id
stringlengths 1
6
| url
stringlengths 32
143
| title
stringlengths 1
79
| text
stringlengths 7
183k
|
|---|---|---|---|
172395 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Baffo | Baffo | Baffo is de Familiennaam von
Giorgio Baffo (1694–1768), italieenschen Dichter,
Giovanni Antonio Baffo (vör 1523–na 1594), italieenschen Cembaloboer,
Joseph Baffo (* 1992), sweedschen Footballspeler.
Kiek ok bi: Baffoe, BAFO. |
172406 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Otto%20zu%20Stolberg-Wernigerode | Otto zu Stolberg-Wernigerode | Otto Graaf to Stolberg-Wernigerode, vun 1890 af Först to Stolberg-Wernigerode (* 30. Oktober 1837 in Gedern; † 19. November 1896 op dat Schloss to Wernigerode) weer een düütscher Politiker von de Kaisertiet un Vizekanzler ungene Otto von Bismarck.
Kinnertiet un Jugend
Otto to Stolberg-Wernigerode is eboren de 30. Oktober 1837 as Kind von de Arbengraaf Hermann zu Stolberg-Wernigerode und siener Fru Emma, eborene Gräfin to Erbach-Fürstenau, op de Slott to Gedern op de Welt. De Vater is estorben kort vor de virte Geburtsdag von Otto.
Weblinks |
172422 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Meloni | Meloni | Meloni is de Familiennaam von
Assunta Meloni (* 1951), Politikerin ut San Marino,
Christopher Meloni (* 1961), US-amerikaanschen Schauspeler,
Giorgia Meloni (* 1977), italieensche Politikerin,
Pietro Meloni (* 1935), italieenschen Bischop,
Roberto Meloni (* 1981), italieenschen Judoka,
Zeno Meloni (1911–1984), italieenschen Maler un Inschenör. |
172424 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Vette | Vette | Vette is de Familiennaam von
Georg Vette (1645–1704), sövenbörgschen Avtheker,
Karl Vette (1820–1873), düütschen Avkaat, Journalist un Revolutschonär,
Markus Vette (* 1956), düütschen Physiker, Politikwetenschopper un Politiker,
Vicky Vette (* 1965), noorweegsch-kanaadsche Pornodorstellerin.
Kiek ok bi: Fette, Wette. |
172433 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Robert%20Vansittart | Robert Vansittart | Robert Vansittart is de Naam von
* Robert Vansittart (1728–1789), engelschen Richter,
Robert Vansittart, 1. Baron Vansittart (1881–1957), brietschen Diplomaat,
Robert Vansittart of Driffield (1811–1872), brietschen Eddelmann. |
172434 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Vansittart | Vansittart | Vansittart is de Familiennaam von
Henrietta Vansittart (1833–1883), brietsche Inschenörin un Utfinnerin,
Nicholas Vansittart, 1. Baron Bexley (1766–1851), brietschen Politiker,
Peter Vansittart (1920–2008), engelschen Schriever,
,
Rupert Vansittart (* 1958), brietschen Schauspeler. |
172435 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Helmut%20Wilhelm | Helmut Wilhelm | Helmut Wilhelm is de Naam von
* Helmut Wilhelm (* 1939), düütschen Geophysiker,
Helmut Wilhelm (1946–2022), düütschen Politiker,
Helmut Wilhelm (* 1954), düütschen Ogendokter.
Kiek ok bi: Hellmut Wilhelm. |
172443 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haag%20%28Oostfreesland%29 | Haag (Oostfreesland) | De Flecken Haag (düütsch: Hage) is en Gemeend un de Verwaltenssitt vun de Samtgemeend Haag in Oostfreesland. De Gemeend hett 6.369 Inwahner (Stand: 31. Dez. 2020) up en Flach vun 16,62 km².
Geografie
Haag liggt as Straatensiedlung up en ehmalgen Seediek, an‘n nördlichen Rand vun de ostfreesch Geest tüschen Nörden un Arle. In de vörlagert Marsch floot längs vun den Geestrand das Haager Deep, un wieder westlich vun den Oort dorvan aftwiegend verlöppt in süd-nördlich Richt, all in Hööcht vun den Oort Lütsbörg, dat Marschdeep. In den östlich liggen Oort Berum un den westlich liggen Lütsbörg geev dat Hööftlingsseeten. In dat westliche Haag befunn sück en Borg.
Geschichte
Eerste Siedlungssporen un Hooch-Middelöller
Haag is vermootlich an’n Utgang vun dat 12. Johrhunnert an en olt Hannelsweg ut de Bronzetiet entstahn. An den so nöömten „Hagherweg“ wurrn eerst Siedlungen nahwiest: Hilgenbur un Vnuggenbur.
In dat fröhe 13. Johrhunnert finnen sück Berichte över en klösterlich Leeven in Haag. Tonächst entstunn en Benediktinerinnen-Kloster, allerdings kann de Existenz vun dat wohrschienlich 1235 verlaaten St.-Annen-Kloster nich eendüüdig nahwiest wurrn. Af Midden vun dat 13. Johrhunnert keem nah de Nonnen en Mönkkloster vun de Dominikaner.
Um dat Johr 1250 weer de Ansgari-Kark fardigstellt. Bit hüüd beherrscht se dat Oortsbild vun dat Flecken.
Laat Middelöller
In en Oorkunn wurrd Haag aber eerst nah 1400 nöömt, dor denn as Haghene, Hagha oder Haghe, wat so völ as „hooch tosommenhanged“ bedüüd. To’n eerstn Mal finnd sück de Naam Hage in dat Oostfreesch Oorkunnenbook ca. 1410.
En besünner Bedüüden för de Entwicklung vun den Oort kummt de oostfreesch Adelsfamilie Hinkena to. Mit hör Borg, deren Westflögel noch hüüd to sehn sünd, hemm se den Olt Hannelsplatz in Haag sekert. 1466 gung de Borg mit dat dorto hörrn Land in den Besitt vun de Kark över un deen völ Johrhunnerten to dat Betallen vun en tweet Haager Pastorenstäe, de so nömmt Westerpastoree.
17. un 18. Johrhunnert
In dat 17. Johrhunnert truck de Wohlstand in Haag in, de bit etwa 1715 andüern dee un af dat Stormflootjohr 1717 (Wiehnachtsfloot, 2800 Doode in Oostfreesland) ok weer nahlaaten dee. 1656 kreeg Haag dat Marktrecht un kunn sück siet dem „Marktflecken“ nöömen. Nah de dormal verleeht fürstlich Oorkunn (11. September 1656) drüff Haag twee Märkte pro Johr afhollen. De Traditschoon hett sück bit in de hüdige Tiet fortsett.
19. Johrhunnert
In dat fröh 19. Johrhunnert (1817–1819) kreeg Haag eerstmals en plaastert Steenstraat. Wo tovör blots en schmal, mit Bööm süümt un faken meest nich to befohren „Hagherweg“ ween weer, entstunn mit Hülp vun en hollännsch Straatenbaufirma de nee Straat.
En anner Bauwark, dat dat Oortsbild beherrscht, is de achtstöckige Hager Windmöhlen, en achtkantig Galerieholländer mit fiefstöckigem Tichelünnerbau. Mit hör Hööcht vun 30,20 Metern bitt o de Tipp vun de Kapp is se hüüd de gröttste Windmöhlen vun Düütschland un en vun de hööchste Möhlen in Europa. Se wurr 1872/73 upricht un 1880 nah en Brand um een Stockwark höhger maakt.
1900–1959
Enn’n 1914 hett de Kaiserliche Marine wegen de strategisch Laag stuuf nördlich vun de Oortschap den Luftschipphaben Haag upricht, de bit 1915 mit veer groot Luftschipphallen fardigstellt weer. Haag weer en vun de Hööftangreepsstützpunkte vun de Luftscheep gegen Grootbritannien in’n Eersten Weltkrieg. 1917 wurrn de Luftscheep wegen de immer mehr anstiegen Luftangreep vun de allieerten Fleger wieder landinwärts verleggt. De Hallen mussen 1921 afretten wurrd, wiel dat de Versailler Verdrag so vörsehn dee. Dat Gelände wurr af 1937 vun de Luftwappen weer as Insatzhaben bruukt.
1960 bit hüüd
Mit den Strukturwannel to’n Anfang vun de 1960er Johren gung de Andeel vun de Erwerbspersonen in de Landwertschap 1961 up 30,2 Perzent un 1965 up 26,1 Perzent rünner. Lütt Familienbuurnhööf gung so nah un nah weg. Nee Straaten un Wertschapsweeg wurrn baut un ok de eersten Windrööd för dat Stroomertüügen wurrn installeert. 1963 wurr dat nee Raathuus inweeht. 1965 hett sück Haag mit Berum, Blandorf-Wichte, Lütsborg un Westdörp to de Samtgemeend Haag tosommen slooten. Nahdem sowohl de Personenverkehr vun de Düütsch Bundsbahn 1983 as ok 1989 de de Göderiesenbahnbedriev instellt wurr, hett sück en Bedrieververeen för de Museumsiesenbanhn Küstenbahn Oostfreesland grünnd. Disse Museumsbahn hollt nu an den ehmalgen Hager Bahnhoff.
In den 1980er un 1990er Johren hett sück Haag to en ländlich Zentrum mit Inkoops- un Freetietberiek entwickelt. 2006 wurr de ehmalge Hager Bahnhoff afreeten, de dör den Brand vun den Daakstohl verneelt wurrn weer. In dat glieker Johr fung de Bau vun de Entlastungsstraat an, de 2010 afslooten wurr.
Ingemeenden
An’n 1. Juli 1972 wurrn de Gemeenden Berum un Blandorf-Wichte in den Flecken Haag ingleedert.
Religionen
Karken
Evangeelsch-lutherisch St.-Ansgari-Kark (Haag)
Röömsch-kathoolsch Karkengemeend St. Ludgerus (Kark St. Wiho, Butenstäe vun de Nörder Gemeend)
Freekiarken
De Free evangeelsch Gemeend Haag hett sück 2006 auplööst. De ehmalgen Liddmaatn hörrn hüüd to de Free evangeelsch Gemeende in Nörden (Oostfreesland) un Auerk.
Anner Religionsgemeenschapen
Neeapostoolsch Kark
Jehovas Tüügen
Politik
Gemeendraat
De Raat vun de Gemeend Haag hett 18 Liddmaaten. Dat is de fastleggt Tall för de Liddmaatsgemeende vun en Samtgemeend mit en Inwahnertall tüschen 6001 un 7000 Inwahnern. De 18 Raatsliddmaaten wurrn dör en Kommunalwahl för jewiels fiev Johr wählt. De aktuelle Amtstiet fung an’n 1. November 2021 an un geiht an’n 31. Oktober 2026 to Enn‘n.
De Gemeenderaat hett Erwin Sell (SPD) to’n ehrenamtlichen Börgermeester wählt. He bleev dat ok nah de Wahl 2021.
De letzt Kommunalwahl van’n 12. September 2021 geev folgend Ergevnis:
Börgermeester
Siet den 8. Mai 2008 is Erwin Sell ehrenamtlicher Börgermeester vun den Flecken Haag.
Literatur
Friedrich Arends: Erdbeschreibung des Fürstenthums Ostfriesland und des Harlingerlandes, 1824.
Otto Galama Houtrouw: Ostfriesland, eine geschichtlich ortskundige Wanderung gegen Ende der Fürstenzeit, 1889/91.
Johann Haddinga, Martin Stromann: Luftkurort Hage. Mit den Ortschaften Blandorf-Wichte, Berum, Berumbur, Hagermarsch, Halbemond, Lütetsburg. Verlag Soltau-Kurier, Norden 2002, 92 S., ISBN 3-928327-55-0.
Autorenkollektiv: Samtgemeinde Hage. Luftkurort Hage im Ferienland Ostfriesland an der Nordsee. BVB-Verlags-Gesellschaft, Nordhorn 2004, 24 S.
Autorenkollektiv: 350 Jahre Marktrechte Flecken Hage. 1656–2006. Herausgegeben in Zusammenarbeit mit der Samtgemeinde Hage. BVB-Verlags-Gesellschaft, Nordhorn 2006, 28 S.
Weblinks
Beschrieven vun Haag in de Historschen Oortsdatenbank vun de Oostfreesch Landschap
De Insatzhaven Haag
Olt Biller ut Haag
Enkeld Nahwiesen
Oort
Landkreis Auerk
Neddersassen |
172481 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Otto%20Winkelm%C3%BCller | Otto Winkelmüller | Otto Winkelmüller is de Naam von
* Otto Winkelmüller (vör 1889–na 1900), düütschen Architekt un Schriever,
Otto Winkelmüller (1895–1970), düütschen Inschenör, Architekt, Heraldiker un Schriever. |
172482 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Winkelm%C3%BCller | Winkelmüller | Winkelmüller is de Familiennaam von
Anette Winkelmüller (* 1937), düütsche Medizinerin, Psychotherapeutin un Schrieversche,
Friedrich Winkelmüller (1898–1979), öösterriekschen Schriever,
,
Wolfhard Winkelmüller (* 1938), düütschen Neurochirurg un Schriever. |
172483 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Bornh%C3%B6ft | Bornhöft | Bornhöft is de Familiennaam von
Achim Bornhöft (* 1966), düütschen Kumponist,
Dennys Bornhöft (* 1986), düütschen Politiker,
Peter Bornhöft (* 1936), düütschen Schriever,
Ralph Bornhöft (* 1953), düütschen Politiker, Beamten un Verwaltungsjurist,
Rüdiger Bornhöft (* 1939), düütschen Musiker un Rutgever.
Kiek ok bi: Bornhövd, Bornhöved. |
172484 | https://nds.wikipedia.org/wiki/K%C3%BCmmerle | Kümmerle | Kümmerle is de Familiennaam von
Adolf Kümmerle, düütschen Footballspeler,
Fritz Kümmerle (1917–2014), düütschen Chirurg,
Michael Kümmerle (* 1979), düütschen Footballspeler,
Werner Kümmerle (* 1939), düütschen Dischtennisspeler,
Salomon Kümmerle (1832–1896), düütschen evangeelschen Karkenmusiker, Organist, Essayist un Musikschriever.
Kiek ok bi: Kümmerli. |
172490 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Svante%20P%C3%A4%C3%A4bo | Svante Pääbo | Svante Pääbo (* 20. April 1955 in Stockholm) is en sweedsch Mediziner un Bioloog. He gellt as de Begrünner vun de Paläogenetik. 1984 gelung hüm as Doktorand eerstmals de Kloneeren vun de DNA vun en Mumie. De entspreekend Mellen in de Facktietschrift Nature keem 1985 up de Titelsiet, en düchtig selten Ehrung för en Doktorrand. In sien wiedere wetenschaplich Loopbahn hett he sück up evolutschonäre Genetik spezialiseert. 2022 wurr he de Nobelpries för Physiologie oder Medizin tospraaken.
Leven
Svante Pääbo is de Söhn vun den Nobelpriesdräger Sune Karl Bergström un de eestnischen Chemikerin Karin Pääbo un is in sien Gebortsstadt Stockholm upwussen. Ofschons Sune Bergström verheiraadt weer un noch en Söhn harr, de eerst 2004, kört för den Dood vun den Vader, vun Pääbo erfohren hett, hett he sück ok regelmatig mit sien tweet Söhn befaat.
Wiels sien Militärdeenst hett he een Johr de Dolmetscherschool besöcht. Af 1975 studeer he tonächst Ägyptologie, Russisch, Wetenschapsgeschichte un van 1977 bit 1980 up Anraaden vun sien Vader ok Medizin an de Universität Uppsala, wo he 1986 mit en Arbeit in molekularer Immunologie sien PhD, den Doktorgrad in Naturwetenschapen, kreeg. To’n Afsluss vun sien Medizinstudium fehl hüm aber de letzte, klinische Afsnitt, wiel he in de Grundlagenforschung wesseln dee.
Binnerhalv vun een Johr folgten kört Upenhollen an dat Institut för Molekulare Biologie an de Universität Zürich un en Krebsforschungszentrum in London. De Tiet van 1987 bit 1990 hett he as Postdoc an de University of California in Berkeley in de Arbeitsgrupp vun Allan Charles Wilson verbrocht. 1990 kreeg Pääbo en Roop up en C4-Professur för Allgemeine Biologie an de Ludwig-Maximilians-Universität München. 1997 wessel he nah Leipzig an dat nee grünnd Max-Planck-Institut för evolutschonäre Anthropologie. Siet 1999 leit he do ras een vun fiev Direktoren de Afdeelen Evolutionäre Genetik un is to glieker Tiet ok Honorarperfesser an de Universität Leipzig.
Pääbo is mit de US-amerikansch Primatenforscherin Linda Vigilant verheiraadt, de ebenfalls an dat MPI EVA arbeitet, un hett mit hör twee Kinner.
Wetenschaplich Leistungen
Wiels sien Doktorandentiet in Uppsala kunn Pääbo nee molekularbiologische Techniken bruuken, um DNA ut Geweevproben to winnen. Dorbi keem hüm de Idee, de glieke Techniken ok för dood Geweevmaterial to bruuken. Mit Hülp vun sien fröheren Perfesser in Ägyptologie kunn he Geweevproben vun Mumien ut de ägyptologischen Sammlung in Uppsala un vun dat Pergamonmuseum in Oost-Berlin beschaffen. 1984 gelung hüm dat denn eerstmals, Arvgoot ut Zellen vun de Mumienpräparate to isoleeren. De in dat glieke Johr bekannt maakt Ergevnisse in de Tietschrift Das Altertum vun de Akademie vun de Wetenschapen vun de DDR funnen aber kein Beachtung. Eerst de Artikel in de internatschonal herutbrocht Tietschrift Nature, 1985, hemm för en wetenschapliche Sensation sörgt.
Nah Afsluss vun sien Dissertatschoon hett sück Svante Pääbo bi Perfesser Allan Wilson in Berkeley up en Postdoc-Stäe bewurben un wurr 1987 annommen. De Arbeitsgrupp vun Wilson weer de eenzige, de sück to de Tiet ebenfalls mit de Isoleeren vun Arvmaterial ut fossil Geweev befaaten dee. De folgend dree Johr bi Wilson weern bannig spoodriek, wiel se en nee Methood to dat Vervölfältigen vun DNA, de Polymerase-Kettenreaktschoon, up en ganz Reeg vun utstorven Deerten as Büdelwulf, dat Riesenfaultier, den Höhlenboor oder da Mammut anwennen kunnen.
An dat Max-Planck-Institut in Leipzig befaat sück Pääbo hööftsächlich mit de Fraag, welke genetischen Veränderungen in de Evolutschoonsgeschichte den modernen Minschen utmaken. Dorbi verglieken de Liddmaaten vun sien Arbeitsgrupp Genmaterial vun den hüdigen Minschen sowohl mit anner Aarden vun de Gattung Homo, as den Neandertaler, as ok de vun anner Fröhminschenaarden un den vun Minschenaapen. 2002 hett he ünner annern sien Forschungsergevnisse to dat „Spraakgen“ FOXP2 herutbrocht, ut de sien Fehlen oder uptreeden Defekten Spraakunvermögen resulteert. 2010 hörr Pääbo to de Autoren vun en Studie, in de nahwiest wurr, dat vör rund 40.000 Johren in dat Altai-Gebirge neben Homo sapiens un den Neandertaler noch en dart, unafhängig vun disse beid Aarden dorhen inwannert Populatschoon vun de Gattung Homo leevt hett, nöömt Denisova-Minsch. 2018 hett he de Reeg vun de Basen in de DNA vun dat Genom vun dat Fossil Denisova 11 ut de Denissowa-Höhle – en Kind vun en Neandertaler-Moder un en Denisova-Vaders, bestimmt
En vun sien Studienswoorpunkte hett sück mit de Bestimmung vun Reeg vun de Basen in de DNA vun dat Neandertaler-Genom befaat. En 2010 herutbrocht Studie hett ergeven, dat dat Genom vun de Neandertaler en signifikant gröttere Ähnlichkeit mit dat Genom vun Europäern un Asiaten hett as mit dat Genom vun Afrikanern. Dorut hett man slooten, „dass der Genfluss vom Neandertaler zu den Vorfahren der Nicht-Afrikaner erfolgte, bevor sich die eurasischen Gruppen voneinander trennten“, dat heet in'n Nahen Osten, wo Neandertaler un anatomisch modern Minsch in de Tietspanne vun vör 110.000 Johren bit vör rund 50.000 Johren koexistierten.
