 1 بهادرغان روميل چه پورته ‏ ذگراوشو - د شهزا ګګ د زماغ ته د شاه جهان یو هنلص او جانشار ملازم وو. تردے چه په کومو ورځو کښے د هفۀةً بر دریاغان دشاه ههان ته بفاو ت که وو نو بهادرغان په دے موقع د مپل پلار مگرتیا هم اون ګړه -او دشاه جهان په وفادارئ' هک اودرید ‏ چناځچه د ده" د دے خُدامالو په اعترافکنے ساه جهان ده له د هپار هزاری ذات او چارهزاری سوار به منصمب ترق او په کال یکښے جکیر ورکیت وو بهادرغان دخپل پلار او ان جهان په مقابلهکے په دیرےه بهادری؛ جِنکيد د وه او د دے نۀ علاوه د با پور اوامید ګر په مهمات و کښے ّ هم ډيره مرداگی غظاهرهکړی وه په کل کښے په د شهزاب مراد په ماق کے کوم قوکُونه د اغ او بدغشان په تر ای شوی وو بهادر فان په دے مهماتوکښے هم دخپل مردانگئ په وچه نبایان شهرت عامل کړے وو ول د دے غير معبولی مان نثارئ باو مو د سم .شاه جهان په ده اعتباد نۀ لرلو ‏ | کوم وغت چه ځِن حاسدینه شاه جزان ته دا بالتئ په و ږکښے کیښوده ‏ په بهادرځان د نظر مد والئ بداخشان په تعاق بپ کښے غفل تکړے» دے . ورنه هغه به کرفتار شوے وو 0065١.) ۵غ٢پ‎ او دغه شانے د سعید مان سره هم داوزنگو په مهم کښے تعاون نۀ ووکړے او شاه جهان چونکه د وړانات نه په لپښتنو باندے ‏ اعتباده وو نو په ده خبره ے یقين اوکړو ‏ او دومره قهر واحٌست چه د سزا په شکل ‏ د بهادرخان نه د کالېې جاګیر واخستا- دے واقٌ د بهادرغان جذباتو ته هم لویه صد مه اورسوله ‏ او د مغ په د ماع کښے ۀ پاعیانه یدل اوپارول- له په وړاندے به ے ذکراوشی . بهادرخان په لا لا کښے د قند هار په هغه ملم کښے په د اورنګگ زيب په کما نکښے ليږه شو وو وفات شو په دے ډول جندل غان یوبل پیتون امیروو ‏ چه د خپلو بهتريو و فا دا را نه خد لة اوجو د نۀ خو د شاه مهان اعشاد عاص لکړے شو .او نه ے ددے اعتادئ په نټ هکبے د هپل اصلیت اوخدماتو مطابق خپل جات مقام اص لکړو ‏ جلدل غان د هغه د لاورغان حُوۀ وو- په حهالګیر هخه د خُيل قنت نشيئ سروسم د پنبا بکورز ټاکل وو - او دضرو په بفاو تکښے ‎٤‏ د جهالګیر قابل قدرامدادکړے وو په سنا کښے چه د روښناق ریک مرستیالو پښتنو د عبد القا در اوکمال الدِئ په سرږستئ کے پلیشور ار هکړے وو د غه عاصره د مغل فوعدار نک سیداغان او لال الدين یړ په همت ١و‏ شباعت ختىه شوی او د پښتنوجبیعت دوئ تار په تارکړےه وو - په د مهم کې دشیاعت ادو سیاست په لعاظ دعلدل غان ککړ برخه د سيد ان نه په عم وجه کبه نه وه ول ددے یاو جود د دے مهم کامیابې د سید ځان قوحدار بٌګښ په نوم او نکل شوه او ددےه په بد ل کے هخه ته د پخ هزاری منصپ او دکابل صو به داریوکړے شوه وله دجلال غان دخداماتو دمیڅ مننه اونۀ شوه په دے ډول د شاه جهان په وڅ کښے په هرڅومره پښتانۀ امیران وو هغوی د بهترښو خداماتو باومو د د خپل جائز حق نۀ حرومه وو - دا یو څرګند مقيقت ده چه د ځان جهان د بفاوت نه پس شاه جهان یو پښتون ته هم دصوباغ گوریزی عهده ورنۀ ګړه- دغان جهان د بثاوت په ختمؤ لو اوه امیدگر په مهم کے د شیرغان لویه برخه ده ګر په دغه یو پښتون امیر وو په دکال لل پوه دگیرات کورنز وو وه دے هم په دغه کال کښے وفات شو (و د دے نه پی د سئثاه جهان په ټول عهد عکومت کېے بل پښتون ته نةۀ د صوباوگورزئ عهده ورکړت شوه او نۀ په وځ د دمه وارئ - تزدث چه د شاه جهان په وخت کېے پښتانة ران په وځ کښے هم دمغفل جرنْلنو ماتمت لګید ل- او دوئ ته به د ازادانه کمان موقع به شو 0065١.) ۵.» ورکیده ‏ داحقيقت په د شاه جهان په زمانه کښے د پپښتنو په عیثیت و و قارکے شایان فرق راظط وو او شاه جهان د پښتنو په باب کښے د تعصب په پالسئ پلیدلو - د دے نه معلوم چه د شاه هان دحکومت په وړو لویو ټولو ملصب دارانوکے چه په شپيرکښے (و۸۵)وو د پښتلو ملصب دارانو شپیر صرف ر۲٣)‏ وو چه صرف يو بهادرهان (مه دکرځ وړاښه شوے دع) په کے د پګ هزاری نصب داروو- د دے موازۀ نه دا صفا معلومېږی چه دغان جهان د بغاوت نه بپې شاه جهان سم د لپښتنو په باب کښے د اکیر په پاللس روان وو ددے بغاوت نه پی د پښتنو يوے جانثارئ او لخلصانه کوشش تم د شاه مهان په نظرکے ځا نة ښولو- د پپښتنو په باب کے .چه د شاه جهان وم دلی جِذابات وود هغ پد لړکے به دمشال په ډول د دے يوے واقع ذدگربه ځایه نه وی - په سنګد کے د بد میلگنډ یو پردارچیت بغاو ت کړے وو او نپ ده مهم مغل سردار عب الله فيروز جک يا لوو - وه دا مفل امیر د بد حیله سردار د بفاوت په ختؤل وک کامیاب نۀ شو نو شاه جهان د(مهم بهادرغان روهيله ته حوالهکړو ‏ او هغۀ ته څ دینه حيلگنډ په په علا قه کښے اسلام (باد د جکیر په ډو ل ورکړو .واه ددے نتقررئ" سره سم په بهادر ځان بانکه دئاه صهان دې اعتبادئ؛ جذ به رزویښه شوه اوهغه دا نٌرري مضبوځ که - اوداهة اووے د بند لکن را روهيلکند کردن صلاح ملکی نيست هه د پِښدنو په با ب کښے د امتادئ دا پاليی نۀ رف د شاهجهان به ټول عهدحکوت کښے ېاری وه بلگه داورلگ ریب په وخ تکے سم قاغه وه او دومره څْرٌګدداه شوی وه چ هکوم جُرمک سیلانیان په دےه ورځ و کښے هند ته راغ دي هخوی هم سسوس کړی وه- چنا ته ۱- منوې په د شاه جپهان دحکومت په اخری کالونو ز سئقالع کے کر ته راغ وه. او د او روب عهد حکومت کښے هم هر کالونه په ده لل کے پا وو - داسے لیکی ۱ په مقفل سلطن تکښے دا اون ده په په پښتو باندے د اعشاد نۀ کیږی. په پ یو بل مقا مکښے داے لی په ټول هندوستان کښے به دکایل نه د ښگال ترسرمداتو پورے سل قله اغ وی- - د پادشاه د لوری نۀ په دے قلح ګا نو کنے قابل اعتماد اهزاد مقرروے شۍ عموماً 0065١.) په داغخلق نام ملازمِین وی - او اکثر د شاي خاندان داے اعراد وی چه د هغوی وفادارئ ازمائلی شوی وی او کله راجپوت وی یا سیداان اویامغل ‏ وه پِښتَانة دامق نۀٌ لری چه دوئ هم په دږ عهده مقرر شی د دے غطره پش نظرهه هبے نه د وئ بیا هخه شان سارش اوکړی څه رګ په دوئ دهمایو ن برخلا ف کپه ووک 1 وه د اورکوب په عهد حکومت کے دسلطنت سیاسی معاملاتو داسے پبيچیدٌگ اغتیار کړی وه څپه د پښتٌنو په با بکے ده اعتمادئ اونفرت د پالي باوبود مغل ککومت د پتنو دفوچ تعاون نه ه از هکیدے نه شو په دغه زمانهاکڼے ډېر واقٌّعا ت هل دسيوا کې عروح او په دک ن کښے د مرهټیانو سره جنګو نه دک پادشا ها نؤ برفلدف داورګزيب فو ی١‏ هد امات ۰ د راجپونو او جاټانو بفاوتو نۀ اودرسستا نامیانو ‎٠‏ شورشونه داے . , - په م 0 - ۰ وافعات وو چٍه په دے کښے اورنگ زیب دخپل پښون فوځ په طاقت اعتیا واصار لولو ‏ اورگزب په عهد حکومتکښے د هغۀ یو پښتون جرڼل « دلیرغان » دغپلو غلصانه او سُعياعانه کارنامو په و به ډیر شهرت عاص لکپه وو وے ددے باوجود هم اورګ زب هغه ته د ذمه واری؟ عهده نه ورکوله ‏ په م2 کښے دلیرخان د با پور په جل ککڼے د شهزاده شاه عالم په ماع قکښے د یو مات گانشاار په حيثیت څمکیدالو ‏ شهزاده شاه عالم دځپل پلار نه د بغاوت اراده لرله او په دے سازش کښے د دلیرغان نه هم د مرسث خهوامش اوکړو . و له دلیرغان د اورګ رب برخلا ف دے غدارۍۍ ته تیاښیشو .نا مهه شهزاده شاه عالم د خی وږے نه هخه ته په اعتباکتز مو ړل او دغه شان دے بفلص جرئیل خپل‌غان په اورلګ زب قربا نکړو. د دے واقع په باب کڼے منوې داسے وا د - ددے جرئیل به مک اورنگري ته لویه صدمه اورسیدله ‏ او أکر هه دے پښتثون وو وله اورنگزب د ده سره ډیړه عینه لرله ‎٤‏ د قرا یی سیاح بويز هه په په هند و ستا نکښے دسشش نه تربکاګ پور باة شوے او د مل دربار سره ۀ ډیرتعلق وو لیلونه هې د پښتنو په باب کے دمغل د به اعتبادۍ" د پاليی" مرسته کوی ‏ د دے نه داصفامعلومیږی په دامرفا سیاسی نقاے او وګ ضروریات وو چه مغل شهنشاه ة په غپلو فوغو ىوکېے د پښتنو په ساتلو ليبو زکړی وو. اود( ول ځمایه نه" دی چه په دغه زمانه کښے د پښتنو وق طا قٌت د مغل سلطنت د با یو د رچه وه لکه چه وړاده وئل شوی دی په کال سک 2 کښے جهانګیر وفات شو اود هغه نه 0065١.) هه پوکال وړاندت په سلالال کښے د روسنائ ترک قانٌد اعدا دطقرا تل غان د لاسه وژيله شوے وو د جهاگیر په عا ۀ د ھغة څوغ قنت نئين شوے وو- او د اعداه د وژلو په انعام کټے نطفرخان د کابل صوبه گوريز- د اعدا د د مک نه پۍ اکر په د تحریک د۰۱ د هغاه نت بي الا په لل س کښےاضييتے وے لین د پښتنو د قا صوصیاتو په ينا د پپښتنلو د پاره د يوت نځ مشری مل او د حِغ په سرګردکئ کښ ځگیدلګران وو دغه وجه وه چه د ېي علاق په سررسق کښے د ترک وا د هخه ځُوی عبدالقادر ته مواله شوے . او د ظفرخان د ګورزئ په وت کښے د روښنائ تتریک قائد عبد القادر وو وےے د دے ترک په تنظیم کښے د هخه ګبال الدين هم لو لاس وو - په ذکرۀ وړاندے شوے دے ‏ د شاه جهان د تخت نشينئ ېه اول کال طفرغان د پپيښور نه کابل ته روان شو دغه وضت دځیبر لاره د بې الائ اوعبد القادر په سرېرسق" کښے.مرډو اوک زو بنده کړی وه- طفرخان ته خپلو امیرانو د غیبر په لارکابل ته د تلو لقصانات او حُطرات څرګن د کړل شه داحداد په وژلوهفه دومره غاور شو وو په مخة دا مشوره قبوله نه کړه ‏ اودهغیبر لارة اوښوله ‏ وے چه په ځیبرکښے وردننه شو نوا هزید ای اواونک زی پر د همرګوټ او په له خوا اوزومبیدل ‏ او د مغل فوځ نف ے داے بنلا پیوند طاکړو- چه په ډ یره شرمناکه طربيقته -ةَ شکست اوموند . ډیراووژه شول اود پپلېشو په لاس اتد از مال واسباب هم راغ - په خپله طفرهان په ډیړ به مال کابل ته اورسيید ‏ په دے اړیکړی کښے د طفرخان دحم بيييا هم د پښتنو په لاس طغل- چه په مخوکښے صرف یوه ښټٌه د يد خان حکم يگښ په کو ششونو راغلا که شوه د پښتنو د دے لوے فھ اوازه په ټوله پښنن وگے خوره شږه اودده نه داشوه چه ترا ټول پبتانۀ قبائیل د پ ې الا او عبدالقادر په مرسته اودريدل- د عبدالقادر د ونډ لاندے اهزیدی اورک دی » بګښ . توری . زازی , شیک لومان ااودمیدائ علدة یوسف زی او مهمندزی وغیره ټول پښتانةً راغونلي شول- د نپينتنو په دے قبالی اتمادکښے صرف خټک . غلیل اد د پپلیښور د خوااوشا مهمند شامل نة وو- دا ملق دمغل حلومت په مرسته ولاړ وو عبدالقادر د خپلو مرستیالو پیتنو سره په پليتور باناے د حيل تابياکوله ‏ دو5 لکیپ د ه علممکودره به مقام نګوے وو - هغ پِتا نۀ قبائیل د 0065١.) مه هزارغانۍ په مقام عب شوی وو - - دغه ورڅ (جون سلا ) د مغل حکومت د پاره ډیرے ناز اوخطرناک وےه .غه هن خو په پذبا پلیښو ‏ کښے دومره صعل وڅ وو په د دے عظيم قباغلی لښکر مقاه ‏ کړے وه او نۀ د عکومت د طرفدارو پٍبتنو قبائیلوطات دومره زیات وو چه د عغوی په وچه حُکومت دومره ډاړ مند بشوے وےه ‏ دهکومت طرفدار پښتانۀ په خپله په ږیره خنطره کښے وو چِنا په دخټکو د قيد سردار شهبازمان خپل ال وعیال د أکوړی نه خیرآباد ته لی ږلی وو- او د خطرے په وخت کښے ة په اټک د پورے کیدلو اراده لرله - مغل وڅ په پیښو رکښے #عصور وو-(و ددوئ د(مداد د پاره دکشیر نه د لال هان کاگړ په ما َقئ کا د کو نه د سید ځان هود ار په ماع دکینے فوڅونه په ډیږه تنٌدئ ر(روان وو- په کومه لویه پهانه چه نپښتنو په مغلو فانته اصله کړی وه ‎١‏ وڅُومره په جوش و خروش چه د وئ د مغلو مقاپل ته تار شوی وو- هغومره زر د لپښتتو (تفاق په نفاق ږل شو او د دوئ ټوله لو به تالا والا شوه او واقعه داے اوشوه چ هکوم ېبتانۀ قبائُل د عبد القادر د مرسیق په عرض راغلی وو - په هغ کښے ځٌن خلتو د اړو پريح خبره شرو عکړے. او دا ئځ او ول چه عبدالقادراو د هغ دوستان د نورو پښتنو امداد او مرست ته په درنه تړکه نه گوری ‏ بلکه داغیال کوی په دا فلت اوک د دوئ د خپلومټو او طاقت بیت مےه ‏ دا خرے ورو ورو زا شوے ‏ او دیلو معلونه باسمې الزاماتو ته اورسيده- دغه شان په دو کښے قبیلوی بخفضونه او رقاټونه رااولټیدل ‏ د دے اعتز(ضانو اوکډو و ډوغبرو نټیه دا شوه چه عبدالقادر په غپلو پښتنو ملٌکرو بدکانه شو او دا میال ے راغ په هے نه عئ دک په وضتکښے ۵ داغلق په سپ میداان پرے دی - او د مغلو په لاس کن ږګیر نه شم - داو سوسه دهغْهٌ په زړه" "ئے دومره ذیاته څوه په من هډو د هپل اراره پرے ښوده ‏ او یوه شپه په پپه ځُله په ټياره "کښے د خپلو خاصو سرو سره ټ تیراه ته لاړ- سعر چه نور پښتان قبائیل د هغۀ په تلو خير ىشول. نو د هغوی زړو نه هم مات شول. او په یوبل داعتراضاتو او الزاماتو سلسله زیاته شوه او د ده مک نجه دا شوه څچه ټول قبائل تار په تارشول ‏ خَذ حنو د موقع نه مک ه سټ شول- ول ځنے ډیرلا پا وو- په دغه ورځُو کښ مغل سید غان ګوجدا ری او جلل هان کاکړ او نورمفل امن هم د پلېښور امداد ته راریسيدلی وو مغل امیرانو د پيشتو د ده انفاقئ نه غټه اند واخسته - په پښتنو ة حمله اوکړه -کوم پښتانة چه لا پلة وو - په هغوکښے ے ډیر 0065١.) ۵۸ اووژل- او ځے ډر ۶ گرفتارکړل ‏ زجون سلاله) ‏ دپښتلو د دے اثّفاقَئ او قبيلوی رقاښونو په وهه د مئلو لوپه فٌه پ‌نمیب شوه د پپيشنو قبا لو تمه په په ده موقع دبفغص و نفاق وم تخم اوکره شو- دهغ مرړه تر پره اورسيد له - او ډړت هزاب نيع تبيه برامد شوے. په دوک د ده نه پی اثفاق واقادغتم شو او هفه قبا ځُلی طاقت چه د مغلو بهترييو همز او سازو سامان په هگ د اوسے يو دیوال وو ټول تار په تار شو د ده نه پی د نپېنو له خوا په منظمه طرييه د مغلو بښالفت تَقرٌبا تم شو او د پليېور په علاقه کښے دمفل حکومت نفود واقتدار قا شو. ددے ب الفاقَئه په وڅه روښنائ رک ته لوبه صدمه اورسيدله ‏ او د یو قریک په حيثی تکښے ددے زور ډیرکمٍ شو - د مغلو دا کاسیایی د سييد ځان هاکم کیکښ په نوم اوليکل شوه او د دے په ومېه د هخة په عزت او منصپ کښے لوګ اطافه لوشوه ‏ شاهجهان هغد ته دپنځ هززرری منصب وزرکړو او هم په دے صوبه غ گورښ او ټاګلو ‏ وه په سید غان کښے څئے حوبع هم وه . هغه نه صرف د تورے مه وو .که دسیاست دمیدان هم بْة لوبغاړه وو - اود هېه وعدے اولوط قو ل هم پايْدا وو- دور نزکیدو نه لپی هغۀ د دپښتدو برخلاف د جارهانه ‎١‏ قداما تو په شبت د روادارئ؟ پاليی اغتیا رکړ .او د تیل الا ق١١او‏ عبد الما در سوه د صلح صلاعیت خبرے راواسشۍ او داخرے کامیابږ سم شوه عبدالقا دراو لي ې الائ د حکومت د ثغالفئت نه لاس وامست - اوه سید غان په شتمی مانت او ومده څ خپل ځانونه عُکومت ته هواله کړل ‎١-‏ و پلیښور ته راغلل - د عبد القادراو سیدغخان ترمیه د خبره انزو د کا ميا بډ لووجه خو دا معلومیږی په عیدالقادر د نپښتنو قبائٌلو د مرسى نه مایوس شوے وو- اوهغۀ ته به د مل کو مت سره #غالئت ساتل ران ښکاره سځوی وې د دے وڅه دا هم کيدے شی په شاید په دےه صليکښے دل ېې الاق" وروره انله داد« هم څه حعصه امن وی اه داد که په وړانده ومُِلی شوی دی د مهابت ځان د شت نه پی دوپاره د جهاگر دربارته تل او جهانگیر د منۀ قصور معاف که وو (مکان کیدے شی په په دے مو قم الگه داد هم عبد القادر اوق ي الاقً د مغل کوصت د بالنت نه منع کړی او په صل اعاده کړی وی- به هرحال عبد القادر اوق ااړئ د سید ځان په خم ضبانت پلښور ته راغلل- وے څه لږےه ورغ پپې عبدالقا در په پلیښورکنے مړځو- 0065١.) - شي الا ؛ د هغ ورورالله داد اود دوئ دخاندان نورافرا د دصلی ته اولیږ! شول اه جهان د دوئ سره ښۀ سلوک اوکړو ‏ د شاه مان د لوری نۀ الله داد ته د رشید ځخان خطاب ورکړے شه دا حخطاب له یوغل چیاگيرهم ورکرے وو الله داد په فرخ اباد کے استوکن شو او په کال سک له کښے مړىشو- د د کورنئ يو بل طړےک مرزاغان انصاری په د نورالرئ عُوةً او د بایزل پر روښان شښے وو- د شاه جهان به فوځً کښے نوکر شو او د دکن په یو جک کښے ب ال الال ه‌کښے اووژيه شو- د مرزا ان د وفات په حقله دولت الله لوغاڼ چه د مرزا خان هم عصراو دهغة ډیرممَقد وو دا شعر وپل ده ه د دکن جلگ کښے نشهيد شو خوشنو د اوسه په تارڅ د زرڅلويښت ددة ګدر وو د من کوالو داخیال دے په مرزا غان د پل مک په وخت کټے د خپل نه با يزید دمسلک او عقاندو نه انارکړه وو .اوتو4 ايت وه وه اکثر لیکواله څیره نۀ مي او دا د بايزید انصاری د فطفالنینو له خُوا یوالزام او دهفوی پر ېینډ ‎٥‏ ‏ګئ - زما په عیال کښے هم د مرزا خان انصاری په مقله دا وپٌل چه هغه به دخپل بَكةُ دمتعب ن اوي وی درست نۀ معلومیږی ‏ مرنزا غان يوسة صوق او ښۀ عالم سړے وو- شَغَة به دخپل نَيلَةُ د مسلک د ډیرغوروفگر نه پس اغتیارک وې - هغۀ د خپل يِکهۀ مسلک یو لوغ مبلغ وو- او خپل ټول قوت او ذوربیان به د مه مک په تلغ واشامت کڼے صرف کولو- کله .په د دولت الله لوهاڼي د ده شعر نه معلومیږي- ےء د صادی په ځُله چه‌پټ ووپهڅو کاله دمرناځله د هغعلممظهروو نو دا قرن قیاس نۀ معلومیږی چه د هند په فنتصره استوگنه کن به هخه تۀ د خپل نيکه مسلک عُلط معلوم شوه وی - د دے ته علاوه دا خبره هم رر په يِقّي ډول معلومه نه ده چه د بایزیي انصاری مسلک واقی غلط وو- مرزا غان انصاری د پښتو ژګ د یولوړصوق شاعر په ميثت تراو سه په لپښتو کښے په عزت واحتزام یادېږی- او د پښلو د ګلاسیکی ادب ټولو لوړو شاعرانو د مرزا هان د لوړ مقَام سا بلن هکړي ده اوددة دیوان په پښتو ادب کښے د صوفیانه ىشاعری" یو شا هکار يل خی- دا دلټوان په نمگړی عالت کښے د ښاغلی عمیضش خليل په زیارچاپ شوے دےه- تکه چه وړاندت ويُل شوی دی دروښنائ ترٍ په تنظيم و تر قیهکښے دکمالالرين 0065١.) سم۵۸ هم لو پرغه وه داکبال الدين د هخه کال الد نه جدا سړے ووکوم مه د بايزد انصاری هُوےُ وو- هغه کمال الدین د جلال الدین دمرٌګ نه پی د مځل وڅ په لار کنے #رفتارشوے او هم دمغلو په قیدکښے مړشوے وو داکمال الدین یو هندوستتاغ پښتون او د نشپېرغان ګورنز پپېښور او څبرڅُوة وو- د جها یر په فوڅ کښے څ د هنت صدیشبپ لرلو- و بیا د وڅ نه يدل او په روښنائ تر بکښے شامل شوے وو په پلښوربانئه د همل د پاره په کوم قَبائیل راعونپ شوی وو . د هخو په راغونډ ولوکښی د ده" لوګ برخه وه او که چه وړاندے وئیلی شوی دی غان جهان لودی اوخن نؤرو پښتلو اميرانو په دک کنۍ د پښتنو د سلطنت د راستنولو د پاره دکوم مک آغارکړے وو هغوی ھم خپله رابطه ددے کمال الدین سره قاشهکړی وه - دا سړےه د روښناقّ تجرن سره د خپل عتیدت اودده هرک د خُدماتو به لړکښے دومره مشهوروو چه ددة امه 4 د تر اولئ قائٌد جلدل الدين سره برعده اهنستځ شوه- دا خبره چه جلال الدرن به خپل ژوند کښے د مغلو د پاره یو اقابل شفیر عیتیت اغتیارکړے وو او ددۀ ددے میثت په څومره ژوراژؤ په خلقوباندےه شوے وو هغه دده نه څرگند د چه د نپښتنو په علا قهکښے د غد سفتو او د شوارو مقاماتو نومونه ددۀ په نامه مشوب دی د اټک قَلا ته اغ بپ هغه متام په اباسيند سره لنډے سیند یو ځا کیږی ‏ لته د سیند به می کښے دوه تور هټ گټان دی . درګټان د جلالیه اوکىالیه به نومونو مشهور وو . په هعه زمانه کښے چه خلقو به په اباسیندکڼے په كَشْبَبَ عبورومرورکولو ‏ د اوړی په موسم کښے به داکټان اکتر د سیلابوتو به وحه په اوبوکښے ېپټ ور او ددے سره ے ستىاروکشي جلکیدل اوډوبټل ‏ دروښناو؛ ترک #غالميو به دا ول چه که داکټان دخلتو د مادی اجسامو د تباهئ باعث کرزۍ؛ دغه شان ددے ترک باڼان علال الدين او "مال الدين هم د مسلبانانو دعقانتدو د ټاهئ باعث او د دوئ د روماښت تباه کوونگی دی- د خټکو په علاقه کښے د چراټ سره تزدو په یو غرځوکه هم په » علاله سر مخهوره ده- دغه شان د صوايئ په‌علاقه کښے هم یوه دره د حلال درے په نامه یادیړږی ‏ دا نومونه د بابزید اود هخه د اغلافو د هغه لوڅّ ات ونفوذ؛ یادگیرنۀ کو ی کوم چه نوی په خُپل وت کښے په دپښتنو باند قا کړے وو د دوئ مذاهي عقائد ښۀ وویابد ‏ دا يوان له سوال دے ‏ ول تاريخ په دے واه دے چه په پپښتنو کښے د 0065١.) ‏م۵۸‎ ‏خط آزادی" د حقافظلت جَذْ ب4 هم زرده ریبک او د دے کورنئ د اقرادو دُکوششونو پپد‌اار‎ ‏دے .او په ده لهاظ سره د دوئ هره کارنامه د حالفییو د هرالزام نه زیاته ورن داره او د‎ - ‏ستاتین وړده‎ ‏دا تریک که په وړاندے ومٌل شوی دی په حپل آعا د کی بیق يو مذ هې مرک وھه-‎ ‏وه دسفه زماےه دعلاتواوسیاسی تقاصو په نجحهکنے سیاسي میت اومو ندلو-او‎ ‏دس شم عبر نه بپ خو سيق سیاسی شګل افتیارکړے وو- ول چوک په ځل نوعیت‎ ‏کّے دایو مذ حې رک دوه او په پښتو کے هرهرک دمذاهب په نامه مقبولیت مو نره‎ ‏تی ئو د بایزید اخلا فو ددے مذ هې رک و روغن هم قا سّ اوساتلو او د یو قام په یل‎ ‏د ېتو قَبائٌلو په تنظیم کے هم کامیابی حاصله کړه با یرید په حپله بپښتون اودپښتنه‎ ٤ ‏په ځوئ يوی او سیا تو پوه وو هڅه د مغالو د شُطص استید اد شد یي علالت وو بپِتانة‎ ‏د نوا نه د خپل قبا لی نظام لاشے اناد راغلی وو مخلو دوئ د غلامئ په زفثیرونو‎ ‏کښے نکیل کول نو دالازق خبره ده په با يزید او د هغة اخلافو به د دے تنا لفت کولو.‎ ‏اوکه چپرےه دا رک عامیاب شوے وے نو د مغل مُکومت اتد ار واستقلدل به په دے‎ ‏علد قه کښے ناممََن) شوے وو- په دك بنا د مغل حُلومت په سریرسي" کے د دے تروک‎ ‏بنالنت په مک هی رگ کی شروع شو .اورددلکانتعه دا شوه څچه ان وبا شل د دوو‎ ‏مذهی رهنسایانو زیرائر په دوؤ ډلوکنے لَقسيم شول با هم دایو مقیقت ده څه په‎ ‏پلتنو کباشلو کئے د مغلو دا قتد ار رل اف دخی ل7 زادۍ" د حفاظت عِذ په هم ده تتریک‎ ‏رالړزولی وه. د قوې عصبیت دغه عِذ په وه چه وروستوه رزق اومو ند له-/ و امن شاه‎ - ‏ابدال ته ے د بپبتنو د یو سلطنت په قا شولو کښے لاره صفاکړه‎ ‏ښاغ .کيرو» په پل کتاب دی هان ه دکبنے د بايزك د وتک په با بکْے داسے وان بایزبدٍ روان"‎ ‏پل نوم ملاند ېره ښود "ره د يوسفزو په علاقهُکے د هغۀ ترک برغلدف د ققبائیاى تغالنت طوفان‎ ‏په زورو شور سره چارۍ وو ول د ده پا وجور د طةً اغلاف دد حبوکه وو په د پښننو په ريزو كَبالْلونٍ‎ ‏په خپله مرسته یو داے مطبوطه ډله اودروله په دهغ پاکومک 2د د هپل آزادی جذ به ترمودومونو امه ا للم‎ ‏او په د ث علاقَه کے ے' د آلبر ومهانگیر َبّضه نامصکنه کړه او د » مسټترسمته ۰ د ( وا مبالغه نةً ده په مخه‎ ‏وخت چهکومه هزقه وارانه جذبات پارولی شوی وو ره وروستو د ھغ مذ هې رک ورون تتید لبو‎ ‏قدرق امر وو بیا هم د قبانلو د آزادئ په په ِذ به کب دوش و سرکريئ برقرارساتلو پولو یاعئاوو.او‎ ٠. ‏هم دګ په وجه دا کَيّاسٌل د پل ازادئ؟ په حفا غ تک /امیاب د‎ له دی پټمهان می -- 0065١.) ۵ه د قند هار د پاره د مغلو او ایرانیانو جنګکونه ۰ د جهانکیر په په عهد حکومت کښے د سرمدی نپښتٌنو دجنګونو نه عل‌وه دمغل حکومت او ایرانیانو ترمينځ دند هار د قَيضے په پاب کے هم د جلګونو یو سلسله شروع شویوه. چه د شاه جهان په عهد حکومت کښے هم جاری وه او ترډرے مودث د قند هار د َِغے نه د دواړو هکومتونو زړونه نصبريدل - ددے واقعاتو تصیل په لنډ ډول داسے دےهه - دحسين بالقراء زپه ټمورۍی ټی رکښے د ھرات اخری باچا) دوفات نه پچ پا کال لاله کنے بابر په ند هار ضه او هدغه وخفت دقند هارهکیران شاء بګ نمید" چه د"ارغون» خُوغ وو او د بایردلاسه سنده ته په تپښته جبور شوه وو با پر په کال سل له کښے وفات شو او د مغة دوفات نه یی قند هار د مرزا #امران په ې ُکومت ښے شامل وو - او د کامران د لوری ته مرزا مسکری د ګند هار هگیران وو- په ګال هع کنے مبایون د ايرا وځ به مرسته د مرزا لمران نه دا ښار فْتْح کړو - او بيرم ځان ترگان 1 د خپل لوری نه دے حاکم مقررکړو- د ممایون او ایرائ بادشاه شاه طهباسپ توه دا لوط نوے وو چه د هند د فّع نه پی به همایون قند هار ایراق عکومت ته هوالهکي:. - په کال .هش غاکښے صبایون د هند د فُءٍّ په تګل روان شو -١و‏ بيرم غان هم دهفة سره لا -او شاه حمد دؤے یو سړے د بیرم ان دناث په ډول د ند هارعکم مقرر شو- هبایون کر چه د صند په فنځ کولوکے غو کامیاب شو وڅ ډیر زر په کال ملغ اٌنے وفات شو اوایران حکومت ته د قند هار د ستنولو وعده د مخۀ په ژونداکښے پوره نۀ غوه- او قندهارهم هغه آشان دمځل حکومت په قیضه کښے وو.(و شاه قيا دنت ښارحاگم وو په کال ۵ل :کے چه اکبر په حندوستانکښے د خپل سلطنت په اسقُام وتوسيځ کښے مصروف وه - د زمینداارؤ د علد 3 علمران په قند هار حبله اوکړه ‏ د ګند ھارهاکم نة هو 0065١.) ۵۷ د هخه مقابه کو ے شوه اون ے داکېر نه دکومک طیح وه نو عة ایراق دربارته د صایون مخه وعده ورپه یادکړه ‏ او د هحوی په دے شرط کومک اوغوښتلو چه د کامیابئ په صورت کښے به قندهار دهبایون د وعدے په احتزام کښے (ىرائ حکومت ته موالۀکپه شی - په دے وجه ایر ق عکومت د قٌند هار (مداد ته فوڅ را اولیږلو .او د ده وڅ په کومک گند هار د زمیند ارود صعاصرے نه غلاص شو وے اوس شاه د د له عهدے نه واوًړشه. او ایرائیانو ته ته 2 د قندهار په قبغے ورکول وکښے اغ بهاله شروع کړه- په دے خبره ایرانیانو هنار لعاصرهکړو ‏ اکبر چه ددے واقعاتو نه خبر شو نو شاه یه ته ة زورنه اوکړه ‏ او ورله ‎٠‏ هعدایت اوکړو په د عبایون د وعدے په احتزام کے د مد هارسمد سق ايرا حکومت ته حواله کړے شی . شاه حبث هم دغه شان اوکړل - کُند هار ایرانیانو ته اوسپارلو ‏ او په خپله هند ته داغ-او د دے نه رشقفله) پی د سفثهاهپوره ند هار د ابرانڼانو په هّضه کښے وو. په قند هار دایرانیانو په فَبَضه کټے اغ نو په ده خبره نپیتنو رغاې اواېدا لی قباتیاو ) ډیره خوشهالی اوکړه ‏ او د دےه وخه داوه چه دمغلوروبه او سلوک د پښتنؤ سره ښۀ نه وو - او د نپښتنو دا خیال وو په د مغلو په بت به د اپرايْانو سلوک د دوئ سره بهتر او شريفانه وی وه په ابتداء کښے ایرانیان هم د مغلو په پاله روان وو د ايرا حاکبانو سلوک دپښتنو په تو قعا تو خ اوبه توک اوه دوئ د پا ره دا بُديلی صرف د نانکانو دای ثانته شوه - ول هرکله چه حالات د زغم نه بهر شول نو لپتنو د خپلو مشرانو یوه جرګه د خپلو شکایتونو پیش کولو په مز اصفهان ته اولیږله. دے جرګک د با د شاه پۀ هَذا مت کښے ځپل شکا يو نه پلیش کړل - د غه ونت کښے د ایران پا دشاه شاه مباس اعم وه چه یو فراخدال . وسیع النظراو دوراندش بادىخاه وو هخه چه د پښتنو په شایتونو نبرشونو د هوی ټول شکاټٌونه ة لره کړل- او دپپښتنو د معاملدتو د پاره 2 د دپښتلومشرانو نه حَض سراران د « کلا نتر ه په عهده مقر کړل- او په اول وارداېدال يل د لانتر په عېهده ملک سداو مقرر شو په په ابدا ل قبیله کن د پو پلزو په څانگه کنے وو او دا(اول موقع ده چه په کارڅ' کښے ابدال فُبَله په دے خپله نامه ذکر ىځوی ده. د«ملک سداوه په ذمه د هخه سړک د يوے خو د حفالت ذمل واري هم وه کوم په د (یران نه هرات ته او د مرارت نه دد مار ته راغډ وو په دےهك ډول په ابدالی قبيله کے د سداوزو په کورنئ کښے خا او ریاست بنیاد قَاش 0065١.) 6ه شو او څه رگ چه د اکبر د لوری نه ملک 'کوپيه د خلو د ځان بائ گرزيب ے وو دغه رګ د اه عېاس دلوري نۀ ملک سدو د سداوزو د خاس نئ باق شو د خيگو او ابدا لیانو د غانئ زمانۀ یوه او د حکو مت په باب کېښے د دوئ ذمه وارئ بیدو یوشان دی . صرف دومره فرق دے چه خپک دمغلو پرورده وو اوابدالیان دایرانیانو - دکتد غارموب4 د غا پوره په ايرا سلطلت کښے شامله وه - دغه وخت کپے اکبرپ هند وستان کښے خپل سلطنت مسَکم کړےه او د ځېیل لارےث مر خړځه لر کړپے وو د هخ په زړۀ کښے اوس د قند هار د قبضے تلو سه پیدا شوی وه او د قٌند هار په عقله ‏ سیاسی چالونه شروع کړی وو ه دغۀ ورځ و کښے د ایرائ حکومت له خواد قند حاکم شهزاده مظف نومیدا؟ ‏ د اکېر په سازش په یو لور د شهزاده ملفو د مقَايل د پاره اوزک ١و‏ پارو 2 شول. او بپ بل لورد مهغة په زړۀ کپے د ایرائ' ددبار له خوا د مغ په حق کے حطرات او وسواسونه پیداکړ شول ‏ دا سازش د عنه شاه بک په درنیه سرکه اورسیدۀ - په ذکرے وړاناےه شوے ده ددے لټّجه دا شوه چه مررامطفو د اکبر په دربا رک سیاسی ناه واضته (و قٌند هاره اکبر ته ! وسپادلو بر هم دغه شاه پک د کد هار حاگم مقررکړو ‏ دا شاه بک په اص لکښے د ایل وو - او د مرزا عُکِيم په ز مان کښے د سخۀ د لولی نه د پپيښورحاگم وو دیولوڅ سلاسی دماغ ځاوند وو د أکبر په زما نه کښے هم څه موده د پلینبور حاکم وو- او د دپښتلو په جگون کښے ۀ لو ۀ نوم او شظثرت لل وو وا چه په کومو ورځ وکښے دے د پیښورحاکم وو. په دغه ورځوکښے د مک اگوړې دلاسه د ده" ورور اوو5 2 شو د ملک کو ړی قبیله په دے خبره ډیره اوويرېدله - دهغوی سره د شاه کیک دخو فناک تام ُطلره پا شوه - او ملک اکوپه غ په دےت خبره ډیر ملامتهکړو ‏ ملگ اکوړی چه داحال اولید دؤ پړت په غاړه او واښة په غُله شاه کي ته په نوا لاړ او د هغه په لکښے ‎٤‏ د خپل قصور اعتراف اوکړو- و وے وپل چه زما دلاس نه ستا ورور وه شوغ به .اوس زه" تاله راغل یب - مره څچه ستاخځو ښه وی زه' په. حخ رضایم ‏ شاه بیک ورته اووے په زۀ په دے هال گْے دستا نۀ پدل نا غلم ‏ تۀ د قام فل خاوند ځ ‏ لاړ شه او په خپله قبیله کڼے گښینه ‏ زۀ به په ځٌک درسٌم .او هخه وت چهے څه دلاس نه اوشو هخه به زمادورورېدل وی ددے نه پی ملک لکوت چل کيل ته داغ ‏ او خپل قام -ځ ‏ د هالانو نه ضوکړو- د قبپے 0065١.) ‎٨‏ ه0 ‏خلق هم د هغه په ننگ اودريدل - شاه بک د خپکو چک ته راغ - کک او ىشو د طرفینو نه غلق اومړل ‏ وه خَکے دل علا ة نه ې ځا یه نةۀ کړه شول. کوم وت چه شاه چک د قند هار هاکم ىثو نو ددے ع3 2 انتطام ے په ته غوبئ اوکړو . په کومو ورځو کښے چه جلال الدين په عزق عمله اوکړه ‏ اود هغ په وجه د غزق هاکې شريف غان اوتبتيتة نو دغزق علاقه هم د شاه بک په هُکومت . کښے شامله کړے مشوه. او د اکبرړ وفات په ورځو کښے شاه بي دقندهاراوغزئ دواړو صوبو هاگم وو د جهاگیر په وخت کے د شاه بک اقتدار نور هم زیات شو په ال کګگل کښے جهانگیر دکابل صوبه هم شاه بي ته خوالهکړه ١و‏ په قند هارکښے څ تردی پګ نوے یو سړے هاکم متررکړو ‏ او ورله څّ ده سردارغان » لطاب ورکړو- به کال له کښے د جهانکیر د لوری نه شاه بي ته د «غان ىوران - نطاب ورکړےه شو دغه وخضت هخه د ایل غزق او قٌند هار واشراة وو (و د سنلللۀ پورے په دے خپله مهدء قائم و - په کو مه طربقه په مخلو په قندهار قبضه کړی وه د شاه مباس د زړه" نه د هغ ارمان نه وکلو - او هغه د ند هار د دوېاره قبضے د پاره موزوغڅ مو قع ته لیواله وو- چنائپه په سللکلۀکښے محة د یولوغ هوځ سره به قٌند عارمبله اوکړه - دغه وت د قند هارګورز شرف غان وو اشرف غان د مها لگیر نه د ایرانیاتو د همیل برغلا ف دفوچ کومک خواست اوکړو ‏ په دغه ورڅوکښے د جهالگیر متهورجرټل غان جهان لودې دملتانگورز وو او هغه داشرف ځان مدد ته سبداسټ تیار وو وله چهانگر هنه د تلو نه من کړو ‏ او ورته څ اوليکل په « د بادشاسانو مقاپل ته بابُتاسهان په خپله ئي » په اصل کت حبر ‎١١‏ سے وه چه نورجهان جکِم دخپل زوم شهريار په مقابله کښے د شاه جهان نه خطره لرله ‏ دغه وحِه وه مه هغ جهانگير ته دا خبره ور کښے کړه ‏ په دادثاھه ء مقال ته بادشٌاه ېي په دت کش دعغ دا عغرصض وو څه د قٌند ارد کومک دپاره شهراده هرم اوليږلې شی . غرض ‏ داووچه دغه شان به شاه جهان د مرکر نه لرے لاړ شی اوکه چرے په مهم کښے ناکام شی دؤ د هخه په شهرت کښے به کے راشی ‏ وےه په بل لور غاه هان هم د نؤر مهان په نت پوه وو تو هخه هې لغ بهالة شروع کړےه او نه دا شوه چه د فد عارامداد ته ه ونت فوڅاونة شو لیږ ځ او قٌند عار دایرانیانو په قیضه کښے راغ - او د سالک نه بپ مغلو هډو د 0065١.) ۹ ند هار سود( پره ښود له - جهاگیر په کال کښے وفات شو او د هف نه دوه کاله پس په لل کښے شاه عباس اعظم هم وفات نو - د دهلی په قخت شاه جهان اود اصفْهان په تخت ساه صئ کښیناست - شاه صعٍ یو ظالم »ې پروا مریص او زر پرست بادشاه وو- او دهر دولښند سړی دولت ته به پغییدلو . د ده" په وت کښے د قند هار ګورن عالی وران ځان ؤو یوسړه وه چه ډپیردولشند وو- ئخاه صشض ددۀ دولت ته ته سترګ ړت کړے او اصفهان ته عڅّ اوجلو-وے على مرنان.غان د دے دعوت په مطلپ پو ده وو ددة نۀ وړاندے چ هکوم دولت مند فلق اصمهان ته بلی شوی وو په سوی بيا د دنیا باد نۀ وو ګید ۸ سلی مردان خان ته هم خپل اكام معلوم وو نو هخه اصفهان ته دتلو په ځا په چپه غٌله د شاه جهان سره سازش اوکړو ‏ قندا هاريځٌ مغلو ته هواله‌کړو رسشلالع) او په خپله دهلی ته راځ - شاه مهان د مق ډیر قار اوکړو ‏ او هخه -ة د هغه فوځُونو سالار اوا کلو کوم په د بل مُشان د مهم په طرض مرب شوه وو قندهار په د مغلو لاس ته راغ ئو دغه ونت مغل کُکومت ته د پپڼشو په باب د یل غلطل پالي غره ښتے څرگندےه شوه وه نو شاه مهان ددث هني زلّت کوشش ١وکړو.‏ چه د قندعار د علا 3 بپ دپیتدوکښے بااللصوص بپ (بدالی لکن خُل ان له ډله پد اکړی و هخه په دے کوت شش کښے تر غه حده کامیاب هم شو دسدو و په تچه کے ځن داے خلق وو چه هغوۍ د ملګ سدو دکورنئ نه نالف وو- دا خلق اوه ملی زوټوله څانګه د مخلو ملگری شوه- دے غلقو د قند هار په مکو نو کئے د مغل حکومت قابل قد ر مدد اوکړو. که په وړاندے وکل شوی دی دشاه مان دعکومت ه4 اباد (کښے د روسبدائ تمریک قاند عبدالقادر مړ شوه او د بایزید دکورنئ ئوراهزاد د هکوصت سره دمصالعت په وجه سند ته لیږےه شوی وو -او دغه شان روښنائ ترک صلاه تم شوے وو کر چه امزیدی اواورک زی د غپلو دوو مشرانو ملگ تور اورک زی ( و ازا دمیرافرنګ په مان" کښے نز ډيره مودے د مغل علومت په سرګرم نال کښے کیاوو:اودے دواړو مشرانو د خپلو کارنامو په وجه په او لس کښے ډیر شهرت حاصل کړے وو پناتېه د دوئ ارا به تز وره مودے په اولسۍ سند روکښے ستا يل شوے- لن په ېوې 00065 ۶6 ٠ حیثیت سره د شاه جهان په زمانه کښے د وادئ پیښور پښتانة په قلاروو- اوپه به عله که کښے د خو اویوسف زو د جنٌکوتو نه عله وه نور جګکونه نۀ وو دغټکو او یوسف زو ففالفت د أکبر د زما نه شروع شوے وو د غیګ قَپل دسیاسی شهرت اغاز د سلدګل؟نه شوے وو- به دغه کال دکبر د لوری نه ملک آکوړی ته د اک او پليښور تز ميه د شاهرزه هفاظت ور په طاړو شو وو او د دے وغت نه د غټکواو یوسف زو فغالفت هم شروع شوے وو- وے چ هیف زی دکومت نه روکردان او ټک د هکومت په مرسته ولاړ وو- د ملګ کوړی د وفات نه پی دخيکو مان دهنةۀ ځوی هئ خان ته اورسیيده ‏ دس هان په وخْت کښے هم ددے دواړو قبیلو تعلقات په زاړه" دستورعراب وو بلگه په دے کبنے نور دت سم پیا شوے وو د ٍئ غان نه پی دهفة خو 2 شهباززغان د غپکو سردار شو - شهبان ان په کال سندلګ کبلے يږ يد غ وو د سُهباز مان په وخت کښے د ۹۰-7 ۵6(عء پوسف زو او خټکو په دشلن کېټے ډیر دیا اوشو ‏ په مال سنشنلکے د منداڼو او خټکو زمینته په یوجٌک کښے شهیانزځان ډیرب بد ژوبل شو-او د دے زغبونو نه وفات شو دشهبان ځان دوفات نه تپ د صفۀ وڅ حوسشعال ځان مُک د خټکو سردار شو - خو سال هان په کال سال لاګکښے زيږيدغ دو - ١و‏ د سرداری' په منصب د متزر کید لو په وت کښے د ات ویشت ځئالووو ‏ نوموړے هم دتورے فاونك ووءاوهم دقلمې ‏ دغه وجه وه چه د فپلو ادې او سیاسی کار نامو له کبله د پښتدو د تارڅ' په یوغاص دورکښے د مروج انتها ته اوبل د مایوسئ ژورو ته هم اورسید- وے د غپلو ملی اوادي اثارو او سیاسی کارنامو په برکت ورله په هر دورکښے درونداکتل شول- اوکټل شي - د سردارئ؛ په مذصب د مقرريدلو نه لر.ه موده لپی خوسجال غان ته دشاهي خُنامانو د اداکولو په لړک د ئا ړت او بدهنشان په مهباتوکښے د شبولیت موقع هم په لاس ورغ - د کا نکړے په مهم کښے وسال هان د خپل یو دوست اوغسن اطتا غان"رچه د شاه هان په امیرانوکښے دلوۀ پالۀ امیر وز ) به زربچه شامل شوے او د تاراګړه د مورې په تضیر مقرر شوه وو. پهربه مهم کښے خوسعال غان د غیر معمولی شعراعت ملاهره کړی وه او شاه جهان هم ددے خدماتو ډيرقدرکړه وو - 0065١.) ۹ه دمخلو او ایرانیانو تر مینثه د جګ نډوک د قنداهار قبضه وه- په کال بل لم کښے په قند هار بانشت د شاه ص د هيل کنګوسه حلوره شوه او نطاه مهان د هخه د مقا پل په مزض په خپله راروان وو -و له دا مقم د شهزاده دارا شٌکوه به خواهعش و درخنواستا سثهزاده ته حواله شو- شهزاده دارا شکوه د یولوة لسبکرسر د فندهار د مهې په غضا د لاعور نه راروان شو په دے موقع دکو هاټ په ضلم کښے د رنيئ په مقام علوشال ځان هم د ش زا ده په هد مت کیڼے د سلام په طغرض هاضر شو لین په ځا د دے په شهزاره دخو سال غان حوصله افزانکړے وے هخه دخو سال غان دجاگیر نه څه علا قه لرے کړه او داډیره ممکنه ده چه په ده خبره به د خو نال غان په زړه کغے د دارا شکوه په مقله څه خپرے پیااشوے وي د قند هار دا مهم په دے وجه سر ته او نة رسید په شاه صقی د مشهد په مقام وفات شو او دغه شان په قند هار بادے ه ايرا نیانو عمله په دے موقع پاة شوه په دغه ورځُو کښے په بخ اوبدغشان کښے د نذار ىف ځان وا توران او د شغْةٌ دغامنو دکورق عالنت په وجه ډيره بد امی وه (و نشاه مهان د دے مله فو سضيرته ډیر لیواله وو چناغېه په عال ‏ ۵ للښے شاه جهان خپل یو امیراصالت نان » په دےه رمن کابل ته اولیږ لو چه د امیرالا مراء علی مردان ځان په مشوره د دے مهم د پاروضاري انتظامات تر سره کړی ‏ په دے مهم کین حنوشال فان هم داصالت ان ملکرے وو اوڅه رگ په غۀة د تاراکړه په حاذ خپله مردالگى ظاهره کړی وه . دغه شان ‏ په دے مهم کښے د ھزاره اواوز نو سره دید ےد مقا پل اوکړے- او په هغ کن کامیاب شو مهم دابّدائ نوعیت وو او هر کله په اصالت خان د ضروری انتظاماتو د تکبیل نه یې هد باد ىځاه په حُد مت کښے لاسورته راتلو نود اصالت غان په وینا خنوشال خان هم لاهور ته راځ او د بادشاه په خامت که عاضرشو ‎١-‏ و بادشاه هغه سۀ اوښانخلو ‏ بل کال رسلګللء) دبدمشان و بلئ باقاعده مهم شروع شو او دا ذمه واری شهرزاده مراد ته ور په غاړه شوه په ده مهم کښے د نپښتنو قبائِلو آکثرمشران د پلو قبائلى لښگرو سره شامل شوی وو -غوئسال ځان ته هم د یو زر سورو او پیا دو دپاره وئل شوی وو -دټیارۍ؛ نه پس يوعظلیم وغ د سٌهزاده مراد په کمان کښهے روان شو - په دے فوطو ىؤ کښے دخوسیال غان د سن اصالت غان ن علاوه یو بل دوست.. بهادر ان » چه دک ۀ څو ځله وړاندے شوے دے هم شامل وو- نو موړے د شاه جهان یو 0065١.) ډیر لص (د جانثار اميروو. اود خو شعال ځان هم ة دوست وو دده فوځ په کومک شهزاده مراد په پل مقصد کښے کا میاب شو بد مُشان فْم شو او بخ واففا ق ترکستان هم اطاعت اومانهً- دا د واړه صوې په مغل سلطن تکښے شامل کړے شوے او شهزاده مراد د دے صوبو واشرا ‎٤‏ (و ټا ګل شو - وله شهزاده مراء لاخپل ثان ښۀ بعکم کړت نه وو چه اوزکیانو بیا داړے شردع کړت - او په دے داړو ‎١‏ ومملو شهزاده دت وارخنطا شو په په خپل کا ‎٤‏ خلیل الله ان ؤو یو امير پرے ښود ‏ او په فله د بادشاه داجاذت نۀ بغیر کابل تۀ راغ شاه مهان د مراد په ده رو يه نالاض خواو هغه ددے عهدے نه معزول کړو او د بلخ په صوبه4 دارئ څ بهادر غان » مقررکړو دمراد نش د معزول نه نی د باځخ وبدفشان مهم اورګ زیب ته حواله شو اورنګک ذیب هم د باخ وبدخشان په تضیرکښے کامیاب شو- وه سخه عم اوزئکیانو په قلار پره و د .خر دا مهم داے ختم شو په بلخ دوپاره (وزنگک سودار نذ دحمد ځان ته حواله شو . او اورلګ زب د خپلو فوځُو نو سره کابل ته راروان شو په لاره کښ د موسم سَضْتِيٍ او داوژنکو داړو داورنګگ زپ فوځ ډر اوتزنئولو - او مغد په ډیر بد هال کے عابل تۀ رااورسید ‏ مو تصال مان ددے نه وراندک د اصالت خان او بهادرخان سره واپی شوےهوو ‏ ددے مهم په دوران کښے د حلوشعال ځان دوست !او لسن ملخا غان ۰ دغلو پښتو کالو په عىرکے وفات شو رسک للا) د با وباغغان په د ث مهم کښے بهادرغخان ډیړ څل نده کارلاے سرته رسول دې . وه جئ عاسدايو دبادشان په زړه کئے د بهادرغان په حقله هم غلط فَهئ پیداکړه . او شاه مان د بهادرهان ډاکير ضبط کړو- که چه مو وړاند د وئیلی دی د قند هار د فُضے نه دایرائیانو زړه نه "صبريدلو- د شاه صفی په وفات د هخه" دوم ځوی د شاه عېاسی ثاق په نامه د زیران عکمران شوے وو داځلے شهزاده د ډیرو سا عوحاویونو غاوند وو - | و د قٌند هارف ته لپؤله وو او په ده عرضی ۀڅ د قند هار د هبه د پا ره په چېه غه تارۍ" ستروع کړی وه - اخرچه ښل تیاری"-2 مکیل کړے نو د سشګلله په هز کښے د قندهار د بل په ښت راروان شو - ایرانیانو د همل دپاره داسے وخت غوښ کړے وو چه د هند وستان او ىد عارترمینځه لارےه په واوروښد ے وی- د شاه عباس ثاق له خوا په قا باندے داهمله د شاه چهان د پاره يو لویه تازا نه هه چنا ته هفة سىد سق اوریګ ۳و ثَ ‎0001٥ ۲ ۶٨‏ زیب ته چه په دغه ورک وکښے د ملتان کورنز وو دقند هار د مدا فعت تاکيد ی امام اولیږل ‏ د دے حکم په تصيل کښے اورنک ذیب فون" د ملتان نه د قند هار په لور روان سو شاه جهان د لااهور نه یو بل هځ هم د وزیر سحد الله ان په مان دکښے د ند هارامداد ته اولیږلو- و2 د ده فؤحونؤ د رسیداو نه اول ایرائیانو په قند هار قَبَضه کړی وه د دے باومود شاه هان اورنگزیب ته د قٌند هار د #عاصرے کم اولیلو |و مخل هفوڅو نو قتد هار صاصر هکړو ‏ سمے په سرخو مغل فوڅ پوس نره وو.وه د قلع دماتولو سامان ورسره ډیرکم وو - (و ن4 مقابله کښے ایرائ وځ د صاصرنو په مدا فعت کښے ډیړ ما هراو د هوی وسل هم د ملو نه پیژے وے - دغه وهه وه چه داورکژیب داسهان کوشش باوجود عم قندهعارفشه نۀ شو - او دژې موسم په سرراغلو- د دے نيټپه دا شوه چه اورنٌک زيب نا کا میاب بیرته لړ او د دوپاره يل په تټاریانو کښے په سکرمئ دګیا شو رسقګلت) - د قند هار په دے مهم کښے دا ورنکت ریپ په ما عٌق؛ کښے دنورو (ميرانو نه علا وه هخه بهادرخان هم مقرر شوے وو په ذکر ځ پورته نشوے دے - دادهادر ان د وشعال ځان ډیر دوست وو ا وڅه قند هار ته تلو ئو په په اټک راپوه شو نو خو شعال ځان ورله ډوډئ اوکړه. اوې د خغوشعال ځان په ملگرتیاکښے د عضرت شیعط رمبگار کاکا مصاع د سلام په عزض د عغلا ګلی زپارت اکا صامب ته راغ - اود شخ رحمګار په حامت کښے ې درے زره روږئ د نر په ډول پې شکیه اوباے ورن خواست اوٌکړو په یا عضرت زماپه مق کبل د بادشاهئ دعااوکړئ. او د هزوح امازت راکړۍ؛ مضرت شیخ رحمار د مرا قے نه دپ من ته اووے چه بات هکوم وضتا ستا په لورګوری نو ته هغ ته نیغ گورے اوکه ستر دږ ښکته ټول وی ؟ بهادرخان ورله اووے چه نکته ‏ د ده په ځواپ کښے سخ رممار او «زمائل په« سه ده چه بيرته داش نو پبیا به مواب درکړم ٠افْضل‏ ان واق مه د دے جرے نه دهطوت مراد دحق نک د اظ ساتلو په لوررشاه وه- د شاه جهان د پاره د بهادرغان د خدماتو او دبه غد مانو په بدال کشے د شاه جهان دلوری نۀ د بها درغان سره د سلوک در اند په تنصیل سره شوه دےه د دے په رپاکنے به دا ول ثامناسب نه وی چه بهادرغان په حپله اراده کښے مق په يا وو وه صفه د دے مهم په دوران کښے وفات شو اودغه شان په. 0065١.) ‏وه‎ ‎.. ‏مغل هکكومت کښے خفوشعال خان د یو بل تخلص دوست دامدادنه عم ګرومه شو‎ ‏لکه چه وړاندے وغل شوی دی پهابد ال لپښتلو کښے کن خلق د مغلو طرفد‌ار‎ وړک ‏وو - دد ه خلقو په مرسته اورګ ذیب د ند هار د.عله 1 نه واففیت هامصل‎ ‏د بل ميل د پاره د قلعه اشٌکن توپون او ئورو وسلو په تپارۍ کے لیا شو- او‎ و١‎ ‏پوره درے عاله پی په سَلګللء کے دوپاره د ند مار د شفیر په نت د ملتان نه روان‎ : ‏و طِ‎ ۹ م٢٢‎ 7 ‏شو داغل هم دلاهورنه شاه جهان یو ځامی فوڅ د سعد ابله هان وزیراعظم په‎ ‏ماق کښے د کُند هار په لور اولپږ لو - وه په حقيقت کښے ټول اغتیارات شاه چهان په‎ ‏سعداالله خان ته ته هد ایات لیږل او ددے‎ ٤ ‏خپل لاس کښے ساتلی وو ١و د کابل نه به‎ ‏هدایاتو په رڼاکے به اورګ ذزیب فوئ کاروا ق کو له - داایو داے کار ووه اورنګ‎ ‏ذیب ته ےڅ دازادانه فیصیل او خپل کي قابلیت استعبالولو موقع صعد و د کړیه و‎ - ‏اودده نه داشوه په داورگا یپ دا دو شه میله هم ناکامیابه شوه‎ د ند هار په دے مکونوکښے دابدالي پل مخه خلق زملی نی او څه سدوزی) په د مغلو په مرسته ولاړ او په ډیر اغلداص وبهادرئ مِنٌگيد لی وو و ل چه (ورګ زیب په دویم ځل هم د قند هار په فتح کولو کښے کامیاب نۀ شو - نو دوئ دقنال نه اوکښتیدل او د اوربٌګ زيب په فوڅونوکښے شامل شول ‏ اورکزب د دے نائابیابئ په ويد نن ته (ولیږل شو اودامهم دداراشٌلوه په درغواست او حواهش هند ته عواله شو په دویم ځُل چه اورګ زیب په عال له کښے په قند هار عمله کوله نود مهم دانتظام او ګګرانئ په رض شاه هان په خپله هم کابل ته راغلے وو- په دےموقع چه شاه جمان په اباسیند دا پورےه وتو نو نلوشعال ځان دسخۀ استتبال اوکړو.او دډک پویث د با شاه په ملګگر تیا کښے لاړ - ددے ملاقات په وت کښے بادشاه د موشال ځان نه څه تپوسونه هم اوکړل - هپه په هخو کښے یو دا هم وو مه وهال ان و2 د یوسف زو سر مِنٌکو نه کوی ۲ ددےه په حواب کښے لو شا ل غان دااو وشل په یوسف دی د حکومت نه روگردانه (و هغه رحوشیال هان ) د هکومت وفادار د نو د یوسف زوسره د سن دا جکو نه د خکومټ د وفادارئ په لړکښه روان دی - دبادشاه ددکاپوښتن نۀ داگمان کيدے شی په نشاید د هغة په عیال کیے به د یو سف نواوخوشال خان داجګونه په ذاګ مزالنت مبق معلومیدل- او ځکه ه1 داقسم پو سښتنه کړی وی - په دے شک نشته چه د ده دواړو فبیلو ترمیااعه 0٥0٥5٥ ٨ ‏۵ه‎ ښغالنت ترڅه مده مو په ذاق وهو طاتومبق وو .له چه مکو به دیو سف دو پد علاقه کښے د کضے په عزض دست اندازی کوله-(وتردے هده دا بغالئت په ذاق وصوهاوٍ مب یکيدے شی ان ددےه نۀ علاوه ددے ښالت غټه وجه داو. څپه خو تسا ل ځان پلار په نک د مغلو جأکيردار او وفا دار وه - (وکوم (قتد ار چه صفۀ موند ووهخه دعُکومت سر د وفادارۍ او مرست برکت وه ١و‏ دا لطری (مر وو چه و تُعالغان - په ضرور دا حواعش لرلوچه خپل اکتدار ثور هم زیات کړی - مپونکه یو سف زی د حکومت قنالف وو نو دحموشال خان مقصد د دو ئ سره په ونو کښے حاصليد له شو- دغه وجه وه چه دغټکو او یوسف دو ترمینځه په په نه جٌکو نه روان وو- په دے موقعح باد شاه دمو سال غان نه دیوست زو د علا 8 ؛ د دهحوی د دودولو دستورونو او د فخوی د سرداوانؤ (او د د ے سردارانو دفوې طاقٌت په باپ کښے هم پو ښټن ۱ه کړه - د دے په موا بکتے عوشعال غان (ووئيل څه د عزيزے هله د یوسفا زو سرداران کا چ .حبید (وکاچو نومیری -(و دمیدان علاڅ د یوسف زو سرداران خپ ؛ پاکو او ظريیفن دی او ددوئ طاقت په له اه سوه سوړو او که پلئه نره پیادواپوره رسیده شي یادتاه دهوشسښټال ځان نه د هخه غټکو په باب کښے عم پوسبْشه اوکړه کوم په داباسیند نه پوره په ښر ځا تَۀةٌ آباددی او هغوی به د شاه پور په ضلع کنے په » يره اوخوشاب » خي کوے ‏ او ټوله عدقه د دوئ د تاغتونو د للسه تباه وه وله د خوشصال ځان د سرداری' په وغ تکے د دوئ تاختونه پدد شوی وو - بادشاه دا تېوس اوکړو چه د دے هلو سره دهوشعال ځان غه تعلق وو ده په جوا بکے موشال غان اوويُل چه د صعذوی سره خو زمانور څه تعلق نۀ وو !لېه زۀ . هم خټک یم او هغوی هم خټک دی .او دغه د قيل او عزیړولئ؛ اشتراک دے- ددےھ نه پی بادشاه هخه د ډک نه رخصت کړو ‏ او ورته ح هدایت اوکړو په هخه د دايک په گو در بنچاریان رغله مزوش ) راتیرکړی ‏ او بادشاه چے د ۀ کابل ته اولیږی ‏ په بادشاه کابل ته اورسید نوغوشعال هان هم کابل ته ويغ او د دے وجه دا وه چه په دغه ورغٌو کنے د يؤسفزو د یو سردار رېاکو غان ) شوی د مغل هکو مُمً .اختیارکړه وه او د میرعنشی په ملزمانوکے شامل شوے وو او د بهاگوغان یو بل رقیب «حبیب ځان » دهغة سره د بِْض د حسد په بنا په حنوااوشا علا قو کښے بد امئ پیداکړی وه . د دے واقعاتو په ینا د میر ینځ په سفارش د یوسف زوځه علاقه د غوشعال خان 0065١.) ۵۷ ځاگیر او انتظام کے ورکړه شوه وےه داعلاګه څه لره موده پي د دارا ٌکوه په وا دحوئسال ان نه‌بیا وسيل شوه دا واقعات په لنډ ډول داے وو د يوسف زو سردار ه بهاکو خان . په خصوصیت سره دخوشعال خان خالف وو. او د دوئ ترمیاځه داید رقابت وو خوشٌسال خان د مغل حکومت د مرسق په وجه ډیرا قتد ارحاص لک وو بهاکو ځان هم داغوره اوگڼله چهکه دحکومت دمرسے :. دحعصول په عزض د حکومت راځ نام اطاعت اومڼل شی نو په دے کښے به څه پدای نۀ وی چناعه هم به دے ذتطه نٌکاه هغه د دملی ته لاړ - او د شهزاده مارا شوه . په مرسته حاصلول وکښے کامیاب شو . ددےه نه وړانات دیلک ومان خو د هکومت ملا زمت اغتاً کپے وو چوکه په شاه جهان باندت د دارز شوه ډیرا ثر وو ىؤ شاه جهان أکرچه د موشمالغان د انتظام نه خو سال وو ؤل د دا شوه په واخ دا نوي علا که د هخة د جکیر نه لرےکړه او بهأکوغان ته په خپله علاقه کښے د د هړت وصولولو حق هم ورکړو- د لموشسالۍ .اغان په مق کے د دارا نشکوه دلاسه دا دویبه پدی وه- د د نه لپ د خټکو اویوسف زو په بغالفت کښے د مغل درپارسازيشوته هم ورګډ شول - داطره هم د یادولوده په اوس زوس ددے علا څ یولکوال ښاغلی الله شی یوس صامب په پل کناب یوسف زی افغان کښے د شاه جهان او یوسف زو د تعلقا تو له بابکښے ليک دی څه « یو سف دو دشاء جهان دستار ېنای کړی وه او هخه څ بپ اعرَائ ډ ول په خپله قبیله کښے شامل کپه وو "دا یو داسے ې پتياده خبره ده په نۀ خو د شاه مهان د عهدامو مين د دے تصدیق کوی. او نۀ د دغ زماة د نپښتنو د خپلو مۀ رخينو په کابوو کښ «ده په مقله غه شهادت موند ے شی - د یوسف زو او مغاو تعلقثات د اکبر د زملغ نه کشیداه وو د دپښتنو په باب کی داکبر او نشاه جهان په پاليئ کبے څه شایاب قرق نۀ وو البته دومره خبره ضرور وه چه بر به د پښنثو سره په هره موقع زور ازمائ کوله. او شاه جهان به دعالانتو د مناسبت او تقاضو په رڼا کپے ض د سیاسي ضروريا تو په ښا د پللو سره رسی رواداری ساتله ‏ دا هم درست ده په د یوسفا زو یو سردار بيهاکو .ان د دار(سٌکوه د مرستے په مصول کنے کامیاب شوے او د هغة په سفارش بهاکو مان ته په خپله ملاقه‌کښے د د هرت وصولولو عق ورکړه شوے وو وله د دے مطلب هگ دا نۀ شی کيدےه څچه د شاه جیان اویوسف زو علقاتا دومره په میته او اخلدص مې وو په یوسف زو د هغة دستارښدا یکړی وه د دستار ښداۍ" سوال خو به هله پیداا کیدو 0065١.) ۵۹۰ چهکه پر پوست دی دمفل حکومت دابټداء نۀ داسے وفادار اواطاعت گذار . وی چه د مفلو د هره ډ د مر وے او دمغل حکو مت په مقابله کښه دومره طاقتور وے په مغل حُلومت هم د هغخوی د دوس حمبول ته لیواله وے . وے دا دواړو ره نةً وے ‎٧‏ دشاه جهان پالسی د نپېشنو په باب گے په تعصب اوهاتِنائً مېق وه او دا لمض سیاسی ضروریات وو چه شاه جیان به کله غو شعال خان به شا ټپولو او کله کله به ه بهاکو غان ته هم شاباے اوه داخپره هم د د کر وړ ده چه مغلو به په اى حعیثیت څه رګ ېڼتنو ته کتل - د هغ په رټاکن هداو ددے خبرےه سوال نۀ مق پیدا کیدت - دغه شان يوغلط بياق دے ښاغلی لیکوال د شیرشاه په باب کښے هم کړی ده د قند هار دمه دواړو مهبونو د ناک میابلو غټه یه داوه چه د دارا شکوه په سابڅ, د شاه جهان له خوا په اورنگ زي بانله ډيرے پاندئ کیدلی وے ‏ او دحل په دوران کښے صفۀ خپل اغتیارات په ازادانه طریته نه شوا ستعمالوے - او نۀ به ة په خي مرنئ دنګ نقشه مرب کو ه شوه دغه وچه وه چه اورګ زب ته هغېلو صلٍمټتونوداستمال موقعه حاصله نة وه- د دے تۀ علاوه د مفل فورح څ سره چه کو شیمه د قلد د فصيل د ماتولولو د پاره موزوغ تة وے. د مهم په ده نامیابئ شاه مهان ډیر قهرواخست او هخه دا اووئل چه موز د قند هار نه اوړیدوني 6 ‌یو- او د( مهم ب به خوا قنواه کامابه وو چناعپه دده نه پی دامهم دارا شکوه ته حواله شه ٌ: : دارا شکوه د ډیرو تلوسو او د يوعځْلیم فوغ سر چه په ډیر سان او سامان اراىلته وو د کامیابئ؛ په تلوس کیے د قند مار په مهم روان شو. وه په دارا کښے د اورگګزي په شان یوصفت هم نة وو دیوکال دنالاث دامرع نه پی په ډیر بد حال - نه راروان شو په واپ ئ کنے د دارا فوڅونه دغلې تلو د لاسه ډير اوتزنیدل - دارا سشٌگوه د یو معمبولی فوڅ سره پۀ بده ورځ ګابل ته رزاورسید (شلم) هشن قند ار د مغلو دلاسه د همیش د پاره اووتا .او دےه نه پی هخه پِبتانۀ په د مغلو په مرسته ولاړ وو دایرا حُکومت په اطاعت اماده نه شول او د خپل وطن .نه ‎٤-‏ همجرت اوکړو - د ملتان ملا ة ته راغلل- اورگګزیب د چُل عکكومت په زمانه کښے د دے پښتلودسفه وفا دارئ ١و‏ خدمانو ډیر قدد او کړو - کوم چه دت لتو د ند هار په مهباتوکیے دهِفۀةٌ سر هکړی وو د دے خلقو نور متعلقین وروستو په ملتان کښے (ستوګن بشول - داغلقّ وروستو 0065١.) ۵۸ په «ملتان پنتنو » مفهور شول - اورگ زیب به په خپل عکومت کښے دوئ ته په درنه سترگه کتل او دهغة نه لپی هم داغاق دعزت غاوندان وو- دملتان او ډیره جائوگورينزېی به د دے لوو سره متعلق وه ددوئ دا ميثیت د نولسے صدائ پورے يع ترسنه وغته قاشّ وو ترکومه په په ملتان او ډیره عاتو د سیکانو قضه نۀ وه راغلی- ددےه پښلواغلاق نن ورځ هم په هکومت پاکستان کښے دممتان هیلیت غاوندان دی- په کال سال کښے د پښتو نوا لوغ ولی قطب الاقطاب هحضرت شيض رهم ارسامب دجیع په ورځ په ‎۲٢‏ رب د اتياو کالو په ممرکښے په مق اورسید- او هم په دغه ورځ د مازګٍر په ونت کښے قبر ته او سپاره شو د شی رملګار د وفات په مقله خوستسصال ان خټک دارٌاې وثُلل ده . ے» : چو رفت ازجهان شيخ دن رحمکار رېپ بوهد جمعه به سه و سه هعقفت پوتايخ فوتش به جُسق زعفقل هدگفت باماکه بافققررفت دحضرت شیش رحمار" د وصال او غهیر و کنین په موقع غوشحال هان هم مافر وو.. 0065١.) ۵ : ٩ اور زي اووفحعالخان په ىال ‏ کښے شاه جهان د وړو ېولو د نديدلو - په مرض کڼےکرفتار او د مُکومت دکاروبار نۀ پاة شو- چوکه دارا ولی مهد سلطت او د شاه هان په طببیت ډيرماوۍ وو نو هغة د هکومت معاملات په هپل لاس کښے واهستل- او داسے هالات ‏ پي اکړل- چه د حم تبه د وروټو ترمیځځه په خونړو جلو نو کښے ظطاصره شوه په دے مون وکښے اورکزیب کامیاب شو. ( و هغه په عال سشگ لا کښے د ایو النط رګ الدين عاشٌگِر په نامه تخت نثئین څو ‏ د اورنگ نیب دخت نشيئۍ په وعُث کښے خوشعال هان په خپل زوړیستور د مخل حُکومت ځاگیردار او دخټکو د قبلے سنريار وو (و لکه چه وړاندےت وشل شوې دی د دارا اوُوشحال زړونه د یو بل نه لږ ډیرغیرن وو. دغه وجه وه چه د قنت سُشْيؤه په دے کون کښے ترکومه حده په د طوشحال ځان تعلق ده هخه داورنګ زیب طرفدار وو او دنۀ ددےه طرفداری نه حا وه چه دارا کابل ته په تلوکښے نا کامیاب شو- که چه معلومه ده دطوشعال غان کورنئ د (کېر د زماغ نه د مغلو پرورده او د مغل عکومت په مرسته ولاړ وه - او دا عالت داورنګ زیپ دهکومت په ابتداق کالون و کښے عم قاشم وو خو شعال غان د نوی حکو مت د پالیسئ د امیابولو په لړکښے د #غالنو قبائیلو ز یوسف زو افرنډو) سره غو جکونه هم کړی وو او په دے جنکونو کښے هخه بریله شوے وو او په دے ول د اورګ زيب د سلطنب په یو دورافتاده صىوبه کښے د حکومت وقاراو برم قاش کړه وو تر دغه وغته نة خوژاورٌگ زيب په زړۀ کښے د حنوشال غان بات غه شٌکونه او بد کان پیدا شوك وه -اونۀ خوشجال ځان ته داورګ ذيب نه څه له شٌکوه پا شوی وه - او د طرفینو په میځ کنے د یو ' بل د اعتبادۍ څه خبرو نۀًٌ وه په شوی ‏ په ده بنا«ا ول به ځاپه نةٌ دې - چه 0065١.) : ‏با‎ .. خوشسال ځان چه د شهنشاه اورٌک زیپ کومه غندانه په خپل کلام کښےکړی ده .اود هخۀ په کهاته کښے 2 په مخةً پے د پلار قیدول او د وروټو قتلول وعیره ظلىونه لیګلی دی- دادهغه زملۀ پیداوار دے څه د بادشاه اوددۀ ترمیانه لف پېدا شوے مه او په دےه وجه داد ذانّ ففالفت تبه ده دځ سال "رفتاری اود هڅ اسیاب ډ- د شاه مهان د عهد حکومت په اهړی کالون وکښے دکابل د صوبه کورز مهابت ځان لهواسپ وو او د پلیښور نات "ورز مریحقتوب نومیدک ‏ ددے دواړو هاکبانو تملقات دهوشعال غان سره دوستانه اوخو وار وو. وےه به کال سللالتٌ کښے د مهابت غان په 8 سپیداميرهان د کابل کورنرشو. دغه ونت ناب کورئرمرزا مید الرمیم وو چه د غوگښال نغان ظالف او د نأٌکو مان پوسفث زی دوست وو .د بهأکو غان او غوئصال غان ترمینطه شداید رقابت وو اوریګ زیب د ځد کت شغیيئ بپ دویم کال ډیرځلاف شرع عصولونه موقوقف کړی وو - څچه په: هغ کښے د غل اومال مويتی وغيره د راه ارئ مصول هم وو ددے معاقق نه عامو غلقو ته هو فانده رسیدله- واه د دے» ١ؤ‏ په جاکر دارانو پرے وتو. دا قانون دیک په نورو عصوکنے نافذ شوے وو لین د پښتنو په علد قه کښے ه غاصو عالاتو په بنا پوره پوره نۀ وو ناف شوے ‏ مرزا عبدالرحیم ناګ گورز سید امیرغان ورز ته دا خبره وړاندے کړه په ترڅو د پيښور د علد 3 یو څو زمینداران رفتار نً کړت شی . تر هغ نه هو د راهدارئ؛ دمعائ قانون نافذکیدت تی . او نۀٌ ستاگورنړی استقلال موند له شی دا سازش په اصل کے دغوشحصال ځان د ګرفتارئ د پاره شوه وو د راهدارئ د معا في د اهکامو د نهذ کید و براه راست اژ په خوشعال غان پرے وتو. د دے راهدارئ د وصولولو مق دخوشعال غان یو مشر نیکه ملک اکوړی ته دکیر د لوری نه ورکپه شوے وو وله د دے ضرے شه څه تارئئ ثبوت نمته په کوندته ځوتشعال نان ددے ذُاق نقصان با ومو د هم دده قانون په نفاذکښے غه دیز پډاکړه وو په ده بنا داگمان ديټئ «رھ ته رسی په د خو نال ځان گرفتاری د مل اسلکارانو او دحف ورو مقای سردارانو د سازش نه وه په د غوشسال مان خپل ترونه هم په کښے شامل وو. ويز داوو مه د موئسال غان دګرفتارئ نه نپ به د ھغةۀ منصب د عفة نون ته ورکړے شی - (و ددےت په بدل کے به د هغة ترونه صوبه دار ته پوس زره رويئ ورکړی ‏ چه دا سازش مکيل شو و صوبه دارامرغان په سکه ښے د شهنشاه اورنکزب نه بپ مبهم ډول دیو څو 0065١.) : . ١ زممندارانو ‏ دگر فتا رولو اهازت اوغؤښتو او چه دا اجازت ورکړهك شو نو صوب4 دار سید امیرغان نوشعال غان دمشورےه په عزض پیښور تۀ رااوبللو اوگرفتار ة کړو- خوشسال ځان په ځپل یواوږ د نظې کښے چه په رنتهبو رکښ ۀ د قيد په ورمو کښے ليکل دے- د مد کر فتارئ په خلتو د هغ د رد عبل ؛ د غپلو ځامنو او ترونو روګ اودیو اسبیر په ډول د پلښور نه نز دل پورے دخپل سفرټول واقعات په ډيرئتمیل بیان کړی دی - ددےه نظم نه هم دا معلوميږ ی په دهوشیال ګر فتاری د هخ دغه مرم لحد نه نه بلکه د سازش نیلېه وه ددے نظې یو ښد داے دے- ور شو په ملکونو دا حُبرې درست دیار هرهه امراگان وو په صوب اک منصبدار لاړل په سبا د وغته ټول شول په درىبار لنګ يٌوۀ شی نواب ښۀ ې دا ار پاسیدل له تایه امراگان شول تار په تار ورغلل مفل لره قبول نڅ کړو مداار ملک څ زما ورکړۀ نالائق ‏ کړو سردار درست خټٌک دديو وکشتن ته شو تیار ماو غیلفاغ او قام ته اووے چه زنهار بویه دښمن ښاد شي په څ ور ککړة مې تبار دوی او درست اولس په زبارت دشیخ رمار څوبېهے نادانوو په خطالاړل بسیارء دوی په زی گِے داوے چهکه سل که هزار بل فرڅُ نةۀ وو ورپياشودغان ډار تيرے شوے په بښدکے زما دوه ميا پ نب اوغوښت روپئ پل س هزار مسوبه دار د«واړه لورِګ وکړ سرږ دال وقرار اوس غو بِائدة دادی په ع حا وى هندیار زۀ لا په داخوښ ووم چهکه وشم نردرار هلد ته رواب رقهے مساب - درست عالم دلگیر شه للېنبتون یاروانيار کل عالم حيران شو چه ‏ اولیدة دالار اووےت داهے رګ نک خوا د شهريار چپه غله شو پا ة مي ے او نۀ کړوکشار ره ورغ شوے تيرے زماترونه ثابار اس و غلعتونه مغل ورکړۀ په اقرار کور وځیلغانه اولس همه شو خفبردار روح د دیو والوت په بلا شو رفتار مر کګکشق مه بویه نۀ څه نورشرواشزر بل به فسادګډ شی د پا د شاه مرگ اع ټول ځول له دے کاره په قریب سُ لتوار مر ګکشت نکه نۀ وے دۀ د ته پرييښوے وقار حرکله په غلدص شی فُلد نامونږ بیو په دار مرک و ته کښیناستة په نیل وپه بهار ملک واړه ویران شو خلقه شوه په کهسار ماو رد به نة کړم یو یه چک نه یو دښار یومغل ب پته به نزونه سشرمسار زرة قکربو يه په تعجیل و په تلوار دعمردولتمواه وم دعزت وم طبودار هم ملک هم غان هم دهبه «غورۍ ارياب 0065١.) ما لکه څه رګ په دد نم نه څرگند ه ده د سازشیانو اصلی مد عاحاصله نً شوه ينی نۀ غو د خوشمال هان منصپ دهغفة د ترونو نه سببال شو او نة د صویه دار لاس ته پاتوس زره روپئ راغل او هرکله چه صوبه دار په پل مقصدکښے نا امیاب شو لودغپل اقدام دحق بېانب ثاټولو په عرضښځ د حصول راهدارئ دمعاقئ دامکامو د بغالفت په جرم کينے حوشتصال غان هند ته پڼے تړے او لیږلو - د پيښور د قید په دوران کښے ترو چه دخوشحال غان دعالاتو د بهنرکیدلوتو قع کیدله ‏ ترحغ هخ خپل اولس د شور و فساد نه مع کړت وو لن داسے معلومیږی په کوم وخت هخه د عالاتو د اصلاح نه مایوس شوے د ‎٤‏ - نو صنَة مپل مشر څوی ته د مب شار کړی که وه د هخه نه دا کار اون شو- به هبرحال ختوسشعال ځان دصلی ته بیان اوليږه شو خو شحال غان په دے طبع وو خه اد شاه په د هفأً د معامل عقيق اوکړی او هرکله په هخه ګناه ثابت شی دؤ د هخه د دے 4 عزتئ به پوره پوره تلاق اوکړے ټی . لین د خو سال غان دا توقعات شنډ اوغتل . نه خو بادشاه د هخه د معاطل تققیق اوکړواو نه څ د ھنه په صفايئ کښے دهنۀ د دوستا نو سفارش ته غو کيښو دلو- دملوشعال ځان دغاندان او ذاق خدمانو صله هغه ته داسے ورکړے شوه هه هخه ب پو سښټے هيل ته اولږه شو څه موده پی بادشاه د وسال غان پرے ښودلو ته په دے شرط تیار شو چه خوشازغان دل ال وعیال دطُبانت په ول هند ته راولی ‏ او په ده طرط ‎٤#‏ صوبه دار امیرغان ته حم هم اولیږلو ‏ دام دحوشعال غان د پاره د پل ګرفتارئ نه هم زیات وو- د خټکواویو سف زو ترمیځه کر چه غلله دځمۍ وه- یکن په دے تلکسه کيے یوست زو د پښتنولئ په لگ دغوشحال هان مرسته اوکړه ١و‏ هخۀ آل وعیال څۀ د شاھي ملازمانو دگرفتارئ نه اول اول خيلے علا ته بوتلو او د سيکری په مقام ځ په د اټلنک اويال کړهی؛ ترمیطه يول دے دیرهکړو ‏ د یوسف زو د لوری نه د خو شحال ځان سره دا یو داے کارنامه وه چه هخه څ د پښتنولئ په رل کښے په خپلو تیرو مارونو دپښیسانه کړو دنه وجه وه په د غلاھی نه پي د ځکو مت د سد یل اصرار باوبود هم هغه د یوسف زودعلاة له رټسم له عرچه راسره وو هغه واړه وو ترسانټ چا وے چه خټک به هار نة شی په میدان ماو پغام کر وو هم داے ووگیان اوس په راڅرگند ې له یو لوریه نه‌نشان هے رګ جک به اوشی دا هر زمان ګوروڅو به شارشی دواړه لوري‌کشتان 0065١.) ‏سرت‎ حلومت یلولو ته ټيارنۀ شو او په مقيقتکښے د حکومت سره د خُوشحال ځان د صافالت اغاز هم دغه د پوسف زو د ملا ۀ دحکومت د قبولیت نه دانار وائعه ده. د شهنشاه اورگ زب مه ک طرقه سلوٌک د خموشعال غان زړۀ ته دومره درد او رسولو حپه هغه خوشعال ځان چه دخ کرفتارۍ په اغا زکے ۀ خپل اولس د فساد نه په دے غرض من ع کړےه وو څه د بادىشاه اعتبار قاشٌ پا ة شی اوس په دے ویناجبورشو. په ے مرکه هومره مهلت وه وخونسال ته "په جدردمدې په وښو سورکر خغوشعال قريٌبا څُلور کاله په پليښور. دهلی او نشهمبو رکښے قید او با د عبد (می غان میر شی په سفارش د يد نه ازاد شو - وےه په اکر‌کښے نظر بند وو - صوبه دارامير ځان د لپښئنو په علاقه اوو کاله رم لك ) ګورزوو په دےه دورا کن د پپښتنو په علادقه کښے بد امؤ وه .او د وسال غان د قید وښد په دوران کښے غو د یوسنا زو د شورښ دومره اهمیت اوموندلو په شهنشاه په خپله ددك باامئ' وموصات د وشحال غان او پوښتل ‏ غوشعال ځان موقعه بیا موند له - عرل څ اوکړو ‏ خپه صوبا ىار امیرخان یو غافل او ب پرواه هکم دے- ټوله ورځ د شرابو په شه کښے سرکرمه یروت وی او د هغه اش مرزا عبدا لیم خو د دملگانو په شان ټوله ورځ چېګان جکوی شهنثا د داسے حاگبانو نه د ښة انتظام توقع څه رک ساتل شی؟ هخه دا هم اوو ئیل چهکه امير خان عاقل وه نو زما عغوندے دعمردولت خواه به خد ناه وه قیدولو؟ بادشاه دهنة نه دامیرخان په ځا د یو بل موزون ورز پوښتنه اوکړه- او هفۀ ورله د مهابت مان مرزا لهراسپ نوم پیش کړو ‏ هنا نه سید امبرځان دکابل د صو به دارئ نه رااو وښتل شو.او دهخۀ په اک مهابت غان د کابلکورنر شو دمهابت ځان په لصوم درخواست غوتعال ځان ته هم د وطن امازت ورکیه غو او هغه څه په کاله پی په کال سشتا کښے با وطن تۀه راغلو- د قّد پۀ دوران کښے د وشسال ځان په زړهه کښے د مغلو نه د ضرکښئ جذ به را لړزبډلی وه - او دا یو فاطری امروو - وے هخه لا په جذ باق شک ښے کیا وو که یو طرف ته هغه اود هغه ماندان د مخلو پرورده وو -نو په بل لور هخه امتماد په د ۵ غاندان په مغل حکومت کولو ‏ په ډیره پده ره اوس نلتل شوه وو دخوشعال غان داجذ باق کشکش او د خپل اٌنده ژوند په متله دسغةً دوجال دهغۀه دیوت قَطع نه څرکندیږی- ۰ 0065١.) فضې ياو خواه غنواه منصب ده یاخن وک په لاس کشاب یا ددے تع د سيین کوره کهستان مرجحجح ماب یکن ددےه جِذ باق کشبکش باوجود څچه هغه وطن ته راغ تو داح غورهکړ» په ترځ وکيدے شی د مخاو سره خپل تعلقات او نۀ شلوی ‏ وے د هغه" دا اراده پوره نۀ شو دغه وغت د لرکو دتعبير معامله پپیښه شوه مهابت خان چه پلیښور ته راغ نو د سُ شهنشاه په عکم څ دلگرکوټ د تعیبر اراده اوکړه ‏ او خو ئصال ځان ته د همزاری منتصب او د پوسف زو دعل-ة دهکو مت پېکش اوکړو ‏ لین خوشعال خان د دے په جواب کښے مهابت خان ته اولیګل څچه « زه . پد ر په نیک دمفلو دولت خُواه او وفادار وم یوسف زی د هکومت نه روگردان وو - ما د هوی په وژلو او تباهکولو څه صرفه ته و هکړی- وه د ده برادرکشئ او دولت غوامئ په بد لکښے زه گناه قید شوم ‏ ټوله خپل ځانه ے تار په تارشوه او دد لو محییتاکے : ددشئ باوبود یواڅ یوسف زی زما پګار شول ‏ زماآل و عیال ته ےّ پناه ورکړه- اوهقوی څ دادسشاه د قید و بند نه څکړل که چرے زۀ اوس هم د یوسف زو بثالفت اوکړم نو دا به زما د پاره دا شانښت اوپښتون ول په اب کښ يوه داے پدناق وی په د ضخ داځ به په يو نیک نامو؛ هم لرے نه ئی ه خوشعال ان تصرف دیوسف زو د حکومت قبلولو نه انګار اوکړو ‏ بلکه دلګر کوټ د تصبیر پۀ عقله د هم مؤلبت ان ته دامشوره ورکړه حپه یو سف دی يوه لوب قبیله ده دلگرکوټ په تصبير دا نه سقّ ای لکيده ىلگه ددے نه به عالات ثورهم طراب شی و٣‏ د دکرکوټ په تعبیرکښے ششیبرغان ډیرمدع وو ھغة دوے قلا د تعبیر ضرورت ښاره کړو ‏ د دے په چوا بکښے خوشسال ځان شيشر. غان ته دااووئل ھ مهم د یوسفث زیه درىته وايم ښځاره د مُرۀ غس ىکول دی لاس ند هکريیوان د ان د لکرکوټ په حقله مهابت ځان دخوئسال ځان مشوره قبوله کړه - او هغةٌ بادشاه ته د دے قا د نه وړ ولوخواست اوکړو- وے ششیبرغان د هپل طرف نه هم بادشاه 6 دد قك داهمیت او ضرورت په حقله اوليګل ‏ بادشاه د ششرخان د راه سره اتان ام عمضوغغالن خان ټک ‎٠‏ ددوست ګتیداځان ځامل - 0065١.) ‏وه‎ اوکړو ‏ مهابت مان ته ‎٤‏ کابل ته د تلو هدای اوکړو - او د شمشیبر هان په کګرانۍکښے د لکرکوټ د تر کار شروع سلو تردت وخته کر چه خوشعال ځان په جِذ با کشسک شک کيئے گرفتار وو لکن هغه د ککومت برغلا ف څه عبلی اقٌدام نۀ ووکړے - ين د لگرکوټ تعبیر دسخة په فنالفانه جِذباتو گکے نورشدات هم پد اکړو - او هغه ۀ د مقل مکو لی مغالنئت ته امادد و دلر کوټ کحييرچه په نو شسال غا نکوم اثرکړت دے هغه ددے شم نو نه څرکندیږی ‏ ے لنگ رکوټ مفلو سا زکړو زۀ په لک بیادافغان شوم که یوسف ووکه مندڼ وو زۀ د دواړو نگهبان وم دا قلھ غالبا په تک ګتاههکښے تمبیر شوه - دغه وغ تکښے شمشیرغان تري د یوسف زو د علاة فوخٌدار وو - : د یوسف زو په علاقه کښے د خوشصال غان د قید په وروکښے ډیره بدامئ وه او داعلا قه د شاصې فو حُونو د لدسه ډيره زېلی شوی وه په د غه ورمٌو کښے هم د دے علا 8 هالات ډیړ مندوش وو. (واگرچه د وچ باو په وجه شورښ غد وو لین هالات غريقیي وه- مو سال ځان په خپل یو نخلم کښے دے عالانو ته ١څاره‏ کړی ده په دے نل ېک ے که په یو لورخنوشعال خان د خپل قبیلوى شان و شوکت او اقتدار اوځ ل اتظای قابلیت اظهارکوی - نو په بل لور د بششیرهان تر غند نه ه ېکوی- د دے ته دامعلوئر په د شمشهرغان ترڼ اوخو ال ان تعلقات هم خوشٌکوار نۀ وو اوشاید چه هخه به د وسال خان برغادف باد شاه ته تخالفانه رپورټونه لیږل ‏ به دے نظم کښے خطوشال غان د شمشيرځان تین برخلاف د یوسف زو د پارولوکوشش هم ړپ د ه- اود دےه نه دا څرکندیږی په هخه اوس دحکومت عبلی بثالفت تۀ اماده شوے وو . أکرهه تردے وغته ‎٤‏ څه عبای قدم نه وو پورته که نظمې دا دے ‏ ے شل زره ځوانان لرم همه له يوه ذاته واړه یګگانه شا په خدامت کښے را ته خم غو زره سواره" دی سرزکر د نه پهڅوکاله زه که په زي روغ وے چارباقاف يې سل کاله که ټیرشی دامهم به فص( تی دارٌگ چهکيږ ی وره څه‌اوشی له هم څه شوشششیرغان تي که پوځخ ېښ هزارونه ماوته ههغ نۀ دت کر اومه سلفم غو یه دمنصب په ډول زمابرابری کا غه ثبال کډ په سال که دضیغم 0٥0٥5٥ ٨ ‏ې‎ ‏خوارشه یوسف زی څه به ترڼه دويْنا اوس که ښکار د بازګاندے هئ نه دهکرم‎ ‏څوچه په څوکاله ششيرغان زي اي مابه خومياش هغه چار کړه مسلم‎ ‏دا مٌکر فري په دهیات ترڼ هنردځ کله عادزدك ادن دے عالم‎ ‏پوه تي نشته دا فلگ په سترٌکو ړوندشه سته د خانئ په ططاپ کاند ای مکرم‎ ‏دا املا انشا هه واړه دے دشیطائ تل باناے نفرټٍ اوری له لوح وله قلم‎ ‏عحال مقیقت وایم مه عهرچاو ته معلوم ئی‎ ‏زه مه شاعرنۀً یم مائڅ توبه له مدح ونم‎ ‏دخيب مادنه:- په ال کاله کے د مهابت غان په ځا ة د امین غان دکایل‎ ‏ګورنرشو. مد امین ځان د ميرجله خو وو چه دګو لکنډه اوسید وک يو چوهريې‎ ‏وو او د اورنٌگ زیب ویرلوځ اعتاری اميروو ۱سد ام خان هم ډیرقابل؛ زړود‎ ‏او دیائت دارامر وو لن مد په سورته مندی او مغرور نیادم وو - دفوشيال هان‎ ‏ذاق دوست ووا صفة دید په ورځو کښے ے د مڅة دغلاصمی د پاره هغلصاندکو شش‎ ‏کړی وو دغه وجه وه چد اکرپه د خوشحال هان په زړۀکښے دمغل حکومت بلاق اثقای‎ ‏عِذبات پاريدل وو-لطن د بد امین غان دګوريزيه په وت کښے هغه بیاخاموش وو‎ ‏ر کښے یوځُو داے کارونۀ اوشول په د هڅ په وجه د‎ ١ دّب١ ‏د دے ګورز د حکومت پل‎ ‏پنتنو د صبرمزے لنډ شو او په دے علاقه کښے یو ځا شورښ پورته شو په د هغ‎ ‏لهکبله د مخل حُکومت اقتد ار تۀ لوی ه‌صدمه اورسید له په دےه شورښ کښے دفوتال‎ ‏غان لوبه برخه وه او د هغه نه علاوه د دےه شورش دوه قا نان نور هم وو - مه دیو‎ - ‏نوم ابیل غان او په خټه مهمند اود بل نوم دریا خان او په قام اپريدے وو‎ ‏مفل هامانو په به د ىپښتنو سره کوم سلو ککولو د مغ اندازه د دے ته نکيدےشېی‎ ‏چه یو وار د « جبرو د » په مقَام د دپيتنو قبائلو مخ مشران او سرداران د بد ام مان‎ 2 ‏سلام ته راغلی وو دغه ومُت ورز د شرابو په نشه کښے مڅبور وه - او دکونړ د عله‎ ‏یو فو خد ارصين بک فان د هغه په خامت کې عاضروو - دے فوخُداارا د پټتتو دنے‎ ‏سثرانو دهاضرئ اطلاع او دکورز سره د دوئ قارف په دے الفاظو کے اوکړو په د‎ ‏نئواب یو څو سې سلام ته ماضرشوی دي ." د فوخٌدار په دځ تعارف او دُگورز له هوا په‎ ‏ددوي سر هکوم ساوک اوشو- په هغ دا سشران ډیرستومانه او په خپلو راتلو پښيبانه‎ : ‏ول د دے نه زیات یوبل سپګاوے دمم زر په زر د لپښتنو سره او شو-‎ لوش‎ 0065١.) ٢ د صاق قبيل کٌن ملق د یو فوئ څُوکئ د سپاهیانو سره د ارياو فروخت په غطرض دیره شوی وو. دهسين بک هومدا رکون يو غو سپاسيانو د يوصاق مين رو ریزی ١وکړه ‏ صافياىؤ د دپښنولئ داټٌن مطابق هخه سپاهیان اووژل - او اوتښتیدال ‏ صین تی په دد ک ته بر ىشو نو قهر وامست ‏ سبداسق ‎٤‏ دصاق قَنل ملګان رااوغوښتل ‏ اود سنوی نه څ د قاتلدتو مطالبه اوکړه. وه هخوی ‏ نګار اوکړو ‏ عسيئ بک دنؤرو قبیلو سربادانو ته لم اوکړه په د صا فیانو برغلاف د عكومت مرسته اوکړی ‏ دا ةبائُل دکُلومت سره د معاهیدو د پا ندئً مطایق جمع ځول اوهسيئ بک ددے پنتو هېت په صافیا نو حمله ١وکړه ‎٧‏ و هوی ته ځ ډیر زیان ور اورسولو- په دځ خبره دد قبیلو سرداران په زړۀ کښے پښيمانه شول ‏ او صافیانؤ ته ک درېړده پهام اولیږلو-چه تاسو چه څه‌کړی دی هغه مود پښتٌنو مارکړت دنه او موز په څه کړی دی هغه مو د ؤچېورئ نه کړی دی -او سکه تاسو څه نور لاس پښے ‎١‏ وخوزو ل نو مون په تباشه وو چناپه صافیانو هم دغه شان اوکړل. او د دےه نټتچه دا سوه هه به د ج علا قه کڼې د مځل ُکومت برخلهف داے زور دار شورښ پورته شو چه څوکاله ۀ « مغل عُکومت بهترین هوو نه شال ګًکړی وو که پرے دے واقعاتو ته داللصاف په نظراوکتلے شی نو په د کښے سراسر د هسين بک فومدار قصور زیات وو - صفۀ ته دا پکار ووچه د مافیانو نه څ د دومره شد‌ید انّقام اُستلو نه اول د خپلو سپاصیاو به اعمالو غورکپه وے ‏ داپښلتو په وطن کے د دے قسم کارونو سز مک وی لپښتنو دخپل وطن د ين مطابق مه زیا-ة نۀ وو کړے . او که پرے حسين بک پل عهد ه او دحکومت په اقتدار مفرورشوے نه وے اود تد بیرنه څ کار اعسے وت - د دا خبره به دو مره نه وه زیاته شوی- او دومره لوي تبا لی به نه وے شوی ‏ بهر حال د دے نه پي مهمندو او صاهیانو په پُل مینځ اد اوکړو.او د امل ځان به ری کښے ‏ په هسين بک حمله اوکړه ‏ او هغه ته ة کت ورکړه" ‏ په دد ره صس بک د پېتنو د نورو قبیلو مشرانو ته لاس واچولو ‏ وے د سفوی په ته ديل يما ولس اود رید هسين بک په خپله اراده کن ت4امیاب شو- د مغل کو مت په زمانهکښے به دادستور وو چه د صوبه ګورز بهراوړی په موسم کی په کاب لکښے وو- او د دی موسم به په پیښورکنے ټییرولو- او ناتب ور نزبه با ال په پیښورکے اوسیده ‏ په کومو ورو کب چه دا واقعات اوشول - د ژ ېي موسم په وتووو ‏ او کابل ته دتلو وخت نزهدت شوه وو ئعبد این په د مسين بګ د 0065١.) و شٌلست او د دپبتنو د روه نه خېرشو ىۀ دومره قهروامست په دښد يت نه 2 اول کابل ته د تلو اراده اوکړه زيڅ داوو چه په لا ره کښے په ے د صافیانو اودهقه پښتن و کومو چه حسین بي ته ثُکست وکړه وو- غوړٌونه تاواکړی چه دوئ بيا د حکومت برغله ف داے اقدام ته تتارنا نی - بد امین ځان سره به دغه وخ تکے دافريدو | ورک زواو نورو پپښتنو قبا ئیلوهسشرانو او ملګانو ته علاوه خو شيال ان خَکک او ارباب مستياب غان مهمنك هم موجود وو - خوشمال ان لکه چه وړاندے و لی شوی دی د مغلو د عملی مرسيځ نه ویزاره شوث وو لن د هد امن ځان سره دذاقی علقاتو په وه موجود وو - د پښتنو برخلا ف پښتانه هم د حبد اصن غان د ارادو نه خر شوی وو اوھنوی د ځیر لدره نند هکړی وه او تصد امین غان هم ددے وا قٌعاتو ته خروو- دخوثشعارغان د وینامطابق مفل فوځ څلوبیښت زره وو ىد امن غان يو ډ یر دولت منداميروو ‏ په دے موقع سن سره د هپ خَزل نه علاوه هپل هرم هم وو - د دوانداو نه اول د اریاب ماپ ځان په مثرۍکئے یوه جرګه تغالنو پنتثو ته په دےه عرصض اوليږله شوه په د شاشعي فوڅونو د تیریدو د پاره د غيمرلزره ازاده کړی - وه د اجرګه کا میا به نهٌ شوه-او د امین خان په زبردسقۍ د لارےت د ازادولو فیصله اوکړه- شاهې فوُونه د جمرود نه روان تشول -او ترلنډ یکو تل په ارام و خُریت اورسید ل - وه داهوځ جٍ د لنډی غا غ خوااوشا ته |ورسید نو دلته کے د بغالنو پنتنو شبکر په په صاهيانومندً او شنوارواو اهزیدو مشتبل وو مقايل ته تیار وړ وو دغه كَاهّ سړک تهائ ته و رپریوزی - اسفه كَاع ده چه د پاکتان د قيام نه اسو په اګ کے دښډت سهرو برخلا ف چه په هغه ورځ وکښے په عبوری حکومتکښے د غارجه لکے وز وو-د خير قبائٌلو ډه زوردارےه #غالفانه مظا هوے کړت وه - مئل وغ يوطرف ته دمست جنگی دعاتیانو سره په نپيشو حمله اوکړه او په بل لور خڅ دتوپ هغ نه گوله باری شروع کړه - د دے په چواب کښے پيتنو هم په مغل وځ دُشواو کانو باران او ورولو ‏ مقاطه جاری وه لکن ډیرزر په مخل هؤځ وارِخْطايُ راغله او په دوئ کښے داے اړے ګړے موړ شو چه د یو بل نه په خکښے زغلیدل ‏ په ‎١‏ هزانفرئ کے هُغ هو ځيان خو پهکندو زويرونوکښے پریوتل- او ځئ د اسو نو اتیانو « بښولاندے ریز مريز شول ‏ ټوله ورځ د مایوسانه جګ نه ىپی شادي هوڅ تیښته 0065١.) ۱" اوکړه ‏ او لپښتنو هم ورپے بډ ه راښيل - په تیښته کښے شاع فوڅ 'د لنډیکوتل نه په ګكطب هخه لار اختيا رکړه ‏ کو مه په د شلبانیانو او ملاګورو په غرون وکن علی ټین ته راو تای (و د لویة لارے سره يوڅاة شوی ده ُصد ان ځان عم د خپل یو پښتون صبعدار چه د هخ ډیر وفاداروو ‏ په مشوره دغه لار اغتيارکړه- علی مسبيد ته رااووت او په ډیره به رنگه دوه لاس دوه پښے پیښور ته رااورسید- د مفل فوځ باق مصه چه د لن ی کوتل په قطب د طلدگورو غر تهآرے ته اورسیده نو دلته پرے پپښندنو بیا یو خو نړۍ هبله اوکړه - دا غل به مغخل وځ هم هغه شان آت راغ څه رنک په د یر په زمان کښے د بیربل او زيڼ ځان په هوم د یوسف زو په علد قه کښے راطلی وو د یبر په مے عغليمه هاد ث هکښے د ارگونو په شیرګ منل فوځ اوو پل سلو او ډیره لږه حصه څ ژوندئً پالآ شوه د يشو به لاس دومره نه اه مال ودولت او سانذو سامان راغ" چه هرپښتون په دغه ورځ د حبد امرغان په شان دولشٌند شو . وے په خپله بد این غان » د عبوب ځان سپاطي » شو په ره ماد ته کښے د مد امین ځان د غزاغ تالاکیدو نه علاوه دهغۀً وړه لور . مور؛ هلو راوه اود سقل امیرانو مات د شو په لاس کے بندیولۀه شوه - دا میرمن وروستو د یو لو رقم په بد لکښے ازادے کړث سشوے- د خد مثورهینو په میال کښے د د امنغان ښئه په دے علا ق هکښے وه شوی وه۰- وه عُّض داواق په هخه هم د پښتنو په ښد کښے وتلی وه لکن هغ د شرم او یرت د عِدب مامت د بیرته تلو نه ‎١‏ نکار اوکړو او باق عىره د دل په یاه کے ټرکړو ‏ پۀ ده حاد نه کېښے حوثعال ځان په ېله موجود وو - وےه دهغۀ کردار واي نام د ده عظے ماد ة نه پۍ چه خو شال غان کوم نلم وئه ده په مغ کے د #صد امن په بامئ او د منه د ټېر په بربادئ او سپګاوی د رچ وغم جذبات ښگاره کړے شوی دی - صحمد این غان د خغوشیال ځان ذاق دوست اوګن وو او د یو دوست په میت د انايت او شرافت دا تَقاصا وه چه هغه د ځُل دوست په داسے بْاهئ اوبربادئ؟ د رخ وغم جِذ بات - ددےه یاو جودکه په یو لور صغةٌ دخل دوست په دا احئ او بربادئ' رغیده او ضمژن ته لن په بل لور چو نه د د نيو دا کامیاي له اندازاً ددوؤ کروړ روپو نقدیت ‎١‏ واقيمق سازوسامان ماپېٌتنو په لاس اغل وو - 0٥0٥5٥ ٨ : د مغل حکومت د مغرورانه او نامناسبه پالسئ؛ دند شُکست وو - نو دے غیال د صخهٌ انتقای مِذباتو ته تین هم ورکړه دے- دت عاد ة د مغل هکومت | قِتدارته شد يله صدمه رسولی وه- دؤ دا لازې وه په حکومت په د دے دتلافئ په ل ړگیښے سٌدید اقِّدْمات کول ‏ دغه وڅه ده په د را تلونٌکو نطراتو په هقله مخه پڼتنو ته تیه اوخرداتے وک او(یل او پا ټولو پښتٌنو ته ءَ د متاط او بیداراوسیدلو تلقِئ کړے دے. نظم دا به چه دانا ترناان لا وژق بتر چه‌ے فهم فکراوکړو باور اوکړو په له کومو مرونو ىلغ چرته دروی د شلبان عرونه لا په دا کله خبردی نۀاسمان غن ځبرشونۀ دا مصکه په یوه زمان کن څه کد رت ښکاره کړه'" مک فات دکوم ناه دکوم شامت دے نه په ډرو تۀٌ په لږ دخد لغ په کړوده غه شتواری څه مهبند مه افرندډی وو داطوفان په په مغلوباندث سازشو که اسونه ۰ که فیل‌ن که اسبابونه هغه ښے پری پیکره د پالکیشو بنايواے شوه په لاس د پښو کښے داکینه به یو په سل ترے نه اویاسی بتنوسره که شته څه عقل وپو همه مٌگر نةً دے دا ژوند غه متبر په دا باغ کڼے مل له خاره ‏ بهتر اباسیند لا په نا مخ نه په ضفم چه زرگونه په شلمان کښے شول ډېړ چه عالم شو ىپه طوفان زیرؤٌر په تادر ده توانا له بر څپه ډر د ميرجمله شو درست ټبر لږ لر په یر لیکو موی خظلفر چه 2 مات کړو د صوبه واړه دټگر پ هکش په او ليو سي مه کړه نظو په انېار ائار سپین زرو که سر" زر همی پرے پوره لال ودرګوهر دابه څوک کا د مغل د زيۀ بهر که 2 لای شی په جمله لپبتانه بر ایل یائ دِځٌن #اندی اوس مخار دامتل دزماغ ده څه اوس تن دے چه نا مرد خر په پالان وي بله خر د خر حاد نه په کال سک کے پیښه شوی وه- شهنخاه اورنګ زيب په دد که واقعاتو نه خبر شو نو هغة سبد سق د لا هور کورتر فداده ځان د لحمد ام ئ‌ځان امدا د ته او لیږلو ‏ دا غان چه پلیښور ته راغ نو سمد سےڅ (ریاب مساب خان "رفتار ١و‏ قتل کړه - د مفل هکو مت په ُیال کښے د خي بر په حاد قه کښے د پنشو په لبولو 0065١.) ره کے ددۀ لاس وو -خوئسال غان په دے ورڅ و کے خپل آل وعیال د أکو ړی نه نظام پور ته بوټلل وو فاق غان د ضروری انتظامانو او مد امن غان سرو د مشور نه پچي بر ته لامور ته لاړ په هغةً پچے ګصد امن ځان هم د کابل د صوبه داړئ نه اوغوښت شو - دنب أین 7 مان پهدوخت کے هوتسال غان دمغل حکومت نه د اړزه دَگيٍ باوجو د ځکه غاموشل وو چه د عبداامين ځان سره دمخةۀ ذاق دوستانه کعلقات وو -او د دے دوستانه تعلتاتو په ومه هخه د عبلی سرکښځ نه چپوره وو د اریاپ مسکٌاب خان د قتل په وچه مهمنل هم اوس د عکومت برخلدف پارید لی وو . دغه وجه وه چه د مستّباب ځان خپلو خپلوانؤ د حُلومت برخلا ف د څه عبلی اقداما تو کولو په متله د خو شعال غان سره جرے مرک شاع کړۍ وه - د مد امین ځان نه پی د ورایت افاغنه په کورنزئ بامهابت غان مقررشو دنه ته وړانداهت هې دےه دوه ځٌُله د دےه صوه گورز پلة شوے وو -او د د په باب کښے د. هنشاه اورګ زب دا نیال وو په په دے صخد وشو هازان و کښے به دے کامیاب شی ده هوُعال ان او مهابت ځان ترمیته هم دوستانه تعلقثات 0 وؤ- او لگه په وړانادے وه شوی دی دمهابت ځان په فصوصی درخفواست اوربٌک زب عالکیر وشحالغان ته د وطن د تلوامازت ورکړےه وو- دغه وڅه وه چه خوشعال غان د مهابت ځان نر امسان وو او میایت ان هم هغه زنیراهسان يلو- د دے تعلقاتو په بنامپه مهابت غان د هنداوستان نه کابل په لور روان وو نو سغة مُوسُحال غان ته اوليکل په س زهً ستا په د وسۍه غزکوم ٠و‏ مید لرم په ته به زما ملاقات ته راشے - چه دملک «اتطام په حقله صلاح مشوره اوکړو " ددےه په واپ کښے خوشعال غان هغة ته دا اولیګل چه « ذما دا هیال وو چه د پښتنو په وژلو به زۀ مغل شم و2 ددك پاوجود مغل تن شوم او هفه شان پښتون پاځ شوم ‏ اوس په دے خپل په ځایه ندمت اصو س کوم ‏ او په دے وجه زها معذوره يم " دخوشمال ځان دا یقین وو په مهابت ځان بدے خُواطواه دملصب په قبلولو چبوروی او د هغه داحسان په وجه به مخ په مخ انگار نه شم ؤے . نو دا غوره اوګڼله په د مهات خان نۀ ځان په ډ ډه کړی . چنانڼه هغه لاجئ ته لاړپ دد نه یوغل وړاندےه هم دمهابت غان دګوریزئ په زمانۀ کښے خوشعال ځان د یوسف زو دعلدڅ داسُظام سببالولو نۀ مهابت‌خان ته انګارکړ وو دال هم هخه دمهایت ځان سه عملى تعاون ته تیارنۀً شو دا ظا هره ده چه بهاپت ځان په د خو شيال ځان دا 0065١.) "۳ اکا رد هغة په ود سرید او سرکبنوۍ مصىو ل کولو - په دے وجه مهابت ځان هم دفوغال خان د تغاون نه په ذړه" کے ناامیده شو -(و د صفغة برملافتڅ منصوبه شرو عکړے ميابت خان په پيښور ته رااورسييده نو په ځاة د دے چه هغۀ د پپښتنو سرهیفت سلو ککړے وے هخه د روادارئ؟ نه کار واعست ‏ او د صاس صلامھیۍت فصا پد ھ‌ چِناچچه هغ مهمند داے په مپل تار راواړول په هغه خلق په د مستیاب خان په مرگ بخاوت ته تیارشوی وو او د حلوشصال ځان سره ‎٤‏ ړک مره شروع کړی وے - اوس هغه خلقو خو شسال ځان ته مُطو نه لیګل او هخه ته څ دعکومت سره د تا ون اومرست مشوخكت ورکوه ‏ لین تردےه وغته لکه په د واقٌعاتو نه ظا هره ده اکر په غوشسال غان د ' مخلو نه آرزده وو او د هخۀ په زړۀ کښے اِنتقتای جِد بات پید! شوی وو لن دد باوج هخه د عُکومت غلاف عملی اقدام کولو ته تار نه وو . صرف د حُکومت سره 2 د تعاوً په نۀ کولواکتقاکړی وه د هغه دا اراده د دمخه د دے شعر نه څرګنده ده- ھه د شفشښاد فکرزرےه نشته خُداغ حاضر دےه ځپل ساعمت به تیروم وخت اخر دےه وے مهابت ځان د خو نسال ځان نه د عبلی تعاون توقع لرله ‏ بل لور ته غوثغان غان هم دخپل هوپ نه اوړیدوک نه وو په دے نا د مهابت ځان د لوری نه پۀمنصب اصرار او دخغوشسال غاڼ د لوری نه ‎١‏ نار د طرفينو په نړونوکښے د نفرت او عغالفت جِذ بات نور دمم ىشد‌یدکړل ‏ دخوئسال ځان د قید و د په ورځ و کښے د ځچگو د يل د مشرئ اومنصپ دا رئ؟ فرائض دغو شحال غان مشرځوی اشرف غان ته مواله شوی وو په دغه ورڅوکښے مې دا فرانٌض د اشرف ځان په غاړه وو خوشعال خان ھم په دے مشرئ رضا وو - لین د غوشمال ځان دوش خو بهرام غان دخپل ورور په مشرئ ناراضه وو او د دواړو روټو ترمیئه تعلقات ډیرکڅیده وو بهرام خان داشرف ځان د لاسه در په مک وو چه خوشصسال ځان لاچِی ته لاړ نو مهابت غان د اشرف ځان نه دده خبړے غپلکه وامستله په خپل پك ر به په خپله عاد قه کټے نة پریږدی- په دے خبره د موشعال ان په جِذ پاتو کڼے نورشدت صم په اشو ‏ مهابت غان په دے هم اکتفا او نۀ کړله ‏ بلکه هغۀ د اشرف ځان او بهرام ځان د مغالفت نه فاتده ولضتله - اشرف غان أکر په د هلو مت منصیدار وهو لکن مهات ځان د هغۀ په رویه شٌگبن وو دغه وڅه وه په سخ د بهرام مان موصله 0065١.) سپ الَْا هشرو عکړه - او هخ ته څ دمپل امداد او مىایت یقین ورکړ و - بهرام غان أگر په په اصل کے د پل ورور طغالف او د هغة د منصپ خواهشمند وو لین په د غه ورمُو کښة ورور د کومت ملصنبدار ١و‏ دخٌکو د يد سردار وؤ نو مخة په مغل هکومت د خپ وفادارئ د ظاهرولو په شرض د پل پلار سره عملے خالفت شروع کړو ‏ او د پلار اوځوی ژمیمه دوړ وړو جگکونو یوه سلسله شروع شوه د پل ر په فلق تَکلے ديهلم خان دا جکونه چپولٌکه دمغل عکومت د لېسون او مرسیت سه وه له دےکبله اوس خُوسشسال ځان هم د مغلو عبلی عغالفت ته آماده شو - ِ. لکه په وړاندے اوو ئد شول ‏ مهابت غان د راتلو سره سم د فو !دد اماتو په غا د صلے صلاحیت او سیاسی جربو نۀ کار واهلست هخه د با دپلنو سره هم د ميلے په غرض ضْرے اترت شرو عکړه ‏ چناچه په دغه ورگوکښے خوشسال ځان ته دحریا خان افریدی د لوری نه د مغلو سره د صا کولو به غرض پپغام راغللو ‏ | و هغه څّ جرګ ته لل وو. دابیل ان اؤدریاغان دواړو صلے ته نیت وو هځوی خپل نبانٌداکان جىرود ته رالیږلوو ‏ خوشسال ځان هم خپل مشرحُوّ اشرف ځان دے جر ته اولیږلو ود جرګه کاميایه نه شوه او صاح اون شوه د د نه پی خوشحال هان د مشلو سوکرم فالنت ته (ماده شو - د هغه دا اراده د هغه ددث نظم نه څرگندیږی -- پرورده که د مخلو په نیک شم د اورنګ له جوره هم له غريوه يکم په نامق ۀڅ په زندا نکړم یوڅو کاله خُداۀ څېر دت که په خپله‌کناهسُک ئم پښتنو سر زړ۲ توردے اد مغلو خُبردار ځ په نیتونو یک په یک يم که سرهکه نا سره راته معلوم دی په دا کار کښے په معزا دکه مک يم هخه زیت په د عمزت له هنه نه وی په ة کا په همنه زيت پوژ هک ېک ټم په مُپل نام ونگ په راشم ليؤۀ سّم خبردارکله په سودوزیان دلک يټم اور پو رے په منصب په ‌نوکرۍ شه چه ترفهم و ترنظر د مخل نګ ټم هر پڼتون چه د مغلو نوکری حا که زده د هو واړو بهترف يم پښتانة لره شړیه انډړته بیس دے څچه منمپے د مفل خوږیو ملک وڅ د فرمان دپرواۀ حُکم د؟ نشته آزادی ده پۀ ساده سپڼنه حا مه کتے چه منصب د مغلو نشته اوس سٌگ يم شٌکر دا چه په پل هکم په خپل وک يم خلادص د عمه د زربښت و دمیلگک یم 0065١.) رب د وښو مونکړے حسے داته ښے شوے وا ناست په صلونو د اسک يم که اوګره د بټو شته په شوملوسپیه دمځلو پلدو پا ډیر پر ډک يم که ے عبر په ىشباره د دیرشو تيردےه لا په کارکښے د سورلئ لکه اوژيکيمُ دافغان په نلکے او تړله توره ننگیا 2ه د زماغ خوشصال غټک يم د مهابت خان په کور زکولوکټے د شهنشاه دا مدعاوه په دے به د پښتنو داسے خوږ و نه تاوکړی چه د خیبر داد ة تلاق به پرے اوشی ‏ او د عُکومت اقتدار به دپپيتنو په علاقه بیا مال شی ول مهابت ځان داے او نه کړل ‏ هځه په غیبوې طور د روادارئ نه کار واخست .او په غه لويه پيانه ‏ د تلو برغلاف د فو اقداماتو نه امترازاوکړه. البته هغه د نوشعال ان دځامنو نزمیعٌه اغتلافاتو ته هوا ورکړه- ١و‏ بهرام غانے د پلار مقایل ته اود رولو - او په خپله کابل ته لاړ- د حخوشمال خان په حق کښے د مهابت ځان هد ده پالیسئ نټجه دا شوه چه خوشعال خپل کان دمغل حُکومت د و فأدارئ نه ازاه اوکنلو ‏ او تردے وخته چه هغ خپل مان د مُفگان باوجود دعيلن غالفت نه ژغو ره وو -(وس .په عملی مغالمْت اصاده شو د مغل عکومت برخلدف اولن اقدام هغه داے اوکړو - چه د نوښار په کو ټ ‎٤‏ مله اوکړه ‏ داحمله دخوشصال غان په سرکردک ئۍکښے د خپکو اه اهړيدو یو مشترکه لښرکړی وه- په لک کښے د عُکومت ډیر سپاصیان اووژه شول . د قَل دروازه مات که شوه او دمبله آورو په لاس ډیرمال اوسازوٌطان رالغ- د قلكد د وهلو نه پس حُو سال غان نظام پور ته لاړ- ددے نه پی خوشال ځان د مغلو مغالفت ته په یو بنه ملا او تړله ‏ او په دت لړکښی ے نۀ په کور هکے او کړو - او نۀ د خپل قلمې په استعبا لکگښے - د پښتنو په حقله چه مهابت ان کومه پالسی اغتیا رکړی وه شهنشاه په مغ مطسٌن نۀ وه چنانپه شهنشاه پښتنو ته د سزا ورکولو په غرغی شبیاعت ځان او مهارلمه سوت سکھ چه دجبرود د علدة فوځدار وو-دیولو فوڅ سره مقررکړو- دادواړه جرتیلدن دا نه د پيښور په لور راروان شول ‏ او چه پليښور ته دااورسییدل ‏ تو د مهبنداو په لارابل ته روان شول ‏ په دغه ورځُو کټے غوشحال ځان او دریا خان افریدی په کوماټ باندےه د یو مشترکه حبل تابیا کوله - په مغل هؤح ته دکړپ عادثه پیبه شوه واقعات دالے وو چ هکوم وخت مغل فوځ دکنډاو په کخی ؛کښے دکړپ په دره تیويدو نودغه وت 0065١.) اا پړایمل غان حبله اوکړه - داحمله د شې په توره تياره" کښے شوی وه د ژی موسم وو په وره تاره" کښے یو طرف ته هندوستاق فوحُ د لاروکودرو نه ناواقف د تی ينئ نزنولو اوبل لور ته په پپښتتو د کاڼو او گولئيو باران ورولو ‏ شعباعت ځان د خېل شجعاعت په مظامره کښے څه کے او نه کړو ‏ وڅ د پښتنو ميل ششاهی فوځ ډيراوژپو ‏ مسر ومق بن پښتنو حمله اوکړه ‏ او دیو سښت غونړی جٌک نه پس مغل فوځ تيښته اوکړه ‏ شمباعت ځان په چګ ککے اوو شو . او مهاراجه جسونت سک په تيښته ځان خلامکړو ‏ او پلیښور تۀ راځ- دکړپه مهاد غ دحکومت اکُتدار ته وره هم لویه صدمه اورسوله . دے واقعانوشْښشًا په دے خبره جبورکړو چه د دپښتنو د مهم واک په خپل لاس کښے واغلل ‏ چنانپه هغه په ده اراده په کال سګل کے د دارانلدغ نه راروان شو او لا مور ته را په دغه ونت موشسال ځان په تیراهکښے وو لاهور ته د شهلسشاه ه رارسیدو غبر تيراه ته هم اورسید و دغه وخت چه د غو شعال خا ن کوم تآنژات وو .هغه ددے نظم نه څرکنديږی ‏ ے چه په خوا نۀ په ُاطرصے عيان شی په لدپئ؛ په څوتره اوگرځيد لم بازبو بو غرګری بل ته مو ری دمځل ملصب ‏ پره ښوه سےخْعٌ دا نا دروعقیده که زماده ومغل و ته به هے کارښگاره کړم که‌ے چرے کیال په لا کښےکښنيوزی اورنکزب بادشاد رر ډک په لا هوررا . په جهان دننٌکیالی دی دا روه ا ره د پاغونو د زاالو مصاتفۍ وسم عاقیت به خُدا2 طفرکا د بازانو چه وکار ته ځاميران دی داځولږدی دمزریو مېړنتو ب په لبکر نه دے جخ څه چاك پيدا په دےمهان شی اوس ے ګشت د اهزيدديو په ملاغ بیانظر زما د سوات پٌکو مستان شی کله خلاص له لوة زندان نه نديوان ی لا بکه بل پیدا هصے افغان شی چه راضی راسره روح د فريد غان شی ے په لوے دا رما د زړۀ ارمان شت نه به څوک وران څوۍ بد مان یا به اوغوری ککرئ یا به کا مران شی تراما به ة د وښو رود روان شي تار په تار به اواره واړه کارغان ني ډیرعالم به وخوشجال وته حيران شی مټ ة مرکله یواځ په هپل ځان شی آزادی تربادشاصئ لد تپرے ده . 0 ۱7 0 ځپه د بل حکم دلاندته ئی زندان شی 0065١.) ٧ شهنشاه اورګزب د پښتنو د مهم دګګرانئ په عوضی د لدهور نه سه مسن ایدال» ته رلغ ١و‏ دغه عَاة ديره شو د دےه ځا نه به څ یو طرف ته د دپېلنو برغ ف فو مهمات لیږل او په بل لورة په پښتنو قیائیل وکښے روب خوره کړی و ه- قبائلی سربارنو ته ة انعامونه اوجاکیرو لو پیکشونه شروع کړل ‏ چناعه د مهاراجه جسونت سه فوبدار جمرود په ذربچه 2 خو ئصال غان ته هم حا پيغم اولیږلو که هخه د بادشاه په دت کښے ماضر شی ئو د ډيره مهریانئ اد لششونو مسقعق به اوکرئ لین تر هه وخته د هو مسال خان او حکومت په مي کے عغالفت دومره زیات شوے وو او د طرفینونه زړو نو کښے دا سم ي کان ئ ید١‏ شوی وے په هغه ححض داغام و اکرام یا منصب په وعره نۀ شُوثك لرے کیدے - دغه وغت لکه په د غوشثسال غان ددے پورته کر شو و نل په نه څرگنده ده هغه د خپل ځان د پاره. یولار متعين کړې وه ١د‏ په دے لار هخ دومه ټ ګکړه وو چه بیا وروستوکیدل د هف د پاره ګران بلکه نامکن وو دغه وچه وه چه دا پیشکش نټجه میزنة شو - تر دے وخته د حکومت برغلاف په سرکرم #غالذت کښے به لپښتنو قَبائِلوکښ ری شنواری د طره مهبند | و د خيکوځخے خلق اودريدل وو- دخوتٌصال غان دااراده وه په ټول پښتانهً د مغلو په بدئ متفق شفق / کړی ‏ او لکه څه دنګ په د سخ د دے نظم نه وأ ده مغلو ته داسے کار ورښگارهکړی چه د فريد غان رسشيرشاه ) روح تزنه غوشعاله شی. په دے غرض هغه د نپښتنو کباشلو د دورے اراده لرله - لکه په وشل شوی دی د ټولو پښتنو مبائیلو نه اول د مغلو سره به خلکونو لکیا شوی وو --0 دغه ورځوکښے ‎٢‏ دوئ په ده قبایلی يکو نوکښے شامل نۀ وو خومال ځان لاپ ترا کښے وو په هغه ته د سوات د یوسف زو دځ منکانو د لوری نه محُطونه راغلل - او سخ ته څ سوات ته د راتلویرعوت ودکړے وو .چناچه د یوسف زودمدُانو په دعوت هخه د کيراه نه د سوات په لیت روان شو او د مېسمنداو اواتبان خیلو په لاره د مردان علة ته رلغ ‏ خوشیال ځان لا د سوات به علاقه کښے د مندهو سره په جرکو مرک وکښے مصروف وو په هم په دغه ورک و کښے (سشکلله) کښے بشاه هومُونو ته یوه لویه مادثه پلیښه شوه دا د «خایش . حا ته وه - په د ټاهئ په اظ دکړې دحادة نه څه که نه وه - سهنشاه اورتک زب دکړے عا ده د تلافئ په غرن یو بل فوڅځ دمگُرم غان 0065١.) ۱ او شمشیبرغان نوےه افسرانو په ماق کښے ټاکل وو مکرم مان دکړچ په لاره دخاپش نه اونيوله - دغاپش دګنډ او نه د قطب په لور د۵)- په څاپ شکښے ایل غان او دریا غان د دے هوځ مقاپل ته تیار ولاړ وو - جنک او شواو د شاهی وځ يوه لویه برغه تباه شو مکرم ان په خپله حم په چک کے ژوبل شو او په ټیښته با جوړ ته لاړ ‏ په ده چک کښے د باجوړ ترکلا هم د مهمندو افريدو په مرسته جکیدلی وو د » غاپی- خُکست دمغل حکومت اقتدار'ته نوره هم لویه صدمه اورسوله- د منداڼهو سره د جړٌکو نه پس خموشټال ځان سوات ته لاړ- او دسوات د یوسف زو سره ‏ جرګګ میک که لین په کوم مقصد چه هغة دا سفر اختیارکړ وو هغه مقمد تر يره حده پو ره نۀ شو - ددے مقصد نالای دخونسال غان د یو نلم نه څرګندیږۍ- دانظم د نوشعال ان د جِف پا تو اوارادو يوه آیْنه ده (و په تار اظ سره هم قدار وړىیےه ځکه چه په دے نظېکښے دمغۀ د هغه جګو نو ذُکرکه مه .کوم په تر دے وخته د معلو او لپښتنه ترمشه شوی وو دا نلم د برمول رضلع مردان ) په مقام ويل شوے دے- با له کومه را پیدا شو دا بها.ر ارسوان د ی غميران سوسن ریان د ی"' د سپو لکلونه ويرپه هر هرر نه چوبه موټ موق ګل ږدی په کربو معَقّ په پغانه ته لین ۍکيږده ساق راشه ډک ډک پیاے راکړه پښتنو لو بیا لاسونه سرۀ کړل سپين توره ۀ لگون کړے په ويثو ایمل غان حریاغان دواړه مر نقُف دخیېر د ره ة سره کړله په وښو ترکړچ تر باجوړو سه ارو بتنه په هخه لوری په کیږ ىم کا لخه چه په دا لوری زه" راغلم حبطه شم په لبکرلښگر نارو شوم ورته ستپه چه په هر لوریے ملگ کړل و ملزار یاسیئ دی ۰ نسترن » نرکس نار وه سرةۀ لالا پکنے دی (د اوڅار دځوانانو لدست دی په دسغار په نفبو په پړده اوغواړه هرتار چه دمثيو په مسئ کښے شم سرشار لکه باز مل سر کړه په خپل ښګار په (ماړکښے شگفته شو لاله زار هغ تقصیر دواړو او نۀ کړو وارار پ ۀک ړپه څ هم رواراکړو د ندوکار په لړزه په زلزله شو بار پاے هره ورځ د سپينو تورو غرپهاړ زة مردار يم گه داخلق دی مردار دا کا ڼة راته مهیرک واتانة ځار ۸ چه اموال د یوسف زو راته معلوم شو دخټکو سپے بهټر تر يو سف زِيُو درست پنښتون د قندهاره ترا ګوره څوجنٌکونه اوشول په دا لوری اول جنک د لوړے شا د تهتګ وو خوثئیندے لوڼه ے بندی د نپښتنوشوت دویم جنک ميرحسئ په دوآبه کښی بيا له پسه د نوښار کوټ چک وو بیاله په عسونت یږ شمیات فا وو شپږم مک مکرم مان شمشیبرغان دواؤ چه زما په یاد دی لوع جنگونه دادې هبيشه فَم نصرت دےه لا ټراوسه اورګ زیب راته یو کال اوشوچه پر ده کال په کال امرایان دی څېه پریوزی خزاے د هند وستان دی راخو رے شن بله هځ ليدے نۀً شی په دا مين کښے په دامبے وخت چه وفت د نام وننګ ده پښتانة په توره ښۀ دی ترمغلو اولسونه چه سندو بله یو عا که نقاق .که (تفا ق که مهل پوهه افریدی.مهمند شنواري و ره څه کا زۀ تنها پکښے په عم د نام ونگ يم اوس په هچ نی ےه ناموسی عا مک زما په پوطه ښة تردا ژوند شه مشه به په مها دَُکښے ژوند نة وی 0065١.) لوارو ما ته ښۀ وو نه د ما ے که خټک هم د ې په غوی ترسپیبار سره يو په اردېت یټ واشګار وه صيځ د یوسف زیونشته هار چه نلولیښت زره مغل شول تار پ تار اس . هاتیان ١و‏ ښان !و هه قُطارقطار په هء سروټکیدۀ لکه د مار چه‌ے وکو د مخلو هپل خبار چه ایيلےّ په ګند اب اووديت د مار خپه اي لکړل په خا پش کښے تار په ثار د هلکو په مرلورۍ نشته شبار پی له ده ده بيانگيه پ هکرد ځار په مسورت حيران پربیشان په زړۀ (نگار چه طو فان شوے لسکرے کوم - سشثبار سرۀ مهران دی نوچ په کو هسار یامغل له مینځه ورک یا پښتون خار دا ته پښتانة هخه رفتار که په پو هه پښتانۀ وے غه موښيار بادشاهان ورته سيود کاندی افتیار د هر یو په ځُپل خپل لاس ده هره هار د مغلو لښٌکر پروت په ننگرهار یوسف زی په فواخت پېکشت وار عاقبت به ورښاره شی خپله حپار د عزرت سره په نه وی زیت روزگر دهوشمال نک به پل شی یا ځار ددديے ځور اول کال دغفو وو رسشنلے) ما په وےه په برمول کڼے دا اشکار 0065١.) ٩٩ ‏لکه غه رک چه دمه نظم نه څرګنده ده -مونسال ځان گر په د یوسف زو‎ ‏په دعوت سوات ته تل وو لین هغة دحکومت برغلاف د یوسف زو مندڼو په غه-‎ ‏موثره مرسته کښے کامیاب نة شو د دے عتلف وعیوصات وو . یوه و په خو 2 داوه‎ ‏چپه د یوسف زو او خټکو ترمیاکه غالنت ډیرپنواغ او قدایی وو او کر چه د غوتحال‎ ‏ځان داسارت نه پی د یوسف زو اه غو شعال ځان تعلقات غونگوارشوی وو. بي‎ ‏هم دت جړه ترلره پو رسيدے وے په ده موقع د حکومت له غواهم ده‎ ‏قٌد یی يخالنت ته پاهوا ورکړےه شوه -او دحکومت د پروپکنپے په وجه د اولس په زړونو‎ ‏کښے د د ك یاد از هکړےه شو ددے نه غلاوه دصے هم پا په پښتن وکښے د يوے قا دننه‎ ‏دشمئ او ترک هم موجونه وے او د دے تركِنيو لهکبله دوی په يومشتر شترکف‎ ‏مقصد نۀ شی راغونډيدل او د دے ټولو نه اهبه وجه دحُکومت دولت وو کوم‎ ‏کار په د شهنشاه فوځونو سرته نۀ شو رسوے هغه د زرو په زورسرته اورس وه شو‎ ‏په دے ورم وکښے د حکومت په هتله را عامه موافته وه او په عام اولس دخوشحال‎ ‏خان د نام ولگ اپیلونو او د پښتنولئ پېغورونو څه غاص اثر تة لرلو دا هم سکنه ده‎ ‏په دحکومت د یوسف زو آویزش ډیريواغ وو او د هغه وغت نه شروع شوے وو‎ ‏کوم وخت چه نورپښتانۀ قباتل په جمسوې میثیت کښے په قلاره وو دعلومت سره د‎ ‏مه اویزش په وبه د یوسف زو علد 8 ته ډیرنقصان رسیدل وو او هغوی ستومانه‎ ‏شوی وو . او د دے ځلتو د مقاومت او مقایل طاقت ترا ت تَعَرِيٌّا تم شوه وو دا‎ ‏هم امکان لری په په دغه ورځوکنے چه د حکومت برفادف کوم شورښ پورته شوه.‎ ‏وو - دسِغ د ګُیادت وا دمهبندو افرياو اوخيکو په لاس کښے وه اوچونکه په‎ ‏پښتنو قباتل وکښے د یوسف زو قبیله ډیره (اهبه اولوبه ده - نو د قبَا لن افتغاراو‎ ‏تعصب جِذب به هم داغلق په یو دايے شري ککښے چه د هغ وا د نورو په لاس کزے‎ ‏وے عملی اقٌداماتو ته نه وى پره ښودلی - په هرعهال د دے وبوهعات په صهرغه ږ‎ ‏گیڼل شی - دا وا قعه ده په خوشمال ځان چه د یيوسف زو سر هکوم تعلقات وابسته کړی‎ لوش ‏وو هغه پوه نة‎ ‏شهنشاه اورنګ زیب په مال سك کښے دا را حا ۀ ته واتپی لدړ- دغه وغت په‎ ‏وی حيثیت کټے د حکومت په مق کښے الات سا نار شوی وو د یوسف زو لوه قبيله‎ ‏هخو سال ځان دکوششتو شونوباوجود هم دحلومت سوګرم منالفت ته تياره نۀ شوه په دےېؤ‎ 0065١.) و قبیلهکے د بأکو غان مو د حکومت جاکیر قبو لکړت وو - په ! فريده کښے هم د عکومت د مرستیالوډله پید! شوی وه بگښ د وړاندے نه دحُکومت په مرسته ولاړ وو دغومنسال ځان په خپله کورنو:کے شدید اختلافات پیدا شوی وو اود دت اختلافاتو په وچه دځکو قبیله په دوؤ ډلهکڼے تقسیم شوی وه وے د حُکومت دا کامیاي د فو غلے په زور نة نه ة وه بلکه دا د شهنشاه د سیاسی تد یبرونو نيصه وه- په دے مالاتوکے د ول سه ١و‏ آژادی غُوا پپښتنو مایوسی لازې واو دامایوسی دخوشسعال ځان د خپل کلام نه څْرکنره ډه - ےه پښتانهۀ په عقل پوههغه‌ناکیدی غگوټه سې دقصاانودحوس دی بادشا 2 د مفلو په زور بائيله دمغل د منصدونو په وس دۍ اوښ د بارسره په کورکښ ورغيل په اولېه داوښ دغاپه د رس دی د نفرڼ لاتق په نام سړبنی دی . له اولهگه دا نور ورپے پس دی ۵انتګان ان دهانګئ کاروبا رگه تکیالی د شنگ په کارکښے سرئفی دی سرۀ هوه قندهار ل2 دمفار دےه ترها مين میشته هبه واړه عبلل د ی له‌عت په کال سلاکلك کښے شهنشاه اورتک زب خپل مشرځوی شهزا ده معظم ته «شاه عالم بهادر خطاب ونکړھ اود پښتنومهم څ هغة ته اوسپارلو ‏ د شهزاده په مُصسومی درفواست میرغان میرمیران ته دامیرغان خطاب ورکړے شو او هغه د ولایت افاغنه گورنرمقرر سشو- دا امیرغان د هغه اصالت ځان ورارة وو -کوم په دخوشسال ځان پلولة دوست .وسن وه - دامیرغان او غوشسال غفان ترمیاځه هم دوستانه تعلقات وو او د قید وبند په ورم وکښے د سم دغوشعال خان د غلدمی د پاره کوشش سکړثك وو دغه وجه وه چه شهزا ده امیرغان ټک ته رااورسیدل نو امیر ان د هغه زپه دوس په بناغوشحال ځان د ملا ات په عرض پليښور ته او لو - په به ورم و کښے د خوشصال غان په کورن ئکښے هم ډیره-اتفاق وه دحل خيل ما ة دے اغتلاف په د غوشسال خان جذباتو ته کومه صدمه رسولی وه هغه د هغه د دے شعرونو نه غُرکنديږی .'أ ے نن زما په خيل غانه کښے څومره غمڅه ‏ چه حیران زمونږ په کار پورے عالم دځ ناغاف څُویه ا رق کری و سپلار ته د خلف څویه لزاردهمره سم دےه ښۀ فرزند د پلار په غونه چراغ بلشی ‏ بل فززند د پلار په خونه کی تورت دے 0065١.) له د قابل سره بهغم دنګ و نام وی ااقابل پ‌غنولدشک د له چه دا مے رنګه سې ځُن پد ئول لاپه شک يم چه غو شحال کله آ دم به د خغوقصال غان "په کورنئ کے ده اغتلدف نه علدوه نورپښتا نه هم وی حيقیت سره د مسلسل جنکونو په وه ستړی شوی وو په دغه کال بارانونه صم نۀ وو شوی او په ټوله صوبه‌کښے دقعط عونداے عالات وو - د دے نا موا فقو حالداتو سرد دامبر ځان سره د ذاقّ تغلقانو معامله هم مِينځ ته راغله - په د بنا د خوشصال غان د پاره د مغلو سره په طالفانه سُرکرمئ جاری ساتلوکښے ډیرخړتثونه وو- دغه وجومات ووچه مث د مالاتو نه د به وسئ په وجه په مات زړ؟ د شرېزاده او امرخان د ملد قات په عوضی يلسو هو "ته ير اميرخان د پېښور نه ته وو لود لنډی اغ په مټَام د شهزاده ة اسنقیال غرض مقيم شوی وو غوٌعان غان دشهزاده سر ملاقات/ وکړو اوکوم وغتپهه شَهزاده ال ته روان شو ان هم د اهرغان دملاقات په غرض د هف سر لاړ- صوبه دارامبزغان دلنے غاد په مقام دشهزادهاستوال اه / 1 وک وسال ان سره له هعم دل مله قات- اوشو شهنشا 3 شَهشاء وزيب به دشهزاده په خدامتکے د غوشیال ځان د تلو ته څر شو نو هغۀ شهزاده ته اولیغل په په هر دستور چه وی خوشسال غان رضاکړه اودمنصبپ په قبلولو غ ما ده کړه ‏ ددے په مقله د خو سال ځان سره غره اژےه اوشوےه ‏ وے غوشیال غان دےه ته تیارنۀ شو و شهزاده ته اووے چه د شهنشاه د لوری ته په ماظلم شوے ده که چرته ته خدا ۀڅ" باه شاه ْ کپ توکه بوډايم نو هم به سثا خدمت کووم ‏ حقيقت دا دے څپه مغل عاگبان دپنتوث ‏ قام د ذهنیت او نفسیاتو نه ناخبره وو-پښتون خپله # عزق په محِغ دستُورنةۀ هيروی- او هپل موډ په مع دستور نه پرمږدی- دخو سال غان د ذاق اوغاندائ خُدمانَةٍ په , بد ل کښے په د سِنْةً کومه ‏ عزق شوی وه مغ د هغة زړۀ ته د ومره صدمه رسول وه . او د من زړه" داے يوي شوے وو چه داټوة دانُام واکرام یامنصب په سليښ . با نۀ شوخ پيونه‌يد - دغه وجه وهه هف مفلو د ملصب نه ا غه وو- لگه په ورب سا که خوشسال پاخ سزاری کا مۀ هڅ وینه د مغل د نوکریه دےه اغ پيړےه په مرعال داحکییٌت دے په دشهنساه د لوری نه به څٌو موقعو دخوشسعال مان دغفګان لرے کولوکوشش شوے وو په دے موقع هم شهزاده » صوبه دارامیرغان او ورو امرانو د خوشحال غان ډیره د لوق او عزت افزاخ اوکړه ‏ او اکرپه دصو به داراه‌یرغان داخواهشی وو په خوشعال ځان د د هفة سره کابل ته لاړشی - واه سفۀ د 0065١.) ۳۳ دے نه معذاوری ظاهر ه کړه ‏ | و بيرته پل علد 3 ته رلغ- د شهزاده شاه عالې ملد قات ته چه دکومو جبوريو ل هکبله خوشیال ځان غاړه ریبی وه او دخپل مقصد په ناکامئ په دهغفة دل و دماغ ته څُومره صدمه رسیدلی ده هنه ' دد شعرونو نه څرګنده ده- ړے د ه ننګه پښتتو له غبه ما داهم به کا په دا کا رکښے هومره ګارخه چه د نګ گو هره مات شو دواړه سن هغه درے په لاس نه را بیړی؛ هخه ملا چه په هوډ لگه تورعر وه هم دعخت وماته شاشوه هم دغلقو که ے لاس وے په رضا به 2 کینښول د هغوله هل کږے غبيے اورم سل عندۀ پیغورونه را دوارشول په هغو لویو خبرو شرمسار یم لوبیه پريښوه او شولهکبه ما په که واخست التقام لد گرمه منا په ژړانة په يودم ښ تبه ما ايستا ده کړه په ساحل له یمه ما په ناکام کړه ومغل ته هغه ما په مغل وځکه ځ له هبه ما د مغفل په لوری دوه قٌّددمه ما څپه مره ورته نۀ کړه سب ما چه به ځان ساته هبیش له فمه ما چه هرچا وته ايت له فبمه ما داالم دهية الم سره سم ناه که لیدل دی هزارالمه مسا هنت راسره پيامه د اآفازکا په فارغ لاله انمندوه له غمه ما 'کرپه خوشسال غان د شهزاده په ُدمت کښے ماضر شوے وو او د صوبه دارامیر ځان د لور نه هم په ابتداکښے د صلے صلاحیت د فضا پید ‎١‏ کولوکوشئی شوے وو- لین داحالت ترډیره موبه قائم پا نۀ شو او د نگرهار په علاقه کښے بیا د مغلواوپتو ترميځځه جنٌگونه شروع شول. لین دامیرغان د صوبه دارئ؟ په وه ت کښے د پښشنو په جمعی تکے التشار پیدا شو لاو دا ه امیرغان داسیانی دوراند یش غه ده صوبه دارامیرغان ددے خره کو شش )وکړو ‏ چه اول د پپښتٌنو اعقا د ماصل کړی ‏ هغه په دے خپله پاليسئ کښے د ومره کامیاب شو چه پښتانة خپل و کښے او لکیدل ‏ مرئ په مر ستول-او هر فريق به هدایات دل پر غان نه موندل ‏ دده شه دا شوه په هنه قبايٌلی اتجاد و طاقت په د اورنگزیب فوکونه ع څو کاله ےٍ ده کړی وو ېني ختم شو- د امرغان په مه پالیسئ کټے د فة یو امیر عبد الله غان رنويٌي) اود نۀ 0065١.) پ٣٣‎ دخپله ښ رصلمب چ) چه دعلی مردان ځان لوراو یو ډیره قاطٍه ميرمن وه لوبه برغه وه شهنشاه اورتګ زبیب هم د امیرغان د کارگزارئ نه ډير مطسن وو. چناغه صوبه دار ار غان شل کاله د ولایت افاغنه ورز پا ة شو د پښتنو د دے پ اف شکوه غوشصال ان هم څومایه په خپل کلام کټ هکړی ده د هغۀة په غیال کښے دپتو د ناامیابئ وه د دوئ ناانٌناق وه کله چه وړاندث وسلی شوی دی د اشرف غان او بهرام غان ترميْصه د حصول اتد ار په خر ضکشمکش جارۍ وو - دا دواړه ورو په که په خپل وکټے فثالت وو - نود پلدر ته هم اطغالف وو له په د دواړو وروڼو متصد د عُکومت مرسته او اعتبا د حاصلول وو - در هم دده دواړو نه ناراض وو دهغۀ داحْفْان د هغة د يوے اوږ دځ قصيده نه ظاهر هه - دا قصيده هغةۀ په سلالل کښے و لی ده- په دےه قصيده کښے مفه اشرف غان داے ستايتٌل دےه- ےه چه په واړو کښے ارشد ده دمورپلدر نيکۀ ته نه داے 5 . ترو هه په ژوننداون ے خپل اے ورکړو زّ ے ټول کړل په لکونو ط لوغ زما په نوم په توره بد غُواهانو سره غاندی ښه کارونه په زماوو يو ىپه دۀ کښنے پیهدانة شو ده نامردله نامردئ؛؟ ښۀ لائق عویه ے نوردۍ نئ د درو په خر پروبتک دے قبت خپل اه عاتففذای ترببیت نما په ده وو سرتر پا ميه وهم و سيره دت یدږےه په حسد کيے تین د١‏ شرف غان !و بهرام غان ټرمینځه داهزق وو چه اشرف خان په څرگنده نن یاد يږی اشرف غخان دا ناکی دےه له بل شان بانه زۀ شوم مهربان طبيل ‏ عهراقيان خواره وى اے فرزژيتهغان په زړه خپوی ے یک خواهان يا زماد دو دمان وربته غلق دی هعيپران بتل له وروڼو منه تسان وه څها 2 وړول کشران په ښۀ اس بامندے پالان ننۀ ملاچ شه نه درمان په ښوره باسبتادے باران په غپل څځو يه بد ئبان بل به نۀً وی هيیڅ اسان 0065١.) ۳٣٧ د پلار غالنت ته ملا نۀٌ وه تړل ‏ اوکله به که څ د بلدر غه نا هزمائ ‎١‏ وکړه نو بیا په څ د صغةٌ نه معاق اوغو ښتله ‏ لن مفرام خان عملدً د پلد ر غالفت ته تیار شوے وو - او د مغلو په حمایت کښے ۀ د پلدر په ټولو هم صرفه نۀ وله په پو رته قصیده کښ د جهرام خان نوم څرګند نۀ دے لن د دےه قصيدے په جَن شعرونو کښے چ هکوم خيالات ظاهر شوی دی ډيره قرين قیاس ده چه هغه هم د بهرامغان په متله دی - هخه شعرونه دادی-. هه ارا ىن ېوا دران دے زما په عغارختتى هدان جهمسایه‌ شی شادان ىپره رصمست که مفلان ځپل عزت دے په ماگران دعزت ےه مکانمٌصان په ټټپيری کښے به دسان لکه زۀ په زړۀ پريیشان نما ځوىی له ما يی زۀ هم د ده" په گارمندان یم په زماله غبه داوٌری څپه زما سره به ی کا بنۀ په ملک يم نۀ په مال یم خَداے ے غوار په ديڼن دنیاها و سی 2 راپسے کړل شش په هغڅُوت هے نوی که کښينم ننګ و ناموس کې په دس کشمکش کښے نیرشو يب ها اوک یز ک نې دبیوسړي سشامت دے2 دګیټن وشته تيیريږی که پاسم پاسی طوفان په ما هرر راشتان زماکور دا هسے وران خپه موارمنیږی درست چهان ‏ واوبياد افغان افغان اڅ تورماربانستان هے ګور سه شه روان لنکه صاق تدے عاق د دروۍ دن دنا دواړه ران د صویه دارامیرغان په عهد کښے اگرکه خوشسال خان د هخه د دوس په اطر یا د خالاتو بنه د بېېورئ په وجه د عماى سرکښئ #را ده نه لرله لین هغه .د مځلو ملانمت هم نه قیلولو ‏ دغه وجه وه چه صوبه دارامیرغان دهفغه ته مطسین نه وو-( شرف خان‌ که د مغلو منصیدار او په ظاهر هکښے د پلار 0065١.) "۳۵ نه فثالف او د هخه د پالب؛ ئ نه ویزاره وو - وے په څرگنده څ د پلار ګفالفت ته ملا نه تړله ‏ او کله چه به -2 فقالفت اوکړو نو بیا به 2 د پلدر ته معائ او غوښتله وه بهرام غان د مغلو منصبپ ته ډیرلیواله وو . په دے لړکښے هخه د ورور اظ "ولو او نه" د پلر که مل حاگبانو بهرام خان د خپل مطلب سړے "تلو او داشرف غان په رویه 4 اعتّياره وو چناغپه په سل کښے صوبه دارامیرغان د با دىشاه په لملا اشرف غان په پلښورکيےرفتارکړو ‏ او هند ته ےځ د یوان اولیږلو ‏ اشرف ځان ځوالس کاله پهکوالیار او بهبا بهبا پورکے قيد وو - او صم د قيد په حال تکښے په سال کښے وفات شو اشرف ځان هم د پلر په شان پولوة شاعروو خلص ‏ هجری وو د دۀ اشعار ډیرپرسوزدی ‏ خصو صا هغه چه د قّید 4 عالت کښے وټيلی دی- دا یوو شعرونه د هغه د اعُری غزل دی چه په قيد ځانه کښےږ څ وئلی وو ےه عاهاله ماتم دځان اوکړو په وښو چه اټک و ته ے شاکړه په ژراشوم اوس به څه د وطن کا بويّ ژاړهم د خخصت سلام ‏ کړےه ترجداشوم يو ناوگکے په زړه" لگ راوړۀ له روه زار و جارےهك د اغ او هك مُطاشْو شين خلگ په حند؛ سور شو له هوسه چه هوډی جبل په خ زۀ ورته شاسُو يو پاړو په دن نشته چهے دم کا ګرفتار په کئ و اد د اژد صاشوم خو سال خان اګرچه داشرف غان ته هم ارزده وو لن د پلا ر لئ د بت تَقَاصا وه په په ده کرفتارۍ؛ هخة ته لویه صدمه اورسیه له- په د !غری عبر او داسے ئاموافقو حالاتوکښے صفهً د مغل دانصاف او مروت نه هم مایوسه شو اوځکه که هغه د شهنشاه اورنګ زیب په حکومت کټے د ناانصا قَئ شکو هکړی ده ئوغه په دے کښے ګرم نه ښکاریږی . د اشرف غان په کرفتارئ؛ په خوشعال مان ته څومره لویه صدامه رسیدل وه هغه د دے شعرونو نه څرگند ه ده یه ځ‫ ۰ ے نپه مردن ىپروا دار ىن یم بپه زستدان مپړوا دارخه یم ۵ دهحرت ژر. سل اوشپږ وو اشرف غان چه مړ شو بياره سم انداوه» د ده تاريعغ شو که حسابکړے ىدسےه شههاره ٣۳۳ یوعغصه دویم بیلتون دےه اشرف غان په راه ښګلی 0065١.) چه په اور په اوو زه سم ژه غوغوښ په هط د دک یم بابا ډیر په زړةۀ ډاډه ټم چه فلک سره سر پاسی سا په هبت کښے هغه زکۀ پٌم و ےم : خپه سه شه غ زۀ مغوښة ئي پ ت۳ ېوي کړه ۀن دی به همهکيبته زۀ خوشعال دده په کړة يم هم په به ډول په داشرف خان در فتارئ نه پی بهرام خأن ته مینان ځالی پاة شو نو د پلار ځ داخیال وو په اوس به د خيل خلۀ دا اتفاق لرے شی دنه وجه ده په هغه په یو قصيد هکښے بهرام ان ته هم ډیر پد و دی ددےه قصيټڼےه یوڅو شعرو نه داسے دی ‎ --‏ ےه زما زړۀ؟ د چا نه روغ نۀكه بھاهه نؤکری ځٌواقی دا دواړه لکه بام دی اوس دا دواره يامهدستا د ی نند اگړه څو د توان توفیق رسیږی بیړون مة شه د مغلو دولت خئواه اوسه څُو ژوے دهخهً به فیروزی په جهان نۀ وی اتفاق د خپل حَا هب دولت رےه اول پل يل غا ته نظر اوکړه که تل توری ضثی‌خوری ما2 ديک هي کلیله دمنه به تر ځوکیت راشهگوره د هرچا سره‌ے زبيست دے له ناگامه په پيرئکښے له ما لاړل دواړه بامه غامل مه شه دو زمان له صا شامه په هردم د پښتانه د نګ و نامه ونفرو ته څ هم عا سل سلامه څهے وهموری دچا مالگه کا مرامه په نفاق ے واړه اوک له ارامه چه په لاس واړو نیولی ده غه غامه مرد به سور تة شي په زرۀ له انقامه چه څه دز درته تو کړۀ له لامه چه د زړه هغه ګو هر به په کښے موے که په پوه شے داغازه نتراغڅامه نصاغ وه - وه افسوس دے څپه بهرام ځان نة هلو د پلار ده تصتو ىؤ ته اوکتل او نۀځڅ د پپښتنونگک و شرم ته - بلکه د مغلو په حبای تکښے څ تر شرمناک مده پورے د پلار هغالنت اغتیارکړو - تر دےه چه د هخه په ګر فتارولو څ هم صرفه نة ګوله ‏ دغه ګیه زا . وه چه پلارے په دےه‌ولیناسګبور شو - ے 0065١.) وه په دا هومره قیات انتاقنشو - په پهرام داهسےعاق شوڅه‌عت ده چه وعقل ته د دواړو نظراوکپے پروت د دواړو په وجو دکښے ما ته د بهرام تيره په دا ده په بد ئ کے چۀ له ددنیا په سبست سدپه لکه نیت د بهرام څه ووهے اوشو د سړی د هچارے کل مدار په نیت دے چه خپل پلا ر شړی په تورو په کرو په دا مے خو یه سل ځُله لیت دے که څوک شته چه په داپارو نظر وکه اه د پندو تميسعت غا دعیرت ږهےه سردارخو سال ځان په کال سگثال کینے وفات شو د هغة د ژونن اخری شې ورځ په مایوسئ اوډیرو ناموافقو عالاتوکښې تيره شوه د هغه ننگيالګ يل غان مهمند او دریاغان اهزيډی د واړه وفات شوی وو دپڼتنو ناانطاق او دمغلو په خاکيرونو پے د دو تلوسے - د اشرف خان ګرفتاری او د مغلو په عمایت کښے د بههم خان تر شرمناکه حده پو رت د پلک رغالفت - دچ يل غيل غا ة نااتناق او دل فل د سهخۀ نه مغالئت او روګردان داسے صدے وه چه د پیرئ په عمرکښے ّ د هغه زړۀ او ج ذ باتو ته ډیرے صد ه اورسوےه و ے سره د دے لاموا فقو حالاتو په د هغۀ پرے غه وس تۀٌ رسیده- د صفة په اراده او دم خم کښے څه فرق نه وو راغل -١وکوم‏ هوډ چه هغة وڅ وو د مرک تر اخری سلکئ په مغ قا وو دصغة د قول و همل نه نه څه کمزوری ظاهره شوه او نة د مخة په هست کښے څٌه تزلزل راغلو ‏ هخه په یو وخت کے درست پښتو نوا مغل ته خيبرکړه وو لین د نپښتنولئ په ده منډا کښے پښتانه" تزآ ره د هغۀ سره لا نه ړل- د هخه خُپل ١اولاد‏ د هغة په حقله مقل شو اوځکه هخه په ده ویناچیورشو ےء نے زړة په سردارئ درست غوشارېه ‏ نۀ زما دځيل غا غه عال اموال بے دخټٌک اولس په که نۀ پو صږک کارغ درست د ديد په صال دے . پښتانة که مکس ورباند ے ګر زې ورته اینے ومغل د حلوا تال دے ایمل غان دریاغان دواړه مورديس لزل اوس غو پا ومغل ته یو مږشمال‌یهكه نورك واړه تع واړه تار په تار شوے اوسی په مين کښے یوکرم د ذوالجادل دے شهنشاه اورنګ ریب هم په کال سل کښے وفات شو- په دغه ورځو کښے 0065١.) ۳ شهزاده محعظم شاه عالم په اټک کښے وو او د اشرف غان خُوه افضل فان هم ورسره وو - دغه وقّت د څټکو د غائئ! په منصبا دے مقرر وو - شهزاده چه د پلار د وقات نه خبرشو ‏ نو هخه دهلی ته روان شو اوافَضل غان ته څّ هم هخه د پلدرنيکۀ زړه دمه واری ودشاصی سړک حفاطت ) اوسپارله ‏ دڅوشسال ځان اواوررګ زه زیب په واقعاتو یو نظر: خوشمالغان په تپل کلام کښے کښے د چهانگیر او شاه جهان ډیره ستائینه کړی ده - اؤٌاورګزیب ۀ په یرو تيزو دو « و ستقوالفاظو کښے عٌند نه کړی ده - ترڅُومره په دجهانگیر د زاغ اوغوشعال خان تعلق ده . دا ظاهره ده چه د دےه په حقله چه خو شيال غان هر څه ولل دې هغه ددةد پل زماغ او د ده په يشم دیدو حالاتو مې نه دۍ- ځکه چه خوشصال ځان د جهانگیر د وفات په وخت کښے ایله د دیارلس څوارلس الو یو هلک وو نو د دے په باپ کښے د غوسشسال غان وینا د غپل پلا ر او نو رومشرانو نه په اوریډل شوی روایاتو مې ده اگرچه د احقيقت دے په د چهانگیر پاليې دخپلو پښتنو امانو او جاگیردارانو په با بکښے فیاضاته وه سره ددے دآژاد قبائیلو د پښتنوسره هخه جنکونه روان وو په اغازة د اکبر په زمانه کے شوےه وو اکرچه په مه زمانه کښے دے جکونو دومره وسرت توو اختیر نه .څومره څچه ‏ ه وروستو د اورنگزیب په زما کښے اختیارگړو ‏ لین د ده ته د ومره غو شابته ده چهْ د سرمدی پپښتنو په عقله چهکومه پاليی اکبر اختيارکړی وه هخه په خپل زوړد ستور جاری وه البته د شاه جهان په زمانه کے نه صرف داچه وسال غان په خپله د خټکو سرداړاو د عُلومت منصب دار وو بلگه هغة د شاه جهان د پاره ډیرخدمتو نه هم کړی وو .او شاه مچان د هغة د دے خدامتونومننه هم کړی وه- په ده ناد شاه چجهان په حتله د وسال خان په تار الفاظو کښے د مبالغۀ امګان نه معلومیږی - سره د دے داسسايغ ځکه د ومره داهمیت وړنۀ دی- چه دا د هغه وت نه بپ و نل شوی معلومیږ ی کوم وغت په د شوشصال غان او شهنشاه اوریگ زیب ترمیځه #غالفت پیدا شوے ده - په تیرو پاڼهکښے د اورکزب په عهد کومت کښے د پښتنو د ملا ة هغه واتّعات -په د خونصال ان سره هم ډیر ژور تعلق لری په تُفصیل سره بیان شول - دغه واقعات دی چه خومئسال خانےځ د ننگيالی خوشعال غان په نامه مشهورکړے ده وله خن دادے خُلق هم شته په هغوی د خوشصال غان او شهنشاه اورکزیب بخنالفت په 0065١.) ره ذاقی اغراضو مب کي او دغه شان دغوشعال غان د لوړ ش عْصیت اهبیت کبوی په دے بنا د دے په مقله د واقعاتو په رټاکښے په غيرجانبدارانه ډول تفصیاى بجث ضروری ده دهنداوستان په مغل با شادمان و کښے اورنګ زب یو داسے بادشاه دے په هته دخپلو کارنامواو پالیسئ لهکبله د خُن مُریفینو هبوب او د څنو په نظرکښے معتوب دےه کوم مؤیفين چه د مفة د پالسئ سره اتفاق نۀ لری په هغ د برادرَكُشُئ » د پلار د به اهترام د او نظر ند الزامات لوی او د هخه ‎٥‏ دحکومت پالیی .د مغل کومت دزګال باعث کي ترشومره چه د برادرَكُّتئ؛ وغيره الزاماتوتعلق دے ‏ خوشعال ځان سم د هته په معترشیينو کښے شامل دے . او سف په غپل دیوان کښے د شلو ته زیاتو نظىون وک په ډیړو تیزو تنٌدو الفاظو داو رګ زیب غند نه کړی ده په بل لور د مثؤرغينو يوه بله ډله داسے هم ده په هغوی داورگزب په بات کے د دے» ټولو الزاماتو همیخ درو قیبت نه تلیموی ‏ او دا واق په که اورنکزب وروڼه وژلی وو - يا ے پلا ر نظر ښد کړے وو نو دا صغةٌ د خپل حفاظت اومفاد عامه په ځا طرکړی وو -او د مغلو د زوړ دستور نه څ څه لاف نه ووکړی- د اگیر ار سک د جهاگیر د بفاوت په وخت کئے خُتّے شوی دی . د شاه جهان لئ هم د پلار نه د بغاوت په جِرم داغداره ده نوکه چرےه هغوی د دے جرموثتو باوجود قابل مواځذه نه شی در نواورنٌک زیب د وےه اوگیتل شی ؟ دا جدا خبره ده چه اورنٌګ زيب دخفت و تاج په حصول کے عامیاب شو -او هخوی نۀ و و امیاب شوی ‏ (وکه چرے د اورنگګ زیب په وروڼوکے سریو د ثقت و تاج په مصو لکښے #امیاب شوے وے- لو هغه په هم د نورو سره هم دغه شان سلو ک کول وکوم چه د اورلک زیب د لاسه دوئ سره شوه وو - د دے مورځينو په غیال کټے د اورنگزيب پاليی هم د مغل سلطنت د زوال باعث نه دهد وا په د مغل سلطنت د زوال اصلی باعث هم د 'کیر پالسی وه- یره د دین اسلام په متلهکومه تو مین آمیزه روپه اغتیارکړی وه او دخپل سلطنت د استکام په طرض په ے کوم نوت دین د ه دين الهی » په نامه جار یک وو په عقيقت کښے د سلطنت دکزورئئ؛ غټه به هم دا وه په دے سلسله کښے چه هخة غير مسلم عنصر سره دکومو نا ِائزه رعایتونو پالیسی شروع کړی وه- د هغ نټعبه د دے طاقتونو په عروج او نقَن کښے څرګنده ‏ شوه اوکوم وغت چه اورلگ زيب د مے پاليسئ برغله ف د غپلواصولو مطابق 0065١.) ٣ کار شُروع کړو ‏ نو هغه ددے طاقتونو د مرضئ او خواهشاتو سره متصادم وو اود دے نټبه دا شوه چه د اورنٌگ زیب په لاره کښے رنا رگ مشکلات پید١‏ شول ‏ که چره اکیر دغپل سلطنت د استکام په پرده کښے د دي اسلام نه اغرائ نۀ وه کړے او دخپل سلطنت یاد په اسلای روادارئ او اسلاې اصولو قَاتً کړے وه نو د اورتګ زیب په لاره گښے به مشکادت نۀةً وو پیدا شوی ‏ اومغل سلطنت به په پائدارو بنیادونو انم شوے وو د اوریګ زیپبپ په حقله موښ موافق او لغالف غیالات اولوستل که پرے په غیو جِامٌدارانه طريقه د دےه خیالاتو ماج وامْستِل شی نو دا به معلومه شی په او رګ ذیب .په خپله پاليئ گے دومره گرم نه دےے - څومره چه خُت غُلمو هغه کرم يڼل دےه - دا یو تار مقيقت ده هه په غپلو امن کنے د شاه جهان زیاته مینه د دارالشٌکوه سره وه- د مفهً د ول مهد اعلان ة هم کړه وو او د ملومت د توببیت په طرضس به ځ اکثو د خپل ان سره په درپارکے ساتلو- لین د درپار دے استوکے د هخ عا غراب کړی وو- هغه حد په ورت مخرور وو په هغه کښے د ځل ځٌان نه د یوکارشاع کولو صلامیت نۀ وو - د هغة آزاد غیالی د الحاد اوکنر عد ته رسیدلی وه اسلام اوصِنلٌ مذهب د هغۀ په نظرکښے عَرکُوق وروټه وو « شد » د هغة په عقیده کښے د قران مالخف وو -او دغه کتاب راُنْشد) د هخ دعقيدےه مطابق د ټو لو ابا تبيه چه قران شریف په کښے هم شامل دے سر فهرست او د تومحید سرچینه وه- دادشاه جهان د ول عهد د عتيدے عال وو کر په د مقیده تعلق د مرسړی د پل ذات سره وی - وه د یو عام انان او هد بادشاه په ميشّشاکښے ډیر فرق دےه- یو داے سړه چه خپل ان د یواسلای کت وتاح مالگ او دو هکیرګي - د داسے عقيدے سره که په دارا لرله د مسلبان په نوم د بادشاه په ډدل هیپرے قابل قیول نۀ شی کر هيداے ‏ پ که چرےه دارا بادشاه شوے وے نو د هخة په العا دکښے په نورهم زاغ شوے وو او مسلبانا نو ته به نورهم نقصان رسيد ‌اےه وو د دے نه علاوه دارا د خپل اقٌتدار پۀا وت کنښے په غو موقعو داکوش ش شکپه وو - په اورک زیب د پلارپه نظر کش سپٍک شی - د اورنگ زیب په صقاه کښے دارا په خپل ځمان کښے اهمساس کبتری سو سکوله ‏ داظا هره ده چ هکه دارا کامیاب شوے وے تو هخۀ به هم د اورگ زب سره هم دغه شان سلو ککړے وو 0065١.) پ۳١‎ : .غه رگ هه داورنګگ زب دلاسه د هخة سره شوے وو .او چونگه نشاه چهان هم د دار! ناجائزه طرفد اری کوله ‏ نو په دے سلسله کے چه اورنگزب کوم ‎١‏ قد اما تًکړی دې د هغ نه بغير بل څه چاره نۀ وه او اورنگزيب په هڅ کښے بو روو د شمباع په معامله کښے سم اورنگ زب گم نه ده شښاع داورګ زب نه اول د عحصول غُت په عرض د دارا مقايل ته پاوټل وو- اودهخانه خ#شت ته وو او پا نڅ د اورٌک زب مقایله هم اوکړه ‏ او شُکست ‏ اوموند لو الیته د مراد او اورٌک زبب معاملهگرانه شان ښکاری - د مراد او اورنگزب ترمنځه معاهده شوی وه- او اورنٌگ زیپ دهخة دحفاظت ځان وعده کړی وه نوکیدے شی په د مراد معامله په سیاسی وجوهاتو خو جائزه ایند شی لین په لاق اظ سره ورته عانز وثئیل مشکل دی - سوا دده نه په د مملکت د بهتر په غرض د اورنګ زب دا فعل هم یوه عبوری اند شی ترگومه عداه په د غیرمسلم طاقتونو د عروج وفروج لن ده داظاهره ده په دنه ذمه وارترډره مده أکبروو ‏ دا د ایر د پالي نټپه وه چه ډب ‎٤‏ اورتٌک ريب نه او وتلو-کوم خلق چه د اکبر پالیی دانشمندان کې او دا وا چه که اورتګ زیب هم د اکیر په شان د«نش مندانه پالیسی اغتیارکړه وے نو د مغل سلطنت نه به یو قوی زیث پوړ شوے وو اوه هرمذهب اوئسل غلقو به دیومتعده انساق قومیت په وده او نشو نما کے مدد که وو - هندوستان په مقحد شوے وو او هندوستافق قوم په ټوله ایشیا کښے اصمیت موند ل وو داداے خبرے دی په داورنٌک زب د لظالفنه یو زوړسبق ده- او په هر دورکښے د يو فلاملو فے نظر مورفينو کړی دی اوکوی هد میکنه ده چ که اورلگ زب هم د اکبر دانشسدانه پاليی اغتیارکړ وے نو دانقو به حامیل شوے وے ول په دت هقعده قومییت کښے به د مسلبان میثیت په لجداگانه شګل کښے داے غتم شوے وو په نۀً به په هند کگے د اسلام نوم پا وو او نۀ د مسلبان ‏ دهند داغّاداو د مده قومیت د حصول په غرض د مذ هب اسلام دا قرباق به يو داے قریاق وه چه د اورنٌک ریب غوندےه یو دیندارمسلمان بادشاه هغ ته په می دستور غاړه کيښودلو ته تیاريد نۀ شو په خلا ف د دے په که دآکبر نه پی جهانگیراو شاه جهان سم د اورنگ زب په شان پاليیاغتیارکړےه وے نو اورنک زیب ته به دغیر مسلم 0065١.) څپ طاقتو نو د لاسه دومره سشُلدت نة ووپېښ شوی او په هند گښے به یو داسے اسلاې ریاست قاشم شوے وو چه په هغ کے به د اسلاېق اصولو په رڼاکښے دغیر مسلم اولس حقوق بي سفوظ وو اریزانو هم په پل دورحُلومت کښے د هنداد اتماد اومّمده قومیت د نشو ونما په لړکښے د هرے مر نه کا رایت وو - و 2 له سلا نانو دخپيله ازادئ په جنککښے ددے مغد ه قومیت برخله ف خپل ټول کوششونه دقا اعظم مرموم په مشری کت نۀ وه منظ کړه نو ډیرمیکنه ده چه نن به په هندکی د آکبر د دا دُشمندانه پاليسی نه هم زیاته دانشمندانه پالیی چلید له وے په دے پاليئ کښے به د اسلام نوم استل اوځان ته مسلبان وئُل مرم وو - په دے بنا یواځ داورنګ زيب پاليی د مخل سلطنت د زوال بامث نل درست نه دې- یکن د دے باوجو د اگرپه د شهنشاه اورنگ زيب ذاق زننګی ډیره پاگه وه دصفۀ د پاگبازئ؟ ؛ پرهيزگارئ او د شريعت د پابندۍ". د هغۀ د شياعت . هسته عزم واستقلال دهخنه زملغ په غلقو یوژور ات کړه وو. د بادشاهئ په مق له دهغۀ تیل ډ یر بلند وو د عيش و آرام د ژوند نه څ نفرت لرلو- د سلطلت په امولت وکښے به ه' د وړو وړو هبرو نه ځان خبردارساتلو ‏ وه سره د دے ټولو خبرو بیا سم هغه یو اسان وو او دانسان په میلیت ‎٤‏ څه کمزورئ هم لر ے2- داجدا نه دهغة ژبټ په یو خاص طريقه شوے وو - د هفۀة په زړه‌کښے په کومه نظرب قاشه شوی وه په هغ کے هغه د عِځ ترمیم روا دار نه وو د هفة په طبیعت کے د شک ماده هم زیاته وه داظطاهره ده چه د شک و وسواس په فْضاکښے کامیاي مشه وی د صفة د سحنت پاليئ او د شادې اتد ار د خد نه زیات غیال ساتلو نجبه دا شوه چه د مملکت په هنتلنو مصوکښے داسے شورښونه اوت شول په صغةً د پل غیر معمولی قا بلیت اواملیت باوجود هم هخه غتم نة کړے شول ‏ د هغۀ مد نظر په ټول ملگ کښے یومقنٌده سیاسی قوت قا شول وو - وه د دے مقصد په حصو لکے هخ د ده تصوراونةۀ لړ شو چه د نلی او مذ هې افتلفاتو رعایت څومره او ترکومه خده پلار ده - اور سلطشت فمتلف عناصر زد ښتلفو اطرافو خلقو ) تله پښتا نًء راجپوت. مرمټیان اود دن غود تاره ریاستو نه په د مپل سلطنت کے څه رگ او په وم سلوک ځایول مناسب وی د سهْنشاه اورگ زيب په زمانه گښے د غیرمسلم طاقتونو د عروج و روج سره زمَ غه تعلق نشته ‏ البته معل او پښتانة دواړه مسلبانان وه -سوال دا دے په هغه ني اس 0 را ‎٣‏ ‏وو- په پښتَانهُهة د مخلو په عغالفت لجبورکړل ‏ د مغلو اولپښتلهو اويزش ډیرپنولۀ اوه ځچگيزهان د زماۀ نه شروع شوےه وو - د امیر تيمور نه پس دا دواړه قامونه په سیاسی ماظ سره دیوبل رقیب طاقتونه وو- دا سیاسی رقابت په موٌثر او وام شګل کښے د پاق پت د دوم جٌک نه پس په سله هل کښے تم شو او په هند کښے د پښتنو سییاسی طاقّت تار په تاراو خور وورشو بر چه په هنداوستان کښے د نپښتنو د سیاسی طامٌت وپےه لوغ نبنیض نښلغ غټ ےکړے نوهفة د « روه » پښلنو ته هم يه اوکړه- وه د ه روه » دا پښتا نه په اصلی معنوکښے تردےه وخته آزادوو ‏ د مرهکوست ( قتدار وګرفت به په دوئ ډیرمعىول او راڅ نام وو-ديکن کوم وغت چه اکبر د مرزاحکيم د وفات نه نپ د کابل صوبه په خپل سلطنت کے شامله کړه نو د ده نه لپ د فیا شي پښتنو د ایل کولو اراده هې (وکړه -١و‏ دغه شان د ىپيتنو قبائیلو ‎١‏ و مفل هکومت ترمیاطځه دجنٌگونو سلسله شروع شوه پۀ دے لړکنے که په يو لوراکبر د یهو سف زو سره جګونه شروع کړل ‏ نو په بل لور د پښتٌنو یوه بله قبیله زخټک) د یوسف زو مقایل ته او دروله - (و دعکومت په مرسته ورو ورو دے کيل دومره طاقت عاصلکړو په د پو په معاملاتو او واشاتو کے ۀ د یومژثزاو فیصله کن عامل مه ميثیت اوموندلو اوکوم وت چه دغه طاقٌت د اورګزیب په وخت کښے د حُکومت سره مته متصادم شو نو د هغ اش په ټوله پښتو واپ وتو - اوس به په دے طبره عغوراوکړو چه,- ‎٥‏ غوشسال ان د شهنشاه اورگ زب ثخالفت ول اغتيارکړو؟ پټ ایا هغه زخوئسال ځان) ذاق فغالنت ته قو رګ ورکړو؟ حر په ده سرکښئ؛ گښے خو شعال خان گرم دےه؟ د غوشعال ان په د شهنشاه اورگ زب کومه غند نه کړی ده په هغ کښے هخه مق په جاب ده ؟ - اول د ده نه په ددےه سوالونو په عقله غه اووشلے شی د پښتون قام په هقله داخره په ذ عن کے ساتل پکاردی په د پښتون د ذذھلیت او قای روایاته دایوغاصه ده چه دوئ دحق ششک . دخپيل وعده او پرےه جنې ملگ غیال ساق - داحق نلک او پره جنبه چه د دوى نه د هر څه تتَاضااو مطالبه کوی په هخ دوئ اړ نه دی وے 0065١.) ٣ي‎ پښتون په چَيل وفادارئ او ېړے جِئٍ ت هغه قَاكم وي ترڅو چه په دے وفادارئ اعتماد کیږی -او د دد ر په نظلرورته کتډ شی لین که چرےت ددةه وفاداري مشکوکه اوگند شی او د بد اعتبادئ اظهار پراوکړے ئي او د صقة نیک علالئ ته دتیک مرامئ درجه ورکیت شی انودغه وت دے صھم خپل څان دصځه پاښد بو نه ازاد اوگني و چه په دۀ باندثك داعشاد او و فادارئ په صورت کښے عائد وه- اوعائد کید 2 به دغه وغت پښتون بیاد چٌل پښتولئ د ضابط مطابق هپل نگ په کتلو لبو رشی - یا داے به اوولیوچه نپښتون چه خپله وفادارۍ د چا سره وايته کړ که پرے د هغ معحشد علیه دلوری نه ددۀ د وفادارئ سپاو اوشی نو په دت جعزتنئ د دۀ هرک نشي ډیېړ زرمتا ئ شی ١و‏ بیا په دےه مىورت کښے نپښتون چه ترځو خپل بدل وانغلی تر هخه ونته نة ارام وی او نه دخپل هوډ نه اوړی ‏ نن هم د بپشو دغه هال دےه. او درے سوه کاله وړاندث خو د دوئ په ده مُصوميت کښے نورهم ډر شد ت مومردوو ‏ فوشعال ان په کوم وغخث داوا ے مو وانغلى له غلیمه ام مرد نه" وب کا ته هو راګ کا نه ارام په دنګ او د اموس اند وه ځ نه وی د هغه سړی به نۀ وی اح ترام (او یا دا په ) ښۀ مُوانان به پل هوډ چ‌ژنږ دیل لاه که ځ سرشی دغو زمری ترژام که تل تورے غشي خوریماة دجنگ وړیفټ مرد به سوړ نه شی په زرۀ داستام نو دغه وغت ده د ټول پښتون قَام د هن با تو ترجماق کوی - د هوشال ان او شهنشاه اورګ زب فالنت ته د دے دپ منظرپه رټاگے تل هار دی - لکه په معلومه ده دخُومسال ځان په ر او نکونه د مغلو و فا داراو د مفل هکومت په مرسته کټے مړۀ شوی وو خوشعال غان په غپله هم شل کاله په ږیراغلاص (ووفا دارئ دمغلو دم ت کپ وو په دے لړکښے هغه د مکومت د پالي کا میابولو پۀ عقرض په هغ صرفه نۀ وه کړی - هک د خپلو پښدٌتو سره ځواکه یوسف زی ووکه ( ورنژۍ دکومت د پاره جِگيد 2 وو د حُکومت په وفادارئ کښے د هفة د غېلے وا مطابئّ هغ خُپل ځان مغل کپ وو - د یوسف زو په مقله هخه خپل ان ته زمر قاتل واق - ١و‏ هغه ٌکه د یوسف زو ه پاره زعرقاتل وو- په یوسف زی د عُکومت ته روگرهان اوو شال غان دعلومت دو فاداراو منمب دار وو او په عیثیت د یو وفا دار ملازماو 0065١.) ۳۵ منصب دار د هغة داکوشش وو. او دا هوامش وو چه یوسف زی دعکومت په اطاعت چیو رکړی او دغه شان په مغل دربارکښے خپل اعتماد واقتدار نورهم زیات کړې - د ىمغه دا رویه د مل حُکومت په عِّ کښے ډیره مفیده اوموزونه وه.اوځکه د ضفة د دے خُد مان قدارکید لو - اکر په داهم ترمده درسته ده چه دو شال ان او یوسف زو مغالئت څه مده په داق وموها تو هم مینی وو لن د دے فغالفت اغاز دحکومت د مرسیځ نه شوے وو -او ده غالفت که غه ذاق ميثیت موند اه ده نو هغه د وروسۍ رما پیداوار دے. او دا لازق وه چه. د غالفت به د ذاق طغالفت هیلّت موندالو - سره ددے که د عُ سال هان اویوسف زو غثعالفت په ذاقّ وجوهاتو صق ۵۱ ند شی - نو د راجپوتو اواوز کو سره د خو شصال ځا نکوم ذاق غنالفت وو چه هغۀ د .مغل عکومت د پاره د تاراگړه په مور په د راهپوتو سره او په بخ و بدغشان کښے د اونکو سره جِنٌکو نه کول ؟ که د راجپو تو او اوژنو سره د دمخه دا پکونه دهکومت د یو وفادار ملازم په میلیت اول شی نو د یوسف زو په عالیتکښے د د هخ داعيلیتک وه او نة شی مل ۹- غو سال غان په وازکوي د خپل غان» د خپل پلار او نکو نو په متله د مقلو د تتګ خوارئ او د فا دارئ! | عثراف کوی-(و په ده نمک ُو اری" او و فا دا ری روکد دهغۀ دا وینا په واقعاتومبق ده داهم واقعات دی چه شاه چهان به د هت د ده خُدما تو قد رکولو خواه که دا دسیاسی وجوهاتو زیړاژوو اوکه دمق شناسئ د جذب ماعقت. داوربک زب اودسفة دوروڼو دتغت تشيئ په جن گکک ےکه دغوشصال غان غه لږه ډره مصه ده نو مخه هم د اورنګک زذیب په مرست ه ګښے ده .او ددے خبره شوتا دک په هغاه د مغل نت وفاداروو ‏ داورنگ زب د سلطنت په ١ب‏ ۱کښے دغوشحال ځان په وفادارئ د هځ قُسم پ اعتیا دئ اظهار نه وو شوه او طرفینو ته دیوبل نه څه يل شوه نۀ وے پداشوی - دد خبرت هم څه تار ثبوت نشته چ هکود خوشحال غان د محصول د معافئ د قانون په نفاذ کښے څه #غالفت کړپه وو - اگر هه د ده قانون ان براء راست دغوئمال ځان په ذاق مفادو ره وتو . وا ددے فاق خدماتو اود پړو پړو د خانداق تعلتاتو باوجود هخه په کال سګلله کڼے دصوه دارامیرغان » د هغة د ناس مرزا عبد الرعیم , دغوشحال ځان دخپلو تزوو اونورو مقای سردارانو په سازش گتاه پښے تپۀ هند ته ښد یوان اولیږےه شو دغه ومتا 0065١.) 0۷ هم د هغ دا توقع وه څچه بادشاه به د هغه د سابته خد مات غیال وساقْ اوپه هغ هکوم الزامات لٌکوے شوی دی د هغ به عَقِيقَ اوکړی ‏ ا و د (لزاماتو د غلطابتيداه په صورت کښے به د مغ دد # مزتئ او سپ وی تلاق او په شی- لن ددے په بدل کښے نه صرف دا څه شُهنشاه اورٌک زيب د صغفة د معامِد تعقیق او نۀ کړو بلکه هفه ‎٤‏ ناه د څغود عرضبه عهده دارانو په وبا عض د خپل شٌک و وسواس په ښا څُلو ر کاله قیدکړو او د هغة په قید څ هم 'کتفا نۀ کوله ‏ بلگه د هغ د ال وعیالڅ په هند کے دیرغیل په ډول ساتلو اراده ښګارهکړه ‏ دا هم واقعات دی چهکه ېره د دپښتنو د عله ه ابت حالت شينشاه د صوبه دار امیرغان په بدلولونۀً وے يجبورکړے نو د غنوشمال غان دغلامیاو وطن ته د راتلو هم څه توقع نه وه ول ددے عا مق تلفئ اوغفګگان باوجود هم خوشسال ځان د ککومت نه سرِښئ ته اماده نةٌ وو. بلکه په پپه غُله ٌ دحُکومت د منصب نه دگناره کشئ اراده لرله - ټین هرکله په مغل صوبه دار هابت خان بیا بیا هغه د حُکومت د منصب په قبلولو سېبورکړو . او هِغَة د د نه ‎١‏ نار اوکړو ‏ او د دے نه پی هابت ځان هف ته خپل غو ۀ بهرام فان او لمسولو نو دغه وخت د خُوُسال غان دپاره هم بل څه لار پا نه وه اوس سوال دا ده په ددے واقعاتو په رټاکښن د شهنشاه اورنګ زيب دلوری نه په د نوشال غان سره چه کوم سلوک شوه وو . د دےه په جوازکښے دخوشجال خان معترضِن څه واځ ١و‏ که غو شال ان په پپه ځُله دامتباج په ډول د مغلودشب نه کناره کشی اغتياروله ‏ نو په هک هخه ول گرم وو؟ ددےت دومره به عزتئ پاوبا مل صوبه دارانو هخه با په ملاذمت اومتصب وله جپورولو - ١و‏ د صعفة دانګار په صورت کت هغه ته غپل هوه وے پارولو ؟ اوکه دوےه په رد عب لکښے غوشصال ځان هم عبملی بغالفت ته اماده شو- نو هغه .د په د کېلے وك رم اوینه شی؟ دا یو داے خبره ده چه دعقل په بت د جذ‌باتو سره زیات تعطلق لری -کوم سلوک په شهنشاه د لوری نه د طوشیال مان سره شوه وو صِغ د غوشعال غان زړ د مغلو دخدمت ن دلے موړاو تورکړو په په هغ بیا د مفل عُکومت د و فادارئ څ هد کنا تش نه وو پاة شوه - دے سلوک په د خغوشحال ان زړه" ته کوم درد رسوله وو او په کوم شُدت سره چه په منه" دد رد عبل شوه وو د هځ نه دا صغا معلوميږی په موشال مان به څو مره په اغلاص او و فادارئ د مفل عُکومت خد متونه کړی وی. دے سلوک هخه 0065١.) ۳ د بادشاه دانصاف نه قطې مایو سکړو اوکوم اعتباد په دغوشجال غان اود مغة دکورنئ په مقل ځکو مت کښے قا شوک وو په هغ کی یکم تزلزل را - اولکه چه چاومل دی.-. ےه ترصد پزارلعل وگ دې چه سوه دل را مشکستر زی ۀک هگوېرمشکست دے واقعاتو د غوسمال ځان زی داے ما تکړے وو ې مته پا د ماپ او اغام واکرام په لاخ نة شو پیوند پده- پاة ىلو دا سوال .په خو سال ان خپل ذاق ال ته وه قوق نک ورکړو؟ اودے درےچ ته ۀ ا ورسولو په ددے په مد افعت کټے د عکومت هتر فلوکُونه ناه شول. شاهي غزاته ېره ځالی شوه .او د هکومت دکمزورئ باعث شو دایوداے سوال دے په د واقعاتو په دڼیاکے پر ډير ورو فر ار دےه - دا درست ده په دغوشیال خان اورګ زب غالفت په ذاق وجو هه انؤبِ وو - وه په قا اظ سره د مغلو (و دپښتلو تزمیته د لالفت باق هغه نه وو د تو و ملو تثالفت هنه وت هم موجود وو کوم وغت په طوشعال غان د مفل عکومت په مرسته ولاړ وه - او دا #نالفت د طوشال غان نه نپي هم څاری وو دغوشال ان دوییا مطابق کر چه د مغلو زړۀ ېتدو ته توروو- لین باو هود په‌قای عثیف سره پپښتٌنو د هغلو مغالنت په یو وت کښے هم نۀ ووکړه - او د دے وبه بین التیا علی تحصیات او د با ئُلو پل خپل لصو ص مفادات وو - غوشعال ان د خپل بغالفت ته پی اګرچه دے خالفت ته د قوې ففالنت رګ ورکولوکوشش وو يکن هغه په دے کښے کامیاب شوے نۀ وو - د یوسف زو لویه قبیله په ته هرک کښے شامله نأ وه علوریه يل د حکومت په مرسته ولاړ وو ېښ په له ره او د هُلومت مرستیال وو - د نپېتدو اکثر قباعبيل د دے ۳ ویزش نه متا ثره وو- د هنو سال غان خپله قبیله په غیموې ميثیت د هفۀ په مرسته نه وه ولاړه- د هغه خپل ُو بهرام مان د مغلو په عمایتکڼے د پلار په گرفتارولو هم اړنة وو ددےه وجوصات د قباشتلی نظام صو صیات او د مقل کومت پالسی وه- په سه شورښ کنے صرف هغه پښتانة شامل وو کوم په د مل حکومت د پالسيْ نه دړ دیدالی وو - او دا دهنه شورښونو يوه کړئ وه په د هغ غاز داکبر د زماغ نه 0065١.) ۳٨ شوےه وو -ددے په مقله په داوڅځل ه غا یه نه وی په داحالات دمغعلکیت دغپلواملګارانو پیداکرده وو دوئ به داب کارونه کول چه د هغ په وجه په په مه علا قه کښے تل بد ام وه دا یوحقيقت دے په مغل حکومت په په کومه طريقه په د غلقو هکومت کولر او د دےه غلقو سره په ‎٤‏ لومه چاله شړله په داے طرية او دا روځ يو هکومت هم په پېتنو هکومت نه شی وه په میثیت د یو د يُدار او دوراند يش مسلمان بادشاه دا د شهنشاه اورنٌګ زیب ذمه واری وه په هغۀ د خپل سلطنت د یو دورافتاده صوب دغلقو د دهنیتء رسم ورواج او قا صوصیاتو نه ځان خبرسا تل وه - او د هپل هکومت دوسیع تر مفاد په غاطرة د لی برتزئ او د عُلومت داقتدار وو قارمسل ته دومره اصیت نف وکړےه ‏ اود اسلايق روادارئ اوتالیف قلوب پالييٍ ے اغتیارکړه وے وے مغل ماگما نو چه په کو مه طریقه په ده غلتو هُلومت کولو ‏ د هغ لازق شټيه به ما وه چه د دواړو قامون ترمیځٌه به تل د نثرت جدبات پاريدل وو - د ډيره خي نه پی په د سیاسي مربو ء ‎١‏ نعا مونو او جاگيرونو په زوره ېلتو دایل کولوکوشش ځروع شو ددےه په ‎٠‏ که داېتد ‎١‏ نه د پښنٌدو سوه د اعتبا د او روادارۍ په فَضا کے د نزدیکیت غلصانه و شش شوے وے نو يتنا د روه داپښتانةۀ به دغیرسلم طا ګتو نو په مقابله کښے د اورګ زیب په لاس کت یو هی قوت ثابت شوه وو نيو رګ ده عقيقت دے په د مغلو او ىپښنو په دے اوږ د ويزش کی مره هم دصاے صلامیت روا دارئ؟. تالیف قلوب او دانسایت دامترام سه کوشش نه به شوه (و په ده پاپ کی د اهزادو په نبت د هاکباتو مه واری زیاته وه د بِښْننو په علا قه گے چه به ممل عکومت وم هالات پید ‎١‏ کول د هغ رد مل به په پښتتو لدزماً ګیدلو ‏ داعالات د خوشال ځان نه وړاندےه هم موجود وو الپّه د خوشعال خان د #نالفت نه پی په مت سعث او سات پیدا شو لین دے منالفت نه دغه وغت د قا تنخالفت میثلیت مونداے وو او نه ددے نه وړاندے - ره د غوشمال ان دا ارزو وه چه د مفلو او پڼتٌنو دا خالفت د قا حيثیت اغتیارکړی- که په هغه واه ,- هه که ے چرے نگیالی په لاس کښے کښیوزی پره پوره به دازما د زړة ارمان شی 0065١.) -ه ومغل وته به داے کار ښکاره کړم چه راضْی راسره روج د فریاغان شی یکن نه د هغۀ په لاس کزے نیا لی کښیوتل -اونه د هف داارمان پوره شو - پاة شو دخو شښال غان په ګلام کښے د شهنشاه اورگ زیب مذامت ‏ د دےه په مقلىوه 8 و تیل کا وی چه که دا نه" وغ نو دا به ډیره ښه وه شُهنشاه اوت زیب چه په تارڅ کښےکومه دربه موند ده هغه په دےه مامت نۀ کپ ی یکن خوشجال خان هم یوانان وو -او په حیثیت داشان په هخ کښے هم کمزورئ وے د سغة په هیال کښے شهاشاه د لورۍ نه په هغۀ ظلم شوے وو - او داد فځه ظلم برخلدف د یو مظلوم فرياد وو سره ددے که هغة ددے مذامت نه ان نبُمْهُ وه وے نو په ده به دخوشجال ځان مقام نورهم لوړ شوه وو لن د ائاق فطرت د تَتائے مطابق هخه دړدیده وو او دا دستور مه چه له دړده دوپړگ غيژی. عنوشحال ان فطرتاً (نتها تپند وو کوم وخت چه د مغلو په وفا دارئ کن هن خپل ان مل کړے وو نو د خپلو پښتنو د پاره زمر قاتل وو - وے په د مغلو سلوګ هغه بیا پتِک کړو نو خپله پِڼلٌو 2ه تردے عده اورسوله چه په هپل قېردمفلو داسوتوګردونو پرے ښودلو ته هم تیار نة مثو ‏ ان۴ففففنننفیشنلا۴٠غنیسپونونوان۰اهه‏ بب نن نننننننننننننکو۰۰۹ېې۰۷٠٥۰وولوووورر٩ځو6ورونهنیمتی08‏ له چه پښتون شوم په داهے سپیه‌ږيره- خدلةے بيامة کړه مل وايم په څيره 0065١.) ې دغاميانواقتدار شهنشاه اورنگ زب په مال سکگکل؛ کښے وفات شو دغه وت کښے او د ده نه نپی هم کر په د کابل صوبه په مغل سلطنت کښے شامله وه - داباسیند او کوو سلييان ټز مته علدقه باندے هم هے په نوم دمغلواقتدار قَاش وو اود دستورمطابق د صوبه نا ورز په پیښو رکښے (وسید و - وے د میداق علاڅ نه بغیر په ټوله عغرشزه علا قه کښے د عُلومت اقتدار براة نام هم نه هسو سکیدلو. په میداق علا قو کښے بحم د ړا قتدار يرم او طيريتیق وو ان په دکیبرلاره هم د شادي فوطُوتو د تګ ‏ 'گ د پاره عنیر سسنوظه وه په دغه کال رسګگل ‎٤٠6.