Niila Rahko, saavâjođetteijee - värijeessân Mikkel Näkkäläjärvi Párnáást lii vuoigâdvuotâ elimân. Nuorâirääđi lii finnim sierâruttâdem Oahppoofelaš-haavâ olášuttem várás. Sopâmuš ratifisistem ij lah kuittâg vala ovdánâm. Já ko muáttái, te sij monnii kammuittáá olgos já vaidii: Sämitigge kyeddit iävtuttâs mutteđ sämmilâšmiäruštâllâm . Anarist 9.4.2014 Sämitigge 27 Kelahaara Mirka Onerva Sosionomi Ruávinjargâ Váldusali (ovtâstittum) Suomâst sárnuh kuulmâ sämikielâ: tavesämi-, anarâš- já nuorttâlâškielâ, moh láá puoh uhkevuálásiih. Máttááttâsministerin luovâttum muštottemčálusijd puáhtá lekkâđ täst: Saavâjođetteijee Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi, muštâlij sämitige tievâsčuákkimân äigikyevdilis aašijn. Sämitige stivrâ čokkânij kieđâvuššâđ huápulijd aašijd sämitige eidusii čuákkim ohtâvuođâst. Ruávinjaargâst láá tábáhtusân almottâttâm kulmâ juávhu / musijkkár. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII / V mield, vuáđupälkki 1398,87 eurod / mp. táválâš čuákkimtekniikâst. Kilbisjäävri škovlâ : Ingasofia Kalttopää ( tavesämikielâ ) Tääl lii mielâ nuuvt liävuttem , et halijdiččim olgoenâmáid nuuvt ennuv ko máhđulâš , vissâ mottoom ááigán aassâđ-uv , mut halijdiččim kuittâg vala motomin varriđ maassâd päikkikuávloid Anarân . Ohtsâšpargo-orgaan lii meeri čokkâniđ čohčâlohopaje ääigi . Tuu Moh láá já maid pargeh sämitigeh ? Šiev täiđimmnahcâ meeccist, savâstâlmijn já juurdâšmist láá velttidmettumeh šiev eellimhaldâšem tááhust. Pargopeeivih älgih talle tooláá iđedist já noheh maŋŋeed eehid . Já ulmen lii piäluštiđ Staainâh, mut Rottopoolis já Juurrânpahalâš iävá lijkkuu toos. Säminuorâi taaiđâtábáhtus Tijmá párnáikulttuurkuávdáš ornij sämikuávlu kieldâi sämikielâlâlâš peivikiäijoid kietkâmijd já säämi timmâsierâid . Vuáču škovlâ: Juuso Hetta (tavesämikielâ) Tuámmáreh kijttii Eanodaga powerdancers – juávhu (kove vyelni) pyereest valmâštâllum taansâst, mii finnij keččeid fáárun. Luuvâ ubâ tiäđáttâs suomâkielân Tilálâšvuođâst savâstâllui meid ruukitooimâst já ton vaikuttâsâin sämikulttuurân sehe arktâlii kuávlu hástusijn. Liiŋkah: suomâkielân, Ucjuv kieldâst tuáimá sämikielâlâš aarâhšoddâdemstivrejeijee. Kost lii Sämieennâm ? xxx Almottâttâm konfereensân nohá 24.1.2014 . Riehtiministeriö já sämitige ohtsâš ulmen lii, ete ive 2015 sämitiggevaaljâin nuávditteh uđđâ sämitiggelaavâ já ton valjáid kyeskee njuolgâdusâid. Säämi ollâškoovlâ sämikielâ professor Ánte Aikio seelvât luvâlduvâstis koččâmuš ŠMii lii vaigâd sämikielâ oppâmist ? Olesuđâsmittem kalga leđe vyeimist já tuhhiittum ko sämitigge, mon väljejeh ive 2015 aalgât tooimâs. Auto juuđâš siijdâin já škoovlâin väldikudij raajij paijeel. pu Tuomas Niemelä já arkkit. / IV mield (vuáđupälkki 2 457,04 eurod / mp). Muusik: ” Meecist kavnim njuámmil ” (trad.) Ucjuuhân al-mottettii 13 juávkkud sehe ohtâ soolotánssájeijee, já ohtsis läävdi alne tánssájii aldasáid čyeti nuorrâd. ” Lii vaidâlittee ete väidimproosees lii pištám návt kuhháá. fi. Kulttuurlävdikode aašij valmâštellen já oovdânpyehten tuáimá kulttuurčällee. Máttááttâs ááigánfinnim lii vaigâd , ko sämikielâ máttááttâs sämikuávlu ulguupiäláid škovláid , rehtoráid já máttááttâsvirgeomâháid lii uđđâ já omâs äšši . Tuorâstuv muusikkejâlmâs saijeen lii suullân 400 jiegâ Dolla-auditorio, mast lii kevttimnáál šievšlaajâg tekniik čuovâidiskuin já piähtusijdiskuin. Sämitigge siirdij nuorttâlâškulttuurkuávdâžân kyeskee ääši kieđâvuššâm čuávuváá čuákkimân , ko lááigu neljihâšhadde ij lamaš čuákkim kiävtust . Lasetiäđuh: Uási nuorâin finnejii uápástem ráiđukovepaargon uápásteijen kovetaaiđâr Sunna Kitti. Tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Sämitige Säämi muusikkuávdáš ocá o SPR:n láá adelum almolâš vääldi pargoh tave-eennâmlâš sämisopâmušâst. Stivrâ nomâttij Pištee ruukitooimâ vááimusjuávkun eidusâš jesânin sämitige saavâjođetteijee já jesânij išedeijen lahâčällee. Poske lii ohtâ ohtâlâš toimâlâš oleslâšvuotâ, mii šadda kuulmâ kuávlulâš toimâohtâduvâst: Laapi já Pohjois-Pohjanmaa toimâohtâduvâst sehe Sämiohtâduvâst. Kulttuurtutkâm uáinimčievâst Sämieennâm lii saijeen maaŋgâmeerhâšlâš ja muttuustellee tuávádâh, mon puáhtá tarkkuustâllâđ maaŋgâ uáinimčievâst. Tain 154 lijjii ciälkkámušah, 4 iävtuttâsah já 40 muštottemčálusid teikâ väidimid. Ohjelmist láá mielâkiddiivááh sahâvuáruh já paaneelsavâstâlmeh sehe ehidist vuoiŋâlâš muusik konsert . SPR váldu-ulmeh láá tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittem , SPR tooimâ ovdedem já sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv pyeredem . Lävdikodeh tuáimih stiivrâ vuálásâžžân, valmâšteleh toimâsuárgásis kullee aašijd já taheh miärádâsâid suárgásis kullee vaarij jyehimist já kevttimist. Kišto čuávdá 10-jeessânsâš palhâšumelävdikodde, moos kulá ohtâ ovdâsteijee jieškote-uv kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatiost (ohtsis 8 ovdâsteijed) sehe ovdâsteijeeh Seenaat-kiddoduvâin já kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto vuáittám vuávájeijeejuávhust. Toimâttâhčällee 5. LeuŠddijn muštâluvvojeh čuásáttâhulmuu eellim tábáhtuskuáhtáseh tábáhtusah ovdáneijee ráiđun. Kulttuurkuávdáá eidusâš vuávám algâttuvvoo uđđâivemáánust 2009 já huksimpargoh älgih kiđđuv 2010. Kovetaaidâ lii ohtâ olgosadelemhäämi, mii oovded párnáá mielâkuvviittâs já ruokkâdvuođâ jiešolgosaddelmist. Moh láá tave-eennâmli pyereestváijeemstaatâ stuárráámusah hástuseh sämmilâšuáinimčievâst ? Suomâst tavesämikielâ oovdâst Vesa Guttorm (värijeessân Petra Biret Magga-Vars), aanaarsämikielâ Petter Morottaja (Ilmari Mattus) já nuorttâsämikielâ Erkki Lumisalmi (Jouni Moshnikoff). Säminuorâin paijeel 65 % áásá sämikuávlu ulguubeln já kaavpugijn ij lah luándulâš vyehi siäiluttiđ kielâ tai kulttuur , et ohtsiih kuáhtáámeh eres säminuorâiguin nanodeh nuorâi identiteet já oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo . Tot äšši et ráđádâlmeh kalgeh nuuhâđ viiđâ ive siste, meerhâš meiddei tom, et Ruotâ taan äägi siste almoot aiguinis nanodiđ já turviđ sämmilij vuoigâdvuođâ jiešmeerridmân já enâmij já čaasij já luánduriggoduvâi haaldâšmân aalmugijkoskâsii vuoigâdvuođâ prinsiipâi miäldásávt. Uđđâ kielâlävdikodde tuáimá ive 2011 loopâ räi já tot oovdâst ohtsis čiččâm sämikiellâd. Uđđâ nummeer lii 010 839 3100. Stivrim : Suvi West , kuvvim : Ditte Uljas , čuoppâm : Anja Ahola “ Vyesi ” – sierah láá muorâst rahtum, moi peeljijd puáhtá vittádiđ já peeljijd puáhtá molsođ oppeet koddepeljin uđđâ sierâi várás. Tooimâst láá meiddei positiivliih vaikuttâsah kuávlu pargotilálâšvuotân, eellimvuáimálâšvuotân já sosiaallâš pyereestpiergiimân. Outi Pieski lii valmâštum Kovetaaiđâakatemiâst ive 2000. Lasseen hiärváás čuárvivuájuttâsah kiävttojeh maaŋgâin muorâtiiŋgâin , tegu kuuvsijn , naapijn , vyeijim- já mätkisoobijn , puttâlijn já kijssáin ( čukke ) . Suomâ sämitigij saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi iätá , et Suomâ sämitiigán ráđádâlmeh tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhitmân láá eromâš teháliih , ko Suomâ kárttáá tave-eennâmlii sämisopâmuš pehti tähidiđ sämi-iäláttâsâi já - kulttuur syeje táálást pyerebeht , čuávdiđ sämmilij vuoigâdvuođâid enâmân já čáácá sehe turviđ sämitiigán tuárvi naavcâid toimâđ . Suomâ staatâ lii asâttâm maaŋgâ ihelovo ääigi ulmen uážžuđ aalmuglii čuávdus sämmilij eennâm- já čäcivuoigâdvuođâin , mut čuávdus uuccâm ij lah ubâ algâttumgin . Livđe-ärbivyevist lii ohtâvuotâ tavesämmilij juáigusáid . Kuuvijn ruošâkielâlâš algâalgâlâš kirje já tääl almostittum nuorttâsämikielâlâš kirje. Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistem lii tehálâš lävkki ovdâskulij. Suomâst šiev vuáđu raajijd rastâldittee oovtâstpaargon adeleh el. puáttee Soti-ornimlaahâ sehe Taažâ, Ruotâ já Suomâ koskâsâš sopâmuš räjioovtâstpargoost vuosâtipšoost sehe Laapi pyecceetipšopirrâduv já Helse Finnmark sopâmuš spesiaalpyecceetipšo palvâlusâin. Toimâsaje lii Säämi kuálttuurkuávdáš Sajosist, Anarist. - Lävdikode nuorttâsämikielâ juávus algâttij-uv jurgâlemproojeekt já ruttâdij še mainâskirje almostittem , muštâl Zoja . * Auditoriost juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah. Eres táálu kevtteeh láá Aanaar kieldâ kirjerájutoimâ, Sámi Duodji ry (säämi tuájárij servi), SámiSoster ry (sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi servi), Laapi läänihaldâttâs sehe vuáđudemvuálásiih Säämi arkkâdâh já raavâdviäsu. Uásipeličuákkimist äššiubâlâšvuotâ, mii vaatâi puoh enâmustáá savâstâlmijd já ráđádâlmijd, kuoskâi biodiversiteetsopâmuš ruttâdmân já staatâi ruttâdemuásán sierâ sopâmušinstrumentijn. Säämi aarâhšoddâdem hástusin lii eromâšávt nuorttâ- já aanaarsämikielâlâš aarâhšoddâdemmateriaal rähtim. Haldâttâsohjelm čoonnâs ovdediđ säämi kulttuurjiešmeridem já ton toimâmiävtuid. Kielâkoččâmâšâid puáhtá vuolgâttiđ meiddei šleđgâpostáin info()giellagaldu.com teikkâ suáittiđ njuolgist Säämi Kielâkäldee kielâpargeid. Bluppe – kirjeh lii algâalgâlávt čáállám Inga Borg . Raporteh Suomâ ij meid toohâm artikkâl 8(j):n lohtâseijee aašijn čuákkimmiärádâsâid, main staatâst já sämitiggeest ij lamaš ohtsâš uáinu. Vuáđulaavâ 1 7 § 3 moomeent mield sämmilijn aalgâaalmugin lii vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur . Pargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh kuleh ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá vuáđudemprojektân. Almos toimâttuv pargon lii hoittáđ sämitige ekonomia-, pargojuávhu- já eres almoshaldâšem kyeskee aašijd sehe aašijd, moh iä lah meridum eres toimâttuvâi hoittámnáál. - olmoošvuoigâdvuođâairâskoodán Anne Nuorgam já värijesânin Heikki Paltto. Sämikielah kuleh uralilâš kielâjuávhu syemmilâš-ugrilâš suárgán já toh láá nuorttâmeerâsyemmilâš kielâi aldemuuh hyelkkikielah. Seenaat-kiddoduvah World Intellectual Property Organisation) lii Ovtâstum aalmugij sierânâsornijdâh. Sämitige stivrâ tuhhiittij čuákkimistis sämikulttuuruási. Pargojuávhu pargo stivree uásipeličuákkim tuhhiittem artikla 8(j ) maaŋgâivvááš pargo-ohjelm . Sämmilâš juoigâmärbivyehi lâi vaarâst lappuđ . Váijuvâš teikâ maŋanum ucâmušah iä kieđâvuššuu. Kiišton kalga uásálistiđ poostâ pehti vuolgâtmáin nommâiävtuttâs já uásálistee ohtâvuođâtiäđuid čujottâsân Saamelaiskäräjät, Angelintie 696, 99870 Inari tâi kevttimáin äššialmaa teikâ pyehtimáin nommâiâvtuttâs persovnlávt ovdeláá mainâšum čujottâsân. Iävtuttâs toimâohjelmân vuálgá tastoo ciälkkámušrieggei . Kieđâiguin porgâmáin páárnáš uáppá anneeđ áárvust kieđâ tááiđuid argâeellim ávhálâš táiđun. Purrâmâškulttuur: Vaaljâlävdikodde huolât tast, ete sämmiliih finnejeh ääigild tiäđu já vaaljâluvâttâlmân ucâluumeest, vaaljâi orniimist já iävtukkâsasâttemist sämikielân já suomâkielân. Ella Holm Bulla já Anarâškielâ servi uážžoin eidu vuáđudum tave-eennâmlâš sämikielâ Kollekielâpalhâšume ive 2004. Tuáivuttâm luho Suomâ sämitige lekkâmáid já taan vaaljâpajan. ( komissio lii Euroop Rääđi vuálásâš orgaan , mon pargon lii toimâđ rasism , etnisâš olgoštem já soováášmettumvuođâ vuástá olmoošvuoigâdvuođâi oovdedmân . ) Uárnejeijest lii meiddei vuoigâdvuotâ rievdâdiđ tâi leđe kevtihánnáá noomâ. Tego ovdil-uv, Sämitigge uárnee tábáhtusân bussisáátuid sämikuávlust. Ovdil konferens jieškote-uv eennâm sämitigeh tollii jieijâs tievâsčuákkim Juhâmohheest . Spellaluávdán ij lah merkkejum vyelgimsaje ige mollâ . 0504350177 tâi kaisa.tapiola@samediggi.fi Kišto lii áávus puohháid Suomâ, Euroop Union já tom haahâmlahâasâttâs pirrâdâhân kullee enâmij aalmugjesânáid, jieškote-uv vyeimist orroo sopâmušâi já laavâi miäldásávt. Kukkodâh: 1,40 Kielâtaho-palhâšumáin säämi kielâ rääđi lii haalijd kiddiđ huámášume toos, ete Mielenterveystalo. Káártán merkkejum kielâi koskâsiih rääjih čujotteh kielâi ärbivuáválijd kevttimkuávloid. Laitoshuoltaja Pirkko Pieski Hildá valdâl, ete fiäráán lâi huššááš já fiijnes. Huolâlii já tärhis árvuštâllâm puátusin kišto 10-jeessânsâš, kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatioi, Senaatti-kiddoduvâi já arkkitehtitoimâttuv ovdâsteijein čuákkejum palhâšumelävdikodde meridij oovtmielâlávt kulluuttiđ aanaarsämikielâlâš nommâiävtuttâs Sajos kišto vyeitten já valjiđ tom siämmást säämi kulttuurkuávdáá nommân. Rááhtus lii Tave-enâmij rääđi kirjálâšvuođâpalhâšume iävtukkâssân ivveest 2015. Aula stuárudâh lii suulân 307 m2. Kirjálâšvuotâ Staatâ taaiđâtoimâkuudij pargon lii el . toimâđ jieijâs toimâsyergi äššitobden já meerrid motomijn išeruudâin . Sämikielâi puátteevuođâ turvim lii tehálâš aalmuglâš haahâ, mii kulá haldâttâsohjelmân. Haavâ stivrimjuávhu saavâjođetteijen tuáimá pajejođetteijee Sakari Karjalainen máttááttâs- já kulttuurministeriöst já jesânin pajetärhisteijee Katri Santtila máttááttâs- já kulttuurministeriöst, Olgoašijčällee Suvikki Silvennoinen olgoašijministeriöst, jođetteijee Johanna Suurpää riehtiministeriöst, pajetärhisteijee Panu Artemjeff sisašijministeriöst, fiinaansčällee Annika Klimenko ruttâministeriöst, ráđádellee virgealmai Hillevi Lönn pargo- já iäláttâsministeriöst, ráđádellee virgealmai Viveca Arrhenius sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst, jođetteijee Jorma Kauppinen Máttááttâshaldâttâsâst, värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari sämitiggeest (tavesämikielâ), värisaavâjođetteijee Erkki Lumisalmi sämitiggeest (nuorttâsämikielâ), rehtor Yrjö Musta sämitiggeest (aanaarsämikielâ), ollâopâttuvlehtor Marja-Liisa Olthuis Oulu ollâopâttuvâst (Giellagas – instituut), Martti Laiti City Sámit ry:st, uásáduvjođetteijee Kimmo Granqvist Päikkeennâm kielâi tutkâmkuávdáást, spesiaaläššitobdee Kurt Torsell Suomâ Kieldâlittoost sehe pajeäššialmai Antti Arjava Suomâ Kulttuurruttâráájust. Lasseen vuáđumáttááttâslaahâ váátá, et sämikuávlust ässee sämikielâlâš uáppee máttááttâs adeluvvoo iänááš sämikielân. Lii meiddei tehálâš tiettiđ muuneeld, jis čaaitâlmist láá ovdâm. Tilálâšvuođâ lehâstij B. O. D-Corp Banca - paaŋki kulttuurkuávdáá viistijn Venezuela tehálumosáid irâttâseellim vaikutteijeid kullee paaŋki stiivrâ saavâjođetteijee Víctor Vargas Irausquín. Nuorâirääđist uápásmuvá sämitige tooimân, ráhtusân já ulmijd sehe uáppá čuákkimvuáválâšvuođâid já algâaamugij – aainâs sämmilij vuoigâdvuođâin já aalmugijkoskâsijn vaikuttemmáhđulâšvuođâin algâaalmugsyergist. Nuorâirääđi uápásmuvá jieškote-uv organisaatioid Suomâst, mut še maailm vijđosávt. Viehâ stuorrâ uási astoääigist tuálvu meid tutortoimâ, mast lam lamaš mieldi taan ive, já ihejorgálduvâst must šadda viehâ tuođânálásávt mii škoovlâ mađhâšem ohtâduv uđđâ váldututor. Siämmáá náálá puáhtá kevttiđ ävkkin nieidâi aktiivlâšvuođâ siste nanodiđ sii jieštoimâlâšvuođâ ovdâmerkkân luándust. Sämitigge lii ornim majemustáá ive 2010 aalmuglâšpeivijuhle. Sämitige Säämi muusikkuávdáš ocá Staatâi, kieldâi, pargoadeleijei, hoovdâi já pargei peeleest tarbâšuvvoo čonâdâttâm já ovdâsvástádâs uáiniđ sämmilij tuođâlijd kulttuurân já kielân vuáđuduvvee palvâlemtáárbuid. Sopâmušuásipeleh meid vääldih vuotân, ete Suomâ, Taažâ já Ruotâ láá čonâdâttâm sämmilij iäláttâsâi, kielâ, kulttuur já eellimtäävi siäilutmân já oovdedmân já keččih, ete ärbivuáválâš sämikulttuur já sämi-iäláttâsah láá sorjoliih luánduiäláttâsâin, tego puásuituálust, sämmilij ärbivuáválâš eellimkuávluin. Pargojuávkku Nuorâ tuáimee - tubdâstâs lii uáivildum kiijtosin já movdijtitten nuorâ tuáimeid já sii projektáid sehe rävisulmuid, kiäh láá jieijâs toimâiguin ovdedâm nuorâi sajattuv já tooimâ. Tyejeh láá anokäävnih já toi rähtim vuáđuduvá ärbivuáválâš tietimân. Vuárusavâstâllâm lii toollum olgokoskâvuotâkomissaar Catherine Ashtonáin suu Suomâst kollim ohtâvuođâst ive 2011. Out Of The Woods ráhtá rock já blues - muusik já Solju ráhtá peeleest pop-muusik. Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij oovtâstpargo-orgaan) aalgât 1.1.2013 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá vuáđudemproojeekt, mii nohá 30.6.2014. Sämimuseo Siijdâ, sämmilij aalmugmuseo, jođetteijee Tarmo Jomppanen kieđâvušâi jieijâs saavâst säämi materiaallii kulttuuräärbi suojâlem táárbuin. Kovetaaidâ lii ohtâ olgosadelemhäämi, mii oovded párnáá mielâkuvviittâs já ruokkâdvuođâ jiešolgosaddelmist. Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuhleest stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uáppeid. Páárnáš jieš puáhtá meiddei uásálistiđ aarâhšoddâdemvuávám rähtimân já árvuštâlmân vaanhimij já pargojuávhu oovtâst sooppâm vuovvijn. Komitea loppâjuurdâpuáttuseh já avžuuttâsah ( eŋgâlâskielân ) Nuorttâsämikielâlâš kiirjijd luuvâi Satu Moshnikoff , kote lii almostittám maaŋgâid kiirjijd já porgâm ennuu mávsulâš pargo nuorttâsämikielâ oovdân . Oskolduv oppâkirje Násti 5 já toos kullee siämmáánommâsâš pargokirje láá jurgâlusah Kuástádâsfinnodâh Otava almostittem Tähti - nommâsâš oppâkirjeest já pargokirjeest. Salin ij puáđi lavastâsah, mutâ uáivilin lii spejâldiđ läävdi tuáhá já siijđoid kuuvijd. Aanaar kieldâ Lii eromâš tergâd, ete čielgiittâsâst Suomâ staatâ tuubdâst, ete Suomâ juátká pargo sämmilij algâaalmugvuoigâdvuođâi olášuttem várás sehe almossopâmuš miärádâsâi já kenigâsvuođâi oles olášuttem várás nuuvt, ete oovded lahâasâttem já haldâttuv ohtsâšibárdâsâst sämitiggijn. ” Kenski mun olášutám siijdâ tuoivuu. Stipendijn meridij sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikodde čuákkimistis 27.10.2013. Taan tiet čuákkim meridij mutteđ sämitige pargo-oornig 56 § tienuuvt, ete tááláá 10 peeivi saajeest čuákkim äššilisto kolgâččii vuolgâttiđ tigejesânáid majemustáá 7 peivid ovdil čuákkim. Sämitige almos toimâttâh lii varrim eres vistijd Aanaar Rivdulân ( Vasatokka kiddodâh ) . - Sämikielâlâš tooimâstivrejeijee 18 953,50 € - tábáhtusčällee Heli Huovinen , 050-401 8009 Tavesämikielâ kielâpiervâleh, Kärigâsnjargâ já Ucjuuhâ 72 877,30 € 010 839 3109. Tábáhtus ohtân uáivilin lii meiddei movtáskittiđ sämikielâ luhâmân. Mii iäláttâsah láá ovdánâm oovtâst luánduin já elleiguin já taibâm teehin arktâlijd tiilijd, toh lääččih iävtuid riges sämikielân, tuárjuh sämmilii siärvádâhvuáháduv siäilum já láá sämmilii eellimvyevi uási. Teeman muusik Tiervâttemvuárust kirječällee Ima Aikio-Arianaick fiskis tiänulii máccuhist . Ucâmijd ohtân lahtosijgijn kalga toimâttiđ sämitige čäällimkodán 22.12.2014 tjme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. Suomâst sämmilâšvuotâ lii miäruštâllum sämitiggelaavâ kuálmád ceehist (3 §) já ton válduvuáđustâssân lii sämikielâ. / III mield (vuáđupälkki 2502,82 eurod / mp). Nuorâi palvâlusâid oornigân – proojeekt stivrimjuávkku Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 10.12.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Toimâpaajeest 2012-2015 ovdâsteijen láá: Jis láigusopâmuš šadda , sämitigge tieđeet ääšist sierâ . adda vuáimán 30.4.2014 Almottâtmeh láá puáttám puohâin sämikuávlu kieldâin já Ruávinjaargâst. xxx * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 254 ulmui (12 čokkámráiđud) já 6 saje luvâldelleid. Eromâšávt čohčâtäälvi , mii lii hoppuus pygálusäigi . Škovlâkiirjijn sämisiärváduv tááláš tile ij kieđâvuššuu já sämmiláid kullee, škoovlâi-uv alnetoollâm, mielâkoveh puátih távjá topeliaansâš ääigi kuvviimijn já ääigist, kuás syemmilâš já sämiilâš siärvádâh ellii vala ovdâmoodeernlâš ääigi. Sämmilii kulttuuräärbist ij lah taan uásild lahâasâttem torvo. Veikâ mii kulttuureh láá ereslágáneh, hástuseh jieijâs kielâ já kulttuur siäilutmân láá siämmáálágáneh. ” Toimâ Ive 2004 vuáimán šoddâm säämi kielâlaavâ njuolgâdusâi olášuttem váátá uđđâ kielâ sárnoi šoddâm. Falâlduvâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ toppum kirjekooverttist 14.8.2009 tme 16.00 räi Sämitige toimâttâhân Angelintie 696, 99870 Inari. Eidu ton keežild sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođah iä tuotâvuođâst olášum aldagin nuuvt vijđáht ko lahâasâtteijee lâi laavâ aasâttijn uáivildâm. EU- staatah hämmejii ohtsii uáivil koordinaatiočuákkimijnis. Maaŋgah sämmiliih iä valagin pyevti kevttiđ olmoošvuoigâdvuođâidis. Sämikielâi iäláskittemohjelm rähtim lii sämitige taan vaaljâpaje ohtâ tehálumosijn uulmijn, pahudij sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi sämikielâ já maorikielâ iäláskittem kieđâvuššee seminaarist Helsigist. Suáđigil tábáhtusân vyerdip ovdebij iivij náál ohtsis 400 ulmuu . Tábáhtusan láá almottâttâm 22 musijkkárid tai muusikjuávkkud, main láá puohnâssân 150 kiišton uásálisted. muddo, mii čođâldittui ideahámásâžžân kišton kulttuurkuávdáá arkkitehtoonsâš já toimâlâš konsept kavnâmân, nuuvâi 30.6. 2008, já toos pottii puohnâssân 58 iävtuttâssâd. Pargopääji lahtoo Kuáti-nommâsâš sämikielâlâš arâšoddâdeme oppâmateriaalpaŋkki-proojeektân. Juáigusijguin máttáátteh nuorâb suhâpuolvâ ulmuin já hiäimuvuotâvuáháduvvâst , luándust , paaihijn , puásuituálutaavijn já ellein . Tot almostui tavesämikielân iivijn 1935–2002. Ruošâ sämiseervih uásálisteh oovtâstpaargon tárkkojeijen SPR:st. Ko láá tuše 450 kielâsárnod já ko kielâst láá šiev čälleeh tuse muáddiloves, lii väädis kavnâđ jurgâleijeid. Sahâvuárust čáittojeh kieddikoijâdâlmij algâpuátuseh, moin čiälgá, maggaar čäällimtorjuu kielâsiärvuš taarbâš já arvâluvvoo, maggaar ohjelm tai táárbui várás ličij ávhálâš huksiđ. Lasetiäđuid pargoost adelává kielâašijčällee Anne-Maria Magga puh. 010 839 3119 já kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh. 050 493 9018 . Säämi kielâtaho palhâšume lii taaidâpalhâšume, mii kalga spejâlistiđ sämikielâ já kulttuur riggoduv já maaŋgânálásâšvuođâ. Munjin sämmilâšvuotâ meerhâš jieččân jieŋâlumosijd madduid já puoh tom maid lam. 5. Lasetiäđuh: Ucceeblohováldálâš Johanna Suurpää, p. 1604 3445, 050-396 0140 Uđđâ oppâkirjeh almostum Kove: Johanna Alatorvinen. – IV. Tuorâstâh 6.2.2014 , Parlamentsali Solju 10.15-10.35 Sämikielâ kulttuurärbin (TBC) ( komissio lii Euroop Rääđi vuálásâš orgaan , mon pargon lii toimâđ rasism , etnisâš olgoštem já soováášmettumvuođâ vuástá olmoošvuoigâdvuođâi oovdedmân . ) Sierâ sämikulttuurijn láá lamaš sierâlágán váldupurrâmuškäldeidis já aassâmhamijdis , main vaikuttii piirâs , luándu reesuursvuáđu sehe kulttuur täävih já ärbivyevih . Kuávdáá pargon lii oovtâst sämitiggijn ohtsâštave-eennâmlâš kielâoovtâstpargo nanodem já ovdedem sehe sämikielâ virkosmittem já turvim puátteevuođâst. Säämi kulttuurkuávdáá oovdânpyehtim Artistij vistádâhân kullojeh meid maskimviste já veeskir. Sämimáttááttâs pargoviehân čujottum kielâlávgumškovlim vuálgá joton Sämitigge tieđeet maŋeláá maht váldutoimâlii saavâjođetteijee pargoid hoittájeh suu virgerijjâvuođâ ääigi. Čuákkim puoh miärádâsah láá Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V / II. Čohčuv 2013 Yleisradio algâttij jieijâs sämikielâlij tv-uđđâsij vuolgâttem väldikode viermist. Kirjálâšvuođâ ovdánem taheh vaigâdin uccâ markkâneh eromâšávt anarâš- já nuorttâlâškielâlâš čaabâkirjálâšvuođâst. Stuárráámus taan vaaljâpajan asâttum uulmijn lii aalmugijkoskâsii pargo-ornijdume ILO algâaalmugsopâmuš ratifisistem já tárbulij lahânumástusâi finnám ááigán, páhudij Näkkäläjärvi. Lävdikodde hilgoi oovtâ ( 1 ) kištoiävtuttâs , ko tot lâi toimâttum lävdikoodán kišto njuolgâdusâi vuástásávt . Suomâst lovottem etnisâš tuávváá vuáđuld lii olmooštiätulaavâ mield lavâttem jis tooimâin ij lah asâttum eromâšávt laavâst . Tááláá ääigi Säämi palgâs puoh poccuuh láá siämmáin kuátumijn eereeb oovdâ sijdâkode. o Sämikuávlu eennâmkevttim stivriimist nuávdittuvvojeh biodiversiteetsopâmuš Akwé: Kon - ravvuuh tievâsmiärálávt. Lasetiäđuh: Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, klemetti.nakkalajarvi@samediggi.fi, + Toimâttâhčällee pargon láá el . äššikirje- já ekonomiahaldâttâhân lohtâseijee pargoh . Taažâ , Ruotâ já Suomâ koskâsâš sopâmuš ulmen lii rähtiđ sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv kyeskee oovtmiäldásâš tave-eennâmlâš njuolgâdusâid . Suomân tarbâšuuččij huápust sämikielâ iäláskittemohjelm, tegu sämitigge lii iävtuttâm. / IV-II mield (vuáđupälkki 2 457,04 – 2 560,57 eurod / mp). 1.2. Suáđigil tábáhtusân uásálistii ohtsis paijeel 400 olmožid já kiišton uásálistii 12 tanssâjuávkkud. sijđoh: 192 Säämi šoddâdemärbivyevist láá vala spejâlistmeh onnáá peeivi šoddâdmist. Määli já saalaat 8,50 eur / olmooš Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 3.12.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos , 99870 Aanaar . Lasetiäđuh: Suomâst suulân 10 000, Ruošâst muáddi tuhháát, Ruotâst suulân 20 000 já Taažâst joba 70 000-100 000. Olesváldálâš ulmen lii ovdediđ párnáá jiečânâs piergim elimist ohtuunis já iärásijguin. Sämikielâlâš máttááttâs algâttui vuáđuškoovlâin já vuossâmuš säämi kielâlaahâ tuhhiittui ive 1992. Aarâhšoddâdem stivriimist já joođeetmist västideijee peelijn lii meiddei kuávdášlâš rooli ovdedempargo ovdánmist. Suomâst riehtiministeriö lii selvâttâm ive 2012 sopâmuš ratifisistemiästui meddâlistem vuolgâtmáin ääšist ciälkkámušpivdem ministeriöid já sämitiigán. Nubbe tehálâš ulme lii ráhtádâttâm ovdâ- já vuáđumáttááttâs uđđâ máttááttâsvuáváámij kiävtunväldimân sämimáttááttâsâst. Majemui iivij ääigi lii Suomâ avžuuttum uđđâsist et uđđâsist eres lasseen ratifisistiđ ILO 169-sopâmuš , pyerediđ eromâšávt nuorttâ- já aanaarsämikielâ sajattuv sehe sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi finnim . Aanaarsämikielâlâš 0-1-luokai uáppein šaddee juávkku finnij palhâšume čeepiht rahtum aanaarsämikilâlâš animaatioelleekuuvijn. Sämitige stivrâ kieđâvuš čuákkimistis 28.1 tiletáárbu nuorttâlâškulttuurkuávdáást . "Nommâiävtuttâs sistetuállee toppum kirjekooverttân merkkejuvvoo tubdâldâh "" Nimikilpailu "" ." Sämivanhimeh já páihálâš škovlâvirgeomâhááh láá motomijn päikkikuudijn viggâm ovdediđ máttááttâstilálâšvuođâ, mut tot lii táálái njuolgâdusâi vuáđuld máhđuttem, páhuduvvoo raportist. 30. Säminuorâi taaidâtábáhtus plaakaat, mon lii vuávám nuorttâsämmilâš taaidâuáppee Tanja Sanila Tábáhtus almolâš ohjelm já lávtástâllâmoornig Veikko muštâl, et puásuipargoh lijjii sust voorâin, já et sunjin lâi jo uccâkaandâžin čielgâs, et sust šadda pajeolmooš. Puohnâssân sämmiliih láá ohtsis 75 000 -100 000. LeuŠdd lii rááhtuslâš prinsiipâi peeleest čuuvtij ereslágán ko tavesämmilâš juáigus. Oovtâstpargokyeimmin máttááttâsâst láá meid Vaasa ollâopâttuv Kielâlávgum já maaŋgâkielâlâšvuođâ kuávdáš (Kielikylvyn ja monikielisyyden keskus) já Säämi ollâškovlâ (Sámi allaskuvla). Pargojuávhu paargon uásálisteh staatâi já algâaalmugij ovdâsteijeeh. Škovlim uáinusist algâaalmugfoorum uálgitábáhtusâst Puásuipargoi lasseen puđâlsâssáidân lii kuullâm ovttuu valastâllâm. Seminaar uáivilin lii leđe uási máttááttâs- já kulttuurministeriö jotonpieijâm sämikielâ iäláskittemohjelm já tuárjuđ ton vuávám já olášuttem. Olesváldálâš ulmen lii ovdediđ párnáá jiečânâs piergim elimist ohtuunis já iärásijguin. mááCCuh puoh enâmustáá. Sakslin lâi eromâš huolâstum arâšoddâdempalvâlusâi finnimvuođâst sämikuávlu ulguubeln já sämikielâi iäláskittemohjelm hiđes olášutmist . Juávkkupeivikiäčču Miessi lii toimâm Iänuduvâst 10 ihheed já ton ääigi Miessi lii tipšom ivijmield aldasáid 40 sämipárnážid. Tiina Sanila-Aikio Värijesâneh: Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 tuálloo Suáđigil uđđâ lihâdemhaalâst njuhčâmáánu 27. peeivi. Toimâpaajeest 2012-2015 ovdâsteijen láá: Vuossâmuu nommâkiišton puáttám tuhhiittum iävtuttâsah. m. Kove : Suomâ sämitigge . Puástudkevttim uhrân šoddâm párnáá kalga išediđ puárániđ já suu ohtsâškoodán vuáhádem kalga ovdediđ. Raavâdviäsust láá oles juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah. Meid iänááš uási eres kielâlâš vuoigâdvuođâin , moh láá miäruštâllum Säämi kielâlaavâst , láá čoonnum sämikuávlun . Meid viärutteijee peerustškuođij tave Sämienâmist. Uási kalga mäksiđ Aanaar kieldân pajedum uássin , ko kieldâ kalga palvâliđ kuulmáin jieškote-uv sämikieláin já Ucjuv kieldân pajedum uássin stuorrâ palvâlemtáárbu tiet . Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ / tárukielâ. Toos lasseen anarâškielâlâš máttááttâs iššeen láá almostum kyehti matematiikkirje Lohosierâ 1 , kiđđâ já Lohosierâ 2 , čohčâ . “ Haldâttâs puáttee ive bud-jetiävtuttâsân kulá meiddei sämikielâlii oppâmateriaalmeriruuđâ luptim . Strategia uđâsmittem valmâštâllâm algâttii jo ive 2010. Škovlim já oppâmateriaallävdikoodán kuleh iivijn 2008-2011 tah jesâneh já värijesâneh: Njuolgâdusâi tovâttâm iästuid já čuolmâid kalga raččođ já jođettiđ sämimáttááttâs sajattuv já máhđulâšvuođâid Šnormaal tilálâšvuotânŠ, mast kielâ máttááttâsorniimijn váldojeh vuotân uáppei sierâlágán kielâtuávááh: uási sämiuáppein sárnu eenikielânis sämikielâ, uásán tot lii hiäjubeht haldâšum nubbe kielâ já uásist ij lah ollágin kielâtáiđu. Sämmilij čiävláávuotâ jieijâs madduin já ruokkâdvuotâ čäittiđ , et lii sämmilâš lii lasanâm . , Sämitigge , Säämi máttááttâskuávdáš , YLE Säämi , Aanaar kieldâ , Sämimuseo Sijdâ , Taiđuu ovdedemkuávdáá Laapi toimâsaje já Hooteel Kollehovi . Čuávuvâš biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim COP 13 meridui orniđ Meksikost Los Cabos kaavpugist skammâmáánust 2016. Moh láá já maid pargeh sämitigeh ? Sun tuubdâi váduhin tom , et ij máttám sämikielâ ige porgâm ärbivuáválij iäláttâsâiguin , pic aasâi kaavpugist já eelij tegu kii peri eres ryesilâš . Oppâmist já identiteet naanoodmist váldojeh vuotân nieidâi já kaandâi jieijâs toimâmvyevih. * Dokumentkamera * Videoráđádâllâmpaddimpiergâs Nuorâirääđi 2012–2013. Arkkitehtuurkišto puátuseh Foorum tiäduttij, et algâaalmugij aktiivlâš uásálistem kulttuurkyeimivuotân lii eromâš tehálâš. Sämmilij ärbivuáválâš tiettim lohtâs merhâšitteht ulmuu já luándu koskâvuotân. Kielâpargee lii palvâluskoskâvuođâst Suomâ sämitiigán já pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V / II mield (vuáđupälkki 2 110,20 eurod / mp). Vuáđupäälhi Iiskâm peessâđ luuhâđ Oulu talhâstieđâlâš tieđâkoodán, ko tuáhtár áámmát lii lamaš muu peivinaaveer pajetääsi rääjist. Taansâ lâi stivrim Riina Lindberg já tast tánssájii Ada Heikkilä, Nella Nikula, Elina Pulkkinen, Lotta Tervo, Eliisa Vaarala já Laura Kaaretkoski. Akwé: Kon - ravvuuh Haldâttâsohjelm čoonnâs uđâsmittiđ aalmuglii biodiversiteetstrategia, pištee ovdánem ohjelm já olášuttiđ uhkevulážij luándutiijpâi toimâvuávám. Jis ovdedemenâmij luándu maaŋgâhámásâšvuotâ juátká hiäjusmem, tast lii maailmvijđosâš vaikuttâs luándun, ekonomian, ulmui tiervâsvuotân já šoŋŋâdâhnubástusân. Nuorah aldakooveest Sämitige Säämi muusikkuávdáš ocá išepargee Sämiaalmug mere árvušteleh lemin ohtsis 60.000-100.000 kooskâst . Ráđádâlmijn pajanij oovdân meid Suomâ já Taažâ Tiänujuvsopâmuš uđâsmittem. ” Auditorio Dolla Taat epituođâlâš siämmáálágánvuotâ lâi kuittâg tuše čuávumâš muu kejâstuv rájálâšvuođâst iäruttiđ tuom pirrâs ovtâskâsčuággáid ”, Briceđo muuštâš. Viggân lii lasettiđ sämikielâlijd äššilistoid tađe mield äššilistoi jurgâlâsah valmoštuvvojeh. Puoh tobdeh jieijâs já iärásij kuávluid já pisoh jieijâs navdâšemkuávluin. 6. Tuoddârist aassâm tábáhtuvá iänááš kuáđist tâi láávust, mii addel páárnážân šiev já rievtis kove sämmilii eellimhäämist. Juuso Tuomas Aslak Kevtteeh 3 . - Maht mun tooimâm, ko äššigâssân lii sämmilâš elilâmolmooš ? Säämi máttááttâskuávdáš Almottâtmeh 13.9.2014 tme 16.00 räi: irmeli. Timo Tolvi (eennâm- já meccituáluministeriö) Válduteeman lii tanssâ, já ton lasseen uárnejuvvojeh sierâlágán pargopáájáh. Lasetiäđuh täst. Ovdâsteijee / - h koveh: Jukka Lemmetty Tärhibeh tiäđuh almottâtmist täst: Sämikuávlu kieldâin škovlâ lii kenigâs orniđ sämikielâ mättee uáppei vuáđumáttááttâs válduoosijn sämikielân. Sämitige ovdâsteijee ( topâlduvâi siste väriovdâsteijee ) Baareents rääđi algâaalmugij lävdikoodán : Klemetti Näkkäläjärvi ( Tiina Sanila-Aikio ) Nuorttâsämikielâ jurgâleijee – Merja Fofonoff Hárjuttâsâi pehti uáppee nanosmit já kiärdud oppum aašijd. xxx Čevetjäävri vyelitääsi uáppeeh lávdásteleh lekkâmjuhleviehân . Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 16.12.2011 tme 16.00 räi čujottâssáin Angelintie 696, 99870 Aanaar. Taldrikij ase spejâlist tuotâvuođâ jorgod. Kieđâvuššâm aartâin tehálumoseh lijjii liihâdmân, enâmij kevttimân, puásuituálun já škovlâjotemân lohtâseijee koččâmâšah. Kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâi olášume ubâ enâmist Keevâtlávt párnáikulttuurkuávdáš uárnee sämikulttuur tuárjoo tooimâ škovláid , peivipaihijd já kielâpiervâláid . Luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim tááhust merhâšittee sämmilij ärbivuáválii tiäđu já vuáháduvâid sehe biologilij resurssij ärbivuáválii kevttim kunnijâteh, iäláskiteh já suojâleh aalmuglii lahâasâttem já aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi miäldásávt nuuvt, ete ovdedeh ärbivuáválii tiäđu suojâlmân kyeskee haldâttuv já lahâasâttem. Sämmiláid mááccuh lii uási säämi identiteet. Olgoašijministeriö máksá aainâs-uv oovtâ sämitige ovdâsteijee mätkikoloid . Jesâneh : Haukiputaa luvâttâh : Heija Länsman ( tavesämikielâ ) Suomâ sämitige lahâčällee Aimo Guttorm , Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan , aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen . Taažâ sämmilij ovdâsteijeevâš orgaan, sämitigge vuáđudui ive 1987 (laahâ 1987:56) já tot algâttij tooimâs ive 1989. Kukkodâh: 3,45 Virge tohálâšvuođâvátámâšah láá sämitiggeest adelum asâttâs 5 § (1727/1995) miäldásiih. Tiätu sirdâšuvá sämikielâ luándun , miäcán , šooŋân , puásuituálun , tuojijd , piivdon já kyelipiivdon lohtâseijee terminologiast sehe sämikielâlijn päikkinoomâin . Anna Näkkäläjärvist vs. kulttuurčällee Ohtâdâhkuáhtásâš tooimâ vuáváámist já olášutmist kevttih vijđásubbooht iššeen ubâ sämisiärvus. Aalmugijkoskâsávt miänástum Adjágas váldulávdástellen Ijâtti Ärgis páárnáš taarbâš eenâb ääigi já torjuu sárnumist. Säämi kirkkopeeivijd uárnee Oulu pispekodde oovtâst Suomâ sämitiggijn sehe Ruotâ já Taažâ sämmilij kirkkorađijguin. xxx Rijjâ savâstâllâm oppâmateriaalpargoost Sämitigge tuáivu, et palhâšume movtijdit Iänuduv kieldâ pyerediđ sämikielâ sajattuv ovdedem kieldâ puohâin uásisuorgijn já meid eres virgeomâháid pyerediđ sämikielâlijd palvâlusâid. xxx Kielâkyeimi lii anarâškielâ oppâkirje, mii tuálá siste luvâttuvtääsi anarâškielâ vieres kielâ kuursâi 1–2 máttááttâsubâlâšvuođâid. Viirgij toimâkoveh láá miäruštâllum Sämitige pargo-oornigist. • rähtiđ ohtâdâhân uđđâsistkevttimmateriaalijn monni kove (loostâin čuopâdum kuuvijd, pááppár, iivnij kevttim) Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ / tárukielâ. Pargojuávkkuovdâstem Sáárnum sämikielâ , já veikkâ tot ij lahkin muu eenikielâ , te tot lii munjin tehálâš kielâ jieččân sämmilâšvuođâ keežild . Ärbivuáváliih sämi-iäláttâsah láá sämikulttuur vieksâvuotâ. Petteri Laaiti juhlecájáttâs lii uáinusist Saijoos maaŋgâtooimâsalist 30.9.2015 räi. Sopâmuš lappcodisillenist ive 1751 Ruotâ-Suomâ já Tanska-Taažâ tähidii el . sämmilijd vuoigâdvuođâ rastaldittiđ raajijd poccuiguin já kuálástemtárguttâsâst . Petra Biret Magga parga sämitiggeest párnáikulttuurpargo . Ruotâ, Suomâ já Taažâ sämitigij sehe Ruošâ sämmilij oovtâstpargo-orgaan, Säämi Parlamentaarlâš Rääđi (SPR) vuárdá, et tave-eennâmlâš sämisopâmuš oovded sämmilij raajijd rastaldittee oovtâstpargo ovdiist pyerebân lasseetmáin sämmilij oohtânkulluuvâšvuođâ já läčimáin SPR:st sämmilij ohtsii alemuu ovdâsteijee orgaan jieijâs haldâttâhráhtusijdiskuin. SIIJD AUDITORIO, SÄMIMUSEO-LUÁNDUKUÁVDÁŠ SIJD 80 ulmui. Tast lâi meid njuolgâdusâi mield vuoigâdvuotâ hilgođ puoh iävtuttâsâid tâi lonestiđ tuše oovtâ pargo . Vuoluupiálááš tavlustuvvâst láá tärhibeh Säämi kulttuurkuávdážân, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon, šaddeh toimâvisteh Sämitiigán, sämikulttuurân kullee maaŋgâpiälásâš tooimân sehe säämi máttááttâs- já tutkâmuštooimân. Lihâdem- já sierâdemtilálâšvuođâin piäsá páárnáš luándulávt hárjuttâllâđ sosiaallâš tááiđuid. Eidusâš kulttuurtoorjân juohhui ohtsis 79 100,00 eurod já sämiseervij kulttuurtoorjân 63 000,00 eurod. Sämitige nuorâirääđi , Aanaar 105 701,42 € Katri Santtila (máttááttâs- já kulttuurministeriö) Ume konferens tuhhiittij julgáštus tave-eennâmlii sämisopâmušâst sehe julgáštus, mii kuáská s ämmilij ärbivuáválij aassâmkuávlui luánduriggoduvâiguin ávhástâlmân. Kuittâg juurdâ poccui vyebdimist já iäláttâs looppâtmist oroi tegu luovâččij uásist jieijâs eellim já leggističij eeji já madâreejij eellimpargo hukás. Suomâ Arkkitehtlito nomâttem: - professor Juhani Pallasmaa, arkkiteht SAFA - arkkiteht SAFA, Anssi Lassila Tanssâkišto lasseen Suáđigilist láá meid tanssâ- , muusik- já elleekovečájáttâsah . Áinoo vädisvuotâ lâi tuše ääigi nuuhâm . Sahâalmai lâi halijdâm kuullâđ sämitige uáinuid eromâšávt ILO 169-sopâmuš ratifisistmist. Laapi ortodoksâlâš servikodde vuáđudui ive 1950 . Almottâtmijd já plakatijd kalga toimâttiđ Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâhân njuhčâmáánu 5. peeivi räi. TEKNIIK J PIERGÂSEH: Suijân lasepuurâtmân láá lamaš el. kuáttumkuávlui pieđgânem, meccičuoppâmeh já eres kištottellee eennâmkevttimhäämih, moh láá ucedâm kuáttumij mere. Siämmáid iivnijd láá ärbivuáválávt kiävttám sämmilij aalmug- já aalmuglâšpihtâsist , máccuhist . 010 839 3115 Sämikuávlu ulguupiälááh staatâ ohtâduvah já ministeriöh kolgâččii jurgâliđ sämmilijd kyeskee laavâid já kuávdášlâš aalmug vuoigâdvuođâid já kenigâsvuođâid kyeskee tieđettempápárijd / raavâkirjáid sämikielân. Sämmilâš puásuituálu vuáđuduvá kuáttumjuurrâmvuáhádâhân, mii vuáđuduvá poccui biologian já puásuituállei kulttuurlijd taavijd. Tääl mij rähtip uđđâ biisijd puáttee oleskukkosii albumân, et must mana muusikrähtimân ennuv äigi, mut ij tot häittid, ko rähistâm čääliđ biisij saanijd já nuottiđ muusik. Fiktiivlâš video nuorâ sämmilâšnisonijn láávust, mast tuulâ saajeest lii-uv tietumaašin, mätkipuhelin, sohvá já mikrouvnâ. Stivrim / čuoppâm : Anneli Lappalainen , kuvvim : Kauko Mustonen , Anneli Lappalainen Kuorokonsert maŋa tábáhtus juátkoo Saijoos šiljoost olgofestivaalin, kost Mari Boine lasseen lávdásteh el. kárášjuvâlâš Felgen Orkester, mii čuojât já juáigá tavesämikielâlâš poprock. Ovdil eeji jäämmim juurdâ tavas päcimist já puásuipargoi juátkimist oroi lemin kukken. Markkânij ääigi tme 13.00 čuojât orjâlâškielâlâš folk-rock juávkku Ravggon. Studiotiilijn västid Säämi máttááttâskuávdáš, mutâ kuávdáá olgopiälásiih väärridmeh puátih Saijoos Kongres- já tábáhtuspalvâlusâi peht. Mađhâšempalvâlusâid Ááhu muštâlusâi já Ááná já Saammâl savastâlmij pehti puáhtá máttááttâllâđ mielâkiddiivávt aanaar sämikielâ. Säämi kielâtaho - palhâšume mieđettuvvoo Iänuduv kieldâ juávkkupeerâpeivikiäčču Miessin čuávvoo agâiguin: Toimâ säminuorâi hiäđui já vuoigâdvuođâi vyeijee seervijn lii orroom rievtisin já tuubdâm tom uáli tehálâžžân. Sämmiliih láá Euroop union kuávlu áinoo algâaalmug. Tain hiävuin iänáá uási tavveen toovât ketki . Raavâdviäsutooimâst perustum ulmuid pivdep väldiđ ohtâvuođâ 15.4.2014 räi. Pyevtittâs : Säämi máttááttâskuávdáš 2004 Haukipudas luvâttâh : Olá-Mihkku Länsman ( tavesämikielâ ) Kielâlávgummáttááttâs vijđedem kulá el. Tääl kulttuurlävdikoddeest vyerdih, et eromâšávt tuáijáreh já tyejeest kiddiistum ulmuuh oceh kulttuurtorjuu. • máttááttâllâđ tubdâđ ellei luodâid já pivdovuovijd pivdočeepi jođettâsâst Sämitige eidusâš tooimân láá väridum staatâ budjetist s. 1,6 miljovn eurod. Sämitigge lii finnim máttááttâs- já kulttuurministeriöst staatâtorjuu kevttimnáál sämikielâlii arâšoddâdemmateriaalpaaŋki valmâšin rähtimân. Keevâtlávt stuorrâ uási sämitige aalmugijkoskâsâš ovdâstemijn tahhoo kuulmâ eennâm sämitigij já Ruošâ sämiseervij, Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) tooimâ peht. Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs sajattuv, juksâmvuođâ já sämmilâš siskáldâs ovdedem Sijdâ stivree puásuituálu hárjuttem jieijâs navdâšemkuávlust. Sämmilij tááhust váldálii avžuuttâs tast, et Ilo-sopâmuš ratifisistem ohtâvuođâst kalga tubdâstiđ sämmilij vuoigâdvuođâ hárjuttiđ puásuituálu ärbivuáválii vyevi mield lii tuođâi tehálâš, ko tááláá ääigi syemmilâš puásuituálulahâasâttâs viggá oovtnálásittiđ säämi puásuituálu. Kulttuurkuávdáš lii siämmáá-áigásávt sehe sämmilij parlamenttâtáálu já kulttuur-, škovlim- já mättimkuávdáš já meiddei tábáhtustáálu jieškote-uvlágán čuákkimijdiskuin, muusik-, elleekove- já teatterčáittusijdiskuin. Sämitigge almoot uuccâmnáál anarâškielâ jurgâleijee virgesajasâšvuođâ ááigán 1.6. -30.6.2015 já 1.8.2015-18.5.2016. Sämitigge lii algâvuáváám mield čonâdâttâm laiguttiđ oovtâ pargoviste kuávdáást. Tavesämikielâlâš aabbis nubbe pargokirje almostui Staainâh kuáhtáá Rottopoolis, kote piäjá Staainâh puutkán. Sierâdmáin páárnáš oopâi sosiaallâš tááiđuid, porgâđ pargo, kevttiđ luándu riggoduvâid já piergiittâllâđ korrâ luándust. o kuobârsaalaat , tillismetana , šaapšâ meini , pihtum sämikákku Sämitigge uásálistij strategia valmâštâlmân nuuvt, ete vaikuttij haldâttâsráđádâlmáid, artikla 8(j)-pargojuávhust, biodiversiteetpargojuávhust, adelij ciälkkámušâid já ráđádâlâi strategiast virgeomâháiguin. Plaakaat Tuáivumist lii, et juáháš tábáhtusân uásálistee škovlâ ráhtáččij oovtâ ivnáás A2-stuárusii plaakaat, mon arttâ lii rijjâ. Sämitigge vaaldij ciälkkámušâstis vuotân Näkkäl palgâs toohâm lahâvuáimálii miärádâs, Laapi KVI toimâvääldi, Suomâ aalmuglijd já aalmugijkoskâsijd kenigâsvuođâid sämmilij kuáttá já puásuituálulaavâst palgâsân asâttum pargoid já pahudij, ete Näkkäl palgâs toohâm miärádâs syeijee sämmilij vuáđulahâlii kulttuurhäämi já ete lii Suomâ vuáđulaavâ miäldásij aalmuglij já Suomâ olmoošvuoigâdvuođâi miäldásij aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi miäldásâš. “ Haldâttâsohjelm ulme tuárju tave-eennâmlii sämisopâmuš jotkâráđádâlmijd ” uáiná saavâjođetteijee Näkkäläjärvi. Sämikielâ máttááttâs adeleh eenikielâ já vieres kielâ oppâamnâsin puoh kuulmâ sämikieláin. Ovdâskode vuáđulahâváljukodde lii pivdám sämitiggeest 4.3.2015 ciälkkámuš haldâttâs oovdânpyehtimist sämitiggelaahân (HE. Kuávdážist parga ohtâ pargee meriáigásávt . Tot tiäduttij sämmilij vuoigâdvuođâid luánduvaarijd já kielân já meridij ohtsâšsämmilâš Sämirääđi vuáđđudmist . Rääđi oovdâst sämmilijd aalmugijkoskâsijn ohtâvuodâin já kieđâvuš aašijd, moh kyeskih sämmiláid algâaalmugin. Parlamentaarlii rääđi čäällimkode pargoi já eres toos lohtâseijee aalmugijkoskâsij aašij hoittám várás Sämitigge ocá Meridui, ete vástádâs vuolgâttuvvoo tiättun meid SPR:n, oovtviärdásâšvuođâváldálâžân ja el. sierâ ministeriöid. Rääđi oovdâst sämmilijd aalmugijkoskâsijn ohtâvuodâin já kieđâvuš aašijd, moh kyeskih sämmiláid algâaalmugin. Parlamentaarlii rääđi čäällimkode pargoi já eres toos lohtâseijee aalmugijkoskâsij aašij hoittám várás Sämitigge ocá 010 839 3109. Ministereh: sämikielâi turvim lii tehálâš aalmuglâš haahâ Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ovdán • máttááttâllâđ viermi čihtâm, kyelipivdopiergâsij já kárbá huolâttem Meccipivdo já nuurrâm: Kielâpiervâlijn käävci tuáimih sämikuávlust já ohtâ Helsigist. Kole puáhtá kuáivuđ meid sämikuávlu enâmist . Sämitigge iävtut Säämi máttáátâskuávdáá stiivrân puáttee neelji ihán čuávvoo jesânijd já väri-jesânijd (tavgij siste): Petra Magga (Pekka Aikio), Erkki Lumisalmi (Tiina Sanila-Aikio), Berit-Ellen Juuso (Maarit Magga), Veikko Guttorm (Sisko Länsman), Heli Aikio (Aslak Paltto), Antti Katekeetta (Kati Eriksen). Zoja Nosova luuvâi kirje mainâsijd nuorttâsämikielân páádán, mast pargojuávkku Katri Fofonoff, Eino Koponen, Jouni Moshnikoff, Tiina Sanila-Aikio já Seija Sivertsen huolâttii mainâsijd nuorttâsämikielâ tááláá čäällimvuáhán. Sämikielâlij palvâlusâi uážžum kirholâš toimâttâsâi , tegu hávdájái , kastuu já vihkâm ohtâvuođâst lii máhđulâš Sämikuávlust , mii lii sämmilij paapân kullee kuávlu . Ive 2004 vuáimán puáttám uđđâ säämi kielâlaavâ uáivilin lâi toohâđ sämikilâlâš ášástâllâm virgeomâháin luándulâžžân já kepidiđ kuuloold unohâžžân tubdum tulkkum. Väidimeh tahhojeh TSS-komitean (1 artikla). Nube tááhust ij lah tehálâš sierriistâllâđ, et moh ääših láá sämmiliih já moh iä. Maaŋgah sämmiliih kuáhtájeh munekááduid já raasism, já Tave-enâmij sämmilijn láá ohtsiih vuáttámušah kolonisaatiost já olgooštmist, moh láá staatâi hárjuttem politiik puáđuseh. Teatter lii vijđes taiđuu syergi, moos kulá maaŋgâlágán teatter tego muusik-, tanssâ- já sárnumteatter. Sopâmuš olášuttem koceh äššitobdeekomitea já ministerkomitea . Algust oovdânpyehtih sämikielâ finnim ubâ pajeuáppeetutkos kiellân sehe sämikielâ sajattuv pyeredem eenikielâ já vieres kielâ iskosijn . Almottâttâmluámáttuvvâst láá tärhis koččâmâsah já sajeh, moid kalga västidiđ. Laapi litto áigu jurgâlittiđ Euroop union ráhtusruttârájuohjelmij tieđettemčálusijd meiddei tave- , aanaar- já nuorttâsämikielân . Eidu ton keežild sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođah iä tuotâvuođâst olášum aldagin nuuvt vijđáht ko lahâasâtteijee lâi laavâ aasâttijn uáivildâm. Njuámmil Nuorâ taaidâreh uásálistii Áillohaš jiegâst uárnejum kovetaaiđâkiišton ohtsis 165 taaidâráhtusáin já tiivtâčäällimkiišton ohtsis 46 tave- já aanaarsämikielâlâš tivtáin . mon toimâsaje lii sämitige säällimkoddeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Aanaar markkânist. “ Taat lii tuođâi tehálâš linjim. 6. • huksiđ sämmilij ärbivuáválijd viistijd já rakânâsâid (om. uccâmaalliš): láávu, peljikuáti, lavŋekuáti, sierâlágán ääitih olášuu, koska sämmilij o Sämitigge tuárju säämi kulttuurkuávdáš Saijoos sämikulttuurpalvâlusâi ovdánem já uárnee sämmilijd kulttuurpalvâlusâid meid eres sämikuávlu kieldâin já sämikuávlu ulguubeln. pyehtiđ äššikiirjijd äššigâsâi finnimnáál arkkâdâhlájádâs viermipalvâlusâi peht. Tááláá ääigi miäcásteh eromâšávt soorvâid sehe riävskáid . • uápásmuđ sämmilij ärbivuáválijd talhâsšaddoid já toi kevttimân Viirgán väljejui Tanja Kyrö Anarist . Lasseen rääđi šadda valmâštâllâđ taid sämitige iävtuttâsâid, alguid, ciälkkámušâid já eres peleväldimijd, moh kyeskih säminuorâid. Virge tohálâšvuođâvátámâšah láá sämitiggeest adelum asâttâs 5 § (1727/1995) miäldásiih. Pirâsministeriö lii asâttâm kesimáánu aalgâst algâaalmugij ärbitiäđu kieđâvuššee äššitobdeejuávhu. Taat oovtâstpargo lii uáli eromâš sämikuávlust já meid Taažâ já Suomâ kooskâ. AHR toolâi haldâttâhrievti miärádâs vyeimist já komettij Tukes miärádâs lavâvuástásâžžân já tuhhiittij lopâlávt sämitige väidim Ruávinjaargâ haldâttâhriähtán. Täid njuolgâdusâid puáhtá rievdâdiđ sämitige stiivrâst. Skuáppu kávnoo tavekuávlu kirjeráájuin já tot puáhtá toimâd kihtâleijen oppâtiijmijn tâi helppiđ vaanhimijd kavnâđ ohtân jo maŋgâ párnáid uáivildum mielâkiddiivâš kihtâlâs tâi kirje. Tobbeen oppim sämituojij hammim já Alpine line. Mieldi lahtosin väldikodálii tábáhtus njuolgâdusah, maid nuávdittep meid jieččan kuávlutábáhtusâst. Sämitigge tuárju meid ovtâskâs oppâmateriaal rähtim. Párnáikonsertist kuullâp párnái jieijâs lávdástemij lasseen algâaalmugkuosij muusik . Iävtut jeessân sämitige nuorâirááđán 2012-2013 Sämitige toimâ asâttuvvoo sämitiggelaavâst ( 974/95 maŋeláá toohum nubastusâidiskuin ) já – asâttâsâst ( 1727/95 ) , säämi kielâlaavâst ( 1086/03 ) já staatârääđi asâttâsâst säämi kielâlaavâ olášutmist ( 108/04 ) sehe eres lahâaasâtmist asâttum já meridum lavâiguin já asâttâsâiguin . Must láá kyehti eenikielâ: tavesämikielâ já suomâkielâ. Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto sämitige värisaavâjođetteijen Tieđettep tilálâšvuođâ täärhib ohjelmist maŋeláá mii nettisiijđoin. Eromâšávt kolgâččii orniđ ovdiist eenâb ruttâdem sämitiggij jieš sierrim , ovdedem já olášuttem projektáid já alguid . 27.7.12 . Párnáá kielâlâš tiäđulâšvuotâ ovdán kieláin sierâddijn, kuhâdijn, lávludijn já uápásmuumáin kielâ sierâlágán haamijd. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâžžân lii pargo vaattâm škovlim . Pargo álgá tállân já pištá máhđulávt 28.2.2015 räi . Äššitobdee Elina Helander-Renvall (Laapi ollâopâttuv arktâlâš kuávdáš) Eromâš váduhin lii tubdum sämikielâ kevttim puhe-limáin tábáhtuvvee ášástâlmist. Ovdâskodde kieđâvuš haldâttâs oovdânpyehtim čohčuv. 28 Sujala Antti Tapani Irâtteijee Ucjuuhâ Jyehi sämmiliist lii stuorrâ ovdâsvástádâs tast, ete siäilu-uv sämikulttuur. Sämitige uáinu mield tááláš meriruttâ ij keelijd turviđ sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâid iäge sämmilij olmoošvuoigâdvuođah olášuu resurssij uccáávuođâ keežild sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâin vuáđulaavâ já säämi kielâlaavâ vaattâm vuovvijn. Raavâdviäsu Galla, kulttuurkuávdáš Sajos Nommâ kalga leđe älkkeht čäällimnáál já ettâmnáál jieškote-uv kieláin já vuohâsávt sujâttemnáál. Sämitigge lii ornim majemustáá ive 2010 aalmuglâšpeivijuhle. Tääl sämikielâlij palvâlusâi finnimvuotâ já ovdedem láá ovtâskâs ulmui väärist. Euroop Rääđi ministerkomitea Tai vyeittimân tarbâšuvvojeh ohtsâš táttu, škovlim- já kuávlupoolitliih tooimah já ekonomâlij resurssij lasettem. Tave-enâmeh kalgeh viggâđ toollâđ puásuituálukuávlui piätuelleepopulaatioid tagarijn taasijn ete palgâseh piergejeh, já piätuellei tovâttem vahâgijd kalgeh sajanmäksiđ puásuituálleid olesmiärálávt. Sämmilij ärbivuáválii tiätun lohtâseijee arkkâdâhmateriaaleh láá valjeest nuuvt Suomâ arkkâdâhlágádâssâin ko olgoenâmijn-uv. Sämikulttuurkuávdáš uánihávt , algâaalmugij vuoigâdvuođâid kieđâvuššee aalmugijkoskâsijn Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtââsi VII / I mield, vuáđupälkki 1 639,98 eurod / mp. Sämmilâš Pilvi haalijd uápásmuđ pyerebeht madduidis já vuálgá luuhâđ Oulu ollâopâttâhân säämi kultuur Sämitige ceelhij olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst Sämmiliih láá ohtâ ucemusâin , mut ohtâ aktiivlumosijn aalmugijn maailm algâaalmugij juávhust . Säminuorâi muusik puátá Ruávinjaargân Saalmâid lávlu anarâškielâ salmâlávlumjuávkku (Ilmari Mattus, Heli Aikio, Ilmari Aikio, Onni Aikio, Unto Aikio, Rauni Mannermaa ja Lyyli Vehmasaho) já eres vuoiŋâlijd lavluid Rauni Mannermaa. Iäččám lii pajeolmooš já eellip puásuituálust. Mut ko moonâm OA čuákkimân New Yorkân já ko must koijâdeh kii lam, te muštâlâm lemin sämmilâš – jis muu iä jo tuubdâš pihtsijn. Puoh sämitige almostittem oppâmateriaaleh láá finniimist meid škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst ritva. tammela (at) samediggi. 4.1.2012 . Palhâšume láá vuáđudâm Taažâ, Suomâ ja Ruotâ sämmilâšašijn västidijee ministereh oovtâst tai enâmij sämitigij saavâjođetteijeiguin. Eŋgâlâskielân Sämitiggeest kiävttoo nomâttâs The Sámi Parliament . Unna Junná video Ivaloiset teatterčáitáldâh 2.2.2012 . Saavâjođetteijeeh halijdii meid kijtteđ riehtiminister Henriksson suu mávsulii pargoost sämmilij pyerrin taan vaaljâpaje ääigi. Lam šoddâm já aassâm ubâ ave Avelist. Avveel paješkovlâ : Janrik Magga ( tavesämikielâ ) xxx Ruotâ Sämitige vuáđudempeivi Säämi parlamentaarlâš rääđi tievâsčuákkim 9. skammâmáánu Suobbâd lii lamaš vijđes kuávlu já toollâm siste maaŋgâid siijdâid , main uási paccii Loka tulvâdemáldá vuálá . Sämitigge oovdânpuovtij ministerân sämitige čuákkim tuhhiittem ciälkkámuš sämitiggelaahâpargojuávhu oovdânpyehtimist sehe äigikyevdilis ovdedemprojektijd. Pyevtittâs : Säämi máttááttâskuávdáš 2008 EU- staatah hämmejii ohtsii uáivil koordinaatiočuákkimijnis. Risten.no sänivuárhá . Lasseen kalga lasettiđ resurssijd sämikielâlâš peivitipšo falâmân laavâ vaattâm vuovvijn, ko tast lii merhâšittee rooli sämikielâ já kulttuur paijeentuállen já nanodeijen. Sämitige sämikielâ toimâttâh ocá nuorttâlâškielâ jurgâleijee. Säämi máttááttâskuávdáš Alemus haldâttâhriehti (AHR) adelij 25.6. Kieldâ lâi pivdám sämitiggeest ciälkkámuš kyehti proojeektvuáváámist: sämivaikuttâsâi miäruštâllâm kieldâlâš miärádâstoohâmprosessist já sämikielâ já - kulttuur iäláskittemprojektist. paalgât = tivreäigi, kuás tiivreh vyejetteh poccuid čurruid teikâ puhelimáin +358 50 382 5179. 3. olášutteh lasetooimâid vâi visásmiteh ruotâ- já sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâspalvâlusâi finnim, Akwé : Kon - ravvuid nuávditmáin puáhtá tubdâđ háitulâš vaikuttâsâid algâaalmugáid já hemâdâsâid puáhtá minimistiđ . pygálus = sierrejuvvojeh ellen päccee poccuuh njuovvâmpoccuin Ruossâlâstilálâšvuođah stivrejuvvojeh savâstâlmáin párnái já rávisulmui kooskâ sovâdávt. Vástuppeivi 7.2.2014 Parlamentsali Solju, tulkkum puoh sämikieláid Vuáđupäälhi lasseen pargoost máksojeh 24 % sämikuávlu lase já hárjánemlaseh. Keevâi maht peri, te sämmilâšvuotâ šadda leđe ain stuorrâ uási mii identiteet, aassimba talle Avelist tâi Pariisist.:) Vyeitee sahâvuáru Äššitobdee Heikki Paltto (sämitigge) , Sämitigge , Säämi máttááttâskuávdáš , YLE Sápmi , Aanaar kieldâ , Taiđuu ovdedemkuávdáá Laapi toimâsaje já Hooteel Kollehovi . Sopâmuš 1 artikla täähid puoh almugáid jiešmeridemvuoigâdvuođâ , mon vuáđuld toh merideh rijjâ poolitlâš vuáhádumes já hárjutteh rijjâ ekonomâlij , sosiaallij já čuovviittâslij tiilij ovdedem . Ovdeláá mainâšum čielgiittâs lahtosijdiskuin lii luuhâmnáálá čujottâsâst Vuáđulaavâ já sämitiggelaavâ valmâštâlmist já asâttum laavâi almosvuáđustâsâin lii vuolgum tast, et sämmilij kielâs já kulttuuris kyeskee jiešhaldâšem lii ovdáneijee, ige maŋasmannee. Sisäašijministeriö tiäđui mield 10 prosenttid meerhâš ovdâmerkkân ihán 2007 ohtsis 55 314 euro lasattâs tai kieldâi staatâuásán, mii juáhás kieldâi kooskâ nuuvt, et Iänudâh finnee 5 638, Aanaar 19 854, Suáđigil 25 980 já Ucjuuhâ 3 842 eurod. Lasetiäđuh: Konfereensân uásálistii säminuorah Suomâst, Ruotâst já Taažâst, ohtsis suullân 70. Sämitige tiervâttâs konfereensân puáhtá Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. nakkalajarvi (at) samediggi. Avveel pajetääsi: Áilu Arianaick (tavesämikielâ) Sämitige Säämi párnáikultuurkuávdáš lii váldám vááimu äššin meid sämipárnái sierâdempirrâs sámáidittem sierâi háárán. Lasetiäđuid pargoost addeleh proojeekthovdâ Marko Marjomaa 050 438 2484 já kielâtorvočällee Siiri Jomppanen 050 493 9018. Tot parga sämimáttááttâsân lohtâseijee kuávlulâš, aalmuglâš já tave-eennâmlâš ohtsâšpargo. finniimist. Kieldah kalgeh säämi kielâlaavâ 18 § miäldásávt kocceeđ uástupalvâlusâin já kieldâovtâstumij tooimâst et sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođah olášuveh já vaattâđ, et palvâlusâi uárnejeijeeh čuávvuh säämi kielâlaavâ olášume já nuávditteh säämi kielâlaavâ jieijâs toimâinis. Mun lam Satu Aikio (2008) Čäällimkiištoost láá kulmâ rááiđu . Sämitigge almoot uuccâmnáál PIRÂSČÄLLEE Virge uccii čiččâm olmožid . Máttááttâsvuávám tuhhiittem kulá luvâttâhlaavâ 11 § mield škovlim uárnejeijei . - eennâmkodálâš sosiaallâš vaikuttâsâi miäruštâllâm já pyereestvaijeemstrategilâš pargo sehe "Lii arvâlum, et tááláin vädisvuođâin, nuuvt almolii ekonomia vááijuvvuođâst ko ovtâskâs sektor haddekištonaavcâin tuon ""juvsâhánnáá hiäđu"" merhâšume lii maaŋgâid prooseentohtâduvâid." Ravvuuh láá valmâštâllum staatâi já algâaalmugij oovtâstpargon. Viiđâd eennâmraapoort adelui vyesimáánust 2014. Mij aasâim Avelist uási ivveest iännán pargo keežild já tobbeen mun, uábbám já viljâm lep jottáám meid vuáđuškoovlâ já čáállám pajeuáppen. Annukka Hirvasvuopio-Laiti tuálá meid luvâldâlmijd sämmilâš musikkist já kulttuurist suomâkielân, tavesämikielân já eŋgâlâskielân. Tamperelâš Matti puátá Sáámán já haalijd uápásmuđ Sämitige tooimân . Tavesämikielân : • roolisierâdmeh, nukketeatter, čaittâlem siltala (at) samediggi. Sosiaal- já tiervâsvuođâčällee ( – Jis Pänituoddâr hoittám já kevttimvuávám valmâštâllâm luhostuvá pyereest, te Akwé:Kon - ravvui Binna Bánna párnái radio Ilmari Tapiola Sämmilâš tanssâärbivyehist lii siäilum tuše nuorttâlâšâi katrilli , mii lii finnim vaikuttâsâid ruošâ tanssâärbivyevist . Kielâpiervâlpargeeh sárnuh tuše sämikielâ, iäge sij jurgâl sárnumijdis suomâkielân ubâ aalgâstkin, ko párnááh iä vala ibbeerd sii. Taam keežild lam-uv halijdâm juátkiđ madâräijihijdân äärbi, puásuituálu já oppâđ puásuialmaa ámáttân. Jis sárnumvuáru ettuu čuákkimsalist ovdâmerkkân anarâskielân, kuldâl tavesämikielâ tulkkâ anarâškielâ tuulhâ suomâkielälij tulkkum já jurgâl tom tavesämikielân. Säämi kielâtaho-palhâšume njuolgâdusah xxx a. Kišto čuávdá 10-jeessânsâš palhâšumelävdikodde, moos kulá ohtâ ovdâsteijee jyehi kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatiost (ohtsis 8 ovdâsteijed) sehe ovdâsteijee Seenaat-kiddoduvâin já kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto vuáittám vuávájeijee ¨juávhust. Osmo Seurujärvi --- Tuhhiittum 1.3.1996 sämitige čuákkimist, nubástusah tuhhiittum 22.2.2005 já 17.9.2010. Avveel luvâttâh: Gabriela Satokangas (tavesämikielâ), Matias West (tavesämikielâ) já Sunna Kokkonen (tavesämikielâ) Aarâhšoddâdem ovdedemtoimâ pieijui joton vistig karttiimáin sämikuávlu aarâhšoddâdemohtâduvâi tile já sahhiittâlmáin pargeid. Oppâkiirjijd puátá tiiláđ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst: anni. Maaŋgah suhâpuolvah láá oommâm kielâ čäällimvyevi, mut rävisaalmug eenikielâ luuhâm- já čäällimtáiđu käibideh vala pyeredem. Proojeekt puátusijd lii ulmen kevttiđ meiddei sämi-iäláttâsâi tile já ovdedemtáárbu vuáđutiättun, mon puáhtá kevttiđ, ko ovdeed sämi-iäláttâsâid kyeskee lahâasâttem já haldâttuv. - eennâmkodálâš sosiaallâš vaikuttâsâi miäruštâllâm já pyereestvaijeemstrategilâš pargo sehe Nuuvtpa kove sämmilijn puásuituállen lii nube tááhust tuotâ , mut nube tááhust tot taha sämmilijn tuođâ vuástásâš stereotypia . Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáš (Poske) Jis parlamentsalist tuállejuvvoo čuákkim puáđáččij čuávvuđ paijjeel 40 persovnid, ijge salist ličij tuárvi čokkámsajeh, puáhtá čuákkim čuávvuđ táárbu mield meddei auditoriost. Oopâi algâttem Juhâmohheest vaikuttij munjin nuuvt, et ovdánim tobbeen uáli pyereest, eromâšávt tyeje syergist, ko tobbeen lijjii sämmilâš máttáátteijeeh. Čáitálmâs loptee fijnásávt uáinusân luándu, kulttuur já kielâ koskâsii ohtâvuođâ tehálâšvuođâ sämmiláid ”, árvuštâl Seurujärvi-Kari siämmást ko räämid čáitálmâs meid stuorrâ kunneečáittusin uccâ sämiaalmugân. Keevâtlâšvuođâst tot uáivild oppimateriaalvaarij haldâšem já jyehim , materiaalpargo čuávvum já pedagooglâš stivrim . Sajos táálášäigásâš tekniik tohá máhđulâžžân täsivâš virdedem kost peri táálu pirrâsist. Dokumentelleekove Kuun metsän Kaisa (Máánu meeci Kaisa) lii tivtâlâš tođhos nuorttâsämmilij pegâlmâs mainâsmuštâleijee Kaisa Gauriloff já sveitsilâš čällee Robert Crottet eellimpištee ustevvuođâst. Ärbivuáválâš juáigus lii algâaalgâst lamaš sämmilij riitijn čonnâšum já luándualmugáid tijpâlâš olgospyehtimhäämi já jieggâmaailm já tuođâlâš maailm tiettumhäämi. ” Sämitigge lii čuuvtij ilolâš , ete piäluštâsministerist lâi asto maailmpooliitlij kriisâi kooskâst kolliđ sämikuávlu . , MMM. , YM . Sämitigge oovdânpuáhtá maaŋgâid tärkkilistmijd hoittámvuáváámân. Kielâpargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh kuleh ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá vuáđudemprojektân. tiäđáttâsâst láá ennuv tábáhtusân kulleeh tiäđuh, já tondiet tuáivun, ete luhâvetteđ ton huolâlávt. teikâ puh 010 839 3109. Julevsämikiel â Pajetääsist lopâttim jotemist pygálusääiđist-uv. Seminaar álgá 28.11.2014 tijme 9.00 já nohá tijme 18.45 . Koreografia lâi maaŋgâpiälálâš já eromâšávt sämilippu, mii šoodâi tánssájeijei pihtâsijn taansâ loopâst, finnij kijttosijd. Tilálâšvuođâ ohjelm Säämi parlamentaarlâš rääđi pehtilis toimâ Niilo Rasmus máttát Sirmá já Ucjuv uáppeid muusik já lihâdem. Aanaar tábáhtus láá orniimin meid Aanaar škovlâ, Säämi máttááttâskuávdáš já páihálâš sämiservi Anára Sámi searvi. Sämitige nuorâirääđi lii vala uáli nuorâ nuorâiorgaan, mon toimâkuávlu lii viijđes. iäccá kuittâg enâmijdis . Juávhust lávdástii Ida Grønmo , Sunna Vihervirta , Anna Tervahauta , Fasku-Oskal Magga , Vilho-Simon Mäkinen , Jan-Kristian Magga , Ellenoora Haataja , Sandra Salminen já Lassi-Olavi Mäkinen . Suopânjáin ulâttij älkkeht njuárustiđ poccuid. Tááláá ääigi sämmiliih ávudeh ohtsii aalmugpeeivi siämmáá ääigi . Tađe ovdil lijjii syemmiliih Lapin ystävät vuáđudâm Lapin Sivistysseura (Säämi Čuovviittâsservi) ive 1932 Helsigist. Sämitiggelaavâ uđâsmittem šoodâš vuáimán ive 2014 loopâst teikâ 2015 aalgâst . Vuáđulaavâ 17 § 3 moomeent uáivildem sämmilij kulttuurin já ärbivuáválâš sämmilâš iäláttâssân tuálih puásuituálu , kuálástem , miäcástem ( HE . Taaidâtábáhtus koveráiđu Párnááh väldih älkkeebeht kontakt já rävisolmooš puáhtá pyerebeht kuldâliđ já savâstâllâđ siiguin. Sämitige tievâsčuákkim lii čuákkimistis 10.3.2009 ciälkkám kuávluhaldâšem uđâsmittemhaavâst ( ALKU-haahâ ) . Väidimijd pyehtih toohâđ ovtâskâsulmuuh teikâ ovtâskâsulmui juávhuh , moh eteh , ete koččâmâšâst leijee sopâmušstaatâ lii luávkkám sii almossopâmušâst tubdâstum ekonomâlijd , sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođâid , ( 2 artikla ) . – koijuduvvoo raportist . Sämitigge lii uásálistâm toimâohjelm valmâštâlmân. Algâaalmugeh láá mii viiljah já uábih iäge puoh aalmugeh paste ubâ anneeđ aalmugpeeivi. Haldâttâsohjelm tuárju nuuvt sämikielâ, ärbivuáválii tiäđu, kielâiäláskittemohjelm já oovded säämi kulttuurjiešmeridem ”, muštâl sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, kote uásálistij še sämitige ovdâsteijen haldâttâsráđádâlmáid. Sämitige ciälkkámuš Näkkäl palgâs jyehimist • kuškiđ kiđđuv puško čuomâid já tuoijuđ tain tuojijd já kyele taavtijn čiiŋâid Suomâ kolgâččij pehtilittiđ tooimâidis vâi čielgiiččij já turviiččij sämmilij eennâmkuávluid já luánduvaarijd kyeskee vuoigâdvuođâid juridilávt. Kove : Sanna Konola / Laapi ollâopâttâh Nuorâirääđi noomâttijn kalga väldiđ vuotân kuávlulâš já kielâlâš täsiáárvu , ađai kalgeh leđe jesâneh jyehi sämikuávlu kieldâst ( Ucjuuhâ , Aanaar , Vuáčču , Iänudâh ) , sehe jyehi kielâjuávhu ovdâsteijeeh ( tave- , aanaar- já nuorttâsämikielâ ) , sehe nisonij já almai koskâsâš täsiáárvu . Unna Junná aalgij ive 2007 Tiina Sanila-Aikio já Pirjo Lotvonen lává čáállám nuorttâlâškielâlij posterij teevstâid. Nubbân puáttám iävtuttâs lonestuvvoo 200 euroin já kuálmádin puáttám 100 euroin . Nuuvtpa ovdâmerkkân sämikielâlâš rippâškovlâ ij olášuu Suomâst. Čuákkimeh já tábátumeh virdeduvvojeh nabdosávt salist kevttum kieláin, mut meddei kyevti jienâkäldee virdedem lii teknilávt máhđulâš. Taat meid tovâččij älkkeebin ráđádâlmijd sämiovdâsteijeiguin, main kalga leđe merhâšittee uási ratifisistemprosessist. Pargo lii sajasâšvuotâ. Juoigâmärbivyevi lasseen lii tavesämmilijn noonâ salmâveisidemärbivyehi, mast kale tast-uv lii kulluumist juoigâmärbivyevi vaikuttâs. Tiiŋgâi maalih já hervimstiijhlah vuáđuduveh puáris anotiŋgáid, maid tovle masa juáháš koolgâi mättiđ rähtiđ. Anarâš- já nuorttâlâškielâi máttááttâs toorjân láá almostum kuohtuid kieláid ohtsis nelji sierâlágán poster. Kulttuurkuávdáá huksit já oomâst Seenaat-kiddoduvah já ton bruttovijđodâh lii suullân 4 800 m². Ovdedempargoost lii västidâm Aanaar kieldâ peivitipšo hovdâ. Säämi kulttuurkuávdáš Sajos : www.sajos.fi Parlamentaarlâš rääđi tuárju Ruošâ sämmilij viggâmušâid jieijâs ovdâsteijee orgaan vuáđđudmân já avžut meiddei Suomâ , Ruotâ já Taažâ haldâttâsâid tuárjuđ Ruošâ sämmilij viggâmušâid . ELLEEKOVE: Tábáhtusân puáhtá vuolgâttâđ iivijn 2006-2009 rahtum uánihiselleekuuvijd, main stuárráámus uási rähtein láá nuorah tâi párnááh. Lase sämitige stiivrâ čuákkimmiärádâsah Avelist 21.11.2008: Sämikulttuur-kuávdáš fáálá rievtis säämi kulttuur- já mättimpirrâsist ollâtásásijd čuákkim- , čáitálmâs- já škovlim-viistijd uđđâáigásij av-pyevtittâsriäiduiguin sehe uárnee tábáhtusâid kunnijâtmáin kulttuur oovtâst-pargoost jieškote-uv tuáimeiguin já viärmádâtmáin sehe aalmuglávt já aalmugijkoskâsávt . ECRI avžuut, ete Suomâ virgeomâhááh riemih lasetoimáid vâi visásmiteh tom, ete sämikielâid máttáátteh sehe sämikuávlust ete ton ulguubeln. Tavesämikielân: Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim (sämitiggeest adelum asâttâs 1727/1995) já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Meid Iänuduvvâst já Ucjuuvâst adeleh káidusmáttááttâs eres kuávluid enâmist. Sämikielâ táiđu kiäččoo occei hiättun. Já nuuvt suoi suáituškuođijn pirrâ siijdâ já muštâláin, et sij láá vájáldittám, et juovlah láá forgâ. Meriäigin (1.6.2015 räi) luámáttuvvah láá macâttum Sämitiigán suullân 920. Sämmiliih Suomâbeln láá 1996 rääjist tuhhiittum aalmugin Suomâ vuáđulaavâst já sämmilijd lii tähidum kulttuurlâš jiešmeridem. Pargo álgá tállân já nohá 19.6.2015. Pieinis-Piäká ustev Säämi kielâlavgum škoovlâst – maht tuárjum jieččân kielâ já kulttuur máttááttâsâst – škovlim koolgâi algâalgâlii vuávám mield vyelgiđ joton puáttee skammâmáánu pelimuddoost. Sämitigge iävtut asâttâs nubástus, mii addel máhđulâšvuođâ virgij vuáđđudmân. Tiina Aikio lii almostittâm maaŋgâid skiärruid , el . Ále Mana já Sapmi Vaimmus . Nubbe maailmsuáti jođettij nuorttâlâšâi ärbivuáválâš aassâmkuávlui pieđgânmân kyevti staatâ kooskâst. Taat lii jođettâm sosiaallijd vädisvuođáid tegu alkoholismân já jobá jiešsurmijd ” Näkkäläjärvi muštâl. ovdâsteh jieijâs kuávlu nuorâ teatter. Kulttuurenâdâh Haavâ váldu-ulmen lii ovdediđ já rähtiđ toimâmmaali sämikulttuurkuávdáš Sajos finnodâtooimân. Mušte, nube tušes tiŋgâ lii nube aarni já retro lii tääl onnáá vyehi ! Kielâkäldee lii Suomâ , Taažâ já Ruotâ sämitigij ohtsâšproojeekt . Tot lii Tave-enâmijn enâmustáá kevttum já meid Suomâ stuárráámus sämikielâ. Movtijditeh palgâsijd rähtiđ maaŋgâulmemiäldásijd puásuituáluvuáváámijd . Sirmá párnááh peessih vuoijâđ Ucjuv vuoijâmhaalâst, maggaar ij lah Sirmáást. Sarre kirje oovdânpuáhtá anarâš pihtâsijd ja tyeijiäärbi anarâškielân . Nube kooveest iänuduvlii almaa mááccuh helmi . Mun lam lamaš tavesämikielâlii peivikiäjust Anarist já jottáám sämikielâlii vuáđuškoovlâ vyelitääsi Menišjäävrist já pajetääsi Anarist. Almoot oovtmielâlávt čuávvoo: sieminčalmaašluáštuid ráhtulâšvuođâst, jotoluvâst sehe tálutuáluin njuolgâdusâiguin já energiatorjuiguin. Sämitigge mainâstij ete sämitiggelaavâ uđâsmittem valmâštâllee pargojuávhu iävtuttâsah láá jo tääl ruossâlâsvuođâ čuávduseh ige taid koolgâ hiäjusmittiđ laavâ jotkâvalmâštâllâm ohtâvuođâst . Sämikielâlâš peivitipšo tâi kielâpiervâl puáhtá leđe párnáá áinoo sämikielâlâš piirâs. Poccuuh láá munjin teháliih , ko toh lahteh muu madârvaanhimáid já meid sämmilâšvuotân . Ko sämmilâš ášástâl sämikuávlu staatâ já kieldâi virgáduvâin, finnodâhlájádâsâin já toimâsoojijn, lii sust vuoigâdvuotâ sierânâs vátámušâttáá kevttiđ sämikielâ. Aanaarkielâ Toimâstivrejeijee 10 . Tom ij pyevti rähtiđ, mutâ juáigee tuáimá vävlin juáigus šoddâmist. Muštâlusive sämitiggeest lijjii joođoost 7 sierâ projektijd , main sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus- haahâ nuuvâi ive 2013 . Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ- / tárukielâ. www.samediggi.fi / kilpailu já www.samediggi.fi/competition Taažâ vuáđulaahân lasettui ive 1988 nk. sämmilâšcekki ( 110 a § ) , mon mield staatâ virgeomâháin lii kenigâsvuotâ orniđ tile tagarin , et säämi aalmugist lii máhđulâšvuotâ turviđ já ovdediđ jieijâs kielâ , kulttuur já ohtsâškodde-eellim . KOLLEKIEL – Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhâšume juáhhoo čohčuv 2014 Sämikielâlâš kirjálâšvuotâärbivyehi lii nuorâ. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Teksti : Ulla Aikio-Puoskari Taat lii stivrejeijee pärnivuotmušto kyelesalâsist já maht sun irâttij koddeđ kyele siämmáánáál ko lâi uáinám ete eejis koddá. 9. , mast tehálâš koččâmâšah lijjii ulmui koskâvuođah, rehálâšvuotâ já addâgâsânadelem. Staatârääđi addel čielgiittâs Ovdâskoodán čohčâčuákkimistempaajeest 2009. Sahâalmaa delegaatiost lijjii fáárust vuáđulahâváljukode saavâjođetteijee Johannes Koskinen, haldâttâhváljukode saavâjođetteijee Pirkko Mattila, staatâvarijváljukode saavâjođetteijee Kimmo Sasi, eennâm- já meccituáluváljukode saavâjođetteijee Jari Leppä sehe ekonomiaváljukode saavâjođetteijee Mauri Pekkarinen sehe ovdâskode uáivičällee Seppo Tiitinen já tiätu- já viestâdemčällee Marjo Timonen. Säminuorâi taaiđâtábáhtus Kooveest nuorâirääđi saavâjođetteijee Laura Niittyvuopio . Tergâdis oskolduv uási lâi uhrelaahjij adelem sieidáid , sieidih , main uskuu , ete imeleh ääsih . Lasetiäđuid pargoost addel kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. 3.2.7 Sämitige hiäđukocceem ovdedem Algâaalmug ovdâsteijeid kalga adeliđ tuárvi resurssijd , vâi sij pyehtih uásálistiđ haavâ valmâštâlmân . Suomâst adelui asâttâs Säämi Parlameentâst 9.11.1973. Sámi Parlamenta / Säämi Parlament lâi ive 1996 tooimâs algâttâm uđđâ ovdâsteijee orgaan, Sämitige, oovdâstjottee. Valjiimist mieđettuvvoo meiddei suhâpeelij koskâsâš täsiárvu. 167/2014) vp váljukode čuákkimân, mii álgá 5.3.2015 tijme 8.30. 4. Kove: Johanna Alatorvinen Čuávvup laavâ ovdâskoddekieđâvuššâm já tai vaikuttâsâid. Sämitige iävtuttem uáivil lii tot, ete sämitiggelaavâst kalga leđe sämmilij tiätun vuáđuduvvee munemietâmâš. Käldeeh: Sun lii oles ääigi porgâm äŋgirávt tavesämikielâ oovdedmân já naanoodmân . Munjin lii uáli tehálâš , et sämimáccuhâm lii kuárrum munjin aldaš olmooš já lam luholii sajattuvâst ko suvâstâm lii tyejitáiđu . Sämitige uásild huollân lii, ete maht meccihaldâttâs haldâttâhmaali uđâsmittem vaaikut sämitige já Meccihaldâttâs koskâsâš oovtâstpaargon puátteevuođâst. ” Ruotâ Sämitigge (Sámediggi / Sametinget) vuáđudui jieijâs lavváin ive 1992. Eromâšávt kolgâččii orniđ ovdiist eenâb ruttâdem sämitiggij jieš sierrim, ovdedem já olášuttem projektáid já alguid. Puoh sämmiliih iä finnee áigápuáđus puásuituálust, mutâ ton siärvuslâš já kulttuurlâš merhâšume lii ain styeres. fi Markkâneh láá šiev saje uápásmuđ sämituojij majemuid uđđâ pieggáid já uástiđ juovlâskeeŋgâid . Muštâlus kalga adeliđ majemustáá ive 2016 aalgâst. Nilla Tapiola ovdâsteijen puásuituálu- já luánduiäláttâsâi ráđádâllâmkoodán fi. Čohčuv já tälviv láá oppeet pygálusah já njuovvâmpargoh. Puáđi suámsurtorin toohâđ kávnusijd ! Sämitigge asâttij pargojuávhu valmâštâllâđ sämitige pargo-oornig olesuđâsmittem . M ut tyeje ubâlâšvuotâ lii sätináálá rievdee já tienievt ääigi hástusân hiäivulii häämi kävnee. Sämitige škovlimraapoort nr 1 Eennâmtieđâlávt tave ooláádmudo kuávlu luávdá Taveviestâr-Ruošâ, Nuorttâmeerâ já arktâsijd kuávluid, fáárunluhâmáin Barents kuávlu. Suámsurtorist lii meid ohtsâš pevdi, kuus puáhtá pyehtiđ vyebdimnáál ovtâskâs tävirijd, jis jieččân piävdán ij kavnuu tuárvi vyebdimnáál. – tanssâjuávhust, mii lávdástâlâi Anarist Ijâttis ijjâ – muusiktábáhtusâst porgemáánust 2010. Jis kielâ oppâm tuárjumân ij kiddejuu tuárvi huámášume, puáhtá tile jođettiđ sämikielâlâš párnáá kielâ molsomân suomâkielân. a ) čuávu já árvuštâl romani- já sämipárnái vuoigâdvuođâi vuotânväldim aalmuglâš vuáváámijn já ohjelmijn ; Sämitige ive majemuš čuákkim tuálloo 22.12.2014 Anarist, Sajosist tijme 9.00. Staatâčällee Valle : juáhhást vuoigâdvuotâ oppâđ sämikielâ Säämi ärbivuáválâš tiettim lii ubâlâšvuotâ, mii lii čonâsân ulmui já luándun. Nuorttâlâškulttuurkuávdáá valmâstâl nuorttâlâškulttuurvuáđudâs, mon paargon uásálisteh maaŋgah teháliih čanosjuávhuh. • oovded jieijâs kielâlâš tiäđulâšvuođâ Poccuuh käärdist 196/1981 ) tuálih párnáá ovdedem já oppâmmáhđulâšvuođâi vuáđuld eromâš tergâdin , ete párnái peivitipšo adeluvvoo párnáá jieijâs eenikielân . Artikla mield näliolgooštmin ij koolgâ keččâđ tagarijd sierânâstooimâid, moi ulmen lii turvâstiđ tai juávhui já ovtâskâs ulmui oovtviärdásâš vuoigâdvuođâid já máhđulâšvuođâid navdâšiđ já kevttiđ olmoošvuoigâdvuođâid já vuađuluovâsvuođâid. Ruánááeennâm täsiárvurääđi saavâjođetteijee Sämitigge 2012 Sajos säämi kulttuurkuávdáá nommân Tieđettep ijjâdmân, maađhâšmân já ohjelmân lohtâseijein aašijn almottâttâmääigi maŋa. Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš 2008 Nuorttâsämikielâ sárnooh láá paijeel 350. Lekkâmtilálâšvuođâst kullui meid taažâsämmilii Elin Kåven muusikčááitus, mii valmâštâlâi keččeid shaamaanrumbuinis luándualdasii tobdoid ovdil luáštádâttâm čáitálmâssali arktâsii sämipirrâsân.“Maid imâšijd ? Iävtikkâsasâttâllâm várás tiävdoo väljejeijeeseervi vuáđudemäššikirje já iävtukkâs miettâmluámáttâh, mon kalga macâttiđ vuáláčaallumhäämist vaaljâlävdikoodán majemustáá porgemáánu 3. peeivi 2007 tme.16.00. Čokkámsajeh ohtsis 310 ulmui. Váijuvâš teikâ maŋanum ucâmušah iä kieđâvuššuu. Saavâjođetteijen tooimâi Ucjuv kieldâ säämi aarâhšoddâdem stivrejeijee. - Sämikielâlâš sijdâpargee, Vuáčču 25 494,00 € Sämitigge kiddee ciälkkámušâstis huámmášume meid toos, ete sämmiliih kieldah kalgeh tevdiđ säämi kielâlaavâ kenigittee aašijd peerusthánnáá kieldâ sämikielâlii aalmug meereest. 9 § Njuolgâdusâi nubástuttem Täid njuolgâdusâid já palhâšemsume pyehtih nubástuttiđ Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämiaašijn västideijee ministereh já täi enâmij sämitigij saavâjođetteijeeh. I Kielâjurgâleijee – Irma Laiti, toimâpäikki Aanaar, Juávhu vittâ nieidâ lijjii jieijah ráhtám koreografia tanssâ- ja draamamáttáátteijee Teija Sonkkila iššijn , kote tooimâi še juávhu stivrejeijen . Sierânâsraportistee kolliimân lohtâseijee aalmugijkoskâsii konferens teeman láá sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ algâaalmugin , eennâm- , čäci- já luánduriggodâhvuoigâdvuođah , párnááh já nuorah eromâšávt kielâ já máttááttâs uáinimčievâst sehe olmoošvuoigâdvuođâsopâmušâi kocceem já meriáigásâšraportistem jieškote-uv riijkâin . Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII / II mield , vuáđupälkki 1 585,62 eurod / mp , mon lasseen máksoo 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem miäldásiih hárjánemlaseh . Uássin taam miärádâs lii lamaš meid oppâsaje já áámmátváljim . Meccihaldâttâslaavâ uđâsmittem fáálá meid máhđulâšvuođâ kavnâđ innovatiivlâš čuávdusijd oovdâst leijee koččâmuššáid . Sämitige tieđettemčáluseh Kištoääigi maŋa puáttám iävtuttâsah iä valduu vuotân. Keevâtlâš ovdâmeerhah luánduohtâvuođâ naanoodmân aarâhšoddâdmist: Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ / tárukielâ. Anarist 7.11.2012 Sämitigge Ijahis idja uárnejuvvoo porgemáánust ohtnubálovváád keerdi Muusikkiišton láá almottâttâm ohtsis 19 juávkkud, main láá ovdâstum sehe aanaar-, nuorttâ- já tavesämikielah. fi. Škovlimčällee toimâsaje lii čäällimkode váldutoimâsaajeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist, Anarist. Orniimijn lii mieldi meiddei Bareents kirhoi rääđi sehe Oulu ortodoksâlâš pispekodde. Tiervâpuáttim kielâiâláskittemehidân ! Olmoošvuoigâdvuotváldálâš avžuut Suomâ ratifisistiđ ILO sopâmuš nr 169 já tubdâstiđ sämmilij eennâmkevttimvuoigâdvuođâid já vuoigâdvuođâ hárjuttiđ ärbivuáválâš puásuituálu. Sämikulttuurkuávdáš Tääl mun aasâm Lemmest, vaanhimijdân lunne. Tieđettemčálusijd puáhtá tiiláđ Sämitige Aanaar toimâsaajeest. Solju lii tavesämikielâ já uáivild silbâ já / tâi kollesoljo , maid nisoneh kevttih sämimáccuháin . Ráđádâllâmkenigâsvuotâ kuáská el. sämmilijd kyeskee lahâasâttem oovdedmân, sämikielân já máttááttâšân kyeskee aššijd sehe eennâmkevttimân já ruukilaavâ miäldásij luuvij mieđeetmân sämikuávlust. Váldu kietâtyejiäärbih Suomâst láá nuorttâlâš, anarâš já tavesämmilâš tyejeh. Ohjelmist lii om. njuárustâllâmviestâčuoigâm várvusavehijguin, sehe njuárustemkišto. Seminaar ohjelmân kullee peivi- já eehidmáláseh fállojeh Sajos raavâdviäsust Gallaast . Sanila-Aikio Tiina Nuorttâsämikielâlâš mainâskirje almostui Njuolgimvátámâšâid kalgeh kieđâvuššâđ tai luándu tiet uáli jotelávt amas occei vuoigâdvuođâtorvo hiäjusmuđ. Sämitigge mieđettij torjuu sämmilâš elleekován 4. Sämitige já Giellagas-instituut ornim sämimáttááttâs pargoviehâškovlim vuossâmuš aldamáttááttâspaje sirdâšuvá toollâmnáál kuovâmáánust 2015 . Toimâsaje lii sämitiggeest Sajosist. Kuittâg juurdâ poccui vyebdimist já iäláttâs looppâtmist oroi tegu luovâččij uásist jieijâs eellim já leggističij eeji já madâreejij eellimpargo hukás. Idiomih láá čielgejum suomâkielân já merhâšume čielgiimân adeluvvojeh ovdâmerkkâcelkkuuh , main eđâlduvah kiävttojeh . Ulmuuh kolgii mättiđ jieškote-uv toimâinis valdâttâllâđ enâmijd , vâi nubbe meiddei ličij táiđám toho , kost salâselleeh lijjii vuottum . 88 . Sämitiggeest adelum asattâs (1727/95) miäldásii tohálâšvuođâvátámâššân lii vuoigâdvuođâtiettuu kandidaat tuđhos já sämmilijd kyeskee vuoigâdvuođâlij aašij tubdâm. Eres kuuvijd lii váldám Sergey Gavrilov Säämi haldâšemkuávluh Suomâst, Ruotâst já Taažâst láá lahâasâttâssáin miäruštâllum sierânâs haldâšemkuávluh, maid puáhtá nabdeđ meiddei sämikulttuur váimuskuávlun (keejâ kárttá). Aarâhšoddâdmist puáhtá páárnáš ovdediđ já nanodiđ sämikielâ maaŋgâpiälásâš kielâkevttimtilálâšvuođâi pehti. Kielâpiervâleh láá jo ohtsis oovce, main kulmâ anarâškielâlâš, kyehti nuorttâlâškielâlâš já nelji tavesämikielâlâš. Čuásáttâhjuávkkun láá vuálá 18-ihásiih párnááh já nuorah já iänááš toimâ sundášuvá škovláid, peivikiäijoid já kielâpiervâláid. Säämi tyejiäärbi luánduriggoduvváid lohtâseijee ärbivuávlii tiäđu turviimân addel Meccihaldâttâs almolii , nuuvtá vuoigâdvuođâ väldiđ staatâ enâmijn tyejiamnâsin ucessiähá meerijd poijuu , leeibi , suávi já suve . Sämikielâlâš vuáđupalvâlusâi pyevtitmist västideh vuosâsajasávt sämikuávlu kieldah.  Auri Ahola lii tánssámtaaidâr, kote lii tánssám Suomâ Aalmuglâšbaleetist ivveest 2004 já lii lamaš paijeel 60 tánssámráhtusist Suomâst já olgoenâmijn. Suomâ Sämitigge / Sámediggi, vuáđudui jieijâs lavváin ive 1995. Utkevuoigâdvuotâ Nuorâirááđán, mon toimâpaje lii eresnáál ko eres lävdikudijn, kyehti ive (2016-2017), väljejuvvii Jussa Seurujärvi Anarist (persovnlâš värijeessân Sunna Aikio), Laura Pieski Kärigâsnjaargâst (Niki Rasmus), Anni-Sofia Löf Hettaast (Anne-Maret Labba), Risten Mustonen Suáđigilist (Jouni Hetta), Juhan-Tuomma Magga Iänuduvvâst (Elli-Marja Hetta), Niila Rahko Ooulust (Jussa Rahko) ja Maria Mäkinen Jyväskylästäst (Leena Fofonoff). , sämitige saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâl. "Aanaarsämmilâš Ella Sarre kirje "" Anarâš pivtâstem "" almostittoo Sajosist vuossaargâ 17. peeivi juovlâmáánust." Čielgiittâs tahhoo šleđgâlâš koijâdâllâmluámátuv vástádâsâi já sahhiittâlmij vuáđuld já toi vuáđuld ráhtoo nuoráid uáivildum Oahppoofelaš-vihko. Säämi kultturkuávdáš Sajos härjijuhletilálâšvuotâ tuálloo pargoenâmist ( Aanaar ) tuorâstuv 14. cuáŋuimáánu 2011 . Sämitigge puovtij oovdân meid táárbu mutteđ Yle Sápmi arkkâduv digiháámán já adeliđ tom sämisiärváduv kiävtun ellee arkkâduv já virtuaallâš oppâmpirrâsij vievâst. Sämitigge lii iävtuttâm, et sämimáttááttâs torvejeijee ruttâdemnjuolgâdus (Máttááttâs- já kulttuurtooimâ ruttâdmist adelum laahâ L 635/1998, nubástus 1186/1998, 43 §, 2 mom) vijđeduuččij kuoskâđ ubâ eennâm. Seminaar leehâst Suomâ Sämitige saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio. Island täsiárvukuávdáá jođetteijee a. Kišto čuávdá 10-jeessânsâš palhâšumelävdikodde , moos kulá ohtâ ovdâsteijee jyehi kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatiost ( ohtsis 8 ovdâsteijed ) sehe ovdâsteijee Seenaat-kiddoduvâin já kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto vuáittám vuávájeijee ¬juávhust . "Lii aaibâs eres äšši porgâđ oovtâstpargoost savâstâlmáin ko táttuđ kommentijd jo ohtii čaallum version "", tiäddud paldâlâstábáhtusâst sárnum spesiaalvuávájeijee Sanna-Kaisa Juvonen Meccihaldâttâs luándupalvâlusâin. """ Oppâmateriaalijd puáhtá tiiláđ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst ritva . Sämitigge ocá meriáigásii oovdânpyehtee Säämi parlamentaarlii rääđi čäällimkode pargoi hoittám várás "Seminaar iiđeedpeeivi kevttip uuccâmlattiimân sehe kulttuurmeriruuđâ teknisâš ravvuid sehe kuullâp jieškote-uv ruttâdemkäldein já eehidpeeivi algâttep vuáđusavváin Sämitige "" taaidâ-, tyeji já kulttuurpoolitlâš "" - ohjelmhammiittâsâst." Iänuduv luvâttâh: Rosa-Máren Magga (tavesämikielâ) já Mareena Keskitalo (tavesämikielâ) Čuákkim lii ive 1992 toollum pištee ovdánem konferens čuávvumčuákkim. Suu stuorrâuábbi Suvi oppeet ij ibbeerd mii kaavpugist kiäsut . Mist-uv láá ennuv maid koolgap pyerediđ. Ovdâsteijein kalgeh leđe ovdâstum jieškote-uv säämi kielâjuávhuh já jieškote-uv sämikuávlu kieldâi äššitubdâm sehe nuorttâlâšâi sijdâčuákkim nomâttem ovdâsteijee . Lasseen oppâmvihkoost láá árvuštâllâmpargopitáh, moi porgâm váátá táváliist eenâb fiätu. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ Suomâ sämitige čäällimkoodán 3.1.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin: Sajos, 99870 Aanaar. ALKU-haavâ kalga kieđâvuššâđ vuáđulahâváljukoddeest. 2. Tijdâlamppu lii taikalamppu – mut mii lii Skuáppu ? Valkeapää Nihkolas SSäämi parlamentaarlâš rääđi uárnee kuálmád sämmilâšparlamiänttárij konferens. Almosčuákkim čokkân 27.6.2014 Anarist . Lasseen lii juurdâ porgâđ oppâlájádâsoovtâstpargo oppâlájádâsâiguin, moh fäälih sämikielâlâš- já kulttuur máttááttâs sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs pargojuávhu škovliimân. Sämikulttuur syeje pyeredem váátá lase naavcâid já vuoi ¨gâdvuođâlii syeje ovdedem ” Anarâškielâlâš vuáđumáttááttâs algâttui 2000 - lovo aalgâst . 36 Pekkala Pekka Tapani Iäláttâhlâš Aanaar Sämikielâ já kulttuur sajattâh máttááttâsâst lii ohtâ tehálumosijn sämmilij puátteevuođâ koččâmâšâin . Sämitigge lii finnim ive 2012 vuossâmuu oovdânpyehtim kuávlu sämmilijn palgâs jyehimist. Anarist 11.6.2012 Sämitigge Kulttuureehid joođeet Ánne Kirste Aikio já juhle lekkâmsaanijd ciälkká rehtor Liisa Holmberg . Merhâšitteemus oppâmateriaalpargo pargee juávkku lii sämikielâlâš máttáátteijeeh. Tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Nuorttâlâšah láá lasseen hárjuttâm uceslágán puásuituálu. Vuáđutääsi kuávlu puáhtá vuáđudiđ ucemustáá suulân 20 000 ässee kieldâ vuáđun . Haavâ pedâgogisâš jođetteijen tuáimá FT Marja-Liisa Olthuis já äššitobdeemáttáátteijen totkee / čuovviittâstooimâ jođetteijee Laura Arola. Máttááttâsministeriö ruttâd kuittâg säminuorâi taaiđâtábáhtus meid taan kiiđâ . Strategiast já oovdedmist kiddejuvvoo eromâš huámášume sämikielâ, romanikielâ sehe seevvimkielâ sajattâhân. 050 524 2109, ovdânommâ.suhânommâ@samediggi.fiLuándusuojâlemjođetteijee Ilkka Heikkinen, pirâsministeriö, puh.. SPR vuáđudui njuhčâmáánu 2. peeivi ive 2000. Máttááttâsministeriö kolgâččij asâttiđ jotelávt pargojuávhu, mon pargon ličij valmâštâllâđ sämimáttááttâs ovdedemvuávám, tärhistiđ já tivvoođ sämimáttááttâs kyeskee toimâlâš já nahcânjuolgâdusâid já valmâštâllâđ sämitige sajattuv sämimáttááttâs jiešhaldâšemorgaanân kyeskee monâttâllâmvuovijd já njuolgâdusâid. Konferens teeman oli Räjittem , rajaton . Pargo miänástuvvee tipšom váátá šiev jođettemtááiđu, hárjánem pargojuávkkuhaldâttuvvâst, naavcâ vättee já ovdâsvástádâslâš porgâmân já šiev sämi- já suomâkielâ tááiđu. 79) Ovdedeh puásuituálu kuáttumjuurrâm já kuáttuminventistmijd kuátumij kyeddimnaavcâ turvim tiet oovtâstpargoost palgâsijguin, nuuvt ete väldih vuotân áášán kyeskee tutkâmtiäđu, sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu já eres puásuituálun lohtâseijee tiäđu. Lasetiäđuh: saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Valjiimist mieđettuvvoo meiddei suhâpeelij koskâsâš täsiárvu. Teknikkáreh išedeh meid táválâš čuákkimtekniikâst . Já nuuvt te ulmuuh liäibuškuottii já mälistskuottii já steikkiiškuottii, motomeh vuod čorgejii tuve, já iäráseh vest heŋgâstii putes lasâliijnijd já motomeh monnii miäcán uuccâđ juovlâmuorâ já motomeh kiessii pápárân juovlâskeeŋkâid, maid sij lijjii ráhtám ovdilgo vájálditškuottii, já iäráseh heŋguu juovlâtaasnijd lassáid. Sämitige škovlim- já oppâmaterialtoimâttâh / vs. škovlimčällee irmeli. Sämikuávlu staatâ tâi kieldâi virgáduvâin tâi toimâsoojijn ášástâldijn lii sämmiliist ain laavâ miäldásâš vuoigâdvuotâ valjiimis mield kevttiđ suomâkielâ tâi sämikielâ . Sämitigge lii sämmilij jiešmeridem (palhâšumelävdikode čuákánpieijâm tiäđáttâs lahtosin) Puoh tooimâid artikla 8(j) olášutmân kalga valmâštâllâđ já olášuttiđ oovtâstpargoost algâaalmugijguin. Sämikulttuurkuávdáš SPR lii huolâst tast, et staatah iä lah juksâm ulmees orostittiđ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ kiävhum ive 2010 räi. Aanaarsämmilâšvuotâ meerhâš munjin kielâ sárnum lasseen tom, et puávtám kevttiđ anarâšmááccuh, maid kiävtám maaŋgâin jieškote-uv tilálâšvuođâin sehe meid lávdástâldijn. Säämi kulttuurân kuleh meiddei ärbivuáváliih iäláttâsah tegu puásuituálu, kyelipivdo, meccipivdo, nuurrâm já tyejeh. Ilmari Mattus , jođetteijee Olmooš tiäđuušt säämi tuávážis, mut ij haalijd pyehtiđ tom uáinusân. Ärbi Taam vuáváámist aarâhšoddâdem iberduvvoo aarâhšoddâdem väldikodálâš linjiimij mield siskáldâslâš termân. Aalmugijkoskâsâš artikkâl 8(j)-pargojuávkku lii valmâštâllâm toimâvuávám luándu maaŋgâhámásâšvuođâ táválii killeel kiävtust. Suomâ ucceeblohováldálâš Sopâmuš olášuttem ij koce olmoošvuoigâdvuođâin spiekâstmáin sierânâs komitea. Viermitieđettem sämikielân tábáhtuvá sattummild. Piäluštâsminister Haglund já saavâjođetteijee Näkkäläjärvi pahudáin tuđâvâžžân , ete veikâ ovdâskoddepaje aldan loppâsis já algatileh lijjii vaigâdeh , te haldâttâsohjelm sämmilijd kyeskee ulmeh láá olášuumin tievâslávt . ” xxx Sämitigge almoot uuccâmnáál HALDÂTTÂHHOOVD meriäigásii virge 1.2.2014 – 31.1.2015 koskâsii ááigán, máhđulávt kuhheeb-uv ááigán. - Staatârääđi olášut luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim ohtâvuođâst almossopâmušâst já ton miärádâsâin kirjettum algâaalmugij ärbivuáválii tiätun kyeskee linjiimijd já tiädut Suomâ máhđulâšvuođâid toimâđ oovdâstjotten aalmugijkoskâsii siärváduvvâst artikla 8(j) olášutmist. Ijâttis iijâ váldutábáhtus lii Ijâttis iijâ – konsert, mii uárnejuvvoo lávurduv 23.8. Tast kuullâp Adjágas muusik lasseen algâaalmugkuosij muusik, ärbivuáválij säämi vookaalmusikšlaajâi lávdástelleid sehe säämi räp Amocist já Ailu Valleest já ennuv eres-uv sämimuusik. Siämmást lii eromâš máhđulâšvuotâ peessâđ kuullâđ nelji sierâ sämikielâ. Säämi tyejiamnâsij finnim turvim ááigán 1.8.2015 – 30.4.2018. Kielâpargee pargoid kuleh kielâtipšom, kielâovdedem, terminologiapargo, normâdem, sehe tieđettem- já ravvimpargo. o Läjiduvvojeh iävtuh sämikielâlâš aavismedia já viärmádâhmedia ovdánmân. Mun kal kuorâm madâräijihâm Tekstâ já koveh Inga Borg xxx Puddâ Olmoošjuávkku pajanij čuážžud čäittiđ mielâstumvuođâ juáigusân. Tot tuáimá OA ekonomia- já sosiaalkomitea vuálásâžžân já ton pargon lii eres lasseen toohâđ alguid algâaalmugijd kyeskee aašijn . 040 846 3053 meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 2-3 mánuppaje ááigán 1.6.2015 rääjist. Avveel luvâttâh: Anna-Katariina Feodoroff (nuorttâsämikielâ), Aaro-Juhana Fofonoff (nuorttâsämikielâ), Petteri Feodoroff (nuorttâsämikielâ), Mira Rauhala (tavesämikielâ), Nora Pieski (tavesämikielâ), Janrik Magga (tavesämikielâ) já Rauna Saijets (tavesämikielâ) Unna-Maari Pulska. Artikla mield näliolgooštmin ij koolgâ keččâđ tagarijd sierânâstooimâid , moi ulmen lii turvâstiđ tai juávhui já ovtâskâs ulmui oovtviärdásâš vuoigâdvuođâid já máhđulâšvuođâid navdâšiđ já kevttiđ olmoošvuoigâdvuođâid já vuađuluovâsvuođâid . * Jienâtarkkuuttâh 26,5 m2; 4,3 m x 6,5 m Kollekielâ 2010 Ehidist lii kulttuurohjelm Sajos auditoriost. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Skuáppu kávnoo tavekuávlu kirjeráájuin já tot puáhtá toimâd kihtâleijen oppâtiijmijn tâi helppiđ vaanhimijd kavnâđ ohtân jo maŋgâ párnáid uáivildum mielâkiddiivâš kihtâlâs tâi kirje. Hildá Länsman fi Nils-Aslak Valkeapää – Juhlekonsert Sajosist 9.11 1. Ucjuuvâst kuálástem merhâšume lii lamaš eromâš styeres. Meid párnááh láá tiervâpuáttim markkânáid ! Biodiversiteetsopâmuš olášutmân kyeskee miärádâsah já avžuuttâsah adeluvvojeh uásipeličuákkimist, mii tuálloo kyevti ive kooskâi. Rääđi váldupargon lii ovdediđ säminuorâi kielâlâš já kulttuurlâš vuoi-gâdvuođâid sehe nanodiđ säminuorâi identiteet nuorâipargo pehti . ALKU-haavâst váldoo vuotân haldâttâsohjelm ulme säämi kulttuurjiešhaldâšem tur-viimist, ILO 169-sopâmuš ratifistem máhđulâžžântohâmist sehe tave-eennâmlâš sä-misopâmuš ratifistem máhđulâžžântohâmist. http://sogku.fi/live. Lasseen sun tuáimá oovdânpyehten suu toimâsuárgán kullee pargoin sämitige toimâorgaanijn. - ubâ sosiaalsyergi viärmádâhlâš , maaŋgâáámmátlâš já maaŋgâtoimâlâš palvâlemhaamijd , pargovuovijd , konsultaatioid sehe toid kullee iskâdâllâmtooimâ , Suomâ pirâsministeriö já sämitige oovtâstpargo lii lamaš ääšist šiev já Suomâ lii porgâm korrâsávt terminologia muttem várás. Išedeijee kenigâsvuotâ lii siäiluttiđ vaaljâsyeligâsvuođâ ađai toollâđ syeligâsâst jienâstem ohtâvuođâst uážžum tiäđuid. Lasetiäđuid pargoost addel haldâttâshovdâ Juha Guttorm, puh.. ” Tilálâšvuotâ lâi uáli liegâs já mist lâi eromâš savâstâllâm sahâalmain já váljukudij saavâjođetteijeiguin. Muusikoovdânpyehtim Anna Lumisalmi ja Tauno Ljetoff Lävdikodeh tuáimih stiivrâ vuálásâžžân, valmâšteleh toimâsuárgásis kullee aašijd já taheh miärádâsâid suárgásis kullee vaarij jyehimist já kevttimist. Säämi puárásijpargo Sämikielâlâš vuáđumáttááttâs já peivitipšo kalga leđe sierânâssajanmäksimnáál staatâ ruuđâin kieldáid meiddei sämikuávlu ulguupiäláá kuávlust. 4 § Palhâšume 5 . Jis sämitigge ličij hilgom ratifisistem, sáttá leđe ete mahđulâšvuotâ ličij monâttum suhâpuolvái ááigán. / IV-II mield (vuáđupälkki losijttáá 2457,04 – 2 560,57 eurod / mp). Sämikuávlu ulguubeln áásá ollâškuávlejum sämiaalmug, mast lii ennuv adelemnáál sämikulttuur puátteevuođâ turviimân jis sämitigge máttá ovtâstittiđ sämikuávlu ulguubeln ässeid oovtâst turviđ sämikulttuur puátteevuođâ. Olgosadalduvah fi. Almottâttâmääigi ulguubeln puáttâm almottâtmijd ep pyevti väldiđ vuotân. Meiddei sämikielâ eenikiellân ij lah págulâš, mutâ sämikielâ táiđu lii tuoivum. Čuákkimviste 1=Silba. Sajos lii lamaš tovláá rääjist meiddei sämmilij sosiaallâš areena , mast sij láá kuáhtám , savâstâllâm äigikyevdilijn já puáttein-uv aašijn já joba sooppâm tain sehe lasseen toohâm oovtâst argâpiäiválijd aašijd . Kove Ulla Isotalo , sämitige lekkâmeh Ucjuuvâst 2008 . Valmâš toimâmmalli ij lamaš , et hástusin , mut še positiivlâš äššin lâi tot , et nuorâirääđi uážui jieš miäruštâllâđ toimâmvuovijd , uulmijd , pargoid já linjiimijd . Anarist 1.8.2013 Sämitigge eennâmpáálu koskâliegâsvuođâtile ij uážu pajaniđ paijeel 1,5 celsiusceehi. * Kejâttâh : Kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 190 ulmui + täsilättest pođoistoovlih 234 ulmui + 6 saje luvâldelleid . Tooimâst láá meiddei positiivliih vaikuttâsah kuávlu pargotilálâšvuotân, eellimvuáimálâšvuotân já sosiaallâš pyereestpiergiimân. Olgosadalduvah xxx - Laapi kuávluhaldâttâsvirgádâh lii nanodâm 16.2.2011 Sämitige já sämikuávlu kieldâi Kielâtoimâttuv pargon lii el. čuávvuđ já olášutteđ säämi kielâlaavâst asâttum sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâid. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 30.12.2014 tme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. Äššigâšrävvejeijee Taa uánihávt árvuštâllâmkomitea agâstâllâm mane eidu Máret Sárá já Lajla Mattsson Magga uážžuv palhâšume ive 2010 : Ive 2004 vuáimán puáttám uđâsmittum säämi kielâlaavâ válduášálâš ulmen lâi pyerediđ sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâi olášume já nanodiđ sämmiláid algâaalmugin turvâstum vuáđulavâlâš (731/1999, 17.3 §) vuoigâdvuođâ toollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur. lii Webropol-ohjelmist jieijâs luámáttâh, moid láá liiŋkah tiäđáttâs loopâst. Asko Länsman Säämi kielâtaho palhâšume uáivilin lii adeliđ tubdâstâs sämikielâlij palvâlusâi já sämikielâ sajattuv oovdedmân toohum mávsulii pargoost Suomâst. Säämi kulttuur-kuávdás kalga algâttiđ tooimâs ive 2012. Maaŋgâin škoovlâin lii uárnejum mediaškovlim , mon puátusin nuorah láá peessâm rähtiđ elleekuuvijd . Tavesämmilijn já nuorttâsämmilijn peerâ lii ärbivuáválávt hámášum maaŋgâ suhâpuolvâst. Sämitige almos toimâttuvâst uuccâmnáálá lamaš oovdânpyehtee (Kati Eriksen) sajasâžžân lii valdum riehtitieđâ kandidaat Sanna Guttorm. Sämitutkâmuš ( HuK ) , Syemmilâš-ugrilâš kielâtutkâmuš , Helsig ollâopâttâh Sämikielâ spesiaalâšumlinjâš ( FM ) Liipu ruopsis riegis kovvee piäiváá já čuovjâd máánu. Kielâjurgâleijeeh išedeh táárbumield virgeomâhijguin ášástâldijn tárbulij sämikielâlâš äššikirjij jurgâlmist. Palhâšumelävdikodde čokkânij Avelist 13.1.2010 kieđâvuššâđ nommâkiišton väljejum pargováljukode iävtuttâs nommâiävtuttâsâin sehe uđđâ já tärhistum kištonjuolgâdusâin . Aalmuglij ucceeblovoi suojâlmân kyeskee almossopâmuš ratifisistii Suomâst ive 199 8. tavesämikielâlâš eenikielâ oppâkirjeest Sämitiigán láá torvejum kelijdeijee resursseh uásálistiđ strategia já toimâohjelm olášutmân. Pilvi aalgât ollâopâttuvâst Oulust tuáimá sämikielâlâš aarâhšoddâdemkerho, mast láá mieldi 5 párnáá. Tááláá ääigi juáigus puáhtá tahtâdiđ rumbuin, mii lâi tovle nuáidij kiävtust. Biologilâš maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almossopâmuš šoodâi vuáimán Suomâst ive 199 4. Siijđoi pehti kávnoo meiddei tiätu sämmilij sajattuvâst já tooimâst maailm algâaalmugij siärváduvâst já aalmugijkoskâsâš ohtâvuođâin tegu OA:st. táárbuh Ucâmušmonâttâlmist nuávdittuvvoo staatâtoorjâlaahâ (688/2001). jurgâlâm: Matti Morottaja 8. Aasâmpirrâsist, kost sämikielâ kulloo tuše harvii, jieijâskielâlij uđđâsij já eres sämikielâlij ohjelmij tergâdisvuotâ tiäduttuvá. Uđđâ oppâmateriaaleh anarâš- já nuorttâlâškielâ máttááttâsân Suáđigil kieldâ škoovlâin uáivitiäddu lii sämikielâ amnâsmáttááttâsâst, mon finnejeh ohtsis 99 uápped. Arktâlii merâluándu turvim lii eromâš merhâšittee maaŋgáid arktâlijd algâaalmugáid ja suojâlem kalgeh ovdediđ ain. Sämitigge ILO 169-sopâmuš lii hirmâd tergâd meid nuorttâlâššáid já nuorttâlâšâi sijdâčuákkim lii lamaš fáárust sopâmuš ratifisistemprosessist já nuorttâlâšâi vuoigâdvuođah láá tubdâstum čielgiittâsâst. Love koččâmâššâd Sämitige saavâjođetteijei - Taat lii historjálâš tilálâšvuotâ . Pargopáájáporgâmpeeivij ääigi pyevtitteh kirjálii materiaal, mon vuáđuld almostiteh proojeekt loppâpuátusin sämimáttááttâs idea- já raavâkirje. Tietimettumvuotâ lâi el. tast kotemuš sämikielâ kuávlust sárnoo, mon sämikielâ palvâlus kuávlust tarbâšuvvoo tâi maid sämikielâid virgáduv pargeeh sárnuh. Huámášiđ, ete ferttiivetteđ toohâđ kyehti (2) sierâ almottâttâm: Säämi tyejiärbivyevist eromâšávt anarâš- já nuorttâlâš ärbivyevih láá uhkevuálásiih. Puppâ Puáris Vyevdist Sämitige ciälkkámuš kávnoo ubbân sämitige päikkisiijđoin ciälkkámušah 2009-uásist. Párnái peljimeerhah láá variaatioh puárásub, táválávt jo jáámmám hiäimulij meerhâin. Sämitige Nuorâirääđi ocá KYEHTI NUOR OFELAŠ (Algâkirje: Koulun biologia ja maantieto 6, Työkirja, Otava 2009) heiviittuvvojeh já jieŋŋâlmittojeh oppum ääših. Keejâ uánihisvideo Piilvist kote aalgât säämi kulttuur oopâid Ávus lasâliijnij kovvoos vuávámkištoin uccui säämi kulttuurkuávdáš Sajosân ollâtásásâš já mučis , táálu vuoiŋân já tilán suáppee uuniik paaneellasâlijnekovos ( printtikovos ) , mii lááčá táálu vistijd jiešnálásâšvuođâ já tubdâttetteevuođâ . Ovtâspargo páihálij kulttuurtuáimeiguin naanood párnái ohtâvuođâ jieijâs kielân já kulttuurân. Proonsi Laitih kevttiv el . niijbij heervâtmist , proonsi suái iävá keevti čiiŋâi vuáđuamnâsin . Puáđi suámsurtorin toohâđ kávnusijd ! Tuoddârist - čuovâtuáiján lam halijdâm sirdeđ laajišsuávvái häämi, pyehtiđ pitá meccikuávlust Aanaar sijdáid. Marja Helander já Outi Pieski Sajosân rähtim taaidâtyejeh almostittojeh já oovdânpuáhtojeh majebargeehid 3.4. tme 20 älgee säämi kulttuurehidist. Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij koskâsâš parlamentaarlâš oovtâstpargo-orgaan. Laseruttâdem addel máhđulâšvuođâ tooimâ jotkuumân normaal vuovvijn loppâive ääigi . Natalia lii 19-ihásâš nuorttâsämmilâš nieidâ , kote lii vuálgus Ruošâ Murmanskist . Tobbeen sun lii aassâm ubâ avvees já áásá ain-uv . Sämitige já Giellagas-instituut ornim sämimáttááttâs pargoviehâškovlim vuossâmuš aldamáttááttâspaje sirdâšuvá toollâmnáál kuovâmáánust 2015. Ubâ räiđu jurgâluvvoo anarâškielân. raajij koskâsii oovtâstpargo ovdedem . Säämi tiettim tuálá siste tiäđu elimist piergiimist. Majemuš puddâ Tiänu kuálástussopâmuš ráđádâllâmairâskodde Povdiittâs säminuorâi konfereensân Kyevtpiäivásâš säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo Anarist Sämikulttuurkuávdáš Saijoosist 30.-31.3.2016. Iänuduv, Aanaar já Ucjuv kieldâin uárnejii vanhimijehidijd, main savâstellii säämi aarâhšoddâdem siskáldâslâš oovdedmist já sämmilâšvuođâ vuotânväldimist aarâhšoddâdemvuáváámist. Pargojuávhu pargon lii el. tubdâstiđ pirâsšoddâdem ovdedemtáárbuid já toohâđ iävtuttâsâid tain. Návt turviiččii pyerebeht sämiaalmugân jieijâs kielâ já kulttuur vuotânväldee palvâlusâid. 1. Viäddáid kevttih eromâšávt anarâš já nuorttâlâš tyejiäärbist anotiiŋgâi vaalmâštmân já heervâtmân. Toimâohjelm uulmij olášume čuávvup ihásávt sämitige toimâmuštâlus kieđâvuššâm ohtâvuođâst. Nuorttâsämikielâst já ruošâkielâst ko láá mottoom verd tuođâi siämmáásullâsiih säänih, já motomeh pustaveh. Sämitige nuorâirääđi lii algâttâm taan ive Ofelaš-tooimâ . Läävdi ovdârobdâ lii suullân siämmáá saajeest ko loová kovveest 1. Vala kiergân almottâttâđ vyebden suámsurtorin teikâ markkânáid ! Moonnâm čoovčâ tot puovtij eurooplij ucceeblovokuávlui laavlâkištoost Liet internationaalâst vuáitu Sáámán. Ettâm luhostuvá viehâ pyereest, jis luuvâm sämikielâ jiänusin pápárist. Syejimeccikuávlu lii lahâaasâtmáin asâttum kuávlu, kost meeci kalgeh hoittáđ já kevttiđ tienuuvt, ete tot ij toovât meccirääji vuálánem. Luándulâš maaŋgâkulttuurlâšvuotâ vuáđuduvá ohtsâšovdâsvástádâslâšvuotân, mast eres ohtâgâsah já kulttuureh láá täsiárvusiih. Strategiast já oovdedmist kiddejuvvoo eromâš huámášume sämikielâ, romanikielâ sehe seevvimkielâ sajattâhân. Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto Kirje čuávu luvâttuv eenikielâ väldikodálâš máttááttâsvuávám. Koijâdijm Petraast sämmilâšpárnái kulttuurist: Biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim meridij juátkiđ aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhu mandaat já asâttij pargojuávkun uđđâ pargoid. Vuáđulahâváljukode raavâ ij lah olášum. Stuárráámus kielâhaamijn lii tavesämikielâ (davvisámegiella), mii kiävttoo sehe Suomâ, Ruotâ ete Taažâbeln. Ruotâ Suppârist uásálist Britta Marakatt-Labba, kiäst láá uáinimist taavluh já kirkkotekstiileh. Čuákkimvisteest lii uáinus Aanaarjáávrán já válduluodân . Suomâ já eres tave-enâmeh láá tuárjum pehtilávt terminologia muttem, mast lam uáli tuđâvâš. fi tâi 08 535 8550. Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ovdán KP-sopâmuš Aalgâ puohâid kulmâ sämikielâ já ubâ eennâm kyeskee iäláskittemohjelm jotonpiejâmân toovâi sämitigge. Giehtaruohtasa nieiddat ( kooveest ) Käresavonist , lávdástâlmidiskuin ´Gea mu gávttis´ já ´Ándde luohti´ , stivrejeijen Anna-Reetta Niemelä já Taina Syväjärvi . Toimâ Mane sämimááccuh kevttimist sárnoo nuuvt ennuu ? Kirjeráájust porgâv kyehti ulmuu , main nube toimâkuávlu lii ubâ sämikuávlu . Sopâmuš ij ana sistees eromâšávt algâaalmugnisonáid kyeskee miärádâsâid, mutâ sopâmuš olášuttem koccee komitea lii avžuuttâsâin kiddim eromâš huámášume algâaalmugnisonij oovtviärdásâš máhđulâšvuođáid uásálistiđ ohtsâškodde-elimân já finniđ täsiárvusâš palvâlem já kohtâlem.  Olá-Mihkku Länsman lii čepis nuorâ tánssájeijee, kiän pargopääjist piäsá uápásmuđ parâtánssáámân. Ovdil YLE Sämiradio pyevtittem Binna Bánna-ohjelmijd Taažâ almosradiofinnoduv NRK pyevtittem sämikielâliih párnáiohjelmeh kullojii meid Suomâst. Artikkâl 14 kieđâvuš enâmân já čáácán lohtâseijee vuoigâdvuođâid . Máhđulávt virgeomâheh, kiäid säämi kielâlaavâ rikkomist puáhtá kuoddâliđ, láá ovdâskode riehtiäššialmai, riehtikansler, läänihaldâttâs, poolis já ucceeblohováldálâš. Luuvâ Sounds 2012-tábáhtustoimâttâs čalluu Hilbes-juávhust täst .  Raija Lehtola tuálá nuorttâlâškielâlii sämmilâš suhâspellâ - pargopääji. Sämitigge tieđeet škovláid puorijn aaigijn tábáhtus orniistâlmijn ja almottâttâmäigitavlust. Studio lii Saijoos vuossâmuu keerdist, váldu-uuvsâ čižetpeln Säämi máttááttâskuávdáá media- já kielâmáttááttâstiilij ohtâvuođâst. Sämitige uásild huollân lii, ete maht meccihaldâttâs haldâttâhmaali uđâsmittem vaaikut sämitige já Meccihaldâttâs koskâsâš oovtâstpaargon puátteevuođâst. ” Sämitige vaaljâlävdikodde olášut vaaljâid sämitiggeest adelum laavâ 4 lovo já riehtiministeriö vaaljâlattiimist adelem asâttâs ( 3.11.2006/965 ) miäldásávt . Toimâvuáváámist kieđâvušeh sopâmuš artikkâlâi 8(j) já 10(c) ovtâstumesoojijd. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. - Tuáivum, ete haahâ puávtâččij nanodiđ já ovdediđ puoh sárnum sämikielâid já lasettiđ ohtsâšpargo staatâ raajij rasta. Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs sajattuv, juksâmvuođâ já sämmilâš siskáldâs ovdedem Sämitigge, pirâsministeriö já Meccihaldâttâs uárnejii 17.10 paldâlâstábáhtus biodiversiteetsopâmuš 11. uásipeličuákkimist Hyderabadist, Indiast. Hahâäigi lii 6 mánuppaje já haavâ meriáigásâžžân proojeekthovdân pálkkááttui hum. muusikteatter sehe ovdâmerkkân teatterklovneria. • čuávvuđ iveaaigij rievdâmijd já toi vaikuttâsâid elleid já šaddoid Aanaarsämikielâ ađai anarâškielâ Stiipeend uusâi ohtsis 18 uápped. Falâlduvah iä vuástávalduu šleđgâlávt. Lii čielgâs, et váldálâš vuárdá et Suomâ täärhist puásuituálu kyeskee lahâasâttâs ”, Näkkäläjärvi muštâlij. Säämi kielâlaahâ uđâsmittui ive 2003 siämmáá-áigásávt almos kielâlavváin (423/2003). Oskolduv oppâkirje Násti 5 já toos kullee siämmáánommâsâš pargokirje láá jurgâlusah Kuástádâsfinnodâh Otava almostittem Tähti - nommâsâš oppâkirjeest já pargokirjeest . 010 839 3106. Stivrâ tiäduttij, ete lii velttidmettum, ete sämitiggelaahân oovdânpuohtum sämitige valjáid kyeskee njuolgâdusâid nuávditteh čoovcâ 2015 vaaljâin. Pivdo ađai miäcástem lii kuhháá lamaš eres sämmilij iäláttâsâi uássin. Šiljopiirâs Sämitigeh usálisteh haahân toin iävttoin, et toos mieđettuvvoo EU Interreg ruttâdem tâi toos kávnoo eres ruttâdemkäldee. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ vu 22.6.2015 tme 16 räi Säämi kulttuurkuávdáš Sajosân čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar teikâ sajos (at) samediggi. Haldâttâhhoovdâ meriäigásii virge uuccâmnáál Sämitigge kullut uuccâmnáál proojeekthoovdâ meriáigásâš pargo, mii álgá 2.4.2013 já nohá 30.6.2014. SaKaste – proojeekt ääigi nanodii sämikuávlust pargee sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi pargovievâ sämikielâ já - kulttuur mättim sehe lasettii merideijei sämikielâ já - kulttuur vuotânväldee tooimâ tiäđulâšvuođâ merhâšume . Pyeri Paaimân 3 meriáigásii projektčällee Párnáást lii ovttuu torvon kiinii olmooš, kiäst puáhtá koijâdiđ, jis jieš ij lah peessâm tuđâttettee puátusân tâi lii jieijâs árvuštâllâmpuátusist epivises. Lasseen palhâšume addel oskottetteevuođâ já uáinus, mii iššeed finniđ mii jurduid, ciälkkámuššáid já puoh pargoid stuárráb tiädduáárvu. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Juáhháást lii máhđulâšvuotâ tärhistiđ olssis kyeskee vaaljâluvâttâlmân merkkejum tiäđuid njuolgist vaaljâlävdikode toimâttuvvâst puh.. Terminologia nubástittem västidiččij vyeimist orroo olmoošvuoigâdvuotâvuáháduv . Uásipeličuákkimân já ton miäldustábáhtussáid uásálistii ohtsis suulân 20 000 olmožid pirrâ maailm 194 sierâ staatâst. Pori luvâttâh: Saana Lappalainen (tavesämikielâ) Pevdikirje mield algâaalmugij omâstem geenivaarijd lohtâseijee ärbivuáválâš tiäđu puáhtá kevttiđ tuše algâaalmug munemietâmâššáin teikâ tuhhiitmáin já tast finnee aavhijd kalga jyehiđ vuoigâdvuođâlávt. Säämi muusikkuávdáš lii kuávdášlâš roolist tábáhtus orniimist. Tavesämikielâlâš aabbis ŠÁppes - Min meahci máidnasatŠ kiđđâpaje pargokirje lii almostum. Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi kiijtij pargojuávhu pyereest luhostum pargoost já tuáivui, et sämikielâ iäláskittemtoimâ ovdán já uážžu meid ruttâdem. 26.11.2012, Säämi kulttuurkuávdáš Sajos, Aanaar Sämitigge uážui aalmugijkoskâsâš tubdâstâs o Sämitigge uárnee pirrâ sämikuávlu já ton ulguubeln kuávlu sämmilij kuullâmtilálâšvuođâid já kulá kuávlu sämmilij táárbuid, vâi puáhtá ovdediđ jieijâs tooimâ. Projektčällee pargoid kuleh projekt piäiválâš toimâttâhpargoh, čuákkimij ornim sehe projekt ruttâtuálupargoh. fi-oovtâspargoproojeekt viermialmostittem Jieštipšoraavâ já ton kevttim iävá lah ááigán tâi pááikán čonnâšum. Säämi tyeje škovlim Juhâmohheest Sämmiláid jieijâs kielâ lii šalde staatâi raajij paijeel . (Algâkirje: Koulun biologia ja maantieto 6, Työkirja, Otava 2009) heiviittuvvojeh já jieŋŋâlmittojeh oppum ääših. Sämitige tilitärhisteijeeh láá tilitärhistemmuštâlusâstis pahudâm, ete sämitige ekonomia já haldâttâh láá hoittájum lavâlávt já miärádâsâi miäldásávt. Kaavnah lase tiäđuid ton päikkisiijđoin www.sametinget.se já ton ohtâvuođâst tuáimee säämi tieđettemkuávdáá päikkisiijđoin www.samer.se . “ Lii tehálâs et staatârääđi adelij noonâ torjuu ILO 169-sopâmuš ratifisistemprooseess juátkimân já haldâttâsohjelm sämmilâškirjimij olášuttem. • eelliđ pygálusâin, vyesimiärkkumist Mist lii jieččân vyehi leđe sämmilâš, mut ij lah lemin tuše ohtâ vyehi leđe taggaar. Máttááttâs- já kulttuurministeriö aalgât taan kiiđâ ääigi čielgiittâspargo sämikielâ káiđusmáttááttâs tohâmist máhđulâžžân. Sämmilij parlament historjá lii kuhemus Suomâst , mast vuossâmuš vaaljâiguin väljejum ovdâstâslâš sämiorgaan , Säämi Parlament , algâttij tooimâs jo ive 1973 . Loppâsahâvuáru tuálá Sämitige nuorâmus jeessân Tuomas Aslak Juuso. Lam meiddei annaam jieččân eenâb sämmilâžžân ko syemmilâžžân. Sosiaal- já tiervâsvuođâ Kuálmád, COP9- čuákkimist tuhhiittum indikaattor kielâlii maaŋgânálásâšvuođâst lii jo kiävtust. Pargo miänástuvvee tipšom iššeed hiäivulâš ollâškovlâtuđhos já kelijdeijee sosiaalhuolâttâs tubdâmuš. Pälkki miärášuvá sämitige Puásui tego eres koddešlaajah láá kuullâm sämikuávlu luándun miätá historjá. Suomâ täsiárvuváldálâš 010 8393 112. Artikla 8(j ) tooimânpieijâm Suomâst juátkoo Keraamisij pastemij hämikielâ puátá ärbivuáválâš säämi čuárvipastemist. ” Ijhân sämmilâšvuotâ iänááš ulmuin oinuu argâpeeivist ollágin mut ko sämmiliih čokkâneh oohtân stuorrâ juávkkun, te ärbivyevih iteh uánisân jyehi ucceeb-uv luámist. Oskoldâh Tábáhtus lekkâmtilálâšvuotâ tuálloo koskoho 30.3. tme 19 rääjist. koveh: Jukka Lemmetty Sämitigge meridij adeliđ peleväldim ovdâskode išeriehtiäššialmai sehe peivitipšo uárnejeijeid eenikielâs peeleest sämikielâlij sämipárnái kielâlijn vuoigâdvuođâin peivitipšoost . Munjin sämmilâšvuotâ meerjhâš ennuv. Säämi muusikkuávdáš lii Säämi kulttuurkuávdás Saijoos aktiivlâš tuáimee. Tuše Ucjuv kieldâst tuáimá tavesämmilâš peivikiäčču. Suu biitij stijlâ lii maailmvijđásâš, Mikkâl ij lah irâttâm pyehtiđ sämmilâšvuođâ toid ovdâmerkkân instrumentmaailm peht. Aarâhšoddâdem tooimâ já vuáváámij rähtidijn torvejuvvojeh vaanhimij já párnái vaikuttemmáhđulâšvuođah peivitipšo oovdedmân já árvuštâlmân. Lii čielgâs , ete luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turvim váátá laseruttâdem já EU já eres ráhtulâšvuođâlum staatâi ekonomâlii torjuu ovdedemenâmáid . Ovdâmerkkân konsert tâi simultaantulkkum čuákkim virdedemân kalga konsert artistijn já čuákkim tuulkâin leđe lope vuolgâttâsân. sieminčalmaašluáštuid ráhtulâšvuođâst, jotoluvâst sehe tálutuáluin njuolgâdusâiguin já energiatorjuiguin. Sämiääših luptâneh távjá uáinusân olmoošvuoigâdvuođâkoččâmâššân . Sämmilâš taaiđâ iälá eellimvuáimálii paajees. Lasseen juávhust lâi šiev ohtâvuotâ keččeid já lávdástem lâi makkuutteijee . Oles uáppeemeeri lii lasanâm oovdeb luuhâmivveest ohtsis 59. Miärádâsah tahhojeh oovtkiärdánis jienâieenâblovvoin. Sopâmuš uáivilin lii nanodiđ sämmilij vuoigâdvuođâid nuuvt, et sij pyehtih siäiluttđ já ovdediđ jieijâs kielâ, kulttuur, iäláttâsâid já ohtsâškodde-elimis nuuvt, et staatârääjih hemâdiččii tom nuuvt uccáá ko máhđulâš. Virgesajasâšvuođâ miänástuvvee tipšom išedeh lasseen haaldâtlij pargoi tubdâm sehe šiev ruotâ / tárukielâ já eŋgâlâskielâ tááiđuh. Sierânâsmeriruttâ lii tehálâš uási sämmilij vuáđulavâlâš jiešhaldâšem sämikuávlust , mon pehti sämmiliih pyehtih merhâšitteht vaikuttiđ sijjân čujottum palvâlusâi pyevtitmân . Kirje finnee uástiđ Duodji - käävpist Sajosist já sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst, info (at) samediggi. Säämi máttááttâskuávdáást Anarist lii uárnejum sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi vuáđututkosân jođetteijee aldatipšooškovlim ive 1997 rääjist. Tot lehâstičij maađij máttááttâs fastân tohâmân , oovdedmân já ton sajattuv luptiimân . * Auditoriost juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah . Čuovâkovvejeijee Antonio Briceđost lii uccâ mainâsâš jyehi 40 sämmiliist, kiäid sun kuvvij. lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij ohtsâš pargo-orgaan, mast láá 21 jesânid. Euroop rasism já soováášmettumvuođâ vástásâš komissio Sämitigge lii njuhčâmáánust 2015 vuolgâttâm proojeekt koijâdâllâmluámáttuv, mast láá koččâmâsah sämikielâ kevttimist já ärbivuáválijn iäláttâsâin. Sämikielâlij arâšoddâdeijei mättim tuárjum já sämmilij šoddâdemáárvui miäldásiih pargomaalih láá kuávdáást . Lasseen nuorâirááđán nomâttuvvojeh ohtsis vittâ 15-17 - ihásii äššitobdee. Sajosist lii čokkânemsaje joba 500 ulmuu tábáhtussáid . Lase tiäđuh biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j):st Peeivi ääigi láá sämiuáppeid uáivildum muusikpargopáájáh sehe puohháid áávus já nuuvtá Ijahis ija násttážat-konsert. Siämmáá ääigi nk. säämi kielâlavváin (Lag om rätt att använda samiska hos förvaltningsmyndigheter och domstolar) asâttui meiddei laahâ Suomâkielâ já meän kieli kevttimist virgeomâháin já tuámustovlijn. Párnái já nuorâi taaiđâkuávdáá vuáđudâs ráđádâllâmkodde Nuorttâsämikielân almostittui CD, mast lijjii ohtsis 20 kirkkolavlud. Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 uárnejuvvoo Suáđigil markkânist . Ulmen lii finniđ aabis jo tai uđđâ vuosâluokkalalij kiävtun. Sämmilijn lii ihečuođij äägi kieldum jiešmeridemvuoigâdvuotâ sehe vuoigâdvuotâ enâmân já čáácán. 3 § Palhâšume uážžoo Kielâpalhâšume mieđettuvvoo ovtâskâs ulmuid tâi siärvušáid, moh láá finnim áánsuid toimâmáin merhâšittee vuovvijn sämikielâ oovdedmân tâi siäilutmân. Vuáđustâssân pyehtih leđe el. oppâčáitus-pargo rähtimân lohtâseijee eromâš koloh teikâ aassâmpäikkikode já oppâmpäikkikode kuhes kooskâst šaddee mätkikoloh. Akwé : Kon - ravvui heiviittem Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttimvuávám rähtimist valmâštâllui pirâsministeriö asâttem aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávhu pargoost . Lihâdem naanood párnáá tiäđulâšvuođâ alnestis já oppâmist tarbâšum tááiđuid. Lii fiijnâ ko ärbivyevih láá siäilum nuuvt pyereest ! Studio lii váldu-uuvsâ čižetbeln Säämi máttááttâskuávdáá media- ja kielâmáttááttâstiilij ohtâvuođâst. Seminaar lii Euroop rääđi piiloothaahâ, mast lasetteh Euroop rääđi sierâ kocceemorgaanij oovtâstpargo oovtâ teema, taan tábáhtusâst sämmilijd kyeskee aašij kieđâvušmist. Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg IV A Nord Sápmi já pargo vuáválâš olášuttem várás Suomâ sämitigge ocá Ijâttis iijâ váldutábáhtus lii Ijâttis iijâ – konsert, mii uárnejuvvoo lávurduv 23.8. Tast kuullâp Adjágas muusik lasseen algâaalmugkuosij muusik, ärbivuáválij säämi vookaalmusikšlaajâi lávdástelleid sehe säämi räp Amocist já Ailu Valleest já ennuv eres-uv sämimuusik. Palhâšume muttoo jyehi nube já ton rähtimist västid Sámi Duodji ry valjim sämitaaidâr tâi - tuáijár. Taansâ lâi stivrim Rosa Pietikäinen já tast tánssájii Britt-Inger Ruotsala, Susan Löf, Anni-Sofia Löf, Kristen Anne Ruotsala, Petra Ikonen já Sofia Kallionlähde. Meid Ruošâ staatâ tuhhiittij mieldičuávvoo hammiimijd . Ohjelm tuálá siste Tave-Ruotâ , Tave-Suomâ já Tave-Taažâ sehe sämikuávluid . Jis lah kiddiistum hárjuttâlmân, te vuolgât rijjâhámásii ucâmuš lahtosijdiskuin (CV já oppâregisterváldus) 12.4.2013 räi čujottâsân: Sämitigge / haldâšemčällee, Sajos 99870 Aanaar. Ovdâmerkkân, jis sämikielâlijd palvâlusâid finnejeh taggaar palvâlussân luokittâllum, taid ij taarbâš kištottiđ. Artikla 8(j)-pargojuávhu loppâraapoort. Sieminčalmaašluáštuin láá meiddei merhâšittee tiervâsvuođâvaikutâsah, moh tovâtteh ovdiláigásijd jämimijd maailmvijđosávt. Ruošâ sämiseervih uásálisteh oovtâstpaargon tárkkojeijen SPR:st . Tááláá ääigi muu kiäinu lii tuálvum asâstâllâđ Avelân, kost muu viljâ já uábbi-uv aassâv. Palhâšumelävdikoddeest aanaarsämikielâ äššitobdem toimâm Ilmari Mattus čielgiittâs mield sajos - nomâttâs uážžu tuše taggaar luándusaje, mii tiävdá kuhheebáigásii orroomsajan asâttum ollâ vátámâšâid; Ton alda kalgeh leđe puáldimmuorah já čääci, já tot kalga leđe mudoi-uv mielâstuttee, vuovâs já suáijáá, kuus mielâstis puátá já ooroost kuhheeb-uv ááigán. Joton vuálgám kuávluhaldâšem uđâsmittem, lehâdijn maaŋgâid staatâ haldâšempargoid kyeskee njuolgâdusâid já sirdedijn pargoid virgeomâháást nuubán, addel máhđulâšvuođâ säämi jiešhaldâšem turviimân já ain oovdedmân iivij 1993-1995 lahâvalmâštâlmist páhudum prinsiipâi já ulmij miäldásávt. Eennâm- já meccituáluminister kollij Saijoos 28.1.2014 já teivâdij sämitige stiivrâ. ” Säämi párnáikulttuurkuávdáš lii toimâm jo ive 2004 rääjist já lii äigi orniđ nommâkišto párnáid já nuoráid. Anarist 10 km keejist lii luámu- já kurssâkuávdáš Vasatokka , mii palvâl eromâšávt leirâškoovlâid já nuorâijuávhuid . Toimâpaje Säämi suuvâ laavlâ / Sámi soga lávlla lii sämmilij aalmuglâšlaavlâ. Pargojuávhu toimâ - tárbu digitaallii materiaal vaalmâštmân Konferens mield miäruštâllâm tast, kiäid tuálih sämmilâžžân, kalga vuáđuduđ sämmilij jieijâs já ohtsâš ibárdâssân ääšist. Kieldah, staatâ ohtâduvah já sämitigge kolgâččii tutkâđ máhđulâšvuođâid vuáđudiđ ohtsijd viirgijd, moiguin sämikielâlâš palvâlusah turvâstuuččii. Sämitige mätkipuhelinnumeráid soittum suáitui hadde lii áššigâš kevttim operaattor mätkipuhelinhade miäldásâš. "Nommâiävtuttâs sistetuállee toppum kirjekooverttân merkkejuvvoo tubdâldâh "" Nimikilpailu ""." 2. Nuorttâlâškielâ kielâpiervâl, Čevetjävri 71 400 € Ilmari Tapiola Tábáhtus váldulávdástellee lii maailm tobdosumos sämmilâžžân kočodum Mari Boine juávhoinis. Haldâšemhovdâ Konfereensân uásálistii Taažâ , Ruotâ já Suomâ sämitigij jesâneh sehe Ruošâ sämiseervij ovdâsteijeeh . , imâštâlâi Suomâ já Taažâ rääjist Kárášjuuvâst šáddááš Kåven, ko ooinij uápis muáđuid sämimosaiikist. ” Meid skilânâs tietih kevttum. 010 839 3104. Sämitige iävtuttâsah SOG stiivrâ jesânin Tilálâšvuotâ lii olgon kuovsâkkâsteatterist. Occein pivdojeh eromâš vuáđustâsah stipend uážžumân. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. SáFá ovdâčielgiittâshaavâ uáivilin lii čielgiđ kielâkuávdáá vuáđudem- já ruttâdemiävtuid. Akwé:Kon ravvuuh láá heiviittum Suomâst tuše Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttimvuávám rähtimist, mii lii tääl joođoost. Má. aanaarsämikielâ jurgâleijee Saammal Morottaja Ohtâ tubdâstâs uážžoo lii sämitige nuorâirääđi. * Ailu Vall e (Ucjuv Kaamâsmohheest meddâl; räp-artist, kote ráppá tavesämikielân) Stuáruduvâs peeleest 12 500 euro árvusâš palhâšume puáhtá jyehiđ maaŋgâi vyeittei kooskâ . Aanaarsämikielâlâš 0-1-luokai uáppein šaddee juávkku finnij palhâšume čeepiht rahtum aanaarsämikilâlâš animaatioelleekuuvijn. Äššilistoost láá meid tieđettemääših sehe värijeessân nomâttem sämitige nuorâirááđán . Seminaarân kalga almottâttâđ 7.9. räi . 18.8. Kirje lii ráhtám kuulmâ ulmuu pargojuávkku, mast kielâmättee lii ovdâstâm Jouni Moshnikoff, máttááttâssyergi Satu Moshnikoff já kielâtiettuu Eino Koponen. Talle ko värrejeh sämikuávlu ulguubel sämmiliih monâtteh sii lahâaasâtlii vuoigâdvuođâ jotteeđ já kevttiđ luándu tiätukuávluin já monâtteh sii ohtâvuođâ ärbivuáválijd suhâkuávloid . Sämikielâlâš vuáđumáttááttâs lii adelum Suomâst 1970-lovo pelimudo rääjist. Sajos lii lamaš tovláá rääjist meiddei sämmilij sosiaallâš areena, mast sij láá kuáhtám, savâstâllâm äigikyevdilijn já puáttein-uv aašijn já joba sooppâm tain sehe lasseen toohâm oovtâst argâpiäiválijd aašijd. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Sämitige almos toimâttâh lii varrim Ärbivuáváliih pivdopiergâseh láá päcimin meddâl kiävtust uđđâ tekniik mield. . Säämi máttááttâskuávdáš Tiervâpuáttim juhlođ säämi aalmugpeeivi ! Sämitigge miäruštâlâi vuáđulávt vuáváámijd kieldâlij lahâasâttem háárán, aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi háárán sehe uđâsmitmij háárán, maid valmâštâleh staatâhaldâttuvvâst. - Tuáivup kolliimist ennuv . Jotkâporgâmist sooppâm. Aigijmield mááccuh lii muttuumin argâpihtâsist juhlâpihtâsin. Sämitige iävtuttem uáivil lii tot, ete sämitiggelaavâst kalga leđe sämmilij tiätun vuáđuduvvee munemietâmâš. Kielâkyeimi lii anarâškielâ oppâkirje, mii tuálá siste luvâttuvtääsi anarâškielâ vieres kielâ kuursâi 1–2 máttááttâsubâlâšvuođâid. Kunnijâttum President, Minister, Ruotâ já Suomâ sämitigij saavâjođetteijeeh, eres jesâneh já kyesih Kaisa Gauriloff lii elleekove stivrejeijee madârákku. Artiklast 9 sopâmušuásipeleh movtijditeh staatâi raajijd rastâldittee páihálâš- já kuávluoovtâstpargo já táárbu mield valmâštâleh já olášuteh ohtsijd enâdâhohjelmijd. Koveh kalgeh leđe Sämitige toimâttuvvâst majemustáá ohhoost 12 . o myerjimelba , lahcâsuptâ Sämitigge palhâšij nuorâ kovetaaidârijd já čuovâkovvejeijeid Palhâšume uáivilin lii movtijdittiđ palhâšume uážžoo pyerediđ ovdiist-uv sámikielâ pyerrin toohum pargo já movtijdittiđ puohâid virgeomâháid pyerediđ sämikielâ sajattuv . - Mudoi vuárusavâstâllâm lii pááccám uccen, Näkkäläjärvi maainâst. Suoi kuullâv meid, et motomeh láá huksiiškuáttám aatoomruustigijd já vala paabuid aašijd. Ärbivuáválâš juáigus lii algâaalgâst lamaš sämmilij riitijn čonnâšum já luándualmugáid tijpâlâš olgospyehtimhäämi já jieggâmaailm já tuođâlâš maailm tiettumhäämi . 010 839 3104. Sämikuávlu uáivild Iänuduv, Aanaar já Ucjuv kieldâi kuávluid sehe Säämi palgâs kuávlu Suáđigil kieldâst. Lii tehálâš lemniđ pargojuávhu pargoost vajemân, pargostivriimân já škovliidâtmân. Mainâseh lijjii algâaalgâst nuurrum jo ive 1977 já almostittum ruošâkielâlâš kirjen ive 1990 . Laura-Maija Niittyvuopio Kooveest čižetbeln sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, ráđádâllee virgeolmooš Eija Lumme, ráđádâllee virgeolmooš Marina von Weissenberg já luándusuojâlemhovdâ Ilkka Heikkinen Cop-12 čuákkim salist tuhhitmin artikkâl 8(j):n kyeskee miärádâsâid. * Tánssámráánu čájáttâssajan Algâaalmugij uásálistemvuođâ kalga turviđ tave ooláádmudo oovtâstpargoost Sämitige nuorâirääđi saavâjođetteijee Laura-Maija Niittyvuopio muštâlij jieijâs sänivuárust nuorâi máhđulâšvuođâin já hástusijn vaikuttiđ jieijâs aššijd. ” “ Haldâttâsohjelm ulme tuárju tave-eennâmlii sämisopâmuš jotkâráđádâlmijd ” uáiná saavâjođetteijee Näkkäläjärvi. Säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkim tuhhiittij julgáštâs tave-eennâmlâš sämisopâmuš oovdedmist ráđádâlmij älgidijn. 