All 1997 harr de Münchner Arbeitsgrupp vun Pääbo in Kooperatschoon mit dat Rheinisch Landesmuseum un amerikaansch Wetenschaplern de mitochondriale DNA vun den modernen Homo sapiens mit de vun den Neandertalers vergleeken un dorbi keine Anhaltspunkte für einen Genfluss entdeckt. Dat Rheinische Landesmuseum harr dorför en Proov ut den Böverarmknaken vun en Neandertaler to Verfügung stellt.
Noch in 2004 hemm Pääbo un sien Team kien Anhaltspunkte fö en signifikanten Genfloot vun den Neandertaler to’n modernen Homo sapiens sehn.
Disse Ansicht änner sück eerst nah den Insatz vun nee Ünnersökensmethoden mit dat Ergevnis, dat dat woll Genfloot stattfunnen harr mit en hüdd meetboren Bidrag vun bit to 4 % Neandertaler-Genen to’n Genpool vun de hüdig Europäer un Asiaten.
In de Johren 2013 bit 2015 herutgeven Analyse-Daten to de Homo-sapiens-Fossilien vun Peștera cu Oase in Rumänien un Ust-Ischim in Sibirien hemm disse Erkenntnisse verstärk, wobi Genfloot bitlang blots in en Richt annommen wurr (Homo-sapiens-Männer zu Neandertalerinnen).
2014 hett Svante Pääbo dat Book Die Neandertaler und wir: meine Suche nach den Urzeit-Genen herutbrocht.
För sien Opdecken över de Genome vun utstorven Homininen un de minschliche Evolutschoon wurr Pääbo 2022 de Nobelpries för Physiologie oder Medizin tospraken.
Utteknungen un Liddmaatschapen
1992: Gottfried-Wilhelm-Leibniz-Pries vun de Düütsch Forschungsgemeenschap
1998: Max-Delbrück-Medaille
1998: Liddmaat vun de Academia Europaea
1999: buterordnetlich Liddmaat vun de Klass Biowissenschaften-Medizin vun de Berlin-Brandenburgischen Akademie der Wissenschaften
1999: Carus-Medaille
2000: Carus-Pries vun de Stadt Schweinfurt
2000: Rudbeck-Pries
2001: Liddmaat vun de Leopoldina
2003: Leipziger Wetenschapspries vun de Sassisch Akademie vun de Wetenschapen
2003: Ernst-Schering-Pries
2004: Liddmaat vun de Sassisch Akademie vun de Wetenschapen
2004: Liddmaat vun de National Academy of Sciences
2005: Louis-Jeantet-Pries
2005: Virchow-Medaille vun de Universität Würzburg
2008: Liddmaat vun den Orden Pour le Mérite för Wetenschap un Künste in Berlin
2009: Groot Verdeenstkrüüz mit Steern vun de Bundsrepubliek Düütschland
2009: Darwin-Plakette vun de Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina för sien Verdeensten up dat Rebeet vun de Evolutschonsforschung un Genetik
2009: Kistler Prize
2010: Theodor-Bücher-Medaille
2010: Newcomb Cleveland Prize
2011: Liddmaat vun de American Academy of Arts and Sciences
2011: DGKL-Pries för Biochemische Analytik
2012: „Heiße Kartoffel“ – Mitteldeutscher Kommunikations- und Medienpreis
2012: H.M. Konungens medalj vun den sweedschen König
2013: Gruber-Pries för Genetik
2014: Learning Ladder Prize
2014: Lomonossow-Goldmedaille
2015: Mitglied der Académie des sciences
2016: Breakthrough Prize in Life Sciences
2016: Utwärtig Liddmaat vun de Royal Society
2016: Keio Medical Science Prize
2017: Dan-David-Preis
2018: HFSP Nakasone Award
2018: Prinzessin-von-Asturien-Pries
2018: Körber-Pries för de Europääsche Wetenschap
2018: Nierenberg Prize
2019: Wiley Prize in Biomedical Sciences
2019: Darwin-Wallace-Medaille
2020: Japan Prize
2021: Massry-Pries
2022: Nobelpries för Physiologie oder Medizin
Warken (Utwahl)
Die Neandertaler und wir: meine Suche nach den Urzeit-Genen. S. Fischer, Frankfurt am Main 2014 (Originaltitel: Neanderthal Man: In Search of Lost Genomes, übersetzt von Sebastian Vogel), ISBN 978-3-10-060520-7.
New light shed on chimp genome
Why humans are brainier than chimps
Genome 'treasure trove'
DNA clues to Neanderthals
Literatur
Ulrich Bahnsen: Frühe Vielfalt – Hat der Homo sapiens einen frühen Vorfahren verdrängt oder hat er sich mit ihr kreuz und quer gepaart? Genetische Analysen sorgen für neue Spekulationen. In: Die Zeit. Nr. 17/2014, 16. April 2014, S. 35–36
Weblinks
DNB-Katalog
Indrag bi PubMed.gov (engelsch)
Svante Pääbos Homepage
Mapping the Neanderthal Genome – A Conversation with Svante Pääbo
Deutschlandfunk (DLF) Forschung aktuell van'n 22. August 2018: Brain Gain: Dem Erbgut des Neandertalers auf der Spur
Pionier der Päläogenetik: Max-Planck-Forscher Svante Pääbo im Porträt, Film van September 2018, Youtube-Kanal MaxPlanckSociety
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von Sweden
Boren 1955
Mediziner
Genetiker
[[Kategorie:Nobelpriesdräger (Medizin)
Kategorie:Dräger vun’t Bundsverdeenstkrüüz |
172497 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Suzanne%20Clauser | Suzanne Clauser | Suzanne Clauser is de Naam von
* Suzanne Clauser (1898–1980), öösterrieksche Översetterin un Schrieversche,
Suzanne Clauser (1929–2016), US-amerikaansche Dreihbookschrieversche. |
172498 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Clauser | Clauser | Clauser is de Familiennaam von
Christoph Clauser (* 1954), düütschen Geophysiker,
Günter Clauser (1923–1982), düütschen Mediziner,
Hans Clauser (1931–2009), düütschen Pädagoog, Historiker un Gewerkschafter,
Hans-Dieter Clauser (* 1950), düütschen Politiker,
Jakob Clauser (1520–1578), Grafiker,
John Francis Clauser (* 1942), US-amerikaanschen Physiker,
Milton Ure Clauser (1913–1980), US-amerikaanschen Luftfohrtinschenör,
.
Kiek ok bi: Klauser, Glauser. |
172499 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Glauser | Glauser | Glauser is de Familiennaam von
Alfred Glauser (1913–2003), US-amerikaanschen Romanist un Literaturwetenschopper,
Alice Glauser-Zufferey (* 1954), Swiezer Politikerin,
Andrea Glauser (* 1996), Swiezer Ieshockeyspeler,
Elisabeth Glauser (* 1943), Swiezer Opernsängerin,
Friedrich Glauser (1896–1938), Swiezer Schriever,
Fritz Glauser (1932–2015), Swiezer Archivwetenschopper,
Jürg Glauser (* 1951), Swiezer Philoloog,
Laura Glauser (* 1993), franzöösche Handballspelerin,
Tamy Glauser (* 1985), Swiezer Model.
Kiek ok bi: Clauser, Klauser. |
172500 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Dalibard | Dalibard | Dalibard is de Familiennaam von
Anne-Laure Dalibard (* 1982), franzöösche Mathematikerin,
Antoine Dalibard (* 1983), franzööschen Radrennfohrer,
Barbara Dalibard (* 1958), franzöösche Inschenörin,
Jean Dalibard (* 1958), franzööschen Physiker,
Philippe Dalibard (* 1958), franzööschen Radrennfohrer,
Thomas François Dalibard (1703–1779), franzööschen Naturforscher. |
172501 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Michael%20Kunze | Michael Kunze | Michael Kunze is de Naam von
* Michael Kunze (* 1943), düütschen Librettist,
Michael Kunze (* 1944), düütschen Politiker,
Michael Kunze (* 1961), düütschen Maler. |
172515 | https://nds.wikipedia.org/wiki/John%20Francis%20Clauser | John Francis Clauser | John Francis Clauser (* 1. Dezember 1942 in Pasadena, Kalifornien) is en US-amerikaansch Experimentalphysiker, de sück mit Grundlagen vun de Quantenmechanik befaat. In dat Johr 2022 wurr hüm de Nobelpries för Physik gemeensam mit Alain Aspect un Anton Zeilinger för den Nahwies, dat Korrelatschonen tüschen Quantenobjekten starker ween könnt as de Bell-Unglieken erloovt un de dordör mögelken Experimente mit verschränkten Photonen un de Grundlagen vun de Quanteninformatschoon, tospraken.
Leven
Clauser is de Söhn vun en Perfesser för Floogtüüchbau (Francis Hettinger Clauser, 1913–2013) an dat Caltech un hett an dat Caltech (Bachelor 1964) un an de Columbia University studeert, wo he 1966 sien Master-Afsluss maakt un 1969 bi Patrick Thaddeus över dat Meeten vun den Kosmischen Mikrowellenhintergrund sien Doktertitel maakt hett. Dornah weer he bit 1975 an dat Lawrence Berkeley National Laboratory un 1975 bit 1986 an dat Lawrence Livermore National Laboratory. Ansluutend weer he as Forschungsphysiker an de University of California, Berkeley.
In en grundleggend Experiment hett he mit Stuart Jay Freedman de Bellsche Unglieken test, de se tovör to de CHSH-Unglieken (Clauser, Michael Horne, Abner Eliezer Shimony un Richard Holt 1969) verallgemeenert harrn. Dat weer de eerste Beobachtung vun en Quantenverschränkung un dat eerste Experiment, dat de Verletzung vun de Bell-Unglieken wies (un dormit de Quantenmechanik bestätigen dee). Dornah hett he sück mit Atom-Interferometern befaat.
He hett sück ok mit den Insluss vun Plasmen mit magnetischen Spegeln (Magnetisch Buddel) befaat.
2010 kreeg he mit Alain Aspect un Anton Zeilinger den Wolf-Pries in Physik, un 2022 ebenfalls gemeensam mit disse beid Forschern den Nobelpries för Physik.
Weblinks
John F. Clauser In: Physics History Network. American Institute of Physics (engelsch)
Oral History Interview
Indrag bi WorldCat
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von de USA
Boren 1942
Physiker
Nobelpriesdräger (Physik) |
172519 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Leusser | Leusser | Leusser is de Familiennaam von
Claus Leusser (1909–1966), düütschen Jurist un Beamten,
Clemens Leusser (1518–1572), düütschen Abt. |
172522 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Alain%20Aspect | Alain Aspect | Alain Aspect (* 15. Juni 1947 in Agen) is en franzöösch Physiker, de sien Hööftarbeitsrebeet de Quantenoptik is. In dat Johr 2022 wurr hüm de Nobelpries för Physik gemeensam mit John Francis Clauser un Anton Zeilinger tospraken. He kreeg den speziell för sien Experimente to de Bellsche Unglieken, de in de Quantenmechanik besehrt is, nich aber in en Theorie vun verborgenen Variablen. Clauser harr de Besehren vun de Bellschen Unglieken nahwiest, dat bleev aber en Schlupplock, dat Alain Aspect sluuten kunn. Dormit weer he ok en Pionier vun de Experimente mit verschränkten Photonen un insgesamt vun de Quanteninformatschonswetenschap.
Leven
Alain Aspect studeer af 1965 an de École Normale Supérieure de Cachan (hüüd École normale supérieure Paris-Saclay) mit de Agrégation in Physik 1969 un an de Universität Paris mit dat Lizenziat in Physik 1967 un dat Diplom (DEA) in Optik 1968 an de École supérieure d'optique (SupOptique, hüüd Institut d’Optique Graduate School) an de Universität in Orsay (hüüd Universität Paris-Süd). 1969 wurr he Assistenzperfesser (Professeur Agrégé) an de Universität Paris-Süd. 1971 hett he den eersten Deel vun sien Promotschon (Thèse du 3eme cycle) bi Serge Lowenthal an dat Institut d'Optique Théorique et Appliquée (Supoptique) afsolveert. Dornah lehr he in’n Rahmen vun en Uttuusch för 3 Johren 1971 bit 1974 in Yaoundé in Kamerun. 1974 bis 1985 weer he Dozent (maître-assistant) an de École Normale Supérieure de Cachan. 1983 hett he sien Doktertitel (Doctorat d`Etat, tweet Deel vun dat dormalige franzöösch Promotschonssystem) an de Universität Paris-Süd mit sien Arbeiten to de experimentellen Överprüfen vun dat EPR-Gedankenexperiment maakt. 1985 bit 1992 weer he an dat Collège de France bi Claude Cohen-Tannoudji un dor stellvertreedend Leiter vun dat Labor. Sien Experimente hett he faken an dat Laboratoire Kastler Brossel vun de École normale supérieure dörführt. To glieker Tiet weer he Maître de conférences an de École polytechnique in Paris. 1992 wurr he Forschungsdirekter vun dat CNRS in de classe exceptionelle an dat Forschungslaboratorium Charles Fabry vun dat Institut d'Optique in Orsay, dat gemeensam van’n CNRS un de Universität Paris-Süd bedreeven wurrd. Buterdem weer he 1992 bit 1994 stellvertredend Direkter vun de École supérieure d'optique (SupOptique) un af 1994 o Perfesser an de École polytechnique in Paris. Dor hett he de Grupp för Atomoptik leit.
Um 1980 hett Aspect gemeensam mit Jean Dalibard un Gérard Roger an en experimentellen Överprüfen vun den EPR-Effekt arbeit. De Diskussion dorto wurr vun John Stewart Bell scharper maakt up de Fraag vun de experimentellen Gültigkeit vun de Bellsche Unglieken. De wurrn dör Theorien vun de verborgen Variablen erfüllt, in de Quantenmechanik aber besehrt. Theorien vun verborgen Variablen wurrn ünner annern vun Louis de Broglie und David Joseph Bohm upstellt, um doch noch en Vereenbarkeit vun Quantenmechanik un klassischer Physik to recken. En Experiment vun John Francis Clauser harr in de 1970er Johren de Besehren vun de Bellschen Unglieken nahwiest, dat bleev aber en Schlupplock. Aspect kunn in en Experiment 1982 mit verschränkten Photonen dat Schlupplock sluuten. Dorto hett he dorvör sörgt, dat de Meeten an dat verschränkt Paar eerst dörführt wurrn, as dat Paar de Born all verlaaten harr.
Anfangs hett he sück mit kohärenter Optik (1969 bit 1971) befaat, van 1974 bit 1985 mit Anwennen vun de Quantenoptik to dat Testen vun de Grundlagen vun de Quantenmechanik. Later hett he an [[Laserkühlung vun neutral Atome forscht (etwa van 1985 bit 1992, ünner sien Chef Cohen-Tannoudji, de ok up dit Rebeet forschen dee un speziell dorför den Nobepries kreeg) un an Bose-Einstein-Kondensaten, ultrakolt Atomen un Atomoptik (af 1992).
Utteknungen un Liddmaatschapen
1983: Prix Servant
1985: Commonwealth Award for Science and Invention
1991: Loeb Lecture
1999: Gay-Lussac-Humboldt-Preis un Max Born Award der Optical Society of America
2002: Fellow vun de Optical Society of America
2005: Médaille d’or du CNRS
2005: Fellow vun de American Physical Society (APS)
2006: Ehrendokter vun de École Polytechnique un de Universität Montreal
2008: Liddmaat vun de National Academy of Sciences (Foreign Associate)
2008: Ehrendokter vun de Heriot-Watt University un de Australian National University
2009: Korrespondeerend Liddmaat vun de Öösterrieksch Akademie vun de Wetenschapen
2009: Ordentlich Liddmaat vun de Academia Europaea
2009: European Physical Society Quantum Electronics Prize
2010: Wolf-Pries un ERC Advanced Grant
2011: Ehrendokter vun dat Technion
2011: Médaille grand vermeil de la Ville de Paris
2012: Herbert-Walther-Pries
2012: Albert-Einstein-Medaille
2013: Frederic Ives Medal
2013: Balzan-Pries
2014: Offizier vun de Ehrenlegion
2015: Utwärtig Liddmaat vun de Royal Society
2019: Nah hüm wurr de Asteroid Alainaspect nöömt
2022: Nobelpries för Physik
He is siet 1995 korrespondeerend un siet 2002 vullständig Liddmaat vun de Académie des sciences. He is siet 2000 Liddmaat vun de Académie des technologies un siet 2006 in’n franzööschen Raat för Wetenschap un Technologie (Haut conseil de la science et de la technologie).
Schriften (Utwahl)
A. Aspect: Proposed experiment to test separable hidden-variable theories, Physics Letters A, Band 54, 1975, S. 117–118
A. Aspect: Proposed experiment to test nonseparability of quantum mechanics, Physical Review D, Band 14, 1976, S. 1944–1951
A. Aspect, Philippe Grangier, G. Roger: Experimental Realization of Einstein-Podolsky-Rosen-Bohm Gedankenexperiment: A New Violation of Bell's Inequalities, Physical Review Letters, Band 49, 1982, S. 91–94, doi:10.1103/PhysRevLett.49.91
A. Aspect, Jean Dalibard, G. Roger: Experimental Test of Bell's Inequalities Using Time-Varying Analyzers, Physical Review Letters, Band 49, 1982, S. 1804–1807 doi:10.1103/PhysRevLett.49.1804
A. Aspect: Einstein et les révolutions quantiques, CNRS Edition, ISBN 978-2-271-12539-2
Gilbert Grynberg, Alain Aspect, Claude Fabre: Introduction to quantum optics : from the semi-classical approach to quantized light, Cambridge University Press, 2010, ISBN 978-0-511-78972-4
Weblinks
DNB-Katalog
Indrag bi WorldCat
Alain Aspect Internationale Stiftung Preis Balzan
Idrag bi de Academia Europaea mit CV
Enkeld Nahwiesen un Footnoten
Mann
Börger von Frankriek
Boren 1947
Physiker
Nobelpriesdräger (Physik) |
172529 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Sepp%20Maier | Sepp Maier | Josef Dieter „Sepp“ Maier (* 28. Februar 1944 in Metten, Nedderbayern) is en ehmalger düütsch Footballspeler un -trainer.
He weer Doorhöder. In de Jöögd speel he af 1952 bi TSV Haar. Van 1958 bit 1979 speel he för FC Bayern München, för de he 473 Bundsligaspelen maakt hett. Dormit weer he denn ok Rekordspeler vun de Bundsliga.
För de düütsch Natschonalmannschap hett he in de Johren 1966 bit 1979 insgesamt 95 Lännerspelen maakt. In de Johren 1972 un 1976 hett he an de Football-Europameesterschapen deelnommn un wurr 1972 ok Europameester. 1966, 1970, 1974 un 1978 hörr he den Kader för de Football-Weltmeesterschapen an un wurr 1974 denn ok Football-Weltmeester mit de Mannschap. As en vun wenig Spelers in Düütschland weer he somit Europameester un Weltmeester wurrn.
Nah sien aktiv Loopbahn weer he Doorhödertrainer bi den FC Bayern München un de düütsch Natschonalmannschap.
