Datasets:

yakhyo

/

uz-wiki

like 0

https://uz.wikipedia.org/wiki/No%C3%A9mie%20Lenoir

Noémie Lenoir

Noémie Lenoir (1979-yil 19-sentyabrda tugʻilgan) – fransuz modeli va aktrisasi. U Gucci, L’Oréal, Next, Gap, Tommy Hilfiger, Victoria’s Secret, Balmain Paris Hair Couture va Marks and Spencer brendlari bilan hamkorlik qilgan. Hayoti Lenoir 1979-yil 19-sentyabrda Fransiyaning Les Ulis shahrida tugʻilgan. Uning onasi farrosh boʻlib ishlagan. U Hind okeanidagi Fransiyaning Reyunion orolidan kelgan. U afrikalik boʻlib, hind millatiga mansub boʻlgan. Otasi esa fransuz elektrchisi boʻlgan. Lenoir 17 yoshida Nyu-Yorkdagi Ford Models agentligida modellik qila boshlagan. Karyerasi Parij yaqinidagi tumanlardan birida oʻsib ulgʻaygan Lenoir 1997-yilda 17 yoshida Ford Models agentligi bilan hamkorlikda modellik karyerasini boshlagan. U 1997-yilda L’Oréal bilan shartnoma imzolagan hamda oʻshandan beri Laetitia Casta va Andie MacDowell bilan birga ularning reklamalarida ishtirko etib keladi. U, shuningdek, Victoria’s Secret, Gap, Next va boshqa koʻplab kompaniyalar bilan ishlagan. Lenoir 2009-yilgi Rojdestvogacha toʻrt yil davomida Buyuk Britaniyaning Marks & Spencer brendining yuzi boʻlgan hamda Erin O‘Konnor, Twiggy va Laura Bailey kabi boshqa modellar bilan birga turli Britaniya televideniyesi reklamalari, jurnallari va billbordlarida ishtirok etib kelgan. Lenoir 2012-yilda Marks & Spencer reklamalariga qaytgan. 2007-yilda Lenoir aktyorlar Jackie Chan va Chris Tucker bilan birga „Rush Hour 3“ filmida rol ijro etgan. 2009-yilda esa Lenoir Usherning „Hey Daddy (Daddy’s Home)“ singli uchun ishlangan klipda suratga tushgan. Shaxsiy hayoti Repper Stomi Bugsi bilan kechgan munosabatlaridan soʻng, u futbolchi Klod Makele bilan birga yashagan. Ularning bitta oʻgʻli bor. 2009-yilning boshida ular boshida ajralishgan. Lenoir 2015-yil avgust oyida ikkinchi, qiz farzandini dunyoga keltirgan. Oʻz joniga qasd qilishga urinishi 2010-yil 9-mayda Lenoir oʻzining Parijdagi uyi yaqinidagi bogʻda hushsiz holda topilgan. U shifoxonaga olib kelingan, u yerda Lenoir katta miqdorda giyohvand moddalar va spirtli ichimliklar isteʼmol qilgani aniqlangan. U 2011-yil fevral oyida Britaniyaning Guardian Weekend jurnaliga bergan intervyusida oʻz joniga qasd qilishga urinish haqida gapirib, haqiqatan ham ahmoqona ish qilganini tan olgan. Baʼzilar bu voqeani oʻsha paytda moda olamida davom etayotgan Ambrose Olsen, Daul Kim, Tom Nicon, Hayley Kohle va Ruslana Korshunovalarning oʻz joniga qasd qilishlari bilan birga, „oʻz joniga qasd qilish fojialari“ seriyasidagi navbatdagi holat sifatida taʼkidlagan. Galereya Televizion loyihalari Britainʼs Next Top Model, Cycle 6 – (1-qism, 2010-yil 19-iyul) Danse avec les stars – ishtirokchi (2013) Lenoir ikki yil davomida Trace TV telekanalining shoularidan birida boshlovchilik qilgan. U 2009-yilda Irlandiya va Buyuk Britaniyada efirga uzatilgan Marks and Spencer Christmas TV televideniyesining uchta reklamasida ishtirko etgan Filmografiyasi Manbalar Havolalar Noémie Lenoir: news, photos and videos on http://www. NoemieLenoir.eu

https://uz.wikipedia.org/wiki/Sarah%20Margru%20Kinson

Sarah Margru Kinson

Sarah Margru Kinson (1832-yil – 1854-yil) – G'arbiy Afrikalik oʻqituvchi edi. La Amistaddagi toʻrtta farzandlaridan biri boʻlgan. U Oberlin kollejida tahsil olgan va oʻqituvchi boʻlish uchun G'arbiy Afrikaga qaytgan. U Afrikada tugʻilib, Amerika kollejida tahsil olgan birinchi ayol hisoblanadi. Hayoti Sarah Margru Kinson 1832-yilda Gʻarbiy Afrikada joylashgan hozirgi Syerra-Leone davlatida yashovchi Mende etnik guruhlariga tegishli oilada tugʻilgan. U kichkina qizchaligi vaqtida qul savdogarlarga sotib yuborilgan va Portugaliyaning Tecora qul kemasida Kubaga joʻnatilgan. 1839-yilda u Afrikaga qochib ketish maqsadida yoʻlga chiqqan toʻrt boladan biri edi. Ular Mendian Jozef Sinke tomonidan boshqarilgan La Amistad kemasida qochib ketadi. Ammo La Amistad kemasi Amerika Qo'shma Shtatlari qirgʻoq qoʻriqlash xizmati tomonidan Konnektikut yaqinidagi New-Londonda qoʻlga tushib qirgʻoqqa olib kelindi. Margru va bortdagi boshqalar New-Havendagi qamoqxonada ushlab turilgan. Bir muddat koʻrgazmaga ham qoʻyilgan va oʻrganilgan. Bugungi kunga qadar ushbu jarayon va ularning huquqiy maqomi boʻyicha sudlar boʻlib oʻtgan. Abolisionist Lewis Tappan Margru va boshqa bolalarni qamoqxonadan uning uy xizmatkori boʻlgan rafiqasi qarorgohiga koʻchirishni tashkil qiladi. 1841-yilda Amistad yoʻlovchilari oʻz ishini va erkinligini qoʻlga kiritganlarida, u Konnektikut shtatining Farmington shahrida qolishni istaganlar bilan qoldi. U yerda unga inglizcha „Sara Kinson“ nomi berildi. Guruh hali ham jamoatchilikni qiziqtirayotgan edi va Amerikaning turli shaharlarida oʻz tajribalari haqida taqdimotlar oʻtkazdi. Ular bir necha amerikalik missionerlar bilan birga 1842-yilning yanvarida Fritaun yaqiniga yetib, Gʻarbiy Afrikaga qaytib kelishdi. Taʼlimi 1842-yilda Amistad kontingenti G'arbiy Afrikaga kelganida Kinson hali yosh bola edi. U Kav Mendida (Komende) yashagan, oʻqish va yozishni oʻrgangan, xristian dinini qabul qilgan va amerikalik missionerlar uchun ishlagan. Lewis Tappanning yordami bilan 1846-yilda Qoʻshma Shtatlariga qaytib keldi va dastlab Oberlindagi Little Red Schoolhouse maktabida, soʻngra Ogayo shtatidagi Oberlin Collegiate institutida oʻqidi. Margru Oberlinda afro-amerikalik qiz Lucy Stanton bilantanishdi va akademik oʻqishi bilan bir qatorda Lucyning kurslarida akkordeon chalishni ham oʻrgandi. Amerika Qo'shma Shtatlarida yashagan ushbu davrida Kinson Nyu-York shahridagi frenolog Orson Squire Fowler tomonidan imtihondan oʻtkazildi. Karyerasi Kinson 1849-yilda G'arbiy Afrikaga qaytib keldi. Bu safar u Sherbro orolida yangi qizlar maktabining bosh oʻqituvchisi boʻldi. U gʻarb uslubidagi kiyimlar ishlab chiqarish uchun mahalliy ayollardan iborat boʻlgan tikuvchilik jamiyatini tuzdi. Kinson 1852-yilda afrikalik missionerlik oʻqituvchisi Edward Henry Greenga turmushga chiqdi. Ular 1855-yilda oʻzlarining missiya stantsiyalarini ochish uchun mamlakat ichkarisiga koʻchib oʻtishdi, lekin koʻp oʻtmay uning eri missionerlik ishdan boʻshatildi. Bu vaqtdan keyin uning hayoti missiya hisobotlarida yoki yozishmalarida qayd etilmagan. Xotirasi Kinsonning Ogayo shtatida oʻqigan maktabi hali ham Oberlin Heritage Center tashkiloti nzaoratida va ekskursiyalar uchun ochiq holda turadi. 1997-yilda „Amistad“ filmi namoyish etilganidan soʻng tarixchilar va boshqa olimlar soʻnggi yillarda Kinsonning hayotini koʻproq oʻrgana boshlashdi. Kimberly Jones 1997-yilda Anthony Davis va Thulani Davisning „Amistad“ operasining Margru partiyasini Chicagodagi lirik operada kuyladi. 2004-yilda rassom Carolyn Evans Nyu-Yorkning White Plains shahridagi kutubxonada Margruning suratini chizgan. Monica Edingerning 2013-yilda chop etilgan „Africa is My Home: A Child of the Amistad“ nomli bolalar kitobida bosh qahramon uchun „Magulu“ ismidan foydalangan. Bu ism „Margru“ ismining oʻzgartirilgan versiyasi sifatida koʻpchilik manbalarda eslab oʻtilgan. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kristen%20Dalton

Kristen Dalton

Kristen Jeannine Dalton-Wolfe (1986-yil 13-dekabrda tugʻilgan) – amerikalik aktrisa va model. „Miss USA 2009“ tanlovida gʻolib chiqqanidan soʻng, „Miss Universe 2009“ tanlovida Amerika Qo‘shma Shtatlari sharafini himoya qilgan. Goʻzallik tanlovlari Miss North Carolina USA 2009 2008-yil noyabr oyida Dalton Shimoliy Karolina shtatining High Point shahrida boʻlib oʻtgan shtat tanlovida ishtirok etib, „Miss North Carolina USA 2009“ unvonini qoʻlga kiritgan. Miss USA 2009 Dalton Nevada shtatining Las-Vegas shahrida boʻlib oʻtgan hamda Planet Hollywood telekanalida toʻgʻridan-toʻgʻri efirga uzatilgan „Miss USA 2009“ tanlovida Shimoliy Karolina shtati sharafini himoya qilgan va u yerda „Miss USA 2009“ unvonini qoʻlga kiritgan. U „Miss USA“ tanlovida gʻolib boʻlgan ikkinchi Shimoliy Karolina vakili boʻlgan. Daltongacha shtatning yagona gʻolibi Chelsea Cooley boʻlib, u „Miss USA 2005“ tanlovida tengsiz deb topilgan edi. Miss Universe 2009 Dalton Bagama orollaridagi Atlantis Paradise oroli kurortida bo‘lib o‘tgan "Miss Universe 2009" tanlovida AQSh sharafini himoya qilib, umumiy hisobda 10-o‘rinni egallagan. Manbalar Havolalar Miss North Carolina USA official website Miss USA official website Yashayotgan insonlar Ayollar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Nazima

Nazima

Nazima Janibekova (1990-yil 21-oktyabrda Chimkentda tugʻilgan; Nazima taxallusi bilan mashhur, koʻpincha НАZИМА yoki Наzима sifatida stillashtiriladi) – rossiyalik qoʻshiqchi. TNT telekanalining „Pesni“ telekoʻrsatuvining birinchi mavsumi finalchisi. Black Star leyblining sobiq ijrochisi, hozirda Lotus Music leybli bilan hamkorlikda faoliyat olib bormoqda. Biografiyasi Nazima Janibekova 1990-yil 21-oktabrda Qozog‘iston SSRning Chimkent shahrida O‘rta juzning Konirat qabilasidan boʻlgan musulmon qozoqlar oilasida tugʻilgan. Oilada toʻrt farzand boʻlib, u eng kattasi boʻlgan. Undan keyin ukasi Beksulton, singillari Madina va Daniya tugʻilgan. Nazima Ostona shahridagi Qozog‘iston davlat yuridik universitetida tahsil olgan. 2018-yilda u TNT telekanalidagi „Pesni“ telekoʻrsatuvida qatnashib, u yerda 4-oʻrinni egallagan. HOMMES nashriga bergan intervyusida sanʼatkor loyiha natijalaridan qatʼi nazar, Rossiyaga koʻchib oʻtmoqchi ekanini aytgan. Shouning yakuniy chiqishida Nazima „Begi“ qoʻshigʻini ijro etgan. Loyiha tugagach esa Black Star leybli bilan shartnoma imzolagan. 2018-yil iyun oyida u „Vecherniy Urgant“ dasturida ishtirok etgan. Nazima 2023-yilning kuzida Pavel Volya va Laysan Utyashevaning 2024-yil yanvar oyida TNT telekanalida efirga uzatilgan „Vijit v Samarkande“ realiti-shousida qatnashgan. 2024-yilning yozidan boshlab qoʻshiqchi Baxtiyar Aliyevning Lotus Music leybli bilan hamkorlikda ishlay boshlagan. Diskografiyasi Singllari Kollobratsiyalari Chartlar Yillik chartlar Videografiyasi Manbalar Havolalar Все песни Наzимы для ознакомительного прослушивания. Профиль Наzимы на сайте лейбла Black Star Inc. Rossiyalik qoʻshiqchilar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Laura%20Bailey

Laura Bailey

Laura Emily Bailey (1972-yil 6-avgustda tugʻilgan) – ingliz modeli va fotografi. U Guess, L'Oréal, Jaguar, Jaeger, Marks & Spencer kabi brendlar uchun modellik qilgan. Hayoti Laura Bailey 1972-yil 6-avgustda Angliyaning Oxford shahrida tugʻilgan. U Wheatley Park maktabini tamomlagandan soʻng, Sautgempton universitetiga oʻqishga kirgan. Faoliyati Baileyning eng koʻzga koʻringan hamkorlari orasida Guess, L'Oréal, Jaguar, Jaeger, Marks & Spenser, Bella Freud, Rey-Ban, Oetker Collection, Bodas, Temperley London va Solange Azagury-Partrid brendlari bor. Bailey Hause of Chanelning brend vakili hisoblanadi. Uning fotosuratchi sifatidagi ishlari shaxsiy portret va hujjatli loyihalar bilan bir qatorda Vogue, Violet Book, FT How To Spend It va boshqa nashrlarda chop etilgan. Bailey, shuningdek, Bella Freud, Solange Azagury-Partridge, Trager Delaney va Shrimps kabi bir nechta moda leybllari uchun bir qator qisqa metrajli filmlarga prodyuserlik qilgan hamda rol rol ijro etgan. 2020-yilda Bailey stilist Cathy Kasterine bilan hamkorlikda Britaniya erkaklar kiyimlari brendi hisoblangan Budd (koʻylak ishlab chiqaradi) bilan birga Bailey x Budd nomi ostida ayollar uchun koʻylaklar va tungi kiyimlar toʻplamini ishlab chiqarish uchun hamkorlik qilgan. Bailey, shuningdek, yozuvchi boʻlib ishlaygan va Vogue, Harper’s Bazaar, Vanity Fair, The Independent, FT, The Daily Telegraph va The Sunday Times nashrlari uchun sayohat va moda haqida yozib borgan. U Britaniya Vogue gazetasida yordamchi muharrir boʻlgan. 2010-yilda u boshqa koʻplab mashhurlar bilan birga fotograf Cambridge Jones tomonidan oʻsha paytdagi London meri Boris Johnson tomonidan ochilgan koʻrgazmaning ochilish marosimida suratga olingan, bu ishdan maqsad odamlarni iqlim oʻzgarishi loyihasida ishtirok etishga undash boʻlgan. U Britaniya moda kengashining madaniyat elchisi va Save The Children tashkilotining elchisi hisoblanadi. Manbalar Havolalar Ingliz modellari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Rita%20Johnson

