diff --git "a/translate-test/orm/orm_native_test_1.csv" "b/translate-test/orm/orm_native_test_1.csv"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/translate-test/orm/orm_native_test_1.csv"
@@ -0,0 +1,550 @@
+Proverb,A,B,C,D,Answer_Text,Answer_Letter,translate
+Aariin ijoollee namaa hidhii jala nama guba.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,"Ijoolleen (dhalli) namaa hanga fedhe nama aarsitullee, aarii qaban rukuttaan itti bahuun waan hin danda’amneef baay’ee nama aarsa.","Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,"Ijoolleen (dhalli) namaa hanga fedhe nama aarsitullee, aarii qaban rukuttaan itti bahuun waan hin danda’amneef baay’ee nama aarsa.",B,The anger of the sons of men is a burning fire.
+"Namni kan darbe hin yaadanne, kan dhufus hin yaadu.","Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,"Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",A,A person who has forgotten the past will not think about the future.
+Namni hamaan bofa afaa jalaati.,Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Namni hamaa ta'e hammeenyisaa salphaatti hin mul'atu.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,Namni hamaa ta'e hammeenyisaa salphaatti hin mul'atu.,C,The wicked one is under the serpent's mouth.
+"Aannan gaalaa dhiiftes ni duuta, dhugdes ni duuta.",Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Haalota tokko tokko waan kamiyyu yoo goone jijjiruu hin dandeenyu.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,Haalota tokko tokko waan kamiyyu yoo goone jijjiruu hin dandeenyu.,C,"The camel that lays down its milk dies, and the camel that drinks it dies."
+Abbaan cirraanqoo of ilaalee nama yaaba.,Waanti nama tokkoof hiree ta'e humna dhabus nama biraan hin fudhatamu.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,Kan waa shakku nama hin amanu.,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,C,The father of the sparrow is a caring person.
+Abbaa gaariin addunyaa gaarii dhalaaf hawwa.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,C,A good father wants to give his children a better world.
+Abbaa badaan heexoo guduunfata.,Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,Nama altokko bakka guddaa kenniteefi deebistee xiqqeessuu hin qabdu.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,A,My grandfather is a carpenter.
+Aannan banaa kan gowwaa fi daa’imaati.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,Qalbii malee ijji hin argitu.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,A,Open milk is foolish and childish.
+"Namni gadheen otoo hin yaadiin dubbateeti, otoo hin taa’iin bargaanfata.","Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Kan hojii isaatti amantii qabu sodaa tokko malee hojii isaa raawwata.,Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,mamaaksi dubbbii mi'eesuu argisiisa,Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,C,"A rash tongue is a bad one, and a rash tongue is a fire."
+Abbaa gaariin damma guduunfata,Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,Abbaan gaariin qabeenya isaa qusateeti ilmoosaatiif dabarsa.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Abbaan gaariin qabeenya isaa qusateeti ilmoosaatiif dabarsa.,B,A good father is alert
+Abbaa farda qabutu lichoo qaba.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,D,The rider on the horse has a whip.
+Aaqilatti hin himanii ijumaan agarsiisan.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.","Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",D,They have not made their minds to understand.
+Abbaan biyyaa ammuma biyyaa ga’a.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,Kan waa tokko jiilche waa hunda sodaata.,Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,B,The head of state is now in the country.
+Namni jaartii hamtuu fuudhe awwaalli isaa banaadha.,Namni aangoo qabu waanti hojjechuu hin dandeenye hin jiru.,"Kan haati manaa yeroo hundaa loltu, aariiraa kan ka'e umurii hin dheeratu.",Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,"Kan haati manaa yeroo hundaa loltu, aariiraa kan ka'e umurii hin dheeratu.",B,A man who marries an old woman is an open grave.
+"""Aayya naaf dhageettaafi mitii dur baaduu jaalattaafi."" jedhe, namichi aannan awwaalatti dhibaasee.",Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Qusannaa wallaaluu.,Jaalalli haadhaa guddaa (cimaa) dha.,Jaalalli haadhaa guddaa (cimaa) dha.,D,"""Because you have heard me and have loved me"", said the man, who then poured milk into the jar."
+Namni ijoollee qabu dhukkubsatus hin ciisu,"Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,"Kan dhala qabu, daa'ima isaa jiraachisuuf jecha waan yaaduuf boqonnaa hin qabu.","Kan dhala qabu, daa'ima isaa jiraachisuuf jecha waan yaaduuf boqonnaa hin qabu.",D,A parent does not stay home when sick
+Aannan akka nagayaa mi’aawa.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Dhimmi nagayaan tasagabbiidhaan raawwatan tokko akkuma aannanii nama qabbaneessa.,nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,Dhimmi nagayaan tasagabbiidhaan raawwatan tokko akkuma aannanii nama qabbaneessa.,C,Milk is like a sweetener.
+"""A’aa!"" jette, sareen luka cabdee",Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,C,"""Aha!"" she said, and the dog broke her jaw"
+Abbaan cabe ofituu ogeessa.,Namni rakkoon isa qaqqabe akkatti of kunuunsu ni beeka.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",Namni rakkoon isa qaqqabe akkatti of kunuunsu ni beeka.,A,A father who is depressed is self-centered.
+Abbaan hamaan guddina ilmoosaa jibba.,Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,C,A cruel father does not want his child to thrive.
+Abbaan eebba ofii hin wallaalu.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,Waan isa baasuufi hin baafne yookiin waan isaa ta’u abbaatu beeka.,Waan isa baasuufi hin baafne yookiin waan isaa ta’u abbaatu beeka.,D,The father is not oblivious to his blessing.
+"Abaarsa coraa didi, eebba coraa fudhadhu.",Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",B,"Seek the curse of the Kora, and receive the blessing of the Kora."
+"""Abbaan beeku beeka daabboon buddeena."" jedhe abbaan daabboo.",Dhimma tokkorratti mariin hin godhamu yoo ta’e tokkummaan hin uummamu.,Waan qaban ulfinaan itti fayyadamuun kan barbaachisa,carraa dhabeessa,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Waan qaban ulfinaan itti fayyadamuun kan barbaachisa,B,"""I know the bread"", said the baker."
+Abbaa beeknaan sobduun iddoo hin qabdu.,Namni soba jaalatu bakka fedhe deemus ykn yoomiyyuu iddoo hin qabu ykn fudhatama hin argatu.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,Namni soba jaalatu bakka fedhe deemus ykn yoomiyyuu iddoo hin qabu ykn fudhatama hin argatu.,A,You are not the father of the lie.
+Abbaa du’aa garaachi harkatti du’a.,Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,B,The father died of a heart attack.
+Namni kamisa jajan jimaata bada.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,C,He who is praised by others will be praised by no one.
+Abbaan afaanii ofittuu kolfa.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,D,The father smiles proudly.
+Abbaan iyyu malee ollaan hin birmatu.,Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,C,The father does not leave without crying.
+Aaraa fi aariin nama dulloomsa.,Namni yeroo hunda aaruu fi aara keessatti hojjetu umurii isaa malee dafee dullooma.,Qe'ee masaanuun itti baay'atte lolli ni baay'ata.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,"Yoo waan tokko jaalalaan dide, dirqamaan hin didu.",Namni yeroo hunda aaruu fi aara keessatti hojjetu umurii isaa malee dafee dullooma.,A,Anger and bitterness will make you old.
+Abbaa baaduu affeeletu akka itti nyaatan beeka.,Namni waan hojjetu tokko akkatti fiixa baasu beeka.,Rakkataan bakka hin taane seena.,Gorsa kan kennu nama muxannoo qabudha.,"Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",Namni waan hojjetu tokko akkatti fiixa baasu beeka.,A,I know that you're invited to dinner.
+"Abbaafis dhugaa, ayyaafis dhugaa aannan kana natu gidduutti dhuga.",Walitti araarsuu gidduutti fayyadamu.,Gargaarsa namoota birootiin waan tokko galmaan gahuun salphaadha.,Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Walitti araarsuu gidduutti fayyadamu.,A,He drank the milk and the tea between his father and his party.
+Namni quba namaatiin ibidda haadhe hin gubatu.,"Akkuma gootni waraana ittisu, beekaan immoo rakkoo fura.",Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,"Kan hamaa dubbatu nama gaddisiisa, kan nama gorsu garuu nama gammachiisa.",Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,C,A man does not light a fire that he has just picked up with his finger.
+Abbaan badee aayyoo galaafate.,Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Namni badu nama balleessa.,Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,Namni badu nama balleessa.,C,The father disappeared.
+Abbaa abdatti karaarra maraatti.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,"Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",Namni abdii qabu waan hunda qaba.,C,A father wanders the streets hoping for a better life.
+Aannaan ititee dhadhaa ba’a.,Namni obsa qabu waan guddaarra gahuu danda'a.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,that little things can reach great heights,Namni obsa qabu waan guddaarra gahuu danda'a.,A,Anna is pregnant.
+Abbaan baraa eeboon qara.,Namni humnaa fi aangoo qabu waan barbaade hojjeta.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.","Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.",Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Namni humnaa fi aangoo qabu waan barbaade hojjeta.,A,The Father of eternity is the one who is the source of life.
+Namni ulfina hin beekne maqaa waamaniin owwaata.,Namni badu nama balleessa.,"Namni gabaabaan nama guddaa hin fakkaatu, kabajas hin argatu.",Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,D,A disrespectful person uses profanity.
+Abbaan cabsa of hin xinneessu.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,"Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.","Namni nama miidhu, waan isa miidhu hin raawwatu.","Namni nama miidhu, waan isa miidhu hin raawwatu.",D,A father does not minimize his efforts.
+Hantuunni haadha jalatti gumbii uruu barti.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,Namni nama wajjiin oolu fakkaata.,Namni nama wajjiin oolu fakkaata.,D,The young learn to crawl under the mother's covering.
+"Abbaan akka manaatti bula malee, akka ollaatti hin bulu.",Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Namni waan hojjetu tokko akkatti fiixa baasu beeka.,"Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.","Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.",D,"A father is a farmer, not a neighbor."
+"Namni ni yaada, waaqatu iddoon ga’a.","Namni alagaa yeroo hundaa nama wajjin hin hafu, lubbuunis du’a hin ooltu.",Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,Hinaaffaa.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,B,"Man thinks, and God is sufficient."
+Aariin hiyyeessa bowwootti dhuma.,"Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.",Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,"Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,"Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",C,Anger is the poor man's last resort.
+Abbaan buddeenaa aduu bonaati.,"Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.",Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,mamaaksi dubbbii mi'eesuu argisiisa,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,B,The baker is the summer sun.
+Aariin fi qoraan yoo darbatan waan bobeessan hin dhaban.,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,Aarii battalaatiin otoo itti hin yaadiin tarkaanfiin fudhatamu tokko kan nama miidha.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,Aarii battalaatiin otoo itti hin yaadiin tarkaanfiin fudhatamu tokko kan nama miidha.,B,"If you throw a stick or a stick, you will lose nothing."
+"""A’aa!"" jedhe, jaarsi tanboo araade.",Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,waanti wal fakkaatu waliif mijaatadha,Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,C,"""Come!"" he said, and the elder raised his voice."
+"Namni guddateef hin beeku, xiqqaateef hin wallaalu.",Dandeettiifi beekumsi umuriin hin daangeffamu.,Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,Dandeettiifi beekumsi umuriin hin daangeffamu.,A,"He is not a grown man, at least not a fool."
+Aaru malee hin boba’u.,Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Waanta barbaadan tokko argachuuf dhama’uun yookiinn dafquun ykn tattaafachuun  barbaachisaadha.,Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Waanta barbaadan tokko argachuuf dhama’uun yookiinn dafquun ykn tattaafachuun  barbaachisaadha.,C,It is not burning with anger.
+"Aannan deega hin jibbitu, du’a hin jaallatu.",Kan qabeenya ga'aa hin qabne akka garaa yookiin fedha yookiin isaatti jiraachuu hin danda'u.,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",C,"He does not hate the poor, nor does he love the dead."
+Aabboo quufuu baatu maaddiin jala bula.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Madaa qaamaa ni fayyu garuu miidhama jecha badaa irraa fayyuun ni rakkisa.,Aariin garmalee ta’e deebi’ee abbuma miidha.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,A,"The father, who is not satisfied, puts it under the table."
+Abbaa jedhanii obboo hin jedhani.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,C,They do not call him father or brother.
+Abbaan hamaan obboleetii nama fuusisa.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Dandeettiifi beekumsi umuriin hin daangeffamu.,waan tokkotti quufu dadhabuu ykn gammaduu dhabuu,Abbaan gaarummaa hin qabne gidiraatti nama galcha ykn daandii hammeenyaa namatti agarsiisa.,Abbaan gaarummaa hin qabne gidiraatti nama galcha ykn daandii hammeenyaa namatti agarsiisa.,D,The wicked father marries the sister of the man.
+Namni galgala ni gaaroma.,Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,Wanta arganii hin beekne tilmaamuun nama dhiba.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,B,The evening is a time of relaxation.
+Abbaan farda qooqaa safaraa fe’ate.,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,"Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.",Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,"Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.",B,The rider on the horse carries a reed.
+Aara fi gowwaa jalaa goran.,Kan abdii kutate nama balleessa.,Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,"Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.",Aarri foolii hin taane fiduu waan danda’uuf gowwaanis jalaa goruu baannan lameenuu nama miidhu.,Aarri foolii hin taane fiduu waan danda’uuf gowwaanis jalaa goruu baannan lameenuu nama miidhu.,D,From anger and foolishness.
+"Namni tokko biyya tolchuu dadhaba malee, balleessuu hin dadhabu.",Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Ijaaruutu rakkisa malee diiguun salphaadha.,Gowwaan waa dhabuusaa rakkoo dhabu se'a.,Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,Ijaaruutu rakkisa malee diiguun salphaadha.,B,"Man cannot shape the world, but he can destroy it."
+Namni hundinuu quba shaniin buddeena nyaata.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,Uumamaan namni hundinuu walqixa.,Uumamaan namni hundinuu walqixa.,D,Each man eats five loaves of bread.
+Aanoleetti godaanna jennaan jaartiin aanan gadi naqxe.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,Waan faallaa ta’e tokko.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,B,We left behind a few elderly people in Anole.
+"""Aannan banaa dhiisanii hattuu namaan jedhan."" jette adurreen.",Nama haajaa qabu akkatti fardaan deemu hin gorsan.,Waanta tokko haala seera qabeessa ta’een qabachuu dhiisanii nama komachuun gaarii miti.,"Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.",Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,Waanta tokko haala seera qabeessa ta’een qabachuu dhiisanii nama komachuun gaarii miti.,B,"""They left the milk open"", she said, ""and they called us thieves""."
+Namni ija tokkoo cirrachaan hin taphatu.,Of eeggannoo gochuun barbaachisaadha.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Namoonni jabina abdii kutannaa keessa dhufu ajaa'ibsiifatu.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Of eeggannoo gochuun barbaachisaadha.,A,A man with one eye does not play with sand.
+Abbaan badii ofii hanga qaawwa balbalaa geessu hin argu.,Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",C,The father does not see his own ruin until the doorbell rings.
+Namni isa du’eef boo'a duuti isa hafeef boo'a.,Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,"Duuti dabaree dha, namni hundi du'arraa hin oolu.",Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Gargaarsi namaa yeroof yoo ta'e malee hanga dhumaatti hin ta’u.,"Duuti dabaree dha, namni hundi du'arraa hin oolu.",B,The bereaved person mourns the loss of the loved one.
+"Abbaan amma duula, irbaanni amma dhufa.",Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,Rakkoo keessaa nan baha jedhanii abdii hin taane horachuun sirrii miti.,Rakkoo keessaa nan baha jedhanii abdii hin taane horachuun sirrii miti.,D,"Father is on the move, and dinner is coming."