‏ )کښے په قند هارکے غای پښتنو د ایران د صفوی حکومت برخلا ف بغاوت اوکړو ‏ دا بغاوت دغپلو نتا غو له صن هکه یو طرف ته د ایران د صقوی حُکومت د زوال باعث شو نو بل لور ته ‎٤‏ بالواسطه داے اسباب پید اکړل په په هند کښے ۀ د مخلو سلطنت هم او پ ولو دغابیانو دے لنډ گنډ اقتدار د نادرشاه افشار عروج ته لاره صفاکړه - او د نادرشاه عروج دابدالی پښتنو د سلطنت د قيام یاعث اوگرقٌید ‎٥‏ په دے پنا د غلپو دایفاوت دخپلو اهبو نتا ئو له هنه دتفصیل وړ ده لکه وړاشاے وټ شوی دی ېه کال ‎٣٩8‏ لکښے د قندصارصوبه دمفل هلومت د لاس نه په قطې ډول اووتله ‏ او دایرائیانو په قبضه کښے راغله ‏ د دے نه پچ مغل حُکومت د قندهار د رزستنولو په کوششکښے کامیاب نۀٌ شو - د قند هار په نت مکو نوکښے أکرچه ځت پښتانة د مغل عکومت په مرسته ولاړ وو- ول د فاپیانږ اوابدالیانواکثر غلق د ايرا حکومت په مرسته کټے وو او د ايرائ حکومت قَابلٍ قّد امداد ة کړے وو -او شاه عباس ثاق د پڼښنو ددث (مداد قٌد د هم کړے وو دغه ومه وه چه د قند صار دخوااوشا ټوله علاقه د ایرانیانو په قېضه کیے وه-اوپنْتانةٌ 0065١.) مت د دوئ په مرسته ولاړوو ‏ شاه عباس ثان په لاله کښے وفات شو او دهغۀ په کل شاه سلیانتقفت نثین شو دا بادشاه اګرکه د شاه عباس غونندے نه وو -وے د ده سلوکف هم دپڼتنو سره بل نه وو - ودغه وجه وه چه د ده " په وغت کښے سم ېنو ته د ابرا عکومت د لاسه غه مشد ت اوگيلے شکوے نه وےه پید ‎١‏ شوه - -شاه سليبائ په کال(سله و سشلد) کښے وفات سُواو د شصفه 7 په ما د نه مُوغ شاه مسين قت فشین شو - داسړے يیوعیاش اومحلب اسناوو - دبل چا په فائده نتصان نڅ څه کارغرض نۀ لرلو- د شاه عیاس اهم ّ وغت نه ئر دت وغته پوه چه د ایران با د سٌا هان د پښتنو د تابع ساتلو د پاره کوم کوم چلو نه کړی وو- هخه دده د رشوت خُورو خلالبانو حاکمانو د لاسه برباد شول. د شو سره د دے حاکبانو رویه بدله شوه په ده ورځو کښے مغل عکومت هم غپلو ول وکښے ډ وب وو او دومره کمز ورت وو څه د ایران ورنه د هيل ویره ترمه نه گیداله ‏ دغه وجه وه چه دوئ په پلیثنو با ند په ښيو (و په نلائزه سلوک کښے څه خنطره نۀ وس کوله. ول دا ددے هاګانو یو زا وو ىپښتنو په مغل هکومت ایران لو مت ته ته په دے وجه رممے ورکړی وه عپه د مغلو سلوک پښتٌنو سره ناوړه وو ا(يرانانو دا پِبْثانة د تورے په دور په خپل کو مت کښے نۀ وو شامل کړی بلکه پښتنو په خپله مرمْی د ایرائ عکو له غاړه اینی وه دغه وڅه وه څه هره دشاه عباس په زمان هکیے پڼشو ته دایرائ علومت د لاسه شکایتونه پی پیدا شول نو همطوی مپله يوه هه دشاه عباس په خُدامت کښے اصفهان ته او لیږله چناغپه شاه عیاس د مفوی شعغاتونه سمداسق لرے کړل ‏ او د هغ ورڅ نه پی به د نپِيْوکورق معاملات د دوئ د خپلو مشرانو په لاس اجرا کیدل - د شاه عسین په زمانه کے هم نۀ خو بپبتنو د سالانه «فراح ادا کولو نه انا رکړے وو او نه څه باغیانه قدم اوت کړے وو- چه د شاه سيين د عاگبانوله خوا په بپيتنو ناماترت سفق شروع شوے تو دوئ د پنوا په شان د خپلو مشرانو یوه مرګه د شاه عسیين په مّد م تکښے امصمهان ته اولیږله ‏ !و د ده مرگ په ذربهه‌ے' باد شاه ته خپل شا ټو نه پی شکړل. وله په ځا د دے چه بادشاه ددوئ داد رس ىکړت وےه هخه د پپښتلو په دے جرأت ډیړ خُفه شو - ‎١‏ و د پټتنو د شایتونو په پاب کښے 2 صم د هغه ماگبانو نه راڅ اوغوئتله 0065١.) ۳ دکومو برخلا فا په داشګاونه پی! شوی وو د شاه مسين دافعل د هغه د عقلئ یو داے کاروو چه ته د هغة دخیل ذات د پاره سب شو او نۀ د ايرا سلطنت په باب کښے منیډ ثابت شو - دسفةا امیرانو هغۀ ته داراے ورکړه په که د دے سرکښو پښلنو تابیااو نه شی او داچینه سیند کیدلو ته پرے ښوه له شی نو ټول عُکومت ته به پرے ځلل پیدا شی-دوئ ته داسے سزا ورکول پاردی چه د دوئ د دماغ ته د شاایتونو هډاو چل اوک - د اميرانو په ده مشوره شاه مين د پښتنو د سبولو په عرض د قند هار په گورزئ یو دالے وي سړےه مقررکړه ‏ په په ټول فوځ کښے د خيل سکدلئ؛ او ظلم په وجه مشهور وو. دا سپ هکورکين خان نومیده" ‏ وین ځان په اصل کڼے د عا رما او مذ هب عیساق" وو - د جاريهیا خلقو د خپل ازادۍه په طرض د ایران عِکومت سره يو جِنگکړے وو او په دے مک کن وکين ان لویه حصه لضق وه و ے د ایراق هوڅ په لا سک رفتار شوع وو - د ایران دملکی قانون له څخه داسړے د کٌتل سزا وان وو - وۀ ده دمرګ نه د څکیدو په غرض اسلام قیول کړه وو او په شامي فوڅ کښے نوکرشوے وو د مسلمایدو نه پس گورکین غان خپله نامه شش اهنوازغان.؛ . الیی وه - وکين ځان په د قند هار دگورنرا وعنتا رل په میثیت قند هار ته رااورسيدۀ نو د راتلو سره ه په پښتنو داسے ناتار جوړکړو ‏ چه هنوی ته ےّ په ور رڼا سی -توری اوښابُل ‏ د دے سګدل ګورز د ظلم ته نۀ زوړيۍ وو نة ٌځوان . دۀ نما د پِښشْو به شباره ځُلۍ په نه څه خبره حلدل ل‌ بلکه ددویېه ۰ په نگاو ناموس څ هم صرفه نه کوله . له شماره نپښتے پیغاة په زور زیاتئ وينزے کړے ‏ او د فو سپانْا ته 8 مواله کړے ‏ په زرګونو غلق 8ه وره به اور هکړل ‏ د پپښتنو د سهاوی او به رش اخبره چه د ده په مغزوکنے راتله په هغه به ےه صرفه نه کوله ‏ د دے باوصه د پښتلو څرگند بناوت ته غاړه نه کیښودله او دا غواهش وو چهکه په صلم میت کار اونشی ئو ىښه به وی- په دت طرض دوی په کال (ې-٠٢ء)‏ کښے يوه بله جرکه اصفهان ته اوليږله-دامکه هم ناکامِيایه واغله په دک موقع د دپښتنو د پاره د څرګند بفاوت نه بفيربل غه لار نڅ وه - دغه وت دوئ ته ته دغلامئ حلو قناک اغٌام څرگند شو د دوئ په هکے اوس د زت مرگ ‎١۱‏ ادغعن هني , -- اویادټ عرتئ ژوند وو اود وی دعزت سره مک ته تیارشول - د دوئ داغوا مش به په 0065١.) سپ ېه موقح پورهشوځ وو که په دو دقیادت ولگ د میر یس غوندے مدابراوهو. موښار شرب لب سک نه 2 د میر ویی د پلدر نوم شهالم غان وو په په غلپي قَبايُلوكّے د غَائّد مشر وو دمورنامۀ لځ ه لازويي وه هه د سلطان ملق لور وه سلطان علس دغاجیانود تو اک یو ملک او په خپل وغتکے دغلې قبائلومشروو میر ويۍ غان يو قابل«ياتدار او د قام خواخوږے وو د ګورکین غان ُکورزژئ نه اول د له لتهر په عهداه مقرروو. دځېپل خغاندان عرت نه علدوه دځپلو د اق مصفتونو او د حکومق اغتیاراتو په وجه په يو لو پښشوکښے ستګه وراو دعزت خاوند وو دکورکين خان د طلمونو برخله ف هرکه چه د .اصفهان نه نا کامیابه راغله نو په دےه موقع میرو يی غان خپل قام ته دصبراو زغم تلتٌن اوکړو ‏ او هنوی ے د بفاوت ١و‏ سرکښئ نه ضع گړل. دا مشوره د گورکين غان د ارادو سره متصادمه‌ وه دورگین ان دا غرض وو په د پبتنو د سرکټئ څه عرکت ما در شی ١و‏ هخه ېرے د خپٌل زړۀ ارمان پور هکړی - وه میر ویس د هغه دا اراده نا کامیا په کړه ‏ دغه ونت وين غان په ميرو د بغفاوت الزام اولگولو او هغه-٤‏ د یوڅو نورو مشرانو سره په کال ‎٠٠‏ کټے اصفهان ته "کرفتار اولیږلو ‏ په د غه کال کټے څځه يگ په د شهنشاه اورنکزب په وفات دهندوستان سلطنت ب وارئه شو دغه شان د میر ویس د(گرقتاری هم دایران د صفوی سلطنت دتیبا هی پاعث اوکر ده - : دکورکين ځان دلاسه دمیرو نیس گرفتاری او اصفهان ته دهنة ۀ ليه کید ل گوياد قدرت دلوری نه د پښتو سره په چپه خٌله یوامداد وو په ظاحر هک لودميرو ليس د کرفتارۍئ نه دګورګین ځان مقصد دا وو چه هق ته په پښتنو په ظلم کولوکے لاره صفا وی وے دا یره د هغه په هُوا اط رک هم نه وو. .په ددأکرفتاری به د مفة د مُیل تباهئ باعث شی- د مير وی دګرفتارئ نه پر ګونکين خان د وڅ ډوه لویه حصه (بان ته اولله ځکه په دغه وت هغۀ ته د لپښتنو نه څه غطره نه معلوميدده - : له دمیر وی ٍْکر فتارۍ ته په دےت شعرونو گښے اشاره شوی ده. ےےع گورگین غرشو په ميرغان غه نو ی وے کتله چه (فغان غه کوي ظلم ے ډیرکا په غوارانو د وم ځان ‏ کرک دغمخوارانو د قُوم مثران ة راوستل په حبس و په ښه منافتِئ ة کړل په وم سربلند رېټه حَزانههم ۱۵ ( 0065١.) سیه میرو یی غان یو بیدار مفزه بپښتون وو چه اصفهان ته ااورسيدو نوسیڼ هنة ته د سلطن ت کيزوري. د بادشاه بخ عقلی , د اميرانو اق او د رغلىی معلومه شوه ده حالاتو د هخة په زړهاکئے نوی تلو سے پید اکړه- هغ ته دامعلومه شوه په دایران نه د پښتٌنو ازادول څه گران کار نةً دے اوهغة د دے خپل نوی مقصد د حصول موششی شروع کړو- ىو دے لړکے هغه اول د هغه اميرانو سره تعلقات پیداکړل- وم ځپه دگورگين خان طالف وو د میرو نس غان وښدے خوږ زبانه او میلمه دوست سړې ته د هغه وت د عيش دند ايرا اميراتو قابوٌکول مشګل نه وو- هخه ډیر زر ه لویولویو (میرانو سره تعلقامت پید اکړل - او ددےت خپلو نو و دوستانو په دربچهعَ د یادشاه دربار ته سم رساق عاصله کړه ‏ د ده نه پي هخه په ډیر امتیاط په پل کارکے لیا شو د هف دا نه عقیده شوه چه د پښتلو د یو آزادمتقل حُکومت قاشُولو ډیرامکانات موبود دی . وه د دے د پاره د مهلت ١و‏ مِنا سيوحالاتو ضروت ده ١و‏ د دے موافقو عالاتو په انتظا رکښے هخه په ځپله منصوبه کنے ميرو ین خو د ګونگين ځان د لاسه د يو شاهي قيدای په حيثیت اصفهان ته لیږه شوے وو ولے هغة ډیر زر د خپل ذاق فا بلیت په برکت د خپل مان د پاره د يادشاه د یواعشنادی مصامب په حيثیت عاصلولوک کامیاب ىشو هخه د در رامیران داے په چُل تار داواړول په هوی به په هره مشوره کښے د ده را ته اهسیت ورکولو. داصفهان د قيامم په دوران کې ميرويی چرے هم په صفا لمنظو نوکے نۀ خودوکين ان عخالفت په وو.اونۀ بت دهفة غه پ وڅلی وه صفه د قول و فعل نه داڅیره نه" وه لطاهره کړی په و ندے هغۀ دگومگين غان بطالف ده ميرو يي به په هره موقع دکورکين ان .ذکر په داسے ډو ل کولو چه د هغةٌ د تعرف پهلو به پکث هم څرگند وو - ول دهنه دخجرونه به د بادشاه په زړۀ کښے ‏ دکورکین ان برقلد ف شٌکونه او وهبونه هم پيداگید ل- دغه وتا کت د میرونیی مد نظر د ورگین غان بد لول او یا د ھغة دطلىو نو پېال ال نۀ وو - پلگه د هخه متصد ددےه ټول نظام بد لول وو چه کورکین غان د حغۀ يوجزو وو میر و یس ځان چو مد پر ( و دوراندایش اشانئ وه -او یوکار بد هم دفسبت په اسره نۀ پرے ښودلو-کوم وعت چه دایراقّ درپاړ کېزوریې دغه تا معلوےه شوے 0065١.) هل۹ او د پښتلو د ازادولو ممّصد د ډیر ورو فر نه بپ هغ متعن کړو نو صفۀ دا غوره اوگنله په دکومت ایران برغكه ف دعام شون اولس د پارولو دپاره من هی مرسته هم ماصله کړی وېے په پښتانه په هه تریک کښے ډیر زرحصه اطلى چه د مذ هب له خوا هم جائز بلگه ضروری ین شوے وی - د شاه عباس اعظږ او پښتنو تمه دا معا هده شوی وه چه (یراق هکومت په د پښتنو په مذ هې معاملات وکښے دغل ان‌ازی نه کوۍ ‏ او نګ به د عقّیدے دافتلدف له کبله پښتانة دخپلو مذ هې قراتئٌضو ادا کولو نه لح کو ی- په دے معاهده د شاه عیاس اعظم دزما نه د شاه ین تر زماء پورےه عمل کید لو - ول د شاه مسين به زعانه کی د یران معمبه : ملایانو په پپښتنو باندت د ايراي ځاگانو ظلمونه عاثر ټل اود دے‌اطلىوتو هوصله افزاقًَ به -کوله او د ده وجه داوه چه ان سق مذاهب او ایرانیان د شیعه مد هب پرو کار وود شاه عباس اعظلم په وخت کښے پښتو شعه مذهب (یرانیانو ته په ستق مد هب مغلو نه تح ورکړے وو چه د مغلو په دورکے صوصاه کبر په وغت کښے به د پښتنو په صوبه هنداوانکورزان مقررکیدل ‏ چنامپه د پښتثو په صوبه اول ورز هم مان سُّلَھه مقررشوه وو ددک نه صلاوه د آکبر د مت هې پاليئئء نه ټول راس العقیده مسلبانان بدظنه وو - شاه عباس اعم اود هغه نورجامنځین که په خپله عقیدة شيعه وو وله فراخد له او د تعصبپ ته څالی وو- په غلا دشاه خسين چه دے یوکزوره اوه مغزه بادشاه وو د دۀ په وغت کښے بیا ایراي هاکبانو له خوا ظلبونه شروع شول ‏ داظلىونه به هغوی د له عقيد ه مطابق جائزگنل غله په مظلومان سی مذهب پنښثانة وو وه د ايرا عاگبانو دا روه د هغ معاهده مُلأاف وه -کومه په د شاه عباس اعم او پښشو ترميْطئثه شوی وه- ميرو يی چه په خپل غیال کے په ايرا دربا رکښے خپل کارمکىلکړو نو مغ د رائلو کو واقعاتو د تابيا په خر د بادشاه په ابازت چ ته لاړ- د هغة ورو مٌگروته وطن ته د تلو امازت ورکړه شو میروس ان چه چ ته لاړنو دملته څ اول په مکه معله کښے او بيا په مدینه منوره کښے دعالبانو سره اولیدل ‏ او د عفوی نه څٌ د دوؤ خبرو په عقله فسَّهِ وا واهُتله . دا فتوئ ډیره لختصره او واضصه وه په ده کښے دوه پوښتئے شوه وےه او دهغ جواب ورکړےت شوے وو اوله خبره دا وه چه ايا هخه مسلمانانو ته چه د خپل دین د فرائٌضو په ادا ولوکښے ناچاره دی - د تورے په زوران 0065١.) په ازا دول روا دی د او دوه دا ده چهکه دیو قَام سرداران د د وکافر بادشاه په لس وه جچبورشی او دلاس تيوے شرط هخه بادشاه په خپله مات کړی د د قام ټول افراد دغه لای يوه" ما تو هِ شی گ ددے دواړو ملو جواب داوو څه « صوېیشکه ء میرویی دا فتوئ دغان سره واغستتله ‏ او با اصفهان ته رلغ ‏ مر يل ارادے ړت اوساتلاو په خپل زوړ دستور 2 د بادشاه او د هغه دامیرانو سره ځګ رلنگ شروع کړو- په دغه ورځو کن د باده شاه په امیرانوگښے دهمیروس د کار سړےه و زیراعظم وؤ وزیراعظم د گورکين ځان او د دمه د ورارښ کی فسرو نه په سپه سالار وو - په زرۀ کے ویريدلو- میر ویس ځان د هغه په زړۀ کښے دا ویره وره هم زیاته کړه . او بي د وزیراعغلم اومیر ویس په کوششی د بادشاه په نړه کے هم دکونګین هان ویره کښینوے شوه - په دغه ورک وکښے انا قا یو داے خبره پليښه شوه په د هغ نه دم« ویس مقصد ته لویه فائد ه اورسید له په کومو وروک چه میر ویس ځل وطن ته د راتلو په تکلکښ وو به دغه ورځٌو که د زار روس د لورې نه دایران په دربارگښے یو سئیر مقررشو- داسټْر په غټه ار من وو په نامه اسرائیل او ورائی وو - دے سړی د ترکو برغلدف دروسیانو ډیر مد دکړے وو او د هغ په عو ضکښے ورله شهنشاه روس د طرف نه ډیر رهاټنونه ورکړے شوی وو غصوصطًَا د نوکرانو او مال واسباب په حقله پر میغ پا بندی نۀ وه- اوددة ټول مال واسباب د مرقسم صول نه مستَتْنْ وو - دغه وجه وه چه ددۀً په مکرتیا کښ د رغخلق دمال واسباب سر راروان وو- - چونکه د روس استعباری الك دایرائیانو نه پټّ نه وے ‏ په دےه وه د ده سفارت چرچه په يه شو وروکښے د ایران په اول ىکښے خوره شوه د اولس لس داکنکوسے د بادشاه تر دربار هم اورسینه مر ولیس هم د خپل طرض د پاره په ده کټے ډیرڅه اوکړل ‏ بادشاه او د هخه درباربانو په دے معاملهکے دیر ویی نه هم پوښتنه اوکړه ‏ هغه په ډيرے به يئے طریتے د دےه مفارت کار په ته کے پټ اغراضی » دگورگين ځان او ددھه سشثیرنُل اومنلفې اشترزاک . د کورکين خان عاصل کرده قوت واقتداراو با د دےه سفر په راتلو اود دۀ په اشاره وصدایت دکورٌگين غان د پغااوت (مغانات په داے واضص ډول د بادشاه ‎١‏ و د هخه داميرانو په ذهن کښےکښینول چه دهفوی نه ۀ" بد پیوند غطا کړو- نۀ خو په با د شا هکښے د سفارت دوانپ سی کولو طاقٌت وو او نۀ هنه'کورگین غان 0065١.) لن دچ عهدے نه لرے کوے شو اطرصلاح په دے او شوه په میر ولیس هان ږسیرسق په ښغط چنو انئ؟ د کل نتر په عهده مقررشی او در يرده د دکوبکين ځان په هراتوتظر هم (وساق - د ياد شاه داغیال وو په په دے طربه به د وکين فان په وسیعو لاله ک ےکے رزشی - او میر ویس به څځ مقایل ته او درېږ ی- د مر ویس هم دغه مطلب وو هغه د خپل تدبر او اخلاص په برکت داسشّیداد په قله کے شگاف پیداکړے وو هغۀ په ډږےث تادۍ" دسیستان از کرمان په لار قند هار ته روان شو په لاره کښے هغۀ په پښتلو قَبائلوکښے د اشاد واتفاق یونوےه روح ورپُیکف وصلو- او هغه چه قند هار ته راځ نو د هغة میثبیت د یو شاهي بپرم نه بکه دیولوة قای مشر او دعُکومت د یواملی اهلروو - د ميرویی په دے حيثيت لی قندهار ته رائلل - دگورٌکين غان غوندے ظالم او جابر بنيادم د پاره د ظام یوه غنټه يهانه کرزِپے شوه وه دغه وخت کښے ھصفة دا د زهروکوټ په چپه غُله که ټرکړو چه د وڅ لویه هصه هخه ایران ته لپ ږلی وه مگراوس هغة د میر ويي د سپګاوی د پاره یوه بله بهانه اولټوله ‏ هغه څو ورخ لپی میر وي ته پيغام وراو لیږلواود هغۀ نه ے دعان د پاره د هغ دلور خواستگارۍ ( وکړد - دا ظاهره وه په هگ وکین : داپهام د هغه ميرون په مقله د شرې ناح په ډول نۀ وو بلٌگه د هغه مزض په خپل هرمک ددےه میرمن د یو صنډ يوا ے او داشته ويزث په شان ساتل وو چه میر وس ته دا پِهام اورسید نو هغه ‎٤‏ پبتانة مثران يل جرے ته را اوطمل- او دهخوی په لک څ ټوله معامله پيش کړه - د «مخَاٌ قٌام په په دے خبر شو نو ټولو د ده سپکاوی د بدل اخستلو په رض په قرآن پاک قسىونه ادوکړل- او د هر قسم ئئ اقرار اوکړو - میرويی چه د قام د مغرانو اعتبا د ماصل کړو نو موی ته :0۷11 ستاسو زما په عقل او اغلم اعتاد وی- واوس تاسو پل ځانونه اوعزت زما عمٌل ته اوسپارئ ‏ او زما هدایاتو ته انتظارکوی ‏ په دے موقع موز ته هرر تدیر نه #ارامستل نار د ی- هزم د قام مشرانو د میرویی سره د هر قم تعاون او قریانئ اقراراوکړو - او په خپل اقرازۀ د غد اۀ پاف کلام ګوا هکړو - ددے نه پی ميیر وص غخان دگګونگين خبرےه ته غاي هکیښوه- و ے په یو پل رګ کے هم خپله یوه ښکلی خُد تاره پيغله په قَيمقّ جامو او کالوکښے په ډول سیتار 0065١.) ده د چيل لور په نامه دگورگين خان هرم ته اولیږله ‏ د ده نه بپ په ظاهر هکڼورګین ځان د میرو یی غان زوم يل شو- ورو ورو دک وکين ځان هم د میروص برغلدف هطرات لره شول-؛و په هخه ئۀ اعتبار پید١‏ شو او هغه به څ په غپلو مشوروکی شاملولو ‏ په د ورځوکښے یو داے وا قعه اوشوه چه دهغ په وجه دگورګين غان (نغام رالن شو- د ترن کيل كٌِن پښتنو دخپل غربت په وجه د مالث په ورکولوکښے غه سسق کړی وه- د هغوی داسسق دنو رگين غان دغاو رطبیعت دپاره یوه کروړه شوه میر ویی هخه نر هم اوپارولو او د ژښو په ګوښیاله د وڅ يوه لویه همه مقررشوه- - میروټی ددث موقع نه فانده واغسئله - څُو ورڅ پي ځ په خپل لکښ ويد غان میلستیا اوکړه - دا دعوت په ډیره لو یه پهانه او دګگوگنين هان د شان سره مناسب وو د ږوډئ هؤيلو نه بپ په کونګین غان او د هغۀ په سپاسیانو ښة سراپ اوغهښ)ول شول او دوی ټول په ته کښے ډوب پرےه وتل ‏ د دے نه اول میر ولیس د هند هار نه یر چا پیره دګ رابگ لاره بندے کړے و - او ځپل وسله بند امتباری سړیے هوره مقررکړي وو- د تويه شپے په تياره گُنے چ هکولگین خان دخپلو افظو سپامیانو سره د شرابو په نشه کښے ډب ډوب به مو شه پروت وو- میرویس او د هغه سړو په دوئ خي توره او چپه اول ټول ے علال کړل- د دے نه پس مير ویس د .کس خان چاه واغوښتل او دهخۀ سړو د کو کين هان د صا فظو سپامیانو ‏ او بیا په چپه غله شپه په شپه په قلا ورنوتل- او هلته ځُ د کورکين غان په سپاصيانو ثاتار وړ کړو د دے نه پېي ے هم په مخه په د فند هار دغلقو په نوم یو فرمان جار یکړو - په دخ کښے داو ټل شوی وو چه هغه سړی ته به‌امان وی چا چه د جارجیا سپا ې ته امان نۀ وی ور ره چونله دګورکين د ظلم نه هرسړےه دړديد ‎٠‏ وو نو سبدسق ټول خلق دمیر ونیی د جنډے لاندے داجيم شول- او شپه په شپه ‎٤‏ ټول ښار د جارميا د سپاهیانو نه پاک کړو ‏ په دغه شپه کند هار دیواوږدےه غلدمق نه پی د یروس په تابيراو هست په کال ستګلد کی (زاد شو دګورګین ځان د ۵ ژلو اود قند هار دآ زادئ؟ وا وغه ریډ غان مهمند په خپله ملٌنوی تسود نامه کښے په دک ډول بيان کړي ده- ۵ حا ې مرخان وا تد بر مصامتک پښتانه ټول شول په نامومراو وت 0065١.) ناه ټولو قرآن وکا چه مان کا نو ند ی سیدال تاصراوبايومان اوبای میاتي هم راغ د میرغان په کومک عزیز نورزےه د دلا رام پهلوان راغ نضرو د الگوزو د علد بل یل غان وبل ه مو دغان یوښ ککړ وکا يرغل په و رگين رکين ‏ مړئا ټول ري شوکشتار قند هار ونوماق میر په مسک چه ظالم ومړاوس غوسومون ازا د باچا ظالم ده موږۀ لوټ ١ا‏ لښکر اصنهان ډک وو له لبرو د شاه نه به پښتون پیرسږ دی په صڅ دمهان دشن قوی دے راسوه ئ اتفاق په قند هارکےےً راټول کړل ځانان هرقوم ورکړله هُوانان تو ریالی شل زره جیع شول په مينځ کښے دېار میرغان اذصاف کاو سپین ری مثر چه دات کار وکا اې کړبند ی کال د یوسل ئولس او زر په شبار دظلم پاے ده سيے وران عالبه دطظلم اور چه بل سی سوزی مِهان له جبورطشه د ظالم ارمی پل باورخان او د بادر د یوسف راټوله کړه د سپوری پل ګل غان بابړو بل و ئوریرځ هان کان ځوانانو د لښگرو کو مک .ټول سره یو سول چه کړی يوين لپښتنوجو ړکړو په گربیانو ناورين ير کا دص له ظلې وجوره عمُفُار وم څ راټول ما ورته ة کړۀ نصيعت غالق د نه ‎٤‏ پښتون قوم برباد اق په وساتو ځانونه له شر مصبا به راش په زګونو سپاه وک به کا نوم که ُشان دافغان ځان موچمت وکئ لیرے کاند ئ نفا قّ ټوله د وم امُتار دارا مشران ټول وو غُنبتلی نيال توریالی گرده ولاړ وو د میرغان په کفتار قم ۀ ونه له وی اوکضشسر د پښنو ناموس ځ وا خوندی غلاص سوله طبه کو ين قنرعار نۀ دے په ظلم څُوک ودان عالبه چه په کب ےکبا ب شی ستکر ظالدان دكويیين غان مړګ (و قند هار د (زا دولو نه پس میر وس د پو ټوه يل له پټه غزانه ص هد ګل 0065١.) ۵ اغونډ کپه .او هغوی ته د آزادئ؛ برخات او 4 خپل مين کے داعاد وانقاق فانه څرگندے کړه ‏ د هغوی د وړاندے د غلدمئ ذلت او نقتصانات په بیان کړل ‏ عفة د خپل تتریر په آخرکښے دااووتيل ,- "که چرے تاسوگڼے داسے غلق هم وی په حفوی دآ زادئۀ په دے لوۀ مت په مون ته خا پاګ په اسانه نصیپ کړو هنو شحال نۀ وی نوهفوی د ځان څرگندکړي. اوزموښ د دے جرگ نه اوق - هوۍفۍ به په هنو ی غم خرض نة گوی - داے غلق شکه د دے آزاد ریاست د پوه نه بيرد یو نوی ظالم بادشاه تل کوےه شی ؛ د ده په جواب کښے هغة ته د قام د طرف نه په یوځُله او یو زړۀ دخپل آزادۍۍ د حفاظت په لاره کښے د هر سم ماق او مال قربانئ کولویقین ورکړه شو . او هرګله چه هغه د قُوم نه داوميیچ اغتیارات عاصل کړل نو په دے موقع هئ هنه فتو ئل چه دمک معظے او مدين منورے د عالبانو نه ‎٤‏ عاصل هکړي وه خپل قام ته څرګند ه کړه او په مذصی نتطه لٌگاه سره ۀ هم د خپلو ادد ا مان جواز د قام په هگښے ثابت کړو ‏ اوددے نه پس د ائٌنده اقداماتو په تابیا کن گیا شو هخ د قلد د دیوالونومرمت اوکړو - وسل څ جیح کړے . وځ څ هرق کړو وےه هخه ته دتیارئ مو قع هډو هاصله نه شوه وکين غان د قتل په ځلو رمه ورځ هخه فوڅ چه د ترو په مهم ليره شوے ووبيرنه راغ - میرویس ددے فځ مق 0 ۹ 5 . ۰ سه ته شل زره وتان اوليږل ‏ وه داے معلومیږ ی په هغه ومت ېِنتانه په فو طريقه د مک د طریقو نه یی ااشنا وو - او یا شاید په ورسره وسل نه وے- به هرمال دگوزگين ځان فوځ د نپښتنو د مات" نه اوواتلو - ميروس غان په دوئ پے هپه ١١کړه ‏ او دګرمٌُگ تردرے ۀڅ اوزغلول - او ټول ۀ مړ کړل ‏ د ده سپاهیانو نه صرف اتلی تته ژوندی اوتښتیدال. او د اپران دربار ته ځۀ د وکين ځان دا ام او په تٌند هار باندے د میر ویی د قَيئے عم لړه بر اورسولو - ایراق عکومت د قند هار دے وا قع ته هډ و څه اهبيت ور نۀ کړو او داځٌ یو تارق ما دنه اوکپله - د هخوی دا غیال وو په څه رګ د دے نه څُو عُله وړاښسه قنه از د مخلو او (پرایانو سرو وفاق کړې ده داځل به هم د هخه واتع ١اعاده‏ شوی وی ۰ زد تر زره به با د وق غلے اوقوت په زور ترلاسه راوسعتل ئی - دهقوی سر دے خنږه ته پام اونةً رسیدو چه پښتاناٌ جُل ازادئ ته لیواله وو - ( وکوم خلق چه 0065١.) ۵ه : یو ځل د چُبل غلدمئ زثثرونه اوشلوی هخه بيا په پل ژو ند کښے په خپل وس خپلو پښو ته نه وراپوی - : ایراق هکومت په دقند هار ده بغاوت ته څُومره اهبیت ورکړے وو هخه دڅه نه څرگنكد ده په په خا ددےه څچه د پننتو مقایل ته 1 پولوغ فوځ راليږه و .ايزقی بادشاه ‏ ماق ځان » نو هد یو سفیر رااولیږلو ‏ دا سفیر مه فد هار ته راغ نودمیر ولیی په هلگټے څ د ايرا حکومت د زوراو قوت او شان و شوکت قصیدے شروع کړے او عکومت نه د بغاوت (پيام اودرصعذدتاسمئ نقشه 2 د میروييې په هک په داے مؤثرو الفاظو کښے راښله په د هغۀ په خیال کښے دلیونو او بو وےه ‏ د دے په عواب کښے میر وي صرف دومره اوکړل په دا سفيرة قیدکړو ‏ د سفیر په قیدولوکے دمیر ويس لوۀ غرض دا وو چه په ده ډول به د ایران برغله ف هغه ته د تاریانو موقعه په لاس ورشی ‏ وے په دا سفیر بيرته لاړ ته شو نوایراق حُکومت د وپاره د هرا ت ګورزد سفیر په ډول دااولیږلو ‏ ىا سڼر چه ىد ان نومیده د ميرو ذاق دوست اود چ ګرے وو دایراق هکوم - داهیال وو چه دده ذاقّ دوسق به ددے تعلتانو په د سه کی مفيده شي . ولاے کوم غا چه د یل ازادۍ"سوال پياشی ‏ زړه دوسق په هغ کښے څه تدایلى نۀ سی راوستل- سفیر ته علوټ پرککړی اوو تئيه ئول چه‌که د زړپے دو سه اظ نۀ وے نود هغه سرو به داے سلوک شوے وو په بیا به دۀ چٍرے د ازا دو غلقو په وڼ داے د سپګاوی جرتث نه وے هاو دا څ ورته هم وامُص کړه چه کومه تو ره " یو کل د ضُل زا دی" د مفاظت په عرضۍ دتیی نه راایستالرشوی وی هخه به تر هغه وغته بیا په تیکی کښے وردننه نۀ ی تڅو چه دمرګ اوژوند فیصله نه وی شوی. پا آ شوے تۀ په ځان ئو ته به دیو دروند میلمه په حيثیت دل پا ة ‎٤‏ ه په دا سفارت سم به یْۍ ثاىبت شو نو د شاه مسين اميران (یله دغه وفت په مبره پوه شول - او دا ورته ثاټه شوه په د قند هارکڅاله به ۸ د چک نه ند غلا مبیږ ی - په ده غرض ايرا قْ عکومت د عرات گورښ ته چه دیسد ځان په ځاع مقررشوه وو - به قند هار ېا ندے د عيل هعدایت اوکړه-او هغه په کال ( ١٥م‏ کښے په قند هار باندے د حيل په غرض راروان شو ميرو يی ته په د ايرانیانو د عبل هال معلوم شو نو سماسق ‏ د پو زروسورو سره دهفومقایل ته 0065١.) ۵۳ 1 ملا او تړله - جٌگ اوشو ‏ په هغ کښے (یرانیانو ماق اوکړه - د دے نه دپی داتلسو میاشتو په عرصه کښ غُلورځله د میر وس مقایل ته ایرابیاتو فوځو نه دااولیږل- وه په هر وار به دوئ شُکُست او موند لو- په ده مملو کنے پپښتا نة په (یرا نیانو دومره زړور اوګبره شول په یو ځل د پښتنو تو سوو سپاسیانو دایران زرکسه سپاهیان اووژل ‏ او ئور تزنه په تیښته غلاص شول . دے شُکستونو د ایران بادشُاه داے سوت کړو چه په ند هسار غٌ د یولوڅ لام کړلو اراده اوکړه - دمیر ونیس غائ د مقاپل په غرض په ایرافی فوڅُونوکښے د یو زړور او تجربه /ار کمانډ ر تلدش شروع شو اطر دا کار د رجستان کورنز هلسرو هان ته مواله شو - نمسروغان د وکين ځان ورارة ١و‏ په زړورتتیا (و بد دما عځ کښے د گورگين مان نه هم دوه گګو د پاسه وو د خرو ځان په کبان کښے مرش زره ايرا ئی او دولی سوه کربستاق سپامیان د نپښتثو مقایل ته راروان شول- ددوئ دمقایل په عزض میرودیس د هلمند سیند غاړه يول وه وا میرویس ته په دے ځا مقا له کول طغوره ښکاره نۀ شوه .او هخه د دے اغ نه په ىا شو اود په نوااوشاکی کُلک وسټ شو -ضروغان د دۀ په تعاقب کښے قندهار ته راغ او ښارع صاصروکړو. وه لږرے ورځ پی د ښار خلق د ټصعاهصرےه د لیو ئو نه ګګ شول ‏ او په مشروط طور خرو غان ته د ښار موالهکولو پش (وکړو - ضغروغان د جنک خومړه وو - وه د سیاست او دور(نن بشق نه غالی وو هخة د ښار په غیر مشروط هواله ولو اصرار شروع کړو ‏ پپنتانۀ د غیر مشروط موانگئ په (ام پوه وو - نو هغوی مقابل ته په نره اماده شول ‏ یو طرف ته نو مھ ښار دنه مدافعت ١و‏ مقابله کوله ‏ بل طرف ته می مپل فوئق طاقت زیا تکړو ‏ او د سرو خان د رسد رسانئ لارےځ ۀ ښُدے کړے . د دے نه دا شوه په نرو مان د ماصره په اوچتولو بيبور شو- اود وابٍئ لار ۀ او پوله - دغه وت کن پر میر وين د شپا ړس زره دپٌبٌتو سره حىله اوکړه ‏ په جک کښے نروغان (اووژل شو- او د صفة په بت يشت زره وڅ کښے ایله ښځّ سوه ژوندی په ټبنته کښے کا مياب شول ‏ دا وافعات په کال ‎٣١‏ ام ښے شوی وو په دے شکست د (برائ عُکومت وقارته لویه صدمه اورسیدله ‏ هوی يوځل بیا په کال ز١۱٧‏ کن د رستم ځان نوے یو سالار په کان گفك یو لوغ فوڅ دق هر 0065١.) ۷ په ت غیر مقر رکړه - وه رست مان هم په بيښته مان غاد صکړو ‏ دا د ايرا عُکوت اهری کو شش وو ددے نه پي دوئ د ق ند هارسودا پرے ښودله - میر ولیس د ځېبل علاد ه په انتطام کے مصروف شو د ابدالیانو نه علدوه نورو پښتنو هغه حپل بادشاه اوفاو - هغه د پښتنو قبائیلو په تنظيم کی لیا شو ول افسوس دےه.څه د هخه عبر و فا اون "ړه.او په کال ( ۱۱۵ کښے وفات شو- میر وس یو قابلء مدبراو د قام هوا نوږے مشروو ‏ د سه سيے اوسوړ دماغ غاوند وو یو قابل سیاست دان اود نپپتنو دآزادئ بائ وو- په پښتو کې په دد په کو ششونو د ازادئ کګګنی پل ‎١‏ شوۍ. وه هغه د دۀ په مرک ھم سړ نه شوه دميروسص متره. د قند هار سره نزدو په « کگوکران » نوغ مقام کښے ده ددڅ د فر په خازه دامصرعه لیګلی شوی ده . ے دنګ ټوټه بهدے هرمډټ وی که پس له مړيے ه په ګور راس مل دمیرودي غان په وفات د هغة دبانشئ مسئله پيش شوه. د هغه د مرکف په وخت کے د هغة دوه ځامن میرقيود رداتلسو کالو(و بل شاه عسين راولو کالو) موجود وو ول د پښشو مشرانو په غیال کښے دا دواړه کُلبي د بادىثا هئ د مه وارنُو د پاره لا کپه وو نو په دے وجه د میرون یو ورور عېدالفزیز ځان د هخه په شٌاے د قندهار با پا شو اوه پنښنومشبرا وټا کم شو وے د مرو سن اوغعبدالهزيز غان په خو یونوگنه د رمل اسان فرق وو- هخه ران چه ميرو په هرمیدان کټښے ورله ټکره ورکړےه وه اوس عبدالعزړ ته د شين زمری نه کم نڅ مښکاريید و د لخت نشيئ سره سم هفۀ د ایران سره د صلے اراده بښګاره کړه ‏ په هر قام کښے ځّے : داےکان هم موجود وی - په هغوئ پل کان آسان؛ په فاطر د غپلو لوو لويوقای مفادو په بٌاه کولو هم اړنةۀ وی .او دېل بزدلئ ا ؤکمزورئ له کېله د معبولیي ذمه وارئً اوپتولو اهبیت هم نه لری - په غاعیانوکښے په مثرانوکښے هم يوه داے ډله موجه وه په مخوی دعبدالعزيز دے اراده ته په ډکه غُله هرل اوو ئيل -(و عبدالع یز دالراى حکومت سره د صلح په عزض جرګ مرک شروع کړت.د هغه مطالې ډيرے مول وےه ‏ شف دا غوښتل په د قند هار نه دمالیه نه شی اغْسَل- په دے صوبه له پټه خزانه 0065١.) په کښے ددبل قام فوڅ نه وی - اوه قند هار د صوے عکومت د دعبد المزیز په 7 زرنئ کی موروق سی - : وهۀ- پښتانةۀ په ده خبره ډیر نالاض وو - او د ده ناراضو غلقو مشردمیر ویس مو میر سود وو مير سوه د پل‌ر په ژوند کښے هم د ازادئ په ون وکښے لویه خحصه اځنی وه هن د پښٌْتو مشرانو يوه جرکه راعلو نډه کړه ‏ او د مخوی په مو دغپل تزه د ولو فیصله اوکړه ‏ چنامٌه عبدالمزیزغان د پر ود دلاسه او وه شو او د هغۀ په ځا میرسود د قٌند هار با دشاه شورسللګلهُ) - قنت يئ نه پې هخه ګسان دم کوم چه د عیدالهزیز ملګرۍ وو. د میر ود په کم اووبه شول ‏ او په دت ډول ځ د خيل ازادۍ ټول دشنان د يل لارے نه لر کړ په ابتداکے په ودک د پلار ټوه خوبئ موبوده وه د پښتنو ټول قبايٌل د هخه نه رطا وو د هغه لوبه ارزو دا وه په د ایران دصنگا ټر نه ے د قٌند هار د ېنو دظلىو نو بدال واضتل ‏ د مير لسود د تخت نشیف نه له موده لپی د هرات ايرا ن گورنز یو دا ذلیل کار اوکړو چه د حغ په نتچه کښے ‏ خپله هم سر اوطوړ او د هرات صوبه هم د ایراق حُکومت نه ازاده شوه دده" ورز نامه مل زمان وه - دا سړپه دډیر و کپه اغلد قو غاو ند وو - په دے ورځ وکښے د ابدالی قبائیلو مش یات سلطان نومیده په د سداوزو د يله مشثروو -| سد انله فان د دة خُوڅ وو -چه‌یو ډیر ښګل کلے وو - د هر په صلاح دےه ايرا و رز د اسد دل ابرو ریزی اوکړه ‏ دابدالیانو قبیله د قُندمار د قتطب نه تز مراته پرته وه- په کو مو شرادطو چه غاپیاتو د شاه عباس اطاعت منه وو هم په هغه شرطونو ابدالیانو هم ئصله کړی وه وڅ چه د اسدانله ځان سره د ابران گورز د لاسه ناوړه سلویک او شو نو هغه د غپل به ټول مشران راغونډکړل ‏ او هغوی تهڅ د مل 4 عزنئ اود پلادر ده غيرتئ؛ واقٌعه بیان کړه او د مغوی په مشوره ه اول دخپل پلار عم وڅ کړو اوبياےځ د قام د ځلمو په مرسته په زمان ان باندے چغه اوويتله ‏ له د پټے زاغ مطابق عبدالعزیز په د هارکښے. د قصر نارقج دت نه د شپے په تیارۀ ک رېرے ة اود حِغ په وجه په‌کال شگلل ‏ کښے مړشوے وو - 0065١.) سسسا اوهنه څ هم اووژلو ‏ ددےه نه پس ابدالیانو هم دغه اسا الله ځان خپل مشر او الو او دوئ په مرات حىله اوکړه ایرائ وڅ په جنک کښے تيښْته اوکړه ‏ ایدالیانو هم د چیل ازادئ اعلان اوکړو ‏ او په هرات د دوئ قېضه شوه - د قند سار د ازادئ نه پی دادوپپه صوبه وه چه د پپښتنو په لاس دایرائ عُکومت نه ازاده شوه - په دغه ورځو کښے ارا حکومت ته یواځ دا غم نۀةٌ ووورپېښ شوع بلکه د دوی» په سلطنت کښ ےکردو او اوزيکو هم ئاتار جو ړکړه وو- د غه وفت په ټول کت گنن دال اپ هکړےه پید؛ سُوے وو -چه د پادشاه اود هغه د بزدله امیراتو نه غ بند پیوند خطا که وو او دا جمرڼل په لاس نۀ ورتلو - په په ده ارګ وت کښے پلړ د دو زړ و نه راغونډ شوے وے (حزد ډیرتلدش اوغورو کر نه پنس دوئ ته یو سړه په لاس ورغلو ددۀ نامه صاق قلی ځان وه - په څه موده اگاعو د قاضی التَضاة د عهده نه استعفا | ورکړی و۰-او د دے وجبه داوه چه دا مږےه هد په دمورته دیانئت داراوانْصاف پپسند وو - او د فص په وخت کې به 8 د چا ه ځا په خ ملدحظه نۀ کوله ‏ په دے وجه بد دیانته اورشوت خوارةۀ ایران ددد نه خالف وو واه د کگسیا په ده وغفت ککے دایران د قاګ نک وناميٍتد دحفاطلت په نوم چه د منهً نه د وڅ دګیان سمپيالولو مُواست (وکړےه شو تو داځواسك هغه ُو لکړو- دال په ایرائیانو کښے یو نوے خوش وخروش پا شوے وو د همل د پاره دیو نوی او په سازو سامان اراسته د په د يرش زره په مشارکے تار شه -د دےه دکامیايئ د پاره په جُاتو نو کښے دعا حا اوغو نل شوے - (غر دا وځ دصاق قلل ان په کان کیښے د ډرو امیدو نو او تلوسو سره راروان نشو- د دے فوڅ په دمه اول داوزکٍو ضوږونه تاوول وو -(و بیا د هرات د پښٌنو مرکنډ ماتول ‏ دایران د سرمن سرږ نزدو دایراق فوځ اواوزېکو مکابله راغله- و2 اوزیک په مقابلهکے ټيلک نۀ شو غنه ځ (اوکړه ‏ په دت کامیابئ ایرائ وځ ښۀ ډاړه شو ( ود نوا قاضی صاهب دځٌکی قابیت رعب د فوځٌیانو په زړونو کېڼےکښيياسته ددے نه پی دوئ د ابداليان مقَابلے ته راآوان شول ‏ د حرات په علاقه کښے د کا ویزکان سره بات ١و‏ اپرانیان همرو شول ‏ دپتانة د اسد الله خان په ماقَوا'ُئے پکځلس زره په شی رکښ وو- دامقا بله د برایر يړا بر مقابله نه ؟ وه که چه ابرانیان 0065١.) نه د پښشو په ذنبتث دوپنداو ورسره تَوپ هم وس وے دابدال وڅ داکے د دوئ په زړونوکښے دچْطه ازادۍ؛ هغه جِذائ پور کپ وو -کومه په دو ئً تازه کازنه حاصله کړی وه - هخرصض څک شروع شو - د مازتار پور درے زره پٍئثانه څه مړه اوخه ژوبل شول ‏ او د دوئ د کامیايئ؛ صشيځ توقع نه وه- وے په دے وت کښے ه طبع یو داے واقعه اوشوه په دجک ټوله نقشه غه بدا له کړه ‏ اوفانٌده 1 پنشو ته اووئٌله - د پنتو د فوځ یو ټولی د ایرائ فوڅ د مقابل په غرض یوغنونډئ ئیولی وه- دايرائ وڅ دگوله بارئ؟ په نیټېه کښے دت سپامیانو دماښام په خړه کښے داغونکً پريينوه او سدسق په ده غونډئ دايراق وځ يوے دست قبضه (وکړه خو دکوله بارئ په رد وبار او د ماښایی په تیارۀ کښے دایراف فوځ توپپان په د ےه اه شوی نةً وو- نو هوی په خپلو فوڅیا نوګوله باری شروع کړه -ځکه په د هغوی په غیال کښے دا د پښتنو هرې دسته وه د دے "وله بارئ په هوا بکښے دے سپاهیانو هم په خپلو سپاسیانو مټ ورکښيمنډ لو اسداابله مان دژراق . فوځ په تب غلطئ سمداسو یوه شو .او هغه ديل رساے ره په ايرا فرځ يو زوروره همله اوکړه يراق وڅ دے مبيل ته ټک نۀ شو- صاق قلی غان د اه زره سپامیاتو سره په جِک نښے مړشو باق وځ پښے ېې کړےه- دایو داے فه وه چه ټلو ته پ طبع په لصیبپ شوه د دے نه پی اس ال غان ے دمشید نه ټول ایراق خراسان فغٌ کړو ‏ (و با 2 « فراه » حعاصردکړه لین دغه وت میر مو د د قند هار نه په ده حبله ١وکړه-‏ په تک کښے اسدالله خان اووژه شو اوپنتانۀ هل ب اثفاقئ په وجه د یوقابل او ئکیالى مشرنه ګرومه شول - میر صسود « فراه » د خپل مان د پاره فٌه کړه- او بياے د سیستان اوبن علا 3 هم او ول - وه دسیستان په رګیستانون و کښے د هغه فوځ ډيراوتزنېځ دغه وغت کے دمیرسګبوږ مقايلے ته د ایران د سبست حنوي هاکم لطف عصلی خان رادوان شو- دا سړے د وزيراعظم فغ علی فان ورور وو -او دجنګ په کارو بارکښے ډر پوهه وو - لطف عالی خان د مير ود په مقابله کښے بريله شو -او هغه قند مار ته په کیښته راغ په واپ کښے دسیستان دکستانونو د سوه فوځ ته ثور هم ډرزیان اورسولو ‏ 0065١.) ۵ه مير وه چه :: قند هار ته راغ نو د خپل هوځ په تنظيم کښے یا شو ډ ير غا , (بدالى پښتانة او وح په خپلو فوڅونوکښے بهرق کړل - په هند هار کښے ے د غل ذخیرےه مبع کړےه - د با ُلدت په صورت (و د قند نمار د اصرثت په حالت کښے څ د ښار دننه د حفاظت او مدا فعت ټول من انتظامات مكمل کړل ‏ او یو ښۀ سنظم او په وسلۀ اراسته وځ مرټ کړو - یوطرف ته میر ود په ایران باندے د حیل په تياریان وکښے یا وو بل طرف ته دایران د ریاری امیران په خپل مِن کے په ذلیلو سازشو نو گښے بوغت وو لطف علیغان چه میر سو د ته شُست ورکړو نود هغۀ داخیال وو چه ګسود به بیا هم هبله کوی ‏ د دت مي(د ‎٤!‏ ‏په عرض هغۀ په داے زور و شور تیاريا ۀ سرو عکړے ‏ او په دے تیاریانوښے څ په خپلو دومره ظلبونه اوکړل چه دخلقو نه څ د میر مود د حط سدۍ" خر هکړه ‏ په ده وجه د لطف علی ځان فغالفینو هم موقع اوموندله اوهغفوی د ده' برغلح ف په سازشونو کين لگیا شو د نوی داخیال وو چه که ټول اغتیارات ددے د واړو ‏ وروڼو رف علی او لطف علی ) په لاس کښے راشی نو د نورو به بیاخیر نه وی په دےه سازش کنے د بادسثاه لوځ امام او شاهېي طيب هم شامل وو بادشاه په خپله یو # مغزه او تا قابله بنیادم وو او د دے خود غرضه امیرانو په لد سکښے د دےه دواړو ورونو د طا فٌت داے ویره کښینوله چه بادشاه شپه په خپه وزیراعظم فج ع لل رفتارکړواو د هف انه څ سترگ اوومتل - اوبپاغ قِّ د کړو- دا مغظظلظلوم دوه کاله پی په قید غا نه کے مړ شو - وه د لطف علی غان په څرګند ه ګرفتارول ران وو . نو د هغة سره ځ هم چل اوکړو ‏ د قلمه شیراز گورز هم په دے ساز شکنښے شامل وو هن لطف علیغان د دهوت په بهانه پل قَل ته رااوعغوسښتلو ‏ اوچونکه لطف علی غان د. دے سازش نه هډو خبر نۀ وو نو هغه د یوڅو سپپامیاتو سره دگورز دعوت ته راغ دغه وخت دگورنز په حکم دمخهٌگر فتارکړه و- دلطف علی خان په کر فتارئ د ھغة ټول فوځ تاو په تار او دانه وانه شو دغه شان د ایران حود عرضه امیرانو د پلو ځلیلو ما دو په خاطرد ځپل سلطنت بتیادو نه اوړهفول ‏ اوا ير حمود ته ه به ایران بالشے حبله اسانه کړه ‏ دا واقعات دکال (١»ء٧)‏ دی مر مود د باد شاه د ه عقلئ اود صفةً دخود غرضه امیرانو د سازشوش نه ښه خبر وو هغة په ډيره تندئ دخپلو فوکونو په تتظيم کښے ککیا وھ-او اطردضرګرۍ 0065١.) مت اُتظاماتو نه پی په ال ‎١ ٧۶۲١‏ کبنے د اتوبیثث زره وځ سره د ایران دف په نګل د قندهارنه روان شو-او هم د سیستان هخه وړوم' لاره ذ اغتیا رکړه -کرمان ته اورسید ‏ دکرمان قلحه لطف علی ځان ډیره مطبوطهکړی وه #عبود دا قَل يا صرهکړه ‏ وه د قكد ف کول ورته گران معلوم شو آخر د دۀ ېړده داسے راغله په د قلع ورز ورله شر زره پونډه پېښکش ورکړ۱". ود دا رقم واضت ‏ قل په عَاغ پرے ښوده. او وړاندك روان شو په « يزد » ۀ حبمله اوکړه- د »« يزد » قله بندی ماتول هم د سبود د وس ته بهرخبره وه تو مغة دا قل هم په خپل عال ره ښو«ه او د اصفهان په نیت روان شو - صعبود د اصفغان نه سل میله لا لرے وو چه سِفۀ ته د ايرا وزیر اعظم هید قلی غان د لوری نه دا پیٌکش اوشو پ هکه هغه د ميل کولو نه بفير بیرته لاړنشی نو هِغَۀ ته به اووه" يم دیرش زره پونډونه د څغ په ډول ورکپب شی - ول تسبودته ها یران سلطنت ددے معمول يغ په متابله کښے زیات قيمق ښځاره شو .او صخة ددے جواب داے ورکړو ‏ چه يغ د اصفهان لارے ‎١‏ ونیوله ‏ او د ايرا صدار مقام راصمهان) نه د نو میلو په فاصله په «ګلن اباد » نه مقام باشے ‎٤‏ خپ لکیپ اوٌکولو ‏ اوه ځپل کیپ نه چار چاپړه غند قونه اوکنستل - دغه وت د هغۀ فوع درویشت زره وو - دایران غوندت یوو سیع ‏ طاقتوراو قد یم سلطنت په مقایله کښے د پيتنو ده وروک اوخ سروسامانه اوځ به اوړوکے دمالگک هيثیت هم نۀ لرلو- وه په دعنه وت کله د ایران دامیرانو او ذمه واروافسرانؤ قا ی کردار ډیرکمزو ره وو- دغه وجه وه څه د سود د ده ے سازوساأامان قوځ په راتلو د شاه هسين امیران ډیر وارغطا شول ‏ په دغه زمانه کټ اصفهان په می نقّطه ناه سره ډړ هفوظ او ناقابل یر ګنل شو « غه وخت صرف په ښارکښے د ننه شپيته زره په وسله پور قوځ موجودوو. لین دا ټول فوڅ د زړه؛ تا او قای نک وناموسي د جذبګ نه ځالی وو دغه وچه وه چه سپاحیان وو اوکه عام اولس د ود هر سپامی ورته داجل فرښته ښکاربياه. له چه دغه وغت په دوئ کی څوک د لطف علی غان غوندے قابل وې سردار نةً وو د همله آور فوڅ د مدا فعت او مَقَايل په طرض د بادشاه پۀ صدارت کښے د امیرانو وزیرانو جرګه کښیناستله - په جوکه کے مرچا خپله مپله اوو ئیله ‏ د وزیراعظم د قلنغان دا صلاح وه په فوغ د دحفاظت په غرض په غند قونو کن ےکښينو ے شی. ۶6 00065 ۹ ځکه چه پښتانه" به پرے حمله نه شي کوله ‏ او د دبےه به دا فانده وی په یو طرف ته به د ايرا سپاهیانو زړونه ډاډه شی او بل لور ته به د پښشنو هوڅ اوزپل شی د والئ عرتان عبدادله غان دا راځ وه په یو طو فاق او ناكّهانْ عبله به غوره وی- په جرګه گښے د مذاهی ټول نانندی شاھې امام کوله - دمغة دا را وېکړه چه په استرابادکښے یوه بزرکه ښطٌه ده - او دیڅ داو يٌلی دی چ هکه د یوچیلی دوه پتونونه او دوه نیم سوه هلکان .په اوبوکښے سره د خرذ او يشو ےه لی او یو لځوانه یغله يی" دول هوه ځله . لداله الادله ولول او په هه ښوروا دم وا پوی او هغه ښوروا چه هروک اوغٌښْی نو هخه به‌يا چاته نۀً ښګاری ‏ داخبره د ټولو خوښه شوه او دیصله اوشوه هه دا ښوُوا ږ ټّاره که شی او بیا د په سپا میانؤ اوڅښو ل شی اود هغ نه پی د ښک ته روان می - دغه ښوروا ئوس زره سپاعیانو اوغٌښاه - او بيا په »ر مارح سَلكل- دم رود مقایل ته روان شول- ددوئ سره غلویښت لو توه هم وه د دوئ په مقایلهکے پښتانه شل زره وو اه لویه توپه ورسره چو هم نه وه - په اتم تاریخ د واړه وغو نه بښاڅ شول - په دواړو لوڅونوکښے ډیر هرق وو.(بِِيان سر سپين . غټکټ او ښه خيرازه وو په مقابله کے پښتانۀ نری وی د سنرونوتاوونو ول او نپلی او په چامه رىیسن وو وه په زړونو کښے حبوش او ولوله وه ان د ایرائ فوځ دسئانو په زړو توکښے د بفض وهسد اویلیدط 8 د شرځتو سره سم بلک ستروع شو په اوله عمله کښے ايرا وغ د پښتنو فوځ ډیر اوکښينډلو - د عربو وال عبدادله غان دپښتنو دکس اړخ فوځ په ماق فجبورکړو. وددپښتو پ هکی پبکښے په لوټ مشځول شو - دغه وت دجگی مصایت په ,ښاپښتالله وروستو شول - او چه ابراق فوخ د دوئ د وړو تو پو ؟ زدکښے داغ - نویو باړ لځ يرے او چلولو- په دے گوله پاری ايرا فوڅ اوتمبیالو- او داسے اوت شو په وروستو خو- پښنتانه سم ورپے شول- اوه نیرزق فوڅ په توپوة قىضه اوکو ‏ اوهم په نه توپوے په ايرا وغ گوله باری شروع کړه ‏ په ده حمله کښے د ايرا فوځ مي رقاب) بلکل تبه شو باق هوځ تپښته ١وکړه ‏ د( د بری لری جنک وو .ده چک (صفهان د پپښتو په تل ىک کيښود ‏ ه پپښتنو په لاس ډیرسازوسامان هم رامخ دا سپپيره خبر په اصفهان ته اورسید نوباد شاه دومره ویره واغست چه د تډنیتے په 0065١.) ېپ ګل شو - ول دهاهواز.ء والی ورته تسلی کووکړه .او د هغَة په په ډاډکیرنه خ" د مدافعت اراده اوکړه- دغه ونت په هان گبانډ کښے بيا تېديلئ اوکړپه شوے -عبدلله غان والئ عربستان د ښار حاگم اع او علی مردان غان نوع یوامير د ګفوځ ساألا راعلا اوټاګه شو- دافچ داےب طيع او د ناامیدۍ' په هالت کے هاصله شوی وه- چه د همود په غيال کښے مډو دد ے امکان نه وو -دغه وجه وه په هخه ددث فےّ نه سمدسق فامده وا نۀ مُستله ‏ هخه هډو په کان نه پوهيدۀ او یکول وو دکرمان او يزد د عاصرو سيو هخه داے ورو ه وو چه هغه څه فیصله گن اقدام په دےه موقع او نه کړےه شو د سعبود د د پریشانی " نه ایرانیانو ته قاکده اورسپيل-او هغوی د خپل مدافت تابا اوکړه- ود ت7 هخه وخته دغه اقدام کولو اراده نة لرله- رځُو هه د هغه جاسو سانو هغه ته د نار دغلتو او بادشاه د پرلیغائ اطلدع نه وه ورکړي او هرکله چه هغه د هپلو باسوسانو د غه نه د اصل عالاتو نه خبرشو نو دغه وخت د هغةۀ ستر او غړي 2- او هخه وړاشه روان شو اولے په فرځ آباد قبضه اوکړه ‏ څپه د اصفهان نه ددبه ملو په فاصله یو کام وو - دلته یو شاې ل هم وو . د دے نه پس ځ په بلقاقبضه (وکړه ‏ پپه داصفهان نه یو ئيم میل په سویل دس زنده رود . په سویلی غاړه يومقام وو- دلته ارمئ سثهاسیان وو چه د پپښتنو ے تراخر وخته بل مقابله اوکړه. ول غه وسله کيښوده- په هه عا ګښے د پښتنو د لاسه داے خللمونه اوشول په د هخ په وچه د دوئ د(فکه او د دو ئ کروار ډیرداغد ار شو - د دے نه پی صسبود په اصفنهان پپا ؤ اوکړو ‏ وه په اوله عمله کښے اميابه شږھ ددۀ دویپه حبله هم د حرم سر د یو عا فظ احبد عا دلاسه ناکاميابه مځوه. دال ایراق فوځ د پپښتتو تر مورچو رااورسيد- دے ناکامیابئ مود ته دکرمان او یزد د اسر وکړاونه ور په یادکړل ‏ او هغه د اصفهان د فتّع نلأامید ىشو چناغپه هغه د مصا حت په غرض بادشاه ته یوه جرله اولیږله ‏ او د صلے د پاره 2 دا شرطونه پې شکړل. چهکه بادىشاه ماد قند هار ؛:کرمان او خراسان خوهد شتاره یا د شاه اومق اد خپله يوه لوررلته په نکل راکړی - او هغ ته په داح کښے ډوک پنْتُويشت زره پونډونه ورکړی - نو زه" به بېرته لم وه دایرائ هؤځ دے تازه امیابئ بادشاه او د هغه اميران ډاډ هکړی وو. دغه وجه وه چه بادشاه د خپلو امیران په صلحح دا شرطونه او نه منل ‏ او دا ډ يره د 0065١.) ۷۱ بد سي خبره وو او هغه تباهې به نه وه شو ی کومه چه د مستتل په پړدوکے لدپټه وه د #سود سره ابله' شل زره سپاهیان وو - دے ناکامیا ښو هخه ! ووپړولو . اوس هغه داصفهان د صاصرث اراده اوکړه ‏ پهکیر چاپيره علاقوکټے ځ تاغت و تاز اغازکړو- په دغه ورځوکښے یو داے واقعه اوشوه په د هغ په د جه د لپښشو او ارا لیاتو تعلقات ډيرغراب شول- د ګلنا آباد دمنګ نه پی ډیر ايرا سپاهیان بن اصمهان نو یو قله ښد مقام ته کلی دو اود هخه ما نه بهوے په اضر ى کيے په پڼثنو وهاکول. په یو موقعده امان الله غان نو یو لپښتون سردار دغوراګ وسامان د یو قَاف سره ددے کلى په حنواکښے راتیریدلو ‏ چه ايرا سپامیانو پرممله اوکړه .کاله ه ټوله لو ټکړه ‏ اوډر پنتانة غ بندیوانکړل په دو کے د مود یو تر" . دوه تزیوران او یو مي ورورهم شامل وو سود بادشاه ته ددے قیدیانو د واپی کو لو د پاره خبراولږلهھ وه د باداه د مداغلت نه اول اول دا ‎٠:‏ قیّدایان ایراق سپامیانو وژلی وو . په دے خبره ود دومره غصه ىشو چه د هغة سره چه خو مره جکی قیدیان وو هغه اووژل- او ددے نه پی ځ داصيغان فعامضۍ دوره سعفت هکړه ‏ او په خپله په فرخ آبادکښے دیره شو - يوطرف ته #صود د ښار لعاصره سښته کړه ‏ بل طرف ته د باه شاه مشرو طهباپ چه په ملکاکټے د فوڅو نو عمج کولو په طرض ريد لو د ېل نا مرادئ اطلاع بادشاه ته ورکړه ‏ په داسے لازک وغت کن په دایران « زرگونو کالو عظىت ته لویه غطره پیښه وه- او دد قدیم اوعطظیم سلطنت سپاو هك کيدو هغه ود غرضه امیران په د هفوی د مو د غرضئ ۶ او بذکرداریء په نټٌبه کښے دسلطنت !هری سلگئ وے لا دصفه ان د بادىشاه مبلسیان اواعتباربان وو -او غنلص ازموده » کجربه کار غلق د ټو لو نه وروستو او دد بذکرداره امیرانو د سترګو ازئ وو - دغه وفت په بادشاه د ئثور امد اد نه مایوسه شو. نو هغه د میر حمود هخه وړاندیی شرطو نو ملو ته غاړه کیښو ده وه ده مق نه دغه وت میر مود د صا نه انګار اوکړو په د موقع د مبیستان ورز ملکف حبود د لس زره فوځ سره "لن اباد ته رااورسيد . د دړے امداد په رسید و داصفهان د اولس ایران امیرانو اود باد شاه لاه لبدے شوث ‏ و دهغوی داغو سُسالی ډیر زر بیاپه عم بدله شوه «مير حصود « د سبیستا ق گوری سره دخراسان د بادشاهئ وعده 0065١.) یه اوک - ١و‏ هغه بیا په خپله نه لاړ- د دے نه پی مود ته لار اوزاره شوه او هغه د اصفهان حاصره دوه میاشت نوره هم اوږ ده کړه- د دے په نتجه کے په ښارکے د قدط سنئ دومرو زيا شوےه چه د خلکود زغم نه بهرشوے .اودښار د هواله کولو نه بغیربل څه لار پا نه شوه چنا ته بادشاه مله واغوښتل ‏ دمیر حمود په عِق کښے د ايرا د سلطنت لیم نامه اوليکل شوه. او په هغ باتك بادشاه او د هغه امیرانو وزیانو دستخطونه اوکړل- او شهرونه په او ول بله ورځ بادشاه او دهغة امیران په هخه اسون و کوم چه یر سو د د دوئ د پاره ورلی ږل وو سواره شول- او د مود په ندمت کے عاضر شول. داداے ورځ وه په د ایران ځاڼو بوټو هم په سرو سترگو ژړل- دایران بادشاه هه د ود دربار ته اورسید نو دهغة نورسږئا وے هم اوشو ‏ صغة ته اووئیل شول په لصود لا اوده دك- په دے بهانه هغه نیمه ګينټۀ ایسارکړے سو - -اوددے نه پچ د حمود په خد مت کښے هاضرکړه شو. دغه وخت قسصىود د یو قالين د پاسه یو ریښین کٌلیه ته ډډه وهلى وه - په بادشاه دکىرے مینځ ته ته (ورسید پو #سود وریاسیاً اوهخه 1 په چُيل خُوا کے کښينولو ‏ شاه حسين په مپل لاس ایران تاج د هود به سر کیښو د اومباري ة ورکړه ‏ د دے ته بپ قهوه راغله (و چه مود خپله پیالئ او چته کړه . نو دالځ اووئیل دا د بلیادم دلوے والی عقیقت دے ‏ دهداه پاک په پاته ُوښه وی هخۀ ته باد شامې ورکوی - او دیو قام نه ای او بل ته سپاری- وه زه دا وعده کوم څپه ستاسره به د څُپل پلار په ځان سلوک کوم - ‎١‏ دستا په مشورد به عم لکوم - ادو نه پي په لیران بانده د صئوی اغتیارغتمې شو (و د قٌند هاردغلیو بادشاه دایران يادشاه شو د دے نه لپی میر حصىود اصنهان تۀ لاړ ‏ د بادشاه د استَوكِنْ د پاره ځ یولو ل ١و‏ معقول پنشن مقررکړو. په ده مکو نو کښے په مک ته کوم نتصان رسيد له وو د هغ په تد ئ او د غلقو په تالیف قلو بکښے په ډیراخلدص او سرکرمئ لیا شو- واه د بد فَس« نه دمیرصو د دا نیک غیالات او يک ارادےه ډيرۍ موده قا پا نۀ شوے ‏ د د یو وبه علو دا وه په ایرانیانو به د پښلو نه ډیرنثرت کولو دده عِذْج زیر ‎١‏ ایرانیانو د پښتٌنو برغخلاف په سازشونو لاس پوره کړو- د دے بله وه داوه چه پښتانه هم دخپل جبلى عادتونو نه #جبور وو د ایران جنګ غتم شوے او دوۀ اوزار شوی 0065١.) سپ وو او نه په په هره موقع دپیش نظلرمقصد دعصول نه پس بیا په دو ئکني قبیلوی او غانداغ تعصیات تر .په جنپ او بفضونه رالړزیږی ‏ په دے موقع هم په دوئ کنے پره جنے ‏ بفضونه مسدونه اوکيل شگایتونه رااولتیدل -ددے نيجه دا شوه په دمیر ود په زړه" کښ ویره او وسوے پیدا شوه دهفة په دماع دصونو غلبه اوکړه ‏ د هنه په طبیمت کښے سن پیدا شوه به دے ورخ وکښے چه هر څومره د ایرائیانو سازشونه زیاتیدل هغُومره د میرهسود په ظلىو نوک هم زباة پاکيدو ‏ هغه يوا په ایرائیانو بدګانه نۀ وو که د پښتنو نه هم دهنۀ ويا پاسیدالی وه د دے بد اعتهادئ په یه په بپتنوکښے هم پرے منے پیدا شوه او د دوئ اتاد و انفاقَ غتم شو د وهبونواو وسواسوتو ل هکبله میر سود ليوغ شان ته شو - دهغۀ داغیال پیدا شو په زماسلمشت د ایرايْانو د لاسه په عُطر هکښے ده -ددث وهم دغلے د وجهے نه هخه نه ایرائیان معا فکړل ‏ او نه پٍبتان ‏ د هغۀ ظلبونه دغپلو او پردو د زهم نه بهر شول-اطرد نپښتنو د مشرانو په صلاح د ميراشرف دلاسه چه د هغه د ترۀ رعبدالمزیز) هوه وو اووژل شو ر ‎ ) ٢۵‏ او د صفةۀ په څا میرا شرف لخفت نشین شو دميراشرف دا فعل کرچه د عالاتو مطابق موزون او جانز وو - له چه ود په کوم عالت ته رسیدل وو د هغ علاج هم د هخه مرګ وو وے څه وغت څچه د میرسود د مرک خر ګند هار ته راغ نو دهغةۀ کورنئ په مه ډیرځفګان ظاهرکړو -(و د میراشرف دلاسه 1 دود داکتل د هغة د په رعبه الحزز د قتل بل اوکتلو- دغه وپه وه چه د ایرزرن په شمړه کنے وروستو بیا ميراشرف ته د قند هار ته څه مرسته په لاس نة ور تله ‏ او د هغة د نامیا بکیدوغټه وجه صم دا وه مير مود کر چه ليو غ شوے وو وې د صغۀةً په مرک .په د هفة هنور رزښت يي ) کومه مرشه وشل د.- د هغ نه دوه شُغمیت اود هغه سره چه نپڼتنو کوم تو قعات وابست هکړی وو هغه په وامصه ډول څرکندیږی - د یو پیا وړی ورور په مک چه هغه هم د یو تربور د لاسه موند ۸ وۍ- د يو خوږ کۀ حلور زړه؟ ته په کوم درد اوصدمه رم هغه ددے مرثي د همرشعر نه څرکنده ده - : د میرحمو د په ملٌک د هغه د خور ری ې زينب) مرثيه ژغ و په ورور تیرله نیا سونا فندهار واړ په تيا سونا زړه ویرکے مبتلد سونىنا چه شاه عصسود له ما جداسونا ېې داروڼ جهان راته تورتم مه نا سوگ ء غم ژن په دے ما ده نا چه شاه هححبود شیرله دنياسونا ځوان و مړۀ د تورے مِگ ونا افسوس چه مرګ د ده په خواسونا تسود لا نه یوالڅ غور رفک خپلوان لهدڅه باچا دٍ ورور ژاړی پښتٌون و ټول په واویله سونا اصفهان پاله تایح نکورعالمه د پښتون لمرسو تیارة تورعهامه چه باچا ولاړ پښتو نګه۱ سونا لښکر شو ځپور؛ پښتون ولاړ هه ان پا سو تاح وغنت د ټول اصنهان وا پښتون اوس ښک باچا سوا دښبن د بیا زمونږ په ویر کاغورسند په ًکورمو ډیرشورو غوغا سونا مونسٌکُو ژارئ؟ عسوه شاه څه سونا له مها نه تر قراه څه سونا د پښتنو پرتم فناه سوسنا هحوده اِخٌوان وے وےه ولدڼپ له ما ‎١‏ صفهان وه پاة سو سنا نه نا 0065١.) زړۀ د بیلتون په ټغ کړم دےهنا د پاچشئ تاج مو برهم په ننا قند هار واړه په زيا سونا . ولاړه قام په نام وتن نا قند هار واړه په ژړا سوسنا پرمیګف د پوله کل کور ژاړی لر سپاه د ېط ء سپور ژاړی قند هار واړه په ژړاسونا خپه شاه ګمود سو نن په گورعالمه ته دښن به کا پيقور عالبه قند هار واړه په ژړرا سوننا په خاوُرو حماة ‎٤‏ شاه ود عالیشان زړر" دا سوړسو کا خوښی دښنان هند هار واړه په ژیړا سوا وشلدوه تا په دپښتون وو پیوند په شاه هود کا په قبرکښے ښه قندهار واړه په ژړا سصوننأ پښتتو ستاے لو سپاء غه شونا بالچپاچه ووحهشبت ناه قه شونا کد هار واړه ىپه ژړا سو نا له ښت ونتاېه ته په غه سوت ملا سرو راپورته کړه په څه کړی اعدا هې : دبین ولاړ بیا سا اوهُوا سونا اورم نارے دم چهکړښه فریاد زړونه چه تل به ووښادمن سؤاباد ماتم زده پیرونبرنا سونا وروره مقر د ستا مولاکړی جنسب روح د وه ښا د په لو یه ورځ دقیاات دغالئ رهم تل پرستا سونا 0065١.) کٌند مار واړه په ژړا سو ننا پښتُون په مرګ د شاه هود سو بریاد د ساناو ژغ دے چه راوړنه 2 باد قند هار واړه بپه ژړا سونا در و کی امه لپی له مره رات خد دةۀ ارون د خد اۀ په مهرویمت 1 5 له. قند مار واړه په ژیا سبونا دمیر ضبود د وژلو نه پس میراشرف داصفهان قلت سمبا لکړو په دۀکښے ددے قت د سیالولو صلاعیت اواعلیت موجود وو .ميراشرف ډو ډپرزړوراو غلص ځلے وو. وے د مير مود درے کليزه دورحکومت د ابرانانو په زړونو کښے د نذرت اوبِقْض جړے داسے مضبو عا کړے وے چه د ديغ پرے کول ډیرگران وو .د تت شين 1 سره سم د عراشرف په لاره کین یر مشلات پییدا شول ‏ یو طرف ته ایرانیانو د شاه صسين د وۍ طياسپ د جنډے لاندث د غيل ازادئ د پاره د وجهد شروع کړو او په بل لوری سلطنت روس او سلشت مشاق دایران سلطنت یوج مالله اوج وارثه ملگ اوگنپلو - او د خپلو غپلو سلطنتو نو سره ئ د دے سلطنت صحعلقه صوب اوکنډ . او د اشرف مقاپل ته ستر برتن کړت ‏ میراشرف په پل وس او تدبر په ډیرو مشکلاتو قابو بيا موند . و ے عالات دے هد ته رسیدلی ووچه د ميراشرف هرکوشش وعنت ځا نۀ ټولو ‏ د هغ په لاره کر سټ بد دا ووچه هغ ته د قند جار نه د پليشو امداد بند شو او دایران په کېړ وکښے هغه د دامے سپا هیانو نه په کار اخستلو جبور شو په د میراشرف د مقاصدو په بت د هنوی همدردی دغپل لوټ سره زیاته وه ١و‏ د دے ټولو د پاسه د مفهً مقابله د یو دايے سړۍ سره راغله چه په هخه زمانه کی د مرچا د پاره ناقايل تسضیر ثابت شو- دا سړے طهماپ قلی غان وو په وروستو د نادرشاه » په نامه مهور شو - پټه څراننه - 0065١.) پېې ميراشرف د پنئو کالو پورے د هردشس مقابله اوکړه ‏ او په ډیرو موقع و ماب شو. وه په اغرکنپے په کال سل دطهىاسپ قلی رنادرشاه) د لاسه ۀ تیښته اومو ند له اود ګند هار په نیت روان شو - ول په لاره کښے د یو بلوی سردار عیداتله غان د لدسه اووژه شو اوددة په مرٌک په ايرا نکښے د پښللو اتدار رځتم شو - : په یران کبڼے د دپښتنو ده لنډ گنډي اقند ار مه مککاته اقم ورسولو چه په هغ بانه ‎١‏ ‏د ټولومو رځينو تفا دخ پ دے ډو توکے د یران قر نس لکه لق مړۀ شول-ډیږه عالی شانه ابادی" د زم سره هوارے ‏ زمٌے شا او نه شوے ‏ فل غلیّ او ډک زطة شوے . تهارت تا شو او د ملک امن امان غتم شو فرانسیسی مُورخ قيرير د ده غیال اظهارکوی ‏ چه پيتانۀ د جلک خو مړ وو ول د بادشامئ په چل نۀ پوهیدل - د هغوی ئی دغه کار وو چه په هرځا کی په د هرچانه که په زوراوکه په را وه روپئ امستل- ځمکه د دت په نتصه کے بغاوتونه شروع شول - أگر چه دوئ ډير فوڅجعج که وو وه د شلو جٌکونو نه پی ددوئ وځ ډیرلږاوکزوره شو د افغانستان د نوی سپامیانو برق په دوک بنده شوه نو د بدے ورځ دوۍ د نورو قامونوسپامُيَا نوکرا نکړل ‏ او هغوی ‏ په ضروری اواهبو ځایونو مقررکړل دا سپاهیان داے وو چه و فادارئ څ شکمنه اودجګ سره ة مینه کمه وه داکتم شک نشته چه ایرانیان هم د خپل اقتد ار په دو رکښے په پيدو ډیر ناوړه ظلمونه کړی وو اود هغ په نټېه کښے د ایران افتدار ته دوی" د به ور ‎-٥‏ دا هې په غایه نه ده ځپه د می وود په بدگمانو؟ او طلىو نو کښے دایرائیانو د سازشونو لې.أ دغل وو اوځ د دے پاوجود داهم يو عقيقت دے چه پڼتتو و هم دېل اقتدار په نشه کښے د قٌوانئ قدرت د مکافات پروااو نۀً ساتله ‏ اود کدرت قواننو چه کوم سلیک د اپراشانو سرهکپه وو هم په هخه کروړه ځً پښتانهً هم اوټکول ‏ 0065١.) »ېې نادرشاه افسار دد اصلی نوم طښشماسپ قلی او د پلار ئوېوےه "امام قلن وو په عال 2ه کښے په حنراسان کین پیدا شوے وو په قام ترک او د افشار په وو - د غوانئ؛! زمانه د طوفان په څیر وه ډاک به ے کول اولاڼه به ۀة وجڅ ‏ په اوزيکو هڅ تافتثه کول -کله به په صنوی بریال او کله به د هغوی په لاس کښے یوان وو- په دے ډول لوڅ نوم او د شهرت عاصلکړو- وه د خپلو -ج اعتدالیشو له کبله -ة ژوند په دار وو تر ے په قلدت کېښے حاکم وو چه "نګ شوذږ هخه ته ته لاړخو هلته 2 هم آرام ام او نه "کړو بیاے ډاک تروع ړه دغه شان ډیر «اؤا طلبه غُلق- غوا له راغونډپ شول ‏ په ده زمانههکښے دمعزول بادشاه شاه صن مو شهزاده طهبا - هم ددة د شهرت نه خبرشو - نو په هپل وغ کښے ‏ د شمولیت دموت ورکړو. طهماسپ قَلی دا دعوت په دے شرط منظورکړو . په دۀ ته به وړاندينی ټول جرمونه معاف وی دا محاق نامه د هخه' ترهٌ ته اوليږ له شوه او چ هکوم وغت طهماسپ قلی د ترۀ نه دا معای نامه تزلاسه‌کړه ‏ نو هغه ة اووژلو ‏ او د شهزاده نه ے یوه بله معاق نامه اوغو ښئله. دامحاق نامه هم ور ے شوه د دےه نه پی دے د شهزاده ملانم شو ول لیت ورځ پی شهزاده ددۀ د رو نه داسے نک شو په دےه څ پا اوبللو . خو د طهیاسپ قلی طاقت دومره زیات شو چه هغة د شهزاده نه په زور ډیروسیعح افتیارات اوتروړل. او په هغه پل ځان دهغۀً دفومُونو سپه سالار اوټائلو- او دغپل ذاق جرآت له کبله ډیر زر په ټول فو کے هر د لمزيز شو د دے نه پيغ مازندران . غراسان کون سیستان فغه کړل ‏ اوبیا د میراشرف دمقایل په تکل شو .په دے ورځٌ و کلے ميراشوف د يز د » ښار حاصره کړے وو - طهباسپ قلی د ده ې مقابلے ته روان سو د میراشرف او طهماسپ قلى اوله مقابله په کال سشلۀ کښے د دامغان نه اووةميه 0065١.) ۳۹٨ په شرغاتة اوشوه ‏ په دے جنګ کښے طصىاسپ لی د خپل جِگی مهارت په وجه په میمو اشرف کامیاب شو دمیراشرف دولس زره وڅ په دے جِنگ کښے مړشو. اوهفه بو سره اصفهان ته راغ په دغه ورځُوکښ د طهىاسپ قلی دپرله چيے فتوحاتو له کبله دا د قوی وه دارئ عِذ به بیا ژوندئ شوې وه او د پپښتٌنو ویره د مغوی د زړونونه وتان وه. دغه وبه وه چه کوم وغت طهباسپ قلی د میراشرف په تعاقب کڼے اصفهان ته رلاورسیده نو د هغة فوځ دغه وخت د شيار د قّطار نه وتل وو - ميراشرف داصفهان نه ځلیريشت میله لر په یو دمنوظ مقام کښے دطهماسپ قلن د مقايل د پاره خپل وح جع کپ وو خو طهماسپ قلى په دے موقع د جګی مهارت نه کار واغست - او یوه شپه ۀ په تاره" کے په پښتنو چپاؤ اوکړو ‏ پبّا نۀ په بها درۍ" اوغگلیدل غومزه ځ نۀ وه څلور زره مړۀ شول او نور د میراشرف سره شیاز ته اوتئبقید ل طعناسپ قلى هم ور چے وو په شیوار کښے هم د ميراشرف د پاره ه حالات موافق نۀ وو نو هرڅه پر ښول- او په خپله د دوه ‎١‏ مٌکرو سره اوتنبنید و او په سیستا نکښے د یو بلوڅ عبدالله غان د لادسه اووژل شو - پښتانه په د ایران نه په وتلو ېبور شول ‏ نو شهزاده طهىاسپ دایران بادشاه شو غو دوه کاله پی طهباسپ قلن هغه ممزول کړو او د هغة په عا 2 د مات څُوة عباس د ایران په عت کښیناوه - او خپله 'دهغة مررمت او سريږزه شو - ددےه نۀ پی ےځ دعثباق سلطنت نه د ایران ضوےه ترلاسه ړے د رما او څارهیا علح 8 ۀ هم في کړے او د عشائ حکومت سره ے صلي اوکړه ‏ به کال لالا کښے د (یران ماشوم شهزاده عباس مړشو - دغه وغت طهباسپ قلی په اميرانو وزیرانو ځپل مان بادشاه شُتف کړو او د نادر شاه شهنشاه ایران لقبے اغتیا رکړو ‏ په کال سل هھکنے په میر حمود د زیران په لام روانیدو نو هخة په قند عارکښ خُپل ورور ميرحسين په خپل ځا پرے ښوه وو- دمیرحسود په موجو دګئ کښے میرصيئ د پل صوب انتظام په ویره ښۀ طربټه کړےت وو او د اران د ماتو ږو هځ تاؤ لا کندهار ته نه وو رسيد 2 وه هرکله چه طهباسپ قلیى زنادرشاه) په بیراشرف بریا - شو او بيلۀ په کال سل کښے د ایران په قفت قبضه اوکړه ‏ او د (بران دسلشت و ۀ با سره یو قلۀ کپه نو ددے ته پی د یو لگ فوځ سره د قٌند هار د ضر په اراره روان شو او میر سيین ته د غپل اطاعت پیغام وراو لېږلو - وے میرميين هم دمير 0065١.) هه ویی غُوة وو او د خپل پلار په شان ۀ خپله ازادی دغه ۱ یولو نت کپلو. نود نادرشاه په جوا بکښے هخه په خپل مفائلت کښے لٌکیا شو - د میرحسين د هکوستا په زمانه کښے هند هار یره ترق کړی وه ټول خلق د آزادۍ په وږو پوه شوی وو- نو چه د نادرشاه د هيل خبر غور شو- دو ټول پښتانة د میر عسيئ د نډ 2 لاندےه تر(هری سنک دنادر شاه مقاپل کولو ته تیار شول- د ګند هار عفاظّ مور او قلد په هخه زمانه کښے نا قابل تسفرکینل شپه- -ميرحصسین د صجاصركه د اوږدولی فکر سم ١وکړو-او‏ د ګوئچ سازوسامان نه علاوه د و راګ ډرے اخرے ‏ هم مي که نادرشاه راغ او قند هار ته غناڅ' پرے وتو. دغه مقابل نه پی هغۀ ته دا خېره معلومه شوه چه د قند هارف کول به ډیروخت ال نادرهم د ځٍيل هوږ نه اوړید وک نه وو نو هغه څه خو د خپل وځ د ډرے ډانډے په عرص او څه په دے غرض په د حصورنو زړونه مات شی دزوړ ښارمقابل دیو نوی ار په ابادولو لدس پورے کړو اوددے نامه څَ پادرآیا د کپښوه - نادر ىشاه په جوش و خروش قند هار تعاصره کړو ‏ غو حصورټو سم په ډيړو موقعو دعپل شعیاعت .همت او مسَّقل ارژدے ثبوتونه پش کړل ‏ په څو موقھو ه د ىلا در فوځُونو تډ نُکست هې ورکړه- په نا دړ شاه بانده د عصورڼو د حوصل . عزم صمت او شیامعت لو انژ اوشو - هخۀة ه خپله هم ډیر بهادر او په لویولویو کارزونو باندے په اقدام کولوکے به ےع د تاپذپب نه کار نه اغستلو ‏ او د دے سره د زړوراو بهادردشمن په قدرهم پوهيدة. په منة دا وي وه په پروق دشنان به ة دايے خپل کړل چه نن به ة د هخه دپاه په سر ورکولوکښے څه صرفه نة کوله ‏ د ينتیاری قَبيه ځُوانان په ادر په ډیر زیاراوکړاؤ ایل کړی وو- عغوی څ داسے په عپل اعتښادکښے اعنسق وو. په د قندهار د مهم په اسانولوکټے د هغوی لوب برغه وه - دغه شان د مرات دعلاق ابدالیان هغه داے په خپل تار دا واړول چپه د هه په ټول فوڅ کښے د ابدالی بپنتو نه د هغة نزیات چانثار ١و‏ اعتیادې سپاهیان نورڅوک نۀ وو- ۱ د ګند هار د صاصرت په دورا نکښے نادرشاه ته ته د نه نه دمقل ایرانانو خطونه پرله چے راتلل - دے ُطونو هخه د هند عيل ته لیواله کړت وو د هخه د( واهش وو چه د قندهار دکشاے فیحله زر ترزره اوشوے ‏ په په هندےه چخه اوويټل. د ي کال د اوږ ده عحاصرے نه پس په ډیرکړاؤ د ند هار د قلک بندئ دا ستماما تو ېه ماتولو 0001٥ ۲ ۶٨ ٠ کښے څه جزوی کامیالی حاصله کړه چو نکه د لپښتنو د شیاعت نه هخه متا شوے وو نو هخه" د شاه عسين سره په دے شرط صلے اوکړه ‏ هه شاه عصين به د قته هارگکورز وی اود هن د ګوڅ یوه حصه په دنادرشاه په وځ کښے دهنک په عمله کئے شاملیږی.او د دے نه علاوه مير حسين به د ارر شاه په نوی ابادکړی ښارکښے استوکنه اغتيارو ی د د ك نه نپی په معاعده عبل اوشو میرصين نوی ښار ته راځ او نادرشاه داتٌده هُطرو د لرکولو په غرض د زوړ ىار ټول اسکامات وران کړل اود مزک سرو هوار کړل - دتوقع نه غلاف نادرشاه د فصوريو سره د فیاصئ (و روادارئ؟" سلو د اوکړرو رشم وے د میرحسين په عقله نادرشاه بدکبانه وو اود هخه سره څ بے لول اوکړه ‏ دمعاسیےه بیغلدف نادرشاه » میرصین - او د هوو ټوله شام يکورنئ ماژندران ته داستوګعغ په عرض اولیږله ‏ ١و‏ هپلو ماعرينو ته ه هدایت اوکړو چه په مناسب موقع ميرحسين اووژئ چناچه د ماژندلان داستوکن په ونت کی د نادرشاه د معمورښو له غوا میرسين ته زهر ورکړت شول ‏ او ددے ذهر په ليه کښے هخه په کال ر۵۳۲ھ) کن مړشو ‏ - دمبو سيین د مړک هبر نا درشاه ته هغه وغت اورسید په هخه د هند د مهم نه رلستون شو اود (اباسيند غاپه ته رارسید ل وو دمیرو يی په کورئګے میرعين یو قابل اوښکل غلے وو- د پټ زا دروایت مطاب په ر ربيع الاول سګللده کنے د سيوری په علاقه کښے د قلدت په مقام ن5 وو- دمیرمسین په عکومت کښے د غزن پورے علاقه شامله وه په -٣۳ل‏ ه کښے هغه دشال ( د موجوده کو ئې علاقه )او زوب علاد ة حم ف کړے - او په کال سثګا ‏ هکی د ډیره جاتو او ګومل پورے علاة په خپل اهتدا رکښ راوستل ‏ عُطبه او سکه په شېل نوم جار ى کړی وه میرعسين په حپله هم شا عروو - او د شاعرانو هم قدربان وو - د میرمسين دا غزل د پټ غزاغ ملف په خُپل کتاب کښے د ضوء په ډول یګل دے - او داکتاپ ره غزانه) هم د ميرمین په فرماطلى بر شوه مه - مرهسين غزل بیلتانه" د د غبونو په 0۸ په تياروکښے د ميران ے له تا دورکړم له تارِخ سلطان صا په عواله د پښتانةۀ شعرا اول ټوک صشل 0065١.) ‏هه‎ پیلتان د صے اوښك رامُورے که - ستا د فکرپهکردا کن تل هبورکړم د فراق ېړےکښوت ومرئ ته په مهان کښے ة رسوانکه منصورکړم په وصال د هم ناښاه پبه د لبره د بيلتون فٌکر په زړ هه کښے ناصبو رکړم د باڼو شتی اوغوړ په خُکر کښ ‏ ضازانو په ضزوضزو مهجورکړم خلق یاد زمادعشق په لیيونو کا . - بک . لم زة مسين هستا هسسے ار مشهور ړم که چه وړاندے مو وتیلۍ دی د کٌند هار د صوے دازادئ ته دپن د هران صوه هم د اسدابله ځان ابدالی په مشرۍ کښے د ارا هکومت نه ازاده شوی وه - او د نادرشاه دعروج په وخت کښے د هرات او سبزوار په علا قه کښے دابدالیانو مُکومت وو وه په کومو ورځُ و کښے څچه مير هسود غلې د اصفهان شاصره کړی وه او ملک تصود سيستاق د اصفهان مدد ته ورغل وو .او د هخ په ښق هک دسحمود غلی له خوا د خراسان په علاقه دود سیستاق اقتدارمتل شوے وو-نو له دے کپله د هرات او سبز وار علدقه څه موده دود سیستان په تصرف کښے وه وےه دمير ود د مرک نه لپی د میر اشرف او اپراښانو دجګونو په زمانهکښے په دے علا که کښے با شا هگړ د ی وه-اوچونکه په ده ټوله علاقه کنے د ابدالیانو طاقت زيات وو په دے وجه ميرصين غلې والی؛ قند تاره دےه ابدالیانو خپل ‎١‏ قتد ار نه وو قانم کړے - اودوئ ېی آزادوو ‏ مرکله چه نا در ىشاه د ایراق سلنشت نه د شوکیدلو شوو ټوټو د دے سلطلت نز بيا دګنډلږ اراده اوکړه- نو په دے لړکه هغه" په هرات او سبز وار هم عمله اوکړه ‏ په دے حملوکینی ابد ال نپښتنو د نادر شاه مقابله په یر صبر او مل کړی وه به دے جلګونو کټے میرحسين غَلې هم دابدالیانو (مداد ته درے زره فوځ د هپل یو امیر. سیدال غلې » پ کمان کښے لیږ له وو - وله پښتنو که مرڅومره د غپل شبیاعت مظا مره اوکړه ‏ لن د نادرشاه مقایډ ته ټک نۀ شول-عُن په جنکو نو کڼی مړۀ شول - غ اوتېتیدل - اوڅنو د اور شاه اطاعت اومانة ‏ په دے تنبتید ل ابدالیان کښے ذوالفقارځان ١و‏ احبدغان هم وو. په د سیدال غلی سره کندعار ته تښتیدلی وو - په مرات بانداك د ناىرشاه دېل په وغخت دا بدالیانو او نادرشاه ترمیاځه کو نه هم دد ذوالفعار غان په ماق کښے شوی هخ نه صا له پټه غځزانه صنلل 0065١.) ‏یب‎ وو لین د قنهار د استوکن په دوران کښے د ميرصين په زړۀ کښے د دوئ زذوالفقارغان اواهبد خان ) په با بکښے څه غلط فَهٌ پیدا شوے وه - او د صِغ په وه دا دواړه ورو ټه نظر بند کړی وو- د هرات » سېزوار ! و قند هار په جُنلو نو کښے نا در شاه د نپښتنو دب مثله شپاعت نه ډیرمتاژ شو وو چونکه هخه په خپله هم یو پهادراشنان وو ئو د مرشیاع او بهادر انسان به څ قدر هم کولو- دغه وجه وه .په غه وخت هغۀ د قند هار دکشله نه اوزار شو او د هند د فۍ په تګل کښے وو نو هغۀ د نپښتنو يو نوے کوځ مر بکړو ‏ په دے فوغ کښے دولس زره ابدالی اوغڅلور زره غلې پښتانة وو- دایدالی هوځ متران اتۀ کسه او دغلې فوځ ستران دوه کسه وو-او ددث ټول فوځ کیانداراعلل نورسېد غان عنیزے رابدال) وو دا فوځ د خپل شیاعت . جرآأت او وفادارۍ په وحد ' لادرشاه ته ډیر نزدو وو او دے غُلتو هم خپل کان په هره موقعه د مه د صراعتیا د اهل ثٌاب تکړے وو- دا پيتانه هوځیان غه رٌک چه په زړورتیا او شياعت کښے نومیالیان وو دغه یګ دنادرشاه په هر حم منلوکښے هم ممتاز وو - او په ډرو موقعو څ دنادرشاه داے في امداد کړے دوو چ هکه دوئ داسے داضفلاص اوپانثارئ نه کار نه وے (مُسے نوممکنه وه په د نادرشاه د هند د فتوماتونه غالی پا وے - نادرشاه چه د قندهار د شغړےه نه او زار شو نو د هند په تگل د کابل په لور روان شو دغه وت کښے هم دکابل صویه د هند په مغل سلطنت کښے شامله وه او د واک دستور مطابق د پلښور علاقه هم ده ده صوب يوعصه وه - د نادر شاه د خمیل په وت کښے دهندوستان په تت بد شاه مغل ناست وو - ده دځل عياشئ لک له د مد شاه ريد ه په نامه هم مشهور ده - په ده ورځ و کښے د کابلګورنز شیرغان او نا ًکور ت ناصرغان نومیدة- چه په پیښو رکے به اوسیدة - نا در شاه اول غزۀ او يوو - او با څ د کاب لکورنز شیرغان ته د خپل اطاعت پغام اولیږلو- وځ شيرغان د اطاعت په ځاے مقابله ١وکړه‏ - وه په جنګ کښے څک تيښته اوکړه - دکابل د تغير نه پي نادرشاه د جلا‌ل آباد علاقه هم او وله - او بیا په هبر رائنوت - دغه وغُت نادرشاه ته دا کړاؤ پینی شو چه هخه څّ ډیر په بند هکړو- په دے موق که د هغه د ىپښتو اص وځ د سرهزوشئ نه کار نۀ وه اغسے نو د خپل ټول شان و شوکت او زوروقوت )وج به د نادر شاه د پارد د پیښور په مید! لون وکښے قَدم کپیښو دل گران شوی وو - 0065١.) ۳ه : په دے زمانه کښے د هند مغل سلطنت هم د ایران د صطوی سلطنئت په شان د ضپلو بددیانته او بدٌکرداره امیرانو د لاسه د ذلت انتها ته رسیمل وو- په ټول ملگ کښے د دکمزوری؛ په و په اه کړے وو دضښرداستوکتو قامونو هفه ماجبو نه او ولسع چه دوئ دهرهکومت په دورکښے د درے د عبورومرور دعفاظت اوضبانت په عوض کښے وصوےه کړپ و اود مفل هکومت نۀ په څٌ هم وصولو ل۰ - په دغه ورځوکټے به داماجبوته ددے صوه بد دیانته اميرانو په خپله هُوړ ل ‏ او قَبَائِلو ته به ه نۀ ورکول ‏ دغه ویه وه هه د ېر دره د شای ګومونو د عبور و مرور د پاره هم شر محفوطه وه- د نادريشاه د عب په ونت کښے دا قَايُل أکر په د مخل عُکومت په مرسته نة وو وله ‌ړ - وے دا خېره هم ددوئ د قا غیرت اوحود داری؟ د پاره یوه تازیانه وه- په نا در ىشاه د سل د پل تور په زور ددوئ په زمکه ټرشی ‏ دغه وجه وه چه دوئ د نادر شاه په لارکے ډیرغړڅځونه واپول. ټوله ار ورا نه کړه- و درونه ۀ بندکړل ‏ د غرونو په څوکوة موره اوټوه - اڅ په اک څکندے اوکنسټل او د نادر شاه په فوځونو ۀ هيل شروع کړے ‏ له به 2 د سفة د قوڅ په وروستئ هصه پ پا و" اوکړه" ‏ او له په بواړځ اوکله په بل اړخ ‏ ضرض نادرشاه ة تر پوزےه اوست - په سووٌنو فوځیانئ ترڼه مړه کړل ‏ او یومیاشت 2 (ټالکړو او دمه نه به څً هې زیات اټا لک وو که چرے نادر شاه خپله تورم په تی کښے نۀ وے ( موه او د دوئ سره ‎٤‏ روغه جوړه نۀ وے کپے- طرض ادر شاه د دے قبائیلو سره صلح اوکړه- ددوئ بشرطونه اومنل اوبيا ة په ځپل وځ کښے هم دغه قبائل رافری . شلواری) شام لکړل - او پښور ته راښگته شو د پيښور حم ناصرغان د مقایل څه کوشش اوکړو ‏ وه دنادر په. لاس کښے بندیوان شو - د پيښور نه لپس نادر شاه لا هور هې ف ې کړو ‏ بيا په ستلۍ پورے وتو او په ١۱۳ر‏ فرورۍۍ سل کښے دکرنال په مقام د مغل وځ سره مناخ شو په مک کښے مفل فوڅ تپيښته اوکړه ‏ او نادر شاه په ده ی هم قبضه (وکړه ‏ د نادر شاه د راتلو په دوه ورځ د دهلی غلقو د نادر شاه د مرک خبره مشهور هکړه- او د ښار لوخ لونډ د هخه په هرځیانو رال شول - او غُے .په کی مړ کړل - به دے موقع نادرشاه په غپله غلقو ته ان ښکاره کړو مد عا داوه چه دا فساد ند شی- وه د دهلى خلق لاصفه شان په خود نه وو -او د هفنة د فوځیانو په وژلوکیا وو - ه دے څېره نادرځاه هم دود ته اووت او خپلو وئیانو ته ے د قتل عام خُکم او و-أ ته کيل د ئا در شاه فوځ رددهلی 0065١.) »ې دغلقو په وژلوکے لګیا وو د ویو رودونه | و بهیدل ‏ په نرګونوغلق اووؤل شون شاره کورونه لوټ او او سوزول شول - د د هلي ښار داسے تباه شو مه د هغ د امئ یاد د. شامت اعمال ما صورت نادرگرفت » په مشهور متل کښے تراو سه ژوناث دےه- 1 نادر شاه په دهلی کے اتۀ پنئوس ورغ اټال شو او بیا د ایران په ښت دوان شو د دملی سلطنت څ بیا صسه شاه ته اوسپارلو ‏ و21 د سلطنت د خزانو نه ےه ټول قیی جواصرات څه‌رکوو نوراو درياۀ نور پکشے هم شامل وو ) الىاس ء زر اؤ د ىشاه هان مشهور ټنت طاوئس دځان سره ولضتل او دغه شان څ په اقتصا دی اظ سرو د هندوستان سلطنت دیوالیهُکړو ‏ نادر شاه چه د هندومستان د فزاغ نه څومره قَيمقّ جواهرات او زرزوړی وو. د هخ اندازه د درے شبواو اوو کړوړو پونډ ونو په ميو مین کښے ده- د ثادرشاه ثت عیل مخل سلطلت نه صرف په اقتصا دی لجاظ سره ‎١‏ وړځکولو - بلٌِکه د د ته پپٍ داقتدار وطاقت په حاظ هم دا سلطنت هسے په نوم پاة وو .١و‏ په ټول ملک کښے طوائف البلوۍ شروع شوه- ادر شاه چه په ١باسیند‏ راپویه وتونو د مغ ددے ې غرته دولت اوازه د غیر د قا لو ترغوږونو هم رسیند لی وه او موی په مناسب قایونو ددةۀ هرکلۍ ته مورپ ُوے وے ‏ په دے موقع د هفۀ پتوئن فوغ بيا د ډيرث جالشغانئ نه کاروا خت - وه ددوئ ده مشله شیاعت اومقایل نا درنشاه و هغه وغته د غپبر لاه دغپل ځځان د پاله ازاده نۀکړےه شوه ترڅو په څ دے قبائلو ته لس کله روپئ نٌوے ورکړے - ددے نه نپی نادرشاه د کابل په لار ګند هار ته لا ړ. او غه موده پي څ سندھه ېنا را او د خوارزم ُکومتونه په پل باځکزاری" جبو رکړل .او بيا مشهد ته راغ دغه ښار د خپل سلطنت صدر مقام اوټاکلو ‏ د نادرشاه وروسق؛ زمانه د عُمونو اوٌکړاؤ نو نه ډکه وه- څه مو ده لپې هخه په غپل غوی رضا قلی بدکبانه شه - اود صِفة نه ستز اوو یتل - د دے ته بپي څ په ایثياة کو چک میله اوکړه ‏ د ترکو برخلدف څ کامياي عهاصله کړه- د خپل عمر په ‎١‏ رک کالون وکښے د صخة بدګائ به هر چا زیاته شوه د هغۀ سره دا وهم ملکرے شوے وو چه خپل ايرا هوځے وژف- د شک او وسواسي په د فصا کے د هخه داعتاد 0065١.) ‏هب‎ قابل صرف د هغةً پښتون کوځ وو او ددوۍ' په وفاداری' د هخه پوره پو ره اعتباد وو. د پښتنو سره د نادر شاه د امتیازی سلوک د ایراق وځ په زړو نو کښے د پښتنو او نادرشاه دواړو سره د نخرت او يفض عِلذ بات نور هم تییزکړل - د دے دوه رغه بد ګمانئ نه داشوه چه نادر شاه د پل ايرا وځ د ټولو سرکرده اميرانو د وژلو اراده اوکړه- وےه داراز څرگند شو او د هغۀ امران په سفۀ وړومې شول. اود ۹ رون ىګګگل په توره په کښے چه نادر په خپله غيمه کښے په خواږۀ وب اود؟ وو د (یراخ هوځ سرکرده اميران ورننوتل ‏ او هغه څ په يره به درد اووژلو ‏ 0065١.) ې د سدوز بادشای اعمد شاه ابدالی په د سدوزو د سلطنت باخ دے- د ملک لبد زمان ځان سرثرئً هوه وو او د هخه ملک سده په اولاد گڼۍ وو په هغه ته دشاه عپاس (عظم د لوری نه د عرات او قٌند هار ترميسه د سړک د يوے مسے د صفاظت ذمه واری سپارلی شوي وه. که چه وړانداے موو لی دی په کومو ورځو کټے چه نادر شاه دهرات #حعا صر هکت وو نو په دغه جگونوکښے ذ والفقار غان ١وا‏ همد طان دواړه ورو په ند هار ته تښتیدلی وو اوکوم وت په قندهار د نادرشاه لاس ته راغ - نو دا دواړه وروټه هم د نادرشاه په نام تکښے پی شکړےه شول - ادرشاه د هرات د هنگو نو په وغت کښے د ذوالفقار دشیاعت نه‌متاش شوے وو په دے موقع چهے دا دواړه وروڼه اولیدل نود دوئ" د شرافت او طاهری خحا وغال نه هم ډیرمتانژ شو او دا دواړه روڼه عم د نورو ابدالی نپڼتنو سره د استوکن په طرض ما زندران ته اولگل - دغه وضت اعيد ځان دڅوالسو پُکلسو کالو یو هلک وو واه په نادرشاه هندوستان ته روانیدو نو اهبد غان څ را او ىللو او د مازندران د علدۀ انتظام ےڅ په ده اوسپارلو- دا کاراهىد ذان په داے په طریقه سرته اورسولو چه کوم وت ئادرشاه د هند نه بیرته راغ نو هخة دامبد مان په کارګزار ئ دومره خو شجال شو په دے څ د هخه پښتون وځ یو ارمقررکړ و کوم چه د نادر زی ته ډر نزدے وو او ددے ميئے په وجه دایرائق فوځ اود هپوی د سردارائو د لپښلٌنواو نادر ساه دواړوسره بفْض اوکینه پیدا شوی وه اصندغان د مضبوط ارادے غاوند » ډیر زړور ‎٠‏ وږ زېانه اود چُل لوظقول له د هرات دش غیر نه بپس نادرشاه د دے صوب (بدالی پښتانه ماژندان ته داستو په رض لیږ لی وو - 0065١.) ٧ ډیر پابند وو دغه وجه وه چه د خپل ام سپاصیانو به د هخ سره ډیره مینه لرله- اودھفۀ وینابه ‎٤‏ په سرستگو قبلوله ‏ په امىدغان کښے په خپله هم دعکم منلو عادت پروت وو.او په دے هوی هخه د نادر شاه زړه ته نزدے شوث وو - دغه و مه وه چه نادرشاه په حعرکران کارا مد ان ته سپارلو- او امبد غان به هنه په ډیره مینه او ښه طريقه سرته رسولو - کوم وت چه نادر شاه په خپله ځواب اه کښے د خپلو ایران سردارانو د ل(سه قتل شو دغه وخت اهید ځان د تادرشاه د بدل اخستلو په عرض خپل فوڅ راجبع کړو- او اوزګان غ عم خپل مکرىکړل ‏ او دایراې هوڅ سرهغ د چنٌک اراده ښځا ره کړه ‏ ول د نادرشاه د قتل په سا شکے د (ياق فوڅ ټول سرداران شامل وو او د ټول ايرا نج سره مقایله کو ل ران ار وو .په دے موقع اصد خان دا غوره اوًگټله په د نادر شاه دفزاغ څه قیمق هوا عرات ترلاسه لک -او ذپل وطن ته لاړ سی .ناه د بپېتنو ټول فوڅ د قندهار په نیت راروان شو د نادرشاه ټمرکه پویے د دے هوڅ کمانداراعلل نور بد غفان علیزه وو د نا درشاه په وشت کښ ے که ټولو پپنېتنو نورمد ځان دګیاندار اعانْ په ډددل لیم کړےه وو تو ددے و جه داوه په دغه وخت لادرشاه د دوئ پايشاه وو اود شاېج ملازمت په لړکښے دوئ ټول یو شان وو .او دنور ېد غان عپثیت د نورو پښتو نه د پښتون ولئ په رګ کښے څه ذزیات نه وو وےه د نادرشاه د مرګ نه پس عالات پدل شوی وو - داطاعت مرکز ز د بادشاه ذات ) د میځ نه وت وو - دغه وخت دا ټول فوځ ازاد اوددے ھرهرد د په شان حيثیت غاوند وو -نوپه دے وت کښے دوئ ته د ىؤر مد ځان سرداري نه نۀ ې گارید له - لود هفه د مشره نه ځان ازادکړو - اوس ددے فوع ميثیت د يو بشاصي وځ نه بلکه د يو کاق فوځ وو او دو ئً هم په دے هيثیتکښے هند هار ته داغلل - د پڼتنو د دے غا فوڅ کوځ لس سرداران چه ئادر شاه مقر رکړی وو هغوی پمغپلو کښے صلاح اوکړه او په ده خره مّفق شول عپه زموښږ د غلدمئ اص وچه زموښ په غپلوکښے به اتفاق ده -او د دے څ اتفالخ په نليه کښے زموښ طاقت په خپلو كورنو له د نادرشاه داګتل په موقم کوه ئور اممد ان ترلاسه کړو- وروستو دغه قيَمق ثاغ د شاه شياع نه رښیت سّلھ اوترو ړلو- اود سکهانو دعُلومت د سقوط نه پپی اگريزانو ته په لاس ورغلو- 0065١.) "٨ حنکو نو کښے خرڅ کیږ یاو ددےه باهصی اغتلاف په وه دشمن په مو کښے لارے اوبامۍ. که چرے موېز په خپلوکښے اتفاق اوکړو - او په غپل مینځ کټے یک جهئ پیداکړو لودشمن په ز ور په موز علبه بیا نه شی مون۵ ‎٠‏ د په نه پچ هخغوی د ‎١‏ یصله اوکړه چه په هر دستور چه وی د ایران ته خپل تعلق پر هکول ضروري دی - او د ځپلے (زادی کومه موقع چه مونزږ ته په لاس رال ده ددك نه فاکداه تل پګار دی . د دے مقصد دحصول په ې ' دو داخبره طوره کړه چه د ټولو مشرانو په صلاح په ځپل مين کښے یو سړیت بادشاه کمول پکار دی - د باد شاه دانتقاب په علرض دے مشرانو د هند ماره علا 2 د ټولو قا مونو مشرانوته دعوت ورکړو او په دے جرکه کښے دابدالیانوء غاببیانو » بلوطٌو. عزاره او قزلباشو ټول مشران شامل شول د بادشاه دانغاب جرګه د قٌند هار سرو نزدو د شیرسرځ ایا په مزارکښے عمع شوه- وےه په دومره مشرانوکښے په د هرت شَپل مشر به خپل مق د ىرو نه زیا ت تلو د باد شاه ملت پکول څه (سانه خبره نۀ وه - پرله لچيے په دے علرص أََةُ جرگګ اوشوث ‏ او په هره جرګه کښے د هرسرهارحق پش شو او ببث پر اوشو ‏ وږلےے تراوسه پورے په ده جرګ وکښے د اهمد خان دصق يا ګر ته سنیا ند وه ی او نه په خپله هغ پل ځان وړاندت کړےه وو - په ذمه جرګه که د عھاي هبال هان حمدزئ. په هقله ډیر سرداران مائل وو - دا سردار د دمخه « يت« داولادنه وو نوم په د شاه عباس د لوری نه د ملګ سدو سره د بارګ زو فل مشر ستوك ده - خو دیصله په دے جړګه کب هم او نه شوه ځکه چه څغ طا فُتور سرداران دحاې جیال ځان غالف هم وو - په د مرګ و کیښے به صا بر شاه نوےه یه پرسيزګار اد نیک سړے هم موجود وو.او هغه د اعیدغان دسفضیده روځ نه ډيیرمتاتر رشوے وو غه په امبد غان تر( وسه د چُل ځان په حقله هخ هم نه وو و پا په نهمه جرکه کے په هم څه فیصله او نةٌ سثوه نو صابر شاه پورته شو او دے سردارانو ته څ اوول ( د دا 2" په خاطر دا هرګ پریږدئ؟ اهمنداغان په تاسو کښے د بادشادئ لانئ دے - هغه یو ډیر د رونداسِااو صوپپ ها خاوند دے - او د بادشاهئ ددے لو دمه وارئ اوچتولو د پاره دا پاک پیداکړت دت -که ره تاسو هغه په غپله ھنو ښه او دضاصلاح غپل بادشاه او نۀ مه نو دعداة په قهر به اغته شئ - د دے نه ې صفۀ د یو نزدو پټ نه د اوريشود خید یو قو ده راپرےکړه ‏ اوداهمه ځان د سرنه ء تا" کړه ‏ او ورته ‏ څ اووے . داد 0065١.) ٩ غد پاک ستا تاج کړی ‏ دصابرشاه د ده کاروا يئ نه پی نتورو سردارانو هم ‎1٨٨‏ دعوک پرينږے اود هغة په بادشاعئ رضاشول ‏ او ټولو په اتفاق د هفۀ بیعت اوکړو- ول د ماي مبال مان دا خبره هم اومتل شوه چه د وزارت عهده په د بارف نو په قبیله او په بارک ذوکښے به د حمد دو په څالگه کښے وی اممد شاه په اکتوبر کال سك کے په قند هارکښے د پپښتنو بادشاه شو - دت نتينئ په وت گبئے د هغة عبر درویشت کاله وو امید شاه یادیشاه غو شو. ول د بادشاهئ د پاره خزانه نه وه او د حکومت د کار ېلولو او د فوڅ د تنخواه د پاره 2 قه نه لرل تو دا کرانه هم هخۀ ته خد اۀ پاک اسان ۀکړه ‏ په دے ورځُوکښے ده ته اطلاع ورکړے شوه په د نادرشاه د پاره د سنده او پنياب د باج و هزاج رقم راِروان دے-(و دا قافله به ه نګ په واک تیریږی- دا رقم په شبیرکښے نشل که اشرئ وو اهمد شاه دا خپل یوغیې امداد اوکپلو ‏ قافله لخ اونوله ‏ اورقم ة ترلاسه کړو- هسے هم په دےث رقم د ئادر شاه د ایراق اميرانو په شبت دامبد شاه مق زیات وو که په شم دے د ثادر شاه وفاداراو د هفة اصلى جانثین وو دا رقم صغْةً په غپلو سربارانو او سپاهیانو اووبښلو. اودملک و قام د ښیکړے نور کارونه ‏ پیث اوکړل - داعبد شاه دے فیاضئۍ د هخۀ انز په خپل قام باند ه داے ښۀ او پائدار قا شکړو چه وروستو د نه د شهرت او نِنَامٌِ سبپ شو د د 2 نه لپ امبد شاه خپل لقب « در دوران .ود دغه وحه ده په د دوئ قبيله د درائیانو په امه مشهوره شوه د مت نشيئه نه پن دامبد شاه د وړاندے دوه لوغ یل وے - يوه غټه سئله د غورے وره قبيلے په یو مزی کښے پیرل او د هخوی نه یو قام جوړول وه- او دو شه د خپل نوی سلطنت ائناروق تنظیم او مضبو طیا - د او2 طبرت د پاره هخه ښهً موزون وه - په غپله پتون وواو په پښتنوکښے لوة شوے وو د روڼ د ماغ اوسړت سین غاوند وو - د پښتنو په غوی بوی ښۀ پوه وو او د پښتتو د دودونوء دستورونونه ښه خردار وو به دے وجه صن د پښتنو قبائیلو په یو مرکز رااغونډولو ‏ او د يوم قام عيثیت ورکولوکے #امیاب شو اهمد شاه وړو مې پڼتون وو په ټول پڼتانة ه د عزیز ولئ په رگ کے د یو بل سره اوګنډل ‏ د عزیزولئ او قام و لئ کوم غیال چه اصد شاه په ټولو پښلنوکے پیداکړو- ددۀ نا وړاناے په هغ کښے يو پښتون باپا هې نۀ ْ وو کامیاپ شوے - 0065١.) د.٨‎ د غور و کر نه پی هڅه دا خبره وره کړه په د اغتیار و اکتدار پوه پینے وماع ته راغونډول د عُطرے نه غالی نه دی او د سلطنت په انتظام کښے د هد ته زیات مرکزیت پبیدا ول د نتصان باعثت کيدے شی - په دے غرض هغۀة دا اراده اوکړه ‏ په دحکومت په اقتدارکے خپل نورغلق سم شامل کړی ‏ او ټول اغتیارات په خپل ذات کښے جمح نۀ کړی ‏ د دے مقصد د پاره هغة ټول افتیارات په دوؤ مصوکښے اوويشل - د قبائيلو اند روث معاملات او انتظام هغه د هرے شيد ځُل خپل مشر ته عوالهکړو . او هرے قسل ته ۀ دخپل ان د پاره د مشرخوټولو عق ورکړو- د دے په بد لکښے ے" په هره ګل داوزض عائد کړل . په د بیرون د شبن سره د جک په موقع په د بادشاه مدد ته په یوغاص تع ادکښے سړې ورکوی او د دےے ځه ستا په عوضکښے به بادشاهٍ هخوی ته 'لذواه ورکوی ‏ دد نه علاوه نوراغتیارات په د ملګ او قام د مامومٌ سره ۀ تعلق لرلو ‏ هخه ۀڅ په پل لاس کی (وساتل - او دخپلو اغتیاراتو په نفا د کڼی به څ هم د لویو لویو سردارانو نه صلاح و مشوره اغستله ‏ غرض په دے د ستورکه هخه یو طرف ته د قَبَائلو سرداران د هپل ان سره په افتدارکښے شر کړل- نو بل لور ته هغ په دے.ذریيه په پښتوگڼے دخپل مدد په غپله کولو جذابه هم پیداکړه ‏ د خُپل ککومت د انتظام خپلولو په غرض هغۀ د قبائلو د سردارانو یوه جرکه مترر کړه ‏ په دے جرک هکی هغ نهه لسه سرداران شامل وو وم چه د نادرشاه په وخفت کښے د هغه د غاص پڼتون فوځ سرداران وو او د اھبه شاه سره ة په شرکه کارونه کړی وو په هره معاملهکښے به د دے سردارانو په مشوره کارکولو - د ١عىد‏ شاه خالات ډیراوچت وو او د پنیتنو د طبیعت موافق وو - هغه به پل ان له پښتون بادشاه وئيل- او په هر لو کار کښے به ے د پو نه د پښتون ولئ د عِفابه زیرانژ اپل ولو دغه ومه وه چه هر چا به د هغه په خبره اما کوله - او هغ کله به تر چا ا نار نۀ کولو. دتخت نُشيئ" نه پپی هغه د پڼښتنو د ټولو قبيلو نه د یوے غېرے خواست اوکړو ‏ او هخه داوو چه . دخدای د پاره لنګ اوکړۍ ‏ او يو موه شو ‎٥‏ د سلطنت د ابتدائ تنظلیم اواسمِکام نه پس هف د ټولو بائٌلو د مشرا نو یوه جرکه رااو بلله - او د هنوی په #لکښے څ د پپتنو د دمخنه علاقو د (زادولو ويز پ شکړو- کوے چه لاتراوسه دایران او منل سلطنتو نوعصے وه ټولو مشرائنو په دے تجویزامنا اوکړو لول د غزق د تسغرت بو« منطورکړو - په دغه ورڅو کښے د کابل صویه دار هم 0065١.) ۹۸٨/ هغه ناصرغان وو چه د ار سئاه نه په پلیدورکے تښتیدے وو - (و با نادرشاه په ځپيل وع تک دکابل صوبه دار سم ررکړے وى نا درشاه دمرګ په مخ يه دغز ملا هم د ناصرخان پ هکو رک شامله ىء اویه پبيدوردهم د دمُحکوم تل . احمد سٌاه چه د نا مان نه دخپل اطاعت مطالبه اوکي؛ نزهغه سرکی اختیّارکي ه -" اوغپل اخ د مقل عُلومت ملازم منگاره کړو - په د ےکښے د دمغۀ مراد خپله خودښتاری عاصلول وو ناصرغائ د امد شاه د پِغام په جوا بکښے د مقاپل تیاری شروع کړه- اعد شاه د رق او کابل د ضر په ارا ده راروان شو دغزف ماگ مقابله اونة کړه - ښار څ پریښو .و4- اصرځان په کابل کښے مقاپل ته تار وو- دغه وغت په ایل کښے د ناصرغان سره د قزلباشو دولس زره فوځ هم موبود وو په نادرغان دےهے پره ښودله وو ددے فوځ نه علاوه ناصرغان داو ېکو ( و هزاره قامونه هم په فوڅکښے بهرق کړل ‏ وه دے غلقتو داهبد شاه په مقابله کښے د وطن داریۍ په لعاظ د جٌک کولو نه اثگار اوکړو اهبد شاه د قرزلباشو سره هم د قا يل غود بفتارئ؟ وعده اوکړه ‏ او د دے نيه دا شوه چه ناصر ځان د څه معمولى مقَایل نه پی پلپښور ته رااونښتیدو ‏ په کابل دامبد سشٌاه قبېضه شوه (همد شاه د ناصرغان په تعاقب کښے پليښور ته رلغ - و2 هخه په ابا سیند پوره وتو او یڅ هزار علاة ته لاړ ‏ وا هید شاه هم ورپے وو - وڅ زار علاقه هم د امد شاه په قيضه کښے راغله ناصرخان لا مور ته اوتښتیداو - او امبد شاه هد پلیښور د مياق علا 3 ټول پڼتانه په خپل ځکو مت کښے شام لکړل وګ کبايٌلو ته هم هنۀ هنه کورنئ عود لنتاری ورکړه - کومه چه دمغه نو رو پو قبائلو ته ورکړے وه به دے باپ کښے داعمډ شاه عال د نورو مکبرانانو په بت ډیر ښۀ وو امد شاه به د پيْشولئ د ِِذب مامت د دڅه پپښتنو قبائیلو سره سلو ک کولو.او د د عِذْ به زیړاؤ به ده پپشنو قبائلو هم د نه مرسے ته غاړه کیښو دله- اهيد سشاه د پيښور د علد-ه ډیر پښتانۀ هم په پل وڅ کښے شام لکړل .١د‏ بیا د پیښور نه د لاهور د خبل په اراده روان شو په دغه ورځو رسشګکلک) کښے د لا صورگورز میات اىلّه غان نوميدۀ ‏ په د د کريا ځان څُوة او د مثل بادشاه د شاه دلوری نه مقرر وو - په اول هکښے دے گورنزد خپل بادىشاه سره د ذاق مان پۀ وبه امد شاه ته د لاهور دحبل دعوت ورک وو لو چه د امىد شاه داپیش قډسئ نه خبر شو ئو دمفل دریار په ملتونو او خواستونود 0065١.) ۳ هنوۍ سره رشا شو - ١و‏ ه امد شاه مقايل ته-ة تیاری شروع کړه ‏ اهمد ناه څپه لانهور ته اورسید نو په شالا مار باغ کښے دیره شو (ومیات امله مان ته 2 د جګگ نۀة کولو !و په رضا صلاح د لاعورحواله کولو پِهام اولیږلو ‏ وے عیات الله ان ج د جنګ نه نۀً صبرډه ‏ اعار ز په || بینوری س٣ګ6ل)‏ مک اوشو- عیات اىله ځائ دهلی ته او کُنتیدو او لا هور د اعېد ىشاه په قمضه کښے رلِغ ‏ دلته هخه جبعه ان رنويښکی) خپل گورز مقررکړو ‏ او د ده ځا نه د دهلی په تګل روان سو مقل بادنشځاه صن شاه په د دعلۍ په لور داهيد نشاه د پيش قُامئ نه خبر شولو د مه مقایل ته .2 دخپل څوی امد شاه په ماي کښے یو لوغ هوڅ رااولیږ لو اود لممد شاه رپښتون) د ‎١‏ ليارولو په عزض د ستے سیند د گودرونو په سببالبنت کے یا شو وه امد شاه دوئ له ټرورکړو ‏ اوچه دوئ بیا په ځان پوهيدل ‏ نو هته بیا سرهند ته رسيد څ وو او په قله څ قیضه کړی وه - اغر د ملو او پپښلنو ترمیلته د سرهند نه لس ميله لرے قطلب په قيله دمائگ پور په مقام مک اوسځو په دے ج ګکښے د پپښتنو وځ دولس زره وو او مفل وځ د شپپتو زرو نه هم زیات وو لی ورځ د د واړو غوڅُونو ترمه واړهه واړه" مکو نه پاری وو په لسبه ورځ مغل وڅ د يو عاے حيل نیت اوکړو ‏ اوسفت هتګ اوشو - دمبل په ابتداکنی ونیر قبرالدين په د مغل شهزاده اصمد ىشاه (تالیق اود دےه وځ ران وو پهگولئئ او ید او مړشو - وه د هغة کوڅ میر معين البلک زميرمتو) مغل وځ په ډیره زړورتیا او استقامت او جکولو - د بده مرغه د نپټتلو په موي اوراولگیده او دے خبرے اهمد شاه دراۀ په وروستوکيداو جبورکړو- دا د مغل فوځ ورو سی فه وه په د مالاتو د موافقت په ومه د صنوی نصيب شوه هلو مغل فوځ د پپښتنو د هيت نه داے بوگلید ‏ وو په د خپل لثرت اوفة باوجود ۀ د پتنو تعاقب ته غاړه کنبینښوه ‏ او د ملی ته وانپی شو اعبد شاه دراق په واپئ کښے په ډیره جاتو , شکار پور؛ او ملتان کښے خُپل حاگمان مقررکړل ‏ اودژې په موسم کښے قند هار ته اورسیل- د کال سګکل په نپ ری کښے احمد شاه د هرزت د نیرا راده اوکړه - و له دغه ومت هغه د خپل تل د یو سازش نه غبرشو ‏ ددے سازش مشر هخه نور ید غان مپزف وو چه د نادر شاه په وغتاکښے د پلیتنو د غاص وځ سپه سالار وو -(ه د نادر شاه 0065١.) ‏ره‎ د مرگ نه پی ددے لو مهدے نه لر کړے شوت وو دے سړی داحمد نشاه سره ډیره کينه ساتله او په دث کوئت شش کښے لګیا وو په په څه پل امد شاه د میځ' نۀ لرے کړی ‏ او د بادشاهئ اغتیارات په خپل لا سکښے واغلۍ . په دے بصاعت کی هن دځان سرو ثور سردارانا هم منګری کړی وو د۱ ټول هخه سرداران وو په د اعبدا شاه سره څ بِقْض لرلو ‏ هو نورېد غان او د هفة ملگری د قدرت اوحکومت د ټولو وسیلو نه غا فله وو ددے سازش رانڅرگند شو دا جرم چونکه یولوڅ رم وو . په دے وجه نر تسد ځان او د هغه ملٌگرو ته د قتل سزا ورکړت شوه. او دا وړومبق پښتانۀ وو چه داصبد شاه به دور خکومت کښے اووژےے شول ‏ د دے نه لپی احبد سشاه پوینت زره فوځ وات او په صعرات څ چغه اوویتله دڅوارلسو ورځٌو د صاصره نه پی مرات فةع شو او د پښشو په سلطن تک غامل شو امد شاه بیا د مشهد دضیر په تگل روان شو - په مشهداکے د نادرشاه تسے شاه رخ مرزا عکبران وو چه په دغه ورڅوکے د سیستان د یو سردار میرعالم د للسه هم په دك ښارکښے قید وو - د تربت شی بام په مقام امبد شاه اومیر عالم ترمیځه مقابله اوشوه- چه احىد اه په کے بریاے- شو په مشيد دامېد شاه قبضه شوه. د مضے نه پی اهبد شاه شاه رخ مرزا د قید نه رااوښلو اود نه څ ډیره شاضځه اوک او د مشهد حکومت 2 هم هغة ته مواله و - او د ئیشا پور په تسنیر رواڼ څو د دےه ښارغلقو د ښار دروازک پنلے کړے . ښارصاصه شو ول دا غاصره ډ يره اوږ ده شوه ‎١.‏ و ارا حبد شاه په وانپئ لييو ر شو- په لاره د موسم د ناًکړدو دلاسه دهغة وځ ته لو زبان ورپلښ شو .و دشے نه زیات سپاسیان ےځّ اه شول ‏ دعال سګګګل په اخره میاشت کښے اممد شاه د فپل فوځ سره په اباسیند راپوخت وتو - او په پښابځ د حمل بیت ښکاره کړو - دغه وت کښے د پنياب گورترصفه میر معين الىملکف زمیرمنو) وو چه یو کال اسو ے دمانګ پور په مقَام داصید ىشاه فوڅو نو ته شُگست ونکړے وو او د دے په بد ل کښے د بد شاه مغلیه د لوری نه .د پښاب کورنز ټاکل شوے وو میرمنو په دامبد شاه دمیل نه غرشو نودهنۀ مقایل به راروان شو وه د طرفنو د مُط وکتابت په شت به کښے دمقل عکومت د لوری نه د څوارلس لتکو روپو خُراح اداکولو لوظ اوشو -( واهمن شاه د مک څه بر 0065١.) کم ۱۸ کند هار نه لاړ- د دے نه پی اھبد شاه نیشاپور هم فُ کړو - او د کال لعل تر اخره پورے هخه د ايرا عراسان یوه لویه حصه په هپل سل نت کښے نشامله کړ هم په دغه ورځو کے د هفة امیرزنو لخ (و باغشان پی د مومږده افخانتان تو قطی علاة فڅ کړه - په کومو ورځو کښے په اممد شاه د خُراسان په معاملات و کښے مصروف وو .« ميرمنه د یاب کورنر د ھغة د مصرو فیاتو نه دا فائده واه چه د مقرر باج و غراج درقم په ادا کول وکټے څ ټیل ده شروع کړو ‏ په دے وپه دال لل په اخرکښے اهمد شاه بیا په پیاب د پل ارا ده اوکړه - ووه اول ئځ دخپل یو قاصد په ذریعه د میرمنو نه د طراح د ادا کولو مطالبه اوکړه ‏ خو ضبره رؤوغه نه شوه « میرمنو » د اهبد شا ايل ته د لاهور نه راروان شو او د لاهور نه پو لیت میله پورته د راوی سیند په غاړه دیره شو - وڅ امیف شاه د« میرمنو» د مقایل نه ځان ېڅ کړو .١و‏ د هخه د فوځ په شا غان لامور ته اورسولو - | و په شالا مار باغ گښے " دیره اوښوله ‏ میرمنو په د دت نه هبرشو- نو منه مم پپستنه لاړ-او په ښارکښے قك ښد شو اهمد شاه ښار اصر هکړو د( صاصو څُلورمياش اوږ ده شوه طروٍن د خرڅ ځوراک د لاسه تک شول ‏ اغر میرمنودخپل فوځ سره رااووت او په پڼښتو هه یله اوکړه- خو په ده جن ګکے میر متو دلمید شاه په لام ن کے بند‌یوان شو او دامىد شاه په وړانداه پیش کړه شو- امد شاه د میرمنو نه پوس اوکړو .چه که زهۀ ستا په لا سکبنےکیر شو وے نوتا به زما سره کوم سلو ککړه وو ميرمنو ورله اووه چه يْڅ باے د لی ته د خُپل باشاه په حُدعت کښے له وے .بیااحبى شاه ورنه پوښتنه اوکړه په اوس زما نه دکوم سلوکف طمع لر ؟ میرمنو سمناستی اووئُل چه که ته قصاب ځ نواوے وژنه که تاعِرة نو لوےځ دقم رانه واغله او پريږےه ده اوکه چرے ته بادشاه غ ة تو معااف ے کړه -اهيد شاه د پرمنو په دے واپ ډیرتوشعالً شو اود هغۀةّ د زړورتیا تدابراو اغلهق دک نه ډیرمتائز شو نود هفة سرو ۀ ډيړښهة سلوک اوکړو - او هغه څ د هپل لوری نه د پجا بگورنز ودغه ثان دپچاب اوملتان صوب دامىد شاه په هکوم کښے شامل شوے - د دصلی شهنشاه هم دا خبره منظوره کړه ‏ په دغه ورځوښے دکشسبيرصوبه هم د اهمد شاه په سلشت کښے شامله شوه - او د (ممد شاه سلطنت د هخه د زړه" د خواهش مطاب وسعت اومونك- د دے نه پي صغه قند هار ته راغ - او دال 00٥5١.٨٨ ۵ پورك د ځٌل مٌکومت په اند روق تظیم ١و‏ مضبو طبيا کښے لیا وو- وه په دغه ورځو کے د پا واقعاتو هخه یو ځل بیا پجاب ته په راتلو بو رکړو - میرمنو چه د امبد شاه د لاسه د پا ب کورترشوے وو دال سشمل په آ رکښے مړ ېشو - او اهىبد شاه د خپلواصولو مطابق دهغة ماشوم کوڅ د دے موه ورنزاو الو اود هغۀً مور 8 د هغة سریرست مقررکړه ‏ وه په دےه خبره د پحاب نورو امیرانوففان فظاهرکړو ‏ او د اړ ىًکړی او بد نظمئ اغازغ اوکړو ‏ د دي به انظئ په وڅه د دهلی د بادىشاه خوا هم او غَزي له او د پاېاب د قیغے په غفرض غ یولوه فوځ رااولېږلو ‏ په سور قّضه اوکړه. او يو پالاک فسادی بنیادم اداینه بک ۀ د دے ص وپ ګورزکړو- دا ادينه بٌک د میرملو یو لوغ نوکراو ډیر سانشی وو او په دے فادونوکے هم د ده لاس وو .ادینه بِګ د میرمنو کونډه نه قیدکړه ‏ او د هلی ته څ اوليږله- اهمك شاه په د د ے لولئ نه ضر شو نو سید سق په لا هور رااوخت !هه بک هډو مقابله او نه کړه او په منه دعلى ته اوتَښتَيْد و اميد شاه هم په د پے دهلی ته روان شو مځل شمنشاه په دے ورک و کښے د خپلو امیرانو په لاس کښے یوګوډاک وو-عام اول د ب عمله امیرانو د لاسه تر پوز ك راغلی وو د کُلومت د افتد ار ماښئ نړالی وه. او هے تش په نوم پاة وه په اهبد شاه د دهلى نه د شلو میلو په فاصله اورسیدانو دغه وت د دهلی دربار امیرانو د روغ په ثت د میرمنو هخه کونډه امىد شاه ته دجرگ په ډول رااوليږله ‏ وے اهبد شاه ددے ې عزنۍد اوکړا و تاوان اوغوښتو ‏ او په داور نۀ کړے شو . نوهفه ور وړاندے شو. او په چلورئ؛ ىک ګگلهکښے-2 په دهلى قبصه اوکړه ‏ په دے موقع داصد شاه سپاسیانو د هغۀ د مرطئ نه قطق لاف د دصلی د غلو و کورونه اولوټل- او ددے سپاسیانو دلدسۀ د دهلى اوی ته هم هخه تګلیف ورپپېښ شوکم چه اتلس کال اکاهو دوئ ته د نادرشاه د فوڅ نه رسیدل وو - اصىد شاه په د صلی کښے ١ټال‏ شو او د ده يو سردارجهان غان د بالمېکړه قلا فق'. اوه متهرے ښارےئ' اولوټلو ‏ با د اگرے په لور روان شو وه په کي پاټ قوم دده سنته مقابله اوکړه اوجهان غائ په دوئ برۍ او نۀ موندو د دهلی داستوگځ په «دوران کے امىد شاه ګنل خپله لور داد شاه دراق څوی شهزاده مور ته په نگاح وکړه .او دښل له احمد شاه د حبد شاه مغل څوۀ وو په په کال سشګکل کښے بادشاه شوے وو 0065١.) پ ې لور په داج کے د پثجاب اوسنلاه صوب هم ورکړے- او دغه سٌان په مه صوبود (حمدا شاه قېضه مل حکومت په خپله اونله ‏ د دے نه پ (ممد شاه هٌند هار ته روان شو د تلو نه کن ۀ دمیرمنو یو ورور د شغښشاه دهلی وزړمقتررکړو اود سنده ۵۱ پاباب حکومت ۶ هپل وی شهزاده تیمور ته ورکړو او سردار جهان ځان ۀ د دهغۀ وزی کړو ‏ " داورتک زيب عالگیر دوفات نه پی مغل کُلومت په ډیره تندئ د زوال په لور روان وو - په دے زمانه کښے فوځڅ په سیاسی معاملاتوکښے تر ډيره حده دځل اند از شوے وو او د اورٌگ زب د جانشینا نو د قسمت وا د فوج اميرانو په لس کښے وه داا يو د خپلو بدعمليُو او بد اغلداقیلو له کبله په خپل مینځ گښے د یو بل ونیو ته تږی ناستاوو د فوئ ااسرانو د دے خودطرطئ اوے اتقاهَئ په نښېبه کښے دحکومت اقتدار ته ډرره لویه صدمه اورسید له ملک په وړو وړو غود تاره ریاستونوکښے تقسيم شو. د مفل عُلومت په مقابله کښے غیرمسلم طاقتونو سراوویستلو- (و د هخوی په دماغ کزے د خپل قو حکومت قا شولو غیاللت رااولړزيدل ‏ د نادرشاه حیل او با په هغه ې سم د مغل عکومت د امیرانو د تالق (و بن مهد په نټچه کښے د احيدشاه پرله پے 0۷ د مغلیه عُکومت تش هخه د نوم اد ار ته هم لو په ديکه ورکړه- دغه وېه وه چه د لممد شاه د وا پ سکیدو سره سمد ستی مرهټیانو په هندوستان کښے او سانو په پهاب کښے اړه ګړے پاکړو ‏ امیت شاه چه دهند نه رخصت شو لو سیکانو په ها بکښے په بد امن پياکولو شروع اوکړه- د طرونو نه میدانونو ته رٌکوژ شول ‏ (و د پښتنو د مقایل د پاره -ځ هګ تیاری' شروع کړے ‏ شهزاده تمور د دوئ مقاله ١کړه‏ - اوددوۍ ټوِه قلد اڅ 2 وراغ کړے- و د سیکانو فسادونه په ده خبره غتم نۀ شول ‏ ځگه چه دوئ به په میدان کے تیښته اوکړه- نو غرونو ته به اوتیتیدل - او چه شا فوڅُونه به بیرته لاړل نو دوئ به‌بيا هل کل شروع کړے . د سیکانو په لمسولو او مسا دونوکښے د هغه ادينه بگِ لوغ لاس وو کوم په داهمد شلاه د مقا یل ته د لا هورنه تښتیدے وو - د سیگانو عىلو أکر چه په مل ککنښے بد نظمی پیداکړی وه وے د غه وغت کڼی ددوئ طاقت لا دومره زیات نه وو په د يور شاه د فوشونو مقال ته څ خ يول وے- وه چه امن شاه قند هار ته اورسيد . نو لږے ورځ پی مرسټيانو به اب مىل اوو 0065١.) ٨6 د مرصټانو دا عبله د غازی الدن نوے یو امیر په مشوره شوی وه په خپل مان ے ددهلی د باد شه شاه عالم په زور وزیراعظم کړ دو - (و د مرسټیانو په مرسته د مُپل اقتدار قاشم ساتلو عواهشمند وو کوم وخت چه اهمد شاه په د هاى مبلهکړی وه دغه وت دا غازی الین دامېد شاه دوږےه نه تيا او د مرهټیانو هوا څً شولی وه مرهټتیانو په باب قبضه اوکړه ‏ له چه په تيمورکښے د دو ئ د مقابل توان ش وو ټبور د پل فوځ سره په اباسیند راپره شو او قند هار ته رغ اعبد شاه چه د مرهټيانو د دے گتائ نه خبرشونو مِنة ددوئ مقابل ته ځان سَمُؤلو څپه هفدٌ ته يوه بله واقه بيښه شوه . دا د تصيرغان په د بلوچستان کُلبران وو. د بفاوت واه وه داهمد شاه او نصبيرغان ترمیکه تعلقات ډیرخځوشٌکوار وو د ا سردار په هخه جرکه کنے هم شامل وو کومه چه په اول ځل د باد شاه دائټناب په عرش عغونډه شوی وه ُصيرغان د اهبد شاه د باد شا هکید و سره پوره پوره اتفاق هم ظاسرکړه وو د ددے ئه علدوه د منداوستان په دره واړو عملو کی نھم داهيد شا ملٌگرے اوسۀ وفا دار وو وے په مرهټیانو په پیاپ عبله ١وکړه‏ نو دغه وت تصييرغان هم د ځېل وفانئ نه واو ړيده .او دنل خودفتارئ اعلان څ اوکړو ‏ اود کوم وغت داغېرامىد شاه نه اورسيدن نو هغه ۶ هډاومناو ته نۀ تیاریددو- دغه وجه وه چه دهنګ نه اول غ هخ ته د صا پيغام اولیږلو . داپیغام دامبد شاه دلوۀ وزبرشاه ول غان په ذرعه استوله موه وو خو نصبير هان صلم وره نۀ کړه ‏ او د اه ول ځان سره څ ېک خو ښکړو - د دواړو فوشونو مقابله د مستوئک په مقام او شوه . په دے مقابلهکښے شاه ولی ځاڼن تيښته اوکړه ‏ خو نصبیرغان د هغه ثعاب اون کړو- او په ستوک کښے پاعّ شو داید شاه د پارهو دا د ډيرے بد ناموسئ او لوے زان خره وه ئو هخه په خپله د نصیرمان مقاپط ته روان شو- اود هغه پدکیپ ۀ عبله اوکړه نصرغان کل ت ته په شاشو ‏ او(مبد شاه هم ورلپے وو او نار صحاصره کړو ‏ دا ثعاصره ډیره اوږده او د لمىد شاه د زغم نه ھهرشوه- دغه وغت اصىد شاه هم په حنه شا نگرانهکښےگيروو غه رګ په نادو شاه د قند هار د اصرے په دوران کښ کر شو وو - داحمد شاه دا تلوسه وه په داغبره زر فیصله شوے او د مرهټیانو مقا يل ته اوزګار شوے- وله بل طرف نه یر غان هم په خپل سوډ ټیيٌک وو د ضامره په اود والی رو سښتپُوے څه کار نه لرلو - اغرفیصله داسے اوشوه چه نمارغان داعبد ان بادشاې په ان اوطله ‏ زو دا-2 0065١.) وه وعداه اوکړه ‏ په د بيروق د شن په مقابله کے به بادشاه د امداد دپاه یو ځا فیځ وروی او دده فوځ اطراجات په د بادشاه په دمه وی او د بلوقو ددے فوځ ته بهاپه کورنو جگؤونو کی عار نةً شی اج - د دے په بد لکښے به لصپيرغان د شا غراح نه معاف وی . دماهدے دمشيوطیا به غرض اصبد شاه د تمپرمان وریره په اح کړه- او چه دافیصله او شوه نو امېد شاه قٌند هارته لاړ./ و ماته ءّ صرورۍکارونه س ېکړل - او بیا د بولان په دره رااووت ‏ او پلښور ته راغ - د قلکات د فاصرے په د ؤ ران کښے امبد شاه غه لږ شان فوځ د پل یو سردار ئورالدین په ماڅټه کښے د پځاب په لور په ده طرض ليږل وو. چه د دښین ځخنه اووصی ‏ خو دے فوځ د مرهټياوؤ د4 شیره وڅ سره مقابله سودمنه نه وه گنلۍ- او په وزی آباد کښے اټال شوے وو. امبد شاه په ډيرے تندئ په (ایک پورےه وتو اوه پل فوځ سره یو اع شو - او بيا د شمالى پاب په علدقه کين وړانداے لړ -او د سهارپور سره نزدو په جناپګ وتو . دلته د هغة په خُدمت کښ نواب شب (لد وله په د روعیای ریوسف زو پو سرداروو (و عافظ الک ثواب رمىبت ځان په په خټه بړع پښتون وو. عاضرشول.او اعم شاه ددوئ په ملٌکرتیا کښے د دهلی په لورکوج اوکړو ‏ داصىد شاه د راتلو ضرچه د مرهټیانو ترغوږ شو لو د صفوی يو لو فوڅ په عينا راپورے وتو او د دهلن سره نزدو د« بارلی » په مقام د مردیتیانو او پښتنو مقاله اوشوه. په ده جلک کښے د مرهیتیانو یو لوغ سردار. د تاي پټیل » قتل شو -(و نورفوڅ د« جکو. نوے يو سردار په ماش هکښے تپښته اوکړه ‏ د ده وڅ دکومک د پاره د مرهتيانو یو بل هوځ د« ملهار راو مُلکر». په مات ښے راغلو ‏ وه دا فوڅ سم د پښتنو د لاسه تالا ترغا او په کيښته جبور شو اهمد شاه د د نه پس د غپلوهندوستاق پپښشومرستیالو ثوابانو په ملکر تتیاگښے دهلی ته لاړ- غازی الهون وزیرچه داعبد شاه د راتلو نه خبر شو نو سنه ډپږےه ویره ' واخست ‏ او د سورج مل اټ سره ے په أکره کښے پناه واغڅسته ‏ احمد شاه په دصلی قبضه اوکړه اود علاغ انتظام عّ درست کړو - بياغ په دعلیکښے څه لږ شان فوع په ښودو او د نور وځ په مدد دکنا او نا سیندونو تر ميه ټوله ملاقه ف هه کړه- او د دل نه درے او یا میله له د١‏ نوپ ښار پورے اورسید - او د برسات د تیرولو په غرضص د خپلو فو ونو سره هم دلته دیره شو - په د مقام د فزخ ۲باد واپ احىدغان 0065١.) ٨ بنگی سم دغپل شپږ زره فوڅ سره د صخفة په خدمت کښے ماضرشو- او داوده ثواب شیاع الدوله صم د لس زره وځ سره رااورسید اد د شاه په کومگک اود رید په دے ډول د سنتگا تراطره پورے د شا هئد ټول لو لو مسلبانان ځکرانان داهین شاه په مرسته دهغة سره اوږه په اوږه اودریدل .١و‏ ټولو په څرمکه داهمد شاه په قیادت کب د هندوستان زمکه د مرهیتیانو د وود نۀ د پاکولو اراده اوکړه ‏ اوداۀ کلکه وعله اوکړه په د دے وطن استوګن ددے لوټ مارو د تاغتونو او لوټوبؤ نه د ميشيدپاره غلاصول پار دی - د مرههتیانو ددے ذليل مُکستونو نه چه کوم وغت د مرسټیانو ‏ پيشوا» په پونا کښے غرشو نو هخه د ېر ةهر نه لکه دمارتاؤ راتاؤ شو او قسمڅ اوخو چه نمو د اممدشه نه دهك شٌگتوړنو بل وا نه غلم او دهنه ته د پایر به ورکه ن کړم اود دهلی تخت خپل لاس ته رنه ولم ‏ تر يغ به ارام او نه کړم ‏ به دے غرض هغۀ عين د برسات په موس کنے یو مظيم وځ د خپل کوئ بواس راا ۰ او د غپل تربور سدايثوط بها په ماق کښے د دهلى په لور اوليږلو- د دےك هؤْڅ سره د اپاهيم هان کردی په ماق کے لویه توپ غانه هم وه-او چه څه ونت دا وځ اگرے ته اورسید نو سورج پل جاټ سم د خپل دیرش زره وغ سره د دوی ملګرث شو . (و په لاره کښے ډیر امپوت هم د دوی سر شامل شول ‏ دا فوڅ په متهرے ته رااورسید نو غازی الدين هم ورسره شواو بیا په ډیرکرو راو شان و ىشوکت کښے دت واو ملهاراو د قومونو سره يوځاع شو . په دے ورځوکښے اعد شاه د جبنا په به غای پروت وو- د برسات په وجه پد سیند پو و تل کران وو ځکه. دغه وت مر تیانو په د هاى مبله اوکړه ‏ په د هل کښ د (امبد ىشاه د لوری نه بعتوب علی ځان مهمنزت د څه لږ شان وڅ سر موجود وو د هغد د پاره د مرتيتیانو د دے یڅ مېږو مقابلهکرانه وه نو به ښار د مریتیانو قبضه راغله - د دهلى نار دوی یا ښۀ لوټ کړو- د دعای نه پس څ په «ګابپو ره » هم قبضه اوکړه- دلته هم د پښتنو څه لږ شان وځ د ناب ثیابت هان په ما غه کښی موجود وو چه په و بهادرئ د مرسیتیاتو مقابه اوکړه او ټول اووئه شو - دد نه پی د مرشټّیانو سردار» بهاو » دا اراده اوکړه په د دعلی په تخت د پنشوا څوځ - بسواس راه . کښینوی ‏ خو دااراده- په دے عرض ملتوی کړه چه اول دامىد اه سره خبره رڼول پار دی نو په دد وجهکً ده شاه عالمې عا یکو هره مخل 0065١.) ۳ه باد مشاه خو شهزا ده « هوان لت .د نوم د پاره د دملی په تخت گنینولو او نواب شاع الدوله وال؛ اوده څ په داهبد شاه په مکرو کښے او د هنۀ سره موجود وو د هغ په غیرماضرۍ کی په دے عرض د هوان ينت وزیر مقررکړو په اصصد شاه په شاع لرل بدګمانه شی .د دهلی اوکنېپورے د وا دا نو نه په (مبد شاه خبرشو نو هنة د مرسټيانو سره دیو فیصلهکن جِک په خر راروان شو - غو د هفة او مرصټیانو ترمیشه دجبنا سیند وو په دبرسات په وجه په ټوپونو بهیدالو- ول د عرش فٌسق؛ نه په موقع ناساپه سیند پرے وتو.١اوامید‏ شاه دیے نه قائده وامنسته ‏ په اس سورشو اود ښل صافظ د سخ سره په په ډک سیند ورګډ شو ئورفوح هم د دوئ تقلید اوکړو ‏ مرهټیانو په دے ال کی په دوئ گوله ناری شرو عکړه ‏ وے د احبد شاءه داراكت په وړاندے د مرتيانوګوله باری به کاره شوه او د پښتنو وځ په ډک سیند راپ وتو - او سمدسق ے په مرمټیانو داسے عمله اوکړه شه ھخوی ایله د اى پت په میدان کښے ساه واختله - اوخپ لکیپ نه ة د حفاافلت په عرض ځار چا پره خندفونه او | گنتل -اصد شاه هم په دوئ پے پان پت ته ردلغ - او د دوئ نه یو څځو ميله لرے په‌یو موزون مقام ‏ خپل اکیمپ قا شش کړو- د(مید شاه اود مغ دهند وستان ملگرو وچ طاقت د مرمټیا نو په مقا بله کيے نبا ډیرکم وو نو هغۀ د مرقیانو سره د سدداسق بنجه اچول په ښک نقطه نام سره موزون او نۀ کيل - او داکوششي ۀڅ شروع کړو په د اطری حپل نه اول رعا د غوراک د لاسۀه " نګ کړی - او ډیر پهکښے د ولوږو نه مړه" کړی ‏ په دے غرصض هغة د مرهقیانو د رسد رسانئ په لدروکښے غه څُوکئۍ مقررکړے . او د هخوي د رسد بدولو په مقصد کښے تز ډيره حده #امیاپ شو اګرچه مرستیانؤ هم دامېد شاه د رسد په بندیزکڼے څ هکے نه" کولو یکن په سه باب کينے د مر ینو په نت د احبد شا هتو ډیر کامیاب وو - او هخة داغوره اوګڼله ‏ چه ترصکن مده لو مک ته ټال و رگول پکار دی - داحالت تردرے میاشتو ېاري وو په دے موده کښے به هره ورځ دمرهټیانو او پښتنو ترمیا واړه واړه جُلونه کیدل ملو فیصله کْ جګ په يه هم نة وو شوے- دے عالاتو یواځ مرسټیان نه وو ستوما نه کړې بلکه لله داهمد شاه عند وستاق صلٌگرئ مهم په دی گ شوی وو (و هفوی به دا ممد شاه نه د یو فیصله کن څک تَفاسائوله. 0065١.) مه ول امبد شاه په مروفت هغوی ته | دا و کُل په داښکی معاملات دی اودنګ د اصولو مطابق به فیصله کيږ ی- تاسو په دے ا رکښ طرض مۀ لری»- د ښک په حقله داعىد شاه داپالسي ډيره کامیابه وه ښا غل قا عطاؤ الله مان مرموم د یو انګريز مرخ ابلفنسیتن په هواله وائ چه ‏ گرچه د درانو وڅ صم د غرڅ وراک د لاسه ډیر تک وو ول د احىد شاه د صبر بیدارئ او مل په وجه به ډیرمشلات هل کیدل- او چونله د ټول دبٌکر په هفةً باندے اعشاد وو او هغ به دخپلو هندوستاة مٌگرومه د یر ترسئ او وش غُلق سلوک کولو .په دے وجه د هغة پهکیمپ کښے هي قِسر ارای او بد دل نه پیدا کيده ‏ مکر د ده په مقابله کے دمرهيیانو فوغڅ وو چه د جٌک د ممیبتونو نه په مومیل شوے وو شه چه سذوې به ده ټولومحییتونو ١وکړاو‏ نو الزامونه په هپل و کماندارانو کل د مرهپتیانو لر یواخ د وراک د لاسه تنگګ نۀ وو بلکه د دوئ؟ په کیمپکښے د غادطت اوګندګۍ هم ډ,یره پريواق وه او ددے دلاسه هم دوئ ډیرتنگ شوی وو دغه وجه وه چه د مردیتیانو سردار بهاو خو ځُله د ثواب شېاع الدوله په ذريوه دصاے کو شش (وکړو ‏ وے هرمل به دا کوشش د هیب الدوله په وجه نا#امیاب شو هخه به دا وئيل چه د شاه دراخ د تلو نه پی به مرهيټیان په قبرونوکښے هم زمونږ ډوک په ېږدی - او د دځ نه بخیر له څه چاره نشته په یا مرمټان زمول د لاسه تباه شی او یا په دځ کو سث شش کښے مونښږ په غپله اه شو - د ثواب میټ الد وله دافًال بلګل درست وو که چرے په دے موقع مرهييانو سره صاعه شوت وے ئو په لر موه کښے په ټول هندوستان باندے د صقوي قبضه څه لرث نه وه - (طر په مرعټیان د ولو و او پړیوانه گندګئ او غلاللت د پددبويئ' دلدسه کر پوزه راغلل ئو پا جنوری سللكلت ټولو سردارانو د فیصله کن بل ارا ده اوکړه ‏ دغه وغت دمرهټه فوځ سالار اعليئ بهاو په نه شپه کښے په خپل لاس او په ځپل قلم په یو پرزه د شاع الد وله په نوم دا پغام رااولیږلو ‏ » اوس پياله جئ ترمِئ ډکه شوی ده اويو اغ په‌کښے نورنۀ ځائیږی که درنه څه کيدے شی نو دغه وت دے؟ ول اوه اوس د ورفه اوړګ له وے . د دے عُط سره سم شاع الدوله ته دځپلو غبراتو د لوری نه د مرهټه فوځ د پلشقدمئ خبررااورسید ‏ شاع الدوله سبداسق داحمد شاه غفے ته روان شو - دغه وغت بادشاه اودۀ وو-او د هغة اس زي نکړے تیار دغے نه بهرولاړ 0065١.) وو وو . اع( لد وله بادشاه ته دمرهټیانودپیش قد مث اطلاح ورکړه بادشاه سمد سي په اس سورشو اود :ُهاع!لدفله سره دکیمپ نه هر رااووتلو- دغه وغت د یو نوکر په لاس کښے لم وو بادشاه په چیلم خُښلو اود شياع الدوله سره په سة غيوے کو ے ‏ بادشاه په غپلو سترگو هم ددشمن فوحو نه اولیدل ‏ بيا ے خپل لبکر ته د تیاریدو لم ورکړو ‏ دغه وغت وروست پهر وو. په تک وخ تت کے دواړولښکرو دمک د پاره ځٌانو ته تیارکړل ‏ په ے»رجنوری سللاگل مسر وخق د مرصټیانو سالار بهااً دغپل لښکر تنب مكمل کړو ‏ په خپله په عاق سورشو ‏ او په ډیړه دبدابه کښے 2 مپل فوځ ته د هيل حلم ور ورکړو ‏ او په اوله حىله کښے د مرټیانو هوڅ د نپنتنو په ښی اړخ ورننوتو- او ډیر ورا نداے شول . او نزدو وه چه‌کټه ه کړه وے . وه دغه وت اهبد شاه مِاغلی قح ددوئ مد د ته اولیږلو ‏ دا ددے جنګ ډیرنازکف وخت وو مرهښان په ډ ړےه بهادری جگیدل اوکه لږ شان ټګ شوے وه نوکټه به څ کړی وه غه په دوئ د پښتٌنو ښے اړخ رالاندےهکړےه وو اوک اړخ ے د دشن سره په تول پرایر وو په دغه وخ تک د مرهټیانو سالاراعال د پليشوا ځُو ‎٤‏ ,. وسواس راو" ژو بل شو او په ده خبره د مرهټیانو زړونه پرےه وتل - او د «کرنل میلسن » په الفاظ وکښے « دهرکله په دوئ د یو يادشامئ ‏ د یتلو په غیال مگیدل نو دوئ ته پکاروو په په دے مک کښے هي کوتاهي نۀ وے کړے ‏ ليکن د خپل سردار په مرګ د هوی زړونه دايے مات شول چه په یو داسے وت کښے 2 د هندوستان بادشانې پريښوه چه طفل د هوی لاس ته راغلی وه ‎١‏ ‏داهمد شاه دے غاص فوځ دپښتٌنو دښۍ اړځ اودمينځ وڅ ته ډیر قیمی امداد اورسولو- د دو په مدد د هغوی زړونه مُټ شول ‏ او د ذمرو په شان په مرسټیانو ورپرت وتل - داهبله ډيره د لوے برے وه- دے هيل په اول کښے مرهټه وڅ د پيش قد مئ نه ١يسارکړو ‏ اوبيا ځ په تیښته جبورکړو ‏ د مرهټیانو ټول لوغ لوغ سؤلان اووژه شول- د د وئ په مرگ د مرسټه عام وڅ داسے وارغطاشو په تیښته غ او کړه ‏ او پښتنو په دوئ پے يډے راښکل او تر د هلځ اوزغلول- د دواړو توریالو فرکٌو دے عظيم الشانه جٌک د مرهټیانو د طاقت د صقوی د ګج غروراو تگبر په داسے سرت ناکه طريقه خانټه اوکړه ‏ په هوی تر ډيرے مودے ببا د سراوچتولو قابل پاة نٌ شو د «مغوۍ"د قولادی اراده خاوند ټولواے پيشوا» د 0065١.) ۹۳ دے کُگست او ناکامئ زړها لړزود واقع په زړۀ داے ژوب لکړو په تخت وتاج 1ه ښود ‏ اود مایوسئ په سیند کښے ډوب د کارونو په ټال شپىر میاشت او زانگيدو- او بیا د ارمانونو نۀ ډک زړه' سره ددنیا نه رخصت شو د زړورتیا او بهادرئ کیمه عثاله ښونه چه مرهټیانو په دے خُتَکيښے پی شکړه . هخه ددے نه ََپے چرے هم دوئ نه وه پي ښکړے . وے کوم ذلیله شُلست تبامې اوبربادی په د نپتنو د لاسه د دوئ په نصیب شوه- هنه سم په خپل نوعیت کښے ب مثاله وو - په ټول هندګستان بانده د چا د شرکت نه بر د ځلبرانئ هوب په د ډيرے موده نه دوئ لی لو هغه د سترکو په ر پکنے یو پریشان خوب ثابت شو او د پا پت پوس مريع میله مپلن میدان ددویه په # شماره مړو پټ شو په ټول هندوستانکښے د دے جنک سه غور شه- په ټول مرمټه قام کښے به داے يو کورهم نة وو په په دیغ کښے به چا دخپل پلدر٠‏ ورور یاغاوند ویر نۀ وی کړےه- په زرگونو مرهټه نکيلی سپاهیان به تر مودو مودو پورے برښډ لړ او نھرنهورکرځیدل - اه په غیرونو او خواستونو به ځ وغت تیرولو - په بل لور د پښتنو په لس ډیرمال و اسباب او سازو سامان راغ . دعس اوقیبي سازوسامان او توپ خا نه ملدوه دوه کله غوایان » په زرگونو اوښان » په سوه هاتیان او پوس زره اسونه دمرهټیانو نه پپلٌنو اونیول- د هندوستان په تارخ کښے دمها بهارت د جٌک نه لپ د پا پت دا جنک د ټولو نه لو ے جنک ند شی په دے جنک کښے د پښتنو فوخ په یو شلویټت زره سورو اواتهً دیرش زره پیاده سپاهیانو مشتل وو - د هندوستان روهیل ریوسف زی) او بٌښ پپښتانة ټول د احمد شاه په مرسته جنکیدلى وه دمرهیتیانو فوج طاقت په یوئیم ک پیاده سیاهیانو او پېئوس زره سورو مشتبل وو او ټول مرهټیان واړ زاگه او زبن په له حساب شوی وو د پا پت دا جنک دخپل اصيیت له مه ډیرد فیص جلک وو په ده مک کے که مرهټیان کامیاب شوے وے نو په ټول مندوستان باندث د هخوی د حکومت په قاشید و کښے بل هميخ بندیز نة وو - او د اگگریزاتو د پاره به په په دغه ورځو کښے څ په کال ١و‏ مد را سکئے نو ابادی؛ قائ کړی و ۵- دا نه وه ممکنه شوی په د دے لوټ مارو د لاسه ‏ عم پا شوے وه وے ډیره موده پی چه مرمټیان بیا په هزوی طورد هَپ ل اقتدار په عاصلولوکے کامیاب شول ‏ - نو دغه وغت اګرنزان دومره مطبوط شوی ووچه نه صرف د دوی د یکه څ رغ شوه بلگه مردشمن ته غ د ټکه هم ورکو ال-ے 0065١.) وې شوه په دے بنا داوئيل به ج ځایه نة وی په په هناکش د اصمد شاه ایدالی دے عظلږ فقي د اتاریزاتو کلومت ته لاره صفاکړه .و داهمد شاه د يوے لوےٌ سیاسې غُلحَلئ ټوله فاکده اکرایزالوته اووتله ‏ د فَح ته دی امید شاه د دهلی نت بيا دوباره مفل بادشاه ته اوسپارلو اويبپ الدوله ےّ د سن وزیراعظلم مقررکړو - وِےه دا دامبد ىشاه یوه لویه سیاسی غلطی وه- په د زمانه کے مخل حُکومت صے په نوم پل وو - په د حُلومت کښے د هپاد مقاپل توان نا وو - دعکومت دکمژورئ او بد نظئ په وجه د هرے صو هاکم مان له پا شاه وو - دا حاگبان به په خپل مځ کښے یو بل ته کواځیدل- او جکیدل ‏ په دا سے حالاتوکښے په د هند د اوږ دے استوگن او عبش وعشرت په وبه د مغلو هخه چوانئۍ وبڼه زړه اوسړه شوی وه- داےکىزوری او عیاش او ب ښے غلتو ته دهند وستان دعکومت نظام ورسپارل د اهمد بشاه وه لویه سیاسی عُلطض وه- دهغۀ ته پکار وو په هندوستانة په خپل سلطنتکښے شام لکړه وه- او د بابر په شان په خپله په دهلی کی پا شوه وے- او د قند هار او افغانستان صو 2 خپلو اعتبادی اميرانو اوسرداراتو ته ورکیه وڅه - دا بره به یواڅ داهبد شاه او ينو د پاره ښه نۀ وه بلکه د هندسان د ټولو قامونو د پاره بۀ ښه وه دامبد شاه نه اگاصو هم په هند باندك پښنوسلطت ' کړے وو دال به هم د مغلو نه دا سلطنت بیا پښتٌنو ته مْتقل شوے وو او داے څوغله وړاندے هم شوی وو - ول احىد شاه داے او نه کړل ‏ هنه د دهلی د تت ته د ښل پښتونلو اکا بو غوره نل (وچه دا غرونه او کا بو ورله وریاد شول نو هغة د دهلى تاج وغلت او د هند عظيم الشان سللمنت دهمیرکړو - اود پښتوللوزکاڼو بوټو ته بیا ور روان شو- د سرهند پورےه عاک قه په داد وړاندےي نه هن په خپل سلطنت کښے شامل هکړی وه د خپل سلطلت سره اوګنډ له- او بیا د ګال للت په سپرل کن قندط ته لاړ ‏ په سرهند کنے هف زين خان مهمند او په لاسورکښے بلند غان خپل عاگمان مقررکړل - پا پت غو د مرعټّیانو طا قت تر ډیړه موىے غت کړو - وه د سانو حالت د دوئ نه جداوو ‏ سیکان به ‌هورےه هم په میداق علاقه کے مګ ته ته نۀ اودريدل -او غرونو ته به نښتیدل ‏ وه په شاې فوڅونه په بيرته لاړل نو دوئ به بیا د غرو نونه ته شول ‏ او لوټ ماراو بد تطىی به غ شروع کړ .په اهېد شاه د لن نه ‎٧5‏ 0065١.) ههب ته لاړ نو سیا نو بیا په پجاب کښے ناتار جوړکړو- او ا همد شاه د دوئ د تابیا په غرض بیا په کال مل کښے پنباب ته په راتلو جبور شو دا د احبد نشاه د هنه سیاسی غلطئ نغجه وه کومه په هخَۀ د پا پت د جٌک نه پی د د لی سلطنت مغلو ته با په دوپاره ور سپارلوکښےکړی وه- په دغه مووحه که کم ازکم هغۀة د خپل سلطنت صدر مقام لاهورمقد کړے وے نو مخه به دمث ځا نه دمغل اففا صوبو حفاطت او نگراق هم کوے شوه او په پجاب کټے هم سیکانو دومره عروج اوطاقت نة وو ماصل کړے چه وروستو په خپله داهمد شاه د پاره د لو تګلیف با عثت او د هف د جانشييو د پاره ځ د ناقابل تسضیرطات عیثیت اوموندلو- .. ., عرض په کال الله کښے اهمد شاه د سيګانو د سرکوبئ په عرض پنېاب ته راغ - دغه وغت سیکانو د امرتسر سره نزدو » جنډ یاله » عاصرهکړی وه و ے په سیکان داهبد شاه په راتلو مبرشول نودجښگ نه بنیر اوتښتیدل ‏ اممد سځاه د دوئ په تعاقب کے لاړاود لد صا سره څ رکیرکړل ‏ او داسے څ اوټکول چه پلتویشت زره ۀ مړه کړل ‏ او په خپل غیال کښے ة د سیکانو طاقت غتم کړو- په سیګان و کښے دا وا 3غه د "لو کهاراه بي قتل عغظلیم په نامه مشهوره شوه- د دے نه پی اهبد شاء د سيینو دبيخ کنیء اود علا ة دانتظام په طرض په پښابښے پا شو او خپل سرباران څ د سيځانو په تعا بپ کښے اولیږ.ل ‏ دا پيره سیګان ډیر بدابد اووصل شول او دغه ونت دپاوعٍ دهفوی د مفزو نه د جاب د بادشاصئ هیال اووتلو ‏ اهمد نشاه لا په سرهندکے وو چه نه په قٌند هارکښے دبغاوت نه خُبر شو په دے وبه هفه په ډییث تشٌائ قند هار ته روان شو (و په ډیرکړاو قند هار ته اورسيد- وه د رسیدو سږ ځ وه لا اوکشاهےه زر تر زره اوا کړه- په کال اع کے منۀ د عرات په غواوشا کښے د ايياکو بغفاوت سو ړکړو - وے سیکانو د اهمد بشاه د تلو نه پس بیا سراوچت کړو ‏ غلولیښت زره وڅ څ جبع کړو ‏ او په سرهند څ له اوکړه په لک کښے د سرهند عاکم زين خان مهمند اووژل ىشو - دال سیانو د سرهندا قو مامیرکو ټل علا څ ټول او لوټل اوے شیره پښتانةُ ۀ اووژل- اعبد شاه چه د قنډعار د معاملو نه فارغ ىشو نو د سیګانو په نیت بيا په کال کلګله کښے ېاپ ته راغ - په پغباب باندےث د اهمد شاه دا اغړی خبله وه داغل هم ضفةُ د سيګانوښة غوږ ونه تا و کړل- ول دا پيره هنةً د سیانو سره د روا دارئ؟ په پاليخ (و چلید و په 0065١.) یو | دے ورځ و کښے د سپیګانو دو سردار چه الهيا له نوميده په یو مک کښ ګر فتار شو.او دا همد نشاه په غد مت کښے پی شکړے شو - اهبد شاه د ده سیک د زړورتیا قد قامت (و شگل و شباهت نه ډیرمتاش شو او دےه ‎٤‏ د سرهند ماک مقررکړو - دغه الا سه وروستو د پا-ے د ریاست بیان شو - وے د سیګانوشر داغل هم دفع نة شو سیکان په د پاب کښے ډیر سپيین سترګ وو -ےه اهمد شاه بيرته لاړ نو دوئ بياد غرونو نه راسبکته شول ‏ او د رهتاس پوره ټوله علاقه څ لو ټکړه او په ټول جاب کټے " بد نظمی پیداکړه ‏ احمد شاه با د پنباب تګ لکولو چه په دے موقع په ایرای عراسان کښے بغاوت (وشو - دا بثاوت د اه رڅ مرزا ځُوې نصرابله مرزا کړه وو -دا یغفاوت داهىد شاه ځوی شهزاده تييور د دمپرغان لوچ په مرسته ځت ېکړ و - اعبد بشاه د سګلاگل نه لا جوړه وو د هخه طاقت اوس ورځ په ورځ په کميدو اوصست ة په پرے وتو وو - پرله پے وڅ کشئيو او په یو نه نت د هغه په صست ډیر خراپ اثرا ت کړی وو - اوس هغۀ د سلطنت کارونو ته پوره پوره تومو نۀ شوه ورکوے - نو صفه خُپل ټول هغه سرداران راحم حکړل کوم چه د حکومت په کارکښے د صغة سره ملګری وو په دےه جرګه کښے د خپل جانشين په ډول د غپل ځوی تيمور نوم پشکړو دا کجویز دغه هث نه نپی ټولو اميرانواومنلو ‏ او ټولو اميرانو شهزاده ور سره د وفا داری" قسونه اوکړل- ددے نه دپ اعمد شاه د ارام په غرض دکوه سليمان د غنو په لړکے د اګ زو په علاقه کښے د طوئ غُرۀ ته لاړ- داعٌاة د قند هار په ېت زيات سوړاو اب و هوا 2 خوشګواره ده - دغه کاو د هغ سته بيباری څپه د ئال ‏ ۱69 نه پرے کلیدلی وه - زبا ته شوه- اواهرهخه د ده بپهارئ نه په کال سمل کنے د مر په مقام د پئثولیشت ئاله حکومت نه ىپی وفات شو - امد سٌاه د ډیر پاکیزه او ښو خویونو غاوند وو هغه په لوظ پورو او په معامل هکڼیے کره وو- د پښتون ازادی اوخوشالی هغة د هپل ژوند مقصدًکرزو 2 وو - د هغة په خیال کښے هغه ټول غلق پښتانة وو پا چه به پښتو وله (اوغان ته به ‎٤‏ پښتون وئیلو- د هغه لوڅ صفت داوو په هغۀ د دپښتنو ټول قبائل د قام و ل او عزیز ولئ په مزیکے او پیږل- او د سنوی نه ة یو قام جوړکړو - د هغة ساده او تکلنه ژوند دغلقو په زړونو کے د هغه مینه پیداکړی و۰- هغه ته به خلق په ډرے اسا نتیا رسيد له شول - د انصاف په وغ تکښے به هفۀ د چایخ ملزه نً کوله ‏ او ې به د هغه د مل غلا ف د شکا يت 0065١.) ٩۹ موقعه طرفینو ته نه پيداکی له هغه" په یو وتک هم د فنتلفو پپبشو قبائیلو سره پل تعلق نة وو پرے ښوه له د قباملو نزمینته به ‎٤‏ دیو معمولی نپښتون په ميثیت د هغوی دماتوکنډو فیصل وه ھغة به تل د پپښتٌنو قبائیلو نه د قام ولئ او عزېز ولئ په امه د مرست اپې لکولو -او په ده کښے به هغه هميشه کامیاب وو د هغه خپله ژبه او د ټول قام ژبه پتو وه - د عزیز ولئۍ لنظ د هغه د زماة یادگار دے - هخه د ډیر لوړ همت غاوند مستقل مزاجه او مدابر باد شاه وو د غپلو کارنامو ل هکبله ۸ د ایشیا په بادشاهاتوکښے خپل ان له د ډیرعزت او امترام مقام پیدا کړو - هغ د قام پوڼ شوے بادشاه وو او دټول قام مرسته ورته هاصله وه هفة به ځپل رعمیتکښے عر د لعزیزوو - هخه دملی ومدت یو زبردست صبلغع اولوڅ هب وطن وو- د وطن غروته هغه د هندوستان به شاع لتو غوره کړی وو له چه وان" ے د دصلی قنت شيرومهء چه رایا کيم نماد ښکلی پښتون خواداغرو سرونه هغه نه صرف یو بادشاه وو بلکه د پښتو 3ه يوسة شاعراوعلم دوست اسان وو د شعرونو یو دیوان هځ موجود ده هغۀ ته په د یوول الله په نظرکټل شول ‏ او مره څ تراوسه پوره د ماموغعلقو زیارت ګاه دے - د خپل ذداق اغلد قو اوانتظای قابلیت په و په د مرچا د ستائے وړ وو - او د هکرنل میلسن ء په الفاظوکښے هم : سخه غانک لام دےه کومه په د هخه په ثر ولاړه ده - امد شاه درا د یو دبهدئ فاوندوو. په هفه "کی داے اذماف وو په مزری او پبزكث به د صقه به وغت کښے په يو عا اوبه څُنل- ددۀ دفتومالو په اوازونو د د ښن غوږونه کایة شوی وو - مر سته موُرخ چه داهمد شاه په حقله ه تارځ ليکل دے صن د امید بشاه د ذاق اخلاقٌواو استظای قابلیت ستائينهًکړی ده- په د لړکښے سبناغل ایلفنستن د ذکر وړ ده - دابښاغل مُورخ په ډیر تفصيل سره د امبدئاه دد پورته ذکر شووصغترنو يیانولو نه پی دا ے وا 1- دا خیره وړوميے ذکر شوی ده چه (ممد شاه په ډرے سوښيارتیا دیولنډ نگ سلطنت قا ولو په نسبت د یو و سيع سلطت بنیا دو ته کپټول- د هخه دم په وت کن دهنة د سلطنت پوله قبله په شر ات د غراسان نه تر سر هنده (و ددرياځ - 0065١.) م۹ دون نه تر سمندره غزيدےه وو- د دے په څه عصه د هغة مپله تبضه وه اوغه د عهد نامو په ذ ریعه د هغ په سلطنت کښے شامله وه- اوکه چره د دفغة په هیولٌنو عمل نشلوے وك نو په دے کے مځ شک نخته په د هغه په دے عظیم سلط تکې به یو پائیداراو مضبو ط حکومت قائم شوے وو : د پد ګسئ نه داهمد شاه د جانثین غوی فصلت د هخة د موی خفصلت ته بيق په بل شان وو اوکوم طرز ککومت چه مور په خپل سللش تکښے جاری کړو. دا دمطځ وڅه وه په د درانوطاقٌت اول په اه اودرید اوبیا خ په زوال شو » د ښاغلى ابلننسټن د دے راڅ سره د نورو مؤرځينو نصم انّفاق دے او داواضه ده چ هکه چٍرے داحمد شاه نه پس د سفۀ څُوے شهزاده تتمو ر د مل پلادر چاله نُوے پره ښو دل او هغة لپښتو او پیتونولی نۀ وےه هره کړه ‏ او د پپتوسره ے خپل تعلق نه وےه شلولے ئود درانو داوسيع سلطنت په د مره زر نه وو ېزورےه سشوے - ‎١١‏ مید شاه يو لپتون طبيعنه او هب وطن بادشاه وو . دخپل وطن سره چه د هفة څومره مینه وه هخه د هخه ددے لاشدے شعرونو نه څرگند ه ده - ےه ‏ستا دعشق له وښو ډک شوغرونه ستاپه لارو کټ باثای ځلبى سرونه ‏تاته راشمه زاړگه زمافارخ سی له تا اند پښض دزرو مارونه ‏د دعلن نت صيروم په را یادکړم زما د نې پښتولوا د هروسرونه َ‫ ‏که هرڅو څ د دناسکونه ډيرسیت زماهیرنه سی داسقا سل پاغونه ‏دزقیپ د "وند متاع به تارپه تار په په تورو پښتانۀ يا گت ارو ىنه دفرك اودهبید دوربه يا شی په زة واندم په هرلوری تاغتونه ‏که امه د ڼا یوغوا ته بل موا ےه" زماغوښ دی ستاهالی تش وګرګنه ‏امد شاه به دغه ستاقداررصير نۀ کا 1 که ویی دتبام جبیان ملکوته ‏له پښتانة شعرا» اول ټوک 0065١.) وه تيبورشا د ده ‎۶۱٣‏ دا سست) د امنداشاه د وفات نه پی دصنۀ دویم ُو مور شاه د پلارجانٍن څو. ور شاه په کال ىتګغل کنے د مشهد په مقام زیږید 1ه وو - په اکترو جکونوکښے د پلار سره ملگرے پا ة شوے وو د هلکوالئ په وخت کښے د پهاب گورز وو د صغۀ یوه ښیه مغل شهزادکئ وه د پلار مکومت ېه اخرۍ کالونو کښے د عرات او غرا سان هام اعل ده - دغه وه وه په هخه د ایرائ تهذايب نه زیات متاتزوو ‏ ښاغ ایلفنسټن وا چه ىور په داے مامول او وا مٌعاتوکښے لوءّ شوے وو چه هغة ته د هپل ملګ دغلقو دغوئ بوئ او د کو دونو دستورونو د زده کړے او مطالع موقع حاصط شوے نه وےه او داے معلومیږ ئی په هغةۀ ته خپله قای او مورنئ ژیه پښتو هم سمه نۀٌورله ددرےه ښاغلی موُرڅ داراغ تر ډيره مده درسته معلومیږی ‏ - مور حد په عورته دایراق هیب دلداده وو اوهغهۀ د پښتنو تهذدیپ و دن پریښوىے وو لین تر څُومره چه د بپښتو ژپ تعلق دےه داویا درست نه ده- په ټبور ته پښدٌو ژبه نۀ ورتله ‏ بلگه مخه پښتو ژبه په اسانه اوروانئ وسل شوه اوکله کله به په پښتو کښے شعرونه مهم وئل - په د تښوغ په ډول به ‎٤‏ څه شعرونه په دے پاڼوکنے په خپله موقع او لیکل شی - احمد شاه په خپل ژونداکتے د تټبور د جانشيفۍ وهبيت کړث وو- او د خپلو امیرانو نه ځ د ټیمور د پاره بېیت هم اخسیت وو- وے په امېد شاه وفات شونود هغ لوغ ویر شاه ولیغان د اهمد شاه د مشرځوی شهزا ده سليمان د بادشاه کولو کوششی شروع کړو- له چه دا شهزاده د هخه دوم وو - وے نورو امیراتو د دے ويز مغالفت اوکړو - شاه ولی ځان په خپل کوشش کن لیا وو چه مور شاه د هراك نه د یو لوغ لښکرسره په ند عار رااوغوت ‏ مشرو زي چه په خپل مقصد کښے کامیاب 0065١.) .. ے نۀ شو نو د هپلو دوؤ مامنو او دوؤ نورو امیرانوسره د مور شاه په خدم کې عاضرشو او په چُل کارےّ پښيمان ظاهرهکړه. وے ټمور ته دا خپره سلومه وه چهکه په دے موقع د زمئ نه کار واغلم نو نورخلق به هم زړور شی (و خیره به"ګرانه شی تو د دے کر په رټاکښے هغ شاه و خان او د هغ مگٌری اووژل - لین په دے خبره د دراو یوه لویه مصه د هغه نه ناراضه شوه او د ابدالیانو ترميسه دپ اتفاقَخ د پاره دا او له وا تّعۀ شوه د ده نه دپی تّبور شاه د ځپل هوځ سره په ند دمارکښے داغل شو اد ټول قام هخه په اتّفَاقَ بادشاه اومنلو- د احمد شاه په وخت کټے د هغۀ د عثليمې سلطنت صدر متام فُند هار وو کله کله به د خپلو پرله پے مهبا تو په دوران کنے هغۀ په کايل کښے هم پا ة يد ه- ول د هڅه مخسروف ژوند هنه ته دا موقع ورنۀ کړه چه هخه دکابل دقدرق نساسشت اورعنايئ نه غه لطْفٌ اومزه ماصله کړی - دغه شان به هخه د جاب د حلىلو په دوران کښ په پلیښو رکټے سم کله کله قيام کولو په ده ښارکښی په هخۀ د دګ علا 2 د پښتنو قبائیلوګراخ کشاے هم فیصله موه وله د پیښور د ښکلح اوآب و هوا د غوشکوارۍ نه لطف هاصلولو ته نه پرے هفه اوزگا ر شوے وو او نه -غُورے د دے حَؤوا همش لرل وو - وےه چرے چه به هغه فرصت بیا موند او د او ړی په موسم کن به ورله د یوحعصت افَرا مقام ضرورت پپڼی شو نو هغه په د اغ زو په علاقه کښے د . طو ۰# غروثو ته ته لاړ- هلته به دےه عظيم پيتون بادشاه د دے علا 8 د ساده او شډ لو دپښتنو په مېلی کښے رسښتوفی غوسالی موندله- اود مپل فرصت وعت به‌ع داے ټرولو- وه پور شا« د بل طبیعت انسان وو هغة د فپل پلدر ټول نظام (وقاعدے بد ۸ کړے - دغخت نشائ نه پی د تمغهٌ وړوپ کار داوو چه هخه څپله دارا لتندفه د مٌند هار نه کابل ته منتقله کړه - په ایتا کښے خو دا رهغۀ د سیاسی فا ئد په عرض کړه وو - د قند هار په هوا و شا کښے هغه درائ (باد وو کو مو په دور په مدابلهکښے دسلیمان د تخت شثئيئ طرفداری کړی وه - په دے ره ټمور په زيهً کن د دك غلقو نه په وپړهکښے وو د هغه دا هیال ووچه څومره ددے غلقو نه لر یم هغومره به ښْۀ وی- ول وروستو دکابل اوړی او د پليښور لپ ری په هن دايے اژاوکړو په هف به په کال کښے أَتةُ مياست په کابل کښے او لور میا شت په پیښورکنه 0065١.) ۱ه اوسیدلو ‏ او په دے قاعدهکښی ے چېرے هم فزق نه وو راغله - پليښور د ټورس مان صدرمقام وو -او د د ښار سره د هغد ډیره مينۀ وه - وه د پیښور سره د مي باو مود د پلیښور په دپښتنو کښے ټټمور غه مقبولیت او هر دلعزیزی نه وه عحاصله کړی ‏ او د دك باعث د مور (براق تنهذیب (و فارسئ د ته میلان وو ټمور شاه جه کايل ته ته راغ نو د چیل باد شاهئ د مضبوطو لو په ککرکښےکیا شو دټولو نه اول هخه داکاراوکړو چه د لویو لویو سردارانو سنه امتيارا ت کوم په د دۀ پلار هوی ته ورکړي وو - کمېکړل مور شاه په خپل زړپۀ‌کښے د درانیانو په وفادارئ شن شوے وو - اود هغه سره دا ويره وه چه که دا سرکښ او سرزوره خلق زما برفلدف متفق شی نوبادشامئ! نه په معزو لکړی. وے په څرګنده هغه د دے اميرانو تخالفت ته غاړه نة گيښودله ‏ نو هغه په خپل میا لکښ یو داے لار اختيارکړه په مارهم مړشی (وکوګ هم مات نه شی هخ د پلدد دوغخت دااميران په خپلوعهدو قائم اوساتل ‏ د هغوی ماجیو نه او لضوا؛ له زيا ړت - وه دوئ ټول د غپلو خپلو قبیلو نه لرت دخپل مان سره په دارالنلافه کښے اوساتل- ‏ اوه ددئ په مقابله کښ څ ثور دا سے سرداران مقررکړل - چه دام ېل له غن هکم مي میثیته وو - او د پل عروج او ترقئ د پاره د شور شاه (اصاضشنداو د هغة د اعتباه قابل وو- په داے سړوکښے د ټولو نه اول سړے فیض الله ځان وو- په د دولت شاصی فرق مسسروو- دا سړےه د تهور شاه ډراعتباری وو ددة په مشوره ټمور شاه سردار پا ناه ځان ته په د حا چبال ان خُوڅ اود بادک زو مغروو ‏ د سرفراز هان مُطاب ورکړۀ ‏ دغه شان ‏ دلاورځان غپل سپه سالاره ائتفات هان څ غزاې او د جواهراتو امين ‏ او عبد اللطیف ځان مراساق څ د عصولوا عع کولو اضر ولگو لو -او نور د مان ته ة مالیات عواله کړل ‏ دا اميرا ن د تٍمور شاه دانتظطايی جرنگ ممبران وو- د دے (میرانو ته علاوه هغه د خپل حفاطی فوڅ دستۀه داسعاق زو ته مر کړه- چه په د رایانوکښے يو کيزوری قبیله وه اود دوئ سرهوغ د قر لیا شودولي زره هوح هم په مپلو مفان د ستوکښے شامل کړو ‏ دنومام چ قاعده لبگر سن مات کړه - او دده په خا ے با قاعده تنخفواه دار سپاهیان اوڼښول - څه تل به .په دارا غللافه کښے موجو د وو دد سپامیانو به دعاموغلتو سر څه تعلق نه وو - 0065١.) ‏۳ے‎ نۀ به څ د سلطنتا د معاملاتو سره کار وو . 4 قلداره قلره ټمور شاه لو لوے سدلان ټول ے اغټارهکړل - ١و‏ دککومت اود قَامُلو د معاملاتو نه څ هنوى ‏ تعلته کړل - او په هرڅا 2 کے تفواه دارملادزمان مقررکړل - د شفف دا پالایی اگرچه په عاموهالاتوکے غو معقوله وه وے د پښتنو د آٍن و طېیعت سره موافقه نۀ وه په دے طریتو د ېفاو تونو (مکالات لو خج شول. او د مل دنه امن و امان قائم شو- ول د دڅ پاليئ په نه کنے د عام اولس (وبادشاه تزمينته د قام ولاو عزیزولئ په تعلقاتو کښےکے راغ ماموغلقو ته به بادشاه ١و‏ د هغۀ ( هلگاران اېنی او بیان غلق ښکاریدل ‏ د اولس او عکومت تزمینئه د دے اجښیت او بِيانکئ اثز کر د ټمورشاه په زمانه‌کے په واغص رنګ کښے نۀ سو سکیدلو- وے د هخه دبالفیو په زمانه‌کښے دا بګانکی بیغ څرگنده شوه - او دمام اولس او علومت ترميْشه ‏ تطق دے مد ته اورسیده چه حُلومت او رعیت دده' دوه چداجدا ډاے شویے- او دیوبل نه څ هبداردئ او مفاد هم جِدا شول ‏ (و احېد شځاه چه د خپل عظيم سلطت بنیادھ د پښتلو دقام ولئ او عزیزولئ په بنیادونو استوار کپ وو-صفه دے پاليئ ډیر کىزوره کړو - .. يمور په خپل مهد کښے مالیاتو ته ښه توجه اوکړه اه د مال وصولولو التظام څ په ښۀ طربمه اوکړو- هغة فپل شاعې اغراجات کم کړل- مر د فوکونو تښلؤه اه ة زیا ة کړے - اودده ښیه دا شوه چه په لږه موده کښے شاهی غزاۀ ډے شوه- ټيمور طبِمٌا یو ماع پند او د جنک نه متنقراشان وو -او د هپل پلارپه نتا ډیر ارام نند وو د هغه په طبیعت کښے هفه ترځ واه دهې نۀ ووکوم چه تزڅه حده د حُلومت په معاملد توکښے ضروری وی - دغه وجه وه چه دغپل مبللتث دنه انتظام باوجود د هخ نه د سلطلت سرحدی صوبو د ازادئ کوششونه شرو عکړل- د ټو لو نه اول ابراق هراسان بغا وت اوکړو - دلته داحېد شاه دوخضت ته دنادر شاه ښے شاه دځ مرزا ځکىران وو - شٌاه رڅ مرزاغو د ور شاه په باح گزاریء قطلق مطِمِین وو - وه د همه رعیت د هخه دامیرانو به لمسون بئاوت اوٌکړو دوه کله ټور د دوئ د سبولو د پا ره کُوکُونه اولیږل او فسادونه به رفع ول وه چه شا په پرته راغلو ‏ نو دوئ په بیا بغاوت اوکړو - اهرپه در غل تپمود, سشاه د !هید خان نورزی په ماشټیاکښے ولوږغ طوځ د دوئ برغلاف او لیږلو.دا 0065١.) ۳ ے کل دا بفاوت دای ځت ېکړه شو چه بیا ٍرے هم د تټمورشاه په وغت کښے ىوئ سراوچات نۀ کړو- : په کال لل - کښے د تمورشاه د قتل یو سازش اوشو ‏ ددے سازش له دغه د اهبد اه شپېږم کوڅ شهزاده سکندرشاه د تتمور شاه په عا تخت نشين کول مدا نظروو ‏ په دے سازش کښے د نورو اميرانو نه علاوه ارپاپ فيض (بله خانء صامزا ده عمد ی صاحپ د څوکنو وملک ارسلاغان مهیند شامل وو - په دے ورکو کښے مو ر شاه په پیښورکټے د بالاحصار په قَلکښے مقیم اود بنجاب د مسل په تابيا کښے لګیا وو ارباب فیض الله ځان ته د افرييو او شنوارو نه د یو نوی فوځ د مرب کو لو مدایت شو وو اوهنة دا فوڅ مرب کړے وو خپه دا سازشمکىبل شو لو ارباب فیش الله ځان د غپلوسړو سره به دے بهانه قل ته وردلنه شو چه هغه دا نوی سپاهیان د یاد سشاه معا ته پش کول غواړی ‏ په دوئ په قلا ور دننه شول نو سبدسق څ ټول پهرے داران اویول .اوو وژل - د دغ ته پې في انکه خانت د مپلو سړو سره په شاصی صل وردننه شو- په دےه وغت کے شادی فوڅ دقلا نه هر په ملید ان کښے شر ته ارام کولو - تيمور شه په د سل دننه دومره ډير سړۍی اولیدل اوشور و شرے واو ریده" ئو د هغة سره څطره پا شوه - بسمدسق د هل دوش چپت ته اوغت او د هخه کا نه ۀ فوڅ ته |شاره اوکړه - شاصی فوځ سن قد ته راغ - اود فیض اطّه خان د سپاصیانو سره په جګ اخته شو- په دهکشکق کے قیض اللٌءغان اود هغة سُّة او پوه شول - د سازش د ذورو رال دمطَولو په غرض قیض انله خان او د هغةۀ وی ته ډر عذاب ورکړے شو- وه په مؤستيد داده نةً شو- (وببا د ټمور شاه په کم اووژله شول - د لتو مشهور صوق ځاعر مافْظ الپوری په د مور شاه محاصروو - په خپل پو سئعرکښے دے واقع ته داے شار هکړی ده ےء فیض الله په تيمور ځان نيستاونابونکړو د نهنګگ جګ ته د کوړی کله توان وی د څوکنو دامیان صاهبپي صامیزا ده هګدی په حقله هم په دث ساز شکښے د سشمولیت سشُبه وه وه هغه په اولس کبنے د خپل غاندان اعترام په وجه ډیر ١لرلو ‏ ددے او رسوځ په وجه خّمور ساه هخة ته لاس وا نۀ پوو - ددےه 0065١.) م.ے سازش بل غړك ملٌگ ارسلاغان په تیښته کے کامیاب شو - او هخه په دے موقع د مور شاه په لاس رانغلو - مور شاه د ارسلاغان د گرفتارولو ډیرکو شت شش اوکړو وه هنه دمهبندو د غرونو دا سے علا-2 ته تل ووچه هلته د مور شاه رساله نه" شوه رید ے- لین دےه خبرے ټمور شاه د بدل اغستلونه منع نه کړو د مور شاه او ىلک ارسلاغان دوا قعاتو ته د دپښتنو دځ قا نُصوصیاتو په واخصځ ډول اظهارکیږی ‏ په دےه وڅه د دے واقعانو ذکرلږ په تفصيل سره کول به ناملا سیه ته وی َ‫ د تیمور شاه د لوری نه د ارسلاغان دګر فتارئ کوششونه جاری وو او د دےه نه داشوه په د ارسلاهان نه خپل ملٌکری سم لاس په سرشول ‏ دممییت په دت ونت کښے هغه داتبان خیلو علا څ ته لړ - د مور څاه او ارسلاغان د و(فَعات نه داغلق هم خير وو- نوکوم وغت هه ارسلاغان ددے علاه وړومی کای ته اورسیید ئو د کل ټول مغران د ارسلا هان څخغ ته بهرته ىااووتل- اوارسلد ځان ته په منت اوو ئيل چه مون تاخپل کل ته نۀ شو پوے ښوه ځ له چ ه که ته زموز کلى ته لاننوزڼه نو با به ته زمونږ میلىه اوګنے شے ‏ ١و‏ د پنتونئ ول د آسټٌن له نه به ستامفاظت په موز فرض وی کن په بل لورتهور شاه د بادشائچ طاقت مالک ده - !و په مو کښے د هغة دمقابل توان لشته نو تة مهربائ اوکړه ‏ اوموښ د ټمور شاه په بدئ کښے مۀ اهپوه- وےه ارسلاغان څو عرض اضُيت وو - هغه هم په دوق چل اوکړو- په خپله د دوئ سره په خبرو او بهثو نو کښے لګیا شو او د ده" نوګرانو په يله لار د ده کډه کی ته ورننوبيسته- او چه دکلن مشران د د نه خیرشول - نو هوی په خپلوکښے یو بل ته اووے اوس ارسلاخان زموښ قدرمن میلبه ده- او ددۀ محفاظت په مون لازم د دے نه پی ۀ هغه په عزت ىرو کل ته بوتلو او ټوله کبیله جبع شوه او د ارسلاغان د مفاظت وعده څ اوکړه - داو د هخه پښتلو عال ووکوم په دنه د داوے نه لر په غرونوکښے اوسید‌ل- اوس د مور شاه کردار ته هم (وګورئ. ټمور شاه چه دارسلاغان د" رفتارولو نه نا امیده شو لو د فرب نه ئځ کار واضتلو - هغه به په عامو ځاصو #ېلسون وکښے دا ويل چه ما ارسلاخان هپل د ورو ورو د معافَئ دا غَبرك په غلقَوکښ خنورے شوے ‏ څه موده لپي حفْة ارسلاغان 0065١.) »۵ ته قران شرف وراو لیږلو په د هغ په یو #:7-ة د ارسلاغان دمعاف ولو وعنه کړۍ وه او په دڅ وعده څ خپل شا مُهر لکول وو - ارسلاهان د شور شاه په , او وعده اعتبار اوکړو - او دغه پلیښور ته راغ - اوخپل ځانځ با شاه ته هوالهکړو- وے هم په هخه ورځ دور شاه په حم هخه (ووثا شو په دے دستور تیمور شاه چُل هوډ تر سره کړو لین د هف دافعل د پپدو د روش ته بيق خُلدف وو دا درست ده په پښتانة خپل بدل نه پریږد ی ‏ وه دا هم يقیی ده چه پښتانةً پله وعده هم نۀ ماتوی ‏ او د چا سره چه په قران قسم (ود خپل شُنمی طبانت په اعتباده سردامن لوظ اوکړی. د هخ نه هم په هیځ دستورنة اوړی - دغه وجه وه چه د پو په نظرکښے د مور شاه ابیانداری داغداره شو (و دوئ د هغد په ده لو د هغۀة نه متنفر شول - (و تراوسه هخه په نه دپبتنو کښے د ډو نون بادشاه په بت په پارسی هوان مشهور د په کال سلشځل کښے تیمو ر شاه د سند ھ او ملتان به لور روان شو.