Rita Johnson

Rita Ann Johnson (1913-yil 13-avgust — 1965-yil 31-oktyabr) — amerikalik aktrisa. Hayoti Jonson Massachusets shtatining Vuster shahrida yolgʻiz ona Lillian Jonsonning qizi sifatida tugʻilgan. U onasi ishlaydigan restoranda ofitsiant boʻlib ishlagan va Boston-Worcester trassasida hot dog sotgan. Keyinchalik Nyu-England musiqa konservatoriyasida oʻqigan. Karyerasi Karyerasining boshida Johnson radioda ishlagan. 1936-yilga kelib haftasiga oʻnta radioeshittirishda ishtirok etgan. U „Joyce Jordan, M. D.“ filmida bosh rolni ijro etgan. Johnson 1935-yilda aktrisalik faoliyatini boshlagan. Ikki yildan soʻng esa kinolarda rollar ijro etishni boshlagan. U „Here Comes Mr. Jordan“ (1941) filmida qotil rolini va „They Wonʼt Believe Me“ (1947) filmida halok boʻlgan xotin rolini oʻynagan. Johnson 1948-yil 6-sentyabrda miya operatsiyasini talab qiladigan jarohat olgan. Valter Vinchell kabi gʻiybatchilar tomonidan tarqatilgan asossiz mish-mishlar uni yigiti tomonidan zoʻravonlikka uchragan boʻlishi mumkinligini taxmin qilishgan. Ammo Johnson kvartirasidagi sanoat tipidagi fen mashinasi uning ustiga tushib ketganini aytgan. U ikki hafta davomida komada yotgan. Johnson komadaligida „Uning tuzalishi uchun bir yil vaqt kerak boʻlgan. Uning chap tomoni vaqtincha falaj boʻlib, bir muddat yura olmay qolgani haqida ham xabarlar tarqalgan. Shaxsiy hayoti Johnson biznesmen Stanley Kahnga turmushga chiqqan edi. Ular 1943-yil 29-iyunda ajrashishgan. Keyin esa Edwin Hutzler bilan turmush qurib, 1943—1946-yillarda birga yashagan. Johnsonning Edwin Hutzler bilan ham turmushi oʻxshamagan. U rim-katolik diniga amal qilgan. U alkogolizmdan aziyat chekkan. 1965-yil 31-oktyabrda 52 yoshida miyasiga qon quyilishidan vafot etgan. Filmografiyasi London by Night (1937) — Patricia Herrick My Dear Miss Aldrich (1937) — Ellen Warfield Man-Proof (1938) — Florence Letter of Introduction (1938) — Honey Smashing the Rackets (1938) — Letty Lane Rich Man, Poor Girl (1938) — Sally Harrison The Girl Downstairs (1938) — Rosalind Brown Honolulu (1939) — Cecelia Grayson Within the Law (1939) — Agnes Broadway Serenade (1939) — Judith Tyrrell 6,000 Enemies (1939) — Anne Barry Stronger Than Desire (1939) — Barbara Winter They All Come Out (1939) — Kitty Carson Nick Carter, Master Detective (1939) — Lou Farnsby Congo Maisie (1940) — Kay McWade The Golden Fleecing (1940) — Marian Edwards Edison, the Man (1940) — Mary Stilwell Forty Little Mothers (1940) — Mary Blake Maisie Was a Lady (1941) — Minor Role (scenes deleted) Here Comes Mr. Jordan (1941) — Julia Farnsworth Appointment for Love (1941) — Nancy Benson The Major and the Minor (1942) — Pamela Hill My Friend Flicka (1943) — Nell McLaughlin The Affairs of Susan (1945) — Mona Kent Thunderhead, Son of Flicka (1945) — Nelle McLaughlin The Naughty Nineties (1945) — Bonita Farrow Pardon My Past (1945) — Mary Pemberton The Perfect Marriage (1947) — Mabel Manning The Michigan Kid (1947) — Sue Dawson They Won't Believe Me (1947) — Greta Ballentine Sleep, My Love (1948) — Barby The Big Clock (1948) — Pauline York An Innocent Affair (1948) — Eve Lawrence Family Honeymoon (1948) — Minna Fenster The Second Face (1950) — Claire Elwood Susan Slept Here (1954) — Dr. Rawley, Harvey’s Shrink Emergency Hospital (1956) — Head Nurse Norma Mullin All Mine to Give (1957) — Katie Tyler (final film role) Radio chiqishlari Manbalar Havolalar Amerikalik aktrisalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Stol%20tennisi%202024-yilgi%20Yozgi%20Paralimpiada%20o%CA%BByinlarida%20%E2%80%93%20erkaklar%20o%CA%BBrtasida%20juftlik%20%E2%80%93%20MD4

Stol tennisi 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida – erkaklar oʻrtasida juftlik – MD4

Yozgi Paralimpiada oʻyinlari erkaklar oʻrtasidagi juftlik C4 bahslari 2024-yilning 29-31-avgust kunlari Fransiyaning Parij shahrida joylashgan South Paris arenasida bo'lib o'tdi. Jadval Musobaqa jadvali quyidagicha: Natijalar Final Yuqori yarmi Pastki yarmi Manbalar 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlari bahslari Stol tennisi 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida

https://uz.wikipedia.org/wiki/Irodaxon%20Rustamova

Irodaxon Rustamova

Irodaxon Rustamova – oʻzbekistonlik para kanoe sportchisi. Faoliyati Vengriyaning Seged shahrida boʻlib oʻtgan para kanoe boʻyicha Jahon chempionatida VL2 klassida muvaffaqiyatli ishtirok etib, 5-oʻrinni egalladi va 2024-yilgi Yozgi Paralimpiya oʻyinlariga litsenziyani qoʻlga kiritdi. Manbalar Havolalar Yashayotgan insonlar 21-asrda Oʻzbekiston ayol sportchilari Paralimpiyachi ayollar Oʻzbekiston kishilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Stol%20tennisi%202024-yilgi%20Yozgi%20Paralimpiada%20o%CA%BByinlarida%20%E2%80%93%20erkaklar%20o%CA%BBrtasida%20juftlik%20%E2%80%93%20MD8

Stol tennisi 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida – erkaklar oʻrtasida juftlik – MD8

2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlari erkaklar oʻrtasidagi juftlik – C8 bahslari 29–31-avgust kunlari Fransiyaning Parij shahrida joylashgan South Paris Arenasida boʻlib oʻtdi. Jadval Musobaqa jadvali quyidagicha: Natijalar Final Yuqori yarmi Pastki yarmi Manbalar 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlari bahslari Stol tennisi 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida

https://uz.wikipedia.org/wiki/Asil%20Rashidov

Asil Rashidov

Asil (Asliddin) Rashidov (1930-yil, Jizzax tumani, Sirdaryo viloyati, Oʻzbekiston SSR — 2020-yil 15-sentyabr, Toshkent, Oʻzbekiston) — oʻzbek tarjimoni va adabiyotshunosi. U badiiy tarjima sohasida oʻziga xos ijodiy maktab yaratuvchisi sifatida eʼtirof etiladi. Tarjimayi holi Asil Rashidov 1930-yilda Jizzax tumanidagi Sovungarlik qishlogʻida (baʼzi manbalarda Sovungarlik mahallasi) tavallud topgan. Haqiqiy ismi Asliddin, shuningdek, bolaligida Nishon (bir tutam oq soch bilan tugʻilgani sababli), Xolmat (tanasida xoli boʻlgani tufayli) ismi bilan ham chaqirishgan. Otasi Rashid Xalilov (1890—1954), onasi Qoʻysinoy Xalilova (1892—1955). Ularning olti farzandi Kamoliddin, Sharofiddin, Sahobiddin, Isomiddin, Asliddin, Nasriddin boʻlgan. Manbalar 1930-yilda tugʻilganlar Jizzax tumanida tugʻilganlar Sirdaryo viloyatida tugʻilganlar Oʻzbekiston SSRda tugʻilganlar 2020-yilda vafot etganlar 15-sentyabrda vafot etganlar Toshkentda vafot etganlar Oʻzbekistonda vafot etganlar Adabiyotshunoslar Oʻzbek tarjimonlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kuralbek%20Ordabayev

Kuralbek Ordabayev

Kuralbek Dosjanovich Ordabayev (; 1949-yil 6-avgust, Chimkent, Qozogʻiston SSR, SSSR) – sovet futbolchisi, darvozabon pozitsiyasida oʻynagan. Qozoq futboli funksioneri va futbol murabbiyi, SSSR sport ustasi. Biografiya Kuralbek Shimir urugʻidan. Futbolchilik faoliyatini vatani, Chimkentda boshlagan. 1971-yilda u Qozogʻistonning asosiy klubi, Olmaotaning „Qayrat“ klubiga taklif qilindi va SSSR chempionatining mavsum kashfiyoti deb topilgan. 12 yil davomida „Qayrat“ jamoasining asosiy darvozaboni boʻlgan. KPSS aʼzosi edi. Futbolchilik faoliyatini yakunlaganidan soʻng Kuralbek oʻzining sobiqjamoasi, Jiger futbol klubi rahbari, Qozogʻiston futbol assotsiatsiyasi vitse-prezidenti, prezidenti, Qozogʻiston Respublikasi Sport va turizm agentligining maslahatchisi boʻlgan. Naradalar va unvonlar 1971-yil: – Temir yoʻllar boʻyicha Yevropa kubogi sohibi 1972-yi: – SSSR chempionatida „Mavsum kashfiyoti“ nominatsiyasida gʻolib boʻlgan. 2011-yil: – „Qozogʻiston Respublikasi mustaqilligiga 20 yiligil“ medali. 2016-yil: – Qozogʻiston Respublikasi Prezidentining farmoni bilan u „Hurmat ordeni“ bilan taqdirlangan. 2023-yil: – „Olmaota shahrining faxriy fuqarosi“ unvoni. Manbalar Havolalar Kuralbek Ordabayev Footballfactsru saytida Kuralbek Ordabayev Transfermarkt saytida 6-avgustda tugʻilganlar 1949-yilda tugʻilganlar Chimkentda tugʻilganlar SSSR erkak futbolchilari Erkak futbol darvozabonlari Qozogʻistonlik erkak futbolchilar Qayrat klubi futbolchilari Sovet Ittifoqi Kommunistik Partiyasi aʼzolari SSSR sport ustasi Alifbo boʻyicha sportchilar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Basketbol%202024-yilgi%20Yozgi%20Olimpiada%20o%CA%BByinlarida%20%E2%80%93%20ayollar%20jamoalari%20o%CA%BBrtasida%20saralash

Basketbol 2024-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida – ayollar jamoalari oʻrtasida saralash

Ayollar o‘rtasida basketbol bo‘yicha Olimpiada turnirining saralash bosqichi 2022-2024-yillar oralig‘ida bo‘lib o‘tdi; FIBA (Xalqaro Basketbol Federatsiyasi) beshta zonasining barchasi Olimpiada basketbol musobaqasida ishtirok etishi kutilgan edi. Mezbon mamlakat sifatida Fransiya ayollar 5×5 basketbolida kvota o‘rniga ega bo‘ldi; bu FIBA Markaziy Kengashining 2023-yil 30-apreldagi qarori bilan tasdiqlangan. Birinchi o‘rin 2022-yil 22-sentabrdan 1-oktabrgacha Avstraliyaning Sidney shahrida bo‘lib o‘tgan 2022-yilgi FIBA ayollar o‘rtasidagi basketbol bo‘yicha jahon chempionati g‘olibiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri beriladi. Ushbu ikkita to‘g‘ridan-to‘g‘ri malakali jamoalar ketma-ket ikki bosqichda, ya’ni FIBA Olimpiadadan oldingi saralash turnirlarida (Afrika, Amerika va Osiyo va Okeaniya uchun) yoki FIBA Ayollar YevroBasketi (Yevropa uchun) va to‘rt tomonlama global FIBA Olimpiada saralash turnirlarida (FOQTs) ishtirok etish huquqiga ega edi. Ikki FOQT Parij 2024 o‘rinlarini o‘zlarining eng yaxshi uchta jamoasiga biriktirgan bo‘lsa-da, mezbon Fransiya va Jahon chempionati g‘olibi ishtirok etgan to‘rtta FOQT yo‘lining qolgan yarmi eng yuqori o‘rinni egallagan ikki jamoaga kvota joylarini taqdim etdi. Usuli Ayollar o‘rtasidagi basketbol turnirida 12 ta jamoa ishtirok etadi, har bir MOQ 12 nafar basketbolchidan iborat ro‘yxatni yuboradi. Mezbon Mamlakat Mezbon davlat sifatida Fransiya FIBA Markaziy Kengashining 2023-yil 30-iyunda qabul qilinishi kerak bo‘lgan qaroriga muvofiq ayollar basketbolida to‘g‘ridan-to‘g‘ri kvota o‘rnini saqlab qoldi. Saralash jarayoni Birinchi o‘rin 2022-yil 22-sentyabrdan 1-oktyabrgacha Avstraliyaning Sidney shahrida bo‘lib o‘tgan 2022-yilgi FIBA ayollar o‘rtasidagi basketbol bo‘yicha jahon chempionati g‘olibiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri berildi. Tokio-2020 Olimpiadadan oldingi formatga o‘xshab, to‘g‘ridan-to‘g‘ri malakali ikkita jamoa, mezbon mamlakat Fransiya va Jahon chempionati g‘olibi FIBA ayollar olimpiya saralash turnirlarida (Afrika, Amerika va Osiyo va Okeaniya uchun) yoki FIBA ayollar YevroBasket (Yevropa uchun) va to‘rt tomonlama global FIBA ayollar olimpiada saralash turnirlarida (FWOQTs) qatnashish huquqiga ega edi. Afrika, Amerika va Osiyo (shu jumladan Okeaniya) milliy terma jamoalari FIBA ayollar olimpiada saralash turnirlarida (FWOPQTs) o‘ynashdi. Afrika, Osiyo/Okeaniya va Yevropada jamoalar to‘g‘ridan-to‘g‘ri FIBA ayollar qit’a kubogi orqali saralashdi. Amerika qit’asida to‘rtta milliy terma jamoa FIBA ayollar olimpiada saralash turnirlaridan biriga yo‘llanma olish uchun o‘ynadi. Shunga ko‘ra, FIBA ayollar olimpiada saralash turnirida birinchi o‘rinni egallagan ikkita jamoa 2024-yil fevral oyida bo‘lib o‘tgan FIBA ayollar olimpiada saralash turnirlariga yo‘llanma oldi. AQSH (2022-yilgi FIBA ayollar o‘rtasidagi Jahon chempionati g‘olibi) hamda 2023-yilgi FIBA Ayollar Amerika Kubogidagi eng yaxshi reytingli jamoa to‘g‘ridan-to‘g‘ri 2024-yilgi FIBA ayollar olimpiada saralash turnirlariga yo‘llanma oldi. 2024-yil fevral oyida bo‘lib o‘tgan to‘rt tomonlama FIBA ayollar Olimpiadasi saralash turnirida FWOPQTs natijalariga ko‘ra barcha qit’alardagi quyidagi eng yaxshi o‘n olti jamoa ishtirok etdi. To‘rtta turnirning har biridan eng yuqori o‘rinni egallagan uchta jamoa (shu jumladan mezbon mamlakat va Jahon kubogi g‘olibi) Parij-2024 uchun ayollar basketbol tarkibini yakunladi. AfroBasket ayollar — ikki jamoa 2023-yilgi Ayollar Afrobasketiga yo‘l oldi. FIBA ayollar Amerika kubogi — Amerika uchun ikkita jamoa FWOPQT orqali, bitta jamoa 2023-yilgi FIBA Ayollar Amerika kubogi orqali va Qo‘shma Shtatlar 2022-yilgi FIBA ayollar basketboli bo‘yicha Jahon kubogida g‘alaba qozonish natijasida navbatdagi bosqichga o‘tdi. FIBA ayollar o‘rtasidagi Osiyo kubogi — to‘rtta jamoa 2023-yilgi FIBA ayollar o‘rtasidagi Osiyo kubogiga yo‘l oldi. EuroBasket ayollar — 2023-yilgi EuroBasket Women musobaqasida oltita jamoa, shu jumladan mezbon Fransiya ham ishtirok etdi. Saralash jamoasi 2023-yil 9-sentabr kuni saralash turnirlari mezbonlari e’lon qilindi. AQSH va Fransiya bilan guruhlarda faqatgina ikkita jamoa saralashdan o‘tdi. FIBA ayollar Olimpiada saralash turnirlari Manbalar Basketbol 2024-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida ayollar bahslari 2024-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlarida basketbol 2024-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida qatnashuvchilar roʻyxati Olimpiada basketbol jamoalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ozarbayjon%20choy%20madaniyati

Ozarbayjon choy madaniyati

Ozarbayjon choy madaniyati – ozarbayjonlarning choy ichish usullari, an'anasi va isteʼmol qilish tarixi. Ozarbayjonda choy ichish odati keng tarqalgan,shuningdek, choy mehmondoʻstlik va memonlarga hurmat ramzi hisoblanadi. Asosiy taomdan oldin choy berish anʼanaga aylangan. Ozarbayjonlar choy suhbat va tasodifiy muloqotga undaydi, deb hisoblashadi. Ozarbayjonda, asosan, uzun bargli qora choy isteʼmol qiliniladi. Bugungi kunda Ozarbayjon Kavkazdagi choy mamlakati sanaladi. 2022-yilda Ozarbayjon va Turkiya choy madaniyati UNESCO Nomoddiy madaniy merosi reprezentativ ro'yxatiga kiritilgan. Ozarbayjonda choy tarqalish tarixi Hozirgi Ozarbayjon hududida isteʼmol qilinadigan choy bir necha yillar oldin Xitoydan keltirilgan. XIX asr oxirida tashabbuskor Novoselov M. O. Ozarbayjonning hozirgi Lenkeran tumani hududida tajriba uchun choy daraxti maydonlarni yaratgan. Shunday qilib, 1896-yilda u birinchi marta bu hududda choy koʻchatini ekkan va u yerda 1900-yilga kelib kichik tajriba maydonlari barpo etilgan. Ammo ular sanoat ishlab chiqarish talablariga javob bermadi, qolaversa, 1920-yilda nobud boʻlgan. Sovet davrida choy ishlab chiqarishning rivojlanishi 1928-1929-yillarda Lenkeran, shuningdek, Zaqatala zonalarida qaytadan choy koʻchatlari ekilishiga olib keladi. 1932-1934-yillardan boshlab sanoat plantatsiya maydonlari barpo etilgan. 1937-yilda ozarbayjon choyining dastlabki qutilari ishlab chiqarildi. Keyingi yillarda SSSR mahalliy choy – gruzin, krasnodar va ozarbayjon choylarini ishlab chiqarishni koʻpaytirdi. Natijada, 1988-yilga kelib, Ozarbayjonda 38,5 ming tonna tayyor choy (asosan, qora choy) ishlab chiqarilgan. 1983-yil Ozarbayjonda 9,3 ming gektar maydonda choy yetishtirilgan. Biroq, SSSR parchalanib ketishi bilan Ozarbayjonda choy ishlab chiqarish yomonlashib, tanazzulga uchradi. Bundan tashqari, 1990-yillar Qorabogʻ mojarosi boʻlgani sabab, 1995-yilga kelib choy ishlab chiqarish hajmi 1,2 ming tonnaga kamaydi. Ozarbayjon bozor munosabatlari rivojlanishi bilan choy ishlab chiqarish sohasi jonlana boshladi. Bu jarayonga, xususan, Turkiya va Birlashgan Arab Amirliklari bilan tuzilgan qoʻshma korxonalar ham oʻz hissasini qoʻshgan. Mamlakatda, asosan, koʻk choy ishlab chiqarilishiga qaramay, shuningdek, Lenkeran tumani hududida koʻproq qora choy (Xitoy tasnifida – „qizil“) ham keng tarqalgan. Misol uchun, Xaftonin navini keltirish mumkin. Ozarbayjon choyi, asosan, mamlakat ichida isteʼmol qilinadi. Biroq uni Turkiya, Rossiya (Dogʻiston), Gruziya kabi qoʻshni davlatlardaning doʻkonlarida han uchratishingiz mumkin. Ozarbayjonnning Lenkeran, Astara, Lerik, Masallı, Zaqatala va Bakalen maʼmuriy tumanlar hozirda asosiy choy bazalari hisoblanadi. Hozirgi kunda Ozarbayjonning choy yetishtirishni rivojlantirish boʻyicha asosan Lenkeran-Astara iqtisodiy hududi ajralib turadi. Shaki-Zaqatala iqtisodiy hududida bu oʻsish nisbatan sustdir. Manbalar Choylar Ozarbayjon madaniyati