Ehrungen
In de Johren 1975, 1977 un 1978 weer he Football vun dat Johr in Düütschland. 1978 kreeg he ok dat Bundsverdeenstkrüüz. In dat Johr 2014 wurr he in de Hall of Fame vun den Düütschen Sport upnommen un 2018 in de eerste Elf vun de Hall of Fame des deutschen Fußballs vun dat Düütsch Footballmuseum.
Borns
Bernd Rohr, Günter Simon: Fußball-Lexikon, 2004 Copress Verlag, ISBN 3-7679-0829-8
Mann
Börger von Düütschland
Boren 1944
Footballnatschonalspeler (Düütschland)
Dräger vun’t Bundsverdeenstkrüüz
Liddmaat vun de Hall of Fame vun den Düütschen Sport |
172553 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Karin%20Emken | Karin Emken | Karin Emken (* 1966 in Esens) is en Politikerin (SPD), de 2022 in den Landdag vun Neddersassen wählt wurrn is.
Leven
Se hett in Mönster hör Afsluss as Physiotherapeuting kreegen. Verheiraadt is se mit Tjark-Fokken Emken, mit de se dree Kinner hett.
Siet 2006 hörrt se den Raat vun de Stadt Esens an un is siet 2015 ehrenamtlich Börgermeestersche vun de Stadt. Bi de Landdagswahl an'n 9. Oktober 2022 in Neddersassen hett se dat Direktmandat in hör Wahlkreis 87 Wittmund/Inseln wunnen.
Weblinks
Informatschonen över hör
Indrag up de Siet vun de Stadt Esens
Fru
Börger von Düütschland
Boren 1966
Politiker (Düütschland)
SPD
Landdagsafordneter (Neddersassen) |
172566 | https://nds.wikipedia.org/wiki/B%C3%B6rsch-Supan | Börsch-Supan | Börsch-Supan is de Familiennaam von
Axel Börsch-Supan (* 1954), düütschen Weertschopswetenschopper,
Eva Börsch-Supan (1932–2022), düütsche Architektur- un Kunsthistorikerin,
Helmut Börsch-Supan (* 1933), düütschen Kunsthistoriker. |
172569 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Hursey | Hursey | Hursey is de Familiennaam von
Anna Hursey (* 2006), Dischtennisspelerin ut Wales,
Katie Hursey (* 1989), US-amerikaansche Triathletin,
Sherry Hursey, US-amerikaansche Schauspelerin. |
172571 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Pietro%20Rossi | Pietro Rossi | Pietro Rossi is de Naam von
* Pietro Rossi (1738–1804), italieenschen Entomoloog un Arachnoloog,
Pietro Rossi (1765–1838), Swiezer Militär un Politiker,
Pietro Rossi (* 1930), italieenschen Philosoof un Philosofiehistoriker,
Pietro de’ Rossi (1303–1337), italieenschen Heerföhrer.
Kiek ok bi: Pier Maria de’ Rossi. |
172572 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Richard%20Wilson | Richard Wilson | Richard Wilson is de Naam von
* Richard Wilson (1714–1782), Maler ut Wales,
Richard Wilson (1911–1941), US-amerikaanschen Musiker,
Richard Wilson (1915–1991), US-amerikaanschen Speelbaas, Produzent un Schriever,
Richard Wilson (1920–1987), US-amerikaanschen Schriever,
Richard Wilson, 2. Baron Moran (1924–2014), brietschen Diplomaat, Soldaat un Politiker,
Richard Wilson (1926–2018), brietsch-US-amerikaanschen Physiker,
Richard Wilson (* 1936), brietschen Schauspeler un Speelbaas,
Richard Wilson (* 1941), US-amerikaanschen Kumponist un Musikoloog,
Richard Wilson, Baron Wilson of Dinton (* 1942), brietschen Eddelmann un Politiker,
Richard Wilson (* 1953), brietschen Bildhauer,
Richard Wilson-Smith (1852–1912), kanaadschen Politiker,
Richard A. Wilson (1934–1990), US-amerikaanschen Politiker,
Richard M. Wilson (Rick Wilson, R. M. Wilson; * 1945), US-amerikaanschen Mathematiker.
Kiek ok bi: Dick Wilson, Rick Wilson. |
172594 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Philip%20Hallen%20Dybvig | Philip Hallen Dybvig | Philip Hallen Dybvig (* 22. Mai 1955) is en US-amerikaansch Wertschapswetenschapler un Hoochschoollehrer. 2022 wurr hüm gemeensam mit Ben Shalom Bernanke un Douglas Warren Diamond de Nobelpries för Weertschapswetenschapen tospraken.
Werdegang, Forschung un Lehre
Dybvig hett bit 1976 Mathematik un Physik an de Indiana University Bloomington studeert. Na en körten Upenholt an de University of Pennsylvania studeer he af 1977 Wertschapswetenschap an de Yale University. Dor hett he in’n Dezember 1978 sien Master maakt, 1979 hett he ünner Anleiden vun Stephen Alan Ross sien Ph.D.-Studium afslooten. Bit 1981 weer he as Assistant Professor an de Princeton University tätig, dornah gung he an de Yale University torüch. Dor steeg he 1984 to’n Associate Professor in Finanzwetenschap up un wurr in’n Juli 1986 to’n ordentlichen Perfesser beropen. Nah en Gastdozentur folg he 1989 en Roop vun de Washington University in St. Louis.
Dybvig sien Arbeits- un Forschungswoorpunkte liggen in den Beriek Finanzwetenschap un Banken, wobi he besünners stark up Themen rund um Bankenregulierung un Finanzkrisen as ok Corporate Finance konzentreert is. Tosommen mit Douglas Warren Diamond hett he dat Diamond–Dybvig-Modell för de Beschrieven vun Asset–Liability-Mismatches bi Banken wegen ünnerscheedlich Fristigkeiten un dorut folgend Liquiditätsproblemen in Folge vun Bank runs entwickelt, dat in de Bankenregulierung en zentraal Rull speelt.
Tüschen 1986 un 1988 wurr Dybvig mit en Sloan Research Fellowship ünnerstütt, siet 2014 is he Fellow vun de Finance Theory Group. 2002/03 weer he Präsident vun de Western Finance Association. Todem harr he verscheeden Herutgeverrullen för verscheeden Periodika inne, so weer he tietwies Herutgever vun Review of Financial Studies as ok Mitherutgever vun dat Journal of Economic Theory, dat Journal of Finance, dat Journal of Applied Finance un vun Finance and Stochastics.
In‘n Oktober 2022 wurr Dybvig gemeensam mit Diamond un Ben Shalom Bernanke de Nobelpries för Wertschapswetenschapen tospraken. Sien beid US-amerikaansch Kollegen un he kreegen de Utteknung för hör Forschung to Banken un Finanzkrisen Anfang vun de 1980er Johren. Douglas Diamond kreeg den Pries mit Philip Dybvig (un Ben Bernanke) för de Klärung vun de Rull vun Banken in de Wertschap un wu diese Rull se in Finanzkrisen angriepbar maakt. Nah Diamond un Dybvig leefern Banken de optimale Lösung för en Grundupgaav vun Banken, de Anlegergelder in Investments ümtolenken, wobi dat twee Grundkonflikte gifft: Anleger willt af un to körtfristig an hör Geld un Kreditnehmer sünd up langfristig Sekerheit bedocht. Banken billen en Polster indem se Gelder vun völ Anlegern nehmen, dat maakt se aber ok anfällig för Gerüchte vun en bevörstahn Kollaps un en „run“ vun de Anleger up hörn Geld, wat to en sülvsterfüllend Prophezeiung un to’n Kollaps vun de Bank führen kann. Dat kann aber dör dat Afsekern vun de Banken dör den Staat verhinnert wurrn.
Schriften (Utwahll)
P. H. Dybvig, J. E. Ingersoll: Mean-variance theory in complete markets, Journal of Business, 1982, S. 233–251
D. W. Diamond, P. H. Dybvig: Bank runs, deposit insurance, and liquidity, Journal of Political Economy, Band 91, 1983, S. 401–419.
P. H. Dybvig, S. A. Ross: Differential information and performance measurement using a security market line, The Journal of Finance, Band 40, 1985, S. 383–399
S.J. Brown, P.H. Dybvig: The empirical implications of the Cox, Ingersoll, Ross theory of the term structure of interest rates, The Journal of Finance, Band 41, 1986, S. 617–630
D. W. Diamond, P. H. Dybvig: Banking theory, deposit insurance, and bank regulation, The Journal of Business, Band 59, 1986, S. 55–68
P. H. Dybvig, J. F. Zender: Capital structure and dividend irrelevance with asymmetric information, The Review of Financial Studies, Band 4, 1991, S. 201–219
P. H. Dybvig, S. A. Ross: Arbitrage, in: The New Palgrave Dictionary of Economics, 2008, S. 188–197
Weblinks
Homepage an de Washington University in St. Louis
Google Scholar
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von de USA
Boren 1955
Nobelpriesdräger (Wertschapswetenschapen) |
172597 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Pekonen | Pekonen | Pekonen is de Familiennaam von
Aino-Kaisa Pekonen (* 1979), finnsche Politikerin,
Osmo Pekonen (1960–2022), finnschen Mathematiker, Historiker un Schriever. |
172598 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Tennigkeit | Tennigkeit | Tennigkeit is de Familiennaam von
Fritz Tennigkeit (1892–1949), düütschen Musiker un Maler,
Herbert Tennigkeit (1937–2022), düütschen Schauspeler, Höörspeelspreker un Synchroonspreker,
Käthe Tennigkeit (1903–1944), düütsche Wedderständlerin,
Richard Tennigkeit (1900–1944), düütschen Wedderständler. |
172599 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Alex%20Jones | Alex Jones | Alex Jones is de Naam von
* Alex Jones (Alexander Jones; * 1964), engelschen Footballspeler,
Alex Jones (Alexander Emerick Jones; * 1974), US-amerikaanschen Moderator,
Alex Jones (Alexander Jones; 1988–2019), brietschen Rennfohrer,
Alex Jones (Alexander Richard Jones; * 1994), engelschen Footballspeler.
Kiek ok bi: Alexander Jones, Al Jones. |
172600 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Zahi%20Hawass | Zahi Hawass | Zahi A. Hawass () (* 28. Mai 1947 in Damiette) is en ägyptisch Ägyptoloog. He weer Generalsekretär vun de ägyptisch Altertümerverwaltung (Supreme Council of Antiquities, SCA) un gellt as en vun de inflootrieksten, aber ok umstreedenst Ägyptologen vun de Gegenwart. An‘n 31. Januar 2011 wurr he vun Husni Mubarak to’n Minister för Altertumsgöder nöömt, an’n 3. März wurr he bi en Regeerensumbillen nich mehr berücksichtigt, an‘n 30. März 2011 aber weer mit de Upgaav betroot un an‘ 17. Juli vun dat sülvig Johr weer entlaaten. As Nahfolger weer 2011 Mustafa Amin Generalsekretär bi den Supreme Council of Antiquities.
Leven un Wark
Studium
Zahi Hawass oorsprünglich Teel weer, Afkaat to wurrn. He hett sück denn aber anners entscheedt un hett greeksch un röömsch Archäologie in Alexandria studeert, wo he 1967 mit en Bachelor afsluuten dee. Sien Diplom in Ägyptologie kreeg he 1980 an de Universität Kairo. Mit Hülp vun en Fulbright-Stipendium hett he an de University of Pennsylvania in Philadelphia (USA) wieder Ägyptologie un syrisch-palästinensische Archäologie studeert un hett dor 1987 ok sien Doktertitel kreegen.
Tätigkeit as Archäoloog un Generalsekretär vun de ägyptisch Altertümerverwaltung
Af 1988 hett he ägyptische Archäologie, Geschichte un Kultur ünnerricht, meest an de American University in Cairo un an de University of California in Los Angeles. 1998 hett man hüm to’n Ünnerstaatssekretär för de Baudenkmäler in Gizeh nöömt. 2002 wurr he Generalsekretär vun de ägyptisch Altertümerverwaltung. Neben sien tallriek Projekten in de praktischen Archäologie schrifft Zahi Hawass ok Skripte för Dokumentatschonsfilme, de sück mit de Ägyptologie un ägyptisch Studien befaaten. Faken is he denn ok de Spreker oder Kommentator in de Filmen.
Tosätzlich to sien Tätigkeit as Generalsekretär vun de ägyptisch Altertümerverwaltung is Hawass ünner annern de Gravendirekter för folgende Projekte:
Dart Pyramide in Gizeh (Mykerinos-Pyramide)
Taltempel vun den Chephren in Gizeh
Grääff vun de Upseher süüdööstlich vun de Sphinx
Teti-Pyramide (Teti II.) in Sakkara
Nazlet-el-Batran
Beni Youssef
Doröver herut is he ok Direkter vun de Sphinx-Restaureeren, Manager vun dat Gizeh-Plateau un vun de Gravensstätten in Memphis. In de letzt Johren hett he sück ünner annern ok intensiv mit den Pharao Tutanchamun befaat. Um de sien Doodsoorsaak to bestimmen, hett he an’n 6. Januar 2005 de sien Mumie computertomografisch ünnersöken laaten un ansluutend de Ergevnisse bekannt maakt.
Tätigkeit siet de Revolutschoon in Ägypten 2011
An‘n 31. Januar 2011 (nah de eegen Angaven vun Hawass an‘n 30. Januar) wurr Hawass to’n ägyptischen Minister för Altertumsgöder nöömt, nahdem tovör de gesamte Regeeren vun Präsident Husni Mubarak entlaaten wurrn weer.
Schiens nah wurr Hawass bi de Regeerensumbillen van’n 3. März 2011 nich mehr berücksichtigt. Dorüm geev he an’n 6. März sien Rückträe bekannt. As Grünnen hett he angeven, dat nah de Revolutschoon in Ägypten 2011 de Armee nich mehr in de Laag weern, de Altertümer to schuulen un he somit nich mehr för deren Sekerheit garanteeren kunn, as ok en Verleumdung vun sien Person dör twee Mitarbeiter vun de ägyptisch Altertümerverwaltung un en Perfesser vun de Universität Kairo. In’n Vörfeld keem dat aber ok to Protesten, bi de Mitarbeiter vun de Antikenverwaltung un jung ägyptische Ägyptologen neben beter Gehälter swn Rückträe vun Hawass fordern deen. Hüm wurr vörschmeeten, dat he dat olt Regime ünner Mubarak to früendlich gesonnen weer un de sien System maatgevend ünnerstütt harr. Hawass hett de Vorwürfe gegen sien Person torüchwiest: De Demonstranten harrn blots beter Gehälter fordert.
An‘n 30. März 2011 wurr he weer to’n Minister för Altertumsgöder nöömt, een Dag, nahdem de UNESCO an‘n 29. März 2011 en beter Bewaaken vun de ägyptischen Altertümer moniert harr.
In’n April 2011 wurr he wegen Missachtung vun en öller Gerichtsoordeel to een Johr Haft veroordeelt un muss ok noch 10.000 ägyptische Pund betallen. He hett dorgegen Berufung ankünnigt. Mangels Rechtskraft vun dat Oordeel kunn he dorüm sien Amt bibehollen.
Oorsaak vun den Rechtsstriet weer en Pachtverdrag mit den Bedriever vun den Bökerladen in’t Ägyptisch Museum. Zahi Hawass hett den Verdrag künnigt un hett de nee utschreeven, worup de Bedriever för Gericht klaag hett un Recht bekeem, dat allerdings eerst, as all en nee Pächter den Toschlag kreegen harr. Nah Mittdeelen vun Zahi Hawass hett de Regeeren an’n 18. April 2011 en Dekret erlaaten, wat dat Geichtsverfohren stoppen dee. Dat legg fast, dat he nich in’t Gefängnis muss un wiederhen dat Amt as Minister för Altertumsgöder behollen dee.
An‘n 17. Juli 2011 verlor Hawass endgültig sien Ministerposten. He wull denn tokünftig blots noch in de Wetenschap arbeiten.
De „verlorene goldene Stadt“
An‘n 8. April 2021 hemm Hawass un sien Archäologenteam de Nahrichtenwebsite „Ahram Online“ bekannt maakt, dat se up de Söök nah en Tempel vun den Tutanchamun af September 2020 nich wiet vun Luxor weg en Stadt opdeckt un in maandlang Arbeit freeleggt to hemm. He hett se as „verlorene goldene Stadt“ betekent. Dat Opdecken wurrd in de Medien as de „größte Entdeckung seit Tutanchamuns Grab“ bewert.
Resonanz vun Hawass sien Arbeit
De Ägyptologie verdankt Hawass insgesamt en höhgere Beachtung dör de internatschonalen Medien un de Weltapenlichkeit. För de Tokunft hett he 14 nee Museen plaant, dorünner dat Groot Ägyptisch Museum (The Grand Egyptian Museum, GEM) in Gizeh, dat alleen en half Milliarde US-$ kösten sull. Dat Ägyptisch Museum in Kairo wurr dank sien Anstööt renoveert. Hawass führ ok en Betallen vun heimisch Gravensinspektoren dör de utlännsch Archäologen in as ok de Vörgaav, hör wetenschaplich Berichte up Araabsch heruttobringen.
In Europa un den USA wurr Hawass vör allen dör sien Rückgaavforderungen vun oltägyptisch Alterdörmer wohrnommen. He etwa fordert, dat Stücke as de Steen vun Rosette oder de Büste vun de Nofretete an Ägypten uthändigt wurrn sullen. Disse Forderungen harrn aber nie offiziellen Charakter.
Kritik
Vun Fachkollegen wurrd de Arbeit vun Hawass ambivalent beoordeeelt. Sien fachlich Qualität wurrd düchtig schätzt un sien Insatz för de Popularisierung vun de Ägyptologie würdigt, aber ok kritiseert, dat de Apenlichkeitsarbeit vun Hawass to en nah Upmarksomkeit gieren Sensatschonsmache wurrn is. Besünners in de Kritik stunn de Live-Överdragen vun de Erforschung vun den Belüftungsganges in de Cheops-Pyramide am 17. September 2002 un de to glieker Tiet stattfinnen Apenmaken vun en Graff. Hier wurr nich blots de Överdragen kritiseert, sonner ok de Wetenschaplichkeit vun de Arbeit. So wurr ünner anner vun Dietrich Wildung, den ehmalgen Direkter vun dat Ägyptisch Museums in Berlin, antwiefelt, dat sück dat wirklich um en Live-Överdragen bi dat Apenmaken vun den Sarkophag hannelt hett, un bemängelt, dat Hawass de Ergebnisse to positiv dorstellt hett.
Dorneben hett sück Hawass an’n 11. Februar 2009 antisemitisch in’t ägyptisch Feernsehn ütert, wornah de Jööden plaanmäßig de Welt beherrschen as ok Wertschaft un Medien kontrolleeren würrn. Sien Meenen nah hemm de disse Stärke wegen hör eegen Slootenheit wunnen, wiels de arabisch Welt sück dorgegen nich eenig weer.
Ehrungen
De Asteroid (17945) Hawass wurr nah hüm nöömt
Ehrendokter vun de Universidade Nova de Lisboa
Dräger vun den Orden El Sol del Perú
Korrespondeerend Liddmaat vun dat Düütsch Archäologisches Institut
2006 wurr Hawass as eerst Ägypter överhoopt mit den Emmy Award uttekent. Hawasskreeg den Pries in de Kategorie Internatschonaler TV-Film för sien Kommenteeren in en Dokumentatschoon över Tutanchamun un dat Daal vun de Könige, de 2005 för den amerikaanschen Feernsehsenner CBS produzeert wurrr.
2008: World Tourism Award
Schriften (Utwahl)
Översetten in’t Düütsche
Das Tal der goldenen Mumien. Die neueste und großartigste Entdeckung unserer Tage. Scherz, Bern/ München/ Wien 2000, ISBN 3-502-15300-0.
Bilder der Unsterblichkeit. Die Totenbücher aus den Königsgräbern in Theben. von Zabern, Mainz 2006, ISBN 3-8053-3650-0.