دملتان ورز د سیکانو د غلے ل هکبله قلحه هنوی ته حواله کړی وه سنده هم پای شوث وو - د د لاو سمولو په طرش د يمور څاه تلل ضروری وو- دملتات سره تزدو هغة سیکان ښۀ مو ښمال کړل او په قلعه ‏ بیا قضه اوکړه ‏ د سندرھ (و «هاولپور په علد مو کتے څ هم د باغیانوغوږونه تاؤاکرل - په دے تاغتوتواوهللو کښ مدف ته ډر نقصان اورسید ‏ سند ھ هم حنو اطا ع اغتیارکړے وووے چه تو ر شاه کابل ته دل نو هوی ,یا شرپورته کړو - دغه وهت د بادشاه بخ ته نوك ١ه‏ کشله پر وے - اود هغ په. وه مّ د پنتو الو پورے د سند ھ په لور توجو او نه کے شوه- اعر په کال سلاشگه کښے مور شاه د سنداھ د ګشاے په ې مل سپه سالار دلاورځان اولېږلو - دا کل تالپوری سردارانو د ميرفاج علی غان په مشرئ ک يو لوغ وڅ تیا رکړے وو - د دے فوڅ په مرسته هنو ی د دلاورغان سئته مقابله اوکړه - د لا ور غا د ډ یر نتصان نه پی شکار پورته به لپښته رلھ اعز د طرهٌنو په مییا کټ صاحعه او شوه ستد ې اميرانو د طراج او تاوان ځگ ادا کولووعده اوکړه- او د باد شاه د لوری نه د سنام عُکومت فح علی ځان ته حواله شو درے کاله نی "الپوری سر دارانو ددے معاهدځځ بياځان ازادکړو ‏ په دغه ورحُو کښے دکشیر ماکم آ زاد ان هم یفاوت اوکړو- په د مهم 0065١.) په سردار امد د غان مقررشو- - او سردار پانُنداه ځان هم د هغۀة مره وو د (زاد هان بر خلدف ساد فوڅونو سا میا عاصا د کړه ‏ ازاد غان شکست بیا موند .په ده لام کښے بادشاه د سردار پاتٌنده ان د کارکزاری؛ نه دیرو شسال شو او هه 2 د شال رَونْت) علد ة ته د مالیځ د وصولولو په غرض اولیږ لو داکارهعم هف په ډیره ښه طزیقه سر ته اورسولو ‏ با ة په کال کله کښے د د بها ول ځا د اسرکنی هم ختّ ‏ کړه .او هنه ےٌ په حزاج ورکولو امادهکړ؟ ‏ څه رگ په د سنده (وکشبیر به سرمدای صو بوکښے دحکومت داطاعت 623 سسقت شوے وه دغه شان د تبور شاه په یو بله سرمدی صوبه افغاق تسان کښ هم شورو شر پورته شیث وو دے صوے تا د با بارشاه شاه مراد ‎٠‏ ستوک غړے کړی وے - دد په لسون بخ او په پائ شول يور شاه چه د دے نه ضرشو نواول 2 شاه مراد ته یو نصعت اميزخط او لیٌلو - خو چه په دے کاراو تلو ىؤ په کال سشاګلکښے يو لوغ لب سره په خپله د بلئ په لور روان شو - د تيمور د مقایل په عرضی د یڼارا بادشاه شا: مراد هم په محصون داپورے وتو د چيه سره نزدو دواړه فوڅونه مناخ شول - که چرے پو سمد سق حمله کړے وے نوکټه به څ کړی وه.وله د شاه مراد چالاکئ اود تمورشاه تذجذب شاه مراد ته د تټارئ؛ سْه موقع په لاس ور کړه - د دے نه بپی هخه د صا په عرض ټبور شاه ته یو ود داا ولیږلو- او په باغ او ٢غه‏ ےځ د شو رسشاه د عکومت مئلو په د۵ س اقرار١وکړو‏ په ور شاه به د مک نه بغیر بیرته ې - چبورطاه سیداسق دارم منځلو رکړه او داعلا 8 مسے په نوم د ټمور سشاه په سدطنت کښے شاطل پاغ شوه - دد نه لږه موه پی هغه دپِيْو- نه کابل ته دوان وو په په لاره کش ناجو ړه شو (وپه ‎٣‏ رمئځ سلگکله وفات خو ښاغل قاغی عطاء الله ځان مرموم په خپل تاريخ پبتون جله اول کښے دفانيی سیاح فرير د غُل داے وائ چه په افغاستا نکښے د ټبورشاه عکومت دعدالو اِنصاف د پاره مشهور دے . هغه یو رحمدل او تن اسانه با د شاه وو بلک ومه سی کول د هخةً د طبیعمت نه خلاف وو مگر هخه په اغ د پڼلنو د رواچونو او طرز له ازاد غان په سرکښئکښے څه سو د بیا موند دغه غال د هربائ اهل طغیاته. حدے رمافظالپوری) 0065١.) پس زندکئ ايرا طرزه اشرت ته زيات ترجيع ورکولو - د پپښت هکوم رنگګ چه داهمد شاه په زىانه کښے عکومت ته عاصل وو هغه دده" په زمانه کښے بلګل تت شو - تردے پورے چه هغه په خپله او د هغ سردارانو هم پښتوژبه قریب قريب هر هکړه- او فارسئ ژب دکابل په دربارکښے عروج حاصل کړو ‏ هم د تيمور شاه د زمانه حکومت نه د پښتو ژبه زوال شرع شو اه د فتری ژبه په ۰ ء د پښتو فارمی شوه د پنشنو قاعدے دودونه ؛ اغلدق ورو ورو بدلیدال شروع شول - ١و‏ په پښتو سردارانوکے د ایراښاتو او قزلباشو غویونه پیدا سول ‏ د مرموم قاغی صاعب په خپلو الفاظ وکښے داهم د تبورشاه د عهداژدك چه د پښتون باد شاه په دربارگېنے د پښتو ژبه وپل نۀٌ وه زده - او د قَبَاسُلو اواراکين سلطت په غوئ بوئ ناسته پاسته رواجونو او طرزگفنگو کښے دومره فرق پیداشوے دے چه یواجمنې سړے په دےه دواړ د فرقو ته اوٌکوری دو د کابل په سردارخيلو پښتنوباننً به غ صډو د پښتنوگمان اونه شی - داهم دتبور شاه د عهدکلومت يه ده چه تامک قزلبا ش او نر فارسی غوان قومونه پْبٌو قبائلو ته په سپک نظرګوری-او پښتانۀ د افغانستان په بر مهذاب قومو مو نو کښے شیروی او هم رورےه پالسئ په وحه د یوغوپنو سرداراىز ه علدوه د حلومت په اهمومعاملاتوکے ے د قباتیلو رکم لاس ده او دا یو ائسوس ناکه خبره ده چه دپښتنو د حالت په باب کېڼے په ښاغلی قا صیب څه لي دی. په طخ کڼے رن زملۀ هم څه ځا فرق ته ده راغل - کله چه اووئيل شول ټىورشاه د ایرائ تهذاب ودن او فارسئ ثانه ډرمتاؤثوت وو-اود دے مین په و به د دۀ په زمانه کے د اممدشاه دزماغ هغه رک رتت سخوے وو .با هم دا درست نه ده چه تمور شاه پپښتو ژبه هره کړی وه - تيمور شاه دفارسئ ژه يو ښة شاعروو ین کل هکله به ے په پښت وکښے شعرونه وئيل (واداپه دک د لال تکوی چه د پښتو ژبه سره هغة خپل لق پرے ښوصل نة وو د ھغة دا یوڅو شعره نۀ د نو په ډول ليګل شی - ے» ئئ ه بیا له تورو سترگو سره جگ ته پرلبائؤ د زړۀ د ویو زنگامےه کع ےکیږ دی په سرلاس ورله راسم په اسۀ باورناسی زړة مک دے ستا دحسن لبٌکر راغ ځان ے پا سلو اشق د زی میدان هرګوره نک دے ّ عشق اومشک پټول نۀ سی ىور شاه ‎۸:10٧‏ که له يښتا نه شعراء اول ټوک م٣٣۳‏ 0065١.) "٨ زان شاید د تيمورسشاه درويشت غامن اه دیارلس لوپه وه د جِانشيئ په مقله هنه" غه ومیت نه ووکړت - د صفةً د مرگ په وت کښے د ھغة مشرڅُوی نما ین مرزاه مور څ دسدوزو د بل وه په قند هارکش ککبران وو- د هغه دويې خُوڅ لود مرزا اوهاېې هرون الدين مرزا په هرا تک وو . ددوئ مور د پو پلزو د شي وه- د مور شاه دوفات په خبرید و د دے پورته ذکرشوو هرادا نو نه علااوه د تُمور نور ټول ځامن کابل ته راغلل ‏ په دو ئ کښے عباس مرزا چه په پپيښورکښ وو دخپل یسان شهزوئ او پهلوانئ لهکبه د مرچا خوښ وو او د دۀ د باد شاه کیدو توقع وه ټولو شهزانگانو د طا کتورو (بیرانو سرد صلاج مصاحىعت شر عکړو - و دنوی بادشاه دالتغاب فیصله سمد سق او نة څوه ‏ او چه غه وغت سرباران او شهزادکان د ټټمورشاه د جهیز و کن ت فارعغ شول ‏ نو دغه وغت ریو شھزاده په سردارانو کښے غپله پره جنبه پیدا کړی وه- دغه وجه وه چه د باد اه د الاب خبرهرانه معلومیداه - د زمان مرزا او سُباع مرزا مور یو سفزۍ وه - دے ميرعن په ټولوکښے قايل او طاکتور سردار پائنده غان په خپله پره رااړول وو- دا( سردار چه د بارک زو د طا قتومهك قَپل مشروو په عقل او دور اند يئ کښے هم د ټولو سردارانو نه زیات وو ددۀ په مشوره د بادشاه د الاب د پاره ټول اميران او شهزادکان په يو غامص عا کښے صمح شول. دغه څل نه د وسل راوړلو اجازت نة وو په ټول مدعیان جمع شول نو د څه معمولی بمث و میاأهڅ نه لپی اول زمان مرزا د جر نه پا يدو او په ده" پے پاشنده ځان هم را اووتو -او د راواتلو سره ‏ سم په نورو غلقو پچے دروازه ښداهکړه ‏ او د مرګ د غا نه غ اول وځ تاوکړو ‏ د دے نه پی د زمان مرزا هت اوشو- او ټولو خلقو ګ د خپلو وروټو هم هغه بادىشاه اومئلو ‏ 0065١.) ه٩‎ دلخت نشين کید و نه سماسق نپ صفة اول کار دا اوکړو چه خپل ورو ڼه څ په باله حصارکے قیدکړل ‏ ول د خو ورځٌو ولوږو تنداو تیرولو نه پی خپلو وروڼو هم هنه بارشاه اومنلو- زمان شاه اوس هخه سردارالو ته گنه اوکړه کوم څچه ددۀ د تخت نشيۍ نه عنالف وو - په د سردا ران کښ څُئے خو رضا شول ‏ او د دۀ حکومت ‎٤‏ اوسلو. او چکومو فغالفت پرے نښود. هخو ی څ اوو ل - او په ځپل هیال کښے ځ د ځان د پا ره لاره او زٌاره کړه ‏ دد نه پیے د قٌند هار د فیصل ارا ده اوکړه ‏ دلته د هفه مشرورورصایون مرزا کُلرائ وو شاه زمان دیولوغ وڅ سره د قند هار د فيصط په غرض روان شو - د دواړو ورو ڼو مقابله د کلات غلزی » سره اوشوه - په جنګ کښے زمان #امیاب اوهبایون بوپتان ته اوتښتیده ‏ قٌند هار هم د زمان شاه به عُلومتکښے شامل شو . د ىد هار دگیتلو ته پی هغه د هرات په نت روان شو- دلته د هخه دويې ورور ىود مرزا لمران وو- نو د دواړو روڼو نمي روغه اوشوه ‏ (و د هرات حکومت غسوه څنه پا آ شو- زمان شاه کابل ته راغ - د ښل قنت نشينئ په اغازکئے زمان شاه د هپل پلدرنیکه چاله پره ښودله- د دۀ دا خیال وو چه پپيتنو سردارانو به زما دپلار د زمئ نه ناجائزه فائده انستله- اوکه چرے زه هم ددوئ سره نر شروع کړم ئو خبره به توره هم غرابه شی- نو هغة د اپوسئ نه مار وامُست اود پپیتنو د ټولو لویو سردارانو نه ےځ اختیارات واغستل - او صهفوی څ ے لاسوب پښو پرے ښودل - په هنوی ۀ جاسوسائ مقررکړل - اکثر سرداران خگرفتَارکړل. د صفوی تَننواه اا اوماببونه 2 بندکړل - ان چه سنه پاشداه مان چه د هغه په برکت زمان شاه تُنت حاصل کړه وو هخه هم ې اغتياره و د وف و دعشت د د2 پالسئ نې دا شوه چه د پښتو ټول لو ئځ لو سرداران په خپلو ځانوتو اوویریدل ‏ اولرے لرث ځایوىؤ ته اوتښتیدل - (و د بادشاه برفلاف 2 سازشونه شروع کړل ‏ د تټمور ىشاه دمرګ رسطَأملۀ) په وغت کښے د سداوزو په سلطن تکے دکٌشیر یاب . پور ۰ کابل . کند هار . هرات . بلح , غلم. ملتان (و د غزق علا ة بشامل وےه طوپستان . سند ه او ايرا خراسان د باکگذارو صوبو په ممثی تکښے د در سلطنت مے وے ‏ وے د شاه زان د پاليئ په نټبه کښے په ټول سلطنتکښے ب اطمان پ۱ شوه- 0065١.) ّے او هریث صوب د سړکښئ اراده اوکړه - أکر په د یاب صوبه د سرهند پویه دټمور شاه په وخت کے د هفۀ په سلخت کښے مصے تش په نوم شامله وه او /صلرطاقف د سیک سردارانو په لاس کټے وو او د دره مارٌکله » اواهن ابدال» پورے ټوله ملاقَه بانداث د سیيکانو (اهتد ار راغُور شوے وو پټاهم داصوبه د سدو زو دسلفقت نه په قحلق ډول نۀ وه شلیدالی - ول په د شاه تمان د پاليئ په نېبه کښے چه په سابل کنے د شاع کورنئ او سردارانو تر ميه کشکش شروع شو نو د دے اول اترپ بي پرے وتو - او سيکانو خپل اتد ار نورهم زا تکړو - دا زمانه د هند وستان د مسلبانانو او افغانستان د پښتُو د پاره ډ يره ناکه وه په هند کښے د د ملو عظيم امشانه سلطلت د 4 وارئه جائداد په شان یرغ شوے وو - يو طرف ته اگګریزان فررنسیسیان او نور یورې قامونه دتچارت په ېړد هکښے د دے سرو زرو مرغئ په يول وکښے یا وو - اوا رېز نو په کښے د ومره طاقت حاصل کړے مه هه اوس ‎٤‏ رجا ته بډے وعله - بل لور ته د مرتیانو د !همد شاه د مل مو" هم جو ړ شوی وو- او بي په کل ساه رالټید ال وه-او دخپل ‎١‏ قتد ار د حصول په غرصض د ١نګريزا‏ بؤ سیالئۍ ته راوتلی وو - په صنوي هندکښے میدر على او د هغه نه پې د هغه خُواشړد موی سلطان فُ علی غان شيد رټیبېه ) انګریزانو او مرهټیانو دواړو طاقتونو د هپل اقتدار په لارهکبنے یو لو2 پند يرلو - او د هغه د تا هکولو په طرضځ د هې مب نه څ نه اړولو- د مسلمانانو مرکزی طاقّت بي فتم شوے وو . د هند مسلمانان نوابان د خپلو که انفا فل له کبله د هپل حفاظت جوګه ته وو - اود اگرزاتو د | ستمباری پالسئ (ۀذ« سا ورته وارْه غله شول وه او په قلد ره قلاره ءّ دوئ یو یو ټپرولو - به اب کن سيکادؤ هم سک تورکع وو . په دے خو هناگو حالا تو کښی په هند کښے د سلطان شيد په ذات کښے دامید څه رڼا ښکاربله- او په افغاستا کن د شاه زمان د ذات ته د دےه عالاتو د بد لولو تو قع کيدے شوه وے هندای مسلمانان د غیرمسلم طافتونو په ژرنده کښے دلیدل ‏ او په افغانستان کے بپښتانۀ مسلمان په خپل مینځ کښے په مو نړی سازشونو او کورنو مکو نو کښے بوت وو که چرے دغه وخت زمان شاه دعقل نه اراس وےه ‏ او د پل غلط پاليئئ؛ په ني هدکښے ‏ عپل وفا دارا سردا ران مل دش ته نه وڅ او دروه او د صنه رو پو هم دغود غرطئ او داق مفادو ځیال پريښے وے تو یره مَكنه وه. چه نه به د پاباب صویه د سداوزو د سلطنت نه داسے زرشلیدل وه او نه به په هتد 0065١.) ااےه کش مسلبانانَو ته دومره صدامه رسیدل وه وه دا اوتة شوه د مشکات تواوکورق عالنت با وجود زمان شاه څوڅله د پیاپ دنسښيراو دهندا د همل په اراده په ایاسیند راپورے ولو - او د پنهاب په د وباره شټیرکښے وڅه مده کامیاب عم شو. وه په مرکٌل به هغه دخپلو روڼو د بقاوتونو په وچه په بيرته سنید بو رشو- ده کے شٌک نشته چه د نمان شاه په لارهکے په مشگلا تو پیاکولو کښے انگريرانو هم پوره پوره وس کړے وو وڅ د منة په تالامیابئ کښے د انگریزا نو نه زياته اوموژٌه حصه د هِنْة د مپلو روټو او سردارانو د سازشونو (و تغالنت وه - زمان شاه چه د چل پاليئ مطابق په خپل هيا ل کیڼے د اميرانو طاقت ختېکړو او خپل ان ة د هغوی د بثالفت نه په عبه اوکهلو - نو په اول وار د پثياب دحل په نت پیښورته راغ - خُو د رارسیدو سره سم په قند مار پاښے د هبایون دحیل نه مُبر شو او په ډيره تنٌداۍ. قٌند هار ته روان شو - صىایون په خپله ارادهکښے کامیاب نه شو اوبيرته سند ته په ټیښته روان وو چه په لاره کښے د شاه زمان سړواونيولو. اود شاصې حکې مطابق ړوندکړے شو (و يا عمرة په قیددغانه کښے تيرکړو ‏ صایون هودغعهوز. یت خاے ده یه یا ئځُلو ده څ زمان شاه ‏ د پنغاب د عمل ته مل هآ و - د قند هار د فیصل نه پی زمان شاه د درهٌ بولان په لاره د تالپوری سردارانو د سبولو به عرض سند ‏ ته روان شو له په د د وئ په مرسته همایون په قندهار باناکك د هب رت کپه وو - ددے نه علاوه دی سرىارانُو د ډ یره مودےه نه دغراح رکم لیږل هم بندکړی وو - وے زمان شاه (بله ترسنده رارسیدتۀ وو چه هخه د قسود د تیاریانو نه جُرشو - په دے وجه زمان شاه دمیرفاج علی غان تالپور سره صا او کړه- درپه برغه خراح ځ ورله معا فا کړو ‏ او دره که پونډونهوخَ دبا ق ناج په ډول وصول کړل - او میر فا على خان څ په زوړدستور د سند ‏ باځگزارمگمرائ پریښو - او په خپله په ډيرے تنک یه قند هار ته رع - هسود هم د مقايل د پاره د ملت نه راروان شوك وو- د اگرشگ - په مقام د دواړو وروټو تمه بک اوشو په ود پدکے تيښته ادوکړه ‏ او د فراه » په قل کښے ‎٤‏ پناه واقتله- زمائ شاه هرت ته لاړ. مگر دال څ با د هسو« سره صام ١وکړه‏ ١و‏ د هعرات کوت څ هغۀ ته پريښوه- د مسود او زمان شاه دېک په وغت کن به اهْفاق ترکستان کټے اوزکو اړهگیے» 0065١.) ۳٣ يي کړے وه- ول په زمان شاه په ىود برپاےه شو نو اوزیک هم په رود آمو پورے ول او د زمان شاه سره ځً صاع اوکړ په دغه ورځو کښے دکشییر بغاوت هم غت ېک شو او په ملک کښ امن وامان قَاشُ شو - او یو څل بیا د ذمان شاه په زړۀ کښے د پیاپ د سئیر تلوسه (ولړزيده٠-‏ زمان شاه په ځال سشګ که کښے د پنباب ديل په عرض پلیښور ته راغ اود یولوځ لِبْر سره په ایک پورےه سو په حسن ابدا لکښے دیره شو او ددےه .اڅ نه يوفوې دسته د قلعه رهتاس د تسطفیير په غرض اوليږله ‏ مه سيعانو پر قبضه کړی وه په دے قله قبضه اوشوه. اوسیان غرونو ته اوتبتید ل- زمان شاه لا دحن‌ابهال نه وړاندے نه وو تل په هخه ته په ايرا ق خُراسان باتنداے د همل خبر راغ . داحبله داپران پاد شاه غا هيت ىاه قاجِا رکړی وه زمان شاه بیادهه ښبورئ له کبله کابل ته لاي- او د بد شاه قاجارمقابلے ته ځ يو لوۀ لبٌکرتیارکړو. و2 چک او نة ىشو مره په روغه ځلد صه شوه بد شاه قاار مقوضه ملا قّ په ښودےه او ایران ته لاړ- د دے نه پس زمان شاه بیا په کال ستشگل -کښے د پفباب په عرض پلښورته راغ. او دال څ د لاسورپوے علدقه دسیګانو نه ځال کړه ‏ او د هندو ستان د هيل په تیاکاً کښ لګیاشو- چه بیا د هسود پاغيتوب نه خبرشو ‏ له بده ور بیاه لاعورنه قند حارته لاړ- او د قسود په جګ روان شو مقابله اوشوه- سوه سره د خپل هوی اوتښتید ایران ته لاړ- (و د شاه یران سره 2 سیامۍ پاه او وله به مرات د زمان شاه قبضه شوه (و هلته هه حپٍل حُوة قیّصر مرزا اک کړو- زمان شاه یو کل بیا په کال سش کلک کښے د هند وستان د مبل په ثیتا لامور ته راغ اود علا ‏ انتظام عَ سم کړو او د سيځانو سره 2 هم روغه اوکړه- او هفوی هم د بادشاه اطاعت اومانه ‏ زمان ساه لد دهبل په اښلاماتوکبے ککیا وو چه هفۀ نه په ایرائ عزاسان بات د هب طبر راځ ایرانانو دا صله د ف علی شاه قا چار په سرکردکوه کښے د پیرګیا نو په لسو نکړی وه پیرگیان چه په لاىعور باندث د زمان شاه د قبضے اوهند بانده دهمة دميل داراده نه خر شول ‏ نو د هوی سره ډیره و يره شوه . دمر ټیان دستوګو دوړانلاك هم داهمن شاه د هبل دُمٌّشه راغله- وے اگريزان دپښدو او مرهپيانؤ دواړو به نبت یو چالاگ او دوراند بش قَوم وو ھفنوی تش دانه په د زمان شاء د 0065١.) ے۳٣‎ هپل د مدافعت په طرض څ هپل وچ طا قّت جشع کړو ‏ بلگه زمان شاه ته څ پل زوه شرف هم او پاروٌلو- دزمان شاه داحری هم هخه فڅٌ علی مان اجار د ران بادشاه وو. چه داد زی سیر په لسوئز په ایراق حراسان باندے عمبل ته تیار شوے وو زمان شاه چه د دے وا فغاتو نه غبرشو نو هغه با په يرت تَنُدَائ دکابل په لور داروان شو او په کال سل کے پلورته رااورسین ‏ درا تلو په ومُتکښے دجهلم په سیندکښ د سغۀ نه یو هو تو ډو شوےتث وه دا توي څو ورځ پی دسیگا نو یو سردار ریت سه د سیند نه رااوويستل او په زمان شاه پے ّ پیښور ته ١و‏ ليږ - زمان شاه په دے خیره دومره غو شعال ىشو چه رنښیت سه ے د پجاب ورز مقررکړو - او هغ د ګو رنر په حینٌیت په لاسورکښے استوگنه اغتیارکړه- د تو پو دا راويتل او په شاه ذمان 'پے لیږل د ریت سک دعروجح د پا ره یوه په شوه- اوس هځه د پادشاه دلوری نه دېاب جائزْ ځکسران وو-او دخپل «قتدار په زیاتولوکے لګیا شو - د دے نه پس د پجاب صوبه عبلدٌ دسا نولاس : ته راغ - او ددوئ طاقت دومره زیات شو په د هند د مسلم با د شاهانواووطش «یشیا نز ميه کوم تملق چه د ته سوو الو نه قاش وو هغه لق اوس 0-۳ په ده اتد ارقطع شو او دا باسیاند نه په مُرغاته دسیک ریاست بنیا دکيښود1 شو - د زمان شاه دلوری نه په نادا نسٌئ کښے دا یو داسے ګاراوشو په الګريزان څ د یولو ئځ غم ته هلا کړل . فقع على شاه ق جار چه په ایراق هَراسَان کومه مبله کړی وه - په هغ کښے هخه په خپله خو ئامیاب نه شو وغ په دے عحبله د اکُکريزا نو مراد تر سره سو - ددے نه پس زمان شاه ته داے واقعات پيښ شول. په هخه هډو د هنک وستان دراتلومِوکه پا نه شو اوکوم وت چه هغة هند ته بیا راغلونو د یو مقتد د بادىشاه په ميثیت کښے نه بلکه د اگریانو دیو وطیفه وار سیاسی پناه زين په ميثيت په نۀ صرف ه بادشامې شان وشونت نه رومه شوه وو به د سترګو د دقست نه هم سرومه وو- دفےځ علی شاه خمله حتو کامیابه نةً شوه وه سو د چه ایران ته د څه کومک په طمع تل وو - دغه وت دڅه هوغ په جِمع کولوکښے کامیاب شو ١و‏ ددے هوځ په مرسته څ په عرات عبله ١و‏ کړه س-دزمان طاه طُوی قَیْصر مرزا د هخه مقابله اوکړه - و شکست څ اوموتد مود صرات حعاصرهکړو- او نزدو وه په ښارڅ قِض ه کړه 0065١.) يم وه -وے په دے موقعه د زمان شاه وزیر وفادارغان په ډیرپل ول د سود مل مکرۍ په هخه" اعتيارهکړل - او د دے يه دا شوه چه هفوی مود په ډاګه پرلیڼښو او تریه خواره' وار ول . سود په یواڅ# شو نواول»« مُیوا» ته لاپ بیا د سنه ځا نه دوپاره د شاه ایران دریار ته اورسید - اود هف هُواڅ (وپوله. دغه وت اگرچه دزمان دلاسه د اپ صویه عبلاً وتلی وه غو په ذور ملککښے په ظاهرهکښے اس وامان سنکاریاو وه دا د یولوے طوفان د راتلو نه هښ د سکُون علامه وه په حقیقت کښے د سلطنت بنیادو نه غُوشي لی وو- که په وړا ندے وشل وی دی.زمان شاه دخپل پلک رنکه' د پالسئ نه برغلاۍت دقیايٌاو دمشرانو نه ټول اغتیارات اخسق وه او 4 هغوی ‏ پټ پټ جاسوسا ن مقررکړی وو په دے خبره ټول صاب اقتدارمشران دهغة نه نا راطق وو- د زمان سٌاه دمه پالبيئ ذمه وار دهفة وزیراعغلې وو- هه په ته سدوزے. په نامه رهست الله ځان او خطاب ځ , و فادارخان ء وو - دا سړث دډیرو ادلیلو اغله ګو غاوند پيرغوشائت په وله پوست وه په زړۀ گے درغل بفئیادم وو - هریو سردار ددۀ د لاسه دړديد- او تزنیه ‎٣‏ وو- وله په ټولو سردارانو کښے د زمان شاه هې به دے سار ډیر اعتاه وو- چوکه ټول سرداران د دے وز یرپه اقتدارنالاض وو نون مقتدګ سردارانو دکال سالګ په اخرنيږوفادارخان د وژلو او د زمان شاه د معزولي اب اوکړو. په دے سا زش کښے شپ کسه لو لو سرداران شامل وو چه سرکرده خ هخه سودار پا دند ه هان وو چه دبارۍ زی کیل مشراو ددۀ په مرسته زمان شاه ققت موه وو -سازشیانو په خپلوکښے دا ما مده کړی وه په زمان شاه د معزو لکړےه شی . او د هخه" په ځا د شاه شاع بادشاه شی رآ کنده به د قم دمشرانو په غخوښه بادشاه من بکیږۍ - او (۳) کوم باه شاه په دتغت نثیئ نه ىئ د قو نقافو موافقَ کار نه کوۍ- نو سرداران به ة په ځُل اغټارممزولوی ‏ ' د بد قّستد په دے سازش لو1 ونیر وفا دارغان ځرشو اوهغۀ شاه زمان ته د سان سش بیل بیل غړ.پ هکو ته کړو- دا ټول سرداران د شاه. ذمان په هکم سم میسق ګرفتار شول- په ځا د د په شاه زمان د ده سردارانو محقولو مطالباتو ته فٌکر کړے وه اوصفه څ مل وےه ‏ شاه زمان دا مول سرداران په خپل دربارکے اووژل په دے سرهارا نو کمښے دا قتدار له عنه زیات طاقتوراو در من سردار پانده ان وو - 0۷ ٧011٩ ‏۵ه‎ ی۵ باه شاه د پا ده خان پۀ مړګ هم صیر تة شو ىلِگه د بارگ زواوغسد زود نورو سرکرده مشرانو دٌگرفتارولو حم ۀ ‎١‏ کړو- په دو ئکښے د پاشده مان مُوڅ سردارفغ غان هې وو و مخ د پل ګرفتارۍئ نه اول اول اوکښتیدو !او خپل ان اځ ښغ اه مود ته اورساوم په دغه وت په ايرا نکښے د سبیا سي پٌاه په میت اوسیدلو ‏ که په یو لور د پائنده خځان کتل او دفتّ خان نپښته د شاه زمان د پاره شوه ئو په بل لور دا د شاه حمود د پا رد ډيره ښتوره شوه دفغ غان په شان موښیار اد زړور سړ چه د عمود سره يوغا ئځ شونو د هف قسبت څ بد لٌکړه. هغه ىو.ه ته داصلاح ورکړه په د پردو دکومک په طبع در په درزګرځید لو نه دا غوره ده چه ته د خپُل قَام نه د ىشاه زمان برخلاف د مرسځ اوکومک خواست (و ېڅ هود صم دا صلاح طورکړه !و د (تلسو مٌکرو سره د ایران نه راروان شو -« قرله» ته راغ - اوه لته کښے ځ د فت غان په قابلتوب د پارگک زو مرسته حاصله کړه - د ابدالیانؤ نورثك چَے هم د دۀ په مرسته اودریښه ‎١-‏ په مود خپله خپله پره ِنبه مه کړه- دؤبیا د کند هار د تسشير په تگل روان شو - د قٌند هارهاکې د سوه مقابله او کړه ولاغوند غ او نه کړه-او قلا ند شو - عبود ښار صاصرهکړو دا يهاصره څلو پښت ورځُو پورے جاری وه غو د اگرانه هم د فُځ ځان زړوتیا او هوښیارتیا (سانهکړ - فا ان ايکی يواځ د نوا ة په ډول ښاد ته وردننه شو - او هلته څ دپپیتنو سرداران د ود په مرسته راواړول - (اودغه شاذ قند هار د مود په لاس راغ - . شاه زمان په د سرسرداران !اووژل نو دعفۀ په زپهکښے داخوش فهی پی۱ شوه چه د دے وا قعاتو په وچه به سازنشو ته بيغ بل شی - ‎١‏ و که هخه د یولوغ لر سره پیښور ته راغ اودده اڅ نه غ دکشیره بناوت تو لو په غرض پټلس زره هوځ اولیږلو ‏ د( هوځ د خپلو گبانت ارانو د عقاو له کبله بیی تياه شو دغه ومتاکښے شاه زمان د هصؤد د فتوهاتو نه غبر وو - وےه هغه فل طات ته داسے غاوره وو په دګىود نه څ هډو سوګه نه سوزید له او په د کڼْ هخه ډیر کم نه وو ځکه په ده نه وړاندے څو څو ځُله مسود ته دهنهً د لاس باب شکستو نه په دخيب شوی وو- حُوها پيړه عالت ال وو دا عُل د سود 0065١.) سب په مرسته دهفه نما دافغاستان د پپبدنو د ولو نه زیات قابل مر او زړهور سړے فا غان ولاړ وو او شاه د اف غان د قابلیتونو انداره غُلطه لګولی وه- شاه زمان په پلينورکښے د خپل ورور شُبیاع په کان کټے یولوة وڅ پریبنو - او په خپله د غه وځ سره کابل ته راع - وه دلته د هفةً سترګ روط هغۀ ته اوس معلومه شوه چه کوم اور د ډیرےه موده نه ورو ورو ټ و کید و هغه اوس پل لپ شوے وه چار چاپېره ټول ملګ هخه خپل مان ته بلوه اولیدۀ دغه وفت د باد ىشاه او و زیر دواړو نه ښد پیوت غُطا شو- مود د فاځ ځان په ملکرتیا کن د کٌند هار فَټ کولونه پی دکابل په نیت راروان شوے وو شاه زمان د ابرالؤ سره د ډیرو جرګو مرکو نه لیس د مود مقايل ته ديرش زره فو او لیږلو دؤا دفوڅ کان دفنخ غان عونهدے قابل سړی په لاس کښے وو- دواړه هوغُونه د مسراسپه په مقام بناڅ شول - په دے موقع فَ مان بیا خپل قابلتوب ظاھرکړو- هغه د شاه زمان د وڅ یو لوے سردار امد هان نؤورزے په غپله پره راواړولو-او دک شروع کید و نه اول !بد غان د هپل وځ سره د سوه په پره شو- سشاه زمان په ددےه ته فېرشو نو ويره پره طضاليه سوه - په دے ويره کښے د هفۀ د لوغ وذیر وفادارغان هم لاس وو نټّېه دا شوه په شاه زمان د جګ نه بثیر ابل ته اوتبتیدو اود هغ ه مالګه وڅ ټول تار په تاریو - لود د ده مو قم نه فانک واننسته - سمداسق د خپل قوڅ سره د شاه ذمان په شا کښے کابل ته راروان شو (و د ځان نه څ وړاندےه دوه زره وځ د فج ځان په ګبان کښے د شاه زمان د نيولو په عرصن او ليږلو- شاه زمان په کاب لکښے اټال نۀٌ شو (و د هپل وذیر وفا دارځان په ملگرتاکښے د شنوارو علا ة ته راغ - او د .« ملد عاشق » په قلا کښے یا ؤ شو ملا عاشق خُوپه ظاسره کښے د شپله نمائ او د هسفۀ د ملکرو ډیرعزت او ( ترام ۱ وکړو - ولا هغه په کا بل باندے د سشاه ود د فضے نه خبر شوه وو- او داورته معلومه شوی وه په د شاه ذمان فٌست اوس زمالاس کښے ده - په شاه قبود پادےه دملازے اړولو په خٌال ملد عاشق اه زمائ ته ستر خړے کړه ! وهقه څ په خط قلاکنے د ملٌکرو سره نظر بند کړو - بشاه ذمان چه په پل کان پوه شو نو ملا 0065١.) هے١۱٣‎ عاشق ته څ د پښتنو نګ غیرت وروړاثے کړو ول دملا عَاشَّة ق ستر دځ پړدو داے نه کړےه وه په دسخۀ غوږاونه د پڼتو. .ناوت اود دپښتون و ل' لفغلونو اورید لو ته ټارنه وو - هخه خپل سړی سمدسق کابل ته اولیږل ‎١‏ وشاه #بود ۀ د سشاه زمان دگرفتارئئ نه غبرکړو شاه نمان ته چه د مل عاشق داح نی محلومه شوه ىؤ هغه" په پل کست مبر اوکړو او په ډیر استقلل د واتلونگو وا قا تو په انظا رګښکښیناست ‏ او هم د ملا عاشق د قید په دوران کے څ د قلا په یو دیوال کن مشهورکوو نور او ځپل نورجوامزت پټ کړل- دا جواهرات وروستو شاه شياع د يله باد شاهئ په زمانه ک ترلیه کړل - دصلا عااشق به نگوه د سمود کار ډ پر اسان کړو- او هفه ۀ د یو لوڅ علم نه خا صکړو ‏ غه ومت چه هنَهً د شاه زمان دکرفتارئ نه غبرشونو سپریسق خدفتغان دیو ورور اسد غان په مشرئ کښے يوه هوې دسته دشاه زمان اود هځ دملکرو د راوستاو په عرض د ملد عاشفن قلد ته اولیږ له- په یومراح هم ورسره وو . د دے هوې د سخ په گرانئ کے شاه زمان او د هخ مکری رلروان کړه شول. او کابل ته لا رارسیدال نه وو چه د شاه زمان سترک ړناے کړے شوه وه- دا ړوند او معزول بادشاه د يوقَيٌدای په حيثیت په بالاحصا رک وردننه کړه شو اود هغه وزیر و فا دارغان دهپلو نورو دوؤ وروټو سره اوو سو- شاه زمان په کال سننشل- کښے اړوتند او فیا شو- او نز هغه وغته قَید وو په د معفة ورور شله شياع په کال سا د کن په شاه هګسود فه حاصل هکړه .دغه وت شاه ذمان هم دقید نه غلدص شو- ول په شاه شاع بیا د حبوددلاه شُلست اوموند او د مک نه په وتلويیور شو نو دغه وت شاه ذمان هم ده سر لدمیاغ ته راغ او باق عمړځ د اګگريزانه د وظیفه خوار په ډول تيرکړه- شاه زمان یو ډږړ زور (و تورزن نا دشاه وو عقلمند سم وو. ول د هن کي نتص داوو په هخه دا مقیقتا د اول نه معلوم نه کړت شو په په دپتتو با له بادشا ىکول د بااِتداره سردارانو دامدادوتعاون نه ډثیر نة شى کيل هغه خپل ځان بالفل خود ضتاره او د دٌیاسُلو سرداران ه په هپل هال کښ بل بې وسه 0065١.) ١٨ دسته کړل- د بادشُاهئ په حقله دهغه" دافعمل دپښتنو دعاه نظرڅ نه‌ یغ #الف وو اودا د مغ لویه غلط وه . دسنه د سللطنت د زوال لوڅ باعمث ده وزیړو فادارغان وو- ددۀ په لمسودا شاه زمان د پپښتنو قبا یلو ډیر نومیالی سرداران اووژل ‏ اودغه سان ۹ د دپڼځو په میک کف دب اتفافِئ اور بل کړو- داهم ددےه وزیر دلسون ینېه وه چه شاه زمان د مد زو داکٌتدار په ختمولو کښ لگیا شو . 0 هځ د ‎٠‏ در ئ/ م‌ د شاه زمان دا کار د پپڼتنو په نځ رکتی ځکه قاېل نفرت وو په څه دک پننو په ١ید‏ الیاىؤ کنے د سدوزو کٍیله د بادشاهئ؛ د پاره مسشقه گله ‏ دغه رنٌک څ په باک ژوکن تسد زی د وزارت او لویولو یو عهدو حقدانگټل - ددے نقا نو ېاومود شاه زمان یو ړرسته اوه ار بادشاه وو د ارزانو هم د هخةً نۀ ویر هکید له او دصنه" په لاره کښ ے دمشکلاتو په پیدا کولوکے څهکے نه کولو-اوکه د وفادار غان په ےد هغه وژیږىل څوک یو نک لته سرداروے نوممکنه ده چه د ده سلطنت د پلار په شبت نیاته ترق کړه وه - او زیات پانُداراو مستعکم ثابت شوے وےه. دا بد ته بادشاه او ددۀ ورور شاه شیاع دتيمور شاه د ټولو امن په مسبت په پښت و کښے با لصوص پل مسق نپښتن وکټے په ډیر احترام او عرت یا دیږی - دواړه وروڼه د داے شامانه او درنو غویونو غاوندان وو- په د اختیار اوا قتد ار په وغتکنے په د خپلو دوستانو ١ه‏ مرستیالو په ډ رے فراخدلی نبا نه او پالنه کوله ‏ اود مصيیت او ۳ په ورځوکښے څ دمزاح استقلدل واستقامت نه وو پرليښے - 0065١.) ٩ شُا کا محمود د اووو کالو د سردا نه کرځٌیلو نه نپس شاه مود په کال سنش کی دکابل په تخت کښیناست او دغپلو مرستیالو ل2 ډيره ښاغنه اوکړه- سردار فڅٍ ځان له ۀ د شاه دوست غطاب ورکړو ‏ (و د علی زو سردار اکرم غائ څ لوځ وزیرکړو. اودغپل عکومت ټول اغثیارات ځ دے د واړو سرمارانو ته هوال هکړل ‏ او په خله په عيش وعشرت کت بوغت شوا- شاه شباع دغه وخت په پپبورکښ وو هغۀ په دغُل ورور د دے مصیبت ته ضرشو نوسمد سق ‎٤‏ په پپیښورکښے دل بادشا هود اعلان اوکړو - اودخواؤشاعمله غ د نپښتنو قیانلو سرداران راعونډکړل- | و د هنوی په مرسته څ د افریدو او نورو پنبنو قیائلو نه یو لو ۀ لښکر مر کړه او په کابل باندت د حيل په غرض روان شو زرد هم دده مقايلے ته دفج خان په کبانکټے دوے زره فوڅ اولیږلو ‏ دواړه هوطُو نه په یو مک مید ان کښے نا شول- دشجاے وق طاقت په لس زره قبائٌلی دبگر مشتبل وه - په اوله له کښے خو دے قبا بل وځ ګټه اوکړه - وه دغه وخت د مپل عادت مطابق داغلق په لوټکے مشغول شو ل - څې ان دد موقع نه فاکٌده واغسته او په دوی ئځ بیا مىله ا١کړه‏ - او د دو یکټه په بائیلدت يد له کړه ‏ دشبياع ټول بر تار په تار شو شاع هم او تّښتید اود افرید و علا 2 ته راغ - په پلیښور هم د بود قَبَْضه شوه - شاه ھسوه په شجاع خو بریا د شو ول يو بل لوغ مصیبت ورته پیق شو په افغانستان کښ د بپېشٌو اوله باو شاع د طُلي قام مشر میروليی قاشه کړی وه- د امد شا ابا به بادشاه کیدو (کرکه حکومت د يلو د لاسه ول وو. وپ دغلييُو د با شامی ټبر عزث وامتزام په عام اول یکین هخه شان قاش وو - او ددك عزت په اصتراق کښے امبد ځاه د دوئځ د پاره یولوڅ ماب مقررکړه وو او دامامب به د عنةٌ د جاذثینو د لورنه هم ورکيدے شو- د شاه همود دهکومټ په وه ت کین دغاې 0065١.) ساے كَابُلو مشرعبد الرهیم دمونٌک وو په درانیان په خپلوکښے اولگیدل -نو د غلييانو هم بادشاهئ ته بیا خوااو غزبدله ‏ او چه د شاه زمان په کا 2 شاه مود یادشاه شونو دغه وخت دوئ هم پل بادشا هئ ته بیا لیواله شول . دور دئلت نَيْئ په موقع ډیر غلي سرداران په کاب ل کښے (تفا قا مومود و ۀ - دوئ ته په د سبود د بادشاهی "مز ورتیا معلومه شوه دؤ د هه یادشاهي؛ اراده ځ ا که -ددےه کار دپاره هنوی عبه الرحیم هوگ خوښ کړو ‏ عبد ۱ لرهیم خواول دث جنیال ته غَاؤ نۀ کيښودله ‏ ول بيا د کا دمشرانو په وینارضا شو په دے مقصده غَاجِيُو ټوا ِيل سفق شوے -(و بغاوت ته ّارےه شوے او یو لو ۀ لير څ تیا رکړو. غاجیا نو پل دبٌکر دوه برغ کړو - یوه برخه لر 2 د ګند «هار درا بیانو د انیياګلو په خرض د هند هار په لوراولېږلو-او بل لبگر د غزئ په لورروان شو د رق گویز دعغچپانومقاله او ه- و -ے شٌُکست 2 اوموند (وقلت ښد شو- غاسیا نوشارضامژ کړو - ول بيا 2 دلته څه لږ شان لښک پرىیښو او د شیلگر او زومل په لاره لهوکر ته راغلل-١و‏ دهنه خا نه خڅ د کابل غنه اوښوله ‏ دغه ومُت په کای لکښے دشاه سود سره ډیرلږ وځ وو وے په دے موقع درا ئیانو پل اغتلا فات ختم کړل‌او د غاجیانومقاپل ته تیار شول- په دے ورځُوکے په درا سردارا نوکے دقابلیت په اظ سره د سرسړه شیرغتمد خان وو چه د اعبداسٌاه وزیراعظم شاه ولی ځان هوه او د شاه محبود د لاسه په کاب لکے قَیدا وو لین په ده کس هکپ شاه سود هخه د قید نه رااو سلو او دهوځ یان ‎٤‏ هخةً ته عوالهکړو- د غلسيا نو (وابدالیانو مقاه د« سپاون » په مقام اوىشوه ‏ د ماجیانو لښکر په سرخو زیات وو وه نۀ په کښے غه ترچپ وو .اونه دجلک په پل پو مید ه - داکق/روسره وسل مې نه وےه- د دوئ په مقابله کی شاهې فوځ درےه خچوے شو اود فوځ په مک ے قرقی تو پ اولُوئه ‏ غلجيا نو په ډيرت به تنیزۍ حمله اوکړه- اودغٌل کثرت په وه 2 د درانانو وځ په شاگړو- وے د درانیانو دگس اوس اپ فوَكُود دوئ دي رکړل- او ښه څ اووهل - غاچیا نو تیښته اوکړه -او دخپل قام په يوے قه کے ورلنوتل ‏ د شې غلپیانو ته نورکومک هم په لاس راغ - نسعردوئ په بله لارکابل ته روان شول ‏ او د ماښام پورے شا دې قلا ته اورسیدل- چه د کا بل نه دیوڅو میلو په فا صله وه -که عاسیانو دغه وضع په ښارحمل هکړه وه نوښاربه 0065١.) ۳ے ۀ ولاس ه کړے وو ول هنوی د ځپے د خوااو شا په کلیوکښے په لوټ لاس پوه کړو ‏ ټو له شپه ځّ به لوټ ځان ستړے کړو او چه مرکیدۀ نو دغه وضت د دلئیانو هوځ د دوئ مقایل ته بیا رارسي د2 وو.- چه ځگ شروع. شو نودغلچیانو هره َيل په عپله خپله غوښه او په خپله خپله هغه د درانیانو په لښار هيل شروع کړے- ددوئ په حملوکښے نه څه تر وو او نۀ تنظیم - دغه وخت درانیانو دوئ ته بیا شد ید شُلست ورکړو دغلجیاؤ درے زره سړی اووژله شول. په کال سمل کښے یول بیاغیانو بفاوت اوکړو- دال دوئ د وړژنده په شان په تییزئ ‎١‏ نه مکيدل- دا پیره د غلچیانو وځ په پټوس زره سړو مشتبل وو- په دے موقع د غلپیانو او درائیانو تز میت د عِوه .وول .او په هرک کښے غابيانو تیښته اوکړه - ددوی (خری معرکه په امځ 2 د ملا شاهي په مقام اوشوه - دا ډیر د لری بری جنګ وو .په دے جلک کے غاجیانو. فاشه ما اوموند له -(و د ده نه ىپیي د غاجیانو د دماغ نه دیادشاهئ سودا او وتله - او د درابيانو بادشامئ ته ځ وښښیدل صکړل ‏ د پښتلو دد څانه عََي اوس اکفافئ په وحه د درا نیا تو په ټول سطلئنت کل د بد نظبۍء دور دوره شروع شوه (وژمُو هم دد نه فانئٌده واخُته- (و په مون رزپورک وتل- په ملکا کښے ے اړت ګړے جورکړو ‏ فے ځان ددوئ مقایل ته وڅونه اولیږل ‏ د بلغ په مقام جنک اوڅو چه په هغ کښے اوزکو تپښته (وکړه - (یرز نیا نو سم دمه ِد نه نه فائد اه واخستله - ( ؤا نه یراق خراسانء خبله اوکړه- مشهد او نيشا پورےه په پل سلهنت کښے شامل کړل- په دے ډول بلوپتان هم د درانیانو د سلطت نه ځان او شلولو- په دے اړی کړی کن شاع یو ځځل بیا فقٌست ازمانْ اوکړه - د ‎١‏ فریدو قَائلو ته ۀ لس زره لل رج کړو او په پيښور ےغه اوويسئله ‏ وا دشاه همود د فګُوځونو نهغ بد به ګت او مونک- ډیرا فریږی په ده جګ کټښے اووژه شول- په خپله شباع په ډیرکړاؤنپل ځان د افریدو علدڅ2 ته اووىیتلو- او په چوره کښے 2 استوکنه اختیلدکړه- داځځل د شياع حالت ډیرمایوس کن وو- په ظا هره کښے د هه د کامیايخ څه طيم نه وه په دےه ورځو کښے د هخة گذ ران د خپلو جوا هرا تو په خُرڅو لو وو - لین ډیر زرهغة که بیا مو قع په لاس ورغله - 0065١.) ۳٣ وړاندے فشل شوی دی چه دثخت شثیيئ نه بپ مود د عیاشئ ژونداغتیار سکړے وو -(و د خپل مک واک نغتیارنځ فْځ غان باک ذی (و گرم غان علی زی ته سپاره وو. دا دوازه سرداران په خپل خپل ما ډیر دراته لپښتانۀ وو لین په خپلو کښے وران وو - په دے وڅه بادشاه آکرم هان په ماي لکښے پرےه ښو د (وفچ خان ‏ د مشرق او سولی صوبو دانتظام په عرض (ولیزلو- چناغېه ف غان د قند مار» پيښور ؛کوهاټ ؛ بنوب او وزیرو د عل 2 نه مالیه ټول هکړه او بيا ګل . ته راغ - : . : په فځ ځان پپیښور ته راغ ئود شباع دپاره د اهريدو په علاق هک نه گرانه شوه دغه وه وه چه هخه د افریدد د علاق نه د اکړو علاڅ ته لاړ- دغه وت شجاع (و دهغة ملکری په ډيرے تنکسيياکښے وو شياع ته خپلو مرو ديوے . قَاغل د لوټلو صلاح ورکړه چه د کو شت په حُواکښے دیره شوی وه شُباع د ډيږرے جبو ری له کیله د ( کاله اولوټله - وے سو داگرانو ته 2 د خپل خپل رقم رسییدونه ورکړل - او ورته ‎٤‏ او وے بپه د باد اه کیدو نه پس به دا رقم بیا درکوم-چناټچه هغه داوعله پو ره هُ ې کړه - او کوموکومو سو داگرانو په هغة ته رسیدونه پیش ‏ کړل- هھعوی ته د ښُل خپل رګم نه زیات رقمونه ورکړل شاع په د قا فل په لوټلو کوم رقم تر لاس ه کړو په هغ غ یو بل وځ تيادکړو- او په قند هار ة حبله اوکړه- وه دھهغه" داهبله «مم خوشی لاړه - د دے نه پی شاع بیا اهُربډ و ته راغ په دغه ورځ و گئے د فن ځان حريف أکرع خان علی زے مړشو الو 2 وزارت 'ګر چه د شیر ىد خان حق وو . چه د امبد شاه د وزیرا عم شاه ولی غان خو ة (و یو قابل پښتون وو اد دفغلپیانو بغاوت هم د دۀ په قابلتوب رفع شوے وو وه شاه قسود د لو2 وزارت عهده فٍ خان ته ورکړه- په ده خره شیر ددغان په زړه کښے د شاه و د نه ناراض وو هم په دغه ورځوکښے د شنیانو او دئابل د قزلباشو رېه دعقيدے له هغه شیعه وو) ترمینځه ځانه جگی شروع شوه- او ددے خانه جگئ فائده شاه شهاع ته اووکله - . قزلباش د شاه ود صافظ فوځ وو دګسود د ذاق مفاظت دارومداراو په داراللد غه کنے دامن وامان ام ددوئ په ذمه وو - شاه سوه دپتو د خویونو نه بي غال وو - د هغه ناسته پاسته او ټول تعلقات د دے قزلباشواضاتو سم ګل ‎0065١.)‏ : د سردارانو سره وو - ددے کبله یو طرف ته د قَزلبا شو په (قتدار (و ات رسوځ کې # مده زیا اوشو- او په بل لورد دوئ ذویونو »حصلتونو ؛ ژګ , تهاایب ودن په بادىشاه او د هنة په پښتنو درباری امیرانو داسے اژادکړو په د هغوی نه اد پښتون ول ټو ل مصو صبيات دمیرکړل ‏ د شاه مود دې مده نشراب نوشئ اوعیانئ وه هم د.د ه زیا شواتر(و مصیبت وو - دا قزلیا ش د بادشاه د مهربانئ په وچه دومره مست وو چه په بازارونوکے به د دپښتنو او عاموغلقو سره ډیرسپک سلوک کولو - اذ د شرابو په نشه کښے به ۀ دعام اولس په عزت (و ناموس هم صرفه ته کوله- عام غُلق د دوئ د روځ او سلوک نه ډیردک وو - (و با شاه ته به-؟ شا بو نه کول- وے چوتکه. د نپل حفاظت د پاره د هخوی د مرسع نون وو نو د هغوی په دے ټولو بد اغلاقيو او چامتدالیلو به چشم پوش یول اودغلقو په شا ټونو بهة ضوبٍ نۀ گرولو. قزلباق چوکه مذ ها شیعه اوعام اولي سنیان وو نو ددے نه ورو ورو د سشعه سن خیال پډا شو او په غاتوکښے دا تان قا شو چه بادشاه د به يه اؤکمراهانو مرسته کوی ‏ د قزلباشو د طلىو نو او یځ اعد الَيَّف او د بادشاه له.حوا د هفوی د مرست خرےه دکورونو اوکوټو نو نه جوو او جباتونو نه اووتل اوعام غلقو په جار د دوئ تخالئت شروع کړو ‏ د اولس په لسون (و پاره لو کښے د بادشاه د څُضا خپلو سرماراتو چه سرغنه ۶ ن شرید ځان وه هم لونه بږغه وه - .په دغه زمانه کے په کاب کن سید احبد نؤے یو لو عالم اوسیده". دا سړت د مير واعظ په نام مشهور وو- اود چله پرمِيزاری او دین دارئ په و یه په الس کټے د لوغ امتزام غاوند وو- په عق وئلوکښ ب باکه اوزړاور وو په د غلقو شگاټونه زیات ئول ئو میرواعظ په خپله یادشاه د قزلېا شو ده اعتدالیو نه خبرکړو: ول باهشاه ْ. د ده" په وینا هم څه تو مه او نه کړه- په ده مبره د خلقتو مُغکان بؤر هم زیات شو په دے ورم و گښے دیو سئ دلاسه يو شیعه اوو 5ه شو - او د هغه په قصاص کښے هغه پهاتی شو سنیانو د هغه مِلازه په یو لو٤"‏ لوس کښے روان ه کړه- و قزلباشو په د حلوس ډنه اوکړه - اودمير واعظ کورغً اولوټلو - په دے واقعاتود سنیانوزغم تام شو ١و‏ په قرلباشو می( شروع کړے - ذ هخو یکورونه ولوټل او هيرۀ په کښے مړ ړل- دغه شان .د سنیانو او شیعه 6 نو ترميّئه په ښارکښے خانه جک مع 0065١.) مې شوه بله ور .د حُوااو شا کليو نه هم ډيرغلق د سئیانو مد د ته رااورسیدۀ ‏ او هله کله ډیره زیاته شوه نپه دے هله له کَئے شیر مدغان ځُياع ته مابل ته دراتلو د عوت ورلیږل وو او هغه په ډرے تادۍ کابل ته راروان وو شاه مود ته دا معلومه وه چه دا اور شب رېد غان کو دےه نو د هغد د ګرفتارى کو ىشش ځ اوو لکن هخه هم په ان پوه وو- او د کابل ته تښد 2 وه - میر واعظ دشرسدغان ډیردوست وو چه صفۀ دکابل ته اوتښتید ۲ نومير واعظ غلقو ته اووے په د قزلباشو دا ټو له سست دیادشاه د سوېرسئ نه ده پۀ ده څبره فساد دومره زيات شو چه باد شاه ےے و سه کړو- په دغه ونت کښے فڅ مان په قند عارکښے وو - دکابل اولس په ټولو لارو قیضه اوکړه- او د شباع او شي برغان په | نتتظارک ھکښیناستل - احر لجاع په ‎٣‏ ر هولائ سالک کښے د شو بد ځان په تا کے کابل ته رااورسيد ‏ او د شر بد خان نه مشورو د فغ ان د مقاپل په رمن د ښار نه بهر دیره شو درے ورة پې فةحع ځان رااورسید - د شباع (وفڅ غان د وکو نومقابله اوشوه ‏ وا د فا غان د وځ لویولویو سردارانو په پټپه د بشياع سره لاره اوټوله. اوعین په تو« لک کے شُجاع ته واوړل - فا غان چه په ډاکه پا څو نوهغۀ سم پے اوویستل - او کن هار ته لاړ- ددے فَ نه پی بله ورځ شبياع مرزا په شاهانه طریټه کابل ته وردشنه شو-(و د شاه شباع په نامه تخت نثس شو د شاه شباع دا ارژده وه چه د زان شاه په بد لکښے دشځاه حعبود نه هم سترگ اوپاسی ‏ وې د څیرغد ځان او« فپل ړوند ورور شاه زمان په وِِيْا دا ارا ده پریښودله. او صرف په بالا عصارکښے ‏ د هف په قداولو اُکتّفا اوکړه- 0065١.) »ے٣۵‎ شلاشباع د شاه همو د په ماے شاع باد شاه شو- وه د دۀ په غکبنے ډبرے کشاےے وے . دیادشاهئ ټوے تار په تار وان په د طاکتورو ( میرانو په للسکښے وے یو ما ته راعونډول د شیاع د طاقّت او لیااقت ته بهرخیره وه - هټے خنوشاه شیاخ د درنو ختویونو څاوناوو ‏ واه نه حلو په هغ کښے د ځپل نیک اهمد شاه غو دے لیات وو چه د پښتنو دا سرک سرداران 2 په خپل موق کے موه وے او نۀ ورسره ده وسیز دے چه هخه په خپلو پو ا(ودریډ له وے . شاع ته باد شاکېي د شر حبدغان په مرسته حاصله شوی وه ئو دا هرق اومناسب خیره وه په هفه په اوس لود وزیرکيدۀ ‏ دا سړ ډیر ز وژور عالم فاضل او لوغ سیاستدان وو. د هرچا سره په ۀ ډیرښۀ سلوک کولو - هرڅوک به ورله په اسانه رسید 1 شو - د لو سييلے او لوځ زګلمې غاوند وو ډیرمیلنه دوست. د پښتنولئ په ادا بو عامل او په خپله جامه .او ژوندکښے ډیر ساده اوب تلفه وو که پرخ شاه خنیاع هغة له پراضيت واک ورکړپه وےه نو دا تو قع کيدے شوه چه دحکومت داورانه ماشوړ به شیرعضد خان په خپل عقل او تدبر ډيړه زر سمه‌کړی وه- او د شاه شعاع په حُلومت کښے بهامن وامان قائم شوه وو- ول د بد قَسن؛ نه شاه شياع د شیرصسیدغان دالوڅٌ اقتدار برداىشت نۀ کړے سو - او ډیړ زرځ د هغه سره اړوپيح شزو عکړ؟ - د بادشاهکید و نه پی اول کار د شُپاع داوو چه پل ورور زمان شام څ دقید ته راغلدص کړو - اوملا عاشق ۵ چه د سف دج نگئ او قرب په و یه دوئ ته دا دومرهکړاو اونقصان ر سيدے وو - اووژلو ‏ د دے ته سيوا هغه نور چا ته څۀ سزا ور نه کړه ‏ : د شبياع د تت نشيئ؛ په وت کنښے په قند هار کښے مرزاکامران په د شاه وْعُوء وو ځکران وو- شبباع د خپل لو وزیر شیرصصد غان په ملگرتیا کپ د یو فو سره په 0065١.) ۳٣ 1 ړژ قدها نآ ءکړه - دغه وت د بارک زو.مشر فَاَج ځان هم د کامران سره په قند هارکڼے مومو د وو امران د فڅّ ځان په مشوره دشباع مقابله او نة کړه - او عرات ته په تيښته لاړ- ف ان د روغ او صلے په غرض د شُجاع په دربارکښے عاضر شو- وے شباع په دے موقع لو یه غلطی اوکړو . هغ دفج غان سره د هخه شان سره ملاسپ سلوک او نۀ کړو ‏ او هخه څ په خپل مفرورانه سلوک نه خپلو راتللو ستومان هکړو که پرے شياې داسے نا وے کړے (و ف خان ځ په اعتبادکښے اعغسےت وے تو وروستو په ادافک ان د لاسه شاع ته دومره تکلیفو نه نۀ وو ورپیټی شوی- ف ځان په د شياع د سلوګک نه ناراض شو نو هغه خبلٍ قله ور شک) ته په پټه اونښتیده ‏ او ددے نه پی ے د شاع برغلدف دا يے منصُوتٍ نار کت چه خباع ‎٣‏ در په د يه کړو ‏ شاع قُند مار خپل وراره" قیصر مرزا ته هوا ل هکړو ‏ او اهبداغان ئورزثك هڅ د هخه وذیږ مقررکړو- داامید خان هغه سړےه وو چه د زمان شاه نۀ سره د ځُپله هوغه شاه هسود ته تښتيدے وو . لین چونکه د شباع په را تلو کښے هم ده لو مد دکړے وو نږ شاع سا ف کی وو. د قند مار د فیصل نه بپ شبياع د ديرش زره وڅ سره پیښور ته راغ او دکشیر اود سندم. اد صویو د نسټیر په کلرکنے کګیا وو دغه وت کن د خپل ورار؟ قیصرمرزا د بغاوت نه خبرشو په په ند ما رکښے ۀ کړت وو ده بخاوت ته قیصرمرزا د هغه ف مان په لبسون تیار شوے وو حپه ذکرة پورته شوے : د4- قیصرمرزا د فۍ ځائ به لمسه خپل وزیرامید مان نورزه َد کړو. (ود فتخ "ان سره دکابل د عيل په منصوب هکښے آگیا شو-؛وکوم وت چه د #ابل په لو روانځ نو هخه هپل وزر (اهند غان) سه بيا د قید نه رااو سلو او د قند هارحکومتے ورله هوالهکړو ‏ لن اهمد ان په د پل عزتۍ؛ داسے غفه شوے وو په کوم وفت قیصرمرزا کابل ته روان شو نو هغه په په غله کامران مرزا را !اوغو ښتواو قندګ ورله هوالهکړو - 1 . ۱ شاه شباع چه په کابل باندے د قیصر مرزا دمبل نه خبرشو نو په ډيرے تندئ کابل ته رلغڅ ‏ قیصر مرزا ته شُلست ورکړو- او بیرته پیښور ته راغ- اود ستدام د صبل په تابياکے 'ګیا وو - په په قند هار باندے د قیصر مرزا هيل نه خبرشو - شاه شباع بيا د قند هار په ښت روان شو - قیصر مرزا هځ شُلست و فَج خان حرات ته (وقښتید او قیصرمرزا د شُباع نه معاق اوغوښته ‏ شياع مغه 0065١.) ۳ معاف کړو- او په قنه سار بیاحاکم کړو : شاه شاع ته حم عخه حلات ورېټې شپله کوم په د ده نه وړاند ۵ شاه زمان ته ورپیښ شوی وو - د قندهار د کشاے نه پی شیاع په سندام همله ١وکړد‏ د سنلھ تالپورۍ سرداراتو د بييشو دغانه جِ په وه د ډیرو لو نو خراح نه وو ورکړے - (وشباع ته هم د ورکولو يت ئۀ وو وڅ چه څباع د ديرش زره نکر سره په سنده ور. وپفوت ‏ ؤو تالپوری سردارانو هم صاح په هلک عنورهکړه- شیباع ته دزے شم ککه پونډه حَراج ونکړو (وهغه کابل ته ستون شو- . په کومو ورو کښے چه شاه شباع په پليښو رکښے د ککبشیو د لدم .په فٌکرکیی یا وو - په دغۀ ورم وکښ یوغل بي فت مان قیصر مرزا د بغفاوت دپاره اولبسولو . وےے داعُل قیصر مرزا په مُپل یا ل کڼی په فُټّ ځان چل اوکړو - هخه ځ د ګر شک - نه د صلاح مصاحت په عرش قندعارنه راا وبللو - او چه فاخ ځان قندعار ته راغ نوقیصر مرزا هغه قیدکړو ‏ ټین د ف ځآان لوندے ‏ یو ضوښیار او زړ ور سودار د پاره د قیصرمرزا دوکه کول غه کران نه وو - هغه په ده مپل قيد قطې وارغطا نه شو بلکه قیصر مرزا ته - داے د سبیاښو(سبانونه موړکړل په حا سمدسق ف عاف پريښو د اود کابل د مبل په فرض ځ هغه ګر شک ته اولیږلو- په ضر وری اشظاُما اویندويت اوکړی - وے دد نه پی فقۍ خان په قبصر مرزاخ اعتپاره مشو ‏ وسن دال د کامران مرزا سره غوِبږ نزدے کړئ کامران غ د قند هار په عمله او پارولو .کامران. ‏ .په ګند هار حىله اوکړه ‏ او کامیاب شو - قیصر مرزاکابل ته په تیښته رلغ- ول په اه شباع د دےه وافغانو نه خبر شو نو صغَة سبداسق به قند هاز وروفوت او کامران عرات ته په تيښته جيورکړو- شاه شیاع یوغل بیا د ند سار نه د تالپوری سردارزنو په تل کښے سند ه ته روان شو او چه سنده ته اورسېید نو په کاب لکښے د قیصر مرزا او شیردغان د سازش نه خر شو . قیصر مرزا چه د کابل نۀ قندهار ته راشښتیدے وونودغه وت شیر مد خان په کاب لکښے وو قیصر غو د فَ ځان په لمسون د باد ستثاهئ خو ات وو نو داځل ‎٤‏ د شیر مد ځان سر تارواضت که په شر مېڼ ځائن هم د شښاع نه ناراض وو - په بادشاه سند ه ته لاړ ئو قیصر مرزا نه کال کښے د شر صبد فان په صلاح د ځُل بادشاصئ (علان اوکزو- او بیا د ده لو خ وځ سره 0065١.) ۳٨ په پلیښور هبله اه بیا قبضه ١وکړه ‏ شاه سجاع چه په بسند ه کښے ددےه واقعاتو نه مبر شو لو هغه سمداسق د پلیښور په لور راروان سو او د رارسید و سره څ سبد سق د پاغیانو سره د صا خبرے شروع کیك - وے حبرث سراو ته نو و اوفیص توبه تۀ پاة شوه- : 1 په «رمارج مخششلش مځ 8 کښ. د دواړو فوڅونو ترمشه جنک شروع شو په اول هکے خو |د شیرصمد غان تله درنه وه شاصی فوځونو نٌکست اوموند ‏ یکن دغه وخُتاکښے شیر بد غان دغه لر شائ هوځ سره د بارشاه د نيولوکو شش اوکړو ‏ اوپه د کوش شکښے په یوکولئ اه مړشو د شيو ىدغان په مرک د قیصر مرزا معامله خرا به شوه - هنت قوځونه تار په تاررشول ‏ او قیصرمرزا د شاې هوځونو په لاس کښکرفتارشو- وے شاه شبياع داغل هم معا فکړو - د شاه شاع د بد ني ورځ نه غتيد له - په کومو ورش وکشے په فا خان په قندهار کینے د شياع برغلاف د قیصو ىرزا سره په سازشونوکتے مصروقاوو. په هغه ورځو کے فقتۍ خان شاه سود نه د خپلو امتیاری نوکرانو په لیس داے اوزارلیږل وو هه د هغ په مد د هخه د قید غاه نه قښتید ‎٨‏ شو دفة مان په مشوره شاه صحبود قزلباش سپاصیان ادا ران هم به خپل صلاح کښے شام لًکړی وو- که په دا قزلبا ش دص د چوق یاران وو -اوکوم وت هه نشاه شاع دکشمير دلام تیاری کوله په دغه ورلو کښے شاه صبود د قزلباشو په مرسته د قید نه اوتښتید لو- څو وغ په یو قب رکښے .پټ کېښیناست او چه د با دشاه جاسوسان د هغۀ په تالا ش کن ناکامیاب شولٍ اووغا سړه شوه نو ییا د فغ ځان دکثر ورور دوست بد غان په ملکرنیاکین د بارک قلعه رر شٌک ۰ ته اورسیدة - او هلته ک دپاتک زو به موک يوا فوڅ تیا کړو او په قند هار عبله اوبيا قېضه اوکړه ‏ کر شاه شیاع په د شير يد هان او قیصر مکشاه نه اوزګار شو نو سداسق په شاه مود پے قند هار ته راغ - او د کال سشاشل په اخ رکښ ځ هف ته خُکست ووکړو - په قند هار بیا د شباع قَيضه‌راغله ‏ د «ه نه پې ځياع د پیرگيانو د يوه جرگګ سره دخپرواتړو په عُرض د قند هار نه د کابل په لار پلیښور ته ته دا روان شو- . په کومو ورځوکے چه پښتانه په خپل مین کے په سازشوتو (وکورنو ونو کن ګګیا وو . دغه ورخ وکن ګريزانو په هندوستان کښے خد پے مخبوعا ړه او 0065١.) ٩ په خپلو ټولو فغالتینو نالب شوی وه - دغه وغت د دوئ په زړهکښے د پېتلوه دطاقٌت نه هغه ويره نۀ وه پاڅ شوے -کو مه چه ه موده هو د دوئ سرهمري وه - پۀ دے ورځ و کنے پښتانه په خپل مي کښے په داسے دلیلو سازشونو (وکورنو ځګو نو کبے لیا وو - په یواغ د دوئ غپل مضبوط حُکومت څ تباه نه کړو.یکه ددے په و به دالگريزاتو اقتدار ته هم په هندکښے لار صفا شوه - په لل کیڼے د انلریزانو او سنیګانو د يوے معاهد ےد په لب به کے د اگرېزا تو د سلطنت پوله دجمنا په ځا د ستلږ سیند ته رااورسیدله ‏ او لد هیانه د اک ريزانو سرمدی چاو ڼئْ شوه- ول په دغه ور و کښے اگریزانو ته دخپل هند ی سلشتث به مقله دافغاستان په لار د قرانس اوروس زوره وره هنطره رژورړند » شوی وه- د دے خطره د تدارک په تر ارا تو د (یران پثواب ؛ سنده اوا فغانستان کومتونو سره دمحاعدا تو په رض جر لیږمله وے . دغه غا يوه جرله دشاه شاح سره دمعاصده په فرض دمونټ سسپوارټ ایلفنټن په مشرئ کے پينور ته هم راروانه وه- ددے جرګ سره د ضښروانزو په ضرض شاه شاع په ٠رجنوری‏ ۰ل پيښورته دا اورسید ‎٤‏ - شاه شجاع ددےك جرګ په باب کښے ډیرمتزده وو که د هغۀ دا خُلمش وو ځنه دجرک سن په خپله ملاقات اوکړی - د دے هرګ دا را ده په حقله سیکانو او اميران سندھ هم دشاه شاع شٌلو نه ذزیات کړې 9- دا جرګه د ناجپو تاغ . سندھ ډیره غاژی غان او ډیړه اسماعیل غان په لارهکوهاټ ته رااورسیده . دکوهاټ د قیام په دورا نکښے ددے جرگ مشر ښاغل ایغنسټن دکوهاټ د قد رق باست. د خو سشکوارے آپ وهوا. باغونو اوچینونو نه ډیرمتائر شوے وو- او په ډیر ارت زړه' 2 ددد۵4 ځُلة ستامٌنه کړی وه - دا جرکه د ادم حیلو په دره را اووتله. ١و‏ په فروری سللشل کښے پيښور ته رااورسیدله ‏ دغه وخت دشاه شباع مثر : ونیراکرم ځان وو او ددۀ په ذرنیه شاه شاع د الگریزاتو سرم دا لول اوکړرو-- که چرے کوع بيروق طاقت د افغانستان په لاره په هند با ندے حسله (اوکړه- وانگرنْا ن به خپل فومُو نه دعبله کوونی مطائے ته دافغانسنان په مزکه وردننه کول شي -ْ س‌ شاهافغاستان به دا کو ىش شکوی په د یورپ یا د يوے يل باد شاع یون دهندوستان دحیل په ښت په خپل مک کښے پرے پزردی ‏ رب او نه په شاه شیباع د اکگریزانو په ملک بلو سه کوی ‏ داسفیر د شاه شياع په خُداستکښے دچُظل ماطرۍ؛ وا قعه په دك الفَاظوَكي 0065١.) ‏سب‎ بیانوی »- بادشاء د هل په میغئ را بکے په عُلقي نی زرن خت بانداے ناست وو د هخه غط وغال ( و کړمه وړه ې شاحانه او هاه وجلال ته ډک وو - ده په تاج اوباس کپ جواهرات ځلقیدل ‏ او شغْل تریه غتل. ټول امیران د نش ن هگیر چاپېه دم ختلۍ ولاړوو نوم وغت په مو بادشاه ته لناڅ شو نو موټر د خپلو سرونو نه ټوپئ لره کړےه اوداداب په ښت موسرونه ښُکت هکړل- با مو د دعا په عرش لاسوىه اوت کړل او ددح یس د يو وړك چے په لور وروړاندے شو. دغه وت نقيب زموږ نومونه یړ دڅه ضروری اداب والقاب نه دوپاره واخستل - او په اخرکښے 2 اووُل ک بلا د واغي دوئ د یورپ نه دعال جاه په هدم تکښے د حاطريدو په غرض راغلى دی - په ده مره باد شاه مون ته په صاف او اوت آواز کښے س هر له راشه » اوو يل موس بيا دعا (وکړه او د اول په شان مو سرونه سکته کړل ‏ شاه شاع د خپل شفمیت په مقله داے واخ ۱- . شاهکابل ډیر نکل .دا شکل وشاسهت نه شاهانه او ه وشع قطع ته ډیردڅد او خوسُ مزاجه ښکاریده. د هخۀ نږه بالگ شاصات وه ء په مال سګث کښے د شاه شاع سلطنت په خلاهره کښے بالګل مسحَکم ښکا ریدو تالپوری سرداران هغه په خراج ورکولو چیو رکړی وو د شاه شياع مطبوط اوطاقتوَ دشن شیرعمد هان مړشوث وو او په قند هار باندے هخه با تا زه تازه فتح موندلی |وقبضه کړی وه- (و د خپل مشر وزیر اکرم هان په ماق" که دکشمير په لام یو لوے فوځ ليږه وو - پ هکشیب رکښے د شیړ بد هان مُو ‏ عطا همد غان ککبران ووچه دغه وخت د شاع نه سغت فالفث وو په ظا هره کے دطره میځ کومه خبره نه ؤه- وے2ه د اگگریزانو مړګه لا په پلیښو رکنے وه په په کد هار باناثت دعبود د دوپاره خبل او قیغے طبر دلاوريسيد- په دے خبر شاه شجاع لږشان رلیشانه شو له په د هغه سره دیو بل وځ د مرب ولو د پاره کا فی دولت نۀٌ وو و له هخه په دے ضبره. مطټن وه په دکشیر مهم به کامیاب شی -(و هه دا وځ بيرته راشی نو د دے په مسته به د شاه مود تآأبیا اونشځی - د بد مق" نه اکرم غان دکشیر په مهم کښے کامیاب نه شو- دهغة ډير وڅ ته شو - و د څه لر شان فوڅ سره مه په اقرنډو او غلبيانو مشتبل وو پيښورته 0065١.) ۳ے رااورسید- دغه وت د شاه شاع د پاره ډیرمشکلات پيښ شول- د نوی وځ اودرولو د پاره دولت پر وو او هفه د شاه شباع سرب ته وو- د غا وز اکرم ځان ډ ې دولشند وو اود شاه شاع بړۍ" څ په اسان روانواه شوه وه سره د دےه چه أکرم خان یو بهادر ؛ لص او ز ژوردپېتون وو - (و د شیاع مت ته هم تیار وون په دولت ډپرمئین وو هخه د شنباع د پاره سر ورکولو ته مُو تيار وتن د زروپه ورکولو ‏ زړه ن کید ه- دغه وجه وه په شاه شیاع په ډيرتالیف څه يم پټکو په فوځ تیارکړو ‏ او دکابل په نیت روان شه دغه وت د انګریزانو هغه جرکه هم د پلیښور نه روانه شوه د اکگرنانو دا جرګه د ۲۵ فروری سال نه تر مون سشلش پوره په پينود کے اپساره وه په دےث ده ران کگښے دجرنګ ډیر دارو مد ا رکید د" - د مُپل کیام په دولِن کښے څه رنٌک په د دے جر مشر سْاغده ابلننسمن دکوهاټ د مناظرو دخوشٌوار موسم اوآب وهوا نه متا شوےه وو. دغه شان د پليښور د باعونو . چمنونواو ‏ مناظرو هم متا نکړے وو- دے سفیر د پیښور نار د تارق روئق . په بازارولو کښے دغلقو دګ ےکو ۱ دهغفوی د لېاس ‎٤»‏ وراک .نٌدان ١و‏ (مروزه ژوندااو خفُصلتونو په پا بکښے په ډیر تفصیل سره هپل خیالات ظاصسرکړی دی او په ډير انا الماظو کے ےځ د قد یم پلښورد دن ذَشۀ راښکلی ده - د پایښور د روا د و په دریۀ ورځ داجرګه هغه ځا ة ته اورسیده چه هلته اوس دنو ښار چاوڼئ (باده ده . ددے كَاے د قدرق نظارے نه هم سر اوهلاهفه مری پر لطف اناونز شول ١و‏ ددِھ څاے نه په روان شول ‏ نو څُو ورځ پن حسن ابد ال ته اورسیدل -: د حسن ابد ال ماظرو د سفر په ذحن کېنے دکوسهاټ د مناظرو یا د ببا تانه کړو- دا معَام د مفل بادشاصَافْ په وت کښے دکشمير د تلو د پاره د هغو ی د قيام یومنزل وو در غړی دلته کښے ښۀ په ارام اواسوده شول ‏ او د دے ځا نه د هند وستان په تل روات شول دا جوکه لد په عسن يد ال کے وه چه د وئ ته د شاه شجاع د ناامئ بر رااورسيد له چه پورته اووئه شول شاه ځياع د شاه حموه دمقاپل په عرض د کابل په لور روان شو لن د شاه شباع د رسیداو ته ( اسو شاه مود په کابل هم مشه کړی وه او د پیښو ر د هيل په تن لًکښے وو- د نيل په مقام شاه شباع خپل کیمپ او ولو د دواړو وروڼو ترمیشه جٌک شروع شو- د شاه لود فوغ د شیاع په فوځ د. 0065١.) سب فناڅځ نه هىله اوکړه-او دفځ ځان وځ په مخاً دس لوری نه دد دوه مه بل په نټيه کښے د شاع فوڅونو تیښته اوکړه- د هغةۀ و زیر ار خان اووئه شو اود شباع ټول هنوځ تار په تارشو- د شٌاست نه پس شیاع دا فریدو عل 8 ته راغ او د افريداو په غرونوکښے څ ېپاه او یوله- دغه وت د شاه څباع سره د خپل پلارنکة په ټول سلطنت او دول تکښے صرف یوکوه نر پا ة وو شاه شياع په خپله و در په دیکه شو - و ے د هغ عم او د هغ ورور شاه ذمان پکشییرکښے د پناه استلو په عرض د پیښو ر نه د راوالپنډی" په لور راروان شول ‏ اوکوم وت په د اگگریزانو هخه جرګه راوالپنډ ئ ته رااورسيده نو دغه ونت زمان بشاه د شاهي هرم د بيبانو سره هم راوالپنډۍ ته رااورسیه؟ - ١نگریزی‏ جر د پل مشو سفیر ابلفنسیتن په ماعتۍۍ کے په دے مو قع د زمان شاه سرو هم ملافات اوکړ و- ددے ملدقٌات در هخه داسے کوی)- س موز په د پپښور نه راو لپنډۍ ته رااورسید و نو د شاه شبياع دهرم ببات او د هغه ورور زمان شاه هم به دغه ورځو کښے راه لپنډ ئ ته رااورسیددل ‏ د زمان شاه شهرت په یو زمانه کښے د مند نه تزایران پورے مورشوه وو په دے ویه میز د هغة لیدو ته لیواله وو دجولان په لسم مون د هن ملاقات ته لاړو غه ونت چه مو اورسیدو نو هغه په یوغمه په يوکټ کيے نادست وؤ- په حُيمه یښے قالینونه اولیسی وړ یدل وو- مو هغۀ ته تر صفه وغته بناح ولاړ وو ترو په مه موز ته دکښیناستلو نه وووئلی - د هفهً لباس ساده وو وے بشکل و سخاهت څ شاهانه وو شفصیت څ ډرېادب او پارعپ وو - د هغه اوازاو اوضاع واطواربیدو د شه شاع په شان وو وله د شبياع په نسبت هخه لږشان هټک اود څ کړده (وږ ده او باقاعده وه- ږیره ځّ هم ډیره ښگلی وه - لګ تلاهره کن هغه د ړندو په شان نا ښاريدو - کر چه د هغه" سترګ نطم داره وے ‏ وے دومره تور کپښے پا وو چه د منۀ دم نور پر قاشم وو- د چا سوه چه به هغه مره کول نو د عبر وکولوپه وت کی به د همه په لور سترگ هم اړو - هغه لر شان غين معلومیده - زمونړ دکښیناستو نه بپ یوه اوږ ده غاموشی بشوه- ( خر زمان سٌاه د شاه سَياع اودهفة د کُست خبره راواچوله ‏ (و دا 2 اووئل په داے ببانی او زوال د بادشاهانو به قَسست لک وی - لاو ددے په مرستد کبله څ ) د میرانووکي 0065١.) ۳٣ تار انقلك باتو ذکراوکړه ‏ (رو له که سه د ټٌوے ایشیا تاریخ زهم ) سردوباردبلات کړت وه نو د ىت د سرکښئ په عقله به هغۀ د خپل کان په نسبت غوره مثال پل کوم موند ے وو - له چه هغه اوس ) ړوند اود هنت نه کو زکړے شوے او په‌یو دا مل کن د شړونکی په میت داست وک د پاره راغ وو - په هخه ملک د هخه که فغ کيه او دوه ځُله په حپله دۀ هم فا کړه وو.» . شاه ود اوس بيا د کابل عکبران شو اود شاه شاع دقٌسمت ستوره اولویله په مال سګنشله کښے په هخۀ د شاه سوه نه نُکست اوموند نو پۀ اباسیند راپويث وتو - په دے غرض چه د اگريزانو سره د هپل سلطنت په دوپاره حاصلول و کښے څه ښے اوکړی - دغه وتک رييت سه په وزیرآبادکښے دد ضلع په شوکولو کښے نکیا وو ریت سکع په د شباع د راتلو نه خبر شو نودسفة د ملاقات په طرض د هفة يخ ته راروان شو- مبّصد څ دا وو په که من کيدے شی په د د رانا نو یو شهزاده په خپله قبضه کښے اوساق - ده سا هیوال » په مقام د شاه شباع اورښت سه لاقات اوشو - په دے ملاقات کښے رښت سک شباع ته دملتان اوکشهير په عاصلولو کښے د خپل مدد ډيرے طبع اسرےه ورکړے - وه په دے موقع د شیاع اورښيت سه غه با قاعده معاهده اون شوه - شه په شاع ته د پلیښور د قبائٌلو نه دمرستق او کومک خبرو نه راغلی وو - او د پل کاسیابئ په مقله څ هه لږه ډیره طبع پید۱ شو ی وه - دغه وجه وه چه درښیت سه په وعدو او پيشکشونو هغه اونه غالیده ‏ او په باقامده مخاهد ه کولوکښے څ خلد ی او نۀ کړه - د رثجیت سل اغلاص هخۀ ته مشٌکوک معلومید ‎-٠‏ او په دے کښے شاع مق به جاب وو - درښیت سکهھ سره د جرګ نه پئ شُباع (پک ته راغ - دلته کښے هخه د قبائيلو غه وڅ جبکړو- دکشيير نه هم صخة ته لږامداد په لاس ورغلو- د كي و ورن عطا حبد ځان آکرکه ھم شاه شاع غنالف وو وله هنۀةً دساه حبود او فغ ان اطاعت هم نه منلو- شباع ددے نوی وځ په مرسته په کال ستلمل کښے کښے په پلیښو رعمله اوکړه - او ښارۀ او ښوه - وڅه د هفة داقبضه عارضی ثابته ۹ ځکه په داځل هخه د فط غان دورور عظیم غا دلاسه د پلیښور نه په ټيښته جبور شو دد نه پی شياع د ډيره جات په لار ملتان ته لاړ- د ملتان ګورنز د هه داطاعت نه ېځ انگاراو و - او د ښار د روازے څ هم د صحْه دپاره ښد هکړه ‏ 0065١.) ‏سم ے‎ شاع د دك اڅ نه بیا اهزیدو ته راغ او یوځل بیا د اهزید و كَا ملو يو لر د هغه کومک ته تیار شه - ددے لښکر په کومک هنه بیا په پلي هور قبضه ( وکړه- زسلشلح ‏ یکن دغه وت د هخه نه داے غُلق تاوٌ وو په د ریت سكع په شان څ دنه" په دات قبضه کول مد نظر وو - دغه وه وه چه هخه په کال سطلملُ کښے په پلیښو دک داټک دګورز دلاسه کر فتار شو ددے گرفتارئ عرض د شاه تیاع نه دکوه وره امستل وو چنانچه هخه ‎٤‏ اول په اټک کښے قَيد او ساتلو او دلته ‎٤‏ په سجاع ډیر ناروا طلبونه اوکړل - وه موو نور څ ترلاسه نه کړےه شو او بیا ۀ کخمیر ته اولیږلو- پهکشی رکښے د شر عمد ځان موه عطا ید ځان ورز وو په د شباع او شاه مود دواړو عنالف وو- شاد شجاع په کشی و کښهے دکال نه غه زیات نظربد وو د دے نه وړاندے په ال سال کښے زمان شاه او د شاه شياع عرم دريت سک سره پپاه ښولی وه-(و د دے وجه داوه چه په دغه کال پ هکسشیړ بااه دشاه حبود اوفض ځان د ميل اوازه علوره شوی وه- رښيت سَتَلھ يو ډیر چاللک (و موقع سناس ئُيادم وو دئپل فائد2 يوه موقع به هس نۀ خنطاکوله ‏ په دغه وغو کښے هغه دکشمیر د عرئيزه علاقو په تسغیوکښے یا وو- او د هفهُمُو د کيړي سه ېدون » فا کړے وو دښيت سه دکشبیر د فج کولو ډیرارزومند وو- | وے د هخه" په زړه" کښے دوه غلد وے - دهغا دا ممصد وو چه که په غه طریقټه شاه خُباع د هغۀ په قَضه کښے راشی نو یو خو به تربلهکوه نور» ماصل کړي - او بل به دکشییر د حصول په لړکښے هم د شیاع د تخصیت (وعيثیت نه فائده اوچٍته کړی ‏ په دے عرض هنهد شاه شباع مرم ته دا اووځئل په زهًٌ باکشبير د شاه شاع د پاره فټه کړم -که چرے د دے په بد ل کښے شاه ماله» وه نور» راکړی- وے د شاه شاع مرم درښت سکع په درغلئ پوه وو - دغه وجه وه په مخ فپل غاوىد ته درښیت سکه نه د صتاط اوسید لو تاکیدکړه وو په په کشپر د شاه صمود اوفت غان د می اوازه وره شو نورئیت له ته له یوه منصوبه رچی دکشیر سخر) الاميابه ښغاره شوه- و2 هفةً د شاه شاع په قبضه کولوکے کامیاب شو دي کوم ونت په فټ ځان په کشییر مضه اوکړه نو شاه شاع د سیک کیاند ار سکم چند » په مشوره د شاه 0065١.) ه۵ے #سود د يد په نسبت د رښیت سکه سره پناه اغستل علور هکړل- او په کال سمل کے د ربمیت سه د يومعرز میلمه په عیقیت لاهور ته لاي - په ظاهر هکښے خو شاه شیاع د رښیت سه یو معزراو دروند میلمه وو . وه په مقیقت کښے هغه درښیت سه قیدی وو رښت سکډ یولوه نیاسی لوبغاړه وو - او په ډیرو لوبوکښے ځ د شاه شياع نه ‎٤‏ راضتل مد نظروو-دټولو نه اول د هخه دا مقصد وو په د شیاع د موجودکئ (وحيثیت نه دکشیر ېه فامه کولوکښے فا ناه واغلۍ - عخةً په خپل زړۀ کښے د پلښور په علاکه د شباع دنوم په پړهده کښے حُکومت کو لو ته ھم لیواله وو ځکه په رغیت سکھ د شاه ځیاع (و د وادئ پلیښور د پپښتنو فَيَائلو د ښو تعلقاتو نه غیروو -(و هغه ته حا معلومه وه چه د شاه ود په نسبت د پلیښور پښتانه د شاه شاع سره زباته همدردی لری او ددے نه علاوه دکوه نور د مصول ارمان هم د هغه په زي مکو نډارث کو د شاه مباع په قبضه کول وکن په د ریت سه مد نظرکوم مقصد وو په مخ کښے هخه پوره پوره کامیاب نه شو الېکه د کوو نوره ھغة ته په لاسی ورغلو- دکوو نور د حصول په لړکښ رښيت سنګھ د شاه شياع سره ډ يره شرمناکه طریقه اغتا رکړه ‏ هغه ځ قید کړو- او په مق د ژوىک ضروریات بندکړل - ولوږےه تّدےه اه پره تيره کږه ‏ اوحپل یو معرز ميلمه په د دۀ په شخص ضبانت او وعده ځ اعتبارکړ۰ وو .او ددۀ سر څ پناه ټول وه په داے طریته بو رکړو چه د خپل پلار نه د سلطنت شان و شوکت هخه لمرۍ نْضه زکوو نور ) ےځ هم د هخه د لاس نه په ظلې اوتز وړلو- رس ګلشه) ‏ ول د شاه سُچاع سره ده کوه نور» دحصول په بسلسله کښے د ريت سل ناکړدے د هخه" دللذىونو یو اد فا مثال وو-کوم غللبو نه په وروستو د رښیت سٌلھ اوسیانو د لاسه د ټولو پښتو سره (اوشول - په کال سګاشلاکښے د اه شاع حم درښښت سکھ د نظربندئ ته په تیښته کښے کا میاب شو - (و هوی د لاصور نه لد سيا ته لاډل ‏ او د اگریزانو سره ع پناه اويوله .. دده نه څو میا شت دپ د خپل قایل ١و‏ وغادارےه بگګے په هوښيَار تیا شاه شاع هم درښیت سه د هّد نه په تیښته کے عامياب خو .لر 0065١.) ۳۷ے دغه وخت د شاه شاع په تيښته د ریت سه قه پرواه نۀ وه له په که کشیر لا د ده لاس ته نۀ وو راغل نوکوونورغوڅ قبضه کړے وو شاه شباع چه د لاهورنه په تيښته کښے کامیاب شو نو دکشیر د شََضِيرکوشششق ‎٤‏ اوکړو- و ۀه په ده کبنے کا میاب نه شو- په دغه وریځو کښے دکشمی رگګورنز د فچ غان ورور ېد عڅلیم مان وو - د ده نا کا میا يئ نه نپی شاه شجاع په کال الله کښے له میا ته لاړ او هلته د پل ټيراو نورو خپلو ملو نو سره یو ماغ . شو . او د اکگربزانو دیوو به خوار په عيثیت تر هغه وخته په لد هیانه کے اوسبيد و کوم وخت چه یول با اگريزانو د غپل غرض د پاره هخه کاب ته روان کړو - 0065١.) ٣٣ ام ىود (دوباره س لک ) لکه .په مو وپاندے وئیلی دی شاه حمود د شاه شجياع برغلاف په کال له کن کامیاپ شو او دغه شان هخه تۀ د افغاشتان عُ بیا په لاس ورغلو ‏ دا ځل هم دا کت هغه" د فُڅٍ خان په قابلتوب او زړورتیا عاصل کړےه وو په شاه شاع دبادشاهئ نه لاس اوو سل اود ملتان او ډ ره جاتو په علاقه کښے دوپه دیکه سرو عل برو هل رز يد - په هغه ورلئٌوکښے شاه فصود په اول وار دکشبيردتسفير په اراده په اباسیند راپودے وتو . دغه وت کښم رت سګھ د بهىبيراو پر پتپال دغرنیزو سردارانو سره په جکونو کښے 'ګیا" وو - له دغجیتا سي د نشاه يود د راتلو نه خبرشو نو مخ په ډيره تندئ د هغه ملاقات ته راروان شو به ظاهو کښے مو د صفَهًُ دا ملا قات رسمی او د اه ود داعترام پيش ناروه- وه په عقيقت کښے د صخة مطلپ دا وو په په غه پل دکشیير دحل نه هخه پا کړۍ ‏ ځکه چپه کشمیر ته ر میت سګد په خپله ستر خړے کړے وه- درییت سلګيه اونشاه هود داملاقات په ال سللشد کښے د راو لپنډ ئ په مقام اوشو- ریت سه يو ډیر لول بنیادم وو - هغة شاه عبود ته د خپېل دوسقئ او مرست دا لوغ لوځ اسوےه ورکړپه اود خپل وفادارۍ په مقله د هخه سره دام خو پک پپسخ خبرے اوکړے چه په هق با ندے مشاه ود دیو تل اوو فادار دوست گبان راخ په دت هېلسکزښے ورت ښ سکھ د شاه ود سره د دوسق او ورور ولئ په ډول پټلے هم بد لکړو- او د دواړو په می کين د باهسی دوسقټ او وفادارئ شريفانه لوظ قول اوشو - وریت سک په عارص ډول په خپل مقصداکی کامیاب شو -تمله چه ىاه همود د مل نه بنیر بیرته ستون شو د دوباره باد شاه کیدو نه دپی نار خو داوه په طاه مود دخپلو وړومنیو 0065١.) ٣۸ کلرد نه څه عقل زدهکړث وث .وه د باد شاه کیدو نه ىپس هخه بیا پل زا ړه" غویونه راواستل - او په عیاشئ او بد اطلاقئ کنے بوت شو- دحکومت ټول واک اغتیارځ غپل لوة وزيرف. هان ته عواله کړه ‏ په عقیقت کے عبلاً بادشاه فُچ مان وو په د خپلو اد قو او انتظاې قابلیت له غه ددےه دروند کار دپاره یر موزون وه - داد نه دپی بادشاه او وزیر دواړو په فپل هپل کار شروع ادکړ. ناه هسود په فپل خا د عیش و عشرت او بد اخ قئ؟ دروازت پراسشت اوفټٌغان د هو پړی گو نو د لاسه د وران شوی ملک دا بادولو لوغ کارته غنه اوکړه- او ير زر ‏ د سلطنت تار په تار یکړے په خپْلوکښے بیا (وکنډ 2 - سند او بلوپستان څ بیا رعیت کړل - د هزاره قام یاغیان ‎٤‏ په و دکړل ‏ او په ټول سلطنت کښے څ امن و امان قائم کړو- د سلطت مالیاتو ته څ تو مد اوکړه- د یفتلنو سُکمو نیم ے با (وکړۀ - ١و‏ په له مو ده کښے څ د هپل قالتو ب دبد بۀ د سلطشت رټ ته او رسوله - د پپڼتلو تار په تار قبائُل ۀ بيا دا یو کا کړل ‏ -کوم سرداران چه د بادشاه د لدسه تژنیدل وو - د هعفوی دلبوق ‎٤‏ اوکړه - د سردارانو په مين کښے ۀ دش وه او تریکنئ لر کړه - او داے عالات څ پیداکړل ېه د دۀ په دور د لو اعبدشاه د ذما گبان کیدو - دا لوغ ميړه د فیرير په الفاظو کښے د موښيارتیا نه علاوه په هی قابلیت کښے هم مثله وو - اود ملګ په التظام هم نه پو سیدۀ -اودا وي دده نه وړاندے په بل یو سودا رکښ نه وه - په ده گیټے داصفت وو په د ياطیانو د تابع کولو نه لپی په څ دام سره د هوی میته ید ‎١‏ کو له - أگرچه په مک کن به ‎٤‏ سضت کوله ‏ ول د فغ نه پې په ۀ د پل فاهدلن په وه د جګک پرهرو نه هېګنډل - باوبود دده په اک به په چکونو کے لګیا وو لکن دکومت د کاروپار هك به غافله نه وو او هرےه جْرےک ته به غء فر کا وه" دےه‌ و بیاهدم به په مپلو ماغٌتانو اعتباد سا تلو و د مپل قام د سردارئ په وبه په خپلو وروټو هم پوره پوره اعتباد وو - هغه د سلطنت په ټولو صوبو په ده وه خپل ورو ڼه مقررکړی وو - په د بغاوت څطره لرت شی په وېتان. قندھار غزق ‎١‏ بامیان ‎١‏ پیښو د اوکشميرکښے صهغفة پل وروڼه هاگان کړی وو- دهفه باق وروڼو به د هغه سره په ملکی (نتظام کښے مد د کولو ‏ هغه د خپل کور معاملات فپل کثر ورور دوست بد مان ته سپار لی ود - کر په داټو 2 ضرےه هخه د پښتو ن قام 0065١.) ۳٠-۹ د عزت په غاطرکوه ‏ وه د دربار نور اميران وزیران د ھخةً په د ك مل (غتارئً باراض وو اود صنةً سره به ۀ بنْض (وکینه ساتله- او یاد شاه ته بۀڅ د صهغة شکايتو نه کول - د فڅ ځان په حاسدانو کي دشاه مو د ځپل هو کامران سرمهرست وو- کامران يو شو لک . یزدل او ید الا قه غُلے وو وه بادشاه چونگه د فچ ځان په سره هرب نیال نه خلاص زوغپل عيش وعشرت ته اوزګار وو لو په هڅه په دماسنالو لمسون څه هام ائ نه "ولو - باوجود د دے چه فچ ان دهپلو کارنامو ل هکله د سدو زو د سلطنت ورک نشوے جاه وجلدل په میسئئ ایيشياکښے بیا وغلدوۀ.(و دهفۀ نوم په ټولو ملکونوکښے غو شو . او په تل مګ کغے به مم پښلٌنو مخۀ ته په دروند نر کتل - با هم فا ځخان د غپل اغتيار و اقتدار نه دغه ناجائره فاندے او چتولو خیال په خپل زړۀ کښے نۀ لرلو ‏ صفة د بادشاعئ د پاره د سدوز د کورنئ مستعقه ګڼله او دا خبره 8 بخ په خیال کښے نۀ گريقيده هه دا سے لګ ښے بادشاه له عٌته کون کړی او په خپله په نت قَابمض شی او د ده هغه هډو ضرورت نۀ لو له په د اغتیار ټوے- وات د هخۀ په لا سکښے وه- له هغ په اغلدص د خپل وطن په امټت کښے لٌکیا وو (وکوم اغتيارات چه هنۀ ته ماصل وو په هغ ډیرځوشحال وو فځٌ نان په د ملک دننه انتظام س مکړو - دو بيا دکشبير د تسفیير به مهم روان بشو. په دک صوبه کټ د نشير ید ځان خو عطا مد ځان کورز وو مه په دغه ورځوکټے 2 حُود ضتاری اغتيارکړی وه- فاح ځان په دکشبیر په اراده ناروان شو اوريقیتا سه د صغخظا دارادے نه خضرشو نو د صهخة سره ککرشو که چه دفت غان په حي د رښيت سه لوبه بيا وراڼدله ‏ سره دد داسیاسی شاطردفتۍ هان د غلولو په عرض د فاح غان ملاقات ته راروان شو . وے په سیاسی شطرهغ کښ في غان هم د هخه نه څه کم نۀ وو به هسرعال کوم وخت چه دادوار سیاسۍ لوبغاړی سرب يوا شول ئورښیت سنگه نه مود هغه سره پټ بد لکړو- او نۀ غ ورسره هغه وعدے اوکړه کوے په د شاه هسود سرهکړی وه بلگه ددے په ما ریت کد د ملتان او د اټک ګورىزانو ته د۰١٧‏ ورکولو وعده اوکړه - مپه دوئ د شاه سشياع سره کستائ کړی وه-(ودده نه علاوه خ دکشییر په عمل هکنے هم مدد پيشکش اوکړو - چو لکه په دت موقع هج خان هم د رښیت ستکد سره 0065١.) ‎٨‏ ے ‏ورانه نۀ خوښؤ له - نو د ډیر ٍث نه پی ے' په کشمير بائدث د ریت سکھ سره د مشترکه همل قبويز منلورکړو- او دد په بال کښے 2 دکشبير د مالیانو نه ریت سکھ ته د نهو لکو روپو ورکولو وعده اوکړه- دفتع غان فوگو ته ورړانداے لاړل ‏ لکن دکشير ورز د فت غان سره روغه اوکړه ‏ او څک او نۀ څو. په دے وپه فح غان ربْیت سه د مقرررقم ورکولو نه صاف ( نار اوکړو له په په ساه خیاع د هغ څه پرواه نۀ وه اوکشییر د هنهُ لاس ته راغل وو. دغه موقع وه رسلله) په شاه شباع دکایل په فد وبْد درښیت سنکھ نظربد ی غوره او کله ریت سکھ د کشییر ې معامله کښے خو فةح ځان ته ته پا راغ - وے هخه ثه دګ يو بل کور په لاس ورغلو - د اک "کورز جهاندار غان په په کشیر بانذت د فڅۍ خان د قبخے نه بر شو نو د هغۀ سره د خپل ان ویره شوه - هغةۀ د سیعانو سره لاراوڼیوه ‏ او د فتع ان د رارسيدو نه ۀ وړاندل وړادےه د سهانو ئودلونه دا ټک په په قلا ور دلنه کړل- فع مان په ددث واکاتونه ضښرشونود کشرورور دوست لص ځان په گمان کت ۀ دوه زره هوځ د سیانو مقایل ب4 طرض وړاندك اولېږلو ‏ (و به خپله هم په سفن راروان شو لن د فج خان د راس نه اول د دوست بد ځان (و سيځانو تر مته په حا مولائ سل ده ماشره په ميدان کخے مقابله ناغله ‏ و2 داځل د دراانو به لټکرکښے د وادئ پیښور پښتانه" نۀ وو- دغه وجه وه په دوستث قېد فان د سیک کا ندار کم پُداد لاسه لست اوموند ه ‏ دد خبرچه فځ ځان ته اورسيدو نو هخه هې د سيانو د مقاپل نه مان وژغوزلو ‏ لارځ بد له کړه- (و د( ټک نه پاس پاس په (یاسیند پوره وتو د ده نه پس دوست بد ذان هم په چل هفر پل سړی په (باسیند پوه ایستل - (وکابل ته لاړ - پ هکشی رکے فة مان خپل ورور عظيم ځا نکورتز کړو- فح خان په کابل ته راغ نو دريوکالو پورےه د ملګ په (نتظام کښے نگیا وو وے په ئال سل کښے د هرات معاملاتو علطرناک صورت اغتیارکړو او د مخ په لورد فځ غان تو ېه ضروری شوه به رات باشه د شاه عبو د پل ورور حاې فیروزالديئ يو قسم خو د شتارکګبران وو دے شهزاده دا طْله صوبه تر ډیرے مو ده د ایران د دپ (وشاه عسود د چوک نه ح ساتلۍ وه- ول په دغه 0065١.) » ه١‎ کال دایرائ بادشاه د پل و لیعهد په مان کڼے د هرات د سیر په عرض یو لو وڅ مشهد ته دااولېږلو-او به هرات بانثث ۀ د خیل (راده سا ره کړه ‏ دا یو دا خيزه وه په فیروزالداين غ د شاه غسود نه به مد دعغوښتلوهېبور کړو - (و فح ان ددے جواب داے ورکړو ‏ خپه په دومره تندائ او تادئ څ پل ځان هعرات ته اورسولو په لیرائیان لاد خپل ملٌک دپوله نه هې نه وو رااوړدل- هروز الدین په زړه" کښے د ایرانیانؤ په سٌبت دفت خان نه ذیات ویریدالو د هغۀ سرها دا خلطره وه په د دے کومکف په بد له کښے به ےك فغٌ خان د صرات د کومت نه سرومه ‌کړی.(و هم دغه شان اوشوه - فيروزالدين په ظاهره کل غو دفَڅّ ځان ډر دارومداراو هدر عزرت اوکړو ین د سار دلنه مڅ د عغة هوځ ته د فَيَامٍ اجازت ور نۀ کړو. او فج ځان څ هې رف د بو سوکسو سړه شار ته دنه پریښو ‏ یکن دفثي غان د پاره دا ندیزونه دماشومانولوګ وے.صفۀ دا پا دی اومئله - وه د مپل ان سره ځ ار ته دات ېئو س کان دنه کړل نپه ښا رکے دهغوی ډړانژ ورسوڅ او دوستان اشُنایان وو دغه وجه وه په دا سړی ښار ته ورد ننه ىنشول نو خپل ار -2 په داے پچ په شُله او هوښيارتیا نو سر هکړ و په په څلورمه ورځ دښار درواښے لرے شوے او د قلهکښیاغ فجخان ته وا له کیه: شوے - د دے نه نپ فَمٍ خان سبدسئ د صرات په مُکومصمت قبضه اوکړه ‏ |و درو الدین ځ د يوے بارګ سرب کابل ته به دے خرض اولږلو. په دډ ره مود دماح عساب لتاب بيباگ کړی- په ده موقع یو دا سے حادتثه پيښه شوه په د هغ په سببپ د دپېشو په ټاهئ ټاپه اونکيده- فغ خان په یر وزالدين ابل ته اولیږ.لونو ددےه نه پچ ة د هغه دمال ودولت دفببط کولو کلم (وکړو- د هخه ټول مالووولت به د هخ په حر مکڼے وو په دے موقع د فا هان کثر ورور دوست غصداغمان یاو په خپل سرڅځ او یا د مشر ورور په حم د فیروزالدين هرم سرا لو ټکړو- په دے کارکښے د دوست بد غان سره # سه نوخ يو سیک هم ملٌکرے وه- دا سک سردار د امرئسرسره نزو داټارئ! اوسید ول وو - او درعهیت سه سښت يطالف وو او د دوست حسداغان سره ة پاه اخسق وه .او د صفد دوست وو بپ دے لوټ کښے د هفروزالدین د کور د زنانةُوي عزق هم اوشوه او دا هم وثُل شی په دوست عسه غان د فر زالدین د انږور د سر 0065١.) »۳٣ مه په زور لوپیه سم راښکه ‎١‏ او هخه ځ سرتوره پرث ښو ده - د فيروزالدين دااږور د شاه مود لوراو د کامران ور وه د هروزالدين سره اکرچه دفټ ځان سلوک په نیک نمي وو که چه د هرات هفاظت طنروری وو( و هخه دفْروزالديئ په موجودکو کښے ند" شو کيد له لین د هخه گور لوټل او د هغة د حرم ب عزق کول دَ پښتنو د اصول نه بیې خله ف خره وه دغه وه وه څپه ف ځان په د ے غیره ځپل ورور ته ډیره زورنه ورکړه ‏ اوهخه څپ شی رکبنے نظر بد کړو ‏ په مرات باندے د قېے کولو نه پی فتح خان د (یرزنیانو تابیا اوکړه ‏ ١و‏ اوباسله لره د ايرا نيال مقايل ته لړ . د فص خان او ايرانيانو مقاله د « کا هرا - په ميدان کښے راغله ‏ د سعرنه تر مازنٍره جک پاری وو په اخرکښے پښتانة بربالی شول ‏ د (پرائیانو لی زره سپاسیان مړۀ شول او نو رو ئيښته اوکړه ‏ دلو هم ورپے بډاےه راښکل وه د ايرا وځ ککیلی د پښتنو د تعاقب نه په دت وجه غلاص شول څه عِن په دے موقع فطع ځان به یوګولئ په ځُله باندت اوکید؟ اوب هوشه را پرے وتو- په دے خبره د پښتنو به وڅ کښے لویه بد نطبی پیدا شوه. وے د فا ځان عالت ډير زرښۀ شو سن دغه وم ایراقْ سپاعیان ډیر وړاشاے تلی وو - او د هنوی تاپ چکاره وو په ده مک کے ایرائیانو ته دومره لویه صدمه اورسیدله په تر ډیرےه مودے هغوی با د هرات امه په غله وان عستله - د ده نه پی فخ ځان دایراقی خراسان د فچ کو لو تګل کولو په په دغه وت کښ د هخه د ړندیدلو اقسوسناکه وافعۀ اوشوه ‏ د د پيښ په وپه د افغاستان عالت پچ بدال شو او ده سدوزوء په لمنه د بدنامئ یو داے تور داغ (ولگید چه د هغ تورواےه د زماغ به تیریدو سره هکم نةً شو - کله په وثئیلی شوی دی- د فقع ان په هخالفینو کښے د شاه هسود خپل څوة کامران سرفهرست وو - د فت غان سره د هغه د بفضکیښے یوه وجه د ئورو خلبرونه علاوه دا هم وه په کامران د شاه زمان کو قیصر مرزا ول وو .او ددے په سزا کن فو غان هغه د یوت صوع د ککومت د ذمه وارئ د پاله نااهل ګنل وو او دد کبله به په دربارکښے اوسیده .اوس چه ماې فيروزالدين هم د فا ځان دلاه غم مُورده شو او هغه دکور د زئانهٌو ې عزق هم اوشوه ‏ نو د فڅ غان برخلاف د بادشاه به لمسولو او پارولوکښے هاې فِروزالدين هم د ګامران سوګرم ملکرت ىشو 0065١.) ۳ ے تردےه وغته شاه سبود د فة غان برغلاف په یو شلایت هم ضوږ نا گرولو ‏ وے کوم وت چه کامران او فروزالدین هغة ته د مُل لور او ورو وثیند وغو لڼو د عزتئ ننگ ور سکښے کړو- او ورته اک اووےه چه ستالور په خپل ورک ددوست مل ځان اود هغ دسیک ملري د لالسه ‏ ستزه او سرتوره شوه نو دے خبرے د شاه سبود په عقل دابے پړده راوسته په هغۀة دفخ ځان ټول اصسانات هر کړل ‏ او دومره دُهرواغست په د فڅَ غان داظهار و بیان انتظارة هم او نه کړو ‏ که په پټو سترکوے د فت ځان نه د سترگو ايستلو کم اوکړو- دا ظالبانه فمل شاه بود د اه زمان سره . هم کړےه وو په مود داهکم اوکړو نو د کامران د زړه مراد . ترسره شو حم 2 دځان سره پټ اوساتلو- او سردارف ځان نه د سترگو ایتلو په غرصض د کال سکلشل په اغرکښے د رات په لور روان شو--ت . کامران -په هرات ته (اورسید نو سردار فص ځان د هغة ډیر عزت او احتزام او د هغه" په عُوا ها طر کے سم دا نة راتله په شاه همود به د هخه په مقله د داےنا شٌکرئ اواصسان فراموشئ نه کاراست وی - 4 هرهال کامران په باد شاې باع کڼی دیره شو او د یو مناسب مو قع په الطا رکښ کُيیناست - دا موقع هغة ته ډیرزرپه لاس ورغله . في ځان به هره ورځ دکامران سلام تۀ ورتلو -یوه ورځ چه دفځځپان سره ډیرلږ سړی وو نو کامران هغه سمد سق ګرفتارکړو ‏ او بب ے تريه سترګ اي . او نةً صرف د غپلو سداوزو د هلومت صعارت څ ړک کړو. که د ټولو ښتودےه عزشئ او آروئ' بلیاد ۀ گښيښود - په دے ورخ و کښے د فثتج ان سره د هغه دره وره ڼه پوردل ځان . شیردل ځان اوکوندل غان هم هرات کے موجود وو ول د فَج خان د سترگو (يستلو په موقع دوا موجود نه وو کامران د دوئ د نیولو په طرض يوه وچ دسته اوليږله ‏ مر شيردلغان اوکوندل ځان اوتښتیدل ‏ او پوردل ځان د نا جوړ تیا په وجه د کامران په لاس کي گیر شو کامران چه د شيردل اوکوندال د تیښ نه بر شو نو ډيرقَهر واشت او دنو په ولو پے قندهار ته روان شو- شيردل ځان اوکوندل ځان د ګریمٌک نه درویشت میله لرےه په ناد علی نوے قلدکښے پټ شول ‏ او د دغه کاخ نه لع د پایکف زو قيل ته لسون شروع کړو ‏ لږےه ور لس پوردل ځان هم دقید نه اوتښتیداو او ددوئ سره یوغل شو - د دے وروټو په کوشش د پارک زو ټوله قبیله د دوئ : . 0065١.) ې » په مرسته اود رب ‎٥‏ او په ټوله صوبه کټ ے بغاوت (وکړو ‏ تد عکليم ځان دکشبير ګورز په د دے وا قا تو نه خبرشو نو هفهُ هم بفاوت اوکړو ‏ او خپ کثر ورور دوست بد غان څ په دے طرض کایل ته رااولیږلو په د عالانو عِاج واغلی - شاه مسود ته چه ملک بلوه شو نو هغه ابله د جُل عیاشئ نه راویښ کو وه د فت غا ښه انتظام او دده چیل عیاشئ په ده" کے د مقایل ١د‏ جرٌت صفات غت ېکړی وو په ملک ورته یو بلد شو نو وار-ځ خطا شو ميغ ترے جوړه نة شوه په کابل کټ ځ مپل نسے مه اگیرمرزا پربښود اوغپله نز ته لدړ- دغه وت دوست څثیف ځان مې کابل ته دااورسید ةۀ - او د هپل معمولی فوځ په مرستاه- ة جهانگیر مرزا د ایل نه اوکٌښتولو ‏ په کابل څ قيضه اوکړه ‏ او عظيم ځان ۀ سمداسق هبرکړو ‏ عظيم ان پ هکشیب رکے خپل ورور جار هان په خپل ځا ېريښود او په خپله د کابل په نیت رال شو په بل لور کامران هم د دولس زره وغ سره د دوئ مقایل ته راروان شوے وو - : د کامران او دوست هد ځان دوئ مقاله دلابل اوغزق تزمئئه اوشوه د کامران وچ طاقت زیات وو مه هخه په خپله ته ډاډه وو 0 د مٌک نه اول شپه په شپه د کامران فوځ د صغة نه باک زو وروڼو ته ته راواؤ ړيیاۀة ‏ ١و‏ کامران ‎٤‏ ‏په ډاگه پريښود ‏ د وه په دے هال ت کښے کامران غزن ته اوتښتید ‎٤‏ . او د هخه ځا نه د خپل پلار. قیدی فم غان په اوس د کامران د لاسه ړوند هم وو اودیوڅو فوکرانو او دخپلو خزانو او جواسراتو سره په تیښته لاړ او چه يو دوه پرا وه مزل ځٌ اوکړو ئو اعسان فرا موش شاه لسوه في ان چُل مان ته ر(او غو ښتو او ورته څ اووے په خځپلو ورو ڼو ته خُبر(اولیړ.ه چه هخغوی داشرضاد پریږدی . اوزما اطامت اومي ‏ وے دے نیال او زپوور نپتون ورته ډیر په کلکه جواب وورکړو. او ورته ےئ اووے « دکوے ورة نه چه زما نه سترګ ويتل شوی دی .دص ورځڅ نه زما وروڼه هم زما د لاس نه وتلى دی .اوس زما نه په حفو څه ا هتار شته او نه زۀ د هوی سره د وکه کول غواړم ‏ د د نیا د معاملاتو سره زمااوس من تعلق نشته - په ده خبره بزدل شاه مسود نور هم په قهر شو او هغه د خپل سئ فڅ غان د وژلو کم اوکړو - اول کار بیرخکامران ځان اوکړو - او بيا پرته دهفوی هخه موشاند 0065١.) ه»» ګر سرداران رااولکید ل کوم چه د فځ خان نه ناراض وو -او هخه ځ داے په ومن طریټه اووژلو. چه ايت ته پره رم ورئ ‏ په ژوندون ۀ تزبڼه خرمن اوويئله - دصهغة د ومود نه نهران(م پرے کړو -اوباِ ة دغوښو دا ډیره په یو بوجۍ' کښے واچولو ‏ اودغان سره به ‎"٤‏ دا بوجئ کرزوله ‏ به اوومه ورځ چه دفڅٌ مان د وروڼو داجُوغا سړه شوه نوبڼا ة په غزف کښے ښخ کړو- ف غان د مرمعمولی جراٌت او اسئقلدل غاوند وو - په کومه خو فناکه طریټه چه هغه د شاه #سود په عم قتل شو - اوکوم غیرمعىمول جرآت او استقامت .په مخة په دے موقع څرګند و- هڅ ال به شی موشاه - ه فپرر» د ده په باپ کښے دات واق « په د ټول وخت کښے د دے سولناکو دړدونو او عذابو نو په دوران کښے د سردار فتھ خان د خُل ته اف قدارله هم اون غتو ‏ نه ۀ ژ ړا واوبلا اوکړه- که د هغه د ضير پاکوالی هغه ته غیر معبولی تسِن اود هغۀجرات فة ته میر معبول لاِسسقادل ورس وو د سردار فُتم مان د قتل واقعه په کال سشلکذ کے وی وه په پیښورکښے وزیر باع د سردار فۍ ځان بناکروه او د هغه یادکار د سه په ده باعخ گگښے به هغه د پپښور د دوږرےه په وخت کے قيام کولو ‏ د سربار فَخ غان دفقتل نه نپی ټول ملک پلوه شو ث وو (واسوداو م هخه مو امران په غزق کي هم د ټیے نا وو - دغه وجه وه چه پلدر او خو ۀ دواړه د یو څو نوکرانو سره د هرات په نت راروان شول ‏ وه در په در به ګرځيدل ‏ بپه د (وارهګردۍ" کښے ترسپه خپل ملٌگری هم د١‏ شول ‏ دغه وعحت همرڅوک د دوئ نه ویزاره شوی وو - ( و عپیبه پرے لد داچه پلار. اوعُوے هم په غخپلوکټے په نيو پل ځے اعتياره وو -( خر په ډير بد مال مت ته اورسیدل ‏ دغه یوه صوبه وه په تراوسه په کښے د سدو زو غلدف پپاا نۀ ووىثوث ‏ وهه په هرات کښے هم دوک په (رام نه شول - د عرات د په پا پکښے د شاه سو د . حاې فپرورالدن » او کامران نر ميطه ککړه پټ اشوث شاه هسو د خْل ځٌان باد شاهګڼلو ‏ ول د هغة پل مُوڅ کامرزن د هغه بادشاصینة منله - او عاې مپروزالدین د ده دواړو نه په هرات غپل مق زیات نلو ‏ له په په ده صوبه هغه وړاند د شپاړس کاله هکومت کړےه وو- وے فیروز الدین دکامران او سو د د کو نو نه دای تگ شوے وو په هخه مشهد ته لاپ 0065١.) مټ او د ايرا ق حکومت سره څ پناه اوښوله ‏ وه د هخه په تلو هم د بلک راو هوی دا حگونه غتې نه شول ‏ ددوئ ددے مکونو نه دایران بادشاه هم فائٌده واضله ‏ (و په هرات ےد مط د پکه اوکړه - شاه هسو د او کامران دایران د مقاط طاقت کله لرۀ شو سبداسق څ د ایران خُراج ته غاړهکیښوه - بیا هم د پلار اوځوی که د ال سګللهپوره جادی وه به دغه عال شاه سبود په علسل ځانه کښے مړ بي موندے شو- ددۀ دا مٌک د کامران په سازیش شو وو دشاه نود د مرګ نه دپ کابران غه موده په هرا تکښے مکبران وو - که په دےثك دوران کش پارک زی سرداران د سیګانو سره په جنگونوکے نب وو 0065١.) : ٣» بادشادی د تيمور شاه د مرک رس نه پی د س لك پووے :په په دغه کال د فکه غان د مرک افسوسناکه واقعه شوی وه ټوله زمانه د دنو تاری په حفیعت کيے د ىشاصې کورنئ د سازشونو اود تت نشیۍ د جٌګونو تاریخ دے - دغه زمانه دافغاتتان د پاره د اد شا هکردۍئ زمانه وه- او د دځ بادشاه کردئ فائده يوا ح سیانو تۀ او نه" وکل ىلکه بالواسطه انگرنزانو هم ددےه نه فائده واصٌتله او دده غانه هد او سازشونو به وخه (پران سم په پپښنو زروور شو - دےه یاد شاه ګردئ د وزېر فاے غان مک (سملعهد سشلثل.) نه پی ئورهم | عوفناک شکل اغتیا رکړو- دغه وت کښے دك جګونو د سداوزو او سبدازو ترمْځٌه دحصول فنت د جګونو میثیت اوموند لو څه دلگ چه په" پوپلزو ۰ کښے سداوزی يو ځالگه ډه دغه سان «حبازي » د بارکف زو يوه څاگه ده او په بد زوکښ مشهوره کورنئئه د پاشده غیلو ته : مپه د اې جبال هان نه شروع کیږی حا جمال ځان دعقه سړه دےد په « نادر شاء په وغ تکښے د هخه د مئهور پڼتوان وڅ :په په سردارانوکښ یو : سردار وو اوکوم و خت چه (صبدا شاه د بادشاء په ډول مت شو تو هغه د امید شاه په مق کین پل ټوےه دعوے پرينئ وے . . په کومه ذلیله اومکروهه طرتټه په شاه عسود او کامران سردار فتم ان قٌت ل که وو هخه د ټولو پانده ' یلو سردارانو د پاره د بغاوت یو اشاره شوه د ې غان شل ورو ڼه ژوندی وو او هریو د پل وزور د بل اشتلو ته تیار شو دغه وچه وه چه د سدو زو د سلطنت په سر ده کوټ کښ د یفاوت تّ يه تندے سیلئ والوتل-او د هه په نټيه کښے شاه صصىود او کامران رات ته په تیښته ببور شول ‏ او د صعرات صویه د کابل د مرکزی حکومت نه جدا شوه د نپيتو سرمدی قَباکلو هم دکلومت د پاندئۍ 0065١.) ۸م نه ځان ازادکړو ‏ او د نتوی شاع کورنئ خ اطاعت منئلو ته ته یار نۀ شو - وض په ول ملک کیبنے طوان تت ادبلوی وه- او ترډیږے مود یو داسے سړه پیاانة شو چه د سلطلت دا تار په تار ټو يځ په پل مين" کښے بیا سوګنډ ك و - دامالت د له پورے قَانس وو - وا دغه وضت د عظيېم ان د مرک نه پی دوسټ هد مان په /ابل قبضه اوکړه ‏ زا ۀ هم په خپل حکومت ښے شاملکړو- اه ورو ورو ۀ خپل قوت صتع کړو-او غپل عُلومت ته یو قسم مرکزی هیثیت ور کړو ‏ په دے ورځو کښے د شاه حعسود علومت په رات کڼڼے سداود وو. (وپ قزر اوپپلښلور د دوست سبد غان ثور وروڼه قا وو ککه په وړادے وئيل شوی دی دفټٍ ځان دمرګ په وا کحه ملیم مان پکثیر کے هپل یو ورور مبار مان په خپل غا پریښو د او په مُپله کابل ته رلغ - او په کابل 2 قبضه اوکړه- دوست بد مان په غزئ قبضه اوکړه - اه پور دل ان اود هغه وروڼو قٌند ثعار او وو - پليښور د پار بد هان لاس ته داغ- اوخپل سکه وروټه ورسره هم وو- دفةس غان نورو ورو ټو د ملک اغتلِ علاڅ رالاندے کړے . ول دا ټول ورو ڼه په پل مين کنے په یو مبره ىعم متفق نه وو- (و نه خڅ په يو بل اعشاد لرلو - بلکه مریو په دثك کوس شش کښے یا وو - ېه هپل اقتدار زيا کړی - تد وخته دوئ د سدوزو نه د نت امُستلو اراده نه لرله- ملکه په دے کو ىش شش کن لیا وو په د سدو زو یو داسے شهزاده تت ين کړی پهاشت د هغه په نوم وې او عُلومت دوئ کوی ‏ د ده کارادا پوردل غان اوکړه ‏ د پوردل غان په خیال کښے د بادشاسئ د پاره شاه شياع موزون وو ځُکه په هغه یو شرف او دروند خغوی بادشاه وو په مه عرش صفۀ خپل وورگندل ځان شاه شباع ته چه په دغه ورځوکے په شکار پورکښے وو د صلاح میت په نا او لیږ لو -کندل فان شاه نباع ته د افغانستان ع بیاپی شکړو ‏ دکندل خان په د۵ دعوت د شاه شياع امیده نه بیا کاند شول - !و د باک زو وروټو سره د هبرو انو په طرض پلښورته راه همد عظليم هان هم دد جِړّ په غرض پلینور ته دال ود - په پلیښو رکښ هشاه شاع او بارګ زو ورو ڼو ميه دافتیاراتو د تشیم په عقله صره اتے نشروع شوع ول داهښرت کامياے نه شوے ‏ شاه شياع د باک زو وروټو نه عُیرمشروط (مد ادغو ښتلو.او په خُپل مان باندت د مځ قسه پا بند ئمنلو ته تیار نة وو- په بل لور یرک زو وروڼوغه 00065 ۶6 : ٩ ‏رنګ چه د یاد شاسئ د پاره د سدوزو کورنئ مسق ه ګڼله دغه شا ۀ د وزارت او نورو‎ ‏او مهدو دپاره بارک زی او په ده کن تعمد زی مساق کیل و شاه شياع د دوئ ده‎ حق منلو ته نار رن شو اود مت نټجه داشوه چه د فل خان وروڼو ھم دهَثةً دامناد نه انګاراوکړو- په شاع کین په خپله دومره طاقت نه وو په افغاستان ځ په غپلو مټو فا کړے وے - د فا مان وروڼو هغه مو کابل ته پره نښو ‏ (وشجام واپیشکریورته لا د دے نه پی مد زو وروټو د تمور شاه یو بل حُوعٌ ایوب شاه سره ضره اوک . دے شهزاده دشجاع نه برعکلی رویګ اغتيارکړه- ده مغوی ته اوه کُل په تاسو ماهيے په نوم پادشا هکړی" نور اغتیارات زماپار نۀ دی - دا خبره اومنل شوه ایوب شاه باد شاه څو ‏ او مد عظیم ځان دهفة وزيړاعئلم ‏ ول ایوب شاه هلو دا وعدهکړی وه په زه به دهکومت امُتیارات نه ۳ ستعمالوم ‏ داهوم نه وووئیلی په سازنشونه په نۀ یڅ .اود یاد شاه کید و نه پی ے په سازشونو شروع اوکړه ‏ د دۀ ساز شیځحلونه اوئيول شو ل- او د هغ په نب هکئے دتخت نه کوزکړه شو هم په دغه ورځوکښ د( یوب شاه دوؤٌنورو وروټو سلطان مل (و مراد علی د ګند سار نه شاه شاع او شاه يود ته عُحلو نه لیږلی وو- د اخطو نه هم او يول ولد اوددك په سزاکن دواړه شهزاد ان اوو ه شول - د دے وا قَعانؤ په ظهو ر پائٌنده خپل سؤاران دسدوزو د غر نه قُطق مادیس شول(ودے تخ ته اورسیدل خپه ىندوزی زمونږ مه منلو ته تار نلٌدی - دو ددوئ هم د سىدو زو نه زي صبرشو ‏ او دخپل حلومت قاشبولو تايا شروعکړه ‏ حمدظم ځات د ټول ملک انتظام به لس کښے وات وے نۀ ُو دےه بادشاه وواو نه یلو امیر. او د ده علؤ دغپلووروټوسې ډېرېدي شو د افغانستان ددے طوائف الملوکنۍۍ په نبتّبه کبے دافغانستان د مرکر هت نه د عرات ضویه هم | وشليل:. اود باخ دو بدغشان علا ة هم ددوئ نۀ جد ا شوے-١ه‏ دابا سيْد نه په شرغاتة په له ملاقه سیا لو قبضه اوکړه ‏ دسیکانو دا قتداراغان غو داممد شاه د زماغ نه شوے وو او د هغ د مانشینا نو ې زمانکځے دو درښیت سه په مشرئ کښے د سدو زو داطاعت نه مان ازادکړه وو وغه شا شيا ترونت شش پوره عملاً دو( فد ار د .: دره ماگله سن په قبله نۀ وو رر راغور شو لین ددد بادشا هرد ی په و تکُے درګیت مک نوندے یوچالاک او صوښیا رِښا دم ته هاموش پاخٌ کیدل نامان وو- هخه ددے مالانو نه 5 فامده ولفستله -اود هسد زواو د سیانو دمگونو په نب هکے د (باسیند نه په قبله ټول علاقه ان دعب پوه دسيان په کټا .دنو پاخاته دس ت مان دورا ارد پو مود لود ونو کب پښلنو د تاریخ يوتار کباب د -اوپه د و چۀ داضروری ده چه دس فية داغا تار په لنډ ډول کرشي- 0065١.) ‏نه‎ سيکان اودهقویعروج داسلام او هندو من هب دیاهمی سا ي2 په نه کښے په هند وا نو كبْ ځے داسے من مې مصاسان پید١‏ شوی دی په هخوی د خپلو تعليىاتو په را کن داسلای تعلیياتو نه ډیرعتاًثر معلومیږی پۀ داسے من هې مصلمانو گټے یو سړےه د سا نو د مذ هپ باق دهکورو نانگ دیو» هم وے ‏ مورو ناک د یو په کال سلا کښے د پټجاب په یوکلى .لنګ نه کښے پل اشوے وو دوموړےه دغپل تغلیم له ينه د عندوانو ( ومسلمانانو تر مه دا ښو او بښترڼو تعلقاتو ساتلوقائل وو . ده" په خپل تعلیم کښے د تو مید په مقياه ډیر زور ورکړت دےه. دده دا خیال وو په اسان صرف په عبادت او پر میزګارۍ ثیات نۀ شی موند 2 ترڅو په هغه د انسایت قد راونه کړی - او د مپل زړهه نه بِْض اوکیته او به پاسۍ ‏ هخةٌ دم هب د هری رسوماتو اود هند وانو د ذاتوتو د يندش او بت پرسقئ حنت بغالف وو کومو غلقو په د هنۀ پيړو ی اغتيارکړه- وروستو هخه لق رَسَئ په نامه سشهور شول . دگورو ناک پيیش نظر شه سیاسی حٍباعت قاشول نه وو.وله د هفه نه پی په څوک د هفهً مانشین شول د هغوی په وت کښے د سیاسی وافعانو دا په وڅه د سنیکانو مذ هني ټول د یوسیامی جباعت عيثیت اغتیا رکړو - د هگورو نانک» نه پی ګورو انګ او ۰ گورو امرنا ته « خپل وت او خپل طاقت په من هې کارونوکښے صرف کړو ‏ وے څلورم ګورو گورو رام اس» د اکیر دمذ هې پاليئ نه فا کده واخستله - اود پل مذاهب په مقبولیت او اهمیتکے 2 ډیره اضاقه ١وکړه ‏ اگبر دط ته څه دمگه ورکړی وه په دے زمکه دۀ د امرتسر بتیادکیښو د تم کوزو (رعن ‎)۱٧١-١۱۵۸۱(‏ هم د اگېر سره ښه تعلقاً لرل- به ده سړ یکنے د دتدظیم و یر قابلیت ده- دک په خپل ؤوطٌت کښے د سپیانو منعې 0065١.) ۵۱ے کتاب ‏ گرنته » مرب کړو ‏ او د سا نو مرکز ة امرتسرته ملق لکړو- د دے ورو په وت کیښے دپندث د وصولولو د پاره هم قواعد مرت شول ‏ په دے ډول د سیاتوېاعت ديو لو مذ مي جمات میثیت اومو ن لو د هاګیره دخ تکښږدن ګورو د شهزاده عنسرو سره هخه وخت څه مالی امد اد کپ وو -کوم وخت په هغه د پلار نه باوت کړه وو د د دافعل د با د شاه برغلاف بخاوت او نل شو او په د جر مکښے "رفتار (و با قتل کړْےت ىشو - : د دۀ په نی ورو هرود » ( ‎)٥٢۳۵ - ۱١١۰‏ په کد ئ کښيناست. مهاکير په دخکورو ډیر مهربان وو -(و د هت صدائ منصپ ۀ ورکړه وو - په کال سل کښے چه مهانیرکشمير ته تلو نو ده سم دځان سر هکشمير ته بوټل وو - ول د شاه هان په ونت کښے د دے سک ورو او مغل فومو تو ترميجه جٌنلونه او شول - د( ورو په کال شګتاکے وفات شو د دۀ لویه کارامه دا وه په دۀ د سیٌانو ماسې جباعت په یو وق جباعت کښے بل کړو - اووم ګورو ‏ هرر هه لومید ه ‏ دا سړےه د هپل پیق رو د پالیسئ ْ "فلاف د صلږکن طبیعت څاوند وو . د شهزاده دارالشکوه ه سره ځ ډیرژور تعلقات وو دده" پۀ وحُت کین د سیګانو په شی رکے زا 8 راغلو په ده لپے .د هرک شو ‎٠۵‏ ‏شو- په په کال سګل هه کښے وفات شو او د سف په ځا تیځ بهامرګورو شو .يغ بهادره غه موده د اورتګ زِيب په ملازمت کښے هم ؤو. وه وروستو د ده گوروځپيل تره هام داس » شهنشاه 'اورنګ زب دده پرغلاف او پارولو دنه ته دا شوه په ښخ بهادر په شاصی علاقو باندے تاغتو نه شرو عکړل - ارد شاهي فوڅونو په لاس "رفتار او بیا په ده کښے اوو ته شو-داپيره دخپل ورو په قتل سیا نو ته ډیر هر ورغلو او سٌهنشاه اورک زب دشمنئ ته مه ملا اوتړله ‏ په تيغ بهادر ېے هرکوښدکورو شو دے يو صوشيار سړے وو- ددۀ دا خیال وو په په طاسو دشهنشاه د فوځوتو مقابلهکرانه ده نو په چپه له دخپل چباعت په فو لیم کښےکیا شو- دا کار د سګللاه پوره ده ۀ په ماموشئ؛ سوته اورسولو- ددے ته پی ده د پِمېرئ؟ دعوئ اوکړه - د ئات ښد شونهے بي مات کړل - دکورو د اطاعت او فرمان بردار ئځ ډیرتاکید اوکړو- دو نوی ورور ول بنياه ۀ کیښو د په اوس ورته س غالصهه وائ - ددۀ دتلیم اص اصول دا چه وو 0065١.) دهے رن په نوی ورورولئ ښے د شاملیدو نه پی به ټول سيکان يو اص رسمې اداکوی ‎۱٣‏ د یو .۱ عیادت په کوی - ر۳) دګورو نانک اود نوروکور وا نو امترام ‏ وی ص رتف به خپل مت هېستاب می -ره) يو بل ته به په ځا طریقه سلام کوی- دده" داعکم وو په عریوسیک به قم پاقو او توره ضروراو هروغت دثان سره ساق - ویښته به ن پريکوی ‏ (وکپهه يم . شين باک » په اعوندی ‏ دده په عکم سیګانو د غپلو نومونو سره د« سه » لنظ (وکلولو- د د لفظ مع« زمرے ‏ ده- په دے چلونو هغه د سیکانو مذ هې جباعت په يو وې نظام کښے يد لکړو- او د ده نه ‌پیےځ" دا ار(ده اوکړه چه د سا نو د پاره یو آزاد ریاست قا کړۍ ‏ په دغه ورخ و کښے شهنشاه اورنګ زبیب د دکن په کو نو کښے مصروف وو نو ده د شهنشاه د غیرموموککئ نه فانده وامتله ‏ اودعلومت په غرتیزو قلکانو غ قېے شروع کړه ‏ په شهانشاه اورګ زب د دے وا قعاتو نه ېر شو نو دے ے دکن ته رااوللو ‏ او فپيو را" داکورو ورغلو . وے رسيياك لا نه ووه شهنځاه اورنک زب په حق اورسید ‏ شهزاده محلم بهادرشاه دد ه ورو ډ يره ښاغته اوکره او دن ته ء د مردیتیانو په جٌک اولیږ لو وے په سشله کنے د ناند یر په مقام دیوپنتون د لاسه اووژے شو - ددے پښتون پلار د اسونو سوداگر وو او د ځگورو وژه وو - : د دے نه 'پی سیکانو د مغل عُلومت حکمزورئ نه فانٌده وامُستله - په پتېاب کښے ‏ خپل طاقت زیا ت کړه- د نا در شاه د مل نه پی مئل عکومت هصے په نوم قَانم وو دغه وعت د سیګانو طاقت په پنېاب کښے یو هسوس او موژ شکل افتیا رکړو. ول تردےه وغته ددوئ طاهٌت په یو مرک غونډ نه وو - بلکه ټول سیکان په فتلمو مثلونو با ټبروت وکښے یش ده- (و هر یو ټبر د غپل طاقت په زیاتولوکے گیا وو ,همد شاه درا چه په سللگله کښے د پا پت په تارئ ميا نکښے د مرسټیانو د عروج صل د و یه او نړولو-او د سرهند پور علاقه ے په خپل حکومت کښ څامله کړه -او بيرته قند عار ته لاړ نو سيګانو ته ميدان غالی پا شو - او دوئ په يا بک د شراو فَيّن اغاز اوکړو ‏ او څٌو له ځ احمد شاه پنجاب ته په راتلو ېبورکړو. ولے اصد شاهکه هرڅومره دا لق اووژل او شُلستونه ځ ورکړل وه دوئ ۀڅ د مل عىل نه وا نه ړول - په من به شاکړه ىو دوئ به بیا دغرونو نه ربکت شول ‏ او په ملک 0065١.) س دے کے به ناتارجوړکړو ‏ داهمد شاه نه پی د تیمور شاه په زمانه کښے هم داعال وو او با د هخه نه پي چه زمان شاه نت نشين شو دغه وغت کښے هم د سیکانو د لاسه په یاب کے ډیره بدانظمی وه او زمان شاه څو ځله د دوئ بِغُؤْ ونو تل وولو په عرض پلیاب ه را غل وو او تر ډيره هده هخه د دوک په قاب و کولوکښے #امياب شو هم وو- وا هخه هم د فپل ټک همد شاه په شان غلط ۍکړی وه که څېرے هغة مُپل صدر مقام لاسور ته منٌق لکړے وے نو پچاب به هم د مخ په قیض هکی پا وو او غپلآبائ" وطن هم و سنۀ داے او نة کړل ‏ او په هخه به پلباب ته راغلونو خپلو وروڼو به په پل وطن گښے د هخة په لارگښے ازئ کرل ‏ بغاوتونه به شزوع کړل ‏ او هخه به ځ په بيرته تللو جبورکړو ‏ په دك وچه به سیځانو ته د هپل اقتدار د زیاتولو نوره هم نه موقع په لاس ورغله - سره ددے د زمان ئاو د عُکومت په زماته کے د پلچاب صوبه هسے په نوم خو د سدوزو په سلطلتکنے شامله وه او لا هور ددے صوئخ صدارمام وو- أکر په د دوئ دحکومت داکتدار دائره ډیره حدوده وه - او د راو لپنډئ؛ پو ره علدقه د سیک سرداراتو په لاس کئ وه. اودسځاتو واړه واړۀ سرداران د موصا سٌکھ ده د ریت سه پپدرووځ) په مشرئ کښے عملاً د دزه مارگلد اون ابدال پورے علاقه باندث قایضان وو. وغه تردغه وغته لا د دوئ اقتدار داباسیند نه نه وو راپورے شوے-(وملتان شر ډیره جات ‎٠۰‏ د پيښور و عيره علا څ د سدوزو په سلطنت کښے سثامل و ه- زمان شاه د چيل غنت فْنْنئء په زمانه کے دد ه خُبرے بار پارکوشش کړے وو چه د وادی' ستد ھ دا ىل نظبی مت کړې ‏ اؤ د مُپل عُکومت د بد یه په دے علاقو کے قَاسُه کړی او یواځ د پُْياب علاقه نه بلګه دهند واستان مسام ریاستونه په په ده ورځوکے د اگگریزانو او مرعتیانو د لاسه به اغری سلکو وو- د دے دن په غلاص کړی - وه په صره موقع سخه د خپلوکورنو بفاوتو نو په وجه په دك مقصد کے کامیاب نۀ شو او د هخه د پرله چے تاغتونواو نغاښتونو څه مسّقله او پا تټبه ې ددےه نه ئنور هیاځ او نۀ وتله په ملګ ئورهم تباه شو-او سیګان نور سم زړوزاو یره شول ‏ د پثجاب په مك بد نل کښے د پل رنه پس ریت سنگهھ د نورو سردارانو رهاشیه په مګڅا لُيُورئ) 0065١.) ‏»هه‎ په نبت د زیات ائغاوند شوے وو هغۀ په مپل زړه"گئے دلاسور د قبغے خیالات کر وو او هغه مپل مراد ته زرا ورسید په یو موقع زمان شاه په پٍاب عبلهکړۍ وه- وه هغه په وط نکښے د یو بځاوت په وجه په ږيرے تندئ بیا کابل ته روائ وو. او د جِهلم په سیندکښ د هنۀ نه یوڅُو توي ډوپې شوے وه دا تو څو ورغ ىپی ریت سکھ د سیند نه رااوسبکل او په زمان شاه پے ے پلیښور ته اوليږ ل . زمان شاه په دے خبره دومره خوشسال شو هه هخه ے د دے په نام کښے د ځپل طرف نه د لا سورکور زکړو ‏ او دغه شان قدارت دلوړ همق ریت سکھ دا لوغ خنواهش په اسانه پوره کړو- وه دزثبیت سه د قابلتوب او زورتیا یواځ دا وافعه نأ ده - په ددځ په و په ئً د سدوزو بادشاه دے حْبرت ته مات لکړو چه هخه په خي يوت بخد‌و شے صوې يو چلولی او هوښيار سیک ځپل کورنز مقررکړ و بلکه ددګے نه پس درښجیت سه ذدډات د پجاب د تاریخ حور شو - او تش دا نه مه سیځانو د ریت سٌلھ په مشرئ کن په جاب کڼے خپل حکومت اش کړو ‏ بکه د نمان شاه د ورورشاه شاع نڅ دهفه د اپاق عظبت وامده ضضه « کوو نور» هم په ډیره ظالبانه طربیقه اوتروړلو-او با ء د همد زو وروڼو ده انفاقئ په زمانه کيے ملتان اوکشییر هم قبضه اوکړه - (و د اباسیند ت په قبله ترجبروده پوره علاقه ۀ هم اوټوله ‏ او ډيره جات ء یون .کو سا بي وغه علاڅ ه" هم په ځپل سلطت کښے شام لک - د سیا نو په پا بک دا خبره مشهوره ده خپه دو کار اول کوی او فر پيے وروستو کوی - وه دا معلومیږی چه دسا نو په عقله به دا نظريه در سه نه پی مسشهوره شوی وی اویا رښیت سھ د دے نظرے نه ستثؤ| وو - داسکف سردار ډیر دوراند يش » حوښيار او چالاک اسان وو ددے ځلولی سردار دم او قدم دواړه په عصساب وو- او هر ار به څ د ډير کر نه دپی او سر ق دم به ے د ډیر الط نه پی او چتولو - دغه وجه وه چه په لږه مو ده کښے د یو سلطنت په قاشو لو کښے کامیاپ نش و- د شاه شاع اوساه هود د ونو په ټيب هکښ چه رټ سه څومرو فا7ئده اوپتوے شوه- هنفه خو اضق وه اود ئورےه فائدت په غاوً (هاشیه ه صف٣۵»)‏ ریت سَتَله په کال سنشگل هک زيږ يت وه 0065١.) ده کښے ناست وو په په مال سشلشد کښے د فځ غان د مرګ واقعه اوشوه په عثظیم ځان د ورور د يدل اخستلو په غرض دکشمير نه د کابل په لور لاړ ‏ نو رښت سٌلھ هم په هغه پی راروان شو ګر چه د دواړو په مقاصدو کښے فرق وو دهظیم مان په بکے دخپل ورور د قاتادنو نه د هغه بدل اشتل وو او د ریت سه په ےد فُکّځ هان د قاتلانو د سلطنت نه د پل غوښے یوه ټوټه بلول وو کله په وشل شوی دې دفتع ان د مرگ نه پس په د هه وروڼو د ملٌک په متلفو عصوقبضه اوکړه ‏ ئو په پلیښور او نورو ماعٌه غلاقو بانشت سرداریار بد هان حُلومت قا کړو ‏ او په عظيم غان د پیښور نه کابل ته لاړ نو رښیت سه په ایگ راپورےه وتو په یار بد ځان کی نه غو درښیت سھ د مقاپل طاقت وو (ونهۀ دهخه د . مقایل خوا عش لرلو. نو پپيښور 1 غال پر يښو . رښیت سکھ په پبیښورکے د څه دیز نه بخیر دا خل شو : به دنه ورځو کے رنښیت سه په ځپل ان کنے د پيښور د مسقل شؤے توان نه لیدو . نه علا 2 ماج ځ واخست ‏ پاپښور اود خوااوشا علاڅۀ اولوټل او بیرته لاړ ‏ وے- اټک ته غناغ په خير ابا دکښے ۀ یوه بله قا ابادهکړه ‏ او په هڅ کے ے يووفوئ دسته د مفائل په غرضی پردښوه د سیګانو د تلو نه پی یار بد ان یا پیښور ته راځ - چونٌکه په یار همد کښے د سیګانو دمَقَاب طاقت نۀ وو او عظیم مان د ئابل په محاملاتوگښے بوت وو دو ریت سي په لاط ته اورسید نو په به عښه زړه" دکشبير د تغضیر په تابیا کښے نگیا شو دکشمير قِے ته هغه ډیرلیواله وو چنانپه هخة په سش لد کښے هم په کشیر مىله کړې وه وه دغه وت څ دعظيم لفان د لاسه دلیل لست مونداے2 وو وه هغه داکے د ملتان په فهّ کولو پوره و - دغه وفت د کشير د مل د پاره حألات سازګار وو ځکه په صبد زی وروڼه په خپلهو غو لو کښے ډدوب وو رښيت سه په سال کښے په کشير هبله اوکړه- په دے مسله کي ډوه راا لدب سه هم د هخه ملکره وو ببارخان د سیګانو مقابله اوکړه ‏ وے خُوند ځ او نۀ کړو- اوکشیو د سیګانو لاس ته راغ : په کشمیر کن د مسلبانانو حکومت په رل کښه قَانّ شوه وو -دا صو یه غه کې دوه سوه کاله دمځلو په سلطنت کب شامله وه (و په لعل ش د اصد شاه په وغت کښے د سدوزو په حُکومت کښے شامله شوه - (و شپر. اویا کاله 0065١.) اهے پس د دوئ د سلطنت نه او شلیده - دکشمير د فا نه لپ رښيت سم د اپاسیند نه په شرغاتۀ د سنداوزژو د سلطنت نورے علا 3 سم فا کړه ‏ او ډېو غازی ځان او ډيړه اسماعیل ځانڅ هم د خٌل ریاست سره ‎١‏ وکن ل - د ډيره سماعیل ځان علاقه څ هم دد که علاڅ زوړحاګم اهبد فان ته د زاجح ادا کولو په وعر؟ بيرته پرےت ښوده - دصن ابدال نه په تطبپ د هزارك قیال هم هخۀ په مل اطاع تکے راوستل - او دغه شان ۀ د ابا سیند نه په ښر غا تۀ د مال سا۳ ۵ پورے خپل عکومت ښه مضبو طکړو - 0065١.) ځپےه د بارکزوسلطنت ده چه وړاندث مو وئیلی دی په کابل کښے د هسد عم مان دمصرو فیاتونه | ریت سکهھ دا فانٌده واشته چه په پيښور څ عىله اوکړه ‏ سار لوټ کړه- او یاځ په خير ایا دکښے يوه قلا تعیوکړه - او دکشىبر د تسافیر په مهم کڼے لیا شو او هخه څ هم فخ کړو- ححسدل عظیم مان په د ریت سکھ دد دست درازځو نه خفبرشو نو هِغَة په ډه تادئ او تٌندۍ؟ خپل طاقت راغونډ کړو - او په کالی له کښے د رشت سلھ د مقایل په غرض پپیښور ته راغ .د هغه په ملکرو کے سیک سردار ه سه اټاری والاهم وو په د هغه ذٌکر مو د هاې فيروزالدين د هرم د لوټلو په وا له کښےکړے ده -عظيې ان په مر آباد باناے د مط تابیاکوله ‏ په عين په دغه موقعه دکابل واقعا تو هنه دكث ته پره نښو د او بیرته کابل ته لاړ د مد عظیم مان دے نا ے پِْمََق ریت سُلھ نورهم بید ارکړو ‏ هغه بیا د پلښور په لور راروان شو داغل هغه بیا د سیاست نه کار وافٌست . په سردار پار ګېد ځان غ دحبل دپکه او کړه اوهقه څ د خلنراح په ورکولو اماد هړ -اداوغیت سه دامدعا وه په په ده دستور به هخه ته په نپښتٌنو باندے دحُلومت کولو موقعه هې حاصله ئي او د سردار پاکنداه ځان پاکورئۍ کينے به اتفاقّی' هم پبيا شی او د هغ دا دال درستاوو ‏ د عمظیم مان ټول وروټه په پل ميټ کښے یو بل ته بد نيته وو او د عظيم ځان د (قتدار په زیاتوالی یوهم خُوشال نه وو د یار سد غان په زړهکښے دا ویره هم وه چهکه عظيم مان د ډیرطاقٌت غاوند شی نوما به د پپیښور دحکومت نه هرو مه کړې - دغه و په وه چه هخه درئجیت سکھ خراج مئلو ته اماده شو او په دے طراج کښے-څ رښیت سه ته په ساروسامان اراسته د نسلی اسونو ورکولو وعده اوکړه ‏ رښیت سل ته یا رحمد ان د ځُل مطلب سړے معلوم نو او هغه" د ده په لوظ مطرٌن شو - او بیرته لا سورته لاپ- 0065١.) بسک لږے ورڅ پی رښیت سه ته دا معلومه شوه چه عم ځان د پا رېد ان به دے بزدلوء ډيره نا رای ظا هره کړې ده - ١و‏ دعقه په خپله د ریت سه مقا یا ته ران ده رت سکھ هم د عظيم ځان د مقايل په عرض راروان شو په بل لور یارمت ځان د غظيم ځان د راتلو نه وړانده وړاندے پور پريښودلو - - اود سوات یوسف زو نه لاړ - یارغسداغان به دے څبره سۀ پوه وو چه د سیا نو دغراج منلودا ذلیل فعل به زاته ورورمعاف نه کړی ‏ په هر حال عظیم مان هم پپيښور ته رااورسید. اورییت سلھ هم د یو لر سره د هنډ په کودر راپويك وتو : دعظیم مان فوځ د سیا نو دمقاپل جوکه نه وو (و دا سے معلومیږی و خپلو وروڼو هم ے اعتباره وو - دغه وجه وه په هخه د سیکا نو مقاپ ته خپل فو. اونه لیږل .له ددے په 2-۱ د د پو و قیائیلو نه د مرست خواست /١کړو‏ او هتو ته د سيانو نره د غزااوجھاد دعوت ورکړو - د دے په جواب کښے یوسفازۍ » ټک اود وادئ پور نور پښتانة قبايُل د سیګانو سره د جهاد په عرض تیار شول - د یتو قبائی لبکر د سید اکبر شاه زپه د پر پر بابا شے وو) په مشرئکښے د شلو زرو په شبیرکښے د پیرسباق زعمبيل نوببار ) په مقَام مورپه شو- د ده قبائیلی لبگرنه علاوه د يشو یو بل لسکر د تر زنوښار) په غونډ ئ هم مقيم وو - هد عظیم غان دغپل ګوڅ سره د نوښْار دموجوده چاوڼئ په مقَام د سیند په سویلی غاړه دیره شو وو په ‎۱١‏ مارچ لل د پښتنو او سيا نو ترمینځ دا مشهور یک شروع شو مهاراجه ریت سه دخپل هو څه لږه حصه د عظیم غان د فوطونو د مقايل په عرض پرلیښودلى وه- او په خپله د فوځ د يوے لو هحے سره د تلو غازیانو مقایل ته په سيند پورے وټل وو چه په پیرسباق او نرکئ غونډ یې مورچه شوی وھ ‏ ریت سل خپل اصلی مداعیان پیژند ل هغ ته دا معلومه وه - چه اصل مقابله د چا سوه ده- که خو هغه خپل ټول هوی طا قٌت د طازیانو په مقابله وراو 2 وو د لپښنتو غاریانو اووسیکانو ترمځه لاس په لاس جنک شروع شو په دے موقع دیوست زو او خپٌکو ځواناتو دالے 2 شله بهادری سار هکړه- په د سیا نو په منظم او قواعد دان وڅ کښ 2 لارے جوړپهکړه ‏ سځانو دغپل پوره طاقٌت سره په نپښتنو هُلورحط اوکړه ‏ و په هره همله کښے دوئ پپښتنو په څاکړل - په نم کل ریت سه د چُيل صافظ دس سره په عمله کښے بشامل شو او (عر په ډیر زياد 0065١.) ۵۹ه دپیرسیاق غونډئ؟ د غازیانو نا او وله - 27 . - - , . . ٍ ۶ يوطرف ته دا هلو نه کٌِک چاری وو -او بل طرف ته عغلیم غان د خپل وح سره دیو غاموش تاشائ عیثیت اغتیا رکړپه وو هته نه خو د غازیانو مداد ته په سیتد ور پویه ولتو او نه ئځ د سیګانو په تو پٍانه هبله اوکړه ‏ څپه هم د هغه عا نه ع په غایانوکوله پار یکوله - کوم ځا په عمظيې خان د خپل هوځ سره مقیم وو بله ورځ بیا سرو د دے هه غازیانو ته شدید نقصان رنيدا وو - هغوی د سيانو مقابل ته د خپل پیرزاده آکبرشاه په ما هئ کښے په ترکئ و نډئ؟ ځمانونه تیارکړل- ولے عظليمغان ته دغازیانو د مک تیا شے هم خوند ور ته ړو او هغه شپه په شپه په چپه غله د غپل يع . : ‎۰٠‏ ده به ٢ه‏ دي ‎١‏ ‏وځ سره دمو قه نه پښے ات وے - وه غازیان پرے بر ته" وو - غاز یانو دخ لېر مطایق جنک شروع کړو ‏ ول غرمه غرمه دوئ ته دعغليم غان د تښ هال معلوم شو په دڅ خېره د دوئ هغه موهومه اسره هم ځوره شوه اومیدان سځانو ته پاه شو په دے موقع دعظم ان ددے روخ اختیارولو په مق کښے هځ معقول عذارله شی پیش کید ل - په اصل کئے د ده وچه دا وه په د عظيې ځان وروڼو یار مد هان او سلطان حبد ځان د ریت سٌکھ نه رشوت خوړه وو او هغوی د رييت سٌلھ سرثار يَه له وه- د یار بد ان او سلطان بد غان په زړونو دا نة عمائدله هه عظیم ځان د په کان بریا د شی او په ملٌک او قَام کے د 5 یو جا د اعظم مییت اوموي ‏ په بل لور عظيم مان هم د وروڼو په ښت اګاه وو او د هخه سره دا وېره وه چ هکه په سبهالؤ حبمله اوکړم اوقوڅ ے تیښته اوکړۍ ‏ نو د خی غزاغ (و عرم نه به للس )وو يحم هغه د یل غو خرو په ينا خپله خزانه اوغپل حرم د غازيانو د پاک وے نه وره اوګیتل لو د يو شاشگر ار ام و- دعظيمٍ ځان اود هغقة د وروڼو ده بزدلئ اوغود عرطه پښتنو غازیانو ته لوم نقتصان اورسولو .که پر عخلم ځان په سیکانو پپيے صسے پښے هم ترپول وك نو هخه وغت د غازیانو بوش وخروش دومره زيبات وو چه دسا نود پاره به د صخوی وصل ډیرکران شوی وو او مٌکنه ده چه د سیګانو نه بیا د ایک نه نۀ وے راپورے شو - د سیکانو او پښتنو دا جگ هه د ه نوپاره پا د پیرسیاق د جگ په نامه مشهور دے د وادی؛ پیښور د لپنبٌتو د جات او شیاعت یوژونده مثال پےه- په د دېک کښ چه پښتنو غازیانو څومره نُفُصان مونده ده د هغ یوه سرسری (ندازه دهة وسے 0065١.) ۰ مقبرے نه لگيد ال شی -کومه چه دکابل ريور د ريوے اسقين نه په کله د ت نت سره تراوسه صوجوده ده- د توښار د دے څک په هقله د هغه زماع یو اولی شاعر (مویزی ) یوه چار بیته و ئلی ده چه د هغ نه د پښنٌنو د موش . د عظیم ځان دکردار اود پښتنو د عظیم نقصان ان ازه لگيدےه شی په دے غرص ‏ زه دلته د ښاغلی قاشیعطا ‏ الله ان مرموم د دپیلنو تارج « نه سره د شُکري درچ کوم ,- د مونیزی پاربيته اص د د یاد شاه راځ یوسقف زی اولړزینةۀ په نیت د غزا لاړشه په نوښار اوژريدۀ قاصد د بادشاه رلغ رالېږےه مغظیې غان داوله ‎٤-‏ مرک هکړل ملایان او ملکات داروگولئ په مادی درکوم به خرڅ تاوان الفاظ څ خنوږ شگر وو نه سرهپاښۀ لد الفاط څ خوږ شگروو پر راضی یوسف له شو راتلل به څائُ ترڅا ‏ نه نه ه خوب نۀ -2 دمه شوه خپ لکور په هر چا اور شة پیښه داے علامه شوه توکل دعا2 اوکړه سیلابو ته بهيه ة ٍ توکل دعاة اوکړه اکوژی وو په زدگو نه راتلل ‎٤‏ مشران د سیند په غاپه که طرونه دنغرو ےڅ خلق وے دوشااے ه په سروتو د سن په صفت 2 بادشاسان هُوَِيدة دن په صفت به ځ لگیا يې څوڅو عاله ګلونه د لاب وو غزان تو کړۀ زما لاله ساتل یه میاند وغوندو الله وروستل قضاله : ال په ډیريو وو دلته صے لو یف" ال ځ په ډیرو وو اشيزو اوکړله توره رعمت په سلارزوسئه مد عا کړه ظهوره‌ 0065١.) 4 نان دید اغ زی سرونه نه اړئ له نربوره څاونده خندو هيل له پيښے کله نُښتيه ‎٥‏ ‏: د پيښے ته باراوق نوریزی دی (گهداران مدام څً صف ځککی وی د اوشکلو په میداان الله نوم چه په وامنست تړ به مات شولوسیکان د نښضو دګمنډ هغ" ریت اووبیریده د نښو په ګمنډکښے شهيد شوے دے پیرغان د قام په علکئے مړشۀ فیضی طلب او الطافغان شیرو اوعب اىله وروټه میرات شو سرورغان سمعیل زی دلوځ ملا سره لعلونه تو دۀ سمعیل زی د لوۀ ملا به هکښے مړ شو اماشک مععم او عادل شاه د ( لته کاندای په جنک ء او ښکلو جُنگ ‏ اوکړو په مید ان کښے ښۀ ساعت په مرګ ئ" په اسمان کڼے مادثیٌک اوژړیدهۀ په مزکه ژاړی چونه ملدبٌګ دی په اسبان. یو چرق په ناړه پریوت لون غيل شو ښُد‌یوان: د مرګ پوره در دهضرت دی نکوی ارمان میرات ۀ پالکو نه په میدان .غا وره کي ‎٤‏ ‏میرات ځ پالنگونه ه4 ميدان شولو یوځ ژاړۍ خوثنده میاند کلے 2 کړےه اغازے دغاورو نه شوے لاندے هغه ښے ککړئ دىازےه په صنت ‏ موه لکه فولاد او پشيده صفت د یوسف زوکوم چه قتل 2 کړو ان په هکے څ تام شو پیر ملا او صاهبزادګان په دوج کے به کفار وی په مجن تکښے مومنان حربیت د مویژی لکه مرجان بيع هکيدۀ دتو ښار د جنګ نه دوه غُراج ني اوغټل - یوخو دا خپه اباسیند نه په قبله د 0065١.) په پښتنو علاقه د سیګانو په قیضه کئے راغله - اود سیګانو د ژړونو نه د لپښاقو ویره ترهه لرےه شوه یار بد غان د سیکاثو خراجح په کان اومېلو-او له د عظيې مان د زړه چالادون مرګ عکليم غان هرڅه چه وو وے دهغة دمشرئ به وپه د صَفَة ورو ڼه په څوکنده د هخه مقایل ته نه اود ریدل ‏ لن د هخه د مرګ نه پی د پانه خیلو سردارانو تزمینځه د خپل خپل اقتد ار زیاتولو په غرض داسے شرمناک سازشو نه شروع شول په د هغ په نيتپه کبلے په وادئ پور د سیګا نو مستقله قَضه راغله - د نو ښار د جٌگ نه بپ عظیم غان هم ډیره موده ژونده پاڅ نه شو بلکه د کابل په لاره کبښے وفات شو - اوغپله غزانه اوغپل اتد« رځ خپل څوی عبیب ال غا ته اوسپال په بل لوررجیت سه د یو بریالی په عیثیت پلیښور ته راروان شو - او ېه لارهکښے 2" په غه مخ ته راغلل هخه ۀ تيا کړل ‏ نه څ په نیادمو رهم اوکړو او نه په غُناورو. مل څ اووژل لی څ لوټ کړل کورونه ےُ ورژن کړل- (و د ّاحئ او بربادئ د يوے طر په استصا لکے ځ هم دریغ او نه ړو او چه پیښور ته راغ د د بالاعصار قاد څ په تو پو اونړوله- د قلد دنتنه شاې سل او نور عبارات په د دےه وا قع نه څوارلښاله اگاصو د انگرېزانو د جرک مشر ښاغلی ابیننسی ککښے د معاهده په طرض د شاه خیاع سره ملد قا تک وو او ددے سل اوعمارتونو د سی اد اوشان وشوکت څځ ډیره ستائنه کړی وه - دغاورو سره غاو ره کړل ‏ د پپيور شاعې باعطونه چه په ښاشت او نبگلدکی ۀ ثان نالره - د رښت سکھ د سپاعیانو دلاسه ډاکه ډګلو؟ شول - د پيتورد عمرونو شان و شوکت او ددےه نار د قديم عظابت او نیل ټو 2 نښخ نېا خ دریت سه د لدسه تباه شوے چه سها شاهی او د کنګل بادشاعي تراوسه هم مهئ مت شی. د دوئ د ظامو نو ته نة کورونه ٍ ح پا ة شول اونةۀ میاتونه ‏ د پيډور سل شاندار جامع مسسید مه د شهنشاه اورګ زپ مشهو رکورنز مهابت ځان به سل کښے اباه که وو او په هغه وض تک ے د لاهصور د شاصې مات سره په ښك کښے سیالی کوله ‏ د سیکانو د نٌگړدو نه وران ویباړشو - اوکوم سلوک چه وروستو سیا نو په خپل لنډ دورعکوم تکښے د د جبات سره اوکړو - په هغ باندات انسانیت ته شر ور په پلیښو رکښے د پلوانو یادګارونو د نیشتوالی يوه غه وه هم دا د بسیکا لود سللله تیاهئ او بریادی ده - رښیت سه په پپښشو شه هو عاصله کړه وه په مغة کښے ېه پښتنو بانات د 0065١.) سېبے عکومهت کولو طاقت نه وو که هغه د یار همد غان سره په عزاح قیصله اوکړه- او د پاښورحکومت څ با هغه ته ور و- الرڅه ددےه نه پۍ رښجیتا سلکه دکونمٌا وب او ډیره اسبامیل ثان علة هم په خپل تصرف کے راوستلځ - ول په په صوين باندئ هغة په مکمل اغتيار قاشولو کښے چرے هم عامیاب نه شو د سن هوم به تل د لپښتنو سره په څگو نوکښے بوغۍ وو د نو ښار د جګ نه ایله یو "ال پی په سګلا؛کے د اباسیند دغاپه یوسفزی قَبامُل د مُپل پیرزاده سید اکیر شاه په مان ه کې د رښیت سه مقایل ته بیا اوپاريدل ‏ دا ځل رښیت سککھ د دوئ مقايل ته هری سه نلوه او لیږلوچه د ریت سٌکه په ټولو جرنیلانوکښے په شياعت اوسفائ کئے زیات مشهور وو - د « لاړ» په مقامٍ د یوسف زو او سیا نو یګ اوشو چه په مغ کښے حری سه سسفت ژوبل شو - هرې سکھ د پښتنو د مد ات په رش د هری پور په متام یوه قلد هم سازه کړه ‏ هم په دغه ورځوکنے د وادئ؛ پيښور په پښتنوکے یو نوے من هې مرک مور شو هه د خپل میرت انگیز عروج وزوال په وجه د نپښتنو په تارڅ کے ډیر شهرت لری- د دك ظرنک باق سيد احمد شيد پریلوی وو 0065١.) کې دَسَيَداِِد یوی تیت دا لوغ يا هدب په کال سکل درک د هناوستان په پربلی نُوؤغ ښارکښے زیږید 2 وو - د وړوکوالی نه څ د رواې تعليې سره مینه نۀ لرله ‏ او چه په ښۀ بد پوه شو نه په زړه" کنے څ د اد مینه پیدا شوه. په دے غرض چه د فوچ قواعد اودجبګ دفنونو نه واقٌف شی . د ذواب امیرغان والي ټوک ملازمت څ امُتيارکړو - او دغېلاګ ژونگ ١و‏ ښو اخلا قو له کبله خ د هغۀ په کوځ کے ډیرخواخوزډی او محتقد پپیدا شول.په رچا په د ده نٌکو اغا قو او پاک ژوند انژکيدو ‏ په دے ورځو کښے د مسلبانانو هالت ډیر زبون وو حکومت ددوئ؛ دلاسه وتل وو ول من هې اړځ څ هم ډیرکمزورے شوے وو او داسلدې تلیىاتو په غا په رنگا رګ رسمونو او رواهِو نوکښے بوفت وو د دیرطورو ٌگر نه پی سید صاعب د مسلباناتو د اصلاح لوځ کار ته ملد اوتړله ‏ د هخۀ دا مقصد وو چه په مسلما نا دو کښے بیا هغه اصلی اواسندېي اغلاق پیتن پید اکړی .اه بیا د دے سوپه ملبانانو په کومک دئیر مساې طاکتونو نه سیاسی ژادی غاصله کړی -او داسے عمالات پیداکړی په داصلی اسلاي عهکومت قیام ممکن شی - په دے ورو کښے مسلبانانو دچ :دنه اذ( کولو د پاره رنگا رنگ بهاۀ پید (کړے وے- سید صامب داغوره اوگنله -په د هپل هریک اغاز دچ ببیت الله نه اوکړۍ- چناغپه هخه په کال سللشلهکښے د خپلو څلورو سوو معتّمّد یلو او مرانو سره مج ته لاړ-(و د فرضه چ د اداکولو نه پی غه درے کاله په هيا نزکښے پا2ّ شو اوبل په لال لالشاءکے همنداوستان ته راځ - او په دهل یکښے 1 استوکنه اغثيارکړه او د عملی جھاد په تابا کے لیا شو - په دغه ورو کے په هندکے د ستلے سیند پویه علاقه د انگريزانو په قمضه کښے وه - پئثباب سیکانو يو ے وو - او په ده علاقه کے داے د ظلم عکلومت قاش ره وو په د مسلمانانو د پاره د غپلو مث هي امورو(د( 0065١.) هبه کول بخ ناسکن شوی وو د سیګانو اقٌتدار د اباسیند نه په قبله هم غورشوے و -(و د سرداآران پور د هود غمرمئ ل هکیله د نپښتتو علاقه هم د سیکانو د لاسه په حطره کښے پرے وتلی وه- داے عالات وو په سيد صاهب د هپلو ښو سوو مریدانو په ملګرتیاکے به کال سلللا‌کښے دسند ه اوبلوپتاڼ په لار قٌند هاز تۀ راغ - په قٌند همارکے د سربارفة غان په وروڼو کښے پوردل ځان سره د غپلو نورو سکه وروڼو عُکبران وو 4 دےك نیک کارکښے سيد صاهب د دے سردارانو ته د امداد ډره توقع لرله ‏ لین د قند هار سردارانو د سید صاهب سره ډیره پ تویټی او زُق (وکړه ‏ او دا روپه څ اغتیارکړه چه سید صاهب 2" د ټو لو سرداراتو داسباد نه نا امیدهکړو-او د دے نه پی هغۀ د فپل مرک د اميابئ د پاره خپله تویه د اول په لور اؤکرځو له - د کند هار نه سید صاعب د غلٌِو په علاقه راو وتلو- اود غزق ١و‏ کایل په لار په کال سکلللهکښے پپښدور ته داغ-٠‏ په پپیښور کښے سودار پا رحیدغان د رښیت سه د باحِکن ار په هيثیت عکبران وو- دے سردار هم د سید صاهب راتلل د خپل اقتد ار ه پاره هه" او نه ُگکنل - او د ده د مرستے نه ځ ځان اوژغورلو - لین سید صاهب د نپښتون اولی نه ناامیده نه وو- «عقهّ ته دا معلومه وه په په پښن وکے د پل ازادۍ' د عفاظت عِذ یه ژوند ئ او د هپل مذهب سره د دو مینه څرگنده ده - دغه وڅه وه په سید صامب د یوسف زو علاة ته لړ او د خد وغیلوپه علا قه کښ د فچ غان سره چه په دغه ونت کټے د دو هپلو د قبيلے يو با اقتاره غان وو په پښتارک مقيې شو پښتانه آکر چه د تاريخ په بنتلفو دورونو کے د هرعکومت : د اتد ار ته (ژاد راطلی وو لن په دغه وت کښے دوئ ته په یو لورد سیا نو دظالم عکكومت غطره د رېپیش وه - او په بل لور د پپليښور سردارانو به دخپل مفادو په عضق د سیکانو مرسته کوله ‏ دا دا ے خطره وے چه پښتانة دده دا غَام نه نهطوےه خېره وو -او ند پروا . دغه وجه وه څه هرکله پښتتو ته د سید صامب غوندےت یو بفلص او نک مشرو په لاس ورغلو ئو ىپتنو د هغۀ د مقاصدو سره په فرا هد لئ لو روڼ تتد ی اتّفاق اوکړو او د مپل عزت او ناموس او دځېل ازادئ د مفاغلت په عرض د هغه د جنډے لاشث رامبع شول- : چپه سید صاعب پنپبتار ته رااورسید نو ددے نه څه لږے ورڅ نپي دسیعانو 0065١.) مب یو وڅ د یو سیک جرڼل .» بد ه سه سندایان والدء په ماعتق کے په اټک يَِةٌ شو- او د اگوړی په خُوااوشاکښے ديره شو د دے سک فوغ بپ راتلو د سردار یار عحمد شان په زړه" کت هم په خپل مان باندے د غراح د زیاتید و عطره پد اشوه- نوصغخه هم د خپل عرض د پاره د سیل صاهب د مرسع وعده | که - سیدل صامپۍ دخپلو مريي( نوء یوسف رو او ثورو پپښتنو غازیانو د یو در سره د سیا نومقايله ته راروان شو- په دے موقع یار د خان هم په طاهره کښے دغازبانو د مرست په طرض د خپل فُوڅ سره د پیډو ر نه رااوو تلو - د سیا تو او سید صامب په مشرئ کښے دغاذیانو ترمينځه بلک د شید وې ام اوشو - دسفنت جګ نه پی د سيا نو جريل بد ه سلھ په هلګ کښے اووژل شو. او سیا نو ته ډیرنفتصان (ورسیدة ین په د موقع سردار بر حمد هان با دغابانو سره دهکه اوکړه - سک جريل په یار بد خان با نده د خُراح د زیاتولو د که اوکړه- ' دد ويرے نه یار بد مان د سیکانو سره سازش اوکړو - او د هنک میدان نه 2 پے اوو ټل - او په تلو تل وکين ‎٤‏ د شُکست شکست چغ هم اوىښکل - په دهحفو په غاریانوکښے ھم بد نظی پی! شوه - (و هوی په شا څول - لن د دے غار په ید لکے سید صاعب یار مد غان په دے څبره جبورکړو په دمغه به غه وغيلو په علاقه د ائنده د پاره نه لو سی - دسیلو دک نه پی سيد صاعب د ټوے علل 3 دوره اوکړه- په هر ما کے په ډیر جوش وخروش غلقو دهغة پیغام والریدۀ - او د سید صامب مګوټاته تیار شه د ده نه پۍ هغه په کال شه کښے د د پښلتو د علا گ يوه ه لوپه جر وکه راعونډپه ه کړه ‏ په دے جوک هکښے دعالبانو نه علاوه د بپیتنو د علا و ټول باا تد اره خالان اومشران هم شامل وو - په دے جرګه کښے عالماتو د اسلاې شردیت د عا ر ۍکولو قیصله (وکړه - اودغه خبره وروستو ددك شر د ناکامیابیدو باعث شوه- عالباتوتو د شربیت اسلاې د نفاذ قیصله (وکړه- لین په داس ےکولوکښے هفوی د لپښدٌنو د نفسیاتو او د هذوی د منصوصو رسبونو رواجونو غیال او نا ساتلو ‏ په داے غلتوکښے چه د موی د ژوند ټوله !ډاڼه په من دنصوصو دودونو. دستورونواو رواجونو قاشه وی - په يودم داسلاې شريعت امکام ناف کول د ډيره جلد بازئ کاروو ‏ سنوی ته نار وو په داصلاح کار په قلاره او درجه په دریجه شرو عکړه 0065١.) ٢ 9 ھه- - په د موقع د پجثارخان فځخان دجرګ غړوته ددے فیصل نه دپیدا کید وکو خطرا تو به لور اشاره اوکړه او ورته ‎٤‏ اووئُل په د سوو نو کالو زا سن رواجونه په یو وار په ښودل به د پښتنو د پا ریه گران لی اود تبه نه یه داسهت اغتادفات پید ‎١‏ شی چه د هڅ نه به اصل مقصد ته نتقصان اورسۍ ‏ دفځځ مان دا وینا ډیره معقوله او په عا وه وه عالانو د هغه ده خبرو ته هڅ اهمیت ور نه کړو- (ومذ هب په کوم (هتد ار دوئ ته سپارل وو .د صِغ په استعجال کښے 2 د اعتدال نه کار وا نه خُسئلو- او په خپله خبره ټک سئول ‏ او ددے نه څځ داقند سوال جو ړکړو ‏ له نا شوه چه د نپښدٌنو ټولو یا | ته غانان دافیصله د بېبورئ او د زړه" پاسه منظوره کړه- د دے نه پی په غانا نو کښے هم اغتلدفات پېي! شول. اوه دوئ کښ غن د خپل اهّتد ار په مفااظت کښے مصروف شول- او د سد صامي نهځ عثالفت اُتیارکړو .د سید صاهب په ده فغالنین و کښے د هنټ ان نبا دی غان قابل ذگر د - سيد صاهب د پښتار غان في خان سره استوگنه. اغتیارکړې وه- د نوروغانانو په شبت هغه دسید صامپ زیات معتید وو - دغه فوجه وه چه د ضغه (قتدار هم د ترو غانا نؤ په شبت زیات وو . لین نورو عهاثانو به په دے وجه د مغۀ سرو بش ساتلو - د دے پاصی پِخشونو په و ېه دغالانو ترَميْعٌه اغتلافات زبات شول- په دغه ورځُوکښے د زبډدےه ځان ا شرف ځان په د سیه صاحب ملگه وووفات څو. د هن نان نٍادی غان د سپکانو سره ساز باز راواست .اود پښورد سرداراىؤ سره 2 هم تعلقات قَاسُ کړل ‏ پھ د ورځوکښے یواء د پور سرداران د سید صاعپ عفالف نه وو - بلگه د هنډ خان ع هم لو طثالف وو اؤ دده په ویه نورو غانانو هم د (اسلاې نشریعت په نفاذ کڼې بدیزونه پیداگول - سید صاهب ددع عثالفتو علاج دا هوی زکړو چه په دمنډ ‎٤‏ مبله اوک - په جنګ کښے نښادی ځان اووژے2 شو لین په دے موقع سید صامب دا غلطی اوکړه چه د ښادی غان اسل وعیال څّ هم بند‌یوان کړل- دا یو داے ځاروو په د ښادی غان هغه پل خپلوان په تراوسه د سیه صاهپ ملگری وو - هفوی هم په دک خبره د سید صاهب نۀ ناراض سُول- (ود بد ل اعستو به تابیاڅ شروع اوکړه - : دښادی غان ورورامیرغان د خپلو خپلوائو أو نورو غائانو نه د مرسیخ سوال 0065١.) ٨۸٨ اوکړو ‏ اه د پلیښور سردار یار بد غان سره ۀ هم (وليد ال - سردار یار ګید طان خو دے خبره ته تړے ناست وو چه پٍښتانۀ د سید ماهپ د مرسع نه لاس په سر شی - سبداسق د امیرهان په کومک دمپل دبٌگر سره د پښور نه ناروان غو د هرا ۰ رشڅحیل پلیښور) سره نزدو د باردئ ناے په غاړه د پار حعمد هان اودسید صاعپ تر میاځه ښک اوسشو - په مک کښے یار بد ځان ژوبل شو او هفۀ ټیښته ١وکړه‏ - وه د حون ددات له کله هم په لاره گنے مړ شه - د سودار یار همد خان ډیر سازو سامان دغازیانو لاس ته راغ - زستبیر س8 ).اد سردارپار ګید خان نه پی د هغه ورور سردار سلطان حېد ځان د پلیښو رهاگم شو په دے موقع اکرچه سیداصاهب په سربارائ پلښور بربا 1ه شو لن د دپښتنو په مينځ کښے چه ئ اغتلافات پیدا شوی وو د هغ نه ټريرے خراځج نش برمدا شوے ‏ د دے جنک ذکر نوردين اون به خپله یوه چار بیته کښے دا کړه د4 »- ډتورديي اغون چاربيته روان شو یار ده سید اوباو له پِنّاه سید له بك ورکړث الهی پروز دګاره رلغامبرغان سردارها «رب هکړمه زر له ماسره روان شه یوسف زوته ار سيدرانه مک وات راته اوکټه دوتر سرداروثُل وطن به درله اوگتم امیره تاڼه به د سیدکړمه له هنډ ه هواگیره روان شو بارحمد د امیرغان سره یارانو ے عدله بادشاهګفور نشته دغواراثو نوښاره حُن لاړشۀ په زړه مینه مقام سیدورته زيي هکے جوړو' د عقل دام مصری بانډے نه تیرو نوي کم شولهکوکبه ویړیږمه په مات نة شی د توپو له ديدبه سردارهد یوسفً زوسره محملو عکړے مبرے وئیل یوسف زو سيد ب ړو د نانه لرےه پیدا به نه کی بل د یار همد غوندے سردار زر پاسه رواڼیږه سسق مهکوه سرداو (زسونهے د تاسره راښکلی دی په ږيړه په غږ پيش غانه صبا ت هکو جوم با توپونه تل" په کاډو زبورک په شترانو دیره شۀ په نو ښارسترک څ دو لهعاه په ټولو یوسف زو پانذدےك خُو بونه سُوم مصری بانډ له ورغ عرش له اسراره غاونده یوسنزی متدڼ بپا گړے له عضبه سید وئیل ډیر شر دے چه راغ زماهپااه پټ پټ سره جرک قيمے څ وا ور يلت هان چپاوے په سر ‎١‏ وکړه صا ة شوء ناه خزان په باندے راغ شه په زمکه تار نار 0065١.) ۵ د ورورگته به اوکړی د رايز اعتبار که راشی دوست بد او رهمد ل له مرګ . قاصد وليه پیرمد چے د وخته "' رادرومه به جلئ خبره پیښه شوله مته . تاویږی من غان که دسروګلونولښته لل سره منګل مروړی وران شو 1 ده اسوته زنورک. .شهین غے شو ورنه پا خټک. غليل» مهمند ترے پياده راغ هم-2 مايڼئ د بيارحید د خلقد اد شوه مرلة ساته ځان نو ريه |د سيداانو له ازانْگ سید صامب په د یارسد غان او ثورو ثالفو غانانو په جن ګکښے برِۀ شو نوددے نه پی 2 د خپل (مارت او د شر حُکومت اعلدن اوکړو - په ټوله علاقهکنے د عشر ټولولو د پاره خپل اهلگاران مقررکړل لین په د خبره د سید صاعب #خالفت درپرده نر هم زيات شو پِښتنو غانانو ته خپل اقتدار په غطر هکښے معلوم شو د دے نټيه دا شوه په د عشر وصو لی به په اسانه نة کیدله ‏ ورو ورو د سيد صامپ سره د پښتنو غائانو تعلقات دومره مُراب شول په د دےه بنياد په اغلاص اوو فادارۍ؛ قائم : پا نة شو- د دوئ ترمینطه د دهغه پُواق اعتباه او اعِتقاد فُضا په بقض اوکينه بد له شوه داغانان ىش د سيداصامب د ويړے او غلے په وجه لی وو ول په زړونوکنے څ بغالفت جړے ښوے وے - په د وښت کڼے یو طرف ته سیا صاهب خپل کان د ټوے علاة ام ریتلو ‏ په بل لور د پپيښور سودارانو د دے علا د هکومت دعوئا نه پرےه ښودله ‏ د سید صامب او بپښلتو ځانانو په بنالفت کښے د سردار سلطان صبد طان لوی هه و۰- سردار سلطان بد ځان د سیدا صامب مقا يد ته ته تیارړئ کو ه .خر سیف صاهبپ ېم دده سره د خير رټولو په غرض تیاری (وکړه - ١و‏ دخپلو مربانو د یو لنکرشتره د" په ل سل کے پۀ پیښو رصله اوکړه ‏ سردارسلطان بد ځان د سید صاعپ مقاپل ته ټیټک نۀ شو- د پپښور نه اولتبتیداو په پيښور د سيد ضامپ قبضه راغله - د د ګپس سید صاعب دل ناه سکه هم پارۍ کړه ‏ (و د شرې حکومت اعلان څ اوکړو ‏ خپل قاطنیان اومفتیان ‏ مقررکړل - په پلیښور باناث د سید صامپ قبضه دوه میاشِت و»- ه4 ده عرصهکښے سردار سلطان بد ځان دسيۀ 'صاهپ له » د نوردين چاربیټ » مل 0065١.) ‏په‎ په خُدام تکښے به جرګ لیږه راليږےه ‏ ار سردار سلطان صحمد ان د سيد صاهب امارت منلو ته تيار شو د ارباب فیض الله غان په د سید صاهب یو يغلص مربك او ملٌکرے وو. په ذربچه د سردار سلطان حبدغان او سید صاهب تر ميه صاسه اوشوه ‏ سلطان به خان سالانه یو لگ روپئ غراج په ځان اومنلو ‏ د دے نه پی سيد صامب تا رته رل . د پپيښو رف د سید ضامب په تغالفینوکے نوره بدااری هم پید ۱ کړه. اودرږده غالئت نور هم زیات شه- په دے فت ھکه په یو لور د سردارسلطان حبد هان اتد ار ته لویه صدامه رسیدلی وه نو به بل لور د دے په و به د سیګانو سره هم هُطره پا شوی وه او لپښتانة ځانان هم په ځان وړېډلی وو - ده مشترکه خطرےه د سید صاهب بنالفن پۀ خپل مين" کڼی درپږده مق هکړل- او د دے لېه دا شوه په دسید صاهب برغلداف د ساشونو یو لح ال غور شو سرب ر سلطان بد مان د سیا صامپب ټرخلاف دح عالبانو نه فُِے عامل کړه . په سید صاهب د بد اعتقادئ الزامونه اوللوئه شول- دهفۀ برغلاف د الگریزانو د یو جاسوس پروپګنډه شروع شوه دا فتوئ او د بد اعتقادۍ طبرث په اولس کښے خو په کړےه شوے ‏ یو طرف ته د سازشونو او پروپکنډےه دا مکروه جالطغوروو بل طرف ته د سید صاعب املکاانو هم داعتدال نه کارنه امُسلو - داولس اوغالانو سره د عغوی پالیسی ډیره خ سلیښه او اوه کلکه وه- دده نيٍّه دا شوه څه يرت راز دارۍ د سيد صاهب د (دملگارانو او معتقداڼو د قتل سازش په يه وت او یو شپه کل شو - په مقوره شپه په پلیښو رکښے د سردار سلطان مد غان په اشاره ارباب فُيض (ىله ځان او د سید صاهب مقررکرده قاضیاتن اومفتیان اوو به شول - دغه شان د وادئ؟ پیښور په ټوله علاق کښے په ډيرے هئ جامدين فتل شول- او د مکرو هيب دا تور داغ د پپښتنو په لمن تر قیامته پا شو- سید صامب د ده واقع نه په پښِتارکش خربشو اوه ھغة دته اسوسنات واقع دومره خراب اژاوشو څه هخه سباسی د دېښنو دعلا 8 نه که اوکړه ‏ مزارے ته لاړ- او په ب,مئ سلاله د بالاکوټ په مقام د سیګانو سره په یوجنگ کڼے د ارپاپبۍ بهرام ځان او د خپلو نو رو جائیانانو سره شه شو - او داشی ژوند ة عاص لکړو- په ده ډول د ىپڼتلو په علاقهکښے دامذ هي مرک په په ډیره لږه موده کښے ه عروجح حامل کړے وو عصلاً مُتم شو - څومره زرهپه دا رکب په دپښتن و کښے مقبول شوك وو اوخو مره په زی مه دے 0065١.) ۱ه زوال اوموندد لو - د دے نه د بپښتلو د قبائلی نظام عیات رنگا رګ مصو صیات غرګند يږی د پښتنو دا یو څرګگند غصومیت دے څه کله دوئ ته یو دا گرانه پږپېه شی چه په حخ کښے ددوئ د قای مس د فناکیداو غطره وى -او په دغه وخت کل دو ته یو داے مشرپه لاس ورشی په د هغ په ات کښے دوئ د قَبيل قای مس دمفالت طبانت لیدےه شی نو سبداسق د هغة په اواز راعونډ شی - د هخه په اصولو (منا او کړی او د مصول مقصد په لاره کښے صهرے قریانئ ته تیار شی او قربائ اوکړي (و د دے قرباني په وه کاميابئ ته نزبه شی - د دوئ دد غيرممول قربانيو به وهه د دو مشرعم د حلوشعالئ نه په جاموکښے نه کا يږی ده وغت د پاره د دوئ ترمښه اشاروق اوکورف بفضونه اومسدونۀ هم دپ شوی وی . او د یو مشترک مقصد د عصول په غرض دو دل ذاق پره لي .کورئ اغتلدافات او نعصبات هیرکړی وی . او دا معلومیږی چه د مقصد په لور دوئ ځپل مزل رالنډکړےه دے د هپلو معتقدیلو په دےه عیر معبول مانثارئ (و و فادارئ د دو مشرهم د اعتدال دلارث نه 4 ځایه شی اودغه وت بیا په یو دم ټوله. نقشه بد له وی - پنوان بخضونه اوکی ییا رااولړزیږک؛ کيل ما شروع سئی ‏ امتلافات اوخود طرطئ د وړك نه هم په تیزئ او تند راژوندئ شی او ټوله لوبه تالا والاشی ‏ د سید امد شهید اود عغۀ د مٌکرو مقاصد ډیرامال اوک وو - د هغوی پېپئ نر د اسلام هُدمت وو - د هغوی دا اراده وه څپه د سوهد ١و‏ یاب زمکه د سیځانو د ظلبنونو نه . ازاده کړی . او په دے مقصد په پپښنلوکښے مقیم شوے وو دنو هم په ده مقامِداٌ کښے د هغ مرسته اوکړه - ډلهوډږاےه پښتانهً د هغ مرپان شول اوخ شاره پپينتانهُ د هغة په ونا د جها«د میدان ته رااووتل ‏ او د سنه په مکې 2 سرونه ورکړل- د دوئ د دڅ سرفروشئ په یرکت سید صامب په خپل پش نظر مقصد کښے په جزوی ډول هم شو وے افسوس ده چه د د نه پی سیا صاهپي اود مغۀ ملکرو د دوراندننئ اواحتیاط په ‎٤٤‏ د علد یازۍ نه کار واخستا ‏ او دا د دوئ د پننو د عصو مصياتو اودهغوی د دودونو دستورونو او رواجونو نه د ناواکقیت لشٌبه وه- د سید صاميًٌ په مقاطه کنے د سیکانو اوو سرداران پلښؤر دوه لو سیاسی طاقتونه موجود وو سید صاهب خو ښک په میدان کښے د پڼلنو د مټو په زور په دے دواړو سیاسی طامٌتونو غلبه حاصل هکړه ‏ و د سیاست په میدان کے د" د دوئ نه شٌست اوموند ‏ 0065١.) ۳ دا درسته ده په د پښتنو آکثر رسبونه رواجو نه به د سيد صامپټ په نظر کیل اسلدی شربیت نه غلاف وو ول دیو داسے قَام د پاره په د مغطوی د تمدان اوقاعُلی ژوند ټوله اډاڼه هم په دے دستوروتو ولاړه وه- د سوونو کالو زاړۀ رسبونه په یو مل پرےه ښودل قطي نامملن وو او اد دے ‏ داصللح په لدرکښے د ډیرغور و فر ضرورت وو . سید صاهپ ته پلار وو په د مپل نوی نظام وا غ د پپښتنو ځانانو او ملغاتو ه لیس کنے ‎٣‏ ورکړه وے .او په قلدر قلار 2 د غلاف شریعت رسوماتو اصلاح ته للس ١پوے‏ وے- په دے ډول به د خانانو په اتد ا رکښے هم څه ځاص فرق نه وو راغُلٍ- او داصالح کار ب هم درجه په درجه شوے وو.وےه د بد قسبقء ته سيد صامب دا کار داسے غلقوته مواله که وو چه مغوی د پښلنو د ۀ سنیت او نفسیاتو نه بي ناباده وو اوهفوی دغپلو اغتیاراتو په استعصا لکښے داعتدال نه کار نۀ اُستلو ‏ او پتانه که د سیکانو(و سرداران پلیښور د ظلمونو نه تک وو نودغه وخٌت ددے نوی حاګمانو نه هې ترپونه راغلی وو - دا یره هم د کر وړ ده چه لپښتون اولې په مموی ډول د اسلاې علومونه نا خبره وو پِنٌنو په ابتداکښے د سید صامب مرسته د اسلاې خُدامت په نوم کړی هه لن هرکله په د سردار سلطان هند ځان او سيکانو په سازش د سيد صاهب برخلاف دب عقيد خېرےه غورے شه (ودهنداوستاق عالبانو له خوا د سيين صاهپ برفدف ونوڅےدځ ورک شور نو دغه وغت پِيْنٌنو ته هې د سيد صاهب په #غالن تکښے خپل مان گرم نة ښکاریدو.بکه هغوی خو د مپل فیال او ککرمطای دا طخالفت هې د ملطاعب مُدمت ګټڼلو ‏ به هرحال دده نڅيه داسثو» په دسید مامپً د من هې څرک بتالفت هم په من هې ریٌککښے شروع شو اودغه دد ھ قریک دژوال باعث ىشو د نپښتو په تار کښ دغه شان مٌالوک نورهم موند 2 غتېۍ- : : 0065١.) ۳ه ددوست ځدخانعرۍ له په مو وړاندتث وئلی دی دعظيم غان نه پس د هغۀ حُو 2 عبیب الله ان د سخۀ بانشين شو آگرچه دۀ د خپل بر سره د هغۀ دُکدان په وخت کښے دالوظ کړه وو چپه د سیکانو سره به هغه وغت جنک کوم ترڅو په‌ے د مپل ملٌک نه نةً وی ایتلى و چه پلدر خ سترځ پټ کړپه دؤ د در وصیت ته شاکره او شراب توشئ ته نه کړه ‏ او په عیا شئ کی یا شو د دۀ ‎١‏ قتدار تر هغه وغته قاثم وو ترڅو په غد بر دولت نه ووفتم شوے .په دغه ورکوکښے د لو اهمد شاه قَاسْ کړے سلطنت په لويه طره کښے وو- د سردارفې غان ټول وروڼه په خپل مات کے په يه بل اعتباره اوه خپل خپل اقتدار په زیاتولوکے نگیا وو په دے وخت کښے عبيب الله ځان په گاب لک وو یار حمدغان د حپلو وروټو سره په پیورکنے د رثجیت سه د بِامُكن ار په ميقیت عکبران وو- دوست ند غان په عُزق کے او پوردل هان او دهغۀ وروټه په تندمر وو دت ټولو وروټو کابل ته سترګ خړت کړه‌وه- غه چه د صدار مقام په میثیت ددے غاهع د هران مي ميشیت هم په نور و کښے اعل گینه شو په ال اه د یب : الله غان قبضه د ټولو ورو ڼو په زړي ناسازه وه- وه یو بل ته په دا وښ لاست وو د ټولو نه اول د١١نتظاردوست‏ صمبد غان لنډکړو- هغه دغُزق ته د کابل د بل په ښت راروان شو عېیب الله ځان نه خو د ښک مړۀ وو -اونة د هغه سره په غزله کت مال وو - ئو سخة د قٌند هار د تروئو نه دمرست مُواست (وکړه- چٍناځٌه پوردل هان ځٌل یو ورورشيردل‌غان د هغ مرست ته لاولیږلو ‏ د دوست عمد غان او شردل ځان په ميلب کښے مقابله اوشوه په د دوست ىد ځان په شُلست غتمه شوه - دوستګین ځان جلدل با ته په تيښته راغ- شیر دل ځان په کابل قبضه اوکړه ‏ ( و ميو ابلّههغان د هکومت له لر کړهو- 0065١.) کی ه. د پيښور سرداران چه په عابل باناث د شیږدل خان د قَبے نه هبر شول نو په صھهفوی دا( خبره سنه او نۀ ګيده- نو دوئ هې د د شیردل ان مقا یل ته راروانئ شول ‏ او د دوست ىد غان سره خ ډ له یوه کړه - دے شرکو وروڼو دشیردل ځان مقَابله اوکړه ‏ ليکن فیصله بیا هم او نه شوه (خرد وروټو په میاځ کښے یو اقزارنامه اوشوه په د هغ له بته په زوړ د ستور قنا هار د پوردل غان دوئ سره پا شو کابل سردار سلطان مصد ان ته ورکړه شو او په عُزن اوکوهستان ددوست همد هان قبضه اومنل شوه به دے تُقسييې کښے غوره برغه د سردار سلطان ىد ځان اورسين ‎٥‏ ‏دغه وجه وه په دوست صحبد غان دا نقسس د خپل ځٌان سرو اانصأق --- دے فُصِل دماتولو په تابياگے بُګیا شو لږه موده 'پی دوست ىد غان (قرار سا ته کړه اود یو وڅ ۸ شړلو جبورکړو دغه شان د غْرَق د« کلومت سره د کابل کومت هم د هذة للس ته راغ دکابل د فِت په لړکے د قزلیاشو سردار مد غان بیات په د دوست بد مان ماما وو د هغه ډیرمد دکړه وو -څه موده بپی دوست ېد ځان په جلدل اياد هم قيضه اوکړه ‏ اوغپل ُکلومت ته ه وسعت ورکړو - د وست ىد غان اکرکه په عبرکښے د ده ټولو وروڼونه کشر وو وے په سیاست »دور اند »زي ورتیا اومستقل مزاجئ کے په ټولو زیات وو- اودغه د هغه دکامیابئ اسباپ وو - پهُکومو ورځٌ وک چه د اباسیند نه په قيله د پٍيْنٌنو په عدقه د سید احمد شه د چهاء قریک څ په رو روان وو- په دغه ورځ و کيے .