https://uz.wikipedia.org/wiki/Priscilla%20Cooper%20Tyler

Priscilla Cooper Tyler

Elizabeth Priscilla Cooper Tyler (1816-yil 14-iyun – 1889-yil 29-dekabr) 1841-yildan 1844-yilgacha Oq uyning rasmiy uy bekasi va AQShning birinchi xonimi boʻlgan. Oʻsha paytdagi prezident John Tylerning oʻgʻli Robert Tylerga bilan turmush qurgan. Qaynonasi, birinchi xonim Letitia Christianning vazifasi Elizabethga topshirilgan. 1842-yil sentyabr oyida Letitia Tyler vafotidan soʻng, Priscilla Tayler Oq Uydagi ijtimoiy ishlarni nazorat qiluvchi birinchi xonim boʻlgan. Tyler ilgari omadsiz aktrisa edi. Tyler bilan nikohi uni siyosiy hayotga kirib kelishiga sabab boʻlgan. U har hafta bir nechta ziyofatlar, kechki ovqatlar va boshqa tadbirlarni boshqargan. Tyler prezident qayta turmush qurishga tayyorlanayotgan paytda Oq uyni tark etgan va Filadelfiyaga joylashgan. Amerika fuqarolik urushi davrida Amerika Konfederativ shtatlari tarafida boʻlgan Tyler va uning eri AQShning janubiga koʻchib oʻtishdi. Tyler 1889-yilda vafot etgunga qadar Alabama shtatining Montgomeri shahrida yashagan. Hayoti Elizabeth Priscilla Cooper 1816-yil 14-iyun kuni Nyu-York shahrida tugʻilgan. Elizabeth oilada toʻqqiz farzandning uchinchisi edi. Uning otasi Thomas Abthorpe Cooper muvaffaqiyatli aktyor va prodyuser boʻlgan. Onasi Mary Fairlie Cooper Nyu-Yorklik sotsialist edi. Uning ota-onasi turli xil ijtimoiy tabaqalardan edi, bu nikoh onasining oilasi tomonidan koʻplab noroziliklarga sabab boʻldi.  Cooperning onasi tomonidan bobosi James Fairlie Amerika inqilobiy urushi faxriysi edi. Cooperning onasi 1833-yilda vafot etdi va otasining koʻp masalalarda pul bilan muomala qilishi, ayniqsa uning qimor oʻyinlari oila uchun moliyaviy muammolarni keltirib chiqardi. 17 yoshida otasi bilan birga Virjiniusga koʻchib oʻtganida aktrisa sifatida ilk faoliyatini boshladi.  U 1835-yildan 1838-yilgacha otasi bilan birga ishlagan. Virjiniya shtatining Richmond shahrida namoyish etilgan "Otello" spektaklida Dezdemona rolini ijro etganida, boy plantatsiya egasining toʻngʻich oʻgʻli Robert Tyler va sobiq AQSh senatori John Tyler bilan tanishdi.  Cooper spektakldan soʻng Tyler bilan uchrashish uchun sahna orqasiga kirganida, ular bir-birini yoqtirib qolishdi. 19-asrda Amerikada aktrisalarning ijtimoiy mavqei unchalik katta emas edi, shu sababli unda moliyaviy muammolari yetarlicha edi. Shunga qaramay, Tyler unga olti marta turmush qurish taklifini bergan. Nikohi 1839-yil 12-sentyabrda Cooper bilan Tylerning toʻyi Virjiniya shtatining Bristol shahrida boʻlib oʻtdi. Toʻydan keyin ular Robertning oilasi bilan yashash uchun Virjiniya shtatining Williamsburg shahriga koʻchib oʻtishdi. John va Letitia Christian Tyler uni iliq kutib olishdi. Priscilla Tyler qaynotasi bilan munosabatlarini yaxshiladi. Qaynotasi hattoki unga Williamsburgdagi har bir doʻkonda hisob ochishga ruxsat berdi. Shuningdek, qaynonasi Letitia Tayler bilan ham yaqin munosabatda edi.  Bunday yaqinlikka qaramay, Tyler qaynona-qaynotasi bilan yashashni xohlamadi, bu erining oʻz karyerasini yaratishiga xalaqit berayotganidan xavotirda edi. Priscillaning otasi Demokratik partiyaga sodiq edi, John Tyler vakili boʻlgan Whig partiyasiga keskin qarshi boʻlgan. Shu sababli, ularning nikohidan unchalik mamnun emas edi.  John Tyler 1840-yilda boʻlib oʻtgan saylovlarda Qoʻshma Shtatlar vitse-prezidentligiga muvaffaqiyatli nomzod boʻlgan. Prezident William Henry Harrisonning toʻsatdan vafotidan soʻng, John Tyler Qoʻshma Shtatlar Prezidenti boʻldi. Oq uy bekasi sifatida faoliyati 1841-yilda John Tyler prezidentlik lavozimini egallaganida, uning rafiqasi Letitia Oq uy bekasi boʻlishga jismonan kuchi yetmas edi, shuning uchun mas’uliyat Priscilla Tylerga yuklangan . Priscilla Oq uyda bekalik qilish imkoniyatidan xursand edi. Bir necha marta Oq uyga beka boʻlganidan hayratda ekanligini bildirdi va doʻstlariga bu haqida maqtandi. Uy bekasi sifatida Tyler Qoʻshma Shtatlarda ham, xorijda ham koʻpchilik zamondoshlari tomonidan yuqori baholangan. U sobiq birinchi xonim Dolley Madison va Davlat kotibi Deniel Webster bilan oʻz lavozimiga yaxshiroq tayyorgarlik koʻrish uchun bir qancha vaqt birga ishladi.  Tylerning hayotidagi qiyinchiliklar uning yangi ona boʻlganligi sababli murakkablashdi. Uning birinchi farzandi Oq uyga kelishidan bir necha oy oldin tugʻilgan, oʻz faoliyati davomida ikkinchi farzandini ham dunyoga keltirgan. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Luzmila%20Carpio

Luzmila Carpio

Luzmila Carpio (1954-yil 20-dekabrda tavallud topgan) boliviyalik qoʻshiqchi va bir qancha qoʻshiqlar muallifi. Ispan va kechua tillarida ijod qiladi. Luzmila Carpio, shuningdek, 2006-yildan 2010-yilgacha Boliviyaning Fransiyadagi elchisi lavozimida faoliyat olib borgan. Hayoti Luzmila Karpio 1954-yil 20-dekabr sanasida Oruro departamentining Qala Qala shahrida dunyoga kelgan. Yoshlik chogʻindanoq Carpio Boliviyaning Altiplanosida yashovchi Kechua xalqining va Aymara indeyslarining mahalliy qoʻshiqlarini oʻrgangan. 11 yoshga toʻlganida Boliviyaning Oruro shahriga har yakshanba kuni bolalarga mikrofonni qoʻlga olish imkoniyatini beradigan radio shousida qoʻsh kuylash masqadida boradi, biroq Karpio qoʻshiq aytishni boshlaganida, pianinochi unga baqirib: „¡Esto lo cantan los indios! ¡Vuelve cuando sepas cantar en castellano!“ deydi. Tarjimasida pianinochi Carpioni hinducha kuylashini tandiq qilgan va ispancha kuylashni oʻrganmagunicha qaytmasligini aytgan. Bundan soʻng Karpio yigʻlab studiyadan chiqib ketadi, ammo kelasi yakshanba yana qayta kelishga qaror qiladi. Faoliyati Yoshlik paytida Carpio Oruro shahriga koʻchib oʻtgan va shu shaharda oʻz qoʻshiqlari orqali oʻzini namoyon qila boshlagan. Bir kuni radio stantsiyasiga borib, ispan tilida bilgan yagona qoʻshigʻi boʻlgan Boliviya davlat madhiyasini kuylagan. Keyinchalik u Cochabamba munitsipalitetidagi tanlovda qatnashgan musiqiy guruh tomonidan bosh qoʻshiqchi sifatida tanlangan. Mahalliy xalq uchun ham ommabop musiqalar kuylagan. Shimoliy Potosí xalqalari musiqalaridan ilhomlanib bir qancha musiqalar yozgan. Uning tomonidan ijro etilgan musiqalar tub aholi orasida keng ommalashgan hamda muvaffaqiyatga erishgan birinchi chinakam mahalliy hinducha qoʻshiqlardan biri boʻlgan. 1980-yillarning oxirida Luzmila Carpio musiqiy faoliyatini davom ettirish va qoʻshiqchi sifatida jiddiy qabul qilinishi uchun Parijga sayohatni amalga oshirgan. Boliviyaning UNESKOdagi sobiq elchisi Sergio Cáceresning soʻzlariga koʻra, „Luzmilla Boliviyada bir vaqtning oʻzida indeys boʻlgani va ayol boʻlgani sababli ham irqchichilik davrida ikki tomonlama diskriminatsiyaga uchragan. Luzmila Carpio mahalliy anʼanalar folkloridan ham chuqurroq narsani yaratdi. Uning musiqalari mazlumlikning ramzi“. 2006-yil 21-aprel kuni prezident Evo Morales Luzmila Carpioni Boliviyaning Fransiyadagi elchisi etib tayinlagan. Carpio bu lavozimda toʻrt yil, 2010-yil 31-mart sanasiga qadar faoliyat olib borgan. Yuyay Jap’ina Tapes Rolling Stone jurnalining 2015-yildagi sonida 10 ta eng yaxshi lotincha musiqa albomlaridan biri deb topib, Carpio „ehtimol Janubiy Amerikadagi eng sermahsul mahalliy qoʻshiqchisi“ deb atalgan. 2015-yilda ZZK Records oʻz musiqasini remiks qilgan va „Luzmila Carpio meets ZZK“ albomini yaratgan, bu albom tanqidchilar tomonidan eʼtirof etilgan va Vice jurnali tomonidan ushbu albom „futuristik shamanizm“ va France Internationale radiosi tomonidan esa „anʼana va futurizm, oʻtmish va yangi zamon, organik tovushlar va raqamli aloqalarning yigʻindisi“ deb taʼriflangan. Ishlari Chants des Indiens Quechua de Bolivie (Francia, 1983-yil) Indianische Stimme (1988-yil) Huayños (1989-yil) Vida para los niños (1991-yil) Warmikunapax (1993-yil) Yayay Jap’ina (1994-yil) Oratorio Andino Amazonico The Messenger Kuntur Mallku (2003-yil) Arawi: The Spirit of the Andes (2004-yil) Song of the Earth and Stars (2004-yil) Luzmila Carpio Live. En concierto (2005-yil) Yayay Jap’ina Tapes (2014-yil) Inti Watana (El Retorno del Sol) (2023-yil) Manbalar WikiAyollar Boliviyalik ayol qoʻshiqchilar Shaxsiyatlar loyihasi maqolalari 1954-yilda tugʻilganlar 20-dekabrda tugʻilganlar Elchilar Indeyslar Boliviyaliklar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Bahrayn%202000-yilgi%20Yozgi%20Olimpiada%20o%CA%BByinlarida

Bahrayn 2000-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida

Bahraynlik sportchilar 2000-yilning 15-sentyabridan 1-oktyabriga qadar Avstraliyaning Sidney shahrida boʻlib oʻtgan Yozgi Olimpiada oʻyinlarida ishtirok etgan. Ushbu musobaqa mamlakat uchun ketma-ket beshinchi Yozgi Olimpiada oʻyinlari boʻlgan. Delegatsiya tarkibida jami toʻrt nafar sportchi, jumladan, sprinter Mariam Mohamed Hadi Al Hilli, oʻrta masofaga yuguruvchi Mohamed Saleh Naji Haidara hamda qisqa masofaga suzuvchi ikki nafar sportchilar Dovud Yosuf Muhammad Jassim va Fotema Hamid Gerashilar boʻlgan. Tarixda ilk marotaba Fors koʻrfazi arab davlati ayol sportchilarni Olimpiada oʻyinlariga yuborgan. Ushbu ayol sportchilar Al Hilli va Gerashilar edi. Toʻrttala sportchidan birortasi ham musobaqaning dastlabki bosqichlaridan oʻta olmagan. Bahrayn delegatsiyasi tarkibida eng yaxshi natijani qayd etgan sportchi erkaklar oʻrtasida 800 metrga yugurish va 100 metrga erkin usulda suzish musobaqalarida 7-yo'lakdan o'rin olgan Haidara va Jassimlar boʻlgan. Gerashi ayollar oʻrtasida 50 metrga erkin usulda suzish bahslarida ishtirok etish chogʻida notoʻgʻri start olganligi tufayli musobaqadan diskvalifikatsiya qilingan. Al Hilli esa 100 metrga yugurish bahslarida 8-oʻrinni egallagan. Tavsifi Bahrayn Olimpiya qoʻmitasi Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi (XOQ) tomonidan 1979-yil 1-yanvarda tan olingan. Mamlakat sportchilari ilk bor 1984-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida ishtirok etgan. Sidney Olimpiadasi esa ularning ketma-ket beshinchi Yozgi Olimpiya musobaqalari boʻlgan. Biroq bahraynlik sportchilarning hech biri Olimpiada medallarini qoʻlga kirita olmagan. 2000-yilgi Sidney Yozgi Olimpiada oʻyinlari 15-sentabr sanasidan 1-oktabr kuniga qadar oʻtkazilgan. Jami 199 ta Milliy Olimpiya qoʻmitalaridan umumiy hisobda 10 651 nafar sportchi musobaqalarga tashrif buyurgan. Bahrayn delegatsiyasi musobaqalarga 4 nafar sportchilar jamoasini yuborgan. Delegatsiya sprinter Mariam Mohamed Hadi Al Hilli, oʻrta masofaga yuguruvchi atlet Mohamed Saleh Naji Haidara hamda qisqa masofaga suzuvchilar Dovud Yosuf Mohamed Jassim va Fatema Hamedlardan iborat bo'lgan. Al Hilli va Hamidlar Fors koʻrfazi arab davlatidan Yozgi Olimpiada oʻyinlarida ishtirok etgan ilk ayol sportchilarga aylangan. Millatlar paradida Dovud Yosuf Muhammad Jassim bayroqdor boʻlgan. Yengil atletika Mohamed Saleh Naji Haidara Sidney Olimpiadasi paytida 25 yoshda boʻlgan. Ushbu musobaqalar sportchi uchun ilk Olimpiada oʻyinlari boʻlgan. Sportchi musobaqalarga XOQ tomonidan taqdim etiladigan wild card orqali yoʻllanmani qoʻlga kiritgan, 2000-yilning iyun oyida Chexiya poytaxti Pragada oʻtkazilgan erkaklar oʻrtasida 800 metrga yugurish bahslarida 1 daqiqa 50,57 soniya natija qayd etgan. Ushbu natija musobaqaning „B“ saralash standarti koʻrsatkichlaridan 3,37 soniyaga sekinroq boʻlgan. 23-sentabr kuni erkaklar oʻrtasida 800 metrga yugurish boʻyicha birinchi davra bahslari boʻlib oʻtgan, Haydara esa ushbu davra musobaqalarida oltinchi yoʻlakdan oʻrin olgan. Sportchi 1 daqiqa 56.64 soniya koʻrsatkich bilan masofani yettinchi finish chizigʻiga yettinchi boʻlib yetib kelgan. Biroq barcha 10 ta tur bahslarining har birida eng yaxshi natijani qayd etgan ikki nafardan jami 20 nafar, shuningdek, umumiy natijalar boʻyicha eng tez natija qayd etgan 8 nafari musobaqaning yarim finaliga yoʻllanmani qoʻlga kiritgan. Haydara dastlabki saralash musobaqalaridayoq oʻyinlarni tark etgan, chunki sportchi umumiy natijalarga koʻra 1 daqiqa 59.97 soniya bilan eng sekin natijani qayd etgan yamaykalik sportchi Marvin Wattsdan ham orqada qolgan. Mariam Mohamed Hadi Al Hilli Sidneydagi Yozgi Olimpiada oʻyinlari chogʻia 16 yoshda boʻlib, ushbu musobaqa sportchi uchun ilk va oxirgi Olimpiada oʻyinlari boʻlgan. Mariam Mohamed Hadi Al Hilli ham musobaqaga XOQ tomonidan taqdim etiladigan wild card orqali yoʻllanma olgan. Sportchi ayollar oʻrtasida 100 metrga yugurish bahslarida ishtirok etgan, oʻyinlardan oldin sportchi otasi bilan ushbu musobaqada ishtirok etish borasida maslahatlashgan. Oʻyinlar oldidan Al Hilli shunday degan edi: "Men juda kuchliman va oʻz vatanim uchun qoʻlimdan kelgan barchsini qilmoqchiman. Biroq mening istagim shunchaki gʻalaba qozonish emas, balki yaratilayotgan tarixning bir qismiga aylansihdir. Menimcha, hech kim bizdan gʻalaba qozonishimizni kutmaydi, biz Bahrayn ayollar sportini rivojlantirish yoʻlidagi yangi harakatning ilk qadamlarini tashlamoqdamiz. Sportchi 22-sentyabr kuni musobaqaning 8-turida ishtirok etib, startdan xato chiqqan va 8 nafar sportchi orasida eng soʻnggi natijani qayd etgan. Biroq u oʻzining sport faoliyati davomidagi 13,98 soniya bilan oʻzining shu vaqtga qadar shaxsiy eng yaxshi natijasini qayd etgan. Har bir turda eng yaxshi natijalarni qayd etgan uch nafardan, shuningdek, barcha 10 ta turlar boʻyicha eng tez natijani qayd etgan 2 nafar atlet keyingi bosqichga yoʻl olgan. Biroq Al Hilli musobaqaning keyingi bosqichiga oʻtolmagan. Kalit soʻzlar Suzish Suzish boʻyicha bahslarga kirishgan Dovud Yosuf Muhammad Jassim oʻzining sport faoliyati davomidagi ilk va oxirgi Yozgi Olimpiadasida qatnashyotgan vaqtida 20 yoshda boʻlgan. Sportchiga Yozgi Olimpiada musobaqalarida ishtirok etishi uchun Xalqaro suzish federatsiyasi (FINA) tomonidan maxsus yoʻllanma berilgan. Dovud Yosuf erkaklar oʻrtasida 100 metrga erkin uslubda suzish bo'yicha saralash bahslarida ishtirok etgan, biroq Olimpiada yoʻllanmasini qoʻlga kirita olmagan. Musobaqaning saralash bosqichi „B“ standarti koʻrsatkichi 1 daqiqa 10 soniya etib belgilangan boʻlsa, Dovud Yosuf tomonidan qayd etilgan natija ushbu koʻrsatkichdan 17.41 soniyaga sekinroq boʻlgan. Qur’a tashlash natijalariga koʻrsa, Jassim 19-sentabr kuni musobaqalarga kirishishi kerak boʻlgan. Suzuvchi poygani 1 daqiqa 2.45 soniyada yakunlagan va barcha sportchilar orasida yettinchi va oxirgi oʻrinni egallagan. Umumiy natijalarga koʻra, sportchi 71 nafar ishtirokchilar orasida 70-oʻrinni egallagan. Shu sababli Jassim yarim final bosqichiga chiqa olmagan, chunki dastlabki bosqichda eng yaxshi natijani qayd etgan 16 nafar sportchigagina keyingi bosqichda ishtirok etish huquqi berilgan. Fotema Hamid Gerashi 2000-yilgi Sidney Olimpiadasida ishtirok etayotgan vaqtda 12 yoshda boʻlgan va Olimpiadadagi barcha ishtirokchilar orasida eng yosh sportchi hisoblangan. U, shuningdek, Fors koʻrfazi arab davlatidan musobaqalarga tashrif buyurgan ilk ayol sportchi ham boʻlgan. XOQ Gerashiga musobaqada ishtirok etish huquqini beruvchi maxsus wild card taqdim etgan, shundan keyin uning ota-onasi ham unga Olimpiadada ishtirok etishiga ruxsat bergan. Gerashi yetti yoshidan boshlab suzish bilan shugʻullana boshlagan, keyinchalik, Bahrayn suzish assotsiatsiyasi tarkibiga qoʻshilgan. Biroq mahalliy aholining musulmonchilik urf-odatlari sabab Hamid Gerashiga Sidney Olympic Park Aqua markazida mashgʻulotlar boshlangunga qadar erkak sportchilar bilan suzish mashg'ulotlarini olib borishi taʼqiqlangan. 22-sentyabr kuni Gerashi ayollar oʻrtasida 50 metrga erkin usulda suzish bahslarida ishtirok etgan. Sportchi 51.15 soniya natija bilan 2-oʻrinni egallagan, biroq rasmiylar uni notoʻgʻri start olgan deya musobaqadan diskvalifikatsiya qilgan. Garchi Gerashining diskvalifikatsiyadan keyin hafsalasi pir boʻlgan boʻlsa-da, sportchi ommaviy axborot vositalariga bergan inervyusida shunday deydi: „Bu juda ajoyib edi, lekin men bloklarda juda qoʻrqardim. Yuragim juda tez urayotgan edi. Men barcha mashgʻulotlarim haqida oʻyladim va oilamni xursand qilishga harakat qilardim“. Shunga qaramasdan, Sidney Olimpiadasida ishtirok etgan suzuvchi matbuotda maqtovlarga sazovor boʻlgan, chunki Bahrayn hukumati sport sohasida erkaklar va ayollar oʻrtasida tenglikni targʻib qilgan holda mamlakat nomidan ilk bora ayol sportchini oʻyinlarga yuborgan edi. Izohlar Manbalar 2000-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida mamlakatlar Bahrayn yillar boʻyicha Yozgi Olimpiada oʻyinlarida 2000-yil Bahrayn sportida