Götterwelt und Pharaonenreich. White-Star-Verlag, Wiesbaden 2006, ISBN 3-939128-40-6.
Tutanchamun. Das legendäre Grab des Pharao. mit Fotografien vun Sandro Vannini, Frederking & Thaler, München 2008, ISBN 978-3-89405-711-4.
Die verbotenen Gräber in Theben. mit Fotografien vun Sandro Vannini, von Zabern, Mainz 2009, ISBN 978-3-8053-4077-9.
Die Pyramiden. (Bildband) White-Star-Verlag, Wiesbaden 2011, ISBN 978-3-86726-184-5.
mit Mark Lehner: Die Pyramiden von Gizeh. von Zabern, Darmstadt 2019, ISBN 978-3-8053-8106-2.
Engelsch
as Herutgever: Bibliotheca Alexandrina. The Archaeology Museum. The Supreme Council of Antiquities, Zamalek 2002, ISBN 977-305-326-1.
als Herausgeber: The Treasures of the Pyramids. White Star Editions, Vercelli 2003, ISBN 88-8095-233-1.
as Herutgever: Die Schätze der Pyramiden. Düütsch Eerstutgaav, Weltbild, Augsburg 2004, ISBN 3-8289-0809-8.
The Secrets of the Sphinx. Restoration Past and Present. The American University in Cairo Press, Kairo/ New York 1998, ISBN 977-424-492-3.
Silent Images. Women in Pharaonic Egypt. Harry N. Abrams, New York 2000, ISBN 0-8109-4478-2.
Valley of the Golden Mummies. The Greatest Egyptian Discovery Since Tutankhamun. New edition. Virgin Books, London 2000, ISBN 1-85227-849-8.
The Mysteries of Abu Simbel. Ramesses II and the Temples of the Rising Sun. The American University in Cairo Press, Cairo/ New York 2001, ISBN 977-424-623-3.
mit David Fromkin, Milton Viorst: Cradle & Crucible. History and Faith in the Middle East. National Geographic Society, Washington DC 2002, ISBN 0-7922-6597-1.
Secret from the Sand: My Search for Egypt's Past. Harry N. Abrams, New York 2003, ISBN 0-8109-4542-8.
Egyptology at the Dawn of the Twenty-First Century. Band 1–3. The American University in Cairo Press, Cairo/ New York 2003, ISBN 977-424-674-8, ISBN 977-424-714-0, ISBN 977-424-715-9.
The Golden Age of Tutankhamun. Divine Might and Splendor in the New Kingdom. The American University in Cairo Press, Cairo/ New York 2004, ISBN 977-424-836-8.
Curse of the Pharaohs. My Adventures with Mummies. National Geographic Society, Washington DC 2004, ISBN 0-7922-6665-X.
Hidden Treasures of Ancient Egypt. Unearthing the Masterpieces of the Egyptian History. National Geographic Society, Washington DC 2004, ISBN 0-7922-6319-7.
Discovering Tutankhamun. From Howard Carter to DNA. The American University Press, Cairo 2013, ISBN 978-977-416-637-2.
Weblinks
DNB-Katalog
Offizielle Siet vun Zahi Hawass (engelsch)
Ich wäre gern Cheops, der Pharao. In: Tagesspiegel. 14. Juni 2009. (Interview)
Sonja Zekri: Der Pyramiden-Show-Master. In: Süddeutsche Zeitung. 21. Juli 2005.
Reportage, National Geographic, 10. Juli 2001.
Doku-Reeg „Der Mumienjäger“
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von Ägypten
Boren 1947
Ägyptoloog |
172603 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Dybvig | Dybvig | Dybvig is de Familiennaam von
Evan Dybvig (* 1975), US-amerikaanschen Skifohrer,
Philip Dybvig (* 1955), US-amerikaanschen Weertschopswetenschopper,
R. Kent Dybvig (* 20. Johrhunnert), US-amerikaanschen Informatiker. |
172605 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Kwarteng | Kwarteng | Kwarteng is de Familiennaam von
Abigail Kwarteng (* 1997), Hoochspringerin ut Ghana,
Jerry Kwarteng (* 1976), düütschen Schauspeler,
Kwasi Kwarteng (* 1975), brietschen Politiker,
Moritz Kwarteng (* 1998), düütschen Fotballspeler. |
172606 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Thomas%20Skidmore | Thomas Skidmore | Thomas Skidmore is de Naam von
* Thomas Skidmore (1790–1832), US-amerikaanschen Politiker,
Thomas Skidmore (1932–2016), US-amerikaanschen Historiker. |
172607 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Skidmore | Skidmore | Skidmore betekent
Skidmore, Oort in Kansas, USA,
Skidmore, Oort in Maryland, USA,
Skidmore, Oort in Michigan, USA,
Skidmore, Oort in Missouri, USA,
Skidmore, Oort in Texas, USA,
Skidmore, Oort in West Virginia, USA,
Skidmore College, College in Saratoga Springs, New York, USA,
Skidmore Fountain, Born in Portland, Oregon, USA,
Skidmore-Kliff, Kliff in Queen Elizabeth Land, Antarktika,
Skidmore, Owings and Merrill, internatschonaal Architektenbüro,
Mount Skidmore, Barg in Coatsland, Antarktika.
Skidmore is de Familiennaam von
Alan Skidmore (* 1942), engelschen Musiker,
Chris Skidmore (* 1981), brietschen Politiker,
Jimmy Skidmore (1916–1998), engelschen Musiker,
. |
172615 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Mencken | Mencken | Mencken is de Familiennaam von
Anastasius Ludwig Mencken (1752–1801), düütschen Reformer,
Henry L. Mencken (1880–1956), US-amerikaanschen Publizist un Schriever.
Kiek ok bi: Mencke, Menken. |
172636 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Hackelsberger | Hackelsberger | Hackelsberger is de Familiennaam von
Albert Hackelsberger (1893–1940), düütschen Politiker,
Christoph Hackelsberger (1931–2012), düütschen Architekt un Journalist,
Luise Hackelsberger (1924–2022), düütsche Pädagogin un Rutgeverin. |
172645 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Annie%20Ernaux | Annie Ernaux | Annie Thérèse Blanche Ernaux, boren Duchesne (* 1. September 1940 in Lillebonne, Seine-Maritime), is en franzöösch Schrieversche. Hör literarisches Wark is in’n Wesentlichen autobiografisch präägt. Faken hett se hör eegen Levensweg vun en Arbeiterkind to en Schrieverin as Thema harrt. 2022 wurr hör de Nobelpries för Literatur tospraaken.
Leven
Annie Ernaux hett hör Kindheit un Jöögd in Yvetot in de Normandie verbrocht. Se weer Eenzelkind un wuss in eenfach up un up hör wurr uppasst. Se wurr kathoolsch uptrucken. Hör Öllern weern tonächst Arbeiter un harrn later en lütten Laden mit en Café. Nah den Besöök vun dat Gymnasium studeer se an de Universität Rouen un dr Universität Bordeaux. 1971 hett se hör Doktertitel maakt. Dornah weer se Lehrerin an en Gymnasium in Bonneville, an dat Collège d’Évire in Annecy-le-Vieux un in Pontoise, bevör se 23 Johr an dat Centre national d’enseignement à distance (CNED) beschäftigt weer.
Annie Ernaux is scheedt un Moder vun twee Söhns. Se leevt in Cergy, nich wiet vun Paris.
Literarisch Wirken un Filmregie
Dat Wark vun Ernaux is entscheeden autobiografisch. De Sülvstfinnensperzess vun en Arbeiterkind to en Schrieverin speegelt sück ok in den Wannel vun hör Stil.
1974 hett se hör eerst autobiografischen Roman Les Armoires vides herutbrocht. 1984 kreeg se för La Place den Prix Renaudot.
Warken
Les armoires vides. Gallimard, Paris 1974
Ce qu’ils disent ou rien. Gallimard, 1977
La femme gelée. Roman. Gallimard, 1981
La place. Gallimard, 1983
Översetten. Barbara Scriba-Sethe: Das bessere Leben. Erzählung. Fischer TB, Frankfurt 1988, ISBN 978-3-596-29249-3, weer in: Moderne französische Prosa. Ernaux, Danièle Sallenave, Mireille Best, François Bon. Verlag Volk und Welt, Berlin 1988, ISBN 3-353-00350-9, S. 5–62. Mit Bio-bibliographischen Notizen. Wiedere Texte: Ehegespräche, vun Sallenave; Psalm für Frédérique, vun Best; Limit vun Bon; Översetten vun disse Texte Eva Schewe, Gotthardt Schön, Christiane Baumann mit Gisela Lerch.
Nee-Översetten Sonja Finck: Der Platz. Suhrkamp, Berlin 2019 ISBN 978-3518-22509-7.
Une Femme. Gallimard, Paris 1987
Översetten Regina Maria Hartig: Das Leben einer Frau. Fischer TB, Frankfurt am Main 1993, ISBN 3-596-11644-9.
ok as: Gesichter einer Frau. Gleiche Übersetzerin. Goldmann, München 2007, ISBN 978-3-442-45363-4.
Nee-Översetten Sonja Finck: Eine Frau. Suhrkamp, Berlin 2019, ISBN 978-3-518-22512-7.
Passion simple. Gallimard, Paris 1991
Översetten Regina Maria Hartig: Eine vollkommene Leidenschaft. Die Geschichte einer erotischen Faszination. Goldmann, München 2004, ISBN 3-442-45364-X.
Journal du Dehors. Gallimard, 1993
La honte. Gallimard, 1997
Översetten Sonja Finck: Die Scham. Suhrkamp, Berlin 2020, ISBN 978-3-518-22517-2.
Je ne suis pas sortie de ma nuit. Gallimard, 1997
L’ événement. Gallimard, Paris 2000
Översetten Sonja Finck: Das Ereignis. Suhrkamp, Berlin 2021, ISBN 978-3-518-22525-7.
Se perdre. Gallimard, 2001
Översetten Gaby Wurster: Sich verlieren. Goldmann, München 2003, ISBN 978-3-442-31003-6.
L’Occupation. Gallimard, 2002
mit Marc Marie: L’Usage de la photo, textes d'après photographies, Gallimard, 2005
Les années. Gallimard, 2008
Översetten Sonja Finck: Die Jahre. Suhrkamp, Berlin 2017, ISBN 978-3-518-22502-8.
L’ écriture comme un couteau. Stock, Paris 2011
Retour à Yvetot. Mauconduit, Paris 2013
Regarde les lumières, mon amour. Reihe: Raconter la vie. Seuil, Paris 2014
Mémoire de fille. Gallimard, Paris, 2016 ISBN 978-2-07-014597-3.
Översetten Sonja Finck: Erinnerung eines Mädchens. Suhrkamp, Berlin 2018, ISBN 3-518-42792-X.
Le jeune homme. Gallimard, Paris 2022, ISBN 978-2-07-298008-4.
Utteknungen un Ehrungen
Prix Renaudot 1984 för La Place
Prix Marguerite-Duras 2008 för Les Années
Prix François-Mauriac de la région Aquitaine 2008 för Les Années
Prix de la langue française 2008 för hör Gesamtwark
Doctor honoris causa an de Université de Cergy-Pontoise, 2014
Premio Feronia-Città di Fiano 2014, Ehrung as en römdspraakig Schrieverin, för La Place
Premio Strega Europeo 2016 för Les Années un för de italieensch Översetten dör Lorenzo Flabbi
Prix Marguerite-Yourcenar 2017 der Société civile des auteurs multimédia (Scam) för hör Gesamtwark, doteert mit 8000 €
"Premio Ernest Hemingway di Lignano Sabbiadoro", 2018, 34. Johrgang, för hör Gesamtwark
Premio Gregor von Rezzori, 2019, för Una Donna
Premio Formentor de las Letras, 2019
Prix de l’Académie de Berlin, 2019
Die Scham, ORF-Bestenlist Oktober 2020
Würth-Pries för Europäische Literatur, 2022
Nobelpries för Literatur, 2022
Naamgeverin
„Prix Annie-Ernaux“, en mit 1000 € dotieert Pries för bither nich herutbrocht Texte to vörgeven Themen, ansiedelt in Saint-Leu-la-Forêt, grünnd 2001.
Verfilmungen
2008: L’autre. Speelbaas: Patrick-Mario Bernard un Pierre Trividic, Dorsteller: Dominique Blanc (footend up den Roman L’occupation)
2020: Passion simple. Speelbaas: Danielle Arbid, Dorsteller: Laetitia Dosch, Sergei Polonin
2021: L’événement (düütsch: Das Ereignis). Speelbaas: Audrey Diwan, Dorsteller: Anamaria Vartolomei
Hörspeeladaptschonen
2018: Die Jahre. Produktschoon: hr, Bearbeitung un Regie: Luise Vogt, Spreeker: Birte Schnöink, Constanze Becker, Corinna Harfouch un Nicole Heesters. CD-Veröffentlichung: Der Audio-Verlag 2019, ISBN 978-3-7424-1032-0.
2020: Erinnerung eines Mädchens. Produktschoon: SWR, Bearbeitung un Regie: Irene Schuck, Spreeker: Hedi Kriegeskotte, Anna Drexler, Peer Oscar Musinowski un Andrea Hörnke-Trieß.
2020: Der Platz. Produktschoon: hr, Bearbeitung un Regie: Erik Altorfer, Musik: Martin Schütz, Spreekerin: Stephanie Eidt. CD-Veröffentlichung: Der Audio-Verlag 2020, ISBN 978-3-7424-1707-7.
2021: Die Scham / La honte. Produktschoon: Deutschlandfunk Kultur, Bearbeitung un Regie: Stefanie Hoster, Spreekerinen: Andrea Schieffer, Jördis Trauer, Lily Kottkamp un Clarisse Cossais.
Theater-Adaptschoon
Schreiben. Leben. Annie Ernaux' Jahre. Theater Felina-Areal, Mannheim, Oktober 2020. Regie: Rainer Escher; Dorstellerinnen: Elisabeth Auer, Hedwig Franke; Bühne: Holger Endres; Dramaturgie: Angela Wendt
Literatur
Roswitha Böhm: Annie Ernaux. Von Glück und Entfremdung, in: Französische Literatur der Gegenwart. Ein Autorenlexikon. Hgg. Petra Metz, Dirk Naguschewski. C. H. Beck, München 2001, S. 86–89.
Hanna Engelmeier: Die Scham des Mädchens von 1958. taz, 17. November 2018, S. 16 (Rezension von Erinnerung eines Mächens. Fotografisches Porträt Ernaux' vun Isolde Ohlbaum).
Marina Ortrud M. Hertrampf: „Photographische“ Familien(auto)biographien von Philippe Delerm und Annie Ernaux, in Grenzgänge. Beiträge zu einer modernen Romanistik, 27, 2007 S. 72 – 88.
Eva Marlene Heubach: „Etre ethnologue de soi-même“. Realismus der Referenz und Annie Ernaux’ „Les Années“ (2008), in Frankreich. Jahrbuch für europäische Ethnologie, 6. Hg. Heidrun Alzheimer u. a. Görres-Gesellschaft. Schöningh, Paderborn 2011 , S. 69–91.
Wolfgang Höbel: Sexuelles Erwachen im Jahr 1958, in Literaturspiegel, 10, 2018 online (Abonnement erforderlich), 29. September 2018 (Rezension zu „Erinnerung...“, er vergliekt dat Wark mit Patrick Modiano sien Schaffen)
Robert Kahn, Laurence Macé, Françoise Simonet-Tenant (Hrsg.): Annie Ernaux: l’intertextualité; mit Beiträgen von Michèle Bacholle-Bošković, Pierre-Louis Fort, Nathalie Froloff und 13 weiteren Autoren. Presses universitaires de Rouen et du Havre, Mont-Saint-Aignan 2015 ISBN 979-1-02-400464-8
Sandra Kegel: Ernaux setzt mit „Erinnerung eines Mädchens“ ihre literarischen Tiefenbohrungen in die Geschichte fort, FAZ, 6. Oktober 2018 Volltext
Eva Kimminich: Macht und Magie der Worte. Zur Funktion des Schreibens im Werk Annie Ernaux’. In: Wolfgang Asholt, Hg.: Intertextualität und Subversivität. Studien zur Romanliteratur der achtziger Jahre in Frankreich. Reihe: Siegen, Beiträge zur Literatur-, Sprach- und Medienwissenschaft, 120. Winter, Heidelberg 1994, S. 149–159.
Agnieszka Komorowska: Scham und Schrift. Strategien literarischer Subjektkonstitution bei Duras, Goldschmidt und Ernaux. Universitätsverlag Winter, Heidelberg 2017, zugleich Dissertation, Ruhr-Universität Bochum 2014, ISBN 978-3-8253-6397-0.
Heike Ina Kuhl: „Du mauvais goût“: Annie Ernauxs Bildungsaufstieg als literatur- und gesellschaftskritische Selbstzerstörung: eine Untersuchung ihres Werks mithilfe textlinguistischer, psychologischer und soziologischer Kriterien. Niemeyer, Tübingen 2001, ISBN 978-3-484-55035-3 Zugl. Diss. phil. Universität Freiburg im Breisgau 1997. Reprint de Gruyter, Berlin 2016, ISBN 978-3-11-091025-4.
Siobhán McIlvanney: Annie Ernaux. The return to origins. Liverpool University Press, Liverpool 2001, ISBN 0-85323-537-6 (engelsch).
Cornelia Pechota: Verleiblichung bei Peter Stamm und Annie Ernaux in 'Nacht ist der Tag' un 'Erinnerung eines Mädchens'. Peter Lang, Bern 2020, ISBN 978-3-0343-4042-7.
Le vrai lieu. Interview mit Michelle Porte. Gallimard, Paris 2014, ISBN 978-2-07-014596-6 (französisch).
Alex Rühle: Welt ohne Ich. Zu Besuch bei der Schriftstellerin Annie Ernaux. SZ, 29. September 2018, Feuilleton, S. 20 (zugleich ausführl. Präsentation von „Erinnerung eines Mädchens“)
Karen Struve: „Les artistes de l’intime“: erotische Körper im Spannungsfeld zwischen Intimität und Öffentlichkeit bei Christine Angot, Catherine Millet und Annie Ernaux. Lit, Münster 2005, ISBN 3-8258-8958-0 Zugl. Diss. phil. Universität Bremen. Prix Germaine de Staël 2008
Friedrich Wolfzettel: Emanzipation und Selbstentfremdung durch Lesen. Die autobiographischen Romane von Annie Ernaux. in: Angelica Rieger, Jean-François Tonard: La lecture au féminin. La lectrice dans la littérature française du moyen âge au XXe siècle – Lesende Frauen. Zur Kulturgeschichte der Leserin in der französischen Literatur von den Anfängen bis zum 20. Jahrhundert. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1999, S. 249–266.
Weblinks
DNB-Katalog
Indrag in de Datenbank vun WorldCat
Indrag bi Open Library
Siet to de Schrieverin bi de University of St Andrews, wahlwies engelsch/franzööschh; Warkverteken insluutend lüttgere Schriften
Die Autorin in de Datenbank Auteurs contemporains
Anmarken
Fru
Börger von Frankriek
Boren 1940
Schriever
Speelbaas
Nobelpriesdräger (Literatur) |
172646 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Duncan-Jones | Duncan-Jones | Duncan-Jones is de Familiennaam von
Austin Duncan-Jones (1908–1967), brietschen Philosoof,
Elsie Duncan-Jones (1908–2003), brietsche Literaturwetenschopperin,
Katherine Duncan-Jones (1941–2022), brietsche Literaturwetenschopperin,
Richard Duncan-Jones (* 1937), brietschen Historiker. |
172647 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Ernault | Ernault | Ernault is de Familiennaam von
Émile Ernault (1852–1938), franzööschen Linguist un Schriever,
Gérard Ernault (* 1944), franzööschen Journalist,
Nicolas Ernault des Bruslys (1757–1809), franzööschen Offzeer.