+Aayyoon duute barana qiixxaa hin nyaadhu.,"Kan haati manaa yeroo hundaa loltu, aariiraa kan ka'e umurii hin dheeratu.",Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,C,A dead mother-in-law does not eat a peanut.
+Namni karaa fixuu hin dadhabne dubbii fixuu dadhabe.,Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,Of jajuun gaarii miti.,Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,C,A person who is not tired of being wrong is not tired of being right.
+Aalbeen abbaan qare abbaa qale.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,Qusannaa wallaaluu.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,C,Albé is a lawyer.
+Aannan har’aaf miti boruuf dhugu,Itti gaafatamummaa ofi ba'aachuu,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,barbaachisummaa fi kabaja soddaa,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,B,"Drinking milk for today, not for tomorrow"
+"Abaaramaan ganna soogidda nagadee, birraa dhadhaa nagada.",Gargaarsa namoota birootiin waan tokko galmaan gahuun salphaadha.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,D,"The winter is salty, and the spring is sweet."
+Aannan firaaf kaa'an hafuura hin naqan.,Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,Yoo waliin hojjetan waanta cimaa dhunfaan hojjetamuu hin dandeenyellee ni hojjetu.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,D,The milk stored in the milk carton does not ferment.
+Abbaan kufan ilmaan ka’an.,Har’a rakkoon kan nu mudate ta’ullee boru fooyya’aa yookiinn wayyaa’aa deema.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Nama gargaaruun gargaarsa argatu.,Har’a rakkoon kan nu mudate ta’ullee boru fooyya’aa yookiinn wayyaa’aa deema.,A,The father lost his sons.
+Aannanii fi nageenyi xiqqaa hin qabu.,Karaa dogoggoraa deemuun rakkoo namatti fida.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Wanti dansaan ykn gaariin tokko xiqqaatullee hammuma sanatu nama gammachiisa yookiin nama fayyada.,fageenyarratti tokkummaa eegachuu danda'u argisiisa,Wanti dansaan ykn gaariin tokko xiqqaatullee hammuma sanatu nama gammachiisa yookiin nama fayyada.,C,There is no shortage of milk and security.
+"Namni quba walqabe, qubaa waldhabe,",Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,A,"He who makes a clenched fist,"
+"Abbaan daboo isa hafe ilaala, daboon waan hojjette ilaalti.",Qaamni kamiyyuu duraan dursee faayidaa mataa isaa gidduu galeessa godhachuun socho’a.,"Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.",waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,Qaamni kamiyyuu duraan dursee faayidaa mataa isaa gidduu galeessa godhachuun socho’a.,A,The baker looks at the remaining dough and observes the dough.
+Abbaa malee ibiddi hin boba’u.,Qaamni kamiyyuu duraan dursee faayidaa mataa isaa gidduu galeessa godhachuun socho’a.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,namni yoo waligaltee qabatee fagoo gahuu yookiin waan guddaa hojjechuu danda'a,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,B,"Without the Father, there is no fire."
+"Nama guyyaa ergaa dhalate, gabaatu harree qabsiifata.","Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,"Iddoon gita ofii hin taane salphinaaf nama saaxila, qixa gita ofii dhaabachun barbaachisaadha",Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,B,A reporter would give a donkey to a person whose birthday was on the day of the message.
+Abbaan bira yoo jiraate eeleen lama hin gubattu.,Waanti hunduu abbaa waliin kan miidhagina gonfatuu fi tolu.,barbaachisummaa tokkummaa argisiisa,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Waanti hunduu abbaa waliin kan miidhagina gonfatuu fi tolu.,A,"If the father is present, she will not burn two rabbits."
+Lukkuun haatee haatee aalbee ittiin qalamtu baasti.,Waan tokko gadi fageenyaan qorachuun yookiin gaafii baay'isuun rakkoof nama saaxila.,Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Dhugaan nagaa fida.,Waan tokko gadi fageenyaan qorachuun yookiin gaafii baay'isuun rakkoof nama saaxila.,A,A hen picks up a scythe with which to cut the apple.
+Aariin kurophisa miillashee dhabsiisa.,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Aariin garmalee ta’e deebi’ee abbuma miidha.,Aariin garmalee ta’e deebi’ee abbuma miidha.,D,Anger causes her to lose her ankle.
+"Habashaan kan itti duulus tuffateeti,  kan waliin duulus tuffata.",Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,D,He who despises the shade despises the shade.
+Namni gaafa hiyyoolee gurri duude gaafa hunda hiyyoolee osoo jedhuu jiraata,wanti hunduu yeroo qaba,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,B,A deaf person who is poor is crying poor every day
+Namni gaangee boonse gala kooraa baata.,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,Kan guddisa balleessan rakkoo namarraan ga'uu danda'a.,Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,Kan guddisa balleessan rakkoo namarraan ga'uu danda'a.,C,A haughty person is proud.
+Namni niitii sodaatu ilma hin dhalchatu.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,Yoo aaran ni arraawu yookiin ni dulloomu.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,B,A woman who fears a child will not give birth to a child.
+Ana haa nyaatuun beela hin baasu.,Jechoonni kan hin argamne ta’anis miidhaa guddaa geessisuu danda’u.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,"Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",Waan faallaa ta’e tokko.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,B,"Let me eat, and I will not go hungry."
+Aarri  foon garaa hin waadu.,Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,A,The flesh is not angry.
+Abbaa hin qabdu akaakayyuu yaaddi.,Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,Hamma hin qabne of jajji.,Qaamni kamiyyuu duraan dursee faayidaa mataa isaa gidduu galeessa godhachuun socho’a.,Waan dursa dhufuu qabu tokkoof yaadda’uu malee isa lammeessoo fi sadeessoof cinqamuun sirrii miti.,Waan dursa dhufuu qabu tokkoof yaadda’uu malee isa lammeessoo fi sadeessoof cinqamuun sirrii miti.,D,She misses her fatherless grandfather.
+Namni qurxummii barbaadu naacha fuudhee baasa.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,C,A fisherman takes a net out of the water.
+"""Aayyoo nagaatti ooli ani garbuu kiyya argadhe."" jette Gaangeen.",Waan ifa ta'e tokko dhoksuun hin danda'amu.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,C,"""I found my purpose in life"", said Gange."
+Namni of hin kabajne nama hin kabaju.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,C,A person who lacks self-respect lacks respect for others.
+Abbaa ilma mishaa waaqatu eebbisa.,Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.","Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.",Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,A,The father of the bride blesses the godly son.
+Abbaa horate beeku malee abbaa nyaatu hin beekan.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,A,"The farmer knows the owner, not the one who eats the crop."
+Namni oduu bare utubaatti asaasa.,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,A,A wise man will set a pillar on the ground.
+Namni niitii gaarii mana keessaa sooroma.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Namni tokko badii tokko illee utuu hin dalagiin rakkachuu danda'a.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Kan haadha warraa gaarii qabu jireenya gaarii jiraata.,Kan haadha warraa gaarii qabu jireenya gaarii jiraata.,D,A person would eat well inside.
+Namni niitii hin qabne noorii hiriyaa hin qabu.,"Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.",Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.","Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",D,A person without a nurri has no friends.
+Namni qalbii du’e hin fayyu.,jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,"daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama",Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,D,A person with a dead conscience cannot be cured.
+"""Lammata bishaan gaanii "" jette hantuunni.",mariin baay'ee barbaachisaadha,Kan waa tokko jiilche waa hunda sodaata.,Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,Kan waa tokko jiilche waa hunda sodaata.,B,"""Go get some water again"", said the ant."
+"Namni rakkataadhaa hin naane, handhuura hin qabu.",yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Kan garaa isaa qofa jaallatu nama biraatiif hin yaadu.,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Kan garaa isaa qofa jaallatu nama biraatiif hin yaadu.,B,A person who is not overwhelmed by adversity is not a person of substance.
+Namni niitii bade hin fayyu.,Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,Hojiin jalqabarratti bade tokko xumura irratti baay'ee nama rakkisa.,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,B,There is no salvation for the lost.
+"""Abbaa kee himi "" jennaan, ""eessumni koo farda."" jette gaangeen.",Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Namni of miidhuu barbaadu hin jiru.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,C,"""Tell your father"", I said. ""My name is Horse""."
+"""Abbaa keetti baate gara qolee."" jedhe gurbaadhaan namichi.",Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,"Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,A,"""Take the bags your father carried"", the man said."
+Namni humna hin qabne dhangaa mi’aa hin nyaatu.,Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,Nama gargaaruun gargaarsa argatu.,Namni badiirra jiru badiitti nama oofa.,Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,A,A weak man will not eat unleavened bread.
+Namni harka argate lukatti hiixata.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,B,The one who receives the hand will receive the heel.
+Namni rabbi hidhe lookoo malee ijaajja.,Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Jireenyi namaa murtoo rabbiinidha.,Jireenyi namaa murtoo rabbiinidha.,D,A priest builds without a roof.
+Namni itillee afu karaa ofii hin balleessu.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Namoota adda ta'an irratti murtiiin hin malle darbuu danda'a.,Namni ofii isaatiif waan gaarii godha yookiin yaraa ofii hin yaadu.,Namni ofii isaatiif waan gaarii godha yookiin yaraa ofii hin yaadu.,D,A hasty man does not ruin his own ways.
+"Abbaan du’us, maqaan hin du’u.",Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,"Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.","Waan hunda beekaniif hunda qulqulleessanii ni hojjetu 
+ jechuu miti yookiin Ogummaan bakka qaba.",Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,"Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.",B,"The father is dead, but the name lives on."
+Abbaa dammaa dammumaan .,Of jajuun gaarii miti.,Jaalalli haadhaa guddaa (cimaa) dha.,Namni soba jaalatu bakka fedhe deemus ykn yoomiyyuu iddoo hin qabu ykn fudhatama hin argatu.,Fedhii nama tokkoo yoo dursanii beekan waan inni barbaadu  gochuun rakkoo hin ta’u.,Fedhii nama tokkoo yoo dursanii beekan waan inni barbaadu  gochuun rakkoo hin ta’u.,D,The father of the honey bee.
+Aannan kan ofii hin bulle bultii wal dhorka.,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,Wanti ofii hin tolle isa kaaniifis hin tolu.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Wanti ofii hin tolle isa kaaniifis hin tolu.,B,Milk that is not self-contained is a barrier to self-reliance.
+"Aannan dhoowwattus, foon hin dhoowwattu.","Yoo waan tokko jaalalaan dide, dirqamaan hin didu.",Namni akka ofii namaa hin ta’u.,Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,"Yoo waan tokko jaalalaan dide, dirqamaan hin didu.",A,"You may be able to keep milk from fermenting, but you cannot keep meat from fermenting."
+"Aannan tuffattee bishaan si argate, aantee tuffattee nyaaphi si argate.",Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Yoo waliigalan rakkoo hamaa keessaa ba'uun danda'ama.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,C,"You despised milk, but he gave you water; you despised honey, but he gave you food."
+Aariin garaa seene arriidha.,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.",Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,Yoo aaran ni arraawu yookiin ni dulloomu.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Yoo aaran ni arraawu yookiin ni dulloomu.,C,Anger is like rice that has been stored up in the heart.
+Yoo dhibee himatan dawaa argatu.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Yoo abbaan miidhama isaa himate yaalii argata.,Yoo abbaan miidhama isaa himate yaalii argata.,D,"If they are sick, they will be cured."
+Namni ibidda dhabe daaraatti fuula deebisa.,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,Kan barbadan yoo dhaban kan jibbanitti deebi'u.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Cimina waaqaa,Kan barbadan yoo dhaban kan jibbanitti deebi'u.,B,A man who lost his fire would turn his face to the fire.
+Abbaan gallaan fardaaf boo'u.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,Yoo abbicha argan waan isa jalaa bade gaafatu.,"Namni nama miidhu, waan isa miidhu hin raawwatu.",Waan siif hin oolle dura furadhu.,Yoo abbicha argan waan isa jalaa bade gaafatu.,B,The wheat farmer cries for the horse.
+Boru hin beekneen qodaan bukoo lama.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Qusannaa wallaaluu.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Qusannaa wallaaluu.,B,Two bowls of ice.
+Abbaa biyyaa biyyatu beeka.,Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,Nama biyya isaatti kan wallaalu hin jiru ykn kabajamaadha.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,Nama biyya isaatti kan wallaalu hin jiru ykn kabajamaadha.,B,He knows the Father of the nation.
+Namni galaanni fudhate hoomacha qabata.,Wanti dansaan ykn gaariin tokko xiqqaatullee hammuma sanatu nama gammachiisa yookiin nama fayyada.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,Dhimmi nagayaan tasagabbiidhaan raawwatan tokko akkuma aannanii nama qabbaneessa.,Guyyaa rakkoo wanti hundumtuu furmaata namatti fakkaata yookiin waan qabatanii dhiisan wallaalu.,Guyyaa rakkoo wanti hundumtuu furmaata namatti fakkaata yookiin waan qabatanii dhiisan wallaalu.,D,The fisherman is caught in a cold.
+Namni nama arrabsu nama hin faarsu.,Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,A,A person who is abusive does not make others feel bad.
+"Abbaa gaarirraa dhalachuu mannaa, guyyaa gaarii dhalachuu wayya.",Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Osoo dhimmi ijoon jiruu dhimma  xixiqqoo irratti xiyyeefachuun hin barbaachisu.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,A,Better to be born on a good day than to be born to a father in the mountains.
+Namni ija hin qabne halkan guyyaa se’a.,Nammi waan guddaaf abdatan tokko iddoo hin eegamnetti hafa.,Wanta arganii hin beekne tilmaamuun nama dhiba.,Namni waan namni biroo godheef hin yaadanne nama yaraadha.,Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,Wanta arganii hin beekne tilmaamuun nama dhiba.,B,A blind person sees day and night.
+Aannan kadhaa hin raafatamu.,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Namni waan beeku dubbaata,Galata dhabuu.,Waanta kadhaadhaan dhufe tokko akka barbaadanitti itti fayyadamuun nama dhiba.,Waanta kadhaadhaan dhufe tokko akka barbaadanitti itti fayyadamuun nama dhiba.,D,Milk is not boiled.
+Gorora tufan hin arraaban.,Waanti nama tokkoof hiree ta'e humna dhabus nama biraan hin fudhatamu.,Waanta osoo itti hin yaadiin hojjetame ykn dogoggorri raawwatame keessa deebi’anii sirreessuun  nama rakkisa.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,Waanta osoo itti hin yaadiin hojjetame ykn dogoggorri raawwatame keessa deebi’anii sirreessuun  nama rakkisa.,B,They do not mince words.
+"Namni nama hin beekne, ""budaadha"" jettee, mucaa ishee nama dhoksiti.",Namni obsa qabu waan guddaarra gahuu danda'a.,Eenyummaa nama tokkoo osoo hin beekiin gaarummaa isaa fi hammeenya isaa beekuun rakkisaadha.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Gowwaan waa dhabuusaa rakkoo dhabu se'a.,Eenyummaa nama tokkoo osoo hin beekiin gaarummaa isaa fi hammeenya isaa beekuun rakkisaadha.,B,"She hides her child, saying that a stranger is ""a prostitute""."
+Abbaan cabee of hin hidhu.,Waanti hunduu abbaa waliin kan miidhagina gonfatuu fi tolu.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,Rakkoo nama quunnamuu danda’u tokko keessaa kophaa ofii bahuun hin danda’amu.,Rakkoo nama quunnamuu danda’u tokko keessaa kophaa ofii bahuun hin danda’amu.,D,The father does not hold back.
+Aarii ba’uuf jettee gowwaa waliin hin taphatiin.,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,B,Do not play with a fool to vent your anger.