https://uz.wikipedia.org/wiki/Akademik%20eshkak%20eshish%202024-yilgi%20Yozgi%20Paralimpiada%20o%CA%BByinlarida

Akademik eshkak eshish 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida

Fransiyaning Parij shahrida boʻlib oʻtgan 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida akademik eshkak eshish bahslari 2024-yil 30-avgustdan 1-sentyabrgacha davom etgan. Unda erkaklar (PR1M1x) va ayollar (PR1W1x) yakka qayiq, ikkita aralash qoʻsh qayiq (PR2Mix2x va PR3Mix2x) va bitta aralash toʻrtlik qayiq (PR3Mix4+) bahslarida ishtirok etishgan. Saralash Har bir MPQdan bu musobaqalarning har birida maksimal beshta erkak va ayol sportchilarni saralab olishiga ruhsat berilgan. Medallar jadvali Medal sovrindorlari Yana qarang Akademik eshkak eshish 2024-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlarida Manbalar Akademik eshkak eshish 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlari bahslari 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Buyuk%20Britaniya%20iqtisodiyoti

Buyuk Britaniya iqtisodiyoti

Buyuk Britaniya iqtisodiyoti yuqori darajada rivojlangan ijtimoiy bozor iqtisodiyodir . U nominal yalpi ichki mahsulot (YaIM) boʻyicha dunyoda oltinchi, xarid qobiliyati pariteti (XQP) boʻyicha toʻqqizinchi va jon boshiga toʻgʻri keladigan nominal YaIM 21-oʻrinda turadi, mamlakat iqtisodiyoti dunyo nominal YaIMining 3,1 foizini tashkil qiladi. Buyuk Britaniya dunyo xarid qobiliyati pariteti (XQP) boʻyicha YaIMining 2,3 foizini tashkil qiladi. Buyuk Britaniya dunyodagi eng globallashgan iqtisodiyotlardan biriga ega va Angliya, Shotlandiya, Uels va Shimoliy Irlandiyadan iborat. 2022-yilda Buyuk Britaniya dunyodagi beshinchi eng yirik eksportchi va toʻrtinchi yirik importchi boʻldi. Bundan tashqari, u toʻrtinchi yirik xorijiy toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiyalar eksportchisi va oʻn beshinchi yirik xorijiy toʻgʻridan-toʻgʻri investitsiyalar importchisidir. 2022-yilda Buyuk Britaniyaning Yevropa Ittifoqi bilan savdosi mamlakat eksportining 42 foizini va importining 48 foizini tashkil etdi. Buyuk Britaniyada yuqori samarali va kuchli ijtimoiy himoya tizimi mavjud boʻlib, u YaIMning taxminan 24,5 foizini tashkil qiladi. Xizmatlar sektori iqtisodiyotning 82 foizini tashkil etadi; moliyaviy xizmatlar sohasi ayniqsa muhim ahamiyatga ega boʻlib, London dunyodagi ikkinchi yirik moliyaviy markaz hisoblanadi. Edinburg 2021-yilda moliyaviy xizmatlar sohasi boʻyicha dunyoda 17-oʻrinda, Yevropada 6-oʻrinda turgan. Buyuk Britaniyaning texnologiya sohasi 1 trillion AQSh dollarga baholangan boʻlib, AQSh va Xitoydan keyin uchinchi oʻrinda turadi. Buyuk Britaniyada aviatsiya sanoati ikkinchi yirik aviatsiya sanoati hisoblanadi. Farmatsevtika sanoati boʻyicha dunyoda oʻninchi oʻrinda turib, iqtisodiyotda muhim rol oʻynaydi. Dunyodagi eng yirik 500 kompaniyaning 18 tasining bosh qarorgohi Buyuk Britaniyada joylashgan. Iqtisodiyot Shimoliy dengizdagi neft va gaz ishlab chiqarish sababli yanada mustahkamlangan. Uning zaxiralari 2021-yilda 2,5 milliard barrel deb baholangan. Ammo 2005-yildan beri Buyuk Britaniya neftni sof importchisi hisoblanadi. Mamlakat ichida farovonlik darajasida sezilarli hududiy tafovutlar mavjud boʻlib, janubi-sharqiy Angliya va shimoliy-sharqiy Shotlandiya aholi jon boshiga eng boy hududlardir. London Yevropada jon boshiga YIM boʻyicha eng boy shahardir. 2021-yilda Buyuk Britaniya tadqiqot va rivojlanishga YaIMning taxminan 2,9 foizini sarflagan. XVIII asrda Britaniya sanoatlashgan birinchi davlat boʻlgan . XIX asr davomida oʻzining kengayib borayotgan mustamlaka imperiyasi va texnologik ustunligi orqali Britaniya global iqtisodiyotda yetakchi rol oʻynagan. Mamlakat iqtisodiyoti 1870-yilda dunyo YaIMining 9,1 foizini tashkil etgan. Ikkinchi sanoat inqilobi AQSh va Germaniya imperiyasida ham tez sur’atlar bilan davom etdi; bu Buyuk Britaniyaga XX asrga kelib oʻsib borayotgan iqtisodiy qiyinchiliklarni keltirib chiqardi. Birinchi va Ikkinchi Jahon urushlaridagi harbiy harakatlar narxi Buyuk Britaniyaning global iqtisodiyotdagi pozitsiyasini yanada zaiflashtirdi. Global hukmronlikdagi nisbiy pasayishiga qaramay, XXI asrda Buyuk Britaniya dunyo boʻylab sezilarli qudrat va taʼsir koʻrsatish qobiliyatini saqlab qolmoqda. Hukumat ishtiroki asosan His Majesty’s Treasury, Gʻaznachilik kansleri va Biznes va savdo departamenti tomonidan amalga oshiriladi. 1979-yildan beri iqtisodiyotni boshqarish asosan bozor iqtisodiyoti tamoyillariga asoslangan yondashuvga rioya qilmoqda. Angliya banki Buyuk Britaniyaning markaziy banki hisoblanadi va 1997-yildan beri uning Pul-kredit siyosati qoʻmitasi foiz stavkalarini belgilash, miqdoriy yengillik va kelajak uchun koʻrsatmalar uchun mas’uldir. Tarixi 1945-yildan 1979-yilgacha Ikkinchi Jahon urushida Britaniya milliy boyligining sof yoʻqotishlari 1938-yildagi narxlarda urushdan oldingi boylikning (£24,68 milliard) 18,6 foizini (£4,595 milliard) tashkil etdi. Ikkinchi Jahon urushidan keyin yangi Leyboristlar hukumati Angliya bankini, fuqaro aviatsiyasini, telefon tarmoqlarini, temir yoʻllarni, gaz, elektr energiyasi va koʻmir, temir va poʻlat sanoatini toʻliq milliylashtirdi, bu 2,3 million ishchiga taʼsir qildi. Urushdan keyin Buyuk Britaniya katta iqtisodiy inqirozlarsiz uzoq davrga erishdi; 1950-1960 yillarda farovonlikning tez oʻsishi kuzatildi, ishsizlik darajasi past boʻlib, 1970-yillarning boshigacha 3,5 foizdan oshmadi. 1960-1973 yillarda yillik oʻsish sur’ati oʻrtacha 2,9 foizni tashkil etdi, garchi bu koʻrsatkich baʼzi boshqa Yevropa davlatlariga, masalan, Fransiya, Gʻarbiy Germaniya va Italiyaga nisbatan pastroq edi. Deindustrializatsiya konchilik, ogʻir sanoat va ishlab chiqarish sohalaridagi korxonalar yopilishiga olib keldi. Bu yuqori maoshli ishchi sinf ishlarining yoʻqotilishiga olib keldi. Buyuk Britaniyaning sanoat inqilobi davrida ishlab chiqarish ulushi 1830-yilda 9,5 foizdan 1870-yillarda 22,9 foizgacha koʻtarildi. Bu koʻrsatkich 1913-yilda 13,6 foizga, 1938-yilda 10,7 foizga va 1973-yilda 4,9 foizga tushdi. Chetdan kelayotgan raqobat, innovatsiyalar yetishmasligi, kasaba uyushmalari, farovonlik davlati, Britaniya imperiyasining yoʻqolishi va madaniy munosabatlar bularning barchasi tushuntirish sifatida keltirilgan. 1970-yillarda energiya inqirozi, yuqori inflatsiya va Osiyodan arzon ishlab chiqarilgan tovarlarning kutilmagan darajada koʻpayishi fonida bu vaziyat inqirozga uchradi. 1973-yilgi neft inqirozi davrida (neft narxlari toʻrt baravar koʻtarildi), 1973–74 yillardagi fond bozorining qulashida va 1973–75 yillardagi ikkinchi darajali bank inqirozida Britaniya iqtisodiyoti 1973–75 yillardagi inqirozga tushib qoldi. Edward Heath hukumati 1964–1970 yillarda hokimiyatni qoʻlga kiritgan Harold Wilson yetakchiligidagi Leyboristlar partiyasi tomonidan agʻdarildi. 1974-yil 28-fevralda umumiy saylov muvozanatsiz parlament bilan yakunlangandan soʻng, Wilson 1974-yil mart oyida koʻpchilik hukumat shakllantirdi. Wilson shu yilning oktyabrida oʻtkazilgan ikkinchi saylovda uch ovozli koʻpchilikni qoʻlga kiritdi. 1970-yillarda Buyuk Britaniya boshqa koʻplab Yevropa davlatlariga nisbatan pastroq oʻsish qayd etdi; inqirozdan keyin ham iqtisodiyotni ishsizlikning oʻsishi va ikki xonali inflatsiya qamrab oldi. Inflatsiya 20 foizdan oshib ketdi va 1973-yildan keyin kamdan-kam hollarda 10 foizdan pastga tushdi. 1976-yilda Buyuk Britaniya Xalqaro valyuta jamgʻarmasidan 2,3 milliard funt sterling miqdorida kredit olishga majbur boʻldi. Oʻsha paytdagi Gʻaznachilik kansleri Denis Healey kredit olish uchun davlat xarajatlarini qisqartirish va boshqa iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishi talab qilindi va bir muncha vaqt Britaniya iqtisodiyoti yaxshilandi. 1979-yilning boshida 4,3 foiz oʻsish kuzatildi. Katta Shimoliy dengiz neft zaxiralari kashf etilganidan soʻng, 1970-yillarning oxiriga kelib Buyuk Britaniya neftni sof eksport qiluvchi davlatga aylandi, bu esa funtning sezilarli darajada qimmatlashishiga olib keldi va umuman eksportni qimmatlashtirdi va importni arzonlashtirdi. 1979-1980-yillarda neft narxlari ikki baravar koʻtarildi, bu esa ishlab chiqarish rentabelligini yanada kamaytirdi. Winter of Discontent dan keyin, Buyuk Britaniyada koʻplab davlat sektori ish tashlashlari sodir boʻlganida, Jeyms Kallagan hukumati 1979-yil mart oyida ishonchsizlik ovozini yoʻqotdi. Bu 1979-yil 3-mayda umumiy saylovni oʻtkazdi, natijada Margaret Tetcherning Konservativ partiyasi yangi hukumat tuzdi. 1979-yildan 1997-yilgacha Ushbu saylov bilan yangi neo-liberal iqtisodiy davr boshlandi. 1980-yillarda davlatga qarashli koʻplab sanoat tarmoqlari va kommunal xizmatlar xususiylashtirildi, soliqlar kamaytirildi, kasaba uyushmalari islohoti oʻtkazildi va bozorlar erkinlashtirildi. YaIM dastlab 5,9 foizga qisqardi, lekin oʻsish qayta tiklandi va 1988-yilda yillik eng yuqori 5 foizga yetdi. Bu Yevropadagi eng yuqori koʻrsatkichlardan biri edi. Tetcherning iqtisodiyotni modernizatsiya qilish jarayoni muammosiz oʻtmagan. 1980-yilda 21,9 foizga koʻtarilgan inflatsiyaga qarshi kurashi ishsizlikning 1979-yildagi 5,3 foizdan 1982-yil boshiga kelib 10,4 foizdan oshib ketishi va 1984-yilda 11,9 foizga yetishiga olib keldi. Bu Buyuk Britaniyada Buyuk depressiyadan beri kuzatilmagan daraja edi. Ishsizlikning oʻsishi 1980-yillarning boshlaridagi global inqiroz bilan qoʻshilib ketdi. Shundan soʻng Buyuk Britaniyaning YaIMi 1983-yilgacha inqirozdan oldingi darajaga qaytmadi. Shunga qaramay, Tetcher 1983-yil iyun oyida koʻpchilik ovoz bilan qayta saylandi. Inflatsiya 3,7 foizga tushgan boʻlsa-da, foiz stavkalari nisbatan yuqori boʻlib qolaverdi va 9,56 foizni tashkil etdi. Ishsizlikning oʻsishi hukumatning iqtisodiy siyosati natijasida yuzaga keldi. Iqtisodiy siyosat asosan eskirgan zavodlar va koʻmir konlarining yopilishiga olib keldi. Angliya va Uelsda ishlab chiqarish sektoridagi ish oʻrinlari 1961-yildagi 38 foizdan 1981-yildagi 22 foizga tushdi. Bu tendensiya 1980-yillarning aksariyat qismida davom etdi. Yangi sanoat tarmoqlari va xizmatlar sektori sezilarli oʻsishni qayd etdi. Ishlab chiqarish sohasidagi ish joylari ham samaradorlik oshgani sababli qisqartirildi va sektorda kamroq odam ishlay boshladi. 1987-yil iyun oyida Tetcherning ketma-ket uchinchi saylovida ishsizlik 3 milliondan pastga tushdi. 1989-yil oxiriga kelib esa 1,6 milliongacha kamaydi. Buyuk Britaniya iqtisodiyoti 1990-yillar oxirida yana bir global inqirozga duch keldi. Iqtisodiyotning hajmi eng yuqori choʻqqisidan 6 foizga qisqardi, va ishsizlik 1990-yil bahorida taxminan 6,9 foizdan 1993-yil oxiriga kelib qariyb 10,7 foizgacha oshdi. Biroq, inflatsiya 1990-yilda 10,9 foizdan uch yil oʻtib 1,3 foizgacha tushdi. Keyingi yillardagi iqtisodiy tiklanish nihoyatda kuchli boʻldi va 1980-yillarning boshidagi inqirozdan keyingi davrdan farqli oʻlaroq, tiklanish ishsizlikning tez va sezilarli darajada pasayishi bilan kechdi. 1997-yilga kelib ishsizlik 7,2 foizga tushdi. Ammo iqtisodiy oʻsish bilan Konservativ hukumatning ommaviyligini oshirmagan. 1992-yilda hukumat Jon Meyjor boshchiligida ketma-ket toʻrtinchi marta saylovda gʻalaba qozondi. Biroq qisqa vaqt oʻtgach, qora chorshanba voqeasi yuz berdi, bu esa Konservativ hukumatning iqtisodiy siyosatdagi obroʻsiga putur yetkazdi. Shundan keyin Leyboristlar partiyasi John Smithning kutilmagan oʻlimidan soʻng 1994-yil iyul oyida Tony Blairning partiya yetakchisi etib saylanishidan keyingi jamoatchilik soʻrovnomalarida yetakchilikni qoʻlga kiritdi. Ikki inqirozga qaramay, 1980-yildan 1997-yilgacha real hisobda ish haqi har yili taxminan 2 foizga oʻsib bordi va bu trend 2008-yilgacha davom etdi. 1997-yildan 2009-yilgacha 1997-yilning may oyida Tony Blair boshchiligidagi Leyboristlar partiyasi Konservativ hukumatining 18 yillik hokimyatiga chek qoʻydi va umumiy saylovda gʻalaba qozondi. Leyboristlar hukumati past inflatsiya, ishsizlikning pasayishi va joriy hisobda ortiqcha mablagʻga ega boʻlgan kuchli iqtisodni meros qilib oldi. Blerning „Yangi Leyboristlar“ dasturida, asosan, neo-liberal iqtisodiy siyosatni davom ettirish, lekin shu bilan birga kuchli ijtimoiy taʼminot qoʻllab-quvvatlash bilan ajralib turdi. Britaniyada bu siyosiy yechim sotsialistik va kapitalistik siyosatlarning kombinatsiyasi sifatida qaralib, „Uchinchi Yoʻl“ deb nomlanadi. Saylovdan toʻrt kun oʻtib, yangi gʻaznachilik kansleri Gordon Brown Angliya Bankiga monetar siyosatni boshqarish erkinligini berdi. Bu vaqtga qadar bu vazifa hukumat tomonidan boshqarilardi. Blairning 2008-yilning ikkinchi choragigacha hokimiyatdagi 10 yili davomida ketma-ket 40 choraklik iqtisodiy oʻsish kuzatildi. Yalpi ichki mahsulot (YaIM) oʻsishi 1990-yillarning boshida qisqa muddatli 4% ga yetgan boʻlsa-da, keyinchalik asta-sekin pasayib bordi va oldingi oʻn yilliklarga nisbatan sust boʻldi. 1992-2007-yillar oraligʻida oʻsish sur’ati oʻrtacha 2,68% ni tashkil etdi, bunda moliyaviy sektor avvalgiga qaraganda katta oʻrin egalladi. Bu davrda Buyuk Britaniya Yevropa va rivojlangan davlatlari orasida eng kuchli YaIM oʻsish sur’ati bilan ajralib turdi. Shu bilan birga, 1994-yilda uy xoʻjaliklarining qarzi 420 milliard funt sterlingdan 2004-yildagi 1 trillion funt sterlingga va 2008-yildagi 1,46 trillion funt sterlingga yetdi. Bu esa Buyuk Britaniyaning butun YaIMidan koʻproqni tashkil etadi. Buyuk Britaniya 2007-2008-yillardagi moliyaviy inqiroz natijasida uzoq davom etgan oʻsish davri 2008-yilning ikkinchi choragida yakunlandi. Buyuk Britaniya ushbu inqirozga ancha zaif chiqdi. Chunki iqtisodiyotning moliyaviy sektori har qanday yirik iqtisodiyotga qaraganda eng koʻp qarzga botgan edi. 2008-yil fevral oyida milliylashtirilgan Northern Rock bankining qulashidan keyin, boshqa banklar ham qisman milliylashtirildi. Dunyodagi eng katta kapitalizatsiyaga ega boʻlgan beshinchi yirik bank Royal Bank of Scotland Group 2008-yil oktyabr oyida amalda milliylashtirildi. 2009-yil oʻrtalariga kelib, XMT xazinasida RBSning 70,33% nazorat ulushi va Lloyds Banking Groupning 43% ulush mavjud edi. Buyuk inqiroz deb nom olgan bu davrda ishsizlik 2008-yil yanvar oyidagi 1,6 milliondan 2009-yil oktabr oyidagi qariyb 2,5 milliongacha oshdi. 