مد ذی وروټه هم د یوبل داقتدار د بخ کي" په ناپاگو ششو نوکښے "لیا وو په ده کون ششونو کے د پیښوراو قندهار وروپۀ د دوست هبداغان په #نالفت کے سفق وو - دو ئ دا نه شوه برداشت شت کوه په ددوست مد ځان افٌتدار ږ دومره زیات شی چه هغه په ټولو وروټو بالادس ماصله کړی. د مد زو سردارانو د دے کورق اختلدف لاو ته شاه شياع هم په لیواله زړه" انتظارکولو ‏ او په دے طىع ناست وو په کوندت که په به شرکے زما د خر غه صورت پیدا شی وغ د دوست حمدغان ورخ په ورځ زیاتیداوکی انٌتدار هخه په زړهکښے داوف ھم پیداکړو چهکه دوست ىد ځان د دیات اکتدارغاوند ځۍ- نو زما د پاره به خبره نو هم همېگرانه تی - په دے سودا کینے هغه په کابل باتللث د خبل اراده ظاهو کړه - ١و‏ په دے لړکښے 2 د ریت نه د فو امد اد خواست (وکړو وله رښتسلهھ 0065١.) ۵ه. څو به په هره خبره کنے ځپل غرض لټولو- هغه ترډ يره وغته شاه شياع ته د ښیښو اسبانوته جوړکړل- اود لل بپورے څ په حلوشي امد و دو کښے اوساتلو - په دغه ورځُو کن دسنده امیران د انگرزانو دتیک يی په پا بکښے لما نه وی وو - او د سفوی سره ديل ازاهی" خطره پېل۱ لوی وه - نو می شا شيا ته دادعوت ورکړو که هغه د ومپتان په لار په کايل حبله ادکړی- او دکابل حکومت ترلاسه کړی نو د سندھ اميران به هغه ته حُراح ورکوی- دے دعوت د شاه شاع لیوالټیا نوره هم زاته کړه ‏ هم په دغه کال ایرانیانو د شهزاده عباس مرزا په ماق کښے په صهرات حمله اکړه . دے حيل د اُنگریزاتو سره هم ويره پېي اکړه ‏ په که په هرات د ایرات قبضه اوشی نو په هند باادے به د روس حبمله یقيی شی په دے طرضی هخوى دا فیصله اوک چه د افغانشان په تفت د اتریزانو د لاس یو کو ډ ۱۱ بادغاه پګار ده او هخهم شیاع کيدے ىشو واه ١کگرنزانو‏ په څړگتده د یام مداد نه کولو ‏ نو دوی د هفهً مده تۀ سیکان اولسول. رښیت سنَکه هم ددے موقع نه فا ند ه واخستله ‏ اوشاه شباع دسيکانو سره يو ذلیله معاهده اوکړه سددےه معاهدے څوارلس شرطونه دی په د ټولو نه مطلې او اهم شرط ه" داوړومے دےړهء- : شياع الملک د خپل ځان » د غپلو وارتانو او د غپلو انشښانو له هُوا د هخه ټولوٍ علاگو د ملکیت دهرګسم دعو نه دست بردارکیږ یکوے چپه داباسینت په دواړګ غاړو اباده دی او په مغ باتتله قا لمال د رغیت سلھ قبضه ده - د ده عله قو تقمبيل دا ده کشپیر د قطب قیل او سوىل د سرحداه نو سره » په شبول د قلعه اګ پحمحه . .هزار ؛ کهېل»ءامب ا ؤ د دےه ېره متعلقته علا 3 .په د اباسیند پاکسه غاړه دی (و د دریا شً سند نه په ښی غاړه پیښور سره د یوسف زو د علا ة خټک؛ عشتنفر مسپئ. موهاټ ‎٠‏ هگو او صغه ټوے علد 3 چه د پلیښور مامت کن نی عین تر دره خپیرپویه بلون » وزیرستان » دو ټانگ کرک کالاباع , خوشال کړھ کوټ امیتن ؛ عمرکوټ اود حم لانلاک علاقهء سورء هرنډ . دیل ؛ اې پوراو دکچھ درے واړه علا غ سرھه د سیر او د هڅ سر علا ة . دملتان صویه؛ د دریا سئلاھ په کسه غاړه .داعلاه به د مهاراجا ریت سلھ ملکیت او مامت کيل شی ؛ ددے په بل کښے سیکانو شياع الىلک ته ځه هوڅ ورکړو ‏ په ده مو قع اتربزانو دصغةً سره څه غاص امداد اونۀ کړو- سوادده نه هه دغلورومیاشتو د وطْف رقم ۴ 0065١.) اټ غ پینای وکړو - شاه شجاع په دے رقم غه هنداوستائ فوعَ تيا رکړو- اوبیا ددے کوځ اود سیکانو نه د حاص لکرده امدااد په مرسته شکار پور ته لاړ- او د اميران ستد نه‌څ دافغاستات دخراح ګفاارو هاګا نو په عيقیت دیولوٌ رقم مطلالبه اوکړه ‏ وه د سندھ امیران دغه وخت د پل چنوانئ وعده نه اوړیا لك وو- او د مطلوبه دقم د ونکولو نه ئځ انګاراوکړو ‏ چناغپه داميران سنده او شبياع ترمینځه د رو مړۍ په مقَام ج تک اوشو :په شیاع په کښټی بریاے شو او د اميران سند ه ته 2 مطلوب رق مامل کړو- په نه رقم هغه نور وڅ هم تیا رکړو - او بیا ند مار ته لاي- د قتد هار په سردارانو کښے شبياع د مقابل توان.نۀ وو نو أکر چه مغوی په ژړونو کښ غو د دوست مه مان وڼو ته نږی ئاسث وو وے په قند هار دشیاع د لاسه تعاصره بشو ‏ نودوی دوست حبد خان نۀ دکومک خُواست اوکړو- ین د دوست صسېد فان سره دا وبړه وه چه د شباع په مرسته به انگریزان ولاړ وی به دے غرض هف د قند هاریانو وروټو دامه اد نه أول اکگریزانو ته یو استانث اولیږلو- او داپوښتند ے ترے اوکړه چه په حث همل هکین د شټیاع سره د انگرنزاتو خو مره اشتراک ده وله اترېزانو د شیاج دصلي مرسیت نه انګار ظاهرکړو-او دا لځ اووئل په ےخِ د اخلاق مد داو هب ردئۍ نه نور زمون هځ مرسته مغة تد په ده هاصله دوست قحبدخان څه د الګريزانو په نظریه ځان پوه کړو - نو د مغ نه لپی د قنه هار وروڼو مد د ته لاړ - دس اع اوو دوست مد خان ترمیاطئه جلک اوشو د شیاع د فوڅو تو سالارکپيل نوے یوانگریز وو چه په ډيرے بهادرئ او ګید لو-او 3وىل ژوىل د دوست همد غان په لاس "ښ هکیرشو په ده موقع شیاع د ډيږرے یزدلئ مظاهره ادکړه وؤ د هغة فوځٌونه په بد. دګه طریقه اوتښتیدال - د ټیلیت نه پس شاه شیاع د ډيروکړاؤ نو او تړيسکو تیرولو نه پی دعال متا په لپ رل کښے دوه لاس دوه پټے لد سيا ته راغ - د بادشاهئ په ده غام هوس کین شاع ته غو څه په لاس ورنغلل البته د اباسیند نه په کبله ښرخاتة هغه يو ے2 عاد 3 چه د احبه شاه ابدال په سلطلت کے شامل وے هغه ۀ په خپل قلې او په خپل اقرار رښیت سکھ ته هوالهکړے -اورښٍْیت سنکهھ داغور اوٌکټله چه د شاه شمیاع دا ري د تورےه په زور تورهم مس کم کړۍ - اوعملاً دا عله 3 په خپل سللمنت کښے شامل کړی - چناٌه په کومو ورک وکښے چه دوست عهحبدغان د خپلو کند صاریانو میرنو ورو ټود 0065١.) ههه د کومک په سلسل هکینے د شاع سره دجلک په عرض قند عار ته تل وو -او د ایل د لوری نه پليښور ته دامداد رارسیدلوغه طصع ته شوه کيدے ‏ نو ریت سه د سه مو قع نه فانٌه وامُسته ‏ او د جريل هرۍ سه په ماق دکے ‎٤‏ د طیراباد نه د سیگانو ولو وڅ په پلیښو ر یپاک ے د قبضے په غرصض او لیږلو- سردارسلطان مد غان د سیګانو د مقَايل توان نه" لرلو- ىؤ په مځ سګغاءءکښے په پیښور بادهت سیکانو قْضه اوکړه ‏ تردے وغته سلطان همد خان د سیا نو د باجِكَن ار په حيثیت د پیښورحاگې وو لن د ده نه پي سرې سٌکھ نلوه د پليښور وړو مے سیک کو ريز مقرر مش.و- اوسلطان سداغان دخپلو وروټو سره د پلښور نه په تلوهیورشو- سرداررسلطان سګېدخان اودمنة وروڼه په د پلښور نه اووتل نو دست ورځ د کابل په لور روان شول ‏ او چه جلدل آباد ته اورسیدل - نو په زړۀ کښے 2 یو له سو دا راغله - په دغه وره کښے دوست قعبدغان د شعاع سره په قٌند هار کښے په چک کښے لکیا وو - دوئ دا فکراوکړو چه که په فد هارکښے دوست اح ځان باسُلدت اوکړ و - د په کابل به موی چغه اوباسو - په د سوداکښ دوائ د هند عار د چک د نيے په طيع په لال ١با‏ د کښے کبښیناستل- او د لبٌکو په تار ئ کے مصراف څو- دوئ په ده طبع ناست وو په ددوست عبن ځَان د فَ2ّ غږ پړاو ستو .او ددوئ په امد ونوس (وبه تو ئځ شوے ‏ دغه وغت دو له نا کامه بل چل 25 او دوست قبیدخان ته د میارکیا دئ ورکولو په طرض کابل ته لاړل- دوست حمدغان کر چه د دوئ په ارا ده ښة پوه وو وه دکورق (متلدف د کبولو په خر څ د دوئً ښه دارو مداراهکړو- په ملا مره کښے عنو د پيښو ر وروڼه هم د دوست حمدغان په لامیايئ خوسحال وو او د هند هار وروټو هم د شياع مميېت نه د دوست صېد غان په کومک او مېړانه غلدص شوی وو - ١و‏ که په ظاهره کښے د ده احسان متدن وو - ول په زړوڼ کښے دا ټول د دوست محیدغان په دے عروح اواقتدار ډیر نارا(ض وو- وه دناکامه او وسئ نه چپ وو - په دے ټولو وروټو کښے دوست حبد خان يوداسے سړے وو په د سداودو د سلطنت جزرے يوي سغه ييا راعغونډے کړے وه - اود ذورو د یا عونولو په ت لکښ گیا وو په پیښور باندث په د مور شاه او شا ځیال اق دارالنك مه وه د سیا نو قیضه د نپټتنو دميړانۀ .طافت اوعیرت د پا ره یو 0065١.) هن بداے تازبانه وه په د مغ دړد مریوپښتون ته رسېید 2ه وو - وے د سیکګانو ته ددے اعم مقَّام د ستٌنو لو د پاره د ډیر طاقٌت اؤ په خځپل مین کښ د مُکمل |تماداو اثطاق ضرورت وو او ددوست صمد غان وروڼه دے ته تّارنه وو داوسست حعد خفان د څپلو وروټو د بقضونو ادکيتو نه په ښۀ شان خردار وو هغه په ده خیره ښة پوه وو په که زه" یادشاه نوم په ځان باند څ کیږدم نو دا یه د وروڼو په زړۀ اغ نه شی - او په څرګنده بدے مفالفنت ته ملا اوکړې - سره ده چه د طزق »کوهستان» بل او جلدل ابادعلا۸ 3 د هھغة په مضه کښے وے وله ترده وخته هغه نه خپل ځان ته باد شاه و شلی وو -اونۀ ة وئلو ته تیا روو خواوس د مالاتو د شد يدو نقاضو په رڼاکښے داضروری وی وه په یو سړث د د ټول قام د مشراو يادشاه په ډول اوټائل شی ځکه چه دعام اولی همداردی او تعاون حاصلول هدد نه نامکن وو او د دے ناموا فغَه عالانو د رٌخ بد لولو د پاره د ټول قام اتماد اومرسته ضروری وه په دے عرض هغۀ د خپلو سردارانو (اوعالىانو نه دیو مُطابا امتیا لو په مقله مشوره اوکړه ‏ اوهغوی ورله د بادشاه ُطاپ اغتیارو لو مشوره ورکړه ‏ وه دوست تحت ځان ورله اووے چه زه" دومره عريب يم چه يو لو سردار هم ځان ته نۀ شم ويل نو بادشاه څه رگ کان له اووايځُ -او په د۵د خر هکښے مغ د له دانان نه کار واخست . .په ځان ته 2 ياد شاه او نه وپل ځله په دا توم په دسخةٌ نورو وروڼو نه وو برداشت کړے ره دږ علوراو فکر ته دپی د عالمانو په مشو ره هغه په کال ۳" کښے دامیرالمومنیئ لقب اختیارکړو- او دغپل ریاست دانتظام په لورةٌ توبه اوکړه - دهغه" اول کار دا وو چه دکو موکومو حاکیا نو په دیانتدارئ هغه شٌکف وو صعوی ‏ د خپلو عهدو نه لرے کړل .او دعخوی په خا خپل ځامن مقورکړل- اودجُل ناڅ « ضوب ۰ 2 هم اوچلولو ‏ ددے نه پی هغه د پلیښور د راستتولو په تګل کن لٌگیا شو په اجٌداء کن دواست صجبتاغان په خپل نی کښے د ١گگريزانوه‏ ته د خیرکلگه طبع لرله- دغه وچه وه چه د پلیښُور په معامله کین هخه 6 د انگرنزانو نه د مرست هُواست او کړه -او په دے سلسله کښے ه' خپ یو وراره" د یو غیررسی سفیر په ډ ول اگریزاتو ته اولیږلو-او ورته 2" هواست اوکړو هه که انگرېزان د پلیښو ر په معامله کښے سا امه دس «مدااد اوکړی نو زه به د الگریزالؤ هرخدامت ته تیارشم - وے نز ده وخته دافْان 0065١.) ٩ په معاملاتوکښے براه راست مداغلت کولو ته د اگريزا لو یت نه وو- هغوی د دوست همد خان د پاره د ریت سه نالاض کول عُوره نه گټل- نو سپو رجواپ ے ورکړو -اوورته ځ اووے په دوست حېدغان د په خپله خپله محامله دسیکانو سره رڼه کړی - : دوست حید نان .په د تګریزانو د مرسي نه مایوسه لو تو خپلو سټو په ثور د پیښور د فې کو لو اراده او کړه ‏ او په کال .۲۰۳۵ کښے ۀ د سلطان هید ځان په مشرۍکښے لی زره وځ په دے طرض او لیږلو او په خپله هم ورپے روان شو سه چه د دوست بد غان دفوڅ کشئ نه خر شو لغ د هخوی سره ډيره ويره پپیا| شوه ول په ده خوقع ریت سه هم د چُل فطری چالاکئ نه کار واخست - هغه د مقَاپِل د پاره وکو نه تواولیږل . و ے سفه ته د سلطان مید اغان غوئ بوئ معلوم وو او د عخۀ په کمز وټیاگانو پوه وو-ارښیت سه د دوست بت خان او سلطان بد غان تمه د نفاق پیا ۱ کولواراده ١وکړه‏ - او په دے عترض ځ په ظاهره کښے د صا په نت خپل لو لو ران لکه فقیر عزیزالدین او رل تعارلال و طره د سلطان يکل کیپ ته اولېږل .دد سفارت اصلی غرضی دسلطان ید ځاڼ لول اود هغه په زړهکښے د دوست بد ځان دارا دو په حقله به کبانئ پاکول وو درښتا سکهھ استازی چه اورسيدل ‏ ؤ د سلطان قندئځان سر په پټو | و څرکند و جرکو کښن دا بومت شول په دوست ېمد ځان د دوئ په رویه شکن شو - اود دوئ دگرفتارولو اراده 2 اوکړه و ه ده سفارت پل کارکړه وو اوسلطان د ځان ۍ خپ لکيي پکښے اچوه وو - به دے موقع سلطان عحمد ځان بیا د هپل وروردوست حمد ځٌان سوه دوکه اوکړه ‏ هغةٌ تهج په رن قسم اوکړو ‏ او ورته خُ اووے چه زما دد جرګو مرکو طرض قطق دا د چه د سیکانو سره دم اوکړم - ١و‏ په باعزته طریقه پلیښو ر تزلاسه کړم " د سلطان مد غاب په زي کے داویره وه په که دوست حید غان پیښو ر فَ کړی مؤ هخه یه ييا ماد پيښوره عکومت ته روم کړی - په ده وسواس کښے درښیت سه استادی جنرل هارلال نور هم زیا راوستو ‏ او ورسره ورسره ځ د ریت سٌکھ د لوری نه د دۀ سره د معقول رشوت او د پیښور د ُکومت لوظ هم اوکړو او هغه-2 د رك ته اماده کړو په هخه د شپے په تياره"کنے د خپل ورور دکیمپ نه د سیا نه کیمپ ته اوتښتیر 0065١.) ے٨‎ دسلطان غیت ځان د ده غه ارۍاوغود غعرطئ شه دا شوه په د هخه ټول وځ تار په تار او په خپله خپله نه لاړ- دوست سد ځان هم په دک عدارئ" دا دړد من شو چه دجګک نه بقير کابل ته لار- زرمئ سشللله ) - سلطان مد خان په دك جِل غد ارۍ د هپل ورور مټے هم پريکړه اودکوم مقّمصد د پاه په دمفه دا غار یکړی وه هخه هم پوره نه شو سیعانو دمغه د پیښنور دحُکومت نه حروم کړو بلکه څه موده ے' په رستاسکښے هاک ې کړو- او بل ة په پیښوراوکو سا ټکے څه ماگیر ورکړو ‏ د پپښتنو دوب حُکومت د صری سه نلوم په لاس کښے وو. ددك غهارئ نه دوه راه نټغر اووتل ‏ يعق یوخو په پلښورباښل که دسیځانو قېضه مستقله شوه او بله دا چه دکابل د لوری نه په کوے مل د سیګانو 1 په زړوو کښے ویره پید اکړی وه هخه د دوئ د زړون نه ژ ډيره حده لرث شوه.او د ده نه پی سيا نو په پښللو بانداه داسے خللبونه راواخستل هه پښتانة ‏ تو پوزه راوستل - په نپښتنو کښے هری سگھه د يوو نړئ بلا په ډول مشهورشو- د پیښور په ُوااو شا لیو کښے مری سګهھ د یو داست ظالم او سفاگ عنْ عيقیت مون ه ووچه میاندو به خپل واړه بي د مد او ژ يا نه د هری سھ په نامه من ‎٢‏ کول- ددوست حبد غان دمیرنو وروڼو یا انصوص د قٌنل هار او پلیښور سردارانو دا خبره نة شوه زخبل په د دوست مد ځان اقتداار د دومره زیات ئی په هغه په دوئ بالاد سق ماصل هکړی ‏ دده بد ښیه ښتچه دا شوه چه پلیښور د دوی؛ د قبغے نه مې اووتلو-١و‏ ددوست دد خان لس ته هم رانغلو - د سردار پاتٌتد » خان په ځامنو کښے په سردار سلطان يدا ځان د مپلو ذاق مقادو په بنا د فپل ورور اوخپل قام سره کوم سلوک کړىكه ده د هغ خه لږ شان عال د پورته وا قعا تو نه څرگنديری- په دک با دا به نامناسپ نۀ وی په د ده سردارعال لږ په تفصيل بیان شی - په انگریزا نوک اول سړه په د سردار سلطان حمد مان سره ‎٤‏ ملا قا ت کړے اودصفةً په مقله ۸ مَپل میالات ظاهرکړی دې هخه الیکزِندِر برنی ده په په سل - کښے پيښور ته راغل وو- او يو میاشت د سلطان ند خان میلنه پا ة شوه وو دسوژار سلطان بد ځان او د هخه د وروټو په غیل سکښے چه ده ښاغلی ىیلوال کوم وت ټرکړے ده اوکوم ښۀ سلوک چه د ده سرداراتو له‌خوا د ھغَةٌ سره شوےه دےه- دالیکوال دصغ مننه په ډيرارت زړۀ. کوی- 0065١.) الپ دے ښاغلی لکوال د پلښوراو خوااوشاعلا ة دښانٌت اوقدارق مناظروپه ستائن هک هم د ډیرے فراخدلئ نه کاراخست ده او داس واه څپه زمانه با چه د ېرل په موسم کښے به د پیشور نه زیات ښْامٌسته اوښکل ‎۱٤‏ بل پرته ما لیدغ وی اد دے علدْ 8 آب و هموا باعنو نه . رتگا رنگ ګلو نه په زرو او د ماغ یوغه کیفیت پیدا ‎١‏ کوی- او په دے کیفیت کښے د غلقو مهمان نوازی ئور سم زيا روي- دابْاغظ لیکوال د سردار سلطان عبدغان په مقله داسے واتځ ۰ سردارسلطان غیت ځان په عم وکښے قريٌا دغه ديرشو الو دے ‏ په قد رګ لوړاو په رنګ سغاڼ دے - ښۀ تعلیمیا فته .وش املا قه اومهن اپ دے ‏ دع په تګلفه اودهوش اخلاقئ سلوکف زما په زړه" گښے د هغ يو پائدار یاه ام کړو ‏ د هغه په عقل » د هخه غوش اِغلد ق غالبه ده- هغه دخپل وضت یو زړ ورسپاھی د - په نیګلو لوستلو پو هیږ.ی ‏ وه د فیصل پل نۀ ورګ - د مغةً دربار تۀ د هزیادی به را تلوکښے میټ خه دن نشته - «مرڅوک خپل خپل شکایت په (زادئ بيانوے شی - و ے خبره یوه هم نۀ فیصله کیږ ی ‏ او په دے وچه غلق لاراض وی د هغه سره د درانو ډیر ځالان اوسیږی. د هخۀ دسترخوان لوځ ‎١‏ ود هرچا د پاره په دغه وه ده چه د هغه لاس تک وی ددے سردارحکومت د پور په میدان علاقه اود کوهاټ تزعرونو پورے هداود دے ‏ خټک د پل علا 38 مالیه دولس زره پونډ‌ه د کال ورکوی- د یوسف زو قبائُل سم غه معمول مالیه ورکوی- په مصشتنغفرکنك د ده یو ورور سید ىد ځان اوسیږی ‏ او په کوهاټ کے 2 بل ورو رپیرصحمد غان ‏ دکابل او پلښور وروټو ترمیځځه د ىشبی ده وڅ د قٌند هار ورو ڼه د پلیښو ر په پره دی- او دا نه عواړی په د هغه طاقّت د دومره زیات شی په پاپلیښور یا قندهحار عبله اوکړی - و له اغلبه ده په د ئابل ورور به دا دواړه علا 3 په لږه موده کښے په خپله قبضه کښے واغلی-که ېره دوست قصىد ځان په پلیښور حبله ‎١‏ وکړه نوسلطان عصد ځان به د سیيکانو ته مد د اوعواړۍ او سيځان به ضرور هخۀ ته مد د ورکوی. ځگه چه دوست بد ځان سوره سیکانو ته په طراج ورکولو ته رضاکیږ ی ‏ ده پر داراڅ ً د هغه وت سره تحعلق لرۍ چه سلطان همد غان د پیشور با اغتیاره حاکم وو (گرچه سيُانو ته به ‎٤‏ خراج ورکولو ‏ لین د ده نه لږه موده نپ سیانو په پپیښو رکښے خپُل سیک ورن مقر دکړو- 90065١.) ٨١٨ هلوز‎ په پيښور باندے د سانؤ قبضه د دوست بد فان په زړة کښے لکه د ازئ چوک هید له او هغۀ د پیښو ر د راستونئولو ته ډیرلیواله وو بل طرف ته هری ستکه نلوه هم په په پښتتو بانده ډیرگیره شوه وو- هخه په جبرود کښے د یوه قل2 د تحبراراده ١وکړه‏ - او داڅ یت وو چه په کابل مبله اوکړۍ- امیردوست عم غان چه د سف د ارادو نه خبر شو ئو د غپل کوئ حمد اکیرغځان په کمان کش په پیښور باندت د يل په خرض خپل فوڅونه رااولېږل ‏ دے فوڅُونو په کم مئ سک در ود په مقام په سیا تومبله ١وکړه‏ هری نه سم په ډیره تادۍ د خپلو ګوڅو نو امد اد ته اورسید لو نپښتا نه د صمرود د قا په امُستلوکد خو کامیاب نۀ شول ‏ وغ د هرې منګټ په کان کن په کم و څُو نه د جمرود د کومک په غرض تلی وو .هغه ځ اونښتؤول په دے جنک کڼت هری سه په هخه مقام چه لن ورځ اسلامیه کاب سره نزدو د « برج هری سه » په نامه مشهور دے سفئت ژوبل شو او ددك دضونو نه مړشو آکبرخان په سیګانو چپے سپه اوکړه ‏ اودوه نوي هم ورنه او شو 2 لکن سيانو هم په په ډیر شد ىت سره د هغه مقابله اوک دغه وجه ده چه هغه نا د پلیښوراو نه د جمرو د په کشغی رکښے کامیاب شو او بيرته علدل آباد تۀ لاړ- د هری سگه په مرګ ريت سکهم ته لویه صدمه اورسید له - ويل سی په د دے جرئیل به مک دغه په چغو غو اوژړل- وگه د نپښتنو ميه هغه ډیر ويروه وونوصفه سمد سق ځل بهتريئ ډوکره وځ د دهيان سکھه په ماعق د کښے د پيښور په لور رااولېږلو- دا.. دصیان ستله» د هغه ګلدب سکھ مشرورور وو چه وروستو په هغۀ الگریزانو دکشیر صو به خرڅ ه کړه- (و دغه شا دکشییر د ریاست مال شو - دهیان سه د رارسیدو سره سبداسق د سرو د د قلامرمت شروع کړو- او په ده بارکښے 2 دومره جلدی اوکړه په په خپله ‎٠‏ هم د سپا هيادؤ او مز دورانو سره کارکولو ‏ وڅ دسیان سه ډیر موده دپښتنو په علاقه پا ة نة شو اوریت سو ته د سرکبنو نپښتنو د پاره د یود ے سړی رورت پپیښ شو چه هخه په ظلې اوسفاکئ کښم د هرې سه تلوه نه هم دوه کوڅ د پاسه وو - دا سړك یو اطالوی په نامه اوپټیبائيل رابوطبیله) ١و‏ درښیت سنکھ یو جرل وو او د غپل کلم اوسفاُئ د پاره د پښتنو په تارع کے تراومنه مشهور ده دا جريل به د پلیښور په "ورکهیټرئ 0065١.) ‏۳ه‎ کچښے (وسيداه -زو یو داسے ظالې انسان وو چه ددة دغللې ماستانونه تراوسه په عروکے بیا ټږی- وا چه ده به په نه" خه مره جرمان د مهایت ځاناجمات د دلٌګو مئارو نه ښکته ارتاؤل - او په خپله فیصل هکښے د هڅ یو دلیل اواپل قالل نه وو - د جمرود د جنګ نه پی داسے اسیاب پدا شول په د هغ يه د افغانستان په وړو مبی جنک کښے رااووتله - د سداوزو سرماځ دارالفلاغ در پښود) دسیکانو په َبَصُه کے د ورتلو په وجه د دوست حمدت ځان په زړه یې کن دا نم بوړ شوے وو په هغه به هر وخت تاڼه وو - په دغه ورځو کښے ایرائیان هم په هرات باندے د حمل په تابیاک لکا وو او چه یل تیاريا ۀ مکیل کړےه نو په کال سکم کښے -ۀ په هرات ممله اوکړه ‏ او ښاد-ة فاص هکړو- په دھ ورک و کینے لا رھ اګ لینډ دنه ورش هښرل تانه تازه هد ته راعل وو د امیردوست حید غان داخیال وو په د اگریزانو په دوس ‎١‏ و١مد‏ اد به پيښور د سګانو نه تر لاسه کړم - په دے عرض هف دےه نوی گورنرښنرل ته یو نط (وليکلو ١و‏ په عة کښے دل دوسئ او وفانارئ؛ د اظلهار نه پی دا حُواست کړےه وو په (گريزان د پیښور دسیکانو نه زما د پا ره واغلۍ - د لارډاک لينډ په دماغ او ذهن په هندوستانت پاندے د لپښنه دهیلئپه ناسته وه مفة ددوست صعیداځان دا قتد ار سیت طالف وو (اوځکه ځ ددومت #اسد غان د پا ره د سیکانو سره دسبق نه خوښوله ‏ ددوست عبداخان د خط په واب کښے هخه دا اوليځل په زمو یز بنیادی پالیی دا ده په دملک صنلت او تجارت ته د ترق ورکړےه خی د ئورو ملګونو په داغلى معاملا تو کے وؤ وهل زمونږ د پاليئۍ نه هرجْرے دی- مه مون د سیکانو سره د پلیښو ر د وا نی کولو په مقله څه ره نه شوکوه. اته زۀ به ډږیر زریو (فسر د قیارق معاملانو هرو (ژو په عقله بل ته دراولپږم او په دے خرو کښے به د طرفيٌنو فائئده وى - د انگريزانو سوه د دوست همد ځان داطط وکتابت د صفةهً د قند هاروروهو د عپل ‎١‏ قتدار د پاره یوه طره خطره اوگینله -ایؤ هوی د مل مرسی د پاره ایران خو ښ کړو- (یران ته څ یو. ‎»۱٨-‏ د رومسی سو په معرفت ۀ دشهنشاه روس نه د چَل مرست خواست اوکړو ‏ د ایران او روس دواړو درباروثو د لوری نه 0065١.) .مه هنوی ته حعوصله افزا حوابونه ورکړپه شول ‏ ١و‏ د سلطنت روس د طرف نه یو سفیرکپتان و کوځ د خرو اتو په غرض قنل هار ته راغ - بل لور ته لږے ورځڅ لپی د ١گريزانو‏ یوه جرګه چه په کر ينډ د برمی. کپتان لح . لیفټښنټ دد او ډاکیټر لاري مشتبله وه د لارډ اک لیتډ د طرف نه دغفیبر په لار افغانتان ته اورسيده. د ده جرګ استبال ته دوست حمد غان خپل كوڅ حمد اکېرغان جادل با د ته رالد وو امیر دوست صجمد خان هم دده جرګ هرک په ډیر سْۀ ان اوکړو- څو ورخ پی دده جرگ او امیردوست د غان نرمیله خٍرے ١ه‏ خروع شوےه. ددوست تحمد غان په نیال کښے ددے رو انزو اصلی مدعا دا ده .په (نگریزان د د ستهانو نه د پیښور علاقه هغه ته واغلی. ب وه انگریزان دے مطالے منلو ته تار نۀ وو سنوی زیات نه زیات دومره کول په سُان د سلطان همد ځان په ع ق کیل دےه خبرے ته اما ده کړی هه د پڼښو رعلا قه دخراج په عوصض هغه ته ورکړی- د دوستېد ځان په مقایله کښے اکگريزا نو هم سلطان عحمف ځان د خپل غرض سړےهګټلو او دخ غیال ووچه د ضرورت په ونت کښے په د يل مرطۍ" حرکار تزينه اعستل شی وه د دوست همد خان نه د هغوی داتوقعھع نه کیدله ‏ بل طرف ته دوست سبناغان هم دے مره ته ټّارنۀ وو په سلطان صست ځان د5 سکهانو د طراج ګن ار په ډول دپیټبور حاکم شی شکه په د سکهانو په شبت دوست عحبد هان د پاره خپل ورور زبات باعتث دکلیف ثابتيدے ىشو - (و دوست قمد غان په دے غپله نظري هک کرم هم نه وو وله په که سلطان حمد ځان د ویاره د سیګانو د لوری نه د پلیشور هُراج ګذارحاکم مقررشو» وے نو عغة په ينا د سیکانو په مرسته او لیسون به کابل عبله کوله ‏ او یابه ځ هرومٌت دهیل دیک ورکو 1 (و دغه شان په ےاردوست ىد ځان عمر په دارکړه وو- دوست عمیدا خغان د پل طرف نه د ١نگرنزانو‏ د دوس ماصلولو وس اوک و ۀ اکگربزان دهځۀ ده مطالې منلو ته تيار تۀ بشو وڅه داے جواب 1 ورنۀ و چه د هخه زړه" پرے راټول مثوے وه - بل لوری ته ردسې سفيرچه قند مار ته راغ ئو مفۀه ته دا معلومه سلوه په په نپيتنو سردارانوکښی داهمیت غاوتد د کال سردار ده - تو هغه د سُهانشاه روس نه دکابل د سفارت قرمان رااوغوښکا روکابل ته راغ - وه تر سفه وغخته په دوست بد ځان د اتکریزاتوله خوا په قطې ډول ناامیه شوے نۀ وو نو هغة د روسې سفیر سره څه فاص امتیازۍ سلو 0065١.) ۵ نۀ ووکړه - ول کوم وتا چه امیر دوست سصد غان ته دا معلومه شوه چه اَنکرزاه قش د خپل مطلپ هبر وی نو د دے نه پس هغه خپله رویه د روسی سفير سره بدله کړه ‏ او د هغه سره څ "جرګ شروع کړه ‏ او داجرگ زرکامياج شوے . روسی سقيرد خپلر . حکومت د لوری نه د امیرصاهب سره د روپو دامدااد وعده اوکړه- او د هغة فوؤومطالی په حقله ځ هم د خپل حکومت د لورئسیتاو ټپوله ‏ اود رښیت سنکھ سره ۀ د پپیښور د ستٌنولو په با پکے هم دخبرو انو لوظ اوکړه -اد د دے ته پی د روسی سفیر په ذربهه دبارک زو ورو ټو او حکومت (یران تر ميه هم دملکرتیا لوظ اوشو ‏ یران د ضرورت په وخت کښ ابیردوست قسداخان ته د امداد ورکولو وعده اوکړه ‏ در » په ناکامیايئ او د روسی سفر « وَكِو جح - په مراد مندی" چه د امير دوست بد ځان او |کگریزانو تعلقات خراب شول نو أََلَرِيزا نو د سیا نو سرو سامدا او ‎٠‏ ود پښتنو د ملگک په يه لويه مصه ه د سیګانو قیضه اومتله - د انگرېزا نوم مدعا وه چ که امیر دوست بد ځان په خپله مرسته کټ ایران او روس اودروی نو دوئ به د هغه مقاپل ته سيکان اوپاروی - دغه وجه وه چه دوئ به سیکان د پښتن په علا قو باندے د ملو سو د پاره لیسول - په افغانستان کینے دایران او روی د متوقع اتؤونفودَ دزیاشیدو امکان دانکومزانو په زړه"کښے یو لو مُطر پید اًکړے وه - او د هفوی سره په هندوستان بانده د روس دممل خطره دومره زیاته شوه چه د انگلستان وزارت په وارططايئ کښے دا فیصله اوکړه چه د هند وستان په شرپریواتةۀ سرحد باندمكت یو دا سے سړک ځکبران پلار مه په هغه د اکرنانو د مرطئ تابع وی- او دا سے حکبران د لت کړه شی کوم چه د انگريزانو د غالتینو په اشاره لر ی- د انګلستان د وزارت دا فعل یو داے ناجائز فعل وو چه د دے اجواز په هيب رلگ نه" شی پد اکيد ‏ اول خو په هند باندث په. دے ورځٌو کښے .د روس د حبل حُطره 4 تیاده وه- دا گریزۍ مقبوضه هند او سلطت روس ميه د« خيوا»» بنارا غو قند. اوز ریاستونه (و په افغاستا نکښے د مسد زو ورو ټو ریاستونه حاتل وو- او د صبد زه او ١اگریزی‏ مقبوضه تمند ترميٌه هم د سیکانو او امیران سنده ریاستونه واقٌع وو -اوسیان دوادئ پلښور د قیخے په ومه د د زو وروټو نونړی د شبنثان وو- په داے حالاتوکتے په دے زمانه کښے د روس دحبل خنطره صسے یو وهم وو وے په ده وهم کښے د ایران دلوری نه په 0065١.) «٢ هرات بات هپل او ددے ښار حاصره نورسم زيا پیدا کړو- دا عاصره په ٢۳٣ر‏ نومبر سکللد کے شروع سشوی ده (و قَريبا هه مياشح باری وه- د ډږه موده نه ایرانیان دهرات صوے ته پ شیدل- او د هعفوی دامؤْمل وو چه داصوبه په خپل سلطنت کښے شامله کړی ‏ د دے حيل نه وړاندك هم څو ځله ایرانانو په هرات حيل کړے وه وے کامیاي ے نۀ وه موندلی ‏ په دغه ورځو کښے اکر په د انکریزانو اوروسیانو ترمینځه هم څه مغالښت نۀٌ وو- او د دواړو لوش په ایران کښے اؤ و نفوذ زیات وو- وه ددے باوجود دے دواړو لویوعکومتونو د خپلو غپلو اغراضو پو ره کولو په لړکښے د(یران نه د شطرعئخ د دو مهرے کاراستلو- ناه معرات دت مبل ته د روس په اشاره پاريد ‎٣‏ وو - ٍ ایرائ ھؤ غ د څُلوبيښت زره په سثبار کبنے د هرات د يل په نیت راروان شو .د سراټ په حکومت کے د دےه عيل د مقابل توان ته وو- نو موی په ار کښے حصور ئلول په دغه ورخوکښے د هرات صو په د شاه ود دڅځوی کامران په قبضه کی وه . او یار اسداخان د مغ وزیر وو په د وزیړکښے ډیرعیبونه وو- لین دل ازادۍ په دے جک کښے په ده" دکوم صبر., استقلدل او شبیاعت نه کارامْستّ وو هغه د ډيړے ستاپُح ور ده دده د اع عزم و استٌقامت په پرکت د ار دشنه د مور اولس موم دوم بلنده وے چه عخنوی په هي قٌمت دایران غلامۍ ته سر ښکته کولو ته نه تياربدل - د ایران وغ په شم ر کپ ملویښت زره او دهضر سم سازو سامان نه اراسته وو په دے کن د روس » فراني او (ټلی افشران هم وو .دږےت دومره لو هوق طاقت په وچه ده فيریر» د ويیا مطابق د هرات د یر د پاره دچ هف اق وه ول ایرائ هوڅ سهه میاشج د هرات نه چاپيره پروت وو او هرات څ فڅ نة کړو ‏ د دے يو و چه خو دا وه چه د ایرائْ وڅ خُن افسراتو د انگرېزانو نه ريشو ت خوړےه وو ول غټه وجه ےځ د دنو خپل شیاعت او اسقلال مظاه ره کړی وه- دايشیا دجګونو په تارڅ کښے به د هغ مثال کىتراوموند له شی - ده فیربره د وینامحلابق د پڼښتنو یومصولی فو دسته به د ایران د یو لوة فوڅ سره ترمفه وغته جگيدله چه ت څو به ےا ايرا هوځ نه وو تالا کړپه - د هرات د صاصرے په وخت کیښے یو الگریز ا فر هم په عرات موجود وو د ده" نام کپتان « پاټجره وه په ده حاصر هکښے به دے ‎١‏ شرصم د دپښتنو قابل قد رامد اد کولو ‏ دځ سړی کر په په 0065١.) سف .ار هکے د یو سیاح حيثیت لرلو- وے په مقيقت کښے دے حُکومت هند د یوهنداو طبیب په جامه کبے د بعاصرے نه ا او هرات ته لي وو اود هغه" هندوانو سنوداګرو په واسطه به ده" ته دحکومت هنا نه حمالی امداد رسید لو -کوم په د اگریزانو ملکری وو هم ددے افسر په ذریپه عکومت هتد څاه کامران ته د هرات پا صعداصره کین د مال ماد يکش کړه وو - دغه وهه ده حپه د | (نگریز ( فر د امه په ټوله عرصه کے په هرا تکنے موجو د او د صحصورښو سره ‏ اوږه په اوږه کار کولو - د عرات په ده صعاصره کی که یو طرف ته دمګ په مید ان کښے (یراڼانواو پښځتو چيل وي تو يو ۀه نو په بل لور د انگریز او ‎١‏ و روسیانو ټر ميه سیاسی مک شروع شو اگریزانو ته دا خبره ښه معلومه وه چه د ایران په پارولو اود هرات هيل ته په لبسولوکښټے دعكومت روس لاس دےه- او درېږده دا مک د روس په هدایت اوکومککیږی . لین اکنگریزان په څرگنهد ه د روس عهبلی #نالفت ته تار نه وو او په : دے کو ش شکئے لٌکیا وو په په سفارق درنعوو په (یران دومره رور واچوی هه ایران ' دا تعاصره اوه کړی ‏ وه د انگریزانو داکوششونه ۹ د روسیي سفارت له عُواجلَتِّېږ ثابت مثول ‏ ( وا هر الگرزانو دایرائ عُکومت برضلاف د مک کو لو اراده | وره ايرا حکومت چه د دوگ په بت پوه ىشو توخپل ټول هَوقْ طاقت ے" حبع کړو ‏ او په هرات باندے ۀ د يو فیصله کن میل اراده اوکړه- او په ‎٢٢‏ و دنه شش کښے څ يوٌنوفناگه خبله اوکړه ‏ ټلو هم ددے حيل د مدا فعت د پاره به خپلو کښے جرکه اوکړه او ېه ده څرگه کے دوئ د اون د اخری سلٌکئ پورےه د نګيدالو | قزار | وکړو- د یران دا له که هرخُومره زور داره وه وےۀ په کوم استقلدل . بهادرئ- او ارته سینه چه لپښتنو دا عمله اوزغبله ‏ دیغ مثال به ډیرکم اوموند له شی . دا حبله دایران اری غشئے ووه خُطا لاړ- ددے نه پس ایران د عاصره په اوچتولو لیپورشو او ددے وڅه دا وه چه اگرېزان چه په سفادق ذرانګو په |یران کامیاب نه شول ‏ نو دو ئ په سمندرى لاره په ایران همله اوکړه ‏ او په دے ډول ځ ایران د هرات د عاصره په اوچتولو پيور کړ و - دا بماصره په اسم سټیرسش ‏ ه کنے تمه سوه 0065١.) هد د افغاستان و ليک د هرات د حاصرےهك دختمیداو نه پی اکگریزاتو د پاره د افغانستان په معاملانؤ کڼے دغل انداازی کول مه مناسپ نه وو ول (گریزان چونکه په د غه زمان هکنے په هندکښے د اقتداراعلئ فاوندان وو او د امیزدوست بد غائ له هوا د روس سير سره ترجیی سلوک دوئ دخپل عزت او اقتدارمنا ق کل وو- نود هغه نه څ د بدل استو اراده (وکړه ‏ بل طرف ته سلطنت روس داران نه د معاهده ترک چا رسشش) له نه يوه لویه حعصه شوکولی اود ځپل سلللت سر ‎٤‏ گنډ ل وه- او په وسط ‎١‏ یشياکښے دخپل سلطنت ئُورولو هوامش من وو د سلطلت روس داارايے انگرېزانو ته دخپلو مفادو په لړکښے عو فناک ښکاريي 2 . ئو (رزانو دا فیصله او کړه- په د افغانستان په بت د یو داے سړےه کښینو ه شی . په د دمه تخلقات د (گریزانواو سیکانو د واړو سره ښه وی مر دوست مد ځان چو که د پبیښور د دوپاره قيغے عاصلولو نه بغیر د اگريزانو سره دوسنئ ته تیار نه وو او (ګراتو دامیر د پاره سيیان د مپل ځان نه نارا ض کړل ‏ نو د دي مشګل مل د هغه وغت کوريز جنرل لارډ آگ ليت داغور هکړو. په د بارک زی سردار دوست بد ځان په ځاخً د سداوزرے شاه شاع دوپاره د افغاشتان بادشاه ئی ځکه په شاه شباع د دے نه څو کاله وړانده رسلمله) په مل مرضئ د ریت سه سره په یو معاهد هکښے د |پاسیند نۀ په کیله دعمرود پورےه علدة نه د دست بردارئ اقرارکړے و ه- اوددة په مقله ددوکً دا اطسنان وو چه د باد اه کید و نه پی به هم شاه شاع دوارئ پلښور په مقله پل دغوه دو باره تاره نه کړې ‏ او په ده ډول په د هن وستان په قيلزه پوله به د سیهاتو او پتٌنو داے ریاستوته قات وی چه په خپل و کښے به‌ ےئ هم روغه وې او دانگريزانو ‎١‏ فُتد ار به پر ىعم قائم وى - 0065١.) ۹ په دے غرض دا کل د شاه شاع سره پا معاهده اوشوه ‏ دال په د ك معاهلاه: کښے دشاه شاع او رښیت سل نه علاوه أریزان هم شامل وو دد مخاهده اتلیسی شرطونه وو په څوارلس شرطونه # هم هغه ووکوم څه دشاه شيام اورښښیت سنکھ تر میاسه په کال لد کے قفیصله شوی وو ددےه معاهدک وړو ې شرط هم غه دے کوم په وړاندت بیان خوڅ د او په ده کے شاه قُياع دجبروه ته په که د خپلو ټولو علاگو نه د دست يرداری۱قرار په ده دمه مهاهدك د یوبل شرطمطابق به چه چرته د شاه او مهاراجه قومُونه يوا 2 استوکن وو سلته په غوا نه شوه هلالوے. په یو بل سئثرط کن مهاراجه ددےه حنْږه اقرارکړه وو په هخه به پتٌه ره سسلبانان سپاصیان د شاه شاع د امد اد په غوض په پلښو رکښے هخه وت تیارساق کله په اکریزی او سیک حلوعتونه ددے موجونګي ضروری اوکني په معاصده .د رښیت سه .شد شيع او لالرډاک لینډ دسغطونه ثشت دی دد معامدے نه پس یوویشت شم زره ګوځ د شاه شاع د امداد د پاره ار شو کرچه په افغاستان باندت دا للم د ریت سکھ په صلاح مشوره تړه شوےه وو اود هفه د علاڅ د مفالت ذمه وارې اکگریزۍ حکومت په ځپل سراشنتی وه دد باوجود رئجیت سسلھ د اکگریزانو په د یا نتد‌اری' تر دے عده لغ اعتیاده وو چه ‏ هخه انگریزی قوڅُونو ته په خپله علا قه کښے د ترب و اجازت ور نۀ کړو. اوددےه سه داشوه په اگریزی فوکونه د شاه سباع په ماع کښے د ستده اوبدغشان په لار قند عار ته روان شول- اود شياع د هوشونو هغه برخه په « رغٌیت که په خپلو فوڅونږ مشتىله وه - د شیاع د ځوئ شهزا ده تیمور په سرېړسق کښے د پیښور په لار کابل ته روانه شوه ددے فوڅ سره یو انگريز اسر رل ويل » د شهزاده د سریړست اود اگرنړۍ حکومت د ښائنده په ډول مقرر وو سشاه شباع د ١نگریزی‏ وځ سره ډ بلوپستان په لار قند هار ته لاړ- او په ۵ راپرل سشالشله د کندحار په نار ورننوت ‏ د قٌند هار سردارانو د دمخه مقا له او نۀ کړه ‏ او ایران ته په تیښته لاړل ‏ د ښارغلقو د ناچارۍ نه د شباع حکومت ته غاړهکیښوه - په قٌند ها رکښے د شاه شاع د ېاداشا هکید و اعلادن اوشو - وه غلقو ته دا معلومه وه په شاه شاع د یوپردی حکومت به تو ره ځان بادشاه ه ده .دغه وه وه چه «غلتو په زړونو کښے دهفه قدر و قیست درکم وو د اگریزانو فوځ دخ»ارمون 0065١.) ېې .لد پورت په قند هارکټے ايار وو دغه وغت د فیڅ بله حصه هم د دوئ سره يوا شوه د پپياب مهاراجه ریت سکه هم په دعه ورځ وفات شوه وو د قنداهار نه پی آگریزی هؤڅ او شاه شاع دغز د تسفير په بیت روان شول. په غزق کد د امیر دوست ید غفان يو خو غلامٍ حیدارغان هاکم وو- اود ښار دعفالفت د پاره ورسره درك نيم زره فوغ وو د غزق قلعه بندای ډیره که وه ول انگریزانو دا مضبوط او قلا بندا ښار هم په خپل کی طاقت نه که د رشوت په طاقت فَتَْکٍږ غلدم حيدرخان د اگريزانو په لای کښے بددیوان شو دغزق په داے سمدست ستوط ه امیر دوست عست خان په ملگر و کښے پریشان او وارطان' پیدا شوه په دو ئ کن ډیر په پټه د شباع او انگريزانو طرفدارئ؟ شوی وو د بارک نو ډ رامیران د انگریزانو په نن ددوست بد مان د مرست نه په شا شوی وو او دوست سبدغان هم په دک خېږً ښة پوه شیه دو - هغة ته په خپله معامله زمه ښکاره شوه نو دخپلو اميرانو په صلاح حمفة د شاه شاع د پاره د افغانتان کت په دے شرط ېره ښودلو ته تيار شو په د وزارت مهده د دوست صبدغان ته دکپه ځۍ اوه د کی هغه څه زلة نه وو په - : , : .که په د وزارت عهده د احمدا نشاه د زاغ ناے د باک زومق نل شو په دے طرض هغه هپل ورورجبارخان چه شاه شباع سه څ ښۀ لکا ت وو - د اکگويزا نو کیمپ ته اولیږلو - دا یو معتوله مطلالبه وه ول د ېد فسق: نه د دوست عبد هان مطالبه او نه من شوه ىلٌگه په هفة پورےه ټوة اوبچوليت اوشوے - مبارځان ته اووئډه شول په په لد صبيانه کے د شاه نتباع اه غال دے هلته به دوست بد ځان اوليږ غه شی ببارغان په ده خبرواترو ډیرمایوس شو او په خپلو راتلو نپیمانه شو او دغه شان مایوس کابل ته راِغ- امیردوست حېد غان دغپلومٌکرو په وفامارئ شين شوے او د هخوی په رویه پوه شوے وو- نوکوم وغت په اکریزی فوڅونه دغزن د تسښير نه ىپی دکاىل په لور راروان شول نو دوست بد خان خپلو مِْرو ته په ډیراغلاص ‎١‏ و مت د اکگریزانو سرو د مقَاپل نواست ا وکړو- او هغوی ته ‎٤-‏ د مذاهټ» پپښتونولئ ١و‏ قام ول ډیر نگونه وړاتد کړل وه د هغة ملگری او نۀ لوزيدل -'په دا سے هالاتوکښے دوست بد غات مې داغوره اوگنله په داب که ملگری په ے د جنګ په مید ان کښے یواځ 0065١.) ۵ پریږدی او رانه نښي- تو د دے نه به ښه داوی .په هډو د دوئ د مکرتیا نه زړ؟ لو کړم ‏ اود دوئ په مرسته سو ېلک او نه کړم . د دے فْحط مطابق صفۀ داب نه دتلو فیصله اوکړه- اواکگریزی وغ چه په باراکست سشلله په کابل راننوتو نودوست #حبد خان دکابل نه تل وو د انگریزی هؤځونو مقابله او تةۀ شوه د شاه ځچاع د زړۀ جوا ارمان یول بيا پوره شو هخه دافغانستان بادشاه شو او په بالامصا رکښ ے استوگنه ' اغتيارکړه ‏ : امیردوست حمد ځان د ايل ته د بامیان په لور لاډ اگرزانو چه په کابل قبضه لوکړه نو د هغۀ دکرفتارئ په غرض ‏ دکپتان او هرم په ماشه کښے يو فوئ دسته او لیږله ‏ وے ماي خان ککړچه د لاروګو درو نه واقف وو اگریزی فوځ هله بامیان ته اورسو لو چه امیر د بامیان نه هم دیرش ميله وړاندن د تل وو په دے وه ١گریزی‏ فو د هغه په مول وکښے کامیاب نۀ شو امیر دوست ګ#حبداغان د بامیان نه غفارا تۀ لاړ- د ِنارا امیر په لاحرکښے خو د هفة ښه قدارو عزت اوکړو - وه په ام لک ےه قیدکیك وو په دے قیدکښے د هغةٌ سره خپل دوه ځامن قصد اکبرخان او مید افَصْل ځان هم وو - : د شاه شاع په مرسته چه دسیکانو کوم فوغ دکرنل ویډ او شهزاده ټلور په ماتقیکښے د پلیښور په لور روان شوے وو - د رفيیت سه دمرک په وجه د بټښور نه د هغ په روانداو کښے ډیره اټال راغله ‏ دا فوخ په ‎٣۲‏ رحولائ سا د عمرود نه روان شو او په خر ورننوتو. د یبر قبا ملو د دے فوڅ غه قابل ذکر طالفىت ځکه اونه کړو په په دت غلقو کے شاه شاع داعتبارخاونك وو او دا قوځ دشياع دځوی شهراده ټمور په کمان کښے وو هغه په دث موقع ددث قباسٌلو سره دا لوظ اوکړو چه کوم وت شاه شباع د یلت #ابل په عاصا لوکښے کامیاب سی نو د قا تیلو ددے مرست او د دوک د ټولو پلوانو مقونو-خیال بپ پد نه شان اوساتل شي- د دے یقین دهاضۍ په وجۀ دا فوځ دڅهۀ خاص نقتصان نه بغیر په مپبرتیرشو- د دو ئ مقابته دامیردوست لسدخان شُوڅ صبد اکبرغان د ډکڅ په مقام تیار ولاړ وو- ول هف د دوک څه مقابله او نۀ" کړه .اود ده وجه شاید چه داوی په دغه وخت به هغه د قندعاراو عزف او شاید چه د کابل د سقوطٌ نۀ هم خبرشوے وی- اوه به څ د دوک متابله بپ فائده لی وي- به صرحال داهوځ دستټر په اخرکښی د شاه شجاع 0065١.) ۲۳ شت نشين کیدو نه دره هنت پی کابل ته اورسيف- دغه وت کبلے د انگريانو د دے لام مقصد پوره څوےه وو که په دؤویئه د افغانستان د قُت نه هخه سړےه په شړلو ييو رکړے ووکوم چه د دوئ خوښ نه وو - ( وخپله فائٌد ه ‎٤‏ په کښے نۀٌ لیدله . او یو داے سړهڅ کت ني کړه وو په ددوئ د مطلب سړے وو.واےه د دے پرؤګرام دوتیه مصۀه لا پوره شوی نهّ وه - د هند وستان کورنز جنرل لارډ اگ لینډ په کم ‎١‏ اکتوبر لل دافغانستان دیک اول په مو قع دا وعده کړی وه په کوم وخت شاه شياع په افغانستتان کښے د ځپل اغتيار ماګ شی اودافغانستان سلامتیا او ود ښتاری قا شه شی لو !اگریژی فوڅو نه به د افغانستان نه بيرته رااو بل شی د شاه شَياع په قفت نشين کیدو او د امير دوست مد غان سره د دووځامنو بنارا ته تښتید لو اگریزانو ته دا موقع په لاس ورکړی وه .چه دوئ شاه شاع ته اغتیارات سپارےه وے- او د عُکومت ذمه وارۍ ‏ هخ ته وره غاړه کرت وےه ‏ او 4 خپله دافغانتان نه په یا پړده کښے وټل وے . وه آنگریزانوداے او نه" کړل - : نشاه شيام گرپه د افغانستان بادشاسئ ته ډیړلیواله وو- وه اوس هخه په ه څېړه ښه "پوه وت وو په په ده بادشامئ کښے د هغ د عبرید نای ده - |گرېزانو هغه په دس ميقیت کښے ساتلو په د ده ډانګ او پړانگ »مثال پرے رښتوغ کيدے شو په افغانستان کښے . مشاه شياع شهرت ته غه غاصه صدمه نه وه رسید لی او. دا توقع کيدے شوه چه دغه به د زړو تعلقاتو په زور د افغانتنان قت په خپله قضه کښے (وسا تل ټی ١و‏ د وطن علّ به هغه برداشت کړي ‏ وه د اثګ وزان سفیو مینائه اد هغه " پو تل اضر مسټرس بړرشي . څاه شاع هې تا هکړو او د پل غلِط پاليی' په ' نه کښے ے اتریزی اقتدار ته هم لویه صد مه اورسوله- دکرنل » میلسن » په الفاظو کے ‏ په دت لاثق سفر رمیکناټن)کټے هخه دروند خوی نه وو په دغ په وجه د ده په شان (اضران په گگړو او فسادونو با نت برے موی دے سفیر په اص لکن ټول اغتیارات په عپل لا سکښے ساتلن وو (و د شاه شپام نه دغټو یو بوت مورکړه وو د سشلش "مت عملی یو داے پاليی وه چه د عِغ په وبه په هرچا او هرڅه کښے دغل وره شو او د ده له کله د هرقسم متا عکومت اومقای دستور لړے کړث شو ء ‎٩ ۳‏ ۶6 00065 که چه مو وړاندے وئیلی دی د شاه موه ا3 شاه شجاع په مِنلونوکښے دڅیجر افریدی قیال څوغله د شُیياع په مرسته مید لی وو - اوڅو ځٌله شيع دپُل تیا او #کسئ په ورځ و کښے د دوئ سره پپاه امنستی وه -(اوس په شاه شباع د (گرنزانو په مرسته د وپاره دکابل بادشاه نو نو قا ئُلو هغه زاړة حلد متونه دۀ ته یاد وو - | ود پل خوی شهزاده لور په کله ة هغوی ته پیغام لېږے وو هه ستاسو ټول پلوانمقو ق ‏به په اع شی وڅ دا شرط څ ېره کينڼو د چه دره به د انگریزی فوڅ دلګ را گ دپاره ازاده وی . خو الگریزی سفر مسر مکناټن د دے شر طسره نور دا سے نشرطونه اوکؤل چه هغه نۀ ُو د مغلو په زمانهٌکښے شوی وو او نه د لادرشاه دو ‎١‏ مید شاه (بدا لی مغ ته پام شو وو د سفیر د دےه غیرمد برانه روغ شقبه دا شوه په قبا ئلو د ماجب امستلو نه هډو بي ١نګار‏ اوکړو - دا ئرطونه مخوی په يل غو د بنتارئ (وا زادئ کښے مد اغلت ١وگینل‏ .او دصعوی دخرت وڼه څ اوخو ټګوله ‏ او دوئ ته د بدال استلو موقع هم زر ترزره په لاس ورغله ‏ يم د خپل ماب درکم نه څّ ډر زیات رقم د هخه وغ په لوټلو پوره کړو کوم چه د » سنرجا کين » په ما شي کڼے بيرته هنداستان ته روان شوے وو- دا وغ په دے خیال بيرته ليه شوے وو په په افْغَاشا نکښے امڼوامان به (ودساه شاع حکومت په مصْبو طو بنیادونو قاشّ شوے ده لن دا خیال واقعاتو ډيرزرغلط ثابت کړة- : ‏شاه شیاع په نوم خو دکابل بادشاه وو- وِے اصل افتیارات د سفر په لاس کن وو. ده سور د ١ککرنزی‏ فوځ په طاقت دائي ت که وو په د تورےه په زور په افغا نان کومت اوکړی او ټول رعيت په جیرتاىع کړی ‏ په لاحره کښے خو په مل ککښے امصئ ؤو امان وو او د ا ګریزانو اقتدار په ملک قائم وو چپه چپیا دا وه - ول دا غاموىئی په اصل کښے د یو زبردست طوفان پيش ځیمه وه - دا طوفان په نومير سلکشه سلګهکښ راغلو ‏ د خبریانو د بفاوت نه علاوه د میکناټن د پالسئ په نټب هکښے پ هکو نړاوپاجوړ ‏کټے عم بِغاوتونه اوشول ‏ او الگریزی هو نو په دت علاقوکښے هڅ توره او نه کړه. ول د ميکنایئ په سر دغه ونت یواځ دا مصيیت نه وو بلکه د غیبریانو په شان غلِیانو هم بفاوت اوکړو ‏ او هغوی د میکناټن له خوا عانٌد شوی شراتٌط په څُط اناد کيے مخت اوگلو- دا بفاوت په صلح غتم شو او د غاجیانو د پاره ديرش زره رو يئ ماجب مقررشو. ددع نه علدوه اکگريزانو په ټول ملک کڼے په ! همو معَاماتو خپل ګوڅُو نه مقررکړی وو - 0065١.) هه په دے وجه د ملٌک د ټولو سردارانو په زړو لو کح داخطره پید؛ شوی وه چه آگربان د شاع په نوم په افغانستان غپله قبضه قائر ساتل ُواړی ‏ د امیر بِنارا په زړه"کنېږ داوهم پید( سوه وو- دغه و به وه چه هغه له امیردوست حمبد ځان اد د هغَْثانْ په اوله کی نثلر بند ساتلی وو ىؤ په دغه ورځُو کبنے هم د هغه په اشاره د دوک دقیدا نه اوشّښتید ل .١و‏ ډېر زر د اوزنکو اولی د ابیردوست صبد ځان د جنډے لاندےه ايح ىشول ‏ دغه وخت میکناټن ته د خي غلیل پالیسئ نيج څرگندت شو ه- په ملک کښے په يو لور د دوست مک خان پره جنبه په زیاتید و وه په بل لور شاه شیاع او دهفه وفادارغَُلق هم د اکگرنزانو په ده رویه سشت ناراض ووگه په کامران د هرات نه شاه شاع ته دالیګلی وو چه زۀ له لا /امه د انگریزانو د سعیر سر هکفران وم - په حقیقت کنے زما ټول امیدونه د تا سره نوټه دی - به هرت کښے د انګريزانو داسیر .ټاډ نوےه ده اگریز افسروو- د دۀ په کارونو دغلقو په زړونو کښے دا خُطره پیدا شوی وه په (کگریزانو د ایران په مقابله کښے د هرات مده ځکه کولو چه دوئ په خُپله ددے ښار قَبئے ته لیواله وو - امیر داست حمد ځان (و د هغه ځٌامن چه د نار نه اونښتیدل نو د ډ یر وکړاو له نه لپی د کلوم ه ته رااورسیدل - دغه وت کښے په ټول افغانستان کښے د انگویزانو برغلد ف وش و خروش غور شو وو په لو ومو کښے د دوست محمدغان سره په زره هوڅ عمع شو او د دےد فوځ په مدد اصیر د الگریزانو سره واړه' واړه" جګونه شروع کړل ‏ د دے جُنو نو په دوران کښے هٌّئ هند ؤوستان سپاهیان هم د اگریزانو نه امیر ته واوړیل - د نان » په مقام د امیر دوسکك هید فان اود ۱ګریزی فوڅو نو نزمینه يو بک اوشو- په په هه کښے امير بريا2 شو- د دت په نه کښے اکگریزی فوځو نه ټول بامیان ته راعغلونډ شول - د امير او انگریزی فوڅو نيو مقابله با اوضوه- هه په هغ کغے امیر دوست مید غفان ما اوکړه ‏ او هغ هکو هستان ته لاډ پ هکو هستان کښے امیر دوست حېد غان ته په ډکه ځله هړکل اووئیل شو اوډير سرداران د هغه وا ته ,رع شول . په دکھ ورځ و کښے دکابل نه هم امیر دوست عمد غان ته د مرست اه کومک پیغامونه رسید لل وو - د( ټوے خبرث دسفیر میکناټن ‎۵١‏ ‏شاه شبباع نه پټ نت وه یو طرف ته دامصیبت وه . بل طرف ته سير هم د الگر/زانو دشان وشوکت پ هکز ورتیا پوه شوے وو - سیکانو هم په ده ورځو کښے د ابل اوه 0065١.) ‏۵ه‎ ترميځه اباد پښتنو قبائلو ته لسسو ن کولو- دغه وت کښے د دت سفیر دا پوح یقین راغل وو چه د فوڅ نه بغیرکامياق مشه ده امیر دوست یبد مان په موستان مب یل سرګرموم خروع کړھ مُِناټن دصغة په مقابلهکښے جرئیل سیل مقررکړو وه دوست تصد غان جرشل سيل په یوه پښه گډکړو ‏ امیر به کله په دره عتوربنکښے سراوښلو له به پغارا ته اووت(وکله به د کایل خُوا اوسًا ته راغ - د امیردوست ېد ځان او اگګریزی فو څُونو اغری ممَاطه په ‎٣‏ ر نومبر سلګلل ةکښے د «ېروان ه درےه په مقام راغله - په دےه تک کښے ای لهياب شو او اگریزی هوڅونه داسے وارغطا ول چه ليډ ر بر پولټیل اضرچه دد فوعُون سره وو سفير میکناټن ته په ده يئ ليکلو صبور شو چه د اکگريزی هوپ د پاره د کابل نه بغيو د پناه بل بل ځا نشته - ددے راځ مطابق (تریزی هُوڅو نه کابل ته راغونډ شول ‏ او د دوست ېد ځان دمیځ په تابیاکښے گکیا شول - و ۰ معلو مه نه ده چه (مير دوست قحمد خان د ده پل فخّ نه وے فانده وا نه مُستله- د دےه فة په ربه ورڅ امیر دوست مد ځطان د ځپل یوملٌکری سره په غاموشئ کابل ته ناغ- او پل مان ‎٤‏ ۱گریزې سفير میکناټئ ت ته موالهکړو - د اگریزۍ هلوڅونو سالاره سرماع کين » ددوست حعبد خان ددے روځ په مقله دا واق مپه ځونگه من ته دام وه چه کر په اوس خو د دپشو موش وخروش زیات دے وه ددوئ داحوشش ١و‏ وفاداری هخه ته قابل اعتباد نه ښکاريدله قو دا گریژانو له ریو شُکست هورده قٌیدۍ په بت د یو فاځ په ميقثیت کښے هخه پل ځان قید ته ورکول عغوره سل - او له د خپل ځان مسر که موالنکړو- به هرال د ده وجه چه سرغه‌ وی دوست همد ځان په خپله رضاځان وٌکړو ‏ اوڅو ورغ پی هغه ديوے مضبوط بدرگ سره د شادي قیدی په حيثیت هندوستان ته اولیږ 2 شو- په دوست قبدخان د مک نه اوو تلو نو د سفیرزړة نه هې ټوےه وږےه اوخطره اوو ت- د د نه نپی هخه د پل پالسئ په نفانکښے هيت غطره او بندایز نۀ حسوس کولو- د شاه سیاع د زړه" نه هم د خنطراتو تورث لړت لره سو دسفۀ امید ونه بیا تاند شول ‏ ځگه په د هخه ردقيب د بارک زو دآ صئ عزم سردار د ملٌک نه خارج شوے وو (و دابل تت اوس په ظاهره کینے مغخه ته یاځ پا شوے وو - 0065١.) رف که پرےه شاه سباع د خپلو غلقوغوښ وه نو دد نه پی په افغانتان کښے د ١نگریزی‏ غوڅونو د پا یدو نۀ څه ضرورت وو او نۀ څه جوا ول دمناټن د پاليئ په وجه ټول خلق د شاه شاع نه ناراض وو که په د اگربزاتو دا مصیبت هم د ده په وچه په غلقو نازل شوے وو او چونگه ده سفیر د شاه شاع نه یو وډا جوړکړه وو نو د ثورو سردارانو سره چه به څ کوم سلوک کولو هغه به يقيتٌا ږیرسپک وو د شاع نه د پښتنوغټه کیله هم داوه چه دد به واکه په امتاره بادشٌاه په وجه اگریزان په د مک مسلط شوی دی شاه شباع هم دل ارزئ او واکئ نه شه روو په امیردوست ېد هان د مینځ نه اووتلو نو د ده" په زړه" کښے کښے د الگریزی سفیر د دے سنت پالسئ نه د هپل کان د ازا دولوم پید١‏ شو - او په د انگریزی هاوڅو نو د ناوړه کارونو دلاسه خلق سک شول اوشاه ته شکایت اوکړونو شاه ورته په مواب کښ اووئیل . از شما بيع کی آید »عقی د تاسو نه یټ نه" کیږ ی - د غلقو په پارولو او لمسولو کښ د شاه شیاع هم څه لاس وو - - او د ده په مقله اکگریزانو ته څه شهادتونه هم به لاس واغلی وو په مل ګکښ په دانگریزانو د موجودکئ (و د دوئ د پالی په وجه کوم عام عذالنت (و نفرت په اول کښے خغورشوه وو دحغ نه ځُئ دورا نیقی اگریزی اهنسرانو د عالا تو د سيو ند اه ٌکوله ‏ او هنوی ته د ځُپل مال ت کمز ور تیا معلومه شوی وه-و دکرنل ه میلسن » په الفاظ وکښے میکناټن به دك ټولوهالاتو ته په رټورټوکتل. خو ه زړه"سترګ څ ړندے وه- او د سر په ستوګو به د پښو مياځ ته کتل. دغه وجه وه چه په فروری سلګلۀ کښے هغه داسے لیګلی ووچه . سړےه ټولو خبرو ته فگر اوکړی دؤ عاصر ساعت په مل ک کښے داسے امن امان دے چه بنده ورته مراد وه دامن وامان دا عال وو چه غاجیانو بغاو تکړه وو د« زمیندا ور»؛ علا قه کبنے هم بغاوت شوے وو (وغلق څ لا هفه شان اطاعت ته مائل نه وو-ه هرات کښے هم غلقو د اکگرنزانو په سببت د ایرانیانو اطاعت ته ترَمِهم ورکوله ‏ دمه هالانو باوجو د میکنایټن په رکست سلګلا دار۱ ‎"٢‏ ښکاره کړه په دګ موجو ده سامان دټول ملک د انتظام د پاره ښۀ ‎٧‏ ئ دے . او ټول غجوېزونه دامید مطابن په کامیابئ پوره کیدو نی دی » د سلګ څل په می کښے د انکلستان اوهنداوستان دواړو حکومتو نو په مننامِکنایئ 0065١.) ٣٤۸ ‏ا‎ د هرڅ دکمو لو اراده اوکړه ‏ څگه چه اوس هغ ته په مل اکښے امن وامان نا نا هکین په دے غرض هغۀ د قَبائٌلو سرداران کابل ته رااوغوښتل ‏ (و مځوی ته د هځوی د مامیو نو ! و وطیقو دکبو لو په عکله خر ورکړو ‏ دغه ومت د څ2 سردارانو دا هسوس کړه چه زموښ سرهکوم لوظونه اووعدے شوے وه هغه د غپل غرض او دیو وفت د پاره وه په د هره دوئ دانگریزانو دطضرنه هې نااميد شول ‏ رو دد شه داشوه چه ده غلقو د هندوستان سره د انگریزي هوځ د بتٌگ راتک لارےه ند هکړےه ‏ په د ورحوکش اکبرغان هې رارسید ۰ وو او د خپلو مرستټالو فیادت ة په لاس کښے ات وو . په اکتوبر سلګللکښے پو ټل ار مسر الزِيْډ د برنۍ ۀ ددله د بندیدلو په کیدلی وه .او دا ورته هم معلومه شوی وه په ټول مل د انگرنزانو برغلاف ىلوے ته تیارشوے دے ول دوئ لاهفه ثان داخېرےه ټوة ند د ىؤ مر په دویم تاریخ د أکگريزز مو غلدف اوت څرگند شګل اغتیارکړو- حقیقت داد په داسټر رمیکناټن) اود هغه پولټهل او فسر مسر ا کیک زډ ریرنۍ .په د سلطان حمد هان په عا لکښے مو د ده" ذکرکړه دے ‏ د هغه دریفؤ او سنصيده اخلا قو نه بي غا وو وم چه د داسے عهدو د غا وندانو د پاره مارکا وی - په تیره تیره د یرس افلاق عالت غو د نپښتنو د غیرتا په لسن یو تور داع وو- په دے وره کښے به ١نگریزی‏ اهسرانو داسے ناوړه کارونه کول په د نېښتنو په لاموګ (وابروه هم صرفه نه کوله- دغه وچه وه چه هخ غلقو د «مستر رن . . په سگله خبله اوکړه ‏ او هغه ځّ سره د خپلو نوٌکرانو اووژلو - د دے نه پچی میکناټن سټر یم د اکیرځان سوه د مرک په وخت کښی دهاز یانو دللسه اووره شو په د ے عبره انگریزان دیر وارخطا شول ‏ په ‎,٣٢‏ ثومبرساګ۰22 ابر مان هم د غاريانو سره ملکره شو - دغه وخت د الگریزی هوغ په اهشىران وک خهم یره لج انٌفا قّ وه .یو وز به منظور شوے نه وو په سه سىداسق یا منسوځ شو - داے اثفاق ترآنفر وخته ېاری وه - اگریزی هؤڅ په څلور زره سورو او دو لس زره پیا ده سپامیانو مشټل وو دے ټول وڅ د غازيانو په مقابله کښے وسله کیښوه ‏ او د فیصل مطابقً په؟, چنوری سګء د کابل نه د جلادل اد به لور رزروان شول . دی موسم وو. لارے او درےه په واوارو ند وه دا( سروسامانه قوغ څه خو د غئء واؤارو اولوږوتندود لاسه تباه شو اوڅوک په ژوندی پلةآ وو هغوی د پو د لاسه اووژه څول په ټول 0065١.) ٨ وځ کښے صرف یو سړے ډاکټره براشډډن ه د انگرنړۍ فوځ دټامئ دمه غَطثرة قيمه اورولو د پاره ژوندے جلدل اباد تۀ رااوسید - په دے دمولناگ وا مُندوستان نن نه تو بلکه انگلستان هم په ویرګډ شو او په مضفئ (يشیاکلے د اکگریزی سلطلت د اتد ار د زړۀ ې نوشتالورکل علوب هيغه څه عبیر ماصل نۀ شو- د دے واقفع په نټ هکی لارډ آگ لین بيرته د هنداوستان نه اوغوښتل شو به نصيب شاه شاع هم د خپلورََّوْ دټامئ نه پی دیره موده ژونده پا؟ نه شو او په غلورم ول سلګلله سګل ګل د پارک زود یو سردار د لاسه د هغه" د لړزاندا ه ژوندا خاتًه اوشوه ‏ وےه د شاه شباع داقتل په وجه په مل ککټے اړه کړه نؤر هم زیات شو او د شاه خُیاع په وجه چه پښتانئڅه لر ډیر په يو مرک رانونپ شوی وو هغوی بیا تار په تار ىشول- "و لو سردارانو لاس په تورهکړو -او په خپلو کښے اونبتل - د دے بداامئ په وحه د قٌند هار مُزق اوېلدل آباد فومونو عم څه لږه ډیره ساه واْستله « او دتیارئ موقع په لاس ورغله - د لارډ اک لینډ په ځا لارډ این برو د هندوستانکورز منرل مقررشو. دمغة ته د افغاسٌسٌان په معاملاتوکښے د مد اغلت نه کولو مدایت شوتك وو - ول کوم فُوكْن په په افغانستان کښ لیر وو دسغفوی د ازادولو د پاره٤‏ دوه لوۀ فوخغونته د سلداه اوځیبر په لار افغانتان ته اولیږل دغّبردلارےه فوځ دجثرل پالگ په گما نک وو. ده فوځ دستیر سګ شه په اطرکښے دوپاره 4 ابل قبضه اوکړه وکو د سپکا وی او قتلولو په بد ل کے د کابل ښاشته مسقف باذار په دارو والوزولو ‏ په زو ښ شه لوۀ. واړه ‎٤‏ اووژل ‏ او با ۀ خپل قيدیان ترلاس هکږل ‏ او د هند په لور روان شو دغه شان دافغاستان دا خوړه جک ختې شو په دخ خلک کښے اکريزانوته ډیر نقتّصان اورسید ‏ په دے جنګونو لښے د هغوی شٌل زره سپاسیان او وبّه شو یو ېکروړ پو نډه ے په بک طرغ راغ او د دوئ مقصد هم پوره نۀ و دا ټول خرمُونه اوکو ششونه دوئ ددےه دپااکړی وو په دوئ د یو لود امتیّاره ا و ازاد کیال رعیت په شٌټ باندےت یو دالے بادىشاه کښینو لو په هخه خو کله ددے نه وړانده هم د دے غلقو له خوا شه شوے وه - اود سخ د میشته ولو او زرغونولو کار داے انگریزی افشرانو ته هواله شوےث وو په هخوی د ده دومره لوا دمه وارئ اهلیت نه لرلو - د سشاه ځاع د ټتلیدو نه پي دکابل په نت د شاه ټیاع دوش مُوغ ف بک د 0065١.) ۹ اگریزی هوحتونو له نوا کښینو له سوے وو - د اشهزراده د ځپل پلار د تل نه لپی د کابل نه تَيتيد 2 وو- وے د پالګ د فوځونو سره دوپاره کابل ته تل وو مو په آکریړی فوقونه د کابل نه بيرته راغلل ئو دے دعم (ووؤے شُهٍ- هځ مورهينو په يا لکښے د افغاستان دمه څک ذمه وار کزان دی ځکه چه دوئ هخ هد هيقه په افغانستان حبله اوکړه ‏ اوشاء شاع ته 2 په دوست بد ځان ترجیم وکړه- په دغه ویځ و کنے نه خو په هندوستان باندے د روس د مبل غه امکان وواو نه دوست ید ځان د انگریزانو سره د خالفت اراده لرله ‏ پ که چېره انکريزانو دلفغانتان په کورنو معاملوکت مد اغلت نو هکړےه ن نه به په داسے ‏ درږدی" د هناوستان دومره دولت غرڅځ شپه وو او نه په پۀ داے ‏ رعمئ د هند وسسَاسَانَوِ اوپښتٌنو و يښے بهید 2 وے ‏ که مه وړاندے اوو ثيله شول امېردوست عبد غان په د شا قید ی په ميثیت هندوستان ته راوسح شو. نو په او لکڼے په کلگته کښے نظرښد وو. وڅ ددے څاغ اب وهوا د هغه دضیمت موافق ته" وه نوبیا په پۀ مسوری کښے اوسیده" ‎١‏ ريز ا نود چل قوت اوشان وشوکڅ اونماشش په عرض هغۀً ته خپل فوغونه جنک سا زوسامان کارِمَاة ١و‏ چهازونه لی ‎٥۹‏ - او ددے نه داگرزی ککوفمت دا مطلب وو په د دے جٌک شان وشوکت او سازو سامان په ليدو په د دوست بد ځان په زړه کښے د اکريزانو دعظيم طاقت امساس وو و2 دےه امساسي په هغ کښے د خپل مان اود ځپل ملکت په با بکے امسا سکمتری ته" وه پید؟ً که . دغه وه وه چه دنه نښاشی نه چه د اگگربزانو کوم مقصد وو هڅه ماصل نۀ شو او هر کله په آکگريزان د افْفا نستات په معالاتو کښے په ډیره بده دلګه ناگامیاب ول نو د هخوی د پاره بل څه لاره نه" وه په افْغَانًا شت بیاامیردوست صمد غان ته پش کړی- چناغه .. لارد ابلن برو -کوريز جنرل په ۵/ اکتو پر سئلګغله هخه د ګابل په لور رمُص تکړه - په لارکے د لا هور په مقَام د سیکانو راجه شیو سه په ډیره شانداره طریټه دهغة استقبال اوکړو- ددوست مید مان په عیر هاضرئکښے د کابل نت د هخه د پاره غا ی پروت وو خپلو غلقو په نپلو زړولوکښے هغه د بادشاهئ د پاره مب کړے وو اوکوم وت په هغه کابل ته دوباره رلغ نو ټولو غلتو بپ ډیرےت غوشالئ د مخ اطاعت ته غاړوکیود امیردوست صهبیدغان څه پ هکوم هال کښے خپله باد شاھېي پرئٌتی وه هغه هم هخه شان ‎0065١.) ۸۰‏ وه - یچ دکابل علاقه د هند کش ترغرونو او دغزف علاقه د هخه په هکومت کښے شامله وه په قند سار باندے د هغه مر وروڼه عاکمان وواو په هرات باندے د شاه هسود حُوی کامران کومت کولو - ‏د سیکانو او انگریزانو خالنت ‏هخه عهد نامه په په سشلقد ‏ کښے د سا نو انگریزانو او شاه شباع ترمِځٌه شوی وه اگرچه د ىشاه یاع په مرک پ (تژه شوی وه - ین د سیکانو په لاس کښے د پوشیاسی حر به ډول موجوره وه په دے کښے شگ نشته چه داباسیند به قیله ټوله علاقه سره د پیښوره دال سل نه په دغه کال سردار عم ځان د نوښار په مقَام دسیګانو سره د مقَايل کولو نه بغیر تېتيد- وو د بارک زو دلاسه وتلی وه- (و د سیځګانواژ ېره قام شوے وو وغ په دے علاقه د سا تو مسسٌّقل مُکومت څه لږه موده نپی قاتم شو او د افغاشتان دعلک اول په د وران کښے د پلیښور او د دے سره په ماعقه ټول علل 3 د سیانو اکتدارقَاشّ وو- لین سره دد په شاه شاع ددے ټولوعلادقو دملکیت ته په خپله مرضئ دست بردار شوے وو با هم د مل سرمان" دارا لل ھ رپښور) د قبضے زوړارمان د هغه د زړه" نه نۀ ووو تل .او نه دا تلوسه دامیردوست سحیداغان په زړ کښے سړه شوی وه- دغه و چه وه خپه هرکله په کال سنګشل -کښے شاه شاع دا گرزی وُو نو په کومک دو باره دکابل بادشاه شو او دوست بد غان د شادي قيد‌ی په عیثيت هتا ته اوليږه شونو دغه وعغت د شاه شباع په زړه" کښے د اه سرمائً دارا لل- ۵ ارماننه بیا رأژوند ی شول ‏ دکه چه وړاندے ويل شوی دی د شاه شاع سره اګریړی سفیر میکنايئ »کر چه يو لا سه وو ول په هخه کښے یوغټ دانفتص وو چه خپله هره خبره په ‎٤‏ درسته کنله ‏ دؤ کوم وخت چه شان شاع د ده خپل خواهش ذکره سفر سره او کړه ىؤ د سر زړه" هم د پيښور قبغے ته لیواله شو او عحکومت هند ته ځ د دےه سه طاقَقّ معا مك د مشوغئ! (و ددے ته د( سراف تجو یز بي ښک ړو (ه دا مشوره څ وکړه هه د ! باسیند نه په قبله د پيښور سره ملعقه عك 32 د شاه شجاع ته ورکړتث 0065١.) ۸٨ شی په دے تجويزکبے یواڅ د شاه شاع خواهش پوره کول مد نظر نه وو- بلکه د کابل د کٌبښے او د افغانستان سره د امو رفت د پاره د پیښور غونده اهم مقام دسیانو په قبضه کنے پاة یدل د اتگریزانو د مفادو د پاره هم موزون نه وو- دغه وجه وه چه کر په حُلومت هتد په دھ موقع په داسے غردلو ستر ستوکو د پل وعسه ته اوړ لو ته غو تیار نه شو و2 دد منلوته رضامند معلومیده. او که چرے په (فغانستان کښے دومره زر د اگگریزانو برغلاف د وافَعاتورخ نه وك پدل شوے ئو ډیره ملکنه ده هب ده مضوره عمل شوه وه - ا وحالاتو غه نوے شکل اغتیارکړه وے ‏ وےه هرکله چه په کابل کے انگریزی سنر میکاټن او د هغۀ پو لتیل ير« لنکزينډر برنی ۰ اوو له شول او په اگریزی هوڅُونو ھم بامړګډ شو نواگریزی عکومت په افغانستان باندے دل اد د قَامُو لو په عُرض د مپلو فومُونو د قٌيام د پاره د پلیښور مرکزرت رواهمیت په شات سره #عسو س کړو روه ترکومه مده په دد منصو ه د سیانو دمفادو سره تنعل وو هځوی په ددهك نه فبرشول دو دا خره پر ډيره ده (وککيد۰- اوداغ تد هپل ریاست د تالاکید واو ټکړے ټکړ کيدو یومنصوبه ا وله -ا و دا ميالځ اوکړو ‏ په '۷گگريزان زمواږ دهغه دشبنانو زپښتنو ) سره زموښ د ریاست د یش په با کښے مشوره موی چه مو ورنه مک په زوراضے ده او زمونږ د جرئیلانو اوسپاهیانو وي پرے توے شوی دی دغه وجه وه په اکگریزانو ته د دو زړونه غیرن شول ‏ وه دسيانو مُفګان یا دض اوکيښے د (گريزانو سترګ د غپلو مفادو د مفاالشت نه نه شوے ښداوه. ده ئْ ته د پليښوراهمیت معلوم شوے وو - او سترګ ‏ ورته مه که وے- د افغاستان داولڅځګ نه پی زر په ذر داے وا قعات .اوشول په د مځ په بنا د اکگریزاتو او سیا نو ترمشله بدګا ښه اوسٌلونه دؤر هم زبات شول - په عال مل هکے لارډ ایلن برو» سرچارلی نيپْیر سنلاه ته په دے غرض اولیږلو مه هخه د سنداه د( اق په عقله خپل رپورټ پپيش ی ‏ اکگرنزانو دافغانتان په بِنک کښے د سنده د ا ماق اراده کړی وه سرچارلۍ نپ مد عا چوکه دسندھ احُاق وو توک تروع کولو د پاره څ نو شی آة بخ او لټو ۸ او د تالپوری (میرانو سره څ هځ ے هه «ویه" خږه کړےه. (و شټېه دا شوه څچه د سنداه هح تالپوری امیرانو اوه اگریزانو ترمعه د میاف ‏ او داصوي ۰ په مقاماتو جٌلونه اوشول - په ده جنلو نو کڼے تالپو رۍ امیرانو ىشُگست اومونده :و ستده په برطانوی هند گتی . شامل شو- - ان برو ‎٤‏ ریز 0065١.) ٣ جنرل دا فحل په مر ماظ اوړو و٤"‏ د سنده او پبرلاتوی عُلومتونو ترمینځ تعلثات دوستانه وو - د دواړوککومتونو ترمینځه معاهدے شوے وے ا چه یو شرط پهکښے دا هم وو په فرټئ؟ دا اقرارکوی چه دیو بل په علاقو به بلوسه نه کوی. او یو بل ته به اوبه نه" غړوی د ددے | قزار پا وهو د ابلن برو په ډیره ذليله طربقه دا معاهده تر پو لاندے کړه. او په یو داے ریاست څ حمله اوکړه چه دوئ ته ے هغ نه وو وئلي- او په لنتاغو وغتو نوکښ څّ د |ګریزۍ ُلومت سره ډیر قیيی مد د هم کړ وو دسنتهھ دا اساق دانصاف او په اخلدق لىاظ سره يو ناچا لاروو په دتهذیب وانصاف د یو دعوید ارحُکومت د یو هکم اعلئ په عُلم شوے وو دعُلومت هنل دا فل یودای نالمانز فحل وو په د ابيسټ انډیاکپئ داتربکټراتو هم دد الاق منالفت ١وکړو‏ ادسنلګالاق د سیکا نو سره هم د پل ریاست په پا پکښے ویره پيد :کړه ‏ ول اول دد نه په دسيانو او اکگريزانو د #غالفت او جګونو حال بیان کړك شی - دا به ښه دی چه د سیا نود ربایست عال لږ په تفصيل سره بیان شی کله چه ورزنداےه وشل شوی دی د سيکا نو د ریاسک بائ رنبیت سکھ وو په په ادا کښے د سداوزی باد شاه زمان شاه د لوری نه په یو اضطراری هالت کښے دياب ورز مقرر شو او وروستو بیا د سد وزو او هبدازو دکورن خالفت او جگونو په ومه ئځ نه مصرفث خپل ځان ازادکړو: که د دوئ د مندطىت په يو" زرجزه او و سیعاه خُطه د قبضه هم اوکړه ‏ او د یو نود فتار راجا په ميثیت د سیک ریاست بائ شو - سردار رخیت سه په یاب باند ۵ قرب څلويښت اله رو داباسیند نه په قبله دو پا علاقه بادےه پشلس کاله عکومت مو لو نه پی په مال سثلللۀ کبے مړشو ریت یو ډیرچالاب او موښیارانان وو . هغه د اککرزانو د روزافزون طاقت دمقایل ته په چل ول (و دوراند نيشئ خپل مان وره وو او په مال سل ۀ کے څ د انگریزانو . سره يو دوستانه ما هله ړت وه - او دمه مداسدے په وڅه چه هخه د | ګريزانو ته غه شونو د سداوزو د سلطنت نه 2 د علاقو په شوکولو لاس پوه کړو- بپ پٍاب کښے څ امی وامان قا ئش کړو اوه خپل ریاست د پاره څ يو بهترين وڅ تیارکړو. په د یورپثن افرانو په نگرانئ کښ دهفه ذماة د ټک په نوی نوی طريقو ښۀ پو ھ وو . اکوم وخت چه دا بوا مها راجا مړکید و نو دخپل ریاست دهفاللت د پا ره ځ به ساز او سامان اراسته یو لوخ وځ پريښے وو ول د ریت سه نه نپ دحنه پۀ جانثینو 0065١.) ۸ ٣ کین دهغه د پا څوک نه وو دو په دو ئک داسے سارزشونه او قتلو نه شروع شول ‏ په د سیکانو د دیوش کلیز ریاست د یوالونه-؟ ترو غه اوړکول ‏ درخیت سلهھ د مرګ نه پی دهخة خو 2 کهړک سک په کدی :کښیناست دوه په عقله دا مشهوره وه په د د راجا ناعائزځوة دے ‏ دغه وجه وه چه دده "په کداۍ نشئ دسازشو نو بازارتور شو. په دے سازشونو کښے دد راجایو سم مرستیال نت سل او ول شو او په د پے بل کال ته کهړک سه هم مړشو- (و ددۀ خو په د هپل پلار د جِنارع د رسومأنَو د ادا کولو نه پس پ هکومه دروازه تر و نو هغه دروازه رك راږدوته اودغه شان دك سم تفا قا مړشوبا قصداً مړکړه سو - د دے نه پی دکهړک سه دکونیه- په سرېرسئ کښے د رښيت سکھ ټُوبل څُوة شیرسکھه دمغ د ناب په ډو لدی نثین شو - دغه وخت کښے دمبون د ډوګره وروڼو اوس ستدانعیان والا» سردارا ىو نزمیځه د اقتدار د محصول کشکش په ډیرشد تک روان وو . شیر سه په کال سګگث ‏ هکے د هيل ېاد شا سئ اعلان اوکړو- وا دغه وفت ډوګره ورو و دغپلو رکیپ سردارانو سره صلح صلح اوکړه ‏ رودده نتّبه دا شوه چه په کال لکښ شر سکع هم اووزل شو د شغيرسھ د مرک نه ىپی د سیګانو ترميسه د سازشوتو او قتلونو بازار نور هم ګرم شو (طر د مها راجه رښيت سه يو نابالغ کوی دلپپ سَنٌگهکدی نثین شو (و د ده مور راق جندان » په د ريفيت سي کشره هخه وه دده " سرړسته مکرر شوه رښیت ستله مپلو فومونو ته د فر نسیسی (و مرن اهرانو په گکرانئ! کښے دئوے زما د بتک په طرىقٍه ښه تربیت ورکړه او ئپپل فوقّ طاقت ۀ ښۀ ذیات کړه وو لکن هغه یو موښیار ١و‏ دور اندایشی بلیادم وو سره د دے په د هغه سره یو اعلل فوځ موجود وو بیا هم هغه په غپل عقل او دورانديشئ د اگریزانو سره دغه تصادم نه پل ان ساتل وو- ول چه ریت سه مړشو نو د صغة په وار ثانوکښے بل څوک د دوهره مطبوط شنصیت او دور اند يئ څاوند نه" وو په دا مضبوط فُوڅً څ په قانو : وه د سیک سردارانو د درېاری سانشونو په سب هُکنے دا وځ نور هم یفوه سا 5 به قابو لو او د انگريانو سره سر اړمولو ته لیواله شو- صے خوه دلیپ سه په وحُتکښے لال سکھ د هغه وزیړاو تچ سه د فوشونو سالاراعلى وو ول په فوڅ باندے ددوئ څه اژنۀ وو ىل لورته دسک دریار ذمه وار امیران د اکگرزانو د روز 0065١.) ۸٨۰ص‎ اقزون طاقت په وه دخپل ریاست د حفاظت او یقا به بابکئے شن شوی وو په دے ورم کښے په سیک دریارکښے د اتد اربه لعاط درے په وے ‏ يوه ډ له ده ران چتدان ه وه چهً د ریت سل ھهکخره راڼئ . د دلیپ سللغ مور او د لوۀ مومل میرئ وه او په خپله پره کښے ه ډیر مرستیال لرل به ډله .د لدب سه سََلهھ ډوکره وه چه د یریت سل د لوری ته ديون هاکم مقرر شوے وو او دربيه ډله دهوځ وه او ما په و لوغالبه وه اوټول به د هؤوځ نه په ویړه کی وو - د ستلځ سیند نه په رغاته" د سيکانو څٌغ داے واړه "واړۀ سرداران ووه موی خپل انونه د اکگريزانو عفائلت ته سپارل وو د انلریزانو او ریت سه ترمیفته په محاهده س ګل کښے داخبره منلی شوی وه په سح ریاست به په دے غلقو بلوسه نۀ کوۍ- د دے سردارانو څه زمَ د ستبلۍ نه په قبله دسیکا نو په ریاستکښے هم وے.په دث ورک وکښے د انگریزاتو ده زیر مفاظت سیځانو ته د دربار لاهور د سیک افسرانو له خوا د غپلو چاثٌدادونو نه د فانٌدے اوپتولو په لارکښے مسکلات پېد( شول او داخره د هخه معامله خلااف ورزی وه د دے نه علاوه دسټلې به شر غاتة د انگریزی فوڅونو موجودی هم د سيکانو په زړه" نه غائٍدله ‏ د دربار لا هور سیک (فسرانو او مشرانو په ځېل فوځ د قابو نه بهرکيدو ته نزهو اوليدٌ نو دو دا غور (وؤگتله په داسرکښ فوخ په (نگرنزانو ور واچوئ ‏ بچ د کښے د دوق دوه غرضه وو يوځغو دا په د اگریزانو سره په جُکید لو به ددے هغ موش به عا شی او په قاب وکښے به راځ او بل داچه دو ته به دغپل طاقت دمظطاعره موقع سم په لای ورشی ‏ او د انگریزانو سره به د دوی؟ د زور ارمايئ؛ ارمان پور شی د(ګمان هم کید لوچه د اکرناتو ېک ته دسیګانو په لبسول وکښے د راق جندان » ډیره برغه وه- د هع دا غرص وو چه په دے طربټه به مسین وغ اوستف سردارانو طاق تکم شی - او د دصق مُوة دلیپ سه به پهکدی؛ قا پا شی - غرض د را جندان په هکم سف وځ په سل پورے وتو او په زگریزی علاقه خبله اوکړه ‏ او په ‎٣١‏ ر دسیير شش په د اکگریزانو برغلاف اعلان جنګ اوکړه. د راڼئ قوڅ په ډيړے پیادرۍئ او جگیدو ‏ و افسران ځ ښۀ نه وو- او په دے هڅه غ شست اومو ند په - « سر هشيوکف » په د الگریژی فومُونو کباندار وو ده ریه په معَام سیمانو ته شُکست ورکړه" - په ‎٨۸‏ ر لور سلاګ له دس علی وال » په مقام سیهانو 0065١.) ۸۵ بیا سښته تدښته اوکړه ‏ د دے جنگ امری معرکه د فیروز پور په شرخاتة د سواون ء په مقام اوشوه ‏ په معرکه کين هم سک فوځ تيښته اوکړه ‏ ترا لس زره سیګان په مک کے اووئه شول او څه گرفتار شول ‏ د دک لست نه پي د انگریزانو او سیکانو ترمنځه په ,مارح 1 یوه معاهده اوشوه. 1 د دے معاهداك له عنه دستاۍ اوباس سینداونو مهم علاگه د سيا نو د ریاست نه اوشلود شوه او په اکاریزی هکوم کښے نشامله کړه شوه دلیپ سه د مهاراما په ډول دوپاره د سیک رباست والی اومنط شو -او ران جندان د هغ سرېرسته مقررشؤ. دک تاوان یو ش کروړ روبئ په سیک ریاست عان که شو او د دے په بد لکښ بت کله روپ خد د سل دربار نه وصول کړےه شو- اود باق یوکروړ روپو په عوضکڼ د جالند عر دو به او دکشبير صوبه د سیا نو د ریاست نه وامُستل شوے . دکشيو صوبه اکگریزانو د ز۵ه) لکه نانگ شاتې روپو رچه په انگریزی سکه کښے نوس که ړوئ کيد 8 په بد ل کن په گلدب سلھ ډوکره راجا خرڅ کړه ‏ د اگگریزانو دا ىل دسندانه دالساق نه هم زیت ناما وو- د چو سو کلو روپو د پاره دکشبیر په تکو نو مسلبانان دګډ و ېزو په شان په لدب سه عوندےه ظالم اسان باندے هڅول د تهذب وانصاف ددموے دارو آٌگریزانو یو داے شرمناأک او مد په هورته ذلیل فعل ده په د مغ بل مثال به په تارڅځ' ککے اونه مونل شئ . د اگریزۍ حکومت د ده التهاق خو د غرشانه فعل په نیقبدکے دکشیر بد نصيبه مسلبائان لا تر نن ورځ ترنیږی- د معاهدثك له هغه د سیکانو په فوځ کښے ضیف اوشو اؤکوم فو خُونه په په تخفیفکنے راغلل هغوی ته پد بتا-2 او لاله ورکړے شوه د انگریزی عکومت د لوری نه سرمنرۍ منډکبری لارنۍ په سیک دربارکے ریزيڼ نټ مقرر شه- د مند گورز مترل (زر ډ ھار ډک په دے خبره صم رضاشو په دمهاراجا دلیپ سگھ د ذاقّ عفائلت او په پیباب کښے دامن وامان دقاسشولو پګ عری د اگرزی فوڅ یوه عصه د تَ مقر عرص دپاره پرىږدی ‏ دکشبير په باب کے د کلاب سه سره جد۱ معاهده (وشوه ‏ او دربار لاو ولدب سه دواړو دا ېره او منله په مپل تنازعات به اکگریزی عُلومت ته پيش کوی ‏ او د هغوی فیصله به می - 4 دغه وخت کښے د بپبتتو ملاگه هم د سیا نو په رت کښے نشامله وه وله په د ځپله علاقهکښے به پښتانه د فل دپتونو لو» په صُابط پلیدل ‏ که چه سيکان ت هنو د دے قابل ووچه دحل ریاست دپاره شه آشن وض ړک 0065١.) ۸۳ ېړک ‏نۀ په دھ قادر وو چه پښتانه په مُپل وضع کړی قانون اماده‎ ١ د اکگريزاتو او سیکانو دا معاهده د نتاٌبو په لفاظ اطمینان پنشی ثابته نه شوه ځگه چه نۀ لو سیٌانو د غپل وځ سر دو پاره تن تنظیم اوکړو او نه" په دربارکے د سیک سردا رانو د سازشونو. پرو چنو او ډله بازو خا تبه اوشوه . دغه وجبه وه په د انگریری فوځ دقيام د پارهکومه عرصه مقرر شوی وه په هغ کبے مطلوبه نتايځ هاصل نۀ شول -کشیرلا هغه شان لدب سه ته نه ووحواله شو ه- او دکشپير په نه ورکولوکښ لال سکه وزیرسسفت مداې وو دا سړهك د لدب سُتَله سښت #خالف وو لن لال سکع م وزارت نه مات کړے ىشو - او د سک دربار په واصش د اکلریزی هوځ د کیام په مود ه کښے توسيح اوکړےث شوه په دے لړک یو بله معاهده اوشوه ‏ د دے معا هده له غنه د دلیپ سه د ریاست انٌظام د سردارانو یوکوشل ته عواله شو اواگریزی ریډ نټ مسترلزرشی د دے کو لل صدار مکرر نځو را جندان په انتظای معاملانه کن د مد اغلت کو لو نه هروم کړےه شوه- د دے نه نپ هنری لارت دخپلو وروټڼو »عا ن ‎٠١‏ و« جارج زارشني ».په مد د د قابلوځلبو سول ( فسرانو یو داسے ټول تیارکړو په هخی په ډیر نت سره په ریاست کښے (مئ قاسُ کړو او د پل سْة اتظام له کبله څ د غلقو په زړونؤکښے ځان ته لوع عزت او مینه پيدرکړه- منری لاد څچه د سول امرانه دکوے سلل بنیاد په پښهاب کښے ‎١‏ ليښے وو حځ ديخښځاب په تاريخ ډيرژور اش‫طُورعوۀ دےه دارسم سق » دماشومانو د وژلو. د ېرمانونه د لاسو نو لپنو پره ولو قمع او ناوړه رسىونه اوسز اغ د دوئ په کوششونو د ے کت شوه د سړکولؤ د مرمت په لور توجه اوکړه ‏ او د شا راه اعم هخه حصه په په پا بکښے واقع وه په ډیرلوع رقم غ دصغ مرمت اوکړو ‏ د دےه څلمو سول افرانو په سلسلهکښے په کع ان په سابق صوبه سرح د کښے مقررشوې وو به همو ی کے جان نلسن او سربرټ ایډ ورډ په یره جات او ُو نًکښے « جارج لارشض او ریڼل ټیلر په پپیښو رکښے . میيرایبټ په هزار هکښے ١و‏ مسټر عربرټ په اک کښے مقرر وو - او داټول داسے افران ووچه دغپل شغصیتاو قابلیت ژور اثرات غشّ په دے علاقه ېرت ښودل.ی وو - په کال سکګشل کښے د لارډ هارډ نک په ځا څ لارډ ډلهوژۍ د هندوستان ګورنز جرنل مور شو- لارډ هار يلک د يوے صدو ده علاڅ (و صدو د وځ سره د سیګانو د مستقل ریاست په مق کښے وو د هغه دا منشا وه چه د مضیوط او ملشبطا فوځ په عالت 0065١.) ٠ کښے به د اگریزانو او سیګانو ترمښځه د تصام موقع نۀ پیداکیږۍ- ول د هغه داخیال واعاتو غلط ثابت کړو- به دےکښے صيت شگ نخته چه د » رپس کو تسل » صدر هنری لارئی د سک ریاست انتظام په ډیر قابلیت » جان فشائئ او دیا نتدارئ کولو وه دده - په سثرئ سیک سرداران ځکه هفه وو چه د ریت سُلع په وت ښے دوئ ځپل مانو نه ماکان ینل - وےه اولس ورته خپل ځانونه په ځُل عکومت کے صکومان ښاره کيدل- د هی لارش انتظای پابندۍ" دو په خپلو اُتیاراتو کښے بنديزگټلو - دغه وجه وه چه دګئ دپردو په لاس د یو قابل تعریف انتظام او دیائتدارهکومت به شبت د خپلو په لاس یو نا اسل عُکوست او دافرا تفرئ استظام ته ترمڅۍ ورکمله ‏ او په دماغوکښے به ‎٤‏ د سازشپه منصوپ پالِه ‏ ار ددے باغعیانه منصو بو اغان په کال هګ هک دملتان د یو واثح نه اوشو ‏ دملتان حاگم دیوان مولراج که ډيرےسے قاعدگئئ کړے وه- د صعغ په نا هترۍ لارشۍ د شغةً د معزولئ؛ امئامات باری کړل و داگریزی (لسرانو په ماق کښے په هغه چے د سیک فوځ یوه دسته اولیږله ‏ په دے موقع دیوان مولراح پفاوت اوکړه- پګ کېن دوه اگریزی اران اووژه شول ‏ اوکوم سک هُوڅ چه په دیوان مولراج پے لیږه شوے وو هغه هم د یا طيان ملکرړے ظو او د » سیکستان د ازادۍئ منډڼه څغّ پورته کړه ‏ د دے بخاوت په لور سبدانسي توجه او نه شوه- او ډیر زر دا ېغاوت په ټول سیک فوغ کے مور شو |و د اگگریزانو برغلاف ‏ (علان جک اوکړو- د أَُويزانو د پاره هې د جٌک نه بله لار پاة ته" شوه په دےه ډول دا لگريزا نو او سیکانو نرمیځ دويځ جلک شروع شو- د دواړه طا قتونو تمه (وله متابله د « چلیا ئواله » به مقام او شوه . په د ے موقع سیان په ډرے زړورتیااوےه دردی اومگیدل او اگر په په دث مورچه غو فتح تح اگريزانو اوکړه ‏ وا په فائده کځ سيکان وو. « ډلهوزی . د دے بک په باب کے دا( (ولُل/ موز يوه لوك شه حاصله کړه ‏ وه که دال يوه بله غه سې موز اوکړه نو زموښ خاشه یقیۍ .ده د دے نُقصان الزام په انگریزی سالار له لارډکف » عا ئد کړه شو (و د هغ په 5 م سرهپارلس پو اولیږے شو ول دهخه درارسیناونه اول جنک تم شوے وو - - دو نه پپ لارډګف د گگبرات په متام په سیک هوځ مکمله فځ هاصله کړه ‏ په مک کښے سیکانو ته حد په سورته نقتصان اورسید لو سک سپاهیان دګجرات به ج کی په د رے پریشان او وارحطائ؛ ک اوکښتیدل ‏ (و دد نه پی په دوئ کئ د مقا یل طاقت 0065١.) ۸٨۸ ختمې سو که په وړاندے وئلی شوی دی . په پلیښور باند د سیگا نو قبغے د دوست مید غان په زړپ کښے یو دا پرهر جوړکړه وو په تل به تازه وو - دد وغت په سیمان اوانگریزان په خپل مين گښے اولستل ‏ دکابل په تت د هنه د دوپاره قخت نشیئ: نه نپي پنئه کاله تیرشوی وو د پليښو ر د کبَغے د پاره دوست قسد طان دا موقع موزونه وله سمداسق د خپل وڅ شره پپيښور ته راغ - په ښارة قَبّضه (وکړه ‏ عپل نسيے څ دے ورترکړو ‏ او په مپله د وڅ سره په ښکته لاړ طْرآباد څ هم اوشوه- او د (باسیند له ځا ۀ د سیکانو د راتلو لاره بنده کړه- لین سيمان د انکریزانو نه دومره ستومانه شوی وو څپه د اکگریزانو په مقابله کښے ‎٤‏ د خپل زوړدشن دوست مد غان سره غه ( وکړد - په دے موقع دسکه جرڼل تر سکھ اودوست ېد ځان نز ميه د دوسئ لوط اوشو ‏ سیګانو د پلښور د علا 3 نه د دست بردارۍ اقرار او و- او ددے په بدال کځ دوست ېد غان دخپل ځوی په ماق کښے غپله يِومَضْبو طه رساله په په دوؤ زرو سورو مشتبله وه د سیا و امداد ته اولیږله ‏ او په مُپله دک د نیچ په التظا رکڼے په پلیښورکښے مقیم شو وے په دکیرات په مقَام سیا نو تیښته اوکړه ‏ نو ددوست د ان رساله هې په شا شوه |تگریزی رسال د « سرجان ګلبرټ » په ماق کښے د دوئ اټ پاری اوساتلو- او ترسغ ورپے راروان وو مپه دوئ څ د حر په دره وردننه کړل ‏ بان گلبرټ تر » يکیاړی » پورک په دوق پے لاړ - د پیښور په وادئ کن د بالگ زو دا وروس وڅ ووهه اوليد 2 شو هان ګلبوټ د انگریزی رساے گماند ار په ماج ګل ددوست بد غان د رساه په ناب کے پیښور ته رارسید ے وو دد ے نه لی ورځ پی د هخه وختگورز عنرل لارډ ډ لهوزی په برطانوی هندکے دسیک ریاست داحاق اعلان اوکړو- دغه شان د انگریزانو کُكومت داباسینه نه په قيله ىر پيښور رور شو سیک راجه دلیپ سه معزول او یومعقول پفشن ورکړے شو او انګلستان ته اوليه شو- دغه شان د سیګانو لنډ کنډ (قتدار په قطی ډول غتم شو په دغه ورځ یواځ په وادئ پپبلو ره سیګانو مُکومت تم نه شو بلکه د دے علا څ نه د درائیانو زړهه هم په مستقل دول صبر شو أکر په ترڅه وغته د دوست بد ځان دزيگً ته دپیښور د قبغے ارمان نۀ وتلو- او د هغه زړۀ (ګریزانو ته غیرن وو لن وروستو داسے وا قعات اوشول په دوست حبدخان ځ د حالاتو سره ‏ په موافقَت کولو بو رکړو ‏ 0065١.) ۹ | و هف د پلښور نه زړه مېرکړو ‏ د سیګانو په دیاس ت کی دسابق صوبه سرمد علاقه د سلا نه ثز د پویےه قر بلس کاله شامله وه په دےت دوزان کے په دے علاقه د سيګانو وړومیګورنر نونهال سه وو په د مهاراجه رچیت سله خُوڅ وو به ده پے هری سّلھ نلوه ورز شو. و په دے دهسد برغهان سره په یو ښک کښے اووژل شو نو باتۍ سلهھ ګورن بشو ‏ په ټۍ سگھ پے د ریت سه یواطالوی عرنیل او يټيپيائل ګورنر اولگيدو. چه د خُپلو لبو نو له کله د هری سنکه نه هم زیات مشهور واو ت4 مش کله کے د دے علا ‏ کورنر شير سکھ ووا و پا د ساګلاه تو ګل پو رت لاب که (وایح لرک د مه عدة په حکومت ټاکلی شوی وو په ده لس کاله کښے په دے صوبه د سیکانو مٌومت ځالص د تورث په زورقامً وو ددوق داعکومت د اولس په باپ کښ دغداځ" یو قهروو د سیک ماکبا نو په نظطرکښے نه دانصاف څه قد روو-او نۀ د د وئ په هُکومت کښے څه قانون او نظام وه- د دوئ د عُکومت ټول کارونه به د فوڅ به طاقّت اجراکيدل ‏ (وڅه رنگ په سښباغډسر لیپ لگرِین وا د سیګانو د پاره د صوبه سرعد د بپينو قابوکول د سغوی د وس نه بهرخځره وه- دغه وچه وه چه مغفوی به تل د اخلا ق شُکست ما هره وله - ويل اّقای اجذبات به په قتلونو»خونریزۍ » لوټ مار او اورونو لٌکولو سړول- دوئ به خپله مالیه د ګوڅ په زور وصولوله .او دهغ به سم نه" څه رح وه او ته" څه ( ته (زه که سیک فوځ به په یوکلی مبْله اوکړه-او د قتطئ د ملطانو په ىثان به په‌کورونو ورننوتل اوهر څه به باروکړل ‏ ان په دکورونو نه به ځ د دروازو شے (او دورس هم اوزغلول. ددوئ په راتلو به بښؤ او واړه زاړۀ د کلیو نه اوتنیتیدل- اوځُوالانو به دوک شره مقابله شُروع کړه او کوم وخت چه به دعلاة دلوټلو نه پس دوئ بيرته لاړل ئو ټو له علاقه به داے ورانه وباړه پا شوی وه لکه په یو سفته زلزله پرك راغلی وی - څه غلق په کبښے مړ شوی (وعُن ورنه په عیرت ښپورشوی وی -کورونه. مکانؤنه. ېباتو نه به ددوی" دلاسه پړیدال وو (و فصلونه به د دوک دلاسه تاه لوی وو- په عقيقت کے نه طو سیګان د هکومت په چل پو میدل او نه" ددوق عُکومت ته هُکومت ول موزون دی د خپلو ظلمو نو ١و‏ نا وړه کارونوؤ لهکبله د لپښتنو په تاری کښے د سیکانو دا لنډ کنن دور سه په لفظ مشهور ده - 0065١.) ۸۰ که په تیرو پاڼو کے ول شوی دی د بارکزو وروڼو دکو رنئ 'غالمت په دوران کڼې سردارسلطان بد غان دستیمانو د يو حرامٌکل ار حاکې به ډول به پیښودکښے استوګن وو. او وروستو په سیگانو په به علا قه مستقله قیضه هاصله کړه نو د هغ نه پی به ديو .جاگيردار پګ می عيثيت ول اوسیدالو او خپل سکه وروڼه سید حبد غان او پیر ګهېدځان په هم ورسره وو نن په الگریزانو د شاه شجاع په هبای ت کښے په افغانستان په ورٌمې ځل لام اوتړله !و په دے لام کښے سیکان هې د اتګريزا نو ملکری وو- نودغه وهٌت سردار سلطان لسد غان د یوسیاسي نظر بند په ډول لاسور ته اوليره شو . د سیګانو اوانرنانو د وړوهبئ جنک په ئي هکښے چه په سیک دربا رکښے هنری لارس د ريزيډ نټ په عیثیت مقرر شو نو د هغةٌ په سفارش سردار سلطان تحمد ان هې (زا د شو او په پليښو رکنې ورله داستوکے ابازت ورکړه شو دغه شان سودار سلطان مد ځان قرب داو و کالو د نظر بندۍ؟ نه ىپس پیښور ته راغ - او بل پپینيو رکنے ۀ په« وزیر باغ کښے (ستوګنه اغتیارکړه. په دے ورح و کښے د سیکانو دلوری نه د پور په کورنرۍ" سردا رلاب سیه ال شوه وو او د سيا نو فوشونه د شیر سه اټاری والا په کما نکښے وو. او جارج لای په د هری لارش وروروو د ‎١‏ گریژی ریزيډنټي د ات په میقثیت قثبت د سیک هکومت د هوئ اوسول معاملاتو د ګرا د پاره مقرر وو- سردار سلطان حمد خان به د خپل غادمی دپاره پل ځٌان د انګریزۍ ریز یډ نټ هنری لدرنس زې امسان لو او د شکرغع په ډول به 2 ددے اظهار داجارج لادشی په لک هې کولو (و دا به ويل په که ړے ماته موقع په لاس راغله نؤعبلا به د هك (مسان او نِم بدل کوزوم -(و دا( موقع هغة ته یر زر په لاس ورغله - په سشګشاکښے .په سیک فوځ بغاوت اوکړو ‏ نو د پلیټور فوځ مې بائا شو دغه وریڅ د (کگریزی ( سلکا د نو او هاگمانو د پاره ډیرء خُطوناک او دنکسیا وے- به د موقع څارچ لارشي د هغه امسان په بد ل کښے لوم په ددے سردار سرو د تمنری لارتی د لورۍ نه برد څه طبع او غعرض نه شوثت فو او د هغ د مئلو ده 7 په خپله هم څوڅو له اقرا کپ و - دا مواست ١وکړو‏ په د هغه" رجارج لارنۍ) دآل وعیال په مفائلت سره صْاستٌا ته د رسولو په با بک د سیځانو سره په غپل شحامی ضبانت او ( عتباد خبرث اتے اوکړی- سردار سلطان حمدخان ده غدمت ته په ډیرے خو سالئ تیار شو- وے په عغاغ ددےه په د جارج لارش دال وعیال د عفاظت ضبانتځڅ د سیګانو نه اغټ وك جار لارني 0065١.) ۸۱ څ سره دال وعیال د سیکانو په لل سکښے ېد یوان کړو ‏ (و دد څ په بد لل کښے ے د سپیانو د فے په ورت کښے د غپل ځان د پاره د پلیښور دعُکومت و عده د هځوئ نه واعتله - که ره سردارسلطان #سد خان دا فعل د قاق مفادو نه خاطرکړه وه که غه یګ په ښاغ کيروه وائ نو بیا خو ورته ناجِائرٍ نه شو وم مل ځکه ‏ په د مشهوره مقواه مطابق په په مک ١و‏ مینه کن هرڅه هان وی . ول دا لا هره ده په د هخه دافمل په ذاقّ مفادو مب وو - په ده موقع د هخه داخیال پد( شو په دک په د لوب کېيے به سیګان بریالی شی تو هغه خپله فانده په دخ کئے (وکنله چپه هغه هم په د لوبه کښے دکیټندوی؛ سره شامل شی دا يټیی خبره ده چه د سیانو ملکرتیا هه جرم نه وو وله په دے شرط په د هخ بنا په قای مفادو وے ‏ دوست همد غان په سیکان او أنكربزان دواړه هپل دشمنان . "ىل او په خپله خپله موقع ‎٤‏ د دواړو قامونو سره د شن پاللی وه دقاى مفادو په خاطر په دے من ګکښے د سیکانو په مرستۀ د اکگريزا نو سه جلیدے وو- وه ددوست سد ځان اوسلطان بدځان په مقاصدو کښے څٌرکند فرق وو د دوست سدغان پش نظر د قام وسيع مفادوو . هغه دخونړی ساتو د ظالبانه بخ نه د لپبتنو زمکه ازاه وله او ددك مقصد په عصول کې ه دهره ذریح نه کار امستلو. و-ے د سلطان صېد خان پش نظرمپل مفا د وو او په دے لړکښے هخه هر هغ غبرے ته تار وو په کو په هغۀه د پور مضه عاصلو 2 شوه او یا دکابل د تخت نه دوست صد خان کوزوه شو د سردار سلطان مد ان دا فحل د اسلامې روادارۍ او پښتونولئۍ د روش نه هم سراسر غاد ف وو - دغل وجه وه چه کوم وغت دوست بد ځان ددث نه ضُرشونو هخه هم په د خېره ډیر نالاض شو او د پیغور په شکل کېښے ‏ ورله اووےث ‎-١‏ ‏تا نه" دی اوریټال په خوکیاڼو یول تش په دے خبره په لو اهمد شاه ىپے تورےه رااوښکل وے په د منوی په ځیمه کښے د بادشه دښکاری سپټو نه په زی میلو پاه امنسق وه (و شا ې ملازمانؤ د هفوی ته دد رشى ملو د وااپي امُستلو مطالیه کوله» ددوست ېبد ځان دغېرے دامطلب وو په د مُوکیاڼو غیرت خو دا یره برماشت نۀٌکیه شوه حپه هخوی يوژ وبل پنا هکز میلو د مُپل عمایت نه روم کړي ‏ نو ستا یرت دا څېره څه تک پردامشت کړه کپه بارج لارش چه په تا اعتیا د کړے وو او ستأ هوا ئځ يُولی وه د مپل غرص د پاره د په سیکانو هرڅ کړه - د بارح لارضی سره د مه بداعهدائ' تسه دا ' شوه چه هرکله سیګانو ټيښته اوکړه ‏ او په پلیښور باندے داککریزانو قبضه راغله . تو سپ دغه ې پس 0065١.) ۸٣ جارج لارئی د پیښور ډې ې کمشار اود دغه وجه وه چپه د سردار سلطان سبدخان د پا ه د پلیښُور | ستوکنه کرانه شوه.او هخه د بدے ورجح ې په کاب ل کین است ند اغتبيا رکړه َ‫ ه اگگریزانو او سیانو دادون جنک د خپلو نتاتټو له هنه د پښتنو په تارڅ کے ډیراهمیک لری .ده چک که یو مرف ته په ودی پیښو مب دسیانودو عست او برییت لنڼ کنډ دور تم شونو په بل لور ځ په د علاقه د درائیانو د غرستقل اوغيریقیۍ اقتد رغه هم او هو په قطې ډول دا علاقه د درانیانو دلاس نه اووتله ‏ ده لگ زان د کال نه ترفیبرپويه د ټول ملگ مالکان کړل ١و‏ د سلطنت پوله ۀ براه راست د افغانستان و (ولٌکيده- او د وادی پلیبوراو ازادو قيائُله تاریخ په یونوی دورکښے داغل شو - 1 دمورغينو په غیال کښے د افغانستان د وړومینی ښک په اسیابوکنے يواهم سبب په می ايشیاکے د روس د پیش قدامۍۍ پالیسی او په اکلریزانو باندے د مغ رد عمل کن شی دا خبره ترڅه مده درسته ده وه د دے نه هم انکار نۀً شی کيدے .په د دے جنګ په 'چس من رکښے دپلښوراو ددے ىوب د ګئے اهبیت او غواهش ھم دمتعاربينو په زړونو باندے وژور ان لرلو -که يو طرف ته درانان د دے غعل قبخے ته لیواله وو - نو په بل لورسیګان سې ورته تږری ناست وو او د اگگریزانو ته هم ددے اعمیت پټ نۀ وو - .بلکه په انکرزانو بانلكه دافغاستان وړومی جتک ددے علاڅ اهمیت اوضرورت نور هم وافکیړو ‏ ىپس که چرے دانگریزانو اوسیکانو ترمځه د وړومئ جک مډ و دمه صوے قبضه اوګنه شی وڅ یه به نه وي- ددوئ تمه دا وړوې څجګ د دوم جنگ پیثق خیمه وه- او په دے ‏ بنا دے وړومی جنک د دوست حبد اغا د پاره هم داسے اسیاب پد ۱ کړل په هغه د سیکانو او اگریزانو د دویې جګ په موقع ده صوب د قِغے په مقله یوځل بي قست ازماف؛ اوکړه ‏ وه کامیاپ نه شو ددے جګ په ښټجه کنے په د سیا نو ریاست سقوط اوموند نو دپلښور صوبه هم د سیګانو د جانثین لومت په ډول د اتگریزانو په قبضه کښے راغله -اوددوئ کوت په دے صوبه قرياسل کاله د وام اومږند په تممیلی عالات به ه په غپله موقم بیان شى - په برطانوی هند کے د سیک ریاست دا اق په وجه د افغاستان او برطانوی هند یراه راست تعلق پید شو -افنانتان يو داے ملک دے په د تارڅخ په شتلنو دوروتوکې هم ددے لورنه په هنه میز شوی وے اوکیدے به دغه وِجه وه چه د افغانستان په همله به ځلو مت هند په ښُل غارییه پاليسئ کښے د هند د حفالفت اهمیت حميشه پیثی 0065١.) م۸ نظر ساتلو- د دے نه علاوه دافغانستان او برطانوی مقبوضه سرحدی صوے تر هغه اچ شماره ازا د قبائیل هم د انگریزی سیاست دانانو په نظرکښے وو -ددےه سیاست دانانو په غیال کے په سرحد باندت امن د ټول هنداوستان دامن وهفافظت ضامن کيدے شو- په دے بنادوئ د صهغو درو د اکَضطے په تګل شو کوے په د افْغاشُا له‌خوا د منت په لور راوټل وے- او په ترو زما نو کښے کم وپیش هرمله آور هم د د غ درو په لار په هند وستان میل کړه وه-په دے سلله کن برطانوی مُکومت ات د شاھي کورنئ په حقله دا پاليی اغتیارکړی وه په د ده باد شاهانو ازادی د ترهفه وغته قاشه وی ترڅوپه د دوئ تعلقات د عُکومت هند سره دوستانه او څو شګوارلی اودیو داے رقيب طاقت دا نو نتوذ نه چه هخه هناوستان ته په بد نظرگورۍ او په حکومت هتد باندے مرهیعت د عبلو وره ټروی ېغ ازاد وی - ددےمقصت د حصول په لړک د افغانسټان په مقله د برطانوی حکومت پاليئ په لنتلفو وفتونو کښے عنتلف شګلونه اغټارکړۍ وی وڅ د هر دور په پاليبئ کښے سم دغه یو بلیادی اصول مد نظروو ‏ په افغانستان دد بل هربیروق طاقت دا ژونفوذ نۀ قطكًا (زاد وی-اود دے په نه کښے د د برطانوی هند په شبال مفري سرحد باندےث قلاره قلاری وۍ.او په ارا دو دپښتنو قیائیلوکټے د په اگریزی مقبوضه علاقو با ندے ديل کولو لسون او پارول غتم وی- یا داسے به اووایو په د الگریزانو د پاليئ مقصد دا وو په د پطان هند په پوله د د ا فغاستان حکومت د یو بر سټیټ هیثیت (غتیا رکړۍ- ددے پالیسئ وړومے د ورهخه وو چه په دد سلسل هکښے په کال ګل عًکښے داؤبیل مسیتر سوارټ (یلفنسیتن په مشری کينے داگریزانو له خوا يوه جرکه د شاه شاع سره د . . دوستانه تعلقا تو او معاهده ېه عنرض پلیښور ته رال وه او هم په دغه سلسله کښے يريډ ربرنس په عال ماو نال کلالهاکښے د امیر دوست قحمداغان سره دمعاطک : په غرض کابل ته ټل وو- وه په کال سه کے اگريزان په ده خپله پالیلئ قاسُ پا ة نو او دافغانتان په کو رتو معاملاتو کښے دغل ورکولو ته اماده شول - او ګ دځ لړکښي فا افغانستان په عُخت باناث د عواموحبوبپ امیر دوست مد غان په څاخ د پناه کزئ شاه شاع دنت نشین کولو فیصله اوکړه ‏ او دد په نيټيه کے دافغانتان وړوپ جنګ اوشو- په برطانوی هنداکښ د سک ریاست احعاق په دے پاليئ کښے بي تبد یلى پیلاکړه. لکه په موڅٌو ځله وړاندك وِئٌلی دی (میردوست ګېداغان د پیښور هه ته ډیر 0065١.) ادد لیواله وو 2.9 هرکله .په دا علاقه د انگریزانو په قبضه کے راغله نو د ناچارۍ" ته هغه ددے نه زی صیرکړو ‏ او په افغاستان کښے ‏ د خپل حکومت اسسقلال او غورون ته نه اوکړه-په دے سلسله کے هغه په کال ۰۵ د مون سیند په سو لی علا قه هبله اوکړه ‏ او دنن زباة افغائ نرکستان او بخ ےه' فل کړل ‏ ول د فُتد هاراو هرات صو لا تر دغه وغته د دۀ د حکومت نه بهر وے- مه رک په دوست بد خان د پاپښور شََغے ته لیواله وو دغه رگ دایرائ حُکومت په زړ کښے د هرات د فَيضے ولوله نۀ سړیدله ‏ نن - په دغه ورځو کے هم په هرا تکښے د ایران ساِنُوٌ شروع وه قند هار هم د ایرانانو د سازشونو نه غالی نه وو- دا غپېګ به به امیردوست همداخان ډیره بدےه لگيده ‏ په بل لور د برطانؤوی هکومت سره هم دا ويره وه په که چرے په هرات دایران قضه اوځ - نو دهند د حفاطلت یو مضْبوطه مورچه به د دشن په لاس ورشی - دے سیا سی ضرورتو نو زاړۀ دسثىنان یوغل بيا سره په غپلوکښے نزدو کړل - او د امیر د وست حىد ځان او انگریزانو ترمنځه د پلیښور په مقام په هال للت ‎8٤‏ ‏يوادوستانۀ معاهد: اوشوه - د دے محا ده د پاره امیر دوست مد ان غپل هُو ےُغلام عيدر ځان رالیږے وو او د !لگریزانو د لوري نه د پټياب وړ وميل چی فکمشتر» جان لارښه مقررشوے وو - دا معاهده ډیره لنتصره او په دره شراتطو مشتبله وه- د محاهک ے اول شرط دا وو خپه دامیر کابل » د هغه د وارثانو او دایسټ انډ یاکمپئ ترمیيصه به مصيشه دوستانه تعلثات قاځې وی ر۷) داچه کپی به همیشه دافغاستان دازادئ احترام کوی- او په ج غ کښے به څه مد اغلت نه کوی - ‎٣۵‏ امیر عابل به هې دکمپئ په باب کښے دغه روبل اغتیاروی -(وامیرابل به دک ېئ د دوستانو دوست او د سؤ د دشیتاتودشبن به وی دد ه معاهده نه پی د امیردوستا همد فان د زړه نه الگرىړانو ته میرےه اووت -١و‏ د دواړو حُکومتونو ترميْه دوستانه تعلقات اش شول- د هرات په باي کښ د مکوت ایران سازشونه چاری وو-اخرایرائ فوڅٌو نو 4 مرات خبله اوکړه ‏ او په کال لك له کښے په صرات بان ک دایرزئ حُکومت قبضصه راغله ‏ په هرت باندے داقیضه دالگریزانو د خپلو مفادو هم برغلاف وه او د دوست قصد قان غوشحالول هم مد نظروو ‏ په ده سلسله کے د ارا نو او ایردوست همد ځان په میتی نو له معاعده اوشوه ‏ دا معاهده هم په پیښو رک (وشوه- د دے معاهداے د پارلس شرطونه دی د معاصدے داول رط مطابق برطا نوی حکومت د امیر کابل د پاره لس زره پونډا ماسوار 0065١.) ۸۵ وظیفه مقر رکړه - ‎١‏ ؤ د ارا حُکومت د دباؤً اومد اغلت په صورت مښتاً د ابو کابل د مفاللت (واهد اد اقراراوکړو دمداعدث د تُلورم شرطاله مخ دکابل اميردا خبره ومنله په په یوانگريزامُرسره دډیرو هند وىشاق ونو بل تند هار اخ یاچرته په د پپٍبننو وځ د ايرا ئیانو هګ ته ئْ ليه شی دد مره وا به هنه امداد گرا کول وې کوم چه به امیرته ورو ے شي دا ا سر به د هغه فوق. مُرشونر گرائ هم کوی دکومو د پاره چه انگریزی عُکومت امداد منظورکړه وی او الگریزۍ ککومت به د ټولو مالاتو نه غهبردارساق ‏ د د افسږ په د وځ د تننواه سره یا کابل د 'عُکومت د انتظاق معاملدتو سره مغ تعلق نۀ وی - او ترکومه په دا افسراو د هغه ا(ملعاران په افناستان کښے موبود وی (میرابل به د عخوی د مفاظت او نة رو نارنمه واروی ‏ او د مک په باب ځے به څ د ټولو معاملانو نه خردارساق- دمعاهذك دم رط مطابق امیرکابل په پیښورکښے د خپل وکیل مقررکولو مباز وو دغه شان دشپږم اواووم شرط مطابقً دا یرامدادی وظیفه به هغه وخت بندیث 2 شوه کله په دامیر او انګريزانو ترهينه مک شروع شوے وے . ګگریزی حکومت هی د دے ویول مؤْفً ' نه کتل-اوکوم وغت چه دا وظیفه ښده شوے وه دوانگریړی !فسربه دګابل نه وانپی راطوستِل کید و مٌگر د صقۀ په ځا" د یو دىیی افر موجودک په کابل کے شروری وه ده ك نه بپی اگریزاتو په (ران باشه د حا په غرض غپل فُوَهّو نه په خُلم فارس کښے ور دننه کړل ‏ او ایرائیانو ته 2 په خپله علاقه کے سٌکست ورکړ؟ دد شکست په نج هکښے ايرا بیانو د ١لگریزانو‏ مطالي ته غاړهکیښوه - په بر مارح کل د ایراسٌانواواكرْلؤ ترمِا۰ط" یو معاعده اوشوه ‏ په دصِغ په موجپ ايرا مکومت د صرات د قَضے نه دست برداری اغتيارکړه ‏ اودافغانستان په معاملانو کښے څ د دغل نۀ ورکولو ( قرار اوکړوپه د ھرات نه دایران قیضه لرے شوه نو دا صوبة د امیر دوست حبد غان ورارة اهبد مان .ته ورکړه شوه چه هسے په نوم لود تاره وو- وے د شٌکستو لو پا وجود ایران د عرات نه زړۀ نه صبزولو ‏ او په سازشو نو کښ نگیا وو د امیر و رر هم د ایران بالادستئې مئلو ته اما معلومید؛' ‏ په امیردوست سبداغان داعبره ډیره بده اولګيډه- نو هغه ., په حرات عمله او بیا قیضه اوکړه - و د هرات د فل په نهمه ورځ (نا,جون کال امیردوست تحصد ځان وفات شو اوهم په دغه ښارکښے دفن شو - د ټولو مؤرځینو په دے غېره انَطْاقَ د چه د سردارفځ مان په ټولو وروڼو کښے د هغه زماۀ د هالاتو ا(وواقعاتومطابق د دوست بد غان نه زبات زور عاملء 0065١.) ۸٨ او دپوھ خاوند بل یو هې نۀ وو- هغة په ډیرو هګونوکے د یو قابل جرڼل اوس دان په ډول خپل ځا څرگندکړے وو- په وی بوی گښے وش اخلاقه » په خیروانژو کښے مهتپ » د مشرانو عزت وون او په کشرانو مینه ناک وو (و د ده صفا تو لهکله هغه د ټول قام خوښ وو کامیاي د هغ د طٍیعت په توازن کے څه فرق نۀ وو راوستل. او نه دحکومت ( قتد‌ار هغه سه لکړه وو- دطریب نه غریب سړی به مُپل ځان هغۀ . ته رسوه سو او ځپل هرياد به څّ هَمَةٌ ته اوروه شو هغه به د هرچا فزیاد اوریدلو ته تیاروو- د هخۀ په ماق کے به فوڅ په ږیره جاتذارۍه هید لو- د فپلو ذاق افااقو په وجه هغه د ټول قام خوښ وو اوٌگه ورسره د ځپلو وروڼو بفض اوکیته وه اود هغة د ترقئ په لاره کے به څ" هخه" ته ځړغبونه پیدااگول ‏ سره د دے هخه په مه کوش شکے لٌکیا وو په د سردار پائند ه غان د غامنو ترمنځځه کورة بغالفت لیت شی ول دهنة د وروټڼو زړونه هغه ته نه سپیلیدل ‎١‏ و هفوی د دوست بد مان داقٌتداار په نسېمت د سیګانو ا قتد ارمنلو ته تیار وو- وے با وود د عپلو وروډو د بِفْضْو نو او رقابتونو هخه دټول افغانستان مالگ شو سهفه په داکوشش ولو هه د افغانتان خلق د اسوده هال شی - او د پرامن ژوند ټرولو په رازږ پوھ شی هخ دخپل ملک زراعق او قارق ترهَئ ته ډیرلیواله وو دسخة سکبه پولیس اوهگه انصاف د غلقو دپاره یو رممت وو - عطرض په ده گت هه شک نشته په د سردار فةّ غان نه پی دافغاستان د هکومت حمفه قطې مستعق وو 0065١.) اه اميرشيرعلیخان د امیردوست مسىدغان شل کامن وو د حفه دوه ډیر قابل امن بد اکیرغان اوغلدم ميدرغان د هغۀ په ژوند کے په لال تک سکګاد او کال سشهشهه سشششا کبے وفات شوىی وو. د امیر په پا څامنو کلښے د فضل غان ‎١‏ واعظلې غان د یو مورنه وو -ټ و شیرعلۍ ځان . شریف فان او د امن ان د پل به- دامیردوست غعبدغان ته بپ شیرعلی ځان د پلدر د جانشين په ډول د افغاشتان امیر شو وے د افضل غان اواعظې هان ددۀ امارت ته غاړه کیشښوه- او دغه شان افغاستان یو مل بیا د تت نُشيئ په کورنو جنگو نو کی (خته شو -(و د هغ په نيټٍه کښے (گگريزانو به دويم غُل په افغانستان لام اوتړلو- د تت نشئه نه پس امبرشیرعلی غان د خپل امارت په مقله برطائوی حکومت ته خبر ورکړو ‏ او دحاومت دهذد سره ۀ د ار د وتا د مجاهدث د نو ىکولو ارا ده ښگاره کړه . وے د هغه زما غه ګورنر منړل د لارډ ایاجن ه د اميرشیرعلی غان د دے دوستانه پپغام په باب کے په ده وجه خاموشی اغتیارکړه په د شیرعلی غان نور ورو ڼه لکه افضل غان اواعظمېغان وره د هخه" نه بیفلدف شوی وو د برطائوی حکومت له خوا دا خاموشی ' امیرشیرعلی خان په حپل فغالنت حبو لکړه ‏ د هغه په ز ړپ کښے دا ویره پیداستوه چه اگریزان د دۀ د تحنت نشیئ فغالت دی - په مال لاله کے لارډ اپاین مړ شو- اود هک په ماع لارم لارشی واشرا ة څو ‏ امیرشیرملی ځان ده نوی واشُراة سر بې دوستانه تعلتات پیداکړل دغه وت اکگریړزی عکومت هفه دافغاستان امیرتسلی مکړو ‏ او د هغه مو د على انغ د هغه "ول عهد اومانة سر دامیردوست یمد غان دوفات په وت کېن تسد افضل ان د بخ هاکم وو -او اعم خان په کرغه (ووست حکومت کولو- شریف غان په قراه ( وگنرشٌک کښے او محبد 0065١.) ۸٨ امِن خان په قٌند هارکږ هُگمران وو- په اپریل سګلادنهکے ١فشل‏ غان او اعظېمان د امیر شر علی ځان نه بغاوت اوکړو ‏ ١و‏ امیر شیر علی غان د انگریزانو نه د مرسع غواست اړو وے په دےه موقع الگریزانو ضيرها ند اری اغتیارکړه - او دا فیصله ‎"٠‏ اوکړه په . هروک چه دچ تورے په زور د کابل قمت ماصل کړی هغه به دافغاستان امیر اومظط امیرشرعلی ځان دافضل دواعظم دواړو سره مقابله ١و‏ کړه .٠و‏ دواړو ته ع شٌگتونه ورکړل- بد اعم نان هند وستان ته په ټیښته لاړ- او د اگگریزانو سره پناهزئ شو.او افضل مان دشکست نه پی خپل ورور نه معاق اوغوښتله ‏ امیر شی علی مان هغه معاف کړو ‏ او په زوړ دستو رگ په بلځ اوافغان ټګستان مُکمران پرییښو د وه له موده پی د دواړو وروڼو تزميځٌه غه ُلط فَهئ پیدا شو - او د هغ په سیه کښے سد افضل ځان بیاگرفتار او په غزف کښے ید کړے شو- د افضل غان په گرفتارئ؛ د هه مُوة عبدالجً عنارا ته اوقښتیدۀ - په کرمه کښے یول بیا د اعظم مان په لسىون بغاوت ( وشو - (میر شیر على غان دمه مقايل ته حپل وزیر مد رفیق غان اولیږلو- وے په ده پے سم په قند ها رکښے حمد ان ځان بفاوت اوکړو ‏ په د امیر نشیيرعلۍ ځان سکه وروروو- د رفیق فان اوس د قندهار په مهم روان شو- د طرفینه مقابله د قلات عطزق سره نزدےه د« گیباز» په مقام اوشوه - په ِنٌک کيے هنو د امیر شرعلى غان هؤحتو نه کامیاب شول. ول د هه "مشر او ولی عهد ځوڅ مد علی غان د خپل تزۀ مد امن دلاسه په ده جک کے اوو له شو د ده ځُوی په مرګ امیر ته دومره صدمه اورسیدله په د فة ټوله غو شحالی ‎٤‏ هیره شوه. اودغم نه ليو نشانته شو هکومت ته شاکړه - اواپه قند ها رک ےکښینا ست . د ىد ‎١‏ فاضل غان خو 2 عيد (لرمبان په په بناراکښے دامیرشیر علی خان د دے پروائ نه غیرشو نو هفه دموقع نه فانداه واضته- د امیر ټنارا نه څ څه ملاهامل کرو په يعون راپورے وتو (و د امیرشپيرمل غان ماکان په رشوت په خپله ډله کے شام لکړل ‎١-‏ و ډیر زر ځ په قو له علاقه قْصه اوکړه- په دغه و رځوکښے د امیرشیرعلی ځان وزپر د رق خانْ هم دامیر نه #طالت سشوے او د اگگربزانو ملا 2 ته تبتید -ے وو-او د اعخلې ځان مٌکرتیا ځ اختارکړی وه په دوئ د عبداارمبان دکامیابئ ته مر نشول نو دهنداوستان نه راروان شول ‏ عبدالرعهمان هم د کابل په يت راروان شوے وو.اعظم 0065١.) ۸۹ خان او عبدالرخبان دواړو په شریله یو هوځ تیارکړو او په حابل ځٌ خمله ا١کړه-‏ د ایر شر علی خان څٌو څ ابراهیم غان دے حاکم وو په مقابله کښے | يرا صيم خان اوتښتیدنه ‏ او قندھار ته لاړ- او عبد الرعمان دغپل ترۀ اعظم ځان په ملگرتیاکے په مال ‎٥۵.‏ کڼی په کابل ورننوت. غو ورڅ پی ۀ په جلال اباد سم قبضه اوکړه ‏ امیرشرعلی خان په ددے وا هَماتو ته غېرسثونو ټول لیولتوب تزینه اووت. سررسق هوڅ تیا رکړو- ‎١‏ و د عبد الرمان مقایل ته روان شو - ده شیع آناده په مقام د دواړو فوځو نو ترمیځ مقابله اوشوه-امیر ځیرعلی ځان ډیر په بيهادرئ ( ویگیدلو ‏ ول په اف کښے د هغه هوه نه باعیانو ته واوړيدل .او له دےه جیوړئ نه هغه قند هار ته اوتیتیره- د دےت نه دپی 'عبدالرهمان (واعظم غان په غزن ممله اوه سار فَ کړو ‏ اود افضل ځان ‎٣‏ د قید نه زا دکړو. ١و‏ ټولو په را صلاج خپل مر مقررکړو ‏ و ئابل ته طغلل : په عت عابل افضل ځان کڼښیناست. او د الگریزا نو نه هم د پل حُلومت د تسلیمولو خواست ١وکړو-‏ وه د هل گورتر جنرل ورله اولیګل په د مکو مت دمتد ټول تعلقات د امیر افغانستان سره وي که چرےه ته په افغاستان کے خپله باد شاهصی مستقله کړت ‏ او د زړه د غلاصه د انگریزانو دوسټه ته تیار شے نو زه به د په ډيرےه خو ئسالئ ددے لوغ مرت لائق اوگینې ‏ وله په هار ونت کُئے د شر علی فان سره خپل لوظ نۀ شم مِاقول ‏ او تراوسه پوره هخه دافغاستان د هغه ټٌو څپ بادشاه منم په کوے چه د هغۀ مکوت قاشې ده او داخره ورته صفا صما په (یباند ارئ واي - ددے نه څه لږه موده تپی اعخلم ان په قند مار مبله ١وکړه-‏ (او قٌند هارهم د امیر شیرعلی خان دلاسه اووت ‏ او هغه هرات ته لاړ - (و د هخه ما نه بیا په ال تما۶ : په کا بل عمله اوکړه ‏ ول د عبد الرصان د لاسه ‎٤‏ شُکست اومونده ‏ او بیرته هرات ته لاړ- ددے چک نه دوه هفخ لپ ىد افاضل خان په ءابل کښے وفات شو - اودهغفۀ په کا (ملې ان کت ئي سو - بد ااضل ځان یوسۀ ز په او نیک ماکې وو - وه په اعظم ان کټ هفه ماو ىئ؛ نه" وے - کوےه په په بد افضل هان کښ موبودےه وه په دغه ورهلو گښے (نګریزان هم د شیرملۍ هان د د و باره اقّتدار موندالو نه مایوس شو او اعظم غان ۀ دکابل امیراو منلو - وے ډیر زرامیر شر ملی ځان د هرزت نه په قند مار هله ١وکړه ‏ او فيته ‎٤‏ حاصل هکړه ‏ بيا ۀ په اپل مبله اوکړه ‏ او د1 ٤م‏ فله اوموندله -(عظم غان بیا هندوستان ته او تّښتیدة اود هند نه ایران ته لاړ- او هلته په 0065١.) ۸٣ نیشاپورکے وفات شو عيد الرصىان سرقند ته اوتّښتیداو - به جنوری سثاشل کن اهیر شیرملی خان د چا د شرکت نه بغیر بیا د ټول افْغانتان ماګ شو - په کومو ورځو کښے په امير شيرعلی ځان به افغانستان کښے دخپلو وروڼو سره په جکونوکښے لکا وو په هغه ورو کښے هکومت روس خپله پوله د میسون سیند ثمال ته ( و دامیر شیر علی فان سلطنت ته رانزده کړې وه د خېرےه د انګر زا نو سره هم ویره پیداکړی و۰- دغه وه وه په دوئ بیا دافغاستان ساملاتو ته و مه اوکړه- .مر شیرعلی هان د روس د ده پلیش قدمئ دفطراتو له ښۀ فر وو او د الُكرِيراوْمه د دوستانه معاهدے کولو ارزومند وو اگرپه ترو کالو نوک د افغاشتان په کورل طالف کښے الگریزانو د اميرشیرملى هان سره یر دوستانه روه ساتلي وه -(و د هفۀ سره مغ امداد نه وو که ببِکه د هغه برخلاف د هغه د ورونيو چند روره عُکومت ۀڅ هم تلم کړه وو - تین دغه وغُت دهالاتو نزاکت طرفینو سو سکړه وو او هرکله چه د لارډ میوګورز څنرل هند د لوری نه امیرسځیرعل غان ته د ملاقات دعوت ورکړه شو نو هغۀٌ دا دموت په ډیرےه منوشالئ منظورکړو- په حال سثتلاکے دابال په مقام د امیر شی علۍ ځان او لارډ ميوګورنز جنرل ملدقات او شو - په ده ملاقات کښے اگرمٍه د امیر د هوامش مطابق د حُكومت اد او امیرترمیاسه څه دوستانه معاهده څو( ونةُشو پيا هم د دے ملاقات ان په (امیر شر علی خان ډر ښْۀة .اوشو ‏ دامیر په امدادۍ رقم کے اضافه اوشوه- او په کاق مقّدارکښے ورله وسله هم وله شوه او دطرفينو دزف نه غلط هخ لر غوے - د افغاستان د وړومِن جنک په ېس ملظ ر کن په يع ايشياکښے د سلطنت رش د پش قدمئ د باليئ عُطرات یواهم سبب نه شی ول عقيقت داے نه" ده .په هخه وت رسشش) کے د سلطنت روس پو له د افغانستان د سرحد نه ډیره لرےه وه- او په هغه زمانه کې د روسی فوکونو دخيط په صورت کئے د عطوى په لارگښے لر . سورته مشکلات وو ددے نه علاوه د برطا نوی هند او افغانستان نز ميه هم د سیانو امیران سنده» | و لو حتان ازاد ریاستونه قَاتم وو (ودده ریاستو نو په وجه وی هند او افغاستان هم دیوبل ه ډیرلیهك وو پې په هخه موقع په افغانتان باندےث د ده خطراتو د پیش بندۍ په غاطر د اګگریزانو له خوالام تړل یو غلط ګار وو ليګن د افغانتان د مک اول رسئلللا) نه پی تردے وغته رس شلله) په ایر شیرعلی ان د 0065١.) ۸٨۱ افغانستان کُنت په غپل طاقٌت د و پاره هال کړو ‏ الات ډیر بال سځوی وو په دےه دوران کے عُلومت روس په بنتلنو ذریوو د خپل سلفنت پوله د افخانتان قطې بريډےه ته را نزده کړی- که ره د امیر شر ملی خان او لارډ ميو د ملاقات په موقع د دواړو هکومتونو نزمیش؛ دوستانه معاهده شوے وے - او اگریزاتو د امیر هغه ټول شرطونه کوم په څ وروستو د ډیره عهزابئ نه پی په پپلیښورکښ اومنل هغه وخت په غوشعالئ مي وه نو نه به دافغاستان دویم څخونړك جګ واقع سشوے وواو نه به روسیانو ته دافنانتان په معاملاتوکښے د دغل موقع په لاس ورغلی وه- و د بده مره داب او نةٌ شول ‏ د لارډمیو هندوستان ته د رزتلو سره سم په انگلستانکښے د قااسټ پپلنداو وزارت چه لارډ ميٌو د هوی د پاليئ سړه وو ماتا شو -او د دے په اغ . لبرل وزلته قاشٌ شو ده وزارت لارډ مپٌو خو واپ او نه غوښتلو ول دافغانتان سره ځ دیوے : مستقل معاهده کولو نه منع کړو- .دغه وجه وه په دلارډ ميواوامرشیرعلی غان د ملاقات نه هغه لاس بر مد نۀ وه دکومو په تو قٌع کیده شوه - په سكشد کی روس په « هوا ه وضه اوکړه ‏ اوا مير شیرملی ځان ته د مل سلطت د تالا گيدو څطره نوره سړګنده شوه له دے کیله هغه" د ١لگرزی‏ هکومت سره د دوستاته معاهدے کولو په عزرض چٌل یو سئیر هنداوستان ته اولیږلو ‏ دغه وغت د هندوستان ورز جنرل لارډ نادتډ بروک وو. وے دامیر شیو عل خائ سفیر په خپل مقصدکے کامیاب نۀ شو او د هند عکومت امیر ټه څه داسے د نلک جواب ور نه" کړو - په دهغْه څ د روی د خنطره نه په مه کړےه وه - د اتگریزانو دنه دوه ْزه پاليس تبه دا شوه په د امیراو ١نگرړی‏ ُکومت تعلقات نور هم کيزورۍ شول ‏ او صفه څ په ده غېره. جېور کړو چه دمپل مفاظت په عزض د روس خوا ته نزدےك شي - په سه کښے په انګلستان کښے د لبرل وزارت په څاه بې د ققدامت لپند و وزارت اش سلو اودلارډ نار ته بروکف په ځاعً ه للرډ لټ ه دهند واشراغة شو هم په دغه کال عکومت روس کاشنو قند په باق یم ریاست سم قضه اوکړه ‏ دغه وضت ربا ته هم ښه واه شوه چه د روس خونړي بلا په وازه ځُله ورو ورو د هد په لور دا نه کیږی ‏ له دے کبله نوی وزارت د هند واشراه ته د ا میرشیرعلۍ مان سره د سردوپاره دوستانه تعلقا تو قاشولو اغتیار ونکړو- او د امیر شرمل غان هغه ټولو شرطونو مللو ته تیار شوکوم په د ار ته بروک په وخت ښے په ډيرك با پوائ 0065١.) ۳٣ او غاورتوب رد که شوی وو - - امیرشیرعلى خان همد الگرېزی نکومت سرب د دوتانه تعلقا توخنواهمشند وو و هغه په دک خبره پوه وو په په کابل کښے به دانګرانو د سټر په موجودگئ په دپښتنوکښے بیا لو شورش پد ! شی نه" ته د اه شاع ام یاد وو اوشله هغه په کاب لک کښ د اګریزی سپر د موجوککئ شرط منلو ته تيارن وو بل طرف ته لارډ لم هم يو له باز او کم ند حاکم وو - هغه د دےه شرط په منئلو رولوکے ډیرشدات اغتیار و .ایر شیرعلی غان ته د هغه ارادے مشکوک ښځاره شوے ‏ حکومت هنل په عابل کنے د (گریزی سر په قيام که اصرارکولو په په 8ه کن په د دوست امداخان |و ۱ گرنزانو ترسځه کومه معا هده شوی وه دهغ دقلم شرط مطاب په مابل . ند هار باخ وغه کښ امیردوست بد غان د الگریزۍ سفرپه قيام رضامند شوے وو یو طرف ته د امیر میرعلی ځان او اثگرنړي حُکومت نرميشه د (گریزی سټر د تقررۍۍ په با کی لکشبکش جاری وو بل طرف ته هم په دغه ورحُوکښے انگریزانو دکوئچ سار دغان قلدت نه په خپله مضه کی واملست ‏ او امیر شر علځان ته په ده خیره عم د الگریزانو ارادث مکو ښاره شوے .له چه. د بولان په لاره په قند هار ډیر زرمبىلهکيدے شوه. سريره په ده انگريزانو هم په دغه زمانه کښے پ هککت کف خپله اكښی قاشه کړه. ددےه واقعاتو په ریاکنی امیرشیر على غان د اکگریزانو د خر نه داسے مایوس شو په د هغوی سه هئ قم تعلق قاشولو ته زړه نه کیدلو. په کل کښے په یور پک دس سرويا» او .مان نيرو » ریاستونو دخکومت عاف نه بفاوت اوکړو ‏ حلومت روس هم ددےت باځی ریاستونو په مرسته کښے په عثبان حُکومت عبله اوکړه- بل لوری ته انگريزان دعشبائ کكومت په مرسته اودريدل ‏ د دےك نه دا شوه چه روسی حکومت د ترکانو سره صلےھ اوکړه- (و پ هکوم غوٍض په ة په تن مبله کی وه هغه پور نه شو. و۵ د اګرزانو نه څۀ دا بدال داے ولضت په د هند اوستان په مر سرحد ت اگريزانو ته دض خبل هټ حقيق ویره پیدکړه .اود دے سرو سل سم دکابل ددپار ته يو سفارت هم اولپږلو. امیر شیرعق ځان چونکه د #یزانو د روي ته آزرده وو نو روسی سفارت ته ۀ په ډکه غله اوروڼ دی هرل اووتٌلو ‏ په دے مو قٌع که د هند واسُراڅ لارډليئ د سټیدکئ نه کار اضیت وه او د موقح نزاك اود شرعلی ځان مشګلدتو ته څ کم وه ىؤخبره به نه وه حرایه شوی وڅه دروسي سفارت په سیالئ؛ کښ لارډ لټن هم کابل ته د یواگرېزی سفادت لیږلوفیصله (وکړه .اود » سرڼول 0065١.) ۸٣ چیبرلین » په مشرۍ کښے خ د ځیىر په لار یوانگريزی جرګه افغاستان ته اولیږله ‏ وغد په دغه ورکوکین امیر شیر علی غان د انګریزاتو ددوسئ نه مایوسه شوے وو او دا پاليی ورتۀ غوره ښکاره شوی وه چه د پل عفاظت دپاره یوداے طافٌت زروس ) ته نزدےځ کیدل پپار دی . چه د هغه په هال کښے دهغه نوا دوستانو ز انگرانو ) عم د هخ د مقاپز نه په خېل وس ځان ؤطورلو ‏ دغه وهه وه چه امیر شیرعل ځان په خُل ملٌګ کپے د اگریزی سفٌارت پريښو دلږ ته تار نه شو وے په د هره د هند وار ةۀ لارډ لیټن امیرشیرعلی مان ته په اوبوکے .پوه خو شو- او د هغه" دا فل غ دخپل هکومت تو سن اوکلو . اودامیرنه ےء د معافَیْ کوىښتلو او په خپل مل گککښے د انگرنزی سفير د پريښودلو مطالبه اوکړه ‏ او د د مطالباتو دمثلو د پاره څٌ یو هغته مهلت ونکړو او په دامهلت غتم شو اود اتګریزۍ حکومت مطالبه پوره نه" شوه نو حُکومت دملد دافغانتان برخلدف اعلان جُلک اوکړو او دغه شان دافغانتا دوبم جٌک هم اگریزانو هخه هېه شروع کړو. په ستیږ سشلغلاًکے انکرزی فوڅونه په درك طرفه به افغانستان ورښنوتل . یو هوځ د بولان په درو لاړ ١و‏ په قند هار څ خبله اوکړه ‏ بل فوځ دکوے په لار په افغانستان کي دال شو او درم فوځ دغیبر په لارافغانستان ته لاړ- ددے فوکُونو مه هام قابل دکرمقا بله او نه" شوه امیر شیر علىخان دکابل تۀ او تښقيد او ترکستان ته روان وو چه په لاره کے وفات شو - په افغاستان اگرزا نو قضه اوکړه ‏ په افغانستان مبله کول غو اسان دی وږےے دامک په مپله قبضه کے ساتل د یرگران دی اگرنړانو ته دا هقیقت دافغانتان په اول بک کے سم ثایت شوك وو او دے جګ هم داحقیقت ابت کړو. د امیرشیوعلی هان په وفات د هغه مشرخُو 1 يمقتوب ځان دافغانستان امیرشو- په مئ ‏ 5ک دا مر عتوب غان اوبرطانوی حکومت ټ مېنځه دګندمک په مِقام یو معاهده اويشوه. د دے معاهدے له عنه امیر په » بل کے د يو ژتگريزسفر ساتلو ته غاړکیښوه ‏ د دے نه علدوه د لورالاق؛ ژوب ‎٨‏ پشينڼه اونوشی ضلع هم د اگريزا نو په قیضه کے ونکیه شوے- او په ټولو درو باندےه هم دامکرنو قَيضه اومنل شوه- په ‎۲٢‏ ر يول لک لامي ير سلوی کیوکناری د برطا نوی حُکومت د سفير اوشاشنده په ميلّیت کابل ته راځ د دے معا هدے له هخه (فَما نستان پالگل د ١نگرنزانو‏ په ېڼه کی نکر شو او په ظاسره کښ ے د غلدمی څه مورت ته بکارلو ‏ وه تاريچ په خپله (عادهکښے د اع نه" کوی ‏ د الگریړزۍ سڼر د راتلو نه یوه ښمه‌یات پس د ١تگرنزاتو‏ برغلاف د مو جِذ بات ناغاې اوپاریدل - او ىل ملککښے یو مام ېفاوت غور 0065١.) م شو او دج مړ اور بي تازه لو - دد بفاوت اصلی عقق اسباب نة معلرمیږی- دد یو وڅه دا بیایږی چه اک ارزی سف رېل مان هام (علئ ټلو او په اتظاي معاملاتوکښے ےځ" مداملت طروع کړو ‏ ٠و‏ دا هرك په نپنشنو سردارانو ناسا زه نُِيدے 2‏ دا هم ومېل شی په د سريار عيد الرمىان مور د دپدُون وځ سالار دا ؤود سا ته درشوت به ډول دیه زره اځرفئ په دے فرص وزکړه وے په هخه سر قتلکړی ‏ ځکه په د سور د قتل په وجه په امیر توب غان بد ام او د ملګ نه په ورک شی او د هغ خُوه (عبد الرملئ ) ته په د تفت کابل د همول موقع په لاس ورشې - دا قیاس امګان سم لری ځکه په عم په دغه ورځو گے عبدالرمان د یوولسو کالو د لد وطئ نه پی 4 افغاستان کځے داغل شوے اود عُکومت د عصول په تابیاکے په یرت سر ګګیا وو- دا هم ولل شی چه یو دو پلټنودکے خواه په وجه باوت اوکړو. او عام خلق سم د صفوی سره مذگرۍ ىئول به هرال ددے بِفاوت اسباب څه دمرڅه وو دن یوه ېره يقیې وه اوسخه دا ې دافغانتان پښتانه په خپل ملک کښے د ‎١‏ گریزانو لَبَئے اوحکومت ته مج نه را لیدل او د اگریزی سفیر د راتلواود هغه دامظم ته به دوئ هم دغه نتچه اغذ کړی وی چه اگريزان په په مک د مسق قیضے اراده لری ‏ عغرض عام اولس او یاغیان د سفارت غا نه تاؤا څول او ملګ د واکٌمات 1 بیا سر دوپارهکړل . په هغه وخت سرالَرْيْدِ ر برض اومَنابق قتل شوی وو اوداځله سر کیو ګناری » دغپلو ملکرو سره قتل شو- وے په ذواړو موقعوکښے صرف دومره فزق وو په په اوله موقع کے د برض . تصویر د هغه د چل بد اعمالئ له کبله تت وو او په دے دوپه مو قع کیوګناری د هيل ے نا هئ ل هکله ډیر رند وو داېفاوت هم بالګل ناما په او د امیریعتوب غان د صلاح نه بغيرشوت وو دغه وجه وه چه هغه هم د(یواتفاق واقعه اوګپله - رھ سفير دل اطلاعے په خپله کرت هند اودانگرېښی فو ښسا لارته ورکې . د بغا اق اودسفير دتنل واقھ داککيو عکرمت دسترک وه وړ اندے د هغه وړ ویج وافعات پیشرکړل - د غه وجه وه چه لارډ لق په ډږی ناد د جپرل رابرټسن په کمان کښے یو بل فوځ افغانتان ته اولیږ لو د سفیر د قتل الزام په امیر یعقوب خان عائد شو کر په هخه" د پل کنا هئ په مقله ډریر عذارونه یش کړل ‏ - ول کامیاب نه شو او په کم دسبېر له د شاهې ّیدی په عیثیت هند وستان ته اوليږ لځ شو او دخپل ژوند باق مصه ځ په هندوستا نکښے د نظر بند ی« په هالت کبنے ټره کړه ‏ دا باوت څو . ویڅ پاری وو. ول الگریزی فوڅونو پۀ ټولو(صو مقاماتو قبضه اوک ١و‏ هالات ۀ قابوکړل. 0065١.) ۵م د انگر می حُکومت دا ارژده ؤه په د قند هار ١و‏ کابل دوه صوپ تَشُيل کړی او دهندوستان سره ۀ شا کړی .وه دد ويز په حقله په انگلستان کښے لبرل پارټۍ ې ډیره موغا پورته کړه- او په ډیر شدت سه خ" ددكه شو تطالفت اوکړو. په ده ورهٌو کښے يو 'طرف ته سردار عبد الران په ١فغا‏ نستان کښے دخپل عکو مت د یام کو شش کولو. بل لور ته د امیريعقوب غا کشر ورورسردارایوب غان هم دل باد شاع دپاره سرتندے وهلو ‏ سردارایوب غان د یو فوخ سره د قند هار دهبل په نت د عرات نه روان شوےه وو دده او اگگريزانو مقاه د« میو ند ه په مقام او شوه په ېک کښے سردار ایوپ فان کامیاپ شو او اتگریزۍ فوځونو ته ډیرزیان اورسید ‏ لین دافع تت ډیرو ورکُو د ایوب غان نصیب نه شوه. جِنزل رارټس په ډیره تادۍ" د کابل نه قند حار ټه لاړ. او ایوب غان ته څ سامت ودکړو سردارایوب ځان با هرات ته لاړ- او په قتدعارب بیا د انگریزانو يَضُّهِ نشوه . د ده نه پته د سردارا یوپ غان او عبدالرممان ترمینځه یو جنک اوشو په په هغ کښ مبدالرمان کامیاب شو او سرداراپوب غان ده ۸ مسلسل ناکاميٌو په وجه . مایوسه شو او ایران ته لاړ- دغه شٌان عبد ا لرهمان ته په افغانستان کښے میدان ځال پِالةسوِ چونکه الگریزی حُکومت ته د افغاستان د وړومېی کک لتاجُ لا یاد وو نو هغفوی دکابل اوقلال نه د خپلو و هثونو د ایستلو او د سررار عبد ۱ لرهمان د امارت منلو اراده اوکړه- په دے لړکټی وا هند د انګلستان د عکومت سره خط وکتابت اوکړو ‏ ١و‏ د دے په نتېه کښے پرطانوۍ کوت په ې١‏ ر مارح شه هغه دافغاستان وال لیم کړو .او د دک اطلادع ورکولو په طرض څء سر لیپلگرین .کابل ته اولیږ لو په ده سلسل هک د سرکرين او امیر عبد الرحان و مه د خطون تباوله اوشوه. اخر په يم , اپريل سئهغل؟ سرکرين د یو غط په ذرتوه د ایر صې لل "ته د تت ایل د سمبالولو استدعا اوکړه. ددے طُط په جواپ کښے (میرعېد ۱ لرهمان هغ ته دا اولیګل,- : ‎-۰٠‏ دقفت کاپ د سمیالولو نه اول دیوغوغېږو رټول شرورې د ی- يس ىل زما د حُکومت ماد به ترکومه وی ؟ ) دهٌند هار صوبه به زما په حکومت کښے شامله وی اوکه نه ‎)٣ ٢‏ لګرزی سیر یا اگریزی وځ به په کابل کښے موجود وی ؟ '») د سلطنت برطانه د یو دشمن په مِقَايْه کے به زمانه طله تو قَخ سات شی ؟ ره) سلطنت برطا به ما ته ١و‏ رما من ته څه فَان رسول خواړی ؟ وس) او د د ك په بد ل گښے زما نۀ د ګوم غدامت توقع اساق؟ - ددے ملط په جواپ اک سرګريين په ار هون سعشد هخه ته دا اليل -پونگه د 0065١.) ده برطانوی حکومت په غیال کے بیړون مُکومتونو ته داهق هاصل نۀ دے په هغوی د د افغانستان په معاملاتو کښے دځل اندازی اوکړی او سلطنت روس او سلطنت ایرز(ن د افغانستان په معاملا توکښے د عدم مد اخلت اقرارکړے دے - به د بنا دا ظاهره ده په د افغاستان عُلمران ې دالگریزانو نه د بل یو بیروق طا قت سرو سیاسی تعلقات قَان نی سا اوکه چرے یو داے بیروة طاقت د افغانتان په مماملاتو کے مداغلت اوکړو . او د دک مداغلت په وجه د افغانستان په عکمران بانده ےه ځایه زیاة اوشو نو برطانوی کُلومت به د والئ افغانستان مدد ته په ده سشرط تار وی که ره هخه د برطانو ی حُکومت به مشوو کارکوی ‏ دوش د قند هارصوبه به دامیرا فغاستان دعکومت نه عِداوی ‏ د پفین اوسې علاقه په د ١لگرنزا‏ نو په قضه کے وی. په ده پنا پرطانؤوی هُکومت د ده معاملا تو په هقله خبرو اتو ته په میج صورت تیار نه ده .اونه د هخه پناوښت په مقله څه نوی خره ات کول غواړی .کوم چه د سابق امیريعتوپ ځان سره د ځبال مفرې سرحد په عقله شوے وے ‏ په دےه شرطونو برطا نوی حکومت دا منظوروی څه په اففا شتان بائداك سره د رات زهپه ستا د پاره د صخ داخستلو هيغ دمه وارک ,رطانو ی هلومت په ېل سر نه" اخلى )که چرث ته د هغ داستلو تابیاکوے ئو برطا نوی حُکومت به په هۀ کے مړا نه اپوی او دغه شان ته خپل سلطنت خُورول شے- برطا نوی حُکومت دا اراده هې نه" لري. چه دافغانستان په کورنو معاملوکښ مداغلت اوکړی ‏ د تاسو نه به دا (ستدعا هم يي په په کابل کی یو اکریزی سمیر قیول کړۍد کرحه د طرفٍنو د تعلقاتو د بښنز ئد پا ره ددواړو عُکومتونو په اتفاق به د برطانوی حکومت یو مسلبان ښاٌده په کابل 8 پا ه گیل موزان ( هډ ني ' په ‎٣٢‏ جون سئ اګ ميو عیدلرهبان د دے حُط په جوا بکے د١اوليکل‏ په د قند هار په يدا کیدو هخه رضا نه ده د دے نه لپ په ۳/, جولاقا سنششله نپیتنو سردارانو امیر عبدالرممان دافغاستان امیر تسلیم کړو. هغه وت لا د | میر عبد الرحبان ١و‏ سړربین تر مْطه دغطونو اد له جاری وه چه په اتان کے د قُدامت پندو وزارت مات شو او د لبرل پارټئ وزارت قاشم شو (و دده په تیه کښ د لارډ لین په ماع لارډدپڼ۰ دهندوستان وانشرا ۀ متررشو. نوي وزارت د څه شرط نه يرا میرعبدالریان د افغانستائن اميراومئلو ‏ او به دک ډول دافغانتان دا دويم مګ غتم له- 0065١.) ۸٣٣ دافغانتان دا دويم ېګ هم څه حلو د « زراځلۍ» د وذیراعظم انګلستان ) دېش قدمئ د پالسئ نه و.- اوه د لارډ لن د تلم ند طبیعت زیردسق او په حقيقت یل يوه لو یه غلطی و۰- په وا هَّعا تو کښ (میر شیرعلی غان نه "خو د روسیانو دوسق ته تیار وو او نه شاریده ‏ ده د ارزَانو د دوسئ؛ دمصول په لړکښے هخۀ پوره پوره وس کړت وو - وے په هره موقع به اگریزانو لمخه تی په خير و ( وغلولو ‏ او د مکوټ امناد وعده ة ورسره نه کوله - ‎١‏ لگریزانو د روس په زیا او دروغو وعد د د امیر شیرعلران اخلامی او دوسق؛ ته ترجه ورکړه وه :او د مقیقت پندئ نه 2 سو ېټ که وے-- اوخل دوه صښز پاليئ په نبټجه کښے هخه دك مرت ته بجودکړو ‏ چه د فپل مان اود خپل ملک د عفائلت د پاره دروس خوا اوی ځگه چه واقعاتو دامیر دا غيال . 5 اه پاکړه ود چه اگریزان هم په مپل وس د روس مقايل ته څ نه شی - 0065١.) ۸٣٨ امیرعبنالرن امیرعبد الرهبان د افغانستان یو ژبرد ست عکبران ثابت شو د ده" نه وړاشلےه د افغانستان سلطنت يو 4 قاعده سلطنت وو- وے امیر هبدا لرمبان د يو با قا عده او باضایله اهْنانٍ ریاست بنیادکيښود ‏ د موجوده افغان ریاست بيان په مقيقت کے هم ده نل شی. امیرعبدالیممان يو یر شت ګير او په نر سفنت هاکم وو- ګرمانو ته به 1 دومشت او بریربیت د مال رنګا رنک سا ات رورکوے ‏ لن په دے کے هغه ګرم مې نه "وو دافغانان غاناتو او باا تد ارۀ اميران به په عام اولی ډیرطلبونه کول ‏ او د کومت ضابط اون ته به ۀ غاړه نۀ کیښودله ‏ لین امیرعبد الرمبان د دے مقتدرو غانانو زوراو قوت بېڼټيق غت مېکړو هغه" په خپل حکومت کنے دجاسوسانو يوجال غورکپه وو دا جال دومره لوځ اووسیع وو په دا یر د باسوسانو دوږه نه به په خپ ل کو رکے دککومت برغلاف چا څه نه شو وئل .دد په وت کښے د چاند ادو تو ضبطلي » د ملک ته اخراج او دمهبول نک وشيلے په نا وژل يوه عامه مره وه دغه وجه وه چه به دث زمانه کښے دافغاْتان اکثر پوهان اومقتدر غلق د ملکا نه هرار شوی وو - په ده دورکے نه خو په ملک کښے چر ته سړک موړ شوه وو (ونه د عوامو د سهولت اوسوئالئ د پاره غه نورانتظامات موجود وو که دا دور په مکىله طریقه یواستیدادی دوروو ‏ د امیرعید الرپان دا ئلکه عتّیده وه چهکه چره دملک د تلو غطو په استوگنو او نتلنو قامونو او قبیلوکے ترخپل میائه باهی ديط او ژور تعلق پیدا نۀ کپه شی او هغوی په یو مزی کین او نة شی پيره . (و هره قبیله اوغطه د بل ویو ته تی ناست وی نوهخه قام (و ملک نه تََقَئ کوے شی - (و نه په خپلو نپینو اودرپلنل نی - ‎١‏ مرعید ال دغپل ملک دغه کمزوریاء څرګندے ليه ١و‏ هغه د خپل عبر ډيره حصه هم د دځ کىزونيٌو په لرکولوکے صرت کړه ‏ په دغ لړک هغه د غیرمغىولی سن لئ ١و‏ جېر نه هم ارولنت لن دهنه ده مشتاګیره پاليئ به دا شوه په هخه د هپل التقال په وشک 0065١.) ۸٣ د یو مده حکومت په تاسیی کن کامیاب شوه وو امیرعبدالیصان د یو وپښ او ېي ار دماغ غاوند وو - په سیاسی معاملاتو کې څ ډرمهارت لرل دملک داندارق تنعلیم او قيام امن نه چی هخه دخپل سلطت د مد بنای" په لورتوجه اوکړه. امير د دوو" زبردستو سلطتونو رروس او برطانؤوی هند ) تومقه کیر وو- وے هخة په خپل تداېر دے دواړوحکومتونو ته دا موقع په لاس ورن کړه . په د د په اناروئ معاملا تو کښے مداغلت اوکړی ‏ سلطستا روس اگر څپه په ظاهره کښے دافغانتان په اند روق معاملاتو گے د مد اغلت اوه ده ملک کښے د پیش قدمئ نه" کولو اقرارکړه وو یکن هخه په دے اقرار ټيٌک پا ة نۀ شو چنا چه په سه لشاکے په امیر عيد الرهبان د واشراڅ ند په دعوت هناوستائ ته راغل وو. او په راو لپنډئ کڼنے څ د واسشرا سره ملاقات کولو- کومت روس د افخانتان په یو سرعای څوکئ س پاېداه » خبله اوبا تََضَْهِ اوک روس د د2 هيل اطلاع وار هند په خپله اغیرصاحهب ته ورکړه ‏ او امیر په ډیرا استقلال دا خبرواورید لو .داد ډګ طرےه موقع وه امیر عید الرهبان د سلطنت روس په دے عرصم ناکه رویه او پش قد می ډیر فُگرمند وو گریزی حکومت هم په دے مرصي ناکه رویه او پیش قّدامئ ډیر ککرمند وو اگگریزی حکومت هدعم په ده ېره ډر قهرشوے وو اود ېک - حُطره راولاړه شوی وه کر د لارډ ډ فرن واشراےء صند په مصا مه کوششۍ د جنګ غطره له شوه- د افغانستان او سلطنت روش ټمیلله دمد ښدائ' د پاره یوه جوګه مقرر شوه د دے جرگ د فیصل په رڼاکښے د روس او افغاننتان تر مینئه ړود آمو د بیلتون رید مقررشو. او په ده ډول د عرات ېه لور د روسیانو د پيش قدمئ خطره ورکه شوه - ز2247 د صن وستان په شبال سترې سرمد وا ټو 2 دره چه د افغاشتان له هوا را ول وه د محاهده گندمک له غنه د الگریزانو په قَيّضه کئے وه - د ده نه علاوه په کو ځیه باندے هم د انگریزانو قیضه وه او په وادئ ژوب کښے دن پوره د ریل پاټلئ دوئ غزولی وه دد وافعاتو په رڼا کے د امیر عبدالرطمن سره د اکلريژانودپیش "د مئ صطره هم پیداشوی وه په دے غرض هغه د ١نگريزانو‏ سره هم د حد دی په عقله خبرے اوه شروعکړےه ‏ وےه اکگريزانه دامیرسره به حد ندی؛ قاشولو کښ ټل مد کولو- د دے نه وړاندے امیر عبدالرهمان په خپل ملک‌کنے دوه زبردست بفاوتونه په 0065١.) ‏نف‎ یو دند عار په علاقه کښے د غاجیانو په کال سن کښے او بل په هزاره چا تکے مزاره قام په مال شش د کڼ ےھکړه و ه- په ډيرےه سښئ غت ې کړی وو-او دغه وخخت هغه ته په پل ملک کے د بفاوت څه خطره نه" ښعاريده- : امیر عبد الرهمان ذ کو مت هند سره دځپل سلطنت د مد بند ی۰ قاشولو په هقله ډیرلیواله وو لین انگریزان دے عد بندئ ته تار نه" وو په مال ‎٢٨۰‏ مل کښے الگریزانو په » وانا» قَبضه ‎١‏ وکړه ‏ او د دے علا 2 مشثران څ امیر عب د ألرهمان ته اولیږل ‏ امیر هبدالرهً دے غلقو سره ډیر دارومدار اوکړو ‏ دغه وخت اگرښانو ته هم خپله غلطی معلومه شوه. او هذوی سمد سق امیر عبد ا لرعبان سره د عد بندئ قاشولو ته غا ړه کیښوه- اودلومت هند له خوا ده سرمارټیمر ډیورنډ ء په مشرئ کن يوه جرګه کابل ته اوليږه شوه . د امیر مید الرعمان او د سرمار ټیمز ډ یورنډ « ميه یو معامده اوشوه او دافغاستان : او برطانوی هند تر مینکه د بیلتون بریده قاشه کړه شوه - دا بريده د هي يورنډلاش په نامه مشهوره ده په ده معاهده په کاب لکے په ١۳٣ر‏ تومېر سلا ۱ میرعېد الرهان اومارټر ډیورتډ دساقطونه اوکړل. د دے معاهده جٌن ضروری طبرث دا دی؛- رل د ميو عبدالرهبان د عملدارئ مشرق او سویلی پوله د واغان نه د فایس د سرحد پوده هخه کرښه مقرر شوه چ هکو مه په منسلگه نقشه کے راښګلی شوی ده مس د هند يرطانوی کُلومت د دے خبرےه اقرار ‎١‏ وکړو ‏ په د ده کرښے ته به دافْغَائْتّا په لور وا قم سرحد انوکښے هئ مداغلت نه" کوی ‏ هم په دے ډول امیرا فغاستان اقرار اوکړو په د دے کر نه په د هنداوستان په لور واقع سرحداتوکے هڅ قم مداخلت نه کوی - رس ١میرعیدالرعمان‏ اقرارا وکړو چه په سوات ؛ بنیر٠‏ بابوړ» دیر او ترا لکښے به مت کٌُسم مداغلت نه کوی او هم په دک ډ ول به د وزیرستان او« دوړو.دعللا سرږ څه تعلق نۀ ساق- اؤ يرطانوی حکومت رشا شو- هپه « پرمل» په علاګه کښے به دو څۀ مد اغخلت نه وی : ») د بريده کرسڼه به وروستو په تفميل سره د اگرنزی اوافغاق کیشنراتو نپ دوه قاشوے شی - او دد منشا به داوی چه د طرفینو په رضا سره یوهداسے سرحد ی کرښه په مزکه راښکل شۍ- په تروسه وسه پوره د نش دکرښے سره مطابقت لرۍ- د۵) د (محاهده حکومت هند او مُکومت افغاستان یو داے قابل کلم فیصله ګني.'ْ 0065١.) اسا چه په کښے د اڅ هڅ اغتلاف نشته (و دافغانستان امیر دا وعده کوی په د دے عد بندۍ" فیصله به هغه اذرات به دوستانه طربيه کوی نوم په ددے بريدث دقاسٌولو .خد پاره مفررکړه شی په دے غرضۍ په داکنده دپاره د دواړو عُلومتونو په مین کڼی ها غلط فهئ پیدانةً شي . د دغ معاهدل له نه د امير افغاستان سالانه امداد د دولو کو روېو په عا ۀ اتلی لکه روېئ مقرر شو - د ډیو رنډ لا نه په دواړو لورو د ښمتلفو ښارونو فامل په ده ډول دیب د ډیورنډ کر نه د پلیور فاصله ز۳۵) میله او 'ابل د دے کر نه ‎)۱۵١(‏ میله لر دے- دکو اټ فاصله د د کر نه ‎)۱١۵(‏ میله ‏ ټل (#م) میله - ښون (.۸)میله ' د بنون په لورکيته (۳۸) میله - ډیره اسىاعیل ځان ‎)۱۳٣(‏ میله کولټه زهه) میله اوا په لور کابل دد کر ے نه ‎)٠۰۸(‏ مله.او عُزق (ءم) ميله دے- د به بریدے په قاشید لو دواړوهکومتو نو ته دفپل انژو ئنتو د او عبلدارې دانړه څرګننه ځوه - ددے بريده نه 4ه سُرغاته د هند په لورا زاد فَبَائل د برطانوی حُکومتا زیرانزشول ‏ او په دے قبائلو باندے د څه اژ و نون اوسیاسی (قتداار به مقله دافقَانّّا حُکومت د مرقسم دعوو نه دست پردارانىشو ‏ (و د مدا املكتکث نه" ولو اقرار ځا وکړو ار عبدا لرعبڼان په دے معاهده ډیرمطنٌن وو او د صغْةً دااطمینان دهغه دغپلو الفاظو نه ظاصهر دے . دد معاهده په مقله هغه داسے واق۱- سرمارټر ډیورنډ پۀ ۱۹ ستیبرس شه د پيښور نه د مال په ښت راروان شو د کابل په دود کے د داغلید و نۀ پی ددرے» جرګ استقبال ته زما مرل غلام مید رغان چرئ ولاړ وو - دا جرگه په ۷ اکتوپر کابل ته راغله -او ددوئ په اعزازکښے د یو ولیشت توپو سلای اوشوه- ماد خپل څوی عبیب الله مان په مګان کښے د دوئ د قیام بُدوبت کړے دو - د رسي دربار نه پس مون زر په اصلی معاملاتو بچث شروع کړو- ډيورنډ یو مامر سیاست دان او ډیرښه فارسی خوان د خبره ډیره زر روغه شوه- لین په ه عوض چه زماء دمارټیز ډيورنډ او دمشن د نوره افرادو دغل نه وتل مرلفظ د په ربهارډ ک ستوظ شی - ما خپل میرمنشی سلطان بداځان د پردے شاته کښينه ه وو رے نه غو چا لیدڅځ تو -اونه زمانه بفر د دۀ به مومودکئ بل څوک خبروو- دۀ ته ما هلا کړے وو چه عرهاغه خره هه دوئ ۀ ماسر کوی اوکه په خپل میا کښے حواه که هغه په فارسئ کښے وی اوکه په انٌکرېزۍ: کن هنه د لفظ په لفظ نیک او هغه رسلطان مد فان) 0٥0٥5٥ ٨ ۸٣ ‏زموښ دا وه خبرے په شارټ هینډ کښے اوليکل - او زما.د ډيورنډ او دمر دئورو‎ ‏افرادو ترمیځ په کوے خبرے شوے وے هغه په دفتری ريکاردکښ صسعفوظ دی. د دے‎ ‏ټولو خبرو (ترو تیه دا شوه په د مد بد ئ' هغه کرښه په طرفینو پراتفاق (وکړو د‎ ‏چتزال ١و بروغل نه تر پپیشوره رسی اوبا دَکودٍ سیاه پو په دے ډول چه واغان؛‎ ‏کافرستان . اسیار٠ د لال پور #مهسند اود وزیرستان یو مصه (زبرمل ) زما په مکومت کن‎ ‏راغله- ١و ما د ئيو پس ربوے سجن . چائ . د پرمل نه علاوه د ټول وزیرستان . بلند‎ ‏چپل »کرم . اهریډی ؛ باو ړ. سواتء بِسّیرا دیرا چیلاس او چترال په باب کښ دخپلو وژ‎ هړکرایتغا ‏او حقونو نه دست برداری‎ ‏ثتوټرماثدا دکابل نۀ رغصت سه - د دوئ دا قيام ډیر خو شگوار‎ ۱١ ‏دا مشن په‎ " ‏وو .او دو معاهده په وجه مفه ټول غلط فَيئ اولنانے په د ذے علا قو په مقله به‎ ‏پورته کيد ے تم شوه ! و هرکله چپه دعد بندئ کرښه دم کوره معاهمدے مطابقّ د دواړو‎ ‏هُکومتونو دکمشزانو په گرا کت قاشه کړے شوه نو دمام سوت او اطبینان فْضا هو ره شوه‎ ‏او زه" د الله َال نه مُواست کووم مه دا فصا د تل قاشه وی‎ ‏دډبورنډ معاگٌده په مقله د ابېر عید! لرممان د اطمينان یوبل ثبوت داهم ده په په‎ ‏سلالکے چه د وزیرستان | و د نپنېشو دور زاد قبائیل د انگریزانو برهلدف پورته مثوی‎ ‏وو او داگریزانو سره په هغولړی جلګونوکښے تیا وو دغه وت امیر عبد ۱ لرهان یالګل غير‎ ‏جاښُل ار وو-که پرے دا قَبَائُل هغه' د هپل ١هد ار په دانژه گے شام لین نو یتيٌا ددوئ مرسته‎ ‏به زبان یاعلی که مو کړی وه ول سف د قبائلو د دے شورش په دوران کے بيی طاموش‎ ‏وو-او دادده ضبرے څرګند ثبوت ده په ډيورنډ لاش د هغه په میال کښے یوبين الاقٌوای‎ ‏عيقیت لرلو- او د قبا تیلو دا شورش د هغ په میال کښے دعکومت هند یو ه کورن معامله ؤه د‎ ‏ډ یورنډڼ معاهدك تصدیق د امیرعیدالرمبان نه پی د هغ ئوروانثینانو هم په مپل خپل ونت‎ . - ‏کړه دے‎ ‏دډیورني سره د معاهدے نه بپ امیر عبد ۱ لرممان ته دملکه اگلستان له خُوا نه انُکستانه‎ ‏د راتلو د موت ورکړه شو امیر دا دعوت منظورکړو وه د هپ بیاری' لهکبله غ دے اوږه سفرته غا‎ له ددے معامده په ننْبه کښے د دواړوحلومتو نو يو مشترکه کین په زمکه باندت يره قاشولوپ لړکښ دوه؛ کال هیاوو - ( وه دا/ارمکبل شو نودکسشن د رپورټ نه نې له محاهده هم اوشوه .اود فَرَيْو نما دګانو ې دستضلونه ولا 0065١.) م٣‎ کينښوه ‎١‏ وپل خُو شهزاده نصرا له غان ۀ اولیږلو په انګلستان کې د سزدارتصرا دنه غان هم هغه شان عزت اوشو غه رگ په د یو با ٌتداره ملگ د یوشهزاده ملانپ وی د دے شهزاده په لیږلوکښے دامیر صامب دا مطلب وو چه دم معظے سره د افغانستان د تغلقاتو په پا بک جْره اه اوکړی او د انګلستان حُکومت په لندن کټ دافغاشتان د یو شامشنده په قَیام ١ماد‏ کی که په د صفة دا منشا وه .په د اافخانتان تعلثات د د هکومت صند په اغ ېراه راست دعُکومت تان سره قَانمې شی د امیر په حیال کښے به هُکومت دمند حُکومت انګلستان د (فغانتان داصلی حالاتو او وافَّعانة نه نۀ خبرولو او په دے وجه به اکتر د دواړو عُکومتونو ترميْكٌد غلط فهئ پیدا کید لځ لین ُکومت هند د امیرصاهب د دت ويز شد ید لخالنت اوکړو ‏ او شهزا ده په دځ کښے عامیاب نه شو - په شش کین امیر عید؛ لرممان ته دقام د لوری نه ده ضُیاء البلٌت وين ه غطاب ور 8 شو او په ساگللځ کښے هغۀ د کاهزستان څن علاڅ فَڅ کړه ‎١‏ و ددے لوی علاڅ نامه ‏ نویتان کیښو دله دد نه وړاندےه داعلا قه بي آزادۀ. په ددے علا 8 غلق ډیرتورزن وےے د مسلبانانوسفت دسنان س دا علاذ قَة یره زرحیزه ه اودبګ راګ د پاره ډيره مشهوره ده.د مسلبانانو سره د سيع دشمئ ؤ له کبله په ده خلقو ته. سر کا فرههم ول شول ‏ ددے علا غلق ْصوصًٌا زنانه ډيرے شکلی اوپ حڼ دی- د امیر عید الرصان په وغت کڼے دافغانتان دامدن دوه لوڅٌ ري وے- يعئ یومالیه اوبل د ونی تعصول - د اميرد تت شئيئ په وضت کښے د هُکومت غزا نه غا ی وه - د قلت نش نه نپ ١میر‏ عید الرهمان په مالیه او حصول چو نی دواړو مداونوکښے زيا اوکړو ‏ د هه دا اراده وه چه په هر دستور چه وی سالانه یوکروړ رو پئ څ ول بهار دی او أکرچه هغۀ په غپل ژوند کے د دے مقرر رقم په څ کولوکښے هلو کامیاب نه "شو یا هم د هغد د مرک په وفت کښے دکومت په ځزانه کښ ل سکروړه روئ مو جو ده وه - امیر عبدا لرمبان یو لوئځ مدږ اوسیاست دان وو- صفة د مه دوراندبِئ اودطْبط ونظم په نت کیږے پاليئ د پښو سوکښ قبائل خپل اطاعت ته ١مادهکړل ‎١‏ ودافنتان په ملک کټ دامن وامان داے فْضا پیداکړه په د خپل خاندان د پاره دافنانتان ات حفوظکړو - د افغانتان د سیاست دا مید د د فالځې 4ه عارضه په مال سئئل کبڼے وفات شو - 0065١.) مم ابحيب الله خان ۹ 9 ء د امیرعېد الرسان په وفات د مفةۀ مشرځُوڅ سردارهبیب الله غان دافغاسنتانڼ امیر شو او برطانوی حُکومت هم هغه د افغانستان امیر لیم کړو. په ال ش دکښڼے برطانی عکومت هند د « سرلونس ډین ه په دهکو مت ند د غار هه محاملاتوسکتر وو په مشری کے کال ته يوه جرګه او ليږله - د دے جرے د لیږلو مقصد د نه مهامه دید وو کومه په په سمل کښے د برطاذوی حُکومت ١و‏ امیر عبد الرمىان تزمیځ شوی وه د دواړوحکومتونو ترميْخ بیا د هخه لوللونو او شرطونو "قزار اوشو- -کوم په د سابق امیررمب‌الرهبان). په زمانه کښے د برطانوی حُکومت او د صَةً په میلڼ کتے شوی وو امیرعبيب الله غان په ودے الفاظ هک د دے مماهده تبد پد ١وکړۍ-‏ کوم لوظونه (و معاهدات چه ذما د پلار اع هضرت ار عید الرهبان مرحوم او د پرطانوۍ حکومت ترميْځ شوی دی ماپه هغ ټولو صى ل که دےه - عبل پره کوم . او عىل به پر هکوم" د ده جرگ د کامیابۍ: په وجه د امیرا ففا نستان او برطانوی عُلومت نمی اه تعلتات ثورهم خو وار شول ‏ په د سلسله کښے دافغان حکومت یوشاده د سرپ ډول دواشرا په دربارکښے مقرر شو - په کال سکثلةکښے د عُکومت هند په دعوت ابرمبب انُّهِغان هند وستان تۀ راغ او د لارډ منټو واشُرائ" هند سره څ ملاقات (وکړو- به دے موقع (گریزانو د ( میر ډيره عزت افزاق اوکړه - ١و‏ د برطا نوی حُکومت د لوری نه ورله د «هزرهسيه .عُطاب ورکړےه شو - داسیامت دمند په دوران کش امیرمبيب ادله ٌأان د على کړ ده مسلم ډو يو رسق هم اوکتله او دغپل طرف نه خ یوټورسټ ته ئوس زره دوپئ؟ عطیه ورکړه - د امرمییب انله خان د کومت په اری کالو نو رسګلثله) کے د یورپ اول مِنٌګ عظیم شروع شو - په دے کښے چک کښے عثبائ سلطنت زتری سلطنت ) د اتگریزا نو برغلاف 0065١.) ۸۳ ۵ د جرمئ او اسټرم په ملگرتیاکښے اود ريه له وو - د اککریزانو د پاره دا مو قع هره نانگه او خطرناگه وه لین امیرحبیب الله غان دجنک په اغاز کی د د جُل طُیرجِامُد ارئ اعلان او کړو ‏ او دغه شان ځ انگریزان د یو لو طم نه غلامئ کړل- د امیرهبیب الله ځان داغیر چاشښد ارۍ د انگریزی حکومت د پاره یو ډ یرمق امداد وو دګ په دوران کښے دامیر صيب په خد مت کښے د جرمئ .آسيتریااو تری حکومتونو و فد ونه په دے غرض هاضر شول څه امیرصیب په هند بااه مل ته اوپاروی - به .د لړک جرمئیانو امیرمیب ته د هرقُسم امداد ورکولو وعده اوکړه - د دوئ داخیال وو په که په دے مو قهه ابیر افغانتان په هندوستان مبله اوؤکړی نو هندوستاؤ فوڅو نه چه ټول د تر کومت پر خُلاف د یورپ اوان يشیا به عنتلنو سادو نو جٌکيزی هغه به په هندوستانکښے پا څ س- په افغاستان کڼی د پا ائره امیرانو اوسردارانو یوه ډله دا هم وه په هغ په د موقع په هند وستان یاه دخپل کولو په هق کښے وو او د عفوی دا فواعش وو په د دكه موفع نه مده امستل پهار دی - نیکن امیر يب اه هان په مره خره او همړه فائندے اد اکریزانو دوسق ته رَجھ وککړه- او داټول وفناونه اوجرګ نا لامیا4 شوے اوددث نه دا شوه چه د عنداوستان په ماق او فو امداد !کگريزا نو دا څک اوکتلو ‏ او په مشلګل. کښے مت شو - : : د لک د یدو لک پس برطانوی هکومت په د ترک حکومت سره کوم سلوک اوکړو هخه ډیرشرمناک اوطالبانه وو- 4 دے غیره ېا لوم ټول مسلانان امو ده او په مندای مسلمانانو کپی با" : لصوص د ناراکئ او ه اطبيناي فضا طوره شوه په افغَن ک ھم د تر/انو سره دده لت امیز سلوک په وجه دغلقو زړونو ته درد اورسید لواو جاطبان شان خورو شوه په د عالا تو کښے ناما په عال مگلګل کښے د جلال اباد په علاقه کښے د « کل هوش » په ښارکاه کے امیرحبيب امه ان قتل کړے شو او قاتل ‏ هم معلوم نه شو د دک قتل اسباب واطم نه دی- یو سبپ دا بيانیږی په اسرمقتول په جامه » ژوند ژواک او ځوراک کښے د مغرق غلتو رو افتیارکړه و -(و د سیامت هند نه پی د هغخۀ رو یالُل بد له شوی وه او په ده وجه په غلتوکښے د هغه برغلاف د ویزارۍ جِذبات راڼتیدال وو د هغۀ د قتل په پی منظرکے د ترګ جرمن ود ناکامیابه لیږل سم یو سبب تل شی په دغه وت ګے د افغاشتان په پښتنو اميرانو کښ يوتبااقتداره ډله د !نگریزانو سره د ډیرو نزدو اوژورو تعلقاتو قاشولو 1011۱ ۸٣٢۷٣ برخلاف وه د هوی داغیال وو په د ترکو شُکُست (و د هخوی سره ددے لت اميز سلوک باعث د اميرمجیب اىله ځان د پالئ؛ نج وه - ١و‏ داگبان عقیقت ته نزدے معلومېږی - امیرصیب الله ان د هپل پلار برغد ف یو مدئیت خو ښَويک » تک فصال او رهمسدال باچپا وو دافغانتان هخه خُلق کوم په د امیر عید الرحبمان داستېد ادنه ‌نورو ملکونو ته يلرل وو او یا هخ په خپله د ملک نه غارج کړی وو ھطوی ته ځ بب خپل وطن ته د را تلو اجاات ورکړو -او دهغخوی مالونه .هائدادونه کوم په وړاندیق امیرضیط کړی وو هغه٤‏ با ورٌکړل او دهخغوی څ دجوق او دادرسی اوکړه- امير خپیپ ‎١‏ نه هان په سدوده پهانه دعوامو دتعلیم هم بنالف نه "وو د ده په زمانه کے څُو ادا سکولونه» اغا اود هرې تعلیم په لړکښے يه کال په کابل کی ناسیی شو وغه نشأن دده په عهد حکومت کښے د تگ راګ د پاره د بجلال آباد» ابل او قند هار پوره سړکو نه هم موړ شول - د مسا فرانو د ارام واساتش په عرض ۀ په ټول ملککے د مرش ږکروعه نه پی ویو سراة هم آبادکړه وو - دافغاستن وړومېے اخبار« سراج الافبار " عم د ده' په عهد هکومت کښے حاری شوے وو. د امیر خېب الله ځان په زمانه کن په افغاستان کے څه داے لوڅ و(قع او هاڅ هم ن٣‏ وڅ پلڼے سوه .او دده داتلسوکالو عهد حکومت عبوبٌا په امن وامان اوغلارئ تټرشوے وو - : 0065١.) ۸٣٣. امبرا مان ادُفغان ٍ د امبرصیب ابله مان د قتلیدو نه پس دهغه ورور سردار تصراىلَه هان اودهغةٌ مارحُوی سردار عنایت الله ان په یو وت د خپل امارت اعلان اوکړو - وه ډیر زر سردار ذصرا له مان د سر دارعنات امل غان په مق کبښے دست برد ار شو لن امان انله ځان په دامیرمقتول دوش مو 1 او په دغه وطُت کښے د اپل گورنروو-دسؤار علایت (ىله ان د امارت منلونه نار اوکړو- دغه وت دقنت افقاشتان دوه ويار وو - لین د امان الله غا د مرستیالو ډ له غالبه شوه او سردارعنایت ابله هم د خپ دعوه نه لاس په سرشو ‏ او د امان الله خان بیت څ اوکړو- د امان (نله ان کت فشئ انگريزانو دخپلو مفادو مناق ګنله - په دے موقه برطانوی ځکو مت دده خبرے اننها ک کوشش ش اوکړو په سردار تصبراىله غان اوی سردا رعثایت ادگه غان د انگریزی حُکومت مرسته قبو له کړی ‏ او د کُلومت هند سره : سیامی پناه واځلی- د ده نه وړاندےه د اکگريزانو دا پالیسی وه په د کابل په تخت به مرڅوک چه ناست وو ۱ګگریزی حُکومت به د تفت ثایل بطالف د شاهي کورنئ یو هز د یا اوزان د شاهې قیای یاسیاسی ناه زي په ميثت په دے عرض د فل هان سره ساتل چه‌که چوے اميرکابل د اگریزۍ عکومت د مرطئ نه خلاف خپله پالیی اغتیار کړې نو دغه ومت په دوئ دنه سیاسی پناه زين د شاه سطرځ . په ډول دخپل فوق مد د سره دافغانتان د قت.