+Abbaan bareeda hin jibbu waaqatu fokkisaa nama uuma,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,waan bu'uraa yookaan dhugaa hin tanee irraatti hundaa'uun nama komaachuu,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Kan nama baasuu fi hin baafne hubatee beekuun rakkina nama qunnamuu malu tokkorraa dursee kan of eeguu qabu abbaadha.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",C,A father who does not hate beauty creates a god who is cruel
+Namni gubbaa malee keessa hin argu.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,A,The inside is barely visible.
+"Abbaa biyyaa rabbitu nama godha, abbaa qe'ee qalbiitu nama godha.",Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,Namni badiirra jiru badiitti nama oofa.,Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,D,"A father of a nation makes a man, a father of a nation makes a man."
+"Aannan raasan malee, dhadhaan hin ba’u.",Waan gaarii tokko argachuuf dhama’uun barbaachisadha.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Jaalalli haadhaa guddaa (cimaa) dha.,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,Waan gaarii tokko argachuuf dhama’uun barbaachisadha.,A,"It will be poured out with milk, not with fat."
+"Kan dhadhaa afaan kaa’an, dhagaa afaan nama kaa’a.",Waan faallaa ta’e tokko.,Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,Galata dhabuu.,Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,Galata dhabuu.,C,The one who is silent is like a stone in the mouth.
+"""Aartu qotadhu.""  jedhe, namichi saree buddeena dhoowwatee.",Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,"Kan haati manaa yeroo hundaa loltu, aariiraa kan ka'e umurii hin dheeratu.","Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.",Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,A,"""You can't"", he said, and the man threw the bread at the dog."
+Obsaan aannan goromsaa dhuga. ,Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,"Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.",Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,"Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,A,Patience is the milk of counsel.
+Namni ija hin qabne kan ija qabu jibba.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Hinaaffaa.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,Hubannoon yookiin qalbeeffannaan bakka hin jirretti waan tokko arguun rakkisaa dha.,Hinaaffaa.,B,A blind man hates a sighted man.
+Aanaan reeffatti aana.,Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Waan ofii  hamaa ta’e ykn yarate jedhanii irraa hin baqatan.,Waan ofii  hamaa ta’e ykn yarate jedhanii irraa hin baqatan.,D,We are walking around the dead.
+Abbaa gaariirraa dhalataniif waan gaarii hin dubbatan.,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Namni badu nama balleessa.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",C,They spoke badly of the good father.
+Abbaan beekeef mataa ofii hin haadu.,Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,Cubbuun yeroodhaaf waanta gaarii fiduu danda’a garuu dhuma irratti rakkoo fida.,Abaarsi badisatti geessa jaalalli immoo guddinatti geessa.,"Waan hunda beekaniif hunda qulqulleessanii ni hojjetu 
+ jechuu miti yookiin Ogummaan bakka qaba.","Waan hunda beekaniif hunda qulqulleessanii ni hojjetu 
+ jechuu miti yookiin Ogummaan bakka qaba.",D,A father who knows how to do this will not shave his head.
+Abbaan farda moggaa dura fe’ata.,Qusannaa wallaaluu.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,Waan tokko gadi fageenyaan qorachuun yookiin gaafii baay'isuun rakkoof nama saaxila.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,D,The rider puts the saddle in front of him.
+Aaraaf guutuu hin muran.,Waan gochuu hin malle tokko hin lakkisu ykn ni dhiisu.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Waan gochuu hin malle tokko hin lakkisu ykn ni dhiisu.,A,They will not become full of bitterness.
+Namni nama wajjin nama fakkaata.,Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,B,People are like people.
+Abbaa fardaa malee lafoon garmaama hin dhaqu.,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,C,The lion would not go wild without a rider.
+Akka ebeluuttan sirbaan morma nama jallisa.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,nyaanni namni tokko nyaatuu ofi isaaf malee nama kan bira akka hin fayyadne ibsuuf jedhaama,Akka ofiitti malee akka ormaattan waa godhuuf ykn buluuf  yaala jechuun miidhaaf  nama saaxila.,Akka ofiitti malee akka ormaattan waa godhuuf ykn buluuf  yaala jechuun miidhaaf  nama saaxila.,D,"Like a balloon, the neck is attractive."
+Kan namaaf ooge eelee jalaan namaaf mooqa.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,"Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.",Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,"Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.",C,The one who saves a man will be saved by a pig.
+Abbaan harka ofiitiin bofaa fi butii hin qabatu.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,C,A father does not pick up snakes and scorpions by hand.
+Namni guddatu kana hin dubbatu.,"Manni hanga fedhe cufaa ta’us aarri karaa bahu hin dhabu, dhugaanis turullee dhokatee hin hafu.",Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,B,That is not the way of an adult.
+Aannan beelaafis ta’eet dheebuufis ta’a.,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,Waanti jalqabnisaa gammachuu ta'e dhumnisaa gadda ta'uu danda'a.,Aannaan waan hundaaf oola.,"Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.",Aannaan waan hundaaf oola.,C,Milk can satisfy hunger or thirst.
+Aaraniif haadha hin dhaanan.,Waan gaarii tokko argachuuf dhama’uun barbaachisadha.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,"Haati ofii waan hunda waan caaltuuf yoo hanga fedhe aaranillee harmee ofii hin rukutan, deesseen ofii kabajamtuudha.","Haati ofii waan hunda waan caaltuuf yoo hanga fedhe aaranillee harmee ofii hin rukutan, deesseen ofii kabajamtuudha.",D,I am not a mother who is angry.
+Aarrii fi dhugaan karaa baatu hin dhabdu.,barbaachisummaa fi kabaja soddaa,"Manni hanga fedhe cufaa ta’us aarri karaa bahu hin dhabu, dhugaanis turullee dhokatee hin hafu.",Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,"Manni hanga fedhe cufaa ta’us aarri karaa bahu hin dhabu, dhugaanis turullee dhokatee hin hafu.",B,Anger and truth are always present.
+Aangoon qarqaarsa feeti.,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.",Waliin ta’uun hojiin tokko yoo raawwatame xumurri isaa ni miidhaga.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,"Namni tokko yoo hanga fedhe aangoo qabaatees, gargaarsa namootii biraatiin ala bakka barbaadame gahuu hin danda'u","Namni tokko yoo hanga fedhe aangoo qabaatees, gargaarsa namootii biraatiin ala bakka barbaadame gahuu hin danda'u",D,The power of the load.
+Abbaan fedhe waan fedhe haa jedhu kan koo garaan achi haa jedhu.,Ofitti amanamummaa dhabuu.,Osoo har'a hin qusaatin bor fayyadamu hin danda'aamu,"Namni biraa waan fedhe jedhus, bakka ofii barbaadan tokko gahuuf murteen ofii gahaadha.",Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,"Namni biraa waan fedhe jedhus, bakka ofii barbaadan tokko gahuuf murteen ofii gahaadha.",C,My heart says what my heart wants to say.
+Kennaan namaa nama hin quubsu.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,Namni akka ofii namaa hin ta’u.,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,Namni akka ofii namaa hin ta’u.,C,Human generosity does not satisfy.
+"Abbaan gaarii hin jibbu, gaariitu nama jibba.",Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,barbaachisummaa fi kabaja soddaa,Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,D,A good father does not hate a good father; a good father hates a good father.
+Abbaa beekaan waan tafkii qalee moora laaleefi.,Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,D,A wise father would have a picture taken and a picture taken.
+Abbaan cabsa ofitti hin dabsu,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Namni of miidhuu barbaadu hin jiru.,Rakkoo keessaa nan baha jedhanii abdii hin taane horachuun sirrii miti.,Wanti al tokko nama harkaa ba’e tokko hin deebi’u.,Namni of miidhuu barbaadu hin jiru.,B,A father does not hold a grudge
+"""Aaddee!"" Jechaa, walitti aaddi masaanuun.","Kan rakkinaa nama hin baasne, nama rakkina isaaf birmatu hin argatu.",Kan fira fakkaatu hundi fira miti.,Namni nama harkaa nyaate nama hin miidhu yookiin dabarsee hamaaf nama hin kennu.,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,Kan fira fakkaatu hundi fira miti.,B,"""Please!"" he said, nodding his head."
+Waa malee manni hin aaru.,Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,"Dursinee yaannu malee waan tokko hojjechuun hin danda’amu yookiin Dubbii tokko waa malee callisanii dubbachuun sirrii miti yookiin Waanta tokko hojjechuun dura galma isaafi bu’aa isaa 
+ karoorsuun barbaachisaadha.",Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,"Dursinee yaannu malee waan tokko hojjechuun hin danda’amu yookiin Dubbii tokko waa malee callisanii dubbachuun sirrii miti yookiin Waanta tokko hojjechuun dura galma isaafi bu’aa isaa 
+ karoorsuun barbaachisaadha.",B,The house is not without its problems.
+Aaraa ooltus jabanaa afaan hin cabu.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,Namni humnaa fi aangoo qabu waan barbaade hojjeta.,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,A,"He is not angry, but he does not hold back."
+Abbaan darbatee ofii hin qabu.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Wanti al tokko nama harkaa ba’e tokko hin deebi’u.,that little things can reach great heights,Wanti al tokko nama harkaa ba’e tokko hin deebi’u.,C,The father does not hold back.
+Namni kurruufu ala hin rafu.,Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,A,No one sleeps without a bed.
+Aarri foon hin waadu.,Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,D,Anger is not a physical emotion.
+"Abbaan farda namaa bite, humna namaaf hin bitu.",Dhimma tokkorratti mariin hin godhamu yoo ta’e tokkummaan hin uummamu.,Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,Tattaaffi fi carraaqqii ofii malee gargaarsa namaatiin eessayyu gahuun hin danda'aamu.,Tattaaffi fi carraaqqii ofii malee gargaarsa namaatiin eessayyu gahuun hin danda'aamu.,D,"A rider buys a horse, not a man's strength."
+"Aannaniif kan dhugan, qodaaf kan dhiisan.",Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,Waan gaarii ta’eef malee otoo akka qulqullina qodaatii hin dhugan.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,Gaddi imimmaaniin ibsama.,Waan gaarii ta’eef malee otoo akka qulqullina qodaatii hin dhugan.,B,"They drink it in the morning, leaving it in the evening."
+"""Abbaan gaafa ofii hin dadhabu."" jette dullattiin",Gaariis ta’e gadhee waan ofii hin gatan ni kunuunsu malee.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,"Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",Gaariis ta’e gadhee waan ofii hin gatan ni kunuunsu malee.,A,"""My father never tires of asking for help"", said an elderly woman."
+Aanaa ufiitiif tasa waan qabaniin taa’an.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,"Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.","Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.",D,They were in a hurry.
+Abbaa gabaabaa ijoolleen abbaa hin seetu.,Namni tokko dheerina yookaan gabaabinaan madaalamuu hin qabu.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,Namni tokko dheerina yookaan gabaabinaan madaalamuu hin qabu.,A,A short father is not a father to children.
+Abbaa manaa tumanii utubaa hin yaabbatan.,Haadha fi lafti nama hunda gargaaru.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,C,They did not force a man to climb a pole.
+"""Abbaa kootu dur si beekaa?"" jedhe, garbichi daadhii hooqqisee.",Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,C,"""You knew my father before?"" asked the servant, taking a sip of wine."
+Abbaa fi haadha isaa kan abaaru ijjisaa lafa hin argu.,Qe'ee masaanuun itti baay'atte lolli ni baay'ata.,Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,Kan warra isaa hin kabajne rakkoof kan saaxilamaa ta’a.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",Kan warra isaa hin kabajne rakkoof kan saaxilamaa ta’a.,C,And he that curseth his father or his mother shall never see the face of the ground.
+Namni hojii hin qabne du’a ga’ii saree dhaqa.,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Cimina waaqaa,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,A,A jobless person goes to the dog park.
+Namni hoolaa elmu hoomacha hin kajeelu.,Kan nama baasuu fi hin baafne hubatee beekuun rakkina nama qunnamuu malu tokkorraa dursee kan of eeguu qabu abbaadha.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,B,No one is going to make a fuss over a sheep.
+Namni itti tolte aara ho’ifata.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",Kan wanti suukanneessaan irratti raawwatame wanti hundi kan isa balleessu itti fakkaata.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,A,The potter warms the potter.
+"Namni ibidda aaru darbu, kan boba’u hin argu.",wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,Kan dubbii dhiisu yookiin obsaan irra darbu nama wajjin wal hin lolu.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Ani eenyuun gadi jedhanii humnaa ol yaaduu.,Kan dubbii dhiisu yookiin obsaan irra darbu nama wajjin wal hin lolu.,B,A man who passes by a flame of fire will not see that it burns.
+"Namni seenaasaa hin beekne, bishaan gabatee irraati gara argetti jal'ata.",Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,Namni tokko dheerina yookaan gabaabinaan madaalamuu hin qabu.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,D,A person who does not know his history will be led astray by a flood.
+"Namni niitii lama yaadu, rafee wayyaan hanqata.",Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Kan qabeenya qabu fira hin dhabu.,Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,A,A double-minded person will fall asleep without a blanket.
+"Abbaan adeemsa beeka, gala waaqatu beeka.",Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,A,"The Father knows the way, and the heavenly host knows it."
+Aannan goromsaa kan lubbuu dheeressaati.,Qusannaa wallaaluu.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,D,The milk of counsel is life-extending.
+"Abbaan gara tolutti harkisa, moorri bakka dhalateef dida.",Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,Akka namaaf mijaa'etti waa ofii godhu.,Haalaan yoo sossooban waan barbaadan argachuun danda'ama.,Makmaaksi dubbii salphisa.,Akka namaaf mijaa'etti waa ofii godhu.,B,"The father is a good-looking man, but the king is a man of no place."
+"Namni kolfa guddatu, gaafa du’ellee kanuma kolfu fakkaata.",Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Madaa qaamaa ni fayyu garuu miidhama jecha badaa irraa fayyuun ni rakkisa.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,A,A person who is raised with a sense of humor seems to be able to keep smiling even when he dies.
+Utubaa abbaatu dhaabbata. ,Haadha fi lafti nama hunda gargaaru.,Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,Kan nama baasuu fi hin baafne hubatee beekuun rakkina nama qunnamuu malu tokkorraa dursee kan of eeguu qabu abbaadha.,Kan nama baasuu fi hin baafne hubatee beekuun rakkina nama qunnamuu malu tokkorraa dursee kan of eeguu qabu abbaadha.,D,A pillar is erected by a man.
+Namni hammuma uffatu dhaamota.,Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,A,It depends on how you dress.
+Namni huccuu caragaa dubri kaadhimaa hin seetu.,Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,Namni haaluma keessa jiru agarsiisa.,Of eeggannoo gochuun barbaachisaadha.,Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,A,No one would touch the bride's leather garment.
+Namni haasawaa hin beekne ija nama doqa.,Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,"Duuti dabaree dha, namni hundi du'arraa hin oolu.",Hojiin jalqabarratti bade tokko xumura irratti baay'ee nama rakkisa.,Kan akka itti dhufetti dubbatu waan nama gaddisiisu namaan jedha.,Kan akka itti dhufetti dubbatu waan nama gaddisiisu namaan jedha.,D,A man of few words is a man of few words.
+Namni mana tokko ijaaru citaa wal hin saamu.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,C,A builder does not build a house by throwing mud.
+Abbaa manaa fi haadha manaa oobdii tokkorraa hammaaru.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,B,A husband and wife are standing in the same courtyard.
+Ababbaliin bishaan yaa’u jallisa.,Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,Haalaan yoo sossooban waan barbaadan argachuun danda'ama.,barbaachisummaa tokkummaa argisiisa,that little things can reach great heights,Haalaan yoo sossooban waan barbaadan argachuun danda'ama.,B,The swallows love to flow.
+Namni irbaanni shuummoo guyyaan itti naqata.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Waanta tokko haala seera qabeessa ta’een qabachuu dhiisanii nama komachuun gaarii miti.,Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,C,A dancer is a dancer.