2008-yilning avgust oyida Xalqaro Valyuta Jamgʻarmasi (XVJ) mamlakatning iqtisodiy koʻrsatkichlari yomonlashgani haqida ogohlantirdi. Bunga moliyaviy qiyinchiliklar va tovar narxlarining oʻsishi sabab boʻldi. Har ikki oʻzgarish ham Buyuk Britaniyaga koʻplab rivojlangan mamlakatlarga qaraganda koʻproq zarar yetkazdi. Chunki mamlakat moliyaviy xizmatlar eksportidan daromad olayotgan boʻlsa-da, tovarlar va mahsulotlar, shu jumladan oziq-ovqat boʻyicha defitsitga uchragan edi. 2007-yilda Buyuk Britaniya dunyodagi uchinchi eng katta joriy hisob defitsitiga ega davlat boʻlgan. Yuqori defitsit asosan ishlab chiqarilgan tovarlar tufayli kelib chiqqan edi. 2008-yil may oyida XVJ Buyuk Britaniya hukumatiga tashqi balansni qoʻllab-quvvatlash uchun fiskal siyosatni kengaytirishni tavsiya qildi. Buyuk Britaniyaning soatlik ishlab chiqarish darajasi „eski“ Yevropa Ittifoqi-15 davlatlarining oʻrtacha koʻrsatkichlariga teng edi. 2009-yildan 2020-yilgacha 2009-yil mart oyida Angliya banki (BoE) foiz stavkalarini tarixiy minimum 0,5% ga tushirdi va iqtisodiyotni mustahkamlash hamda kreditlashni oshirish maqsadida miqdoriy yengillashtirish (QE) jarayonini boshladi. Buyuk Britaniya 2009-yilning toʻrtinchi choragida Buyuk inqirozdan chiqdi, ketma-ket olti chorak davomida salbiy oʻsish kuzatilib, iqtisodiyot choʻqqisidan 6,03% ga qisqard. Bu uni tarixdagi eng uzoq davom etgan inqiroz va Ikkinchi jahon urushidan keyingi eng chuqur iqtisodiy tanazzulga aylantirdi . Inqiroz davrida Leyboristlar partiyasini qoʻllab-quvvatlash keskin pasayib ketdi va 2010-yildagi umumiy saylovda Konservatorlar va Liberal demokratlar tomonidan koalitsion hukumat tuzildi. 2011-yilda Buyuk Britaniyada uy xoʻjaliklari, moliyaviy va biznes qarzlari YaIMning 420% ini tashkil etdi. Dunyoning eng katta qarzdor mamlakati sifatida, inqirozdan keyin xarajatlar va investitsiyalar orqaga tortilib, iqtisodiy sustlashuv yuzaga keldi. Shunga qaramay, hukumat qarzi YaIMning 52% dan 76% gacha oʻsishi 1930-yillardagi kabi chuqur tanazzuldan qochishga yordam bergani tan olindi. Umumiy saylovdan uch yil oʻtib, davlat byujeti taqchilligini qisqartirishga qaratilgan hukumat choralari natijasida davlat sektorida katta miqdorda ish joylari qisqartirildi. Ammo xususiy sektorda ish oʻrinlari oʻsishi kuzatildi. Buyuk inqirozdan keyingi 10 yil oʻta noaniqliklar bilan ajralib turdi. 2015-yilda ish bilan bandlik rekord darajada edi. YaIM oʻsishi G7 va Yevropa mamlakatlari orasida eng yuqorisi boʻldi. Ammo ishchi kuchi unumdorligi 1820-yillardan beri eng yomon holatda boʻlib, har qanday oʻsish ishlash soatlarining qisqarishi bilan bogʻliq edi. Ish vaqti boʻyicha ishlab chiqarish boshqa G7 davlatlariga nisbatan 18% past boʻldi. Real ish haqining oʻsishi 1860-yillardan beri eng yomon koʻrsatkichga ega boʻlib, Angliya banki boshqaruvchisi uni yoʻqotilgan oʻn yillik deb atadi. 2016-yilgacha boʻlgan sakkiz yil ichida ish haqi real jihatdan 10% ga kamaydi, bu davrda esa OECD boʻyicha oʻrtacha 6,7% oʻsish kuzatildi. 2015-yil davomida, joriy hisobdagi taqchillik 5,2% (96,2 milliard funt sterling) ga yetdi, bu rivojlangan davlatlar orasida eng yuqori koʻrsatkich edi. 2015-yilning toʻrtinchi choragida bu koʻrsatkich 7% dan oshdi, bu tinchlik davrida 1772-yildan beri kuzatilmagan daraja edi. Buyuk Britaniya oʻz toʻlov balansidagi kamomadni toʻldirish uchun xorijiy investorlarga tayanishga majbur boʻldi. Uylar arzonlashdi, bu muammo QE tufayli yanada kuchaydi, aks holda uy narxlari 22% ga pasayishi mumkin edi. 2016-yilda xavfli uy xoʻjaliklari qarzining oʻsishi iqtisodiy tiklanishning barqarorligi haqida savollarni tugʻdirdi. Garchi ikki yil oldinroq tiklanishning „muvozanatli va barqaror emas“ deb aytgan boʻlsa ham BoE hech qanday xavotir yoʻqligini taʼkidladi. Buyuk Britaniyaning 2016-yilda Yevropa Ittifoqidan chiqish toʻgʻrisidagi qaroridan soʻng, BoE foiz stavkalarini 0,25% ga, yangi tarixiy minimum tushirdi va bu atigi bir yil davom etdi. Shuningdek, 2008-yilgi Buyuk inqirozdan beri QE miqdorini 435 milliard funt sterlingga oshirdi. 2018-yilning toʻrtinchi choragiga kelib, Buyuk Britaniyadagi sof qarz olishi OECD boʻyicha YaIMning 5% ga yetib, eng yuqori darajaga chiqdi. Uy xoʻjaliklari ketma-ket toʻqqiz chorak davomida misli koʻrilmagan defitsitga tushib qoldi. Buyuk inqirozdan beri mamlakat oʻzining xorijiy investitsiyalaridan foyda koʻrmayotgan edi. 2020-yildan hozirgi kungacha 2020-yil mart oyida, COVID-19 pandemiyasiga javoban, Buyuk Britaniya zarur boʻlmagan biznes va sayohatlarga vaqtinchalik taqiq qoʻydi. BoE foiz stavkasini 0,1% ga tushirdi. Iqtisodiy oʻsish inqirozdan oldin zaif edi. 2019-yilning toʻrtinchi choragida nol oʻsish kuzatilgan. May oyiga kelib, Britaniya ishchi kuchining 23% i vaqtincha ishdan boʻshatildi. Bundan zarar koʻrgan ishchilarga yordam berish maqsadida davlat dasturlari ishga tushirildi. 2020-yilning birinchi yarmida YaIM 22,6% ga qisqardi, bu Buyuk Britaniya tarixidagi eng chuqur inqiroz boʻldi. Bu vaqtda G7 yoki Yevropa mamlakatlarining hech biri bundan yomon holatga tushmagan. 2020-yil davomida BoE 450 milliard funt sterlinglik davlat obligatsiyalarini sotib oldi. Bu Buyuk inqirozdan beri birinchi marta QE miqdorini 895 milliard funt sterlingga yetkazdi. Umuman olganda, YaIM 2020-yilda 9,9% ga qisqardi, bu 1709-yilda iqtisodiyotni izdan chiqargan Buyuk sovuqdan beri eng yomon koʻrstakichdir. 2021-yilda isteʼmol narxlari inflatsiyasi (CPI) energiya va transport xarajatlarining oshishi sababli keskin oʻsishni boshladi. Yillik inflatsiya 11% ga yaqinlashgani sababli, BoE 2022-yilning dastlabki toʻqqiz oyi davomida bazaviy stavkani 2,25% ga asta-sekin oshirdi. Buyuk Britaniya bu holatda yolgʻiz emas edi. Pandemiya va Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi natijasida global inflatsiya 40 yillik maksimumga chiqdi. Ammo mamlakatda elektr energiyasi narxlari yuqori boʻlib, gaz narxi boʻyicha mamlakat Yevropada eng yuqori oʻrinda turadi. 2022-yil fevral oyida BoE miqdoriy qattiqlashuvni (QE ning teskari jarayoni) boshladi. Muddati tugagan davlat obligatsiyalari yangilanishi toʻxtatildi va noyabr oyida obligatsiyalarni xususiy investorlarga sotish boshlandi. Bu esa bandaan oson qarz olish endi imkonsiz ekanligini bildirardi. 2022-yil oktyabr oyida yillik CPI 11,1% ga yetdi, bu 41 yil ichidagi eng yomon koʻrsatkichdir. Oziq-ovqat narxlari inflatsiyasi 16,2% ga, gaz narxlari 130% ga, elektr energiyasi narxlari esa 66% ga oʻsdi. 2023-yil avgust oyida ONS Britaniyaning iqtisodiy koʻrsatkichlari tahlilini qayta koʻrib chiqdi va Britaniyaning YaIMi 2021-yilning oxirgi choragida COVID-19 dan oldingi darajasidan oshganini, pandemiyadan oldingi tiklanish avvalgi baholardan koʻra tezroq va boshqa yirik Yevropa mamlakatlaridan oldinda ekanligi aytildi. Britaniya iqtisodiyoti 2021-yilning toʻrtinchi choragida 2019-yilning toʻrtinchi choragiga nisbatan 0,6% ga kattaroq boʻlib. Avvalgi prognozlarga koʻra, u 1,2% ga kichikroq boʻlishi kerak edi. Iqtisodiy diagrammalar Hukumat xarajatlari va iqtisodiy boshqaruv Hukumatning iqtisodiyotga aralashuvi asosan Moliya vazirligi tomonidan amalga oshiriladi. Uning boshida Gʻaznachilik vaziri turadi. Soʻnggi yillarda Buyuk Britaniya iqtisodiyoti bozor liberallashuvi tamoyillari, past soliqlar va tartibga solish bilan boshqarilgan. 1997-yildan boshlab, Angliya bankining Pul-kredit siyosati qoʻmitasi Angliya banki boshqaruvi ostida. Qoʻmita har yili Gʻaznachi tomonidan belgilangan inflatsiya maqsadiga erishish uchun zarur foiz stavkalarini belgilash uchun mas’uldir. Shotlandiya parlamentining maʼqullashi sharti bilan Shotlandiya hukumati daromad soligʻining asosiy stavkasini funt sterling boshiga 3 penniga koʻtarish yoki pasaytirish huquqiga ega. Ammo bu vakolat haligacha foydalanilmagan. 1986/87-yildan 2006/07-yilgacha boʻlgan 20 yillik davrda Buyuk Britaniyada hukumat xarajatlari YaIMning oʻrtacha 40% ni tashkil etgan. 2007-yil iyul oyida Buyuk Britaniyaning davlat qarzi YaIMning 35,5% ni tashkil qilgan edi. 2007–2010-yillardagi moliyaviy inqiroz va 2000-yillarning oxiridagi global inqiroz natijasida hukumat xarajatlari 2009–2010 yillarda tarixiy maksimum, YaIMning 48% ga koʻtarildi. Bu koʻrsatkich qisman bir qator banklarni qutqarish xarajatlari bilan bogʻliq edi. YaIMning foizga nisbatan sof davlat qarzi 2014-yil iyun oyining oxirida moliyaviy sektor intervensiyalarini hisobga olmagan holda, 1 304,6 milliard funt sterlingni, yaʼni YaIMning 77,3% ini tashkil etdi. 2013–2014-moliya yilida davlat sektorining sof qarz olish hajmi 93,7 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Bu 2012–2013-moliya yiliga nisbatan 13,0 milliard funt sterlingga koʻproq edi. Buyuk Britaniyada soliq toʻlash ikki darajadagi hukumatga toʻlovlarni oʻz ichiga oladi: mahalliy hukumat va markaziy hukumat (HM Revenue & Customs). Mahalliy hukumat markaziy hukumat grantlari, biznes stavkalari, kengash soligʻi va tobora ortib borayotgan toʻlovlar va yigʻimlar, masalan, koʻcha toʻxtash joylaridan olinadigan toʻlovlar orqali moliyalashtiriladi. Markaziy hukumat daromadlari asosan daromad soligʻi, milliy sugʻurta badallari, qoʻshilgan qiymat soligʻi, korporativ soliq va yoqilgʻi boji hisobidan shakllanadi. Sektorlar Buyuk Britaniyaning Milliy statistika idorasi Blue Book (Moviy kitob) maʼlumotlariga koʻra, Buyuk Britaniya iqtisodiyoti yalpi qoʻshilgan qiymat va ish haqi (xodimlar kompensatsiyasi bilan oʻlchanadi) koʻrsatkichlariga asosan 10 ta asosiy kategoriya boʻyicha boʻlinadi. Bular: Qishloq xoʻjaligi Buyuk Britaniyadagi qishloq xoʻjaligi intensiv, yuqori darajada mexanizatsiyalashgan va Yevropa standartlariga koʻra samarali hisoblanadi. Mamlakat oziq-ovqat ehtiyojlarining taxminan 65% ini ishlab chiqaradi. Oʻz-oʻziga yetarlilik darajasi 1950-yillarda 50% dan sal past boʻlib, 1980-yillarda 80% ga yetdi, keyin esa XXI asr boshlarida hozirgi darajaga tushdi. 2018-yilda qishloq xoʻjaligi iqtisodiyotga £12,18 milliard qoʻshilgan qiymat kiritdi va taxminan 467,000 kishini qishloq xoʻjaligi, ovchilik, oʻrmon xoʻjaligi va baliqchilik sohalarida ish bilan taʼminlangan. Bu sektor Buyuk Britaniyaning yalpi ichki mahsulotiga (YaIM) taxminan 0.5% hissa qoʻshadi. Ishlab chiqarishning taxminan uchdan ikki qismi qoramol yetishtirishga, uchdan biri esa ekinlarga boʻlingan. Qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqat ishlab chiqarish, ulgurji savdo, umumiy ovqatlanish va chakana savdo bilan birgalikda agrar-oziq-ovqat sektori £120 milliard qiymatga ega boʻlib, Buyuk Britaniyada 4 million kishini ish oʻrni taʼminlaydi. Qurilish Buyuk Britaniyaning qurilish sanoati taxminan 2,3 million kishini ish bilan taʼminlaydi. Sektor 2019-yilda iqtisodiyotga £123,2 milliard qoʻshilgan qiymat qoʻshdi. Soʻnggi yillarda Buyuk Britaniyadagi eng katta qurilish loyihalaridan biri Crossraildir. Loyiha taxminan £19 milliardga tushgan. Bu loyiha Yevropadagi eng katta qurilish loyihasidir. 2022-yilda ochilgan, bu temir yoʻl liniyasi Londonning sharqidan gʻarbiga tomon va atrof hududlariga uzaygan. Loyihaning asosiy xususiyati Londondagi markaziy stansiyalarni bogʻlaydigan 42 km (26 mil) yangi tunnellar qurilishidir. London va West Midlands oʻrtasidagi High Speed 2 temir yoʻli Yevropaning eng katta infratuzilma loyihalaridan biridir. Crossrail 2 esa Angliyaning janubi-sharqida taklif etilgan yana bir temir yoʻl yoʻnalishi hisoblanadi. Ishlab chiqarish sanoati Elektr energiyasi, gaz va suv Bu sektor 2018-yilda iqtisodiyotga £51,4 milliard qoʻshilgan qiymat kiritdi. Buyuk Britaniya mavjud generatorlarni almashtirish va energiya zahiralarini oshirish uchun yangi atom reaktorlarini qurishni rejalashtirmoqda. Ishlab chiqarish 1970-yillarda ishlab chiqarish iqtisodiyotning 25 foizini tashkil etardi. 1979-yilda ishlab chiqarish sektorida ishlaydiganlar soni 7,1 milliondan 1992-yilda 4,5 millionga va 2016-yilda atigi 2,7 millionga tushdi. Bu vaqtga kelib iqtisodiyotning 10% ini tashkil etdi. Soʻnggi 50 yilning 36 yilida ishlab chiqarish oʻsdi va uning 2007-yildagi hajmi 1958-yildagidan ikki barobar koʻp edi. 2011-yilda Buyuk Britaniyaning ishlab chiqarish sektori taxminan £140,5 milliard yalpi qiymat yaratib, taxminan 2,6 million kishini ish bilan taʼminladi . 2008-yilda Buyuk Britaniya bizneslari tomonidan tadqiqot va rivojlantirishga kiritilgan taxminan £16 milliard investitsiyaning £12 milliard ishlab chiqarish korxonalari hissasiga toʻgʻri kelgan. Shu yil ichida Buyuk Britaniya ishlab chiqarish hajmi boʻyicha dunyoda oltinchi oʻrinni egalladi. 2008-yilda Buyuk Britaniya avtomobilsozlik sanoatida 180,000 kishi bevosita ish bilan taʼminlangan. Shu yili sektorning aylanmasi £52,5 milliardni tashkil etgan, £26,6 milliard eksport qilingan va taxminan 1,45 million yengil avtomobil va 203,000 tijorat transport vositalari ishlab chiqarilgan. Buyuk Britaniya dvigatel ishlab chiqarishning asosiy markazlaridan biridir va 2008-yilda mamlakatda taxminan 3,16 million dvigatel ishlab chiqarilgan. Buyuk Britaniyaning aerokosmik sanoati dunyoda (AQShdan keyin) ikkinchi oʻrinda va Yevropadagi eng yirigi hisoblanadi . Sanoatda 113,000 kishi toʻgʻridan-toʻgʻri va taxminan 276,000 kishi bilvosita band boʻlib, uning yillik aylanmasi £20 milliardni tashkil etadi. Sanoatda yirik oʻringa ega boʻlgan Britaniya kompaniyalari orasida BAE Systems va Rolls-Royce (dunyodagi ikkinchi yirik samolyot dvigateli ishlab chiqaruvchi) bor. Buyuk Britaniyada faoliyat yurituvchi Yevropa aerokosmik kompaniyalari orasida Airbus ham bor boʻlib, uning tijorat samolyotlari, kosmik, vertolyot va mudofaa boʻlinmalari Buyuk Britaniyadagi 25 dan ortiq joylarda 13,500 dan ortiq kishini ish bilan taʼminlaydi. Farmatsevtika sanoati Buyuk Britaniyada taxminan 67,000 kishini ish bilan taʼminlaydi. Sektor 2007-yilda mamlakat YaIMiga £8,4 milliard hissa qoʻshdi va tadqiqot va rivojlantirishga £3,9 milliard investitsiya qildi . 2007-yilda Buyuk Britaniyaning farmatsevtika mahsulotlari eksporti £14,6 milliardni tashkil etib, farmatsevtika mahsulotlarida £4,3 milliard savdo foydasini yaratdi. Buyuk Britaniya GlaxoSmithKline va AstraZeneca kabi dunyodagi uchinchi va yettinchi yirik farmatsevtika kompaniyalarining vatani hisoblanadi. Konchilik, karer va uglevodorodlar Blue Book 2013 maʼlumotlariga koʻra, bu sektor 2011 yilda Buyuk Britaniya iqtisodiyotiga 31,4 milliard funt sterling hissa qoʻshgan. 2007-yilda Buyuk Britaniyada jami energiya ishlab chiqarish 9,5 kvadrillion BTU (10 ekzajoul) boʻlib, uning tarkibi neft (38%), tabiiy gaz (36%), koʻmir (13%), yadro (11%) va boshqa qayta tiklanuvchi manbalar (2%)ni tashkil etdi. 2009-yilda Buyuk Britaniya kuniga 1,5 million barrel (bbl/d) neft ishlab chiqarib, 1,7 million bbl/d isteʼmol qilgan. Ishlab chiqarish hozir pasayib bormoqda va 2005-yildan beri Buyuk Britaniya neftni sof-import qiluvchi mamlakatga aylandi. 2010-yilda holatiga Buyuk Britaniyada taxminan 3,1 milliard barrel tasdiqlangan neft zaxiralari mavjud. Bu koʻrsatkich boʻyicha Yevropa Ittifoqi aʼzolari orasida eng yuqorisidir. 