3. Ávutuáluh älgih majebaargâ 3.4. tme 15–16 ekumeenlâš immeelpalvâlussáin, mii uárnejuvvoo Aanaar sämikirhoost já juátkojeh tme 20–22 kulttuurehidáin, mii uárnejuvvoo Sajosist. Säämi kielâtaho Kove: Sämitige čuákkim Lihâdem lii páárnážân luándulâš vyehi uápásmuđ olssis, eres ulmuid já pirrâsân. Lasseen kuávdáá uáivilin lii pyerediđ máhđulâšvuođâid levâttiđ já finniđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin. Ko paapah toimâtteh immeelpalvâlusâid, rukkoospuudâid, mysteerioid tâi eres toimâttâsâid, te sii kevttih sierânâs immeelpalvâluspihtâsijd. Mun lam uccâ kandii rääjist jurdâččâm riemmâđ puásuialmajin já aassâđ tavveen . Uđâsaassâm mield sämmilijd algii jurgâlittiđ ristâoskon já taat jođettij sämikielâ sajattuv hiäjusmân sehe sämmilii tovláá osko lappuumân . Luuvâ Juvá Leemit , Klemetti Näkkäläjärvi saavâ ollásávt Saami People ´s right to self-determination in Finland K Näkkäläjärvi 150410 . 1. – IV. 3 . PaKaste 2 – Tavekuávlu Kaste-proojeekt uásiproojeekt Lasetiäđuh: Lasetiätu kirjerájutooimâst , RAAVÂDVIÄSU GALLA , 50 ulmui Aalmuglâš biodiversiteetstrategia já - toimâohjelm Vaanhimeh kalgeh toimâđ párnáá hiäđu miäldásávt. Tilálâšvuođâ puáhtá čuávvuđ meid streaming – vuolgâttâssân internetčujottâsâst sogku . Nikula Kaisu Sämitige čuákkim meerrid váldunjuolgâduslávt sämitige adelem ciälkkámušâin , iävtuttâsâin já eres peleväldimijn . Suomâ sämitige lahâčällee Aimo Guttorm, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Seminaarâst čielgâi , et sämikulttuur syeje pyeredem váátá lase naavcâid já ravvuid .  Heli Aikio tuálá anarâškielâlii sämmilâš suhâspellâ - pargopääji. sárguseh : Mervi Lindman , Pia Holm já Jenni Herranen Árvuštâllâmkomitea jesâneh kalgeh leđe jiešráđáliih já pelettemeh pargostis Meid Suomâst tulkkojeh, ete algâaalmugjulgáštuš ij kenigit Suomâ riehtiopâlávt. Pargopääjist peessâp uđđâ lyevdispelláin hárjuttâllâđ sämmilij valjaas suhâsänivuárhá. sämitige II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij. 15. Unesco almosčuákkim tuhhiittem julgáštuš lii lááččám vuáđu aamnâsttâs kulttuuräärbi já kulttuurolgospyehtimij suojâlemsopâmuššáid. Nuottâ tuhhiittui virgálávt säämi 15. konfereensâst Helsigist ive 1992. Meccihaldâttâs Iänuduv oovtâstpargojuávkku Lasetiäđuh: Siämmáá ääigi nk. säämi kielâlavváin ( Lag om rätt att använda samiska hos förvaltningsmyndigheter och domstolar ) asâttui meiddei laahâ Suomâkielâ já meän kieli kevttimist virgeomâháin já tuámustovlijn . Palhâšumelävdikodde Sämisiärváduv aktiivlâš toimâ jođettij säämi parlament vuáđđudmân 1970-lovvoost. Kieldâlâš virgeomâheh kalgeh kevttiđ suomâkielâ paaldâst sämikielâ nuuvt vijđáht ko uáinih tom tárbulâžžân pevdikiirjijn já eres äššikiirjijn, main lii almos merhâšume. Pargo miänástuvvee tipšom išedeh šiev atk-tááiđuh sehe nahcâ porgâđ jiešráđálávt já jiečânâs. Tai lasseen kulttuurlävdikodde puáhtá mieđettiđ eromâš suujâst, ucâmušâttáá, kulttuurpalhâšume. Konfereensân láá puátimin meid Taažâ já Ruotâ nuorâiraađij jesâneh . Aanaar kyelituáluráđádâllâmkodde sämitige II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij. Säämi Parlamentaarlâš Rääđi lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij koskâsâš parlamentaarlâš oovtâstpargo-orgaan. Ruotâ- / tárukielâ já eŋgâlâskielâ táiđu kiäččoo hiättun . Säämi aarâhšoddâdemvuávám tievâsmit väldikodálâš stivrim. Meccihaldâttâs Aanaar já Suáđigil oovtâstpargojuávkku Säämi kulttuurkuávdáá raavâdviäsu Galla palvâl kuávdáá pargeid purâdempäikkin , kongressij já čuákkimij tiilámpuurrâdmijn sehe táálu äššigâsâi já kuosij purâdem- já káhvástâllâmsaijeen . Divvun já Giellatekno uážžoin palhâšume uđđâáigásâš teknologia ävkkin anemist tienuuvt, ete tot lii toohâm máhđulâžžân sämikielâlijd kevtteid riävtuičäällim- teikâ njuolgâluuhâmohjelmid sehe sänikiirjijd, moh láá neetist finnimnáál. Munjin sämmilâšvuotâ meerjhâš ennuv. Váldu-ulmuuh: Päivi Laivamaa, Sisko Länsman, Njuárgám vyelitääsi uáppeeh. Ovdil ko algâttim oopâid Säämi máttáátâskuávdáást, te luuhim Sollefteåst, mii lii Ruotâ koskâuásist. Anarâškielâlâš máttááttâs uáppeemeeri lii oovdeb ive tääsist (15), nuorttâlâškielâlâš máttááttâs lii muttum amnâsmáttááttâssân (-5) já tavesämikielâlii máttááttâs uáppeemeeri lii kiäppánâm kuuđáin. Sämitigge lii vaidâlâm Tukes mieđettem maašinlâš kollekoivumluuvijn Ruávinjaargâ haldâttâhriähtán ( táálááš Tave-Suomâ haldâttâhriehti ) ruukilaavâ vuástásâžžân , ko Tukes ij lamaš selvâttâm love miäldásii tooimâ vaikuttâsâin sämikulttuurân . Oulu ollâopâttuv Giellagas-instituut västid máttááttâsâst. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. 1.3. Iänuduv kieldâ kulá sämikuávlun já kieldâ sämikielâlâš aalmug lii uccâ ucceeblohhoon. Suomâ lii ratifisistâm aalmugjeessân- já poolitlâš vuoigâdvuođáid kyeskee almossopâmuš (KP-sopimus) ive 197 6. Peivitipšolaahâ kenigit toimâohtâduv huolâttiđ peivitipšo torvolii orniimist. , MMM. Sopâmuš olášuttem čuávum já sopâmuš ovdedem várás staatah (uásipeleh), moh láá ratifisistâm sopâmuš, tuálih kyevti ive kooskâi uásipeličuákkimijd. Videokáidusmáttááttâs pehti puáhtá máttááttâs orniđ Maadâ-Suomân-uv. Säämi parlamentaarlâš rääđi lii čuákkimistis 14.4.2010 meridâm, et sämmiliih hämmejeh ohtsii uáivil taveeennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn. Peljimerkkâ almoot omâsteijeevuođâ já suuvâ , moos poccuu omâsteijee kulá . Sopâmuš artikla 8(j) suoijâl algâaalmugij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiäđu. Ive 2006 aalgâst NRK já SVT algâttáin ohtsijd sämikielâlijd párnái TV-vuolgâttâsâid Taažâst já Ruotâst . Sämitige sierânâsprojektij puáđuh já manoh lijjii 391 000 eurod. Siämmást lii eromâš máhđulâšvuotâ peessâđ kuullâđ nelji sierâ sämikielâ. vu-vá tijme 14.00 – 17.00 čuávvoo soojijn: Skierri - Hetta, Tuodâr-Laapi luándukuávdáš, Peuratie 15 Kulttuurkuávdáš Sajos - Aanaar markkân, Menesjärventie 2 A Sämitige toimâttâh - Ucjuv markkân, Kieldâtáálu, Luossatie 1 Vuáču škovlâ - Vuáčču, Ivalontie 8716 Luvâttuvâst servim uppeekode stiivrâ tooimân já muu väljejii Aanaar nuorâiparlament jesânin. Masa puoh eres sämikielâlâš palvâlem tábáhtuvá ain-uv tulkkâpalvâlusâi já äššikirjejurgâlusâi pehti . Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ- / tárukielâ. Sajos váldukevttee sämitigge ocá tääl Sajosân TOIMÂSAJEHUOLÂTTEIJEE meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 28.12.2011 rääjist . Sämmilâšvuotâ meerhâš luándust eellim, poccuiguin, kuálástem, kuullâm jieijâs juávkun. Lasetiäđuh: Vaaljâlävdikode pargo uásild vaaljâlävdikode saavâjođetteijee Kolgâp kenski vistig toimâđ puáris sämitiggelaavâ vuáđuld, mutâ siämmást meid ráhtádâttâđ uđđâ laavâ pyehtim uđâsmitmijd. Sämikuávlu ulguubeln uásálisteeh lijjii Helsigist já Ruávinjaargâst. Sämitigge uárnee uđđâ anarâš- já tavesämikielâlâš aabis almostittemtilálâšvuođâ Anarist Siijdâ auditoriost majebaargâ 07.09.2010 tme 12.00. 2006 Portti Timo Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Myllytulli škovlâ, Oulu: Linda Akujärvi (tavesämikielâ) já Anton Valle (tavesämikielâ) Lii vyerdimist, et ráđádâlmeh láá vaigâdeh. Oppâkirje kieđâvuš Maadâ- já Tave-Amerik já tot lii jurgâlum suomâkielâlii Koulun maantieto - rááiđust. Uásist kieđâvuššojeh el . aalmuglij ucceeblovoi suojâlmân kyeskee raamialmossopâmuš já kuávlulijd teikâ ucceeblovokieláid kyeskee Eurooplii vuáđukirje olášuttem sehe Euroop raasiism já soováášmettumvuođâ vuástásii komitea ( ECRI ) pargo . Škoovlâ pirâstiätu 3-oppâkirje almostittui tavesämikielâlâš jurgâlussân (Birasdiehtu 3), mon lii jurgâlâm Jouni Antti Vest (Jovnna-Ánde Vest). Kuáttumjuurrâmkuávlui áiđum luhostui pyereest já jäävvil lii peessâm šoddâđ. ” Ovdeláá tieđettemčáálus almostui juo tavesämikielân pärniäššiváldálii viermisiijđoin Toh iä lah tuše iäláttâs tâi áámmát, pic toh láá uási jiešnálásâš eellimvyevi. Sämitigge kieđâvušâi vástádâsâstis sämmilii kulttuuräärbi tile já uásálistemmáhđulâšvuođâid almos elimân. Almossopâmuš, mii kieđâvuš jyehilágán nisonij olgooštem meddâlistem 1. Tuođâšt persovnvuođâd vaaljâvirgeulmui ađai čääiti paasâ, persovnkoortâ, vyeijimkoortâ tâi eres västideijee äššikirje. RKP ovdâsteijee Thors lâi hiämáskâm eres pääihi alne lamaš haldâttâspiäláduvâi (Kok já SDP) negatiivlâš uáinust, ko taan haldâttâspaje haldâttâsohjelmist lii uáivilin ratifisistiđ áášánkullee sopâmuš. Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ / tárukielâ. Kirjálâšvuotâ Kulttuurlâš tiäđulâšvuođáin puáhtá olmooš iberdiđ ereslágánvuođâi ohtâvuođâid. Kulttuurlävdikodde Miärádâs palgâs jyehimist kulá palgâs miärádâsvááldán já miärádâs lii tohhum täsipiälásávt já puásuituálulaavâ miäldásávt. Lasetiäđuh Euroop rääđist Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j) pargojuávkku iävtut algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu syeje ovdedem Uđđâsumos arkeologâlâš-biologilâš tutkâmuš ij tuárju taam uáinu. Sopâmuš artiklast 7 staatah čonâdâteh lääččiđ tiilijd, moh taheh máhđulâžžân ucceeblovokielâ siäilum já čonâdâteh meddâlistiđ raijiittâsâid, moh estih ucceeblovokielâid miänástuđ. Tehálumoseh ulmeh láá ain-uv sämipárnái kielâ já kulttuur tuárjum sämikuávlust. Anarâšâin láá lamaš kuálástem, miäcástem já maŋeláá meid šiiveettuálu várás oovtâst kuulmán pajasávt aassum sajeh. Kuuva Petra Siämmáá ääigi valmâštâllui meiddei sämilaahâ ( Sameloven / Sámeláhka 1987 ) , moin vuáđudui vaaljâigijn väljejum Sämitigge ( Sámediggi / Sametinget ) . Elektronisâš tuávváážân lii ovtâstittum el. - Tavesämikielâlâš päikki-išedeijee Veahkki uástupalvâlussân 25 575 € 6.2. Ucjuv sämiluvâttâh : Anni Kaisa Koivisto ( tavesämikielâ ) Suomâ lii ratifisistâm sopâmuš valjimiävtulii pevdikirje ohtâgâsväidimijn já tot š  MMM. Meccikuávlulaavâ 1 § mield meccikuávluid vuáđudeh kuávlui meccikuávluluándu siäiluttem tiet , sämikulttuur já luánduiäláttâsâi turvim tiet sehe luándu maaŋgâpiälásâš kevttim já ton iävtui ovdedem tiet . Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. Seurujärvi-Kari muštottij OA sierânâsraportistee James Anaya raportistemmáátkán kullee konfereensâst, et iävtuttâsah sämikielâi sierânâs tuárjumân já olesváldálâš iäláskittemohjelm jotonpiejâmân láá toohum maŋgii ige tääl lah innig äigi tuhledemnáál. Kuálásteijeeh: Ilmari já Raine Tapiola Lasseen säämi muusikkuávdáš tuárju meid uđđâ sämimuusik máttááttâs já uárnee máttáátteijei škovlim sämimusikkist . Ohjelmist muusik, purâdem já siärvástâllâm. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 15.11.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar teikâ šleđgâpostáin čujottâsân Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. já toos kullee pargokirje . Tiätu sirdâšuvá sämikielâ luándun, miäcán, šooŋân, puásuituálun, tuojijd, piivdon já kyelipiivdon lohtâseijee terminologiast sehe sämikielâlijn päikkinoomâin. Euroop rääđi lii poolitlâš já olmoošvuoigâdvuotservi . Sämitigge almoot uuccâmnáál säämi muusikkuávdáá meriáigásii vuávájeijee sajasâšvuođâ Kärigâsnjaargâ škovlâ: Pinja Pieski (tavesämikielâ) TIERVÂPUÁTTIM ! Talle ko lijjii finnim puoh lojesumos kuudijd kiddâ te taid kevttii hokâttâsellen já návt šoddâdii puásuisiijdâid já algii eelliđ toiguin pirrâ ive já jotteeđ siämmáánáál ko sämmiliih tááláá ääigi taheh. - proojeekt já Ucjuuvâst tuáimee sämiservi Sámi Siida ornijn keessiv 2012 párnái leeirâ Tiänu riddoost alda Sirmá siijdâ. Lasâliijneh tarbâšuvvojeh iänááš toimâttâhvistij laasâin . Tyejisuámsurtori já tyejimarkkâneh Sajosist 12.–13. juovlâmáánu 2014 Sun lii toimâm teatter- já tánssámtaaiđâst ivveest 2003 já tánssám maaŋgâin teatter- já tánssámráhtusijn Suomâst já olgoenâmijn. Helsig ollâopâttuv säämi tutkâmuš Suomâst artikla puátá oovdân eromâšávt säämi ärbivuáválâš kuáttumjuurrâmvuáháduv turviimist ” , Paltto muštâlij . Saijoos toimâ lii aalgâst, nuuvt ete tooimâ innovatiivlâš oovdedmân láá šiev máhđulâšvuođah. Anne-Marte Labba- värijeessân Sammeli Salonen Sämmiliih já ubâ aalmugijkoskâsâš siärvádâh vyerdih ete Suomâ viijmâg tiävdá aalmugijkoskâsâš kenigittee aašijdis . ” Lasetiäđuh : saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Taansâ juurdâ vuolgij jakutialii Sykkys – tanssâjuávhu čáittusist Ijâttis Ijjâ – tábáhtusâst Anarist 2010 . Artikla 8(j)-pargojuávkku loppâraportistis iävtut eennâmkevttim stivrejeijee lahâasâttâs ovdedem ” čielgee Näkkäläjärvi ääši tuávváá. Räähti falaldâhpivdem. Tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Peeivi ääigi Sajos kevtteeorganisaatioh oovdânpyehtih jieijâs tooimâ. Pargoost kalga mušteđ ubâ ääigi čuásáttâhjuávhu já sii jurdâččemmaailm já kulttuurtuávváá. Sämitige nuorâirääđi Škovlim vuálgá joton Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist kuovâmáánust 2015. Kielâlase máksoo almos staatâuási stuáruduv mield, já talle tot ij västid sämikielâlâš ulmui uási kieldâ olmoošlovvoost. Teivâdem ulmen lâi pyehtiđ oovdân staatâ budjetist sämikielâlii kulttuur oovdedmân já sämiseervij tooimân väridum meriruuđâ merhâšume sämmilii kulttuurân. Nubbe tehálâš ovtâsteijee tahhee lii tot, et nuusik oovdânpuáhtoo ohtuunis. Vuossâmuš čokkânem lii kuovâmáánust 2015, nubbe kiđđuv 2015 sehe kuálmâd já niäljâd čokkânem čohčuv 2015. Säämi media Ucâmušmonâttâlmist nuávdittuvvoo staatâtoorjâlaahâ (688/2001). Ovdâmerkkân tavesämikielâst; Lei oktii áhkku (äigihäämih), Beahká viessu (relatiivceelhâ), Meahcci eallit (veerbâi persovnhäämih), Okta guolli vuodjá (veerbâi sujâttem) Sápmelaš lâi Suomâ vuossâmuš sämikielâlâš äigipajelostâ . Alta čäcivyeimiruustig já puáđu vuástálistem ohtâvuođâst 1970- já 1980-lovoi jorgalduvâst, mut tot ij pááccám kuhheebáigásâš kiävtun. Piirâs Ulmen lii finniđ oovdânpyehtim lavâlâš / lavâlij instrumentij rähtimân komitea toimâpaje 2014/2015 ääigi. Nuuhâm projektij loppâraportijd kaavnah dokumentpaaŋkist PROJEKTEH-maapist . Majemuš stuárráb proojeekt nuuvâi kiđđuv 2008: talle uárnejim sämmilij uásálistem Arctic Winter Games 2008 tábáhtusân Yellowknifân, lijjim Säämi juávhu Chef de Mission. Taat lii tehálâš, vâi mij ovdáničijm ohtsâšpargoinâm já strategiainâm sämikielâ uásild. Anarâš- já nuorttâlâškielâi máttááttâs toorjân láá almostum kuohtuid kieláid ohtsis nelji sierâlágán poster. Aalmuglâš artikla 8(j ) äššitobdeepargojuávkku Nuuvtpa säämi kulttuurkuávdáš lii-uv siämmáá-áigásávt sehe Suomâ sämmilij parlamenttáálu já kulttuur-, škovlim- já mättimkuávdáš já meiddei tábáhtustáálu sierâlágán čuákkimijdiskuin, muusik, elleekove- já teatterčáittusijdiskuin. Sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi pargovievâ kielâ já kulttuur mättim várás kolgâččij Suomâst leđe siämmáálágán mättimkuávdáš ko Taažâst lii tääl. Kuálástemärbivyevist lii tergâdis siärvuslâsvuođâlâš olleemvuotâ sehe kuálástem jieijâs sämikielâlâš terminologia. Tanssâčáittuseh pessii joton ko páihálij nuorâi bändi Moivvas lâi suáittám . Puásuisämmilijn aassâmkove nyevdittij poccui luándulijd jotteemkiäinuid merârido kesikuávluin ain suáijáás meccikuávloid já tuoddâráid. Sämitige pargoviehâpolitiik stivrejeh pargoviehâpoolitlijn äššikiirjijn , moid kuleh pargoviehâpoolitlâš ohjelm sehe täsiárvu- já oovtviärdásâšvuotâvuáváámeh . Lahâčällee váldupargon lii toimâđ sämmilii vuoigâdvuođâi kyeskee aašij valmâštâllen já oovdânpyehten sämitige haldâttâsâst. Taat kenigit sämikielâid oinuđ še ovdâmerkkân kirholâš almottâsâin. Laura-Maija iätá et lii šiev merkkâ , ko mielâkiddiivâšvuotâ kávnoo jyehi kuávlust . 9.11 . Sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâi visásmitmân säämi kielâlaavâ rikkomušâi pyehtim riehtivuáháduv pirrâdâhân lii eromâš tehálâš säämi kielâlaavâ olášume-uv tááhust. Kielâlâš tiäđulâšvuotâ lááčá vuáđu luuhâm- já čäällimtááiđun. * Paddim- já simultaantulkkummáhđulâšvuotâ viiđâ kielân ( vittâ kiidâs tulkkumviste ) ** Tulkkumviistij stuáruduvah : 2 stk x 9,5 m2 , 2 stk x 6 m2 já 1 stk x 8 m2 Lasetiäđuh 6.7.2009 tme 16.00 räi proojeektpargee Marja-Riitta Lukkarist Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Säminuorâi taaidâtábáhtusah láá uárnejum 1970-lovo rääjist. ” Čuákkim äššilistoost láá sämmilijd uáli tergâdis ääših. Sajos info: vu-vá tme 9-17 Sämisiärvádâh aalgij ornijdiđ já 1900-lovo pelimudo räi Suomâst toimmii sämiseervih. Mainâskirje nuorttâsämikielân Konferens váldutoimâlâš uárnejeijen tuáimá Sämitige nuorâirääđi . Väljejum nuorâirääđi jesâneh väljejeh vittâ äššitobdeejeessân 15–17-ihásijn nuorâin. Säämi kulttuurkuávdáš lii meridum huksiđ Juvduu riidon Aanaar kirkkosiijdân, já tast šadda Suomâ sämmilij haaldâšlâš já kulttuurlâš kuávdáš. Pargojuávkku luovâttij loppâraportis pirâsministeriön 7.6.2011 uárnejum seminaarist . Suomâ já Ecuador pissoo ovdâstâsah, Ecuador kulttuurärbiministeriö sehe Suomâ sämitigge uárnejii oovtâst OA algâaalmugfoorum 10. čuákkim uálgitábáhtusâidiskuin, mon teeman lijjii algâaalmugij škovlim já vuoigâdvuotâ uásálistiđ miärádâstohâmân. Projektist jyehih tiäđu sämmilâšvuođâst nuorâin nuoráid. * Jienâtävistem * Paddimmáhđulâšvuotâ Iävtuttâsâin, moi tahheeh lijjii sehe syemmiliih já olgoeennâmliih, lâi palhâšemlävdikode mield aldanum kulttuurkuávdáá arkkitehtoonlâš čuávdus mangáin jieškote-uvlágán movdijdittee vuovvijn. lansman ( a ) sámediggi . Lasseen komitea avžuut sopâmušstaatâ – ráđádâlmáin ääšist puoh uásipelijguin, sämitigge mieldiluhâmáin – kavnâđ ääšimiäldásâš čuávdus koččâmušân eennâmoomâstmist já – kiävtust sämikuávlust sehe ratifisistiđ huápust jiečânâs enâmij algâ- já hiäimuaalmugijd kyeskee ILO almossopâmuš N:r 169. Maaŋgâ sämmilâš hárjut puásuituálu paaldâst uceslágán mađhâšem- teikâ jáludemtooimâ. Jonsahpeivi . Lávurduv lii vuárust markkânpeivi já vyebdeeh čokkáneh Saijoos aulan pirrâ sämieennâm. Säminuoráid lii ovdánmin máhđulâšvuotâ vaikuttiđ säminuorâi sajattâhân. Lii tergâd tiäduttiđ , ete sopâmuš ratifisistmist lii koččâmuš sämmilij algâaalmugvuoigâdvuođâin , ij väldikulttuur vuoigâdvuođâin . Áile-Risten artistin Veijo Länsman muštokonsertist kesimáánust 2015. - Sämikielâlâš tiervâsvuođâtipšoo 22 963,50 € Artikla 8(j) olášuttem tuávváš Suomâst Muu päikkikuávlust iä lah meendugin maŋgâ ulmuu , kiäh sárnuh almolávt sämikielâ . Lam šoddâm já aassâm ubâ ave Avelist . 43. Kielâkäldee pargoid kuleh kielâtipšom, kielâ ovdedem, terminologiapargo, normâdem já nommâdâhpalvâlus. - čuákkimviste väridum 8 tiijmán Lappeenraantan väljejum čáittus puáhtá vala pyerediđ já kuhediđ. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 15.5.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar teikâ info@samediggi.fi. 010 839 3102. Haavâ keevâtlii olášuttem várás sämitigge ocá fi). Nuubij staatâ kuávluin ässee huolhijd teividii ovdil tááláá ääigi masa tuše markkânijn já eres siärvuslâšlijn tilálâšvuođâin , tääl ohtâvuođâ toollâm lii älkkeeb . Taah eidusiih jesâneh já värijesâneh kalgeh leđe valjiidijn 18-25-ihásiih. Sämikulttuurkuávdáš Ruotâst Kišto uárnejeijest lii kuittâg vuoigâdvuotâ nuuvt haalijddijn leđe valjiihánnáá vyeitten maiden iävtuttâsâid. Eres-uv čáitálmâsah já oovdânpyehtimeh láá puátimin – tieđettep tain maŋeláá ! 4.2.4. Anarist 7.11.2012 Sämitigge Veikko tuumáá, et tääl Säämi palgâs puásuituálu ij käibid tađe stuárráábijd nubástusâid. Tavesämikielâlâš aabbis nubbe pargokirje almostui Konferens mield miäruštâllâm tast , kiäid tuálih sämmilâžžân , kalga vuáđuduđ sämmilij jieijâs já ohtsâš ibárdâssân ääšist . PARLAMENTSALI SOLJU 60 ulmui. Säämi suuvâ laavlâ ohtsâšlavlun Staatâtorjuu lasseetmân lii tuođâlâš tárbu, tastko materiaalvääni lii styeres eromâšávt nuorttâlâš- já anarâškielâ uásild. Taažâ sämitigge ( lekkâs uđđâ laasân ) kulttuurtooimah Konsert lohtâs SomBy uđđâ skiäru almostitmân. Toimâkodde hammiistâlâi peeivij seminaarij arttân eres lasseen sämmilij kirholâš eellim suogârdâllâm tääl já puátteevuođâst, säämi kontekstuaallâš teologia sehe Ruošâ sämmilij historján já tilán uápásmem. Materiaal kávnoo puohâin Suomâst sarnum sämikielân. Kietâtyejipáájást äššigâšah uážžuh valjiđ jieškote-uv kietâtyejimolsoiävtuin sii mielâstuttee já rähtiđ tyeje olssis mätkimušton nuuvt ete stivrejeijee iššeed. 010 839 3106. Ruotâ ovdâstij čuákkimist eennâmtuáluminister Eskil Erlandsson. Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg Tave – ohjelm. Raapoort: sämmilij ärbivuáválii tiäđu suojâlem váátá tooimâid Aanaarlii Tytti Bräysy iävtuttâs “ Eloa ikkunassa ” já ruávinjargâlii Anna-Leena Pyylampi iävtuttâs “ Riskuna ” lává väljejum vyeittem säämi kulttuurkuávdáš Sajos lasâliijnij kovvoos vuávámkištoost . UNPFII 2012 (United Nations Permanent Forum on Indigenous Issues). Sämitigge taha alguu Njellim maađij vuáđulâš tivomist Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ 18.5.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin: Saamelaiskulttuurikeskus Sajos, 99870 Aanaar. sämikielâ haldâšemkuávlust (sámi hálddašanguovlu / forvaltningsområdet for samisk språk) asâttui ive 1990. Sämikuávlu kieldâin láá sopâmušah Ruotâ já Taažâ aldakuávlu kieldâiguin aarâhšoddâdempalvâlusâi uástimist rääji paijeel. Säämi muusikkuávdáá kuávdášlumoseh tooimah láá juoigâmmáttááttâs ornim sämikuávlu škovláid. YLE Sämi radiost láá lamaš párnái ohjelmeh jo ovdil 2000-lovo. 1980-lovvoost vuolgâttui škovlâradio já lávurdâhiđedij vuolgâttâsâi ohjelmijn lijjii meid párnáid toimâttum uásih . Škovlâpäikkiasâmist sämikielâ máttááttâsân Lasetiäđuh: """ Kielâ iäláskitmân sihtejeijee tooimâin kalga anneeđ mielâst , et sämmilij vuáđulavâlâš vuoigâdvuotâ jieijâs kielân já kulttuurân kuáská ubâ eennâm ." Pargoost kalga mušteđ ubâ ääigi čuásáttâhjuávhu já sii jurdâččemmaailm já kulttuurtuávváá . Komitea pivdá Suomâ tieđettiđ sämmilij áámmátlâš škovliimist já maht tot lii ovdedâm sämmilij ärbivuáválij iäláttâsâi hárjuttem. Proojeektpargee pargoid kuleh el. Säminuorâi taaiđâtábáhtus lii uási väldikodálii Nuorâ kulttuur- tábáhtus. “ Sämmiláid luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu suojâlem já aalmugijkoskâsii ärbivuáválii tiätun lohtâseijee miärádâstoohâm lii tuođâi tehálâš. Sämitige ovdâsteijeeh uápásmuvvii City-Sámit rs tooimân sehe seervi ornim kielâpiervâltooimân kolliimáin kielâpiervâl Mánnu tiilijd Pasilast. Eromâšávt ekosysteempalvâlusâi roolist kuávluikevttim vuáváámist lii ävkki sämitiigán já tuálvup taid šiev vuáháduvâid miäldán meid Suomân ” Heikkuri já Tapiola tiäduttává. ” Palhâšume puáhtá mieđettiđ om. kirjálâš, njálmálâš tâi eres áánsuin, moh sajaduveh vijđáht jieškote-uv toimâsuorgijd. Sämitigge nanodij ive 2013 ruttâtuálulopâttem Laavâi asâttem ulmen lâi el . nanodiđ aalmuglâš ucceeblovoi já toi kielâi sajattuv já toohâđ máhđulâžžân tom , että Ruotâ puovtij ratifisistiđ Euroop rääđi 1990-lovvoost vuáimán puáttám kyehti ucceeblohosopâmuš . Sosiaalneuvos Viveca Arrhenius sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst eeđâi uánihávt sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi räjioovtâstpargo tile: Mađe eenâb raajijd rastâldittee iästuid viggeh meddâlistiđ, tađe eenâb toh kávnojeh. Stivrâ čokkánij 26.11.2014 Anarist. Sopâmuš 2 artikla kiäldá párnái olgoštem el . sii kielâ já suhâtuávááš vuáđuld . Lasetiäđuh: Uuccâmluámáttuvâid já lasetiäđuid finnee kulttuurčällest puh. 010 839 3103 já fax 010 839 3131 sehe šleđgâpoostâst Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan , aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen . Nuorttâsämmiliih láá oovtâst ihečuođij ääigi meridâm jieijâs aašijn sijdâčuákkimist (sijddsååbbar). Sämikielâi iäláskittemohjelm olášuttem algâttem Sämmilij vuoigâdvuođâid kieđâvuššee olmoošvuoigâdvuotorgaanij uđđâsumoseh avžuuttâsah Virgálâs ciälkkámušrieggee uđđâ vuáđustâsâin uárnejuvvoo čohčuv 2014 . 0400-637178, www.samiduodji.com Sämikielâ kirjekielâ ovdánmijn já sämisiärváduv kulttuurlâš moránem mield sämikirjálâšvuotâ aalgij ovdániđ 1970-lovo aalgâ rääjist. LeuŠdd tuálá siste ulmuid, eellimpirrâs já páihálâšhistorjá kovvejeijee muštotiäđu. Sämikielâlâš ( nuuvtko meid suomâ- já ruotâkielâlâš ) máttááttâs várás rähtih já tuhhiitteh jieijâs oppâvuávám . meriáigásâš já olespiäiválâš virgekoskâvuotân 4.6. – 31.8.2012 koskâsâš ááigán säämi kulttuurkuávdáš Sajosân Anarân . Suomâst uásipeličuákkim miärádâsah uáivildeh lase pargo biodiversiteetpargojuávkun sehe aalmuglii artikkâl (8j)-pargojuávkun, mon puátteevuotâ já jotkâ kieđâvuššojeh taan čoovčâ ” Näkkäläjärvi tiädut. Sopâmuš kiäldá nisonij olgoštem já kenigit ovdediđ nisonij täsiáárvu olášum . Kristiina lii lávlum 25 ihheed, main juáigus 8 ihheed. Juulev- já maadâsämikielâ sárnuh Taažâ já Ruotâ kuávluin. Almosčuákkim tuhhiittij čielgiittâs, mii lahtoo ratifisistemäššikirjijd, mii kuáská eromâšávt almossopâmuš artikkâlân 14. Stivrejeijee: Ritva Savela. Uđđâ oppâmateriaalah škoovlâ aalgân tammela (at) samediggi. Palhâšume lii tyeiji, ciägusärgimuorâiguin rahtum ärbivuáválâš nuorttâlâšráánu. Vuáđukäägis lii lasâlijnekággá toimâtteijee valjiittuvâi suoggâmlágán , vielgisvuáđusâš printtaamâm heivejeijee käägis . Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš taha meid sämikielâ huolâttâspargo o Sämikielâ iäláskittee kielâpiervâl- já kerhotooimân ráhtojeh ohtâlâs kriteereh já kielâpiervâlvuáváámeh sämitige jođettâsâst. Säämi kulttuurkuávdáš lii meridum huksiđ Juvduu riidon Aanaar kirkkosiijdân, já tast šadda Suomâ sämmilij haaldâšlâš já kulttuurlâš kuávdáš. Tuáivumist lii, et elmottâtmeh liččii šleđgâlâš häämist. Lasseen lam freelanceristám Kiirunast SVT uđâsreportterân já meid galdu. Tooimâin iävtuttuvvoo luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu vuotânväldim lahâasâttâs já haldâttuv ovdedemprojektijn sehe škovliimist. Pargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh kuleh ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá jotkâprojektân. Sämitige čuákkim 20.6.2012 tuhhiittem sämitiggepaje toimâohjelm 2012–15 váldu-ulmeh láá: Meriáigásii proojeektpargee Säämi muusikkuávdážân Sämitige lävdikodeh vaaljâpaajeest 2016–2019: Sämitigge finnij lávurduv 23.11. ollâárvusijd kuosijd ko ovdâskode sahâalmai Eero Heinäluoma oovtâst suu delegaatioin eelij uápásmin säämi kulttuurkuávdáá Sajosân, ILO 169-sopâmušân já äigikyevdilis sämiaššijd. Julgáštus kenigit staatâid tuhhiittiđ, et sämmiliih omâsteh ärbivuáválâš eennâmkuávluid já luánduvaarijd. 2006 Pälkki miärášuvá Sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Lavluid lávlu nuorttâsämikielâlâš kirkkolaavlâjuávkku (Erkki Lumisalmi, Aulikki Lumisalmi, Anna Lumisalmi, Katri Jefremoff, Seija Sivertsen ja Kirsti Näveri-Bogdanoff). Sajosist uárnejii muštâlusive ääigi 40 aalmugtábáhtusâid. Anarâškielâ iäláskittemtoimâ juátkoo havváin, mast el. škuávlejuvvojeh uđđâ anarâškielâtáiđusiih máttáátteijeeh. Iänáás uási vieres kielâ uáppein láá sämiuáppeeh, kiäid sämikielâ lii pyerebeht nubbe kielâ ko vieres kielâ. 3 Paltto Heikki Yrjänä Puásuialmai, irâtteijee Aanaar Kyehti uđđâ tavesämikielâlâš matematiik kirje almostuvvii Kirje kolgâččij almostuđ ive 2016 ääigi. 9:00-9:20 Säämi immateriaallii kulttuuräärbi suojâlem Suomâst Sämimuseo Siijdâ jođetteijee Tarmo Jomppanen Lasseen halijdâm kijtteđ sämitige já ton saavâjođetteijee Sámi Duodji táárbui vuotânväldimist ”. Mađhâšempalvâlusâid Evankellâs-luterilâš kirholâščuákkim Sopâmuš olášuttem koceh äššitobdeekomitea já ministerkomitea. CD-1:Anarâškielâ salmajuávku Sämitige čäällimkodde šadda kuulmâ toimâttuvâst: - toimâsuárgán lohtâseijee sämmilijd kyeskee aašij kieđâvuššâm čuávvum jieškote-uv virgeomâhijn Tiätu sirdâšuvá sämikielâ luándun, miäcán, šooŋân, puásuituálun, tuojijd, piivdon já kyelipiivdon lohtâseijee terminologiast sehe sämikielâlijn päikkinoomâin. Haldâttâs oovdânpyehtimist vuáđulaavâ rievdâdmân páhudeh , ete njuolgâdusáin viggeh toos , ete puáttee lahâaasâtmist meridiččii sämmilij jieijâs kielân já kulttuurân kyeskee aašijn toimâorgaanijd , toimâväldiraajijd já pargoid sämihaldâttâhân , kieldâlii jiešhaldâttâhân já staatâ haldâttâhân . Luuhâmpitái loopâst lii ain pitá fáádán heivejeijee laavlâ, mon ulme lii sehe movtijdiđ uáppeid já išediđ mušteđ saanijd pyerebeht. Teeman muusik Sämitige almosčuákkim puddâ 15.2.2012 . Ministeriö já sämitigge meid tuáimih ulme juksâmân. Válduteeman lii tanssâ, já ton lasseen uárnejuvvojeh sierâlágán pargopáájáh. Elleekoveh iä kištoduu, pic Vuáčust tuálloo MINIFESTIVAALÂ. Janne Näkkäläjärvi oovdânpuovtij huolâs ekonomâlâš-poolitlâš hiäđui lasanem vaikuttâsâin arktâlâš kuávlu luándun já algâaalmugij eellimmáhđulâšvuođáid . ” Ucâmušâid lahtosijguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 11.7.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Haldâttâs oovdânpyehtimist čäcilaahân ( HE . Lasepevdikirje 1 mield tom estihánnáá , maid EY vuáđudemsopâmušâst merideh , sämmiláid uážžu mieđettiđ priivaatvuoigâdvuođâid puásuituálu háárjutmân ärbivuáválâš sämikuávluin . Siijđoin lii meid sämikielâlâš, puohháid áávus Shoutbox-savâstâllâmsaje, mii lii tergâdis nuorâi kielâkevttimaareen. Eromâšávt torjuin tähiduvvoo säämi puásuituálumaali jotkum. I Laiđiittâs / Aarrâd tievâslâš kielâlávgum Suomâst / Kielâlávgum já párnáá kielâlâš ovdánem 1 oč Taaidâtábáhtus koveráiđu Aarâhšoddâdemtooimâ vuáváámist pargeh ovtâspargo meid jieškote-uv sämiohtâduvâi kooskâ sehe jieijâs kieldâst já ubâ sämikuávlust. , TEM. säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen siiri . Nuorâirääđi lii finnim sierâruttâdem Oahppoofelaš-haavâ olášuttem várás. – Sämitiggeest já sämisiärvusist láá stuorrâ vuárdámušah kielâiäláskittemohjelmist. Nuurrâm lii kuullâm sämmilij purrâmuš skappuumân miätá historjá. Arâšoddâdmist kielâlávgummeetood lii lamaš kiävtust jo ive 1997 rääjist, kuás vuossâmuš vuálá škovlâahasáid uáivildum anarâškielâ kielâpiervâl vuolgij joton. Biodiversiteetsopâmuš ratifisistâm staatâi 12. uásipeličuákkim lii 6.-17.10.2014 Pyeongchangist, Maadâ-Koreast. Seervi ulmen vaikuttem lasseen lii nanodiđ säminuorâi identiteet já kulttuurtubdâm sehe viärmádâttâđ eres säminuorâi servijd já eres algâaalmugij nuoraid . Lasseen komitea avžuut, ete sopâmušstaatâ riämá ääšimiäldásâš toimáid vâi suoijâl sämmilij ärbivuáválâš puásuituáluiäláttâs. Anarist 12.2.2015 Sämitigge 1. Taid ratifisisteh Suomâst aasâtmáin asâttâs , mii ana sistees sopâmuš miärádâsâid . Juhleest lávdástii meid Aila duo, Ánnámáret Ensemble sehe Hildá Länsman, kiäin čuojâttii Erkki Feodoroff sehe Nicholas já Kevin Francett. Pitáh šaddeh, ko Niillas keččâlâd kitaráin já nuotah kävnih sojijdis. Ko suomâráp aalgij leđe piivnoh 90-lovo loopâst, Mikkâl še movtáskij tast, ko tot lâi oovtâ mielâst älkkees muusikhäämi. Tot lii uási Tave-Suomâ maaŋgâsuárgásiih sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah (PaKaste 2) – haavâ, mon ruttâd STM haldâšem Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs aalmuglâš ovdedemohjelm (KASTE). Budjet lii nollábudjet ađai manoh láá siämmáá ennuv ko puáđuh. Mááccuh herviimeh já ubâlâšvuotâ muštâleh kote kuávlust sämieennâm olmooš lii vuálgus – čolmišâs ulmui joba suuvâ já lii-uv olmooš naaijâm. Eellimvuáimálij sämi-iäláttâsâittáá sämikielâ hiäjusmuvá ”. Vaaljâlävdi ¬kodde kieđâvuš iävtukkâsâi vaaljâtohálâšvuođâ , ráhtá já naanood sijjân kyeskee iävtukkâsluvâttâllâm já almostit ton ájáttâlhánnáá .  YM., TEM. Suomâ staatâst lii ovdâsvástádâs jieijâs algâaalmug kielâst, ige sämikielâ uážu asâttiđ siämmáá sajattâhân enâmânvärrejeijei kielâiguin. Sopâmuš olášuttem kocá näliolgoštemkomitea . Talle kiišton uásláistám iävtuttâsâsâin palhâšumelävdikodde tuhhiittij árvuštâllâmnáál ohtsis 69 iävtuttâssâd. • orniđ merikoskâsijd säämi purrâmâšpeeivijd já liäibumpeeivijd ärbivyevi mättee jođettâsâst Uábbám , viljâm ! 010 839 3102. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Tieđettemčáluseh Eromâš váduhin lii tubdum sämikielâ kevttim puhe-limáin tábáhtuvvee ášástâlmist . Toho láá puátimin jieškote-uv suorgij spesiaalmätteeh toollâđ saavâid . Sämitigeh páhudeh , et jiešmeridemvuoigâdvuotâ , vuoigâdvuotâ asâttiđ aašijd jieijâs tehálâšvuođâoornigân já ráđádâllâmvuoigâdvuotâ aašijn , main lii njuálgu merhâšume sämmiláid algâaalmugin , láá merhâšittee aalmugijkoskâsâš vuoigâdvuođah . Pargopáájáporgâm pargon lii kieđâvuššâđ maht taam tiäđu puáhtá heiviittiđ sämimáttááttâsân. Ruotâ sämmilij ovdâstâslâš orgaan , sämitigge ( Sámediggi / Sametinget ) vuáđudui ive 1992 ( laahâ 1992:1433 ) já tot algâttij tooimâs ive 1993 aalgâst . Pargo álgá tállân já pištá 31.5.2014 räi. Lasseen paaneelsavâstâllâm, mii peeivi ääigi uárnejuvvoo, leehâst máhđulâšvuođâid jurduid rävkkee savâstâlmân. moilanen ( at ) sámediggi . Konsertist kuullâp ärbivuáválâš já uđđâáigásâš juoigâm sehe eres sämimuusik. Mij algâaalmugeh já säämi parlamentaarlâš rääđi kolgâp rähtiđ iävtuttâsâid tast, maht julgáštâsâst čuážžoo tehálijd aašijd puáhtá olášuttiđ. Taaidâtábáhtus halijdui orniđ Ruávinjaargâst, ko kaavpugist äässih viehâ ennuv säminuorah, kiäh iä lah ovdil uásálistám taaidâtábáhtusân já tuše häärvih láá finnim sämikielâ máttáátâs škoovlâst. Sämmilijn lii Suomâ vuáđulaavâ mield kielâs já kulttuuris kyeskee jiešhaldâšem sämikuávlust. Tääl lii kuittâg äigi kyeđđiđ peeivipolitiik ucceeb uásán já vuáijuđ juhlođ aalmugpeeivi, sämiaalmug historjá, ohtâlâšvuođâ já puátteevuođâ. Kuávlulâš kielâid tâi ucceeblohokielâid kyeskee Eurooplâš vuáđukirje (SopS 23/1998) já Aalmuglâš ucceeblovoi suojâlem kyeskee raamialmossopâmuš (SopS 2/1998), KP-sopâmuš (SopS 7/1976) já Párnáá vuoigâdvuođâi sopâmuš (SopS60/1991). Kirje sárgusijd lii sárgum Tania-Maria Moilanen já graafisii vuávám lii ráhtám Svea Päiviö. Mii on Sämitige tehálumos pargo ? Jyehi sämikuávlu kieldân já staatâ ohtâduvváid kolgâččij orniđ toimâsuorgij mield maaŋgâkulttuurlâšvuođâ-, oovtviärdásâšvuođâ- já täsiárvuškovliittâs, mast kieđâvuššuuččii eres lasseen sämmilâšvuotân já säämi kielâlaahân kullee ääših. a. almottâsâst láá ijjâdem, mađhâšem já sierânâspurrâmâšvalje Alguid sämitige noomâ rievdâdmist Säämi Parlamenttân já saavâjođetteijee pargonomâttâs rievdâdmist presidenttân vuolgâttuvvojeh täärhib valmâštâlmân. Sämitigge lii almostittâm ohtsis käävci uđđâ materiaalid ive 2014 vuossâmuu ohoi ääigi. SPR uáinu mield šoŋŋâdâhnubástus ohtâvuođâst toohum tooimah vaikutteh maaŋgânáál algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođáid, já tondiet algâaalmugij jienâ kalga kulluđ meiddei aalmugijkoskâsijn šoŋŋâdâhnubástusráđádâlmijn. tme 14.00 – 14.45 Kähvipuddâ. Meid nuorttâsämikielâ lii iäláskittum maaŋgânáál. Toimâ Kielâlávgummáttááttâs ovdedem sämimáttááttâsâst lii äigikyevdil maaŋgâ suujâst. Čällee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáá Sajosist. I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio paahud. Ohtsâšpargo-orgaan toimâpaje juátkoo ive 2015 loopâ räi. Mun lam šoddâm 5.11.1990 Ruávinjaargâst. lii adelâm vyeimi ko mielâ lii šlunde já pargo lussâd . Kulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid toollâđ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšemes sehe ovdediđ almolâš eellimtiilees. Siämmáá čuákkim tuhhiittem budjet ihán 2014 váátá sämitige ekonomiahaldâttuv ovdedem västidiđ uđđâ budjetistemvuáháduv. Oppâmist já identiteet naanoodmist váldojeh vuotân nieidâi já kaandâi jieijâs toimâmvyevih. Nuorâičällee toimâsaje lii čäällimkode almos toimâttuvvâst sämikulttuurkuávdâš Sajosist. Muu nommâ lii Haanu Heeihâ Aaslâk Antti, Aslak Antti Paltto (2008) Rääđi jesâneh iä taarbâš leđe tige jesâneh, iäge sij taarbâš aassâđ sämikuávlust. Uđâsaassâm mield staatâ , kirkko já mađhâšeijeeh peerustškuottii sämikuávlust . Muorâst ráhtojeh meid saveheh , rievah , kárbáh , kerriseh já kiijsáh ( čukke ) . Sämitigge lii kuullâm ciälkkámuš valmâštâlmist Näkkäl palgâs puásuituálleid já váldám vuotân palgâs uásálij adelem ciälkkámušâid Laapi KVI:n uásálij kirjálii kulâmist, mii uárnejui loppâčoovčâ ääigi 2014. Tiäddut, et staatâin lii ovdâsvástádâs OA algâaalmugjulgáštâs vuáimánjoođeetmist, já čuujoot siämmást, et sämiparlamenttârijn já sämitiggeest lii ovdâsvástádâs anneeđ huolâ tast, et algâaalmugjulgáštâs njuolgâdusah tottâluvvojeh já nuávdittuvvojeh, Sämikielâ kirjekielâ ovdánmijn já sämisiärváduv kulttuurlâš moránem mield sämikirjálâšvuotâ aalgij ovdániđ 1970-lovo aalgâ rääjist. Tááláá ääigi Säämi palgâs puoh poccuuh láá siämmáin kuátumijn eereeb oovdâ sijdâkode. ECRI avžuut, ete virheomâhááh riemih tárbulâš toimáid vâi visásmiteh tai vuoigâdvuođâi tuđâttettee olášume oovtâstpargoost sämmilâš ovdâsteijeiguin. Taansâ juurdâ vuáđuduvá elleekován Kuovdâkiäinu stuime, mast meiddei čáittus tyehin čuoijâm Mari Boinen muusil lâi luoihâttum. EU- saavâjođetteijeestaatâ Liettua muštâlij čuákkimân EU sahâvuárust eromâšávt tast, maht artikla 8(j) lâi tooimânpieijum Suomâst. Säämi suuvâ laavlâ ohtsâšlavlun Uđđâ kirjeh lii ruotâkielâst jurgâlâm Hannu Kangasniemi. Almottâttâm Säminuorâi taaidâtábátusân lii álgám já nohá 5.3. Sämikirjerááju: vu-ma tme 13-19, ko-tu tme 10-17, vá 10-16 Tot lii kunneečááitus tyejiärbivuáhán, mii lii ohtâ tehálumosijn sämikulttuur paijeentuállein. SPR váátá, et bioenergia kiävtu lasettem ij uážu lasettiđ sieminčalmaašluáštuid já váátá, et sieminčalmaašluáštuid kalga haldâšiđ pehtilis silleiguin. Muusikoovdânpyehtim Aila duo Biodiversiteetsopâmuš ulmen lii eennâmpáálu ekosysteemij, ellee- já šaddošlaajâi sehe toi ärbitahhei maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem, luánduriggoduvâi pištee kevttim sehe luándu geenivaarij kiävtust finnejum aavhij vuoigâdvuođâlâš jyehim. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Seminaarân uásálisteh suullân 90 kyessid Euroop rääđi sierâ orgaanijn, virgeomâhááh Suomâst, Ruotâst já Taažâst, sämipolitijkkáreh Suomâst, Taažâst, Ruotâst já Ruošâst sehe sämiseervij ovdâsteijeeh já totkeeh. Sämikuávlu kieldâin tuše Ucjuuvâ kieldâst sämikielâ kiäččoo virgehoittám iähtun tâi sierânâs ánsun. Aanaar sämimuseo Sijdâ, mast lam porgâm maaŋgâid keesijd, joođeet jieijâs uásild tiäđu aanaarsämmilâšvuođâst já kielâst. Miärádâs meerhâš meid tom, ete biodiversiteetsopâmuš ovdán. Taan luuhâmive oles uáppeemeeri lii 613, ko čohčuv 2005 tot lâi 444. Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs vijđásub kuávlulij já aalmuglij pargoi koordinistmân já tipšomân láá lasseen vittâ sierânâsovdâsvástádâskuávluh , moi pargon lii stivriđ já oohtânheiviittiđ sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui já vuáđutääsi kuávlui tooimâ já tai ornim palvâlusâid . , Sämitigge Uásipeličuákkim lii iävtuttâm, et staatah váldáččii ravvuid uássin pirâs- já sosiaalvaikuttâsâi árvuštâllâm kyeskee lahâasâttâs já ravvuid. Kiuruvesi luvâttâh: Henri Ruotsalainen (aanaar kielâ) Suomâ vuáđulaahâ lii tubdâstâm sämmilij sajâttuv Suomâ algâaalmugin já tähidâm sijjân sierânâs kulttuurlâš já kielâlâš vuoigâdvuođâid . Talle poccuuh lohhojeh já njuovvâmpoccuuh sierrejuvvojeh . Projeekttoorjâ 2015 Lase tiäđuh biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j):st Sämmilâš oovtâstpargo álgá Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtââsi VII / I mield, vuáđupälkki 1 639,98 eurod / mp. Pargoh lohtâseh eres lasseen säämi kielâlaahân já eres pargoid, moh väätih sämikielâ äššitobdeevuođâ. Aleksanteri Kenan škovlâ: Riinamari Mustonen (tavesämikielâ) Meid Suomâst tulkkojeh, ete algâaalmugjulgáštuš ij kenigit Suomâ riehtiopâlávt. Ruotsala lii hoittám miänástuvveht haldâttâhhoovdâ meriáigásâšvuođâ ” , Näkkäläjärvi mainâstij . Kuávdáá pargon lii oovtâst sämitiggijn ohtsâštave-eennâmlâš kielâoovtâstpargo nanodem já ovdedem, sämikielâ nanodem já ovdedem nuuvt, et jieškote-uv kielâjuávhu ohtâgâslâš táárbuh, hástuseh já naavcah váldojeh vuotân, sehe sämikielâ virkosmittem já turvim puátteevuođâst. Sämimáttááttâs škovlimproojeekt algâttem sirdâšuvá kuovâmáánun 2015 Säämi kulttuurkuávdáá oovdânpyehtim Veikkâ kuldâleijeeh iä ovttuu ibbeerd sämikielâlâš sanniimijd , te musikkân láá kuittâg almolávt lijkkum , já juávhu muusik lii soittum koskâttuvâi še Suomâ väldikodálijn radiokanavijn . Meccihaldâttâs haalijd väldiđ vuotân sämmilij kulttuur hárjuttem iävtuid nuuvt pyereest ko máhđulâš. Sämmilij olmoošvuoigâdvuođâid kieđâvuššee raapoort lii vuossâmuš, mii šadda kieđâvuššâđ oovtâ aalmug neelji väldikoddeest, páhudij OA algâaalmugraportistee James Anaya Ruávinjaargâst. Ko säämi kulttuurkuávdáást kalga šoddâđ päikkilágán, makkuutteijee já mon puáhtá älkkeht aldaniđ já mii lii kiäsutteijee sämmilij já eres-uv juávhui kuáhtám- já teivâdemsaje já ko kuávdáš vala huksejuvvoo aanaarsämmilij ärbivuáválii já tááláá-uv aassâmkuávlu kuávdoo, áánsáš säämi kulttuurkuávdáš nommânis Sajos uáli pyereest. Tiina Sanila-Aikio mainâstij meid nuorttâlij sierânâskoččâmušâin. Ingrid Inga Klemetti Näkkäläjärvi Egil Olli Ruotâ sämitigge Suomâ sämitigge Taažâ sämitigge Proojeekt puátusijd lii ulmen kevttiđ meiddei sämi-iäláttâsâi tile já ovdedemtáárbu vuáđutiättun, mon puáhtá kevttiđ, ko ovdeed sämi-iäláttâsâid kyeskee lahâasâttem já haldâttuv. Virge toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáá Sajosist. Ohtâvuođâtiäđuh: Jussi Isokoski, toimâttâsjođetteijee-pyevtitteijee, Tuupa Records Oy, Gsm: 040 846 5844 Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Tave-eennâmlâš aalmugtiervâsvuođâkonferens Tuurkust 24.8.2011 Perrui ereslágánvuođâ já sierâlágán árvuvaljiimij tiäđuštem lii kyeimivuođâ iähtu. Sämmilij vuáđuvuoigâdvuođânjuolgâdus oovtâst 22 §:jn kenigit almolâš vääldi tuárjuđ säämi algâaalmug jieijâs kielâ já kulttuur ovdedem. Tai lasseen almostui uđđâsisteddilâs ovdil loopân vuobdum Bluppe ja miessi - kirjeest. Suomâ 5 eennâmraapoort biodiversiteetsopâmuš olášutmist Suomâst ( eŋgâlâskielân ) Virge tevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi. Kovetaaiđâ váldá movtijdem tääl-uv nuuvt källeesárgusijn , nuáidioskoost , luándust ko tyejiärbivyevist-uv . Ucâmijd ohtân lahtosijgijn kalga toimâttiđ sämitige čäällimkodán 22.12.2014 tjme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. Sämitigge iävtut, et staatârääđist riämmoo jotelávt valmâštâllâđ puásuituálulaavâ olesuđâsmittem mast váldoo vuotân säämi puásuituálu aalmugijkoskâsâšvuoigâdvuođâlâš já vuáđulavâlâš syeji. Sámi Duodji ry saavâjođetteijee Rauna Triumf muštâlij säämi tyeje kulttuurlii merhâšuumeest já säämi tyeje toorjâtáárbuin. Proojeektpargee pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII / I mield (vuáđupälkki 1711,31eurod/mp). iävtui oovdedmân lii tehálâš kiddiđ huámášume uccâjuávhui hammimmáhđulâšvuotân, tooimân, soojijd já riäidoid. Uárjul puáđu Suomâ sämitiggeest konfereensân uásálistii 16 parlamiänttárid . Lii ilo já kunnee tuáivuttiđ Tijjân pyeripuáttim sämitige lekkâmáid já Ucjuuhân. Ive 2012 aalgâst Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáá organisaatio muttui já nommân šoodâi Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáiš. Tááláá ääigi muu kiäinu lii tuálvum asâstâllâđ Avelân, kost muu viljâ já uábbi-uv aassâv. Pargojuávkku ana tehálâžžân, et meid kieldah väldih ravvuid vuotân jieijâs haavâin. Lasseen tain puáhtá uástiđ säämi kirjálâšvuođâ já muusik. Liihâdmist sun ij lah huámášâm iäruid párnái kooskâ pic puohah uásálisteeh siämmáánáál . Poccuuh käärdist • máttááttâllâđ suoppâin kevttim, vittáid, poccuu nomâttâsâid, sierâdiđ puásuisierâid Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtââsi VII / I mield , vuáđupälkki 1 639,98 eurod / mp . Aarâhšoddâdem stivriimist já joođeetmist västideijee peelijn lii meiddei kuávdášlâš rooli ovdedempargo ovdánmist. Sämitigge lii Suomâ sämmilij alemus miärádâsrähtimorgaan. Säämi kielâlävdikoodán nomâttuvvojii uđđâ jesâneh Sämitigge oovdânpuáhtá maaŋgâid tärkkilistmijd hoittámvuáváámân. tme 8.30 – 9.15 Pyereestpuáttimkähvi, Saijoos aula Keejâ uánihisvideo Tiänu luosâpuáđust Kirje fáddápirrâseh láá taanáigásiih, mut kiessih siisâs puáris anarâš kulttuur. Sämitiigán ruttâ lasebudjetist Koveh : Alexis Escamez Riehtiministeriö postâčujottâs lii PL 25, 00023 Valtioneuvosto, já jotteemčujottâs Eteläesplanadi 10. Taažâ täsiárvu- já ucceeblohováldálâš - Suhâpeelij koskâsâš täsiárvu já olmoošvuotâ Škovlim- já oppâmateriaallävdikodde saavâjođetteijen väljejui Jan Saijets (persovnlâš värijeessân Outi Länsman) já värisaavâjođetteijen Ulla-Maarit Magga (Berit-Ellen Juuso) sehe eres jesânin Tauno Lietoff (Seija Sivertsen), Iiris Mäenpää (Teija Linnanmäki), Eila Tapiola (Ara Aikio), Elli-Marja Hetta (Ailu Näkkäläjärvi) já Samuel Valkeapää (Maarit Pajuranta). Sämmiliih láá Euroop union kuávlu áinoo algâaalmug . Sämikielâi puátteevuođâ turviimân lii tehálâš, et sämipárnááh uážžuh sämikielâlii peivitipšo. +358505242109 Konferens loppâäššikirje ollásávt čuávvost: Meid Täsivääldi President já ucceeblohováldálâš lává tuárjum sämikielâ iäláskittemohjelm jotonpieijâm . – Máttááttâs ornim váátá kuittâg vaanhimijn eromâš aktiivlâšvuođâ já joba máttááttâs orniimân uásálistem. Sämitigge já Iänuduv kieldâ kärttejeh tavesämikielâ kielâpiervâl táárbu Säämi kielâtaho-palhâšume njuolgâdusah Liiŋkah : Haavâ ruttâdeijeeh láá máttááttâshaldâttâs já Oulu ollâopâttâh. Sämmilâš puásuituálust meerhâid adeleh suhâmerkkâvuáháduv mield.. Tave luándu puátá oovdân maaŋgâin suu tuojijn. Tärhibeh ravvuuh já tábáhtus njuolgâdusah toimâttuvvojeh škovláid puorijn muunijn. Säämi suuvâ laavlâ lii jurgâlum kuuđâ sämikielân já meid suomâkielân. Jurgâlus lii toohâm Otto Manninen. Lasetiäđuh : Jyehi uáppee kolgâččij finniđ škoovlâst šiev máhđulâšvuođâid sämikielâ táiđuidis oovdedmân já jieijâs kulttuurân šoddâmân . Aanaarjáávrán lii mätki suulân 200 meetterid. xxx Váldusali ( ovtâstittum ) Lasetiäđuid pargoost addel kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. Kállá kaandâ lávgum já piemmâm Sämitigge iävtut stiivrân kuttâ jeessân. Sämitigge lii Suomâ sämmilij alemus miärádâsrähtimorgaan. Lii tárguttâs, ete sämmiliih elleekoveh láá mieldi ive 2015 Berliini elleekovejuuhlijn (Berlinale). Táálu juhlelâš vihkâmijd lii meeri ávudiđ algâivveest 2012. Lah jođetteijen meid Unna Junná- párnái TV-ohjelmijn . Sämitigge iävtut-uv, et POLURA kolgâččij tivvoođ tâi valmâštâllâđ ollásávt uđđâsist väldimáin vuotân vuáđulahâváljukode ravvuid já sämikulttuur syeje. Pargo lâi uuccâmnáál 13.11.-13.12.2013 koskâsii ääigi . Suulân peeli taaiđâtábáhtusân uásálistum nuorâin uásálistii taaiđâtábáhtus pargopáájáid já lekkâmtilálâšvuotân, moh uárnejuvvojii jo koskoho 25.3. kamuvsyeinih = syeinih, moh kiävttojeh sovskammuin Stivrim / kuvvim / čuoppâm: Kirsti Länsman Jotonpieijum iäláskittemohjelm ulmen lii ovdediđ já paijeentoollâđ sämikielâ sehe macâttiđ sämikielâ ton monâttâm sámmiláid sehe toohâđ kielâst sämisiärváduv kyeddee kielâ. Taaidâtábáhtus álgá pargopáájáiguin jo oovce ääigi , mut eidusâš tanssâohjelm álgá tijme 12 Uc-juvnjäälmi škoovlâ juhlesalist . Tutkâmuš mield lii máhđulâš, ete sämmiliih láá lojodâm historjá mield maaŋgâid sierâ koddešlaajâid. Säämi aarâhšoddâdem styeremus hástusin lii sämikielâlâš škuávlejum pargojuávhu finnimvuotâ. Pekka Aikio värijesânin nomâttui Päivi Magga Vuáčust. porsanger (at) samediggi. Sämitigge almoot uuccâmnáál Árvuštâllâmkomitea väljee kielâpalhâšume vyeittee. xxx xxx Pargo tipšo sämitigge , mon tooimâ stivree sämitiggelaahâ já – asâttâs . Sajos fáálá fiijnâ raamijd Säämi muusikkuávdáá tooimân . Jurdemist lii, et sämikielâi sárnoi meeri ličij ubânâssân 30.000-50.000 kooskâst. Kuávluhaldâšemvirgáduvváid ráhtoo sämikielâlâš palvâlemohtâdâh sämikuávlun. Lahâasâttem vaattâm miärádâsâid vaaljâluvâttâllâm naanoodmist toohâp kuás-uv vyeimist orroo laavâ já meriaaigij mield.. Siijđoi pehti kávnoo meiddei tiätu sämmilij sajattuvâst já tooimâst maailm algâaalmugij siärváduvâst já aalmugijkoskâsâš ohtâvuođâin tegu OA:st . Mut eenikielâ mii oppâp kuullâđ jo eeni kuáhtust . Kuálmád sämiparlamiänttárij konferens ive 2011 vaađâi julgáštusâstis el. sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášuttem, kelijdeijee resurssijd sämitiigán já sämikielâ, kulttuur já iäláttâsâi tuárjumân, vuoigâdvuođâ enâmân, čáácán já luánduriggoduvváid sehe huáputtij Ilo-sopâmuš ratifisistem. Ávutuáluh juátkojeh ittinâš Sajosist, kuás uuvsah láá áávus tme 11–17 já ohjelm uárnejuvvoo ubâ peeivi. Povdip puoh sämituáimeid suogârdâllâđ puátteevuođâ tiäddučuágástuvâid já ovdediđ išeruuđâi čuosâttem siärvusáid tehálâš projektáid. Lasetiäđuh Ijâttes ijjâ-tábáhtusâst : Čuákkimpaketteh Ärbivuáválávt sämiperrui vaanhimáid já párnáid šoodâi kieres koskâvuotâ ohtsijd piäiválâš pargoid porgâdijn. Lasseen torjuu pehti tähiduvvoo puásuituálleid täsipiälásâš kohtâlem. Sämisiärváduv aktiivlâš toimâ jođettij säämi parlament vuáđđudmân 1970-lovvoost. Ucceeblohosajattuv párnáid lii tehálâš jieijâs eenikielâ oppâm lasseen ton siäilum. Lippu tuhhiittui sämmilij virgálâš symboolân sämmilij 13. tave-eennâmlâš konfereensâst Årest 15. porgemáánu 1986. Oovtâstpargo raajij rasta naanood sämikielâ já oohtânkulluuv Virgeest lii kuuđâ mánupaje keččâlemäigi. Kooveest váiluh luvâttuv uáppee Anne Olli sehe stivrejeijeeh Marjaana Aikio já Teija Sonkkila . Torjuu meeri vuáđuduvá sämikuávlu palgâsij olášum ruttâtuálun puásuitipšomivveest 2007-2008. Säämi kielâtaho palhâšume mield Iänuduv kieldâ ovdâsvástádâs sämikielâlij palvâlusâi oovdedmist lassaan. 37) Nanodeh luándu maaŋgâhámásâšvuođâ tááhust killeel kuávluikevttim suunnâttâllâm máđhâšemkuávdái pirrâ ovdâmerkkân nuuvt, ete kuávdásmiteh mađhâšempalvâlusâid luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turvim uáinust. Juávkkupeerâpeivikiäčču Miessi lii ánsulávt olášuttâm jieijâs tooimâst sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođâid já ovdedâm sämikielâ sajattuv já ton siäilum. Anarâškielâgin ij lah spiekâstâh taas: oovtâ tááhust čäällimdomeneh láá uccáá já nube tááhust čälleeh illá kávnojeh. Eenikielâ lii ulmui čoonâs jieijâs kulttuurân, identiteettân já suuhân. Julgáštuš tiädut táárbu tuárjuđ algâaalmugij pištee ovdánem miäldásijd iäláttâshaamijd. o Sämitigge palvâl sämmilijd täsiárvulávt puohâin Suomâst sarnum sämikielâin. Uáppeemeeri lii lasanâm suulân 170 uáppein luuhâmivveest 2005-2006. Peivitipšoaašijd láá sirdám máttááttâs- já kulttuurministeriö vuálásâžžân sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst . Čuákkimist kieđâvuššui OA algâaalmugij pissoo foorum avžuuttâs väldiđ kiävtun biodiversiteetsopâmuš tooimânpieijâmist teermâ algâaalmug já páihálâšsiärvus tááláá algâaalmug- já páihálâšsiärvus saajeest. Moottorkiälháh šoddii kiävtun täälvi ááigán já moottoripyeráid kevttii kesičage ucâmân sehe čohčâčokkiimân. Uárnejeijest lii meiddei vuoigâdvuotâ rievdâdiđ tâi leđe kevtihánnáá noomâ . Čuomâ , lode näähki já smaavâmeccivalje näähki kevttih smaavâtuojij rähtimist . 83. Tääl tot tuálloo Kirkkonjaargâst 10. skammâmáánu 2011 . Nuubij navdâšemkuávloid iä moonâ pivdeđ riävskáid. Ive 2000 háárán, toi pargei uásádâh, kiäh puohtii kevttiđ sämikielâ pargostis, lii stuárrum 4,8 %. Tääl ráđádâlmeh sopâmuš tuhhitmân älgih Ruotâ, Suomâ já Taažâ staatâi já sämitigij oovtâstpargon ive 2011 rääjist. Meccihaldâttâslaavâ Oppâmateriaal jyehim prinsiipah Kulttuur siäilumân lii tehálâš huolâttiđ meid luándu pyereestvajemist. Sämikuávlu kulá eromâš puásuituálukuávlun , kost poccuin lii rijjâ kuáttumvuoigâdvuotâ . RKP ovdâsteijee Thors lâi hiämáskâm eres pääihi alne lamaš haldâttâspiäláduvâi (Kok já SDP) negatiivlâš uáinust, ko taan haldâttâspaje haldâttâsohjelmist lii uáivilin ratifisistiđ áášánkullee sopâmuš. “ Museotooimâ já säämi materaallii kulttuurlâš syeje ovdedem turviimân Suomâ museoi sämičuágálduvâid kolgâččij finniđ sämisiärváduv palvâlusân já čuágálduvâid kolgâččij finniđ almolávt uáinusân. Iävtuttâs mield sämikuávlu kieldâ laseuási meriduuččij njuolgist aalmugtiätuvuáháduv tiäđoid vuáđuduvvee sämikielâlâš aalmuguási vuáđuld. Sämitige sämikielâ toimâttâh ocá kielâpargee - sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân čujottum staatâtorjuu sirdem meddâl sämmilij jiešhaaldâšmist njuolgist kieldáid. kuáttumeennâm = eennâm, mast puásui kuátu Sämmilij ärbivuáválâš luándukevttim vuáđuduvá säämi árvumailmân, sosiaallâš vuáhádâhân já utkevuoigâdvuotân. Ohtsâštave-eennâmlâš nuorâi konferens Suáluičielgist 13.–15.10.2011. Sämikielâ haldâttâskuávlun lahtojii toos jo ovdeláá kuullâm neelji kieldâ lasseen Arvidsjävri (Árvesjávri / Arvidsjaur), Bergin, Härjedalen, Lycksele (Likšu), Malå (Málat), Sorsele (Suorsil), Storuman, Strömsund, Ume (Ubmi), Vilhelmina (Vualčere), Åre, Älvdalen, Östersund (Stáre) já Krokom kieldah. SPR lii meridâm, ete sämmiliih hämmejeh ohtsii uáivil SPR:st tave-eennâmlii sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn. 3 § Palhâšume uážžoo Kielâpalhâšume mieđettuvvoo ovtâskâs ulmuid tâi siärvušáid, moh láá finnim áánsuid toimâmáin merhâšittee vuovvijn sämikielâ oovdedmân tâi siäilutmân. Sämitige vááimuspargon lii vuáváđ já olášuttiđ Suomâ vuáđulaavâst sämmiláid turvâstum kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem. Suáđigil Jutatokka – juávkku ( kove vyelni ) tánssái kištoost taansâ mon nommâ lâi Boazu ( puásui ) . Ohjelm rahtui ive 2010 loopâ räi oovtâstpargoost SVT Sápmijn . Suomâst adelui asâttâs Säämi Parlameentâst 9.11.1973. Sámi Parlamenta / Säämi Parlament lâi ive 1996 tooimâs algâttâm uđđâ ovdâsteijee orgaan, Sämitige, oovdâstjottee. Knut Johnsen Kárášjuv spesiaaltuáhtárkuávdáást puovtij oovdân, ete ovdil tááláá Laapi pyecceetipšopirrâduv já Helse Finnmark koskâsii vuolgâttâs- já máksučonâsemlattim sist ellii Suomâst eenâb sämikielâliih äššigâsah, ko vuáhádâh lâi eenâb oovtkiärdán. Maskimvisteest láá kuttâ maskimsaje, riššo já hiivsig sehe pivtâsskaapih (kj. Ucjuuvâst lii eres lasseen muusik máttáátteijee já Sirmáást oppeet tárukielâ máttáátteijee. Párnáást lii vuoigâdvuotâ finniđ tieđettemniävui pehti taggaar tiäđu, mii lii tehálâš suu ovdánem já pyereestvaijeem tááhust. Lasseen viestâdemvirgáduvâst lii uuccum já jo finnejum Sajosân jieijâs viärmádâhtubdâldâh čujottâsâst www.sajos.fi Aune Kuuva ráhtám mainâsnukeh fiäránisteh luándust, nukkeid lii kuvvim čuovâkovvejeijee Martti Rikkonen. Ovdedeh uđđâ tiätuteknologia vievâst slajâtubdâm já killeel ovdánem šoddâdem (ml. sämimáttááttâsâst já ton oppâmateriaalpyevtitmist luándu maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee ärbivuáválii tiäđu sehe ton suojâlem já áárvustanneem). Sämitigge iävtut asâttâs nubástus, mii addel máhđulâšvuođâ virgij vuáđđudmân. Kulmâ skipárâš - kirje jaapaan- já eŋgâlâskielân Väldikodeášáskutteevirgádâh, Tiervâsvuođâhuolâttâs vuoigâdvuođâtorvokuávdáš (TEO.) Tavesämikielâst stuorrâ juuvâ, eeni já eennâm kovvejeijee säänih láá aldaluvâi nubijdis. Saavâjođetteijee Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi, muštâlij sämitige tievâsčuákkimân äigikyevdilis aašijn. Almos toimâttâh hoittáá ekonomia-, pargojuávkku- já eres almoshaaldâšmân kullee aašijd. Säminuorâi taaidâtábáhtus 2011 Ucjuuvâst Suáđigil kieldâ sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân ohtsis 58 755,00 eurod: liiŋkâst . “ Foorum vuolgâttij noonâ saavâ tave ooláádmudo oovtâstpaargon uásálistee stattáid. Ucjuuvâst kuálástem merhâšume lii lamaš eromâš styeres. Lasetiäđuid uážžuvetteđ nuuvt haalijddijn nuorâičällest. Aanaar paješkovlâ: Mari Guttorm (tavesämikielâ) já Sunna Nousuniemi (tavesämikielâ) Ohtii sij vájáldittii kamâdâttâđ. Puoh kulmâ Suomâst sarnum sämikielâ láá tutkâmušâi já aalmugijkoskâsâš luokittâllâm mield uhkevuálásâš kielah , moh tarbâšeh sierânâs torjuu vâi pyehtih sirdâšuđ aktiivlâš kevttimkiellân uđđâ suhâpuolváid . , Sämitigge Kooveest čájáttâlmin Irene Länsman já Anna Näkkäläjärvi-Länsman. Biodiversiteetstrategia olášutmist čonâdâteh turviđ sämmilii kulttuurlii täävi já ärbivyevi kevttiđ luándu. "Sijjân suápá nomâlâssân säämi kirječällee Johan Turin ceelhâ : "" Mist ij lah kullum , et mij liččijm puáttám teehi kosten . """ Sämikielâlâš palvâlusah iä lah tuotâvuođâst rahtum luándulâžžân já sämikielâlâš palvâlusah uárnejuvvojeh tuše talle, ko ulmuuh mättih taid käibidiđ. Asâttâsvuáđusâš tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovliittâs já sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Sirmá párnááh iä lah nuuvt hárjánâm kevttiđ čuojânâsâid, tegu kiitaar. * Inari Event Lapland , Inarintie 38 , 99870 Inari , puh. . +358 ( 0)40 777 4339 , šleđgâpostâ : Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan , aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen . . Sämmilij paapâ pargon lii palvâliđ sämikuávlu servikuudijd já faallâđ sämikielâlijd kirholâš palvâlusâid. Säämi haldâšemkuávluh Suomâst , Ruotâst já Taažâst láá lahâasâttâssáin miäruštâllum sierânâs haldâšemkuávluh , maid puáhtá nabdeđ meiddei sämikulttuur váimuskuávlun ( keejâ kárttá ) . Tekstâ já koveh: Milla Elmiina Pulska Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto raavhâi mielâkiddiivâšvuođâ - 58 iävtuttâsâst väljejuvvojii 6 kišto nube rieggei . Tot lii ohtâ sämmilij liputtempeeivijn, mut lasseen nuuvt Suomâ, Ruotâ ko Taažâ-uv virgeomâhááh avžuutteh almolâš liputtem. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Maaŋgah láá ettâm, et niävtám sämmilâžžân, motomin joba ovdil ko ubâ láá tiättámgin muu lemin sämmilâš. Hahâkoordinaattor västid haavâ olášutmist já puáđusijn. Binna Bánna-ohjelm kuulah Yle Säpmi kanavast jyehi vuossaargâ tme 15.30 já uđđâsist koskohoi tme 09.00. Sämitigge almostitij kirje tave-eennâmlâš säämi kielâläđvdikode mieđettem sierânâsruttâdâssáin. Aalmugijkoskâsávt miänástum Adjágas váldulávdástellen Ijâtti Ánnámáret Ensemblest lávdásteleh Anna Näkkäläjärvi-Länsman ( laavlâ já klarinet ) , Johanna Juhola ( haidar ) , Katri Kittilä ( piano ) , Janne Lappalainen ( buzuki já kiitaar ) já Ilkka Heinonen ( kontrabasso ) . Sämitiigán já säämi kulttuurkuávdáš Sajosân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Talle ellii čaggeest masa jyehi peeivi já poccuuh lijjii lojebeh. Vyeitten väljejuvvoo pyeremustáá noomân asâttum vátámâšâid tevdee iävtuttâs. Miäruštâlmist mainâšum Säämi parlament ( Sámi Parlamenta ) lii tááláá Sämitige ovdedeijee , vaaljâiguin väljejum sämmilij ovdâstemjuávkku . Vuossâmužžân uđâsaassâm juuvsâi Iänuduv já Aanaar. Sopâmuš ratifisistem pirrâ láá tušes paloh ige ton ratifisistem iästáččij mahten eres aalmug eellim já iäláttâsâi hárjuttâllâm sämikuávlust ” Näkkäläjärvi tiäduttij. Koskâääigi rääjist sierâ staatah algii šoddâđ sämmilij asâiduttem aassâmkuávluin já staatâi perustem čuosâi kuuloold meid tavas já tave resurssij peht . Párnáá uáivil kalga väldiđ vuotân avvees já ovdánemtääsis mield.. Kirkkopeivijd vuárdojeh suullân 1500 uásivälded Suomâ, Ruotâ, Taažâ já Ruošâ sämmilijn. Internetvuolgâttâsân ij taan tovváá finnii tulkkum jieškote-uv kielâi kooskân. Sopâmuš ratifisistem valdui vuossâmuu keerdi ulmen uáiviminister Jyrki Katais haldâttâsohjelmân. 050-5242109. Manen sämimááccuh kevttimist lii nuuvt ennuu saahâ ? Juoigâmärbivyehi , mii sämmilâšärbivyevist lii lamaš nanos , päsiškuođij meddâl Veiko ääigi . Áámmátlávt puásuituálu hárjutteijei koskâahe lii eivi paijaanmin ( tääl nyevt 47 ihheed ) já siämmást puásuituállei olesmeeri vuállán . Meddâlvarrim kepidem já maasâdvarrim lasettem sämikuávlun 13. Sun tähidij, et haldâttâs tuárju jieijâs kulttuurpolitiikâst meid sämmilij kulttuur siäilum. Ucjuvnjäälmi škovlâ Tiänu Suomâbeln já Sirmá škovlâ Tiänu Taažâbeln lává jo kuhháá porgâm oovtâstpargo. Kielâpargee lii palvâluskoskâvuođâst Suomâ sämitiigán já pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V/II mield (vuáđupälkki 2 110,20 eurod/mp). Sämitige puáttee vaaljah toimâttuvvojeh čohčâmáánust 2011 . Almoot jieijâd iävtukkâs ! Škovlâkiirjijn sämisiärváduv tááláš tile ij kieđâvuššuu já sämmiláid kullee, škoovlâi-uv alnetoollâm, mielâkoveh puátih távjá topeliaansâš ääigi kuvviimijn já ääigist, kuás syemmilâš já sämiilâš siärvádâh ellii vala ovdâmoodeernlâš ääigi. Eres väljejum vaaljâlävdikode jesâneh láá Juha Magga Iänuduvâst (värijeessân Nils Henrik Valkeapää), Maria Sofia Aikio Ucjuuvâst (värijeessân Vieno Länsman), Marjaana Aikio Anarist (värijeessân Oula Valkeapää) já Ilmari Laiti Anarist (värijeessân Marja Männistö). Avveel luvâttâh : Niina Aikio ( aanaarsämikielâ ) já Ninjaana Näkkäläjärvi ( tavesämikielâ ) Säämi Parlamentaarlâš Rääđi váátá avžuuttâsâsâstis 23.9.2011 tállán tábáhtuvvee olášuttemkiäldu OA olmoošvuoigâdvuođârääđist Njeellim siijdâ poccui pággunjuovâmij estimân. Ovdâskodde kieđâvuš haldâttâs oovdânpyehtim čohčuv. Ohjelm Saijoos auditoriost tme 17.00 - 19.00 Toh, kiäh čođâlditeh škovlim, finnejeh kuttâ (6) oppâčuágástuv, maid lii máhđulâš luuhâđ pyerrin jieijâs ollâopâttâhuápuin. Kielâkäldee lekkâsij Anarist 20.2.2013 já tast láá algâttâm ohtsiš ovce kielâparged . táárbuh Säminuorâi taaiđâtábáhtusâst palhâšuvvojii meid čuávvoo teatterčáitáldâsah : 76. Ive 2015 säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo Ucjuuvâst já ton väldikodálâš teeman lii muusik. Pargoääigih láá kuheh , mut nube tááhust pargo addel uáli ennuv já lii maaŋgâpiälásâš . Lahtos 2: Tuávvášmateriaal: utkevuoigâdvuotâčielgiittâs Aanaar sämikirjerááju kirjerájutipšoo lii Tuija Guttorm . Ive 2011 ovdâskoddevaaljah uárnejuvvojeh pasepeeiivi 17.4.2011 . Sämitigge almoot uuccâmnáál sämikielâ toimâttuv fastâ Lii vaidâlittee, ete viirgán lâi tuše ohtâ occee. Eennâmtiätu Tyeji juáhhoo táválávt timmâ já korrâ materiaaláid. Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistem Lasetiäđuid pargoost addel má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala puh.. Toimâpaje 2012-2015 jesâneh já värijesâneh : Váldu kietâtyejiäärbih Suomâst láá nuorttâlâš, anarâš já tavesämmilâš tyejeh. Almottâtmeh juuhlán já sáttoid majemustáá vástuppeeivi 29.1.2010 puh.. Seenaat-kidânjâsah ornij kyevtimuddosâš arkkitehtkišto säämi kulttuurkuávdáást, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu piällás. Kišto1. Sämmilijd lii tehálâš , ete pargojuávhu ruttâdem váldoo uássin biodiversiteetsopâmuš olesbudjet , ko tot lááčá jotkuuvâšvuođâ já tiädut ubâ aalmugijkoskâsii siärvus ovdâsvástádâs turviđ algâaalmugij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu siäilum ” Nilla Tapiola já Pertti Heikkuri tiäduttává .  Auri Ahola lii tánssámtaaidâr, kote lii tánssám Suomâ Aalmuglâšbaleetist ivveest 2004 já lii lamaš paijeel 60 tánssámráhtusist Suomâst já olgoenâmijn. SaameIaskärijät Sajos, FI-99870 Inari-Anr - sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân čujottum staatâtorjuu sirdem meddâl sämmilij jiešhaaldâšmist njuolgist kieldáid . Ive 2015 säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo Ucjuuvâst já ton väldikodálâš teeman lii muusik. Pargojuávkku porgâttij pargoos ääigi čielgiittâs Akwé: Kon - ravvui koskâvuođâst aalmuglii lahâaasâtmân já čielgiittâs säämi utkevuoigâdvuođâst. Raapoort kärttee vyeimistorroo máttááttâs kyeskee njuolgâdusâid já virgeomâhâšmiärádâsâid . Lasseen puásuituálu pirrâduvâst ovdánâm sämikielâ tuálá siste ovdâmerkkân poccuu jieškote-uv jiešvuođâid kovvejeijee saanijd , main lii tááláá ääigi meiddei tieđâlâš merhâšume . Suomâ, Taažâ já Ruotâ staatah ráđádeleh eidu párásist tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistmân. NRK Sámi radio - párnái – Taat addel páihálijd ulmuid máhđulâšvuođâ toos , et sij šaddeh kuulluđ . Keejâ uánihisvideo citysämmilâš Helgaast kiän uábbi puátá kolliistâllâđ . Suomâ Nuorâioovtâstpargo - Allianssi ry mieđettij nuorâipargo ohhoost 29.9. - 5.10. čiččâmnubâlov Nuorâ tuáimee - tubdâstâssâd tuáimeid já projektáid pirrâ Suomâ. Maaŋgâtooimâsali Dollagáddi Pargo lii áinoošlajâsâš já ton viggâmuš lii turviđ ärbivuáválij sämmilij vookaalmuusikstiijlâi siäilum já ovdánem . Ive teeman lii väldikodálii Nuori Kulttuuri – tábáhtus miäldásávt muusik. Sämitige čuákkim väljee ovdâsteijeid säämi parlamentaarlâš rááđán vaaljâpajan. Uážžup Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttinvuávám rähtimist tivrâs vuáttámušâid, já Meccihaldâttâs lii čonnâsâm rähtiđ pissoo lattimvyevi Akwé: Kon - ravvui heivitmân Meccihaldâttâs tooimâst ”, illood pargojuávhu saavâjođetteijee Näkkäläjärvi. Lam huámášâm , et ovttuu ko ulmuid maainâš lemin sämmilâš , te sij láá tuođâi-uv positiivlávt hiämáskâm , tobdeh áášán mielâkiddiivâšvuođâ , já halijdeh kuullâđ ääšist lase . - Tuáivup kolliimist ennuv. Suomâst párnái vuoigâdvuođâi olášum čuávu já oovded pärniäššiváldálâš. Palhâšume puáhtá jyehiđ maaŋgâi vyeittei kooskâ. Globalisaatio já rahtulâšvuođâlum maailm puáhtám uhkeh äštih ulmuu já luándu koskâsâš täsitiädu meid sämikuávlust. Sämiohtâdâh västid sämmilij pyereestvaijeempalvâlusâi oovdedmist , mii lii Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättim ¬kuávdáá väldikodálâš sierânâspargo . Teivâdep Sajosist 28.–29.03 ! Verdittijn ránnjáenâmij nuorâiorgaanáid láá Suomâ sämitige nuorâirääđist pyerebeh vaikuttemmáhđulâšvuođah , ko tast lii sárnum- já mieldiorroomvuoigâdvuotâ sämitige tievâsčuákkimist . Árvuštâllâmkomitea jesâneh kalgeh leđe jiešráđáliih já pelettemeh pargostis Säämi Parlamentaarlâš Rääđi uáiná , et pággunjuovâmeh láá čielgâ čááitus tast , maht Suomâ puásuituálulaahâ ij vääldi vuotân säämi puásuituálu sierânâsjiešvuođâid , mast poccuid tipšoh siijdâimield tâi čaggekudijmield ucebijn ohtâduvâin ko tááláá laavâ miäruštâllâm paalgâs . Ohtsiih ovtâskâsčuággásiih ulmeh Sektorkuáhtásiih ovtâskâsčuággásiih ulmeh 1. Tyemes mana puásuiškoovlân já váldá tipšomnáál ečirohhees poccuid. Laavâ mield sämikuávlu staatâlâš já kieldâlâš virgeomâheh kalgeh pargojuávhu pálkkáttijn anneeđ huolâ tast, et jieškoteuv virgádâh pasta palvâliđ äššigâšâid meid sämikielân. Tábáhtus válduteeman lii väldikodálâš Nuorâ Kulttuur-teema miäldásávt tanssâ. Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j)-pargojuávkku iävtuttij el . sui generis ( áinoošlajâsâš ) - vuáháduv rähtim tiilijn , main ärbivuáválii tiäđu haldâšeijee aalmug áásá maaŋgâ sierâ staatâ kuávlust . 1900-lovo algâ lâi lädijduttem äigi. Puásui tego eres koddešlaajah láá kuullâm sämikuávlu luándun miätá historjá . Ovdebâš Áppes 1 já 2 - aabis almostittui Suomâst 1980 - lovvoost. Euroop Rääđi olmoošvuoigâdvuođâváldálâš lii jiečânâs Euroop Rääđi vuálásâš instituutio. SáFá - ovdâčielgiittâshaavâ má. proojeekthovdâ Hanna Mattila Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. – Anneep áárvust ávusvuođâ já kuoimijdân. Puáttee kirkkopeeivih uárnejuvvojeh Taažâ Mo i Ranast 9.–11.8.2013. Sierânâsraportistee Anaya muštâlij, et suu ulmen lii tarkkuustâllâđ sämmilij olmoošvuoigâdvuođâi olášume algâaalmug uáinimčievâst. Pargo miänástuvvee hoittám váátá hiäivulii ollâškovlâtutkos, šiev sämikielâ, suomâkielâ, táru- / ruotâkielâ tááiđu sehe kelijdeijee eŋgâlâskielâ njálmálii já kirjálii tááiđu. Juhle kiäsuttij Saijoos auditorio tievâ ulmuid, juhle lâi puáttâm čuávvuđ suulân 350 ulmud miätá sämikuávlu. Kirdeejasko eestij kulttuur- já va-lastâllâmminister määđhi Levin. Tavesämikielâlâš Uđđâ Testament jurgâlus almostui ive 1998. Kištodeijeid adeluvvojeh iävtuttâskuáhtásiih jotkâvuávámravvuuh tast, maht pargoid kolgâččij ovdediđ. Tábáhtus uárnejui tääl oovcád keerdi já festivaal jieškote-uv tábáhtussáid uásálistii ohtsis suullân 2200 olmožid . Putestum viäddáid kuškâdeh já siäilutteh uccâ uáiváát-tân koške já iptoos saajeest ovdâmerkkân ääitist. Eehidpeivi juátkoo oosijn, mii kieđâvuš säminuorâi vuoigâdvuođâid. Poostâ peht vuolgâttum vaaljâäššikirjeh kalgeh leđe vaaljâlävdikoddeest jienâirekinistem algâttem räi . Lävdikode pargon lii ovdediđ sämiuáppei vuoigâdvuođâid jieijâs kielâ já jieijâskielâlâš máttááttâsân sehe sämimáttááttâs sajaduv Suomâ škovlâvuáháduvâst. Taaidâr Marja Helander tuojijd kieđâvuššee lostâmediatiäđáttâs täst . Sali tiävá Njuárgámist , Ucjuuvâst , Taažâ Sirmáást , Kärigâsnjaargâst , Čevetjäävrist , Hettaast , Käresavonist , Ruávinjaargâst , Suáđigilist , Vuáčust , Avelist , Tiärmáást já Anarist tábáhtusan uásálistee nuorâin huolâtteijeinis já máttáátteijeinis . 13. Kieldâráhtuslaahâ Laavâ mield kieldah , main láá vuálá 20 000 ässed , kalgeh selvâttiđ ovtâstum vâi pyehtih turviđ palvâlusâid . • ovtâspargo eres aarâhšoddâdemohtâduvâiguin, kielrâstenijguin já - ejijguin, säämi mediain, servikuddijn já servijguin Immeelpalvâlus já kulttuureehid kooskâst uárnejuvvoo tuše puávdejum kuossijd uáivildum virgálâš lekkâm- já vihkâmtilálâšvuotâ . SáFá - ovdâčielgiittâshaavâ má. proojeekthovdâ Hanna Mattila Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. fi / live . Partapuoli juátká já muštâl oovtâstpargo mittomere lemin jiešmeridemvuoigâdvuotâ , já et Ruoššâ , Suomâ , Ruotâ já Taažâ tuođâi tubdâstiččii sämmilij vuoigâdvuođâid . Sämitigge kijttá sehe Pááđáár viljâžijd et Meccihaldâttâs kiärgusvuođâst ráđádâlmáid já haalust sooppâđ riijdost. • sierâdiđ säämi sierâdmijd, laavlâsierâdmijd, rähtiđ säämi sierâid Šieu ovdâmerkkâ uđđâ maallijn lii enâmij haldâttâsâi já kuulmâ väldikode sämitigij ohtâšpargon valmâštâllâm iävtuttâs tave-eennâmlâš sämisopâmuššân. Suu pärnivuođâ ääigi nuorttâsämikielâ , mii lii še Zoja eenikielâ , lâi kuávlu táválâš kielâ . Sämitigge almoot uuccâmnáál HALDÂTTÂHHOOVD meriäigásii virge 1.2.2014 – 31.1.2015 koskâsii ááigán , máhđulávt kuhheeb-uv ááigán . Kooveest sämitige jesâneh Jouni Ilmari Jomppanen já Petra Biret Magga säämi parlamiänttárij konfereensâst Ruávinjaargâst roovvâdmáánust 2008 . Maŋeláá macâdim kuuloold meid puásuituálun. Sämmilâšvuotâ, Säämi já sämikielâ láá piäiválávt muu mielâst. Sämikielâlâš vuáđumáttááttâs já peivitipšo kalga leđe sierânâssajanmäksimnáál staatâ ruuđâin kieldáid meiddei sämikuávlu ulguupiäláá kuávlust. Eehid olâttâs kullui, ko Áilloš juoigâi tilálâšvuođâ várás rahtum Petteri Laaiti juáigus. Siämmást kolgâččii visásmittiđ , ete uđâsmuvvee energiakäldei kiävtu ovdedem várás rähtee tooimâin , tego pieggâvuáimáttuvâi rähtimist , ij alnees lah háituliih vaikuttâsah sämmilij iäláttâssáid . Tággáár tiäđu lasettem kolgâččii ovdediđ eres lasseen vuáđu- já koskâtääsi škoovlâi sehe ollâopâttuvâi škovlimohjelmijn. Tooimâin iävtuttuvvoo luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu vuotân väldim lahâasâttâs já haldâttâs ovdedemhaavâin sehe škovliimist. 6 . 4 § Palhâšume summe Palhâšume summe lii puohnâssân 15.000 eurod. Sämikielâ haldâttâskuávlun lahtojii toos jo ovdeláá kuullâm neelji kieldâ lasseen Arvidsjävri (Árvesjávri / Arvidsjaur), Bergin, Härjedalen, Lycksele (Likšu), Malå (Málat), Sorsele (Suorsil), Storuman, Strömsund, Ume (Ubmi), Vilhelmina (Vualčere), Åre, Älvdalen, Östersund (Stáre) já Krokom kieldah. Sierânâsraportistee avžuut, ete Tave-enâmeh já eromâšávt Ruotâ tovâččii tárbuliih uđâsmitmijd, main visásmiteh sämitiggij – sämiaalmugij alemus ovdâstemorgaanin – ovdiist stuárráb jiečânâsvuođâ staatâ lájádâsâi já virgeomâhái háárán. 0210 Säämi kielâtorvočällee 67.000,- 69.000,- 71.000,- 0211 Säämi kielâaašij čällee 53.000,- 54.000,- 55.000,- 0212 I Kielâjurgâleijee (ts) 57.000,- 58.000,- 59.000,- 0213 II Kielâjurgâleijee (ts) 54.000,- 55.000,- 56.000,- 0214 III Kielâjurgâleijee (ts) 56.000,- 57.000,- 58.000,- 0215 IV Kielâjurgâleijee (ts) 53.000,- 54.000,- 55.000,- Puoh haldâšemkuávlust tuáimee škoovlah nuávditteh säämi máttááttâsvuávám (Sámi oahppoplána), mii lii paldâlâs aalmuglâš (taažâ) máttááttâsvuáváámân. Aanaar kirkkosiijdân ive 2012 valmâštuvvee säämi kulttuurkuávdážân huksejuvvojeh sajeh sämmilâšhaldâttâsân (sämitiigán), sierâlágán kulttuur-, máttááttâs- já tutkâmtooimân sehe vala tááláá-áigásiih čuákkim- já maaŋgâtoimâsajeh auditorioidiskuin. Tast lâi meid njuolgâdusâi mield vuoigâdvuotâ hilgođ puoh iävtuttâsâid tâi lonestiđ tuše oovtâ pargo. Eidusii tooimâ puáđuh láá 2,738 miljovn eurod. Vuáđulaavâ 17 § 3 moomeent uáivildem sämmilij kulttuurin já ärbivuáválâš sämmilâš iäláttâssân tuálih puásuituálu , kuálástem , miäcástem ( HE . Mieldi lijjii meid värisaavâjođetteijeeh Heikki Paltto já Ulla-Maarit Magga sehe saavâjođetteijee išedeijee Inka Saara Arttijeff. Haalijddijn tobbeen ličij puáhtám juátkiđ oopâid já valmâštuđ monnii ámáttân. Suáđigil luvâttâh : Juho Yliriesto ( tavesämikielâ ) - Sämikielâlii peivitipšo turvim Ucjuv markkânist 35 502,96 € Sämitige manoin fasta ( pargoviehâ- já toimâtilekoloh ) lijjii 85 % . Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Sämitigge tuhhit budjetive suhâpuolvâohjelm já uárnee sämmilij siärvuslâšvuođâ tuárjoo sämikulttuur miäldásii sämmilij aalmuglâšpeeivi juhle 6.2.2015 Anarist já juhle vuolgâttuvvoo meid stream-vuolgâttâssân. teikâ eelâšmáin keččâmin vaaljâluvâttâlmist paajaapiäláin soojijn mainâšum ääigi. Sämitiigán kalga sirdeđ sämikuávlu eennâmkodde-ohjelm rähtim sehe škovlim, luánduriggoduvâi, pirrâs já jotoluv muneldistem- já vuávámpargoid. Suomâst ij vaidâlitteht lah oovtâgin minister pääihi alne staatârääđist tábáhtum nubástusâi tiet . Ulmuu šoddâm já ovdánem ulmen lii maaŋgâpiälásâš persovnlâšvuotâ já vijđes mättim. Säämi máttááttâskuávdáá säämi tyeje máttááttâs ij palvâl sämikulttuur táárbuid, ko máttááttâs tábáhtuvá syemmilâš kulttuur vuolgâsoo-jijn. Ruávinjaargâst majebaargâ 28.10 toollum säämi parlamenttârij konferens tuhhiittij loppâäššikirje , mast tot el . tiäddut staatâi ovdâsvástádâs algâaalmugijdis kyeskee aalmugijkoskâsâš vuoigâdvuođâlâš kenigâsvuođâi olášutmist . Sámi duodji Taažâst Ruávinjaargâst uárnejum taaiđâtábáhtus raapoort 2010 lii uánimnáálá sämitige päikkisiijđoin : Nuorâi taaiđâtábáhtus . Sámi Duodji ry puáhtá čáitálmâsân säämi tuojijd já uárnee pargočáittusijd . Ovdebáá keerdi pargojuávkku čokkânij ive 2013 roovvâdmáánust Montrealast . 0400-142518 já šleđgâpostâ Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim tááhust merhâšittee sämmilij ärbivuáválii tiäđu já vuáháduvâid sehe biologilij resurssij ärbivuáválii kevttim kunnijâteh, iäláskiteh já suojâleh aalmuglii lahâasâttem já aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi miäldásávt nuuvt, ete ovdedeh ärbivuáválii tiäđu suojâlmân kyeskee haldâttuv já lahâasâttem. Sämitige faksânummeer lii 010 839 3101. Euroop Union hämmee ohtsii uáivil čuákkimmiärádâssáid já saavâjođetteijee-eennâm ráđádâl jeessânenâmij peeleest kuávdásmittum häämist čuákkimmiärádâsâin. sijđoh: 128 Anarist 13.12.2012 Sämitigge sijđoh: 192 Sun iätá, et tobdá rijjâvuođâ, ko ij lah nuuvt stuorrâ vástádâsvuotâ muusikjuávhust. WIPO válduášálâš pargon lii ovdediđ tagarij tooimâi ovdedem , moi tárguttâs lii älkkeedittiđ jiegâlii omâduv pehtilis suojâlem ubâ mailmist já oovtnálásittiđ aalmuglii lahâasâttem taan syergist ; ruokâsmittiđ tagarij aalmugijkoskâsij sopâmušâi rähtim , moh uáivildeh jiegâlii omâduv suojâlem ovdedem já huolâttiđ jiegâlii omâduv aalmugijkoskâsâš suojâlem älkkeeditmist sehe táárbu mield registeristmist taan syergist sehe registeristmân kyeskee tiäđui almostittem . Taaiđâtábáhtus nuurâi Ucjuvnjäälmi škoovlâ sali aaibâs tievâ ulmuid tuorâstuv 26.3. Jonsahpeivi Yle Sámi radio vuolgât ohjelmid puohâin kulmáin Suomâ sämikielân. 13.30 Petter Morottaja: Maht anarâškielâ kalga tipšođ ? Škoovlâi kiävtust láá puoh Taažâbeln já Suomâbeln rahtum sämikielâliih oppâmateriaaleh já puoh eres-uv pyeremusah resursseh láá valdum anon. Lyseonpuisto luvâttâh , Ruávinjargâ : Aletta Lakkala ( tavesämikielâ ) Biologilii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee OA almossopâmuš (The United Nations Convention on Biological Diversity CBD) lehâstui vuáláčäällimnáál OA pirâs- já ovdedemkonfereensâst (UNCED) Rio de Janeirost ive 1992. Eennâmkode oovtâstpargojuávkku ( EOJ . Stivrâ ( 7 ) Ton rääjist lam aassâm sämikuávlu ulguubeln. fi tâi ritva. Kirholâščuákkim vuáđudij kiđđuv 2008 sämipargo čällee virge, mon soijimsaijeen lii Oulu pispekode tuámukapittâl. Giđa ijat čuovgadat ( Kiiđâ iijah nuuvt čuávgádâheh ) - nommâsâš čájáttâs lâi stivrim Iŋgá-Máret Gaup-Juuso . 050 567 2204 Jyehi virgeomâhâš kocá jieijâs toimâsyergist laavâ nuávdittem. fi  Säämi parlamentaarlâš rääđi lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitiigij já Ruošâ sämmilij parlamentaarlâš oovtâstpargo-orgaan. Suomâst láá suullân 10 000 sämmilâžžâd. Eehid lávdástellen Áillohaš Doahkki; Paroni Paakkunainen, Esa Kotilainen, Ilpo Saastamoinen, Matti Kontio, Eerik Siikasaari já Rune Leskinen sehe Inga Juuso, Johan Anders Bær já Niko Valkeapää. Siämmást lii máhđulâšvuotâ savâstâllâđ sämikielâ já kulttuur puátteevuođâ ovdedemmáhđulâšvuođâin . Lasseen lam finnim sämikielâ máttááttâs vuáđuškoovlâst. Säämist siijdah já kaavpugeh láá uáli uceh, et máhđulâšvuođah uđđâ uálmui kuáhtáámân láá tuođâi uccáá – já mun lam ovttuu navdâšâm uđđâ ulmui kuáhtáámist sehe tast, et pirrâ láá meid ennuv omâs ulmuuh já vala tuđhâmettumeh máhđulâšvuođah já sajeh. Ofelaš pargon lii vuáváđ já valmâštâllâđ sämmilijn muštâleijee Ofelaš-materiaalijd škoovlâin eellim várás sehe kolliđ Laapi kuávlu škovláid já muštâliđ sämmilijn valmâštum materiaalij mield.. * Huám ; visteest iä lah laasah . Säämi parlamentaarlâš rääđi avžuuttâsâst pieijii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigeh joton ive 2011 aalgâst Interreg - ruttâdlâš SáFá - ovdâčielgiittâshaavâ ohtsâštave-eennâmlii sämikielâ tutkâm- já áámmát / reesuurskuávdáá vuáđđudmân. Išepyevtitteijee Čalmeh uáiniškyeteh iäskán šoddâm rääjist . Säämi kielâlávgum škoovlâst SaKaste "- ""Juovlah láá, juovlah láá, nieidâš lii ceggim juovlâjivekieddee!"" visârdij vyevdicissááš." Ulmen lii finniđ aabis jo tai uđđâ vuosâluokkalalij kiävtun. Finnmarkist ääsih 16 000 sämikielâlâš ässed, Ucjuuvâst já Anarist 4000. iilvâs Staatâtoorjâ máksoo Sämitige pehti sämikuávlu kieldáid. Ruávinjaargâ kaavpug nuorâisaje Mondest nuorah lávluh, jyeigih já suáittih tave-, aanaar- já nuorttâsämikielân pessijái maŋa. Taaiđâtábáhtus kulá väldikodálâš Nuorâ Kulttuur . * Studio 44 m2; s. 7 m x 6,3 m, ollâ tile Taam vuáváámist aarâhšoddâdem iberduvvoo aarâhšoddâdem väldikodálâš linjiimij mield siskáldâslâš termân. Kišto kyeskee máhđulijd koččâmâšâid kalga toimâttiđ šleđgâpostáin säämi kulttuurkuávdášhaavâ proojeekthovdâ Juha Guttormân čujottâsân Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Nuorttâkuávlu jiešvuođah láá uáinimist el. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 2.4.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. magga (at) samediggi. Koordinaattor toimâsaje lii sämitige čäällimkoddeest Aanaar markkânist. Kuuvijn 1) Rájá Jon Máret, Maarit Länsman, kote tuáimá leeirâst kokkân já páánust mučis luosâčaskah, 2) lávutuulâ piällást Áslak Ánde Syvänperä já Ráste Eriksen, 3) uággumin Jesse Ruokolainen já Ráste Eriksen já 4) Birit Vuolab muštâlmin párnáid Tiänu leve päikkinoomâin. Uáppee-ennustâsah čäittih kuittâg, ete sämikielâlâš máttááttâs lassaan puáttee iivijn ko sämikielâlâš arâšoddâdem naanood sajâttuv. Palhâšume lii vuáđudâm Suomâ sämitigge. Proojeektčällee pargoid kuleh proojeekt piäiválâš toimâttâhpargoh, čuákkimij ornim sehe proojeekt ruttâtuálupargoh. Mušte , nube tušes tiŋgâ lii nube aarni já retro lii tääl onnáá vyehi ! Akwé:Kon ravvuuh suomâkielân Ruotâ ovdâstij čuákkimist eennâmtuáluminister Eskil Erlandsson . Kirjálâšvuotâ Suomâ sisašijministeriö avžut säämi liputtempeivijd meiddei almolâš liputtem. Säämi kielâtaho - palhâšume 2013 lii Outi Pieski kyehti maalâkove ” Nuvvos Áiligas , eennâm suddá ” já ” Kolle-eennâm ” . Pargo álgá tállân já pištá 31.5.2014 räi . Válduoosijn poccuuh poreh ain luándukuáttumijn . Artikla meid váátá staatâid suojâliđ aalmuglijd ucceeblovoid illámielâlâš suddâlutmist . Sun lii meiddei čáállán muáddi sänivajâskirje moid sin lii čokkim tiäđuid sehe puárásijn et tááláá ääigist . Ulmen lii rähtiđ čielgiittâs ohtsâštave-eennâmlii sämikielâ tutkâm- já áámmát / reesuurskuávdáá vuáđđudmân já rähtiđ Interreg - jotkâruttâdemucâmuš kuávdáá keččâlemhaavâ várás. , Iänuduv kieldâ, Sämitige nuorâirääđi, Säämi muusikkuávdáš, Säämi párnáikulttuurkuávdáš já Skábma elleekovekuávdáš. Olmoošvuoigâdvuotkomitea lii KP-sopâmuš 27 artikla tulkkum uásild keččâm , ete njuolgâdusâst uáivildum kieldim puáhtá leđe ovdâmerkkân taggaar eennâm teikâ luánduvarij kištottellee kevttim , mii iästá algâaalmugij iäláttâs miänástum kuávlust . Artikla 8(j ) olášuttem Jis maŋgâ uásálistee láá iävtuttâm siämmáá noomâ , juáhhoo palhâšume sii kooskâ . Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto uárnejuvvoo uđđâsist Sämiaalmug puátteevuotâ ij lah epivises nuuvt kuhháá, ko siäiluttep mii kulttuur áárvuid, ärbivuovijd já mii siärvuslâšvuođâ. Ovtâstum aalmugeh lii nomâttâm 9.8. aalmugijkoskâsâš algâaalmugij peivin . 8. sijđoh: 171 Akwé:Kon ravvuuh láá tuhhiittum biodiversiteetsopâmuš 5. uásipeličuákkimist. Sämitige almos toimâttuvâst uuccâmnáálá lamaš oovdânpyehtee (Kati Eriksen) sajasâžžân lii valdum riehtitieđâ kandidaat Sanna Guttorm. Tánávt koveh iä oinuu aaibâs realistisávt, ađai toh iä taarbâš leđe nuuvt täärhih. Almaa mááccuh helmi ij hervejuu ollágin . Säminuorâi taaiđâtábáhtus Oppâmateriaalvuávájeijee Mááccuh hervâiivneh láá ruopsâd já fiskâd . Mun kal kuorâm madâräijihâm Silbâ kiävttoo puáhháá čiiŋâin já šoljoin, mut meiddei juuhâmliitijn, suormâsijn, peljičiiŋâin já cimccâhpaadijn. Ive 2012 aalgâst Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáá organisaatio muttui já nommân šoodâi Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáiš. Jieškote-uvlágáneh kietâtyejeh jieškote-uvlágán táárbun Sämitigge lii asâttâm vaaljâpajasis 2008-2011 ohtsâšpargo-orgaan ovdediđ sämimáttááttâs ja tiäđujotteem sämitige já máttááttâsvirgeomâhái kooskâ . Čuákkimsali 1. Sämikuávlu ulguubeln adelum sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst iä lah sierâ njuolgâdusah máttááttâslaavâin . Syemmilâš škoovlâid já eres-uv tiäđuhalulijd palvâleijee uđđâ internet-siijđoh lehâstuvvii juovlâmáánu aalgâst. koveh: Jukka Lemmetty Virge miänástuvvee tipšom išedeh šiev sämikielâ njálmálâš já kirjálâš táiđu sehe kelijdeijee hárjánem toimâttâhpargoin. Oppâmateriaalčällee Kulttuurtorjui uuccâm 2009 Motomijn munejienâstemsoojijn jienâstemäigi lii uánihub. Laavâ ulmen lii ovdediđ já turviđ oovtviärdásâšvuođâ olášum . Pargo miänástuvvee tipšom išedeh lájádâshuolâtteijee tuđhos tâi västideijee já kelijdeijee hárjánem uđđâáigásij almos viistij čurgiimist, sehe šiev vuáruvaikuttâstááiđuh já njyebžilis pargohaldâšem. • porgâđ mainâsijn, muštâlusâin já iärvádâsâin uási piäiválâš tooimâid Purâdem lii uási párnái vuáđutipšo, šoddâdem já máttááttâs. Mááccuh kiävttoo tááláá ääigi iänááš juhlepihtâsin, nuuvt heejâin ko hávdájáin-uv, mutâ meid virgálij čuákkimij pihtâsin. Avveel luvâttâh: Milla Moilanen (aanaarsämikielâ), Arla Magga (tavesämikielâ) já Essi Ranttila (tavesämikielâ) Tohálâšvuođâvátámâššân lii hiäivulâš aaleeb ollâškovlâtuđhos sehe uápásmem sämiaašijd já haldâttâhpargoid. Sämikuávlu ulguubeln sämikielâlâš olespiäiválâš peivitipšo lii finniimist Ruávinjaargâst, mast láá 7 párnážid. Lävdikode jesânin väljejuvvii Jouko Hetta (Inga-Briitta Magga), Jouni Aikio (Inka Musta), Anne Länsman-Magga (Aslak Nils Thomas Juuso), Antti Sujala (Inga Länsman) já Elen Anne Sara (Asko Länsman). Nuorttâsämmilij máccuheh iäráneh eres sämimáccuhijn eres lasseen nuuvt , et tain lii valjeest kässeekeđgikirjim . Kuorokonsert maŋa tábáhtus juátkoo Saijoos šiljoost olgofestivaalin , kost Mari Boine lasseen lávdásteh el . kárášjuvâlâš Felgen Orkester , mii čuojât já juáigá tavesämikielâlâš poprock . Taažâst láá luhostum lääččiđ maalijd, maid kannat anneeđ ävkkin meid Suomâst. ( b ) oovdânpyehtee taiđuuh ; Ärbivuáválij iäláttâsâi hiäjuskannattemvuotâ já iäláttâsâi hárjuttemiävtui hiäjunem lii jođettâm motomijn algâaalmugsiärvusijntuođâlijd vädisvuođáid . Sämitige stivrâ meridij valjiđ fastâ pirâsčällee viirgán Anni-Helena Ruotsala Helsigist jienâiguin 4-1 . Ko palhâšumelävdikodde árvuštâlâi iävtuttâsâid, ferttij tot páhudiđ, et toi juávhust ij kavnuu ohtâgin kišto njuolgâdusâi miäldásijd vátámâšâid tevdee iävtuttâs. Säminuorâi taaiđâtábáhtus puátá vuod ! Huksimsuárgán moonnim paargon 18-ihásâžžân já aiccim, et lijkkuum paargon. Taaidâtábáhtusâst palhâšui meiddei Čevetjäävri škoovlâ filmâjuávkku , mii lâi valmâštâm uánihiselleekove nuorttâsämikielâlâš Idols-kištodmist . Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 23.5.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. "Aanaarsämmilâš Ella Sarre kirje "" Anarâš pivtâstem "" almostittoo Sajosist vuossaargâ 17. peeivi juovlâmáánust." Toorjâucâmušâid kalga toimâttiđ kulttuurlävdikoodán majemustáá 30. skammâmáánu 2008 räi čujottâssáin: Sämitigge, Kulttuurlävdikodde, PL 41, 99801 Ucjuuhâ. Tast peerusthánnáá lam ain annaam jieččân sämmilâžžân , jiemge riävtui puávtáččii jurdâččiđ jieččân eellim sämmilâšvuođâttáá . Mun tuáivuttâm tijjân puohháid šiev álgám ive já Immeel sivnádâs! saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâl tuđâvâžžân. Šoŋŋâdâhnubástus rahttâttâmvuáváámist já vuáhádume naavcâi väärridmist kalga väldiđ vuotân sämikielâi sajattuv já turviđ sämikielâi siäilum. Sopâmuš olášuttem kocá näliolgoštemkomitea . Nuorttâlâškielâ lii ärbivuáválávt kevttum Kuáláduvnjaargâ viestâruásijn, kost tom eenikielânis sárnoo nuorttâsämmiliih asâttuvvojii Suomân majemui soođij maŋa. Mun lam 19-ihásâš Iisko-Jouni Hetta ađai Iisko já aasâm Vuáčust ( 2008 ) Taat meerhâš tom, ete OA algâaalmugjulgáštušâst lii šoddâmin ain eenâb kenigittee äššikirje aalmugijkoskâsii politiikâst já meid riehtiopâlávt ” Tiina Sanila-Aikio čiälgá. Sopâmuš artikla 2 mield pevdikirje puáhtá vijđediđ kuoskâđ eres-uv ärbivuáválâš sämiäláttâssáid lohtâseijee sämmilij priivaatvuoigâdvuođáid tai vuástásâš ovdedem vuotân väldimân Säminuorâi ovdâsteijen väldikodálii SOUNDS-tábáhtusân Porvoon väljejuvvojii ucjuvlâš Villat - juávkku já avveellâš Čagaldahttit - juávkku. xxx Lasetiäđuh: Eres váldu-uulmeh iä budjetive ääigi ovdánâm suuijâi tiet, moh iä lamaš sämitiggeest kiddâ. Puásuituálu puáđuin suulân 14 prosenttid šadda staatâ já EU-torjuin. Proojeektpargee pargoid kuleh el. Jesâneh seervist láá suulân 300. Tieđettep tábáhtusân já pargopaajijd kyeskein a ) toh jiečânâč enâmijn ässee hiäimuaalmugeh , moh spiekâsteh čielgâsávt eennâm eres aalmugjuávhuin sosiaallâš , kulttuurlâš já ekonomâlâš tile peeleest já moi sajattâh miärášuvá ollásávt tâi uásild sii jieijâs vuovij tâi ärbivuovij tâi sierânâslahâasâttâs mield ; já - Tavesämikielâlâš aldatipšoo puárásijhuolâttâsân 38 025 € Koskâääigi rääjist sierâ staatah algii šoddâđ sämmilij asâiduttem aassâmkuávluin já staatâi perustem čuosâi kuuloold meid tavas já tave resurssij peht. Kielâpargee lii palvâluskoskâvuođâst Suomâ sämitiigán já pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V / II mield (vuáđupälkki 2 110,20 eurod / mp). Vuáđupäälhi Anarist 12.2.2015 Sämitigge Tuáivup meid piätupolitiik ovdedem EU tääsist nuuvt, ete sehe piäđui suojâlem já sämipuásuituálu hárjuttem liččii täsitiädust já iäláttâs hárjuttem syeji lii turvâstum, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi paahud. Kuálástus uásild haldâttâsohjelm čoonnâs olášuttiđ tárbulijd tooimâid vajâldeijee kyelinaalij suoijâlmân. Ulme 14 . Antonio lii luhostum iberdiđ sämikulttuur váimus ollásávt. Ko poottim čáitálmâsviistán, te must oroi aaibâs tegu liččim puáttám pááikán ”, muštâlij Kåven lihâstumläädist jođedijnis čáitálmâs čoođâ. Tai tuávváást lii prinsiip párnái já nuorâi vuoigâdvuođâst jieijâs etnisii identiteetân já kulttuurlii jotkuuvâšvuotân. Kuávdáá pargon lii oovtâst sämitiggijn ohtsâštave-eennâmlâš kielâoovtâstpargo nanodem já ovdedem, sämikielâ nanodem já ovdedem nuuvt, et jieškote-uv kielâjuávhu ohtâgâslâš táárbuh, hástuseh já naavcah váldojeh vuotân, sehe sämikielâ virkosmittem já turvim puátteevuođâst. Nuorâirääđi lii finnim sierâruttâdem Oahppoofelaš-haavâ olášuttem várás. Kielâ lii iäláskâm majemui kyevtlov ive äigin eromâšávt kielâpiervâltooimâ tiet. Mikkâl eeči Matti Morottaja lii lamaš piejâmin kielâpiervâl joton. Tágáreh láá eres lasseen párnái peivikiäčču- já puárásijpalvâlusah. Marja Helander kyevtiuásásâš tyeji lii stellejum Sajos sämikirjeráájun. - oovtâ tavesämikielâlii vuávájeijee (70 % pargoäigi) Sämitige stivrâ adelij 17-sijđosâš ciälkkámuš Eennâm- já meccituáluministeriö valmâštâllâm stiivrâ iävtuttâsâst puásuituálu- já luánduiäláttâsâi ruttâdemlaavâst (maŋ. Sämitigge 2015 II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto Lohkoleaika - nommâsâš rááiđu kyehti majemuš jurgâlus , viiđât já kuuđât luoká uáppeekirjeh kiđđâ- luuhâmpajân láá valmâštum já taid puáhtá väldiđ anon ive 2013 aalgâst . Sämitigge puávdee lieggâsávt sämikulttuurân mielâkiddiivâšvuođâ tobdee sämmilijd já sämiseervijd sämikulttuur suojâlem Suomâst kieđâvuššee seminaarân Levin. Tot lii suulân lovádâs ubâ Suomâ vijđoduvvâst. mut mii lii Skuáppu ? Nanodum iävtukkâsluvâttâllâm Tai toimâiguin viggoo finniđ áigá säminuoráid máhđulâšvuođâ vaikuttiđ já uásálistiđ miärádâstohâmân sehe nanodiđ sii sämmilâš kulttuurtuáváá já identiteet. Sämitigge 2006 OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi julgáštâs já ILO 169-sopâmuš sulâstiteh siskáldâsâs peeleest viehâ čuuvtij nubijdis. Sämikielâlâš oppâmateriaalij valmâštem algâttui sämikielâlâš algâmáttááttâs jotonpieijâm ohtâvuođâst 1970 – lovo pelimuddoost . Mii jieijâs kielân já kulttuurân lohtâseijee lii sämmilâšpárnáid fálusist ? Veikko lâi siämmást páhudâm, et škovlâ ij lah suu saje. Olgoašijministeriö lii pivdám sämitiggeest uáinuid algâaalmugij vuoigâdvuođâi oovdedmist já turviimist já algâaalmugij kulttuuräärbi turviimist sehe uásálistmist poolitlii já almos elimân. Jieš lam oppâm tavesämikielâ eenikielân, luuhâm tom škoovlâst eenikielân já čáállám tom meid pajeuáppeečálusijn eenikielân. Meeccist ko uáppá jotteeđ, já kiäinuid kogo poccuuh jođettuvvojeh. Nubbe šiev ovdâmerkkâ lâi kiđđuv 2012 uárnejum Ruotâ säminuorâi seervi ihečuákkim Björklidenist . 010-839 3134. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). 11. 10 . Sopâmuš ratifisistem ij lah kuittâg vala ovdánâm. Tuođâlâš nubástus kieldâi já staatâ ohtâduvâi sämikielâ mättee ulmui meereest ij lah tábáhtum. – IV. Petra Magga-Vars (sämitigge) Luuvâ ubbâ tiäđáttâs täst : Säämi taaiđâ já tyejeh Säämi kirkkopeeivijn Anarist . tavesämikielâ nominij já veerbâi sujâttemtiijpah já adelum motomeh ovdâmeerhah suujâtmist. "Lii aaibâs eres äšši porgâđ oovtâstpargoost savâstâlmáin ko táttuđ kommentijd jo ohtii čaallum version "", tiäddud paldâlâstábáhtusâst sárnum spesiaalvuávájeijee Sanna-Kaisa Juvonen Meccihaldâttâs luándupalvâlusâin. """ lansman (at) samediggi. Anarâškielâ aabiseh láá kárvánâm kuuloold : vuossâmuš anarâškielâ aabis lâi kirkkohiärrá Edvard Wilhem Borg toimâttâm Anar sämi kiela aapis kirje , mii teddilui Oulust ive 1857 . 3. Sopâmuš kiäldá nisonij olgoštem já kenigit ovdediđ nisonij täsiáárvu olášum . Säämi kulttuuroho ohtsâš teema , algâaamugij ärbitiätu , lâi meiddei konferens teeman . Sämimuusik Párnái Ráámmát lii almostittum tavesämi- já aanaarsämikielân. Samii Litto ááigánfinniimáid puáhtá vala rekinistiđ Säämi kristâlâš nuorâiškoovlâ vuáđudem Anarân ive 1952 (-1993) já Sämimuseo lekkâm jotteid Anarist ive 1962. Taah prinsiipeh tuálih tiäivás ärbivuáválii sämimusikkist. Saijoos raavâdviäsu Galla palvâl olgotábáhtusâi ääigi festivaalraavâdviässun. Algâkiiđâ säämi párnáikulttuurkuávdáá tooimâst västidij Johtti Nuorra – haahâ, mon Laapi IJP- kuávdáš ruttâdij. Nommâ ij uážu leđe kiävtust siämmáá västideijee säämi viäsust. Lahâčällee Unesco sopâmušah Toimâvuáváámist aasât uulmijd sämitige tooimân. Škoovlâ uásiväldim tábáhtusân Säämi luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu tiättoo säämi luándukevttimist já ärbivuáválij sämi-iäláttâsâi porgâmist ađai puásuituálust, kyelipiivdost, meccipiivdost, nuurâdmist já tyejeest sehe luándukoskâvuođâst. Pald-paldluvâi tah uásitooimah tuárjuh nubijdis siskáldâsâidiskuin já vistijdiskuin . Sopâmuš mield meid ovtâskâsulmuuh pyehtih väidiđ olmoošvuoigâdvuotkomitean KP-sopâmuš rikkomušâin. c) pyereed oovtâstpargo Ruotâ já Taažâ haldâttâsâiguin eres lasseen aašijn, moh kyeskih škoovlâi máttááttâsvuáváámijd, máttáátteijei škovlimân, máttáátteijei materiaal pyevtitmân já mediasiskáldâs pyevtitmân sämipárnái várás; Säämi liipu vuoiŋâ adeleijee Anders Fjellner tihtâ Piäiváá pärni lii myyttisâš sángártivtâstâh. Lope siättus vuáđđudmân poođij roovvâdmáánust 2008. Mun kal kuorâm madâräijihâm Algâaalmug lii kolgâm siäiluttiđ vuoigâdvuođâlâš sajattuvvâst peerusthánnáá ollâsávt teikâ uásild jieijâs sosiaallijd , ekonomâlijd , kulttuurlijd já poolitlijd instituutioid . ruoškâs , ruovgâs roo oin kulloo , Räppäreh: Mikkâl Antti Morottaja, Jouni Petteri Morottaja Lekkâmtilálâšvuođâ maŋa eehid jotkui konserttáin Saijoos auditoriost. Palgâs ij lah puásuituálu mield ohtâlâs peic lii juáhásâm kyevti sierâ uásán. Veikko lâi siämmást páhudâm, et škovlâ ij lah suu saje. Čapis ase njama piäiváásuonjârdem pehtilubbooht já návt muotâ já jieŋâ suddâv jotelubbooht. Čuákkimviste Silbanásti ( ovtâstittum ) Lasâliijneh tarbâšuvvojeh iänááš toimâttâhvistij laasâin. Nuorttâlâškulttuurkuávdáá suunnâttâlleh ruttâdiđ sierâ ministeriöi, Euroop kuávluovdánemruttârááju já eres máhđulij ruttâdemkäldei torjuin. Pyevtitvâšvuođâohjelm kalga olášutteđ väldimáin vuotân säämi kielâlaavâ. - sämikielâlâš já sämikielâ máttááttâsân čujottum staatâtorjui sirdem máttááttâsministeriöst kuávluhaldâšemvirgádâhân (ige sämmilij jieijâs jiešhaldâšem pargon) (kieldâi staatâuásusvuáháduv uđâsmitmist), Vuássááh vittáduvvojeh iho, ko talle vuásáš čuávu pyeremustáá eenis. Outi Pieski ; Kollekielâ 2010 Olmoošvuoigâdvuotkomitea lii KP-sopâmuš 27 artikla tulkkum uásild keččâm, ete njuolgâdusâst uáivildum kieldim puáhtá leđe ovdâmerkkân taggaar eennâm teikâ luánduvarij kištottellee kevttim, mii iästá algâaalmugij iäláttâs miänástum kuávlust. Sämikielâ haldâšemkuávlust jieijâs kielân já kulttuurân lohtâseijee máttááttâsân kullee vuogâdvuođah láá vijđásuboh ko eres kuávluin. Keessiv 2002 sämikielâ meridui väldiđ mieldi EU komissio tuođâlávt uhkevuálásâš kielâi ohjelmân. Sämmilii pivdokulttuurist riävskáh pivdojeh kielâiguin . Sämmilâš kovetaaidâ lii jottáám kuhes määđhi tuhháátsâšivij källeesárgusijn já aalmugtaidust, kuás sämmilâš maailmankove puovtij hammiđ nuáidiruumbu šišneulgužân. Aalmugijkoskâsávt miänástum sämmilâšmuusikjuávkku Adjágas puátá porgemáánust Anarân Ijâttis ijjâ – algâaalmugij muusiktábáhtus váldulávdástellen. Sämikielâ válduaamnâsuáppee Magreta Sara pelestis maainâst oppâčáituspargos vuáđuld sämipárnái vanhemij tavesämikielâ kielâtiileest Iänuduvâst já Anarist. Prinsiipmiärádâsâst nanodeh, ete biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) kenigâsvuođah kyeskih Suomâst sämmilijd. 3.1. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Seervist láá toimâsajeh Anarist já Iänuduv Hettaast, main láá sehe čáitálmâsâin já vyebdimnáálá peri puigâ sämityejeh. Ijâttis ijjâ – tábáhtus uárnejeh oovtâst Anára Sámisearvi, Sämitigge, Säämi máttáátâs ¨kuávdáš, Sämiuseo Sijdâ, Aanaar kieldâ, Giellagas-instituut já Aanaar servikodde. Säämi kulttuurmeriruttâ uuccâmnáál toimâihán 2014 Ucâmušlattiimist nuávdittuvvoo staatâtoorjâlaahâ ( 688/2001 ) . Sämikielâ ja kulttuur láá munjin teháliih já luvâttuv maŋa halijdiččim-uv luuhâđ nuorttâsämikielâ máttáátteijen já varriđ oppâi maŋa maasâd Čevetjáávrán . Tave ooláádmudo uđđâsumos kyeimivuotâ lii kulttuurkyeimivuotâ. KP-sopâmuš lii uási Suomâ riehtivuáháduv, já lii vyeimist laavâtääsist já návt njuolgist heiviittettee já čannee riehtikäldee. Haldâttâsâi já sämmilij ovdâsteijein lii máhđulâšvuotâ leđe mieldi olmoošvuoigâdvuođârääđi čuákkimist, mii lii almolâš, muštâlij Anaya. Suu säänih čuákkim lehâstemsahâvuárust loptejii pyereest uáinusân ive 1917 čuákkim uáivil: ” Ep lah kuássin iberdâm toimâđ oovtâst ohtân aalmugin. Eres äššikirjeh , moh jurgâluvvojeh , láá jieškote-uv virgeomâhái luámáttuvah já olgosadalduvah , almottâsah , kulluuttâsah já tiäđáttâsah . Lasseen ohjelmist láá sämimuusik konserteh, párnái ohjelm, ärbivuáválâš juoigâm, anarâš livđe, nuorttâlâš leuŠdd, nuorttâlâškatrill, sämimuusik klubiehideh sehe ubâ eehid pištee sämityeje markkâneh. Sijdâ lii táválávt hiäimuvuotân vuáđuduvvee ovtâstume , mii hárjut iäláttâsâid tiätu ärbivuáválâš suhâkuávluin . Staatah kalgeh ruokâsmittiđ tieđettemniävvuid kiddiđ eromâš huámášume algâaalmugpárnái kielâlâš tárboid . SPR vuáđudui njuhčâmáánu 2. peeivi ive 2000 . Lep ucánjáhháá heiviittâm teevstâid tađe mield kiäid jurdâččep sämikielâlâš siijđoi kevtten . Pargo lii sajasâšvuotâ. Vyelgip tast, et Sämitigij iävtuh uásálistiđ ráđádâlmáid torvejuvvojeh áášán kullee staatâi tooimâst. tiäđuh pargopaajijn já toi siskálduvvâin. Luuvâ ubâ tiäđáttâs suomâkielân Lusis rääpi lasseen Amoc lii ráhtâm meiddei tobdoid kiässeid pittáid. Sämitige mätkipuhelinnumeráid soittum suáitui hadde lii áššigâš kevttim operaattor mätkipuhelinhade miäldásâš . Laavâ 50 § mield love ij koolgâ mieđettiđ jis love miäldásâš toimâ ohtuu teikâ oovdâst eres västideijee luvijguin teikâ kuávlui eres kevttimhamijguin merhâšitteht hiäjusmitáččij sämikuávlust iävtuid hárjuttiđ ärbivuáválijd sämi-iäláttâsâid teikâ mudoi paijeentoollâđ já ovdediđ sämikulttuur ; Ožžum saje Tampere olgosadelemtááiđu sierânâsluvâttuvâst , mast uáivilâm lii lamaš ovdediđ muusik , kirjálâšvuođâ já čaittâlem táiđuidâm nuuvt pyerrin ko máhđulâš , vâi puávtáččim paijeentoollâđ já ovdediđ jieččân kulttuur . Staatâ tâi lahâasâttâs kyeskee iävtuttâsah: Puáttip kieđâvuššâđ ääši SPR stiivrâ puáttee čuákkimist cuáŋuimáánust já tuáivumield finnip talle valmâštâllâmpargo pyereest aalgân ”, Näkkäläjärvi muštâl. Sämitige stivrâ já minister Koskinen savâstâláin meid nuorttâlâškulttuurkuávdáást. ” Suomâ aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiik tiäddučuágástuvâin kalga algâaalmugij uasild vuáijuđ jiešmeridemvuoigâdvuođâ lasettem lasseen meiddei vuovij kavnâmân šoŋŋâdâhnubástusân vuáháduumán já viggâđ siäiluttiđ algâaalmugkielâid já - kulttuurijd. Ulmen lii meiddei pyehtiđ oovdân positiivlâš maali Uđđâ Seelandist ässee algâaalmug, maorikielâ iäláskittem- já nanodemtooimâin. avžuuttâsâin Ko lii saahâ Sämikielâst ij uáivilduu tuše oovtâ kielâ. Enâmustáá sämmiliih láá Taažâst . Nuorâirääđist láá ennuv ulmeh puátteid ivvijd main tehálumoseh láá jotteeđ sämikuávlu škoovlâin muštâlmin sämitiggeest já nuorâirääđist sehe algâttiđ Ofelaš-tooimâ. Sämimáttááttâs pargoviehâškovliimân puáhtá almottâttâđ šleđgâpoostâ peht teikâ puhelimáin Moilas Irmelin ( irmeli . jomppanen (at) samediggi. Mun uáinám puátteevuođâ čuovâdin , veikkâ Sämienâmist láá eidu tääl ennuv hástuseh já čuolmah . Sopâmuš olášuttem kocá haldâttâsâi koskâsâš aamnâsttâs kulttuuräärbi suojâlemkomitea. Ofelaš-toimâ kiäččoo uáli tehálâžžân , vâi punnjâsâm mielâkuuvijd já stereotypiaid uážžu meddâl válduaalmug mielâst . Nuorttâlâšâi toovláš jiešhaldâšemvuáhádâh , nuorttâlâšâi sijdâčuákkim , lii alemus merideijee orgaan , ko meriduvvoo nuorttâlâšâid kyeskee aašijn . Jesâneh seervist láá suulân 300 . Keevâtlávt stuorrâ uási sämitige aalmugijkoskâsâš ovdâstemijn tahhoo kuulmâ eennâm sämitigij já Ruošâ sämiseervij, Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) tooimâ peht. Saavâjođettemvuotâ lii párásist Ruotâ sämitiggeest. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Tobbeen oppim sämituojij hammim já Alpine line. säämi muusikkuávdáá išedeijen toimâm sehe Ijâttes ijjâ- algâaalmugij muusikfestivaal išepyevtitteijee pargoh. Pargo ovdil uuccâm occeeh váldojeh vuotân uđđâ ucâmuuttáá. Tijdâlamppu lii taikalamppu – mut mii lii Skuáppu ? Sämitigge lii Suomâ sämmilij alemus, ovdâsteijeevâš poolitlâš-jiešhaaldâšlâš orgaan, kote tuáimá riehtiministeriö haldâšemsyergist. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase ja pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Suomâ sämitigge lii uuccâm ruttâdem sämmilâšiäláttâsâi tile čielgiimân Suomâst . Ohtsâšpargo-orgaan lii asâttâm sämitigge já tast láá sämitige lasseen ovtâstittum máttááttâs- já kulttuurministeriö, máttááttâshaldâttâs, Laapi kuávluhaldâttâhvirgádâh já sämikuávlu kieldah. Hadeh tuálih siste 22 % árvulaseviäru. Onne pirâsministeriön luovâttum raapoort raahtij pirâsministeriö asâttem vijđesvuáđusâš äššitobdeejuávkku. Oovtviärdásâšvuođâlaavâ já säämi kielâlaavâ máhđulâžžân toohâm positiivlâš sierânâskohtâlem kalga kevttiđ ävkkin vijđásubbooht škovlimvuáháduvâst. Tot sulâstit kärjillij aalmuglâšpihtâs já lii tagarin historjállâš dokument nuorttâsämmilij covgâ ohtâvuođâin nuortâs . Uuccâmluámáttuvâid já lasetiäđuid uážžu kulttuurčällest puh..  Teatris lii čaittâlemtaaiđâ tábáhtus, mast čaaitâlmist puáhtá leđe sárnum-, tánssám- já / tâi Spiekâstâhlávt tuše ive toimâm vuossâmuš nuorâirääđi toovâi iävtuttâs nuorâirääđi noomâtmist. Sun jieš tuáimá pargojuávhu saavâjođetteijen. Suomâ, Ruotâ já Taažâ Sämitigeh movtijditeh staatâid ohtsâšpargoost sämitigijguin ovdediđ tave-eennâmlâš sämisopâmuš vuáimánšoddâm. Lasseen raportist tahhojeh iävtuttâsah máttááttâstile oovdedmân. Ive 2007 vuáđulahâváljukodde lii vaattâm, et sämitige ovdâstem lahâvalmâštâlmist kalga visásmitteđ aalgâ rääjist já staatârääđi kalga riemmâđ olesuđâsmitmân, mast sämmilij kulttuurlâš já vuoigâdvuođâlâš sierânâssajattâh váldoo ääšimiäldásávt vuotân. Pargojuávkku taarbâš torjuu já stivrim sämikielân já kulttuurân kullee pedagogâlâš vuáválâšvuođâi tubdâmist, árvuštâlmist já oovdedmist. Váldu-ulmuuh: Ante já Oula Heatta Anarist 14.9.2015 Sämitigge U-häämist : 15 ulmui Veikko Magga lii vuáččulâš pajeolmooš, Vuáču kuávlust iällám pegâlmâs ” Itäpuolen Keisarinna ” ađai Ponku Iŋgá maajeeldpuáttee. Sämitigge já Mii rs kärttejeh kielâpiervâltooimâ táárbu Sämitigge 2003 Tuáivumield almosciälkkámuš váldoo vuotân Ruošâ energiapolitiijkâst. ” Moshnikoff avžut kirje rähtee juátkiđ pyereest álgám čäällim ! Ohjelm ruttâd raajijd rastaldittee haavâid neelji jieškote-uv prioriteetkuávlust, main SáFá - ovdâčielgiittâshaahâ kulá uásiohjelmân 4. Kooveest čižetbeln má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala , stiivrâ jeessân Anna Morottaja , II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto , I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio , saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi , eennâm- já meccituáluminister Jari Koskinen , stiivrâ jeessân Ilmari Tapiola já má. lahâčällee Kalle Vari 5.2. Tyeji lii kunneečááitus suulágánáid noonâ säämi nisonáid. Markkânij ääigi tme 13.00 čuojât orjâlâškielâlâš folk-rock juávkku Ravggon. Juáigum lii ereslágán. Sämitige čuákkim oovdâst Sämitige alemus meridemvääldi. , LVM. Säämi muusikkuávdáš lii Sämitige vuálásâš kuávdáš, mii oovded maaŋgânáál sämimuusik jieškote-uv uásisuorgijd. Stuorrâ laasâi tiet aula lii čuovvâd já tom puáhtá kevttiđ ovdâmerkkân taaiđâčáitálmâssáid já kongresij sehe tábáhtusâi vuoiŋâstempuddâtilen. Suápá pyereest luuhâmkirjen vyelitääsist já kirje puáhtá kevttiđ vierekielâlij oppâmateriaalin še. Stivrâ kavnâttij tuđâvâžžân meiddei tooimâi lasanem, mii čiälgá toimâmuštâlusâst. Ääši kieđâvušeh 24.8.2011 teve-eennâlmlii aalmugtiervâsvuođâkonfereensâst Tuurkust. Sopâmuš nuávdittem já párnái vuoigâdvuođâi olášum čuávu OA párnái vuoigâdvuođâi komitea . Ávuviehân uárnejuvvoo kähvikuásuttem tme 19–20 . sijđoh : 86 CD-kirje rähtimist puáhtá ávhástâllâđ puohâin tekniik fijnoduvâiguin. - oovtâ tavesämikielâlii vuávájeijee (70 % pargoäigi) Sämmilâšpárnáid iä lah ennustkin almostum loostah tavesämikielâlii Aku Anka (Vulle Vuojaš) maŋa. Kárttá: sämikuávlu eennâmkevttim Meccihaldâttâs haldâšem eennâmkuávluin Kielâlávgummáttááttâs ulmen lii nanodiđ kielâlávt sierâ vuolgâsoojijn puáttee párnái sämikielâ já pyevtittiđ aktiivlii já toimâlii kyevtkielâlâšvuođâ. Valmâš toimâmmalli ij lamaš, et hástusin, mut še positiivlâš äššin lâi tot, et nuorâirääđi uážui jieš miäruštâllâđ toimâmvuovijd, uulmijd, pargoid já linjiimijd. Párnáimainâs- já mainâsärbivyehi sirdâšuvá iänááš párnáikirjálâšvuođâst. Mun lam forgâ kyevtlove ahasâš anarâšnuorâ, lam aassâm tääbbin ubâ ave já vala tuáistáážân aainâs puudâ, ij lah vala huáppu meddâl. 26. Helsigist 28.10. toollum čuákkimist oovdânpuohtui sämitige toimâ škovlimpolitiik syergist já oppâmateriaal rähten . Puásuituálulaavâst kalga tubdâstiđ sämmilâš siijdâ jođettem puásuituálu ornimmaali . olášuttem sehe ovdediđ palvâlusâi oovtkiärdánis olášuttem. ” Lam ilolâš , ete almosčuákkim tuárjui Ilo 169-sopâmuš ratifisistem . 040 538 5144 Lasseen pargojuávkku iävtut sämikielâlij radio-, tv- já internet-siskáldâsâi falâlduv lasettem merhâšitteht, sämikielâ huolâttâs, vuorkkim já tutkâm ovdedem sehe sämitaiduu já kulttuur torjuu lasettem. Sämitige pargon lii čuávvuđ säämi kielâlaavâ mield säämi kielâlaavâ olášuttem já toohâđ iävtuttâsâid vänivuođâi tivomân. “ Haldâttâs puáttee ive bud-jetiävtuttâsân kulá meiddei sämikielâlii oppâmateriaalmeriruuđâ luptim. Kielâtipšom, normim já termâpargo sämikielâin Palhâšume puáhtá jyehiđ maaŋgâi vyeittei kooskâ. Nommâkišto uárnejui vuossâmuu keerdi roovvâdmáánust 2009 , já talle meriááigán puáttám já palhâšumelävdikode čuákkimist 10.12.2009 kieđâvuššâmnáál já árvuštâllâmnáál tuhhiittum nommâiävtuttâsah lijjii ohtsis 69 . Jyehi kuávlust lii jieijâs tääpi rähtiđ sämityeje . Lasseen peivitipšo vuáđuduvá sämikulttuur árvoid. Taam keežild lam-uv halijdâm juátkiđ madâräijihijdân äärbi, puásuituálu já oppâđ puásuialmaa ámáttân. Minna Lehtola, värisaavâjođetteijee - värijeessân Anna-Katariina Feodoroff Eres toimâsajeh láá Avelist, Kaamâs Tuáivunjaargâst já Iänuduv Hettaast. Sopâmuš artikla 1 lii siämmáálágán KP-sopâmuš 1 artikláin täähidmáin návt almugáid jiešmeridemvuoigâdvuođâ. Pargojuávhu saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi uáiná raapoort valmâštume merhâšittee jukson já tot lääjid šiev vuáđu aalmuglii já aalmugijkoskâsii luándu maaŋgâhámásâšvuođâpo-‐ li ¨tiijkán. ” Spesiaalraportistee Anaya páhudij lemin uáli táválâš, et algâaalmug lii juáhásâm maaŋgâ väldikode kuávlun. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 15.10.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Nommâiävtuttâs vuolgâttâm ulmui puoh persovntiäđuh tuššâduvvojeh kišto nuuhâm maŋa . Pargo vuáválâš olášuttem várás sämitigge ocá Oppâmpajeh já tai siskáldâsah sehe vuossâmuu teivâdem ohjelm láá finnimnáál sämitige já Giellagas-instituut nettisiijđoin: www.samediggi.fi já www.oulu.fi/giellagasinstituutti / Ravvui heiviitmist lii valmâštum loppâraapoort . Sämitige uáivil lii, ete sämitige valjáid kyeskee njuolgâdusâid kalga heiviittiđ taan ive sämitiggevaaljâin. Astoäägi must lii vyehin tuoijuđ sämituojijd . Ollâtásásâš paddimstudio heivee vättee muusik paddiimân. Oppâkirje kieđâvuš Maadâ- já Tave-Amerik já tot lii jurgâlum suomâkielâlii Koulun maantieto - rááiđust. Totkee / čuovviittâstooimâjođetteijee Laura Arola, Giellagas-instituut / Ucjuv kieldâ laura. Lam huámášâm, et ovttuu ko ulmuid maainâš lemin sämmilâš, te sij láá tuođâi-uv positiivlávt hiämáskâm, tobdeh áášán mielâkiddiivâšvuođâ, já halijdeh kuullâđ ääšist lase. ČUÁKKIMVISTE NÁSTI 15 ulmui, 35 m2 Kielâvuoigâdvuođah Ucceeblovoraamisopâmuš (Finlex) Kuávlulijd já ucceeblovokieláid kyeskee Eurooplâš vuáđukirje (Finlex) Aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuođâorgaanij avžuuttâsah Suomân (Sämitigge) Váldu-ilmuuh: Anni-Saara já Aslak Paltto Kielâkäldee pargoid kuleh kielâtipšom, kielâ ovdedem, terminologiapargo, normâdem já nommâdâhpalvâlus. Lohosierâ 2, kiđđâ lii jurgâlum WSOY Matikka-rááiđust, mii almostittoo ubbân anarâškielân. Ravvui mield kalgeh haavâ valmâštâlmân uásálistiđ algâaalmug ovdâsteijeeh já pargoost kalga väldiđ vuotân täsiáárvu já jieškote-uv suhâpuolvâi táárbuid. Suomâst sárnuh kulmâ sierânâs sämikielâ; aanaarsämikielâ, nuorttâsämikielâ já tavesämikielâ. Mut ij tot kale häittidgin, tobbeenhân uážžu leđe já oppâđ. ” Saavâjođetteijee Sanila-Aikio lâi ilolâš, ete čájáttâstooimâ liäkká eidu Petteri Laaiti 40-ivejuhlečájáttâs: “ Jyehi sämmilâš tobdá Petteri Laaiti noomâ. Biologilâš maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almossopâmuš šoodâi vuáimán Suomâst ive 199 4 . Tyeje sessiisteleh ivniimáin ton ostoost já loopâst vala vuoidâmáin oljoin. Säämi parlamentaarlâš rääđi lii sämitigij Tave-eennâmlâš oovtâstpargo-orgaan. Sun lii musijkkár, tivtâsteijee, čájáttellee já televisiolaiđiistellee. Sopâmuš olášume kocá Euroop rääđi olmoošvuoigâdvuottuámustovli , mii čuávdá ohtâgâsväidimijd . Säämi aarâhšoddâdem styeremus hástusin lii sämikielâlâš škuávlejum pargojuávhu finnimvuotâ. Näkkäläjärvi almottij kijttosavâstis , et ij ááigu viggâđ sämitige saavâjođetteijen innig puáttee vaaljâpaajeest . Eres koloh láá 21 % toh aneh sistees om. haldâttâhkoloh. Staatâ budjetist sämikielâlii kulttuur oovdedmân ja sämiseervij tooimân ( nk. säämi kulttuurmeriruttâ ) ihán 2014 lii čujottum 176 000 eurod , mast 10 340 eurod Ucjuv kirkkotuuvij paijeentolâmân . Eŋgâlij stuorrâ satâšem šadda käävci eŋgâlarttâsâš ikonist, maid lii máálám vihantilâš Elli Tiittanen Veikko Tiittas tuoijum vuáđoid. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Tađe ovdil lijjii syemmiliih Lapin ystävät vuáđudâm Lapin Sivistysseura (Säämi Čuovviittâsservi) ive 1932 Helsigist. Suomâ ratifisistij sopâmuš ive 1970 (SopS 63/1970). Avveel paješkovlâ: Sara Nuorgam (tavesämikielâ) Ubâ räiđu jurgâluvvoo anarâškielân. Sämitigge mainâstij ete sämitiggelaavâ uđâsmittem valmâštâllee pargojuávhu iävtuttâsah láá jo tääl ruossâlâsvuođâ čuávduseh ige taid koolgâ hiäjusmittiđ laavâ jotkâvalmâštâllâm ohtâvuođâst. Aanaarsämikielâlâš salmâkirje almostui ive 1993 já uásih Kirkkokietâkirjeest ive 2000. • uápásmuđ eres kuávlui muusikärbivuáhán Vuáču škovlâ : Salla Rouvinen ( tavesämikielâ ) Sämitigge tuárju sämmilij elleekuuvij pyevtittem ohtsis 93 500 euroin. Parlamentsali Soljust láá 60 sajed vuáđuhäämist, moin 23 sajed láá jurbâ parlamentpeevdist. Muu päikkikuávlust iä lah meendugin maŋgâ ulmuu, kiäh sárnuh almolávt sämikielâ. Veikkâ stivrim ij lah meendugin vuáđulâš, párnáá torvolâšvuođâtobdo ij huánnán. Suobbâd lii lamaš vijđes kuávlu já toollâm siste maaŋgâid siijdâid, main uási paccii Loka tulvâdemáldá vuálá. * Tiina Sanila Band (nuorttâlâš rock-muusik) Párnáá puáhtá adoptisistiđ, jis tot lii suu tááhust pyeremus molsâiähtu. 22. Sämikuávlu kieldâi laseuási máksoo fasta, siämmáástuárusâš palvâlemtárbuvuáđustâslâš lasseen sämikielâlij palvâlusâi turviimân puoh sämikuávlu kieldáid. 022 SÄMIKIELÂLŠ SOSIAAL- JÁ 1.950.000,- 1.960.000,- 1.970.000,- TIERVÂSVUOĐÂPALVÂLUSÂI PYEVTITTEM (sierânâs iävtuttâs STM:n) Kirje vuáđuduvá sämmilâš mainâstemärbivuáhán já sämikielâlâš kirjálâšvuotân. Ucjuv sämiluvâttâh: Oula Järvensivu (tavesämikielâ) já Hilda Länsman (tavesämikielâ) Lasseen sämitiggeest lijjii kerdiluándusiih čanosjuávkku- já ovdâstemteivâdmeh 65 keerdi. Vyesimáánu loopâ räi iänááš uási vuássáin láá šoddâm . Kišto-ohjelm lahtosäššikirjeh láá 15.4.2008 rääjist finniimist čuávvoo čujottâsâin: o luosâ , emmenthal vuástá Tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Nuorâirääđi valmâštâl taid sämitige ciälkkámušâid, alguid já eres peleväldimijd moh kyeskih säminuorâid tai säminuorâi iäláttâsâid. Sämitige eidusii tooimâ ruttâdmist 78 % puátih riehtiministeriöst, 4,8 % máttááttâs- já kulttuurministeriöst, 15 % láá riehtiministeriö láiguiše já 2,2 % láá jieijâs tooimâ puáđuh. Tyemes mana puásuiškoovlân já váldá tipšomnáál ečirohhees poccuid. Sun iätá puátteevuođâ lemin ton-uv tááhust pyeri, et ko stuárráb ahepuolvâ vuálgá te palgâsân pääccih ucceeb puásuituálleeh já nuorah piergejeh talle pyerebeht. Sämitige ovdâsteijein lii sárnumvuoigâdvuotâ sopâmušráđádâlmijn sehe vuoigâdvuotâ kyeđđiđ uáivilis pevdikiirján. Kuálmád, COP9- čuákkimist tuhhiittum indikaattor kielâlii maaŋgânálásâšvuođâst lii jo kiävtust. Sämitige nuorâirääđi Olmoošjuávkku pajanij čuážžud čäittiđ mielâstumvuođâ juáigusân. Sämikielâg palvâlusah interneetist Biodiversiteetsopâmuš 12. uásipeličuákkim lii algâttâm Čuákkimist kieđâvuššii meid biodiversiteetsopâmuš ruttâdem . ” Aalmugliih tuáimeeh (ministeriö, AIL (Kela) já Valvira) kalgeh tuárjuđ já ovdediđ räjioovtâstpargo. Algâaalmug kalga jieš anneeđ jieijâs tagarin. Sämitige čuákkim puáhtá vuáđudiđ táárbumiled eres-uv viirgijd . sämikielâ haldâšemkuávlust ( sámi hálddašanguovlu / forvaltningsområdet for samisk språk ) asâttui ive 1990 . Motomin kale aatâšt, ko tiätá et ulmuuh vyerdih muu pääcciđ Ucjuuhân sárnuđ sämikielâ, nááijâđ kiäinnii lijkkuustuttee sämialmain já šoddâdiđ sämipárnáid. Ucebij škoovlâi vádisvuottân lii távjá, et tain váiluh amnâsmáttááteijeeh. Ko lii saahâ ´ sämikielâst ´ čujottuvvoo táválávt puohháid sämikielâ haamijd . Jesâneh kalgeh leđe 18–25 - ihásiih aktiivliih säminuorah . Mááccuh - puku Lasseen viggii kezidiđ kuávlulijd iäruid läčimáin sämikielâlijd já – kulttuurân vuáđuduvvee šiev pargovuovijd já toimâmaalijd . Tuomas-Aslak Juuso Sämitige stiipeend ožžuu čuávvoo nuorah: Pargo álgá 9.6 já pištá 30.8.2014 räi. - säämi škovlimašij otsâšpargo-orgaan čällee já oovdânpyehtee, Ulmen lii finniđ oovdânpyehtim lavâlâš / lavâlij instrumentij rähtimân komitea toimâpaje 2014/2015 ääigi . Toimâpaje 2012-2015 sämitige ornijdemčuákkim valjij Anarist 15.2.2012 saavâjođetteijen Juvá Leemit ađai Klemetti Näkkäläjärvi . Suomâ Sámi Grand Prix uásikišto vyeittee 2014, jyeigee Petra Magga-Vars Ive teeman lii väldikodálii Nuori Kulttuuri – tábáhtus miäldásávt muusik. Pajeuáppeetutkosist lii máhđulâš čođâldittiđ sämikielâ eenikielâ teikâ vieres kielâ iskos. Konferens uárnejuvvoo kyevti ive kooskâi, vuáruttuvâi Taažâst, Ruotâst já Suomâst. Čielgiittâsâst ráhtoo raapoort. Säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkim tuhhiittij julgáštâs tave-eennâmlâš sämisopâmuš oovdedmist ráđádâlmij älgidijn. * Čájáttâssaje : 136 m2 ( kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 8 m ) . Sämmilii kulttuurárbáin ávhástâleh poolitlávt já ekonomâlávt epieettisávt nuuvt, ete sämisiärvádâh ij pyevti toos tarvâniđ. Taansâ lâi stivrim Rosa Pietikäinen já tast tánssájii Britt-Inger Ruotsala, Susan Löf, Anni-Sofia Löf, Kristen Anne Ruotsala, Petra Ikonen já Sofia Kallionlähde. Láigulâžžáin tahhoo vyeimist orroo láigusopâmuš tuáistáážân já láiguäigi álgá 1. uđđâivemáánu 2012 . Terhi Harju Sämitige stivrâ tuhhiittij čuákkimistis sämikulttuuruási. Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh valmâštâl já olášut lävdikode kieđâvuššâm aašijd. Sämitigge tuáivut luho já pyeri kesiluámu puohháid ! tme 15.30 Puátusij almostittem Sämitiggeest adelum laavâ (974/95, nubástum 1279/02) 27 § mield iävtukkâs sämitige vaaljâin pyehtih asâttiđ ucemustáá kulmâ ulmuu, kiäh láá merkkejum jienâstemvuoigâdvuođâlâžžân sämitige vaaljâluvâttâlmân. Lam šoddâm puásuituállee- já kuálásteijeeperrui , et sämmilâšvuotâ uáinoo meid tast , maht hárjuttep puásuituálu já ávhástâllâp poccuu jieškote-uv materiaalâiguin sehe maggaar purrâmâš puurrâp . Viehâ stuorrâ uási astoääigist tuálvu meid tutortoimâ, mast lam lamaš mieldi taan ive, já ihejorgálduvâst must šadda viehâ tuođânálásávt mii škoovlâ mađhâšem ohtâduv uđđâ váldututor. Sämimáttááttâs uáppeelovottuvah láá täst. Káhvástâllâm. Sämitigge lii porgâm já parga ain-uv korrâsávt pargo tai strategiai já ohjelmij valmâštâlmân já olášutmân ” Näkkäläjärvi muštâl. xxx Čielgiittâsâst totkoo meiddei main suorgijn lii tárbu sämikielâlâš pargeid sehe magarijd pargoid puáhtá porgâđ ollásávt káidusin. - Sämikielâlâš tiervâsvuođâtipšoo 14 742,00 € Sämmilâš mytologia addel sunjin motomin inspiraatio teemaid. Sämitige haldâttâhhovdân ááigán 1.2.2014-31.1.2015 lii väljejum Pia Ruotsala, kote lâi virge áinoo occee. Jieččân tuáváá keežild puávtám pyereest jurdâččiđ, maht tist oro ko piäluštvetteđ jieijâd vuoigâdvuođâid. Vuáđulaavâ njuolgâdusah ovtâstittum säämi jiešhaldâšemorgaan, sämitige, vuáđđudmân merhâšii aalgâ já pooliitlâš-haaldâtlâš raamij toohâm puátteevuođâst tábáhtuvvee säämi jiešhaldâšem siskáldâslâš oovdedmân. Sämitige pargo-oornig § 7 mield saavâjođetteijee väljee meriáigásii haldâttâhhoovdâ tom maŋa ko lii kuullâm värisaavâjođetteijeid. Pargo lâi uuccâmnáál 13.11.-13.12.2013 koskâsii ääigi. Iäru eres sämikieláid lii nuuvt styeres , et ránnjákielâi-uv iberdem váátá hárjuttâllâm . Sun lâi tuše viiđâihásâš, já mudoi kale sun laavij njuškođ já tánssáđ já sierâdiđ já suotâstâllâđ, mut tääl sun vaazij tuše já smietâi. Anarâškielâ servi lii ton rääjist ko servi vuáđudui Anarist ive 1986 porgâm korrâsávt pargo anarâškielâ iäláskitmân. xxx Kielâpargee pargoid kuleh kielâtipšom, kielâovdedem, terminologiapargo, normâdem, sehe tieđettem- já ravvimpargo. Kirje puáhtá rähtiđ meiddei ohtuunis jis haalijd. Tááláá ääigi páárnážân máttááttuvvojeh tovlááh sierah, ko toh iä lah velttidhánnáá uáppáh sijjân. Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg IV A Nord Sápmi já pargo vuáválâš olášuttem várás Suomâ sämitigge ocá Tilálâšvuođâi ohjelmeh láá finniimist : Toimâ Kuullâp Kustannusosakeyhtiö Otava kuástidemhoovdâ Mervi Korhos sahâvuáru digitaallii oppâmateriaalpyevtitmist já sahâvuáruid sämitige jieijâs oppâmateriaalpargoost. fi, 040 732 55 03 Maaŋgah láá jo kuhháá olášuttâm kielâlávgum prinsiipijd máttááttâsâst, veikâ máttááttâs ij lah virgálávt miäruštâllum kielâlávguumin máttááttâsvuáváámist. Toh puáris kiäinuh, main lii älkkee jođettiđ. Sämitige čuákkim tuhhiittij 20.6.2012 toimâohjelm já ekonomiavuávám sämitiggepajan 2012–15. Sämitigge 2015 Váldálâš kolliistâl Euroop Rääđi jeessânenâmijn já čielgee staatâ olmoošvuoigâdvuođâtile . Eennâmtieđâlávt tave ooláádmudo kuávlu luávdá Taveviestâr-Ruošâ , Nuorttâmeerâ já arktâsijd kuávluid , fáárunluhâmáin Barents kuávlu . Sämitige stivrâ lii meiddei vástádâsâtis ministeriöid tuommim algâaalmugvuoigâdvuođâi ovdánem hiđesvuođâ já pivdám staatârääđist ohtsâščuákkim sämitige stivráin, uáiviministeráin já taan ääši čoovdâministerijguin. Muštám ain ko tot lâi ucánjáhháá oomâs ko jieččân enni máttááttij já adelij päikkiliävsuid . Já nuuvt te puohah kamâdâttii. Táál Hildá uáppá Säämi Ollâškoovlâst Taažâ Kuovdâkiäinust luokamáttáátteijen. Lii tehálâš , et algâaalmugij vuoigâdvuođah váldojeh vuotân horisontaallávt ” muštâl Näkkäläjärvi tuđâvâžžân . Nohhee ive juovlâmáánu aalgâst almostittum Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkištodem iävtuttâsah láá uáinimnáálá uápásmem várás Siijdâ Raampist Aanaar markkânist 6.1.2009 räi. Ton lasseen suái lává porgâm ortografian kyeskee koččâmušâiguin. Pieggâvyeimimuorâstuvah láá jieškote-uv sämmilij asâttem kuávluid áštám puásuituálu . Oskom, ete sämmilijn láá ennuv, maid adeliđ savâstâlmân. Juáigus čuásáttuvah pyehtih ulmui lasseen leđe sajeh, elleeh, luándu tâi mii peri fáádáid mon jyeigee haalijd juoigâđ. Säämi kulttuurkuávdáš šadda leđe aalmuglávt já aalmugijkoskâsávt-uv mielâkiddiivâš já pivnohis maaŋgâkulttuurlâšvuođâ kuáhtámpäikki. 