Kiek ok bi: Ernaux. |
172651 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Zelizer | Zelizer | Zelizer is de Familiennaam von
Barbie Zelizer (* 1954), US-amerikaansche Kommunikatschoonswetenschopperin,
Julian E. Zelizer (* 1969), US-amerikaanschen Historiker,
Viviana Zelizer (* 1946), US-amerikaansche Soziologin. |
172653 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Aminata%20Tour%C3%A9 | Aminata Touré | Aminata Touré is de Naam von
* Aminata Touré (* 1962), Politikerin ut Senegal,
Aminata Touré (* 1992), düütsche Politikerin.
Kiek ok bi: Aminatou Touré. |
172654 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Tauli | Tauli | Tauli is de Familiennaam von
Valter Tauli (1907–1986), eestnischen Spraakwetenschopper un Finnougrist,
Victoria Tauli-Corpuz (* 1952), philippiensche Aktivistin. |
172655 | https://nds.wikipedia.org/wiki/K%C3%BChtmann | Kühtmann | Kühtmann is dee Familiennaam von
Alfred Kühtmann (1847–1931), düütschen Avkaat un Notar,
Johann Christian Kühtmann (1815–1869), düütschen Bookhändler un Verleger.
Kiek ok bi: Küthmann. |
172656 | https://nds.wikipedia.org/wiki/K%C3%BCthmann | Küthmann | Küthmann is de Familiennaam von
Carl Küthmann (1885–1968), düütschen Ägyptoloog un Museumsbaas,
Harald Küthmann (1922–2013), düütschen Numismatiker,
Hedwig Küthmann (1892–1967), düütsche Klassische Archäologin.
Kiek ok bi: Kühtmann. |
172662 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Dirk%20Stahmann | Dirk Stahmann | Dirk Stahmann (* 23. August 1953 in Meideborg) is en ehmalger düütsch Footballspeler, de för de DDR speelt hett.
De Libero speel van 1967 bit 1993 för den 1. FC Magdeburg. He hett 278 DDR-Böverligaspelen maakt un dorbi 33 Doren schaaten.
För de DDR- Natschonalmannschap hett he van 1982 bit 1989 insgesamt 46 Lännerspelen maakt, in de he dree Doren schaaten hett.
Borns
Bernd Rohr, Günter Simon: Fußball-Lexikon, 2004 Copress Verlag, ISBN 3-7679-0829-8
Mann
Börger von de DDR
Börger von Düütschland
Boren 1953
Footballnatschonalspeler (DDR) |
172664 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Mick%20Ralphs | Mick Ralphs | Mick Ralphs (* 31. März 1944 in Hereford, Herefordshire, England, as Michael Geoffrey Ralphs) is en britisch Gitarrist, Singer un Songschriever.
Mick Ralphs wurr bekannt as Gitarrist un Grünnensliddmaat vun de Rockband Mott the Hoople. 1973 hett he sück mit de anner Liddmaaten streeden un de Band verlaaten, um mit Paul Rodgers de Band Bad Company to grünnen. 2000 hett he ok disse Band verlaaten, wiel hüm dat Touren wegen sien Floogangst kien Spaß mehr maken dee. He hett ok eenige Soloalben herutbrocht.
In Jahr 2004 hett he sück weer mit Ian Hunter, sien ehmalgen Mott-Kollegen, tosommen daan, as he neben Andy York de tweet Leadgitarr up Hunter sien Tour dör Grootbritannien speel.
Diskografie (Solo)
Take This (1998)
It’s All Good (2001)
That’s Life (2003)
Weblinks
Webspräsenz vun Mick Ralphs (engelsch)
Mann
Börger von Grootbritannien
Boren 1944
Gitarrenspeler
Rockmusik |
172667 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Wempner | Wempner | Wempner is de Familiennaam von
Fritz Wempner (1910–1994), plattdüütschen Schauspeler un Theaterschriever,
Michael Wempner (* 1962), düütschen Theaterschriever. |
172673 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Frank%20Wright%20%28Vibraphonist%29 | Frank Wright (Vibraphonist) | Frank Wright (* 5. Mai 1929 in Toronto; † 16. Mai 2021 in Ottawa) weer en kanaadsch Jazzmusiker (Vibraphon, Marimba), de vör allen in den Beriek vun den Mainstream Jazz tätig weer.
Leven un Wirken
Wright hett sück in de 1950er Johren, wo he nah Geschäftssluss in den Clubs arbeiten dee, to en wichtigen Deel vun de Jazzszene entwickelt. He is regelmatig mit den Klarinettisten Henry Cuesta in den Club „Bourbon Street“ in Toronto uptreeden un hett ok mit hüm up de Jazzfestivals in Palm Springs, San Diego un Sacramento speelt. Wiederhen is he mehrfack mit de Band Garden Avenue Seven in Florida un in Portland uptreeden.
Midden vun de 1960er Johren hett Wright mit sien Trio un Gitarrist George Arthur dat Album Frank Wright Trio + One upnommen. Anfang vun de 1980er Johren hett Wright mit den Slagtüüchspeler Archie Alleyne en Quartett grüünd, dat faken in dat George’s Spaghetti House bookt wurr; mit dit Quartett, to dat Wray Downes un Steve Wallace hörrn deen, speel he 1983 dat Album Up There in. Later hett he sien eegen Trio un Quartett grünnd, mit de he regelmatig in Jazzclubs un up Festivals in Ontario Konzerte geeven dee.
Wright weer Co-Leader vun dat Canadian Jazz Quartet, dat 1987 vun Gary Benson grünnd wurrn weer; gemeensam mit Bassist Duncan Hopkins un Slagtüüchspeler Don Vickery un Gästen hemm se tonächst dat Album Just Friends (2009) herutbrocht; 2015 folg in Quartettbesetten Brazilian Reflections. Mehrfack, toletzt in 2014, is dat Canadian Jazz Quartet mit Gästen as Ken Peplowski, Warren Vaché, Harry Allen un Houston Person bi dat internatschonale Toronto Downtown Jazz Festival uptreeden. As Solist vun de Bob DeAngelis Champagne Symphony weer he an mehreren Benny-Goodman-Tribute-Konzerten bedeeligt, etwa 2008 in de Carnegie Hall.
Doröver herut het Wright mit Joe Williams, Norman Amadio, Jim Galloway, Rob McConnell, Peter Appleyard un Trini Lopez tosommenarbeit un hett sück to en vun de ansehnst Jazzmusiker vun Kanada entwickelt. Ehe speel bi en privaten Upträe för Prince Philip wiels en Besöök in Toronto. Tom Lord vertekent söss Upnahmen tüschen 1983 un 2011. 2006 wurr Wright bi den National Jazz Awards as „Jazz-Instrumentalist vun dat Johr“ nomineert.
Wright is an’n 16. Mai 2021 in dat Humber River Hospital an de Folgen vun en COVID-19-Erkrankung in Gegenwart vun sien Kinner storven.
Weblinks
Indrag (Canadian Jazz Archive)
Frank Wright bi Discogs
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von Kanada
Boren 1929
Storven 2021
Jazzmusiker
Dood dör COVID-19 |
172680 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Rudolf%20Christians | Rudolf Christians | Rudolf Christians is de Naam von
* Rudolf Christians (Rudolph Christians; 1869–1921), düütschen Schauspeler un Theaterbaas,
Rudolf Christians (1879–na 1943), düütschen Jurist.
Kiek ok bi: Rudolf Christian. |
172681 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Christians | Christians | Christians is de Familiennaam von
Annedore Christians (1926–2013), düütsche Malerin un Bildhauerin,
Clemens Christians (1923–1998), düütschen Schoolmeester,
Friedrich Wilhelm Christians (1922–2004), düütschen Banker,
Hans Christians, Hambörger Verleger,
Kathrin Christians (* 1984), düütsche Musikerin,
Kurt Christians (1909–1998), düütschen Drucker un Verleger,
Ludwig Christians (1875–1940), düütschen Pädagoog un Landraad,
Mady Christians (1896–1951), öösterrieksche Schauspelerin,
,
Sven Christians (* 1967), düütschen Footballspeler.
Christians betekent ok
The Christians, brietsche Band.
Kiek ok bi: Christians Sogn, Christian, Christiaans, Christiaens. |
172682 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Christiaens | Christiaens | Christiaens is de Familiennaam von
Adèle Christiaens (1909–?), belgische Fechterin,
Georges Christiaens (1910–1983), belgischen Radrennfohrer,
Jeffrey Christiaens (Jeffrey Mallen Christiaens; * 1991), philippienschen Footballspeler,
Josef Christiaens (Joseph Christiaens; 1882–1919), belgischen Inschenör, Autorennfohrer un Piloot.
Kiek ok bi: Christians. |
172684 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Frank%20Wright | Frank Wright | Frank Wright is de Naam von
* Frank Wright (1878–1931), US-amerikaanschen Sportschütten,
Frank Wright (1929–2021), kanaadschen Musiker,
Frank Wright (1935–1990), US-amerikaanschen Musiker,
Frank Edwin Wright (* 1972), US-amerikaanschen Musiker,
Frank Lloyd Wright (1867–1959), US-amerikaanschen Architekt.
Kiek ok bi: Frankie Wright. |
172693 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Wechner | Wechner | Wechner is de Familiennaam von
Armin Wechner (1910–1992), öösterriekschen Jurist,
Bruno Wechner (1908–1999), öösterriekschen Bischop,
Hedwig Wechner (* 1955), öösterrieksche Politikerin. |
172694 | https://nds.wikipedia.org/wiki/W%C3%A4gner | Wägner | Wägner is de Familiennaam von
Elin Wägner (1882–1949), sweedsche Schrieversche, Journalistin un Feministin,
Johann Wilhelm Ernst Wägner (1800–1886), düütschen Schriever, Philosoof un evangeelschen Theoloog,
Veronica Wägner († 2014), sweedsche Schrieversche.
Kiek ok bi: Wegner. |
172695 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Hermann%20Wegener | Hermann Wegener | Hermann Wegener is de Naam von
* Hermann Wegener († na 1613), düütschen Drucker,
Hermann Wegener (1921–2003), düütschen Psycholoog. |
172696 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Meiger | Meiger | Meiger is de Familiennaam von
Hans Meiger von Werde († 1519), düütschen Steenhauer, Bomeester un Architekt,
Samuel Meiger (1532–1610), düütschen Pastoor, Schriever, Rutgever un Gelehrten. |
172697 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Jann-Peter%20Janssen | Jann-Peter Janssen | Jann-Peter Janssen (* 12. Februar 1945 in Nörden; † 7. Dezember 2022 in Siemswold)) weer en düütsch Politiker (SPD). He weer van 1998 bit 2005 stellvertredend Vörsitter vun den Utschuss för Tourismus vun den Düütschen Bundsdag.
Leven un Beroop
Nah den Besöök vun de Volksschool hett Janssen en Lehre to’n Schippbauer maakt un dornah sien Wehrdeenst afleist. Ansluutend wurr he as Bandarbeiter bi de Volkswagen AG anstellt, wo he sluutend van 1982 bit 1996 Vörsitter vun den Bedrievsraat in dat Wark Emden weer.
Nah den Dood vun sien eerst Ehefru is Jann-Peter Janssen siet 2006 in tweet Ehe verheiraadt un hett twee Kinner ut de eerst Ehe. He leevt hüüd in de Gemeend Ihl.
Partei
Janssen is 1969 in de SPD intreeden un weer dorbi besünners bi de Jusos aktiv; toletzt weer he 2. Vörsitter vun den SPD-Ortsvereen Nörden.
Afordneter
Janssen hörr van 1972 bit 1986 un nochmals van 2001 bit 2005 den Raat vun de Stadt Nörden an.
Van 1994 bit to dat Daalleggen vun sien Mandat an‘n 24. Januar 2005 weer he Liddmaat vun den Düütschen Bundsdag un dor van 1998 bit 2005 stellvertredend Vörsitter vun den Utschuss för Tourismus.
Enn’n 2004 wurr bekannt, dat Janssen entgegen sien oorsprünglich Angaven ok över dat Johr 1994 herut noch en Gehalt vun de Volkswagen AG betrucken harr. He hett doruphen an’n 14. Januar 2005 verklort, up sien Bundsdagsmandat verzichten to wullen un hett dat Mandat daalleggt. För Janssen is denn Lars Klingbeil över de Landeslist nahrückt.
Jann-Peter Janssen is immer as direkt wählt Afordneter vun den Wahlkreis Auerk-Emden in den Bundsdag intrucken.
Weblinks
Biographie bi den Düütschen Bundsdag
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von Düütschland
Boren 1945
Storven 2022
Politiker
Liddmaat Düütsch Bundsdag
SPD
Dräger vun’t Bundsverdeenstkrüüz |
172701 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Sengebusch | Sengebusch | Sengebusch is de Familiennaam von
Maximilian Sengebusch (1820–1881), düütschen Klassischen Philoloog un Gymnasiaallehrer,
Steffen Sengebusch (* 1971), düütschen Film- un Theaterproduzent. |
172710 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Ales%20Bjaljazki | Ales Bjaljazki | Ales Bjaljazki (; * 25. September 1962 in Wjartsilja, dormals Sowjetunion) is en belarussischer Dissident un Minschenrechtler, de di Minschenrechtsorganisatschoon Wjasna grünnd hett un leit. In dat Johr 2022 kreeg he den Freedensnobelpries tospraaken.
Leven
As Ales Bjaljazki twee Johr olt weer, truck de Familie vun Russland nah Wittrussland. Bjaljazki wurr an de Natschonale Akademie vun de Wetenschapen vun Belarus in Literaturwetenschap promoveert.
1988 hett he mit anner Mitstrieder apenlich Aktschonen to’n Gedenken an de Opfer vun den Stalinismus organiseert. Dat folgten mehrere Festnahmen un Geldbußen. Bjaljazki weer Mitbegrünner vun de Belarussische Volksfront Adraschenje (Weddergebort), de sück af 1991 för de Demokratiseeren insetten deiht.
1990 weer he en vun de Organisatoren vun de Sellschopp „Weißrussische Katholische Gemeinde“.
1996 hett he ungeachtet vun de Gefohr un Diskrimineeren de Minschenrechtsorganisatschoon Wjasna (ok Wesna) grünnd, de politische Fangene un hör Familien ünnerstütt. Dorför wurr he mit den Homo-Homini-Pries 2005 und 2006 mit dem Per-Anger-Preis ehrt.
An‘n 4. August 2011 wurr Bjaljazki fastnommen un dree-eenhalf Maand later, an’n 24. November 2011, wegen Achtertrecken vun Stüern to veereenhalf Johr Straaflager veroordeelt. De Europääsche Union un ie USA hemm dat Verfohren as „politische Inszenierung“ kritiseert Ok de Minschenrechtsorganisatschoon Amnesty International hett fordert, Bjaljazki free to laaten.
Vun de slowaaksch Ministerpräsidentin Iveta Radičová wurr he Anfang 2012 för den Freedensnobelpries vörslahn.
An‘n 21. Juni 2014 wurr Bjaljazki unverwacht vör de Tiet ut de Haft entlaaten.
Wiels de Proteste in Belarus 2020 wurr he Liddmaat in den Koordinierungsraat vun de instig Präsidentschapskandidatin Swjatlana Zichanouskaja. 2020 kreeg he den Right Livelihood Award.
Bjaljazki wurr an’n 14. Juli 2021 fastnommen. An‘n 15. Juli wurr he in en gemeensam Verkloren vun negen Organisatschonen (Wjasna, vun den Belarussischen Journalistenverband, dat Belarussisches Helsinki-Komitee u. a.) as politischer Fangener anerkannt. He wurr an’n 6. Oktober 2021 wegen angevlich Stüürnachtertrecken in Belarus anklaagt.
An‘n 7. Oktober 2022 geev dat Nobel-Komitee in Oslo bekannt, dat Bjaljazki tosommen mit de russisch Minschenrechtsorganisatschoon Memorial un de ukrainsch Organisatschoon Center for Civil Liberties den Freedensnobelpries kreeg.
Ehrungen
2005: Homo-Homini-Pries
2012: Petra-Kelly-Pries
2013: Václav-Havel-Minschenrechtspries vun den Europaraat
2014: Paweł-Włodkowic-Pries vun den poolschen Senats
2020: Right Livelihood Award
2020: Sacharow-Pries (ünner de nöömt Vertreder vun de demokraatsch Oppositschoon in Belarus)
2022: Freedensnobelpries
Weblinks
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von de Sowjetunion
Börger von Wittrussland
Boren 1962
Freedensnobelpries |
172730 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Heiber | Heiber | Heiber is de Familiennaam von
Erwin Heiber (* 1956), düütschen Boxer,
Heinz Heiber (1928–2003), düütschen Bildhauer,
Helmut Heiber (1924–2003), düütschen Historiker,
Karl Heiber (1903–1983), düütschen Politiker.
Kiek ok bi: Haiber. |
172731 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Haiber | Haiber | Haiber is de Familiennaam von
Erich Haiber (1925–2011), düütschen Manager,
Stephanie Haiber (* 1973), düütsche Moderatorin.
Kiek ok bi: Heiber. |
172732 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Wilhelm%20Wimmer | Wilhelm Wimmer | Wilhelm Wimmer is de Naam von
* Wilhelm Wimmer (1889–1973), düütschen Generaal,
Wilhelm Wimmer (1899–1953), düütschen Journalist, Rutgever un Politiker,
Wilhelm Wimmer (* 1931), düütschen Weertschopswetenschopper. |
172733 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Walter%20Wimmer | Walter Wimmer | Walter Wimmer is de Naam von
* Walter Wimmer (1919–2003), öösterriekschen Politiker,
Walter Wimmer (1926–2015), düütschen Journalist un Redaktör,
Walter Wimmer (* 1930), düütschen Historiker,
Walter Wimmer (* 1943), düütschen Footballspeler. |
172735 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Fl%C3%B6ttmann | Flöttmann | Flöttmann is de Familiennaam von
Holger Flöttmann (* 1966), düütschen Computerspeelutwickler un Ünnernehmer,
Holger Bertrand Flöttmann (* 1946), düütschen Mediziner un Schriever. |
172741 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Hermann%20Ottomar%20Herzog | Hermann Ottomar Herzog | Hermann Ottomar Herzog (* 15. November 1832 in Bremen; † 6. Februar 1932 in Philadelphia) weer en düütsch Landschapsmaler vun de Düsseldörper Malerschool.
Leben
Hermann Ottomar Herzog hett af 1849 de Akademie in Düsseldörp besöcht, wo he sück van 1851 bit 1854 ünner Johann Wilhelm Schirmer un Rudolf Wiegmann utbilld hett. Buterdem hett he Privatünnerricht bi Andreas Achenbach un Hans Fredrik Gude nommen. Van 1854 bit 1871 hörr he den Künstlervereen Malkasten an. Nah dat Studium hett Herzog Studienreisen nah Norwegen, in de Swiez, nah Italien un in de Pyrenäen ünnernommen. Ut all disse Länner un Gegenden, an’n meesten ut Norwegen, broch he tallriek Gebirgslandschapen vun meesterhaft Teeknung un anspreekend Kolorit mit, wenn ok nich jüst vun poetisch Upfaaten. To de besten hörrn: Das Schwingfest in Unspunnen in der Schweiz (1862), ok Norwegischer Fjord, Das Wetterhorn, Alpenglühen, Das Lauterbrunnenthal, Norwegischer Wasserfall. In de 1860er Johren hett he Reisen in Noord-Amerika ünnernommen un mennig Motive vun den Yosemitedaal in Kalifornien malt. Bit to sien Dood hett he in Philadelphia leevt. Sien amerikaansch Wark wurrd ok de Hudson River School toreekent.
Herzog, de meest hunnert Johr olt wurrn is, hett över 1000 Gemälde achterlaaten. Sien Söhn Lewis Edward Herzog, boren 1868 in Philadelphia, wurr ok Maler.