د یو دعوےهګیر په میثیت افقانتان ته او لیږۍ-اوغه شان به ددے ملگ په کورنو معاملاتوکښ د مد اغلت ور پرا نزی. ‏ وبیا به د امن وامان قامُولو او د یاهی مفادو په خاطر پل هوڅو نه په افغاشتان کښے ور دنه کړی- دا پالسی د ١میرعیدالرهبان‏ تززماه پورے کامیابه وه اودهغة سیامی رقَيیان امر يعمتٌو پ غان او سردارایوب غان د شاھ فد یانو په هی عيثیت انر ېزی حُکومت د 0065١.) ۸۸ ځپل مان سره ساتلی وو او ددوئ د موجودکئ په وهه ځ دافغَانْ عکومت پاليی د خپلو مفادو اومقاصدو سره هم ۳ هگ کړی وه لین افغان مدبریڼو ته ددے پاليئ؛ نتصانونه ظاامرشوی وو - ١و‏ د امیرمبيب ابله خان دروڅ او پاليچ په نه کڼ د افغانستان په پاا قتداره سردارانو کښ د دے پالسئ رد عبل شروع شوے وو.اوهنک به پل ملگاکښے د خپل سیاسي عهرین نه د هر قسم سزا بردا شت کولو ته تیار وو وله د اگریزی کومت سره ۀ سیامی پناه انستل غوره نه گڼل - دغه وجه ده چه دامیر امان الله غان دخت نشيئ نه‌پس د ګت افغانتان نورو دعهوےه دارو زسرږارنصلله ځان ‎١‏ واسردارعنایت الله ځان ) د ١گریزانو‏ سره د سیامی پناه کزيئه په نسبت د امأن (ىنله ځان له خوا هرسلوک د هپل ان د پاره علوره (وکنیلو اود ١نگریزی‏ حکومت هته زرد پاليي څ اکا میاب هکړه .د( دواړه سرداران څه موره د امان امله خان د لوری نه قید وو- و بیا ازادکړه شو دافغاستان په لت د قتل وحلون ریزئ نه بغیر ډیرکمو کو زو غلتو ته موقع په لاس ورعلی وه - داميرامان الله طان د تفت يئ په مو قع هم د فتل و غون رزئ ډیره ویره وه وه دامیرانو کومه ډله چه دامان الله ان په مرسته ولاړه وه په هغ کښے ډیر قابل افراد هم وو . هفوی د امان الله غان د بادشاصق داعلان سره سم د هو ځیانلو تو اا 1 زا کړه ‏ انعامونه ځ ورکړل ‏ ١و‏ يو دا سے فضا ة پا کړه چه د اولس د غلتو نه د زوړامیر د قتل وا ده هره شوه او د نوی امير د نوی امل سره څ همد ردی را واضت۵- دامير(مان اىله مان د هت نیز په ورځو کښے د هند سیاىی فضاهم ډیره مشوشه وه د عهنٌګ عظيم اول د غتمبیدو نه پس هندوستانانو د هفه خد مات په بل کے کوم چه د د ئ د برطانوی مکو مت د پاره په مک عفظلیم کښے کړی وو د اصلامانؤ مقابله کوله ‏ وې ١کگربړی‏ حکومت ددوئّ دمطالیانو نه ډيره 4 تَومهی اغتتیا رکړه : او د دے په بد ل کښےځ مل مثران او قا ګ ليډ ران په فُید وښد کښے واچو ل. د هندا ددے سیامی پرنیثانق ١و‏ نا قلاری نه افغاښتان هم سبۀ مبر وو بل طرف ته په زفغاکستان کېټے هې عالات طریقیي وو امان ابله ان د یو لیلانده طببیت فاوند او د ارادو نۀ د ډک زړه مالک وو هخه د هند دسیاىی ناقلارئ او د خپل ملک دغیر يِقيق عالاتو په موجودگۍکښے دا ارا ده اوکړه چه يه دا مهم ته لاس واحو ی خپه دهغ 0065١.) ۸٩ په وه د خپل ملک داولس (و فوڅونو تومه دخپل تت مشيئ د جثونو نه په بل لوراوګرزوی ‏ او د کامیابئ؛ په صورت کښے په خُل مل ککښے هر د لمزېز می . پوه 'کرږی حکومت هم د امان الله غان هت ئی د خپلو مقاصدو مناق ګڼټله . تو به افغانستان باناے 1 د حبل کولو د پاره څه بهانه لټوله ‏ به دے عرض دوچّ په صوبه سرحد کن به سلباره فوځونه صِبع کړی وو.(واففان حُکومت ته هم د (کگریزانو ارادے شے نه مهلومي له په دے ورم وکښے دافغا هکومت د يرطانؤی حّکومت سره مقا له کول دعقل په مو یود لیونتوب یار وو أگريزانو هم په دے ورکوکښے د جرمق غوند ه یو طافتور د شن مفلوب کړےه وو د برطانوۍ حُکومت د فوچْ طاقت او سازوسامان په مقابله کینے د افغانستان عوندے یو سرو سامانه ملک جنکید ل دعزه سرو ډعرےه ومل وو وا2 دد"ه اومود ١مان‏ الله ځان د پل اولس اوخپلو هوغُونو د غیالا تو بد لولو په‌غرضق دے خطرناا لو ته تيارشو- او د انرزانو برغلاف ځ اعلان جِک اوکړو ‏ او په دے لړک ۀ دازادو فيا ملو نۀ هم د مهاد په نامه د مرسة خحواست اوکړو ‏ ۱ دافغانستان داعلان په ِواپ کت انگریزی حُکومت هم په ا, مئٌ ۹ له د افانتاً برغلاف د بک اعلان اوکړو ‏ او داعلان جنک سره سم په بلوپستان . وزیرستان ‏ مهمند او مالاکنډ طرض په ټولو سرمدای علدقوکښے انگرنزی فوڅونومرکت شروع کړو -اگريزانو د املان جگ نه اول په میبرکے چُل فو استکامات مضبو ط کړی ووا د مذنوی دایتین. ووچه دډځئ - پورےه رسیدلوکے به د ځه ضالفت ویږ پیښه نه شی اوهم دغه ځٌان او شوه د ډک اففاق وی گبانډر جرښل صاغم عبداغان د ارا نوسره د ساراش مات د مول جنک نه نپی تیښته اوکړه ١و‏ اککریزانو په ړکه قَبضه اوکړه ‏ او به کابل دو عا ل اد ۀ د صوای جيازونو نه بباری هم اوکړه ‏ وه په وزیرستان د قبائیلو د لاسه انگریزی ؤمُونو ته مت کړاؤ پټ شو د بلوتان په صاذ صم دا فْغانْ کا نډار رل عبدالفَة غان له‌خوا کوئتټاوپین ته خطره راولاړه شوه په دے حالاتو کښے دکركك په ان جرئيل نادرغان په ا«رمئ په ټل قَبَضه اوکړه ‏ او دغه شان کو ماټ او پپليښور هم په غطره کنے پریوتل ‏ دغه وجه وه چه انگرنړی حکومت د عالاتو د نزاکت اعاس اوکړو اودعارهی صلے حنږے ١ه‏ شروع شڅوےه - او په یون سللګله د عارمی صا اعلان اوشو ‏ د عارم صل د اعلان نه پی په ټم رور سثلثلد د صلح د شرطونو فیصلهکولوه عزن د افْنائ حکومت شاتُپاه جرکه د سردار علۍ اهند جان په مشرۍ کے راو لېنډئ! ته 0065١.) مه راغله - په ‎١٨‏ جولائ ددؤاړوکلومتونو د ودونو می ره (ټه شروع شوه. داحره د۸راګست پوره جاری وے- (وهم به دغه تاریخ د دواړو ککومتو تر میاځ عارمي معاصده اوىشوه - د ده معامده له غته افغانستان د اگریزائو د سیاسی اژونفوذد له ب آزاد شو او کوم امداد چه په د انگرمزی عکومت له هُوا افغاستان ته ورکوه شو هخه عُتکړے شو په دے مداهده کڼے دافغاستان او هند وستان پټ ميښ سرمدی برید هم هغه ډو رنډ لا اومنل ستو- د دے غبرے په حقله پۀ معاهذه کن دا الماظ ليکلۍ دی ‎١‏ - فا حکومت د هند اوافغانستان تميئه هخه عد بندې تسلیمو ىًکومه په سايق ابیرميیب الله ځان.منلی ده؟ آپه معاهده د اتگرزی علومت د لور ته د صونه سرحد چیف کمشنو سر هلین کرانې پ او دافِفَانْ عُلومت د لوری نه سردارعلی اهب ان دسقنطو نه او کړل - د مستَقل قیصط او تفصیلی خبره انرو د پاره شپږ میاشت پی د يو بل یا نفرنره انقاه فیصله هم په دک جرگه کن اوشوه. دافغاستان څلمی په دے معاصده 'اراض وو. د هِنُوگا د نارامگئ غټه وجه دا وه چه هنو د هند او افغانتان ميه د ډيورنډکرښه » د بيلتون کرسښه - نه" تسلیبوله ‏ د غه وه وه چه د غغوی به غُیا لکن سردار علی امبد ان په دے مقا بله ک کامیاب نه وو دايرامان الله ځان په زړه "کنے هم د سردارعلي اهمد جان په عقله غلط فَښئْ پیدا شوك .دغه وجه وه په بمرکله سردارعلي امد جان د مماهد ه کولو ه پس کابل ته راغ نوامان ادله ان هخه په خپل کو رکے نظر ښد کړو- او هخه د كلم پو نطظرند وو . په اپریل ستلال کې د منصورۍ به مقام د مسق صا د معاهدث په غرض يو بل "ا نقرض ملعقٌد شو. دا ځل د (افغان ود مشر سردار صسود غان طرزی وو په دامان اه هان مر او په هغه زمانه کے دافغانتان وزیرغارجه وو - د اجلاس په دورا نک اففاقْ وفد د ‎۱۹٩٩.‏ ۰95 د معاحدے د هغه شرط کوم په د هند اوافغاتان دحد ندئ؟ معلن سل شوے وو - دماتولو ډیرکوشش اوکړو ‏ وه په دےهکے کامیاب نۀ شواو هغه شرط په خپل هال پا شو- د دے شرط په عقله د سك په معاهدهکن دا لی شوی دی ۰ « دواړه معززه جرگ په يو غله د هند اوافغاستان ترمیئ' هغه حد ښندی تسلیيو ‏ کومه په د ‎٨٨۸‏ ى لگ د ماهنث په پلشه د فعه کښے افخان عُکومت منلۍ وه -» 0001٥ ۲ ۶٨ ۸٨ / دافغناشتان ددےه» ديم جګ نا ډره ادسے نې اووټط - ددے نه پی دافغانتان حُلومت د د يا د ئوروملکونو سره د سیاسي تعلتا تو په قاشولوکے (زاد شو چنا غه په فروری سللڅاک کښے د کُلومت روس اوافغاستان ترهئه یو دوستانه محاسده اوشوه-دا معا هده هغه شان وه څه رک په دکلومت روس او ترکیه تر مه وړاندےه شوی وه د ده نه پی امان انله ان د روس په لور زیات مائل شو-او ددے» وجه دا وه چه د انکربانو د جارمیت نه دمفاظت دا یو نښه لاره وه - په ۱/ مارح سللئله د اھغاق حکومت اَؤ: ترگيه ترمْاسه هم دوستانه معاهداه اوشوه ‏ ددے محاحدے په وجه د دواړو دولتونو تعلتات ډیرغهواږه شول. به دغه کال په ۲۳, عون حُلومت ایران سره هم د افغانستان معاصده اوشوه. په اپریل سد دبا مل کېښے امان انله غٌان د دستور اساسي اعادن اوکړو- دا دستو زرد توی دستور په ښونه یرپ شوه وو امان ابله ان ده غبرےه ته ډیرلیواله ووء چه چل ملگک د نوی زماه د تقاضو مطایق په نوی (صولوروان پ . او دا دستورن هف اظهار وو اگر په په دستورکے ډیر اغتیارات غو دمخه" په خپل لاس کښے ساتای وو سره د دے قاې صلس ته دقانون مازی' څه لږ ډیراشتّارات هلم ورکړه شوی وو. ددے دستوا د نغاذ نه اپی د شٌاهی فرامينو دا مراء,سلله شروع شوه ترظومره حپه دخپل ملکا د بهېودئ او سه د خوا مشاتو او ارادو تعلق وود اميرامان الله ان 4 زړه" ګن د هغ څه کی نه وو هخه ده مرے ته لیواله وو چه پُلِ مک د تر ئ په لار په .داے دفتار روا نکړه په په ډيره له موده کی د دنا د مد نو قامونواو رق یافته ملکونو سره سیال شو ه - د دے مقصد د ممول د پارة هغهد هره وسیل او ذريع نه کار واغُست ‏ دخپل عکومت دانتظای شمبو تظیم څّ دملېد نو مکېر په ډول اوکړو- د مک دپاره 2 (ساسی قوانئ تیارکړل ‏ به ملککښے داولی دتلم د پاره مدد ے اوککتیو نه پرانعل.د لګ راګ د دراو اصلاح د شيرله نه توحبه اوکړه ‏ د ملامانو عزید و مزوخت ه قانوناً ښاکړو ‏ زراعت او ارت ته څ تومه اوکړه ‏ اود دے په مقله د نوی نوی منصوب جار که . دملٌک (سم مقاماتے د سړکونواو ټلیفون په درچه په مپلوکے اوکنه ل ‏ د مطبوعا تو ادایك تاسيس شوه . عرضق هغ په ډيره ئ دمئ او دل سوزژئ؟ دغپل ملگ د تعميراو تردَئ په کو ششو نوکښے لگیا وو - : د دنیا د نورو ملکونو سره هغه" نه صرف تيارق او سیاسی تعلتات قاڅ کړل ‏ بکه په 0065١.) سف ډیر شی رک ے د یورپ ملکونو مثلاً فرالش . جرم . اطادیه ترکيه !و روس ته دغپل ملگ طالب علبان هم په دثک طر اولیږل چه په د ملو نو کښےږ د غختلفو علومو فنونو زد هکړه حامله کړی - او د دے په برکت په يوه شلتصره عرصه کپ افغاشتان د علم و فن دماهرننو په لړک د يره و د موتازئ نه هلدص شی - د طالپ علىانو نه علاوه به هغه وقتاً و قتاً مکوت کارداران او اصللاران په فقلفو سيلو بيهانؤ غیر ملکونو ته په د طرطق لیږل په د نورو ترق یافته او تهذايب يافته ملکونو د سيل و سیامت به وڅه او د دورو ملکونو د غُلٌو سره د لد لوکتلو او تعلتاتو په وجه د دوج پُواق زاړه" خیالات «ال ئی اود نوی زماء د نهذ يب او هیالاتو سره عملً موافقت اغتیارکړی - او د دے ترق یافته ملکونو په سیالئ کښے دوک هم دخپل ملک خدامت ته په ئوۍ جوش او ئوی ارا دو مل اوتړی - داميرامان الله غان دا نظر پا لګل درست وه ځکه په دغه شان خُلق په به د بهرمر ماکونو د سیامت نه بیرته راغلل نو د هپلو غانونو سره به څ د هپل ملک دترقو؛ د پاره نوی نوی متنصو پچ او نوی نوی غیالات هم راوړل - د بهرنو ملکونو سره د ګګ راګ اود بیروئ غلتو افغاستان ته په راتلوکه یو طرف ته د می غُلقو په خیالات وکن په قلاد قلاره تېديلی پییاکیدله ‏ دؤ په بل لورځ د اميرامان الله غان په زړه کے هم د یورپ دسیامت ارزو او ولوله پیداکوله ‏ دغه ومه وه چه د ځُپل حُلومت په اهری #الونو کښے هخه دا خپله اراده څړگتده او بیا پوره هېکړه او دافخاشتان په تار يا کے دا وړويے شال وو. په د ده ملک یو بادشاه ځُل قنت وتاج د پردو غلقو په مفائلت ١و‏ ذمه وارئ کے پرنييودل ‎١١.‏ د ومره اوږه سفر ته تيارشوےك و3 .- د سفریورپ دارزواوتلوے نه که په يو لور د امان الله مان عر"ت څرګند يلو نو په بل لور ددے نه داحقیقت هم کلا هریدلو ‏ چه هخه په ځُل قام او د مپل عُکومت په دمه وارو هکا مو یر اعشًاد لرلو- و چه په ملک کټے دامان الله هان د سعفریورپ طرے غتورے شوے ئو د ملگ د ژړو ځالاتو خلق په دک ډٍراو پاریل ‏ او په صنوی د مه رنگا دګ ردعىل اوشو ‏ په تيره ره چه دوئ دا هم واؤریدل په په دے سف رکښے په د شاه سره » ملکه ثریا » او د شا غائنئت نوربکات هم د پورپ سیل ته روا ‎٣‏ دی نو د ده نه مُلقٌو دا خیالات اوکړه څپه ګو ده اما الله مان د لګ ټول دولت د ځان سره اخلى - او مپل ال و عیال سره د افغاشتان نه پښ اوباسی ‏ دا خبرے دومره زیالة شوه چه د حکومت ترغوږو هم ورسيياه. ١و‏ حکومت دت خبرو ته تچيورشو په دغلتو ده غلطو غیالاتو او پروپګنډه املاح 0065١.) ۸٢٧٣ اوکړی ‏ په په عرص د حکومت دلوری نه غلتو ته ددے سفر فانُاے څرگندے کړیے شوه او څاے په څل په مک کے په ډیر ذور سره ددےه غلطو غیالاتو تردذید ونه او کړے شول ‏ نو ددك شه دا شوه په بيا به دغه غلق د نوشحالئ نه په جاموک اا اودامان امله مان په وجود اوئشصیت به ے ت فر نولو اودابه څٌ وئيل په د امان له فان غاذی په برکت مون ازاد شو او اوس زمونښ ملک اوس هم ددۀ په پوت په نورو ملکو نوکیی اهم هټل شی - او د دنا غلی زموښ باچا ١و‏ مونږ ته د عزت او اهترام په نظر 'ګوری . د یورپ نتلفو ملکونو او مُکومتونو د هغة د سفریورپ ارادے نه په خبریاو په په کوم شو ق » مینه او امترام هغه ته د خپلو خپلو ملکونو د دور دعوت ورکړه وو دخ په وجه په هندوستان کے هم امان الله غان ډیر مقبولیت موند ل وو بِالْمَواِنةً مسلبانان په هغ ډیرموشال وو دامان. له ځان سره د هندی مسلمانانو دعقیدت او املدص اظهار د دے شعرنه کیږی- ے بو سم وی ورزپږر ې ګراد راز شر دسله چول ورعم سکوی امن ال حسشازی شر غعرې نه صرف په افغاستان کښے که په هندوستان کښے هم دامان انله مان د سفر یورپ بر وه او خو مره په په ددے سفر وغت را نزدو کیده" هغومره به په قیاس رايو کښے هم زیا ګی لو دا قیاسونه به رنگا رگ وو او اکثربه په ببید رز تیاس خوش فهبيا تو مې وو ره غغ واقفکاداو دوراند يش غلقو د شاه ده ه دوره سره خونگوار ښلقات نۀ وو وايته کړي - وله دا عقیقت دے په امان ادله غان په خپله سم د یورپ سفرته ډیرلیواله وو. او د دنیا نورعکومتونه هم د ھغۀ ملاقات ته په مينه کیل وو-لن څه رګ هه د وا فٌعاتو نه ئثابته شهه .د دور نه د شاه امان الله ځان د هپل ذات دپاره مید شوه اون دافغاتان د پاره ‏ د یورپ په سن د روانداو نه اول په اه امان الله غان د غپل عُکومت د وزيرانو اوهاگیانو په وړا ند په کابل کن وم تقریرکړه وو دحؤ نه دا صفامعلومیږی څه شاه امان انلهِ ان دیورپ دمادی ترقیاتو نه ډیرمتأظر وو ٠و‏ د صف دالویدارزه وه چه هغه هم خپل ملگ ددےه رق یافته ملکونو په قَطا رګښے اودروی - هخ په پل تقربوکڼ داوځٌلی وو , - ے «دغهد اه پک بک مد د ١د‏ قَام په مرسته ارو ددےه غادم دین د کو ششونو په وم ې له اغيار زمیندار ‎١‏ دسبېر ‎١-٧٣‏ 0٥0٥5٥ ٨ ۱0 ‏سنوه‎ افغانتان دغه ازادی؟ په سپوری کې ه مون وهبور. دهبیش د پاراه پرلښود لل ده اود موجوده ذم د مدا نه (و ژونداو قامونو په مث کې اودريي ء دے - او دا هرکت او فالیت مه-دازادئ؛ دوح دے په هغه صورت کن قاش پاة کيدے شی ېه موښ د دےه زماغ په ضمدائ ترقیاتو کښے ورڅ په ورځ زا نه زباته عحصه واغلو ‏ دعریت او استقلال په تیرو اتو کالونو کښے صضروری آ من وقواین وضع شوی او په ملک کښ پاری وی دی.مونږ په خپله د ملگک د ختلفو اطراو په دوره کے ما ملامظه کړل ‏ په په دک قوائينو باندے ابر عىل روان د‌کیږی ‏ اوموز دفپل ملک داولی دانادوق عالاتو نه ضردارے ماصل کړو» د ملک د هنروری اصلاح اوتنظيم د اهم کار نه مپه مونږ فارغ شو ىؤ دا موغُوره اؤگله څچه د یوردپ سفو اوکړو. ځله په د یورپ دعیات اعتبای او طورطریټٌو نه موښ ډیر متانژ سوی يواو یا د کیږو ‏ ىو دابه بنه وی په هلته په خپلو سترګو د هالاتو ژوره محلالعه اوکړو- اود هنه ملگونو هغه څیزو نه په د هڅ وبود دمات ملکو نو د پاره صروری وی هغه په ځپل ملک کښے موز هم هار ى کړو- مپنانیه اکترو لويو لوي بارشائ" د نورو ملگونو سثره کړی دی او د هغه ملکونو د تېد ق عالاتو مطالعه ‎٤-‏ دا ستفا دےد په عزض کړی ده دغه وچه ده خپه موز هم د سفر یورپ اراده کړی ده اوکوم وعٌت چه ژموښ د دک ارادے نه د یورپ سلللتونه خرشول نو هغوی موز ته د ځپل فپل ملک د دوه دعوت راکړو.ه «اوس موز د سطرارا ده کړی ده - ستاسو د پاره دا ضرورې ده په د ملگ په التظام اوا ضرام کی د عؤرو فگراو ډیراعتیاط نه کار واخلئ او څوک په چا باندے ظلم مولو ته پر نښ دی؟- دمایداولت وکالت اود امور څارجه وکالت به زموښ ټ راتلو پوره دول ید غان وزیر عربه به لاس کښے وی - په کومواحکامو په زموېن دستنطو نه هاصلول روژ وی هنه ږ 3 وکیل مور په ندمت ګڼن سپیش کیږی ‏ د رواسد و ورځ لا مقررهسئوی نه وه . دلینده رقوس ) ېه اوله ښه کښے په مون (نشاء الله روانیږو- - مون به د ایل نۀ قٌد هار ته اوه هخه ما نه به دس په لار بیبئ ته اود پبئ نه به یودپ ته روا پیږو . اود مصرنه باچالیه ته رسو او بیا به د پورپ د ملکو نو سیامت کووک « د رواښدو نه اول زمویز دافواهش وو څه د خپل خوږ قَامٍ سره اوويلو او دهصت نه واو ث داضوه اوس سکنه نه ده زموښ د د نځل وهرکت اه اطلاع به وزارت دربارشاش ئک 0065١.) ۵ م۸ عرش د س ګل" په (غان گے ځاه امان الله ان د ډیړو (رادو او تلوسو سره د یورپ . په سفر روان شو په دےه سفرکټے د » ملکه قریاء او دورو شاې بُګماتو او امیرانو نه علاوه سردارغلی احبل مان هم شامل وو دا سردارامان اىله ځان په خپل غیال کښے د ټنت کابل د لپاره خپل دقیب کټلو ‏ او په ده بدگمانه وو.او غکه خ دے د ان سره یورپ ته بوتډ وو- چه وروستو دبناوټ غه هُطره نه وی ول د دڅ امتیاط پاو ود د مستقيل په پېړ دوک دا واقعات پټ وو چه دا تدابيرونه اواهتیاطونه ټول عبث شول- امان ١نل‏ حان لاپه یورپ کښے وو په د هخه" د مصراوانگلستان د سیامت دفلوُا شاسُنْ د کابل ىار په مرکزی سینباکے شروع شو ددےه فامونو په لیدو په به دافغانْتٌا خُلمو د امان ا له ان دذات سره دکوم والرېانه ېت اوجوش اظهارکولو - دهغ بیان په الفاظ و کښے گران ده - دغه وخت د چا به خُوا اط رکښے هم دا هبره نۀ تیريدله ‏ په کال به لاتیرشوے نۀ وی نه دافغانتان دغه حبوب بادشاه به هم د دے خپلو غلمٌو د لاسه د عپٌُل وطن نۀ په همیشه تللو هېو ر شی - د (نګلستان د دوره په وت ګن دامان امه غان استقیال په ډ ره شاندایه طرية شوه وو او د قُيام نګلتان په وعُت کښے د برطا" و زیراعظم ځاه ته دئوروغېرو نه علدوه دا هم وپٌلی وو په برطانوی حکومت د افغاستان هر قم امداد اودوسق؛ ته تیارده- ادشاه ته پلار دی په هخه د روس د وره مضوغ کړی ‏ لین امان الله ان دا مشوره قبوله نه کړه ‏ برطانوی حکومت اشارتاً هفۀ ته دا هم وئلۍ وو په دصفه په شر هاطرۍاکن په افغاستان کې د هغۀ برغلاف د سااشونو (وادودؤ جال علوريدو د د۵ - مر په دګ خرو د (مان الله هان هي غوږ اونۀ ريد د هخه په دماع؛ يل دا حبره ناسته وه چه که چیه .دن په افغاستان خسله اوکړه نو هخه د هپٌل مک په اول سک دومره مقېبولیت مُونك ل دك .په د ملٌک (ولي به د عفد پاره جُد وپے لو ة کری- دا درسته ده په دافغاشتان په اول سکنے امان ادله ځان ډیر مُولیت عامل کږه وو لین دا د هن خوش فسی وه هغۀ ته دبیروئ دشنغطه نه" وه که د خپل ملک دنته د کورن ېفا وتو نو غطره وه او هخه د خپل ملگ د اولس د ذهښت په پاپ کن په خلما قم کښے پروت وو. دافغاشتان د (نقلاب په دوران کی أکر په تر(هزه وغته د عکومت پرطانیه هېدددی به ظا صره کښے دامان (اىله ان سه وه وه : 1 : له امان الله ځان د جلورئ نه د ورن پوردے دیورپ ېه سیامت کب مشفول وو 0065١.) ۸٨ د آکثرو غلطٌو د عالاتو او قرابٌنو په بنا دا یال وو چه په نه سازشونو کے درېرده د انگرنزۍ حُکومت لاس وو اوددك وجه د روس او برطانځ ترمنځځه ھم دسفه هلوا 2 سیاي رقابت وو - که په امان ایل خان دبرطاىوی عکومت په نبت دعکومت روس سره د تعلقاتو قيام ته ډيرمانل وو امان امه ان همے هم د ورپ دمادی ترقیاتو نه ډیرمتائر وو- او د یورپ سیات هم دهغة په دل ودماع یو عظيم انر اوکړو - دت سفره هفۀ په میا لاتوکنې يو لم الثََّتِۍ پید اٌکړه ‏ دد نه پی به هخه" دخپل ملک معاملاتو او مسائلو ته په یو نوی نظرکتل د : یورپ هکومتونو په په کوم اندازاوشان کن د عفة عزت ١وا‏ ستفیالونه کړی وو اود هغ چه کوم ائژ د امان الله غان په ذات شوے وو.دصخ قَدرق سه دا شوه په هخه د خپد رالۀ د پنکئ او هپل دانشمندئ زیات مدې شو دغپل ملک د ترفئ: اولوړتیا په" کښ په د هغه په ذهن کن کوے منصوبه وه اوس د هخۀ په نظرک هخو ناقَابِل تم عیثیت اغتیارکړو - د یورپ د راتلو نه پې چه په لختلفو مو قَمو هخه" کوم تقربړونه ېګ وود هخو نه د عخً اراد-8 غُرگندے معلوميده - په وزارت طارحدکنے د یو تتر رپ دول کښے هنه د هپل غان په با بکے دا وئلی وو خپه هغه یوانقلاق بادشاه دے -او په دے بناد پل مک دا صلاماتو مهم به هم په انقلدق کوغشونو سرته رسوی .دغه شان په وزارت عربيه کی د څلمو اهلرانو په وړانډدےه هغه" په خپل یو تفربږ کے داے وسٌلی وو چه په ملگ کښ زه' ګوم (ئقلاب راوستل غواړم که په رورت شی ىؤ مخه به ستاسو د سللینونو په زور راستل شی - د ده نه علاوه دملکا د ملعې طية په عقله سم د هغ په هيالانو کی ډريره تّدیلى راغلی وه داغلق هغه د خپل ملگ د معاشرقّ او ذ مئ هئ په لارکښے یو لوے" ښدیزژگنلو او په ده ترض هغه د دے خلتود او نفوذ په کبولواو زور وقوت ختمولوکے هم لیا شوے وو د یورپ نه د یاتلو نه پس د امان الله غان د هکومت لي کاله پوره شوی او ډیرزد یوولسم کال شروع کيدو 5 وو د هخه دا اراده وه چه د راتلوکی جئن استقلال نه پس سبډاستې د اصلاحاتو نوے دور شروع کری او د دے دور نامه « دوړجدید » یا «دورتاق» 'یښو د2 شی د هخه دا غواهث چه د هخه عُلومت دد دنا دن تونو په که یوی حلومت ښکاره شي د وه مقصد د په خرض دغه د 0 چه د اصلاماتو د جاری کولو نه اول اول دلوا جرگ ( قای پارلیمنټ ) اریمانو سره په ده اصللاىاتو 0065١.) ۸ یعث مبامثه اوکړي ‏ او د قام : : مشرانونډ دے نوی اصلاهاتو فٌوائد څرگندکړی ‏ او په دے ډول دد مشرانو به واسطه د ټول قم مرسته او تعاون هاصل کړی ‏ دلوه" مړ ز قاى پارليينټ ) د دابلرواج هم (مان الله ان په ځپل عهد کُلومت کښے شروع کړےه وو ادد مر رورت هغه ۀ دمنګلو دبفاوت په موقع رګ قر رګ سو سکړه وو د منگلو د بفاوت مرکز علوست وو و ولا پومت څې عالم د ده بداوت مشر وو. د دے بفاوت وچه داوه په امان الله ځان په د پل ملگګ دپاره کومه نلامنامه تیا ره کړی وه . پۀ هغ کښے هم دفمات داے هم وو مه هخه دملګې عالبانو په میال د اسلای شریعت سره متصا دم کيدال - ده ينا دےه عالبانو د دےه د فعاتو برغلا ف اولس اوپارولو .و په سبت لوي کے یو عام پفاوت اوشو ‏ (وددے خره هُطره بید! شوه په مے نه دا بغاوت دملګک نؤرو عضو ته هم اورسي اوکلوثت سقوط اوموی ‏ پنائپه امان امه فان عین هم دېفاوت د شدات په دورا نًکے دټواءکي مقتدر(شفاًص عابل ته رااوبل او د هڅوی په وړاندے څ هغه نظامنامه په دے عؤْض کیښو د له په چه دوئ په کینے مناسب ترمیم او تُنسيبث ١وٌکړي‏ اوب ټول لک د بفاوت دغشولو د پاو د لوت سره په اسا ملا اوتړې ‏ بې دے موقعه دااعلان هم شوے وو په هردره کاله چی به لویه څرګه ايل ته رابيډ شی او به دے کن به دعکومت په ګزيشته او ثنداه پالیسو بمث مبامئه کیږی ‏ به دے طرض په د ملک په اولس باندے دفپلو مشرانو (ؤ شا کُندکانو په صلاح مشوره د عکومت قَواین امراء شی دمکلو دا اوت ري یو ښم کال باری وو- او ار ذ نأ سپه سالار سردارشاه ولی غان په قابلیت اوهمت خت ېکړه شو- دد بفاوت د فغّ په یا دا رکب د کابل ر په ده مرلګ) کپ د «علمو جهل په امه نیو يادگار هم قاثم کړه ىشو 1 غرض د نوی دور د اصلاماتو د مار ۍ کو لونه اول د صوپو د حکومتوتو به مشوو د لک د فئلقه عئاصرونه دلو ‎٤‏ مرگ د پاره ممبران نامزدکړے شول. ١و‏ هفوی کا بل ته راا وله شول. دد ممېرانو د در( قرايۍ؛ او عزت افزايئ؛ د پاره خر ممبو لیا نتطاناً شځوی وو او د ده نه دامان الله غُان دامصد وو په د ملت په ده شائن د ګانوے يویدا ے ډله پید اکړی په هغوی د بادشاه د نوی غیالا تو او نوی | صلاهانَة سره اتفاق | 5 کړی هل د! مققصد #سغ هامل نه شو او ددےهك دوه غچ و جه وے - یوه وڅه هووا له نامه نع عیدا ىله وه او په کوډ ملا« مشهوروو - 0065١.) يدو وه چه دے نمائندګگانو چه د کابل د قيام په دورا کټخ د زنانهاو د سه پردګئ او دمطريي طرز تمدان ( ) انصوي د شاهي خانانه افرادو کين ) کوع مظاصره اولید 2 دنه د د۵ غُلقو په د هن يو جيبه عطالفانه انلیشو ‏ او دده نه دا شوه چه هرڅو مره به دد ه ښائندګانو نوشامندے کید ل. او د دوئً د ارام وآساشق په پا کې بهحد په هورته کو ىششونه کیدل ‏ هغومره به د دوئ په زړونوکے. د بادشاه د لاعذهبت اودهریت شکوک وسهبات پیااکیدل ‏ ددے نوی اصلاحاتو په باب کې د شکوکوو شهیاتو د پید؛کیدو بله وه د حُلومت د خپلو وزیرانو روه وه دا وزیران په زړونوکپے د امان انه غان نۀه نارام وو او دا ېطوښتله ‏ هه امان له غان ږ ه4 هپل متصد کښے کامیاب شی وے د خپل مُفگان د بل استلو د پاره سپه دے وزیرانو کومه طریټه اختیار کړی وه هغه ډیره خُطرناگه وه اودے وژېرړانو د هغ په مو فثأگ اغَام ورن ووکړے - د دوئ دا روپه یواڅځ دامان الله ځان د تیاهئ او برېادی" باعثا نه وو - که د وى په کین په ځپله هم تاه کیدل- او دخپل ملک تاصی ‏ هم کوله ‏ و اوس ده په دملت په نبا کُنداگان و کښے د امان له غان برخلاف د غلطے پرو پکنهه په صولناگ اغَام دوئ کُلرنة ووک هاو دا ۀ هس يو ټو قَهینله یی دخپل ذاقّ ‎١‏ تا ار اوغودغرطئئ په ښا د بادشاه بره یه سیاسی ښک شرو ع که وو- او دهِغ د اهام نه ناښره وو : د امان الله ان سره دغپلو و ثيرانؤ د غالنت او مفګان یواومه هنو د( وه په هخه د سف . - پورپ دتلو ',: په موقع دغپل ناب په ډول ولی بد هان وزی عربه مق کړه وو. دا سړه د اعير هيب الله غان یو غلام په او د ترکستان باشٌند ه وو -اوداصل نه تین نه وو په ده تقررۍ؛ د بادشاه د غاګانئ امیران او سرداران هم ځفه وو او په حکومت کښے چ هکوم نور درای سرياران وو ھخوی پرهم الاض وو اوداۀ په چل ځان بانده د امان الله خان له خُواب اعتبادی او خپله مق تلفیکنلی وه- دل کابين او امان ال ځان ميه د ينالفت بله وڅه دا وه چه يکل امان الله ځان دیوپ دسفرنه بيرته راغلو نو هغۀ به مل ملکاکنے یو ذمه وار اوق مُکومت قاشولو په غرض د وزارت علطم دیو نوی عهدے قاشولو فیصله اوکړه- د وزارت عظئ د پاره په زړو وزیرانو کښے هریو وزیر خپل کان مسق کڼلو - اود دے په طمع وو- ول امان الله خا د دے صيدےه د پاره یو داے سړه غو ښکړو په هغه ددےه لوغ عهده دندمه واریانو اوچٍتولو د پاره نةۀ موزون وواونه مشق .داسړتث د« غېلس شورئ مل صدر» 0065١.) ۵۵ شڅيراهمداغان وو - دا سړه مان ال خان په دے وجه خو ښکړے وو په ده يۀ د ده پل لول عزرت- او قدارافزايئ د پاره د هه نیراهمسان وی - او د هذهٌ په خلبره ئے به هپون وچرانه کوی - وله په دے تتررئ دامان ابله ځان زاړۀ وزېران دۀ‌مِۀ ناداض ١و‏ غصه شول په ټو لول اغتت قات بي هیرکړل ‏ په خپلو کښے ة فاق وکړو اود «ول ګېد هان وزيرحربیه »ء په مشرۍ کے ۀ د غپل هپل وزارت نه استعق 6 ورکړه- ېاد شاه دخپلو وزیرانو د رشا کولو يرکو شش اوکړو- لین دے وزیرانو د څیر امد غان په ماع کے هخة سره په يو ابينه کښے د کارکولو نه بیغ ۱ نار اوکړو- اوافر : امان (نه ان دے هبرے ته يور شو ها د شيرامىد هان تترری مو څ ملسو غه کړه وه دملک داولنی وزارت عطمی عهده ه" د هپل ان سره اوساتله او بل وزیر ۵ مقرر نۀکړو - بې دے خبره اگرحپه زړو وزيړانو مل خُيل استعا حا بيرته وامُستل واځے د بادشاه او وزیرانو په زړونو کښے چه کو) خرے پیدا شوے وو. هخه لرے نا شو مریو هریق د بدل اضْستلو اراده کړی وه حقیقت دا ده چه په دڅ اغتلاف کښے دواړو قریټه ربادشاه اووزېران ) مق بېاټښ نه وو -(مان انله غان ته هم دانةٌوو پپار هه هخه د وزارت عم د پاره دبهرنه یو سړے خلوښ کړو ‏ بلکه مناسب دا وو په د ده اهم منصب دپاره ئ به غپلو وزیرانوکښے یو وزیر وښ کړه وه او د دے د پاره موزونټت؟ هم ول حېد ځان وزی حربيه کيداے شو دے سړی دامان الله ان په عیر ماملرئ کے دافغانتائ دعکومت انتظام په ډیرے دیانتدارئاو جَانْفْشَائ کړه وو او مپل ان دلوة نه لوځ ذمه وارئ' د سببالولو اسل ثٌابت کړه وو دداسے سړې دح تلفئ نيټپه ډیره حنوفناکه وه .اود هغ ناخ ډیر زرڅرګند شول بل طرف تۀ ده وزیرانو په د ومان ادله ځان نه دیدال اضتلو د پاره کومه طریقه اغتيارکړی وه هغه د دوی؛ د غام خیالئ یولوئُ سوت وو که چرے دوی دېادشاه داصلاهانو برخلداف د اولسی د مثران په زړون وک د وکو پل اکولو په اښَام غورکړه وه نودوئ به داے عنط ناک کارته نه وو تیارشوی - وه سنه وت دوئ دا مے یو ټو قه ګنله ‏ خو په يقت کښ دملګ دتا هئ په لار روان وو - به هرعال دلوغ پا مرک د راغو ښتلو نه چه کوم مقصد وو هغه مقیقتاً مامل نۀ شه بلگه دملک د ښٌامئ باعث هم دغه جرګه شوه - ددے جرک د قيام په ورمٌو کبے د وکله ملت او وزرا ځ عکومت ه نزمیننه د باردشاه د اصلاماتو اود هغة د ارادو 0065١.) ۸۵۰ برغلاف سازشونه مکمل شول ‏ د دے نه علدوه په داولسي دے شائتداگانو د کابل د استوگع په وغت کټے کوم هالات په هپلو سترگو لید لل وو- دهغ نه مې دو دائگره اصلاماتو ماج امُتل شو د وزیرانو یوبل للم داکړے وو په داولی نیاکندګانو ته دو دامشوره ورکړی وه په د مر په وض تکښے د بادشاه د یو تٌبویز اومنصواے غالنكکول پهار نه دی - بلکه په ظاهرهکښے داسے رو په اغتیارول نهاردی ‏ .په د هغ نۀ د بادشاه د هره خړے مرستة او عبایت معلومیږی ‏ ول کوم وت په په هغ چونز یامنصو دعل کولو وت راش نو مفه وت د وزیرانڼ هد ایاتو ته انتظارکول پار دی ددسه فیصل په رڼا کن دلو څ مرګ امادسونة فتم شول اوڅه وت په داولس داناشٌدګان مُپلو ملو علاقو ته اورسیدل ئو د دو په زړونو کښے د امان ادلّه هان په حقله دهفه ده دي دطیالاته اودهغفه دګجوزه اصلاهاتو داجراء گیده به صورت کښے په دوی په پل ذ هن کښے کوم اتثزات مرتټپ کړی وو په سغۍ سرو ځا نڼوے وو اود ته نټبه دااشوه په په ږو ورځوکښے په ټول ملگا کښے دامان الله هان دک ديئ)افلۀ خوره شو او په اول سکښے د مذاهب د مفاظتا ېه نامه یو دا سے لوة هان پا شو هه د عُکومت برغلدف صرا قدام ته څ لق تیارکړل- 1 . دافغانتان د دے خو ړی اوباه کن انمَلاب غټه وجه هم داوه مه امات (لَّهمان د یورپ نه دراتلو نه پی د خپل ملکا د ترهّئ په غواهشکښے د ډیرےه جلد بازئ او تلوار نه کار واښت- د هغة دااراده وه په بپ تل کښے ړشم زرعغوت کړی او د بدقست نۀ څ داصلاماتو هغه عصه اول شروع کړه په دهخ تعلق د اولی دکمدن اغَلاقَاو اوا عتٌقا داو سره وو اوس که پٍرےه دا ېره رتا وی په په د نا کگښے د شیالاتو عکمرا ده د بيا به دائیقبه اعد کول هم غلدف عقٌل نه وي په امان اىله ان نوی فیالاتو طادتونه لا وسیح کړی او منظې کړی نۀ وو- او د زړوغیالاتو په مضبوطو قَلدگانو مل تروع که -او د هخ نه چه کو نتَلج اووتډ هخه دیا اولید ۸ - د عهالت او باھ؛ علاج په توره (وطاقت نامکن مْه - دا په علم او صرف دعلم په طاقت صکن کيدے شی په دےث ورځو کے په افغاستا نکنښے ئوے تعليم لا په عمومیت سره خور شوے نه وو او په دے لړکښے په څُو مره کو ششونه تردے وغته شوی وو هغه کاق نه وو و پونکه مصلل ترق کیدله نو په مستتبل قرب کښے ددے کوششونو نه دښو اوفانٌده مندو (ثراتو د مرب کید لو توق عکيداےه شوه که جچٍرے دااصلاعات خو کاله پی هخه وغت ارا 0065١.) ۸۵ شوے وه په په خپلو غلتوکښے ردےه د اهمیت اوقدرو قیت پیژندالو شمورپ د امو وے نو يا شاه امائځ انله خان به په خپلو مقاصده کن کا میاب شوه وو ځکه په په ملککښے د نوی تعليم په منصوبو به ډیره تندئ او تیزئ ګارکید لو - او ددے لادی ېه به دا وه په دعام اولس دماق فوتونه به مضبوط شوی او روښانه شوی وو.او دنړو غیالاتو اوتوهاتو تيرے به لره شوه وه - په هخو ی کښے به د غور وکلرعادتونه پیدا ځوی وو په باملانه رسىو دؤ ټینگیدل اواودرید ل به په قلاره قلاره ګم شوی او ورک شوی وو - په بل لوره طالب علىانو هنه وی په یورپ ته به د تلیم په مر لپږځ شول هخوی په به بيرته راعُلل نو د ان سره به د عربیت او مسا وات مِد بات اونوی دی خیالات هم راوړل ‏ اوددوئ ددے نوی خیالانو نه به د اولي خُلقّ هم متا کیدل ‏ ١و‏ ددے په نتّبه کے به د نوی اصلاماتو د پاره په عیر سوس طربه زمکه هواریدله ‏ د نوی اصلاماتو د پاره د فضا په صوارولو کښے نفارې اثوات هم يو مو ثرعاملئابتيلً شو- د بیروق ملکونو دغلقو په راتلو او د مل غُلقو سره د هنوی په غلط ملط کیدو سره هم د مل په مُیالاتو. او مُدن کښے څه نه ځه قرق راغل وو د دےه نه علاوه دمگ د هئ په لړک په کوے ملصوې رون وك له د تگ راګ د وسلو درسټه د نوی نوی سړکو نو تعبير: د هدت وهرهت په لړک د کارفانو اودرول . زراعن نرق داوبل غورمنصو اوداسع نورپه سوونو زرگونو کارونه داے وسپل وه چه د هغ په نکیل سره به په غپله عیر فسوس طريته د غُلقو د ژو ند په لارو چارو او خیالاتو کښے تبدیل واقع کیدله ‏ د غلقو د ژه ند معیار به اوپتیدلو کاری ‎١‏ وج روز ګاری به په قلاره قلارھه کمید له ملک په د اقتصادی ئاو وشماله په لورروان وو - عارض‌که یوڅو کاله په امن وامان ټرشوے وه ن دافناشتان نه به ييا د می اد بشیایو رق یافته ملک جوړ شو وو په دے کښے شک نشته .په غازی امان اىله ان دخپل ملک یو لوا عب وطن بادشاه وو هخه په د یاد اری'سره دخپل ملک د ترئ؛ په کوىششو شو لوک لگِیا وو- د سه داغْوُفق وو.په خپل ملکاه په ډیره لېږه موده کت د يه په بام اوښزو ۸ . په دے لړ کښے هغه په اند ازغ کو ىشو ته کړی وو اوکول 2 وغ اوس ده چه هخۀ هپل کوششو نه هم په خپله عبث کړل - که چره هخه" د خپل ملک او قَام هالاتو ته په ژ ور نظرکتل وے ‏ د 0065١.) ۸۵ ۳ خپل مل د تارش" مطالمه دب طورو فکرکړه وڅ اود ځپل اولس د ننسیاتو نه ئځ کان غېر ساټا وه نو ينا سه به د ا صلاهانو په اجرامکشے دومره هلد بازئ نه کار نۀ وو ام هفةٌ ته پار وو په دعخة په پل مهد کُلومت کښے په د هغه ملٌک په کار ق ء صنعق (ومالیاف اظ سره شُومره رق کړی وه د اولس په ذ هنو نو په څٌ د دے ترګکئ اثرارت مطالعه کړېی ‎١‏ او داولي به ماهې اوسیاې ژوندکښے به ه د مه افلت نه پرهیزکړےه وے . اوکه ې هنه" داے کړےه وے نو بې ډیره لږه موده کڼے به هغه داعقيقت څرګند ليدے وو په د هغه ملک د هفۀ د خوا هسال مطابق د ترقئ په لار به تیزۍ" روان ده دانقلاب اغاز ,- دافغاستان ددے القلاب د پاره زمگه خو د ډرے مودے نه تیاره شوی وه او د ده وچه د اصلاعاتو په نفاذ کښے د امان ادلٌه غان ے ځایْه ملد ېبازی وه ول د القلدب ابتدا د شیلوارو قَپ د ښاوت نه اوشوه او دا هغه ورځ وه په په ده ورغ دافغاستان جِیْ یورپ ته د معزق تعلیم د مصول په تر ليږے شوه.مازش دات شوے وو په په څه طريقه د دا جِيکئ د ورپ د لیږلو نه پاةٌ کړت شی - په دے . سازش کښے دامان انله غان پل وزیران او کن صغه‌کسان هم شامل وو کوم په دخپلو لوڼو پاخونیندو د یورپ په استولو نارزژضۍ وو.وغه دامان انله فان د ارا شي د ویره غاموش وو په دے غرصض د شینوارو د خُ غلقو سره د ویناث نه داصلاح وی وه او دا ويز شوے وو په کوم وغت داجيکئ د کابل نه په موټرونوکښے رواۀ شی نو هخه وغت به شینوارو ته خېر ورکړه شی (و د شینوارویو مساے ټوےه به د ملال آباد او ډک ژ میاطه د یکو دا موټرونه رأکیرکړی او جيکئ به په خپله قبضه ښے اوسانْ ‏ اوبيا به د خرو انژو په دريعه په بادشاه داخبره واهصه کړه شی چه پردوملکونو ته دجینکو په لر لو قام نارام دےه -ا و دا کار پر بلودل ار دی - او دغه شان به خڅره روغه شی - د څوز مطابِن په کوم وغت دا عِيکئ د کايل نه په موټرو نو کښے رواذ شوے نو د شينوارو هغه غلتو ته به ټلیفون بر ورکړےه شو- وه دبد فٌسمئ" نه کوم سړی په ددے کار د پاره مترر شوی وو ھخوی چه سړک ته رااورسیدل نو دغه وت د جيکو صخه‌موټرلنه وړانلاےث تر شوی وو او دا غلق چه په کومه اراده راغلی وو به هغ کښ کامياب نه شو او په دے فل ناکامئ ډیرغصه شول - اود هود نه اووتل - دغه اا میابه او دمو ش نه ډک خلق په مل يل ته اورسیدل لو په غلتو کښے ‎٤‏ يو لو الغاؤ تلغا وړ کړو په ټوله قبیله کښے دحُکومت د ده اقٌدام برغلدف حِذ بات اوپاریدل - ملایانو په مذعې عاظ 0065١.) ۸۵ ‏سم‎ سره دحکومت ددے اقٌدام طغالنت اوکړو ‏ د قِبلے غانان اوملکان هم د عوامومگرۍ شول ‏ او ټولو د کومت برخلادف ملا او تړله ‏ فو ځیانو ته هم دد خبرت بوئ اوتید توصفوی سم د اولس مری .ول - او د شیلوارو د سرمدی علا 2 چاوڼئے لوټ کړه ‏ او د باقاعده بقاوت اعلان 1 اوکړو - ده یاغیانو اوس د حکویت په نوروغایونوهم خمل شروع کړه ‏ تر دے په دکابل لاره هم بدا کړه او دجلال آا د د ټولو اراده - اوکړه ‏ عُکومت ته په د دے واقعاتو اطلاِع اورسیدله ئو كو مت دا وره ١١گړنله‏ څچه د فوج اقّداماتو سرو سره د روغ جاړپه ( و ما صلامیت د پاره هم کوششی پهار دك - د یائ کيل سره دخبرو ١تروکولو‏ په غرض هکوم هاکم او لېږ اه شو د هغ نه دا معلویږ ی .په هکومت د چُل طاقٌت په نشه کښے دت بفاوت ته مډو څه اهبیت نک وو ورکړت . او دا ۀ یو معمول وافته گڼلی وه - وه په مقیقت کی دا د هکومت لویه غلطی وه - د شینوارو سره د صا ار امان ال خا سردار شیراحمد ځان ته عواله کړو ‏ دا هخه سه وو په امان الله ځان ورله د وزارت عخُلئ عهده ورکوله-او په د خبره د غپلو وزیرا نو سره د بادشاه لو ئځ تصادم نال وو- په دےه موفع د دےك سروار په لیږلوکڼ د امان (ىله غان دامقّصد وو په د امیابی« په هىورت کے به په نورو سردارانو د دک فوقیت غرکند شی - اد دغه شان به د باد شاه د نظرانټداب درسق ثابته طی- و ے دا سردار هے دذوم سردار وؤ | و دسیاست او دوراندیشئ؛ د صفاتو نه ئځ معمول برغه سې نه لرله ‏ پکارعلو داے وه چه په دے نازٌکه موقع دۀ د تدیر او عقل ۀ کاراشُے وه ١و‏ په بُل اور خا اوبه اچو 1 وه دای دپتنو عِذ بات ځ به بفتدنو صیلو موالو ساړه"کړت وه - ده" په جرګه کغے په لپښتنو دچ شروع کړے - او شینواروته ے اووه په امیرعید! ارمبان هلو د ستاسو د کپر چُو نه مینا ره جور کړی ده او زۀ به ستاسو د قبرونوغاوره هم په بوجو کښے #ابل ته یوسم ددے دپکو نه دا شوه په خبره روغه نه" شوه او شخه ان هم په لا تزاوسه پورك په د بفاوت کے شامل نه" وو په بغفاوت کښے شامل ئول - (و د شینوارو ټو له قبیله دعُکومت په يداه متنق او د جلدل آباد نه چاپیره شوه. او په لږه موده کښے هلال آباد اويوه. ددے پا وه نه د یاعیانو لاس ته ډیړه وسله راعله ‏ جلدل آیاد د سمست مشرق دارا فتلافه وه په د حُکومت دلاس نه دا متام (ووتلونو بغاوبت اوس یواځ د شینوارو په يله کښے دود پا ة نه شو بلکه دکوز اه 0065١.) کم ۸۵ اولغمان وغيیره علاقو غلقٍ په کن هم شامل شول ‏ دملگ په ده هصه کيل ياقاعل لوت ستوط اوموند ‏ یائیان په ټوله علاقه کښے غواره شول - په عرلوری قتلونه اوغو نزو" شروع شوه زړپه د شوه بیا تازه شوه نه" د پا مال هفوظ وواو نه سر - دحکومت ویره ترسه د غلقو د ذړونو نه اووتله - بغاوت په ډيرے ټزي« د کابل په لور روان وو - په سردار شر اهبد غان د ماع صلاعیت به فضا قاثمو لوکښے ناکامیاب شو نودا کار عبود ځان پاورء نوے یو سردار ته هواله شو دا سړک هم دامان ایگه ځان منظور نظروه- او د سفریورپ نه اول ‎٤‏ دۀ ته ډ يره اسے تکے سپارلی وے .په یو بک د سرحدانو شکبه هم وه وه د دے کار د پاره له حمود هان پاوره هم موزثن نه وو - دا ځا هره وه چه.دا بفاوت د مذ هب په امه شروع شوے وو -(و #یودغان یاود داولس په نظرگښ د مذ هې اړڅ له خوا ډیرعیب ژن وو - ده سرباربه په څرګنداه شراپ شئېل - او د مذ هې اهکامو بنالف يه ئځ پرچارکولو ‏ به هرمال سود غان یاور هم په لوك دبدبه او دکامیابئ په تلوسه گنے دسمت مشرق درئیس نظیعی په ميقثیت کښے جلال آباد ته روان شو وه دده" د رسیدلونه ورا دے جلال آبا د سقوط موند ىۀ وو -او پا با نو پره قبضه کړی وه- نو مود غا ن یا ور ځپل هيډ ؤرټر په « هله . کښے مقررکړو چه دکابل په لور دجلدل آباد نه پثته دیرش میله په فاصله یو مقام ده - په علدل آباد کے چه د حُلومت کوم يم ټيګو ړےه وڅ پاة شوه وو هخه لوب نملی ته راع - ول د جلدل ڼا د په قّضه کولو د ياعیا لو طاقت ډیرمطبوط شوے وو -(و د هوی په لاس ډیره وسله راغلی وه - دغه وت د صاع صلامیت طُرء هفوگ ته يه ښکاریه-- په سمست مشرقکښے د هوی اقتدارختم شوے وو. او پ ټوله علا قه کښے عبلً د یاغیانو راج وو. مودځان یاور د روغ په بابک څه وشنو اوکړل و ‎٣‏ کا میاب نه خو - یاغیانو په ښله هم عبله اوکړه- او قبضه څ پرے اوکړه- حمودغان یاو رهم د یاغیانو په لاس کے ګرفتار شو- یاعیانو دنل او کابل ټزمینځه د ټیلی هون سلسله هم پر کړه ‏ دغه وڅه وه چه دئیل د سلوط (و لسبو د مان پاور دکرفتارئ طضردره ورځ پی کال ته اورسید. دغه وت دعالاتو د يئ ماس ُلومت ته هم اوشو-اوس د یو دا سړی تالدش شروع شو په دهفهً د تایرنه دا 0065١.) ۸۵۵ توقٌح کيدے شوه په دا اوربه سوړکړی ‏ داسړے سردارعلى اهمد جان وو- دا سردار دامان انکه فان دماما ُو او د هفة اوښ هم وو -او له ډيرمد‌ېر اود ارسړه وو - وه دامان اه ځان په زړه" کن د دڅۀ نه ویره کیدله ‏ او داهیال پا شوے وو چه دبادشاهئ د پاره دځ زها مدې ده دغه وڅه وه په د یورپ په سفرکښے هم دے د خپل ان سره ساټل وو - وے په دیورپ نه بیر ته اقلونو بیاا څّ ورته مځ شا کړه- او نه" صرف دا چه دذمه وارئ څه عهده ئځ نۀ له بلکه دهنه سپاوه به ‎٤‏ سم کولو- ول اوس په دے تنگسیاکښے بل هغةۀ ورکوله ‏ بلکه د پوه به هم کولو ‏ وه اوس پ یا کښے ب ته متاخ واو د یوغُو شرطو دو او لوظو نو له پی سردارعلى امبد ان د ست مثرق د ریس تنظصی په عیثیت د کابل نه روان شو دغه وغت بغفاوت دفوکیاڼو علاة ته دارسید لغ وو په وکیا نوکښے دعلی اعبد مان ډیراقرو رسوځ وو او دا تو قَ کيد شوه په دے به د پل تدبر په زور د هالانو لڅ ېدل کړی- وے دغه وض هالات دومره فراټ شوۍ وو په داصلاج دکورنه وتلى وو- به هرهال علی احید ان د څګ لګ په مغَامٍ دیره شو دا ماع د ئاپل او جلال آباد ترمعه واقفح دے- د سردار دپاره دا يوه"گرانه کڅا له وه د هغ د پاره سوا ددےه ته له لارنٌ وه چه د قا لو یوه جرٌکه رامنو نپ کړی ‏ او په څه پل ول په هخوی کی څه روپډا کړی. د سردار على اهبد ان په کرششونو جرګه و راعنونتډه شوه- وے د شینوارو قبله په کټے شامله نه شوه به جړه کښے داطره معلومه شوه په دحُکومت ېرغلاف چه کوم اور لگید ! ده هخه دا په اسانه د مړکید د نا ده - د جرګ او له مطالبه دا : وه په امان الله غان ږ ار ګت نه دست پردار شی - ئو نورےه حبره به هله کر ی.دلته دا مرګ مرک پاری وے چه ناشاپه په عابل بانده )په سته عبله اوکړه- | و مالاتو په ډیرے تیزئ يونوے شل امُټارکړو- ول اول دده نه په په عابل پاشاغ ده عبل عال بیان شی د »په سقه په مقله ضروری معلومات پيش کول به غیر موزون نۀ ویې- : د بچه سقه ١صلی‏ نامه عبیب اه ان وه-او دا جیبه اتفاق ده په پلارنة هم عېد ! لرعبان نو میده٧-‏ دکوه دامان اوسيد هک او یوغریب اونوم وره گ مړ وو- اودافاستان د هنه فوڅ په د« شو لۀ وو ۰ به ورته وئیل شو يو سپاهي وو پد شوۀ دا فوؤڅ به کال ‎-٣٣.‏ ۳ - له کے د يو ترى جرنیل سعمال پاىشا» په بگرانئ (ؤ تربیمد 0065١.) ۸۵۷ په دے طرض قاکم شوے وو چه دافناستان ټول فوطو نه به هم په دےه ډول مرټ کول شی - د « جمال یاشاء د تلو نه ىپي افغافئ هکومت دافوځ ماتکړے‌وو-وله د ملګلو د بفاوت په ورځوکے مُلومت ته د دے فوع ضرورت بیا پیښ شوه وو دا فوځیان دمنلو په بفاوت کيے مېکیدلی وو -اودک هیاو نه پی د کابل پل اه کښے ۰ ورکړه شوے وو - دا سپاهیان خپ و کورنو ته ډیر لیواله وو. و ے هکومت دوى ته مون نۀ ورکوله ‏ و دوئ به په پټه یو یوء دوه دوه کورونو ته تلل او کو ورځ پي به با حاضريدل ‏ د دوئ دال ئورو فوقیانو هم لاندے کړو ‏ نو هخوی به هم په پټه کورونو ته تلل راتلل ‏ او چه عکومت د ده ته غېر ىشو تو د د مرابئ د بندیز په عرض ے د کابل په ملورطرفه به لاروکښے د سپانمیانو بپیرے څوکئ مقررکړه- او هه کوم سپاهیان به دايے په پټه تلل تو هخوی په اول او بیرته به خ" کابل ته راوستل - یوه ورڅ لپه سقه سم د يوو ملگرو سره به پټه کور ته دوان وهه پلارهکڼې پرے د پيرےه سیاهیان پپیښ شول او د هوی سره ددوئ بل کادی او سوک څپيړه اوشوه- بپه سقه ته په ده ضره سوت ورغلو او په خپل ټوک يه په دارسپالی اوونیشتلو- د دو او د پیره دارانو سپاسیان نرمیئه ډزےه شروع شوه .اودغه ساعت نه پی دوه درک پیره داران سپاهیان ژوبل شول او یو په کن مړشو دپ سپامیان اوتّبتیدل ‏ په سقه د هخه مړ سپاې ټوک هم ترلاسکړو ‏ او د خپلو مگرو سره کور ته روان شه - اوس په سقه یوال 2 یو کوپ سپا مې نهُوو ېکه دا د یوسپاې قاتل هم وو- دغه وجه وه په هغه مفرور شو او رهز ځ اغتیارکړه - په کومو ورځٌو کے چه امان الله غان د یورپ په سطر روامْد و په هغه ورځوکے دکوهستان او کوه دامان په علا قه کم د ډاکه مارانو ډیر زور ۵( و حکومت 2ه دے خبرے ته جبورکړه وو په د قيام امن په غاطر ده علا 3 ته هاصه تو مه اوکړګا په دے ورځو کے لا بپه سقه ډښر شهرت نۀ وو هاصل کړه- بل بلکه د ډاگ ماره اورهزُو په لړکتے یو بل سړے د شهرت انتها ته رسید ل وه د دۀ نامه سید سيین وه سیدميئ د سیدانو د يوے درۀ کورنئ او لو عا ئداد غا ول وو - وه د اموس داری په‌يوے معامل هک 1 ملونو نه کړی ! وبیا مفرو رشوه وو - ترډيرے موده د #په سقه پهئبت سی مسین د لو درز غاوند وو - 0065١.) ے ۸۵ د امان (ىله ان په اصلاماتوکښے دا هم وو چه په وړوکوال کښے به عِين؛ نۀ وگه اوديوے بنط نه به زب ة نه څوک نۀ کوی ‏ اوکه چرے د ښخ او فغتن تعلقات سۀ نه وی او سه طلاق هاصلول غواړی نو هخه به داحق لری. د اصلاحاتو په مقله څه رګ په د ملک په نوروهص وکښے په اول سکښے بغالفان هکنګوے او مشئے ‏ شروع وے دغه ریګ دوو د'مان اوکو هستان په علا قه کښے په فصوصبیت سره د دے پورته املا# په حقله بنالفانه مِذ بات پاريدل وو او ددوئ په خیال گښے دا خبره په مذهب کڼے مداملت وو- وے سره د دے عفالفت دوگ لا دهکومت برغلاف د مذا هپ په نامه دفاؤا ته تیار نه وو وه هر کله چه په سست مشرق کښے دکومت برغلاف دمذنهب په نامه نال اوشو ‏ او د ملک پوؤرے معے هم د هغ نه متاژشوے نو په دے ډول دملٌک په دے هصه کے هم د عُکومت برنلاف د ئفرت او ثطالنت په عِذ باتوکښے بات پا شوے وه او د یاغیانو سرو هصبدردی زیا ته شوی وه په دغه ورځوکښے په سقه او دسنة ملکرو د نزکستان نه راتلون یو قافله او لوټله او په ده وجه د سخة شُهرت زیات شو (و د هرچا په غله کښے راغلو وغه ت دغه وغته نۀ د »چه سقه په و هم کښے دا خبره راتله په هخه به د حُکومت تنته ‎١‏ پوټه کړی ‏ او نۀ په اول کښے د چا داگبان کیدلو. اته بپه سقه په دے خېره ۀ پومه وو په هغه دکُلومت امائ یامی دځ او د دع عُکومت په بتاک د هغة فنا ده نو په سىست مشرق کئے د الخاوٌ تلفا وؤ نه هن دا فاند ه واغسئتله څپه که د حکومت بر غلاف په ست شبال رزکوصتان اوکوه دامان) کے هم بئاوت اوشی نوځواکه د صغ تبه د بپه سته اودهغۀ د ملګروتاهی وه نوی وڅ دغه وضُتا په د دو دا مرگونه دغله او شوکبارو په ډول نه وی بلکه دوئ به د یو # دي عُکومت برغلاف د مذ هب په نک جکيد وني شهیدان اوت تی - په دے ورمُوکے د عکومت د لوری نه د فوج برنئ (علان شو وو -دعکومت . فوڅونه به اکثرهم دده علا قو د غلتو نه مرب کیدل - داعلان په موجب دا یو ( فراعلل على اهمدغان په .ه جبل السراج ه کبنے د سپاصیانو د برق کولو په غرضض دیره شوه وو بپه سقه په دغه وعُت کتے د هکومت برطلاف په څرگنده میدان ته راوته وو.اوغلق به څ د برق ګیدالو نه منع کول ‏ د غلتو په نیال کښے خو هے هم په ده فوطُو نو کښے برق کیدال په نه وو که په دوئ به د سىدت مشوق د یاغیانو سره «ک ته ليږء ځول. ( و د دوئ په هیال کښے هغه یاغیان د مل هپ د تک وحفافلت په غرض 0065١.) ۸۵۸ میدان ته راوتلی وو بل طرف ته د »په سقه د و هم په غلتو ویره کنښو له .د ده لېه دا شوه په د فوکٌوتو د پرتئ! په کوم مید وو- هخه پو ره نه شو - په ده خضښره دامان (ىله غان سره هم فکر پل( شو او دمڅه عاى اغندغان دمشورےه د پاره کابل ته رااووښت او ده پې مشورے نه پی ‏ با جبل الرزج ته اولیږلو- علی احبد په جبل الراج ته اورسید نود » سید مسين » اوه په سه » واړو سره ۀ ځان ځان له مُبرے اوکړے او د هخوی سره ۀْ یو ففلیصله (وکړه ‏ قیصله داوه چه »په سته او سیدمسین او ددوئ هغه ملکری دکومو په دوک ذمه واری اخلی او سفارش ۀ کوی عکومت به مئه ټول معا فکړۍی ‏ او د ترو مرمو نو په ممله به ورله هم نه وا" د دے نه علاوه سید مین او په سقه ته به په وڅ کښے دکرلئ عهده ونکړه شی - او دو دواړه به ځپُل مگری اورضاکار د کومت په مرست کښے د سترق سبت مک ته باق ُکومت به دوئ ته دوه سوه ټو يې , »ارتوسو نه او نور ضروری سامان هم ورکړی- سی مسین او په سقه به دعکومت په فومٌونو کنے د برتئ سغالفت هم نه کوی- دا مشوب تمم په وار نطا يئ؟ ١و ‎١‏ اضطراری عالت گښے شوی وه د دے نه سی سن (و )په سقه ته چُل امبیت صهسوس خو او د مُکومت کېزوری ورته معلومه سئوه. د دے روڅ نه پی د ابل په امبارون و کښے د سید مسین او به سقه صفتونه سروع شځشول- وه سره د دے د په سقه پۀ زړه" کښے د باد شاه د دیاانتد ارئ په مقله غه شبيے موبودے وه او د هغه سره دا وېره وه په دا فیصله شاید په دهنۀةً د ولو د پاره یو جال وی. په ده غخرض هغۀه یو ورغ د جبل السراج نه بادشاه ته ټلیفون (وکړو ‏ او دا غرگند هکړه چه د( ای قون ګوندے داهمد غان ریی تنظمه دلوری نه دے ‏ په سقه بادشاه ته دا اوو ئيل « یپه سقه بالیل په قابوکښے راع ده او د سپاهياو د پر لاش په یوکمرږکښے بند د حضور د هخه په با ب کل که هکم کوی؟" بادشاه ورله سماسق دااووڅيل داسې هم په ده ټی او وژنهد. اوسر کابل ته رااولیږه "په سقه په دا واوريدل نو خپل مان ۀ بادشاه ته څرګند کړو او ډرے سخ سپوره خيرے ‏ ورله اوکه - داخبره سبداسق په ټوله علاقه کڼے وره شوه سید صن لچه ددے نه خر شو نو سبداسق ة خپله ډله راعطونډهکړه اد په جبل الراج ے حمله اوکړه ‏ او علی امد خان په فلا کن ےگیرکړو- 0065١.) ۸۵۹ سید مسین او په سقه په هپل و کښے رفيبان وو - چه سيدحيين په جېل الراح هله اوک نو ېه سقه داغوره اوګټله په هغه د سيدسين نه هم يو کدام ورشښےه لاړ شی - تو هخه" په کابل باندے د هیڅ کولو اراده اوکړه دغه ومْت د غه سره دوه درےه سوه وسله بد او درے څلور سوه پ وسل ملد تړ وو- په دے کښے شک ننته چه دعکومت وزارت مرب ته ډر( اسو د کابل په لور د په سفَّه د بلفار عبر رارسيد ه وو ول وزارت ددےه مځ تابیا نۀ وه کړی ‏ او دا عے یو بازار یکپ کل وو په دغه ورخ وکښے وزیر حربیه سردار عبد الع زی غان وو په د قند هار یو دراۀ وو داسړےه دهد نه زیات معزور. 4 شاته مربچی او روث غور وو او دامان الله مان د زوال په اسبا بو کے یو سب د دے سردار شذنصیت اوکردار هم وو- بپه سته د خپلو ملگرو سرو ې ډزه بب ډوزه د کابل نه بهر په درے اھىوځایونو قیضه اوکړه ‏ به ټول ىپارگښے دده بلط په وچه یو لو ۀ الاو تلغا ؤ وړ شو د شاھې غاند ان ټول افراد په ارگ ‏ ءکښے راغنونپ شول ‏ بادشاه درعیت غلتوته د ټوو ورکولو اعلان اوکړه . هر سړے به نلو ټوک به ۀ په اوږه کولو.او په ځا" د د په د جِلک میدان ته تل وے دعپل کورغله به وله - په دے عرش چه په له ټوک به دخپ ل کور مفاظت کوی ‏ په سقه داکتوبر په اخرکنے په کال سشتادکښے په کابل ىل هکړی وه د هخه داغیال وو په په وړومئ ورځ به په پپه خُله په کابل وردنه شی او په ارګ باناے به قَيضه اوکړی. وه دهفدُ د توقع نه غلاف شا رسال په ډيرے به دردئ اوچان فشانئ د هخه مقابله شروع کړه. سقاویان دیارلی ورځ د کابل په وااوشا کنے په بهرښو غونډیو قابض وو په دځ عرصه کن هغ سید مسين ته دامدااد د پاره ډیرضښرون اوکړل. وه نمو هغه تۀ د سید عسین نه څه امد اد ر(اورسیداة او نه" دکوه دامان غلمو د هغه څه مرسته اوکړه .او دد وجه دا وه چه تر دغه وغته د لم په وهم کښے‫ْ هم دا خبره نه گرزیدله په حکومت به دومره زرسقوطفؤيوی. په دے جنګ کبے »په سقه په غپله صم ډیرسنت ژوبل شوے وو .ول مهن اوس دفپل ژوند نه لاس وښځلی وو. اوغگه په ډیره بهادرئ جکیدلو ‏ . بپه سقه په یو داے ځاے قبضه کړی وه په د صِۀ نه برطانوی سفارت غانه د یو څوکرو په فاصله وه . د سقاویانو داغیال وو مه افان عُلومت به د دے سفارت اغ دمفائلت په خیال په دوئ باندے وله بارئ ته تن کن ن دی وے حکومت د سفارلناه 0065١.) ۸۰ دمفاظت د هال ته چ روا به سقاو پانگوله باری شروع کړه او دا ویره ساعت په ساعت زریادله ‏ په د سفارت غا عبارت اود هغ استونن به ټول اه شی په دےه موفع برطانوی حکومت دځيل سفارغاۀ د مقاظت په عرش د عواق چهادونو په ذربيه دکابل په خوااوشاکښے په پښتواو فارسی ژیه د ده مقصد اشتهارونه اوغُورزول چه که برطانوه سفارت نا ته غه قسم نتصان اورسیلونو د هغ ذمه واری به د افغانستان د اولی په غاړه وی. ددے اشتهارونو ژبه ډیره سپوره او ستغه وه که د کابل غُلف او عُکومت په دے ډیر ناراض شول ‏ د غلنو د ناراشٌکئ غټه وه دا وه په په ده انقلد ب ښے دغوامو به غیال کن د یائیانو سره د برطانو ی عُکومت مرسته شامله وه ۰ بل هر هال برطانوی سنا غاح ته هم په گوله باری' څه نتصان اورسیدو . وے به سقه دکابل د اطرا هو نۀ په دیالمه ورځ لر هکړت شو دسبت شبال په غلتو کټے په د پپه سقه د ده شُلست اوا زور شو تو په فل کښے بیا د ُکومت وقار قا شو او د مذوی سره دا ويره پیدا شوه په د به سقه په تعاٍ کښے به شاھې فوغمُو نه راشی او یواځ دانه په ددو علاقه به پاشال شی بلکه د په سقه د سرکبلئ بد ل به هم د دو نه واغلی ‏ دغه وجه وه په دغه وخت عام خلقّ د په سقه زدیکیت ته تیارنۀ وو وه حُکومت په به موقع هم لوبه عُلطی اوکړه ‏ په کابل ځښے د که مھم وی باقاعده وځ نه ملدوه قبائیلی در هم مومو د وو دا قبائلی دبکر رضا کارائه دکومت مرسے ته راع وو به دوئ کښے اکثر د سست ځنوې منګل او جدران اول وو-په کومو ورڅوکښے مپه منگلو باوت کړه وو- په هغه ورخ وگښے دسىث لمال ډیرغلق مھ لو متايل ته تل وو او ملته‌ے' ډیر زیل که وو -اوس چه په سيت نشالی کن ر باوت اوازه ملوره شوی وه ند ست مبوې هخه خلق په د دو دلاسه دړديدالی وو څه خو د دال په نیال اوڅه د ټوو او مال غنیست په خواهش کښے مابل ته راغلی وو وله :. حُکومت د هخه وغته دسبت نما لی په لورا قدام او نه کړو. ترغو په 1 باقاعنا فُومو نه وو مهھیاکړی ‏ به ده اښتظارکے شل چئویثت ورڅ ټره شوے ‏ بپه سقه اود هغه ملگرو په عام غلق دغپل ځان نه پربسه اولیدل نو هوی هم په خپله تابیاگپی کیا شول. د چه سته په ملکرو کښے داے ملدیان هم وو په نوی دامان ادلهِ ځان نه ارا وو دے ملدیان د په سقَه د امارت اوببعت شویز پش کړو. وه دا کُويز و هفه وغته نه شو کامیابيد ے ترو چه سيد سيین هم نۀ وه مل ځکه 0065١.) ا«ه چهعملاٌٍِّ دض وږُوکند سمت مال یحکومت د بچه سقواوسیدحبین دوا و په لا سکن وو په دے غوښضدچه سو د خل طف نه سیدحيين ته داپیغا ماو لی لوچ هکه د امان اه ځا ن حکومت ب رر کول وا ے دا به صله اپ چه زۀ یا ته" د غپل امارت دعوئا اوکړو. اوغلقتو نۀ بییت واغلو ‏ او د پل طرف نه ۳ ورته داهم اوو چه ته چولکه سید اوآل رسول ل٣‏ نو ته امیرشه او زۀ به ږ بیت اوکړم ‏ وغ د سيد عسيئ په خیال کی غه په د هيا په خیال کښے داخبره نه" راتله په واعات به دومره زر د )په سقه په مریسته کښے خپل رخ بدال کړی - نو د سید مين د امیرکید و نه انګاراوکړو -او )په سقه ته اووئیل چه که ته د خپل امارت اعلان ١وکړےه‏ نو زما هيب گیله اواعتراض به نوی »په سته ‏ په د سید مسین نه‌ے غبه شو نو دغځل امارت اعلان ځ اوکړو ‏ (و د غلتو نه 2 بیت واُست ‏ دغه شان دغعلقو په خیا لک د ١مان‏ الله ان مقابه کول په مذ هې نقّطهُ ناه یو درست ار وو - : په دے ورځٌو کے په د سست شا غلقو د »په سقه د شت په و به دعُکوت نه په ویره کښے وو - دامان (بله ان کوغت به په ده غلقو د هواق هاو نونه اشتهاوٌ غورزول . د دے اشتهارونو نه به دککومت مطلپ دا وو خه عام فلق د بپه سقه د مرسیځ نه واوړی . وه د »په سقه عامیانو 4 دد اشتهارونو ډیرغلط منهوم په غلق و کښے حلورولو - اودغلقو به غُطراتوکټے بهل نوره اضافه هم پیدا کوله ‏ به بل لور سقاویانو به هم په اولی سښئ کوه -وو چا په به د دوئ مرسته نه کوله. هخه به ئ سبداسق وژلو ‏ په دےه دورانکښے به عکومت هم کله کله په ده غلقو د هوا جهازونو نه بېاری کوله - دے جروعام اولس په یږدو هکښے هيرا نکړه وو په دوق د اتک او ېړانک مثال صادق راتلو. ار دےه خرو د ست شمال غلق به ملا د »په سقه هبایت ته اما ده کړل - د جپه سته د غُلست نه درک هيْتّ وروستو هکومت د کابل د مفائلت اومدافت نه پی د وځ يوږدسته او د قا نان بر که عصه د »په سقه د مقاپل په عزض د سور جرئيل . مد عمرغان په مالتئ کښے د سست سثُمال په لور او لیږله - د بده مرنه د سور رتیل اوددے قبائلی دټلر د سردارا نو په اکف د منګل اوجدران قبیلو وو تعلتات د یغاوت منګل د وت په ېه نه وو - دا لبّر چه د اېل نه لی میله وړاندے لاړ نو هلته ے د قلمه مرل بناڅ په یوغونډئ باند کیپ اوٌکولو ١و‏ دغه مقام څ د خپ پیش قدمئ مرکز او ټا کلو- په دے وغت کے د په سقه مالت یر لانګ اوهطر اګ 0065١.) ۸٨۳ وو - د هغ د سړو شيير ډیرکم وو .او د شاهي فوځُو نو د راتلو په وه د دو زړونه هم غورځیدل وو په دے موقع په سقه د سید مسين نه هم امداد او شوښتلواو هغه" ته ّ په خپل کُلومت د و ذزیرمک عرهداه پش کړه. دغه غا کے د سيدمين هم د صهنه د کامیايئ په مقله څه. میال پیدا شوه وو - نو هغه خپل ملکری هنو د بپه ستّه امداد ته ااولیږل ‏ وۀ په له د وره بهرتئ په بهانه وروستو پاڅٌ بشو- په دے عرض په د به سقه د نالامیابئ په صور ىت کښے د تيشت (ار ازاده وی دا د »په سقه خوش قَسبق وه خه د امان الله غان د عکومت وزیرانواو دمه وارو اا دو به په وارغطايئ او پریشانۍ"گښے داے ارونه کول چه د موه اوچ په ‎١‏ وچه جپه سقه ته وتله - ١و‏ هخه به نه د کابل تت ته بپ تلیفه را نزدوکولو ‏ د عُکومت او یپه سقه د فوگونو ترمیاځ يوه عونډ ی؛ عاتله وه د دواړو طرفو نه په ګولۍ چپليد ے . وه د حکومت ُوڅُونو لا پش هدای نه وهکړی په یواګفوس ناکه واقعه اوشوه. د سور جرل او منٌګل سردارا نو زړونه د وړاندے نه خرن وو - دغه وت دوئ په څه خبره ۰ خپلوکے وران شول ‏ او د بد ګلامئ (و بداو ردو نه خبره ټوو ته اورسيد له اودوئ په يو بل ګولئ اولوك - سور جرنل په دپښه او نٌکید 5. ددغ واقٌع بْرچه کابل ته اورسید نو د بادشاه وکیل ول مد مان سداسق موقع ته راځ او د طرفیتو به مینو کی ےه صاځ اوک -وے اوس د معامل نه ورانه ماوره جوړه ىشوی وه . د قبائیلی رضا کا رانو او شاصې فوکٌونو ترميمه دس اعتبارئ فْضا پیاا شوی وه - ده واقع نه پی د شپٍ د په سقه ورور په حمید ادله نومید ‎٣‏ 2۱2 طع په شاع کیمپ شیفون اووهلو - ددۀ سره به سوه سړی وو -(و دا په لو ر واو طرفه نُقسیم کړی وو د شې په تياره کت په شاع ګوڅُونه په غپلو ميو کښے (ودۀ پراتۀ وو ناهّا په په منوی ډزے شروع شوه شا هفوځون په ډه وارفطايئ کښے پید ارشول - او داهیال ځ اوکړو . په دا قبائلی رطا لار دی اود عَپل تلو په عرض ه2 عبله کړی ده د دے خیال د راتلوسره سم هوی هر څه په کا پریټول- او د کاپل مخه ئ اوڼښوله ‏ سیر د #په سته ورور د دے ککوړه وځ په سامان او و سلو قََضه او کړه. دا دومره سامان وو په د په سقه ملد مضبوط هکړه ‏ اود هخه د پاره نڅ د کت کابل لاره هوارکړه ‏ د دے وڅ د تښتیداو جرهم هفه وخت په شه شپه کښے بادشاه 0065١.) ۸٣۳ ته په ټلیفون ونکړه سئوے وو . وے د(مان ادله غان د پاره يوا څځّ داغم نه وو هم په دنه ورکٌو کښے سرپارعلى امد جان هم به مثرق سستکنے د یل باد‌شاهئ اعلان کت وو او په کابل بانداک د می کولو په ټیاریانو کے لیا وو - د سمت لما دامعیت په لاد پاسه شو ده واقعاتو دامان ابله ځان زرۀ دا پرے يتلو ‏ په هخه د تت کابل د پرلیټودلو اراده اوکړه ‏ اووهم به دغه شپه دخپل ورور سردارعنات الله غان په مق کے د قت نه دست بردار شو - او سعروخئ (تۀ نګ په ب۱رجنوری ‎۳٣۳٩‏ ‏دګابل نه د ند هار په لورروان شو - د»په سته د طُیر متو قح کامیابئ چرهه بله ورځ سر وق په کابل نپارکښخوو شوه. وغه دامان اىله ځان دت نه د دست برداری' او د کابل نۀ د هنۀً د تلو مال لا چاته معلوم نه وو هم په دغه ورځ د کابل مشران انګ ته او بل شول اوسنوی ته د عنایت اىله ان په عىّ کښ دامان الله ان د دست برداری؛ مُط اوسِئپل شو دکابل مشرانو دعنایت انله غان بیت اوکړو ‏ اود هغه دقلت مُشْينئ داعلان په عرض توپ خلادے شوه .ایت ابلّه خان دکابل پۀ شت داے وخت کښےکنیاست په د مدک یوه لویه خصه عبلاً دحکومت د لاس نه وتلی وه . د سردارعنا یت اىله مان د هت نشینئ دستوره د ملل-٤‏ شور بازارکثر ورورا قا شر اهمد غان اوکړه . دا با د دے واقع نه قُوولځ # سو امان الله نان دقید نه انادکپه وو - د نشور بازارکورنئ په افغاستان کښے دامتیازی سلوک غاونه وه -اؤ د مۀ صې انژ ورسوځ په و جه ‏ د ملگ په سیاسیات و کښے فاص اهسیت لړلو- دافْنانتان په اگخرو قيیلوکښے د ده کورنئ د پیرئ مریدی سلسله په ډیرو ژورو بنیادونو قَامّه وه او دافغاستان د بادشاسانو د تاج پوشئ دستورو 4 هم دده غاندان داقرادو په ارس کید له او ددے امتیان په وه دد کورنئ عزت اواعترام دور هم زبات وو دامان الله غان دعکومت په ابتدائ کالوتوکښ لد ددث کورنئ شان وشوکت په ځا وو وه په (مان انٌاغان په مل ککے د اصلامانو اجرلاوکړه دؤ د دځ غاندان په عزت کښے هم د ورژندء په نسیت کے راغلو . د منگلو د بغاوت په دونان کښے په د دے بغاوت مثر سم پومزھي عالم کو ډ ملد وو د امان الله غان دلوري نه ملد ۀ شور بازار مِفة ته د جرب اوصلءو په عشرصی ليه شوے وو وه کوډ ملد د شور بازار دا جرگه نۀً وه لی په دے وهه دامان زمله خان په نظ رگے د هخۀ احتزام کم شوے وو - د دے علاوه دافغاشتان په غلې قباٌلو 0065١.) م۸ . کښے دسلیبان خیلو قبیله په دغپل شييراومال و تزوت په لماظ دافخاشتان په ټولو قباملو کښے يوه لوب قبيله ده - په غصو صیت سره د ملا 2 شور بازار تعلق داره وه- دا قېیله د امان الله ان نه په یو و خرو نالاضه وه د دوئ د الأْكُلئ یوه وڅه هلو دا وه چه امان الله مان ددو په مقابله کښے د مزاره قام عائز شکا ټټونه من وو آو هنوی ّ د سليیان غیلو دطلبونو نه غلدص کړی وو ددوئ دهفګان دوپه وڅه دا وه په د دو پر ملا شور بازار په هنه د مکوت ې4 دربارکے ددے غلقو د بائ و ناجائزو سفارشونو یوه لوپه: ذربيه وه -امان اىله غان د ثظر نه ورزو ے وه اواوس به د دوئ نامائزکارونه نا کیدل ‏ دغه شان نوره هم ه وړےه وپه شب وے ‏ په دهة په وجه د شور بازار د کورښ او (مان الله ان ترمَيه ُلط َهبی پيا شوی وه اود یوبل نه ددوئ زړونه غیرن شوی وو چنانپٌه ملا شور بازار دحج په اراده دافغانتان نه تل وو اوه دچ نه بیرته را ځ نو د هنداوستان په سرهند ئو ارکے دیره شوے وو او د هخه غُاه نه به د افغانستان د مريدانو سره خپله دابطه ساتله ‏ د شور بازار نورهکورنۍ په افانتانکښے وه - د شيرآقا د فد وغه دا وه چه دۀ او د ده څو مکرو دافغانتان په سنت جنو فیکښے د امان ابله غان .بر غلاف په څرگنده د جهاد تبلیغ کولو-او په موقع نیولی شوی وو دده يو مګکره فوصت وفت پانی شوے وو ملو پونگه ملل-ة شوز بازار په اففا شتان کښے موعود نۀ وو. اودهخة نه ډه طره کيدے شوه - نو د شرآ قا د پانی کولو جرآت (مان ال ه‌غان اونةۀ که شو.اوصنه ‏ قَدَکړو- ول دایټتیئ وه چه که پرے امان اىلٌه ځا ناي ئوے وےه ئو شيرآ قا به ضرور پا شی شوے وو د (مان اىلٌه خا د ګت نه په دست بردارکیدو او د عنایت الله ان په تخت نشین کید و دا تو قح پیدا شوه مپه اوس به بفاوت سوړ شی خُکه په د ياعیانو لوګ مطاليه دا وه چپه امان الله غان د تخت پرېږدی ‏ هه دعدایت الله غان د تت فغښه د ستوره اوشوه ئو د »په سقه سره د خبرو اترو د پاره د يوے جرګ ليږلوفیصله هم اوشوه ‏ د دےه جر مشر هم شیرآقا وو - دغه وت دامیر دوست بد غځان د کورنئ د قٌست وا د شیرآقا په لاس کښے وے ‏ (و شیر اقا په ډیره هوښیارتیا د مان الله غان نه خپل ټول بدلونه واضتل ‏ د شيرآقا په مثرئکښے جرګه په موټرونو کښے روانه شوه دا جوکه په د کابل د عفاظنت هؤْ هو دو مورپو ته اورسیده نو شیرآ فا دیږ ‏ 0065١.) ۵ د پاره د خپل موټر نه لون شو .او ده هوځيانو ته څ اووے د اوه ھا! براڅکنمگ میکنبر ؟ رب امان ان غان جگ میلنیر اوگ ريت است وه پو | د چا د پاره منٌګ کوی؟ که د (مان الله غان د پاره مک کوی نو هخه غوتبتید اه دے ه د شرآ قا دېادو نه ډے دادوه جیل ے اتثژه پا نه شوه . شیر(قا فودااو وے او بیا موټر ته اوغق . او به هنه لاړ- وے په سپا هیانو اد دت ضرك ډیر بد اثر اوشو ‏ مفوی چُط مورې پرىیښو ده (و په بند لا ړله.دا د شیر قا هان الا وه که پرے هغه سپاهیانو ته ددت غبرت سره دا هم وه وے په مان ابله مان د خپل ورو عنات الله مان په عق کښے د ست برداره شوے اوعنایت الله ان قات نثین شُوے دے .٠و‏ داصلی صورکٌال نه دو واه فکړه وه نو په سپاسیابؤبه غلط ره عىل نه کیدلو ‏ بل طرف ته په ښپ سقه د امان الله ځان د تلو نه خر شو نو هه د صا نه انګار اوکړو-او دا اوو ئُل په ما دا عيثیت دچ تورےه په زور هاص لکړے دےه لکن ډیره ممکنه ده په ېه سقه ته هې شرآقا څه سبق وړ وی غه په که د شیر اقا زړک دامان انله غان کورنئ ته سپین وه نو دد توره باوجود ' هې په سقه دد جوکه نه وو په هغه دا جرګه نۀ وے من .اودکال خت څ اخست وےه ‏ - به صرعهال د په سه سره د صاح عبرث اتره ناکامیابه شوت ‏ هم په دغه شپه دبېه سقه دښکر په کابل راننوت ‏ صيیا د هخه مقاطٍه او ند کړه ‏ د #په سته سپاهيان ټوله شپه دکابل په بازارونو اوک وک و کښے کرځیدل او غلقو ته به ځ تلى ورکوله ‏ او نا به ۀ ويل چه مون د دين د خُدامت په ل ړکښے د کاهز بادشاه امان الله ان سه ېٌکید لو او د١2"‏ پاکگ عامیاب کړو- تاسوغلق هی ویړه ترمه مۀ کوئ ‏ موبز ستاسو د عفائلت ١وخدامت‏ د پاره مومبود یو دغه شان ټوله شپه په هِغو خرو او ویرو ترهوکے تیره شوه په ان ګکښے هم با شاه او دعکومت منصپي داران ټوله شپه د ا ده اقداماتو په ترض په جړګو مړک وکین بٌکیا وو دصلے نه د به سقه انګارڅځه عجيبه غالا تکړی وو- مرسړے وار خطا اودمپل ځان په عُم کښے وو (خرعنایت اىله ان هم د تت نه د دست بردارئ فیصله او د ملک "د تلو | راده اوکړه د بپه سه او عنایت الله خان تز ميه هم دا طبرت د نثیرآقا په ذردیه کيده - یصله په ده اوشوه سه عنایت ادله مان اود هغه آل وعیال به په مفاع سره د ملگ نه بهر ته یره شی او د مان سره به درے لگه رويئ هم وه شی د دوئ؟ 0065١.) ٨٨۷ ذاق .باتُداد به هم سقاوی لومت نه ضبطوی - ددے فص ته نه دپ عنایت اىله مان د برطانو ی سفارت په عهازونو کښے .د هپل آل وعیال سره دکابل نه اووتلو او هند ته راغلو ‏ دابګ نه ددوئ د راو تلو ننداره ډیره عم ناکه او درد ناکه وه دا ے په څوک نه وو چه هخه به ژړلی نه" وی عنات ال طان غپله هم د ازگ دروازےه ته ور ترغاړه شو او په ېخوچغو ۀ وژٌړل. دانګ نه په دوئ اووتل نو د درائیا نوشاي علم راسٌکته کړےه شو دا يوه ډیره طمناکه ننداره وه او د هرا زړه ۀ غوغ کړو تلو نه وړاندےه عنات ادله ځان د هکومت ملصمپ دارانو ته 4 ډرارت مټ ١غامونه‏ ور کړل او د وغ کوم سپاسیان په په ال کښے موجودوو هغوی ته څ د شر وشپږو میاشتو ېککی واه ورکړک ‏ او د هپل ځان سره ‎٤‏ هم کا ق جواهصرات او فَبِيَّ سازو سامان واضتو ‏ ددےه باومو د د )په سته له لاس کبښے دکابل و«هزالغ نه شپ کر وړ روېئ ورغُله - لکه په وړانه ۵ موو لی دی سردارعلی اهمد جان هم ىې سبت مشرق کښے د ځېه بادشاهو ا علد نکړك او په کابل باندےه دحط په تابیاکښے نکیا وو وے دکابل په صاذ واقعات داے په تٍزئ سره دبپه سقه په مرسته کضے واوړيدل په امان (لله مان او ودپے عنایت الله ان د مې دوطن نه په تلو پېورکړو ‏ اوکابل د هه سقه په فَیضه کین راع - د کابل قَضے د بپه سقها د لاے نه د سردار علیاهمد يان ازغ هم هليه له کړۀ د دا واقعات داسے وو - په سمت مشرق کښے علیاهبدچان دا مان اىله ځان په صلاح پا صلاح دض بادشاهي اعلان اوکړو- اود ایل دصبل د پ رهن ځٌان سمولو په دکابل د سقتوط خبر راځ . دعای امىد جان سره چه کوم شاهې قوځونه وو - د صغوی زياته برغه د کومستان او کوه دامان په غلقو مشٌتله وه په مه غلتو د !په سقه د کامُيا اس مید د یو یر معمول انزاو شو ېه سقه چونه د دوئ دعاد 3 اووطن داروو نو هخه سره ورله څٌګ به" ۳ مطومیدو ‏ په دغه ورو کښے په غوګیاڼو قبائیلو کغے هم په نه غه خبرو په ځپل میا لپ مک سروع شو دعلواهىد ان لویه ډله هم داغلق وو هه دوئ په خپلوکښے اونگيدل. نودهفهه" ټوله لوبه څ هراي کړ له دا شوه په دعلی اصبدیان دوا نه ول ملق تار په تار څول او د هغه سر د خپل سرو يره شوه او هخه هم په ډږیر بد هال د شینوارو په لارکښے پور ته راځ اوبيا قند هار ته ته لاړ او د امان الله سره یو غا شو. - هغه شان 0٥0٥5٥ ٨ ۸ د په سقه دلارك نه د تا یوبل دعوے دار هلي په تکلیفه لرے شو د عنایت الله مان د تلو نۀ بپ له ورځ په سقه په شاهانه ان ا زکښے په ای کن داغل شو او دکابل سفه غلقو په درے ورغ )سوک دعئایت ادله خان بي تًکړے وو اوس ‌ځ ‏ د په سقه بیت اوکړو ‏ دتخت نئیئ نه پس یه سقه د ځام ديئ لپ اغتیادکړو ‏ په ادا کښ و دا ويره کیدله په د په سقه او سيدمين نز میاه به پر ډیره مو دے روغه پا نه شي وا اک مندیان او هلا ران د سيدمين .'پانبت د په سه په مرسته ولاړ وو - دے ځلقو به په ډیے تندیه د »په سغه هکله رل عامه صهواروله او د دث شتّيه دا شوه په دغلقو د ذ هن نه ورو ورو دسیدمين نامه اووتله ‏ په مابل پاندے د په سقه د قَبضے سره سم په غلقو ته د فپل پامئ او بربادۍ" کومه ويره پ پیدا شوی وه. هخه دتوکٌح نه غلا غلطه ثابته شوه په سقه د امن وامان به عرض پر امکامات ار یکړل .ود دے یه دا شوه په مِط قم لوټ ااغوزېړی اونة شوه او په دوه څلور ورځ کن داعتباداوسکون فُضا پیدا شوه کاروپار شروع شو ول د غلتو دا خوش فهی ډیره زرلره شوه څو ورځ بِئ قا اسلارو دلاسه دکابل غلق ترپونے راغلل -اددوئ د لاس نه به ن دچامال رځ کیدالو اون مد وارو. دسمت مغر څ. نه دسردارعلی اهيد چان تيلیة د ېپه سقه په اطينانک نورهم زٍةٌ پیداکړو ‏ او هغۀ د غپل هُلومت د استکام کوششونه شروع کړل ‏ د سقاؤً په کو مت کښے د کوهستان اوکوه دامان نه علاوه دکابل عل قه هم شامله وه -او ددےه طاقت په بت هغه نورملک عم په غپله قض کے راوستاشو ‏ وا دد د پاره ضرورې وه چه دعلو تنظم اوتدٌکیل اوشی ‏ د لوش قسبق؛ نه »په سته ته یو داے سړے په لاس ورغ وو په هغه دخپل تد برء دوراندیلئ اؤسیاسی فهم و ککرله #نه دامان الله غان دپولو ے نه لوځ وزیړ نه هم کې نۀ وو - و ے د امان الله غان په دورکبے دا سه د دردے در د امرئ نه نه وو وړا شوے ‏ د دے سړي نامه يران وه- او د نه سه د خروج په وت کے په کوه دامان يو معىولی افٌروو چونگه دامان انله مان د عُکومت نه دل برداشته وو نو ده سته ملگرےه شو - او په سقه په کابل قبضه اوکړه- پو دا شيزمان هپل وزیر ه ربارمقتررکړو ‏ او ددۀ ورورځ وزيرغارهه - د دے دواړو وروفو نه علاوه هغه "پل زوړمرے سید مسين وزیږمتک اولاي السلطنت مقررکړو ‏ اومپل ورور حميد ادن ة كي د معين ااسطلنت عهده و کي ے وه څرګ يې امآن اشغانپ زوزور ۰ 0065١.) ده عنایت الله ان ته داعهده ورکړی وه- دغه شان څ د خپل غانداان یو سړه ونیر مال مقررکړو. او يو وزبرغزانه اولګولو و نور وزارتو هغه فاے اول نو هنه‌ے" مات کړل ‏ د عکومت ددے نوی نه پی بپه سته دخپل عکوت الو دیواعلان په شګل کن سا کړل ‏ په ده اعلان کښے د امان ده مان د زماۀ ټول سلتا او نظامناه مشسوغ کړےه شوه دے اود امیرعبيب ابله ځان مقتول په زمانه کښے چه به په کوم ډول ُکومت کید لو ه صفه اصولواو په هخه ډول دعُلومت د پلولو اراده څرگند ه کړے سوی وه د اصلاماتو په تيط د پو هو ملقو سترگو ته دايرعبدالرئٌا اوامیرصیب الله ان د زماځ د4 ئینه اواستیدادی حُکومت نُقشه راوړاندے شوه او په هغه غلت و کښے .په په د ورامانه کښے داصلاماتو سره مانوس نشوی او فانے څّ تریه ای و لوګ مایوسی پید ‎١‏ شوه د شهریت عقوق عصب شول ‏ د زورورنه د کیزوری د داد رمئ اوانما ف توقع مشه شوه. او دا ویره پا شوه په دااتقلاب به دماطی هغ استېدادی اوخو فناک دورب راستو ن ړي ‏ وےه داس او نة شوه او سقاوی سلطنت د نهو میاشتو هکومت نه پی د سیلاب په وړومئ پپه ځتم سو په په کابل د په سقه فَبَضهِ شوه نو دغه وخت آکثر غیرمنی سفارتونه هم دکابل نه لاړل ‏ اگر په اگؤو سفارت غانو د امان الله غان دعلومت دضعف په وخ ت کښے د خپلو سفارتو ئو په اعضا او عبله کښےک که وو برطانوی سفارت هم د عثایت ادلٌِّمان د تلو نه دپی دکابل نه لاړ- لین ترک اپرا او روسی سئارتونه د ېپه سقه د حکومت په دورا نکښے هم په کاب لک موجود وو د ځپل عُکومت په ابتد اگښے ېه سقه د نادرمان د راعلوښتلو دپاره د هخه دکورنئ یو فرد امد شاه غان یورپ ته ته لېرے وو د ېپه سقه دامیال وو په نادرغان دغپل ذاق اقتداراواتژورسوځ نه علد وه چونگه د امان (مله ځان نه هم دل برداشکه دے نود هخةٌ دمرسے په وجه به د سقه حُکومت استقلال اومو. یکن »په سقه دے خبرو ته هډو ځیال نۀ کولوحه نادرغان په د هپل شاهې ځانتان عرْت وامترام د یوغل دعکومت په ملو تالاگید و ته نگه پریږدی- به مرمال »په سمّه د نادرغان دمرسچ په حصول کښے تر هغه وغته لگیا وو ترو چه هغة ته د نادرغان دارادو کگطې علم نۀً وو ماصل شوے ‏ . لکه په وړانده اوو ئيل شول په کابل باندے د »په سته د قِغے په اب او وکو کے په غلتو کن اطبينان و سکون پی(شوه وو و داسکون ډیرزر په یوداے ۵ 0065١.) ده اطمنانئ بد ل شو چه دکابل د غلقو نه څ دمرڅه هیرکړل ‏ سقاوی الځ ارانو په دو داے ناثارجورکړو په تةٌ د کچامال بح کيداث شه اونلاعزت واېرو ‏ سرمو به د سقاویانو نه بیا هم په منت زارو (و؟او بانو ېچ کړے شو - وه مال دغلو نه رڅ کول نامیکن وو داوپاشواو بد معاشو غلقو راج وو د چا سره به په د چا نۀ ګگیده سبدسق په ےئ ستَاوياس ته د هغه هاسوسی اوکړه ‏ ١و‏ بل به ده د غُلامی هیڅ امکان نه وو په سوونو معزز او درانه لق د خپلولوڼو هلو نند و دعزت و اموس . په ل ړک اوو3 له شول. د سقاویانو لبو نه او ناکړدے دومره ډیرےه وه په نة مک په شمارکښے راټل شی او نۀٌ یبر د هغ ونا ته تیاريدے شی - دوم کاق ده په د دا یو قهر وو چه د په سقه بپ شکل ښے د ابل ېه غلقو ناتل شوه وو د په سقه عُلومت د کاب لير چا پیره په یو څُو میله علاقه مشتبل وو «دانارو تنغظیې نه پی دملک دنورو اطرا فو د قغے م۵م څروع شو سید هسين اویه سته لکه په وړاندے وئيډ شوی دی یو بل ته په زړونوکښ غُلۀ وو ین په موجو ده عا کښے د »په سقه تله درنه وه اوسید عسِئ په هفۀ بربي نۀ ش وکو ه- نوسید ین د کابل نه په دے عرض د تلو اراده ظاهره کړه چه د سته دحُلومت د پا ره د ټرکتان علاه فا کړی وه په زړه" کے د هغه د مپل مان د پاره د یو ازاد هکومت قائبول مد نظروو. به سقه هم دے وجه دسید مسين د دے هوا هش سره رضُاسِکار که په یوځو به ده مودے د پارهدسدمين دموېودٌکئ نه غلاص وى .اود پا همی تفا دم ویره بۀٌکمه وی او بل دا غيالے هم ووهه که پرے سيدشين په رکتانقبضه اوکړه نو په هرات بانده به بضه کو ل اسان ۍ اوکه امان الله قان په قند هار کشے مو يود دی نو د یو لور ته به په سقه په حپله او په بل لور بد سیدسئن په هخه خمله اوکړی او دامان اىله غان طاقف به غت مکړی ‏ په قٌند هارکے دامان (نله ان دموڅودګئئ؛ په وه په دے علاقه کې د سقاوی ُلومت د اپېنټانو سوکرمئ کے وه - بیا هم په جا هله طبقه کښے »په سقه دومره شهرت مول وو چه د هغه" داکامیاېې به د روهاق طاقت کرسشبه يل ځوه- او اوباشو او لوپه ۰ نو مخه د یو ول الله درچ ته ريسول وو سره ددك ډيرغلق داے عم ووه په سقا ته به ۀ د یوغل په نظرکتل- دحزف اوکابل نزميْقه ورنګ قَبائیل تر اعر وغته د بپه سکل برغلاف وو دمرات ته هم د سقا عُلومت نه وورسید ے ‏ که هه په لاره کے قندعار و ه او هلته امان الله غان لاموجود وو هزاره قيال هم دامان الله غان 0065١.) م٠‎ په مرسته ولاړ وو او د وردګو په ملگرتیاکے د امان الله ان په مرست هکيے د سقاوبانؤ سرهکیدل ‏ سبت مطرق اکر په دامان الله هان نه یا شوث وو او د شینوارود بناوت سرغنه #صد عالم ىځینوارے او د خوګیانو هغه غانان چه د .په سته ملکری وو کابل ته تلی وو وه ددے باوجو د په سمت مشرق گے د په سته دحکومت قيام لا تر دے وغته ډیرمشکوک وو 4ه دغه ورځُو کښے ادرهان هم د خپلو وروڼو سره په سمت جِنو ق کښ داغل شوے وواو هغه په سمت مشرق کښے د فپلو طرفد(رانوپډا کولو په غرض هپل ورور سردارهاشم غائ د څ لوری ته رالیږ-" 97و- سقاوی حُلومت د راتلونکو جلکو و په يت د وڅ بهزتئ ته زور ورکړک وو.او دکو هھستان ؛اوکوه دامان په علاقه کښے په یر زور و شور د هوکونو برق ماری وه دد علاق دغلتو دا یال وُو په که د امان الله هان عُکومت پا قا لو نو زموښږ مر نشته - دغه وجه وه هه داغلق په ډیراغادص د سقاوی هُلومت مرس ته ولاړ وو دده نه علاوه »په سقه به دخپلو فوگونو د ارام واساتٌشل هم ډیرغیال مائلو دغه ومه وه په دامان (دله ان په مقابله کښے د و گیاانو هبدردی او مینه د .په سقه سره زیاته وه ٍ امان (نله ځان چه دغاڼل نه قٌند هار ته راغ نو د هغه علاۀ ملق ډیرمتېبې شول- او په دےه غیره ډیرغصه شول ‏ په د یوغل او رهزن د مقاپل نه امان الله خان وه رااونښتیدلو ‏ پ ده غبره د ند هارپېځو د (مان الله ځان دمرسټ نه ‌غان وژ غورلو وله سرکله په (مان الله غان ددوی نه ما پوسه شو ١و‏ د حعرات د تلو اراده غ کار کړه نو دغه وخت د قندهار لتو د سخ مد د ته ملا او تړله - دید لست ته دلته سم هغه سردار عېد الحزيز مان پل وزیرچٌک مقررکړو ‏ داسړه تر دے وغمته دامان (تله غان دده با غقئ ۹ ذمه وار وو به صرهال امان الله غان د بنځو دیشت زره قبائلو در سره د قندعار نه د په سقه مقاپل ته روان شو !وغزف ته دااورسید- په طزق کے د سته څه لر شان فوڅ د مقاپل په عرط موبود وو وے د مقابل موه نۀ وو. او قریب وه چه به غزق د امان انلفغان قبضه شوه وے ‏ وغ عيئ هم په دغه موقعه د غلې قام سليمان هيل قبائیل د ېه سقه په مرسته اودربډل یو هنو د عَلِتيواو درالیانو #غالنت څه ډرجنواة وو .و په ده مو قع د دے بغالفت پله وچه دا وه په دسلیيان یلوا و هزاره قام ټرمينته ذ شی ده -(وامان الله غان د سلینان خیلو په مقابلهکږ ٩0٨٥7٧. ١6٨ ۸64١ دهزاو قا سره څه انصافًکے وو او به دے خبره سليبان میل د امان الله ان ته خفه وو د دے نه علا وه دا قيائيلٍ دصلاڅ شور بازار هم مريدان وو او داګمان م کیدت شی په په ده مو فع به دوئ تۀ دامان الله غان برطلاف لسون شوے وی به هر مال چه سلیيان ښُل د »په سقه په مرسته اودديدل دوه امان ادله فان کر دیو هتک نه پې تیښته اوکړه اودامان (ىله مان په ده شٌکست داے زړۀ مات شو په بياځ يوږمشوره هم په لوږونو بښه نه لکیده ‏ هرغه 1 په ځا پریښول او په چپه ځُله دکونچّ په لارعنداوستان ته راغ دامان ادلهِ ان قبائیى دبکرپه د .اهفغۀ دتلونه خبرشونو صفوی هم بد دل شول-اوتار په تار شول - اوس د قند هار درائیانو په مپل مینځ کښے د یو بل بادشاه د الاب د پاره جرکه اوکړه ‏ اول د عبد العزيزغان نوم پش شو .و هغةۀ ددے نه اذکار اوکړو. او با د عاوا ند جان نوم واغيځ ىشو - اوهغة دے پييّ ته ته پګ لوشالئۍ تیار ځو سردارعلی اهمد ان کر څه د بچه سقه په مقا به کے خو کامیاپ نه شو ول امان الله ځان په ان دمیدان نه اون کٌښتیدلو- نورهم زړګور شوے وو-اوس دقند هار نه تاؤ شو (و پارڅ صامره کړو ‏ په دغه وخت کی په قند صارکښے هم دسقه یو ډله پید! شوی وه هوی نار ذروازے سقاوق هؤْغ ته لرے کړه ‏ دغه وخت عل اهمدجان په خپله دسقاوی فو ځ سره په ٌګ اخته وو وے د هغة اس په پو کولئ اوکید - او هغه داس نه پرىوتو. سقایانو په ښار قبضه اوکړه .علی اد جان ‎٤‏ گرفتارکړو ‏ او په ډیر دلت ۀ کابل ته ته اولیږلو- په عا بل کښے هم د دے څواشړد سردار ډیره ‎٨‏ عزق اوه شوه په جل غانه ک ورله رتا رګ تللیفو نه ورکپه شول- او د یو و ورځو د قّد نه ېس په تو په والوزګه ځو ‏ او په دے ډول د د سرداره لړزاده ژوند غا مه اوشوه- د سردار علی احمد جان پلدر د امیرشييرعای ان وز یرو ه- د امیرشیر علی مان نه پی چه امیرعبدالرعمان دکابل په نت قیضه اوکړه ‏ نو د علی احمد جان پد ر د فپل اآل وعیال سره د سردار ايوب ځان به ملگر تیا کښے هند وستان ته راغ - او د هنة سره په راو لپنډئ کښے دیره ىڅو ‏ سردار علی اهمد جان په را ولپنډئ کښے د ميیترگ پورے لیم هاص لکړو او شه نوم ونت امیرهبیب اىله ان عُپله يوملور هم سردارامبد جان ته په نکاح ورکړه د اميرامان الله غان زروددےه سردا تعلقات غه لوشکوار نۀً وو- و 1 دغالت باو جود د اکثرو لتو داغیال وو چ هه سردار علی اهمد ان په سمت مطر چک کامِاب 0065١.) ۳ شوے وك نو هغه به د کابل قنت امان الله ځان ته پريښوه له وه- د »په سقَد دلاسه په سردارعلی اعمبدېان به په دردی؛ شهید شو نو ددۀ په شښادت د مندوستٌان مسلبانانو هم د رېخ وغم اظهار اوکړو ‏ اود لس لد فت په اهشام کی په سرارستپر 1 81 دعبع په ورځ په ټول هندوستان کښے د علی احبد ان د شهادتۍ د یادگيوه دستوره اوشوه- په دا موقع د سردارنادرغان د پاره چپنده اوشوه که په دغه وت لا د هنداوستان د غلتو دا خیال وو په د قنت ابل د مصول په لړکے د سردا ر نا درغا ره د امان ادله خان د پاره د په دغه ورڅوکښے جرئیل غلام ئي ان په په روس کے د افغادستان سفیر وو ناهٌاپه میداان ته رااووتلو او په تړٌ کستان کښے ۀ سید يئ ته په هنه پرله پے شُکستونه ور کړل- او د بامیان پورے علا قه څ اوئیوله - د هغۀ سره یوڅو هرا د جهازونه هم وو. د دے جهازونو په مقله روسی عکومت دا مل په د! عهازونه د بغاوت نه ورپاتښےه شاه امان الله متا امسق وو وے لا تر دے وخته کلومت روس اففا ق مُکومت ته مواله کړی نه" وو لکن غالپگبائ د۱ ده په دا جهازونه هم د روسی حُکومت وو او .دامان اه ان په عمایت کښے څ جرئل غلام ې ځان ته ونکړی وو ۰ هه امان ا له فان د ملٌک نه اووتلو .نو رل علام ښ ځان هم نورحٌٌک چاری او نة ساتلو- او بیرته لاړ- د هغه د تلو نه پي سید مسين بيا په ترکستان قَضه اوکړه ‏ دغه وت کے په سرات او تندهارهم د سقاوی حُکومت قېشه راغلی وه په دغه ورځو کښے دسىت مشرق. جنوي او هزاره جات نه علاوه په نورټول مک د په سقه حّکومت قا شوه وو ول په دے مفتومه علاقو کښ دفوځ ساتل ضروری وو - په دے جنکو نوکښے شل پو ىت زره سپاهیان مړ شوی هم .وو. بیا هم د »په سته سره ديرش زره وڅ موجو د وو نن په ټول ملګ باندے د تسلط قاشولو د پاره د یولو فوغ ضرورت وو- په سقه به خپل ټول قومُونه دکوه دامان (اوکوهستان دعلاۀ نه مر ټپ کول دا د هغه خپل غلق ١و‏ خپله علاقه وه او په دوئ د هغۀ اعقاد وو - دغه وخه وه په ددے علذ ة نه هغة کم و بیشی اتیا زره سپاهیان رق کړی وو او دے وحه ددے علاقو اقرادی طاقت ته لو زان رسیدل وو. په دغه ونت کے په ظاهره کښے دب په سقه په لاره کښے هی بنديز نه ښاريي لو- امان (نله غان د ملک نه وپل وو سردارعلی همد ان وژے شوك وو او د سردار غلام د زیر ادپېر »پس لام هو 0065١.) ‏م۸‎ نې غان هم غه درک نه لگیده".و دس معلومیده چه پۀ ټول ملک به د بپه سقه اقتدار قا نشی .البته په دغه ورځٌو کن سردارنادر غان پۀ سبست نوي کے داغل شوے وو.تر ده وخته په سقه ددے خبره اتهان ش شکولوچه د نأدرغان هيایت ماس لکړۍ په دے غرصض هغه ناىرغان ته دصداارت عظسی مده پل شکړه- او دهر قّسم مراعاتو وعڼه ورسره اوکپت . اوتزآخره په هك کوش شکښے گیا ووڅه نادرغان په خپله پره جنبېه راواړوی- وڅ دا د نادرغان د پاره یو ناممکن کار وو- نادرغان د اي کورنئ یو فرد اویو ډیر باعرته » قابل.مدابر او د نوم نشان او تدابر غاوند وو د هغه غیرت به داځبره غه ریګ برداىش تکړی وه په هخه د د یو غل بکومت په مان اومئ او د هغه مرسیت او عىایت ته دغاړهکپږدی ‏ په هرعال په په سقه د نادرغان د مرسی د هاصلولو نه نا امیده شو نود هغ نه پی ‎٤‏ خپله تو به د سبست جنوې په لوراوګرزوله ‏ که په مو وړاندے وثیلی دی د افغانستان به دوج جنک کښے نادرغان د ټل اوکړه په عاذجگید لك وو او هم دد د بریاليتوب اوعلاقائ تد بیروو په وهه دا جنک دافْغا اتان په کامیابئ غتم شوے وو نادرغان او امان الله غان په خپل وکښے یرنزه وخپلوان وو- امیرامان انله غان دعُکومت په |بتدا! کښے د د واړو ترمیه تعلقات خوشکوار وو وا ددوئ دا تلقات په پل عال پا نه ځول ‏ نادرغان دعمعت د غرابئ په ناد غوئ فراتُضو نه استعؤا وککړه- اوامان الله ځان هخه په رسبی طور په قران ښسکښے د افغاستان سفرمقررکړو ‏ وے څه موده پی ےد سفارت نه هم استَعف ورکړه- او په قران سکے دیره مثو- په کومبو ورخ وکښے چه به افغانستا نکټے ذامان انله غان برڅلا ف انقلاب ١وشو-‏ او به سقَۀ د ملک په يوحصه کښے ‏ قتد ار ماص لکړو نو د غه وخت اعفة د نادرغان یو تربور په هغه پے فرانس ته اولیږلو ‏ او نادرهان افغانستا ن ته رااوطلو چنائپه نادرغان د فرانی نه راروان شو اوکراچئ ته راغ پۀ هندوستا نکے پا لسوم او د صو به سرحد په دپښتن و کنے با خصوص دغلوسياو خُواصشاتو د ګیل په دوران کے مان الله غان ډیر شهرت او مقبولیت موه وو او ددے غلقو د سئهً سره ډیر اغلاص او عقیدت پیا شوه وو او ددےي و په د ملک سیاسی عالات وو- په دغه وره وکے به ټول هند وستا نکښے سبیاسی قریهاتو با فصو ص دناگرۍ قرتک زورنڼول وو- د انگریزی حکومت رو په د صوبه سرحد د ىپلیتنو سره د هندوستان د . نوروصوبو به بت ډېړه نامناسبه وه- دا صوبه په دے ورځشوکنے د ه سرزمين انز 0065١.) م۸ په نامه یادید له دغه وجه وه په د هند غلقو با لعموم او دصوبه سرمد غلقو با هم دغپلو سیامی مُواهتا تو د تیل په سلسلهکښے د امان الله ځان په عروج او رف کنے يؤ رڼا لی له . او دامان ابلّه هان په سيوریکنے دافغانستان دعروج او ترقئ سره دے غلمو د خپ سیاسی آزادئ تو ّعات والب ته کړى وو دغه وجه وه په کوم وت امان الله ځانانه خلاف نع د الے مميت شو- دد هغه د امصيیت د هد اوصوبه مسل مسلاناف خپل مميرتنوکلاووگه په دغه وغځ دو د لګریزلنف غلا واو مان انخان سه يه سا د اخلاق(مداد اوهمدرږئ ښعملاً وره امداد نه شوکوے . نو دوئ به د افغانستان د مر اا نه تٌضصیت نه دا توق لرله چه هنه د د خپل ائُ و ئود ټول قوتو نه دامان الله هان په مرسته کښے صر فکړی او داتوقع دو د سربارنا ورغاڼ نه هم کوله - په هند او صوبه سرحداکښے دامان الله غان د دے مټیولیت نه نادرغان هم ناخبره نۀ وو په ‎٣»‏ . فروری سل الله سردار ټاو ریغان دافغاستان په بیت دکراچئ ته پلیښشور را روان شو مم په دغه ورڅ د لامور په ربليوے سقشن مولدنا ظفرملی فان د #بلسغلافت د یو ليډار په هیثیت د هغه سره ملاقات او و او د هخه نه د هغه دارادو په باباکنْ پښتته اوکړه ‏ سردار نادرغان د د په بوا پکښے دا اووئيل په زما دا اراده ده چه زهً به تر هخه وغتۀ ارام نه کوم . ترو په اع دکابل هت د په سقه نه ئهً وی راستو نکړے. او امان انکه خان تا نه "وی ورکړے ؛ په دغه ورځ اوبه دغه گاډ ې کنے مولانا ظفرعلی خان هم د هغة سره پیښور ته راغ بله ورځ په پلښورکے د مبلس غاد تد یو وفد سره مولانا فر علی هان با د نادرغان سره ملا قات اوکړو ‏ په دے ملا قا تکینے مولانا د نادر ځان نه دا استد عا ١وکړه‏ هپه هخه د اول قند هار ته لاړ شی او دامان الله غان سره د مشوره اؤکړی.او د یو مٌفقه پروګرام مطابق د کارشرو عکړی ‏ مولانا مغۀ ته داهم اووتل په زه په دے ویناکے د هند د ټولواستوګنو دخواهش باق کو م- د دے په جوا بکښے نادرغان غه ته اووئُل په کوم وامش د هنداوستانیانو دے فففه غواهش زما هم ده وی دکابل په مت باندے دامان اه ځان متمک نکول.. ود هندوستانانٍ ته پلار د ی په د مقصد د حصول طربقه د مخوی زما په مردئ پریږ دی- زه" یو دا بے طريقه اغتیاوو يې په د ده په وجه به دافغانستان په وقارکی زيا راشي ‏ زما مامت غراب د اود یو څو ورکُو د ارام نه لپ به دخپلو وروڼو سره مشوره کوم اوبیا به رواسّږم : ها ځیه په ص46۵ 0065١.) ۸۵ حم په ده ډول د پيښورد قيام په دوراناکے د صوبه سرعد د مشرانو ود چه په ځان عبد الغفارغان . میان ععطرشاه . سید آغا لعل باىشاه اوغان عل یګل ځان ! وشو نورژ مشرانو مشتمل ووه نادرغان سره اولیدل - دغه شان د اسلامیك کا څ پروفيرانواو طالب علبانو یو وهد د پروفیر شخ مد ټبور په مشړئ کښے د نادرغان سره ملاقات اوکړو ‏ د دے و فداونو سره د ملاقات په موقعه به مسرئيو الفاظ و کښے هخه دا وعد ه کړي وه چه هغه به د ګنت افغاستان په عصول کښے د امان ادلَه غان سره پوره پوره مرسته وی که په پورته اوو شه شول ‏ د هنی مسلمانانو او صوبه سرمد د ىپښتنو دا زیردستا خواهش وو څچه نا درغان د ۀ امان الله ځان سوه د قشت کابل په عصو لکښے خلصانه تحاون اوکړی و ددے په ثُوت کټ دے غلقو د ادرغان نه دا توقع ساتله په هخه د اول قند نمارته لا ړشی |و دامان الله غان سره د ملاقات اومشوره اوکړۍ ‏ لین نادرغان د امان اه سره ملاقات ته تیارنهً وو . د هغه په خیال کے د تت ئابل دحصول یو مدا پرفګرام وه لین هغه په دے مو قع غپل پروکرام څرګندولو ته تټار نه وو- غه په دا به هغه د مندی مسلیانانو | و صو به سرعد د ىلتو د همدردئ او اخلاق مد د نه مه شوه وو- . : د ګت کابل د راستنولو اوهغه امان الله غان ته د هواله کولو په مقله په د امان الله غان همداردانوکوم توقعات د نادرغان سره وابسته کړی وو - هغه حعض په غوش هه مبی وو - د نا درغان په کورنئهکښے د تنت کابل دخصول غخوامش غه په دك , موقع نه وو پیدا شهه بلکه دا ډیر پلواغ او دد بلیاد دد نه سل کاله اسو د اظیر دوست عحیبتغان او سرد ارسلطان يد غان د وت نه اپښے شوے وو - او نه په وړاندےه وئلی شوی دی کوم وخت په دوست عحبداغان په کایل قبضه اوکړه و د هغه د دند هار اوپلیښور وروڼو دانة غوښتله په دوست ىد غان د دومره اقتداربیاموې چه په نورو بالادسق ماصله کړی- لین د وروټو د يغالفت باوېود نه صرف دوست حیدخان کابل په غپله قبضه کښے ‎١‏ وساتلو که 'ه ټول ملک ځ قیضه اوکړه ‏ او د سردار سلطان عمد غان او د هغه قندهاری وروټو نه هرغه لاړل ‏ لین د دے یا و بو د د سردار سلطان ېد مان د ِ (عاشیه صمګ' ) له اهبار زمیندار ‎/٣‏ مارح .الله 0065١.) ۸٨ ‏زړة نه نه خو ددوست ېدخان فغالفت لرےه شوه وو (و نه د مفةً د زړۀ نه د پیښنور‎ ‏ارمان وټل وو دامان الله ان اولادرغان په وغت کټے هم ددوئ تعلقات غوشکوار‎ ‏نه وو-‎ ‏اوددے انقلاب په وخت کښے د(مان انَلّهِ ان هم د نادرخان په ده وینا یقین‎ " ‏ګوند ۵ نادرغان به تخ تکابل حاص لکېی او هغه به ځ په چپه خوله اما ن‌اله ځان ناو سپاری‎ نۀ ووچه ْ د د څه فبرے اظهار امان اه ان په بمو« گښے د مولانا ظفرعلى خان سره هخه وغ تکړه ووکوم وغت په هغۀ د حکومت بائتیلودلو نه پس یورپ ته روان وو په دے موقع هفنه دا وملی وو زماداتوقع نځته په نادرغان 4 ماله دافغانستان هت بیرته نکړی نادرغان د یو سوړ دماغ اولوڅ تد بر غاوند وو- ترغو په امان الله په قند هارکڼے موجودوو- نو هغ هل اراده په وامصوالفاظو کے به نه مرگندو 2 ځکه په په دث صور کے په دامان (نله ان طرفدارالو د هخ د مرسیے نه انا رکړه وو او د هغة په لا رکڼی په ډیرس لات پیدا شوی وو-او دالے به د هغه کاميایيګرانه شوی وه به دے بنا دا وئیل به ے ځایه نه وی په د کت کابل فیصله هخه" د واقعاتو رفتار ته پرینی وه که چوه په )مان الله ځان مایوسی نه" وه غالب شوه او مخهً دمیدان نه ځان نه وے او ښک کو امګا ن کیدک سځو چه په دے عالاتو کښے هخه کامیاب شوه وه- .په سقه په د قندعار دمهم نه فارغ سشو نودسمت جنوي #۵ دئادرفان د اوښګلو اراده اوکړه. دهخة دامنصوبه وه په یو طرف ته به سمت جتوي کښے دخوست پورےه خپل فوځو نه مُواره "کړی ‏ او په بل لور په سمت جنو ‏ کښے عم د کابل په لوردهغة لار بنداه کړی - په دے غرض هخه" غه فوگونه سمت مشرق ته هم اولیږل ‏ د.دے فوځ په راتلو د نادرغان ورور سردارحید عاشم غان په دے علا قه کښے مومود وو هندوستان ته رااوتښتیده' ‏ سقاوی فوڅونه په سست جنو يې کښے هم دگردیز نه وړاندےت شوی وو. اودموست په لورروان وو -اوکه چېره په ده موقع نادرغان ته د وزیرو قَّاسٌلو امداد نه وغ محاصل طشوک نو دا سقیی وه چه د سقاوی هوکونو د لاسه به هغه هم په هندوستان کښ په پناه اخستلو شبور شوه وو . وځ غه رن چه دېپه سقه دلادسه د امان انّ‌غان تښتیدل یو میران کن. وا قعه وه دغه شان د په سقه په مقابل هک د نادان حامیاب ېه 0065١.) ۸٨ د هغ نه زیات میرانکن وو- . نادر مان دخپل پروګرام مطابق د پپښور نه دَکرْه په لار په ‎١‏ فغاستان کښے داغل شوے وو او په سمست جنوق کښے د خوست په علاقه کے استوګن وو. په ابتداکے هتۀ د تیراه دافریدو او اورک زو ته د لسٌگر د عاصلولوکوشش اوکړو ‎١‏ دریدی (و اوک زو دوا قائیل د امان اده غان د مرس په غړض د هغۀ سره په کابل باندے حبل ته تیارشول. وله دا قبَائیلی لښار انگریزانو پرے نښو .د ده نه پی هغة سودو قبائیلو ته وفدونه اول #سود قَيَاپٌل د امان الله غان په وینا په سالګ کښے هم د اتګريزانو سره جکید ى وو دا غل هم دوئ د امان ادلهِ غان په عبایت کے ملا اوتړله - د دوئ سره جُض امبد زی و یو هم امل ئول- د وز یر هسودو دا لک د سردار شاه ول غان 107 ‎٨‏ ‏هوخَوٌتو نه په یه ډډه په غرونو او دروک د لور په لا رکابل ته روان شو - د دو پمرسته کے ه مُاځ. کپ یو بل لښلر د شاه حسو د ځان په کمان کم هم روان شوع وژ کوم لښکر په دشاه ول غان په ماق کے ټل وو دلو گر په هلوااوشاکنے د سا وی فُوَْوا شره د صِغ مقابله راغله- په جنک کښے سقاویانو تیښته اوکړه وشاه وای غان د پل بر سره د کابل نه او وله په سقه دکابل نه ګیر چاپیوه ټول غونږئ ښے مضيوغ کړی وه قیائلی وغ د رسيیداو سره سم دکابل د مشرق او جنوې لوری نه زبردسیځ خیل شروع که اوددوئ دکامیابئ دا تو قع پیدا شوه آکرچه قبائلیان په دغه ورځ خو کامیاب نۀ شول ‏ وه به کابل د دو قیضه بي شوه - مه شپه قبا لی در بيا هله اوکړه- او د یو بنتصرجلٌک نه پی سقاوی فوځونو تپيښته اوکړه - او سم بيا په شار د قبائیلو ېغه شوی وه به سقه دخپلو مذکرو سوه په انګ کښے تحعصور وو په ملک کن د »په سقه ئوس شپيتهُ زره فو مو مود وو -! و د( عُطره وه په شاپل د دك هوغ په رارسیدو به په کابل بیا د سقاویانو قبضه اوشی ‏ وه دغه وغت قبائلی لټر دلوټ نه نر هرڅه میرکړی وو نه ۀ مک یاد وو او نه پپه سقه ‏ دغه وه وه څه پپه سمَه دسمت شمالی سره بهمپله رابطه قَانبُه کړ او ددے شه دا شوه څه بله ورځ د سُقه یو هوی اضر په عابل حبله اوکړه ‏ دغه وغت قبائلی لبٌکر بیا لوټ پریښو اوټوې په لاس دګ مید ان ته روان شول ‏ د یوخو نی منګ نه پی سقاوی فوځ با تیښته (وکړه يه سقه د نادرغان دکورنئ ټول افراد په لګ کن قیدًکړی وو غرض ه داوو چه د دوئ د موموککئ په وجه به په اګ باندے گوله پاری او تش - واقی مپه داد یو لوغ 0065١.) ده ازمیښت موقع وه۰- د بمبارئۍ؟ په صورت کښے د لادرغان دغاندان د تّاه کید وخطره وه یکن دوئ ده ذاق نٌُصان ته او نۀ کل شاه وی ځان په ارګ باندے دکوله پارئ حکم اوکړو اواولهګوله د په خپله اوپلوله ‏ دده په جواب کښے دارګ نه هکو له باری شروع شوه لن د ده باهي وله ېاری" په نټ ه کے په ارگ کښے پک په مَيَلَرِي اوراولگید- دغه وخت د »په سقد معامله ژمه شوه او هغۀ د نادرغان دکورنئ د یو هرد په ذريه اګ نه د وتلو مُواهش سردارشاه و لی غان ته پيشکړو - د جپه سقه دا خواهش اومظ شو (وهفه سره دخپلو مٌکرو اوآل وعیال د اګ - نه د سمت سمال په لورلاو- په لګ کے هم قَبَائلو په لوټ لاس پوره کړو کر په په ميکزين , اورنګگیدے وو ‎٤#‏ شانه کولئ په خلاصيه ‎٠‏ وے قباگلیان د مک نه پرواه په وي۱ مث او ډیرت غو په لوټ کښے لگیا وو. اوڅه چه به موندل هخه به څ دغلول ‏ دغه وغُت په کاب لکڼی د هيا هکومت نه وو بپه سقۀه د کابل نه تَښتّيد غه اولادرغان ته‌دفۍ زیرث ليږ ‏ شوے وو او صفه په ډیره تادۍ' د کابل په لور راروان وو دکابل په غلتو یوغل بیا طوفان راغ څه رتګ په دسقَّد په وضت کښے دسقا ویانو دلاسبه دااولس تژند 2ه وو .اوس د قْایٌلیاتو دلاسه سقاوبان او د هغوی مرستیال اودړديدل- بچه سقه چه د ارګ نه اووتلو ىو جبل الراج ته لاړ- اوهلته دسید مین په انتظارکن ےکنيياست - د کابل غلمو د نادرغان راتلو ته دوه سرگ لو رکړه وے ‏ دغه وضت د هيا داتو قَع نۀ کیدله چه کوښدے نادر ځان به د امان اىله غان د تخت نخِنق اعلان اوکړی -اوهم دغه شان اوشوه- لا ىرغان کابل ته رااورسید او د هپل تت شين اعلان څ اونړُو او دا قا ة شر امبد هان چه د ملا شور بازارکشر ورور وو په ما کش مقیم شو که په په ارگ کن لاسخه شان او ريد وو- د شی رآ قا په ما نکښے دیره کیدل ددےه قیاس مرسته کوی په هغ د مل تخت فذئثینۍ؛ فیصله د اول نه کړی وه- د نادرغان د ده اعلان په وجه تصرف په افغاستان کے بلگه په هندوستان کښے هم دامان الله ثان د طرفد ارانو جِذباتو ته ډیره صد مه اورسید له - او د نادرځان په دےه رو په ئ" ډیرختگان خلاصرکړه ‏ چنا مه مولد نا ظفر علی غان د هند وستان د هند وانواو مسلبانانؤ د لوری نه د نادرغان په خندامت کنے د ناربرق په ذدربعه د پِغام اولیږلو. له ۱.۸۸ تویرس ‎١‏ ٩ه‏ بم « ویر - ‎1۱۳٩‏ 0065١.) سه زۀ سئاسو په خدمت کن د د" تار فاے په موقع څه تاسود وصثی سقاوباٍنو برغلاف ماصله کړی ده او چه د هغ په نيعٍه کښے تاسو د یو فا او بربالی په ول په کابل کيف داځغل شوئ؟ د زړها د اغلاصه مبارکېادی پیشکوم .و ددے سره په دا هم اووامٌ چه زما په د خره هبر بقین نۀ نی کيدے چه تاسو د افغاستان دهکومت واګ په پل لاس کښے داغستلو فیصله کړی ده ځځگه په دافغانستان د تخت عا ئز ‎١‏ و مق عقد ارتشاسو ولی بت طازی امان الله خان دے که چرےه تاسو واقق دا فيصله کړی وی نو په دے به ستاسو هخه ټول فغلصانه کوششون وعده او لوطونه لل غلط ثابت شی کوم چه تاسو څو څله وړاندے کړی وو او ددے لوظونو او وعدو منشا دا وه چه د تاسو د ټولوکوششونه اوسرګرمیانو واد مقصد دادڅك په په تخت افغا شتان د اعلي مضرت امان ‎١‏ لَّه غان دوباره راوستا شی ستاسو په دےه فیصله به ستاسو ټول کامیائ عبثت لات شی اوستاسو هغه عالگیر شهرت چه د هغ په ينا تاسو د میغئھ ایشیا يو لو-ۀ مداږاو د درست ذهن مالگګ ګيل شی په غاورو کښی دفن شی زه د هندوستان د هندوانو او مسلبانانو د یو ترېبان په میثیت داغپل فر ضګڼم په ستاسو د فهم وتدایر نه دا خواست اوکړم په اول ده نه چه تاسو دا سے قسم څه کار اوکړۍ په د هغ تلاق بیا وروستوګرانه شی او دهھغ په وبه به افغانستان دبورو ىور وکشالو په ميخ کےکيرشی ‏ په ځب فیصيل يو ځل با ور ١وکړئ؛ ‏ هند وستانیان اود دنبت ذهن و فکز غاوندان ټول پښتانةً د ( على عغضرت امان انله مان د بیرته راوستلو ذوا هشیند دی مون یوغل بیا د ناسووعدے تاسو ته در ادف -» معلومه نۀٌ ده چه مولا نا ظفرعلی مان ته به د نادرغان د لوری نه د دك تاريرق څه موا وکړه شوه وی البته په افغا نستا نکښے هم داے غلق موجود وو چه دا اغلان د نمتوق دتوقعانو نه لاف وو او مغوئ دا د امان (ىله طان عق تلفی ادگنله ‏ دکابل دفتےھ نه څه لږےه ورځ اول دامان (ىله ځان مرستیال دیپه سقه برخلاف بفاوت کولو ته تار شوی وو غلقو کے اوسله تقسیم شوی وه او ټول التظامات برابرشوی وو لین سدسق فبَايٌلی پښتنو په کابل عىله او بیا قیضه اوکړه او د هغه غلقو منصو به په عمل کې را لخله د نادرخان په دے اعلان دامان ال ان د طرفدارو مان او مایوسی أکرچه یوقدرق له روزنامه زمیند ار لاهور لر اکتو نر 18۳9 0065١.) ۸۰ خلبره وه- وے دے ته هم فر نار ده په نادرغان هم د شاهې کورنئ یو فرد .اود هفه ټول یو غړه وو په د هغ په عروح او لوړتیاکښے د امان الله فان لویه برنه وه- او (گر په دجباعق وفا دارئ دا تَقَاضا وه په په انتهائ ترعیباتوکی هم دا وفاداری متزلزل شوے نه وے وے- ددتیا عام روش او قاعده دا ده چه په دا موقعوکښے په د چا لاس ته کونني' راشی نو د میښے ځاوند هم هقه شی - دت نشيئ داعلان نه پی نادرغان قَبائلی دبگر د په سقه په عا بکښے د سمت باق به لور اولیږلو ‏ دغه وت په کاب لکښے نه نو د حُکومت فوڅ وو او تةً غزانه وه- او د قبانیلو موجونګ په سبارکښ د هغه په هیال کښے د خطرو نه ځالی نه وه بپه ښقه د سيد هسين په انتظا رکے په جبل السراح کے مقیم وو اغرسید هسين د | لی زره وڅ سره رااورسیدل - د سید هسين وغ په قَلا کښے دیره شو- ( و په سقه‌او سید مسین دائنده اقداماتو په عرض په صلاح مشوره کن لګيا شو و هه مر شو نود سید حسين ټول وڅ په خپله خپله نه تل وو او د يوڅو سپاعیانو نه بغیر نورڅوک پا څ نه وو - دے وا قم د سید عبين او )په سقه په امیداونو يخ (ويۀ تو کړےه. او هضوی د نادرغان د یو فوق ا فر په ذدرچه د خو غالونو اود خپلو دوستانو د سر دامن په وعده وسل کیڼودلو ته یارشو ‏ دا وعده ورکړه سثوه-اودوئ دواړه د خپلو همو ملگرو سره ابل ته راوسټل شول- د سير اقا په مان کښے دو د نادرغان سٌره ملاقات اکړه- په دے موقع په سقه نارر غان ته داے اووے:- زه تاله داسے راغ يم څه رګ په یو بهادر سړه بل بيياىر ته وري - خُداا د پاک ما له ورځ راکړی وه- صاپه دبے ملک هه میا شت بادشاصی (وکړه ‏ اون ۀ هخه باد شاھېی زما نه واضته - تاله 1 درکړه ‏ اوس ته په شوق خپله بادشاه يکوه ‏ دا ملٌک تا په تورهگتل دے .او د دتث بادشامی اوس د تاعق دے ها ددےه ته پی »په سقه پپ شو او سید عسین بپه سقه ته دا ( ووے . واخله لک | داد ستا هخه د نا السلطنقئ مُهر. او دا د هخه د وزارت حربه مهر او دا دریمې د ترکستان د رئیس تنظیبه مُّهر- واغله دا دره واړه مهرونه دږ سمبال کړه- ‏ . ‏سار‎ , ١ . ‏له سید هسين به جپه ته ته لالا دئيل‎ 0065١.) ۸٨ دد نه پی د دے مهرونو سره بپه سټه هم پل اص د با دشائ مهر شامل کړو - با پا غیدو ‏ او دامهرونه ۀ نادرغان ته خواله کړل ‏ د دوئ په نیال کنے دا د سلطلت د انتقال يوآشې دستوره دو ادا کړه - په درهه ورځ )په سقه او دهخه ملٌگری اګ ته اولیږ ۸ شول-(و په یو مصُبوط برج کښ ید کړے شول- نادرغان د دوئ سره د جان ششئ وعده کړی وه وے دا هے یو بهانه وه د يچه سقه ١و‏ د هخ ملٌگری ژوندی پرےه ښو دل د سلطنت اوامن عامه د پاره یو لویه خطره وه نادرځان د وعداه خلدفئ د الزام نه دځان.څ کولو په غاطر دا اوو بل په زما او ژما دخاندان د طرف نه جپه سقه او د هغه مٌگرو ته یان لق ورکړه وی ده البته زه' د جرګ په را کښے حالل کیدل نۀ عواړم - د هوی خوښه ده که زما سره اتفاقَ کوی اوکه دو ته سزا ورکوی - دا هو مين د ظا هردارئ ره وے جرګگ د عفوی د وزٌلو قیصله | وکړه -او په سقه دخپلو یوولسو (هسو ملگرو سره پا ند ماریکړےه شو - زو دغه ان د په سقه د نهه میاشتیز هکوست غاتټه اوشوه- دبپه سقه اود هغه اه مګکرو لانشو نه ترډیرو ورطُو په شاصي سړک بپاننه په اونو پوبه اویزاند وو -(وغلقو به 2 تباسته کوله ‏ د سقاؤ داانقتلاب دافغاستان د غَْلْنو په باب کے دند یولوڅ عذاب وو له دے عرصه کے په غخلقو له غانه ظلبونه شوی وو سقاویان د رهم او انصاف نه نااشنا وو لین ظالم سړے اکؤ بزدل هم وی - دے ظالبانو ته په وسه اوه ګناه خلقو بانده ظلمونو کولو موند ورکولو او د مظلومانو په زيا هریاد . چغو چنارو اولوو پومو پورے به ۀ ټوغ او پېلوپے وه وه په خپله په )په سقه او د هغۀ ملگری د ان مارئ په عزصض روان کړے شول - نو په دوئ کنے هریو د مرک ته وړا ندے مړوو ‏ هریو ستاوی به داسے معلوميدو تکه چه ساه ټزینه وتلی وی- (و دو ئ دا خبره رښتیا کړه څپه هچ عیرته مړهم شی اود غرئ یاد ۀ هم پا ة می مھ دے انتلاب دافغاستان عکومت دا ړکو ه وو په به صخ باندے د یو نوی حکومت د عبارت ابادولو د پاره د لوڅځ صبراستقلال اوهمت ضرورت وو . د ښو مياست شتو ده مونړی انقلاب نه خو د عُکلومست په وجودکښے غه وڼه پريڼټی ده- او نه" د غلقو په وود کے - د خُکومت غزانه تالا شوی وه - موم عبارتونه 0065١.) ۸۸۳٣ وران شوی وو ټول اساسه برباده شوی وه سرکونه وران شوی او پيونه نه تباه شوکو کم فا تفرئ کښے د ملک قبارت» زراعت» صنعت وعرفت ریو څیز ته لوګ صد مه رنسیدلی وه داميرامان الله غان په لس کلي ز مهد عُکوم تکښے په کومه .شا نداره ترق څوی وو. اوکوم تسبیری /ارونه په سرته رسیدال وو هغه هرڅه تياه وبرباه شوی وو د ثادر مان په مک دداے افغاشتان دسردوباره تعبيروو او دے داو دلوة مست او تدېر رورت وو لین په دے کی شک نخته په ئادرخان د دے ډیرګران ١و‏ لوۀ لار د پاره په هر عاظموزون وو - 0065١.) ود د کت فشینئ نه پی نادرځان د نادر سثاه په نامه مشهورشو ‏ ددۀ په نت نشينئه افغانستان د همزو او د پائنده خپلو په کورنئ کښے د يو يل غا عکومت شروع شو د نادرغان مشر نیکه' سردار سلطان بد مان مهم د سردار پاده نان خو وو د سردار سلطان عبد غان ئوس كٌامن وو چه د یو نامه پاکے ېل ځان وه- دغه وجه ده په د نادرغانکورنئ د سي غیلو په نامه هم یادیږی ‏ د نادرغان د پلدرنامه یوسف هان وه په د چئ خان حُوة وو - نادرغان د امیرعبیب ال غان په وخت کے د يو فو کرل به عیلثیت د ځپله زاکئ ان اوکړو-او د مُپل ذاقّ قابلیت او تدابر په برکت د حرنیلئ عهده ته اورسین د اميرامان الله مان په زمانه کښے چه په کال سک کښے منګل قام بغاو تکړ 9- دا بغاوت مې د نامرغان په ېر کوچ مهارت اد مانتشانئ مُتم کړے ىشو .او د د خُدامت په بد لکے د سالارئ په عهده اوټاکل شو ول وروستو ددهاودامان اه غان نز ميه تعلقات وش کوار پا ةآ نۀ شول ‏ له چه په ترو پاڼوکښے د هغ ذکرشوے دے ‏ د قنت مئيئ نه پې نادرشاه د ملگ ودانئ ته توجه اوک او به د لړکښ لد ډیر زیار اوکوش شی نه کار وامٌست ‏ دملک دعوامو د تاسد او هبایت ماصلولو په عرض میلس شورئ ملى تاسیس کړو- د بيروق ملکونو سه څ سر دوباك تارق او ساسی تعلقانت قاش کړل .دګ راتک د وسیلو او ذربچو به لور سبد سق تو جه اوکړه- په ملک کي ة امن وامان قَاش کړو د په سقه د انقلاب په وفت کښے څه د ملک د ختلفو قبائيلو تر میاته کوڅ د شئ؛ او نیک پید ا شوے وے - هخه لر کړپه اود ملکا د ودانولو په لوع ادکے لګیا شه- د ملٌکی اصلاعهاتو په مقله هغة یو صمنُو مانه پاليی اغتیا رک د هخۀ داخیال ووچه 0065١.) ۸٨۸ د ا صلاماتو کار د په دا طريقه اری وی څه نبا وغ رکم وی په لق پرےه او نة پاریږی ‏ په دے لړکښے په فزوری سال کئے د نوی دستوراعلان اوکړت شو دادستور قريب قريب د سل د دستور به شان وو- وه په د کښے دوه ایوانونه بوژ شوی وو دیو مبلس د پاره به د ملک ممتاز افراد نامز دکیدل- او د بل جلی د پاره به د مهيرانو ناب کیدلو. د ميلس شوراے ملی دافتتاح په موقع څه اعال هضرت نادرسشاه مرعوم کوم نَظَربرکړ» وو د هغ نه د هه د هکومت سیاسی پالسئ څرگنديږی- د ملس شوراع ملى د افتتاح په موقع هغه دا تقریرکړ» وو :- "د قادر او توانا (دله عاف په نوم په دهغه ذات د دثیااواخرت د نیک غټاعنښوک ده . زۀ ددے لس سئورا ة ملی افُنتاح کوم ‎١‏ و دابله پاک په دربارکښے دافغاستان دعکومت (وافغان ملت د پاره د توئیق واست کوم په هخه د عضرت بد د پاک شرعهت دسيوری لانده دے پا٤‏ غاورےه ته عزت او بزرگی ورکړی - د دےه د پاره مه د دي د تر او کلمة المق د سرلندئ په لړکے افغانستان ته کامیا هاصله شی - زما عزیزانو ‎١‏ د مه پاک شگراداکوم چه زه نن په دوش غځل افغانتان د نفاق او ځانه ‎١‏ د مصيټتونو اوکړاونو نه فوظ اه په امن کے وم و د زړۀ په اطبيان او اسودکئ سره د دے لی شوراا ملی د پثیا دکیښو دلو لو دستوره کوم په د موقع زه؟ داعلواړم ‏ چه د شو راځ ملی معئ واطص هٌکړم .په د عطرض په تاسو د دے عفقيقت نه واقف شی ‏شر چه مون ټول مسلمانان يوا مونې ته د قرَان کي کم دا دع چه:- و سَا وګ لر فَادًَ عَرَسْتَ قَتَوَل على الله زاے نو ؛ تۀ د خپلو ملگرو سرن مشوره کوه او چه د کار اراده اوکړه نوب په خداع "یاک اعتباد مات ) زمونږ د ټولوکارونو بنیاد په مشوره دے. او دد د پاره مون ملف وو اوس هم ملف یو اوبا به هم يو زموښز عضرت حیرصت الله علیه وسل به د مسائلو په ع لکوله کښے د خپلو ملٌکرو سره مشو ره کوله ‏ غلماغ راخدينو به هرکار په مشوره کولو- خلفاحً عباسیه به هم په اهىوکارونو کے مشوره ضرور یکنله. پنائپه د قام وکیلدن به دغلفاغ عباسیه په درپارکے موجود وو او وکل ملت به حکومت ته پل ټولو ‏کارونوکے مشوره ورکو۸. دعباسی ځلیفه گانو نه پی مسلبانانو بادشاهانو دمشورے کدرو قیم تکم اوکینلو "مه چه دو داد ځپل اقتدار مناق گنله ‏ او په دے وجه ے دتزقئ دےم ‏بنیاد (مشضورےه) ته توج هک هکړه ‏ اود دے نجّیٍه دا شوه څه په لږه مود هکټے په عالم اسلامې کن تغیر وتبدال واقع شو 0065١.) ۸۸ ۵ په افغانستان کے د ډیره مودے نه د شور اصول قاشم دی چنائپه د پښتلو مره ز. په نظرکنی دافغانستان د پاره د هاگم عادل حيقیت لری ‏ شورئ زموښ د قام د پاره غه نوےث څیز نه" دے ‏ تیرو باه شاهانو آکرچه د قام په مشورو عبل نه" ووکړےه ‏ وه قام به ځپل قبیلوی ژونداکے جرے مر تراوسه نۀ دی پریښی او په قبائیلوکڼے لا تراوسه د جرکو کلم چلیږی. امان له ان (یا فغانتان بادشاه ) د شورئ ملی بلس تشکیل کړےه وو او داسَّام مشران به په مرکزکے ماضريدل تن هغه شورئ یا جرکه دافغانستان د پاره غه منیده ثابته نۀ شوه خُرمونٍږ د خدا ۀ پاک ته دا حخنواست کوو چه دايے د بد ِنئ ناوړ واقعات د بیا په افغانستان کے او نه شی او دا موبوده شورا 2 ملی ږموښ او تاسو ته داموقع یل اکړی. چه دملت او حکومت ترميطه کيل اوشگايتو ته مو لر کړو ‏ دن زماغ د ستوری او شوروي حُکومتونه په د زما د تیرییاو سره ترق کوی ‏ دا زمون د وان دستوری ُلومتونو یو ښونه ده کر چه افغان ملت تراوسه پورےه دداسے قسم څه څیز هواهش نۀ د ےکړے ‏ لین چوگه ما د ملت داصلاح او تقو ذربعه هم دغه ىشورائځ مل یګټله او اوس ے هم کڼم ‏ دغه وبه ده چه ما په اول کل د شور ملی د قیام اعلان اوکړو - دغدا لا پاک ډیرشکر دے څچه ماپه ده پرامن فرصتکښ د دے دافتتاح توفیق با موند -کوم ونت په تاسو د شورا همل دهقَوقو دکتانګی مطالحه اوکړۍ: هغه وت به تاسو ته محلومه شی په د دے شورل او وړاند یلو جرګو په مین" کښےکوم فر وو که پېرے تاسو باقاعده پل حقو قَ استعا لکړی' او هميشه دحکومت د روش او رفتارنگرانز کوی ‏ اوصمیشه اصلامانو د پاره کوششو نه کوی نو دا پارلینټ په دافغاستان دامن اوامان اودمملکت د موه او پرص' تگ بنياد ثابت شی او زۀ د هد ‎١‏ پاگ نه دا امد کوم چه دمنک نه په اه هْ : اوخ الّفَاقَئْ د همش د پاره ورک ئی دحکومت داتید لی دملک وملت 7 د استیصال او بيح کف؛ سببټ تل نه دی پکار دد ملک زمام داران او کُلبران به هبیشه رښتوق نک اوعسن هاگان وی او دافغانتان په خدمتکښے به مروفت نگیاوی او استّبداد ء بدعت نوازی او رشوت ستان به د دےه ملک نه د هبیش د پاره ورک شی - په کومه ورځ په د ملک وکیلان په شو راڅ مل ی کښے مپل مقوق اوپيرٌئ' اود مفادعامه په ډول په طروشرکښے امتیاز اوکړه شی اوخود طرمئ او فر ة دمينېا نه لرے شی هغه وفت په د افغاستان دلیک عنی د دوراغاز اوشی زما دعا ده چه زمون او ستاسودوطن د ټک مرنئ هغه ورځ د هم دغه شن ورځ شی چه د شورا ئځ ملی دافتتاح دستوره پرےځ 0065١.) ۸۸٨ کیږ دۍ خد اۀ پاک لو مهریان ديم او قادر به چه هغه په لږه مود هکېن افغانستان د ده خو نړی (ئقلاپ نه غلا ص کړو اوافات ملت ته سر ده پاره عزت ‎١‏ امن .طاقت او توانائ اوْښله . زه دانله تعائا د بښششسونو نه نا امیده نه "يم او پوره په ره هیله لم په ټرانقلدپ په د همیشی د پاره ختم مثي - دافغاشتان د شوراٍځ ملی دافتٌتاح داورځ به د افغانستان د نک مرغئ د دور روز اول ثابت شی چه انشاء ادله تل په قاشه وی- ښاغلی وکیلهنو ! تاسو نا امید ه کیږئ مه په مویزاو تاسو چه د ظلست او تاريِئ کوم دور تیرشوے ده د قامونو په تارځاکے د مغ مثالونه موند شی دادمضقئ نه پیٍ اسان ده اود تنزل نه ارتقاع لازی په ده شرط څه دغه اه پاک بددیان د حقیقت اواتْشّا دلارك نه‌ب لاره نۀ شی -اوعیب ته هتراو هن ته عیب او د تنزل اسېاب د ترئ وسيل ون زما وروڼو اوٌکثرانو! د ده دور واقٌعات زه' په خپله تٌاسو ته بیانوم وم په د افغانت غارې سیاست سره تعل لری- په دے وجه چه د غارې سیاست په رڼاکښ تاسو موموه کوت اوپیژنئ ‏ باق نورے ميا چه په دے لس ته میاشت کښے واقع شوی د ی- هخه به صدر اعظم او نور وذزیران ستاسو په وړانده با نکړی- زه دا نواړم په په افغاستا نکښی د داغلید و نه تز ده وخته چه د خارې حکومتونو سره مأکوم ُط وکتای تکړه دے د مغ نه تاسو اه کړم - په دے عرض چه د تاسو نه زما سیاسی پالیسی پتيه پل نا شی وم وخت چه ما دافغاستان په زمکه دم کیښو د هخه ونت ما شاه مود ځان اوشاه ولی ځان سمت جنو ې کے او هاشم خان اوگل بسد مان په سست مىشر ق کښے متعی نکړل ‏ دغه وغت له په سبت جنو یي کنے د په سقه څه اث و نقوة نه ووځغورشوے .او هوا په سقاو یک اعتىاد نۀ گولو ‏ لین امان الله خان د قلات غلزائ په حدود کی څرگند شو او په علاقوکټ 2 په کابل باناث دحي اراده څرگنده کړه ‏ په ده خبره د سمست جِنوي غلق مترد د شول - هخوی داگمان اوکړو ‏ چه زه د خپلو وروڼو سره د امان الله ان په عمایت او مرست هکښے ګوندے کوىششو شو نه کوم ‏ ُکرچه ما هوی ته په صفا لفطونوکښے اووے چه زما تعلق د یو مميت سره هم نشته ته په زه "او زما وروڼۀه هم دلته د پل سُفصیت داشر قاسولو په عرض نه" يو راغلی ‏ نلگه زموز د راتلو مقصد دا دے په ده افغانستان کښے وٍ امن قاتې شی وغانه هی د ورکه شی - اوگوم سړے په دافغانتان ملت او قامونه مب کړي هفه به یاد شاه وی لین د دےک باوجود هم د سبت خنوي فلق مطسٌن نه غول او 0065١.) ۸٨4. اوزما په دے کشرڅ د هفوی تل او نۀ شهه ‏ ځځکه چه زۀ ګجبور وم او د ټول افغاستان د راځ اواعتزاف نه بغْرے د پل بادشاصئ اعلان نة شوگکوےه ‏ کر په افغانستان ته پرله پے مایوسئۍ او سکستو نه وردو مارشوی وو و ے زه د خد ‎"١‏ په اسره په پل ارکښے نګيا وم ه سست جنوي د اکثرو غلقو په فکرونو کګے انتشار ي١‏ شوے وو او په سبت نوي کښے سقاواٍنو کامله غلبه موند لی وه دگردیز وحوست په اکتر و ځایونؤکنے هنوی بره عاص لک وه دغه وخت ما دا اراده اوکړه په د سرحد د ارادو قَبائیلو نه مد د واغلم ‏ چناغپه ما د اورزک زئ؛ قېيلے نه مرسته او غوښئله- ددے فُوم رابطه زما سره د الگرنزانو په ذريعه قاشه وه په دے وجِة ماد ماې بد اکیر ځان په واسطه د برطا نوی ُلومت هند سره خبرے (ترے اوکړے حکومت برطانه په ده" با بکے زموښ مکرتیا او نة کړه ‏ او د شر اند ارئ؟ عذار ے پش کړو- اواورک زو تۀ 2 د لارع ورکولو اجازت ور نۀ کړو ‏ د برطاني د دے مضیون په عقله نه عط زمونږ سره صفوظ پروت دےه .وله دده باوصود زهّ ناامید نه شوم .اوکارږےه جاری اوساتلو - راي څه یو غيرق قوم ده او ورسره منگګل او احبد دی زمابٍ طرف وو مونږ دا فیصله (اوکړه چه د وزیررقبائلو نه مرسته هاصلهکړو- دا قم زما مدد او د افغانتان ښات ته تار ولاړوو- په دوئ ک اسلاق ورورولئ او اسلاګ غُرت جوش و هلو وزړو زما دعوت اومنلو ‏ ١و‏ زما هوا ته راغلل - په دے سلسله کښے برطانوی هکومت په ما ډیرړسفق اوکړه ‏ اهي مرزا آکگبرځان هم په دک خبره ډیراصراراوکړو په د ایا ثو نه د وزیرلرکړے شی مادعبدالذن ان په ذربیه دپىن په لار دقند هار قبائلو په نوم اعلانات' و غطوليٍِف. وو دا ټول د قند صاراو اجٍک زو ته اورسید ل.البته کُکومت هند «عبد‌المْق فان په لاره کے بندیزو لچولو اوهغه لل د وړا ند تلو نه من کړو. د قندهار قَبَا يل هم زما مرسق ته تار شول ‏ او په ست ښوې 8-0 زماد حم په انتظارکښے وو- د انگریزا نو د اعتراضوتو باوجو د په وزىړ د پاړه پنارته و واپی نه کړل ‏ ما شاه ولی ځان. شاه حمودغان او ېدل ځان څچه د وزيروقبا ملو سرکرده رهعنایان وو - او ځائي. منګل . کداران .امد ذی ‎١‏ خوق خيل اوگرديزطان د ان سرب واغُستل او پګ کابل ےه د هط ارا ده ١وکړه ‏ دغه وخت حکومت برطانه لا د وزبرږد واپئ دمعاطل په مقله مطسٌن شوث نه وو چه کابل فق ىشو . غلاصه دا په د کابل د في نه اول د برطانځ او زما ټرميځه د وزیرو په باب کښے ډيره پيپيد اوکشیدک وه. نأ 0065١.) ۸۸۸٨ د تقد یره هيور وم چه د پښتنو د هرقام اوقِيل نه امد اد هاصلکړم دغه وهت زما په خیال کے د يپه سقه ظلبونو او دبرطانځ د کو غه اهمیت نه" لرلو- ځکه په زما دا اراده وه په یود عزت ژُوند او یاخپل ځان اوخپل غاند ان دمرګ په مواله ‏ د کابل د َو نه نن امل غرض غلقو 4 دا پرو پکنډ ه کوله چه کو ندے په سمت هنو یي کے برطان زما غه مدد کولو-( و ما د حکومت برطائیه ته څه امتیازی حقوق ورکړی وو تن زۀ دملت د وکیلد ئو په ويانده د دے خبرےه اعلان کوم چه دخدا پاک په فضل او د افغانتان د اول د جانثارۍ نه بغيرما دبل یو طاقت په مدد ګابل نه وے فْڅّ کي دخد اڅ پاگ په خاص فضل او دافغاق ملت عرت وهمیت نه ما ته د وطن د ئیات تو يق ماصل شوغ دے- هغه افراد او قامونه چه د اما حلومت سره بنالف وو .(و دغه شان هغه وزیران او دعسٌکرمامورين ؛ روحاق غلق او د قام ثور عَريزغلق کو موه دامان الله غان د ضرر رسانو اعیالوسره موافقٌت نه لرلو . د مفوی دا فالفت د وطن د بهترۍ اود قَام ووطن په نک مر مبق وو. د هفوی دا طرض وو په ١مان‏ الله ځان د ناعاقبت اند يشانه مان او شهرت دپندانه خوا شا تو نه مع کړی ‏ لیکن امان اه غان د یو کو کوتاه اندیقو پۀ لېیسونا دملت مشورےت شاته اوغورزو غه .ولڅ د کان نه متنفرکړل- او د وطن د دے خادمادواتر رسوخ زائل کړو ‏ په دوئ په هروت د وطن د پاره غپله سینه ډال کړی وه - زما مززانو ! غه وغت چه داهل غرض غلقو دا غوشی خر اؤرم نو په ما ډیرانژ ١وش‏ په | فغانستان کے زمااسیاست يو راز نه" د بلگه هغه څرګند دے . زه عواړم چه هره خبره ر ڼه کړم - په دے عوض په تاسو د ټولو عالانو نه خبر شی او په غپلو کارونو پوه شه کوم وغت چه کابل ته رااورسیدم اوستاسوملت په ډیراصرارزۀ؟ خپل بادشاه مْتَِ کړم نو وزارت غارجه په ټوله دياکښ د ده اعلان ادٌکړه- د وزارت څارېه داعلان نه ىپی ټولو دوستو مملکتونو د مبارګیادۍه پغامونه رلاولیږل ‏ او د موعوده عُکومت دمنلو اعتراف ١واعلان‏ ےئ اوکړو ‏ د دولت ترکيه سفیر په اپل کښے موجود وو - او د دولت شُوي سیر کابل ته رااورسیل- د دے نه علوه نورو دوستو ملکتو نو پرله چے دافغانشان دربار ته هپل سفیران رااولیږل ما دبین المللی قوانیتو د ١صولو‏ په بنا د عنه ټولوساظُّ تصديیق اوکړو کوے چپه سابق عکومت د دوستو مباکتونو سره کړی وے. دردے نه علاوه ما د نور پا سره څه پټۀ معاهعده نه ده کړیي ‏ 0065١.) ۸۸٨۹ البته تر کال ځئے متعاهد حُکومتونؤ زما امداد اوکړو ‏ چنا ئپه برطانوی حُکومت دغه شرط نه بهر د یوک پنئه اویا زره پونډه قزضه د سود نه بخیر راکړه اوی زره ټوک او پنتو سي زره /ارتوسےځ هم رکړل چونګه داامداد د هرهم شراتٌطو نه پاک وو وما د شرک سره بهل کړو ‏ (مان الله ان هم موټره او د ټلکراف تارونه وعره دکومت برطايےا نه حاصل کړی وو او د ملا مبدادله په جُ ککے ے هم پنه زره ټوپک او کار توسو ته دکومت دهمند نه قبٌول کړی وو ما چه تر دے وغته د بيروئ سیاست په لړ کے څه کړی دی هغه ژ‌ واغھکړل ‏ اوزۀ تاسوته دا یقين دروم چه زماُلومت تراوسه پورے چا ته, غا عقوق و امتیازات نه" دی ورکړي ‏ اوترڅو په زه ژوندت يم انشاء الله زما د قلې نه به پا ديے څیزونو هرز دسقنط او نة شی او خپل عُلومت او ملت ته هم زما دا مشوره ده چه د افغاستان جغرافیا ئ عالت په یو وت کښے هم دپټا سیاست پرداشت نشت نۀ شی موه موښ ته نار دی چه د پټ سیاست نه پرهیزاوکړو ‏ د سخه وسل نه علاوه چه حکومت برطانیه ماته د بغثش په ډول رکړی د« مايویلی زره ټوې او یوکرو ړ لس ته کارتړرس د سلطنت قراش نه هم اخنسق دی څچپه د هۀ مت نهه زو نخد او نور به په قلاره قلاره ورول شی ُکومت جرمي هم مونږ سره دوستانه سلو ککړه دے. پناغپه هخه باق مانده قرضه چه کو مه حکومت جرمئ امان الله خان .ته ودکړی ده - د هڅ د ادا معیاه ‏ ۷ د شپږ و کالو نه اتهً کاله کړےه دےه- دولت جرمق موبز ته ېه زره ټوک او ئوس که کارتوس هم رکړی دی . او د ده قيبت څۀ هم په هفه قرضه کښے شامل کن دے چه په اتد کاله کے به اداکیږی ‏ ددے وسيل نه علاوه په پورته ذکر شوه دانګلستان ته هې ما په زره ټوک او ئوس لکه ٧ارتوس‏ اخس دی او دهغ قیمت نفد ورکړه شوه ده هم په دے ډول ئورو دوستو مملکتوتو هم په ماسب مت مون ته وسله وکړی ده ثږ دعاپان اوافغاستان رَمیځه معاهمده شوی ده . د سويټ روس اوافغاستان تر ميه هم دغیر څائیدارۍ معاهده پیا سر دو پاره شوی ده - د ( فغاشتان (و ایران نزملیکته دسرمد په باب کښے موافقت داغل ده - د روس سره به موز په تار معا هده کښے هم شامليږو ‏ دافغاستان او هان ميه د مقاهنه خېره اه کید ونکی دې خلاصل دا چه څه شوی دی یاڅه نورکیدوی دی هخه ټول ستاسو په وړانداث بیان شول ‏ بیاهم بعض طْرے زه" دو پاره بیانول غواړم ‏ د ټولو نه عغوره سیاست چه افغاستان د پاره 0065١.) ۸۹۰ کيدک شی هغه دا دك په د ټولو دوستوملکونو او ګوانډیانو ملکونو سره هخه که اذا کړه شی کوڅ په دافغاشستان د مفادو نةً وی - او مپلوگوانډ يانو ته د په عمل سه دا یقین وزکړی په افغاشتان به د جاڼینو د موازغ هاظ کوی - او د خپلوګوانډ یانو سره به دوستانه او د دایرئک ملوکاکوی ‏ اواننده به هم داے کوی. دغه يز د افغاسنتان د پاره هم اود هف دُګوا نډ یا نه د پاره هم مقید ده دا مسشله هم ریول پار دی په د ازاد سر مد مسئله د افغاستان او برطائځ د سیاست د پاره خاص امیت لری افغاستائ دهکومت هند او د سرمدی قَبَاسٌنو دبا هی روش به غافل نه ده په دے وچه ده" دا عواړم په د دے مسسل په عقله خُپل هیالات طاهر کړم - د سرحد قبا بل او موز مسلانان یواو د قومیت په اعتبارسره یوڅیزيو- دوالت برطانه دغه هبد ردېی په د سرحدی فَبَانٌلو د افغانستان سره اود افغانْستٌان د سرهنۍ با لو سره ده د ډیرو کالونو را سے لیدلی او تربه کړی ده موښ په هيْخ و مه د دے دصرارً نه انګار نه" شوکوے ‏ له په د سرحد اداد پرشان په افغاشتان پاشښه ان اندازگیږ ی - په دے وجه مو بږ د سرحدی قبائیلو د نیک مرعۍ اوغو خالئ ممیشه ارزو مند یو معرر وکل ملت ‎١‏ ستاسو مو جوده سیاست ما په ډیرتفصيل سره بیان کړوغگه چه تاسو په قطې ډول غبردار شئ او د هره مسل به جاج واغلئ ‏ دملکت په کارونو کن پروائ' لویه ګناه ده- اسو په ده جلس کن د یولو څ قوم دتقه ر فیصله کوونکی يی»- دتاسو سهوه او عُطا به په سخنصي سهوه ! و خطاکښے نه" ستی سثمارغ بٌکه د هغ ضیاره به ټول ملګ او قام اوچتوی ‏ تاسو په ښه شان دااولیدل په د وړاند يئ عُکومت ناعاهٌٍت ادایشانه پاليئ او په رو خرکښے د عدم یز په وجه قَوم ته خو مره نصان او تفلیف اورسیدلو ‏ هره ورځ د دے فقوم په لاره کښ مشګلدت پیید ‎١‏ ‏کول که غیائت نه ده نوغه دی؟ چو که ستاسوهکومت دمشورے | دعمیت سلوا او داغواړی په هىیشه د علومت نه دا کارونه صادرکیږی په په ھخ سره دخُداة پاک رشااو د هفۀ د بغلوقّ غوشعالی ماصله شي- په دځ وڅه زدنن په ډیره طوشالئ د ېلس شو راځ ملی دافتاح دستوره کوم - او میله لرم په دیےه نه پی به د نوره لوي . مطالبو د مصول د پاره یو بیلس اعیان هم تشکیلو د شی زه پل عکومت ا وعزئز ملت په مُد۱ ‎۳٣‏ سپارم اودهِغة نه دکامیابئ حواست کم - له اخبارا بیعت دهلی ه۵ راکست ۹ 8۳ لسلخه 0٥0٥5٥ ٨ ۸۹ ١ ‏که چه ترو پاڼوکښے وئلی شوی - د افْغاستان او برطانوی هند دعد بندئ په عقله‎ ‏دامیر عبدالرممان په زمانه کے په کال سال کښے یوه معاهده شوی وه چه د ډیورنډ را په‎ ‏نامه مشهوره ده ددے معاعد تصدين د امیرجيب الله غان به زما نه کے صم شو وو . او‎ ‏کله په د نادرشاه مرحوم د ده افْتکاق نترير نه طاصره ده چه صفه په خپل عهد حُکومت کښے‎ هم دبین الا قٌواي اصولو بپ رڼا کښے دامان الله غان د مهد لومت د ټولو مهاعدو د تصديئ وتسلیم اعتراف واقرارکړه د - او دا ظاهره ده چه په دے معاهد و کے د ډیورنډ لان معاهده هم شامله ده ددے تقریر نه علاوه د لنادرغهان دنت فشيئ نه چی د ډيورنډلال د معاهد تصدای په لندئ کے په پرمئ ګل د برطانوی وزيرهارمه اوافغان سفیر مقیم لندان مه دهطونو په ذریپيه هم شوے وو او دواړو کومتونو د دت خپلو با افتاره اقرادو په ذرجېه ددے معامده معت او اسکام تسلیم کړےه و۰- که په اوو نل شول نادرځان د قباشلو په مرسته په /ابل فَبضه اوکړه-او لځ د یل تمت نشینئ اعلان اوکړو ‏ دکابل د مهم په وغت کښے د هسودو و نيرو او نورو قبائیلو سره د لویو انعامونو وعدك او لولونه شوی وو وله دے و نړي اتقلعب د یابل کُلومت دأے تالاکړه ووپه دحکومت په خزان هکښے سره پلسه نۀ" وه پا - د لادرشٌاه سره خپل ذاق دولت هم نه وو په داقیاشُل غ دوعدے مطابق غو تصال کړے وه نودانامانو خېره که وډه نشوه- اگرخه داغامونؤ کی غو ترغه خده قبالی دبکرو د کابل ښاراوازګه په لوټلو پور کي وو ول بیا هم ډیر داب وو چه په لوټ کن هغوی ته برغه نه وه رسیلال- یاکمه رسیدال وه - دو ده خبره د قَبائلو په هخه اعمّا د کښے کوم چه دوئ د لادرغان د ذات سره وابسته کړه وو کے راوستو ‏ داعشاد په دے تزلزل کښم تت ایل باندے د نادر غان د مٌخے په وجه نورهم زیا ة پیدا شو او دد نټّېه دا شوه چه قبائُل پکوم شوق اومینه د نادرغان سره کابل ته تلى وو»په هغه شان شوق اومینه کښے غوشیال دانفلل - بلِگه د دوئ په زړونوکښ فیره پيدا شو وو د قباځلو ددت زړتبداوی نه هخه غلقو فا نُده واحنستله کوم په دامان ال ان ملگری وو او په مخت کا بل باندےء هفوی په خپل غیال کښے د نادرشاه قْضه ناجا نه کڼله ‏ د نادرشاه دا ګالین په وزرو #سودوکن خوار شول او دو يو ځل با دکاىل لوټلو او دعُکومت تح اړولو ته او له دی پټغان (سیترگيرو) م۷۵ 0065١.) ۳ پارول ‏ چناغپه د وزیرو #سودو يو لوغ لر په کال ‎٣۳٣‏ کښے د غایل دیل په عرض تیار شو وه انگریزانو دخپلو سیاسی مفا دو په رڼا کد د امان الله ان په تخت کابل بانله د وپاره باتلل ښه" نه گڼټل ‏ نو د يرما ار په نوم ځ" د قبا ئيلو دا لر د کابل دعط نه ملع کړو ‏ وغه دا قََامُل نر ده مده دکابل هب تد پا ریل لی ووچه په عُبروانژو منځ نه" شول ‏ نو لنگریزی هکومت په دوئ د هوائ مهازونو نه بباری اوکړه- او په دے وجه دا لښکر ور شو او دامان الله غان د مرستیالو مراد ترسره نه" شو او هرکله په دو د قِبائلو دا مد اد نه قط ماایوس سشول- نو اغرڅځ سخه کار اوکړو په دما یو سئئ؛ په عالت کښ ے هر څوک کوی. يون د ال سل په اخرکښے عبدا الق ئنوے یو طالب علم دلاسه دنقسیم اسناه د یو عبلے په موقع شهید کړه شو- (۸,نومیرستَلله ) 0065١.) ۹۳ اما لیحضرت ظاهرشاد دسللله نه‌پیس د نادر شاه مرموْم نه پی د هه هلو ة اعاْ مضرت ظلانىمرشاه د هخه مانئین څو. او د خپلو نومیالو ترونو په امداد اومرسته ۸ د ځپل هکومت په باب کی د خپل پلاردانی منداانه ‎١‏ ترق پذایر (و معتدله پالسی جاری اوساتله ‏ په . لالب دامرید يو کپئ. مه سر مث سم ته ےهً په افغانستا نکښے د ز(۵) کالو د پاره د تیلو د تلاش وقیق پُيکه ورکړه- په حبولائ لل کی دافغانستان ‏ عراق ‎١‏ ایران او تزگيه په مي کښے د یاصع اتتاد يو معاهده اوشوه ‏ د دے معاعدے مقصد دا وو په د لویو یور ې طافتونو د د یاو برغلاف د دث اتماد نه کار وامستال شی دامان الله هان مرستیال په دغه ورځوگے هم په قلار نه "وو - د یورپ د دوش ملک شر کیدو نه اول دویً یوځل بیا د کبائیلو په ذربیه په افغانستا نکښے د انقلاب راوستلو ‏ موشش اوکړو ‏ ې دے لړکښے د یورپ حوری طاقتونه هم ددوئ ملگری وو - په د عزض وری طاقٌتونو دشام يو عرب هه د بغداد نيب کیل کورنی؛ سره ځ تل لرلو ‏ په کال کښے د سسودو علا 8 ته د جاج اخستلو په عرض رااولیږلو- دا سړتث بل کال په سشلقل کنی د- هیرمال و دولت سره د ګسودو علا ۀ ته را او د کا شرم په حخوااو شاک دیره شو ددهً دامقصد وو چه وزیږاو صسود قَبايل په کابل بانُدے میل ته اوپاروی- دا سړے په کاملوک ده شاقی پیره په نامه مشهور شو اوچونگه د يزرګۍ د آواؤوسره ےد سفاوت او لنگرآوازه هې وره شوی وه ئو ډیر زر ېه قَبَائلوکے مقبول شو دده شهرت پولیټګل ارانو ته هم اورسید ‏ او هموی د ده" په سٍکرمیانو شن شول ‏ نپونگه په یورپ کښے دغتدوشو حالاتو پیش نظر داکړ بړ انگریزاتو دضپو مفا دو برغلا ف ګیتلو ‏ وه شا پیره منصوب په ناکام کولوکنے نگیا شول ‏ شاق پيرخپل مراد ته تزمه ىشوے وو. اود وزیرو حسودو يو لښٌکر په کابل بانه هم ته تیارید و وو هه « شای پر« د الُريالو 0065١.) ان په لا سکب نلگیر شو - دا پیر هه د پرۍ؟ پۀ لوبهکښے کامیاب نه شو نو نوره پړده په ځان وا نۀ چوله ‏ او دپیرئ هغه مٌّيه »عبامه او تبيص څُ اوغورز وه د ېزرگوه څړګنده ند ږیره 1 اوهرشله ‏ او خپل چُواۀ مغرق لباس غه در کړهو- په ده معري لباس کښے انگریزانو د خرئلن ږږے سره ددۀ تصورونه اوښګل (وب څ دد د زړو:تصویرونو سره په دپرۍ ی۹ به امه کښے اوښګلى وو یو ځا ےه " په قبا لکن نقسم کړل - په دواړو تصویړونو کے د ومره مزق وو مه د! هډو چا منله نه په په د نوی امه کښے داسړے هم هغه شا پير د- به صرحال د شاې پيرمنصو په ناکاميیابه شوه رمون سِششا«) - او افغاستان یو مل بي د قبا شیلو د یلفار نه ح شو د یورپ په دون منککښ افغانستان غیر جِاٌدار پا آ شو - د جګ په دوران کے په يږموقع هکومت روس او حُلومت برطا نب دعُکومت افغانتان نت دا مطالیه اوکړه چه د مپل ملک نه جرمنيان او اطالویان لر کړی ‏ چنا ته حُکومت افغانتان څه ىاے موزون بښُدوست او کړوچه داغلق څ خپلو ملکونو تک اورسول ‏ که په وئل شوی دیاع مضرت ظطاعرشاه دخپل مرهوم پلار په تقلیدکښے د ملک دترقئ ډیرهواهسمند ده . دملک په دک هراړخیزے ترقئ کښی د هفه د نومیالو ترونو دکونشځو نو هم يو رغه ده- د نادر شاه مرموم په قنت نشين کیدو دصدراعظم عهده ښاغلی سردار حبد صاشم ځان ته سپارلی شوی وه - نومورے په شه عهده اول کاله پاة وو د ده نه نپی سردارسٌاه حمود ځان صد را عظم شو - په ‎٧۱۳‏ کښے سردار دا ود ان په د نادر شاه مرحوم ورا ره" او د سردارعبد العزیز ځان هو ة ده صدراعظم شو او هه کاله په دے عهده پا شو - په موجوده وت کښے ښْاعل ډاکیترصىد یوسف ځان وزیراعظم دے - افغانستا ن په مسنمت» قجارىت |وبین لقع سیاستکے د خپل کان د پاره یو کل ندمقام ماصل کړه ده او د ژوند په هراړخ کښے خ په وړالاے روان ده - په ملگ کے د پادلیمان نظام مُکومت د قيام انتظامات هم شروع دی-او توقع کيدے شی په په لږه موده کښے به دعوامو په ووټونو دشتب وزیرانو په ذريجه د حُکومت ١ډاڼه‏ تيارهوشی ‏ د بده مره د پاکستان په لور دا قفا ئا هکومت روه په ابٌدا کښے دهمد ر دانه وه د یام نه پی اکرچه د دواړو ملکونو تزمیځه سفارق تعلقات قاش وو- ول دا دومره خوند ناک او مضپوط ته وو غه رګ په د دوو اسلاې او نزدو "وانډی ملکونو ترمله 0065١.) ۵ پهار وی- او کله کله هو په دے تعلقاتو کے ډیرترينولۀ هم پیداشوے او قطح شوی هم دی - پاکستان اوافغانستان دواړه اسلاې او ډیر قَريې ګاونډی ملکونه دی- د دواړو ملکونو د اولس تمه ژورتاریچ . تهذ يې او نُقَافق روایط د پنوا نه قائم راغلی دی - دا یو تار مقیعت دت په د پاکستان او سی په مردورکښے د افْغاشتان په حقله مهبدردانه او د خير سګگالئ؛ جذ بات ظاهرکړی دی- د دواړو منکو نوغ ل اوسوکال د دوئ ز مینته په سخلصانه او ندوستا نه تعلقاتوکښے مشسره ده پاکستان د زړه" د اغلاصه دا خواهش لری په د پل وگوانډی ملکونو با لقخصوص د اسلا موو سره دښتزین ١و‏ غوشگوار تعلقات اولری- او په دے لړکښے د یوکو شش نه هې دريغ نه" وی او ددے څرګند وت دامه په دټولواسلای ملٌکو وؤ سره د پاکستان د موجوده عُلومت ډ یر ژور دوستانه تعلقات قاتمٍ دی پاکستان په مره موق افْغان مان ته هم ددوسئ؛' لاس وراوږدکړپه ده اوس اوس با دد دواړو اسلاې اوكُوانرگ لو ترمیشه د غه مودے د سیاسي او کٌارق تلقاشٍ د انقطاع نه پی سفارق او ټیارق تعلقات دوباره په دوستانه ډِ فغلمانه بنیادونو قائم شوی دی داونه دے کن ورځ په ورځ زیا اق الله پک د د دےه دواړو ملکونو ذمه وارو افرادوتکه دا توفیق ورکړې په د اسلاي ورورول' اوا می اغدی په رڼا کین دا تعلقا ت دومره مطبوط کړی په د زما یو طوفان ۀ سم پره نه" بپ شی -رآمین) 0065١.) هه د شبال مر سرحدی هوے مې که په په تیرو پاڼوکے وئیلی شوی دی په لش -کے د سیک دیاست دسقوطنه. پی د پښتنو علاگه هم د گریزانو په ولته کی راغله ‏ دا علاقه تقرِيٌا ھم مته وه چه وروستو د شبال مقرق سرمدای صو په نامه مشهو ره شوه- په دغه ومثت کے د ایل دحکومت او برطانوی هند ترميْه دعد ېندئ بین الاقّواق بریده نه" وه قامه شوی- اود دواړو حکومتونو د مقبوضه علاهَه تر مځه هکوم پڼتانه قباسٌل آباه وو. هوی د دواړو هکومتونو د اثرولفوذ نه آزا دا وو -(و د دے پپښتتو دا ملاقه په ملاقه غير یا د پاعنستان په نامه یا دیدله - د انگریزانو د عُکومت نه ‎١‏ گا هو کر چه د لپښتئو په ميدان علاقو د سیا نو او درانانو عُکومتونه تیرشوی وو ول نه لو په د علاقو د دے مُکومتو نو څه متا قٌتدا رقاشُ وو او نه" ده حُکومتونو دخپل طرف نه په دے علاقو کښے څه ملفبط ين وقواين پاری کړۍ وو د سيانو دکومت هو دا عال وو په دوئ به ‌خپله مالیه هم ے د لوی کومک نه نه شوه وصولو ‏ دغه وجه وه چه اکثر به دوئ د پښتنو د علاڅ ماليه د پښتو سرمارانو نه د جاگیر دارئ په ډول وصولوله ‏ د دوئ د مالئ قه مسا پ کتاب اوڅه اند ازه هم نه وه (اوهم د دے عر مستقل هالاتو په وچه سیکانو په دے ملد قه د مپُل مکو مت څه مسئقل تصمیری یادګکار نا دے پرينے ‏ سوا د ( طالوی جرئيل بيټيائله دظلبونو د یاد نه په هغه په ده علاقه د سشلله له سلګغلدا پورے د چيل گورنزئ په ان کښے په ده خلق و کړی وو او یا د هری سھ نلوه د هغه سښتو شُضْړو اومقاتلو ' تلو ته څ ور پيښے کړي و ه- 0065١.) ۸۹ دغه شان په بل لور د رانیانکه ددے پښتوهم مذ هپ »هم وم (وهم نل وو وه ددث علافو د علقو د پاره بکانه وو - د بد ه مرغه درانیانو د ډيرے مودے نه پښتو ژبه هره کړی او د نپښتونولۍ صضابطه څ پرییښی وه اوغگه د دے غلقو د پاره پردی شوی وور دوی دومره ارام طلبه او پرواهکړی وو په د غلقتو فریادونو او شګایتونو اوریدلو ته به تار نه وو- دو د غپل حکومت مقصد صرف د فلقو نه د مال تر وصولولو پورت هدو« کړ وو د دوئ په وخت کل به دغلقو مقده قاضیانو د شرییت د قانون په رڼا فیصله كوه ‏ َ . یکن د سیکانو او دراٍانو کومتونه که د اوی خلقو هد وسيمو مفادو په مقله سښه ووا بد دا دا سوال ده . وه ترکومه حده چه ددے علاقو د الاطای معاملاتو اود دك ُلومتونو تعلق وو نوخلقو په امروزه ژوند کے ددے کُکومتونو دبا او زور نه" سوس کولو. او ددوئ له خوا د پو منضیط سن د نيشتوال په وجه به د پښتتو ټول معاملات هم ددوي د پښنشی طابط په رڼاکښے فیصله کيىل ‏ د دے نه علاوه د علاګه غبردپتو اوه مقوطضه علا ة د پېشنو مشه هم نه'څو څه سیاسی مد بدی وه اونه ثارق ‎١‏ و اقتصادی پاندی ‏ له دے کبله د دواړوعلاقو ژمنځئه هم د نپتونولئ تعلقات قا وو اود غیرعلا 2 د سپتنو له وا به د مياق علاقو به نپتنو باندے د عبلواو ډاکو واقعات چه وروستو بیا په انگریزی دورکے هم د دوئ د پاللئ ېه به کے پیدا شول ېکم وو اود پښتنو نز مښه دقبا کلی او مر قيائلی امتیان هم نۀ ګسوس کیدلو ‏ نن د اکريزانو عالت د سیا نو او درانیانو دواړو نه دا وو ريز نو په دهنتا په لویه نطله ١فندار‏ بیا موند نو په برطانوی هنک دوي؟ هم هخه قَوابن هار ی کړل کوم چه دوی د پورپ نه برآمدٌکړی وو او د ده نه علاوه د دؤوی زماذ هخه ټول متید اییادات واصلاهات په د« اهيلۀ علوم . په مب هکښے په یورپ کښے مروچ شوی وو دویء په خپل هندی سلطلت کښے هم هغ ته دواح ونکړو- د ګګ راګ د ذراشو ترقّء د نهرونو (و نب پاشئ په لور توجه, ډاکه تار « دیل او داے دور مفیل اتادات چه د غلقوه ژرند او آرام سره ځً دن لرلو- په دکښے په هك ره قادره مروح شوی /وغلق ددے نرَقئ نه ماترشوی. هو اوعرکله چه د اتگريزانو ُکومت د غیېر ترلمنو راغور شو نو دوئ هغه نظام او قٌواین په 0065١.) دحه ملاقه کښے هم ياریىکړل ‏ ول په «اے کولوکښے اگريزانو دے حقیقت ته بيی تو به او نةٌ کړه چه پښتا نه" د هند د نو رو غلقو نه په نارې .عفرافیان مماشرق اولسانئ عرض په هرنماظ جدا خلق دی پښتانه" ه سوونو الو نه د ښط يوعنصو دے ضابطل لاندے په ژوند ټرولږ عادت وو اود دع په ټی هکښے د خپل ووا نی قامونو سره د دویئ الد ط اونډون ډر کموو ‏ دغه وچه وه چه هم رکله اگرياتو د هپل سلطنت په ده ىى خصه کښے هم هخه کړواين اواعهادات وميره جار یىکړل نو دے غلقودے اییباداتواو قَوائلو ته دسٌگک او شل په نظر اوکتل ‏ چو ته آگریزی وان د دوی؟د پل پښتع صابط سره متصادم وو نو دا په ىل آزادئ يو بندیزاوڼلو ‏ دوش قَسمقه نه ,. الربزانو د هپل حکومت په اېتداکښے د پښتنو په علاقه کنے دا خاگبان مقررکړل عپه هوی د مپل تد. او اهلیت په بناأ په خلو اسو اوگرانو دمه داریو کيے ' خیرانکن حده پورےه کامیاب شول ‏ میکس . جان نگلس . رټ ايډورډ اییټ او لمسډن ویره داسے اهسران وو په دوی' د پو ه لمسیاتو او قای مُصومياو مطالعه په ډیر ژور نظرٌکړی او دپښتو ژبه زده کړی وه- دا هران دصفه اضرا نو د ډ 1 یوه حصه وه کوم په د سیکا نو او اکگریزانو د وړومېی جلک په ېهک د اگرزی ربايډانټ مقيم لاهور د لوری نه د ىلو په علاقه کښے د سيا دفوئ او سول اضراتو دگلرانئ اومشوره په غرط. مقرر شوی وو - داافسران څه رگ په : په مپله بهادران ۰ د وعدے کره ‎٠‏ په زړه" مضبوط.غوشعال ارواح او قابل اعتباد وو - دغه شان دا صفتونه دوئ؟ په پښسٌو کښے هم اولیدل ‏ او ده اي ته اورسیدل په که پنتون قام پۀ اعتماد کنی واغیع شی نو دوئ د اعشاد قا بل دی پپناځه د سیک ریاست داغائ نه پی په هرکله د بښتٌنو د علاة د انتظام مه واری ده افسرانو ته ور په غاړه شوه نو دو ۀ د چُل وړاندي جرب په بنا ددے لو ۀ ار د پاره ښۀ تيار وو دويّ هرقدم په ډیراهتیاط اه مت کړو او اکر په دغطراتواو مشکلدتو ور په فصا کښے خطوره وے ول دے نوی خاگاتو په خپل تدېر هخه د برق وطوفان شگل اغتیارولو ته پره نبوے او ډیر زرڅ دا( عتباد اضا قاش هکړه او ده څرګند وت دادےه سپه انگریزانؤ ته دخپل لومت په آغاذکڼې د مشهورٌک آزادی ( یا د ځن غلتو په الفاغوکښے غدر) .ک ۵ه . پوره د پښتنو په علا قه کے څه غاص سړکرم بنالفت پپیښ نه خو له د هندوستان په ده | جنک کے يوا دا نه چه پښتانه په هت خپله علاقه کی به قلاره پا آ شول ‏ ىکه د الگريزانو 0065١.) ٨ه‎ قابل قدرامداد اوکړو . په دے لړکڼے د پښتنو دګائیډ هتن کارناے د ذگر وړ دی ده پلټے د اوړی په سفاگرمئ کے د اوویشت میله روزانه اوسط رفتار سره د هلی ته کان اورسولو. او د رسیدو سره سم په جنک کښے ورکډه شوه او د جنګ ترختمیداو پورے په ساذ موم وه - د دک پل هډ کوار ټر مردان و - په ابتدا کښے د دے د اودرولو غرض د باقاعده فوڅونو امد اد کول وو لکن وروستو ة د ییا قاعده پلتے حیثیت اوموندلو داپلیئ دیوسف زو اوغکو د علا 8 په ډیرونگړه. مښکلی اه غط غتلی هٌُوانا نومشتمبل وه. د افغانستان په دويم جنک کیے هم د پلقف د انگریزانو د پاره ىل و ين بیولی وےه - کله چه اووټل شول په مګ کښے د اباسیند نه په له ټوله علاقه او دهزاره ضلع د ايسټ انډیاکمپئ په حُلوم تک بشامله شوه مسټرميکن د پیښور هد علاة وړومن کمشنر او جارج لارنس چه هم په دنه ورځُوکځے د چترسکه ُو ے شيرستَلَهازاد کړ وو د پلیښور وړ ومبے ډ پټ کمشارارنلیډ سرکول نکیمبل هپه وروستو لارډ لات شو. دپلښور رعن په هخه وت په کښے د مهلم پوره علاقه شامله وه د فوهُو نوکباندار اعلئ اوټاکل شو.. د پلښو رد موجوده فو چاوڼئ بلياد ده ښاغلی افسر ١ايښے‏ د۵ په انتطای لحماظ سره پلیښشور ۰ هزاره .