2009-yilda Buyuk Britaniya dunyodagi 13 va Yevropa Ittifoqidagi eng yirik ishlab chiqaruvchi boʻlgan. Ishlab chiqarish hozir pasayib bormoqda va Buyuk Britaniya 2004-yildan beri tabiiy gazni sof-import qiluvchi davlat hisoblanadi. 2009-yilda Buyuk Britaniya 19,7 million tonna koʻmir ishlab chiqarib, 60,2 million tonna isteʼmol qilgan. 2005-yilda esa tasdiqlangan qayta tiklanadigan koʻmir zaxiralari 171 million tonnani tashkil etdi. Hisob-kitoblarga koʻra, yer osti koʻmir gazifikatsiyasi (UCG) orqali 7 dan 16 milliard tonnagacha koʻmir ishlab chiqarish imkoniyati mavjud. Hozirgi koʻmir isteʼmoli asosida ushbu zaxiralar Buyuk Britaniyaga 200-400 yilga yetishi mumkin. Buyuk Britaniya energiya sektorida bir nechta yirik kompaniyalar mavjud. Shu jumladan neft va gaz boʻyicha „supergigantlar“ – BP va Shell plc . Shuningdek, Buyuk Britaniya koʻmir, qalay, ohaktosh, temir rudasi, tuz, gil, boʻr, gips, qoʻrgʻoshin va kremniy kabi bir qancha tabiiy resurslarga boy. Xizmat koʻrsatish sohalari Xizmat koʻrsatish sohasi Buyuk Britaniya iqtisodiyotining yetakchi sektori boʻlib, 2023-yilda yalpi ichki mahsulotning 82% ini tashkil etdi. Ijodiy sanoat Ijodiy sanoat 2005-yilda yalpi qoʻshilgan qiymatning (GVA) 7% ini tashkil etdi va 1997-yildan 2005-yilgacha oʻrtacha 6% ga oʻsdi. Asosiy hududlar Londonda va Angliyaning shimoliy-gʻarbiy qismida joylashgan boʻlib, ular Yevropadagi eng yirik ijodiy sanoat markazlaridir. Britaniya Moda Kengashi maʼlumotlariga koʻra, 2014-yilda moda sanoatining Buyuk Britaniya iqtisodiyotiga qoʻshgan hissasi 26 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Bu koʻrsatkich 2009-yilda 21 milliard funt boʻlgan. Buyuk Britaniya dunyodagi eng yirik reklama kompaniyasi – WPP ning vatani hisoblanadi. Taʼlim, sogʻliqni saqlash va ijtimoiy ishlar Blue Book 2013 maʼlumotlariga koʻra, taʼlim sohasi 2011-yilda YaIMga 84,6 milliard funt sterling hissa qoʻshdi. Inson salomatligi va ijtimoiy ishlar faoliyati esa 2011 yilda 104,0 milliard funt sterlingni tashkil etdi. Buyuk Britaniyada sogʻliqni saqlash sektorining asosiy qismini davlat tomonidan moliyalashtiriladigan va boshqariladigan Milliy Sogʻliqni Saqlash Xizmati (NHS) tashkil qiladi. U Buyuk Britaniyada sogʻliqni saqlashga sarflangan mablagʻlarning 80% dan ortigʻini tashkil qiladi va taxminan 1,7 million ishchiga ega boʻlib, bu uni Yevropadagi eng yirik va dunyodagi eng yirik ish beruvchilardan biriga aylantiradi. NHS Buyuk Britaniyaning toʻrt tarkibiy mamlakatida mustaqil ravishda faoliyat yuritadi. Angliyadagi NHS ulardan eng kattasi boʻlib, 2008-yilda 92,5 milliard funt sterling aylanmaga ega boʻlgan. 2007/08 oʻquv yilida Buyuk Britaniyadagi oliy taʼlim muassasalari umumiy daromadi 23 milliard funt sterlingni tashkil etdi va jami 169,995 nafar xodimga ega edi. 2007/08-yilda Buyuk Britaniyada 2,306,000 nafar oliy taʼlim talabalari (1,922,180 nafari Angliyada, 210,180 nafari Shotlandiyada, 125,540 nafari Uelsda va 48,200 nafari Shimoliy Irlandiyada) mavjud edi. Moliya va biznes xizmatlari Buyuk Britaniyaning moliyaviy xizmatlar sohasi 2011-yilda mamlakat iqtisodiyotiga 116,4 milliard funt sterling hissa qoʻshdi. Moliya va biznes xizmatlarining Buyuk Britaniyadagi eksporti mamlakatning toʻlov balansi uchun muhim ijobiy hissa qoʻshmoqda. London xalqaro biznes va tijorat uchun muhim markaz boʻlib, Nyu-York va Tokio bilan bir qatorda global iqtisodiyotning uchta „boshqaruv markazi“dan biri hisoblanadi. Londonda 500 dan ortiq banklarning ofislari mavjud boʻlib Shahar bank, sugʻurta, Yevrobondlar, xorijiy valyuta savdosi va energiya fyucherslari boʻyicha xalqaro markaz hisoblanadi. Londonning moliyaviy xizmatlar sanoati asosan City of London va Canary Wharf da joylashgan. City of Londonda London fond birjasi, London metall birjasi, Lloyd’s of London va Angliya Banki joylashgan. Canary Wharf 1980-yillarda rivojlanishni boshlagan va hozirda unda Barclays Bank, Citigroup va HSBC kabi yirik moliyaviy institutlar hamda Buyuk Britaniyaning Moliyaviy Xizmatlar Agentligi joylashgan. London, shuningdek, boshqa biznes va professional xizmatlar uchun ham yirik markaz boʻlib, dunyodagi eng yirik olti yuridik firmadan toʻrttasi oʻz bosh qarorgohlarini bu yerda joylashtirgan. Buyuk Britaniyaning bir nechta yirik shaharlari ham katta moliyaviy sektorlarga ega. Edinburgh Yevropadagi eng yirik moliyaviy markazlardan biri hisoblanadi va Lloyds Banking Group, NatWest Group va Standard Life ning bosh qarorgohlariga shu yerda joylashgann. Leeds Londondan keyingi yirik biznes va moliyaviy xizmatlar markazi boʻlib , Londondan keyin Buyuk Britaniyadagi eng yirik yuridik xizmatlar markazi hisoblanadi. 2010-yillarning oʻrtalarida chop etilgan tadqiqotlarga koʻra, Buyuk Britaniyaning moliyaviy firmalari har yili milliardlab funt sterlingni yuvish uchun murakkab usullardan goydalanadi. Shu jumladan, butun dunyo boʻylab korrupsiyadan olingan mablagʻlar hamda giyohvand moddalar savdosi daromadlari shu shaharda saqlanadi. Shu tariqa ushbu omillar shaharni noqonuniy moliyaviy operatsiyalarning global markaziga aylantirmoqda. Deutsche Bankning 2015-yil mart oyida chop etilgan tadqiqotiga koʻra, Buyuk Britaniya rasmiy statistikada qayd etilmagan oylik taxminan bir milliard funt sterlingga teng kapital oqimini jalb qilmoqda, uning 40% gacha qismi Rossiyadan kelayotgan boʻlishi mumkin. Bu esa shaharga moliyaviy institutlarning notoʻgʻri hisobotlari, soliqlardan qochish va Buyuk Britaniyaning „xavfsiz boshpana“ nomini beradi. Mehmonxonalar va restoranlar Blue Book 2013 maʼlumotlariga koʻra, bu soha 2011-yilda Buyuk Britaniya iqtisodiyotiga 36,6 milliard funt sterling hissa qoʻshgan. Shtab-kvartirasi Denham, Buckinghamshireda joylashgan va hozirda dunyodagi eng yirik InterContinental, Holiday Inn va Crowne Plaza kabi mehmonxona brendlariga ega boʻlgan InterContinental Hotels Group (IHG) ham Buyuk Britaniyada joylashgan. Yashirin iqtisodiyot Tadqiqotlariga koʻra, 2014-yilda jinsiy xizmatlar va tegishli xizmatlar har yili iqtisodiyotga 5 milliard funt sterlingdan ortiq hissa qoʻshgan. Davlat boshqaruvi va mudofaa Blue Book 2013 maʼlumotlariga koʻra, bu sektor 2011-yilda Buyuk Britaniya iqtisodiyotiga 70,4 milliard funt sterling qoʻshgan. Koʻchmas mulk va ijara faoliyati Buyuk Britaniyaning koʻchmas mulk sohasida mashhur kompaniyalar qatoriga British Land, Landsec va Peel Group kiradi. 2008-yilgacha boʻlgan yetti yil ichida Buyuk Britaniya koʻchmas mulk bozori sezilarli oʻsdi va ayrim hududlarda bu davrda koʻchmas mulk narxi uch baravarga oshdi. Uy-joy narxlarining oshishi bir qancha omillarga bogʻliq edi: past foiz stavkalari, kredit oʻsishi, iqtisodiy oʻsish, ijaraga maqsadida uy-joy sotib olishga sarmoya kiritishning tez oʻsishi, Londonga xorijiy sarmoya va yangi uy-joylar taʼminotidagi rejali cheklovlar. Angliya va Uelsda 1997-2016-yillarda oʻrtacha uy narxlari 259% ga oshdi, ish haqi esa 68% ga oshdi. 1997-yilda oʻrtacha uy-joy narxi yillik daromaddan 3,6 baravar koʻp boʻlgan boʻlsa, 2016-yilda bu koʻrsatkich 7,6 baravarga yetdi. 1985-yildan beri ijaralarning YaIMdagi ulushi deyarli ikki baravar oshdi va hozirda ishlab chiqarish sektoridan ham katta. 2014-yilda ijara va taxminiy ijara – uy egalarining oʻz uylarini ijaraga olganlarida toʻlaydigan mablagʻlari hisob-kitobi YaIMning 12,3% ini tashkil etdi. Turizm 2019-yilda 40 milliondan ortiq tashrif amalga oshirildi va turizm Buyuk Britaniya iqtisodiyotiga 28,5 milliard funt sterling hissa qoʻshdi. Lekin bu pulning yarmidan koʻpi Londonda sarflangan. London 2019-yilda dunyodagi uchinchi eng koʻp tashrif buyurilgan shahar boʻlgan, birinchi oʻrinda Gonkong va ikkinchi oʻrinda Bangkok joylashgan (21,7 million kishi tashrif buyurgan). Buyuk Britaniya turizmining 2019-yildagi 10 ta eng muhim bozorlari: COVID-19 pandemiyasining taʼsiri Pandemiya sababli joriy etilgan sayohat cheklovlari va karantinlar 2020-yilda mehmonxona/turizm sohasiga salbiy taʼsir koʻrsatdi. VisitBritain maʼlumotlariga koʻra, oʻsha yili Buyuk Britaniyaga kelgan sayohatchilar soni 76% ga kamaygan. 2021-yil yanvar oyida taqdim etilgan prognozga koʻra, boshqa mamlakatlardan tashriflar 2020-yilga nisbatan 21% ga oshishi, lekin 2019-yil darajasining atigi 29% ga yetishi kutilgan. 2021-yilda ozgina oʻsish kutilgan. Biroq turizm maʼmuriyati tashriflar soni „normal darajaga yaqinlashishi“ kutilmaydi, degan xulosaga kelgan. VisitBritainning xuddi shu hisobotida 2020-yilda Buyuk Britaniya ichki turizmiga pandemiyaning taʼsiri ham muhokama qilingan. Bunda oʻtgan yilga nisbatan sarf-xarajatlarning 62% ga kamayishi taʼkidlangan. 2021-yil yanvar oyidagi prognozga koʻra, yil oxiriga kelib sarf-xarajatlar oʻtgan yilga nisbatan 79% ga oʻsishi va 2021-yil oxiriga kelib „sarf-xarajatlar 2019-yil darajasining 84% ga yetishi“ kutilgan. 2021-yil 12 -aprel kuni Buyuk Britaniya ichki sayohatlar uchun „COVID-19 cheklovlari“ yumshatilishi va may oyining oʻrtalarida boshqa mamlakatlardan sayohatchilar uchun baʼzi cheklovlar bekor qilinishi rejalashtirilgan edi. Biroq, 2021-yil 8-aprel holatiga koʻra, Yevropa Ittifoqi manbalari pandemiyaning „uchinchi toʻlqini qitʼani qamrab olganini“ va B117 varianti alohida xavotirga sabab boʻlganini bildirdi. Ikki kun oldin, Bosh vazir Boris Jonson: „Biz virusning chet eldan qayta kirishini istamaymiz“, deb aniq bayonot bergan. Barcha sayohat cheklovlari esa 2022-yil 18-martda bekor qilindi. Transport, saqlash va aloqa Transport va saqlash sanoati 2011-yilda Buyuk Britaniya iqtisodiyotiga 59,2 milliard funt sterling hissa qoʻshgan, telekommunikatsiya sanoati esa 25,1 milliard funt sterling hissa qoʻshgan. Buyuk Britaniyada jami yoʻl tarmogʻi 246 700 milya (397 025 km) boʻlib, shundan 31 400 milya (50 533 km) asosiy yoʻllardan, shu jumladan 2 300 milya (3 701 km) avtomagistrallardan iborat. Buyuk Britaniyada temir yoʻl infratuzilmasi Network Rail tomonidan boshqariladi, u 19 291 milya (31 046 km) temir yoʻl liniyalariga ega boʻlib, ulardan 9 866 milya (15 878 km) transport uchun ochiq hisoblanadi. Shimoliy Irlandiyada Shimoliy Irlandiya temir yoʻllari tomonidan boshqariladigan 206,5 milya (332,3 km) temir yoʻl liniyasi mavjud. Hukumat yangi yuqori tezlikdagi temir yoʻl liniyasini, HS2ni qurish uchun 56 milliard funt sterling sarflashni rejalashtirgan. London va Birmingem oʻrtasidagi birinchi bosqich esa 27 milliard funt sterlingga tushishi kutilgan. Crossrail (keyinchalik Elizabet liniyasi deb nomlangan) 2022-yilda rasman ochilgan boʻlib, 15 milliard funt sterling xarajat bilan Yevropadagi eng yirik infratuzilma loyihasiga aylandi. National Highways – bu davlatga tegishli kompaniya boʻlib, Angliyadagi magistral yoʻllar va avtomagistrallar uchun javobgardir. Shu bilan birga, xususiy kompaniyaga tegishli va boshqariladigan M6 Toll mavjud . 2017-yil fevraldan 2018-yil yanvargacha boʻlgan bir yil davomida Buyuk Britaniya aeroportlari jami 284,8 million yoʻlovchini qabul qilgan. Oʻsha davrda uchta yirik aeroport London Heathrow Airport(78,0 million yoʻlovchi), Gatwick Airport (45,6 million yoʻlovchi) va Manchester Airport (27,8 million yoʻlovchi) edi. Heathrow aeroporti poytaxtning gʻarbidan 14 1⁄2 milya (23,3 km) uzoqlikda joylashgan boʻlib, u dunyodagi eng koʻp xalqaro yoʻlovchi tashiydigan aeroport hisoblanadi. U Buyuk Britaniya milliy aviakompaniyasi British Airways va Virgin Atlantic uchun asosiy markaz hisoblanadi. Londonning oltita tijorat aeroporti 2017-yilda 171 million yoʻlovchi bilan dunyodagi eng yirik shahar aeroport tizimini tashkil etadi. Ulgurji va chakana savdo Ushbu sektor avtomobil savdosi, avtomobil taʼmiri, shaxsiy va uy-roʻzgʻor buyumlari sanoatlarini oʻz ichiga oladi. 2013-yilgi Blue Book hisobotiga koʻra, ushbu sektor 2011-yilda Buyuk Britaniya iqtisodiyotiga 151,8 milliard funt sterling qoʻshgan. 2016-yilga kelib, savdo koʻchalardagi chakana xaridlar isteʼmolchilar xarajatlarining taxminan 33% ni va yalpi ichki mahsulotning (YaIM) 20% ni tashkil qilgan. Buyuk Britaniyada sotib olingan mahsulotlarning 75% chet elda ishlab chiqarilganligi sababli, sektor Buyuk Britaniya iqtisodiyotiga qoʻshilgan yalpi qiymatning atigi 5,7% ni tashkil qiladi. Onlayn savdo Buyuk Britaniyadagi chakana xaridlarning 22% ni tashkil etadi, bu dunyoda Xitoy va Janubiy Koreyadan keyin uchinchi oʻrinda turadi, bu koʻrsatkich AQShnikidan ikki barobar koʻpdir. Buyuk Britaniyadagi oziq-ovqat bozorini toʻrtta kompaniya boshqaradi: Tesco (26,9% bozor ulushi), Sainsbury’s (14,8%), Asda (14,3%) va Morrisons (8,8%). 2023-yil mart holatiga koʻra, ushbu supermarketlar „Katta Toʻrtlik“ deb nomlanadi. Biroq, Aldi va Lidl kabi chegirma supermarketlari mashhurlikka erishmoqda, Aldi bozor ulushi hozirda 9,9% ni tashkil etadi. London yirik chakana savdo markazi boʻlib, 2010-yilda dunyodagi eng yuqori notovar chakana savdoga ega shahar hisoblangan. Jami xarajatlar taxminan 64,2 milliard funt sterlingni tashkil etgan. London tashqari Manchester va Birmingem ham yirik savdo manzillari hisoblanadi. Buyuk Britaniya, shuningdek, Meadowhall kabi yirik savdo markazlari bilan mashhur. Shahar va shahar markazlaridan tashqaridagi koʻplab savdo markazlari mavjud boʻlsa-da, koʻplab shahar va shaharchalarda kichik, mustaqil bizneslar joylashgan. Buyuk Britaniyada joylashgan Tesco 2019-yilda Yevropada aylanmasi boʻyicha toʻrtinchi yirik chakana savdo tarmogʻi (Swartz, Aldi va Carrefour’dan keyin) hisoblanadi. Valyuta London dunyodagi eng yirik valyuta almashish markazi boʻlib, 2019-yilda 6,6 trillion dollarlik kunlik global savdoning 43,1% ulushiga egalik qilgan. Eng yuqori kunlik hajm AQShning Nyu-York shahrida savdo boshlanganda qayd etiladi. Sterling Buyuk Britaniyaning valyutasi boʻlib, uning asosiy birligi funt, „£“ belgisi bilan ifodalanadi. Angliya banki markaziy bank boʻlib, valyutani chiqarish uchun mas’uldir. Shotlandiya va Shimoliy Irlandiyadagi banklar oʻzlarining banknotlarini chiqarish huquqini saqlab qolgan, biroq ular muomaladagi Bank of England banknotlarini zaxira qilishlari kerak. Sterling boshqa davlatlar va muassasalar tomonidan zaxira valyutasi sifatida ishlatiladi va AQSh dollari va yevrodan keyin uchinchi oʻrinni egallaydi. The UK chose not to join the euro at the currency’s launch. The government of former Prime Minister Tony Blair had pledged to hold a referendum to decide on membership should „five economic tests“ be met. Until relatively recently there had been debate over whether or not the UK should abolish its currency and adopt the euro. In 2007 the Prime Minister, Gordon Brown, pledged to hold a public referendum based on certain tests he set as Chancellor of the Exchequer. When assessing the tests, Brown concluded that while the decision was close, the United Kingdom should not yet join the euro. He ruled out membership for the foreseeable future, saying that the decision not to join had been right for the UK and for Europe. In particular, he cited fluctuations in house prices as a barrier to immediate entry. Public opinion polls have shown that a majority of Britons have been opposed to joining the single currency for some considerable time, and this position has hardened further in the last few years. In 2005, more than half (55%) of the UK were against adopting the currency, while 30% were in favour. The possibility of joining the euro has become a non-issue since the referendum decision to withdraw from the European Union in 2016 and subsequent withdrawal in 2020. Buyuk Britaniya yevro valyutasiga qoʻshilmaslikni tanlagan. Sobiq Bosh vazir Tony Blair hukumati beshta iqtisodiy test muvaffaqiyatli oʻtilgan taqdirda aʼzo boʻlish haqida referendum oʻtkazishga vaʼda bergan edi. Yaqindagina Buyuk Britaniya oʻz valyutasini bekor qilib, yevro valyutasini qabul qilish masalasi koʻrib chiqilgan edi. 2007 yilda Bosh vazir Gordon Braun moliya vaziri sifatida belgilagan testlarga asoslanib, jamoatchilik referendumi oʻtkazishni vaʼda qilgan edi. Braun testlarni baholaganida qaror yaqin boʻlsa-da, Buyuk Britaniya hali yevroga qoʻshilmasligi kerak, degan xulosaga keldi. U yaqin kelajakda aʼzolikdan voz kechdi va bu qaror Buyuk Britaniya va Evropa uchun toʻgʻri boʻlganini aytdi. Xususan, u uy-joy narxlaridagi oʻzgarishlarni toʻsiq sifatida koʻrsatgan. Soʻrovnomalar shuni koʻrsatdiki, britaniyaliklarning aksariyati uzoq vaqt davomida yagona valyutaga qoʻshilishga qarshi edi va soʻnggi yillarda bu pozitsiya yanada kuchaydi. 