+Harka hanna bare dooluutu sosso’a.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,A,A thief with a long arm is a thief with a long arm.
+"Abaarsa qabaatan, gaangee abaaramte fe’atan",Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Sassata baay'isuun kan qaban nama dhabsiisa.,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,B,"They were cursed, and they took the cursed gourd"
+Namni ilkaan tokkoo muka mooyyeetiin rigatti.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Hamma hin qabne of jajji.,Kan qabeenya ga'aa hin qabne akka garaa yookiin fedha yookiin isaatti jiraachuu hin danda'u.,Hamma hin qabne of jajji.,C,A tooth is pulled by a piece of wood.
+Aayyoo gabaabduu ijoolleen hiriyyaa seeti.,"Namni gabaabaan nama guddaa hin fakkaatu, kabajas hin argatu.",Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,"Namni gabaabaan nama guddaa hin fakkaatu, kabajas hin argatu.",A,The short answer is friends.
+Namni gabaabaan osoo kabaja hin arganne du’a.,Kan gabaabbate yeroo hunda akka ijoolleetti waan ilaallamuuf ulfina osoo hin argatiin hafa.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Kan gabaabbate yeroo hunda akka ijoolleetti waan ilaallamuuf ulfina osoo hin argatiin hafa.,A,A short man dies without being respected.
+"Cabaan lamaan walitti fayyaadha. 
+",Dhuunfaadhaan kophaa ofii kaachurra gamtaadhaan ykn  waliigalteedhaan walgargaaraa walqabachuun rakkoo walii  hikuun ni danda’ama.,mariin baay'ee barbaachisaadha,"Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.",Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,Dhuunfaadhaan kophaa ofii kaachurra gamtaadhaan ykn  waliigalteedhaan walgargaaraa walqabachuun rakkoo walii  hikuun ni danda’ama.,A,Both sides are healthy.
+"Adaamiin ollaa hagamsaa, imimmaan irraa hin qooru.",Namni bakka malee oole balaadhaaf saaxilama.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,"Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.",waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Namni bakka malee oole balaadhaaf saaxilama.,A,"Adam swore at his neighbor, and he did not shed a tear."
+Namni ittoodhaan nyaatu saree quba hin qabu.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,Namni hamaa ta'e hammeenyisaa salphaatti hin mul'atu.,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Uumamaan namni hundinuu walqixa.,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,C,A person who eats a snail does not have a dog.
+Tokko qoteef tokko camada.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,A,One sows and another reaps.
+"Namni kan nyaatu malee, kan isa nyaatu hin beeku.",Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,nama maqaan badee maqa baleesi itti baay'ata,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,B,"It is not the one who eats who knows, but the one who eats."
+Namni miila tokkoo fiigee hin taphatu.,Kan qabeenya ga'aa hin qabne akka garaa yookiin fedha yookiin isaatti jiraachuu hin danda'u.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Kan qabeenya ga'aa hin qabne akka garaa yookiin fedha yookiin isaatti jiraachuu hin danda'u.,A,A person with one foot is not a runner.
+"Namni namaaf hin goone, waa nama gooti.","Homaa kan nama hin gargaarre, rakkoo namarraan geessisuu danda’a.","Kan dursee hin qophoofne, rakkoo isa qunname hundaaf gadda.",Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Barteen badaan nama miidha.,"Homaa kan nama hin gargaarre, rakkoo namarraan geessisuu danda’a.",A,What you do for others is what you do for yourself.
+Namni hamaan udaan nama diba.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,D,The wicked one is a snarling man.
+Of hin agarreen duubaan kolfiti.,Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Guddinatu nama dhiba malee kufaatiin nama hin dhibu.,jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,A,He smiled softly.
+"Namni haati irraa duute, nama rooba eebilaa dhabe.",Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,A,"A widow, a widower, a widow, a widow."
+Aariin adurree funyaanirra.,that little things can reach great heights,Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,Hamma hin qabne of jajji.,"Nama dafee aaru tokko ibsuuf, ykn obsa nama hin qabaanne.","Nama dafee aaru tokko ibsuuf, ykn obsa nama hin qabaanne.",D,Anger in the nose.
+"Namni ulee baatee hin deemne, sareef sagadaa deema.","Kan dursee hin qophoofne, rakkoo isa qunname hundaaf gadda.",Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,wal deeggaruun barbachisaadha,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,"Kan dursee hin qophoofne, rakkoo isa qunname hundaaf gadda.",A,A man who does not carry a stick goes to church with a dog.
+Nama garaan madaa ijatu hirriba dida.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Namni aarii baay'isu boqonnaa hin qabu.,Namni aarii baay'isu boqonnaa hin qabu.,D,A person who is depressed cannot sleep.
+Namni of beeku fira ofii hin wallaalu.,Abbaan gaariin qabeenya isaa qusateeti ilmoosaatiif dabarsa.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,D,A self-centered person does not ignore his relatives.
+"Namni hamma ga’u hin beekne, ""adaraa du’a koo"" jedha.",Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,Guyyaa rakkoo wanti hundumtuu furmaata namatti fakkaata yookiin waan qabatanii dhiisan wallaalu.,Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,C,"A person who has never been satisfied with his life says: ""I am satisfied with my life""."
+Namni kijibu oggaa torba dafqa.,Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,D,A man who weighs seven pounds.
+Namni fira tokko qabu dhagaa jalaa gora.,Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,B,A relative hides from a rock.
+"Aariin kofalchisee, qananiin boossise.",Waan faallaa ta’e tokko.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Namni bakka malee oole balaadhaaf saaxilama.,Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,Waan faallaa ta’e tokko.,A,I smiled and sobbed.
+Aannan bassootti dhangala’e.,Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.","Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,"Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",C,Milk was spilled on the bus.
+Arrabni bofa yeroo malee ajjeesa.,Kan fira fakkaatu hundi fira miti.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Wanti hundi yeroo isaa eeggata.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,C,The tongue of a serpent can kill without delay.
+Malaan malaa uru.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.","daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama",Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,B,The art of flower arranging.
+Namni nama gaggeessu mana nama hin geessisu.,Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,Gargaarsi namaa yeroof yoo ta'e malee hanga dhumaatti hin ta’u.,Nama haajaa qabu akkatti fardaan deemu hin gorsan.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Gargaarsi namaa yeroof yoo ta'e malee hanga dhumaatti hin ta’u.,B,A tour guide does not take you to your home.
+"""Siifan tola"" jennaan, ""nan marii'adha"" jedhe. 
+",Tola akka hamaatti fudhachuu.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,fageenyarratti tokkummaa eegachuu danda'u argisiisa,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,A,"""I'm happy to talk to you"", he said."
+Namni of jaju hin dogoggoru.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,Rakkataan bakka hin taane seena.,Ana malee namni jira kan hin jenne waan balleessaa isaa namni irratti beeku itti hin fakkaatu.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,Ana malee namni jira kan hin jenne waan balleessaa isaa namni irratti beeku itti hin fakkaatu.,C,A proud person is not mistaken.
+"Abaarsi abbaa lafee nama cabsee, abaarsi haadhaa hundee nama cabsa.",Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,A,"A curse breaks the bones of a father, a curse breaks the roots of a mother."
+"""Abaarsa eessa dhaqxa?"" jennaan, ""bakka na erganan dhaqa"" jedhe.",Haalaan yoo sossooban waan barbaadan argachuun danda'ama.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Wanti dura hammeenyummaan beekkame tokko bakka dhaqe hundumaatti waanuma walfakkaatu raawwata.,"Otoo akka aariiti ofirratti miidhaa geessisuun kan dhibu ta’uu baatus, yaada walakkaan immoo gaabbuun du’arraa nama oolcha .",Wanti dura hammeenyummaan beekkame tokko bakka dhaqe hundumaatti waanuma walfakkaatu raawwata.,C,"""Where are you going, Father?"" he asked. ""I am going where you send me""."
+"""Aabbo leenca arge"" jennaan, ""hin argite malee hin argine"" jedhe, abbaan mucaasatiin.",Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Qalbii malee ijji hin argitu.,Wanti dura hammeenyummaan beekkame tokko bakka dhaqe hundumaatti waanuma walfakkaatu raawwata.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Qalbii malee ijji hin argitu.,B,"""I saw a lion"", said the boy's father, ""but I didn't see anything""."
+Namni garaa bal’atu jaalala hin beeku.,Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,"Albaadhessi nama wajjin nyaachuu malee, namaaf hiruu hin jaalatu.",Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,"Albaadhessi nama wajjin nyaachuu malee, namaaf hiruu hin jaalatu.",C,A person who is not open-hearted does not know how to love.
+"Namni kan namaan jedhu malee, kan isaan jedhan hin beeku.","Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.",Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Har’a rakkoon kan nu mudate ta’ullee boru fooyya’aa yookiinn wayyaa’aa deema.,"Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.",A,"I don't know what they are, but they are human."
+Namni mana hin qabne hamma simbiraa hin ga'u.,Of caalchisanii nama jaalachuun barbaachisaa miti.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,Waanta osoo itti hin yaadiin hojjetame ykn dogoggorri raawwatame keessa deebi’anii sirreessuun  nama rakkisa.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,B,A homeless person is not as good as a bird.
+Namni baduuf ka’e nama galaafata.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,barbaachisumaa dhala godhaachu argisiisa,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Kan abdii kutate nama balleessa.,Kan abdii kutate nama balleessa.,D,A man may be found wanting in his life.
+Namni niitii dubbattuu qabu galgala jibba.,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",Kan haati warraa qocooltu mana isaatti galuu yaadda'a.,"Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.",waligaluu dadhaabuu mul'isa,Kan haati warraa qocooltu mana isaatti galuu yaadda'a.,B,A man of quiet speech hates the dark.
+Namni maayii dhabe dhangalaasee funaana.,namni yoo waligaltee qabatee fagoo gahuu yookiin waan guddaa hojjechuu danda'a,Kan hojii hiike waan bu'aa hin qabne dalaga.,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.","Waan hunda beekaniif hunda qulqulleessanii ni hojjetu 
+ jechuu miti yookiin Ogummaan bakka qaba.",Kan hojii hiike waan bu'aa hin qabne dalaga.,B,A field without grain was to be reaped.
+Abbaa gowwaan aannan daa’imaa dhuga,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Waan siif hin oolle dura furadhu.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Wallaalaan maatii ofii huba.,D,A foolish father drinks the milk of a babe
+"Namni masangoon jiilche, gufuu gurraattii baqata.",Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,A,A man who is running away from a wall is running away from a barrier.
+Namni of shakku kafana isaa dheessa.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,Namni badu nama balleessa.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,C,A person who is self-doubting is not going to let that happen.
+Namni ija bade xiraa'a hin sodaatu.,Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,B,A blind man is not afraid of the dark.
+"Namni qaanii hin qabne, mooqa deessuu nyaata.",Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,"Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.",Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,"Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.",C,He that is without shame eats the dung of the childbirth.
+"Namni namaa gadii, jechi namaa oli.",Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,Haati manaa bu'ura manaati.,Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,C,"Man is less than man, and man is more than man."
+Namni kophaa nyaatu kophuma du’a.,"Kan rakkinaa nama hin baasne, nama rakkina isaaf birmatu hin argatu.",Waanti jalqabnisaa gammachuu ta'e dhumnisaa gadda ta'uu danda'a.,Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,"Kan rakkinaa nama hin baasne, nama rakkina isaaf birmatu hin argatu.",A,A lonely person eats alone.
+Namni hiriyaa hedduu nama hin ta'u.,Namni waan beeku dubbaata,Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,D,A person is not a person with many friends.
+"Namni qufa’u waa tufa, namni mammaaku waa dubbata.",Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,"Kan hamaa dubbatu nama gaddisiisa, kan nama gorsu garuu nama gammachiisa.",Waan tokko gadi fageenyaan qorachuun yookiin gaafii baay'isuun rakkoof nama saaxila.,"Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.","Kan hamaa dubbatu nama gaddisiisa, kan nama gorsu garuu nama gammachiisa.",B,"A glutton will be a dead man, and a gossip will be a gossip."
+"""Abbaan durbaa dhibba sadii"" jedha, inni fuudhu ija sadii jedha.","Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",Namni ofi of hin miidhu,Dursanii haala mimijeessuun waan ulfaataa ta'e salphaatti akka hojjennuuf nu gargaara.,jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,"Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",A,"""Three hundred virgins"", says the account, and the bridegroom has three eyes."
+Abbaan birrii fi abbaan wal hidhe nama dhaana.,Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Kan qabeenya yookiin gamtaa qabu nama miidha.,Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,Kan qabeenya yookiin gamtaa qabu nama miidha.,C,A man and a woman are one and the same.
+"Abbaa gurra uretu, waan itti kaa’u beeka.","nama sabaaba dandeetti, qabeenya, bifa, waan hawaatoo ta'e fi kkf qabaachun miidhaamu",Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,B,A good father knows where to put his things.
+"Ol dadhaban, gadi hin dadhaban.",Guddinatu nama dhiba malee kufaatiin nama hin dhibu.,Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Guddinatu nama dhiba malee kufaatiin nama hin dhibu.,A,They will not grow weary or give out.
+Gaangeen takkaallaa kutte jennaan ofittuu gabaabsite.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,D,She said that she had cut her gloves.
+"Namni taa’umsa hin beekne, abbaa manaa fi haadha manaa gidduu taa’a.",Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,B,The untrained person sits between the husband and wife.
+Namni ofitti amane laga bu’ee rafa.,rakkina yeroo muraasaf turu obsaan dabarsu,Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,Kan hojii isaatti amantii qabu sodaa tokko malee hojii isaa raawwata.,Kan hojii isaatti amantii qabu sodaa tokko malee hojii isaa raawwata.,D,A man who trusts in himself will fall into a deep sleep.
+Abbaa daaketu waan jiisu beeka.,Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,Ariifachuun yookiin akka malee socho’uun nama kisaarsa.,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,C,The father knows what he is going to do.
+Namni itti tole waaqatti ol fincaa’a.,Eenyummaa nama tokkoo osoo hin beekiin gaarummaa isaa fi hammeenya isaa beekuun rakkisaadha.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,Waan ifa ta'e tokko dhoksuun hin danda'amu.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,B,The one who accepts it will ascend to heaven.
+"""Aayii! marqi bulluqa"" jennaan, ""dabaafii miti akka wal gahuufi"" jette.",Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,Amala badaa nama tokko mul'isa,Kan warra isaa hin kabajne rakkoof kan saaxilamaa ta’a.,Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,A,"""No, the circle of the bull"", she said, ""it's not that big""."
+Namni namarra jiru ciisee nama dhiita.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,Qusannaa wallaaluu.,Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,D,The person on the other side is sleepy.
+Namni ilkaan moogaa garaa keessatti kolfa.,Gaddi imimmaaniin ibsama.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,C,A tooth grins in the belly.
+Namni garaaf kaatu nama garaa hin ga’u.,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.",Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.",A,A person who is quick to anger does not take offense.
+"Abbaan gaala horeef hoomaan hin baay’atu yoo ofii horan malee.
+",Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Jireenyi namaa murtoo rabbiinidha.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,A,The owner of a fat camel will not have much grain unless he grows his own.
+"Namni ofii quufe, waan gabaan quufe se’a.",Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,A,A person who is content with himself is content with little.
+Namni horii qabu gosa qaba.,Kan qabeenya qabu fira hin dhabu.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,Namni badu nama balleessa.,Kan qabeenya qabu fira hin dhabu.,A,A pet owner is a person of color.
+"Namni guddaan, hoolaa hin elmuu ,waan baatu hin wallaalu.",Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,Uumamaan namni hundinuu walqixa.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,D,"A grown man does not lose sight of the sheep, and he does not lose sight of the load."