Kiek ok
List vun Maler vun de Düsseldörper Malerschool
Literatur
Herzog, Hermann. In: Hans Vollmer (Hrsg.): Allgemeines Lexikon der Bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart. Begründet von Ulrich Thieme und Felix Becker. Band 16: Hansen–Heubach. E. A. Seemann, Leipzig 1923, S. 570.
Peter Hastings Falk: Who was Who in American Art. Sound View, Madison 1985, ISBN 0-932087-00-0, S. 279.
Herzog, Hermann. In: Kunstmuseum Düsseldorf, Galerie Paffrath (Hrsg.): Lexikon der Düsseldorfer Malerschule 1819–1918. Band 2: Haach–Murtfeldt, F. Bruckmann, München 1998, ISBN 3-7654-3010-2, S. 97 f.
Weblinks
Hermann Herzog, Datenblatt im Portal rkd.nl (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie)
Herman Herzog (1832 – 1932), Bilder, posted A. S. Amberson an‘n 6. Februar 2008, up American Gallery, afropen an’n 23. Dezember 2021
Thomas Nygard Gallery: Hermann Ottomar Herzog (engelsch)
Artikel Herzog, Hermann Ottomar. up de Websteed www.hlchalfant.com
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von Düütschland
Boren 1832
Storven 1932
Landschapsmaler
Maler (Düsseldörper Malerschool) |
172742 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Johann%20Urbanek | Johann Urbanek | Johann „Hans“ Urbanek (* 10. Oktober 1910 in Potsdam; † 23. Juni 2000) weer en öösterrieksch Footballspeler, de ok een Lännerspeel för Düütschland maakt hett.
De Löper speel van 1920 bit 1944 för Admira Wien.
För de öösterriekskch Natschonalmannschap hett he in van 1931 bit 1936 insgesamt 15 Lännerspelen maakt. He hörr to dat so nöömt „Wunderteam“ un hett ok an de Football-Weltmeesterschap 1934 deelnommen. 1941 folg denn noch een Lännerspeel för Düütschland.
Borns
Bernd Rohr, Günter Simon: Fußball-Lexikon, 2004 Copress Verlag, ISBN 3-7679-0829-8
Mann
Börger von Öösterriek
Boren 1910
Storven 2000
Footballspeler (Öösterriek)
Footballnatschonalspeler (Düütschland) |
172743 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Juri%20Rafaelowitsch%20Dochojan | Juri Rafaelowitsch Dochojan | Juri Rafaelowitsch Dochojan (; * 26. Oktober 1964; † 1. Juli 2021 in Moskau) weer en russisch Schachgrootmeester vun armeensch Afstammen.
Loopbahn
He hett an mehreren Finalturnieren bi UdSSR-Meesterschapen deelnommen un weer ok bi inzternatschonalen Turnieren spoodriek. Tor sien Erfolgen hörrn de 1. Platz in Bukarest 1986, de 1. Platz in Plowdiw 1988, de 2. Platz in Budapest 1988, de 3. Platz achter Smbat Lputian un Lew Psachis aber vör Oleh Romanyschyn in Jerewan 1988, de 3. Platz in Sotschi 1988, de Sieg tosommen mit Friso Nijboer in dat B-Turnier in Wijk aan Zee 1989, de 1. Platz tosommen mit Juri Piskow in Kopenhagen 1991, de deelt tweet Platz in Aarhus, de Sieg bi den Berliner Sommer 1992, de 1. Platz in Godesberg 1993, de Sieg in Lublin 1993 un de mit Anthony Miles deelt 1. Platz bi dat Mönster Open 1993. Ok in de düütsch Schachbundsliga hett he speelt. 1995 hett he sien aktiv Loopbahn afslooten.
Sien hööchste Elo-Tall weer 2580, de he in’n Juli 1994 recken dee.
Över völ Johren weer he Sekundant und Trainer vun Garri Kimowitsch Kasparow bit de 2005 sien Loopbahn afsluten dee. Af 2009 hett he mit Sergei Karjakin arbeit, un wurr ok Trainer vun de russisch Fruen-Natschonalmannschap Buterdem weer he ok Trainer vun de beid Weltklasse-Spelerinen, de Süsters Tatiana un Nadeschda Kossinzewa.
2007 wurr he FIDE Senior Trainer. Sien Grootmeestertitel harr he all 1088 kreegen.
Dood
Juri Dochojan is an’n 1. Juli 2021 in Moskau an en Infektschoon mit COVID-19 storven.
Weblinks
Profil bi chessgames.com (engelsch)
Grandmaster Games Database - Yury Dokhoian
Yury Dokhoian - Articles - New In Chess
[http://www.chessmetrics.com/cm/CM2/PlayerProfile.asp?Params=199510SSSSS3S031084000000111000000000005810100 Indrag bi chessmetrics.com (engelsch)
Nahricht över sien Dood bi chessbase.com
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von Russland
Boren 1964
Storven 2021
Schachspeler
Dood dör COVID-19 |
172745 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Euphrat | Euphrat | De Euphrat is een Stroom in Asien.
De Euphrat löppt dör de Törkie, Syrien, den Irak un münnt in’n Persischen Golf. Mit en Längt vun 2736 km is he de gröttste Stroom in Vörderasien.
Literatur
Frank Kürschner-Pelkmann: Das Wasser-Buch. Kultur – Religion – Gesellschaft – Wirtschaft. Otto Lembeck, Frankfurt am Main 2007, ISBN 978-3-87476-531-2, S. 130–137 ().
Weblinks
Stroom |
172761 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Memorial%20%28Minschenrechtsorganisatschoon%29 | Memorial (Minschenrechtsorganisatschoon) | De Internatschonale Sellschopp för historsch Upkloren, Minschenrechte un soziale Fürsorge „Memorial“ (russisch: Международное историко-просветительское, правозащитное и благотворительное общество «Мемориал»|Meschdunarodnoje istoriko-proswetitelskoje, prawosaschtschitnoje i blagotworitelnoje obschtschestwo „Memorial“), kört Memorial International, is en internatschonale Minschenrechtsorganisatschoon. Hör Hööftsitt weer in Moskau. Hör angledert sünd över 80 dezentral ageerend regionale Minschenrechtsorganisatschonen in ganz Russland, wiederen postsowjeetsch Staaten un anner Deelen vun Europa, ok in Düütschland.
Swoorpunkte sünd de historsch Uparbeiten vun politisch Gewaltherrschap, dat Intreeden för dat Inhollen vun Minschenrechte un de soziale Fürsorge för de Överlevenden vun dat sowjeetsch Arbeitslagersystem (Gulag). De in‘n Januar 1989 grünnd Minschenrechtsorganisatschoon wurr för hör Insetten mit talllriek Utteknungen bedocht, dorünner 2004 mit den alternativen Nobelpries (Right Livelihood Award). An‘n 7. Oktober 2022 wurr Memorial de Freedensnobelpreis tospraken. An den sülvigen Dag hett en Moskauer Gericht de Beslagnahm vun Memorial-Büros anordnet.
In‘n November 2021hett de russischn Staatanwaltschap beandraagt, Memorial un hör regional in Russland aktiven Inrichtungen uptolösen. Dat Böverste Gericht hett de Uplösung sluutend an’n 28. Dezember 2021 verfügt. De unafhängigen Inrichtungen vun Memorial buterhalv vun Russland bestaht wiederhen.
Literatur
Evgenija Lezina: Memorial und seine Geschichte. Russlands historisches Gedächtnis. In: Osteuropa, 11-12/2014, ISBN 978-3-8305-3351-1, S. 165–176 (pdf).
Irina Ščerbakova: Memorial unter Druck. Techniken des repressiven Staates in Russland. In: Osteuropa, 3–4/2020, S. 215–228.
Memorial. Dokumentationen, Interviews, Kommentareinschätzungen und Umfragen zur erwarteten Auflösung, Rolle und Geschichte in Russland. Russland-Analysen Nr. 411, 16. Dezember 2021.
Weblinks
Memorial International Website (engelsch)
Memorial Deutschland Website (düütsch)
Manuela Putz: Memorial, in: dekoder.org, van‘n 24. November 2021, afropen an’n 29. Dezember 2021.
Enkeld Nahwiesen
Freedensnobelpries
Organisatschoon |
172766 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Marius%20Tr%C3%A9sor | Marius Trésor | Marius Trésor (* 15. Januar 1950 in Sainte-Anne, Guadeloupe) is en ehmalger franzöösch Footballspeler.
He weer as Libero insett un speel van 164 bit 1969 för Juventus de Sainte-Anne un dorna bit 1972 bi AC Ajaccio. Van 1972 bit 1980 weer Olympique Marseille sien Vereen, bevör he bit 1984 för Girondins Bordeaux spelen dee.
För de franzöösch Natschonalmannschap hett he in de Johren 1971 bit 1983 insgesamt 65 Lännerspelen maakt, in de he dree Doren schaaten hett. Mit de Mannschap hett he an de Football-Weltmeesterschapen 1978 un 1982 deelnommen.
Ehrungen
1972 weer he Footballer vun dat Johr in Frankriek.
Borns
Bernd Rohr, Günter Simon: Fußball-Lexikon, 2004 Copress Verlag, ISBN 3-7679-0829-8
Mann
Börger von Frankriek
Boren 1950
Footballspeler (Frankriek) |
172773 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Aschgabad | Aschgabad | Aschgabad (turkmeensch: Aşgabat, Persische Spraak, عشقآباد, Ešqābād) is de Hööftstadt vun Turkmenistan. Mit över 1 Milion Inwahners is dat de gröttste Stadt in Turkmenistan.
Weblinks
Oort
Stadt
Hööftstadt
Turkmenistan |
172774 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Eimmart | Eimmart | Eimmart is de Familiennaam von
Georg Christoph Eimmart de Öllere (1603–1658), düütschen Maler un Koppersteker,
Georg Christoph Eimmart (1638–1705), düütschen Mathematiker un Koppersteker,
Maria Clara Eimmart (1676–1707), düütsche Astronomin.
Eimmart betekent
Eimmart, en Maandkrater. |
172804 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Renate%20Gruber | Renate Gruber | Renate Gruber is de Naam von
* Renate Gruber (1936–2022), düütsche Sammlerin,
Renate Gruber (* 1967), öösterrieksche Politikerin. |
172808 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Slott%20Ellwangen | Slott Ellwangen | Dat Slott Ellwangen (düütsch: Schloss ob Ellwangen) deen af 1460 den Fürstpröpsten vun de Fürstpropstei Ellwangen as Wahn- un Herrschapssiitt as ok van 1802/1803 bit 1842 as kurfürstliche bzw. königliche Residenz. Oorsprünglich wurr dat um etwa 1200 as Wehrborg vun dat to de Tiet all rieksunmiddebar Kloster Ellwangen upricht.
De wietlüftig Anlaag steiht up en etwa 505 m hooch Hügel böverhalv vun de Binnenstadt vun dat oostwürrtembergisch Ellwangen midden vun Streeaftwiesen. Tosommen mit den Schönenbergkark billt dat Slott en wiethen sichtbar Wahrteeken vun Ellwangen.
Historie
De Slottanlaag geiht up en middelöllerlich Borg torüch, de um dat Johr 1200 vun Abt Kuno I. (1188–1221) baut wurr. To’n eersten Mal wurr dat „castrum Ellwangen“ 1266 in en Oorkunn upführt. Af 1460 deen de Bau as Residenz un Wahnsitt, präägt dör de weltliche Hoffhollen vun de to Rieksfürsten upsteegen Pröpste. Fürstpropst Johann Christoph von Westerstetten leet van 1603 bis 1608 de Anlaag as Renaissance-Slott umgestalten. Ut disse Tiet stammen de Arkadenbinnenhoff un de veer Ecktoorns.
1720 keem dat to en verheerend Brand. Fürstpropst Franz Ludwig von der Pfalz (1664–1732), Arzbischop un Kurfürst vun Trier (ab 1729 vun Mainz), Bischop vun Breslau un Worms as ok Hoochmeester vun den Düütschen Orden, het de Düütschordenbaumeester Franz Keller un Franz Josef Roth den Updrag geven, dat Slott in’n vun den Barock wedder uptobauen. Dorbi entstunn, dat in dat Johr 1726 fardig stellt Trappenhuus mit en düppellööpig Trapp, dat eenheitlich Mansarddaak vun de Hööftgebäude as ok de prunkvull Thronsaal.
Af de Johren 1802/1803 hett Kurfürst Friedrich in’n Toog vun de Säkularisatschoon dat repräsentative Gebäude to sien Residenz maakt. De to’n König vun Württemberg upsteegen Friedrich I. leet sück en Thronsaal inrichten un tüschen de Johren 1803 un 1806 hett sogor de Regeeren vun Neewürttemberg in dat Slott hör Sitzungen afhollen.
1815 un 1816 wurrn wiedere Umbauten vörnommen. De verbannt westfäälsch König Jérôme Bonaparte, Bröer vun Napoleon, un sien Fru Katharina, de württembergisch Königsdochter, hemm sück eenige Rüüm in dat Slott as Wahnsitt inrichten laaten un de Fenster un Galerien verglasen. 1997 wurr dat Geveert in den Slott-Binnenhoff restaureert. De Kalkputz mit Stroharmierung up dat Gebälk wurr dör Silikatputz ersett, wobi de orsprüngliche Farvgeeven vun de Fassade um 1700 weer herstellt wurr. Bi de Renoveerensarbeiten wurrd up den Daakböhn Foltergeräte ut de Tiet vun de Inquisitschoon (förpeinliche Befragung) as ok en hollten Modell vun de Börgerhüüs vun de Fürstpröbste (up den Ellwanger Marktplatz) funnen, de in hör Fassadengestaltung bit hüüd meest nich verännert wurrn sünd.
De Slottkapelle mit en vun de wenig erhollen Altarbiller, da de dormals umfreed Stadt Ellwangen un dt Slott mit den holten fiefeckigen Toorn wiest, de den Brand vun 1720 nich överstahn hett, is erhollen. Dat gellt ok för de Wertschapsgebäude, insbesünnere dat Broohuus, en Ünnerstellmögelkeit för Peer un Kutschen, en Forellenteich, en düchtig groot Schaapstallung, de Krüüdergorden in’n Ringwall un de Slottköken in’n Binnenhoff. De barocke Rosengorden (Basteigorden) is in’n Sömmer över dat Doorhuss togänglich. In dat Doorhuus sünd ut de Tiet vun de Wehrborg absenkbar massive Gitter, Pechnösen, Scheetsparten för Bagenschütten as ok en Verlies.
Af 1842 wurr de Wannel in den Gebruuk vun dat Slott afslooten: En Landwertschapsschool as ok eenige Landesbehörden sünd intrucken.
2012 wurr up en Wiese vör dat Slott en Stauferstele inweeht, de an den Ellwanger Abt Kuno I. erinnert, de en wichtigen Berader vun de Staufer weer un de Kaiserkrönung vun Friedrich II. in Rom vörbereit hett.
Hüdig Gebruuk
Ok hüüd beharbargt dat Slott Ellwangen noch mehrere Landes- un Kreisbehörden, en Butenstäe vun dat Landratsamt un en Kunstatelier. In‘n Oostflögel befunnen sück he Jöögdharbarg as ok Wahnungen. Slott Ellwangen tellt to de landeseegen Monumenten un wurrd vun de Inrichtung Staatliche Schlösser und Gärten Baden-Württemberg betrüet. Besöker könnt in dat Slottmuseum rinkommen.
Dat Slottmuseum
1967 wurr dat Slott Ellwangen överregional bekannt, nahdem de Düütsch Bundespost en 50-Pennig-Düermark herutgeev. Ut den ehmaligen Wahnrüüm vun de Fürstpröpste entstunn dat 1908 inricht Slottmuseum.
Vun den Thronsaal vun dat Museums, de ok hüüd wegen sien goot Akustik faken för Konzerte bruukt wurrd, hett mam en eenmaligen Utblick up de Stadt Ellwangen. To de Schätze vun dit Museum tellen Barockkrippen, de Ellwanger Kabinettschapp, Ovenplaaten ut de Wasseralfinger Geeteree, Biller vun den heimischen Malers Karl Stirner as ok wertvull Fayencen, de in de dicht bi liggend Schrezheimer Manufaktur herstellt wurrn sünd.
Regelmatig Veranstaltungen
Dat Schloss bütt hüüd en ideale Kulisse für Theaterupführungen, de jedes Johr in de eerst Sömmerferienweek stattfinnen. Dor finnen eenmal in’t Johr ok de Heimatdag statt, as ok wiedere kulturelle Veranstaltungen. Siet 2017 finnt an’n Freedag vör de Heimatdaag dat Luftslottfestival statt.
Breefmarken
Weblinks
Offizielle Website vun Slott Ellwangen
Webpräsenz vun dat Slottmuseum]
Enkeld Nahwiesen
Ellwangen (Slott)
Baden-Württemberg |
172819 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Steffen%20Freund | Steffen Freund | Steffen Freund (* 19. Januar 1970 in Brannenborg an de Havel) is en ehmalger düütsch Footballspeler un -trainer.
De Middelfeldspeler speel van 1976 bit 1983 för BSG Motor Süd Brandenburg un dornah bit 1991 för BSG Stahl Brandenburg bzw. BSV Stahl Brandenburg. Van 1991 bit 1993 harr he en Verdrag mit FC Schalke 04 un speel denn bit 1993 bi Borussia Mönnchengladbach. Denn wessel he up de Britisch Insel un speel bit 2003 för Tottenham Hotspur. 2003 speel he noch mal für den 1. FC Kaiserslautern un 2004 för Leicester City. He hett 170 Bundsligaspelen to verteeken, in de he 9 Doren schaaten hett.
För de düütsch Natschonalmannschap hett he in de Johren 1995 bit 1998 insgesamt 21 Lännerspelen maakt. Mit de Mannschap wurr he 1996 Europameester un nehm ok an de Weltmeesterschap 1998 deel. 1992 harr he all twee Insätze in de Olympisch Footballmannschap.
Laterhen weer he Trainer vun eenig düütsch Football-Jöögdnatschonalmannschapen un Co-Trainer bi Tottenham.
Borns
Bernd Rohr, Günter Simon: Fußball-Lexikon, 2004 Copress Verlag, ISBN 3-7679-0829-8
Mann
Börger von de DDR
Börger von Düütschland
Boren 1970
Footballnatschonalspeler (Düütschland)
Footballtrainer
Olympiadeelnehmer (Düütschland) |
172824 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Bittl | Bittl | Bittl is de Familiennaam von
Andreas Bittl (* 1973), düütschen Schauspeler,
Monika Bittl (1963–2022), düütsche Schrieversche,
Xaver Bittl (* 1943), düütschen Politiker.
Kiek ok bi: Bittel, Bittle. |
172825 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Bittle | Bittle | Bittle is de Familiennaam von
Chris Bittle (* 1979), kanaadschen Politiker,
Jerry Bittle (1949–2003), US-amerikaanschen Cartoonist,
R. Harry Bittle (* 1938), US-amerikaanschen Politiker,
Ryan Bittle (* 1976), US-amerikaanschen Schauspeler,
Walter Arkie Bittle, US-amerikaanschen Musiker.
Kiek ok bi: Bittl, Bittel, Biddle. |
172826 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Bittel | Bittel | Bittel is de Familiennaam von
Adriana Bittel (* 1946), rumäänsche Schrieversche un Literaturkritikerin,
Heinz Bittel (1910–1980), düütschen Physiker,
,
Karl Heinz Bittel (* 1947), düütschen Lektor un Schriever,
Kurt Bittel (1907–1991), düütschen Archäoloog.
Kiek ok bi: Bittl, Bittle. |
172827 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Karl%20Bittel | Karl Bittel | Karl Bittel is de Naam von
* Karl Bittel (1841–1911), düütschen Fabrikant,
Karl Bittel (1892–1969), düütschen Historiker. |
172829 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Melle%20Nieling | Melle Nieling | Melle Nieling (* 1995) is en nedderlannschen Künstler, de Filmen un Installatschonen maakt, de den Tosamenhang tüschen Realität un Virtualität utforschen doot.