کو ماټ ‎١‏ ښون » ډيره اسماعيل مان او ډیره غازی ان په په دو کمشنریانو کښے نقسیم سوه او د پئیاب د دؤی صو حصه ان شوے. هره په ضلع د يټ کمشنر په انتظام کښے ورکړےه شوه- داضلع د سلنګ سلګگلے پو رك په پا کے خا وے- لین په دغه کال لارډکرزن د انتطای پالسئ په بنیاد وړومبئ په ضلع د پټجاب نه جداکړه او د شمال معز سرمدی صوئ په نوم څ یوه نوی صوبه تشٌگیل کړه ‏ چه تفصیلی حالات به ے وروستو بیان شی د 9 دجنٌک نه پی د هندوستان حُکومت د ایسټ انډ پا کمپئ د تصرف نه د تاج برطانه قبخے ته لاړ- او دغه ان دحکومت په اډاڼه کل هم ډيرے بنیادی تیدیلۍ واقع شوه داجنګ پونکه د انگریزانو د توقعح نه بيغ غلاف شو وو نود منوی په زره" کے داخبره راغله په هندو ستان یو دالے ملک ده په دد په مړ و جودکښے سم کله کله د ژوند وپل با جوش و هل شی کو د دے غُطره د لرے کولو په طرصض هغوی تل طرية اختیارکړے . د اکلرىزانو په غیال کښے دا بغاو ت مسلبانا نوکړه وو نو ځکه هخوی د مسلیا تانو سره ظالبانه او شرمناک سلوک راواغست. او صولناک سزا اه ورکړے ‏ بل لور ته هخوی په هند‌ها نو او مسلما نانوکښے د نفاق پپیل ١کو‏ لو کو شش 0065١.) ٠۰ شرو عکړو او په هنداکښے یو دابے نظام تعلیم جاری کړو. په د هغ په نه کپے داسے تعلیم یافته هندومح اا يا شول چه په غچه نو هندوستانیان وو. وے ذهتَا اوروًا دمفري تهذب و دن نه مغلوپ شوي وو هنداوانو دا تعليم په ډه تلوسه - هاصلکړو او د عکومت په اداروکئے ورننوتل ‏ و ء مسلبانان په د څېره کے ترډږه موده دوجاله ووه اتگریزی ژبه زده کول اودانگریزی عُکومت په مدرس وک تعلیم حاصلول حلال دی ‎١‏ وکه مرام ‏ د دے نيّچه دا شوه چه هندوان په سیاسی اواقتصادی اظ سره د مسلباانو نۀ ډیر وړاندے شول ‏ لین د پښتنو مالت د منای مسلبانا تو نه هم روو پښتانة غه هو دخپل طبې ماعول . قا ی غخصوصیاتو او تسدان په وجه د ألَرِی تعلیم ته متنتروو او انگريزانو هم د دوئ په باب کے عِدا پاليی اغتیارکړه ‏ برطانوی حکومت به یو لور د مقبوضه علا 3 د پښتنو د تعلیی اوا قُتصادی ترقئ' په لړکښے د ډیر مل او هیلو عوالو نه کار واضت. اوه بل لورےئ د کل هند د عفاظت ېه نامه اناد كََاتُل عم په نظرکڼښی واضتل دپلشور اوسرمد آزاد قيال علاقو ته اگریزی عکومت دافغاشتان د چک اول نه پی ستر خړ هکړه وه تر ده وخته اگرپه نه به ده قبامٌلو دافغانستان دحکومت اقتدار هاش وو او نه د انگریزی حکومت ‏ لین دکابل علومت لچونکه د مسلمانانو په لاس کښی وو.. نو د انگریزانو په مقابله کښے د کابل کومت ته د دے قبائیلو پارول اولىسول سا ان وو دغه وجه وه چه انگریزان په ده قَبائیلو باناه د خپل انز واقتدار قاشو لوته لیله وو- د مغلو او با د دوئً له پپی د درائیانؤ اوسیګانو به زمانه کښے به د عُکومت اودعلاقه غیر د پښنو معاملات د مقَبوصضه علا 8 د پښلنو غانانو او ملفانو په ذربپیه سرته رسوے شول- انگریزانو ته هم دا طريټه په میراث کښے پاة شوی وه- او ترځو « ه د قَبائِلى ملاقود پاره اپینسيلنذ نه وه قایغ شوے.. تر هخه وغته پویه دوئ هم په به طریقه روان وو ' د هره ضلع ډ پټ کمشنر به د هغه ضلع سره د ماسټے سرمدی علا 3 معاملات هم عگول دا معاملدت به د هغه ضلع د یو مشهور یا مشهورو خانانو په ذرعه اجراپکیدل چنانٌه ملد د سوات » یوئیره او دي یام وړ وره سرحدی علا فو معاملات په د سداوم او صوق مردان دغانا وپ ذرعه سرته رسولے سئول ‏ د خځيېر د افژندو سځینوارو معای به د پلیښو ر د خلىلو . مهمندو ارباپانو په د ربچه ط کيدے - دغه شان دکوهاټ د اورک دو معامش 4 د 0065١.) ۹ هنگو د غانانو په ولته کڼے وه او د وزیرو هګسودو سرو کشاےه به د الک د نواب پۀ ذریپه فیصله کید 2 که چه مو ويل دی آکگریزانو د پښتنو په مقبوضه علاقه کښے هم هخه قواٍن باری کړل کوم چه د دوئ د سلطنت په نورو مصوکټے څاری وو دا قَوائن به اکثرو صورتونوکښے د پښتلو د قا اصوصیاتو او د ذوئ د نپښتون ولئ د ضابط سره متصاهم وو-او په دے وجه به په د علا قه کښے د قانون شََف واقعات پیدا کيدل ‏ دا قانون کن به د سزا نه دځ کیدلو په خاطر به قبائِلی علاو کښے پنا هکز شول. داسے خُلقَؤ کين به اکثر هخه غلق وو په هخی په ځه الا قّ جرمونه کړی وو. ذیکن کله کله په د هند وستان نه هم ځُخ داے خلقو قبائلی علاقو ته مجرت اوکړو حه هغوی به د قائون په نظرکے سیاسی جرمان وو داے قانون شٌکن او د قانون په نظر گښے مېرمان که په یو لور به د هکو مت په نذظرکښے معفروران او د سزا قایل وو نو په بل لور به دوري په قیائلی علا قه کښے پپاه انسق وه او قَبائلی پښکانه" به د پښتونولئ د اضا بط مطایق د دوي په مرسته اوعمایت بور وه حُلومت به د دايے غلقو د والپ س کولو صطالبه کو له لین قاي نپیتانه" یه ده مطالے ته ثٍار نه وو ځکه چه د یلو دطابط مطابقّ هرځوک چه د یو پتون سره پناه واغل نو هغه بیا د هغه" په هفافلت ثجبور وی خواه که دا پناه امْستوککد هخه" دسردشبن وۀه نه وې - په ده ډول د هُکومت او د قبَائٌلی پښتنو ترمیاطه به د #غالنت اوکشیکش يوه ویه پیدا شوه د دے نه علاوه د کومت هند دامنشاهم وه چه دهند دحفاظت په نوم په قَيَاسُلی علا قوکښے سړکونه ُرکړۍ- او به اهمو ایو نو قبضه اوکړی ‏ دده خرو شټچه دا نشوه په د رطانوی حکومت او قبائيلو ترمینځ دغونړي څکونو یو سلسله څروع شوه ددے ټولوجکونو عالات بیانول ته نو ضروری دی اونة غ څه فائده شته ‏ صرف دومره وینا بی ده په د کاو مکک لا ميه شه د سلو الو په عرصه کښے د الگرېزی حکومت او قبا ثیلی نپښٌنو ترميْځه یوولس اهم جُکو نه اوشول .په دے ونو کښے يو جنک دامپيډ هم ده څه په سعلاشلهکښے ىشوے وو ددے جنک نتصرعال بیانول په ده وهه مناسپ دی چه دد ك تعلق د هخه رک سره ووکوم چه دسید اصد شهيدً بربلوی په مشرئ کښے د ده جُلک نه غه کم وزيات دیرش کاله هو د پښتنو په علاقه کښے تیر شو وو کله په به تیرو پاڼوکے وکل شوی دی ىل کال مللشلاکټے سید امد بونیوی سره 0065١.) ۳ د خپلو مر اومرستیالو د سيمانو سره په یو کٌک کڼے د بالاکوټ په مقام شهید سو او د هخ د شهادت نه پی د هخه قر نظه شو - وم با سدين په ژوندي په شوک وو په هخو کنے دای څوک دمرکز ی شُخصمیت سه نه وو .مه دا تار په تا رازا 2 یو مرکر تۀ راعلو ذليکړے وه اودا هرک ۀ بیا په منیو طو بنیادونو منظم کړے (و ېه و۵- نو په جاهدينو کښے انششار پي۱ شو او د نپیتنو په قبا بلی علاقو کښے خواره" شول- لن د دے نه نپې مياحدينو هپل اصلی اغراض و مقاصد شات هکړل ١و‏ په قَبَا می پرو جنبو او سیاسیاتو ګښے داغل شول. دغه وت د پښتنو او #باهدننو ترمیځه د مقدےه په باب کښے هم ډیر اغتله ذات پييا شول ‏ د سید امد شهید نه بپی په جاحد نوک د سید امد د دوپاره ژوندی کیدلوعقیده په ډږر شدات سره وره سشوی وه- د دے لو عقیدے نه علاوه د باحدینو ځٌن نورعقٌائ هم د عامومسلٌو عقانٌدو نه ضالف وو .او دمه نټېه دا شوه په د پښتنو او چامسدټو تلقات به غوشګوار نه وو په صو به سرحد باندےث د انگريزانو د هج نه یو کال 'پی دسوات یو سفزو د خپل اندروق تنظيم او مرکزیت په غاطر د ‎٠‏ ستهاة ء سید اکبر شاه هپل بادشاه مقترر کړه وو او په سوات کښے یو کٌسم شر حکومت قاش شوے ‎٥‏ - دا سید آکبر شا ه هخه سړت وو هه ددۀ دمرست اوغبایت په وه د سيد اهىد شهید رن په پنبتنوکښے هور سشوث وو په دے ورځو کښ دسوات په علاقَه کئے د سوات اوند صاهب عبد الضفئولاً هم د روحاق ١قتدارغاوند‏ وو او په پښتٌنو کښے ‎٤‏ د خپلو مرستیالو یوه ډله لرله ‏ نن سید اکبر شاه وگه سید او د پیر پاباشے وو نو په دےه و ېه غلکو دبادشاه په ډول من وو- سي اکبر شاه چوتکه د سيد ١هد‏ شهيي د شر يو سرګر پېروکار پاة نلوه وو نو په سوات کې د ده دکلومت په وغت کے اکثر اهلگار او دکٌکوت کارداران بباحدين وو - په ده وجه په غلتوکښ د سید آکبر شاه د حُکومت برغلاف جذیات او پاریال - او ورو ورو په دو ېهک اختلفات پپهاا شول ‏ د بده مرغه په کومه ورځ زرا مئ كشُماء) په دهندوستان د جلک آزادی" خبر پیښور ته رااورسیدو هم په دغه ورځ سید اک شاه په سوات کڼے وفات شو . د ده د جِانْشين په مسسله د سوات په یو سفزوکښے اغتلاف پیدا شو: او هوی د سید اکېر شاه جُو ځ" سید مبارک شاه د هپل بادشاه په ډول قبول نۀ کړو ‏ په دے ورطُوکښے د اگگریزانو نه پا شوی څخے سپاهیان هم سوات ته راغلی وو پښاڼه سید مبانک شاه د غه سپاهیان او جامدين 0065١.) ۳ د ان سره ملٌکری کړل - او د سوات نه پغٌٍتار ته راغ - پنچتار وړاندے هم د فبا هد ښو یو مرکز پا شوے وو - لن داځل دیا هدنو او پثِتار د غان تعلقات ډیر زرغراب شغول-او دوي دد ځٌاځ نه به تلو جبورشول. بو پر ته لاړل مر په بوټرکښے هم د مباعدا ينو پلے او نه يد-- نو ه بوئیر نه امب ته لړل ېه اسدا کښے دامب واب د غپلو اطراضو د پاره د جامدينو ښه سلوک اوکړو وه ‎8-٧‏ دے هم ورنه فثالت ىشو اوه دے له دا شوه .په د بیا هد ینو د پاره د امپۍ وکنه هم کرانه شوه اود دك څَا2 نه دوي ستهاء ته لاړل - « سکهانه . د سیدکېر شاه شا د استوګن غا وو. په ستهانه کښے جاحد ینو ته آرام واطىینان حاصل شو او دوئ غپل طاقت بیا راغونډکړو -. س. په سشششا:کنے يیاهمديو د ځے نپښتنو قَبائلو پۀ مرسته د نار (ضلحع مردان) ې4 مقام د اگریزانو برغلا گ یو مضبوطه مورم قاشه کړ اود دو تژمیسه یو سنت بک اوشو په د هغ په نيتجه کے جاصدينو ته دحامئيد پلتن د لاسه ډیر زمان اورسید ‏ د دے نه پس 'گرزي وغو نو د جاهد ښو په امل مرٌکر ستهانه هم عبله اوکړه- او د دے نيد دا شوه چه ميا هدرئ د ستهاغ نه هم په وتلو پو رشول ‏ او د دے څاځ نه . ملګاء ته لاړل ‏ دستَهاء په ج ککے دسید اکېر شاه ورور سید عمرشاه اووژ له شو اوسید مېارۍ سا ه چه د سید بر شاه خوڅ وو سښت ژوبل ىشو اگریزانو د علاغ خُلق مې په دے څېره جبو رکړل په دو بۀ دآشده د پاره جاهدين په مه علاقه کښے نه پریږدی ‏ په دےت ډول د ثجامریتو د سوکرمشو مرکز د ستهاۀ نه ملا ته منتقل شو ددے مرکر نه به بیاه‌يو دمردان اوصوايئ؛ په علا هه کښے د سید مباف شاه په سرکردکئ کښے میل کو ١و‏ اگریزانو ته به ۀ تفلیف پید اکولو ‏ دسیقانو په نبت د اګريزاو په وضت کښے 'گرچه غلقو ته مذهې آزادی هاصله. وه لین پو که سیکان اوانگریزان دواړه فر دبڼه وے ‏ نو د #جاهد ڼو به فیا کښے ددوئ تیاهي څائه اومُروری وه په د ښاصدټو سرکرمئ زیا ة شوے ئو اگریزی مکومت د دوی د مکيل بيخ کي اراده اوکړه ‏ او د فپاهدابټو دمرکز « ملا » د بربادولو د پاره په مال سسلاشلھکښے د هوئ مهم آغاز اوشو - دا مهم داهبپل په مهم یا دیږی - ددے مهم په آعانکښے کښے اگریزۍ عُلومت ددےه خبرے اعلدن اوکړو په حکومت انگونزۍ دپښتنو به علا قه د قبضے څه ارا ده نۀ لری ‏ او نه به د دو په اندروق انتّظام کښ څه ۶6 00065 سی مد اغلت کوی- بلکه دد مي غرض د دےت علد ځ نه د #جاهدينو لرکول دی که قبابلو ته هار دی په دوئ ددے فو مهم به وجه په زړونو کښے نٌگو ته شبهات نۀ يي اوی او د مجاعدينو ملگرتیا د نه وی په په وض کښے د انگریزی عحکومت داغیال هم وو په د سوات اوند صامب به هم د جاهد ینو مرسته او نۀ کړی- که په د دوئ په خیال کښے د ما وا2 د سید مبارٌک شاه په لاس کښے وه .او هغه د سوات پپڼتتو دېاد شاه په ډول ن وو قبو ل کړه- لین د ا نگریزی حکومت دا غیال دط ثابت شو- د سوات اهلوند صاهب په دے غزاکښے شامل شو او د دیراو با جوړ پښتانه" هم د یاهد ښو لپه مرسته کښے اوېگیدل. داسبيل دا مهم د پښتٌنو په تار کښے ډیر شهرت لری - ددے په باب کے د نپښتنو اوی شاعرانو ډیرے چار بیت وثیلی دی - جه ځُے په کنے فرانسيی مستشرق « هیېمز ډا رمستیقره په خپ ل کتاب"د پښتو فنوا ارو بهار کښے خمڅ کړی کی اټریزانو په د دے مهم د پاره خُپل تارياة مکي که دو په ‎٢۳‏ (کت پر لاک دجٍنرل هيمىرلین په کما نکښے آلریړی قوگونو د « شیره ره » په لا رکوح اوکړو ‏ د مبل نه ورړند اکریزی کُکومت د پور قبامُل او د وادی" پیل اولس د ده مهم نه ناضره سات وو اودا ددوئ غلط وه په دے وه د قبائیلو په زړونو کښے شکونه او شېهات پیدا شول ‏ کر په دمبل په وخت کے دوئ دیواعلان په دربوه چل ارادے واه کړے و۵ لین د ده نه څه فانٌده او نه شوه قبائل د زرګونو په شبیرکښ په ډیر جوش و خروش د اکرناتومقال ته تار شو ل ‏ غمله په د دوئ په خیا ل کی انگرېزی حُکومت ددوئ په علاقه د مباهد ڼو په پهانه قّضه کوله ‏ د اکېر اعظم د زماغ نه نپ دا وړوسئ موقع وه چه د پومکومت د لوری نه په دومره لویه پيبا نه په دے عُريُزه علاقه عبله اوشوه- له چه په درائیاتواوسانؤ کښے دومره جات اوطاقت نه ووه هغوی د پښتنو دد دوبره لرے اوغرئینے ملا ق د پاشال کولو جرات کړت وه دے کښي شک نشته په انریزانو د دے علا 2 د پاشالکولو جورات هوکړه وو دا هم درسته ده په د مځل اعم فوتونه د ملنارئ په مقام ددےهك پښتنو د لاسه بي ناه شو وو او د اگریړی جرپل عالت د مغل مرئیل بیریل او زين هان په مقابله‌کښے نُبقًا ډیر وره وو وه دا يوحقيقت دے .په انگریزان هم په ده خل ير" ډیرستومانه بشوی وو ١و‏ په کومه طريټه په دوئ دامهم غتمکړو هخه دانگريزی فومُونو له داکتاب د پښتو اکيټ پئ پ کب ځانه ک موجوږ ده 0٥0٥5٥ ٨ ۵ د جرات یت درک بیت نه بلله د اگگريړزی هاگمانو دسیاست کارنامه وه انگریزی فوڅونه په ۳۰, اکتوبر د امبيل په دره ورنوتل- دا دره نهه میله اوږ ده او په کښے ډیرکران دت د در په ارکښ بوپریانو د انگریزی فوڅ مقابله اوکړه ‏ وے هوڅ ۀ ايسار نۀ کړه ىشو او اریړی هؤغ په یو سنوظ مقام کیسپ اولگؤلو- د توقع ته خلدق قباتلی دبکر په انگریزی کیمپ شفون | ووصلو ‏ په ډیرشواون د پپیلنو داهمله او تمبوے سشوه- په دغه ورخ وگکښے د سوات اون صامب د جاهدو مرست ته ر(رسييد ے وو د پښتنو او ګباهدینو ترميځه ټول اغتلا فات لرےه شوی وو او دوئ ټول دځ آزادی دنګ په عرض د انگریزاتو مقاپل ته مد وو - انریزانو د پُل کیمپ د ښه عفاغلت نه پی په دوو ځایونو هپل مورچ قا کړه- په یو د .کرک کیټ ء په نامه او بله د« ایګل سټ ه په نامه سشتهوره وه- په ۲۵ رالتوبړ د انگریزی فومُوتو او غازیانو ترمیښت دید جنک اوشو ول په ده ېک څه فیمله او نه" شوه لور ورځ پس په ۳۹ اکتو بر بیا عبٌک اوشو ‏ هه الگریزانو ته په کی شدید نتصان اورسید - دغف وفت اگريزا نو ته دا معلومه شوه چه دا معا مله ‏ چه الو مره اسانه کڼنل شوی وه 'اهفومره اسانه نه ده - د ارا نو داځیال وو چه د لپښتو کو ډی نکر به په استقلال مقایل ته او نۀ دریږی - -اوزربه غورتۍ ول غلا توق دامهم ډېړ اوږد شو- اواگگریزان د جارمانه۱ق اماتو ې غا2 بپ مدا فعانه جنک تبو ر شول بات او قباتُلی پښتانه" په ډیر ځياعت او استقامت مقاپل ته تیاروو ‏ د د ھ مک په دوران : کے په دوئ د شیاعت کوع مظاهرے کړه وک په هغ د ١کگریړی‏ فوڅ ران هم قائل وو او ټولوے ستائٌنه کړی وه- د اکگریزانو په دواړومورچو . نل نسټ» او ري کټ ه باندے به هنی چا هد نو او بپښتنو خو نا میل و د په دے حملوکښ دارزي وخ نهه سوه سپاهیان اوويله ىشول - په غپله انگریزی کمانڼ ر عنرل ئول چیمبرلین ھم په ده هملوکښے ژوبل شو - د رګ کټ« په مورچه دومره تباهی اوشوه به داغاخ تراوسه پورك ده قتل کړم» په نامه یادیږی- د دے جنګ په مقله ډیرو او لسی شاعرانؤو چاربیت هم وثیل دی- دنثواب ان نوغ یواولسی شاعردیوت پارجتے يودوه شعرونۀ دای دی ء په سر د قتلکړه پيرنی ډیر وکه ارمانت سوه پيينه د خطر پېے په سترکوة تیاره' شوه په ليدل به غانن غم راغ سراسر په له د پښتو غنواږ شعرهاروهارمت- 0065١.) ۳ سره د دے چه د قثلکړه په دے مورچه غازیانو ته هم لو نتصان رسپد 2 وو . لن د هغوی په شبیاعت او هبت کښے څه فرق نۀ وو رال - په دے جنٌکو نو کښی په غارۍ صاې 'ْ هم کیدله- او دغه شان به طرهیلو ته د خپلو غپلو مړو وړلوموقع هم ورکید ل شوه او ددك سه دا شوه په د طرفینو په میض" کب د هک په میدان کښے هم دوستانه تعلقات پیا شول ‏ د دے نه انگریزانو فائده واستله ‏ اؤ د هپل مطلپ غبرے څ د پلتو ترغوږونو او .رسوۀ - وه پښتنو په صفا لمو نو کښے د چَل آا دی" د حفاظت عزم شګاره کړو- او هر کله چه انگریزان د تورے په زور په دوي امیاب نا "شول نود سیاست نه ة کار وات - په دوک کے ے خپل سړی غواره "ړل د جاهد يڼو د عقائاو اغتلدت او لف مناد مځ ته رزاو ورزو له شول ‏ او د قَياشلو په می ک7ے څ ے اتفاق پِداکړه-او د شپږو هضُ د اوږد بک نه پی انکریزانو په #فتلنو طريقو د بوپر د غهانانو که دے خبړے ته اماده کړه په د اگریزی فوغدیوت دسځ اوگُوافشنرانو سره دا جرګه په خپله ملګا ته لاړه شی اوه غپل لاس د مل کل اوسوزوی ‏ (و په دے ډول داگگویزی (قتداار ېرم اوسائا شی - د پو ملا »کن په سوزولو داگرما نو رضا کیدل دمه هره څرګند شوت به په انگريزان په مپل متقصدکتے ا١امیاب‏ شوی وو او دا خبره اځ صرف د مل نالامئ پټولو په عېصض سل" کړی وه- د یو ثْر د ځالانو مړکه د ډکر د یو مىشر غان زين الله ځان په مشری" کنے د انگريزانو د یو فوې' دم اوخوافرانو سره د ملګا د سوزولو په عرصض روانه شوه لین داے معلو -میږی چه عام اولس د هانانو په دے رویه اراض وو لَيٌن ١نگرنزانو‏ د ېو نیو غانان رباالِْضْوا زیا له غان) په خپل عیب کښے اچولی وو - د ژیل الله ځان ددث رو د په مقله عُخ (ولسی شاعراتو پارست سم وشل دی په دے چاربيتو کښے داولس د غُفگان اظهاراو د ذید انفغان غندنه شوی ده- ديوے چاربت یوڅوشعرونه دا دی . ےع يادیږی په ډګ رک زباالله نوے نه غازياتوجيع وکه پ لو وکه جنک ورغ په له شپه خره وکه په فيرک ‏ حييسي ته ۀ ووئيل چه نن ډير د غان خطرا جبیس ورله وئیل زئ الله دريه‌کړم اعام دستاپه شوه په مابانده مدام ‏ وائ' نورمشال ژبلا له طرق دکړواسلام دعادرتته‌کوم رب دکرړی واه ټبر که له هنده دې راغلی په غزا پبے سفرګت" له دبوټر دجک پارسته ‏ د پښتو لوا د شمرهارصي دیس ډار ستیټر 0065١.) ۹» په د انر يزانو دو دسته دملګا په لور روانه شوه ''واولي بیا او پاريد لو اود هیل اراد د اوکړه ‏ نن په ده موقعه زيد الله ځان چه يووسترگه او يو لاس ے په جلکونوکنے بائلووک وو - پارييدل اولس ت ته وروړاندے شو او په لویه چپغه ځ' اوول « د بو نیر مرګ دملکا د سوزولو او د انگریزي فقوق دسخ اوددوئ داشرانو داژوند او سلامتیا وعده کړی ده داجوکه به خپله وعده ضرور پو ره کوی ‏ پس کوم غلق چه دے فوځُیانواوافرانو ته لاس واپوی ‏ نو مغفوی په د بو نر د جرگ متفقه دشبئ؛ ته تیاریږی - د زي ا ىلَه ځان ده تبیھ او دک غو عملاً خلق د هيل نه منع کړل ‏ وه دوئ په ټوله لار په دث فوځانو پے روان وه - او دمو قع په تالالش کټ وو- دا فو دسته » افلسران او د بوښرجرګه چه ملا ته اورسیدله ‏ نو دکلی نه بهریو څوکوټو ته ئځ اور واچولو ‏ اود هغ لوغړه آسمان ته اوختل ‏ په دے موقع اولس با دخود نه اووتلو وڅ څه ماته ګډه پیښه نۀ شوه او دا قوځیان. اضران د بونیر د غاناتو او ملګانو په ملکرتیاکښے بير ته راغلل .او دغه شان دامبيل دا مهم ختم شو دامبیل د مهم که یو طرف ته ته اگریزانو ته دا خبره ثاب هکړه په پګ سرحدي قبائُلو کئے سیاسی سکون و اطبينان د ټول برصنر د سکون و اطبينان د پاره ضروری دے نو په بل لور په دے جنک کښے اگریړانو ته د ینو د قای طصو صیاتو بلتلف اړقونه هم څرگند شول ‏ نپښتنو په جنک کښے د اګگریزانو دبهژي سازو سامان نه اراسته فوڅو نو سره مقا به هم اوکړه ‏ وه د متارک نه نپس په دوئ کوے وعدے او لوظونه د اگلریزی اقسرانو سره کړی وو- دغپلو پرجوش خُلمو د غالفت باود به ډيرے د یاىتدارئ هغه پوره ه ېکړل- او دا -ه تا به کړه په پيتانه" خپل لوظ او وعده په هر دستور پوره کوی ‏ د اجنسیانو قيام | د افثانتان داول جګ نه چی څه انگربزانو په سنده قضه (وکړه رسلګعل) نو پ قلاره قلاره د ان جيکب » په مو ششونو د برطانوی عُکومت اثر وننو د د او ستان ت پولو اورسيدةۀ . د بلوپتان بروهی او بلوې قَبا تل دخپلو مشرنو د راځ په مقابلهکئے د اولس اننرادی را ته غه اهسمیت نه" فلکوی ‏ او دامشران چه خپل اولس پهکومه لار بیائ دوئ په پټو ستزګو په هنوی پے روان دی ول د اپښتنو قبائلو مال د دوئ نه موی مدا دے . د پښتو قبائلو هر فرد په خپله راځ کے آزاد وی - او په آفرباو او وزیرو هسودو کښے غو د هرے انفرادی راع هم ډیراهمیت وی دغه وبه ده چه د ده قبائُلو مشران تر هخه وغته يو فيمل ته غاړه نېږدی ‏ ترځو په د کيل 0065١.) ۳ ټول افراد د عِة فُیص مرست او هبات ته یار له دی . پرطانو ی حکومت ېه قلاره قلح ره لوي او رو قباتيل په ځپل لاس کے اعُسق وو د قلات ځان په ددے قباشلو لو سربراه وو - د أگريزا ن مرسته قبوله کړی وه- او به د وهه د بلوتان سرمد په عم لی شګل کے د صند په ريه کښے شامل شوے وو وے ددے نه علاوه د هند د هفاتلت نورے لارےه او درے دهند د شبال معرې سرحد په پوله باندث دآبادو نپښتنو با شلو په قبصله کيے وه. ترو په د انکریزا نو دملک کړئ جِلد به نۀ وه ټیزه شوی تر صِغ پورے دوئ ددے قبايلی پنتنه 4 معاملاټ کښے زا ګوے نه" وهل ‏ وے هرکله په ددوق د مک یره عِذ به تیزه شوه نو دو ته په هند باناے د روس دهبل ُطره با څرگنداه شوه-او د دے غطرے په لړکښے دافغاستان سره بیا لاس وا ولو -او دافنانتان دوج څک شاع کړو او د دے په نېټیه کښے دګند مک معاهده اوشوه . رسلکشلۀ) د د معا هده ګندمک په رڼاکښی دخیبراوکره دیه د اکگرزانو په قبض هکښے راغل ‏ چنانپه په مشګللهکښے سمدسق اکرزانو د هبر اینسي قاشه کړه او په سل خلة کښے د ګریزی حُکومت او د خير د فَبَاملو ترميځ یو ما ده اوشوه . دمه معاحدت له لته اگرزی عُکومت د په قباسلو د آزادۍ اقرار اوکړو ‏ او کبائلو دا خبره اومنله په دوئ به صرف د اگریزی عُلومت سره خپل سیاسی تعلتات ساق .١و‏ د خيبر د لاه عفاظت به هم ددوې په مه وى د ده په بدل کل اریزی حکومت ده فَبَاعلو ته د مامِب ورکولو اقراراو کړه- په دے معاهده دافري و د قمیل ( همر زغه غپل »کوک ځیل ؛ ملک دین غیل؛ قنبر پل اوسپا) غالگو اوه شينوارو د قِبیل ملګا نو اومشرانو د سققطو نه اوکړل- د مخانسدے نه پی د شغټردلایه د همالت په عرض ددے قباشلو نه د « چیو رائفلزء به نوم يوےه قاعده فوڅ هم مرټ شو د معاهده کند مک په ښقه کښے دکړوےه دره هم د اگريانو به ولته کښے راغلی وه وے دلته لااچیښی نه" وه قَاسُة شوی . ېنا هېه توری كَبامُلو په خپله د انگریزی کومت نه د ا بیښی قاشو لو خواست اوکړو او په سثلا له سلاشلۀ کبے هکو ‎١‏ ېشي هم قاشه شوه او دےه چے سمداسق د برطانوی عُکومت او امیر عېبدالرهبان دمه د ډيورنډ لاس معا د اوشوه ‏ د مقبوضۀ علا څ اود سرمد د ‎١‏ زادرملافو د تَعلقا نو دمنظم کولو صُرورت برطانوۍ کلکومت د ډړرےه مودے نه مسوس کولو ‏ په دے فرض دفبرا سی قاشٌه شوی ده.او 0065١.) ٩٩ د محاهده ځيتر په د نکيل او د امیر عبدا لرهمان له خوا د مما هډه "کندمک د تدایق وتوثیق پی برطانوی مُکومت ته ډیراطبینان ماصل شو. او دوئ دا اووئيل چه د کوم مقصد د پاره دافغانستان معاملاتو ته لاس اوه شوے وو هخه مققصد په امل طور پوره شو يع دهند د مفاظت ټوےه در زبولان اهیبراوکرمه) اوس زمونږ په قبضه کښے دی او د هلک مقّصد هم ددے درو په قَبَصه پوره اود هندوستان دحفاللت یقين عامل شو . په دے لړک ښاغل سرهنزی لمسنډن په خپل رپور ټًگښے دا وان ؛- خا پک مونږ د بجېرو او سورا یا رونو په یو دا دے مضبوط سرهدی لاس بهره مندکړی يو چه په «ِغ کے په شبیر یو څو ده دی اوصرف د خو په د رنپه پو هندو .ستان کښے یو هنوڅ داغلیدے سی - وے د فن مرب اصول مون تل دا واؤا مه د دے درو دعفانلت بښترن کاذونه زمو په طبض هکت دی . بي د وڅ د راتلو دلارو سره متصل د بایلور ۰ کوهاټ او سیند میدانونه دی ۰ هه هخه ذزمونږ په تصرف کښے دی . او داعلامّ د دیل ١و‏ په اباسین د کښے د سقیيرونو په ذریپه دهنداوستان دنورو صوبو سره ملع دی .او ددےكه د مفائلت په غرض مضبوط يوردې فوکُو نه په ټول مل ککن په مت ‎١‏ زا مقاماتوکښے دیره وی .په دهخوی دکومک (و مرست د پاره مدظم ١و‏ مض ند عندګتان ګوعُونه مومود دی( په دے صور تکټے) زماطیال دے په د هصناوستان د حفالت کنبياغ زمون په جیبونوکښے دی -او مون په د عيثیت کښے يو مپه مون د هنداستان دروانزت د ټولو دشيبنانو د پاره دوه شو مواه که دا دىشمنان سپین وی اوکه توره د ډپورنډ لا د محامده ته نپ (گریزۍ عُلومت ته د سرمد په ازادو قا ئلو بانده پوره اژ او اقتدار ماصل شو - د دے نه پی د سوات دير یاجوړ او وزبرستان عللةم د الگریزی حکومت زرا ئشوك او ددے علاقو دپاره هم دوئ١پنياة‏ قا کړے ‏ پناغه په سثشل هکے د ملاکنډاغښی قا شه شوه. داایپسی د فپل اصىیت له کله براه راست د مرکزی خلومت به گرا نی کښے ورکړےه شوه- په سثثعلاکنے دوانا او ټوې اینسياغ قائ شوے او د دوی انتظام حُلومت پپېاب ته عوال هکپ شو لین دا وه سرمدی علا ة ېه خپل اندروق انتظام کښے ازا دے وے - د برطاتوی حُکومت تعلقّ صرف د هخه لارو اوسړکونو پوبه دود ووکوم په دغیبر. ټو ې 'ګومل ‏ ؛کزے او ملاکنډ په دروک د مفاظت اوک راګ په عرض تسير شوے وو. نن دا پښسیانو به یام په کا يل علاکوکښے د سړکونو تتبير. په اهسو مقَاما تو د 0065١.) .. فوئ دستو قیام او دډیورنډ د پود د نشاناتو قاښولو په نرض په قَبائیلن لاق و کښے د الگرېزی افرانو او فوشونو نقل وهرکت داسے خبرے وے چه د آگادو قبا ثيلو دغه آزادی" د ختسیدالو علا 2 (و نل ١و‏ پونکه داطلق د پایا آکم ب تر دګ دمه په دے غپلو طرئیزو علا وک آزاد راغلی وو او به دے علاقو کټی 1 د چا مد اغلت نۀ وو برداشتکړے تو په عال سه کے تقريٌا ټول قباغلی پښتانا د برطانوی حُکومت برغلدف اوپاریدل- او د خي ازادۍ" د حفاظت په غرض څ د جنک میدان ته اودانگل ‏ ددے نه وړانشت او بیا وروستو هم چرےه داسے او نۀ شول ‏ چه ټول قبائٌلی بِښْتانةُ په یواتفاق د اکگريزی حکومت برغلاف میکیيلی وی . دغه وه ده چه د دے کال دے قبائى جٌکونو ته به د نپښتنو قا ئلو له خوا د برطانو ی استید اد او استعمار په مقاله کښے يومفقه کوشتی ول هج ځاپه نه وی : ددے جنګ اورپه ون سکشلدکنے د مده غیلو وزیرو په علا قه کښے په ميزار نی کل ۍکے اوککید ‏ دغه اورځو ورغ پی ملاکنډ انئ ته حم اورسيد. د است په میالښ تک دک شُغ دمهمندو علا 1 ته هم اورسيد ‎٠۹‏ او قباشان مهبندو په شب در له اوکړه . به دے چئے لږه وية پی د تيراه اورکف زی او افریدی هم اوپاريدل ‏ د طيېر فو ئ اسُصامات ‏ تا کړل ‏ ١و‏ د.سباناء په قل ة حبله اوکړه-او په ده قلاکښے په کوم فوځ موجود ووهغه ټول اووژلو ‏ طرض د پښتنو ټول ازاد قيال د غپل اناد ی" په هفائلت کښے د اک رنزی حُکومت سره په غو بړی ملو نو کنے لگیا شول.انگرېزی عکومت د دے قباشيلو د مسطنرکولو به لړک شدید قوئ اقدامات اوکړل ‏ د اکگریزی حُکومت او قبائیلو دا مقابله په يو لفاظ نسم د برابراومساونٍنه طاقتونو مقابله نه وه د قبائلو سره نۀ خو تو وے .او نۀ ورسره د اع درھ ه سایه ټوو نه او کارتوسونه وو نه" ورسره پریوانه راشن وو -صرف د چیل ازادی" یوه جِذ به وه په د حیغ دحفاظت په لړکښے دغپل سرومال نه تيروو ‏ ارد یره خرايۍ او نقصانونو نه پی اگریزی کلومت دومره اوکړل په قبائُل ځ" د جنک نه ضعکړل ‏ سره ده چه د پښتنو ټوے علاة رملاً کوزاو برسوات » بونیر؛ باجوړ؛ د مهىندو ملا قه او تیراه وغيرم) .داگرمزی فوڅونو د لِسه لتاپه شوے او پاشال شوی وه بيا هم آکریزی کومت دا جرت او نه کړے شو په په دے قَباتیلی علاقو 1 مستقله قضه کړی وے . صرف د قبائلومره ے په محاهده اکتفا اوکړه ‏ دا جٌکونه د سګشلت په پسرل کن غتم شول- په خير انس ئکے ده غيبررانُفلز» په نامه وڅ دوپاره قائْم شو په قبائیلی ملاقوکښے نوی نوی سپبونه او په اهمو مقاماتو فو څوکئ او قله کا بیا عبر شوے ‏ اوسرمداتو داموجوده شگل افتیار 0065١.) : کړو. د س ‎٤-۹٥٩‏ ۸ل وا قٌعاتو برطانوی حُکومت دے خبره ته جبورکړو مه د پښتنو د علا ة د 1 انتظام د پاره یوه نوی پالیی وض کړی ‏ دغه وغت ز سثڅڅله) کښے د برطانوی د 6 : لارډکرزن مقرر شوه وو ده ښاغلی خپل عٌان د وسط ‎١‏ یڅیا د معاملاتو مامرګڼلو- او د خپلو راتلو سره سم د مند وستان د عفاطت باجح د وسط ایشیا اوافغانستان د معاملا تو په رڼاکے واعستاه که چه وړاندے وشلی شوی دی ېه برطانوی هندکښے د پچاب دالعاٍ اق رکم نه را په د ‌خوا د صوبه سرمد دا که طُطح سم په پا بکښے شامل وے - وروستو چه د ازادو کبائیلو د پاره که اپنسیاء قا شوے نوب د مالکنډ اغجشئ نه وره ایمنیا ه هم د حُکومت پنياب دانتظام لادے دل . يوطرف ته داعلاڅ به انتظای اظ سره د یاب عکومت مامت وے .١و‏ په بل لور به کومت صند د مل هند دهفافلت په رڼاکے د د علاقو التظام ته کتل ‏ د یره مودے نه دمرکزی حکومت په نظرکے د دے اخظام نقائٌص څرګند شوی وو - وےه د دے په مقله غه موثر قدم نه "وو اوت شوےه آر لر ھکرزن په هپل عهد حکو مت کے د لور ته توه اوکړه- او په مال سلن ګل -کښے ۀ د هزار ضلع او د اباسیند ته په قبله د پلښور کوهاټ ؛ بنو ن او ډیره اسماعيل خان غُلور ضلع د پلجاب نه بي که او د قیامُلی عملاقو بنظه اینسیاغ ه2 هم د ده ضلعو سره پل کړه اود دے نه د سثبال مغري سرحدای صوه په نوم يوه نوی صوپه تخکیل ‎٠-٥‏ چیفکمشغره ددږ صوه حاکم اعلْ مقررکړو ‏ دا چیفکمشار به په انتظای عيقیت کښے د دے مقبوضه ضلعوحاکم اعلئْ وو (و د قيا لی ملا کو د تعلتاتو اوا پینسیانو دضبط ونظم به سم ذمه واروو-(و د دے ذمه وارتوپه پا بکے به د مرکزی علومت په وړژندت جواب ده وو د شبال مفرې سرمدی مو اولے چي فکمشنر سر ميرلډ ډين مترر شو په د صوب دتکُکيل په وضتکښے دملګنډ ایچنئ په لټیکل رسنټ وو دا صویه په سلا کنے قامُه شوی وه اوه پاکستان دجوړيدو نه پې ترس پويه ځان له صوبه وه وے په دغه کال په م۱ اکتوبر دمغرې پاکستتان له واړه صو رسشبال مفرق سرمدی صوبه: مذرې ېاپ ؛ سند ه او بلوچپستان) په یو لوغ ومدات کے مداغ ےکړه ىشو - او د مخري پاکستان په نوم تزينه یو لویه صوبه سار ه کړےه شوه د سشبال مغرې صوےٍ دتشکيل په وخُت کښے د جاب صویه د لیمټیننټ "لو ررماغهت 0065١.) ٢ صوبه وه تر دغه وغته رسللڅ) پورے چه د يرطانوی هند ئورو صوبو ته کوم اصلاهات ورکړع شوی وُو هغه دېاب صوبه ته هم ورکړیت ىغوی وو- ١و‏ د يوايْق ُکومت د لاتدےه چه کوم مراعات او فاتئده اولس ته عاصل وے هخه د پاغاب د نشبو لیت په ویه دنوې موب (سرحد) دے پو ضلعو ته هم عامل وے- دغه وڅه وه چه نوم ومضشت وزیر هند د لارکرزن د ده نوی صوې د تشٌکیل منظوری ورکوله - نو هغة هم داسل پورته کړے وو چه د ده نوی موب د تشکیل په وه به د دے پلتّه ضلعوغملق دامِئ مت دمراعاتو نه عرومه شی . او دا په ددک غلکو به هقله په انْصاق وی 'پ بل لور د ټهاب حکومت هم د دے صوپ په تشُيل اعتراضونه شروع کړل - او دا ۀ خپله عق تلفی اوايله او دعکومت هند دااقدام ها په خپل التطا ې کمزورئ سو لکړو ‏ وه ددے اعتزاشونو باوجود دا نوی صوبه تسيل شوه ترڅومره په ددے ُو تعلق که پرے هقیقت ته اوک( شی نو دا دومره اهمیت نۀ لری ‏ د هکومت پټپاب له خوا د دے ضلعو او قباګلى علاکو د انتظام په لړکښے طه داسے خاصه کارنامه نشته په د هغ ستا ئنه اوشی ‏ دعکومت پټېاب د پاره د دے ضلحوغه غاص اهبیت نه وو اون ځ د قیائلی علاقو دالتظام سره غه غامه‌مینه وه او نۀ د قبائُلی علاقو د محاملاتو دچیاپ سره څّه تُعلق وو د دے علاة معاملات به هم د کلومت پلېاپ په ذربیه د عُکومت هند سره د هخه د فتری سر فِيت به طرتِ عاکیدال کومه چه د برطانوی کومت هند د دفترونو یوامتیازی طربیه وه او د دفتر سرےه فِت معاملات د هد ته رسولی وه په په مپله لارډکرژن ده وینا ته جبور شو« د کار نظام دومره طراب ده چه‌یو, مرمله داے هم راشی په اصل مسئله د لاس لیکلی شوی (و ټاشپٍ شوی لیکنو په گرداب کنيےکیره شی او بیا دغه غٌاة ټو 1 ضشروری خبرے بالل غيي سی او دد ے کرداب نه د اصل مسل رااویستل نامیکن بشیه داظاهره ده په دده علاقو د غاصو هالاتو دا نَقاضا وه څپه د دے ١لتظای‏ فحاملانؤ ته د 5 سوت هبت د روایقې کپکر نه بالا بالا په عقيقت لپسندانه نظراوکتل شی - دد نه علاوه د پېاپ نه د دے پنتو ضلعو د جداکولو او د دے سره د قیائلی علاقو د يومٌاغ کولو بنیاد په دے نظربګ قاشً وو چه دا ټول يو اولس دےه -داغېره هم د د فر وړچ ترکومه عده د جاب د شمولیت په وهه ددث بنتْو ضلعو د خلقو د یئ مراعاتو نه دسا سوال دت نومقیقت دادے په ترخومره پورے د دے ضلمو د مسلبان ‎١‏ پا دئ تَعلقّ ووصفوۍ 0065١.) ٣۳ د تعلیبی پسیاننګن عزبت (وخپلو مصوصوروایاتو په وبه دد يئ مراعاتو ته انګه» . فائده نه "شوه عاملو ‎٣‏ دغه وجه وه چه د باب نه د جداکیداو په موقعه د غلقو ميخ قُسم د څه مُفگان اوامحاج مظا هره او نه کړ البته دا درست ده چه په دے تو ضلعوکښے په په ډیر لر شیرکے موم هنداوان او سیګان میشته وو صنوی دد مل اوددکث نوې وه د تسيل پرزور نالفت اوکړه ‏ او ددوئ الفت تراخفروغته پورے» جاری وو -بلگه د دے نه یو فرقه وارانه سوال بويکړے شو چِناهُه وروستو به د پاپ مسلم ممبرائو دصوبه سرعد د فيام عبات کولو -او د پجاب غیر مسلم ممبرانو به داب سرپ ددے دالعاق کوس شَکولو. دصوبه سرمد د هندوانو»ء سیګانو له وا ددےه نوۍ صوې د منالفت غټه وجه سم داوه هه د چباب سر د سشولیت په وهه په پنجا بکښے دمسلبانانو اگنژیت هم په دے خبره ډیر متائرگیدلو ‏ او په بل لور په نوی صو به کښے دا خلق په ډیر معمو لی ( قلیت کښے پا کیدل ‏ اواگر په ددے موه د تشکیل په وهتکڼنے مو دا صوبه د اسِّئ اصلاعاتو نه عرومه وه وله به مستقی لکشے خو دا١امید‏ کيدے شو. په دےه موه ته به سم هخه شی مرا مراعات عاصل شی وم په به د مند بؤورو صوبو ته عاصل وه او په دے صورت کے به دا ند وان سيکان په ډپیر معمول۱ قلیت کښے وو دغه ومه وه په د پاپ او سرحد سنداوانو سیکاتو دا ره نه" شوه برىاشت کوه په د هندوستان په شبال مغري سرمدبانده ږیو داسے صوبه تشکيل شی په په هغ کے د د مسلبانانو غالب اکزیت وی أکر په دلارډکرزن په ذهن کښے ددے صوے دتشگیل په وت کښے صرف د حکومت هند د غارې پالسئ په رټا کښے د هند د مامت مسسله وه- او دغه دده وگ د تشگیل یو لوے یاعث وو وه په غیر ارادی طور د دےه نوی صوب ه تشکیل په وجه د لپښشو د قای انفرادیت او عصبیت عِذه هم تسَکین اومونت لو اوکوم (همیت مه دوئ د مغلو د زماة نه د سیکانو تر ز ما پورے عاص لک وو د هِغ اهساس یا تازه شو -د مځلوپه ذمانه کب کر چه دال پښتنو دا علاقه په د اکګریزانو په زمانه کے به د شبال مغرې سر صوښڅ په نامۀ یا دید له د کابل دصوے ماعٌت و۰-وے ددےه علا 2 اهمیت قا وو- پينور به د صوب سرمائ صدر متام وو - او نا کورز به ټول کال په پل و رکښے اوسیدلو ‏ د سدو زود ټبورشاه او شاه شباع په وت کښے هم دغه دستور قا وو او به دوئځ پے د پلیښور د بارکزو سردارا نو دګدئ څاځ" هم پپیښور وو - د درا ئیانو او سیکانو په زمانه 0065١.) ‏مو‎ کښے دپښتنو د علا 1 د یو مید ان مک خګل اغتیارکړه وو وه د اکگرنزړانو په زمانه کښے دا عر یقتیی اوغیرمسسٌقل حالات ىل شول.. او یو مقتدراومنضبط کُلومت قائم شو نو د نوی صوه په تشُکيل سره د لپښتنو د قاق ( فتفار ذب؛ هم بیا وده تروع کړه. اودعه شان د پښتون قام د نوی ژوند د پاره یو بلیاه قاثم ىشو سه وروستو د پاکستان په موړږو به یو ملدند دورکښے داغل شو - شبال مفرق سرحدی صوبه د چیفکمشن مات وه- (و د یو نبائنداه عُکومت د مر قسم ارادو نه عرومه وه - د هند د هفائلت او به ازادو قباشلو د پل ‎١‏ قّتدار قَاسٌ ساتلو په غرض به برطانوی حکومت د قبا ئیلو په معاملاتو کښے د مداغلت دپاره اغ بهلۀ لټوه. په علتلفو طربقٌو په قبائلی علاقوکښے د کوئ وکیا نو ١و‏ قلاکانو تمبیر اود فُوقّ اهبیت په مقاماتو د قبغ ےکولو د مهماتو په اغاز د قبائيل؛ اوعکومت تزمیاځه جگونه جار ی وو د برطانوی هکومت دا پاليی وه چه ازاد ديائیل په دے خپله عريزه او 7ب وګیا علاقه کښے عصوراوساق او دامقصد دوئ په فوق مه بات ماملولو ‏ دغه ومِه وه په برطانوی حکومت به د دوئ د پا نُداره او بنیادی سټیګړو په عا دا غلق په عاھی ماجبو نو غلول ‏ اود سړکوتو د تصبير په عارمی فائدو به ۀ مشفئول ساتل ‏ وے ددوئ؛ د تعلیم .صصخت ازاقتصاږدی ژوند د دمترۍ' په لړکښے به ۀ ارادقاً د ضیرمعمول غفلت او پژوايئ نه کار نستلو- دغه وجه وه چه د اکاریژانو او بائلو د نس لکليز سیا سی . تخلق باوجودهم د قبائیلو په علاقه کټے چ د سړکونو د تعبير نه لورڅځه د ښیکه دا نه اونه" شول په د قبائیلو په ژوناکښے 2 بنیادی او دور رسے شد یائ پییاا کپه وے - ککه په وړاده دثیلى بشوی دی د صوبه سرعد او لن چیفکمشنر سر هیرلډ ډین مقور شوے وو دؤ موه د کال سشنثء پوه په دے عهده پاځٌ وو - هم په د کال دده په ما م سربارچ رو سکیېل » چیف ثر شو . دا ښاغل د د نه وړاندے ډيره موده دکر اوخیبر په ایبنسیانو کے د پولټ یل ایبنټ په مېثیت ت پا شوه وو اه د ىپبتلو دطوئ بو ‎١‏ دودونو د ستورونو او قا کمزوریانواوخو با نو نه په ِْۀ شان هبردار وو په با تو ژبه ۀ ډیر زیات عبور لرلو ‏ په سوونو شعرونه اومتلونه ورله په ياد وو ‎١‏ مناسو مو قعود مغ په استعبال قادروو- سرجارچ روس ىکیپل یو ښة دوست مٌگرکينه ور د شمن او جابر هاکم وو ادیو په نار يی کے ېړ شهرت لري - د ده ۀ مه کمزوی دا وه په دۀ به خپل ځٌان د پيشو مال 0065١.) ۹۵ ماهر يلو او دښل را په مقابله کښے به د بل چارا لک ته دقعت ورکولو ته تیار نه وو دغه وچه وه چه دۀ د بِْثنه دسیاسی ت قئ په لارکښے لوۀ نديز١‏ هوه وه د ده نٍغیال کښے د پو علاقه یو بارود غانه وه او سیا سی اصلاهات د اور تل - او کوم غطرت چه په پارود نغانه کڼے د اور تیلی د لکولو دمتصودکيدے شی دغه طرات به ده .پاغلی پښتنو ته د اصلاحاتو په ورکولوکښے هم هسوس ول ‎٠.‏ ‏په سګثل ھکښے .په برطانوی هند گښے د منټه مارےه اصلاماتو په نوم د یو نمانٌده او هور طرز کلوست په لورکوم اقدامات ىشوی وو او د دے اصلاماتو په وچه په او ت قه لږ شان عقوقً ورکړه شوی وو - دا( اصلاهات په پنپاب کښے هم هڅاری شوی وو - وے سر جارج روس کیپل د مو په سرحذ پپښتانهً د هرقسم (صلاهاتو نو صرومه ساتل ‏ هخه به د برطانوی عُکومت د اصلاهاتو په مقابله کښے د پِيْتٌنو دخ بِينه ولئ ضابطه او قٌوابن د دے ځُلتو د مزاج موافق او د دوئ د پاره موزون پل - وغ دا دد ښا غلی هاگم لوڅ زیا ة وو- یو طرف ته پښتانهً د عا بانئه او استبدادی قوانینو په اطاعت جبور ساتل او په بل لور د دو د سیاسۍ تقئ نه د ىپښتونولئ دصناجط په انوم.١نارکول‏ په وځ شاظماسپ نه وو- دغه وبه وه په د باب د قرت په وه د دے صوبپ په لتو کښے د سیا می اصلدهاتو نه دچيل صرومئ په وه مايوۍ اوڼ اطمينان پید١‏ شوه وے په دغه زمانهکښے ددے صوه په غلتوکے د سیاسی اصلاماتو د مصول په غرض په اجتبای ډول دغه کوشش کولو عناب او رک لانة وو پیدا شوے . اون په دے زمان ههک د لپښتنو په علاقه کښے د سیاسی شرنونو دېاری کولو گه امکان وو - او نه دده تصورکيدے شو- داصوبه په اصاى معلوکښے سرزيين ډ۵ډآین وه - او د چیفکمشتر مرطئ او هره غیره به د قا نون د رجه لرله- أکر هه سرجادج رو سکیپل د پبتنو د سیاسی ترقئ له ۀ ينالف وو بي سم د هغه" د لوری نه د پلښسور د اسلامیه کایمڅٍ شږریو داے کارنامه ده څپه دپتود پاشدارك او بنیادی ښيګړه په لړکښے پره هخه د ډیره ستاټن وړ دے-ددے لړ په قيام کی د سرجارج رو سکیپل سره د سر صاهبزاده عبدالتيوم غان کوضځو نه هم د هي" سعائين وړدی ‏ داکالځم په کال سه کښے کاشم شوےه وو- : په سګلله کښے د یورپ اول جٌک شروع شو -ددےځوکګ په شروع مید سم په برطانوی هنداکے د سیاسی قرياتو د بُدش په عقله قو بْن مارو خول ‏ اوکلومت 0065١.) پ" ۹۱ ټوله توجه د جتلى تیاريانو په لور اؤکرزوله ‏ او د غلقو نه ً هم د مرست خواست اَ5 4 دامٌِگ دهندای مسلمانانو د پاره د یو سښت کشنکش او آزما تش موقخه وه د ىتری سلطنت عشان غليفه په د دنیا عرب نه بغير په وره اسلای دنیاکنے ډیر عتر نل شو. په ده جلک کن د اٌگریزانو د الغ ي له ملکره وو د هندای مسلانأنٍ په دصلا هد پښتانه" په کټے سم شامل وو . پو څ هدر« ئ' او نَيک غُوا مشات د غلیفه عشباق سره وو. بل طرف ته دوګ د ‎١‏ گگریزی علومت کوم سم وو اود (گریزی حُلومت وفانارئ دوک نه دا نَّتَامُاکو له په 4 د مک کب دوئ د خپلو وسائٌلو او دراو په دااه کبنے د انگريزۍ عُکومت مرسخ ته ملااو ږې - برطانوی حُلومت هم ددے وشعیت ته سة خېردا روو اه پرطانوی کُلومت د خپل اسلاق رعیت داطمینان د پاره په صفا لفظونو کښے دا اعلان کړے وو په د فجچ په صورت کښے به د فلیفه عَجْانْ سره د روادارئ او هبد ردۍ؛ سلوک او کړے شی - ِد یورپ په دے مک کښے د نمندی مسلبا نا نه علاوه د صوبه سر هد پِېدنو هم د پل طاقت په دانژه کښے د کلومت قابل قر امداد اوکړو. ددے مرست د قداروقیست اندازه خد بو کيده شی عپه په دے بل ګکښے یواغ د موبه سرمد نه (٣م‏ #۸ ۰ افراد شامل شوی وو او د صو دولشندو او شتبنو غلتو دجنده په صورت کيے یولو رقم ورکړث وو د ده جُلک به دوران کښے چه څه رک تر جرمی و فد دامير عیب الله خان دمرست د حصول په طرض کابل ته را وو - دغه شان دجرمئ اوتري کومتولو د لوری نه په قَبا نی علاقه کښے هم زور داره پروپکنډه شروع شوی وه او قریب وه چه فَبَابل د اریزی حُکومت په علاقو به عملوکښے بوخت شو وه ول دسر جادج روس کيپل موجودګئ او د هغ قابلیت دا پروپیکنډه پ اه کړه. نوموپه د پښتنو په نوی بوئ داے پوه وو په په جرزکو مرکوکنے به دموقع مطابق په یومتل د خبرو ١نزواو‏ خیالاتو رخ بدل کړو- د بک د شروع کیدو سره سم کومت هم د قبائلوه بت عپله رویه.بد ل هکړه ‏ د قبائلو ماجبونه دیات کړل- او د حفاظت په عرض څ په قبائلی علا قوکے د مړکونو تعبير شروع کړو اود هغ پل ۀ کَېائٌلو ته ورکړث . په قبائیلو کے په دعکومت د لوری ته داپروېگنډ ه هم په شدت سره کيد له . په ترو ایرعمبیب ان غان د اکگریزانو غلا ق څه اقدام نه" وی کړه . تز هخه وغته د قبائلو بنالفت بالللمائر اوه اسلای ‎١‏ صولونه یرغلاف دے ‏ په دے کېلک کئے د امیرميب الله غان د وس داریګ 0065١.) . ۹۱ کُلومت ډیره پار شوه- (میرحبیب الله غان د انگریزی حکومت په دوسټه دالے لک ولاړ وو . په د هغه جِذ بات تۀ د اسلام به نوم لړزید ل - او نه غه سیاسی فائدے دل مک نه اړوه شو دغه وڅه وه چه آلریزانو خپل هند ی فومُونه په ډیرستی رکڼے د جگ میدان ته اولیږل. اوهم دعه هند ی فوکُونه د برطانو ی خُکومت دګټې یو لوغ سبب اوګرخیده دے جک قبائلی پښتٌنؤ ته هم په ډیر شبیرکښے دملازمت موقع په لاس ورکړے- او د دےک لېه دا شوه په په دے سښتو ورک و کښے په صوبه سرمد (و قبائلی علاقو کنے سُبتّا قلاره قلاری وه- او د مشُلاتو وود برطانوی عُکومت د هندوستان دب شماره وسیلو په برکت داهنکګ اوګتلو ‏ هندیانو چه په کوم اغلاص (وارت مټ په دے جلٌک کښے د برطانوی حُکومت ام که وو د هغ دا تفاضا وه په د ځٌګ نه پی به دے اولس ته دهکومت خود اغتیادئ؟ په لړکے ما اغتیارات ونکړه شی او د هند غلق په ډيره ګلکه د ده خبرے په طبعح وو . واے د شک نه لپی د هندایانو دا توقٌعات سن اوغتل . برطا نوی عُکومت یواڅځً دا نه په د هند غلقو تهاځ د شائنده عکومت ورکولو نه ١نگاز‏ اوکړو که دفپل. صرېيچ وعده اود مسلبانانو د توقع نه بيق غادف غلیغه عشائ ته ځ د صاے دا تباه کن او ذلت آمیو شرطو نه یش کړل په هغه په مر عاظ د یو باو قار کُکومت د پا ره ناءانز وو د دځ جِلګ ذمه واری په رم اپولی شوی وه بیا هم د صاے په شرطونو کښے هتر ککومت په نسبت د جرمئ کُلومت سره رواداری او نر اغتیارکړے شوی وه. او د دے وجه «ا وه چه د دے قتل وغون ریزی د ذمه وارکیداو باوصبو د مرمنیان پوه د برطانع اوامريک هم مذهب اوعيساآن وونودوئ سره ىزې او رواداری اغتيارکړے شوه مٌکرد ترک حکومت په باب کی د صا دئیا بات یوالځ دسیاسی غا دحصول دپاۀ وو پاريدل . که دمذ هې تعصب ِد بات څ صم لړزیلی وو او د د صا په موقٌع دصليې ونو د انتقام اغستلوکو شش شوث وو د تزګ حُلومت سره ددےت صلح په موقْعم د صلیې څګونو دا قم اضتلو کوشش شوه وو د ترک مکومت سره ددے ناوړه سلوک په به کنے په هندی مسسدانان کښے د يوعاے اراضوه او نفرت تر غور شو- دمسلمانانو ددے ناراضكَئْ نه هندوانو هم طالاده وامْسئله - او د ُلومت برغلاق هندوان هم د مسلانانومٌگری شول ‏ په ښک جخلیم کے په صندوستَايْان د برطا ئوی عکومت نوم امد ادکړ وو دهغ 0065١.) دل په با ل کښے برطانوی حُکومت دوئ ته » رولټ ایکټ » ورکړو. د( قانون ر رولټ اّټ)د هند وستان په سیاسی تارڅ کے یوالقلدي عيثیت لرۍ- , : 1 : و 1 ملکنه ده چهکه چرے دا قانون نه" وے جوړ شوے نو د هند په سیاسیات و کښے به دومره لوڅ زو نتا غتبيدو که طوفان شاپي په دومره زرنۀ وو راغ . په للت کښے هکومت هند د« سر سډاق رولټ » په مشرئکے یو هکميټي په دے طرض قاشه کړه په د سیامی رما نو د پاره د سزا او تادیې کاروایانو په سلسله کښے پل رپورټ پیش کړی ‏ او د دے خبرے وضامت اوکړۍ په د سیاسی ببرمانو سره هه رنگګ سلوک ار دے - او دوئ ته به کوم قسم سزا . ما ورکول موزونْت لرۍ ‏ دے‌ کمیي په هپل دپو دټکنے دسیاسی ګجرمانو سره د داسے قسم سلوک (وهفغوۍ ته د دالے قسم سزا ا نو ورٌکولو سفارش اوکړو . په هغه ډېر ناروا و مشیانه اودالتقالۍ جدباتو نه ډک وو ددے برغلاف په ټول مک کښ يو طوفان اوت شه. امټباې مار اوهناے اوشوه ‏ اودککومت نه دامطالبه اوشوه په په دے سفارشونو د مړرصل اون شی - دارپورټ چه کوم وخت د جت د پاره د واشراة په امپيريل کو ل کڼے پش شو نو قانٌد اعم مرموم رجه هغه وعُت لا صرف مستر حمد على مناح و و) د دے رپورټ په حقله په خپل تار تتربړکښے دا اوو ئیل, - د فېرما نه سیاسی سازشونو مسئله رولټ کيټ څه په دے شان رااو ته کړی ده هکو نده غِے جراً پلیشه قبائُل په مون ږکښے ناخاپه داپیدا شوی دی- او اوس دا هره صضروری شوی ده په ددوئ د ورکولو او بيخ ایستلو د پاره د قانون جوړکړیه شی. وله قانون جوړول د مرض علاج نه دے ‏ تاسو ته غپله پالسې بد لول پهار دی د( فېرمانه سار به خپله ښد شی دے کميي داے سفارشو نه کړی دی څه هغه يه مهذ ب هکومت هم نۀ شی قَبلو لع ىلکه تصورت هم نۀ شی کول د : په ملگ کښے ددع قانون د هم هکی امتیاج پاوجود مُلومت دا قانون منظورکړو. چاغه مسترجناح دامتیاح په ډول دواشراة دا مو یل کونسل نه استمئا ورکړه- د رولټ ان د منظوریدو نه پی په ملک کښے بلوث او ناه شروع شوے ‏ (و په ټول ملککښے دا اور غورشو - د هند ددے قَرَيا تو صوبه سرمد ته هم رااورسين ‏ په دے عللقَة کښث هم دُلومت برغلا ف مل نفروع شوه - اد یو عام اپه کړه جوړ شه - په ااماپرٍ سګلث په 0065١.) ۹ امرتسرکښے د یو دوؤ ليډ رانو دکرفتارئ په موقع لوپه منامه اوشوه- او ددے په سبا په ۳١٣ر‏ اپريل » جنرل ډان» په لم جلیانواله باخ کښے داولس په يو وسيل غو نڼه کولئع اوملو ل1 شوےه ‏ - او د ده په به کښے په سوونو ګناه خلق ژوبل او اووژه. شول . د مرت سر نه دا اور به ټول پباب کښے غور شو - او د پغېاب د نزدیکیت په وڅه دااور صوبه سرحد ته هم رااورسید- په ټوله صوبه کښے د دے قانون برغلا ق دنت اظهار اوشو ‏ بلے به کيدغ بلوسونه به وتل -١و‏ غلتو به په روش و خروش سره د چُط ازادۍ خواهئ د مل باتو اظهارکولو ‏ په هندوستان کښے درولټ اپیکټ برغلاف د اولسی ترک وا مهاتبا گاندهي په خپل لاس کښے اهنستل وه اود مُکومت بر فلاف د عوامو دا څریک په با قاعده اومنطبن طریټه غور شوے وو - وے په دغه ورځُو گے په صوبه سرحد کښے يو سیا می حماعت هم نه وو او نه په دے صوبه کښے د سیاسی تربزونو د ار یکید وڅه امکان وو له مه دا صوېه په اصلى معنوکے سرزمين ې آپن وه سره د ده چونگه «انسوبه اکلریزی حُلومت د هر قسم اصلاداتو نه ګرومه ساتلی وه .او د دےه موه غلتو دا هره خپله مق تلفی نله- په دے وجه دحکومت برغلاف دغلقو ما بات ډیر پارید ل وو - په دےڅ لړکښے نه صرف په ښارو نو کښے دحکومت برخلاف جل ےکید 1 - بلکه په اول وار د دےه صوڅ ګلی وال اولی نهم ددت ترک ته مان نشو. چنامچه په اپربل سل کے په اول وار د رولټ اکټ برفلاف په اتان زو کنے يو مغیې ارشانه چا روو د علسه د فان عب الغفارغان په دد عموت | وکو شش رابللی شو ی وه او په متيقت کښے د صا سرمد په تارڅا کے دا وړومیې سیاسی جلسه وه چه په دومره لوید پييانه شوی وه په ده علسه کے د رولټ اکټ برغلافً عوامو د پل شد ید نثرت اظهار ١وکړو-‏ | و دملٌک په #نتلنو عصوکښے په انگریزی حکومت په ۸ گناه اول کوم طلبونه کړی وو (وگولئ ش خلول وه په یړو سستو اوا زو تندو الفاظو کې څ دسغٍ ند نه اوکړه- د دے لے نه پی د سرمدحکومت په ډيره لویه پهانه ګرفتارياة تروع کړه په په ده کښغان عېد الففارهان او د هذوی والد صامپ هم شامل وه لکه هه وړاندے ويل شوی دی د غلیغه عثباق سره د برطانوی حُکومت فلت آمیز سلوک یواڅ هند ی مسلبان نه" وو دړد من کړی ‏ بلگه د دے ردعبل د افغانستان په لتو هم شوے وو - په ‎١‏ فغانستان کښے د بااثره اميرانو یوه ډله داے هم وه په د عغوی په خُیال کے دغلیغه عثبان شُکست د امیرهبیب الله هان د پالسئ ښچه وه- دغه وڅه وه په په 0065١.) ۰ کال سلله کښے امیرحبیب الله ځانآلغان زکلګوش)کبے اوو ئِه شو او قاتل څ معلوم نۀ شو او د هغه په ام دمفه درم څوځ' امان الله ان د څه معمول کورل,ښتلكد ف نه پی ثنت تشين سو - د امير(مان الله ځان د قنت نشيئ په آغارکښے په صوبه سرمد او په ټول هندکنے دانگریزی حکومت برخلدف وه شوے وو به دغه ورځو کښے ناڅاپه یوه ورځ په پلښو رکښے څه اشُتها رونه اولگیدل ‏ په په هغ ېانداث داميرامان | له غان مهرونه نكيل وو اومضبون ئځ داوو چه « زۀ به ډیر زرپیښور ته دراورسم » د د ۵ اشتهارونو دکیدلو په درىيه ورغ د افغانستان دريم ښک شروع شو دام ډر زرغتم شو-او د صا د معاهدع ۵ه چی برطانوی عکومت د صو به سرحد هخه مڅران (ومارګنان چه دمگ افغاستان او رولټ انکټ د بلوو په دوران کښے نیولی او قیدٌکړی وو - هخه خ" د قينه ازادکړل ‏ وے د صوبه سرحد په فْضاکښے سکون پیدا نه شو او ډيرزر د رت قریک شروع شو - : د رک هرت اعاز به هندوستا نکئے په مال سن ۀ کے شو وو د ده رک فتوئ د هسل يو عائې مولائا میدالباری ونکړی وه او دا وئلی وو په هندوستان دارالرب دځ اومسلبانانو ته ددث ۵ صبرت پلار دے ‏ دده شیرنک نه د پچاب او صوبه سرمدغلئ زبات متائ شول ‏ دا یو مل باق څرک وو په داولس د تبامئ ياعث شو د سرمداى صوٍ مشرانو غپل اولس په عبرت کو لو اوپارولو - په ټو له صو په کے يوړنو ی ها مه خوره شوه غلقو حپل جائدادونه اومالونه دکخُلو به بیعه حر څ کړل - او د مُپل ال و مال سره د افغانستان په لورروان ئول - د صوے دیو سرنه بل سره پور د قیامت علاےء څرگندث شوی وے- د سوونو "الو آبا د کورونه شاړ شول - ولاړ فصلونه اوسوزول ش. د لکونو روپومالونه په سره پلیسه مرغ شول ‏ بلارزن د امن اومياندے د لوڼو نه هد اف په هرلوراو هره تپه کښے يوږضوتٌیا بوړه شوی و۰- د ننګونو. په شپيرکښے په غلق ډډ ډړےه د افغانستان په لور د قافلو بې ششک لکښ روان وو . او دومره خلق دافغاستان په زمگه وردئنه شول په د افغانستان لمن په دوی که شوه دا فغاستان کُلومت د دوئ د قلولو نه ېپوری ناه کړه ‏ د( مهاجرئ اوس په دوه رغه تکلیفون و کښے ګرفتار شول ‏ نا وړاندے ټل شول او نه وروستو باته شول ‏ آغر په ډرو هوارو او تکلیفونو او کړا ونو هٌُغ بيرته راغلل او غُئے د سفرکړا ونو او ولوږو تنداو په لاس کښے غتم کړل- د صجرت دا المیه په 0065١.) ۳ یره رتناگه طریقه فتبه شوه د عېرت دا ترک بیی یو غلط مِث باق رک وو- د دے هریک به وڅه د صو سرد اولی ته مد په سورته شان او مال نقتصان اورسیده" ‏ او هه خلبره دا ده شه دال په سیلاب کښے هغه ونت لویولویو تبه کارو رسنبایانو اومشرانو هم د دے په اغام نظر نه کولو ‏ او دے غبرو ته چا یو ژره هم ککرنه ووکړه ‏ څه دافغانتان غوندےېي ملک گښے د دے دومره خُلتو دابادیدلو او کا ید لوگنیاشی مېرته د ۵- د سسلګله په (اهرکښی د هرت رک ناکامیابئ د عوامو زړونه مات کړي وو کوم بدذصیبه مهامرن په سرو هلى پروهلی بيرته راغلی وو د دمنوی په وړاندے د نوی سرنه د قپل نوی ژوند آغازکول وو .ول هفوی خو هرکه وراد باج کړی وو اود هغ بیا راگرځول ډیرګران وو هر سړث په خپلو ولو کښے ډوب او په خپل عم کن گرفتار وو او دبل چا سره دامداد کولو نه ناچاره وو - ن4 داسے هالاتو کښے د عوامو نه په سیاسی ترو نوکئے د هصے اخستلو تو قع مُوشی ضبره وه- د او لس غلق په خپلو مشرانو جاعتباا شوی وو او مشرانو هم دخپل اولس سره ستره نۀ شو ك لول - داے عالات پ اش وو چه د سیاسی ترقَئ مو قَم ‏ په ظاهره کے خت هک و ه- واےه داسیاسی حبود تر ډ يره مودت پاْ نه شو د غلیفه عثیافی سره ښپه د برطانوک عُکومت له موا کوم تومين آمیز سلوک شوه وو »نه هغ باندے د ملد ای مسلبانانو زړٌنه غلبیل غلميل وو پناغپه ری الاهرارمولانا بد على او د هغ سستزم ورور مو لر ئاشوکت علی په بمبئ کښے د فلافت د ماهتا په رض یو بېلی قَاسُّ کړو - په لږو ورو کې د هخ ښاغونه په ټول ملک کښے قاش شول - دا هرک صوبه سرحد ته هم رااورسید- او په پلیښورکے سم د غلدفت کي اع قاش شو د دت مي به قاشید لو سره په غلقو کے د طلافت شیرنک زر مقبول شو او د ارون نه د صوخ کلی وال اولس ته ھم اورسید. په د۵ دول په اول ځل سیامی یا رکدانو ته د لو عوامو سره دکاداه تل موقع په لاس ورغله - په تمریک غلا فت کښے د برطانوی حکومت مد ف هند وان او مسلبانان په یومرکز جبع شوی وو اوه ټول ملک کټ دقوي ای رفضاخوو شوي وه هم سپ دغه ورکٌو رسللالغ) کښے په پيښو ر کښے دکالگرس کميئ بنیاه هم کيو ده شو اگر هه دغلافت او سټانکدرس د واړه تنظظیىو نه جدا دا وو ول د دواړو په میځ کښ مکيل امد و تفاون وو. د دواړو 0065١.) ۳٢ مقاصد یواو د برطانوی هکومت طالف وو په سئللله کښے د ه پرض 7 ف ویلز» ېه راتلو د هند 4 سیاسی ری تو کښے بیا وش پیدا١‏ شو- په دے وغت کښے دصوبه سرعد سياۍ مشران په جیلون و کښے ند وو او د عکومت د ميښت ګیوه پاليئ؛ په وه سیاسی کارکنانو او رضاکارانو د پاره به کارکولوکښے ډير صشګلات عائل وو . د پر اف وب په دور کئې پیښور هم شامل وو دغلد فت اوماگکرس کمیئ د ذمه وارو ارکانو دا ارا ده وه په د هنتا د نورو ښارونو په ځان د پرنی آف ويز د را تلو په مو قم په پلیښورکښے هې «سړتال اوْضلقُ ما ضفرتك کول اردی - وه دا کار په طاهره کښے ډیرګکران ښګارېدو ‏ که په داولس نه داتوقع نه شوه کیدل ‏ وځ دعلومت يوب غعلطو دا کار اسان کړو وا مه داسے اوشوه چه د پرنس 7 ف وز د راتلو نه یوموورځ وړاندے یو اگرىز اضر د غلافت کمیتئ يو څو رضا ار گرفتا رکړل د ده رشا کارانو د ښولو فبرسبد سق په ټول شا رکښے غور شو او د ښار فلقو په دغه ورځ هړتال ‎١‏ وکړه- عُلومت ته ځپله غلمي معلومه شوه او زرځ" هغه رضاکاران پرت ښودل ‏ وه دغه وت اوبه" د ورخه تیرے وے. غلقو په دوئبه ورځ هم سړتال اوکړه ‏ په ار مارچ لاله پرنی آف ويز پپيښور ته راځ په چوک یاد رکښے د نشاهي دریا رانتطام شوے وهه شاره فوڅ او پوليی په ښا رکښ ےکش تکولو د حُکومت و فا دارو ځانا نو او هاکيردرانو په ډیر شی رکښے چُل خپل د مقانان راوستلي او د لوس په لارکښے ‎٤‏ اودرولی وو - د توپو سلامئ ته پی شهزاده په ساده لای کښے راغلو ‏ وچ بامه اوغږيدله او . را بهار مهرجند کهتك »د پیښور د غلتو د لوری نه د سپاسنا 2 اورولو په غرض اودریټلو. دغه وت د » مهاتباګاند یک چه نخرے شروع شوه .اوسندسې د موش نه ډک اولي ه قابو شو. اود بد امئ" غطره پیدا۱ شوه په د کړ بړکښے په ډیره تادی پر آف ویلزګورسنټ هاؤس ته اورسوے شو - پولس د هالاتو قابوکولو ډیرکوششی اوکړو وه غوند 2 اونه کړو- په شهزاده د پلښور نه لزړ نو ُلومت ټول سیاسی عبامتونه غیر قانوق کړل ‏ د غلافت او کانلرس ډے مشران ځڅ او ول اود لفتلفو ععیادوؤ د قید سزا ځا ة ورکپے- لک په وړاندے وی شوی دی په لد کښے د پنجاب نه دبیلیداو په وهه د سردی مو لق د هغه يئ مراعاتو نه روم شوی ووکوم په د سکللت داصلاعاتو په ومه باب ته هامل وو د دے نه پی په سګنګلت کښے د مُټو مارے اصلامات هم دے صوبه ته نه وو ورکړے شوی- او په سشلله کښے چه د« مانټيکو چييسفورډ کم . په نامه کوم اصلاهات هندوستاق صونو .. ته ورکړےه شوی وو سرهدی صوبه دد ک اصلاهاتو نه هم سګرومه ساتل شوی وه. ١ؤ‏ دا صو ب عباد 0065١.) ه٣‎ سرزمين ج تن وه - ود ددے وه دا نه وه چه و ندت د دے صو غلقو د يق ااصلاماتو غوا مش نۀ لرلو. یاگوندےه داغلق په سیاسی شعورکښے د هند د نورو صو پو د فلقو نه وروستو وو .( د دے حئیدٌت اعنزاف دهکومت هند مقررک 2ه تقیقاق کمیي رر هکميټ؛ ) په غپله هم کړے ‎-۵-٥‏ ‏چه دٌکر به څ وروستو اوشی ‏ له د دے غټه وجه د عُلومت هند هخه پاليی وه په د هغ په رڼاکنے به ےه" د! صوبه دهرقسم سیاسی اصادهاتو نه جرومه ساتله- و1 د هتک عظیم اوجتک افغاستان دغُشید و نه پی د ده صوے په غلقوکښے د هغه ټولو اصلاهاتو د حصول شد يد خواعش ي۱ شوے وو وم .په دسند نورو صوبو ته وقتاً فوقتا ورکړت شوی وو په يوطف ته داولی دلوری نه داصلاهاتو دعصول مطالبات چاری وو- په بل لور د صوبه سرمهد د يئ اصلاماتو په لارکښے د صوے د پولټل افرانو نه علدوه ددے صوب غانان او عاٌگیر داران او دصوے عخیرمسلم | قلیت هم لوےُ بندیز راوستٍل وو - غیرمسلم اقلیت داغبره نه شوه برداشت مول چه د غالب مسلم آلثریت یوه صوبه د 3 ائین اصلاعاتو نه سسّفیده ش- بلکه ددے پر غلاف دوئ به داکو شش کولو په دا صوبه د بیا په پخاب کښے مد عم شی په د ك عز په د مسلبانانؤ د غالب آکثریت یوه صوبه بيغ د می نه ادي" په دك لړک به هندوانو سیلانو کله د ګباملی پښتنو نه د غپل هفاظت سوال پورته کولو او کله به خځ ددے صوخ دمالی ذراو د نيشتوا لی سل پيش کو ځانان او جاگيرداران په ده وڅه دا صلاهاتو طالف وو . په د اصلاهاتو په ورت کبے د دوئ په (باق اوموروق اقندارکښے د ضعف و زوال خطره پپه وه وغ چه د اصلاعاتو په صورت کڼښے به د اقدار واگ د عوامو د شا ئنلګانو لاس ته راتل- به صرمال د موامو د شد بدے مطالے په رڼا کټے عکوست هند په سطلګلاًکښے صوبه سرید ته داصلاهاتو ورزکولو د جاج اضئلو په عرض د مکومت هند دغارمه معاملاتو د سکتر مستربرے» په مشرۍ"کے د اتو ممبرانو يوه تمقيتاق میټ متررکړه- په دکمیي کښے در اتریزان درځه مسلانان (و دوه هند وان وو - دت کبيچ. د هخه ټولو مېرو جاج وامُست د ومو په بنا چه دا صو په د پټې پا نه بيله کړه شوی وه (و په دک خبره ۀ سم غور اوکړو هه د ده صوب د پلله ضلعو به با د یاب سره دوبارو ادغام ترکومه هده موزون اومفید وی دوئ ددے څيه سم تنقیق اوکړو په د صو .4 سرمد دغلقو د سیاسی عهُوا صشاتو نمل ترګوم مده من ده اودنےه صوب ته به کوم قسې اسلامات ورکول موژون وی - د کيئي؛ د تُقیقات نه پی دا راځ ظاهرکړو په ټوله قيائلی علدقه په مقيقت کڼب یو ومدت 0065١.) مه دے ‏ په دے لړکښے دوئ د سک لا واقعاتو ته اشار اوکړه په دغه وهضت ټول قبائُل دانگیړي علومت برفلاف پاریډل وو دق دااووے چه لصو د د وزو سره وزير د زونشت سره؛ دوشت داورک زو سر » اورک زی دافریدو سرو ‎١‏ ری د مهمندو سرب مهیند د پاڅو ړ؛ بامبوړ د دير؛ ديړد سوات؛ سوات د پوټرء دسنده غاړو رداباسیند د غاريه پښتانۀ). او سند ه غاړے دکوه سیاه د پښتتو سره مربوط او کړل دی او دوئ د يو بل نه په انتظای فاظ سره نۀ شی عدا کیدل ‏ د حکومت هند د ادّدام د پاليئ په باب کښے دوئ دا اووئل چه په ټولو کَبامٌلى علاقو باندث هو قَبضه ماصلول که پرے دا معقوله هم او ینے شيو داسے کار دت چه د دے په نُکميل به کالونه کی او په دت لړکښے چپه د کومو فو اغرامانو د واقع کیدو امکان ده په موجوده حالاتو کښے د هغ تصور هم نه شی کيد 2 - دصوبه سرحد د پو ضلعو اولس ته داصلاماتو په لکښ دوئ دا راغ ما ره کړه چه د دے صوه غلق نه" خو په ذ میت کښ او نه د مپلو معاملانةؤ د سرا ښام کولو په صلاعی تکښے په میخ صورت د هند دنورو صوبو د غلمقونه وروستو دی به د غلفقو کښے داصلاماتو د مصول مِذېات په شد ت سرره پارل دی او ددے تسَكين ضرورء جه. اود هخه اصلاعاتو نه کوم مه د هند په ورو صوپ و کښے جاری شوی دی به پهکمو اصلامانو ,دوئً قانع نه شی -دمشاورق کوشل ورځ اوس تٍره شوی دی - د دوئ د پاره یميسليټو خونتل لازې ده . د ده وشل ګل په هررنک وی وه داد ژوندے اومنتدروی- په ده لړکښے دوئ صوبه سرعحد ته داسے کوئسل ورکولو سنارش کړےه وو په په هغ کښے به دیرش صمبران وو دوئ د غانانو او قيائل مشرانو اسمیت ته زور ورکړےه وو - کمیي" د یو وزیږ سفارش ړه وو په د هخه سر بپ هغه منتقله شعبه مات و و کوم په په هغه ورمُو کڼے د هند په نورو صو و کښے د وزیرانو سره وو عیرمسلم (قلیت ته ,اً د پل آبادئ؟ نه دوچنده نبائندگ ووکړي وه - دکونسل پريديډنټ سرګاری افر تبویز شوه وو اوکه ضرورت غسوس شوه وه ئو يوا تربړی هري پريزيډنټ به هم وو.دوئ دمه يقن اظهارک وو. چهکه پرے داصلاماتو په ذربپه د دے پنځو ضلهو نه مون تهنيي اقدامات په قلرو ره به قباثان ملاقوکنے لاره اوموی - دو د هند په مال مغرې دش او پرڅطر سترخد بانله 4 دمضبوط مطنتٌن پښتون قام طاقٌت دمفرب د لوری نه د مېګ غطره به وړاتدےه یو مضېوط د فاع ثابت ئی ؛ لن حکومت هند دد کميي سفارشات اوئهملل ‏ 0065١.) ۵ که چه وړاندے ويل شوی دی درک فلافت په وغت کښے د هندوانو او مسلبانانو ترمیځه د١تماد‏ فضا قائبه شوی وه د مرن غاد فْتً بانیانو مولانا همد علی مرحوم او مولانا شوکت علی مرحوم د روادارۍ۶ او هناو مسلم ااد په فاطر د غلدفت شرېي وگ مهاتیا اند دی ته حوال ه که فه ‏ او د اند ې ې په هکم د حکومت سره دعدم تعاون با شروع شوے ود لین څه رک په د هرت په تريک کښے مسلماناتو ته لو زب رسیده وو دغه شان دعدم تعاون په تُري ککښے هم مسلمانانو ته لوغ زیان اورسید- دعدام اون په مته کښے مسلمانانو سرکاری نوکرئ پرے ښو ده . مدارسے اوګالیو نه ه شاړ سکړل د سرکاری ټلکو نه ‎٤‏ انګاراوکړو دعلىکړه مسلم یوڼورستي دګور غاپ ته او ریسیده - وه د بناریی په هندو یوڼورسټ؛ تود باد هې او نه کي د اکگرنزی رفت و بائکاټ په وبه د سي ٢و‏ امد آبٌاد هنداوان کارفانه دار د مارانو نه ښاماران سئول او مسلمانان د پولئ: پړة ته کبیناستل .کر په ظُم وطن پرستو هند وانو ککه په متا لسا چندر بوس اوداسے ىرو د اوچت پا هندوانو وکيلانو په دے ربک کښے سرکرمه حصه امُسق وه ول په جموی میثیت په دے رک کے زیات نتتصان مسلمانانو ته اورسید -عض په ټول ملک کښے دحکومت برغلاف د نفرت عِذ بات په موش وغروش کښے وو. دانگريزی مال باټکاټ په سنق- سره جاری وو به ملک کښے به بل ےکيدا اه جلوسونة به و تل داجلے په صو به سرمداکښے هم په ډیرجوش و خروش څاری وه- په دے جلسو کښے به عمومًا یونظم ويل شو . .په د دیٍغ د بند شعر په دامے وو هع ول مان څ رل لن د جان بب نات پ ویرو دعدم تعاون قریک په سلسله ین به د فُنرقُوم میان کاکا غيل مرهوم یادول هم 2د ځایه نه وی د شر وم ميا نامه هميداکل او د زیارت کا کا صامب اوسید ويد وو دکلوت هند په سروے ډیېارټمنټ کښے یولو عهده دار وو-او د خپل ملازمت په سلسله کښے ے په ایران » افغانستان اوځتے نورو ملکونوکښے د کومت هند د پاره قابل قدرندمتونه کړی وؤ اود دےه غدماتو په سلسله کنټے ورله د عُلومت له هوا ډیرےه تبیغ اوانغامونۀ ورک شوی وه- دعدم تعاون مریک په سلسله میا صامب مرموم هم دپل عهداے ته دکلوبت ترغيبانو باوجود استعؤ! ورکړه ‏ او په قریک خلاهت کے تشامل نشو- او ېه خپل اغلدص ١و‏ قابلیت ےځ په دے ترک کښے یونوے موش پیداکړو- میا صا حب مرموم دخدمت و طن په جرم کښے ُو واره ید سم شو (و په ما لماظ 0065١.) ۳ هم یر نقّصانونه او هت کړل ‏ وے یو تګلیف او یو مصیبت هم د حمخة په ارا د و کښے تزلزل پیدا نه که شو میان صامب مرعوم د انگریزی حکومت په ضغالفت داسے ټیگ وو. په باوجود د دے په وروستو په مال لعاظ سره ډیرپریشان وو وے د پل بقایا سخواه او د پل پراویډنټ فنډ د وصولولو نه ع هم انگار اوکړو ‏ او د انگريز د الفت کوم هوډ چه لغ يو ے وو د مرک تزاخری سلگئ په عغ کلک ولاړوو ‏ میا صاعب مرعوم وړژۍ سړته وو چپه د سیاسی هريګاتو سره 2 د صويه سرحد دکلی وال اولس په روشنای کول وکښے لوبِه برغه لرله ‏ دکه په اوومل شول د مدم اون هرک په ټول ملک کېے غلوروو ‏ او په دےھ سلسلهکنے ,کثر لو لوغ لیډران اومشران يوك شوی او په جیلونوکښے ښد وو چاپه هکلم په اطرکښے د ده تیریک په دوران کښے د تشد د څه داسے واقعات اوشول ‏ چه د هغ په وجه د مهابا گاندهي د دے مرک د بندولو اعلان اوکړو او رک په خپلو مقاصداوکښږ یق کراب شو پچ واو مه کم دمص مال ات و و په شوماخ رخلوفت ناو غه جوار پا نه" شو او عبلاً رک خلافت فتم شو د رک غلافت په دورا نکښےمه دهند وانو صلبانانو تمه کوم اتضاقَ وااد قا شوه وو هغه اوس د فرقه پرستو هندوانو د لاسه غتم شو قرقه یرست هندوانو د مسلانانو برفلاف په دغه ورهلوکنېے یو دوه تریونه شروع کړل ‏ په یو ته به شم او بل ته بهمۀ سکمټن وپُل- دڅرک شدھې اصلی باق سوای دیانند سرسواق ووو لل په دغه ورو کښے دا ترک شغردهاند نوے یو هناو راژو ند ے کړت وو - د دے هرتکف مقصد دا وو چه څه مسدالان داسلام نه هندو مذحب ته واړوی ‏ او به هنداوا نو کښے ے مدغم کړی ‏ په دے لړکښے فرقه پرستږ هندوانو په د هره وسل نه کار امستلو؛ علے به ‎٤‏ کوه - په اهپارو نو کنے به مطو نو نه ليکل- پیغلټونه به شانڅ کول ‏ هنداوان به د مسلبانانو دابادئ د یدو نه ویرول - کے هندوا نو به په وا کو دا هم ول چه هندوستان د هندوانو ده. اوکه چرے مسلمانان په دے هملک کښے اوسیدال غواړي نو هغوۍ ته پګار دې په هنداو مت هب اختیارګړۍ - د مسلمانانو په باب کښے په د دهند وان لوم چذبات وو د هڅ اندازه ده شعرو نو نه په ښۀ شان لکیهده د1 ام شرحی سي کی بنه د بوسف یلت د مال ے دقت پ قم لو دکرت سل 0065١.) ان ند وو يی هف ایان یا : د مات وق ونا می صدان با ق وله د همه کيرے پروېګنډے ‏ او وسیع مال ذرانګو باوجود هم هندوان په دے خپل مقص د کے امیاب نۀ شول . په عامو مسلبانانو غو د دے ترک هډو څه انژ نۀ گیدو البته د پټاب او راجپوتا په يويمص هکښے ‏ ملگاان « د راچپو تو یو قوم وو چه هيے په سرغو مسلبانان وو- وه د مسلبانئ باوجود ځے تد یبی هند وانه رسومات اوعقَائد ع هم لرل په دے خلقو کښے د شدامې تمرنک څه لږشان کامیاب شوے وو وه مسلبانانو سم د دے په مدافمت کنښے د تبلیغ وتنظیم په نومونو ټريکونه شرو عکړل . اود مندوانو په لارکيے څ بندريز راوستلو - د سکمتن شریک باق یو فرقه پرست صندو داکیتروۍے2 وو- د دے مریک مدعا داوه چه هنداوان د مسلانانو په مقابله کے مد شی او په مسباق اظ سره دومره قوت حاصل کړی ‏ په د مسلمانانو د قوت و غل ې کومه ویړه په په هندوانو پرته ده هغه تز لره نې په د لړک هند وانو د مسلانانو ( قتصادی باشګاټ هم اوکړو ‏ او د مسلبانانو هرے کارناه ته به 2 د عيباگوته وله او د هنداوانو په زړونو کښے به څ د مسلبانانو ته نفرت پیداکولو ‏ اولکه چه اوو شول . د دے قريکونو په مقابذه کڼے دمسلانانوله و(اهم دتبلیغ وننظيم په امه جرکونه شروع شول ‏ او د ده لتَعجه دا شوه په په ملگ کښے د یو سرنۀ تر بله سره پو رے د قرقه وارانه فادونو اوراولگیدو ‏ په دےه فلسادونوکڼے دکوهاټ هندو مسلم فساد د ذگر وړ دے- : : دا فساد په و-٠٠رستیرس‏ 89 لاکښے شوے وو اود دے فساد باعث د جیون دات توے يو هندو یو نظُ وو داسړه ده سناتن د هرم هنداوسههاه سکتر وو په دے نظم کنے د مسلبانانو د مذهب توهين شو وو مسلبانانوددے توهین برغلاف د اعقیاج په ډول يو ېلوس اوښلو و2 په دے جلوس هندوانو دخپلو بالاخانو ته ډزے اوکړه -اوډیر لھ داصندو د لاچئۍ زکوماټا) استوگن وو غه د دے نظم یو دوه شعرونه دادی- ‏ ےه نای هړېم با سترر ‏ مډ وسن سال پاے ل٠‏ ‎٧ 1‏ : امار علز سناډ ناژ د سر ‎٣‏ مان يک 0065١.) ۸ مسلبانان 2 شهیدا نکړل ‏ هند وان دے اد ته د وړاندات نه تیار وو- دکو ساټ په مسلاناو . باناث د دے ناروا ظلم په وجه د خُوااو سا مسلبانان هم دخود نه اووتل ‏ او دے فساد ډیر خُطرناگ نو عیت اختیارکړو- او په دےکے دواړو فرقو رهندوانو ؛ مسلبانانو) ته ډیر اق او مالی نقصان اورسید - دغه شان یو هُسا د په ډېره ‎١‏ سبا عيل هان کښے هم او ىشو د ملک په نو ښارونوکے هم دغه رنگ فادونه شروع وو- دے فادونو دا ېره ثابته کړه په د د هندوانو او مسلبانا نو ترمیځه اعٌاد نۀ ممکن وو او نۀ آننده د دے غه امکان که شی د مانټکوچيسفورډ سم » د اجراء په وت کښے کوت انګلستان دااعلان کړث وو چه لس کاله پی به خُکومت یوکمیشن په دے عرض مقرروی په هغه د دے طبرے جاج وافلی چه هندوستانانو د وککړت شوی اصلاماتو نه څومره فانٌداه اضق ده او دا چه دوئ ته نورڅومره اوڅه سم اغثیارات ورول پګاردی ‏ چنائپه په مک لهکښے لارډ ارون واشراة هند دحکومت انُکلستا ن له خوا د دے کمیشن د رالیږلو اعلان اوکړو ‏ دکسشن د انگلستان د پارلينټ په شپر و مبرانو مشتمل وو -اودکییشن صدر سرعان ساشن نومیه؟ .٠و‏ دغه په نوم داکمیشن د ه ساش نکسټن . په نامه مشهور شو د هندوستان مشرانو د دکمیشن په سات اعتراض ‎١‏ وکړو || و مطالبه ےځّ اوکړه په په د کتا بکے د په برابرتتاسب هندوستانٌ هم شامل کړه شی ۰ مطاليه | و نه شوه مل - نو هنداوستانیانو ددے‌کمیشن بام اټ او کړو- (و په داکمیشن دمرِعٌاڅ ته لاړ د ده برخغلاف هړتٌالونه اوامتیاق مظاهرء اوىشوے ‏ سامٌن کبیشن په نومبر س لاله کنې پيښورته هم راغ أگر په د هندوستان په نورو ښارونکنے د دے کمیشئ برغلاف څه زور داره مظا هره اونۀ شوه کر په د کاکگرس کس یو دوو مبرانو لاله امیرچند بهىوال اولاله پيړاغان دکسثن برخلاف څه پیغ دص وے وله په لویه پيانه څه مظاسهره اون شوه او په بو طورکمیش ته هرکل وبل شوے وو په پیښو رکنے د دےکمیشئ سره هندوانو. سیکانو . پښتنو غائانو جأگیردارانو اوځے ازاد غیاله مسلاناتو د مکو او و قدوؤ په شګل کښے لید لکتل (وکړل- او خبل يل مد اكا ے هرله پلش کړےه ‏ د صویه سرحد د ځائان اولویولویو زمیندارانو یو و هد د زياے د ځان بهاد رعبدالفَفُو غان مرموم په سشرئ کښے د کمیشن ته يه ليیل شوے یادداشٌت پي شکړو - په د ے یاددانغت کښدوئ د سد ؛ا سرحل دپاره هم د هناد نورو صوبو په شان د مساوی اصلاهاتومطاله کړی د: 'د داة ونان وو چه په صوبه سرحدکنښے د سم یوکونسل قاشکړپے شی په د 4 0065١.) ٩ اغتیاراتو له منه د نتورو صوبو دکونلو نو سره برابړاو سیال وی - په یاد داش ت کن دا ره هم ويٌلی شوی ده په ددےه صوےٍ اکتوغلق د هند د نورو فرګو ته دا اودخپلو قا مُصومصیاتو اوروایاتو . دودونو دستورونو د پارو یو منظبه ضابطه لری ‏ دغه وه ده چه دوئ د حکومت په اډ اڼه کښے انقلدې اوگړندئ تبد یليالغ نه" نګوښوی - دوئ دا مطالبه هې کړی وه په دصوبه په کو نس لکښے د يوږبرخه ممیران ستفب او دوه برخ ممران نامزد وی » په دےه لړکے داغانان دحکومت دارانو سره په ده وچجه هم ځیال وو چه د ملتخب ممېرانو د اکثریت په صوریت کښے د دوئ سره د خپل ځاند اق اومورٌقْ (قتدار دکسیدلو ویره وه دوئ په مرکزی اسسیلئ کښے د څلورو نشتونو او به کونسلآف سټیټ «کښے د درد نامز دو ممېرانو مطالیه کړی و۰ دے وغد د غنلوط انتاب عمبایت په دے شرطکړے وو چهکه چرے دمنداوستان او سيکان هې په غلوط (نټغاب رضا وی. دحُکومت په نورو مقاي ادارو رنکه ډسټرکټ بورډاومیونپل کبيټې) کښے هم دوئ د نامزد مرانو د اکثؤیت مطالبه پيش کړی ده - : په دوئً پچے دهندوانو وفد د د رلالا2 بهادر|هاکر ته » په مشوئکښے دکیشن سره ملاقات اوکړو ‏ هنداوانو هم خپل مطالبات په تمریرۍ شګل کښے پيشکړی وو - په خپلو مطالباتو کښے دوئ صوبه سرحد ته دنق اصلاهاتو ورکولو شدايد بنالف تکړے وو د دوئ د غالفت اصلی وجه دا وه په ديق اصلاماتو په ورکو لو کښے دوئ د هند په سرحد باندے د يوا ے مو په قيام رضامند نأ وو په په هغ کښے د دالے مسلمانانواکتثریت وو چه هغه دخپلو څفصوصو اوصا فوغاوندان اودخپل حغرا فيائا بمل وقوع ل هکبله د ډیراهمیت وړ وو هندوانو په خپل یاه داشت کښے دا طبره هې کړی وه چه ترڅو د سوهد پښتانأً مذ هب د سیاست نه بدا او نَةگيٍ ‏ تر عِغ به هندوان دخه صوبه ته د سیاىی معاتو هنکولو فغالُت کوی- سره ددے دوئ داهم وسل وو چه که داصلاماتو وول ضروری دی . نو په دے صورتاکښے د ددے صوب هندوانو ته هم هخه شان مقوق او مراعات ورکړےه شی کوم په د هند په نوروصوبوکښے یورې عیسایانو ته وکپه شوی دی - دوئ د مرکزی اسبلئ د پاره دڅلورو دذُشتونو مطالبه کړي وه او په هغ کښےےځ دوه نشتونه هندوانود پاره نوښتلی وو هندوانو په دت خپل یاد داشت کښے د هندوستان د کانکرسی هندوانو د پاليئ هې دښته غُندنه کړی وه- دسیکانو وفد دکمیشن سره د سرهار راجه سٌگھ په مشرئکښے اولیدل ‏ دوئ په خپلو 0065١.) : ٣ ‏مطالبوکښے دا ويلی وو چه سيکان په صوبه سرحدکښے یو اهم اقلیت د - دوئ عُکومت‎ ‏ته ډیر زبات انم ټیکي ورکوی. او د تعلیم په میدا نن کښے د صوب د ټولو غلتو نه وړاندےد‎ ‏دی دوئ دا هم وئلی وو هه سيمان د پنباب وروستق هداکبان وو (و دسرمدصو‎ ‏انگريزانو د سيعانو نه اس وه . دوئ دا مطالبهکړی وه چه اگرکه ددوئ آبادی په سلو‎ - ‏کښيريو) ده وله دو ته د هد صوےه په کوشل کنښے (۳۵) فیصد نشنتونه ورکړے شی‎ ‏دوئ د نشتونو د عُمطفظ سره د خلوط انتِاب حىای ىکړے وه-‎ . ‏دکمیشن سره د صوبه سرعد د ترق تپسندو مسلبانانو يوے جرګ هم د ان بهادر‎ ‏سعد الدين خات (يل نل جوډ یشن لکمشنر به مشرئ کښے ملاقات اوکړو- دوئ په غپلو‎ ‏مطا لباتوکښے د صوبه سرحد د پاره د هند د ذورو په شان مکبل اصلاهات غوښق وو‎ ‏دو دا وئیلی وو چه د صو به سرحد غلق د هند د نورو صوبو نه په هيخ شا ن کم نۀ نی.‎ ‏"وم وجه نه شى کيدت په دا صوبه د داصلامانو نه عروم هکت شی د دڅ (اعصتواض په‎ ‏با بکښے .په د دے صو مالیات دخپلو امُراجاثو کفالت نة ش ىکوه دوئ دا وثُلی‎ ‏ووچه پوه دا صوبه حُکومت هند د هندوستان دعفاظت په غرض تشکيل کړی ده پو.‎ ‏دازأاق اضرابات د هم لوت هند برداشت وی دوئ دابقّین هم ظاهرکړے وو په‎ ‏دمسلبانانو لا ته د افتیاراتو په راتلو به هند وانو او سيانو ته هيت خطرات نه لالمق‎ ‏مه په د دے صوه دغلقو مُرٌک ژوند هم د ثورو صوبو سره تړه دےه»‎ یږېک‎ ‏دا ضره هم د ګر وړ ده چ هکمیشن تۀ د سرمدی صوٍ د حکومت افرانو او د پولټیکل هکے‎ ‏هاگمانؤ هم خپله راځ څرگنده کړی ده داافسران او هالبان د سرهدی صوب داصلاهاتو‎ ‏شد ید لغالت وو - دوئ په دے موقع هم هغه د سرجارج روس کیپل د زماه د« بارودغاغ‎ هړک ‏او اور تيل ء زِّ نظریه پش‎ ‏ساشمن کمیان د صوب د ښتلف النیال افرادو ١و سرکاری افسرانو د راڅ معلومولو نه‎ ‏پی بيرته لاړاو خپل سفارشونه ےخ" مرب کړل - وله ددے میعن سفار شات د هند د هرے‎ ‏ډل بسیامی مشرانو مستره کړل که په هندوستان مشرانو ته یوغل بیا داتفاق واتادموقع‎ ‏وغه داموقع هم عالگريی هش وانو د خفپل اکقثریت په غرورکښے عېبث کړه. واهّّات‎ هړکادیپ‎ ‏داے وو چه د ساشن کمیٍن د سفارشاتو د استزداد په موقع وژ هند لارډ برکن میډ» هند‎ ‏.وستان مشرانو ته داپیغور ورکړو په هند وستا يان په دومره سیاسی ږل وکښے ويشښ دی‎ ‏او هره سیا سی ډله په بل سیاسی ډے دومره 4 اعتبا ده ده چه دوئ تۀ هو د برطانوی یت‎ 0065١.) ۹۳ پی ښک څېاویز منظوروی او نه د هپل مان نه يو داے متفقه دستور پي شکوه شی په د ټولوسیاسی ډلو پے اما وي - . د وزیر هند دا پیفورکاگرمی منظورکړو ‏ او د پنات موق لعل نهرو په مشرئ کښے ‎٨‏ ‏یو هکيی جوړکړه ‏ په دے غرض چه د هند یانو د پاره یو داے آثٍن مرت ب کړی چه هغه د ټولو فرقو دخواعشاتو او مطالبانو نه دار وی دے کبي؛ د هندوستان صرےه سیاسی ډله ته دتعاون اومرسیت حواست اوکړو -او دا اووئيل په د مرے فر ة معقول (اوهائز مطالبات به په دپورټ کښے شاملو له سل - په د مو قع مسلمانانو د مسټرجناح په مشریه کنے دا فیصله اوکړه چه که کرس د مسلمانانؤکم کم مطالباتو منلوته غاړه کیږ دی نومسډات په د ساشن کميش سفارشات نامئظورکړی ‏ او د کانکرس ملگرتیا به اوکړی - ده کميق ته ملاناؤ دامطالیات پي شکړل - را) سندنه د د بسئ نه جِداکړے شی اوځان له ږصوبه شی ‎)٢(‏ صوبه سرمد او بلوچپستان ته د د هند د نوروصوبو په شان دربه وزکړيهك شۍ- رس) د پنجاب او بنګال په صوبوکښے ږ نمائنگی دابادئ په تناسب وی ره په مرکزکے ږ دمسلبانانو تیاتندی د دريے برنۀ نه کمه نه اوی کانگرس دا مطالبات او نة منل او او به مسان نو نهرو رپورټ نامنظورکړو - او داْنا یول بیا ثابته شوه په هندوان دمسدانا نو جداګانه هستئ منلونه تیارنة دی ددے نه پی مسلمانان من حیث القوم د کالگربی ته جدا شول او څه لږ ان مسلمانان مه مشرة مولدنا ابوالکام ازاد مرموم وو دکالگرس سره پاة شول - , په کال سګ ده« مارح په میااش تکښے په دهلى کڼے د مسلم ليک یوئیلسه اوشوه - په دے چلسه کل حمد علی جناح پل تاري نکات پي ش کړل. او دا را ة ظاعر هکړه په د هند په راتلوتی سي ن کی به د مسانانو مطالبات هم داوی دا لات دامے وو »- را آئنده دستور د به وفاق شک ل کښے وی . په د مرکز او صوبو ترمینځه به اغتیارات تقیم شوی وی- : ‎)٢‏ ټولو صوبوته به په یوشان مود ضتاری ورکوے شی - رم) په ملک کښے به اسسلئ او نوره منتئے ادارث په داسے طريقه وړوا شی چه په هغ کښے داقلیتونو نبا ئنای پوره پوره وی خو دائے سم ته په اگؤیت په اقلیت بدل شی یا د .یغ برابر شۍی- 0065١.) ۳ رپ) په مركر ی ‎١‏ سسانکښے په د مسلانانو ښاشدگ دوپه برفه وی ره انْتّنابات به يدا ګانه وی ول هره هز تۀ به دامق عاصل وی په کله خ"خوبښه شی نو د حداګگانه الاب په څاے د نلوط ناب عغوره کړۍ ‏ ر) که چٍرے دصویو د نوی مد پندۍ ضرورت پنې شې دو دوپانه هد ند ی به په داسے ډو لکیږی چه د بگال . جاب او سرحد په مسلم اِکثریت څه اخ او نۀ غورزوۍ. ر») ټولو فرقو ته بۀ مذ هې ازادی هاصله وی- رم) په یومنتنب اداره یااسمبلۍ کے به څه دااے ويز یا د هم څه همه نۀ شی نوک چه د هغ تخالفت د يوے فر ةٌ (ئا) عصه ممیران به دے وجه ١وکړی.په‏ دا قجويريا د هةحصه د ده فرۀ ه مفادو برغلدف ده په داسے حالاتو کښے د څه بل قٌسم موزون او قابل عمل طريقه اغتیارکپه شی - ر۹) ستدنه ږردبېئ تۀ عداکړے شی دا) صو يه سرحد او بلوپتان ته د هم د نورو مو بو په شان اغتیارات ورکړه ځۍ- د« پۀ د ستورکښے د يوږداسے د فعه شامله که شی چه سرکاری ټولو ملازمتونو یا د حکوعت په مقای ادار وکښے به د قابلیت مطايق مسلمانانو ته غپله برغه پوره پوره ووه ی- ۳ په آمِښش بغ د داے پیش بندای اوساتل شی په د مسلبانانو د تٌقافت » تعلیم؛ نه مذ هب . مغمی قواين اووقفادارو مفائلت پره اوشی- او دوئ ته به د مرکز له هوا پوره پوره مدد ورکو 2 شی - : رم۱) په مرکز یاصوبوکښے به دابے وزارت نه جوړېږۍ چه په هخ کے کې ارکې دوببه به مسدانان وزان نه وی - مرکزی اسمیلی به تر هغه وغته په ين کښے ترمیم نه یکو ترڅو په دهند د وفاْ ټولو صوبو د هغ سره الَفاق ته وی کړے- په ستر سشلثلۀکښے د اشمان زو په مقام د«ان اصلاح ‎١‏ فاغنه ى يا . افغان مرگ ؛ په اعشام کے يوپویه جلسه اوشوه ‏ په دے جلسه کے د« افغان يوتھ ليک تتٌگیل او شو -ا ود ده زیراثر په کلي وکښے اد تنطيم ۳ ر سثروع شو او د کلهد اکښياټ 3 ما کادانو برق شروع شوه د دے رشا گادانو مقَصُدِ دا وو په دوئ په بلسوکښے ضبطو 0065١.) نظم ساق ‏ او غتلف فراتُض اوغدمات په کوی- د رضاکارانو د دے تٌنظيم نوم -فدائ خدامتګار ‏ هکیښو ده شو - په ۷۷٧ر‏ اپربل منګل هکښے داتبان زو په مقام د«افغان جر» له خوا دُکان عانفرني په نوم یوه لویه جلسه اوشوه ‏ په دے جلسه کیے دسیاسی جىاعتو نو نه علدوه نور ډیرغلق هم د زرګونو په شبيرکښے شامل شول ‏ په دے لص کښے د خُداق' خد مظارانو د تنظیم د باقاعدهکولو فیصله اوشو ه ‏ په ابت اگښے د به رشافاداغ دياده د پييذحمتا ورد وي شُوۍ وو وله دا به زرځیرنېد له » نژددی دپاره نسوارې رنگ رگ تجربرکوي شو په دس وه دارضاکارأن وروستی دسرخپرو ‎٩‏ نامۀ مشهورتول .دص سرد په سا مارک دخ تنظم 7 قرباسئ د ډيرے ساپ وړدی ‏ د سرخپو ش مرک د سیاسی اصولو سره انا یاانلاف یوجداسوال دےه ولےے دس هکے منځ شک نخثته چه داهم ددے تنظيم د قریاتُو برکت وو حپه صوبه سرمد ‏ خپل سیاسی منزل مقصو د ته اورسولو ‏ د اتنظیم وروستو دسیای عالاتو په نت هکښے د کالګرس په تنظيمکښے مد غېکړه ىشو او د سرخپو شو په قریا نو د کانگرس په قوت او شهر تکښے هم قابل قدر اضافه اوشوه ‏ په ابتد اکے غان عبدالغفار غان او د هف ورو مٌگرو د سیاسیاتو نه ان غورول وو د دو ئ دا اراده وه چه د دپتون قام د حزرابو رسبونو رواجونو اصلاح اوکړی ‏ او په پو کښے د حعصول علم جِذ به راویښ هکړی ‏ د انگريزانو په دورکښے همے هم د پښتنو د تلبيی ترکئ نه # توجهی اغتيا ریه شوی وه او پښتانه هم په خصوصیت سره ېه اریزی سکولونکټے د تعلیم عاصلولو نه متنفروو ‏ د ده شتّجه داوه چه پپتانه ې په خوفناگه طربٌه د مل هئ هره وو په دے غرض غان عبدالغفارغان په سسلثده کښے د١‏ ضئ اصلاح (فاغنه په نوم یواغمن تشکی لکړے وو دغان عبد الففارخان داتریک په اصل کښے د هخه ترک یو نوه شکل وو کوم چه دده نه څه موده (اصو د پښتنو مشهور با مد اعظم عضرت هاې ترنگزئ په علاةکښے شرو عکړے وو دحضرت حاې صاهب دده کرک مقصد ‎١١‏ ووچه د ., پيتتو د معاشرے نه د خلاګ شرع رسومات لر کړے شی او په دو ئکښے د علم دين د هط مینه پیداکړی - دا تریک قه موده په زوروشور پليدة ‏ وے په ماې صاهب د مهبندو علا 3 ته صیرت اوکړو نو بیا په کښے هخه وش ته وو پا شوے . چنائپه هم دغه غیک خان عبد الفقارغان ان اصلاح افاغنه په نوم بیا را ژوندے کړو ‏ د تتریک په حلولو کښے دغان عید الغفارغان نه علاوه د خُادَم ححيد اکیر مرموم ,میان احبد شاه بیرسپیټر مرموم؛ قاضی عطا الله غان مرهوم ؛ میان جعفرشاه کائا خيل او غان عبد الذگېرغان او تداے نویو 0065١.) ٧ مشراتوکو ششونه اوغدمتونه دستَائيل وړدی ‏ د ده اغ په کگرانئ کښے په اتان زوک یوه ازاده مدارسه چلید له په د دی او دئیوی دواړه تعلیمونو التظام پ هکے موعھود وو داټان زو د مدارسے نه علاوه په نوروکليو کنے هم دغه شان مدارسے قائ وے او په دے مدارسوکن د سوونو په شیيرکښے ماشومان په حصول تعلی ېکښے کیاوو ‏ په د مدرسو کښے به دکتاي تعلیم سره د ذ هئ تزبیت غیال ھم سات شو او په دے ډول د مدارسو د قام یو لځ ضرورت پور هکولو ‏ په کال سل د دسمبر په میاش تک ے "ارس خپله سالانه جلسه پۀ لاسو رکښے اوکړه ‏ په دے جلسه کښے د هناوستان د می ازادی' شوب پا سکړےه شم- او د سو ل ناب فیصله سم اوشوه ‏ چنا غه په مارح سل له کښے د« ډانډاۍ » په مقَامٍ د ماک په جوړولو سره د سول نافرمانئ اغاز اوکړے شو ول مسلبانا تو پۀ اول وار په قوی لمماظ سره ددے سول ناھزماسی قیصله اوکړه ‏ ناه د اپریل په دویىه هفته کښے د پلیښور په شاھ باغ کښے د کانرس د پر وگرام مطابق د ماک جوړولو اعلان اوشو- په سرحدی صوبه کښے د کانکرس بنیاد په سلاد کټے ايے شوك وو وے عبلاً نه ټو لی په دے مُپل نوم په عام اولس کښے شهرت نه وو موندلے به دے ورڅوکښے به صوبه سرحداکښے ټو له سیامی سرکرمئ عملۀٌ د میلس غخلدفت زېراهُتدارجباری وه و وروستو په په هندکښے د کانکرس د روب په نې کښے مسلمانان من عیث القوم د کانگرس نه بدا شول- نو په صوبه سرحداکښے هم په مسلمانا نکنے اغتلاف پیدا شو او په مش کې د صو به سرحد مسلباتان په دوؤ لو ارس اوخاد فت )کښے تقسیم وو ول عام اولۍ ددے نه ناخبره وو اودوئ به د کاکگرس سرکرمئ؛ هم د بلس غلا فت سوکرمئ ډنل - دسګاك نه له پورے غان عبد الغفارغان او د صفهٌ ملٌگرو نه خو د کانکرس سره او ند بل یو سیاسی تریک سره څه غاص تطق لرلو ‏ کر چه د ىیلس غاد فت . عدم تعاون او هرت په تتريکونوکښے دوئ په سرکرمئ مے ات( وه- وے د دوئ په وړاندے د پلنو داصلاح الرسوم پروګرام وو د دوئ داخیال ووحه ترڅوچه نپښتون قام د ژو نل په هره لار هکی دهته دنورو قامونو سره سیال نۀ نی تر دمغه پويه دا مپل مریک په دے ځله علا که ‎١‏ وخپلو غلتو پورے دود ىاتل پکار دی - اګر په د ملک د ازادۍ" د شد ید غوامش پش نظر د کالگریۍ دمقتاصدو سر د دو ئ همد ردی وه او د تباشگیرو مبصریتو په ډول به دکانگرس په بلسوکے سم شاملیدل . وے د دو دا نشبولیت به غیر رىسي او د دوئ دنېل 0065١.) ۳۵ مرطنئ مطابئ وو دوی خپل جد۱گانه حيثیت او پروکرام برقرار ساتط وو لکن په له کے چه په صوبه سرحداکښےکوم واقَعات اوشول . هخه په خپل نو مي تکښے داسے وو په د پښتون غوئدات ازادی نند قام د پاره ئ لاس تر زةۀ کښیناستل او د تماشکیرو حيشټ اغتیارول نام نکړل ‏ د هند‌ی ملبانانو په تارخ کښے با لصوم او د صو به سرحد په تاریخ کښے با مصوص د لل کال په یوڅو ومو ھاتو ډیراصیت لری - دیق ,- ۰د هنداوستان د مسلباناتو دسیاسی هل ومهد مقصد دم په دے کال متین شو دامقص. ‎١‏ وستو د پاکتان په نامه مشهور مو په تقصيل ب۵ 1 په خپله موقح او رپ) سم مې غه کال داپربل په میاشت کښے د بپیښو ره قصه ځوانۍه بازار د فاشرنگګ خو نړی" وا قعه اوشوه ‏ او ددے په وجه په ټول صوبه سرحد کښے د انگریزۍ حُکومت نالفت اودشئ دت اختیارکړو ‏ () هم په دغه کال دکانگرس تترنک په صوبه سرمدکښے عروج بیا موند اولږ موه لپ دخدائ خدمتګارانو په ۸ مثاله قربايُو د شهرت انتها ته اورسیده ‏ رب) هم په دغه کال دملک د ازادی ري ده صوبه ته داغونډ شو او په وگ ډگل د دے صو غلقو دومره قربانئ ورکپه وے چه میلونه ورنه ډک شول . اودمک تورو جیلونو ته اوليږه شول- له په وړانداے وما شوي دی د هند د مرکزی کانگر سکېيي؛ د دهدایاتو ه رټا کي د صویه سرحد کا نکرسی کليي' هم دسول ناهرمانی" فیصل هکړی وه او د دے د پاره د٣۳‏ ايل سنګله ورځ په شراب غانو باندےه د پکټنگ د پاره مقرر شوی وه د ځپل پروکرام جاری ساتلو په طرض دوئ يو وارکونل » هم تشُكِلکړے وو وه حُکومت هم د دوئ د ارادو نه فبرداز وو او دوغت نه اګا سو 1 د دوئ د نیولو فرصله کړی وه کا گگرسۍ مببران هم د حگومت 'د ارادو نه خبر وو او دا فیصله کړی ون چه د پروکرام. نه اؤل دګرفتارئ نه بح کیدل پکار دی وله دکانگرس ځُن ممبران ددے فیصل نه اګاه نه وو دغه وحه وه چه د ‎,٣۳‏ اپریل په شپه د کا گرس نهه مبران د پولیی په لاس کرفتار شول ‏ صرف دوه ممبران د مي د کو فتارۍ؛ نه څ پاةشول .دا ده ممبران د ٣م‏ تار په مسر د کلگرس په دفترکے اونو د شول. د مبرانو دکرفتارئ! غیرسدسۍ په ټول بښار کے غورلو - او ډیرغلق دجلوس په شگل کښے د دوئ سره ملگری شول ‏ په دے موقع ده 0065١.) هم۹ ممبرا نو په خپله کابلی تاي ته د ورلو پدشٌکش اوکړو ‏ پولیی هم دوئ پره ښودل ‏ او دا ممبران دجله س سره کابلۍۍ تچ ته لاړل او ان ے ورکړو - دغه وخت د کابلۍء تاس په وړاندے د عد نه زیات اولس جبع شوے وو هه د القلاب زنده بادچغ به څ اوښ ‏ او د مببرانو د پرث ښود لو مطاليه به ۀ كوله ‏ داولچ ېه ساعت په ساعت زيلة راتلو او د وش وخروش په وجه د قابونه بهرکیدو 8 وو. په د وضتکئے ځد لتو په تاڼه سسگباری اوکړه ‏ واه سجیده او پوهه لق د پاریډل او په پوهول وکن نٌګیا وو. دے حالاتو د پولیی سره ویره پي کړه اود ډپي کمشارنه غ دهوځ د راليږلو خواست اوکړو ‏ چناغهه لږ ساعت پی یو آرمرډ کار په ډيرے تنای د کابلئ دروانه ته رااورسیده ‏ وج د ډراټُور دبا پروايئ له گبله ےٌ يو سړے چغ کړو ‏ په دے وجه د اولس جوش وخرو نورهم زاٍت شو .او عالات د قابو نه بھر شول - په وړومی آرمرھ کار پے څلور نور هم راغلل ‏ او په دوی پے یو وي افسر په موټر سا ئ ګل سور راروان وو .دغه ‌افرد وم یو سړی په تېراووهلو او مړئ" کړو په دت چے سم پل آرمرھ کار تۀ اور وا چو 2 ئو .او پارید ل اولس په تاڼه بانده مک باری شروع کړه- دحکویت داعلا ن مطابق په دےځ سک بارئ کے ډپي سپرنټنډ نټ پولیس او ډپې کار هم سفنت ژوبل شول ‏ دغه وغت ډ پټ کمشار د فا ترلک علم اوکړو اومشي نکنونو نه په اولس دُگولیُو باران شروع شو غلقو تیښته اوکړه. ول وره هوؤغ په دو" يے په کله کوغو کښے هم لاړ ‏ او غاق ے په کوليْو او پیرل ‏ د دٌصه خُوا غ ښکل با زارد مړوادیره شو - په دے غونړئ؟ وا تع کښے په څومره غلق مړه" شوی وو د هنو درست اندازه او نه" لکیده ‏ له چه حکومت دامړی په ډیره پراسراره طريټه طيبکړن ۰ د قصه خُوا غد فارګ دوا قم نه پی په پیښور ښارکښے د دهشت د وره وه د ښارانتظام دکوره فوح ځ په لاس کنے وو کرفتارۍه ىش شروع وےه- وه دمه ور پي د ښار نه فوځ لره کی شو دغه ومْت پولیی هم د ذمه وارئ؟ اوچتو لو نه انا رک وو پنا نه ده ورڅځ د ښار د ټرغفک انتظام د کانګرسی په لاس کېے وو په دغه اشناکښ دصوه له دعلومت د اعلان مطابق په دے فا نک کښے د مړو تعداد شل او د رغبیانو تعداد دیرش ښٍ شوے وو. داهم وئلی شو ووچه شان د زخييانو تحداد به ډیر وی ول داولس په افواهانو کے چه د څومره مړو تعداد سپ شوے وو د هغ دید شوے وو 0065١.) له سرمد چیفکنشنر سرنارم ىولش د صوبه سرعد نه بيرته اوغوستل شو او فوڅ با په پپیښور قَبَضَهٍ اوکړه په .سر اپرل غان عبدالعفارغان هم او ئيوے شو او درے کاله قید کړ ىشهِ دعلومت دلوری نه دفب خبرونو په لیږلو سر هم اولګیده ‏ دغه وڅه ده ه چه د پټښور د دث وا قُعاتو نه تر ډيره مده د بهردیا خبرِن وه ول د کانکرس رضا ارانو به پر اسراره طریقه دا ضرونه پغاب ته اورسول ‏ او د پښاب په اضاراتو کنے د هکومت برغلا ف غوغا پورته شوه چناتیه د ققیقاتو به عرض د ند مرکزی کالګرس د « وی څپټيل» په مثرئ که صوبه سرحد له یوه کمبېی را ولېډله وك حکومت سرحد د د تکمبتی د اخله په مرم دک موه د-کمتټی به داولپنډ کن دیډتور دحاد تحقبیقاداوکړه ول خوبت د ریږ ټ په اشاعت هم یاپْدکا ولګوله. دقصه حخواش؛ په ده خونړئ واقع د قباملى علاقو پښتانة هم ډیرغیژن شویوو. دغه وجه وه چه په قبايلی علاقوکښے سم د خُکومت برغلاف اقدامات شروع شول-چناېه د جون دمیاشت خی په پنطم تارڅ' شپېږ ېه د ورځ د افرىدو يو لبکر د پيښور په علا قه کے رانو دا نو دوه ورځ دانگويزي فوڅُونو سره په لک کښے کیا وو او په »,جون بيرته لاړ- په ‎٣۳‏ )کست د افریاو یو بل لټر هد پیښور علا ة ته راغ - او د هوا و شا ګلىوال اولی په مرسته دوئ د پيښور په مال گودام عىله اوکړه ‏ ټوله ىشپه د الگریزی فوڅ اوا فربډاو تمه کولئ اوچلید ل . په دغه وضت کښے د افریداو ١و‏ مهمنداو تزمیتٍه داصلاح شوی وه په ‎١‏ هزیدی به په پلښور هله ١وکړی‏ - او په بل لور به مهمند په شبق راو اوکړی ول حکومت د ده صلاح نه خرشوے وو- دغه وچه وه چه دمټمندو شن لق حکومت په خپله پره راواړول ‏ او د هغوي هبله څّ نا کامیابه کړ -‫ په دغه ورځُو کښے تَقريبٌا په ټوله قیال علاقه کے د عُلومت برغلاف مِذَبّپاي وو أگر په په ملاکنډ ١يښئ؛‏ کے د دیرو سوات نوابانو په ېلو ردیاستونو کښے د دحکومت را جِذ بات قابوکړی وو لین د ده اهشسئ اتان غیلو قبيل د حُکومت برغلا ف سوکرمئ؛ شروعکړ وے . دا سرکرمئ وروستو د الینار فقیر په مشرۍئ کښے نوره هم زيا شوے ‏ دغه شان په کزمه ایینس کښے د اورک زو قَبل يو ځا اوه څوکنو دعُکومت برفلاف اقدامات کول .په مه منداو کښے د حضرت حا صاهب مرموم دموجوکئ په وچه په دت قبائُلوکے د هکومت برغك اف جِذابات پاریډل وو دمهمناو سرکرمئ د مئ نه د نومبر پورے پاری وے ‏ د ‎,٣۳‏ اپرىل د واهع نه پی په صوبه سرحد کښے صر کم عبلے ١و‏ جلوسونه بد وو پا ۵ر مئ مهاتًاګاند ې وه شوے او د هغه په ګر فتارۍ په هند کښے عړتالونه شوی 0065١.) ٨ وو په صوبه سرد کښے هم ددےه قانون د مانولو په غرض غفادم حمد اکبر مرموم ,میان جعفر شاه اکا خیل» سالار رب نواز غان» اوغلام بد ځان په لوند وړ کښے ۀم يو طلسه ١وکړ‏ به دے هلسه کے غلام صبد ځان اوپْوِه شو او درث کاله ید شو د نه نه پی په پلښور ضلع کے سول نافرمانئ ىشدت اغتیار کړه- په ‎/٣۸‏ مئ د مردان په ټآر نوغ کل یکښے بیایو جلسه او شوه په دے جلسه کے ډیر رضا کار" لرفتار شو ل - دگر فتارئ په‌دےه هنکامه کښے د پولیس یو اسسټنټ سپرنټند نټ (مسیترمرق) اوو ژه شو ددے پهوښل کےگولئ او پلید- پد د مغ په نټبه کے او یاکسه مړه او يویم سل کسه ژوىل شول. داکست په میاشت کے د واشرا ة په حکم په صوبۀ سرحد کنے د مارشل لا د ناهْذِية اعلان اوشو. اوسبدسقي د پليښور په ضلع کښے نافن شو ردغه دږغت د مردان ضلع هم په پلیښو رکے شامله وه دکالگرس عباعت غلاف قانون شو. ‏ 4 هر قسم جلسو او علو سونو پاښدای' او یل د مقلمانَ د سماعت د پاره د مارشل لاء د لاندے عدالتونه قا شول. په خدائ خد متا رانو حد په هورته تقده شروع شو د دوئ مالونه ځاندا دونه ضبط کړه شول ‏ د دوی سره په تو هين آمیز سلو ککیدلو او د درو سزاگاغ به ورکید لح شوے. ددوگ د جِذ باتو پارولوکوخش به کیدو ‏ وے د صر قم تشد د باوجود د غد اف غد متګارانو تروک په عروج کښے وو - په ټوله صوبه کنے د حکومت برفلا‌ف عذابات پاریدلی وو غصونا دپیښوراو وى په ضلعوکے ‏ په د غه وخت کښے لادخدائ غدمتٌارانو ترک په ل انفرادی حيثیت کے قا وو. او د کانگري سره 1 اما نه وو شوه په دے ورځوکښے دُکومت د لوری نه په اتان زو ښون اوکوهاټ , ډیره اسماعيل هان کښے د هلسو د منتشرکولو به لړ کښے کولئ هم پلید ه وے ‏ په نومبر ستګله کښے برطانوی حکومت د هند دسیاسی کشاے د څه مل معلومولو به عْرض دند دسیاسی ډلومشران د مرگ د پاره لتدن ته او بلل ‏ په دے جرګه کېے کانکرس د نۀ شاملهُ فیصله اوکړه ‏ داجرکه دګول مي کانفرنی په نامه یادیږی- په دے جرکه کښے د کانګرس نه بغیر دهند د تورو سیاسی ډلومشران او د هندی ریاستونو نبائندکان شامل شول . ول څه فُصله او نه شوه - اوخبره پل موقع ته ملتوی کړه شوه د دے نه پس واشراً صند لارډاروڼن پاکول میزی جرکه کښے د کانکرس د شىولیتکوشش اوکړو ‏ نه دے لړکښے د هندوانو هغه سیاسی مشرانو په په کالگرس کښے خُو نه وو شامل وے عملهً د کانکرس مری وو د کانګرس او حلومت صند ترمینئه ضُبرث (ترك ‎١‏ دکړه- او د دے نتيه دا شوه چه د کا نگرس اوحکومت 0065١.) ٩ ترمیقطه صلي اونشوه -کانګرس د سول نا هزما ني تجربک بنداکړو او د دے په ښتبه کے کومت سیاسی قید یان پریښول. وه غان عبدالغفارخان او د خدا ئ حَدَ مار ترک نور مشران او رضا گاران ‏ پرے نښول ‏ او د دے وجه ځا" دا مرکند هکړه په د سرخپو شوقرک یو ځان له کمریک ده - او د ده معاهدے سره د هغ څه تعلق نشته ‏ کله چه وړاندت وئیل شوی دی . د خدائ خد مثگالانو په ج مثله قرباتُودملک د ازادئ ترک ډیر زور ضوله وو او انگریزی حکومت ته د سرځپو سځو د پناه موش رط عزم او زبردست اسٌقلال نه ډیره خطره پیدا شوی وه او د دےه غریک اد د دے د مشرانو د تباه کولو اراده ة کړی وه په ده مو قع سرصا هبزاده عبد القيوم ځان مرموم چه دو په دانژه کښے ے هم لوځ او ورسوخ لرلو او د ځُل قام هم هبدرد وو دکُلومت د دے هنو فنأٌکو ارادو نه اه شو- نو هفة دمیاى جعنرشاه په ذرچه چه په دغه ورځو کل ة د یو سیاسی مفرور په میثیت ژوند تیرولو ‏ دضدائ ُدمتگارانو د ترک مشرانوته دا سشوره ورکړه خپه څومره زرممک نکيده شی خپل تنظيم د د هند په یو مضبوط سیا جات کښے مداغمکړی ‏ په دے ورځٌو کښے غان عبدالغفار غان د کمبرات په جیل کښے نظر ښد وو د سرصاھبزاده داپیغام هنۀ ته اورسو ل1 سځو ‏ اودعُلومت د لوری نه په سرخپو شو بانداغ د نارواظلمونو نه هم خبرشو نو صغة د مپلو ملٌگرو په صلاج دمسلم نیک مشرانو ته یو وهد په مه خرض اولیږلو چ که مسلم لگ د سرخپو شو جباعت په پل تنظيم کښے شاملولو ته تیار وی نو مونږ به خپل تنظيم په دے جباعت کښے مدعغم کړو. وے په دغه ورځ و کښے په مسلم یک کے د داے کسانو غلبه وه چه هغوی د انگریزانو سره سٌگراړمولو ته تیار نه وو .نومِثّه دسرفپوشو د شبولیت نه انگار اوکړو ‏ به دغه وضت کے غان عبدالغفارغان ته د مهاتڼا "ماند مي د لوری نه په کانگرس کے د ىشبولیت دعوت ورکړے شو چنانچه دهغه دا دعوت ملو کړو ‏ او په کانگرس کښے ۀ د خپل تنظیم د ادغام فیصله اوکړه ‏ او د دے په نټتجه کښے ځان عبدالغفارځان هم د بپیل ته راغلاصی نشو- ول په کانگرس کے د سروش تتليم دادغام په وجه د غان عبدالغفارغان ( و د هغۀ د ملٌگرو ترمِيّسٌه اغتلافات پیدا شول- پعی هرکله چه دادغام دا ويز د افغان مره ته د توثیق په غرض پل شکړه شو نو غلام مد ان لوند خوړ په ده موقع اووے چه چوتله د افغان جرگ په یروکرام اه مقاصدا وکښے دمذا هې رسوماتو اصلاح ادد مماشرے دغرابو انسد اد شامل ده او په بل لور ءاگرس يوقوې جباعت ده. په «ه وجه د کانکرس دننه په دافغان جِر د مقاصدو گیل ناهمکن 0065١.) ۹ شی - له دۀ دا ويز پیشکړو .په د افغان جِړٌ مُکمل ادغام په کانگر سکښے نه دت پکار- بلکه دافتان جرګ خپل انفرادی میثیت د اش وی او د کانگرس سره د ۀ العاق اوشۍ. په دے ويز تغالف او موافق تتربرونه اوشول ‏ ول غبره روغه نه شوه . او نټتجه دا شوه چه د پښتنو مشرانو یوه لو ډله د میال اعبد شاه بیرسیتر مرحوم په سوکردکوکے د ځان عبد‌الففار ان نه بدا شوه دوئ دافخان مرګ په نوم خپل پڼواے پروکرام ماری اوساتلو او سرخ پوش جىاعت په کار سکے مدعم شو په الال کښے د لارډ ارون او انددٍ ې د صىاهدے په سلسلهکئے سول نافرماق بنده که شوه او حکومت سیاسی قيدیان پريښول ‏ #انگرس په گول می کا نقرن سکښے شمولیت منظور کړو. نچنانپه مانددي ې د کانگرس د منتارکل په میثیت لندن ته لاړ ‏ او په انف سکښے شامل شو په دے کانفرسی کښے د صوبۀ سرحد دلوری نه سرصاعبزاده عبد الوم غان دحکومت د یو نامزد ممىر په ډول شامل شوے وو او کله چه ورژندت وشل شوی دی هندوان؛سیګگان اودحکومت صند پولټيکل ډیپارېټنټ صوىه سرمد ته دانیی اصلامانو ورکولو سفغت طخالف وو د للدن په کول میزی جرګه کښے په صوبه سرحد ته د اصلاماتو مسئله پیش شوه نو په ده لړک د نورو خبرونه علا وه ددے په منالفت کښے دا هم اوو نع شول په داصوبه ډیره وړه ده. او په دومره وړه صوبه کې یو ثباشده حکومت قاسول مشگل دی د دے په جوا بکے سر صاميزا ده د ثورو دلائلو نه علاوه دا هم اووئيل .چه ورږږه اکرچه یو ډیر مغیول څاندار دے و زمون. په وطن کے غلق دا په ځل پرتوگ کښے د ډيرتګلیف باعتکني ‏ ددے بښاغلی ددے خبرے نه دا مدعاوه چهکه برطا نوی عکومت د صوبه سرمد د غلمّو د سیاسی مواهشانو د کیل نه په اتو بانو انګاراوکړی نو د هنده ستان په سرمد باندے ب4 د امن وامان موا مشی هسے يو قوش فهى ثابته شی پناغه برطانوی حکومت هم د مقيقت نپندی؛ نه کار وات اوصوبګ سرمد ته څ هم د نورو صوبو په شان دمساوی اصلاماتو ورکولو قیصلء اوک غونډ میزی جرگ په لند نک ډیرے اوشوے. وله څه خبږ روغه نه شوه په سګ 8ه کب بیا جرګه اوشوه ‏ ول خبره فیصله نه شوه - اودوث وچه دا وه په کا ری د نمانندکئ په سوال نه رضاگیدو ‏ اغر د کانفرس د شرکاو" په صلاح د فیصل اغتیار برطانوی وزبراعثلم « مسیتررنيزےه میکډانلډ « ته ورکړيت شو - دے ښاطلی د هند د سیاس یيکشاه په حقله یوه فیصله اوکړه په په کمیونل ايوارډ - مشهوره شوه او وروستو په ورننټ آف انډ پا اي ۵ ۳ اوکښے شامله شوه 0065١.) ل۹ که چه اووشل شول ‏ دگول میزی ېر په سقبه کے صوبه سرحد ته هم هغه اصللهات زمانټگو پيسسفو رډ) کوم .په د هند نورو صوبو ته امو ورکړه شوي وو . په سالک ورکړه شول ‏ او دا صوپه ه کورنری صوبه شوه سر رالفکرفتھ په ‎۲١‏ اپريل سلګلء د دے صوب وړوم ےکورن مقررشو. په ١۱راپرلٍ‏ واراځ هند لاره ولنکډن د ده صوځ د اولئ کوضل دافتّتاح دستوره اوکړه. د صوب د لیېسليټ و کول ممبران په شپیرکښے غلویښک وو چه ‎٨٢‏ په کښے منتنب او « په کښے نامزد وو په تب ممبرانو کښے دولیشت مسلمانان په هندوان او یو سیک وو په نامزدو مسبرانوکے نېمٌه یورپين,یو مسلمان ‎١١‏ وبوسک سرکاری افراو غُلور غیر سرګاری مسلم ممیران وو صاهېزا ده سرعبدالقيوم هان د صوے د مْتٌقله شعبه جا تو وړومن وذیرمترر شو اود زبيه غان يهادرعبد الهْمُو ران مرحوم چه نامزد ممبروو دکونسل وړو مين صدار : ٌ او مان عبدالرمیم ځان مرموم مب ممېرناټۍ صدر اوټاکل شو يغ عبدالهبيد مه دصوبه دسول سروس یوافسروو. دکونسل سیرټرۍ مقررشو ‏ دغه شان په مه صوب هکڼے په اول وارداولی د ملمٌنيو ممېانو په ذربيه کومت شروع شو ده کونسل او لن یاقاعده اعلاس په ۱۳ مئ سُلل د اییټ آباه په ټاون هال کښے اوشو- مو ضل د خپل قیام پا مور کښے م بلونه پس کړل چه په کے دوه بلو نه يئ پبدک ټرنکو لټ بل لګ (و شربیت پل رس ) ډیر مشهوردی- په وړومې بل سیر حاصل ,عقونه اوشول ‏ او ‎٨٨۵‏ ترمیمونه په‌کے پيض شول . وه اغرته د غه معبولۍ ايل نه پی پاس شو د دے : بل پا سکول دکوشسل يږه لویه کارنامه وه او د هند په صوب وکښے صوبه سرحد اولۍ" صوبه وه څپه دا بل پا سکړو د صامهيزا ده صاهب دوزارت دشهرت بل سبب د وزارت هغه كلم وو چه وروستو د ه هندی کورمگهی سرکلر په نامه مشهورشو - دد حکم په موجب د هخه سکولونو د امداد د ښداولو حکم شوے وو د کومو سٌکولونو ذرىپه تعلیم په » اردوه نه "وه د دے کم برخلاف د صوبه سرحد هنا انو سا دو په غوعا پورته کړه ‏ او د-٤‏ دخپل تهھذذاب اوئقافت تیا اوکڼله - او د دےه برغلدف ے جلے شرو ع که . جلوسونه به ځ ' ایتل - د وفدونو په ذ ريه به څ د عُلومت نه دد ه (مکاساتو د واپی کولو مطالبه کوله ‏ د پجاب او هند د تورو صوبو هندقان هم د سرمذ د هند وانو په دے مطالیه کښے شامل وو ول عحُکومت د دوئ دے مطاليٍ منلو 0065١.) ۳ ته تیار نه وو و2 دا سُرلر صامبزا ده صاحب په خپله هغه وغت منسوخ کړوکوم وغت خه د ره د ابا تو نه پی د صامبزاده صاهب د پارټئ اوهنداوسیک نیشنلسټ پار ق کولیشئ وزارت کاش شو- په ‎٢‏ کت ۳ل د ګورښنټ آف انډیا ایکټي شد په امد اکښے عمل درد شو ددڅ قانون له نه صوبه سرحد ته هم دهندوستان د نورو صوبو په شان مکبله صوبه جاقّ دمه ورکړپه شوه او په وړو مبی ځل په دے صوب کښے د سیاسی ډلو د پروکرام مطابئ الظابات اوشول. د سل د اټ محلابق د صوبه سرحد په قانون ساز لی کښے پطُو س ممبران وو په ټول به د بالغ اولس په را ملشب کيدل ‏ په دے ورخوکې په صوبه سرمد کښے مسلم ليک د یو سیاسی جبامت په میثیت کښے څه اژ نه وو موند ل. دغه وجه وه چه هغه مسلانانو په د کالٌگرس د سیاسی پالسئ سره ‎٤‏ اتفاق نه لرو سنوی په اغرادی حيقیت کے په انټتاباتو کښے حصه واضتاه ‏ او د کامیابيدو نه چی څ په اسم ني ده مسلم نيفلسټ روپ . په ناسه يوه ډله قاشهکړه ‏ دد ډلۀ مشر سرصامبزاده مرموم وو او په دے کښے شپا پس ممبران وو چه نومونه څځٌ دا دى:- رن سرصاهبزا د۵ عبدالقيوم غان رم ځان پهادر سعد انکه غان وس قان صاهب عبدالیجد ځان »؛ ثواب زاده الله نوا غان د۵) غان ماهب اسدانله غان ده؛ عزي الله ځان ره) کين ثواب بژ حمدغان ره فیض انلّه غان ره) پیرسید لعل شاه ‎٠.‏ ملگ الرهمان ځان کیائ د« سردا ر مد اوربک ژیب ځان ر(۳ نواب زاده سمه سعیدغان سن نواب مظفرخان ۵ل لفټننټ مظطفرغان ها نصر الله غان (ب» میان ضُياء الدیئ کا غيل - د کالگرس په کټ چه کوم ممبران تب شوه وو صغه په شیرکنے نولس وو چه نومونه ځ دا دی را عبد الله طان رم) عبدالحزيغان رس ارباب عبدا لعْفُورغانان) عېد افو درغان () رباب عبد الرعان غان رن آکیرعلی ځان رے) | میر مت غان ده؛ قا عطاء ده غان ره لاله نو رام را فَقّرا غان ر») ډاکیتر سی سی کوش رم لا له هکم ند ۳ می جعفر شاه کال یل نت» لاله مبنا داس ۵ل ډ اکیترغان صاهب (۷) مد | قتضل غان رل پر حمد کامران ‎۸٨٨‏ تين جان ځان د۱4) زرئ غان- د هناو سیک نیش نلسټ پارټئ ته ممبران وو چپه نومونه څ دا دی »- را را بهادر مهر هند کهنه ر۲) سرداراجیت سکه سن راڅ بهادر چِ لال نه راغ بهادر ایشرداس رعا بردارکګت سه سا را صامب لاله کنور بهان نے) راۀ صامب پر ماننده 0065١.) ۳ وه) را بهادر لاله روي بام - د دے ډلونه علاوه د هزارک دمُلورو ممبرانو یوه ډله د ډيبوکريیک پارټئ په نامه هم وه چه په جغ کے داکسان شامل وو رل مان مد سرورغان رم ځان صاهب عمصاق؟ غان رم ) غان صامب را جه عبدا لرمبان غان رې ځان حبد عباس غفان. ددے پورته ذگر شوو مېراتو نه علاوه دازادو ممبرانو یوه ډله هم وه په په هخ کښے دا درے کسه شاملوږ دا ملک کُدا بش سا سردار عبدالرب نشتر ر۳) غان پیرنغش فان- ‏ د وزارت خو ړ ولو دعوت دگورنر د لوٌزی نه سرصا عبزاده مرموم ته وه شو - او هغه د صلدو سیک نیشنلسټ پارټیۍ په اشتراف دصوٍ وړو ې وزارت جوړکړو ‏ په د وزارت کن د سرصامبزا ده نه علاو ه چه هغه وزبراعان وو دوه نور ونیران هان «هادر سعد !ده غان اول : پهادر مهرڅنًکهنه هم وو. د قانون سازه اسىبلئ وړوے صدر په انفاق ملک دا ښشۍ مقرر شو او د ډيمو کرک پارټئ یوممیر ىد سرورځان ناب صدرشو ‏ د سرصاهبزاده مرحوم په وزارت کالٌکرس ډله ناه وۀ- او د مغوی داکوشش ووچه دا وزارت سم په وړومبنی سيش نکبے مات کړی. په ده غرض کاگکرسی ډه د مزاره ډو کربیک پارټئ سره خبره اترےه شروع کړه- دا پارقي اکرچه په ځلو رو ممبرانو مپشټمله وه وه د مره پارټۍ سره 2 دخپل شبولیت قیمت یو وزارت مقررکړث وو د سر صامبزاره مرحوم له خو( دد وئ دا مطالبه پوره ن شوه نو دو مانکرس ډه سره غوږو نه ورنزدځکړل. په هندوستان کښے دکاکرس هان گمانټ له خوا د سشاله د قانون دلاندے ورکړے..شوی اصلاعاتو په بل بکښے دا را ظاهره کړے شوی وه څه په صوب وکبے داے حالات پيد۱کول پ هار دی چه دا اصلاعات نا قابل عڼل ثابت ئی دغه وجه وه چه په هندکښے د کانکګرس له هوا د وزارتونو جوړولو کار ىحطل وو وڅ هرکله په دٌکورن له خوا په صوبه سرحدکے کرس پارټئ ته د وزارت جوړولو دعوت اور نه کړنه ستو د وکاکربن طَاق ګبانډا د صوبه سرید د پاره خپله پاليي بد لهکړه ‏ او په دے صوبه کښے لا د کاکگرسی وزارت جوړولو ار(ده اوکړه په دےه طرض داسبیلئ د دوىم اجلاس په موقع مولانا ابوالکلام آزاد مرهوم او ډاکیټو راجندر پرشاد دغان عبدالففارغان په مکرتیاکبے ایبټ اباد تۀ راغلل اودصواق اسببائئ د ېټ سیشن نه هڅ وړانده وړانده په صوب هکښے د کالگرس وزارت د تشكِیلولو په باب کے داسببلئ د نتلنو ډلوسره ره او کړه . په دے‌موقع دهندھ نیشنلسټ پارټئ دوه مىبران د غه ډه نه کانکرس ته واوړيدل ‏ کرس هان گبا نل د هزارث ډييو رک 0065١.) لم پارټئ ته هم په یو وزارت ورکولو رضا شو دغه شان د ( ۹ ب) مببراتو په ګل سکښے د کأنلرس هه شمیر ز٢٢)‏ ته اورسید- په سرستبير کله کالگرس پارټئ د پل ليډر ډاکټرغان صاعب په مشرئ کښے د صا زاده صامب د وزارت برفلاف د عدم اعتباد تجویز پل شکړو. دا هويز در« ) په مقابله کے په ر» ‎)٢‏ ووټونو پاس شو او هم په دغه ورځ صاءبزاده مامب وزارت استعؤا ورکړه .صا بزاده مرحوم دا وزارت پنغئه مياشت فاص وو د دے نه هه لره‌مواه پس صامبزا ده عبدالقوم غان په خپل کلی ټوپئ رضلع مردان ) کښے وفات شو هم صا عبزاده صاهب د پښتون قام یولوء همدرد او سن وو - د دپښتٌدو په تعلیبي ته کے چه هخه" کو مکو ىششو نه کړی دی دیغ ژوندےه وت د پېښوراسلامه لال دے. چه شښ ورځ د پيښور يه ښورستئ په عظيمه تعلیمی اداره کے تبدیل شوے ده دصوج دانٌی اصلاماتو پد حصول کښے هم د هخه ګومششونه د هرت ستا ثل وړ دی په ده کے شک مته په دغدائا خدمتګار کرک پ مثاله قربائيلو صوبه سرحد د خپل سیاسی منزل مقمو په لور نز د و کول و کښے لو برغه لرله و د دث سره سره د صامبزاده صاهب مرحوم تاس استقلال او په ککومت باندے دهخه اژونفوذ هم د دے منزل په رالنډولو کښے کا ئی عمه لرله - هغه په پل ټول ژوندک ےکه په سرثاری نوکرۍ"کښے وو اوکه په دا میلیتک کښے د خپل قام د غد مت دن نه سرشاروو !و د ژوند د اغری سلٌکئ پورےه د قام په قدمت کڼے مصروف وو- په ٣ر‏ ستمبر سشلثلة په صوبه سرحد کښے په اول وار د کانلرس ډے وزارت قَامم شو. په دت وزارت گښے ډاکیټرغان صاهب وزیب اعلل وو. قاضی عطاء! له مان وزی تلیم اوي بهدو رام کا ند عی دمالیاتو وزیر وو د ډ يو کربیک پارټئ ممير غان د عباس غان ته په دے وزار تکښے د ځُشلاتو مه ورکړےه شوه دکاککرس وزارت د جوړيدوسره سم پّپات جوا صرلعل نهرو چه په دے ورځوکښن دال انډ یا کانکرس صداروو ‏ د صویه سرحد په دوره راغلو. د نات نهرو دا دوره یوه هفته پاری وه په دےه دور هکښے مه په پلیښور؛ پارمداه ١اتبان‏ زوء اپیټ با د بفه؛ماسْهلِ هری پور مردان ء رسالپور. ئوښار:کوهاټ» ښون او ډیره (سماعيل فا نکښے لویو لویوهلو ته مُطابونه اوکړل . په مر غاڅ کښے د پلډت نهرو اسّقبال په ډیرے کرجوشئ او شو په ده هلس وکے په زرٌگو نو غلق شامل شوی وو دا په صو به سرحد کښے د کاګګرس ترک د عروج 0065١.) ه۹ زمانه وه او په غلتوکښے یونوے جوش و خروش پیدا شوه وو. کانلرس وزارت 'ْ د خپل تیل نه پس غے د ستا ئي وړ ارونه اوکړل ‏ په صو به کښے ۀ په اول وار په پراشری مد رسوکښے پپښدَهو ژبه لاز کړه ‏ او په مډل عماعتو نوک ورله د فارسی"» عربئ په شان داغتیاری بب درجه ونکړه. د وزارت په دك اقدام ټولو پښتنو غوسمالی اسر هکړه. د دے نه علاوه یانګرسی وزارت د آنزېړی بسیتریټانو نطام هم هت کړو. دک نظام په غتبیدلو هم ملو دآنام ورامت سا واضستله ‏ د دے نه وړاند څ به په . مقای ادارو زرډسټرکټ بورډ اومیو پل کمي و غیره ) کښے د مب ممبرانو سره نامزد من هم ات شول ‏ دے نامزدو ممبرانو به په هره جائزه ناباتره غه کښی د مقای اضرانوسښته کوله-او په ده وجه به اک دقاي جکړےه اوبهبودکارونه نکړی پا وو انگرسی وزات په د ارا دو کښے د نامزد ممیرانو سلسله هم غتم کړه. د کرس وزارت په وړاندے دسیاسي قَیدیانو د پرے ښودلو مسئله هم وه وزارت په هپل اولین هزصت کښے د اهم سوال ته هم تومه اوکړه ‏ په ده قيدیان وکښے زىاته عصه د هغه قُیدیانو وه وم په په سل کښے د عاقّ غیلو رښون ) په مقَام د وځ اواولسی دام په وجه قید شوی وو. دا ټول عبری قيدیان وو-او دوئ پٍ خپله سزاکښ اوو کاله قید تيرکرتث وو هه د وزارت په حُکم په ښودے شول ‏ ماگگرسی وزارت په پل بل یو ابادس رسشلاللۀ) کښے ضابطه قوانن جراش سرمد نوڅاقانون ھم منسوځ کړو ‏ په دغه املا س کښے د هزارك .کوهاټ / ېلوب او ډیره اسباعیل قآن د ضلعو د پاره دآښنوشۍ په غرض څه رقم عم سصاصوص کړه شو په دغه ورو رسشثلن) کښے دملاکنډ د لو د سکيم امرا د صوبه سرحد د صند توقئ. ېه ل ړکښے يو بنیادی قدم وو ستانکرمس وزارت اښْداقً تعلیم ته هبداردانه تو مه اوکړه- او د مپل وزارت په اول کال پوس پراشری مدا ے په صوبه سرحدکښے پرانستل اوځ پراغری مدارے د لوترمډ‌ل او مډل در ته اورسو 2 شو - دا وزارت په صوببه کښے دوه کاله او د یه میاشت قا وو - ول که ددے وزارت هَيام په یو لور عام اولس ته فائده اورسوله- نو په بل لور د دے نه دخداغ خدمتارو ترک ته هم نتصان اورسبيد- هغه هُد اق عُدمشگاران مپه ددك مرک په سلسله کښے ۀ ډيرے سښئ اوٌکړاوٌنه ټېرکړی وو مالونه لجائدادونهځ تاه شوی وواوس دخپل وزارت نه د مه فائدے په طبع وو وه د ز ونو غلتو مطالیات اوغواهشات پو کول دوزارت د پان نامکنوو- او د ده نه دا شوه چه به فُدانْ هد متالانو ئے د 0065١.) ام ځپل وزارت پرغادف مایوسې او بد دلۍ پیدا شوه په ستیر سګگلله کښے د یورپ دوش مک شروع شو په دغه ورگوکښے د هند په ترو صوبو کښے مانکرسی وزارتونه ام وو- د جلک په شروع کښے د کانکرس صائلبانډاؤ عُلومت د اغتله‌ف په وه کانٌلرس خپلو وزارتونو ته د استعفا ګانو ورکولو هکم اوکړو- په ده لړکښ دصوبه سرحد وزارت هم استَعُول ورکړه- او په صوبه کښګورزی راج قَاشٌ شو د کانکرس د دے پالسئ اغتیارولو نه دامدعا وه په په ده ډول به کومت د مالګرس مطالبات اوم ‏ وه داے اونۀ شول ‏ عکومت د کانکرس دے رو ته څه غا ص اهبیت ور نۀ کړو ‏ بل لور ته په هندکښے د قائد | مظم صمدعلی جناح په علم د کانگرمی وزارتونو د استعف! په موقع د يوم ښٌات . دستورو اوکړه شوه اوهندی مسدانانو 4 ذك فبره غه خو شيال اس کړه. د يوم جات د دستویث په جواز کښے .په د مسلم لک له هوا په انگرسی وزارتو نو کوم الزامات عانٌد شوی وو هغه په لنډ ډول غه داسے قٌسم وور د کانٌگرسیانوپه ډور وزارت گښے په مدرس و کښے ده نُدے مانزم » نوے یوترا وئل لازې شوی وو دا یوه داے ترانه وه چه په دےکښے د هنداوانو مشرکا نه عقائ په ډره ازادی" ظاهرکړه شوی وو (و د مسلبانانوماشومان دد تا په ونلو جبورول دمذ هې مداغلت مترادف وو ې مندی ژبه لاز یکړپه شوی وه - (و د واردها تعلیيی سکیم په مد رس وکښے نافذ کړت شه وو. په ده تعلیمی سَلی مې کبے د ققد یم هندو تهداپ اود مهاټاګاندې دعدم تشد د دفلسغ ستانینه شوی وه ر۳) هخه هند وان چه د مسلمانانو د کتل په مقدماتوکے ماود وو د سزا نه پپه ښوه ےه شوى وو. دغه شان نورالزامات هم وو په په #انکرسئ وزارتو نوکښے د مسلمانانو مکیلو او ىشکايتونو باص کرکځیدل وو . دسګ ګل نه تر سلګامة پورے کا لکرس په دے طح وو چه برطانوی عکومت به د کاکارس مطالباتو ته غاړهکیږ دی وه غوند ځ او نه کړو - په ستګث لا کښے دنک هالات د برطانوی عکومت برغلاف په ډیره ټزئ روان وو دغه وت کښے جاپان هې د ا شا دیانو بر غلا ف د #موریانو سرو مرت شوے او په جٌک ښے شامل شوه وو او په ډیرے تیزئ او تندئ ۀڅ جزانژ شرق الهند او د برماملکو نه فَڅ کړی وو دغه شان هندوستان ته پوږلوبه مطره پېښس شوی وه په دے وغت کښے #اګرس د سول نافرمانئ ترک بيا شروعکړه- دا توب ‎٧‏ هند غا یکړی". په نامه مشهور دے . د( یو کس څرګند ىغاوت وو- دکُلومت په ادارو به عب يد سکولونه او سرکاری عبارتو نه به سوزوے نشول- د ریل پاټلئ به نړوے 0٥0٥5٥ ٨ ٩ ٤ ‏شوه د پلونو لاك به بموندکیښو د ه شول په ټول مل کک فسانات شروع خو‎ ‏وو پۀ دے سلسله کښے ټو ل کا لکرسی ليډ ران اوو شول په دوئ کښے د صوب سرد‎ ‏کاگرسی زصنبایان هم وو د صوبه سرحد په د ليډرانوکښے لس کسه دصوباة اسیباره‎ ‏مببران وو دغه شان په صوبه سرح دکښے په اول وار د مسلم ليک د وزارت ه تيل د‎ ‏پاره اسباب پیدا شول په میثیت د یو سیاسي جباعت مسلم ليک په دث ورځو کښے په‎ ‏شو به سرمدکښے غه هاص اصبیت او انز نۀ وو پل (کړه تين هخه کسان مپه د کانگرس سره‎ ‏اغتلافات پیدا شوی وو. هغه په مسلم نیک کبے شامل شوی وو -(و په دے ډول دصوا‎ 3 ‏سرمد داولس د پاره مسلم کي دیو سیاسی جباعت په لیت نا اشنا نه" وو و نه دسلم‎ ‏کیک په قٌست کښے د مسلبانانو دسیاسی مطالباتو گیل مقدر وو- په د ينا د مسلم ليک‎ : - ‏ملتصر تار بیا نول به ه ځايه نل وي‎ د هند وستان د سیاسیاتو په لړک هندی مسلمانان په دے پاله روان وو په په قای يت غو په کانگرس کښ شامل نه" وو -الپته د ما لکرنی عقالف هم نه وو- برطانوې حُکومت د ‎٣66‏ ‏د شک ازادئ ذمه وار مسلمانانکټلی وو دغه وجه وه چه د ککومت به دربارکښے دملاناؤ غه پرسان نه" ګیدلو. سرسید مرعوم مسلبانانو ته داتعلیم ورکړه وو مه اول په غپلو پو اودرږ ۍ ‏ او په سوکرم سيیاست کښے هصه مه اغلره . وه په هره معامله کښے کومت هم دیل کشئ ماټک مه ګئه ‏ لارډکرزن چه د هندوستان په انگریزی عاکانو کښے د يوے مضبو غ ارانے ورل وو. څه رګ چه ‏ په سلثلن کښے د سرمد صو به د پچاب نه ِد اکړې وه -دغه‌شان غ په سګنگه کښے د ښځال دصوب د ویش اعلان هم کړه وو او د مشرق بِنال په نوم خ د مسلانانو د اکثریت يوه نوی صوبه تیل کړی وه- د دےه صوے په تيل ښالی مسلاانو ته د ترقئ مو قع ماصلید له و !ے هندوانو ددے تُقسييم برغاد ف ډیره غوغا پور ته کړه ‏ (ؤ د تل او وښ بازارۀ تو کړو ‏ کانگرس سم په د هند د ټولو سیاسی فرقو دنباکدکئ دعوئ څ لرله ‏ په دے تُقپيم دخپل انتهائ هُفغان (ظهار اوکړو- و ے2 هرڅومره ‎٠٥‏ به هند وان د دے نيم مضغالفت کولو په مسلبانانو به هم ده ه رد عب لکیدلو ‏ او هغخوی بۀ د د تُقسیم د برقرار ساتلو کوشش ولو . عندا وان په ده هبره غُفه وو چه ځه د پاسه دود کروره مسلبانان د هوې د اګقؤویت دخ نه ازاد شو بل لور ته مسلمانان په دے ره یک ووه هخوی د بیا سنداوانو ته عواله نه" که ئي - 0065١.) ۵۸ دښال د تقسیم په وجه په هندوانوکومه غوغا پورته کړي وه د ده جواب کې د مسلبانانو پو مه او سئیده ( فرادو دمسلبانانو دعقتوقو د مفاظت په غرض د يو سیاسی عباعت د قاشولو دیصله اوکړه ‏ به ده عرض د تقسيم ښگال نه یو کال پپی په سلاګل« کے د سا په مقام د نواب سليم الله ځان به دعوت د مسلمانانو مشرانو په یوک غونگ کے دمسل لک په امه دمسلداناتو یوسپاسی اچن قاش شو ولل دخپل قيام نه پی مسلم ليک څه داے کاراو نه" کړو چه د هندوانو د شور و شر تد ارګ پره شوے وه البته د ده سیاسي این نه دومره فائدۀ اوشوه په مسلبانان که لږ شان منظلم شول. او ددوئ اوارڅه لږشان دکور نه بهرته اووتلو او په دوئ کڼے لُهَۀ لږ ان سیاسي زپُور تیا پیدا شوه لارډکرزن خو د مطبو ط اراه غاوند وو- په هغه غو د هند وانو د شورو شرڅه اناو نه شو - وے دا صورت حال په خپل عال پا نأ شو عُکومت صند راو غلے ته سر ښکت هکړو ‏ او یوه فیصله شوی خبره څ ماته کړه په سللشلل کن د دربار دملی په موقع د بنال د نيم فیصله بیا مشوغه شوه دااعلان د مسلمانا و د پاره یو تنار او د هند وانو د پاره د غو شسیالئ یو نز وو د ىگال تقسیم اوبیا د ده َقسیم تنسیغ مسلمانان د هپل عِد (گانه ملۍ هسق" په عفاظت جبورکړل او هرکله په دوئ ته دا معلومه شوه چه هندوان دوئ په مُپل مان کښے په سیىۍ او تهذ یې لاط سره مد غمکول غواړی ‏ نو دوئ د خپل ملی انفرادیت مان ساتلو په خرض د عد۱ګانه انتغاب مطالبه اوکړه ‏ وے سره د دث په مسلمانان د هد اګانه جاب په مطالے: کلک ولاړ وو دوئ د هند وستان د سیاسی ارنَقَاء د زړه" د اغلاصه هواهش مند وو اود هنداوستان د وحات په لړکے هّ دیو مِمَن وش ش نه هم مخ نه" اړولو - دا د رسته ده په د کاکگرس او د هند وانو د غالب ‎١‏ اکثریت نه د دویي تر مه کیداله - او دهئدوانو د سلوک عبل اونيتونو نه د دو کل اوشکوه وه . وغ ده پاوېود مسدانانو ماگرس ته د ه مرست او تعاون لاس وراوږ کپه وو وے د ښحال دتقسيم او ددے دتنيخ نه پی دوئ په د۵ خېره #بور شول په په هره عبره کښے د هندوانو تقلید ضُروری نه "ده الته په شريکو معاملاتوکڼے د د وئ سره اشتراک او تعاون پئار ده - په سكلللۀ کښے مسیتریصسد عل جناح په په دغه ورځو کښے دکانکرس هم يو اعتباری ورو اودمسل کی راک حا که و۵ د لیک اوکانکرس مید | تحاد شش اوکړو ‏ به دے عرض چه يرطائوی عکوسۍ ته د هند وستایاتو له هوا مټیبه 0065١.) ۹ مطالبات پیش کړه شی مسټرجناح په د کو شش کښے عمامیاب شو په دګ لالم د لیک او کانکرس دواړو سالانه ملے په بب کے اوشوه . لګ په خپله ملسه کے صنه مال مرت کړل کوم چه د کالگګرس سره د فيمِل د پاره ضروری وو- دغه مطالبات بل عال رتلګلل کښے د لکیلو په اعلاس کبنے تیالګرس د غه معیولی ردو یدل نه پی منظو رکړل . او د کانکرس او لیک ترمنځځه محا ته اوشوه چه ده میثاق نََين » په نامه مشهورد ده- ټیکن د کا کرس اولیک دا اتماد پائُدار ثابت نۀ شو او دا معلومه شوه .په د هندواتو اومسلمانانو په یو مرکز راغونډيد ل که ناممکن نه دی ئو ډ ير ران غو ضرور دی ددےه نه پس د ند په سیاسی فْضاکښے ډیر طوفانونه راغلل. و له د ليک او کاګرس تر مه د صاج صلامیت کوششو نه اوشول - مسلبانانو د یوخ مَفقه روغ په غرض خپل کم نه کم مطالبات کالکرس ته پلیش کړل . تز دے مپه د غُښے شرطونو سره د هدنه انماب مطالي پره ښو دلو ته هم تیار شول ‏ مکر په هره موق انګرس د هندوستان د ټولو فرقو د وامد ښامتندکئ دعوئ پر نښو دله ‏ دغه وڅه وه په د لک او کانکرس ټرمټشه جوه څه سراو نۀ نيولو ‏ ثږ د کانګرس په مرسته د هند وستان لوغ لود سيتان وه - د د نسيټیا ُو يردوانه دولت د کالګرس د پروېګنيك د پانه وقف وو د انکرس سره یو مشبو ط یربي وو. په سیاسی حافاسره هم هند وان د مسلبانانو نه وړاند ه وو اٌگرس غپله رابطه د عؤمو سره قاشه کړی وه او په عوام وکيے د دے جرړه زرغوغ شو وه- دغه ومه وه څه د کانکرس اوا ډایر مضبوط ووا هگومت ' په هم د کانکرس مطالباتو ته توجه کوله ‏ بل طرف ته دهند مسلمانان په سیاسی اظ سره ډېرکنزوری وو- دمسلبانانو سشران په یو سیا مقصد صَفق نه وو په دوئ کنے بل بيل سیاسی ډه وت او هره سیاسی ډله دیل په بنالفت کښے سرګرمه وه هن مسان په کانکر س گښے شامل وو خُط په جمعیت العلباءکے ( وج د لم نیک عامیان وه- دمسلم اُکؤیت په صو بوکښے د مسلمانانو مان مان له سیاسی . ډه وے - په مسلم کښے د صفه غلقو اکثریت ده کوم په د عکومت برطانه و فاداراو تالهدار وو. | و دحُکومت فغالفت ته په ځڅ تح نه نیولو ‏ (و په ده کښے څه مخالطه نه چه په دغه ورځوکښے مسلم يک د غانانوء نوابانو او جاگيردارانو یو جلصوص مامت وو په دعوامو سره ۀ غه رابطه او تل نۀ لرلو- په سیاسی لحاظ سره خو هخه مبامت مضبوط وی په دهغ په مرسته عوام ولاړ وی او دصغ زیلی؟ په عواموکف ټوکیدل وي . مسلم ‎0001٥ ۲ ۶٨ : ۷‏ ثیک د سل ه ویاندث د دے صفاتو نه ګروم وو . دغه وجه وه په په صوبه سرحدکې هامسلم نیک څه ان نۀ ووکه په د مسلم ليک مشانو دابتّد١‏ نه د صو به سرحد دعوامو سره رابطه سال وڅه نو نا يی وه چه په سرمدی اول ۍکټښے په مسلم لگ مقبولیت موندله ووود اول غو په صوبه سرحد کښے هے په نوم هم د مسلم یک وهو د نۀٌّ وو اوکه پپره کله کله به کوم وکسانو د غپلو اعرا فو د پاره دمسلم لبیک نوم ااستصالو ‏نوهغه به دا ے کسان وو چه عوام به د هغ دلاسه دردیيدال او تزنيالی وو- دعواموسره ‏ د عذوی هخ ابطه نۀ وه اونه په صخوی دعوامو اعتباد وو دغه وجوسات وو چه دمسلم یک په مطالباتو به نۀ #انگرس په سئيیدکئ طورکولو او نۀ به دکومت غو ددوئ ‏په اوا رکریدلو- ‏عرض د هندوستان د سیامي تارڅا دا دور د مسلمانا نود پاره په کوی لماظ یوډ ير تارتگک (و زبون دور وو د دوئ په مکے غه اص سیاسي نصب العین نه وو- د مسلمانانو مشرانو ترميشه امُتله فاتو دکااګرس اوحکومت غوږونه د دو د مطالپاتو اوریډ لواو منلو په لور اڼه کړی وو- په دے تانک دورکښے په اول ځل مسلبانا نو ته ‏د پل سیاسی منزل متّصو د په لور يو رڼا ښکاره شوه په کال ګل کښے ‏ دول ميزئانک داوځ جرک نه دپی دراله اباد په مقَام د مسلم ليک اجلاس د علامه ډاکیتر بد اقبال مر ‏په صدار تکښے اوشو ‏ په دے تار عملسه کن په اول ُل د علامه مرحوم له هوایولے ويز پیش کړے شو چه هغه وخت غو غلقو ورله د يه شاعر د ضيل پيد اوار اووئل .واے ‏هر زر هم دغه تضور هندی مسلمانانو د مل سیاسی مقصد اهری منزل (وکرزو لو و وروستو دغه تصور د یو ژوندای عقیقت په شځ لکے د پاکستان په نامه څرگند شو- په دک ملسه کښن علامه اقبال مرموم دا وئیای وو:- ‏"هنداوستان د داسے اسان ډلویو براعمظم ده هه د هفوی نسلونه ضتلف دیء شه ۀة به اومن هبونه ئځ مدا دي- د دوئ امروزه ژوند په یو مشترګ نل شعور مي نه" دے- په د پنا د مسلبانانو دا مطالپه بالګل حقّ به ځاف ده په د هند وستان دشه د یو اسلاې هندوستان قَاسٌ شی په ذُاقّ میثیت کښے زه" د هخه مطالبانو نه سم يوقدم وړانده اغل موم 'چه دآل انډیا مسلم د په قزارهاد ده کښے پش کړه شوی دی - زما دا خوامش دے په پپیاب . شبال معزق سرحدی صوبه . سند ه او بلوپستان د پوکړت شی- ۵1 دو ملکت د تبڼه وړ شی -دهندوستان په سثبال مغر پکټے د مسداناو 0065١.) ۹۵۱ یو مده مبلٌکت ماته د مسلبانانو د قسبت افری فیصله ښځاریږئ- ( و د غه الفاظ د پاکستان نظریه پش کوی- : ددك نه پي ورو ورو مسلمانانو د ډیرو ازماتٌشونو نه دپ هم دغه نظره خپله کړه او په ‎,٣۳٣‏ مارج سنګلثلة په لاسورکښے د مسلم لګ دسالانه اجلاس په موقعه مخه تارچ قرارداد منظور شو چه ورو ستو د پاکستان په نامه مشهور ىشو. د دےه کرارد!د ال داو و |- . د ګل هند مسلم لک دا نباسٌده اجلاس دا اعلا نًکوی چه د کل دهند مسلم نیک په غیال کښے به تر هخه پور یو ال هم په د ملک کښے د چلیدو نأ دے. او نه په مسل اومق ‏ ترو چه په دے لاند ليو اصولو نةً وی جوړشوے :- ۱ يع دا چه کوےه علا ة په جفراذيان' عیثیت سره د يو بل سره نزدے دی د هقومدښگ د دوباره په داے طريټه اوشی چه په هغه علاقوکښے چه د مسلمانانو شمير په کښے ایت وی (مثلةً د هند په شبال مفري او مشرق خطوکټے) هغه د د ازادو ریاستونو په ډول په داسے طريقه یو ځا کړےه شی هه هریو وحد تا ۀ (ز(د او هود تاره وی ‎٤»‏ ه د دے ازادو او وه فتارو وحداتونو په دستورکنے به داکليتونو دمن هي نَفَاَقَء ممالتی, سیاسی , انتظاق او د نورو مقوقو او مفاداتو د حفاظت د پاره به د هوی په مشوره مین اومُوژ تحعقنطات ورکوله شی . او دغه شان به د نعندوستان په هخه حصوکنپے په مسلىانان په کین په اقلیت کښے دی په دستورکے به هوی ته ماهې. ناف ,اقتصادۍ . سياسيء انتظای او د نورو مقو قو . مفاداتو په مقله د مغوی په مشوره مو ثر فطات ورکول شی دائانده املاس مړ ته دا اهُتيار ورکوی په د پورته ذکگر شوی بتیادی اصولو په رڼاکے د یو دستورۍ سکيم مرب کړی په په هغ کښے د دت مجوزه ریاستونو ټولے مس که د فاع .غار معاملات . د ګګ راتک معامل. د ونی او نو رضروری کارونو انتیار ورکړه شود وید : د پاتان دا قرارداد په کاککرس او برطانوۍ کومت دواړو ډر بد اویه او هر طرف ته د دوئ له خوا د دے بغالفت خروم شو ول دغه وت مسلبانا تو هپل منزل من کړپه وو څومره به چه د کاکتگرس او هندوانو له غواددتث مرک مغالفت کید لو هغومره به دا تحرتکف په مسلما نا نوکښے مقبو ل کیدالو ‏ او دا یو مقيقت دک مه د کانکګرس او 'هندوانو له خوا د پاکستان د مطائے شداید #غالفت په فسلمانانوکنے دا تر دومره زر 0065١.) ۳ مول کړو ‏ او په ډيره لرو ورطو کښے مسدانانو دا غپله یو داسے سیاسی مطاليه اوگرقوله په أُريزان او کالکرس دواړه 2 په منلو يور شول ‏ غری يو طزف ته د کالکرس اوسلم تک ترمنیه د پاکستان 'او آکهنډ منداوستان په عقله سیاسی اوک شش جاری وو او به بل لور په جک کنبے د جاپان د سيو لبیت په وچه برطانوی حلومت ته ډږه خطرے ولاپه شوه و ه. په دغه ورځوکښ ‏ سبهاش چندار بوس . هم په ډيره پراسراره طربته د هندوستان نه غيب شوے وو دغه و هت برطانوی کُلومت د هند وستابیانو د سرکرم او تغلصانه تعاون عاصلولو ضرورت صسجوسکړو- پنائپه مسیت چرچل په په هغه وخت کن د برطانئيّ وزیراعظم وو .مجن کابی یو وژزنړ سر سټیفورډکرپس د صلے استافت مقررکړو. او د برطانوی ځکو مت له خوا لا مر بکرده قیاویز سره هندوستان ته رااولیږلو ‏ د برطانوی عکومت له هوا د ده تجوېزونو په باب کښے دا ستا رط ووه دا کجويزژو نه به یامنل شی او یا به ردکول شی . سر سټیفورډ کرپی دهدوق مشرانو سره ملاقات اوکړو وله دا تیونز کانگرس او مسلم لګ دواړو ډلو نامنظورکړل ددے غویزونو غلامه دا وه:- د ېګ نه پی به هندوستان ته مکمله ازادی ورکوے شی د قامونو اومذ هبو نو د مفالفت ذمه واری به م اشال دحکومت برطانیه په غاړه وی - س‌ د جدګ نه پس به دآشئ سان #عالسو الصا بکیږی . او دسنور سازه | سسل ب كَامکد ۵م دستور به وفاق وې - يعنی صوب به په هند یوي نکښے شاملے وی (۵) د دستور سازے ادارے منظورشوه آين به دهندوستان نوه ان نل شی ره) هره صوب یا ریاست ته به داحق ماصل وی په په يو ين کښے دلي کاله شامل کیدو نه پ سکه د یوټن نه جدا کی ‌ل غواړی تو جِداًکيده به شی دغه شان بل شوےه صوه یا ریاستونه به په پل مین ګښے بیل و فاق یا يوبن جوړو 2 شی ره) دجُنک په دوران کے به انډیاايکټ (سشَلل) نافذ وی. رم د دفاغع که به په هرحال .د وامُراےٌ ماقتمت وی ره دا تباویز به یا ټول منظوروے شی او یا به ردکو ل شی يجغ د ترمیم اوتنسِئ اجازت به پکٌِئے نه وۍ ‏ : لکه چه ویاندے وئلی شوی دی په ګت سل کښے کانکرس د کومټ انډياء هرک 0065١.) ٩۳ غروع کړه وو او دد په مه هُکومت هند کانگرسی ممبران ثیولي وو ددےه نه مثپېر میاش لپیا ند دی ې واشرا ځ ته دا اوليګل په هغه د غیرمشروط پرےه ښوهے ئی ګف هخه به د پږولیشت ورځو د پاره امتجاې روژه اونيپی ‏ وےه داغل مکوعت دای ې په دے د پک غه پروا او نه لرله ‏ او په ے نښو ‏ دصونه سرعد په نیولی ښوو کاٌکرسی ممبران وکښے لس ممبران دصو به سرحد د آټن ساز بلس ارګان وو به دے ورطو کښے په صویه سرحدکڼی د مسلم یک د ترک د نه مټول کیدو یو وجه داهم وه چه په دسك صوبه کنے د مسلمانانو دومره طالب آکثریت وو چه د دوئ په خُیال کښے دمنشت دهندو اکؤیت تصور به معئ معلومیدو ‏ بل طرف ته د تعلیم د نیشتوالی په د به د صو به سرحد عام اولۍ د مغرقې جمبهوریت د دور رسو نتا غو باريو ته نه سو رسید لا ددوئ؛ په هک غو دئپیل صوب عالات وو. دوئ د« سل پاپړ اویو لوړ. دنطرئ قائل وو. وله دغه ورځو کے په لیګ د عوامو سره خپله دا جله قاشه کړه. او سخه پښتانة مشران په د کانکوس د پلیسئ نه ناراض شوی وو ې مسلم لیګ کښے شامل شول- نو دمسلم ليک هرک په تیزئ؛ سره په عواموکښ مول شو . د لګ د نا مقیول کیدو یوه وبه دا هم وه په ترده وخته هډو د( د پاگبان نه" کیدو څپه انگرنزان به دومره زرد امُتتدار نه لاس په سرکیدو ته تار شی- واد حرکله په د سیاسي هالاتو د رفتار نه دا اند ازه ورو ورو څرګنده شوه نو د سرحد دمسلبانانو سره هم دا فگر پا شو په په مد ه هندوستان کښے به موټول صىر د هنداو د لاندے شپه وی. . ده دچه وه په دوئ هم په فپله رو یه غوراوکړو اود مسلم لک د مطالباتو سره ‏ هبدردی پیدا شوه په هرعال په دے ورڅځ و کښے مسلم لنګ ه4 دے ميثیتاکښے وو. په د سیاست په میدان کن د کرس غه اوودی .ناه د لسو کا کرسی مبرانو د ټولو نه پی د سرخنکورتر د مسلم لگ مبرانو سره په ده صوبه کښے د مسلم لګ د وزارت د تَشٌکيل کولو په حقله ضبره اتړه شرو عکړه- دا ضښرے کامياے شوے ‏ او په صوبه کښے په اول وار د مسلم نیک وزارت قا شو به دے وزارت کښے د سردار عبدالّب سف وزیر فزانه ء ان شن جان د نیر لیم او سردارامیت سک وزړ مت مقرر شوی وو دا وزارت د سا پورےه قاځ وو -! وڅه په دغه کال کانکرسی ممبران بیا ازاد شول تو ورز ډاکیژ فان صاهب مرج ته د وزارت د شمٌگیلو لو د موت ورکړو - او په صو به سرحد کښے دوپاره ما تگرسی وزارت قاځخ شو. 0065١.) امه ‎۱۹٩۵‏ په 2 لښے دمنتګک رفتار داهادیانو ه حق گ وو - هرهېی او اټلن مک بِامُلوه اودمیدان نه وتلي وو صرف یو جاپان په ایا کښے جنکید لو. په دغه ورڅو کښے دهند واشراے - لارډ ویول » په غپل خی کو تسل کټے د هنداوستانانو دسرګرم تعاون حاصلولو په غرض هندوستانانو ته د زيا ناسُدكئ ورکولو پيشکش اوکړو ‏ او په دت غرضځ د کانکرس, مسلم نیک او دهند د نورو سیاسي ډلو مشران شپل ته اوبلل ‏ په ده ځړکه کے د کانکرس د لوری نه اند شی چ ‎٤‏ خوا هرلال تهرو . غان عبد الغَفار غان» مولانا ابو اللام آزاد رچه په دغه ورځٌ و کښے د کالگرس صدر وو) را ج کوپال اچاریه او ډاکر رامندد پرشاه شامل شول- د مسام ليک له خوا قائداعظم ‎٠‏ لیاقت علی هان سردارعبدالرب نشتوه عسين شهید سهروردی . مسين (مام او سر غلام مسين مدایت الله نبائندګان وو ددوئ نه علاوه د سبکانو ١واچپوتو‏ هند وانو نه هم یویو مش بله شوے وو. په دے عانفرنس کښے دواشرا د لوری نه په من کونسل کنث داعل ذات د هند وا تو او مسلبانانو د پاره پاثه پلله نشستونه مقرر سثوی وو کانکرس دا مطالبه اوکړه په دمسلمانانو په پیخه کښے د یو کا گرسی مسلمان واخستے ئی . دغه شان د جاب سرغضر میات غفان هم د لیګ د مخالفت په وجه د يل ډے د یو مسلبان ممیر دا هستلو مطالیه اوکړه - وے قائد اعظم دک مطائ منلو ته تيار نه شو که چه په دے صور تکښے د مسلم ليک له هواد مسلانانو د واحت ناتندکئ دعوئ غلطه ثابتیدله ‏ د دے نه دانشوه په د شپلانوتی کامیاب نه" شو- د دے نه يی مسلم لیگ د عامو انتِناباتو مطالبه اوکړه- په دے رضی چه داضره ثښټه شوږډ مسلمانا نو واحد نیا ئنده عباعت مسلم نیک دش او که کانگري دا مطالبه او من شوه په هلک کښ د عاموالکاپاتو اعلان اوشو او د عارهی عکومت تنٌگیل دعامو الخناباتو تر لټ پور ملتوی شو - د مك انتغاباتو په سلسله کښے قا اعظم په / نومبر سل لۀ پيښور ته راغ په ده موقعه په د سرحد لقو په کومه شانداره طربټه د قائد اعظم استقیا ل که وو د هخ شالم دپيبنور په تارڅ کے په کرانه اوموند 2 شی دا عل هغه د عوامو د یو يوب رستیا اومشرنه ډول راغل وو- په ۳۱, نومبر جلسه اوشوه چه ے مبالِغ به پکښے دغلقو شيرء یولک نه زیات وو قائد اعظم په خپل تقریړکنښی دا اووئيل ,- ‎٠‏ موښ د۱ مطاليهکړی ده چه انتخابات د اوشی ‏ طرض مو دا دے په دا خبره معلومه شی چه مسشانان پاکستان طواړی اوه اکهنډ هندوستان - دا خبره ياده لر مپه یولوړ. 0065١.) ۵ مدانان اسمیلئ ته نۀ شی ټل د صوبه سرمد په ين ساز حلس کښے د مسلمانانو ته دیرش نشستو نه دی دا ظاهره ده چه دمسلم ليک پارلیمان بورډ ټولو امید وارانو تۀ, ټکټ نه شي ورکوے که چٍرے اسو د اپباندارۍ او طرطئ نه کار واغلئ اودملاً قوم حدمت ته ملا اد ړیء نوستاسو د پاره ې د دے نه بله مغ لدر نشته څپه تاسود لک امیدوا رکامیاب کړۍ؛ .په حبوې ډول د صوبه سرحت پښتانة د هند د نوروصونو دغلکو په بت زیات منظم دی .او د د وچه څرکن هوده.عچعی د دوئ د علامُ موده شُمٌاکمه ده زۀ دتاسو نه داخواست کؤم ‏ (و داتله پک نه دعاغواړم څه هخه د زما دا خواست ستاسو په زړونو کښ کښينوی څچه اسو د غپل قام په باب کښے حپل قرائٌض او پیژنئ - او د مغ حق ادااکړۍ ‏ زهې د دے پلیټ فام نه دا اعلان کوم چه د هندوانو په مقابلهکتے صسلانان زرغله زیات د ازادۍ؟ غوښتونکيی او هوا هصشبند دی - مسلمانان پاگتان غواړی.او د دے مطلب دا دڅ چه دمسلم اکثربیت په صموبوکے د د مسلبانا نؤ ککومت وی. او اقلينونو ته د مو ثر فُفطات ور په شی او د دے په عقله زموز د » زمونږ تارغ او زمولًا روایات د ټولو نه مضبوط او موئرزشیانت دے - څچه د غپرمسلمو سیاسی ء دیئ اوتمداق هقوقو به فاطرخوا مفاظط تکيدے شی دا (ننابات په ډیر جوش و هروش کښے اوشول ‏ دمسلم ليک په مقابله کشے مع الم کانگرس , مهاسبهان هندوان » او سيکان ټول یو شو ی وو بيا هم په صوبه سر د کښے د انغاباتو لته دمسلم یګ د پاره حوصله ا قزا وه. د پاوسو نثستونو په ایوا نکښے د پارټیانو پوزيشن داوو کا کرس رس نشستو نه چه لی پکے غیر مسلم وو مسلم یک اوولس اومسلم ندشنلسټ دوه اکا ى سیک یو - د صوبه سرمد 6 علاوه دهند په نوروصوب وکښے مسلم دیک په ډیراکټریت کامیاب شو او په مرکزی اسمبلئ کښے 2 شانداره عامیاى ماصله کړه - په مرکزی اسميلي» کښے د مسلمانانو دیرش نشستونه وو او دیرش واړه مسلم ليک او گیتل- دے انتقاباتو په واطص ډول دا غبره څرګنده کړه چه په کل هند سیاست کښے مسلم ليک د مسلبانانو وامد مباعت ده. دال هم په صو سرمدکښے د کانکرس و زارت قائم ووهه ډاکیتر غان صامب په کښے وزیر اعلئ وو -- اود ډاکټرغان صاهب نه ملاوه نور وز يران قاغي عطاء(دله ان مرموم ګئ جان ان او راه مهادرمهر چند کهنه وو په هزوری- ستګ 5ل ؛کښے بپرطانوی حکومت د هند د سياسى کشااے د هل ولولو 0065١.) هه يو نماشده عکومت ته د اغتياراتو سپارلو په طرض درك ممبرانو مشتىل يو ود رااولل؟ دا وف د وزارق مشن» په نامه مشهوردے. دے وفد غپل تباویز د کرس اولم ليک مشرانو ته پي شکړل - د دےے تجویزوتو غلاصه دا وء:. په دهند یون دپاه به یوین سازه اسمبلی جوړو 2 شی دا اسبلی په د صوبائ اسمبلیانو نه تشگیل کد د مرلسو غُلقو په سر به یو مببروی ‏ دیونین سره به د دفاع ؛ مواصلات اوغاره معاملات وی د دستور سازهك اسمیائ داول اعجلاس نه پی به د صوبو نبانداګان په یوي ء سی ي؛ بهار او اړپه صوب شامل وی په دے گروپ کښے به د مسلم ممبرانو شمیر م) وی پهگروپ (ب ) کښے به د پټیاب ‎١‏ صوبه سرحد. سنده اولوپتان صوبے شامط وے. او په دے کښے به د مسلم مببرانو شبير ‎)٣٢(‏ وی په رج) روپ کښے به د ښال , اواسام صوب وی. او په دے کښے به د مسلم مميرانو شپرروم) وی د هرګروپ موب ته به دا امازنت وی څه لس کاله پي دائن په دفعاتو نظراوکړي ‏ ده سکیم له يغه د هرکروپ په صوبوکښے غوه ښتار مکو مت قا شید لو . د وزارق مشن دا منصو به مسلم یک د سند د سیاسی سل د یو پرامن مل د غواهغۍ په نا اومنله ‏ غه چه په دے کښے د شپږو مسلم اکثریت صوبو د لازی روه ښد ۍ" په صوز کیلے د پاکستان تصور هد بنیاد په ډول موبود وو -وے کانکریس ددے هغه عصه منظوره کړه کومه په د آځن سازهث اسبیلئ سه متعلق وه. ول واشُراڅ د دویه دا خبره او نه منله ‏ دغه وخت کښے برطانوی عکومت هنداوستانٍانو ته داغتياراتو ورکولو په باب کښے لیواله وو وے هندوستاق مشران په یو هبره نه مق کیدل. او په دے وجه په روق دنیاکښے د دو و قار ډیرکم شوتث ووا گرسی مشرانو دوزارق مشن دعن تېویزونو مطلب د مُپل غرض مطایق کولو ‏ او په دے وجه خبره اوږده شوه ددے نه پس واشرا ة هند د لیک او کانګرس مشراتو تۀ په عبوری عکومت کښے د شمولیت دعوت ور و لګ دادعوت منظورکړو- لکن کا نکرس او نه ملو - لکن وانّراے دا دعوت واىپس واعٌستو- په دك خبره دمسلم کیک مشرانو ېه غه پاليئ د دوپاره غورکولو فیصله اوکړه ‏ په مه غرض په بسبئ کښے د ليک یو جلسه اوشوه. دلیک دا اعِلاس په خپل نوعیت کښے د ليک په تارڅ گښے ډيراصسم وو په د ے املاس کښے د حُلومت سره د عدم تعاون فیصله اوشوه او په دستور سازے اسمبلئ او په عبورۍ 0065١.) هه حکومت کښے د عدم شمولیت اعلان اوکړه شه . په ده جلسه کښے لیګ د خپلو ممېرانو نه د سرکاری حطابونو واپ کولو مطالبه هم اوکره . ناه د نیک ټولو طاب یافته ممبرانو غپل خپل حطابونه حکومت ته وا پی کړل- د لټګ د دك عاروايئ په جوا بکښے مکوت هند کرس ته په عبوری عُکومت کے د شبولیت دعوت دوپاره ورکړه". او کانګرس دا دعوت قبول کړو ‏ دعکومت هند اوکانکرس دا اګُدام دلیک برخلاف یو شرمناک سازش ا بل شو - د دے په جواب کښے مسلم لگ د راست اقدام ه د دستورت فیصله اوکړه ‏ غری ۀ دا وو چه حُکومت ته خپل خُفگان ظاولۍ په ‎٧‏ اگست ګل په ملک کښے د راست اقدام دستوره اوشوه. و ے په دے ورځ په کلکته کښے اے طيد داسے غوړت فساداوشو هه دشقاوت اوسکدلئ په تاریخ کښے به ځ مقال موند لکران وی. دا فساد داسے ناغاپه شروع شوے وو په هکومت په وغت بانده په ده قابو بيا نه موندلو. اوقانون سٌکنه ځلطتو دد نه ډه فائده اوچته کړه. د دسمبرېه اول تارغ په بئ کے هم دغه‌شان فساد اوشو- او قریب وه .په د فساداتو اور په ټول ملگ کڼښے غورشی . پنائپه د ليک او کانکرس تزميشه دمقاهمت قتمرک شروع شو او د خبرو اتو تۀ نپی يگ په عبوری کوت کښے د شمولیت فیصله اوکړه. وڅ د ليک او کاکرس ترمنځه اغتلا فات دومره شوی وو. چه په مرکرکښے د قوی علومت د جوړیدلو باومود په ملک کښے د صلږ صلاهیت اوامن و امان فصا پ۱ تةً شوه. دملٌک داولی زړونه یوبل ته غیرن وو . په ټول ملککښے فقه وارانه جابات پاريدل وو. دم فساد د یو متددی مرض په شان په ټول مل ښے غورشو. په د ك پے سم په یه دکنے هم فاداوشو- دیهار د فاداتو ُصوصیت دا وو څه به دے کښے هغه قوم پرست مسلبانان هم په ټول عمرځ د کاکلرس په مرسته او د پل قام په منالف تکښے "یرکړك وو د هنداوانو دطلبونو نه څ نه شول ‏ او په ډیرث ‏ دردۍ" اووژه شول ‏ د بهاره فساداتو په لتم ه‌کښے دمشرق ښال د نواکهالی په ضلع کښے هم فساداوشو ‏ په د هکښے هې ډیربه کناه اوکنهگار اووژه شول. د دے زرد عېل نوناره په يهارکنے ١وشو ‏ دال دا فسادات دومره خوفناگ وو چه پنډ ت نهرو چه په خپله دوره کښی ددے نیبام اولیدله نو دااعلان څ اوکړو چه که فساديانو د( فسادونه‌يك تۀ کړل نو په صخوی باتدےت به دصواق' مهازونو نه ېباری اوکړے شی . دبهار فاداتو خونړی" لوبه په یو ې کښے هم اوشوه ‏ او هلته سم په ه ګناه مسلمانانو شرمناگ ظلبونه 0065١.) ۸ اوشول. د دے فساداتو په باب گڼے بنات پلت د یوي وزیرامظظم او رقیع اهبد ګل وزر داغله په پومختروک ما کښے دااووئيل په « دے فسادون زموښ څټونه ددنیاد هلت په منکئے د شرم ته سٍ ښک ه کړل ‎٥‏ یو طرف ته په ملک کښے دا فا دات څاری وو په بل لوری ءانگرس په ور ستبر ستګګله دآئین سازے اسبیلیء د املاس اعلان اوکړو ‏ په دے موقع قائد اعظم د واثراځ هند او کانگرس دواړو نه داسبلئ د التوا خواست اوکړو- وے د ده واست هين اناو نة شو پناغپه قائد اعظم هم په دے اسمبلۍ" کښے د شرکت نه کولوهمله اوکړه ‏ له په اوو يل شول په د د ورڅو کښے په مرک رکښے د لیګ او کانکرس مشترک وزات قا وو او په صوبه سرحد کښے هم "سی وزارت برسراقتدار وو- په د غه ورځو کښے د سرحد کاگکرس کمیټ» پنډات نهرو ته په په مرکزی وزارت کښے د څارمه امورو هبه ورسرووه دصوڼ سرحد او کان علاقو د دوره دعوت او مشوره ورکره - او پنات نهرو داوشک منظورکړو. په صوبه سرمدکڼے د سرخپوشو د طاقت نه ښۀ خبروو او د کالنګرس د صدارت په زمانه کښے په هخه اول وار صوبه سرحد ته راغل وو او دد صو غعلقو په کومه شانداره طربيه د هخه استتال که وو د هغ نتشه دن په سوګ و کښے له هقه شان غْړيد له د غه دایقن وو هه د هغه دا دوره به کم ازکم په سرمد او قَبَائلى پښتٌنو کښے د پاکستان مطالبه کزوریکړی . وے د هفۀ دا غیال غلط وو-(اوس هغه وت تیر شوه وو : په د ے ورغو کښے د پاکستان مطالبه د سرحد املقو او قبامُلی پښتنو تر ډيره مده منلی وه او دو ته دا معلومه شوی وه چه د مید هندوستان ازادي د هندو ازادی اود مسلبان غلا ي ده. اومسلبان با فنصوص يېتانة د هندو ککومت په مپل قان باندت منلوته تیار نه وو دا داسے ورڅځ وک په د کانرس توک یر لص او سرکرم دپنبتانةً صشران په د هخوی په قربا ني ٧انگرسْ‏ د عروج الما ته رسييده وو د ارس او هداواتو د ناړاے رديے له کبله په مسلنک کښے شامل شوی وو (و د پاکستان ترک خپل که وو- به داسے عالاتو کښے دپېتو سره څه پپډات هرو کوم توقعات وابسته کړی . هغه سعض په غوش فَهبی مې وو دا خبره د شک نه بهرده چه په صوبه سر حدکښے با لنصوص په پپبتنو کښيے دانگرۍ 0065١.) ۹۹ کرک څه موده ا#اصوډیرمقبول وو .خُدائ غد متا رانو او د هغوی مشرانو د وطن دازادئ په لړکښے ےه مثاله قربانئ ورکړه وه (و دکاکلرس په شهرت او عروج کښے د دے خلقو د قربائیلو لویه برغه وه وےه په صوبه سرحدکښے هه د کالگرس برغلاف وم مامول پا شوے وو. هغه هم کالگرس په خپله پیداکړے وه عالات پیداگول دیو لير د وس نه بهروی ‏ و-ے په موزون عالات پپي( شی نو د هغ نه استتاده ول د یو قابل ليډ رکار وی دا څېه يی ده په د پاکستان تریک قا ند اعظم د جادو په زور په اول سکښے نة وو متبول کړه . لین هرله چه ددے دپاره موزون مالات پِها شو نو د هغ نه پوره پوره فائه وامسئله - دا عالات د کاگرس پېل اکړوا وو لن د غلقو د لتيارولو کار قائد اعظم سرته اورسولو ‏ په داسے نازگو عالا تو ګښے په د هندوانو او مسلبانانو تعلقاتو ډیر تریخ ‎1۱١‏ امټار کړه وو صوبه سرحد ته د پنات نهرو راتلل د یو ډیر مرت کار وو لین دا جراٌت صغ په دے خیال کړے وو په د دے په ومه به د کا لگرسیانو زړونه هټ شی. او د پاکستان مطالیه به کيزوری سی که چه هم په دغه ورځ و کښے د لپښشو نه د پاکستان اوهناستا په هقله رال غوښتو نی و. ‏ به عرهال پنډات نهرو په ۷اکتوبر ستگلله پلیښور ته راځ په دے مو قع د پيښور هواق اډ ته دمسلبانانو یوج پناه وم راغونپ شوے وو. ددره زرو نه زیات دمسلم لیگ رضا کار د غلقو په ترټیب و ننظی ې کښے لګیا وو- په د پنډات نهرو د جهاد پۀ راتلوکلے به ملټه وضت پاة شو ئو د زرو نه زیا 2 تو شا چه په هغ باندث په سپینو مرو فو« بيرنه‌گه » لیګی شوی وو په هواکښی والوزول شوه داسے نظاره د پور په تاریخ گش پرته ددے نه وړاندك نه" وه لیدل شوی . په دلے غالاتوکښے د پنډت هرو جهاز رااورسید. وزارت د پپډت ې د عحفا ظت پوره التظامات کړی وو وے لق دومره با مسابه وو چه په قابوکښے نه" شو راتل. د هوان پے نه پنډ ټ هرو په یو,نا معلومه لار دګورنز بل ته اورسوے شو بله ورځ دظر د دوره پروګرام وو عُلومت د خپل طرف نه ټول صفاظ انتظامات کړی وو ده داسلامِيه کالم سره اد پنات نهرو برغلاف د تورو منډو مظاصره اوشوه ‏ بیا په جبرو د کے قباشلی پښتنو هم مظاهره اوکړه ‏ اوه لنډی غانه کښے غو د ومره ز ورداره مظاصره اوشوه په د پنډت نهرو نه هر څه فطا کړل. به ټوله لار په هربرج.او هر مان بانډت دمسلم ټک منډے لکیدل وے ‏ او په عرغما ة کښے د پاکستان زنده باداو ‫ّ 0065١.) "٠ قائد اعظم زند‌ه باد چغ نعرے اوښط شوے ‏ په ټوله قبائی علاقه کے د ڼډ ت نهرواستقٍل هم په دے شان اوشو وه دملاکنډ ا یئ کے د پنډا ت هرو په موټر سٌگیاری هم او شوه او عالات دومره نازگک شول چه په سم سړک د هغه د موټر تلل هې نامکن شو. د دے مظاهرو په الزام کنے د هخه وغت پولټل اینټ نواب وب علی غان معطلکړےه شو .