2005 yilda Buyuk Britaniyaning yarmidan koʻpi (55%) valyutani qabul qilishga qarshi edi, 30% esa bunga rozi edi. Yevroga qoʻshilish ehtimoli 2016 yilgi Yevropa Ittifoqidan chiqish boʻyicha referendum qarori va 2020 yilda keyingi chiqishdan beri ahamiyatini yoʻqotdi. Valyuta kurslari Har yil uchun oʻrtacha berilgan, AQSh dollari va yevro funtga nisbatan; va aksincha: £ AQSh dollari va yevroga nisbatan. (1999-yildan oldingi sintetik yevro XEU). Ushbu oʻrtacha koʻrsatkichlar yil davomida keng tarqalgan oʻzgarishlarni inobatga olmaydi. Oʻzgaruvchanlik koeffitsenti buni koʻrsatadi. Shuningdek, u funtning yevro yoki dollarga qanchalik bogʻliqligini koʻrsatadi. Taqqoslash maqsadida, oʻzgarishlar koeffitsenti „per £“ koeffitsentlari boʻyicha oʻlchanadi. Ammo valyuta kurslari anʼanaviy ravishda dollarlar £ ga nisbatan va £ yevroga nisbatan koʻrsatiladi. Mamlakatlar boʻyicha iqtisodiyot Buyuk Britaniya iqtisodiyotining kuchi mamlakatdan mamlakatga farq qiladi. Shimoliy dengiz neft va gaz taʼsirlarini hisobga olmaganda (rasmiy statistikada bu extra-regio sifatida tasniflanadi), eng yuqori yalpi qoʻshilgan qiymat (GVA) Angliyada, Uelsda esa eng past koʻrsatkich qayd etilgan. Angliya hududlari boʻyicha iqtisodiyot Angliyada GVA jon boshiga hisoblanganda London eng yuqori koʻrsatkichga ega. Quyidagi jadvalda Angliyaning toʻqqizta mintaqasining jon boshiga GVA koʻrsatilgan. Savdo Savdo defitsiti (tovarlar va xizmatlar) 2018-yilning noyabr oyigacha boʻlgan uch oyda £0,2 milliardga kamayib, £7,9 milliardga yetdi. Chunki tovarlar va xizmatlar eksporti mos ravishda oʻz importlaridan £0,1 milliardga oshirdi. Noaniq tovarlarni (asosan samolyotlar) hisobga olmaganda, umumiy savdo defitsiti 2018-yilning noyabr oyigacha boʻlgan uch oyda £1,2 milliardga oshib, £9,5 milliardga yetdi. Neft va samolyotlar eksport narxlarining keskin oʻsishi umumiy savdo defitsitining qisqarishiga sabab boʻldi; inflatsiya taʼsirini hisobga olmaganda, umumiy savdo defitsiti £0,3 milliardga kengayib, 2018-yilning noyabr oyigacha boʻlgan uch oyda £6,5 milliardga yetdi. Tovarlar savdo defitsiti 2018-yilning noyabr oyigacha boʻlgan uch oyda Yevropa Ittifoqi davlatlari bilan £0,8 milliardga kengaydi va Yevropa Ittifoqiga kirmaydigan davlatlar bilan £0,9 milliardga qisqardi, bu asosan Yevropa Ittifoqi davlatlaridan importning oʻsishi va Yevropa Ittifoqiga kirmaydigan davlatlarga eksportning oshishi bilan bogʻliq. Umumiy savdo defitsiti 2018-yilning noyabr oyigacha boʻlgan 12 oyda £4,1 milliardga kengaydi, bu asosan xizmatlar savdosidagi ortiqcha £4,4 milliardga qisqargani sabab boʻldi. Buyuk Britaniyaning Yevropa Ittifoqidan chiqishi ortidan Buyuk Britaniya va Yevropa Ittifoqi oʻrtasida savdo kelishuvi boʻyicha muzokaralar olib boriladi va 27 aʼzo davlat import va eksport boʻyicha statistika ustidan Buyuk Britaniya uchun uchinchi mamlakatlar kabi ahamiyatga ega boʻlishi mumkin. OEC World 2017 maʼlumotlariga koʻra, Yevropa Ittifoqining 27 mamlakatidan iborat guruhi 2020-yilda Buyuk Britaniyaning asosiy savdo sheriklari boʻlib qolishi mumkin, bu holatda Buyuk Britaniyaning eksporti AQSh ($45 milliard) va Xitoy ($21 milliard) koʻrsatkichlariga yaqin $200 milliardni tashkil qilishi mumkin. OEC World 2017 maʼlumotlariga koʻra, Yevropa Ittifoqining 27 mamlakati 2020-yilda Buyuk Britaniyaga importi $330 milliardga yetishi mumkin, bu AQSh ($46 milliard) va Xitoy ($58 milliard) koʻrsatkichlariga yaqin. Buyuk Britaniya 2023-yil iyul oyida innovatsion savdoni raqamlashtirish toʻgʻrisidagi qonun orqali iqtisodiyotga £1 milliard qoʻshdi. Kelishilgan savdo shartnomalari Canada–United Kingdom Free Trade Agreement India–United Kingdom Free Trade Agreement Gulf Cooperation Council–United Kingdom Free Trade Agreement United Kingdom–United States Free Trade Agreement Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership * Accession of the United Kingdom to CPTPP Boshqa savdo shartnomalari Free trade agreements of the United Kingdom Investitsiyalar 2013-yilda Buyuk Britaniya Yevropada toʻgʻridan-toʻgʻri chet el investitsiyalari boʻyicha yetakchi davlat boʻlib, bu $26,51 milliardni tashkil etdi. Bu Yevropaning 19,31% bozor ulushini tashkil etadi. Buyuk Britaniya toʻgʻridan-toʻgʻri tashqi investitsiyalar boʻyicha Yevropada ikkinchi oʻrinni egallab, $42,59 milliard bilan Yevropa bozorining 17,24% ulushiga egalik qiladi. 2017-yil oktyabr oyida Milliy Statistika Idorasi Buyuk Britaniyaning xalqaro investitsion balansini qayta koʻrib chiqdi va xalqaro investitsiya pozitsiyasini £469 milliardlik ortiqcha holatidan £22 milliard defitsitga oʻzgartirdi. Chuqurroq tahlillar natijasida Britaniya kompaniyalari tomonidan egalik qilingan deb oʻylangan chet el qimmatli qogʻozlarining koʻpi aslida Britaniya fuqarolariga qarz sifatida berilganligi aniqlandi. Kiruvchi investitsiyalar ham kamaydi, 2016-yilning birinchi yarmida £120 milliard ortiqchadan 2017-yilning birinchi yarmida £25 milliard defitsitga aylandi. Buyuk Britaniya uzoq muddatli joriy hisob defitsitini qoplash uchun kiruvchi investitsiyalarning ortiqchasiga ishonib kelgan. 2021-yil aprel oyida lord Grimstone Buyuk Britaniyaga kiruvchi investitsiyalarni kuchaytirish va Buyuk Britaniyaning savdo siyosatini shakllantirishda global investorlarga yuqori darajadagi maslahatlar berish uchun Buyuk Britaniya Investitsiya Kengashini tashkil etdi. Milliy statistika idorasiga koʻra, Buyuk Britaniya Amerikadagi eng yirik va Xitoydagi ikkinchi eng katta investor hisoblanadi. Birlashishlar va qoʻshib olishlar 1985-yildan buyon Buyuk Britaniya ishtirokidagi 103,430 ta kelishuv eʼlon qilingan. Buyuk Britaniyada uchta yirik M&A faolligi toʻlqini boʻlgan (2000, 2007 va 2017; qarang: „Buyuk Britaniyada M&A“ grafikasi). 1999-yil esa eng katta yigʻilgan kelishuv qiymatiga ega yil boʻlgan (£490 milliard, bu 2017 yildagi choʻqqidan 50% koʻproq). 2000-yildan 2018-yilgacha moliya va energetika sohalari qiymatning aksariyat qismini tashkil etgan (har biri taxminan 15%). Mana bu yerda Buyuk Britaniya kompaniyalari ishtirokidagi eng yirik 10 ta kelishuv roʻyxati keltirilgan. Vodafone – Mannesmann kelishuvi hali ham global tarixdagi eng katta kelishuv hisoblanadi. Koʻp hollarda sotib oluvchi va nishon kompaniyalarining aksiyadorlari faqat bayon qilingan mamlakatlarda emas, balki butun dunyo boʻylab tarqalgan boʻladi. Yevropa Ittifoqi aʼzoligi Oʻn yil ichida mamlakat eksportining Yevropa Ittifoqiga ulushi 54 foizdan 47 foizga tushdi. Shunga qaramay, umumiy eksport hajmi £130 milliarddan (€160 milliard) £240 milliardgacha (€275 milliard) oshdi. 2016-yil iyun oyida Buyuk Britaniya Yevropa Ittifoqiga aʼzolik boʻyicha milliy referendumda Yevropa Ittifoqidan chiqish uchun ovoz berdi. Lissabon shartnomasining 50-moddasi faollashtirilgandan soʻng, Buyuk Britaniya 2019-yil 29-mart juma kuni chiqishi kerak edi. Biroq chiqish muddati 2019-yil 12-aprelga, keyin esa 31-oktyabrga uzaytirildi va yana 2020-yil 31-yanvargacha uzaytirildi. Buyuk Britaniya va Yevropa Ittifoqi oʻrtasidagi kelajakdagi munosabatlar 2019-yil oktyabr oyi oxirigacha muzokaralar ostida boʻldi. 2019-yilda Buyuk Britaniya iqtisodiy oʻsishi sekinlashdi, bunga Brexit boʻyicha noaniqlik va jahon iqtisodiyotining sekinlashuvi sabab boʻldi. Buyuk Britaniya 2020-yil yanvar oyida Yevropa Ittifoqidan chiqdi. 2020-yil 16-iyulda Buyuk Britaniya hukumati oʻtish davri tugaganidan soʻng, butun Buyuk Britaniyadagi korxonalar ichki savdodan foydalanishda davom etishini va ish oʻrinlari noaniq muhitga qarshi himoyalanganini tasdiqladi. 2021-yil 1-yanvardan boshlab, ilgari Yevropa Ittifoqi darajasida amalga oshirilgan kamida 70 ta siyosat sohasidagi vakolatlar birinchi marta Edinburg, Kardiff va Belfastdagi devolyutsiyalangan maʼmuriyatlarga toʻgʻridan-toʻgʻri oʻtkazilishi belgilandi. Qashshoqlik Buyuk Britaniya rivojlangan davlat boʻlib, ijtimoiy taʼminot tizimiga ega. Shuning uchun, qashshoqlik bilan bogʻliq muhokamalarda rivojlanayotgan davlatlarga nisbatan yuqoriroq minimal daromad haqida gapiriladi. Iqtisodiy Hamkorlik va Taraqqiyot Tashkilotiga (OECD) koʻra, Buyuk Britaniya qashshoqlik darajasi boʻyicha rivojlangan davlatlar orasida quyi oʻrinda turadi. Mamlakat Fransiya, Italiya, Ispaniya va AQShdan yaxshiroq, ammo Avstriya, Vengriya, Slovakiya va Shimoliy Yevropa davlatlariga nisbatan pastroq koʻrsatkichga ega. Eurostat maʼlumotlariga koʻra, ijtimoiy yordamlar hisobga olingan holda, Buyuk Britaniyada qashshoqlik xavfi ostidagi fuqarolar soni 2005-yildagi 19%dan 2010-yilda 17.1%ga va 2014-yilda 15.9%ga tushgan. Buyuk Britaniyada qashshoqlik ijtimoiy taʼminot tizimi orqali yengillashtiriladi. Buyuk Britaniyada qashshoqlik chegarasi odatda oʻrtacha daromadning 60% miqdori deb belgilanadi. 2007–2008-yillarda bu koʻrsatkich quyidagicha hisoblangan: farzandsiz yakkayu yagona kattalar uchun haftasiga £115; farzandsiz juftliklar uchun haftasiga £199; 14 yoshgacha ikki nafar farzandi boʻlgan yakkayu yagona kattalar uchun haftasiga £195; va 14 yoshgacha ikki nafar farzandi boʻlgan juftliklar uchun haftasiga £279. 2007–2008-yillarda aholining 13.5 millioni yoki 22% ushbu chiziqdan pastda yashagan, bu esa toʻrtta Yevropa Ittifoqi aʼzo davlatlaridan tashqari barchasidan yuqori boʻlgan nisbiy qashshoqlik darajasi hisoblanadi. Xuddi shu davrda, jami 4.0 million bola, yaʼni umumiy bolalar sonining 31%, uy-joy xarajatlari hisobga olganda, qashshoqlik chegasi ostida yashagan. Bu 1998–1999-yillardan beri 400,000 bolaga kamayganini koʻrsatadi. Iqlim oʻzgarishining iqtisodiy taʼsirlari Hukumat maʼlumotlariga koʻra, 2020-yillarda suv toshqini xavfi ostidagi uy xoʻjaliklari soni 2012-yil yanvarida taxminan 370,000 tadan 970,000 tagacha koʻpayishi mumkin. Suv toshqini oqibatlari va toshqin xavfini boshqarish har yili mamlakatga taxminan £2.2 milliardga tushadi, bu esa suv toshqinidan himoya qilish va boshqarishga sarflangan £1 milliard mablagʻga nisbatan yuqori koʻrsatkich hisoblanadi. Buyuk Britaniya qishloq xoʻjaligi ham qurgʻoqchilik va ob-havo oʻzgarishlari tufayli zarar koʻrmoqda. 2020-yilda PricewaterhouseCoopers maʼlumotiga koʻra, Storm Dennis tufayli uylar, bizneslar va avtomobillarga yetkazilgan zarar £175 milliondan £225 milliongacha yetishi mumkin, Storm Ciara esa £200 milliongacha boʻlgan zarar keltirdi . „Friends of the Earth“ tashkiloti Britaniya hukumatini toshqin xavfsizligini taʼminlash uchun ajratilgan mablagʻlarni qisqartirish niyatini tanqid qilgan. Iqlim oʻzgarishi natijasida suv toshqini xavfiga qarshi himoyani kuchaytirish uchun investitsiyalarni oshirish talab qilinadi. 2009-yilda Atrof-muhit agentligi hisob-kitoblariga koʻra, iqlim oʻzgarishiga moslashish uchun Buyuk Britaniya 2035-yilgacha har yili 2010-2011 yillardagi koʻrsatkichlar bilan solishtirganda qoʻshimcha £20 million sarflashi kerak. Britaniya hukumati va iqtisodchi Nicholas Stern 2006-yilda „Economics of Climate Change boʻyicha Stern sharhi“ni nashr etgan. Hisobotga koʻra, iqlim oʻzgarishi tarixdagi eng katta va keng koʻlamli bozor muvaffaqiyatsizligi. Hamda iqtisodiyot uchun noyob qiyinchiliklar tugʻdiradi. Sharhda iqtisodiy va ijtimoiy buzilishlarni minimallashtirish uchun ekologik soliqlar kabi chora-tadbirlar taklif qilingan. Stern sharhining asosiy xulosasi shundan iboratki, iqlim oʻzgarishiga qarshi kuchli va erta choralar koʻrishning foydasi harakat qilmaslikning xarajatlaridan ancha ustunligini keltirgan. Sharh suv resurslari, oziq-ovqat ishlab chiqarish, sogʻliqni saqlash va atrof-muhitga iqlim oʻzgarishining salbiy taʼsiriga eʼtibor qaratadi. Hisobotga koʻra, harakat qilinmasa, iqlim oʻzgarishining umumiy xarajatlari har yili global yalpi ichki mahsulotning (YaIM) kamida 5%ini yoʻqotishga teng boʻladi. Koʻproq xavf va taʼsirlarni inobatga olganda, bu koʻrsatkich 20% yoki undan ham koʻproq boʻlishi mumkin. Hisobotdan kelib chiqadigan oddiy xulosa shuki, kuchli va erta harakatlarning foydasi xarajatlardan ancha yuqori. 2023-2024-yil kuz va qish mavsumlaridagi noodatiy yomgʻirlar iqlim oʻzgarishi tufayli 10 barobar koʻproq va 20% kuchliroq boʻldi. Bu yomgʻirlar uylar va infratuzilmaga jiddiy zarar yetkazdi, elektr uzilishlari, sayohatlarning bekor qilinishi, shuningdek, qishloq xoʻjaligi ekinlari va chorvachilikning katta yoʻqotishlariga olib keldi. Faqat ekinlarga etkazilgan zarar £1.2 milliardni tashkil etdi, bu koʻrsatkich sabzavotlar hisobga olinmagan holda keltirilgan. Yomon ob-havo bilan bogʻliq uy sugʻurta daʼvolari uchdan biriga koʻpaydi. Maʼlumotlar Quyidagi jadval 1980–2021-yillardagi asosiy iqtisodiy koʻrsatkichlarni koʻrsatadi (2022–2027 yillarga IMF xodimlari baholari keltirilgan). 5%dan past inflatsiya koʻrsatkichlari yashil rangda koʻrsatilgan. Qaydlar Manbalar Adabiyotlar Qoʻshimcha adabiyotlar Gregg, Pauline. A Social and Economic History of Britain: 1760–1950 (1950) online Tashqi havolalar Economy at the Office for National Statistics UK profile at the CIA World Factbook UK profile at The World Bank