Nieling hett 2017 to glieker Tiet mit sien Bröer sien Afsluss an dat AKI maakt. In dat Jahr 2019 kreeg he dat Young Talent Award-Stipendium vun den Prinz Bernhard Cultuurfonds, üm mit sien Studium an dat Royal College of Art in London wiedertomaken.
2018 harr he en Utstellung in de Villa De Bank in Eanske in Tosamenarbeit mit dat New Yorker Museum of Modern Art. Dorför hett he achter de Kulissen vun en Reeg vun Kunstinstitutschonen, darünner TENT Rotterdam, dat Lisser Art Museum un White Cube in London rechercheert.
Nieling wurr kritiseert, nahdem he sien Arbeit 2019 bi de Art Rotterdam wiest harr, ofschoonst he nich inlaadt weer. He harr en Kastenwagen mit sien Arbeit vullfüllt, em vör den Ingang parkt un de Heckklapp apenmaakt.
Externe Links
Websteed vun Melle Nieling
Melle Nieling in de Internet Movie Database
Referenzen
Mann
Börger von de Nedderlannen
Boren 1995 |
172836 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Zimbardo | Zimbardo | Zimbardo is de Familiennaam von
Philip Zimbardo (* 1933), US-amerikaanschen Psycholoog,
Simon Zimbardo (* 1971), düütschen Slagtüügspeler un Musikpädagoog. |
172837 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Nieling | Nieling | Nieling is de Familiennaam von
Karl Nieling, düütschen Turner,
Melle Nieling (* 1995), nedderlandschen Künstler. |
172838 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Maschler | Maschler | Maschler is de Familiennaam von
Horst Maschler (* 1933), düütschen Metallurg un Politiker,
Kurt Maschler (1898–1986), düütschen Verleger,
Martin Maschler (1895–1994), düütschen Verleger. |
172858 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Rafael%20Orozco%20Maestre | Rafael Orozco Maestre | Rafael José Orozco Maestre (* 24. März 1954 in Becerril, Kolumbien; † 11. Juni 1992 in Barranquilla, Kolumbien) weer en kolumbiaanschen Singer un Komponist..
Rafael Orozcois in Becerril boren. Goot lopen sünd siene Studioalben Adelante (1975), Binomio de oro (1977), Por lo alto (1977), Clase aparte (1980), De caché (1980), Mucha calidad (1983), Somos vallenato (1984), Superior (1985), En concierto (1987) un De américa (1991).
Diskografie
Studioalbums
Adelante (1975)
Con Emoción (1975)
Binomio de oro (1977)
Por lo alto (1977)
Enamorado como siempre (1978)
Los Elegidos (1978)
Súper vallenato (1979)
Clase aparte (1980)
De caché (1980)
5 años de oro (1981)
Festival vallenato (1982)
Fuera de serie (1982)
Mucha calidad (1983)
Somos vallenato (1984)
Superior (1985)
Binomio de oro 1986 (1986)
En concierto (1987)
Internacional (1988)
De Exportación (1989)
De fiesta con binomio de oro (1990)
De américa (1991)
Por siempre (1991)
Enkeld Nahwiesen
Weblenken
Discogs (engelsch)
MusicBrainz (engelsch)
Allmusic (engelsch)
Mann
Singer
Komponist
Börger von Kolumbien
Boren 1954
Storven 1992 |
172861 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Gorriti | Gorriti | Gorriti is de Familiennaam von
José Ignacio de Gorriti (1770–1835), argentienschen Politiker,
Juana Manuela Gorriti (1816–1892), argentiensche Schrieversche. |
172883 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Sixtus%20V. | Sixtus V. | Sixtus V. (* 13. Dezember 1521 as Felice Peretti di Montalto in Grottammare, Marken; † 27. August 1590 in Rom) weer van 1585 bit 1590 Paapst vun de kathoolsch Kark. In’n geistlichen Beriek gull he as sittenstreng hett de Strafen gegen entspreekend Vergahn noch scharper maakt. In’n administrativen Beriek führ Sixtus V. deepgahnd Reformen in, ünner annern hett he 1588 de noch hüüd bestahn Apostoolsch Konstitutschoon Immensa Aeterni Dei (Kardinalskongregatschoon) inführt.
Herkunft
Felice Peretti weer de Söhn vun Francesco un Marianna Peretti, eenfach Buurn. Felice harr en ölleren Bröer, Prospero, un en jüngere Süster, Camilla. Nahdem he as Söbenjohriger tonächst in dat Augustinerkloster vun Grottammare gung, kehr de Familie 1530 nah Montalto torüch, wo Felice sien Onkel, den Franziskaner Salvatore Ricci, anvertroot wurr.
Karklich Loopbahn
1534 is Felice as Novize in den bi Montalto liggend Konvent vun de Franziskaner intreeden. Sien Unkel Salvatore vun Moders Siet weer in dit Kloster ok Mönk. 1540 fung he en Philosophiestudium in Ferrara an un 1543 en tweet Studium (Theologie) in Bologna an. 1544 hett he den Studienoort wesselt un gung nah Rimini, 1546 nah Siena. Hier wurr he 1547 to’n Preester weeht. An’n 26. Juli 1548 hett he sien Studium mit den Magister vun de Theologie in Fermo afslooten.
1551 wurr Felice Peretti Regens vun dat Seminar in Siena, nahdem he siet 1548 an dat Seminar vun de Franziskaner in Macerata Ünnerricht geven harr. Wiel he en besünners goot Prediger weer, wurr he up Anraaden vun den Kardinal Rodolfo Pio di Carpi, den Protektor vun denFranziskanerordens, in dat Johr 1552 as Fastenprediger nah Rom bestellt. 1553 nehm he an dat Generalkapitel vun sien Orden in Genua deel un wurr noch in dat sülvig Johr to’n Regens vun dat Seminar in Neapel bestimmt. 1557 wurr he as apostoolsch Inquisitor nah Venedig schickt un an’n 16. Juli 1560 to’n Konsultor vun de röömsch Inquisitschoon nöömt. He hett as Liddmaat vun disse Kongregatschoon an‘n Konzil von Trient deelnommen. 1558 hett he de Grünnen vun de Gördelbrbroerschap vun den hl. Franziskus up den Weg brocht, ünnerstütt un de he later as Paapst besünnere Privilegien verleehn dee.
1565 hull Peretti sück in Spanien up, um as Inquisitor en Ünnersööken hensichtlich den Arzbischop Bartolomé de Carranza vun Toledo vörtonehmen. Van 1566 bit 1568 weer he Generalvikar vun sien. An‘n 15. November 1566 wurr he to’n Bischop vun dat Bisdom Sant’Agata de’ Goti beropen. An’n 17. Mai 1570 wurr he dör Paapsrt Pius V. to’n Kardinal erhaben. 1571 wurr he Bischop vun Fermo. In disse Stadt finnen sück noch hüüd sien Sporen, vör allen en vun den toskaanschen Bildhauer Accursio Baldi 1590 schafft Bronzestatue över dat Portal vun den Palazzo Comunale, dat olt Raathuus. Se wurr nah de Inschrift vun de Stadt Fermo stift, um an de Erhebung vun dat bitherig Bisdom to’n Metropolitaneazbisdom to erinnern, de an’n 24. Mai 1589 stattfinnen dee, as ok an de Gewährung vun Privilegien för de Universität. Eenige Sakralgegenstände in den Domschatz sünd as Geschenke vun den Paapst dorhen kommen. Den Heimatoort vun sien Familie, Montalto, hett Sixtus an‘n 24. November 1586 to’n Bisdom erhaben, dat siet den 30. September 1986 Deel vun dat Bisdom San Benedetto del Tronto-Ripatransone-Montalto is.
Pontifikat
Paapstwahl
Nah den Dood vun Paapst Gregor XIII. an’n 10. April 1585 sünd 42 Kardinäle an‘n Ostersönndag, den 21. April, to’n Konklave tosommentreeden. All an’n 24. April wurr Kardinal Peretti per Akklamatschoon to’n nee Paapst wählt. He hett sück den selten wählt Paapstnaam Sixtus toleggt, de up vermootlich twee greeksch Päpste (seker för Sixtus II.) vun de fröhe Kark mit Naam Xystus torüchgeiht un vun Sixtus III. weer upgreepen wurrn weer. De Naamswahl keem aber in Erinnerung an Paapst Sixtus IV. tostannen, de ebenfalls Franziskaner ween weer: Felice Peretti gung dorum as Sixtus V. in de Historie in. Sien all in de Kardinalstiet bruukt Wappen wiest en stiegend Lööw achter en Schrägband, up de en Steern un en Sössbarg upleggt sünd, wobi dat letztere Symbol an den Oort Montalto erinnert. En vun sien eerst Amtshandlungen as nee Paapst weer de Ernennung vun sien Grootneffen Alessandro Damasceni-Peretti di Montalto to’n Kardinal. Dormit folg Sixtus in bescheeden Maat dat Vörbild vun sien Vörgänger, de in’n Sinn vun en familiären Nepotismus Verwandte to Kardinälen maaken deen: Alessandro övernehm de Funktschoon as Kardinalnepot. Um ok den säkularen Weg vun sien Familie platt to maken, hett Sixtus V. sien Süster Camilla dat mögelk maakt, 1588 dat Marchesato vun Venafro in‘n südwestlichen Zippel vun de hüdige Region Molise to koopen. Söhn vun hör Dochter Maria Felice weer de baben upführt Kardinalnepot.
Geistliche Politik
Sixtus V. gull as düchtig sittenstreng un hett bispeelswies ok de Sülvstbefriedigung ünner Bann stellt. He hett mit sien Bulle Effraenatam perditissimorum Vergahn as Ehebröök, Homosexualität, Afdrieven, Inzest, Kuppelee un Verleumdung mit Strafen bit he to de Exkommunikatschoon un Doodstrafen beleggt. So wurr 1556 en Römerin uphangen, de de Ehre vun hör Dochter verköfft harr. Dorbi muss de Dochter en Stünn lang bi de Uphangt stahn blieven. In’n August 1586 wurr en „vornehme Römerin mit zwei Mitschuldigen“ henricht.
In sien Breve „Cum frequenter“ van’n 27. Juni 1587 nehm Sixtus V. Stellung to de Fraag vun de Ehefähigkeit vun Kastraten. De Juristen un Theologen ut de vörutgahnd Tiet harrn in disse Fraag de Befähigung to de Ehe in de Regel nich vun de Fähigkeit to de Fortplanten (potentia generandi) afhängig maakt, de neben dat Maathallen vun de Begierde (sedatio concupiscentiae) as de Hööftweck vun de Ehe ansehn wurr, man vun de Befähigung to dat Vulltrecken vun den Geschlechtsverkehr (potentia coeundi), un hemm disse denn bi den Mann an de Fähigkeit to de Erektschoon un Penetratschoon oder af un to ok tosätzlich an de Fähigkeit to’n Samenerguss bunnen, sofern de ok bi fehlend Eignung to dat Fortplanten liekers för dat wirklich Vulltrecken vun de fleesch Vereenigung dör Mischung vun de Samen (commixtio seminum) oder för de sedatio concupiscentiae för erforderlich hollen wurr. De Anlaat to en Stellungnahme ergeev sück för Sixtus dör en entsprekend Beeden vun den Nuntius vun Spanien, de en Klorstellung speziell för sückse Kastraten erbeeden hett, de woll kien Klöten harrn, aber liekers to Geschlechtsverkehr un Samenerguss fähig weern, hierbi aber, as de Nuntius meen, kien „wahren Samen“, man blots en samenähnliche, „zur Fortpflanzung und zur Erfüllung des Zwecks der Ehe nicht geeignete“ Fleetigkeit hervörbingen deen. In sien Antwort hett Sixtus ok sücksen Kastraten de Befähigung to de Ehe afspraken un hett de Annullierung vun allbestahn Ehen verfügt. De Wortluut vun sien Entscheedung, de vörnehmlich as Invektive gegen en ünnerstellt Fleeschlichkeit un minn Beweggründe vun sückse Ehen hollen is un ssück blots andüüdenswies ok up juristische Argumentate betreckt, hett de Tietgenossen un historsch Düüden vör eenige Interpretatschonsprobleme stellt, wobi Unsekerheit hüdd ünner annern in de Fraag besteiht, of he dat Ehehindernis afwiekend vun de bit dorhen vörherrschend Upfaaten all in de mangelnden Eignung vun den Samen to de Fortplanten, oder aber in de fehlend Eignung to en Maathollen bewirkend Stillung vun de Begierde seech, to de de Paapst den Bedrapenen ok den Willen as Motiv vun de Vereenigung afspraken hett.
Hensichtlich vun de Wedderherstellung vun en verbeterten Text vun de latiensch Bibel hett he up en gauen Afsluss vun de Revision drängt, an de en Kommission siet dat Konzil vun Trient arbeiten dee. Mit dat Ergevnis vun de Kommission nich tofräe, hett he sülvst Änderungen vörnommen un hett de to de authentischen Vulgata verkloort. De Text weer aber düchtig fehlerhaft un muss later ünner Clemens VIII. nee herutgeven wurrn.
Mit sien Bulle Postquam verus van’n 3. September 1586 hett hett Sixtus de Tall vun de Liddmaaten vun dat Kardinalskollegium up maximal 70 fastsett. Buterdem hett he mit de Apostoolsch Konstitutschoon Immensa Aeterni Dei van’n 22. Januar 1588 de röömsch Kurie nee organiseert, indem he 15 Kardinalskongregatschonen för de Verwaltung vun den Karkenstaat un de Belange vun de Gesamtkark insetten dee. Dormit hemm de eenzelt Kardinäle eenige angestammte Rechte verloren, de ehrn Status as Karkenfürsten utmaken deen. Eerst 1958 hett Paapst Johannes XXIII. de Tall vun de Kardinäle weer up över 70 höhger sett.
För all Bischöp schreev Sixtus regelmatig Besöök in Rom vör, um dor Rekenschap aftoleggen. Disse Regelung is hüüd as Besöök ad limina (Apostolorum) bekannt un gellt för en Tietruum vun fief Johren.
1588 hett de Paapst den hilligen Bonaventura von Bagnoregio to’n Karkenlehrer erhaben.
Weltliche Politik
Wiels sück de Finanzsituatschoon vun den Karkenstaat ünner sien Vörgänger Gregor XIII. düchtig un gau verschlechtert harr, hett Sixtus V. de dör radikale Inspormaatnahmen un höhgere Stüern weer up Vördermann brocht. Dormit hett he in sien temelk kört Pontifikat en gewaltig Vermögen in de Engelsborg ansammelt, dat sück up över 4 Millionen Scudi in Gold un Sülver beleep. Gegen Enn’n vun sien Pontifikat weer Sixtus en vun de rieksten Herrscher vun Europa.
In sien Butenpolitik weer Sixtus düchtig dorup bedocht, de beanspröökt Rechte vun de Päpste as Schiedsrichter över de Monarken vun Europa to wohren. Dorüm hett he över den In den Nahfolgekamp um den franzööschen Königsthroon noch vör de Ermordung vun Heinrich III. in‘n August 1589 as Favorit uptreeden König Heinrich von Navarra den Bann utspraken, wiel he Calvinist weer: Dat passeer all in dat Johr 1585, nahdem de to’n Status vun den Throonfolger uprückt weer. Dorgegen hett Sixtus de kathoolsch Siet in Frankriek ünnerstütt, vertreeden vun de beid Bröers Hartog Heinrich un Kardinal Louis von Lothringen-Guise, de allerdings beid in’n Dezember 1588 ümbrocht wurrn. Doruphen hett Sixtus ok över Heinrich III. de Exkommunikatschoon verhangt, wat entscheeden to de sien Ermordung bodragen hett. Gliekermaaten feindlich stunn de Paapst de engelsch Königin Elisabeth I. tegenöver.
In sien Politik in‘n Karkenstaat hett sück Sixtus V. stracks nah sien Wahl den Banditenunwesen towennd, dat ünner sien Vörgänger besünners inreeten weer. He hett mit iesern Hand dörgreepen un lett all den Dag nah sien Inthroniseeren to de „Feier des Tages“ de an’n Vördag upgreepen Banditen henrichten un hör Lieken an de Engelsbrügg tor Schau stellen. Dat hett he ok noch en paar Mal wedderhaalt, aber ok Sixtus kunn de Banditen nich gänzlich vernichten, se hemm sück aber ünner sien Pontifikat wietgahnd drukig verhollen. Dat Vörgahn vun Sixtus broch hüm den Binaam „Iesern Paapst“ in.
Baupolitik
As hüüd noch wichtigste Leistung vun Sixtus V. is ahn Twiefel sien Bautätigkeit in Rom to nöömen. Dorbi hett he aber ok nich vör Kunstwarken vun de röömsch Antike halt maakt, de verneelt oder dör christlich Warken ersett wurrn: Berühmtest Bispelen sünd de Statuen vun de Kaiser Trajan un Marcus Aurelius up hör beid Siegessäulen, de Trajanssäule un de Markussäule. De antiken Statuen wurrn dör nee ersett, de de Apostelfürsten Petrus un Paulus dorstellen un noch hüüd as Bekrönung deenen.
En Bauwark, dat sück Sixtus all as Kardinal anleggen leet, weer de Villa Peretti Montalto up dat wietlüftig Areal, up dat hüüd de Stazione Termini, de röömsch Hööftbahnhoff, steiht. De Palazzo Sistino, ok Palazzo di Termini nömmt, wurr vun den leevsten Architekten vun den Paapst, Domenico Fontana, 1588/9 baut. Dat Baugelände harr Sixtus all tüschen 1576 un 1580 köfft un to en Park gestalten laaten, de 1585–1588 utwiet wurr. In den lateren Besitt vun de Familien Negroni un Massimo övergahn, wurr dat Gebäude afreeten, um den 1883–1887 upricht Collegio Massimo Platz to maken, in dat sück hüüd en Deel vun dat Museo Nazionale Romano befinnnd. Dat Parkgelände wurr nah de Eenigung vun Italien 1870 för de Errichtung vun Ministerien un Wahnquartieren uplaaten.
Domenico Fontana tekent ok för anner städerbauliche Maatnahemn vun den Paapst verantwortlich, de Upstellen vun de 25 Meter hooch vatikaansch Obelisken vör den Petersdom. Se funn nah lang un akkeraat Vörarbeiten tüschen April un September 1586 statt un wurr vun den Architekten in en eegen Book beschreeven. De Wappen vun den Paapst mit Steern un Bargen finnen sück an den Tipp vun den Obelisken. Fontana weer ok an den Wiederbau vun de Petersbasilika bedeeligt, bi den he 1585 de Lateern vun de Kuppel uprichten dee.
Sixtus V. leet den wietlüftigen Olt Lateranpalast, de siet Kaiser Konstantin den Groten de Sitt vun de Bischöp vun Rom ween weer, afrieten, wat vun Humanisten düchtig kritiseert wurr, un dör en neen Palast vun Fontana ersetten. As eenzige Överreste vun den olen Palast wurrn de Scala Santa, jene vun Konstantin sien Moder St. Helena ut Jerusalem importeert angevlich Trapp vun dat Huus vun Pontius Pilatus, as ok de päpstliche Huuskapelle Sancta Sanctorum, Upbewohrensoort vun tallriek Reliquien, in den Neebau integreert.
Wiedere Obelisken hett Fontana up Initiative vun den Paapst an wichtigen Plätzen in Rom upstellt, wo se as Blickpunkte an dat Enn’n vun liek Straaten deenen deen, de Sixtus in’n Toog vun en umfaaten urbanistisch Neemaken vun dat röömsch Stadtzentrum anleggen leet. Vör den gliekfalls vun Fontana baut Paapstpalast bi de Basilica di San Giovanni in Laterano, vör de Apsissiet vun de Basilica di Santa Maria Maggiore un up de Piazza del Popolo in’n Norden vun Rom staht disse Weggmarken un wiesen immer noch de päpstlichen Baumaatnahmen nah.