+Namni nama caala.,Namni ofii isaatiif waan gaarii godha yookiin yaraa ofii hin yaadu.,Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,"Ilaalchaan, beekumsaan, gaarummaan, ogummaafi wkf.n garaagarummaan namoota gidduu jira.",Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,"Ilaalchaan, beekumsaan, gaarummaan, ogummaafi wkf.n garaagarummaan namoota gidduu jira.",C,Man is superior to man.
+Aannan harma lama keessaa ba'us tokkuma.,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,Namni waan beeku dubbaata,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,A,The same milk comes from two different breasts.
+Namni ilkaan hin qabne foonitti maraata.,"Manni hanga fedhe cufaa ta’us aarri karaa bahu hin dhabu, dhugaanis turullee dhokatee hin hafu.",Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,Namni waan gochuuu hin dandeenye gochuu barbaada.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,Namni waan gochuuu hin dandeenye gochuu barbaada.,C,A toothless person is a man of flesh.
+Migirri furdateef gudeelcha hin ta’u.,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,A,A loose womb is not the ram.
+"Aannanoo muraasumaa, maal danuun qoraasumaa?",Kan dubbii dhiisu yookiin obsaan irra darbu nama wajjin wal hin lolu.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,D,"What, then, should I study?"
+Abbaan baraa muka garbuutiin lafa horda.,Ijaaruutu rakkisa malee diiguun salphaadha.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,Abaarsi badisatti geessa jaalalli immoo guddinatti geessa.,Namni aangoo qabu waanti hojjechuu hin dandeenye hin jiru.,Namni aangoo qabu waanti hojjechuu hin dandeenye hin jiru.,D,The Father of eternity plows the ground with a sickle.
+ Afaanii fi funyaani.,Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,milkaa'inni xixiqqoon milkaa'inaa gurguddaa fidu,Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,A,The mouth and nose.
+Habaqii facaasanii midhaan hin haaman.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Namni rakkoon isa qaqqabe akkatti of kunuunsu ni beeka.,Kan haadha warraa gaarii qabu jireenya gaarii jiraata.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,A,They would not reap what they sow.
+Abbaan gurraa wareega ankaakee du’e.,Ana malee namni jira kan hin jenne waan balleessaa isaa namni irratti beeku itti hin fakkaatu.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,B,The father of your great-grandson has died.
+"Aannan shiiniin tokko, daadhii gaanii tokko balleessa.",Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,B,A small quantity of milk will make a large quantity of wine.
+Namni jiidhe rooba hin sodaatu.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Kan abdii kutate waan sodaa hin qabu.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,"daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama",Kan abdii kutate waan sodaa hin qabu.,B,The rain is not a threat to the man who pulls it.
+Namni ofiifuu dahu nama hin deesissu.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Kan rakkina keessa jiru rakkina nama hin baasu.,Waan barbaadnu argachuuf tattaafachuu qabna.,Waan dursa dhufuu qabu tokkoof yaadda’uu malee isa lammeessoo fi sadeessoof cinqamuun sirrii miti.,Kan rakkina keessa jiru rakkina nama hin baasu.,B,A person who drinks too much does not get drunk.
+Namni karaa si wajjin hin deemne harree si wajjin hin fe’iin.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.","jiruun guddaas ta'u xiqqaa akka hin tufatamneefi, akkasumaas amaatiin sooreeti tatee hiyyeeti akka kabajun malu akeeka",Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,D,"Do not take up the ass with you, and do not let anyone who is not a traveler go with you."
+Namni gadoo hin beekne hamma saree hin ga'u.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,C,A man who does not know how to be temperate is not as good as a dog.
+"Namni galata hin beekne, hamma harree hin ga'u.",Namni waan namni biroo godheef hin yaadanne nama yaraadha.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Namni waan namni biroo godheef hin yaadanne nama yaraadha.,A,A thankless person is not as appreciative as a donkey.
+Namni sii fide sirraayiis akka fudhatu hin dagatiin.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Qusannaa wallaaluu.,Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,C,"Remember, the person who gives you the gift also receives the reward."
+Namni niitiin bareeddu qeerroo ollaa hin jaallatu.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Kan waa shakku nama hin amanu.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,Kan waa shakku nama hin amanu.,C,A beautiful person does not like a neighboring monkey.
+Namni manni isaa dhimmisu rooba hin sodaatu.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,Ani eenyuun gadi jedhanii humnaa ol yaaduu.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,D,A man who builds his house does not fear the rain.
+Kan jiila qabu of hin amanu.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Kan wanti suukanneessaan irratti raawwatame wanti hundi kan isa balleessu itti fakkaata.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Kan wanti suukanneessaan irratti raawwatame wanti hundi kan isa balleessu itti fakkaata.,C,The one with the cold shoulder lacks confidence.
+Abbaa hambaa arrabsuuf abbaa ofii arrabse.,Kan biraan miidhaatti of miidhuun waan jiruuf of eeggannoon barbaachisaadha.,Dhugaan nagaa fida.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,Kan biraan miidhaatti of miidhuun waan jiruuf of eeggannoon barbaachisaadha.,A,He cursed his own father to insult the owner of the mill.
+Yoo farda dhaban harreen garmaamu.,namni dabaree wal gargara,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Ijaaruutu rakkisa malee diiguun salphaadha.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.","Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",D,"Without horses, the donkeys would be exhausted."
+Abshir abshiriin sheeka bishaan nyaachifte.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,"Rakkoon rakkoo biraa fida, mammaaksi immoo rakkoo fura.",Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,D,Abshir abshir fed the sheik with water.
+Namni gowwaa gorseefi namni dhagaa horde tokkicha.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,C,A counselor of the stupid one is like a stone-thrower.
+Abaaramaan waciitii itti nyaate dhiita.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Waan gaarii tokko argachuuf dhama’uun barbaachisadha.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,B,The curse was lifted.
+"Waciitii haati warraa harka keesse, ormi dhumdhuma kaa’a.",Waan tokko erga itti seentee waan inni fidu hundumaa fudhachuun dirqama.,Kan abbaan seeraa fi sirnaan itti hin fayyadamne ormi hin mararfatu,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,Kan abbaan seeraa fi sirnaan itti hin fayyadamne ormi hin mararfatu,B,"A mother's hand is her own, and a stranger will eat it up."
+Aa’oon waraabessaa duraa duubaan walitti qooddi.,Waliin ta’uun hojiin tokko yoo raawwatame xumurri isaa ni miidhaga.,Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,Osoo har'a hin qusaatin bor fayyadamu hin danda'aamu,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Waliin ta’uun hojiin tokko yoo raawwatame xumurri isaa ni miidhaga.,A,Aaron put the front of the recorder back together.
+Isa taa’ee ilaaluuf daakuun boqqoolloo dimbilaala.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,B,"To see who is sitting, the baker kneads the dough."
+Namni qaana’e baala ceekaa shamaxxaxa.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,Namni waan beeku dubbaata,Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,B,A shy person will shake his cheek.
+"Aannan guchumaa, haguma dhaqaban ol qaban.",Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,Itti gaafatamummaa ofi ba'aachuu,Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,A,"The milk is thick, and the top is smooth."
+Walii galan alaa galan.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,Yoo waliigalan rakkoo hamaa keessaa ba'uun danda'ama.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Waanta tokko haala seera qabeessa ta’een qabachuu dhiisanii nama komachuun gaarii miti.,Yoo waliigalan rakkoo hamaa keessaa ba'uun danda'ama.,B,They walked out.
+"Huumni ganama dhufa, yaadni galgala dhufa.",Kan waa shakku nama hin amanu.,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",B,"In the morning there is a noise, and in the evening there is a thought."
+Namni hamma abbaatti abdatan hamma wasiilaa hanqata.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,A,A father's trust is like a cousin's trust.
+Aantee fi qoricha gaafa rakkatan barbaadu.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,B,They want a cure and a cure.
+Namni ogeessa wajjin adeemu ogeessa ta’a.,Namni ofi of hin miidhu,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Namni akkamitti akka nama argu hin beekan.,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,C,He that is walking with wise persons will become wise.
+Abbaa jaalatan ilma isaa dhungatu.,Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,Kan haadha warraa gaarii qabu jireenya gaarii jiraata.,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,D,A loving father kisses his son.
+Yaada malee iji hin argu.,Galata dhabuu.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Hubannoon yookiin qalbeeffannaan bakka hin jirretti waan tokko arguun rakkisaa dha.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Hubannoon yookiin qalbeeffannaan bakka hin jirretti waan tokko arguun rakkisaa dha.,C,It is not the eyes but the mind.
+"Aara balfan jennaan, dullattiin bishaan balfiti.",Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,C,The old woman's face was covered with water.
+"Abbaa biyyaa ta’uun nama hin dhibu, bulchuutu nama dhiba.",Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,"Waan tokko argachuun dhimma nama rakkisu ta’uu baatus,  itti fayyadamanii hojiirra oolchuun rakkisaa ta'uu danda'a.",Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,"Waan tokko argachuun dhimma nama rakkisu ta’uu baatus,  itti fayyadamanii hojiirra oolchuun rakkisaa ta'uu danda'a.",C,Being a father is not difficult; being a leader is.
+"Aaraanii of hudhanii, gaabbiin ofitti turan.",Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,"Otoo akka aariiti ofirratti miidhaa geessisuun kan dhibu ta’uu baatus, yaada walakkaan immoo gaabbuun du’arraa nama oolcha .",Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,Walitti araarsuu gidduutti fayyadamu.,"Otoo akka aariiti ofirratti miidhaa geessisuun kan dhibu ta’uu baatus, yaada walakkaan immoo gaabbuun du’arraa nama oolcha .",B,They were filled with anger and remorse.
+"Beelli ni darba, maqaan hamaan hin darbu.","Bu’aa bahiin jireenyaa boru ni fooyya’a ta’a, gochaan badaan garuu yeroo hunda yaadatama.","Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,"Bu’aa bahiin jireenyaa boru ni fooyya’a ta’a, gochaan badaan garuu yeroo hunda yaadatama.",A,"Hunger will be no more, and bad reputation will be no more."
+Adurree harki lachuu mirga.,Dhugaan nagaa fida.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,Haalota tokko tokko waan kamiyyu yoo goone jijjiruu hin dandeenyu.,Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,C,Right to shake hands.
+Abbaan fardaa nama sarda.,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Kan waa of harkaa qabu bakka barbaade ga'a.,Ogeessi erga fayyadameen booda akka hin miidhamneef of eegata.,Kan waa of harkaa qabu bakka barbaade ga'a.,C,The rider is a man of great speed.
+"Addum addaan yaati, daga mataan boorana jira.",Akka ofiitti malee akka ormaattan waa godhuuf ykn buluuf  yaala jechuun miidhaaf  nama saaxila.,Dhimma tokkorratti mariin hin godhamu yoo ta’e tokkummaan hin uummamu.,"Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",Waan bu'aa hin qabneef ifaajuu.,Dhimma tokkorratti mariin hin godhamu yoo ta’e tokkummaan hin uummamu.,B,"I am in tears, my head is watering."
+"Aannan huuba wajjin naqan, hoggaa dhugan nama dhiba.",Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Hojiin jalqabarratti bade tokko xumura irratti baay'ee nama rakkisa.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,Hojiin jalqabarratti bade tokko xumura irratti baay'ee nama rakkisa.,B,Milk mixed with honey and honey mixed with honey are bitter.
+"Aannan okolee bada, ilmi eessuma bada, kafanni keessuma bada.",Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,C,"The milk may run out, and the cheese may run out, and the cheese may run out."
+"Namni gaala hate, gad jedhee hin deemu.",Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Waan ifa ta'e tokko dhoksuun hin danda'amu.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Waan ifa ta'e tokko dhoksuun hin danda'amu.,B,A stolen camel would not be taken for granted.
+Abbaa hajametu farda bokkuun dha'ata.,Nama haajaa qabu akkatti fardaan deemu hin gorsan.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,Nama haajaa qabu akkatti fardaan deemu hin gorsan.,A,The reaper is a rain horse.
+"Aak! Jedhanii waa tufu, mammaakan waa himu.",Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,Galata dhabuu.,Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,C,"No, they are nothing but a myth."
+Namni ol guddatu sin jibbiin.,Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,A,The haughty one will hate you.
+Namni uffata qabu kabaja qaba,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,A,Dress in a dignified manner
+"Namni ollaa isaaf hin dhimmine, soddaaf hin dhimmu.",Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,A,A person who does not care for his neighbor will not care for the poor.
+"Namni rabbi qoonqoo qabe,  bishaan keessatti boba’a.",Fedhii nama tokkoo yoo dursanii beekan waan inni barbaadu  gochuun rakkoo hin ta’u.,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,C,The man with the rod would drown.
+Namni jireenya isaa fakkaata.,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Mammaaksi dubbii ibsuufis cunfuufis fayyada.,Namni aarii baay'isu boqonnaa hin qabu.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,B,A person is his life.
+"Namni na hin argine hin jedhiin, ani nama hin argine jedhi malee.",Namni akkamitti akka nama argu hin beekan.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,Namni akkamitti akka nama argu hin beekan.,A,"Do not say, 'No one has seen me,' but, 'I am invisible.'"
+Namni ofii bade hallayyaatti nama dhiiba,namni dabaree wal gargara,Yoo abbicha argan waan isa jalaa bade gaafatu.,Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,Namni badiirra jiru badiitti nama oofa.,Namni badiirra jiru badiitti nama oofa.,D,A stray catches a man at night
+Namni waan namaatti mooqqatu hin arraabbatu.,"Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,D,A person who is a sharer does not abuse.
+Namni uffata malee hin deemu.,Namni fira malee hin dhalatu.,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Namni fira malee hin dhalatu.,A,No one goes without clothes.
+Namni qara hin qabatu.,Galata dhabuu.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,C,No one is a thief.
+"Namni nama harkaa nyaate, nama hin nyaatu.",Namni nama harkaa nyaate nama hin miidhu yookiin dabarsee hamaaf nama hin kennu.,"Namni biraa waan fedhe jedhus, bakka ofii barbaadan tokko gahuuf murteen ofii gahaadha.","Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,Namni nama harkaa nyaate nama hin miidhu yookiin dabarsee hamaaf nama hin kennu.,A,A person who eats the hand of another is not eating another.
+"Namni sirba hin beekne hin sirbu, sirbus hin dhiisu.",Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,C,"A man who is not a dancer will not dance, and he will not stop dancing."
+Kan walshakku waliin laga hin ce’u.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Jechoonni kan hin argamne ta’anis miidhaa guddaa geessisuu danda’u.,Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,D,The waterfall does not cross the river together.
+"Namni sitti jiguu mannaa, gaarri sitti jiguu wayya.",Dursanii haala mimijeessuun waan ulfaataa ta'e salphaatti akka hojjennuuf nu gargaara.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,D,It is better to be struck by a mountain than by a man.
+Namni ture niitiirraa dhalcha.,"Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.",Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,B,A person is born from a former life.
+ Ofirra sin jaalaaladhuu ofiin sin qixxeessuu.,Of caalchisanii nama jaalachuun barbaachisaa miti.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,Namni yeroo hunda aaruu fi aara keessatti hojjetu umurii isaa malee dafee dullooma.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,Of caalchisanii nama jaalachuun barbaachisaa miti.,A,Love yourself and be yourself.
+"Namni si haa faarsu malee, ati of hin faarsiin",Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,Of jajuun gaarii miti.,Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Of jajuun gaarii miti.,B,"Do not praise yourself, but let someone else praise you"
+Namni simbirroo sodaate bisingaa hin facaasu.,Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,Ofitti amanamummaa dhabuu.,nama maqaan badee maqa baleesi itti baay'ata,wal deeggaruun barbachisaadha,Ofitti amanamummaa dhabuu.,B,A man who fears a bird will not sow weeds.