او دسغةٌ برغلاف د پیبئ مان کورټ یو اگریزجچ مسیټ زکلارک »ه په یقاتى مقررشو. وه د هُکومت الزا مات درست ثابت نۀً شول. او نواب مرموم په باعزته طره یوت ښود ه شو هم دغه شان مظاهعرےه دوزیرستان په علاگه کښے هم اوشوےر او پنډ ت نهرو په دکوم مقصد د پاره دصوبه سرمد او یا شی علاقو دا دور هکړی وه هخه پور نه شو بلله دے دورك سر په سرمدۍ غلقو کښے د پاکستان نظریه توره هم متبوله شوه په دے د وران کښے برطانوی وزیرا عظم دااعلان اوکړو چپه ُکومت برطانیه زرترزره هندوستان اژادول غواړۍ ‏ او د مون سشګ 8ل نه پی غو په صيت هال به عندوستان د نور هکومت کولو ارا ده نه لری ‏ (وکه پپرے هندوا نو او مسلبانانو په پل مین کښے اوس هم څه فیصله اوکړه نومونږ به هنداوستان دوئ ته مواله کړو- دایو داسے اعلان وو چه د هغه مسلبانانو سترک ۀ هم اوغړوے کوم مه تر د وخته لا به دے خیال کښے وو هه ريړان د سند حکومت په الاسانه نه پړیږدی ‏ چنائچه سر خضرحیات خان چه په پجا بک دیونینسټ پارټئ مشروو او په پجا بک د مسل لګ د اکثُویت باوجود د هندوانو سیکانو په مرسته وزیراعظم وو په ې مارح مکګلله د پعاب د وزارت مل د عهدے نه ستعل شو او داے اووئل په د وزارت جوړولوحق صرف مسلم لک ته عاصل ده په د پټیابکورز د مسلم لک پارۍ مشر » نواب ممداوټ ء ته د وزارت د تشُکادمک ورکړو. نو د سيانو او هندوانو له هوا په اب کښے فادات شروع شول . دا فادات په خپل نوعمیت کښے د بهار د مُسادو لو نه په هغ صورت کښے کم نه وو د پغاب یو ښارهم د فساداتو د اور نه څ پا ة نه شو. په لامور امرتسره جالند هر ء راو لینډۍ ۰ او مر یکښے څونړی فادات اوشول - د اقلیت او اکغثریت ده فسادونو ټوله فضا بدله کړه ‏ په نظرياتو کے تبدایلی پیدا شوه په غیالاتو کئے يو القلاب راع او هغه لي څپه لا تژاوسه په مده هندوستان کڼے د هنداوانو نه دڅر په طبم وو هفوی هم ۷ میده شول ‏ او د پاکستان په مرسته جبورشول ‏ ددك نه پی قائد اعظم دوزارق مشن سکیم بیګ مستره کړه ‏ 0065١.) ۹ اود پاکستان په مطالبه لک اودریدةً ‏ په دے ورو کښے د مسلم لِيک ترک په صوبه سرمدًکښے سم غروج موند له وو په مسلم ليک کښے داے کسان چه دکانکرس تي ستع وه شامل شوی وو د پټ ت هرو برغلاف چه کو مظاسره شوی وے د مخ قُیادت د اریاب هبه الففورغان او د مانلی د مرحوم پر صاعب په لاس کښے وو په سرمدکښے د مسلم لک د مقبولیت په لړکښے د مرحوم پیرصاعب غُدمات د ډيږے ستائُن وړدی - داهم ددوئ دخدماتواو کوششونو نّبه وه چه د مسلم لگ ترک د خواصو نه عوامو ته اورسید ‏ او ددے تک جړه عوامو ته اورسیدتك - د پپډت هرو د تلو نه پی عالات په ډرے تتیزئ بدل شول. د صوبه سرحد دکاگرس وزارت برغلاف په اول کښے يو هام ترک شروع شو د وزارت برخلاف به عل ےکيد له » حلوسوته به وتل ‏ په دے ملسو ځلوسونو به د هکومت د لوری نه اشک آورګیسونه پلیدل . د مسام لک ډډ ير رهنبایان همیلونو ته اوليږ-هء شول د وزارت لرغلاف په د هك مخلا رو کښے د سړو نه علاوه سصو به هم په لويه پیانه هحصه اخستله ‏ د وزیراعظم ډاکیتز ځان صاهب د بط د وړادےه به مظاهره کيد 2‏ په يو جلوس باند ك کولئ هم چلیدل وے ‏ په د هخ په نټجه کښے لس شل نته مړه" شوی اوغ غلق ژوبل شوی وو به جیلونو کښے به د سیاسی قیدایانو سره فلت آمیر سلوک کیدلو ‏ رض په ټوله صوبهکښے د کا ترس وزارت برغلاف ديظ. و عُصب اونفرت مِذ بات پاريدل وو. دا داسے ورځ وت چه برطانوی هکومت د هنداوستان داآزژادولو د پازه یون 3 تا رخ ممررکړه وو- او د اغتیابا تو دالتّقال د انتظاماتو د تگبیل په خر د برطانوی کوت له هوا د ولاي ویول په قاے لارډ لوئ ماوټ بیټ د لویو امتيارا تو سره نوے واشرا ے مترر شوے وو - او هفه دکالگرس او ليک د مشرانو سره د هبرو اترو نه نی د هندوستان د تقسیم فیصلهکړی وه والے په صوبه سرحدگنه د ګاکګرس د وزارت په وجه د دځ صوه حيیٌیت وافص ته وو د کانگربي دا مطالبه وه په صوبه سرمد د یا هند وستا ن کي شاىل شی اویا د د یو اد حیثیت ورکړیت شی - په مرکز کښے د نګ او ناکرس ترميثه بشونه جاری وو او په صو به سرحد کښے د کا کرس وزارت برغلاف د هوامو مظاهرو شد ټ اغا رکړه وو . هرکله په مرکز ته ددے دو مظاسرو اطلاعات اورسیدل ذو لارډ لوئ مونټ بييټن ورن عبنرل په خپله د مالاتو د اج امنستلو په عرض پيښور ته د راتلو یصله 0065١.) ۳ اوکړه ‏ ينا نچه کوم وت په واشراة پلیښور ته راغ دغه وغت د صوبه سرهېهټ د وټوټ نه ونو فلق پیښنورته د مظامث په عرض اظ وو. په مه خلمؤ کښے په زرکونو زنانه سم شامل وت په د کښے هخ طبالفهلشته چه د پیښورپه تا رچ کښے به به دايے مظاصره پرته نه وی شوۍ ‏ په ىےت ورځو کښے د سرمد مسلم ليک ټول مشران په میلو نو کښے ښد وو - د مظاهريو د ټرمانۍ؟ په غرض سردارمید الرب شر .چه په مرک رکښے د لیگ دخوا نه د مواصلاتو وزیر وو- 4 خصوصیت سه پیبلو رته طغل وو- واشرنځ د پظ یګ سره دکورنر سرحد سراول فًکیرو ب متا کے د مظاعرِيْو دلیدو په طْرض کنکهم پارک ته داغلو ‏ په دے موقع سردار عبدالرب نشتر صامب او سرفیروز غان نون د اولس تراق اوکړه ‏ او واشراےه ته 2 د عوامو دا مطالبة پیش کړه په دوئ پاکستان غواړی ‏ د واشرا خڅ بګے د زنانه‌ؤ مظامژ اولیدله او د هوی مطالبه ‏ واوریدله ‏ ددھه نه پی اَوَاشرِاء هند د صوبه سومداکاتکرسی وزیړان او د مسلم ليک ے مشوان دملی ته دجرګه د پاره اولل ‏ دغه وت کښے د سرعد مسلم لگ ټول مشران په جیلونو کښے ند وو. دغه مشران د ضتلفو هیلونو نه د پليښور هيل ته را وسیل شول ‏ او هلته د غان ثمين غان مرموم په صد ارت کنے د لگ مشرانو جرکه اوشوه ‏ او د وانراه سره د هیرو اتراو د پارو یهو و فد تشٌکیل شو په مشری ‏ د می پیر صاهب مرعُومٍ ته اوسپارء شوه . د سرعد عا تگرسۍ (و لی مشرانو په د دملی کښے د وارا ے سره ملا قا تو نه اوکړل ‏ او ددے ملد قاتونو په نلجه کښے صوبه سرهد کښے د را 2 شبارئ فیصله اوشوه. دغه شان فیصله داسام د يوے علدلْة سلهټ په باب کښے هم اوشوه - ددے نه پی په مر حون سنگقء وا شراه تعئنک د هند وستان دِنَفَسمٍ اعلان اوکړو ‏ پۀ د موقع قائد امظم . ات بهرو او سردار بلدیو سک د مندوستان د غلقو په نوم دآل انډیا دیډیو نه خپل خپل پیغامات نشرکړل ‏ قاتد اعظم په نل پيغًام کے دااوو ے ,- : زه" دا خبره مرٌګندول غواړم په وا شراے هند په دے لړکتئے د مندوستان د مختلنو قومونوسره په ډیره بهادری" منگيد ۸ د .او د صفةً ددث کوششونو په کوم اؤزما په فیالاتو شوه دے هغه دا دے چه هغه مریو کار په ډیرت منصفانه او دغير ے- 0065١.) ٣ ماڼداری" په طريقه سرته رسو له دت اوس ددے غبرے ذمه واری په موښ راچ چه د واشراۀ په کارکښے لږ شان اسا پیداکړه- او ترهُو په زمونن په وس کښے وی هندوستانیانو ته ته د | قتد ار سپارلو په لړکښے .په دکوم مقصد ذمه وارۍ اوچ کړې ده په حخ کثف پوه پورا مدد ورکړو- ځکه چه په پوره امن وسٌکون سره دااقتدار هندوستا نا نو ته اوسپارل شی ه مه اعلان د یوولسم پیراکراف نه معلومیږی په د صوبه سرمد اؤلی ته به دا هق ورکول شی مه صغفوی دپاکستان یار هندوستان د دستور سازه اسمیلی؛ په خپله. را څرگنده کړی- دا راڅ معلومول به دُکورنر عنرل او د صو به د هکومت په مّشوو کیږی ‏ په ىے موقع زه" د صوبه سرصد مسلم نګ ته دا غواست کوم چه هقه د په صوبه سرحدکنے د هپل سول نا هزمانۍ" پرامن تترنک په د صغ په شروع کولودوئه جبورکپیه ىشوی ووختم کړی- زۀ ټولو مسلم لی ليډرانو او د سرهد مسلبانانو ته ه واش مه موی د په ډیر همت او امېد سره دارا ورکړی ‏ زمادا پورويقين دے په د سرحد مسلمانان به په شفقه طور د پاکستان په دستورسازه اسهیلۍ؛ کښے دشرکت ؤیصله اوکړی ." زه د سرمدی مسلبانانو د هغه تلیفونو او قربانیتو شکريه په الناظوکښے نۀ شې ادا که ول یره ټره « زنا نه اولس په د شهرۍ ازادۍ' د جعال کولو د پاره کوے قربان 7 کړې دی زه هع ته د قر په نظ روم . او په چا د الزام لگولونه بفیر د هغه ټولو ملقوسره خپله هبدردی ظامروم چا په دا تلیمفونه ټوکړۍ دی او د هخه کسانو سره چه څوک په د کښے مړڼا شوۍ دی. ٠و‏ هفه څوک په مالونه غاندادونه ځ اه شوی دی زۀ دا امید کوم په سرعد به د راځ شبارئ په ولفت کپے پزامن وی . دصوبه سرهدهر سړی ته دااعساس پار دےه په دسرعمد دعوامو فیصله په ځامله ازادی"» انصاف او په رسښتوق ډول او شی زه یومٌل بیا د ټولو مسلبانانو نه دا واست کوم مه هغوی د ة امن و قانون هفالت ١وکړی‏ رپاکستان زنده باد ) ه۷ .په کال سکګکګگشد:کے؛ د صوبه سرد ګورنر سراولف کرو وو په په صويد هد کښے درلة شارئ فيْصله اوشوه نو دے ښاطلی ددوومیاشتونڅوټئ دپارو در خواست اوکړو - او و جه ځ دا ښکا کړه چه چونکه په صوبه سرمدکښے څُ لق زیا ککرسۍ ډله) هغه دګورز ) دمسلم نګ جنبه دارګني په دے ينا به دلا شارئ په 0065١.) ٣٧ وت کښے د یو بل "گورنر موجودګ بهتره وی- ددے درفواست په جواب کت واش نه" ته دا اووے .په کر په زهه د قسم الزاماتو ته غه اصمیت نه ورکوم ول بيا هم ستا د خوا مش په لا کښے بندیز نا ډوم ناه سراولف کیرو په پوڼئ لاپ اود هغه په ثاة یو فوقً اسر جؤل سر راب لوکهارټ ء ورز او ټاظ شو کر په په صوبه سوحد کښے د را2 شُبارۍ فیصله دآل انډیا کانلرس لس صا غه اوت تو ثیق ے کړے وو لین د ده پاوجود د سوجد کانگرس کميتي؛ په دے فیصله نازضه وه- دغه وجه وه چه په صوبه سرمت کښے په دغه ورځوکنے د سیاسی ډلو تر میغنه اغتلافات زیات وو او ښنالنانه مۀ بات پاربالګ وو د راه سفبارئ د پاره د پرامن فضا ضرورت وو . مقیقت دادے په د راا شبارۍ" دا مغرکه يو عظیبه ممرکه وه . ددے فیصل سره د همندی مسلبانانو سیاسي مستٌقپل وا ده وو دغه وجه وه په قائد اعظم مرهوم ددے داصمیت نه پرواه نة وو په دے غرضی قا تد اعظم د«لارډلوئ مون بيلئ ء وا شراه صند نه دا مطالبه اوکړه . چه د را ة شیارئ ټوله عبله او مر کسم معاملات د رام راست دګورنز مامت وی اود صو باق وزارت ددهغ سره څه تعلق نه وی واشراة دا مطالیه او ملله چنائپه وباق گورىز په صوبه گشل د قيام (مئ (و په پرامن ماهول کښے دز ة شیاا ری" کولو په غق دغّے ضروریې اقد اماتو اعلان اوکړو اود صند وستاق دوځ یو غیر ما ښد ارسيز اضر بريګيډيژه .د يوتھ » ۀ د ربترنډم شر په ميیثیت مقر رکړو.اوپونګک سټیشتونو ته نزدث دآنتشن وسيل وړلومبانعمت غ هم اوکړو. د ربفرنډم د اعبیت پش نظر قائد اعظم یو ریفرنډم کې هم امه کړی وه- د دے کمیۍئ صدر مسر اسمامیل ابراهیم چندارلکر ».وو څه په دغه ورځو کښے د مرکز په عیوری حکومت کښے وزی تهارت وو په دے کليت؛ کيے نورمبرن داوو« ‏ دال انډیا مسلم ټګ د نیشنل ګارډ سالاراعلنْ نواب صدا يق علی هان په مرکزکنے د مسلم ليک وزیرصست راه غشنفر ملی ان . سید واهد ملۍ شاهاوځان عبدالقيوم فان په په سرحد کڼے دمسلم دیک ږا مشروو- دسرر همون داعلان نه پی په سرمد کښے مسلم نیګ اد سول نافرمانئ هرک بندکړث وو دا شول نا فرمائ ز۱۵) ورڅځ ماری وه د راځ شبارۍ" دپاره د .نه دغارجولاقً پورےه نيپټه مترر شوی وه. د صو به په ګوبت ګوټ کښے د مسلم دک له خوا به مل ےکيدل - 0065١.) ‫ً بو قائد اعظم مرموم د برصفير د ټولومسلم نی مظرانو ء کا دکثادو؛ عالمانوء اولوبولونو پیرانو تر دے په د طالب علمانو نه هم په په دغه ورځو کښے د موسم کرمادپهتیانو په وه اوزګاروو له ملوبه سرهد کښے د راة سشباریه په لړکښے د ما رځولو اپیل کړه وو. او د دے اپیل زیر ات داغلق دصوب په موټ کوټ کښے وار بشوی وو - : تکۀ په وشل شوی دی دراِة شبارۍ په وت کښے دغُلقو مِذېاتو ترئوله اغا رکړه وو (و دا خبره د صو پا گورز او ربپرنډم کبشز نه هم پټه نه وه مٍناځه هفوی د اڅ شارئ په دورانکتے د قيام (من وامان په غرض د با قاعده پولييی اه سفوظ پولیس نه علاوه ات ویشت زره هو مان هم د ده غرض « پاره مفررکړۍ وو- په ار صولاخ سر وني په په دغه ورځ د راځ شبارئ اغا زکیدوک وو د 'ْ پلینو د په اهمو سپکونو او لو یو لویو بارارونو گښے ټېیکونو او ارمرډ "ارون ونت او کړو او دهواځئ چهانونو نه اشتهارونه اوغورزوه شول ‏ څه په هصغ کښے غلقو ته دپرامئ اوسیدو موارست سوه وو د راه ستاوئ کار د برنه ت۱ صولاق پورے روان وو. مه د ريمرنډم د نګ اعلان وشو ئو دا ملومه شوه په دصوبه سرحد د بېبوي راه دهندګانويو ټوم فیصد غلقو د پاکستان په هق کښے غپله راه ورکړي وه په دے راه سثماری" کښے په د پاکستان په عقله څومره ووټو نه اهِيِه شوى وو . د هد شیر ‎٣٢٢(‏ و۸ ې) وو او د بهارت په حق کښے ووټونه ( ‎٢۷‏ ۲۸) وو په صوه سرعد ګښے په غالصی دمسلانانو ومره ووټونه وو د طغ (بب) فیصت د پاکستان په مق کے استحبال شوی وو د پاکستان په دستور سازه اسمبلۍ ‏ کښے د سئمولیت فیصله د ټولو نه اول د سنده (سمیل؟ اوکړه ‏ په سنداھ دپے بنګال هم اعلان اوکړو- په نښګال پپے دېاب اسمیلی؟ هم دا فیصله اوکړه- د و ختان شاسی جے عم په پاکستان کښے دشيلیت اعلان اوکړو. په ‎۱١‏ ر جولائ د سليټ ضلع هم د را شبارئ په نټّبه کښ په پاکستان کتے نشامله شوه- او دصوبه سرحد دراة شبارئ؛ په تاري فیصله کټے د صوبه سرمد خغلتو عم په پاکستان کښے د غپل ستبولیت اعلان ادکړو. پنا هېه په ‎٧»‏ ‏گت سنګلله د شپے یو ملټ دپاسه دولس : مج د پاکستان د ګَيام اعلان اوشو لي 0٥0٥5٥ ٨ . ٧ د پاکستان داراټکومت متررشو ‏ دغه شان د دنا په نششه کښے پاکستان د یو نوی ملگ په عثیت څرګنه شو - د پا لنده باد پاکستان ) د صوبه سرعد د قباملى دپشو په غپلو غپلو قېايلى برکوکښس (و سرمدی ریاستونو رسوات ‎١‏ در چترال. امپ) د هپلو خپلو نوابانو په ذريعه په پاکستا ن کښے د شمولیت (علانو نه اوکړل ‏ او د نومبر سفګللم پورے د ډيږرنډ پوےه پورے آباد ټول کا لی پښتانۀ په پاکستان کینے شامل شول. دا قبائلی نپښتنو په تارڅ کنے دا وړومې شال وو په دے غفلقو د یو هکومت سه دغه شرط او پا ښداۍ" نه بغیير د مل وفادارئ املان (اوکړو ددے په بدل کښے حکومت د قیائلی علاهٌو نه ځُل فوغونه بيرته زاو نوښتل- په مه موقع قَالْ اعظم د قبائلو په نوم به هپل پېغام کښے داوسلي ووء ‏ - د قيام پاکستان په لړکښے چه . تاسو ‏ قبايلی غلقو) موم خد متونه کړی دی زؤ دعح نه ښۀ غبر یم - او د هغ. شٌگريه ادا ګوم - د پاکستان سره د وفا دارئ" او مرست کوم لوظونه چه تاسوکړی دی د صغ په رڼاکښے مون ټول فوکوانه ستاسوه علا 1 نه بيړټه رااوغوښتل - او دا ستاسو په وعدو او لوظونو د امتبا د ګولو یو لوئځً ثیوت دے ۹ه 0065١.) ۹٨ ‏اوس موند نه بلویهیان یو » نه پښتانة» نه پنجابان‎ ‏نسند هیان او یا بنکالیان بلکه مونږ ټول پاکستانیان يو.او‎ ددے نه سيوا نورهیڅ نه پکار ده چه خپل ځان ته پاکستاي ويل خبونږ د پاره ویاړ وی ځٌبونږ :0 وقدم د واړه د د یو سوچه او غالص پاکستای په حيليت : وی - د پاکستان | د دشبتأ نو د سازشونوسکټ جواب هم دا ده چه مونږ په ډیره کلکه اراده دخپل مبلکت پاکستان په مضبوطو بليادونو د ودانولوکوششونه شرو عکړو.او د هغ نه یو داے مثا لی مبلکت جوړکړو په هغه زمونږ د رانټسی نسلونو دخوشحالئ او سوکالی ضامن وی.اودے مرم ته د ریسیدو د پاره به مونږ ته په یو مخه محنث او کار کل وی 7۳ 0065١.) ب٩‎ د آزادئ نه پس نوےژوند که په په تیرو پاڼوکښے وئلی شوی دی د پپښتنو په علاقه انگرېزا نوپه کال که کښے قېضه کړی وه. او د دوئ دا قبضه په ۱# .اکست ۰ل" کښے د پاکستان په قیام غقه شوه . او ملک ازاد شو د اگگريزانو په دے سل کلیز دور اقتدارکښے هغه علاقه په په انګريزی دور خو ىت کښے به ورله شبال مفرق سرحهدی صوبه وشل شوه تر ډیرےه مودے دسیاسی مقونو او مرژعانتو نه ګرومه وه اگر هه دا درسسۀ ده څه په دے دور کښے د پښلنو په دے علاقه کے څه ققدرے سړکو نه جوړ وی وو او د هند وستان د قیے او حفائلت په غرض اهم مقامات د ریل په ذربپه هم د یوبل سره یو اع شوی وو- د اولي غلتو ته د ډاک و تار سهولتونه سم غه قدرےه ماصل وو او د زراعي ترقئ په لړکښے غه قدره د نهرونو په لور هم توحه شوی وه . وله تر څومره مه ه اولس دبنیادی طرورياتو نَعلق وو په دے لړکښے انګریزانو د غپل امٌتد ار په وغت کښے د ستائيے وړ څه کارنا- نه دی کړی ‏ د پښتون قام دوه بنیادی ضرورتونه وو - داولس تعلیم اوددےه علا قواقتصاد ترق او بهبو دی وه ددے دواړو بنیادی ضرورتونو نه انګریزی عُکومت ے توجهی اغتیارکړئ وه. د لپښتنو په علاقه چه په اول وار د اگریزانو هکومت قائم شو نو دغه وغت څن داے الریزی ماگبان وو مپه صغوی د میسائیت د تبلیغ واشاعت سم مرستیال وو - هې دے غرض دڅ هاگبانو د پښتٌنو په علاقه کښے هم دعیساق مشنونو قاشولو اراده اوکړه- د دوئً دا هیال وو چه که د پښتنو په علا قه کش د عپيسانق مشنريانو له خوا سکو لونه او عسپالونه مار یىکړے شی نو په دے دریعو به په نپلبتو کښے ٩0٨٥ ۷ ١.١١6٨ ٠ عيسائیت متعارف شی او ورو ورو به دوئ کے داسے خلق پیدا شی چه هغوۍ به ذهنٌا د یو عيسأقْ دُکومت د برعاتو قاکل وی او په اول سکښے به د دا سے خلقوپي۱ کیدل دبرطانوۍ اسّعمار د پاره مفید وی - په دے عرض په سلھ شد کښے په اول غل په پلیښورکښے د عيسائیانو دیومشن قا سو لو ارا ده څوگنده کړےت شوه. وےه دغه وغت دامشن په دے ومه قا ن شو په د مخه وضت کمشاو مسټر ميکسن ددے مشن د قيام خالفت اوکړو ‏ او دا غ اووثل چه په یو داے ښارکښے چه د هغ غالبه ابادي په مسلبانانو مشتبله ده او انگریزی هکومت لد نوے نوے قاش شوے دے . ددے مشن قيام ه د شکوکوشهباتو باعث اوکرج ‏ وے غه لږه موده پس صسقر مر برټ ایډاورھ د پلیښور ډویژن کمشار اوټاکل شو داښاطلز دعيسانثت د تبلیغ یو سرگرم مرستیال وو. ده به داوِئُل په په هندوستايانو کے د عیسائیت تلیخ د ميساسشانو د پوټ ادارو یو اهم قرض دے ‏ چناښپه دده ې دکمشنرۍ په زمانه کے ٌ په پلیښور کښے دای ورډ مشن ها سکولً په نامه د مشنریانو له هُوا یو سٌکول قائم شو په ده ډول د ايډارډ مشن هسپتال په نامه د یو هسال ارا هم اوشوه ها سکول او صسپتال تراوسه په ده نامو موجود دی څه موده لپی د مشاریاتو له خُوا دايډورډ مشن کال په نامه په پليښو رکښے د يو ځا امراېهم او شوه په تراو سه اش د دغه شان په بنو کښے هم د یو صياق مشن له خوا یو ساقّ سکول اوپو مشن هسپتال باری شو د دےه سکول او هسپتال په لړکښے د یو پادری ډاکټر پڼښل کارناك د ډیرےه ستائے وړدی ‏ ده ښاغلی ډاکیتو په دښون د اولس د ُدمت په ل ړکښے کوم کارونه کړی دي .او به غفلقو ےٌُ د خپل خدعت کوم ژور ا ثرات پرینی دی - د هغ یاد تراوسه ددے علاق د غلتو په زړونو ښے ژونده ده- د پښتنو په علاقه کے د مغرق تعلیم د امرپ لړکښے دا وړو مې قدم وو هه د مشنرؤ له وا پورته شوه وو دبا فسبق ته هندی مسلانان عِبَکًا او پښتانة خصو صا د اگلریزی نظام تعلیم نه مئنفر وو. ١و‏ ددے سکولونو او هسپتالونو دا را نه په د مصشتريانوکوم غپْ وو - هغه غو تر ډیره هده شنټ اوغتلو ‏ با هم ددے سکولون په عاری کیدوپنلنو ته څه نه څه فائده اورسیدله ‏ رنه په د پښتو یو خوا غوبيےت مشر صاهزا ده عبرالتِو 0065١.) ۹4۳ غان مرموم دمشن سکول پلیښور تعلیم یافته وو ) د پپښتنو په علاته کے د تعلیيی درشاهانو او ذرانګو دکموال او نیشتوال او د مغري تعلیم نه د غلقو د نفرت دالت به وه په باوجو دد دے چه دا علاقه په سلګله کښے د پنېاب نه بلیه شوی او ځان له صوبه وه بیا هم په پښتنو کښے د تعلیم یافته خغلقو شبير ډیرکم وو د نپښتنو د تعليي پپسباناکئ اند ازه ده ے ته لکيدےه شی چه په سللګله کښے په صوبه سرحد کے په سلو کښے ایله دوه کسه په لیو لوستلو پومیدل ‏ داملل تعلیم یافته غلقو خو هډو سوال نۀ پیداکیدو - دا داسے الات .وو په د قام پوضه او خواخوږی ىڅران ےځ په لوة فُ رکښے غورزول وو په سه لړکښے ښاغ صامېزاده عب القيوم غان مرهوم د ستائيے وړ دےه. دے ښاهلی په پښتنو کښے داعللی تعلیم نیشتوالی په دت سره صحسوسکړو او په پپیښو د کیی د يږ اعل کالے د قاشو لو په کوششی کښے لګیا وو .ناه هم د ده" په کو ششونو د هغه وغت هیف کمشنو سرعارج روس کیپل د یو اسلامیه کا غ په قيام اماده شو سر جارج روس کیل لکه په په تیرو پاڼو کے و لی شوی دی - د پښتنو د سیاسی ترفئ لون خالن وو. وله ددے ام په کیام کن د سف کو د ششونه د ستابے وړ دی دے دواړو ښاغليو زرسرصا مبزاده اوسر جارج روس کیپل) د بپښشو د صوه ټول شته من ,انانیت دوسته غانانء نوابان او امیران د يو اعِلْ اسلاميه کابلږ د قاشولو د پاره اماده کړل .چنائپه د صوبه سرمه د سرت مدق اکثرو هانانو؛ نوا باذواو شته منو علقو په ډیرت فراغدلئ د کا (مداد ته غاړه کيښسوه ‏ د الم د پاراڅ زمکے او ماتدادونه وقفکړل ‏ اودنفدو روپو مددڅځ هم په ډرارت مټ اوکړو- د کا لج د امداد په لړکښے ښاغ غان بهادر رهيم شاه کال یل مرهوم ھم د یادولو وړدثك ‏ دےه ښاغلی کا ته دامداد په ډول يو لک رون نُخدے او په ډیرمقدارکښے صارق 1 ورکړی وو - ددۀ په نوم په اسلامیه کاب کښے د طالب علبانو د استوکئے د پاره یو وارډ هم جوړ شوث د ه- په دے ډول د نپپتنه د هرےت علاڅ اشاڼیت دوسته اميرانو دلا په کیام کگڼے مدد اړو او ددے لنچېه دا شوه په دهلومټ او عوامو په مسسشترکه اعداد په کال سطلګلۀ کنے اسلامیه کال او اسلاميه کاليیټ قاشٌ شول . ددث کالږ دستګ بنیاد ‎١‏ یښود لو دستون د پښتو د مل مشهور یاد اعغلې مضرت ماي صاب بګرة مرموم په لاس تمه اه شوی وه کوم غا 2 په نن ورځ په ده ابم کښے عنلے انشا نه کات اباد ده - دا جٌبات د پیښورمشهور عنيْر سيبَه رهیم تی مرحوم د)#وسو زرو 0065١.) ۹۳ وږو په خرڅ تعیرکړه وو - دد ام او سکول د پاره په کومه موقع ملتفب شوی ده په مقيقت کښے هخه دکالم د یانیانو په درست صذاق (و بالغ نظرئ دلالت کوۍ. دا کال د خيږ په عُوله کښے د تهنژے د دتکو لوړو غرونو په لبنه کښے په داسے موقع اباد دےه په د وسط ایشیا دلوری ته د راتلونکو اول نظر هم د دے کال د شاندار مٌبات په سپيتوکنېدونواو دګلو لوړو امينارو پریوزی. اوڅه رک په د خیو دک لوړ طرو نه د پاکستا ن دمفافت ویښ سنتریان دی دغه شان دا کال دعلم او تهاب یو داسے مرکز دے په ددےه د قیض نه تراوسه ے شپیره عَلنّ مستفيد شوی دی . د( هم يو عجیبه افاق ده چه په کوم ځا دا ام ابادده. په تره زمانه کښے هم دغه عا یوروعظیبه عللی غانقاه وه او داسے معلومیږی څه د تعليم وتهذ يب فیضان فورول د دے مز په مت کے مقد‌ر دی دا کال اوس دپیښور به عظيمه يو نیورسي کښے بدال شوه ده- کله په په تیرو پاټوکنے وين شوی دی . د سالک نه پس سرحدی صوب په سیاسی لفاظ سره د هند دئوروصوبو سره برابړ عيثیت موند ے وو- واه ددے صو مال ذرانځ دومره نةً وو چه په لویه پپانه د اولس د سنیګړے عارونو ته لاس ‎١‏ پوه |شوث وے ‏ اگرمه د مرکزي حُکومت نه به دے صوب په یو کروړ روپئ د امداد په ډول ورکيده سشوے ‏ ول د دےه امد ادی رقم زیا ته عصه به په پو لټیګل ډيپارنټ لُګيد له.او عوامو ته 4 د وڅ څه فانئده نه وه دغه ومه وه په باوجو؛ ده چه د صوبه سرمهد اولس په سیاسی شعورکښے د هند د تورو اولسونو نه وړانډے وو وے ترکومه په دتعلیم . صنعثا وحرفت , قارت او د دث علاة داقتصادی بهترئ تعلق وو. د پِښننو دا علادقه دهند دلؤرو صوبو نه په ده باباکښے وروستو او پی مانده وه د پښتٌنو په قوله علاقه کے خُواه که مقبوضه وه اوکه قبالی د سا پورے دشلو نه دیات صاڅ سکولونه نۀ وو په ټوله صوبه کښے د اسلامیه کا پلښور او ایډ ورډ مشن کال پښور نه علاوه پرته کورسنټ کال نه وو- دغه شان يو اغ په ډيره اسا یل غان کن هند وانو قاش کړه وو په ټوله صوبه کښ کوتو په شبیر یو هو ورنيرمډل سکولونه وو- د پراشری او مډل پوره تلیم د ډ سټرکټ بورډ په حواله وو - اکلرزی تعلیې یا! قضوص اعلئ تعليم دعلم اولی بلکه دمتو سط رطق د وس نه سم بهروو- په ټږ له صوبهکے تبارت اواقتصادیات د غو مسلمو به لاس کښے وو. 0065١.) یه دا غرمسلم اقلیت دتعليمِ په ميداان کنے صم وړاندهك وو دغه وه ده چه ېله غپله لی او اقتصادی پپساندګ په ډر شدات سره صهسوس کوله- که په وړانده وتیل شوی دی . ه دے صوبه کښے په سلا کي داگرس وزارت قاتشم شوه وو - د وزارت د تشگيل نه پی دوئ دنعلیم توسيع ته صم تومه اوکړه. لکن دصوب ماق ذرانع دومره لنډ سک وو په داولس دفواهشاتو اومطالباتو مطابق کار نۀ شو کیدل . با هم دے وزارت د صوپ د اقتصادی هتارۍئ په لړکښئ هم يو قدم اوپکړو لو دت بهائ په مقام خد هندوستان صنمتارو په امداآد دچینو یو وړه کارغانه اودروله ‏ او په ټوله صوبه کښے دا ھامده کارمانه ده چه د پاکستان نه اسو په دے صوبه کے موجوده ده دغه شان چه کاکرس وزارت په دوم ځل په ساگ له ښے تشکیل شو نو د تعلیږ د بهترۍ- په لړک دک وزارت یو بل انقلايق قٌدم اوپت کړو. (و هنه داپه د صوه ټول پراشړی او ثانوی مدارے د ډسټرکټ بورډ د قوبل ته د صو ې دهکومست ققوبل ته منتق کړه ‏ او دغه ثان ة د تعليم د بښترۍ؛ په ل ړکښے د «مند په ورو صويو اولیت ماصل کړه ‏ دوزایت په ده اقدام سره د ډرو ابتظاي غامیلو اصلدح او ىشوه ‏ په تعلیبي نظام کښے بکسانیت پپيا شو او د سکون او اطبینان فضا پا شوه : د پاکستان د قيام نه چې په ده صو به گے دمسلم ټګ وزارت قائم شو بپ دےسد وزارت کښے ځان عبداللّيوم فان وزیراعللی وه مه د مسلم ټک اسمیائغ پارني؛ صدر وو - نؤ موه دپاکستان د جوړيډو نه غه دوه کاله (۵اضو په 3۰ کښے د الګرس نۀ مسلم ليک ته را اوړيه وو په ده وزارت کښے میان جعفر شاه اا مُیل» ملٌک الیصان. مان کیاق ؛ سالارایوباغان (وځآن مد عباس غان هم وزان 99- دا وزارت د ۰ ل9 له سلګګلا پوره قاشم وو دد ے وزارت لوه ۷ رامه د پیښور یو ورسټ د قيام په لړ کے کو ششو نه اود پوڼورس؛ قيام به په اپريل سشګ" کښے قائد اعمظم مرخوم د پپيښور په دوره راغل وو. یګ د موقع هغوی اسلامیه کام ته سم تلی وو دلته صغوی په خپل تقرېر کښ دا اووئيل په زما عزیزتري خواهش دا دےه په ستاسو ها کال زر تز زره په یو داے یوښورست کن دل شي په په سخ نه صرف ستنااسو د (رز هنو تگمیل اوشی که د هغ فض د وسط ایشیا پوه هم (ورسی ‏ ھفخوی دا هم (ووتيل څه تاسو به د فپلو توفعاتو نه 0065١.) م۹ ډیر زر دا یو ئیورستي هاصله کړۍ ‏ وا افسوس دے په د صغفوی عبر وفا او نه کړه ‏ او ددھه نه پی هغوی ډیر زر په عق اورسید ل . زرستتبر مث )- (وه پیښور يوڼو رسئ د قيام مسئله په ملله کنے پرے وله د اسلا مپه 0 اود پبلنو د تعلیی ترقئه سره د قاند امظم مرموم مینه د ده نه معلومیږی په هغوی د خپل ذاق جائٌد اد نه غُلور له روپئ د دپنبتدو د پاره د کامرس کال قاشولو پاعرض وقف کړی وه داکالږ اوس په پلیښو ر پوښورسق؛ کښے قائم شوه دےه. په له کګښے دصو ې ؤو زارت د مرکزی هُکومت سره د پلښوریونیورسئ ‏ په باب کښے مسل مطالبه اوکړه ‏ په ده موقع اگر په عُغ وزيړانو اوذمه دارو افراد و د یو نيورس؛ په قيام کښ د تعطل پيه ‎١‏ ولو کوشش ولو وه عبدالقيوم هان په په دغه وت کښی دده صوې وزیرامئ وو- د يو ښورستئ د قيام د پاره سفت و شش (وکړو. پناغپه مرموم لیاقت ملغان وزيراعظم د قائد اعظې د وعدےه د ايا کولو په لړکنے یو مضبوط قدم اوت کړو. اود یوښورستئ د قِيام منظورۍ وه دد یوپورسئئ؛ د افتتاح دستوره په ۱۳/ اکتور سنګ پل کښے دلیاقاملی ان مرموم په لدس او شوه- د بپييور یوښورستي اګرپه د عبر په احعاظ د پاگستا ن په یو ورسټټيٌو کښے کشره ده .ول د پل کانکزارئ او علبي کُداروقییت له بنه په ټوله اسلاې دنا کښے د پل نوعیت وا هده یويورسي ده . د بېو د لکلییۍ نهَئ په اړکښے ددے یویورسټه قَيامٍ یو داے اهم اقدام دےه شه دهغ هرڅومره ستاکيښه او شی نو څځایه به وي . ددےه یوټورس۷يا نه یوا غځ د سایق صوبه سرحد غلق فائده نۀً 'اقلۍ که د مضطرفي پاکستان د هرے مصے اد د قباځلی علاقو طالب عپان په ډير سشیرکنی د غتلفو علومو فلونو په زهکړه ګڼے لیا دی. (او دا مهم د ده یونورسي برکت ده په هخه قَبامُلی پښتانه چه د انگريزانو په وغت کښے بل دغرمٌه او ومئیانو په الذاظوکښے یاديدل. نن د سغوی اولاد د ډاکټرئ ‎١‏ غنیرئ ؛ وکالت ؛ زرلمت اوساني د هنتلفو شعبو په تقلیم کښے لګیا دی او دا قیاتلۍ پښتانه" د دے چوکه شوی دی چه دوئ پل ډاکټران؛ اغننران » و کیدان ؛ د زراعت ماهران (واستا دُان پا کړی دی . او ليا دی پیه (اکوی ‎٢‏ د قبابلی علاهٌو د طالب علبانو سره د عُکومت دویوورسټٌ . د لوری نه مه عُصو صیت سره رعایٌونه کیږی. 0065١.) ۹۵ د سل په اخرکښے بیا انټمابات اوشول. دال حم په صوبه کټے د یمان عبدالقيوم غان په مثشرئ کښے د مسلم ليک وزارت قَاس څو- ده وزارت په سل کښے د تعلیسی ترقئ (وتوسيع به لړګښے يو بل اهم قَدم اوپت کړو .دا د فیسونو معاف کول وو. دصوپ د وزارت له هوا د هلاو د پاره دمډل جباعتو پوبه او د ينو د پاره د صاخ 'لاسونو پوره فیسونه مناف ګول. د وزارت په دے اقّدام عزییو غلتو ته لویه فائده اورسیدله ‏ (و دتعلیم د هصول په لور د فلقومیلان زیات شو- دا رعايت تراوسه قاش دےه ‏ قيوم وزارت دابٌداق لیم نتوسیع ته ھم توبه اوکړه- او په ټوله صوبه کښس دابداق سکولونو جال حور شو. وروستو د (نقلاقی هکومت په وعت کبے د سکولونو په شببر کښے نوره هم (رصافه اوشوه ‏ او نوره هم روانه ده کال په ال کیږی نن ورځ په هر (ھم مقام کښے هان سکول او د هر علا په حم مقام کڼے کابم قا په. دصاق سکولونو په خو( اوشا کڼمپل سکولونه ‎١‏ لوثرمډ‌ل سُکولونه ء او پراشری مد رسے موه شوی دي. په سایق صوبه سرحد او قبا ځلی علاقو کئے د تعليبي تو سيع و ترِفَئ اندازه ددے نه لګیټه شی چه د ازادئ په اغازکښے به سابق صوبه سرحد او قبائلی علاق و ښے ټول وابۀ لو سکولونه ز١۲۸‏ ل) وو چه صرف دٌکوتو. په شیر په کښے یو څُو کا ېونه وو ول د سلاګا پوره دوړو لویو سٌکولونو او کالبونو شبير زب ۵ مته اوي دتعلیې د تو سيع ثار په قبائیلل علاقو کنے هم په ډ ره تیزی روان ده د قَّباسُلو په انتهاق دور افتاده ملا قو کښے د هلاتو حيیکو د پاره سگولو نه قاشم شوی دی. د اکگريزانو په وخت کے په ټوله قبائلن علاقه گښے واړۀ لو صرف رس سکولونه وو هپه څلو رښم زره بو به په ګښے تعليم عاصلولو- وے نن ورځ په قباتل لهو کښے لور سوه سٌکولونه چاری شوی دی . او ملو لیښت زده ,ې په کښے تعليم عاصلوی ‏ او نور ئود سٌکولونه صم پرانتل شي د الو په تارغ' کښے د١اول‏ غل ده په په ۵۰ علاک وکښے د تعلیم د عؤرولو دپاره په دومره منظبت طريټه (قدامات څوۍ دی- د قَبَا سلو د تعلیم دپاره عبدا ران مفرر دی - د اعلئ تعلیم په ل ړکښے دبائیلو سره فیاغانه سلوک کیږی. به قبائیل علاکوکښ هم داعلع ليم د پاره کالبونه قاتم وی دی. او ددے نه علاوه كَبَابُلی طالب علبائو ته د اعلی نیم د عصول د پاره بیشقمته 0065١.) په وشغ سم ورګو2- ځی ‏ دملک نه بهر په داعلئ تعليم دپاره کوم طالب علبات ليږِۀ شي - په هغو کنے قبائلی طالب علمانو ته محعقوله برغه ورکول شی. خی په کومه ټٌزئ او تندی په د اسان علاقو د د کعلیی پپس مانهدکئ لر کهلوکوشش روان په د مغ نه دا لتو قَع کي شی .په ډیر زږ به دا قباظق پبتانة په تفليې اظ سره هخه مقَام ته اورسيى دکوم دپه دوئ مقدار دی - پاکستان په بنیادی طور یو زراعق ملگ ته اود ده ملک د استؤگنو د غالپ آکثریت کسب زراعت ده زمونْ دامدن رب۷) فیصد دزاعت نه هفاصلیږي. او د«بيروق زرمبادله ‎)٠.(‏ فیصد په راع امناسو تل شی په ده ښا زراعت زموز د معیشت د پاره ډر خضروری ده . په ده بانپْه زمونز د ملک دعوامو دژوند ممیار موقوف ده .و د عوامو هنو شعالی د زراعق تقو سره ت ړی ده د پښتنو اکثریت هم زراعت پپيشه دے ‏ د سابق صوبه سرحد هخه زمِک په چوته د آبپا شی انتظام موحور ده ډره زرنزے او دپي اوارمړنئ دی 11 د قيام پاکستان نه وړاشه داغلق په اقتصادی اظ سره ډیر بب هاله وو - غه په د زراعت د بهتزی؛ د پاره غه موثر(قدامات نه وو شوی -(و ددےے څوگند شوت دادےث چه دانګریزانو په سل کييز دور اقنّد ارکپے په سايق صونه سرح دک د ۱ ياښ دپاره صرف ( ‎٢٩۵‏ اميله ب رن و و- .له د آلادئ نه پس په څرار لس پنځلسکال هکځه(٤٤)‏ میلو دد :شا فهدوشوه . ارون له علا وه په ډ پد ځابوو - کین ټيوپ ویلونه هم اوکلسعل شول .و په د هکے په ټزۍ سره اضا فه روانه ده. د ازادی' نه پی د دے علا-ة داقتصا دی .بهترئ په لړکښ مرثراقدامات اوثل د ترچ یافته ملکونو نه اع قضونه رااوغوښتل شول- د پپید| وار د زين لو په لړکڼې زمیندارانو ته ‌کیبیاوی شرث ورک هل شي . د مه زباعت د لوری نه په ضتلفو فارموؤ کے نوی نوی کرب لګیا دی کیږ ی ‏ او د هغ نه زمبید ارا نو ته فائٌدے رسي ‏ یو زما نه وه په د صوابئ په علا قه کښے به په ارټو نوکښے تباکو کره شول ‏ په د نسوار واوېلم د پاره به پهاربډل . وے ن ورځ د بهرملکوو نه اعلئ قٌسم ټاکو راغوښتل شوي دى. او سصنه د هصشت نذر. مردان او صوابئئ په علاقه په ډيره لویه پيمانه کر شی اود هغ په وحه د زمیندارانو په اقتصادی ژوند کنے ډیره ترق راغلی ه ‏ د ټياکوکرلو سره یواځ زمیندارانو ته فائده نۀ ده رسیدلی ببکه د ۰ک په وبه په دے علاقه کښے په سوونو د تټاکو به هم قاشے شوی دی په په مغ کنے په زرګولو مزدوران کان له 0065١.) ۰ روز پیداکوی . د تباکو مشعت په سابق صوبه سرحد ګڼے په ډیره ترقئ دوان ۹ه (وددے علاق دغلمُو د اقتصادی مو شعالئ یو لو ځّ باعت ده ګغ پویل زاعق نی دے په د دپتنو په په علا قه کښے د زمبشداارا نو دا قتصادۍ هالت په مهترئ کښے لوك برغه لری - د پليښور مردان او جوب په علا قه کښے بپ مابه گن پپید( کیږی - د قَيام پاکستان نه اول به د د هاګئ د ره حصه په فا ئده نه راتله- او د لږ شان ګن نه په زړه طريټه پګ لی والوګانو کے کړٌه جوړ ید له. ون ورڅځ ددهګئ د زبيښلو د پاره په هردان ‎١.‏ لت باق و چارسده اغا اودروځ! شږی دی او چيی ټینه جوړیږی. بیا هم دومره زیات گن پيدا کی ی چه د پلیښور او بلوب په علاقه کښے د دوو ورو کارغان او درولو جوزدے ‏ د پلیښور. مردان ١و‏ ښُون علا ة په مصومیت سره د موه ېاتو د پیداوار د پااره مشهورے دی په ده علاهو کښے د اوړی ميوے دی .او که دای پریوانه پید ا کر ی دغه وپه ده په د میوو د دے پریوانئ له کیله سابّ صوبه سرحد ته د پاکستان کلم فورڼیا وشل شی دازادې نه وړاند هع به د دک میوو ډيره مصه ياد نه رائلله .که په په ټول سرحدکښے .د موو د او ولو او په ډ به کښے د بښد ولو د پاره صرف یو کاىفانه وه. ول نن ورځ ذمیوو د اوچولو او په ډ لوکښے د بدولو د پاره درھ ارِماغ کارګوی - 4 دے وجه د ميوو نه زیات نه زیطات امیث ماصلیږی- (ودتے په ښُټهکښے دباغونو شبير ورځ په ورځ زیاتیږی. اودے علاڅ ته د پاکستان د یو ياع ميثیت مو ځا دےه. ار چه دا خبره په پل عَُاء درسته ده په نمو د اولس معیشتکت د زراعت سره تړه دنه لن دا عالات تر ډيرے موه پا ة ګیدل زموښ د ملگی ترقئ دپاره به نه شی کید ے - زباعق ملک هسيشه پي مانده اوشيب وی. په غلدف د صنعن ملکوئو سه هلته لق ډر موند او فارغ البال وی" په صنعت و عرفت کښے هره ویځ نږی دی کسبونه 'ارونه (و صئرونه پیلا کپر ی ‏ او د خع په وجه نون مزدورانو ته دکار موقع هاصل وی نوی نوی عارلگر او منرمند پیدا کیږی-اود خلقو په ارام او .سو الخ کښے زيا وائ ‏ صتعق ترق د بيروق زرمبادله تلو سم لویه دربیه ده- پپنانچه د ٍرویوغو 'کالونو راے زمونزړ ملک هم د زرېي نظام معويشت نه په وتلو او په صنعق نظام معیئت 0065١.) ۸ کښے داغلیدويٌک دے ‏ يی دصنعق القلب اغاز شوت دك ‏ اوتوقع کيدے شی چهکه دنق ترقئ؛ هم دغه رفتاد وی دوا زمونز ملک به هم زر ترزره د صلعق ملکونو په قطارکښے داودریدلو قابل شی ددث معاشی تدایلق په وچه به زموښ د فلتو په ژوند او هٌدان » طرز معاشرت او (فگار و یلا تو کښے هم تبد لی پیداشی. د تعلیم په خوريدو اودصنمي ترقي په وچه دا قتصادي هالت په نۀ کیدو به د ژوند معیاراوچت شی - به ذاهنیت او نعطه ناه کښے به تېديلۍ پیدا شی دقومیت امساس به ژوندث نی . اود فوشالْ اواسوکن دور به شروع شی د بده مرغه د برصفیر د لقسیم په وضت کښے د الگریزی حکومت د فیمل په نه کے ټول صنعق عله ‎٤‏ بهارت ته ورکړه ضوے . ١ه‏ دپاکستان په هصه کښ بې زرې علا قه راغلي وه - هندوستان ته فَرَيبٌّا مُلور سوه رما ورکړه غو وےه اوه ده په مقابله کښے په ټوله پاکستائ, علاقه کن د وړو لویو کادفانو شیرئلويت وو د صوبه سرحد حالت لمو ډ ږغراب وو - په ده صو به کښے د تقسيې نه وپاښه صرف دوه لارغاغ یوه دپینو په کت باۀ کښے اوبه دميوو اوچولو په ناصرپور کښے وه د اکریزانو په دورا قندارکڼے د سرحد اه کباسلی علا هو په باباکښے د دوئ نظر ‏ دا وه په په ده زمکه هه د ومشی انسانانو نه ئورغه نشته. وےه عحقيقت هو داے نۀةٌ وو دا علت 8 د زرېي غام پیدا وار نه علاوه په معدق دفانرو هم ډیره شتینر دی (و دىے علا قو غلق د سيیاسى شعورنه هم وا فره برمه لری- مپنا په د آرادی نه پس دصزب هکومت دصنعق تَزقَئ په لور توجه اوکړه ‏ او په لږه موده کښے په ده صوبه کښے د کار غانو شیبر دوه ديرشو ته اورسید ‏ (و د رت سازئ دوا سا١۰٠٠٠‏ چينو» سگرټو» ټیلیفون » تارپین؛کته سازئ» له ماپیو جوړو لو ارفله اودروه شوه- دا ارفا اک د پيښور» مردان »هزات او ښون په ضلعو کښے قائے کړه شوی دی د وحدت مغرق پاکستان د قیام نه لپ د هکومت له خُوا د پپس مانده علاقو صنعق ترقئ ته نوره تو مه هم شوی ده پنا نه په لږه موده کښے پل سابقّ سرض کښے ئورث نوی نوی ځارغائ قا شوی دی (و په ده علا قو کښے د وړو لوپوارغانو شیر ده.) ته رسید ه۸ د-4 دا نوی کارغا غ د سييټو » سل مریرو رت سازئ؟١‏ 0065١.) ۵ دميوو د حفاظت » دبناسپق عوړو» ګلیسر ښو؛ ماچسو جوړولو. اود لر د اوچولو دی - د سابق صوبه سرحد لپی ماناه ضلِع هم د ده صلنعق ترقي؟ نه روه نه دی سات شوی- دکوساټ په ضلع کښے د رت سازئ یوه کارغانه قا شه شوی ده په دے ډول په ډ ره اسمایل غان کِنے هم درهْت سازیکې یوه کارخا نه دیر جویز ده د قبائان عله قو د صنعي ترقئ؟ په لړکښے هم موش اقدامات شو ی دی- د هره علا ة د طبي مامول او پیدا وار په مناسبت په قبا لی علاقو کښے يور نوګسبونو د ز ُکړے د پاره مرکزونه او تربیت #اسونه قانش بشوی دی په ده مرنز ونواوبټ ګاجو نؤ کن په سوو نو قبا شى پښتانةً د بختلفو هنزو اوکسبونو زده کړه کو ی. د ومدت معزق پاکستان د قيام نه پس په قبائلي علاقوکنے د درنو صنعتونو د هاشولو په لود هم تومه شوی ده په دے لړکښے په ملاکنډ ایښئ کښے ېت لو اظۀ یر تګیردی - داکَارحاغ د ماپسو جوړولو ‎٠‏ لرګو (و چولو» سگرټ سازی لوکوز؛ لشاست او رخت سازئ دی : د زراعت دترقئ په لړکښے نه صرف دسابق صوبه سرحد د بختلفو علاقو د . آبپاشئ؛ په لور تمه شوی ته . که په قبائلی علاق کبے سم د آبپاتي؛ (واوبامور منصو په عبل کښے راغل دي- اه هغه مزک چه دمودو مودو نه نشاړے اور اد ۵ پر وه اوس په شنو (ووښیرازه فصلونو يېّ دی- د ملک په هغه مصو کښے په د ری نو اباديُو په سلسله کښے کوے شاړه اوعیو ابادث ,مز ابادوه شی په هغ کښے قباشلی دپنٌه ته هم په ډیره قیاغئ؟ مز ورکړنه کيږی ‏ د قبائلی پښتنو د اقتصادی بهترئ په لړ کښے دایو دا اقدام به په دده په وجه بب د قبائلو مالت ډیر سۀ شي - (و ددوئ تعطلق په دملگ د نوراولي سره په مضېوطو پثیادونؤ قا ځی- . په (لگرېزۍ دور هکومت کښے قبائلى پښتانه" د ملک د ئوراولن نه مدا سال شو وو او د ملگک په سیاسبیاتو کتے ددوئ مغ څه عصه نۀ وه وله د ازاد ئځ له پۍ دااجنییت او عریت بالګل ځتم شو د هخه اقدامان نه علاوه کوم په د قباشلود دعراړمزه تزقئ په لا کښے لشوی دی قبائیلی دبننو ته د پاکستان په آنن سازه مپالس وکښے نبائنناک هم ونکړت شوی ده او د قباتلو په تارع کښے دا وړو شال 0065١.) ۰ دع په د ابلو اد گان هم د پاکستان په مجالس لن سا کښے دملگ دنورو نانناکانو سه اوږه په اوږه شاملږ ی - او دملٌکف اوهکومت په معاملاتوکښے حصه اغلی- د انقلایي عکومت په دورکښے په د بنیادی جمهورټونو موم نظام قاش شوے ده - د قبائلو په مواهش دانظام د دوئ په علاقو کنے هم وړ شوے دےه ‏ اود ما شل لاء نه پی چه د نوی آټن مطابق کوم ُکومت قاتم نشوث ده په هغ کے قبائیلی دپښتنو ته عم په صوباقٌُ ١و‏ مرکزی مېالسو کښے شاتندګ ورکړه شوی ده قبائلی پښتانۀ کر چه په تعليم اواقتصادی اظ سره مانده دی . وه په سیانۍ مو رکښے ډیړ وړاندے دی - او دده اعتراف هځه انگریزی مد برو هم کړےه ده د کوموتعلق په د دے قبامُلو سه راغل وو. د قيام پاکستان نه پس قبايُلی پښتنو ته د پُيل هراړغيزے ترک دپاره یو لو ميدان په لاس ورغل ده دو د لوری نه د دے ملقو د بمتریه د پاره هبدردانه او فیاطانه ‎١‏ قِّد امات شو دۍ. او دوان دی کیږی ‏ داحهم درست ده چه دا قباشلی پښتانة د یو ډ یره اوږ دے زماغ نه د ده خپلو دلو لوړو غرونو په مي کښے په یو فاص مامول او ديو عمصود نظام میات لاندے په ژوند تیرولو بېېور وو وےه د(زادئ نه پي د بدلوعالانو په نيټيه کښے د دوئ په ژوند او فیالاتو کښ فرق اغله دے- دوئ دفؤخت پیلځ قېول که مه (ودزماۀ د تفاضو امساس که به دغه ومه ده چه په څومرو تیزئ د دوی" د بېترئ؛ د پاره کوم ثارونه روان دی دوئ په هخوکښے د ئورھ نویه اضاغ او تیزئ؟ مطالبه کوی ‏ دئوروتورو سٌکولونو د ل علول تعليې د پاره د کالبونو دا قتصادی ااوصنفق ترق د پاره د کادغادؤ په بهری علاقو کښے د نورو نورو رمل مطالبات ‎١‏ وصپتالونو او سزيونو د تر وامئات داسے ط دی په دقبائلو د عالت او اصنیت په تبدایلئ دلالت وی او هرکله په په دوئ کے تطیمې عام شی اروداقُتصادی نَقَئ په وڅه د دوئې د ژو ند معیار اوچپت شی نو مخه قبابلی شیاعت په د جهالت اوعربت په وجه به دوئ په غپل مين کښے په جلکونو او دشنلْوکښے ضانع کولو هغه به د پاگستان د مفاظت د پاره د اوسپے یواډیوال ثابت می - د پاکستان دقيام نه پی د قو ضروریاتواو وسايٌلو ېش نظر د لویولویو 0065١.) . ۹۸ کش الىقاصدو بندونو (و برقایې سکیيونو ملصو جوړه شوی دي سایق صوبه سرحد ته د قارت د لوری نه 4 شباره قٌد رق وسال ور یشيلۍ شوی دی . چه په هعوکشے دي د خرو پریوا ئی قابل کو ده- داآقې دخپیه ددےه علا څ د استوګنو په اقتصادی تر کن لوۀ رهمیت لری- د ازا(دئ نه تپ ددے آلې خطیرو نه دفاګے اوچتولو په لړکښے د خاص منصوبه بدئا د لاندےه شه باقاین کوشش نه وو شوے .. اگر په جخ ملصوب فوجوپےه شوی وه واے د هغ په تیارۍ کې د جبوې (بادئ د غو شحاله (و د اقتصادی بهبودئ فپال نه وو ساتل شوث ‏ ددےد عموې نه دا شوه دپه دده ملصو بود څزځ په مقابله کنے د مخ نه فا ئد هکبه وه. په دےه عالاتو کے دا ضروری وه په دايے بامع منصوبه ښدای او داسے (قٌد امات اوه ئی په د حغ نه د ابادی زا مے ته فالده اورسی . په دے لړگڼے د مکيل منصوبه بندئ؟ ضرورت وو 4 دے رض په ذیات نه ذیات قوی وسائل يو ځا کړه شی -اودقابت دوےه عېششونو نه فانده پورته کړه شی خو د دے مقصد د هصول د پا دسابق صوبه سرحد مال وسائل دومره وسيع نه وو او مالۍ نیمکړتیا به هروغت موبود . وه. وه د مغربي پاکستان دومدت قيام ددے مقصد په هصو ل کښے عد په سورته : مفيد ثابت شو بچی هرکله چه دکبو ترق یافته علاقو مالی وسائل د ترق یا ته علافو دوسائيلو سره یو ما کړه شو. نو د پپس مانده علاکو دقدرقْ وسانٌلو نه په هتره طربيه د ار امُستلو امعانات روښڼانه شول .او سر کله چه په در اکتو بر سا په ملک کښے انقلاې کوت قا شونو د ملک د ترقََاةٍ کاروتو د متصوبه نښدای په لور زی ته توم. ورکړه شوه په ده ل ړکښے داوبو او ګلئ وساغئلو ته د نرفئ ورکولو په عرص په فلا ے پوه اما قاشه کړه شوه په د واپډ ٥ه‏ په لفظ مشهوره ده په سابق مثوبه سرحد کیبئے په کو کثیر المقاصد منصوب ‎۵٥٥‏ اا پډ١"‏ په ککرانیکيے تکپيل ته رسیدل دی او یا زیر تسببر ١د‏ زیر تبویز دی په هف وکښے به د څُلو په لنډ ډول ذکر ده څایه نه" وی: - ْ. را د ورنسک کر لمتاصد ملصو په - ددد لصو په هقله هاڅ /ارواک په سثګل کښے شوی وه . ول په به منصوبه باقاعده ارد وصدات مفرق پاکستان د قيام نه پی په سه کے شروع شو . ورسک د پلیښور نه په کَطب قبله بغتو یشت میله له ددریاة کابل په غاړه یو متام ده . دلته په سید بائدےه يوعظِم 0065١.) ۳ بند ته شوه ۵۰ چه په ستلکل کے نگمیل ته رسيه ۀ دے ‏ دیند په فوا کښے يو لوۀ ببلی هرسم تیصير شوے دت په يو لک او شپيته زره لو واټه 0 .په ده اا نور تو سيع دع مکيد ونگی ته اود حیځ په کيل به د سلئ پداوار دوه لکه او غُلو نپښت زره لو واټه ته اورسي ‏ د هاړو اور ابادو زمٌکو د اوبة مُور په غُرض د بند په دواړو غاړو نهرونه مم تیاریږی چه د هغ نه به یو لگ اوولس زره ایکړه مرکه سیرابیږی - ددے نهرونو نه به قبائلی غلو ته هم لوي فائ‌ه اورسۍ چه دے منصوبه بنثه دیرش کروړه روپئ لکيدل دی . له "نګ المقاصه ملصو به دکر م ړس ده په دکړه په سیند دکر مک هئ په مقام "خير نشوی ده ده منصوب د يوه اغے خصے تگبپل په سِعْګ له کښے شوے مه اود هغ په نځجه کښے د ډیرهاسماميل غان ډويژن اکثرو مقاماتو ته بل رسول شوی ده. او د د ه دتوسیع ار لاسغه شان باری ده - د دے نل دآقي ره نه په د يشک نالئ په وخت کښے د اوبه غور دپاره او 4 هم ورکيدے شی د ورسٌک اوکرم کړس دمنصوبو نه علدوه د کو هاټ په ضلع کښے د تانده ندتعير هم په ډرره تنٌدی روان دے . ددث نه په تعسیربه ( ۰۰۰ ۳۵) اه زمکه سیرابه ضی. اودغه شان به د دے نپی مانده ضلع د غلکو اقتصا دی عالت ډير بښتر شی . په ډيره احاعیل غان ډویژنکښے دغه ځان یوکفير المقاصد منصوب4 زکومل زام ډيم) د زیر تجويز ده د دے منصوب مطابق په د نوی وزبرستان په ایجنسی کښے په دره کومل کن دکجهوری ‏ په مقام دګومل سیند اوبه جيع کود شی - د ده منصوې په كيل په ددے علاقو زھے زره ) اککړه زهکه اوبة موی او د سیلدبونو بنديز په هم اوي دلته به (...ب») لو واټ بلی صم پیداکول شي . دده آ يې دخيره نه به دکلا‌صی او ټانک هخه زمگه سيرابه شی چه ن ورځ د اوبو د نيشتوالی له کله سرے ميرے دی ددے ډيم ابتداق' کار به شاي په لد پویه غتم کې - (و د دے نه پپی به په اصل منصو به کار شروع شی - دغه شان یو ډیم د غانپور سره نژدو به « هرو سیند » بانشت زیرشبير ده . ددے ډیم کيل به په څلورکا کنے اوشی - په ډپ ېکښے به (... وه اککړفټه) اوبه مع واه شی - او ‎۱۳.٠۰۰(‏ را ) ابا ه. زمکه به په سیرابیږی- ددے ډيم په تر به څه د پاسه خپ رکروړه روپئ خرڅ کوله شی - : هم په ده ډول په اباسیند باندے د تر يل سره نڼډو یو عظیم الشان ډيم زيرتمیر 0065١.) ۳ ده دمه ډیم په تعییر به دوه اربه او ديرشکروړه دوپئ خرڅ راچ - دلته به یوجلۍ هر دعم جوړیرږی. چه پُطلسی له کلو واټه بیل به پیداکوی. په ده ډول د اوبةۀ غوراو ٣ب‏ پاشئ په غرصض په پيښور ډویژن کن څن نوره وه وړک مُنصوے هم مي شوی دی او تو قع کيدے شی چه په درپه بل يزه منصوبه کی به ددے علاقٌو د اقتصا دی او زرق ترئ؟ په لور نوره هم هبدردانه او فیاضانه کوجه اوکپه شي بجای په موجوده زمانه کے د ترقئ؛ دارو مدار په بجاۍ دت - د یو ملک دق اندازه د بل د پیداواراو د هغ د هرڅ ته په اسانئ؛ سره لگيد ه شی د ازادئ نه وړاندے په سابَ صوبه سرحدکڼی وړو مے ېل هر په سل اکښے د جېن زملدکنډ ) په مقام تسيړ شوه وو - د پاکستان د جوړيد و نه پی په 8 پل کے په دےکے نور توسييع سې.اوشو- او دوه مشیشونه کٍښے نور اولګوئه شول- دغه شان د مشینونو شمير بط ته اورسید و- دا #جلی کهر ( ۱9۷۰۰ ) ګلو واټه پل پید اکوۍ- د دځ نه علاوه يو بل بخ گهر په دنګ ئ رملدکنډپ)کښے هم قاشم شو په په هغ کښے غُلورمشينو نه کار کوی او ‎)۲٠٠۰-(‏ سلو واټه بجلى پیداکوی. د ورسک بیلی ګهر په سللاګ له کڼے تگبیل ته يخ دےه- رارا واپ بیدا هناغه ن ورځ ددڅث علاغ د هئ پيداار د 00 اوه کپ ې مغرقي اه د پیدا وار درببه برغه ده . د کرم کړ هئ دملصو به سره په ډيره اسماعيل غان ډو ړن کښے د یلیه په تو سی کښے ډيړه اسا او ترق شوی ده شاع :- دد مقیقت نه انګارنأ شی کيدغ په د یو قام خغوشیالئ د هخه قام د اقرادو په مست موقوف وې که چره د یو قام أکنو افراد په عسبائ لعاظ سرت کمزلری او دمرصضونو مه وی نو سخه د هخه قامونو نه سره د کمو افرادو په روغ غوړ او مت مند وی د تزقئ په منډه کے سیالی نۀ شی ول د دے مقیقت په رڼاک عکومت پاکتان غپل اولس ته د طې سهولتو نو او اسانيٌو مهیا کولو مسئله صليشه سرههرست کنلی ده او د٥‏ ه یوسرسری ١نهازه‏ د ده نه یس شی په دازادیئ نه وړانده په سابق صوبه سرعد کښے دمصت دوړو لویو اداروشیر(«و۱) وو چه په هغ کښے د ( ‎٢‏ ) ترو التظام موموه وه ول تن ورځ په پپېشور ريین کشے يع دپېښور او ډیره اسباعيل مان په ډ وينو کښے د هعسپتالونو او ډ سپلسریانو نشمیړ (»م) ته رسيد له ده - چه پکښ د (ا٤»»)‏ بترو (ُتظام موجود دک په وړومبۍ او دریبه پاسګلیزومنصوبوکښے عوامو ته د طی اسان په‌هقله ت٧‏ ۶6 00065 ډیرے منصوب منظو ره شوی وه او هغه سرته رسیدل دی په دے منصو بوکښے د ثوره غېرو ته علاوه د مليریا او نری رغ د بُديز په حقله د خاصو انتظاماتو اوکوششونوښد کن شوےه دے عواموته ناي سی ې يد لکول شی.او د دےه مرض د اداد په عرض په تلو ځاپونوکښے د قّ ټې کلینکونه قاش شوی دی او په لکئ کښے دھم دغه ىشان یو تي پ کلیک پرانت کیدونٌ 7 «- د ازادئ نه وړاندے د سابقّ صوبه سرحد په ضلع هزاره کے د ډاډرسیښ ټوريم موجو د دو . په پا کښے د ‎)۱.١(‏ بسترو کنبائش وو د ازادی' نه ىپس په د کښے نور توسيع اوک شوه. اون ورڅ په ده کی د (۳۰۸) بستز وگښاشش موبود ده . ددے ته علاوه د تپ دق یو ورکوةآ هسپتال په بغداده زمردان)کښ هم قائم شوے ده دومدت مغرې پاکستان نه پې د ملاکنډ په رګ صطه نوے يو مقام کښے هم يو ې يْ مسپتال قا شوه ده چه د سلو بسترو ګهَائش به په کښے موجود وی طرض د (زادي' نه پی عِبوَمٌا او د ائقلاب نه پي صومٌّا سابق صو به سرمد نةٌصرق د تعلیم . مت زراعت اوصنعت وعرفت په' لړکښے ترق کړی ده بلکه د ژوند په مراړځ کښش پر تک کوی. د لتو مفاظت ته تبه شوی ده - په رو ډ ټرانسپورټ کن د قدر وړ اضافه لاغلی د۰- په ټيليکراف او ټل فون کښے توسیع شوه «ه- دکيانو د پرورش ملصوبه شروع شوی ده وړو وړو کورنو کسبونو ته ترق ورکپه شوی ده او د صقایمازنو مطابق په لتلنو ځایون و کښے دکورنوکسبونو د زدکپے د پاره مرکرو نه قا شوی دی- په ده مرنزو نوکڼے د نو تفْصیل په لنډ ډول داے ده»- د رنپښسو جو ولو مرکز:- د حُکومت د لوری نه په پیښورکښے پو لو مرکزقام شوه ده- چه په هغ کښے د ریټلو د چینجو د پالے او د سفوی داگُو نه د ریټبو ورلو زده کړه ورکول شی په ده مرک زکښے د اع کسم د شُهتوتانو یوه نرسری عم ده په دهغ نه هخه غلقو ته څوک څچه د ريښبو دچیجو د پالغ ما رکوی ‏ کال په کال بو ورکوئه شی . اور دے په مدد د ریښىو مېوړولوکسب ترق موي . هغه غُلق چپه په دے مرک رکښے ده کړه ماصلوک هغوی ته د کُلومت د لوری نه وظینه هم ورکول شی - د پيښور په ضلع (ورمړ پایا# نوے لی کښے د رغت او ید لو یو مرکز هم قانم شوه دے ‏ په ده مرک ٌکے دیرشو افرادو ته د رغت او بد لو زده کړه ورکو له شی د دے مرکز تربیت یافته اد ران ډیر غوند ناک اوپه متلفو کون کښے رفتونه تیاروې ‏ 0065١.) ۵ دکورنو کسبونو د زدکړه یو بل مرکِز هم په يیښو رکښے اش شوےه دے ‏ په دے مرکز کے د ه پينت »نه د ختلفو څیزونو جوړولو زدکړه ورکوله شی او د تربیت په دوران ښے" دیرش رويئ؛ وظیفه هم ورکو لا شي دغه شان یو مرکز په ډيره اسماعيل مان کښے هم ‎٠‏ ‏قاثم د۵ . د وړو وړو کورنو کسیونو د زده که مرکزونه په کبائلى علاقوکټی ھم قا شړۍ دی. چنامه په سوات کزے د وړئ نه دپ جوړولو یو توبيئ مرکز قامْ کے ىوت د-۵ د دے تزبیت اه په قيام قریا دوه لکه روبئۍ یدل دی په ده کښے رال يوويشت کسانو ته ترىبیت ورکوه شی - او د زده کړے په وغتکښے غلويښت روپئ میاشت وظیغه‌ هم ورکوےه شی - د دیر په ریاست کښے هم پریوانه وړئ پپیااکیږ ی ‏ نو په دے صلافو کهغالپو جوړولو یو مرکز جوړول منظور شوی دی- په دے مرکز به څه د پاسه دوه دكه روپ مرځ را او په د ث کښے په د دریانو اوغاليچو جوړولو زدهکړه ورکوه شی . دد مرکز په جوړید و به نل صرف داولس هلتو ته د روز گارموقع په لاس ورشي ‏ بِکه د دوئ د اقتصادی خوشالئ به یوه نوی لاره هم پیدا شی په دے مرکو نه کزے چ هکوم غیزونه تیاریږی د هغ د نمامٌش د پاره به پپيښو راوسوات کښے دوه نباشٌشی مرکزونه هم قائم شوی دی. او ددے په وه دا شيزونه دانه په په . خپل اول سکنے خپل ځان ته ځا پیداکوی ‏ بلکه د بهر ملکو نو د سیلانیانو توجه هم رااږی .او په دے ډول په بهر ملکونوکے عم د ده وښ امانات پیدا کیږۍ ‏ دأکتوب. 2 0065١.) ۹٨ ‏ے‎ د ملک د ودانئ په لړکښے چه مونږ هکوم کارونه کول دی دهۀ د تکمیل په لارهکښے ډیر خړضجونه اوک شه پيداکیدے شی قدرق او بین الاقوای حالات همیشه یو شان نه وی ول موز د یو دالے جناکًش او مضبوط قام افراد یو چه هغه هيچٍرے هم دګرانوکشالو او مشلانو نه په ویر کے نه پریوگ مونږ ته د قام د ودانو په لړکپے د معجزه توقع نه دی ساتل پار. وله په دے خبره یقين لرل اووند ټګکول پکار دی چه کوم قام په حنت زباراو جفاکنئ سره کارکوی هف ته د هغ بدله هم ورکيداے شی. مون د پرله پے او په یو غنه مضبوط عبل اوحنت په بیت غپل منزل مقصوه ته سي شو. دخپل می مقاصدو په حصو کی رالنه پاک زمونږ مد گارشی- اوس مون ته د د یانتدارانه مقصد او غلصانهکوشش ن په ان دعمل په لاره ت ککول پکار دی أو دا لوظ هم کول پکار دی چۀ ۸ مون به خپل ځانونه د خپل ُغدائ/ قام او ملک د پاره وففا - کړو ‏ او د یو ښۀ انسان » ښۀ مسلبان أؤفاکستان په ډول به د ژوند تبرولوکوشش کوو - رفيلډ مارشل محد ایوبخان) 0065١.) ۹د د ککال د ګوې ائنقلاب داسبابو دلټون د پاره موښږ ته پار دی چه دپاکتان د سیاسی تارځ په لنډ ډول جاج واظلو ‏ دا یو تار عقيقت ده په د قاند اعظم مرخوم په خپلو عوامو بانده انتهائ اعتاد وو او عوامود غپل جوڼ' قائئد سره ه پناه عقیدت لرلو. داعشا داو مقیدت دا سلسله د قائد اعظم د وفات پو قاشه وه. د دے پاهی اعتباد او عقیدت نتبه وه چه د انتهاقّ نامساعدو عالاتو باوجود قائٌد اعظم او د هخةً ملٌکری د پاکستان د مستقبل نه مایوسه نا وو او دا یقین لرلو چه که پٍرے پاکستان ته څه ناغُایي خطره ېپپیبه شی نو دغه وغت به پاکستان اولس دخپل ملگک د عفاظت اه بقا په لړکٌے د يه قسم هزبانئ نه دريغ او نۀ کړی. ول د قائد اعظم د وفات نه بپ عالات دایے پا نة شول. او د مشرانؤ او عوامو ترمیکه دعقیدت او اعتباد هخه سلسله ډيره زرځئبه شوه د قائد اعظم په وفات خواجه ناظم الدينگورز عنرل او ټک شو او ښاغ لیاقت علی غان د وزیراعغلم نه علاوه «مسلم ليک صدر هم شو-که چرے ښاغ لیاقت علی خان مرموم وزیراعظم نه وے نو اما نکیده شو چه دمسام لک وقار بیا په ها ل که وے ‏ او په ده کښے چه کوے ډل بازی او پره ښِئے وړ ىشوی وے هخه 1 ملرےکړے . وله د وزارت او صدارت د بردو ذمه واریو په نټهبه کے دمسلم ليک تنظیم ته هغه شان تو مه او نه په شوه څه نک چه پر وه .دغه شان د ملک په نوځوانیطیقه کے د مسلم ليک د ثرانو د ډله باذئ په وجه د ویزارئ جِذ بات رااولړزيدل - بيا هم چووکه ښائل لیاقت علئ غان د قائد امظم يو ډ یر معتمد ملگرك او ښے لاس پا شوے وو نو حالات د عَة په قابوکڼے وو او توق کیسه شوه چهکه رتد په هفۀ مرک تلوارن وه کړے نو هالات به ډیر زر سم شوی وو وله د بده مره لیاقک علی غان هم د يوبدچته ۶6 00065 ۹۹۰ دلاسه شهیدکړث شو- زې« ,اکت برسلشُل) : د لیاقت علی ځان مرحوم نه لپ دا هبره ډيره زر ثابټه شوه چه د ملګ سیاست انان په ملک کښے د يوےه خوشگوارےه سیاسی فَضا په نشو نبا او وده کښے کامیاب نه" شول. په مرک او صوپائ مکومتونوکښے ډله بازئ شروع شوے- د ملک سیاسي فضا په دت سره اپتره شوه . د لياق على غان مرحوم په وفات غواجه ناظم الديئ دګورز جنرلئ د سصب نه دست پردار شو او پل هان څ د وزارت عظطل ته عهده فا ئرْکړو- اوبادرواح او روایت مطا بن د مسلم یک صدارهم شو په د کښے شک نشته چه په خپله موم صامب یو ډیر #غلمی نیک او د یانتدارانسان وو وه هغه د خپل جباعت مسلم ليک رپه مقله هیخ غه نی اونۀ کړه شوه فوامه صاعب د ‎٤١‏ زا پزل ۵ل پورے د ملک وزيراعظم وو او د مسلم ليک صدر وو وله په مُپل صد ارت کښے ترَافروغته څل صلی عامله هم مکبل نه کړے شوه د هنوا جه صامب په دور وزارت کښے دیو نوی دور اغازاوشو او دا د هکومت په ماروېار او وزارق سیاستکښے دکورنزجنرل د مو ثر مد اغلت دور وو . د مسلم نک د مشرانو د ډله بازئ نه گورز جنرل ته دمسلم ليک ےٍ ارژې معلومه شوه او دا هیال 2 اوکړو چه که هته هر ئه کاروائ' اوکړی د صغ برغلدف به په ملګکے څه مو ثرامتیاج اون شی چنانپه په پاجاباکڼے د قادیلیانو بیغلاف ري یشن نه پی په ماج ګل کښے ملک کلام بدا. خواجه ناظم الدين په د عُبرو ګبور کړو چپه هغه د په پباب کښے د دولتانه وزارت برطرف کړی ‏ دگورز جنرل دا اق دام بیغق ضرجمهوری وو کله چه په صوبائ اسبلئکښے اکثریت د دولتاته په طرف وو بیا صم خولبه صامب په پیوری؛ دااقدام او تکړو ول په دے پے ډیر زر د خواجه صامب غپل وارهم راغ - په دغه ورځوکے په بگال کے د ژب مسئله هم راپورته کپ شوه او په مل گګکښے د غوراک حالت هم ناک شو عُواجه صامب اکرچه په خپله غو دیانتدارانسان وو وے د وه غرضه سیاست دانانو قابوکول اومطْن کول د هغه د وس نه بهر خبره وه.چاغپه په ملککلے انتشار وو - دغه وجه وه چه گورز جنرل دغواڅه صاهپ وزارت هم برطر فکړو او دااعلان څ اوکړو چه خُواجه صاعب د غذاق" قلت سسئله مل نه کړے شوه او دا چه د عوامو ولیسا د هغۀ نه پاطید لی وه د غواجه صاحب په ځا حمد علی بوکره د وزارت عظ لی د پاره امزد شو په یو لورکه دګورز مر ل ملک غلام مد دا اقدام غيرجمهورۍ وا نو په بل لور په 0065١.) ۹۹۱ قوی پارلينټ کښے د واطص اکثریت لرونی مسلم يی ممېزنو روش هم بزدلانه وحقوګ ته بهار وو چه دگورز جنرل د دے اقدام غندانه 2 کړے وے او په هُواغه ناظې الد سردوباوه د اعشاد اظهارکړے وےهاوانځ د گورنر جنترل نامزد وزبر ا عظم رد علی بوکره) د خپل وزېر اعظم په ډول نة وه قبو ل که وےه یس ممبراتو په د خر هډو مي طوږ او نه گرولو ‏ آو دا ثابته کړه چه د دوئ په طلکے اصول نه بلکه مل خپل ذاق مفاد دی دنه نه پی د وزارنتونو د شگست ورینت یوداسے سلسله شروع شوه په په دستوری تارڅ کښے به د هغ شال کم اوموندل شی حمد علی بوګرا اگر چه يو صفلص او سرکرم اسان وو. وے ملک ته په کوك مس وپيت وے دحغ د مل کولو د پاره ‎٤‏ هغومره سیاسی کربه نه لرله- د ده په وضت کڼی په مشرق پاکستان کښے مسلم لګ سشُکست اوموند ‏ او د أضل ا یق مرعوم پار په اکثریت کے راغله ‏ لږه ويۀ پی په مشرق پاکستان کښے د سیاسی (بترۍ؛ په ته کب کوریزی راج قائم شو دغه ؤُخْت د هده صو "ورن سکندار مرزا وو- په 88" کنے د پاکتان د دستور سازئک اسبلئ یو غو داے آمِئ اقداءات اوکړل چه په جخ سره دگورز جنرل په اختیاراتوکنےکے را لو مثلاً د ستور سازےه اسمبلئ په ورز جِنزل دا پا دی اولکوله چه هغه به خپل وزیړ اعظم نامز دکول نه شی دا قدن 2 پرکه هم کیييو د چه آده به هخه داسمیلئا يو داسے مببر ته د وزارتا د تشگيل دعوت ورکوی چه صغة ته په اسىبلئ کښے د واضۍ اکثریت مرسته هم ماصله وی- دستورسانه اسمبلئ دور نر جنرل نه د یو وزارت یا یو وزیر د برطرف کولو اختیار صم اهْسِتّ وو ددے په جواب کے يو میاشت چی په ب۲, اکتويرکورنز جنزل (اسببلو او پارلينټ رېه دواړو هيثيو نوک ) غتم کړه" که مرت کورنز جنرل په خپل فزمان کښے زر تر زره د نوی انا باو کولو اعلان کړے وے ئو خبره به کرانه شوی نه وه - وله د نوی انناباتو په با ب کښے د څه یټین د نیشتوالی په وجه د دستور سازه اسمبلئ صدار مو لوی ميزالديئ ځان مرعوم په سنداه چیف کورټ کښے د ګورز جنړل د ده اقٌدام برغلاف مقٌدامه دانرکړه مهال دګورنز منرل د( ( دام ناعائر اوگټلو- (و مولوی تنيز الدين خان ۀ په خپله مهده زصدر دستور ساز اسییلل؛) باندث ال کړو یرکزی حکومت د سنداه چيف کورټ ددے فیصل برفلدف په قیډر لکورټ کے اپیل دا ئرکړو- فیډرل کورټ اگر چه په غاصو هالاتو کښے د دستور سائے د ماتولو اقدام ته جالزاووئيل ‏ وله ورسره نخۀ د نوی دستور سازرےه 0065١.) ٣ د قاسُولو مدایت سم اوکړو. دا دستور سازه په » جولائ؟ 19۵8 کے قاه شوه د وزیراعظم کيدو نه اول بد علۍ بوکرا شپږ کاله د مل نه بهر پا ة شوڅ وو هخه په خپله او د هغه" ټول وزپران دګورز جنړل دلوری نه نامزد شوی وو په دے وڅه هخه په ملک کښے غه خاص اکثزیت هاصل نۀ کړے شو .په غارجه معاملاتو کښے بوکرا وزارت په دے لماظ سره مشهور دے چه په دغه ورځو کښے پاکستان په دفای معاهداتوکنڼے شامل شو ښاغ بصد علی بوکرا د ( راکست م8۵ پوه وذیراعظم وو - او هم په دغه ورځ غد ود هری بد علی د پاره طپل ځا غا لی کړو - چونکه د عوامو اود حکومت د مشرانو ترمیځه څه تعلق اوربط نه وو پا ة شوے - په د ه وجه د خواجه ناظم الدين په شان د نښاغلۍ بِوٌکرا په ګرومو؟ هم چا غه افئسوس او نه ړو د غواجه ناظم الدين په وزارت کښے ښاغل سردار عبد الرب نشتر وزبږ صلعت وو د خوامه صاعب د وزارت د برطر فکیدو په په نټاچه کښے سردار عبدالرب نُشتر هم د وزارت نه لیت کړت شو - ول د هسد علی بوکرا په وزارت کښے نشسٌرمرموم د شمولیت نه انګار اوکړو. په دے وجه دمرکزی وزیرصنت په عهداه ښاغل عبدالقتيوم ځان اوټالط شو. عبد الوم هان په دغه ورڅ و کښے د صوبه سرحد وزبراعلئ وو د قيوم غان داو زارت شش په اخ رکے تشکیل شوے وو کله چه وړانده وئلى شوی دی په .ال کښے د مغري پاکتان د نورو صوبو په شان په صوبه سرحد کښ هم الظابات شوی وو په دے اشتاباتوکنے خد په هورته دماندلوي. اوبه اعد کو شوی وے عبدالقيوم هان د ‎٤١‏ اپرىل سَلڅ پوه دصو سرحد وِزیراعلل وو او هرله چه هغه ته د مرکزی وزارت صنعت پيشکش اوشو نو مخه" د ده نه ١نګار‏ اوکړو ‏ وے سرکله چه چاړه" غاړه شو نو په صوبه سرعد کے هّ په خپل څاة سردار عبد الرسشید ان نه په دغه ورو کغے د صوبه اسْسپِکيز جنرل پوليی وو وزيراعلغ او الو اوخپل یو دوست مرزا شسی الق ته په کابينه کے يوږنوی عهده پیدا کړه (و هغه 2 وزررمسعمت متررکړو- دا ټول اقد امات بیېی غرجبهورۍ اوآمرانه وو ول د صفه وخت بااقتداره سیاست دانانو په د كکښے په ې باک نۀ گهلو په دغه ورځ وکنے څه رلګ په د ملک په نورو هصوکنے ابتری وه په صو به سرحدکڼ هم بد هال وو .دا قتد ار د غاوندانوله خوا به خپلو سیاسی #الفینو سرو ناجائسلوف کیدلو. ود غرضی او مفاد پرسق دومره عامه وه هه هچچا ترے مخ نه اړولو- په اکست ره اوکښے د ملک غلام صبد په که سکندار مرزا کو رن مرل شو 0065١.) ٣٣۳ د وزارت عظمی عهده د پوهدری عسد علی سره وه دپوهارۍ بت علی دوړوزانة په به وجه د ستا کيل وړ ده په هم دده په دور وزارت کېلے د پاکستان نو آشل څپه تر دغه وغته پورےه د سیاست دانانو داویزشونو او سازیشونو په وغه نه وو جوړ سلوے ‏ بٌکميل تۀ اورسيدۀ ‏ دچود هری ىد على د وزارت بله کارنامه دوت مغري پاکستان قیام ده - په ‎/۱١‏ اکتوبر - 588 د وعدت مغري پاکتان د قيام اعلان اوثو او دصوبه سرحد مفريې باب ؛سندھ او بلوچستان څلور واړه صوب په دے ومیت کښے مد غے کړے شو . مشتاق اهبدګورمان د دے لوة صوه ورز او ډاکترغان ماهب هه په هغه ورځُو کښے د ری پلکن پارټئ مشروو ‏ د ومدات معز يې پاکستان وړویئ وزیراعتلم اوټایل شو وا د وحدت په قَيام هم د سیاست دا نا تو ا فتلا‌فات غتم نه شول بلکه په دت کښے نور زیا راغ په ۳ ېر مارح 8 5ل د پاکستان نوے آئین منظور شو د نوی ین له هه پاتان. یواسلای جمهوریه شوه او سکندار مرزا د ده وړوميے صدر او ټاکل شو - د صدارت عاملولو نه پي سکندر مرزا په ډيرےه سرکرمئ سره په سیاسیاتوکڼی مدا ځلت شروع کړو او دا ے' اراده اوکړه چه په لی آئين سازکښے د خپلو مرستیالو یوه مضبوطه ډله پیدا کړۍ زد ری پلکن پارټوخ په نوم چه د اقتداار د غواهشننگ سامت دانات و کومه ډله قاشه شوی وه د هغ په شا هم د سکندار مرزا لاس وو .) په دے غرض هغه د ستو سلاګلله نه د اکتو رس 8ه پورے درےه وزیراعظمان بل را بد لکړل - په ‎١‏ سثبېر .له د شېو د هری محبد على په عٌا-ةً مسين شهيد سهر وردۍ وز اعظې غو د ده په وزیراعظم کیدو دا توقع پېيا شوه .په ده به یومضبوط او باو قاره وزیراعظم ثابت شی که په سهروردی مرعهوم د يوے مضبوط پل عوای یک مشراو ترک پاکستان دصف اول په مشرانو کنے شامل وو-ول د وزی اعظم کیدو نه پی د سهروردي روپه بد له شوه او د هغه مُپل زاړه" می هم د هفة له من شول. د سهروردی وزارت دعوا ې ليک او ري پیلکن پارټئ؟ خلوط وزارت وو د ری پیلگن پارټئ! د وشنو دی د عصول په غرض سهر وردی په پاعا پکښے د پارليماق ُکومت د رطرف کولو منظوری ورکړه ‏ د متروکه جِانْداد په الاټ منټٌو نو کڼے د قاعنګيُو حعقیقات ۀ بندکړو. د وړومین؛ په کلیزه منصوب نه ۀ د زرې اصلاهاتو ملصوببه ليه کړه . د دۀ په وخت کيے عواې لکيانو په هره جائزه ناجائزه طريته فائده عا کپه- 0065١.) ٧ وے د رۍ پلِکن پارق' او مسیتر سهر وردی تعلقات تر ډيرے مودے خوشگکوار پا ةٍ نۀ شول ‏ ځکه په ری پلکن پار به په هره معامله کښے د سکندر مرزا نه مدایات او رهنبائ حاصلوله- د دے نیتجه دا شوه په ری یکن پارټئ د سهروردی د مبایت اومرست نه لای ١اوچت‏ کړه او د دے په نه کے سهروردی مرعوم په ۱۸/ اکتور - 386 کئے د وزارت عظْ ته مستعفی شو د مسیت رس هروردی نه بپس مسلم لی لیډار آئ ‏ آئ چندارګیر په ۱۸ اکتو رکشل ني ونیراعظم شو اود ار دسبر شش پورے په دے عهده فائزوو ‏ مسټرمندرګر د یو سیاست دان په نسبت د یو قانون دان په عيثیت کښے زیبات شهرت لرلو. ددۀ په کابينه گنے هم هغه ری پبلکن شامل وو کومو په مستر سهروردی په اسَعف ورکولو جبو رکړه وو او هم د دے پارټئ د رو يے په خاصه کنے چندر نر هم په ې٧‏ ردسببر . سلا په استع ورکولو چبور شو دمسټر چند رګر نه پس ملگ فیروزغان نون په ۷«ردسببر سك" وزیرا شو - دد په کابينه کښے د عوای لیلیانو او ری پیکن پارق» آکقریت وو بلکه دملک نون وزارت په اص لکئے د عوای لِیانو وو په دےځ وزارت کښے په مشرق ات کین د مس مالک برطلاف د سښتوا دد امانَو کولو پروګرام باندے عبل ملتو یکړے شو. هم په دغه دورکښے د عطاء الرهبان د وزارت د برطرف کولو نه بپ د مشرق پاکستا ن ورز مسیتر فضل المق هم برطر فکړے شو- په مغرې پاکسان کښے سم ډیر افسران دالتقام نښانه شول ‏ او ددےه ټولو داندلونو باو موه په ملٌک نون خپل ات یقینی او قطع نه کړه شو نو هغه د اتیا ممبرانو په (یوان کښے شپېږ وليقت مببران په خپله د بيڼه کښے شامل کړل- او مرکله په د سگند ر مرزا سریرسته هې دملګ نون عیثیت مضبوط اومستکم نه کپيه شو -الو ددے نه پی په ےراکتوبر 58 دمک فيروز خان نون وزارت هم برطرف کپه شو اود صدار سکندر مرزا له هوا دپارلیياق نظام د مو ځۍ او د ماريشل لاء د قيام اعلان اوشو ‏ له په اوو تر شول د لیاقت على هان مرحوم نه بپس په مرکزی او صوبان موو کښے د ا قتدار دغاوندانو ترمئه ډله بازئ' شروع شوه - د مسلم لک ؛عوای ليک او دۍ پېلکن ډلو .تمه شدا ید سیاسی اختلدفات وو - او ددے په ېه کښے د ملک سیاسی فضاً ډیره ابتره وه- داقتد ارقماوندان د هپل اقتدار د مفاظت او هپلو دوستانو 0065١.) م۵ مرستیالو ته د فأتددے رسولو په غرض د یو بل سره په مشت وګريوانۍ کښے لیا وو هرا قای مفاد شانه اوخپل دال مفاد مخکيږکړمے وي - به که چه په مل کي د نار اومخلس سیامت دا هم موجد وو ولله د وغ شمپن د ومرهکم دو په د ےه سيلا ب ته بند اچول د هغ دوب همل داظافوده چه په دايے ابتره سیاسی قضاکښے اغلاق اوشدائ ترق نامیکنه وی. ۷ د س لګ . غل بازارئ او ذ خیره اند وزئ لعنتونه مام شوی وو په مخرې پاکستان کښے ډه قابل کاشت زمگه موجوده وه وے لویو لویو زمیندارانو په هغ باندسك د قيے کو لو الد لرله ‏ او د دے د پاره به په هپل وکښے گیل - د اولس د غوراگ د پاره به د بهر ملگو نو نه غله راغوښتل شوه (و د مل زر مبادله به پرے غتمید له سیاسی استعام ختم شوه وو يپ 4 کښے سنګلنګ دومره ام شوت وو چه د ملک د پپاوار غالبه مصه به په څرگنده د ملگ نه بهر وتله - او د دے په وجه په ملگا کڼے ضخط غوندئ حالات پیدا شوی وو د ملک سیاسي فضا تر د هده نه ه .شوې وه چه په مئ سشقلاګښے ډاکټرځان صامب دمعژي پاکستان رسابق وزراعظم ) د ایو بنوق د دسه په خپله ښله کنے شهيدکړے شو هم دغه شان یو واقعه په مشرق پاکستان کې هم اوشوه. وی په ستپر سشګقا کښے د صوبائ اسیلئ د اجلدس په موقع په اسیلئ کښے د مزب اقتداراو مزب اغتلدف په میښ" کے داے مسځامه اوشوه څه د حِغ په نټپيه کنے داسمیلئ؛ یټ سپيکر زښائل شاهد علی) چه په دت موقګ څ د اجلاس صدارت غکولو سفنت ژوبل شو او د دے نخمونو نه په مق اوربسید ‏ ضرض د قانون ې اهتراق په ملگ کښے عامه وه او په ده کارونو د پاکستان وقار په بیرون ملکونوکښى ډپرکم شوه وو دا خبره ډیره چیبه او ورسره اقسوسناکه هم ده چه هغه قام چه د ازادئ نګ غه یر وو- دازادی نه پی په دا سے ناوړه کارولو سرشو ‏ په هغه دم مفادو نه سراسز غلاف وو په اصل کښے د دے ټولو مصيیتونو ذمه وار هغه غلق وو څچه د چا په لاس کے په د اقتدار واے وےه- تر کومه مده چه د عوامو تعلق وو هخه د وړاندے په شان دغه وغت سم د پل ملگک خدمت ته تيار او د ملٌک د عفاظت په لړکڼے مر قربانۍ ته اماده وو - وے د مرکزاو صوبائ حکومتونو ذمه وارو ا فرادو به ارا تا داے مسائل پیداکول ‏ چه د هغ نه به جړه پیااکیه 2 او د ملک سیاسی اسم ته ته- پرےه ډیر نقصان رسیدو- دا عالات په ‎٨٨‏ اکتوبړ د مارشل لاء په نفاذ غتم شو - ککه چه ودړادےه وتيل شوی دی په ۸رالد بر س له صلار سکندار مرزا د ملگک 0065١.) ۷ پارليانڼ نظام معطل اود مارشل لاء نفاذ اعلان څَ ت اوکړو- او جنړل بد ایوب غان د ماریشل لادء ناظم اعلل او ټا کل سو د مارشل لډ داسبابو ذکر په دے الفاظ وکنے شوےه ووې « دافرادو هغه ټول په پاکستان ه دټاهئ غاړپه ته رسو له دے ‏ هغه به اتمابات هم د خپلو اغراضو او مقاصداو د پاره استعبالوۍ- هرکله چه دا غلق بیا متضيا شی نوهم د هغه طریقو نه به کار اغلی ‏ دُکومو په وجه په د جمهوریت نه يو درد نأ ماق جوړ شوه ده او دملٌک د موجوده وسيع مایونئ اصلى سبپ هم دا لق دی دا( ابت به مره ازادنه اوملصفانه او نه شی. (و نه به د دے نه ذزموښ په مسل توکښے څه اسانتیا راشی ‏ زمونږ په غارې پالیسئ باندے په ې شعور او غیر ذمه وارۍ سره اعقل کیږی ‏ او دا اعتراضونه اکثتر هغه لن کوی کوم په د ده پاليئ دمه وار وو" په ۸, اکتوبر سشګد' د مارشل لاء ناظم اع عنرل حبدایوب غان دا اوو تل - زموښ اولس فطرتاً نک او صابر ده دوئ #عپ وطن او روا دار دی که چرے د دوئ رهنبای" اوکړےه شي نو دوئ د لوړتیا انتهاته رسید له شی ماته په صفا لثظونو کښے دا ظامرول پهار دی په زمونز اصلی مقصد د عمهوریت ال کول دی دا ے جنهؤتت چه په هغ زمونږ عوام پوصيد هه شی او د ضغ نه کار امُستل شی زموښ د وړاشاه غد مسل دااے دی په هغه سبداسق عل کول غواړی او خُئ کشاے داے دې چه د هغ دمل "ولو د پاره د وغت ضرورت ده زۀ تاسوته دا وايم په سفت نت (وکړۍ- او د خخپل طرف نه په کوشثی ش کښے دع کسر مۀ پريږدۍ" .دا یو دالے دور دے په په ده کښے زمونړ دملک تعبيرروان دے.او تعبر په سځه صورت کښے مین کیهده شی په ټول لق د هغ د پاره کار اوکړي- په اطرکڼی دوئ دا اووئل په داانتهان قدم غه اضيح شوےه ده چه پاکستان مفسوط او فو شی ه دا انقلاب په داے طريقه شوے وو چه يو اد وپپه په کبے توے نة شوه يو هئ په کښے دو نه چليده ‏ چا ته پهانی ور نه کړه شوه په سیاسی وجوسهاتو څوک کرفتار نۀ که شو د عام اولي په امروزه آژو ند کښے څه فزق رل نغلو- ضرض دا ‎١‏ نقلاب د اَل باو په تارځ' کے د خپل نوعیت یو واد انقلاب وو په په ډیره پرامن طریقه شوه وو 0065١.) ٥ دانقلاب نه پی داخبرو معلومه شوه په د مل په سیاسی الټّشا رکښے د هغه ومُت صدر سگندر مرزا د ټولو نه دیات دمه وار وو - دغه وه وه چه هخ په ‎/٢»‏ اکتوبر سلا خپله استعئ پي شکړه- (و سم په دغه ورغ ژانقلاي مکو مت ته حرکل او وئيل. که په انقلاق حکومت دسباح د دشبنانو برخلاف سغت اقدامات شرو عکړل او د ده نه دا شوه په د ژوند په هراړخ کښے یونوے جوش او ولوله پیدا شوه په لؤ ورځوکښے د معاشرے د ډیرو خرا بيو درسق اوسثوه ‏ وه داعالات ترډيرے» مودے قاشم پلة نه شول ‏ او ددےه وجه دا وه چه د هوئ حُکومت له خوا د غیر ضروری تم تواخ اود و دړکو د نيشتوالی له کبله د مارشل لاء سهم د زړونو نه ليه شو-او ورو ورو سباج دشبن عناصر بیا رااولټیدل ‏ به هرعال انقلدق هکومت په ملگ ښے څه درك نیم کاله قائم وو په دے دوران کښے د صدار حبد ایوب غان له هوا د ژوند په نتلنو اړو نو کښے د اصلاماتو مهم شروع وو - په دے عرصه کښے چه د ملک د بهترئ په لړک وم کارونه شوی دی په هخوکښے دیوڅو ډیر ابو کارنامو ډیر غتصر ذکرکول به ه ځا یه نۀ وی په مغري پاکستان کښے د زرې اصلاماتو نفاذ د انقلا عکومت یو جرأت مندانه کانامه ده د دے اصلاعاتو له بغه حُکومت دا فیصله اوکړه چه د په سوه اکړه هری زم نه او یاد یو زراککړه باراق رم نه به زیاته دکرزمکه د چا سر نه وی د ده مقدارنه راق هرڅومره مك حُکومت د نمیندارانو ته په مناسب قیمت وافسل ‏ او صفه ځ #اشتارانو او دسقانانو ته په مناسب قیبت ورکړے ‏ او هغه څوک په‌کب هۀ کرکرونښده وو وے د زمک غاوندان نه وو د خپيل زمِدً خاوندان شول . او دغه شان د ملک پد زرې پیداوارکے د قر وړاضافه اولشوه. د زرې اصلاعاتو نفاذ یو داسے انقلاق کارنامه ده .چه د وړژند ینو سیاست دانانو یو ُکومت هم د همغ نفا د ته غاړه نه کیښودله- د زری اصلاحاتو نه علاوه د مهامرښورابادکاری" مسل د تیرو هکو متونو په وفت کښے د سیاسی اغتلافاتو په وجه یو نان شکل اختیارکړپه وو. ول انقلاي عکومت د ام معام ته ځئاصه تومه ورکړه ‏ اود مهامېيو داباد مار" مسٌله ة نت ېکړه- او دغه شان د مل او مهاجر تیزغتم شو - انقلاې لومت د قو تقبیر په لړک د تعلیم مسَمٌل ته په نورو مساسلو هُوقیت ورکړو. او په د عترض څ يو تعليی کیشن مقررکړو. د کمیشن د ملک د تحلیبی نظام جاج ولشت اوبياغ د مُپل طرف نه د تعليې د هره در په عقله مپل سفارشات پل شکړل- د ده سفارشاتو په رڼا ے په ملک ښے نوےه نظام تليم باری شو- د نوی نظام تعلیم مقسد 0065١.) ۸٨ دا ده په قو کردار ته ترق ورکړه شی . د فام په چو کښے دقاى اتاد او دمت وطئ جابه پیداکړت شی او د غلقو په نظرکښے د سنت مزدورئ قدار اواصیت زیا تًکړے شي. د ‎288٤‏ (لقلاب ملک ته سیاسی اسټکام اوغنښلو ‏ او ددے په نټیپه کښے د پاکتان وقار په بیروئ دنیاکے با سردوباره قَائې شو دملک د تعییر او نژقئ په منصو پوه تي عبل شروع شو د ذخیره ١نه‌وزئ‏ او سبگلگ بنديز اوشو- په ملک کښے دمحاشی استتام پها ولو منظم کو ششونه شروع شول. ملګ ته یو مطبوط نظم وق ورکړے شه دا داسے اقٌدامات وو چه دملک د ورانئ په لړکښے لابدی اولازی وو- دغه وجه وه چه د أکتو برانقلدپ یو معا لباق عبل اوکنه شو - عُرض په ده کے شک نشته په که ره داکتور سِشګلْ (نقلاب نا وه شوے نو دا يئ وه چه ملگ به دا قتدار د خوامشبندو ترمیځه دجکونو او سازشوناو د عله قَائْ » شلی ١و‏ لسا تنازعو (وتعصساتو په نیټبه کښے نم ژويل شوے وو دغه وبه وه په د مارشل لاء په نفاذ سره دسکون واطمینان فضا پیدا شوه - د به اطبینان یو سبب خو دا وو په دا (نقلاب ډیر پرامن وو او بل دا چه دانقلاب مشزنو په صفا لفْظو نو کښے دا وعده کړی وه چه د مارشل لا« دور عارمى ده هم دغه اماس وو چه دملک عرام 2 د ملگ د ودانئ! گوششونو ته اماده کړل ‏ او د هلومت اوعوامو تر مشه يو ژوره ذ هئ رابطه پیه( شوه. د داے رابطے مثال د انقلاب نه په وړانديق دورکښے نه شی موند ‎٠‏ سن ع ‎٢‏ م٣‏ انتلاب په لړکے به داب څا یه نه وی چه د هك انقلاب د قائد مالاىت هم په لنه ډول بیان دکپک شی »- دانقله‌ب قائد قیلډ مارشل ىسد ایوب غان دسابق صوبه سرحد په ضلع هزاذ کے پید١‏ شوه ده - په پښتنو کنے د تي قَبي اوه دے یله کښے د بټي خیلو د ان سره تعلق لری ‏ په مسلې يو ورسئ؛ لی کړه کښے د ریو يي کید و نه پس د هوي تعليم و ترببیت د حعصول په عرض په رائگل ملټری لاب سينډ مرسټکښے داغل شو- او په سشلله کے ه یشن عاصلکړو ‏ په دوش جنک عظیم کټے د برما په حعاذ د یو پیدل بټالين کبان نه اوکړو ‏ په ستګلا کښے کرنل او په د پيے زر تر زره د بريګيډ ير په مهده ترق ورکړه شوه په سشګللهکښے میجر جنرل او د مشرق پاکستان د فوځونو هبزل آفیر کبانډتګک مقرر شو - 0065١.) ۹۹ دې او می په عیثیت جنرل حبد ايوب غان د صوې د شفِظ په لړ کښے مناسپ تهابیر اختيا رکړل ‏ په هوڅ کښنٌيو نو ه جوش پید اکړو- او د ملک د عفاظت د پاره څ تیار اوساتلو- په کومه زمانه کښ چه دمشرق پاکستان د مفاظت او دفاع ذمه وارۍ دوئ ته ور په غاړه شوی وه . دغه وت دوی دصوے په معاشرق؛ اقتصاأ دی او سیاسی مسائلو عم نظر لرلو- دوئ د غلقو د مشلدتو نه ان مبرکړو- او د دھغ په مل کولوکښ ے' د حکومت سره مرسته (وکړه- د هپلو سو اُلاقٌو او دغُدامت د امساس په وه دوئ په ده صوبله کښے ډیر زر مقبولیت ې موندۀ ‏ د دےه خدعماتو داعتراف په ډول په ء(رېنوری سال د پاکستان د وغو ند ګباندا راعلل په ښتانه عهده اوټا شو د کبانداراعلل په عیثیت دوئ د فوځ په هه څانگه کے اعتماد قائ ې کړو ‏ په مقیقت کے د پاکستان موجوده فوځ هد د هغ دقابلیت اعتراف ټوله دياکوی - د عنرل حبدایوب فان د پناه کو ششونو خلیق مه په ۸ راکتویر س 8۵ له د هغه وغت د صدر سگندار مرزا له خوا په مارشل لاء قاتم شو ىن دغه وفت دمارشل لاء ناظم اعلل اود پاکستا هُوڅو نو د سپريم ميا نر په عهده هيا شو او په ٢٤,اکتو‏ بر فل د سکند رمرزا د استعئا په نتبه کنے د انقلا ې حکومت صدر شو - . لکه په وړاندےه و پل شوی دی صدار صحبد ایوب غان د مارشل لام په اغان کئے زر ترزره د جمهوریت د ال کولو وعده کړې وه- د یو داسے جبهوريت په دم اولس په هغ پو مید ل او کار ترښه اطستل شی - داوعده هخوی ډیره در پوره کړه ‏ اودلے مثالونه به ډیر کې اوموند له شی په د صدر ایوب په شان به چا د غپل اقتد ار عرصه په پل مرطنئ لنهه کړی او د اقتدار وال به 2 عوامو ته سپارثو با شے امادی ظاسرپک وی په دے لړکے صدار حبد ایوپ غان د ملک د عهالاتو اوتقاضو پیش نظرمدګ ته یو قابل عىل نن ورکړو او د دک نوی آنِن مات په اپریل سګللهاکښے د وی او صوباق اسبلیانو د پاره د پنیادی جمهور ونو د مببرانو په ذرچه ١نماېات‏ اوشول او به ‎,٨‏ مون سلقلً د قوې اسبیلئۍ د وړومی اجادس په موق د مارشل لاء د لرےه کید واو جمهوربیت د با لکیدو اعلان اوشو او د نوی آبن مطابق په دواړو صوبو او مکزگښے يق عکومتونه تشٌکيل شول ‏ د نوی اين ماقت چه وم حکومت تشىل شوے د د امه هم ضد اپوپ ځان د۵ - 0065١.) نوی هکومت د صدرایوب په قیادت کټے د دوؤ دوه ښبو عالو په بشتصره .مه کښے دملک د تعبیر و ترقئ؟ په لړکنه دستاشن وړ ډرکارو نه اوکړل ‏ د صدرایوب خان د دے شپږ کلیز دور قیادت تفصیلی کار ناع بانول د مه کتاب د موضوع ته بهردی ‏ دا به د پاکستان د تارڅ یو راتلو ټک مُورځ بیانوی- په دے موقع په صرف دومره دل پچ غابه نۀ وی چه په دے عخنتصره عرصه کښے نه مبرف دا چه ملک ته اظ استام عاصل شو اوه ملک د تعیراو ترقئ منصوب په تیزئ اوتندئ تمیل ته اوسټل که په دے دورگښشے د پاکستتان غارجه پالسبی هم یو (زاد او باو قار شګل ١غتیارکړو‏ د خپل عظيم ګوانډی ملک کمیو نسټ چین سره پاکسنتان په قضاق او ځچارق محاصمد وکل . شامل شو- ددوی" ميه د هد بندی' معامسده هم او شوه- د مد پا ئ یو معا مته د یران سره هم سرته اورسیده- دافغانستان سره تبارق اوسفارق تعلتات هم په دغه دورکښے پیا سرد وباره قائې شول . دصشرق وسطئ دعرب ملکونو سره د پاکستان تعلقات خوشکوار شول. د روس سره په د پاکستان یو پل عظيمگوانډی ملگ دے هم تٌارة اوفضاةن معامدث اوشوه ‏ دغه شان دنورو (کتروسو شلسټ ملکونو سره مهم د پاکستان تجارق اواقتصادی معاعداث سرته اورسید -۵- په دغه دورکښے دپاکتان لیران او تر ترمیځه دعلاقان تعاون معا هده اوشوه . په په معاهعده استبول مشهوره ده- د صدر ایوپ د هُکلومت دایو داسے کارنامه ده چه د ډیر ویاړ قاطله ده د همظیم اسلای ملک انډو نیشیا او پاکستان تر ميه هم تعلقات په اغلاص و صېت فا ش دی او تو قع کيدے شی چپه ددے دواړو ملکونو تزمیاځه به هم دعلا قم تعاون محاهده زر تر زره اجرا شی - د خل ازاه او ېاو قاره غارې پالبيلئ په نیټبه کښے پاکستتان دادروايثیان ملکونو په ورورول؛ کښے هم یو ېوت مقام پي ‎١‏ کړو- عْرض دا دپه دملگک د تعمیر په هر اړخ کښے لوګسوسه او څرګنده ترزق اوشوه ‏ (و روانه ده کیږی ‏ لکه په اوو نل شول د زی آيّئ دنفاذ سره د مءمهوريیت په ال کیداو دا ضېرۍ شوه چه د می پارلیمنټ دننه د مببراانو یوه مضبوطه ډله د د حُلومت په مرسته ولاو وی او په مل ککښے د هم د عوامو یوغالبه برغه دککومت د پاليسه مرس اوعبایت ته تياره وی - په ده لړکښے د نوی أَيُن په نفاذ سره ملککے بیا سیاسی سررمئ شرګع شوه - په ملگ کښے چه کوع زړیه سیاسي پارڼۍ" وڅ هخو د نوی ان سره نظرباق غد څرگن د کړو ‏ په ده بنادعکومت سره د مرسيځ (وتعاون به عزض يوه نوی سیاسي پار 0065١.) |٠١( دکنونشن مسلم ليک په نامه تشگیل نڅځوه ‏ او صدار بد ایوپ ځان هم په د ےه پادټئ' کښے د شمولیت اعلان اوکړو ‏ او ددے پارټئ صدر او ټاکل شو دسلاګله د آئین له فنه د صدارت قو او صوبانْ اسمبلیا نو معیا د د عون 13۵۰ پوه خنشیدو ک وواه په وڅه د لل په اغارکښ د مذا وره ادارو دانتابپ تابیا شروع شوه - په دےه لړکښے په 'ه۱, مارچ للا د صدارت او قو او صواق اسمبلیانو دانتتاب د پاره انخاف کال قانون پاس شو- او د بنیادی جیهورونو ممبران دد ادارو دالشاب د پاره را دهندکان او کيل شول دده نه پس د بنیادی جمهورټونواو د نورو التغاباتو د انحقاد او انتظام په رض يو با اغتياره ازاد الیکش کدیشن قا شو اود ملک په دواړو حصوکے د بالغ راځ دصنداګاتو فهرستونه مکيل ىشول .او په نو مبرس ال کښے د ملک په دواړو حص وک کم و زیات د غلور نم کروړه بالغ رل دهندګانو په ذريعه د بنیادی جمهوریتونو انتیا زره ممبران منتنپ شول . د بنیادی جمهورټوتو دا انځاب په ډ یره (زاده اومنصفانه طرپة سر ته اویسیدل ‏ اؤ د پاکستان د انغاباتو په تارص کښے دا اول شال وو په د ملگ عوامو په کښے په ډیرجوش وروش اومینه عصه واغستله- 'ْ د بنیادی جبهورټونو د انټغاباتو د کيل نه پی د صداارت د انْقاب د پاره تیار قشع شوه او ددے دپاره ۳ جنوری كلك دا ناب ورغ مقرره شوه. هے په سرخود صدارت امیدواران څلور وو -وے په عقيقت کښے اصلی مقابه د صدر غد ایوب او مادر ملت صترمه هاطبه جناح ره مین" کښے وه صدر حبه ایوپ فان دکنونشن مسلم ليک د لوری ته د صدارت دپاره نامزد شوے وو .او سزمه فاطبه جناح د مقعده هزپ اغتلاف رڅه په شو سیاسی جباعتونو ګی جماعت اسلاق ؛کونسل مسلم ليک عواې لیګ .» نظام اسلام .او نيشښئښل عوای پادټئ مشتبل ووا د لوری نه د صدارت د پاره نامزدوه- د الاب نه وړاندے دواړو ډلو زرمزب اغتله‌ف ومزب اکتدار) د غېل نل نظرچٌ او منشور نه اشاع تکښے د هره ملکتے در پع نه کار واغست ‏ او د عواصو د اعاد هاصلولو په ی وگونت نش شکښیينص مکے اون کړو- د صدارت داائتاب د دوؤ شُضمیشونو ترسعه لطاب نه وو که دا د عکومت په مقله په دوؤً نظرب و کښے د یو انا ب کول وو - او و نگه د پاکستان دسسقبل د پاره ے انتهان اصمیت لرلو- نوله دے کبله په د انب کښے د ملک د سرعکتب میال و کر علقو خپله مینه او د لپبې اسر نړه . په دے موقع دا خبرهم د یادولو وړ ده چه د صدرایوب حکومت په لول ځل. پاگستا ق بعکومټ ته دا موق وره 0065١.) ‏۳م‎ چه دوک په ازادانه طرية د خپ خوښے اوطورے صدر د کان د پاره منتخب کړی .او په دے کارنل د صدرایوب هکومت هه هرڅومره ویاړ اوکړی نو هغه به به ځا یه نه وی - که چه اووشل شول د صدارت امیدواراتو او د هغوۍ مرستیالو دخپلو غپلو نظریو په اشاعت کښے 'پوره پوره وس اوکرو ‏ دملک په دواړو مصو کښے د صدارق تعا رق هلسو نه علاګ‌وه عواق علے سم په ډیره لویه پيانه اوىشو ے .چه په هغوکښے عوام د زرګونو او په هخے ځایونوکنے د لکونو په شبیر خامل شول ‏ او دا وئُل به مبالغه نةۀ وی چه د پاکستان د کرک نه لپی دادصدارق ا نطاب دویبه موقع وه چه پاکستان عواموپکے په ډیر جوش و خروش اولیوالتیا حصه اضسشلی ده چونکه انتاي اداره د ښیادی صهوټوو مبېران وو. او دملٌک دمستّقبل فیصله د دوئ په لاس کنے وه- دو په دےه سبپ دوارؤ صلارقّ امیدوارانو او د هغوی مرستیالو به هم د دک ممیرانو نه د پاکتان داسقګام اووسيع مفادو پیش نظر د درسیت او صنصفانه فیصِط اپیلونه کول ‏ په دےه ډول د بنيادی مِبهؤْيَةُ مبرانو ته د دواړو نظریو په حقله پو پوره معلومات حامل شوی او په دے نظريوکڼې ورله د پل فهم وار مطابق د يوے نظرځ په انا بکښے پو پوره اساق پا شوی وه په ده لړک - په ښاغل صىد ایوب غان په هپل میاشتق تقررکنے په ارضوری 182 د بنیادی همهو رټونو ممبرانو ته کوم یي لکپه وو. د هغ نه پونکه د د واړو نظرنو په حقله پوره پوره وضامت کیږی په دے ينا به دلته هخه په لن ډول بيانول ے ایه نه وېي په ده عرض په ښاغلی لوستونکی هم د تصوىر دواړه اړځونه څرگند اوونې. اغلی صدرند ایوب خان دبنیاد هور غبرانو ته په خپل نقرٍکنے دااووليل:. «سیاته زمر جنوری سلا ) د ات و نه نپ په ىعره يوه لبحه تیریږی هخه به زمون په تارڅ کښے د يوا سے فص لبحه وی -(عی) سبا ته ز۲٢‏ جنوری) به دالَْانٍ ادارث ممبران د عوامو د توهش مطابق د پاکستان د صدار د الټقاب په غرصض غپله رل څرگندوی ‏ دا ناي اداره د مببرانو په هيثیت کے په تاسو څه فیصله اوکړۍ" په یغ به زمون د ترقئ عمارت اودروه شي- ستاسو دا فیصله به د پاکستان دعوامو دمستقبل تعین کوی ‏ زۀ یو ځل تاسو تۀ بیا دا وايم په ستاسو د وړاندے د دوو سُضصیتونو 0٥0٥5٥ ٨ ‏سینا‎ ترمینتٌه د یو شنصیت انا ب کول نه دی بلگه د ژوند په دوؤ غتلفو ننلریوکے د یو نظرُ علوره کول وی. تاسو ته دا خبره تراوسه پورے په ښۀ شان معلومه شوۍ ده چه دواړه صدارق امیه واران دکومو کومو اصولو ذیالندی کوی- دواړو امیدوارانو دعوامو سره د رابط په مهم کښے اود لاي ادارے دهمېرانو سره په غاصو ملاقاتونو کی خپل خپ نطرية رگندث کړی دی عوامو چه کومه درته ذمه واری تاسو ته سپار لی ده د صغ د پوره کولو وت اوس اغل ۰ه زه ستاسو د وړانده د دواړو امیدوارانو د عفه نظریو چه مخوی ۀ نبانٌدی کوی. په لنډ ډول په صفا لفئلو نو ينے غه لر وضاعت کول غواړم - ممّىده حزب اختلاف ١و‏ د دوئ نامزد امید وار په ممینه طور په ملگ کښے د ازادئ اومبهودت د قيام د پاره د تاسو نه مرسته غواړی- د دوئ دا هال دے چه دوئ به دا مقصد د پارلیباف نظام عُکومت په ذدرچه عاص لکړےه غی - په مصّد ه عزب امتلاف کښے پشه سیاسی جباعتونه چه در یو جىاعت ځان له خپله نظربه او پرؤکرام لری شامل دی. دوئ یو نوناق پروگرام جوړکړےه اود الاب د ماي د پاره په خپل وکے مد شوی دی- دوئ دا وان چه په تیرو شپږ و کالوکښے ملک ته په کوم سیاسی او اقتصادی اسشام مامل شوے دے - هغه پاسئیدار نه دےه که په ددے (غفصار په یو هزد وامهد دے ‏ دوئ دا عم واقْ په عوام براو راست د ځيل را اظهار نه شې ول او په تیرو شپږو کالوکښے ملک په اصلی اومقیق رن ګکښے صیغ څه نرق نۀ ده ۷ : د حزب اغُتلاف داوتا هم ده چه په مل ککے دولتمند زیات دولتند اوغربپب نورهم غریب شو او دا په دولت صرف د یوڅو کسانو (لزس ته راغونډ شوے دےه- اود ژوند د ضروریانو رخونه د ومره اوت شوی دی په دعوامو دوس نه بهر دیوله دا يو حقيقت ده په په دے مل ککښے په اول غل داے عام امٌابات کیږی په په ه ۀکے حزب اختلهف ته پوره پوره ازادی حاصله ده او هم د دےه ازادی" په پنا هوی په عکومت اون اعتراضونه او عی ل کوی ‏ او دا یو عقیقت دے چه دملٌک د بالغ اول نه په سلو کے اتیا تنو په عامو ائتاباتوکټے حصه اغنسي ده - (و دا ددے ‏ خضبرك دو څرکند ثیوت ده چه په مل ککښے نه صرف مکبله ازادی ده بلکه مکمل جمهوریت هم موجوه دےه دا هم دغه عوام وی چه دغه فیصله کوونی دی هه دملٌکا انتطام ږ چاته اوسپارے شی او 0065١.) فا دا د غه رګ اوچلوے شی تاسو غلق د عوامو په براه راست ووټونو تب شوی يئ . پارليیاف نظام حُکومت په مده مزب افتلاف 1 په دے ملک کښے قاشول غو دددے نه وړاندے ) څو کاله په دے ملگ کښے قا وو اود سخ نتس همغلقو ته ښ معالوےه دی- عوامو په نه بلکه یو څُو سیاستدانانو به ځکو مت جوړ ولو اوماتولو عام انتابات پرے سم نة ووشوی ‏ د هغه وت حکومت یواځ دا نه چه د عوامو سرهبه فدسوه نۀ شوه لگوڅ ‏ که سنوی به اسببلیانو ته هم مخ نۀً ولو او څٌو مره چه به ممکن کيدے شوه د اسببلی» ایلاسونه به ملتوی کول ‏ او هالت دے ته رارسید ء وو په کله کله خو به وزارتو نه په يوا ورځ به په یو غو ګینټو کښے تار په تار شول ‏ دغه د برسرا قٌتدار جماعت په مفا دو گښے کیک شوه وه دعام اول د پاره نه په د مغوی ستقبل غندوش شوه وو مون د خپلو دوستانو او د شبلانو دغنداتغوي وو تردےه چه زمونۍ د ژوند پا ة کید لو صلامیت هم شُکمن زو- داالزام بیغ غلط دے چه موجوده اسقغام صرف د یو فرد په وجه ده . بلکه ددے ونبه دانظام عکوست دے څچه په کښے دملک عوام د یو مقرره معیاونه پس د حکومت اب کوی- او د دے نه لپی دامروزه دپکو نه فاص وی سره د دے مقٌننه » عدلیه؛ افپاراتث اوعواې را 1 عامه هروخت د ده خبرے عاح اخلی .په حکومت د د عوامو د بښتزينو مفادو مطابق کارکوۍ- چوکه زمونږ ملکا په دوو" مصوکښے تقسیم دے . او د دواړو مصو ته ډیره اوږ ده فاصله ده په ىم وجه د یو مطبو ط مرکز وود ضروري دے. په هره دمے ته د نن تنظیم سره دخپلو معاملو سرا نام کولو د ازادانه (غتيار ورکولو نه عادوه په ۵ ښرکښے داغتله فاتو نتوؤلو طات ی- په موجوده اين کښے د یومضېو ط ‎٣:‏ مطلب ‎٢‏ ده په د ټولو خیرات وان د د یو سړی لاس کښے وکپ شی حقيقٌت دا دے په په موجوده ین کب صوبو ته دومره افتیارات وکړه شوى دی چه هخه وړانده هره نه' وو ورکړپے شوی- لکه مثلتً د ریل که اومستُوٌ دصوبو په ګگرانو هک ورکړه شوی دی به هرهال په موجوده أَنَيّن کښے ټول اغتیارات یو رکری ادا ته هواله دی -(ود صڅ علقه اغتیار او هدود وافص کړ شوی دی. التطایه عدلیه او مقنٌنه په خوه تار هييت کے په ابق طور په خپله نپله داژه کن کا رکوی. په ده نا دا ضروری ده چه صرف یو مضبوط مرکزی کومت قو پاليسواو قو زاویه نظر ته ترق ورکو 2ه شی 00065 ۶6 ٠۰۵ پنواق پاليبان نظام ملاقاق شید پد اکړی وه- اود وی مفاما تو برغلاف به |ځ د ذاقّ مفادو موصله افزان کوله ‏ په اقتصادی حاظ سره چه په تیرو شپږ والو کښے کومه ترق شوی هخه ستاسو د وړاندغ ده- د وړاشدیی کومت دوضت د وړومېي پصُُليرت ملصوب انام هم پټ نۀ دے- ترڅومره په زموښ د دوؤ نو منصوبو تخلق ده مون په د دے کوےه پو ء مقررکړه وه ده اغ پاک په کم مون مغ ته رسیدل وو. او د زراعت اه صنعت په شعېبوکښے موښ د مقرررمد ونونه هم وړانده شوی یو - داالزام چه د دوئے پسلیزت منصوښب دولت یوڅو افرادوان ته راغونډ ې ده - په کم علبئ مب دڅ - د پوره اهزاجاتو یو معبول هصه په ذاق حصه کی راغلی ده- او قر (۸۵ فیصدای) د سراری شعے په برغه کښے رسد لی ده او هغه به د عوامو به ترقیاق منصوبو خرڅ کیږی ‏ د ده عبر د دنا غلقو اعتراف کړه دے چه پاکستان په ډیړاهلیت (و قابلیت سره چپل ترقیاقّ متصوب مرت کړی دی. او په پوره پوره صلامیت سره 2 په مخ عبل کپ" به-اوڼ ورڅ دق پذ روملکونو د پاره پاکستان دشوے په ډول پی شوه شی د (نله تعالئ په فضل وکرم د سیاسی اواقتصادی استکام دافاتدے دانقلحب اومو آسن د نفاذ نه پس عاصملل شوی دی - زۀ د عواسودائٌاد اوملی ترفئ دای يم - و ما يټن ته په دامقصد د مسشکې سیاسی اواقتصادی هالت مامت هاصلیده شی. دغه وجه ده په موجوده انظاباتکیږی. په تاسو کښے ىعر يو سړث دا دے ا دع معاطل نه ښۀ ره . (و مخ ته د قُوم په مستقيل کښے د پوره پوره يقين سره یر د څه خوف وغطر ته د چُيل را اظهادکول نار دۍ- په به عال کښے چه ستاسو زړه' په ده خبره مطمِن وی په تاسو د پاکستان داسقنغام د پاره پل ووټ استعبا لکړے به. ستاسو په وړاندےه صرف یو مقصد پار ده اوهغه د پاکستان استُام دےه تاسو په خپله فیصله کښے دذاق وښ لاخونٍ ته دغل مۀ ورکوئ ‏ اومة د ذاق هذباتواو دا شکاتټونو نه مفلوبکېږی" ‏ ن ټول قام تاسوته سترت نولی دی او ستاسو ته دا تو قع لری په ستاسو قیصله په داشبندانه » منصفانه او د وطن په مینه مبئ وي الله پاک د ناسو ته د درببت فیمصل کولو توفیق ددکړی- » پاکستان پامٌده باد٠‏ دکه څه رګ چه ښانی صدر پورته به ده خپل تقریرکښے وګلۍ دی . وا قق چه په ۳ ېنوری شا ټول قام د انا اداره د ممبرانو فیصل ته سترګ ئول وے. ې 0٥0٥5٥ ٨ ٢ ‏صوبه سرمد کښے په عوام وکښے داسے وش او اضطراب یاغو دے٤,. جولاق‎ ‏وله په ورځ وو چه په دغه ورځ د پاکستان په همله د دے صوے د ا ولس د رفن‎ ‏د ني اعلان کد وک وو - او یادصدارت دانتاب په ث ورځ وو په په به‎ ‏ورځ د پاکستان د مسقبل فیصل هکید ونی وه سر د اتلیو چو ته عوام د یاس‎ ‏وامید د بنلوطو جذباتو په کشنکش کښے اغته وو. ذهنونه مشوش او داصطراب‎ ‏فصا وره وه- پلته بڅ ماښام په مرګلۍ؛ قصیه او ښاريهکښے ډے ډه عوامو په‎ ‏لیواله زړها د ریډیو اعلا ول نَکِئ کړی وو اخر دانتظار لمح لنډڼه شوه - پله پے‎ ‏د نځے اعلالات شروع شول اد بیا د شېے نهه څو پورے دمایوسئ اوتذیذب‎ . ‏توره لړه طيې شوه وه د پاکستان دغخوش ۳ه مسقبل فیصله رڼه شوی‎ ‏وه داستاې ادارےه ممبرانو د پاکستان مستقبل طوره کړه وو او هخه د صدر په‎ ‏ډول د صحبد (یوب غان الاب وو- ښاغلی يد یوپ ان د ملکف په دواړوهصو‎ ‏کښے غه د پاسه ات څلویښت زره ووټونه ماصل کړی وو - او په به ډول ذ خپل,‎ ‏عربیف امید وار مادر ملت عترمه فاطبه جناح په مقابله کے د شلو زرو نه په زیات‎ ‏اکثریت امیاب شوه وو‎ در جنوری سل ورځ دپاکستان په تار ځا کښے په دے و جه ډيره (همه ده په په دغه ورځ پاکستائ عوامو د ښاعل صدر ایوب غان د پالئ او مقاصدو سره په واضۍ ډول مپل انفاق ښكاره کړو ‏ او سف ته څ د رائلونکی ښُمٌو الو د پاره د ملک د هفاظت و تعبیر وا الاسپار !1 ييا دا ه قام د (لتهاق اعشادثوت دک مه عخوی د پل صدر په دات کښے ښاره کړه «د . مون دانله پاک نه خواست کوو په هخه د په خپل فضل وکرم زموز صدر ته داتو فیق ورکړی چه قام کوے عظیے دمه وارکاخپل عخلیم رهنما ته ور په غاړه کړی دی په هغ کښے د هخه پوره پوره کامیاپ ‎١‏ و سرفرویه ئی. |ه د پاکستان اولس د ده په قیادت کښے د عروج انتها ته اورسی ‏ لکه په مو وړاندے وئلى دی د قيام پاکستان نه پی د نپښتنو تاریخ په یو نوی دور کے داغفل شوےه دے- دازادۍ نه پي پښتلو ته د تعليي معاشی اواقتصادی بښترۍ" په لړکښے یو لوغ ميدان په لاس ورغ دے- دغلاعئ په دورکښے چه د پښتنو علد قه دکومو سټولتونو او مراعاتو نه حرومه ساتلی شوی وه د قيام پاکستان نه ىپی تر ډیره حده د مغ تاد ئی شوی ده او نن ورځ پپنتانً د ژوند په دمراړځ کښے پر خ ټګ 0065١.) | ٠۰. کوی- دا یو مقیقت دےه هکوم غلق دوت د تقاضو اودزماغ د هالاتو سره دهم آمنٌکئ اوسازکارئ قابل نه وې هغوی د ترقئ په منډاه کښے وروستو پا کیږی-پَِاۀ دمضبوط کردارغاوندان او د سیاسی شعور نه وا وره برغه لری - د ده قام ‎١‏ فرادو په بنتلفو وغتونو کښے لوم لوة کارثاے سر ته رسولی دی د دوک تر تارم شاندار اودځلانده کارامونه ډک دے- د قيام پاکستان نه دپ په دوئ ته د ترقئ کوےه موقع عامل شوه دي - د صغ نه ددوئ س هال ء روښانه او مسَقيل هوش لد معلومي- په دے وجه داتوقع ‏ ځایه نه ده چه دوئ به د هپلو ذطرۍ صلا ونو په رڼا گښے د هغه مومْعو او سهولتونو نه فائده واغلی ‏ کوم په د ملک د ازادئ نه بپی دوئ ته ماصل شوى دی او د خپل کردار ‏ وسعت نظر اودوطن ده لوثه مامت دیفےه زیر ا ژبه په عظیم پاکستان کښے ډیر زر خپل اصلی درو قیمت هاصل کړي - پاکستان یائكشده باد 0065١.) مسا پښتانۀ قبایل د روایاتو مطابق قبا لی تنسمقبيوی هجرد اودهره قبیل داستوکنذ دعلکة تفصيل د روایاتو مطابق ټول پښتانةً قبائیل په پللو طبقو کښے و یش دی- له په غوشځال غان غټک واا ےه پښتوه په امل کے سړيې به یاغورفشق به‌یابيتی دےه لودی غاې دےث د بیټی له لوره په سړښ پورےه با کړلاني دړےه دا تمقسیم په ده روایت مبق دے په سړ بې .غور عْشي » او بیټی قبابل د :یس عبدالوشید د دریوغامنو رسړې ؛ غورعشتا پيجن ) اولاد د - دا دنه ؤاړه طبقے داصل افاغنه په نامه هم مشهوره دی - که په د روایاتو مطایق د وئ د قییس عبد الرشید صلې اولاد هم د - (د د« افْغثا بن ارمیاء به اولاد کے صعم شامل دی ياق .دوه طِية یوی متوزی ه رغلې اولودې) او کرلد په وصلن افاغنه یاد ېږی ‏ که چه دوک دقیس عبد الریشید په صلی اولاد کټے شامل نۀ دی الیته د افْځْهٌه بن ارمیا په اولاد کح ورکډ دی- په دت طقوکښے هره طبقه بیا په ډیرو وړو وړو ژ یلو او څالگو کښے ويش ده- چناهپه دا پوه ذ یلځ اوڅاګ به د پاسه غلو ر سوه مساپ شوی دی په : تفصیل ‏ په ده ډول به ې سړیئ قبائیل :- یوسل اوه ‎)٠۰۵(‏ ‏س) غورغشق قبائل :- بنښته کم سل (۹۵) رس) بيټئ ثبائل ,- وشت ز۵٥)‏ رم) متوزی رغلې او لودی :- دوه ښځوس (٣ه۵)‏ 0065١.) ‏را‎ ۵) کرلافي قبائِلً:- یو سل او ات وىیشت (۱۳۸) دروایاتومطابق متوزی قَبَانيل د بيټنو سره وصل شوی دی اوکرلاف قبايٌُل د هئ روایاتو په بنا د علورغشتو سره ‏ او د هٌنو روایاتو مطابق د سړښو سره ملفعیق دی اوله طیقه ۱- سړیئ قبائٍل - داقیابٍُل د پل مورث (علی سړن په نامه سړښ یاديږی ‏ د روایاتو مطابق سپ د فیس عب الرشید و ۀ (و د غورغشت او شیع بیټ ورور دے ‏ ددۀ نامه ابراهیم وه ول په سړن مشهور شو- او ددث وجه دا بيانِْه شی په د دۀ اولاد نه وو او په د طبره به دے تل غمژن او پريشانه وو پناغپه خیخ بیچا په یو خد رسیده (و نیک انسان وو ده له پل خُوغ اساميل ورکړو - او دا علګ سړئن په څوئ اویولو. ١و‏ په هپل کوره' زی" کړو- د دے نه پی د شی بیټ په دعااو تو جه د سړن نور امن هم اوشول. او د عخوی اولاد په پښلنو قبا ئو کښے د غپل کثرت په وجه د نوم غاوندانْ شول ‏ د اسماعیل اولاد هم په سړښوکښ ورګټ ده- و تل شی چه شخ اسماچل سم د فپل پلدر په شان یو غد ا رسیده او يک (شان وو-او ذثرة په مز ة الافاغنه کے د سړبې اولياء په لړکښے موجوږ ده - د سړېب د زیږيدۀ او نړِئن تاریو نه معلوم نا دي- د سړبن دوه امن وو- چه د یو نوم شرطبون زشرف الدين ) او دیل نوم عرشبون رخیرالدین) وو د شریون ( شرف الدین ) د ژونه عالات دهم په تيارځ کے دی البته د څر شیون (خیرالدين) څه لږ شان هال په « پټه غزانه » کښے موجود ده- ددے کتاب د پټ غزاۀ) مطابق ‏ شين ځرشیون په مال سشلل کن زيږ د ےه وو - خرشبون بابا هم د پل ترۀ يئ بیټ په شان یو نیک او غد( پرست اشان وو دخُدا پاک په عبادتکښے به 'ګیا وو د دوئ استوکنه پۀکسی عرمکښے وه د پټ غزلۀ د روایانو مطابق د شیغ غرشبون د ژوند !نه په زما نۀ گښے د هغۀ پلار او نره رسړتَيۀ او بیټ نیکه ) لاژوندی وو اودوئ ټول په يو ما اوسیدل ‏ وله غه مو ده پس مْبْبَ د فپل پادر او ترۀ په امېازت د غپل اولاد سره د دکسی ر» نه د غو په مرغ په لور پ هکډه لاړ ‏ او هلته ميشته شو غرشېون پاپا به کله کله دغنډان عرته سم تلو اودقدا 2 0065١.) ٠ پاک عبادت به ۀ ولو په کال کښ به یوځل دمپل ترۀ شیخ بیټ په مُدمت کی عم خاصریده'" ‏ (او د هغه 5 د مرګ ته دپ به هم د دهغة ۀ قبرته راتلو. غرشبون بابا په کال سللګ کښے په مره کښے وفات شو وه د عفۀ او لاد په من کن استوګن وو غو که موده پی د هغه" په غامنوکے د کاسی اولاد بيرته کسی طرته لاډ اوه پشين په لتوک اباد شو او دګند او حُمند اولاد په نکر عار ؛ خیبر او پیښورپه علدقوکښے غور شو شيخ فرشبون یو ښةۀ شاعرهم وو- دالاندث شعرونه د غه سره مضشسوب دی . دا شعرونه شیخ غرسشبون هغه وخت ويٌلى وو کوم وف په هف د طپل اولاد سره دکسې عر نه دعؤْ په مو په لور په کډه تلو - او په د مو قع دده په دای" شیخ اسباعيل د فراق فر وما وه - د شخ خرشبون شعرونه ‏ بیلتانة غره 2 وسوه (وشوه) پکور بات نۀپوهیږم چه به غه وی پینی په وړاک له غپلوانو نه بیلیږم په سرو سټګو دواړه سترګ 2 په وو دی وراښ اسلعیله | ستانارو ے نړهسَوک وځ په ېړود ویرے په سی رشی) د زيۀ مه زمه زمه په اوه يودغ به وځ به د وگیانه نه کُوگی به وم وترخ ته ستاے یاد بهغ وی بس د زړه وڅ ته که دا زمکه ضرونه ټول شي رنئ لن ال د شيخ خرخبون په باب کښے د يې خزاة دا شهادت د منبشو د شجرو په لړکنے ډیر اهمیت لری- ددك نه موز تۀ دا هبرےه معلومیږی . رلا سړئ او شيخ بیټ نیک وروڼه دی ( او دا غبره د نپپېلتو ټول شیيره نویس او لیکوال هم مق - چه سړئ , ود شت او بيتن د قیس عید الرمشید امن وو-) رسص) شرخبون اوخفرشېون د سړئن کامن وو- زد پنتلو شبيره ونیو له هُوا داضئ سم متفقه منلی شوی ده) - س‌ خرشیون په عال سګله کے زږپه نه او اگر هه د شرغېون د زپږي ۀ تارش: نۀ دغ معلوم و1 چونکه صفه سم د خرشبون ورور به . نومون دا قیاسکول شو په هخه به هم دڅلودع صدئ صحری په اغازکښ زيږ يه وی م) د مرشبوت د ژوند په زمانه‌کټے د هغه پلار او و نک د زړه رګونه لع یون - سفر ‏ ۳ه باهان سقفر زۀ رسړن اوبیتن) لا ژوانندۍ 0065١.) ۱ وو ومون دا قیاس کوے ىشو په د تلو ره صدئ؛' هجری په اطَرئ »الونوکښی په سړبن . کے وفات شوه وی - ر۵)ا د روایاتو مطابق د قیس عیدالرشید د مړي نيټه سل ند شی ۹۰) اوس که پره د بلار د وفات په وخت کښے د سړېن او بیقن عبرونه له څلویښت اوغلوپت له همین لی نوبیا به هم د خرشېون د زیږيۀ نر وخته سشم پوره ددےه دواړو مشرانو رسړېن اوبيقن ) عمرونه کم وزیات دره درےه سوه کاله وو او دومره عبرد مو حوده اسان د پاره اممکن ره عاذ وه دد نه په دومره عنرکښے یوانسان د اولاد پیداکولو قابل سم نه شی پاة کيده ‏ په ده بنا دا ظا هره ده .په سړئ . بيیتن اوغورغشتا د قیس عبدالرشید کامن نۀ ش ىکيد ه- بلکه دا د وروسج؛ زمالغ او په (کثرو احتبالاتو د غُلورے صدی»ه هجری افراد دی اوکه هرو مرو سړيئ » بیټن او طورششت د قيیس عبدالرسشید ځامن اوگینل شی دؤ په ده صورت کښے به قیس عبدالرځید په سلګګ کښے نه وی وفات شوے - ( ودغه شان به د قیس عبد الرغيد سره مضشوب ټول روایټونه غلط ثابت شی لکه په معلومه ده د دپښتنو د سیاسی شهرت آغاز د غرشبون د زيږ يه رم شه نه ډيروړاښده شوه وو دس فرثت هه دوينامطابق دائے صدئ مسي په يه یه کے پښتانهُ د سپين غر پا چاپیږه غا ننگرعاد؛ خببر اد ييښو په ملق کښے ميشتم وو . د صفاریاو او بیا په دوئ پے د سلطان ناصرالدئ سپ سیکگین اکثر فوڅو نه هم په پښتنو مشتبل وو- په ده بنا د شیخ بیټ . سړین اوغنور شت سره د نپښتٌنو د شاره قباشِلو اغا زکول نه څه تار سند لری او نه اهمیت . داسے محلوميږی څه د دے شجرو د مرت بکولو په وت کښے د شیره نو يو په لاس کښے څه مستنه تار سشهادتونه موجود نه و - او وړومې لیکوال چه کوم روایت اورب اه دےه نو هغه غه درست مل اوليل دے -او ورستنیو نورو لیکوالو د هغه تقلیدکړی ده د شیره نونلیسو د وینا مطابق ره دد خرو اغان دا سلام داعغاز سره شوه د وه مقیقٌت دادے په دا شرت په اول ځل د اوولسےږ صدی؛ په اا رکڼے مرب شوی دی / و که په تار اط سره مته معلومیرږی- نن باوجود دده په په ددد شپروکښے ډیره خامئ اومئخ دی- ١و‏ په تارئ لعاظ سه داعشاد جوگه ند ی- با هم د دپښتنو په تنگیلاتو کښے لو (همیتا لرۍ د پښتنو په 0065١.) ٣۳ ےې شباره قيال وکے ومدت او مرکزیت هم په ده شېرو قاش دےه. د ده شجرو په وبه ډپنعانة قبا یل هپل سل .پل تاریخ , خپلو قائی روایاتو او په پل میف کے د رشتو او ات فاتو نه خُبردار دی. په ژورنظر سره ددےك کرو مطالعه د پیتٌنو قیائلو ترميه د نسلی اغتلدف په لورمپه صخه ددوئ د شگل و شباصت غط و غال » ژ . لهيج. دودو نوء دستورن او غویونو نه څرکنه ده »رهنبا کوی او په دےه شیپر و کښے د دے اغتلافاتو د لرے کولو اوټول يښتانۀ قبائُل يومرکز ته د راعنونډ ولوکوششی شوه ده . اوه دے اتماه مرکزد قیس عبدالرشید ذات ده . پس که چره داز اوعقلى شواهدو له منه قیس عبدالرشید د ټولوپښتنو مورت اعائ ګنل «رست نه وی -باے سم د لپښتنو یو موی مورث اع اند پکار دی د ىپنتنو دد شجرو ‏ دا هم معلومیږی په د پښتنو قبائی تشکيدنۍ په تُلورواصولو دی بچئ په را؛ په وه رنسب) ر خپلوی زد لور غور ورکړه راکړه ) د۳ گوندی زيرهجنبه) ص اعاق ‏ پښتان وين يع نسې رش ډیراهمیت ورکوی او د قدر د اهترام په نظرورله ونی په نپښتو ژبه کټ داسے ډیرمتلونه دی مه د هغ نه ددے غبرے مرسته کیږ یله په مثا لکښے وپل شی . رګه رکه رام کاږه » یا لکه چه ونه ژاړۍ صے مینه نه ژاړۍ ."بینی دون اشتراکف دعاے دوس او تعلق نه زيات اژلری- په دے لړگیے و ئد شی په څه رور راوپانسده څه مور»-" څه مور راوياشت څه ترور ه د دے مال د کاٌکړو او ن شيا سا ىؤ اناد دے . د روایا تومطايک شیراة د ىشريون مسُرمُوه ة اود ناکړ غور فو د مشرئ په معاملله د ظل پلار نه مرور شو او خپلو ماما کان کا کړوء ته لاړ او د هغ ورڅځ نه پی شیران په به به کښے شامل شول ‏ دغه پره جتيه ؤکوندی هم دنسې ورورولئ اوعزن لولی څا نیيی- لکه په مغالکئے د شیلوارو ګوندی د عُلٌِو غه یا د مؤمندو پره جنبه دحنوکیاڼو سره به دے دستور دا اق سئله عم دا حیثیت لری ‏ لکه چه د روایاتو مطابق ويي . مهىنزی اواتمان هيل د یوسف زو سره ټل شول. پا دکدون قبائل سالار او منصور څانك د غورغشتو نه بپ شوه- !و د یوسف زوسره ماحغ وه په ده اصولو د پښتدو په نشاره قَبيے په خپل مینېاکښے یوتر به يوغه شوی او ګنول شوی دی او ه قبائیلو ترميشه عزیز ولى او ورور ول هم په دے اصولو قا به ده په دے بنا دا شیو د خپلو ټولو غامیانو با وجو د په قبائىی نظام کښ داصبیت وړ دی- 0065١.) ۱۳٣ له په وړادے وشل شوى دی . سړنېي قباشُل د پل مورثا اعلل سړټن په نامه مشپلوردۍ- دشبرو مطابقّ د سړې دوه ځامن وو را شرطیون رسثرف الِئ) م) فرشبون (زخیرالدين) - د روایاتو مطابقّ د بغرخبون ښئه ځامن وو.ر شيراه رس ترئ رس میانه ىم بړيځ لم اورمړ- ددو ئ بنتصر هال او شره په ده ډول دۍ ۱ 0065١.) - ۰ . ۸ د ۰ .هم« ۰ .ې ی رشب شَِرلبن شرفبون بن سرین بن فيس عيدل شيد سي ېبت-کککغ- شرمبون زشرف الدين ) غرشبون زخیرالدین) ره شیر ‏ 'هار دوم جلواڅ 1 800000000٥ھ‏ پچپسېپېرمٍ : : عبر هن ځل ار ها سللار هروت (بیند همها موککراه کی یل یوسف ځل بابر غه غیل دی 1 1 : ۹ب . ۱ 8 توزی تازف ستوتاننيپ بيقوب جهنو هسر ابو ساصټښ سم ابر سر شي ترا ملق مريړۍه نبر صبړ "لنډ اپور : چ»ېقځېې سعود غوريا ابراسيیم اسباعیل بِيقوا خل خل غه خل ځُل شهیر وات دیاغفيل لنټ سي نيبازۍ اهم خسین عرن يعقوب غویئ دادعرف چرمش رلور) هدو ستوريلة په اصل کے سیدا وو - همر په ځوی نوه وو لک د سرد و واړو کاملو اولاد په سحودخیل او غوریا هيل یادیږی ‏ 0065١.) ١۱۵ ‏(س ترین بن شرځبون بن سړنڼ‎ سېيېلمييييييسسييم : 1 ال یا اودل ور ۳ ابف' 0 ْ : په خواوشکې شون کمۍتری سې څبو وز سليان عم وي سليان نفتر وتنس سسییسریسلیییسسي منديزی فل زی نيفتاف بې زی تل زی ادن عى دک عيل دکو غاکو اڅلاګزۍ در زی ثانوذی هاور ې سف دی یا 7 مسنزی پیرزۍ غلوزی : . : ګک غرنيزی ملکپار اساعیل زی باروزيۍه حیدرزی پعقوبزی بابرزي سيدازۍ منکېپټچښېپېلله ایوب بارو يسا اؤانزی هندايزۍ هوازی فیروزنۍ 1 باک زۍ بخ اق حسنڼزی , 0 2 ب , حسن اساميل پفرضشرنمکندننۍ سوگن غيرزی لاخ زی فوندادزی علیزۍ له اولاد ځڅ بابوزۍ - له په اص لکے سیدان دی - په ترئ کڼ ے ګډ شوی دی ک اولد ۀ اروزی - ګ اولاد ة نورژی شه د ستشگه په غواوشا کے اولاد 2 پو ىېزۍ ‏ له د ستګ په خواوشاگټے اولاه ۀ بارک زی - ځه اولاد ه الکوزۍ - غه اولاء ځ اسصاق زی له شمېره څ ان له پلیه بیان شوی ده 0065١.) ٧ رابدالیان) شردنسب د اف بن حبب بن پويلينژنک مع فغان علۍغان عمر : . 7 شغ ‎٨‏ ملگک سدو زه سد وزومورت اع د قٌند هار مک صالم رسن شه د شر شاه معاصردامدشاه مرزبان متولد ۵ه موق سللله)- وزیراعظم ‏ شاه ولیغان دده په اوللدکڼے وو-) - : -۳- ي0 غُوام ‏ مضرفان زمرزيان ندهار مردودمانوفات :92 زعفرانغان کاهمانهانوفانت" بهاهرخت وفات سلا لل۹) و 1 سرو غسپاغان وفات .0/7۷8 / ۳ موسځكه استاخلخان شیرغان . قارادسلطان جقوبا کبالغان سبثغان علرغان مرزبان قندهار زمرزبان قندصار . پسېقېلپپ : له سفغان ععفرنان غازىغان عفمت غان طمغان مښک نن و ټول ‎۱٩۵۰‏ هارون خان په 0 دولت مان (مرزبان قندعار. مقتول سشللة) ف ( بایفان مومئغان ان غان / ېسليښسښپښت نم - هاق عبدالجن دستم ځان مرزيان قندصار مد زمانغان ريس ‎١‏ نظږيبغان رشتانتغان هافغاادنا : : نان زت ۱۱۳۵-۳۶م ‏ / ن‌ پسسمسميېيېېښښل و ېلسم . 2 شاه غازي (زندوئو المیرغان نوا شرورهان عنا والنمَّاران ری هرات 7 ۳ 8 2 عبالمیهن وابسرځدهت لت کله نواب نان خدایاران صالېکتدنان ‎١‏ ِِ یا لقبان ځان وفات ‎١.٢‏ له نواب سرفرانغان مد نارفان رنوازغان پرهيز شاه شھاع٧‏ یک ٩--٣۸۳ااو‏ ٣نت‏ ۳ تيورشاه ‎۳-٢۳‏ (ه مان ) سلیان کنا ایویا شا زمان ر۳۷ ‎٣۳۱‏ ۱کد) شاه موه سلس لن ‎١ ١‏ دس رل 0065١.) ځا شره نب باک زی بن بک بن عيط بن زختراودلبن ټين باک زی چس))مشښپ38يیيچيېيېيپچ بایٌزی ورالس زی عبدلل‌زۍ کن السنزی نصسرتنۍ دوتاه . پا ‎٣‏ ت5 ۴ ې دا زک 3 د ئد 3 1 ل دول لپ د ېه لس د د لن ښجده دج ال(« - مه« و ‎٣1‏ نج و 7 3 وج« ث تتاڼزی سفرزی ولډزۍ غواکذنی ځېالزۍ بورزتې واه ۍ (بازی ما ې چبال خان ننسم متسس پاستسایونسسي پویی۸ییتییییييهسیيسي. پاننده غان هارون غان وعیم دادغانئ بهادرغان ذوجه اول زوپه دوم زومه سوم زوبه مهام نو بحم غیال ان پوردلخان شپيردلان کوندلغان وعدلغان ميرولیغان بارمتتدغان عُلطان منغان پیریګندغان سیدندان ېليم ٨س٨٩١٩٨۰ښسوسمييښل‏ سرداران ګند هار سرداران پپشاور پیسحسسسسسسسسسسسپسسسسسسادیسأسینینینیییس٤تی۷ي٨س٤سنفسكسیسسشسسسسې‏ ثواب اسدفان ثواب صمدځان نواب مارغان جیعه غان اسلامغان ه شصره ځً وړاشده ده م له شپره د وړانده ده 0065١.) ‏م0‎ د پا زو حکران ېر اول هکورڼئ امهردوست #غان سعاطا د لال مدللمغان حدګنغان پلندمسفان ‏ عدقاسنان غفنمځ فرادشان . مجمد امطمغان ‎۳٠‏ حن هاځغان . مجد افْضْغان 2۵-۰ حبد عم فان مجد شر ځان حمدش ب غان مد امین غانا اميرشوعلیغان ‎22۳٩۵‏ د کريم هان - مد رقم ذان ‎٠ .‏ -۹ م۱ 1 ۰ ‎٩‏ ‏غلام ميدرغان» مهدعلي اباهغان | سدايوبغان هبناشتان حدصادفغان مد اکیرفان هان ول ېد فات هت یی 4 ھم باو ايرعقوبخان سو ‎١‏ اميرميداليسان رست موده هان : 1 : 1 وو مید( له مان امیرصيب اشغان سررارضوانٌهِ شرالتانئل مین ادله غا مدعبرنان غُلم علیغان هتله عات فان مك شیییتځیڅشپپشسییتیيسییسسییییتیفویوییوسهشوییییییییسسي شه زا ده عنایت اىله غان رس مره ویڅ ) امیرامان الله هان لك زدويه‌کونئ) سردارسلطان مد خان رتیان - هان یوسمنان يپ ٩٢-۳٢ ۱٣هاش ‏نار‎ پککسسسسسسسسسسسسسنساسسسشسسسسسس٣سسسسسسسېسنسسسسسښمي‏ ۶-- مجدعزښخان هاشم ذان شاههمودغاند ځا ولان ظاهرشاه زء. ٣و‏ ----- ٍ سردار داودغان : سردارنعیم ځان مجداگبرمان مد اجرشاه : شهزادی بلقیس رفوت شوه دع) دولمهس 0065١.) ۹ ۳ شاجرهانب یانه بن شرځبون بن سرړین ميانه م- شجرهنسب بر بن شرفبون بن سړين بړیځ اوتغ هيين داؤدَی. پونزی طهوڼی ببدلنی شثات شکوژی بوازی مرانه ای بیان وز مندوزۍ ثږ ښزځ. : ۵ اوريړبن شرهبون بن سړین ۱ - سید اؤْغان : وله خصصتسسسست د د فکتون. 8 زیق څئلیل شوق. علاقان ملو روا دهرےه 0065١.) سا لکه په د شتبرو نه معلومیږی د طرخبون په امن وو ىي شيراۀ - تزِن »میانه. بړغآ او اورمړ- د روایاتو مطابق شیيراأ د شرغفبون مشر حُوه وو- وے پلار ه مشرئ ککړئ تر ته په سرکړه ‏ په دے خبره شيرا د خپل پلر نه مرور شو او غپل ماما کاکړنه لاړ-او د دعغ ورځ نه شیراق قبیله په ککړو کښے نشامله شوه . او په نيکه بده کښه غؤشتو د طِع سره تعلق لرۍ - : . د شیرانیانو علدقه د دره کومل سویل ته واقع ده .کوه ساپيان چه ورله کیسی غر هم وائ د دوئ په علدقهکښے واقع په د ده علد 3 په قطی عصه کیل حس هيل میټ کڼے ابو خيل او جلوائ او سويلی مص هکښے 2 .«کپیپ او عريیال « استوگن دی . د قیسی غر په قبله داګو ے په غرونو کین کاگړ اباد دی د وزپړو په شان د دوئ علاقه دصم پلنه او غرئيزه ده وه دکروندے زمکه څ به ده- ترین لکه چه د شیو نه معلوميږی ‏ د ترين دره غامن وو هه ه توره«سپینء او« اودل» نومیدل ‏ لن د تر په نامه صرئ توراو سپين مشهور شول اودل - په مخپلم نامه غان له بیله څانگه شوه- تورترن ېه پشین اودکئ کښے او سپین زب هرنائ دگئ او چوټیر په علاقه کے استوګن دی تر په رسم و رواج اوو یو نو فسات کښے دابدالیانو په څیردی- په تورو او سپيلو تربيو کښے د غانئ کور د بي زی په غاګه کښے دے چه د تور تر څانگه ده لکه چه د دے متل ته معلومیږی ې «غاق ده په دوه وره ؛ په ترب کے په بِيّ ده په نوخان کے په کي ده ایدالیان )- په (بدالبانوکڼے د زیرک د اولاد نه علدوه د دے يل نورے خيل په.پتصاء» مشهوره دی - د اد الیاتو علاقه اند از لور سوه میله اوږده او اوو شله میله پلنه ده د دوئ د علا 1 مدا د قطب په لور د هنوکش وه بابا » او کوۀ سیاه هغه حے سره جنٌګيه ه ده - چه هلکه « هزاره او اپاق » اباد دی- د دوئ قبلتّیز هد د اپران سره او قیله په سوبل د شوراوک » او « غواجه عبران » غرونه دی په د غرونو گښے د ابدالیانو یوه طائته .اک زی اوسیږي ‏ او د دے غرونو په بېرختیزه مصه کښے کاکړاباد دی د« مرغ » کل چه په کله کښے دے امد شاه غازی وفات شوے وو د خواجه عخبران د غرونو قطب په نر غأتة پروت دے . د ابدالیانو په شرغاته د غلبيانو علاقه ده- هلبند. فراه رود ۰ غا شر ود او ارغنداب په دے علاقه کښ مشهور سینداونۀه دۍ - 0065١.) ٠۰١١ لکه چه د شجرے نه معلومیږی- د ني په څامنو کښ . اودل »کشر وو ول د پلار نه پی هخه د قام مشر شو - او د خپل ریاست په وت کټے ‏ خپل غلق د کان نه غوٌال اوساتل- د اودل نه دوه ام پاة شول- سلپيان اونختو - په پلار چے زغز د قام مشرشو- د روایانو مطابق شپږ تله کاله ژوندے وو او غپل اولاه ‏ تدرےه پشته اولیدلو- د نفتر نه پی د هغه د وصیت مطابق عيييئ د قام مشر شو د عسځ ته ده امن پاة شول ‏ زيړک ‏ ميراو ثور- په پلار پے زبیرک د قام مشر شو د زيږک غلورغاۍ وو بارک ١۱لگو‏ . مسق او پوپل ‏ زیرک په خپل ژوند کښ خپل ځا بارگ ته ورکړو. و ےء څه موده پس پوپل په پل ول مشری ځان له کړه او غاق د پوپل کورله راغله ‏ د پوپل نه دبه ځامن پاةة شول عبیب . باروء ایوب ‏ یب د اولس فاق کوله. دوه پوس ثاله ژوه وو. د دۀ شپږ ځامن وو په د یو نوم په کښے بای وو د مشرئ د پاره په وروڼو کښے جنگونه شروع شول- و وروستو د جرگ په صلاح بای د قام په مشرې او ټا شو - دا سړےه اوا اله د قام مشر وو - د بای نه دره عٌامن پا شول- زنصرت .یق . شها) ‏ په دوئ کښے یو هم دمشرۍ؛ قابل نة وو به پا پے بهلول د عَام مشر شو په د«ږګق .خو وو ددۀ نه دوه کٌامن پا ة شول ‏ معروف او عل غان. معروف د قام مصثر شو- په ده" پے مشری عمر ته اورسیدله- د عبر نه درك امن اه شول ‏ صاء . اسدالله اوادم ‏ د قام مشری د اسد الله اورسید:- دغه سړے چه په عوامو کښے پهږ سدهو. مشهور دےه -(اؤدد؛ په نامه داقبیله په ه سدوزيه مشهوره ده اود لصعید شاه غازی مشر ئيکۀ د اسید الله یو قایل سړه وو دابدالیانو ټوه تے اود لبیانو هُخ څائگ ‏ په خپله پره جنبه راواړو 2 - و په ډیرعزت څ خپل ژوند ترکړو د باد شاه شاه عباسی اعظمې دلوری نه دابدالیانو رئیس منل شوے وو د ته اویا کالو په عمرکښے وفات شو - د سدو نه په غامن پلة شول ‏ خواهه حُضرڅان » مودودغان» زمغان ځان » کامران خان او بهادر ځان - د اولس په خغوښه خواجه ضر غان په مشر تابه اوټاکل شو - شل کاله ّ د قام خا ١وکړه ‏ د ده دوه امن وو - یو خداداد سلطان او يل شپر ځان - په دغه وغت کے د ایران بادشاه شاه عباس ان وو - د پلار په عا خا داد سلطان د قام مشر شو - دا یو ډیرقابل ١و‏ مداپر بنیادم وو د اولس ټول کگړه ‎٤‏ ‏په جنګو مرکو فیصله کړه ‏ دغه وغت کښے ابدالی طاتٌه د قند سار مشرق خواپه ارت کښ اوسید 1 د غلپیانو مشر سلطان ماخ وو- خداداد سلطان د ورورولا.اوعزړوئ 0065١.) و د غاسیاً نو او ابدالیانو ترمیکه حد ود اووبشل ‏ ده سړی په ١ررورڅٌوگکښے‏ په ماگړو تی اوکړو- ډیر ‎٤‏ اووژل ‏ اوکورونه ۀ ورله تالاکړل ‏ لین ډیر زر په دے کارپټيانه او د اولس ریاست ے خپل ورور شیرغان ته اوسپارلو ‏ دنیاوی ژوند څ پریښو اوه خه ل۴ په یامو کتے مشفول شو - شیرغان د ځُل ریاست په وټ کښے د قند ار ایراق بټُطر ينن سره مخالت شو-و لے ابرا ددبار د ابدالیانو مقابله په زور او نه" کړه ‏ که په دوی" کے څگورغ غالفت پیداکړو.او دغداداد سلطان د تزه وی سلطان حسین ته ئے "د مرزا غطاب ورکړو ‏ او دابدالی طائفو مشرځۀ اوټاللو- شیرغان ددوئ په جوابکے د دو یوه ډله د ځان سره جمع کړه ‏ اود نک سیند په غاړه په یو مضبوط ځا گښے میشته شو - او د مغل باد شاه شاه پهان نه ۀٌ د مرسځ خواست اوکړو ‏ شاه پهان سبداسقې هغةً ته غلعت وراو لیږلو .اوه شهژه خطاب ‎٤‏ ورکړو ‏ او حاکم غزق ته ے اولیګل په د ضرورت په وت کښے د شیرخان فو امداد اوکړی ‏ بل لور ته ایرايّ درېار د شاه مسين دلجوقً شروع کړه ‏ و2 سلطاشمین د ارا دربار د نفاق د پاليي نه ناراض وو هفه شر غان ته د روغ په نت ورغلواو دریاست ټول موق 2 هغه ته اوسپارل- ايران بادشاه په دده نه ضرشو نودمدعر ٠ب‏ ربیی » ته ۀ اولیګل چه مون شپرغان ته ته مو وى دی نو ته دابدالياؤ په معاملان کن کو مه" وهه د دے نه پی شر غان د قام د یورنّيس په ډول مستقل شو اود (ھ؛) کالو په عمرکښے د ښګار په وت کښے داس نه پریوتو اومړشو ‏ د شیرغان ته پی د سغة مو سرمست فان د قام مشر شو. او دیړش کاله د قام رئدیی وو د هخة نه پی دولت غان مشر شو وا دے ورکو وو نو ددۀ ترک مات سلطان ٌُ په د هخه په څاے #ارکولو ‏ په دغه وت کښے د مند هار يگلربکۍ ګورجيئ ځان د کري » وو دے سړی څو په اوله کښے د دولت ځان سره روغه لرله. وه په اخرکے په ناوړه کارونو سرشو او د سداو زو د یو دوو به غٍرته سړو چه مت ادعطل نومیدل په مرسثه او سازش له د ولت غان او د هغه عُوۀ نظرید ځان اویول او و وژل ‏ د دولت قان ته دوه امن پا 3 شول ‏ رستم خان او زمان لن دستم مان د قَام مشرشو ‏ وه دےه هم کورجی ځان په چل وواژه- په دغه وختا کښ ابدالیان #۸ مشره شول ګورحجيئ غان دابدالیانو اولس د ارعستان دعلاڅ نه د قند عار په مشرق هوا کے ميشته کړه" ‏ دلته صم دګوزجين غان د لاسه په ابدالیانو ډیر 0٥0٥5٥ ٨ ٣ ظلبونه اوشول ‏ د دے خللىونو په نټچه کښے ابدالیان دآل وعیال سره د شوراوک او خوا و شا غرونو ته اوتښتیدل د دےه خدمت په بدل کی ےګورجين خان ته د سلطانئ خلعت او د شأء نوازځان غطاب ورکړه شو دگورجين خان دظلمونو نه ابدالی طاتغ چه پو سی زره کورونه ووغه لږ شو او ډیرد ‏ بگواء وربشوګانو ته او تښتیدل- او په قبله او غزییال- په کومو ورځوکڼے چه ایراق حکومت د خرو خان په مر تابه کښ خپل دويم فوځ دگورمين غان د يدل افتلو اراده اوکړه ‏ او د میات سلطان څوڅ عیدا له خان او د صغة کوڅ (سدانله غان غ دملتان ته رااوغو ښتل - دا ار او وڅ دملتان نه قند هار ته اود قند هارنه رات ته لاړل- دغه وضت کينے د ايرا دربار له خوا د هرات ورز عیاس قلی غان ,شامل وو دےه ګورز عبد الله غان او دهغة خو ة دواړه قِی د کړل ول لږے ورغ پس د عرات قزلباشو دعیاس قلن پرغلاف بفاوت اوکړو-او هغه ّ د هرات نه او ستړلو- په ده جکړو کښے عيدا نله ځان سره د خپل ځوی د قید نه عغرونو ته اوتښتیدهۀ. او بفاوت ئد شروع کړو ‏ او په هرات باندے ده په نیت راروان شول د هر نه د یو مس په اصله د ابدالیانو او ایرائ حاگم جحفرخان مقابله او شوه. په مگ کے ایوا حاکمکرفتار شو ابدالیانو شار اص هکړو ‏ او بي ‎٤‏ په نعرات قیضه اوکړه د نه پس د رات صوپه دابدالیانو په قبضه کښے را 2 - اسد ١نل‏ ان د قراه په جنګ کښے د میرمجود غاې د لاسه اووه شو. د دے نه پس زمان ځان د (یدالیانو مشر ىشو- د دۀ په وت کزښے په ابدالیانو کښے ې اتفاق پیدا شوه د سرډارئ! په مقله په دوئ کښے حٌکو ته شروع شول- او دا حالت د ثادرشاه دحیل تروغته قائم وو دغه وغت ابدالیان د ټبورۍ نه د دشمن مقايل ته متفق شول . د زمان غان ُو ذوالفقارغان څ د فراه هاکې اومتلو ‏ او الله یا غان ‎٤‏ د صعرات هام کړو ‏ او دواړه د دىشن د مقابپل په تابیاکښے لٌکیا شول- د نادر شاه اوابدالیانو دجگونو په موقع د ذوالئتارغان مد د تۀ ىشاه مس غاې هم د قند هار نه فوق کیک راليږے وو- وه د نادر شاه په مقابله کښے دوئ؟ ‏ امیاپ نۀ شول- ذوالفْمَار مان د هپل وروراجد ځان رچه وروستو احبد غازی شو) سره کُند مار ته په تیښته لاړ- او د شاه مسین غلې سره دیره شول ‏ لن د قند هار د استوګنے په وخُتاکښے نشاه مين په دوئ غه بدگیانه شو او دوئ ے نظر بند کړل- اوکوم وغت په د نادر شاه په لاس قند هاړ 0٩0165 ٩1 ٢ سغیر شو دغه وت دا د واړه وروڼه هم د قید نه ازادکړه شول. نادر شاه د دےه وروڼو د شګل و شباست »اغلاق او شرافت نه ډیرمتائرشو ‏ او ددوی سره ة ډير بنه سلوک اوکړو ‏ د دےه نه پی د اهحبدشاه د پاره د ترقئْ لاره ازاده شوله تردے چه د تادر شاه د مرگ نه پس هغه د پښتنو تنب بادشاه شو- د (بدالیانو دا وړو مے سلطنتا چه با 2 اهبد شاه وو په پوپل زوکنے د سدو زو په څانکه کښے وو احفت شاه اود هغة اولاد په افغاستان اود پاپ په څنو مصو باندک د ځګک له نه هه پوره عُلومت لرلو ‏ وے ووستو بارک زو ته منتقل شو پارک زی ؛- د زىړک په اولاد کے بله اهبه قبیله د بارک زو ده «ا قبيله په ساد کے د ټولو نه زیاته ده- دوئ د فد عار په جنوې علاقو گگښے د ارغستان په غرونو گڼے دعلمند سیند په خواؤ شا کے ابا د دي د بارک زو او پوپل زو تر مه د افتدار د پاره کشکش دابتد؛ نه چاری وو - لکه چه پورتۀ ول شوی دی زک په ځپل ژواندانةۀ په خپل څا .ه بارګگ » مقررکپه وو - او هغه د پلار په ژوند ښلس کاله د قام مشری کړی وه. او په خپل ښۀ سلوک ‎٤‏ اولس دغان ته خوشعساله کړے وو وه پوپل په د بارک کثر ورور وو په چل ول مشری ځٌان ته کړه ‏ او د د نه پس د قام مشری دپوپل پۀ .کورنئ کښے وه وه د دواړوکو رنيٌو ترمِيْشه دا قتدار د پاره کشمکش چاری وو تريبے چه د نادرشاه شار د قتل نه پس په پښتتو د غپل ځان د پاره د یو باد شاه من کولو په عرض کوم سرداران په ګوته کړی وو - په هغو ی کښے د بارګ زو مشر حاڅې مبال ان هم یو امیداوار وو او د باد شا په طبع وو ها ې پیال خان دلمبد شاه په مق کنے .په دے بشرط دنست بردارشوے وو چه د سداو زو په هُکومت کښے به د وزارت عهده 4 په بارک زو کښے او د بد زو په څانګگه کښے وی اوعقيقت دادے چه د سدوزودحُلویت په زمانه کنے د بد زوکورنئ دحکومت په معاملااتو کښے ډیرلوة اقتدار لولو ‏ دغه ويه وه په په سکلغله کن د شاه سود د عقلئ اوناشکرئ په وچه د يش شهزاده کامران د لدسه وزیرغان اووژا شو - نو د دے نه لپي په افغانستان کښے د سفاوزو اوبارک زو ترم شه د اقتدار د پاره کشمکش نشروع شو . او په سلاکللش کښے امیر دوست میداغات په کابل قبضه اوکړه- او په قلدره قلاره پا ټول افغانستان دد ك کورنئ حکومت قا شو- د ىد زو دا حکومت په دوه دورونو کښے تتسییږری. د اول دورباف امیر دوست یمد غان وو- چه د سردار پائنده غان کشر گُو2 وو د دوست صضندغان په 0065١.) ۱۰١۵ ګورنی گښے د افغانستان عُکومت د سګلګه سلللا پوه قام وو- دویم دور د رل نه شروع کیيږی .په دغه ال د بپه سقَۀ د انقلاب په موقع نادرشاه مرموٍ په سقاته کت ورکړو- او په کابل ځ قبصه اوکړه.اودپیط هت نشيئ اعلان د وکو .دنادرشاه سشرنیکه سردار سلطان بد غان وو چه د سردار پا تنده غان څو ۀڅ او د امیر د وست خد خان ورور وو ١و‏ د خپلو ورو ڼو سره به په پيښور کے اوسیدلو ‏ دا ورو ڼه په سرداران پپښورمم مشهور وو - د باک زو اکثر غلق ګډ بانةۀ دی څُئے په کټے زمیندانۍ هم کوی. لکه چه دبا زو دشپره نه څرگندیږی. اک زی هم د بارگ زو یوه څانگه ده ول امبد شاه د باک نو د طاقٌت کولو په غرض دا څانگه د یالک زو نه به کړی وه- او دوئ ځان له چا تپه مقررکړی وه- : : په ابدالیانو کښے نور ژی ۰ هم د بارک زو هومره دی - وله دوئٌ د ملک په قبلتيزو عژونواوم سیستان په رنکستانونو کښے ځا په َال خواره واره" اباد دی له د ےکبله ددوي طاقت ادا قته ار ه پا زو ن کم دے ‏ داخلق هې کرګډټ ان دی- ده سېزواره غرونه د دوئ ی به علداقه کے دي علي زی » په زمینداورکښے ١باد‏ دی او دکرکيل کا رکوی ‏ د دوئ په هواکن موی استوکن دی د زمینداور په سویل کن اسعاق نی اوسيږۍ ‏ د دو ئ کسب زمیناری او شپون توب دےه. د ابدالیانو په علاقه کښے سات . قند هار "کرشٌک !و قراه لو لوځ نارونه دي - پړځ ,- اکثر د شوروک په علاقه کښے اوسيږی . ددوئ قطبا ته دراف پراتهً دی سويل ته غ بلوچ اباد دی . شر غاتهً تهےڅ د خوامه عفران' 'غرونه دی - - او قَيل ته څ مسر ده د شو راوک په علاقه کښے د لور سیند بقیږی- د د په وڅه دا علاقه ندخیزه ده- د بريثو علاقه به ان از شپيتۀ مربع ميله ویلگ اورسړ١-‏ د شجرو او روایاتو مطابق اورمړ د شرنبون کُوةٌ او د سړبن ښے دے. نامه عمردين (و په اورمړ مش هور دے - په موجوده وت کے اورمړ اولس په وزیرستان .لد :هند وستان مشهور ئواب عافظ رهمت غان او د رک د مک ازادئ لوڅ مويړۀ جرنبل پښت ځان د بړيٌو د بل ‎١‏ فزاد وو - 0065١.) سو 1 رکانيرم) د افغاستان په علافه لهوګراو د پیښور صَلع په دريو ليو (ارمړبالاء اورمړميانه؛ او اورمړ پایان ) کښے (باه دی « اورمړه خپله یو فاصه ژبه لری. چه د پښلو ژب سره څه مشايهت نۀ لړۍ - د اورمړ دا لوان ژبه د "ما تیګرم اورمړ تر اوسه د قپل ان سره خو ی ساتلی ده او ېه غپل میا" کښے پره ضبرے کوی ‏ وے د لهوګر زافغاستان ) او پلیښور اورمړ دا خپله چنوانۍ"اصلى ژبه «میزه کړی ده- داورمړ د اصلی دب دموميوگئ ۀ حَْم عالبان ده عتیله تء مال دی چه اورزمړ به شاید ددڅ ملګ د ډیرو چنوانو استوګنو اخلداف وی. او د پښتنو دګوانډ او يو ثاة استوګے په و.يه به د نپښتنو تهذب و تمدان خپل کړےه وی. ن زمانه کنے اورمړ په خوئ بو ؛عادتونو : دودونو دستورونو ژبه » تهذایب او ثقافت کښے بو د پښتلو په شا دی او په ظا هره کښے دد ه خږره ها څه شوامد نۀ معلومیږو.- په داغلق په ګوندے دنپښتون اولس نه بل غلق وی. وه د اصلی اورمړی ژبه موجورګ دد قیاس مرسته کوی چه شايد ه ژبه د پخوانو آریائ قبائیلود ژبو نه یو ژبه وی. د بده مرغه د اورمړی زب په حقله تراوسه په علبی ري ککے څه عَضْق ١و‏ څیړنه نۀ ده شوي ‏ دغه وهه ده چه د اورمړاولسداصلیت خبره په ملله کے ده او تزڅو چه ددےه ژه په حقله يقی معلومات نۀ وی ماسل شوۍ- تر مغ به په ملله کښے وي د اومړو په هقله چه په اولس کښے څن روایات مشهوردی هغه یالگل بپ بنیاده دی- او د بایزي | تماری د مسلک سره دامتلد ف .په نیټپه کښے غُؤُو شوی دی زما په خیال کے د پښتنو د به شبا ره قبیلو په شان اورمړسم د پښتنو یوه قبيله ده البته د . شرحبون » په شر هکښے ددث يل پيوند غه جواز او موزونیت نه لري. له امکان لری په اورمړ اولس په پنواق"زمانه کښے د مگران په سامل هم استوګن وو د دوئ په نامه د س اورماړا»ء بندر تراوسه مشهوردےه ول په موهحوده وغت کښے دا اولس په ‌یلوپتان کے به‌لشت مساب دے ‏ 0065١.) سا سړيئ قبائل رب) ‏ د خرشيون زخیرالديئ)اولاد - : يُوسنانیل چ ری ‎٨:‏ ۰ 5 0 ړ حرسیون بن سړين بن دس‌عید رسد خرشبون ضست۹ښ۹۹پاسسپپيييلي . مَ 7 عیندا ّ-ی شه به ه وړا ند بیاننی زود پهکوه سلا نک استوګنه لکا شضا یاخُوش ياُلة بسو رښځه) مرجانه رښعه / 7 : ۱ ترک راو لاد نوا یانرګلاڼ په,ا وکل مښته‌می) مشاه ۲ " ‏رول‎ ٢ مي ره يل ځمان ل بيان شی) عبر یوسفا لمال وسور ونومب ومس1 ‎١‏ ‏عييځ له . موسئ ته ملیګه :. ' وه اورثاته سسسنلټېېچ پاسسيسسوالي۰۹تت١٢سييسسسني‏ 7 صئزی بيقوبزی ,زی هداقل ‎١‏ د لی ریه نوری ریحه) ‎١ .‏ کس يج س-شسشسېبيبچېم دفلتانف . تت چغرزی ابازۍ عيوزی سلازی هماموزی تاق زی می کي سي يليچجسیچپچښچم ‏يا ۹0 . بد ما عئنهزی غفندیزۍ برفه‌نۍ اسیامیل ژی بخاؤ غوزی(اضخل خی خل هموا خل غای نی اغ دۍ ميانضل عل سال کببوغیل کللغل سو فیل همیني. ممرینل ولديل ضيضا فق پل طؤَِئل صعل ‏هه اولاد څک "گیاقي په ره ورکے او د اباسیند په مشرق او طرې غاړه اباد دی - "ه په بو نیرک اباد د- ګه په د يز (ؤ پټنگورکښ«باد دی . څه شبره ځڅ غان له بیان شوی ده له د درويزه د وپنامطابق دمور زار په وجه (ولاد ‎٤‏ نه هې ریشوے- څه لږ ډیر په پفرزو کښے شامل دی غه اولاد د اَي په نوم ‏عانٌشه زی یادیږی ‏ 0065١.) را شې وشپ کون پو .کو عره (ښځه) : : اڼئ (ښحه) 1 / څوایه نی باي زی زیائیزی) علیم اقات . من پل ان خیل ټرغاڼيل غشالنل عاهخل اسامیل هيل 0065١.) ۹ سړين قبائل رمن ې قماس ډ0 مھ ‎٠‏ یره نسب د منداړ منداړ عووسسمسسلاییمیيت پيیيټې ۰ عشان حَضررئو وړت ده) رزړ يا زفتر(شجره ‏ وراندت ده) عثمان : : اشان رشِرمه وړاده ده) سف رم حمالګزی ماي امان زی ومسښالسي اسامیل زی کعقېم طشېيېي ېم نوم افلك نید ىو دک ۱ ک ه :0 جبال خلال ۸ ملاميرد همیرداد اليداد برفغانئيل صطخيل دي فل پبښلجم پیرومیل میروس فيل نقره دخپل عم باو مروف نیل مل يل فابلځل مسسستسسسپا٧نښسي‏ ځان فیل خوابه فضرقيل مناناید بهرامخيل ميانل تغل سګول ‎٠‏ هپل مسبت نل میفل بل پل غيرلئن احاکل سو ور -لننې پکفغلې سلطان کو علفانضلا پائهه‌ئیل غازىغان دلا ورانکور مق خيل موسؤ یل اباقیل بوس خيل سسا٠لأګ‏ سو چسصسنل٣لککيېېېيپيپلپچ‏ موه یل اخیل عمرفیل صد دق فل چسم--- مصسلجچ نل خیل نید غیل 0065١.) ۱٣٣۰ ١ ‏زمنداي)‎ ‎۲۰ ۰ - ٠ اثبنان شه نا ښځه ‎٧٢‏ ‎١ :‏ سد وزی زشجرهے وړانه ده) ‎٧٢‏ || لازی ' علیژۍ ‏بحرخیل بویانل بښاؤا سيوفضله سفهفساف 2 1 مش خیل برسې يل ‏کلوپيل پګپه‌نل عرقل پسشسشسسپپم ‏طاوس غيل ‏بابامُل ‏وزی بالتیرزی پيیزک غلامضل سداننل موو هېپم -- : ْ. دون ذیل ځواې یل ‏سيدوضنل میرائل ګځګگیبل ‏اپټوئفیل هیبواهیل ۰| مې مټمېلته مت ‏لعلوائیل ‏ادینخان ‏ٍ ۳ طاصمر: خپل ‎٢‏ د 0065١.) ۰۳٣ 0 : ‏ازمندړ)‎ ‎ نابثا ‏سدو بن‎ ‏سدډو‎ : 7 , - : یا ٍْ ملوزۍئ در زی زمر وړاند دم) مير یل سام مل ایوبفان ننام| ۸ « خ و 1 ‎٩‏ ‏۶ ‏ع رند شعيره نسب دیا بن سد و ابٌان دیه‌ زی سسټرر 1 مد ويل في . ‎١‏ خځواېه موس ئپل له دادغیل سکئفل پق‌غیل دروڼه 3 ۹17 8۷ پل حُکندضل : احداځضل ملانيل دیل حر اند ۱ ئیس ن ‎٢‏ بودیضل سالباتغْل بله شل تډخیل نات یل تالونل بانينيل عييفپل خدرخل غلا بلنغل چویاضل ۱۳٣ 0065١.) چو مچ ‎٩٢‏ پک يب ېم. ‎٢‏ دد ( 6۳وی سي ۳۳۳ ۳ه پ 017 ووېم مې مټېیمډ حضچح دې سپبها وې - : لکضغعقېه نتززی (مم) 0065١.) ج غږ سړیښ قبایٍل و ورن لا سب غویابکند بن خرسيو غوریا 1 اپ ۳ 2 نیړا داد زی یوسف سپېم منډ وفاضیل صغالکا يونګنل بازيفل علینی ټډيل ای عثبان نی ټاندډي اازۍ براشم زګ ۳٣م‎ 0065١.) 0065١.) ۳۵ ځليل زب غورط) ۰ سازرزیي اتوزی نورزی میزیي اآاازی پاروزۍ ترک دي ٢ک‏ ساکازی پک یاځوکی رب ورا زی ئيل خاف یل غو هيل . : ۲ دنطغان دوم یلاره سوت خُل بلاجوئیل دد يل مرنافیل ېلم پلېېحجم َ 1 شسین لشٌگرۍ قېرغيل ګودړ مارګ غل سلطانا مدیي ى خيل کليمخيل : ول غل هع شرني بښمني توښني خوانه صطئ توغل جالفيل خپان شي جلخيه ګري سب خوش ‌بجدزی همد لب فرشبون بن سړئ) . دګ ‎٨2 . ١‏ ِ 1 / زی ځوریان مزرززی ټکنی عمينۍ فیيیزي اښیزی ایزیۍ چاپوزی بل - نږدی ملدزۍ لادی لیس ال ښو عبر اتبان سن زګ شراوه صکزبدی نۍ دی نۍ نا نی , ونوزی خسيئ زۍ غلفنی ١څپوزنۍ‏ حیدنک غلتوزۍ وشک مډا موس زی چنوزی شُهابن‌زی عارفذی ابراهيم زی سی عیزي اتان زې تهدودزی په ‌غخل غوازی سشهوژۍ ٩٩ 8-٨ ‏کانسکۍ بن رشبون‎ ‏ړ ونی تصرف فدزۍ وس نبزون کهیتر کومیار شینواری سا سلت هړ‎ ‏شاښال غؤنيل لدیل پپېښل سلوپل سیپي نيال غکنٍ‎ ٩ د خريشبون (زخیرالدين) د درےه واړو ځامنو (ګند ځُمند . کاسی ) د اولاد سير بیان شوے . له په د شبرو نه معلومیږی. دکند دوه ځامن وو په د يو نوم سيا یاغوے یا غاښے وو د د اولاد شیغاغيل یا فاښی غپل مشهور دے د بل غوی نامه څ غوریا وه لن او اولاه ته څ وريا یل وشل شی دخاښی خپلو مهاجرت ۱ لکه په د حزئون په هلاتوکښے مووٌلی دی ادېټ زا د روایت مطابق خرشبون دخپل در سړئې او ره بیټ نکةٌ په اجازت دکسی رنه دخپل اولاد سره تل وو- او دارعستان په حدودکے د غنډان او سورغر په هوا وشاکے په هغه زمکه دیره شوے وو په د « غوپه مرغ ه به نامه یادیږی. دامون دروېزه دروالیت مطابق ره چه نپښتنو د قند هار او د هلوا وشام په هپل مین کښے نقسیم کړے نودترنو برغه دکند اوشند يغای د غانښۍ غیلو اوغوریا غیلو تمه اورسیدله . دغه وڅه وه جه په ښه بده کی به دګند او ځبند اولاد یو بل ته لاس نۀ شوورُونه ‏ د دوایاتو مطابق ‏ دکند په اولاد کڼے د حنوشی زمکه د نزینو سره لزدو وه - که چه د. خوشی زمکه د ارغستان د ويل سره وه. او هخه د نرڼو په خوا کښے وه غه رن چه ن زمانه کے هم پښتانه په خپل میض" کے په پوله پي جنګونه کوی- دغه شان په هخه زمانهکښے هم د تریو او غائښی ترمیځه په څه ضرو زړه بداوك پیدا شو- او د د وئ تمه یوسفت جګ اوشو په په حغ کښے غاښی غيلو ته لو زیان اورسید- اه ددث په ثیقبه کښے » خو شے ته د خپل زمک نه په وتلو چبو ر شو - : خوش په دغطظ نم نه ه ځایه شو نو په کډه غوریه غیلو ته راڅ اود عقوی نه د استوکے د پاره څه زمکه اوغنوښتله . زرد غوری زمکه د روه غزئ په کخئ؛ کښے د سکور په خواؤٌشاکے وه) عنوریه غیلو دوئ ته څه نابوده شان زمگه ورکړه- اوخو شے په هغ ابادشو څه موده پس د ډیرو بارانونو له کبله د عوزی ورشو اه خرلبه شوه ئو غوری چه کومه زمکه 0065١.) ‏سل‎ خوشي ته ورکړی وه هغه ځ ترنه بیا اوغوښتله ‏ وله غوے په هغ ټینک شو او په دګافبر د طوری او وشي » ترمشه بک اوشو غو ئے په د مک کښے سم اووصل شو اول زمِ ناب د له کړه شو ددك نه پی هخه یڅ په کابل روان شو. په دے وتا کے دُګومل د لوری نه اتبان غيل هم اغلل او د نوشی سره يو څاے شول او په شريکه د کابل په لورروان شول. د هغ ورځ نه د اشان خیلو او غاښی غیلو تر ميه پره جلبه اوګوندای قاشه ده- غه موه پی مهبتزی په د شمند 'یوه څالگه ده - د خپٌلو وروڼو نه په غه خبره مرور شول ‏ او دو ئم : د غاښی هیلو وا اوښوله ‏ د غاښی خیلو صمعیت په دے خُلقو نور هم زیات شو داغلق دعابل په اوږدو ورشو انو کښے ښۀ آسوده شول ‏ مال واولاد 2 ډيرشو صا یوسف او مندړ په مال اواولاد کے د ټولو نه زیات سشو- د مال او اولاد دے زیات وال د دوگ قبائُل طاقت نورهم اوڅلولو ‏ په دغه ونت کے د تيمور په غاناان کِے مرزا ابوسعید کلمران وو مرزا او سعید خپل مو مرزا الغ بک د کابل او غزئ د علاقو د خپل طرف نه . ککمواناکړت وو لن د مرزا الغ بي غل فوئ طاقت دومره نةٌ وو. سه سه سه علاقو غه فَئے ته دوام ورکړے وے. نو هخه د ده پپښتنو نه د کومک حخواست اوکړو. او دے غُلقو د مغ سره ښة لاس اوکړو ‏ مرنا الغ بي په عال ګل" کښے د کابل او طرق عکران ىشوت وو نواعتال کیدے شی په خاښی خپل و عْره پښتانة به د کابل علدة ته د خلے صدی؟ د ښے په واو شا کښے راغلی وی الغ بب مرزا په ىال سلنګل کښے وفات شو په ابٌّدا کښے مرزاالغ بک د پښتنو سره ښۀ سلوک کولو. ځله په هخه به دخپل تت د حفاظت د پاره د دے پپښتٌو مرسته ضروری ینله - وه د میرزا او پښنلو تعلقات تر ډيره مود له: خوشٌکوار پاة نةۀ شول. اود دوئ نزمیاطه یومک اوشو ددے وجه داوه په یوسف دی او منداړ د غپل مال او دولت او اولاد د ډیروال په وجه سرکښه وو دوئ به دکابل د خواوشا هل ازارول ‏ او د حُکومت دقوانینو پرواه پۀ څ" نة ساتله - د دوئ دا سرکښی مرزاالغ کې تز هخه وخته زغبله په د مه طاقت لا مضبوط نة وو- ول لږه موده ې د هغة د تک لاندےه ډیرچ فتائ' مغل راعونډڼ شول ‏ دغه وغت مرزا دا ضروری اوگڼله په د د پښتنو دا طاقٌت غت کو دغه وغت کښ مرزا د سیاست نه کار واغست ‏ او په غاښي غیلو کښے ےځ لغالنت پا اکړه د نپښتنو ټم اکؤ يکونه ط په زمکو وی او یا د نطو په معاملانو -کياڼو او یوسف زو ترسينه هم یود بنب په سر دسضئ پا شوی وه مرزا د #ضالئت ته هوا ورکړه او لگیاق 2 د یوسف زو منداړو برخلاف د ځان په پره ړل - او د دوئ په مرستۀ مرزا الج بک په ځابی خیلو عىله اوکړه د دوک ترمنه 0065١.) سا چه په کوم اغ جګ شوے دے هنه هم په « غوړه مرغه ء يادیر ی ۰« مرغه » په پښتوکبے ورشو یا ېچراځگاه ته ولډ شی .ود« هُوړ مرغ نه مراد سرسبزه او اباده ورشو ده په دث جنګ کل غاښی څپل بریالی شول ‏ او مرزا دے خبرے ته جبور شو چه هغه داغلق رپښتانة) په اسان اښ سلوک ايل کړی. په دے عخرض هخ د غاښی غیلو د پاره د یو لو دعوت التظام اوکړو- او دم د پاره ‏ د دوئ مشران اوبلل- دامشران په شبيرکښے نهه سوه وو-ه پښتنو د دستور مطابق د مر په وت کښے دا ټول مشران ب وسيا وو صرف د یو سړی سره په ىود نومیده" او د همود چغرزی شو وو په به یوه چاړه" وه. .د مرزا په بښت گښے د اول نه څه فساد نا ووو په دے اثنا کے دگياڼو یو مشرچه جنگانومیده مرزا ته دا صلاح ورکړه چه دومره مشران اوه سر سړې به بیا يوځغ او نه مو . د دوئ عم غلوڅ کړه دے مشوره مرزا هم غد (ری" ته اماده کړو - او د دے ځلقو دوژ لو اراده څ اوکړه او دوه د مر په ځا کے قیدکړل- دغه وغت ىود غپلو مشرانو ته اووب چه که موغوښه وی نو هم په دے پاړه' د مرزا کار هلا صوم - وے مشرانو هغه ملع کړو- او ورته ځ اووے چه مو د مرزا ښک څوګله ده د پينے نه پښته نشته ‏ څه چه خد لا ته منظوره وی په هِغ رضا يو د دے نه پی مرزا د دوئ د وژلو تابیا اوکړه- دغه وخت ملک سلیييان په د ملک اعھبد تره وود ټول حر د طرف نه مرزا ته دوه سواله اوکړه" ‏ هغة اووه په زمون. د وژلو نه پی زمونږ واړة واړة اوزنانه مۀ قید وه- بٌکه اجازت ووکړه په دوئً چرته تلل خواړی دملته د لاړ شی - (وبل داچه ملک اهبد مد وژنه ‏ مرزا دا دواړه سوالونه اومنل اوورته ځ اووے چه زما دا غیال ووچه ته به دځان د غلدص د پاره او یا د سل دوه سوه نو رو مشرانو د پاره سوا کو د دے په جواب کتے ملک سليبان اوو چه زما سر د نورو عززاتو نه نیات نة دځ په دوئ مری نوذه دٍ اول مړىتم - . خرض د ده ته پی مرزا دا ټول مشران ‏ د ملگ احبد |د یو څو نورو مشرانو نه اووژل- | وغه وخت چه هغه ددے خونړي۰ امیابئۍ نه اوزگار شو نو ددو د ښولو حم ځ اوکړو-د کابل نه په قطب د سياه سنگ غر په نه کټے یوه مقبره د شهیدانو په مقبره مشهوره ده وئل شی چه په ده مشره کښے داغلق دهن ىشوی د ی- دلته کښے د شیچ عثیان ملیرى روضه هم ده- په په هخه وغت کښے یو يزرګ او نیک سړے وو او د غاښی غیلو پير وو ددۀ مقبره تراوسه د ناژڼو زیارت ځاه دک د ده خونړئ واقع يقيق تار ځ' معلوم نۀٌ ىك لین چونکه د واقحات دالځ تک مرزا دذات !و« صنه دږ ے سره واليسته دی نوکه چرے په حقيقت کښے 0٥0٥5٥ ٨ ‏قفا‎ داے واقعات شوې دی نو مون په قیاس داو ئي شو په دا پیښه به شایدپه ۸۰ لء تز ميه میانځه يو کال کښے شوی وی د دے نه نپی غاښی غيل او د هخوی علیف قبابُل دملک احبد په مشری" کښے د ابل نه مڅ په نګر هار راروان ىشول ‏ ترکانې په لغا نکښے پا شول ‏ اویوسف زی مهینزی نگر مار ته باغلل ‏ او ده منیشته نشول. څه موده بپ د یوسف ذواو مهبنزو ترمینځه یوسنته اښته اوشوه ‏ په په هغ کښے مهمنزی ډیرتالاشول میدان یوسف زو و اټ وے بیا د دوئ مه روغه اوشوه ‏ او یوسف زو نکر هار مهمنزو نه پره ښود ‏ اه په خپله د پلیښور په لور راروان شول - په دے دوران کے ګگيا په د یوسف زو په مقابله کن د مرزا الغ بیګ مرسته کړې وه دمرزا د لاسه د کابل نه په وتلو ثېبو رشول ‏ او صفوی هم نګر هار ته راغلل- د روایانو مطابق په دغه ورم وکښے په وادئ' پلښور » باجبوړ او ماعته علدقوکنے دله ناک پښتانة اباد وو د پلښور په علاقه کښے د دله زاگو د موجودکئئ تاند د بابره بیان نه هم کیږی ‏ په دے ورځٌوکښے د هشنفر به علاقه کښے د یګان یادهقان اوسیدل ‏ مه د سوات د سلطان دعیت وو- یوسف زی د خير په لار د پیښور علد ة ته داسبٌکته شول ‏ اودسقیدستګ په مقام ځّ د دله زاگو د مشرانو سره جرګه اوکړه ‏ او دعخوی نه د استوکے دپاره د دوو . علاقه زمکه اوغوښتله ‏ دله زاکو د دو سره ره مهربان اوکړه ‏ او دوئ ته داستوگم د پاره د دوآوے علا قه ورکړه ‏ په د پلیښور په علا قه کن یوه زرخزه ټک ده ملٌک ايل د خط قييل د لوري ته د دله زاکو شگريه اداکړه ‏ وه داة سم اووئل چه زموښ ډيرغلت روستو پا دےد او د ههو ټولو د پاره به د دوآوےه زمگه اق نه ځې ‏ ددےه په جوا بکښے ورله دله زاکو اووئيل چه که دوآوه د تاسو د پاره کاق نه وی دو د« دا تش کول او امبار » کخم د با وړ پور تاسو وه شئ ‏ اود شت ذفر علاقه هم تاسو د دطقانان نه ان غه دنه نۀ پ یوسف دی اومنداړ په دوآوه کښے اباد شول او په قلاره تل ره دفِّيط ټول تار په تا رغل يوا ته لغونډ شول. او دغه شان دا علاقه د د وئ دپاره نالاق شوه (وغه رٌک په دوئ ته وړاندث د صشت نفر د ولو اشاره شوی وه - په د د ؤي طاقت زیات شو نو دوئ د هشت نغرعلاقه د دهمقانانو له په ژوراونڼوله ‏ او دل هم اباد شول ‏ د دځ نه پی دو دله زاکو سره هم اوبة خړه که او د چا رسده په ښرغاتة د مردان دمیدائ علا3 د نولو په تل شول- دغه وت کښے د یوسف زوڅئ غُلق د پاجوړ په لور هم لاړل- اوه وادئ لا شوړه 1 قبصه اوکړه ‏ يه د دک نه هم وړانده شول ‏ او جند ول لکه تربگوا 0065١.) ممم اوعغزدل- . په دغه ورڅوکښے د مور دکورنئ طاقت څ' په زوال وو او د پښتنو ري سل ډیر اقتدار موندے2 وو ددهک په ښجه کښے غوریه هيل هم د دوئ د لاسه په مهاجرت یبور شول. او څ په قطب په غاښی خو پے راروان شول. د دوئ نه وړاناث د نگر هاربپ علاقه کښے ګگیاي او مهبنزی اباد شوی وو تر کا په لىغان کښے ميشته وو- چه غوریاتیل هم دے ملدڅ ته لاغلل ‏ نو ددے قبائلو سره ما وي پېښے شو - د شوریاهیلو په داتلو ترکاڼو اوکگيانو دخپل ځان د پاره دنو علا 3 تلاش شروع کړو ‏ ترګاني د ډيره مو نه د باوړ په طبع وو 4 دغه ورڅو کښے دوئ خپله یو ډله د عالاتو د جاج اخستلو په رض باجوړ ته اوليږله. مگیاڼو سم د دوئ په سپالئ کښے خپل سړی اولیږل ‏ وے د ترکاڼو دلاسه ما ق اوموندله او بیرته راغلل ‏ ..دگگیانوطیع چه د باجوړ نه لنډه شوه دو د مهمزو په صلاح ‏ خپل سپين يږی او مغان یوسن زو ته په ننواق وراولیږل ‏ او د ملګ اهمد نه ےئ د پل استوګن د پاره زهکه اوغو ښتله ‏ مک احبد یو موښیار اومدرسپه وو - د دله زاکو د طلاهٌت په مقابل هک د هخه دا هوا صشي وو په د ځغابنی غيلو مه مضبوط امتیاط قَان کړی. په دے عزض د فل د مشرانو په مشوره ِغَۀةٌ د گگياڼو نواقْ اومنله اودوئ ته څ داستوئ د پاره د دوا وے زمکه ورکړه-او د مهمنزو سره لا د هشت تخر وعده ١وکړه‏ : "گلیانو ته په داستوگن د پاره زمگه په لاس ورغله ‏ نودوئ په ډه او تپ تې د سه په لار دو وه ته راغلل !