En anner vun Sixtus anordnet Bau is de Schaufassade an‘n Endpunkt vun den Acqua Felice, de so nöömt Mosespütt, wo de neemaakt antike Aqua Alexandrina münnen dee: De Triumphbagenform vun de Püttfassade wiest up de antiken Oorsprünge hen, de statuarische Dorstellung vun Moses mit tsätzlichen Reliefs sull an de Szene erinnern, in de Moses up den Toog vun de Israeliten nah Kanaan Water ut en Felsen hauen dee. De Moses-Figur hett allerdings bi dat Volk Kritik hervörropen, wiel de as unproportschonal ansehn wurr.
De Waterleitung, de dormals de Naam Acquedotto Felice kreeg, draapt hüüd up de Nordostsiet vun den Hööftbahnhoff. Hier is en Bagen mit dree Dörgänge as en monumentale Dörfohrt in’t Zentrum gestalt, de mit en Inschrift un dat Paapstwappen versehn is.
Nahwirken
As Sixtus V. an‘n 27. August 1590 dood bleev, gung dormit en kört, an Ereignissen aber riek Pontifikat to Enn‘n, as dat selten en in de Historie vun de Päpste geven hett. Bisett wurr he in de 1584–1587 vun Fontana gestalt Cappella Sistina in de Kark Santa Maria Maggiore: Dat all to Leevtieden vun den Paapst uprich Graffmal wiest in de Midden de kneende un beedende Statue vun Doodbleven, inbunnen in en prachtvull Gesamtgestaltung, ut de fiev Reliefs mit Taten vun den Paapst, as de Henrichten vun de Banditen, rutsteeken. De Graffstäe weer jenen sien in de tegenöverliggend Cappella Paolina bisett Nahfolger Clemens VIII. un Paul V. Vörbild.
De Familie Peretti Montalto verbroch en gewisse Tiet in de röömsch Aristokratie, weer sor aber nich bannig beleevt. De Neffe vun den Paapst, Francesco Mignucci Peretti, de mit Vittoria Accoramboni verheiradt weer, wurr in’n Updrag vun deren Leevsten, Hartog Paolo Giordano Orsini vun Bracciano, noch vör de Paapst-Wahl vun sien Unkel 1581 umbrocht. De sien Rache hett beid verfolgt, de Enn’n 1585 up veneziaansch Territorium umbrocht wurrn. Neben den Kardinalnepoten Alessandro, de later to’n Kardinalbischof vun Albano upsteeg un as Erbauer vun en vun de beid Villengebäude in’n vun de Villa Lante in Bagnaia bi Viterbo bekannt wurrr (he is 1623 storven), is Michele Peretti to nöömen, de jüngere Bröer un tweet Grootneffe vun Sixtus V. Mit vull Naam Michele Damasceni Peretti Ricci, wurr he Fürst vun Venafro, Marchese vun San Martino un Incisa Monferrato, Graf vun Celano un Caluso. 1594 hett he todem vun de Familie Orsini dat Hartogdom Mentana nördlich vun Rom köfft, dat aber rund 30 Johr later an de Barberini övergahn dee, de Familie vun Papst Urban VIII.; de Titel wurrd hüüd vun de Familie Borghese führt. Vun Liddmaaten vun de Peretti-Familie upricht Karken befinnen sück Grottammare (Santa Lucia) un Montalto (Dom). Mit Francesco Ricci, Fürst vun Venafro, is de Familie all 1653 utstorven.
Literatur
Silvano Giordano: Sisto V. In: Massimo Bray (Hrsg.): Enciclopedia dei Papi, Istituto della Enciclopedia Italiana, Band 3 (Innocenzo VIII – Giovanni Paolo II), Rom 2000.
Peter Stephan: Transformation und Transfiguration. Die bauliche und geistige Erneuerung Roms unter Sixtus V. in: Werner Oechslin (Hrsg.): Heilige Landschaft – Heilige Berge. gta Verlag, Zürich 2014, ISBN 978-3-85676-294-0, S. 84–129.
Alois Uhl: Papstkinder. Lebensbilder aus der Zeit der Renaissance (= Piper. Band 4891). Ungekürzte Taschenbuchausgabe, Piper, München/ Zürich 2008, ISBN 978-3-492-24891-4.
Stephanie Schüssler: Das Grabmal Sixtus’ IV. in Rom. Zur Ikonographie der artes liberales. Chorus-Verlag für Kunst und Wissenschaft, Mainz 1998, ISBN 3-931876-21-7.
Matthias Quast: Die Villa Montalto in Rom. Entstehung und Gestaltung im Cinquecento (= Tuduv-Studien Kunstgeschichte. Band 45). Tuduv, München 1991, ISBN 3-88073-403-8.
Uta Ranke-Heinemann Eunuchen für das Himmelreich: Katholische Kirche und Sexualität 1. Auflage, Hoffmann & Campe, Hamburg 1988, ISBN 3-455-08281-5, S. 257–259
René Schiffmann: Roma felix. Aspekte der städtebaulichen Gestaltung Roms unter Papst Sixtus V. (= Europäische Hochschulschriften: R. 28, Kunstgeschichte. Band 36). Lang, Bern 1985, ISBN 3-261-03397-5.
Indrag in de Catholic Encyclopedia, Robert Appleton Company, New York 1913.
Augustus Franzen, Remigius Bäumer: Papstgeschichte. Das Petrusamt in seiner Idee und seiner geschichtlichen Verwirklichung in der Kirche (= Herder-Bücherei. Band 424). Herder Verlag, Freiburg 1974, ISBN 3-451-01924-8, S. 303 f.
Weblinks
DNB-Katalog
Indrag in de DDB
Enkeld Nahwiesen
Mann
Boren 1521
Storven 1590
Paapst
Peretti di Montalto, Felice |
172886 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Johann%20Gottlieb%20Gleditsch | Johann Gottlieb Gleditsch | Johann Gottlieb Gleditsch is de Naam von
* Johann Gottlieb Gleditsch (1688–1738), düütschen Verleger,
Johann Gottlieb Gleditsch (1714–1786), düütschen Botaniker un Mediziner. |
172887 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Johann%20Gleditsch | Johann Gleditsch | Johann Gleditsch is de Naam von
* Johann Caspar Gleditsch (1719–1747), düütschen Oboenspeler un Kumponist,
Johann Friedrich Gleditsch (1653–1716), düütschen Verleger,
,
Johann Ludwig Gleditsch (1663–1741), düütschen Bookhändler un Verleger. |
172888 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Gleditsch | Gleditsch | Gleditsch is de Familiennaam von
Ellen Gleditsch (1879–1968), noorweegsche Chemikerin,
Henry Gleditsch (1902–1942), noorweegschen Schauspeler, Speelbaas un Theaterintendant,
Hugo Gleditsch (1837–1914), düütschen Klassischen Philoloog un Gymnasiaallehrer,
Jochen Gleditsch (* 1928), düütschen Mediziner, Tähnmediziner un Schriever,
,
Kristian Skrede Gleditsch (1971), noorweegschen Politikwetenschopper,
Nils Petter Gleditsch (1942), noorweegschen Sozioloog un Politikwetenschopper.
Kiek ok bi: Kleditzsch. |
172889 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Kleditzsch | Kleditzsch | Kleditzsch is de Familiennaam von
Jürgen Kleditzsch (* 1944), düütschen Mediziner un Politiker,
Mario Kleditzsch (* 1962), düütschen Footballspeler.
Kiek ok bi: Gleditsch. |
172908 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Morten%20Peter%20Meldal | Morten Peter Meldal | Morten Peter Meldal (* 16. Januar 1954) is en däänsch Chemiker. Hüm wurr 2022 gemeensam mit Carolyn Ruth Bertozzi un Karl Barry Sharpless de Nobelpries för Chemie tospraaken. Würdigt wurr dorbi sien grundleggend Forschung to de Click-Chemie. De grundleggend Idee to de Click-Chemie – den mögelst eenfachen, gauen un effizienten Upbau vun in de Natur vörkommen Reaktschonen, de vun Meldal un annern mit den Upbau vun Architekturen mit eenfach Lego-Bausteenen vergleeken wurr – wurr 2000 vun Sharpless leggt. Meldal un Sharpless funnen aber bald dorup de meest verbreedt Reaktschoon vun de Click-Chemie, de Kopper-katalyseert Azid-Alkin-Cycloaddition (kiek ünnern).
Leven
Meldal hett Chemieingenieurwesen an de Technische Universität Däänmark (DTU) studeert, an de he 1980 sien Masterafsluss kreeg un 1983 över Synthese vun Oligosacchariden sien Doktertitel. As Post-Doktorand weer he an de Universität Cambridge an dat MRC Laboratory of Molecular Biology. 1996 wurr he Perfesser an de Technisch Universität Däänmark. Buterdem hett he af 1988 dat Solid Phase Organic Combinatorial Chemistry Center an dat Carlsberg Laboratorium mit den Rang vun en Perfesser leit. 2004 kreeg he en Honorarprofessur in de Pharmazie-Afdeelen vun den Universität Kopenhagen. 2011 wurr he Perfesser för Nanochemie an dat Nano Science Center vun de Universität Kopenhagen.
Wark
De bekanntste Leistung vun Meldal is de Entwicklung vun de in de Click-Chemie bedüüdend kopperkatalyseerte Azid-Alkin-Reaktschoon (copper-catalyzed azide-alkyne cycloaddition, CuAAC). He hett de Reaktschoon to de Modifikatschoon vun Proteinen un to’n Upbau vun Polymerarchitekturen bruukt, vergliekbar nah sien eegen Wöör mit molekularem Lego. Sien Hööftteel is de Synthese vun Peptiden un modifizierten Proteinen (Enzymen) ut eenfach Bausteens. Vun hüm stammen ok wiedere nee Synthesemethoden, so up Basis vun N-Acyl-Iminiumionen.
Meldal hett (Stand Oktober 2019) luut de Datenbank Scopus en h-Index vun 56, luut Publons vun 54.
Utteknungen
2009 Ralph F. Hirschmann Award in Peptide Chemistry
2011 Vincent du Vigneaud Award
2019 Clarivate Citation Laureate
2022 Nobelpries för Chemie
Liddmaat vun de Königlich Däänsch Akademie vun de Wetenschapen
Weblinks
Morten Meldal an de Universität Kopenhagen
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von Däänmark
Boren 1954
Chemiker
Nobelpriesdräger (Chemie) |
172909 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Horst%20Dieter%20Kallerhoff | Horst Dieter Kallerhoff | Horst Dieter Kallerhoff (* 10. Juli 1923 in Hameln; † 11. Juli 2001) weer en düütsch Offizier.
In den Tweeten Weltkrieg hett he 8 Afschüsse vun gegnerisch Floogtüüch schafft.
He weer ünner annern van 1967 bit 1970 Kommodore vun dat Jagdgeschwader 71 „Richthofen“ in Wittmund un van 1976 bit 1980 Kommandeur vun de 3. Luftwappendivision. Toletzt harr he den Rang vun en Generalmajor.
He wurr mit dat Iesern Krüüz (2. Klass) uttekent.
Weblinks
Indrag bi Trace of war (engelsch)
Indrag bi The Kracker Luftwaffe Archive
Mann
Börger von Düütschland
Boren 1923
Storven 2001
Offizier |
172933 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Levene | Levene | Levene is de Familiennaam von
David Samuel Levene (* 1963), brietschen Klassischen Philoloog,
Howard Levene (1914–2003), US-amerikaanschen Mathematiker un Statistiker,
John Levene (* 1941), engelschen Schauspeler,
Keith Levene (1957–2022), brietschen Musiker,
Peter Levene, Baron Levene of Portsoken (* 1941), brietschen Politiker,
Phoebus Levene (1869–1940), litauschen Biochemiker,
Sam Levene (1905–1980), US-amerikaanschen Schauspeler. |
172938 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Matteo%20Cancellieri | Matteo Cancellieri | Matteo Cancellieri (* 12. Februar 2002 in Rom) is en italieensch Footballspeler. De Störmer steiht aktuell (2022) bi Lazio Rom ünner Verdrag.
Loopbahn
Vereen
Cancellieri entstammt de Jöögd vun de AS Rom. 2020 wurr he to Hellas Verona verleeht, de hüm in’n Sömmer 2021 fast ünner Verdrag nommen. In de Speeltiet 2021/22 geev he sien Debüt in de Serie A. 2022 hett hüm Lazio Rom tonächst utlehnt, bevör in’n Sömmer 2023 en Koopplicht grippt.
Natschonalmannschap
Cancellieri hett 2017 en U-17 Lännerspeel för Italien bestreeden, 2021 speel he eerstmals in de U-21-Utwahl. In’n Mai 2022 wurr he vun Roberto Mancini eerstmals för de A-Natschonalmannschap nomineert un keem an’n 4. Juni 2022 to sien eerst Insatz.
Weblinks
Indrag bi Kicker online
Enkeld Nahwiesen
Mann
Börger von Italien
Boren 2002
Footballspeler (Italien) |
172939 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Giegler | Giegler | Giegler is de Familiennaam von
Carl Christian Giegler (1844–1921), düütschen Guvernör in’n Sudan,
Helmut Giegler (1947–2017), düütschen Sozioloog. |
172941 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Tersker | Tersker | De Tersker is en russisch Peerrass, de vun Araber-Peer afstammt. Dat is en robust Lüttpeerd, dat fröher as licht Kavalleriepeerd bruukt wurr.
Exterieur
Konkaves vun’n Araber beinfloot Profil, hooch dragen Hals, siedig, nich düchtig völ Steerthoor, schlank, aber bannig solide Gleedmaaten, kloog Oogen un temelk lang Sichelohren. Vör allen Schimmel (mit besünner sülvern Reflexen), seltener ok Bruune oder Füchse. De hett en Stockmaat vun 150 bit 156 cm.
Interieur
Vereent Sanftmut un Intelligenz mit Härte un Nichbangwesen. Dör sien groot Utdüür un Schnelligkeit wurrd de Tersker bi Distanzritten, Rennen un Springturnieren insett.
Tuchthistorie
De Tersker stammt ut Russland, hier deen he fröher as licht Kavalleriepeerd. De Rass entstunn in dat 19. Johrhunnert ut de Krüüzung vun ukrainsch Stuten un orientalisch Hingsten. In de de Tiet vör den Tweeten Weltkrieg wurrn denn Kabardiner, Shagya-Araber, Don-Peer, Engelsch un Araabsch Vullblööter inkrüüzt. 1948 wurrr he denn as eegen Rass anerkannt.
Literatur
Elise Rousseau, Yann Le Bris: Pferde der Welt: 550 Rassenporträts. Haupt, Bern 2014, ISBN 978-3-258-07892-2, S. 260f.
Weblinks
Athletisch, elegant, unermüdlich und sehr willig: Tersker (private Seite)
ehorses Magazin: Pferderasse Tersker im Rasseportrait
Peerrass |
172948 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Olympisch%20Winterspelen%202022/Biathlon | Olympisch Winterspelen 2022/Biathlon | Biathlon weer 2022 in Peking in’ Rahmen vun de XXIV. Olympisch Winterspelen to’n 17. Mal vertreden. De 11 Wettkämpe funnen in dat Nordische Ski- un Biathlonzentrum Guyangshu statt. Dat weer dat eerste Mal dat Wettbewarfen in’n Biathlon up hööchst Niveau överhoopt in China stattfunden.
De dor utdragen Wettkämpe hemm nich to den Weltcup van den Winter tellt.
Medaillenspegel
Ergevnisse Mannlüüd
Sprint 10 km
Datum: 12. Februar 2022, 17:00 Uhr
Verfolgung 12,5 km
Datum: 13. Februar 2022, 18:45 Uhr
Massenstart 15 km
Datum: 18. Februar 2022, 17:00 Uhr
Eenzel 20 km
Datum: 8. Februar 2022, 16:30 Uhr
Staffel 4 × 7,5 km
Datum: 15. Februar 2022, 14:30 Uhr
Ergevnisse Fruen
Sprint 7,5 km
Datum: 11. Februar 2022, 17:00 Uhr
Verfolgung 10 km
Datum: 13. Februar 2022, 17:00 Uhr
Massenstart 12,5 km
Datum: 18. Februar 2022, 15:00 Uhr
Eenzel 15 km
Datum: 7. Februar 2022, 17:00 Uhr
Staffel 4 × 6 km
Ergevnisse Mixed
Staffel 4 × 6 km
Weblinks
Enkeld Nahwiesen
Biathlon |
172949 | https://nds.wikipedia.org/wiki/Sturla%20Holm%20L%C3%A6greid | Sturla Holm Lægreid | Sturla Holm Lægreid (* 20. Februar 1997 in Bærum) is en norweegsch Biathlet.
Loopbahn
Sturla Holm Lægreid hett sien eerst internatschonale Rennen bi dat Europääsch Olympisch Winter-Jöögdfestival 2015 in Bürserberg, Vorarlberg, wo he in de Verfolgung achter Sebastian Samuelsson Sülver un in de Mixed-Staffel gemeensam mit Mathea Tofte, Karoline Erdal un Aleksander Fjeld Andersen Gold gwunn. Later nehm he an de Biathlon-Juniorenweltmeesterschapen 2018 in Otepää deel un wunn Sülver in’n Eenzel as ok – gemeensam mit Sivert Bakken, Johannes Dale un Endre Strømsheim – Gold mit de Staffel. Nah en Winter ahn internationale Wettkämpe hett he an Rennen in‘n Rahmen vun den IBU-Cup in Martell deelnommen, nah en 17. Platz in‘n Sprint wunn he unverwacht den Massenstart. Doruphen wurr he ok för de Deelnahm an den Europameesterschapen 2020 in Minsk nomineert, wo he in dat Verfolgungsrennen achter Sergei Wadimowitsch Botscharnikow ut Wittrussland den Sülvermedaille wunn. Kört dorup wurr he in de Weltcup-Mannschap beropen. Dor hett he mit goot Ergevnissen wieder up sück upmarksom maakt. In den Gesamtweltcup keem he bi blots veer Starts up den 43. Platz.
In’n Sömmer 2020 wurr he in de söss Mann umfaaten Elite-Natschonalmannschap beropen. Glieks dat eerst Rennen in Kontiolahti hett he wunnen, wobi he glieks dat geel Trikot vun den Weltcup-Gesamtführenden recken dee, wat he bi den nahfolgenden Sprint aber ok weer verlor. Bit to de Biathlon-Weltmeesterschapen 2021 in Pokljuka kunn he aber noch 3 wiedere Weltcupsiege un eenige Podiumsplatzeeren fieren. Ok bi de Weltmeesterschapen leep dat för hüm överragend. Sien schlechts Ergevnis weer dor Platz 7 in’n Sprint, dat he in de Verfolgung up Rang söss verbetern kunn. In’t Eenzel wunn he de Goldmedaille vör Arnd Peiffer un Johannes Dale un in’n Massenstart ebenfalls de Goldmedaille vör Johannes Dale un Quentin Fillon Maillet. Dorto keem noch de Goldmedaille in de Staffel gemeensam mit Tarjei Bø, Johannes Thingnes Bø un Vetle Sjåstad Christiansen un in de Mixed-Staffel an de Siet vun Johannes Thingnes Bø, Tiril Eckhoff un Marte Olsbu Røiseland. In de Single-Mixed-Staffel keem he nich to’n Insatz. Dormit weer he aber de spoodriekst männlich Biathlet bi disse WM.
Bi de Olympisch Winterspelen 2022 wunn he mit de Staffel de Goldmedaille.
Weblinks
Profil bi de IBU
Profil up skiskyting.no
Mann
Börger von Noorwegen
Boren 1997
Biathlet (Norwegen)
Olympiadeelnehmer (Noorwegen) |
Subsets and Splits