+"Namni ofii bakka bulu hin qabne, keessummaa waammata.",Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,"Osoo rakkoo jiru hin furatiin,  rakkoo biraa ofitti dabaluu.","Osoo rakkoo jiru hin furatiin,  rakkoo biraa ofitti dabaluu.",D,A homeless person might invite a guest.
+Namni niitii sadii qe’een isaa yaa’ii hin dhabu.,Eenyummaa nama tokkoo osoo hin beekiin gaarummaa isaa fi hammeenya isaa beekuun rakkisaadha.,"Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",Qe'ee masaanuun itti baay'atte lolli ni baay'ata.,Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,Qe'ee masaanuun itti baay'atte lolli ni baay'ata.,C,A person who has three nights does not lose his or her breath.
+Namni quufe rabbiin hin beeku.,Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,Wanti dansaan ykn gaariin tokko xiqqaatullee hammuma sanatu nama gammachiisa yookiin nama fayyada.,Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,Kan akka itti dhufetti dubbatu waan nama gaddisiisu namaan jedha.,Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,A,A glutton is not a rabbi.
+Namni rakkate boolla jawwee quba kaa’a.,"Haati ofii waan hunda waan caaltuuf yoo hanga fedhe aaranillee harmee ofii hin rukutan, deesseen ofii kabajamtuudha.",Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,Rakkataan bakka hin taane seena.,Namni humnaa fi aangoo qabu waan barbaade hojjeta.,Rakkataan bakka hin taane seena.,C,A poor man would put his finger in a snake's hole.
+Rakkataan ulfa fuudha.,Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,"Haati ofii waan hunda waan caaltuuf yoo hanga fedhe aaranillee harmee ofii hin rukutan, deesseen ofii kabajamtuudha.",Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,C,The problem is pregnancy.
+Namni siree dhiphaa dirqamaan wal hammata.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,C,A person with bed-wetting is forced to hug.
+"""Namni namumaati ija nyaadhu.""jette allaattiin.","Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,Namni gaafa rakkina argu doggogora isaa arga.,Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,C,"""Everyone eats the eyes of everyone else"", said the cat."
+Isa lafaa fuudhuutti inni bobaa jalaa bu’a.,wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,Sassata baay'isuun kan qaban nama dhabsiisa.,Namni fira malee hin dhalatu.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Sassata baay'isuun kan qaban nama dhabsiisa.,B,The one who takes the earth will fall into the pit.
+Namni ni kolfaaf beerri ilkaan yaasti.,Yoo waliigalan rakkoo hamaa keessaa ba'uun danda'ama.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,Ani eenyuun gadi jedhanii humnaa ol yaaduu.,Ani eenyuun gadi jedhanii humnaa ol yaaduu.,D,Laughter and gnashing of teeth.
+Namni saree kee dhahee siif deema.,Waan barbaadnu argachuuf tattaafachuu qabna.,Tuffachuun lola barbaaduudha.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Tuffachuun lola barbaaduudha.,B,Someone will carry your dog.
+Namni lubbuu dheerate waa hunda arga.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,Mammaaksi dubbii ibsuufis cunfuufis fayyada.,Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,A,A person who lives long enough sees everything.
+"Namni mana dhabe waa tokko dhabe, namni biyya dhabe waa hunda dhabe.",Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,"Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.","Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",C,Those who lost their homes lost some; those who lost their land lost everything.
+"Luka lama qabaataniif, muka lama hin koran. ",Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,"Namni alagaa yeroo hundaa nama wajjin hin hafu, lubbuunis du’a hin ooltu.",Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,C,Two sparrows do not cut down two trees.
+"Namni qabee uratetti elme, nama guuree dhangalaase.",Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,Waan bu'aa hin qabneef ifaajuu.,Waan bu'aa hin qabneef ifaajuu.,D,The man who had caught it was stung and had to be euthanized.
+Namni ormaa fi lubbuun namatti hin haftu.,Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,"Namni alagaa yeroo hundaa nama wajjin hin hafu, lubbuunis du’a hin ooltu.",Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,"Namni alagaa yeroo hundaa nama wajjin hin hafu, lubbuunis du’a hin ooltu.",C,A stranger and a soul are not to be missed.
+Namni teessumaa fi eessuma bade hin galu.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,D,No one is lost.
+"Namni ulfaataan dhufeef, saani ulfaate hin dhalu.",Namni waan gochuuu hin dandeenye gochuu barbaada.,Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,Yoo waliin hojjetan waanta cimaa dhunfaan hojjetamuu hin dandeenyellee ni hojjetu.,Wanti hundi yeroo isaa eeggata.,Wanti hundi yeroo isaa eeggata.,D,A fetus is not born with a defective birthmark.
+Keessummaan akka warri bulutti bula.,Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,Keessummaan akka warri manaa jiraatanitti madaqa.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,Keessummaan akka warri manaa jiraatanitti madaqa.,B,The host is the master.
+Dubbiin dubbii fida.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Kan waa shakku nama hin amanu.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,D,Words lead to speech.
+Haadhaa fi lafatu nama danda’a.,Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,Haadha fi lafti nama hunda gargaaru.,Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,Haadha fi lafti nama hunda gargaaru.,B,Mothers and grandmothers are very patient.
+Utuu kolfituu ulfooftee gaafa deessu boosse.,Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Waanti jalqabnisaa gammachuu ta'e dhumnisaa gadda ta'uu danda'a.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",Waanti jalqabnisaa gammachuu ta'e dhumnisaa gadda ta'uu danda'a.,C,"She became pregnant and gave birth to a son, and she wept."
+Manni abbaan gube abbaa hube.,Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,Yoo aaran ni arraawu yookiin ni dulloomu.,"Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,B,The house burned down.
+Kan suuta deemu qoraatiin suuta seenti.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,C,It is slowly penetrated by thorns.
+Garaan gadde imimmaan hin qusatu.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Gaddi imimmaaniin ibsama.,Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,Gaddi imimmaaniin ibsama.,B,The heart is not blind to tears.
+Niitiin utubaa manaati.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,Haati manaa bu'ura manaati.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,Haati manaa bu'ura manaati.,C,A pole is a pillar of a house.
+"Waraana jagnatti dheessani, dubbii qarootti dheesssanii.",rakkina obsaan dabarsuu,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,"Akkuma gootni waraana ittisu, beekaan immoo rakkoo fura.",Kan akka itti dhufetti dubbatu waan nama gaddisiisu namaan jedha.,"Akkuma gootni waraana ittisu, beekaan immoo rakkoo fura.",C,"They scoff at the battle, they scoff at the words of the wise."
+Dubartiin faaya manaati.,Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Rakkoo nama quunnamuu danda’u tokko keessaa kophaa ofii bahuun hin danda’amu.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,C,A wife is a jewel of a household.
+Dharraa fooni hancooteen hin baasu.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,"namni hammeenya rawwaatu, deebisee isuuma miidha",Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,C,They do not pluck the flesh out of the ground.
+"Haadha dhabuu mannaa, haadha dhabduu wayyaa.",Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,"Ilaalchaan, beekumsaan, gaarummaan, ogummaafi wkf.n garaagarummaan namoota gidduu jira.",Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,D,A mother who is without a mother is better off without one.
+"Haadha duute mannaa, haadha maraatte wayya.","Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.","Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,Namni gaariin illee badii hin dhabu.,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",B,"She is not a widow, but a widowed mother."
+"""Utuu ani gaafaaf bo'uu, gurra na kutan"" jette, harreen.",Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,Hamma hin qabne of jajji.,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,A,"""When I cried for help, they cut off my ears"", she said."
+"Indaanqoon ka’a ganamfattee, gombisaa jala oolti.",Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,B,The hen rises early in the morning and goes to sleep under the shelter.
+"Qeeransa eegee hin qaban, qaban hin gadhiisan.","Murtoo balaa qabu yoo fudhatte, rakkoo inni fidu furuuf qopha'uu qabda.",Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,"Murtoo balaa qabu yoo fudhatte, rakkoo inni fidu furuuf qopha'uu qabda.",A,"They do not keep a watch, and they do not let go of a reed."
+Nama gurraan du’erra nama lubbuun du’e wayya.,Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,A,Better a dead man alive than a deaf man dead.
+Nama duloometu waa hima.,"Duuti dabaree dha, namni hundi du'arraa hin oolu.",Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,Kan barbadan yoo dhaban kan jibbanitti deebi'u.,Gorsa kan kennu nama muxannoo qabudha.,Gorsa kan kennu nama muxannoo qabudha.,D,He is a bully.
+Nama dubbiin nama dhibe cal’isaan dhiban.,Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,C,They will strike a man with a sharp rod.
+Namin ofiif hin tolle ormaaf hin tolu.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Abbaan gaarummaa hin qabne gidiraatti nama galcha ykn daandii hammeenyaa namatti agarsiisa.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Dhugaan nagaa fida.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,A,A man who does not work for himself does not work for another.
+"""Looni hinqabnu, hattuu jibba hin dhaqnu"", jedhe gowwaan.",Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,Gowwaan waa dhabuusaa rakkoo dhabu se'a.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,Gowwaan waa dhabuusaa rakkoo dhabu se'a.,C,"""We do not borrow, we do not steal"", said the foolish one."
+"Harmatu lama malee, aannan tokkichuma.",Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,Maddi isaa gargar ta'uus tajaajila walfakkaata kennuu danda'a.,Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,Maddi isaa gargar ta'uus tajaajila walfakkaata kennuu danda'a.,B,They are not two but one.
+"Dubbin dubbii fida, mammaaksi dubbii fixa.",Amala badaa nama tokko mul'isa,"Rakkoon rakkoo biraa fida, mammaaksi immoo rakkoo fura.",Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,"Rakkoon rakkoo biraa fida, mammaaksi immoo rakkoo fura.",B,"A word causes a word, and a saying stirs up a saying."
+Nama jaallatan bakka raffisan hin dhaban.,Wanti hundi yeroo isaa eeggata.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,Gaariis ta’e gadhee waan ofii hin gatan ni kunuunsu malee.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,B,They do not miss their loved one.
+"Tokko jennee, lama jenna.",Makmaaksi dubbii salphisa.,Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,D,One is two.
+Mammaaksi koobaa dubbiiti.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,"Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.",Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,D,My mommy is a big girl.
+Yaraadha jennaan kan nadheen dhiitu.,namni dabaree wal gargara,"Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.",Namni hamaan warra saaxilamoo ta'an miidha.,"Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.",Namni hamaan warra saaxilamoo ta'an miidha.,C,I would say no.
+Warri badu wal hin badadu.,"Namni tokko yoo hanga fedhe aangoo qabaatees, gargaarsa namootii biraatiin ala bakka barbaadame gahuu hin danda'u",Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Tuffachuun lola barbaaduudha.,Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,D,Those who perish will not perish.
+"Gowwaan bara soorome nyaatee, bara deege nagada.",Kan waa of harkaa qabu bakka barbaade ga'a.,Kan warra isaa hin kabajne rakkoof kan saaxilamaa ta’a.,Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,D,"The old man is old, and the young man is old."
+Harki nyaate nama hin nyaatu.,Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,D,A hand that eats does not eat a person.
+"Warri marii qabu jibicha qalata, warri marii hin qabne raada qalata.",Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,C,"Those who are conversational are more likely to talk to the other person, while those who are not are more likely to talk to the other person."
+"Nyaanni soogidda malee, manni dubartii malee hin bareedu.",Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,Gorsa kan kennu nama muxannoo qabudha.,Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,B,"A meal without salt is not beautiful, and a house without a woman is not beautiful."
+Surree fi niitii wajjin kufu.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,A,The ant and the swallow will fall together.
+Okkoteen Waaqa hin beekne eelee bishan kadhatti.,Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,A,She prayed to an unknown God for five days.
+Qalluun kan ishee hin beektu kan namaa raagdi.,"Ijoolleen (dhalli) namaa hanga fedhe nama aarsitullee, aarii qaban rukuttaan itti bahuun waan hin danda’amneef baay’ee nama aarsa.",Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,waanti wal fakkaatu waliif mijaatadha,Namni nama gorsu yookiin dhimma namaa dursee tilmaamu dhimma ofii isaa irratti ni rakkata.,Namni nama gorsu yookiin dhimma namaa dursee tilmaamu dhimma ofii isaa irratti ni rakkata.,D,She is a mysterious person.
+"Namni hiyyoome takka lafa reeba, takka nama reeba.",Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,C,"The poor man is beating the ground, beating the other man."
+Dhibeen finyaan qabe hidhii hinanqatu.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,Hinaaffaa.,Makmaaksi dubbii salphisa.,Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,B,A leprosy is not a disease.
+Mammaaksi ittoo dubbiiti.,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Makmaaksi dubbii salphisa.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Makmaaksi dubbii salphisa.,B,The mother is also a speaker.
+"Gammi dubbii dhufu beeka, gowwaan dubbii darbeef boo'a.",Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.","Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",D,"The foolish one is in the habit of looking for trouble, but the stupid one is in the habit of complaining about what has happened."
+Beekaan afaan cufata malee balbala hin cufatu.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,C,"Wisdom closes the mouth, not the door."
+Sareen qaroon unattee qadaaddi.,Ogeessi erga fayyadameen booda akka hin miidhamneef of eegata.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Wanti ofii hin tolle isa kaaniifis hin tolu.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Ogeessi erga fayyadameen booda akka hin miidhamneef of eegata.,A,The bed is covered with snow.
+"Silaa hin hafu, kajeelaa dura waami.",Of jajuun gaarii miti.,that little things can reach great heights,Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,Waan siif hin oolle dura furadhu.,Waan siif hin oolle dura furadhu.,D,"Call to the right one, if you are missing."
+Abbaan waraanaa dubbii waaraana dubbata. ,Waanti hunduu abbaa waliin kan miidhagina gonfatuu fi tolu.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,"Homaa kan nama hin gargaarre, rakkoo namarraan geessisuu danda’a.",Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,C,A soldier speaks peace.
+Qunceen wal gargaartee arba hiiti.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Namni nama gorsu yookiin dhimma namaa dursee tilmaamu dhimma ofii isaa irratti ni rakkata.,Yoo waliin hojjetan waanta cimaa dhunfaan hojjetamuu hin dandeenyellee ni hojjetu.,"Osoo rakkoo jiru hin furatiin,  rakkoo biraa ofitti dabaluu.",Yoo waliin hojjetan waanta cimaa dhunfaan hojjetamuu hin dandeenyellee ni hojjetu.,C,The two birds work together.
+Garagaltoo milli mata  hoqa. ,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,"Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.",Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,A,A copy of the head of the milli. 
+"Baduuf ka'ee wal abaaree, marguuf ka'ee wal arraabe.",Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,barbaachisumaa dhala godhaachu argisiisa,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Abaarsi badisatti geessa jaalalli immoo guddinatti geessa.,Abaarsi badisatti geessa jaalalli immoo guddinatti geessa.,D,"He has risen up to destroy, he has risen up to curse, he has risen up to strike."
+"""Maali maqnee?"" jette sareen jaamaa sagal dhalte.",Waanta kadhaadhaan dhufe tokko akka barbaadanitti itti fayyadamuun nama dhiba.,Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Namni tokko badii tokko illee utuu hin dalagiin rakkachuu danda'a.,Namni tokko badii tokko illee utuu hin dalagiin rakkachuu danda'a.,D,"""What have we heard?"" she asked, and nine blind dogs were born."
+Niitii waa lama jaallattu gabaa hin baasiin.,Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,"nama sabaaba dandeetti, qabeenya, bifa, waan hawaatoo ta'e fi kkf qabaachun miidhaamu",Namni akka ofii namaa hin ta’u.,Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,D,Don't trade two things you love.
+Marii'atan malee maraatanii biyya hin bulchan.,Wanti al tokko nama harkaa ba’e tokko hin deebi’u.,Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,D,They do not rule over nations without consulting one another.
+Namni namatti jiguu irra gaarri namatti jiguu wayya.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Ofitti amanamummaa dhabuu.,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,D,Better is a man who is faithful than a mountain that is unfaithful.