و سوره (باد شول ‏ تکه چه وزادے ويل شوی دئ یوسف زو د هشنفر علدقه د دهقانانو نه ټول وه دا دهقانان د خپل مشر مر هنداه په مشثرئ کښے د دره موره په لار سوات ته راغلل- اود تاپ په خواوشائے استؤلن شول- دلته دمیر منده زمک وه سواتیانو د یوسف زو د متوقعو هبلو د مدافؤت په عرض دملاکنټ درو هم اويوله- اود شاه کوټ په دره هم قېضه اوکړه - او په ده ډول د سوات په لورد یوسنف زو د اتلولار بد کړه. د وعدےه مطابق یوسف زو دهشتا نفر علا قه مهىنزو ته ووکړه ‏ او هنوی په ده علاقه کب اباد شول ‏ مکیاڼي چه په واد گښے مېشته شول ‏ دؤ د دله زاکو سره ‏ خ داسے سک سلوګک وات په ملک اهمد هم پرے ناراق شو او د دوئ د مرست نه لاس واضسته دغه وېه وه په ددے نه نپی د دله زاو (ومکيانو نر میغکه د ګل پیل » په مقام چه د 0065١.) ٠٠٢٧ داٌدزو په علاقه کښے یوکل دے په یوک کټے"نگیانو د دله ژاکو د لاسه سنتملة اوموندله- د امگيانو د شُکست ملک اهمد بیا د قبائیلی اتماد په لورمائل کړو ‏ او سخ د دله زاکو سرب قطق فیصله کول غوره اوگښل ‏ د ده وهه داهم وه په د دله زاگو دلاسه یوسثف زی هم تنګ وو چناځه هغه ټول یوسف ذی ء مندي"گیاق ‏ مهننزی . اتبان غپل اوګدانه په یو صلاح کړل ‏ او د دے ټولونه څّ یولوغٌ دبکر مرب کړ - د له ناگ هم ددوئ نګ نه تیار شول ‏ د دواړو یلو ترمیطه دا هګ د اټلنګ او سهېان دره ميسه شوے وو دد څک زور د در په خو ړکښے وو. داحون درویزه مطابق په دځ خا کښے اتان خپلو ډیره میزنه ښکاره کړی وه- او ددے وجه يوقّسم دڅرم ډالونه وو په د هغ په شابه " تیراندان راروان وو. دله زاگ د لنگر کوټ دخوا نه جګ ته رااووتل- درويزه نقل کوی چه د ټولو نه اول د علی اسلعیل زی ځوی په شرن نومیدۀ ‏ د وړ نه اودانګل او د هزنگی» دله زاگ څو څ مړکړو ‏ د د نه چی لاس په لاس جٌک شروع شو وه د دله زاو پښے اوښو ئد ے -اوهمفوی تيښته اوکړه ‏ یوسف زې هم ورپے وو-پوسف زود سوپٌل په لور د دله زاکو لاره بنه کړی وه دغه وجه وه په دوئ د لنډې سیند نه په سوئیل غپلو عززانو ته لاړنۀ شول. بلگه په (باسیند پوره شول- د د جنک تارخ معلوم نۀً دي البته فیا س کيدع ئی په داهګ په د سڅلګل نه سب ‎٥‏ ۵۵ دد لک ييوکال شُوے وی .۰ که په وړاندے و پْډ شوی دې سواثيانؤ د یوسف زود می دعُطرے په وجه د سوات په لور ټو 2 درھ لکه درهۀ موره ؛ ملاکنټ . ىشاه کوټ ‎١‏ پراټ وغيره سُوے وے- ‏ په ده ورحٌوکنے د سوات سلطان اوس دؤمید؟- په د یو سفا ده دغلې نه د مفائلت په غرضے" دملک احمد غور وا دۀ کړی وه - د سلطان اويي صدد مقام منور وو. وه دملگ ‎١‏ همد حور مړه شوی وه اود سلطان اوس سره د پوسف زو د هبل مطره پیدا شوی وه اود هغة داویه هم خ غا یه نه وه غه په د یوسف زه . مندړو ورڅ او ښے شوےه وه- په دله زاکو صخوی فثږ بیا مو ئد ل وه- اود سوات د ثٌارت په ومبه دوا مالدار شوی سم وو- وه د ارت سره سره دوئ د سوات د ښگلد اولزرهیرئً نه هم سۀ غپردار وو دغه ومه وه چه ددے ښګل علا 8 د ئیولو ډیر غو امڅمند وو اوچه موقع بیا موند له تو هیله څ بیا او له کړه- 0065١.) اس یوسف زی څه د دله ذاکو د جنېال نه اوزګارشول نو د سوات د فُاح په په ګل شول- او د نه در مورء سره دیره شول ‏ دا دره دضتانانو ښه مضبوطه کړی وه- اوريیغفا زو سرا قد ام به ځ ناکامولو ‏ د وه میا ش داسے تیرے نشوے ‏ اهرد یوسف ژومثراتو په سواتيانو یو چل اوکړو- سواتیانو د موره دره مضبوطه کړی وه- او یوسف زی هم ددوئ مقَابل ته پراتۀ وو د ملاګنډ دره هم د سلطان اونیی په ما کښے سواتيانو ټول وه ول دوک د یوسفن زو د هيل نه غه وو- یوسف دی په د ده ته ضر شول نو شپه په شپه ه پل دبٌر د ملاگنډ په لور اولیږلو. په دغه شپه د یو سف دو زنانه و هم لو کار اوکړو او هغه دا چه دوئ د خپلو نا دڼه ؤ په صلاح ټوله شپه ستنداره او بد څ وج (و په ملو سناروگښے به دا و تل په سواتیانو | ان یګ کړئ سیا ته به زمونږ شاه ځلی درئْ ‏ سه غانؤنه س مبال کړۍ۰. سسے ته په څه ارمال موپه زړه" کے پا نةً شۍ- ده خبرو سوانټان یوړل ‏ عنوی خپل ټول طاكت سم مل جمع کړو ‏ ېل لور ته یو سف زو شومه دم په ملا کنډ هبله اوکړه او د سواتيانو لښک په اوده لاله کړو ‏ سوانټان ده ناغاې عمل ته ټیک نه شول- او د تاپ په لور اوتښتیدل- یوسف نی په ملاګنډ واوړیل - دا خر چه «مورےه» ته اورسید نو« یر هعنده « هم تاخُ ته لاړاو هلته دسلطان د اوليي ء سره د یوسف دو د تم کولو په تابيا کښے لُګیاشول. وڅ دغه وخت دیوست دو ژورايادول ددوئ د وس نه بهر شوی وو- دده نه پس یوسف دو دکون سوات په زمکو فْضه اوکړه- دے کیئے دبرمؤْت د فبْخے د پاره هم دوئ ته لار اوزګاره کړه - او په قلا ره قَلاره دوئ ټو ل سوات سره د وان چکسیر ٠یا‏ او غوربند او ټولو به ده پے یوسف زو دالاش علاقه هم اوټوله دا علاقه اول په باجوړکښے شامله وه وا په د تالاش په جک کے مزيد نوے یو منداړ د ماټ ګل په مقام په دسثمن اس ور اوز غلولو-او دکندے ځُن ے دولس نم کزه ټوپ اوملو اود شل ۀ په نیزه اوپيړلو ‏ دد نه پپي د نواګئ ئ اوارهک پريمنٌک پوه عزه قه دوئ او ښوله - یوسف دو چه د خپلو ملیفو قبا شلو په مرسته د دله ناکو او سواتيانو نه علا قه -قبضه کړه دو د ملک امبد په صلاج ه شپخ ملى ه په د مند د په اولس کښے د .ه پيرګه په ذ یله کښے وو- او دابدانه د ملک احيد سره په هره سفته ىزمه گښے ملگره وو د دے يُولو شوه علاقو د نقسیم تابيا شروع کړه .په منتلتو قبائیلوکنی د د دومره وسیع علاة ويش 0065١.) ٥١چ|س‎ چه په ټوله داواده» صشت نفر؛ د لنډی سیند په تطبه د اباسين ترغاړه پو رك ےا سات بوټر زو د پاجوړ په څه خصه مشتیله وه. د ډیراهتیاط؛ غور وقکر نت اوتدپر کار وو. او دا یو دام سړی کو شو څه هغه دلو ة هبت وسييع كربه او د ګیا ئیلوء رسم ورواج اوددڅ وسيع علاغ دحالاتو نه ښه خبربار وےه - او شخ ملی ددوےه عظيم کار د پا ره ډیرموزون وو د خيخ ملی په دے ويش کن چه کوم انتظای قابلیت او تدابر نه ار اطییے شوه ده د مخ ټُوت مې دغه ده په دا تقسیم په پښتون غوندث قام کے ےد غه څگړک ء مُمګا ن او لاغ ته نر سوونو الو نه امیابئ سر قَا وو - او متلقه خلقونه ورته هغ څه قبه شکایت نۀ وو پیدا شوه . دشیخ ملی ددے تشیم تاربخ هم معلوم نه دے ‏ قياسٌا دا وپ شو چه دا به د ملک مید به ژوندکښے غالبا د سنلڅله په خواوشاکےن شروع شيیك وی- او ددےت گیل به دغان کېو د مشري؟" په وفت کښے شوے وی دانَُقسیم په داے موښیاظ شوے ده چه پرته د دوو زورورو قبیلو ترميْشه د جلک کگړت د پلیښیدو خطره #سوس شوی ده نو دوئ د ها نیداد په می" کگښے څه زمکه د هیرئ په نوم ستانه دارو ته ورکړےه شوی ده او په دک دستور دا زورو غَلقّ د یو بل نه لرےث شوه او په یو بل د بلوسے نه ح کړه شو دې- د شع ملی د نقسیم له څخه دواوه د "لگياڼو اورسید له مشت نفرد مهمنزو شو اتان خپلو ته دا رگ برلګه علاقه او د سوات اود سي ترمیه په قطب يه خلطه ورکړه شوه- وروستو په شپارسبه صدائ کے د اشمان هیلو د سيے په علاقه کښے غټک هم ننوتل- په د نقسي ې کښے ګدانو ته په د یوسف زو سرب پل ځوی وو د قطب په لور غرنزه عه ورکړےه ځو. په هغه زمانه کے په ده ټولو علاقوکښ دسوات علا قه ډیره زرغیزه آواباده وه دغه ومه ده چه د شيغ ملی په تُقسيکښی یوسف زو اومند ړو دواړه اولسونو ته په سوات او سه کے زمک وزرکړه شوی دی اودده فیاس مرسته د د ه نه کېږی چه د ملک امبد او شټ ملی رونه په سوات کښے دی او دواړه مشران د مندړ په څانکه کنے دی. دملگ اجُن قبر په اله ډنډ کښے اؤ د شم ملی قر په غور ښدای کښی ده. وله داے معلوميږی په دخ ملی په ىک تشيم کے څه موده پی پیا تد یلی باغلی ده. اود سوات » پلجويے ,بو راو ټوله غرتیزه علا قه د یوسف زو ریسیدال ده .او مند ړ سے ته راغلى دی دا قیاس د غا نکېو در نه مرسته موي د فا نکبو هبر د بد وی" ناے به غاړه دصوابئ مانیرئ نرمنه کبو غونډئ ته 0065١.) »می هنا پروت دے ‏ لل ورځ په سوات بو نر او نره غرئیزه علدقه کے دمندړو یو له هم نشته ‏ البته د مناړو په علدقه کښے د یوسف زو درے کلی اباد دی چه په بابوزی: یی اومته » مشهور دی دا لی د سوات په پوله اباد دئ ‏ اگر دد نوی تقسیم له ءه به په ' هخه زمانه کب مناړو ته ذیان رسيدڅ وی ځکه په ددوئ داوسنئ ټوله علاقه په هخه ‌ماه کښے داو یو د نیشتوالی ل هکله نابوده او عبر اباده وه.او ددك په مقاطه کښے غُرنزه عرة دښے اب و هوا او د او بو د ډیر والی له کبله دحنت په مثال ده . ول په زمانۀ گے د مند ړو علا قه د نهرونو په برکت په ټول پکستان کنے اباده او زرخزه ده , کله چه وړانده ول شوی دی . په ابّد | کښے ملٌک اهبد ته د دله ناو د مشرانو له خوا دس داش شکول » او امبهار د علاقو ولو لکش سم شوه وو او دد ك مرګ نه پی دیوسف زو مندړه څٌن غلق امبار اوبیا د جندول په لور تلی وو په دغه ورځ و کے په دے علا قوگښے هم دله ناک ميشته وو او د باجور په دله زاکو کي ملک . صيبو ‏ په د عمرفيلو په څانگ هکنی وو- دلوۀ اقتدار ماوند وو ملک صیبو دے نابللی میلمنو ته په ارت زړۀ هر اونهً وه- او په باجوړکښے دوئ ته زمٌک ورولو ته تيارنۀ وو . وے دا نا طلی مپلبانة خو هم عرطفیان وو دوئ د غلیلو نه دکومک خُواست اوکړو. څه په دغه ورځُو کے په رر کښے دخپلو وروڼو عزیزانو سره په کګړ هو کنے بوغت وو غليل د دوئ په مرسته اودريدل- بل طرف ته ملگ عیبو هم خپل طاقت ته غاوره وو او په خپله ېره ټک وو په دغه‌وت کنے میسن په د طورګ یلو یوه مهمه اه ده اوتزاي خپه دخاښی غیلو ذبله ده دسسگ هيېواو د یوسف زو غلیلو ترمیه د الله او جرے په نيت بلموړ ته راغلل- اود طرفينوسه . څ جرد مے او یه- وےه دا جرک امياے نه شوه - د ملگ مپبودا هیال وو چه هاالثان به د مداعبياتو په کگړه کښے د چا طرقداری او نه کړې ‏ نو هغه دغلیلو او 'یوسف زو سره چګ ته تار شو و ے ترکائ اومهمند عُیر جا ښدار پا نۀ شول. که د غلیلو او يوسف زو په مریسته کښے د مُلګ هیبوسره اوجکید‌ل ‏ په څک کښے د برهان نوے يو ترګانې د لاسه مک ميو اووئه شو اود ملک هپیو زغره د هند ړه میرجمال نو يو ملک په مړوئ د هغه نه اوویتله ‏ اود ان سره ۀ سیبا لکړه و نل شی چه دا زطره تر ډيرے مود په شیر دره کپے د ميرجمال په کورنئکښے صحفوطه وه د دے خٌک په نه کښے یوسف زی او لل په باجوړ کے ميشته شول ‏ ول لږه موده پس د ځلیلو اویوسف زو ترمیشه ښک اوشو چه په هغ کيگے غلیل بربالی شول ‏ اویوسف زو ما ة اوموند له . يوسف زی څه په باجو ړ کښے مات شول-نو 0065١.) ۱٠١۵ دملگ امبد ته .2 دمرست خواست اوکړو - مک اهب دا نۀ غوستله په په باجو يکښے د خلیل دومره طاقت ور شی .په د یوسف زو د پاره ترمسلقله مُطره پپیاا شی . ه ده طرض هغه د باموړ د یوسفا زو امد اد ته ملااو تړله - ولل د طا فٌت د استصال سره څ د سیاست نه هم کار واخست. او هفه ميربال ۀ چه د ملٌک هیبو نه ۀ په مړوق زغره ويل وه- د ملک هیبو امنو ته په ننواق اولیږلو ‏ او د هغو نه د غلیلو په مقابله ګښے د مرسق خواست اوکړو ‏ د ملک امید دا تد بيرامیاب شو د ملک هیبو ځٌامنو نه صرف د بلار سپکاوے دوئ ته او ښښلو بلکه د دو سره ‏ دغلیلو مقاپل ته هم ملا اوتړله ‏ یو طرف ته ميرهبال او د ملک صيبو څامنو غپل لښکر جح کړو ‏ او بل طرف ته ملک (عبد د گنداؤ او پنډ یالو؟ په لاره په دائش کول تیر شو او نوأکئ ته اورسید ‏ د نواگئ سره د دو او د غلیلو مقابله او شوه په گ کښے خلیلو ماق اوموندله . او د دوئ واړه" زاپۀ اوزنانه د یوسف زو په لاس کښے ښندےه شوے ‏ امْر د ملک صیبو کامنو . ملک اعد او ميرهيال په خپلوکښے جرکه اوکړه ‏ او دغليلوښتن ۀ په دے شرط پریښول . چه غليل به د باجو ړ نه ببیق په کډه هچ او په خپل ژون کن به ده طرف ته بیا اسره او نه" کړی - غلیلو دا شرط او ملو او د پابوړ نه اووتل - د با موړ په څه حمه کل یوسف زی اباد شول ‏ او په ځُنْ علا قو گښے لا هخه شان «له ذاک اباد وو د باغوړ دا میک د راورق دځیال مطاېي د سګاګل په خواو شا کښے د دےه قبانلو د مها عرت اغاروول د عغوریه غیلو د پاره چه د باغوړ لنه ښداه شوه. نو دو هم د غا ښۍ یلو په چاله روان شول. او د شٌگر هار نه د خير په لاره د پپیښور علا 3 ته راسکته شول. داعلاڅه لا تردغه وغته دخپېر نه د هّراباد پور ه ددله زاکو په قېضه کښے وه غلیلو مهمندو هې د دله ذاکو نۀ د استوگنِ د پاره زمکه اوغوښتله ‏ وے دله زاکو چه کومه نی د یوسف زو سر ه کړی وه د عخ سېق ورته لا هغه شان یاد وو نو دوئ ته ځ بييی ١نار‏ اوکړو- ځلیلو مهمندو په دےه موقع د مرزا کامران نه د مرسے خواست اوکړو. مرزا کامران په دت غرص په د ځپل ورور مصبایون په مقابله کے دا طا کتوه قبيل احسان منده کړۍ- او د دوئ په دربچه د هبایون دمملو نه مان څ کړی- د دوي؛؟ مُوتزامداد اوکړو ‏ د دے امد اد په برکت غليل. ند د دله ذاکو په مقا بل کښے کامیاب شول- بګ دے علاقه د غلیلو مهمندود قَيضے څه له مهمند د غورګ غیلو یوه مهمه څانگه ده بابر په په کال س ل9 کښے د غلي پښتنو په مهم تل وو نوهفه ت يئ وف به دمهمند وذکرهم کوی ې دغه ومو مهمند د مکو ره په غواوشاکښ اباد وو دد بيان نه دم من دمهاير شد نک 0065١.) ‫ٌ حدلنا يی تارڅ معلوم ناً ده لیکن د روا پا نو مطایئ پونگه په به عا قه دوئ د مرزا "مران په مرسته کامیاب شوی وو ىو دا ول به‌ے ځا په نه وی په دوئ به په دے ملاقه د مهل متا او شه" په می مې کے قبضه کړی وی داسے معلومیږی چه غليل هه د غیبر په لاره ده علا ھ ته اغ وی لود دوک او دا فرييو تر میشه هم شايد چه قریې تل پا شوه ده که چه د غلیلو مشران چه وروستو په اریاېان مشهورشول ‏ دا قريداو دځغوئ بوئ او لارو چارو ته په نه شان خېردار وواو د دے قیاس مرسته کوی په د واړه پل په قربې تعلقا توکښے ګنډلی پا شوی دی - دغه ګ په ده په د ملو په وغت کڼے او بي د دوئ نه ورستو د سیکانو او ب بیا د انگریزانو د عکومت په ١بند ‎١‏ کے به هم د | هزو او د عُکومت ترمځه خبره اترث د دے ارباپانو په ذریه کسه د خاښی خیلو اوغوریه غيلو تعلقاتا - د پلیښور په كش کښے آبا ده او زين خطه د غلیلو مهمندو په قبضهکښے وه دگند! و لاره هم دمهمندو په علاقه کښے وه لو په ده لاد با هم دوئ سصول وصولولو ‏ د ده نه علاوه د لال پوره نه ښکته په سیندک په عالو به هم د دوئ صصول کره وو د دے شتٍبه دا شوه په دا دواړه قِيل په لږه موه کښے ډیره شين شوه بل لوری ته د صشت نفر اوږدوآوےه غوندے علا ل2 هم ددوئ په واک وه . دخپل دولت (و سرکنو؛ په هه کښے دوئ' دے علد 8 ته هم ستر غړه که او د ده نه علاوه د پوستف زو په علا قه به څ هم بلوسه کوله- په دے ورځُو کښے د یوسف زو مندړو مسشرملګ ذان گېووو . مخ به دے عالاتو ته په سړه سينه کتل ‏ ول د دوغ مقایل ته ے" غار نه کيښسودله ‏ د هغه دا خیال وو چه دغوریه یلو په مقابله کے به شاید په مهبنزی د دوئ سره مرسته او نۀ کړی ‏ دغه وبه وه په هنه د یو موزوۀموقع په انتظارکے وو- داموقع هفة ته ډیر زر په لاس ورغله- - - . وادغه داے وه په د گياڼو یومک په د خپه پرميزګارئ په ويه د ډيراعتزام غاوند ډو یوه ورځ پلیښور ته راروان وو چه دغلیلو په یوک کن په جبات کے ان دما ته په و ختاکی غلیلو اووژلو ‏ غانکبو د دے ملک د قتل نه فائداه واخستاه ‏ او د هاښی یلو د هره تې نه لبکر اوغوښتو ‏ ١و‏ دغه شان غ پوعظيم لښکر تیارکړو- په ده لښگرکښی مهبنزو. گيانۍ اشبان یلو ګدانو تردے په د باموړ د تراڼو دست هم شامل وه د دث لښکر په مرسته خان کبو په غوریه غیلو د هيل ارا ده اوکړه- د ُوريه غیلواو غاښی غیلو دا هک د لنډى سیند يو ښاخ په اوس ورته.شاه مالم » و شلے شی په غا خوه مه دا هک د ه ځيخ تيپوره 0065١.) دا به نوم هم مشهورادےه. شاخ ټيپور په دواوه کښے يول ده و تل شی چه دد جګ په نقېه "کنے غوربه یل مکبل مغلوب زو برباد شول - د موُرخ راورق د فیال مطابق دا ګګ به د نګګا په واوشاکښے شوے وی - وشل ئی .په کوم وغت لیو د خپل لښکر سره د سیند غاړے ته راغ ئو دسیند په بله غا غور غيل هم جک ته تیار ولاړ وو- په دے مو قع ان لېو مذوی ته اووئیل ؛ تربؤونو مویز به خوا لنواه گاکوو ‏ ول په سیند کېښے غو نه شو جگيد ل. او نۀ هسږعبث د يوك غاړے نه پل غاړه ته ئی ويشتل شو- نو ښۀه به دا وي په یا تاسو راپورے شوه او پا به موز در پورے وزو پس که چرک تاسو رلپورے کیږۍ؛ نوموز به په ورستو اړ شو اوتاسو ته به موقع دژکړو ‏ اوکه ‏ مو بل پوه غواړۍ. د تااسو ورستولاړ شي .په موز درپويه شو طوربٍ لو دا خبره ورو اوگنله ‏ چه دوئ د را پویه شی . دغان کو ملگرو د حصغْهً د کو ېز سره اتفاق نۀ لرلو . وِے ان بو په خپله غبره ټیگ وو . طوریه یل په شا لاړل ‏ او غاښی يل په هغوی چے ورپورت وتل ‏ د دواړو قبیلو تم ينځ سفت بلک اوشو په په دخ کئے دروایاتو مطابق غوريه خیلو مات (وکړه- ډیرفلق اووئۀ شول ‏ او باق په تپښته لاړ ‏ ددےه جگ د پاره غورثګ میلو هم ښه تار ی کړی وه داون درویزه ١وا‏ فضل هان زتاریځ مرصعه ) مطابق يوا ة د غلیلو په لىښکرکښے دولس زره سواره وو - وے په مګ گے د یوسف زو تیراندازو ډیړه مړانه ښکاره کړه - دوه په ورګ خیلو داسے غشی اوورول په سنوی ة په تیښته ېبورکړل . د درویزه مطابق د یوسف زو له هوا د غورګ هیلو سره ډیر سپک سلوک اوشو ‏ وغ سره ددے په څک کښے غوریه ضیلو ته لو نقصان رسد ل وو. بیاهم دوئ دمل علا 8 نه ب ځایه نۀ کړے شول. د غا ښۍ غیلو, غور یه يلو د غپبلل اصلی مين ر د قند هار طزق علاڅ) نه د وادئ پيښور؛ سوات.بونیر وره علاګو په لور مهاجرت . د دک قبائلو او دله زاکو تر مینځه ونړۍ منکو نه اوپه دك جکونو کښے د دله زاګو مغلوبیت . بيا د-غاښي یلو او طوریګ یلو ترميْشه غو فناګ ډک او د هغ په نټه کښے د غور حیلو تاي ۰ د یوسف زو له خوا "گياڼو ته دواوم اومهنزو ته د هشت نفرعلاقه ورکول ‏ او داسے ئور واقّعات په د روایاتو په ېنا پورته در شول- داسے خضرث دی چه په هخ يئ کول گران دی اوداے معلومیږی .په نپښتنو مو دغینوه دے قبائلو د دے روایي مها مرت او ابا اری په مقله دمبالغ نه کاراضت دك ‏ او دا واِعات 0065١.) هنما 8 ه ترتيبه او ې تارينه دغوفناکو هجگونو په شگل کے پش کړی دی- ددے قبامُلو د رواييّ مهامرت دمبعت د صداقت په باب کښخ چه دکومو څبرو په وچه شکوک او شهبات پا کېږی هغه په لنډ ول داد «- را د روایاتو او يران مطابق سړیې قبایل په دوؤ کان کڼے وش دی رهو) د شرهبون شرف اندین) اولاد په مهم قبامُل په کښے تر او انب الیان دی اؤدپ)د فرشیون دمُراندئن) اولاد په مهم باب څ یوسف زی منداړ دی - د روایاتو مطاېقّ د مرشېون ټول اولاد به د وادئ' پیښور او سوات و عيره علاقو ټول موموده قبايل په ایتا کښے د يو ١۱بدالیانو‏ سره بپ يوځاع استوګش وو چنا په د وادئ پلشور د موبوده قباملو مهابرت د چُل اصای زمک ته د تریټو د تغل به وڅه پیانیږی. دلکه ىاسوال پټایرې چه مرګله دا ټول قِبَاتُل يع د غرشبون اولاد رتزڼ ؛ابدالیان ) او دخغرشبون اولاد راچ غپل »وریه هيل ) د یو پلار اولاد .د یوکورئئ غلق او د یو زم استوګن وو؛ نوضروردوئ به په ژبه؛ لېامی غوئ بوئ او دودونو دستورونوکښی هم يیوشان وو و له د شرطبون او غرشبون داولاد نرمیاطه رید د تریتو .(بدالیانو او یوسف زو ‎٠‏ غورګ خیلو وعیره) په ژبه؛ لباس او ناسته ولاړه کښے دومره څرگند او زیات فزق دت په مرن د دے دواړواولوو ترميْینه د علمی او تاریئ |صولو په رڼا کښے د نسلی اشتراگ منلو ته هم غاړه ې دی- د۷ دېټّ مرل دروایت مطابق د مرشبون دژوف زمانه د سه نه د اګ پو وه نو موز دده دیل ورورشرفبون د قوش زمانه هم دمه بپ په حنواوشاکبے ټائ غو دغرشبون دوفات !9 په وت کے په غزق کښے دآل اصر هکومت قا وو - او پښتانة د نوم نان ځاوندان وو یا داسے به اووایو چه د یوولسے صدئ په اغَار کښ په هرشبون لا په خپله روایق زمکه استوګن اوژوده وو - ددے نه ډیر وړاندے په وادی" پلیښو رکښے دالبيرو ‏ د ویڼا مطابق نپښتانةً موجوه وو. د دون صدای' یرۍ" به اوله کښے په وادئ پيینور کښے دپنیتنو د موهودکئ مرسته دس فرشٌځه نه هم کیږی. دا ظاهره ده په دا ټول بت به یواځ دله زاگ نه ووگه غه رګ په د دے روایاتو نه معلومیږی - بلگه د بپښتنو نورقبابُل به هم موجود وو د بابراو پښنو واسطه د سګنګلً نه شروع تشوی ده .او د روایاتو مطاېق د کابل نه د وادی؟ پلېښور په لور د غاښی ځیلو او غور یه هپلو زبعې د وادئ پپينبور دموهو ده قبائلو ) مهامرت د مرزا الغ بک د خُکومت په زمانه کگښے واقع شوے دےه ‏ مرزا الغ بک په کابل او غزن باندت د لال نه د سثنشل- پوره هکبران وو که څرت د مرزا الغ بګ د لاسه دغاښی 0065١.) ۹م خيلو د نهه سوه مشرزنو دمبينه قٌتل نيټه د شلتنشګلا خو (وشا فرضکړے شی او د ملٌګ اصدپه مشرئ کښے دد قبائلو مهاجرت د وادۍ پلیښور په لور د سلګلا نه وروستو اوگند شی لود پیښور په علاقه د بابر د هبلو او د دے ماعرت ترميضه به ایله ځل دويثت کاله ټير شویي وی - (و دا دؤمره لږه عرصه ده چه په د کنے په دے دومره وسیعه علاقه کښے ددے دومره قبائیلو ریګ .خګونه اوا بادکارې نامیکن معلومپږی ‏ د ده ئه علاوه د بابر په وخ تکبنے دله زاک له هخه نشان په وادئ؟ پپلیښو رکښ موصو د او د (اقثدا(ر غاوندان وو دهند د فُ نه اول بابر د سابقّ صوبه سرحد په موجوده دښتنو پا شے قو واره تافتونه کړی دۍ ‏ او د کومو پښتٌتو سره .په د هغه واسطه راغلی ده د هخه قَبَا لو او د مغوی د علدقو دګ ۀ په خپلو خپلو ومون سره په تفصبيل سر کړےه ده - بابر په په خپلو واقعاتوکښے د کومو پښتنو قَبانٌلو ذگوکړه دے هغه دله زاک ء یوسف زی مهبنزی گیايه بلکښ» اهریدی . وزیرء ښوث ء اوکرلا دی دا ټول قبابُل د بابرنه وړاندے په ده خپلو غپلو موم علاگو میشته وو (و د بابرد ليک نت دا صفا معلومیږی په دا فلق د ډیرغع موره نت په دك علاقو کښے استوکن وو مرزا الغ بیکف د ېاېرتړه" وو اود یوسف دو سره هم د پابر تحلقات وو- که په د ملگ بشاه منصور زمپه دملک سلیبان هُوّ وو ) لور بې بي مبارکه بابر ته وادۀ شوی وه بابریو: ډږیرصاف کو اوسپین دړپه اشان وو هفهٌ خپل ټول واقعات په ډیره صفاف لی دی .نو که چره د مرزا الغ بک د لاسه د یوسف زو د نهه سوه مشُراىؤ د گتل افسانه اوددےه قائلو د مهابرت وا قکه په عقيقت کښے شوه وےه نو بِقِيتٌا بابر به د هغ ذکرکړه وو.ول بایرد د۵ وا قعا تو په با بگښے قطي غفاموش دے ‏ ددك نه دا یا سکيدےت شی په داواتما به د مبالغ نه الی نه "وی - د شرطبون د اولاد بعی د ترښو » شيراناډ اوابدالیانو په ژبه او لباس کښے اود شه د اولاد يعع د ای لخیلو او غور خیلو په ژبهء لباس او. تبدان کښے ښایان فرق ده که پرے ‏ دا ټول قبائیل د يوت تن دوه ما (وګڼو ‏ نو پیابه دا هم متل پهاروی په ای ملو اوموه ملو په وادئ پلیښور او ماسته علاق و کښے داستوګن نه پس د نورو لپښتنو قبائٍلو دگوانډ او امتلاط په وجه غپله ژبه » لياس اودودونه دستورونه بل کړی دی- وه د دوئ نه دا ورړلبق غلق د روایاتو مطابق دله ناک دی په د سيو نویسو له هُوا ‏ کرلاني قبائېلو ې شامل دی او سروني قبائیل نن ورځ هم د غاتي غیلو او غوريخيلو نه په ژبه. دودون «دستورونواو ناس 0065١.) ١۰ کينے ایا فرق. لری - د دے نه دا صفا معلومیږی چه د غاښی غیلو او طوریه هلو ژبه هم غه اص او پنوانخ ژبه ده په د بنا زما په غیال کے دا فبائل د ترو او شیرانیانو تربوران گڼل غه موزو نت نه لر کله چه وره وئلی شوی دي د سکنداعظم د مل رسکشة۳ ) په وت کے په وادئ ګونړ» با خوپ وادئ "اللش او سوات وغیره علدقوکښی د یوناق مُورفنو له خُوا دره قبائیل د «اسپامیگوری او اساکين » په نامو ذکرشوی دی دده قَائلو د شناغت په مقله وړاندث په تفصيل سره سك شوے دے ‏ زما په قیاس کښے یوسف دی ملداړ . غوریه غیل او اتبان خیل وغیره هم ددے پورته قبايُلو اغلاف دی- دا فلق به په قد په زمانه کښے په وادئ کونړاو با وړ وغيره علاقوکښ اوسییدل ‏ او په قلاره قلاره به په دک علاقوکے غزیدل ویىالبته داخبره ممکنه ده په په دوک کښے به ځن قبائل واقق دے علاقو ته په ډيرے وروسق؛ زمانه کښے دمهاجرینو په شګل کے داغلی وی. لکه « مال په ډول به مهمند واغلو ‏ دا فلق دېایر په وت کښے د غزق په منطمه کښے اوسیدل- او داسے معلومیږی په دے مومجوده علاقو ته دوئ په ورسق' زمانه کښے راضلي دی ليکن د دوئ دا رانګ او مهارت به هم په دے ډول شوه وی غه رک په په اوسئ" زمانه کښے داغلق د پل عزسُزه علاة نه دمردان او پيښور ميدائ علا قو ته راغلی اوابادشوی دی په دک مرکو دوئ په ابا کښے د هسایه اهاره دارو او دسقانانو په شکل کښے اباد شوی وو- وه ورو ورو دوئ دغه زمَ پل که او نن ورځ د مل غلقو نه هم اوت دی دغه شانت په وړومبئ؟ زمانه کښے د دخ نَؤ ایادارو او اصاى استوکنو ترمیځنه د جٌکو نو امګائات هې کیدك شی د یوسف دو . دله ناکواوغواته خیلو ترمینه به صم جٌکونه شوی وی شه چه د پنوانوغلقو جکونه به هم د زمکو د پاره وو -(و ورځ هم د ذم د پاره جکونه کیږی - په ده چک نوکښے به د دله زاگو د لاسه رمک هم وتلی وی . او د دے عنګونو په ښټيه کښے اود اقتصا دی بد خالئ دلاسه به دوئ د پل علا نه په وتلو هم جبور شوی وی واے نۀ مو د دے مګونو تارج معلوم د ۵- او نة دا واقعات په څه تارچ شهارتمبل دے .کیدے شی په د یوسف دو طوریه یلو اودله ناکو داهنگونه په ډیره وړاندينۍ زمانه کښے شوی وی (و د دت یاد د روایاتو په شکل کښے سینه په سینه عحفنوظ باغلی وی - او د زمائ' په ټريدو سره د(صلی وا فَعانو شکل بد ل شو او صرف باق دوایاتو تار مق موندے وىی- بهرهال د غاښی غيلو اوغوره غيلو قبائلو مهلا واقعات نه مو په دے موجوده شگل کښے دتار شهادت نه غه مرسته موې . اون په بك 0065١.) ۱۵۱ کل کښے ددث د وافع کیداو څه امتان کيدے شی په دے ښا دا واقعات د مالغ ا وکبی زیاق نه غال نه" وی او د دت اشکالوباعث هم داشجرت دی - غاشنی خپل یا شيفا غیل ۱ ددے قبائلو نه مراد یوسا زی منداړاتراي (و یا دی په دے قَائلوکښے مهبه قبیله د یوسف زو ده د شيراتو په رڼاڼی دده قَپل #لتصرعالات اوددوئ داستوگنِ د ملاقو نمل په لنډ ډؤل داسے د۵»- پوسف زی ې دا قبیله په خُل می کښے په دو څاگو ويش ده - په یو ته یوسف زی اوبل ته مندړ وئیل شی داهلون درویزه دو امطابق د دے قبل مشر نه مند نؤمید5. په دوه غامن ة لرل- د یو نوم یوسف وه اولاد ته ‎٤‏ یوسف زی وت شی او د بل نوم عبر وو د سف يوهُوة وو مند ړ نومیداه" ‏ (و اولاد ئځ په مند ړ یادیږی- د روایاتو مطابق د یوسف ۰- په کامن وو په عبيلے . موسلی » مالی؛ اکو او او دیا نومباک دعیسل یوولس تمامن وو- وتپل شی په یوغل مغلو د دوئ مال مواشی بیولی وو اوعيسئ سر؛ د مُپلو جامنو د مغلو په تما بکڼے تل وو او د مغلو سره په جٌگ کښے سره د نهو نجامنو مړشوے وو ددۀ دوه غامن ژوندی پا وو چه دیو نوم من وو- اولاد څ به مسن زی یادیږی .او دپل نم توب وو -اولاد ّ په يعتوب زی مشهور ده- د صیل یو بل هُوڅ بپ مرگ عم شوه وو چه اکا نومیدۀ. اولاد ته 2 ۱ازی ن واق - د عییلي د در واړو امو اولاد دکوه سیاه نه وافل د مها بڼ د غرونو پوریه اباد ده -حسن زی او( زی دابا سیند په مغثرق غاړه اومدا عل دابا سیید په غرې عاړه اباد دی - دیوسف زو د دوو څامنو رموسي اومال) اولاد په بوټرکے اباد دے ‏ د بو ثرصقطب دسوات غرونه دی- قَيل ته سم . را نړيزیه رات" ته ۀ اباسیند او سويل ته د مهل علاقه ده - د بوشیرًکیر چاپیره غرونه دی- په دے عرونوځے نه ايم » او به دوه سرے .دسندر د لي نه لس زره او یو فټ اومېت دی - دده غرونو په میا کښے ما په ملة کن دی سپه په هګن کرکرونده کیږی . د بونرآب و هوا خوند پاگه ده په عرونو ة اکفر واوٌرے پرة وی ږ د پوسف زو غلق په پوټرکن په دے ډول اباد دی . ضر فاتةً ته هخر زی قطب ته ګداه زی . قیل ته سالارذی , سویل ته نؤرزی او په مين کنے عانٌشه زی او دولت دی دی- دمضرت پیر ابا مزار د بونیر په باچا نه ۵ کل کن وافغ دک برندو د یور مشهورغوړه په د امب په مقام په اباسیندکښ ورکډایږی- د بوټر علاقه نْ ورځ د سوات 4 ریاست کښ شامله ده- 0065١.) ۱۵۳ د روایاتو مطابق د یوسف د اوریا نوغ وی په بادی مشهوروو ‏ "که په یر شگبروو دا ون درویزه مطابق د تقسیم په وضتکے دا يل مور ته سک وی وو (ووغ ورته ا(ارکړه وو- اودده ازارله کبله د هفۀ اولاد یرن شو اوغه لږ هر په هغر زوکے شامل ده - د یوسف د قُلورم هوی راکو) اولاد په کوز او برسوات . دیر او پنگو ره کش اپار دےه د اکو دوه ځا دی چه يو ته خُوامه زی اوېل ته راځ نی واغ - را ذی بیا په خپلوکښے دوه عانځ دی سم را دی او ېر راځ زی - سم راس زی دمقیوضه علدة نه د ملاکنډتر غرونو اباد دی برراؤ ذی د ملاگنډ نه پورته دی - د خواحه زۍ تلغ ځا به برسوات کښے استوگن دی -ددث ښاخ یوه څانګه سملی زی په دیرکښے اباده ده - سوات |- یوه سرسبېزه او زرغیزه علاقه ده په رقبه به څُلور زُره مربج میله وی دسورت مٌّے غرونه د سطح سبندر نه لس زره فټّه اوت دی . د سوات په قطب دیر او چتوال ء ښرغاته ته ‎٤‏ د (باسیند عزونه » سوپل ته د بو نیر علاقه او د ټل په لور رگ برګ اتان خیل او بلموړ د۵ - سوات د يو تن درےت په بشګل کښے د مزونو په مينځ کښ پروت «ے - او په دوو محصوکښ نُقتسیم دے. یو همے ته برسوات و ئل شی او بل ته کوزسوات. د دواړو په میش' کن د سوات سیند بهیږی - دا علقه ډیره زرغیزه اوا باده ده اود قَددق ښګ له بنه په ټول پاکستان کښے مشهوره ده - سکندر اعظم په په سک قم کښے په صند همل هکړی و۰ - هغه وغت کښے چه د یولاق مورحينو له خوا په دے علا قه کښے وم غُلق (باد شوی دی . دهځوی ذٌکر د ه اساگیی» په نامه شوث د۵ دے ملقو د سکندار سره بشدايد ځٌکو نه کړې وو - د ااشوک دمذ می شخف ل هکبله په ېد مذاهب په اول وار دُګند عارا علاة ته ر(اورسید نودسوات عدقه دهپل قدرق سل وقوع او ښگلاله نه د بدا نه من هب مرکز اوکرز يد داحقیقت دسوات په علد قه کښ د بده د زما ځا د آثار قد پبه د پريیوا نئ' نه څرگند ده - په دے علاقه کټے په د بدله من هب کُومره آثارموند ۸« شوی دی او موند کیږی. دومره په بله یوعلاقه کښ تن دی موند لی شوی ‏ د دے نه علاوه د مي سیلدپیانو او نا ترڼو سفر ناځ هم ددځ هت مرسته کوی ‏ په د چیئ ناژټوکن وړومے سیاح فاهیان دے . نوموړه په سڅګه کپ و کوه هند وکش په لار سوات ته راغ وو د دۀ د ویامطابق په دغه وت "ښے په دے علاقه کے دبده مذاهب نه سوه فانقا عونه موبود وو- او په ټولوکښے زهبان استګن دو. ددک نه 0065١.) ۳ پی بل سیاح شتک ین دےك په په سا کښے دیا فرستان په لاره سوات ته راغْل وو داښاغل سیاح حم وائ چه به سوات کښے بل ده مذ هب په ترقَئ روان دے ‏ ځا ناموګ اباددي اوغلق د مذ هب سره مینه لری . سوات یو ۱ب ده او زرهیزه علاقه ده اود خلتوکب کرونده ده بل مشهور سیاح هیون شالګ ده په د سه نه دسا پوره په کا يسا نه او هند په لتوکښے ګرځٌید هء دے- نوموړے سیاح سوات ته هم تل وو وله دغه وغفت د افتالیتو رسپېي پوسق همونان) دمبلو ه4 وبه په ټول ملگ کښے بد هه من هب ته صد مه ریسییالی وه او دسوات علاقه هم د دے نه ما ثرشوی وه- دے واق په د سوات سیند په غاړه هُوارلس سوه غائقاصونه یاو وران دی (و یا شاړ پراته دی - فلق یر خوږ زبانه اوګارنده دی- د ین په سیلانانؤ کل اغری سياح ووکنک وو- په په سلشه کښے سوات ته اغ وو (و دلته په یو غانقاه کينے راهب شوه وو. د دۀ د لیکنو نه هم د عیون سانگ د لیکلو مرسته کیږی ‏ د یوولسے صدۍ' رمسي) په اغا زکښے چه حبوه غز نی . د دپلنو فوکونو ره اکنرپه غلېء لودی کرلاي پپښتنو مشتىل وو په کومک په هند هبل شروع کړه- نو دغه وفت د پښتنویو دښگر ىپه سردا پیروشال نومیده" ‏ په سوات حبله اوکړه. او د سوات غیر مسلم د راعاگزه: ته په په اکثروامتالاتو به د هند د شاهی کورنئ د راخه ع پال د لوری نه د سواتګورز : وو شکست ور واو په تک علاقه ےً په اول وار اسلاې سلطنت قاش کړو .۰ پیرهوشهال قر د سوات سیند په مشرق عاړه د اوډیکرام» په مقام موجود دےه- د روایائ مطابق د بکلسے صدی' په اطان گبڼے دیوسف زو قبا ئُلو مبل په سوات شروع شوه او دو ئُ دا ټواے2 علا ة په قلدره قلدره اوپو2 - به دک علاقو د قبغے نه پس د پښتتو مشهور مقسم شيخْ ملی دا ټوله علاقه په دت قبیلو او ويشله ‏ د سخ ملی دا تقسيم د سلث' پویے په پپښتدو کښے مسلم او مروج وو وله دد نه نپې د سوات د باچا صاهپ په حم دا وبیش . قانونً مسنْسوخ اون شولو څوک چه پهکومه زمکه قابض وو مه مم دهغه سره پلةآ شوه- د سپاړسس صدۍ" په اطرکښے د یوسف زو په علاقه د مغلو مب شروع شوے - په مغلو پے د درانانو او سیکانو دور راغ وه 4 دوئ کښے یو عکومت هم د دے جوگه نه وو چه په دے علاقو غپل اقتدار قَام کړی- په سیانو چے د انگریزانو دور راغ - انگريزانو عم د پل اقتدار په وغت کښے په دے قبائیلو غه بريد او نۀ موندلو ‏ په دك اوږده زمانه کښے د ملوانو نشأاط سوات » غه رک په د غوشعال خان میک په وغت کښے د هخۀ په الفاظو کښے يو وران ریانا» 0065١.) مسا وو دغه شان د سوات دا شی علاقه د شلےى صدئ تزاغازه پورے د یوسف زو دکورنؤ او قبیلوی مِنگونو په وجه یو ورن رېاط وه وه د ىشلے صد په اولنو کالونو کښی د دےه علا ځ قٌسبت راویښ شو- او په سوات کښی د یوداے نوی دوراغان اوشو ههب مبالغ د تلو په ریاستونو او قباتٌل علاقو کن د صِغ مثال نه شي مړندت . د دک نوی دور باق میان کل صامب عبدالودود د سٌوات سابق باچا صاهب د ك۵-میان کل صاهب د غیر مهمول صفا نو فاوند ده او د خپل لوړمٌصیت او لوړو کارنامو له کبله د پښسٌنو په تارخ او د پښتون قام په مشرانوکښے ډیرلوړ مقام لری- دمیان ګل صاهب دکورنئ عال به لنډ ډول داے د ۵ء ‏ د سوات په شامیزی شیله کڼے عبدا لواحد نؤ یوس اوسیدةۀ پچه په قام صاګ مهمند وو. د ده" کره غالبا په سګ ۸ک کښے یو هلک ١د‏ زیږیده"- هه نامه ‎٤‏ عبدالفثور کیښو د ل شوه. دغه هک ورستو په اول کځے د سوات ابا » د سوات (خوندصامب او د سیه وطوث - په نامو مشهورشو ‏ دا سلک دابتدا نه عبادت ١و‏ ریاضت ته مال وو- داېتد اغ تعليم د مصو به ىپیي د دیات لیم عاصلولو په غرض د سوات نه د مرران علاڅۀ ته راخ او څه موده څ په ګو بر وگړهئ کن اعلم دٍن عاصلکړه- غه موده ځا په څوکنو کېن دھم تّیره کړه - او بياد روما فیض د عصول په غرض دهضرت شيع رحبکار ‎٧٤‏ صامِبً په مزا رکښ ځله کقی هم اوکړه- او بیاد هضرت ې صاهب (پلښور) په هد مت کښ هاطر شو ( و د هفوی دصیت نه ےځ فیض هامل کړو ‏ د د نه پي تور ډمیریرصوابئد ته لاړ اود مولاثا يد شعيب 6 لاس وه اوکړه او په غلویښت کاله پس خپل وطن سوات ته لاغ او په سیپل بانډی" نوے ب لن کښے یره شو. او بیاځ په نيکې خیل وکښے وادهً هم اوکړو. او په مستّقل ډول په سیداوکښے استوګن شو اطوئد صاهب د زمائ یو پرسید ‎٤‏ د و کو کر بنیادم وو نو ټول به ورله په ډیره درنه ستزګه کتل ‏ لطوند صاهب په سئکئلا کښے وفات شو - دامود صامب د وفات نه پی د هف په اولادکښے اغتلافات پا شول-اوددے امتلا فاتو په نټّبه کښے د سوات غلقو سید عبد ال بار خپل امیر مقر رکړو- نو موړے د سیدا اگبر شاه په نو کښے وو په دک موقع داغون صامب شسو ميا ګل صاعب عبدالودود او خرن مان چه اول په غپلوکښے وران وو رضا شول- اود سید عبدالببار شاه مقایل ته تیار خول- د دوئ ترمیئه مقابله اوشوه ‏ په د میانګلدنو به نالامئ هته شوه دد که کورنئ افتلاف نه د دیر نواب فائداه واضسته - او په سوات څ حبله اوکړه و سید عبدا لجیا رشاه د هغه" په مقابله کی ماک اوکړه- ددے وا قع نه پس د سوات غلق بيا میان ګل صاب ته 0065١.) ١۵۵ مال شول- او هغه ته د لومت دعوت ورکړو ‏ او میان ګل صاعې دادعوت قیول کړو- چنائپه سید عبد!ليبارشاه په اهترام سره ستهاغ ته اورسو له شو او میان کل صامب په کال مکگ کے د نيکٍی غیلو په علاقه کښی د ګبل - په مقام د سوات باپامنټقب شو د دے نه دپ ميان کل صاهب په غپل ذاق تدابراو شعاعت د غپڅ لارے ټول غړښونه اوارکړل- او په ټولۀ علاقه کښے ۀ امن اوامان قاشمکړو. انگریزانو هم میان ګل صامب په کال سلا کښے د سوات وای تسلیم کړه ‏ میانل صامب د غیر معبول شقصیت غاوند وو- هغه په مُپل تدیر او دوراندایِئ په یو داے علاقه کنے د یو منظم حُکومت په قاشولوکښے ټامیاب شو - په د هغ غلتو د سوونو کالو رزسے دیو عکومت امٌتدار ته هم غاړه نه وه ایښی ‏ او په ډيره له موده کښے څّ خپل ریاسۍ د ترقی" په لار روان کړو٠‏ په ریاست کېن سړکو نه تعیرکړل ‏ په ټول ریاست کین د ټییفون نظام غو رکړو - دغلھُو د ارام او سوکالئ په لړکښے څَ دهرمیکن ذرپه او وسیل ااستعمالولو نه دریځ' او نه" کړو- اومپل ریاست ته ۀ په تاریچ کښے یو داسے لوړ مقام ورکړو کوم په د دے ښکل ریاست موزون مق وو - میا کل صاهب د درك شپیتو کالو به عمرکښے دځکبرانئ؛ ټول اغتیارات په مپله رضا خپل ول ی عهد شهزاده مید مبدالی جهان زيب فان ته په ئال .څګګلا کے اوسپارل - او ددے نه پی د حکول ټول کاروبار ددگ په ذمه وارئ کښے چلیرږی بد عبدالمق جهانزیب غان یو رو شن ال عُکمران او د اسلامیه کال پپيښورتطلیافته د اود خپل ریاست د هراړ غيز» تر هئ سره ډیره مینه لری- په تیره تیره د تعليم د توسیع حد ‏ هورته هواهمش منه دے - دغه وجه ده چه نن ورځ په دے ریاست کښے دوړه لویو مدرسو یو هال غور دے- په سیدو شرف کښے په د ریاست صدرنقام دے ډو عالی شا ن ورګ کا سم جوړ دے- ‏ د ریاست دغلقو د پاره داداق تعلیم نه واغل تراعل تعلیبه پوره مفت التظام د ك او دا یو داسے ارنامه ده چه د سوات حُکمران پرث په ماے فغرکوے شی - دتعلیم نه علاوه د هست او رفاه عامه د دؤروکارونو په لور هم ډيره توج ه‌کیږی- دغه وڅه ده چه سن ورځ د سوات ریاست دژوند په سراړخ کښے عم په ترقئ' روان مه- دیر؛- که چه ول شوی دی په دیرکے د قبیله یوس زی د اکوزو» په څلگه کښے دغواپه زی زیلی الګه ملیزی اباد دي- د دیر علاقه اکثره غرتيزه ده د دیرښر ها ته ته درئاځ سوات , د قطب ښر خا ته" په لو رګلکت اوگگشیر؛ قطب ته څ دپترال اوقطب ول ته افغاستان او د قِط په لور-2 بامبوړ او سویل ته څ ملاکنډ د - د دے ریاست 0001٥ ۲ ۶٨ ‏سرت‎ رقبه به دره زره مریم میله وى د دیاست مشهور سیند کو ده هه په قّد يي تارغ کښے د رودګوری به نامه ذکر د- د ریاست (پادی په غاب د شپېږو او اوو لکو تژمنځه مه وی داریاست دخپل سل و قوع له کبله د ډ ير سیاسی اهمیت عامل ےئ دریاست در ه کلبران ټېر بِائْ ملا الیاس و یو سړے وو په . نل زهدوتتوئ په وه داحُون بایا په نامه مشهور وو او په ملیزوکښے د پائنده هیلو په ذبله کښے وو په (وولمه صدی"کښے ملاالیاس د دیر په ملاقه کښے شهرت نشيښ 2 په عکومت کښے بدله‌کړه. او په درک ے' د ریاست بنیادکیښو د - د غلام ځان نه ىپی په دے کو رنه کښے د اقتدار هاوندقاحم غان وو - دےه سړې په خپل وغت کښے کاق طاقت اواقٌتدار عاص لکړو ‏ او غپل ریاست ته 2 توسیع ورکړو - په قاسم غان پپمے رعبت ځان د اٌتدارغاوند وو- نوموړ په سګلله کبے وفات شو او د دۀ په ځا بد شریف غان په گد ئ کښيداست په د ده څول وو لپ له ورو کڼے د جِند ول عکمران حاې عبراهان ډیرا قتدار اص ل کړه وو په سنقشل" کښے عبرا غان په دیرهبله اوکړه او بد شريف هان ۀ په ماق جبورکړو. په دیر د عمرا ان قيضه راغله ‏ په سڅثلاء کے گښے اگریزانو دعمراغان برفلدف فوځ کشی اوکړه. دغه وغت حمد شرف غان هم د انگریزانو منره وو دمحمد شرب ځان او اکگرنزانو مشترک لټکر د عمرا ځان طاقت خت ې کړو- د دے په بد لکښے اگربزا نو مد شريف فان د دیرمگمران اوملو ‏ اود هخه سره غ محاسده اوکړه ‏ د د معامدث له نه د حترال د سړک ذمه واری حمد شرف غان په قپل سر واضستله- او په سړک باندے ے د صصول وصولولو مق پرےه ښودلو. ددے په بد ل کټ انگربزو هخه ته لی زره روپئ سالانه وئلیفه مقر رکړه - او غلور سوه ټو کو نه ۀ په انهام کښے ورکړل. په کد کي انگریی ءکكومت هغۀ ته د ثواب هُطاب ورکړو- ثواپ ېد ریت غان په نه کښے وفات شو د ار په ما اورک رب خان څه په بادشاه غان مشهور وو- د دیرنواب سُو.کلویت هند ده له هم د نوابئ ُطاب ورکړو رشا ‎ )‏ په سشلګهُ کښے هکومت هند ددكه ثواب سالانه وللیفه یلوس زره روبئ مقر دکړه اودذوابيۍ نطاب 2 ددنده په ګور نی کیغ موروق کړو او دد خو شاه جهان فان- ول عهد اومنلو - اوهغه ته څ دغان بهادرئ نطاب ورکړو. نواب بادشاه غان په سلا کښے وفات شو اود هغه په ماع شاه مهان خان غاب شو وه د نوابو په معامله د ده سره خپل وروږ عالم زيا بپ هان وغالئت شرو عکړو د عالم زیباغان په مرسته ده هار« غان اود سوات میا ن ګل صاهب وو د دوئ ترمیته بثالفت 0065١.) ۱١۵. شدات اغتیارکړو- اغرانگريزۍ عکومت د دواړو وروټو نژمیله فیصله (وکړه- اودعالم ذيب غان د پاره څ ښّه سوه روپخ میت و ظیفه مقر ةکړه- او هغه دریاست د مدودو نه به رکړه شو اوه مردان په علاقه کښے استوګن شو. د پاکستان د قيام نه پس د نورو ریاستونو او قيائلی علاقو په شان تواپ شاهعهان خان هم د مُپل ریاست اسحا د پاکستان سره اککړو - و ه نواب شاه جهان غان دیو .چیه ماق او فمنصوص طیعت خاوند وو به مو موده زمانه کښے څچه د اولي دبهبوه او شرکړه په پړکتے په يوخکران کوم فرائْش عائد گیږی . د سغ په لور هغۀ هځ تومه نه کوله ‏ دغه و به وه په په ریاست کښے دموجو ده زمل د تحلیې د پاره هم څه منظمه طريقه او آسْتذلام نه وو. اونةً د اولس د شیگړه په عرض چرته په ریاست کین هسېعالونه وو-نۀ دګ راګ د ذىائعو په لورتو هه کیدله ‏ غرض دے شلے صدئ کښے هم دا ریاست د عهد وسط پو ښونه وه کاومت پاکستان غو عٌله د ریاأست اورعیت په باب کښے ئنواب بشاه مهان فان ته د هغه هد فراٌضو په مقله یاد دساق ورکړه- وغ سرځل به نواب د دے یاد ګیرۀ په لور غه تومه اونٌکو. په ده وجه عُکومت پاکستان د هغۀ په معزولو بهېور شو - چنا په په اکتوبر سلاللئ کښے سخه د وابئ نه معزول که شو او د هفة په غا ووی عهد ىد شاه خان ضرو ثواب مقرر شو - د دیر ریاست نۀ مړ د پل سل وقوع له کیله سیاسی اهمیت لری بلٌکه د قناق .وت له منه هم يو موړ پټ ریاست دک. و ددے رباست دقددق ټو طُرانو نۀ لارناٌ ده اس شوه توقع کیداه شی چه د نوی داب صاهب په عهدکل به د ریاستا ددے قدرق دو نا نه په درسته اواموزونه طريه کار واطيج شی - او د غلتو دبيتری؛ په کارو نوگښے به استهار کړيه شی - د در موو ده نواب صاهب یو ئوووان نلم پاقته اسان ىدے او د موصوده زياغ د تقاضو او ضروریاتو نه ښه فردار دےه - او د خپل ریاست د تزقَئ دعن-ل نه سرشار ده دغه وجه ده .په د غپل ریاست د همه یره ترقوک په کارونو کښے په ډيرت سرکرمئۍکوشش موی په ریاستاکنے د تعلیم که قاشه شوی ده په ټول ریاست کښے سکولونه او الو گکیادی قا ئییږی ‏ د سړکونو نقبیرته هم تو جه کیږی. د ریاست د قدارق پټو غزانو د رالیتلو دپاره هم منصوه تیاریږی ‏ او په کوم جوش او ولوله مه د تردئ کاروته روان دی د هخ نه دا کو تو قع کيدت شی مه د دیر دراست غلق به ډېرزر د خپلو ورو وروڼو عزژېزانو سره به ترقئ کن اوه په اوه روان شی : مثُلاني- د یوسف زو بله څانکه مندړ ده دا اولس د خپل مورث اعلا په نامه منداپ 0065١.) متا مشهور دے ‏ دو د مردان په ضلع کښے ان د چیل پوره اباد دې - له - دچيل نر ات ته اباسیند قبل ته ۀ یوسف زی ؛ قطب ته ۀ پوثر اوسوىل ته مهابپ دے - دا علاقه ديوه در په شک لک پرته ده ميدان پهکے کم زمکه ځنم له اوغرتئیزه ده ورځ داعلا قه دسوات په ریاستکښے شامله ده د امبيل مشهورجګ په 1 م په دے علاقه شوے ده - دا علاقه د منداړو مرکز دے. د پل ن‌وسول ته د صوابئ؛ علاقه او د صوابي نه په قبله دمردان علاقه ده او 4 دے ټوله ملاقه کښ دمدړ تلغ خا ابادےه دي - د مند ړ اي - دمنداړ ده عامن وو په متور؛ ضر او رځړنومید ل . بیا دمنور دوه ځامن وو دیونامه عثشان اودبل نامه‌اتان وه دعثشان هم دوه مامن وو- ديو نوم کمال او د بل نوم امان وو دکبال اولاد ته کبال زی وشل شی . په په خپلو کښے په دووغانگو کښے وپشۍ دی. یو غانگه مشران زی دی او پل ته کڅران زی وشل شی - د طورو مانان به مثران زی کښے شامل دی اود هوق مردان غانان په کشران زی کښے ‏ په مشران زی کښ أُګوزی هم شأمل دی په د هنایت غان د درپې سع اولاد ده او په معیاروکښ استوګن دی داتبان اولاد هم دوه ښاخه ده په یر ښاخ کښ ۱کازیګنازی. او علق زی سامل دی - دوئ ته اثان نامه وښ ې !و د با سیند په غاړه د مهابڼ په سویل اباد دی . ټوپئ ‎٠‏ ميئ" ۰ کوټه ١اومرغز‏ ددوئ په علد قه کښی مشهور لی دی- بپ دوش ښاخ کښے دسدو اولاد دے ‏ دوئ داتټان نه به قبله پراتهۀ دی - دسداوزو ذیلی ناغونه په ده ډول اباد دې ۱- ایاغیل ۱- په کنډه ؛ زبه .ند او ىشاه منلصورکښے ‏ عبر غيل په کالا ؛ درهصوْ مانیرۍ" کن ميراهمد نيل ه مرغز ؛ پټنډ کوئ او سلیم ان کښے ؛ بهراد يل په ګلټټ کے اوغدو هيل په پښتار. ډاکئ . توتائ؛ یاچا او بام ميل کښے استوگن دی رحٍ٣-‏ دا تپه په پښؤ څانګو کښ ويش ده ماق ی» ملک نی . اکوزی .عضرنی او ببود زې زماموزی) - : ماق زیی ؛- په ډاکئ ‎١‏ ترلاندی"» ترکئ» پرمولی او (دینه کښے ملٌک زی په یارهسيئ شیردره . يحقو ې کنے . کوری په دوبيانو . سړه چینه او اسبامیله کښے . حضرز زی په شه اکالومان؛ شیره غونډاکټے , يبود زی په نوی کلى . شيخ باناء اسوتاء او نار چښکے (باد دۍ - 0065١.) ۹ ترګلافي - د(مطون درويزه د روایت مطابق د شینا دوه ِ و دیوث نم . مريانه وو یوبېف زی اومندړ دده اولاد ده .د يل نامه پسو وه -. په يوهُو ه ۵" لرلو ‏ نامه ه" ترک ده- او اولاد ته څ ترکاني یا تر ئلاني وتي شی (و نن ورځ په ام کی ميشته دی- با جوړ (- د باجوړ علاقه به انداز؟ څه پش يشت میله اوږ ده اؤ غه شل میله به پلنه وی - د دے ملا -ة فطب ته ته د پوگو په سینه نه .پل تا وادئ کونړاونتېر غاته ته څ اتبان يل اومهمند دی. د سویل په لورځ هم د مه بنده علاقه ده باو علاقه په ښلو عصوکے لقسیم د . نا چارمنگ رس بابوکاره ر٣)‏ سورکبره رودده) وادئامیبوند - په دے ملا قه کښے اک یوسف زی اوتراي اباد دی دس رود« په ک؛ کښے غه صافیان اواتبان خپل هم استوګن دی په پارمګ » بابوکاوه او وادئ میېوند کڼے سلارزی ریوسف نی او ترهدي اوسیږی ‏ د مندول کي د پعکوپه سیند او نواکئ ترمیکه ده- داکطئ به انداز( اه .میله اوږده او څُلور میله پلنهګ:داعلتسنز ږښگران عرلخان رشاندار کا نام په برشهرت پللدوفا تن دفغ اوش خير الم فان ترميٌه د اکتدار د پاره کشسکش شروع شو هه په هغ کن عمراغان کامیاب شو او د سل پورے څ دخوا وشا په علاقو خُپل اکٌتدار قا کړه - ١و‏ نقریٌا د دروښم ریاستاه په فپله قېضه کے واهست. اوبيا ه په سال کښے په ديرحبله اوکړه ‏ اونواب حبد شريف خان ۀ د دیږ نه په وتلو بو ردو دغه ومُت کېے د عبرا غان (قتدارانتها ته رسید ه وو عمرا هان د خپل وغت يومدېراو جاتیاز ککبران وو مخٌرد خپل ریاست د هفاظت په لړکښے غا په مل مضبوع 3 لغ جوړ کپ وه- فوخ ته په نوی طریقه نزتيب ونکړه وو او د اعا قسم وسله ‏ ورله مهیا کړی وه د دیر د قے نه پس هغه د هتزال په لور هم پیش قدق اوکړه- په د بنا انکرېزانو دهغۀ د اقتدار ځتبولو اراده اوکړه - او د ه چټال ریلیف » په نوم کٌ په عمرا مان فوځ کی اوکړه- د دے په يتجه کي عمراغان افغانستان ته په تلو #ېور شو - او باق عبر دا میر مید لرهبان غان سره تیکړو ر. هگ ) - هم په دغه ال د مکنډ ایسئ قاشه شوه- په ابتدا کښے په د اپینئ کے د دیر اوسوات علاة شای وے ‏ ورستو د چترال علاګه هم دد ثك سره ټل کړے ' شوه دا ای د مرکزی ککومت ند پراه راست مات وه په سلثلك کښے په ه سخبال مفرې سرمدی صوببه تشکیل شوه نو دا ( پیلسی د دے صو د نی فکمشن, پا نکرانئ کټو په 0065١.) |٧۰ شوه د قيام پاکستان نه پي د وهدت مفري پاکستان په جوړنډاو دا (یینسی اوس دمطرلې پاکستان دګورنز په نگرانۍ ۶ کے وککړی شوی ره ککیافي - دا قبیله ديل مور به نامه مشهوره ده د روایاتو مطابق ده شیغا.او مرم دوه امن وو - د یو نامه مند وه .په اولاد خڅ یوسف زی اومندړدی ‏ دبل نامه مک وه د ده" یولوروه په ګاگئ نومياه. او په « زبړک ‎٠‏ نوےه یو سړی واده شوئ:وه. ددۀ اولاد اواس به مگياڼي مشپېوردی- ده مک د کامنو او لار ډ پر نۀ تلو اوهغه هم پ هکګیانکے ورګډ دی - په موجوده وتک ے "اي د پپېښور په ضلع کټے د دواوے . په مزکه ميشته دی- : 1 ۰ غورباغیل د روایاتو مطابق د کند» د ددیم څُوک اولاد په طوریا قیل یادیږی.د وریا څلو رغامن وو په دولت یار . غلیل » څوکق او زيړاغة نومیدال- با د دولت یار دوه کاین وو د یو نوم مهبند اود بل نوم داؤ د وو - د مهمندکوم اولاه حه به ميدائ ملا قوکښے استؤګنه لری- هغوی ته کوژ مهمند اوکوم چه په غرئیزه علاقه کنے اباد دی هغوی ته بر ممند و تیل شی- په اصل کگے دواړه یوی مره زما په تیریو سره په د وق کښے نن ورځ څه لن پا نۀ دے - د پرمهمندو څه غفلق دکو ىړ سیند په دواړو غاړو او د نر هار په علااقه کښے میشته دی- باق مصه 2 د مهبندو په اګنسئ کے د نځتیناء سلالا اوکسی طرونو په لړکښے اباده ده د مهنندوکشي؛ د غرونو په مي کښے واقع ده څا-2 په ما په کښے وړه وه دره دی د دو په علا قه کڼے نشبسا او ایله دې مغهورغروت. دی- د د غا پيس کړع او نګنډی ه تار کندونه سم د دوئ په علاقه کښ دی کوز مهمند د پیښور په علاق هکی د باپه سیند په گسه غاړه په گپوړئ او مره کښے اباد دی - دمهمندو د علاة نه نمرغاته او قطب ټرغا ته ته اتبان هپل او با وړ قطب ته ۀٌ د باموړ اوکو نړ څه خصه اود قبل په لورے هې دکو ړغه عصه او د شٌگر هار علاقه سول "يل ته وځ د هیبرایشئ او سويل شر غفا ته ته څّ د پپيښور ضاع ده د پرمهمندو علدقه غرتيزه اوا نړيزه ده- فرونه ےئ مخ (ومیدان علاقه څ گرمه ده. .د 0065١.) ۱٠١۷۱ لحل پوره . کامه » گوشته » د دو مشهورکلی دی د شبقدار نه چه جلال ابار ته کومه لار تل ده مځ ټوله د مهبندو هه ملا قه کښے تیریږی ‏ د دے فْلْفَوِ د کرو ند د هک هکبه ده - دا ود زی ۱- د دو نه په قطب مهمند پراتة دی- او قبله په سوپل تزنه غلیل دی . دوئ د غلیلو نه ې شبيرکښے زیات دی- دغوربه فیلو د مهامرت په لړکښے ددوئ؟1 کردار واضصۍ نۀً ده- و تيل شی په دوځ د غان کو مرسته عاصل هکړی وه او د هخه په برکت د سے په علا قه کښے د کلپاڼئ به غاړه استوګن شوی وو- وغه په ارکښے دوئ د پنیښور په قطٍِی لاه کښے د کابل سیند د ښاښونو په میځ گښے اباد شول ‏ د دوئ دا علاقه ډيژ اېاده او زرځیزه ده څلېل ې د غلیلو موجوده علاقه به تقريٌا شل ميله اوږده او (ولس میله پلنه وی د غلیلو ملکانو ته « ارباب ه وئیل شی تهکال . سپڼه وړۍ او لنډۍ؟ د دوئ په علاقه کښے . مشهورکلی دی . د دوک اک زمَ د باک په او بو سیرابيږی - څوکنی یاځمکنی داخون درویزه په دعایت څوکی په ابتدااکښے د خپلو وروټو نه مرور شو ی وو د سپين مز په لىنو کن ۀ استوگنه اختارکړۍ وه- دڅوکنو په رات الربي سویل ته 2 اورک زی او قبله په سویل له تورۍ » اباد دې - د دوځئ قطپ ته سپین غردے. داخلق په وادی هزمنه اوګرماناکټے (وسپیږی ‏ ډیر کارګن کیال اوکينه ورخلق دی نن نر ټول کارکوی ‏ د بهر علاقوسره د دوئ ټګ راګ ډیرکم رے - ددوئ علاقه ډيره ينه ده که ددے عُلمّولباس اکثر دوړۍ' وی څوکئ ټول سئ مِأ هپ دی. او په فل مین کے ښۀ مقعدد ی ‏ د څوکنو یوکل د پپيښو ر په ضلع کښے دم شته په د حضوت ميا عل د مزار په وجه مشهور دک - ناف ( د دوی غن ټې د تامکو سره ګډے وډے په ره رکښے اوسی- او من تي که بهاړ غیل ؛ دولت فيل ‎١‏ اهبد غیل او تار هيل وغيره د برو مهمندو سره په غم ښادئ کن شب دی - دند اولاد د غرشبون د یوغوی رنه )داولاد عال لحوبیان شو .(و د هغه د بل څوی رګنا د اولاد هال په متتصرډول واورئ؛ زب 0065١.) ۳ که په د شُرے نه معلوميږۍ د ځبند اولا د څُلور کا دی پچ غویشکۍ ‏ کتاق؛ : مهىنزی او نو . د روایانو مطابق مهبنزی داټدا نه د هماښی خیلو په ډله کښے شامل قو. دوادیه پلیلور په استوکنو دپښتنو یا يلو کنے دند په (ولا د کښ د مه ېنز ه ملاوه به مهه صیله د و يڅکو ده د روایات مطابق داغفلق هم بپ (اټندا کښشے د ارعُستان ه مللق سره جوفت د شين په زمکه اوسیدل ‏ وه څه رګ په وادئ پپیښور د | ئور ټول قبایُل رد روایاتو په با ) د تریښوه غلے نه په مهایرت بېېو یشوی وو دغه شاڼ دا خلق هم ترو د خپل زمک نه دغله کړل- د خوىشٌکو غُئ خَلق د ین نه ملتان ته لاړل ‏ او هلته اباد شول ‏ کن عُزق ته لاړل- او بیا د هخه ماے نه کابل ته اوبیا د کابل نه دره غورد ته اورسیدل- او هوږه اباد شول ‏ د هو بيشکو قبيله تر ډيړه حده د با یر سره مربوطه ده د هندوستان په اغرۍ هبله کېے د بابراکثر فوڅو نه په پښتنو مشټمل وه او په دوئٌکے زیاته مصه د څوتٌکو وه.دا لق دغپل یوسردادسلیم غان په مشرئ؟ کے د بابر په مرسته کښے د پا پت په جل ککښے د ابراهیم لودی سره نید لل وو دغه وبه وه مه باپراو د هخۀ نه پي د هخه مو مان په دوئ ډیر مهربان وو. دخویشکو د يل وم غلق په د بابر سره صند ته تل ووهغه فلق نن ورځ په « افاغنه فقضوریه » مشهور دی - (و د ستلى سیند په دواړو غاړو آياد دۍ- د غو کی والو هح تے له بک زی. هسين زی . شهابن زی » سلاک اوکزلان دقصور په قبله اباده شوے و ه- دوئ ته ه دبرلی استوګن تيل اوشن کې له عزېز زی ْو اوابرا هيم زی و غيره د ښرغاته" په لور اباد وو- او دوئ ته به څ د لرګلی استوکن وثئيل- مه موده لپی دا غلق په خپلو کښے اونښتل- او د دوګ کن ئے په غُورمه » ټانډه (و هیروال کښے ابادے شوه داغلق تژ اوسه به.افغانان قصوریه » مشهور دی- اکرچه دوئ نه په پښتو3 به پوهیږی. او نه امه د پېتنو په شان ده- د خو يشکو قُن لق په پش |و قند هارکښے هم اباد دی- د دوئً یو قبیله په د ره! غورد کيلے استوگنه ده- او عٌن فلق ۸ د نوببار په تمميل کښے د نوشهره کلاد په قطب د لنوی سیند په غاړه په غویذی وه کل کښے اباد.ددی- د پيشومشهورصوق شاعر ه ارزاق ‏ څه د باي انصاری.ء رپېر روښان ) صبعصراو مرييا وو دغو يشو په قبیله کښے د مریړزی په ذیله کښے وو- کاسيان ‎-١‏ له په د شېرے نه معلومیږی #اسیان په یوولسو څانگ و کښے ویث دىپه د شينوارو قبیله هم په د وئ کښے شامله ده که چه د« پټ غا » د روایت نه معلومیږۍ. 0٥0٥5٥ ٨ ‏سن‎ ‏د قرٌبون په اولا د کښے .په د کند اوځند اولاد د وك طره نه د رق »ایل او بیاد وادئ‎ ‏پيښور په لور مهاجرت اغتیارکړو- نو دغه وغت /اسیان بیرته کوه سليمان ته لاړل اوسود‎ ‏ميشته شول . الیته د دوئ يوےه يلد رشینوارو) د غاښی غیلو سره مهاجرت ١وکړو. او‎ ‏دغیر نه په قطب سوپل غرونوکښے ميشته شول ددوئ علاقه د ابل سیند ښی لور ته‎ ‏د پلیښور او جلال اباد ترميشه ده ار شينواری د غيبر نه په قطب فرونو /نے ميشته شه‎ ‏کر ه دوئ يوه قبیله د سکو غيل د سپین غرپه قبلشزه غاړه کښے د څوګيانو سره اباده‎ ‏ده د دوک مئے غلق په باجوړ ۰ کونړ او دره ځینگل ښے هم ابار دی د زار ناو سیند .د‎ ‏دوئ په علاقه کښے بهیږی - د دره غیبر په قباشیلو کپے شینواری يوه سشهوره قبيله ده تپ‎ ‏کوتل د دوئ د ملا ة مرک دے- په کو ماټ کبے هم د شينوارو من غلق استوکن دی-‎ دوئبه طبقه .غورغشی قبابُل |- دا قبايٌل د غپل مورث اع غور شت چه د ئیس عبدالرشید دوشم څوے ووه تامه مشهور دی- د روایاتو مطابق طورفشت د کاله په خوا ؤٌشاکښے ژونده وو د غورعشت درے کامن وو بچی دائ» یا اومندو ‏ په دوئ کښے د دائ اولاه زلت مه مکتے شی د دا په اولاد کښے مهمه قبیله د کاکړ ده په ذکر به ة وروستو اوشی باق ۱- دا قبیله په قلاتکښے اباده ده ځن دکو نپ په خواو شاکنے هم اباد دی د جوناگړه ثوابان دد قِبِل سره تعلق لری - د منداو اولاد په مناو عیلو مشهور دے - 0065١.) مې دغوششت نب نامه غورغشت داق باقې مندو اکړ اضر يئ داوۍ ممرزی کمړزۍ مند ومیل ‎١ ۱‏ ياسينښزیۍ ادرسښنی صاصى شیلوځیل د عيدارزۍ ‏هړ مړ غوندۍ چې زی ‏علال یل ‏یون کيل سلدرخيل سئیر ‏سام هپل ِ برمخپل اا خل اول ضل مضرفيل ‎٠‏ اول کان اجړزیه پک زی وزی (ېجدزۍ به کپیپ :۸ ۳ میرزی غوری زی یوزی ساووزۍ ‏شهعون ‏طشادی ماجو ایوب مندۀ امو مبا ‏بل خُل نۍ نی زی فپل اعبرزیي خبالزی ابوسويدزی مردانزی هلال نی دګیزی ‏من زۍ 0065١.) 1 ۵ کله چه وغلی شوی د 6 په غورعشت وکڼے د داق اولاد او د دائ په اولادکے کاکړ مهه کیله ده د روایاتو مطابق د دے يي مورث اعلن اک نومیده" ‏ په یو غدا رسیده او نیک انسان وو او د غیاث الدین مُوری په زمانه کښے وفات شوے ‏ او قېرےٌ د رات د جامچ مسعيد په دروازه کښے موجود دے- وله دا خیره درسته نه معلومیږی ‏ کاکړ وه لویه قبیله ده. د دے غلتو په ژبه کښے خُ ډیړ بوا الفاظ او ددوګ په تبدان کښے ځے داسے زار »موه موجود د ی په د هخ نه د دے غُلمو قٌدامت معلومیږ ی - الیته دا ممکنه ده چه کاک نکۀ به په دے اولس کے یومشر تر شوے وی ' موجوده وخت کښے کاکړ قبيله د سر زځیلو اوسنټیا په دوو ځالگ و کښے وش ده ددرےه دواړو انٌگو نه بیا نورے ډیره زيل غویه شوی دی - دال دکو ئي ډويژن په څلورو واړو ضلع و کښے اباد دی - په ضلع هزار ه کښے هم شته. دمشرق پنياب په قصيه کو هانه » ځورجه او ند شهرکښے هم #اکړ استوګن دی غه لږ شان په دک ن کښے هم شته ‏ هېت غان عاکړ چه د مان هان لودی د لورې نه دسیل» هاکم وو - او د #غزن افَغان په تالیف کښے لوګ برخه لزی ‏ د سنټیا ماب سره وو - ثاعُر- وړه قبیله ده اوس په کیتهرانو کښے ورکډه ده- د پپښنلو د یو تار رصولت (اففاشفف لیلوال زړداد غان دد قِييل غړه دوو - پي ) دام د کاکړو په شان مصشهوره او قدايبه قبیله ده- او جړےه ه تر ؤیدی زمائْ رس ددوئ من خلق په افغانستان کښے او کن په دک نکښے هم استوکن دی په ده قَبيل کښے د ان کور د ذیلی كابک باروزی سره تعلق لری- 0065١.) ۱۰ پسب نامه دګدون د شجراتو مطابق ګدانه هم په غورغشتو گښے شامل دی وه د روایاتو مطاب دا غلق دابا نه د غابی غیلو په ګوندی کښے شامل دی او د قبائل مهاجرت په زمانه کښے د یوسف زو منداړو سره ده علا ق ته راغلن دی دگکدون شېره په دك ډول ده. - حجکدونے سالار ملنصود کوس سسژښتنې مممسسیپیلښسمي سیسشتڅتڅتڅییلممېلنښسي مت موازۍ اتوزی سليبان نی زی دولت ژی هوردزی عيئ فيل عبد الرهیم ګبدتل عبرزۍ مسمېسلچلتچ الداززي وتو زی شامانزۍ صڼزی بهلولزی مرشرغفل قلندرخلا عل خل شاشبنی ماازنۍ طظيل زی امرزۍ دولت هيل اودهخضل سور ګر يتو عیل يل فيلا پل خپل . ول خل قاسم يل سا هيل اله داد یل خوامه رس لور ادين زی دون قبائيل لکه چه د شېرو نه معلومیږی دوه ښاغه دی په یو ته سالار او بل ته مْصوّ وان . د سالا راب غلق اکثر د هزایء په طرون وکښے ان ترس رش » پورے اباه دی ددوک علاقه ډیره زرڅیزه او سر سپزه ده دگدونئ د دواړو څانگو ترمیټٌه اکثر بدی وی درولانو مطابق دگدون قبائٌلو د مورث اع نوم اشرف وو چه په کد اغ مشهور شو وروستو دا لف ظاکدون یا بدون مشیلور شو دا فلق اکثر د مها په طره کښے اباد دی- دمردان په ضلع کښے د بابیني په کلک هم د دوئ ابادی شته دے- لږ لږ په کشمير ا کیبل پور په علاقه کے هم موڅو د دی د يچ په علا قو کېڼے د غورغشتو کل د اشرفاگدون ابادکرده بيا یږ ی- 0065١.) ٠٠۳ 32 سه بيچئ قبانُل ب 8 : بيډٌن ایس ربن قیس عبد«رشید) " اسماعل‌زاولاد په سړنوکښثالتع) وړسېون ځين ډدېتوروخله لای بيعم تباٍن يوق ركنيی نن شئل کټو یشکی درۍ َ بوي دت ‎٩‏ ٍ میریاز احامیل صاهبائل غرټون پالکئیل فهْد , زرکۍ سپن سودفل مع پل فغوه پل واد يل مخبپايل خیق درگ باخضل غورینی دووړی دیو سرۍ بیرم عېداق سُواق دبشور فاکی ّانی شاه ملگک ایل رم د روایانو مطابق بیټن د ئس عبد الرشید څو ة ده نومویكه دبیټ نک" په نام هم یادیږی . د زیږ په او مړين ښټّ ّ معلوع نه دی - البته د پچ غزاغ د روایټ ما د طرسثبون د ژوند په موره کښ دے عم څه موده 3وندکك وو. هرشبون په سالګ کن وفات شوےت ده - نو ددے شهادت په بناموښ دبيټ نيکۀ دمړين نيټه د غُلورے صدای هری اطری کالو نه کین شو بيټ لیکه یو خدا پرست اشان وو په خلىۍ توب کنے د عراق او عربستان سی ل کړه وو او ددے ملکونو د نيکو غلقتو مسبت نه ؟ فيضْض 0065١.) هحنا عام ل که وو بیټ نيکۀ ته په بپښتوکښے د یو و لی الله په سترگه کټل شی د سلينان ماکو په تذکرة الاولیاء زد څ تالیف ) کے دا مناجات د ببیټ نه سرو منسوب دے ‏ د1 مئاجات بۀ ده" په کسی ع رکڼے وشلو..- لو يه غُدایه لوی غدایه ساپ مینه په مرضايۀ عر ولاړ دت رناو یکن ټوله ژوی په زاریټې دلته دی د ضرو لسن ځور کيېد څ پک بل ۶ په داوگړث ډیرکړ فده لوب فداه‌لوب غداا دلته لږشوښاورښئےه ووړکوک ت ووړبوښثه مینه ستاکے موښمینه‌یو دبل پاپ ملۀتلۀ نیو هسک او مزکه ننښته تاده د مړو وده هم له تا ده دا پالنه ستاده خد ایه لویه خدایه لویه غُدابه دبیټ نيگة په ځامنوکښے د وړسبون اوکيین اولاد ته بيتئ وشل شي- د روایاتومطابق دال په اوله کښے د کوه سلييان په لړکښے اباد وو- وه غه موده پی دوئً د غابیلو د لاسه دل مد نه ځایه شول- او دکوه سلييان په شر خا ته لور د رو د ګومل په غاړه اود ټانگ په زمکو میشته سشئول- په سنداکڼی د پښتنو د سلطنت په زمانهٌکښے داغلق دلو ة اقتدار غاوندان وو - ١وا‏ سلطنت په لوڅُو نو کښے په ډږیرشیيرکښے شامل وو - څلورمه طبقه . سعس ‎۷٧‏ : . 1 71 . متوزی قبامل ۱- د روایاتو مطابق پ ې متو د شيئ بیټ لور وه - چه په شه تک واد" وه- د دے اولاد په متوندی مشهور دے .(و ددك نه مراد غالې او لو دی قبائُل دی - دوئ شبرك په دئځ ډول دۍی- متوزی قبائیل په دوا تا نگو کښے وبش دی ري غلي قبائل رپ) لودی قبائل - 0065١.) ۹ . څلورمه طبقه ‏ متوزی راوله څالگه) و , غلېي قبائیل - شلاحسين خسس۴کيسسسسیسیسییيا سل یګ اه پا و ښته عا رې لي متو. دغترشیخ بیټ ) سیه عا زمهئ ‏ دترکاع دوړ) غلي ابراهیم زلودی) ملک یار دولت یار یوسف غوب هيښزی عینکزی ايوزۍ مدروفزنی شتان هيل پسسلېپېېې ېې ماميزی غویزی برت زی راميزی عبرزۍ ېټ زی حدنزی کدل زو فادیزي نادیزیي عیرزي مديښدۍ پاځٌ دی بابانیف باب زۍ : ستفقيدنۍ علیزي پولس ,سسعاق قطمبا . خبرے نظرے توح ے صاعهب فان سے دلیل فان یه امد ځانا خلال الدی سه مبرسب مند سه تع ته شهالم ان ها میرغان زميرو يي) اعبدالعزیز عبد‌القادر -- شاه مود شا مين ها خرف مد غان شیرغان عېد لرجې غان 1 نورادله غان عا مبداارهان رياې رمٌد) غاې قبائيل-م برمایېن خلې مشوزی اول هخالکه باکرغل مروفپيل مولنيل عبواپل نلا کړوئپل ټغر بايئضل سل توټګوق پائنده خيل لک ل ژي شاه نودۍ د ینارقتیل هنرس سسسسسس تسس سسسسسسسم حسسسسسشسمسسم٨سې۳۴ي۹٨۹٨يچې٨ۍې‏ ل2 تغل غیيونل فق نلا جهافضل امل مڼنفادغل ای پل سلطان يل نیزب‌غيل سوتخضل شتینل سرريړۍ 0065١.) حوېجټر اښحټم ځڅې لی حټھم, څېه ې ېې و مول رس ېه مټل مر ېډ مټومب هې مټېی جټ ېم ې ور جټلممی ټمر مټ وم 'ټ مټ وم وه مډور,و بېټټپ مټمچه ویم مدیمټږقيھي ۶ مدمّ ' ‎1----:--٢-027‏ ‏(م "شه ے لال فد اسنا 0065١.) عواغیل شت يل پولاديل نت فُ بل بالاخیلیاءبا یل متکیوال سل داښ صمنه پا عیدویل عيدرخپل 0065١.) 0065١.) | ٠۳٣ ٠ ‏دمه‎ تری بن موس بن ابراهيم بن غلعقي تر : 7 . - ۹ ۹1 ايل نخپل سفئيل فرنيلد تولخلا رزئل بارګفيل دنل غټئیل میال خيل ورغ سلسېېېښم شا فيل ش نورپيل شيریټ هيل نورفاڼئيل سندوفيلل مصری تل ىن نڼل تاش ضل لالومل ۱ 1 سسلېپېجرجعقم سليمغل نرونجل تاجوضشل انارفيل صابنل خپروغیل کبیريل ما مل قتالخل ککېرفيل پاخلېپ22٧۹٨سم‏ شهبازخيل قباد یل سندٌدی پیکو ضيل شاه عیدل اليل زلوغيل تورزې مګينفیل بوس پل ران غیل باسمم زی ذی فل فان فل ماهب دادفیل فؤت غیيل 0065١.) ۲٢ . ملوزی دوه ځالګه لودی قبايٌل ابراهیم لودی ر بن شاه هسين غوری) سیاة بیايت رشوره ۀ ځان له ده) دو اغ اسباعيل رشپره ځ ان له ده ) بړنگ هن فيل عبرزی مد هيل سدوهیل براهمخپيل لین فل احبدذزۍ وزی فرنی۹۰٨٣مق٣تشښټی|ر؛,ش۸شښ#ی٩٢۸ف6ففې۱ل۱لکلللک٩یوکوف‏ سر زۍ دانافیل ارنډ زیټون رېډ عمرل اندار اه ترغوندے اسیاق سرګ شاهول يوت فل سور تور اهېد غپل یاس نل اساق بوسيه کن وپل يود ذۍ حمدټیل مر يل بشرام ١.ا ‎١‏ نيل کیال شازی موس زی اصدنل سیدیئن لن يوسفخل پاقيل عبرزی زومه دوم علاولين بهنيئ سیونان ځبوزۍ مک هواه دولت غيل رس پل درو سلطا بښلوله تاتارفل حبد ذاق سسېسسسسسسسسسسسسېمښښ)ښسېسسم بای شه هبای غان علمغن نظاعِغان هيل ‌فان نيقوب ان فق غان موسلغان (سلطانمکنډرلوردی) حبودغانغان برا هم مان زسلطان ابراحم) عبلال ځان هسين هان سباعیلغان اعطظبېایون ود لودی قیال اسماعيل زبن سیا بن؛راهیم لودی) سور( شرم وړاندث ده) نوماف رلوهاڼ) مهپال - 2ه" 01 شیرئ رښه) نورئ رنغه) مروت ز شهر وړالاتث ته) مملئیل میا یل تتور هود پتځ لیت ټم آ 87 سوټ پل نیل سوپل ميطايل شيدرضل ياسینڼل يعقوب‌غیل دولت پل عن خل | وسو و 0۲ علدل غان مان ر خولمه ضر . مزپغاه فيروزغان مولګان شهازغان و کثالغان اول کش سل فان-- رولش ځا جهاه نان عیات ځان جيب ځان دئیلځان غانل ځان ژْ - مدآ ‎٧‏ سسسسېیم ‎۷-٨‏ سیق فان بهادرماا مان‌فهان کاجه انب ولمغان سليم ان (سٌاق) رلم ش ېلم څيیرشا غانا ځان ىهاررا عزت مان عطبت مان قتالردعع مبرښان صامان قطبِنانر , ‎٩‏ سب میرزاغان ثوان غان سرارغان کنبرڼان شهبازفان هپیت فان دې ‎0٩٢۴۸‏ لهو د ادغان صامب داد هان الهدادعات #سدافضل نان بدا برغان توب اه وازغان و تلو 0065١.) ‏سا‎ ‏پډړ چ و‎ ٠ ‏متوز یدو ځانګه‎ ‏لودی قبائیل له سر رن اسماعیل بن سيا ة بن ابر(هع لودی)‎ ‏شادو یل «ساروغيل يوښغل یی‎ ‏تری ودی‎ ‏شیرين دولت خیل شادی فل داؤدغیل‎ )مس)۸يڅشش)سس١ی٩ی٢۰۳سېسسښ ‏سل‎ ‏شه رل ېمهم کوق بهرام نورا یل صبودزۍ‎ ١ ١ ‏مید هرد سپ لي يا شر‎ ‏تندی خیل‎ ‎٣‏ کن الدسۍ بهاالرين ‎١‏ : صد رالدين ١براه‏ غان : اف تدرالدي همن خان ‏فریدغان(نیرشاه) نام اتد سلیان اهبى مارنفان یا ممرزفاه زعدل ) جلال غان راسلام ناه یا سلیم شاه ) ٢ه‏ . 1 قرونشاه ر په خپل ماماعدالی وژ 9 9) - 0065١.) نا وزی ده غه څالګه مه لودی قبائیل هشرو دث رب نوحاف (لوماڼ) لر کې نونا موس غیل نسددار شرام سښاد تل اعدذه ابا لي نسحد مره وول بانونګ چوهی نی ويک میزۍی چدومیل سانډ یل سل یوبوقیل با فرَخیل سېسحم 1 اه میا دادغل وخی 1 1 م۳ښللسللچپم اس سا مبوت هج قطب ګکلغان مي نورخان 0065١. ٨١6٨۴ ٠٨ ‏متوژی ده ځانګه‎ لودی قبائٍل نیازی بنڼابراهیم لودی نيازی شاساننل تابوخپل تل ينی ېیذنۍ حخوییضل اپل برهمضل مل اپاخْل 0065١.) ٩ ‏متوزی دریه ځانکه‎ نسب نامه د سروائې بن شاه هسين غوری سړولئۀ بلی سی سریال - ادوالرج اسک بو یک عحسن هدیا خحفر سورۍ ايل : س١س۸ښې‏ سم سرړ مهيار یوسښس سهکور شهبان بت تاهرزی رسترم اسوت کزولی هارون صبود اچو (ښوک مو ے ضده هبو |حيد رجواسرد) ځنر سدو مبو شی ملو فا شح باي زديیا) شيخ عل شهباز شه اجد رزندهپیر) سيېېېلم شخ اص يچهان مالیزۍ تهستدر شخفابه علیشیر شج صدرالدين تتال :۸ ان دودو ملانا بندار حسن يچ سیید 0065١.) شوزی يام2 زی قبائل (غلی او لودی پیثانةۀ) د پڼلو مؤرغينو د روایتونو مطابق شاه مسين نوےه یو سړے په دغور د شاصی کورنئ سره ۀ تعلق لرلو ‏ په څه جيبه اتفاقاتو د یځ بيټ کره په استوګنه فیبو رشوے وو - او دده استوګن په نياېه کښے شئ بيټ مغه ته خپله لور يی متو وادة کړی وه دشاه حسئ او ې ي متو نه دوه امن اوشول. په دیو نامه عابی (و د بل نامه اپراهيم وه. دغه ابراصيم ورستو په لودی مشهور شو - د شاه هسين د پل ښّ نامه مهئ وه -چه د اغ دوړ لور وه- د هغ هم يو موه وو - چه نوم سرواةٍ وو- اولاد ته -غّ سرواف وښد شی - دغاې قیائلومال ۱- دروایاتو مطابق ددوئ مورث اعال غا وو - د کابل سیند په کی کے" د نر هار پورےه او د هند وکش عزره' په لړ کڼے سویل ته او د سپين علرةً په دخٌرئۍ کنے قطب ته هخه ټوے- وپه ويه كَغي چه د کابل سيند لو کش سره يو شوی دی په هغ ټولوکښے د غاپيانو قيل غا په څا2 ابادے دی ددوئ علاقه به د قطب نه د سویل په لور اندازاً یو سل اواتیا له پلنه دی زويړ قبله پههسولٍ ده - دا علا قه اکتر غرنزه او واوريزه ده- د دوئ په پو له يز ته مشرق ایدالیان قطېب ته ؟ هزاره قَِيل . ښرغاته ته ےه وریا خيل او سو یل ته 2 کي ره ه- غای قباجل د هوو او توذیانو په په دوو غو څانگوکښے ویش دک - او دواړو رغه اک يدای وی- په کومو ورخځوکښے چه نادرشاه افشار په هند هار قبضه اوکړه نو هخه ل د شاه مسین ١د‏ 4 ې متو په عقله چه شبره لوی وکومه افسانه وضبع کړی ده - هغه بیاق غلطه ده او ددے وجه دا معلومیږ یه دے شه نویو د هره قبظ د سي دپاره څه وجه لټول ده-او په دےه ناه د غل زی رشل زوی) د مطابقٌت/ په غرض دا فسانه وضع کړی ده. دغه شان داېراهیم لودۍ سر مشتو په افسانه هم په بنیاده ده- په اصل کن دا دواړه قِباتٍل د هيا طله یا سپین پوس دهونانو ١ولاه‏ ده او دا هخه خل دے په فارسي اوعري موٌرظینو د ځلے اوغلي پل الفاظو یادکړی دی- 0065١.) انا وخت هغۀ د هوگو یو نيم زرکډے ایران او ترکستان ته جلاوطن کړه- ١و‏ دغه شات سه د دوئ جىعیت اه زورکم کړو. باق موک اکنژ په مره . بادین او د سور غرپ دواړه اړیقونوکے پا شول- د هوتاانو علاکه د قندهار نه په قطبٍ شرغاتة څلور پړاوه او د قلات غلزی نه سویل نرئلفاتةۀ ته په يوېړالا پرته ده- توغیان د رود توګ ء په كو کے د پل سی نه تو شيياره پورے پراتۀ دی - د غلبياتو په ټولو تپ و کښے د سليبان خیلو مالګه په شمير کښے زباته ده- د سليبان غیلو لور ښاخونه يع قیصر غیل ‎١‏ اسباعیل زی. اهیدددی. او سلطان نی ډرمشهوردی- ددوی علاقه په ده ؤ حصو کښے تقييې ده۰- په سويل هصه کښے ادين غیل » نسو خیل »قلندرقل شی غيل. شاتوری. لال خپل» ممش او مبوت غُل اباد دی - او په قطلی هصه کښے سلطان زی رستان زی ) اواحید زی استوګن دی . د ستاق زی هغ ې لکه جبارخيل »با ککرغيل. په مُکدک ء سرخ رود»؛ اوګند مک کښے (وسیږي- څه ق دد جبار خیل په لمغان او علی ستگ گښے سم شته ‏ احبدزی په مصشر ق لهوګره . سپيکئ » او سرغاب کښے اباد دی گر د خرو د پاره مال مواشي نز جادل ایاده بیا نک - عل فیل څه په زرمت او څه په مکو ر کښے استوگن دی دا لق اکثر پاونده دی- د دوی جخ غلق لیسی اوغعوندې جوړوۍ- د ‎١‏ د ړو تپه په شیگره کښے اياده ده من په جان مرادکتے هم استوګن دی- ددوی یو ښاڅ جلال زی په زرمت کښے او یيو کل ۀ په شييار کښے هم ىشته - د کاکړو یو تپه په په موس غیلومشهوه ده په اکٌدړو کښے شامله ده- او د ىشیکرے په قبله د هزاره جات غرو نو سره جوغته اوسِرک ترکی په سثپاره د اناړو نه دیات دی- دا غلق اکثر مستقل اسئؤگن دی -او کوچیان په کے کم دی -اسصاق دی په په سهاک هم مشهور دی- څُخ په زرمت کے؛ څُن په لفغان کنے او څن په يکه توت او تګاو کښے اباد دی دوئ لږ لږ د هندوکش په درو کښ سم استوګن دی غدرزی په مکور ے د علن خیلو سره ایاد دی . دوئ اکثر دکرکرونک کارکوی ‏ په غلبيانو کيے کن داے قپل سم امل دی په هغوی غپل غانونه د غلسیانو صم قوم کي ول غاّيان د دےه خبرث نه انګارکوی ‏ دا ے فل ناصر» خروق » هدر زی (و زلف دۍ- . تاصر؛- خپل ځا په سوګو کښے شامل شبیری ‏ لن سوتگ دوئ پل هم یله نه - د ناصرومشهوره قّل دا د6- داو د غیل » اتبان فل . مل زی. دا ښاونه بيا په 0065١.) ۳٣ خپلو کښے نورو ورو وړو ښا ښونو کښے تقسیم دی - : خرو ق ۱ هم خل ځانونه په غاچيانو کڼے شامل شميری- وے غلپن دد ته انگا د کوی - دا خلق د سليبات ځیلو نه نر غاته ته اې د دی اِکثر زمینداری کوی- ځنے کوچیان هم دی - د دوئ علاقه دکټه واز نه زپاته اباده ده - وۀےْ فصل په کب یو کیو.ی- ځکه چه ددوئ فصلونه درے مياش په واؤرو کښے پټ وی - غوا» عویان ټک بزے اواواان ددوئ لوغ دولت دے- ځدارزی ‎-١‏ په مکو رکنے د علی خیلو سره اباد دی اک زمینداره کوی- ژبر ماق ‎-١‏ اکثر د توغیانو په علااقه کے اباد دی - مگر له کابله تر قد هار( پورےه په موئدل شی- دا غلق اکثر د کرکرونے کار کوی- او ځَے خلق څ سوداگران هم دی - ګر چه دا خبره به وثوق سره معلومه نۀً ده چه د ماې میر ونی نه وړاندے دعَلِياڼ مشر څوک وو-البته دومره يقتيق ده چه د شهنشاه شاه عهان او بې د اورنګ زب په زمانه کنے ملک ملاځ په د سلطان ملفائ' په نامه هم مشهور ده د شهنشاه اورګ دیب د لوری نه د قلدت او قُرتٌو د لاث په حفائلت مامور وو - نو موړےه د غاپیانو د توق څانک سرو تعلق لری- سلطان ملفاحڅ د ایدالی سروار هد اداد سلطان سدوزی هم عصروواو دد دواړو مشرانو ه4 صلاح ١و‏ جړکه در علدک ء په هُوا و شا کښے وادئ گرم کب د ۹ اغ غاجبیانو اوابدالیانو ترمیمه پوله مقرر شوی وه او ددے قبیلو ترميسه دا تفتسیم تر اوسه مستند نل شی . « سلطان ملفا لځ » دا شي او سرځ رود تزمیکه په مک دروازه کښے (ووبل شو اود هغه نه پی د دمفه وڅ عاې عادل د قام مشرشو- او تر ډيرے مودث دقام مشر وو د دۀ ته ىپی «باق قان ه چه د ماي عادل هُوعٌ وو . د غلببانومشر شو باق خان هې په يو جٌک کښے (ووؤل شو په ده چے شاه عالم په د علي ځان مت او د یائ کان ورارۀ وو د قام مشر شو -او د سف خو غوشتال غان هم پ فپل وار د قم مث (وکړه - د اهبد شاه ابدال په زمانه کښے د وسال ځان څُوڅ اشرف غان د قلات نه د غزفق پوره علاه هام وو - دا سه داحبد شاه سر دهندوستان په اوله هىله کښے هم شامل وو - د ټُبود شاه په زمانه کښے داشرف فان وڅ آموغان دقام سئثروو د شاه دذمان او شاه صسود د جٌکونو په دوران کښے د غلې قیائیلو هم بادشاحئ ته با وا او غزبدله. 0065١.) ۰۸ ۳ او د درانیانو او غلبيانو نژمياشه خونړی هوه اوشول- په په هغ کښے غلپيانو ته ډیر ذیان اورسید- د سدو زو نه په عُکومت بارگ زو ته منتقل شو دغه وت کښے هم د دوا او دپارک نو تحعلقات فاب وو . دامیر دوست ېد ځان سره غوغله ددوج ما ګړے پيښئے شوی دی سر د دے دومره ذزیانونو دا میر عبدالرهمان تر زما-غ د تو په مالگه کښے د سلطان ملنا کورنۍ یا ا قتداره وه - : سب لودی قبامُل د روایانو مطایقّ دلودی قبيلږ مورث اعلى ابراهيم دے - چه د شاه مسين غوری کُوۀ اود شمې بیټ ښے وو- په تیرو پاڼ و کښے د ابراعیم لودی د مهىو مانکو لکه اسماعيل خيل »ېړ . لوسهاق . دو تاڼ , نیانی ‎١‏ سوری اومروت ویره شېرت په تفصیل سره بیان شوه . اوس د دوئ لني تاریخ واورژئ - په مو هو ده افغاستان کے دایرا هې خیلو رلودیاتو) د نورو طائٌفو په نبت لو زبالت دی ددث طاغت اکزے عابد په شلکره .اړو قرب اع ء قلات او قٌند هارکې په اوپره ډول په غلیټو کښے اباد دی د دےه طاتغ غن غلق د مهاجرو په ګل کن په قطفن او بدغشان کئے هم اباد دی دا غلق اکغر د زمکو شيبتنان دی- وه د کوکيل د کار مر نه دی - او اگثر غلق 2 قبارت پيیشه او په دے وجه دولت منهد دی -ددے اغ يثه سوه کورون په بشیلگره او درث سوه کورونه په قره باغ کښے دی د لوهاڼو نه پی په افغاشستان کښے د نیازیانو شر زیات ده ددےه قام غږ لق پاونده دۍ. په ژې کے ګند هار ته دروي - او په اوړی کښے د کوه بابا په لسنو کښے د دھزاره جات غروتو ته ‎ ْ‏ دا ملق داوښانو اوګډو یزو رے لري- د ده غلقو یو پرخه عا شوی ده او په شیلکره ء قره باع » جان مراد » مور ‎٠‏ قلات ء طوربند او لمغان کے میشته دی- د کر کيل کا رکوی - دا غلق په د یندارۍ او محامله کښے ډیر کره دی - فو ش کن رانه غُلق دےه-دوتا هم په (افغاشستان کښے اباد دی - او د کز یط کارکوی ‏ د پړنګی طاتغ په اوله کښے په معزي افغاستان کښے اوسيدۀ ‏ ورستو دغه لن د خپلو اوښانو اوګډو یزو د څرولو په عزص دکسی نر په لمنو کښے هُصو صا په دامان کښے د "یانگ او دوړۍ' په زمکه اباد شول- دلته دوئ تر ډیره وغته ابا وو- د بابر په وخت کڼے 0065١.) ٢٢٣ ‏دولت یلو » میان طیلو . مروتو او نورو لوهاڼو په پړنگی طاتِغ همله اوکړه- او په ج ککښے‎ ددے طائغ ډیر غلق اومړل- اود دت په نيجه کښے دوئ د دامان نه هندوستان ته په کډه لاړل- په دامان کنے د ېېړگيانو په په نمکو لوهاڼو ٌبضه اوکړه- په دمه تام کی موالا لودی په صند کټ د شیخ عميد لودی د مورنئ غ نه تَقرِيٌا لور سوه کاله پی د لودیانوظو قا کړو. شيخ عبيد لودی د سلطان لاصرالدين سيين معاصروو- لوهاپ۱- د نوح یاتوءان اولاد په سپین او تورلوسا مشهور ده دتور لوساي مشهوره طاتع نادی:- دولت خيل ‎١‏ د سب ناغ نه ظاهره ده په د نوح د ما » حُه نه ده قامن وو- په دو کښے د دولت خیلو څاگه د غپل کثرت په و هه لور میا غیل هم په غُل ځان کڼے شامل کړل ‏ اوس د مما ټول اولاد په دولت غیلو مشهور دے ‏ د دولت غیلو 'ه بې پشت کښے کټه غان اوزیږیدو ددۀه اولاد ته کی يل وان - د لو هاڼو ټول قو د ټانک په مزکه داستوکن نه اول پاونده وو اولږو ډيرو دکرکيل کارکولو ‏ دزملو خاوندان په کټه وا:کښے په د غزق جنوب مشرق ته د استوګنه لرله- د دوئ پاونده خلق به د واناء عره ته راتلل - په دت وره کښے مروت د سلیبان غیلو سره دیو ناموس دارئ په معامله کی په بدۍ اغته شول- مروت په سليیان هیلوکيزورۍ وو نو دوج دکټه وان گډه اوکړه ‏ په دے وغت کښے به د دوئ د هرت ټپ غپل خپل غان وو دوئ به ټول ا نه په جرکه کول- د لواڼو د ټول قام خا په کچ غیلوکښے وه - چه د دولت خیلويوپبه وه .وله دا غان به دلوهاڼو د ټولو طاتٌتو په مرطئ مقر رکيدالو- او هخه به د هرے طاتغ سره د برابرئ او عریز ول سلوک کولو- د میلادی د نولسے صهدئ په اطاذد کښی کتال غان بن سليم خان د قاممغرشو. دا سړے دفوئ نه ډیر ترځ اود خَلفَة سره بهځ د سپ اوی سلوک کولو ‏ له دے مهته دولت خپلو اوک یلو په مشوره په مشوره قتال او د سفه" یو څُو2 اکېرغان اووژل- ول د عفه مشرغوڅ سرورثان کایل ته په تښته لاړ- دغه وغت کښے په کابل کښے د امیر دوست بد فان د کلومت اغان شوے دو سرور غان ته د امیر دوست صبد غځان له خُوا د عبدالرمیم هوک په مشر تابُ کښے لور زره دټٌکر ورکړه سو ددے لسشکر په کومک سرور مان بیا په خپل غا ۀ شو وڅه غه مو ده پس سرورغان هخه ټول کسان اووژل چا هه ددۀ بلتراو 0065١.) ۱٨۵ ورور وژ ل وو - او یا په دے مشوره گښے شثامل وو او ددے نه پی ځ د خپل حفافت په طرض په سوه سپاصیان او ول او خپله قلا ‏ ښه مطبوطه کړه ‏ په ذ لل ئکے سرور ځان په کرمه کښے مړ شو - .اود ها په ځا اىله داد غان د قام مشرىشو ‏ په نګ ل؛ کښے سیکاتو د دو نهال سګھ په مشرئ کښے په ټانگ مبله ا١کړه.‏ الله داد هان د هپل فام د عبایت نه جرومه وو- نو هغه مسعودو ته اوکښتید ‎٧‏ - اود هقه ځا نه عابل ت لاړ- په ټاگ د سيانو قبضه شوه په دےه ورځو کښ میردوست مد غان په خپلو خغولوکښی ډروب وو نوالله داد قان غال لاس بیا د مسعودو علا 3 ته راغ - سيا نو د ټانگ ریاست ملتان پښتنو ته د راج په ډول ورکړیت (اوددے په نه کے الله داد غان به مرونت د ملتان يشو سره به جلګونو کښے بوفت وو اڅ په دے هله کوله کښے الله داد غان مړشو- په سشگ ها کټے د سا ىؤ ریاست سقوط اوموند او په اب او سرحد د اگریزانو قبضه راغله ‏ دغه وغت د الله داد غان کُوة شاه نوا غان د اگريزاو د لورۍ د ټانک د ریاست والی اومنل شو - دمیان څیلو څانکه : د وئ عم د دولت یلو سره يو غا دامان ته راغلی وو- او د پونډ توب ژوش ےئ پرےه ښود ‏ اوس د دے غلقو استوگنه په درابي ده په او له کښے د ده فقام فلق پاوښده وو - مالونه به ئځ ساتل او ثپارت په څ کولو- په دك نو د دوئ نه اول سوری اوسروا طاثف ابادث وے- په زمان ځاندکيي خل داطاغ دد علا 2 نه په سثړلو بو کړ نو دغه وت دولت غیلو د ټالگ دمه په خپل ميشا کښے اووبشل - څو کاله دپی د بنتارو طائع چه په که به کل دميك خپلو سره شرب ده - د سرو قام په بدۍ" اغته شوله ‏ او د میا خیلو په کومکة سرواڼو ته شکست ووکړه - او دوئ د سرواڼو زمَے په خپل می کے اوويلیل ‏ د ده نه پی د میا غیلو هٌ غَلنَة مستتله استوګنه اغتیار کړه- او من پاو شه پا شول-اوتز اوسه پورت د بنتيارو او میان غیلو څُمْ غلق پا ونده اوغے كَاء دی- دمیان ضلوغان لږ اغتیابات لری ‏ د دوي د پاوشده ملقو غائ بیل وی - د میا خیلو غلق شرِيٍ او شته من دی- د دوئ سرداری د سید خیلو په څانگه کے ده - چه د عهُدو علو سره. اړه لرۍ - ششور؛- په شیره کے لږ دی- دو په عادتونو او دودونو دستورونو ګښے 0٥0٥5٥ ٨ ‏و‎ بيئق د دولت یلو په څیر دی - دکرکيل کارکوی ‏ نیازیان )- دوئ هم د لودپانو څانګه ده داغلق په اوله کښے سسلگر اودطزق په خوا دسا کښے اباد وو ددے علاۀ نه دوئ دناړو او غلپیالو د غليهِئ په وج ة په اوکړه - په سلا" کښے چه بهلول لودی به بمند کښے د دپښتنو سلطنت قا کړو نود یو فرمان په ذریوه ‏ د روه پښتانة هند ته او بلل- د دک په واپ گښے د نازیانو ب شپيړه غلق هند ته لاړل- او په عسگری څالګه کښے شامل شول- په نیازیانو کښے هیبت غان نیانی او عپبلے ځُان نیاذی د شیر شاه سوری به وضتاکښے د ډيرعروج غفاوندان وو ول د شير شاه نه پی د سلیم شڅاه په وخ تا کښنے ناز یانو ته دسلیږ شاه د فوځونو ته لو ة زیان اورسید او دےه صده نازان ډیر کمز وری کړل - تیا زبان داپاسیند په دواړو غاړو دکالا اع نه نر پناله پوه په اوږ ده اه د غټگو دعزه" د شرق لین نه تز میانوال پورےث په پاره ګڼ وډ اباد دی او دا علاقه د شازانو په علاقه مشهاوره ده - دوتاقي اس دوئ هم په لودیان و کښ ےھ ګډ دی لږه طا تفه ده- اکتر پاونده دی څم دوتا دم واناه په علاقه کښے استوگنه لری- څپسور| - دا غلق هم ځان په لوینو کښے شیرۍ ‏ لږ خلق دی د اباسیند په قبلشیزه غاړه اود ډیره اسباعیل غان په ضلع کټے (باد دی - دو ئۀ په عبر غیلو هم مشهور دی- د دوئ څن خلق د عييل خپلو د علل 2 په قطب لوری اود پنیاۀ د یو وروي عرة په وا کښے اود مرو تو په علل قه کښے پراتهً دی- د دوئ په علاقه کښے س عرما-ډیږه کپږ ی - بیع ‎ :‏ دا خلق ځان په نیازی کښے ګډ وی او کله په دولت خیل و کلے ‏ لر غلق دی- اکثر په پڼیاله کینے د غوني ځیاخ بدين عزه" په هُواکښے اوستیږی ‏ مروا دا مل په سپین لوهاق مشهور دی - په او له کشے دا خلق په کټه وازکښے اوسیدل ‏ اوس سلته کښے دغلو سلييان خیل اباد دی- هه واز نه د دو د راتلو وبه دا ده چه د آزاد ان سلطان هپل د کالۀ نه د دهغه مريئ يوه به اوکښتوله او مروتو ته پ ننواق لاړ ‏ دا وا هه غالبا په په غلورمه صدئ' هری کڼنې ښوی ده سلِمانئ غیلو د مرو تو نه دا ځُل فيرمان (و غوښتل ‏ وِه مروت د نپښتون ولئ په نگ په هغوی اودريدل ‏ نټجه دا شوه .په د سلييان خیلو په نګ د غلیثيو ټوه طا تُغ اودربي ۸ او 0065١.) دنا د مروتو په مرسته د لوهاڼو ټول اولس اودريدۀ- او ددوئ تز ميه یو سفنت کٌک اوشو. چه په حغ کے غلبیان کامیاب شول ‏ او مروت سره د ډیره زیانه د کټه واز دعلاه نه په وتلو یبور شول- (و د ټاگ په علااقه کے څ غه زمکه تر لاسه کړه- غو څه مه نپي دولت غیلو مروت د دے رم نه پاشُول- ول ډیر زر مروتو پیل زم بیا ترلاسه کړه ‏ حلوکیتی فیله .په د دولت خیلو څانگه ده . د گنډ | پورو په کومک دوئ بیا د فپلو تمکو نه اوشړل- دا مل مروت د تهل په کطی برخو کښے ميشقه شول ‏ د مؤدفینو په هیال کښے داسلام نه وړاندے د دامان په علادقه کښے هنود اویونان اباد وو - د دوئ د ودايُو اثار لا تراوسه پویه داهید خپيلو د عتره په لمن کښے دبانٌت خیلو په علاقگه کئے موجود دی - دا هم مشهوره ده په دغه هنود د سلطان يود غزنوا او سلطان شهاب الديئ غوری په زمانه گيئے د د دے علدقو ته او شړه شول- د دے غلقونه پی په دے زمکه پو ټّهی قام استوګن شو ددے غلقو اصلی عالات معلوم تة دی داخلق سارنګ قیلو ؛ مي خیله او د ان یانو طوروطا نو په د ټانگ نه راتلل اوشپل ‏ اود سنوی په زملو اباد شول ‏ نښاذیاو په هغه برخه کے چه اوس په کښے پهاړيل اباد دی- دکمبيل نه د قطب په لور ودان شروع کړه - او د رود نه خڅ دره رل اوښط ‏ او هغه زمکه ےځ ان له طوره کړه کومه خپه دکمبيل اوکروے ترمینئ پرته ده- دغه برخه بیاد څلنوب پونک د دوئ مال روه - په هغه ورځو کے د نیاذیاو سردار » مدای سارنګ » وو په ډیر مالدار وو او ژاوسه پور په دے ملد قه کښے مشهور ده وه نیاذیانو په دے علاقه لږه موده کمضه اولرله - وروستو د نااباتو مهيار ښاخ د سارگ خیلو اؤ عیسلی خیلو نه په دے څېره مرور شو په دی ته څ برخه نه ورکوله -دوئ د مروتو نه‌دمرسح فواست اوکړو- اومروتو دمهیار په مرسته کښے په نیازیانو هبله اک اخرصاعه اوشوه. لن مروتو د یازیانو ډيره زمکه لاندے که د نیازیاىؤو په کُیا لو کښے ميچن يل ستانه او فټرغلق دے مروتو هم په دوک څه طُم ترض او نةۀ کړو اوتراوسه پوره دوئ په ټ يي مبٍن غيل کښے اباد دی .داواقً او پګ دے علاقه د مروتو قبضه د اکبر بادشاه په زمانه کښے ىشوی ده- ددثك واقَعاهّ ټال مال معلوم نۀً دے - و2 داثارو او واقعاتو نه دا معلومیږی په داغلق بۀ انه از د زب س) کالو راے په دے علاقه قابضای وی - د اکبر باچا د کومت په ابتداف" کالونوکښے 0001٥ ۲ ۶٨ ‏۸م‎ په دے علاقه لا نیازیان اباد وو. په دے بنا دمروتو قضه به هم د دومره مودك نار په ابيته شوی وی - مروتو دا زمکه په څلورو پرغو اوو بشله د سلار یو برغه . نوناغيل یوبرفه ؛ موسل خیل یوبرغه . او تې یوبرغه - ورستو په دے کښے تبد يل اوشوه- او په دع ډول غمے مقرر شوے . ټی او نونا یل یو برغه» موسلی فيل یو برغه . درے پلاری يوبرفه, اوسلار یوبرغه ‏ اوس د ده غلقو استوگنه په ده ډول ده- د لمرلوئدو وا ته تې . موس خبل او نونا هيل په میسق" برغه کښے بهرام او په شر ات خو( ته ديه پلاری اوسیږی ‏ هغه متفرق پپښتانة چه د مرولو په علاقه کښے اباد دی ر) ملاخیل ,- دا خلق د مروت په کلی وکے ګډ وډ او سیږی .ستانه غلئ دی- ددے طات مثر نیک ملد عثبان نومیده- هه یو نیک سه وو -دامتل په دےه علدقه لاتزاوسه مشهور دے په المبديله نو هرڅٌوک لول وے غوله د ملاعشان غواړی - داخلق دمروتو سره داے خلط ملط شوى دی په جدا کول څ گران دی- ) ممریزځيل ۱- دا څالکه دمروتو په قام ورکډيږی ‏ به دولت څځ د بهرام خلو نه برغه اغخق ده- !د په اولس کښے په مرولو کښے هساب دی - (۳) ملگ زی ې دا غلق په امل کښے ننازیان دی- په موسئ یلو زمروتو)کڼے کډ شوی دی- رم) والى وال ,- ځن دوئ ځټک بول ‏ وے ددے عقیقت نشته ‏ البتۀ د« غلقو د یوسثر نيکة نامه خټک وه نو دغه خره د طلط في باعث شوه- به اص لکښټے دا فلق د مروتو داتبان غيلو يو ذبلِئ ده زه) مکو غیل څن خلق دوئ نیازیان یولی وه دوئ د مروتو د موسئ فیلو په مان هکښے د یائٌزی سره کډ شوی دی ر») غان پل ‎-١‏ په دولت خوا زی کښے ورګډ شوی دی- د بهرام هلو يونپيه ده- د مروتو په علاقه کئے ور قامو نه دا) د شب شاه روحاق اولاد١-‏ دوئ په اصل کے سیدان دی- او په او لس کڼے د پیرۍ" مقام لری ‏ اکثر د کرکيل کادکوی - د نشيټ بد شاه روحاق يزار د زومل دمبو زو ښر خا ته د طره پ‌نبائا کښاے دے ‏ 0065١.) دن ‎)٢(‏ مين ځيل پ- دوئ د جاکو اولاد دے په ديانی یو څالگه ده مي په اصل کن څه بل نوم لرلو- وه ډیر چابک اوگړندے وو نو پښتنو پرےه دمیچن نوم کيښوه ‏ دا یو ټک پړه وو- بښتانه" د دۀ اولاد ته په درنه سترګه کو ری - په خطرناکو موقٌعو کښے په هرڅوک د مین خپلوکور ته نلواق ورغلو ‏ تو هخه غلای وی- میپن یل په افغانتان کے کډ ود اباد دی- د بنوده په علا قه کښے د ميین غیلو یوه څانگه د کر سیند په قطب په یو اغ کښے په ټټي مه پن غيل مشهور دےه استوکته ده ‏عیسي ځپيل - دعيلی اتۀ څاګ دی (بوطیل » خواچه هل , ماماضیل ؛ يد ذی»ء زکو غٍل . ميرا یل . داورشاه خيل ١١هبد‏ خيل» به د یوکښے د دریو ځامنو اولاد پا دد داے معلومیږی په د نورو کمامتو اولاد ے د سليم سشاه په جکونو کبنے وژله شوے دے- ‏مشواڼې ۱- دا طاننه هم د یازیانو ده ددوبهۀ د نکَة امه مو شیاق وه او په استعبال کبنے د موسیان . موشیاق نه مشواڼ شوه په اوله کے دوئ د سارګ د اولاد سره د اېاسيند په ښر غتيزه غاړه اباد وو - د دوئ یو ښاځ داد خُل په داو غیلوکے او یو ښاخ موندی خپل په میانوالی رتئ) کن اباد ده- مشواقي د مروتو او عيس یله په د نشم کنے د مروتو ملگری وو- دا طائئه اوس په دادۍ هيل او شا دی خيل سره ويي ده ‏سلطان خپل ؛- دا هم د نازبانو د سارلګ ته يو څانگه ده په اولهکښے په میانوال کښے اباد وو- وروستو د کو رنه ونو په خټه هکبنے څ دغه ذم پرے ښو د 4 اود عيئ خیلو په سصاحعت د غپکو د طره په هُو! کښے استوګن شول ‏ ‏د ابرا هیم رلودی)د ټول اولاد عال عطصراً بیان شو په اوسی افغانستان کښے دا غلق په ډېر ىشییر کښے نشته - د دے قام ډیر غلق د اباسیند په غاړه په ډيره اسماعيل خان او ټانک او نورو ځایونو کے اباددث . دلودیانو او سوربانو د سلطانت په وت کښے د دے قام ډیرغلق په هند کنښے اباد شوی دی. د هند لدهیانه نوے ښار په هند کښے ددےه غلقو داستوکع یاد ار دے- دے غلقو د ډيرث خوانئ زماغ په خپل مينغ کښے اجتمای تشليت لرل- په صند کښے د سلطنت قاشولو نه ال دو څُغ داسے رواجو ته لرل چه وئل بهوځب عاه نه وی - ‏د لوا . پړلگ او مروتو وغیره هر قام به د سترملگ په نامه یو رئیس لرلو - دا رئيي به د قام په انَناقً ټاکل شو - د ضرورت په وغت کښے به دګام سپين ېېړی په ‏ستزمک راعنونډيدل - په دپښاق جرکه کښے په په کومه خبره فیصله شوه نه هخه په ےخ" د 0065١.) ١ ‏رچ‎ ځلو ييښ نوے يو جرګ په نربیه په ټول قام منودله ‏ د هېرمانو نه به څٌ پوښتنه کوله. اوهنوی ته به د پٌيل صفايئ موقع ورکول شوه - په ئورو قامونو سره به ځره پا شوه نو دغه وفت په سترمک د سر لښٌکرارکولو او د ده" داش لانات په نور واړهواړۀ ملا هم وو. په مخوی به د غلویښی په مشوره د سثر منک اهیام په قَامٍ کينے اجرا ګول. په اوله زمانه‌کښے دت لتو حُلومت ته مه ماليه نۀ ورکوله . وے داورنګگ زیب په زمانه ګښے د هغه کوڅ بهادرشاه د دوګ نه څه رقم دمال شبارئا په ډول ام وو امد غځاه ایدال به ددوئ نه څو او نان دمال ستبارئ په نامه افسشل - سرواي (- د روایانو مطابق سرواع د شاه مسین غوری مُوڅ دے. په د مورنامه څ مهئ وه- وئل شی څچه د سلطان شهاب البين غوری په زمانه کښے دے هُلقو دکوه سلييان په لسنو کښے د درابڼ او چود هوان په زمکو استوکنه لرله- د سرواني اولۍ غاف اوریاست د سریپال په څانگه کښے د شيع مليح قتال د مشرانو سره مخصوص وو دا سم و تل شی چه دا موجوده حابڼي د شخ مليح قتال | با د کرده دے- دا لق دجایون په زمان هکښے د ښط اتفاقئ له کبله ډ یرکنزوری شول ‏ او په اخرکنے ددك علا ه نه په وتلو فېبو ر شول ‏ دیو ناموس دارئ په معامله د دوی ژو سوريانو ترمه‌نق وهداودصخ په وڅه دواړو طانځ ډيرے کمزورت شوے . څه موده پي جنتیارو په دوئ عمله اوکړه اود هغ په نيټبه کښے دوئ در په دیکه شول . خُے د پليښور په علاقه کښے ایاد شول. اوځ ښیاب ته لاړل ‏ ښنتيارو او میان خپلو د دوئ په زمکه قېْضه اوکړه - د مالیرکوټلے ثوابان د سر وا په ساخ کښے د سربيال سره تعلق لری- د دے دیاست با شيع صددالدين صدد ښرهان وو څه د شيخ مليح قتال په څالګه کښے دګ -داسړت یو غدا رسیده و ول وو- بهلول لودی په د دهلی د فَڅ په تګل روان وو نو دده سرهت ملاقات کړه وه- او بیا وروستو څ ورله غپله لور سم په ناج ورکړه - د مغ ورڅ نه 'پی ددوک دریاست بئیاد اولگييه٢-‏ 0065١.) ٣ کر قپابل رؤف دله (اک ١١ورکف‏ زی ۰ منګل وغیره ال کولاڼي کودے سک رشره ے وړاندے ده) لېب ښځله‌رن ښله ې سلف-فح سسښ ېليم له زاک اون دی موسئ زی هګ هن ورنګ ېس لم پسسپلښېېېم لوی نل نيقوب نل عطارنی متوزی دولتدۍ اساميل زی لرزۍ موسښضل جئئل 2 : 00 حدخل پتارضنل ډروتل بيزويا علترزۍ صمونۍ پاړۍ صنفل خقوري صشيېی عزق حالغل ؤحطمٍل ای سه په حيدرزی تّمىیزیىي خي زی لس ضل مانڼ زی مصديزی هوق زی 0065١.) ۳ کرلان با ل‌ باپٌل (پ) اقریږی زبن کرلدټ) برهان شو کياغ سلیان خليیک عشان رمتروف اهرش) فقان رهم وفلکا) زد ران یاج نان اتیان خځپل | ېچو چچچچچبوووچې | 7 : ماي څلئ"راولاد څّ لر دے په پلښوکښے استوگنه لری) شه رن شپړږ ن٢‏ -و 1 سې٩86۹محم ‎۷٣‏ ‏میټاحیل اولادخل (کاخيل میری خيل ادم خیل خی زمپمونه) له رنخه) زوجه اول زوجه دوم سیخل عدافيل کم فل سلطانضلا سیلخل عیلایزۍ ثاناقخیلا بودی زی نه دې خځُل فیروزخيل سه پا مرامدښل پ۹سشليچيچيکک8لېوې سپلطب-ص- کویفيل قبریقل ایند لبابر لنډی دعرمز. ایدل څل میتاخه مکیڼنل صږل غوپ نل قنیرغل غونافل همو" ماړى قیل ‎٠‏ مرزاېک خپل هاور پلارۍ شن مل ذٍ : . ده ‎٠‏ ‏در دون ۳ ې مید خپل زونه ئپل ښخ ملی خپل سسسسسسالېسسس٢س٨س٨ې‏ وڼاښل وډی ښل شا کم خيل یاحمد خبل بهزی ال خپل ګل خيل ق ‏ خل تل : بب ووسښپوسا جفرخل عبرغیل عالم مان خیل هنديغل مټه ئیل : فُ نصرت هپل متوغیل 0065١.) ۱۳ کرلاق شا دې قیال (ج) زد ران یاحداران زدران تولاضپل سيډخيل ټيبه اصدخل سور خل لل پاروڼل باليخل ايپ ‌خل ؤ همیل 0065١.) ٧ په کلاؤ قبايل لقبان لب برهان) اسماعیل میری خپل 0 بي ئي نف ادسینل غوم : اسننسښېلم ‎٠‏ ځواق باک ېوې ښړۍ ترئ ماشی امن زي ګوډینل پپینل سروټ خپل صا خل هن ول (سماعيل : ساښیضل نرۍ توق میا غیل . وی مندوژی او حنأْخل نل پی فغل غه جغچو- تن نتنصر تاسهد فل لصدئنل هېه اول زاوریاخْل) ز وبه دوم ربکښه) مک وړک غیل اا مژی شهبار وړ غانی خان وسال ځان 1 چبال ځان رخیل بِگ) ‎١‏ شى خان پوفرام ځان عبدالقادر فان(ونره ټول رش لسه) "کبد اا فشل غان عیدا دله ځان امدارفان رو سچرئ سعادت مناغان خوشجال خان حبفرخان شهان ځانا اصران وغیره رشل که )مه شو ال ځان اښلاغان نواپ خواجه بد ځان 0065١.) ٩۹ کرلاف قبائل رگ بولاق ) 1 بو لاق رښشاه) زوبه اول : دوه دی -00 مروزی مکوړی کی خپل تره سي روزی کان سوق غو نل مار (خوغیل طورخل مامون ېل تری بروځ خپل اډفخلا درس مهدی موشک خورم شش )ښ)ټېمم ارا توؤدضل شيوی پل هيب ني دونو سوړئل ېب نيل موی مهکښنيل ول با هلدساخل دت نان خل عیغانخيلن صضقم ناخپل عاګیفل سټخل سکوفل چورخل میرزاخل ځارګف کر ادخل سدوئفل دلاورضښل خهعالم نل سم نل کن تورمان بن لتان بن برسان ) پواست , اپپوړی ‏ مه پهرم فوابه نلا ضرق نا ډی عېدلي هال بس ح-تبلبيمح چچ۹سسل لویغل بښ‌خځلا برفليل وميل اله‌دادځُل اشرف هيل داورئیل ستن خپیل #لدین ځُل توک خپل طارغان خپل عالم غاد غپل نکل 0065١.) ا دسا زی اتان غیل کرلاف قبايل اّبالث نن برهان مزیزئيل وای پروهبرۍ هبرۍ حخله ماندل ۱ ٤حعصجور‏ 22:2 7-۸ الا اساییل نل دعوت‌نل سه صر؟ شسبوزي یاد ه ضل تشل عمرځان ئییل د عزت زی د له زاگ هييت نیا اوس يچ اا یاییل شښښنیل | حبا اط سه ‎٣‏ ‏شځخلی خځانکود| طلؤفل پاښل اس‌ئيل طاؤسئل مشوَنل دولتخیل رسول تيل ټياوۍ 0065١.) ‏رو) خوګیاڼې‎ هی٠سقیسسسسسسسسشسمښیمفسشسييي4لیم9مڅپچپښښمې‏ زوجه دو زهچه اول می نډ ی هاقغان ضُل سوری څل اهمدځخپل مودی طیل کنډ ده ٧دی ‎٢‏ ‏کرلاڼ قبامل بسلمبجان زپه د وزیړو مورث اعلل دے) و زیر ز(ش) وزر مسعوھد 0065١.) سا مجود خپل روزیر) (ټان زی کرلاني قبابُل حمودغیل دردی څل در ڼای ضادی تل مت سحاعلفيل درم خيل پالکخل خرڼل ځل غيل ګل خیل درے ماد ١ درفيل جیخغل شر خل مرې قیل شڅُایمزی پل مکند نیل بح خیل کو ل خيل سشبښېتلم عولمه‌خيل غينزضل تغل نشین‌نل کٌک زی سرمست غیل 0065١.) ۹ پ | خل.: .اتبان زی پر هم یل-ونږ 1 . منظطرخپل مده خپل توریئیل سنلم مممپ۹۹6م علیخیل دولتاننل بولیيابانیضپل سر نل ډړان فښلل حافل طائل بولي مر شا سي / / سسېسسم صابداد الك داد ری : خلا خل خيلا خل بزیخځل رسولجل مدی نل پله‌غيل ساخل عطخل اودیخل تورخل کل مل نونه يل 0065١.) ۱٠ وی خبل وزسږ.ا(شٌان زا سابل هکثای باق سل يابها شل اق عل سېبټټم۳م.مې مسقم ‏ سیقیي باي پوښی سویئل اڼی‌خل بښنل تور منداینيل کاق نل شټڼل ټین یل مداخلا خا ه‌غل خیل بڼیا شرجهد عيياپل 0: 1 شمیښ غل در خلتېښل نګ نيد غولیخل ګلۍ خیل خومزمْل فلهوخلن شخښدي لها ف‌ضل ماگ پل عمرانیل پا کدقيل تو ‌خيل ليت يل نټ فپل باباخل صشند چارنهد هن ګنل کاڼل طلفضل معوفئل سم زردی خپل ديانخل پلالخلا ښى خل تترضل لېېسم مسج : م‌ئل عم ېني ټهادخل سونتنيل سپڼڼل پندوڼلا چېېی کو ټڼ خپل ک٠ضل‏ کهغل 0065١.) ۱١١۱ ونیر احمبدنۍ احمدازنی مرزراخل توردخل لنیک څنه ایوب 0065١.) || کُ رلا ئی مو بن حمودین در بن وزیږ بب سليبان مسحود علی نی بهلولزی لل هګنن مک دن يپس ټیان سټاقښ بهزی ځان سلطاق ېل ماس پس د پا زی مرغه طيل خدرخیل احبد پل مرناخيل میريي :09/7 : ييله پل بهر پل ملاخیل څاٍرې شرغفانښل "با نل #اره یل مک خپل سیلنګي ملیاخل دیزی شطف‌غل تب سمیبت-ې شسرنهل ټغ |دوسکنل بهاءرخپل هه لنډی ځیل کيل غیدل سم پل جوت نل 0065١.) ۱٢۳ میمل فل ما پل سسسنتم - بهلول 1-8 (مسعود) سب وب سا حبدی جِکیىی مدق بوجلی بویانل رژ پل خر ایل ماه غل ادف اول زوبهدع شيڼښل ببفټخل د بئ نیل بد پل ۱ اښ پشرغد سه سم ین سوارخيل سرمست یل ټک ننضل مخ عباسټيل کان ښغګيږلدږ قسپل- د کدلخل دااښغل تب فل خد څل بضرداد ميرداد کم داد. روزی ځل پل فده غل - 0 ‎۱02000-٧ .‏ ---سېب: ۳٠٠ېی‏ || سریښل که فل اول شسی ضيف صښنل توېښل به ضل 0065١.) ١ : ‏ح‌‎ رخ شینٌک دوړ کرلافي قبایُل -- ٢ل۹م۵پيئئچشلېمپچيپ۳پچپې))پچپېيښې‏ رجه اول زوجه دوم زوجه سوم ېسوسو یسر ۹سسسسسمیسمسی-سمې ککړ تې کیوی سوا خیلم پانيٍم هودبااود هو (براهيم ېسېلرم ازغونډ سک شاه خلای تور نړی تی ميرام شاه د ولت خيل 0065١.) ١۱١۵ کرلاني قبائیل 1 کيوی رن شیک) »چب 0:27 مپری ژویه!ول زوجه دوم زوجه‌سوم زوبه پهاع نقوين چی ندیو سريکۍ برته ‎١‏ کړی جبوب »ميډڼي نورړ عمریقيل پسټېر بولخيل موځ پل سیپ خيل فټضه اد خل 0065١.) زوجه اول ژوبه دوم میرانل اسبام(خنل کړي تلخغل زوجهاول زوې دم یهاسخل وزرڼنل پچقوب نل عنقل سکندرفيل یا( : سسستشمېلمج نخه عکاڼپل لل هاټ نيل هنل ټصبتاخل صلخل الس ال ېسسېپې یازی ټیل فت یل ميتایل چيټ::؛ بادیو : : تې : باثت عنايتئل خو خل اض یل سکندیفل کنیل لیدی ټننضخل تغل فاذ نيل طابوئيل شهدادخل میان داد هل #اسېخل هکت فر هي رل 0065١.) ٠ سوریاق بئ شیکک سور پسې۳چښپچييلال١چسن٠۳٥سم‏ ک غور دي عرضنۍ منداخیل هي سسسېلېلپ.وم وله بين خرق لعلېزۍه لييانی هليو چاوزی د وجه اول لوجه دهع ز وه (ولۍ زوج نوم بلاخل اسماع يل خبل بولوغل وکرم بل لیو باق خیل خولچه خپل فيکخل انفيل سورٌ برم فل 0065١.) ٢ لاېې رط اسباعیل ‏ معرو یګ علی زی مران زیي امير حمئیدی نوجه اول خځن زی بډ ه خپل خاناخيل حن خپل لال خل علوخان خيل باڅٌزۍ ټئ ميروزی شش نل كښلادنل هتتل دوت فل یل شاه خپل 0065١.) "٨ دکرلا في قبايُل ىب ناڅ بیان شوے- پ ‏ کرلدي طبقه کښے مشهوره قبيل دادی:. دله زاگ ١١ورک‏ زی وکیا ‎٠‏ فریدی » غټک ؛ وزیر » مسعود. شیتٌک (ښوق) دوړ)؛ زدران رجدان) زازی ء توری ؛ ببنی اواتمان خپل ‏ د هصرث قَپل لنډ شان هال اولولخ ‏ د له زا په د روایاتو مخابق د دله زاکو دوه طاثْغ دی. لوی ځيل او نعقوبئل. دا دواړه څا په خپل مینځ کښے په وړو وړو ځُيلنو کښے نُقسيم دی - له چه د شه نه معلومیږی - د روایاتو مطابق دله زاک (ول پښتانه وو چه په وادئ' پيښو د کے داباسینه ترغاپه اسقؤکن شوی وو وت شی چه دوئ په دے علاقه باندے د هندو شاهانذو په زمانه کښے قبض هکړی وه - د سلطان احبود غژنوی په ؤوش تکښےۍ دوئُ د هخه سره د هند په حبلو کن ملگری وو او د خپل یو مشر ملک پملې په مشر اب ګښے دسومنات په هبلو کښے هم نشامل وو. د مرزاالغ بک ترزماےْ دا غلق په وادئ پلیښو رکښے د ا( کُتدار خاوتدان وو - لین د روایاتو په بناهرکله چه د مرزاالغ بي د لاسه ځاښی خپل او د هوی حلیف قبائُل د #ابل د علاه نه د وادئ" پليښور په لور په مهاجرت غبور شول ‏ نودبےه نه پي ددے نوواردو پښتنو او دله زاکو ترميٍه عکونه شروع شول- او د هخ په نه کښ دله زاکو ته ډیر زیان اورسید- ول د بایر په وت کښے ددے غَلفَو طاق لاښة په څاۀوو.(و دوئ د بابر پۀ هره خپلهکښے ملگرۍ وو - او داے معلومیږی څه د یابراو دوئ ترمیسه تلثات هونگواروو ‏ د پښتنو په شېر و کښے د دله زاکو عیثیت واضځ نه دىےه- غُے خلق دوس کي اوځ داسے هم دی په دوی مپو پښتانةۀ نۀگټي ‏ وےه دا دواړه غبرت فلطی ردي له زاګ د ئپښتنو یوه هبه قبیله د۰ او نه صرف د روایاتو په بلا بٌکه د بابر د لیکتو نه‌هم د ده خلقوکثرت او (هبیت معلډمیرږی ‏ د دے نه علاوه د نورو دپښتنو قبابٌلو په شان بابردا خلق زدله زاک ) هم د١فاغنه‏ په نامه یا دکړی دی او دا په دث دلالت کوی چه د له زاګ د ' لپښللو یو مهمه قبیله ده وے زما په غیال کښے دله زاگ په کرلاي . قبائيلو کښے شاملول غه موزونیت نۀ لر - دکولاف په زبه کښے ټول پنتانه قبائپل پد خځګو د يپوے خصے نه د وارئ پیښور نه په سو لی علدقوکښے (باد دی - دا ټول قباغل اگرچه په نن وت کښے په خپل ميو کښے غه جزوی اغتلدف لرۍ ‏ وه په دے ټولو قباملو کښے ډرےه خېرے مشترځ ده - مکره کرلاټ قېائیلو اودله زاکو ترمیاله د اتاد یوه خبره هم نشته - د دګ ته دا معلومیری چه کولاافي قيائُل او دله ناګ دوه مها جدا پل وه - زما په فیا ل کښے «له زاک د هغه غلقو 0065١.) ۱٠ اول دګڼل بهار د ی کوم چه په ډيرے پنوانئ زمانه کښے دميرو ډو ټس دکند هاربنو په لفظ یاد کړی دی نن ورڅ په حيثیت د مشے قَبِلے دا خُل نشته - البته د پيښود په ضلع کښے د دوی ,یو پٌم کله موجود ده - او په پچ هزاره کخے څه اباد دی - رب) : اورک زي |- د سپين عر په غرغاتةۀ لورۍ د چٍراه په سویلى كثيْوکښے اباد دی- په ضلع کو صاټ او پلیښور گښے هم ددوئ ابادی شته دے- دروایاتو مطايق دټکېو نه وړاندے دبگښو په علاقه هم داورک زو قیضه وه - او د بَنكْو سره به ددوئ اکثر بدی وه اطرچه دواړه میا په مکونو سی شو نو د درسبند په مقام څ جرکه اوکړه ‏ او «داقهىؤے يوڼم د دوئ زميْسه فیصله لوک د داخ دا فیصله ډيره ماده (و لنډه وه هخه اووه دائځ خو داسے وائ چه ‏ غر د اورک ذی او سیه د بُکښ . .ده فطل نه پ په د تََسييم عبل او ىشو - د اورک نو په ټولو ځانکو کنے دولت زی اومسوزی په شیرکښے زیات دی (وبیا په دولت خيله کښے مىوئیل زیات شوی د ی- په دوئ کښے سوا ديد خیلو د ال نه نور اورک زی سي مذهب دی . بد خُل د شيعه هق سره تعلق لړری- ټول قام د سبل او ار په دوو گوندایو کښے نَقَسيم دے ‏ په عانونو او رسم ورواج کيے داهزيدو په څیردی- ‎٣‏ -هنګکل د روایاتو مطابق دا فلق دن نه غه شپېږ (وو؟ سوه کاله وړاشے د ېلوب په علا که کښے ( ېاد وو یکن د شیو د غلے له کیله دوئ ددث علا غ نه په وتلو يور شول - او دنوست په علا قو کښے استوکن شول- اوس هم په ده علا قوکښ مته دی- زدران د دوئ نه سوبل ته پراتۀ دی - او د دوئ ترميْشه تل بد ی وی. ‏- هی ‎١‏ د پښتنود کن حُورفينو لکه د هیات افغافٍ په غیالکښے هف د مل ورور او دکرلاي قبائیلو یوه ځانکه ده وے د خورشید جهان د مؤلف په غیال کَئے هغه م هښه چه د منګل ورور وو د هغه اولاد اوس نشته - د دۀ د هال مطابق په کومو ومو کې چه د شک آولس په ښوب قبضه اوکړه اول د دے زک نه اوويتل - نو په دے ځګونو کښے د صئ ‏ اولس عم ډیر زان من شو او ددوئ پا شون غلق «مند وستان ته په کډه لاړ د غورشید جهان مطابق کوم صن اولس په نن ورځ دمنګلو سرو استوګن ده دوئ په اصل کے سیدان دی او د سید سدکیسو دران د یوځوی اولاد ده د هصق فُسيل مشهود اه زومنت یا زونُشت رزو ششت) ده چه د بګښو » اونکزو او په کرمهکنے د سپین عزښ مان لوری ته په عطرونکښے اباده ده- دا غلق په خپل ميټ کڼے په دو څالګو کښے و يش دی-بة 0065١.) ا|| مضبوط (و ړو غلق دی- دکرکیل کار کوی- د نپپتنو د قبائلى کوندئ په لړکټے «ا غُلق د سمل ء په ګو ند" کښے ىشامل دی - ‎-٥‏ وروک - داغلق هم خپل مان په سیدانو کښے نشیبری - چه په کرلاټي طبمکنے شامل مشوی دی. د طورشید پهان مطاېقّ دا اول هم د سیف بد ګیسو دراز اولاد ده ددے قام د علاة قېبلټزه پوله د هزاره جات طرونه دی - با ق دره واړهو طرفو ته د دوئنه غابي قبائٌل پراته دی ددوئ علاقه یو او ده که ده او په قبله ښرغاتةً څْ غرونه دی- دا علاگه د رود غغزق نه سیرابیږی- او کقطې مصه 2 د رود لهوکر نه اویةً موی - تی شی آباد وات سه‌آبء (ومغتو ددوئ په علاقه کے مشهورط دی د دوئ علاقه سرسزه اواباده سو دمق فصل کم وی - مطبوط (و زړورغلق د - په ه ورنګوم کښے ده موی خیلوء څانگه په يرک زیاته ده په دوئ پے مهيار او بيا د نورزی څاګچ دی- د وردکو کل غلق په رج کښے هم (باد دی - ‏-کرلا قبائُل (افریډی) ب د روایاتو مطابق دافرييو دمشر نیک نوم عقان وو- ته د یو وا قح په وجه په افریډی مغهور شو ددۀ دوه مامن وو ما نې (و څل دل اولادکم دے - ا وڅه لر ډریر په بگښ وکښے اباد دک - د «ماي » درے بنټ وك - يوه تریهبله زربڼه (و دریه فاطبه . ددوئ داولدد تفقمبیل د شے نه څرګند ده ‏په موبودء وخت کښے داهزيدو ټوله قبیله په دے اتو څالګو مشهوره ده ملک تین ځل قنبرنل )موک خيل؛ دغه غل ‎١١٢‏ غیل ؛ سه پل قىری اوادم خپل- دا اولس په خببر دره کوماچ او تیراه کښے (باد د۵ - ددوئ د شرغاته پوله د غځکو سره لٌکمدلی ده. سویل ته د دو ئ نه اورکف زی او بٌگښ پراتۀ دی او د سپين عره څوکنی - د دوئ نه په قبٌله شینواری او پوقضفب ه مهبندو علاقه ده- د پپیښور په علا قه کے د که ړسئ نه واخُل ان د شسکر هل ترملاه قبله په سویل عرو نو باندے د دوئ قبشه ‏ ده - اگر په د پراه ډیره علاقه ددوئ په قَض هک ده مٌگر په ټراه کے مخه علاقه په د هزون په میځ کښے دمیدان په نامه اودخپل ښے آب و هوا د پاره مشهوره ده- د دے غلقو اصلی مرکز ینه شی- وسل شی چه داغلق په تراه کل په څوارلسبه صدی کت اباد شوی دي- لین دا خېره درسته نۀ ټکاری ‏ د ستھ قم په خوا وشاکنے په يوناغ موُرخ هيرو ډوټس د پََضا (پتون خوا) دکومو څلورو قامونوؤ دک رکړه د - په هعؤکټی د یو قام نامه »‌ ای ریت » هم ده . او دا لفظا داپے رټ)د اپریډۍ سره د فقه اللفت د عنه مطابق من شوے ده - ددت نه دا معلومیږي څه دااولي 0065١.) سلا د ډیرے چنوانئ زماةٌ راسے دل اباد دےځ- سک د اعظم په د هغ د هيل په غرصن دخپل فوغ کومه حعصه د خپیر په لاره لیږلی وه د حخ فوڅ سره هم دے غلقو لاس اپوه وو - د دره خير په استوگنو قامونوکښے اهريدی ډیر زړور او توریالی غلق دی دخپبر دره د افغانتان او پاکستان نرميْټه د قا ے زماۀ ته مشهوره ده. دا دره د جچبرود نه د لنډی خاغ پور زېم مپله اوږ ده غزيدل ده په دے دره کښ د فپبر ربپوے لا چه په رګ کد کښے مکمبل شوے د 6- دا نای داقن یولوپه کارلامه ټل شی - دد ریپوت لد نه علا وه د خبرود نه تر لنډ ای ماخ پورے د موټرو لارو يو بهترين سړک هم موجود دت - ددے دحفاظت دپاره عا په مالة فو څوکۍ او قلا اغ مورے دی دالَاؤ تا میک د جمرود نه طأگن ته (و بیا علي مسيېد ته رسۍ- دا مقام د سیندار دځ ته دیه زره فټه اوت ده - دعلې مسيېد نه وړائدع سړٍبف په يوه ار ته کئ کښے تّریږی دلته د غه خیلو قلعه شا لی دی دا سړک دلنڼی ځاغ په مقام تهاغ ته ور پريوزۍ-. دتاری په هه دو هک اهمپاتً رکا د هپه د وجه ددے درے استوګن اتو مډ ې ایت لری .پر درک دچیس ده رګ . ينا /ادګو د اوشبا اباد دی په دے ټولو اولسونو کښے ! ګزیدی زیات طاقتور دی- ده باغ عٌات »ه ددك غلتو د سیامې او من هی سرکرمیانو مرکز ث - د دو په غیال کے دا عقَام ډیراهمیت لرۍ- د ير درےه په خواو شا کښے د پنوانئ؟ زما ډير اثارموندل شوى دۍ- او ددے نه دا قیاس مرسته موې په دا دره به په اجداق زمانه کئے ډیړه اباده وه .ددے غلا ة نه چ هکوم اثار کد په برآمه شوی دی - هخه د بداه د عهد سره تعلق لری-اوپ دي عزد قه کښے دبد د عهد داقتدار اند کوی- : د در درےه استو ګن قامونه دارګ په هر دورکښی ‎١‏ د راغلی دی. په انگریوی دور ککومتکښے دالگریژانواو اهزيو ترمینځه څوغله ما ة گويےه پلینے شوی دی- وځ دوئ د ١نگریزی‏ امٌتدار بشد يداه مقابله کړی ده- د قيام پاکستان نه پی دے غلقو سم د پِتلو د ورو قبانلو په نشان په ښل مرضئ په پاکستان کښے سوت او د پاکتان د وفا دارئ اعلان اوکړو- ‎١‏ هزېدی څه رګ په چنوا در قوکیدالن وو - دغه سٌان اوس هم دی- د ‎١‏ هزيداو تلغ ماب په خپله خپله ملاکه کښے په دے دستور ابادے دی !- کوک فل په واد راجګل او د وادۍ" بازار په څه حصه گښے د لالا کئے او دج د 0065١.) ‏نا‎ نه دعلىسمید پو اباد دی دی په موده کټے کیورئ ته رکو لیږی- زخه یل دنل حنرافیاّ صل و وغ له کيله د زیات اسمیت فاوندان دی- د پلښور نۀ افْکاتان ته دخیبر د لارے نه علدوه بله لار ددوئ په علد قه کټی ټریږی ‏ داغلق ډیر يګیالى او توریالی دی - قبری د باپ په قيله اباد دی - دغه شان سه پاۀ » په وادي" پا زا رکښے استوګن دی دژې په موسم کښے گپورئ ته باگونیږي - دگېورئۍ په ميدان علدقه کښے د«علې ګودر » په مقام ده خلقو د وسيل جوړولو یو #ادغانه هم جوړه ی ده -چه هرقم وله پاکښے تیادیږی ‏ '(اخيل د بایث په سويل سر ئاتة علا قه کش ابا دي- او د ادم خیلو ذپاته ایادی د کوساټ نه په قطب په دره کښے ده- دلطْبرا ېښئ سره د ادم خپلو هغ څه تعل نشته- رلبته ددوئ دوه قل لا ئیل اوژواي د خیبرايښئ په سیاست کښے داغل شيږل شی- دادم یلو عد په رات د غټکو سره جِنکيه له دے- داهريدو څه ابادی په دک نکڼی هم شته - که په پائ پت او څه په کشي ير کټے هم اباد شو ی د ی- په وزيرستان د اق ګرم) 00 یک ايا مطابق د خټکو د مشر نه نا -کرلافي قبامل ‏ د روایانؤ مطابق د خټکو د مشر سه نامه‌لقبان وه څه د یو واقِع له سېبه په نک مشپورشو ‏ دلقبان دوه غامن وو نثورمان او بولاق - د تورمان هم دوه ځامن وو رړےه ا وکک - د بلار په اولاد کښے ره نومیاء وو او د تورمان ټول اولاد د دن پۀ نامه نوموړ شو د ترى هم دوه ځامن وو کوټ اوامرااهند ‏ ددوی د اولاد تفصيل . شږه نه څرگند ده د غپکو وړومبئ استوگنه په کوه شوال کښے وه- په دکوو سليمان د قبلشيزث سیلے یو لړ دے -اونن ورځ په کئے ونزر (باد دی دنن نه څه کم وزات اووه سوه کاله (#اسو دوئً د چيل مش د ملو په ملکرتیاکټے د لوب علاۀ ته راغلل او په هغه زمکه ميشته شول څچه نن ورځ پرےث ١ىد‏ دی وزیر استوګن دی - څه موده پس دمنگلواو شیو تر میا بدی جوړو شوه (و منګل دد علاڅ نه د شپگو د مِيرمُي په وجه په وتلو چبور شول ‏ وے خټک لا هم په دث زمکه استوګن وو خو د خپٌلو او شي تعلقات سم غراب شول ‏ او ځیګ سم ددك علاڅة نه په که لاړل - (و په کربوغه؛ ټيړیء لاې , سر د ره ان په داباسیند ‏ غاړک پورے په ټوله علاقه قاېشض شول په دے 0065١.) ص» وخت کبے داعلا قه شاه او عراباده وه- له دے کبله دوئ ته ددث په قبضه کل غه کړاو" پیښ ت۹ شو - په دےت ورځوکښے در نه ترکوساټي پورےت علاقه کښے اورک زی میشته وو-او دکشه دلور نه به بٌکښش ھم دکوچیانو په ډول ده علا غ ته تلل راتلل تفا د اورک زو او بکښمو ترميیٌه د ىشىق پید! شوه د خټلو اود اوک زو په میښاکښے هم ورانه وه- نو خټکو او بنٌکښو په څرکیه اورک زی اووسل- او د دے په نيټجه کښ رليې؛ پنیاله» د زړه نه رتورخپره پوره ټه له علاقه د ټلو په لاس راعله- او د خو اوبکښىو په ميټاکے د لاچئ اوگداغيلو تر میاپ غر برید مقرر شو د څړکو دعلا ځ قطب ته یوسف دي. قل ته ئځ خليل » | فريدای او يکښ اوسول ته څ د ښو علاقه ده- د دوئ علاقه به په اوږه وال قرا سل میله او په پلنوال به (ن از" ښئوس.میله وی- د دوئ په رغاته اباسند ده- وه داباسیند نه پوه غاړه هم. خټک ,ياد دی- او ترماړی پویه رسید لل دی- ه مَكَهِډ » د دے ځټکو مشهور مقام دے- هټک په پل مين کښے په دوو مصوکے وبش دی - یو قطِی اوبل سوپلی-د سویلی خټکو په علاقه کښے د ما درګونه دی د دے علا ة زمکه میداق او شگلنه ده. غرونه څ سی عیبراباد اونی پین دی- ټیره » لچ کرک » شک ردره وغيږه ددك عاق مشهو رکلۍ دی - د قُطی خټکو علا قه هم ټوله غر ځیزه او کا نړيړه ده د دوئ عرونه هې پےپ توضش دی اکؤډه سشید و نظام پور امیر(و امیرلان د دوک په علاق کښے مشهورکلی دی - د څپټکو ریاست ‎-٧‏ د غټکهو د ریاست او ځانئئ پانئ ملگ ۱کو وه چه د دروش صحسعرف پښڼېو)ئوے وو - د مهاجرت نه پپی .د غټکو په قبیله کښے د بلی حنيلو څانگه په کربوغه کښے مبِشته ده - ملک اکو په څه خُبرو د خپلو عزیزانو نه غفه شو او غور ته رلۀ- په دغه ورغ و کښے په خوړه کئے ملد وزی استوکن وو- دو ملک اکو » په .وار درنه کے استوگنه اغتا کپ - مک اگو دغان سره د ځوانانو يوه ډله تاره کړه ‏ او په شاې مک به ځ تاغت د باغتا کولو- په سفه زمانه کښے ابل صوبه د مرزا حکيم په شويل کښے وه چه د اکپر مي ورور وو- په هغه ورڅو کښے چه اکبر د مرزا ککيم په تعا ب ګښے نیلاو ته راغ او دایک دقلاد تخر اراده 2 اوکړه ‏ نو د شاک ىړک د هفاظت تابيا هم (وکړه ‏ د صا ة نمیندابان او سپین ری څ اوبلل . ادد سړک دحفاظت ذمه واری ئ پرے واچوله ‏ ولے روی؛ 0065١.) ١ || ۵ په ؛ ثفاقَ ددث کار د پاره: ملک اکو نوم پِيضّ و- چنا ته آکیر بارىشاه ملک !نو ته دشاهی سړک د مفاظت کار ا و سپارلو- او د دے خدامت په بدل کن د بارشباه د لورې له د طبر (باد نه تر نوښاره او د پیو نه تر موسل دده پوره ملا قه په ماگیرکښے ونکت شوه غلوزی او سپين ماک هم ددۀ په جاگیرکښے شامل شول ‏ د ټاکير نه علاوه په شال سړی د٠‏ صول وصولولو عق هم ورکړت شو- اود دے وخت نه دملک اکو به کورش گښے ریاست قام .و ملک کو یو سوښیار او مدېرسړه وو- هخه د شا هی سړک د عفاظت په طرض فپل سړی مقر رکړل ‏ او د لنډی سیند په سو لی غاړه ة مصرى بانډے ته بِطائخ یو کل اباد کړو چه تراوسه د دۀ په نوم په سر (کوه مشهور دے ‏ اوهفه وخت به ورته ملگ پور هم ول شول- ملګ اکو د پیرسبات په مقام د بوا قوسره په یو بک کښ اووذِه شو دم لکو (ته" ځامن وؤ با یئ ځان رمورڅ میری خيله لاروکه نومیده) رن نظام مان زمور څ بولا قه ندنکه نومیده) -'یوسف خان زمورۀ طوریه فیله نوم څّ دردانه وو.؛ناتار ځا -ره) خشر هان به عبدالغفور زددے واړپ د يوے مور نه وه - به) طاوس فان زد مور نوم څځ با فا او يئ وه -م محرې خان زمورة څلوذی وه) - د پار نه بپ پچ غان د څټکو د ریاست واکدار شو د ټل ذان په وض کنښے د هټلو او یوسف زو نزرمنمه دشمنی پيهاا شوه - او ددوئ ترمڼنه د جکونو يو سلسله شروع شوه د چدئ خان یوولس ځامن وو سُهاز غخان. بهادر ځان عالم غان . شريف غان؛ خلال‌غان: د ځان ‎١‏ ښادی فان .مک غان. عېد الله ځان »دم فان او فیروز هان . د پلار نه پی سهار ځان دلو دي شو- شهباز غان په سلا کښے زیرد ۀ وو د ليږيغ تارڅ 7 خوشیال ځان په دے ډول وثل ده ےه شهبار غان د يځ غان ښکل فرزند وو په جُک کښے د رستم هے څرند چه تارځ دزږږوے ددۀ اونا عقل وے چه شهبانغان ايل بلند رئلله د سهبلاغان په وات کېن د خپټکو او یوسف زو یثالشت نورصم زیات شو نو دپوسف دو سر په یو جٌک کښے سښت ژویل شو .او په کال سن له کی وفات شو د شهبان هان نه پې د هغۀ مشرمُوځ غو شیال ځان مغٌلو سردار شو- غوشجال ذان په ال له کے زیږيده وه - د (۳۸) کالو په عمر کښے دفټکو د سردارۍ په منصب 0065١.) 0٢ ‏او ټاکل شو (ود شاه مِهان د لوری نه هم ديو شادې عزمان په ذرييه هاندا نّ جاأکيراو‎ ‏مذصب ودکپۍ سو د اورگ ذیب په وخت کښے د حوشال ځان او مفل حکومت خلقات‎ ‏ډررخراب شول- دد ے وا عا تو نخصیل وړاندے ټرئوے دے.‎ هوخضال خان په خپل ژوند کښے د قام مشری خپل مشر هوی | شرف ځان ته اوسپارله. وله اشرف فان هم دمخل کُلومت مرستد اوا عتیاد ماصل نۀ کړے څو- او په سلګله کے د سید ملول شاه عکم پیښور په لاس "رفتاراو هند ته بندیوان اولیږل شو او په یاپد کښے قید شو او هم په دث تيداکښ وفات شو داشرف ځان نګرفتارئ نه بپی په خټکو کبے د اثفاق پا شوه غے خلقّ په دهرام غاة پے.اوځئ په افطل غان پے په داشرف غان مو وو او له دے کیله په خََِکے په خپل يځ کښے ځکو نه شروع شول ‏ وله د بهرام ما دوفات ته پی افْضل ځان دټول ام مشر شو - نوموړے د يد شاه خغل په مهد کښے وفات شو- دافضل غان ‎١‏ ته مامن وو. چه دوه په کن قابل ذکر دی صعبد على ان او سعد الله فان په شهید ذان هم مشهور 0 ۵۵- مید علی ځان په په (ګوړی کښے (وسید لو- او سفد ابلٌه هان به په تېری کی ار د وفات نه پی د دواړو وروڼو پۀ میل کښ فاق پا شوه- تد علی ځا په اوی حېله ١وکړه ‏ ول د سحف اىله غان دلاسه څ نیته اوکړه .او ددےت په نه کښے د اکوړې نه هم دظله شپږ ‏ 1 د سعډ امه ځان هم اته څامن وو- څه په سفوی کښے سعادت مندغان او فوشمال غه مشهور دی سعادت مند هان به د پلار سوه په اکوړی کن اوسیلو- اوخوشال غان د پلا ر د لورۍ نه په ری گښے عاکم وو - د نا درشاه ایراق نه لپې چه هرکله دافغاناً حکومت پښدلو ته په لاس ورغلو- او اهبد شاه ایدالی دپڼتنو باد شاه شو دغه ونت د ټول غلق لو خان سعد الله خان وو- هه دکدئ غا اکوبت وو- په کو مو ورځو کښے .چه احبد شل ابدالی په پټاب پاندے د خيل کولو په طرض پور ته ‎١‏ غه دو لود سعدادله ځان مثر موی سعادتمندغان د غو دیولو لسکرسره د هغه" په خدمث کے عاطضر شو او د هفۀً په فو ونو کښے شامل شو - په دث اشُناکښے د قصد علی ځان هوی لشٌکر ان په په نوښا رکښے په اوسیدلو- څه ميدان غالی اولید نو په اکوړی ے حبله اوکړه - دے کورئق جنک کے سعد اه ځان اوو شو هرکله په خوْگ فان په ټېری کے ددے واتعاتو نه مر شو- ئو د ټیرۍ نه د اگوړی په لور راروان شو په 0065١.) ١6 لشٌگر مان کښے د هغة د مقایل توان نۀ وو- تو د هپل آل وعیال سره پور ته اونښتیدة. آل و عیال ځ په بوټرکے پره ښوه- او په خپله باب ته لاړ- اود ذواپ معين لنګ زمیرمنو غان) سره نوګرشو - : خوشسال ان چه ددے واقفعاتو ت غبرشو - دو دا ټول الات څ دا هید شاه ادالۍ پۀ همت کښے اولیګل - او د کر غان د گرفتارئ مواست ۀ اوکړو. د د ےخواست په بنا احمد شاه هخه کرفتارکړو- (و بندیوان څ خو شټال ځان تۀ او لیږ.لو ‏ او هغۀ د پلار به قصاص کښے قتل کړو- -' : : : غه موده دپې مرسټیانو په پغاب میله ١وکړه ‏ اهبد شاه ایدالل بیاد دوئ مقابل ته راروان شو او پیښود ته راځ - او د مرسټیانو د مقاپل په غرض 1.د اول فوځ سره فوشحعال هان حاکم ری هم اولیږلو- د مرهټیانو اوهوشمال ځان مقابله د هن (بدال په خواو شا کے اوشوه. په دځ جِلک کښے هوشمال ځان اووژے شو . دده واشىاتو په خرږو احبرځاه نال په ډه تند وه د مریټانو د مقایل په ترض فو امداد او لیږلو- داځل په دے فَومُولا کښے سعادت مند نان هم وو په دے موقکه سعادت مند مان ډیره مړائه دپ لاره کړی وم نواهمد ځاه غه د جهلمې پوبه علاةً هاکم مقررکړو- په کومو ورځُو کښے چه امبد شاه د مرسټیانو سره د یو فیصله کن معر په طرض ند ته رااځ - الو د هف په فو کو نو کښے سعاءدت مند ځان هم د جُط قَبيل دیولوغ لڼگر سره شامل وو او د پا پت په میدان کښے ت ډیره بهأادری څرگنده کړی وه- او د دے په انعام کښی ورله اهمد شاه د سرد ارئ فطاب ورک وو - د امبد شاه نه پس د تیمور شاه په زمانه کښځے هم سعادت مند غان سعادت مند وو. تيمور شاه ده" له د سرفراز فان خطاب ورکړه وؤ. او دے د خَيَكَوٍ په طانانٍ کگښے اخری خان وو. په د خو په توله علاقه ځڅ عُلومت کړه دک د سعادت منه ان د وفات نه پی د غکگو ان دوه ځا یه شوه د سو یلی هټلو غانان به په ټیرۍکے اوسیدل- او د قطی غٌُکو فانان به په کو ړی کې - د سو لی څټکو غانان ‎-١‏ دسعادت مندا ان نه پی شُهبان هان په ټیریر کښے حاکې شو - د سثهبانغان شل ځامن وو- چه په هخوی کښی ملصو رخان» د پلار جائیٌن شو دمِْمِةٍ غان نه پۍ د هغه وراره" ناصرغان د غا ئو په ګد ی" کښیناستا- دباصرخان دوه کُامن 0065١.) ١ 1 ۱ ۸ وو- ارسلا مان اوخو شال خان - په ناهرفان لپے ارسلاغان مشر شو - دغه‌وفت په افغاستان کښے د شاه ګيود سداونی ککومت و۵ د شاه هسود د معزولئ نه نپی هرکله په دافغانستان تخت د سندوزو نه پانگ زؤ ته ملتّئل شو .! و په افغانتان کښے امیردوست عمد غات او د پیښور په علاقه د هغه وروڼه عاگبان وو- په دے مود ه کښے دختو غانان هم ډیر بل رایدل شول- په دڅ ورم کښے په صوبه سرحد نات د سیانؤمل هم شروع شوے وے له دے کيله به د خټکو مانان کله د سیګانو ملگری وو-اوکله د سردار هیلو- تردثت په په سشګشا کښے د سیانورایت سقوط اوموند ‏ او د پو په علاقه هم دالگریزانو اقتدار قاعم شو- د سك لل د هنګاے په وخغت کښے حُوامه مد خان د ټېری نثواب وو - غد دانکريزانو مرسته (وکړه ‏ او ددےه غدامت په بد ل کښے د تیږرۍ ریاست ددةۀ په کورۍ کے په زوړدستود شل په ننل بعال اومنل شو او دا علا قه ددوئ د ځاگير په مثل د ده کودنئ په قيضه کی وه- د پاکستا ن د ګيام نه ىپی هرکله چه په دے صوبه کنے باگیروته منسوخ ئول نویا جاگیر هم ختم شو- د قطی کو خانان - د سردار سرفراراهان (اسعادت مند فان) نه بپی . دهغخه" یوئوځ (صف غان په اگوړی کښے هاکم وو - د مخ نه پي د نمغه" و رارۀ راز ځا او د سخهُ نه پی عباس ځان په د فروز خان مره وو- د قطی ع# دخپلوثراب وو- دغه وخغټ د ریت سه زماته وه رشت سه ددےه غان سره خوشٌکوار تطقات قا کړل- او دواړو ددوستيء او ورورول" د پوخ وال په عرض په خپل مياټ کښے د یو یل سه پټ عم يدل کړد- رر یت سه به دز لوبه د هرهقه بااقتداره پښتون سردکوله په د پا نه به به-2" څه فاص غرض مد نظروو) ول دددوئ دا دوسق د پلښور سوبابانو د خپل کان د یا ره حلطرناکه اوګهله - او په زړه' کے څ دعېاس هان نه ویره پد ۱ شوه او په هغه یو چل اوکړو ‏ عالم هان نڅ يو (ورکز»ه ملک اویوقو نغؤرمپين ری او ملګان ۀ عباس ان ته په جرګه اولیږل- او هخه د ميلستیا په ډول پیښور ته رلاوبلو وه دمیلستیا په کا 2 په پيښورکښے قیدکړو. اوڅو ورڅ پس ه په نز هرو مړکړو- ددےهے نه څه لره موده وړاشدے د عیاس فان یو ورور خواص غان سيا په لاسورکے قیدکړ»ه وو هؤاص فاذ د ربت سکه د ناجوړتیا په هله ګوله کښے د څن نورو قیدیانو سر دجیل هغ نه (اوکښتداو ‏ ( وغط علده ته راغ 0065١.) ۹ دغه ورڅوکښے دقطی غَکلو لوڅ هان شف فان و٥-‏ هواص غان د قیدنه پي غوړشه ته اغ - وه دلته کښے د #نبد افضل غان دلا سه څه د جف ان څُوڅ وم (ووئژه شو -د طف فان او پپښور د سردارانو ترمیته د اسو هپلوی وه پوه وڅه فا هان د ځکلو په علاقه څه موده خگران پا ة شو ده به سرداررسلطان هید غان ته دچل علدة دماح په ډول دولس زب روئ ورکول - په ګومو ورڅوکن په د سیکا نو جرئیل هرې س د پښور فڅ کړه- دو شغفاغان . لاو ته اوکښتیدد ‏ سکانو د مها ری په مقام يوه قلا جوړه کړه- او د خټکو ميدائ علا 32 ته ۶ په له قبضه کښے او باتله ‏ او عزشزه علادقه خ د خکلو غانانو ته په دے شرط پرے ښوده په داټګ او پینود ترمیضت لار به د سيکانو دنګ راتک دپارهو آزاده ساق. عْف غان مه موده کَلان وو وه هفه سم عېاس ځان دڅوی د لاسه اووژلأ شو د پلار په ماۀ عمد افضل ان دخټلو ذفان شو - وےه د سی نو دګورترابوطبیله راويټیائل) دورزئ په زمانه کی ددے خټکو په پاګیرکښے هم خو څله تغير اغ - دسکګش" په هنګامه دك ځانانغ هم دانگريزانؤ مرسته ١وکړه ‏ او ددے په ېدل کټے د دوئً چاګیر ال پا څو ‏ .رلا قبا بل ‎١‏ زدران ( جدران) ۱- د هرت مطابق زدنن یاچدبان هم دکرازفي طب پوه طائنه ده دا فلق ډیر سنت حفاکش ١و‏ انتیان دی - د دوئ علاقه دغوست نه په قبله اود دُرَمت نه شرناتةۀ په سویل ده د دوئ دکرکيل زتکه زیاته ده د دوئ په علاقه کش اناداو بادام زیات يا کیږی. د دوئ ته په نبرخاتة غوسټ وال ؛ په قبله کرديزيان » سویل ته غلي قباځُل او قطب شر خاتة ته 2 نگل او غه توري پراته دی - د غاييو او منگلو سه ددوئ اکثر بدای وی ۹ اتبان يل )- د شیراتو مطای دا طائفه سم په کرلاي طبقه کښے شامله ده و د روایانو مطابق دوئ د غاښی یلو ریوسف زی ؛ مندړ) په وفاق کینے شامل شوی دی - او د غاښی خیلو د مهایرت ره ورمُوکښی د هغوی سره ده شه مو موده علا ة ته رانلي دی - د دله زاکو او یوسف زو په کون ښے دوئ دیوسف زو په مرسته کي حَگيد 1 وو- د روایا ئو مطابق دوئ په اوله کے ته وادئ؛ ګومل او ټانگ کښے اوسیدل-او بي ددك ځا نه مهاجرت اوکړه ‏ او د یوسف زو په ملگرتیاگښے وادئ پيښور ته راسته غول ددےه ما نه بیا تيراه ته لاړل - وے سلته هم ټاو نۀ شول ‏ ! وارتګ برهنک ته رائللۍ او تر (وسه پوره له دے علاقه کے استوکن دی . د دوئ قطب ته لگوړه » قيل اوقطيت 0065١.) ۰ ی0 باجوړ او د مهمند دغرونه ‏ طْر فا ته" ته -څ سوات او سویل ته مشُتتغْر وے .د کروندث مه ۀڅ کیه ده صرف د عارونؤ په لینوکښ د کرکيل کار کی ی - د دوئ په غژونو کښ ميزره ډیرکیږ ی - ددےه قبیل ۳ ثٍ که با زی, اسباعیل غل . دعوت مپل اوسه صده د مردان به علا قه کے ابادےت دی - طرځ » میان خان سا او کوه برمول د دوه مشه ورکلی دی - : خوکیان ‎-١‏ دا کيله هم په کرلا کڼے داخله ده- د شجرث مطابق ددوی مشهور غیلونه دا يے دی- نشبرزاه ‎١‏ پړ په ؛ حذ دخيل . پانګ ؛ درمان رعیدالرحیان ) بوبوئيل؛ لقبان خپل» شادی خپل ‎-٢‏ داغلق د نر هار د علاة نه قيل ته اود سپين عز په قطب قله (ستوګنه لری. په دو کښے د سير زا تپه په شیيرکښی زباته ده وشل شی په د شاه مهان لمغل) د ملوس بپ اول کال ددث طاتخ دارګ په اه کښے دلقبان خپلو | و شادی قیيلو ژميعه دشنی پیدا شوه لقّمان غیلو د هُدار خیلو په کومک شادی پل ډېر بب بډ اووسمل- شادی هیلوه غلپیانو نه کومک او غونښتلو ‏ او غلپبیان د شادی خلو به مرسته اودريدل- اودکابل صوبه دار هم ددوئ مرسته اوکړه ‏ په ده ځکونو کښے د پاوک اولاد ته ډ یر نیان اورسینه او ددت نچه داشوه چه شيرزاد او عذرخیل دواړه ئے په باد شاهصي اطاعت پېږره شوه د هوگيانو په علا څه کښے انگور انا وتان او( رات ډير پګ ‎١‏ کیږی - دا غلق (فثر زمیندادی کوی- او څُغ مالونه هم ساق ‏ دخپل وط نه بهر ته کم او" ډیر کگړه» زورور اوجکیاه قام دےه- ددوئ څن مَُط په خوست کښے هم (بادک دی - پړ به ړس د هوینو یو ځانکه ده- ول د ډیرے مودےه نه ددوئ نه یله شوی ده- (و ان له په خپله نامكد مشهور ده . د دوئ مشهور قیلونه دا دی میان خپل ۰ بی غيل١‏ سر دار خپل » موه خپل » تریزی» ملیزی. اشی زی/ ډوډه فیل. پوې هپل وتيل شی چه په اوله کنے ټول خوکیاي په حوست کښے استوګن وو - و د ېهانیر په زمانه کښے د د ززمت » په عا قه کښے اوسیدوکو من لييو قبابٌلو په دوئ حبله اوکړه - !و دوق ئد دقپل علا 3 نه ے دخله کړل- د شاه جهان په زمانه کبنی په دوئ کښے ورد څګو نه شروع شول- (و په هغ نے دوئ ډیر کمزوری شول. د دے قَيط پړبه څانګه په خوست کښے استوکنه ده- د دوئ الثر غلق زمینداری وی او څے غے په کے سو داٌکران هم دی - 0065١.) ۱۱١۱ درمان پس دشېرث مطابیق دوئً د خوگیاڼو زپله ده- د دو شپر شاک یۍ- چه تفصيل ځ داے ده- ماې هان غیل . سوری قیل» امد خيل » هودی خيل ‏ کنډ یمُگئ دا شپږ واړه ځا 8 مموړی هم مشهورےه دی- په غوست کښے استوګن دی- اھ دکرگپل کار کلوی- : ‎-٧‏ زازی ‎-٢‏ دو هم په کرلرفي طبقّد کښے داغل د ی - په شُپراتو کښے د هل وگیا و سره شامل ګڼلی شوۍي دی- دا غلق د س توریانو نه قطب قپل ته پواړ کوتل نه پورلهم؛ روه په زمکه اباد دی په دودونو , دستورولو » هوراگ شپاک او جامه کټے د« تورپ نو» په څیردی . و په عقیده کښے بي د مخوی نه برمکس دی دو ټول سي مت هپ دی- دغه وجه ده په د دوئ او توزیانو تر ميشه اکثرجګکونه کیږی- ‏کُوري | دوئ ته توری زی هم ول شی دوادۍ کرم يومغهون يله ده- د نپيتلو دروایاتو مطابق دا قبیله سم په کرلاي طبقه کنے شامله ده او په شراتو کی د نھؤ کیال يوه نمانکه او د زازیانو تربوران گت شی - دا قبیله بابر سم د مګنګلود واقعاتو په لړکښے دکرکړی ده - ددے پل داصل په پاپ کئے د مو رځینو تر ميه افتلاف دےه غغ دوگ سل مغل کنړی ‏ او څځٌّے هندان وڅ دا قیاسات درست نه معلومیږی- دنال ان خټک د وینا مطابق دوئ سلاد کرلاف پښتانهً دی - (و دا ينا درسته ده- دافَیله د خوست ش په دطب اود سپن عر نه په سویل دکره سيند په دواړو عاړه اباده ده داعلاقه په ادا کښے د بګښو په قبضه کټے وه و ۰2 یو اموس دارئ په معامله کے کوریانو د زازیانو په کومک کی دد علاڅ3 نه اوویتل ‏ ‏توری کله په پو غالګوکښے ویق ده - همزه خپل » مستو څيلء وپرزۍ ‎١‏ عل خيل او غونډی خيل- د دوئً علاقه ډیر زرخیزه (ھ اېاده ده دافلق دعقیدے په اظ شیعه مذهب دی اود مت هي (هکامو په پا ببدی" گے ډیر کلک دې. .ما ده تک ډير پاښه دی -دخېل قبیلوی دستور مطابق د سیدانو ډیر اهترام کوی - هر يیو فرد د سپان مريد وی دوئ په غُلودو ډلو کښے وش دی یوه ډله په میا مرب مشهوره ده- او باق درے واړو ډلو ته دریو ند ئ واو - داخلق د میلبه ډیرقددکوي زور او تورزن فلق دے-د توریانو په علاقه کښے د س بدر » نه یغیر تلل ډیرګران دی- ول د ېد رن په صورتاکي مسافر ته یځ مُطره نه وی ‏داغلق غ ْصوص رسمونه هم لرۍ- د دچ په هال کښے ټول خلق صرف دوه قسبه 0065١.) "۳ دی- یو رښتوق او په سٍخه لړر تلوتکی او بل په کږے لار دوان ‏ دوی خپل هم عقیده اوهم مسک غعلق رښتوف گي - (و نورو ته په غلطه لار روان واو د دو کره چه هلګ پا شی نودهغا دسر د پاسه ډنه کوی؛ غرض ځ داوی چه د وړو لوالی نه د ټو ې داوازسو بلد شی - او بیا په ځليتوب کښے دګولئیو د پاران نه نژهه نه کوی. ۳ کرلاْ قيامُل روزبړ) |- د روایاتو مطابق د دے طاتغ مودث اعلئ وزی نوميد8- په د سلپيبان خو اودکرلاڼ شښے وو- د وزیر دوه گامن وو- د یونامه فا ژو دیل نامه لالا وه و ثيل شی چه په اوله ټے داغلق دس.خوست.ء په عزو نو کښے ابا د وو- د څوار اس صدئ په اخرکټ د يل په لود ایمنېدل - د ټري په کب د بنون اوکوهاټ په سحدی غر وؤ کا سو شول اه په قلا هتو ردد هكرم نه د نګومل یدب ډه علا فهک اومله| وپخ دک دارټرکن په وجه دا علاقه د وذیږړستان نه نامه مشهوره د۰ د وزیرستان دقبه به اوو زره مریچج میله دوی- په دے علاقه کښے د وزپرو دوه لوځ څاٌکَ اعبد زی اواان ژی ابا دی - دا ان - بيا په نورو ډیرو وړووړدو زلوکښے تشیم شوی دی - د شېرے مطابق د ضدرث دره څامن وو د پونوم موس وو- څچه په « دروبش. سې مشهور دےه غٌکه چه ډیر پرهيزعار ‏ او نا نام بذیا«م وو- او تر اوسه پوت ټول وزږ ورله د یوولی په نظرګوری - دموسئ درويش قبر د « رمل » په علاقه کښے د ډیورنډ لائ سر نزدو په پاکستا ئ علا قه کښے واقع دے - دموسل درویشل قر د وزيرو په نظ رکښے ډیر اهمیت لری. او په هره سخته کښے ددۀ فر ته رجوع موی د روایانو مطابق د موس درویش دوه ځامن وو- دیونوم (نټان وو - اولاد ته ځ اتان دی وان - د پل نوم اهبد و۵ه- اولاد ته ع احبد زی و ئېل شی وے د دواړو اولاد په درويش یل مغهور ده - د غدری د دديم موی امه يود وه - د هغه یوڅوڅً وو مسعود نومیدۀ ۰ | و لال په مسعودمشهور ده د خدرۍ د درم ځُوی نامه مپارف وه دے هم یو ټک او بزرګ سړه وه دده" روضه هم د وزیرو پ په نظرکښے لوغ اهبیت لری- د «مبارکه پوطُو د وو ده ګريز پا گریاز یادیړږۍ ‏ (ولار ته 3 گ يز وه شی - اتان دی په خپل ميه کښے دده کا دی يود شه خپل براهم کیل او ولل خُپل- داده واړه غا بیا په نودو ډیرو زو کے نیم شوی د ی لکه په د شېرے ته داخبره څرگنده ده په ده ډول لصد زی صم په د وو هانو کی وش دی سيین خپل او عالوضل. د سيین خپل نه ددے ۶6 00065 ‎٣‏ ‏ښانه هاق خيل ‎١‏ سرک خپل | وعمر زی بیل شوی دی ١د‏ بیادددئً تت نورت زیلا به غوی دی. دغه شان ئالوخيل دوه غا دی. ضرئ او یرکئ ‏ دنصرئا نه دوه ښاغه پاوخل او شادی ځیل عِداشوی دی (ھ د سپیرکئ ته حېد هيل » سدای خپل او ساپ هيل وتلدۍ. اوبیا د مریونك لؤدےه زيلئ موره شوی دی د مسعود دوه امن وو- یوعلي- (ولدد ته څ علی دی واخ- (اوىل بهلول -اولاد ته بهلول زی وم ئی - د علي هم دوه ځامن وو وغ اولاد ته فا خيل اوعوام ورته پوتیه هيل وان - او بل مشن د به (ولاد للا په مشن زی مشهور دے ‏ ددوئً اولاد هم په نورو زبلو کښے وش ده لکه چه د شرث نه څړلنده ده بهلول زی په څلورو اې کښے ویشښ دی - صهبل خیل» باند هيل . ونو طل او شتی - د همل خپل ديه څان دیس ملکغی دو نظرنل - په دے ډول با ند يل هم په دوو ځاګو کټے تقسييم دی- اکم مل ١و‏ طوطیه يلا - د نو نيل دره کع وه داول ښځ اولا د دهیبت خپل او عمر خپل - دده یي شعځ اولاد ‏ على ځانْ ءميرناق او منډا.(و د دريے بت اولاه ملیرغان او باق یاىپږی. دده ټولو ماو نه تورث نوره زیا غوره شوی دی د وزرومشهوره علاڅ دادی. نل علا قه شوال ‏ په دے علاقه کے کاېل طُل اوجاق پل او ملکغي (اوسۍ چه داان یلو یل دی ر۳) علاقه شا - دا علا قه د عارونو په ميڅاك یو صبواره كَُ ده په ده علاقه کے ملکئثی . میای» شادی او هو ايل استوکن دی در نه ښُکته عاق خپل . سداڼ ځٍل او سپیری میشته دی - اود ټولو نه ښکته دمسعودوپه څانٌکو کښ على ذی او بهلول ذی اباد دی - ۳۰ علاقه برمل - دوذیرو په علاقه کښے د عروش دنه د برمل علاقه د یو وادۍ' په شګل کښے واقج ده- زمکه څُ سواره او د کرکیله د پاره ډيره عُوه ده . داعلاقه په څو وړو وړو کټټوکښے وش ده- په دے کَنئ کښے کښے د مرئ په‌رسگه د کابېل د خیلو زبلی غا سیپلی او پو پلی استوګن دی- وزی داوړی په موسم کښے «ه خپل مالونه پبان. د مومئ درو يش قبر هم په ده ملاقه کښی ده ۳- رزمک - داعلاقه هم يوه وړه کي ده- ٣ب‏ و صواۀة ډيږ خوند ناگه ده په ده علاقه کښے توری خپل او مبت پل په د(تڼان زو اګ دی استوګن دی. ۵- دده غیسور (- يوه وړه کن ده په ړو د علا ة وپل ته وافع ده په دخ کش کے پورته میت خُل » په مین کښے تودی خپل (و د دو سک وړو (باد دی - په - دشر و- د دوړه. شه . ته ده- دلته مداخیل . خددخیل او وړوگ استوٌگن دی . 0065١.) سنا - شکتو- دا يو دره ده په پورته په کښے توری هيل او په میاځ کښ مسعود اباد دي. ۸- وانا:- دهنوق وزبرستان مرکز د۵ - د واناعلا قه دونپیرو د ملګ دیلو ې حعص 6 دګومل ددره ې قطب د هخه اوچتو غرونو نه گیره ده په سویلی زویړ ۀ دهحومل تر ده رسي- داعلاقه به اصىل کښ يو که ده- په د قطب نه به د سویل په لور قا لی کروهه (وږده وۍ ‏ په دے کخئ کښے يه غور بیږی - په اخر ته دګويل سیند سره یوعاڅ کیږی. د غوډ په دواړو غاړو زمله دکروندے ډيره مړنئ ده . وه اکتره پاراځ ده اوي ډیره کبه ده- د والا علاقه داوړی په موسم کښے ډیرههګرمه او دماشو نه وکه وی او کلذ ران په کښے ګران وی - د وانا په مين کښے دوالاي چه د لودیاتو اځ دے اباد دی .او په نوره علد که کټے هح اهمد زې ځا نه لی هيل - دوزیرو اکثره غې د اوړی په مو ده کټ ځپل مالونه د څرن د پارا دح علد 8 ته راول- رف علا قه بدر ر- داهم يوکش؟ ده په اوږ د واه به ۀ د کاق کرم پورے په کروهه اوېلن ولل به ئ قَرٌا یو ميل وی په دے کښے سپیری ( و شتی (پاه دیحو د په ده څوړه (و میدان کښے (اوسي. «مکين « د ملسعودومشهور کل ده - د مکیښ (وځُو لؤرولو نه علاوه دده غلقتوکلی ډیر واړه" واړ او د لس شلو "ورون ته زیات نه دي- په اوله کڼے داخلق پونده او کوچیان وو وه اوس په کښے اکُثرت ئې خا شوی دی و ئی ( و مسعود به اصل کټے یوغلق دے اه ے مسهود په ځپله نامه مان له خوشحاله وی مسحود زیات په کان گرم او مين کټے اباد دی دوئ د وزړو نه په شیارکښے کم وےك په زړورتیا (و شياعت کښے دوزیرو نه زیات دی نن ورڅ ټول مسعود په دريو غټو غا لگوکښے ویش یا دیږی - يچئ عل زی » بهلول زی او من هيل - د وزیرو مسعودو ژ په د ورو ټلو به نبت ډيره ګرانه ده (و نور غلق پره په ګرانه پومیږی - دا غلق اکثر دو ملازمت کوی. د نورو تلو قېائلو په شبت داغلق په پل مېا کښے زیات مقد دی- او په ده وجه په ټولو بېېتنو قبا نلو کښے دیات هلیک لری- په دو غ کښے څن غعلصوص رواجوته هم دي- په دے غلقوکښی د هرك اثقرادی اڅ هم دډیراصمیت وی- د تارڅ' په يودور کښے هم ددے ځلقو په علا قه کوم حکومت قبضه تۀ ده کړی- ل گریزانؤ هم په چُل دور (قتدا رکښے په دوک ښُل تني' شلوے وےه- ول داخلق نه وو ايل کړی- د قيڅ پاکستان نه دی د دوئ علاغ ته التهاق تو مه ورکړے شوی دی. په سووىؤ واړپ لوة سکولونه د دوئ په علاقه کے چادی وی دی - هسپنالونه په کڼے 0065١.) ۱۱۵ جوړ شوی دی - اونن ورځ پهارث خلتوکښے لو لوۀ تعليم یافته ا فراد مونلۀ ئي او هخه ور ډیره زر اتلونی ده په ددك لتو د ژوند معیار به پدل سی - (وکوم تلو اوکړاو "نه په دوئً په پرردی کُلومتونو کښے ټرکړی وو - دصۀ تلاق به اوشی ‏ رز د شجرے مطایق ريز هم د وذیرو یو ښاخ دے- د روایاتو مطابق په اوله کښے دوئ هم د وزېړو سره یو ما اوسیدل- ول د دوئ او بيټنو ترمیاله دجګونو يو سېلسله شروع شوه-اودهغ په وبه د مل علا ۶ نه په وتلو بور شول - د دوئ علاقه د وزیرو د علا ‎#٤‏ قطب قيل ته اود سويل ښرخاتةۀ ته د دوړو د علاهً سره بوغته د غرونو په می" کئے ده- دوک د کاپل ریت دے - د دوئ عاروته دوه میاشت په واورو کښے پټ وی - اکثر دکرکيل ا د کوی - اومالونه ساق - لال وزږ:- کله چه د شره نه معلومیږۍ لا د خدری ورور دے - د رواپاتو مطابق دوئ هم د شوال په غرونو کښے د شيو سره ميشته وو -وے دوئ د شيو يوسړه اووژلو ‏ او د شيشکود دشمۍ ل هکله دخط علا 2 نه اووتل اود غوکیاڼو علاڅ ته لاپل- اوس هم د سيين غرۀنخراؤشاکےدا خلق په دے خپله نامه اباد دۍ- ‏ ۳ رلا قبا پل - بشیتک ر دوړ-ښوق - تني) د یکو نه مراد نوي » وق زو تي دی د و۱- په کو مو ورځوکے چه ښوجُ زکیوی . سودائْ) دکوه شول نه د ښون علاک ته راغلل ء نو دوړهمٍ په دغه ورتوک دټوې په دواړوغاړو |باد شول - دا معلومه نه ده په ددوئ نه وياښے دا علاقه خير اباده وه - او که څوک دےء ميشته وو په له کښے د اورګ زیبا عالکر د حکومت په زمانه کښے د هغه خو 2 پها در شاه چه د ښؤملاقه في کړه تنودغه وخث څ په دوړو هم دولس ذده دوېئ د کال حالیه مقررکړه - او سید صن نوے یو سه 2 په دو هام مقررکړو - وے د اورګ زيب نه بپ ده عد ‎٤‏ با قود ښتارۍ هاصله کې - داحبد شاه ابدال په زمانه کښے داغلق هے په نوم رعیت وو اوڅه مصول دقٌم به د خراج په ډول ورکولو- وے د بادشاه د لوری نه به په دوئ څي ماکې وو. د سدو زه او پارف زود جنکوتو په دورانکښے دو ئ بیاد مال نه مان ازادکړو- د دوئ نه په ده لود وزر پراتهً دی او دوذنیرو او د دوئ سنته وران . ده- په خپلو کے اک جٌکون کوی- ول د بيروق دممن په مقابله کښے با پل اطلافات هیرکړی- عیدک . در په خپل (وامزوق ھم په دوړو کښے شامل دی 0065١.) سور تي اه د شېرےت مطابق دا غلق هم دکرلاټي طيق يوه طانٌقه ده- تنې یله په دیث څانګوکښے ويش ده (ریوزی ‎١‏ میری فيل او سیتکی . داخلق دغوست په قبليزه غاپه او سوپی مصۀه کن اباد دی - د دوئ قيلیز عز ډیړ | پاد ١ود‏ پازونو د ښار د پاره سشهور دت - داغلق ذخت توریالی او عنٌکیالی دی او په دوو گوند ير کښے وش دی ‎٠.‏ بي اریوزی(و سيتلی پوه ګوندی ده - او میری خيل بله ‏ به شی وکښے میرې غُل ذیات دی- د دوړو په ذبت داغلق د نپبتونولئ په تگ او ضابطه کښے ډیر مړق دی- دلګئ .حسالک »رغه پرځې اواتّان د دوګ په علاقه کښے مشسشهورکن دی زمکه ځّ بالاق اود خلقو پلشه کرونده ده د هاکم غوست مات دی وِے اک سر کېنی کوی ‏ ږ ۵ پلوڅي ۱ د دوق دموىث اعلئ نامه شیک وه او د پک د مور نوم لک وو - په (وله کښے داغلق په کوه شوال کے اوسیدل - اوس سم په دک عړۀ کښے د٨4‏ غلتو د والنۍ ‏ استوکن مقام په که ميله مشهور د ث . د شی دت نامه بانوٍ ده- (و په دے وجه د دوک (ولاد به« یانو زو» مشهو رشو- وروستو دغه لقظ به استمیال کښ ښوسی او ڼوې شو- د شیتک درک له وه د يوے سه (ولادځ دوړاوتي ته - او ديل شو اولاد 2 کیوی او سوراق - او درپے هئ ے دوه غامن وو چه جیلم او صوید تومیدال-ه دوه اولاد ډیرکم د-- او پ ۀاکیوی ‌« سووراق کښے شامل د - دااولی په ابداکښے د رود ټوې په سویل د طره په لمن کښے اوسیدل - وه د سلطان شهاب الدين غودی په نما کښے شینکو د ښُون په موچوده علده پائدث خی شروع کړےه - دغه نما نه کټے په د علذ قه کښے انگل منگل » قام اوسید لو ددىده صلو په نې هکښے د شیتک په اولا د کښے لیو ی او سوراق اولس خبل څارۍ اوساتل-او دغه ان ے په قلدره قلدره ټوله علاقه قیضه اوکړه- انګل قام دمندوستان ې لوراوکوې نأ ډو منگل د سپين طر په سوبل کے اباد شول- د دے نه پي شيتٌکو دا علدقه خپل پیر په صلاح سخوره په غپل مین کے په دے دستور تقسیم کړه په دکیوی مشرځوی میری اولاد ته - سویلی حصه ورکړه - او ککي ته ‎٤‏ مخرق حصه - داعلاقه په هخه وخت کن ما اباده وه-او ده سب ء اولاد ته چه دسکي دويم مُوۀ وو په میش کښے برخه ورکړے شوه اود ه سو راق » هصه د قطب په لور تر« تل » پور اورسید له - دا علا قه په هغه 0065١.) - زمانه کے خزرابه اوځٌګلل وه وه اوس په ټوله علاقه کښے پښتريیه نل غی - بې ګناه (ِور!- د کنډه پور د مودث اعالل نوم ستورے یا ستوراغ وو په د مرسید اسدکيو دبازکُوځ' وو - د ستوری پا ستوریال نه عامن وو- مه نومو نه -ځّ داے دی بش » مریړی» ته رګنډ پور ) امرا او همړ- په دوج کن د سېړاولاد د پلار په نامه ستوریاق یادیږی - (و د با ق نورو اولاد په ګنډه پور کے شابل دےه - دنه پورمشهوره تي دادی ‏ پحقوب زی براهم زی شين دی؛ عمران زګ خوي زي اؤ در 8ه پلدره - . کنډ ه پور په اوله کښے پونده او کوچیان وو- په اي کے به دامان ته راتلل.او په اوړی کټے به بیا افغانستان ته تلل - د ىشاه جهان په زمانه‌کښے د مروتو او دولت خیلو تمه یوجک اوشو- مه مروت په کښے غالب او دولت خپل د ټاگ نه په وتلو فيبور شئول- د دولت خیلو لو ځ خان زمان ان دکنډه پورو نه د مرسځ واست او کړو - او دولت خیلو اوکنډه پورو په شرکه په مرون حبله اوکړه. او مروت ‏ دخپل عاه نه او شړل- د فق نه ىپی د ان ذمان په خواهش ګنډه پور هم د روهړی۰ په علاقه کئے استوٌکن شول- دنه پورو د ملا 1 قُطب ته دولت غيل ؛ سویل ته غ میان خیل کيل ته څ کوه سليان او ښرغاته ته نڅ ډ يره اسباعیل نان ده- د دوی مشهور کلی ګلا»؛ ټکواړ . لو٠‏ مډی .رومړی اوکوټ ظفر د خْره دی - ۰ بګبی ېس زرشامل طبقٌه کرلدټ) ,- داغلق په غالدی (فاغنه هم مشهور ١ی-‏ دروایاتو مطابق د دوي دمورث اعلل نامه اسباعیل وه په د هغةً دوه غامن وو ننګاده او سمل په ایند کښے دا غلق د زرمت په علاقه کښے په ګر ديز کښے اياد وو د دے ما نه د حپلو کورنو هِنَلوبو په نيلېه کښے کىمز ودی شول- دا غلق په خپل مين کښے به دوو ګوندیو ځار او« سمل کښے لقسیم دی- وت شی چه د زرمت د عللغ نه ط خلق غلېانو په شړلو جبورکړل ‏ او دوئ د سپين غر په سوپل دکر . پيواړ اوشلوان په علدقه قبضه ‎١‏ کړه وڅ د اورک زو او د دوئ ترمیکه بدی پد( شوه- بکشو د فو په مرسته اورک ذی د کوهاټ د علاۀ نه په شړلو صبورکړل ‏ د 1ه ددوئ ز ميه د مېکونو سلله يادۍ وه اخرچه په ونو ستړی شول ئو صلم ۀ اوکړه- چنانپه دقطب په لورغِل علاقه د اوک ده اورسیده- (ومیدان اد د ره چه ن ورغ په کښے هم بکښ استوګن دی د 0065١.) ٨ مکو اورسيده ‏ د اننګښو وادی کله په ښر خا ته اا وږ ده او په عرونو کب گیره ده-د دو رق » ري اوجتوق پول د د غټکو سره لګیدل دی . او قطب ته له اورک زی دي- د دوئً غه مثري اومنوې عد د وزیړو سره هم لګيدله دے- تښ یو زړور او توري قم . د هکو ء درسبند ؛ سترژیء توع'ء کوره وړۍ و عیره - ددوئ په علاقه کښ مشهور کل دي- د دےه قام څغ لق دایران په صوبۀه مان ران کن هم مو جود دی- او د هندوستان په جُن علا قو کښے خصوطٌا په فرخ اباد کښ هم شته ‏ د فرځ (باد نوابان هم د د قَْل وو په پنتنو قَبَائل کټ ملس یو (هبه قبیله ده .د نس په قپیله کغے د هنٌکو غانات د خپلو ښو اغلاگو په و یه د ډیره ستا تن وړ دی- پاېړ ‎-١‏ په اصل کښے د شثیرانیانو هم نل دی -کلرگان له په نپله نامه مشهور دی - دوئ د میان خیلو نه سویل ته پراتۀ دی- د دوئ د علا ة سو لي حصه سنته او غرشٌزه ده- دا غلق د شیرانیا نو نه علاوه د نورو ټولو بتنوقبیلو نه وروستو میدان علاة ته راغلی دی او په چودهران کښے اباد شوی دی دا خلق د بارت په وجه به ټولوداماق قبَاتلو کنے دولت مند وی - د با بړو یوه لویه مصه دکوه سلييان نه په هخه لوری په عصرا کې اپادھه ده . او پوله 1 د شیرائیاتو سره لکیدلی ده بابړ په دود دستور کښے د شیرانیانو په څیر دی - په مطرق افغانستان کښے هم بایړشته- مگر په مغرق او منشر ق باېړکښے سوا د همقوم" نه نور هې یز مشترف نشته - ۱۵۸٧١۱5 ۱۸١١ ۷۱۳٧۱۸ ‏اا‎ ٢٧ ٧.0٨.