010 839 3148. Lasseen säämi toovlášoskoldâhân kullee uhredem sieidijd lii kulttuurolgospyehtim. Yle Sápmi lii jieijâs toimáin pajedâm sämikielâi sajattuv sehe sämikuávlust ete ubâ Suomâst. OA algâaalmugraportistee Nuorâirääđi 2012–2013. Lasseen staatah kolgâččii oovtâst sämitigijguin kuorâttâllâđ tiätu kuávlui raijim nuuvt, ete sämitigge toimâččij tai raajij siste vuosâsajasâš teikâ áinoo miärádâsrähten aainâs sämmilijd kyeskee koččâmušâin, meid sämmilij eennâmkuávluid, kielâid, ärbivuáválâš iäláttâsâid já kulttuurijd lohtâseijee aašijn. Tiervâpuáttim uápásmiđ cájáttâsân ! Aikio Antti Škovlimčällee Lii tulkkum, ete poccuid láá lojodâm tuoddârkoddeest já puásuituálu sehe miäcástem liččii jođettâm tuoddârkode suhâjämimân. Pargojuávhu ulmen lii rähtiđ iävtuttâsâid Akwé : Kon – ravvui tooimânpiejâmist eennâmkevttim- já huksimlaavâ já pirâsvaikuttâsâi miäruštâlmist adelum laavâ tooimânpiejâmist . Kuohtui čujottâsah já puhelinnumereh láá almottâskoortâst. Biodiversiteet tile pyeredem várás láá Suomâst ráhtám aalmuglijd biodiversiteetstrategiaid . Juáigus čuásáttuvah pyehtih leđe maaŋgah , táválumoseh juáiguseh láá olmoošjuáiguseh . Juáigusáin čujottuvvoo juáigus čuásáttâhân já puohân mii toos lohtâs . Uápásmemohjelm lii uáivildum uđđâ pargeid sehe meid virgehaldâšeijeid raavân já muštottâssân . Sämikielâ já - kulttuur lijjii uáli uhkevuálásiih 1900-lovo pelimuddoost. Tukes já lopeoccee vaidâláin miärádâsâin AHR:n . Astoäigin Áile valastâl sehe puuđââld muusik. Sämitigge tiäduttij, ete Suomâst láá šiev máhđulâšvuođah ovdediđ algâaalmugjulgáštuš kenigâsvuođâi olášuttem, jis ovdâskodde tuhhit sämitige stiivrâ oovdânpyehtimijd sämitiggelaahân já ILO 169-sopâmuš ratifisistmân oovdânpyehtimij miäldásávt. Sij suunnâttâleh já olášutteh ovdâmerkkân:* Paddim- já miksempalvâlus,* Tábáhtustekniik,* Live-jienâtävistempalvâlusah,* Oovdânpyehtimvideoh / pyevtittâsoovdânpyehtimeh,* TV-já radiomáinuseh, * Muusikvideoh já * Formaatij muttim. 10. TEKNIIK J PIERGÂSEH: Miärádâs ij mute uásipeelij kenigâsvuođâid ige eres sopâmušteevstâ. SPR iävtut, et sopâmuš COP10-čuákkimist 2010 Nagoyast 18.–29.10.2010 meriduuččij, et artikla 8(j) maaŋgâihásii pargo-ohjelmân valduuččij uđđâ pargo: šoŋŋâdâhnubástus já ärbivuáválâš tiätu. Ulmuuh láá juohum tyejeest aassâmsaje , ahejuávhu já eenikielâ mield. . Varrim tuorjuu sosiaallâš já ekonomâlâš helppimijn. Ovtâspargo pargeeh virgálâš sämisiärváduvâi ovdâsteijeeh , Suomâst , Ruotâst já Taažâst tuáimee sämiparlameentah ( sämitigge / sámediggi / sametinget ) , aalmuglâšseervih , jieškote-uv suorgijd ovdâsteijee taaiđâ- já áámmátseervih já oppâlájádâsah-uv . Vyesimiärkkum álgá jonsahpeeivi suulâin já talle ubâ peerâ värree tuoddârân aassâđ. Sopâmuš olášuttem čuávuh staatâi raportij peht . Taat váátá jieijâs kielân já kulttuurân vuáđuduvvee palvâlusâi lasettem já toi siskáldâs ovdedem . Jis pággunjuovâmeh tahhojeh, te puátusin puáhtá leđe njeellimlij puásuituáluperrui meddâlvarrim kuávlust. 3. • juhlođ säämi aalmugpeeivi já máttááttâllâđ säämi suuvâ lavluu Kielâjuáhuseh adelih avžuuttâsâid sämikielâi kevttimân kyeskee aašijn, tegu normimist já teermijn. Kielâpiervâleh láá jo ohtsis oovce, main kulmâ anarâškielâlâš, kyehti nuorttâlâškielâlâš já nelji tavesämikielâlâš. Peeivi ohjelm já puurâdmeh láá ulmuid nuuvtá. Puásuituálu haldâttâh- já toorjâvuáhádâh ij toovâ máhđulâžžân tom , ete maaŋgah siämmáá perrust hárjuttiččii áámmátlâš puásuituálu já maŋgii oovtâ puásuituállest láá ubâ perruu poccuuh paimândemnáál . Aalmugärbivyevi mield sämmiliih algii pivdeđ kuudijd já paimândiđ taid tom maŋa puásujin . Eenikiellâm sämikielâ Siäđusvuáđuslâžžân tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Sämitigge puáhtá toohâđ virgeomâháid alguid já iävtuttâsâid já adeliđ ciälkkámušâid. Uđđâ nommâkištoost palhâšumelävdikodde tuhhiittij árvuštâllâmnáál 142 nommâiävtuttâssâd ( iävtuttâsah tiäđáttâs lahtosin ) , moh lijjii toohum já toimâttum toos kišto njuolgâdusâi miäldásávt . aalmuglij ucceeblovoi suojâlmân kyeskee raamialmossopâmuš já kuávlulijd teikâ ucceeblovokieláid kyeskee Eurooplii vuáđukirje olášuttem sehe Euroop raasiism já soováášmettumvuođâ vuástásii komitea (ECRI) pargo. Ärbivuáválâš sämmilâš siärvádâhrááhtus lii sijdâ , mii lii meid kočodum sämisijdân . Algâaalmugeh láá vuárdám paijeel 20 ihheed ete biodiversiteetsopâmušâst tubdâsteh algâaalmugijd jieijâs aalmugin . Stivrâ kavnâttij tuđâvâžžân meiddei tooimâi lasanem, mii čiälgá toimâmuštâlusâst. Stivrâ čokkân čuávuváá keerdi 22.4.2014 Anarist . Kulttuurtorjui jyehim 2009 Suáđih cyevkkejii buorttâlâšâi ärbivuáválâš sijdâaassâm, sosiaallâš- já suhâráhtusijd já siämmást hiäjusmittii meid kielâ sajattuv. 210 x 297 cm, korrâ loheh Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 2.5.2014 tme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. Ääši valmâštellen lii toimâm Anne Länsman. , Sämitigge Párnáiguin puáhtá piäiválávt hárjuttâllâđ kielâ oovtâst el. lavlui, laavlâsierâdemij já kukkâsij vievâst. Viäddáid kevttih eromâšávt anarâš já nuorttâlâš tyejiäärbist anotiiŋgâi vaalmâštmân já heervâtmân. Taah pargomaalih ruotâsmuveh säämi puárásijpaargon , ko kulttuur já kielâ vuotânväldee pargomaalih váldojeh aktiivlávt kiävtun pargosoojijn já škovlimohjelmijn . Taaidâtábáhtustiäđáttâs 27.1.2010 Algâalgâlii kirje lii ráhtám Matti Morottaja. Ruttâtuálulopâttem lâi loopâst , korrâ šeštimtooimâi já pehtilis tooimâ áánsust suullân 12.000 eurod paijeelpäccee . Suomâ sämitige ovdâsteijeeh, saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já sämitige stiivrâ jeessân Nilla Tapiola lává tuđâvááh aalmugijkoskâsii artikla 8(j)-pargojuávhu čiččâd čuákkim puáđusáid. Nuorâirääđi mield säminuoráid lii adelum eromâš kanava vaikuttiđ jieijâs aššijd. Lohosierâ 1, čohčâ Aanaar kieldâ sämimáttááttâs uáppeemeeri lii lasanâm täsivávt ive 2007 rääjist . Ulmuin ij ohtâgin vaje oppâđ jieškote-uv eenikielâ tievâslávt , ko kielah iä piso siämmáálágánin aaigij čoođâ . Sämmilâš juoigâmärbivyehi lâi vaarâst lappuđ . Párnáást lii vuoigâdvuotâ priivaatvuotân, päikkiráávhun já reivâsyelimâsvuotân. Ulmen lii meiddei pyehtiđ oovdân positiivlâš maali Uđđâ Seelandist ässee algâaalmug, maorikielâ iäláskittem- já nanodemtooimâin. Tai vaalmâštmist ávhástâleh amnâsij puoh osijguin . Algâaalmug ovdâsteijeid kalga adeliđ tuárvi resurssijd , vâi sij pyehtih uásálistiđ haavâ valmâštâlmân . ja má. kielâaašijčällee Marko Marjomaa. Teatterkiišton láá almottâttâm kuttâ eres teatterjuávhu. kyeddidkuávlu = kuávlu, mast áálduh šoddâdeh ađai kyeddih 010 839 3132, 050 435 0177 Sämitigge uárnee säämi aalmugpeeivi juhle Aanaar Sijdâmuseost 6.2.2010 tme 17.00-20.00. Sämitige saavâjođetteijee. * Amoc ( sämmilii räp-muusik eeči ) Kulttuurlävdikodde ( 15 ) Tääl sämikielâlij palvâlusâi finnimvuotâ já ovdedem láá ovtâskâs ulmui väärist. Lävdikode pargon lii ovdediđ sämmilij vuoigâdvuođâid já sajattuv Suomâ sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâsvuáháduvâst. Suomâkielâlâš äššilisto lii meddein lyeđimnáál Sämitige päikkisijđoin. Sämmilij vuoigâdvuođah lahâaasâtmist SaKaste – Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus Sämitige vaaljah 2007 Sämitige vaaljah toimâttuvvojeh 3.9. – 1.10.2007 koskâsâš ääigi. ton ohtâvuođâst tuáimee Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâduv Vuávájeijee virge. - kielâlaavâst já eres sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâin tieđettem. Pärniäššiváldálâš ( tavesämikielân ) Aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávkku lii ráhtám vijđes iävtuttâs uđđâ biodiversiteetstrategian sämikulttuur kyeskee toimân. SaKaste- Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus- proojeekt puátusij oovdânpyehtim já loppâseminaar uárnejuvvoo Anarist 20. čohčâmáánu. Toimâtoorjâ 2 000 € Sij suunnâttâleh já olášutteh ovdâmerkkân:* Paddim- já miksempalvâlus,* Tábáhtustekniik,* Live-jienâtävistempalvâlusah,* Oovdânpyehtimvideoh / pyevtittâsoovdânpyehtimeh,* TV-já radiomáinuseh, * Muusikvideoh já * Formaatij muttim. Uccâ uábáš Nuorttâsämikielâlâš oppâmateriaaleh Sopâmuš kieđâvuš olgooštem kieldim pargomarkkânijn já áámmát hárjuttem ohtâvuođâst . Rávásmuvvim sämikulttuur já – ärbivuovij siste . Tyeji lii sehe taaiđâ ete iälättâshäämi. Lävdikodde hilgoi oovtâ (1) kištoiävtuttâs, ko tot lâi toimâttum lävdikoodán kišto njuolgâdusâi vuástásávt. 248/1994 vp já PeVM 17/1994 vp ) sehe sämitige mield meid nuurrâm já sämityeje . Teeman muusik Mij lep porgâškuáttám sämikielâ ohtsâšpargo organistem ohtâvuođâst. Arkeologih láá kavnâm sämikuávlust maaŋgâid taaid peivijd siäilum pivdoruugijd. Outi Pieski seinireliefi lii stellejum parlamentsali Sooljon. Yrjö Musta joođeet säämi škovlimaašij ohtsâšpargo-orgaan OA:st algâaamugij olmoošvuoigâdvuođâi já vuáđuvuoigâdvuođâi spesiaalraportisten tuáimee professor S. James Anaya puovtij tiervâttâsâs säämi parlamenttârij konfereensân Ruávinjaargâst majebaargâ 28.10 . - Aanaar tavesämikielâlii peivikiäččujuávhu tooimâ turvim 23 431,95 € Sämmilij palvâlusâi oovdedmist pargoo oovtâstpargo Poske PaKaste 2 – havváin já sämiservijguin kulttuurherkis äššigâšpargo- já juávkkupargovuovij oovdedmist. Tyejisuámsurtori uárnejuvvoo vástuppeeivi 12.12. tme 12–17 Puáđi suámsurtorin toohâđ kávnusijd ! Aanaar sämikirjerááju tuáimá Aanaar kieldâkirjerááju aldakirjeráájjun , sehe táálu ornijdumij kirjeráájjun . Sämikielâlii pargee kyeddimnáál lii piejum liijkás stuorrâ nuađi. Ucâmušâid uáppu- já pargotuođâstâsijguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán ovdil 19.10.2015 tme 16.00 čujottâsân Sajos, 99870 Inari tâi Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Almottâttâm konfereensân nohá vástuppeeivi 2. roovvâdmáánu . 3 Paltto Heikki Yrjänä Puásuialmai, irâtteijee Aanaar Toimâsaje lii sämitiggeest Sajosist. Virge kullutmân uđđâsist áávus ij lamaš tárbu návt uánihis meriáigásâšvuođâst, ko pargo lâi uuccâm virge iävtuid tevdee occee. Sii asâiduttii II maailmsuáđi maŋa Aanaar kieldâ nuorttâkuávloid. Elleekuuvijn kalga kevttiđ sämikielâ. Haavâ olášume kalga čuávvuđ oovtâst algâaalmug ovdâsteijeiguin . Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi já Ijâttes ijjâ-algâaalmugij muusiktábáhtusân čujottâsâst: www.ijahisidja.fi Uárnejeijeeh: Oulu Pispekodde, Kirkkohaldâttâs, Aanaar servikodde, Sämitigge, Giellagas-Instituut já SámiSoster ry.. orostittiđ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ kiävhum ive 2010 räi. xxx Ohtâ taaiđâtábáhtus prinsiipijn lii, ete tot tuáimá sämikielân. Lam ain-uv mieldi seervi tooimâin , mut tääl tooimâm värisaavâjođetteijen . Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá (Poske) väldikodálâš sierânâspargon lii meridum sämikielâlâš aalmug palvâlemtáárbui vuotânväldim tárbulijn pargoin. Eromâšávt čohčâtäälvi, mii lii hoppuus pygálusäigi. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánelaseh. Säminuorâi taaidâtábáhtus čuákkee paijeel 300 säminuorrâd Ruávinjaargân 7.-8. cuáŋuimáánu. xxx Heli Aikio já Heikki Nikula Čuákkim puáhtá čuávvuđ meid čuákkimsalist. Vijđodâh : 50 m2 ( s. 9 m x 5,5 m ) Čevetjäävri škovlâ : Petteri Feodoroff ( nuorttâsämikielâ ) , Leena Fofonoff ( nuorttâsämikielâ ) ja Aaro Juhana Fofonoff ( nuorttâsämikielâ ) Uđđâ skiärru lii maaaŋgâhámásâš já tast lii ohtââ meetaalpittá-uv. Kove: Tiina Aikio Hitruu1 Veikko muštâl , et puásuipargoh lijjii sust voorâin , já et sunjin lâi jo uccâkaandâžin čielgâs , et sust šadda pajeolmooš . Ucjuv škovlâ : Hánsa Korpi ( tavesämikielâ ) Kielâpargeeh, kiäh láá maadâsämikielâst 2, julevsämikielâst 2, tavesämikielâst 3, anarâškielâst 1 já nuorttâlâškielâst 1, västideh keevâtlii kielâpargoost. 2 § Palhâšume uáivil 8 § Ravvui nubástuttem Tave-eennâmlâš sämiaašij virgealmaiorgaan puáhtá nubástuttiđ taam raavânjuolgâdus. Sämitige nuorâirääđi Tuomas Juuso lii šoddâm Lahtist, mut nubálov ihásâžžân sun värree maasâd eejis päikkikuávlun kietâsuottâs Sáámán. EU-jeessânstaatah iä lamaš ääšist oovtmielâliih. Ive 1994 vuáimán šoddâm kirkkolaahân čallui taam ääši kyeskee miärádâs. Algâaalmug lii kolgâm siäiluttiđ vuoigâdvuođâlâš sajattuvvâst peerusthánnáá ollâsávt teikâ uásild jieijâs sosiaallijd , ekonomâlijd , kulttuurlijd já poolitlijd instituutioid . Maailmist jođedijnân puávtám muštâliđ jieččân lemin sämmilâš já ovdâstâm čiävlán neelji jieškote-uv eennâm ulmuid, oovtâ aalmug, veikkâ-uv uáli maaŋgâhámásii taggaar. Kooveest kamuvsyeinivierâ puunnjâm já kuovlâlem valmâš vierân. Sämikielâlâš palvâlusâid kalgâ turvâstiđ juo škovlimpaje ääigi nk. sämmilâštiätumeerijn kuávdášlâš škovlimsuorgijn, main kielâtiätumeeri ij vala lah. Kuávlust láá ohtsis suulân 20 000 máhđulâš äššigâssâd, kiäh tarbâšeh sämikielâlijd spesiaaltuáhtárij palvâlusâid. Čuákkimfaalâdmeh . Uáppeemeeri lii lasanâm suulân 170 uáppein luuhâmivveest 2005-2006 . Eromâšávt sämikielâlâš rap-muusik lii finnim huámášume meid aalmuglâš tääsist. - oovtâ nuorttâlâškielâlii vuávájeijee (100 % pargoäigi) - oovtâ anarâškielâlii vuávájeijee (100 % pargoäigi) Uási nuorâin finnejii oppâtiijme sämikielâlii räpmuusik syeligâsvuođáid uápásteijen musijkkár Ailu Valle. Lasetiäđuid pargoost addel elleekovekuávdáá vuávájeijee Tarja Porsanger puh.. Sämitigge ocá Ovdil YLE Sämiradio pyevtittem Binna Bánna-ohjelmijd Taažâ almosradiofinnoduv NRK pyevtittem sämikielâliih párnáiohjelmeh kullojii meid Suomâst . Tilálâšvuotâ lii uáivildum säminuoráid, merideijeid, Sämitige jesânáid, virgeomâháid, seervij ovdâsteijeid, totkeid já puohháid, kiäh tobdeh mielâkiddiivâšvuođâ áášán. Čuákkimist valmâštâllui strategia biodiversiteetsopâmuš artikla 10(c ) lahtemân artikla 8(j)-pargojuávhu paargon . Kukkodâh: 2,05 Luámáttuvâid puáhtá meiddei printtiđ Sämitige internetsiijđoin Kirje lii ráhtám kuulmâ ulmuu pargojuávkku, mast kielâmättee lii ovdâstâm Jouni Moshnikoff, máttááttâssyergi Satu Moshnikoff já kielâtiettuu Eino Koponen. Näkkäläjärvi juátká . Lasseen tot heivee pyereest aalmugijkoskâsâš já šleđgâlâš kiävtun . Lasetiäđuh já almottâtmeh: Kolgâp kenski vistig toimâđ puáris sämitiggelaavâ vuáđuld , mutâ siämmást meid ráhtádâttâđ uđđâ laavâ pyehtim uđâsmitmijd . Ulmuuh iä suu uáini. Puppâ áásá tavveen ollâ varij kooskâst. Lävdikodde lii nomâttâm jieijâs koskâvuođâst 4-jeessânsâš pargováljukode árvuštâllâđ puáttám nommâiävtuttâsâid sehe valmâštâllâđ palhâšumelävdikoodán iävtuttâs kišto vyeitteeiävtukkâsâin . Taam ulme puáhtá mottoom muddoost juksâđ kevttimáin tááláást pehtilub kuullâmvuáháduvâid, main visásmiteh, ete sämmiláid njuolgist vaikutteijee miärádâsâid ij uážu porgâđ nuuvt, ete ij lah sii rijjâtátulâš já tiätun vuáđuduvvee munemietâmâš. Euroop-uási maŋa uápásmup maailm já eromâšávt Afrik šaddodâhân já elleid. Sämikielâlii pargee kyeddimnáál lii piejum liijkás stuorrâ nuađi. Kollekielâ - Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo kuuđâd keerdi Oulu tábáhtusân uásálistij meid Avveel luvâttuv Villasat - juávkku tanssáin Doaivut ja vuoimmehuvvat ( Tuáivuđ já navcâttuđ ) . Sämityeji lii šoddâm jottee já luándu šiäštulávt Biodiversiteetpargojuávhust láá olášuttem toorjân ráhtám virgeomâháid já čanosjuávhuid kenigittee toimâohjelm . Lam šoddâm tavesämmilâš puásuituálukulttuurâst . SPR lii meridâm, ete sämmiliih hämmejeh ohtsii uáivil SPR:st tave-eennâmlii sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn. Riävtui tovle pieijui juáigus juáhážân , mut taan ääigi ij innig . 12. Suu stuorrâuábbi Suvi oppeet ij ibbeerd mii kaavpugist kiäsut. Binna Bánna-párnái radio-ohjelm kullui vuossâmuu keerdi vyesimáánu 8. peeivi 2002 . Tábáhtus válduteeman lâi väldikodálii Nuorâ Kulttuur – tábáhtus miäldásávt tanssâ. / IV-II mield (vuáđupälkki losijttáá 2457,04 – 2 560,57 eurod / mp). Suomâ kolgâččij eromâšávt visásmittiđ sämmilij hárjuttem puásuituálu sierânâssajâttuv turvim ko váldoo vuotân ton iäláttâs merhâšume sämmilij kulttuurân já áárbán. Säämi kulttuurkuávdáš, mii huksejuvvoo Aanaar kirkkosiidjân Juvduu riidon, šadda leđe Suomâ sämmilij haldâšem já kulttuur kuávdáš. 18 eurod / rävisolmooš OA šoŋŋâdâhnubástussopâmuš ohtâvuotân kalga vuáđudiđ algâaalmugij virgálâš orgaan, mii valmâštâl já čuávu algâaalmugijd kyeskee šoŋŋâdâhnubástusmiärádâstoohâm. 8. Sämmilij oohtânkulluuvâšvuotâ , mii rastaldit väldikudij raajijd , lii tááláá ääigi nanos já ovtâspargo viijđes . * Huolâttâssiisâmoonnâm (uuvsâ kobdodâh 2,2 m) njuolgist váldusali čájáttâssajan. Kove: Pia Ruotsala Viigâm toimâđ nuuvt , et nuorâirääđi tieđettičij aktiivlávt jieijâs tooimâin . Oovtâstpargokyeimmin máttááttâsâst lává meid Vaasa ollâopâttuv kielâlávgum já maaŋgâkielâlâšvuođâ kuávdáš sehe Säämi ollâškovlâ ( Sámi allaskuvla ) . Kielâlávgummáttááttâs vijđedem kulá el. Kesimáánust 2015 uárnejum konsert Nuárgám Vyelikiävŋá teermist lâi Áile mielâst liägus já ereslágán muusiktábáhtus. Aalmugijkoskâsâš artikkâl 8(j)-pargojuávkku lii valmâštâllâm toimâvuávám luándu maaŋgâhámásâšvuođâ táválii killeel kiävtust. Kulmâ uđđâ anarâškielâlâš oppâkirje almostum Kuldâliđ nuorâid , adeliđ sijjân vaikuttemmáhđulâšvuođâ ! Säämi muusikkuávdáš lii kuávdášlâš roolist tábáhtus orniimist. Iävtuttâs ohjelmân valmâštuvá taan ive loopâst. Lasetiäđuid finniih täst. Tanssâ finnij kijttosijd šiev rytmist, njyebžilis liihâdmijn já maagisâš tobdost. Nuorttâsämikielâ Divvun já Giellatekno Tromsa ollâopâttuvvâst sehe Aleksandra Andrejevna Antonova já Nina Jeliseevna Afanasjeva ožžuu ive 2014 kielâpalhâšume. Ij tot vaarâ mudoi oinuuččiigin . Taan tiet čuákkim meridij mutteđ sämitige pargo-oornig 56 § tienuuvt, ete tááláá 10 peeivi saajeest čuákkim äššilisto kolgâččii vuolgâttiđ tigejesânáid majemustáá 7 peivid ovdil čuákkim. Vástuppeeivi adelui olgos Katainen I haldâttâs haldâttâsohjelm. Ohjelm on rahtum suomâkielân já sämikielân. Suomâ lii ratifisistâm sopâmuš valjimiävtulii pevdikirje ohtâgâsväidimijn já tot šadda v uáimán 30.4.2014. Festivaalâ lii uárnejum ive 2004 rääjist já ovdebijn iivijn vyesimáánu loopâst. Sämitige tievâsčuákkim lii čuákkimistis 10.3.2009 ciälkkám kuávluhaldâšem uđâsmittemhaavâst (ALKU-haahâ). Vyeitteeiävtuttâs tahhee palhâšuvvoo 1 000 euroin . Anarâšâi varriistâllâm kuávdásmittui Aanaarjäävri čácáduv alda. Seminaar saavâjođetteijee Aslak Paltto (+358405620354) Kuhes kooskâi tiet sämimáttááttâs pargovievâ já arâšoddâdempargovievâ teivâdmijd lii lamaš vaigâd orniđ kieldâraajij rasta. Pargokován kuleh táválij išedeijee pargoi lasseen vättee valmâštâllâmpargoh. Anarâškielâ kevttim já ovdevem tast siämmást lii fijnâ lase. Seenaat-kiddoduvah ornij arkkitehtuurkištottâllâm Säämi kulttuurkuávdáást , mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon . Tärhibeh ravvuuh já tábáhtus njuolgâdusah toimâttuvvojeh škovláid puorijn muunijn. Sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö já olgoašijministeriö virgeulmuuh kuldâlii oovdânpyehtimijd peerustmáin sehe koijâdâllii já savâstâllii aktiivlávt. SPR tuárju eromâšávt piäivášenergiain ávhástâllâm lasettem. Sämitigge lii huolâst sämikuávlu ulguubeln ässee sämipárnái olmoošvuoigâdvuođâi olášuumeest. Säämi tyejeest láá Tave-enâmijn jieijâs ornijdumeh, moh tipšoh eres lasseen vyebdim- já čáitálmâstooimâ. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V / II. Anarâšâi tälvipäikki lâi távjá siseennâm meecijn, moh lijjii suáijááh já kuávlust lijjii puáldimmuorah já puásuikuáttumeh. tme 11.45 – 12.30 Purâdem (jieškuástádlâš). • aicâdiđ piäiválávt šooŋâ já jieškote-uv luándualmonijd Sämitiigán laavâst asâttum jiešhaldâšem kuáská sämikuávlu, mii lii tááláá ääigi meid säämi kielâlaavâ válduášálâš heiviittemkuávlu. Sämitige uáinu mield sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ ij olášuu vuáđulaavâ vaattâm vuovvijn. Sämitige saavâjođetteijee. Ucjuv já Sirmá škoovlah algâttáin vijđásub oovtâstpargo 1990‐lovo aalgâst já tot lii vijđánâm eromâšávt 2000‐lovvoost. Saijoos čuákkimtileh Čielgiittâsâst lii miäruštâllum säämi kielâlaavâ čonnâsemvuotâ ovdeláá mainâšum virgeomâhij já almos palvâlusâid pyevtitteijee siärváduvâi já ovtâskâsâi háárán, kiäh lijjii almottâm, et säämi kielâlaahâ ij kuoskâ sii syergi. Ruávinjaargâst uárnejum taaidâtábáhtus raapoort 2010 lii uánimnáálá sämitige päikkisiijđoin: www.samediggi.fi / Toimâ / Nuorâi taaidâtábáhtus. 9. Škovlim ulmen lii finniđ vástádâsâid el . koččâmušân : Maht sirdep / máttááttep kielâ nuuvt pehtilávt ko máhđulâš kielâlávt epiohtâlâs uáppeejuávkun ? Säminuorâi taaidâtábáhtus Ruávinjaargâst 7.-8.4.2010 Maaŋgâpiälásâš sajeh palvâleh jieškote-uvlágán tooimâ Algâaalmugsiärvusân kalga tieđettiđ valmâštâllâm puohâin muddoin, sierâlágán mediain já siärvus kiävttám kielâiguin. Seenaat-kidânjâsah / Sämitigge Haukiputaa paješkovlâ : Ola Mihkku Länsman ( tavesämikielâ ) Jieijâs pargo ovdedem iššeed uáiniđ pargo uđđâ uáinimčievâst, luptiđ ton áárvustanneem, tubdâđ jieijâs mättim sehe oppâđ uđđâ pargovuovijd. Eennâm- já meccituáluminister kollij Saijoos 28.1.2014 já teivâdij sämitige stiivrâ. ” Tađe ovdil päärnih já nuorah pyehtih uásálistiđ teatterpargopaajijd. www.siida.fi. Čáitálduv lii stivrim Victoria Kahn. Tiina Sanila-Aikio juátká sämitige saavâjođetteijen - värisaavâjođetteijen Heikki Paltto já Tuomas Aslak Juuso Hannu Kangasniemi já Sämitige oppâmateriaalpargeeh Kirkkopeeivij valmâštâlmân kullen finnij prinsiiptoimâkodde valmâšin ” Aanaar sopâmuššân ” nomâttum äššikirje, mast miäruštâlluvvojeh kirkkopeeivij ornim prinsiipah. Miessi lii ovdâmerhâlâš peivitipšosaje ton tááhust, et ton pargeeh láá eenikielâs peeleest sämikielâliih já ij lah lonâttâm kielâs suomâkielân, veikkâ uási párnáin láá máttâm sämikielâ hyeneeht. Saba lii tobdos eromâšávt sämmilij aalmuglâšlavluu sännejeijen, mut sun lâi meiddei säämi máttááttee já politijkkár. Lasseen raportist tahhojeh iävtuttâsah máttááttâstile oovdedmân . Čäällimkode vuáđusteijee iävtuttâsâst almosciälkkámuššân ij lamaš aalgâst säänigin algâaalmugij vuoigâdvuođâin. 5. Suu toimâsaje lii Sämitige almos toimâttuvâst Aanaar Rivdulist . xxx EU- saavâjođetteijeestaatâ Liettua muštâlij čuákkimân EU sahâvuárust eromâšávt tast, maht artikla 8(j) lâi tooimânpieijum Suomâst. Pargojuávkku ana tehálâžžân, et meid kieldah väldih ravvuid vuotân jieijâs haavâin. Čáitálmâs olášittui oovtâstpargoost Briceđo, Suomâ Caracas ambassaadâ já B. O. D. - Corp Banca kulttuurkuávdáá kooskâ já maaŋgâi irâttâssponsorij torjuin. Uccâ uábáš Sámi Siida – servi uážui palhâšume sämikielâ sajattuv naanoodmân porgum pargoost Ucjuv kieldâst. Vuossâmuš tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum tollui Brysselist ive 2009. Säämi musikist lii tehálâš kulttuurlâš já siärvuslâš merhâšume. Lasseen suhâruottâseh já ovtâskâs ulmui ohtâvuođah joteh luándulávt väldikudij raajij paijeel. Pargojuávhu toimâ Miessi tipšokiellân lii tavesämikielâ já tipšoi eenikielâ lii tavesämikielâ. Kuursâ uáivitiäddu lii teevstâi ráhtusijn já merhâšuumijn . Sämikielâi sajattâh lii uhkevuálásâš veikkâ sämikielâi tile lii mottoom uásild majemui iivij puáránâm. Äššigâš puáhtá suáittiđ ulmuu puhelinnumerân jo-uv njuolgist suu njuálguvaljimnumerân 010 839 + neeljinummeersâš vyelinummeer tâi mätkipuhelinnumerân. Puoh pehtilumos ličij sirdeđ ohjelm haldâšem njuolgist sämitiigán. Pargojuávkku koolgâi valmâštâllâđ tooimâid, moh vuáđuduveh biologilii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almossopâmuš algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu siäilutmân lohtâseijee artikla 8j-pargo-ohjelmân. Pargojuávkku tooimâi Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim aalmuglii strategia já toimâohjelm 2006–2016 olášuttem já čuávvum ovdedeijee pargojuávhu vuálásâžžân. Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi sáárnui säämi immateriaallâš kulttuuräärbi suojâlem tiileest Suomâst já sämitige koskâsii oovtâstpargoost. Prinsiipmiärádâs stivree biodiversiteetstrategia olášuttem Suomâst . Sämiparlamiänttárij vuossâmuš ohtsâš konferens uárnejui Juhâmohheest 24.2.2005. Nuorâ ! Anarâškielâlâš vuáđumáttááttâs algâttui 2000 - lovo aalgâst. Pajekielâst jurgâlâm: meriáigásáid já olesáigásáid virgekoskâvuođáid 28.12.2011 rääjist. Máttááttâslovottuvah Biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim meridij juátkiđ aalmugijkoskâsii artikkâl 8(j)-pargojuávhu mandaat já asâttij pargojuávkun uđđâ pargoid. Sämikielâlij já kulttuurmiäldásij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi pyevtittem stuárráámus hástusin láá jurdâččemvyevih sehe sämikielâlâš pargoviehâ- já reesuursvänivuotâ. 6–9-ihásiih : Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ Sämitigij oovtâstpargo-orgaan) aalgât 1.8.2015 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá Säämi Kielâkäldee jotkâproojeekt, mii nohá 31.5.2018. Konferens muštottij tast, ete sämmiliih láá ohtâ aalmug, mon ohtâlâšvuođâ staatâi rääjih iä uážu rikkođ. Staatâ kalga kunnijâttiđ vaanhimij tâi párnáá eres huolâtteijei ovdâsvástádâs, vuoigâdvuođâid já kenigâsvuođâid párnáá šoddâdmist. 99870 AANAAR – Sämitige vyelligis reesuurstääsi iästá pehtilávt sämmilij aktiivlâš sajattuv ovdedem já jiešmeridemvuoigâdvuođâ ovdánem . vu-vá tijme 14.00 – 17.00 čuávvoo soojijn: Skierri - Hetta, Tuodâr-Laapi luándukuávdáš, Peuratie 15 Kulttuurkuávdáš Sajos - Aanaar markkân, Menesjärventie 2 A Sämitige toimâttâh - Ucjuv markkân, Kieldâtáálu, Luossatie 1 Vuáču škovlâ - Vuáčču, Ivalontie 8716 Skammâkoveh algâaalmugij elleekovefestivaal párnáipeeivi orniimeh já mediašoddâdemmateriaal nuurrâm. Tanssâjuávhuh láá almottâttâm 13, main láá ohtsis 99 tánssájeijeid. tääsi: puohah Toimâohjelm tuálá siste sämitige váldu-uulmijd sehe ovtâskâsčuággásijd ohtsijd já sektorkuáhtásijd uulmijd sämitiggepajan 2012-15. - tavesämikielâ Sämmilâš siärvádâhvuáhádâh Nisoneh láá táválávt porgâm timmâ tuojijguin, moid lohhojeh poccuučeevđi, kuđâlmij já tekstiilij amnâstem. Sämitige vaaljâi ohtâvuođâst noreh lovottuv sämmilij meereest sämikuávlu kieldâin, sämikuávlu ulguubeln já olgoenâmijn. sanila-aikio (at) samediggi. Kuuvijd puáhtá táárbu mield molsođ ovdâm. Pargo miänástuvvee tipšom iššeed šiev arâšoddâdemsyergi já kielâ iäláskittemvuovij tubdâm sehe hárjánem sämikulttuurân já haaldâtlâš pargoid. Suomâ staatârääđi lii jo ovdil linjim, ete biodiversiteetsopâmuš arikkâl 8(j) kuáská Suomâst tuše algâaalmug sämmilijd. ” Vyeitten väljejuvvoo pyeremustáá noomân asâttum vátámâšâid tevdee iävtuttâs. 010 839 3106 teikâ puáttee parlamentaarlii rääđi saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, tel. 050-3001780. Kirje lii säämi kirjálâšvuođâ klassijkkár já tot lii jurgâlum maŋgáid maailm kieláid , meiddei suomâkielân . Räppäreh: Mikkâl Antti Morottaja, Jouni Petteri Morottaja Hovdâ Jari Rajanen já pajetärhisteijee Anssi Pirttijärvi oovdânpuovttijn čuákkimân máttááttâs- já kulttuurministeriö haldâttâhsyergi äigikyevdilis aašijd, el. Nuorâilävdikodde čokkân SPR almosčuákkim ohtâvuođâst. Sun muuštâč, et juuđij Alakorva Joukoin ennuv meeccist. Nuvvos Áiligas lii toovláš pase tuodâr mon vieltih láá ain tievâ merhâsuumijn. Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkišto 1. muddo nuuvâi 30.6.2008 . Staatâi, kieldâi, pargoadeleijei, hoovdâi já pargei peeleest tarbâšuvvoo čonâdâttâm já ovdâsvástádâs uáiniđ sämmilij tuođâlijd kulttuurân já kielân vuáđuduvvee palvâlemtáárbuid. tme 10.45 – 11.45 Sämmilâš muštopyeccee tipšo, Heidi Eriksen, Ucjuv njunoš tiervâsvuođâkuávdáštuáhtár. Lasseen komitea avžuut, ete sopâmušstaatâ riämá ääšimiäldásâš toimáid vâi suoijâl sämmilij ärbivuáválâš puásuituáluiäláttâs. Sämikuávlust sämikielâlâš ovdâmáttááttâs uárnejuvvoo vuáđumáttááttâs ohtâvuođâst. – IV. Kukkodâh: 1,25 Majemustáá vaaljâid toimâttij ive 2011 čohčuv. Bohccostallit – juávkku Avelist oovdâst säminuorâid Oulust Tuáivup , et uđđâ siijđoh palvâleh sämmilij lasseen meiddei media , virgeomâhijd já eres čanosjuávhuid tolebáást pyerebeht , iätá Sämitige haldâšemhovdâ Juha Guttorm . Petra Magga-Vars ( sämitigge ) Sämimááccuh lii muttum aaigij mield já mááccuh puáhtá ain-uv mutteđ . tme 8.00 – Kulttuurkuávdáš Saijoos oovdânpyehtim halulijd Sämikielâ luvâttâhkuursâid lii máhđulâš čođâldittiđ meid virtuaallávt. Kj. Čuákkimist tuhhiittii kyehti uđđâ vijđes arktâlii merâkuávlu merâluándus peeleest mávsulâš kuávlun. Sirmáást oppeet lii eromâš šiev škovlâ- já pállučiehčâmšiljo. Palgâs miärádâsah iä lah kunnijâttum já kuáttumeennâmrikkomušâid láá juátkám aainâs love ive ääigi. Saanij šoddâm: Párnáá tiäđulâšvuođâ saanij haamijn já saanij šoddâmist puáhtá ovdediđ sierâlágán hárjuttâsâiguin; Lasseen halijdâm kijtteđ sämitige já ton saavâjođetteijee Sámi Duodji táárbui vuotânväldimist ”. Lasetiäđuid finniih täst . Riehtiministeriö mield haldâttâs oovdânpyehtim adeleh ovdâskoodán nuuvt jotelávt ko máhđulâš . Keejâ uánihisvideo madduidis mäccee nuorâ pajeulmust Sämitigge 2012 1. Muusikkiišton láá almottâttâm ohtsis 19 juávkkud, main láá ovdâstum sehe aanaar-, nuorttâ- já tavesämikielah. Seminaar puáhtá maŋeláá čuávvuđ meid tavesämikielâlii teikâ suomâkielâlii vuárkkán. Nuuvtpa kielân kullee vuoigâdvuođâi olášume meiddei uáivikaavpugkuávlust lii tehálâš . Heikkuri Pertti Vuáččulâš pajeolmooš 4 . Taažâst sämikielâliih párnái TV-vuolgâttâsah algii ive 1991 . Timo Tolvi (eennâm- já meccituáluministeriö) Sämitigge lii kuástidâm kirje já tom finnee uástiđ Sajosist Sámi Duodji - käävpist tâi Sämitige škovlim-já oppâmateriaaltuáimáttuvâst info ( at ) sámediggi . Säämi kielâtaho Sämmilijd kalga kuullâđ já sii kalgeh peessâđ uásálistiđ aašij loppâprosessáid, moh vaikutteh njuolgist sämmiláid, já staatah kalgeh uuccâđ sämmilij rijjâ já muuneeld almottum miettâm puoh taggaar toimáid, moh kyeskih sämmilijd. Sämitigge vaaldij ciälkkámušâstis vuotân Näkkäl palgâs toohâm lahâvuáimálii miärádâs, Laapi KVI toimâvääldi, Suomâ aalmuglijd já aalmugijkoskâsijd kenigâsvuođâid sämmilij kuáttá já puásuituálulaavâst palgâsân asâttum pargoid já pahudij, ete Näkkäl palgâs toohâm miärádâs syeijee sämmilij vuáđulahâlii kulttuurhäämi já ete lii Suomâ vuáđulaavâ miäldásij aalmuglij já Suomâ olmoošvuoigâdvuođâi miäldásij aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi miäldásâš. Ucjuv škovlâ: Piret Järvensivu (tavesämikielâ) Iävtuttuvvoo, et arâhšoddâdemvuávám váldoo kiävtun sämikuávlu kieldâin já eres kuávluin Suomâst. o Sämitiigán läjiduvvoo nk. tuástumruttârááju (puskurirahasto), vâi sämitigge puáhtá uuccâđ ruttâdem EU-projektij jotonpiejâmân. Sämikuávlu maaŋgâpiälásâš šadolâšvuotâ já iäláneh láá faallâm sämmiláid reesuursvuáđu kulttuur já iäláttâsâi várás . Meid čuávvoo sämitige čuákkim 19.2.2014 valmâštâllâm kalga algâttiđ haldâttâhhoovdâ joođeettijn. ” Staatah kalgeh macâttiđ enâmijd, moiguin toh láá ávhástâllâm, tast maŋa ko toi kevttim lii nuuhâm. koveh Riitta Ahonen Suomâ sämmilij kuávdášservi ry Keejâ uánihisvideo tavesämmilâš juáigusist . Sämikielâ já -kulttuur lijjii uáli uhkevuálásiih 1900-lovo pelimuddoost. Pia Ruotsala Tiina Sanila-Aikio juátká sämitige saavâjođetteijen vaaljâpaje 2016–2019. Ep pyevti meid vájáldittiđ Ruošâ sämmilijd, kiäh irâtteh hoittáđ poccuidis ruukij teddust. 050-4939 018. Čuákkimviste Sisti Čuákkimviste Sisti heivee pargoujuávkkutilen 15-20 ulmui . Čuávuváš sämitige stiivrâ čuákkim tuálloo Anarist 17.2.2015. Lasseen sun lii porgâm syemmilij njunosjuávhuiguin, nuuvtgo Tero Saarinen Companyin já Compania Kaari & Roni Martináin. Elleekuuvijn mieldiorroo párnái já muorâi vanhimijn kalga táttuđ kirjálijd luuvijd elleekove čäittim várás almoslávt Vuáčust. Sämmilijn láá jiejah, ärbivuáváliih suuvâi kiävtust leijee nuurrâmkuávluh, main noreh luámánijd, juuŋâid já soorijd. Jottee eellimvyevi já čovgâ luándukoskâvuođâ keežild tušes tâi tárbuttis topârik ij ärbivuáválávt rahtum . Pargojuávkku lii čielgim sämikuávlu ulguubeln motomijn päikkikuudijn, tegu Helsigist, Tamperest, Oulust já Ruávinjaargâst adelum sämikielâ máttááttâs já pááhud raportistis, et máttááttâsâst iä lah táálái njuolgâdusâi mield ovdánemimáhđulâšvuođah. Eres ärbivuáválâš säämi vookaalmuusikstijlâ ovdeláá máinâšum stiijlâi lasseen lii vuolie , mii lii maadâsämmilij ärbivuáválâš muusik . 010 839 3148. Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid . Säminuorâi taaidâtábáhtus kulá väldikodálâš Nuorâ Kulttuur tábáhtusan, mii ij uárnejuu taan ive. Partapuoli pááhud : ” Puoh iivij miätá uárnejum konfereensah láá čielgâsávt čáittám , et mij lep aalmug já halijdep porgâđ oovtâstpargo . fi. Puáhtá ávudiđ jieškote-uv enâmij Máárjápeeivi mield. . - párnái sämikielâ já kulttuur naanoodmist Nube muddoost ovdeduvvojeh eromâšávt iävtuttâs toimâlâš já ekonomâlâš jiešvuođah. Eres oosijn puoh Suomâ sämitige ovdâsteijeeh torjuu julgáštus . Lasetiäđuh: Ucceeblohováldálâš Johanna Suurpää, p. 1604 3445, 050-396 0140 Mij algâaalmugeh já säämi parlamentaarlâš rääđi kolgâp rähtiđ iävtuttâsâid tast, maht julgáštâsâst čuážžoo tehálijd aašijd puáhtá olášuttiđ. Nuorâičällee västid xxx Ciälkkámušah , iävtuttâsah já alguuh tahhojii suullân kuálmádâs eenâb ko ovdebijn iivijn . Lam-uv majemuid vittâ ive ráhtám tyelittälli nuorttâsämikielâlijd ortodoksâlijd rukkoosohjelmijd YLE Sämiradion ejijnân kanttor já Sämitige jeessân Erkki Lumisalmijn. Toorjâucâmušâid kalga toimâttiđ Sämitiigán roovvâdmáánu loopâ räi. Seminaar tulkkojuvvoo tavesämikielân, aanaarsämikielân já suomâkielân. Čohčuv mudoi-uv puásuialmaah rahtteteh táálván huolâtmáin moottorkiälháidis já eres puásuituálust tarbâšum pargopiergâsijdis. Hannu Kangasniemi, oppâmateriaalčällee , sämitige ovdâsteijein jieškote-uv Luuvâ Juvá Leemit saavâ ollásávt konfereensâst 10.11.2011: Ärbivuáválii tiäđu suojâlem hástuseh (suomâ- já tavesämikielân) Sämmiliih láá hárjuttâm tovláá historjá ääigi pivdo , nuurrâm , kuálástem já puásuituálu . Artikkâl 14 kieđâvuš enâmân já čáácán lohtâseijee vuoigâdvuođâid. Sämitigge Toorjâucâmušâid kalga toimâttiđ kulttuurlävdikoodán majemustáá 30. skammâmáánu 2008 räi čujottâssáin: Sämitigge, Kulttuurlävdikodde, PL 41, 99801 Ucjuuhâ. Räjittes säminuorah Sämmilij luándukoskâvuođâ čáittá pyereest tot, ete enâdâhân láá pááccám viehâ uccáá meerhah tovláá sämikulttuurijn arkeologij tutkâm várás. Sämikuávlust sämikielâlâš ovdâmáttááttâs uárnejuvvoo vuáđumáttááttâs ohtâvuođâst. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Tave-eennâmlâš sämikielâ reesuurskuávdáá pargo lii vákšuđ puoh sämikielâsyergi koččâmušâid oovtâspargoost sämitigijguin já eres sämikielâsyergi instituutioiguin . Ambassaadâr Mikko Pyhälä kiijtij jieijâs sänivuárust čáitálmâs oovtâstpargokuoimijd já páhudij algâaalmugij vuoigâdvuođâi ovdedem lemin tehálâš uásisyergi Suomâ ovdedempolitiijkâst. Sämikielâ Uásipeličuákkim lii iävtuttâm , et staatah váldáččii ravvuid uássin pirâs- já sosiaalvaikuttâsâi árvuštâllâm kyeskee lahâasâttâs já ravvuid . p. +358 50 3211 265 Uáppeemeeri lii lasanâm oovdeb škovlâivveest 10 . Juoigâmärbivyehi, mii sämmilâšärbivyevist lii lamaš nanos, päsiškuođij meddâl Veiko ääigi. Anarist 28.2.2007 Vaaljâlävdikodde Uásipeličuákkim meridij väldiđ puoh biodiversiteetsopâmuš miärádâsâin puátteevuođâst kiävtun teermâ algâaalmug já páihálâšsiärvuseh algâ- já páihálâšsiärvus saajeest. Uhkevulážij luándutiijpâi toimâvuáváámist lii haldâttâs čonâsâm čielgiđ máhđulâšvuođâid uđâsmittiđ puásuituálulaavâ , ton olášuttem sehe puásuituálu toorjâhaamijd nuuvt , et toiguin puávtáččij pyerediđ uhkevuálážij já čalmeestanettettee luándutiijpâi tile já siämmást olášuttiđ biodiversiteetsopâmuš algâaalmugijd kyeskee kenigâsvuođâid ( artiklah 8j já 10 c ) . Párnáá kalga suojâliđ jyehimuđusii viehâvääldist, peerustmettum kohtâlmist já ávhástâlmist. Julgáštus lii historjalâš lävkki ročâmušâst, mii kuáská algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođâi já vuáđurijjâvuođâi tuhhitmân. Mainâšum haldâšempargoh kuleh čielgâsávt sämmilij jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem pirrâdâhân já taid kalga jo-uv sirdeđ väldikodálâš virgeomâháást njuolgist sämmi-lij jiešhaldâšemorgaanân, sämitiigán, tâi siäiluttiđ (sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi staatâ ¨toorjâ) sämitige pargon. Torjuu ruttâdem lii nuuhâm ovttuu koskân ige puohháid halulijd já toorjâiävtuid tevdee occeid lah puáhtám mieđettiđ ruttâdem. Seurujärvi Osmo - oppâmateriaal rähtimân lohtâseijee ohtâvuođâtoollâm škovláid já tave-eennâmlâš ohtsâšpargo , Sosiaalneuvos Viveca Arrhenius sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst eeđâi uánihávt sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi räjioovtâstpargo tile: Mađe eenâb raajijd rastâldittee iästuid viggeh meddâlistiđ, tađe eenâb toh kávnojeh. Projektân occoo vuosâsajasávt taggaar olmooš, kiäst sämikielâ lii eenikielân tâi västideijee kielâtáiđu. já Sämikielâlâš máttááttâs koskâvuođâlâs uási lii stuárráámus Ucjuuvâst. Kooveest SomBy Anarist kiđđuv 2008 skiäru almostittem maŋa. lii lamaš skipárin vijđes meccikuávluin, – IV. Luánduiäláttâsâi uásus vyebdimijn já pargovyeimiuásusáin mitteddijn ij lah meendu styeres, mut toi kulttuurlâš merhâšume lii tehálâš. 010 839 3105. President Niinistö tuálá Sämitige vaaljâpaje lekkâmsaavâ tme 17 älgee lekkâm- já vihkâmjuhleest . Skammâkoveh algâaalmugij elleekovefestivaal párnáipeeivi orniimeh já mediašoddâdemmateriaal nuurrâm. Tyejisuámsurtori ääigi Sajosist lávloo vuáččulâš Tiina Aikio čuojâldittein Tony Brandtbergáin tme 14.00 . Vuáđumáttááttâs čođâldittám uáppeeh: Laapi Kuávluhaldâttâhvirgáduvvâst lii nanodemnáál Näkkäl palgâs čuákkim toohâm miärádâs jyehiđ palgâs maadâ- já taveuásán. Skabmagovát-elleekovefestivaal uárnejuvvoo Anarist ihásávt uđđâivemáánust . Jis tooimân ij mieđettuu tuárvi staatâtoorjâ, pargo puáhtá olášuttiđ uásiáigásâžžân. Jođám Iänuduv luvâttuv vuossâmuu ive. Pargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh kuleh ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá vuáđudemprojektân. 5.2. Säämi kielâtaho palhâšume lii taaidâpalhâšume, mii kalga spejâlistiđ sämikielâ já kulttuur riggoduv já maaŋgânálásâšvuođâ. Tot lii áinoo ärbivuáválâš sämmilâš iäláttâs , mii lii ohtuunis kannatteijee . Ohtsâškove Suáluičielgi konfereensâst 13.–15.2011 (Kove: Áile Aikio) Avveel luvâttâh: Ville-Riiko Fofonoff (nuorttâsämikielâ), Mari Guttorm (tavesämikielâ) já Sunna Nousuniemi (tavesämikielâ) Ijâttes ijjâ algâaalmugij muusiktábáhtus uárnejuvvoo Anarist porgemáánust . Maaŋgah tobdos sämitaaidâreh láá finnim vuossâmuid lávtástâllâmvuáttámušâid eidu taam tábáhtusâst. Mun lan ubâ nuorâvuottân lihâdâm jyehináál já lamaš kištočyeigee 22-ive räi. Vyerdip, et Suomâ olášut aalmugijkoskâsâš oovtâstjotten aalmuglâš artikla 8(j)-pargojuávhu loppâraapoort oovdânpuáhtám tooimâid ”, Näkkäläjärvi tiäddud. orostittiđ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ kiävhum ive 2010 räi. Taaidâr Marja Helander tuojijd kieđâvuššee lostâmediatiäđáttâs täst. KAPASITEET : Kirkkopeeivij váldutoimâkodde čokkânij 6.-7. porgemáánust Anarist. Säämi musiikkuávdáš uárnee Sajosist konserttijd já eres musikkân lohtâseijee tábáhtusâid . Historjáčällee Kyösti Julku lii miäruštâllâm laapi já läädi rääji räjiuurâid. Juávkku lii almostittám EP-skiäru Čáhppes lasttat 2008 ( Čapis loostah ) , single Ii iđit vel 2009 ( Ij iiđeed vala ) sehe oleskukkosâš skiäru Álás eana 2010 ( Pietittes eennâm ) . Pajeuáppeekappeer finnim maŋa ive 2003, eellim jođettij muu sierâlágán pargosoojij maŋa luuhâđ peerâpeivitipšon säämi máttááttâskuávdážân Avelân, kost valmâštuvvim nomâttum ámáttân čohčuv 2008. Sämitige stivrâ merkkij čuákkimistis 27.8.2009 iloin tiättun Máccihaldâttâs já Pááđáár viljâžij sopâmuš poccui kuáđuttemkuávlui rávhuidutmist meccituálust 20 ihán já puohâi vaidâlmij maasâdkesimist puohâin riehtitaasijn. Break vuáđusij lasseen puáhtá uápásmuđ meiddei tánssám akrobaattilub piälán já toohâđ lihâstâhkuálusijd. Tágáreh láá eres lasseen párnái peivikiäčču- já puárásijpalvâlusah. Kieldâvaaljâin uážžu jienâstiđ tuše jieijâs päikkikieldâ iävtukkâs. Säämi kielâtaho palhâšume mield Iänuduv kieldâ ovdâsvástádâs sämikielâlij palvâlusâi oovdedmist lassaan. SPR tooimâ stivree tievâsčuákkim, mii uárnejuvvoo ihásávt ucemustáá ohtii. Nuorah aldakooveest Maaŋgâin škoovlâin lii uárnejum mediaškovlim, mon puátusin nuorah láá peessâm rähtiđ elleekuuvijd. Finnimnáál el. rummuttemreeisuid Joikun Kotast já puásuisafarijd Suáluičielgi enâduvvâin. Yle Sápmi ohjelmääigi kolgâččii meid lasettiđ sehe eromâšávt ovdediđ uđđâ internet-vuáđulijd palvâlusâid eromâšávt párnáid já nuoráid já lasettiđ resurssijd nuorttâlâs- já anarâškielâlâš ohjelmpyevtittâsân. Taan ohtâvuođâst Suomâ sämitigge ocá meriáigásâš toimâttâhčällee Kielâlávgummáttááttâs ovdedem sämimáttááttâsâst lii äigikyevdil maaŋgâ suujâst. * Tulkkumviistij stuáruduvah: 2 stk x 9,5 m2, 2 stk x 6 m2 já 1 stk x 8 m2 Anarist 27.10.2015 Kielâtoimâttuv pargon lii el . čuávvuđ já olášutteđ säämi kielâlaavâst asâttum sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâid . Permanent Forum on Indigenous Issues ) čuákkimáid SPR vuáđđudmist , 2000-lovo aalgâ rääjist . Máttááttâstooimâ pajetärhisteijee Kari Torikka čielgij čuákkimân sämikuávlu kieldâi sämimáttááttâs finnim ruttâdem ovdánem. Tijdâlamppu lii taikalamppu – mut mii lii Skuáppu ? Suomâst sämiaalmug lohomere čäittee tiäđuh peividuvvojeh jyehi niäljád ive sämitiggevaaljâi ohtâvuođâst . Eres vuovvijn toimâttum iävtuttâsah hilgojuvvojeh. Ucâmuš puáhtá vuolgâttiđ meid šleđgâlávt čujottâsân Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan , aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen . . ” Lam ilolâš, ete almosčuákkim tuárjui Ilo 169-sopâmuš ratifisistem. FiBLUL stivrâ Ravvuuh väättih, et haavâi já vuáváámij rähtim kolgâččij vuáđuduđ algâaalmugij tárboid já uáinoid. Kooveest čižetpeln: Nils-Heikki Paltto, Inka Nuorgam, Elli-Marja Hetta, Saara-Maria Salonen, Laura-Maija Niittyvuopio, Hannu Kangasniemi já Tuomas-Aslak Juuso. Touijuum meid sämituojijd ain ko toid kávnoo äigi . Inga Mukku, puárásijpargo koordinaattor, PaKaste 2, Ruávinjargâ. Toimâohjelm tuálá siste sämitige váldu-uulmijd sehe ovtâskâsčuággásijd ohtsijd já sektorkuáhtásijd uulmijd sämitiggepajan 2012-15 . Nuorâirääđi vuossâmuš stuárráb tábáhtus lâi orniđ Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR.) Pargojuávkku iävtut, et ko pirrâs kevttim já ärbivuáválijd sämi- ‐ iäláttâsâid stivrejeijee lahâasâttâs ovdeduvvoo, te kalga väldiđ vuotân biodiversiteettisopâmuš kenigâsvuođâid já heivejeijee oosijn Akwé: Kon -‐ravvuid. Sämmiláid tehálâš hyelkkivuođâ-, ristvaanhim- já käimivuáhádâh nanodeh párnáá oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo. Taaidâtyejeh S äämi kulttuurkuávdáš S ajosist S taatâ taaidâčuágáldâh / S taatâ taaidâtyejitoimâkode tiilámtyejeh Iävtuttâs sämitige čuákkimij stream-vuolgâtmist lii toohâm sämitige nuorâirääđi. ” Niillas Holmberg lii maaŋgâpiälásâš sämitaaidâr Ucjuuvâst. Miäldustábáhtusah láá uáli teháliih, ko tain finnee tiäđu keevâtlii ” sinoruotâstääsi ” tooimâst luándu maaŋgâhámásâšvuođâ tile pyeredem várás já šiev vuáttámušâid já vuáháduvâid. Sämitige ive majemuš čuákkim tuálloo 22.12.2014 Anarist, Sajosist tijme 9.00. Sijdâ lii 200 meetter keejist Sajosist . Ella Sare anarâškielâlâš Anarâš pivtâstem - kirjeest almostittui nubbe teddilâs. Ohtâ aalmug neelji enâmist Ofelašâi pargon lii vuáváđ já valmâštiđ sämmilijn muštâleijee Ofelaš-materiaalijd škoovlâin eellim várás sehe kolliđ Laapi kuávlu škovláid já muštâliđ sämmilijn valmâštum materiaalij mield.. Juáiguseh čäittih sosiaallâš vuáháduv já kulttuurlâš jotkuuvâšvuođâ . SomBy lii nijttám mááinu Suomâ lasseen Taažâst já Ruotâst. - Vyerdim ij taam tilálâšvuođâst lah čuávdus , pááhud ucceeblohováldálâš . Säämi kielârääđi mieđeet Säämi kielâtaho – palhâšume Yle Sápmin čuávvoo agâiguin: Oovtâstpargo ulmen lii pyerediđ sämmilij sajattuv . Sämikuávlu kyeskee ruttâdemnjuolgâdus máttááttâs já kulttuurtooimâ ruttâdmist adelum laavâst torvee škovlim uárnejeijeid staatâtorjuu, mii västid suullân 100-prooseentlávt máttááttâsâst šaddee máttáátteijei pälkkikoloid. Tuáivum , et staatâ mieđeet jotelávt ruttâdem čielgiittâs rähtimân ” Nilla Tapiola kiäsá . Puohah láá pyereestpuáttám ávus ehidân Aanaar Kultahovin vuossaargâ 29.08. tme 19 rääjist. Tággáár tiäđu lasettem kolgâččii ovdediđ eres lasseen vuáđu- já koskâtääsi škoovlâi sehe ollâopâttuvâi škovlimohjelmijn . Taan laavâst sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâi olášume vuáđudui iänááš jurgâlmân já tulkkuumân . Koveh : Sára Márjá Magga . Toimâ Sopâmušân siärvám staatah čonâdâteh tähidiđ jyehi lavâkevttimváldásis kullee olmožân sopâmušâst turvâstum vuoigâdvuođâid já rijjâvuođâid. LuánduohtâvuotâKunnijâttep eellim, luándu já ton resurssijd. virgesajasâšvuođâ, mii álgá 18.8.2014 já nohá 14.11.2014. Tave ooláádmuddo (TO) lii oovtâstpargo neelji täsiárvusii kyeimi: Euroop Union, Ruošâ, Taažâ já Island kooskâ. Mij tiettip, ete kiäh mij lep, kost mij puáttip já kuus mij lep monâmin. Säämi kulttuurkuávdáš Sajos lii Sämieennâm vááimust, Aanaar markkânist. Akwé:Kon – ravvui heiviittem Suomâst Olmoošvuoigâdvuođâváldálii raapoort Sämiteatter Beaivváš lávdástâl Sajosist Soojijn kiävttojeh čuákkimpiergâsij lasseen táárbu mield meddei läigittes mikrofonih já eres-uv jienâkäldeeh, nuuvtgo tiätumašinij Skype-ohtâvuotâ já videoráđádâllâmpiergâseh. Pyeri jonsahpeivi já pyeri keesi - tave- , aanaar- já nuorttâsâmikielân Säämi kielâlávgum škoovlâst – maht tuárjum jieččân kielâ já kulttuur máttááttâsâst 6 oč (162 h) Vuáđulaavâ 121§ 4 momentist asâttuvvoo sämmiláid sämikuávlust jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaaldâšmist . Sämikulttuur já ärbivuáválij iäláttâsâi syeje olášume Tondet ovdâmerkkân ohtsâš máttááttâs já oppâmateriaal eres sämmilŋâšjuávhuiguin ij lah máhđulâš . Sämitigge juovij stipendijd sämikielâ uáppeid Staatâ tâi lahâasâttâs kyeskee iävtuttâsah: puh.. Almoot jieijâd iävtukkâs ! Vástádâsah koččâmâššáid vuolgâttuvvojeh koijâdeijee almottem šleđgâpostâčujottâsân 21.10.2009 räi. Saavâjođetteijee Näkkäläjärvi kieđâvušâi saavâstis vijđáht Suomâ aalmugijkoskâsii kuođâid, ILO 169-sopâmuš ratifisistem, Meccihaldâttâslaavâ uđâsmittem sehe sämitiggelaavâ uđâsmittem valmâštâllee pargojuávhu smiettâmuš. - oppâmateriaalvarij kevttim čuávvum, - Tipšopargee 34 440 € Meriääigi maŋa puáttám iävtuttâsah iä valduu vuotân. Aanaar siijdâ säämi kulttuurkuávdáš Sajosist olášutteh jo nube keesi ärbivuáválij já váhá tááláá ääigi-uv sämituojij pargopáájáid taan keesi. Čáittuseh ovdâsteh tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâid. Ohjelm Interreg IV A Pohjoinen ohjelm haldâttâsvirgeomâhâžžân taan ohjelmpaajeest tuáimá Norrbotten läänihaldâttâs. alatorvinen (at) samediggi. Lep finnim kuullâđ, ete sämikielâ jáámá, juáigusärbivyehi láppoo já ete sämmiliih suddâluveh syemmilâškulttuurân. Konsert algâttáin arktâlâs folkmuusik čuojâtteijee Niillas Holmberg & Roope Mäenpää, kiäi maŋa lyeve oolâ poođijn jyeigeeh Taažâ peln; Johan Anders Baer já Iŋgor Ántte Áilu Gaup (Áilloš). Iiđeedpeivi juátkoo kejâstuvváin sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođáid já sämikielâ virtuaal- já káiđusmáttááttâsân. Sämitige stivrâ lii tuhhiittâm toimâvuávám-budjet oovdânpyehtimnáál almosčuákkimân čuákkimistis 12.12.2014. • uápásmuđ šaddovuorkkimpargoid, kalveđ potásijd já eres šaddoid Oahppoofelaš-haavâ koijâdâllâmluámáttâh Stivrâ kavnâttij tuđâvâžžân meiddei tooimâi lasanem , mii čiälgá toimâmuštâlusâst . tääsi: ovdâmáttááttâs - 3 lk Sáárnum sämikielâ, já veikkâ tot ij lahkin muu eenikielâ, te tot lii munjin tehálâš kielâ jieččân sämmilâšvuođâ keežild. Motomijn kuávluin bioenergia nuurrâm áštá algâaalmugij eellimtile. Säämi elleekove Kalga mušteđ, ete maŋgâ nuorâ ain haalijd hárjuttiđ ärbivuáválijd iäláttâsâidis puoh aštuin peerusthánnáá. Miessi tipšokiellân lii tavesämikielâ já tipšoi eenikielâ lii tavesämikielâ. Sämitigge tieđeet maŋeláá maht váldutoimâlii saavâjođetteijee pargoid hoittájeh suu virgerijjâvuođâ ääigi. Pargo álgá 9.6 já pištá 28.8.2015 räi. xxx Sämmilâšvuotâ puáhtá leđe rock , sämmilâšvuotâ puáhtá leđe jyehilágán váldálâš – mii nuorah tuše kolgâp tuostâđ leđe sämmiliih já porgâđ tom maid halijdep . Siijđoin lii meid sämikielâlâš, puohháid áávus Shoutbox-savâstâllâmsaje, mii lii tergâdis nuorâi kielâkevttimaareen. Čuákkimfaalâdmijd kalga tiiláđ muuneeld . Palgâsij ovtâstus ( tavesämikielân ) Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Meccihaldâttâs Akwé:Kon - juávkku Urho Kekkos aalmuglâšmeeci hoittám- já kevttimvuávám rähtimist Keessiv jođám vyesimiärkkumijn já lam lamaš tääl meiddei muávloin čokkimpargoin mieldi muádi keesi ääigi. 010 839 3134. Sopâmušhammiittâs luovâttem maŋa ive 2005 tave-eennâmlii sämisopâmuš ovdedem nuuvâi staatâi koskâsii oovtâstpargoost maaŋgâ ihán. Huolâstuttee lii , ete biodiversiteet kiävhu ain , eromâšávt merâluándu já kooraalkáárguh . Mieldi lijjii meid värisaavâjođetteijeeh Heikki Paltto já Ulla-Maarit Magga sehe saavâjođetteijee išedeijee Inka Saara Arttijeff. Sämikulttuur já ärbivuáválij iäláttâsâi syeje olášume Erkki Lumisalmi ovdâsteijen Nuorttâlâškulttuursiättusân Ij tot vaarâ mudoi oinuuččiigin. Stuorrâ uási materiaalâin láá uážžum já uážžuh ain-uv jieijâs aassâmkuávlu luándust. Säämi máttááttâskuávdáást Anarist lii uárnejum sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi vuáđututkosân jođetteijee aldatipšooškovlim ive 1997 rääjist. Talle puásuialmai páácá ubâ keesi astoäigin, mut vijđes kaardijn eennâm nohá korrâsávt já kááržut mudoi-uv poccui väni kuáttumenâmijd. Indigaattor ulmen lii kuvviđ luándu maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee ärbivuáválâš tiäđu tile, mon biodiversiteetsopâmâš artikla 8 (j) suoijâl. Veikkâ sämitigeh láá tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittemráđádâlmijn uássin staatâi delegaatioid, lii sämmilij jienâ ohtsâš. Suu lasseen konsertist láá maaŋgah iärráseh, tego Ibbá Lauhamaa, Powerdancers, Mikkel Rasmus Logje, Anna-Reetta Niemelä, Ingá-Máret Gaup-Juuso já Issát Sámmol Hætta. Ko poottim Ucjuuhân maassâd, te pargo sämikielâlii peivikiäjust iäláskitij kuittâg jotelávt sämikielâ. Seminaarist sahavuáru tuálih el. Sämitige ovdâsteijee, europarlamiänttár Sirpa Pietikäinen Euroop parlamentist, išeuásádâhhovdâ Olli Kerola Sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst, ohjelmhovdâ Leena Meriläinen Tave-Suomâ Kaste-projektist, rehtor Liisa Holmberg Säämi máttááttâskuávdáást, sosiaalneuvos, tooimâjođetteijee Ristenrauna Magga Sámi Soster rs:st já ávuspalvâlus jođetteijee Mirja Laiti Aanaar kieldâst. Aarâhšoddâdem stivrejeijee sopâmušah já laavah Sämitigge Kulttuurlävdikodde Säämi kulttuurkuávdáš Sajos Tel. + 358 (0) 10 839 3100 FI- 99870 Aanaar Laavâ ulmen lii tähidiđ sämmiláid vuoigâdvuođâ vuoigâdvuođâlâš áášán já šiev haaldâšmân kielâst peerusthánnáá sehe tot , et sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođah olášuttojeh nuhtán , et toid taarbâš sierâ keessiđ . Minna Lehtola , värisaavâjođetteijee - värijeessân Anna-Katariina Feodoroff Nuorâ tuáimee - tubdâstâs lii uáivildum kiijtosin já movdijtitten nuorâ tuáimeid já sii projektáid sehe rävisulmuid , kiäh láá jieijâs toimâiguin ovdedâm nuorâi sajattuv já tooimâ . Riävskánääli heiviittâlmeh láá toohâm riävskái pivdem vaigâdubbon. Sämitige manoin fasta (pargoviehâ- já toimâtilekoloh) lijjii 85 %. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi já algâaalmugij elleekovetábáhtusân čujottâsâst: www.skabmagovat.fi Sämmilij jiešhaaldâšmân kullee pargoid hoittáá sämmilij vaaljâiguin väljejum parlament, Sämitigge. Myllytulli škovlâ: Sunna Karjalainen (tavesämikielâ) Säämi kielâlaavâ 31 §:st uáivildum torjuuh uuccâmnáál Saavâjođetteijeeh iä toollâm tárbulâžžân virge kulluuttem uđđâsist áávus. ” Keejâ täst. Jis rääđi iävtuttâs tuhhiittuvvoo, väljejeh rááđán puáttee pajan iävtuttâs mield 7 jesânid sehe juáhážân persovlâš värijeessân. Kulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid toollâđ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšemes sehe ovdediđ almolâš eellimtiilees . Staatâ kalga tähidiđ nuuvt šiev iävtuid ko máhđulâš párnáá rippâsmân já ovdánmân jieijâs tahtáin. 7. Staainâh kájudijn Čuovjis já Ruopsis uárbimpeeli kuáhtáv sehe sijvuus et paas ulmuid. Halijdâm meid kijtteđ oovdeb nuorâ tuáimeid kiäh láá lamaš oovdedmin mii nuorâirääđi já rähtimin tile mast lii suotâs toimâđ. Tast lii meeri šoddâđ Suomâ sämmilij jiešhaldâšem sehe ellee já ovdáneijee sämikulttuur symbool, mon kuávdášlâš toimâlâš uáivilin lii sehe kattiđ ärbivuáválâš kulttuur já ovdediđ sehe uđâsmittiđ säämi ohtsâškodde-eellim. - Maggaar muštopyeccee argâ lii já maht tom puáhtá tuárjuđ ? ELLEEKOVE: Tábáhtusân puáhtá vuolgâttâđ iivijn 2006-2009 rahtum uánihiselleekuuvijd, main stuárráámus uási rähtein láá nuorah tâi párnááh. Tot lâi vuossâmuš skiärru mast juoigâmärbivyehi lâi ovtâstittum uárjienâmij čuojâlmâssáid. Kulttuurkuávdáá šiljopiirâs heivee ereslágán olgotábáhtussáid, ovdâmerkkân messutilálâšvuođâi olgouásáduvâi já muusikfestivaalij táárboid. kuleh Iänuduv, Aanaar já Ucjuv kieldah sehe Suáđigil kieldâst Säämi palgâs kuávlu. Säämi muštâlus lii távjá uási maidnii muštoid, muštâččem mastnii tuođâlâš tábáhtusâst tâi nube mainâsist. Sopâmuš kiäldá nisonij olgoštem já kenigit ovdediđ nisonij täsiáárvu olášum. Taaidâtábáhtus valmâštellen sämitiggeest tuáimá oppâmateriaalvuávájeijee Anni Näkkäläjärvi ( anni . Amerik – oppâkirje já oppâmvihko láá jurgâlâm anarâškielân Ilmari Mattus. Säämi lippupeeivih Káhvástâllâm. Tehálumos ovtâsteijee tahhee lii tot, et muusiklii olgosadelem riäidu lii ulmuu jienâ, iäge čuojânâsah lah kevttum. 11.20-11.35 Kielâtaho-palhâšume uážžoo sahâvuáru Säämi máttááttâskuávdáá vs. rehtor Janne Näkkäläjärvi huolât teknisijd ornimijd nuuvt , ete piäluštâsminister puáhtá čuávvuđ poccus kuáttum päikkitäturáin . Säämi kielâlaahâ kuáská meid kirho já eromâšávt Oulu pispekode. Jesâneh: Säämi kulttuurkuávdáš lii vuávájum uássin taam oleslâšvuođâ nuuvt, et tah lájádâsah já organisaatioh tuárjuh nubijdis. Konferens lii uási Sämitige Nuorâilävdikodde-haavâ. Staatârääđi tiedâttâs Samekki – taaidâtyejipuvdâ Anarist Lasetiäđuh Euroop rääđist Máttááttâs- já kulttuurministeriö čuujoot 24. čohčâmáánu toohâm miärádâsâs Ovdâskode vuáđulahâváljukode smiettâmâšân ( PeVM 1/2010 vp – K 1/2009 vp ) , mast váljukodde vaađâi , et haldâttâs riämá pehtilittum toimáid sämikielâ iäláskitmân . Eres váldupargoh láá ovdediđ säminuorâi kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâid pirrâ Suomâ sehe nanodiđ säminuorâi kullum sämikulttuurân. - oppâmateriaalčáitálmâs já - vuárhá hoittám . Säämi parlamentaarlâš rääđist lii šoddâm raajijd rastaldittee säämi poolitlâš orgaan, mast láá šiev toimâmmáhđulâšvuođah. Uđâsaassâm álgá Sämitige oovdâst pargojuávhust sämitige saavâjođetteijee. Tááláš čuákánpieijâm lii toimâm oovtâst ive 2007 rääjist . Sämmiláid lii luándulâš uuccâđ vuáttámušâid eres kulttuurijn, uuccâđ ohtâvuođâid iäroid já heiviittiđ oohtân kulttuurlâš ruossâlâsvuođâid eellimhaldâšem já piergim pyereedmân. Tast puátá taggaar šiev mielâ, et kal muu nuuvt moovdid taggaar äšši, et kandâ norá muorjijd já movtijdit val skipárijdis já maaŋgâid iärásijd-uv porgâđ siämmáánáál. Lah jođetteijen meid Unna Junná- párnái TV-ohjelmijn. má haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala 010 839 3106 , pia . Pärnijuávhui lávdástemij lasseen konsertist kuullâp algâaalugkuosij muusik sehe pargopáájái puátusijd . Lavâlii instrument valmâštâllâm lii pištám kuhháá. 1 § Vuáđudem Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhâšume láá vuáđudâm sämiaašijn Taažâst, Ruotâst já Suomâst västideijee ministereh já täi enâmij sämitigij saavâjođetteijeeh. Aanaarsämikielân Saamelaiskäräjät lii Sämitigge já nuorttâsämikielân Sää mte ´ğğ . sijđoh:158 xxx Šoŋŋâdâhnubástus rahttâttâmvuáváámist já vuáhádume naavcâi väärridmist kalga väldiđ vuotân sämikielâi sajattuv já turviđ sämikielâi siäilum. Tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasevátámâššân sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Visitinari, Inarintie 38, 99870 INARI, Puh.. Uđđâ kielâpargeeh teivâdii vuossâmuu keerdi Sajos parlamentsali Soljust uárnejum haavâ lekkâmtilálâšvuođâst. Sämiohtâduv ruttâdem čuoppii jo taan ive 7000 euroin 45 000 euron . • Pargei uápásmittem já vuáruvaikuttâs pargoniävvun. Saijoos lekkâmáid lohtâseijee Aalmugjuhle / Ávus uuvsah 4.4.2012 . Čuovjis já Ruopsis uárbimpeeli, Staainâh pyeremusah usteveh, áiguv išediđ suu, mii ij lah nuuvt älkkee. Kietâruotâs , Tarvantovääri já Pöyrisjäävri meccikuávluh sehe uásild Pulju meccikuávlu Nuubán taarbâšmettum mááccuh, jyevdilâs soljo, peljiheervah teikâ mii ihenis eres tyeji puáhtá leđe aarni tunjin. Tohálâšvuođâiähtun lii pargo vaattâm škovlim já lasevátámâš lii sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Seminaar iiđeedpeeivi ohjelmist teeman láá Euroop rääđi sopâmušah já sopâmušâi olášuttem kocceem . Sämitige čuákkim čuávvumnáál interneetist Sosiaallâš huámášemnahcâ já nube ulmuu vuotânväldim láá teháliih šoddâmist sosiaallâšvuotân. Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg IV A Nord Sápmi Sopâmuš kuáská Euroop Rääđi jeessânenâmáid. Kunneemainâšume já stiipeend finnij meid kärigâsnjargâlij nuorâi Gangstajunkkát hiphop-juávkku tanssáin Trift Shop . Puásuituálu paijeentuálá sämikielâ já ráhtá luándulijd sämikielâ kevttimpirrâsijd . 38. 11. Äššilistoost láá meid tieđettemääših sehe värijeessân nomâttem sämitige nuorâirááđán. Tohálâšvuođâvátámâššân lii hiäivulâš aaleeb ollâškovlâtuđhos sehe uápásmem sämiaašijd já haldâttâhpargoid. - Tarbâšuvvojeh jotelis ráđádâlmeh uásipelij kooskâ tilálâšvuođâ tivomân , tiäddut ucceeblohováldálâš . Laiti Martti Maht sämikielâ já - kulttuur váldojeh vuotân lájádâs- já aassâmpalvâlusâin ? Anarist 9.5.2012 Tobbeen sämmilij uási kieldâ ubâ aalmugist lii tääl suullân 60 % ko vala ihetuhháát jorgalduvâst tot lâi paijeel 70 %. Moonim Oulu ollâopâttâhân luuhâđ sämikielâ já kulttuur já kulttuurantropologia , moh láá adelâm munjin šiev vuáđu jieččân poolitlâš paargon . Sämitigge el . iävtuttij ohtâgâslávt vuávájum sämikielâ já – kulttuur tievâsmittem- já laseškovlim ornim tipšosyergi pargeid ubâ enâmist . Iännán peln lam Aikio suuvâst. Tyeji lii tááláá ääigi sehe anotiiŋgâi já pihtâsij rähtim mutâ meid taaiđâtyeji. Jesâneh kalgeh leđe 18–25-ihásiih aktiivliih säminuorah. YLE Sámi radio vuolgât ohjelm kuulmâ Suomâ sämikielân Siämmáá ääigi nk. säämi kielâlavváin (Lag om rätt att använda samiska hos förvaltningsmyndigheter och domstolar) asâttui meiddei laahâ Suomâkielâ já meän kieli kevttimist virgeomâháin já tuámustovlijn. Arâšoddâdmist kielâlávgummeetood lii lamaš kiävtust jo ive 1997 rääjist, kuás vuossâmuš vuálá škovlâahasáid uáivildum anarâškielâ kielâpiervâl vuolgij joton. Čááitus lii máttááttâspargo já tábáhtuvá škovlâääigi. Škovlim, mii kieđâvuš säämi kielâlávgum máttátmist, tuárju sehe eenikielâlij sämikielâlii máttááttâs ete sämikielâlii máttááttâs, mii adeluvvoo iärrásáid ko eenikielâláid. Lasetiäđuid täst Palhâšumelävdikodde lâi siämmáá mielâ pargováljukuddijn tast, et árvuštâllâmnáálá tuhhiittum nommâiävtuttâsâin ij kavnuu ohtâgin kišto njuolgâdusâi vátámâšâid tevdee iävtuttâs. Säämi Kielâkäldee almostit sämikielâi uđđâ terminologia já noormâid čujottâsâst giella . Säämi kielâtaho - palhâšume uáivilin lii adeliđ tubdâstâs sämikielâlij palvâlusâi já sämikielâ sajattuv oovdedmân porgum ansulii pargoost Suomâst. Aanaar paješkovlâ: Gabriela Satokangas (tavesämikielâ) já Tytti Kuusisto (nuorttâsämikielâ) Toimâpääihih Lam iiloost, et máátám sämikielâ já puávtám kevttiđ tom rijjâ kuás peri halijdâm. Artikla 8 váátá, ete ucceeblovokielâláid lii finnimnáál jieijâskielâlâš škovlim ovdâ-, vuáđu-, nube tääsi já ollâškovlâmáttááttâsâst sehe visásmittiđ kuávlulij kielâi teikâ ucceeblovokielâi tyehin leijee historjá já kulttuur máttááttâs. Tiina Sanila-Aikio mainâstij meid nuorttâlij sierânâskoččâmušâin. Jis maŋgâ uásálistee láá iävtuttâm siämmáá noomâ, juáhhoo palhâšume sii kooskâ. Moonnâm ive loveivvááš juuhlijd toollâm festivaalân sehe ton miäldustábáhtussáid uásálistij kyevti peeivi ääigi ulâttâsmeeri, ohtsis 2800 olmožid. Lasetiäđuh: Seminaar ääigi kuleh ärbivuáválii já uđđâáigásii sämimuusik já seminaaraalmugist lii máhđulâšvuotâ uápásmuđ ärbivuáválii sämituáján. Čällee pargon lii toimâđ vaaljâlävdikode vuálásâžžân valmâštâllâđ já olášutteđ vaaljâid sehe toimâđ vaaljâlävdikode oovdânpyehten já čällen čuákkimijn. Algâaalmugeh , kiäh eellih luándust , láá vuossâmuuh indikaattoreh luándu tiileest tastko luándumoivášmeh , tego šoŋŋâdâhnubástus , čyecih enâmustáá eidu tooid já aalmugij pyereestvaijeem lii čonnâsâm luándu maaŋgâhámásâšvuotân já putesvuotân ” , Klemetti Näkkäläjärvi tiädut . Stivrâ adelij ciälkkámuš eennâm- já meccituáluministeriöst valmâštâllum ketkinaalij hoittámvuáváámist . Uáppásm paddiimist rahtum studiomuusikvideon. Lasetiäđuid addel Sämikulttuurkuávdáá markkânistemhaavâ proojeekthovdâ Marja Männistö, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Lam 25 ihásâš. / II mield (vuáđupälkki losijttáá 2540,57 eurod / mp). World Intellectual Property Organisation ) lii Ovtâstum aalmugij sierânâsornijdâh . Kristiina lii lávlum 25 ihheed , main juáigus 8 ihheed . Algâaalmugeh láá jyehi nannaamist já toid kuleh ohtsis suullân 370 miljovn olmožid nyevt 70 riijkâst . niestipuásui = puásui , mii váldoo purrâmâžžân Pärnuvuottân já nuorâvuottân lam viättám Čevetjävrmaađij pellâst uccâ sijdiist, mon nommâ lii Vävli. Tobbeen muu vaanhimeh äässih ain-uv. Sämitigge finnij lávurduv 23.11. ollâárvusijd kuosijd ko ovdâskode sahâalmai Eero Heinäluoma oovtâst suu delegaatioin eelij uápásmin säämi kulttuurkuávdáá Sajosân, ILO 169-sopâmušân já äigikyevdilis sämiaššijd. Sämitigeh láá tuáivum, et ráđádâlmijd puávtáččij toollâđ jotelub äigitavluin, mut tehálumos lii ääši ovdánem. Maht sämmilâšpárnái kulttuur iärrán syemmilâšpárnái kulttuurist ? Taažâ sämitiggeest lii lamaš eromâš kampanja , ete finniiččii säminisonijd uásálistiđ politiikân . Staatah kalgeh adeliđ pisovâš ruttâdem tai pargoi tipšomân. Sämitiggelaavâ uđâsmittem Almoot oovtmielâlávt čuávvoo: Siämmást tuhhiittui meiddei nubbe aalmuglâš symbool: Sámi soga lávlla / Säämi suuvâ laavlâ. lii adelâm vyeimi ko mielâ lii šlunde já pargo lussâd. Taan ohtâvuođâst Suomâ Sämitigge ocá meriáigásii proojeektčällee. • ovdediđ párnáá luándu aicâdemnaavcâ já luándust jotteem tááiđuid Ijâttis ijjâ – tábáhtus uárnejeh oovtâst Anára Sámisearvi , Sämitigge , Säämi máttáátâs ¬kuávdáš , Sämiuseo Sijdâ , Aanaar kieldâ , Giellagas-instituut já Aanaar servikodde . SaKaste-haavâst ovdeduvvojeh já ruotâsmittojeh toimâmvyevih päikkitipšopaargon mii pargoo sämmilâšpuárásij kooskâst, läjiduvvoo já váldoo kiävtun aanaar-, nuorttâ- já tavesämikielâlâš arâšoddâdem materiaalpaŋkki sehe lasettuvvoo sämikuávlu sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs pargojuávhu mättim sämikielâst já kulttuurist. Almottâttâm Säminuorâi taaiđâtábáhtusân aalgij Čielgiittâs säämi kielâlaavâ olášumest vuáđuduvá vijđes luámáttâhkoijâdâlmân, mast 169 vuástáväldest koijâduvvojii el. tiäđuh sämikielâlâš palvâluisâi vijđesvuođâst, sämikielâ tááiđust já kiävtust sehe sämikielâ iävtuin pargopirrâsist. Komitea avžuut sopâmušstaatâid olášuttiđ puoh tárbulijd tooimâid, moiguin visásmiteh, ete meccičuoppâmeh já eres toimâ, maid ovtâskâs peleh tääl hárjutteh sämikuávlust, iä raijii sämmilij vuoigâdvuođâ paijeentoollâđ já ovdediđ sii ärbivuáválâš kulttuur já eellimtäävi, eromâšávt puásuituálu, iäge sii ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođâi kevttim. Sämmilij eres ovdâsteijeevâš orgaaneh Säämi kielâtaho palhâšume lii taaidâpalhâšume, mii kalga spejâlistiđ sämikielâ já kulttuur riggoduv já maaŋgânálásâšvuođâ. Nuorttâsämikielâ škovlâkielâoppâ oovdânpuáhtá aašijd uánihis njuolgâdusâi já maaŋgâi ovdâmeerhâi vievâst. Yle Sápmi radiokanava lii máhđulâš kuldâliđ Internetradio peht ubâ Suomâst já kost peri maailmist. Lasetiäđuh : Niina Siltala , puh. 010-839 3134 . Válduoosijn poccuuh poreh ain luándukuáttumijn. Tábáhtusân uárnejuvvojeh sáátuh puohâin sämikuávlu kieldâin. Olmoošvuoigâdvuotairâskodde Uccâ uábáš Johtti Nuorra – haahâ adelij pargo kreatiivlâš nuorâ stivrejeijei, kote juuđij sämikuávlu škoovlâin stivriimin nuorâid. xxx Vuáđukeeđgi muvrámtilálâšvuotâ Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá Sámi Giellagááldu kielâjuávusijd väljejuvvii toimâpajan 2016–2019 čuávuviih jesâneh (ruáđui siste persovnlâš värijeessân): Orjâlâškielâ: Kaarina Vuolab-Lohi (Sierge Rasmus), Marjaana Aikio (Ellen Pautamo); Anarâškielâ: Anna Morottaja (Tanja Kyrö), Petter Morottaja (Hannu Kangasniemi) já Marja-Liisa Olthuis (Mervi Skopets); Nuorttâlâškielâ: Erkki Lumisalmi (Miika Lehtinen), Tiina Sanila-Aikio (Hilkka Fofonoff), Seija Sivertsen (Raija Lehtola) já Natalia Vaskova, Ruoššâ (Zoja Nosova, Ruoššâ). 11. – Säämi parlamentaarlâš rääđist ij koolgâ šoddâđ tuše savâstâllâmkerho, pic tarbâšep čonâsem, ohtsii čäällimkode já sämitigij haldâttâssáid fastâ oovtâstpargo parlamentaarlâš rääđi miärádâsâi olášutmân já meid čuákkimij valmâštâllâm várás, huámášit Näkkäläjärvi. Euroop Rääđi ministerkomitea * Lostâdâhtavlu 040 840 0383. * Flyygel konsertij várás Vuossâmuš säämi parlamiänttárij čuákkim tollui Ruotâ Juhâmohheest 24. kuovâmáánu 2005 . Lohosierâ - nommâsâš matematiik oppâkirjeh láá jurgâlum Sanoma Pro Matikka - rááiđust. Adjágas ovtâstit musikkistis tavesämmilii juáigus já modernijd muusiklâš iivnijd. • Pargei uápásmittem já vuáruvaikuttâs pargoniävvun. Povdip puoh sämituáimeid suogârdâllâđ puátteevuođâ tiäddučuágástuvâid já ovdediđ išeruuđâi čuosâttem siärvusáid tehálâš projektáid. Vaaljâpaje aalgâst sämitige čuákkim tuhhit toimâvuávám ubâ vaaljâpajan. • máttááttâllâđ kárduđ 29 Magga Ulla-Maarit Máttáátteijee, pyecceetipšoo Iänudâh Kööbenhamânist lijjii ovdâstum puoh kulmâ sämitige . Halijdâm oppeet muštottiđ, et siärvádâhlâš čavosvuotâ lii mii pyeremus nahcâkäldee. pu Milla Parkkali. Uásist lii uáinus ihán 2040 sehe sämikulttuursopâmuš. Parlamentaarlâš rääđi čokkân Ruávinjaargâst já uážžu kyessin OA algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođâi sierânâsraportistee James Anaya . – Äigi lii laddâm tave-eennâmlâš sämisopâmuš kyeskee ráđádâlmij aalgâtmân. Pia Ruotsala lii sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâčällee . Palhâšemlävdikodde lii meridâm koččođ kišto 2. muudon , mii tuálloo 1.9. - 3.10.2008 , kuttâ iävtuttâs . - vijđes já maaŋgâpiälásâš tooimâ sehe ton Pargopáájái fáddán láá kreatiivlâš puđâldem, silbâtyejeh, kovekieđâvuššâm, muusik ja sämimááccuh. Proojeekt joođeet Suomâ Sämitigge, já proojeekt ubâlâs budjet lii 3 062 052 eurod. Säämi muusikkuávdáš Alguid sämitige noomâ já saavâjođetteijee pargonomâttâs rievdâdmist toovâi sämitige jeessân Asko Länsman. Ko ulmust lii čielgâ uáinu alnestis, sun tiätá mon juávkun sun kulá já čoonnâs. Ive 2006 aalgâst sämikielâ haldâšemkuávlu vijđánij Tivtâsvuonâ (Divttasvuotna) kieldân, mii lii juulevsämikielâ kuávdáš. Aanaar kieldâ / Sämikirjerááju Stipendeh juáhhojeh škovláid kiđđâjuuhlijn sehe eenikielâlijd já sämikielâ viereskiellân lohheid . Oovtâstjottee rooli puáhtá še ovdâsvástádâs já pargo lii vala ennuv oovdâst sämmilij ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân Suomâst ” , saavâjođetteijee hundâruš . Äššilisto juáhhoo čuákkimist jyehi uásiväldei jyehi kielân. Lasseen tot fáálá máhđulâšvuođâ pyehtiđ uáinusân škoovlâi mättim já kulttuurpuđâldâs. Puásuituálu Lii tehálâš uážžuđ säminuorâid čokkâniđ oohtân, joba ihásávt. Sämitigge puáhtá tuše adeliđ ciälkkámušâid já iävtuttâsâid. Stuárráámus uási sämmilii materiaallii kulttuuräärbist láá museoi ráájuin já arkkâduvâin sierâ staatâi uáivikaavpugkuávluin. Säämi kielâlaavâ 9 § mield virgeomâhij almottâsah, kulluuttâsah já almosinpiejâmeh sehe eres tiäđáttâsah, moh adeluvvojeh ulmuid sehe ravvuuh já ulmui kiävtun uáivildum luámáttuvah tevdimravvuidiskuin kalga sämikuávlust rähtiđ já adeliđ meiddei sämikielân. Sämitigge já Säämi kielârääđi tuáivuv, et Säämi kielâtaho – palhâšume movtijdit Yle Sápmi juátkiđ já ovdiist pyerediđ sämikielâi oovdân ráhtám šiev pargos. Maid hástusijd digitaallâš oppâmateriaalpyevtittem já máttááttâsvuáváámij uđâsmittem pyehtih sämikielâlii oppâmateriaalpyevtitmân ? IPBES-paaneel lii haldâttâsâi koskâsâš jiešmerideijee orgaan, mon ulmen lii nanodiđ tiettuu já politiik vuáruvaikuttâs luándu maaŋgâhámásâšvuotân já ekosysteempalvâlussáid kyeskee koččâmušâin maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim oovdedmân sehe ulmuu pyereestvaijeem já pištee ovdánem turviimân kuhes áigáduvvâst. Ruotâst tavesämikielâ oovdâst Inger Hansson Omma ( Marianne Marainen ) , juulevsämikeilâ Per Anders Vannar ( Gun Aira ) já maadâsämikielâ David Jonasson ( Sigrid Stångberg ) . Ko palhâšumelävdikodde árvuštâlâi iävtuttâsâid , ferttij tot páhudiđ , et toi juávhust ij kavnuu ohtâgin kišto njuolgâdusâi miäldásijd vátámâšâid tevdee iävtuttâs . Viggân lii lasettiđ sämikielâlijd äššilistoid tađe mield äššilistoi jurgâlâsah valmoštuvvojeh. Sämipargo ( tavesämikielân ) Kuávlust láá ohtsis suulân 20 000 máhđulâš äššigâssâd, kiäh tarbâšeh sämikielâlijd spesiaaltuáhtárij palvâlusâid. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. 15. Povdim arkkitehtkištodem puátusij almostittemtilálâšvuotân Maaŋgah tobdos sämitaaidâreh láá finnim vuossâmuid lávtástâllâmvuáttámušâid eidu taam tábáhtusâst. Puátteevuođâst halijdiččim uápásmittiđ sämmilijd medium piärgu smaakân já ráhtusân … Sehe čäittiđ , et porkkan ij máállás pilled ! Lasetiäđuid tavelappilâš miälduspalvâlusâi fállein finniivetteđ Pohjois-Lapin Matkailu Oy já Inarin Lapin Matkailu ry nettisiijđoin . Zoja Nosova luuvâi kirje mainâsijd nuorttâsämikielân páádán , mast pargojuávkku Katri Fofonoff , Eino Koponen , Jouni Moshnikoff , Tiina Sanila-Aikio já Seija Sivertsen huolâttii mainâsijd nuorttâsämikielâ tááláá čäällimvuáhán . Tapiola Nilla , sj . Sanila-Aikio Tiina Palhâšumelävdikodde meridij siämmást avžuuttiđ, et kovosiävtuttâs “ Eloa ikkunassa ” kevttuuččij Sajos 1. keerdi laasâin já iävtuttâs “ Riskuna ” 2. já 3. keerdi laasâin. Sopâmuš 8 artikla mield juáhhást lii vuoigâdvuotâ priivaat- já peerâeellim suáján. Staatâ kalga huolâttiđ, et puoh aalmugjesâneh tietih párnáá vuoigâdvuođâin. Konferens teeman láá ärbibvuáválâš tiätu já arktâlâš ääših. Keejâ uánihisvideo njuámmilist Konferens uárnejeijen tooimâi 2000-lovo aalgâst vuáđudum säämi parlamentaarlâš rääđi, mii lii Tave-enâmij sämitigij ohtsâšpargo-orgaan. Aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiikâst Sämitigge halijdičij, et Suomâ tiäduttičij olmoošvuoigâdvuođâpolitiikâstis eromâšávt algâaalmugij jiešmeridemvuoigâdvuođâ já – sajattuv ovdánem. Kieđâiguin porgâmáin páárnáš uáppá anneeđ áárvust kieđâ tááiđuid argâeellim ávhálâš táiđun. Ulme 14 . Uuccâmluámáttuvah täst Maaŋgâkulttuurlâššoddâdem tuálá siste positiivlâš já aktiivlâs kulttuurij koskâsâš vuáruvaikuttâs, ereslágánvuođâ kunnijâttem sehe tagarij tááiđui já tiäđui oppâm, moh láá iähtun maaŋgâkulttuurlâš ohtsâškoddeest miänástumân. Tuše soováášvuotân viggee maaŋgâkulttuurlâšvuotâ ij täähid kulttuurlâš ige ohtâgâsâi koskâsâs täsiáárvu. 4.2. Suomâst, Taažâst já Ruotâst lii sierânâs ovdâsvástádâs sämikielâ siäilumist já oovdedmist ellee kiellân meid sämikuávlu ulguubeln. Lasseen pargeeh láá čonnâsâm paargon. Tain tipšoi čoonnâsmáin jieijâs paargon já noonâ sämikielâ- já kulttuur maaŋgâpiälásáin já njyebžilis mättimáin láá olášittum puohâi sämipárnái kielâliih vuoigâdvuođah, meid toi sämipárnái, kiäi sämikielâtáiđu lii lamaš hiäđub. 3.2.1 Sämmilij siärvuslâšvuođâ ovdedem Henrik Barruk lii kuhháá dokumentistâm já iäláskittâm umesämikielâ. Sämikielân lohtâseijee aašijn Sämitiggeest västid säämi kielârääđi. Pargon kulloo suunnâttâllâđ kielâkuávdáá strategiâid já ornijdume sehe finniđ kuávdáá tooimâ pisovâžžân. Pargojuávhu pargon lii el : Ucjuv škovlâ: Piibe Aikio (tavesämikielâ) Puásuituálu , eromâšávt tavesämikuávluin ovdánâm tuodârpuásuituálu , meiddei stuorrâpuásuituálun nomâttum eellimhäämi , lii toollum eksootlâš já eres aalmugij iäláttâsâin čielgâsumosávt spiekâsteijee säämi iäláttâssân . Neelji riijkân juáhásâm sämisiärvádâh iälá aktiivlâš nubástus já ovdâskulij moonnâm ääigi, mast uđđâ huksejuvvoo liävttoin ärbivuáválâš eellimhäämi paaldân já vuáđđun. Avveel paješkovlâ: Leevi Olli (tavesämikielâ) Kieskâd valmâštum tihtâkirjestân taat lii kuittâg lamaš ohtâ muu viggâmuš. Nuorttâsämmiliih - Sämimuseo Siijdâ pyevtittem tiätupakkeet Nuorâ Kulttuur – tábáhtus sämmilâštiätumeeri lii taan ive 1 čááitus, mon kukkodâh puáhtá leđe 15-60 min. Keejâ uánihisvideo Tiänu luosâpuáđust Doosent , FT Marja-Liisa Olthuis Hovdâ Anni-Siiri Länsman olthuis ( at ) oulu . Hanna Mattila 28.3.2011 rääjist. - Aanaar tavesämikielâlii juávkkupeerâpeivikiäju tooimâ turvim 27 000 € Tääl algâaalmugij vuoigâdvuođah láá valdum vuotân vijđáht almosciälkkámušâst já ton kyeimivuođâohjelmijn . Lijjim aaibâs vises, et jiem lah tuárvi sämmilâš Ollâškoovlân. 2 ) ete sun lii oommâm suhâčonâstuvâidis peht sämikulttuur já paijeentoollâm ohtâvuođâ toos já lii taggaar ulmuu maajeeldpuáttee , kote lii merkkejum viäruttâs teikâ aalmugkirjetuálu várás rahtum virgeomâhâšäššikiirján lappalâžžân ; teikâ Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Juvá Leemit , Klemetti Näkkäläjärvi , juátká sämitige saavâjođetteijen eidu álgám vaaljâpaje ääigi . fi / 050-5691255) vuossaargâ 24.11.2014 räi. Pargojuávkkuovdâstus Vuáváámij mield táálu váldoo kiävtun ive 2012 ääigi . Säminuorâi taaidâtábáhtusâst uáinip tááláštaansâ, kátutaansâ já etnisijd taansâid. Hyelkkikoskâvuođâi tiäduttem já párnáá fáárun väldim jyehilágán puđâldâssáid ovdedeh párnáá sosiaallâšvuođâ. Laavâ 8 § mield eenikiellân máttáátteh uáppee máttááttâskielâ mield suomâ- , ruotâ- teikâ sämikielâ . Vyeitten väljejuvvoo pyeremustáá noomân asâttum vátámâšâid tevdee iävtuttâs . Tuárjup sämikielâ kevttim lasanem. immeelsymbolijguin. Tergâdis oskolduv uási lâi uhrelaahjij adelem sieidáid, sieidih, main uskuu, ete imeleh ääsih. Čuovâkove: Anni Näkkäläjärvi. Sämitigge addel ihásávt 60-200 sierâlágán algud já ciälkkámužžâd sierâ peelijd. Kuáttumjuurrâmkuávlui áiđum luhostui pyereest já jäävvil lii peessâm šoddâđ. ” Sämmilâšvuotâ, poccuuh já Säämi láá munjin teháliih. Sämmilijn lii aalmugin OA ive 1966 jiešmeridemvuoigâdvuođâ kyeskee sopâmuš vuossâmuu artikla mield vuoigâdvuotâ meridiđ jieijâs poolitlâš tiileest, ovdediđ ekonoomlâš, sosiaallâš já kulttuurlâš ovdánemes sehe haldâšiđ jieijâs luánduvaarijd já - tiettuumijd, ige mongin tiileest uážu väldiđ meddâl sii áigápuátun kullee tehálâš resurssijd. Kištoäigi lii kyehti mánuppaje. Taat lii positiivlâš ! Maorij kielâpiervâl já eres iäláskittemhaavah láá nijttám jyehi kuávlust maailm stuorrâ mááinu šiev puátudijdiskuin. Kirkkopeeivij váldutoimâkodde čokkânij 6.-7. porgemáánust Anarist. Poccui kuáđuttem pištá vyesimáánu räi. Seminaar páhudij, et škoovlâ máttááttâs kalga nubástutteđ nuuvt, et máttááttâs hokâttâl meid säminuorâid. Säämi tyejilinjâš : Laura Morottaja ( anâraškielâ ) nakkalajarvi (at) samediggi. Aalmugijkoskâsâš miärádâstoohâm Laahâ kuáská puohâid Suomâst sarnum sämikielâid: tavesämikielâ, aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ. Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 23.5.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. 1 meriáigásâš anarâškielâ kielâpargee 1 meriáigásâš nuorttâsämikielâ kielâpargee 1 meriáigásâš tavesämikielâ kielâpargee Sämitige budjetist puáđuh láá 9,36 % eenâb ko ive 2014 budjetist. Nubástus maŋa Sämitige äššigâšpalvâlem já ulmui fattim puáráneh. Nuorâirááđán valjiimist šadda valduđ vuotân, ete jesâneh ovdâsteh ubâ sämikuávlu puohâid kielâjuávhuid nuuvt vijđáht ko máhđulâš. Lovottâh lii tärkkilumos tiätu Suomâ sämmilij meereest . Anarist 12.2.2015 Sämitigge Palvâlusah kalgeh leđe maaŋgâpiälásiih já sierânâs palvâlushaamij täsipiälásâš oovdedmist kalga huolâttiđ. Kuldâl já láávlu tavesämikielân jurgâlâm: Iisak Mattus Säminuorâi taaidâtábáhtus 2010 uárnejuvvoo Ruávinjaargâst njuhčâmáánust kyevtipiäivásâš tábáhtussân. Ovdâskode riehtiäššialmai lii ive 2007 loopâst (20.12.2007 Dnr:h 3905/07, 3906/07, 3722/4/05) adelem miärádâsâinis kiddim säämi kielâlaavâ vuáđuld huámášume toos, et poolishaldâšem kuávdášlâš luámáttuvah já ráŋgáštâsmiärádâsluámáttuvah sehe monâttâllâmravvuuh iä lah finniimist sämikielân. Laavâi asâttem ulmen lâi el. nanodiđ aalmuglâš ucceeblovoi já toi kielâi sajattuv já toohâđ máhđulâžžân tom, että Ruotâ puovtij ratifisistiđ Euroop rääđi 1990-lovvoost vuáimán puáttám kyehti ucceeblohosopâmuš. Oro tegu liččijm maccâmin ááigán, kuás sämikielâst ij lamaš škoovlâst sajattâh já kielâmolsom ovdánij jotelávt. Sämitigge mieđettij ohtsis kuttâ 500 euro stipendid sämikielâ já - kulttuur ollâtääsi uáppeid. Sämikielah láá Euroop algâkielah já nuorttâmeerâsyemmilâš kielâi ( tegu suomâkielâ já eestikielâ ) aldemuuh hyelkkikielah . Sämikielâ luvâttâhkuursâid lii máhđulâš čođâldittiđ meid virtuaallávt. Olmooštiäđuh kieđâvuššojeh tuše kišto ohtâvuođâst , iäge toh luovâttuu ovdâskulij . Sämikulttuur jottee eellimtääpi ij lah kuáđđám enâdâhân ennuvgin pisovijd toovlášmuštoid . palhâšumelävdikode saavâjođetteijee Aulis Kohvakka 3.3.1 Säämi iäláttâspolitiik Algâaalmugjulgáštus lii olášittum Suomâst Suomâ staatâ já sämitige oovtâstpargoost. • pivdeđ kiđđâtäälvi kyele jieŋâalnuággumáin, juoŋâsijguin, časkemvogijguin, katiskain, vogijguin, kuulkâtmáin Čielgiittâs vuáđuld tah prinsiipah iä olášuu syemmilâš ohtsâškoddeest aainâskin säämi kielâlaavâ uáivildem vuovvijn. Maid hástusijd digitaallâš oppâmateriaalpyevtittem já máttááttâsvuáváámij uđâsmittem pyehtih sämikielâlii oppâmateriaalpyevtitmân ? Sämitigge pahudij vástádâsâstis, ete staatâ vaaljâin sämmilij lii tuođâi vaigâd já masa máhđuttem finniđ sämmilii ovdâsteijee aalmugovdâsteijen teikâ europarlameentân jis ij lah merhâšittee ekonomâlâš toorjâ já ijge lah väldikode tääsist tubdum ijge nuuvt, ete ulmuu sämmilâšvuotâ puohtuučij oovdân vaaljâkištoost ávusmielâlávt. Valjim , toimâttâm já suomakielân jurgâlâm : Kirsti Siraste Kuávdáš tuárjuččij nuorttâlâškuávlu eellimvyeimi sehe pyerediččij nuorttâlâškielâlijd palvâlusâid já máhđulâšvuođâid paijeentoollâđ nuorttâlâškulttuur . Vaikuttâsâid sämikulttuurân puáhtá árvuštâllâđ ubâ vuávámproosees ääigi Nuorttâlâš tyejiärbi , veddityeji Párnáá vijđessuárgásâšvuođâ já maaŋgâpiälásâšvuođâ oovdedmân máttááttuvvojeh ääših ubâlâšvuottân já viggâmuš lii pyehtiđ uáinusân puoh toos kullee ohtâvuođâid. Maorikielâ uážui virgálii sajattuv ovdil sämikielâ ive 1987. Tágáreh láá el. Oppâmateriaal ráhtoo aanaar- , nuorttâ- já tavesämikielân . Hildá valdâl, ete fiäráán lâi huššááš já fiijnes. Uásild aanaarsämmilijn já tavesämmilijn lii lamaš ohtsâš repertuaar. Päikkieennâm kielâi kuávdáš já uđâsmittem mieldi sämikielâ totkee virgeh sirdojii Oulu ollâopâttuv Giellagas-instituutân. 3. SáFá2- proojeekt nuorttâlâškielâ kielâjuávus Almai lâi nisonis tiäddám Sämitige stivrâ adelij 21.11. ciälkkámuš valmâštâllâmvuálásâš staatârääđi kielâlahâasâttâs kyeskee muštâlusân. Sämimááccuh lii muttum aaigij mield já mááccuh puáhtá ain-uv mutteđ. Sämitigge toovâi iävtuttâsâid eennâmkode oovtâstpargoäššikiirján sämikulttuur uásild . Áámmátlávt puásuituálu hárjutteijei koskâahe lii eivi paijaanmin (tääl nyevt 47 ihheed) já siämmást puásuituállei olesmeeri vuállán. Jis occen lii priivaatvuoigâdvuođâlâš siärvus teikkâ vuáđudâs, kalga ucâmušân lahteđ siärvus teikkâ vuáđudâs kyeskee registerváldus sehe majemustáá nanodum ruttâtuálulopâttem, toimâčielgiittâs já tilitärhistemmuštâluš. Lippu tuhhiittui sämmilij virgálâš symboolân sämmilij 13. tave-eennâmlâš konfereensâst Årest 15. porgemáánu 1986. Seminaar álgá 28.11.2014 tijme 9.00 já nohá tijme 18.45. Almolâš vääldi kenigâsvuottân lii vuáđulaavâ 22 §:n mield turviđ vuáđuvuoigâdvuođâi já olmoošvuoigâdvuođâi olášuttem. Toivo West čäällim 5-6 luokai eenikielâ oppâkirjeest almostui tääl nubbe teddilâs. Pevdikirje kieđâvuš geenivaarij finnimvuođâ já hiäđui jyehim. ” Teatter áámmátlii škovliittâsâst oopâ jotteeh (nubbe tääsi, TEAK já áámmátollâškovlâ) iä uážu väldiđ uási. Keejâ uánihisvideo nuorttâsämmilâš ärbivuáválii lávlumvyevist 3. SPR vuáđudui njuhčâmáánu 2. peeivi ive 2000 . Yle Sápmi lii masa áinoo media, kost puáhtá kuullâđ sämmilâš juoigâmäärbi já uđđâ sämmilâš muusik. Sämitigge iävtut, et sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ruttâdem-, kocceem- já staatâtoorjâpargoh sirdojeh sämitiigán sämitige iävtuttâs miäldásávt. Elimâm vuossâmuid mánuppoojijd aassim perruinân Imatrast , kost ive 1994 loopâst varrijm tááláá päikkisiijdân Čevetjáávrán . Toin uáivildii pyere, mii koolgâi čuávuvâš iivij ääigi puáttiđ. xxx xxx Čuákkim äššilisto lii Sämitige jesânij já tuulhâi kiävtust anarâš-, nuorttâsämi- já tavesämikielân sehe suomâkielân. Pargo álgá 9.6 já pištá 30.8.2014 räi. Taaidâtábáhtus koveráiđu Tábáhtus ohtân uáivilin lii meiddei movtáskittiđ sämikielâ luhâmân. Tekstâ : Tiina Sanila-Aikio Vuosmuš anarâškielâ algâoppâkirje lii uáivildum vuáđuškoovlâ vyelimus luokáid. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Nuorâirääđi jesâneh láá maaŋgâin pargojuávhuin já stivrimjuávhuin . Almottâtmeh láá puáttám nuuvt suoppâinviestân já njuárustemkiišton, mii uárnejuvvoo koskoho 28.03. ko muusikkejâlmâsân-uv, mii uárnejuvvoo tuorâstuv. Vuávájeijee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. 13.00 Pargojuávhuh: Soováášvuotâ draama vuovijguin Konfereensân uásálistii Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigij sehe Ruošâ sämmilij ovdâsteijeeh. Anarâškielâlij posterij teevstâid lii čáállám Tanja Kyrö. Palgâs kuávlust paimândeh maaŋgah siijdah. Artiklast 9 sopâmušuásipeleh movtijditeh staatâi raajijd rastâldittee páihálâš- já kuávluoovtâstpargo já táárbu mield valmâštâleh já olášuteh ohtsijd enâdâhohjelmijd. Laapi iäláttâs- , jotolâh- já pirâskuávdáš piäjá joton sämikuávlust mávsulij enâdâhkuávlui já enâdâhuáinálduvâi peivideminventistem . Gustafsson oonij tehálâžžân sämikielâ máttááttâs ornim ubâ enâmist. Eenâb ko peeli maailm 7000 kielâst láá algâaalmugij kielah . Čuákkim iävtut uásipeličuákkimân ete tot tuhhiittiččij toimâohjelm táválâš luándukevttim suoijâlmân tievâs oovtâstpargoost algâaalmugijguin. ” Čuovâkovvejeijee Antonio Briceñost lii uccâ mainâsâš jyehi 40 sämmiliist , kiäid sun kuvvij . Sämitige saavâjođetteijee Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi mainâšij nuuhâm saavâjođetteijeepaje ja sämmilij oovtâstpargo merhâšitteemus lävkkin eromâšávt tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmij älgim. 18. Toh láá cieggâm muu mielân jo pärnivuođâ čuoigâmmaađhijn, iäččán šoddâmkuávluin Ucjuuvâst. 1 . Pald-paldluvâi tah uásitooimah tuárjuh nubijdis siskáldâsâi-diskuin já vistijdiskuin . , MMM. Tyeje amnâsijd noreh luándust pištee vuovvijn. Onne nuuvâi nubbe tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum , mast säämi parlamentaarlâš rääđi ( SPR ) ovdâstij Suomâ sämitige já SPR saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi . Vijđodâh: 30 m2 (n. 5,5 m x 5,5 m) Keevâtlávt oovdânpyehtim uáivildiččij tom, ete ubâ Tave-Suomâ kuláččij sierânâsovdâsvástádâskuávlun, mon jođetteh Oulust. Heli Aikio já Heikki Nikula Vuossâmuuh kirjáliih mainâšumeh Tiänu kuálástemkulttuurist láá maŋeskoskâääigist . Áillohaš puovtij juoigâmärbivuáhán vaikuttâsâid jazzist já eres muusikstiijlâin . Kulttuurpyevtitteijee Poccuuh estih kuáttumáin meid poijui lijgešoddâm já paijeentuálih tooŋâsšadolâsvuođâ sehe suándejeh arktâsâš kuávlu luándu . Sämitige iävtuttâsah kieldâlâšhaldâttuv rááhtusuđâsmitmân láá olášum. Stuorrâ uási sämitige taan vaaljâpaje tehálumosijn uulmijn láá kirjejum haldâttâsohjelmân. Sämitigge lii iävtuttâm, et sämimáttááttâs torvejeijee ruttâdemnjuolgâdus (Máttááttâs- já kulttuurtooimâ ruttâdmist adelum laahâ L 635/1998, nubástus 1186/1998, 43 §, 2 mom) vijđeduuččij kuoskâđ ubâ eennâm. Lii tehálâš savâstâlmist adeliđ ääigi párnáá jieijâs jurduid já muštâlussáid. Vs. škovlimčällee Irmeli Moilanen (30.11.2014 räi) Sämitiggeasâttâs (1727/95) mieldi tohálâšvuođâvátámâššân lii vuoigâdvuođâtiettuu kandidaat tuđhos já sämmilijd kyeskee vuoigâdvuođâlii aašij tubdâmuš. Sämitigge tuhhiittij čuákkimistis 27.10.2008 Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ovdedemohjelm ivvijd 2008-2011 . Piirâs WIPO instrument ärbivuáválii tiäđu , aalmugärbivyevi já geenivarij suojâlem várás Sämmilij pyereestvaijeem já uásálâšvuođâ ovdedem Ton vievâst lii tárguttâs ovtâstittiđ spesiaalpyecceetipšo-, mielâtiervâsvuođâ- já elilâm ulmui palvâlusâid, maid fäälih sämmilijd, ubâlâsvuottân, mii váldá vuotân meid kulttuurlijd sierânâsjiešvuovijd el. sämmilii ivejuurrâm talle ko rähtih tipšovuávám. Tot lii sierâ. Taažâ kuávlust ässee nuorttâsämmiliih iä innig sáárnu eenikielâs , iäge nuorttâsämikielâ máttát škoovlâin . Sämmilij lohomeeri lii majemuu neelji ive ääigi lasanâm suullân 569 ulmuin, lasanem lii tábáhtum nomâlâssân sämikuávlu ulguubeln. Škovlimmáhđulâšvuođâin já kielâtááiđu vaikuttâsâin pálkkátmân kalga aktiivlávt tieđettiđ pargeid. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Čuákkim tuhhiittij sämitige ciälkkámušâid já valjij ovdâsteijeid sierâlágán pargojuávhoid Klemetti Näkkäläjärvi sajan. Lasattâsâin mainâšuvvoo , et sämikielâlij oppâmateriaalruuđâin kalga čuosâttiđ tuárvi ennuv ruuđâid meid nuorttâ- já aanaar-sämikielâlâš oppâkirjijd . ” Sämitigge puáhtá adeliđ oovdânpyehtimijd, alguid já ciälkkámušâid virgeomâháid (laavâ § 5). Suomâst tavesämikielâ oovdâst Vesa Guttorm (värijeessân Petra Biret Magga-Vars), aanaarsämikielâ Petter Morottaja (Ilmari Mattus) já nuorttâsämikielâ Erkki Lumisalmi (Jouni Moshnikoff). Sämitige kuávdášlâš iävtuttâsah: Palhâšume uážžooh lává Máret Sárá já Lajla Mattsson Magga. Nubbe maailmsuáti jođettij nuorttâlâšâi ärbivuáválâš aassâmkuávlui pieđgânmân kyevti staatâ kooskâst . Tondiet lii viijmâg-uv äigi peessâđ kuullâđ maorij jieijâs muštâlem eres lasseen maorikielâ uđđâsumos haavâst taanáigásii teknologia kevttimist maorikielâ iäláskitmân. c) Lävdikode iššeen tuáimá 4-jeessânsâš pargováljukodde. c) Nommâiävtuttâsâid kalga agâstâllâđ. detaljijn almottâttâmääigi nuuhâm maŋa. Sämiparlamiänttárij vuossâmuš ohtsâš konferens uárnejui Juhâmohheest 24.2.2005 . Kj. Sämitigge pivdá, ete EMRIP kiddee huámmášume EU roolin algâaalmugjulgáštuš já algâaalmugij maailmkonferens loppâäššikirje kenigâsvuođâi olášutmist. Sämitige kulttuurlävdikodde vaaldij vuástá ucâmušâid 13 pittád ohtsis 93 059 euro oovdâst. Ruotâ sämmilâš Anders Fjellner ( 1795-1876 ) vuorkkim muštâlusân vuáđuduvvee maainâs sämmilij algâpuátimist . Pilvi aalgât Sii láá puohah čođâldittám tavesämikielâ iskoos pajeuáppetutkosist . uásálâšvuođâ ovdedem Säämi parlamentaarlâš rääđi já sämitigeh kolgâččii-uv pehtilittiđ pargoos ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân. meid anarâš Heikki Nikula. Säämi kielâlaavâ ulmen lii turviđ sämmilij vuáđulavâlâš vuoigâdvuođâ jieijâs kielân . saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi ILO-sopâmuš vátámâšah láá tastoo valdum vuotân meiddei sierânâslaavâin , el . máttááttâslaavâst já sämilaahân ive 1990 lohtum kielâjurgâlusâin já Sämitige pargoin el. máttááttâs já škovlimpolitiik suorgijn . 9:00-9:20 Säämi immateriaallii kulttuuräärbi suojâlem Suomâst Sämimuseo Siijdâ jođetteijee Tarmo Jomppanen 4. moilanen ( at ) sámediggi . Proojeekt joođeet Suomâ Sämitigge, já proojeekt ubâlâs budjet lii 3 062 052 eurod. Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš 2008 Säämi parlameentah já sämiseervih, sämikielâlâš kirjálâšvuotâ, muusik, teatter, elleekove já maaŋgah eres syergih hämmejeh uđđâ sämivuođâ já kieđâvušeh jieskii-uv jieijâs vuov-vijn nubástus rašes aašijd: kielâ uhkevuálásâšvuođâ já kielâ nubástume, aalmug meddâlvarrim ärbivuáválâš kuávluin, ärbivuáválâš iäláttâsâi vädis tile, vááijuvvuođâ sämikieltáiđusâš áámmátulmuin jna.. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi III / II mield (vuáđupälkki 2 887,03 eurod / mp). Amerik imeleh lâi ive 2010 kiđđuv meid Aanaar Sijdâ-museost já Hanko Rintamamuseost . Ihásávt uđđâivemáánust Anarist uárnejum algâaalmugij ellekovefestivaal Skábmagovat (” Skammâkoveh ”) lii sämmilii elleekove merhâšittee foorum. Taaidâtábáhtus tuárju talle sehe nuorâi taaidâpuđâldâsâid et sämikielâ kevttim. Säminuorâi taaidâtábáhtusân láá puáttâm pyereest almottâtmeh. Sämitige päikkisiijđoin kávnojeh mii toohâm alguuh já ciälkkámušáh . Amoc lávástâlmin Taiga Festivaalist 2015 Tankaväärist. Lasseen laahâ kenigit haldâšemkuávlu kieldâid orniđ sämikielâlâš ovdâmáttááttâs já puárásij huolâttâs tom halijdeijeid. Sämitigge palhâšij viššâlis sämikielâ uáppeid Sämikulttuur já sämikielah iä siäilu, jis kielâ ij sarnuu teikâ sämiaalmug ärbivyevih já täävih iä paijeentolluu. vuolgât ohjelm tavesämi-, anarâš- já nuorttâlâškielân. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (sämitiggeest adelum asâttâs 1727/1995). Škovlim- já oppâmateriaallävdikodde saavâjođetteijen väljejui Jan Saijets (persovnlâš värijeessân Outi Länsman) já värisaavâjođetteijen Ulla-Maarit Magga (Berit-Ellen Juuso) sehe eres jesânin Tauno Lietoff (Seija Sivertsen), Iiris Mäenpää (Teija Linnanmäki), Eila Tapiola (Ara Aikio), Elli-Marja Hetta (Ailu Näkkäläjärvi) já Samuel Valkeapää (Maarit Pajuranta). Lii tehálâš ete sehe ärbivuáválâš tiätu ete táválâš pištee luándukevttim torjuu . - Maid kalga oovdedškyettiđ ? Puoh vuálgá tast, ete merideijein lii olmâlágán tiätu kuávlulijn já kulttuurlijn sierânâsjiešvuovijn. Kođemist kevt-tih tyejiniävvun poccuu täävtist rahtum náskál. Ovdâmáttááttâs olášittoo vuáđumáttáátâslaavâ mield.. Sámi Jienat – lávlumjuávkku Staatâlâš já kieldâlâš almoshaldâšem ášástâllâmluámáttuvah kolgâččij puoh jurgâliđ sämikielân. Sämitige saavâjođetteijee almottij tuđâvâžžân , et sämitiggeest lii šiev ovdâstâs pargojuávhust . Asattâsvuáđusâš tohálâšvuođâvátámuššân lii tooimâ vááttâm škovlim já toos lasseen vaattoo aanaarsämikielâ täiđu (asattâs 1727/95). Kost lii Sämieennâm ? Seminaar lii áinoošlajâsâš já addel virgeomâháid, kocceemorgaanáid já sämituáimeid máhđulâšvuođâid vuáruvaikuttâsân já jyehiđ šiev vuáttámušâid já vuáháduvâid olmoošvuoigâdvuođâi olášutmân. ALKU-haavâst kalga toohâđ iävtuttâsâid säämi jiešhaldâšem oovdedmist já čielgâsávt säämi jiešhaldâšem pirrâdâhân kullee pargoi sirdemist sämitiigán haldâttâsohjelm já vuáđulaavâ miäldásávt. Pargojuávhu toimâ Uási máttááttâsâst adeluvvoo virtuaallávt , viermimáttááttâssân . Mainâsij mainâstem já njálmálâš mainâstemärbivyehi láá lamaš sämmilâš kulttuur já tiäđusirdem tergâdiih uásih suhâpuolvâst nuubán já lááččám vuáđu sämikielâlii kirjálâšvuođâ šoddâmân . Onnáá peeivi raajijn peerusthánnáá sämmiliih láá kuittâg “ räjittes aalmug ” , čavos já ohtâlâs . Nubbe sämmilâšparlamiänttárij čuákkim uárnejui Ruávinjaargâst roovvâdmáánu 29. peeivi 2008. Sämmiliih halijdeh pyehtiđ jieijâs uásálistemvuođâ taam prosessân ” , säämi máttááttâskuávdáá vs. rehtor Janne Näkkäläjärvi tiäduttij . Laapi eennâmkoddeohjelm lii uđâsmittum Laapi littoost Lappi-sopâmušâst. * Jienâtarkkuuttâh 26,5 m2 ; 4,3 m x 6,5 m Lam jieš umesämmilâš, mut lam luuhâm maadâsämikielâ vuossâmuu luoka rääjist Tärnaby sämiškoovlâst. Sämitigge adelij stiipeend neelji iäljáris sämikielâ uáppei, kiäh valmâštuvvii Säämi máttááttâskuávdáást. Uđđâ laavâ mield njuolgimvátámâšah vaaljâluvâttâllâm tievâsmitmist tohhuuččii sämitige čuákkimân (26 §). Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst Miäldusmateriaalah láá anarâškielâlâš párnái fiilmah já oskoldâhlâš lavluuh, nuorttâsämikielâlâš kirkkolavluuh já evaŋgeliumteevstah sehe tavesämikielâlâš mainâseh, jienâkirje já saalmah. Lii väädis sierriistâllâđ, maid sämmilâšvuotâ muu elimist meerhâš. Eellimvuáimálij sämi-iäláttâsâittáá sämikielâ hiäjusmuvá ”. anárašgielast láá suullân 450 sárnod (eeni- já viereskielâliih), mut tuše muádiloves čäälih kielâ pyereest. 012 EUROOP UNION RÁÁHTUS- RUTTÂRÁÁJU-OHJELMEH 80.000,- 80.000,- 80.000,- (jiešruttâdemuási sämiprojektijn) Niillas speejâld suu taiđáin säminuorâi já sämmilij tile. Avveel pajetääsi: Áilu Arianaick (tavesämikielâ) – Stuárráámus háástus taan vaaljâpaajeest lii aalmugijkoskâsii pargo-ornijdume ILO algâaalmugsopâmuš 169 ratifisistem , mii kulá meid Katais haldâttâs ohjelmân , páhudij Haltta . Vanhimijdis lunne iärust ässee párnáást lii vuoigâdvuotâ kuáhtáđ já toollâđ merikoskâsávt ohtâvuođâ kuohtuid vaanhimáid. Jieš lam oppâm tavesämikielâ eenikielân, luuhâm tom škoovlâst eenikielân já čáállám tom meid pajeuáppeečálusijn eenikielân. já aabis čohčâluuhâmpaje pargokirjeest Suomâ 5 eennâmraapoort biodiversiteetsopâmuš olášutmist Suomâst (eŋgâlâskielân) SSäämi parlamentaarlâš rääđi uárnee kuálmád sämmilâšparlamiänttárij konferens. Ruttâtuálulopâttem lâi loopâst, korrâ šeštimtooimâi já pehtilis tooimâ áánsust suullân 12.000 eurod paijeelpäccee. Sämmilâš elleekove ” uđđâ pááru ” 2000-lovo aalgâst lii pajedâm oovdân uđđâ stivrejeijeesuhâpuolvâ. Sämitigge ana iävtuttum haldâttâhmaali čuolmâlâžžân já byrokraatlâžžân . Sämmilij toovláš oskoldâh vuáđudui eres tave oskolduvâi náál luándupalvâlmân já oskoldâh lâi šamanistlâš . 3. Sämitigge ráđádâl máttááttâsvuáváámijn máttááttâsministeriöin (Kunnskapsdepartement), mii tuhhit taid. Almottâttâm säminuorâi taaiđâtábáhtusân aalgij Ko párnááh láá šoddâm , juáigus lii adelum tego ristânoomâ häämist vistig oovtkiärdánis nuottân maŋeláá riggodum olmoošjuáigusin . - ohtâvuođâtoollâm sämimáttááttâs uárnejeijee kieldáid, staatâ máttááttâshaaldâšmân já tave-eennâmlâš uábbiorgaanáid, Lävdikudij pargoin lii meridum sämitige pargo-oornigist . Sämmiliih assii Laatokkast Jieŋâmeerân já Koskâ-Skandinaviast Vienanmeerân. Sämmilii ohtsâškode tuuvdâriggeeh, kiäh sirdeh ärbivuovijdis suhâpuolvâst nuubán, annojeh. Ovdâmerkkân päähist rahtum kuuvseh já eres anoliteh láá kuovzum päähi jieijâs šoddâmsáigui mield.. Tääl, vááijuv love ihheed maŋeláá, ain täävjib taha tâi väljee Alemus haldâttâhriehti (AHR) adelij 25.6. Nuorâi taaiđâtábáhtus Anarâškielâ aabis iskâdâllâmversio almostui Sämitigge ij tuhhit sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö oovdânpyehtim já váátá, ete oovdânpyehtim ráhtoo uđđâsist nuuvt, ete oovdânpyehtim vaikuttâsah, ruttâdem, härvis asâttem já sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah váldojeh vuotân palvâlemráhtus oovdedmist. Miärkkumij kooskâst ulmuuh pivdeh kyele já siärvásteleh kuoimijdiskuin, ko puohah láá čokkânâm siämmáá kuátisiijdân. Haavâ keevâtlii olášuttem várás sämitigge ocá Párnáást lii vuoigâdvuotâ pyehtiđ uáivilijdis rijjâ puohâin jieijâs kyeskee aašijn. Pargojuávkku ana tehálâžžân, et meid kieldah väldih ravvuid vuotân jieijâs haavâin. - párnái sämikielâ já kulttuur naanoodmist Taat čuávu uásild tast, ete AIL lii uástám ive 2013 rääjist sämikielâlijd vajoidittempalvâlusâid el. Kieldâi já staatâ ohtâduvah kalgeh riemmâđ toimáid säämi kielâlaavâ olášutmân. Lasetiäđuh : Palhâšume stuárudâh lii 15 000 eurod. täst . Nuorttâsämikielâ škovlâkielâoppâ oovdânpuáhtá aašijd uánihis njuolgâdusâi já maaŋgâi ovdâmeerhâi vievâst. Taažâ pargo- já integraatiominister Dag Terje Andersen ij puáhtámgin uásálistiđ čuákkimân kirdemmáátkán lohtâsâm čuolmâi keežild. koveh: Jukka Lemmetty fi-oovtâspargoproojeekt orjâlâškielâlâš viermialmostittem. Lasetiäđuh taaiđâtábáhtusâst täst. Ijâttis Ijjâ muusikfestivaalâ porgemáánust 2009 - oppâmateriaal rähtimân lohtâseijee ohtâvuođâtoollâm škovláid já máttááttâs haaldâšmân, Jis oppeet kalga iäruttiđ jieškote-uv sämmilijd , te tom kalga porgâđ luándulubbooht sämmilij jieijâs nomâttâsâi mield ovdâmerkkân jieškote-uv sämikielâi sárnoi , tâi jieškote-uv iäláttâsâi hárjutteijei mield. . Sämikielâ máttááttâsâst máccoo kansaškoovlâ ääigi tilálâšvuo Ruávinjaargâ kaavpug kuávlust sämikielâ máttááttâs finnejeh ohtsis 12 vuáđumáttááttâs uápped já kuttâ luvâttuv uáppee. Ucceeblohoašij ráđádâllâmkodde Niäljád sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Uumeest 20.2.2014. Heikki já Kaija Paltto fääliv juávhoid máhđulâšvuođâ feeriđ Laapi luándu el . Vuáđupargopitái lasseen pargokirjeest láá tagareh pargopitáh, moi porgâm váátá suogârdâllâm, juurdâpuátusij toohâm já oppum aašij heiviittem. Harald Gaski lii porgân vijđes kielâovdedempargo já jieijâs tutkâmpargoin lamaš merhâšittee tahhee sämikielâlii čaabâkirjálâšvuođâ árvuštem paajeedmist. Ko párnááh láá šoddâm , juáigus lii adelum tego ristânoomâ häämist vistig oovtkiärdánis nuottân maŋeláá riggodum olmoošjuáigusin . Ton virgálâš lekkâmijd viettii 9.10.1989. Oovdânpyehtim Sajosist pasepeeivi 26.2. tme 17 rääjist . koveh: Jukka Lemmetty Sämitigge almoot uuccâmnáál ton ohtâvuođâst tuáimee Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâduv vuávájeijee virgesajasâšvuođâ . Palhâšume sume puáhtá jyehiđ maaŋgâ palhâšumeuážžoo kooskâ. Ärbivuáválii tiäđu syeji ovdán Taid kuohtuid sárnuh eenikielânis suullân 300 olmožid. Säminuorâi taaiđâtábáhtus, mii uárnejui Ucjuuvâst njuhčâmáánu 25.-26. peeivi, lâi oppeet säminuorâi já – máttáátteijei ivnáás tááiđui čäittim. Lasseen tast láá sierâlágán tiäđáttâsah sehe hoittám- já kevttimvuáváámeh kulmáin Suomâst sarnum sämikieláin: tave-, nuorttâ- já aanaarsämikieláin. Suullân 70 % sämipárnáin äässih sämikuávlu ulguubeln. 010 839 3102. Aabis juohhui Aanaar markkân škoovlâ anarâškielâ máttááttâsjuávkun . Pieggâvyeimi ij uážu tovâttiđ smávvást stuárráb hemâdâs sämmilij ärbivuáváláid iäláttâssáid tegu sämmilâš puásuituálun. Ruávinjaargâ kaavpug kuávlust sämikielâ máttááttâs finnejeh ohtsis 12 vuáđumáttááttâs uápped já kuttâ luvâttuv uáppee. Anarâšâi varriistâllâm kuávdásmittui Aanaarjäävri čácáduv alda. Lasseen tuáivup áámmátlâš mättim , oovtâstpargo ¬naavcâ , sämikielâ kirjálâš tááiđu sehe naavcâ jiečânâs já ulmemiäldásâš porgâmân . Huolâstuttee nuorttâlâškielâ tile uáivilist lii tot, ete nuorâb suhâpuolvâ ij lah máttám nuorttâlâškielâ eenikielân. Veikkâ sämikielâid lii mottoomverd puáhtám iäláskittiđ, tarbâšeh toh ennuv sierâlágán toorjâtooimâid vâi toh siäiluččii suhâpuolvâst nuubán. – tanssâjuávkku vuálgá ovdâstiđ säminuorâid väldikodálii MOVES - tanssâtábáhtusân, mii uárnejuvvoo 20. – 22. vyesimáánu Oulust. / IV mield (vuáđupälkki 2 391,60 eurod / mp) mahđulij sämikuávlu- já hárjánemlasattâsâidiskuin. tuárjuđ já ovdediđ sämmilijd kyeskee tieđâlii tutkâmuš • porgâđ kässeekeđgipargoid Säämi parlamentaarlâš rääđi ornij kuálmád säämi parlamiänttárij konferens Kirkkonjaargâst 10. skammâmáánu 2011. xxx Staatah já algâaalmugeh kolgâččii Akwé:Kon - ravvuid olášutmáin lääččiđ pissoo algâaalmug tuhhiittem oorniglâš lattim sosiaallâš, pirâs- já kulttuurlâš uáinui lasseetmân vuáváámân já miärádâstohâmân. Sajos finnodâshtoimâ-, markkânistem- já pyevtittâsovdedemhaahâ aalgij Euroop Union lii čonnâsâm arktâsii tiätunadelemistis vuárusavâstâllâmân algâaalmugijguin . Sämikuávlu kieldâin Iänuduvâst, Anarist, Suáđigilist já Ucjuuvâst lii olášittum Sämitige iävtuttâsâst sämmilij / sämikielâlâš sosiaalpalvâlusâi ovdedemohtâdâhhaahâ ááigán 1.9.2007-31.12.2009. fi lansman (at) oulu. fi Tuáivup meid piätupolitiik ovdedem EU tääsist nuuvt, ete sehe piäđui suojâlem já sämipuásuituálu hárjuttem liččii täsitiädust já iäláttâs hárjuttem syeji lii turvâstum, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi paahud. Sämitigge uárnee oovtâstpargoost Aanaar servikuddijn bussisáátuid Hettaast, Ucjuuvâst, Vuáčust, Čevetjäävrist já Aŋŋelist Anarân sehe maasâd. Vuossâmuu palhâšume 40 000 eurod vuoitij iävtuttâs nommâmerháin ” ađa ” ( oođâ ) , mon tahheeh lijjii arkkiteht SAFA Janne Laukka , arkkit . pu Tuomas Niemelä já arkkit . pu Milla Parkkali . Veikko muuštâč jieijâs moonnâm ivijdis já toid lohtâseijee tábáhtusâid. Nuorttâsämikielâ tiijmijn lii kuittâg lamaš tommittáá ävkki, et oskomield uássin toi keežild must lii lamaš älkkep oppâđ ruošâkielâ, mii lii mii škoovlâst págulâš kielâoppâ aainâs motomij kuursâi verd. Säämi kielâtaho - palhâšume uáivilin lii adeliđ tubdâstâs sämikielâlij palvâlusâi já sämikielâ sajattuv oovdedmân porgum ansulii pargoost Suomâst. SÄÄMI SUUV LAAVL Jieh kyehti siämmáálágán peeivi uáini. ” Sämitige kulttuurlävdikodde vaaldij ucâmušâid vuástá 86 pittád ohtsis 701 073,00 euro oovdâst . Aaibâs čohčâmáánu algâpeeivijn finnip teddilâsâst Inga Guttorm čáállám já Salli Parikka kuvvim Áppes – Min meahci máidnasat - aabis . Sosiaal- já tiervâsvuođâ Párnáást lii vuoigâdvuotâ uásálistiđ, vaikuttiđ já šoddâđ kuulluđ jyehipiäiválijn puđâldâsâin já sierâdmijn. xxx Škovlimpoolitlâš peerustmettumvuotâ sämimáttááttâs čuolmâi čuávdimân lii joođeetmin sämikielâ sárnoo ulmui mere jotelis kiäppánmân já sämikuávlu ulguubeln ässee sämmilij kielâ já identiteet muttuumân. Lasetiäđuh täst. Návt uásálistáh sämikielâlij oppâmateriaalij oovdedmân nuuvt, ete toh puoh pyeremus máhđulâš vuovijn tuárjuh sämikielâ já sämikielâlii máttááttâs sierâ škovlimtaasijn. Sämipárnááh kolgii peessâđ keččâđ TV-ohjelmijd jieijâs kielân já nuuvt tábáhtui-uv . 20.-22.5. virkkuus čáittusijnis “ Njuovvan ” . Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Árvušteleh, et nuorttâsämmiliih láá tááláá ääigi Suomâst suullân 700 olmožid. Lájádâshuolâtteijee pargon lii huolâttiđ Saijoos viistij piäiválii čurgiimist já vala táárbu mield išediđ čuákkimij já tábáhtusâi keevâtlijn orniistâlmijn, moh tobbeen uárnejuvvojeh. Lävdikode kieđâvuššâm aašijd valmâštâl já olášuttá škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh. Sämikielâ máttááttâsâst máccoo kansaškoovlâ ääigi tilálâšvuo Stuárráámus sämikielâin lii tavesämikielâ, mon sárnuh Taažâst, Ruotâst já Suomâst. Lasseen väljejuvvojeh vittâ pissoo äššitobdee . Euroop olmoošvuoigâdvuottuámustovli lii tulkkum sopâmuš 14 artikla. Sämitige uáinu mield tááláš meriruttâ ij keelijd turviđ sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâid iäge sämmilij olmoošvuoigâdvuođah olášuu resurssij uccáávuođâ keežild sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâin vuáđulaavâ já säämi kielâlaavâ vaattâm vuovvijn. Peivitipšo torvâlâšvuođâvuávám lii piäluštâsvuáváámist vijđásub olestorvolâšvuođâ pyereedmân já tolâmân sihtejeijee äššikirje. Healing Sounds 14.1.2012 Saijoos váldusalist . SÄÄMI ARŠODDÂDEM AARG TOOIMÂI RAVVUUH - Maht toimâp aargâ vuáháduvvâin ? Lasseen konfereensâst savâstâlloo säminuorâi kuáhtám hástusijn já máhđulâšvuođâin sämisiärváduvâst já onnáá peeivi Suomâst. xxx Säämi kulttuurkuávdážân šaddeh toimâvisteh Sämitiigán , sämikulttuurân kullee maaŋgâpiälásâš tooimân sehe säämi máttááttâs- já tutkâmuštooimân . Sämmiliih ellii tast, maid luándu šoddâdij ihásávt sii ävkkin jieškote-uv iveaaigijn. Lasetiäđuid taaiđâtábáhtusâst almotteh čohčuv. Sämikielâi sajattâh lii lamaš kuhháá hiäju já tom lii puáhtám almottiđ jieggâčällei eenikielânis (Suomâst) iäskán vuossâmuu säämi kielâlaavâ vuáimán puáttim maŋa ive 1992. Aalmugijkoskâsávt miänástum Adjágas váldulávdástellen Ijâtti Vuáčču: Vuáču škovlâ, Ivalontie 8716 Lasetiäđuid pargoost addel má. markkânistemhovdâ Johanna Alatorvinen, johanna. SÄÄMI KIELÂKÄLDEE OHTÂVUOTÂTIÄĐUH Meid Katekismus lii jurgâlum aanaar- já tavesämikielân. Säämi kulttuuräärbi syeje kalga pyerediđ Luuvâm tääl nube ive mađhâšem áámmátollâškoovlâst já valmâštuum muádi ive keččin restonomân. Lasseen sämitigge noomât ovdâsteijeid maaŋgáid sierâ pargojuávhoid. Vuáđupäälhi lasseen mäksih 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield hárjánemloosijd. Kuálástem ij lah ohtuunis kannatteijee iäláttâs , peic kuáláástmân kuleh maŋgii puásuituálu teikâ mađhâšempalvâlusah . Tuámáreh adelii tilálâšvuođâst meid jieijâs mättimčáittus suáittimáin , lávlumáin , juoigâmáin já räppäämáin . 010 839 3134. Vuoigâdvuođâ, mon mield olmooš uážžu leđe šodâhánnáá olgoštuđ olmoošvuoigâdvuotsopâmušâst turvâstum vuoigâdvuođâi naavdâšmist, luávkkájeh meid, ko staatah objektiivlâš já kuáhtulâš vuáđđusttáá piettâleh kohtâlmist eresnáál ulmuid, kiäh láá merhâšitteenáál ereslágán tiileest. Virge miänástuvvee tipšom išedeh šiev sämikielâ njálmálâš já kirjálâš táiđu sehe kelijdeijee hárjánem toimâttâhpargoin. jävri šiärráá jäävri alda . Munejienâstem: Sosiaalsyergi mättimkuávdáš xxx ALKU-haavâst kalga toohâđ vuáđulâš árvuštâllâm säämi jiešhaldâšem tiileest já koskâvuođâst uđâsmitmân. 309/1993 ) . Párnái vuoigâdvuođâi almossopâmuš Tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Sun jurgâlij jieijâs nuurrâm já kirjim sämikielâlâš teevstâid nuuvt, et iärásijn-uv ko sämikielâlijn lâi máhđulâšvuotâ uápásmuđ toid. Stipendijn meridij sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikodde čuákkimistis 21.11.2014 . Uási máttááttâsâst adeluvvoo virtuaallávt , viermimáttááttâssân . Säämi kulttuurkuávdáš Sajos lii Tave-Suomâ stuárráámus kongres- já tábáhtustáálu . Proojeekthovdân puáhtá meridiđ eres-uv tooimah, moh kuleh ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá vuáđudemprojektân. - Tehálumâš ulme lii rähtiđ makkuuttâstaiđuu olssân já skipárijd, já jis eres ulmuuh-uv halideh kuldâliđ, te to lii tuše šiev äšši. Tuáivup, et kirhomiänoid uásálisteeh liččii sajestis majemustáá 14.45. Liiŋkah almottâttâmluámáttuvvâid: haavâ tuávááš já kišto njuolgâdusah Mun lam Anni Koivisto, ucjuvlâš, masa 17-ihásâš säminuorâ (2008) Muorâtyeje rähtih rááđhást já paahijn. Tanssâčáittuseh pessii joton ko páihálij nuorâi bändi Moivvas lâi suáittám. Oovdânpyehtee pargon lii hoittáđ haldâttâshoovdân kullee piäiválâš haaldâtlâš pargoid , tegu huolâttiđ sämitige stiivrâ já almosčuákkim valmâštâlmist , ko haldâttâshovdâ tipšo uásiáigásávt Säämi kulttuurkuávdáá proojeekthoovdâ pargoid . Seminaar maŋa SPR čuákkim meridij vuáđudiđ ohtsii nuorâirääđi, mii šadda porgâđ nuorâipoolitlâš ašijguin já toimâđ säminuorâi ohtsâš jiennân, nuuvt aalmugijkoskâsávt ko sämikuávlust-uv. Sämitige ovdâsteijen nuorttâlâškulttuurvuáđudâs stiivrâst lii kulttuurlävdikode saavâjođetteijee Tauno Haltta. ” Kišto čuávdá 10-jeessânsâš palhâšumelävdikodde , moos kulá ohtâ ovdâsteijee jieškote-uv kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatiost ( ohtsis 8 ovdâsteijed ) sehe ovdâsteijeeh Seenaat-kiddoduvâin já kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto vuáittám vuávájeijeejuávhust . Tiina Sanila-Aikio Pištee ruukitooimâ viärmáduv vááimusjuávhu pargon lii el. Ruukilaahâ lii sämitiigán-uv uđđâ äšši já mist vaaldij jieijâs ääigi selvâttiđ maid ruukilaavâ olášuttem tuođâlávt váátá já ovdilko finnejijm lääččiđ ääšist tuáimee oovtâstpargomaalijd palgâsijguin, sämi-iäláttâsâi hárjutteijeiguin já siijdâiguin. Arttân kištoost lii Muu Säämi ive 2030 8. Jieččân tuáváá keežild puávtám pyereest jurdâččiđ, maht tist oro ko piäluštvetteđ jieijâd vuoigâdvuođâid. Teeman lii muusik, mon šlaajâi- klassisâš muusik, aalmugmuusik já ritmâmuusik- vuálá čááhá muusik ubâ kirjáávuotâ orkestermusikist ain hiphopin. 5. Ruttâdmist västid Taažâ, Suomâ já Ruotâ, kiärdoonáál mainâšum oornigist. Jis ucâmuš ráhtoo säämi kielâlaavâ 18 § vuáđuld, kalga ucâmušâst čielgiđ meiddei, et occee lii mainâšum lahâsaajeest uáivildum ovtâskâs olmooš. Oovdânpyehtee sajasâšvuođâ uccii Sanna Guttormin lasseen nelji ulmuu: Raisa Järvenpää, Heidi Kitti, Hanna Mattila já Nina West. * Dokumentkamera * Videoráđádâllâmpaddimpiergâs Sämitigge kijttá YLE Sámi radio toimâttâs já puohâid iärásijd jieškote-uv vuovvijn nettiaavis rähtimân uásálistám já sijđoid materiaal já almostittemvuoigâdvuođâid adelem ulmuid. Máhđulâšvuotâ porgâđ säminuorâiguin jieijâs päikkikuávlust hokâttâlâi korrâsávt . Sämikulttuur hiäjusmittem syeje vijđedem kuoskâđ čäcilaavâ miäldásávt puohháid sämmilijd kyeskee sierânâslavváid Säminuorâi taaidâtábáhtus teeman lii taan ive muusik jieškote-uv šlaajâst. Nuorttâsämmilijn láá nelji sierâlágán kappeermaali, main lii eromâš merhâšume. Liiŋkah: Sämitigge tieđeet škovláid tärhibeht puorijn aaigijn. Suomâst sopâmuš algâaalmug- já páihálâš siärváduvvâid kieđâvuššee artiklah kyeskih sämmilijd. Säämi Parlament (Sámi Parlamenta) vuáđudempeivi Sämmilij jiešhaldâšem hiäjusmittee já ton ovdánem estee kulmâ uđâsmitmân kullee iävtuttâs láá: Keevâi maht peri, te sämmilâšvuotâ šadda leđe ain stuorrâ uási mii identiteet, aassimba talle Avelist tâi Pariisist.:) Siämmáánáál ferttee eelliđ ráánjái čaggeest kesimin jieijâs poccuid meddâl. Tuorâstuv 29.3. lii muusikkeejâdmâspeivi, mast väljejuvvoo säminuorâi ovdâsteijee väldikodálâš Nuori Kulttuuri - tábáhtusân. Iiđeedpeivi juátkoo kejâstuvváin sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođáid já sämikielâ virtuaal- já káiđusmáttááttâsân. • muštâliđ páárnážân maaŋgâivnáás já – siskáldâslâš mainâsijd Tot lii identiteet, uáinu alnestis já ubâ persoon, sehe meiddei eellimvyehi. Saavâjođetteijee pargo tuálá siste uáli ennuv mađhâšem , ovdâstem já čuákkimijd . Lävdikodde meerrid staatâ budjetist (váldu ¨luokka 29, máttááttâsministeriö) sämikielâlâš oppâmateriaal já sämimáttááttâs oovdedmân čujottum staatâtorjuu kevttimist. Sämitige čuákkim miärádâsah Miätá keesi lijjii lamaš paahah, nuuvt et puohah lijjii päljisjuolgij vázzám. Kejâttâh vuáđuhäämist, maaŋgâtooimâsali čájáttâssaijeen. tilálâšvuođâ jođetteijee Heikki Nikula . * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 254 ulmui (12 čokkámráiđud). Ličij pyeri, et páiháliih kulttuurtuáimeeh váldáččii toimâstis vuotân meiddei aarâhšoddâdem táárbuid. Sämitigge tuhhit budjetive suhâpuolvâohjelm já uárnee sämmilij siärvuslâšvuođâ tuárjoo sämikulttuur miäldásii sämmilij aalmuglâšpeeivi juhle 6.2.2015 Anarist já juhle vuolgâttuvvoo meid stream-vuolgâttâssân. Lam pelisämmilâš , tegu iänááš uási Ruošâ sämmilijn . Tah kieldâh láá ärbivuáválávt tavesämikielâ kuávluh . Tobbeen sust lii kuáđááš jävrriddoost. Jäävri nommâ lii Čuovjisjävri. Ruánááeennâm täsiárvurääđi saavâjođetteijee Šlaajâin pivnohumos lâi tááláštanssâ , mon lasseen lijji kátutaansah sehe etnisiih taansah . xxx Tuhhiittum sämitige čuákkimist 20.6.2012. Tavesämikielâ já tavesämikielâlâš oppâmateriaaleh Pargo pištá kiddâ 30.6.2014 räi. Säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejui vuossâmuu keerdi Suáđigil markkânist. ILO-sopâmuš mield kalga máttááttâsohjelmijd já škovlimmáhđulâšvuođâid vuáváđ já olášuttiđ ohtsâšpargoost algâalmugáin. Pargopáájáporgâmpeeivij ääigi pyevtitteh kirjálii materiaal , mon vuáđuld almostiteh proojeekt loppâpuátusin sämimáttááttâs idea- já raavâkirje . Kove: Johanna Alatorvinen. Aanaar kuávlust kesimáánust 2009 já njuhčâmáánust 2010 kolliistâllâm Briceđo mielâkiddiivâšvuođâ sämikulttuurân finnij áigá aainâs sämikielâ, ton saanij rigesvuotâ sehe kielâ uhkevuálásâš sajattâh. Pajeuáppetutkosijn lii anarâškielâ iskos puáhtám čođâldittiđ sehe eenikielâst et viereskielân ive 1998 rääjist . Nuorttâlâškulttuurkuávdášprojektist lii sämitige oles toorjâ ” , saavâjođetteijee Näkkäläjärvi mainâstij . Sämitigge olášut já uásiruttâd proojeekt. Tegu tiettip lii lamaš mottoom verd sierâmielâlâšvuotâ ráđádâllâmvuáváámist, eromâšávt Taažâst, mut ko mij tääl tiettip, et Suomâ já Ruotâ sämitigij já toi enâmij haldâttâsâi kooskâ lii oovtmielâlâšvuotâ, te algâttem ij uážu leđe Taažâst kiddâ. Pargojuávkku lii jurgâlâm suomâkielân já almostittán Akwé: Kon ravvuid. Sämikielah láá ohtsis love, tain kulmâ sárnojeh Suomâ sämikuávluin. Njuámmil Tave 2014- 2020 lii vuossâmuš tave-eennâmlijn Interreg-ohjelmijn mon EU-Komissio lii tuhhiittâm. Peskâ - peski, poroturkki Čuákkim-, ráđádâllâm-, kirjerááju- já mediavisteh šaddeh palvâliđ čuuvtij stuárráb kevtteemere. Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi (Juvá Leemit) ana laseruttâdem eromâš äššin. 010 839 3106 teikâ puáttee parlamentaarlii rääđi saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, puh.. Kielâpargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh Äššigâš puáhtá suáittiđ ulmuu puhelinnumerân jo-uv njuolgist suu njuálguvaljimnu-merân 010 839 + neeljinummeersâš vyelinummeer tâi mätkipuhelinnumerân. 12. Tääl pyehtip stream-vuolgâttâssáin juksâđ meid Aanaar ulguubeln já sämikuávlu ulguubeln ässee sämmilijd já čuákkimij čuávvum šadda älkkeebin. Vuossâmuš säämi parlamiänttárij čuákkim tollui Ruotâ Juhâmohheest 24. kuovâmáánu 2005. Kulttuurmeriruttâ 2013 tave-eennâmlij sämiseervij tuárjumân Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij III / I – III mieldi (vuáđupälkki kaskoo 2 733,27 – 2961,03 eurod / mp). Vuáđulaavâ 22 § mield almos väldi kalga turviđ vuáđuvuoigâdvuođâi já olmoošvuoigâdvuođâi olášum . Mii ulmen lii uážžuđ pissoo maali kielâ iäláskittem já suoijim várás, páhudij Näkkäläjärvi. moilanen (at) samediggi. Säämi tyejiärbivyevist eromâšávt anarâš- já nuorttâlâš ärbivyevih láá uhkevuálásiih . Sämitigge kiddij ciälkkámušâstis huámmášume toos , ete sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođâid kalgeh turviđ laavâst sehe sämmilij kulttuurlijd já kielâlijd sierânâstáárbuid kalgeh väldiđ vuotân palvâlusâin . - Sämikielâlâš sijdâpargee Tave-Aanaar kuávlun 18 600 € Ulmeh: Sämimáttááttâs pargovievâ kielâlávgummáttááttâs pedagooglij ja amnâshaaldâtlij tááiđui lasettem, moi vievâst pyehtih ovdediđ uđđâ sämikielâ já – kulttuur vuotânväldee pedagooglijd vuáháduvâid. Ton váldu-uárnejeijen tuáimá sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh, mon lasseen páihálijn škoovlâin já sämiseervijn lii merhâšittee rooli orniimijn. Taan ive pargopaajij fáddán lii tánssám, mon peht rahttâttâp jo puáttee ive väldikodálii tánssámteeman. Sämiseervih Lii tehálâš lemniđ pargojuávhu pargoost vajemân, pargostivriimân já škovliidâtmân. Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Huksimhaavâ budjet lii suullân 12 miljovn eurod , mast EU-ruttâdem uási lii 5 miljovn eurod . Minister lâi tuđâvâš ete oovtâstpargo Meccihaldâttâssáin tuáimá pyereest. 8 eurod / párnááh Kielâpiervâltoimâ potkânij 2000-lovvoost já algâttui kieldâlâš peivitipšon uđđâsist čohčuv 2008 Avelist . Kielâoopâ uáivilin lii vuáháduttiđ čaallum nuorttâsämikielâ já adeliđ škovlâlijd riäidu kirjekielâ njuolgâdusâi oppâmân. Konferens loopân toohâp loppâciälkkámuš . Pargoh já toimâ Euroop rääđi uđâsvuárkká Räjittes säminuorah Purrâmâšvaljiimeh, purâdemtilálâšvuotâ, purrâmâšsaavah já munejurdâččemvyevih stivrejeh párnái purrâmâšhárjánmij ovdánem. Sämitigge tieđeet sämitiggelaavâst Ucjuvnjäälmi já Sirmá škoovlâi oovtâstpargo lii šiev ovdâmerkkâ eres-uv škovláid já peivikiäijoid ! Peeivij teeman lii Säämi kirkkopeeivih - ohtâvuotâ Imelân já kuoimijdsân . Ekosysteemijd, moh pyevtitteh velttidmettum palvâlusâid, macâtteh ovdii tilán já torvejeh nuuvt, ete väldih vuotân sosiaallijd, ekonomâlijd já kulttuurlijd uáinuid. Sämitige vuáđustâsah Globalisaatio, šoŋŋâdâhnubástus já arktâlii kuávlu väldi- já suáldátpolitiik pyehtih sämmiláid aaibâs uđđâlágán toimâpirrâs. Sämikielâ iäláskitmân pargojuávkku iävtut eres lasseen kielâpiervâltooimâ vuáháduttem já vijđedem. Oovtâstjottee rooli puáhtá še ovdâsvástádâs já pargo lii vala ennuv oovdâst sämmilij ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân Suomâst ”, saavâjođetteijee hundâruš. Maid tot parga ? Suáđigil kieldâ sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân ohtsis 58 755,00 eurod: Ruotâ, Suomâ já Taažâ sämitigij sehe Ruošâ sämmilij oovtâstpargo-orgaan, Säämi Parlamentaarlâš Rääđi (SPR) vuárdá, et tave-eennâmlâš sämisopâmuš oovded sämmilij raajijd rastaldittee oovtâstpargo ovdiist pyerebân lasseetmáin sämmilij oohtânkulluuvâšvuođâ já läčimáin SPR:st sämmilij ohtsii alemuu ovdâsteijee orgaan jieijâs haldâttâhráhtusijdiskuin. Stivrâ tuáimá sämitige čuákkim vuálásâžžân já ton vuosâsajasâš pargon lii västitiđ poolitlâš tooimâst já haaldâšmist sehe anneeđ huolâ tige čuákkim valmâštâlmist. Ive 2006 aalgâst sämikielâ haldâšemkuávlu vijđánij Tivtâsvuonâ ( Divttasvuotna ) kieldân , mii lii juulevsämikielâ kuávdáš . Sämitige uáinu mield sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ ij olášuu vuáđulaavâ vaattâm vuovvijn. Vaaljâluvâttâllâm täärhib uáinimnááláorroomääigist já - saajeest almottuvvoo almolâš kulluuttâssáin . Lam ilolâš, ete säminuorah láá lamaš aktiivliih. Tot muštâl tast , ete vala-uv puoh staatah iä haalijd tubdâstiđ algâaalmugijd já sii sierânâsvuoigâdvuođâid . * Lasečuákkimtileh ( Maaŋgâtooimâsali , Parlamentsali , 2 x ráđádâllâmsaje ) Palgâs poccuusteikkâ 20,00 eurod Taah äššitobdeejesâneh uásálisteh puohháid puáttee nuorâirääđi cuákkimáid. “ Tääl lep finnim tehálijd aašijd foorum almosciälkkámušân já mij kolgâp huolâttiđ tast, et toh meiddei váldojeh vuotân tave ooláádmudo jieškote-uv kyeimivuođâin já oovtâstpargoost. Säämi kielâlaavâ mield kalga virgeomâhâš čäittiđ et sun palvâl sämikielân. Nuuvtpa sämikielâlâš palvâlusâi tárbu váátá ain meiddei palvâlusâi faallâm sämikielân já ovdâsvástádâs säämi kielâlaavâ nuávdistmist lii virgeomâhist. Bioenergia nuurrâm kalga tábáhtuđ pištee vuovvijn já prosessist kalga kunnijâttiđ algâaalmugij vuoigâdvuođâid. Ruánáá stielâs jotá Euroop rasta Jieŋâmeerâst Koskâmeerân. Säämi kielâlaavâ vuáđuld láá ovdâskode riehtiäššialmai puáttám kulmâ kuoddâlem, moh kyeskih sämikielâlâš luámáttuvâi váilum já tilálâšvuođâ mast tulkkum lâi uárnejum sämikielân, mut áášánkullee kirjáliih dokumeentah iä lamaš jurgâlum sämikielân já sämikielâlâš pevdikirje tuođâlâšvuođâ. Ennusteh, ete sämikielâlii máttááttâs uáppeemeeri lassaan puáttee iivij ääigi. Juávhuh kalgeh väridiđ jieijâs pargopáájáäigi, vâi sijjân puáhtá táárbu mield orniđ lasemáttáátteijeid. Ive 2009 válduteeman on teatter, já sämmilâš šlááijân šadda talle leđe elleekove. 