+Gaariinuu mudaa hin dhabu.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Aannaan waan hundaaf oola.,Namni gaariin illee badii hin dhabu.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Namni gaariin illee badii hin dhabu.,C,Goodness is not perfection.
+Amali badaan abba rakkisa.,Kan abdii kutate waan sodaa hin qabu.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,Barteen badaan nama miidha.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Barteen badaan nama miidha.,C,The father's deteriorating personality is a challenge.
+"Nama mannatti walif, galetu alaa waliin gala.",Namni hamaan warra saaxilamoo ta'an miidha.,Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,D,The host is the guest.
+Namni haadha qabu nama waaqa qabu.,Waan tokko erga itti seentee waan inni fidu hundumaa fudhachuun dirqama.,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,Kan hojii hiike waan bu'aa hin qabne dalaga.,Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,D,A mother is a goddess.
+Ollaan ofii kafana.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,Namni soba jaalatu bakka fedhe deemus ykn yoomiyyuu iddoo hin qabu ykn fudhatama hin argatu.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,D,A neighbor fired a shot.
+Hantuunni boolla lamaa daftee hinduutu.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Kan hojii isaatti amantii qabu sodaa tokko malee hojii isaa raawwata.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,D,The thief quickly divides into two holes.
+"Luka lama qabaataniif, muka lama hin koran.",Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,Amala badaa nama tokko mul'isa,Wanti dura hammeenyummaan beekkame tokko bakka dhaqe hundumaatti waanuma walfakkaatu raawwata.,Namni aangoo qabu waanti hojjechuu hin dandeenye hin jiru.,Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,A,Two yokes cannot be torn asunder.
+"Abbaan iyyatu malee, ollaan namaaf hin birmatu.",Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,C,"The neighbor shouts, but the father does not answer."
+"Fardi harree wajjin oole, akka harree nama dhiita.",Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,D,The horse that rides with the ass is as bold as the ass.
+Kan beekaa dhaga'u dide waaman hin owwaatu.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Beekaa callisuun waan dubbachuu hin barbaadneefi.,Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,"Albaadhessi nama wajjin nyaachuu malee, namaaf hiruu hin jaalatu.",Beekaa callisuun waan dubbachuu hin barbaadneefi.,B,He will not call to anyone who refuses to listen.
+Harka abbaa tokkotin ibidda qabbaachuun nama hin dhibu.,Gargaarsa namoota birootiin waan tokko galmaan gahuun salphaadha.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Kan waa of harkaa qabu bakka barbaade ga'a.,Gargaarsa namoota birootiin waan tokko galmaan gahuun salphaadha.,A,It was not difficult to start a fire with just one hand.
+"Wal sobuu mannaa, wal gubuu wayya.",Dhugaan nagaa fida.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Namni rakkoon isa qaqqabe akkatti of kunuunsu ni beeka.,Gaddi imimmaaniin ibsama.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,B,It is better to be angry with one another than to lie to one another.
+Ollaan bultee beeka akka itti bule abbaatu beeka.,Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,Aannaan waan hundaaf oola.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Haati manaa bu'ura manaati.,Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,A,The neighbor knows that the father has been away for a while.
+"Ilma yartuu dhalchuu mannaa,  muka tokko dhaabbachuu wayya.",Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,B,It is better to plant a tree than to have a child.
+Walii galan alaa galan.,Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,A,They walked out.
+Qawwee dhufe dubbin dhufe.,Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,A,I have been here a long time.
+Foon lafa bu’e huba malee hin deebi'u.,Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,C,The flesh that falls to the ground will not return without being scraped.
+Nama abbaa jedhaniin obboo hin jedhan.,Maddi isaa gargar ta'uus tajaajila walfakkaata kennuu danda'a.,Nama altokko bakka guddaa kenniteefi deebistee xiqqeessuu hin qabdu.,rakkina obsaan dabarsuu,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,Nama altokko bakka guddaa kenniteefi deebistee xiqqeessuu hin qabdu.,B,They do not call a man brother.
+Hora bu’anii Jiidha hin lagatan.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,Waan tokko erga itti seentee waan inni fidu hundumaa fudhachuun dirqama.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Waan tokko erga itti seentee waan inni fidu hundumaa fudhachuun dirqama.,B,They do not rush to the side.
+Lafa ilaalanii muka dhaabu.,Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,nyaanni namni tokko nyaatuu ofi isaaf malee nama kan bira akka hin fayyadne ibsuuf jedhaama,Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,A,Planting trees.
+Karaaf dubbii arganuu dhiisan.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Namni gaafa rakkina argu doggogora isaa arga.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Namni gaafa rakkina argu doggogora isaa arga.,C,They found no peace on the road.
+Bubbeef bara hamaa gugguufanii jalaa bahu.,Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,A,They will be rescued from the storms of the storm.
+Harkaan harka fuudhan.,Waan qaban ulfinaan itti fayyadamuun kan barbaachisa,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Nama gargaaruun gargaarsa argatu.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Nama gargaaruun gargaarsa argatu.,C,They held hands.
+Obsaan aannan goromsaa dhuga.,Waan ofii  hamaa ta’e ykn yarate jedhanii irraa hin baqatan.,"Namni biraa waan fedhe jedhus, bakka ofii barbaadan tokko gahuuf murteen ofii gahaadha.",Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,C,Patience is like the milk of counsel.
+"Garibicha lubbuuf dheessu, ormi jabina jaja.",Namni ofii isaatiif waan gaarii godha yookiin yaraa ofii hin yaadu.,"Dursinee yaannu malee waan tokko hojjechuun hin danda’amu yookiin Dubbii tokko waa malee callisanii dubbachuun sirrii miti yookiin Waanta tokko hojjechuun dura galma isaafi bu’aa isaa 
+ karoorsuun barbaachisaadha.",Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,Namoonni jabina abdii kutannaa keessa dhufu ajaa'ibsiifatu.,Namoonni jabina abdii kutannaa keessa dhufu ajaa'ibsiifatu.,D,"The foreigner, who is thirsty for life, praises the courage of the immigrant."
+Biyya goophoon baay’atutti isa ol jedhee deemutu fokkisa.,Namoota adda ta'an irratti murtiiin hin malle darbuu danda'a.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Namoota adda ta'an irratti murtiiin hin malle darbuu danda'a.,A,It is difficult to go to a country where there are many goats.
+Of hin agarreen raafuu lagatti.,Yoo abbaan miidhama isaa himate yaalii argata.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,waan tokkotti quufu dadhabuu ykn gammaduu dhabuu,Namoonni amala ofii hin beekne waantota salphaatti argatan tuffatu.,Namoonni amala ofii hin beekne waantota salphaatti argatan tuffatu.,D,He is uncontrolled.
+Nagaan bulleen yoo ollaan nagaan bule.,Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,A,"When peace is at hand, peace is at hand."
+Nagaan galuunu nagada caala.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Haalota tokko tokko waan kamiyyu yoo goone jijjiruu hin dandeenyu.,Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,D,Our peace is more than our peace.
+Madaa hamtuu fayyan malee jecha hamtuu hin fayyan.,Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,Madaa qaamaa ni fayyu garuu miidhama jecha badaa irraa fayyuun ni rakkisa.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Madaa qaamaa ni fayyu garuu miidhama jecha badaa irraa fayyuun ni rakkisa.,B,It is not the words that heal but the wounds that heal.
+"Mammaksi dubbi fidas, dubbi fixas.",Mammaaksi dubbii ibsuufis cunfuufis fayyada.,Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,Akka namaaf mijaa'etti waa ofii godhu.,Mammaaksi dubbii ibsuufis cunfuufis fayyada.,A,"The mother speaks, the father speaks."
+Ariifataan horii gata.,Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,Ariifachuun yookiin akka malee socho’uun nama kisaarsa.,Mucaa gatii hin qabne qabaachuu caalaa waan faayidaa qabu hojjechuutu gatii qaba.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Ariifachuun yookiin akka malee socho’uun nama kisaarsa.,B,Throw away money quickly.
+Cubbuun dura furdifte booda qallisti.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Tola akka hamaatti fudhachuu.,Cubbuun yeroodhaaf waanta gaarii fiduu danda’a garuu dhuma irratti rakkoo fida.,Cubbuun yeroodhaaf waanta gaarii fiduu danda’a garuu dhuma irratti rakkoo fida.,D,"Sin is first released, then removed."
+Cubbuun takka tirati takkaa qaqabdi.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Guyyaa rakkoo wanti hundumtuu furmaata namatti fakkaata yookiin waan qabatanii dhiisan wallaalu.,Waanta barbaadan tokko argachuuf dhama’uun yookiinn dafquun ykn tattaafachuun  barbaachisaadha.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,A,Sin is a deadly disease.
+Fagaara dhuufetu na’a.,carraa dhabeessa,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,Namni haaluma keessa jiru agarsiisa.,Namni haaluma keessa jiru agarsiisa.,D,I'm afraid of the summer.
+Kan farade dhabe harreen garmaama.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,C,The loser is a fat donkey.
+Baraaf furgugoo gadi jedhanii dabarsu.,Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,"Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,Abbaan gaarummaa hin qabne gidiraatti nama galcha ykn daandii hammeenyaa namatti agarsiisa.,Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,C,They spend eternity in the dust.
+Ballaan fira qabu ija qaba.,Cubbuun yeroodhaaf waanta gaarii fiduu danda’a garuu dhuma irratti rakkoo fida.,Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,barbaachisummaa fi kabaja dubartii,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,B,The eye of a dragonfly is a pair of eyes.
+"Yaa marqaa si afuufuun, si liqimsuufi.",Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,"Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.",Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,Dursanii haala mimijeessuun waan ulfaataa ta'e salphaatti akka hojjennuuf nu gargaara.,Dursanii haala mimijeessuun waan ulfaataa ta'e salphaatti akka hojjennuuf nu gargaara.,D,He will certainly swallow you up.
+Karaa malee deemuun laga nama bulcha.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Karaa dogoggoraa deemuun rakkoo namatti fida.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Karaa dogoggoraa deemuun rakkoo namatti fida.,C,"Without a path, you are lost."
+Madaan hiyyeessaa madaa bineensaati.,Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,B,The widow's mite is a wild animal mite.
+Allaatiin waan lafaaf lafa irratti wallolti.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Tuffachuun lola barbaaduudha.,Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,B,The ant is a ground-dwelling creature.
+Namin ulfina hin beekne ulfina hin fedhu.,"Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.",Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,"Bu’aa bahiin jireenyaa boru ni fooyya’a ta’a, gochaan badaan garuu yeroo hunda yaadatama.",Osoo dhimmi ijoon jiruu dhimma  xixiqqoo irratti xiyyeefachuun hin barbaachisu.,"Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.",A,I do not seek glory for myself.
+Kophaa nyaattuun qophaa duuti.,Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,Namni qofaa jiraatu qofaa isaa rakkata.,Namni qofaa jiraatu qofaa isaa rakkata.,D,"If she eats alone, she will die."
+Namni mana tokko ijaaru citaa wal hin saamu.,Hubannaan umurii qofa irratti hin hundaa'u.,Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,Gargaarsi namaa yeroof yoo ta'e malee hanga dhumaatti hin ta’u.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,C,A builder does not build a house by throwing mud.
+Bara baraan dabarsan.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,A,They spent eternity.
+"Hiriyyaan wal hin amanne, malkaa ceetutti wal kaksiifti.",Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,Namni akka ofii namaa hin ta’u.,"Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,A,A trusting companion will be like a trusting friend.
+"Bakka dhugaan hin jirre, nagaan hin jiru.",Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Dhugaan nagaa fida.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Dhugaan nagaa fida.,B,"Without truth, there is no peace."
+Dhugaan aduuma diida teettu tana.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Barteen badaan nama miidha.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,A,The truth is out in the open.
+Dhugaan ni qallatti malee hin citu.,Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,"Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.",Dhugaan yoo kan citu fakkaatellee hin citu.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Dhugaan yoo kan citu fakkaatellee hin citu.,C,Truth is not hidden from the eyes of the heart.
+"Kan Waaqi qocaaf kaa’e, cululleen hin fudhattu.",Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Waanti nama tokkoof hiree ta'e humna dhabus nama biraan hin fudhatamu.,Waanti nama tokkoof hiree ta'e humna dhabus nama biraan hin fudhatamu.,D,"What God has yoked together, let no man put apart."
+Sanyiin kan facaasantu marga.,Hinaaffaa.,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,Bu'aa waan hojjettee argatta.,Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,Bu'aa waan hojjettee argatta.,C,The seed that you sow is grass.
+Wallaalaan arriidhaan beekan guduruudhan.,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,Hubannaan umurii qofa irratti hin hundaa'u.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,Hubannaan umurii qofa irratti hin hundaa'u.,C,The whale that ate the rice grew.
+Nadheeniifi fardeen galgala baddi.,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,namni jijjiramu danda'a,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,"Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.",Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,C,"At night, the deer and the horses disappear."
+Arrabbni lafee hin qabu lafee namaa cabsa.,Jechoonni kan hin argamne ta’anis miidhaa guddaa geessisuu danda’u.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,Jechoonni kan hin argamne ta’anis miidhaa guddaa geessisuu danda’u.,A,A tongue without bones can break a man's bones.
+Gondaan walqabattee laga ceeti.,Waanta barbaadan tokko argachuuf dhama’uun yookiinn dafquun ykn tattaafachuun  barbaachisaadha.,Waliin hojjechuun qormaata ulfaataa ta'e illee injifachuun ni danda'ama.,Waan siif hin oolle dura furadhu.,"Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.",Waliin hojjechuun qormaata ulfaataa ta'e illee injifachuun ni danda'ama.,B,The two of them crossed the river together.
+'Aannan banaa dhiisanii hattuu nama hin jedhan'' jette adurreen.,Namni waan hojjetu tokko akkatti fiixa baasu beeka.,Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,C,"'They leave the milk open,' she said, 'and they don't call you a thief.'"""
+Olkaa’an fuudhan malee olka’anii hin fudhan.,Nama altokko bakka guddaa kenniteefi deebistee xiqqeessuu hin qabdu.,Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,D,"They take credit, not credit."
+Ganamaan Ka'anif Waaqi dur hin baahan,Cimina waaqaa,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,Cimina waaqaa,A,I don't need to pray to get up in the morning
+"barri fallana, takka namaa fodogaa, takka nama fondoga",yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,D,"the fall season, the spring season, the fall season"
+"Waaqayoo hin'arifatu, wanta hundumaa yeroo saati hojjeta",obsa qabaachuu fi yeroosaati waan gaarii hojjeechu Waaqaa,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Hinaaffaa.,Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,obsa qabaachuu fi yeroosaati waan gaarii hojjeechu Waaqaa,A,"God is not slow to act, and he always has his time"
+"Harreen yeroo alaaktu malee, yeroo dhuudhuuftu hin beektu",Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,D,"A donkey knows when to eat, but not when to drink"
+Himaa didduu du'a hin diddu.,Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,Kan waa tokko jiilche waa hunda sodaata.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",rakkina obsaan dabarsuu,Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,A,You cannot resist death.
+Gadhee fi badheen afaan ballatu,Amala badaa nama tokko mul'isa,Dhimmi nagayaan tasagabbiidhaan raawwatan tokko akkuma aannanii nama qabbaneessa.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,rakkina obsaan dabarsuu,Amala badaa nama tokko mul'isa,A,The wicked and corrupt are being talked about
+Ilma yartu dhalchu manna muka tokko dhabbachu wayya,Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,Mucaa gatii hin qabne qabaachuu caalaa waan faayidaa qabu hojjechuutu gatii qaba.,Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Mucaa gatii hin qabne qabaachuu caalaa waan faayidaa qabu hojjechuutu gatii qaba.,B,A daughter is better than a tree
+Olkaa'an fuudhan malee olka'an hin fudhan,mariin baay'ee barbaachisaadha,Osoo har'a hin qusaatin bor fayyadamu hin danda'aamu,Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,"Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.",Osoo har'a hin qusaatin bor fayyadamu hin danda'aamu,B,"The high get married, not the low get married"
+"Dubbiin mamaaksa hinqanne, ittoo  Soggiddaa hin qabne",Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,mamaaksi dubbbii mi'eesuu argisiisa,mamaaksi dubbbii mi'eesuu argisiisa,D,"Words without a vowel, without a consonant"
+"“Walmalee maal qabnaree,”  jette Huummoon ",Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,wal deeggaruun barbachisaadha,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,wal deeggaruun barbachisaadha,C,"""What are we going to do?"" said Hummo."
+"Muu, gaddeebituu! Waraabessa wajjin Harree bituu!",Yoo walitti dhiyaatan wal tufaachuun uumaamuu danda'a.,"Iddoon gita ofii hin taane salphinaaf nama saaxila, qixa gita ofii dhaabachun barbaachisaadha",Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,"Murtoo balaa qabu yoo fudhatte, rakkoo inni fidu furuuf qopha'uu qabda.","Iddoon gita ofii hin taane salphinaaf nama saaxila, qixa gita ofii dhaabachun barbaachisaadha",B,"You mourners, go and buy a donkey with a colt!"
+"Hummoon lafa hin teessu, muka gubbaa malee Ijoolleen hin beektu, nama guddaa malee.","Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.","daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama","daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama",D,"The power is not on the floor, but on the stove. The child does not know, but the adult."
+Laga malee garaan walittinyaa'u.,Bu'aa waan hojjettee argatta.,Qusannaa wallaaluu.,nyaanni namni tokko nyaatuu ofi isaaf malee nama kan bira akka hin fayyadne ibsuuf jedhaama,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,nyaanni namni tokko nyaatuu ofi isaaf malee nama kan bira akka hin fayyadne ibsuuf jedhaama,C,They are very close to each other.
+Sa’a dallaa guutuu manna soddaa barcuma guutuu wayya.,Qusannaa wallaaluu.,ulfina fi barbaachisummaa sooddaa ibsuf akkas jedhaama,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,ulfina fi barbaachisummaa sooddaa ibsuf akkas jedhaama,B,It is better to fill a wall with a single house than a whole house with a single room.
+"Huummoo ta’uu kooti,  jedhe jaarsi dulloome","namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Kan hojii hiike waan bu'aa hin qabne dalaga.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",A,"But I am, said an elderly man"
+Tufanii hin arraban,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,"Waan tokko argachuun dhimma nama rakkisu ta’uu baatus,  itti fayyadamanii hojiirra oolchuun rakkisaa ta'uu danda'a.",Waan dursa dhufuu qabu tokkoof yaadda’uu malee isa lammeessoo fi sadeessoof cinqamuun sirrii miti.,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,A,not abusive
+Kophaa nyaattuun qophaa duuti,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,C,Eating alone is a death sentence
+Jiruu fi amaatii hin tuffatan.,Kan fira fakkaatu hundi fira miti.,Waliin ta’uun hojiin tokko yoo raawwatame xumurri isaa ni miidhaga.,"jiruun guddaas ta'u xiqqaa akka hin tufatamneefi, akkasumaas amaatiin sooreeti tatee hiyyeeti akka kabajun malu akeeka",Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,"jiruun guddaas ta'u xiqqaa akka hin tufatamneefi, akkasumaas amaatiin sooreeti tatee hiyyeeti akka kabajun malu akeeka",C,They do not dismiss the mother-in-law.
+Dubbiin waldhabde akka dhungoo Huummoo ti,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",waligaluu dadhaabuu mul'isa,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,C,Controversial words are like a kiss
+Obsaan aannan goromsaa dhuga,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,C,Patience drinks the milk of counsel
+"Walitti hindhiyyaannu, diina ofgidduu hinbaafnu,”  jette Huummoon",Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Namoonni amala ofii hin beekne waantota salphaatti argatan tuffatu.,fageenyarratti tokkummaa eegachuu danda'u argisiisa,"Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",fageenyarratti tokkummaa eegachuu danda'u argisiisa,C,"When we are together, we are not creating an enemy, ""said Hummo"
+Kophaa dhiqanii xurii hin baasan.,"Ijoolleen (dhalli) namaa hanga fedhe nama aarsitullee, aarii qaban rukuttaan itti bahuun waan hin danda’amneef baay’ee nama aarsa.",Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,barbaachisummaa tokkummaa argisiisa,Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,barbaachisummaa tokkummaa argisiisa,C,They do not wash themselves and remove their dirt.
+"Duuti qoricha hinqabdu, yoo qabaatte fuudhanii dhalchuu qofa.",Mucaa gatii hin qabne qabaachuu caalaa waan faayidaa qabu hojjechuutu gatii qaba.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,barbaachisumaa dhala godhaachu argisiisa,barbaachisumaa dhala godhaachu argisiisa,D,"You don't take medicine, you just get pregnant and have children."
+Sussukuun gulufa fida.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,milkaa'inni xixiqqoon milkaa'inaa gurguddaa fidu,milkaa'inni xixiqqoon milkaa'inaa gurguddaa fidu,D,A whisper brings a whisper.
+Mi’a wal fakkaatu walbira fannisu.,Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,waanti wal fakkaatu waliif mijaatadha,waanti wal fakkaatu waliif mijaatadha,D,They compare similar items.
+Marii' atan malee maraatan biyya hinbulchan,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Namni waan namni biroo godheef hin yaadanne nama yaraadha.,mariin baay'ee barbaachisaadha,Yoo walitti dhiyaatan wal tufaachuun uumaamuu danda'a.,mariin baay'ee barbaachisaadha,C,They do not rule without consulting
+Jabbiitu loon ta’a; ijoolletu nama ta’a. ,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,that little things can reach great heights,Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,that little things can reach great heights,B,You are strong; your children are strong.
+Namni waan arge dubbata,Waan gaarii ta’eef malee otoo akka qulqullina qodaatii hin dhugan.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,Rakkoo keessaa nan baha jedhanii abdii hin taane horachuun sirrii miti.,Namni waan beeku dubbaata,Namni waan beeku dubbaata,D,A man speaks from experience
+harka ofiitiin bofaafi buutii hin qabatu,Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,Namni ofi of hin miidhu,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",Namni ofi of hin miidhu,B,not pick up snakes or scorpions
+Muka jigetti qottoon baay’ata. ,nama maqaan badee maqa baleesi itti baay'ata,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,nama maqaan badee maqa baleesi itti baay'ata,A,A tree falls and many stumps are left.
+Bishaannii fi gowwaan gara gorsanitti gora,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,A,Water and fools go to counsel
+"Galaanni darbuu sii hinnyatiin, jarsi du’aa gahe sii hin abaarni.",Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,rakkina yeroo muraasaf turu obsaan dabarsu,rakkina yeroo muraasaf turu obsaan dabarsu,D,"The sea, for it will not pass over you, and the deep, for it will not curse you."
+Huummoon ka’umsa badde qubsumaaf rakkatti ,Waan bu'aa hin qabneef ifaajuu.,"Dursinee yaannu malee waan tokko hojjechuun hin danda’amu yookiin Dubbii tokko waa malee callisanii dubbachuun sirrii miti yookiin Waanta tokko hojjechuun dura galma isaafi bu’aa isaa 
+ karoorsuun barbaachisaadha.",Namni nama gorsu yookiin dhimma namaa dursee tilmaamu dhimma ofii isaa irratti ni rakkata.,wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,D,The loss of a child is a problem for everyone.
+Jarjarranif abbaa dura hin dhalataan,Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,wanti hunduu yeroo qaba,wanti hunduu yeroo qaba,D,My son was born without a father
+Sibiilli abbaan qare; abbaa qale. ,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,"namni hammeenya rawwaatu, deebisee isuuma miidha",carraa dhabeessa,"namni hammeenya rawwaatu, deebisee isuuma miidha",C,The iron is sharpened by the father; the iron is sharpened by the father.
+Hidhii Waaqni abaare osoo hin dhungatamiin dullooma,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Namni gaariin illee badii hin dhabu.,carraa dhabeessa,carraa dhabeessa,D,The tree that God cursed will grow old without being cut
+Nama mannatti walii galetuu alaa waliin gala.,namni yoo waligaltee qabatee fagoo gahuu yookiin waan guddaa hojjechuu danda'a,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,wal deeggaruun barbachisaadha,namni yoo waligaltee qabatee fagoo gahuu yookiin waan guddaa hojjechuu danda'a,A,A householder is a person who is living with a stranger.
+Sangaa abbaan gaafa cabsee ollaan ija jamsa,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,Namni ofi of hin miidhu,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,A,A father breaks a tree to attract the attention of a neighbor
+Huummoon dhukkuba malee aaddi ,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,waan bu'uraa yookaan dhugaa hin tanee irraatti hundaa'uun nama komaachuu,Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,waan bu'uraa yookaan dhugaa hin tanee irraatti hundaa'uun nama komaachuu,B,The disease is not contagious.
+"Hiriyyaan wal hin amanne, malka cetutti wal kaksifti",Uumamaan namni hundinuu walqixa.,Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,C,A friend who is not trustworthy may be like a snake in a grass
+"Muu,” jette Huummoon",waan tokkotti quufu dadhabuu ykn gammaduu dhabuu,Namoonni amala ofii hin beekne waantota salphaatti argatan tuffatu.,Aarii battalaatiin otoo itti hin yaadiin tarkaanfiin fudhatamu tokko kan nama miidha.,Galata dhabuu.,waan tokkotti quufu dadhabuu ykn gammaduu dhabuu,A,What is your name?
+Akkuma Huummootti aadanii caldhisuudha,Maddi isaa gargar ta'uus tajaajila walfakkaata kennuu danda'a.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,rakkina obsaan dabarsuu,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,rakkina obsaan dabarsuu,C,It's like a mixture of hummus and garlic
+Huummoon bifa isheef ajjeefamti,Qusannaa wallaaluu.,"nama sabaaba dandeetti, qabeenya, bifa, waan hawaatoo ta'e fi kkf qabaachun miidhaamu",Ana malee namni jira kan hin jenne waan balleessaa isaa namni irratti beeku itti hin fakkaatu.,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,"nama sabaaba dandeetti, qabeenya, bifa, waan hawaatoo ta'e fi kkf qabaachun miidhaamu",B,Hymenaeus is executed for her image
+Durbaa fi qullubbii abbaatu bakka gaarii dhaabbata,Itti gaafatamummaa ofi ba'aachuu,milkaa'inni xixiqqoon milkaa'inaa gurguddaa fidu,Abbaan gaariin qabeenya isaa qusateeti ilmoosaatiif dabarsa.,Yoo abbicha argan waan isa jalaa bade gaafatu.,Itti gaafatamummaa ofi ba'aachuu,A,A young woman and her father are in a good place
+Namni Akka du'etti malee Akka kufetti hin hafu!,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,namni jijjiramu danda'a,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,namni jijjiramu danda'a,B,"""Do Not Fall to Death, but to Life!"""
+Dubartiin utubaa manaati,Of eeggannoo gochuun barbaachisaadha.,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,barbaachisummaa fi kabaja dubartii,barbaachisummaa fi kabaja dubartii,D,A wife is a pillar of the home
+Soddaa fi dugdaan lafaa ol ka’u.,Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,barbaachisummaa fi kabaja soddaa,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,barbaachisummaa fi kabaja soddaa,C,The dust and the dust of the earth will rise.
+"Warri marii qabu dibicha qalata warri marii hinqanne raadaa 
+qalata.",Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,C,"Those who can talk steal the bull, those who can't talk steal the chariot."
+Nagaan bullen yoo ollaan nagaan bule,Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,"Namni nama miidhu, waan isa miidhu hin raawwatu.",nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,D,"When we make peace, we make peace with others"
+Bakka Waaqni nama hidhe takaallaa malee dhaabbatu.,Namni akkamitti akka nama argu hin beekan.,jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,Waan isa baasuufi hin baafne yookiin waan isaa ta’u abbaatu beeka.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,B,They will not be able to stand where God has bound them.
+Harkaan harka fuudhan.,namni dabaree wal gargara,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,namni dabaree wal gargara,A,They held hands.
+Nama jaalatan bakka rafisan hindhaban.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,Of caalchisanii nama jaalachuun barbaachisaa miti.,Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,D,They are not the ones who are sleeping with their loved ones.
+"Arbi dhufe faana dhawaa jennaan faana maalii
+qaaqxu arbuu kunooti jedhe.",Osoo dhimmi ijoon jiruu dhimma  xixiqqoo irratti xiyyeefachuun hin barbaachisu.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,Osoo dhimmi ijoon jiruu dhimma  xixiqqoo irratti xiyyeefachuun hin barbaachisu.,A,Arbi came to the side of the road to see what he was going to find.
+Soddaafi ibiddi alaalatti tolu,Yoo walitti dhiyaatan wal tufaachuun uumaamuu danda'a.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Yoo walitti dhiyaatan wal tufaachuun uumaamuu danda'a.,A,A fire and a campfire
+Bunni afaan guba; yaadni garaa guba. ,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,A,"The tongue is a burning fire, but the heart is a burning fire."
+"Osoo waljaalannuu, dugda walitti gallee deemna,”  jette Huummoon",Kan waa shakku nama hin amanu.,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,"Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.","Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.",D,"We're not going to fight, we're going to walk backwards, "" Hummo said."
+"Dhukkubooftuu abbaa warraa, dubbii ganama darbe galgala teessee aaddi.",Wanti ofii hin tolle isa kaaniifis hin tolu.,"Murtoo balaa qabu yoo fudhatte, rakkoo inni fidu furuuf qopha'uu qabda.",Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,Fedhii nama tokkoo yoo dursanii beekan waan inni barbaadu  gochuun rakkoo hin ta’u.,Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,C,The sick father sat up late last night.
+Sooressi hundumaa osoo qabuu ilmootti rakkata.,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,C,The rich man has a hard time with the child.
+"Soorettii haadha ormaa mannaa, hiyyeettii haadha ofii wayya.",Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,"Waanta xiqqoo of harkaa qabnutu, waan guddaa kankeenya hin taane caala.",Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,"Waanta xiqqoo of harkaa qabnutu, waan guddaa kankeenya hin taane caala.",B,Better is a poor mother than a rich foreigner.
+Sooroma eeguun deega eeguudha.,Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,Waan barbaadnu argachuuf tattaafachuu qabna.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Dhugaan yoo kan citu fakkaatellee hin citu.,Waan barbaadnu argachuuf tattaafachuu qabna.,B,To wait for wealth is to wait for poverty.
+"Soorummaa durii himachuun, hiyyummaa isa ammaa himachuudha.",Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,"Kan dursee hin qophoofne, rakkoo isa qunname hundaaf gadda.",Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,B,To speak of the past is to speak of the present.
+"Sootalli ejersa irratti, eegan tiruu irratti cite.",Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Nammi waan guddaaf abdatan tokko iddoo hin eegamnetti hafa.,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,Nammi waan guddaaf abdatan tokko iddoo hin eegamnetti hafa.,B,"The oil on the olive, the oil on the leather."
+"Nyaata hancufatu dursa, dhungoo jaalalatu dursa.",Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,A,"A hearty meal comes first, and a loving kiss follows."
+Soora soogiddaan siphaniiti dubbii mammaaksaan himu.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,D,"They are like fattened calves in a manger, like a fattened calf in a manger."
+Sooressi hir’uu isaa hin beeku.,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.","Waan tokko argachuun dhimma nama rakkisu ta’uu baatus,  itti fayyadamanii hojiirra oolchuun rakkisaa ta'uu danda'a.",Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",A,He never knew if he had enough.