040 846 3053 Ohtsâštave-eennâmlâš kielâohtsâšpargo uđâsmittoo Interreg-ruttâdlâš havváin 1.1.2013–30.6.2014.SÁFÁ2 – Yhteispohjoismaisen saamen kielen ammatti- ja resurssikeskuksen perustamishanke Vyelgip tast, et Sämitigij iävtuh uásálistiđ ráđádâlmáid torvejuvvojeh áášán kullee staatâi tooimâst. - Kárášjuv kriisi- já insestkuávdáá sopâmuš juátkim 1 750 € SPR oovtâstpargosopâmuš mield sämitige poolitlâš njunoš kalga uásálistiđ jesânin SPR stiivrâ tooimân . Šiljoost lii valjeest parkkisaje čuákkim- ja tábáhtusäššigâssáid. Sämitigge 2003 ______________________________________ Kollekielâ – Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume ulmen lii išediđ sämikielâ ovdedem já siäilum Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst. Pivdo ađai miäcástem lii kuhháá lamaš eres sämmilij iäláttâsâi uássin . Säämi tyeji Pargokován kuleh čällee- já čuákkimorniimij lasseen ohtâvuođâtoollâm sierâ enâmij sämitiggijd já Ruošâ sämiservijd sehe ääšioovdânpyehteepargoh. Puppâ lii uccâ tiingâš kote máttá elleiguin sárnuđ. Internetvuolgâttâsân ij taan tovváá finnii tulkkum jieškote-uv kielâi kooskân. Lii návt uáli oskottettee, ete sämitigge kalga asâttiđ uđđâ vaaljâlävdikode olášuttiđ vaaljâid uđđâ lahâasâttem vuáđuld já sämitigge kalga ráhtádâttâđ kieđâvuššâđ ääši uáli-uv jotelávt, ton mield maht ovdâskoddekieđâvuššâm ovdán ” vaaljâlävdikode saavâjođetteijee Janne Näkkäläjärvi muštâl. Säämi máttááttâskuávdáá kiđđâjuhleh onnii koskoho kesimáánu kuálmád peeivi. Sämitige ráđádâllen lijjii sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi , I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio já II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto . Muu päikkikuávlust iä lah meendugin maŋgâ ulmuu, kiäh sárnuh almolávt sämikielâ. Sämitigge iävtut, et olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst váldoo čielgâ peeli toos, maht ILO 169-sopâmuš ratifisistmist kalga ovdániđ já maggaar äigitavluin, ko jo ovdebáá olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst ivveest 2004 asâttui ulmen ratifisisteđ ILO 169-sopâmuš já ulme paasij olášuuhánnáá. Tave-eennâmlâš sämisopâmuš valmâštâllâm já ovdánem lii lamaš kuhes proosees já tot lii valmâštâllum tave-eennâmlâš äššitobdeepargojuávhust kulmâ ive . Staatâčällee Valle : juáhhást vuoigâdvuotâ oppâđ sämikielâ Njellim meccirijdoi sooppâm Säminuorâi taaidâtábáhtus čuákkee paijeel 300 säminuorrâd Ruávinjaargân 7.-8. cuáŋuimáánu. Mii lii Tijdâlamppu ? Sämikuávlu virgeomâháin láá ain-uv tuše uccáá tagareh pargeeh, kiäh pasteh palvâliđ äššigâšâid sämikielân. Eromâšávt škovlâlájádâs puáttim jođettij sämikielâ sajattuv hiäjuusmân. Nuorâičällee toimâsaje lii čäällimkode almos toimâttuvvâst sämikulttuurkuávdâš Sajosist. Anarâškielâ lii ucceeblohokielâ , mii lâi kuhe uhkevuálásâš ton sárnoi vänivuođâ keežild . (TSS-sopâmuš • povdiđ tyejimätteid uápistiđ sämimááccuh já toos kullee pihtâsij kevttimist Ruotâ ovdâstij čuákkimist eennâmtuáluminister Eskil Erlandsson. * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 190 ulmui (9 čokkámráiđud), kuás finnee nuuvt stuorrâ čájáttâssaje ko máhđulâš Sopâmušâst liččii miärádâsah eres lasseen sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâst, ohtsâšpargoost sämitigij já staatâi kooskâ, sämmilij kielâlâš já kulttuurlâš vuogâdvuođâin sehe iäláttâsâi háárjutmist. Arktâlâš tuávvášjuávkku Tuoivui , et nommâ heiviiččij meid aalmugijkoskâsâš já šleđgâlâš kiävtun . Sämikuávlust láá Roovvâdmáánu 2009 tiäđui mield sämikielâlâš aarâhšoddâdempalvâlusâi pirrâduvâst ohtsis 104 párnážid, main sämikielâlâš peivitipšoost 71 párnážid já kielâpiervâltooimâst 33 párnážid. Poccust kevttih naahkijd , čoorvijd , taavtijd já suonâid . – Mij kolgâp puohat tuárjuđ Ruošâ sämmilijd, vâi sij pyehtih ovdediđ jieijâs ovdâsteijee organisaatio Ruošâst já peessâđ tievâslávt fáárun SPR tooimân, pááhud Näkkäläjärvi. Virge uccii oovce olmožid . Algâaalmug ij meid lah merideijee sajattuvvâst jieijâs aassâmkuávlust. Sämitige stipendâ ožžuu čuávvoo nuorah: Taažâ , Ruotâ já Suomâ sämiaašijn västideijee ministereh já tai enâmij sämitigij saavâjođetteijeeh láá vuáđudâm tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume – Kollekielâ . Lasetiäđuh: Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, Sämitigge, puh.. / C / GC/11 ) ; já e ) ratifisist ILO almossopâmuš nr. 169 jiečânâs enâmij algâ- já hiäimuaalmugijn . Virgesajasâšvuođâ miänástuvvee tipšom išedeh lasseen haaldâtlâš pargoi tubdâm sehe šiev ruotâ / tárukielâ já eŋgalâskielâ táiđu. Jurgâlempalvâlusah Lasseen viestâdemvirgáduvâst lii uuccum já jo finnejum Sajosân jieijâs viärmádâhtubdâldâh čujottâsâst www.sajos.fi Eres lahâuđâsmittemtáárbui kieđâvuššâm váátá ennuv oovtâstpargo sierâ ministeriöi kooskâst. Sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume olesmiärálávt Tieđettemčáluseh Škovlimčällee Mij kolgâp-uv vuáijuđ SPR:st eidu sui generis- vuáháduv rähtimân ”, Näkkäläjärvi muštâlij. Čielgejum váldu-uáivil lasseen fáálá kulttuurkuávdáš vijđes, uđđâáigásâš já ollâtásásâš ohtsâškevttimvistij (čuákkim-, auditorio-, maaŋgâtoimâ- já lavdastâllâmsajeh sehe studiovisteh) áánsust eromâš máhđulâšvuođâid orniđ áinoošlajâsâš pirrâsist maaŋgâmuđušijd čuákkimijd, konfereensâid já tábáhtusâid. Almottâttâm láá tääl jo paijeel 350 uásálisted , mut ko majemuuh-uv almottâtmeh puátih , te uásálistei meeri paijaan paijeel neelji čyeđe . Ohtsâspargo muttoo älkebin, ko staatârääđi rähtee sämmilâšašij ministerjuávhu. Sämitigge váldá vuotân jieijâs tooimâst säämi ärbivuáválâš tiäđu táárbuid já oovded ärbivuáválâš tiäđu siäilum , sirdâšem já ovdánem puáttee suhâpuolváid puohâin toimâinis .  Auri Ahola lii tánssámtaaidâr, kote lii tánssám Suomâ Aalmuglâšbaleetist ivveest 2004 já lii lamaš paijeel 60 tánssámráhtusist Suomâst já olgoenâmijn. Sopâmuš artikla 15 täähid juáhážân vuoigâdvuođâ uásálistiđ kulttuurelimân , navdâšiđ ton hiäđuin sehe navdâšiđ tieđâlij , kirjálij teikâ taaiđâlij pyevtittâsâidis jiegâlij já aamnâslij hiäđuid adelum syejeest . Pargo miänástuvvee hoittám išedeh hiäivulâš škovlim, sämikielâ sehe eŋgâlâskielâ táiđu. b) tuhhit konkreetlijd tooimâid ulmenis lasettiđ säminisonij ovdâstem pooliitlâš já almos elimist sehe sämisiärváduvvâst ete ubâ ohtsâškoddeest, Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ Suomâ sämitige čäällimkoodán 12.3.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin: Sajos, 99870 Aanaar. Aalmuglâš biodiversiteetpargojuávhu jeessân , sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi lii tuđâvâš Suomâ sämitige uážžum tubdâstâsân . ” Hovdâ Jorma Kauppinen oovdânpuovtij čuákkimân ovdâ- já vuáđumáttááttâs oppâvuávám vuáđustasâi uđâsmittem já uđâsmittem äigitaavlu. Váldálâš kieđâvuš raportistis Suomâ sämmilijd kyeskee lahâasâttâs, Suomâ aalmugijkoskâsijd kenigâsvuođâid, sämmilij vuoigâdvuođâid, tave-eennâmlâš sämisopâmuš sehe sämmilâšmiäruštâllâm. Sajosist šadda siämmást säämi kulttuurkuávdáá nommâ. Sämitigge tuáivut luho já pyeri kesiluámu puohháid ! 1 meriáigásâš nuorttâsämikielâ kielâpargee ja fi) oovtâst nuorâčällee Niina Siltalain (niina. Kulttuurlävdikodde lii sämitige stiivrâ vuálásâš toimâorgaan , mii valmâštâl sämitige iävtuttâsâid , alguid sehe ciälkkámušâid , moh kyeskih sämmilij jiegâlâš kulttuur . Njuálgu lappumvaarâst láá nuorttâsämikielâ já aanaarsämikielâ. Kálvudâh : čuákkimpeevdih já čuákkimstoovlih 15 ulmui , sieminkievkkân ( keraamisâš hellá , čääci , tiskámmaašin , jieŋâskäppi ) . Plaakaat Tuáivumist lii, et juáháš tábáhtusân uásálistee škovlâ ráhtáččij oovtâ ivnáás A2-stuárusii plaakaat, mon arttâ lii rijjâ. Muusikhân ij mudoigin tuubdâ raajijd já sämimusijkkáreh čuávuh uárjimaailm oopâid , mut čuojânâsâi kevttimist láá iäruh . Olmoošvuoigâdvuođâi almosmaailmlâš julgáštuš Sämikielâst ij lah škoovlâst toos kullee algâaalmug kielâ sajattâh, páhudij Seurujärvi-Kari. Ton ubâ ohjelm lii almostittum . Taat addel šiev kiärgusvuođâid ovdediđ tooimâ já juátkiđ puáđuslâš hiäđukocceem . Äigi: 3.12.2010 tijme 8:00-12:00 Saje: Levi, Hotelli Levitunturi, Levintie 1590 Sirkka. Eromâš lâi, ete terminologia nubástittem vuástálistij meid muáddi taggaar staatâ, moh lijjii tuhhiittâm OA algâaalmugjulgáštuš ”, sämitige stiivrâ jeessân Petra Magga-Vars muštâlij. Rääji vuáđudui sämisiijdâi já syemmilâš pitejái raajijd. finniimist. Säämi kulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid jiešiävtulávt paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ, kulttuur já iäláttâstooimâ sehe tipšođ já ovdediđ jieijâs kulttuurjiešhaldâšem já tuárjuđ sämmilij almolâš eellimtile ovdánem. tme 10.15 – 12.00 Juávkkupargoh. Kirje lii finniimist sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst , säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist . Seminaarân uásálisteh suullân 90 kyessid Euroop rääđi sierâ orgaanijn, virgeomâhááh Suomâst, Ruotâst já Taažâst, sämipolitijkkáreh Suomâst, Taažâst, Ruotâst já Ruošâst sehe sämiseervij ovdâsteijeeh já totkeeh. Sápmelaš lâi Suomâ vuossâmuš sämikielâlâš äigipajelostâ. Nuorttâsämikielâ iäláskitmân láá olášittám uánihisáigásijd kielâiäláskittemtooimâid ive 1993 rääjist. Mudoi-uv tot suhâpuolvâ lâi sitkásub já nanosub šlaajâ. Lasseen komitea avžuut sopâmušstaatâ – ráđádâlmáin ääšist puoh uásipelijguin, sämitigge mieldiluhâmáin – kavnâđ ääšimiäldásâš čuávdus koččâmušân eennâmoomâstmist já – kiävtust sämikuávlust sehe ratifisistiđ huápust jiečânâs enâmij algâ- já hiäimuaalmugijd kyeskee ILO almossopâmuš N:r 169. Lasetiäđuh konsertist: Lavluu nuotâ lii pieijâm taažâ Arne Sørlie . Aarâhšoddâdem tooimâ já vuáváámij rähtidijn torvejuvvojeh vaanhimij já párnái vaikuttemmáhđulâšvuođah peivitipšo oovdedmân já árvuštâlmân. Nuorâirääđi čokkânij vuossâmuu keerdi cuáŋuimáánust 2011. Suomâst ij vaidâlitteht lah oovtâgin minister pääihi alne staatârääđist tábáhtum nubástusâi tiet. Taaidâtábáhtustiäđáttâs 27.1.2010 Tääl ruukivirgeomâháá toimâ lii tovâttâm paijeelmiärášii vääivi love occei, sämitiigán, virgeomâháid já palgâsáid. 10. Suávist-uv tohhejeh tuojijd muorâamnâs lasseen meid párkku, pessi já viäddáh. Anarist 8.1.2014 Sämitigge Säämi Parlamentaarlâš Rääđi Váátá Njeellim pággunjuovâmij orostitten Toimâsaje lii sämitige monnii toimâsaajeest tâi sopâmuš mield eres saajeest. Stuorrâ , prinsiipliih linjiimeh kuittâg kieđâvuššojeh sijdâčuákkimijn . Čáitáltâs Beaivvi bártni soagŋomátki kieđâvuš Piäiváá alge kuáššummääđhi já tom lii stivrim Petra Biret Magga. Ohtsâškodálâš olgospyehtim lii noonâ uási sämmilâš elleekove- já dokumenttaiđuu . Proojeekthoovdâ toimâsaje lii sämikulttuurkuávdáš Sajosist Aanaar kirkkosiijdâst já sun lii palvâluskoskâvuođâst Suomâ sämitiigán. Sämikuávlu aalmug ij pijssáá vuáđudiđ vuáđutääsi kuávlu. Värijeessân : Luvâttâllâm ihán 2011 mieđettum budjetruuđâin almostittum oppâmateriaalijn kávnoo täst. Oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo perrui šadda ohtsii áigápuáđust, oovtâst asâmist tâi perruu historjást. Vaaljâäššikirjeh toimâttuvvojeh jienâvuoigâdvuođâláid čohčâmáánu aalgâst poostâ peht kirjejum reiváin já jienâsteijee maaccât vaaljâäššikiirjijd vaaljâlävdikoodán siämmáá náálá kirjejum vuolgâttâssân ko lii jienâstâm . Čevetjäävri škovlâ: Ville-Riiko Kalevi Fofonoff (nuorttâsämikielâ) Kielâpargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh Sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi pargovievâ kielâ já kulttuur mättim várás kolgâččij Suomâst leđe siämmáálágán mättimkuávdáš ko Taažâst lii tääl. Sämitige toimâpaje 2007–2011 ohtâ uulmijn lâi vuáđudiđ nuorâirääđi. Ulme olášutmân vuáđudui ” Nuorâilävdikodde-proojeekt ” já pargojuávkku valmâštâllâđ ääši. Tv:st lii sämikielâlâš párnáiohjelm Unna Junná, sämiradiost puáhtá kuldâliđ Binna Bánna- párnái ohjelm já párnái kirjálâšvuotâ lii lasanâm puáhâin sämikielâin. Kuávluhaldâšemvirgáduvváid ráhtoo sämikielâlâš palvâlemohtâdâh sämikuávlun . Kuávlust pessejeh maaŋgah uhkevuálásiih já meid táváliih loddešlaajah. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 26.9.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Sämitigge ocá meriáigásâš anarâškielâ, nuorttâsämikielâ já tavesämikielâ kielâpargee 1.8.2015-31.5.2018 (Sámi giellagáldu) Kuuvijn ruošâkielâlâš algâalgâlâš kirje já tääl almostittum nuorttâsämikielâlâš kirje. Säämi ollâškovlâ / Sámi allaskuvla Taažâ Kuovdâkiäinust Ruotâ sämitige stiivrâ saavâjođetteijee Kielâpalhâšume ulme Kielâpalhâšume ulmen lii išediđ sämikielâ ovdedmist tâi siäilutmist Taažâst , Ruotâst , Suomâst já Ruošâst . Näkkäläjärvi mielâst puáttee säämi parlamentaarlâš rääđi toimâpaajeest kalga eromâšávt kiddiđ huámášume Ruošâ sämmilij sajattuv tuárjumân, vâi sii tile puáráničij. Kielârääđi pargon lii ereslasseen alnetoollâđ já ovdediđ Suomâst kevttum sämikielâid , adeliđ ravvuid já avžuuttâsâid kielâ- já nommâduvhuolâttâsân sehe terminologian lohtâseijee aašijn , ovdediđ kielâ tutkâmuš , jyehiđ tiäđu sämikielâin já uásálistiđ tave-eennâmlâš kielâohtsâšpaargon . Jaapaanlâš kuástideijee Genziro Ito halijdij almostittiđ kirje jaapaanlâš párnáid , kiäh monâttii kyehti ive tassaaš eennâmtuárgástâsâst já ton tovâttem tulvepáárust sii omâháid . b. . Áámmát- já reesuurskuávdáá pargon lii oovtâst sämitiggijn ohtsâštaveeennâmlâš kielâoovtâstpargo nanodem já ovdedem, sämikielâ nanodem já ovdedem nuuvt, et jieškoteuv kielâjuávhu ohtâgâslâš táárbuh, hástuseh já naavcah váldojeh vuotân, sehe sämikielâ virkosmittem já turvim puátteevuođâst. KP-sopâmuš 27 artikla mield tain staatâin , main láá aalmugliih , oskoldâhliih teikâ kielâliih ucceeblovoh , tágáráid ucceeblovoid kullee ulmuid ij uážu kieldiđ vuoigâdvuođâ oovtâst eres juávhu jesânijguin navdâšiđ jieijâs kulttuurist , tubdâstiđ já hárjuttiđ jieijâs oskolduv teikâ kevttiđ jieijâs kielâ . palhâšumelävdikode jesâneh; professor, arkkiteht SAFA Juhani Pallasmaa já arkkiteht SAFA Anssi Lassila Nuorâirääđi valjiimist váldoo vuotân, ete jesâneh ovdâsteh nuuvt viijđeeht sämikuávlu já sierâ kielâjuávhuid ko máhđulâš. Säämi kielâtaho - palhâšume mieđettuvvoo Iänuduv kieldâ juávkkupeerâpeivikiäčču Miessin čuávvoo agâiguin:  YM., TEM. Sämitigge ocá meriáigásii Ucceeblohosajattuv párnáid lii tehálâš jieijâs eenikielâ oppâm lasseen ton siäilum. 10. Säämi parlamentaarlâš rääđi vuálásâš nuorâilävdikodde šadda čokkâniđ Suomâ , Taažâ já Ruotâ sämitigij nuorâiorgaanâi nomâttem jesânijn , mut še Ruošâ säminuorâi servi pivdoo nomâttiđ ovdâsteijeid lävdikoodán . Meid Suomâst tulkkojeh, ete algâaalmugjulgáštuš ij kenigit Suomâ riehtiopâlávt. - proojeekt já Ucjuuvâst tuáimee sämiservi Sámi Siida ornijn keessiv 2012 párnái leeirâ Tiänu riddoost alda Sirmá siijdâ. Talle ellii čaggeest masa jyehi peeivi já poccuuh lijjii lojebeh. Palhâšume stuárudâh lii 15 000 eurod. Konferens fáddán lijjii ärbivuáválâš tiätu já arktâlâš ääših. Väldiuási sämimáttááttâsâst adeleh sämikuávlu kieldâin , moh finnejeh taan máttááttâsân sierânâs vittádum staatâtorjuu . 1. / IV-II mield (vuáđupälkki 2 457,04 – 2 560,57 eurod / mp). Škovlim ulmen lii finniđ vástádâsâid el. koččâmušân: Maht sirdep / máttááttep kielâ nuuvt pehtilávt ko máhđulâš kielâlávt epiohtâlâs uáppeejuávkun ? Astoäägi viätám iänááš luándust moottorkiälháin vyejimáin, kárbáin jotemáin já kuáláástmáin. Čuákkim tuhhit SPR toimâvuávám , mii ráhtoo kyevti ihán häävild . Lasetiäđuid addel saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, tel. +358(0)50 3001780. Škovlim válduteeman lii kielâlávgumvuáháduv heiviittem sämimáttááttâsân. Sopâmuš olášuttem kocá ekonomâlij, sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođâi komitea (TSS-komitea). Sämitige vuáččulâš jeessân Pekka Aikio väljejui puáttee sämitiggevaaljâi vaaljâlävdikode saavâjođetteijen. Marja-Liisa Olthuis (Puppâ já vyesi). Konferens majemuu peeivi tollui historjállâš, vuossâmuš Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitigij nuorâiorgaanâi ohtsâščuákkim. Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde lii sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâpoolitlâš iävtuttâsâi, algui, ciälkkámušâi já peleväldimij valmâštellee. Maht finnejum ruttâdem vaikut sämikielâlâš palvâlussáid kalga pasteđ čielgiđ já ruttâdem kevttim kalga čuávvuđ aktiivlávt budjetekonomia pehti. Meriááigán pottii 27 jieškoteuvlágán kirje , main kulmâ lijjii tavesämikielâliih , Power Point – ohjelmáin rahtum cd-kirjeh . Suomâ lahâasâttâs Sämitigge kalga haahâđ pisovâš ruttâdem sämmilâš rävisulmuid sämikielâ luuhâm- já čäällimtááiđu hahâmân já čäittiđ tahheid, kiäh uárnejeh sämikielâ škovlim. Luhhoost kuittâg tievâsčuákkimist lii stuorrâ oovtmielâlâšvuotâ tast , maht sämitige tooimâ já sämmilij sajattuv puáhtá ovdediđ . Aarâhšoddâdemvuáváámist suáppoo vaanhimijguin ovtâspargo toimâmvuovijn. Laavâ mield sämmilâš lii olmooš, kote ana jieijâs sämmilâžžân toin iävttoin, ete sun jieš teikâ aainâs-uv ohtâ suu vanhimijn teikâ ááhust já äijihist lii oppâm sämikielâ vuossâmuu kiellân. Hiäimuvuotâtuávádâh lii vijđásub ko maaŋgâin väldikulttuur aalmugijn . Seminaar leehâst Suomâ Sämitige saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio. Tábáhtus ääigi puáhtá meiddei uápásmuđ säämi muusikkân, kirjálâšvuotân já tuojijd. Unna Junnáást lii oovtâstpargo meid Ruotâ televisio sämitoimâttâs SVT-Sápmijn já Taažâ almosradiofinnodâh NRK sämikielâlâš párnái TV:in eres lasseen materiaal loonootmist . Škoovlâ biologia, Sisčääsih - säämi kielâoovtâstpaargon lohtâseijee pargoh Meid Täsivääldi President já ucceeblohováldálâš lává tuárjum sämikielâ iäláskittemohjelm jotonpieijâm. Säämi kielâtaho palhâšumelii taaiđâpalhâšume , mii kalga spejâlistiđ sämikielâ já kulttuur riggoduv jámaaŋgânálásâšvuođâ . Čielgiittâsâst já koijâdâllâmluámáttuvvâst addel lasetiäđuid säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen, puhelin 010 839 3111. Puoh tobdeh jieijâs já iärásij kuávluid já pisoh jieijâs navdâšemkuávluin . tooimâ ááigán 11.8.-31.12.2014. 7. 8 § Ravvui nubástuttem Tave-eennâmlâš sämiaašij virgealmaiorgaan puáhtá nubástuttiđ taam raavânjuolgâdus. Tiäđáttâs má. haldâttâhhoovdâ valjiimist Nubástus maŋa Sämitige äššigâšpalvâlem já ulmui fattim puáráneh. Kuorrâs ollásávt sämiparlamenttârij vuossâmuu konferens almosciälkkámušân, Juhâmohe julgáštâsân, já tiäddut taan julgáštâs vuáđu tehálâšvuođâ, Kärigâsnjaargâ škovlâ 6-9-ihásiih, stivrejeijee Kaaren Kitti Puáris sämmilâš maainâs njuámmilist mii ij viiššâm huksiđ olssis kuáđi Saalmah láá lamaš škoovlâi kiävtust ovdeláá iskâdâllâmversioin. Sämitige päikkisiijđoin lehâstum nettilostâ Oktavuohta lii uáivildum vuosâsajasávt Suomâ škoovlâi kiävtun: lekkâđ laasâid já tiäđu haahâm riäiduid sämisiärváduv pyereeb já taanáigásâš tubdâmân. Ive 2015 Säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo Ucjuuvâst njuhčâmáánu 25.- 26. peeivi. kamuvsyeinih = syeinih, moh kiävttojeh sovskammuin Sämitigge oovdânpuáhtá ohtsii stuorrâpiätukomissio vuáđudem Suomâ, Ruošâ, Taažâ, Ruotâ sehe jieškote-uv eennâm sämitiigij kooskân vuáváđ stuorrâpiätunaalij hoittám já suojâlem. 040 719 2997, ovdânommâ.suhânommâ@ely-keskus.fi Meccikuávlulaahâ Maht já kost sämmilij kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođah láá torve-jum ? Suomâ finnij avžuuttâsâid pyerediđ sämmilij vuoigâdvuođâid Seminaar lehâstij Suomâ sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. Festivaal ohjelm visásmittoo algâkeesist já tot almostittoo tievâslâžžân kesimáánu ääigi el. tábáhtus jieijâs nettisiijđoin čujottâsâst www.ijahisidja.fi Eres ääših sirdojuvvii puátteid čuákkimáid. TOIMÂSAJEHUOLÂTTEIJEE JÁ LÁJÁDÂSHUOLÂTTEIJEE Säämi párnáikulttuurkuávdáš tuárju párnáá sierâdemkulttuur já lasseet täin lain meiddei párnáá luándulâš sämikielâ kevttim. Maarit vázzá hitásávt muorâkäärdi čoođâ. Syemmilâš uđâsässei tiädu keežild sämmilâš aassâm suudâi válduaalmugân máddáápiäláá Suomâst. - Sämikielâlâš aldatipšoo, Männikkö palvâlempäikki, uásádâh Mustikka 30 672,00€ Nube kieđâst kiško läddilâš- ja nube kieđâst sämmilâškulttuur. Škovlim vuálgá joton Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist kuovâmáánust 2015 . Tääl algâaalmugij vuoigâdvuođah láá valdum vuotân vijđáht almosciälkkámušâst já ton kyeimivuođâohjelmijn. Ärbivuáváliih pivdopiergâseh láá päcimin meddâl kiävtust uđđâ tekniik mield.. Johtti girjerádju / Jottee kirjerááju – proojeekt stivrimjuávkku Kaabi Joovnâ tile stivrâ Virgeomâhâšpalvâlusah láá viehâ távjá almostittum kirjálâžžân; Meccihaldâttâs fáálá tágárij äššigâšpalvâlusâi lasseen meiddei sämikielâlâš palvâlus. Muu uásálistem čuoigâm sämimiäštárkištoid 12-ihásâžžân toovâi munjin máhđulâžžân iberdiđ jo talle, et sämmiliih äässih neelji jieškote-uv enâmist. Vaaljâluvâttâllâm uáinimnáál Lahâaasâtliih já haldâtliih mekanismeh, moh taheh máhđulâžžân luánduvaarij ävkkinanneem sämikuávlust, kolgâččii leđe hiäivulij aalmugijkoskâsij noormâi miäldásiih, meid talle, ko toh kyeskih tai tooimâi vaikuttâsâi čuosâttâhhân leijee algâaalmugsiärváduvâi ääšimiäldásâš kuullâm sehe rijjâtátulâš já tiätun vuáđuduvvee munemietâmâs, vaikuttâsâi keeppidmân tárbulijd tooimâid, sajanmäksimijd já hiäđui jyehim. Sämitige pargon lii sämitiggelaavâ § 6 mield ovdâstiđ sämmilijd pargoidis kullee aašijn nuuvt aalmuglávt ko aalmugijkoskâsávt-uv. Ärbivuáváliih pivdopiergâseh láá päcimin meddâl kiävtust uđđâ tekniik mield.. Oppâmateriaal proojeektpargeeh : Ijâttis ijjâ – tábáhtus uárnejeh oovtâst Anára Sámisearvi, Sämitigge, Säämi máttáátâs ¨kuávdáš, Sämiuseo Sijdâ, Aanaar kieldâ, Giellagas-instituut já Aanaar servikodde. Laahâ já - asâttâs šadda vuáimán majemustáá ive 2014. 4. Sämitiggevaaljah toimâttuvvojeh vaaljâive čohčâmáánu vuossâmuu oles oho vuossaargâst älgee neelji oho ääigi . Siämmást kollim addel sämmilijd máhđulâšvuođâ vaikuttiđ EU tääsist. Ucjuvnjäälmi škovlâ : Hildá Länsman ( tavesämikielâ ) já Oula Järvensivu ( tavesämikielâ ) - Kaaresuvanto škoovlâ Buoidagat – juávku čáitáldâs Gos boagán, gos liidni ? Anarâš- já tavesämikielâ vuáđumáttááttâs várás láá almostum uđđâ oppâmateriaaleh . Škoovlâi já čaitâlmij almottâttâm tábáhtuvá taan ive neeti peht Webropol - riäidoin. Seminaar toollâmsaje muttoo Ovdâskode Uccâparlameentân . Jotteemčujottâs lii Arkadiankatu 3 . SPR tiäddud meid, et lavŋe ij lah uđâsmuvvee energiahäämi. Válduoosijn poccuuh poreh ain luándukuáttumijn. Mun lam Anni Koivisto, ucjuvlâš, masa 17-ihásâš säminuorâ (2008) Sämitigge lii ääši tehálâšvuođâ tiet viggâm finniđ ciälkkámušân laseääigi vâi sämitige čuákkim kiergâniččij kieđâvuššâđ ääši . xxx Stivrâ nomâttij Suomâ Maailm mušto (Suomen Maailman muisti) – komitea ovdâsteijen Pauliina Feodoroff já suu värijesânin sämitige kulttuurčällee. Meid čuávvoo sämitige čuákkim 19.2.2014 valmâštâllâm kalga algâttiđ haldâttâhhoovdâ joođeettijn. ” Puátteevuođâst tuáivum, et mist liččii täst oovdâs-uv šiev eellim iävtuh tääbbin tavveen. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst Lasetiäđuid virgeest addel vs. säämi kielâtorvočällee Tarja Porsanger puh.. Säämi párnáikulttuurkuávdáš Mánnu uárnee párnáid tyeji- já puđâldempáájá tme 10.00–12.00. Vuáđupäälhi lasseen máksoo 24 % sämikuávlu lase já hárjánemlaseh miärášuveh pargohárjánem mield.. Luándukevttim lii ereslágán sierâ sämi-iäláttâsâin. Kenski mun olášutám siijdâ tuoivuu. Kišto lii puohháid áávus. Vástádâsâid täid koččâmâššáid puáhtá uuccâđ Oktavuohta-siijđoin , mii kávnoo sämitige päikkisiijđoin www.sámediggi.fi . Taan ohtâvuođâst Suomâ sämitigge ocá Čuovâkove: Anni Näkkäläjärvi. Sämiarkkâdâh tuáimá säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Nuorttâsämikielâ lii lamaš tuše sarnum kielâ ive 1972 räi, kuás almostuvvii vuossâmuš aabis Aabbâs säämas já Koltansaamen opas, mast oovdânpuohtui kielâ ortografia ađai čäällimvyehi. Kišto lii puohháid áávus. Seminaar loppâpuátusin pahudui, ete lii tárbu vuáđudiđ pargojuávkku, mii puávtáččij valmâštâllâđ oovdânpyehtim Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitiggijd já tuálvuđ ääši tast ain ovdâskulij säämi parlamentaarlii rääđi peht säämi ministerpargojuávkun já staatân. Sämitigge lii vuáđudâm säämi kielâtaho-palhâšume, mon uáivilin lii adeliđ tubdâstâs sämikielâlij palvâlusâi já sämikielâ sajattuv oovdedmân toohum ánsuliist pargoost Suomâst. kuávlu kiävtust, historjást, oskolduvvâst, tábáhtusâin já iäláttâsâin. 31. Keejâ uánihisvideo Piilvist kote aalgât säämi kulttuur oopâid alatorvinen (at) samediggi. Ovdedeh uđđâ tiätuteknologia vievâst slajâtubdâm já killeel ovdánem šoddâdem (ml. sämimáttááttâsâst já ton oppâmateriaalpyevtitmist luándu maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee ärbivuáválii tiäđu sehe ton suojâlem já áárvustanneem). Pasâttâssân pááccám astoääigi viätám päikkikuávlust sehe Ruotâst já Taažâst, säminuorâi tábáhtusah ko kelijdeh. Sämikuávlu jyehi tuáimee staatâ já kieldâ ohtâduvâst kalga leđe tarbâšân vijđes vuáhádâh sämikielâ uápui tuárjumân. Iävtuttâs toimâohjelmân vuálgá tastoo ciälkkámušrieggei. Anarâškielân: Lam jieš umesämmilâš, mut lam luuhâm maadâsämikielâ vuossâmuu luoka rääjist Tärnaby sämiškoovlâst. Sämmilij máhđulâšvuođah paijeentoollâđ jieijâs poolitlijd instituutioid já uásálistiđ sämisiärvádâhân láá pyereh. Suomân tarbâšuvvoo jotelávt sämikielâi iäláskittemohjelm, mii ličij tááláást olesváldálub já kuhesáigásub toimâ sämikielâi siäilum já ovdánem visásmitmân. Ovdâskodde kieđâvuš haldâttâs oovdânpyehtim čohčuv . Sammallahti sänikirje uđđâ teddilâs almostui Olgosadalduvah Tot kalga meiddei toimâđ oovtâstpargoost haldâttâsâikoskâsii šoŋŋâdâhnubástuspaneláin já Arktâsáin Raađijn. * Hiivsigeh Meccihaldâttâs lii ánsulávt olášuttám säämi kielâlaavâ kenigâsvuođâid já ovdedâm sämikielâ sajattuv viärmádâhviestâdmistis, äššigâšpalvâlusâinis já tieđettemtoimâinis. Keraamisij pastemij hämikielâ puátá ärbivuáválâš säämi čuárvipastemist. Lasseen säämi toovlášoskoldâhân kullee uhredem sieidijd lii kulttuurolgospyehtim . Tot uáivild tom, et sämmilij jieijâs kielân lohtâseijee vuoigâdvuođah, tegu vuoigâdvuotâ kevttiđ sämikielâ virgeomâháin já ášástâldijn virgálâš orgaan čuákkimijn tâi vuoigâdvuotâ finniđ palvâlem sämikielân, lii vyeimist taam kuávlust vijđásubbon ko eres kuávlust Suomâst. Joton vuálgám kuávluhaldâšem uđâsmittem, lehâdijn maaŋgâid staatâ haldâšempargoid kyeskee njuolgâdusâid já sirdedijn pargoid virgeomâháást nuubán, addel máhđulâšvuođâ säämi jiešhaldâšem turviimân já ain oovdedmân iivij 1993-1995 lahâvalmâštâlmist páhudum prinsiipâi já ulmij miäldásávt. Säämi kielâlaahâ täähid sämmiláid vuoigâdvuođâ kevttiđ jieijâs kielâ ko sij ášásteleh sämikuávlu viergeomâháin . Pargojuávhu paargon uásálisteh staatâi já algâaalmugij ovdâsteijeeh. (b) oovdânpyehtee taiđuuh; Párnáást lii vuoigâdvuotâ vuoiŋâtmân, sierâdmâm já rijjâááigán sehe taaidâ- já kulttuurelimân. Saavâjođetteijee Juvá Leemit , Klemetti Näkkäläjärvi , muštâlij sämitige tievâsčuákkimân äigikyevdilis aašijn . Uásipeličuákkimist tohhii miärádâsâid kuhháá iho čuáskimâs šooŋâst peerusthánnáá Maaŋgâkulttuurlâšvuođâ siäilum iähtun lii, et kulttuurij ereslágánvuođâi kooskâst lii positiivlâš ohtâvuotâ. Tiervâpuáttim Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtkištodem puátusij almostittemtilálâšvuotân, mii tuálloo Sämimuseo Siijdâ auditoriost, Anarist tuorâstuv 4.12.2008 tme 15. Ulmuu čälihánnáá historjá lii eenikielâ , mii lii olmoošvuođâ já rähisvuođâ historjá . Kii tuu áášijn meerrid ? Palhâšume ij pyevti mieđettiđ siämmáá uážžoi nubetove sierânâs vuáđustâsâittáá. Sierâ molsâiävtui kuástádâsâid já ekonomâlijd vaikuttâsâid kolgâččij rekinistiđ já rekinistemvuáđustâsah kolgâččii leđe almolávt árvuštemnáál , vâi sierâ ornimmolsâiävtuid puávtâččij tuođâlávt árvuštâllâđ . Säminuorâi taaiđâtábáhtus lii uárnejum 1970-lovo rääjist . Sii lasseen jyehi lävdikoodán kuleh vittâ eres jeessân sehe juáhážân persovnkuáhtásâš värijeessân . Sopâmuš ulmen lii suojâliđ uccâ kielâid moh láá lappuumin, maid sopâmušstaatâi aalmugjesâneh ärbivuáválávt kevttih staatâinis. / IV-II mield (vuáđupälkki 2 457,04 – 2 560,57 eurod / mp). • máttááttâllâđ tubdâđ ellei luodâid já pivdovuovijd pivdočeepi jođettâsâst Sämitige nuorâirääđi 15-25-ihásiih jesâneh valmâštâleh taid sämitige ciälkkámušâid, alguid já eres peleväldimijd, moh kyeskih säminuoráid teikâ säminuorâi eellimtiilijd. Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j)-pargojuávkku iävtuttij el. sui generis (áinoošlajâsâš) - vuáháduv rähtim tiilijn, main ärbivuáválii tiäđu haldâšeijee aalmug áásá maaŋgâ sierâ staatâ kuávlust. Neelji väldikoddeest ässee sämmiliih viettih ohtsii aalmugpeeivi kuovâmáánu 6. peeivi. Lasetiäđuh: Suomâ sämitiggelaavâ § 23 mield sämitigge paijeentuálá vaaljâluvâttâllâm sämmilijn. Muáđuinis mojeh čyevih Meccihaldâttâslaavâ uđâsmittem fáálá meid máhđulâšvuođâ kavnâđ innovatiivlâš čuávdusijd oovdâst leijee koččâmuššáid. Lasetiäđuh : Pygálussáid pottii ulmuuh jieškote-uv palgâsijn, já eromâšávt puoh čepimusah jyeigeeh juoigii. Luámáttuvâid puáhtá meiddei printtiđ Sämitige viermisiijđoin čujottâsâst www.samediggi.fi Aarâhšoddâdmist puáhtá ávhástâllâđ luándoin nanodiđ kaandâi jiešluáttámuš meiddei sijjân omâsub pirrâsist. Nuorâirááđán šaddeh väljejuđ vittâ eidusii jeessân sehe sijjân juáhážân persovnliih värijesâneh . Säämi kulttuurkuávdáš Sajos valmâštuvá Aanaar markkânân ive 2011 loopâ räi já váldoo kiävtun ive 2012 aalgâ rääjist. Sämikielah Meid škoovlâst anarâškieláin adelum máttááttâs meeri lii ihásávt lasanâm huámášitteht eidu kielâpiervâltooimâ áánšust. Zoja pärnivuođâ päikkisijdâ lii tááláá ääigi toppum kuávlu , mii kulá Ruošâ suátiviehân . Uđđâ haldâttâsohjelm tuárju sämikulttuur Proojeekt ääigi pahudui, ete Kielâkäldee lii uáli taarbâšlâš já pehtil, mast kolgâččij rähtiđ pisovâš orgaan. Leeibi , suávi já poijuu kevttih näähki ostodmist . Veikâ eidusâš paimândempargo lii čokkânâm almaid , nisoneh láá uásálistâm já uásálisteh ain aktiivlávt puásuituálu jyehi-ivvááš tábáhtusáid já omâsteh meid poccuid . Moos.28). Suomâ sämmilijd puáhtá návt kielâlávt jyehiđ kuulmâ juávkun: tavesämmiláid, aanaarsämmiláid já nuorttâsämmiláid. Čuávu nettisiijđoid. Taan luuhâmive meid sämikielâ amnâsmáttááttâs uáppei meeri lii lasanâm 18. Sämimáttááttâs škovlimproojeekt algâttem sirdâšuvá kuovâmáánun 2015 sijđoh : 192 Lasetiäđuid pargoost addel Sämitige má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala 010 839 3106. Tuáivuttep puohâid tiervâpuáttám Säminuorâi taaiđâtábáhtusan tuorâstuv 31.3.2011 ! Škovlim siskáldâs: Sämikulttuur já sämikielâ / - kielâi siäilum váátá, et sämikielâlâš vuáđumáttááttâs já peivitipšo láá sierânâssajanmäksimnáál kieldáid staatâ ruuđâin meiddei sämikuávlu ulguupiäláá kuávlust. Säminuorâi taaidâtábáhtusân láá almottâttâm 24 musijkkárid tâi muusikjuávkkud. Sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi finnim turviimân já sämikielâlii peivitiipšon 600 000 € Sämikuávlu kieldâi vuáđumáttááttâsâst já nube tääsi máttááttâsâst kalga kieđâvuššâđ säämi kielâlaavâ já kielâlâš vuoigâdvuođâid. Virgeomâhâš kalga anneeđ huolâ vuoigâdvuođâi vuáválâšvuođâlâš olášuumeest. Hildá lii Solju lasseen mieldi aanaarlâš Out Of The Woods - muusikjuávhust. Sämitigge ana asâttâsâi jotelis vuáimánšoddâdem huámášittee tergâdin. Olmoošvuogâdvuođâpoolitlâš toimâohjelmist šaddeh kieđâvuššâmnáál meid sämmilij vuoigâdvuođah. Lasseen staatah kolgâččii viggâđ nanodiđ sämikielâi kevttim tuámuštoovlist já eres virgeomâhijguin ášástâldijn já ain pyerediđ almos palvâlusâi finnimvuođâ sämikielâiguin . Nuorttâlâšnuorâin ij lah eidu tääl maggaargin ornijdume ige uárnejum toimâ. Nuorâirääđi uáiná-uv tehálâžžân iäláskittiđ nuorttâsämikielâ já kulttuur, uážžumáin nuorttâlâšnuorâid oohtân. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ Suomâ sämitige čäällimkoodán 10.7.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin: Sajos, 99870 Aanaar. Amoc aalgij ráppáđ anarâškielân vistig keččâlemmieláin, mutâ tot lâi sunjin meiddei luándulâs, tondiet ko tot lii suu eenikielâ. Sämitige haldâšem SaKaste-Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus-proojeekt uárnee kuálmád säämi puárásijpargo ovdedempeeivijd. Suomâ staatâ kolgâččij turviđ sämitiigán kelijdeijee resurssijd toimâđ já pehtilittiđ tooimâid sämikielâi iäláskitmân. Nubbe sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Ruávinjaargâst 28.10.2008. 5. Sämitige saavâjođetteijee uásálistij OA algâaalmugij pisovâš foorumân New Yorkist , mast toolâi čuávvoo sahâvuáruid : Seminaarist sahavuáru tuálih el. Sämitige ovdâsteijee, europarlamiänttár Sirpa Pietikäinen Euroop parlamentist, išeuásádâhhovdâ Olli Kerola Sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst, ohjelmhovdâ Leena Meriläinen Tave-Suomâ Kaste-projektist, rehtor Liisa Holmberg Säämi máttááttâskuávdáást, sosiaalneuvos, tooimâjođetteijee Ristenrauna Magga Sámi Soster rs:st já ávuspalvâlus jođetteijee Mirja Laiti Aanaar kieldâst. Sopâmuš artikla 15 täähid juáhážân vuoigâdvuođâ uásálistiđ kulttuurelimân , navdâšiđ tom hiäđuin sehe navdâšiđ syejeest , mii lii suovvum sii tieđâlij , kirjálij teikâ taaiđâlij ráhtusij jiegâlâš já materiaallâš hiäđoid . * Studio 44 m2; s. 7 m x 6,3 m, ollâ tile Sämimáttááttâsâst tarbâšeh jieijâs koskâsâš äššitobdeeviärmáduv, mast lii máhđulâš nanodiđ kulttuurlijd pargovuovijd sehe jieijâs áámmátidentiteet. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Jomppanen siiri.jomppanen@samediggi.fi já má. kielâaašijčällee Marko Marjomaa marko.marjomaa@samediggi.fi. Sajos šadda leđe sämmilij ärbivuovvijd vuáđuduvvee kult-tuur-, haldâttâs-, škovlim- já mättimčokkânem sehe maaŋgâhámásâš tábáhtustáálu. Sämikielâlâš palvâlusah interneetist Sämitige uáinu mield aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiikâst já ovdedemohtsâšpargoost kolgâččij vuáijuđ meiddei arktâsâš algâaalmugáid, ko Suomâ lii čonnâsâm Arktâsâš Rääđi paargon. Sämikielâ táiđu kiäččoo occei hiättun. Uáppee-ennustâsah čäittih kuittâg, ete sämikielâlâš máttááttâs lassaan puáttee iivijn ko sämikielâlâš arâšoddâdem naanood sajâttuv. Tiervâpuáttim juhlođ säämi aalmugpeeivi ! Tiervâpuáttim ávudiđ Saijoos já Sämitige ! Vaaljâlävdikodde tieđeet Seminaar puáhtá maŋeláá čuávvuđ meid tavesämikielâlii teikâ suomâkielâlii vuárkkán. Proojeekt aalgij 1.8.2015 já nohá 31.5.2018. uikkim äilisto lahtosijdiskuin vuolgättuvvoo majemuståå 10 peivid ovdil uåkkim. / II miäldásávt ( vuáđupälkki 2560,57 eurod / mp ) . Tuupa konsert artiseh láá Ailu Valle, Amoc, Tiina Sanila-Aikio, Ulla Pirttijärvi Länsman, SomBy sehe Niillas Holmberg. Oskom , et puátteevuotâ niävttá pyerrin ton tááhust , et sämikielâ naanoodmân uážžup ennuv resurssijd . 010 839 3111. ILO 169-sopâmuš ratifisistem 2. - Valmâštâllâđ Suomâ uáivilijd aalmugijkoskâsijd biodiversiteetsopâmuš čuákkimáid , moh lahtojeh artikla 8(j):n Palgâs jyehim váátá iästuääiđi rähtim. Šoddâdem lii čonâsâm kulttuur já ohtsâškode nubástusân. Ciälkkámušâstis Sämitigge täävist POLURA-pargojuávkun toohâm iävtuttâsâs kuáđuttemtorjust, mon kalga turviđ sierânâsruttâdâssáin, já mii ij lah POLURAst kiddâ. Sämikulttuurist ärbivuáválâš kulttuurolgospyehtim uáivild juoigâmmuusik , säämi tyeje , sämitaiduu , muštâlemärbivyevi já oskomušâid , kirjálâšvuođâ , sämikielâlijd päikkinoomâid sehe säämi huksimärbivyevi ( el . láávuh , kuáđih , sierâlágáneh ääitih ) . Ärbivuáválij iäláttâsâi hiäjus kannattemvuotâ já iäláttâsâi hárjuttemiävtui hiäjunem lii jođettâm motomijn algâaalmugsiärvusijn tuođâlijd vädisvuođáid. Säämi párnáiteatterproojeekt ocá aittâleijeid ! Forgâ Euroop union ráhtusruttâráájust tiätu meiddei sämikiel Juáigus ana ulmuu nuorrân . Mist ij lah lamaš máhđulâšvuotâ vaiguttiđ ovdil ko tääl, magarijd áárvuid mijjân piäijojeh tutkâmušâin já almolâšvuođâst. Keejâ uánihisvideo ohtsâštave-eennâmlii kirjerájuautost. Muštâlus tuávááš Säämi kielâlaavâ (1086/2003) 29 § miäldásávt addel sämikielâ toimâttâh oovtâst sämitige asâttem kielâraađijn vaaljâpojijmield Sämitiigán muštâlus sämikielâ kyeskee lahâasâttem heivitmist sehe sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâi olášumest já kielâtile ovdánmist. Sámi Duodji ry puáhtá čáitálmâsân säämi tuojijd já uárnee pargočáittusijd. Ulmuuh, kiäh láá sämikuávlu lájádâsâin tipšoost sehe toh ulmuuh, kiäh láá pääihist tipšoost, ege mudoi puávtáččii jienâstiđ, uážžuh táárbu mield išedeijee tipšosaajeest jienâstem várás. Biodiversiteetpargojuávhust láá olášuttem toorjân ráhtám virgeomâháid já čanosjuávhuid kenigittee toimâohjelm. Lasseen kuávdáá uáivilin lii pyerediđ máhđulâšvuođâid levâttiđ já finniđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin. Julgáštuš laiđiittâsuásist aainâs páhudeh , ete algâaalmugeh láá kuáhtám historjá ääigi epivuoigâdvuođâlâšvuođâ , mii lii iästám sii turviimist já oovdedmist jieijâs kulttuur já hiäjusmittám sii vuoigâdvuođâid . ( Kove : Harri Nurminen ) – Olmoošvuoigâdvuođâraapoort ulmen lii ovdediđ algâaalmug vuoigâdvuođâi já tile positiivlâš ovdánem. Lii tehálâš, et pargo ij ooroost taas já pargojuávhu iävtuttâm tooimâid riemih olášutteđ ”, Näkkäläjärvi iätá. Lasetiäđuh: Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, klemetti.nakkalajarvi@samediggi.fi, + Suámsurtorist lii meid ohtsâš pevdi , kuus puáhtá pyehtiđ vyebdimnáál ovtâskâs tävirijd , jis jieččân piävdán ij kavnuu tuárvi vyebdimnáál . Nuorttâsämmilijn suullân peeli sárnuh eenikielânis nuorttâsämikielâ . Lohomeerrin tot lii suullân 300 olmožid . Ovdâskodde tuhhiittij vyesimáánust ruukilaavâ 169 § miäldásii nubástus, mon mield Tukes puáhtá agâstâllum suujâ tiet occee pivdemist malmâuuccâmlove teikâ kolletoidemlove vyeimistorroom juátkimân teikâ ruukilopán teikâ ruukitorvolâšvuođâlopán kyeskee miärádâsâst meridiđ, ete looveest ohtâlistum toimáid pyehtih väidimist peerusthánnáá riemmâđ lopemiärádâs nuávditmáin. ” Sämitigge nomâttij lävdikudijdis já ovdâsteijeidis oovtâstpargo-orgaanáid Sun haaldâš puoh khoomei-stiijlâid já lii vuáittám Koskâ-Aasia Grand Prix III – kišto . Tai lasseen viäsu kuávdášlâš visteh láá maaŋgâtoimâ- já palvâlemsyergi pirrâ čokijdeijee ohtsâšvisteh : lávdástâllâm- , škovlim- já maaŋgâtoimâvisteh sehe raavâdviäsu . asâttâs avisij torjust toovâi máhđulâžžân vuossâmuu keerdi ohtsâškodálâš torjuu mieđettem sämikielâlâš aavisamnâstuv pyevtitmân. Palhâšume puáhtá mieđettiđ om. Kirjálâš, njálmálâš tâi eres áánsuin, moh sajaduveh vijđáhit jieškote-uv toimâsuorgijd. Liiŋkih: Ruotâ Suppârist uásálist Britta Marakatt-Labba, kiäst láá uáinimist taavluh já kirkkotekstiileh. Nuorah aldakooveest Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ Suomâ sämitige čäällimkoodán 9.1.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin: Sajos, 99870 Aanaar. Säämi puárásijpargo Konferens muštottij tast, ete sämmiliih láá ohtâ aalmug, mon ohtâlâšvuođâ staatâi rääjih iä uážu rikkođ. 9.10. Värijesâneh: Rommáin njadostum sälttiluosâ 10,80 eurod Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid . Artiklast 9 sopâmušuásipeleh movtijditeh staatâi raajijd rastâldittee páihálâš- já kuávluoovtâstpargo já táárbu mield valmâštâleh já olášuteh ohtsijd enâdâhohjelmijd . Suomâst tavesämikielâ sárnuh eenikielânis suullân 2000 olmožid. Sämitigge ana uáli stuorrâ väännin tom, ete laavâ ohtâvuođâst ij lah suogârdum sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ruttâdem ovdedem. Puásuituálu lii sämmilâš materiaallâš kulttuur vuáđu, ko tot lii áinoo sämmilâš iäláttâs, mii addel áigápuáđu pirrâ ive. “ Mun lijjim uáli ilolâš, ko staatârääđist pajanii savâstâlmân sämmilâš puásuituálu táárbuh já eromâš koččâmušah, ” Paltto muštâlij. Ingá, Ánne já Niiles peessih riipân já kárvudeteh sämimáccuháid. Säminuorâi taaiđâtábáhtus Taaidâtyejeh S äämi kulttuurkuávdáš S ajosist S taatâ taaidâčuágáldâh / S taatâ taaidâtyejitoimâkode tiilámtyejeh Taid pyevtitteh ohtsâšpargon Suomâ Yle Säämi Radioin , Taažâ NRK Säämi Radioin já Ruotâ SVT Sápmijn . Meid ravviittuv pargon lii ovdediđ párnáá šoddâm, ovdánem já oppâm sehe tuárjuđ vaanhimijd sii päikkišoddâdmist. Nuorâirääđi čokkânij vuossâmuu keerdi cuáŋuimáánust 2011. Pargo álgá sopâmuš mield já pištá 31.12.2016 räi (jis ruttâdem ornâšuvá). Jimi Kettus breakdance-pargopääjist piäsá uápásmuđ maađijtánssámkulttuurân já breakdance vuáđulihâstuvvâid. Ucjuuvâst párnááh uážžuh eenâb tobdo čuojânâssáid. Šadoh lijjii kuškâdum já kiddejum nommâkilgolijguin herbaarion ađai šaddočuágáldâhân. Saavâjođetteijee sajasâžžân tuáimá sämitige vuossâmuš värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari. Sämitigge iävtut máttááttâsministeriön sämmilij ovdâstâs ministeriö vyelni tuáimee kirjerájuišeruttâlävdikoodán. Sämmilâš puásuituálupeerâ Armi já Timo Palonoja Joikukotsamost Suáluičielgist uárnee maaŋgâpiälásijd kulttuur- já luánduohjelmijd mađhâšeijeid. Nuorttâsämmiliih kuleh Suomâ ortodoksâlâš kirho tavemuu servikoodán , Laapi servikoodán já hämmejeh eenâblovo Aanaar kuávlu servikodálijn . Tieđettemčáluseh Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistem Säämi arâšoddâdem aargâ tooimâi ravvuuh Pyeremus lii tot, et ulmuuh movtijdeh já halijdeh leđe mieldi párnái já nuorâi kulttuur tuárjumist já tooimâi pyevtitmist. Máttáátâs tiäduttâssyergih láá säämi kulttuur, eromâšávt juáigus já tyejeh, iäláttâsah, eellimvyehi já páihálâš luándu. Säämi musiikkuávdáš uárnee Sajosist konserttijd já eres musikkân lohtâseijee tábáhtusâid. Nubben taan juávhust palhâšuvvoo Aanaar vyeliškoovlâ 3-4 luokkalij Manin nu lea ? Vuáđuškoovlâ pajeluokai anarâškielâlii máttááttâs várás lii almostum uđđâ eennâmtiäđu oppâkirje já oppâmvihko , Amerik já Amerik Oppâmvihko . Petra Biret Magga ( pj ) , Ellen Näkkäläjärvi , Eeva-Liisa Rasmus ja Rauna Rahko . Suomâ staatâ lii WIPO jeessân. Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo kyevtipiäivásâš tábáhtussân Ruávinjaargâst nuorâitáálu Mondest kuávdoo kaavpuh cuáŋuimáánu 7.–8. peeivi. AV-TEKNIKKÁREH; Väridemnáál jienâ- já / teikâ čuovâteknikkáreh. 7 § Palhâšume jyehim Palhâšume juáhhoo sämiaašijn västideijee ministerij já sämitigij saavâjođetteijei ohtsâš čuákkimist árvuštâllâmkomitea iävtuttem kirjálâš agâstâlmij vuáđuld. fi, puh.. Staatah kolgâččii ovdediđ heivejeijee monâttâllâmtaavijd ohtâvuođâtolâmân sämitigijguin vâi taat ulme olášuvá. Säminuorâi vaikuttem stuorrâ lävkki valdui ive 2011, ko sämitigge meridij vuáđudiđ nuorâirääđi. Tastoo Saba šoddâmpäikki lii tiivvum já tast lii rahtum uási Várjjat Sámi Musea (Vaarjâg Säämi museo) čáitálmâs. Aanaar škovlâ: Sara Keränen (tavesämikielâ), Katariina Saijets (tavesämikielâ) Sopâmuš 17 artikla mield staatah kalgeh tähidiđ ete párnááh uážžuh tiäđu maaŋgâ sierâ käldein. Staatah kalgeh ruokâsmittiđ tieđettemniävvuid kiddiđ eromâš huámášume algâaalmugpárnái kielâlâš tárboid. Paneelist sárnojii eromâšávt säminisonij máhđulâšvuođâin peessâđ ärbivuáválij sämi-iäláttâsâi pirrâdâhân já säminisonij uásálistmist politiikân . Aanaar paješkovlâ : Gabriela Satokangas ( tavesämikielâ ) já Tytti Kuusisto ( nuorttâsämikielâ ) Nuorttâsämmilâš katriltanssâ lii neelji paarâ tanssâ, moos kuleh nelji almaa já nelji nissoon. Ton virgálâš lekkâmijd viettii 26.8.1993. Proojeektvuávájeijee, Säämi kulttuurkuávdáš Sämitigge miäruštâlâi vuáđulávt vuáváámijd kieldâlij lahâasâttem háárán, aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi háárán sehe uđâsmitmij háárán, maid valmâštâleh staatâhaldâttuvvâst. Sämikielâi puátteevuođâ turvim lii tehálâš aalmuglâš haahâ , mii kulá haldâttâsohjelmân . já toos kullee pargokirje. Vaaljâpaje juátkoo ive 2015 loopâ räi. Suomâ kolgâččij eromâšávt visásmittiđ sämmilij hárjuttem puásuituálu sierânâssajâttuv turvim ko váldoo vuotân ton iäláttâs merhâšume sämmilij kulttuurân já áárbán. Ko anarâš kielâpiervâltooimâ puátusin šoddii anarâškielâliih luokah , te lâi velttidmettum pyevtittiđ meiddei eenikielâlâš algâmáttáátâs várás materiaal . Stivrim / čuoppâm: Ima Aikio-Arianaick, kuvvim: Antti Kyrö - taaiđâtábáhtusvästideijee Anni Näkkäläjärvi , 040-511 1821 Tergâdis kietâtyejitááiđu uási lii sämikielâlâš tyejiterminologia . Kirje lii finniimist sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst , säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist . * Blueray-čuojânâs Iävtukkâsasâttâllâm várás kalga tevdiđ vaaljâlävdikode nanodem luámáttuv . Pisovâš ruttâdem säämi kielâoovtâstpargo oovdedmân ij kuittâg kavnum proojeekt ääigi. Nuorâi taaiđâtábáhtus Aanaarsämikielâ riehtâčäällimvyehi , ortografia , tuhhiittui ive 1992 . Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Oppâmpajeh já tai siskáldâsah sehe vuossâmuu teivâdem ohjelm láá finnimnáál sämitige já Giellagas-instituut nettisiijđoin: www.samediggi.fi já www.oulu.fi/giellagasinstituutti / 6. Sämitigge Vuossâmužžân jieijâs liipu sämmiláid iävtuttij taaidâr Synnøve Persen, kote meiddei vuávái jieijâs lippuiävtuttâs. Párnáá vuoigâdvuođâi tieđettemčáálus lii tääl almostittum meid aanaar- já nuorttâsämikielân . Siijđoi loopân rähtim várás vyerdih jotkâproojeekt . lansman (at) samediggi. Akwé: Kon - ravvuuh Oppâmateriaal ráhtoo aanaar-, nuorttâ- já tavesämikielân. Kristiina lii lávlum 25 ihheed, main juáigus 8 ihheed. Sämitiigán já säämi kulttuurkuávdáš Sajosân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Bluppe-rááiđust almostittum uđđâ tavesämikielâliih kirjeh Bluppe mállásat, Bluppe ja albbas, Bluppe ja ealga, Bluppe ja guovžžačivggat já Bluppe ja goddesáhpánat heivejeh miäldusluhâmužžân sehe sämikielâlii ete eenikielâ já vieres kielâ máttááttâsân. Tábáhtus lii máhđulâš čuávvuđ lávurduv uásild Säämi máttááttâskuávdáá olášuttem livestream-nettivuolgâttâs peht. Lii pyeri, et pargomarkkânij savâstâllâmohtâvuotâ siäilu. Čevetjävri lii nuorttâlâškuávlu vááimus , mast nuorttâsämikielâ já kulttuur láá luándulâš uási jyehipiäiválâš eellim . Pargopääjist hárjuttâllâp parâtánssám tuálvum já čuávvum algâuápuid. Lasseen hiärváás čuárvivuájuttâsah kiävttojeh maaŋgâin muorâtiiŋgâin, tegu kuuvsijn, naapijn, vyeijim- já mätkisoobijn, puttâlijn já kijssáin (čukke). 010 839 3103 já fax 010 839 3131 sehe šleđgâpoostâst Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Eres ääših sirdojuvvii puátteid čuákkimáid. Seminaarist lii tulkkum sämikielâin suomâ- já ruotâkielân. Sämitigeh tiädutteh, et tave-eennâmlâš sämisopâmušâst lii stuorrâ merhâšume säämi ohtsâškoddeovdánmân, já siämmást páhudeh huolâst, et toimâ tave-eennâmlâš sämisopâmuš pyerrin ij láh ovdánâm sämiministerij já sämitige saavâjođetteijei koskâsâš sopâmuš miäldásávt, vrd. roovvâdmáánu 14. peeivi 2007 peividum pevdikirje. * Av-teknikkár Janne Lappalainen Sämitiigán ruttâ lasebudjetist • máttááttâllâđ kädiseergi kädistem já uápásmuđ ááldu pačemân Säämi kulttuurkuávdáá válduláigulâžžân tuáimá Sämitigge, mii tastoo laigut viistijd eres kevtteid. Šoŋŋâdâhnubástus coggâm já biodiversiteet hiäjusmem láá ääših, maid kalgeh tipšođ ájáttâlhánnnáá. o Saijoos jođettem- já markkânistem- sehe ton fastâ tuáimei koskâsâš oovtâsttoimâmmaali vuávám já Kove: Anni Näkkäläjärvi sooppum maali olášuttem já ovdedem já oovtâsttoimâmmaali toimâm- já pargojuávkkuresurssij turvim. Párnáid kalga suojâliđ viärjulâš stuuimijn. Oovdeb, ive 2006 rääjist ihán 2016 räi vyeimist lamaš strategia koolgâi uđâsmittiđ biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkimij já EU miärádâsâi tiet. Kiävu luándumecci Vistáduvvâst lii pevdijuávkku 6 ulmui, sohvá já tv sehe riššo já hiivsig. Olmoošvuoigâdvuotsopâmušâid kalga Suomâst väldiđ vuotân talle ko uđâsmiteh lahâasâttem, riehtivuáháduvvâst sehe eromâšávt vuáđulahâváljukode peleväldimijn. Sämitige saavâjođetteijee pargonomâttâs rievdâdmist ŠpresidenttânŠ lasettičij sämitige áárvustan-neem já kuvviiččij saavâjođetteijee tuođâlâš sajattuv aalmug ovdâsteijee orgaan saavâjođetteijen. Sämikuávlu kieldah, staatâ virgáduvah / finnodâhlájádâsâh já sämiorganisaatioh kalgeh tieđettiđ já kuorâttâllâđ tom, maht säämi kielâlaahâ vaikut pargosiärváduv tooimân. Vuossâmuu säämi riijkâpeivialmaa Isak Saba (Sápp Issát) šoddâmpeivi Juhle lekkâmsaavâst Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi puovtij oovdân oovdeb suhâpuolvâi korrâ pargo sehe seervij tergâdis rooli kulttuur siäilumist. ( 1.8.2008 / NP ) “ Haldâttâsohjelm čoonnâs meid anneeđ huolâ vyeleebtásásii maađijviärmáduv oornigist táálunkuávluiäláttâsâi já meccituálu toimâmiävtui torvejeijee vuovvijn. 010 839 3102. RAAVÂDVIÄSU GALLA, 50 ulmui Sämitige saavâjođetteijee já má. haldâttâhhovdâ teivâdáin riehtiministeriöst riehtiminister Anna-Maja Henriksson sehe ministeriö virgeulmuid. Suomâ kulmâ sämikielâ Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ 10.6.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin: Saamelaiskulttuurikeskus Sajos, 99870 Aanaar. Sämikielâ sárnum kieldui maaŋgâin ohtâvuođâin. Taan siijđo uánihis čujottâs lii www.samediggi.fi/kvsopimukset Hahâkoordinaattor toimâsaje lii sämitige čäällimkoddeest Aanaar markkânist. Miinusân puáhtá mainâšiđ kirje noomâ , mon ferttee molsođ , ko siämmáánommâsâš hirtorjá kirje lii juo lemin ! • radio, videoh, loostah, kirjeh, speelah, televisio SÄÄMI KIELÂKÄLDEE OHTÂVUOTÂTIÄĐUH Suomâ Laapist, Taažâ Finnmarkist já Ruotâ Norbottenist räjikieldâi koordinistum viärmádâttâm puávtáččij huámášittee puáránem palvâlusâi kvaliteetân. Sämitigge lii Suomâ sämmilij alemus poolitlâš orgaan já tot väljejuvvoo vaaljâiguin jyehi niäljád ive . Anarâškielâ lii sämikielâin áinoo, mii sárnoo tuše Suomâst já mii lii ärbivuáválávt sarnum tuše Aanaar kieldâ kuávlust. Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid. 010 839 3119 já kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. – Porgâp ton oovdân , ete iberdep nubijdân staatâ raajij rasta meid puátteevuođâst , pahudij Olli . 4.1. Válduolmooš : Niiles West Kooveest Sämitige värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari. Sämitige čuákkimist puáhtá kevttiđ anarâš-, nuorttâlâš- já orjâlâškielâ sehe suomâkielâ. / III luoka miäldásâš (vuáđupälkki 2 448,54 eurod / mp). Sämitige škovlim – já oppâmateriaaltoimâttâh uárnee sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeeivi 17.9.2014 tme 9.00 - 16.00 Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos parlamentsali Soljust Anarist . Sämmilâšvuotâ lii ovttuu lamaš uáli nanos mii perruu argâpeeivist veikkâ sämikielâ sárnum lâi máhđulâš tuše pääihist, uárbimpelijguin, viljâpelijguin já ááhu lunne. Luvâttuv eenikielâ máttááttâsâst tiädutteh sämikielâ já – kulttuur lasseen kirjálâšvuođâ já ton tulkkum . Čevetjäävri škovlâ: Anna-Katariina Feodoroff (nuorttâsämikielâ) Nommâkišto njuolgâdusah: Anarâškielâlâš čohčâluuhâmpaje aabis, mii almostui ive 2011, lii tääl finnim olssis kyeimi Säämi suuvâ laavlâ Luvâttuvâi oohtânrekinistum sämikielâ uáppeemeeri 71. Virgesajasâšvuođâ miänástuvvee tipšom išedeh lasseen haaldâtlâš pargoi tubdâm sehe šiev ruotâ / tárukielâ já eŋgalâskielâ táiđu. Kulttuurkuávdáš pyereed meiddei merhâšitteht máhđulâšvuođâid levâttiđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin . Säämi Kielâkäldee pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ / tárukielâ. Sämitigge iävtut sämitiggelaavâ § 9 miäldásâš ráđádâlmijd olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst . Ive 1997 Anarâškielâ servi vuáđudij kielâpiervâl, ko nuorâmus kielâsárnoo lâi talle nubálovihásâš. Suojâlemsopâmuš miäruštâl , ete kulttuurolgospyehtimeh láá ovtâskâsulmui , juávhui já siärváduvâi kreatiivlâšvuođâ puátusin šoddâm olgospyehtimeh , main lii kulttuurlâš siskáldâs ( 4 artikla ) . Sämiohtâdâh västid sämmilij pyereestvaijeempalvâlusâi oovdedmist, mii lii Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättim ¨kuávdáá väldikodálâš sierânâspargo. Anarâškielâ servi Säämi liipu lii vuávám sämitaaidâr Astrid Båhl . Tääbbin Anarist Anarâškielâ servi já Saami Nuett lává ráhtám mávsulii pargo ucebij sämikielâi iäláskitmân, máttátmân já oovdedmân. Laahâ naanoot ruotâkielâ sajattuv eennâm váldukiellân. Vuossâmuuh sämikielâliih almostitmeh lijjii Ruotâst ive 1619 teddilum kyehti oskoldâhlii kirjáá . viiljâin vorrâ vardehánnáá . já TSS-sopâmuš olášutmist Suomâst 5.7.2011. SomBy lii nijttám mááinu Suomâ lasseen Taažâst já Ruotâst. Pirrâ ive láá jyegimuđušiih puásuipargoh. Proojeekt stivrimjuávkku lii meridâm, et Tááláá ääigi nuorttâsämmiliih äässih iänááš uásin Aanaar kieldâ kuávlust já nuorttâlâškielâ sárnoo lohomere nabdojeh lemin s. 350 . Suomâ já Taažâ rääjist, Tiänu piälláin jotá kirjerájuauto. Tábáhtus teeman lii teatter já uánihiselleekove. Škovlim kalga ovdediđ párnáá persovnlijd tááiđuid, olmoošvuoigâdvuođâid sehe párnáá jieijâs kielâ já kulttuur kunnijâttem, ovdâsvástádâslâš aalmugjeessânvuođâ, unnuuvâšvuođâ, suhâpeelij täsiáárvu sehe pirrâs suojâlem. Ääši meerrid sämitige čuákkim 21.12. Sämitigge kieđâvušâi vástádâsâstis algâaalmugjulgáštuš olášuttem Suomâst já meid Euroop Unionist. Tyeje tuoijuudijn lam suogârdâllâm suhâpuolvâi virde ääigist sehe oohtânkulluuvâšvuođâ mast virde piämmá mii juáhháá. Čuákkim jienâvuáruh simultaantulkkojeh täi kielâi kooskâst nuuvt, ete táválávt ohtâ tulkkâ haaldâš oovtâ kielâpaarâ (om. suomâ-tavesämikielâ) já nubbe nube kielâpaarâ (om. suomâ-anarâškielâ). Lasetiäđuid uážžuvetteđ nuuvt haalijddijn nuorâičällest. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Räppäreh : Mikkâl Antti Morottaja , Jouni Petteri Morottaja Suomâ staatân. Uđđâ siijđoh jurgâluvvojeh eidu sämikielân. Oovtâstpargočonâdâttâm vuáđuduvá laavâi nuávditmân já jesâneh, kiäh láá tom vuáláčáállám, čonâdâteh sämmilij sierânâsvuoigâdvuođâi kunnijâtmân. arola (at) utsjoki. Lasetiäđuid pargoost addel má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala puh.. Sämitigge lii kiärgus oovtâstpaargon ruukilaavâ kenigâsvuođâi tevdim várás ” , saavâjođetteijee Näkkäläjärvi linjee . Áiligas, eennâm suddá ” já ” Kolle-eennâm ”. Näkkäläjärvi tiäduttij meid ärbivuáválii tiäđu, ärbivuáválij iäláttâsâi já tave-eennâmlâš sämisopâmuš merhâšume, mii lii ráđádâllâmmuddoost. Puárásub sämiaalmugân sämimááccuh lii siäilum ain argâpihtâsin. Suomâbeln tuáimee Sámi duodji-servi uárnee čáitálmâsâid já ravvim sehe joođeet puigâ säämi tuojijd vyebdimnáál. Kielâlase lii uáivildum kyevtkielâlâšvuođâst šaddee lasekoloi várás. Säämi kulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid alnetoollâđ já ovdediđ jiešiävtulávt kielâs, kulttuuris já iäláttâstooimâs, tipšođ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšem sehe tuárjuđ sämmilij almolâš eellimtile ovdánem. Meksiko lii čonâdâttâm killeel ovdánmân já biodiversiteet suojâlmân. Viäruhaldâttâh sämikielâlâš luámáttuvah ( tavesämi- , aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân ) Tälvipääihi tááláá Suomâ kuávlust tuállee sämmiliih láá iällám kuáláástmin keessiv ain Taažâ merâriddoost räi. Áámmát- já reesuurskuávdáá pargon lii oovtâst sämitiggijn ohtsâštave-eennâmlâš kielâoovtâstpargo nanodem já ovdedem, sämikielâ nanodem já ovdedem nuuvt, et jieškote-uv kielâjuávhu ohtâgâslâš táárbuh, hástuseh já naavcah váldojeh vuotân, sehe sämikielâ virkosmittem já turvim puátteevuođâst. Laahâ kiäldá olgoštem el . etnisâš algâpuáttim já kielâ vuáđuld ( 6 § ) . b. čaaitâlm tiäđuh, uásiväldeeh, pištem, sierânâstáárbuh Sámi Jienat – lávlumjuávkku Jo nuorrân munjin lâi čielgâs et halijdâm ovdediđ sämmilij sajattuv já vuoigâdvuođâid . Pargopáájáporgâmpeeivij ääigi pyevtitteh kirjálii materiaal , mon vuáđuld almostiteh proojeekt loppâpuátusin sämimáttááttâs idea- já raavâkirje . Kuávdášliih ministeriöh já virgeomâhááh čonnâseh ovdediđ sämmilij luándu maaŋgâ ¬hámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu . Staatârääđi addel čielgiittâs Ovdâskoodán čohčâčuákkimistempaajeest 2009. Sopâmuš uásipeleh kalgeh riemmâđ tárbulijd toimáid aamnâsttâs kulttuuräärbi suojâlmân jieijâs kuávlust já tubdâđ já miäruštâllâđ kuávlustis tiättoo aamnâsttâs kulttuuräärbi jieškote-uv elementeh oovtâstpargoost čanosjuávhuiguin ( 11 artikla ) . * DJ palvâlusah el . Dj Stuorraguoika Ortodoksâlâšvuotâ iärut nuorttâsämmilijd Suomâ eres sämmilijn , kiäh kuleh iänááš luterilâš kiirkon . Sämitigeh avžuutteh áášánkullee staatâid rähtiđ sämikuávlun ollâtääsi škovlim fällee pirrâs, vâi säminuorâin lii máhđulâšvuotâ šoddâđ sämikielâ äššitobden. Sämitige stivrâ čokkânij 20.3.2015 Anarist. Talle äššilistoost lii el. sämitige budjet-toimâvuávám tuhhiittem ihán 2015. Sämitige saavâjođetteijee já má. haldâttâhhovdâ teivâdáin riehtiministeriöst riehtiminister Anna-Maja Henriksson sehe ministeriö virgeulmuid. Sämitigge almoot uuccâmnáál Konfereensâ ääigi kuullâp-uv jurduid rävkkee sahâvuáruid. Sämitige tergâdumos toimâ lii olášuttiđ vuáđulaavâst toos asâttum tooimâid ađai olášuttiđ sämmilâš kulttuurjiešhaldâšem sehe turvâstiđ sämmilii algâaalmugkulttuur siäilum já ovdánem. Äšši lii eidu nubijkejij. Lasetiäđuh: www.interregnord.com ja www.lapinliitto.fi. Škovlim ruttâd Máttááttâshaldâttâs . Algâttim čohčuv 2010 luokamáttáátteijeeoopâid Kuovdâkiäinust Säämi Ollâškoovlâst. Kulttuurenâdâh Juávhu majemuš almostittem lii album Mánu rávdnji (2009), mon ovdedij juávhu deebyytskiärru Adjágas (2006). Iävtuttâs ovdâskode já sämitige ohtsâš ratifisistempargojuávhu vuáđudmist lii tuođâi-uv kuorâttâllâm árvusâš . Pärnuvuottân já nuorâvuottân lam viättám Čevetjävrmaađij pellâst uccâ sijdiist , mon nommâ lii Vävli . Tobbeen muu vaanhimeh äässih ain-uv . Muusik: Matti Kurkela miäđuštij urguigijn Kielâpiervâl lii kielâlâš ucceeblohon tâi algâaalmugân uáivildum toimâ, mast puoh toimâ tábáhtuvá aalgâ rääjist tuše áášán kullee aalmug kieláin, veikkâ uásálisteeh iä mátáččii tom ollágin. / IV-II mield (vuáđupälkki 2 457,04 – 2 560,57 eurod / mp). Palhâšumelävdikodde Auditorio Dolla heivee konsert- já kongressalin . DAVVI Maaŋgâtieđâlâš ollâooppâtlâš škovlimhaahâ 2010-2013 Laapi ollâopâttâh uárnee DAVVI oopâid ( 190 op ) oovtâst Säämi máttááttâskuávdáin . Sämmilijn algâaalmugin lii vuoigâdvuotâ toollâđ já ovdediđ kielâs já kulttuuris sehe toos kullee ärbivuáválâš iäláttâsâidis. Uđâsaassâm mield eennâmtuálu poođij meid sämikuávlun. Sämitigge čokkânij vaaljâpaje vuossâmuu čuákkimân Aanaar Sajosân 23.–24.2. Sámi Duodji ry saavâjođetteijee Rauna Triumf muštâlij säämi tyeje kulttuurlii merhâšuumeest já säämi tyeje toorjâtáárbuin. Taan raavânjuolgâdus sajan, mii lii nanodum kirjálâš monâttâlmist 29.2.2008, puátá 1 peeivi syeinimáánu 2004 nanodum raavânjuolgâdus. Rijdo Njellim kuávlu kiävtust lii vahâgittám Suomâ aalmugijkoskâsâš peggim já luptim savâstâllâm Ovtâstum Aalmugij jieškote-uv orgaanijn . Suomâ ij lah vala sopâmuš uásipeeli , peic Suomâ valmâštâl sopâmuš ratifisistem . Sämmilij luándukoskâvuođâ čáittá pyereest tot , ete enâdâhân láá pááccám viehâ uccáá meerhah tovláá sämikulttuurijn arkeologij tutkâm várás . Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ Sämitigij oovtâstpargo-orgaan) aalgât 1.8.2015 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát-/reesuurskuávdáá Säämi Kielâkäldee jotkâproojeekt, mii nohá 31.5.2018. Sajos váldukevttee sämitigge ocá tääl Sajosân LÁJÁDÂSHUOLÂTTEIJEE meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 28.12.2011 rääjist. Stivrim / kuvvim / čuoppâm: Kirsti Länsman Ko šoŋŋâdâh lieggân, uđđâ šaddo- já elleešlaajah puátih tavas. 520 puásujid - čáitálmâs teemah luptâneh nomâlâssân sämikielâ eromâšvuođâst já ton tehálii ohtâvuođâst luándun. Sämitigge uárnee Säämi aalmugpeeivi juhle Aanaar Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist vástuppeeivi 6.2.2015 tme 17.00 - 19.00. IPBES-paaneel lii haldâttâsâi koskâsâš jiešmerideijee orgaan, mon ulmen lii nanodiđ tiettuu já politiik vuáruvaikuttâs luándu maaŋgâhámásâšvuotân já ekosysteempalvâlussáid kyeskee koččâmušâin maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim oovdedmân sehe ulmuu pyereestvaijeem já pištee ovdánem turviimân kuhes áigáduvvâst. Sämikielâlâš vuáđumáttááttâs lii adelum Suomâst 1970-lovo pelimudo rääjist. Kuávdáá, Kokoomus já SDP ovdâsteijeeh ettii piäláduvâi uáinun, et ILO-169-sopâmuš ij eidu tääl lah máhđulâš ratifisistiđ, ko piäláduvah väätih ovtâskâssoojij täärhib keččâm, el. sämmilâšmiäruštâlmist já eennâmvuoigâdvuođâkoččâmâšâin. Sämmilijn láá jiejah , ärbivuáváliih suuvâi kiävtust leijee nuurrâmkuávluh , main noreh luámánijd , juuŋâid já soorijd . Säämi kulttuurkuávdážân, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon, šaddeh toimâvisteh Sämitiigán, sämikulttuurân kullee maaŋgâpiälásâš tooimân sehe säämi máttááttâs- já tutkâmuštooimân. Terminologia muttem lii motomáid staatáid mottoom suujâst tuođâi vaigâdis äšši. Škoovlâs algâttâm anarâškielâ máttááttâs uáppeeh finnejii kuhháá vuordum jiejâskielâlâš aabis kiävttusis vuosmuu škovlâoho loopâst . Fáádán lohtâseijee ovdâsaavah fäällih refleksiivlijd sämmilâšuáinimčievâid sehe sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi pyevtitmijd, tiervâsvuođâovdedem já sämmilij tiervâsvuođâtile kyeskee kuávdášlâš koččâmâšasâttâlmáid tiäddutmáin eromâšávt kulttuurlii perspektiiv. Säämi parlamentaarlâš rääđi avžuuttâsâst pieijii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigeh joton ive 2011 aalgâst Interreg - ruttâdlâš SáFá - ovdâčielgiittâshaavâ ohtsâštave-eennâmlii sämikielâ tutkâm- já áámmát / reesuurskuávdáá vuáđđudmân. Elettempoccuuh láá suulân 40 % ( 78 307 ) ubâ Suomâ elettempoccuin já vááijuv 80 % Laapi elettempoccuin . Taah njuolgâdusah láá rahtum siskáldâsâs peeleest siämmáálágánin tave-, nuorttâ- já aanaarsämikielân sehe suomâkielân. Pargo miänástuvvee tipšom išedeh šiev sämikielâ njálmálâš já kirjálâš táiđu sehe kelijdeijee hárjánem toimâttâh- já ruttâtuálupargoin. Must lâi ilo kuáhtáđ olmoošvuoigâdvuođâváldálii já savâstâllâđ suin ávusmieláin uáli liägus tilálâšvuođâst Suomâ sämmilij sajattuvâst já sämmilij sajattuv sehe lahâasâttâs ovdedemtáárbuin. Lävdikodeh kalgeh ovdâstiđ nuuvt pyereest ko máhđulâš Suomâ sämmilij kielâlâš já kuávlulâš juávhuid sehe šiev äššitubdâmuš toimâsyergistis. Uásálistmist tilálášvuotân almottuvvoo jogo šleđgâpoostân tâi puhelimáin Irmeli Moilanenân (irmeli. Sämikielâi puátteevuođâ turviimân lii tehálâš, et sämipárnááh uážžuh sämikielâlii peivitipšo. Iänááš sämmilâšpárnááh šaddeh kyevti kielâ já kulttuur perruin. Raagâs addel rávhálâš peivinaverpuudâ peivikiäju nuorâmussáid tâi suotâs sierâdemsaje . xxx Ubâ ráiđu almostittoo aanaar- já tavesämikielân. Meccihaldâttâs, Nuorttâlâšrääđi já Sämitige ráđádâllâm ohtsâšiävtuttâs PEFC - meccisäsertifistemkriteerin sämikulttuur já sämi-iäláttâsâi turviimân šadda estiđ uđđâ ruossâlâsvuođâid kuávlui eennâkevttimist. Lam motomijd keerdijd algâttâm škovlâääigi sämikielâ tiijmijd , mut kielâ oppâm ij lah luhostum vuárdámušâi mield. . Uđđâ kielâlaavâ mield kolgii sämmiliih pyehtiđ ášástâllâđ sämikielân jieijâs tâi jieijâs hiäđu kyeskee aašijn sämikuávlu kieldâi já staatâ virgeomâhijn. ( kočodum ) Maadâ-Siperia Tuva , mast Ijâttis iijâst lávdástellee Igor Koshkendei lii vuálgus , lii čuudâlavluu kuávdášlâš kuávlu , muštâl Ijâttis iijâ aalmugijkoskâsij aašij koordinaattor Marina Falevitch Säämi máttááttâskuávdáást . Ko keesi puátá, te Ilmar kandâinis Rainein cegâttává Tiänun ärbivuáválii luosâpuáđu. Uđđâ oppâmateriaaleh anarâš- já tavesämikielâlâš máttááttâsân Säämi tyeje škovlim Anarist Lasetiäđuh: Riitta Orti-Berg, riitta. Rio julgáštuš váátá , ete staatah tuárjuh algâaalmugij identiteet , kulttuur , kulttuuräärbi , ärbivuáválâš tiäđu já taavijd . Ucjuvnjäälmi škovlâ: Hildá Länsman (tavesämikielâ) já Oula Järvensivu (tavesämikielâ) Säämi kulttuuroho ohtsâš teema, algâaamugij ärbitiätu, lâi meiddei konferens teeman. De suoi oinijn mottoom kaandâ, kote koijâdâlâi rävdest, mondiet sun kamâdât hiäppuš, jeđe huámášáin, et suoi jiejah lain vájáldittâm kamâdâttâđ. Máttááttâsministeriö lii nomâttâm jieijâs ovdâsteijen pajetärhisteijee Anna Mikander ( väriovdâsteijen pajetärhisteijee Seija Rasku ) . Ko čuovâ páštá tyejeest, te tot lááčá assosiaatioid meid kolgee juuhân já kenski joba kuovsâkkâssáid-uv. Čuákkimân muštâlui aalmuglii biodiversiteetstrategiast sehe vuáđudum aalmuglii 8(j)-pargojuávhust , mon saavâjođetteijen tuáimá sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi . Muštâlus kalga adeliđ majemustáá ive 2016 aalgâst. Vuáđumáttááttâs čođâldittám uáppeeh: Sämimáttááttâs pedagooglii ovdedem meerhâš el . máttáátteijei áámmáttááiđu ovdedem nuuvt , ete sij uážžuh ovdiist pyerebijd kiärgusvuođâid väldiđ máttááttâsâst vuotân kielâlávt já kulttuurlávt epiohtâlii uáppeejuávhu . """ Hirmâdâsráp "" anarâškielân" Tiervâpuáttim sämitige päikkisijdoid . Sämitigge lii uáli tutâmettum tom vuáhán maht POLURA-lahâasâttâs lii valmâštâllum. Ärbivuáválâš muusik lii ain-uv sämmiláid tehálâš identiteet symbool já oohtân čuákkejeijee vyeimi. Almottâtmijd Säminuorâi taaiđâtábáhtusân kalga vuolgâttiđ majemustáá vástuppeeiviv 2.3.2012. Sämitige kulttuurlävdikodde juovij čuákkimistis 28.10.2013 ive 2013 Máttááttâs- já kulttuurministeriö mieđettem staatâtorjuu säämi taiđuu já kulttuur oovdedmân, mast ohtsis 23 000 eurod čujottui Tave-eennâmlij sämiseervij tuárjumân. Kalehân Avveel lii mučis já hitruus saje, mut lii tuođâi suotâs peessâđ piegguuttâttâđ kaavpug uđđâ pieggáid. Väidimijd pyehtih toohâđ ovtâskâsulmuuh teikâ ovtâskâsulmui juávhuh , moh eteh , ete koččâmâšâst leijee sopâmušstaatâ lii luávkkám sii almossopâmušâst tubdâstum ekonomâlijd , sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođâid , ( 2 artikla ) . Sämikuávlu staatâ tâi kieldâi virgáduvâin tâi toimâsoojijn ášástâldijn lii sämmiliist ain laavâ miäldásâš vuoigâdvuotâ valjiimis mield kevttiđ suomâkielâ tâi sämikielâ. Säminuorâi taaiđâtábáhtus oláttij oppeet uárnejeijeid valjaas já movtijdâm uásálisteiguin . 6. Sämikulttuurist ärbivuáválâš kulttuurolgospyehtim uáivild juoigâmmuusik , säämi tyeje , sämitaiduu , muštâlemärbivyevi já oskomušâid , kirjálâšvuođâ , sämikielâlijd päikkinoomâid sehe säämi huksimärbivyevi ( el . láávuh , kuáđih , sierâlágáneh ääitih ) . Sämitige čuákkim tuhhiittij váldu-uulmijd oovtmielâlávt, eereeb saje 3., mii tuhhiittui jienâiguin 11-3. Säämi parlamentaarlâš rääđi stiivrâst Suomâ sämitige ovdâsteh Klemetti Näkkäläjärvi já Tiina Sanila-Aikio. Škovlim, mii kieđâvuš säämi kielâlávgum máttátmist, tuárju sehe eenikielâlij sämikielâlii máttááttâs ete sämikielâlii máttááttâs, mii adeluvvoo iärrásáid ko eenikielâláid. Lasseen lii tile, kuus jieškote-uv pargosaje vuáháduvâid puáhtá tievâsmittiđ. Sämmiliih uásálistii foorumân SPR já arktâsij parlamiänttárij pissoo komitea pehti. Ijâttes iijâst kuoro oovdânpuáhtá el . nuorttâlâš leu ´dd jiešlágán vuovvijn . Majebaargâ 3.4. kulttuureehid já koskoho 4.4. aalmugjuhle täärhib ohjelmist tieđettuvvoo maŋeláá. Meid sämikielâ eeni-kielân ij lah velttidmettum, mut sämikielâ táiđu lii tuáivuttettee. Staatah kalgeh tállân orniđ sämitiggijd kelijdeijee ruttâdem, mon vievâst tai uulmij juksâmân pyehtih olášuttiđ oovtâst sooppum tooimâid. Lam šaddaaš Vuodâsjäävrist , Iänuduvâst . Sämikielâlâš ášástâllâm virgeomâháin ain-uv kaggâd Nuorâ Kulttuur Marja-Liisa Olthuis (Puppâ já vyesi). Säämi kielâlaahân kullee virgeomâhij kenigâsvuođah čäittiđ, et sij palvâleh sämikielân já ovdedeh sämikielâ kevttim, láá pááccâm motomáid virgeomâháid epičielgâsin. o Sämipárnái- já nuorâi táárbuh váldojeh vuotân sämitige puoh tooimâst. Sahâalmaa juávhu mätkiorniimijn västidij Laapi litto já mieldi lijjii meid Laapi lito saavâjođetteijee, aalmugovdâsteijee Markus Lohi, eennâmkoddehovdâ Mika Riipi já ohtâvuotâhovdâ Maiju Hyry. Säämi aarâhšoddâdem stivriimist pargoo ovtâspargo Sämitiggijn. ** Tulkkumviistij stuáruduvah: 2 stk x 9,5 m2, 2 stk x 6 m2 já 1 stk x 8 m2 Tave-Skandinavia sämiaalmug nálásuš vuossâmuin Jieŋâmeerâ rido aalmugijn já vuáđusämikielâ sárnoo aalmugist . Hitruu 2 Pennuuseibi ! Luuvâ ubbâ tiäđáttâs täst: Säämi taaiđâ já tyejeh Säämi kirkkopeeivijn Anarist.  Teatris-tábáhtusah láá uáivildum nuorâi juávkuid. - Sämikielâlâš aldatipšoo puárásijhuolâttâsân 33 261,00 € Sämikielâlâš muusik škáájá já suopânjeh njurgoh ko puoh aaigij stuárráámus Säminuorâi taaiđâtábáhtus vuálgá joton Anarist koskoho 28.3 . Stivrâ nomâttij pargojuávhu valmâštâllâđ aalmuglâšpeeivi juhle. Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođettemvuotâ Ruotân Unna Junná aalgij ive 2007 Suomâ sämmilij ohtsâš tyejiservi Sápmelaš Duodjárat ry vuáđudui ive 1975, tááláá seervi nommâ lii Sámi Duodji ry.. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 15.11.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar teikâ šleđgâpostáin čujottâsân info@samediggi.fi. Sämitige stiipeend finnejii čuávuvááh uáppeeh: Säämi kulttuurkuávdáá toimâ: haldâttâshovdâ Juha Guttorm, puh.. Táálu leetuh 7,90 eurod fi teikâ puh.. Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitiigij kuhháá vuávám uđđâ kielâohtsâšpargo vuolgij joton ive aalgâst. 9 . Stipendih juáhhojii Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos váldu-urkkodeijen tuáimám Keski-Suomen Betonirakenne Oy skeŋkkim já sämitige ruuđâin. Olesváldálâš ulmen lii tiäđust-uv sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv pyeredem , Ilo 169-sopâmuš já tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistem . Olgoašijministeriö lii pivdám sämitiggeest uáinuid algâaalmugij vuoigâdvuođâi oovdedmist já turviimist já algâaalmugij kulttuuräärbi turviimist sehe uásálistmist poolitlii já almos elimân. Palhâšume stuárudâh lii 15 000 eurod. Koveh: Sára Márjá Magga. meddâl Čevetjäävrist Sämitige čuákkim tuhhiittij budjet ihán 2015 SPR oovdâst Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämmilijd tave-eennâmlijn já aalmugijkoskâsijn ohtâvuođâin. SPR uáinu mield šoŋŋâdâhnubástus ohtâvuođâst toohum tooimah vaikutteh maaŋgânáál algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođáid, já tondiet algâaalmugij jienâ kalga kulluđ meiddei aalmugijkoskâsijn šoŋŋâdâhnubástusráđádâlmijn. 5.3. Puoh vanhimeh sárnuh páárnážân , vâi uccâhâš opâččij piergiđ elimist . Säämi máttááttâskuávdáš Vyeligis reesuurstääsi váátá sämitiggeest voonnâm já kalga-uv suogârdâllâđ , maht tááláid resurssijd oovdedmáin já prioristmáin pyehtip pehtilittiđ jieččân tooimâ . Pargojuávkku iävtut, et resursseh stivrejuvvojeh sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu vuorkkiimân, tutkâmân já iälás-‐ kitmân. Iänuduv puásuisämmiliih láá skeŋkkim Monaco furstâ Albertân vyesi talle ko sun lii kollim Iänuduvâst ive 2012 . Párnái koskâsâš kielân lii távjá suomâkielâ. Tilálâšvuođâ ohjelm Tuhhiittum säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkimist 14.04.2010 Kolo- já vijđedemreknistmijd taha ISS Proko. Tai luáštui kepidem puáhtá jotelis já positiivlâš puátusijd. Suomâ sämitigge finnij kuovâmáánu pelimuddoost váiloo tiäđuid oovtâstpargokuoimijn ruttâdemucâmušân. Historjá Virge tááláš haldâšeijee James Anaya kolliistâlâi Ruávinjaargâst cuáŋuimáánust 2010 já kuulâi säämi parlamentaarlâš rääđi sämmilij olmoošvuoigâdvuođâi olášuumeest . 4. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ päikkisiijđoinis www.sámediggi.fi Sämitigge meridij adeliđ peleväldim ovdâskode išeriehtiäššialmai sehe peivitipšo uárnejeijeid eenikielâs peeleest sämikielâlij sämipárnái kielâlijn vuoigâdvuođâin peivitipšoost. Pieski taaiđâ siskeeld maalâkuuvijd, taaiđâubâlâšvuođâid já sajetaaiđâráhtusijd, moh távjá láá amnâstum sämityejitek-niikâid kevttimáin. Vuávájeijee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. 4. Nisonij olgoštem meddâlistem kieđâvuššee komitea Ruossâlâstilálâšvuođah stivrejuvvojeh savâstâlmáin párnái já rávisulmui kooskâ sovâdávt. Mij lep Suomâ kulttuurlâš riggodâh, já mij kolgâp kohtâluđ ton miäldásávt. Sämitige jesânin šaddeh toh 21 olmožid , kiäh láá vaaljâin uažžum enâmustáá jienâid toin iävttoin , et sii juávhust láá ucemustáá kulmâ jeessân jieškote-uv sämikuávlu kieldâst ( ohtsis 12 ) . Kištoääigi maŋa puáttám iävtuttâsah iä valduu vuotân. Nuuvtpa algâaalmugist láá noonâ ruottâseh jieijâs ärbivuáválâš aassâmkuávloid , tot lii siäiluttâm jieijâs kulttuurlâš sierânâsšlaajâ , ij lah jieijâs riijkâst haldâšeijee sajattuvâst já tot tuálá jieijâs algâaalmugin . Párnáá šoddâm já ovdánem jotkum turviimân čovgâ ovtâspargo ravviituvâi, škoovlâi já aarâhšoddâdempalvâlusâi kooskâst lii tehálâš. Suomâst vyeimistorroo virgálâš miäruštâllâm sämmiliist lii čaallum laahân sämitiggeest ( 17.7.1995/974 ) . Sämmiliih mušteh ain-uv Tšernobyl vááimusvyeimilájádâs luhottisvuođâ ive 1986 já mon vaikuttâsah sämisiärváduvváid já sämmilij ärbivuáváláid iäláttâssáid láá tiettuumist vala-uv. xxx Sämiaašijd kyeskee ovtâspargo pargeeh meiddei riijkâi haldâttâsâi já páihálâš virgeomâhái tääsist. Váldukyeddid lii vyesimáánu 18. peeivi. Kišto kyeskee máhđulijd koččâmâššáid västid säämi kulttuurkuávdášhaavâ proojeekthovdâ Juha Guttorm, puh.. Puáđuh (staatâtorjuuh) 11.520.000,- 11.887.000,- 12.447.000,- Projektist ovdeduvvojii já ruotâsmittojii sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ohtsiih toimâmaalih , moi siskáldâssân lijjii säämi puárásji- já arâšoddâdempargo . Rääđi váldupargon lii ovdediđ säminuorâi kielâlâš já kulttuurlâš vuoi-gâdvuođâid sehe nanodiđ säminuorâi identiteet nuorâipargo pehti. Sämikielâ toimâttâh olášut säämi kielâlaavâ ( laahâ 1086/2003 , asâttâs 108/2004 ) miäldásijd pargoid . Stuárráámus čuolmâ julgáštuš kenigâsvuođâi olášutmist lii haalu vääni. Tot , ete sämmiliih láá ovdâstum staatâi delegaatioin maainâst staatâi čonâdâttâmvuođâst algâaalmugvuoigâdvuođâi oovdedmân já uásálâsvuođâ turviimân . Tot lii Tave-enâmijn enâmustáá kevttum já meid Suomâ stuárráámus sämikielâ. • naveldiđ poccuutyeljist šišne, porgâđ šišne- já čevđipargoid Yle Sápmi lii meritiätulâš luvij iivij pargoin ánsulávt ovdedâm sämikielâ sajattuv já fáálám palvâlusâid sämikielâiguin. Váldukyeddid lii vyesimáánu 18. peeivi. Uhkevulážij luándutiijpâi toimâvuáváámist lii haldâttâs čonâsâm čielgiđ máhđulâšvuođâid uđâsmittiđ puásuituálulaavâ, ton olášuttem sehe puásuituálu toorjâhaamijd nuuvt, et toiguin puávtáččij pyerediđ uhkevuálážij já čalmeestanettettee luándutiijpâi tile já siämmást olášuttiđ biodiversiteetsopâmuš algâaalmugijd kyeskee kenigâsvuođâid (artiklah 8j já 10 c). Vyesi čeevđist kuárrojeh eres lasseen kapereh já rävis poccuu čeevđist peeskah. 4.1. Ton keežild tot lii nabdeškuottum almolávt sämmilâšvuođâ tobdomerkkân . Sämitige kulttuurlävdikodde vaaldij ucâmušâid vuástá 86 pittád ohtsis 701 073,00 euro oovdâst . Mij lep tääl tiileest, mast sämmilij kielah, kulttuureh já iäláttâsah láá lappuumin. Virge tevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi. Meriäigin (1.6.2015 räi) luámáttuvvah láá macâttum Sämitiigán suullân 920. Tääl ráđádâlmeh sopâmuš tuhhitmân älgih Ruotâ, Suomâ já Taažâ staatâi já sämitigij oovtâstpargon ive 2011 rääjist. Algâaalmugeh puátih Anarân kuulmâ sierâ nannaamist já kulttuurij kuáhtám lii áinoošlajâsâš festi-vaal historjást. Meccihaldâttâs lii toimâm puohnâssân ovdâmerhâlávt säämi kielâlaavâ olášutmân, já sämitigge tuáivu, et palhâšume mield Meccihaldâttâs viggá pyerediđ ovdiist-uv eromâšávt aanaar- já nuorttâsämikielâlijd palvâlusâid tohâmáin tain uási Meccihaldâttâs luándulâš tooimâ. Haavâst kalga kirjiđ algâaalmug uáinuid já huolâid já taid kalga kohtâliđ vuoigâlávt . Olmoošvuotân kulá meiddei soovâdvuotâ já nahcâ piergiittâllâđ jieškoteuvlágánij ulmuiguin já luándoin. Veikko muuštâč jieijâs moonnâm ivijdis já toid lohtâseijee tábáhtusâid. ILO 169-sopâmuš ratifisistem Haavâ olesbudjet lii 3 170 927 €, mast Suomâ sämitige uási lii 238 000 eurod (7,5 % Suomâ sämitige ruttâdemuási šadda riehtiministeriö sämitiigán ihásávt mieđettem staatâtorjust ohtsii kielâoovtâstpaargon. Pargojuávkku Sämitigge 11.30 Koijâdâllâm uásálisteid Sämikielâlij pargei sajattuv já pargotile kalga pyerediđ. Sunna Valkeapää (tavesämikielâ) Sämmilij paapâ pargon lii palvâliđ sämikuávlu servikuudijd já faallâđ sämikielâlijd kirholâš palvâlusâid. Maaŋgâhámásâžžântoohâm adeličij pyerebeht máhđulâšvuođâ sämmilij ärbivuáválijn já kuálusiäláttâsâin áigápuáđus finnejeijee perrui táárbui vuotânväldimân peivitipšoaaigij orniistâlmist já tipšohaamij olášutmist. täst tammela ( at ) sámediggi . Puásuituálu lii sämmilâš materiaallâš kulttuur vuáđu , ko tot lii áinoo sämmilâš iäláttâs , mii addel áigápuáđu pirrâ ive . “ Mun lijjim uáli ilolâš , ko staatârääđist pajanii savâstâlmân sämmilâš puásuituálu táárbuh já eromâš koččâmušah , ” Paltto muštâlij . Anarist 14.11.2013 Sämitigge Nuorttâlâšsiärváduv siärvádâh- já iäláttâsvuáháduvvâst láá pyeremustáá siäilum tiäđuh Syennjilsiijdâ nuorttâlâšsiärváduvvâst. Puásuituálust juáigusáin láá kovŋim piäđuid já lááččám koskâvuođâ ellee , mon paimândeh , já ulmuu kooskân . Moonnâm čoovčâ tot puovtij eurooplij ucceeblovokuávlui laavlâkištoost Liet internationaalâst vuáitu Sáámán. Anarist 17–18.8.2012 uárnejum Ijâttes ijjâ - algâaalmugij muusiktábáhtus kolliistelleimeeri lasanij oppeet .  Väldikodálii tábáhtusân juávkku puáhtá väldiđ uási tuše ovttáin čaaitâlmáin. – Säämi Kielâkäldee ij návt lah oovtâ fyysilâš sajan sajostittum kuávdáš, peic kielâohtsâšpargo Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitiigij kooskâst. Juáigus ađai lyeti lii ohtuunis oovdâbpuohtum vookaalmuusik. Sämikielâlâš oppâmateriaalij Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VI. Taaidâtábáhtusâst palhâšui meiddei Čevetjäävri škoovlâ filmâjuávkku, mii lâi valmâštâm uánihiselleekove nuorttâsämikielâlâš Idols-kištodmist. fi ) oovtâst nuorâičällee Inka Nuorgamijn ( inka . Ko poottim Ucjuuhân maassâd, te pargo sämikielâlii peivikiäjust iäláskitij kuittâg jotelávt sämikielâ. Sämimáccuhijguin já sämituojijguin vijđásubbooht-uv láá puástud ávhástâllum maađhâšmist já sämityeje nálásijd kopioid vyebdih mätkimušton. Lasetiäđuid pargoost addel má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala puh.. Ulmeh: Ulmen lii, ete sämimáttááttâs pargoviehâ finnee vuáđutiäđuid ovtâskâs ulmuu já siärvus kielâiäláskitmist, kielâlávgumvuovijn sämisiärváduvvâst, kyevt- já maaŋgâkielâlâšvuođâst sämipárnái máttátmist sehe sämipedagogiikâst sämmilii kielâlávgum vuáđun. - Tipšopargee 34 440 € Sämitigge almoot uuccâmnáál Haavâ oovtâstpargokyeimih láá Aanaar kieldâ, Sijdâ, Säämi máttááttâskuávdáš sehe kuávlu 15 mađhâšemirâtteijed. Yrjö Musta, sj. ILO 169-sopâmuš lii hirmâd tergâd meid nuorttâlâššáid já nuorttâlâšâi sijdâčuákkim lii lamaš fáárust sopâmuš ratifisistemprosessist já nuorttâlâšâi vuoigâdvuođah láá tubdâstum čielgiittâsâst. Binna Bánna párnái radio Gustafsson oonij tehálâžžân sämikielâ máttááttâs ornim ubâ enâmist. Sämikuávlu kieldah já staatâ ohtâduvah kalgeh rähtiđ mittedemvuáháduvâid, maht sämikielâlâš palvâlusâid, toi toimâmvuođâ já vaikuttâs puáhtá mittediđ. Muu sämmilâšvuotân kuleh peerâ, suuhâ, kielâ, poccuuh já eres luánduiäláttâsah sehe kárvudâttâm sämimaccuhân. Ovdâsteijee / - h Vuossâmuu keerdi haldâttâsohjelmist lii asâttum ulmen sämikulttuur já sämmilij vuoigâdvuođâi olesváládlâš ovedem. Kove: Tiina Aikio Lasetiäđuid addel saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, tel. +358(0)50 3001780. sijđoh: 200 Sämiaašijn västideijee ministerij já Sämitigij presideentâi čuákkim Tukholmast 22 p. skammâmáánu 2010 Värijesâneh: 7 § Ruttâtuálu hoittám Čielgiittâsâi, ruttâtuálu hoittám já haldâšemkoloi tärhistem kalga tábáhtuđ šiev ruttâtuáluvyevi mieldi. Sämiparlamiänttárij konferens TSS-sopâmuš 1 artikla täähid almugáid jiešmeridemvuoigâdvuođâ. Sämitigge kollij Brysselist Säämi kulttuurkuávdážân ráhtojeh sajeh sämikulttuurân kullee tooimân, Sämitige haaldâšlâš tooimân sehe säämi máttááttâs- já tutkâmtooimân. Lasseen ohjelmist láá muusik- já teatterčáittuseh, uápistum tálurieggeeh, párnáid uáivildum ohjelm ja kähvikuásuttem. Kielâtoimâttuv pargon lii el. čuávvuđ já olášutteđ säämi kielâlaavâst asâttum sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâid. Ive 1990 almostui anarâškielân tavesämikielâst jurgâlum Aabis 2-kiđđâaabis. ŠBeaivvi áhkubatŠ oovdâst säminuorâid riijkâ tääsist Toh puáris kiäinuh, main lii älkkee jođettiđ. Lase. Kuálástem Näkkäläjärvi luptij jieijâs saavâst uáinusân šiev ovdâmerkkân vaikuttemmáhđulâšvuođâin nuorâi aktiivlâšvuođâ sämipolitiikâst. Tanssâkejâlmâsân láá almottâttâm 8 juávkkud , já koveh láá puáttám suulân 100 . – Sämikielâ iäláskitmân rahtum toimâohjelm tuálvoo staatârääđi meridemnáál. Savâstâllâm já koččâmušah Kiišton puáhtá uásálistiđ enâbáin-uv ko ovttáin iävtuttâssáin já taid puáhtá vuolgâttiđ siämmáá kirjekooverttâst. SVT Sápmi - párnái TV koveh: Merja Aletta Ranttila Almottep tärkkilub tiäđuid aldeláá tábáhtus. Alda-Nuorttân já Tave-Afrikist siämmáš iidyyl ij lah kuássin lamašgin, já soottâm styeresvuotâ lii maaŋgâkiärdásâš Ukrainan verdiddijn. Stipendih mieđettuvvojii čuávvoo uáppeid: Inga Påve Idivuoma (Kiärun / Sámi allaskuvla), Marjo Magga (Vuáčču / Sámi allaskuvla), Berit Sonkamuotka (Iänudâh / Oulu ollâopâttâh), Sierge Rasmus (Jyväskylä / Oulu ollâopâttâh), Inger-Elle Suoninen (Aanaar / Sámi allaskuvla), Joni Saijets (Kärigâsnjargâ / Oulu ollâopâttâh). Sämikielâ já ton iäláttâssáid lohtâseijee tiettim siäilum váátá, et sämi-iäláttâsah siäiluh eellimvuámálâžžân. Uđâsmitmist kuleh pargovievâ , ” sämitige saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâl . Talle kiišton uásláistám iävtuttâsâsâin palhâšumelävdikodde tuhhiittij árvuštâllâmnáál ohtsis 69 iävtuttâssâd. Lávludijn lii Niillas mieldi ereslágán tobdo ko juáiguidijn. Kišto nubbe muddo álgá 1.9.2008 já nohá 3.10.2008. Meid párnááh láá tiervâpuáttim markkânáid ! Sämitigge lii porgâm já parga ain-uv korrâsávt pargo tai strategiai já ohjelmij valmâštâlmân já olášutmân ” Näkkäläjärvi muštâl. Čuákkimist kieđâvuššii meid biodiversiteet tile. Mut ko maailm rávhuttisvuotâ pyevtittij suáttin Sáámán , te mii madduuh karttii luoihâttiđ tien väivis sääni syemmilijn . Sämikulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid jiešiävtulávt paijeen-toollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ, kulttuur já iäláttâstooimâ sehe tipšođ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšem sehe tuárjuđ sämmilij almolij iäláttâsâi ovdánem. Lam šaddaaš Avelist já muu suuhâ lii vuálgus Ijjäävrist . 2. Oulu lyseo luvâttâh: Maren-Elle Länsman (tavesämikielâ) Škovlimpeeivih šaddeh teorialuvâldâlmijn já stivrejum pargopáájáporgâmpeeivijn. Kielâpalhâšume ulmen lii išediđ sämikielâ ovdedmist tâi siäilutmist Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst. • njuovvâđ, neskiđ já salttiđ kamâsijd, čuoppâđ já meidiđ kamuvsuoinijd Haukiputaa paješkovlâ: Ola Mihkku Länsman (tavesämikielâ) - vijđes já maaŋgâpiälásâš tooimâ sehe ton Sämitigge almoot uuccâmnáál toimâttâhčällee virge Muu mielâst Suomâ lii nanosávt čonnâsâm OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi julgáštâsân sehe ton jieškote-uv artiklaid já taam kolgâččij väldiđ vuotân ILO 169-sopâmuš ratifisistem prosessist. ” Sääni sijdâ lii sääni algâpuáttim mield koskâvuođâst sáánán sieidi, mii meerhâš palvâlem čuosâttâhhân leijee keeđgi teikâ källee. Sämitigge lii tutâmettum sämmilijd vuáđulaavâst torvejum algâaalmugvuoigâdvuođâi ovdánmân Suomâst. Heikki Paltto (väärrin Yrjö Musta) Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Lasetiäđuh: Nubbe säämi parlamiänttárij čuákkim uárnejui Ruávinjaargâst roovvâdmáánu 29. peeivi 2008 . Säämi kielâtaho - palhâšume uáivilin lii movtijdittiđ palhâšume uážžoo pyerediđ ovdiist-uv pargo, maid pargeh sämikielâ oovdân já movtijdittiđ puohâid Iänuduv kieldâ já eres virgeomâháid pyerediđ sämikielâ sajattuv. Säminuorâi taaidâtábáhtus 2010 Ruávinjaargâst Koskoho 28. peeivi lii olgotábáhtus Sajos pirrâsist. Toimâvuáváámist kieđâvušeh sopâmuš artikkâlâi 8(j) já 10(c) ovtâstumesoojijd. vuáváámist Tábáhtus tuámárin toimáin caittâleijee-toimâtteijee Irene Länsman já teatteripargo uáppee Heli Huovinen . Sinettä škovlâ : Martta Alajärvi ( tavesämikielâ ) Pargojuávkkuovdâstem Säminuorâi taaiđâtábáhtus kiellân Ucjuuvâst lijjii puoh kulmâ Suomâst sarnum sämikielâ. Tile lii mijjân hástulâš. Páárnážân iä njuolgist muštâl, maht monnii ääši kolgâččij porgâđ pic stivrejeh párnáá pyerrin huámášum toimâmvuáhán addelmáin sunjin oonâid. 5. Sämikielâi iäláskittemohjelm kulá sämitige vaaljâpaje tehálumosáid ulmijd , imâštâlâi Suomâ já Taažâ rääjist Kárášjuuvâst šáddááš Kåven, ko ooinij uápis muáđuid sämimosaiikist. ” 75 . Sierânâsraportistee avžuut , ete Tave-enâmeh juátkih já pehtilitteh viggâmušâidis vâi sämiaalmugij jiešmeridemvuoigâdvuotâ sehe tááláást pyereeb vaikuttemmáhđulâšvuođah olášuveh sii kyeskee miärádâsrähtim uásild . Sämitigge puáhtá toohâđ virgeomâháid alguid já iävtuttâsâid já adeliđ ciälkkámušâid. Veikko tuumáá , et tääl Säämi palgâs puásuituálu ij käibid tađe stuárráábijd nubástusâid . Muusikohjelm lekkih Ánnámáret Ensemble , Annukka Hirvasvuopio-Laiti , Heli Aikio já Ailu Valle tállán uuvsâi lekkâm maŋa . Kärigâsnjaargâ škovlâ: Matias West (tavesämikielâ) já Nora Pieski (tavesämikielâ) Sämitige 21 jesânid já nelji värijeessân väljejuvvojeh sämmilij kooskâst jyehi niäljád ive olášuvvee vaaljâin. Säämi kulttuurmeriruuđâst mieđettum kulttuurtorjuuh ive 2014 Vuáču škovlâ: Juuso Hetta (tavesämikielâ) Iävtuttâs sämikielâ iäláskittem toimâohjelmân luovâttui ministeráid Tuáivum , ete taat seminaar joođeet aaibâs uđđâlágán vuáruvaikuttâsân sämmilij , virgeomâhái já Euroop rääđi kooskâst- já luándulávt – pyehtip rähtiđ uđđâ toimâtaavijd ovdediđ Euroop rääđi tooimâ já sämmilij vuoigâdvuođâid . ” Staatârääđi prinsiipmiärádâsâst láá artikla 8(j):n já sämmilijd kyeskee merhâšittee tooimah já ulmeh : Tyeji lii sehe taaiđâ ete iälättâshäämi. Euroop rááđán kuleh 47 staatâd , main 28 Euroop union jeessânenâmid . Raapoort kieđâvušeh komitea 53. čuákkimist Genevest skammâmáánust 2014. Čällee Sanna-Kaisa Juvonen (Meccihaldâttâs) Anarist 28.09.2012 Sämitigge • čalâččâttâm (čuovâkoveh, sárguseh) aarâhšoddâdemohtâduvâi kooskâ Säämi Kielâkäldest lii meiddei FB-sijđo www.facebook.com/SamiGiellagaldu, mon peht puáhtá vuolgâttiđ sämikielâi kevttimân kyeskee koččâmâšâid. Toimâpaje Sun keččâl val uuccâđ Tuámmás. Valmâštume maŋa lam iänááš porgâm YLE sämiradiost Anarist sämikielâlij tv-uđđâsij toimâtteijen. 16 § mield sämikuávlu aalmuglâš- já luándumeecijn kalga turviđ sämmilij kulttuur paijeentoollâm já ovdedem iävtuid . Sämitigge oovdânpuáhtá, ete Yle Sápmi jiečânâsvuotâ lasettuččij já toos adeluččij Svenska Ylen verdidittee sajattuv já tooimân adeleh tuárvi resurssijd. Seminaar vuolgâttuvvoo stream-vuolgâttâssân čujottâsâst sogku. Säämi muusikkuávdáá vuávájeijee tuáimá meid el. Ristenrauna Magga, tooimâjođetteijee Sámi Soster ry. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 13.12.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar teikâ šleđgâpostáin čujottâsân Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Njuárustem- já njuárustemviestâkišto uárnejeh oovtâstpargoost Säämi máttááttâskuávdáá luándu- já mecciuápislinjáá uáppeeh sehe Inarin yritys já Anára Sámi searvi aktiiveh . - Sämikielâlâš päikki-išedeijee Veahkki uástupalvâlussân SámiSoster ry:st 19 209,00 € Hiäđukocemist ovdeduvvojeh Suomâ aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi já kuávdášlâš olmoošvuoigâdvuođâi olášume koccee orgaanâi avžuuttâsâi olášume sämitige toimâohjelm mield.. Čuákkim tollui aalmugijkoskâsii áimujotolâhseervi ( IATA ) - válduviäsust . Čuákkimist tuhhiittii kyehti uđđâ vijđes arktâlii merâkuávlu merâluándus peeleest mávsulâš kuávlun. Kovvoos vuávámkištoin occoo säämi kulttuurkuávdáá luándun suáppee kovvoos , mii čáittá kulttuurkuávdáá - kulttuurlâš uáivil já merhâšume , - säämi jiešnálásâšvuođâ , - sämikuávlu luándu - tooimâ várás läjidum imago ( sämmilâš , ärbivuovvijd vuáđuduvvee , aktiivlâš , puát-teevuotân keččee já siärvuslâš . Meid Katekismus lii jurgâlum aanaar- já tavesämikielân. Sämitige saavâjođetteijee almottij tuđâvâžžân, et sämitiggeest lii šiev ovdâstâs pargojuávhust. Sämitige vaaljâpaje 2012–2015 lekkâmeh já Saijoos vihkâmávutuáluh uárnejuvvojeh cuáŋuimáánu 3.-4. peeivi Anarist . 1. Sämikuávlust ornip sáátuid Uccjuuhân. VUÁĐUHÄÄMI 260 ulmui Onnáá peeivi sämikielâ kulá luándulâš uássin kirho tooimâ. Luámáttuvâid puáhtá meiddei printtiđ Sämitige internetsiijđoin Anarâškielâ jurgâleijee toimâsaje lii Sämitige sämikielâ toimâttuvvâst Anarist. Sämikielâlâš ášástâllâm virgeomâháin ain-uv kaggâd Sun lâi kuittâg škoovlâst ive loopâ räi – ij tuostâm koskâldittiđgin tom. Čokkámsajeh ohtsis 310 ulmui. Ko mun lam sämmilâš , te tot lii stuorrâ uási muu identiteet . Anarist 10.1.2013 Sämitigge Čuákkim aalgâst sämitige saavâjođetteijeeh taheh kejâstuv jieijâs já stiivrâ tooimân ovdebáá almosčuákkim maŋa tábáhtum aašijn. 010 839 3148. Ive teeman lii väldikodálii Nuori Kulttuuri – tábáhtus miäldásávt muusik . Alguid sämitige noomâ já saavâjođetteijee pargonomâttâs rievdâdmist toovâi sämitige jeessân Asko Länsman. Palhâšume kenigit uážžoo juátkiđ pargo sämikielâ sajattuv já sämikielâlij palvâlusâi pyereedmân. Olmoošjuáigusijn kovvejuvvojeh tiätu ulmuu jiešvuođah ero mâšávt melodia já juoigâm vievâst. Tekstâ já koveh: Milla Elmiina Pulska TEKNIIK JÁ PIERGÂSEH : * Blueray-čuojânâs Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Niäljád sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Uumeest 20.2.2014. Sämitige puárásumos jeessân, nuorttâsämmilâš Tauno Haltta lehâstij sämitige vaaljâpaje vuossâmuu tievâsčuákkim. Jesâneh: * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 190 ulmui (9 čokkámráiđud), kuás finnee nuuvt stuorrâ čájáttâssaje ko máhđulâš Sun ij sáárnu sämikielâ , mut sust lii mohtâ oppâđ kielâid já eromâšávt nuorttâsämikielâ . b.. Kielâlâš tiäđulâšvuotâ lááčá vuáđu luuhâm- já čäällimtááiđun. Säämi párnáikulttuurkuávdáš Uđđâ laahâ poođij ucceeblovokielâlaavâi sajan , moh lijjii ovdeláá vyeimist . Stream-vuolgâttem lasseet tuáivu mield tiäđu sämitige tooimâst vijđásubboht-uv ” saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi kommentistij miärádâs . Äššitobdeejesâneh kalgeh leđe valjiidijn 15-17-ihásiih . Artikla 8(j)-pargojuávhu loppâraapoort Virge tohálâšvuođâvátámâšah láá sämitiggeest adelum asâttâs 5 § (1727/1995) miäldásiih. Tiätu sirdâšuvá sämikielâ luándun, miäcán, šooŋân, puásuituálun, tuojijd, meccipiivdon já kyelipiivdon lohtâseijee terminologiast sehe sämikielâlâš päikkinoomâin. Säämi kulttuurkuávdáš lii meridum huksiđ Juvduu riidon Aanaar kirkkosiijdân, já tast šadda Suomâ sämmilij haaldâšlâš já kulttuurlâš kuávdáš. Kove: Pia Ruotsala Kielâašij ráđádâllâmkodde Luáštádâttijn muottuu já jieŋâ oolâ kiepâ čápusmid toi ase. Jyehi uáppee kolgâččij finniđ škoovlâst šiev máhđulâšvuođâid sämikielâ táiđuidis oovdedmân já jieijâs kulttuurân šoddâmân. Kielâlávgummáttááttâs ulmen lii nanodiđ kielâlávt sierâ vuolgâsoojijn puáttee párnái sämikielâ já pyevtittiđ aktiivlii já toimâlii kyevtkielâlâšvuođâ. Säänih iä lah siämmáá teháliih. Komitea avžuut, ete talle ko sopâmušstaatâ uđâsmit sämitiggeest adelum laavâ, tot lasseet sämitige meridemvääldi sämmilij kulttuurjiešhaaldâšmân lohtâseijee aašijn, mieldiluhâmáin vuoigâdvuođâid, moh kyeskih eennâm já luánduvaarij kiävtun sämmilij ärbivuáválávt asâttem kuávluin. Kuálástem ij lah ohtuunis kannatteijee iäláttâs , peic kuáláástmân kuleh maŋgii puásuituálu teikâ mađhâšempalvâlusah . meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 2-3 mánuppaje ááigán 1.6.2015 rääjist. Säminuorâi muusik puátá Ruávinjaargân Meid tábáhtus vuossâmuš peivi oláttij uárnejeijeid pivnohisvuođâinis : njuárustem- já njuárustemviestâkoišton uásálistii suullân 100 párnážid já nuorrâd . Teeman muusik Keejâ vuáđusárgus ( pdf ) . Sosiaalsyergi mättimkuávdáš Kuávdáš lii tehálâš puoh nuorttâlâškuávlust ässee nuorttâlâšáid. 28. John Weinstock ) . Tááláš pargojuávkku Kuáttumjuurrâmkuávlui áiđum luhostui pyereest já jäävvil lii peessâm šoddâđ . ” Váljukode mield eromâš huámášume kalga kiddiđ uhkevuálásij aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ siäilum turviimân . Vassi Semenoja, ohtâ Suonnjel leuŠdd-ärbivyevi miäštárijn, lii kuvvim leuŠdd etâmáin: ” LeuŠdd muštâl tast maht ulmuuh láá iällám. ” Sämmiliih láá maaŋgâi suhâpuolvâi ääigi iällám luándust já haahâm tast áigápuáđus , já sist lii sierânâs mättim luándu suoijâlmist já kevttimist . Seurujärvi-Kari mield Antonio Briceño luhostuvá čuovâkuvijnis vuorkkiđ eromâš pyereest sämmilii identiteet tehálumosijd tahheid . Sämitigge áigu aanaar- já nuorttâsämikielâ kielâjurgâleijeid Säämi tyeje aaleeb škovlim Säämi ollâškoovlâst Aarâhšoddâdem vuáváámist já olášutmist huolâttuvvoo suhâpeelij koskâsâš täsiáárvu olášutmist nuuvt, et páárnáš puáhtá ovdediđ jieijâs suhâpeliroolivuárdámušâi raijiittâsâittáá. Aanaar sämikirjerááju stuárudâh lii 205 m2 . Tuubdâm čuuvtij mielâkiddiivâšvuođâ sämmilâšvuotân já ton kulttuuráid . Kuulmâkiärdásâš já 4800 bruttoneljihâšmeetter vijđosâš Sajos šadda leđe sämmilij haldâttâs, kulttuur já mättim kuávdáš sehe maaŋgâpiälásâš já uđđâáigásâš kongres- já tábáhtustáálu. • suoppâin- já pygálussierâdmeh Sämmiliih sättih mäksiđ viäruid jobâ puoh aldakuávlu staatáid, ko staatâi rääjih iä lamaš tavveen čielgah. Aalmugovdâsteijee Pekka Haavisto já sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Sämikuávlu ulguubeln identiteet hámášuvá vuosâsajasávt kielâ pehti . Palgâs hástusin sun tuálá kuáttumenâmij oornigist toollâm. Lasseen iänááš uási Säämi palgâsist lii Urho Kekkos aalmuglâšmeeci siste, mii lii mottoomlágán piäluštâs já vyevdih šeštâšuveh čuoppâmijn. Taam spesiaalčáitálmâsân lii puohâin nuuvtá peessâm. Maaŋgâtooimâsali lii auditorio čájáttâssaje peln siirdâseeini tyehin . Outi Pieski seinireliefi lii stellejum parlamentsali Sooljon. Sämitiggelaavâ olesuđâsmittem pyereed sämmilii kulttuurjiešhaldâšem sajattuv já turvâštiččij sämmilâš kulttuurhäämi tááláá pyerebeht . ” tme 18.30 – 21.00 Eehidmáláseh Aanaar Kultahovist. Lopâlâš iävtuttâs staatârááđán ráhtá máttááttâs- já kulttuurministeriö ko lii vistig ráđádâllâm ääšist sämitiggijn. - arkkitehtuurlâš hämikielâ . Suomâst sämmiliih äässih Sämitige ive 2007 lovottuvâi mield 9350 olmožid, main 38,3% äässih sämikuávlust (3577). Mii ulmen lii uážžuđ pissoo maali kielâ iäláskittem já suoijim várás, páhudij Näkkäläjärvi. Tábáhtus teeman lii teatter já uánihiselleekove. Kuldâliđ nuorâid, adeliđ sijjân vaikuttemmáhđulâšvuođâ ! Kirjálâšvuotâ Kukkodâh : 3,30 Anarâšah Tavesämmilâš juáigus lii tobdosumos ärbivuáválijn säämi vookaalmuusikšlaajâin. Máttááttâs- já kulttuurministeriö 2.3.2012: Kirkkotekstiilijd ovdâsteh meiddei Laapi ortodoksâlâš servikode immeelpalvâluspihtâseh. Nommâmolsâšumán lohtâsij še miärádâs čuojâtškyettiđ muusik tuše sämikielân . Kirje čielgee maht kalga láávu já peljikuáđi ceggiđ , maht kalga aarrân já sajostuulâ toohâđ , maht puáhtá luándu amnâsijd anneeđ ävkkin . Sämitigge iävtut sämitiggelaavâ § 9 miäldásâš ráđádâlmijd olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst. • suovâstiđ kyele já poccuupiärgu, salttiđ piärgu, kyele Sämikielâlâš viermialmostittemij pyevtitmist lii tehálâš, ete almostittem lii älkkeest kavnâmnáál. Sämikielâlâš arâšoddâdem uárnejuvvoo sämikielâlijn peivikiäjuin teikâ peivikiäččujuávhuin já sämikielâid iäláskittee kielâpiervâlijn . Muu mielâst Suomâ lii nanosávt čonnâsâm OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi julgáštâsân sehe ton jieškote-uv artiklaid já taam kolgâččij väldiđ vuotân ILO 169-sopâmuš ratifisistem prosessist . ” Aarâhšoddâdmist lii stuorrâ merhâšume meiddei párnáá pyereestvaijeem já tiervâsvuođâ ovdedeijen. Virge tevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi. Lam vises tast, ete sämisiärváduv já sämitige tuárjum sämmilâšmiäruštâllâm šadda vuáimán ovdil vaaljâid já sämitigge kieđâvuš ucâmušâid sämitige vaaljâluvâttâlmân uđđâ miäruštâllâm vuáđuld ”, sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi muštâl. Sämikielâ toimâttâh sirdoo kielârääđi vuálásâžžân já sämikielâ toimâttâh ovdeduvvoo kielâkuávdáá suundán äššitobden sämikielâ kyeskee koččâmâšâin. Sämisiärváduv já taaidârij aktiivlâš pargo puátusin juoigâmärbivyehi lii álgám iälláđ já juoigâm máttáátteh meid škoovlâin . Unesco almosčuákkim tuhhiittem julgáštuš lii lááččám vuáđu aamnâsttâs kulttuuräärbi já kulttuurolgospyehtimij suojâlemsopâmuššáid . Lasetiäđuh: Pärnuvuottân já nuorâvuottân lam viättám Čevetjävrmaađij pellâst uccâ sijdiist, mon nommâ lii Vävli. Tobbeen muu vaanhimeh äässih ain-uv. Sämikuávlu ulguubeln Jieŋŋâlis savâstâllâm ulme lii selvâttiđ sierâ staatâi já algâaalmugij šiev vuáháduvâid ääšist já valmâštâllâđ miärádâsâid tile máhđulii pyeredem várás ” Nilla Tapiola čielgee. Sämitige iävtuttâsah SOG stiivrâ jesânin 2. Tääl tooimâm Suomâ säminuorâi stiivrâ värisaavâjođetteijen já taan ive tooimâs algâttâm sämitige nuorâirääđi värisaavâjođetteijen. Tääl aasâm Kuovdâkiäinust, mast jođám sämikielâlii ollâškoovlâ, Sámi allaskuvla, já sihtiim sämikielâlâš luokamáttáátteijen. Posterij lasseen cuáŋuimáánust almostui meid uđâsmittum teddilâs Elna Magga já Päivikki Nillukka-Rauhala čáállám já Merja Aletta Ranttila kuvvim 2. luoka tavesämikielâ eenikielâ oppâkirjeest Giellaleaika. Sopâmušstaatah kolgâččii meid riemmâđ ääšimiäldásâš toimáid, vâi ovdedeh, ton vijđoduvvâst ko máhđulâš, puoh sämipárnái vuoigâdvuođâ finniđ máttááttâs jieijâs kieláin sopâmušstaatâ kuávlust. virgesajasâšvuođâ, mii álgá 18.8.2014 já nohá 14.11.2014. Tääl lam luhâmin Säämi máttááttâskuávdáást, Tuáivunjaargâst puásuituáluirâtteijen já vuárupoojijn Avveel luvâttuvâst. Sämitigge lii Suomâ sämmilij alemus poolitlâš orgaan já tot väljejuvvoo vaaljâiguin jyehi niäljád ive . EMRIP oovdânpuáhtá raapoort OA olmoošvuoigâdvuođârääđi 13 čuákkimist čohčâmáánu 30. peeivi 2015. Lasetiäđuh Juha Guttorm, haldâttâshovdâ, p. 010 839 3102/juha.guttorm@samediggi.fi Škovlimpoolitlâš peerustmettumvuotâ sämimáttááttâs čuolmâi čuávdimân lii joođeetmin sämikielâ sárnoo ulmui mere jotelis kiäppánmân já sämikuávlu ulguubeln ässee sämmilij kielâ já identiteet muttuumân. Ovdil puoh sopâmušuásipeleh iä lah ruttâdâm aalmugijkoskâsii 8(j)-pargojuávhu . Čuákkim äššilistoost lii sämitige toimâvuávám-budjet tuhhiittem ihán 2015. Taah äššitobdeeh rekrytistojii tuovŋâđ lappum koskâmuu kielâsuhâpuolvâ. Sopâmuš olášuttem čuávum já sopâmuš ovdedem várás staatah ( uásipeleh ) , moh láá ratifisistâm sopâmuš , tuálih kyevti ive kooskâi uásipeličuákkimijd . Sämmilij kulttuurjiešhaldâšem ličij vuáimálâš já sämmiliih puávtâččii jiejah ovdediđ tom ( HE248/1994 ) . Uásálistem škoovlâi ulguubeln lee še máhđulâš . • rähtiđ ohtâdâhân uđđâsistkevttimmateriaalijn monni kove (loostâin čuopâdum kuuvijd, pááppár, iivnij kevttim) Máhđulávt virgeomâheh, kiäid säämi kielâlaavâ rikkomist puáhtá kuoddâliđ, láá ovdâskode riehtiäššialmai, riehtikansler, läänihaldâttâs, poolis já ucceeblohováldálâš. Niillas ij pääsi vyerdiđ inspiraatio mut čokkáán vuálus já álgá čäälliđ. Čáitálmâs já lekkâmtilálâšvuotâ láá finnim valjeest huámášume páihálijn aavisijn , radiost já televisiost . Lävdi-kodde pahudij iloin, ete stiipeenducâmušah pottii ennuv, sierâ kuávluin já maaŋgâin škovlimsuorgijn. Torvolâšvuođâ- já kemikaalvirgádâh ( TUKES ) ij lah toimâm laavâ mield , ko lii ruukivirgeomâhâžžân mieđettâm väridemalmottâsâid já eres ruukilaavâ miäldásijd luuvijd , ige tot lah oovtâgin čuavdusist linjám , ete love miäldásâš toimâ hiäjusmitáččij sämikulttuur hárjuttemiävtuid , veikâ sämitigge lii šištemettumávt ciälkkámušâinis tuođâštâm , ete love miäldásii tooimâst lii merhâšittee háittu sämikulttuurân . nuorttâsämikielâ Kuávdáin sämmiliih puávtáččii eelliđ viežžâmin sämikielâlâš äššigâšpalvâlem já koijâdmin ravvuid já tiäđuid el. säämi kielâlaavâst já sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâin sämikuávlu kieldâi já staatâ virgeomâhijn. Čuákkim iävtut , ete aldapuátteevuođâst uárnejuvvoo viijđes čuákkim valmâštâllâđ rijjâtátulijd ravvuid ärbivuáválii tiäđu maacâtmân . Já ain ko tábáhtuvá miinii stuárráábijd , te pakkaam sämimááccuh laavkân , ko ijhân tom táválii tevkis lädimááccuh lah šoddâm kuássin skappuđ ! ooláádmudo oovtâstpargoost Ij tot vaarâ mudoi oinuuččiigin. Sämikielâst lii uáli tárkká já valjaas puásuituálun já luándun lohtâseijee terminologia. Pargojuávhu pargon lii el: AUDITORIO DOLLA 195-260 ulmui, 298 m2. Pirâsministeriö lii pivdám sämitige almottiđ iävtukkâsis aalmuglii IPBES (Intergovernmental Platform on Biodiversity and Ecosystem Services) – paaneel jesânin pajan 2015-2018. Räjittes säminuorah Juáigus ana ulmuu nuorrân. Stivrâ páácá tääl kesipuudân já čokkân čuávuváá keerdi porge-čohčâmáánust . Viigâm huolâttiđ meiddei tast , et puoh mii iävtuttâsah kávnojeh sämitige päikkisiijđoin . Seervist láá puuvdah Aanaar markkânist já iänuduv Hettaast. Juávhu stivrejeijeeh, mattáátteijeeh Bigga-Helena Magga já Rauna Mätäsaho láin ilolávt oláttum jieijâs juávhu miänástume keežild. Lasseen sämitigge iššeed máhđulâšvuođâi mield vanhimijd, virgeomâhâid já škovlim uárnejeijeid sämimáttááttâsân lohtâseijee aašijn já juáhá ihásávt stipendijd sämikielâ uáppeid. Párnáid läjiduvvoo el. čierâstâllâm, já ergivyeijim. Palhešume luovâttemtilálâšvuođâ iššeedeennâm puávdee čuákán vuosmuu čuákkim já västid čäällimkoddepargoin. ČUÁKÁNKIÄSU MANOIN JÁ PUÁĐUIN IIVIJN 2013 – 2015 Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Kišto njuolgâdusâi mield palhâšumelävdikodde puovtij valjiđ kyehti (2) kovosân asâttum vátámâšâid pyeremustáá tevdee iävtuttâs lonestemnáál. ” Jiem uáini mihheen estuid toos, ete mane sämitigge ij puávtâččij väridiđ kuávdáást toimâtiilijd kyevti olmožân. 3. Párnáá kalga suojâliđ narkotiikâin já lavâttis narkotiikkaavpâšmist. “ Mii, sämitigge já taidâreh já tuájáreh kolgâččijm ovtâstittiđ vuoimijdân ohtsii säämi kulttuurpoolitlii ohjelm rähtimân. Algâaalmug kriteereh vuáđudeh aalmugijkoskâsâš pargoseervi, ILO, sopâmušân nummeer 169. Ucceeblovoraamisopâmuš (Finlex) Kuávlulijd já ucceeblovokieláid kyeskee Eurooplâš vuáđukirje (Finlex) Aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuođâorgaanij avžuuttâsah Suomân (Sämitigge) Thlimmenos-tábáhtusâst ive 2000 tuámustovli lii čuávdám ete staatah luávkkájeh 14 artikla miäldásâš vuoigâdvuođâ, mon mield olmooš uážžu leđe šodâhánnáá olgoštuđ olmoošvuoigâdvuotsopâmušâst turvâstum vuoigâdvuođâi naavdâšmist, talle ko staatah kohtâleh siämmáálágán tiileest leijee ulmuid eresnáál objektiivlâš já kuáhtulâš vuáđđusttáá. Sunnuu kištopitá nommâ lâi Hold Your Colors, mast kullui meiddei juáigus. Sämmilij oovtviärdásij já šiev kvaliteet palvâlusâi turviimân tarbâšuvvojeh ovdâsvástádâs väldim staatâ- já kuávlutääsist, räjioovtâstpargo sehe ohtsâš sämmilâš sosiaal- já tiervâsvuođâtipšoo škovlim. Pargeeh sárnuh uccâ párnáid ennuv jieškote-uvlágán tipšotilálâšvuođâin (el. lippâr lonottem, posâdâttâm já kárvudâttâm ohtâvuođâst) já siämmást nomâtteh jieškote-uv ruummâšoosijd já káárvuid. Sämmilij hárjuttem iäláttâshaamijn lii siäilum tiätu sämmilâš aalmugärbivyevist já arkeologâlâš tutkâmuš lii puáhtám uđđâ tiäđu tovláá sämisiärváduvvâin . Sämiarkkâduv pargon lii Puohâin aarâhšoddâdempalvâlusâin kalga visámittiđ párnáá oovtviärdásâš vuoigâdvuođâ jieijâs kielân já kulttuurân. Peivitipšoost párnáá uásálâšvuođâst lii saahâ siärvusân kulâmist já toos vaikutmist. xxx Sämiääših šaddeh leđe uáinusist haldâttâsohjelm olášutmist vijđásubbooht-uv . Vittádiđ sun oopâi čuávumáin, maht iäráseh vittádii já eeji ravvuiguin. ” Sämimuseo Siijdâ päikkisiijđoh www.siida.fi Ep pyevti vájáldittiđ Ruošâ sämmilijd, kiäh kalgeh kámppádâllâđ jieijâs kielâ, kulttuur já eellimvyevi peeleest staatâ torjuuttáá. Iävtuttâsah já lasetiđuh: Biodiversiteetsopâmuš Konfereensân uásálistii Taažâ , Ruotâ já Suomâ sämitigij jesâneh sehe Ruošâ sämiseervij ovdâsteijeeh . Puđâldâm jyehilágánijd máhđulijd kreatiivlâš aašijd tegu ovdâmerkkân máálám, tivtâstâllâm já čuovâkuvvim. Laavâ 15 § mield kieldah kalgeh tuhhiittiđ máttááttâsvuávám . SomBy vuálgá joton Ruávinjaargâ tábáhtusâst deebyytalbumis Álas eana (pietittis eennâm) almostittemturneen. Väidimijd pyehtih toohâđ ovtâskâsulmuuh teikâ ovtâskâsulmui juávhuh, moh eteh, ete koččâmâšâst leijee sopâmušstaatâ lii luávkkám sii almossopâmušâst tubdâstum ekonomâlijd, sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođâid, (2 artikla). Muštám ain ko tot lâi ucánjáhháá oomâs ko jieččân enni máttááttij já adelij päikkiliävsuid. Párnáást lii vuoigâdvuotâ vuoiŋâtmân, sierâdmâm já rijjâááigán sehe taaidâ- já kulttuurelimân. Sämikieláin uáilduvvoo tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâ. Sijdâ lii 200 meetter keččin Sajosist. Párnáást lii uáivilijdis olgospyehtimân vuoigâdvuotâ uuccâđ, vuástáväldiđ já levâttiđ tiäđu já jurduid rijjâ, jis tot ij luávkkáá iärásij vuoigâdvuođâid. Vuolgâttâsah almolijn Sämitige čuákkimijn uáinojeh interneetist čujottâsâst sogku. fi / live. Staatâi haldâttâsâi ovdâsteijeeh láá konfereensâst oovdânpyehtimin staatâi uáinimčievâ já västidmin sämitigij toohâm koččâmâššáid já savâstâlmáid . o Sämitigge ráhtá säämi suhâpuolvâohjelm oovtâstpargoost sämitige jieškote-uv lävdikudijguin, main kieđâvuššojeh sierâ suhâpuolvâi sierânâskoččâmušah já táárbuh, eromâšávt sämipárnái, - nuorâi já elilâmulmui táárbuh. Mut ko fáárun lohhojeh toh sämmilâšmiäruštâllâm miäldásiih anarâšah , kiäi vanhimijn nubbe tâi ohtâ ákku tâi äijih lâi oppâm vuosâkielân anarâškielâ , lii jienâstemvuoigâdvuođâlij meeri tiäđust-uv čuuvtij stuárráb . Saijoos čuákkimpaketteh láá nomâttum tuojij amnâsij , kole , siilbâ já proonsi mield. . Pyeremustáá sämikielâlâš palvâlusah olášuveh kieldâi čuovviittâstooimâin. Aalmuglâš biodiversiteetpargojuávhu jeessân, sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi lii tuđâvâš Suomâ sämitige uážžum tubdâstâsân. ” Vâi sämmiliih pyehtih cevziđ, kalga juurdâ sämmilijn oovtâ aalmugin siäiluđ ijge koolgâ rähtiđ muuvrâid sierâ sämijuávhui kooskân. Sämitige almostittem oppâmateriaaleh kávnojeh täst. Sämitigge lii iävtuttâm, ete sierâ arkkâduvâin orroo tiäđuid sämmilijn piejâččii digiháámán. Elleekove lâi Oscar-iävtukkâssân. Pääihi alne lijjii säminuorah já sii máttáátteijeeh, huolâtteijeeh já keččeeh pajeláhháá 400 olmožid. Uási paasij Neuvostoliito kuávlun. alatorvinen (at) samediggi. Suomâ EU servâmsopâmuš pevdikirje nr 3 sämmilijn Tágáreh koččâmušah láá lamaš uáli äigikyevdileh majemui aaigij tääbbin Suomâbeln. Vuávájeijee toimâsaje lii sämitige čäällimkoddeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Siämmást mielân pajanii sämmilij historjá já viggâmušah luokittâllâđ sämmilijd vyeleeb náálán kullen. Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh valmâštâl já olášut lävdikode kieđâvuššâm aašijd . Kuuvijn 1) Rájá Jon Máret, Maarit Länsman, kote tuáimá leeirâst kokkân já páánust mučis luosâčaskah, 2) lávutuulâ piällást Áslak Ánde Syvänperä já Ráste Eriksen, 3) uággumin Jesse Ruokolainen já Ráste Eriksen já 4) Birit Vuolab muštâlmin párnáid Tiänu leve päikkinoomâin. Pälkki miärášuvá Sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. - iiđeedkähvi já sálttáá liäibustâh Čuákkimân uásálistii lasseen sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikode jesâneh. siijđoin. Šiev haaldâtlij pargoi já ekonomiahaldâttuv tubdâm keččih hiättun. Sämmilij ärbivuáváliih iäláttâsah ađai puásuituálu , meccipivdo , kyelipivdo , nuurrâm já tyeji sirdeh ärbivuáválii tiäđu suhâpuolvâst nuubán . Koulutus- já oppimateriaalitoimisto / Skuvlen- já oahppamateriáladoaimmahat / Škovlim-já oppâmateriaaltoimâttah / Škooultõs- da vuäŠpstemaaunâskoontâr / Office on Education and Instruction Material Ton rääjist tavesämikielâlâš kirjálâšvuotâ lii almostittum eenâb ko ovdebijn ihečuođijn ohtsis já tot lii juksâm ovdiist vijđásubboid lohheepirrâduvâid. Tääl halijdâm kevttiđ tilálâšvuođâ pyerrin já rämidiđ Suomâ já Ruotâ táássážân ovdánâm fiijnâ já šiev prosessâst já mielâst vuárdám et porgâškyettip tain historjállijn toimáin: uážžup áigá sämisopâmuš kuulmâ tave-enâmist, mast aassâp ”, juátká Egil Olli. ŋâlâš muusik, instrumentaallâš muusik tâi minimusikaaleh. Sámi Parlamenta / Säämi Parlament lâi ive 1996 tooimâs algâttâm uđđâ ovdâsteijee orgaan , Sämitige , oovdâstjottee . Jesâneh : Párnáin láá ohtsiih tiijmeh matematiijkâst , sämikielâst , musikkist , liihâdmist , ohtsâškoddetiäđust já luánduamnâsijn . Laura-Maija Niittyvuopio Konferens eehidohjelmin lii sämimuusik . Artikla 10(c) suoijâl táválii luándukevttim, maid hárjutteh kulttuurlâš vuovij miäldásávt pištee vuovvijn. Julgáštuš ij kieđâvuš sierâ algâaalmugij já ucceeblovoi vuoigâdvuođâid, mutâ täähid puoh aalmugjuávhoid siämmáá vuoigâdvuođâid já kenigâsvuođâid sehe täsiárvusijd máhđulâšvuođâid eelliđ jieijâs kulttuur miäldásávt olgoštemttáá já mielâväldittáá. Komitea avžuut, ete uásipeeli Suomâ lii ratifisistám maaŋgâid aalmugijkoskâsijd sopâmušâid, moiguin tot lii čonâsâm sämmilij kielâ já kulttuur siäilutmân já oovdedmân. Suomâst lovottem etnisâš tuávváá vuáđuld lii olmooštiätulaavâ mield lavâttem jis tooimâin ij lah asâttum eromâšávt laavâst. Suomân tarbâšuvvoo jotelávt sämikielâi iäláskittemohjelm, mii ličij tááláást olesváldálub já kuhesáigásub toimâ sämikielâi siäilum já ovdánem visásmitmân. Uđđâ sämitiggelaahâ váátá sämitige pargo-oornig tärhistem já uási nubástusâin kalgeh rähtiđ huápust valjáid kyeskee njuolgâdusâi tiet. Lasetiäđuid pargoost addel säämi muusikkuávdáá vuávájeijee Oula Guttorm p. 050 574 2765, oula. Ofelaš-toimâ kiäččoo uáli tehálâžžân, vâi punnjâsâm mielâkuuvijd já stereotypiaid uážžu meddâl válduaalmug mielâst. Šoŋŋâdâhnubástus coggâm já biodiversiteet hiäjusmem láá ääših, maid kalgeh tipšođ ájáttâlhánnnáá. Seminaar vuolgâttij noomâ viestâ máttááttâs- já kulttuurministeriön, sämitiigán já säämi máttááttâskuávdážân säämi tyeje máttááttâs ovdedemtáárbuin. Sämimáttááttâs uáppeelovottuvah láá täst. Luuvâ uđđâs Anarist toollum Säminuorâi tááidâtábáhtusâst täst. Biodiversiteetsopâmuš syeji ovdán Vyesi čeevđist kuárrojeh eres lasseen kapereh já rävis poccuu čeevđist peeskah. Sirmá párnááh peessih vuoijâđ Ucjuv vuoijâmhaalâst , maggaar ij lah Sirmáást . Ive 2007 tuhhiittum OA algâaalmugijd kyeskee julgáštus čuujoot mooraallâš äššikirjen sunde meiddei algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođâi ovdánmân puátteevuođâst. Lasseen nuorâirááđán väljejuvvojeh kyevti ihán häävild vittâ pissoo äššitobdeejeessân, kiäh kalgeh leđe valjiidijn 15-17-ihásiih. Sämmilij kielâlij já kulttuurlij vuoigâdvuođâi olášutmân lii staatâ budjetist lamaš ive 2002 rääjist sierânâs staatâtoorjâ. Sämitige stivrâ adelij 17-sijđosâš ciälkkámuš Eennâm- já meccituáluministeriö valmâštâllâm stiivrâ iävtuttâsâst puásuituálu- já luánduiäláttâsâi ruttâdemlaavâst (maŋ. POLURA) čuákkimistis 28.5.2009. ovdediđ Suomân heivejeijee pargopiergâsijd eenâb ovdâsvástádâslâš já pištee ruukitooimâ máhđulâžžân tohâmân. Soojijd puáhtá laiguuttiđ meid táálu ulguupiälááš tuáimeid. * Tiina Sanila Band (nuorttâlâš rock-muusik) Heta paješkovlâ: Niki Kumpulainen (tavesämikielâ), Anni-Sofia Löf (tavesämikielâ) já Fiia Kimmel (tavesämikielâ) Oovdeb , ive 2006 rääjist ihán 2016 räi vyeimist lamaš strategia koolgâi uđâsmittiđ biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkimij já EU miärádâsâi tiet . Turi čáálá sämmilij algâpuátimist el . návt : Lasseen säämi parlamentaarlâš rääđi čuákkim meridij avžuuttiđ jieškote-uv Sämitiigijd uásálistiđ tave-eennâmlâš sämikielâ tutkâm- já áámmát / reesuurskuávdáá keččâlemprojektân. Pänituoddâr hoittám já kevttimvuávám tärhistem valmâštâllâm pištá aainâs taan ive já táárbumield pargo juátkoo puáttee ive. fi, puh.. 010 839 3106. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi 5.1. Keejâ uánihisvideo aanaarsämikielâ tiileest Máttááttâs lii suomâ- já tavesämikielân . Zoja Nosova – nuorttâsämikielâ algâjalgejeijee • rähtiđ jieijâs ohtâduvâst juáigus / leuŠdd / livđe, hárjuttâllâđ jienâ kevttim já lávdástâllâm siijđoin . Evankelis-luterilii kiirho kirholâščuákkimân sämmilij ovdâsteijen nomâttui Ulla-Maarit Magga, kiän vuossâmuu väriolmožin Pekka Pekkala já nubben väriolmožin Väinö Guttorm. Pänituoddâr hoittám já kevttimvuávám tärhistem valmâštâllâm pištá aainâs taan ive já táárbumield pargo juátkoo puáttee ive . Savâstâlâim sopâmuš budjetist kuhháá . Kaavnah lase tiäđuid ton päikkisiijđoin www.sámediggi.no . Lasetiäđuh: Pivdui, et sämiaašij tave-eennâmlâš virgealmaiorgaan rähtá iävtuttâs tast, maht máhđulijd ráđádâlmijd puávtáččij olášuttiđ. Ruotâ sämmilij ovdâsteijeevâš orgaan , sämitigge vuáđudui ive 1992 ( laahâ 1992:1433 ) já tot algâttij tooimâs ive 1993 aalgâst . CD:h já DVD:h láá päddejum YLE Sámi radio studiost Anarist. o Sämitigge uásálist pehtilávt já aktiivlávt Nagoya pevdikirje ratifisistemprosessân já olášutmân. Ton mield sämikuávlu kieldâin ij lah tábáhtum tuođâlâš nubástus sämikielâlâš pargojuávhu já palvâlem meereest. Keejâ ravvuid puurâdmáid almottâtmist. Aalmugpeeivist meridui kuittâg jo ive 1992 Helsigist uárnejum 15. sämikonfereensâst já ton madduuh oleh paijeel čyeti ive tuáhá, ihán 1917. Pyereestpuáttim ! - Auttaja-Aslak – toimâ, Ucjuuhâ 27 492,75 € Haahân väljejuvvoo koordinaattor, mii sajoidittoo Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá (Poske) sämiohtâdâhân, sämitige ohtâvuotân. Servim sämitige nuorâirááđán mielâkiddiivâšvuođâ keežild , mut jotteemmääđhih láá kuheh , ege must ij lah vala vyeijimkorttâ . Kišto nubbe muddo álgá 1.9.2008 já nohá 3.10.2008. , OKM . Lii vaidâlittee, ete viirgán lâi tuše ohtâ occee. Aarâhšoddâdemohtâduvâi ohtâvuođâtoollâm raajij paijeel sämmilij peivikiäjuiguin naanood sämmilij oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo já kulttuurij tubdâm. Sämitigge taha puoh maid máhđulâš, vâi sämitiggelaavâ puáhtá tuhhiittiđ taan ovdâskodepaajeest sämmilij tiätun vuáđuduvvee munemietâmâššáin. 12. Nuorttâmeerâsyemmilâš kielâin stuárráámusah láá suomâkielâ já eestikielâ. Pargojuávkku iävtut meid, et luándu maaŋgâhámásâšvuođâstrategian já toimâoh-‐ jelmân, mon láá eidu uđâsmitmin, kirjejuuččii uđđâ tooimah ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân. Tiiŋgâi myenstereh, iivneh já hervimvyevih vuáđuduveh puáris anotiŋgáid, maid tovle masa juáháš ferttij mättiđ jieš rähtiđ. Sajos čuákkimtekniik máhđulist normaalvijdoduvvâst tulkkum kuuđâ sierâ kielân já tom puáhtá vijđediđ älkkest love kielân. - škovlim- já oppâmateriaallävdikode čällee já oovdânpyehtee (škovlimpoolitlâš já almos škovlimääših), 23. Sierânâsraportistee avžuut , ete Tave-enâmeh já sämitigeh pehtiliteh ohtsâš viggâmušâidis sämikielâi iäláskitmân já nanodeh sämikielâi- já kulttuur škovlimohjelmijd . / IV mield (vuáđupälkki 2 090,20 – 2 437,04 eurod / mp). Nuorâirááđán Nuorâ tuáimee - tubdâstâs Saba lii tobdos eromâšávt sämmilij aalmuglâšlavluu sännejeijen , mut sun lâi meiddei säämi máttááttee já politijkkár . 4. Persovnlâš tääsist munjin láá uáli teháliih sämikielâ eellimvuáimálâšvuođâ turvim , sämmilij ärbivuáválâš tiätu , pirâs- já šoŋŋâdâhnubástusääših já sämmilij iäláttâsâi ovdedem , eromâšávt sämmilâšpusuituálu toimâmiävtui turvim . Sämitigge finnij lávurduv 23.11. ollâárvusijd kuosijd ko ovdâskode sahâalmai Eero Heinäluoma oovtâst suu delegaatioin eelij uápásmin säämi kulttuurkuávdáá Sajosân , ILO 169-sopâmušân já äigikyevdilis sämiaššijd . Pälkki miärášuvá sämitige pälkkivuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Sämitige ornim Helsig seminaar fáddán lii sämikielâ já maorikielâ iäláskittem já nanodem. Kiiđâ peivimätki “ Jotteem merâriidon ” uárnejuvvoo kesimáánu aalgâst vuálá škovlâahasáid. Ko lii saahâ Sämikielâst ij uáivilduu tuše oovtâ kielâ . Palhâšumelävdikode čällen toimâv proojeekthovdâ Juha Guttorm já proojeektvuá-vájeijee Marja Männistö . Sämmiliih artisteh: Nuorttâlâšráánu algâttem čyeldimpäädist lii epitáválâš; čuožâlääigih kođđojeh čyeldimpáádán, moos šadda nuorttâlâšráánun jiešvuođâlâš ruuvdukovos. Peivitipšolaavâ 11 § 2 moomeent mield kieldâ kalga huolâttiđ tast , ete párnái peivitipšo puáhtá adeliđ párnáá eenikiellân leijee suomâ- , ruotâ- teikâ sämikielân . Taat váátá ulmust puorijd maaŋgâkulttuurlâš jiešnaalijd já maaŋgâ eennâm aalmuglâštááiđui mättim. Meid algâaalmugij vuoidâdvuođah láá oovdânpuohtum julgáštušâst. Nuorâilävdikode pargon lii toimâđ säminuorâi jiennân já ovdediđ säminuorâi sajattuv SPR:st . TEATTER: Vuáču teattertábáhtusâst iä lah aherääjih, pic 4 rááiđu šlaajâimield väldikodálâš tábáhtus njuolgâdusâiguin: 1. sárnumteatter 2. muusikteatter 3. improvisaatio * Čuákkimfaalâdmeh . Suomâ staatâst lii ovdâsvástádâs jieijâs algâaalmug kielâst , ige sämikielâ uážu asâttiđ siämmáá sajattâhân enâmânvärrejeijei kielâiguin . Mááccuh heervah já oleshäämi muštâleh mon sämikuávlust olmooš lii meddâl, jobâ siiviiltile já suuvâ. Love koččâmâššâd Sämitige saavâjođetteijei Ijâttis Ijjâ muusikfestivaalâ porgemáánust 2009 Sämitige stivrâ adelij 17-sijđosâš ciälkkámuš Eennâm- já meccituáluministeriö valmâštâllâm stiivrâ iävtuttâsâst puásuituálu- já luánduiäláttâsâi ruttâdemlaavâst (maŋ. POLURA) čuákkimistis 28.5.2009. “ Algâaalmugijn lii ennuv addeelmâš kulttuurkyeimivuotân. Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš, YLE Sámi Radio, YLE TV2, 2008 SaKaste – Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi Sämitigge meid páhudij, ete eennâm- já čäcivuoigâdvuođah kyeskih sämikuávlun já staatâ haldâšem eennâm- já čäcikuávluid. Servâmäššikirje lii valdum uássin nk. Lissabon sopâmuš. Lasseen sämmilâš toovlášoskoldâhân kullee uhredem sieidijd lii kulttuurolgospyehtim. sijđoh: 180 1.1. - tust lii päikkikieldâ Suomâst majemustáá 7.9.2012. * Maaŋgâtooimâsali Dollagáddi, mii lii auditorio tyehin, lii laiguuttemnáál ovdâmerkkân puurâdmij várás teikâ juávkkupargotilen. Kišto lii áávus puohháid Suomâ , Euroop Union já ton haahâmlahâasâttâs pirrâdâhân kullee enâmij aalmugjesânáid , jieškuás-uv vyeimist orroo sopâmušâi já laavâi miäldásávt . Sämitige poolitlâš toimâ taha vaigâdubbon kuittâg tot , et sämitiggeest iä tooimâ jieijâs poolitliih piäláduvah iäge jieškote-uv juávhuin lah poolitliih ohjelmeh . Kuávdášlâs luáttámuštooimah Rááđhá väldimân mieđettuvvojeh sierânâs , nuuvtá loveh já paahij väldimân sierânâs , mäksimnáál loveh . Teivâdem ulmen lâi pyehtiđ oovdân staatâ budjetist sämikielâlii kulttuur oovdedmân já sämiseervij tooimân väridum meriruuđâ merhâšume sämmilii kulttuurân. Uđđâ kištoost váldojeh vuotân sierânâs vátámâšâttáá palhâšumelävdikode 10.12.2009 hilgon iävtuttâsah . Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš taha meid sämikielâ huolâttâspargo Eresnáál toimâttum iävtuttâsah šaddeh hilguđ . Stuárráámus uási sist áásá Taažâbeln . Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs vijđásub kuávlulij já aalmuglij pargoi koordinistmân já tipšomân láá lasseen vittâ sierânâsovdâsvástádâskuávluh, moi pargon lii stivriđ já oohtânheiviittiđ sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui já vuáđutääsi kuávlui tooimâ já tai ornim palvâlusâid. 27. 5. Koskâmääđhih láá kuheh mut pyereeb lii jotteeđ ovdâskulij ko pisottâllâđ sajestis. Sämitigge lii huolâst sämikuávlu ulguubeln ässee sämipárnái olmoošvuoigâdvuođâi olášuumeest. Oovtâst taah taheh kielâ revitalisistem prinsiip ađai tom, ete kielâ sirdâšuvá ovdâskulij nuuvt maaŋgáin sárnoin ko máhđulâš. Sehe čuávvoo äššitobdeeh: - huksimneuvos Tuulikki Terho, máttááttâsministerö - haldâšemneuvos Mirja Kurkinen, máttááttâsministerö - professor Veli-Pekka Lehtola, Giellagas-instituut, Oulu ollâopâttâh - kidânjâshovdâ Lasse Porsanger, Seenaat-kidânjâsah Uáppeeh uáppih čäälliđ maaŋgâlágánijd teevstâid já kuuloold meid uđđâ vuovijd já uáinuid teevstâi analysistmân já tulkkuumân. Luándust finnee ideaid, movtijdittem já amnâsijd sieráid. Nuorttâsämikielâ tiijmijn lii kuittâg lamaš tommittáá ävkki, et oskomield uássin toi keežild must lii lamaš älkkep oppâđ ruošâkielâ, mii lii mii škoovlâst págulâš kielâoppâ aainâs motomij kuursâi verd. Sämikielâ máttááttâs adeleh eenikielâ já vieres kielâ oppâamnâsin puoh kuulmâ sämikieláin . Mun lam lamaš luholâš , ko eeči sáárnui perrust sämikielâ já tast šoodâi munjin nubbe eenikielâ . PYERI PUÁTTIM JÁ PYERI PURRÂMLUSTO ! Kietâtuojij rähtim paaldâst kietâtyejistivrejeijee maainâst sämituojij historjást já ärbivuovijn sehe jieijâs kietâtyejivuovijn. Oona Länsman, orjâlâškielâ Nuorttâlâškulttuur jieijâs eromâš jiešvyehi lii Njiävđám kiävŋást hárjuttum keeppilkoldem . Occein pivdojeh eromâš vuáđustâsah stipend uážžumân. Palhâšume lii tyeji, suáhipäähist rahtum kääri já ton lii ráhtám tuáijár, lehtor ilmari laiti Anarist. huolâttiđ sämmilijd já sämikuávlu kyeskee äššikiirjij finniimist digitaallâš háámán Čuákkim puáhtá čuávvuđ Taat kuávlu kočoduvvoo säämi enâmin. Lasetiäđuid pargoost addel säämi muusikkuávdáá vuávájeijee Anu Magga p. 050 567 2204, anu. Sämitiigán já säämi kulttuurkuávdáš Sajosân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Sämitigge lii finnim máttááttâs- já kulttuurministeriöst staatâtorjuu kevttimnáál sämikielâlii arâšoddâdemmateriaalpaaŋki valmâšin rähtimân. Juátkojeijee Säminuorâi taaiđâtábáhtus tollui njuhčâmáánust Iänuduvvâst Heta škovlâkuávdáást . Luvâttuvvâst sämikielâ puáhtá máttááttâllâđ eenikielân já / teikâ valjimiävtulâš kielân . táválâš čuákkimtekniikâst. Oppâmateriaalpargo Sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui siste pyehtih leđe meid vuáđutääsi kuávluh, main lii ornimovdâsvástádâs uásist sosiaalhuolâttâs sehe vuáđutiervâsvuođâhuolâttâsâst já motomijn tábáhtusâin meid motomijn spesiaalpyecceetipšo palvâlusâin. Eenikielâ lasemateriaal 0-6 luokkáid Muu mielâst Vulle Vuojaš kolgâččij uđđâsist ” iällááttiđ jieggáid ”. Sámi Jienat – lávlumjuávkku – Kriittisâš savâstâllâm lii še tehálâš, siämmáá ko maaŋgâlágánij uáivilij oovdânpyehtim já tuhhiittem. Párnáá pääihi já aarâhšoddâdempalvâlusâi noonâ ovtâspargo tuárju párnáá jienâ kullum. Säämi kulttuurist peerâ lii vijđes sosiaallâš siärvus, mast hyelkkikoskâvuođah já oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo láá eromâš teháliih. Kiirján láá nuurrum paijeel 400 anarâškielâlâš idiomid – eđâlduvâd , moh láá vuáhádum anarâškielân já moi merhâšume ij ovttuu lekkâs saanij algâalgâlâš merhâšume pehti . Mun lam šoddâm kyevtkielâlii perrui. Stuorrâ hástusin lii, maht biodiversiteet suojâlem váldoo uássin OA killeel ovdánem já kievhivuođâ meddâlistem uulmijd. Sopâmuš 2 artikla mield staatah kalgeh riemmâđ toimáid näliolgoštem meddâlistmân já kieldiđ näliolgooštmân kihtâlem ( artikla 4 ) . Sämivanhimeh láá távjá pivdám Sämitiggeest iše tilálâšvuotân já oskom , et tot jiešhaldâšemorgaanân puáhtá vaikuttiđ máttááttâs orniimân . Ruotâst já Taažâst sárnuh meid maadâsämikielâ, juulevsämikielâ, umesämikielâ já pittáámsämikielâ. Säminuorâi taaidâtábáhtus lii jyehi-ihásâš tábáhtus, mii uárnejuvvoo vuáruiivij sämikuávlu kieldâin. Vuoigâdvuođâ , mon mield olmooš uážžu leđe šodâhánnáá olgoštuđ olmoošvuoigâdvuotsopâmušâst turvâstum vuoigâdvuođâi naavdâšmist , luávkkájeh meid , ko staatah objektiivlâš já kuáhtulâš vuáđđusttáá piettâleh kohtâlmist eresnáál ulmuid , kiäh láá merhâšitteenáál ereslágán tiileest . Säämi parlameentah já parlamentaarlâš ohtsâšpargo hämmejeh uđđâ ääigi sämipolitiik, ráđádâlmáin aktiivlávt staatâi haldâttâsâiguin já virgeomâhijguin. Tot lii kunneečááitus tyejiärbivuáhán, mii lii ohtâ tehálumosijn sämikulttuur paijeentuállein. Staatâtorjuuh Säämi parlamentaarlâš rääđi lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitiigij já Ruošâ sämmilij parlamentaarlâš oovtâstpargo-orgaan. Lasseen torjuu pehti tähiduvvoo puásuituálleid täsipiälásâš kohtâlem. Pargo álgá 16.12.2013 já pištá kiddâ 30.6.2014 räi. Sämitigge čuávu laavâ heiviittem já addel avžuuttâsâid kielâlahâasâttâmân kulleid koččâmâšáid sehe taha aalgâid huámášum epičuággái tivvoom várás. tme 8.00 – Kulttuurkuávdáš Saijoos oovdânpyehtim halulijd Pilvi aalgât ollâopâttuvâst • koldemsierâdmeh Sämitigge asâttij käävci váldu-ulmed budjetihán 2015. Lasetiäđuid pargoost addel muusikkuávdáá vuávájeijee Anna Näkkäläläjärvi-Länsman , puh. . 010 839 3148 . Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Lii hirmâd tergâd, ete čielgiittâsâst Suomâ staatâ čonâdât olášuttiđ Ilo 169-sopâmuš kenigâsvuođâid ollásávt ” II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij. Ovdâmerkkân nuorttâsämmilâš ärbivyevist ko ristenni tâi risteeči jáámá kalga ristalge rähtiđ riistâ já kyeddiđ tom häävdi oolâ. Lasetiäđuh: Viigâm vijđediđ jur-duu enâduv keččâmist ton feerimân, olesváldálâšvuotân, moos kuleh meid enâdâhân (Suddâluttem blues) ivveest 2014. kamuvsyeinih = syeinih , moh kiävttojeh sovskammuin Säämi kulttuurkuávdáá SAJOS vuáđukeđgi muvrájui Anarist táálu huksimsaajeest tuorâstuv 10.6.2010 tme 14 álgám tilálâšvuođâst. Yrjö Musta, Škovlim- já oppâmateriaallävdikode saavâjođetteijee Anarist 16.6.2015 Sämitigge 23. Pajekielâst jurgâlâm: Niillas Holmberg & Roope Mäenpää +358 (0)40 179 6069 Skype: inari. Taan máttááttâstooimâ pargoviehâškovlimprojektist lii máhđulâšvuotâ sajanmäksiđ meriruuđâ raamij siste meid uásálistei mätkikoloid. Sämikielâst lii uáli tárkká já valjaas puásuituálun já luándun lohtâseijee terminologia. Ovdedempeivi lii ávus puohháid oppâmateriaalpargoost perustum ulmuid . Pedagogâlâš tooimâ Nuuvtpa sämikielâ haldâšemkuávlu lii vuosâsajasávt sämikielâ njuolgâdusâi heiviittem váldukuávlu. , LVM . Kähvikuásuttem keežild táttup almottâttâđ seminaarân 29.11.2010 räi čujottâsân su Kustannus-Puntsi 1997: www.puntsi.fi Keččeemereh láá lamaš 170-260 persovnid / vuolgâttâs. Meccihaldâttâs haldâšem vyelni lii suulân 90 % sämikuávlu eennâm- já čäcivijđoduvvâst . Taat pargo lii tääl käärvis já ráđádâllâmvyehi kavnoo lahtosist. Ucâmušân kalga lahteđ kopio oppâre-gisterváldusist. Tilálâšvuođâst savâstâllii algâaalmugkielâi máttááttâs já kielâi iäláskittem hástusijd. Pyereestpuáttim Säämi aalmugpeeivi juuhlán Anarân 6.2.2010 ! Tyejisuámsurtori uárnejuvvoo vástuppeeivi 12.12. tme 12–17 Puáđi suámsurtorin toohâđ kávnusijd ! Zoja Nosova muštâl ovdâmeerhâid keevâtlâš kielâoovtâstpargoost . Jesâneh : AUDITORIO DOLLA 195-260 ulmui , 298 m2 . Mun lam lamaš luholâš, ko eeči sáárnui perrust sämikielâ já tast šoodâi munjin nubbe eenikielâ. Almottâttâm tahhoo taan ive tuše interneetist Webropol-ohjelmáin. Avžuuttep tii almottâttâđ ääigild, tondiet ko ohjelm fi Kielâ lii tehálâš puohâin aarâhšoddâdemtooimân. Tot lii vuáruvaikuttâs riäidu já čoovdâ puoh oppâmân. Oskom, et puátteevuotâ niävttá pyerrin ton tááhust, et sämikielâ naanoodmân uážžup ennuv resurssijd. Vuáđumáttááttâs čođâldittám uáppeeh : Jieštipšoraavâ juksá viermialmostittemin sämikielâlâš aalmug nuuvt sämikuávlust ko ton ulguubeln. 3 . Ovtâstittum juhletilálâšvuotâ álgá ekumeenlâš immeelpalvâlussáin Aanaar sämikirhoost tijme 15.00, mon maŋa Sajos Dolla-auditoriost uárnejuvvoo tuše puávdejum kuossijd uáivildum uánihis lekkâm- já vihkâmtilálâšvuotâ. Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá (Poske) väldikodálâš sierânâspargon lii meridum sämikielâlâš aalmug palvâlemtáárbui vuotânväldim tárbulijn pargoin. Pirâsministeriö COP11-siijđoh Ucjuv kieldâ virgeomâháid adelum säämi kielâlaavâ (1086/03) miäldásijn jurgâlusâin ij perruu máksu. Riehtiministeriö čuággá uáinuid kielâlij vuoigâdvuođâi olášuumist heiviittuvvojeh já jieŋâlmittojeh oppum ääših. Oovtviärdásâšvuotâ ovdâsajan 7-proojeekt stivrimjuávkku Lävdikudij pargoin lii meridum sämitige pargo-oornigist . Nuorâirááđán šaddeh väljejuđ vittâ eidusii jeessân sehe sijjân juáhážân persovnliih värijesâneh. Ilmari Tapiola Lahtos 2. Tohálâšvuođâvátámâššân lii hiäivulâš aaleeb ollâškovlâtuđhos sehe uápásmem sämiaašijd já haldâttâhpargoid. KielâOvdedep njálmálâš ärbitiäđu já kielâ sirdâšem suhâpuolvâst nuubán Säämi puárásijpargo ovdedempeeivih III 22.5.2013 tuáimá puásuiolmožin Vääččir palgâsist. Puohâi sämikielâi tile lii huolâstuttee já sämiaalmug iälá kielâmolsom ponjosist. Pargo miänástuvvee hoittám išedeh heivejeijee škovlim, sämikielâ táiđu sehe kelijdeijee eŋgâlâskielâ táiđu. Säämi liipu ruopsis rieggee kovvee piäiváá já čuovjis rieggee máánu. Sämitigge iävtut máttááttâsministeriön sämmilij ovdâstâs ministeriö vyelni tuáimee kirjerájuišeruttâlävdikoodán . 5 . Kukkodâh: 2,05 Staatâ budjetist ive 2009 lii iävtuttum 205 000 eurod sämikielâlâš kulttuur oovdedmân jâ sämiseervij tooimân . Sirmá párnááh iä lah nuuvt hárjánâm kevttiđ čuojânâsâid, tegu kiitaar. Juáigusijguin máttáátteh nuorâb suhâpuolvâ ulmuin já hiäimuvuotâvuáháduvvâst, luándust, paaihijn, puásuituálutaavijn já ellein. Sämitigge fáálá käähvi já smavvâ purâdem tme 16.00 - 17.00 Saijoos aulast. Stubb haldâttâs ohjelmân. Sämikielâ já ärbivuáválâš tiäđu siäilum váátá et sämikuávlu já sämmilij ärbivuáválâš iäláttâsah siäiluh eellimvuáimálâžžân . Lassen kevttih tane , kole já siilbâ . Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh västid oppâmateriaalpargo vuáváámist , tooimâi piäiválâš olášutmist , jyehimist , tieđeetmist , vaarij kevttimân kullee haaldâšmist já materiaalpaargon kullee tave-eennâmlâš ohtsâšpargoost . Maaŋgah suhâpuolvah láá oommâm kielâ čäällimvyevi , mut rävisaalmug eenikielâ luuhâm- já čäällimtáiđu käibideh vala pyeredem . Sämitige ibárdâs mield puásuituálun lohtâseijee suujah väättih palgâs jyehim palgâs miärádâs vaattâm náál. Tuámáreh onnii tábáhtus muusiklâš tääsi pyerrin já kijttâlii eromâšávt ärbivuáválii juáigus já leu ´dd mätteid já nuorâi láávdástmijn sirdâšem ilo já rehálâš musiik puđâldâs . Ohtsâškove Suáluičielgi konfereensâst 13.–15.2011 (Kove: Áile Aikio) Tehálâš koččâmuš lii sierânâstooimah, maid sämmilij ekonomâlij já kulttuurlij algâaalmug-vuoigâdvuođâi visásmittem váátá. Mahđulâšvuođâi mield faallâp uásálisteid uáđđimsoojijd páihálâš ijâstâllâmriâttâsâin. vaaljâlävdikode saavâjođetteijee • vaanhimijguin, huolhijguin já siärváduvváin ärbivuáválâš ihejurâmân kullee maaŋgâpiälásiih kielâkevttimtilálâšvuođah: pargoh, tuoijum, luándust jotteem, lávustâllâm, määđhih, kuáhtáá * Mikser já kieđâvuššâm Siijdâin lijjii rääjih já siijdâi rääjih lijjii maŋeláá vuáđđun ko sämmilij aassâmkuávloid vuáđudii kieldâid. Kielâlávgummáttááttâs ulmen lii nanodiđ kielâlávt sierâ vuolgâsoojijn puáttee párnái sämikielâ já pyevtittiđ aktiivlii já toimâlii kyevtkielâlâšvuođâ . Škoovlah kolgâččii väldiđ juáigus máttááttâsvuámij uássin, vâi juáigusist finniiččij ohtsâškoodán luándulii uási ”. nuorgam (at) samediggi. 12. Näkkäläjärvi parga mánuppaje ääigi totken Oulu ollâopâttuvâst valmâštâlmin kulttuurantropologia suárgán kullee náguskirje. Nuorârääđi valjiimist šadda válduđ vuotân , et jesâneh ovdâsteh ubâ sämikuávlu sehe jieškote-uv kielâjuávhuid nuuvt pyereest ko máhđulâš . Suomâ sämitiigán láá torvejum resursseh uásálistiđ tievâsmiärálávt SPR tooimân. Lasetiäđuid pargoost addel kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. Njuámmil Aanaar kieldâ ( tavesämi- , aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân ) Motomijn soojijn , tegu Avveel nuorttâkielâpiervâlist , ortodoksâlâš kirhoost já puárásij palvâlempääihist puáhtá kielâ kuittâg kevttiđ . Váldu-uárnejeijee sämitigge haalijd, et taaidâtábáhtus lii nuuvt maaŋgâ säminuorâ ooláádmuddoost, ko máhđulâš. Juhâmohheest meridui , ete sämiparlamiänttárij ohtsâš konferens uárnejuvvoo kuulmâ ive kooskâi . Sämitige stivrâ oovdânpuovtij almosčuákkimân, ete tot mieđeet iäru Klemetti Näkkäläjärvin sämitige saavâjođetteijee pargoost, stiivrâ jeessânvuođâst já puoh luáttámuštooimâin. Vuáđuškoovlâ maŋa iä eres ámátteh iällám ubâ mielâstkin . Lävdikode oovdânpyehten tuáimih škovlimčällee (škovlimpoolitlâš ääših), oppâmateriaalčällee (oppâmateriaalääših) já oppâmateriaalvuávájeijee (Säminuorâi taaidâtábáhtus). Onne nuuvâi nubbe tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum, mast säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) ovdâstij Suomâ sämitige já SPR saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. 010 839 3106. Lahtos 4 Muštottemčáálus Akwé: Kon ravvui koskâvuođâst Yva-lahâaasâtmân Pertti Heikkuri, Klemetti Näkkäläjärvi já Nilla Tapiola Alpensia konferenskuávdáást. Sämmiliih artisteh: Kieldâst lii laahân vuáđuduvvee kenigâsvuotâ orniđ ovdâmáttááttâs. Áámmát- já reesuurskuávdáást lii meiddei alemus oovdâsvástádâs kielâkevtteid uáivildum sämikielâg kielâpalvâlusâin. Tile lii tääl nuuvt kriittâlâš, ete puásuialmaah väätih keeđhi olesrávhuiduttem lopâttem, vai viältáččii stuorrâ vahâgijd. Staatâuásičuoppâm uáivild olášuudijn sämiohtâduv uásild tom , ete vuávájeijee pargouási muttuuččij uásiáigásâžžân já ohtâduv toimâ kiäppáničij tááláást merhâšitteht . Párnáá ij uážu ráŋgáštiđ julmes tâi hálbášeijee vuovvijn. Kieđâvuššâm aartâin tehálumoseh lijjii liihâdmân, enâmij kevttimân, puásuituálun já škovlâjotemân lohtâseijee koččâmâšah. Tuáivumist lii, et elmottâtmeh liččii šleđgâlâš häämist. trumbet já sierâ časkemčuojânâsijd jazz- sehe etnostijlâiguim. * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 190 ulmui (9 čokkámráidud) + täsilättest 116 pođoistovlid (4 stovlirááiđu) já 4 saje luvâldelleid. Tobbeen puáhtá luođiđ sämikielâlijd radio- já tv-ohjelmijd. Sämitigge, Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáš já Sámisoster ry láá lamaš mieldi tooimâst. Uásipeličuákkim lii iävtuttâm , et staatah váldáččii ravvuid uássin pirâs- já sosiaalvaikuttâsâi árvuštâllâm kyeskee lahâasâttâs já ravvuid . Suápá pyereest luuhâmkirjen vyelitääsist já kirje puáhtá kevttiđ vierekielâlij oppâmateriaalin še. Luándu maaŋgâhámásâšvuođâ suojâlem já pištee kevttim tááhust merhâšittee sämmilij ärbivuáválii tiäđu já vuáháduvâid sehe biologilij resurssij ärbivuáválii kevttim kunnijâteh, iäláskiteh já suojâleh aalmuglii lahâasâttem já aalmugijkoskâsij kenigâsvuođâi miäldásávt nuuvt, ete ovdedeh ärbivuáválii tiäđu suojâlmân kyeskee haldâttuv já lahâasâttem. Maid uávilduvvoo , ko lii saahâ ´sämikielâst´ , veikkâ sämikielah láá maŋga ? Sämitige pargo-oornig mield torjuuh mieđettuvvojeh eidusâš kulttuurtoorjân tego proojeekttoorjân , pargo- teikâ eres toorjân já almostittemtoorjân sehe sämiseervij toimâ- já proojeekttoorjân . 1900-lovo algâ lâi lädijduttem äigi . Seurujärvi-Kari mield Antonio Briceđo luhostuvá čuovâkuvijnis vuorkkiđ eromâš pyereest sämmilii identiteet tehálumosijd tahheid. Iäláttâsráhtus rievdâm, sämikielâ muttum suomâkielân, sämi-iäláttâsâi hiäjus kannattem já sämmilij meddâlvarrim sämikuávlust äštih sämmilij já sämikulttuur päikkikuávlu eellimvuáimálâšvuođâ. Sämikuávlust staatâ haldâšem kuávluin hárjutteh meccituálu eromâšávt Laapi palgâs já Aanaar kieldâ kuávluin. Nagoya pevdikirje Nube muudon puávdejuvvojeh 3-7 ovdánemtohálumos iävtuttâs. Laahâ tiäddud meid, et puohâin, kiäh kuleh aalmuglii ucceeblohon, kalga leđe máhđulâšvuotâ oppâđ, ovdediđ já kevttiđ ucceeblovokielâ. Iävtutátuliih Akwé: Kon ravvuuh láá valmâštâllum oovtâst algâaalmugij ovdâsteijeiguin já tuhhiittum biodiversiteettisopâmuš uásipeličuákkimist ive 2004. Tuorâstuv váldutábáhtus álgá tiijme 10. Kielâkyeimi Sämitige čuákkim tuhhiittij budjet ihán 2015 Palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi ive 2004 já tot juáhhoo jyehi nube ive . Metsähaldâttâs šadda siäiluđ oleslâžžân . Toos kuleh meid jienâkevttim, pihtâseh já lyevesuunnâttâllâm. Sämitige 16.–17. roovvâdmáánu ornim säminuorâi konfereensâst láá kuullâmnáál äigikyevdilis sahâvuáruh. Sämitigge 1996-1997 Tot lii tobdo, mon lii väädis valdâttâllâđ. Iäláttâsah “ Sämmiláid luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu suojâlem já aalmugijkoskâsii ärbivuáválii tiätun lohtâseijee miärádâstoohâm lii tuođâi tehálâš . Sämikielâ iäláskittemohjelmân stuorrâ tárbu Sámi Jienat – lávlumjuávkku Aarâhšoddâdmist páárnáš váldá säämi kulttuuráárvuid olssis. Aalmugijkoskâsiih sopâmušah SHOW-häämi 190 - 254 ulmui Konsertáid, show-čájáttâssáid, teatterčájáttâssáid teikâ tilálâšvuođáid, main tarbâšuvvoo eromâšávt stuorrâ čájáttâssaje. Toskástut aaibâs hirmâdávt, pággu lii mieđettiđ. Kulttuurčällee AV-teknikkár tarbâšuvvoo el. tulkkumčuákkimijn sehe muusik- já teatterčájáttusâin . Piegâ cäimim, ohtuunis laajišsuávvááh láá muu jiegâlâš päikkienâdâh. Nuorttâkuávlu jiešvuođah láá uáinimist el. SPR tiäddud meid, et lavŋe ij lah uđâsmuvvee energiahäämi. Sämmilij kulttuuräärbi suoijâlmân taarbâš ohtsijd prinsiipâid Mii nuorâ taaidâreh, kiäh rähtih ohtsâškodálii já siärvuslii taiđuu moodeern teknologia vievâst, jyehih tiäđu sämmilijn aaibâs uđđâ vuovijn já pasteh raččođ väldikulttuur lääččim stereotypiaid sämmilijn. Suomâst ravvuuh kyeskih sämikuávlust tagarijd haavâid, moi olášuttem puáhtá vaikuttiđ sämmilij kulttuurân já iäláttâssáid. Iävtuttâs palhâšume uážžost já enâmustáá 1-2 siijđo kukkosâš kirjálâš vuáđustâllâm kalga toimâttiđ majemustáá 30. vyesimáánu 2014 čujottâsân: Äigi kiävttoo maaŋgânáál pyerrin, ovdâmerkkân viistij já mašinij tivomân. Talle Unna Juná-uv merhâšume stuáru. fi teikâ info (at) samediggi. Lasetiäđuh: tooimâstivrejeijee Petra B. Magga-Vars puh.. Sierâ enâmij palvâlemvuáháduvváid já lahâaasâtmân kalga uápásmuđ keevâtlij čuolmâi čuávdim tiet sehe juátkojeijee virgeomâhái koskâsâš ohtâvuođâtoollâm já tiäđujotteem palvâluskevtteid kalga visásmittiđ. Ovtâspargo lii išedâm peivikiäččupargeid ovdiist pyerebeht tiäđuštiđ párnáá ohtâgâslâš torjuu táárbuid. meriáigásâš proojeekthoovdâ Sämitige nuorâirääđi * Elektronlâš vielgiskággá stuárudâh : 5 m x 12,5 m Galddázat-juávhust lii lávlum já juáigum lasseen rahtum sämituojijd, njuárustum suopânáin já juttum ennuv mokkemaađhijn. Säämi kulttuurkuávdáš Sajos lii Tave-Laapi stuárráámus kongres- já tábáhtustáálu. Studiotiilijn västid Säämi máttááttâskuávdáš , mutâ kuávdáá olgopiälásiih väärridmeh puátih Saijoos Kongres- já tábáhtuspalvâlusâi peht . Ruukilaahâ lii sämitiigán-uv uđđâ äšši já mist vaaldij jieijâs ääigi selvâttiđ maid ruukilaavâ olášuttem tuođâlávt váátá já ovdilko finnejijm lääččiđ ääšist tuáimee oovtâstpargomaalijd palgâsijguin, sämi-iäláttâsâi hárjutteijeiguin já siijdâiguin. Seenaat-kidânjâsah ornij kyevtimuddosâš arkkitehtkišto säämi kulttuurkuávdáást, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu piällás. Kišto1. Haavâ keevâtlii olášuttem várás sämitigge ocá Kukkodâh : 2,37 Vuossâmuš säämi parlamiänttárij čuákkim tollui Ruotâ Juhâmohheest 24. kuovâmáánu 2005. Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhâšume – Kollekielâ Suomâ sämitigge finnij kuovâmáánu pelimuddoost váiloo tiäđuid oovtâstpargokuoimijn ruttâdemucâmušân. 010 839 3106 teikâ puáttee parlamentaarlii rääđi saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, tel. 050-3001780. Kielâlávgummáttááttâs ovdedem sämimáttááttâsâst lii äigikyevdil maaŋgâ suujâst. Sämitige 5.3. adelem ciälkkámuš vuáđuduvá sämitige čuákkim tuhhiittem miärádâssáid čuákkimijn 4/2013 já 2/2014 sehe sämitige čuákkimij tuhhiittem eres ciälkkámuššáid já vaaljâpaje toimâohjelmân. Tukes ij lah návt toohâm. Iävtuttâsâid vuáđusijdisguin kalga vuolgâttiđ sämitige nuorâičällei majemustáá 11.1.2016 II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto já nuorâirääđi ovdâsteijee Minna Lehtola . Vuáđutääsi kuávlu puáhtá vuáđudiđ ucemustáá suulân 20 000 ässee kieldâ vuáđun. Iävtukkâslistoi kuálus ráhtoo 27.9.2012. Tääl uáinám anarâškielâ puátteevuođâ čuovâdin eidu ive 1997 vuáđudum anarâškielâ kielâpiervâl áánsust sehe meid ton keežild, et kielâ máttááttuvvoo meiddei rävisulmuid, kiäh velttidhánnáá iä lah ain madduidis peeleest anarâšah. Puátteevuođâst tuáivuččim et puđâlmijnân šodâččij munjin áámmát veikkâ jieččân irâttâs pehti. Ton alemus toimâorgaan lii vaaljâiguin väljejum 21-jeessânsâš sämitige čuákkim . , Sämitigge Säämi kielâlaavâ 31 §:st uáivildum torjuuh uuccâmnáál Sämikieláin uáivilduvvoo tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâ. Kove : Timo Halonen . Säämi kielâtaho - palhâšumáin adeluvvoo tubdâstâs Suomâ sämikielâlâlij palvâlusâi já sämikielâ sajattuv ovdedem pyerrin toohum ánsuliist pargoost. Palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi ive 2004. Siämmáánáál pággunjuovâmeh láá ruossâlâs Suomâ vuáđulaavâ omâduv syeje miäruštellee 15 §:jn . Sämipargo čällee virge lii oleskirho virge, mon pargon lii sämmilij kirholâš pargo já sierâlágán projektij koordinistem sehe Baareents kuávlu sämmilij kirholâš ohtâvuođâi tipšom. Suomâ sämmilijd puáhtá návt kielâlávt jyehiđ kuulmâ juávkun: tavesämmiláid, aanaarsämmiláid já nuorttâsämmiláid. Nuubán taarbâšmettum mááccuh, jyevdilâs soljo, peljiheervah teikâ mii ihenis eres tyeji puáhtá leđe aarni tunjin. Sämitigge siirdij nuorttâlâškulttuurkuávdâžân kyeskee ääši kieđâvuššâm čuávuváá čuákkimân, ko lááigu neljihâšhadde ij lamaš čuákkim kiävtust. 1. nanodeh ain sämikielâlâš škovlim, eromâšávt nuuvt, ete ovdedeh systemaatlâš politiik já kuhes áigáduv ruttâdemvuávám, Šoddâm párnáást lii vuoigâdvuotâ noomân já aalmugjeessânvuotân. Meccihaldâttâs oovtâst sämitiggijn lii jo algâttâm ravvui heiviittem Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttinvuávám rähtimist, vuossâmužžân mailmist. ” xxx fi tâi ritva. Säämi kulttuuräärbi syeje kalga pyerediđ Juávhui hammim ohtâvuođâst taah párnááh juáhhojeh sierânâs juávhoid sämikielâ kevttim naanoodmân. Servikode kirkkohiärrá , mätkipappâ já mätkikanttor kevttiv immeelpalvâlusâin nuorttâsämikielâ . Staatah kalgeh oovtâst sämmilijguin olášuttiđ pehtilis tooimâid tai vuoigâdvuođâi tuubdâstmân já suoijiimân . Suomâ lii ratifisistâm sopâmuš valjimiävtulii pevdikirje ohtâgâsväidimijn já tot šadda v uáimán 30.4.2014 . Siämmáá ääigi nk. säämi kielâlavváin (Lag om rätt att använda samiska hos förvaltningsmyndigheter och domstolar) asâttui meiddei laahâ Suomâkielâ já meän kieli kevttimist virgeomâháin já tuámustovlijn. Säämi tyeje puárásumos ärbivyevi ovdâsteh čuárvi- , tähti- , muorâ- já nähkityejeh . Seminaar nohá jurbâ peevdi savâstâlmân sämmilijn mediast. Tärhibeh ravvuuh já tábáhtus njuolgâdusah toimâttuvvojeh škovláid puorijn muunijn. Tavlustâh: Sämmilij mere ovdánem Suomâst Sopâmuš Sämitigge uárnee uđđâ nommâkišto, mon uáivilin lii kavnâđ Aanaar markkânân ive 2012 valmâštuvvee Säämi kulttuurkuávdážân ton uáivil já tooimâ kovvejeijee noomâ. Ohtsâspargo kuávtásist mana Niillas mield njyebžilávt. Sämikielâlâš máttááttâs uárnejuvvoo anarâš- já tavesämikieláin sämikuávlust. Tain kulmâ kieđâvušeh tuše škovlâ- já máttááttâsaašijd. Toimâpaajeest 2012-2015 ovdâsteijen láá : vuáváámist Säämi kielâlävdikodde ( lekkâs uđđâ laasân ) Sämikuávlu eennâm- já čäcikuávlui vijđodâh lii ohtsis paijeel kulmâ miljovn hehtaar . Lasseen halijdâm kijtteđ sämitige já ton saavâjođetteijee Sámi Duodji táárbui vuotânväldimist ” . Kulttuurkuávdáá huksim álgá kiđđuv 2010 já tot kolgâččij valmâštuđ ive 2012 aalgâ räi . Luosâ lii pirrâ aaigij lamaš Tiänu sämmilijd tergâdumos saalâskyeli sehe meid máksuniävvu. Unna Junná video Kiišton kalga uásálistiđ poostâ pehti vuolgâtmáin nommâiävtuttâs já uásálistee ohtâvuođâtiäđuid čujottâsân Saamelaiskäräjät, Angelintie 696, 99870 Inari tâi kevttimáin äššialmaa teikâ pyehtimáin nommâiâvtuttâs persovnlávt ovdeláá mainâšum čujottâsân. Sopâmuš iävtun lii čuávdiđ sämmilij vuoigâtvuođâid enâmân, časijd já luánduriggoduvâid. Sämisiärváduv já taaidârij aktiivlâš pargo puátusin juoigâmärbivyehi lii álgám iälláđ já juoigâm máttáátteh meid škoovlâin . Čielgiittâs valmâštui moonnâm ive loopâst já tääl tot lii almostittum masa 400 sijđosâš kirjen . Lasseen láá sämmiliih , kiäh láá monâttâm kielâs . Kielâ kommunikaatioáárvu táálášohtsâš-koddeest lii pyeredum muáddilov ihheed tassaaš jotonpieijum kielâhuolâttâs- já terminologiapargoin, main viggoo ereslasseen tarvettiđ uđâssaanijd kielân ton jieijâs ráhtus miäldásâžžân. Avveel paješkovlâ : Leevi Olli ( tavesämikielâ ) Keevâtlávt máttááttâs ornim sämikuávlu ulguubeln lii kuittâg čáittám lemin vaigâd maaŋgâ suujâi tiet . Kovemateriaal čujottâsâst : www.ijahisidja.fi Ive 2012 vuossâmuuh sämikielâliih oppâmateriaaleh láá almostum. Tuorâstuv váldutábáhtus álgá tiijme 10. – Konsert lii Adjágas vuossâmuš Suomâst. Taan siijđo uánihis čujottâs lii www.sámediggi.fi/kvsopimukset Petra Magga-Vars muštâlij. Tiervâ puáttim ! Haukipudas luvâttâh: Olá-Mihkku Länsman (tavesämikielâ) Lasetiäđuh : Haahân nomâttuvvoo stivrimjuávkku, já äššitobdeetiimin tuáimih sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâčällee sehe Poske sämiohtâduv vuávájeijee. Säminuorâi taaidâtábáhtusâst palhâšuvvojii meid čuávvoo teatterčáitáldâsah: Pargo miänástuvvee tipšom išedeh muusik- já eres kulttuursyergi tubdâm já škovlim, šiev vuáruvaikuttâstááiđuh, maaŋgâpiälásâš kielâtáiđu, šiev atk-tááiđuh sehe nahcâ porgâđ jiešráđálávt, jiečânâs já njyebžilávt (meid eehid- já oholoppâpargoh). • pivdeđ kyele čohčuv viermijguin, koldemáin, kiärdoin, kolkkâlmáin já suávvilluovdijn Tilálâšvuođâ puáhtá čuávvuđ meid live stream – vuolgâttâssân internetčujottâsâst: www.sogku.fi/live. Párnáid läjiduvvoo el. čierâstâllâm, já ergivyeijim. Miessi tipšokiellân lii tavesämikielâ já tipšoi eenikielâ lii tavesämikielâ. Haahâ lii vuossâmuš sämikuávlu kieldâi já Sämitige oovtâst olášuttem haahâ, mast ovdeduvvojeh sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah kieldâi palvâlempyevtittâsohtâduvâin väldimáin vuotân äššigâšâi uásálâšvuođâ. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 20.2.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Tast láá tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâliih uásih, moi tooimâtmist párnááh láá aktiivlávt mieldi. OA olmoošvuoigâdvuotkomitea ive 1994 adelem almoskomment nr 23 ( 50 ) mield sopâmuš artikla 27 váátá sänihäämist peerusthánnáá meid positiivlâš sierânâstooimâid ucceeblohon kullei kulttuurvuoigâdvuođâi suojâlmân . Oovtâstpargo Suomáin luhostuččij pyereest. Säämi populäärmuusik ovdánem aalgij 1970-lovvoost ko Nils-Aslak Valkeapää almostitij album ” Vuoi Biret-Máret , vuoi ” . Anarist / Helsigist Pirita Näkkäläjärvi Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 23.5.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Čuákkimist lii uáivilin valmâštâllâđ oovtâst iävtuttâsâid sämikulttuur syeje pyereedmân. Čuákkimist kieđâvuššui OA algâaalmugij pissoo foorum avžuuttâs väldiđ kiävtun biodiversiteetsopâmuš tooimânpieijâmist teermâ algâaalmug já páihálâšsiärvus tááláá algâaalmug- já páihálâšsiärvus saajeest. Čuákkim äššilistoost lijjii virgevaljiimeh sehe ciälkkámušah Olmoošvuoigâdvuotsopâmušâid kalga Suomâst väldiđ vuotân talle ko uđâsmiteh lahâasâttem , riehtivuáháduvvâst sehe eromâšávt vuáđulahâváljukode peleväldimijn . Ulmen lii , ete staatârääđi tovâččij prinsiiplii miärádâs sämikielâ iäláskittem toimâohjelmist vala taan ive ääigi . 010 839 3105. Anarist 28.2.2007 Vaaljâlävdikodde Lasseen rääđi valmâštâl sämitiigán iävtuttâsâid, aalgâid, ciälkkámušâid já eres uáivilalmottâsâid, moh kyeskih säminuoráid. Muštâlus tuávááš Säämi kielâlaavâ (1086/2003) 29 § miäldásávt addel sämikielâ toimâttâh oovtâst sämitige asâttem kielâraađijn vaaljâpojijmield Sämitiigán muštâlus sämikielâ kyeskee lahâasâttem heivitmist sehe sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâi olášumest já kielâtile ovdánmist. U-häämist: 15 ulmui Lusis rääpi lasseen Amoc lii ráhtâm meiddei tobdoid kiässeid pittáid. Peeivi pärni Sämitiigán já Säämi muusikkuávdážân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Säämi parlamentaarlâš rääđi västid eres lasseen tave-eennâmlâš säämi kielâoovtâstpargoost já ohtsijn aalmuglijn säämi symboolijn tegu Säämi liipust já liputtempeeivijn . 10.30 Ij vajesaahân – lihâstâs aktivisteh Veeti Nevala já Seida Sohrabi SPR kiäsá toos, et moottorkiälhái já pehhei energiapehtilvuotâ pyereduvvoo jotelávt. 3. Anarâškielâ kielâpiervâl I, Aanaar 85 110,16 € Lasetiäđuh : saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Kulttuurolgospyehtimij suojâlemsopâmuš Puoh kirjeh láá finnimnáál Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst já Säämi tyeje käävpist. Puáđui šoddâm čielgejeh válduášálávt sämitige vaaljah já tai sierânâsruttâdem. Sämmilâšvuotâ lii munjin tehálâš ege halijdiččii kuullâđ monnân eres kulttuurân. Sämitige kulttuurtorjui uuccâm 2015 Suomâst lii jotonpieijum sämikielâi kyeskee kielâiäláskittemohjelm já Sämitigge lii čiälkkámušâstis huáputtâm iälákittemohjelm tooimânpieijâmij resurssijd já olášuttem . • rähtiđ ohtâduv oovtâ visteet “ siärvusviste ”, mast párnái perruu jesâneh pyehtih čokánistiđ tâi juuhâđ käähvi párnáá pyevtidijn tâi viežâdijn Palhâšume láá vuáđudâm Taažâ , Suomâ ja Ruotâ sämmilâšašijn västidijee ministereh oovtâst tai enâmij sämitigij saavâjođetteijeiguin . Lasseen Eriksen puovtij oovdân táárbu finniđ äigikyevdilis tutkâmuštiäđu sämmilij tiervâsvuođâčuolmâin. Lasseen kuávdáá uáivilin lii pyeridiđ máhđulâšvuo ¬đâid levâttiđ já uážžuđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin . Siijđoin tieđettep meiddei Säämi Kielâkäldee tooimâin. Sämikielâ kielâhuolâttâs- já ravvimpargoid lii Suomâst tipšom Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš ive 2011 loopâ räi . 010 839 3106. Sajos lii toppum aalmugist majebaargâ 3.4. tme 15–19 koskâsii ääigi. - Sämikielâlii peivitipšo turvim Kärigâsnjaargâ siijdâst 22 721,89 € Näkkäläjärvi pahudij . Sopâmuš lappcodisillenist ive 1751 Ruotâ-Suomâ já Tanska-Taažâ tähidii el. sämmilijd vuoigâdvuođâ rastaldittiđ raajijd poccuiguin já kuálástemtárguttâsâst. Pargokirjeest láá puohnâssân 126 sijđod já tuálá siste hitruus já ivnáás eenikielâ tááiđu ovdedeijee pargopittáid. Eromâšávt ovdedemenâmij tálutuáloid já ráhtulâšvuotân kalga lääččiđ jieijâs ruttâdemoornig, mon pehti uárnejuvvojeh hälbis silleeh toi kiävtun. fi-oovtâspargoproojeektân sämikielâlij palvâlusâi já sämikielâ sajattuv ovdedem várás rahtum ánsulâš pargoost Suomâst. 015 SÄÄMI IÄLÁTTÂS- TOIM (sierânâs iävtuttâs PIM:n) 500.000,- 500.000,- 500.000,- Sämitigge 2002 ______________________________________ Lii tehálâš uážžuđ säminuorâid čokkâniđ oohtân, joba ihásávt. Algâaalmugijd kyeskee julgáštus Bäändi paalhâšmeh láá lamaš stuorrâ movtijdittee bäändi toimáid já muštâleh ton tehálâšvuođâst sämikulttuurân . Sämitigge lii kieđâvuššâm ciälkkámušâstis Näkkäl palgâs miärádâs já ton vaikuttâsâid sämitige lahâaasâtlij pargoi, sämikulttuur, sämmilij kollektiivlij vuoigâdvuođâi já sämmilij riehtisajattuv uáinust. Kulttuurtorjui uuccâm 2009 Kooveest čájáttâlmin Irene Länsman já Anna Näkkäläjärvi-Länsman . Staatâ kalga jo-uv kanavistiđ puoh sämikielâlâš palvâlusâi pyevtittâsâi ruttâdem sämitige pehti tâi kocceeđ pyerebeht ruttâdem kevttim eromâšávt kyevtikielâlâšvuođâlase mieđeettijn, tâi talle rähtiđ ruttâdem vaastâlâžžân. já toos kullee pargokirje. Tave-eennâmlâš säämi kielâpalhaâšume juáhhoo viiđâd keerdi 2012 sämmilâšaašijn västideijee ministerij ja sämitigij saavâjođetteijei kuáhtáámist Oslost. Konsertist muštástâlloo Valkeapää eellimpargo já karrieer. Ulmen lii rähtiđ čielgiittâs ohtsâštave-eennâmlii sämikielâ tutkâm- já áámmát / reesuurskuávdáá vuáđđudmân já rähtiđ Interreg - jotkâruttâdemucâmuš kuávdáá keččâlemhaavâ várás. Ko eres sämmiliih láá jieškote-uv suujâi keežild molsom aassâmsaajees , láá anarâšah aainâs-uv ubâ historjállâš ääigi aassâm siämmáá saajeest , Aanaarjäävri pirrâsijn . ” Lam uáli ilolâš ete ministerist lâi asto teivâdiđ sämitige já puigâ perustem savâstâllâđ sämitiggijn sämiaašijn . Proojeektpargee Klemetti Näkkäläjärvi saahâ Anarâškielâlâš oppâmateriaaleh Čevetjäävrist šaddaaš nuorttâsämmilâš Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto Aanaar Lemmest väljejuin oovtmielâlávt sämitige värisaavâjođetteijen vaaljâpajan 2012–2015. Kiirjijd kalga toimâttiđ Sämitiigán Anarân májemustáá ohhoost 12, ovdil pessijái ! 19. Sämmilij hárjuttem iäláttâshaamijn lii siäilum tiätu sämmilâš aalmugärbivyevist já arkeologâlâš tutkâmuš lii puáhtám uđđâ tiäđu tovláá sämisiärváduvvâin. Sopâmuš olášume várás kalga vuáđudiđ OA vuálásâžžân aalmugijkoskâsii orgaan, mon ohtâvuotân kálga vuáđudiđ algâaalmugorgaan, mii kocá sopâmuš olášume já ton vaikuttâsâid algâaalmugáid. Mii jieijâs kielân já kulttuurân lohtâseijee lii sämmilâšpárnáid fálusist ? Poccuid kuáđutteh sierâ kesi- já tälvikuávluin, lasseen kiđđuv lii jieijâs kuáttumkuávlu kyeddim várás já čohčuv poccui roohâmkuávlu. Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh tuáivut puohháid šiev kesiluámu ! Nuorttâsämikielâlii kielâpiervâltooimâ puátusin lii vyerdimist, et uđđâ vuosâluokkaliih nuorttâsämikielâ máttááttâsân láá puátimin čohčuv 2011. SPR ráđádâl ohtân juávkkun tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhitmân . Lah-uv perustum oppâmateriaalpargoin ? Festivaal algâaalmugkyessi Veronika Usholik Gubernator juávhoinis puátá Anarân Siberiast , Tsukotka njaargâst , mon lasseen tábáhtusâst peessâp navdâšiđ syemmilâš-senegalâš Sila Fato- juávhu movtijdittee musikkist . Säämi aalmugpeivi 6.2 . Tábáhtus válduteeman lii väldikodálâš Nuorâ Kulttuur-teema miäldásávt tanssâ . Tiina Sanila-Aikio juátká sämitige saavâjođetteijen vaaljâpaje 2016–2019. 2. tiädus fi / 050-5691255) vuossaargâ 24.11.2014 räi. Kuálástus uásild haldâttâsohjelm čoonnâs olášuttiđ tárbulijd tooimâid vajâldeijee kyelinaalij suoijâlmân. Musta väljejui saavâjođetteijen já Torikka värisaavâjođetteijen ohtsâšpargo-orgaan ornimčuákkimist Helsigist 28.10. Nuorttâlâškulttuurkuávdáá ulmen lii iäláskittiđ, paijeentoollâđ já ovdediđ nuorttâlâškielâ Suomâst. ” Palhâšumeh 10. Toh vyejettuvvojeh káárdán, mast jieškote-uv puásui-iäigád njuárust vuosijdis kiddâ já vittád taid jieijâs meerkân. Šadoid kevttih kággái ivniimân já kamuvsuoinijd noreh vâi jyelgih pisoh lieggâsin sovskammuin . Laavâi asâttem ulmen lâi el. nanodiđ aalmuglâš ucceeblovoi já toi kielâi sajattuv já toohâđ máhđulâžžân tom, että Ruotâ puovtij ratifisistiđ Euroop rääđi 1990-lovvoost vuáimán puáttám kyehti ucceeblohosopâmuš. ” Uásipeličuákkim lii tergâdis tábáhtus , ko algâaalmugijn lii puigâ máhđulâšvuotâ vaikuttiđ . Yle Sápmi lii lasettâm nuorttâlâš- já anarâškielâlâš uđâspyevtittem , ovdedâm vuáruvaikuttemvuođâ já päikkisiijđoid , algâttâm sämikielâlâš nuorâiohjelm sehe jieijâs väldikodálâš tv-uđâsvuolgâttâs . Mij kulmâ párnáá juuđijm aanaarsämikielâlii peivikiäju já oopâim tobbeen kielâ, ko iäččám ij lah oppâm sämikielâ. Tilálâšvuođâst lijjii fálusist rovvá Pia Sovio-Pyhälä ráhtám herskupitáh Suomâst, eres lasseen puásuisalami já sälttiluosâ ruvâšleibijn. Olssân tot puáhtá mielân säämi aalmugärbivyevi kufittârijd moh eellih eennâm vyelni siämmáálágán eellim ko mij ulmuuh-uv, mut jorgod. Sämituojijn láá kuheh ärbivyevih já almolávt sämityejjin iberdeh anotiiŋgâid, tego pihtâsijd, pargopiergâsijd, tálutuálutävirijd, pivdoniävuid já čiiŋâid, moh láá kieđâiguin rahtum. 1.10.-31.12.2015) 18.8 . Aaibâs čohčâmáánu algâpeeivijn finnip teddilâsâst Inga Guttorm čáállám já Salli Parikka kuvvim Áppes – Min meahci máidnasat - aabis. Raigum tähti lii rahtum poccuu oođâtäävtist siäm Juávkkupeivikiäčču Miessi lii toimâm Iänuduvâst 10 ihheed já ton ääigi Miessi lii tipšom ivijmield aldasáid 40 sämipárnážid . Uáiviminister Jyrki Katais haldâttâsohjelmist láá čonâdâttâm uđâsmittiđ aalmuglii biodiversiteetstrategia, killeel ovdánem ohjelm já olášuttiđ uhkevuálásij luándutiijpâi toimâvuávám. Kooveest váiluh luvâttuv uáppee Anne Olli sehe stivrejeijeeh Marjaana Aikio já Teija Sonkkila. Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 16.12.2011 tme 16.00 räi čujottâssáin Angelintie 696, 99870 Aanaar. xxx Puáhtá liputtiđ jieškote-uv enâmij jonsahpeeivi mield. . ECRI avžuut, ete Suomâ virgeomâhááh värideh tuárvi ekonomâlijd já olmoošresurssijd taaid viggâmušáid. - kulttuurlâš uáivil já merhâšume , Aanaarsämikielâ iäláskittem lii pyevtittâm puátusijd. Minister Wallin muštâlij tietimist Suomâst ellee ruotâkielâlâžžân, maggaar lii eelliđ kielâucceeblovvoost. SaKaste-proojeekt Yle Sámi radio vuolgât ohjelmid puohâin kulmáin Suomâ sämikielân. fi). Keejâ täst TAAIĐÂTÁBÁHTUSKUUVIJD, koveh Terhi Tuovinen. Tääl poorgâm Anarist anarâškielâ kielâpiervâlist ađai peivikiäjust, mast párnáid sárnuh tuše anarâškielâ. Puásuituálu puáđuin suulân 14 prosenttid šadda staatâ já EU-torjuin . Kielâpiervâltooimâ áánsust puovtij Aanaar vyelitääsist algâttiđ máttááttâs anarâškielân . Kielâ tärhistem lii toohâm Jovnna Ánde Vest . Pyeri Paaimân 2 - Sämikielâlâš sijdâpargee Njellim-Kiđđâjäävri kuávlun 15 975 € saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Eromâš mielâkiddiivâš lii, maht pevdikirje algâaalmugáid kyeskee kenigâsvuođah láá olášuttum já magarijd avžuuttâsâid uásipeličuákkim addel pevdikirje uásild ” Näkkäläjärvi maainâst. S opâmuš lii tuhhiittum ive 1958. Oppâmateriaalčällee Hannu Kangasniemi oovdânpuovtij čuákkimân sämikielâi oppâmateriaaltile já olgospuovtij suu tuđâvâšvuođâ puáttee ive staatâ budjetiävtuttâs sistetuállee 110.000 euro lasseetmist sämikielâlii oppâmateriaal rähtimân. Ella Holm Bulla já Anarâškielâ servi uážžoin eidu vuáđudum tave-eennâmlâš sämikielâ Kollekielâpalhâšume ive 2004. Taan laavâst sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođâi olášume vuáđudui iänááš jurgâlmân já tulkkuumân. Sämikielâlâš viermialmostittemij pyevtitmist lii tehálâš, ete almostittem lii älkkeest kavnâmnáál. Nuubán taarbâšmettum mááccuh , jyevdilâs soljo , peljiheervah teikâ mii ihenis eres tyeji puáhtá leđe aarni tunjin . Sämitige lahâčällee lii juuriidlâš-haaldâšlâš virgealmai, kiän pargoid kuleh el. valmâštâllâđ sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv kyeskee aašijd tegu ciälkkámušâid, oovdânpyehtimijd, peleväldimijd, muštottemčalluid já motomin joba asâttâsiävtuttâsâid. E-girji Sämikielâlii oppâmateriaalpargo ovdedempeivi Sämitige ovdâsteijeeh tiäduttáin, ete ILO 196-sopâmuš ratifisistem iävtun láá eromâš vuoigâtvuođah sämmilâš puásuituálun. Kielâoppâkirje láá ráhtám Satu já Jouni Moshnikoff já Eino Koponen. Čuákkim puoh miärádâsah láá aikio-puoskari (at) samediggi. fi Škovlim válduteeman lii kielâlávgumvuáháduv heiviittem sämimáttááttâsân. Lii pyeri, et šoddâdeijee suogârdâl jieijâs toimâmvuovijd já savâstâl jieškote-uvlágán tilálâšvuođâi tovâttem tobdoin já reagistemvuovijn. Táválávt Saijoos teknijkkáreh pyehtih anneeđ huolâ kuuvij já jienâi täävistmist. Miessi tipšokiellân lii tavesämikielâ já tipšoi eenikielâ lii tavesämikielâ. Sämitigge lii selvâttâm kielâpiervâlij lekkâmmáhđulâšvuođâid meid eres kaavpugijn. Sämitigge oovdânpuáhtá ete naalij heiviittâlmist já hoittáámist rähtih oovtâstpargo Taažâ, Ruotâ já Ruošâ staatâiguin sehe sämitigijguin. Mudoi Amoc ij lah kiäsuttum säärnidmist ijge sun haalijd väldiđ uáivil politiikan. Eenikielâ Sämikielâ vieres kielân Tanssâ kuvvij tuámmárij mielâst pyereest poccuu talle ko tot lii ohtuu já siijdâst. Škovlimpeeivih šaddeh teorialuvâldâlmijn já stivrejum pargopáájáporgâmpeeivijn . 10.15 Taažâ Sämitige president Aili Keskitalo Luvâttuvvâst já áámmátlii škovliittâsâst sämikielâlâš máttááttâs lii meid máhđulâš. Sämitigge palhâšij viššâlis sämikielâ uáppeid Biodiversiteetsopâmuš olášutmân kyeskee miärádâsah já avžuuttâsah adeluvvojeh uásipeličuákkimist, mii tuálloo kyevti ive kooskâi. Kiäh láá säämi muusik tahheeh, kovetaaidâreh, kirječälleeh, elleekove rähteeh ? 6.5. Lasetiäđuh täst . Säämi máttááttâskuávdáá uáppeeh : Sämmiláid raajijd rastaldittee ovtâspargo lii luándulâš já juátkojeijee. Staatah kalgeh macâttiđ enâmijd , moiguin toh láá ávhástâllâm , tast maŋa ko toi kevttim lii nuuhâm . ALKU-haavâst kalga toohâđ vuáđulâš árvuštâllâm säämi jiešhaldâšem tiileest já koskâvuođâst uđâsmitmân. Pargojuávkku Sämikirjerááju lii kuávdáá vuossâmuu keerdist Aanaarjäävri peln , váldu-uuvsâ rievtisbeln . Aanaar paješkovlâ : Anne Seipiharju ( anâraškielâ ) , Rauna Saijets ( tavesämikielâ ) já Elle-Maari Kokkonen ( tavesämikielâ ) 1 . Vaahâg et čaallum historjá lii annaam áárvust tuše numerijd , lohomeerijd já jäämmim : Kuás ain kii kii-uv suátihiäráid lii koddám nuuvt já nuuvt ennuu ulmuid . Sajosist Válduolmooš : Tuomas Aslak Juuso - Anne-Maria Magga täst Tavesämikielâ já tavesämikielâlâš oppâmateriaaleh Savâstâllâm. Taaidâreh Marja Helander já Outi Pieski muštâlává tuojijnis, moh láá uáinimnáálá Sajoist. Laapi kuávluhaldâttâhvirgádâh lii nanodâm 20.2.2014 já 10.3.2014 Sämitige já sämikuávlu kieldâi toohâm sopâmušâid sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi já peivitipšo turviimân čujottum staatâtorjui kiävtust ive 2014. Koveh Mika Saijets. Pargo lâi uuccâmnáál 13.11.-13.12.2013 koskâsii ääigi. ” Puovtijm oovdân tom, ete sämikulttuur kolgâččij suojâliđ sierânâslaavâin, tego puásuituálu-kuálástus- já miäcástemlaavâin. kodde = vittádhánnáá puásui Merja Aletta Ranttila uđđâ kuuvijn uáinip eŋgâlijd. Prinsiipmiärádâsâst kieđâvušeh sämikuávlu luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já sämmilij ärbivuáválii tiäđu tile já puátteevuođâ. Sämikulttuur syeje pyeredem váátá lase naavcâid já vuoigâdvuođâlii syeje ovdedem ” Lovottâh lii tärkkilumos tiätu Suomâ sämmilij meereest. Akwé: Kon - ravvuuh kiävtun Suomâst 10.35-11.00 Savâstâllâm Škovlimčällee tuáimá škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuv hovdân já škovlim- já oppâmateriaallävdikode oovdânpyehten já čällen. * Čuákkimfaalâdmeh . Kielâlase já jyehimvuáđuseh fi. 7.2. Sämmilâšvuotâ ij lah oinum mii perruu aargâst, mut ave mield lam tubdâškuáttám mielâkiddiivâšvuođâ áášán já tondiet vuolgim-uv fáárun tipšođ sämmilij aašijd. Ohjelm ruttâd raajijd rastaldittee haavâid neelji jieškote-uv prioriteetkuávlust, main SáFá - ovdâčielgiittâshaahâ kulá uásiohjelmân 4. Säämi parlamentaarlâš rääđi avžut Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitiigijd čonnâsiđ ovdediđ tooimâid pištee ovdánem miäldásávt energiaávhástâllâm pehtilitmân já šoŋŋâdâhnubástus tovâtteijee luáštui haaldâšmân. 67) Ucedeh iäláttâstooimâst, tego lavŋepyevtittâsâst já ruukitooimâst, šaddee ekosysteempalvâlusâi hiäjusmem, om. luándu já virkosmittemkiävtu sehe sämmilij ärbivuáválij iäláttâsâi tááhust háitulijd pirâsvaikuttâsâid, eromâšávt čácádâh- já eres luáštuid nuuvt, ete pehtiliteh toimâsyergi jieijâs, pyeremus teknologia vievâst olášuttum pirâssuojâlemtooimâid. Šiev täiđimmnahcâ meeccist, savâstâlmijn já juurdâšmist láá velttidmettumeh šiev eellimhaldâšem tááhust. Nuorâ tuáimee - tubdâstâsâid jyehih Nuorâipargo puátteevuođâfoorumist Helsigist 22.10.2014. Sämmilâšpárnáid peerâ lii ubâ suuhâ. Hilbes Ucjuuvâst , lávdástâlmijnis ´Buncce luohti´ , stivrejeijen Niilo Rasmus . Toimâpääihih Seminaar ulmen lii lasettiđ tiäđulâšvuođâ sämmilijn, ovdediđ soováášvuođâ já maaŋgâhámásâšvuođâ sehe lasettiđ tiäđulâšvuođâ Euroop rääđist já ton orgaanijn. Luánduriggoduvâiguin ávhástâllâm, tego oljo poorám, eromâšavt Ruošâst lii áštám maaŋgâi algâaalmugij áigápuáđu já kulttuur jotkâšume. 52. Ááhui já äijihij maailm lâi vátávub. Nettisiijđoh palvâleh SSN tehálumosijd uulmijd , moid kuleh säminuorâi fattim eennâmvijđáht sehe seervi tooimâst tieđettem . Anarist 9.5.2012 Sämitigge Vaaljâlävdikodde Aanaar kieldâ / Sämikirjerááju Lii hirmâd tergâd , ete čielgiittâsâst Suomâ staatâ čonâdât olášuttiđ Ilo 169-sopâmuš kenigâsvuođâid ollásávt ” II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij . Suomâ sämitige ovdâsteijeeh lává savâstâllâm Taažâ já Ruotâ sämitige ovdâsteijeiguin sämmiláid tehálij aašij oovdedmist čuákkimmiärádâssáid. Sunna Valkeapää (tavesämikielâ) fi-oovtâspargoproojeekt lii olášuttám sämmilij kielâlijd palvâlusâid uđđâäigásâš vuovvijn, mii juksá stuorrâ juávhu sämikielâlijd ulmuid. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtââsi VII / I mield, vuáđupälkki 1 639,98 eurod / mp. Pargojuávkku iävtut meid, et luándu maaŋgâhámásâšvuođâstrategian já toimâoh-‐ jelmân, mon láá eidu uđâsmitmin, kirjejuuččii uđđâ tooimah ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân. Haldâttâsohjelm čoonnâs nanodiđ puásuituálu ovdedem já njyebžilittiđ puásuituálu vaahâgsajanmäksimvuáháduv. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 28.7.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Inari. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 15.10.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Sämitige pyevtittem esitemateriaal. a) visásmit, ete suhâpeleuáinu lii väldivirdásmittum puoh sämmilijd kyeskee politijkkáráid já ohjelmáid, Mušte, nube tušes tiŋgâ lii nube aarni já retro lii tääl onnáá vyehi ! Ovdâmerkkân luvâttuvâst máttááttâs uárnejui káidusmáttááttâssân televisio pehti, já tom lâi väädis čuávvuđ, ko ohtâvuotâ potkânâdâi ubâ ääigi. Poccuuh láá munjin teháliih, ko toh lahteh muu madârvaanhimáid já meid sämmilâšvuotân. 2) Kielâpalhâšume njuolgâdusah Sämikielâlii máttááttâs uási lii šoddâm iivij mield čielgâsávt. Sämikulttuurist ärbivuáválâš kulttuurolgospyehtim uáivild juoigâmmuusik, säämi tyeje, sämitaiduu, muštâlemärbivyevi já oskomušâid, kirjálâšvuođâ, sämikielâlijd päikkinoomâid sehe säämi huksimärbivyevi (el. Suomâ Sámi Grand Prix uásikišto vyeittee 2014, jyeigee Petra Magga-Vars Onne viggâp vuossâmuu keerdi čoonnâđ - - - sämmilijd kuáimásis ”. Poggats skeŋkkij Suomâ sämitiigán sämmilij seksuaalucceeblovoin muštâleijee ráhtusijd . - Sämikielâlâš sijdâpargee Njellim-Kiđđâjävri kuávlun 23 875,50 € pesonen ( at ) evl . Uásálisteeh kalgeh leđe 18–29-ihásiih. Oskom, et puátteevuođâst sämmilâšvuotâ lii sämmiláid tehálub ko love ihheed tassaaš. Tábáhtus teeman lii teatter já uánihiselleekove . Konsertist lii koskâpuddâ, kuás raavâdviäsu Galla palvâl konsert kuldâleijeid. Sämikielâ oppâm ohtsiih ulmeh 2) Ovdedeh máttáátteijei tievâsmittemškovlim iäláánšlajâtubdâmist já luándu maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee koččâmušâi pedagogiikâst. Kooveest čižetpeln: Nils-Heikki Paltto, Inka Nuorgam, Elli-Marja Hetta, Saara-Maria Salonen, Laura-Maija Niittyvuopio, Hannu Kangasniemi já Tuomas-Aslak Juuso. Sämikielâlâš kirjálâšvuotâärbivyehi lii nuorâ . Pargoos lasseen Fjellner vuájui aalmuglâšromanttisâš jurdui vaikuttâsâst meiddei säämi aalmugärbivuáhán, tegu juáigusij, myytij, legendai já lavlui muušton merkkiimân. Saijoos tooimân puáhtá uápásmuđ čujottâsâst www.sajos.fi 9. Nommâkišto uárnejui vuossâmuu keerdi roovvâdmáánust 2009 , já talle meriááigán puáttám já palhâšumelävdikode čuákkimist 10.12.2009 kieđâvuššâmnáál já árvuštâllâmnáál tuhhiittum nommâiävtuttâsah lijjii ohtsis 69 . Suomâst meid válduaalmug lii kiävttám sämimáccuhijd tâi taid sulâstittee máccuhijd el. tuurismrekvisiittan, mii lii mottoom muudon toohâm epičielgâsin mááccuh ohtâvuođâ sämmilâš identiteettân. Yle Sápmi ohjelmääigi kolgâččii meid lasettiđ sehe eromâšávt ovdediđ uđđâ internet-vuáđulijd palvâlusâid eromâšávt párnáid já nuoraid já lasettiđ resurssijd nuorttâlâs- já anarâškielâlâš ohjelmpyevtittâsân . Pyeccee vuoigâdvuođah - tieđettemčáálus ( tavesämi- , aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân ) Iänááš Sämitige kyeskee iävtuttâsah: Sämitigge almoot uuccâmnáál 4. Tehálâš aarâhšoddâdeijei ovtâspargokyeimin tuáimih vaanhimij lasseen el. párnáiravviittâh, škovlâ, psykoloog, sosiaal- já peerâpargeeh, sárnum-, toimâ- já fysioterapeut, sierâlágán maaŋgâáámmátlâš pargojuávhuh, pänitipšo, servikodde já seervih. Saavâjođetteijee saavah Aanaar kieldâ sämimáttááttâs uáppeemeeri lii lasanâm täsivávt ive 2007 rääjist. Kärigâsnjaargâ škovlâ: Pinja Pieski (tavesämikielâ) Pargojuávhu valmâštellee toimâohjelm sämikielâ iäláskitmân tuálá siste árvuštâllâm Suomâst sarnum sämikielâi tááláá tiileest, kielâi siäilum já ovdedem kuávdášlâš hástusijd, visio sämikielâi iälááskmân ive 2025 räi sehe konkreetlijd tooimâid tile pyereedmân. Pargojuávhu muštottem ¨čáálus lii luuhâmnáál máttááttâs- já kulttuurministeriö viärmádâhsiijđoin www.minedu.fi/OPM/Julkaisut/2012/Saamen_kieli.html. Terminologia muttem lii motomáid staatáid mottoom suujâst tuođâi vaigâdis äšši. Sämitigge lii asâttâm ääši valmâštâllâm várás sierânâs pargojuávhu , mon saavâjođetteijen tuáimá sämitige nuorâmus jeessân Tuomas Aslak Juuso já mon áášij valmâštellen parga proojeektpargee Anne Länsman . Säämi Kielâkäldest lii meiddei FB-sijđo www.facebook.com/SamiGiellagaldu, mon peht puáhtá vuolgâttiđ sämikielâi kevttimân kyeskee koččâmâšâid. Toimâttâhčällee pargon láá el. Ovdâsteijeeiävtukkâsah kirjerájuišeruttâlävdikoodán Sämitige uáinimčievâst iävtuttâs POLURA:n ij oovdâst šiev lahâvalmâštâllâmvyevi. Eehid lávdástellen Áillohaš Doahkki; Paroni Paakkunainen, Esa Kotilainen, Ilpo Saastamoinen, Matti Kontio, Eerik Siikasaari já Rune Leskinen sehe Inga Juuso, Johan Anders Bær já Niko Valkeapää. Konfereensân uásálistii Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigij jesâneh sehe Ruošâ sämiseervij ovdâsteijeeh. Toimâ olášuttoo nuuvt, ete uárnejeh vuálá škovlâahasijd párnáid sämikielâlii peivitipšo teikâ ávus arâšoddâdemtooimâ sehe škovlâlijd eehidpeivitooimâ kielâlávgumvuáháduv keevtin. Čáitáldâs stivrij Anna-Reetta Niemelä. Palhâšume muttâšuvá ihásávt já ton rähtimist västid Sámi Duodji ry valjim sämitaaidâr tâi - tuáijár. Summe lii viehâ kuhháá lamaš 120 000 eurod ivveest . Hildá iälá muusik várás Biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) kenigit sopâmušuásipeelijd suojâliđ algâaalmugij biodiversiteetân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu. - oppâmateriaalpargo vuávám, stivrim, kocceem já toimâttempargo, Jieččân tuáváá keežild puávtám pyereest jurdâččiđ, maht tist oro ko piäluštvetteđ jieijâd vuoigâdvuođâid. Pieggâvyeimi lasseetmist sämmilij ärbivuáválavt aassâm kuávloid kalga sooppâđ ääšiuásilii sämitiggijn, sehe meiddei ääšiuásálij kuávlui páihálij ärbivuáválij iäláttâsâi ovdâsteijeiguin, eromâšávt puásuituáloin (palgâsijguin). Säämi suuvâ laavlâ Veikkâ Jieštipšoravvui ij lah njuolgâ liŋkki Mielenterveystalo. Terminologia muttemist láá ráđádâllâm kuhháá EU siste já uásipeličuákkimist. Nuorttâlâškulttuurkuávdáá valmâstâl nuorttâlâškulttuurvuáđudâs , mon paargon uásálisteh maaŋgah teháliih čanosjuávhuh . Oskom já tuáivum, et anarâškielâ áárvustanneem lii lasanâm já et tävjibeh meiddei tiäđušteh tááláá Suomâst sarnum kuulmâ jieskote-uv sämikielâ, main ohtâ lii anarâškielâ. Sämmilâš tyeji lii uási sämmilij luándu já kulttuur koskâsâš koskâvuođâ já sämmilii eellimtääpi . "SILBA ( silbâ ) "" Ärbivyevih kunnei """ , puh 010 839 3109. Nuorâirääđist uápásmuvá sämitige tooimân , ráhtusân já ulmijd sehe uáppá čuákkimvuáválâšvuođâid já algâaamugij – aainâs sämmilij vuoigâdvuođâin já aalmugijkoskâsijn vaikuttemmáhđulâšvuođâin algâaalmugsyergist . Ruošâst kieldâsämikielâ oovdâst Nina Afanasjeva (Nadesha Zolutuhina), tarjesämikielâ Nina Mironova (A. F. Zaharov) já nuorttâsämikielâ Zoja Nosova (Irina Tychuk). 050-5242109. Lohkoleaika- nommâsiih oppâkirjeh láá jurgâlum WSOY Matikka-nommâsâš rááiđust. Jesâneh: Säämi kulttuurkuávdáš on vuosâsajasávt uáivildun sämmilij jieijâs kiävtu várás . 040 840 0383. Čielgejum váldu-uáivil lasseen fáálá kulttuurkuávdáš vijđes, uđđâáigásâš já ollâtásásâš ohtsâškevttimvistij (čuákkim-, auditorio-, maaŋgâtoimâ- já lavdastâllâmsajeh sehe studiovisteh) áánsust eromâš máhđulâšvuođâid orniđ áinoošlajâsâš pirrâsist maaŋgâmuđušijd čuákkimijd, konfereensâid já tábáhtusâid. Taansâ lâi stivrim Ville Köngäs , tot movtijdittij keččeid , tánssájeijein lâi šiev rytmi , sij tánssájii pyereest oohtân já koreografia lâi mudágávt hástulâš . Kuulmâ sämmilii vuáđudem väljejeijeeservi puáhtá asâttiđ iävtukkâs sämitiigán . Kišto uárnejeijest lii kuittâg vuoigâdvuotâ nuuvt haalijddijn leđe valjiihánnáá vyeitten maiden iävtuttâsâid. Staatâi merikoskâsâš raportij lasseen orgaaneh väldih vuástá algâaalmugijn já aalmuglâšseervijn ciälkkámušâid já uáinuid sopâmušâi olášutmist . saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Ijâstâlmijn já puurâdmijn almottuvvoo aldelee tábáhtus. Peeivi ääigi láá sämiuáppeid uáivildum muusikpargopáájáh sehe puohháid áávus já nuuvtá Ijahis ija násttážat-konsert. Táválávt Saijoos teknijkkáreh pyehtih anneeđ huolâ kuuvij já jienâi täävistmist. Čuákkimist meridii toollâđ jieŋŋâlis savâstâllâm teemâst ” kuávlulii ohtâvuođâ hástuseh já máhđulâšvuođah juohhum ärbivuáválii tiäđu suojâlmist ärbivuáválii tiäđu nanodem várás já sopâmuš kuulmâ ulme juksâm várás soovâdvuođâst luánduin. ” OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi julgáštâs já ILO 169-sopâmuš sulâstiteh siskáldâsâs peeleest viehâ čuuvtij nubijdis. Sopâmuš ulmen lii suojâliđ uccâ kielâid moh láá lappuumin, maid sopâmušstaatâi aalmugjesâneh ärbivuáválávt kevttih staatâinis. Mist-uv láá ennuv maid koolgap pyerediđ. – haavâ nubbe uási. Seminaar uáivilin lii leđe uási máttááttâs- já kulttuurministeriö jotonpieijâm sämikielâ iäláskittemohjelm já tuárjuđ ton vuávám já olášuttem . Sämikielâ vuossâmužžân tâi nubben kielân Lope kuáská tuše taam tábáhtus 26.3.2009. Sämitigge 2013 Säämi kielâtaho - palhâšume juávkkupeerâpeivikiäčču Miessin c ) pyereed oovtâstpargo Ruotâ já Taažâ haldâttâsâiguin eres lasseen aašijn , moh kyeskih škoovlâi máttááttâsvuáváámijd , máttáátteijei škovlimân , máttáátteijei materiaal pyevtitmân já mediasiskáldâs pyevtitmân sämipárnái várás ; Suámsurtorist lii meid ohtsâš pevdi, kuus puáhtá pyehtiđ vyebdimnáál ovtâskâs tävirijd, jis jieččân piävdán ij kavnuu tuárvi vyebdimnáál. Tast lii meeri šoddâđ Suomâ sämmilij jiešhaldâšem sehe ellee já ovdáneijee sämikulttuur symbool , mon kuávdášlâš toimâlâš uáivilin lii sehe kattiđ ärbivuáválâš kulttuur já ovdediđ sehe uđâsmittiđ säämi ohtsâškodde-eellim . 1 § Árvuštâllâmkomitea Árvuštâllâmkomitea kalga porgâđ jiešráđálávt. Sämikulttuur kárttá ain kuáhtáđ stuorrâ hástusijd. jurgâlâm: Matti Morottaja Ohtsâštave-eennâmliih sämikielâliih tv-uđđâseh, Ođđasat, algii ive 2002 aalgâst. Puoh sämikielah láá Unesco luokittâllâm mield aštum . Sämitige puhelinnumereh muttojeh 1.9.2008 rääjist. Ciälkkámušâstis sämitigge kiddij huámášume eromâšávt sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlussáid, säämi kielâlaavâ olášuumán, sämimáttááttâs finniimân, sämmilij eennâmvuoigâdvuotâkoččâmâššáid sehe Suomâ aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiik ulmijd. Rääji vuáđudui sämisiijdâi já syemmilâš pitejái raajijd. Maaŋgâáámmátlâš ovtâspargo Vuáđuškoovlâ sämikielâ algâuáppei kirje já heivee pyeremusâht pajetáásán . Seminaar maŋa SPR čuákkim meridij vuáđudiđ ohtsii nuorâirääđi, mii šadda porgâđ nuorâipoolitlâš ašijguin já toimâđ säminuorâi ohtsâš jiennân, nuuvt aalmugijkoskâsávt ko sämikuávlust-uv. Vuáđulaavâ njuolgâdusah ovtâstittum säämi jiešhaldâšemorgaan, sämitige, vuáđđudmân merhâšii aalgâ já pooliitlâš-haaldâtlâš raamij toohâm puátteevuođâst tábáhtuvvee säämi jiešhaldâšem siskáldâslâš oovdedmân. lohtâseijee oskomušah já mainâseh. Muu kiäsut, ete maht tuodârluándu lii siämmást sehe meccikuávlu ete kulttuurpiirâs. Te motomin láin ááhukyevtis čuážžumin mottoom luoddâiärust já päljisjuolgij sáárnudmin. Njuámmil 2. Johan Turi lii kirjeest i. 1910 Muštâlušah sämmilijn (Muitalus sámiid birra) kuvvim sämmilij aalmugärbivyevi já eromâšávt puásuisämmilij aalmugärbivyevi. Čuákkimist valmâštâllui strategia biodiversiteetsopâmuš artikla 10(c) lahtemân artikla 8(j)-pargojuávhu paargon. Sopâmuš tave-eennâmlâš kielâohtsâšpargoost vuáláčallui säämi aalmugpeeivi 6.2.1997 Truándimist , kuás tohhui meiddei sopâmuš säämi parlamentaarlâš rääđi vuáđudmist . Tyeji iälá luándujuurrâm mield já materiaalijd noreh já kieđâvušeh tiätuááigán ivveest . Uáiviminister Jyrki Katais haldâttâsohjelm sämikirjiimeh láá olášum tievâsmiärálávt Suomâ staatâ já sämitige šiev oovtâstpargoost. Sämitige čuákkim miärádâsah Sämitige muštottemčáálus sahâalmai * Amoc (sämmilii räp-muusik eeči) “ Sämikielâ lii siäilum pyeremustáá puásuituállei koskâvuođâst, ko sij láá ovttuu tarbâšâm maaŋgâlágánijd olgosaddelmid čujottiđ eromâšávt luándun, vâi ciävzáččii korrâ arktâsâš tiileest. Koččâmâš lii-uv uánihávt: Almottâttâm Säminuorâi taaiđâtábátusân , mii uárnejuvvoo Vuáčust njuhčâmáánu 26. peeivi , lii álgám . Tyeje amnâsijd noreh luándust pištee vuovvijn . Säämi parlâmentaarlâš rääđi ( SPR ) olášuttij Säämi Kielâkäldee – proojeekt , mii nuuvâi 30.6.2014 . Palhâšume juáhhoo jyehi nube ive vuoččin 2004 rääjist. SPR toimâvuávám olášut SPR stivrâ, mii čokkân suulân neljii ivveest. Ive 2012 loopâ räi lijjii eenikiellânis sämikielâ aalmugtiätuvuáhádâhân almottâm 1900 olmožid. Sämmiliih láá lamaš iänááš pivdoaalmug, mon eellimvyehi vuáđudui maaŋgâtuálun. Škovlimpeeivih šaddeh teorialuvâldâlmijn já stivrejum pargopáájáporgâmpeeivijn. Staatah kolgâččii ovdediđ heivejeijee monâttâllâmtaavijd ohtâvuođâtolâmân sämitigijguin vâi taat ulme olášuvá . Tavesämikielâlâš aabbis ŠÁppes - Min meahci máidnasatŠ kiđđâpaje pargokirje lii almostum. 2. Nommâkištoin uccui säämi kulttuurkuávdážân uánihis, pehtilis, mielânpäccee já iäráneijee sämikielâlâš noomâ, mii kovvee kulttuurkuávdáá kulttuurlâš ulme já merhâšume, säämi jiešnálásâšvuođâ, vijđes já maaŋgâpiälásâš tooimâ sehe ton arkkitehtuurlâš hämikielâ. Viermist toimâm já ravvui já tieđettemčallui almostittem viermist lává táálááh palvâlushäämih, maid kalga ovdiist lasettiđ valmâš palvâlushaamij lasseen. kuálástuskuávluh, meccivaljehoittámseervih já meccihoittámseervih) säämi kielâlaavâ heivitmist šaddee sierânâs lasekoloi várás. Saijoos tiilij lasseen lii väridemnáál Sämimuseo Siijdâ auditorio, mii lii muáddi miinut väzzimmääđhi keččin. Yle Sápmi kiävttá puoh Suomâst sárnum sämikielâid. Lasetiäđuid pargoost eddel haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala puh.. Iälu ferttee távjá čokkiđ ollásávt , vâi ráánjáh pyehtih keessim mostâm poccuidis meddâl . Äššigâšrävvejeijee pargon lii tipšođ Sajos infočuágástuv, huolâttiđ čuákkimsajeväärridmijn, jotteemkocemist sehe čuákkim- já tábáhtusorniimijn sehe vala oovdânpyehtiđ Sajos táállun. Nubbe kuáská jo juksum hiätun já nubbe haddekištonavccáid. Tilálâšvuođâ lehâstij B. O. D-Corp Banca - paaŋki kulttuurkuávdáá viistijn Venezuela tehálumosáid irâttâseellim vaikutteijeid kullee paaŋki stiivrâ saavâjođetteijee Víctor Vargas Irausquín . Oskom nuuvt, ko sämmilijn lii nuuvt noonâ oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo, veikkâ mii lep-uv juohum neelji sierânâs enâmân. Staatârääđi tuhhiittem tijmejuáhuasâttâs ( 8 § 4 mom ) váátá lasseen , ete škoovlâst , kost láá sämikuávlust ässee uáppeeh , kalga valjimiävtulâš amnâsin leđe sämikielâ . 15. Seenaat-kiddoduvah ornij arkkitehtuurkištottâllâm Säämi kulttuurkuávdáást , mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon . Ovtâstittum juhletilálâšvuotâ álgá ekumeenlâš immeelpalvâlussáin Aanaar sämikirhoost tijme 15.00, mon maŋa Sajos Dolla-auditoriost uárnejuvvoo tuše puávdejum kuossijd uáivildum uánihis lekkâm- já vihkâmtilálâšvuotâ. Lasetiäđuid addel haldâttâsneuvos Mirja Kurkinen, puh 09-1606 7621 (Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen.). Haavâ joođeet ive 2007 aanaarsämikielâst (áinoo já vuossâmuš mailmist) tuáhtárân nágáttâllâm Marja-Liisa Olthuis. Aarâhšoddâdmist páárnáš váldá säämi kulttuuráárvuid olssis. Raajij mield meid uđâsaassâm kiävrui 1800-lovvoost já staatah algii tiäđulii politiik vievâst nanodiđ válduaalmug hiäđuid já suddâluttiđ sämmilijd válduaalmugân. Alnetoollâm já pargojuávhu jieijâs siijđoh Uđđâsumos arkeologâlâš-biologilâš tutkâmuš ij tuárju taam uáinu. - Sämikielâlâš sijdâpargee, Vuáčču 25 494,00 € Komitea avžuut , ete sopâmušstaatâ : Halijdiččim varriđ olgoenâmáid tállán ko lam kiergânâm oopâin . Säämi Kielâkäldee pargoid kulá, terminologiapargo já normim lasseen, meid kielâtipšom. Ucâmuš puáhtá vuolgâttiđ meid šleđgâlávt čujottâsân Keesi čuoškâvalje já täälvi 30 ceehi puolâšij kooskâst zoomaastâllâm Briceđo šoodâi vaikuttuđ eromâšavt tast, ko sämikielâst kávnojeh 520 poccuu, 187 muottuu tâi jieŋâ já 144 enâduv uáivildeijee sääni. Huksimhaavâ budjet lii suullân 12 miljovn eurod, mast EU-ruttâdem uási lii 5 miljovn eurod. Sámi duodji Ruotâst 15.11. Lasetiäđuid pargoost adelává kielâašijčällee Anne-Maria Magga puh.. Čuákkimviste Násti (stuárráb) Suomâ staatâ lii jiejâs lahâasâttâssáin sehe aalmugijkoskâsâš sopâmušâiguin čonâdâttâm turvâstiđ säämi algâaalmug kielâ já kulttuur paijeentoollâm já ovdedem. Uđđâsuboh kulttuurolgospyehtimeh uáivildeh uđđâáigásâš sämimuusik, teatter já elleekovetaiduu. Ovdedempargo toimâmmalli já pargoh láá lamaš pargeid mávsulâš proosees. Te nieidâš moonâi láátun já aaicâi tobbeen jivekieddee, mon eeči lâi heŋgâstâm mottoom roperuottâs vuálá, vâi säpligeh iä olláám toos. Mij tiettip, ete kiäh mij lep, kost mij puáttip já kuus mij lep monâmin. Isak Mikal (Mikkel) šoodâi Per Sabbasen já Britha Aikio čiččâmpärnisâš perruu nubben nuorâmužžân. Lohkoleaika - räiđu lii jurgâlum Sanoma Pro Matikka - nommâsâš rááiđust . Já halijdâm iävtuittáá peessâđ vaikuttij aššijd , tane meid tuubdâm tuođâi-uv mielâkiddiivâšvuođâ politiijkân . Elleekove já dokument Sämitige stiivrâ čoovčâ vuossâmuu čuákkim miärádâsah Sämikielâ toimâttâh oovtâst säämi kielâraađijn kocá já oovded sämmilij säämi kielâlaavâst mainâšum kielâlâš vuoigâdvuođâi olášume. - Tavesämikielâlâš pänitipšoo 9 500 € Aarâhšoddâdem tuárju paaihij šoddâdem já välmee uđđâ suhâpuolvâid toimâđ uđđâáigásâš sämisiärvusist. Sämmilij toovláš oskoldâh vuáđudui eres tave oskolduvâi náál luándupalvâlmân já oskoldâh lâi šamanistlâš. Äššigâšah uážžuh valjiđ jieškote-uv kietâtyejimolsoiävtuin sii mielâstuttee já rähtiđ tyeje olssis mätkimušton . Nihkolas Valkeapää ( väärrin Veikko Porsanger ) Nuorâirääđi - pissoo äššitobdeeh Pajuranta Maarit Tot puovtij šiev puáttus, ” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi ilodij. Säminuorâi taaiđâtábáhtusah láá uárnejum 1970-lovo rääjist já tábáhtus lii vuáháduttâm sajattuvâst uássin sämikuávlu škoovlâi pargo-ohjelm já sämitige tooimâ . Siäđusvuáđuslâžžân tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Sämikielâ finnij talle asâttum uđđâ laavâ mieldi virgálâš sajatuv ive 2000 aalgâ rääjist . Suomâ sämitigge oovdânpuovtij , ete sämitigge lii porgâm oovtâstpargoost nuorttâlâšâi sijdâčuákkimáin sopâmuš Meccihaldâttâsáin staatâ haldâšem kuávlui hoittáámist já kiävtust . Tääbbin tavveen Távgái vyelni Ráđádâllâmkenigâsvuotâ kuáská el . sämmilijd kyeskee lahâasâttem oovdedmân , sämikielân já máttááttâšân kyeskee aššijd sehe eennâmkevttimân já ruukilaavâ miäldásij luuvij mieđeetmân sämikuávlust . nanodiđ sämikulttuur já lasettiđ sämmilijd kyeskee historjátiäđu Sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde norá ive 2014 loopâst macâttâs Säämi puárásijpargo tyejipiergâskaasâ já Säämi arâšoddâdem aargâ tooimâi ravvui siskáldâsâst já toimâmist , mon vuáđuld ravvuuh tievâsmittojeh já peividuvvojeh pyerebeht tuáimen . - párnáá ohtâgâslâš já kielâlâš ovdánem árvuštâllâm Tyeje uásih láá häämis peeleest še taldrikeh já tain sorjájeijee pastemeh láá kuáškánjâsah. Škoovlâ eennâmtiätu Amerik Oppâmvihko 3. Kuálástem Nuorttâsämikielâ já nuorttâsämikielâliih oppâmateriaaleh Sämitige almos toimâttâh lii varrim Torjuu puáhtá mieđettiđ sämikuávlu kieldáid, servikuddijd já palgâsáid sehe laavâ 18 §:st uáivildum ovtâskâssáid mainâšum laavâ heivitmist šaddee sierânâs lasekoloi luávdimân. Nuorttâsämmiliih láá Kuáláduvnjaargâ algâaalmug, kiäh láá nube maailmsuáđi keežild monâttâm ärbivuáválijd suhâkuávluidis Piäcámist. 010 839 3111. Lasseen stiivrâst lii škoovlâ pargojuávhu , máttáátteijei já uáppei ovdâstâs . Neeta Jääskö, anarâškielâ - Sämmilij demokraatlávt väljejum orgaan tuáimá meid ovdâmerkkân Euroopâst . Ohtâvuođâväldimeh sämitige pargei njuálgu numeráid , moh kávnojeh čujottâsâst www.sámediggi.fi &gt ; Ohtâvuođâtiäđuh &gt ; Pargojuávkku Lii stuorrâ kunnee munjin ovdâstiđ Ruotâ sämitige já ettâđ muáddi sääni tääl ko Sämitigge Suomâbeln lehâstuvvoo. Sämitiggeest láá meid sierânâsprojekteh, moid puátá ruttâdem staatâ já Euroop Union varijn. Sämikielâlâš palvâlusah iä lah tuotâvuođâst rahtum luándulâžžân já sämikielâlâš palvâlusah uárnejuvvojeh tuše talle, ko ulmuuh mättih taid käibidiđ. Juáigus lii muštemvyehi, ohtsâšilo já vyehi čäittiđ rähisvuođâ. , Sämitigge Sämitigge almoot uuccâmnáál haldâttâhhoovdâ virge Nuorâilävdikode vuáđudem naanood säminuorâi máhđulâšvuođâid vaikuttiđ jieijâs kyeskee aššijd já tađe mield vuoigâdvuođâi oovdedmân, moiguin puáhtá suojâliđ já ovdediđ jieijâs kulttuuräärbi. Kolgâččii leđe tagareh škovlimsajeh ámáttáid, moid tääbbin lii tárbu já moiguin tääbbin piergee. Uási sämikielâlâš máttááttâsâst lii keevâtlávt lamaš kielâlávgummáttááttâs miätá iheluuvij, veikâ ton iä lah virgálávt tagarin miäruštâllâm. Keevâtlâš ovdâmeerhah maaŋgâkulttuurlâšvuođâ áárvustanemân já kulttuuribárdâs oovdedmân aarâhšoddâdmist: Säämi kielârääđi Sieidih lijjii eromâš luándučuosâttuvah. Suomâ sämmilijd puáhtá návt kielâlávt jyehiđ kuulmâ juávkun : tavesämmiláid , aanaarsämmiláid já nuorttâsämmiláid . 1. Lasetiäđuid pargoost addel nuorâičällee Kaisa Tapiola-Länsman, puh.. Noonâ hyelkki- já peerâkoskâvuođah nanodeh siärvuslâšvuođâ já siärvusân čonâsume. Ucánjáhháá šalligâšmáin Veikko muštâl jieijâs sämikielâ tááiđu hiäjusmum já maaŋgâi saanij vájáldum ko ij lah kiävttám kielâ. Ilo almossopâmušnr 111 ” Sämitige vaaljâlävdikode čuákánpieijâm já valjimvuáđđusijd iävtutteh mutteđ uđđâ laavâst . Ovdil juoigâm kuulâi argâpiäiván já masa juáhážân pieijui jieijâs juáigus . Ive vuossâmuuh uđđâ oppâmateriaaleh almostuvvii Lasetiäđuh : Nuorâirääđi asâttuvvoo häävild kyevti ihán. 11 . Sämikuávlu kieldah, staatâ virgáduvah / finnodâhlájádâsâh já sämiorganisaatioh kalgeh tieđettiđ já škovliđ merikoskâsávt pargeidis säämi kielâlaavâst. Párnáid kalga suojâliđ viärjulâš stuuimijn. Tagareh tulkkuumeh láá tuše ohtâ vyehi toohâđ heeitugin mii kulttuur. 3.3. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 2.5.2014 tme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. 1. Nuorttâlâškielâ kielâpiervâl, Avveel 69 275 € • ovdediđ párnáá luándu aicâdemnaavcâ já luándust jotteem tááiđuid 11.50 Säämi máttááttâskuávdáá sämimuusikuáppei muusikohjelm auditoriost Lasseen pargeeh láá čonnâsâm paargon. Tain tipšoi čoonnâsmáin jieijâs paargon já noonâ sämikielâ- já kulttuur maaŋgâpiälásáin já njyebžilis mättimáin láá olášittum puohâi sämipárnái kielâliih vuoigâdvuođah, meid toi sämipárnái, kiäi sämikielâtáiđu lii lamaš hiäđub. Sämitigge meridij iävtuttiđ sämikuávlu kieldáid já virgeomâháid ete toh selvâttiččii sahhiittâllâmtilálâšvuođâst occee njálmálii sämikielâ tááiđu tagarij occei uásild, kiäh ucáluveh sämikielâlijd pargoid. * Vilddas (kuhes karrieer ráhtám etno-juávkku) Muu tuojijn távjá uáinojeijee ärbivuáváliih sämityeje elemeentih lääččih ohtâvuođâ ulmuid, kiäh eellih teikâ láá iällám maalâkooveest kovvejum saajeest. Lasetiäđuid pargoost addeleh proojeekthovdâ Marko Marjomaa 050 438 2484 já kielâtorvočällee Siiri Jomppanen 050 493 9018. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi II mield (vuáđupälkki 3233,46 eurod / mp). Kööbenhaammân šoŋŋâdâhráđádâlmijn ij šoddâm čannee sopâmuš luáštukeeppijdmijn já äšši sirdâšuvá Meksiko puáttee juovlâmáánu šoŋŋâdâhčuákkimân . Vaaljâäššikirjeh postâduvvojeh kirjejum reivân jyehi jienâstemvuoigâdvuođâlâžân 7.9.2015 rääjist. Nuorâirääđi puáhtá meid orniđ tábáhtusâid já uásálistiđ jieškote-uvlágán tábáhtussáid . Ohtsâšpargo lasânij suáđij maŋa kuás Ruotâ Jokkmokist tollui 1953 vuossâmuš kuulmâ staatâ sämmilij konferens. Ääši kieđâvušeh 24.8.2011 teve-eennâlmlii aalmugtiervâsvuođâkonfereensâst Tuurkust . Čepis čuovâkuvviimijnis já innovatiivlijd tekniikaid kevttimáin Briceđo fáálá keččeid sehe visuaallii et kielâlii tulkkum sämikulttuurist. Säämi parlamentaarlâš rääđi pehtilis toimâ 15. kangasniemi ( at ) sámediggi . Sämmilij ärbivuáváliih iäláttâsah ađai puásuituálu, meccipivdo, kyelipivdo, nuurrâm já tyeji sirdeh ärbivuáválii tiäđu suhâpuolvâst nuubán. Proojeektpargee pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII / I mield (vuáđupälkki 1711,31eurod/mp). Säämi párnáikulttuurkuávdás nommâkišto Vuáđumáttááttâslaavâ já luvâttâhlaavâ njuolgâdusah sämikielâst máttááttâskiellân já amnâsin láá máhđulâšvuođah , moh kyeskih prinsiiplávt ubâ enâmân . Biodiversiteetstrategia olášutmist čonâdâteh turviđ sämmilii kulttuurlii täävi já ärbivyevi kevttiđ luándu . Possum ruvâšmuuikuh 18,30 eurod Säämi lippu tuhhiittui Säämi 13. konfereensâst 15.8.1986 Årest Ruotâst . Oovdânpyehtim mield Sosiaal- já tiervâsvuođâkuávluh šaddeh eennâmkuudij kuávdáškaavpugij sehe sierâ meridum paijeel 50 000 ässee kieldâi vuáđun. Tááláá ääigi čaabâkirjálâšvuođâ jurgâleh väldikielâi já sämikielâi kooskâst. Luovâsiälu ađai sarvah pisotteleh kyeddidääigi erinis já toi kuáđuttem lii korrâ pargo. tme 18.30 – 21.00 Eehidmáláseh Aanaar Kultahovist. Sämitige stivrâ tuhhiittij čuákkimistis sämikulttuuruási . Almos toimâttâh Sämmilijn lii Suomâ vuáđulaavâ mield kielâs já kulttuuris kyeskee jiešhaldâšem sämikuávlust. Uđđâ sämimuusik Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 25.6.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Pyeri Paaimân 3, Pargokirje Párnáá identiteet asâtteijen tuáimih sunjin teháliih ulmuuh. Sopmuš ličij historjállâš já ton tuhhiittem uáivildičij maailm vuossâmuu staatâsopâmuš šoddâm, mon uáivilin lii pyerediđ maaŋgâ staatâ kuávluin ässee algâaalmug, sämmilij, sajattuv. - Tavesämikielâlii peivitipšo turvim Ucjuv kirkkosiijdâst 45 675 € Artikla kuáská Suomâst sämmilijd . Páárnážân kalga šoddâdem já máttááttâs iššijn adeliđ máhđulâšvuotâ oppâđ meiddei säämi kulttuuräärbi. Sun lii meid pargojuávhu jeessân, mii valmâštâl sopâmuš ratifisistem Suomâst. tme 13.30 -13.45 Säämi omâhâštipšoo sahâvuáru: Maggaar argâ lii pääihist, ko tipšoh muštopyeccee ? Tuáivum , et love ive keččin puohâin säminuorâin láá aassâmsaajeest já kielâjuávhust peerusthánnáá siämmáálágneh máhđulâšvuođah oppâđ kielâ škoovlâst . Sämitige 16.–17. roovvâdmáánu ornim säminuorâi konfereensâst láá kuullâmnáál äigikyevdilis sahâvuáruh. sijđoh: 123 meriáigásii projektčällee Táálááh sämmiliih láá keđgiääigi aalmug maajeeldpuáttei uási, mii sajadui sämikuávlun tállân jieŋâpaje maŋa. Uđđâ vuáđustâsâi já tijmejuávu miäldásijd máttááttâsvuávámijd lii tárguttâs väldiđ anon čohčuv 2016. Tuulhah pargoost . Ulmen lii, et sämitiggeest liččii toimâsajeh puohâin sämikuávlu kieldâin já sämikuávlu ulguubeln-uv. Máttááttâs- já kulttuurministeriö mieđettij 20.2.2015 sämitiigán staatâtoorjân 550 000 eurod sämmilij kulttuur- já kielâpiervâltooimân sämikuávlust. ” Puovtijm oovdân tom , ete sämikulttuur kolgâččij suojâliđ sierânâslaavâin , tego puásuituálu-kuálástus- já miäcástemlaavâin . Kooveest Ucjuv škovlâliih monâmin Sirmá škoovlân máttáátteijeinis Nilla Tapiolain . Čájáttelleeh : Beaivváš-teatter fastâ čájáttelleeh Egil Keskitalo , Áilloš já Svein B. Olsen , eres čájáttellen lává Sarakka Gaup já Leammuid Biret Ravdna . Loppâäššikirjeest staatah nanodeh čonâdâttâmvuođâs OA algâaalmugjulgáštuš olášutmân. Kuávlulâš kielâid tâi ucceeblohokielâid kyeskee Eurooplâš vuáđukirje (SopS 23/1998) já Aalmuglâš ucceeblovoi suojâlem kyeskee raamialmossopâmuš (SopS 2/1998), KP-sopâmuš (SopS 7/1976) já Párnáá vuoigâdvuođâi sopâmuš (SopS60/1991). Ravvuuh láá valmâštâllum staatâi já algâaalmugij oovtâstpargon . Škoovlâ biologia já eennâmtiätu 5 – kirjeest fiäránistem álgá oppáin niijto iälánijn. Täsivääldi President já rovvá Jenni Haukio puáttiv Saijoos salin. pištee ruukitooimâ viärmáduv oovtâstpargočonâdâtmân Sämitige čuákkim meridij 30.10.2014 kyedittiđ Ilo 169-sopâmuš ratifisistem jienâiguin 14-4 . Lasseen oovtâstpargoiähtun lii et jyehi eennâm sämitigeh uážžuh ruttâdem já kielâáámmátlijd haavâ várás. Koovest ovtâskâssaje Outi Pieski máálám tavlust. Taaiđâtábáhtus, mii uárnejuvvoo ihásávt, addel tergâdis lávdástemvuáttámušâid já mii puoh tehálumos, jieijâskielâlijd kuldâleijeid já keččeid. • aicâdiđ piäiválávt šooŋâ já jieškote-uv luándualmonijd Nuorâirääđi taha sämitige stiivrân iävtuttâs jesânijn, kiäh väljejuvvojeh, já lopâlii miärádâs taha sämitige čuákkim. Sämitige ovdâsteijen nuorttâlâškulttuurvuáđudâs stiivrâst lii kulttuurlävdikode saavâjođetteijee Tauno Haltta. ” Mun lam 19-ihásâš já vuálgus Vuáčust, mii lii Suomâ mädimus sämisijdâ. Uđâsaassâm álgá Ive 2015 Kielâtaho-palhâšume lii čujottum Mielenterveystalo. Euroop rääđi , sämitigeh já olgoašijministeriö uárnejeh seminaar ” Sämmiliih – aalmug , kulttuur já kielah já Euroop rääđi ” säämi kulttuurkuávdáš Sajosist 28.11.2014 . Sopâmuš tehálumoseh artiklah 14 já 15 kieđâvušeh algâaalmugij vuoigâdvuođâ enâmân, čáácán já luánduvaarijd. Tärkkilub tiäđuh teatterteeman lohtâseijee suorgijn kávnojeh taan liinkâ tyehin. Palhâšumelävdikode mield iävtuttâs lâi toimâlâs čuávdusin pehtil já ovdánemtohálâš já tiävdá pyeremustáá kištottâlmân asâttum hästee uulmijd. Sämikuávlu kieldâin škovlâ lii kenigâs orniđ sämikielâ mättee uáppei vuáđumáttááttâs válduoosijn sämikielân. Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg IV A Nord Sápmi já pargo vuáválâš olášuttem várás Suomâ sämitigge ocá Mudoi sämikuávlust tuáimee staatâ ohtâduvâi já sämikuávlu kieldâi sämikielâlâš palvâlusah olášuveh iänááš tulkkâpalvâlusâi já jurgâlusâi pehti. Persovntiäđuh kieđâvuššojeh tuše nommâkišto ohtâvuođâst , iäge toh luovâttuu ovdâskulij . Ovdebáá laseteddilâs almostui moonnâm kuovâmáánust já ton vuobdii jotelávt loopân. “ Taat lii uáli tehálâš iävtuttâs. Säämi kulttuurkuávdáá toimâ: haldâttâshovdâ Juha Guttorm, puh.. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Sämiparlamiänttárij konferens Sanila-Aikio , kote väljejui vuossâmužžân värisaavâjođetteijen , lii sämitiggeovdâsteijen vuossâmu paajees . Saavâjođetteijeevuotâ pištá 16 mánuppaijeed. Tiäđáttâs ive 2012 kieldâvaaljâin Iänuduv já Suáđigil nuorah vyelgih väldikodálâš tanssâtábáhtusân Nommâ ij uážu leđe kiävtust siämmáá västideijee säämi viäsust . Ive 2013 nuuhâm SaKaste- proojeekt puátuseh láá tääl puohâi kiävtust neetist. Muusikoovdânpyehtim Ánnámáret Ensemble Oovdeb suhâpuolvah láá lááccám sämmiláid iävtuid cevziđ nubástuvvee ohtsâškoddeest. Klemetti Näkkäläjärvi , saavâjođetteijee ( sämitigge ) Sämitigge vuáđudui ive 1995 uđâsmittum vuáđulaavâ vuáđuld. Haldâttâhhovdâ Juha Guttorm toolâi lekkâmsaavâs. Pevdikirje kieđâvuš geenivaarij finnimvuođâ já hiäđui jyehim . ” Terhi Harju Tääbbin uáppá še ennuv sämmilij historjást já eres sämikuávluin, sehe säämi ärbivuovijn. Foorum iävtuttij, et sosiaal- já tiervâsvuođâkyeimivuotân valduuččij uđđâ uási, mii kuáská ärbivuáválij iäláttâsâi turvim já ovdedem. Puástudkevttim uhrân šoddâm párnáá kalga išediđ puárániđ já suu ohtsâškoodán vuáhádem kalga ovdediđ. Čohčuv mudoi-uv puásuialmaah rahtteteh táálván huolâtmáin moottorkiälháidis já eres puásuituálust tarbâšum pargopiergâsijdis . Kunnijâttum täsivääldi president já árvukyesih Nuorttâlâšääših láá laavâ mield eennâm- já meccituáluministeriö vuálásâžžân . 9 . Skuápun kuovlâlmáin puávtáh kavnâđ meid suoppâin já ravvuid , maht suopânjáin njuárustuvvoo . Tiäđáttâs uážžu almostitteđ vuossaargâ 14.4. tme 15.00 Staatâčällee Raimo Valle saahâ lii luuhâmnáálá ollásávt täst Stáhtačálli Raimo Valle Helssegis 13.11.2008 já Statssekretær Raimo Valle 13.11.2008 Helsingfors . Pirâsministeriö COP11-siijđoh Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase sehe pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Anarâškielâ aabis finnij pargokirje Stipendih mieđettuvvojii čuávvoo uáppeid : Inga Påve Idivuoma ( Kiärun / Sámi allaskuvla ) , Marjo Magga ( Vuáčču / Sámi allaskuvla ) , Berit Sonkamuotka ( Iänudâh / Oulu ollâopâttâh ) , Sierge Rasmus ( Jyväskylä / Oulu ollâopâttâh ) , Inger-Elle Suoninen ( Aanaar / Sámi allaskuvla ) , Joni Saijets ( Kärigâsnjargâ / Oulu ollâopâttâh ) . 5. riemih toimáid vâi lasetteh tiettim Suomâ kuávlulâš já ucceeblohokielâin já lasetteh soováášvuođâ tai kuáttá, sehe puoh škovlimtaasij almos máttááttâsvuáváámij ete juávkkuviestâdemniävui vievâst. Sämikulttuurist ärbivuáválâš kulttuurolgospyehtim uáivild juoigâmmuusik, säämi tyeje, sämitaiduu, muštâlemärbivyevi já oskomušâid, kirjálâšvuođâ, sämikielâlijd päikkinoomâid sehe säämi huksimärbivyevi (el. Kirje lii finniimist sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst Sajosist Anarist. Sämitiggeest láá lasseen uálgitoimâsajeh Iänuduvvâst já Ucjuuvâst. Haldâttâsohjelmist iä lah kuássin ovdil lamaš návt maaŋgah sämmilijd kyeskee ulmeh já oro , ete toh olášuveh tievâslávt ” , saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâl . Taat čuávu uásild tast, ete AIL lii uástám ive 2013 rääjist sämikielâlijd vajoidittempalvâlusâid el. Kišto iävtuttâsah láá toimâttum nommâmerháin , et taam muddoost juátkiđ väljejum tahhei noomah iä lah tiäđust . Lasseen laahâ kenigit haldâšemkuávlu kieldâid orniđ sämikielâlâš ovdâmáttááttâs já puárásij huolâttâs tom halijdeijeid . Säämi tuáiján kuleh el. muorâ-, čuárvi- já nähkityejeh sehe kässeekeđgi- já tanesraŋgâhervim, čyeldim já paajâpihtâsij kuárrum já hervim párgálduvâiguin já padijguin. Johan Turi lii kirjeest i. 1910 Muštâlušah sämmilijn ( Muitalus sámiid birra ) kuvvim sämmilij aalmugärbivyevi já eromâšávt puásuisämmilij aalmugärbivyevi . Studio vuáđusárgus lii uáinimnáál vuáđusárgusist vyelemuu suájást. Suomâst sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedem lii äšši, mii ij finnii huámmášume mediast. Taat meid tovâččij älkkeebin ráđádâlmijd sämiovdâsteijeiguin , main kalga leđe merhâšittee uási ratifisistemprosessist . Talle kiišton uásláistám iävtuttâsâsâin palhâšumelävdikodde tuhhiittij árvuštâllâmnáál ohtsis 69 iävtuttâssâd. Tot meerhâš maailm kiävhum já oovtâpiälásâžžân šoddâm já maailm algâaalmugij kieláid čoggâšum tivrâs kulttuurtiäđu lappum , páhudij Arhinmäki . viehis veriviäru väldeid . Klemetti Näkkäläjärvi saahâ olmoošvuoigâdvuođâváldálâžân 12.6.2012 Sämitige 5.3. adelem ciälkkámuš vuáđuduvá sämitige čuákkim tuhhiittem miärádâssáid čuákkimijn 4/2013 já 2/2014 sehe sämitige čuákkimij tuhhiittem eres ciälkkámuššáid já vaaljâpaje toimâohjelmân. * Čuákkimfaalâdmeh. Luuvâ lase. KOLE JÁ PROONSI KEVTTIM SÄÄMI TYEJEEST Petteri já Sami Laiti Samekist muštâláin , ete suái kevttiv säämi tyejeest kole tuše tiiláámist . Kulttuurehidist Tiina Sanila-Aikio , Liisa Holmberg já Juha Guttorm adeleh kukáid kulttuurkuávdáá nommâkišto vyeittei Matti Morottajan sehe lasâlijnekišto vyeitteid Tytti Bräysyn sehe Anna-Leena Pyylampin . Toh láá uási mii kulttuurlii sämmilii ärbivyevi, mon kihheen ij pyevti väldiđ mist meddâl. Almottâtmijd Säminuorâi taaiđâtábáhtusân kalga vuolgâttiđ majemustáá vástuppeeiviv 2.3.2012. Sämi-iäláttâsâin tuše puásuituálu já kietâtyejeh láá jo ohtuunis kannatteijee iäláttâsah. Kuávlust láá ohtsis suulân 20 000 máhđulâš äššigâssâd, kiäh tarbâšeh sämikielâlijd spesiaaltuáhtárij palvâlusâid. Akwé:Kon ravvuuh suomâkielân ECRI movtijdit Suomâ virgeomâháid čuávvuđ säämi kielâlaavâ já sämmilij eenikielâlâš máttááttâs kyeskee vuoigâdvuođâ olásume. Lävdikodde juáhá kirječälleid já jurgâleijeid išeruuđâid já torjuid. Sämikulttuur tuđhostoimâkodde Ilmari Tapiola Kove: Sára Márjá Magga. arâšoddâdem kyeskee lahâasâttem uđâsmittem, kieldâi staatâuásivuáháduv uđâsmittem já sämikielâ iäláskittemohjelm ovdánem staatârääđi kieđâvušmân. Anarist 22.11.2013 Sämitigge Sämitigge puáhtá pálkkááttiđ meriáigásijd olespiäiválâš pargeid oppâmateriaal kietâčäällim- já eres pargoid. Lasetiäđuid pargoost addel säämi muusikkuávdáá vuávájeijee Oula Guttorm p. 050 574 2765, oula. Lasetiäđuh: saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi + Pertti Heikkuri já Nilla Tapiola čuávumin uásipeličuákkim Pargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh kuleh ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá vuáđudemprojektân. 9.11 . Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Sämitigge kiävttá jiecânâs meridemvääldi. Muoi láán kuohtuuh meid suáldátliiton kulâhánnáá riijkah. Tábáhtus uárnejuvvoo jo-uv ohhoost 12 teikâ 13. Pargo álgá 2.4.2013 já pištá 30.6.2014 räi. Virge tohálâšvuođâvátámâšah láá sämitiggeest adelum asâttâs 5 § (1727/1995) miäldásiih. Hahâkoordinaattor västid haavâ olášutmist já puáđusijn. Ohjelmist tiädutteh neelji toimâsuárgán: Tutkâm já innovaatioh, Irâtteijeevuotâ, Kulttuur já piirâs sehe Ohtsiih pargomarkkâneh. Váldálâš lâi pyereest tietimin Suomâ sämmilij tiileest já sun halijdij rehelávt ovdediđ sämmilij sajattuv Suomâst ”, saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâlij. Åland eennâmkode kuávlust iä lah kieldâvaaljah ive 2012. Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ovdán Jieijâs uáppei lasseen Aanaar kieldâ máttáátteijeeh adeleh káidusmáttááttâs ohtsis käävci luvâttâhuáppei. - sämikielâlâš sosiaalsyergi palvâlusâi ovdedem. Algâaalmugeh láá kuhháá vaattâm , ete uásipeličuákkimist meriduuččij väldiđ kiävtun algâaalmug-teermâ algâsiärvus saajeest . Olgominister Erkki Tuomioja kollij 21.1 . Kielârääđi já sämikielâ toimâttuv pargon lii säämi kielâlaavâ ovdedem já kocceem lasseen pyerediđ sämikielâ sajattuv já luptiđ sämikielâ status ohtsâškoddeest. lyevdispellâpargopääji. Lasetiäđuid pargoost adelává kielâtorvočällee Siiri Jomppanen siiri.jomppanen@samediggi.fi ja má. kielâaašijčällee Marko Marjomaa. Harald Gaski lii porgân vijđes kielâovdedempargo já jieijâs tutkâmpargoin lamaš merhâšittee tahhee sämikielâlii čaabâkirjálâšvuođâ árvuštem paajeedmist. Stuárráámus uási sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst, sämikielâlâš tiäđusirdemist, kirjálâšvuođâst, musikkist já puohâin almostittum sämikielâlâš materiaalist lii tavesämikielâlâš. Sämitige kulttuurlävdikodde juovij ive 2010 kulttuurtorjuid Almos toimâttâh hoittáá ekonomia- , pargojuávkku- já eres almoshaaldâšmân kullee aašijd . Eidusâš uuccâmäigi ij lah, mut torjuuh occojeh táválávt skammâ-uđđâivemáánust, et puáttee ive pyevtittemvuávám lii pargo vyelni. Sämitige tievâsčuákkim mield kuávluhaldâšem ovdedemhaahâ mana ollásávt lappâd sämmiláid vuáđulaavâst já sämitiggelaavâst torvejum jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem. Säämi kulttuurkuávdáá válduláigulâžžân tuáimá Sämitigge , mii tastoo laigut viistijd eres kevtteid . Pajeuáppeeh : Miärádâs symbollii merhâšume lii styeres . Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg IV A Nord Sápmi. Oppâkirje kieđavuš čielgasavt kyehti eennamuasi, Maada- ja Tave-Amerik. Suáđigil : Teemu Valle , Makreta Pyhäjärvi já Aleksanteri Pulska , 12.14 M ietimielâlávt-uv juurdâštijn tuše 10 olmožid 30:st sárnuh eenikielânis sämikielâ, já taan love ulmuu juávkun šiättá fáárun tuše ohtâ aanaarkielâ já ohtâ nuorttâkielâ sárnoo olmooš. Sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv já sämikuávlu eennâmkevttim vuávám oovdedmân Akwé:Kon - ravvuin lii stuorrâ vaikuttâs. / II mield (vuáđupälkki losijttáá 2540,57 eurod / mp). Ovdâsteijee / - h Staatâi merikoskâsâš raportij lasseen orgaaneh väldih vuástá algâaalmugijn já aalmuglâšseervijn ciälkkámušâid já uáinuid sopâmušâi olášutmist. ALKU-haavâ lahâaasâtmist já haavâ puáhtám nubástusâin haaldâšmân já staatâtoor ¨jâvuáhádâhân kalga orniđ sämitiggelaavâ § 9 miäldásijd ráđádâlmijd, čielgiđ haavâi vaikuttâsâid sämikielân já säämi vuáđulavâlâš kulttuurjiešhaaldâšmân. Lasetiätu: Tiänu kuálástemärbivuáhán kuleh tááláá ääigi kieldum rastapuáđu, tuohâstem já kullekoldem sehe vala kiävtust leijee luosâpuáđu já länipuáđu, viermipivdem čuážžoo viärmáin, koldem, kulgâdâhviärmáin pivdem, já stággu- já vuoggâkuálástem. Väldikodálâš Nuorâ Kulttuur – tábáhtus ij uárnejuu taan ive ollágin, et Säminuorâi taaidâtábáhtus lii aaibâs jieijâs jiečânâs tábáhtus. Toimâviistijn lii máhđulâšvuotâ meid jieškote-uvlágánij säämi tuojij tuoijuunân. Sämitigge kištoot Säämi kulttuurkuávdážân šaddee raavâdviäsu láigusopâmuš. Čuákkimist meridii toollâđ jieŋŋâlis savâstâllâm teemâst ” kuávlulii ohtâvuođâ hástuseh já máhđulâšvuođah juohhum ärbivuáválii tiäđu suojâlmist ärbivuáválii tiäđu nanodem várás já sopâmuš kuulmâ ulme juksâm várás soovâdvuođâst luánduin. ” Haavâst porgâččii 12 olmožid. Ucâmušmonâttâlmist nuávdittuvvoo staatâtoorjâlaahâ (688/2001). Ulmui lasseen kalga kunnijâttiđ meiddei luándu. Taah ääših láá uásild vaikuttâm maaŋgâi sämikulttuur totkei uáivilân tast, et tihtâ lii ärbivuáválâš juáigustihtâ, mut meiddei kirječällee táiđučááitus. Niillas Holmberg & Roope Mäenpää * Čuákkimfaalâdmeh . Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo kyevtipiäivásâš tábáhtussân Ruávinjaargâst nuorâitáálu Mondest kuávdoo kaavpuh cuáŋuimáánu 7.–8. peeivi. Sämitigge meridij iävtuttiđ sämikuávlu kieldáid já virgeomâháid ete toh selvâttiččii sahhiittâllâmtilálâšvuođâst occee njálmálii sämikielâ tááiđu tagarij occei uásild , kiäh ucáluveh sämikielâlijd pargoid . – Raportistem várás uárnejum tilálâšvuođâi maŋa puátih táválávt lase koččâmâšah, moid halijdep vástádâsâid. Juhle lekkâmsaavâst Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi puovtij oovdân oovdeb suhâpuolvâi korrâ pargo sehe seervij tergâdis rooli kulttuur siäilumist. """ Hirmâdâsráp "" anarâškielân" Kuldâldijn sun muuštâč kielâ já mielân mäccih lappum säänih . Miärádâsâin tuálloo pevdikirje. , LVM . ILO äššitobdee-komitea Máhđulâšvuođâin še láá jieijâs rääjih – ubâ Suomâ ortodoksâlâš kirkkokoddeest láá jesâneh tuše muáddi tuhháát eenâb ko ovdâmerkkân Ruávinjaargâ luterilâš servikoddeest . 010 839 3134. Kovetaaidâ lii ohtâ olgosadelemhäämi, mii oovded párnáá mielâkuvviittâs já ruokkâdvuođâ jiešolgosaddelmist. 0400-142518 já šleđgâpostâ Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan , aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen . Juáigusijguin máttáátteh nuorâb suhâpuolvâ ulmuin já hiäimuvuotâvuáháduvvâst , luándust , paaihijn , puásuituálutaavijn já ellein . Sämitige neeljikielâsâš nettisiiđoh Kulttuurkuávdáá huksit Seenaat-kidânjâsah, mii uárnee kuávdáá vuáváámist almos arkkitehtkišto. Keejâ uánihisvideo sämimáccuhân kárvudâtmist . Mun kal kuorâm madâräijihâm PETTERI LAITI LII OOVDÂSTJOTTEE SIILB JÁ TÄÄVTI OOVTÂSTMIST SOLJOČIIŊÂIN Mii madduuh tarbâšii savâstâllâđ koskânis jo ton tovláá rääjist , ko uážudii olssis áigápuáđu meccipivdoin . Sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv já sämikuávlu eennâmkevttim vuávám oovdedmân Akwé:Kon - ravvuin lii stuorrâ vaikuttâs. Eromâš ulmen lii turvâstiđ EU InterregSápmi - ruttâdemohjelm siäilum jiečânis ohjelmin, ton ruttâdem turvâstem já ohjelm haldâšem já virgeváldálâšvuođâ kepidem. • orniđ sämipárnái ohtsijd ihásâš tábáhtusâid Lasetiäđuid pargoost addel nuorâičällee Kaisa Tapiola-Länsman, puh.. “ Taat lii tuođâi tehálâš linjim. Ilmari Tapiola Muu nommâ lii Haanu Heeihâ Aaslâk Antti, Aslak Antti Paltto (2008) Motomeh staatâ virgealmaah já kieldâ njunošvirgealmaah já pargeeh iä kuittâg lah vaaljâtoháliih. Sämikielâ ij lah tuše tiäđusirdem teikâ viestâdem , peic čonnâšum iäláttâssáid , tuáján , juáigusân , taiđui já luándun ” , Magga-Vars tiäduttij . Sämmiliih láá toi ulmui maajeeldpuátteeh, kiäh asâttii Tave-Fennoskandia tállán jieŋâääigi maŋa suullân 10 000 ihheed tassaaš. Sämikielâlijd já kyevtkielâlijd meesuid toimâtteh Aanaar já Ucjuv kuávluin . Näkkäläjärvi Klemetti , sj Säämi kulttuurkuávdáš Sajos Säminuorâi taaidâtábáhtus čokkij njuhčâmáánu majemuu peeivi Ucjuv kirkkosiijdâ škoovlân paijeel 350 párnážid já nuorrâd stivrejeijeidiskuin sämikuávlu škoovlâin.  Heli Aikio tuálá anarâškielâlii sämmilâš suhâspellâ - pargopääji. Mij tiäduttep meid, mon tehálâš lii tuálvuđ ráđádâlmijd aktiivlávt ovdâskulij, vâi almottum viiđâ ive äigitavlust puáhtá toollâđ kiddâ. Tábáhtus tekniikâst västid Tuupa Records , kote pyevtit sämmilâš muusik . Saavâjođetteijeeh ráđádâllii loopâ räi vâi sij finniiččii sämmilijd nuuvt šiev ráđádâllâmpuáttus ko máhđulâš. Nuorâirääđi Škovlimpeeivih šaddeh teorialuvâldâlmijn já stivrejum pargopáájáporgâmpeeivijn. Urpo Vuolab nomâttui sämitige väriovdâsteijen meccihaldâttâs Ucjuuvâ ohtâsâšpargojuávkun . Suomâst , Taažâst já Ruotâst lii sierânâs ovdâsvástádâs sämikielâ siäilumist já oovdedmist ellee kiellân meid sämikuávlu ulguubeln . Nuorttâmeerâsyemmilâš kielâin stuárráámusah láá suomâkielâ já eestikielâ. Artikla 8(j) aalmugijkoskâsii maaŋgâihásii pargo-ohjelmist láá meridâm väldiđ anon indikaattorijd kielâlii maaŋgâhámásâšvuođâ tiileest já ovdánmist; algâaalmugij ärbivuáválij kuávlui eennâmkevttim nubástusâst já ovdánmist sehe ärbivuáválij iäláttâsâi hárjuttem tiileest já ovdánmist. Dollagáddi-sali heivee meid cocktailtilálâšvuođáid . Biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) Sämimuusik Aamnâsttâs kulttuuräärbi pirrâdâhân kuleh el: Stream-vuolgâttem lasseet tuáivu mield tiäđu sämitige tooimâst vijđásubboht-uv ” saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi kommentistij miärádâs. Saijoos vielgiskággáin nukkečaitâlmijd puáhtá čäittiđ ubâ salin. Nuorâirääđi mield säminuoráid lii adelum eromâš kanava vaikuttiđ jieijâs aššijd. - Heikki Paltto täst Tiäđám tom tääl, et lam sämmilâš já tondiet luuvâm-uv máttáátteijen, vâi puávtám sirdeđ kielâ nuuvt maŋgâsân ko máhđulâš. Uđâsaassâm ääigi tááláá Suomâ já Taažâ taveuásih luhhii Tuárnus já Kiemâ Laapijd. Sämikielâi tááláá tile já iäláskittem suogârdâllâm pargojuávhu mield puoh kulmâ Suomâst sarnum sämikielâ – tavesämikielâ, aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ – láá uhkevuálásiih. Nuorttâlâšsiärváduv siärvádâh- já iäláttâsvuáháduvvâst láá pyeremustáá siäilum tiäđuh Syennjilsiijdâ nuorttâlâšsiärváduvvâst. Algâaalmugeh puátih Anarân kuulmâ sierâ nannaamist já kulttuurij kuáhtám lii áinoošlajâsâš festi-vaal historjást. Binna Bánna párnái radio Vuáđulaavâ 1 7 § 3 moomeent mield sämmilijn aalgâaalmugin lii vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur . Lopâlâš ciälkkámuš adeluvvoo 24.4.2015. Sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh koordinist škovlim já tuáimá ornijdummeen, mii haaldâš staatâtorjuu. Konferens julgáštusâst kieđâvušeh sämmilij oovtâstpargo ovdedem, sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume sehe avžuutteh staatâid ratifisistiđ ILO-169 sopâmuš algâaalmugij vuoigâdvuođâin. Vástuppeeivi adelui olgos Katainen I haldâttâs haldâttâsohjelm. - oppâmateriaal tieđettempargo, vuorkkim já jyehim, Maŋeláá kiirján kárván kiđđâuási já hárjuttâskirje. 4.2.4. Syemmilâš škoovlâid já eres-uv tiäđuhalulijd palvâleijee uđđâ internet-siijđoh lehâstuvvii juovlâmáánu aalgâst . Čáitálmâs lii áávus Aanaar vyeliškoovlâst vástuppeivi 12.6. rääjist pasepiäiván 14.6. räi. SPR váátá, et tave-eennâmlâš sämisopâmuš ráđádâlloo oleslâžžân já puoh sopâmušhammiittâs tähidem vuoigâdvuođah olášuveh. 16. Kove: Sämitigge Vaaljâluvâttâlmân merkkejuvvojeh meiddei toh ulmuuh , kiäh jiejah ucâluveh kirjálávt vaaljâluvâttâlmân já kiäid vaaljâlävdikodde pááhud jienâvuoigâdvuođâlâš sämmilâžžân . Sámi Duodji lii kuávdáá vuossâmuu keerdist , váldu-uuvsâ paaldâst , nuuvt et káávpán lii älkkee puáttiđ . Sämikielâ iäláskittemohjelmân stuorrâ tárbu Pyevtitteijee Suomâ sämmilijn jo stuárráámus uási áásá sämikuávlu ulguubeln, párnáin joba 70 %. • máttááttâllâđ puuvko já niijbe kevttim Lahtos 7 Proojeektvuávám sämikielâlij sajenoomâi nuurrâm- já vuorkkimprojektin Uápásmuim kielâ- já kulttuurkuávdáá tooimân já peesâim čuávvuđ máttááttâs. Break vuáđusij lasseen puáhtá uápásmuđ meiddei tánssám akrobaattilub piälán já toohâđ lihâstâhkuálusijd. Ärgis páárnáš taarbâš eenâb ääigi já torjuu sárnumist. Lasseen juávhust lâi šiev ohtâvuotâ keččeid já lávdástem lâi makkuutteijee. Sämitige nuorâirääđi Kulttuurčällee váldupargon lii toimâđ kulttuurlävdikode oovdânpyehten já čällen. Sämmiláid lohtâseijee mielâkoveh , maid meiddei škovlâ alnetuálá , puátih távjá topeliaanlâš ääigist já áigáduvâst , kuás sehe syemmilâš já sämmilâš siärvusist ellii vala ovdâmoodeernlâš ääigi . Sämitige stiivrân väljejuvvojii jienâstem maŋa čuávvoo jesâneh: Šiljopiirâs • muusik, juáiguseh, leuŠddeh, livđeh, lavluuh Väldikodálâš tanssâtábáhtus SottiisiMoves tuálloo Tamperest 11.-15.6. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Eres vuovvijn toimâttum iävtuttâsah hilgojuvvojeh. Sämitigge / Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh, SAJOS, 99870-Aanaar, Suomâ / Finland. Sämitige kulttuurlävdikodde juovij čuákkimistis 13.2. – 14.2.2009 taan ive (2009) kulttuurtorjuid. Vuossâmuu čuákkimân uásálistii čyeđeverd ulmuuh já sij pottii Ruotâst já Taažâst, ige historjállâš čuákkim vala uáivildâm merikoskâsijd já väldikode raajijd rastaldittee sämmilâš ovtâspargo älgim. Almolávt juurdâštijn uáinám sämmilij puátteevuođâ čuovâdin , ko jis mij rooččâp ton oovdân tääl , te turvip ton siäilum . Vaaljâlävdikodde Lii tehálâš čuávvuđ vuossâmuu uásipeličuákkim já maht sopâmuš kenigâsvuođah láá olášuttum enâmijn , moh láá ratifisistâm sopâmuš . Sämitige saavâjođetteijee blogi , kost sun maainâst 8(j)-čuákkim tubdâmušâin Lahâčällee váldupargon lii toimâđ sämmilij vuoigâdvuođâid kyeskee aašij valmâštâllen já oovdânpyehten sämitige haldâttâsâst. Puáttee tooimâ vuávám várás Sämitigge já Iänuduv kieldâ kärttejeh sämiperrui halulâšvuođâ uásálistiđ tavesämikielâlii kielâpiervâltooimân Iänuduv kieldâ kuávlust. “ Lam uáli tuđâvâš foorum almosciälkkámušân já SPR poorgâi ennuv almosciälkkámuš oovdân . Sämitigge váldá vuotân jieijâs tooimâst säämi ärbivuáválâš tiäđu táárbuid já oovded ärbivuáválâš tiäđu siäilum, sirdâšem já ovdánem puáttee suhâpuolváid puohâin toimâinis. Sämikulttuur kárttá ain kuáhtáđ stuorrâ hástusijd. * Kähvi já teejâ teikâ pajalâš Parlamentaarlâš rääđi Kuávdáá huksimpargoh láá vuálgám joton taan ohhoost já tot kolgâččij valmâštuđ ive 2011 loopâ räi . Sämitigge pálkkáát kesipargeid oppâmateriaalpargoid. Parlamentaarlâš rääđi váátá tääl, et älgee ráđádâlmáid kolgâččij asâttiđ pištee já tuhhiittettee äigitavlu. Anarâškielâ aabis lii meeri valmâštuđ čohčuv 2009 kyehtin kirjen , čohčâ- ja kiđđâaabisin . Tyejipiergâskaasâ vievâst Kištorááiđui kulmâ pyeremus palhâšuvvojeh stipendijguin . Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 27.2.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar teikâ info@samediggi.fi. Nuorttâsämmiliih äässih tääl pirrâ Suomâ , já maaŋgah sist láá pyereest škuávlejum . Sämmiliih kirhoost 4.2.2012 . Iävtutátuliih Akwé : Kon ravvuuh láá valmâštâllum oovtâst algâaalmugij ovdâsteijeiguin já tuhhiittum biodiversiteettisopâmuš uásipeličuákkimist ive 2004 . Keejâ ravvuid puurâdmáid almottâtmist. Pirâstiäđu kirjeh láá almostum aanaarsämikielân Kulttuurkuávdáá eidusâš vuávám algâttuvvoo uđđâivemáánust 2009 já huksimpargoh älgih kiđđuv 2010. Pálkkám meriduvvoo sämitige pálkkámvuáháduv vátámâštääsi IV. Nuorâirááđán väljejuvvojeh kyevti ihán häävild saavâjođetteijee, värisaavâjođetteijee já kulmâ eres jeessân sehe juáhážân persovnliih värijesâneh. Jis ortodoksâlâšvuođâst lii merhâšume , te kalgeh nuorttâsämmilih jiejah virkosmuđ aalmug siste . Luvâttuv tavesämikielâ eenikielâ máttááttâs várás lii almostum uđđâ oppâkirje Giela geainnut 2. Suomâ sämitige saavâjođetteijee pargo spiekâst Taažâ já Ruotâ sämitige saavâjođetteijei pargoost . 34-ihásâš VÁLDUSALI 195-430 ulmui, 417 m2. 3 ) eres sämmilij vuoigâdvuođâ algâaalmugin hettee kuávlui kevttimhaamijd ucâmušâst uáivildum kuávluin já ton alda . Säämi párnáikulttuurkuávdáš uásálist máhđulâšvuođâi mield meid sämitábáhtusâi orniimáid ovdâmerkkân pyevtitmáin ohjelm párnáid já nuoraid . Sämikuávlu kieldâin tuše Ucjuuvâ kieldâst sämikielâ kiäččoo virgehoittám iähtun tâi sierânâs ánsun. Noonâ jieštobdo, čielgâ uáinu alnestis já noonâ identiteet išedeh párnáá toimâđ jieijâs iävtui já tááiđui mield sehe olssis luándulâš vuovvijn. Heikki Nikula čuojâldit meid eres sämiartistijd. Taan ohtâvuođâst Suomâ Sämitigge ocá meriáigásii proojeektčällee. Sämikielâlij já kulttuurmiäldásij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi pyevtittem stuárráámus hástusin láá jurdâččemvyevih sehe sämikielâlâš pargoviehâ- já reesuursvänivuotâ. Hildá lii eskin älgimin muusikrähten já sun lii ávusmielâsâš ereslágán máhđulâšvuođáid. Anarist 10.1.2013 Sämitigge Tot lii tavesämmilij ärbivuáválâš muusik já ton nabdeh lemin ohtâ Euroop puárásumosijn ain ellee muusikärbivuovijn. Almottâttâmluámáttuvvâid lep viggâm rähtiđ nuuvt oovtkiärdánâššân ko máhđulâš, mutâ jis toiguin šaddeh vädisvuođah, táttup väldiđ ohtâvuođâ Unna-Maari Puulskan. Peljimerkkâ almoot omâsteijeevuođâ já suuvâ, moos poccuu omâsteijee kulá. Stivrâ meridij, ete Sämitige ekonomâlii tile tiet sämitigge ij pyevti luávdiđ ovdâsteijes uásálistemkoloid. Uđđâsuboh kulttuurolgospyehtimeh uáivildeh uđđâáigásâš sämimuusik , teatter já elleekovetaiduu . Juáháš, kote uáiná, et sun lii vuoigâdvuođâttáá kuođđum meddâl vaaljâluvâttâlmist tâi suu kyeskee merkkim lii vaaljâluvâttâlmist puástud, puáhtá kirjálávt vaattâđ njuolgim vaaljâlävdikoddeest majemustáá cuáŋuimáánu 11. peeivi ovdil tijme 16.00. Sämitigge kunnijât staatârađđijn finnejum ohtsâšibárdâs sämitiggelaahân já váátá taam ohtsâšibárdâs kunnijâttem meid ovdâskoddeest. Juáigus kulloo keevâtlávt tuše Yle Säämi ohjelmijn muádi väldikodálâš konsert teikâ ohjelmvuárhá vuotânväldihánnáá. Sämikielâ já - kulttuur maaŋgâpiälásáin já njyebžilis mättimáin láá olášittum puohâi sämipárnái kielâliih vuoigâdvuođah . * Parlamentsalist láá juvâstâhvyebdimvuoigâdvuođah . III Konkreetliih kielâlávgumvyevih sämimáttááttâsâst 3 oč Sämmilij sosiaalpalvâlusâi ovdedemohtâdâh-proojeekt puátusin rahtui Säämi arâšoddâdemvuávám , mon ruotâsmittem já pargomaalij ovdedem juátkojii Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemproojeekt ääigi . Joođoost leijee ráđádâlmijn tave-eennâmlâš sämisopâmuš ááigán uážžumân tiädutteh , ete sämmilâškoččâmuš lii staatâi raajijd rastaldittee já ráđádâlmijn sättih tiäduttiđ mieđetteijee vuáháduvvâid já máhđulâšvuođâid oovtnálásittum aldanemvuáhán Ucceeblovoraamisopâmuš teemaatliih čielgiittâsah Ive 2004 vuáimán puáttám uđđâ säämi kielâlaavâ uáivilin lâi toohâđ sämikilâlâš ášástâllâm virgeomâháin luándulâžžân já kepidiđ kuuloold unohâžžân tubdum tulkkum. Ááhu muštâlusâi já Ááná já Saammâl savastâlmij pehti puáhtá máttááttâllâđ mielâkiddiivávt aanaar sämikielâ. Säminuorah kärttih kuáhtáđ uáli ennuv hástusijd tááláá ohtsâškoddeest já nuorâirääđi lii tuođâi tárbulâš, vâi nuorâi jienâ, huolah já iävtuttâsah šaddeh kulluđ. – Säämi Kielâkäldee ij návt lah oovtâ fyysilâš sajan sajostittum kuávdáš, peic kielâohtsâšpargo Suomâ, Ruotâ já Taažâ sämitiigij kooskâst. Must láá poccuuh, et puásuipargoid mana še ennuv äigi. Almottâtmeh_2009 Škoovlâ biologia, Sisčääsih Puhelinkuávdáá nissoonkyevtis kaččâláin laasâ kuuvl keččâđ, kuus cissááh kirdelii, já talle suoi huámmášáin juovlâjivekieddee lippustáágust. Nuorah aldakooveest event, šleđgâpostâ: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Kielâašijčällee pargoin lii meridum sämitige pargo-oornig 35 §:st. Sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume tievâsmiärálávt 5. • tuoijuđ muorâst já poccuutäävtist jieškote-uvlágánijd tiiŋgâid Maailmist puátteeh liččii merettes meeri, mut mii naavcah huolâtteh sist láá rájáliih. Tuodâr liäbbáá tuoddâr tyehin , Lasetiäđuid pargoost addel haldâttâhhovdâ Juha Guttorm, puh.. Algâaalmugsiärvusân kalga tieđettiđ valmâštâllâm puohâin muddoin, sierâlágán mediain já siärvus kiävttám kielâiguin. Veikko muuštâč jieijâs moonnâm ivijdis já toid lohtâseijee tábáhtusâid . Fjellner algâalgâlâš kielâ lâi maadâsämikielâ , mast tihtâ lii jurgâlum tavesämikielân ( Harald Gaski ) , anarâškielân ( Ilmari Mattus ) já eŋgâlâskielân ( Tr . Pargeeh tuárjuh kielâ oppâm aicâlmistmáin sárnumis lihâstuvâiguin, saanij tiäduttâsâiguin, kuvijguin, tiŋgâiguin, lauvluiguin já lihâstâsâiguin. Aanaar škovlâ: Sara Keränen (tavesämikielâ), Katariina Saijets (tavesämikielâ) c) Lävdikode iššeen tuáimá 4-jeessânsâš pargováljukodde. Laavâ rikkom párnáá kalga suojâliđ já suu vuoigâdvuođâid kalga kunnijâttiđ. Sämitigge taha alguu Njellim maađij vuáđulâš tivomist Nuurrâm kulá ain tergâdis uássin sämmilij purrâmuš já amnâs skappuumân. Maadâsämmilâš kuávlu olá Ruotâst já Taažâst maaŋgâid čuođijd kilomeetterijd näpikiärdu máddáábel . Heikki Paltto ( äššitobdee ) 010 839 3111. Sämmilijn já tave-eennâmlâš staatâin lii stuorrâ háástus ko OA almosčuákkim lii tuhhiittâm algâaalmugij julgáštus 13. peeivi čohčâmáánust 2007. Saijoos Čuákkim- já tábáhtuspalvâlusah uárnee sämikielâi tuulhâid. SVT Sápmi - párnái TV Konferens lii mávsuttem já tot lii áávus puohháid kiäh láá perustum. – Mij lep sooppâm meiddei , et puohâi kuulmâ sämitige kyeskee aašijn ráđádâlloo parlamentaarlâš rääđist ovdil miärádâstoohâm . Sämmilâšpáárnáš lii árvuštâllâmnavcâlâs já áávus oppâđ jieš, porgâđ kieđâidiskuin. Sämitige vaaljâpaje 2012–2015 lekkâmeh já Saijoos vihkâmávutuáluh uárnejuvvojeh cuáŋuimáánu 3.-4. peeivi Anarist. Sämikielâlâš almostittemtoimâ tuárjoo 23 000 euroin já väldikudij raajijd rastaldittee säämi kulttuurohtsâšpargo puohnâssân 35 000,00 euroin. 8. Vaaljâlävdikode miärádâsân tutâmettum puáhtá tuálvuđ njuolgimvátámuš sämitige stiivrâ čuávdimnáál . Sämmilij tááhust Meccihaldâttâs lundui. Sämipárnáin já - nuorâin lii vuoigâdvuotâ sárnuđ já oppâđ jieijâs kielâ, ovdediđ jieijâs kulttuur já identiteet. - oppâmateriaal rähtimân lohtâseijee ohtâvuođâtoollâm škovláid já tave-eennâmlâš ohtsâšpargo, Taan ive uásálisteeh láá párnááh já nuorah pirrâ sämikuávlu, ohtsis 11 eres škoovlâst. Pia Ruotsala Ruávinjaargâst láá tábáhtusân almottâttâm kulmâ juávhu / musijkkár. Stivrâ nomâttij ovdâsteijen sämitige saavâjođetteijee. Almossopâmuš, mii kieđâvuš jyehilágán nisonij olgooštem meddâlistem 010 839 3134. Suhâpeelij koskâsâš täsiárvu já olmoošvuotâ • nuurrâđ čohčuv muorjijd Lävdikodde meerrid táháhtus peivimere čuávvoo čuákkimist roovvâdmáánu loopâst. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ vu 4.5.2015 tme 16 räi Säämi kulttuurkuávdáš Sajosân čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar teikâ sajos (at) samediggi. Čielgiittâs tahhoo šleđgâlâš koijâdâllâmluámátuv vástádâsâi já sahhiittâlmij vuáđuld já toi vuáđuld ráhtoo nuoráid uáivildum Oahppoofelaš-vihko. Äijihjäävri maadâriddoost lii Design House Idoli , kuus lii čuákkejum fiijnâ čáitálmâs 11 syemmilii tááláá njunošhämmejeijei pyevtittâsâin . Iä lah halijdâm , ete säminuorâi taaiđâtábáhtus čana nuorâid tuše ärbivuovij kattiimân peic meid eres taaiđâšlaajah láá vuáruluvâi fáárust . 8 eurod / párnááh Onnáá peeivi ärbivyevi tuálih Čevetjäävri já Njellim tanssâjuávhuh. Čáitálmâs leehâst Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, já pispe Samuel Salmi sivned čáitálmâs. Rukkooskirje tuálá siste meid kirkkolavluid . Sämimáttááttâs pargoviehân čujottum kielâlávgumškovlim vuálgá joton Suu biitij stijlâ lii maailmvijđásâš, Mikkâl ij lah irâttâm pyehtiđ sämmilâšvuođâ toid ovdâmerkkân instrumentmaailm peht. Lasseen peivitipšo vuáđuduvá sämikulttuur árvoid. Tegu tiettip lii lamaš mottoom verd sierâmielâlâšvuotâ ráđádâllâmvuáváámist , eromâšávt Taažâst , mut ko mij tääl tiettip , et Suomâ já Ruotâ sämitigij já toi enâmij haldâttâsâi kooskâ lii oovtmielâlâšvuotâ , te algâttem ij uážu leđe Taažâst kiddâ . Haldâšemhovdâ Anarâškielâ lii sämikielâin áinoo , mii sárnoo tuše Suomâst já mii lii ärbivuáválávt sarnum tuše Aanaar kieldâ kuávlust . Puoh tábáhtussáid lii rijjâ páássâm. Uđâsaassâm mield staatâ, kirkko já mađhâšeijeeh peerustškuottii sämikuávlust. Tilálâšvuotâ lii historjállâš. Rááiđu niäljád luoka kirjeh láá pargo vyelni . Sämitige 21 jesânid já nelji värijeessân väljejuvvojeh sämmilij kooskâst jyehi niäljád ive olášuvvee vaaljâin. Sämmilâš tanssâärbivyehist lii siäilum tuše nuorttâlâšâi katrilli, mii lii finnim vaikuttâsâid ruošâ tanssâärbivyevist. Čuávuvâš biodiversiteetsopâmuš uásipeličuákkim COP 13 meridui orniđ Meksikost Los Cabos kaavpugist skammâmáánust 2016. Meid eenikielâlij kielâlii tuávváš lii maŋgii epiohtâlâš. Pargopääji lahtoo Kuáti-nommâsâš sämikielâlâš arâšoddâdeme oppâmateriaalpaŋkkiproojeektân. Máttááttâshaldâttâs ovdâsteijen lii ovdedemhovdâ Jorma Kauppinen (väriovdâsteijen Leena Nissilä) já Laapi läänihaldâttâs čuovviittâstooimâtärhisteijee Elisa Suutala (väriovdâsteijen čuovviittâstooimâtärhisteijee Kari Torikka). Uđđâ vuáđustâsâi já tijmejuávu miäldásijd máttááttâsvuávámijd lii tárguttâs väldiđ anon čohčuv 2016 . Taat lii sämitige vuossâmuš taan vaaljâpaje ornim aalmugpeivijuhle já páácá meid majemužžân ko mii vaaljâpaje nohá taan ihán. Suomâ Nuorâioovtâstpargo - Allianssi ry mieđettij nuorâipargo ohhoost 29.9. - 5.10. čiččâmnubâlov Nuorâ tuáimee - tubdâstâssâd tuáimeid já projektáid pirrâ Suomâ . Almaah oppeet láá hammim tiiŋgâid korrâ täävtist, čuárvist, muorâst já metallist. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Ovdedempargo porgui prooseesluándulávt já sämikulttuur vuolgâsoojijn . – Čáitálduv uáivilin lii čäittiđ vyestimielâlâšvuođâ luándu pilledem vuástá. Ko algâttim oopâid Juhâmohheest, te tot lii nanodâm čuuvtij muu sämmilâšvuođâ, ko kuulâm sämikielâ piäiválávt já lam peessâm siisâ sämituojijd. Taaidâtábáhtus uárnejuvvoo tääl vuossâmuu keerdi sämikuávlu ulguubeln. Škoovlâ biologia, Sisčääsih Tábáhtus tuámárin toimáin caittâleijee-toimâtteijee Irene Länsman já teatteripargo uáppee Heli Huovinen. Ruotâst sämmiliih mainâšuvvojeh algâaalmugin távjá epivirgálâš äššikiirjijn , savâstâlmijn já riijkâ haldâttâs tieđettemtooimâin . Sämitigge kalga algâttiđ čielgimpargo sämikielâlâš palvâlusâi tuurvâstmist já oovdedmist sämikuávlu ulguubeln oovtâst riehtiministeriöin, sämiseervijguin já ucceeblohováldálâžžáin. Loppâäššikirje merkkejui čuákkimist tiättun. ” Unna Junná lii sämikielâlâš párnái ohjelm mon rähtim lii tehálâš párnái sämikielâ tuárjum tááhust. Anarân puátih toh finnoduvah já organi-saatioh, kiäh halijdeh tilálâšvuođâstis eeneb ko massatuurismčuásáttuv ađai rievtis sämikulttuur já áinošlajâsii luándu tuáimee palvâlušâiguin ”, iätá haavâ kessen väljejum aanaarlâš, kote lii nuorttâsämmilâš Marja Männistö. Staatâ kalga huolâttiđ, et puoh aalmugjesâneh tietih párnáá vuoigâdvuođâin. Njuálgu lappumvaarâst láá nuorttâsämikielâ já aanaarsämikielâ . Áinoo vädisvuotâ lâi tuše ääigi nuuhâm. Sämitigge almoot uuccâmnáál ton ohtâvuođâst tuáimee Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâduv Almottâtmeh láá puáttám puohâin sämikuávlu kieldâin já Ruávinjaargâst. Ravvuuh puáđáččii čuávvoo aalmugijkoskâsii 8(j)-pargojuávhu valmâstâllâmnáál já ain ovdâskulij 13 uásipeličuákkim tuhhiittemnáál. ” Palhâšume lii tyeiji, ciägusärgimuorâiguin rahtum ärbivuáválâš nuorttâlâšráánu. Sämitige peeleest uárnijumijn västid vuávájeijee Anni Näkkäläjärvi . Tom ij pyevti rähtiđ, mutâ juáigee tuáimá vävlin juáigus šoddâmist. Sämimáttááttâsâst tarbâšeh jieijâs koskâsâš äššitobdeeviärmáduv, mast lii máhđulâš nanodiđ kulttuurlijd pargovuovijd sehe jieijâs áámmátidentiteet. Seminaar ulmen lii lasettiđ tiäđulâšvuođâ sämmilijn, ovdediđ soováášvuođâ já maaŋgâhámásâšvuođâ sehe lasettiđ tiäđulâšvuođâ Euroop rääđist já ton orgaanijn. Lasetiäđuh já almottâtmeh: šleđgâpoostâ peht Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. – haavâ nubbe uási. Sämmiliih cevzih ain, jis kavnâp vyeimi nubbe nubijnân já toollâp kiddâ sämiaalmug siärvuslâšvuođâst, sämmilii identiteetist já kulttuuräärbist. Sämmiliih tuáimih aktiivlávt väldikudij raajij paijeel já uásálisteh aalmugijkoskâsâš ohtsâšpaargon maailm eres algâaalmugijguin. Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto láin 12.12.2012 staatârääđist kuldâlemnáál. Ráđádâlmij majemuu muddoost čielgiittâs laiđiittâsuásán lasettui tekstâ, mast Suomâ staatâ tuubdâst, ete sämmilijn láá jiejah kulttuurliih, vuoigâdvuođâliih já historjáhliih ibárdâsah sämikuávlu hämmejuumist, naavdâšmist, kuávlu oomâstmist já haaldâšmist. jurgâlâm: Ilmari Mattus Čuákkim äššilistoost lii sämitige toimâvuávám-budjet tuhhiittem ihán 2015 . Tađe várás lii lamaš kevttimnáálá enâmustáá 128.638 € ive 2004, 128.700 € ive 2005 já 130.000 € ive 2006 já 130.000 € ive 2007. Sämikuávlu kieldâin láá Ucjuuvâst motomeh sämikielâlâš tiäđáttâsah já luámáttuvah sijđoinis. Eres sämikuávlu kieldâi viermisiijđoin iä lah sämikielâlâš tiäđáttâsah. * Kejâttâh : kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 254 ulmui ( 12 čokkámráiđud ) já 6 saje luvâldelleid . Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 12.2.2014 tme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. Säämi máttáátâskuávdážân moonnâm lii adelâm munjin ennuv, ko lam oppâm ennuv ärbivuáviljn tuojijn. Suomâst párnái vuoigâdvuođâi olášum čuávu já oovded pärniäššiváldálâš. Juhlepeeivi pajalâssân láá Irene Länsman teatterlávdástem , Heli Aikio lávlum anarâškielâliih lavluuh já Anna Näkkäläjärvi-Länsman soololávdástem . Puohháid jienâvuoigâdvuođâ pivdám ulmuid vuolgâttuvvoo ovdil vaaljâluvâttâllâm uáinimnáálápieijâm tiätu tast , ete láá-uv sii merkkejum vaaljâluvâttâlmân vâi iä . Lasetiäđuh Juha Guttorm, haldâttâshovdâ, p. 010 839 3102/juha.guttorm@samediggi.fi Avveel vyelitääsi škoovlâ juávkku Čagaldahttit vuálgá Porvoon pitáinis Čagaldahttin, mon stivrejeijen láá Maarit Niittyvuopio, Laura Niittyvuopio já Hannu Huumonen. Unna Junná aalgij ive 2007 meerâin, merâriddoin, Sämitigge 2011 Ucjuv sämmilâš Helga lijkkoo aasâđ Helsigist . Kirje uđđâ kuvvim lii toohâm Merja Aletta Ranttila . Taaidâtábáhtusâst väljejuvvoo säminuorâi ovdâsteijee väldikodálâš Nuorâ Kulttuur-tábáhtusân, mii uárnejuvvoo Lappeenrantaast vyesimáánust. Ive 2007 lovottuvâi mield jo paijeej 70 % vuálá 10-ihásijn sämmilâšpárnáin äässih sämikuávlu ulguubeln. Vuáđuškoovlâ pajeluokai anarâškielâlii máttááttâs várás lii almostum uđđâ eennâmtiäđu oppâkirje já oppâmvihko, Amerik já Amerik Oppâmvihko. Sämiparlamiänttáreh čuáhist Uumeest. Škovlim taha máhđulâžžân jieškote-uv kuávluin já jieškote-uv ahasij párnáiguin pargee máttáátteijei tiäđu já vuáttámušâi jyehim. Näliolgoštemsopâmuš xxx Ijâttes ijjâ rockáá , juáigá , lávlu , tánssáá já ráppáá porgemáánust Lasseen ECRI avžuut , ete Suomâ virgeomâhááh riemih toimáid sämiaalmug kyeskee almos tiäđu lasseetmân eenâblovo kooskâst om. taan aalmugân čuosâttum kampanjai vievâst , moh lasetteh tiäđu . sijđoh: 128 Ovdebáá keerdi pargojuávkku čokkânij ive 2013 roovvâdmáánust Montrealast . Mun kal kuorâm madâräijihâm Festivaal tábáhtuspeeivih láá 15–17.8.2014 já tábáhtus taanivvááš teema lii “ Jávrebiekkat ”. Vuossâmužžân säämi riijkâpeivialmajin Taažâ Stuorrâtiggeest iivijn 1907-1912 sun ovdâstij Ruija pargeipiäláduv . Keejâ uánihisvideo Anni-Saarast já sämimáccuhist Rääji vuáđudui sämisiijdâi já syemmilâš pitejái raajijd. Sopâmuš artikla 1 lii siämmáálágán KP-sopâmuš 1 artikláin täähidmáin návt almugáid jiešmeridemvuoigâdvuođâ . Artikla mield näliolgooštmin ij koolgâ keččâđ tagarijd sierânâstooimâid , moi ulmen lii turvâstiđ tai juávhui já ovtâskâs ulmui oovtviärdásâš vuoigâdvuođâid já máhđulâšvuođâid navdâšiđ já kevttiđ olmoošvuoigâdvuođâid já vuađuluovâsvuođâid . Klemetti Näkkäläjärvi, Juvá Leemit já Tiina Sanila-Aikio. Torvâlâšvuođâvuávám Juáigus uulât olgoláá ko säänih, aldeed já ovtâstit hiäimuid, skipárijd já olmoošsuhâpuolvâid. Sämitige ornim Helsig seminaar fáddán lii sämikielâ já maorikielâ iäláskittem já nanodem. Sämitige škovlimraapoort nr 1 Säämi tyeji I Laiđiittâs / Aarrâd tievâslâš kielâlávgum Suomâst / Kielâlávgum já párnáá kielâlâš ovdánem 1 oč Taaidâtábáhtus álgá pargopáájáiguin jo oovce ääigi, mut eidusâš tanssâohjelm álgá tijme 12 Uc-juvnjäälmi škoovlâ juhlesalist. Artikla kuáská Suomâst sämmilijd. Ađai Ilo 169-sopâmuš ratifisistem ij meerhâš tom, ete sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv ovdedem pisáničij teikâ ete puoh vuoigâdvuođah liččii tääl čovdâšum. 16. Ohtsâšpargo lasânij suáđij maŋa kuás Ruotâ Jokkmokist tollui 1953 vuossâmuš kuulmâ staatâ sämmilij konferens. Säämi kielâtaho palhâšume lii taaidâpalhâšume, mii kalga spejâlistiđ sämikielâ já kulttuur riggoduv já maaŋgânálásâšvuođâ. Siärvulâšvuotâ Tuárjup juáhháá vuoigâdvuođâ kulluđ kuusnii. Čuákkimân uásálisteh lasseen ovdâsteijeeh Ruotâ já Taažâ sämitiggeest uássin jieškote-uv staatâ delegaatio . Taažâst tuáimee Davvi Girji kuástid meid Suomâ sämmilij čáállám kiirjijd . Sämmilij kulttuuráárvui sirdem Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo taan ive Ucjuvnjäälmi škoovlâst njuhčâmáánu majemuu peeivi. Taažâ seminaarkyesih puovtii sahâvuáruinis oovdân vuávámnáál leijee Säämi Tiervâsvuođâsijdâ – haavâ Finnmarkist. Mutâ mij koolgâp huolâttiđ tast, ete ep vääldi maali väldikulttuur ahevis vuovijn epke pyevti sämikulttuur siisâ ärbivyevi, mii olgoošt teikâ kaađâšt nuubijd. Ärbivuáválij iäláttâsâi hiäjuskannattemvuotâ já iäláttâsâi hárjuttemiävtui hiäjunem lii jođettâm motomijn algâaalmugsiärvusijntuođâlijd vädisvuođáid. ERES VUOTÂNVÄLDIM : Palhâšumelävdikode jesâneh: Sämmiliih assii Laatokkast Jieŋâmeerân já Koskâ-Skandinaviast Vienanmeerân. Vaaljâpaje aalgâst sämitige čuákkim tuhhit toimâvuávám ubâ vaaljâpajan . o Sämitigge uásálist pehtilávt já aktiivlávt aalmuglâš pištee ovdánem strategia já ohtsâškoddečoonnâsmij valmâštâlmân. Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâiguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 14.11.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos , 99870 Aanaar . Lasetiäđuid pargoost addel nuorâičällee Kaisa Tapiola-Länsman , puh. 010 839 3134 . Oskom, ete sämmilijn láá ennuv, maid adeliđ savâstâlmân. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 15.5.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar teikâ Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Sopâmušuásipeleh kalgeh riemmâđ toimáid kulttuurolgospyehtimij suojâlmân já turviimân (6 artikla). Nube tááhust sopâmuš meid meerrid mii kulttuur puátteevuođâ. - Moos taarbâš torjuu ? Sämikielâlijd jurgâlusâid lii ráhtám Anu Katekeetta. Pargojuávkun nomâttii čuávuváid ovdâsteijeid: Ulla Magga, Tuomas Palojärvi, Per-Oula Juuso, Per-Antti Labba, já Anni-Helena Ruotsala. "Puáris nuorttâlâšmainâsijd sistetuállee kirje "" KåŠllmuõrâž "" lii almostum nuorttâsâmikielâlâš teddilâssân." Vaaljâluvâttâllâm rähtim já toos ucâlum Posterih láá uáivildum máttááttâs toorjân kielâpiervâláid , peivikiäččusoojijd já sämikielâlijd luokkaid . Äigi-iäru Maadâ-Korean lii +7 tijmed. Seminaar uáivilin lii adeliđ kove sämikulttuur jieškote-uv uásisuorgijn já ohtsâškodálijn hástusijn . Sämikielâ máttááttâs já ton ovdedem kolgâččij pargojuávhu mielâst toohâđ máhđulâžžân viijđedmáin tááláá ääigi sämikuávlu kyeskee sämimáttááttâs ruttâdem ubâ enâmân. Sämikuávlu ulguubeln ässee sämipárnái já - nuorâi tilálâšvuotâ sulâstit sii äijihij já ááhui pärnivuođâ tilálâšvuođâ. , YM . Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh . Lep finnim kuullâđ kulttuur olgopiäláá peelijn ete ep innig ele sämikulttuur ärbivuovij miäldásávt, puásuituálu lii moivášum moottorkiälhá já muávloo kiävtunväldim tiet ige innig mihheen iärut sämmilijd väldikulttuurist. Sopâmuš tuhhiittem merhâšij jorgálduv algâaalmugij vuoigâdvuođâi oovdedmist já tast lii lamaš stuorrâ merhâšume meiddei Tave-enâmij sämmiláid . * Čájáttâssaje: 270 m2 (kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 16 m) Sämitige stivrâ lii čuákkimistis 5.3.2014 mieđettâm váldutoimâlâš saavâjođetteijei Klemetti Näkkäläjärvin pälhittes virgerijjâvuođâ áášánkullee ááigán . meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 1.12.2014-28.2.2015 koskâsii ääigi säämi kulttuurkuávdáš Sajosân Anarân . Suu äijih jaamij ko Anders lâi vala páárnáš, mut huolhijdis iššijn sun poostij škovliidâttâđ já čođâlditij 1800-lovo aalgâbeln paapâoopâid Uppsala ollâopâttuvâst. Ruotâ sämitigge lii Ruotâ eennâmtuáluministeriö haldâttâhsyergist . Kooveest čižetbeln má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala, stiivrâ jeessân Anna Morottaja, II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto, I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, eennâm- já meccituáluminister Jari Koskinen, stiivrâ jeessân Ilmari Tapiola já má. lahâčällee Kalle Vari Lasseen lii juurdâ porgâđ oppâlájádâsoovtâstpargo oppâlájádâsâiguin, moh fäälih sämikielâlâš- já kulttuur máttááttâs sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs pargojuávhu škovliimân. Sopâmuš lii tievâsmittum já rievdâdum lasepevdikirjijguin. Sämikuávlust lii virgeomâhijn kenigâsvuotâ ovdediđ toimâinis sämikielâ kevttim . Säämi kielâtaho - palhâšume uáivilin lii movtijdittiđ palhâšume uážžoo pyerediđ ovdiist-uv pargo, maid pargeh sämikielâ oovdân já movtijdittiđ puohâid Iänuduv kieldâ já eres virgeomâháid pyerediđ sämikielâ sajattuv. Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs Suomâ škoovlâin 2006-2007 Ohjelm 6.-7.11.2015 lii luođimnáál Sämmiliih assii Laatokast Jieŋâmeerâ räi já Koskâ-Skandinaviast Vielgismeerâ räi. Sämimuseosiäđus (Saamelaismuseosäätiö) táátui kiđđuv paateent- já registerhaldâttâsâst love Nuorttâlâškulttuursiättus vuáđđudmân. Láigulâžžáin tahhoo vyeimist orroo láigusopâmuš tuáistáážân já láiguäigi álgá 1. uđđâivemáánu 2012. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V / II. Säämi kielâlaavâ kalga nubástutteđ (31 §) nuuvt, et lahâaasâtlâš kieldâlâš vuáđupalvâlusâid pyevtitteijee eres finnoduvah já kieldâovtâstumeh main sämikuávlu kieldâ tâi uási tast lii mieldi, váldojeh meiddei säämi kielâlaavâ miäldásâš staatâtorjuu pirrâdâhân (31 §). Sämmiliih láá neelji riijkâst rekinistemvuovij mield 60 000–100 000 olmožid. Sämiministereh já sämitigij presideentah láá oovtmielâliih tast et puáttee proosees kalga olášuttiđ ráđádâllâmvyehiiävtuttâs mield, mii lii pevdikirje lasattâssân. Ucjuuvâst lii vuoijâmhallâ já ollâtásásâš muusikluokka. Poske lii Laapi ollâopâttuv , Sämitige , Kolpene palvâlemkuávdáá kieldâ ¬ovtâstume já Oulu kuávlu áámmátollâškoovlâ ornim sopâmušvuáđusâš organisaatio , mon stivree já joođeet ráđádâllâmkodde . Ráhtulâšvuođâlum enâmijn lii meid stuorrâ ovdâsvástádâs luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turviimist maailmvijđosávt. “ Táválii luándukevttim suojâlem lii tehálâš meid ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân. Kärigâsnjaargâ škovlâ : Matias West ( tavesämikielâ ) já Nora Pieski ( tavesämikielâ ) Haldâttâs oovdânpyehtim Ilo 169-sopâmuš ratifisistmist adeluš ovdâskoodán skammâmáánu aalgâst . 3. Veikâ eidusâš paimândempargo lii čokkânâm almaid , nisoneh láá uásálistâm já uásálisteh ain aktiivlávt puásuituálu jyehi-ivvááš tábáhtusáid já omâsteh meid poccuid . * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 254 ulmui (12 čokkámráiđud). Pänituoddâr hoittám já kevttimvuáváámist keččâleh Akwé:Kon - Oovtkiärdánâš vástádâs taas lii , et kielâ lii uhkevuálásâš , ko tot ij innig sirdâšuu aktiivlâš argâpeeivi kielân uđđâ suhâpuolváid ( intergenerational transmission ) . Meid párnááh láá tiervâpuáttim markkânáid ! Keessiv 2002 sämikielâ meridui väldiđ mieldi EU komissio tuođâlávt uhkevuálásâš kielâi ohjelmân . Kirje lii tiilámnáál sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvâst já finniimist eres lasseen Sámi duodji - puuvdâin . o Sämitigge oovded já lááčá iävtuid sämmilij ärbivuáválii tiäđu tutkâmkuávdáá vuáđđudmân. Máttááttâsministeriö väljee jesânijd ( kulttuurkuávdááh ) Tijdâlamppu-pajan ucâmušâi vuáđuld . Tuáivup, et uđđâ siijđoh palvâleh sämmilij lasseen meiddei media, virgeomâhijd já eres čanosjuávhuid tolebáást pyerebeht, iätá Sämitige haldâšemhovdâ Juha Guttorm. Áile juáigá jyehi peeivi pargoost Tääl mun aasâm Lemmest , vaanhimijdân lunne . ” Lii vaidâlittee ete väidimproosees lii pištám návt kuhháá . Napapiiri pajetääsi: Juho Lakkala (tavesämikielâ) Sämmilâš parlamentaarlâš rááđán väljejuvvii Anne Nuorgam (persovnlâš värijeessân Antti Sujala), Tuomas Aslak Juuso (Magreta Sara), Aslak Holmberg (Petra Magga-Vars), Pentti Pieski (Janne Saijets) já Neeta Jääskö (Veikko Feodoroff). Tyeje mätteeh láá oppâm ávhástâllâđ ovdâmerkkân poccuu já muorâ masa puohâi osijguin. ” Váldálâš váátá Suomâ tähidiđ sämmilij ovdâstâs Ilo-sopâmuš ratifisistemprosessist . Kijssá - kiisa, arkku Anarist 14.10.2014 Sämitigge / škovlim- já oppâmateriaallävdikodde AV-TEKNIKKÁREH ; Väridemnáál jienâ- já / teikâ čuovâteknikkáreh . Sämikielâ máttááttâs adeleh eenikielâ já vieres kielâ oppâamnâsin puoh kuulmâ sämikieláin. ” Rijjâtátuliih ravvuuh artikkâl 8(j ) olášuttem várás láá čaittâšum Suomâst tárbulâžžân . Ko Saba vaikuttij Taažâst lâi tobbeen vala virgálâš táruiduttempolitiik äigi , mon viggâmuššân lâi sämikielâ já sämikulttuur meddâlväldim . Staatârääđi asâttij čielgiittâsâstis Suomâ olmoošvuoigâdvuođâpojitiijkâst (2009) ulmen sämikielâ iäláskittemohjelm rähtim. Sämitige vaaljâi 2011 iävtukkâsasâttâllâm lii nuuhâm Tääbbin Anarist Anarâškielâ servi já Saami Nuett lává ráhtám mávsulii pargo ucebij sämikielâi iäláskitmân, máttátmân já oovdedmân. xxx Sämitigge tieđeet škovláid tärhibeht puorijn aaigijn. SPR táttu staatâid ovdediđ čuákkimist taam pargo olášume. Sämitigge já Oulu ollâopâttuv Giellagas - instituut piejâv joton sämimáttááttâs pargoviehân čuosâttum kuuđâ oppâčuágástuv škovlimproojeekt . Ive 1970 ratifisistem jyehilágán näliolgoštem meddâlistmân kyeskee aalmugijkoskâsâš almossopâmuš suoijâl ovtâskâs ulmuid etnisâš tuávvážân vuáđuduvvee olgooštmist. Ruošâ sämmilijd oovdâst Kuáláduv sämiparlament jođetteijen Sovkina já tot juátká tooimâs . Tábáhtus válduteeman lâi väldikodálii Nuorâ Kulttuur – tábáhtus miäldásávt tanssâ . Palhâšume mieđettuvvoo ovtâskâsulmuid tâi siärváduvváid Taažâst, Ruotâst, Suomâst tâi Ruošâst sämikielâ oovdedmân. Sämmilij párnáikulttuurkuávdáá ( PKK ) ulmen lii lääččiđ já nanodiđ ovtâskâsulmuu já siärváduv kiärgusvuođâid jiegâlii uáiviomâduv já pyereesvaijeem , taiđâlii tooimâ já kulttuuräärbi paijeentolâmân já šoddâdmân . Ijhân sämmilâšvuotâ iänááš ulmuin oinuu argâpeeivist ollágin mut ko sämmiliih čokkâneh oohtân stuorrâ juávkkun, te ärbivyevih iteh uánisân jyehi ucceeb-uv luámist. Kirdeejasko eestij kulttuur- já valastâllâmminister määđhi Levin. Lahtos 2. Tiina Aikio lii almostittâm maaŋgâid skiärruid, el. Kiäh láá säämi muusik tahheeh, kovetaaidâreh, kirječälleeh, elleekove rähteeh ? Taan kiiđâ vuolgij joton meiddei nuorttâsämikielâlii aabis kietâčäällimpargo. Lávtástâllâm- já maaŋgâtooimâsajeh kiävttojeh Sämitige ornim kulttuurtooimân já tábáhtussáid, Säämi máttááttâskuávdáá máttááttâssaijeen sehe čuákkimáid, kongressáid já juhlijd. Sämmiláid tehálâš hyelkkivuođâ-, ristvaanhim- já käimivuáhádâh nanodeh párnáá oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo. Tääl (2011) lam luhâmin vuossâmuu ive Laapi ollâopâttuvâst luokamáttáátteijen. Aalmuglâšarkkâduv uáivihovdâ , staatâarkkâdâhtipšoo Jussi Nuorteva luovât tilálâšvuođâst Sajos sämiarkkâdâhân Syennjil nuorttâsämmilij tovláá arkkâduv . Tááláš kielâlase ij movtijdit sämikielâ luhâmân. Tah artiklah láá miärádâsah sopâmušân servâmist, nubástutmist, tast raportistmist já sopâmuš eres vyeimistoromist. Seminaar ohtâvuođâst keigejuvvoo vuossâmuš Säämi kielâtaho-palhâšume. Ulmen lii, ete sämimáttááttâs pargeeh peessih škovlim ääigi tuođâlávt viärmádâttâđ, oppâđ uđđâ sehe jyehiđ sii mättim. Tađe mield sun puávtáččij jieijâs navcâiguin leđe fáárust siäilutmin já paijeentolâmin sämikulttuur . Lii kuittâg huámášittee , et iänááš uási uáppein láá eenikielâs peeleest suomâkielâliih , já sij láá oppâm nuorttâsämikielâ vieres kiellân . Tanen kielâ mättim lii ucce . Bändi čuojâttij algâaaigijn sämikielâlâš lavlui lasseen syemmilâš tobdos pittáid , main uási sij lijjii jurgâlâm sämikielân . Säämi uáinu mield kuáhtulâšvuotâ lii olmožin eellim. Pargei koskâsii mättim lonottem oovded meid jieijâs pargo ovdedem. Niilo Rasmus máttát Sirmá já Ucjuv uáppeid muusik já lihâdem . Uážžuvetteđ iävtuttiđ mielâstâd hiäivulijd 18-28-ihásijd aktiivlijd säminuorâid já äššitobdeejesânin hiäivulijd 15-17-ihásijd nuorâid. Palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi ive 2004 já tot juáhhoo jyehi nube ive. Tavesämikielâst stuorrâ juuvâ, eeni já eennâm kovvejeijee säänih láá aldaluvâi nubijdis. meid anarâš Heikki Nikula. - Tavesämikielâlii peivitipšo turvim Hettaast 22 811 € Puoh tábáhtussáid lii rijjâ páássâm. Sämitigge huáput algâaalmugvuoigâdvuođâid J ulgáštuš olášuttemvuávám saajeest 14 Unesco jeessânstaatah čonâdâteh riemmâđ toimáid eromâšávt algâaalmugij ärbivuáválâš tiäđu kunnijâtmân já siäilutmân, ton áárvu tuubdâstmân eromâšávt pirâssuojâlmist já luánduvarij haaldâšmist, sehe tááláá tiettuu já páihálâš tiäđu ävkkin anemist nuuvt ete toh tievâsmiteh nubijdis. vuáđukove. Lasetiäđuid pargoost addel projekthovdâ Marko Marjomaa puh.. Tergâdis kietâtyejitááiđu uási lii sämikielâlâš tyejiterminologia . 010 839 3106. Sämmiláid lii torvejum Suomâ vuáđulaavâst algâaalmugsajattâh , vuoigâdvuotâ jieijâs kielân já kulttuurân sehe kulttuurjiešhaldâšem sämikuávlust . Kooveest Ruotâ sämitige nuorâilävdikoodán kullee Helena Partapuoli . Outi Pieski lii valmâštum Kovetaaiđâakatemiâst ive 2000. Läävdi ovdârobdâ lii suullân siämmáá saajeest ko loová kovveest 1. Virge tevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi. Säminuorâi taaidâtábáhtus 2010 Ruávinjaargâst Oinih-uv suu? Sämikuávlust lii uáli riges sämikielâlâš päikkinommâvuárkká. Päikkinoomah muštâleh el. Vuolgâttâs kukkodâh lâi 30 minuttid já Binna Bánna toimâttuvvoo kuulmâ sämikielân. – Kriittisâš savâstâllâm lii še tehálâš, siämmáá ko maaŋgâlágánij uáivilij oovdânpyehtim já tuhhiittem. 3. Taid kuohtuid sárnuh eenikielânis suullân 300 olmožid. Prinsiipmiärádâsâst kieđâvušeh sämikuávlu luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já sämmilij ärbivuáválii tiäđu tile já puátteevuođâ . Seminaar lii áinoošlajâsâš já addel virgeomâháid , kocceemorgaanáid já sämituáimeid máhđulâšvuođâid vuáruvaikuttâsân já jyehiđ šiev vuáttámušâid já vuáháduvâid olmoošvuoigâdvuođâi olášutmân . Muusik : Matti Kurkela miäđuštij urguigijn Tergâdis kietâtyejitááiđu uási lii sämikielâlâš tyejiterminologia. Kišto uárnejeijen tuáimá Sämitigge. - Editistempiergâseh Sämitigge haldâšij proojeekt. Aarâhšoddâdmist rävisulmui koskâsâš koskâvuođah já pargoost vaijeem spejâlisteh párnáid já tipšosaje tilán já pirrâdâhân. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII / V mield , vuáđupälkki 1398,87 eurod / mp . Aalmugijkoskâsâš pargoseervi ILO sopâmuš nr 169 algâaalmugij já hiäimuaalmugij vuoigâdvuođâin lii tuhhiittum ive 1989. Nube kieđâst kiško läddilâš- ja nube kieđâst sämmilâškulttuur. Sämitigge tuárju Näkkäl palgâs miärádâs já oovdânpuáhtá, ete KVI naanood palgâs jyehim já palgâsij raajijd Näkkäl palgâs miärádâs miäldásávt. OA almosčuákkim miärádâsâin láá lavâliih kenigâsvuođah . Tijdâlamppu ađai Taikalamppu lii väldikodálâš párnáikulttuurkuávdái viärmádâh. Uđđâ äšši čannoo vuáttámušâi pehti ovdeláá oppum aššijd. Säminuorâi taaidâtábáhtus uárnejuvvoo taan ive Ucjuvnjäälmi škoovlâst njuhčâmáánu majemuu peeivi. Hettaast já Ucjuuvâst sáátun almottâttâm Riitan: riitta. Taaiđâtábáhtus nuurâi Ucjuvnjäälmi škoovlâ sali aaibâs tievâ ulmuid tuorâstuv 26.3. já Anarist 7.8.2015 Vaaljâlävdikodde , www.visitinari.fi Ijâstâllâmväärridmeh, ohjelmpalvâlusah, fievridemeh, uápistemeh, čuákkimtileh, piergâslaiguuttem. - Staatârääđi kiddee eromâš huámmášume tave luándu háváduvâšvuotân, čuávvumtárboid já uhketahhei muuneedmân sehe suojâlmân já pištee kevttimân aalmuglávt nuuvt, ete čielgâsmit eennâmkevttimân lohtâseijee lahâasâttem já haldâttuv sehe oovtâstpargoost arktâlâš kuávluin já Baareents euroarktâlâš kuávlu staatâiguin ovdedeh sämmilij vuoigâdvuođâid algâaalmugin el. Kukkodâh: 3,45 Konsert taaiđâlâš jođetteijen tuáimá nuotâsteijee já musijkkár Seppo Paroni Paakkunainen. Škovlim lii helppim eenikielâlâs škuávlejum pargojuávhu finnim. Säämi máttááttâskuávdáš Ucjuvnjäälmi škovlâ, 16-20- ihásiih, stivrejeijee Niilo Rasmus Biodiversiteetsopâmuš haldâttâhčällee Braulio Ferreira de Souza Dias muštâlmin biodiversiteet suojâlem merhâšuumeest Artikla mield algâaalmugân kullee párnáást ij uážu kieldiđ vuoigâdvuođâ navdâšiđ oovtâst juávhu eres jesânijguin jieijâs kulttuurist , tubdâstiđ já hárjuttiđ jieijâs oskolduv teikâ kevttiđ jieijâs kielâ . Kielâkoččâmâšâid puáhtá vuolgâttiđ meiddei šleđgâpostáin info()giellagaldu.com teikkâ suáittiđ njuolgist Säämi Kielâkäldee kielâpargeid. Julgáštuš meid vuáđuduvá maaŋgáid staatâi ratifisitem olmoošvuoigâdvuotsopâmušáid, moh láá staatâid lavâlávt kenigitteeh. Paaneelsavâstâlmist lijjii mieldi Suomâ Kuávdáá Simo Rundgren, Suomâ Sosiaaldemokraatlâš Piäláduv Johanna Ojala-Niemelä, Suomâ Ruátálâš aalmugpiäláduv Astrid Thors, Aalmuglâš Kokoomus Heikki Autto já Ruánáá Lito Outi Alanko-Kahiluoto. Tavesämikiel â Aarâhšoddâdem ovdedemtoimâ pieijui joton vistig karttiimáin sämikuávlu aarâhšoddâdemohtâduvâi tile já sahhiittâlmáin pargeid. Kulttuurkuávdáást Sämitigge finnejii kiävtun 1095 m2. Pajeuáppeekappeer finnim maŋa ive 2003, eellim jođettij muu sierâlágán pargosoojij maŋa luuhâđ peerâpeivitipšon säämi máttááttâskuávdážân Avelân, kost valmâštuvvim nomâttum ámáttân čohčuv 2008. Čäällimkodde Čevetjäävri škovlâ: Juuso Fofonoff (nuorttâsämikielâ) Kištottâlmist juáhhojii ohtsis kulmâ palhâšume , ohtâ iävtuttâs lonestui já oohtân mieđettuvvojii kyehti kunneemainâšume . Helsig ollâopâttuv säämi tutkâmuš Nuorâi taaiđâtábáhtus 10. Kooverttân kalga merkkiđ čujos ” Saamelais-kulttuurikeskuksen ravintola ”. Čuávu nettisiijđoid ! Sämikielâlijd já kyevtkielâlijd meesuid toimâtteh Aanaar já Ucjuv kuávluin. Škoovlâ biologia já eennâmtiätu 5 – kirjeest fiäránistem álgá oppáin niijto iälánijn. Matti Morottaja čáállám já uŋgárlii Daniel Gelencsér kuvvim Muu aabis, čohčâ - čohčâaabis lii uáivildum 1. luoka čohčâluuhâmpaje anarâškielâ eenikielâ oppâkirjen. Sämitigge lii ive 1996 aalgâst jieijâs lavváin vuáđudum sämmilij jiešhaldâšemorgaan . Sämitige nuorâirääđi saavâjođetteijee Laura-Maija Niittyvuopio muštâlij jieijâs sänivuárust nuorâi máhđulâšvuođâin já hástusijn vaikuttiđ jieijâs aššijd. ” Sámi Duodji ry saavâjođetteijee Rauna Triumf muštâlij säämi tyeje kulttuurlii merhâšuumeest já säämi tyeje toorjâtáárbuin. "Säämi párnáikulttuurkuávdáš Mánnu pelestis uárnee vástuppeeivi säminuoraid uáivildum "" Stááluh mii kulttuurist "" - pargopáájá Sämimuseo Siijdâst ." Stivrâ meridij iävtuttiđ pargo- já iäláttâsministeriön Interreg Tave 2014-2020-ohjelm Säämi haldâttâhkomitean eidusâš jesânin Heikki Paltto, Nilla Tapiola já Anna Morottaja sehe värijesânin Anna Näkkäläjärvi-Länsman, Ulla Magga já Veikko Feodoroff. Sopâmušstaatâ kolgâččij lasettiđ viggâmušâidis lahâasâttemnubástusâi rähtimân sämmilij vuoigâdvuođâi tievâslâš täähidmân sii ärbivuáválâš kuávluin visásmitmáin , ete nuávdittuvvoo sämisiärváduvâi vuoigâdvuotâ rijjâ , muuneeld tábáhtuvvee já tieđettum uásálistmân sijjân kyeskee poolitlijd prosessáid já ovdedemprojektáid . Tágáreh láá eres lasseen párnái peivikiäčču- já puárásijpalvâlusah. Stivrâ meridij čonâdâttâđ - Máttááttâsvuávámpargoi lasseen sämitige pargoid kulá sämikielâlâš oppâmateriaal tuárjumvuáháduv haldâšem já ovdedem , muštâlij Valle . * Maaŋgâtooimâsali Dollagáddi , mii lii auditorio tyehin , lii laiguuttemnáál ovdâmerkkân puurâdmij várás teikâ juávkkupargotilen . Lasekijttosijd sij finnejii persovnlâš vyevist kevttiđ vuodduid taansâst. Sämikulttuur já sämikielah iä siäilu, jis kielâ ij sarnuu teikâ sämiaalmug ärbivyevih já täävih iä paijeentolluu. Ulmen lii, et páárnáš jieš kihtâluvvoo árvuštâllâđ jieijâs pargo puáttus já mättim tääsi nuuvt tuođâlávt ko máhđulâš. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsât www.samediggi.fi - arkkâduv já kirjerááju hoittám, Kuulmâ eennâm sämitigeh páhudeh, et oovtâgin sämmilij aassâm enâmist iä lah vuáháduvah, moh váldáččii sämitige fáárun budjetistem- tâi ruttâdempaargon sämitárbui várás tâi olášuttiđ sämitige jieijâs ášij tehálâšvuođâoornig. Aanaarsämikielâ ađai anarâškielâ Suvi Kivelä Sämitigge puovtij oovdân meid táárbu mutteđ Yle Sápmi arkkâduv digiháámán já adeliđ tom sämisiärváduv kiävtun ellee arkkâduv já virtuaallâš oppâmpirrâsij vievâst. 17.3 §). Ciälkkámušâst sämitigge piejâi meerkân mieđetteijee ovdánem Yle Sápmi tooimâst. Taažâst stuárráámus sämmilâšjuávkku lii lamaš merâpiivdost já ucessiähá eennâmtuálust iäláttâsâs finnim merâsämmiliih . - árvuštâllâm tast, maht tooimâ organisistem já ornim tuárjuh párnáá olesváldálâš pyereestvaijeem. Lasseen vátámâššân lâi, et nommâ ij uážu leđe kiävtust siämmáá västideijee säämi rakânâsâst. Sämmiliih assii Laatokkast Jieŋâmeerân já Koskâ-Skandinaviast Vienanmeerân . Puásuituálu paijeentuálá sämikielâ já ráhtá luándulijd sämikielâ kevttimpirrâsijd . Skuápun lii čuákkejum párnáid uáivildum materiaal sämikielâlii kirjálâšvuođâ- já muusikpyevtittâsâst. Sämiparlamenttârij nubbe konferens, moos uásálistii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij ovdâsteijeeh já Ruošâ sämmilij ovdâsteijeeh, čokkânij Ruávinjaargân roovvâdmáánu 28 peeivi 2008: Sopâmušuásipeleh kalgeh riemmâđ toimáid kulttuurolgospyehtimij suojâlmân já turviimân (6 artikla). Muččâdávt, hervejum niijbeh, nääpih (pccuu paččeemkukse), kuuvseh já čilbâliteh láá maŋgâsáid čiŋŋâtiiŋgah, maid iä raskii kevttiđ nuuvt tegu toi vuáđumaalih láá kevttum ihetuháttij ääigi. TEKNIIK JÁ PIERGÂSEH Siäđusmiäldásii tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vááttám škovliittâs já lasseen váttoo sämikielâ táiđu ( asâttâs 1727/95 ) . 14. Meccihaldâttâs lii adelâm 14.3. ravvuu säämi tyejiäärbi amnâsij hahâmist luándusuojâlemkuávlui ulguupiäláin kuávluin , maid Meccihaldâttâs haaldâš . Sämitige ovdâsteijee sämipresideentâi já – ministerij ohtsiičuákkimist Uccâ párnáiguin lii tehálumos vuáttámušlâšvuotâ já aašij kieđâvuššâm kuuvij já porgâmij pehti. Sámi Duodji , Suomâ sämityejiseervi omâstem Duodji Shop ožžui uđđâ kävppi- já toimâttâhtiilijd sämikulttuurkuávdáá Sajosist . Sämitigge tieđeet škovláid tärhibeht puorijn aaigijn. "Mielân pajaneh vissásávt ive 2007 saavah miljardij ""jyehimjáválâšvuođâst""." Páájáást valmâšteh širottâsâid ärbivuáválijn materiaalijn. * Blueray-čuojânâs, DVD. Mii lii Tijdâlamppu ? meriáigásâš já ubâpiäiválâš virgekoskâvuotân 27.6. – 31.8.2012 koskâsâš ááigán. Taat meerhâš tom, ete sämitigge kalga leđe aktiivlávt fáárust vaikutmin Suomâ já EU uáinuid čuávvoo COP:st já ton valmâštâlmijn ”; Näkkäläjärvi tiäddut. Maht táálái sämmilâšpárnái eellim, maailm já sierah spiekâsteh ááhui já äijihij pärnivuođâ maailmist ? Suomâst sárnuh kuulmâ sämikielâ : tavesämi- , anarâš- já nuorttâlâškielâ , moh láá puoh uhkevuálásiih . Nommâkišto uárnejui vuossâmuu keerdi roovvâdmáánust 2009, já talle meriááigán puáttám já palhâšumelävdikode čuákkimist 10.12.2009 kieđâvuššâmnáál já árvuštâllâmnáál tuhhiittum nommâiävtuttâsah lijjii ohtsis 69. Lasseen kulttuurkuávdáš fáálá ovdiist pyerebijd máhđulâšvuođâid levâttiđ já jyehiđ tiäđu sämmilijn algâaalmugin . Saijoos kietâtyejipáájáh olášuttojeh ááigán 17.6. - 12.8.2013 argâpeeivij tme 11-17. Prinsiipmiärádâs stivree biodiversiteetstrategia olášuttem Suomâst. Siämmáá lii ärbivuovijguin. Huolâstuttee nuorttâlâškielâ tile uáivilist lii tot , ete nuorâb suhâpuolvâ ij lah máttám nuorttâlâškielâ eenikielân . Ovtâskâsolmooš, juávkku tâi siärvádâh Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst puáhtá toohâđ jieijâs iävtuttâs ive 2012 palhâšume uážžost. Oppâmateriaal ráhtoo aanaar- , nuorttâ- já tavesämikielân . • čaallum sämikielâ oinum ohtâduv fyysilâš pirrâsist (almottâsah, plakateh, kovetaavluh, koolbah jna..) Miärádâs meerhâš meid tom, ete biodiversiteetsopâmuš ovdán. Sämitigge uásálist pehtilávt Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já pištee kevttim strategia já toimâohjelm 2012–2020 olášutmân, čuávumân já vaikuttemvuođâ árvuštâlmân já oovded sämmilijd kyeskee uulmij jotelis olášume. * Huolâttâssiisâmoonnâm (uuvsâ kobdodâh 2,2 m) njuolgist váldusali čájáttâssajan. Parnijd láá Saijoos šiljoost puásuivyejim, tulâstâllâm já purâdem tme 15.30 - 17.00. Tuáivumield almos ¨ciälkkámuš váldoo vuotân Ruošâ energiapolitiijkâst. ” Palhâšume stuárudâh lii 15 000 eurod . SomBy lii nijttám mááinu Suomâ lasseen Taažâst já Ruotâst. Lii tehálâš, et algâaalmugij vuoigâdvuođah váldojeh vuotân horisontaallávt ” muštâl Näkkäläjärvi tuđâvâžžân. Elli-Marja Hetta- värijeessân Laura-Maija Niittyvuopio Sämmiliih já ubâ aalmugijkoskâsâš siärvádâh vyerdih ete Suomâ viijmâg tiävdá aalmugijkoskâsâš kenigittee aašijdis. ” Sämitigge almoot uuccâmnáál 068 Maŋgim- já čoonnâmpalvâlusah 12.000,- 12.000,- 13.000,- 069 Tele- já puhelinpalvâlusah 30.000,- 32.000,- 34.000,- 070 Tiätujotolâhmáávsuh 12.000,- 13.000,- 14.000,- 071 Postâmáávsuh 7.000,- 8.000,- 9.000,- 072 Paaŋkij palvâlusmáávsuh 2.000,- 2.000,- 3.000,- 073 Eres toimâttâhmanoh 5.000,- 5.000,- 5.000,- 178.000,- 198.000,- 220.000,- Ruávinjaargâ kaavpug nuorâisaje Mondest nuorah lávluh, jyeigih já suáittih tave-, aanaar- já nuorttâsämikielân pessijái maŋa. Projektân occoo vuosâsajasávt taggaar olmooš , kiäst sämikielâ lii eenikielân tâi västideijee kielâtáiđu . Säämi kulttuurân kuleh meiddei ärbivuáváliih iäláttâsah tegu puásuituálu, kyelipivdo, meccipivdo, nuurrâm já tyejeh. * Eehidpeivikähvi já teejâ viežžâmpeevdist já njálgá kähvileibi Ristâosko oonij juoigâm viehâ kuhháá pahhaan já tot lii meid hálbášum väldikulttuur peeleest. Má.. Festivaal tábáhtuspeeivih láá 15–17.8.2014 já tábáhtus taanivvááš teema lii “ Jávrebiekkat ”. Eromâšávt kolgâččii orniđ ovdiist eenâb ruttâdem sämitiggij jieš sierrim, ovdedem já olášuttem projektáid já alguid. Raagâs lii ärbivuáválâš syeji čuoškâi vuástá mut meiddei mottoomlágán laseviste. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 26.9.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Čielgiittâsâst, mii lii taan muštâlus vuáđdun čiälgá, et motomijn kieldâin já staatâ virgeomâhijn iä lah tärkkilis tiäđuh jieškote-uv sämikielâi iäruin. Ehidist čokkânep taaiđâtábáhtus lekkâmáid , uđđâ säminuorâi muusikjuávhu Irdon konserttân já palhâšumij jyehimtilálâšvuotân Sajosân tme 18 . Pyehtip-uv tuše čiävláht kijtteđ já komerdiđ. Sämitigge tuáivu , et Eennâm- já meccituáluministeriö addel puátteevuođâst-uv Meccihaldâttâsân kiärgusvuođâid heiviittâllâđ mecciriijdoid já et Meccihaldâttâs pyevtittâsulmeest sämikuávlust luoppuuččij . Čielgejum váldu-ulmees lasseen kulttuurkuávdáš fáálá vijđes , uđđâáigásij já ollâtásásij ohtsâš-kevttimviistij ( čuákkim- , auditorio- , maaŋgâtoimâ- já lávdástâllâmsoojijd sehe studiosoojijd ) áán ¬sust eromâš máhđulâšvuođâid orniđ áinoošlajâsâš pirrâsist maaŋgmuđušijd čuákkimijdt , konfe ¬reensâid já tábáhtusâid . Persen kuulmâivnásâš liipu kiergânii kevttiđ el. Kollekielâ lii vuáđudum sämikielâ ovdedem- já iäláskittemtooimâi movtijdittem tiet. Tai lasseen viäsu kuávdášlâš visteh láá maaŋgâtoimâ- já palvâlemsyergi pirrâ čokijdeijee ohtsâšvisteh : lávdástâllâm- , škovlim- já maaŋgâtoimâvisteh sehe raavâdviäsu . Sämmilijn láá tááláá ääigi 11 liputtempeivid, moh tuhhiittuvvojii ohtsâš säämi konfereensâst. Toh láá tehálub tááiđuh já jiešvyevih ko kiälháh já moottoreh. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Párnáá kielâoppâm tááhust lii tehálâš, et peerâ, suuhâ já siärvádâh láá mietimielâliih kielâ oppâmân já tuárjuh tom aktiivlávt. Pargo álgá tállân já pištá máhđulávt 28.2.2015 räi. Čäällimkodde , Iänuduv kieldâ, Sämitige nuorâirääđi, Säämi muusikkuávdáš, Säämi párnáikulttuurkuávdáš já Skábma elleekovekuávdáš. Lohosierâ - nommâsâš matematiik oppâkirjeh láá jurgâlum Sanoma Pro Matikka - rááiđust. Sämitigge lii iävtuttâm , et sämimáttááttâs torvejeijee ruttâdemnjuolgâdus ( Máttááttâs- já kulttuurtooimâ ruttâdmist adelum laahâ L 635/1998 , nubástus 1186/1998 , 43 § , 2 mom ) vijđeduuččij kuoskâđ ubâ eennâm . Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim ( sämitiggeest adelum asâttâs 1727/1995 ) já lasseen váttoo sämikielâ táiđu . Seminaarist Suomâ säminuorâi saavâjođetteijee Tuomas Aslak Juuso tiäduttij OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi julgáštâs merhâšume ubâ sämikulttuur- já kielâ oovdedmist já ohtân kuávdášlâš äššin ILO 169-sopâmuš ratifisistem prosessist. ” Tot almostui tavesämikielân iivijn 1935–2002 . Sämitigge tuárju Ilo 169-sopâmuš ratifisistem Kärigâsnjaargâ škovlâ: Matias West (tavesämikielâ) já Nora Pieski (tavesämikielâ) Taan arkkitehtkišto vuosmuš puddo tuálloo idealuándusâžžân kišton kulttuurkuávdáá arkkitehtlâš já toimâlâš konsept kavnâmân. Veikâ puásuituálust kevttih tááláá ääigi muávloid já moottorkiälháid iššeen , poccuu , luándu já šoŋŋâduv tubdâm lii uáli tergâdis uási puásuituállei áámmátááiđu . Mielâstumvuotâ uážui ain-uv joođhâ , ko bändi palhâšui maŋeláá čohčuv Suomâ sämitige kulttuurpalhâšuumijn , mon sijjân mieđettij tallaš kulttuurminister Stefan Wallin . Lasetiäđuh 6.7.2009 tme 16.00 räi proojeektpargee Marja-Riitta Lukkarist Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. 1 meriáigásâš anarâškielâ kielâpargee Sämitigge kunnijât staatârađđijn finnejum ohtsâšibárdâs sämitiggelaahân já váátá taam ohtsâšibárdâs kunnijâttem meid ovdâskoddeest. Sämitiggepaje hástuseh já máhđulâšvuođah Lávurdâh-eehid klubieehid uárnejuvvoo oppeet hooteel Kollehovist, kost musikkist västid DJ Oula. xxx Sämisiärváduv ornijdem já sämioovtâstpargo jođettii sämikulttuur sajattuv puárránmân , sämikielâ sajattuv ovdánmân já lahâasâttem ovdánmân . Vuáđuškoovlâ maŋa lijjim uánihis ääigi pargoost Helsigist, mon maŋa maccim päikkikuávlusân. Nuorâičällee västid Sämitige eidusâš tooimân láá väridum staatâ budjetist s. 1,6 miljovn eurod . • kuáhtáámeh eres kuávluin ässee sämmilijguin xxx Sämmiliih láá uásálistám aktiivlávt foorum tooimân ton aalgâ rääjist . Sämitige lasseen nuorttâlâšâin lii jieijâs, sierâ oovtâstpargo-orgaan, nuorttâlâšâi sijdâčuákkim nuorttâlâškuávlust. Kongres- já tábáhtuspalvâlusâi tileh láá kulttuurkuávdáá vuossâmuu keerdist , aula já čuákkimviistij ohtâvuođâst . Uásipeličuákkimân artikla 8(j):n kyeskee aašijd valmâštâl aalmugijkoskâsâš pargojuávkku, Ad Hoc Working Group on Article 8(j) and related provisions. Kove Maaŋgâtooimâsali lii kiävtust sierâväärridmist . Ive 2007 tuhhiittum OA algâaalmugijd kyeskee julgáštus čuujoot mooraallâš äššikirjen sunde meiddei algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođâi ovdánmân puátteevuođâst. Kárttá : sämikuávlu eennâmkevttim Meccihaldâttâs haldâšem eennâmkuávluin Must láá kyehti eenikielâ : tavesämikielâ já suomâkielâ . Škoovlâ uásiväldim tábáhtusân Oskottetteht sämmilâš puásuituálukulttuur lii uáli puáris, ko iäláttâs lii uáli spesiaalâšum já sämikielâ ana sistees viehâ vijđes puásuituálun lohtâseijee terminologia. Lasseen sämitigge iššeed máhđulâšvuođâi mield vanhimijd, virgeomâhâid já škovlim uárnejeijeid sämimáttááttâsân lohtâseijee aašijn já juáhá ihásávt stipendijd sämikielâ uáppeid. Anarâš Matti Morottaja toohâm nommâiävtuttâs Sajos lii väljejum säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto vyeitten . Jiem tiäđustkin pyevti västitiđ puohâi sämmilij peeleest , mut muu mielâst sämmilâš identiteet lii nanosmum já kiävrum . 2. Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ornimlaahân. Anarist 15.11.2012 Sämitigge ***** Säminuorah já kielâoovtâstpargo uáinusist Tähti- já čuárvipargoi materiaalân kiävttojeh poccuu čuárvi já täävtih, eres taavtij uásih, sehe kuusâ já soorvâ čuárvih. haavâ tuávááš já kišto njuolgâdusah Äššilistoost láá meid tieđettemääših sehe värijeessân nomâttem sämitige nuorâirááđán. 050300 1780, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Ovdâmerkkân tavesämikielâst; Dappasii gappasii duike Eallu-laavlâ Euroop parlament toovâi 20.1.2011 miärádâs EU pištee politiikâst tavveen. Taat addel šiev kiärgusvuođâid ovdediđ tooimâ já juátkiđ puáđuslâš hiäđukocceem. Proojeektpargee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Sämitige škovlim-já oppâmateriaaltoimâttuvâst kolgâččij pargojuávhu mielâst ovdediđ sämimáttááttâs olesvuođâst västideijee, tom čuávvoo, máttááttâsâst raportistee já merikooskâi máttááttâsministeriöin ráđádellee kuávdáš. “ Haldâttâsohjelm čoonnâs meid anneeđ huolâ vyeleebtásásii maađijviärmáduv oornigist táálunkuávluiäláttâsâi já meccituálu toimâmiävtui torvejeijee vuovvijn. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. Ohtsâšpargo lasânij suáđij maŋa kuás Ruotâ Jokkmokist tollui 1953 vuossâmuš kuulmâ staatâ sämmilij konferens . Sämitigge lii uuccâm ruttâdem aalmugijkoskâsâš pargopáájá orniimân artikla 8(j ) olášutmist , mut ruttâdem ij lah vala visásmâm , muštâlij Näkkäläjärvi . Jis sárnumvuáru ettuu čuákkimsalist ovdâmerkkân anarâskielân, kuldâl tavesämikielâ tulkkâ anarâškielâ tuulhâ suomâkielälij tulkkum já jurgâl tom tavesämikielân. Kulttuurkoččâmuš sämimáttááttâsâst čuujoot máttááttâs roolin kielâ, kulttuur já ärbivuáválii tiäđu já tááiđui sirden nuorâb suhâpuolváid. Sämikuávlust láá puoh Suomâ stuorrâpiäđuh, uđđâsumosin iilvâs. ČUÁKKIMVISTE SILBANÁSTI 25 ulmui 50 m2 (ovtâstittum tile Silbast já Nástist) Oskom já tuáivum, et nahcip nanodiđ sämikielâ vala-uv eenâb puátteevuođâst. Konferens fáddán lijjii ärbivuáválâš tiätu já arktâlâš ääših. – tanssâjuávhust, mii lávdástâlâi Anarist Ijâttis ijjâ – muusiktábáhtusâst porgemáánust 2010. CD:h já DVD:h láá päddejum YLE Sámi radio studiost Anarist . Čáukkim iävtut, et artikla 10(c) olášutmân ráhtojeh ravvuuh já et aalmugliih biodversiteetstrategiah tuárjuh pištee táválii luándukevttim. Veikko smiättá puudâ já ciälkká tastoo jieijâs tiervuođâid nuorâ pajeulmuid: ” Kuuloold tom uáppá, ij tast lah ennuv ravvimnáál. Oskom, et puátteevuotâ niävttá pyerrin ton tááhust, et sämikielâ naanoodmân uážžup ennuv resurssijd. Sämitigge lii algâttâm päikkisiijđoidis uđâsmittem. Škovlim- já tutkâmoovtâstpargo uulât sämikuávlu staatâi lasseen eromâšávt tave algâaalmugij maailmân. * Kejâttâh: Kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 190 ulmui + täsilättest pođoistoovlih 234 ulmui + 6 saje luvâldelleid. Lassen kevttih tane, kole já siilbâ. Säämi kielârääđi mieđeet Säämi kielâtaho – palhâšume Yle Sápmin čuávvoo agâiguin: Finnimnáál el. rummuttemreeisuid Joikun Kotast já puásuisafarijd Suáluičielgi enâduvvâin. Nommâiävtuttâs kalga leđe sämikielâlâš, mielâstubbooht tave-, aanaar- tâi nuorttâsämikielâlâš. Liiŋkih: Liisa Holmberg Aarâhšoddâdemohtâduvâin ráhtoo ohtâdâhkuáhtásâš toimâvuávám, mii vuáđuduvá säämi aarâhšoddâdemvuáváámân já säämi iveaigijd. U-häämist: 15 ulmui Rievdâdem tuhhiittum sämitige stiivrâ čuákkimist19.12.2011. Viermialmostittemin Jieštipšoraavâ juksá pyerebeht spesifisávt nuorâb sämikielâlâš aalmug, mii lii vuáhádum tipšođ aašijd viermist já kevttiđ šleđgâlijd palvâlusâid. Artikla 8(j)-pargojuávhu loppâraapoort Máttááttâshaldâttâs ovdâsteijen lii ovdedemhovdâ Jorma Kauppinen (väriovdâsteijen Leena Nissilä) já Laapi läänihaldâttâs čuovviittâstooimâtärhisteijee Elisa Suutala (väriovdâsteijen čuovviittâstooimâtärhisteijee Kari Torikka). Sun lâi kuittâg škoovlâst ive loopâ räi – ij tuostâm koskâldittiđgin tom . Tobbeen pesâdijn sun poođij juátkiđ puásuipargoid , já siämmáá kiäinu alne lii pissoom onnáá peeivi räi . Uáppásm Sämiarkkâduv päikkisijđoid . Pargojuávkku porgâttij pargoos ääigi čielgiittâs Akwé : Kon - ravvui koskâvuođâst aalmuglii lahâaasâtmân já čielgiittâs säämi utkevuoigâdvuođâst . Iävtutátuliih Akwé: Kon – ravvuuh láá Suomâst uáivildum sämikuávlu eennâmkevttim vuáváámist já pirâsvaikuttâsâi árvuštâlmijn västideijee virgeomâhâžân, lahâasâtteijeid, árvuštâllâm tahheid, YVA - haavâst västideijeid, kaavai rähteid, Meccihaldâttâsân, lopevirgeomâháid, sämitiigán já nuorttâlâšâi sijdâčuákkimân sehe sämisiärvusáid. Nuorâirääđi uápásmuumin Euroop rááđán. Staatah kalgeh olášuttiđ aalmuglâš já aalmugijkoskâsâš kenigâsvuođâidis sämikielâ háárán. Suomâ raportist sopâmuš olášutmist biodiversiteetsopâmuš čäällimkoodán . Sämmiliih assii Laatokkast Jieŋâmeerân já Koskâ-Skandinaviast Vienanmeerân. Säämi máttááttâskuávdáš uárnee jyehi ive ubâ luuhâmpaje kukkosii aldaškovliittâs anarâš-, nuorttâlâš- já tavesämikielâ kielâin, www.sogsakk.fi. Haldâttâsohjelmist lii linjejum meiddei Meccihaldâttâslaavâ sajattâh . Suomâ lii ratifisistâm sopâmuš valjimiävtulii pevdikirje ohtâgâsväidimijn já tot šadda v uáimán 30.4.2014. Tuoivui, et nommâ heiviiččij meid aalmugijkoskâsâš já šleđgâlâš kiävtun. Uuvsâ kobdodâh 2,2 m. Ruotâ Sämitigge (Sámediggi / Sametinget) vuáđudui jieijâs lavváin ive 1992. Ucâmušâid lahtosijguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 11.7.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Lasetiäđuid pargoost addel má. haldâttâhhovdâ Pia Koveh Johanna Ruotsalainen Lasseen láá vala aaiđij tiivoodmeh já eres ucebeh pargoh , já kiđđâtäälvi ferttee eelliđ meeccist poccuid keččâmin tärkkilávt . Nisoneh tuáijojeh táválumosávt tekstiil- ađai nk. timmâ tuojijd já almaah muorâ- , tähti- , čuárvi- já meetaaltuojijd adai nk. korrâ tuojijd , mutâ kietâtuojij hárjuttem ij stivree siärváduv árvumaailm peic jieškote-uv tuáijár tááiđuh já perustem čuosâttuvah . Ijâttis ijjâ - festivaalorganisaatio lii ilolâš, ko uážžu vuástáväldiđ tábáhtusân návt merhâšittee sämmilâšmuusikjuávhu já et sii muusik kuullâp viijmâg-uv Suomâ sämikuávlust, rámmoo festivaaljođetteijee Anna Näkkäläjärvi. Säämi kielârääđi lii čuákkimistis 18.11.2010 meridâm mieđettiđ oovtmielâlávt ive 2010 säämi kielâtaho - palhâšume Meccihaldâttâsân čuávvoo vuáđustâsâiguin: Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto Saavâjođettempaje álgá parlamentaarlâš rääđi almosčuákkimáin Ruávinjaargâst . VUÁĐUHÄÄMI 260 ulmui Uáiviminister Jyrki Katainen lâi povdám sämitige stiivrâ eehidškoovlân kuldâlem várás, fáádán lâi haldâttâsohjelm sämmilâškirjimij olášuttem. Vuáimánpuáttim já má. kielâaašijčällee Marko Marjomaa Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Onnáá peeivi oovtâstpargo lii älkkep porgâđ , ko ohtâvuođâ uážžum já aašijn tieđettem lii viehâ älkkee sosiaallâš media pehti . Sämitigge / škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh Stivrâ savâstâlâi oovdânpyehtimijn, maid taheh puáttee haldâttâsohjelmân lävdikuudij valmâštâllâm äššikirje vuáđuld. Sämitiggepaje 2012–15 váldu-ulmeh Sämitigge almoot uuccâmnáál Tyejiärbi lii vuáruvaikuttâs luánduin sehe materiaal skappuumist ete tuojij heervâtmijn. • uápásmuđ säämi tivttáid já kirjálâšvuotân, nuurrâđ ärbivyehitiäđu el. sahhiittâlmáin Stivrim : Suvi West , kuvvim : Juha Säkkinen , čuoppâm : Anja Ahola * Čájáttâssaje: 43 m2 (kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 2,5 m). Jyehi párnáá šoddâm, ovdánem já oppâm lii ohtâgâslâš. Pargojuávhu pargo stivree uásipeličuákkim tuhhiittem artikla 8(j) maaŋgâivvááš pargo-ohjelm. 10.15 Taažâ Sämitige president Aili Keskitalo Njuámmil Sämikuávlu kieldâlâš já staatâlâš palvâlusâid fällee ohtâduvah kalgeh vuáđudiđ äššigâšregisterijd, main lii äššigâš mietâmâš äššigâšregisterân, já mast čiälgá tot sämikielâ, moin sun haalijd jieijâs palvâluđ. Palhâšumelävdikodde puáhtá oovtmielâlâš miärádâssáin jyehiđ palhâšumesume nubenáál-uv Suomâ Arkkitehtlito kištonjuolgâdusâi mield.. Ollâškoovlâst kuittâg huámášim, et munhân lam “ šoddâdum ” sämmilâžžân já säämi vuovvijn, muu huámmášhánnáá. Ume konferens tuhhiittij julgáštus tave-eennâmlii sämisopâmušâst sehe julgáštus , mii kuáská s ämmilij ärbivuáválij aassâmkuávlui luánduriggoduvâiguin ávhástâlmân . "Seminaar iiđeedpeeivi kevttip uuccâmlattiimân sehe kulttuurmeriruuđâ teknisâš ravvuid sehe kuullâp jieškote-uv ruttâdemkäldein já eehidpeeivi algâttep vuáđusavváin Sämitige "" taaidâ-, tyeji já kulttuurpoolitlâš "" ohjelmhammiittâsâst." Lahtos 8 Tuávvášmateriaal , Ärbivuáválii tiäđu suojâlem sämikuávlust Ovdâmerkkân, jis sämikielâlijd palvâlusâid finnejeh taggaar palvâlussân luokittâllum, taid ij taarbâš kištottiđ. Aavu ulmen lii párnáá ohtâgâslâš já vaanhimij uáinui vuotânväldim tooimâ orniimist el. párnáá vuáttámušah, táárbuh já puátteevuođâ uáinuh, párnáá mielâkiddiivâšvuođâ čuásáttuvah, nanoduvah já párnáá ohtâgâslâš torjuu já stivrim táárbuh. Hildá haalijd uápásmuđ pyerebeht muusikân já älgiđ puátteevuođâst muusikmáttáátteijen. Škovlim ulmen lii lääččiđ pyerebijd tiäđulonottem vuáválâšvuođâid já lasettiđ máttááttâspargovievâ tiäđu lahâasâttem adelem sämimáttááttâs keevâtlijn máhđulâšvuođâin. I Kielâjurgâleijee – Irma Laiti, toimâpäikki Aanaar, Säämi máttááttâskuávdáá anarâškielâ máttáátteijee Anna Morottaja luvâldâl kielâlávgummetodist rävisolmoošmáttááttâsâst. Sämitigge Sämmiliih Suomâst Vyerdip tiäđust-uv ete uđđâ sämitiggelaahâ šodâččij vuáimán nuuvt jotelávt ko máhđulâš. Sämmilij kulttuuráárvui sirdem Stuorrâ uási materiaalâin láá uážžum já uážžuh ain-uv jieijâs aassâmkuávlu luándust . - sosiaalsyergi piäiválâš pargo , škovlimvuáháduvâi ohsâšpargo sehe vuáđu- , jotkâ- já tievâs ¬mittemškovliittâs , Haldâttâs oovdânpyehtimist lii sämitige adelem tiätun vuáđuduvvee munemietâmâš. Meritiätuláin pargoin lii lamaš merhâšume sämikielâ siäilumân mii oppeet uáinoo tast, et vuáđuškoovlân láá puáttám ihásávt sämikielâliih uáppeeh, kiäh loheh sämikielâ tâi sämikielân. Must lâi ilo kuáhtáđ olmoošvuoigâdvuođâváldálii já savâstâllâđ suin ávusmieláin uáli liägus tilálâšvuođâst Suomâ sämmilij sajattuvâst já sämmilij sajattuv sehe lahâasâttâs ovdedemtáárbuin. Puđâldâm jyehilágánijd máhđulijd kreatiivlâš aašijd tegu ovdâmerkkân máálám , tivtâstâllâm já čuovâkuvvim . Ucceeblohojuávkun tâi algâaalmugân kullee párnáást lii vuoigâdvuotâ jieijâs kulttuurân, oskoldâhân já kielân. Tot lii identiteet, uáinu alnestis já ubâ persoon, sehe meiddei eellimvyehi. Ärbivuáváliih iäláttâsah já áigápuátu * Lasečuákkimtileh (Maaŋgâtooimâsali, Parlamentsali, 2 x ráđádâllâmsaje) Sajanmáávsun kalgeh kuullâđ meiddei puáttei suhâpuolvâi vuoigâdvuođâmoonâtmeh. Tot lii Tave-enâmijn enâmustáá kevttum já meid Suomâ stuárráámus sämikielâ. Lohkoleaika- nommâsiih oppâkirjeh láá jurgâlum WSOY Matikka-nommâsâš rááiđust. Siämmáš olmooš šadda leđe politijkkár , máttáátteijee , toimâtteijee , kulttuurpargee , lahâalmai , taaidâr , kielâtotkee , párnáitipšoo , nuorâipargee jna. . Suáđigil luvâttâh: Elli-Marja Hetta (tavesämikielâ), Miira Suomi (tavesämikielâ) já Roosa Nuorgam (tavesämikielâ) Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid. Váldusali puáhtá mutteđ MAKSI- já SHOW - háámáid táárbu mield. . Anarâškielâlij posterij teevstâid lii čáállám Tanja Kyrö . Artikla mield algâaalmugân kullee párnáást ij uážu kieldiđ vuoigâdvuođâ navdâšiđ oovtâst juávhu eres jesânijguin jieijâs kulttuurist, tubdâstiđ já hárjuttiđ jieijâs oskolduv teikâ kevttiđ jieijâs kielâ. Staatah kalgeh olášuttiđ aalmuglâš já aalmugijkoskâsâš kenigâsvuođâidis sämikielâ háárán . 22 Holmberg Aslak Niilonpoika Máttáátteijee Ucjuuhâ Suomâ sämmilij servitoimâ aalgij nube maailmsuáđi maŋa, ive 1945, kun Samii Litto – Saamelaisten yhdistys vuáđudui evakkomääđhi ääigi Alavieskast. Sämitigge mieđettij torjuu sämmilâš elleekován E-skuvla.no ( tavesämikielâ ) Sämitigge almoot taan meriruuđâst torjuid uuccâmnáál. Seminaar sämikielâ já maorikielâ iäláskitmist uárnejuvvoo Helsigist 13.9. tme 9.00-15.00. Sämimuseo tuáimá ain-uv já tot lii ohtâ Suomâ pivnohumosijn museoin, kj. tapiola (at) samediggi. Vääččir já Čaarmâuáivái meccikuávluh já uásild Pänituoddâr meccikuávlu . Lahâasâttâs- já ovdedmprojekteh iä hiäjusmit sämikielâlâš palvâlusâid já sämmilij vuoigâdvuođâid. Proojeekt ääigi ovdedep já nanodep sämikielâi kielâohtsâšpargo ohtâsâš sämikielâ kielâkuávdáá , Säämi Kielâkäldee , vuáđutmáin . - Feodorit juuđij ennuv táálái Kantalahti já Piäccám kooskâ já oopâi pyereest nuorttâsämmilij kielâi suomânijd . Puásuipargoi lasseen puđâlsâssáidân lii kuullâm ovttuu valastâllâm. – Konsert lii Adjágas vuossâmuš Suomâst . Sopâmušâst tiäduttuvvoo párnáá hiäđu uáinimčievâ puohâin párnáá kyeskee tooimâin. Juáigus lii uánidám kuhes sevŋis tälvi-iijâid, Tave-eennâmlâš sämisopâmuš olášutmân sihtejeijee ráđádâlmijn já toi aalgâtmist meriduvvoo puáttee sämipresideentâi já - ministerij ohtsii čuákkimist vyesimáánust . Suomâbeln tuáimee Sámi duodji-servi uárnee čáitálmâsâid já ravvim sehe joođeet puigâ säämi tuojijd vyebdimnáál. - Tavesämikielâlii peivitipšo turvim Ucjuv kirkkosiijdâst 45 675 € nakkalajarvi ( at ) sámediggi . Äššigâššáid kalga aktiivlávt tieđettiđ sii vuoigâdvuođâin já säämi kielâlaavâ adelem vuoigâdvuođâin palvâlussáid, tâi talle ovdediđ sämikielâ kevttim säämi kielâlaavâ vaattâm vuovvijn. Tábáhtusan láá almottâttâm 22 musijkkárid tai muusikjuávkkud, main láá puohnâssân 150 kiišton uásálisted. Pargo- já stivrimjuávhu toimâpaje nohá ive 2011 loopâst. Sämitigge raportist ministeriöid já njuolgist olmoošvuoigâdvuođâid koccee orgaanáid sämmilij vuoigâdvuođâin já aalmugijkoskâsij sopâmušâi olášutmist . Kii tuu áášijn meerrid ? 1.4. Uásiväldei feeriimeh já almolâš savâstâllâm láá meiddei vuáđđun ohjelm oovdedmân. - Sämmilij demokraatlávt väljejum orgaan tuáimá meid ovdâmerkkân Euroopâst. teikâ puhelimáin +358 50 382 5179. Sämitigge meridij jienâiguin 13-5 , ete sämitiggelaahân iä vääldi ohtsâšlistoid . - Avveel tavesämikielâlii juávkkupeerâpeivikiäju tooimâ turvim 16 100 € Sopâmuš mield jiecânâs enâmijn ässee aalmugeh annojeh algâaalmugin , ko sij láá šaddaaš aalmugist , mii eennâm väldidem teikâ asâiduttem teikâ táálái staatâraajij šoddâm ääigi aasâi enâmist teikâ ton eennâmtieđâlâš kuávlust , kuus eennâm kulá . Kištoiävtuttâsah árvuštâlluvvojeh nomâttemmin . Vihko fáálá nuoráid tiäđu tast, maht nuorâ puáhtá vyelgiđ škovliittuđ suárgán, moos lii oskottettee finniđ pargo tääl já puátteevuođâst sämikuávlust. Ton virgálâš lekkâmijd viettii 26.8.1993. Virge miänástuvvee tipšom išedeh hiäivulâš ollâškovlâtuđhos sehe šiev nuorâiaašij já haldâttâstooimâ tubdâm. - jieh lah vááijuvváldálâš ađai hovdimvuálásâš. Sämikuávlust uárnejuvvoo säämi peivitipšo já kielâpiervâltoimâ iänááš juávkkupeerâpeivitipšon. Säminuoräi konferens ohjelm Vuáđupäälhi lasseen máksoo 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield meridum hárjánemlase. Sajos čuákkimtekniik máhđulist normaalvijdoduvvâst tulkkum kuuđâ sierâ kielân já tom puáhtá vijđediđ älkkest love kielân. Sämikuávlust lii tárbu ubâ kuávlu ohtsii säämi aarâhšoddâdemstivrejeijei. Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš 2008 Koskâmääđhih láá kuheh mut pyereeb lii jotteeđ ovdâskulij ko pisottâllâđ sajestis . Virgáliih miäruštâlmeh sämmilâšvuođâst láá kale kavnuumist Taažâ, Ruotâ já Suomâ sämitigij nettisiijđoin, mut nuuvtko tain uáiná, te sämmilâšvuotâ miäruštâlluvvoo jyehi enâmist ucánjáhháá eresnáál. Irmeli Moilanen, proojektkoordinaattor, SaKaste-proojekt 41. Sämitigge iävtut máttááttâsministeriön sämmilij ovdâstâs ministeriö vyelni tuáimee kirjerájuišeruttâlävdikoodán. Nuorâičällee pargoin lii meridum sämitige pargo-oornig 26 a §:st. Rááhtus lii Tave-enâmij rääđi kirjálâšvuođâpalhâšume iävtukkâssân ivveest 2015. Kost eres saajeest uđđâ kielâ sárnooh puávtáččii puáttiđ ko škoovlâ vieres kielâ mettááttâsâst ? Luuhâm- já čäällimtáiđu láá iävtuh ovdâmerkkân kirjálâšvuođâ šoddâmân . ” Váldálâš váátá Suomâ tähidiđ sämmilij ovdâstâs Ilo-sopâmuš ratifisistemprosessist. Olmoošjuávkku pajanij čuážžud čäittiđ mielâstumvuođâ juáigusân. Kuuvijn Suomâ sämitige jesâneh Tuomas Aslak Juuso já Asko Länsman sehe värisaavâjođetteijee Erkki Lumisalmi. Tábáhtusân uásálistii paijeel 1100 nuorrâd já párnážid 126 juávhust, main Avveel vyeliškoovlâ kulmâ nieidâ já nelji kaandâ lijjii nuorâmusah. Lii tuáivuttettee et tot suápá meid aalmugijkoskâsâš já šleđgâlâš kiävtun. o poccuučuárbpeelipihvi , kuobârnjuvdos Lasseen keessiv 2015 almostuvá Amoc nubbe album, mon pargonommân lii Faabelit. Sämisiärváduv ornijdem já sämioovtâstpargo jođettii sämikulttuur sajattuv puárránmân, sämikielâ sajattuv ovdánmân já lahâasâttem ovdánmân. Tai lasseen kulttuurlävdikodde puáhtá mieđettiđ eromâš suujâst, ucâmušâttáá, kulttuurpalhâšume. Olgosadalduvah Näliolgoštemkomitea Čálám tavesämikielân, mii lii muu eenikielâ. Uážžup Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttinvuávám rähtimist tivrâs vuáttámušâid, já Meccihaldâttâs lii čonnâsâm rähtiđ pissoo lattimvyevi Akwé: Kon - ravvui heivitmân Meccihaldâttâs tooimâst ”, illood pargojuávhu saavâjođetteijee Näkkäläjärvi. Uđđâsist nomâttem suijân lâi, et nuorâirääđi toimâpajeh joteh kietluvâi sämitige já eres lävdikudij toimâpojijguin. Kuávluhaldâšemvirgáduvváid ráhtoo sämikielâlâš palvâlemohtâdâh sämikuávlun. Rio the Janeirost ive 2012 toollum pištee ovdánem konferens tuhhiittij loppâjulgáštuš ” The Future We Want ”. xxx Mut kolgâp leđe ain já eromâšávt návt juhlepeeivi čiävlááh tast, moos lep olláám já juátkup sämmilij vuoigâdvuođâi ovdedem. Sämmilâš identiteet lii kievrâ. Kuuvijn Leammuid Biret Rávdná / Čuovjis uárbimpeeli , Sarakka Gaup / Ruopsis uárbimpeeli já Áilloš / Kieddikeš ákku . 13.00 Pargojuávhuh: Soováášvuotâ draama vuovijguin Linjim lii tehálâš já tuárju eromâšávt Njeellim maađij vuáđupyeredem, ko maađij lii tehálâš nuorttâsämmilij iäláttâssáid ” iätá Näkkäläjärvi. Muusikhân ij mudoigin tuubdâ raajijd já sämimusijkkáreh čuávuh uárjimaailm oopâid, mut čuojânâsâi kevttimist láá iäruh. Sämitige vaaljâpaje 2012–2015 lekkâmeh já Saijoos vihkâmávutuáluh uárnejuvvojeh cuáŋuimáánu 3.-4. peeivi Anarist. org-nettisiijđoi peivideijen . Säämi páárnášvuotâ já šoddâdem Säämi kielâtaho – palhâšume vuáđuStâSah Konfereensist kieđâvuššojii äigikyevdiliih sämiääših eres lasseen paneelij já pargopáájái pehti . Vuáhádâh ij vala sierree eres sämikielâid. Haldâttâsâi já sämmilij ovdâsteijein lii máhđulâšvuotâ leđe mieldi olmoošvuoigâdvuođârääđi čuákkimist, mii lii almolâš, muštâlij Anaya. Škovlim- já tutkâmoovtâstpargo uulât sämikuávlu staatâi lasseen eromâšávt tave algâaalmugij maailmân. Taam čuákkimist jyevihánnáá paccii el. ovtâskâš taaidârij já pargojuávhui uuccâm pargoišeruuđah já proojeekttorjuuh sehe motomeh seervij uuccâm proojeekttorjuuh. Jis maŋgâ uásálistee láá iävtuttâm siämmáá noomâ, juáhhoo palhâšume sii kooskâ. Säämi máttáátâskuávdáá stiivrâ noomât Laapi läänihaldâttâs , mii lii pivdám sämitige iävtuttâsâid sämmilij ovdâsteijen stiivrâst . Sopâmuš olášuttem čuávvu äššitobdeekomitea, mii addel avžuuttâsâidis Euroop Rääđi ministerkomitean. Mii kulttuur iä pyevti toohâđ heeitugin iäge uccááttiđ ton keežild, ete aassâp tááluin teikâ vyeijip autoin. Ucâmušâst kalga čielgiđ taid sierânâs lasekoloid, moi luávdimân išeruttâ occoo. - Taažâ haldâttâs nuávdit aktiivlâš sämipolitiik, mon vuáđđun láá eennâm vuáđulaavâ ŠsämicekkiŠ (§ 110 a), ive 1987 asâttum sämilaahâ já aalmugijkoskâsâš pargo-ornijdume ILO sopâmuš nr 169. Nuorâirääđi taha sämitige stiivrân iävtuttâs jesânijn , kiäh väljejuvvojeh , já lopâlii miärádâs taha sämitige čuákkim . Tain seminaarijn haalijd sämitigge meid hästiđ já movtijdittiđ jieškote-uv peelijd porgâđ sämikielâ naanoodmân. • uápásmuđ šaddovuorkkimpargoid, kalveđ potásijd já eres šaddoid Aune Musta , toimâttâsjođetteijee , Duodji Shop , Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan , aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen . Artikla mield algâaalmugân kullee párnáást ij uážu kieldiđ vuoigâdvuođâ navdâšiđ oovtâst juávhu eres jesânijguin jieijâs kulttuurist, tubdâstiđ já hárjuttiđ jieijâs oskolduv teikâ kevttiđ jieijâs kielâ. Sämitiggeest adelum laavâ (974/95, nubástum 1279/02) 27 § mield iävtukkâs sämitige vaaljâin pyehtih asâttiđ ucemustáá kulmâ ulmuu, kiäh láá merkkejum jienâstemvuoigâdvuođâlâžžân sämitige vaaljâluvâttâlmân. 6. Muu eenikielâ lii tavesämikielâ, mon lam oppâm siämmáá-áigásávt suomâkieláin. Lahâčällee toimâsaje lii säämikulttuurkuávdáš Sajosist. Pargojuávkku koolgâi valmâštâllâđ tooimâid , moh vuáđuduveh biologilii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almossopâmuš algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu siäilutmân lohtâseijee artikla 8j-pargo-ohjelmân . Riehtiministeriö mield haldâttâs oovdânpyehtim adeleh ovdâskoodán nuuvt jotelávt ko máhđulâš. Väldikodeášáskutteevirgádâh, Tiervâsvuođâhuolâttâs vuoigâdvuođâtorvokuávdáš (TEO.) Toh hämmejeh ornamentlágán ase mii oŋâttuš oolmij kuávlun, luovvânmáin miäruštâllâm já luokittâllâm čulhoost ”, tegu taaidâr jieš valdâl tyejees. Sämikielâlâš palvâlusâid kalgâ turvâstiđ juo škovlimpaje ääigi nk. sämmilâštiätumeerijn kuávdášlâš škovlimsuorgijn, main kielâtiätumeeri ij vala lah. Keevâtlávt ubâ sämikuávlu lii lamaš já lii ain poccui kuáttumist . Sämitiigán ruttâ lasebudjetist Algâaalmugääših ovdáneh pirâshaldâttâsâst Säämi kulttuurkuávdáá vuossâmuu kiärdán šoodâi škoovlâ media- já kielâmáttááttâstileh, virtuaalškovlâ sehe muusik- já elleekovestudio ollâtásásii tekniikáin. Sämitigge pálkkáát kesipargeid oppâmateriaalpargoid. Viärdádâskoválávt eeđân kulttuurkuávdáá arkkitehtuur hämmee Sajos pirâstittee enâduv ko oppeet kuávdáá tuáimeeh já toi pargoh kovvejeh ulmuid já sii tooimâ, mii Sajosist pargoo. NRK Sámi radio - párnái TV Iävtuttâsâid vuáđustâsâidiskuin puáhtá vuolgâttiđ šleđgâpostáin inka. * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh 190 ulmui (9 čokkámráiđud) já 5 saje luvâldelleid 79) Ovdedeh puásuituálu kuáttumjuurrâm já kuáttuminventistmijd kuátumij kyeddimnaavcâ turvim tiet oovtâstpargoost palgâsijguin, nuuvt ete väldih vuotân áášán kyeskee tutkâmtiäđu, sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu já eres puásuituálun lohtâseijee tiäđu. Sämitige stiipeend ožžuu čuávvoo nuorah: Heta paješkovlâ : Ellen-Maarit Juuso ( tavesämikielâ ) Kirje lii almostittám Säämi párnáikulttuurkuávdáš já nuorâilävdikodde - proojeekt . Säämi muusikkuávdáš Staatah kalgeh tubdâstiđ já tuhhiittiđ sämmilij omâstem- já kevttimvuoigâdvuođâid jiejâs enâmáid. Sämitige jieijâs tooimâst positiivlâš lii aanaar- já nuorttâsämikielâlâš kielâjurgâleijei pálkkááttemmáhđulâšvuotâ sämikielâ toimâttâhân ive 2008. Tavesämikielâlâš aabbis ´Áppes - Min meahci máidnasat´ kiđđâpaje pargokirje lii almostum . Uđđâ šoŋŋâdâhsopâmušâst kalga sooppâđ sieminčalmaašluáštui merhâšittee keeppidmist, toi čuávumân kalga lääččiđ aalmugijkoskâsii kocceemvuáháduv já staatah kalgeh raijiđ Väldiuási sämimáttááttâsâst adeleh sämikuávlu kieldâin, moh finnejeh taan máttááttâsân sierânâs vittádum staatâtorjuu. Patârem luándu-uv lii muttum: ulmuuh vyelgih joton eres-uv saajeest ko kaskoo eđe. Touijuum meid sämituojijd ain ko toid kávnoo äigi. +358 ( 0)40 179 6069 Skype : inari . Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. 15. kyeddidkuávlu = kuávlu , mast áálduh šoddâdeh ađai kyeddih Registerist kolgâččij čielgâđ, et haalijd-uv äššigâš njálmálâš já kirjálâš palvâlusâid sämikielân. Sämiaalmug mere árvušteleh lemin ohtsis 60.000-100.000 kooskâst. Stivrâ Suomâst láá kiävtust vittâ sämimááccuh váldumaali: Tiänu, Aanaar, Iänuduv, Vuáču já nuorttâlâšâi mááccuh. Eidusâš vuávám algâttuvvoo uđđâivemáánust 2009 já huksimpargoh algâttuvvojeh kiđđuv 2010. II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto já nuorâirääđi ovdâsteijee Minna Lehtola. Káártást kovvejeh tehálumosijd eennâmkevttimhaamijd staatâ haldâšem eennâm- já čäcikuávluin. Staatâvarij- sehe máttááttâs- já kulttuurministeriöst savâstâllâm fáddán lâi Sämitige kulttuurlävdikode huolâ nk. säämi kulttuurmeriruuđâ keelijdmettumvuođâst. Lam uáli tuđâvâš toos, et Suomâ sämitiggeest lâi rievtis vaikuttemmáhđulâšvuotâ EU iävtuttâssáid já EU meid tuálvui mii iävtuttâsâid ovdâskulij ”, muštâlij Nilla Tapiola. Suomâ sämitige já säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi , Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan , aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen . Sämmiliih láá uáli kievrah. Seminaarist nuorâ sämmiliih puohtii oovdân sämikulttuurân lohtâseijee hástusijd, mut kuittâg jyehi nuorâ saavâst lâi tuáivu puátteevuođâst ! Lasseen stivrâ nomâttij Ucjuv kieldâ Áilegas giellasiida- haavâ stivrimjuávkun eidusâš jesânin Anna Morottaja já suu värijesânin Tiina Sanila-Aikio. Päivi Lundvall (Laapi IPI-kuávdáš) Sämitigge raahtij laavâ olášuumeest ive 2007 vuáđučielgiittâs Säämi kielâlaavâ olášume iivijn 2004-2007. Sämikuávlust tuáimee sämiseervijn lii tergâdis rooli säämi ohtsâškoddeest. Vuosmuuh sämmilij čáállám čaabâkirjálâš kirjeh almmostuvvii 1910-lovvoost. Sämitige já parlamentaarlii rääđi tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Sämitigge tuáivut luho já pyeri kesiluámu puohháid ! Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 15.5.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. tääsi : puohah Sämikielâlâš máttááttâs adeluvvoo enâmustáá vuáđumáttááttâs iheluokain 1-6 . Säämi musiikkuávdáš uárnee Sajosist konserttijd já eres musikkân lohtâseijee tábáhtusâid. 010 839 3105. Pargo álgá sopâmuš mield já pištá 31.12.2015 räi. Fiilmâst uápásmup Eljisân sehe suu áijubân Heenan já sunnuu koskâvuotân leu ´ddân . Leu ´ddejeijeeh : Elias Moshnikoff , Henna Mäki Oovdânpuovtijm ministerân ete ráđádâllâmváljukode toorjân nomâtteh sämikulttuur, Tiänu sierânâstiilijd já kuálástemvuoigâdvuođâid tobdee äššitobdee, kote čielgiiččij staatâsopâmušiävtuttâs vaikuttâsâid Tiänusämmiláid ” stiivrâ jeessân Ilmari Tapiola muštâlij. Tuáivup kuittâg, ete čaittâleijeeh kevttih jienâ korrâsávt. Koskoho ehidist tijme 18 äälgin lii lekkâmtilálâšvuotâ. Keejâ uánihisvideo tavesämikielâ puustavijn / IV mield (vuáđupälkki 2 051,23 – 2 391,60 eurod / mp). Virge toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáá Sajosist. Puátteevuođâst sun kuittag haalijd rähtiđ skiärruid já pyehtiđ sämimuusik uáinusân olgoláá maailmân. Säämi kulttuurkuávdáš Sajos lii Juvduujuv riddoost , kaskoo Aanaar markkân . Seminaar álgá 28.11.2014 tijme 9.00 já nohá tijme 18.45. Luánduriggoduvâiguin ávhástâllâm, tego oljo poorám, eromâšavt Ruošâst lii áštám maaŋgâi algâaalmugij áigápuáđu já kulttuur jotkâšume. Sämitige tooimân puáhtá uápásmiđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. Aalmugijkoskâsii artikla 8(j)-pargojuávhu čuákkimmiärádâsâin uási paasij čuávdimnáál ollásávt COP:n nuhtán pargojuávhu avžuuttem . Pevdikirje lii EU vuáđusopâmuš ađai nk. Lissabon sopâmuš uási. Lasetiäđuh: Ucjuv sämiluvâttâh: Tommi Länsman (tavesämikielâ) Puoh västidâsah kieđâvuššâjeh luáttámušlávt. , mii pyevtit sämikielâlijd uđđâsijd sehe teddilum loostân ete viärmán. Taaiđâtoimâkodeh láá ohtsis čiččâm .  Olá-Mihkku Länsman lii čepis nuorâ tánssájeijee, kiän pargopääjist piäsá uápásmuđ parâtánssáámân. Haldâttâsohjelm tuárju nuuvt sämikielâ, ärbivuáválii tiäđu, kielâiäláskittemohjelm já oovded säämi kulttuurjiešmeridem ”, muštâl sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, kote uásálistij še sämitige ovdâsteijen haldâttâsráđádâlmáid. , www.tuuparecords.fi Ärbivyehimuusik iäláskitmân lii tehálâš, et aarâhšoddâdmist párnáást lii máhđulâšvuotâ kuullâđ já teivâdiđ muusik mätteid. Lii tehálâš lemniđ pargojuávhu pargoost vajemân, pargostivriimân já škovliidâtmân. fi-oovtâspargoproojeekt lii olášuttám sämmilij kielâlijd palvâlusâid uđđâäigásâš vuovvijn, mii juksá stuorrâ juávhu sämikielâlijd ulmuid. Vuávájeijee pargoh láá miäruštâllum sämitige pargo-oornigist. Ánnámáret Ensemble Lasseen laahâ kenigit haldâšemkuávlu kieldâid orniđ sämikielâlâš ovdâmáttááttâs já puárásij huolâttâs tom halijdeijeid. Anarist 25.9.2014 Sämitigge Stuárráámus uhkeh sämmilii kulttuuráárbán láá toin ávhástâllâm, ovdánmettum lahâasâttem já ärbivuáválij iäláttâsâi hiäjus sajattâh. Säämi kielâlaahâ kuáská meid kirho já eromâšávt Oulu pispekode. Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 tuálloo Suáđigil uđđâ lihâdemhaalâst njuhčâmáánu 27. peeivi. Haahâ lii uási Tijdâlamppu Laapi párnáikulttuurviärmáduv , mon ulmen lii toimâđ párnáikulttuur tuárjon , uárnejeijen já máhđulâšvuođâi läččen . Lasseen mieldi láá almottâttâm ollâopâttâhuáppeeh. Aanaar kieldâ já Säämi palgâs : • kárttudiđ ulo, panneeđ snäldein, kođđeeđ ráánu Lävdikodde lii nomâttâm jieijâs koskâvuođâst 4-jeessânsâš pargováljukode árvuštâllâđ puáttám nommâiävtuttâsâid sehe valmâštâllâđ palhâšumelävdikoodán iävtuttâs kišto vyeitteeiävtukkâsâin. Párnáá šoddâmpiirâs kalga leđe fyysilâš, psyykkilâš já sosiaallâš tahhei peeleest taggaar, et tot oovded párnáá pyereestvaijeem, tiervâsvuođâ, šoddâm, ovdánem já oppâm. Eres puátteevuođâ vuáváámeh láá eres lasseen orniđ om. nuorttâlâšnuoraid kuáhtáámijd já aktivisistiđ sii ornijduđ . Ive 2010 čaallim pajeuáppen Avveel luvâttuvâst . Tábáhtus uuđâs suomâkielân: Lasetiäđuh: Haldâšemhovdâ Juha Guttorm p. 0400 142 518 (pääihialn 14.4. rääjist) www.samediggi.fi Huksimhaahâ já arkkitehtkišto: táluhovdâ Tanja Rytkönen-Romppanen, Seenaat-kidânjâsah, p. 0205 811 665, www.senaatti.fi Uđđâsumos DNA-tutkâmuš mield Fennoskandia tááláá puásui ij lah tuoddârkoddeest lojodum šlaajâ peic aaibâs jieijâs šlaajâ. Lasseen peivitipšo vuáđuduvá sämikulttuur árvoid. Stipendijd uccii ohtsis 17 uápped . Kesipääihih lijjii luándulávt jaavrij ađai šiev kyeličaasij paaldâst. Viermitieđettem lii tehálâš uási onnáápeeivi tábáhtuvvee tieđettem. Čuákkim puoh miärádâsah láá Pargojuávhu saavâjođetteijen tuáimá Heikki Paltto já eres jesâneh láá Juhani Länsman, Bigga-Helena Magga, Nina Maarit West já Inga-Briitta Magga sehe puásui-išedeh: Jouni Lukkari (Pänituodâr), Harri Hirvasvuopio (Säämi paalgâs), Nils-Heikki Näkkäläjärvi (Sallâvääri). Sämitige vááimuspargon lii vuáváđ já olášuttiđ Suomâ vuáđulaavâst sämmiláid turvâstum kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem . Seminaar leehâst Suomâ Sämitige saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio. 9. Sämitiggepaje hástuseh já máhđulâšvuođah b. pargopaajijd almottâttâm Uđđâsumos DNA-tutkâmuš mield Fennoskandia tááláá puásui ij lah tuoddârkoddeest lojodum šlaajâ peic aaibâs jieijâs šlaajâ. Pargo álgá sopâmuš mield já pištá 31.12.2016 räi (jis ruttâdem ornâšuvá). Aarâhšoddâdempargojuávhu pargoh láá pedagogâlávt, sosiaallávt já ohtsâškodálávt muttum vätteebin. SomBy vuálgá joton Ruávinjaargâ tábáhtusâst deebyytalbumis Álas eana (pietittis eennâm) almostittemturneen. 4. Huksimtooimâ budjet lii suullân 11,5 miljovn eurod. Räjittes säminuorah SHOW-häämi 190 - 254 ulmui Konsertáid , show-čájáttâssáid , teatterčájáttâssáid teikâ tilálâšvuođáid , main tarbâšuvvoo eromâšávt stuorrâ čájáttâssaje . Puoh kulmâ Suomâst sarnum sämikielâ láá tutkâmušâi já aalmugijkoskâsâš luokittâllâm mield uhkevuálásâš kielah, moh tarbâšeh sierânâs torjuu vâi pyehtih sirdâšuđ aktiivlâš kevttimkiellân uđđâ suhâpuolváid. Speellâ lii hitruus lyevdispellâ . Spellâluávdán lii kovvejum ohtâ kalenderihe . Lekkâm spesiaalkyessin lâi Suomâ Sämitige värisaavâjođetteijee, kielâtieđâldeijee Irja Seurujärvi-Kari. Sun ij mušte , kuás vittádij vuossâmuu keerdi , mut muštâl , et tot tábáhtui jo uáli tooláá . Sämitige Säämi párnáikultuurkuávdáš lii váldám vááimu äššin meid sämipárnái sierâdempirrâs sámáidittem sierâi háárán. xxx Ohtâ majemustáámainâšum kiirjijn lii finnim aalmugijkoslâsâš IBBY-palhâšume ( The International Board on Books for Young People ) . 1 ) kulluuttâs Tilálâšvuotâ uásild čáittá mii sämmilij siđhesvuođâ já kulttuurlâš rigesvuođâ. Ráđádâlmeh láá ääšist vala koskân , ” Klemetti Näkkäläjärvi muštâl . Anarâškielâ aabiseh láá kárvánâm kuuloold: vuossâmuš anarâškielâ aabis lâi kirkkohiärrá Edvard Wilhem Borg toimâttâm Anar sämi kiela aapis kirje, mii teddilui Oulust ive 1857. Juoigâm lii Hiildán tehálâš kiäinu olgospyehtiđ tobdoid, pirrâs já jieijâs tuávváá. • oovded jieijâs kielâlâš tiäđulâšvuođâ Peeivi ohjelm já puurâdmeh láá ulmuid nuuvtá. Táálááš piätumeeri puásuituálukuávlust lii toohâm vaigâdubbon já muttán puásui-almaa aargâ, ko piäđu koddem poccui meeri lii lasanâm uáli jo ennuv majemuu kyevti ive ääigi. Aalmugjeessân- já poolitlijd vuoigâdvuođáid kyeskee almos-sopâmuš Sämitigge almoot uuccâmnáál stipend Säämi máttáátâskuávdážân moonnâm lii adelâm munjin ennuv, ko lam oppâm ennuv ärbivuáviljn tuojijn. Linjim lii tehálâš já tuárju eromâšávt Njeellim maađij vuáđupyeredem, ko maađij lii tehálâš nuorttâsämmilij iäláttâssáid ” iätá Näkkäläjärvi. – Saahâ lâi tuođânálásávt oovtâ äkkil- tâi kieldâsämikielâ suomânijn , mon tallaa ääigi iberdii še Paččveileve nuorttâsämmiliih . Äšši mainâšuvvoo meiddei Suomâ haldâttâs olmoošvuoigâdvuođâraportist ivá 2009 . Ive teeman lii tanssâ já säämi teeman lii kove ellest . Sämitigge uárnee Säämi aalmugpeeivi juhle Aanaar Sijdâmuseost 6.2.2010 tme 17.00-20.00. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi IV. fi-siijđoin, tot kavnoo kuittâg Mielenterveystalo. Ruošâ sämiseervih uásálisteh oovtâstpaargon tárkkojeijen SPR:st . Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VI já tast II juávhu mield (vuáđupälkki 1822,14 eurod / mp). Proojeektpargee pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII / I mield (vuáđupälkki 1711,31eurod/mp). Iävtukkâs sämitige valjáid pyehtih asâttiđ ucemustáá kulmâ jienâvuoigâdvuođâlâš sämmilii majemustáá 31 peeivi ovdil vaaljâtoimâttâs algâttem . Vuáču tábáhtusâst čáittusij avžuuttum kukkodâh: 5-20 minuttid. Avaskari Anu Ovdil Sämitige iivijn 1973 - 1995 tooimâi Säämi Parlament , mii lâi vuáđudum tast adelum staatârääđi asâttâssáin . Maailm lii čuuvtij stuárráb ko taat mii miehtâ. 050 562 3676 Pargojuávhu čuákánpieijâm: Riehtiministeriö čuággá uáinuid kielâlij vuoigâdvuođâi olášuumist Pargokirje lii ráhtám Matti Morottaja, Kuobžâ-Saammâl Matti, já kuuvijd lii ráhtám Daniel Gelencsér. Ingá, Ánne já Niiles peessih riipân já kárvudeteh sämimáccuháid. Jis pirâsministeriö luávdá sämitige ovdâsteijee koloid, te sämitigge oovdânpuáhtá ovdâsteijen pirâsčällee Anni-Helena Ruotsala. Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođettemvuotâ Ruotân Sämitigge almoot uuccâmnáál kulttuurčällee virgesajasâšvuođâ Taan siijđo uánihis čujottâs lii www.sámediggi.fi/kvsopimukset Sämitige uáinu mield sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuotâ ij olášuu vuáđulaavâ vaattâm vuovvijn. Stuorrâ uási sämitige taan vaaljâpaje tehálumosijn uulmijn láá kirjejum haldâttâsohjelmân. Ive 1917 historjállii čuákkim čuákánkoččon lâi nissoonjornijdume ŠBrurskanken samisk kvindeforeningŠ, mon njunosist tooimâi aktiivlâš vaikuttutteijeenissoon Elsa Laula (1877-1931). Säämi tyeji koveráiđu Säämi párnáikulttuurkuávdáá ulmen lii toimâttiđ kirje čäällimkišto teevstâin ive 2010 . Kii puáhtá finniđ palhâšume? Veikko muštâl , et sun finnij jieijâs vitá tállán šoddâmis maŋa , tegu vyehin lii lamaš . Kielâ já kulttuur puátteevuođâ turvim ij uážu leđe ruuđâst kiddâ ” , nuorttâlâšâi ovdâolmooš Veikko Feodoroff muštâlij . Yle Sápmi lii ovdedâm palvâlusâidis meid interneetist. Pargojuávhu lii vuáđudâm biodiversiteetsopâmuš vuáláčälleestaatâi uásipeličuákkim (COP). Minna Lehtola , Heidi Gauriloff já Hannu Pessa . Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Uásipeličuákkim lii iävtuttâm, et staatah váldáččii ravvuid uássin pirâs- já sosiaalvaikuttâsâi árvuštâllâm kyeskee lahâasâttâs já ravvuid. Torjuuh mieđettuvvojii čuávvoht: Kirje uđđâ kuvvim lii toohâm Merja Aletta Ranttila . Laapi sosiaalpargo já sosiaalsyergi máttááttâs- já tutkâmkuávdáá stivrimjuávkku Sänikirje säämi-suomâ – uásist láá paijeel 12.000 säännid, suomâ-säämi – uásist vuot paijeel 20.000 säännid. Sämitigge kijttá YLE Sámi radio toimâttâs já puohâid iärásijd jieškote-uv vuovvijn nettiaavis rähtimân uásálistám já sijđoid materiaal já almostittemvuoigâdvuođâid adelem ulmuid. Maid tot parga ? taan liiŋkâ pehti Ärbivuáválii tiäđu syeji ovdán Sämikuávlun kuleh Iänuduv, Aanaar já Ucjuv kieldah ollásávt já Suáđigil kieldâst ton taveuási (Vuáču siijdâ kuávlu ađai Säämi palgâs kuávlu). Čuávvumjuávhu lii asâttâm pirâsministeriö. Čuákkim aalgâst sämitige saavâjođetteijeeh taheh kejâstuv jieijâs já stiivrâ tooimân ovdebáá almosčuákkim maŋa tábáhtum aašijn. • lasettiđ párnáá ekologâlâš luándutiettim säämi elilâm ulmuu jođettâsâst, mast mon-uv luándu-materiaal puáhtá väldiđ já mommit, lihâdiđ larmâdhánnáá, luodâid kyeđehánnáá, ij koolgâ Pyeri puáttim ! "Aanaarsämmilâš Ella Sarre kirje "" Anarâš pivtâstem "" almostittoo Sajosist vuossaargâ 17. peeivi juovlâmáánust." Sämitigge máksá ijjâdem, mon uárnee. Ärbivuáválâš iäláttâsâi tááláš tile, eenikielâ merhâšume, säämi máttááttâsvuávám tehálâšvuotâ já olgosämmilâšvuotâ lijjii tehálumoseh ääših, maid nuorah puohtii jieijâs saavâin uáinusân. , TEM. Tuoddârist aassâm tábáhtuvá iänááš kuáđist tâi láávust , mii addel páárnážân šiev já rievtis kove sämmilii eellimhäämist . Hannu Kangasniemi já Sämitige oppâmateriaalpargeeh SÄÄMI PUÁRÁSIJPARGO OVDEDEMPEEIVIH 23–24.5.2012, Säämi kulttuurkuávdáš Sajos, Aanaar Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikoodán kuleh iivijn 2012-2015 tah jesâneh já värijesâneh: Äššitobdeejesâneh: Sämikielân räppäjuvvoo já sämimuusik čuávu aalmugijkoskâsij muusiktrendij suundijd. Ton vievâst lii tárguttâs ovtâstittiđ spesiaalpyecceetipšo-, mielâtiervâsvuođâ- já elilâm ulmui palvâlusâid, maid fäälih sämmilijd, ubâlâsvuottân, mii váldá vuotân meid kulttuurlijd sierânâsjiešvuovijd el. sämmilii ivejuurrâm talle ko rähtih tipšovuávám. Säämi kulttuurkuávdáš Sajos váldukevttee sämitigge ocá Sajosân Suoi kuohtuuh lává iloliih já moonnâv táálun, lii äigi puurrâđ maidnii já juuhâđ váhá čääsi! Taansâ lâi stivrim Riina Lindberg já tast tánssájii Ada Heikkilä , Nella Nikula , Elina Pulkkinen , Lotta Tervo , Eliisa Vaarala já Laura Kaaretkoski . Pargojuávhu pargon lii el. tubdâstiđ pirâsšoddâdem ovdedemtáárbuid já toohâđ iävtuttâsâid tain. Ávutuáluh juátkojeh ittinâš Sajosist, kuás uuvsah láá áávus tme 11–17 já ohjelm uárnejuvvoo ubâ peeivi. Sämitigge já staatâ kolgâččáin toimâidiskuin já ruttâdmijguin adeliđ máhđulâšvuođâ sämikielâlâš rijjâ čuovviittâspargo máttááttâsân. 78) Stivrejeh tave meccikuávlui já suojâlemkuávlui eennâmkevttim sehe luándumaađhâšmân já luándu maaŋgâhámásâšvuotân vuáđuduvvee iäláttâstooimâ nuuvt, ete movtijditeh maaŋgâhámásâšvuođâ turvim já sierâ intressij oohtânheiviittem. ” Jiem uáini mihheen estuid toos, ete mane sämitigge ij puávtâččij väridiđ kuávdáást toimâtiilijd kyevti olmožân. ” Sämitigge lii ilolâš ete minister halijdij teivâdiđ sämitige stiivrâ já savâstâllâđ äigikyevdilis sämiaašijn. Julgáštuš čuákkee elementijd vyeimist leijee aalmugijkoskâsâš sopâmušâin. * Huolâttâssiisâmoonnâm (uuvsâ kobdodâh 2,2 m) njuolgist váldusali čájáttâssajan. 600 000 euro staatâtoorjâ juáhásij sämikuávlu kieldâi kooskâ čuávvoonáál: Iänuduv kieldâ sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân ohtsis 93 523,50 eurod: Ucâmušâst kalga čielgiđ taid sierânâs lasekoloid, moi luávdimân išeruttâ occoo. SPR lii tárkkojeijen WIPO Intergovernmental Committee on Intellectual Property and Genetic Resources, Traditional knowledge and folklore (IGC.) Auditorio Dollast kongres teikâ seminaar tuálleeh värideh maŋgii vistáduv seminaarsárnoi vuoiŋâstemtilen. • oovded maaŋgâpiälásij kielâkevttimmáhđulâšvuođâi vievâst jieijâs kielâ piäiválâš tooimâin; páárnáš savâstâl, koijâdâl já muštâl jieijâs jurduin, tobdoin, tuoivuin 1. Čuákkim álgá Sajosist tijme 10. Sämikielân lohtâseijee aašijn sämitiggeest västid säämi kielârääđi. Tilálâšvuođâ juhlesárnon lâi ovdâskode staatâvarijváljukode saavâjođetteijee, aalmugovdâsteijee Hannes Manninen. Ijattes ijjâ – algâaalmugij muusiktábáhtus : www.ijahisidja.fi Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Lävdikodde västid já ana huolâ Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdážân meridum sämiaalmug palvâlemtáárbui huámášume käibideijee tárbulij pargoi hoittáámist. * Inarin Porofarmi , Kittiläntie 1445 , 99870 Inari , puh. . +358 ( 0)50 066 6444 , šleđgâpostâ : Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan , aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen . . Suomâ Sämitige vuáđudempeivi Ristâosko oonij juoigâm viehâ kuhháá pahhaan já tot lii meid hálbášum väldikulttuur peeleest . Uđâsmuvvee energiahaamij lasettem váátá meiddei bioenergia kiävtu lasettem, mii puáhtá ääšimiäldásij silleittáá lasettiđ sieminčalmaašluáštuid. Lasseen ohjelmist láá muusik- já teatterčáittuseh , uápistum tálurieggeeh , párnáid uáivildum ohjelm ja kähvikuásuttem . Sämikulttuur lii siäilum jiešnálásâš já áinoošlajâsâš algâaalmugkulttuurin suddâlumviggâmušâin peerusthánnáá. Paarnij ohjelm: Sämitige stiivrâ čuákkim 24.2.2015 Pargopääjih uárnejuvvojeh koskoho 30.3 sierâ soojijn. Enâmustáá aštum Suomâst sarnum kielah láá aanaar- já nuorttâsämikielâ sehe Ruotâst já Taažâst sarnum juulev- já maadâsämikielâ.  Ráhtusij ucemuspištem lii 15 minuuttid já enâmuspištem 60 minuuttid. / IV mield (vuáđupälkki 2 051,23 – 2 391,60 eurod / mp). Puohâin haldâšemkuávlui škoovlâ jottee uáppest lii vuoigâdvuotâ finniđ sehe sämikielâ et sämikielâlâš máttááttâs. - säämi kielâlaavâst uáivildum staatâtorjui mieđettem sirdem riehtiministeriöst kuávluhaldâ ¨šemvirgádâhân (ige sämmilij jieijâs jiešhaldâšem pirrâdâhân) já Persovnlâš jienâvuoigâdvuođâ kyeskee koččâmâššáid västid maistraat. Auditorio Dollast lii alaneijee kejâttâh já simultaantulkkummáhđulâšvuotâ viiđâ kielân . Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). - Ovdediđ biodiversiteetstrategia já – toimâohjelm 8j:n kyeskee uulmij olášume Tme 19–21 lii vuoiŋâlâš muusik konsert , mast lávdásteleh Wimme , Anna Näkkäläjärvi-Länsman , Giellavealggut , Rauni Mannermaa já Tiina Sanila-Aikio sehe Annukka Hirvasvuopio-Laiti . Sämikielâlâš peivitipšo tâi kielâpiervâl puáhtá leđe párnáá áinoo sämikielâlâš piirâs. Tai luáštui kepidem puáhtá jotelis já positiivlâš puátusijd. Suomâ delegaatio artikla 8(j)-pargojuávhu čuákkimist: Klemetti Näkkäläjärvi, pirâsneuvos Aulikki Alanen já Nilla Tapiola Pevdikirje lii EU vuáđusopâmuš ađai nk. Lissabon sopâmuš uási . Luvâttuvvâst já áámmátlii škovliittâsâst sämikielâlâš máttááttâs lii meid máhđulâš. Inarinsämikielâ tile lâi uáli heeitug vala 20 ihheed tassaaš. Tot vyejeet ulmuid patâreijen, tot nannee terrorism. Sopâmuš kieđâvuš olgooštem kieldim pargomarkkânijn já áámmát hárjuttem ohtâvuođâst. Algâaalmugjulgáštuš ulmen lii tivvoođ taid historjálijd puástuvuođâid. Pieggâvyeimi ij uážu tovâttiđ smávvást stuárráb hemâdâs sämmilij ärbivuáváláid iäláttâssáid tegu sämmilâš puásuituálun. Eromâšávt kolgâččii orniđ ovdiist eenâb ruttâdem sämitiggij jieš sierrim , ovdedem já olášuttem projektáid já alguid . - škovlim- já oppâmateriaallävdikode čällee já oovdânpyehtee ( škovlimpoolitlâš já almos škovlimääših ) , Säämi tyeji - kulttuurlâš ulme já merhâšume, Miärkkumäigi pištá suullân mánuppaje. Sun kuittâg iätá, et piergee ain sämikieláin, mut sänivuárkká ij lah innig nuuvt viijđes. Ovtâstumstaatah já Kanada lává tave Tyeje nubbe uási lii stuorrâ čuovâkove, mast tijme-enâduv oolâ láá kovvejum herbaario šadoh. ” Biodiversiteetsopâmuš Kišto uárnejeijee uážžu puoh vuoigâdvuođâid vuáittám iävtuttâsân. pu Milla Parkkali. Lasattâsâin mainâšuvvoo, et sämikielâlij oppâmateriaalruuđâin kalga čuosâttiđ tuárvi ennuv ruuđâid meid nuorttâ- já aanaarsämikielâlâš oppâkirjijd. ” Jo nube puolvâst tuáimee peerâirâttâs lii 14 km Aanaar markkânist Kittâl kuávlun . Psst, Saijoos niäljád Klubi-eehid álgá tme 20.00. Almottâtmeh majemustáá 24.1.2014 . Aarâhšoddâdmist täsiáárvu já olmoošvuođâ puáhtá ovdediđ sierâlágán ustev – savâstâlmijguin já roolisierâdmijguin, main puáhtá hárjuttâllâđ jieijâs tobdoi, jurdui já vuáttámušâi oovdân pyehtim. Pyeri Paaimân 2 10 . Sáfá2-haahâ lâi joođoost 1.1.2013-30.6.2014, mon ääigi toimâm Säämi Kielâkäldee lâi kuulmâ eennâm sämitigij ohtsâš sämikielâi áámmát- já reesuurskuávdáš. Tuoddârist aassâm tábáhtuvá iänááš kuáđist tâi láávust, mii addel páárnážân šiev já rievtis kove sämmilii eellimhäämist. Stälirieggest hiäŋgájeijee poccuu kyeppirtavttijd láá skuážurdum muáđuh já toh láá kárvuttum tanesraŋgâ- já kässeekeđgikirjejum läđđeemáccuháid. Suáđigil Jutatokka – juávkku (kove vyelni) tánssái kištoost taansâ mon nommâ lâi Boazu (puásui). Ohtsâškoddečonâsem uulmij tuárjumân movtijditeh toimâsuorgijd rähtiđ jieijâs killeel ovdánem toimâčonâsmijd . Válduteeman lii tanssâ, já ton lasseen uárnejuvvojeh sierâlágán pargopáájáh. 34 Juuso Tuomas Aslak Puásuialmai, Higher Executive Officer Iänudâh Ulmen lii ovdediđ sämimáttááttâs pargovievâ pedagooglijd já amnâshaaldâšlijd tááiđuid sehe ovdediđ uđđâ pedâgooglijd vuáháduvâid, moh väldih sämikielâ já kulttuur vuotân já moiguin pyeredeh oppâm kvaliteet já oppâmpuátusijd sehe ovdedeh sämikielâ já kulttuur iäláskittem. Almostittee: Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg Tave - ohjelm já pargo vuáválâš olášuttem várás Suomâ Sämitigge ocá Nuorttâsämikielâ máttááttuvvoo vuáđuškoovlâst já tot lii uccâ uáppeejuávkun máttááttâskielân. / VHS-kuálusčuojânâs Sämitigge 2011 Alguu sämitige noomâ rievdâdmist Länsman agâstâl toin, et tááláš nommâ čuujoot tuámustovlin. Tanen almottep taam nettiaavis meiddei sämikielân . Ijhân sämmilâšvuotâ iänááš ulmuin oinuu argâpeeivist ollágin mut ko sämmiliih čokkâneh oohtân stuorrâ juávkkun, te ärbivyevih iteh uánisân jyehi ucceeb-uv luámist. xxx fi / live. Nuorttâlâšlaahâ lii sämitiggelaavâst spiekâstmáin eennâm- já meccituáluministeriö vuálásâžžân . Máttááttâs- já kulttuurministeriö ive 2010 asâtem pargojuávkku luovâttij iävtuttâsâs sämikielâ iäláskittemohjelmân máttááttâsminister Jukka Gustafssonin já kulttuur- já valastâllâmminister Paavo Arhinmäkin vástuppeeivi 2.3. Tave-eennâmlâš säämi kielâlävdikodde almostit kielâsiijđoid www.giella.org Sämitigge almoot uuccâmnáál markkânistemhoovdâ virge Toimâpaajeest 2012-2015 ovdâsteijen láá: • ovtâspargo eres aarâhšoddâdemohtâduvâiguin, kielrâstenijguin já - ejijguin, säämi mediain, servikuddijn já servijguin OA algâaalmugij (vuoigâdvuođâi) sierânâsraportistee James Anaya tiäddut, mon tehálâš lii, et sämitigeh uásálisteh paargon, mii lii joođoost já et Suomâ, Ruotâ já Taažâ ratifisisteh sopâmuš. nakkalajarvi (at) samediggi. Aanaar sämikirhoost tme 15 älgee ekumeenlâš lekkâmimmeelpalvâlus lii pispemessu. Taat vuoigâdvuotâ jotkui ive 1852 räjitoppâmân räi. Aldasiärvádâh já eenâblohokulttuur vaikutteh perruu vuáhán hammiđ párnáá identiteet. Säämi kielâlaavâ ulmen lii turviđ sämmilij vuáđulavâlâš vuoigâdvuođâ jieijâs kielân . Muusik, mii lâi tábáhtus válduteeman, čuojâi Ucjuvnjäälmi škoovlâ salist juáigusin, lavlun já räppin, maid čuojâldittii maaŋgah nuorâi jieijâs muusikjuávhuh. Kuávdáá nube já kuálmád keerdist láá Sämitige čäällimkode haldâttâhtileh . OA:st algâaamugij olmoošvuoigâdvuođâi já vuáđuvuoigâdvuođâi spesiaalraportisten tuáimee professor S. James Anaya puovtij tiervâttâsâs säämi parlamenttârij konfereensân Ruávinjaargâst majebaargâ 28.10. Pargopeeivih älgih talle tooláá iđedist já noheh maŋŋeed eehid. Säämi kulttuurkuávdáá válduláigulâžžân tuáimá Sämitigge, mii tastoo laigut viistijd eres kevtteid. Anarist 15.10.2015 Sämitigge arola (at) utsjoki. sárguseh: Ella Sarre fi. Säminuorâi raajijd rastaldittee oovtâstpargo uáivilin lii lasettiđ já nanodiđ oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo puohâi sämmilij kooskâ já tađe mield leđe mieldi lääjidmin maaŋgâ náálá noonâ aalmug . Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Haldâšemhovdâ tuáimá almos toimâttuv hovdân. Vuossâmuu palhâšume 40 000 eurod vuoitij iävtuttâs nommâmerháin ” ađa ” ( oođâ ) , mon tahheeh lijjii arkkiteht SAFA Janne Laukka , arkkit . pu Tuomas Niemelä já arkkit . pu Milla Parkkali . Lasetiäđuid addel säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. Sämitige saavâjođetteijee mánuppaje virgerijjâvuotân Seminaar uáivilin lii leđe uási máttááttâs- já kulttuurministeriö jotonpieijâm sämikielâ iäláskittemohjelm já tuárjuđ ton vuávám já olášuttem. Aanaar sämikirhoost tme 15 älgee ekumeenlâš lekkâmimmeelpalvâlus lii pispemessu. Säämi aavis Nuorttanáste almostitij forgâ Saba jäämmim maŋa muštočalluu, mon mield sämmiliih lijjii monâttâm tehálii ovdâsteijes, kote kuođâttij maŋŋaalsis suhâpuolvâi ááigán ellee äärbi. Laura-Maija iätá , et tooimah láá še säminuorâi identiteet tááhust teháliih , ko piäsá uápásmuđ siämmáávuoiŋâlâš já etnisiteetis tááhust sämmilâš nuoraid . 010 839 3106. Säämi aalmugpeeivi Anarist lâi fálusist maaŋgâlágán ohjelm puoh ahasáid já peeivi njunoštábáhtus lâi Sämitige ornim eehidjuhle Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos auditoriost. KP-sopâmuš olášuttem kocá OA olmoošvuoigâdvuotkomitea . Čuákkim tuhhit SPR toimâvuávám , mii ráhtoo kyevti ihán häävild . Nuorâirááđán väljejuvvojeh kyevti ihán häävild saavâjođetteijee, värisaavâjođetteijee já kulmâ eres jeessân sehe juáhážân persovnliih värijesâneh. mecciriggoduvâiguin ávhástâlmân. Umesämikielâ lii uáli uccâ já uhkevuálásâš kielâ já ton sárnooh iä lah maŋgâ. 7. Jo ovdil šoddâm olmooš havâškuot olssis eenikielâ tááiđu . SIERÂTIILÁÁMIST / LASEMÁÁVSUST : Lävdikodde västid lasseen Säminuorâi taaiđâtábáhtusâst ( Sámenuoraid dáiddadáhpáhus ) . Tot lii párnái já nuorâi taaiđâ- já kulttuurkavalgaad , mii uárnejuvvoo ihásávt ohtsâšpargoin sämikuávlu kieldâiguin já sämiservijguin . Ruttâdem ij lah mieđettum. Kähviviäsu Gallast lii jiešpalvâlem . Sämikielâlâš máttááttâs adeluvvoo enâmustáá vuáđumáttááttâs iheluokain 1-6 . Onnáá peeivi sämiartisteh ovtâstiteh munejurduittáá jieškote-uvlágánijd muusikgenreid juáigusân já rähtih jieijâsmallisii lávlummuusik . fi , 010 839 3111 vs. säämi kielâašijčällee Outi Paadar outi . Koijâdâllâmluámáttâh toppâs vástuppeeivi 26.2.2016, ađai västid koijâdâllâmân ovdil tom. Dokumentelleekove Kuun metsän Kaisa ( Máánu meeci Kaisa ) lii tivtâlâš tođhos nuorttâsämmilij pegâlmâs mainâsmuštâleijee Kaisa Gauriloff já sveitsilâš čällee Robert Crottet eellimpištee ustevvuođâst . Pargojuávkkuovdâstem Ucâmušâid lahtosijguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 11.7.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. “ Haldâttâsohjelm čoonnâs meid anneeđ huolâ vyeleebtásásii maađijviärmáduv oornigist táálunkuávluiäláttâsâi já meccituálu toimâmiävtui torvejeijee vuovvijn. CD:h já DVD:h láá päddejum YLE Sámi radio studiost Anarist. • uážžu vijđáht tiäđu já hárjánâm jieijâs kielâst, kulttuurärbivyevist já historjást sehe tobdá ton Sämitige čuákkim čuávvumnáál interneetist Sämimááccuh vuáđumaalih láá näähkist já kággást rahtum aalmugmáccuheh . 4 . Kii puáhtá finniđ pahlhášume ? Ovdeláá pyevtittum materiaaleh lijjii čäällimvyevis peeleest puárásmâm , ige taid innig puáhtám kevttiđ tagarin máttááttâsâst . Riehtiministeriö postâčujottâs lii PL 25, 00023 Valtioneuvosto, já jotteemčujottâs Eteläesplanadi 10. Mun lam Anna Lumisalmi, 21-ihásâš nuorttâsämmilâš nieidâ (2008) Anarist 20.8.2012 Sämitigge Kielâ kommunikaatioáárvu táálášoht ¨sâš-koddeest lii pyeredum muáddilov ihheed tassaaš jotonpieijum kielâhuolâttâs- já terminologia ¨pargoin, main viggoo ereslasseen tarvettiđ uđâssaanijd kielân ton jieijâs ráhtus miäldásâžžân. / II mield (vuáđupälkki 1 822,14 eurod / mp). “ Tyeji lii eellimvyehi, uási säämi sosiaallii vuáháduv, moin ulmuuh šad-deh já uáppih. Proojeekthovdâ joođeet ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá vuáđudemproojeekt, Säämi Kielâkäldee, sehe västid proojeekt olášumist já koordinistmist. Säämi muusikkuávdáá vuávájeijee tuáimá meid el. 11 . Taat ij lah kuittâg máhđulâš sämikuávlu ulguubeln. Algâaalmug kielâi kevttimmáhđulâšvuođâi nanodem puohâin eellim suorgijn lii tehálâš kielâ siäilumân já ovdánmân. Uásálisteeh láá lamaš uáli pyereest čonâsâm ohtsii tooimân. Tuomo Laiti Jieškote-uv sämmilâšjuávhui kooskâ láá iäruh ristvanhimij meereest já pargoin. xxx Lasseen tot heivee pyereest aalmugijkoskâsâš já šleđgâlâš kiävtun. Säminuorâi taaiđâtábáhtusân láá almottâttâm 24 musijkkárid tâi muusikjuávkkud . Tavesämikielâlâš Puáris Testament jurgâlempargo aalgij ive 1998 já pargo juátkoo ain. čuájáneh tâi eres sierânâstáárbuh. Satu Arjanne, Matti Leinonen, Teuvo Nyberg, Matti Palosaari já Päivi Vehmas; jurgâlâm: Ilmari Mattus, kuvvim: Jorma Happonen RAP já Ruánáá lito ovdâsteijeeh ettii piäláduvâi linjâžân tuárjuđ nanosávt ILO 169-sopâmuš ratifisistem. Sämitigge uárnee vuod uásiväldeid maađhijd, ijâstâlmijd já uási puurâdmijn. Sämikuávlust ässee já tobbeen škoovlâ jottee párnáin já nuorâin láá meiddei pyerebeh máhđulâšvuođah finniđ máttááttâs jieijâs kielâst já jieijâs kielân , ko sämikuávlu ulguubeln ässein . Haavâ olášuttem vuáváá Sämitige nomâttem 6-jieggâsâš nuorâin čuákkejum pargojuávkku. , Sämitigge Lavluu nuotâ lii pieijâm taažâ Arne Sørlie. 3. Suomâ vástádâssáid biodiversiteetsopâmuš čäällimkoodán čuákkimaašijn, Näkkäläjärvi muštâlij ”. Tááláá ääigi nuorttâsämikielâ eenikielânis sárnooh nabdojeh lemin suullân 300 . Kieldâi staatâuásilaavâ (1147/96) 12 § mield sämikuávlu kieldah finnejeh kilâlasseen euromere, mii lii 10 prosenttid almos staatâuási vuáđu-uásist. c. Lävdikodde puáhtá valjiđ koskâvuođâstis pargováljukode. tme 15.30 Puátusij almostittem Tuojij hervâttem já iivneh čäittih luándu já sierâ iveaaigijd , eromâšávt ruške jieškote-uv iivneh uáinojeh maaŋgâin sämituojijn . Tábáhtus álgá koskoho 7. cuáŋuimáánu Nivavaara vyelitääsi škoovlâst tme 18.30 Kiärun sämiteatter čáittusáin Ovtta guovvamánoija (Oovtâ kuovâmánuiijâ). Suomâ sämikuávlust vuossâmuš merhâšittee sämikielâlâš čaabâkirjálâš kirje lâi vuovdâkuoškâlii máttáátteijee Hans-Aslak Guttorm nurâldâh Koccam spalli ( Koccám spälli 1941 ) . muštâleijee kiävtun). Kulttuurčällee toimâsaje lii čäällimkode váldutoimâsaajeest sämikulttuurkuávdáš Sajosist , Anarist . Enâmânvärrejeijei kielah láá távjá stuorrâ maailmkielah , tegu espanja- , eŋgâlâs- , punjabi- tâi arabiakielâ . Läänihaldâttâs noomât stiivrân ohtsis käävci jesânid. Ante-kaandâ eeči huksee jyehi täälvi muotâteatter Skammâkoveh-elleekovefestivaal várás. Sopâmuš ij ana sistees eromâšávt algâaalmugnisonáid kyeskee miärádâsâid , mutâ sopâmuš olášuttem koccee komitea lii avžuuttâsâin kiddim eromâš huámášume algâaalmugnisonij oovtviärdásâš máhđulâšvuođáid uásálistiđ ohtsâškodde-elimân já finniđ täsiárvusâš palvâlem já kohtâlem . Máttááttâs- já kulttuurministeriö mieđettij 20.2.2015 sämitiigán staatâtoorjân 550 000 eurod sämmilij kulttuur- já kielâpiervâltooimân sämikuávlust. Vuossâmuš artikla 8(j)-pargojuávkku lii ton maŋa ko kuulâi ärbivuáválii tiäđu haldâšeijeid toohâm almolijd miäruštâlmijd sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđust, utkevuoigâdvuođâst já vuáválii luándukevttimist. Oppamvihkoost laa para- ja juavkkupargopitah sehe vihkopargopitah, moh vaattih sieralagan tiatukaldei kevttim. Tooimâ árvuštâllâm Peeivi pärni Pargoost cevzim iššeed hiäivulâš ollâškovlâtuđhos, markkânistemsyergi já sämikulttuur šiev tubdâm sehe šiev eŋgâlâškielâ táiđu. Váljukode mield eromâš huámášume kalga kiddiđ uhkevuálásij aanaarsämikielâ já nuorttâsämikielâ siäilum turviimân. Sämikuávlust pargee kieldâi já staatâ pargein 9,5 % pasta adeliđ äššigâšpalvâlem sämikielân. Toh ráhtojeh suáhipaahijn tâi poijuu veedâpaahijn. Sämitige ive majemuš čuákkim tuálloo 22.12.2014 Anarist, Sajosist tijme 9.00. Yle Sápmi pyevtit Suomâ áinoo sämikielâlâš párnáiohjelm , Unna Junná . 8 § Ruuđah Taažâ, Ruotâ já Suomâ haldâttâsah mieđetteh ruuđâ palhâšemsume já ton haldâšem várás. Lasetiäđuh haavâst já Sajosist 20.-21.2.2013 uárnejum algâttemseminaarist: - arkkitehtuurlâš hämikielâ . Nuorttâlâškulttuurkuávdáá oovdânpuovtii siämmáá peeivi meid olgominister Erkki Tuomiojan Sajosist. 010 839 3102. Must lii Suomâ passâ, mii lii šiev vaaluut maailmist jođedijn, ko syemmiliih tuállojeh áárvust. Suomâ sämmilijn jo stuárráámus uási áásá sämikuávlu ulguubeln, párnáin joba 70 %. Anarâškielâ lii sämikielâin áinoo, mii sárnoo tuše Suomâst já mii lii ärbivuáválávt sarnum tuše Aanaar kieldâ kuávlust. Tááláá ääigi kuhes noomâ sajan kolgâččij utkâđ uánihis já mudágis, tooimâ kovvejeijee noomâ. 85 ) Ráhtádâteh väldiđ kiävtun CBD-almossopâmuš uásipeličuákkim tuhhiittem indikaattorijd , moh kyeskih kielâlii maaŋgâhámásâšvuotân , sämikuávlu eennâmkevttim já ärbivuáválij iäláttâsâi tilán já ovdánmân sehe ärbivuáválij tiäđu , innovaatioi já vuáháduvâi tilán já ovdánmân . – Sämikielâ iäláskitmân rahtum toimâohjelm tuálvoo staatârääđi meridemnáál. Aalmugjeessân- já poolitlijd vuoigâdvuođáid kyeskee almos-sopâmuš Kišto lii áávus puohháid Suomâ, Euroop Union já tom haahâmlahâasâttâs pirrâdâhân kullee enâmij aalmugjesânáid, jieškote-uv vyeimist orroo sopâmušâi já laavâi miäldásávt. pu Milla Parkkali . Palhâšumelävdikode mield iävtuttâs lâi toimâlâs čuávdusin pehtil já ovdánemtohálâš já tiävdá pyeremustáá kištottâlmân asâttum hästee uulmijd . Sämitige kulttuurtorjuid 2010 Kongresáid, škovliittâssáid, luvâlduvváid já tilálâšvuođáid, main tarbâšuvvojeh valjeest čokkâmsajeh keččeid. / II miäldásávt (vuáđupälkki 2560,57 eurod / mp). Čielgiittâsâst já koijâdâllâmluámáttuvvâst addel lasetiäđuid säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen, puhelin 010 839 3111. Lasseen nuorâirääđist láá ovdâstum kaavpugsäminuorah já puásui-iäláttâsâst pargee nuorah. Säämi puustaveh Ruotâ Sämitige vuáđudempeivi ( virgálâš lekkâmeh 26.8.1993 ) Äššitobdeejesâneh kalgeh leđe valjiidijn 15–17-ihásiih . Säämi aarâhšoddâdemvuávám rähtimproosees lii lamaš uási viijđes sämikuávlu ohtsâš ovdedempargo. Komitea addel avžuuttâsâid sopâmuš olášuttem várás ministerrááđán. Tergâdis oskolduv uási lâi uhrelaahjij adelem sieidáid, sieidih, main uskuu, ete imeleh ääsih. Suomâ sämmilij ohtsâš tyejiservi Sápmelaš Duodjárat ry vuáđudui ive 1975, tááláá seervi nommâ lii Sámi Duodji ry.. Suu eeči lâi kävppijâs, šiiveettuállee já kyelipivdee, já tane peerâ suuitij-uv aassâđ vuohâsubbooht ka maaŋgah eres perruuh. Parlamentaarlâš foorum iävtut algâaalmugij vuoigâdvuođâi vuotânväldim tave ooláádmudo pargoost. Tääl algâaalmugij vuoigâdvuođah láá valdum vuotân vijđáht almosciälkkámušâst já ton kyeimivuođâohjelmijn. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Áillohaš puovtij juoigâmärbivuáhán vaikuttâsâid jazzist já eres muusikstiijlâin. Artistij vistádâh SPR váátá, et staatah kalgeh kepidiđ šaddovisteluáštuidis taam koskâáárvust 40 % ive 2020 räi já 90 % ive 2050 räi. Lävdikode oovdânpyehten tuáimih škovlimčällee ( škovlimpoolitlâš ääših ) , oppâmateriaalčällee ( oppâmateriaalääših ) já oppâmateriaalvuávájeijee ( Säminuorâi taaiđâtábáhtus ) . Návt äššigâsân šadda tobdo tast , ete sun sämikielâlâžžân já säämi eellimvyevi mield iällám olmožin uážžu eelliđ jieijâs kulttuur miäldásávt suu eellim loopâ räi . Lam meiddei annaam jieččân eenâb sämmilâžžân ko syemmilâžžân. Vaaljâpaajeest 2004-2007 almostittum materiaal Tááláš sämimuusik váldá vaikuttâsâid ärbivuáválâš juáigusist já čáittá uđđâ olgospyehtimvuovijd já sämikulttuur ovdánem. Ko vaanhimeh tâi aarâhšoddâdempargojuávkku äiccih párnáá ovdánmist ájánem tâi spiekâstem, kalga savâstâllâđ oovtâst, mii párnáá ovdánmist lii ohtâgâslâš tâi persovnlâšvuođâ jiešnaalijd já mast lii torjuu tárbu. Seervi ovdedij Anarist ive 1975 vuáđudum Sápmelaš Duoddjárat ry, mon uáivilin lâi aitârdiđ aalmug tyejiäärbi. ERES VUOTÂNVÄLDIM: Sämitigge ij tuhhit sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö oovdânpyehtim já váátá, ete oovdânpyehtim ráhtoo uđđâsist nuuvt, ete oovdânpyehtim vaikuttâsah, ruttâdem, härvis asâttem já sämmilij kielâliih vuoigâdvuođah váldojeh vuotân palvâlemráhtus oovdedmist. Tobbeen valjip säminuorâi ovdâsteijeid Porvoo Nuorâ Kulttuur- tábáhtusân 15.-17.5.2015. Stivrâ nomâttij pargojuávhu valmâštâllâđ aalmuglâšpeeivi juhle. Säämi puárásijpargo äššigâs finnee šiev tipšo já huolâttâs talle , ko palvâlusah olášuttojeh sämmilij áárvui mield já jieijâs eenikielân . lii lamaš skipárin vijđes meccikuávluin, Ovtâstum aalmugij ( OA ) sopâmušah Kuávdoo Aanaar markkân, Juvduu riidon já Aanaarjäävri paaldân pajaneijee säämi kulttuurkuávdáá keđgijuálgán muvrájui meetaalpuureeh, mon siste lijjii eres lasseen vuáđukirje (nelji jieškote-uv kielâversio; suomâkielâlâš, aanaarkielâlâš, nuorttâkielâlâš já tavekielâlâš), šlaantah, moh tääl láá kiävtust, Anarist almostuvvee uđđâsumoseh páihálâšaaviseh (Inarilainen, Ávvir, Lapin Kansa já Pohjolan Sanomat) já ärbivuáváliih sämmiliih, Sámi Duodji - pyevtittâsmerháin riäidudum tyejeh. Outi Pieski lii valmâštum Kovetaaiđâakatemiâst ive 2000. Mudoi-uv tot suhâpuolvâ lâi sitkásub já nanosub šlaajâ. Napapiiri pajetääsi: Katja Anttonen (tavesämikielâ), Eero Anttila (tavesämikielâ) já Jussa Rahko (tavesämikielâ) Pekka Hermanni Kyrö maalâtaavluin lii jo uápisin šoddâm meccienâdâhrealismâ muotâtuoddârijdiskuin. Biologia já eennâmtiätu Mii merhâšuumijd lii OA:st já Euroop rääđist , aalmugijkoskâsijn já kuávlulijn olmoošvuoigâdvuođâsopâmušâin sämmiláid ? Tot juoigâmkulttuur tuše paasij meddâl. ” Hettaast já Ucjuuvâst sáátun almottâttâm Riitan: Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. ” Sämmilij tááhust čuávuváá jieŋŋâlis savâstâllâm fáddá lii uáli šiev, ko sämmiliih láá ohtâ aalmug neelji staatâ kuávlust. luámáttuv macâttemäigi juátkoo 15.10.2015 räi Suomâ sämitige värisaavâjođetteijee Heikki Paltto pahudij kielâohtsâšpargo algâttemseminaarist, ete sun lii ilolâš tast, ete Suomâ sämitigge lii finnim pargonis jođettiđ taam stuárráámus, staatâi raajijd rastaldittee kielâhaavâ, mii kuássin lii algâttum. Suomâ sämitigge lii viggâm ovdediđ oovtâstpargo ääšist jo ovdil-uv, mutâ äigi ij lamaš talle toos vala vaalmâš. Tot kote juáigá , ij juoigâ juáigus , pic juáigá kiännii ( juáigus čuásáttuv ) . , www.visitinari.fi Ijâstâllâmväärridmeh , ohjelmpalvâlusah , fievridemeh , uápistemeh , čuákkimtileh , piergâslaiguuttem . Tast láá ennuu fiijnâ koveh , šiev já taaiđâlâš ideah já čuálččáás iivneh . Loppâkeesi já čoovčâ mield mun peessim čuávvuđ nuorâ almaa Oscar Taipale stuorrâ mainâs uccâ muorjijn. Povdiimist kalga oovdânpyehtiđ , magareh ääših iävtuttuvvojeh kieđâvuššâmnáál čuákkimist . Säminuorâi uáinui lasseen seminaarin lijjii puávdejum puohâi ovdâskoddeest čokkájeijee piäláduvâi ovdâsteijeeh paaneelsavâstâlmân , mast piäláduvah ožžuu västidiđ jieijâs piäláduv linjá miäldásávt sämmilijd já aainâs säminuorâid kyeskee koččâmâššáid . Kielâpargee lii palvâluskoskâvuođâst Suomâ sämitiigán já pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V / II mield (vuáđupälkki 2 110,20 eurod / mp). Vuáđupäälhi Sämmilâš kuálástemärbi lii vaarâst lappuđ. Uđđâsumos arkeologâlâš-biologilâš tutkâmuš ij tuárju taam uáinu. Párnáid kyeskee miärádâsâi tovâdijn kalga ain vuosmužžân väldiđ vuotân párnáá hiäđu. Ohtsâšpargo-orgaan toimâpaje juátkoo ive 2015 loopâ räi. Kielâi siäilum váátá meiddei ton siärváduv jesânij tiäđulâšvuođâ koccám, mii uáinoo perruu kielâ valjiimist. Sämitigge oonij pyerrin já oonij tom lemin še agâstâllum, et iävtuttâsâst torjuu uážžoi aherääji loptejuvvoo 63 ivveest 65-ihán. muotâpuurgah merettemeh . Sosiaalneuvos Viveca Arrhenius sosiaal- já tiervâsvuođâministeriöst eeđâi uánihávt sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi räjioovtâstpargo tile: Mađe eenâb raajijd rastâldittee iästuid viggeh meddâlistiđ, tađe eenâb toh kávnojeh. Vuáččulâš Petra Biret Magga nomâttui sämitige ovdâsteijen kuáskim puásuituálun tovâttâm vahâgij sajanmáksuvuáháduv čuávvumjuávkun. Tärhibijd ihásijd uulmijd asâtteh jieškote-uv ive budjetist. Torvâlâšvuođâvuáváámist lii meeri árvuštâllâđ tooimâ äštee vaarâid já čielgiđ tooimâ riiskâid väldimáin vuotân peivitipšo asâttellee laavâi kuávdášlâš vátámâšâid, Mááccuh kiävttoo tááláá ääigi iänááš juhlepihtâsin , nuuvt heejâin ko hávdájáin-uv , mutâ meid virgálij čuákkimij pihtâsin . Tast lii ävkki , ko jotá sämikuávlust . Jyeigee, sämitige stiivrâ jeessân Petra Magga-Vars muštâlij juoigâm merhâšuumeest nuuvt sanij-guin ko juáigusijguin-uv: “ Juáigus čáittá sämikulttuur. Anarist 27.1.2016 kolgâččij orniđ lasetorjuu ucceeblovoi juávkkuviestâdemniävvuid , eromâšávt ruošâ- já sämikielâláid viestâdemniävvuid , vâi áášánkullee ucceeblohokielâh liččii ääšimiäldásávt mieldi teddilum já šleđgâlâš juávkkuviestâdemniävvuin ; kolgâččij lääcciđ haldâttâhân sierânâs vuáháduv , mon pargon ličij toollâđ ohtâvuođâ sämitiigán puoh sämmilijd kyeskee ašijguin já oohtânheiviittiđ čielgâ haldâttâs peleväldimij ovdedem sämmilij tááhust merhâšittee koččâmušâin ; Puásuituálu puáđuin suulân 14 prosenttid šadda staatâ já EU-torjuin. Sämitiggeest láá uálgitoimâpääihih meiddei Iänuduv já Ucjuv kirkkosiijdâin. Interreg IV A Pohjoinen lii EU-ohjelm , mii tuárju raajijd rastaldittee oovtâstpargo ohjelmpaajeest 2007–2013 . • huksiđ sämmilij ärbivuáválijd viistijd já rakânâsâid (om. uccâmaalliš): láávu, peljikuáti, lavŋekuáti, sierâlágán ääitih Iänuduv luvâttâh : Anne-Maret Labba ( tavesämikielâ ) já Niko Näkkäläjärvi ( tavesämikielâ ) Ulmui lasseen kalga kunnijâttiđ meiddei luándu. Kollekielâ – árvuštâllâmkomitea ILO almossopâmuš nr 111 olgooštmist , mii tábáhtuvá pargomarkkânijn já áámmát hárjuttem ohtâvuođâst - Aitârpargee 27 160,50 € Talle Taažâ Truándimist tollui vuossâmuš tave-eennâmlâš sämičuákkim, mon uáivilin lâi suogârdâllâđ sämmilij eellimmáhđulâšvuođâid já väldiđ pele sämmilijd kyeskee koččâmâššáid. puásuisijdâ = puásuičuurâ, mast láá maaŋgâi omâsteijei poccuuh • kárttudiđ ulo, panneeđ snäldein, kođđeeđ ráánu Sämitige ibárdâs mield puásuituálun lohtâseijee suujah väättih palgâs jyehim palgâs miärádâs vaattâm náál. Ohtâ aalmug neelji enâmist Sopâmuš kiäldá nisonij olgoštem já kenigit ovdediđ nisonij täsiáárvu olášum. Sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu lii čonâsâm sämikielân já ärbivuáváláid iäláttâssáid. Luuhim tom vuáđuškoovlâst oovce ihheed , koskâmiärálávt kyevtist neelji tiijmán ohhoost . Sämitiggevaaljah toimâttuvvojeh 3.9-1.10.2007. Taggaar aaibâs vuáđutoimâttâhpargo , mii šadda kale vissásávt mottoomverd rievdâđ , ko nuorâirääđi aalgât olmânáál tooimâs . Tááláá ääigist oppâmateriaalpargo kulá Sämitige pargoid, mii finnee ihásávt staatâtorjuu oppâmateriaal rähtim várás. Laapi litto mieđettij Sämitiigán EU-kuávluovdedemruttâráájust ruttâdem pelnubihásii markkânistemhaavân. 9 . meerâin, merâriddoin, Suomâ sämitigge lii viggâm ovdediđ oovtâstpargo ääšist jo ovdil-uv, mutâ äigi ij lamaš talle toos vala vaalmâš. xxx Ciälkkámušâst lii valdum vuotân sämikuávlu palgâsij ohtsâš ciälkkámuš ketkinaalij hoittámvuáváámist . Väridemnáál tuše škoovlâi kesiluámui ääigi. Avaskari Anu Aalmugijkoskâsâš artikla 8(j ) pargojuávkku iävtut algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu syeje ovdedem Uđâsaassâm mield eennâmtuálu poođij meid sämikuávlun. Eidu ton keežild sämmilij kielâlâš vuoigâdvuođah iä tuotâvuođâst olášum aldagin nuuvt vijđáht ko lahâasâtteijee lâi laavâ aasâttijn uáivildâm. Viäddáid kuáivuh enâmist tállán tuálu suddâm maŋa já taid puáhtá kuáivuđ ton räi ko čohčuv oppeet eennâm jiäŋu já šadda tuálu. Kištodeijeid adeluvvojeh iävtuttâskuáhtásiih jotkâvuávámravvuuh tast , maht pargoid kolgâččij ovdediđ . Tuámárin toimâv čaittâleijee Ebba Joks Taažâ Tiänust já musijkkár Tiina Sanila-Aikio Čevetjäävrist . Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Tilálâšvuotâ álgá pargoenâmân uápásmem häämist tijme 13.30 já eidusiih härjijuhleh tme 14.00 . Kállápaarnij maddârmaddui . nakkalajarvi ( at ) sámediggi . - Vuoih, tääl kale lii vissâ puolâš, já nuuvt te sij vazzii já kalmojii. Toimâttâhčällee pargoid kuleh proojeekt piäiválâš toimâttâhpargoh, čuákkimij ornim sehe išediđ proojeekt reekkigtuálupargoin. Virge tevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi. Láigulâžžáin tahhoo vyeimist orroo láigusopâmuš tuáistáážân já láiguäigi álgá 1. uđđâivemáánu 2012. Taat meerhâš tom, ete sämitigge kalga leđe aktiivlávt fáárust vaikutmin Suomâ já EU uáinuid čuávvoo COP:st já ton valmâštâlmijn ”; Näkkäläjärvi tiäddut. Juoigâmärbivyevi lasseen lii tavesämmilijn noonâ salmâveisidemärbivyehi, mast kale tast-uv lii kulluumist juoigâmärbivyevi vaikuttâs. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi VII / VI mield, vuáđupälkki 1 489,69 eurod / mp, mon lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem miäldásiih hárjánemlaseh. Eromâš tehálâš lii, et párnáin já nuorâin lii máhđulâšvuotâ luuhâđ päikkikuávlust já uážžuđ máttááttâs jieijâs eenikielân. Sun lii čáállám maadâsämikielâ sänikiirjijd, čaabâ- já áámmátkirjálâšvuođâ sehe ton lasseen ráhtám jurgâlempargoid já čokkim kielâiskosijd. c ) puásuituálukollim Sämikielâ toimâttuv adelem eres kielâlijn palvâlusâin já tulkkumpalvâlusâin piärroo tijmemáksu, mii lii 50 eurod jyehi älgee tiijmest. Sämikielâlij palvâlusâi uážžum kirholâš toimâttâsâi, tegu hávdájái, kastuu já vihkâm ohtâvuođâst lii máhđulâš Sämikuávlust, mii lii sämmilij paapân kullee kuávlu. Maht nuorâirääđi puáhtá toimâinis ovdediđ säminuorâi sajattuv Suomâst ? Väljejum nuorâirääđi jesâneh väljejeh vittâ äššitobdeejeessân 15–17-ihásijn nuorâin. Oopah já tuđhoseh Ääši valmâštâlmist västideijee eennâm- já meccituáluministeriö ij mieđettâm laseääigi . Sahhiittâllâmtilálâšvuođâst kolgâččij táárbu mield kevttiđ iššeen sämikielâ áámmátulmuid . KAPASITEET : Diplomaathäämist : 15-20 ulmui TEKNIIK JÁ PIERGÂSEH : Pargo miänástuvvee tipšom išedeh šiev sämikielâ njálmálâš já kirjálâš táiđu sehe kelijdeijee hárjánem toimâttâh- já ruttâtuálupargoin. • mälistiđ piäiválávt Haldâttâsohjelm čoonnâs olášuttiđ sämikielâi iäláskittemohjelm, ton resurssistem já läjidiđ pissoo toimâmmyenster sämikielâi iäláskitmân. Tuuvdâviäddá lihâttâlmáin finnee tuáján halijdum häämi. Meccihaldâttâs, Nuorttâlâšrääđi já Sämitige ráđádâllâm ohtsâšiävtuttâs PEFC - meccisäsertifistemkriteerin sämikulttuur já sämi-iäláttâsâi turviimân šadda estiđ uđđâ ruossâlâsvuođâid kuávlui eennâkevttimist. Vuosmuš anarâškielâ algâoppâkirje vyeliškovlâlijd. Oppâkirje lii uáivildum vuáđuškoovlâ vyelimus luokáid já tot uápásmit uáppeid Ááná já Saammâl fáárust anarâškielân já kulttuurân . Lävdikodde meerrid staatâ pudjetist (válduluokka 33, sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö) sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi tuurvâstmân čujottum staatâtorjuu kevttimist. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen siiri . Nils-Aslak Valkeapää – Juhlekonsert Sajosist 9.11 Sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde norá ive 2014 loopâst macâttâs Säämi puárásijpargo tyejipiergâskaasâ já Säämi arâšoddâdem aargâ tooimâi ravvui siskáldâsâst já toimâmist , mon vuáđuld ravvuuh tievâsmittojeh já peividuvvojeh pyerebeht tuáimen . Kielâpalhâšume mieđettuvvoo ovtâskâsulmuid (meid juávkku) tâi siärváduvváid (meid servi, lájádâs) moh láá mávsulávt toimâm merhâšittee vuovvijn sämikielâ oovdedmân tâi siäilutmân. Tábáhtus välkikodálii teemast , tanssâst , láá tärhibeh tiäđuh siijđoin http://sottiisimoves.fi/saannot_sa / . 15.8 . Lasetiäđuid pargoost addel má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala puh.. / II mield (vuáđupälkki 2 570,81 eurod / mp). Saijoos čuákkimtileh Rio +20 čuákkim loppâäššikirje kieđâvuš eromâšávt ruánáá ekonomia, kievhisvuođâ kepidem já pištee ovdánem prinsiipijd. Sarre kirje oovdânpuáhtá anarâš pihtâsijd ja tyeijiäärbi anarâškielân. Värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari saahâ eŋgâlâskielân. Foorum čokkân ihásávt . Vuosmuš tuhháát säännid - kirje lii jurgâlum eŋgâlâskielâlâš kirjeest “ The First Thousand Words in English ” . Meid čällee, taaiđâr já puásuituállee, Ruotâ Vääččirist meddâl leijee Nils Nilsson Skum kuvvij sämmilâš luándupirrâs já puásuituálu. Kielâkoččâmâšâid puáhtá vuolgâttiđ meiddei šleđgâpostáin info()giellagaldu.com teikkâ suáittiđ njuolgist Säämi Kielâkäldee kielâpargeid. Onnáá peeivi sämiartisteh ovtâstiteh munejurduittáá jieškote-uvlágánijd muusikgenreid juáigusân já rähtih jieijâsmallisii lávlummuusik. Ruávinjaargâst uárnejum aalmugijkoskâsâš konfereensâst. Meid čällee, taaiđâr já puásuituállee, Ruotâ Vääččirist meddâl leijee Nils Nilsson Skum kuvvij sämmilâš luándupirrâs já puásuituálu. Huksimhaavâ budjet lii suullân 12 miljovn eurod , mast EU-ruttâdem uási lii 5 miljovn eurod . Guttorm vuoitij jienâstmist vuoigâdvuođâtiettuu kandidaat Siiri Jomppas jienâiguin 11-9. Puáttee ive teema lii tanssâ já toos kullee tábáhtus nommâ lii Moves . Haavâst porgâččii 12 olmožid. Kii puáhtá finniđ pahlhášume ? Konfereensâst lijjii luvâldelleeh, jieškote-uv teemai äššitobdeeh já meid juávkkupargeldem já paaneelsavâstâllâm. Eehidohjelmist lâi vuossâmužžân ” Sämimááccuh fashion-show ” mast oovdânpuáhtojii jieškote-uv kuávlui sämimáccuheh já nube eehid lâi rockbändi SomBy suáittimin. Luuvâm tääl Oulust luvâttuv nube ive já must šadda vala mottoom peeivi psykolog, ton lam meridâm. Sämimuseo Siijdâ, sämmilij aalmugmuseo, jođetteijee Tarmo Jomppanen kieđâvušâi jieijâs saavâst säämi materiaallii kulttuuräärbi suojâlem táárbuin. Nuorttâlâškuávlun kuleh uásih Aanaar kieldâst. Tárguttâssân lii , ete kielâkuávdáást lii alemuu ovdâsvástádâs säämi kielâoovtâstpargoost , kielâáámmátlii pargoost já kielâkevtteid čujottum sämikielâlijn kielâpalvâlusâin . Tilálâšvuotâ lii olgon kuovsâkkâsteatterist. ILO 169-sopâmuš Nuorttâlâškulttuurkuávdášproojeekt ovdán Rááđán šaddeh ohtsis vittâ 18-25 - ihásii jeessân. Pyereest puáttim Anarân ! Muštâlusah já mainâseh lohtâseh távjá soojijd, tábáhtussáid, ulmuid, pennuid, poccuid, jieškote-uvlágán pargoid já luándualmonáid. Säämi muusik 4 § Äigitavlu Árvuštâllâmkomitea kieđâvuš iävtuttâsâid nuuvt, et tot puáhtá májemustáá 30 peeivi čočhâmáánu almottiđ Tave-eennâmlâš sämiaašij virgealmaiorgaanân miärádâsâs, mast láá kirjáliih agâstâlmeh. Nuorâičällee västid Kuávlust pessejeh maaŋgah uhkevuálásiih já meid táváliih loddešlaajah. meddâl Anarist, uáppá Vaasast já parga Helsigist. máttááttâsneuvos Maija Innola , puh . 09 160 77051 Interreg Säämi-ohjelmáin ruttâdeh sämmilij raajijd rastâldittee oovtâstpargo já sämikulttuur tuárjoo projektijd . Looveest lii hitruus já ivnáás säminuorâi juhle, ko sämimáccuhijguin čiŋâdâttâm säminuorah almostuveh Ruávinjaargâ kááđukován ! Pyeredeh tiätuvuáđu luándutiijpâi suojâlem, tipšom, ovdii tilán macâttem, tutkâm já čuávvum čuosâttem várás. Binna Bánna párnái radio Päivi Lundvall ( Laapi IPI-kuávdáš ) Lasetiäđuh Säämi kulttuurkuávdáást : Jyehi suuvâst lii jieijâs merkkâlinjâš. Savâstâllâm já koččâmušah Suu äijih jaamij ko Anders lâi vala páárnáš, mut huolhijdis iššijn sun poostij škovliidâttâđ já čođâlditij 1800-lovo aalgâbeln paapâoopâid Uppsala ollâopâttuvâst. Sämitige vaaljah 2015 toimâttuvvojeh 7.9. – 4.10.2015 koskâsii ääigi. Sämikulttuur lii siäilum jiešnálásâš já áinoošlajâsâš algâaalmugkulttuurin suddâlumviggâmušâin peerusthánnáá. Sämitigge tuáivut luho já pyeri kesiluámu puohháid ! Oppâmateriaal Aamnâsttâs kulttuurärbi uáivild sopâmuš 2 artikla mield el. vuáháduvâid, kuvviimijd, olgospyehtimijd, tiäđu, tááiđuid – sehe tooid kullee piergâsijd, tiiŋgâid, artefaktijd já kulttuurlâš tiilijd – maid siärváduvah, juávhuh já motomijn tábáhtusâin ovtâskâsulmuuh tubdâsteh uássin sii kulttuuräärbi. Lope kuáská tuše taam tábáhtus 26.3.2009. Kukkodâh: 2,20 Juáigus lii muštemvyehi , ohtsâšilo já vyehi čäittiđ rähisvuođâ . Sämitige päikkisiijđoin lii raapoort ive 2013 tábáhtusâst . Staatâtorjuu kiävttu vuáđuduvá Sämitige já sämikuávlu kieldâi koskâsii sopâmušlattiimân . Servi almostitškuođij ive 1934 sämikielâlâš Sabmelaš – loostâ já vaikuttij oovtâst Samii Littoin vuossâmuu sämiašij komitea aasâtmân Suomâst ive 1949. Säämi muusikkuávdáá tooimâ ruttâd Máttááttâsministeriö . Suullân 75-90 % puoh sämikielâ sárnoo ulmuin kevttih tavesämikielâ . Loppâäššikirjeest staatah nanodeh čonâdâttâmvuođâs OA algâaalmugjulgáštuš olášutmân . Pargo miänástuvvee tipšom išedeh šiev sämikielâ njálmálâš já kirjálâš táiđu sehe kelijdeijee hárjánem toimâttâh- já ruttâtuálupargoin. SáFá ovdâčielgiittâshaavâ uáivilin lii čielgiđ kielâkuávdáá vuáđudem- já ruttâdemiävtuid. Stivrâ čokkân čuávuváá keerdi 22.4.2014 Anarist. Synopsis : Lemmeelâš Nils Heikki Paltto juáigá Lemmee äävži . Riehtiministeriö tieđettemčáluseh ( tavesämikielân ) Anders Fjellner šoodâi olgon Ruotâ Härjedalenist čohčâmáánu 18. peeivi 1795 sämmilâš perrui. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Škovlim uárnejuvvoo ollâsávt aldamáttááttâssân, ohtsis nelji kyevti peeivi škovlimtilálâšvuottân. Halijdâm-uv kijtteđ tii, pyereh máttáátteijeeh já šoddâdeijeeh, tii porgâm mávsulii pargoost. Tuáivum , et váldálii viestâ váldoo kuorâttâllâmnáál staatârääđist ko tot savâstâl taan čoovčâ Ilo-sopâmuš ratifisistmist ” , saavâjođetteijee muštâlij . Sämitigge lii iävtuttâm, et sämimáttááttâs torvejeijee ruttâdemnjuolgâdus (Máttááttâs- já kulttuurtooimâ ruttâdmist adelum laahâ L 635/1998, nubástus 1186/1998, 43 §, 2 mom) vijđeduuččij kuoskâđ ubâ eennâm. Eenikiellâm sämikielâ Pänituoddâr hoittám já kevttimvuávám tärhistem valmâštâllâm pištá aainâs taan ive já táárbumield pargo juátkoo puáttee ive. Aanaar já Ucjuv sämmilijd eennâmtuálust šoodâi kuálástem- já pivdokulttuur uási . Ooinijd-uv tij? Aarâhšoddâdmist västideijee pargojuávhust kolgâččij leđe kelijdeijee sämikielâ já kulttuur tubdâm sehe tiätu maaŋgâkielâlâššoddâdmist. aikio-puoskari (at) samediggi. fi Párnáikulttuurkuávdáá kiiđâ äigikyevdilis tábáhtussáid kuleh nommâkišto já párnái määđhih merâriidon. Ko šoŋŋâdâh lieggân , uđđâ šaddo- já elleešlaajah puátih tavas . Sämitige almosčuákkim 15.2.2012 . Ruotâ- / tárukielâ já eŋgâlâskielâ táiđu kiäččoo hiättun. / IV miäldásávt (vuáđupälkki 2457,04 eurod / mp). Sämitige ohtâvuođâst tuáimá Säämi párnáikulttuurkuávdáš, mii lii uassin Laapi párnáikulttuurkuávdášviärmáduv já tađe mield meiddei väldikodálâš Tijdâlamppu – viärmáduv jeessân. Sämitige saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, tiina. Sämitige váldutoimâsaje lii Anarist säämi kulttuurkuávdáš Sajosist . Pargo álgá 19.3.2015 já pištá vistig 31.12.2015 räi. Sämitige čuákkim adelij ciälkkámuš kuálástuslaavâ olesuđâsmitmist Lasseen sämikuávlu kieldáid máksoo kyevtkielâlâšvuođâlase, mon ohtân aggân lii kieldâ ässeilohomeeri. Sämmilij meeri lii šoddâm ive 1992 rääjist ihán 2011 55 prosenttid. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Kirjálâšvuođâst šoodâi vyehi kuvviđ ohtsâškode tuhhitmettum tiilijd já lädijduttemproosees vaikuttâsâid sämmilijd. Čuákkimist lijjii meddâl kulmâ ovdâsteijee. Sämimááccuh muštâl maŋgâ ääši Anders Fjellner šoodâi olgon Ruotâ Härjedalenist čohčâmáánu 18. peeivi 1795 sämmilâš perrui. Máárjápeeivi äigimuddo kalenderist muttuustâl já peeivi puáhtá juhlođ jieškote-uv enâmij Máárjápeeivi mield.. Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš lostâmedia torjuu jyehimist ive 2015 jotolâh- já viestâdemministeriön toimâttemnáál. Sämitigge kalga tieđettiđ aktiivlávt säämi kielâlaavâst sämmiláid já movtijdittiđ sämmilijd kevttiđ sämikielâ. Sinettä škovlâ: Martta Alajärvi (tavesämikielâ) Nuorâirääđi Säämi muusikkuávdáš lii Säämi kulttuurkuávdás Saijoos aktiivlâš tuáimee . Mii nuorâ taaidâreh, kiäh rähtih ohtsâškodálii já siärvuslii taiđuu moodeern teknologia vievâst, jyehih tiäđu sämmilijn aaibâs uđđâ vuovijn já pasteh raččođ väldikulttuur lääččim stereotypiaid sämmilijn. Säminuorâi taaidâtábáhtus kulá väldikodálâš Nuorâ Kulttuur tábáhtusan, mii ij uárnejuu taan ive. Säämi kielâlaavâ 28 § mield juáháš virgeomâhâš kocá jieijâs toimâsyergist säämi kielâlaavâ nuávdittem. Täsiárvuváldálâš Färsuolluuh Sämitigge čáittá sämmilij virgálâš uáinu . Čuávu nettisiijđoid ! Komitea meid avžuut Suomâ visásmittiđ máttááttâs finnimvuođâ sämikieláid sämikuávlust já ton ulguubeln , vâi pyehtih siäiluttiđ , suojâliđ já ovdediđ sämmilij kulttuur . Maajeeldpuáttee suhâpuolváid pyeremustáá siäilum Biejjie-baernie – tihtâ lii stiijlâ , kukkoduv já siskáldâs peeleest nuuvt čeepiht čaallum , et ulmuuh iä osko lemin ton puttásávt njálmálâš aalmuglâšärbivyevi . Sämitige uáivil lii, ete sämitige valjáid kyeskee njuolgâdusâid kalga heiviittiđ taan ive sämitiggevaaljâin. Já eidu talle ko sij lijjii kiergânâm já molsom pihtâsijd, já ko uccâ nieidii enni paijeen siijdâst lâi čonâmin silkkepäädi nieidii vuoptáid… Säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo taan ive kyehtipiäivásâžžân Anarist kulttuurkuávdáš Sajosist 28.–29.3. Kišto kyeskee almottâs olgosadeluvvoo čuávvoo aavisijn; Á vvir, Lapin Kansa, Enontekiön Sanomat, Inarilainen já Sompio. Miärádâsâs riemmâđ pajeolmožin sun ij lah kuássin kaattâm já sun rammust, et pajealmaa áámmát kulá pyeremussáid. Sopâmuš 14 § mield kieldih olgoštem . Ko maaŋgah toskedeh, maid piejâččii paijaalsis tilálâšvuođáid, must taat probleem ij ennustkin lah lamaš, ko puávtám kevttiđ sämimááccuh maaŋgâin sierâlágán tilálâšvuođâin. Puásuituálu láá pastam hárjuttiđ miänástuvvee náál kuohtuin kuávluin já paalgâs lii pastam toimâđ haaldâtlávt oovtâst, ko palgâs siskáldâs kuáttumrääji já palgâs miärádâsah láá kunnijâttum. Sämikielâlâš luámáttuvah : Iännán peln lam Aikio suuvâst. Ij koolgâ leđe rámmáá, mut ij lah puástud leđe čiävláá tast, maid lii já moos kulá. Škovlim válduteeman lii kielâlávgumvuáháduv heiviittem sämimáttááttâsân . Škovlim ovdâsajasii čuosâttâhjuávkun láá vuáđumáttááttâs sämikielâ já sämikielâlii luokai máttáátteijeeh , mutâ fáárun peessih meid säämi arâšoddâdemsyergist tuáimeeh , luvâttuv sämikielâ máttáátteijeeh já sämikielâlii áámmátlii škovlim máttáátteijeeh . 12 eurod / iäláttâhlâš tâi uáppee Lam tast hirmâd čiävláá. Čielgejum váldu-uáivil lasseen fáálá kulttuurkuávdáš vijđes, uđđâáigásâš já ollâtásásâš ohtsâškevttimvistij (čuákkim-, auditorio-, maaŋgâtoimâ- já lavdastâllâmsajeh sehe studiovisteh) áánsust eromâš máhđulâšvuođâid orniđ áinoošlajâsâš pirrâsist maaŋgâmuđušijd čuákkimijd, konfereensâid já tábáhtusâid. Olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâs adeluvvoo ohtii vaaljâpaajeest ovdâskoodán, mast kieđâvuššoo olmoošvuoigâdvuođâi tááláš tile Suomâst já mast miäruštâlluvvojeh tiäddučuágástuvah staatâ aalmuglâš já aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiikân. Mun lam 18-ihásâš säminuorâ, vuálgus Lemmee Äivihjäävrist. Virgesajasâšvuođâ miänástuvvee tipšom išedeh lasseen haaldâtlij pargoi tubdâm sehe šiev ruotâ / tárukielâ já eŋgâlâskielâ tááiđuh . Tuáivumist lii, et kirkkopeeivijn šadda sämmilij ekumeenlâš já aalmugijkoskâsâš kirholâš juhle já kuáhtámsaje. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ päikkisiijđoinis www.samediggi.fi xxx Kielâkyeimi 1 Pargokirje luuhâm tavesämikielâ Kuovdâkiäinust. Lasetiäđuid pargoost addel kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. Säämi Kielâkäldei lii tárguttâs nuurrâđ säämi kielâáámmátlijd palvâlusâid . Kielâpiervâl lii kielâlâš ucceeblohon tâi algâaalmugân uáivildum toimâ, mast puoh toimâ tábáhtuvá aalgâ rääjist tuše áášán kullee aalmug kieláin, veikkâ uásálisteeh iä mátáččii tom ollágin. Kooveest Susanna Maggaast lii Iänuduv-Kuovdâkiäinu sämimááccuh ( čiž ) já Rauna Rahkoost tiänulâš sämimááccuh . - säämi kielârääđi oovdânpyehtee já čällee sehe - miärádâsâi olášutten jieijâs pargoid kullee aašijn Párnáá vuoigâdvuođah kuleh jyehi páárnážân. / IV-III mield (vuáđupälkki kooskâst 2 391,60 – 2 448,54 eurod / mp). (2. Sämmilij kulttuurjiešhaldâšem tuálá siste Iänuduv , Aanaar já Ucjuv kieldâid sehe Suáđigil kieldâ Säämi palgâs kuávlu . Studiotiilijn kullojeh studio, lávlumvistááš, jienâtarkkuuttâh já live-editistemtile. Vuáđulahâváljukodde lii linjim, et sämmilijd kyeskee sierânâslavváid kalga väldiđ nk. sämikulttuur hiäjusmittem syeje ruukilaavâ já čäcilaavâ ovdâmeerhâ mield.. Hadde ive 2013 : xx eur. . sämikielâ toimâttuv palvâlusâi mávsulâšvuođâst Sämitige I värisaavâjođetteijee Irja-Seurujärvi-Kari irja. Škoovlâ maŋa ličij juurdâ riemmâđ puásuipargoid . - Sämikielâlâš aldatipšoo 24 831,50 € Motomijn kuávluin bioenergia nuurrâm áštá algâaalmugij eellimtile. / VHS-kuálusčuojânâs Hadeh tuálih siste 22 % árvulaseviäru. / III mield (vuáđupälkki 2 512,83). Eromâš tehálâš lii, et párnáin já nuorâin lii máhđulâšvuotâ luuhâđ päikkikuávlust já uážžuđ máttááttâs jieijâs eenikielân. Suomâ tuhhiittij julgáštuš väridâsttáá . ihekirjemiärádâs Lävdikodde lii nomâttâm jieijâs koskâvuođâst 4-jeessânsâš pargováljukode árvuštâllâđ puáttám nommâiävtuttâsâid sehe valmâštâllâđ palhâšumelävdikoodán iävtuttâs kišto vyeitteeiävtukkâsâin. Äšši mainâšuvvoo meiddei Suomâ haldâttâs olmoošvuoigâdvuođâraportist ivá 2009. Lahâčällee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáá Sajosist. ALKU-haavâst kalga toohâđ vuáđulâš árvuštâllâm säämi jiešhaldâšem tiileest já koskâvuođâst uđâsmitmân . Sämitigge pivdá ráđádâlmijd ruukilaavâ heivitmist Tukes stivree pargo- já iäláttâsministeriöin sehe sierâ Tukesáin. Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto fi lansman ( at ) oulu . Tiörv ! Avveel luvâttâh, 16-20-ihásiih, stivrejeijee Petra Kuuva Pedersen Bär čaalij muštâlusâid jieijâs elimist 1800-lovo loopâst, ko lâi tyemmejum faŋgâlân Kuovdâkiäinu stuuime maŋa. Seminaarâst čielgâi, et sämikulttuur syeje pyeredem váátá lase naavcâid já ravvuid. Puásuituálulaavâ uđâsmitmist kalga suogârdâllâđ meiddei vuovijd moi vievâst torvejuvvojeh säämi nisonij máhđulâšvuođah porgâđ puásuituálust. Ohtâ festivaal konsertijn uárnejuvvoo Saijoos auditoriost, mutâ mudoi tábáhtus olášuttoo olgon, tego táválávt. Talle kalga kiddiđ huámášume párnáá šoddâdem jotkuuvâšvuotân sehe párnáá etnisâš, oskoldâhlâš já kielâlâš tuáváážân. Majemui aaigij čuávdus sämmilij vuoigâdvuođâi oovdedmân láá uuccâm motomijn pirrâduvâin oovdânpyehtimáin sierâ sämijuávhoid jieijâs laavâid teikâ aasâtmáin sierâ sämijuávhui vuoigâdvuođâid já ärbivuovijd vuástáluvâi nubijdis. Kyevti majemuu ive kulttuurmeriruttâ lii lamaš 176 000 eurod. Sämitigge almoot uuccâmnáál kuttâ stipend Sämmilâšpárnáid peerâ lii ubâ suuhâ. Ton stuorrâ laasâi čoođâ uáiná Juvduujuuhân já Aanaarjáávrán . Lasseen staatah kolgâččii viggâđ nanodiđ sämikielâi kevttim tuámuštoovlist já eres virgeomâhijguin ášástâldijn já ain pyerediđ almos palvâlusâi finnimvuođâ sämikielâiguin. Sämitige stivrâ meridij oovdânpyehtiđ máttááttâs- já kulttuurministeriön já pirâsministeriön ete toh tievâsmitáččii pirâsšoddâdem já – tiäđulâšvuođâ ovdedem pargojuávhu sämitige ovdâsteijein. Sosiaal- já tiervâsvuođâ Taansâ lâi stivrim Riina Lindberg já tast tánssájii Ada Heikkilä, Nella Nikula, Elina Pulkkinen, Lotta Tervo, Eliisa Vaarala já Laura Kaaretkoski. Sopâmuš kiäldá nisonij olgoštem já kenigit ovdediđ nisonij täsiáárvu olášum. Lijkkuum eres lasseen čalâččiđ jyehilágánijd teevstâid ja kođđeeđ . xxx Arâšoddâdem materiaalpaargon oceh kulmâ vuávájeijee. Biodiversiteetsopâmušâst lává kyehti pevdikirje: Cartagena biotorvolâšvuođâpevdikirje já Nagoya pevdikirje geenivaarijn. KP-sopâmuš olášuttem kocá OA olmoošvuoigâdvuotkomitea. Čuákkim aalgâst sämitige saavâjođetteijeeh taheh kejâstuv jieijâs já stiivrâ tooimân ovdebáá almosčuákkim maŋa tábáhtum aašijn. Uási stivrejeijen toimâm Petra Magga-Vars tiäduttij savâstis sämikielâ já kulttuur koskâvuođâ . Ruávinjaargâst uárnejum taaidâtábáhtus raapoort 2010 lii uánimnáálá sämitige päikkisiijđoin: www.samediggi.fi / Toimâ / Nuorâi taaidâtábáhtus. Páárnáš movtijdittoo jieštoimâlâš purâmân huáputtis, torvolâš já máttááttâlmân mietimielâlâš pirrâsist. ” Kuávdáást lii čielgâsávt nuorttâlâšsiärváduv toorjâ. Pargojuávhu saavâjođetteijen tooimâi sämitige jeessân Petra Magga já sesânin kielâašijčällee Ellen Näkkäläjärvi , virtuaalmáttááttâs koordinaattor Eeva-Liisa Rasmus já luokamáttáátteijee Rauna Rahko . Anarist 12.2.2015 Sämitigge Pargojuávkku iävtut meid, et luándu maaŋgâhámásâšvuođâstrategian já toimâoh-‐ jelmân, mon láá eidu uđâsmitmin, kirjejuuččii uđđâ tooimah ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân. Sämitigge fáálá áinoošlajâsii pargopirrâs já máhđulâšvuođâ ovdediđ sämmilij sajattuv aalmuglávt já aalmugijkoskâsávt. Lasetiäđuid taaiđâtábáhtusâst almotteh čohčuv . Suomâ sämitige saavâjođetteijee Juvá Leemit, Klemetti Näkkäläjärvi lii toimâm Säämi parlamentaarlâš rääđi saavâsaavâjođetteijen majemuid kyehti ive. Lasetiäđuh: Mielenterveystalo. Pargoeellim, meddâlvarrim sämikuávlust já kielâmolsom láá vaikuttâm sämmilij juávhust juoigâm kulluumân já kiävtun. Kietâtyejipáájáh láá uási Saijoos kulttuurlii siskáldâspyevtittâs ovdedem. Ortodoksâlâš kirhoh láá Čevetjäävrist , Njellimist já Avelist . Muštâlusive sämitiggeest lijjii joođoost 7 sierâ projektijd, main sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus- haahâ nuuvâi ive 2013. 010 839 3132, 050 435 0177 Sämitige saavâjođetteijee blogi, kost sun maainâst 8(j)-čuákkim tubdâmušâin Škovlim- já oppâmateriaallävdikodde - eidusiih jesâneh ( topâlduvâi siste värijesâneh ) : Sämiohtâdâh västid sämmilij pyereestvaijeempalvâlusâi oovdedmist, mii lii Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättim ¨kuávdáá väldikodálâš sierânâspargo. Sämmilij kulttuur- já kielâpiervâltooimân 550 000 eurod Äššitobdeejuávhust láá ohtsis vittâ jeessân , kiäh láá Taažâ lasseen Kongoost , Malesiast , Filippiinijn já Costa Ricast . / IV-II mield (vuáđupälkki 2 457,04 – 2 560,57 eurod / mp). Sämitige II värisaavâjođetteijee Vuáđulahâváljukode raavâ ij lah olášum . Aula stuárudâh lii suulân 307 m2. OA:st algâaamugij olmoošvuoigâdvuođâi já vuáđuvuoigâdvuođâi spesiaalraportisten tuáimee professor S. James Anaya puovtij tiervâttâsâs säämi parlamenttârij konfereensân Ruávinjaargâst majebaargâ 28.10. - kulttuurlâš ulme já merhâšume , Lasetiäđuh: Jis maŋgâ uásálistee láá iävtuttâm siämmáá noomâ, juáhhoo palhâšume sii kooskâ. Sämikielâlijd já kyevtkielâlijd meesuid toimâtteh Aanaar já Ucjuv kuávluin. Sämitigge lii ive 1996 aalgâst jieijâs lavváin vuáđudum sämmilij jiešhaldâšemorgaan. Afrikast šoddâm ebola-kriisâ lii toohâm ääšist uáli äigikyevdil. ” Sämitigge lii vaidâlâm Tukes mieđettem maašinlâš kollekoivumluuvijn Ruávinjaargâ haldâttâhriähtán (táálááš Tave-Suomâ haldâttâhriehti) ruukilaavâ vuástásâžžân, ko Tukes ij lamaš selvâttâm love miäldásii tooimâ vaikuttâsâin sämikulttuurân. arola (at) utsjoki. Prinsiipmiärádâs stivree biodiversiteetstrategia olášuttem Suomâst . Pargojuávkku iävtut, et sämikuávlu eennâmkevttim vuáváámist já stivriimist heiviittuvvojeh biodiversiteettisopâmuš Akwé: Kon - ravvuuh aalmuglii lahâasâttem ooleest. Prinsiipmiärádâs stivree biodiversiteetstrategia olášuttem Suomâst. Tavesämikiel â Miärádâs finnij meid toi algâaalmugij torjuu, moh lijjii ovdâstum čuákkimist. ANARŠKIEL JURGÂLEIJEE virgesajasâšvuođâ ááigán 15.6. -30.6.2015 já 1.8.2015-18.5.2016. sosiaal- já tiervâsvuođâčällee Šoŋŋâdâhnubástus keeppidmân viggee tooimâid kalga porgâđ nuuvt, et tain iä lah negatiivlâš vaikuttâsah algâaalmugij tiervâsvuotân já eellimmáhđulâšvuođáid. Tot lehâstičij maađij máttááttâs fastân tohâmân, oovdedmân já ton sajattuv luptiimân. • Vuáđđun ohtâduvâi pärnijuávhui avun* meriáigásâš virgekoskâvuotân. Värijesâneh : 15.11 . Pajekielâst anarâškielân jurgâlâm Henna Lehtola, kielâ tärhisteijee Ilmari Mattus. Kieđâvuššâm aartâin tehálumoseh lijjii liihâdmân , enâmij kevttimân , puásuituálun já škovlâjotemân lohtâseijee koččâmâšah . palhâšumelävdikode saavâjođetteijee Aulis Kohvakka já palhâšumelävdikode jeessân Juha Guttorm Palhâšume mieđettuvvoo jyehi nubbe ive sämikielâ sajattuv já sämikielâlij palvâlusâi oovdedmân porgum ánsulâš pargoost. Lasetiäđuh: Sosiaal- já tiervâsvuođâministeriö lii ruttâdâm haavâ kielâlâš já kulttuurlâš ucceeblovvoid sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedem - tiäduttâsyergist. Aldasiärvádâh já eenâblohokulttuur vaikutteh perruu vuáhán hammiđ párnáá identiteet. Ruávinjaargâst láá tábáhtusân almottâttâm kulmâ juávhu / musijkkár . Párnáá vuoigâdvuođâi komitea Sämmilij kevttim instrumeentijn nuáidurumbu, lâi tehálâš nuáidi rituaalriäidu. * Blueray-čuojânâs, DVD. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. Pargo miänástuvvee hoittám išedeh hiäivulâš ollâškovlâtuđhos, pirâsaašij já haaldâtlij pargoi tubdâm sehe kelijdeijee eŋgâlâskielâ táiđu. Ucjuv škovlâ : Piret Järvensivu ( tavesämikielâ ) Falâldâhpivdem teikâ väridem pyehtivetteđ rähtiđ tain luámáttuvváin. Áile-Risten pargopääihi aargâst orjâlâskielâ kulloo já sämikulttuur uáinoo. “ Algâaalmugijn lii ennuv addeelmâš kulttuurkyeimivuotân. Säämi máttááttâskuávdáást valmâštum: Ubâ räiđu jurgâluvvoo anarâškielân. Muštoot staatâid tast , moi kuávluin sämmiliih ääsih , et ain láá lemin ennuu aalmugijkoskâsâš vuoigâdvuođâlâš kenigâsvuođah , moh iä lah tuárvi pyereest olášuttum , já et staatah kalgeh pieijâđ ovdâsajan kenigâsvuođâi olášuttempargo , / IV mield (vuáđupälkki 2 051,23 – 2 391,60 eurod / mp). Anarâškielâlâš máttááttâs uáppeemeeri lii oovdeb ive tääsist (15), nuorttâlâškielâlâš máttááttâs lii muttum amnâsmáttááttâssân (-5) já tavesämikielâlii máttááttâs uáppeemeeri lii kiäppánâm kuuđáin. Pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi IV já tast III-II juávhu mield (vuáđupälkki 2448,54 – 2505,49 eurod / mp). Orgaan kolgâččij toimâđ oovtâstpargoost OA algâaalmugij pissoo foorumáin já biodiversiteetsopâmuš WG8Jpárgojuávhoin. Vuáču škovlâ : Juuso Hetta ( tavesämikielâ ) Väldikodálâš teema lii TANSSÂ. Taggaar tile ij pyevti šoddâđ, ete vaaljâluvâttâlmân valduuččii ulmuuh siämmáá-áigásávt tááláá sämmilâšmiäruštâllâm já uđâsmittee sämmilâšmiäruštâllâm vuáđuld, ” vaaljâlävdikode saavâjođetteijee Janne Näkkäläjärvi muštâl. c. Nommâiävtuttâsâid kalga agâstâllâđ. Suomâ sämitiggeest láá kulmâ ovdâsteijee staatârääđi nomâttem ráđádâllâmairâskoddeest. Toh čielgâsmiteh staatâ já algâaalmugij kenigâsvuođâid já lääččih kriteerijd tast, maht staatâ já algâaalmugij oovtâstpargo kalga tábáhtuđ ” Nilla Tapiola já Pertti Heikkuri tiäduttává. Tyeje elementeh tävisteh tievâslâš rieggee, šelis kuáškánjâs lii tievâslâš puddâ ääigist. Stuárráámus čuásáttâhjuávkku lâi sämikuávlu kieldâi pargeeh. Kii puáhtá finniđ palhâšume ? xxx 309/1993 ) . Párnáá kalga suojâliđ narkotiikâin já lavâttis narkotiikkaavpâšmist. Čevetjäävri vyelitääsi uáppeeh lávdásteleh lekkâmjuhleviehân. Aula heivee meid ucessiähá messuid, cocktailtilálâšvuođáid, lávlumehidáid já ucessiähá konsertáid. Kyehti tiäđáttâs kieđâvušeh eromâšávt sämikielâd já Taažâ sämipolitiik, muštâlij Valle. Säämi aalmugpeivi 6.2. Halijdiččim , et liččim finnim sämikielâ eenikiellân , mut ko tot ij lah máhđulâš , te ááigum máttááttâllâđ kielâ pyereest já sirdeđ tom jieččân párnáid eenikiellân . Tälvisiijdâst čokkânij nuorttâlâšâi sijdâčuákkim , mii meridij kuávlui kiävtust já siärvuslijn aašijn . Kuávdáá, Kokoomus já SDP ovdâsteijeeh ettii piäláduvâi uáinun, et ILO-169-sopâmuš ij eidu tääl lah máhđulâš ratifisistiđ, ko piäláduvah väätih ovtâskâssoojij täärhib keččâm, el. sämmilâšmiäruštâlmist já eennâmvuoigâdvuođâkoččâmâšâin. Juáhhoo škovláid já kirjeráájoid. Kuuvij ulmuuh láá še miäruštâllum tieđâlávt já oovtčielgiittâslávt Homo sapiens - šlaajân kullen, vyestičaskosin puáris nälimiäruštâlmáid, moh onnii sämmilijd vyeleeb näällán kullen. Sun kuldâl tärkkilávt. Vuossâmuuh sämmiliih kovetaaiđâreh lijjii čällee Juhan Turi sehe taažâsämmilâš John Savio. ja má. kielâaašijčällee Marko Marjomaa. Pargo álgá 9.6 já pištá 30.8.2014 räi . 1. Sämitigge almoot uuccâmnáál Suoi kuullâv meid, et motomeh láá huksiiškuáttám aatoomruustigijd já vala paabuid aašijd. 4. LASEMÁÁVSUST / SIERÂTIILÁÁMIST Uáivilin lii hokâttâllâđ säminuorâid uásálistiđ jieijâs kyeskee aašij oovdedmân. Oppâkirjeráiđu almostittoo še anarâškielân. SaKaste palhâšumelävdikode jesâneh; professor, arkkiteht SAFA Juhani Pallasmaa já arkkiteht SAFA Anssi Lassila Matti kuáhtáá el. Tehálumos ulmen lii rähtiđ pisovijd ráđádâllâmmáhđulâšvuođâid Euroop Unionáin já finniđ sämikoččâmâšâid pyerebeht huámmášumán EU politiikâst. Kesiohjelmist el . miällum- , vandârdem- , sundedem- já kolletoidemmoheh . Čohčâmáánust 2007 joođoost lamaš internetsiijđoi uđâsmittempargo puátusin Sämitige päikkisiijđoh láá 2.5.2008 rääjist neelji kielân: suomâkielân, tavesämikeilân, aanaarsämikielân já eŋgâlâskielân. Máttááttâsministeriö väljee jesânijd (kulttuurkuávdááh) Tijdâlamppu-pajan ucâmušâi vuáđuld. Servitooimâ lasseen viggii Taažâ já Ruotâ sämmiliih 1900–lovo aalgâst vyeijiđ ašijdis meiddei aavisijguin . Mudoi sämmilâšvuotâ uáinoo Amoc musiikist tevstâi sämikielâlâšvuottân. Tieđettep ijjâdmân, maađhâšmân já ohjelmân lohtâseijein aašijn almottâttâmääigi maŋa. Varriidijn sämikuávlu ulguubel sämmiliih monâtteh lahâaasâtlâš vuoigâdvuođâidis lihâdiđ já kevttiđ luándu tiätu kuávluin moonâtmáin ohtâvuođâ ärbivuáváláid suhâkuávloid. Artistij vistádâhân kullojeh meid maskimviste já veeskir. Sämitige I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio já II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto mainâstáin eromâšávt säämi puásuituálu tiileest já roolist sämikulttuurist . Ohjelm kávnoo čujottâsâst: www.samediggi.fi Raporteh Uđđâ pargeeh pargeh sämitiigij čäällimkuudijn , muštâlij Magga . Tutkâmuš mield lii máhđulâš , ete sämmiliih láá lojodâm historjá mield maaŋgâid sierâ koddešlaajâid . - 726 2688, vs. vuávájeijee Lydia Heikkilä 040 – 743 2393 ja www.samediggi.fi. Párnái peivitipšo lii vuáđupalvâlus, mon ornim lii kieldâ kenigâsvuotâ já mon ruttâdem tábáhtuvá iänááš ohtsâškode vaarijn. fi. Kirholâščuákkim vuáđudij kiđđuv 2008 sämipargo čällee virge , mon soijimsaijeen lii Oulu pispekode tuámukapittâl . Raavâkirje almostiteh sämi- já suomâkieláid. Sämikielâlâš palvâlusâi naavcâi lasettem ij lah vaikuttâm vijđáht sämikielâlâš palvâlusâi ovdánmân Suomâst. Säämi kulttuurkuávdáš , mii huksejuvvoo Aanaar kirkkosiidjân Juvduu riidon , šadda leđe Suomâ sämmilij haldâšem já kulttuur kuávdáš . Meritiätuláin pargoin lii lamaš merhâšume sämikielâ siäilumân mii oppeet uáinoo tast, et vuáđuškoovlân láá puáttám ihásávt sämikielâliih uáppeeh, kiäh loheh sämikielâ tâi sämikielân. Sämitigge já Säämi kielârääđi tuáivuv, et Säämi kielâtaho – palhâšume movtijdit Yle Sápmi juátkiđ já ovdiist pyerediđ sämikielâi oovdân ráhtám šiev pargos. Lävdikodde já ton pargováljukodde pyehtiv táárbu mield kevttiđ pargostis äššitobdeid. Maŋeláá kiirján kárván kiđđâuási já hárjuttâskirje . Vuossâmuu säämi riijkâpeivialmaa Isak Saba (Sápp Issát) šoddâmpeivi Meid ucessiähá meerijd viäddáid , kamuvsuoinijd , hajâsuoinijd já puurrâmraasijd puáhtá väldiđ nuuvtá . Killeel ovdánem čonâsem lii almos toimâčonâsem , kost servi , ornijdume teikâ priivaatolmooš čonâdât nubástuttiđ tooimâs killeel ovdánem prinsiipij mield. . Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ / tárukielâ. Ive 2015 saavâjođettemvuotâvuárust lii Suomâ sämitigge . 7. Párnááh láá ráhtâm meiddei suábbipoccuid, mooiguim láá sierâdâm pygálys. Konferens julgáštusâst kieđâvušeh sämmilij oovtâstpargo ovdedem , sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume sehe avžuutteh staatâid ratifisistiđ ILO-169 sopâmuš algâaalmugij vuoigâdvuođâin . Áárvu mield laahâ kuáská aainâs-uv mottoom uásild meid ovdeláá mainâšum vuástáväldeid. Kirje puáhtá kevttiđ sehe eenikielâlâš párnái máttááttâsâst já meiddei uáppeiguin , kiäh loheh anarâškielâ vieres kiellân . Veikâ puásuituálust kevttih tááláá ääigi muávloid já moottorkiälháid iššeen , poccuu , luándu já šoŋŋâduv tubdâm lii uáli tergâdis uási puásuituállei áámmátááiđu . Ucjuvnjäälmi škovlâ Tiänu Suomâbeln já Sirmá škovlâ Tiänu Taažâbeln lává jo kuhháá porgâm oovtâstpargo . Säminuorâi taaiđâtábáhtus iälá jo viiđâd ihelovvees já tast lii iheluuvij mield šoddâm tergâdis aareen maŋgáid nuorâ taiđuu hárjutteijeid. Ovdâmáttááttâs máttááttâsvuávám vuáđustâsah stivrejeh väldikodálávt ovdâmáttááttâs siskáldâs, kvaliteet já páihálij máttááttâsvuáváámij rähtim. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 15.5.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Sämmilij peessâm ärbivuáválijd iäláttâssáid. Vaaljâlävdikodde huolât tast , ete sämmiliih finnejeh ääigild tiäđu já vaaljâluvâttâlmân ucâluumeest , vaaljâi orniimist já iävtukkâsasâttemist sämikielân já suomâkielân . Iävtuttâs puáhtá agâstâllâđ meid suomâkielân. Nuorâičällee västid Säämi aarâhšoddâdemohtâduvâin olášittum kulttuurân kullee maaŋgâpiälásâš toimâ párnáiguin el. tulâstâllâm, sierâlágán tábáhtussáid já mađhijd uásálistem váátá muneorniistâlmijd, ovtâspargo já torvolâšvuođâaašijd vuotânväldee vuávám sehe tuárvi pargojuávkkuresurssijd. Lavurduv 17. roovvâdmáánu säminuorâi konferenspiäiván pyehtih uásálistiđ 20 ovdemustáá almottâttâm säminuorrâd . Ráánu kiäčán šnjirriittuvvojeh nuorttâlâšráánun táváliih nk. ” riävskájyelgi ” - párgálduvah. Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde lii sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâpoolitlâš iävtuttâsâi, algui, ciälkkámušâi já peleväldimij valmâštellee. Meccihaldâttâslaahâ ij uážžu hettiđ ILO 169-sopâmuš ratifisistemiävtuid . Palhâšume láá vuáđudâm Taažâ, Suomâ ja Ruotâ sämmilâšašijn västidijee ministereh oovtâst tai enâmij sämitigij saavâjođetteijeiguin. Toimâsaje lii sämitiggeest Sajosist. Nuorttâsämikielâst já ruošâkielâst ko láá mottoom verd tuođâi siämmáásullâsiih säänih , já motomeh pustaveh . Ohtsâškodálâš tooimâin peerusthánnáá puoh sämikielah kuleh Unesco aalmugijkoskâsâš luokittâs mield uhkevuálásâš kieláid. Säämi kielâlaavâ vuástáväldim eereeb motomijd spiekâstmijd lii iänááš reagistem äššigâšâi vátámuššáid. Pargoh lohtâseh eres lasseen säämi kielâlaahân já eres pargoid, moh väätih sämikielâ äššitobdeevuođâ. Ucâmušâst kalga čielgiđ taid sierânâs lasekoloid, moi luávdimân išeruttâ occoo. Sämikielâlii pargee kyeddimnáál lii piejum liijkás stuorrâ nuađi. Kost eres saajeest uđđâ kielâ sárnooh puávtáččii puáttiđ ko škoovlâ vieres kielâ mettááttâsâst ? Tilálâšvuođâst kuullâp sahâvuáruid jieškote-uv uáinimčievâin. Näkkäläjärvi tiäduttij saavâstis ete ILO sopâmuš ratifisistem valmâštâllâm kalga algâttiđ tállân vâi ratifisistem kiergân ovdâskode kieđâvušmân. Säämi luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu tiättoo säämi luándukevttimist já ärbivuáválij sämi-iäláttâsâi porgâmist ađai puásuituálust, kyelipiivdost, meccipiivdost, nuurâdmist já tyejeest sehe luándukoskâvuođâst. Miäruštâllâm mield vuáváámijn láá mieldi tagareh oovdânpyehtimeh, moh iä kulloo kieldâlâš jiešhaaldâšmân já luávkkájeh sämmilâš kulttuurjiešhaldâšem. Haldâttâhhoovdâ meriäigásii virge uuccâmnáál Puásuituálu paijeentuálá sämikielâ já ráhtá luándulijd sämikielâ kevttimpirrâsijd. Árvuštâllâm tuálá siste el. kissá Tilálâšvuođâ puáhtá čuávvuđ reaalääigi stream-vuolgâttâssân internet peht teikâ puáhtá puáttiđ pääihi alne (váátá almottâttâm !). Ohtâ taaiđâtábáhtus prinsiipijn lii, ete tot tuáimá sämikielân. Suomâ lii tubdâstâm sämmilijd algâaalmugin vuossâmuu keerdi vuáđulaavâst ive 1995 já siskáldittám västideijee miärádâs ive 2000 vuáimánšoddâm uđđâ vuáđulaahân . Sämityeji juáhhoo nk. timmâ já korrâ tuojijd. Aalmugijkoskâsâš artikkâl 8(j)-pargojuávkku lii valmâštâllâm toimâvuávám luándu maaŋgâhámásâšvuođâ táválii killeel kiävtust . Vaaljâpaje aalgâst sämitige čuákkim tuhhit toimâvuávám ubâ vaaljâpajan . Čuákkimân uásálistii sämmiliih meid Taažâst já Ruotâst. Sämitigge tuáimá staatâišeruttâvirgeomâhâžžân. Meriruuđâ mieđeetmân ráhtoo vaaljâpojijmield vuávám. Tooimah Sämikielâ já maorikielâ iäláskittem - seminaar 13.9.2011 Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 27.2.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar teikâ Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen.. Almostittum kovvejeijee luuvijn. xxx heiviittem puáhtá väldiđ uássin eres hoittám já kevttimvuáváámij rähtimáid já meiddei luánduriggodâhvuáváámij ráhtimáid, suogârdâl sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi. Ruošâ sämiseervih uásálisteh oovtâstpaargon tárkkojeijen SPR:st. Säämi puárásijpargo äššigâs finnee šiev tipšo já huolâttâs talle , ko palvâlusah olášuttojeh sämmilij áárvui mield já jieijâs eenikielân . Vuosmuš muddo álgá 14.4.2008 já nohá 30.6.2008 . 040 538 5144 26.11.2012, tme 9.45 rääjist, Säämi kulttuurkuávdáš Sajos, Aanaar Säämi Kielâkäldee pargoid kulá, terminologiapargo já normim lasseen, meid kielâtipšom. Ruávinjaargâst uárnejum taaidâtábáhtus raapoort 2010 lii uánimnáálá sämitige päikkisiijđoin: www.samediggi.fi / Toimâ / Nuorâi taaidâtábáhtus. Kuovâmáánu 6. peeivi 1917 tollui Taažâ Truándimist vuossâmuš sämmilij čuákkim, kuus lijjii čokkânâm tave- já maadâsämmiliih. Säämi kulttuurkuávdáš, mii huksejuvvoo Aanaar markkânân, šadda leđe Suomâ sämmilij haldâttâs já kulttuur kuávdáš. Eehid maaŋgâpiälásumos konsertist västid Tuupa Houseband maaŋgáin artistijguin . Säämi luosâmääli 8,90 €/12,50 € o tevgis pihtemleibi já vuojâ Unna Juná toimâttâs Anarist : Sämmilij aassâmkuávlu já lavdâm lijjii puoh vijđásumos äigilovo algâmuddoost 1000-lohon. Suomâ Arkkitehtlito nomâttem: - professor Juhani Pallasmaa, arkkiteht SAFA - arkkiteht SAFA, Anssi Lassila Pyeredeh tiätuvuáđu luándutiijpâi suojâlem , tipšom , ovdii tilán macâttem , tutkâm já čuávvum čuosâttem várás . Sämmiliih láá asâttâm Skandinavia já Suomâ taveuási sehe Kuáláduvnjaargâ sisoosijd jo ovdil táálái riijkâi já riijkârajij hámášume. “ Euroop Union ohtsâš uáivil suáppoo ohtsijn koordinaatiočuákkimijn. Puoh sämmiliih iä finnee áigápuáđus puásuituálust , mutâ ton siärvuslâš já kulttuurlâš merhâšume lii ain styeres . Liággâsávt tiervâpuáttim ! Oskom já tuáivum , et nahcip nanodiđ sämikielâ vala-uv eenâb puátteevuođâst . Toimâohjelm lii vyeimist ihán 2020 já ton olášuttem čuávuh já ovdedeh biodiversiteetpargojuávhust. Áillohaš puovtij juoigâm ohtsâškodálávt tuhhiittum já áárvust oonnum taaiđâhäämmin já čaaitij juoigâmärbivyevi njyebžilvuođâ já ovdánem . - oovtâ nuorttâlâškielâlii vuávájeijee (100 % pargoäigi) - oovtâ anarâškielâlii vuávájeijee (100 % pargoäigi) fi tâi ritva. Sämitige väriovdâsteijen juávhust lii ovdeláá toimâm Pentti Pieski, kote lii pivdám uđđâ väriovdâsteijee nomâttem tast maŋa ko sun lii sirdâšum meccihaldâttâs pargen. kangasniemi ( at ) sámediggi . Sämitigge almoot uuccâmnáál kulttuurčällee virgesajasâšvuođâ Liiŋkih: - Vuoi, lâi pyeri pááikán peessâđ, eeđâi šieđâlum iäljáris kutkâ, mut mun kale jiem uáinám mánudáá, jiem piäiváá jiemge vaarijd. Juáhhoo škovláid já kirjeráájoid. Taah aalmugeh láá eres lasseen nenetseh, enetseh, nganasaneh já selkupeh. Sämmiliih Suomâst Klemetti Näkkäläjärvi, saavâjođetteijee (sämitigge) Artikla 8(j ) Minister Wallin čaalij , et sun lii eromâš ilolâš tast , et säminuorah láá nuuvt aktiivliih sämikulttuur aaitârdmist já oovdedmist . Stivrâ nomâttij tave-eennâmlii Säämi Kielâkäldee kielâjuáhusij värijesânijd . Aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuođâsopâmušâi tulkkuumist já heiviitmist västideijee olmoošvuoigâdvuođâorgaaneh láá távjá kiddim čuávdusijnis huámášume julgáštuš kenigâsvuođâid. Anarâšâi varriistâllâm kuávdásmittui Aanaarjäävri čácáduv alda. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Tälvimaailm pivoh Škoovlah kolgâččii väldiđ juáigus máttááttâsvuámij uássin, vâi juáigusist finniiččij ohtsâškoodán luándulii uási ”. vaalit@samediggi.fi teikkâ elimáin keččâmin vaaljâluvâttâlmist paajaapiäláin paaihijn nomâttum Reesuursulmuuh sirdeh mättimis já ärbivuáválâš tietimis nuorâb ulmuid . – Raapoort šadda tiättun staatâi haldâttâssáid, sämmiláid já almolávt tot oovdânpuáhtoo OA olmoošvuoigâdvuođârááđán. 5. riemih toimáid vâi lasetteh tiettim Suomâ kuávlulâš já ucceeblohokielâin já lasetteh soováášvuođâ tai kuáttá , sehe puoh škovlimtaasij almos máttááttâsvuáváámij ete juávkkuviestâdemniävui vievâst . Ollâtásásâš já uđđâáigásâš sämimuusik. Yle Sápmi lii meid tergâdis kirjálâš media , ko tergâdumoseh uđđâseh láá čallum Yle Sápmi päikkisiijđoid . Tot lii siäiluttâm sajattuvâs sämipárnái já – nuorâi sehe sii máttáátteijei tehálâžžân teivâdensaijeen. Mieldi lii meid Nuorttâmeerâ-uási, mast puáhtá uápásmuđ Nuorttâmeerâ sierânâsjiešvuođáid já šlaajáid. Kulttuurkuávdáá huksim álgá kiđđuv 2010 já tot kolgâččij valmâštuđ ive 2012 aalgâ räi. • lääččiđ tilálâšvuođâid, main páárnáš piäsá árvuštâllâđ kulttuurlâš iärui koskâsijd ohtâvuođâid (ij iäruid) já savâstâllâđ tain Tuáivumield uásálisteeh láá pirrâ Suomâ já sijjân kuástiduvvojeh ijâstâlmeh já puurâdmeh. Sämitige ovdâsteijeeh oovdânpuohtii sämikulttuur já sämikielâi tile Studia Generaliast majebaargâ 5. vyesimáánu. Oovdânpyehtip taa sämmilijd taidârijd, kiäh láá väridemnáál tilálâšvuođáid. Koijâdâllâmluámáttuvvah láá sämikieláid já suomâkielân. Tääl halijdâm kevttiđ tilálâšvuođâ pyerrin já rämidiđ Suomâ já Ruotâ táássážân ovdánâm fiijnâ já šiev prosessâst já mielâst vuárdám et porgâškyettip tain historjállijn toimáin : uážžup áigá sämisopâmuš kuulmâ tave-enâmist , mast aassâp ” , juátká Egil Olli . Uárji- já maadârido vuotânväldihánnáá ubâ tááláá Suomâ kuávlu lâi sämmilâš aassâmkuávlu. Lasetiäđuh seminaarist: Oppâmpajeh já tai siskáldâsah sehe vuossâmuu teivâdem ohjelm láá finnimnáál sämitige já Giellagas-instituut nettisiijđoin: www.samediggi.fi já www.oulu.fi/giellagasinstituutti / Teeman lii muusik, mon šlaajâi- klassisâš muusik, aalmugmuusik já ritmâmuusik- vuálá čááhá muusik ubâ kirjáávuotâ orkestermusikist ain hiphopin. Sämitiggeest láá lasseen uálgitoimâsajeh Iänuduvvâst já Ucjuuvâst . ááigán 3.8.2015 – 7.6.2016. Taat pargo lii tääl käärvis já ráđádâllâmvyehi kavnoo lahtosist. Säämi kulttuurkuávdáá Sajos vuáđukeđgi muvrájui Puávtáh lasseen väldiđ ohtâvuođâ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâhân Párnáást lii vuolgâsajasávt vuoigâdvuotâ eelliđ vanhimijdiskuin, jis sust lii pyeri já torvolâš leđe sunnuin. Olmoošvuoigâdvuotváldálâš avžuut Suomâ ratifisistiđ ILO sopâmuš nr 169 já tubdâstiđ sämmilij eennâmkevttimvuoigâdvuođâid já vuoigâdvuođâ hárjuttiđ ärbivuáválâš puásuituálu . Lasetiäđuh seminarâst: ovdârätkimeh, pic toid puáhtá väldiđ uási almottâttâmáin. Eehid lávdástellen Áillohaš Doahkki ; Paroni Paakkunainen , Esa Kotilainen , Ilpo Saastamoinen , Matti Kontio , Eerik Siikasaari já Rune Leskinen sehe Inga Juuso , Johan Anders Bær já Niko Valkeapää . Čevetjäävri škovlâ : Juuso Fofonoff ( nuorttâsämikielâ ) Čuákkim äššilistoost lii sämitige toimâvuávám-budjet tuhhiittem ihán 2015. Tábáhtusân ärbivuáválávt kullee sämikulttuurân lohtâseijee šlaajâst iä lah vala rahtum miärádâsah. Nuorttâlâšâi luáttámušalmai Veikko Feodoroff tolâmin saavâ Nuorttâlâšâi asâttem 60-ive juhleest 2009 . Veikkâ lam-uv čiävláá jieččân sämmilâš madduin já tast, kost lam vuálgus, te jiem kuittâg osko, et varriiččim kuássin maasâd Sáámán, jiem kuittâg ovdil iäláttâhave. Mij uáinip, et tave-eennâmlâš sämisopâmuš ratifisistem puáhtá ovdediđ uđđâ oornig, mast sämmilijn lii máhđulâšvuotâ uásálistiđ já vaikuttiđ miärádâstohâmân sii kyeskee aašijn puohâin taasijn Tave-enâmijn. Vuávájeijee toimâsaje lii sämitige čäällimkoddeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Maaŋgah materiaaleh, moh láá puáttám viehâ maŋŋeed ulguupiälái kävppikoskâvuođâi vaikuttâsâst, láá kuittâg nobdum lemin ärbivuáváliih, nuuvt uáppáh ovdâmerkkân läđđee, silkke já silbâ säämi tyejeest láá. Sämitige čäällimkodde juáhás almos , sämikielâ sehe škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâhân . Kielâpalhâšume ulme Kielâ sárnoi meeri kiäppán iäge uđđâ kielâ kevtteeh lassaan. Sämitige čäällimkodde lii kiddâ 7.7. - 1.8. koskâsii ääigi. Sämmiliih uásálistii foorumân SPR já arktâsij parlamiänttárij pissoo komitea pehti. Viiljâžeh lává Tiänu riddoost . Artikla 8(j)-pargojuávkku loppâraportistis iävtut eennâmkevttim stivrejeijee lahâasâttâs ovdedem ” čielgee Näkkäläjärvi ääši tuávváá . Pargojuávkku luovâttij iävtuttâsâs máttáátâsminister Jukka Gustafssonin já kulttuur- já valastâllâmminister Paavo Arhinmäkin vástuppeeivi 2. njuhčâmáánu . Säämi kulttuurkuávdáá uáivilin lii orniđ sämmiláid pyerebijd iävtuid alnetoollâđ já ovdediđ jiešráđálávt kielâs , kulttuuris já iäláttâstooimâs sehe hoittáđ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšemes já tuárjuđ sämmilij almos eellimtile ovdánem . Tave-enâmijn, Suomâst já Ruošâ aldakuávluin uuraan laigom já haahâm, ruukitoimâ já vááimusluhottisvuotâ puávtáččii tuššâdiđ sämmilij ärbivuávlij iäláttâsâi toimâmiävtuid. • noonâ koskâvuotâ kielâjuávhu jesânáid Viiđâd eennâmraapoort adelui vyesimáánust 2014. Sun noskáttist ucánjáhháá, ko ovdil lijjii pusuičokkiimijn 5–6 almaa te tááláá ääigi tobbeen läävejeh leđe joba 16 almajid. ” Kišto uárnejeijen tuáimá Sämitigge . Mun lam 18-ihásâš säminuorâ, vuálgus Lemmee Äivihjäävrist. Taaidâtábáhtus koveráiđu 010 839 3106. Säämi kulttuurkuávdáá oovdânpyehtim Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto Lasetiäđuh festivaaljođetteijee Anna Näkkäläjärvist, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Perruu kiävttám kielâ vaikut meiddei identiteet ovdánmân. Lasetiäđuh: Sämitige pargo-oornig mield torjuuh mieđettuvvojeh eidusâš kulttuurtoorjân tego proojeekttoorjân , pargo- teikâ eres toorjân já almostittemtoorjân sehe sämiseervij toimâ- já proojeekttoorjân . Sämitige stivrâ lii meiddei vástádâsâtis ministeriöid tuommim algâaalmugvuoigâdvuođâi ovdánem hiđesvuođâ já pivdám staatârääđist ohtsâščuákkim sämitige stivráin , uáiviministeráin já taan ääši čoovdâministerijguin . pirâsministeriö Aalmugijkoskâsâš pargoseervi ILO sopâmuš nr 169 algâaalmugij já hiäimuaalmugij vuoigâdvuođâin lii tuhhiittum ive 1989 . * Kejâttâh: kiidâs čokkámsajeh alaneijee kejâttuvvâst 190 ulmui (9 čokkámráidud) + täsilättest 116 pođoistovlid (4 stovlirááiđu) já 4 saje luvâldelleid. Oppâmateriaalpaargon kuleh el. kietâčallui čäällim, jurgâlem, kielâ tärhistem, kuvvimpargo, tuáijim, ohjelmistem jna.. Ucceeblohováldálii rähtittem tutkâmuš rahtij Anne Länsman uásild sämikielâlâš sahhiittâlmij vuáđuld. Sämitige čuákkim meridij nuorâirääđi já nuorâičällee virge vuáđđudmist čuákkimistis Hettaast tuorâstuv 11.3. sillanpaa ( at ) evl . Toh čuákkejeh oohtân valjeest säminuorâid pirrâ sämieennâm . Sämitigge, pirâsministeriö já Meccihaldâttâs uárnejii 17.10 paldâlâstábáhtus biodiversiteetsopâmuš 11. uásipeličuákkimist Hyderabadist, Indiast. Ále Mana já Sapmi Vaimmus. Palhâšume uážžost lii vuoigâdvuotâ ávhástâllâđ palhâšumijnis já toi vuáđustâsâiguin jieijâs viestâdmist. Sämmilij peerâ- já pargoeellim oohtânheivitmân kolgâččij ovdediđ sämikielâlâš aarâhšoddâdempalvâlusâi maaŋgâhámásâšvuođâ orniimáin ávus kerho- já sierâdemtooimâ sehe uásiáigásijd aarâhšoddâdempalvâlusâid. Jyehi uáppee kolgâččij finniđ škoovlâst šiev máhđulâšvuođâid sämikielâ táiđuidis oovdedmân já jieijâs kulttuurân šoddâmân. Sämisiärváduv aktiivlâš toimâ jođettij säämi parlament vuáđđudmân 1970-lovvoost. Jis ucâmuš ráhtoo säämi kielâlaavâ 18 § vuáđuld, kalga ucâmušâst čielgiđ meiddei, et occee lii mainâšum lahâsaajeest uáivildum ovtâskâs olmooš. Ärbivuáválâš iäláttâsâi tááláš tile, eenikielâ merhâšume, säämi máttááttâsvuávám tehálâšvuotâ já olgosämmilâšvuotâ lijjii tehálumoseh ääših, maid nuorah puohtii jieijâs saavâin uáinusân. Maorikielâ uážui virgálii sajattuv ovdil sämikielâ ive 1987 . Sämmiliih láá tuođâi uccáá. – Mij tarbâšep ohtsijd prinsiipâid, maht säämi kulttuuräärbi kalga suojâliđ já eettisijd prinsiipâid suojâliđ säämi kulttuur, vâi pyehtip toimâđ oovtâst ulguupiäláá aštuu vuástá, pááhud Näkkäläjärvi. Puhelimeh iä tooimâ lyetittetteht Maadâ-Koreast, mon tááhust máhđulijd ohtâvuođâvälimijd ääšist tuáivup šleđgâpoostâ peht. Škovlim , mii kieđâvuš säämi kielâlávgum máttátmist , tuárju sehe eenikielâlij sämikielâlii máttááttâs ete sämikielâlii máttááttâs , mii adeluvvoo iärrásáid ko eenikielâláid . Ucjuv sämiluvâttâh : Tommi Länsman ( tavesämikielâ ) Sämikielâ sierânâsjiešvuođah hiämáskittii maŋgâsijd: “ Jiem pyevti oskođ, et sämikielâst láá poccui 520 jieškote-uv säännid, ko jieš jiem tuubdâ ko kyehti: puásui já Petter ”, kullui keččei juávhust. ohtâvuođâ huksejeijee, hávskuuttellee, rähisvuođâ tubdâsteijee, pilkkedeijee, luándu já ellei kovvejeijee, párnái šoddâdeijee tâi riäidu nube ulmuu muštemân já muurâštmân. Stivrâ meridij iävtuttiđ pargo- já iäláttâsministeriön Interreg Tave 2014-2020-ohjelm Säämi haldâttâhkomitean eidusâš jesânin Heikki Paltto, Nilla Tapiola já Anna Morottaja sehe värijesânin Anna Näkkäläjärvi-Länsman, Ulla Magga já Veikko Feodoroff. Torjuu uáivilin lii sajanmäksiđ kuáđutmist šaddee paijeelmiärásâš puáldámuš- já kálvudâhkoloid. Aalmug tiäđulâšvuotân Skum poođij vuosâsajasávt kiirjijn Same sita - samebyn (1938). • máttááttâllâđ puuvko já niijbe kevttim Ihečuákkim ohtâvuođâst uárnejui konferens , mii čokkij oohtân suullân 150 säminuorrâd pirrâ sämieennâm . Sämitige faksânummeer lii 010 839 3101 . Artikla syeijee Suomâst sämmilij luándukiävtun lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu . Fjellner muštâlij , et lâi kuullâm juáigustiivtâid jieškote-uv kuávluin Sämieennâm , maid lâi merkkim pajas . 010 839 3119 já kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. Suomâ vuáđulaavâ mield lii sämmilijn algâaalmugin vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur (PL. Sämitigge lii ive 1996 aalgâst jieijâs lavváin vuáđudum sämmilij jiešhaldâšemorgaan. Meiddei sämikielâ ij taarbâš leđe velttidhánnáá sii eenikielâ , mut sämikielâ mättim lii tuáivuttettee . 14.00 Juávhui puátusij keččâm 3. Sämitigge almoot uuccâmnáál haldâttâhhoovdâ virge Palhâšume puáhtá mieđettiđ ovdâmerkkân kirjálijn , njálmálijn tâi eres áánsuin , moh sajaduveh uáli vijđáht jieškote-uv toimâsuorgijd . Duodji Shop toimâttâsjođetteijen tuáimá Aune Musta . • Tyejipiergâskaasâst finnee älkkeht já jotelávt ibárdâs tast, ete maid sämmilâš puárásijpargo pargosaajeest uáivild. 43. Sämitigge tuáivu, et Eennâm- já meccituáluministeriö addel puátteevuođâst-uv Meccihaldâttâsân kiärgusvuođâid heiviittâllâđ mecciriijdoid já et Meccihaldâttâs pyevtittâsulmeest sämikuávlust luoppuuččij. Suomâst sárnuh kulmâ sierânâs sämikielâ; aanaarsämikielâ, nuorttâsämikielâ já tavesämikielâ. Arkkâdâh lii uási Suomâ Aalmuglâšarkkâduv . sijđoh: 200 Juáigus uulât olgoláá ko säänih, aldeed já ovtâstit hiäimuid, skipárijd já olmoošsuhâpuolvâid. * Huolâttâssiisâmoonnâm njuolgist auditorio čájáttâssajan . Tohálâšvuođâvátámâššân lii hiäivulâš aaleeb ollâškovlâtuđhos sehe uápásmem sämiaašijd já haldâttâhpargoid . SPR ana tehálâžžân, et šoŋŋâdâhnubástus vaikuttâsah ärbivuáválii tiätun já tiäđu vuotânväldim šoŋŋâdâhnubástustutkâmušâst já miärádâstohâmist kieđâvuššuuččii biodiversiteetsopâmuš konteekstâst já valduuččii vuotân ive 2010 maŋasijn biodiversiteet uulmijn. Sajos váldukevttee sämitigge ocá tääl Sajosân LÁJÁDÂSHUOLÂTTEIJEE meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 28.12.2011 rääjist . Kirječällee já musijkkár Isak Samuel Hætta Taažâ Masist valjij 10 pyeremus tavesämikielâlijn tiivtâin . Ucâmušâid oppâ- já pargotuođâštusâidiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 23.5.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Niillas lii ráhtâm klassilâš muusik nuottârähtein, multi-instrumentalistâ Roope Mäenpäin kyehti skiärru. Luokkahäämist : 70 ulmui puh 010 839 3111 , ovdânommâ.suhânommâ@sámediggi.fi Pargo miänástuvvee tipšom išedeh šiev vuáruvaikuttâstááiđuh, maaŋgâpiälásâš kielâtáiđu, šiev atk-tááiđuh sehe nahcâ porgâđ jiešráđálávt, jiečânâs já njyebžilávt (meid eehid- já oholoppâpargoh). Sämitige čäällimkodde juáhás almos, sämikielâ sehe škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâhân. Tavesämikielâ pustaveh spiekâsteh mottoomverd suomâkielâ puustavijn. Čuákkimân uásálistii lasseen sämitige škovlim- já oppâmateriaallävdikode jesâneh . Ko säämi kulttuurkuávdáást kalga šoddâđ päikkilágán , makkuutteijee já mon puáhtá älkkeht aldaniđ já mii lii kiäsutteijee sämmilij já eres-uv juávhui kuáhtám- já teivâdemsaje já ko kuávdáš vala huksejuvvoo aanaarsämmilij ärbivuáválii já tááláá-uv aassâmkuávlu kuávdoo , áánsáš säämi kulttuurkuávdáš nommânis Sajos uáli pyereest . Kirkkopeeivij ohjelm tuálá siste immeelpalvâlusâid, seminaarijd, konsertijd, elleekuuvijd sehe eres lasseen jieijâs tooimâ nuoráid. - arkkâduv já kirjerááju hoittám, Säämi parlamentaarlâš rääđi vuálásâš nuorâilävdikodde šadda čokkâniđ Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij nuorâiorgaanâi nomâttem jesânijn, mut še Ruošâ säminuorâi servi pivdoo nomâttiđ ovdâsteijeid lävdikoodán. Ucjuuvâ sämiluvâttâh: Onni Länsman (tavesämikielâ) já Rauna-Maaria Näkkäläjärvi (tavesämikielâ) Ááhuh já äijiheh lijjii mieldi jyehi argâpeeivi elimist já ubâ suuhâ uásálistij párnái šoddâdmân. Nuuvtpa hyelhih šoddii uápisin já siärvuslâšvuođâ lâi kyeddee vyeimi. Suomâ kalga raportistiđ orgaanáid merikoskâsávt sopâmuš olášutmist Suomâst já tast , maht tot lii váldám vuotân aalmugijkoskâsij sopâmušâi olášuttem koccee orgaanij avžuuttâsâid . Maaŋgah láá ettâm, et niävtám sämmilâžžân, motomin joba ovdil ko ubâ láá tiättámgin muu lemin sämmilâš. Pargopeeivih älgih talle tooláá iđedist já noheh maŋŋeed eehid. Páiháliih sämiseervih láá šoddâm kaavpugsämisiärváduvâi kuáhtámsaijeen já vyehhin torjuđ sämikulttuur já kielâ siäilum kaavpugist. Párnáást lii vuoigâdvuotâ vuoiŋâtmân, sierâdmâm já rijjâááigán sehe taaidâ- já kulttuurelimân. Haahân lii mieđettum 5 milj. euro EU-ruttâdem. Njuolgimvátámâšâid kalgeh kieđâvuššâđ tai luándu tiet uáli jotelávt amas occei vuoigâdvuođâtorvo hiäjusmuđ. Sämitige ovdâsteijen ohtsâšpargo-orgaanâst láá máttáátteijee Rauni Äärelä ( väriovdâsteijen Liisa Holmberg ) já sierânâsmáttáátteijee Nea Porsanger-Rintala ( väriovdâsteijen Merja Nillukka ) . Virgeest lii kuuđâ mánupaje keččâlemäigi. Sämitigge pálkkáát kesipargeid oppâmateriaalpargoid. Sämitige čuákkim meerrid váldunjuolgâduslávt sämitige adelem ciälkkámušâin , iävtuttâsâin já eres peleväldimijn . Máttááttâshaldâttâs lii toohâm máhđulâžžân uđâsmittem ávus kommentistemmáhđulâšvuođâ päikkisiijđoinis. Nuuvt staatâ puáhtá turviđ sämmilij kielâi, kulttuurij já iäláttâsâi siäilum já ovdánem aalmugvuoigâdvuođâ mield.. Säämi kielâlávgumškovliittâsâst uuccâp keevâtlâš máttááttemvuovijd Kulttuurtorjui uuccâm Jesâneh: Mun lam Milla Elmiina Pulska (2008) Juávhuh kalgeh väridiđ jieijâs pargopáájáäigi, vâi sijjân puáhtá táárbu mield orniđ lasemáttáátteijeid. fi  sehe algâaalmugij vuoigâdvuođâi olášume koččee orgaanij uđđâsumos Pia Ruotsala Sämitige kulttuurlävdikodde vaaldij ucâmušâid vuástá 86 pittád ohtsis 701 073,00 euro oovdâst. Suoma Sámi Nuorat ry stivrâ tuálá jieijâs blogi , mon pehti tieđettuvvoo seervi projektijn , tábáhtusâin já aašijn mast SSN lii lamaš mieldi . Sämitiigán puáhtá uápásmuđ internetčujottâsâst www.samediggi.fi 13. Tiina Aikio-Sanila já Merja Fofonoff , nuorttâlâškielâ OA šoŋŋâdâhnubástussopâmuš ohtâvuotân kalga vuáđudiđ algâaalmugij virgálâš orgaan, mii valmâštâl já čuávu algâaalmugijd kyeskee šoŋŋâdâhnubástusmiärádâstoohâm. Sopâmuš ratifisistem taha kuittâg máhđulâžžân syemmilâškulttuur já syemmilâšiäláttâsâi hárjuttem sämikuávlust Suomâ lahâasâttem miäldásávt siämmáá ko tääl-uv ” , Näkkäläjärvi tiädut . Lavluu saanijd lii čáállám sämmilij merkkâalmai Isak Saba / Sápp-Issát (1875-1921). 11.15-11.20 Kielâtaho - palhâšume keigim Kulttuurminister Stefan Wallin Škoovlâ pirâstiätu 3-oppâkirje almostittui tavesämikielâlâš jurgâlussân (Birasdiehtu 3), mon lii jurgâlâm Jouni Antti Vest (Jovnna-Ánde Vest). Taaidâtábáhtus koveráiđu * Blu-ray - čuojânâs, DVD. Luuvâ Juvá Leemit saavâ ollásávt säämi parlamiänttárij konferens julgáštusâi olášume Jesâneh já värijesâneh kalgeh leđe valjiidijn 18–25-ihásiih säminuorah , spiekâstmáin sämitige eres lävdikuudijn , nuorâirääđi saavâjođetteijee já värisaavâjođetteijee iävá taarbâš leđe sämitige jesâneh . Mist láá ennuu ohtsiih hástuseh já sämitigij kooskâ lii šiev ohtsâšpargo Säämi parlamentaarlâš rääđi pehti. Näkkäläjärvi muštâlij , et sämitigge uárnee kiđđuv ohtsii čuákkim sämikuávlu palgâsij puásuišedijguin . Lasseen máttááttâskuávdáást láá almosčuovviittâs adeleijee liinjáh já rävisolmoošškovlim. Lasetiäđuh täst. Räjitoppâmeh Suomâ já Taažâ kooskâst ive 1852 sehe Ruotâ já Suomâ kooskâst ive 1889 lopâttii ärbivuáválâš jotteem Suomâst já tovâttii stuorrâ aassâmnubástusâid sämikuávlust. Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáš : Álgu - sämikielâi saanij algâpuáttim Sämitigge 2010 Laura-Maija Niittyvuopio Oppâmpaajeest uápásmuveh kielâlávgum merhâšumán sämikielâ oppâmist já sämikielâi iäláskitmist, suogârdeh párnáá oppâmpálgá kielâlii šoddâm uáinust. Sämitigge iävtut , et olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst váldoo čielgâ peeli toos , maht ILO 169-sopâmuš ratifisistmist kalga ovdániđ já maggaar äigitavluin , ko jo ovdebáá olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst ivveest 2004 asâttui ulmen ratifisisteđ ILO 169-sopâmuš já ulme paasij olášuuhánnáá . Keevâtlâšvuođâst tot uáivild oppimateriaalvaarij haldâšem já jyehim, materiaalpargo čuávvum já pedagooglâš stivrim. Lasetiäđuid pargoost addel vs. kielâtorvočällee Tarja Porsanger puh.. Párnáin savâstâldijn väldih vuotân olesváldálávt puoh áášán vaikutteijee tahheid, mut iä čájádiđ uálgiaššijd. , www.visitinari.fi Ijâstâllâmväärridmeh, ohjelmpalvâlusah, fievridemeh, uápistemeh, čuákkimtileh, piergâslaiguuttem. Murmansk kuávlu sämiparlament lii uuccâm pisováá jeessânvuođâ SPR:st . Suáđigil Reeta Pyhäjärvi Ääšist ij taarbâš innig lase čielgiittâsâid, pic poliitlâš táátu ” Näkkäläjärvi eeđâi. Sämirääđi kulttuurlävdikodde lii kiddim huámášume, et tyejiprojekteh láá uážžum uccáá kulttuurtorjuid ivij 2010-2015. , 09 160 77051 Sopâmuš olášuttem čuávuh staatâi raportij peht . Tábáhtus väldikodálii teemast tärhibeh tiäđuh láá siijđoin http://sottiisimoves.fi/sottiisi /. Heivee tilálâšvuođáid , main tarbâšuvvojeh koskâstuárusâš čájáttâssaje já kejâttâh . Kirje siskeeld uápistem anarâš pivtâstem vaalmâštmân. Aarâhšoddâdem olášuttem Kove: Sämitige čuákkim Väidimijd pyehtih toohâđ ovtâskâsulmuuh teikâ ovtâskâsulmui juávhuh, moh eteh, ete koččâmâšâst leijee sopâmušstaatâ lii luávkkám sii almossopâmušâst tubdâstum ekonomâlijd, sosiaallijd já čuovviittâslijd vuoigâdvuođâid, (2 artikla). Tábáhtusah uárnejuvvojii New Yorkist tuorâstuv 19. vyesimáánu. Eehidmáláseh tme 17–19. Sist paijeel 60 prosenttid ääsih jo päikkikuávlus ulguubeln, mii aasât sämikielâlâš máttááttâsân, palvâlussáid já tiäđujyehimân uđđâ vátámâšâid. Saavâjođetteijee Näkkäläjärvi lopedij čovgâ oovtâstpargo säämi aalmugsiärváduvváin sämikulttuur sajattuv pyereedmân. lohtâseijee oskomušah já mainâseh. Muu kiäsut, ete maht tuodârluándu lii siämmást sehe meccikuávlu ete kulttuurpiirâs. Šišne - sisnanahka Tiänu-pargojuávkku Ovdâmerkkân Kanadast , ko nuárjunähkikävppi lii EU kieldimkeežild uccom , te miäcásteijee tienâstääsi lii hiäjusmâm já maŋŋgah láá karttâmluoppâđ iäláttâsâst . Sämitigge 2014 Komitea avžuut sopâmušstaatâid olášuttiđ puoh tárbulijd tooimâid , moiguin visásmiteh , ete meccičuoppâmeh já eres toimâ , maid ovtâskâs peleh tääl hárjutteh sämikuávlust , iä raijii sämmilij vuoigâdvuođâ paijeentoollâđ já ovdediđ sii ärbivuáválâš kulttuur já eellimtäävi , eromâšávt puásuituálu , iäge sii ekonomâlij , sosiaallij já čuovviittâslij vuoigâdvuođâi kevttim . Majemuš puddâ Kirje puáhtá rähtiđ meiddei ohtuunis jis haalijd. Keevâtlávt oovdânpyehtim uáivildiččij tom , ete ubâ Tave-Suomâ kuláččij sierânâsovdâsvástádâskuávlun , mon jođetteh Oulust . “ Lii tehálâš, et aalmugijkoskâsijn čuákkimijn jieškote-uv enâmij sämmiláid kávnoo äigi ohtsâšpalaveráid já – suogârdâlmáid. Jis occen lii ovtâskâsvuoigâdvuođâlâš siärvus teikâ vuáđudâs, kalga ucâmušân lahteđ siärvus teikkâ vuáđudâs kyeskee registerváldus sehe majemustáá nanodum ruttâtuálulopâttem, toimâčielgiittâs já tilitärhistemciälkkámuš. Lokka škovlâ, Suáđigil: Makreta Pyhäjärvi (tavesämikielâ) Kuávlust láá ohtsis suulân 20 000 máhđulâš äššigâssâd, kiäh tarbâšeh sämikielâlijd spesiaaltuáhtárij palvâlusâid. 11.00 SDP värisaavâjođetteijee Eero Vainio : Soováášvuotâ já soováášmettumvuotâ Suomâst • pivdeđ kyele keessiv viermijguin, uštemáin, puzzâvuoggáin, katiskain, kiärdoin, suávvilluovdijn Vuosmuuh Säämi kirkkopeeivih tuállojii Ruotâ Juhâmohheest ive 2004 . - Máttáátteijei tievâsmittemškovliittâs - Aalmugijkoskâsâš oovtâstpargo Kooveest nuorttâsämmilâš nieidâ Sara Wesslin . Pälkki miärášuvá ollâopâttuv tuárjum hárjuttâllâmpäälhi já sämitige pálkkááttemvuáháduv mield.. pyehtiđ äššikiirjijd äššigâsâi finnimnáál arkkâdâhlájádâs viermipalvâlusâi peht . Aanaar siijdâst orroo sämikulttuurkuávdáš Sajos västid tááláá kulttuurmađhâšeijee , nk. tááláá humanist hástusân peessâđ jieš uásálistiđ feerim pyevtitmân , leđe feerim kuávdáást . Laavâ mield sämmilâš lii olmooš , kote ana jieijâs sämmilâžžân toin iävttoin , ete sun jieš teikâ aainâs-uv ohtâ suu vanhimijn teikâ ááhust já äijihist lii oppâm sämikielâ vuossâmuu kiellân . Sämikielâliih kirkkokietâkirjeh kávnojeh čujottâsâst www.sakasti.f i - Mudoi vuárusavâstâllâm lii pááccám uccen, Näkkäläjärvi maainâst. Kištoiävtuttâsah árvuštâlluvvojeh nomâttemmin. Haldâttâsohjelmist lii linjejum meiddei Meccihaldâttâslaavâ sajattâh. Suomâ kolgâččij pehtilittiđ tooimâidis vâi čielgiiččij já turviiččij sämmilij eennâmkuávluid já luánduvaarijd kyeskee vuoigâdvuođâid juridilávt. Amerik imeleh lâi ive 2010 kiđđuv meid Aanaar Sijdâ-museost já Hanko Rintamamuseost. Säämi máttááttâskuávdáá anarâškielâ máttáátteijee Anna Morottaja luvâldâl kielâlávgummetodist rävisolmoošmáttááttâsâst. Säminuorâi taaidâtábáhtus 2011 Ucjuuvâst Rock já teatter Säminuorâi taaidâtábáhtusân oláttâsmeeri uásálisteeh Eres toimâsajeh láá Avelist , Kaamâs Tuáivunjaargâst já Iänuduv Hettaast . Mieldi láá še staatâ taaidâtyejitoimâkode värisaavâjođetteijee Veli Granö sehe Saijoos lasâliijnij vuávájeijeeh Tytti Bräysy já Anna-Leena Pyylampi. Ulmeh puátteevuotân Sierânâsmeriruttâ lii tehálâš uási sämmilij vuáđulavâlâš jiešhaldâšem sämikuávlust , mon pehti sämmiliih pyehtih merhâšitteht vaikuttiđ sijjân čujottum palvâlusâi pyevtitmân . Artikla 10 (c) suoijâl ärbivuáválii luándu pištee kevttim. Motomij mielâst lam tegu hilgom madduidân, patârâm meddâl. Ovtâskâsulmuuh, organisaatioh, lájádâsah já virgeomâhááh Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst pyehtih toohâđ jieijâs iävtuttâs ive 2014 palhâšume uážžon. Anarist 1.4.2015 Sämitigge Tanssâjuávhuin vuálgá ohtâ ovdâstiđ säminuorâid väldikodálii Nuorâ kulttuur MOVES-tábáhtusân , mii uárnejuvvoo 20. – 22. vyesimáánu Oulust . Komitea avžuut, ete sopâmušstaatâ: Taggaar tot kuittâg ij lah . Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš 2006 Juávhuh kalgeh väridiđ jieijâs pargopájáääigi, vâi sijjân puáhtá táárbu mield orniđ lasestivrejeijeid. Sämitiggelaavâ uđâsmittem šoodâš vuáimán ive 2014 loopâst teikâ 2015 aalgâst. Ovdebâš Áppes 1 já 2 - aabis almostittui Suomâst 1980 - lovvoost . Staatâ budjetist čujottuvvoo säämi kielâlaavâ 31§ mield meriruttâ staatâtorjui sämikuávlu kieldáid, servikuddijd sehe säämi kielâlaavâ 18 §:st uáivildum ovtâskâssáid (el. Kooveest : Tavesämikielâ kielâpiervâl stivrejeijee Katja Magga , Mitro Hetta já Johanna Kumpula Vuáču tavesämikielâ kielâpiervâlkerhoost . Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg IV A Nord Sápmi. Veiko vittá poođij suu eeji vitá ucánjáhháá rievdâdmáin. Suái lávástâllâv motomin meiddei kvartettin, moos kuulâv Niillas já Roope lasseen Teho Majanmäki já Linda Fredriksson. Sajosist uárnejuvvojeh jo kuálmád keesi ääigi sämituojij pargopáájáh. Eenikiellâm sämikielâ Čuákkimviste Násti stuorrâ lasâseeini čoođâ lii fiijnâ uáinus Juvduujuuhân já Aanaarjáávrán. Tieđettemčáluseh Kiälháid já pehheid kalga kooskâi lonottiđ já tot šadda tivrâsin. kand. Siijdâin lijjii rääjih já siijdâi rääjih lijjii maŋeláá vuáđđun ko sämmilij aassâmkuávloid vuáđudii kieldâid. Tilálâšvuođâ puáhtá čuávvuđ meid streaming – vuolgâttâssân internetčujottâsâst sogku. Ko siämmáá ääigi ráđádâleh tave-eennâmlii sämisopâmušâst , mon ohtân ulmen lii oohtânsovâttiđ sämmilijd kyeskee lahâasâttem , lii velttidmettum , ete meid Nagoya pevdikirje ratifisistem uásild tággáár oohtânsovâttem ráhtoo ” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi tiäduttij . Tuáivup, et kulttuureehid viehâ čokkááččij sajestis tme 19.45. Materiaalah láá škovláid nuuvtá. Lasseen Laapi pyecceetipšopirrâduv já Helse Finnmark koskâsii sopâmuš kolgâččij vijđediđ kuoskâđ vuáđutiervâsvuođâtiipšon. Škovlim ulmen lii lääččiđ pyerebijd tiäđulonottem vuáválâšvuođâid já lasettiđ máttááttâspargovievâ tiäđu lahâasâttem adelem sämimáttááttâs keevâtlijn máhđulâšvuođâin . Nuorttâsämikielâlâš siijđoh almostittojeh vyesimáánu ääigi ko teknisâš iästuh láá finnejum meddâl. Ijâttis iijâ váldutábáhtus lii Ijâttis iijâ – konsert , mii uárnejuvvoo lávurduv 23.8 . Tast kuullâp Adjágas muusik lasseen algâaalmugkuosij muusik , ärbivuáválij säämi vookaalmusikšlaajâi lávdástelleid sehe säämi räp Amocist já Ailu Valleest já ennuv eres-uv sämimuusik . Helsig ollâopâttuv säämi tutkâmuš Niillas Holmberg & Roope Mäenpää Sun lii toimâm teatter- já tánssámtaaiđâst ivveest 2003 já tánssám maaŋgâin teatter- já tánssámráhtusijn Suomâst já olgoenâmijn. Sämitigge tuáivut luho já pyeri kesiluámu puohháid ! Juáigus lii uánidám kuhes sevŋis tälvi-iijâid, Anna Näkkäläjärvist vs. kulttuurčällee Meriáigásii proojeektpargee Säämi muusikkuávdážân 3.1. Nurâlduvvâstis Guttorm ovdedij meid tavesämikielâ kirjálâš kielâ . Kuástideijeeh: Ohtân ulmen lii keččâliđ uážžuđ ááigán ohtsii máttááttâsvuávám, vâi škoovlah puávtáččii porgâđ eenâb já pyerebeht oovtâst. jurgâlâm: Matti Morottaja Stipendeh juáhhojii ohtsis 12 uáppei , kiäh lijjii čođâldittám sämikielâ iskos pajeuáppeetutkosijn já 13 uáppei , kiäh pessii vuáđumáttááttâsâst . Váldu-uulmijd olášuttii válduoosijn sämitige eidusii tooimân mieđettum meriruuđáin. Säämi kulttuurkuávdáá uđđâ nommâkišto Lahâčällee váldupargon lii toimâđ sämmilij vuoigâdvuođâid kyeskee aašij valmâštâllen já oovdânpyehten sämitige haldâttâsâst . Proojeektpargee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist . ” Lii vaidâlittee ete väidimproosees lii pištám návt kuhháá. Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá pargon lii ovdediđ: Koskoho ehidist tijme 18 äälgin lii lekkâmtilálâšvuotâ. Algâaalmugij olmoošvuoigâdvuođah láá luptânâm 1980-lovo rääjist jieijâs kategorian aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâi pirrâduvâst . Pargokirje kiđđâ Hildá Länsman lii ucjuvlâš nuorâ nisson, kii pajanij ulmui tiätuvuotân eromâšávt Uđđâ Muusik Kišto peht kiđđuu 2015. * Ulda ( tavesämikielâlâš juáigusetno ! ) Lasetiäđuid pargoost addel má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala puh.. Sämitige ive 2013 toimâmuštâlusâst láá kieđâvuššâm vijđáht sämitige jieijâs tooimâ já budjetihán já vaaljâpajan asâttum uulmij olášume. Mađhâšeijee puáhtá rähtiđ jieijâs äigitaavlu raamij siste tane- teikâ cimcâhkietleppriggee, puásuičuárvičevečiiŋâ, njuškompäädi, särgimuorâiguin kuuđđum čeveliijne já puásui näähkist seehâ ađai šišneseehâ já jieškote-uvlágánijd puásuitähti- ja - čuárvituojijd. Oppâmateriaalpargo taha iävtuid sämikielâ, sämikulttuur já sämikielâlâš máttááttâsâsân jieškote-uv škovlâtaasijn. Ucjuvlâš Nilla Tapiola nomâttui sämitige ovdâsteijen eennâm- já meccituáluministeriö asâttem puásuituálu- já luánduiäláttâstutkâmuš ráđádâllâmkoodán njuhčâmáánu 2010 räi. Sämitigge iävtut käävci sierâ toimâd , maid kolgâččii väldiđ vuotân škovlim vuáváámist , škovliimist já hovdâpargoost . Pargei meeri, kiäh iä määti sämikielâ, lii mottoom veerdi kiäppánâm, ive 2006 sii lijjii 70,6 % ko ive 2000 sii lijjii 73,4 %. Aanaarsämikielâ jurgâleijee – Tanja Kyrö - Aanaar tavesämikielâlii juávkkupeerâpeivikiäju tooimâ turvim 27 000 € Sämmilij hárjuttem iäláttâshaamijn lii siäilum tiätu sämmilâš aalmugärbivyevist já arkeologâlâš tutkâmuš lii puáhtám uđđâ tiäđu tovláá sämisiärváduvvâin. Aanaar paješkovlâ: Gabriela Satokangas (tavesämikielâ) já Tytti Kuusisto (nuorttâsämikielâ) Kielâkäldee – jotkâproojeekt ruttâdeh Interreg V Davvi Sápmi – kuávlu, Lapin liitto, Romssa kundá sehe Taažâ, Ruotâ já Suomâ Sämitigeh. Oovtâstpargokyeimmin máttááttâsâst lává meid Vaasa ollâopâttuv kielâlávgum já maaŋgâkielâlâšvuođâ kuávdáš sehe Säämi ollâškovlâ (Sámi allaskuvla). Olmoošvuoigâdvuođâorgaanij avžuuttâsah Ko keesi puátá , te Ilmar kandâinis Rainein cegâttává Tiänun ärbivuáválii luosâpuáđu . Ärbivuáválii juáigusist, livđest já leuŠddist peessâp navdâšiđ Petra Magga-Vars, Matti Morottaja, Tiina Sanila-Aikio sehe Johan Anders Baer ” Jävripiegah ” - konsertist. Säminuorâi taaiđâtábáhtus tuálloo Suáđigilist 27.3.2014 010 839 3106 teikâ puáttee parlamentaarlii rääđi saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, puh.. Škovlim já oppâmateriaallävdikodde Muusikoovdânpyehtim Aila duo Perrui ereslágánvuođâ já sierâlágán árvuvaljiimij tiäđuštem lii kyeimivuođâ iähtu. Ohtân ulmen lii keččâliđ uážžuđ ááigán ohtsii máttááttâsvuávám, vâi škoovlah puávtáččii porgâđ eenâb já pyerebeht oovtâst. Kielâtaho-palhâšume ulmen lii adeliđ tubdâstâs sämikielâ sajattuv já sämikielâlij palvâlusâi ovdedem várás tohhum ánsulâš já merhâšittee pargoost Suomâst Säämi škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan asâttum Máttáátteijen tuáimih ärbivyevikyeddeeh , kiäh mättih juoigâmärbivyevi . Stivrim: Päivi Magga, kuvvim / čuoppâm: Kauko Mustonen Suávist-uv tohhejeh tuojijd muorâamnâs lasseen meid párkku, pessi já viäddáh. , MMM. Sämikielâlâš oppâmateriaalij valmâštem algâttui sämikielâlâš algâmáttááttâs jotonpieijâm ohtâvuođâst 1970 – lovo pelimuddoost. Sämmilâšvuotâ lii muide-uv ko poccuuh, juoigâm, tullâpiällást káhvástâllâm, kuáđist šleđgâttáá aassâm já eres stereotypiaid. Sämitigge ocá meriáigásii projektčällee Lase ... Konsert lii puohháid áávus já nuuvtá . Suomâ sämitige nuorâirääđi saavâjođetteijee Laura-Maija Niittyvuopio kommentist raajij paijeel mannee oovtâstpargo já maainâš , et ij kolgâččij ovttuu sárnuđ Suomâ , Taažâ , Ruotâ já Ruošâ sämmilijn , pic sämmilijn ohtân siämmáá aalmugin . Sämitige saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, tiina. “ Foorum vuolgâttij noonâ saavâ tave ooláádmudo oovtâstpaargon uásálistee stattáid. Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs vijđásub kuávlulij já aalmuglij pargoi koordinistmân já tipšomân láá lasseen vittâ sierânâsovdâsvástádâskuávluh, moi pargon lii stivriđ já oohtânheiviittiđ sosiaal- já tiervâsvuođâkuávlui já vuáđutääsi kuávlui tooimâ já tai ornim palvâlusâid. Haahâ lii-uv uáli eromâš, ko tot keččâl väldiđ kiävtun kuábbáá-uv eennâm škoovlâ puorijd peelijd. Uđâsaassâm mield eennâmtuálu poođij meid sämikuávlun. - Seenaat-kidânjâsah uárnee vuáváámist almos arkkitehtkišto Koveh: Alexis Escamez Mudoi sämmilâšvuotâ uáinoo Amoc musiikist tevstâi sämikielâlâšvuottân. Sopâmuš jotkâvalmâštâlmân čujotteijee pargo lii voonnâm, ko Suomâ lii karttâm pieijâđ ovdâsajan sämikuávlu staatâenâmij kevttimân kullee aalmuglâš haavâ valmâštâllâm. Čielgiittâsâst já koijâdâllâmluámáttuvvâst addel lasetiäđuid säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen, puhelin 010 839 3111. Kišto uárnejeijen tuáimá Sämitigge. Ličij tuođâi fiijnâ mättiđ kielâ pyerebeht-uv já muu váhá vääivid, et kielâ iä sárnum mii pääihist, ko lijjim ucce. Máttáátteijen tuáimih ärbivyevikyeddeeh, kiäh mättih juoigâmärbivyevi. "Täst lii pyeri juátkiđ. """ koveh: Jukka Lemmetty Lam jieš umesämmilâš, mut lam luuhâm maadâsämikielâ vuossâmuu luoka rääjist Tärnaby sämiškoovlâst. Taan ääigi sämikuálvu ulguubeln ässee sämiaalmug meeri lii šoddâm 165 %. Oppâkirjeráiđu almostittoo še anarâškielân . Staatâ kalga jo-uv kanavistiđ puoh sämikielâlâš palvâlusâi pyevtittâsâi ruttâdem sämitige pehti tâi kocceeđ pyerebeht ruttâdem kevttim eromâšávt kyevtikielâlâšvuođâlase mieđeettijn, tâi talle rähtiđ ruttâdem vaastâlâžžân. Säämi kulttuurkuávdáš Sajos vihkâmjuhle já Sämitige vaaljâpaje 2012–2015 juhlelâš lekkâmtuáluh uárnejuvvojeh majebaargâ 3.4.2012 . Mii uáivilin lii finniđ ááigán sämikielâ ovdánem. Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij oovtâstpargo-orgaan) aalgât 1.1.2013 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá vuáđudemproojeekt, mii nohá 30.6.2014. Lasseen viggii kezidiđ kuávlulijd iäruid läčimáin sämikielâlijd já – kulttuurân vuáđuduvvee šiev pargovuovijd já toimâmaalijd. 9. Sämitigge vuárdá Suomâ haldâttâsâst jotelis miärádâs olesváldálâš sämikielâ iäláskittemohjelm jotonpiejâmist, páhudij sämitige värisaavâjođetteijee Irja Seurujärvi-Kari 15.4. Tavesämikielâ lii ohtsâš kielâ Tave-Kaaloot kuávlu sämmilij koskâvuođâst já nuorttâsämikielâ Ruošâst já Suomâst ässee nuorttâsämmilij koskâsvuođâst. Tilálâšvuođâ juhlesárnon lâi ovdâskode staatâvarijváljukode saavâjođetteijee, aalmugovdâsteijee Hannes Manninen. Sämitigge almoot uuccâmnáál ton ohtâvuođâst tuáimee Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá sämiohtâduv Sämitige čuákkim adelij ciälkkámuš kuálástuslaavâ olesuđâsmitmist Eennâm- já meccituáluminister Koskinen teivâdij sämitige stiivrâ Jyeigee : Nils Heikki Paltto Stivrim / čuoppâm : Kirsti Länsman , kuvvim : Heli Ahola Pyevtittâs : Sämitiggeest Säämi Parlamenttân ? 277/2009 vp ) taam ceehi uásild páhudeh , ete proojeekt puáhtá motomijn tábáhtusâin leđe säämi kulttuurhäämi já návt iävtuttum hiäjusmittemkiäldu tááhust merhâšittee talle-uv , ko tot vaaikut ovdâmerkkân tuše oovtâ sämiperruu eellimtiilijd . Sämitige ibárdâs mield puásuituálun lohtâseijee suujah väättih palgâs jyehim palgâs miärádâs vaattâm náál. Saijoos raavâdviäsu Galla palvâl olgotábáhtusâi ääigi festivaalraavâdviässun. Kove: Johanna Alatorvinen Tilálâšvuođâ lopâttem Ivnáás já čeepiht pivtâstum juávkku šadda 8.-9. luokaid väzzee nuorâin . Palhâšume mieđettuvvoo ovtâskâsulmuid tâi siärváduvváid Taažâst, Ruotâst, Suomâst tâi Ruošâst sämikielâ oovdedmân. kuávlu kiävtust, historjást, oskolduvvâst, tábáhtusâin já iäláttâsâin. Sämitige stivrâ lii meiddei vástádâsâtis ministeriöid tuommim algâaalmugvuoigâdvuođâi ovdánem hiđesvuođâ já pivdám staatârääđist ohtsâščuákkim sämitige stivráin, uáiviministeráin já taan ääši čoovdâministerijguin. 4. Sämitige pargojuávhu uđđâ puhelinnumereh kávnojeh čujottâsâst www.samediggi.fi > Ohtâvuođâtiäđuh. Suáittim 010 - algâsâš numeráid máksá 8,21 senttid / suáittu + 5,90 senttid / miinut jyehi kuávlust Suomâst sraŋgâpuhelimáin suáitidijn. 9. Tehálumos ulmen lii rähtiđ pisovijd ráđádâllâmmáhđulâšvuođâid Euroop Unionáin já finniđ sämikoččâmâšâid pyerebeht huámmášumán EU politiikâst. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu (sämitiggeest adelum asâttâs 1727/1995). Sämikulttuurân kuleh sämikielâ, kulttuurärbi, tyejiärbikulttuur olgospyehtimeh sehe ärbivuáváliih sämi-iäláttâsah tegu puásuituálu, kyelipivdo, nurâdem já meccipivdo. Vuoigâdvuotâ sämikielâ oppâmân škoovlâst kulá máttááttâslaavâ mield jyehi sämiuáppei aassâmsaajeest peerusthánnáá. Sämiohtâdâh västid sämmilij pyereestvaijeempalvâlusâi oovdedmist, mii lii Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättim ¨kuávdáá väldikodálâš sierânâspargo. Sämitige nuorâirääđi já Suomâ säminuorah ry ornijn Helsigist seminaar säminuorâi tááláá tiileest já puátteevuođâst Suomâst. Sämikuávlu aarâhšoddâdempargeeh uásálistii haavâ ääigi uárnájun viiđâ ovdedem- já škovlimpiäiván. Máttááttâs kyeskee njuolgâdusâin sämikuávlu ulguubeln ässee sämmiliih kohtâluvvojeh tegu enâmânvärrejeijeeh, mast pargojuávhu raapoort addel motomijd konkreetlâš ovdâmeerhâid. Sämikuávlu já ärbivuáválij iäláttâsâi eellimvuáimálâšvuođâ turvim Ovdedeijeeäššitobdeetiimij pargo puátusin porgui Säämi puárásijpargo tyejipiergâskassâ, www.kuati.fi - sämikielâlii arâšoddâdem-pargojuávhu materiaapaŋkkisiijđoh já Säämi arâšoddâdem aargâ tooimâi ravvuuh. Astoäägi viätám iänááš luándust moottorkiälháin vyejimáin , kárbáin jotemáin já kuáláástmáin . Säämi parlamentaarlâš rääđi tipšo pehtilávt sämmilij aalmugijkoskâsâš hiäđukocceem já tuáimá sämmilij oohtânčannen. Säämi párnáikulttuurkuávdáš Mánnu uárnee párnáid pessijâšpuđâldem já sämikielân lohtâseijee ohjelm , maid stivriv Petra Magga-Vars já Inka Nuorgam . Kärigâsnjaargâ škovlâ: Christer Rasmus (tavesämikielâ) Vistáduvvâst lii pevdijuávkku 6 ulmui, sohvá já tv sehe riššo já hiivsig. Sämitigge ocá raavâdviäsuirâtteijee Sajosân Puoh enâmustáá uáinojeijee mušto sämmilâš šamanistlâš oskolduvvâst lii nuáidirumbu, maid láá kuvvim el. Näkkäläjärvi tooimâi sämitige saavâjođetteijen še toimâpaajeest 2008–2011 Halijdâm-uv kijtteđ sämitige sii kuhes pargoost säminuorâi sajattuv pyeredem várás. AHR (KHO) linjij ruukilaavâ heivitmist sämikuávlust Keejâ já máttááttâl jienâdiđ ! Vyeitee sahâvuáru Ijattes ijjâ lii algâaalmugij muusiktábáhtus, mii uárnejuvvoo Anarist. Sämitige toimâohjelm já ekonomiavuávám 2012 – 2015 Ciälkkámušâst kiddejuvvoo huámášume meiddei toos , et iänááš uási sämiaalmugist páácá puohâi säämi kielâvuoigâdvuođâi ulguubel ton keežild , et sij äässih säämi kielâlaavâ válduášálâš heiviittemkuávlu , ađai sämikuávlu ulguubeln . * Čuákkimtilán finnimnáál purâdempalvâlusâid ko tiiláá muuneeld Nommâkištoin uccui säämi kulttuurkuávdážân uánihis , pehtilis , mielânpäccee já iäráneijee sämikielâlâš noomâ , mii kovvee kulttuurkuávdáá kulttuurlâš ulme já merhâšume , säämi jiešnálásâšvuođâ , vijđes já maaŋgâpiälásâš tooimâ sehe ton arkkitehtuurlâš hämikielâ . Ruošâ sämmiliih láá vuáđudâm jieijâs ovdâsteijeevâš orgaan, sämitige, mutâ Ruošâ lahâasâttem já haldâttâh iä tuubdâst ton sajattuv. Algâttim čohčuv 2010 luokamáttáátteijeeoopâid Kuovdâkiäinust Säämi Ollâškoovlâst. Ive 2007 vuáđulahâváljukodde lii vaattâm, et sämitige ovdâstem lahâvalmâštâlmist kalga visásmitteđ aalgâ rääjist já staatârääđi kalga riemmâđ olesuđâsmitmân, mast sämmilij kulttuurlâš já vuoigâdvuođâlâš sierânâssajattâh váldoo ääšimiäldásávt vuotân. Teivâdem fáddán lijjii oovtâstpargo lasettem biodiversiteetsopâmuš olášuttem tiet sehe ääših , maid kieđâvušeh COP-12 čuákkimist . Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 2.5.2014 tme 16.00 räi čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar. Sämmiliih iäláttâsah Tooimâ latkiš tipšom išedeh hárjánem selvâttâsâi já tutkâmušâi rähtimist, sämikielâ táiđu, šiev atk-tááiđuh sehe nahcâ porgâđ jiešráđálávt. – Stuárráámus háástus taan vaaljâpaajeest lii aalmugijkoskâsii pargo-ornijdume ILO algâaalmugsopâmuš 169 ratifisistem, mii kulá meid Katais haldâttâs ohjelmân, páhudij Haltta. Kulttuurtutkâm uáinimčievâst Sämieennâm lii saijeen maaŋgâmeerhâšlâš ja muttuustellee tuávádâh, mon puáhtá tarkkuustâllâđ maaŋgâ uáinimčievâst. siijđoh : 404 Terhi Harju Jotkâvaidâlmist moittii tom, et haldâttâhriehti tulkkoo puástud nuorttâlâšlaavâ 46 paragraf. Ive majemuš sämitige eidusâš čuákkim uárnejuvvoo juovlâmáánu loppâbeln. Sämitige stivrâ meridij valjiđ fastâ pirâsčällee viirgán Anni-Helena Ruotsala Helsigist jienâiguin Sämitigge almoot uuccâmnáál Proojeektpargee pargon lii oovdeeld mainâšum selvâttâs. Pargo álgá 16.12.2013 já pištá kiddâ 30.6.2014 räi. Sämmilâš puásuituálu hárjutteh nk. tälvisiijdâin , moh láá muáddi puásuiperrust šoddâm hiäimuvuotân vuáđuduvvee paimândemohtâduvah . Mervi Korhonen, kuástidemhovdâ Kustannusosakeyhtiö Otava Sun muštâl, et Taažâ já Suomâ párnái kooskâ tiättoo kulttuuriäru, mut tot ij mahten häittid máttááttâs. Liŋkki seminaar ohjelmân Jođettemovdâsvástádâsvuotâ sirdâšuvá Ruotâ sämitiigán Taažâst , mon sämitige saavâjođetteijee Egil Olli luovâttij Ruotâ sämitige saavâjođetteijee Lars Anders Bæerin SPR tievâsčuákkimist Ruávinjaargâst 29.10 . - Sämikielâlâš sijdâpargee, Vuáčču 25 494,00 € Aalmuglâš tääsist kalga asâttâđ šoŋŋdâhlaavâid, moi vievâst puáhtá haldâšiđ luáštuid já ruttâdiđ šoŋŋâdâhnubástus estimtooimâid já turviđ algâaalmugij vuoigâdvuođâid šoŋŋâdâhnubástusâst. Sämitigge 2010 Vuávájeijee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Sajos šadda leđe sämmilij ärbivuovvijd vuáđuduvvee kult-tuur- , haldâttâs- , škovlim- já mättimčokkânem sehe maaŋgâhámásâš tábáhtustáálu . Tilálâšvuođâ lehâstij B. O. D-Corp Banca - paaŋki kulttuurkuávdáá viistijn Venezuela tehálumosáid irâttâseellim vaikutteijeid kullee paaŋki stiivrâ saavâjođetteijee Víctor Vargas Irausquín. Ko lijjim Tamperest, te oroi ohtânmaanoost tagarin, tegu liččim vuálgus monnii eres ooláádmuddoost, kuus puávtám ain táárbu mield patâriđ, já miiba tađe pyereeb tobdo ! SPR kiäsá toos, et moottorkiälhái já pehhei energiapehtilvuotâ pyereduvvoo jotelávt. Nuorttâlâšlaahâ lii sämitiggelaavâst spiekâstmáin eennâm- já meccituáluministeriö vuálásâžžân. * Los Selibatos (juávkku nuhtán kompromissijd) Lasetiäđuh: www.ijahisidja.fi Haahâ pištá 31.10.2013 räi. Säämi kielâtaho Sämmilij sajattuvâst algâaalmugin asâttuvvoo meiddei laavâst Sämitiggeest ( Laahâ sämitiggeest 1995 , 1§ ) . Kišto lii áávus puohháid . Ravvuid iä heiviit sämitige toohâm iävtuttâsâin peerusthánnáá kaavam stivree eennâmkevttim- já huksimlaavâ tooimânpiejâmist iäge pirâsvaikuttâsâi árvuštâllâmprosessist (nk. YVA-laavâst). 5. Haahâ lii vuossâmuš sämikuávlu kieldâi já Sämitige oovtâst olášuttem haahâ, mast ovdeduvvojeh sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah kieldâi palvâlempyevtittâsohtâduvâin väldimáin vuotân äššigâšâi uásálâšvuođâ. Palhâšume puáhtá mieđettiđ om. Kirjálâš , njálmálâš tâi eres áánsuin , moh sajaduveh vijđáhit jieškote-uv toimâsuorgijd . Suomâst Pirâsministeriö asâttij 18.6.2009 vuossâmuu biologilii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almossopâmuš algâaalmugij ärbitiäđu kieđâvuššee artikla 8j aalmuglii äššitobdeejuávhu sämitige saavâjođetteijee iävtuttâsâst. Ijâttis ijjâ – tábáhtus uárnejeh oovtâstpargoost Anára Sámisearvi , Sämitigge , Säämi máttááttâskuávdáš , Sämimuseo Sijdâ , Aanaar kieldâ , Säämi párnáikulttuurkuávdáš já Giellagas-instituut . Elleekove já dokument Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi Jis pággunjuovâmeh tahhojeh, te puátusin puáhtá leđe njeellimlij puásuituáluperrui meddâlvarrim kuávlust. Iänuduv luvâttâh : Emma Eira ( tavesämikielâ ) , Mira Kärki ( tavesämikielâ ) já Lars-Aslak Tornensis ( tavesämikielâ ) Säämi arâšoddâdmist já puárásijpargoost pargee sämikielâlâš pargoviehâ toimâi juávkkupargo ääigi ovdedeijeeäššitobden . Tohálâšvuođâvátámâššân lává pargo vaattâm škovlim já sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Pargo pištá kiddâ 30.6.2014 räi. Sämitigge ovdeed päikkisiijđoidis Párnáást lii vuoigâdvuotâ finniđ tieđettemniävui pehti taggaar tiäđu, mii lii tehálâš suu ovdánem já pyereestvaijeem tááhust. Sajos lii aanaarsämikielâ já tot uáivild taggaar toorjâsaje tâi orroomsaje, mast puáhtá tulâstâllâđ kuhebijd-uv aaigijd. Pivdep-uv täsivääldi president movtijditteđ ain-uv staatârääđi čuávdiđ oovtâst sämitiggijn eennâmvuogâdvuođâkoččâmâš já väldiđ meddâl iästuid ILO 169-sopâmuš ratifistmist. Bändi lii vuáđudum maŋgâ ive tassaaš Suomâ mädimuu sämisiijdâst Vuáčust . Sämitige čuákkim tuhhiittij 20.6.2012 toimâohjelm já ekonomiavuávám sämitiggepajan 2012–15. šäävvih juuvah , šuveh vyevdih , Iänuduv kyelituáluráđádâllâmkodde Páárnáš uáppá suomâkielâ maŋeláá táválávt škoovlân monâdijn. Säämi muusikkuávdáš Säämi párnáikulttuurkuávdáá Toimâjođetteijen tuáimá Petra Biret Magga . Iävtuttâsâin , moi tahheeh lijjii sehe syemmiliih já olgoeennâmliih , lâi palhâšemlävdikode mield aldanum kulttuurkuávdáá arkkitehtoonlâš čuávdus mangáin jieškote-uvlágán movdijdittee vuovvijn . - jienâvuoigâdvuođâliih, kiäh láá vuáđudâm väljejeijeeseervi. Ärbivuáválâš tiätu Maahisweb - Sämimuseo Siijdâ párnáisiijđoh Aarâhšoddâdmist täsiáárvu já olmoošvuođâ puáhtá ovdediđ sierâlágán ustev – savâstâlmijguin já roolisierâdmijguin, main puáhtá hárjuttâllâđ jieijâs tobdoi, jurdui já vuáttámušâi oovdân pyehtim. xxx Säminuorâi taaidâtábáhtus aldan Saje Säämi kulttuurkuávdáš Sajos , Aanaar . Suomâ sämitigge ocá meriáigásâš tavesämikielâ kielâpargee SÁFÁ2-projektin. lii Webropol-ohjelmist jieijâs luámáttâh, moid láá liiŋkah tiäđáttâs loopâst. Kišto uárnejeijest lii kuittâg vuoigâdvuotâ nuuvt haalijddijn leđe valjiihánnáá vyeitten maiden iävtuttâsâid. LuánduohtâvuotâKunnijâttep eellim, luándu já ton resurssijd. Čuávu nettiuđđâsijd SaKaste – Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedemrááhtus Totkee / čuovviittâstooimâjođetteijee Laura Arola, Giellagas-instituut / Ucjuv kieldâ laura. Raagâs lii ärbivuáválâš syeji čuoškâi vuástá mut meiddei mottoomlágán laseviste. Loppâäššikirjeest staatah nanodeh čonâdâttâmvuođâs OA algâaalmugjulgáštuš olášutmân. Sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu lii luándus peeleest alda vuáválâšvuođâ já tiättoo eromâšávt sämikielâst, pirâskoskâvuođâst já iäláttâsâsâin. Sopâmušah , moh iä lah ratifisistum já moh láá valmâštemnaál “ Linjim tuárju meiddei biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) olášuttem. Pajekielâst anarâškielân jurgâlâm Sämikuávlust ässee já tobbeen škoovlâ jottee párnáin já nuorâin láá meiddei pyerebeh máhđulâšvuođah finniđ máttááttâs jieijâs kielâst já jieijâs kielân, ko sämikuávlu ulguubeln ässein. Kuávluhaldâšem uđâsmittemhaavâst láá kuittâg valmâštâllum sämikielâ, sämimáttááttâs já sä-mikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi staatâtorjuid kyeskee haaldâšlâš nubástusah, moh šaddeh olášumes maŋa merhâšitteht jo-uv hiäjusmitteđ jo ááigán finnejum sämmilij jiešhaldâšem tâi estiđ säämi jiešhaldâšem ovdánem. Liiŋkah : Lasetiätu: Uásálistee Škovlâ Äigi Fattiimeh Tääl ( 2011 ) lam škoovlâst Avveel luvâttuvâst , kost nuorttâsämikielâ paaldâst lam luvâškuáttám meid tavesämikielâ . Kukkodâh : 1,04 Unesco kulttuurlii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almosmaailmlâš julgáštuš Aasâmpirrâsist, kost sämikielâ kulloo tuše harvii, jieijâskielâlij uđđâsij já eres sämikielâlij ohjelmij tergâdisvuotâ tiäduttuvá. Almottâttâm Säminuorâi taaiđâtábátusân lii álgám Vuolgâttâsâid almolijn sämitige čuákkimijn puáhtá čuávvuđ interneetist njuolgân. Tobbeen oppim sämituojij hammim já Alpine line . Ko juuttim sämityejiškoovlâ , te must iä lamaš sämmilâš máttáátteijeeh , pic mun ferttejim távjá suáittiđ pááikán iänán já koijâdiđ maid já maht kalga mon-uv porgâđ . Olgoenâmijn suáitidijn hade miäruštâl páihálâš operaattor. Sämitige pargo-oornig § 7 mield saavâjođetteijee väljee meriáigásii haldâttâhhoovdâ tom maŋa ko lii kuullâm värisaavâjođetteijeid . Sopâmuš olášume kocá Euroop rääđi olmoošvuoigâdvuottuámustovli, mii čuávdá ohtâgâsväidimijd. Suomâ kalga raportistiđ orgaanáid merikoskâsávt sopâmuš olášutmist Suomâst já tast, maht tot lii váldám vuotân aalmugijkoskâsij sopâmušâi olášuttem koccee orgaanij avžuuttâsâid. Ulmuuh láá juohum tyejeest aassâmsaje, ahejuávhu já eenikielâ mield.. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ Suomâ sämitige čäällimkoodán 17.5.2013 tme 16.00 räi čujottâssáin: Sajos, 99870 Aanaar. Iiskâm peessâđ luuhâđ Oulu talhâstieđâlâš tieđâkoodán, ko tuáhtár áámmát lii lamaš muu peivinaaveer pajetääsi rääjist. Virge tevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi . Palgâs taveuásist hárjutteh puásuituálu sämikulttuur ärbivuovij miäldásávt vuáđuduumáin sijdâvuáhádâhân já puásuituálust lii kuávlu sämikulttuur já sämikielâ paijeentuállee já tuárjoo merhâšume. Näkkäläjärvi lii eromâš tuđâvâš toos, et sämitige toohâm laseruttâdemucâmuš finnij torjuu piäládâhraajij paijeel. Suu ulmen lâi lasettiđ sehe njálmálii ete kirjálii maadâsämikielâ kevttim. Videokáidusmáttááttâs pehti puáhtá máttááttâs orniđ Maadâ-Suomân-uv. Magga Ulla-Maarit, II värisaavâjođetteijee Lasetiäđuh taaiđâtábáhtusâst täst . Poliitlâš linjám vättee sämmilâšašijn meridem várás , já eromâšávt ko meridiđ sämmilâšsopâmušâst ráđádâlmáin pajaneijee koččâmušain , ráhtoo sierâ sämmilâšašij ministerjuávhu . Kielâpiervâlijn käävci tuáimih sämi-kuávlust já ohtâ Helsigist. Ministeriö táátui sämitige nomâttiđ ráđádâllâmkoodán uđđâ ovdâsteijee čohčuv jáámmám rehtor Lassi Valkeapää sajan . Vuáđumáttááttâs uđđâ matematiik oppâkirjerááiđun láá almostum kyehti uđđâ tavesämikielâlâš oppâkirje . Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâsâst sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs ornimlaahân . Sämikuávlu kieldâi ulguubeln luvâttuv jottei kannat čuávvuđ oppâfalâlduv säämi máttááttâskuávdáá virtuaalškoovlâst www.sogsakk.fi já lasseen sämikielâ kuursâi ornim e-luvâttuvvâst www.elukio.fi. Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto • huksiđ sämmilij ärbivuáválijd viistijd já rakânâsâid (om. uccâmaalliš): láávu, peljikuáti, lavŋekuáti, sierâlágán ääitih Kove: Sämitigge Euroop rääđi olmooš-vuoigâdvuotkomissaar Halijdiččim varriđ olgoenâmáid tállán ko lam kiergânâm oopâin. Piäiválâš aargâ pargoin páárnáš uáppá ovdâsvástádâsvuotân já ulmemiäldásâšvuotân. Proojeekt válduruttâdeijee lii EU Interreg IV A Nord Sápmi já pargo vuáválâš olášuttem várás Suomâ sämitigge ocá Pargojuávkku kiergân pargostis taan ive , OA kulluuttem luándu maaŋgâhámásâšvuođâive ääigi . Tot lii uási Tave-Suomâ maaŋgâsuárgásiih sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah (PaKaste 2) – haavâ, mon ruttâd STM haldâšem Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs aalmuglâš ovdedemohjelm (KASTE). Čuákkim uásiváldeeh kevttih peevdi oolâ pieijjum läigittes čuákkimpiergâsijd, moin láá mikrofon ja škaajân lasseen jienâstem- já tulkkumjiešvuođâh. Äšši lii valmâštâllum viehâ kuhháá . Keevâtlâš ovdâmeerhah ärbivuáválâš tiäđu sirdemist, taaidâlâš vuáttámušâi já esteetlâš fiätu naanoodmist aarâhšoddâdmist: 26.11.2012, Säämi kulttuurkuávdáš Sajos, Aanaar Lasetiäđuh: Talle toohim miärádâs, et oopâi maŋa ááigum maccâđ tavas pisovávt já juátkiđ mii perruu eellimvyevi. Škovliimân uásálisteeh finnejeh čođâldâsâinis 6 oppâčuággá. Sämitige toimáid puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. Ucebijn juávhuin lii eenâb äigi kieđâvuššâđ párnáá jieijâs vuáttámušâid, tobdoid tâi tuše peri savâstâllâđ. Almottâttâm Säminuorâi taaidâtábátusân lii álgám Sämirääđi vuáđudempeivi ; Sämirääđi vuáđudui virgálávt Sämmilij 2. konfereensâst 18.8.1956 Kárášjuuvâst . Tavesämmilâš juáigusist láá maaŋgah páihálâšstiijlah já nanosumosávt iäráneh nubijnis Iänuduv-Kuovdâkiäinu já Tiänuleve juoigâmärbivyevih. Nuorttâsämmilâš nissoon mááccuh lii alda kärjillii nissoon aalmuglâšmááccuh . Meid seervih láá uásálistám merhâšittee vuovvijn sämikielâlâš palvâlusâi pyevtitmân. Sämikulttuurist ärbivuáválâš kulttuurolgospyehtim uáivild juoigâmmuusik, säämi tyeje, sämitaiduu, muštâlemärbivyevi já oskomušâid, kirjálâšvuođâ, sämikielâlijd päikkinoomâid sehe säämi huksimärbivyevi (el. Julgáštuš tiädut táárbu tuárjuđ algâaalmugij pištee ovdánem miäldásijd iäláttâshaamijd. Sämmilij eres ovdâsteijeevâš orgaaneh - Taažâ haldâttâs nuávdit aktiivlâš sämipolitiik, mon vuáđđun láá eennâm vuáđulaavâ ŠsämicekkiŠ (§ 110 a), ive 1987 asâttum sämilaahâ já aalmugijkoskâsâš pargo-ornijdume ILO sopâmuš nr 169. Uđđâ kielâpargeeh teivâdii vuossâmuu keerdi Sajos parlamentsali Soljust uárnejum haavâ lekkâmtilálâšvuođâst. Toimâ Säämi kielâtaho-palhâšume njuolgâdusah pirâsčällee Sun paijeentuálá sämikielâ tááiđus kuldâlmáin säämi radio. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Sun lii čáállám oppâkiirjijd sehe nuurrâm el. sierâid já sänivaaijâsijd kirjen. Anarist 1.3.2013 Sämitigge Sämmilij sajattâh, aalmugijkoskâsiih sopâmušah já áárvuh Sämikielâlâš vuáđumáttááttâs adeleh kuulmâ uáppei. Nuorttâmeerâsyemmilâš kielâin stuárráámusah láá suomâkielâ já eestikielâ. Sämikirjerááju: vu-ma tme 13-19, ko-tu tme 10-17, vá 10-16 Ohtsâškode pissoo ráhtusáid kalga lääččiđ iävtuid sämmilij kulttuurij ovdánmân; ovdâmerkkân kielâ- já kulttuurohjelmij, sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs škovlim- já ovdedemohjelmij pehti. Ristâosko ij ane innig kieldee koskâvuođâ juoigâmân já juáigus lii kullum meid kiirhoin. Oppâmateriaal Tiäddut, et mij sämmiliih lep ohtâ almug, ko mist láá ohtsâš historjá, kulttuur, kielâ já eennâmkuávluh, já et väldikudijrääjih iä uážu rikkođ mii ohtâlâšvuođâ; Lasetiäđuid addel Sämitige saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio puh.. Sämikulttuur hiäjusmittem syeje vijđedem kuoskâđ čäcilaavâ miäldásávt puohháid sämmilijd kyeskee sierânâslavváid Puáttee keesi Sajosist olášuttojeh ärbivuáválij já váhá táálái-uv säämi tuojij pargopáájáid, main ärbivuovijn kiddiistum mađhâšeijeeh peesih jieš rähtiđ säämi tuojijd mätkimušton. POSKE : sämiohtâduv vuávájeijee ( Säminuorâi taaiđâtábáhtus uárnejuvvoo eidu valmâštum Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Anarist njuhčâmáánu loopâst . Maadâsämmilâš kuávlu olá Ruotâst já Taažâst maaŋgâid čuođijd kilomeetterijd näpikiärdu máddáábel. Kuávlulijd já ucceeblovokieláid kyeskee vuáđukirje Rääđi oovdâst sämmilijd aalmugijkoskâsijn ohtâvuodâin já kieđâvuš aašijd, moh kyeskih sämmiláid algâaalmugin. Parlamentaarlii rääđi čäällimkode pargoi já eres toos lohtâseijee aalmugijkoskâsij aašij hoittám várás Sämitigge ocá meriáigásii oovdânpyehtee Pargo álgá 1.6.2015 já pištá vistig 31.12.2015 räi. SPR váldu-ulmeh láá tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittem, SPR tooimâ ovdedem já sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv pyeredem. Rááđán väljejuvvojeh vittâ eidusâš jeessân sehe sijjân juáhážân persovnliih värijesâneh. Jyehi čuákkimist toollâp šiev savâstâlmijd já porgâp šiev miärádâsâid , mast puáhtá tastoo juátkiđ pargo OA . / IV miäldásávt (vuáđupälkki 2457,04 eurod / mp). Suoma Sámi Nuorat ( Suomâ Säämi Nuorah ) lasseet ohtâlâsvuođâ Lahtoseh: Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto ohjelm já kišto árvuštâllâmpevdikirje sehe majemuuh hammiittâskoveh já – sárguseh arkkitehtuurikišto vuáittám ađa (oođâ) – nommâsâš iävtuttâsâst Juáigusij fáádáh šaddeh siärváduv merkkâulmuin, historjálâš tábáhtusâin, puásuituálust, luándupirrâsist já ellein. Taan ive orniimân uásálisteh sämitige lasseen Aanaar škovlâ , Säämi máttááttâskuávdáš já páihálâš sämiservi Anára Sámi searvi . Kuálmád tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum uárnejuvvoo Ruošâst ive 2013. Pia Ruotsala lii sämitige sosiaal- já tiervâsvuođâčällee. ALKU-haavâst kalga toohâđ vuáđulâš árvuštâllâm säämi jiešhaldâšem tiileest já koskâvuođâst uđâsmitmân. Sämitigge tiäduttij, ete ovdâskoddeest lii historjálâš máhđulâšvuotâ čuávdiđ tile já tuhhiittiđ haldâttâs iävtuttâsâid já pääcciđ Suomâ historján ovdâskodden, mii lii mietâmielâlâš vuáđu- já olmoošvuoigâdvuođâi kuáttá. Säämi suuvâ laavlâ ohtsâšlavlun 29 Magga Ulla-Maarit Máttáátteijee, pyecceetipšoo Iänudâh Uđđâ haldâttâsohjelm tuárju sämikulttuur Sämmilij táárbuin vyelgee palvâlusah ovdedeh sämmilâš ohtâgâsâi já siärvusij tiervâsvuođâ sehe pyereestvaijeem, kepideh helbâm já kezideh tiervâsvuođâiäruid. 4. Solju-sali seeini čiiŋât Outi Pieski vuávám taaiđâtyeji , mon fáddá puátá soljoost . Konsertist muštástâlloo Valkeapää eellimpargo já karrieer . Kirje máccumist västid Minna Saastamoinen. Nube muudon puávdejuvvojeh 3-7 ovdánemtohálumos iävtuttâs. Mij sämmiliih lep ovdâstâm Suomâ mailmist. Plaktijn čuákkejuvvoo čáitálmâs Lappia-táálu aulan. Auto juuđâš siijdâin já škoovlâin väldikudij raajij paijeel. Eehidmáláseh tme 17–19 . Toimâohjelm lii vyeimist ihán 2020 já ton olášuttem čuávuh já ovdedeh biodiversiteetpargojuávhust. Lii tehálâš, et pargo ij ooroost taas já pargojuávhu iävtuttâm tooimâid riemih olášutteđ ”, Näkkäläjärvi iätá. pu Tuomas Niemelä já arkkit. Koolgâp killáđ ain-uv olgoštem, munekáádu, vajesaavâ já pilhe. sillanpaa (at) evl. Kuálástus uásild haldâttâsohjelm čoonnâs olášuttiđ tárbulijd tooimâid vajâldeijee kyelinaalij suoijâlmân. ( d ) luándun já maailmubâlâšvuotân lohtâseijee tiätu já vuáháduvah ; Kesipääihih lijjii luándulávt jaavrij ađai šiev kyeličaasij paaldâst. Lasseen valdii uđđâsisteddilâsâid já algâttii uđđâ oppâmateriaalij rähtim . Ofelaš pargon lii vuáváđ já valmâštâllâđ sämmilijn muštâleijee Ofelaš-materiaalijd škoovlâin eellim várás sehe kolliđ Laapi kuávlu škovláid já muštâliđ sämmilijn valmâštum materiaalij mield.. Keevâtlâš ovdâmeerhah tyejiärbivyevist aarâhšoddâdmist: ABC-kirje. SPR avžut staatâid suojâliđ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já turviđ tom eromâšávt aalmugijkoskâsâžžân biodiversiteetihheen 2010. Lasseen luánduriggoduvâiguin ávhástâldijn kalga kiddiđ eromâš huámášume algâaalmugij vuoigâdvuođáid já kulttuurlijd já pirâslijd vaikuttâssáid. Aarâhšoddâdemohtâduvâin ráhtojeh párnái jođettemravvuuh sehe suáppojeh táárbu mield oovtâst párnái vaanhimijguin kirjálávt párnái uásálistmist el. moottorkiälkká-, kärbis- ye. mađhijd já tain vaattum torvopiergâsijn (torvokapereh, kááijumliivih). Parlamentaarlâš rääđi čokkânij Ruávinjaargâst 14.4. Säämi parlamentaarlâš rääđi ( Suomâ , Taažâ já Ruotâ sämitigij oovtâstpargo-orgaan ) aalgât 1.1.2013 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá vuáđudemproojeekt , mii nohá 30.6.2014 . Muorâst ráhtojeh meid saveheh, rievah, kárbáh, kerriseh já kiijsáh (čukke). 35. Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij oovtâstpargo-orgaan) aalgât 1.1.2013 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá vuáđudemproojeekt, mii nohá 30.6.2014. Sämitigge šalligâš tást máhđulávt šoddâm nievrismielâ. Čuákkimist tollui tematlâš savâstâllâm biodiversiteetsopâmuš artiklai 8(j) já 10 (c) ovtâstumesoojijn. SomBy vuálgá joton Ruávinjaargâ tábáhtusâst deebyytalbumis Álas eana (pietittis eennâm) almostittemturneen. Laavâ 24 §:n kulá almosnjuolgâdus, mon mield kalga virgeomâhâš toimâinis jiešráđálávt anneeđ huolâ tast, et säämi kielâlaavâ turvim kielâlâš vuoigâdvuođah olášuveh argâelimist. Staatah kalgeh lääččiđ iävtuid toos, ete sämikulttuur puáhtá siäiluđ, mutâ jyehi sämmilâš taha loopâst jieš valjim tast, ete siäilu-uv sämikulttuur já magarin tot siäilu puátteevuođâst. Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasevátámâššân sämikielâ táiđu. Ucâmušâst kalga čielgiđ taid sierânâs lasekoloid, moi luávdimân išeruttâ occoo. Lijkkuum eres lasseen čalâččiđ jyehilágánijd teevstâid ja kođđeeđ. Lep miätá historjá kuullâm, ete sämmiliih jäämih suhâjämimân já suddâluveh syemmiláid. Ohtâsâš iävtuttâs tolvuu säämi parlamentaarlâš rääđi kieđâvuššâmnáál čuávvoo kiiđâ . ” Toorjâucâmušâid kalga toimâttiđ Sämitiigán roovvâdmáánu loopâ räi . Sämitige almos toimâttuvâst uuccâmnáálá lamaš kulttuurčällee virgesajasâžžân lii valdum muusik maister Anna Näkkäläjärvi. Nuorttâlâš tyejiärbi, veddityeji Lasseen kuávdáš nanodičij sämikielâi koskâsii viestâdem já oovtâstpargo . 050-4939 018. – Tuáivu mield mij sämitiggeest pastep oovdânpyehtiđ jieččân uáinu täin aašijn nuuvt čielgâsávt já agâstâllum häämist , et Suomâ viijmâg ratifisist sopâmuš . Taaidâtábáhtus lii kyehtipiäivásâš. Ive 2008 lii algâttum Avelist kielâpiervâltoimâ kielâ iäláskitmân. “ Lii tehálâs et staatârääđi adelij noonâ torjuu ILO 169-sopâmuš ratifisistemprooseess juátkimân já haldâttâsohjelm sämmilâškirjimij olášuttem. Konferensmáláseh álgih tme 19.00 . Sämitige saavâjođetteijee pargonomâttâs rievdâdmist ŠpresidenttânŠ lasettičij sämitige áárvustan-neem já kuvviiččij saavâjođetteijee tuođâlâš sajattuv aalmug ovdâsteijee orgaan saavâjođetteijen. Kirjeh láá Otava ´Koulun ympäristötieto´ – kirjerááiđu heiviittum jurgâlusah . Sämitige ohtâvuođâst tuáimá nuorâirääđi. Párnáid já nuoraid mielâsijd vuáttámušâid já puuđâldmijd tuárjoo tooimâ , te meddâlvarrimgin ij lah nuuvt oskottettee puátteevuođâst ! Toimâvuáváámist aasât uulmijd sämitige tooimân. Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst já ton tilálâšvuođâst láá ennuv vááijuvvuođah meid sämikuávlust, mut sämikuávlu ulguubeln tilálâšvuotâ lii kriittisâš. Seervi virgálâš kielâ lii anarâškielâ já puoh toimâ tábáhtuvá tain kieláin . Tilálâšvuođâst savâstâllii algâaalmugkielâi máttááttâs já kielâi iäláskittem hástusijd . Konsertist kulloo meid sämijuoigei uđđâ suhâpuolvâ . Ulmen sämikielâlâš muštopyeccee tipšorááiđu myensteristem Matti Morottaja kietâčäällimpargo puátusin almostittoo tääl digitaalteddilâssân Muu aabis, čohčâ-kirje. Vuáhádâh ij vala sierree eres sämikielâid. Čuákkimist lii uáivilin valmâštâllâđ oovtâst iävtuttâsâid sämikulttuur syeje pyereedmân . Biodiversiteetpargojuávhust láá olášuttem toorjân ráhtám virgeomâháid já čanosjuávhuid kenigittee toimâohjelm . Nuorttâlâšlaavâst asâtteh el. Oppâmateriaal Stivrâ tuhhiittij vástádâs OA olmoošvuoigâdvuođâváldálii toimâttâhân OA algâaalmugjulgáštuš olášutmist. Kunneemainâšume já stiipeend finnim Giehtaruohttasa mánát (Kietâruotâs párnááh) – juávhu (kove vyelni) lâi stivrim Käresavvoon škoovlâ máttáátteijee Taina Syväjärvi. Matti Morottaja čáállám já uŋgárlii Daniel Gelencsér kuvvim Muu aabis, čohčâ - čohčâaabis lii uáivildum 1. luoka čohčâluuhâmpaje anarâškielâ eenikielâ oppâkirjen. Väldikodálii tábáhtus njuolgâdusah, maid nuávdittep meid jieččan kuávlutábáhtusâst, kavnujeh tast http://nuorikulttuuri.fi/nuori-kulttuuri-moves-2011 /. Kukkodâh: 3,50 SomBy lii nijttám mááinu Suomâ lasseen Taažâst já Ruotâst. Sämitiigán puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi já nuorâirááđán www.samediggi.fi/nuorat. Sämitigge lii kuáđđám paateent- ja registerhaldâttâsân ucâmuš Sajos registeristmân täävvirmerkkân, kuás nommâ uážžu ohtuuvuoigâdvuođâlâš kevttimsyeje. Tááláš sämimuusik Stiipeend uusâi ohtsis 18 uápped. Ciälkkámušpivdem mield smiettâmuš vuáđuld ráhtoo ministeriö virgealmaipargon iävtuttâs stiivrâ iävtuttâssân kuálástuslaahân suullân ive keččin. Tuáivumist lii, et kirje meiddei iššeed rävisaalmug jieijâs eenikielâ kirjálâš haaldâšmist já tuáimá iššeen toid, kiäh halijdeh oppâđ jieijâs kielâ uđđâsist tâi oppâđ nuorttâsämikielâ uđđâ kiellân. Tot čokkân 4-5 keerdi ivveest . Aleksanteri Kena škovlâ, Soađegilli: Riikka Yliriesto (tavesämikielâ) Säämi kulttuurkuávdáš , mii huksejuvvoo Aanaar markkânân Juvduu riidon , šadda leđe Suomâ sämmilij haldâttâs já kulttuur kuávdáš . Tot lii áinoo ärbivuáválâš sämmilâš iäláttâs , mii lii ohtuunis kannatteijee . Jis mikrofonih iä kevttuu soojijn, tuulkah iä kuulâ maiden, ijge tulkkum luhostuu. Sämitige pargoviehâpolitiik stivrejeh pargoviehâpoolitlijn äššikiirjijn, moid kuleh pargoviehâpoolitlâš ohjelm sehe täsiárvu- já oovtviärdásâšvuotâvuáváámeh. Yrjö Musta joođeet säämi škovlimaašij ohtsâšpargo-orgaan Säminuorâi taaiđâtábáhtus huolâttiđ sämmilijd já sämikuávlu kyeskee äššikiirjij finniimist digitaallâš háámán xxx Muu uásálistem čuoigâm sämimiäštárkištoid 12-ihásâžžân toovâi munjin máhđulâžžân iberdiđ jo talle, et sämmiliih äässih neelji jieškote-uv enâmist. toohâm sopâmušâid sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân čujottum staatâtorjuu kevttimist ive 2011. Ohtsâspargo kuávtásist mana Niillas mield njyebžilávt. Sämmiliih já ubâ aalmugijkoskâsâš siärvádâh vyerdih ete Suomâ viijmâg tiävdá aalmugijkoskâsâš kenigittee aašijdis. ” Anarâšâin láá lamaš kuálástem, miäcástem já maŋeláá meid šiiveettuálu várás oovtâst kuulmán pajasávt aassum sajeh. Sämitige čuákkim asâttij meiddei kyehti oovtâstpargo-orgaan, nube škovlimaašij já nube sosiaal- já tiervâsvuođâaašij várás. Jieijâs mielâkuvviittâs já aašij čokkiistâllâmtáiđu lâi párnáin-uv čuuvtij riggásub ko tááláá ääigi. Sopâmušâst tiäduttuvvoo párnáá hiäđu uáinimčievâ puohâin párnáá kyeskee tooimâin. • muusik, juáiguseh, leuŠddeh, livđeh, lavluuh marko.marjomaa@samediggi.fi Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. Toimâ Ciälkkámušâst lii valdum vuotân sämikuávlu palgâsij ohtsâš ciälkkámuš ketkinaalij hoittámvuáváámist. Stivrâ tuhhiittij meiddei sämitige ruttâtuálulopâttem ivveest 2008. Ovdedempargoproosees ääigi sämmilij pargei jieijâs áámmátidentiteet nanodui já koskânâs äššitobdeeviärmádâh vijđánij já šoodâi čavosin. • Sämikielâ já kulttuur puátih uáinusân tipšopargoost. Suomâst láá meid sierâlágán seervih já juávhuh, moh vuástálisteh sämmilij vuoigâdvuođâid já sierâlágán mediain láá ennuv sämmilâšvuástásiih čälimeh. Palhâšumeh Sämmilij oovtviärdásij já šiev kvaliteet palvâlusâi turviimân tarbâšuvvojeh ovdâsvástádâs väldim staatâ- já kuávlutääsist, räjioovtâstpargo sehe ohtsâš sämmilâš sosiaal- já tiervâsvuođâtipšoo škovlim. Säämi kielâtaho - palhâšume mieđettuvvoo Iänuduv kieldâ juávkkupeerâpeivikiäčču Miessin čuávvoo agâiguin: ” Munjin lâi puoh tehálumos, ete sämitigge toovâi čuávdusis stuorrâ jienâi eenâblovvoin já sämitigge čaaitij vyeimis já háálus ovdediđ sämmilij vuoigâdvuođâid. Soovâdsopâmuš iävtui mield uásipeleh västideh jieš jieijâs riehtijotteemkoloinis já Juha Guttorm kiäsá meddâl suu toohâm väidim Tave-Suomâ haldâttâhriähtán luovâscelkkimistis. Varriistâllâm siäilui motomijn anarâšperruin ain 1950-lovo räi . - Tave-enâmij sämmiliih láá ovdâmerkkâ maailm eres algâaalmugáid, ko sij ovdedeh uđđâ maallijd algâaamugij vuoigâdvuođâi turviimân. Haldâttâsohjelm Interneetist. Almoot jieijâd iävtukkâs ! Iänuduv kieldâ kulá sämikuávlun já kieldâ sämikielâlâš aalmug lii uccâ ucceeblohhoon. Oppâmateriaal Sämitigge almoot taan meriruuđâst torjuid uuccâmnáál. o ruánáá saalaatvuáđu , njálgá ruopsissiipuul , sälttiluosâ , kolmâsuovâpuásui , kaaicâ vuástá , vielgissipulipatoŋg Saanij šoddâm: Párnáá tiäđulâšvuođâ saanij haamijn já saanij šoddâmist puáhtá ovdediđ sierâlágán hárjuttâsâiguin; Uđâsmittem valmâštâllâm pargojuávkku luovâttij oovtmielâlâš oovdânpyehtim ive 2013 loopâst . Ovdâskodde tuhhiittij vyesimáánust ruukilaavâ 169 § miäldásii nubástus, mon mield Tukes puáhtá agâstâllum suujâ tiet occee pivdemist malmâuuccâmlove teikâ kolletoidemlove vyeimistorroom juátkimân teikâ ruukilopán teikâ ruukitorvolâšvuođâlopán kyeskee miärádâsâst meridiđ, ete looveest ohtâlistum toimáid pyehtih väidimist peerusthánnáá riemmâđ lopemiärádâs nuávditmáin. ” fi  Guttorm vuoitij jienâstmist vuoigâdvuođâtiettuu kandidaat Siiri Jomppas jienâiguin 11-9 . Nuorâičällee västid Ep pyevti meid vájáldittiđ Ruošâ sämmilijd, kiäh irâtteh hoittáđ poccuidis ruukij teddust. Lasseen tuáivup áámmátlâš mättim, oovtâstpargonaavcâ, sämikielâ kirjálâš tááiđu sehe naavcâ jiečânâs já ulmemiäldásâš porgâmân. Tááláá ääigi kielâ mätteeh láá meiddei Ruošâbeln. Staatâ haldâšem meccituálukuávluin heiviitteh PEFC-meccisertifisistemkriteerijd. Suomâ sämitige ovdâsteijeeh SPR:st Ääšist kalga väldiđ ohtâvuođâ vaaljâlävdikode toimâttâhân čuj. Sajos, Menesjärventie 2 A, 99870 Aanaar, puh 010 839 3189, 010 839 3195, 010 839 3185 tâi Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Tavesämikielâ ohtâlâš tave-eennâmlâš ortografia ađai čäällimvyehi tuhhiittui ive 1978. Sämitige pargojuávhu uđđâ puhelinnumereh kávnojeh čujottâsâst www.samediggi.fi > Ohtâvuođâtiäđuh Sämitige stivrâ merkkij čuákkimistis 27.8.2009 iloin tiättun Máccihaldâttâs já Pááđáár viljâžij sopâmuš poccui kuáđuttemkuávlui rávhuidutmist meccituálust 20 ihán já puohâi vaidâlmij maasâd-kesimist puohâin riehtitaasijn . Staatâ kalga olášutteđ párnáá vuoigâdvuođâi sopâmuš meridem vuoigâdvuođâid. Ánnámáret Ensemble Pargopeeivih älgih talle tooláá iđedist já noheh maŋŋeed eehid. Anarâšâin láá lamaš kuálástem , miäcástem já maŋeláá meid šiiveettuálu várás oovtâst kuulmán pajasávt aassum sajeh . Yle Sápmi lii lasettâm nuorttâlâš- já anarâškielâlâš uđâspyevtittem, ovdedâm vuáruvaikuttemvuođâ já päikkisiijđoid, algâttâm sämikielâlâš nuorâiohjelm sehe jieijâs väldikodálâš tv-uđâsvuolgâttâs. Vuávájum uđđâ virgeh (vuáđusteijee nomâttâsah) Ohtâvuođâväldimeh Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ Sämitigij oovtâstpargo-orgaan) aalgât 1.8.2015 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá Säämi Kielâkäldee jotkâproojeekt, mii nohá 31.5.2018. Maaŋgâ sämmilâš hárjut puásuituálu paaldâst uceslágán mađhâšem- teikâ jáludemtooimâ. Kove : Sanna Konola / Laapi ollâopâttâh . - Editistempiergâseh Ärbi Tuše suulân vááijuv peeli Suomâ sämmilijn sárnu sämikielâ eenikiellân. Mii nuorah lep mottoomverd puátimin puásuipargoid fáárun , já kuátumeh-uv láá viehâ šiev oornigist . Akwé : Kon - ravvuuh Sun muuštâč , et juuđij Alakorva Joukoin ennuv meeccist . Taan ohjelm myensterin váldoo ive 2009 - 2010 tievâsmittemškovliittâs1, mon ääigi 17 pargoeellim äššitobded máttááttâllii kielâ já valdii tom anon jieijâs pargokiellân škovliittâs maŋa. 2. Kollekielâ – Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume Tave-eennâmlâš sämikielâ kielâpalhâšume ulmen lii išediđ sämikielâ ovdedem já siäilum Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst. Škoovlâ biologia ja eennâmtiätu 5 Haldâšem- já máttááttâsvisteh čokkâneh jieijâs soojijd, kuittâg nuuvt, et toimâttâhvistij išesoojij ohtsâškevttim lii älkkee já luándulâš. Ohtâ aalmug neelji enâmist Uccâ uábáš Sämitigge oovded säämi parlamiänttárij julgáštusâi olášume tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmijn Pargojuávkku Aicâdem já dokumentistem láá meiddei šiev riäiduh párnáá uásálâšvuođâ oovdedmist. Suomâ vuáđulaahâ meerrid , et sämmilijn lii jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem sämikuávlust . Aanaar- já nuorttâsämikielâlâš vuolgâttâsâi uási lii kuittâg čuuvtij ucceeb ko tavesämikielâlâš vuolgâttâsâi uási . Miäldusmateriaalah láá anarâškielâlâš párnái fiilmah já oskoldâhlâš lavluuh, nuorttâsämikielâlâš kirkkolavluuh já evaŋgeliumteevstah sehe tavesämikielâlâš mainâseh, jienâkirje já saalmah. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Luándu lii uási kulttuur já olmoošvuođâ. Artikla kenigit sopâmâšuásipeelijd suojâliđ algâaalmugij biodiversiteetin kyeskee ärbivuáválâš tiäđu. """ Sämitigge lii porgâm kuhháá säminuorâi sajattuv oovdedmân já taat lii uáli šiev tubdâstâs säminuoráid já sämitige nuorâirááđán." Olmoošvuoigâdvuođâorgaanij avžuuttâsah Pargo álgá tállân já nohá 19.6.2015. Säämi lippupeeivih Sämmiliih láá feerim sii historjá ääigi stuorrâ moivášmijd, suáđijd, olgoštem, kielâi läpittemviggâmušâid, págguvarriimijd suáđi já tulvâdemáldái huksim tiet, väldipoolitlijd uulmijd suddâluttiđ sämmilijd já viggâmušâid raččođ sämmilij ohtâlâšvuođâ. Suomâ sämitigge lii uuccâm ruttâdem sämmilâšiäláttâsâi tile čielgiimân Suomâst. 010 839 3102. Nagoyan pevdikirje aalmuglâš olášuttem valmâštellee pargojuávkku Mietimielâlâš já torvolâš tile sehe rävisulmuu já párnáá koskâsâš luáttámuš já täsiárvu ruokâsmiteh párnáá aktiivlâš kielâkevttimân. 5 . Vuáđupargopitái lasseen pargokirjeest láá tagareh pargopitáh, moi porgâm váátá suogârdâllâm, juurdâpuátusij toohâm já oppum aašij heiviittem. Škovlimčällee Säämi kielâohtsâšpargo kalga nanodiđ , ko kielâ oovtâst sämmilijd väldikudij raajij paijeel . Sämitigge iävtut, et sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi turviimân uáivildum meriruttâ torvejuvvoo lahâasâttâssáin já toorjâtääsi loptejuvvoo merhâšitteht tááláást. Eenâbloho maailm uhkevuálásâš kielâin láá algâaalmugij kielah . Kišto uáivilin lii kavnâđ säämi kulttuurkuávdážân , mii huksejuvvoo Aanaar markkânân , ton uáivil já tooimâ kovvejeijee noomâ . 17. Sämitigge uásálist pehtilávt Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já pištee kevttim strategia já toimâohjelm 2012–2020 olášutmân, čuávumân já vaikuttemvuođâ árvuštâlmân já oovded sämmilijd kyeskee uulmij jotelis olášume. Internetvuolgâttâsân ij taan tovváá finnii tulkkum jieškote-uv kielâi kooskân . Lahcaa peljikuobârmääli algâmäällin 9,90 € / váldupurrâmuššân 13,40 € o pihtemleibi já vuojâ Lii tuođâi šiev äšši , ete nuorâirääđi pargo lii finnim aalmuglii tubdâstâs já lam palhâšuumeest čiävláá . Keessiv 2002 sämikielâ meridui väldiđ mieldi EU komissio tuođâlávt uhkevuálásâš kielâi ohjelmân. Muttem maŋa äššitobdeejesâneh väljejuvvojeh enâmuštáá vittâ. Vuávájeijee pargoh láá miäruštâllum sämitige pargo-oornigist . 11. Suomâst ravvuuh kyeskih sämikuávlust tagarijd haavâid, moi olášuttem puáhtá vaikuttiđ sämmilij kulttuurân já iäláttâssáid. Tast iä lah luhostum. Sajosist lii čokkânemsaje joba 500 ulmuu tábáhtussáid. Yle Sápmi ohjelmääigi kolgâččii meid lasettiđ sehe eromâšávt ovdediđ uđđâ internet-vuáđulijd palvâlusâid eromâšávt párnáid já nuoráid já lasettiđ resurssijd nuorttâlâs- já anarâškielâlâš ohjelmpyevtittâsân. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. Posterij koveh láá čuovâkoveh já taid lii váldám Ulla Isotalo . Čuákkim ohtân čuávumuššân uárnejui Ruotâ Östersundist jo puáttee ive (1918) väldikodálâš sämičuákkim, mon kuávdášlâš äššin luptânii škovlâkoččâmâšah. Klemetti Näkkäläjärvi, Juvá Leemit já Tiina Sanila-Aikio. Ucjuvnjäälmi škovlâ Tiänu Suomâbeln já Sirmá škovlâ Tiänu Taažâbeln lává jo kuhháá porgâm oovtâstpargo. Tast maŋa oppim hooteel- já mađhâšemsyergi Murmansk ollâopâttuvâst . Sämitigge já staatâ kolgâččáin toimâidiskuin já ruttâdmijguin adeliđ máhđulâšvuođâ sämikielâlâš rijjâ čuovviittâspargo máttááttâsân. Lohosierâ 2 – kirje lii jurgâlâm Iiris Mäenpää. Euroop Union hämmee ohtsii uáivil čuákkimmiärádâssáid já saavâjođetteijee-eennâm ráđádâl jeessânenâmij peeleest kuávdásmittum häämist čuákkimmiärádâsâin. Proojeektpargee pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi V / II mield (vuáđupälkki 2110,20 eurod / mp). 9. Mij lep tääl tiileest , mast sämmilij kielah , kulttuureh já iäláttâsah láá lappuumin . Staatârääđi meerrid sämitige jesânin ( 21 ) já värijesânin ( 4 ) sämitiggevaaljâin enâmustáá jienâid finnim olmožid , kuittâg nuuvt , et jyehi sämikuávlu kieldâst ( Iänudâh , Aanaar , Suáđigil ja Ucjuuhâ ) šaddeh ucemustáá kulmâ jeessân já jieškote-uv kieldâst ohtâ värijeessân . Kristiina Aikio lii vuáčulâš sämiartist. Säämi luánduenâduvah já sämimuusik lijjii venezuelalijd eksootliih já maagisiih, “ tagareh maid sij iä lamaš uáinám ige kuullâm kuássin ovdeláá ”. Tavesämikielâ lii ohtsâš kielâ Tave-Kaaloot kuávlu sämmilij koskâvuođâst já nuorttâsämikielâ Ruošâst já Suomâst ässee nuorttâsämmilij koskâsvuođâst. Kahwanake mohawkijd ( Kanien : keha ' ka ) ovdâstâm Charles Patton adelij čuákkimân ärbivuáválii mohawk-sivnádâs já lavlui ustevvuođâ lavluu Pištee ruukitooimâ viärmáduv vááimusjuávhu pargon lii el. Sämitigge 2013 Sopâmuš artikla 27 meerrid , et ucceeblovvoid ij uážu kieldiđ háárjutmist jieijâs kulttuur tai kevttiđ jieijâs kielâ . Laavâ mield sämmilâš lii olmooš , kote ana jieijâs sämmilâžžân toin iävttoin , ete sun jieš teikâ aainâs-uv ohtâ suu vanhimijn teikâ ááhust já äijihist lii oppâm sämikielâ vuossâmuu kiellân . Aanaarsämikielâ lii lamaš ovttuu ucceeblohosajattuvâst: ton sárnoimeeri lâš lamaš alemustáá suullân tuhháát sárnod. Čuákkimist valmâštâllui strategia biodiversiteetsopâmuš artikla 10(c) lahtemân artikla 8(j)-pargojuávhu paargon. Säminuoräi konferens ohjelm meriáigásii já olespiäiválii virgekoskâvuotân 28.12.2011 rääjist . Puoh tergâdumos äššin lii biodiversiteetsopâmuš terminologia muttem. Puáđám Ruotâst maadâsämikuávlust uccâ siijdâst, mon nommâ lii Hemavan. Toimâ ovdeduvvoo nuuvt, et sämmiliih pyehtih aldaniđ ain älkkeebeeht sämitige já sämitigge lii mieldi sämmilij aargâst sämikuávlu kieldâin, ton ulguubeln-uv já sosiaallâš mediast. Taaidâtábáhtus lii kyehtipiäivásâš. Sämikulttuurkuávdáá ruttâdmân lii finnejum 5 miljovn eurod Euroop union kuávluovdedemruttârááju vaarijd . Sämimááccuh historjá spiekâst syemmilij aalmugmáccuhij historjásta nuuvt , et tom kevttim ij lah moonnân historjá muddoost potkânâm . - ubâ sosiaalsyergi viärmádâhlâš, maaŋgâáámmátlâš já maaŋgâtoimâlâš palvâlemhaamijd, pargovuovijd, konsultaatioid sehe toid kullee iskâdâllâmtooimâ, Hildá lii Solju lasseen mieldi aanaarlâš Out Of The Woods - muusikjuávhust. Sopâmuš 30 artikla lii siämmáásiskáldâsâš ko KP-sopâmuš 27 artikla. Sämmiliih láá ovttuu iällám alda luándu já eellim lii čonâsâm luándu ihejurâmân já iveaigijd. Tyeje amnâsijd noreh luándust pištee vuovvijn. Säminuorâi taaidâtábáhtus čuákkee paijeel 300 säminuorrâd Ruávinjaargân 7.-8. cuáŋuimáánu. Tooimâ árvuštâllâm Čuákkimân uásálistii ovdâsteijeeh Ruotâ já Taažâ sämitiggijn. Sämitigge já Oulu ollâopâttuv Giellagas - instituut piejâv joton sämimáttááttâs pargoviehân čuosâttum kuuđâ oppâčuágástuv škovlimproojeekt. Taid ratifisisteh Suomâst aasâtmáin asâttâs, mii ana sistees sopâmuš miärádâsâid. Biodiversiteetsopâmuš 5. uásipeličuákkim lii tuhhiittâm iävtutátulijd Akwé:Kon - ravvuid. Värijesâneh : Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasevátámâššân sämikielâ táiđu. Suomâ sämitige já säämi parlamentaarlâš rääđi saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. p. +358 50 524 2109 ” Sämmilij tááhust čuávuváá jieŋŋâlis savâstâllâm fáddá lii uáli šiev, ko sämmiliih láá ohtâ aalmug neelji staatâ kuávlust. Uárnejeijeeh: Oulu Pispekodde, Kirkkohaldâttâs, Aanaar servikodde, Sämitigge, Giellagas-Instituut já SámiSoster ry.. pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi IV. Suu vuávám liipust šliäđguh šelis ruopsâd, čuovjâd, fiskâd já ruánáá. Oovdânpyehtee sajasâšvuođâ uccii Sanna Guttormin lasseen nelji ulmuu: Raisa Järvenpää, Heidi Kitti, Hanna Mattila já Nina West. Sämitige delegaatio peesâi čuávvuđ kanien ’ kéha- kielâ rävisolmoošmáttááttâs keha ' ka- aalmug jesânáid . “ Sämikielâ já sämi-iäláttâsâi puátteevuotâ lohtâsává oohtân. Säämi taaiđâ já tyeje čáitálmâs kirkkopeivijd Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi IV. Vuáđumáttááttâs čođâldittám uáppeeh: Lasetiäđuid pargoost addel kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. Tot tuáimá ohtsâšpargoin sämikuávlu kieldâiguin , eres škovliittâs uárnejeijeiguin , tave-eennâmlâš uábbiorgaanijguin já staatâ máttááttâshaldâttâssáin . Vuossâmuu säämi riijkâpeivialmaa Isak Saba ( Sápp Issát ) šoddâmpeivi Euroop Rääđi sopâmušah Eenikielâ lii puoh oppâm vuáđu já siämmást vuáđulumosij tobdoi já jurdâččem kielâ . Pelgi Nijlâs määđhih – animaatiokuálusist almostittojii ohtsis 22 anarâškielân jurgâlum uási ( Pelgi Nijlâs määđhih 31-52 ) . Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá pargon lii ovdediđ : Näkkäläjärvi väljejui saavâjođetteijen jienâiguin 12-9 Sämitige vuossâmuš tievâsčuákkimist Anarist säämi kulttuurkuávdáš Sajosist 15.2. KP-sopâmuš 27 artikla mield tain staatâin , main láá aalmugliih , oskoldâhliih teikâ kielâliih ucceeblovoh , tágáráid ucceeblovoid kullee ulmuid ij uážu kieldiđ vuoigâdvuođâ oovtâst eres juávhu jesânijguin navdâšiđ jieijâs kulttuurist , tubdâstiđ já hárjuttiđ jieijâs oskolduv teikâ kevttiđ jieijâs kielâ . Studio vuáđusárgus lii uáinimnáál vuáđusárgusist vyelemuu suájást. Almottâtmeh majemustáá 24.1.2014. Moottorkiälháh šoddii kiävtun täälvi ááigán já moottoripyeráid kevttii kesičage ucâmân sehe čohčâčokkiimân . Auditorio Dollast kongres teikâ seminaar tuálleeh värideh maŋgii vistáduv seminaarsárnoi vuoiŋâstemtilen. Ucceeblohoraamisopâmuš Ucjuv kieskâd väljejum kieldâhovdâ Matti Korkala puovtij tilálâšvuotân kieldâ tiervâttâs . Sämitigge - Sämmilijd ovdâsteijee jiešhaldâšemorgaan Nijbe - puukko , puh.. Suomâ sämitiggelaavâ § 23 mield sämitigge paijeentuálá vaaljâluvâttâllâm sämmilijn. Biodiversiteettoimâohjelm Onnáá peeivi puásuituálust porgâdijn lii riävtui pággu porgâđ maidnii eres pargoid puásuituálu lasseen . (Tekstâ Matleena Fofonoff) Muusikkiišton láá almottâttâm ohtsis 19 juávkkud , main láá ovdâstum sehe aanaar- , nuorttâ- já tavesämikielah . Oskom, ete sopâmuš ratifisistem naanood nuorttâlâšâi sijdâčuákkim sajattuv. ” Ive majemuš sämitige čuákkim tolluš juovlâmáánust . - Sämikielâlâš tiervâsvuođâtipšoo 14 742,00 € xxx Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Lasseen čielgiittâsâst čiälgá, et säämi kielâlaavâ 2 § virgeomâhâšluvâttâllâm lii mottoom uásild rahtum puárissiähá háámán já ton suujâst sáttá adeliđ puástu tâi aainâs-uv čájádittee tiäđu laavâ heiviittemkenigâsvuođâst syemmilâš ohtsâškoddeest. Säminuorâi taaiđâtábáhtus já mini-filmâfestivaalâ uárnejuvvoo Vuáčust tuorâstuv njuhčâmáánu 26. peeivi 2009 . Almosciälkkámušâst foorum váátá staatâid oovtâstpargoost algâaalmugijguin rähtiđ maali, maht algâaalmugij uásális ¨tem- já vaikuttemmáhđulâšvuođah torvejuvvojeh tave ooláádmudo oovtâstpargoost ” muštâl Näkkäläjärvi, kote lâi SPR já algâaalmugij áinoo ovdâsteijen valmâštâlmin foorum almosciälkkámuš. Uárnejeijest lii meiddei vuoigâdvuotâ rievdâdiđ tâi leđe kevtihánnáá noomâ. Sämitigeh movtijditeh staatâid aalmuglâš čuávdusáid ILO 169 sopâmuš vuoiŋâst já avžuutteh Suomâ ja Ruotâ ratifistiđ sopâmuš. Pyehtivetteđ väldiđ suin ohtâvuođâ puoh tábáhtussân lohtâseijee aašijn. Násti lii tavesämikielâ já tot meerhâš tääsni. Mainâšum juávhui lasseen kavalkadist lávdástellii Muzehat já The Kids Kärigâsnjaargâst, Geishat, Nauhattaret já Systema Ucjuuvâst sehe SkäŠmm Čevetjäävrist. Pargo miänástuvvee tipšom išedeh lájádâshuolâtteijee tuđhos tâi västideijee já kelijdeijee hárjánem uđđâáigásij almos viistij čurgiimist, sehe šiev vuáruvaikuttâstááiđuh já njyebžilis pargohaldâšem. Máttááttâsministeriö ruttâd kuittâg säminuorâi taaidâtábáhtus meid taan kiiđâ. Mii láá tutkâm čuođijd iivijd kulttuur ulguupiälááš totkeeh já miäruštâllâm mii já mist šoddâm kove. xxx Aanaar kieldâ tiervâttâs puovtij Aanaar váldustiivrâ saavâjođetteijee Teuvo Katajamaa. Heikki Paltto (väärrin Yrjö Musta) Kovemateriaal čujottâsâst: Säämi kielârääđi koskâvuođâst väljee sämitigge ovdâsteijes meid säämi parlamentaarlâš rääđi vuálásâžžân tuáimee säämi kielâlävdikoodán. Sämitigge iävtut , et sämikielâlâš sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ruttâdem- , kocceem- já staatâtoorjâpargoh sirdojeh sämitiigán sämitige iävtuttâs miäldásávt . Haldâšemhovdâ SPR váldu-ulmeh láá tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittem, SPR tooimâ ovdedem já sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv pyeredem. Virgeomâheh iä keevti tarbâšân säämi kielâlaavâ ruttâdemmáhđulâšvuođâid, mii hiäjusmit sämikielâlâš äššigâšpalvâlem. Tábáhtus uárnejeh Sämitigge, Säämi párnáikulttuurkuávdáš, Ruávinjaargâ kaavpug já Ruávinjaargâ sämiservi Mii ry.. 16.00 Peivi nohá Äššigâšah uážžuh valjiđ jieškote-uv kietâtyejimolsoiävtuin sii mielâstuttee já rähtiđ tyeje olssis mätkimušton. Kuávdážân lii tárguttâs soijiđ nuorttâlâšâi sijdâčuákkim pargoid , sämitige nuorttâlâškielâ kyeskee tooimâid , nuorttâlâškulttuurvuáđudâs toimâtiilijd , čuákkimtiilijd , nuorttâlâškielâlijd palvâlusâid já nuorttâlâškielâ kielâkuávdáá ” , nuorttâlâšâi ovdâolmooš Veikko Feodoroff muštâlij . Laavâ mield sämikuávlu staatâlâš já kieldâlâš virgeomâheh kalgeh pargojuávhu pálkkáttijn anneeđ huolâ tast , et jieškoteuv virgádâh pasta palvâliđ äššigâšâid meid sämikielân . Sämikuávlust lii uáli riges sämikielâlâš päikkinommâvuárkká. Päikkinoomah muštâleh el. Saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi uásálistij OA pisovâš 2 § Palhâšume uáivil • Pargoviehâ váldá pyerebeht huámášumán sämmilii elilâmulmuu táárbuid já äššigâs uážžu máhđulâšvuođâ vaikuttiđ jieijâs tiipšon päikkipalvâlusâst, palvâlemasâmist, pehtilittum palvâlemasâmist já lájádâstipšoost. Tave-eennâmlâš säminuorâi konferens Suáluičielgist Kyelipivdo lii lamaš čuođijd iivijd sämmilij ärbivuáválâš iäláttâs. mávsulâžžân 27-ihásâš • uápásmuđ äijihij já ááhui eellim jieškote-uv muddoid Nuorttâlâšmááccuh spiekâst enâmustáá eres sämimáccuhijn já sulâstit kärjillâš aalmugmááccuh. Sämitige škovlimraapoort nr 1 Taal Ella Sarre lii čokkim eellimaigistis čoggašum ja haaham maalijd, taaiđuid ja pargovuovijd anaraškielalaš kirjen. Aanaar siijdâ säämi kulttuurkuávdáš Sajosist olášutteh jo nube keesi ärbivuáválij já váhá tááláá ääigi-uv sämituojij pargopáájáid taan keesi. * Čáitálmâsseermah : 1-uáság 10 eur / pv , 3-uáság : 30 eur / pv Tilitärhisteijen toimâpajan 2016 – 2019 väljejui Risto Hyvönen já väriolmožin Tiina Mikkonen-Brännkärr. Vuossâmuš sämmilâšparlamiänttárij čuákkim uárnejui Ruotâ Juhâmohheest 24. kuovâmánnu 2005. Pyevtittâs: Sämitigge 2008 kielâhäämi tärhistem maŋa. Vieres kielâ máttááttâs ij tutkâmušâi mield pyevtit toimâlii kyevtkielâlâšvuođâ, moos kielâlávgummáttááttâssáin táválávt peesih. Tiervâ tunjin, ráávhu ruotâs ! säämi muusikkuávdáá išedeijen toimâm sehe Ijâttes ijjâ- algâaalmugij muusikfestivaal išepyevtitteijee pargoh. Suomâst sopâmuš lii olášuttum el. luándusuojâlemlaavâst. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij V / II. 5. Sämmiliih láá škuávlejum totken, máttáátteijen, merideijen já hovdân. fi / 050-5691255 ) . Oppâmateriaalpargo taha iävtuid sämikielâ, sämikulttuur já sämikielâlâš máttááttâsâsân jieškote-uv škovlâtaasijn. Sämitigge kiddij huámášume meid toos, ete Iänuduv kieldâ ij lah tiävdám lahâaasâtlâš kenigâsvuođâs rähtiđ oovtviärdásâšvuotâvuávám já oovdânpuáhtá, ete kieldâ pehtilit säämi kielâlaavâ olášuttem. Stipendeh juáhhojii ohtsis kuuđâ uáppei , kiäh lijjii čođâldittám sämikielâ iskos pajeuáppeetutkosijn , 13 uáppei , kiäh pessii vuáđumáttááttâsâst já kuulmâ Säämi máttááttâskuávdáást valmâštum uáppeid . Ruotâ sämitigge lii sehe jiešhaaldâtlâš orgaan ete staatâ virgádâh . SAIJAASVUOT : Sämitigge iävtut-uv, et POLURA kolgâččij tivvoođ tâi valmâštâllâđ ollásávt uđđâsist väldimáin vuotân vuáđulahâváljukode ravvuid já sämikulttuur syeje. Aanaarsämikielâ jurgâleijee – Tanja Kyrö, virgerijjâst Sämikuávlun lii šoddâm haavâ ääigi säämi aarâhšoddâdem pargei ovtâspargoviärmádâh, mii lii nanodâm pargei mättim já sämikulttuur vuotânväldim pargoost sehe ovdedâm kieldâi já sämitige koskâsâš ovtâspargo. Markkânistemtooimah láá eres lasseen finnodâhmaađhâšmân lohtâseijee mee-suh, aktiivlâš vyebdim, uápásmemmaađhij ornim sehe sosiaalâš media. Suomân tarbâšuvvoo sämikielâ iäláskittemohjelm Miärádâs mield sirdep mii kejâstuv moonnâmääigist puátteevuotân já adelep puáttee sämisuhâpuolváid já sämitiigán tááláást pyerebijd máhđulâšvuođâid toimâđ já paijeentoollâđ jieijâs kulttuur. 040 846 3053 Páárnáš šoddâduvvoo anneeđ áárvust puoh ulmuid. Meid tááláá ääigi kietâtuojij ärbivyevih láá luánduamnâsijn , kietâtuojijd rähtih puáris ärbivyevi mield heiviitmáin uđđâ pargovuovvijd já uđđâ kiävtun kuávlui mield. . Toimâ olášuttoo nuuvt, ete uárnejeh vuálá škovlâahasijd párnáid sämikielâlii peivitipšo teikâ ávus arâšoddâdemtooimâ sehe škovlâlijd eehidpeivitooimâ kielâlávgumvuáháduv keevtin. Auditorio Dolla puáhtá mutteđ VUÁĐU- , SEMINAAR- teikâ MINIháámán tilálâšvuođâ luándu mield. . Kove: Sára Márjá Magga. Motomijn sämikuávlu palgâsijn purâtteh poccuid tälviv teikâ syeini kiävttoo paaimândmist iššeen . Ruávinjaargâst láá tábáhtusân almottâttâm kulmâ juávhu / musijkkár. Virge tevdimist lii kuuđâ mánuppaje keččâlemäigi. Lasseen kirječällee , toimâtteijee já elleekoverähtee Ima-Aikio Arianaick lohá konsert ääigi tivtâidis , maid ivnee herkis čuovâkovečááitus . Lasseen fáárust lii kulmâ Kirje lii tääl finniimist Sámi duodji-käävpist Sajosist Anarist, seervi nettikäävpist teikâ sämitige škovlim- já oppâmateriaaltoimâttuvvâst ritva. Sosiaalsyergi mättimkuávdáš Aanaar škoovlâ tavesämikielâ máttáátteijee Elle-Máret Näkkäläjärvi uáppist tiätutekniik kevttimân já uđđâláán pargovuovijd máttááttâsâst. Taan ive peivikiäijoid skáppojuvvojeh uđđâ sierah , moh láá vuávájum já rahtum Juhâmohheest , Ruotâst . Maaŋgâ sämmilâš hárjut puásuituálu paaldâst uceslágán mađhâšem- teikâ jáludemtooimâ. Seurujärvi-Kari muštottij OA sierânâsraportistee James Anaya raportistemmáátkán kullee konfereensâst, et iävtuttâsah sämikielâi sierânâs tuárjumân já olesváldálâš iäláskittemohjelm jotonpiejâmân láá toohum maŋgii ige tääl lah innig äigi tuhledemnáál. / I mield (vuáđupälkki 2 686,76 evrod / mp). Sämitigge almoot uuccâmnáál Ekosysteemijd, moh pyevtitteh velttidmettum palvâlusâid, macâtteh ovdii tilán já torvejeh nuuvt, ete väldih vuotân sosiaallijd, ekonomâlijd já kulttuurlijd uáinuid. Orgaanân kalga turviđ kelijdeijee toimâm- já äššitobdeenaavcâid. Nisonijn já almain kalgeh leđe siämmáálágáneh máhđulâšvuođah uásálisteđ miärádâstoohâmorgaanâi tooimân já sij kalgeh leđe mieldi vaikutmin vijđáht ohtsâšpaargon ohtsâškode puoh suorgijn. Almottâttâm Säminuorâi taaidâtábátusân, mii uárnejuvvoo Vuáčust njuhčâmáánu 26. peeivi, lii álgám. Ko keesi puátá, te Ilmar kandâinis Rainein cegâttává Tiänun ärbivuáválii luosâpuáđu. xxx Sämitige tooimâ stuorrâ hástusin lii-uv turviđ sämikulttuur váimus siäilum já ovdánem jiešiävtulávt globališuvvee mailmist. Siämmást suogârdâlloo, et maht olmooš lii vuáhádum eelliđ jieškote-uv kuávluin eennâmpáálust já maht ulmuu tooimah láá vaikuttâm eennâmpáálu luándun. Haukipudas paješkovlâ: Máren-Elle Länsman (tavesämikielâ) Ive 2012 aalgâst Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáá organisaatio muttui já nommân šoodâi Päikkieennâm kielâi tutkâmkuávdáiš . – Staatâväldi viggá anneeđ huolâ kielâiäláskittem ekonomâlijn iävtuin vädis ääigist peerusthánnáá , tähidává máttááttâsminister Jukka Gustafsson já kulttuur- já valastâllâmminister Paavo Arhinmäki pargojuávhu iävtuttâsâst sämikielâ iäláskittem toimâohjelmân . Mááccuh kiävttoo tááláá ääigi iänááš juhlepihtâsin , nuuvt heejâin ko hávdájáin-uv , mutâ meid virgálij čuákkimij pihtâsin . Nuorttâlâškielâ lii ärbivuáválávt kevttum Kuáláduvnjaargâ viestâruásijn , kost tom eenikielânis sárnoo nuorttâsämmiliih asâttuvvojii Suomân majemui soođij maŋa . Nils-Aslak Valkeapää – Juhlekonsert Sajosist 9.11 Vyesimáánu loopâ räi iänááš uási vuássáin láá šoddâm. Suomâ vuáđulaahâ lii tubdâstâm sämmilij sajâttuv Suomâ algâaalmugin já tähidâm sijjân sierânâs kulttuurlâš já kielâlâš vuoigâdvuođâid. Algâaalmugjulgáštušâst lii merhâšittee raavâlâš árvu ton ollâ lavâlâšvuođâ tiet, tastko OA almosčuákkim merhâšittee eenâbloho tuhhiittij julgáštuš já algâaalmugsiärvádâh tuárju julgáštuš. Savâstâllâm stivrejeijen Pia Ruotsala, sosiaal- já tiervâsvuođâčällee, Sämitigge Almoot jieijâd iävtukkâs ! Proojeektpargee toimân lii aanaarsämikielâlij oppâmateriaalij vuávám, rähtim, kielâ tärhistem ja jurgâlem. Vaaljâluvâttâlmist ij pyevti luovâttiđ tiäđuid eres ko sämitige haldâttâs luuvijn lovottem- já tutkâmtárguttâsân. čallui tarkkum já Aanaar kuávlun heiveiittem : Matti Morottaja Tast láá tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâliih uásih, moi tooimâtmist párnááh láá aktiivlávt mieldi. fi) oovtâst nuorâčällee Niina Siltalain (niina. Ááhuh já äijiheh lijjii mieldi jyehi argâpeeivi elimist já ubâ suuhâ uásálistij párnái šoddâdmân . Nuuvtpa hyelhih šoddii uápisin já siärvuslâšvuođâ lâi kyeddee vyeimi . Sämikielâ toimâttâh olášut säämi kielâlaavâ (laahâ 1086/2003, asâttâs 108/2004) miäldásijd pargoid. Pargo lii Näkkäläjärvi mield ovdánâm pyereest . Neeta Jääskö, anarâškielâ Niillas lii meiddei mieldi 22-Pistepirkkoost tubdum Asko Keräs YLVA-proojeektist juáigen. 9. Milla kuálmád čižetpeln. Jienâsteijest lii máhđulâšvuotâ siämmáá náálá ko almolijn vaaljâin-uv jienâstiđ eidusii vaaljâpeeivi vaaljâsoojijn pasepeeivi 4.10.2015 tme 10.00–18.00 ton sämikuávlu kieldâst, mii lii merkkejum vaaljâluvâttâlmân suu päikkikieldân. Proojeekt ääigi Säämi Kielâkäldee toimâmorganáid lasettum kielârääđi aalgât tooimâs, já jo ovdil vuáđudum maadâ-, julev-, tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâi kielâjuáhuseh juátkih tooimâs. Kärigâsnjaargâ škovlâ: Jere Pieski (tavesämikielâ) Arkkitehtkišto 2. muddo čovdâs 3.12.2008 . Sämitigge ocá proojeektpargee elleekovekuávdážân Tot muštâl tast, ete vala-uv puoh staatah iä haalijd tubdâstiđ algâaalmugijd já sii sierânâsvuoigâdvuođâid. Ucjuv sämmilâš Helga lijkkoo aasâđ Helsigist. Eres oosijn puoh Suomâ sämitige ovdâsteijeeh torjuu julgáštus. Puohâin aalmugijn lii jiešmeridemvuoigâdvuotâ. Čuákkimviste Násti stuorrâ lasâseeini čoođâ lii fiijnâ uáinus Juvduujuuhân já Aanaarjáávrán . c. Palhâšumelävdikodde puáhtá pargostis kevttiđ táárbumield äššitobdeid . Meid eres algâaalmugijn láá siämmáálágáneh hástuseh jieijâs kielâ, kulttuur já siärvuslâšvuođâ paijeentolâmân já naanoodmân. Tiäđust lii ivnáás, ilolâš já kulttuurnalliis juhlepeivi ! Sämitigge almoot uuccâmnáál säämi muusikkuávdáá meriáigásii vuávájeijee sajasâšvuođâ Biodiversiteetsopâmuš 12. uásipeličuákkim lii algâttâm Škovlim ulmen lii lääččiđ pyerebijd tiäđulonottem vuáválâšvuođâid já lasettiđ máttááttâspargovievâ tiäđu lahâasâttem adelem sämimáttááttâs keevâtlijn máhđulâšvuođâin . Sänikirje sämikielâ uáivild tavesämikielâ. moilanen (at) samediggi. Natalian sämiääših láá teháliih , já sun uáiná taid tehálâžžân , moid sun haalijd jieijâs uásild leđe mieldi vaikutmin já tolâmin sämikulttuur paijeen . SPR pargon lii ovdediđ sämitigij koskâsâš oovtâstpargo sehe kieđâvuššâđ aašijd , moh kyeskih teikâ pyehtih kuoskâđ sämmiláid maaŋgâ enâmist teikâ sämmiláid almugin . Värisaavâjođetteijen väljejui luokamáttáátteijee Rauni Äärelä Suáđigilist . Haldâttâs ráhtá vaaljâpaje ääigi olmoošvuogâdvuođâpoolitlâš toimâohjelmân. Milla kuálmád čižetpeln . Ton merhâšume tiäduttuvá jo tuše táin, ete tiettip, ete mii pargo annoo áárvust já tot huámmášuvvoo meid väldikodálii tääsist. Katais haldâttâs haldâttâsohjelmâst láá čonâsâm suojâliđ ärbivuáválii tiäđu. Keččeeh já peerah ellii jottee ađai noomaadlâš eellimtäävi. Kove: Sämitige čuákkim Tavesämikielâ jurgâleijeeh / tuulhah Aanaarsämikielâ jurgâleijeeh / tuulhah Nuorttâsämikielâ jurgâleijeeh / tuulhah Sämikielâ – eŋgâlâskielâ – ruotâkielâ – suomâkielâ jurgâleijeeh / tuulhah Aalmugijkoskâsâš miärádâstoohâm Kištodem kuuđâ pyeremus pargoost láá uáinimnáálá meiddei kuulmâmittosâš uccâmalliižih. Ofelašâi pargon lii vuáváđ já valmâštiđ sämmilijn muštâleijee Ofelaš-materiaalijd škoovlâin eellim várás sehe kolliđ Laapi kuávlu škovláid já muštâliđ sämmilijn valmâštum materiaalij mield.. Nuorâbij kirječällei kiirjijn palhâšuvvoo Avveel vyeiliškoovlâ 0-2 luokkalâš Máidnasat mánuid mielde . Sämitigge lii kulttuurkuávdáá válduláiguláš, mii tastoo laigut viistijd eres tuáimeid. Kirjálistemohjelm ulmen lii uážžuđ anarâškielâ sárnoid čäälliđ kielâ. Laavâ mield lii sämikielâ máhđulâš kevttiđ tai kieldâi kuávlu haldâšemviergeomâháin já tuámustovlijn. Maadâsämikielân: Tääl algâaalmugij vuoigâdvuođah láá valdum vuotân vijđáht almosciälkkámušâst já ton kyeimivuođâohjelmijn. Algâaalmug lii kolgâm siäiluttiđ vuoigâdvuođâlâš sajattuvvâst peerusthánnáá ollâsávt teikâ uásild jieijâs sosiaallijd, ekonomâlijd, kulttuurlijd já poolitlijd instituutioid. Kieđâiguin rähtim tááiduh, muusik, muštâlusärbi, taaiđâ já olgospyehtimRähtim já kreatiivlâšvuođâ feerim nanodeh oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo Sajos info: vu-vá tme 9-17 Teema spejâlist algâaalmugij eromâš ohtâvuođâ enâmân já tom , maht sii muusig paijaan pirâstittee luándust . Sosiaal- já tiervâsvuođâ Vaaljâpaje aalgâst sämitige čuákkim tuhhit toimâvuávám ubâ vaaljâpajan. Maid tot parga ? Nilla Tapiola ovdâsteijen puásuituálu- já luánduiäláttâsâi ráđádâllâmkoodán Asâttâsvuáđustâslâš tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasevátámâššân sämikielâ táiđu. Äššigâšrävvejeijee pargon lii tipšođ Sajos infočuágástuv, huolâttiđ čuákkimsajeväärridmijn, jotteemkocemist sehe čuákkim- já tábáhtusorniimijn sehe vala oovdânpyehtiđ Sajos táállun. Ovtâstum aalmugeh lii nomâttâm 9.8. aalmugijkoskâsâš algâaalmugij peivin . Lekkâmpeivi aalgij povdejum kuossijd uáivildum tilálâšvuođáin. Lasetiäđuid virgeest addel haldâttâhčällee Anneli Länsman, puh.. Máccoo Minna Saastamoinen lii tatavesämikielâ táiđusâžžân palvâlâm oppâkirjekuástideijeid meiddei Taažâst. Mane halijdih nuorâičällen ? Sämitige webropol-koijâdâllâm säämi kielâlaavâ olášuumist Lasseen njuolgâdusah kyeskih kirholijd palvâlusâid já máttááttâs. Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) lii Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij koskâsâš parlamentaarlâš oovtâstpargo-orgaan. 1 lii almostittum ive 2011. Sämitigge juovij stipendijd sämikielâ uáppeid 7. Tot tiäduttij sämmilij vuoigâdvuođâid luánduvaarijd já kielân já meridij ohtsâšsämmilâš Sämirääđi vuáđđudmist. Kove : Inga-Briitta Magga Suáđigil luvâttâh: Juho Yliriesto (tavesämikielâ) Nuorttâsämikielâlâš rukkooskirje ( Mo lidvaǩe ´rjj ) almostui ive 1983 já Johannes evaŋgelium ( Evvan Evaŋǧe ´lium ) ive 1988 . Tastoo monnii muddoost suáitiškuođijm sämikielâlâš muusik já ko čuákánpieijâm hámášui , te mii suáittim musikkist šoodâi sämikielâlâš rock . Aalmugjesâneh, Lasseen sun lii porgâm syemmilij njunosjuávhuiguin, nuuvtgo Tero Saarinen Companyin já Compania Kaari & Roni Martináin. Algâaalmugjulgáštuš ulmen lii tivvoođ taid historjálijd puástuvuođâid. Gratinistum luosâleibi 14,50 eurod Suomâst , Ruotâst já Taažâst lii merikoskâsâš haldâttâsâi koskâsâš oovtâstpargo sämiaašijn . Pargopáájáporgâmpeeivij ääigi pyevtitteh kirjálii materiaal, mon vuáđuld almostiteh proojeekt loppâpuátusin sämimáttááttâs idea- já raavâkirje. Pelettisvuođâ turviimân uásálistee ohtâvuođâtiäđuh ađai nommâ, čujottâs, puhelinnummeer já šleđgâpostâčujottâs lahtojeh iävtuttâsân sierânâs, toppum kirjekooverttâst, mii liäkkoo árvuštâllâm nuuhâm maŋa já kišto loppâpuáttus čielgâm maŋa. Hitruu1 Perruu kiävttám kielâ vaikut meiddei identiteet ovdánmân. Oovdânpyehtip taa sämmilijd taidârijd, kiäh láá väridemnáál tilálâšvuođáid. Tuáivumield almosciälkkámuš váldoo vuotân Ruošâ energiapolitiijkâst. ” Mij algâaalmugeh já säämi parlamentaarlâš rääđi kolgâp rähtiđ iävtuttâsâid tast, maht julgáštâsâst čuážžoo tehálijd aašijd puáhtá olášuttiđ. Laapi läänihaldâttâs 1995 _____________________________________ Tot lii tavesämmilij ärbivuáválâš muusik já ton nabdeh lemin ohtâ Euroop puárásumosijn ain ellee muusikärbivuovijn. Seminaarist Suomâ säminuorâi saavâjođetteijee Tuomas Aslak Juuso tiäduttij OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi julgáštâs merhâšume ubâ sämikulttuur- já kielâ oovdedmist já ohtân kuávdášlâš äššin ILO 169-sopâmuš ratifisistem prosessist. ” Sämitigge tieđeet Eromâš hástusin lii-uv tot, maht aarâhšoddâdmist váldojeh vuotân párnáá kielâlâš táárbuh maaŋgâmuđusâš páárnášjuávhust, mast láá sierâlágán uáppeeh já kiäi kielâtááiđu tääsi já torjuu táárbuh muttuusteleh ennuv. Toimâpäikki lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist , Anarist . Räjioovtâstpargon pyevtittum sämikielâlij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ráhtusijd kolgâččij čielgâsmittiđ virgálii oovtâstpargosopâmuš vievâst, mon finnim ovdáničij puoh pyeremustáá Tave-eennâmlij sämisopâmuš peht. Täsiviärdásii já torvolii kontakt läčimân puáhtá pargee asâttiđ jieijâs fyysilávt párnái táásán lättei. Sämmiliih uážžuh Anarân jieijâs kulttuurkuávdáá, mon uáivilin lii adeliđ sämmilijd pyerebijd iävtuid toollâđ já ovdediđ jiešráđálávt kulttuuris, kielâs já ohtsâškodde-elimis, tipšođ já ovdediđ kielâlâš já kulttuurlâš jiešhaldâšem sehe tuárjuđ sämmilij almos eellimtile ovdedem. Stuárráámus uási sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst , sämikielâlâš tiäđusirdemist , kirjálâšvuođâst , musikkist já puohâin almostittum sämikielâlâš materiaalist lii tavesämikielâlâš . Tyeji čokkân maaŋgâin kolledum já vielgiskolledum stälitaldrikijn , moh hämmejeh maaŋgâtásásii suonjârdeijee virde sali siäinán já sárnumstovlin . Puovtijm oovdân, ete nuorttâlâškulttuurkuávdáá jotonpieijâmân kalga kavnâđ jotelávt ruttâdem. Do-kument kieđâvuš puásuialmaa uáinust puoh tom , mii luándust tábáhtuvá . Saijoos kietâtyejipáájáid olášutteh 1.7. - 15.8.2014 koskâsii ääigi argâpeeivij tme 11-17. Stubb haldâttâs ohjelmân. Sämikielâ táiđu kiäččoo occei hiättun . Suomâ vuáđulaavâ mield lii sämmilijn algâaalmugin vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur (PL. Ovdâmáttááttâs máttááttâsvuávám vuáđustâsah stivrejeh väldikodálávt ovdâmáttááttâs siskáldâs, kvaliteet já páihálij máttááttâsvuáváámij rähtim. Kiišton puáhtá uásálistiđ enâbáin-uv ko ovttáin iävtuttâssáin já taid puáhtá vuolgâttiđ siämmáá kirjekooverttâst . Euroop rääđi, sämitigeh já olgoašijministeriö uárnejeh seminaar ” Sämmiliih – aalmug, kulttuur já kielah já Euroop rääđi ” säämi kulttuurkuávdáš Sajosist 28.11.2014. Palhâšume kenigit uážžoo juátkiđ pargo sämikielâ sajattuv já sämikielâlij palvâlusâi pyereedmân. Tyelji - talja Strategiast já oovdedmist kiddejuvvoo eromâš huámášume sämi-, romani- sehe seevvimkielâ sajattâhân. Sämmiliih palvâlii luánduhäldeid, tego almaid pieggâalmaa, (Biegga-almmái, Bieggagállis), äijihšooŋâimmeel (Dierpmis – Äijjih- Àddja) sehe nisonijd ennivuođâ immeel Sáráhká já miäcástem immeel Juoksáhkká. Vuossâmuu juáigusis sun rahtii 3-ahasâžžân já vuáđuškovlâäigin suu movtijditij muusik rähtimân muusikmáttáátteijee Niilo Rasmus. Lahâčällee váldupargon lii toimâđ sämmilii vuoigâdvuođâi kyeskee aašij valmâštâllen já oovdânpyehten sämitige haldâttâsâst. ( MYR ) ) Ruávinjaargâ kaavpug nuorâisaje Mondest nuorah lávluh, jyeigih já suáittih tave-, aanaar- já nuorttâsämikielân pessijái maŋa. Čäällimkode vuáđusteijee iävtuttâsâst almosciälkkámuššân ij lamaš aalgâst säänigin algâaalmugij vuoigâdvuođâin. Kuorrâs ollásávt sämiparlamenttârij vuossâmuu konferens almosciälkkámušân, Juhâmohe julgáštâsân, já tiäddut taan julgáštâs vuáđu tehálâšvuođâ, Taat kirje heivee sänikirjen maaŋgâahasáid : kielâpiervâlist párnááh pyehtih keččâđ kuuvijd oovtâst tipšoin já tienuuvt oppâđ saanijd savâstâllâm peht . Sämitigge kolgâččij vuáđudiđ ive kielâtaho - palhâšume, mii mieđettuuččij pyeremustáá sämmilij kielâlâš tile pyeredâm staatâ tâi kieldâi ohtâdâhân tâi eres uážžoi já návt toovân movtijditáčij positiivlávt virgeomâhijd pyerediđ sämmilij kielâlâš tile. Sämmilij aalmuglâšteatter Beaivváš puátá Sajosân pasepeeivi 26. kuovâmáánu. Säämi Kielâkäldee päikkisiijđoin www.giella.org kávnojeh tärkkilub tiäđuh Säämi Kielâkäldest já äidikyevdilis tiäđuh áámmát- já reesuurskuávdáá tooimâin, sehe uđđâ teermih já normimeh. Kuávluovdedem stivrejeijee laavâ mield sämitigge ráhtá Laapi eennâmkoddeohjelm sämikulttuuruási. Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde ( 14 ) Sämitige váldutoimâsaje lii Anarist säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ Suomâ sämitige čäällimkoodán 10.12.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin: Sajos, 99870 Aanaar. 3.2. Sopâmuš olášuttem ovdedeh sierâ čanosjuávhui ovdâsteijei nk. biodiversiteetpargojuávkku sehe ton vuálásâš artikla 8(j)-äššitobdeepargojuávkku . Algâaalmugij muusikfestivaalâ Ijâttis Ijjâ uárnejuvvoo puáttee ive porgemáánu 21.-23. peeivij. Pargoh lohtâseh eres lasseen säämi kielâlaahân já eres pargoid, moh väätih sämikielâ äššitobdeevuođâ. Sahâalmai Eero Heinäluoma adelij ovdâskode skeeŋkâ sämitiigán. Sämitigge tuáivu , et palhâšume movtijdit Iänuduv kieldâ pyerediđ sämikielâ sajattuv ovdedem kieldâ puohâin uásisuorgijn já meid eres virgeomâháid pyerediđ sämikielâlijd palvâlusâid . Syemmilii já sämmilii aassâm rääjjin lâi nk. ” Laapi já Läädi rääji ”, mii juuđij tááláá sämikuávlust mäddiláá. Iärásij kunnijâttem já vuotânväldim sehe sosiaallâš tááiđuh já sierâdem láá kuávdášlâš saajeest aarâhšoddâdmist. Sämitige stivrâ merkkij tiättun Sämitige pargopyereestvaijeemkoijâdâllâm puáttus já adelij pargopyereestvajemân kyeskee ovdedemtooimâi valmâštâllâm pargoviehâpoolitlij äššikiirjij olášuttem čuávvumjuávhu pargon. Eromâšávt torjuin tähiduvvoo säämi puásuituálumaali jotkum. Sämmiliih cevzih ain, jis kavnâp vyeimi nubbe nubijnân já toollâp kiddâ sämiaalmug siärvuslâšvuođâst, sämmilii identiteetist já kulttuuräärbist. Taveuási puásuituálleeh láá toohâm ääšist rikosalmottâsâid já paalgâs lii toohâm miärádâsâid, main tot lii vaattâm maadâ kuávlu puásuituálleid tuálvuđ poccuidis jieijâs kuáttumenâmáid. Seminaar lehâstâm sämitige iäláttâs- já vuoigâdvuođâlävdikode värisaavâjođetteijee Heikki Paltto muštâlij sämikielâ já iäláttâsâi koskâvuođâst. Kuálástemäärbi uhkedeh sämmilij meddâlvarrim päikkikuávlust já kuálástem hiäjus kannatteijeevuotâ. Ministerjuávhu vuáđudem meerhâš meiddei tom, ete staatârääđi ana sämmilâskirjimij olášuttem čuuvtij tehálâžžân ” Näkkäläjärvi tiädut. Pyevtittâs: Säämi máttááttâskuávdáš 2008 Ciälkkámušâst sämitigge piejâi meerkân mieđetteijee ovdánem Yle Sápmi tooimâst. Sosiaal- já tiervâsvuođâčällee Sämitige stivrâ čokkânij 17.4.2015 Anarist. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi. Juáigus uulât olgoláá ko säänih, aldeed já ovtâstit hiäimuid, skipárijd já olmoošsuhâpuolvâid. Ruotâ sämitige stiivrâ saavâjođetteijee Ume konferens tuhhiittij julgáštus tave-eennâmlii sämisopâmušâst sehe julgáštus, mii kuáská s ämmilij ärbivuáválij aassâmkuávlui luánduriggoduvâiguin ávhástâlmân. Loppâäššikirje Lam vises tast, ete sämisiärváduv já sämitige tuárjum sämmilâšmiäruštâllâm šadda vuáimán ovdil vaaljâid já sämitigge kieđâvuš ucâmušâid sämitige vaaljâluvâttâlmân uđđâ miäruštâllâm vuáđuld ”, sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi muštâl. Sopâmušuásipeleh kalgeh riemmâđ toimáid kulttuurolgospyehtimij suojâlmân já turviimân (6 artikla). Ruotâ vuáđulaahâ tuubdâst sämmilijd aalmugin . Vyesimáánu pelimudo räi uáinusist lamaš čáitálmâs lii olášittum Briceđo kyevti Säämi čuovâkuvvim-määđhi puátusin. Sämikuávlu kulá eromâš puásuituálukuávlun , kost poccuin lii rijjâ kuáttumvuoigâdvuotâ . Čuákkim tuhhiittij sämitige ciälkkámušâid já valjij ovdâsteijeid sierâlágán pargojuávhoid Klemetti Näkkäläjärvi sajan. xxx Rokuast, kuus sämikuávlust lii kuhes mätki já váátá maaŋgâ peeivi mađhâšem. Tuorâstuv muusikkejâlmâs saijeen lii suullân 400 jiegâ Dolla-auditorio, mast lii kevttimnáál šievšlaajâg tekniik čuovâidiskuin já piähtusijdiskuin. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Lahtos 2 : Tuávvášmateriaal : utkevuoigâdvuotâčielgiittâs Ärbivuáválii sämimusikkist láá maaŋgah vuáđuprinsiipeh, moh láá siämmáásullâsiih Viestâr-Siberia maaŋgâi algâaalmugij musikkijn. Sämimáttááttâs pedagooglii ovdedem meerhâš el. máttáátteijei áámmáttááiđu ovdedem nuuvt, ete sij uážžuh ovdiist pyerebijd kiärgusvuođâid väldiđ máttááttâsâst vuotân kielâlávt já kulttuurlávt epiohtâlii uáppeejuávhu. Tot ana huolâ laavâst uáivildum jurgâlusâi tooimâtmist jieškote-uv virgeomâháid já lájádâssáid, iššeed virgeomâhijd já lájádâsâid sämikieltáiđusâš tuulhâi hahâmist sehe eres säämi kielâlaavâst uáivildum pargoin sehe čuávu säämi kielâlaavâst asâttum mittomerij olášume já taha táárbumield alguid sämikielâ kevttim oovedmân. Kooveest kamuvsyeinivierâ puunnjâm já kuovlâlem valmâš vierân. – Julgáštusâi olášume lii nanosávt čonnâsâm sämitige resurssáid já staatâi haalun oovded sämmilij vuoigâdvuođâid. Pargoh já toimâ Tuoddârist aassâm tábáhtuvá iänááš kuáđist tâi láávust, mii addel páárnážân šiev já rievtis kove sämmilii eellimhäämist. Biodiversiteetsopâmuš olášutmân kyeskee miärádâsah já avžuuttâsah adeluvvojeh uásipeličuákkimist , mii tuálloo kyevti ive kooskâi . Proojeektčällee lii palvâluskoskâvuođâst Suomâ sämitiigán já pälkki miärášuvá Suomâ sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi VI. Säämi párnáikulttuurkuávdáá ulmen lii eres lasseen lasettiđ sämipárnái já – nuorâi tobdo jieijâs kulttuur kuáttá já adeliđ sijjân máhđulâšvuođâid omâstiđ jieijâs kulttuur ärbitiäđuid já – tááiđuid sehe nanodiđ sii kulttuuridentiteet. Majemuu love ihheed lep mudoi-uv iällám stuorrâ nubástus ääigi, ko sämmilâš ij innig taarbâđ hepâmâššâđ jieijâs pic nubijkejij, sämmilâšvuođâin puáhtá joba čiävluttâllâđ. Párnáá kalga registeristiđ tállán šoddâm maŋa. Vuolgât iävtuttâsis já toos lohtâseijee kirjálijd vuáđustâsâid, kukkoduv peeleest enâmustáá 1-2 siijđo, majemustáá vyesimáánu 30. peeivi 2014. Mii iäláttâsah láá ovdánâm oovtâst luánduin já elleiguin já taibâm teehin arktâlijd tiilijd, toh lääččih iävtuid riges sämikielân, tuárjuh sämmilii siärvádâhvuáháduv siäilum já láá sämmilii eellimvyevi uási. Servi tooimâi aktiivlávt eres lasseen puásuisämmilij já eennâmviljâleijei ruossâlâsvuođâi čuávdimist já vaikuttij sämmilij škovlâtile ornim komitea aasâtmân. Sämitigge lii almostittâm ohtsis käävci uđđâ materiaalid ive 2014 vuossâmuu ohoi ääigi. Säämi parlameentah já parlamentaarlâš ohtsâšpargo hämmejeh uđđâ ääigi sämipolitiik, ráđádâlmáin aktiivlávt staatâi haldâttâsâiguin já virgeomâhijguin. Sämikielâg palvâlusah interneetist Unna Junná aalgij ive 2007 Pargoh lohtâseh eres lasseen säämi kielâlaahân já eres pargoid, moh väätih sämikielâ äššitobdeevuođâ. Tyeji lii ain-uv tehálâš sämmilâš kulttuurtahhee já iäláttâs. Kulttuurehidist Tiina Sanila-Aikio, Liisa Holmberg já Juha Guttorm adeleh kukáid kulttuurkuávdáá nommâkišto vyeittei Matti Morottajan sehe lasâlijnekišto vyeitteid Tytti Bräysyn sehe Anna-Leena Pyylampin. Lasetiäđuid sajasâšvuođâst addel haldâttâshovdâ Juha Guttorm, puh.. Tyeji lii niävvu , mon peht máttáátteh kulttuur , ton áárvuid , filosofia , jurdâččemvyevi . Lam ilolâš, ete uážžup ohtsâštave-eennâmlâš oovtâstpargo joton 8(j)-aašijn. Puohâi sämikielâi tile lii huolâstuttee já sämiaalmug iälá kielâmolsom ponjosist. Villat-juávkku vuálgá väldikodálii tábáhtusân pitáinis Dan man oainnát, mon stivrejeijen lii Niilo Rasmus. Kielâpalhâšume ulmen lii išediđ sämikielâ ovdedmist tâi siäilutmist Taažâst, Ruotâst, Suomâst já Ruošâst. Toimâlâš šoddâdem naanood suhâpuolvâi koskâsâs siärvuslâšvuođâ. 7. Julgáštus tiäddut eres lasseen sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ já pargo tave-eennâmlii sämisopâmuš ááigán finniimân. Sämitige stivrâ čokkânij 17.4.2015 Anarist. Säminuorâi taaiđâtábáhtus aldan . Luholâš uđđâ ive ! * Jienâtävistem * Paddimmáhđulâšvuotâ Sämitigge almoot uuccâmnáál Anarâškielâ kielâjurgâleijee virge Vuoigâdvuođâääšist kalga sierâ väldiđ vuotân párnáá ahe- já ovdánemtääsi. Outi Portti (anâraškielâ) Čielgiittâsâst totkoo meiddei main suorgijn lii tárbu sämikielâlâš pargeid sehe magarijd pargoid puáhtá porgâđ ollásávt káidusin. Staatah já sämitigeh kiärguseh sämisopâmušráđádâlmáid Puásuisämmilâšperruu pärnin já sämmilâšpuásuituálu já –kulttuur totken tiäđám, et ulguupiälásiih totkeeh iä lah finnim tutkâmušâinis ain tuotâvuođâ västideijee kove sämikulttuur vijđes kulttuurlâš tiätuvuáháduvâst já puásuituálukulttuurist – sij iä lah iberdâm mii kulttuurlâš koodijd olmânáál. Littoost čaddeh Piäiváá kaandah (Kállákaandah / Gaalla-baernie), main sämmiliih láá vuálguliih. Sämiteatter Beaivváš lávdástâl Sajosist Olmoošvuoigâdvuotváldálâš tiäddut, ete ratifisistemproosees ij koolgâ anneeđ nollátiäivásemspellân, mast tuše nubbe uásipeeli vuáittá, peic meid väldiaalmug eennâmkevttimvuoigâdvuođâid já vuoigâdvuođâ hárjuttiđ iäláttâsâid kalga väldiđ vuotân. Taaidâtábáhtusâst väljejuvvoo säminuorâi ovdâsteijee väldikodálâš Nuorâ Kulttuur-tábáhtusân, mii uárnejuvvoo Lappeenrantaast vyesimáánust. Konsertist kuullâp ärbivuáválâš já uđđâáigásâš juoigâm sehe eres sämimuusik. Säämi-suomâ-säämi sänikirje láá koijâdâm ennuv ovdebáá teddilâs nuuhâm maŋa. a) Nommâkištoin occoo säämi kulttuurkuávdážân uánihis, pehtilis, mielânpäccee já iäruttuvvee sämikielâlâš noomâ, mii kovvee kulttuurkuávdáá Sämitiggeest adelum laavâ (974/95, nubástum 1279/02) 27 § mield iävtukkâs sämitige vaaljâin pyehtih asâttiđ ucemustáá kulmâ ulmuu, kiäh láá merkkejum jienâstemvuoigâdvuođâlâžžân sämitige vaaljâluvâttâlmân. • máttááttâllâđ kevttiđ luándu materiaalâid jieškote-uv iveaaigij Tanssâ Sämitige ohtâvuođâst tuáimá nuorâirääđi. org-nettisiijđoi peivideijen. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi IV . MINIHÄÄMI 195 ulmui Uápásmuim kielâ- já kulttuurkuávdáá tooimân já peesâim čuávvuđ máttááttâs. Linjiimeh láá sämikulttuur já sämmilâšpuásuituálu tááhust tuođâi pyereh. Sämitigge uárnee bussisáátuid Hettaast , Ucjuuvâst já Vuáčust Anarân sehe maasâd . xxx Sopâmuš ratifisistii Suomâst ive 1986 . Huápulâš aašijn pivdep väldiđ ohtâvuođâ sämitiigán puhelimáin . Nuuvt kuhháá ko aanaar- já nuorttâkielâ uásild ij lah virgálâš kielâtááiđu čäittim- / tuhhiittemvuáhádâh (tegu kielâtutkos) uárnejum, noomât säämi kielârääđi äššitobdeelävdikode, mon pargon lii tábáhtuskuáhtásávt tuođâštiđ ulmuu kielâtááiđu aanaar- já nuorttâkielâ uásild. Sopâmuš kieđâvuš aalmuglij ucceeblovoi kielâlijd já kulttuurlijd vuoigâdvuođâid. , TEM. Sämitigge kalga faallâđ tâi čäittiđ tom, kote pasta faallâđ säämi kielâlaahân já sämikulttuurân kullee škovlim- já máttááttâspalvâlusâid kieldáid, staatâ virgáduvváid já finnodâhlájádâssáid. Sämitigge páhudij ciälkkámušâstis ete Suomâst láá šiev iävtuh ratifisistiđ sopâmuš já huáputtij ratifisistemproosees algâttem. meriáigásâš já olespiäiválâš virgekoskâvuotân 4.6. – 31.8.2012 koskâsii ááigán. Ärbivuáválâš puásui-sierah láá oppeet finnim uđđâ, mielâkiddiivâš häämis ! Iähân toh tarbâšiččii leđe nuuvt ennuv . Rähtee lii uđâsmittâm kirje iänááš teevstâi uásild. Sämityeji juáhhoo nk. timmâ já korrâ tuojijd . Säämi luánduenâduvah já sämimuusik lijjii venezuelalijd eksootliih já maagisiih , “ tagareh maid sij iä lamaš uáinám ige kuullâm kuássin ovdeláá ” . o SPR vuálásâžžân tuáimih nuorâilävdikodde sehe tárbulâš meeri eres lävdikodeh SPR pargoi pehtilis tipšom várás. Talle ellii čaggeest masa jyehi peeivi já poccuuh lijjii lojebeh. Muttem maŋa äššitobdeejesâneh väljejuvvojeh enâmuštáá vittâ. 2. * Čájáttâssaje : 84 m2 ( kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 4,5 m ) . Nubástutmáin pálkkááttemvuáháduv kalga sämikielâ luhâmist toohâđ ekonoomlávt kyeditteijee. PKK taarbâš kulttuurkuávdáá tiilijd teatterčájáttâsâi hárjuttâssaijeen já čáitálmâstooimân . Peivimäälis fálloo argâpeeivij vu-vá tme 11-15 . Maahisweb - Sämimuseo Siijdâ párnáisiijđoh Aarâhšoddâdem stivrim Sämitige nuorâirääđi ocá meriáigásâš proojeektpargee Säämi kulttuurkuávdáá válduláigulâš lii Sämitigge já ton ovdâsvástádâssân lii kulttuurkuávdáá almolij tiilij kiävtu koordinistem já ovdâskulij laiguuttem eres tuáimeid. Oovdânpyehtee váldupargon lii toimâđ sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikode oovdânpyehten já čällen. Čuákkimân uásálistij viijđes juávkku sopâmuš ratifisistem staatâi ovdâsteijeid, tárkkojeijeid sehe algâaalmugij ovdâsteijeid Ohtâvuođâ Ohjelm já purâdempalvâlusâid finnimnáál meid stuorrâ juávhoid . Iänuduv luvâttâh: Anne-Maret Labba (tavesämikielâ) já Niko Näkkäläjärvi (tavesämikielâ) Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ministerčuákkimist Helsigist Oovdânpyehtim jođettiččij sämikuávlu uásild palvâlusâi čokkânmân, kooskâi šoddâmân já máhđulávt meid sämikielâlij palvâlusâi hiäjuusmân. Stuárráámus uási sist áásá Taažâbeln. Meid kiđđâaabisân lii puátimin pargokirje . Sämitige ovdâsteijeeh oovdânpuohtii sämikulttuur já sämikielâi tile Studia Generaliast majebaargâ 5. vyesimáánu. xxx , mii pyevtit sämikielâlijd uđđâsijd sehe teddilum loostân ete viärmán. Škovlimvuáháduv kyeskee iävtuttâsah: • povdiđ páihálijd sämitaaidârijd kolliistâllâđ, kolliistâllâđ taaidâ- já kulttuurtábáhtusâin Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsât Heikkuri Pertti Äššilistoost láá meid tieđettemääših sehe värijeessân nomâttem sämitige nuorâirááđán. Ruttâdem ij koolgâ vuáđuduđ kuorâttâllâmvárásâšvuotân já ruttâdem kalga turviđ toorjâiävtuid tevdee occeid. xxx Anarâš pivtâstem , Toimâtoorjâ 4 800 € 13.00 Paaneel čuákánkiäsu já savâstâllâm Sämikielâlij palvâlusâi uážžum kirholâš toimâttâsâi, tegu hávdájái, kastuu já vihkâm ohtâvuođâst lii máhđulâš Sämikuávlust, mii lii sämmilij paapân kullee kuávlu. fi, 040 732 55 03 uáppá anarâškielâ já kulttuur škovlimohjelmist SMK:st Aalmugijkoskâsâš kulttuuroovtâstpaargon juohhui 35 000 eurod . Suomâst sopâmuš algâaalmug- já páihálâš siärváduvvâid kieđâvuššee artiklah kyeskih sämmilijd. Puhelinnummeer palvâl argâpeeivij tme 9.00–15.00. Čuákkim puáhtá čuávvuđ meid čuákkimsalist. Sämitigge já Meccihaldâttâs lává ráđádâlmijnis puáttám tom mielân , et sierânâs pargojuávkku valmâštâl Akwé:Kon - ravvui heiviittem Pänituoddâr meccikuávlu hoittám já kevttimvuávám rähtimist . Tast piäiváá pärni maađhâš jietânâsâi enâmân, ráhistuvá tobbeen jietânâs nieidân já loopâst náájá suin. Evankellâs-luterilâš kirholâščuákkim Staatah kalgeh meid visásmittiđ , ete staatâst láá ucceeblovokielâliih juávkkuviestâdemniävuh ( artikla 11 ) . Anarist 12.2.2015 Sämitigge Sämitige nuorâirääđi Sämitigge kolgâččij vuáđudiđ ive kielâtaho - palhâšume, mii mieđettuuččij pyeremustáá sämmilij kielâlâš tile pyeredâm staatâ tâi kieldâi ohtâdâhân tâi eres uážžoi já návt toovân movtijditáčij positiivlávt virgeomâhijd pyerediđ sämmilij kielâlâš tile. Säämi aarâhšoddâdem ovdedemen juátkim váátá merikoskâsijd viármádâhkuáhtáámijd. 10 Feodoroff Veikko Armas Puásuialmai Aanaar Säminuorâi muusikjuávhuh miänástuvvii Tuurku tábáhtusâst fi tâi ritva. Pedagogâlâš tooimâ Mut te sun huámmášij, maid sun koolgâi porgâđ! Eellimvuáimálij sämi-iäláttâsâittáá sämikielâ hiäjusmuvá ” . kove vyelni). Viäskárist lii sieminkievkkân, kost lii jieŋâskäppi, čääci sehe mikrouvnâ. Sopâmuš kiäldá el. Staatârääđi prinsiipmiärádâsâst láá artikla 8(j):n já sämmilijd kyeskee merhâšittee tooimah já ulmeh: Táálááš piätumeeri puásuituálukuávlust lii toohâm vaigâdubbon já muttán puásui-almaa aargâ, ko piäđu koddem poccui meeri lii lasanâm uáli jo ennuv majemuu kyevti ive ääigi. Sämivuástásâš čäällim hiäjusmit sämmilij máhđulâšvuođâ uásálistiđ ohtsij aašij tipšomân já almos elimân. Meccirääđi Säämi tyejeest láá Tave-enâmijn jieijâs ornijdumeh, moh tipšoh eres lasseen vyebdim- já čáitálmâstooimâ. Sämitige vaaljâi budjet lii 250 000 eurod. Artikla 8(j) já ärbivuáválii tiäđu syeji lahtoo meid tave-eennâmláš sämisopâmušân já säämi parlamentaarlâš rääđi tooimâ oovdedmân. Ryešilijd pustávijd oppim-uv tuše muádi tiijmest . Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Sopâmušâst tiäduttuvvoo párnáá hiäđu uáinimčievâ puohâin párnáá kyeskee tooimâin. Ovdâmáttááttâs lii uási aarâhšoddâdem. Sopâmuš 17 artikla mield staatah kalgeh tähidiđ ete párnááh uážžuh tiäđu maaŋgâ sierâ käldein . Lasetiäđuid addel saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, tel. +358(0)50 3001780. Vaaljâpaajeest sämitigge viggá lääččiđ uđđâ viirgijd sämitiigán sämikielâlâš palvâlussáid , sämikuávlu ulguubeln ässee sämmilij vuoigâdvuođâi oovdedmân , pirâs- já ruukilahâaašij oovdânpyehtimân sämitiggeest sehe vuáđudiđ säämi iäláttâsruttârááju , moin puáhtá tuárjuđ sämi-iäláttâsâid já ärbivuáválii tiäđu siäilum ärbivuáválâš sämi-iäláttâsâst . Almottâtmeh láá suulân 300 vittnubálov sämikuávlu škoovlâst . Suáđigil tábáhtusân vyerdip ovdebij iivij náál ohtsis 400 ulmuu . Sämitigge pivdá staatârääđist ohtsâščuákkim algâaalmugvuoigâdvuođâi oovdedmân. Sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâsâst já ton tilálâšvuođâst láá ennuv vááijuvvuođah meid sämikuávlust, mut sämikuávlu ulguubeln tilálâšvuotâ lii kriittisâš. Seminaar ulmen lii lasettiđ tiäđulâšvuođâ sämmilijn , ovdediđ soováášvuođâ já maaŋgâhámásâšvuođâ sehe lasettiđ tiäđulâšvuođâ Euroop rääđist já ton orgaanijn . Kulttuurmeriruttâ 2013 tave-eennâmlij sämiseervij tuárjumân Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi IV já tast III-II juávhu mield (vuáđupälkki 2448,54 – 2505,49 eurod / mp). * Čuákkimfaalâdmeh. Luuvâ lase. Kielâkäldee – jotkâproojeekt ruttâdeh Interreg V Davvi Sápmi – kuávlu, Lapin liitto, Romssa kundá sehe Taažâ, Ruotâ já Suomâ Sämitigeh. Nommâ symbolisist säämi kulttuurkuávdáá merhâšume sämmiláid aldažin já áárvustoonnum saijeen. Suomâst ij vaidâlitteht lah oovtâgin minister pääihi alne staatârääđist tábáhtum nubástusâi tiet. Taiduu vuovijguin puáhtá sämmilâšvuođâ kieđâvuššâđ maaŋgâpiälásávt. Uážuččij ton čage ááiđán ucebáin-uv almaijuávhoin. Pargo miänástuvvee tipšom išedeh hiäivulâš ollâškovlâtuđhos, hárjánem vátávâš haaldâtlâš pargoin, jođetmist já tave-eennâmlâš ohtsâšpargoost, šiev vuáruvaikuttâstááiđuh sehe kelijdeijee táru- / ruotâkielâ já šiev suomâkielâ táiđu. Luándulâš maaŋgâkulttuurlâšvuotâ vuáđuduvá ohtsâšovdâsvástádâslâšvuotân, mast eres ohtâgâsah já kulttuureh láá täsiárvusiih. Puohnâssân koččâmâšluámáttuvah vuolgâttuvvojii 169 vuástáväldei já vástâdâsah pottii 109 vuolgâtteijest. Sist paijeel 60 prosenttid ääsih jo päikkikuávlus ulguubeln, mii aasât sämikielâlâš máttááttâsân, palvâlussáid já tiäđujyehimân uđđâ vátámâšâid. Säämi tyejeest láá Tave-enâmijn jieijâs ornijdumeh, moh tipšoh eres lasseen vyebdim- já čáitálmâstooimâ. Jyehi kuávlust lii jieijâs tääpi rähtiđ sämityeje. Festivaal teeman taan ive lii algâaalmugij oohtânkulluuvâšvuotâ. Täsiviärdásii já torvolii kontakt läčimân puáhtá pargee asâttiđ jieijâs fyysilávt párnái táásán lättei. - arkkitehtuurlâš hämikielâ. muštâleijee kiävtun). Haavâ ulmen lii ovdediđ meid uđđâ sämiteemalâš tábáhtusâid, ko tain lii positiivlâš vai-kuttâs kuávlu iäláttâstooimân já eellimtilán. Ovtâstum Aalmugij julgáštus algâaalmugij vuoigâdvuođâin Rijjâhámásijd ucâmušâid kalga toimâttiđ riehtiministeriön majemustáá 21.4.2011 tme 16.15 . – Viigâm taan vaaljâpaajeest ovdediđ sämiaašijd nuuvt pyereest ko máhđulâš , mon maŋa kuáđám pargo nuorâbáid . Tiäddut, et staatâin lii ovdâsvástádâs OA algâaalmugjulgáštâs vuáimánjoođeetmist, já čuujoot siämmást, et sämiparlamenttârijn já sämitiggeest lii ovdâsvástádâs anneeđ huolâ tast, et algâaalmugjulgáštâs njuolgâdusah tottâluvvojeh já nuávdittuvvojeh, Čuákkimist lii uáivilin valmâštâllâđ oovtâst iävtuttâsâid sämikulttuur syeje pyereedmân. Kuulmâ eennâm sämitiigijn láá ovdâsteijeeh aalmuglijn ráđádâllâmairâskuudijn. Ruotâsämmilâš Maj-Lis Skaltje lii suu čallust Luondu juoiggaha kuvvim juáigus čuávuvávt (2005): Kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâi olášume ubâ enâmist Sämitigge lii toohâm alguu máttááttâsministeriön Unesco immateriaallâš kulttuuräärbi suojâlemsopâmuš ratifisistmist , mii suojâličij sämmilij ärbivuáválâš tiäđu já eromâšávt säämi tyejiärbivuáhán lohtâseijee tiäđu . Tohálâšvuođâiähtun lii pargo vaattâm škovlim já sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Škovlim válduteeman lii kielâlávgumvuáháduv heiviittem sämimáttááttâsân . Škovlim ovdâsajasii čuosâttâhjuávkun láá vuáđumáttááttâs sämikielâ já sämikielâlii luokai máttáátteijeeh , mutâ fáárun peessih meid säämi arâšoddâdemsyergist tuáimeeh , luvâttuv sämikielâ máttáátteijeeh já sämikielâlii áámmátlii škovlim máttáátteijeeh . Ađai Ilo 169-sopâmuš ratifisistem ij meerhâš tom, ete sämmilij vuoigâdvuođâsajattuv ovdedem pisáničij teikâ ete puoh vuoigâdvuođah liččii tääl čovdâšum. "Täst lii pyeri juátkiđ . """ Algâaalmugjulgáštušâst lii merhâšittee raavâlâš árvu ton ollâ lavâlâšvuođâ tiet, tastko OA almosčuákkim merhâšittee eenâbloho tuhhiittij julgáštuš já algâaalmugsiärvádâh tuárju julgáštuš. Haavâst láá mieldi aldasáid 40 sämikieláin pargee arâšoddâdeijed, máttáátteijed já uápped, kiäh loheh máttáátteijen. 1 meriáigásâš anarâškielâ kielâpargee 1 meriáigásâš nuorttâsämikielâ kielâpargee 1 meriáigásâš tavesämikielâ kielâpargee Halijdâm meid kijtteđ oovdeb nuorâ tuáimeid kiäh láá lamaš oovdedmin mii nuorâirääđi já rähtimin tile mast lii suotâs toimâđ. Čáitálmâs olášittui oovtâstpargoost Briceđo, Suomâ Caracas ambassaadâ já B. O. D. - Corp Banca kulttuurkuávdáá kooskâ já maaŋgâi irâttâssponsorij torjuin. Outi Portti ( anâraškielâ ) čiermih = ž -1 ž - ihásâš puásui Sämitigge pahudij ain, ete pirâsšoddâdem lii sämmiláid já sämikulttuurân uáli tergâd. Suomâ lii ratifisistám maaŋgâid aalmugijkoskâsijd sopâmušâid, moiguin tot lii čonâsâm sämmilij kielâ já kulttuur siäilutmân já oovdedmân. 3 ) ete aainâs-uv ohtâ suu vanhimijn lii merkkejum teikâ ličij puáhtám taan laavâ mield merkkejuđ jienâvuoigâdvuođâlâžžân säämi parlament teikâ sämitige vaaljâin . LuánduohtâvuotâKunnijâttep eellim, luándu já ton resurssijd. säämi haldâšem- , kulttuur , škovlim- já mättimčuákki 9. Njuolgâdusah Sämikielâ Rijdo Njellim kuávlu kiävtust lii vahâgittám Suomâ aalmugijkoskâsâš peggim já luptim savâstâllâm Ovtâstum Aalmugij jieškote-uv orgaanijn. Ruávinjaargâst 15.-16.4. uárnejum tilálâšvuođah lijjii uási sämmilij, staatâi já sierânâsraportistee koskâsâš savâstâllâm, mii šadda jotkuđ tilálâšvuođâi maŋa. Veikko Magga lii vuáččulâš pajeolmooš, Vuáču kuávlust iällám pegâlmâs ” Itäpuolen Keisarinna ” ađai Ponku Iŋgá maajeeldpuáttee. Ličij pyeri kavnâđ tuárvás almolijd teikkâ jobâ irâttâsâi miäldásijd čonnâsmijd tast, et tot ävkki, mii puátá, kiävttoo tego lii lamaš saahâ-uv, adai pargosoojij tuurvâstmân. Näkkäl palgâs lii lamaš ubâ ääigi juohhum siskiibeln kyevti uásán, maadâ- já taveuásán. Vuáđupäälhi lasseen pargoost máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Siärvulâšvuotâ Tuárjup juáhháá vuoigâdvuođâ kulluđ kuusnii. Lasseen sämitiggeest lijjii kerdiluándusiih čanosjuávkku- já ovdâstemteivâdmeh 65 keerdi. Nube válduášálâš toimâvyehhin láá virgeomâhâiguin toohum ráđádâlmeh . Ive 2014 Ijâttes iijâ ohjelmân kuleh nuuvt ärbivuáválii sämimuusik taiđârij lávdástmeh, pajaneijee sämiartistij konserteh, párnái ohjelm, algâaalmugkuosij muusik sehe sämimuusikân vuáijoo klubiehideh. 8. Kirjeest lii tehálâš teema : “ ohtuunâsvuotâ ij lah suámi , mut mainâs uccâ kiäđháš kávná kuittâg ustevijd ! ” Pargojuávhu saavâjođetteijee Heikki Paltto osko, et taat lii šiev vyehi aašij vuáváámist. Tavesämikielâlâš tieđettemčáálus lii finniimist meiddei teddilum version pärniäššiváldálii toimâttuvâst . Ovdedempargoost lii västidâm Aanaar kieldâ peivitipšo hovdâ. Rááđán väljejuvvojeh vittâ eidusâš jeessân sehe sijjân juáhážân persovnliih värijesâneh. Ive 2007 vuáđulahâváljukodde lii vaattâm, et sämitige ovdâstem lahâvalmâštâlmist kalga visásmitteđ aalgâ rääjist já staatârääđi kalga riemmâđ olesuđâsmitmân, mast sämmilij kulttuurlâš já vuoigâdvuođâlâš sierânâssajattâh váldoo ääšimiäldásávt vuotân. Sämitige nuorâirääđi olášut Oahppoofelaš-haavâ ohtâvuođâst čielgiittâs Suomâ sämikuávlu puátteevuođâ pargolâšvuođâuáinuin. Sämikielâ haldâšemkuávlu lii sämikielâ njuolgâdusâi heiviittem váldukuávlu meiddi Taažâst. - Sämikielâlâš aldatipšoo , Männikkö palvâlempäikki , uásádâh Hilla-Puolukka 31 887,00 € Nommâ šoddâd noonâ mielâkuuvijd kietâtyejirähtest, taidârist, miäštárist, máttáátteijest, kielâ já kulttuur sirdest. ” Suomâ aalmugijkoskâsâš olmoošvuoigâdvuođâpolitiik tiäddučuágástuvâin kalga algâaalmugij uasild vuáijuđ jiešmeridemvuoigâdvuođâ lasettem lasseen meiddei vuovij kavnâmân šoŋŋâdâhnubástusân vuáháduumán já viggâđ siäiluttiđ algâaalmugkielâid já - kulttuurijd. Sämitige čuákkim asâttij meiddei kyehti oovtâstpargo-orgaan, nube škovlimaašij já nube sosiaal- já tiervâsvuođâaašij várás. Vuossâmuš tave ooláádmudo parlamentaarlâš foorum tollui Brysselist ive 2009. Lii meid ain máhđulâš , et varriim aaibâs nube enâmân . Škovliimân láá almottâttâm suulân 40 sämikielâ já sämikielâlij juávhui máttáátteijed vuáđumáttááttâsâst, luvâttuvvâst já arâšoddâdmist. Johannes evaŋgelium ( Evvan Evaŋğe ´lium ) almostittui kulmân CD-skiärrun , maid luuvâi Erkki Lumisalmi . + 358 ( 0 ) 10 839 3163 Sajos tuáimei , táluproojeekt mudoi já arkkitehtuur oovdânpyehtimeh älgih tme 13 haldâttâhhoovdâ Juha Guttorm oovdânpyehtimáin . Merhâšitteemusah ohtsii argâpeeivi huksejeijeeh láá sämikielâlâš radio já TV, moi čuávvummáhđulâšvuođah láá internet mield vijđánâm jyehi sajan. Ovdedempargoproosees ääigi sämmilij pargei jieijâs áámmátidentiteet nanodui já koskânâs äššitobdeeviärmádâh vijđánij já šoodâi čavosin. Tot uáivild tom, et sämmilij jieijâs kielân lohtâseijee vuoigâdvuođah, tegu vuoigâdvuotâ kevttiđ sämikielâ virgeomâháin já ášástâldijn virgálâš orgaan čuákkimijn tâi vuoigâdvuotâ finniđ palvâlem sämikielân, lii vyeimist taam kuávlust vijđásubbon ko eres kuávlust Suomâst. VUÁĐUHÄÄMI 260 ulmui Sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâ olášume olesmiärálávt Sämmilij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu lii čonâsâm sämikielân já ärbivuáváláid iäláttâssáid. “ Taat lii uáli tehálâš iävtuttâs. maašin- já pyevtittâstekniik uáppee Tot lii kyevtilov kilomeetter keččin Tärnabyst. Sämikuávlu kieldah, staatâ virgáduvah / finnodâhlájádâsâh já sämiorganisaatioh kalgeh tieđettiđ já kuorâttâllâđ tom, maht säämi kielâlaahâ vaikut pargosiärváduv tooimân. Lasetiäđuid tilálâšvuođâst addel sämitige kielâtorvočällee Siiri Jomppanen säämi kielâtahopalhâšume uásild (siiri.jomppanen@samediggi.fi, +38 (0)10 839 3111) sehe ubâ seminaar uásild saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi (klemetti.nakkalajarvi@samediggi.fi, +358 505242109). tme 15.00 Tiervâpuáttim Servitooimâ oinii vyehhin paijeentoollâđ sämmilâšvuođâ sehe vuástálistiđ lädijduttemviggâmušâid . Aslak Holmberg - värijeessân Martta Alajärvi ŠSäämi kielâlaah⊠torvee vuoigâdvuođâ sämikielâ kevttimân virgeomâháin, riehtilájádâsâin já sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâsâst. Elleekovetaiđust já dokumentijn lii šoddâm vyehi mainâstiđ sämikulttuurist já ton ärbivuovijn sehe kuvviđ väldikulttuurij tooimâi vaikuttâsâin sämikulttuurân já ovtâskâs sämisuvváid. Moh láá já maid pargeh sämitigeh ? Suomâ sämitige ovdâsteijeeh, saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já sämitige stiivrâ jeessân Nilla Tapiola lává tuđâvááh aalmugijkoskâsii artikla 8(j)-pargojuávhu čiččâd čuákkim puáđusáid. Kielâtoimâttâh vuáđudui ive 1992 , ko säämi kielâlaahâ šoodâi vuáimán . Tyeji lii sämmilij kollektiivlâš omâdâh já tot puáhtá uáinusân sämikulttuur holistilii jurdâččem, mast puoh ääših vaikutteh puoh aššijd. Pevdikirjeest láá jiejah artikkâleh moh kyeskih algâaalmugij haaldust leijee geenivaarijd já tooid lohtâseijee ärbivuáválii tiätun . Aarâhšoddâdemstivriimist västideijee pargojuávkku visásmit, et sämmilij aarâhšoddâdemohtâduvâi toimâ tuárju sämipárnáá jieijâs kielâ já kulttuur paijeentoollâm já ovdedem. Sämikuávlu kieldâin finnee Suáđigil stuárráámus lase, veikkâ tobbeen äässih ucemustáá sämmiliih já tuotâvuođâst Suáđigil kieldâ lii puoh ucemustáá ornim sämikielâlâš palvâlusâid kuávlustis. (jurgâlum Ilmari Mattus 2009) Meccihaldâttâs oovtâst sämitiggijn lii jo algâttâm ravvui heiviittem Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttinvuávám rähtimist, vuossâmužžân mailmist. ” Olmoošvuoigâdvuođâairâskode já ton pargováljukode jeessân Kooveest OA algâaalmugij vuoigâdvuođâi sierânâsraportistee, professor James Anaya Ruávinjaargâst. Sämitigge tuáimá nuuvt, et toimâohjelm olášuvá tievâsmiärálávt já ubâ sämitige tooimâ stivrejeh sämitige áárvuh já sämikulttuur miäldásâš vyehi toimâđ. “ Ko mađhâšim vuossâmuu keerdi Sáámán , te enâduv monotoonsâšvuotâ imâštutij muu . Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 31.8.2012 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos, 99870 Aanaar. Julevsämikiel â Aalmuglâšlaavlâ lávloo jyehi saajeest, kost tuálloo sämmilij juhle. Sämmiliih kalgeh jiejah hoittáđ kielâs sämitige pehti. Vuossâmuu keerdi säämi parlamentaarlâs orgaan tuálá čuákkim Euroop parlamentist. Čepis čuovâkuvviimijnis já innovatiivlijd tekniikaid kevttimáin Briceđo fáálá keččeid sehe visuaallii et kielâlii tulkkum sämikulttuurist. Säminuorâid ovdâstâm Bohccostallit – juávkku uážui kijttosijd já kunneemainâšume Oulust väldikodálii Tavesämikielâlâš peivitipšoost kielâtááiđus peeleest sierâlágán kielâtääsi párnááh sajaduveh siämmáá juávkun. Palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi ive 2004 . Sämitige ovdâstij paldâlâstábáhtusâst lahâčällee Aimo Guttorm . M ovtáskim ton ruossâlâsvuođâst, mii lâi šadoi muččâdvuođâ já maaŋgâhámásâšvuođâ sehe ulmuu luokittâllâm- já luávkkudemtáárbu kooskâst. Sämitige almos toimâttâh lii varrim Lävdikodde lii nomâttâm jieijâs koskâvuođâst 4-jeessânsâš pargováljukode árvuštâllâđ puáttám nommâiävtuttâsâid sehe valmâštâllâđ palhâšumelävdikoodán iävtuttâs kišto vyeitteeiävtukkâsâin. Pevdikirje lii EU vuáđusopâmuš ađai nk. Lissabon sopâmuš uási. Tieđettep täärhib ohjelmist maŋeláá jieččân nettisiijđoin Ávus uuvsâi Aalmugjuhleest, mii uárnejuvvoo koskoho 4.4. Táálust toimâsojijdis tuálleeh Anarâškielâ servi , Sámi duodji r. y. já Laapi kuávluhaldâttâhvirgádâh oovdânmpyehtih še jieijâs tooimâ . Lasetiäđuid virgeest addel säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. Seminaar ohtâvuođâst keigejuvvoo vuossâmuš Säämi kielâtaho-palhâšume. Ääši kieđâvušeh 24.8.2011 teve-eennâlmlii aalmugtiervâsvuođâkonfereensâst Tuurkust. Tast piäiváá pärni maađhâš jietânâsâi enâmân, ráhistuvá tobbeen jietânâs nieidân já loopâst náájá suin. Viiljâžeh lává Tiänu riddoost. Lasseen säämi toovlášoskoldâhân kullee uhredem sieidijd lii kulttuurolgospyehtim. Vástádâsah koččâmâššáid vuolgâttuvvojeh koijâdeijee almottem šleđgâpostâčujottâsân 21.10.2009 räi. Čuávvoo uásipeličuákkim tolluu puáttee čoovčâ Maadâ-Koreast . Miärkkumij kooskâst ulmuuh pivdeh kyele já siärvásteleh kuoimijdiskuin, ko puohah láá čokkânâm siämmáá kuátisiijdân. Ohtâsâš iävtuttâs tolvuu säämi parlamentaarlâš rääđi kieđâvuššâmnáál čuávvoo kiiđâ. ” Vittádum iälu luáštoo sierâ kieđâvušmettum poccuin. Uánihis eksistens ääigi láá kiergânâm tábáhtuđ ennuv sierâlágáneh ääših Kielâpargei puáhtá meridiđ eres-uv tooimâid, moh kuleh ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá jotkâprojektân. Juávhu nuorâin 1/3 uážžuh leđe ahejuávhu Algâaalmugsiärvusân kalga tieđettiđ valmâštâllâm puohâin muddoin , sierâlágán mediain já siärvus kiävttám kielâiguin . * Tánssámráánu čájáttâssajan Aarâhšoddâdem arvuvuáđu linjejeh maaŋgah aalmugijkoskâsiih sopâmušah. Suomâ, Ruotâ já Taažâ koskâsii tave-eennâmlâš sämisopâmušâst ráđádeleh eidu tääl. Kooveest čižetbeln sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi , ráđádâllee virgeolmooš Eija Lumme , ráđádâllee virgeolmooš Marina von Weissenberg já luándusuojâlemhovdâ Ilkka Heikkinen Cop-12 čuákkim salist tuhhitmin artikkâl 8(j):n kyeskee miärádâsâid . Taat meerhâš tom, ete OA algâaalmugjulgáštušâst lii šoddâmin ain eenâb kenigittee äššikirje aalmugijkoskâsii politiikâst já meid riehtiopâlávt ” Tiina Sanila-Aikio čiälgá. SÁFÁ2 – Yhteispohjoismaisen saamen kielen ammatti- ja resurssikeskuksen perustamishanke Tave-eennâmlâš säämi kielâohtsâšpargo lii kuullâm iivijn 1971-1996 Sämirääđi asâttem säämi kielâlävdikoodán , mast lijjii ovdâstum puoh Tave-enâmij já Ruošâ sämikielâi häämih . Peivitipšoost já máttááttâstooimâst pargeeh láá 36 % tom juávhust kiäh pyehtih adeliđ äššigâšpalvâlem sämikielân sämikuávlu kieldâin já staatâ virgeomâhijn, mut ko sii äššigâšpalvâlem lii sundášum tärkkilávt räijejum tiätu juávkun, ij sii pyevti rekinistiđ olesprosenttân. Haahâ lii vuossâmuš sämikuávlu kieldâi já Sämitige oovtâst olášuttem haahâ, mast ovdeduvvojeh sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah kieldâi palvâlempyevtittâsohtâduvâin väldimáin vuotân äššigâšâi uásálâšvuođâ. Konsert, mii uárnejuvvoo 70-ivváášjuhleive kunnen, puáhtá oohtân juávhu juoigeid já musijkkárijd, kiäiguin Valkeapää poorgâi elimis ääigi kuhháá oovtâstpargo. Suomâst ij kuittâg lah ääigitásásâš tiätu sämmilij ärbivuáválij iäláttâsâi sajattuvâst tâi ubâ iäláttâs hárjutteijei meereest. 2. Nuorttâlâškielâ kielâpiervâl, Čevetjävri 71 400 € Maahisweb - Sämimuseo Siijdâ párnáisiijđoh Säämi ekumeenlâš kirkkopeeivih uárnejuvvojeh Anarist 12.-14. kesimáánu 2009 . Suomâ sämitigge finnij kuovâmáánu pelimuddoost váiloo tiäđuid oovtâstpargokuoimijn ruttâdemucâmušân. Kárvudâttâm ij lah kuittâg meendu älkkee, pic tärhis pargo, moos taarbâš iše. Juáigus ana ulmuu nuorrân . TIERVÂPUÁTTIM ČUÁVVUĐ HITRUUS SÄMINUORÂI JUHLE ! Sämitige almos toimâttâh lii varrim eres vistijd Aanaar Rivdulân (Vasatokka kiddodâh). Oobižeh viettiv uáivikaavpugist huolâttis peeivi. xxx 4. Mainâšum haldâšempargoh kuleh čielgâsávt sämmilij jieijâs kielâ já kulttuur kyeskee jiešhaldâšem pirrâdâhân já taid kalga jo-uv sirdeđ väldikodálâš virgeomâháást njuolgist sämmilij jiešhaldâšemorgaanân, sämitiigán, tâi siäiluttiđ (sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi staatâtoorjâ) sämitige pargon. (Muštâlus tuhhiittum kielârääđi čuákkimist 7.3.2008) Koskoho 28. peeivi lii olgotábáhtus Sajos pirrâsist. Sämitigge iävtut, et Suomâ ratifisistá UNESCO sopâmuš matriaalâttâs kulttuuräärbi suoijâlmist jotelávt já kieđâvuš ääši olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst. Matti Morottaja kietâčäällimpargo puátusin almostittoo tääl digitaalteddilâssân Muu aabis, čohčâ-kirje. Halijdiččim, et liččim finnim sämikielâ eenikiellân, mut ko tot ij lah máhđulâš, te ááigum máttááttâllâđ kielâ pyereest já sirdeđ tom jieččân párnáid eenikiellân. Iiđeedpeivi juátkoo kejâstuvváin sämmilij kielâlijd vuoigâdvuođáid já sämikielâ virtuaal- já káiđusmáttááttâsân. Sämitigge juovij škoovlâi kiđđâjuuhlijn stipendijd sämikielâ oopâin pyereest miänástum uappeid. Lase. Näkkäläjärvi aalgât pargostis 18. vyesimáánu 2009 . / IV mield (vuáđupälkki 2 051,23 – 2 391,60 eurod / mp). Pekka Sammallahti Säämi-suomâ-säämi sänikirjeest lii meid almostum uđđâ teddilâs . Väldikodálávt mättimkuávdáštooimâ kyeskee laahâ ( 1230/2001 ) já asâttâs ( 1411/2001 ) lává puáttám vuáimán ive 2002 aalgâst . 010 839 3106 teikâ puáttee parlamentaarlii rääđi saavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio, tel. 050-3001780. Mun kal kuorâm madâräijihâm Sämitige tooimâ áárvuh Keejâ kove 2, mast kove lii spejâldum tuávvášseeini vyeliuásán. Oskom, et puátteevuođâst sämmilâšvuotâ lii sämmiláid tehálub ko love ihheed tassaaš. Haldâttâsohjelm Interneetist. Juhle peesâi čuávvuđ meid live stream-vuolgâttâs peht, mii nuurâi ruuvdu paaldân pajeláhháá 100 keččed. Staatah já sämitigeh kalgeh oovtâst vuáđudiđ párnáid já nuoráid čokkânemsoojijd tegu ornijdâh- já nettičokkânemsoojijd meiddei väldikudijraajij paijeel. Tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasevátámâššân sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Suomâbeln nuorttâsämmilij aassâmkuávdááh láá Čevetjäävri, Njellim já Kiđđâjäävri siijdah. Sämikielâlijn pargein lii vááijuvvuotâ Minister Koskinen lâi pivdám teivâdem já sun halijdij savâstâllâđ eromâšávt sämitiggelaavâ uđâsmitmist, Meccihaldâttâslaavâ uđâsmitmist sehe sämitige oovtâstpargoost Meccihaldâttâssáin ” saavâjođetteijee Näkkäläjärvi muštâlij. Tááláá ääigi čaabâkirjálâšvuođâ jurgâleh väldikielâi já sämikielâi kooskâst . OA olmoošvuoigâdvuotkomitea 9. Kuovâmáánu loopâ räi almottâtmeh láá puáttâm jo 280, mut ko majemuuh almottâtmeh puátih, lii loho vaarâ jo paijeel 300. Ovdedempeeivij já puárásijpargo ovdedeijee-äššitobdeetiimiporgâm vuáđuld haavâst láččoo Säämi puárásijpargo tyejipiergâskassâ, mii siskeeld avžuuttâsâid já toimâmaalijd sämikielâlii puárásijpargo pargeid. Rajijguin pieđgejum aalmug Pirkko Pieski Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst Veikko tuumáá, et tääl Säämi palgâs puásuituálu ij käibid tađe stuárráábijd nubástusâid. – Jieš tuárjum sämmilâštiätumere , ko sämmilij uásild lii saahâ algâaalmugist ige tuše kielâucceeblovvoost , já lasseen nuorttâsämikielâ lii uhkevuálásâš kielâ já vaarâst lappuđ maailm káártást , iätá Skopets . Koveh Johanna Ruotsalainen Sämikuávlu kieldâi vuáđumáttááttâsâst já nube tääsi máttááttâsâst kalga kieđâvuššâđ säämi kielâlaavâ já kielâlâš vuoigâdvuođâid. Nuorttâsämikielâlâš nuorah láá pelestis kirkkokoddeest tuše motomeh – teologia lohheeh iä ollágin , iätá Skopets . Kooveest Anna-Katariina Feodoroff . Juáigus siskáldâsâst puáhtá čielgâsávt uáiniđ páihálii kulttuur almoonmijd já oppâđ madârvanhimij historjást. Säminuorâi taaidâtábáhtus Ruávinjaargâst 7.-8.4.2010 Miärádâs čáittá et ráđádâlmijguin puáhtá heiviittiđ oohtân säämi puásuituálu já meccituálu intressijd siämmáá kuávlust . Nuorâ tuáimee - tubdâstâs lii uáivildum kiijtosin já movdijtitten nuorâ tuáimeid já sii projektáid sehe rävisulmuid, kiäh láá jieijâs toimâiguin ovdedâm nuorâi sajattuv já tooimâ. 7. 18.8 . Toovláš äššitipšomvyehi tuáimá tááláá ääigi-uv; nuorttâlâšâi aašijd tipšov nuorttâlâšâi ovdâolmooš já nuorttâlâšrääđi. Taažâ, Suomâ já Ruotâ láá spiekâstuvah täst. Suoivâteatterpargopáájá stivrij kielâpiervâlstivrejeijee já musijkkár Heli Aikio já eres teatterpargopáájáid elleekovestivrejeijee Pauliina Feodoroff, musijkkár-niävttár Sverre Porsanger, niävttár-toimâtteijee Heli Huovinen já párnái TV-ohjelm Unna Junnást uápis niävttár Irene Länsman. Säämi kirjálâšvuotâ Tábáhtus uárnejeh Sämitigge, Laapi párnáikulttuurkuávdášviärmádâh já Ruávinjaargâ kaavpug. Neelji väldikoddeest ässee sämmiliih viettih ohtsii aalmugpeeivi kuovâmáánu 6. peeivi . Eenikielâ kuálmád luoka oppâkirje Gollegiellan 3 lii ráhtám Kaaren Kitti. Oppâkirje kieđavuš čielgasavt kyehti eennamuasi, Maada- ja Tave-Amerik. Sun tiäduttij meid säämi nuorâirääđi merhâšume já áinoošlajâsâšvuođâ sämitige pargoost. Kevttimnáál láá meiddei 4 headset-mikrofon já mottoom sraŋgâttes mikrofon (ovdâm. Saijoos kietâtyejipáájáid olášutteh 1.7. - 15.8.2014 koskâsii ääigi argâpeeivij tme 11-17. Sijdâ lii áávus Tiäppánpeeivi já uđđâvuođpeeiviááptu já uđđâvuođpeeivi sehe luáppijâšpeeivi. • rähtiđ ohtâdâhân uđđâsistkevttimmateriaalijn monni kove (loostâin čuopâdum kuuvijd, pááppár, iivnij kevttim) – já muštâlemärbivyevi pehti finnee páárnáš tiäđu säämi eellimvuáhán já kulttuurân kullee aašijn. Ijahis idja - algâaalmugij muusiktábáhtus 8.1. * Čuákkimfaalâdmeh . 1980-lovvoost tábáhtui ortodoksâlâš kirhoost nubbe nuorttâsämikielâ tááhust merhâšittee äšši , ko ive 1983 algâttij nuorttâsämikielâlâš kanttor Erkki Lumisalmi mätkikanttor pargoid Avelist . Seminaar váldu-uáivil lâi muštâliđ säminuorâi tiileest já tuoivust tave-eennâmlâš nuorâi lävdikoddeest. Suáđigil luvâttâh: Salla Rouvinen (tavesämikielâ) * Sárnumstovli - eennâmkodálâš sosiaallâš vaikuttâsâi miäruštâllâm já pyereestvaijeemstrategilâš pargo sehe Sämmiliih láá Suomâst sämitige vaaljâi ohtâvuođâst nuurrum lovottuv mield s. 10 000. Tane oovtâstorroom lii sijjân älkkee já sii mielâst lii hävski, et oovtâstpargo juátkoo meid škoovlâst. Kiiđâ peivimätki “ Jotteem merâriidon ” uárnejuvvoo kesimáánu aalgâst vuálá škovlâahasáid. Konferens fáddán lijjii ärbivuáválâš tiätu já arktâlâš ääših. Ucjuv kieldâ škoovlâin sämikielâ já sämikielâlâš máttááttâs adeleh ohtsis 124 uáppei, mast lasanem oovdeb ihán 16. Avveel vyeliškoovlâ Proojeektpargee pargoid kuleh el. Säämi kulttuurkuávdáá uáivilin lii orniđ sämmiláid pyerebijd iävtuid alnetoollâđ já ovdediđ jiešráđálávt kielâs , kulttuuris já iäláttâstooimâs sehe hoittáđ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšemes já tuárjuđ sämmilij almos eellimtile ovdánem . Purrâmâšvaljiimeh, purâdemtilálâšvuotâ, purrâmâšsaavah já munejurdâččemvyevih stivrejeh párnái purrâmâšhárjánmij ovdánem. Sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi kiijtij pargojuávhu pyereest luhostum pargoost já tuáivui , et sämikielâ iäláskittemtoimâ ovdán já uážžu meid ruttâdem . Sij lijjii hirmâd vájálditteeh, já sij sattii vájáldittiđ puoh immâšumos aašijd, puohah siämmáá ääigi. Sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusproojeekt loppâseminaar Anarist Nisoneh láá táválávt porgâm timmâ tuojijguin, moid lohhojeh poccuučeevđi, kuđâlmij já tekstiilij amnâstem. Pargo miänástuvvee tipšom išedeh toimâsajehuolâtteijee tuđhos tâi västideijee já kelijdeijee pargohárjánem syergi pargoin uđđâáigásijn almos viistijn, šiev vuáruvaikuttâstááiđuh, jiešalgâlâšvuotâ já njyebžilvuotâ sehe pargoi tááhust kelijdeijee sämi-, eŋglâlâs- já ruotâkielâ táiđu. Máddáá kuávlust šaddeh meid kuolgâmecci já puáris algâvyevdih. Ruotâ Sämitige vuáđudempeivi ( virgálâš lekkâmeh 26.8.1993 ) Párnáin lijjii aalgâst munekááduh ohtsij škovlâpeeivij háárán, mut toh láá jo lappum. TIERVÂPUÁTTIM ! Servitooimâ lasseen viggii Taažâ já Ruotâ sämmiliih 1900–lovo aalgâst vyeijiđ ašijdis meiddei aavisijguin. Katais haldâttâsohjelm sämmilâškirjiimij olášume tievâsmiärálávt 6. Virge toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáá Sajosist. Lahtos 2 : Tuávvášmateriaal : utkevuoigâdvuotâčielgiittâs - sämmilâš jiešnálásâšvuođâ , OA almosčuákkim miärádâsâin láá lavâliih kenigâsvuođah. Sämitige faksânummeer lii 010 839 3101. Giela geainnut 2 lii jotkâ ive 2012 almostum siämmáánommâsâš vuossâmuu kuursâ oppâkiirján . Säämi haldâsemkuávluh Eidusii tooimâ puátuseh lijjii 5 886 066,90 eurod já manoh -5 842 487,75 eurod. Lasseen Aanaar lii tobdos ollâtásásii kietâtyejipáájáin já - galleriain . Sämitigge oovded nuuvt siskiipiäláá ko ulguupiäláá-uv tieđettem. - Sämikielâlâš sijdâpargee Njellim-Kiđđâjäävri kuávlun 15 975 € Váldálâš kuáhtái kolliistâllâm ääigi Suomâ staatâ njunnoos, jieškote-uv ministeriöi ovdâsteijeid já Suomâ sämitige saavâjođetteijee, Klemetti Näkkäläjärvi. Sämitige saavâjođetteijen muu pargo stivree sämitige vaaljâpaje toimâohjelm . Ärbivuáváliih iäláttâsah láá mii tuuvdâjyelgih ij tuše tai pyehtim ekonomâlii puáttus, purrâmuš teikâ tiiŋgâi tiet. Servi almostitškuođij ive 1934 sämikielâlâš Sabmelaš – loostâ já vaikuttij oovtâst Samii Littoin vuossâmuu sämiašij komitea aasâtmân Suomâst ive 1949. Puásuisämmilijn aassâmkove nyevdittij poccui luándulijd jotteemkiäinuid merârido kesikuávluin ain suáijáás meccikuávloid já tuoddâráid. Čuákkimpaketteh xxx Sierâdem lii kreatiivlâšvuođâ vuáđu. Sänikirje sämikielâ uáivild tavesämikielâ . Pargo álgá 1.6.2015 já pištá vistig 31.12.2015 räi. Tuáivut Kerttu Vuolab Sämitige manoin fasta (pargoviehâ- já toimâtilekoloh) lijjii 85 %. Taan vaaljâpaje ääigi lii tábáhtum ennuv já vala taan ive ääigi vyerdip stuorrâ uđâsmitmijd sämmilij vuoigâdvuođâsajattâhân. Säminuorâi taaiđâtábáhtus 2014 uárnejuvvoo Suáđigilist Suomâ sämitige ovdâsteijeeh uásálistáin čuákkimân Suomâ staatâ delegaatiost. Uuvsah lekkâseh oppeet tme 19. Haldâttâs oovdânpyehtimist lii sämitige adelem tiätun vuáđuduvvee munemietâmâš. Sämitigge uáiná-uv POLURA iävtuttâs lemin čielgâsávt säämi aalmug já säämi puásuituálukulttuus olgošteijee verdittijn máddáápiälááš puásuituálun. Lasetiäđuh: Lasseen sämmilâš toovlášoskoldâhân kullee uhredem sieidijd lii kulttuurolgospyehtim . a ) Kišto čuávdá 10-jeessânsâš palhâšumelävdikodde , moos kulá ohtâ ovdâsteijee jyehi kulttuurkuávdáá kevtteeorganisaatiost ( ohtsis 8 ovdâsteijed ) sehe ovdâsteijee Seenaat-kiddoduvâin já kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkišto vuáittám vuávájeijeejuávhust . fi , 050-3641 385 . Piäiválâš aargâ pargoin páárnáš uáppá ovdâsvástádâsvuotân já ulmemiäldásâšvuotân. Pieski tyejeh láá stellejum Sajos parlamentsali Sooljon já Helander tyejeh Sajos sämikirjeráájun já váldu-uuvsâ paajaabel. Seminaarist kuullâp meid sämikielâi tegu anarâškielâ iäláskittemhaavâin já toi puátusijn. Tuálvup sämikuávlu aalmugijkoskâsij kongresäššigâšâi tiäđulâšvuotân maaŋgâpiälásâžžân já siskáldâsâs peeleest ereslágánin čuákkimčuásáttâhhân. ” Sopâmušâst liččii miärádâsah eres lasseen sämmilij jiešmeridemvuoigâdvuođâst , ohtsâšpargoost sämitigij já staatâi kooskâ , sämmilij kielâlâš já kulttuurlâš vuogâdvuođâin sehe iäláttâsâi háárjutmist . Anarâškielâ ravvimjuávkku sänilistoh ( lekkâs uđđâ laasân ) Olmooš tobdá säämi identiteettis tiiŋgâi pehti. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuođâtääsi III / I-III mield (vuáđupälkki kaskoo 2 771,54 – 3 002,48 eurod / mp). Tábáhtusân ärbivuáválávt kullee sämikulttuurân lohtâseijee šlaajâst iä lah vala rahtum miärádâsah . Lasetiäđuh taaiđâtábáhtusâst täst. Sopâmuš artikla 10 ( c ) kenigit sopâmušuásipeelijd suojâliđ já movtijdittiđ biologilij resurssij vuáválii kevttim ärbivuáválij kulttuurlij vuovij miäldásávt , moh heivejeh suojâlem já pištee kevttim vátámâššáid .  Jimi Kettunen lii breakdance Evroop miäštár, Tave-enâmij miäštár já maaŋgâkiärdásâš Suomâ miäštár. Máttááttâsministeriö lii adelâm pargojuávkun ääigi keesi 2010 räi , mon maŋa lii meerrin pieijâđ joton väldikodálâš máttááttâsvuávám vuáđustâsâi uđâsmittem . 10.00 Paaneelsavâstâllâm säminuorâi identiteetist Sämitigge já sisašijministeriö YES-proojeekt. ” ađa ” vuoitij Säämi kulttuurkuávdáá arkkitehtuurkištottâllâm Tijmá párnáikulttuurkuávdáš ornij sämikuávlu kieldâi sämikielâlâlâš peivikiäijoid kietkâmijd já säämi timmâsierâid. Paldâlâstábáhtusah Sämmilij tuájárij servi Sámi Duodji ry uásálist tábáhtusân oovdânpyehtimáin já vyebdimáin säämi muusik, kiirjijd já tuojijd. Čuákkimsali 1. Iävtuttâs mield sämikuávlu kieldâ laseuási meriduuččij njuolgist aalmugtiätuvuáháduv tiäđoid vuáđuduvvee sämikielâlâš aalmuguási vuáđuld . Säämi kielâlavgum škoovlâst – maht tuárjum jieččân kielâ já kulttuur máttááttâsâst – škovlim koolgâi algâalgâlii vuávám mield vyelgiđ joton puáttee skammâmáánu pelimuddoost . Sämmilij paapâ pargon lii palvâliđ sämikuávlu servikuudijd já faallâđ sämikielâlijd kirholâš palvâlusâid. Vuossâmuu keerdi haldâttâsohjelmist lii asâttum ulmen sämikulttuur já sämmilij vuoigâd ¨vuođâi olesváládlâš ovedem. Vaaljâlävdikode toimâsaje lii Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist, Anarist. Sämituojij pargopáájáid uárnejeh Sajosist jo nube keesi Deanu giellagáddi 5. Tááláš maailm lii váduhub já mašinistum . olášuu, koska sämmilij vuotân Suomâ luándu maaŋgâhámásâšvuođâ já pištee kevttim strategia já toimâohjelm valmâštâlmist. Párnáást lii vuoigâdvuotâ siäiluttiđ persovnvuođâs, aalmugjeessânvuođâs, noomâs já hyelkkikoskâvuođâs. Ihán 2013 lijjii asâttâm kuttâ váldu-ulme: sämitiggelaavâ uđâsmittem, ILO 169-sopâmuš ratifisistem, tave-eennâmlâš sämisopâmuš, sämikielâi iäláskittemohjelm já biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j) olášuttem, uáiviminister Jyrki Katais haldâttâsohjelm sämikirjiimij ovdedem sehe sämitige pargoviehâpooliitlij ohjelmij tuhhiittem. Mij tiäduttep onne kuulmâ Tave-eennâm ráđádâllâmkuddijd čujottum ohtsii čalluustân, mon tehálâš lii ratifisistiđ sopâmušteevstâ, moin sämmilij olmoošvuoigâdvuođah torvejuvvojeh. Tukes já lopeoccee vaidâláin miärádâsâin AHR:n. Sämmiliih Suomâst Sämmiliih láá maaŋgâi suhâpuolvâi ääigi iällám luándust já haahâm tast áigápuáđus, já sist lii sierânâs mättim luándu suoijâlmist já kevttimist. Sämitige stivrâ lii tutâmettum POLURA iävtuttâsâi Válduteeman lii tanssâ , já ton lasseen uárnejuvvojeh sierâlágán pargopáájáh . Sämitiggeest adelum laahâ lii eidu uđâsmittemnáál. 14.00 Juávhui puátusij keččâm Paddim: Yle Sámi Radio 2.4.2002 Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- / reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ / tárukielâ. Festivaal algâaalmugkyessi Veronika Usholik Gubernator juávhoinis puátá Anarân Siberiast, Tsukotka njaargâst, mon lasseen tábáhtusâst peessâp navdâšiđ syemmilâš-senegalâš Sila Fato- juávhu movtijdittee musikkist. Sämikuávlu kieldâin Iänuduvâst, Anarist, Suáđigilist já Ucjuuvâst lii olášittum Sämitige iävtuttâsâst sämmilij / sämikielâlâš sosiaalpalvâlusâi ovdedemohtâdâhhaahâ ááigán 1.9.2007-31.12.2009. Anarâškielâ servi lii almostittám aalgâ rääjist Anarâš-loostâ , mii ruttâvänivuođâ keežild puáhtá almostuđ tuše kulmii ivveest . Biologia já eennâmtiätu Taggaar tile ij pyevti šoddâđ , ete vaaljâluvâttâlmân valduuččii ulmuuh siämmáá-áigásávt tááláá sämmilâšmiäruštâllâm já uđâsmittee sämmilâšmiäruštâllâm vuáđuld , ” vaaljâlävdikode saavâjođetteijee Janne Näkkäläjärvi muštâl . Jis tooimân ij mieđettuu tuárvi staatâtoorjâ, pargo puáhtá olášuttiđ uásiáigásâžžân. Škovlim siskáldâs: ” Taat lii stuorrâ vuáittu sämmiláid já čáittá, ete ruukilaavâ kenigâsvuođâid iä pyevti hoittáđ sämikuávlust tuše ciälkkámušlattiimijguin. Sämikielâ lii säämi algâaalmug kielâ. Eres väljejum vaaljâlävdikode jesâneh láá Juha Magga Iänuduvâst ( värijeessân Nils Henrik Valkeapää ) , Maria Sofia Aikio Ucjuuvâst ( värijeessân Vieno Länsman ) , Marjaana Aikio Anarist ( värijeessân Oula Valkeapää ) já Ilmari Laiti Anarist ( värijeessân Marja Männistö ) . Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ 10.6.2015 tme 16.00 räi čujottâssáin: Saamelaiskulttuurikeskus Sajos, 99870 Aanaar. - Sämikielâlâš sijdâpargee Tave-Aanaar kuávlun 18 600 € Sämmilij palvâlusâi ovdedempargoost lii luptânâm uáinusân resurssij vááijuvvuotâ, mii taha vädisin ovtâspargo porgâm já tooimâ ovdedem. Suomâ raportist sopâmuš olášutmist biodiversiteetsopâmuš čäällimkoodán. Tave-eennâmlâš sämisopâmuš jotkâráđádâlmij Suomâ airâskode jeessân ihekirjemiärádâs Pirâsčällee pargon lii tipšođ pirâštiipšon já eennâmkevttimân lohtâseijee aašijd, eromâšávt valmâštâllâđ ruukilaavâ já biodiversiteetstrategia tooimânpieijâmân kullee pargoid. Ucjuvnjäälmi škovlâ máttáátteijee Nilla Tapiola muštâl , että haavâ vuossâmuš uási lâi-uv eenâb uápásmem já škoovlâin lijjii tuše uánihis äigikooskâ vuáváámeh . Vuávájeijee pargoid kuleh el. arâšoddâdemmateriaal vuávám, rähtim, jurgâlusâi rähtim, kielâ tärhistem sehe materiaal čokkim materiaalpaaŋkin. Škovlim ovdâsajasii čuosâttâhjuávkun láá vuáđumáttááttâs sämikielâ já sämikielâlii luokai máttáátteijeeh , mutâ fáárun peessih meid säämi arâšoddâdemsyergist tuáimeeh , luvâttuv sämikielâ máttáátteijeeh já sämikielâlii áámmátlii škovlim máttáátteijeeh . 11. Sajosist šadda siämmást säämi kulttuurkuávdáá nommâ. Oppâmvihko vievâst puáhtá jieŋâlmittiđ oppum tiäđuid. Tohálâšvuođâiähtun lii tooimâ vaattâm heivejeijee aaleeb ollâškovlâtuđhos já sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Lävdikode oovdânpyehten tuáimih škovlimčällee (škovlimpoolitlâš ääših), oppâmateriaalčällee (oppâmateriaalääših) já oppâmateriaalvuávájeijee (Säminuorâi taaidâtábáhtus). Nuorttâsämmilij mááccuh lii čielgâsávt ereslágán ko eres sämimáccuheh . Laavâ mield lii sämikielâ máhđulâš kevttiđ tai kieldâi kuávlu haldâšemviergeomâháin já tuámustovlijn. Ton virgálâš lekkâmijd viettii 26.8.1993. Algâaalmugij ärbivuáválii tiäđu kyeskee biodiversiteetsopâmuš 8j artiklan lohtâseijee Akwé:Kon - ravvuuh láá valdum keččâlemkiävtun Pänituoddâr meccikuávlu hoittám já kevttimvuávám tärhistem ohtâvuođâst. TEKNIIK JÁ PIERGÂSEH : Säämi Parlamentaarlâš Rääđi tuárjui avžuuttâsâsâstis Kalevi, Eero já Veijo Paadar sehe Kalevi Alatorvis perrui toohâm priivaatväidim olmoošvuoigâdvuođârááđán já vaađâi väidim jotelis kieđâvuššâm olmoošvuoigâdvuođârääđist. Lattimnjuolgâdus ulmen lii turviđ algâaalmugij kulttuurlii- já fiätulii ärbivyevi kunnijâttem algâaalmugáid kyeskee projektijn . Ohtsâšpargo-orgaan lii meeri čokkâniđ čohčâlohopaje ääigi. Sämikielâlii pargee kyeddimnáál lii piejum liijkás stuorrâ nuađi. Veik mii miehtâ lii-uv olluv já fiijnáht huksejum, te kávnoo vääri, mii lii čuuvtij ollâgub. Jis tij haalijdvetteđ, te pyehtivetteđ tij-uv tom uáiniđ. Meccihaldâttâs oovtâst sämitiggijn lii jo algâttâm ravvui heiviittem Pänituoddâr meccikuávlu hoittám-‐ já kevt-‐ tinvuávám rähtimist, vuossâmužžân mailmist. Lasseen lii tile, kuus jieškote-uv pargosaje vuáháduvâid puáhtá tievâsmittiđ. sämmilijd ovdâsteijee jesâneh nomâttuvvojeh sämitige iävtuttâsâst já kieldâi ovdâsteijeeh kieldâi iävtuttâsâi vuáđuld. vdâveedâ lii juurbâs. Aalmugvuoigâdvuođâlávt láá algâaalmugijn sierânâs vuoigâdvuođah. Muštâleijee : Kirsti Länsman - anarâškielân Sämmilij peessâm ärbivuáválijd iäláttâssáid . Anarist 15.10.2015 Sämitigge Sämitigge kiddij ciälkkámušâstis huámmášume maŋgáid haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâs čuolmâsoojijd . fi Kieldâ lâi pivdám sämitiggeest ciälkkámuš kyehti proojeektvuáváámist: sämivaikuttâsâi miäruštâllâm kieldâlâš miärádâstoohâmprosessist já sämikielâ já - kulttuur iäláskittemprojektist. - Sämikielâlâš sijdâpargee Tave-Aanaar kuávlun 24 550,50 € Niillas Holmberg lii maaŋgâpiälásâš sämitaaidâr Ucjuuvâst. Haahân väljejuvvoo koordinaattor, mii sajoidittoo Tave-Suomâ sosiaalsyergi mättimkuávdáá (Poske) sämiohtâdâhân, sämitige ohtâvuotân. Ucceeblohováldálii mield sämikielân lohtâseijee tooimah iä tááláá tiileest ole kuhás iäge keellijd kielâi puátteevuođâ turviimân. Suomâst sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi ovdedem lii äšši, mii ij finnii huámmášume mediast. Oopâi algâttem Juhâmohheest vaikuttij munjin nuuvt, et ovdánim tobbeen uáli pyereest, eromâšávt tyeje syergist, ko tobbeen lijjii sämmilâš máttáátteijeeh. Vuáđumáttááttâs tavesämikielâliih kuálmádluokkaliih finnejeh kiävtun uđâsmittum eenikielâ oppâkirje 010 839 3119 já kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. Tooimâin iävtuttuvvoo luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválii tiäđu vuotânväldim lahâasâttâs já haldâttuv ovdedemprojektijn sehe škovliimist. Mun tuáivum-uv, ete pyehtip juátkiđ savâstâllâm já jurdui lonottem val maŋeláá ”, Näkkäläjärvi mainâstij. Máttááttâs uárnejuvvoo sehe aldamáttááttâssân ete virtuaallávt. Nuuvtpa tuše tot äšši , ete olmooš lii tággáár äššikiirján merkkejum ulmuu maajeeldpuáttee , ij lah tuárvi čäittiđ ete olmooš lii sämmilâš … Ruávinjaargâ áámmátopâttâh: Leena Fofonoff, (nuorttâsämikielâ) Akwé: Kon - ravvuuh Ive 2009 poođij Ruotâst vuáimán meid uđđâ almolâš kielâlaahâ. Sämitigge oca Suomâ EU servâmsopâmuš lasepevdikirje nr 3 kieđâvuš sämmilij vuoigâdvuođâid. Maht säminuorâi sajattâh puáránij Suomâst nuorâirääđi mield ? Oppâmateriaalpargo Kulttuurkuávdáá huksit já oomâst Seenaat-kiddoduvah já ton bruttovijđodâh lii suullân 4 800 m². Stuorrâ hástusin lii, maht biodiversiteet suojâlem váldoo uássin OA killeel ovdánem já kievhivuođâ meddâlistem uulmijd. Laavâ 24 §:n kulá almosnjuolgâdus, mon mield kalga virgeomâhâš toimâinis jiešráđálávt anneeđ huolâ tast, et säämi kielâlaavâ turvim kielâlâš vuoigâdvuođah olášuveh argâelimist. Syennjilsiijdâ nuorttâlâšâin lâi ohtsâš tälvisijdâ, mast jieškote-uv suuvah pieđgânii ärbivuáválijd suhâkuávloid kuálástem já pivdem várás. Sopâmuš artikla 8(j) suoijâl algâaalmugij luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiäđu. Lahâasâttem vaattâm miärádâsâid vaaljâluvâttâllâm naanoodmist toohâp kuás-uv vyeimist orroo laavâ já meriaaigij mield.. Sámi soga lávlla lii sämmilij aalmuglâšlaavlâ . Sämitigge lii finnim ive 2012 vuossâmuu oovdânpyehtim kuávlu sämmilijn palgâs jyehimist. Tavesämikielâlâš aabis Min meahci máidnasat čällee lii Inga Guttorm / Oahptii Iŋgá já kovvejeijee Salli Parikka. čäcilaahâ šoodâi vuáimán ive 2012 . Tanen sämmilij ovdedm malli kuávlulâš algâaalmugsopâmušâst puáhtá toimâđ šieu ovdâmerkkân eres algâaalmugáid, kiäh eellih siämmáá tiileest. Arâšoddâdmist kielâlávgummeetood lii lamaš kiävtust jo ive 1997 rääjist, kuás vuossâmuš vuálá škovlâahasáid uáivildum anarâškielâ kielâpiervâl vuolgij joton. Sopâmuš olášuttem čuávvu ravvimkomitea, mii čuággán äššitobdein. Juávhu stivrejeijeeh , mattáátteijeeh Bigga-Helena Magga já Rauna Mätäsaho láin ilolávt oláttum jieijâs juávhu miänástume keežild . Išepargee pargon lii išediđ Säämi muusikkuávdáá tooimâst jieškote-uv kulttuurpyevtittem pargoin. Sämitige stipenda ožžuu čuávvoo nuorah: Uási kalga mäksiđ Aanaar kieldân pajedum uássin, ko kieldâ kalga palvâliđ kuulmáin jieškote-uv sämikieláin já Ucjuv kieldân pajedum uássin stuorrâ palvâlemtáárbu tiet. Vâi olmooš puáhtá haldâšiđ elimis lááčá sun ohtâvuođâid kulttuurlâš iärui kooskân já kiävttá iäruid pyerrin eellimhaaldâšmist. Luuvâm tääl nube ive mađhâšem áámmátollâškoovlâst já valmâštuum muádi ive keččin restonomân . Tot parga sämimáttááttâsân lohtâseijee kuávlulâš, aalmuglâš já tave-eennâmlâš ohtsâšpargo. Palhâšumelävdikode jesâneh: Piäiválâš tooimâi ohtâvuođâst kielâ tuáimá riäidun, ij jiešárvun. Sämmilijd kalga kuullâđ já sii kalgeh peessâđ uásálistiđ aašij loppâprosessáid, moh vaikutteh njuolgist sämmiláid, já staatah kalgeh uuccâđ sämmilij rijjâ já muuneeld almottum miettâm puoh taggaar toimáid, moh kyeskih sämmilijd. Kiirján kárván škovlâihán maŋeláá ive 2011 meid hárjuttâskirje. Párnáá ij uážu ráŋgáštiđ julmes tâi hálbášeijee vuovvijn. Aalmugliih tuáimeeh (ministeriö, AIL (Kela) já Valvira) kalgeh tuárjuđ já ovdediđ räjioovtâstpargo. Skuápun kuovlâlmáin puávtáh kavnâđ meid suoppâin já ravvuid, maht suopânjáin njuárustuvvoo. Aalmuglij ucceeblovoi suojâlmân kyeskee almossopâmuš ratifisistii Suomâst ive 199 8. Sämmiliih láá pivdám purrâmužžân kuudijd, soorvâid sehe eennâmluudijd. Toimâohjelmist láá maaŋgah sämmilijd kyeskee ulmeh. Mij halijdep, et puohâin sämipárnáin, aassâmpääihist peerusthánnáá, kalgeh leđe siämmáálágáneh máhđulâšvuođah oppâđ kielâ. Proojeektvuávájeijee, Säämi kulttuurkuávdáš Koijâdâllâmluámáttuvvah láá čujottum kieldâ já kieldâovtâstumij, staatâ já almolij haldâttâhsuorgij já sämiornijdumij pargoviehân. Sämitige ráđádâllen lijjii sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi, I värisaavâjođetteijee Tiina Sanila-Aikio já II värisaavâjođetteijee Heikki Paltto. Ravvuuh láá uáivildum vuotânväldimnáál algâaalmugij , tegu Suomâ sämmilij , päikkikuávlust olášuttemnáál šaddee tagarij haavâi vuáváámist sehe vuáváámij já ohjelmij valmâštâlmist já vaikuttâsâi árvuštâlmist , moh pyehtih vaikuttiđ sämikulttuurân , - iäláttâssáid já kulttuuráárbán . Nuorah uásálisteh puohháid rijjâ tilálâšvuotân vástuppeeivi 16. roovvâdmáánu sehe pargopáájáid, moh uárnejuvvojeh lávurduv 17. roovvâdmáánu. Sopâmuš ratifisistii Suomâst ive 1986 . 13. Säämi párnáikulttuurkuávdáš lii toimâm jo ive 2004 rääjist já lii äigi orniđ nommâkišto párnáid já nuoráid. Tilálâšvuotâ lii áávus puohháid . • uážžu vijđáht tiäđu já hárjánâm jieijâs kielâst, kulttuurärbivyevist já historjást sehe tobdá ton Sämitige uásild huollân lii, ete maht meccihaldâttâs haldâttâhmaali uđâsmittem vaaikut sämitige já Meccihaldâttâs koskâsâš oovtâstpaargon puátteevuođâst. ” Sun lii meiddei áárvust onnum breakdance-tuámmár já - máttáátteijee. Pargojuávkku iävtut, et pirâsministeriö addel ravvuid Akwé: Kon - ravvui heivitmist pirâsvaikuttâsâi árvuštâllâmprosessist sehe eennâmkevttim- já huksimlaavâ olášutmist. Anarâškielâlâš čohčâluuhâmpaje oppâkirje Lohosierâ 1 lii almostittum ive 2011 . Konferens-tábáhtus, mii uárnejuvvoo vástuppeeivi 16. roovvâdmáánu, lii puohháid uásálisteid rijjâ já nuuvtá. Säminuorâi uáinui lasseen seminaarin lijjii puávdejum puohâi ovdâskoddeest čokkájeijee piäláduvâi ovdâsteijeeh paaneelsavâstâlmân, mast piäláduvah ožžuu västidiđ jieijâs piäláduv linjá miäldásávt sämmilijd já aainâs säminuorâid kyeskee koččâmâššáid. Lam šaddaaš Avelist, kost aassim 17 kuhes ihheed. Sun jotá siämmáá ääigi meiddei ive pištee Sämmilâšmuusik rävisolmoošškovlittâs - linjâš Ucjuuvâst. ¨–Pággu piergiđ, västid Hildá ko sun smiättá, ete maht sun asta puđâldâsâi lasseen jotteeđ kyevti škoovlâ. Hiäjumustáá kielâ mätteeh monâtteh kielâš jo-uv ollásávt tâi kielâ ij ovdán, ko revitalisaatiolâš kielâ kirjálâš haaldunväldim ij lah máhđulâš. AHR toolâi haldâttâhrievti miärádâs vyeimist já komettij Tukes miärádâs lavâvuástásâžžân já tuhhiittij lopâlávt sämitige väidim Ruávinjaargâ haldâttâhriähtán . Säämi Kielâkäldee ulme lii siäiluttiđ já ovdediđ tom kulttuuräärbi , mii kulá sämikielân já návt toimâđ áámmátlâš äššitobdeeorgaanin , ovdâstittiđ já koordinistiđ sämikielâi kielâohtsâšpargo . Aamnâsttâs kulttuurärbi uáivild sopâmuš 2 artikla mield el. vuáháduvâid, kuvviimijd, olgospyehtimijd, tiäđu, tááiđuid – sehe tooid kullee piergâsijd, tiiŋgâid, artefaktijd já kulttuurlâš tiilijd – maid siärváduvah, juávhuh já motomijn tábáhtusâin ovtâskâsulmuuh tubdâsteh uássin sii kulttuuräärbi. Áárvu mield masa peeli sämmilijn sárnuh sämikielâ. fi * Lostâdâhtavlu Anarist 27.10.2015 Uđđâsumos tutkâmpuátusij mield poccuuh pyehtih kuáttumáin estiđ puáđulâššlaajâi puáttim arktâsâš kuávlun. Rokuast, kuus sämikuávlust lii kuhes mätki já váátá maaŋgâ peeivi mađhâšem. Kiirján kullojeh meid ovdil almostum pargokirjeh 5- já 6 - luokkáid. Suomâ kolgâččij tuárjuđ sämmilij vaikuttemmáhđulâšvuođâid meid Euroop Unionist. Tiäđáttâs má. haldâttâhhoovdâ valjiimist Ijahis idja uárnejuvvoo porgemáánust ohtnubálovváád keerdi Juáigus taarbâš eenâb torjuu, resurssistem já uáinusistorroom ubâ Suomâst. Stivrâ tuhhiittij ciälkkámuš haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâsâst sosiaalhuolâttâslaahân . Haldâttâhhoovdâ váldupargon lii jođettiđ sämitige stiivrâ vuálásâžžân sämitige haldâttuv, ekonomia já pargojuávhu, tooimânpieijâđ sämitige miärádâsâid sehe suunnâttâllâđ já ovdediđ tige tooimâ. ALKU-haavâst váldoo vuotân haldâttâsohjelm ulme säämi kulttuurjiešhaldâšem tur-viimist, ILO 169-sopâmuš ratifistem máhđulâžžântohâmist sehe tave-eennâmlâš sä-misopâmuš ratifistem máhđulâžžântohâmist. Foorum vaađâi almosciälkkámušâstis , et tave ooláádmudo já algâaalmugij koskâsii oovtâstpargo kalga lasettiđ já jieŋâlmittiđ . Tot lâi sämmilij vaastâ syemmilij sämiaašijn perustum ulmui vuáđudem Laapi čuovviittâssiärván . Luuvâ lase täst. fi) oovtâst nuorâčällee Niina Siltalain (niina. Iäláttâsah láá lamaš uáli luándunálásiih já puoh amnâseh finnejii luándust. Sämitigge aalgât ráhtádâttâm sämitiggelaavâ pyehtim uđâsmitmijd . ” Historjá muuivijn 1920-lovvoost nuorttâsämmiliih paccii kuulmâ sierâ staatâ kuávlun . Säämi parlamentaarlâš rääđi finnim tiäđui vuáđuld lii Avveel palgâs uáivilin algâttiđ vuossaargâ 26.9.2011 pággunjuovâmijd. Mii lep lamaš fáárust valmâštâlmin Suomâ uáinuid čuákkimân jo kuhháá ovdil eidusâš čuákkim já lep puáhtám jieijah iävtuttâsâid el. Aalmugijkoskâsij olmoošvuoigâdvuođâsopâmušâi tulkkuumist já heiviitmist västideijee olmoošvuoigâdvuođâorgaaneh láá távjá kiddim čuávdusijnis huámášume julgáštuš kenigâsvuođâid. Algâaalmugeh iä lah meid halijdâm, ete terminologia muttem jođettičij biodiversiteetsopâmuš lekkâmân, ko tot ličij kuhes proosees já puávtâččij jođettiđ algâaalmugij tuođâlij sajattuv hiäjusmitmijd-uv. Ton virgálâš lekkâmijd viettii 2.3.1996. 1. Lii ettum, ete sun piejâi hade suu kiirjijd tain kovvejum puásuilovo vuáđuld. Jienâvuoigâdvuođâliih láá sämmiliih , kiäh láá merkkejum sämitige vaaljâluvâttâlmân . Rääđi jesâneh iä taarbâš leđe tige jesâneh, iäge sii taarbâš aassâđ sämikuávlust. Iävtut jeessân sämitige nuorâirááđán 2014-2015 Lasetiäđuid pargoost addel má. haldâttâhhovdâ Pia Ruotsala puh.. Vaaljâlävdikodde huolât tast, ete sämmiliih finnejeh ääigild tiäđu já vaaljâluvâttâlmân ucâluumeest, vaaljâi orniimist já iävtukkâsasâttemist sämikielân já suomâkielân. 7. Virge tohálâšvuođâvátámâšah láá sämitiggeest adelum asâttâs 5 § (1727/1995) miäldásiih. Tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasevátámâššân sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Säämi anotiŋgâ lii vuáđulumosávt funktionaallâš, keevâtlâš tárboid rahtum. Eres aarâhšoddâdmist almolâš linjiimeh já laavah, maid kalga väldiđ vuotân: oovtviärdásâšvuođâlaahâ, laahâ sosiaalhuolâttâs äššigâš sajattuvâst já vuoigâdvuođâin, laahâ sosiaalhuolâttâs áámmátlâš pargojuávhu tohálâšvuođâvátámâšâin já aarâhšoddâdemvuávám vuáđustâsah. Sun tiäduttij meid säämi nuorâirääđi merhâšume já áinoošlajâsâšvuođâ sämitige pargoost . Raporteh Haavâ ulmen lii ovdediđ meid uđđâ sämiteemalâš tábáhtusâid, ko tain lii positiivlâš vai-kuttâs kuávlu iäláttâstooimân já eellimtilán. Sajosist uárnejuvvojeh jo kuálmád keesi ääigi sämituojij pargopáájáh. o Sämikielâ toimâttâh ovdeduvvoo sämikielâ huolâttâs já kielâpolitiik äššitobdeeorgaanân. Sopâmuš ratifisistem pirrâ láá tušes paloh ige ton ratifisistem iästáččij mahten eres aalmug eellim já iäláttâsâi hárjuttâllâm sämikuávlust ” Näkkäläjärvi tiäduttij. Ovtâstittee kulttuurliih áárvuh Av-teknikko Janne Lappalainen o Ärbivuáválii tiäđu iäláskittemprojektij olášuttem lii álgám. Sij láá kiävttám luánduriggoduvâid pišteht, lamaš toi kevttimist kuáhtuliih já láá kunnijâttâm sehe tipšom luándu. Vuossâmuu nommâkiišton puáttám tuhhiittum iävtuttâsah. Divvun.no Sämikielâ njuálguluuhântyejipiergâseh Puásuituálu vaikuttâsâst luándun láá sárnum viehâ ennuv já láá ettâm , ete sämikuávlust ličij lijgekuáttum . Säämi kielâtaho – palhâšume vuáđuStâSah Ivnáás já čeepiht pivtâstum juávkku šadda 8.-9. luokaid väzzee nuorâin. Seminaar váldu-uáivil lâi muštâliđ säminuorâi tiileest já tuoivust tave-eennâmlâš nuorâi lävdikoddeest. meriáigásâš já olespiäiválâš virgekoskâvuotân 4.6. – 31.8.2012 koskâsâš ááigán säämi kulttuurkuávdáš Sajosân Anarân. Komitea addel avžuuttâsâid jeessânstaatáid sopâmuš olášutmân. tme 13.30 -13.45 Säämi omâhâštipšoo sahâvuáru: Maggaar argâ lii pääihist, ko tipšoh muštopyeccee ? Tilálâšvuođâ puáhtá čuávvuđ meid streaming – vuolgâttâssân internetčujottâsâst sogku. Anarâšmááccuh lii jieijâs aalmugjuávhu pyeremustáá uáinojeijee tubdâldâh . SHOW-häämi 190 - 254 ulmui Konsertáid, show-čájáttâssáid, teatterčájáttâssáid teikâ tilálâšvuođáid, main tarbâšuvvoo eromâšávt stuorrâ čájáttâssaje. Kuávdáá pargon lii oovtâst sämitiggijn ohtsâštave-eennâmlâš kielâoovtâstpargo nanodem já ovdedem, sämikielâ nanodem já ovdedem nuuvt, et jieškote-uv kielâjuávhu ohtâgâslâš táárbuh, hástuseh já naavcah váldojeh vuotân, sehe sämikielâ virkosmittem já turvim puátteevuođâst. Ucâmušlattiimist nuávdittuvvoo staatâtoorjâlaahâ (688/2001). virgesajasâšvuođâ, mii álgá 8.8.2014 já nohá 7.8.2015. Árvuštâllâmkomitea jesâneh kalgeh leđe jiešráđáliih já pelettemeh pargostis Párnáikonsertist kuullâp párnái jieijâs lávdástemij lasseen algâaalmugkuosij muusik. Tot lii uási Tave-Suomâ maaŋgâsuárgásiih sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusah (PaKaste 2) – haavâ, mon ruttâd STM haldâšem Sosiaal- já tiervâsvuođâhuolâttâs aalmuglâš ovdedemohjelm (KASTE). Briceđo kolliistâllâm Suomâst tuárjui Caracas ambassaadâ já suu povdij kulttuurkyessin Suomâ olgoašijministeriö viestâdem- já kulttuuruásádâh. Suomâst sopâmuš algâaalmug- já páihálâš siärváduvvâid kieđâvuššee artiklah kyeskih sämmilijd . Máttáátâs tiäduttâssyergih láá säämi kulttuur, eromâšávt juáigus já tyejeh, iäláttâsah, eellimvyehi já páihálâš luándu. Sopâmuš kuáská Euroop Rääđi jeessânenâmáid. Tekstâ já koveh Inga Borg ČUÁKKIMVISTE SILBANÁSTI 25 ulmui 50 m2 (ovtâstittum tile Silbast já Nástist) Säämi parlamentaarlâš rääđi pehtilis toimâ Säämi kulttuurkuávdáá nommâkišto 1. muddo olášittui roovvâd-skammâmáánust 2009 . Sämmilâšvuotâ uáinoo muu elimist iänááš sämikielâlijn savâstâlmijn já juhlekárvudâtmist . Säämi kielâtaho - palhâšume 2013 lii Outi Pieski kyehti maalâkove ” Nuvvos Áiligas, eennâm suddá ” já ” Kolle-eennâm ”. Heta paješkovlâ: Marianne Ketola (tavesämikielâ), Morten Labba (tavesämikielâ), Juhan-Tuomma Mäkitalo (tavesämikielâ), Nils-Matti Näkkäläjärvi (tavesämikielâ) já Nea-Maria Valkeapää (tavesämikielâ) Kooveest váiluh luvâttuv uáppee Anne Olli sehe stivrejeijeeh Marjaana Aikio já Teija Sonkkila. Kuávdášlâš virgeomâhijn kuođđii koijâdâlmân västidhánnáá el. Kietâtyejipáájá stivrejeijee paargon kuleh rađđiđ äššigâsâid sämituojij tuoijumist já mainâstiđ sämituojij historjást já ärbivuovijn sehe jieijâs kietâtyejivuovijn. Lasetiäđuid addel säämi kielâtorvočällee Siiri Jomppanen puh.. Škoovlâ eennâmtiätu Amerik lii vuađuškoovla pajeluokkaid uaivildum eennamtiađu oppamateriaal . Vuáđupäälhi lasseen máksoo 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield meridum hárjánemlase. Pargojuávkkuovdâstem Kollekielâ – kielâpalhâšume 10. Säämi luándu maaŋgâhámásâšvuotân lohtâseijee ärbivuáválâš tiätu tiättoo säämi luándukevttimist já ärbivuáválij sämi-iäláttâsâi porgâmist ađai puásuituálust, kyelipiivdost, meccipiivdost, nuurâdmist já tyejeest sehe luándukoskâvuođâst. Sämmiliih láá aassâmkuávlustis lamaš luándulávt vuáruvaikuttâsâst jieškote-uv kielâiguin já kulttuurijguin já taan keežild sij láá távjá maaŋgâkielâliih já aneh áárvust šiev kielâtááiđu. Säämi kielâtaho-palhâšume uážžoo lii valjim säämi kielârääđi. Sämikuávlu lii miäruštâllum sämitiggelaavâst . Aune Kuuva ráhtám mainâsnukeh fiäránisteh luándust, nukkeid lii kuvvim čuovâkovvejeijee Martti Rikkonen. Urpo Vuolab nomâttui sämitige väriovdâsteijen meccihaldâttâs Ucjuuvâ ohtâsâšpargojuávkun. Suddâlume hyenemuš peeli lii Niillas mieldi tot, ete algâaalmugij ärbivuáválâš áárvuh molsošuveh läddilijd áárvuid. Enâdâhân láá pááccám madârvanhimij kuátišiljoh, kiäinuh, käärdih já rakânâsah. Eres molsoiähtu mist ij lah lamaš. maŋa. Sämitige ulmen lii , ete laavâ ovdâskoddekieđâvuššâm ličij jotteel , laahân iä puáđáččii eres nubástusah ko máhđulávt sirdumnjuolgâdusâi uásild já luándulávt pyehtip taam tuoivuu oovdân vuáhđulahâváljukoodán . ” Säämi Parlamentaarlâš Rääđi lii Suomâ , Taažâ já Ruotâ sämitigij koskâsâš parlamentaarlâš oovtâstpargo-orgaan . Vaaljâpeeivi jienâstem uárnejuvvoo: Jieškote-uvlágáneh kietâtyejeh jieškote-uvlágán táárbun toimâohtâduv pargosuojâlem toimâohjelm sehe pargotiervâsvuođâhuolâttâs pargosaječielgiittâsâid. Tarkkuustâllâm pirrâdâhân kuleh el. toimâohtâduv pargojuávkku, tipšo párnááh, toimâohtâduvâst kolliistellee ulmuuh, toimâohtâduv šiljo já visteh sehe toimâriäiduh já aldaipiirâs. Nuorâirääđi lii ohtâ sämitige lävdikuudijn, já ton váldulâš pargon lii ovdediđ säminuorâi kielâlijd já kulttuurlijd vuoigâtvuođâid sehe nanodiđ säminuorâi identiteet. Ulmeh: Ulmen lii, ete sämimáttááttâs pargoviehâ finnee vuáđutiäđuid párnáá kielâlii ovdánmist, kielâlávgumist máttááttâsvyehhin, tuáváduvâin, teoreetlii čujosraamist, keevâtlii olášutmist, vuáttámušâin já oppâmpuátusijn. Anarâškielâ Stivrâ nomâttij sämitige pargoviehâpoolitlij äššikiirjij čuávvumjuávkun stiivrâ ovdâsteijen Heikki Paltto. Lävdikodde pahudij iloin , ete stiipeenducâmušah pottii ennuv , eres kuávluin , maaŋgâin škovlimsuorgijn já kuulmâ staatâst . Sämitigge iävtut, et Suomâ ratifisistá UNESCO sopâmuš matriaalâttâs kulttuuräärbi suoijâlmist jotelávt já kieđâvuš ääši olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst. Bäändi nommâ lii SomBy, mii puátá 1800-lovo káártást, mast lohá Vuáču pehti Sombio-by. Kielârääđi addel oovtâst sämikielâ toimâttuvváin vaaljâpojijmield muštâlus sämikielâ kielâlâš vuoigâdvuođâi olášuumeest já ovdánmist. Haldâttâs oovdânpyehtimhammiittâs ij meid vääldi ollágin vuotân máhđulâšvuođâid orniđ palvâlusâid raajijd rastaldittee oovtâstpargon. Sämitigge uárnee kiđđuv 2011 ohtsii čuákkim säämi kulttuur- já taaidâservijguin. Miärádâs oovdânpyehtee väldimist toovâi Sämitige haldâttâshovdâ Juha Guttorm Sämitige pargo-oornig mield 9.1.2009. Nuorâirääđist uápásmuvá sämitige tooimân, ráhtusân já ulmijd sehe uáppá čuákkimvuáválâšvuođâid já algâaamugij – aainâs sämmilij vuoigâdvuođâin já aalmugijkoskâsijn vaikuttemmáhđulâšvuođâin algâaalmugsyergist. Nuorâirääđi uápásmuvá jieškote-uv organisaatioid Suomâst, mut še maailm vijđosávt. Sämituojij pargopáájáid uárnejeh Sajosist jo nube keesi Markkânij ääigi Raavâdviäsu Lyemeest lii faallâmnáál markkânpurâdem ucceeb já stuárráb niälgán . Speellâst láá uccâ tiiŋgah . 6.1. EU kalga systemaatlávt teivâđ já kuullâđ sehe ráđádâllâđ sämitige já SPR aašijn, moh vaikutteh sämmiláid, vâi finnejeh eromâšávt algâaalmugáid já sii vuoigâdvuođáid kyeskee miärádâstohâmân rijjâ, tiätun vuáđuduvvee munemietâmâš. Suomâ vuáđulaavâ mield lii sämmilijn algâaalmugin vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur (PL. Vuáđulaavâ njuolgâdusah ovtâstittum säämi jiešhaldâšemorgaan , sämitige , vuáđđudmân merhâšii aalgâ já pooliitlâš-haaldâtlâš raamij toohâm puátteevuođâst tábáhtuvvee säämi jiešhaldâšem siskáldâslâš oovdedmân . Lasetiäđuh: totkee Suvi Kivelä, Sämiarkkâdâh, puh.. Pargo miänástuvvee tipšom váátá šiev jođettemtááiđu, hárjánem pargojuávkkuhaldâttuvvâst, naavcâ vättee já ovdâsvástádâslâš porgâmân já šiev sämi- já suomâkielâ tááiđu. Proojeektpargee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Sämikielâlij pargei sajattuv já pargotile kalga pyerediđ. Lahtos 3 Tuávvášmateriaal Čielgiittâs Akwé : Kon – ravvui koskâvuođâst Suomâ lahâaasâtmân projektčällee  Teatris lii čaittâlemtaaiđâ tábáhtus, mast čaaitâlmist puáhtá leđe sárnum-, tánssám- já / tâi Tave-eennâmlâš sämisopâmuš Sämmiliih kalgeh jiejah hoittáđ kielâs sämitige pehti . Orgaanân kalga turviđ kelijdeijee toimâm- já äššitobdeenaavcâid. Positiivlâš lii meiddei tááláást ucánjáhháá pyerebeh haahâmtorjuuh- moottorkiälhái já muávloi hahâmân sehe puásuitáálui vuáđutivomân. ČUÁKKIMVISTE SILBA 10 ulmui, 25 m2 Oovtmielâlâšvuođâ kavnâm eromâšávt stuárráámusâin poolitlâš koččâmâšâin lii tehálâš , páhudij Näkkäläjärvi . Pargo miänástuvvee hoittám išedeh arâšoddâdemsyergi tubdâm sehe hárjánem materiaalpargoost. Jyehi kuávlust lii jieijâs tääpi rähtiđ sämityeje . Uđđâsumos DNA-tutkâmuš mield Fennoskandia tááláá puásui ij lah tuoddârkoddeest lojodum šlaajâ peic aaibâs jieijâs šlaajâ. Tábáhtus váldulávdástellee lii maailm tobdosumos sämmilâžžân kočodum Mari Boine juávhoinis. - uđđâ teknologia vijđes kiävtunväldim sosiaalsyergist , Mađhâšeijee puáhtá rähtiđ jieijâs äigitaavlu raamij siste tane- teikâ cimcâhkietleppriggee, puásuičuárvičevečiiŋâ, njuškompäädi, särgimuorâiguin kuuđđum čeveliijne já puásui näähkist seehâ ađai šišneseehâ já jieškote-uvlágánijd puásuitähti- ja - čuárvituojijd. xxx Enâmustáá historjásiijđoh láá čaallum tain , kiäh enâmustáá láá soođijn koddám ulmuid . Jis ucâmuš ráhtoo säämi kielâlaavâ 18 § vuáđuld, kalga ucâmušâst čielgiđ meiddei, et occee lii mainâšum lahâsaajeest uáivildum ovtâskâs olmooš. Suomâst Pirâsministeriö asâttij 18.6.2009 vuossâmuu biologilii maaŋgâhámásâšvuotân kyeskee almossopâmuš algâaalmugij ärbitiäđu kieđâvuššee artikla 8j aalmuglii äššitobdeejuávhu sämitige saavâjođetteijee iävtuttâsâst . Servi almostitškuođij ive 1934 sämikielâlâš Sabmelaš – loostâ já vaikuttij oovtâst Samii Littoin vuossâmuu sämiašij komitea aasâtmân Suomâst ive 1949 . toppâs 15.3. tijme 23:59 ijge almottâttâm lah ton maŋa innig máhđulâš. 5 Aikio Jouni Kuálásteijee - puásuialmai Aanaar Kulttuurlävdikodde meridij čuákkimistis, et šiäštá ovdeláámainâšum meriruuđâst maŋeláá jyehimnáál 74 500,00 eurod. Lappiliih iäláttâsah puásuipargojuávkku , Wallin čaalij Marja Helander kyevtiuásásâš tyeji lii stellejum Sajos sämikirjeráájun . säämi kulttuurenâdâh sämmilij pištee ovdánem já biologâlâš maaŋgâhámásâšvuođâ turvim säämi täsiárvu já oovtviärdásâšvuotâ siärvuslâšvuotâ sämmilij ärbivuovij paijeentoollâm já ärbivuáválii tiäđu iäláskittem já turvim Škovlim ruttâd Máttááttâshaldâttâs. Pajeuáppeetutkos tave- já aanaarsämikielâ iskos lii puáhtám čođâldittiđ 1990-lovo rääjist, nuorttâsämikielâ ive 2005 rääjist. 040-732 55 03 Algâaalmug kalga jieš anneeđ jieijâs tagarin . Eres táálu kevtteeh láá Aanaar kieldâ kirjerájutoimâ , Sámi Duodji ry ( säämi tuájárij servi ) , SámiSoster ry ( sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâsyergi servi ) , Laapi kuávluhaldâttâsvirgádâh , Säämi arkkâdâh já raavâdvuäsu . Tááláá ááigán heiviittum häämist säämi kulttuurkuávdáš áánsáš palhâšumelävdikode mielâst sajos – noomâ ollâtásásii arkkitehtuuris sehe kvaliteetlâš ja maaŋgâpiälásâš tooimâs siskáldâs keežild. Aalmugtiätuvuáhádâhân lii puáhtám eskân ive 2013 merkkiđ maid sämikielâid olmooš sárnu eenikiellânis. Pilvi aalgât ollâopâttuvâst Pargo miänástuvvee tipšom išedeh hiäivulâš ollâškovlâtuđhos sehe šiev säämi kulttuureellim já haldâttâhtooimâ tubdâm. Valmâštume maŋa várriim meddâl Imatrast, kenski Helsigân, kenski monnii eres kaavpugân. “ Museotooimâ já säämi materaallii kulttuurlâš syeje ovdedem turviimân Suomâ museoi sämičuágálduvâid kolgâččij finniđ sämisiärváduv palvâlusân já čuágálduvâid kolgâččij finniđ almolávt uáinusân. Rijjâhámásiih ucâmušah pivdojeh toimâttiđ vástuppeeivi 20.11.2015 tme 16 räi čujottâsân Sämitigge / škovlim- já oppâmateriaallävdikodde, SAJOS, 99870 Aanaar. Sunbâ nuurâi čuođijd litterijd meccimuorjijd já ánsášij pyereest. Vuáđumáttááttâs čođâldittám uáppeeh: Suáittim 010 - algâsâš numeráid máksá 8,21 senttid / suáittu + 5,90 senttid / miinut jyehi kuávlust Suomâst sraŋgâpuhelimáin suáitidijn. Motomin sun kieđâvuš persovnlâš tobdoid já fiäránijd. Taan máttááttâstooimâ pargoviehâškovlimprojektist lii máhđulâšvuotâ sajanmäksiđ meriruuđâ raamij siste meid uásálistei mätkikoloid. Kiišton uáslisteeh pyehtih tevdiđ mieldičuávvoo love čallui almostitmân . Sammallahti sänikirje uđđâ teddilâs almostui Taažâ sämmilij ovdâsteijeevâš orgaan , sämitigge vuáđudui ive 1987 ( laahâ 1987:56 ) já tot algâttij tooimâs ive 1989 . 14. meriáigásâš já olespiäiválâš virgekoskâvuotân 4.6. – 31.8.2012 koskâsâš ááigán säämi kulttuurkuávdáš Sajosân Anarân. Kuávdážist parga ohtâ pargee meriáigásávt. Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Taaidâtábáhtus valmâštellen sämitiggeest tuáimá Anni Näkkäläjärvi (anni. Ohjelm Sämikielâlâš máttááttâs algâttui vuáđuškoovlâin já vuossâmuš säämi kielâlaahâ tuhhiittui ive 1992. Luámáttâh vuolgâttui vaaljâlävdikode almottâskortâi mield puoh Suomâst, Taažâst sehe Ruotâst ässeid ulmuid, kiäh láá Sämitige vaaljâluvâttâlâmist. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.sámediggi.fi Toh čielgâsmiteh staatâ já algâaalmugij kenigâsvuođâid já lääččih kriteerijd tast, maht staatâ já algâaalmugij oovtâstpargo kalga tábáhtuđ ” Nilla Tapiola já Pertti Heikkuri tiäduttává. 29. Poccuid miärkkojeh jieijâs peljimerháin . Ton rääjist tavesämikielâlâš kirjálâšvuotâ lii almostittum eenâb ko ovdebijn ihečuođijn ohtsis já tot lii juksâm ovdiist vijđásubboid lohheepirrâduvâid. Haldâttâsohjelm maŋa lii čielgâm et nuuvt Suomâ ko ubâ Euroop-uv ekonomiatile lii hiäjusmuumin ovdiist. Lasetiäđuh konsertist: Sämmilij palvâlusâi ovdedempargoost lii luptânâm uáinusân resurssij vááijuvvuotâ, mii taha vädisin ovtâspargo porgâm já tooimâ ovdedem. kyedittem = vuássááh šaddeh ulmuu kocceemvuálážin Mihheen ulguupiälááš peeli ij pyevti paggiđ nuorttâsämmilijd čuávvuđ jieijâs ihečuođijd puáris kirholâš ärbivyevi , ige mihheen ulguubeln puáttee ruttâsumme pyevti pyerettiđ jieijâs moovtâ já táátu servâđ já toimâđ jieijâs kirho peeleest . Sopâmušstaatâ kolgâččij lasettiđ viggâmušâidis lahâasâttemnubástusâi rähtimân sämmilij vuoigâdvuođâi tievâslâš täähidmân sii ärbivuáválâš kuávluin visásmitmáin , ete nuávdittuvvoo sämisiärváduvâi vuoigâdvuotâ rijjâ , muuneeld tábáhtuvvee já tieđettum uásálistmân sijjân kyeskee poolitlijd prosessáid já ovdedemprojektáid . Sämikielâhäämih láá ohtsis love, main oovce sárnoo ain-uv Suomâ, Ruotâ, Taažâ já Ruošâ kuávluin. Haldâttâhhoovdâ váldupargon lii jođettiđ sämitige stiivrâ vuálásâžžân sämitige haldâttuv, ekonomia já pargojuávhu, tooimânpieijâđ sämitige miärádâsâid sehe suunnâttâllâđ já ovdediđ tige tooimâ. Soofi-Uulá Hans-Aandi Laura, Laura Niittyvuopio (2011) Mun lam 19-ihásâš säminuorâ já šaddaaš Ucjuuvâst, Tiänuleeveet. Tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vaattâm škovlim já lasevátámâššân sämikielâ táiđu (asâttâs 1727/95). Uuccâmluámáttuvâid já lasetiäđuid finnee kulttuurčällest puh.. Tääbbin puávtáh eelliđ keččâmin projektijd , moh láá Sämitiggeest joođoost . Nuurrâm lii kuullâm sämmilij purrâmuš skappuumân miätá historjá. - Vyerdim ij taam tilálâšvuođâst lah čuávdus, pááhud ucceeblohováldálâš. xxx anarâškielân : Tanja Kyrö Sun noskáttist ucánjáhháá, ko ovdil lijjii pusuičokkiimijn 5–6 almaa te tááláá ääigi tobbeen läävejeh leđe joba 16 almajid. ” Julgáštuš olášuttem čuávvu já oovded OA olmoošvuoigâdvuoträäđi vuálásâžžân tuáimee algâaalmugraportistee . Ase, moos kovej spelâduveh, ij lah aaibâs njuolgâd, mutâ čievvâg. Vuolgâttâs kukkodâh lâi 30 minuttid já Binna Bánna toimâttuvvoo kuulmâ sämikielân. o Luosâ já poccuusavotekki várdást , peljikuobârnjuvdos , meccivaljepuánjumuš , sämipotákkeh Siämmái aaigij sij ožžuu kuullâđ še ortodoksâlâš rukosijd sijjân iberdettee sämikielân . Moovtâ Feodorit vuolgij já toovâi tom máhđulâžžân . Lävdikodde ráhtá ihásávt čielgiittâs Sämitige čuákkimân sämmilij sierânâsvuoigâdvuođâi olášuumeest já sii kyeskee lahâasâttâstooimâi ovdánmist . Rikkomušâi čielgiimân já estimân kalga rähtiđ čielgâ kuoddâlem- já ráŋgáštemvuáháduv. Menu suunnâttâlloo nuuvt , ete tot västid tilálâšvuođâ luándu já äššigâs táárbuid . Saamelaiskäräjät lii tavesämikielân Sámediggi , mon nomâttâs kevttih Suomâ lasseen Taažâ já Ruotâ Sämitigeh . Sämitige jesânin šaddeh toh 21 olmožid , kiäh láá vaaljâin uažžum enâmustáá jienâid toin iävttoin , et sii juávhust láá ucemustáá kulmâ jeessân jieškote-uv sämikuávlu kieldâst ( ohtsis 12 ) . Algâaalmug ij meid lah merideijee sajattuvvâst jieijâs aassâmkuávlust. • Pargoviehâ uážžu keevâtlijd ravvuid, avžuuttâsâid tast, maht sämmilâš elilâmolmooš puáhtá siäiluttiđ já paijeentoollâđ kielâs, kulttuuris já identiteetis. Ijâttes iijâ paarnij- já nuorâipiäiván almmottâttâm aldasáid 250 pärnnid já nuorâd Pargoost cevzim iššeed hiäivulâš ollâškovlâtuđhos, markkânistemsyergi já sämikulttuur šiev tubdâm sehe šiev eŋgâlâškielâ táiđu. Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtääsi IV . Suomâ arktâlâš strategia uásild sämmilij ovdâsteijeeh lijjii huolâstum tiäddučuágástuv nubástusâst . Vuáđupäälhi lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Lasetiäđuh ääšist puátih škovláid maŋeláá. Ucceeblohováldálâš ( tavesämi- , aanaarsämi- ja nuorttâsämikielân ) Täsiárvuváldálâš ( tavesämikielân ) Kielâlávgummáttááttâs vijđedem kulá el. Sämmilii etnisâš já aalmuglâš moránem aalgij 1800-lovo loopâst Taažâst já Ruotâst, kuás šoddii vuossâmuuh sämiseervih já aaviseh. xxx Párnáá puáhtá adoptisistiđ, jis tot lii suu tááhust pyeremus molsâiähtu. 22. Sopâmuš artikla 15 täähid juáhážân vuoigâdvuođâ uásálistiđ kulttuurelimân, navdâšiđ ton hiäđuin sehe navdâšiđ tieđâlij, kirjálij teikâ taaiđâlij pyevtittâsâidis jiegâlij já aamnâslij hiäđuid adelum syejeest. xxx 6. Stivrim: Suvi West, kuvvim: Juha Säkkinen, čuoppâm: Anja Ahola Pälkki miärášuvá sämitige pálkkááttemvuáháduv vátávâšvuodâtaasij III / I – III mieldi (vuáđupälkki kaskoo 2 733,27 – 2961,03 eurod / mp). Riehtiministeriö mield haldâttâs oovdânpyehtim adeleh ovdâskoodán nuuvt jotelávt ko máhđulâš. Tuotâ, tot lii puáhtám uáinusân, mut lii-uv nuuvt, et hyene já paa käldee lii lamaš jo oovdiš, puáđu tuše lii tääl lekkâsmin? "Čujottâm val puáris ettâmvuáhán, mii ij lah monâttâm äigikyevdilvuođâs, nomâlâssân ""Riijkâst riijkâ vuovij mield""." Pargojuávhu saavâjođetteijen tooimâi sämitige jeessân Petra Magga já sesânin kielâašijčällee Ellen Näkkäläjärvi, virtuaalmáttááttâs koordinaattor Eeva-Liisa Rasmus já luokamáttáátteijee Rauna Rahko. Sämmilâš eellimvyehi já áárvuh iä lah lappum, pic tain puáhtá vyettiđ meerhâid tááláá ääigi-uv. Kuálmádin paaneellasâlijnen šadda leđe nk. printtikovvooslâš paaneellasâlijne , mon kovosijd taam kištoost uuccâp . Veikkoost lii vyehin čuávvuđ še sämipolitiik já sun lii čuávvum oppeet äigikyevdilâžžân šoddâm ILO 169-sopâmuš ovdánem já iätá, et Taažâst lii šiev tile, ko tobbeen sopâmuš lii jo ratifisistum. Šoddâdeijee aaicâd meid párnái mielâkiddiivâšvuođâ čuásáttuvâid vâi puávtáččij vuáváđ tooimâs páárnášvuálgulubbon kyeđimáin saje párnáá jieijâs iävtuttâssáid. Myllytulli škovlâ: Sunna Karjalainen (tavesämikielâ) Kove : Inga-Briitta Magga Suomâ staatâst lii ovdâsvástádâs jieijâs algâaalmug kielâst, ige sämikielâ uážu asâttiđ siämmáá sajattâhân enâmânvärrejeijei kielâiguin. Sämitigge ocá proojeektpargee elleekovekuávdážân - oovtnálásittemproosees vaikuttâsâi já vuáháduvâi tubdâmist; maht toh stivrejeh jurdâččem já tooimâ (kolonialism) Paneelist eromâšávt äigikyevdilis äššin pajanij ILO 169-sopâmuš, já toos oovdân puáttám kyehti sierâlágán uáinu säminuorâi jieijâs koččâmâššáid. Tyeje elementeh tävisteh tievâslâš rieggee, šelis kuáškánjâs lii tievâslâš puddâ ääigist. Poolitlâš já haaldâtlâš räjioovtâstpargo pyeredičij sämmilij sosiaal- já tiervâsvuođâpalvâlusâi kvaliteet já finnimvuođâ. Kirkkonjaargâst uárnejuvvoo meid Säämi parlamentaarlâš rääđi (SPR) tievâsčuákkim skammâmáánu 9. peeivi. Sämitigge uárnee uđđâ nommâkišto , mon uáivilin lii kavnâđ Aanaar markkânân ive 2012 valmâštuvvee Säämi kulttuurkuávdážân ton uáivil já tooimâ kovvejeijee noomâ . Sajosist parga : • rähtiđ riissijn poccuid já siemin pygálusaaiđijd sis- já olgokiävtun Avveel paješkovlâ: Sara Nuorgam (tavesämikielâ) Nubbe sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Ruávinjaargâst 28.10.2008 . Sajos Lasetiäđuid pargoost addel nuorâičällee Kaisa Tapiola-Länsman, puh.. Sämitigge 2012 Ákkum (eeji enni) lâi nuorttâsämmilâš. Ohtsâš kiellân tuáimih sämikielâ stuárráámus kielâ tavesämikielâ já juulev- , maadâ- já nuorttâsämikielâ . LASETIÄĐUH : Sämipappâ Tuomo Huusko , tuomo . Säämi taaiđâ já tyeje čáitálmâs kirkkopeivijd - Kaaresuvanto škoovlâ Buoidagat – juávku čáitáldâs Gos boagán, gos liidni ? Säämi muusikkuávdáš Sopâmuš olášume várás kalga vuáđudiđ OA vuálásâžžân aalmugijkoskâsii orgaan, mon ohtâvuotân kálga vuáđudiđ algâaalmugorgaan, mii kocá sopâmuš olášume já ton vaikuttâsâid algâaalmugáid. Eres váldupargoh láá ovdediđ säminuorâi kielâlâš já kulttuurlâš vuoigâdvuođâid pirrâ Suomâ sehe nanodiđ säminuorâi kullum sämikulttuurân. Jieškii-uv pelestis ferttee varjâliđ jieijâs váárvu , vai tot kiärdá ko uđđâ puolvâ njađeškuot jieijâs kođđoomčalme oovdep puolvâ kođđoos viästun . xxx Áillohaš puovtij juoigâmärbivuáhán vaikuttâsâid jazzist já eres muusikstiijlâin. Sämmilii elleekove äigi aalgij ive 1987, kuás Nils Gaup stivrij elleekove Tiennäyttäjä (Ofelaš). Almossopâmuš olášutmist väldih vuotân sämmilij tievâslii já pehtilis uásálistem puoh tárbulijn taasijn almossopâmuš já uásipeličuákkimij miärádâsâi miäldásávt. Tyehiraddalâsâst čižetpeln Lasse Lehtola, Antti Heikkuri, Anna-Katariina Feodoroff, Elli-Marja Hetta, Nils-Heikki Paltto, Ella Näkkäläjärvi, Aleksi Syrjä já Saara-Maria Salonen. Sämitiigán ruttâ lasebudjetist , puh 010 839 3109 . OA algâaalmugij julgáštus mana čuuvtij kukkeláá ko ILO-sopâmuš nr 169 já iävtuttâs tave-eennâmlâš sämisopâmuššân. Mut ko moonâm OA čuákkimân New Yorkân já ko must koijâdeh kii lam, te muštâlâm lemin sämmilâš – jis muu iä jo tuubdâš pihtsijn. Virgeomâheh iä keevti tarbâšân säämi kielâlaavâ ruttâdemmáhđulâšvuođâid, mii hiäjusmit sämikielâlâš äššigâšpalvâlem. Sämitige nuorâirääđi juátká kyehti meriáigásii ofelâš uuccâmääigi 14.11.2014 räi. ( * Miessi lii tavesämikielâ já uáivild vyesi . ) Sämikuávlu ulguubeln ässee sämipárnái já - nuorâi tilálâšvuotâ sulâstit sii äijihij já ááhui pärnivuođâ tilálâšvuođâ. Poccuid kuáđutteh sierâ kesi- já tälvikuávluin, lasseen kiđđuv lii jieijâs kuáttumkuávlu kyeddim várás já čohčuv poccui roohâmkuávlu. Luuvâ lase Stuárráámus lasanem lii lamaš sämikielâ amnâsmáttááttâsâst (+70). Tegu tiettip lii lamaš mottoom verd sierâmielâlâšvuotâ ráđádâllâmvuáváámist, eromâšávt Taažâst, mut ko mij tääl tiettip, et Suomâ já Ruotâ sämitigij já toi enâmij haldâttâsâi kooskâ lii oovtmielâlâšvuotâ, te algâttem ij uážu leđe Taažâst kiddâ. Nuorttâlâšsiärváduv siärvádâh- já iäláttâsvuáháduvvâst láá pyeremustáá siäilum tiäđuh Syennjilsiijdâ nuorttâlâšsiärváduvvâst . Lii čielgâs, et váldálâš vuárdá et Suomâ täärhist puásuituálu kyeskee lahâasâttâs ”, Näkkäläjärvi muštâlij. Tilálâšvuođâst lijjii mieldi Venezuela parlament algâaalmugij váljukode ovdâsteijeeh, juávhust meid algâaalmugij vuoigâdvuođâid piälušteijee aalmuglii finnoduv jođetteijee Noeli Pocatierra. Maađhijn tieđettuvvoo tärhibeht. Maarit čokkáá já sust láá kieđah čoolmij oovdâst. Siäđusmiäldásii tohálâšvuođâvátámâššân lii virge vááttám škovliittâs já lasseen váttoo sämikielâ táiđu ( asâttâs 1727/95 ) . Kuálmád sämiparlamiänttárij konferens uárnejui Kirkkonjaargâst 10.11.2011. Čuávuvâš Säminuorâi taaiđâtábáhtume uárnejuvvoo Máárjápeiohhoost tuorâstuv 14.3 . Ulmuuh kijttâlii Briceđo taaidâlii čiäppuduv korrâsávt. Sämitige kulttuurlävdikodde juovij čuákkimistis 28.10.2013 ive 2013 Máttááttâs- já kulttuurministeriö mieđettem staatâtorjuu säämi taiđuu já kulttuur oovdedmân, mast ohtsis 23 000 eurod čujottui Tave-eennâmlij sämiseervij tuárjumân. Párnáikulttuurkuávdáš Haavâst tuáimá vala proojeektpargee. Ruotsala puh.. Kiälháid já pehheid kalga kooskâi lonottiđ já tot šadda tivrâsin. 3.3. Čáittuseh ovdâsteh tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâid. - Auttaja-Aslak – toimâ, Kärigâsnjargâ 26 613,75 € Sämitigge palhâšij 11 nuorâ tivtâsteijed , kiäh uásálistii Säminuorâi taaiđâtábáhtus ohtâvuođâst uárnejum tihtâkiišton kiđđuv . Sämmiliih sättih mäksiđ viäruid jobâ puoh aldakuávlu staatáid, ko staatâi rääjih iä lamaš tavveen čielgah. Sämitigge lii porgâm já parga ain-uv korrâsávt pargo tai strategiai já ohjelmij valmâštâlmân já olášutmân ” Näkkäläjärvi muštâl . Kulttuurminister Wallin vuolgâttij kirjálii tiervâttâs seminaarân. Mielenterveystalo. Kietâčällee Inga Guttorm lii máttáátteijee, kote lii porgâm maaŋgâid iivijd tavesämikielâlii algâmáttááttâsâst Ucjuuvâst. Liiŋkih: Tanska olmoošvuoigâdvuotâinstituut täsiárvu-uásáduv jođetteijee Sämitigge pálkkáát kesipargeid Avveel luvâttâh: Ville-Riiko Fofonoff (nuorttâsämikielâ), Mari Guttorm (tavesämikielâ) já Sunna Nousuniemi (tavesämikielâ) Lasseen nuorâirááđán nomâttuvvojeh ohtsis vittâ 15-17 - ihásii äššitobdee . Parlamentaarlâš rääđi tuárju Ruošâ sämmilij viggâmušâid jieijâs ovdâsteijee orgaan vuáđđudmân já avžut meiddei Suomâ, Ruotâ já Taažâ haldâttâsâid tuárjuđ Ruošâ sämmilij viggâmušâid. Taažâst láá áárvuld 40.000-60.000, Ruotâst 15.000-20.000, Suomâst 9300-10.000 já Ruošâst nyevt 2 000 sämmilâžžâd. (www.nuorikulttuuri.fi). Anarâškielâ lii oinum muu elimist ubâ elimân ääigi nuuvt kielâ keežild ko puđâldâs já pargo pehti. Ärbivuáváliih säämi vookaalmuusikšlaajah oovdânpuáhtojeh instrumentâittáá já toh láá táválávt oovdânpuohtum ohtuunis. Sosiaal- já tiervâsvuođâ Immeelpalvâlus já kulttuureehid kooskâst uárnejuvvoo tuše puávdejum kuossijd uáivildum virgálâš lekkâm- já vihkâmtilálâšvuotâ. Liisa Holmberg Kieldâlâš já staatâ ohtâduvah kolgâččii toollâđ paargonuuccâmtilálâšvuođâin taam tuođâštus siämmááviärdásâžžân kielâtutkosáin já – tuođâštussáin nuuvt kuhháá ko aanaar- já nuorttâkielâ uásild ij lah máhđulâšvuotâ kielâtutkosân já – tuođâštusân. - sosiaalsyergi piäiválâš pargo , škovlimvuáháduvâi ohsâšpargo sehe vuáđu- , jotkâ- já tievâs ¬mittemškovliittâs , Sämitige nomâttem ovdâsteijeeh pargojuávhuin Staatâväldi kalga čujottiđ ruuđâid kelijdeijee sämikielâlâš palvâlusâi pyevtitmân sämikuávlust. Räjittes säminuorah TUULHAH: Uárnip táárbu mield meid simultaantuulhâid. Muusikpargopáájái maŋa paarnij- já nuorâipeivi juátkoo Ijâttes Iijâ Tásnáážiih - konsertijn , mii uárnejuvvoo Saijoos oovdâst . Ruotâ Sämitigge seervâi rááđán cuáŋuimáánust 2002 . Muusikpitáh láá rock , lávlum , juoigâm , rapp já instrumentaalmuusik . Toimâsaje lii sämitige monnii toimâsaajeest tâi sopâmuš mield eres saajeest . , puh 010 839 3109. Laiti Martti Saavâjođetteijee tublerooli Suomâst aasât jieijâs hástusijd pargo tipšomân já lasseet pargo . Käärdist párnááh uáppih tubdâđ meerhâid já siämmást jieijâs poccuid olgohäämi vuáđuld, njuárustmáin vuássáid já vittádmáin taid. Sämmiláid jieijâs kulttuurkuávdáš Anarân Maaŋgah sämmiliih kuáhtájeh munekááduid já raasism, já Tave-enâmij sämmilijn láá ohtsiih vuáttámušah kolonisaatiost já olgooštmist, moh láá staatâi hárjuttem politiik puáđuseh. Tiervâpuáttim uápásmiđ cájáttâsân ! Sämitigge nanodij ive 2013 ruttâtuálulopâttem - registeristum piäláduvah. Säämi parlament tooimâi pissoo komitea náálá já tot lâi vuáđudum asâttâssáin . Oovtâst sämitiggelaavâ uđâsmitmijn taat sämitigge já staatârääđi adelává šiev äärbi puáttee suhâpuolváid ” saavâjođetteijeeh miärkkojeh tuđâvâžžân. Kiävtám mááccuh mielâstubbooht ko čapis lädikáárvu , ko mááccuh lii vuohâsub , muččâdup já mii lii tehálâš , tot muštâl kost muu suuhâ puátá já mii mun lam . Tot kalga meiddei toimâđ oovtâstpargoost haldâttâsâikoskâsii šoŋŋâdâhnubástuspaneláin já Arktâsáin Raađijn. Šoddim já rávásmuvvim Ruošâst Murmansk kaavpugist . Mun lam forgâ kyevtlove ahasâš anarâšnuorâ, lam aassâm tääbbin ubâ ave já vala tuáistáážân aainâs puudâ, ij lah vala huáppu meddâl. Akwé: Kon - ravvuuh 11. Tave-eennâmlii sämisopâmuš tuhhiittem lii sooppum olášittuđ viiđâ ivveest. Tuájáreh: Birit-Kirsti Länsman, Hilla já Jenna Portti Lam škovlim peeleest kulttuur-antropoloog ( FT ) sehe lasseen lam vala čođâldittám sämikielâ já sämikulttuur aaleeb jotkâtutkos ( FL ) . Juávhu nuorâin 1/3 uážžuh leđe ahejuávhu Tuuvdâviäddá lihâttâlmáin finnee tuáján halijdum häämi. Nuorttâsämikielâ tiijmijn lii kuittâg lamaš tommittáá ävkki , et oskomield uássin toi keežild must lii lamaš älkkep oppâđ ruošâkielâ , mii lii mii škoovlâst págulâš kielâoppâ aainâs motomij kuursâi verd . Vuávájeijee toimâsaje lii säämi kulttuurkuávdáš Sajosist. Sopâmuš 30 artikla lii siämmáásiskáldâsâš ko KP-sopâmuš 27 artikla . Mieldi lahtosin Itella Posti Oy tiäđáttâsah täst . Sämimáttááttâs pargoviehâškovliimân puáhtá almottâttâđ šleđgâpoostâ peht teikâ puhelimáin Moilas Irmelin (irmeli. Uđđâsuboh kulttuurolgospyehtimeh uáivildeh uđđâáigásâš sämimuusik , teatter já elleekovetaiduu . Kielâpiervâleh, sämikielâlâš peivitipšo já sämikielâlâš vuáđumáttááttâs láá čovduuh sämiaalmug puátteevuotân. Olgoenâmijn suáitidijn hade miäruštâl páihálâš operaattor . Samekki – taaidâtyejipuvdâ Anarist Tyejisuámsurtori uárnejuvvoo vástuppeeivi 12.12. tme 12–17 Čuákkimist lii uáivilin valmâštâllâđ oovtâst iävtuttâsâid sämikulttuur syeje pyereedmân. Sämikulttuurkuávdáš Sajos huksiimân lii mieđettum 5 miljovn eurod Euroop union kuávluovdedemruttârááju ruuđâid. Ráhtulâšvuođâlum enâmijn lii meid stuorrâ ovdâsvástádâs luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turviimist maailmvijđosávt . Anarist 22.11.2012 Sämitigge “ Lam uáli tuđâvâš foorum almosciälkkámušân já SPR poorgâi ennuv almosciälkkámuš oovdân. Mielâstumvuotâ uážui joođhâ , ko bändi peesâi jotkâkiišton vala siämmáá čoovčâ Hollandin , kost tollui Euroop ucceeblohokielâi laavlâkišto liet . Taan ive Säminuorâi taaidâtábáhtus kávnoo meid facebookist: Sosiaal- já tiervâsvuođâlävdikodde Gustafsson mielâst kielâiäláskittemtooimâi olášutmist ij nuuvtkin lah saahâ ruuđâst . Haavâ olesbudjet lii 3 170 927 €, mast Suomâ sämitige uási lii 238 000 eurod (7,5 % Suomâ sämitige ruttâdemuási šadda riehtiministeriö sämitiigán ihásávt mieđettem staatâtorjust ohtsii kielâoovtâstpaargon. Uđđâ sämimuusik Almostittemtilálâšvuotâ tuálloo Säämi kulttuurkuávdáást Sajosist 7.5.2013 tme 12.00 . Toimâsaje lii sämitige monnii toimâsaajeest tâi sopâmuš mield eres saajeest. Uđđâ oppâmateriaaleh anarâš- já tavesämikielâlâš máttááttâsân Puohâin haldâšemkuávlui škoovlâ jottee uáppest lii vuoigâdvuotâ finniđ sehe sämikielâ et sämikielâlâš máttááttâs. Kirje stuáruduv já sijđomere puáhtá jieš meridiđ. Sajos fáálá fiijnâ raamijd Säämi muusikkuávdáá tooimân. Kaalduáivi , Paištuoddâr já Myeđhituoddâr meccikuávluh Peivimäälis, jieškuástidlâš Sämitigge lii ornim linjâšautosáátuid , puurâdmijd já ijjâsoojijd puohháid Avveel Tiärmáást olgoláá puáttee uásálisteid . - Aitârpargee 27 160,50 € 37 ) Nanodeh luándu maaŋgâhámásâšvuođâ tááhust killeel kuávluikevttim suunnâttâllâm máđhâšemkuávdái pirrâ ovdâmerkkân nuuvt , ete kuávdásmiteh mađhâšempalvâlusâid luándu maaŋgâhámásâšvuođâ turvim uáinust . Magga Ulla-Maarit, II värisj. Ep tiäđustkin taarbâš täin siijđoin adeliđ algâuápu sämikielâst – jurdep , et tot kote sämikielâlâš siijđoid kiävttá , máttá jo kielâ . “ Lam ilolâš tast, et váldálâš lii váldám munnuu savâstâlmist já sämitige toohâm iävtuttâsâin huámášuumijd já avžuuttâsâid jieijâs raportân. • máttááttâllâđ kuolij noomâid já nomâttâsâid, jieškote-uvlágán pivdovuovijd já kyele kieđâvuššâm Tave-eennâmlâš sämisopâmuš ministerčuákkimist Helsigist Haavâ keevâtlâš olášuttem várás sämitigge ocá Tábáhtus kulá väldikodálâš Sun iätá, et tááláá ääigi sijdâkudij mield kuáđuttem ij kuittâg lah Säämi palgâs kuávlust máhđulâš eres lasseen jäävviltile keežild. ” Lasetiäđuid virgeest addel haldâttâhčällee Anneli Länsman, puh.. Sämitige ulmeh ärbivuáválii tiäđu suoijâlmân Sämitige staatâtoorjâ kulá staatâ budjetist riehtiministeriö válduluokan . WIPO válduášálâš pargon lii ovdediđ tagarij tooimâi ovdedem, moi tárguttâs lii älkkeedittiđ jiegâlii omâduv pehtilis suojâlem ubâ mailmist já oovtnálásittiđ aalmuglii lahâasâttem taan syergist; ruokâsmittiđ tagarij aalmugijkoskâsij sopâmušâi rähtim, moh uáivildeh jiegâlii omâduv suojâlem ovdedem já huolâttiđ jiegâlii omâduv aalmugijkoskâsâš suojâlem älkkeeditmist sehe táárbu mield registeristmist taan syergist sehe registeristmân kyeskee tiäđui almostittem. * Čuákkimfaalâdmeh. Luuvâ lase. 4.2.7. Škoovlâin lii táágu eromâš tehálâš sajattâh. SMK rehtor , Liisa Holmberg juhlesaahâ škoovlâ loppâjuuhlijn 1.6.2012 . Puásuituálu heiviittui kyeli- já meccipiivdon. 6.2. Toimâttâhčällee pargoin lii meridum sämitige pargo-oornig 29 §:st. meddâl Čevetjäävrist Párnái peljimeerhah láá variaatioh puárásub, táválávt jo jáámmám hiäimulij meerhâin. Stipendih juáhhojii Säämi kulttuurkuávdáš Saijoos váldu-urkkodeijen tuáimám Keski-Suomen Betonirakenne Oy skeŋkkim já sämitige ruuđâin . - Ko ulmuuh feerejeh taaiđâ, sijjân lii tehálâš kavnâđ jieijâs tobbeen lavluu tâi tiivtâ sist. Lasetiäđuh konsertist : Puávtáččimhân mun jieččân teehi jurdâččiđ. Umesämikielâ lii uáli uccâ já uhkevuálásâš kielâ já ton sárnooh iä lah maŋgâ. ILO 169-sopâmuš Páárnáš puáhtá tarbâšiđ torjuu fyysilâš, tiäđulâš, táiđulâš, tobdoeellim tâi sosiaallâš ovdánmis uásisuorgijn. Kielâpargee pargoid kuleh kielâtipšom, kielâovdedem, terminologiapargo, normâdem, sehe tieđettem- já ravvimpargo. * Čájáttâssaje: 136 m2 (kobdodâh 17 m x jieŋŋâlvuotâ 8 m). Artikla 6 váátá, ete staatâ riämá toimáid tagarij ulmui suojâlmân, kiäh pyehtih šoddâđ olgoštem teikâ vajemielâlâšvuođâ čuosâttâhhân el. etnisâš tuávváá já kielâ vuáđuld. Värijesâneh : Vuossâmuu teddilâs, mii almostui ive 2012, vuobdui rotoi loopân. Arkeologih láá ovdil tulkkum, ete kodetähtikávnuseh láá muštâlâm pivdokultturist, mutâ uđđâsumos tutkâmpuátusij čuovâst toh pyehtih muštâliđ meid puásuituálukulttuurist. Sämitigge já Giellagas – instituut piejih joton kielâlávgummáttááttâs škovlimproojeekt Pelettisvuođâ turviimân uásálistee ohtâvuođâtiäđuh ađai nommâ, čujottâs, puhelinnummeer já šleđgâpostâčujottâs lahtojeh iävtuttâsân sierânâs, toppum kirjekooverttâst, mii liäkkoo árvuštâllâm nuuhâm maŋa já kišto loppâpuáttus čielgâm maŋa. Palhâšume láá vuáđudâm Taažâ, Suomâ ja Ruotâ sämmilâšašijn västidijee ministereh oovtâst tai enâmij sämitigij saavâjođetteijeiguin. Kuávdoo Aanaar markkân, Juvduu riidon já Aanaarjäävri paaldân pajaneijee säämi kulttuurkuávdáá keđgijuálgán muvrájui meetaalpuureeh, mon siste lijjii eres lasseen vuáđukirje (nelji jieškote-uv kielâversio; suomâkielâlâš, aanaarkielâlâš, nuorttâkielâlâš já tavekielâlâš), šlaantah, moh tääl láá kiävtust, Anarist almostuvvee uđđâsumoseh páihálâšaaviseh (Inarilainen, Ávvir, Lapin Kansa já Pohjolan Sanomat) já ärbivuáváliih sämmiliih, Sámi Duodji - pyevtittâsmerháin riäidudum tyejeh. Kielâjuáhuseh adelih avžuuttâsâid sämikielâi kevttimân kyeskee aašijn, tegu normimist já teermijn. EU kalga systemaatlávt teivâđ já kuullâđ sehe ráđádâllâđ sämitige já SPR aašijn, moh vaikutteh sämmiláid, vâi finnejeh eromâšávt algâaalmugáid já sii vuoigâdvuođáid kyeskee miärádâstohâmân rijjâ, tiätun vuáđuduvvee munemietâmâš. Sämitige tooimân puáhtá uápásmuđ nettičujottâsâst www.samediggi.fi Palhâšumelävdikodde čokkânij Avelist 13.1.2010 kieđâvuššâđ nommâkiišton väljejum pargováljukode iävtuttâs nommâiävtuttâsâin sehe uđđâ já tärhistum kištonjuolgâdusâin. Staatârääđi meerrid sämitige jesânin (21) já värijesânin (4) sämitiggevaaljâin enâmustáá jienâid finnim olmožid, kuittâg nuuvt, et jyehi sämikuávlu kieldâst (Iänudâh, Aanaar, Suáđigil ja Ucjuuhâ) šaddeh ucemustáá kulmâ jeessân já jieškote-uv kieldâst ohtâ värijeessân. Eromâš huolâst lam sämmilij ärbivuáválâš tiäđu siäilumist . ŠSäämi ParlamentŠ-nomâttâs kuvviiččij Länsmanin mield eenâb sämitige pargoid já sajattuv. Pargo lii sajasâšvuotâ. Sämitige ceelhij olmoošvuoigâdvuođâpoolitlâš čielgiittâsâst Säämi máttáátâskuávdáá stiivrâ noomât Laapi läänihaldâttâs, mii lii pivdám sämitige iävtuttâsâid sämmilij ovdâsteijen stiivrâst. Timo Tolvi ( eennâm- já meccituáluministeriö ) Pirjo Seurujärvi (Meccihaldâttâs) Sajosist lii čokkânemsaje joba 500 ulmuu tábáhtussáid. Tobbeen lijjii valjeest politiik, kulttuursyergi já irâttâseellim vaikutteijeeh sehe diplomaatkode ovdâsteijeeh. Anarâšâi tälvipäikki lâi távjá siseennâm meecijn, moh lijjii suáijááh já kuávlust lijjii puáldimmuorah já puásuikuáttumeh. Unna Junnáást uáinip ärbivuáválii tuoijum . Lasetiäđuh: Pargo miänástuvvee tipšom iššeed hiäivulâš ollâškovlâtuđhos sehe haaldâdlâš pargoi já sämmilijd kyeskee vuoigâdvuođâlâš aašij tubdâm. Sämmilâš identiteet lii kievrâ. Sämitige ohtâvuođâst tuáimá nuorâirääđi. Raporteh Virge mon toimâsaje lii sämitige säällimkoddeest säämi kulttuurkuávdáš Sajosist Aanaar markkânist. Koveh pyehtih leđe sárguseh, čuovâkoveh, tekstâ tâi video. / VHS-kuálusčuojânâs Lasetiäđuh já almottâtmeh: šleđgâpoostâ peht Tämä sähköpostiosoite on suojattu roskapostia vastaan, aseta javascripttuki päälle nähdäksesi osoitteen. Tohálâšvuođâvátámâššân lii pargo vaattâm škovlim já lasseen váttoo sämikielâ táiđu. Ovdebâš Áppes 1 já 2 - aabis almostittui Suomâst 1980 - lovvoost. Fiktiivlâš video nuorâ sämmilâšnisonijn láávust, mast tuulâ saajeest lii-uv tietumaašin, mätkipuhelin, sohvá já mikrouvnâ. Rävisaalmug lii ohtâ uđđâ kielâoppâkirje čuásáttâhjuávhuin . Almottâttâmluámáttâh Párnáá faŋgim kalga leđe majemuusajasâš vyehi já talle-uv kalga väldiđ vuotân suu ave miäldásijd táárbuid. - pedagogâlâš vuáválâšvuođâi já vuovij árvuštâlmist já oovdedmist Sämitige stivrâ čokkânij 5.3.2014 Anarist . Pilvi aalgât ollâopâttuvâst Sämitigge puáhtá tuše adeliđ ciälkkámušâid já iävtuttâsâid. Stuárráámus uási sämmilii materiaallii kulttuuräärbist láá museoi ráájuin já arkkâduvâin sierâ staatâi uáivikaavpugkuávluin. Sämikuávlu lasseen lii tehálâš čuosâttiđ kielâ tuárjoo tooimâid meid eennâm eres oosijd, kost iänááš uási sämmilijn tááláá ääigi áásá. Sämimuseosiäđus (Saamelaismuseosäätiö) táátui kiđđuv paateent- já registerhaldâttâsâst love Nuorttâlâškulttuursiättus vuáđđudmân. Mun lam čiävláá jieččân madduin já madârvaanhimjn já munjin lii tehálâš sirdeđ puátteevuođâst jieččân párnáid-uv tom siämmáá riges kulttuuräärbi, mii lii mijjân párnáid-uv sirdum. Seminaarâst čielgâi, et sämikulttuur syeje pyeredem váátá lase naavcâid já ravvuid. Párnáá jiešvuođâlâš toimâmvyevih váldojeh vuotân piäiválâš tooimâin. Veikâ julgáštuš ij lah staatâsopâmuš, tast lii riehtiopâlâš kenigitteevuotâ ko ton vuáđuld láá ovdedum aalmugijkoskâsiih sopâmušah olmoošvuoigâdvuođâi pyereedmân. Sämikuávlu kieldah finnejeh sämitige pehti ihásávt staatâtorjuu sämikielâlâš pyereestvaijeempalvâlusâi orniimân. xxx Lii tehálâš et äšši soppui ráđádâlmijguin. Säämi kirkkopeeivih Anarist ive 2009 Sopâmuš olášuttem ovdedeh sierâ čanosjuávhui ovdâsteijei nk. biodiversiteetpargojuávkku sehe ton vuálásâš artikla 8(j)-äššitobdeepargojuávkku. Positiivlâš lii meiddei tááláást ucánjáhháá pyerebeh haahâmtorjuuh- moottorkiälhái já muávloi hahâmân sehe puásuitáálui vuáđutivomân. Oskom nuuvt, ko sämmilijn lii nuuvt noonâ oohtânkulluuvâšvuođâ tobdo, veikkâ mii lep-uv juohum neelji sierânâs enâmân. Seminaarist almostittoo Kalevalaseervi 91. ihekirje Sämieennâm - Kulttuurtieđâlâš uáinimčievah ( SKS ) . Aula heivee meid ucessiähá messuid, cocktailtilálâšvuođáid, lávlumehidáid já ucessiähá konsertáid. , OKM . Lase tiäđuh biodiversiteetsopâmuš artikla 8(j):st Sajos lii aanaarsämikielâ já tot uáivild taggaar toorjâsaje tâi orroomsaje, mast puáhtá tulâstâllâđ kuhebijd-uv aaigijd. Lävdikodde juáhá kirječälleid já jurgâleijeid išeruuđâid já torjuid . Sämitige 3.12. ornim seminaarâst Levist savâstâllui säämi kulttuuräärbi syeje táárbuin. Lahâaasâtmist Proojeekt Säämi Kielâkäldee já Sämitigeh nanosmitteh já ovdedeh oovtâst sämikielâid nuuvt, ete jieškote-uv kielâjuávhu jiešlágán táárbuh, háástuh já resursseh váldojeh vuotân. * Tiina Sanila Band (nuorttâlâš rock-muusik) Stivrâ nomâttij Pištee ruukitooimâ vááimusjuávkun eidusâš jesânin sämitige saavâjođetteijee já jesânij išedeijen lahâčällee. Salin ij puáđi lavastâsah, mutâ uáivilin lii spejâldiđ läävdi tuáhá já siijđoid kuuvijd. Pargo miänástuvvee tipšom váátá šiev jođettemtááiđu, hárjánem pargojuávkkuhaldâttuvvâst, naavcâ vättee já ovdâsvástádâslâš porgâmân. - árvuštâllâm tast, maht tooimâ organisistem já ornim tuárjuh párnáá olesváldálâš pyereestvaijeem. Sämitigge uárnee bussisáátuid Hettaast, Ucjuuvâst já Vuáčust Anarân sehe maasâd. Taan máttááttâstooimâ pargoviehâškovlimprojektist lii máhđulâšvuotâ sajanmäksiđ meriruuđâ raamij siste meid uásálistei mätkikoloid . Pargo váátá mottoomverd mađhâšem sämikuávlu kieldâin. Euroop rääđi, sämitigeh já olgoašijministeriö uárnejeh seminaar ” Sämmiliih – aalmug, kulttuur já kielah já Euroop rääđi ” säämi kulttuurkuávdáš Sajosist 28.11.2014. Amoc kiävttá suu teevstâin ennuv viärdádâsâid ijge räähti ärbivuáválâš čurmâmlinjâšrääpi. vuolgât ohjelm tavesämi-, anarâš- já nuorttâlâškielân. Kj. Poccuu kamâsijn já kállunaahkijn kuárrojeh lieggâ sovskammuuh já kistuuh täälvi várás. Säämi kielâtaho-palhâšume lii áinoošlajâsâš palhâšume mailmist. Ulmen sämikielâlâš muštopyeccee tipšorááiđu myensteristem Tiilijn, main ovdâmerkkân čujotteh njuolgist sopâmušteekstân, pyehtih kevttiđ ain teermâ algâ- já páihálâšsiärvus. Haldâttâhhoovdâ váldupargon lii jođettiđ sämitige stiivrâ vuálásâžžân sämitige haldâttuv , ekonomia já pargojuávhu , tooimânpieijâđ sämitige miärádâsâid sehe suunnâttâllâđ já ovdediđ tige tooimâ . Proojeekt ääigi kielâkuávdáá tooimâ heiviittep já lahtep tááláás instituutioi ovdâsvástádâssuorgijd , tooimâ já ruttâdem tááhust . Tábáhtus uárnejeh Sämitigge, Säämi párnáikulttuurkuávdáš, Ruávinjaargâ kaavpug já Ruávinjaargâ sämiservi Mii ry.. Sämikielâ sárnoo ulmui meereest iä lah tärkkilis tiäđuh. Luuvâ Juvá Leemit saavâ ollásávt konfereensâst 10.11.2011: Ärbivuáválii tiäđu suojâlem hástuseh (suomâ- já tavesämikielân) Kielitoimâttuv eres palvâlusah láá tulkkumpalvâlusah já eres kielâliih palvâlusah . Tärkkilub tiäđuh teatterteeman lohtâseijee suorgijn kávnojeh taan liinkâ tyehin. Sämikulttuur já ärbivuáválij iäláttâsâi syeje olášume Sahâalmaa delegaatiost lijjii fáárust vuáđulahâváljukode saavâjođetteijee Johannes Koskinen, haldâttâhváljukode saavâjođetteijee Pirkko Mattila, staatâvarijváljukode saavâjođetteijee Kimmo Sasi, eennâm- já meccituáluváljukode saavâjođetteijee Jari Leppä sehe ekonomiaváljukode saavâjođetteijee Mauri Pekkarinen sehe ovdâskode uáivičällee Seppo Tiitinen já tiätu- já viestâdemčällee Marjo Timonen. Lasetiäđuin pargoost addel Pia Ruotsala puh.. Suomâst ravvuuh kyeskih sämikuávlust tagarijd haavâid, moi olášuttem puáhtá vaikuttiđ sämmilij kulttuurân já iäláttâssáid. Tyeji čokkân maaŋgâin kolledum já vielgiskolledum stälitaldrikijn, moh hämmejeh maaŋgâtásásii suonjârdeijee virde sali siäinán já sárnumstovlin. Párnáiguin puáhtá piäiválávt hárjuttâllâđ kielâ oovtâst el. lavlui, laavlâsierâdemij já kukkâsij vievâst. Aleksanteri Kena škovlâ, Suáđigil ks: Teemu Hietala (tavesämikielâ) Ovdâskode sahâalmai sehe sämitige saavâjođetteijee Klemetti Näkkäläjärvi já värisaavâjođetteijeeh Tiina Sanila-Aikio já Heikki Paltto . aalmuglij ucceeblovoi suojâlmân kyeskee raamialmossopâmuš já kuávlulijd teikâ ucceeblovokieláid kyeskee Eurooplii vuáđukirje olášuttem sehe Euroop raasiism já soováášmettumvuođâ vuástásii komitea (ECRI) pargo. Veikâ julgáštuš ij lah staatâsopâmuš, tast lii riehtiopâlâš kenigitteevuotâ ko ton vuáđuld láá ovdedum aalmugijkoskâsiih sopâmušah olmoošvuoigâdvuođâi pyereedmân. SPR uáiná šoŋŋâdâhnubástus vijđásub ohtâvuođâst: oovtmanolâš pirâskuormiittâs já lasanâm luánduriggoduvâiguin ávhástâllâm taheh vuáháduumeest váduháá. Siämmáš tuálá tiäivás meiddei sämi-iäláttâsâi já eellimhäämi / áigápuáđu vuáhádume nubástum šonnâdâhnubástustilán. o šavepihvi , parsa , merâkaccuuh , choron-puánjumuš Sämitige stivrâ tuhhiittij čuákkimistis sämikulttuuruási. Párnáid kalga suojâliđ viärjulâš stuuimijn. Lihâdem naanood párnáá tiäđulâšvuođâ alnestis já oppâmist tarbâšum tááiđuid. Maašinlâš kollekuáivum hárjutteh Aanaar kieldâst já Säämi palgâs kuávlust Suáđigil kieldâst . Mun lam algâaalgâst vuálgus Kaamâsist, mut tain aaigijn jiem mušte riävtui maiden, ko lijjim nuuvt ucce vala talle. Návt uásálistáh sämikielâlij oppâmateriaalij oovdedmân nuuvt , ete toh puoh pyeremus máhđulâš vuovijn tuárjuh sämikielâ já sämikielâlii máttááttâs sierâ škovlimtaasijn . Ive 2014 algâaalmugij muusiktábáhtus Ijâttes ijjâ uárnejuvvoo toos vuáhádum ääigi porgemáánu pelimuddoost Anarist , Säämi kulttuurkuávdáš Sajosist . Alta čäcivyeimiruustig já puáđu vuástálistem ohtâvuođâst 1970- já 1980-lovoi jorgalduvâst, mut tot ij pááccám kuhheebáigásâš kiävtun. Eenikielâ lii ulmui čoonâs jieijâs kulttuurân, identiteettân já suuhân. Puásuituálu lii puoh enâmustáá uáinojeijee sämikulttuur uási. Luokkahäämist: 15 ulmui Tehálâš aarâhšoddâdeijei ovtâspargokyeimin tuáimih vaanhimij lasseen el. párnáiravviittâh, škovlâ, psykoloog, sosiaal- já peerâpargeeh, sárnum-, toimâ- já fysioterapeut, sierâlágán maaŋgâáámmátlâš pargojuávhuh, pänitipšo, servikodde já seervih. Kuálástem lii lamaš já lii ain tergâdis uási sämmilij kulttuur já merhâšittee iäláttâs. Briceđo kolliistâllâm Suomâst tuárjui Caracas ambassaadâ já suu povdij kulttuurkyessin Suomâ olgoašijministeriö viestâdem- já kulttuuruásádâh. Párnáá kalga suojâliđ narkotiikâin já lavâttis narkotiikkaavpâšmist. Talle poccuuh lohhojeh já njuovvâmpoccuuh sierrejuvvojeh. Sämikielâ ja maorikielâ iäláskittem – seminaar ohjelm 13.9.2011. Párnááh uáppih tubdâđ kuoimijdis jo peivikiäjust. Miärádâsâin tuálloo pevdikirje. Kove: sämitigge – Lii vaidâlittee , et Feodorit jurgâlusah iä lah siäilum onnáá peeivi räi , pááhud Skopets . 8. Sämitigge lii ornim majemustáá ive 2010 aalmuglâšpeivijuhle. 75. Sämitigge oovdânpuovtij ministerân sämitige čuákkim tuhhiittem ciälkkámuš sämitiggelaahâpargojuávhu oovdânpyehtimist sehe äigikyevdilis ovdedemprojektijd. toppâs 15.3. tijme 23:59 ijge almottâttâm lah ton maŋa innig máhđulâš. Lasetiäđuid uážžuvetteđ nuuvt haalijddijn nuorâičällest , +358 50 382 51 79 . - Ovdediđ biodiversiteetstrategia já – toimâohjelm 8j:n kyeskee uulmij olášume Artistij vistádâh heivee meid juávkkupargotilen uccâ čuákkimáid . Auditorio Dollast kongres teikâ seminaar tuálleeh värideh maŋgii vistáduv seminaarsárnoi vuoiŋâstemtilen . Stiipeend uusâi ohtsis 18 uápped. Puđâldâsteatter Ivaloiset čájáttâlâi Votkaturistit-čáitálduv Saijoos váldusalist 2.2.2012 . Meid Täsivääldi President já ucceeblohováldálâš lává tuárjum sämikielâ iäláskittemohjelm jotonpieijâm. Säämi parlamentaarlâš rääđi (Suomâ, Taažâ já Ruotâ sämitigij oovtâstpargo-orgaan) aalgât 1.8.2015 ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá Säämi Kielâkäldee jotkâproojeekt, mii nohá 31.5.2018. Ucâmušâid lahtosijdiskuin kalga toimâttiđ vu 22.6.2015 tme 16 räi Säämi kulttuurkuávdáš Sajosân čujottâsân Sajos, 99870 Aanaar teikâ sajos (at) samediggi. Maggaar pargo tot lii ? Fjellner kovvee tivtâstis sämmilijd piäiváá nieidân já kandân. Ohtsâštave-eennâmlâš sämikielâ áámmát- já reesuurskuávdáá pargokielah láá sämikielâ sehe suomâkielâ já ruotâ- / tárukielâ. Palhâšume juohhui vuossâmuu keerdi ive 2004 já tot juáhhoo jyehi nube ive. Minna Lehtola saahâ suomâkielân Rijdo Njellim kuávlu kiävtust lii vahâgittám Suomâ aalmugijkoskâsâš peggim já luptim savâstâllâm Ovtâstum Aalmugij jieškote-uv orgaanijn. Sun finnij toos hárjánem, ko lâi artistin legendaarisâš Veijo Länsman muštokonseertist. Olmoošvuoigâdvuođâváldálii raapoort Stuorrâ laasâi tiet aula lii čuovvâd já tom puáhtá kevttiđ ovdâmerkkân taaiđâčáitálmâssáid já kongresij sehe tábáhtusâi vuoiŋâstempuddâtilen. Puávtáh jienâstiđ jo-uv vaaljâpeeivi pasepeeivi 28.10.2012 tâi ovdil vaaljâpeeivi munejienâstmist. Keejâ vuáđusáárgus čižetuási .  YM . Sämitigge tuáivut luho já pyeri kesiluámu puohháid ! Kirjálâšvuođâ ovdánem taheh vaigâdin uccâ markkâneh eromâšávt anarâš- já nuorttâlâškielâlâš čaabâkirjálâšvuođâst . o olgosavotekkipihvi , auravuástá , laigospotákkeh Sämitige stipenda ožžuu čuávvoo nuorah : 4. Kukkodâh: 2,12 Tave-eennâmlâš sämisopâmuš – jotkâpargo Keejâ uánihisvideo tast maid čuuvčást puáhtá rähtiđ , Taiđuu ovdedemkuávdáš / Laapi kuávlutoimâsaje já Sämitigge / Sämimuusikkuávdáš. 050 832 5179 Säämi kulttuurkuávdáš lii vuosâsajasávt uáivildum sämmilij jieijâs kiävtun . Stivrim / kuvvim / čuoppâm: Kirsti Länsman Uđđâ čujottâs lii Angelintie 696 , 99870 Aanaar. Kielâ- já škovlim- sehe oppâmateriaaltoimâttuvah láá Aanaar markkân kuávdážist , čujottâsâst Lehtolantie 1 . Laapi IPI-kuávdáá ráđádâllâmkodde Julgáštuš meid vuáđuduvá maaŋgáid staatâi ratifisitem olmoošvuoigâdvuotsopâmušáid , moh láá staatâid lavâlávt kenigitteeh . Suomâpele sämikielâlijn lii vuoigâdvuotâ ucâluđ Taažân luuhâđ párnáikärdimáttáátteijen. Eromâšávt mij kolgâp suogârdâllâđ tom , maht algâaalmugij uásálistemvuođâ puáhtá pyeremustáá turviđ tave ooláádmudo oovtâstpargoost . Julgáštus mield Suomâ, Taažâ, Ruoššâ já Ruotâ iä pyevti innig toollâđ sämmilij ärbivuáválávt kiävttám enâmijd staatâ tâi monnii kuálmád uásipele omâdâhhân. lasseen máksojeh 24 % sämikuávlu lase já pargohárjánem mield miärášuvvee hárjánemlaseh. Säämi kulttuurkuávdáá uáivilin lii lääččiđ sämmiláid pyerebijd iävtuid alnetoollâđ já ovdediđ jiešiävtulávt kielâs , kulttuuris já iäláttâstooimâs , tipšođ já ovdediđ kulttuurjiešhaldâšem sehe tuárjuđ sämmilij almolâš eellimtile ovdánem . čuájáneh tâi eres sierânâstáárbuh. Čuovviittâstooimâtärhisteijee Elisa Suutala Laapi läänihaldâttâsâst joođeet sämmilij škovlimašij ohtsâšpargo-orgaan taan vaaljâpaje loopân ( -2011 ) räi . Eennâm- já meccituáluminister Koskinen teivâdij sämitige stiivrâ Čuákkimist lii uáivilin valmâštâllâđ oovtâst iävtuttâsâid sämikulttuur syeje pyereedmân. Nubbân puáttám iävtuttâs lonestuvvoo 200 euroin já kuálmádin puáttám 100 euroin. Kištoiävtuttâsah árvuštâlluvvojeh nomâttemmin . Sopâmuš ratifisistem iävtuh iä lamaš sämmilij tááhust tagareh, ko liččijm tuáivum, mutâ taat lii áinoošlajâsâš máhđulâšvuotâ. tammela (at) samediggi. Studiotiilijn kullojeh studio, lávlumvistááš, jienâtarkkuuttâh já live-editistemtile. tâi postâčujottâsân: Sämitigge, Škovlim- já oppâmateriaaltoimâttâh, Sajos, 99870 Aanaar. • mušteđ huolhij šoddâmpeeivijd Sopâmuš olášuttem čuávvu ravvimkomitea , mii čuággán äššitobdein . • muštâliđ páárnážân maaŋgâivnáás já – siskáldâslâš mainâsijd Elsa Laula lâi algâaalgâst Ruotâ sämmilâš , já ko te naajâi Tomas Renbergijn Taažân , tubdui suhânoomáin Laula Renberg . Sämitigge juovij stipendijd sämikielâ uáppeid Ucâmušâid lahtosijguin kalga toimâttiđ sämitige čäällimkoodán 11.7.2014 tme 16.00 räi čujottâssáin Sajos , 99870 Aanaar . Loppâraapoort: Akwé: Kon – ravvui heivitmist Pänituoddâr meccikuávlu hoittám- já kevttimvuávám rähtimist (suomâkielân, tavesämikielân já eŋgâlâskielân) Sämimuseo tuáimá ain-uv já tot lii ohtâ Suomâ pivnohumosijn museoin , kj . www.siida.fi . Čäällimkodden tuáimá tot sämitigge, kiäst lii jođettemovdâsvástádâs kuás-uv. Säämi aarâhšoddâdem stivriimist pargoo ovtâspargo Sämitiggijn. Kárvudât peri návt Kištodeijeid adeluvvojeh iävtuttâskuáhtásiih jotkâvuávámravvuuh tast, maht pargoid kolgâččij ovdediđ. Lasetiäđuh täst. Katais haldâttâsohjelm sämmilâškirjiimij olášume olesmiärálávt Ovdil konferens jieškote-uv eennâm sämitigeh tollii jieijâs tievâsčuákkim Juhâmohheest. Palhâšume uážžoo valjim kalga agâstâllâđ kirjálávt sämikielâiguin já suomâkielân. Tábáhtus válduteeman lii väldikodálâš Nuorâ Kulttuur-teema miäldásávt tanssâ. Riehtiminister Henriksson : puohháid sämipárnáid puigâ máhđulâšvuotâ jieijâs kielâ oppâmân Sämitige stiipeend ožžuu čuávvoo nuorah: Muu ulmen lii čođâldittiđ tutkosijd täin oppâlájádâsâin. Algâaalmugjulgáštuš kenigâsvuođáid čujotteh eromâšávt aašijn, moh kyeskih olgooštmettumvuotân, kulttuurlâš kuoskâmettumvuotân já jiešmeridemvuoigâdvuotân. Lekkâmtilálâšvuođâst kullui meid taažâsämmilii Elin Kåven muusikčááitus , mii valmâštâlâi keččeid shaamaanrumbuinis luándualdasii tobdoid ovdil luáštádâttâm čáitálmâssali arktâsii sämipirrâsân.“Maid imâšijd ? Puohâin aarâhšoddâdempalvâlusâin kalga visámittiđ párnáá oovtviärdásâš vuoigâdvuođâ jieijâs kielân já kulttuurân. • pivdeđ kiđđâtäälvi kyele jieŋâalnuággumáin, juoŋâsijguin, časkemvogijguin, katiskain, vogijguin, kuulkâtmáin 010 839 3106.