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ant%C3%B3nio%20de%20Oliveira%20Salazar

António de Oliveira Salazar

António de Oliveira Salazar (1889-yil 28-aprel, 1970-yil 27-iyul) – portugaliyalik siyosatchi va iqtisodchi. 1917-1928—yillarda universitetning iqtisod boʻyicha professori. „Katolik markaz“ partiyasining asoschilaridan biri. 1921-yilda shu partiya parlament deputatligiga saylangan va 1928-1940— yillarda Moliya vaziri. Adolf Hitler volframning asosiy zaxirasini 1941-yil 22-iyun arafasidan Stalindan olgan, SSSR esa bunday snaryadlarni faqat 1941-yilning oxirida, nemis namunalarini qoʻlga tushirganidan keyin ishlab chiqara boshladi. Manbalar Kishilar Siyosatchilar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Fahrenheit%20451%20%28kitob%29

Fahrenheit 451 (kitob)

"Fahrenheit 451" – amerikalik yozuvchi Rey Bredberi tomonidan 1953-yilda yozilgan distopik roman. Roman kelajakdagi Amerika jamiyatini tasvirlaydi, bu yerda kitoblar taqiqlangan va „oʻt oʻchiruvchilar“ topilgan har qanday kitobni yoqib yuboradilar. Asar oʻt oʻchiruvchi Gay Montagning hayotidan hikoya qiladi. U adabiyotni senzura qilish va bilimlarni yoʻq qilish vazifasidan hafsalasi pir boʻlib, ishidan voz kechadi va oʻzini adabiy va madaniy kitoblarni saqlashga bagʻishlaydi. „Fahrenheit 451“ Bredberi tomonidan Ikkinchi Qizil Qo‘rquv davrida va MakKarti davrida yozilgan boʻlib, Natsistlar Germaniyasida kitoblarni yoqish va Sovet Ittifoqidagi mafkuraviy repressiyalardan ilhomlangan. Bredberining roman yozishdagi maqsadi koʻp marta oʻzgargan. 1956-yilda radio intervyusida Bredberi ushbu kitobni AQShda kitoblarni yoqish xavotiri sabab yozganini aytgan. Keyingi yillarda u kitobni ommaviy axborot vositalari adabiyotni oʻqishga qiziqishni kamaytirayotganini tanqid qilish deb taʼriflagan. 1994-yilgi intervyusida Bredberi siyosiy toʻgʻrilikni kitobdagi senzuraning allegoriyasi sifatida koʻrsatib, uni „hozirgi kunlarning haqiqiy dushmani“ deb atagan va uni „fikr nazorati va soʻz erkinligini nazorat qilish“ deb taʼriflagan. "Fahrenheit 451" romanining yozilishi va mavzusi Bredberining oldingi qisqa hikoyalarida ham kuzatilgan. 1947-1948 yillarda Bredberi „Bright Phoenix“ nomli qisqa hikoya yozdi, bu hikoya kutubxonachining kitoblarni yoqib yuboradigan „Chief Censor“ bilan toʻqnashuvi haqida edi. 1949-yilda Bredberining politsiya bilan boʻlgan uchrashuvi uni 1951-yilda „The Pedestrian“ qisqa hikoyasini yozishga ilhomlantirgan. „The Pedestrian“da bir kishi kechasi mahallasida sayr qilayotganda politsiya tomonidan zoʻravonlik qilinib, hibsga olinadi. „The Pedestrian“ jamiyatida fuqarolar televizorni koʻngilochar faoliyat sifatida tomosha qilishlari kutiladi, bu tafsilot „Fahrenheit 451“da ham kiritilgan edi. „Bright Phoenix“ va „The Pedestrian“ning elementlari „The Fireman“ deb nomlangan qissaga birlashtirildi, bu qissa 1951-yilda „Galaxy Science Fiction“ jurnalida chop etilgan. „Ballantine Books“ nashriyotidagi muharrir Stenli Kauffmann Bredberini „The Fireman“ni toʻliq romanga aylantirishga undadi. Bredberi 1953-yilda "Fahrenheit 451" uchun qoʻlyozmani yakunladi va roman oʻsha yilning oxirida chop etildi. "Fahrenheit 451" nashr etilganidan soʻng tanqidiy muvaffaqiyatga erishdi, ammo ayrim muhim istisnolar ham boʻldi. Roman mavzusi sababli apartid hukm surgan Janubiy Afrika va AQShdagi turli maktablarda senzura qilindi. 1954-yilda "Fahrenheit 451" Amerika San'at va Adabiyot Akademiyasi Adabiyot mukofoti va Kaliforniya Hamdoʻstlik Klubining Oltin Medaliga sazovor boʻldi. Keyinchalik 1984-yilda Prometey „Shon-sharaf zali“ mukofotini va 2004-yilda "Retro" Hugo mukofotini qoʻlga kiritdi. 1976-yilgi audiokitob versiyasi uchun Bredberi "Spoken Word" Grammy nomzodligiga sazovor boʻldi. Roman filmlar, sahna asarlari va video oʻyinlarga moslashtirildi. Roman asosidagi filmlarga 1966-yilda Fransua Truffo tomonidan suratga olingan, Gay Montag rolini Oskar Verner ijro etgan film va 2018-yilda Ramin Bahrani tomonidan suratga olingan va Maykl B.Jordan Montag rolini oʻynagan televizion film kiradi, ikkisi ham aralash tanqidiy qabul qilindi. Bredberi 1979-yilda oʻzi sahna asari versiyasini nashr etdi va 1984-yilda interaktiv badiiy video oʻyinini yaratishga yordam berdi, shuningdek, uning qisqa hikoyalari toʻplami „Pleasure to Burn“ nomi bilan chiqdi. Shuningdek, ikkita BBC radiosi dramatizatsiyasi ham ishlab chiqarilgan. Tarixiy va biografik kontekst Ikkinchi jahon urushi yakunida Xirosima va Nagasaki shaharlariga atom bombalari tashlanganidan koʻp oʻtmay, Amerika Qoʻshma Shtatlari oʻz diqqatini Sovet Ittifoqining atom bombasi loyihasiga va kommunizmning kengayishiga qaratdi. 1938-yilda Amerikadagi fuqarolar va tashkilotlarni kommunistik aloqalarda gumon qilish uchun tashkil etilgan AQShdagi Amerika Birlashmagan Faoliyatlar Qo‘mitasi (HUAC) 1947-yilda Gollivud kino ijodkorligidagi gumon qilingan kommunistik taʼsirni tergov qilish uchun eshituvlar oʻtkazdi. Ushbu eshituvlar natijasida „Gollivud o‘ntaligi“ deb atalgan taniqli ssenariy mualliflari va rejissyorlar guruhining qora roʻyxatga olinishi bilan yakunlandi. HUAC (Amerika Birlashmagan Faoliyatlar Qoʻmitasi) Gollivudni tergov qila boshlagan davr koʻpincha Sovuq urushning boshlanishi bilan bir davrga toʻgʻri keladi, chunki 1947-yil mart oyida Trumen doktrinasi eʼlon qilingan edi. 1950-yillarga kelib, Sovuq urush ayni avjiga chiqqan edi va Amerika jamoatchiligi orasida yadroviy urush va kommunistik taʼsir qoʻrquvi tarqala boshlagan edi. Hukumatning sanʼatkorlar va ijodkorlarning ishlari bilan aralashuvi Bredberini gʻazablantirdi; u hukumatning faoliyatidan norozi va xavotirda edi. 1949-yil oxirida bir politsiya xodimi bilan kechasi uchrashuvi Bredberiga „The Pedestrian“ qisqa hikoyasini yozishga ilhom berdi. Bu hikoya „The Fireman“ga, soʻngra „Fahrenheit 451“ ga tamal toshi boʻlgan edi. 1950-yilda senator Jozef Makkartining kommunistlarda ayblanganlarni taʼqib qilishi bilan boshlangan MakKartizmning kuchayishi Bredberining hukumatning ortiqcha aralashuviga nisbatan nafratini kuchaytirdi. Radioning Oltin Davri 1920-yillarning boshidan 1950-yillarning oxirigacha davom etdi, bu Bredberining bolalik yillariga toʻgʻri keladi, televizorning oltin davriga oʻtish esa u „Fahrenheit 451“ga olib keladigan hikoyalar ustida ishlay boshlagan paytlarga toʻgʻri keladi. Bredberi ommaviy axborot vositalarini kitob oʻqish uchun, hatto jamiyat uchun tahdid deb hisoblagan, chunki ular muhim ishlardan chalgʻituvchi omil boʻlishi mumkin deb hisoblagan. Bu ommaviy axborot vositalari va texnologiyalarga nisbatan nafrat, Mildred va uning doʻstlari orqali ifodalanadi va kitobdagi muhim mavzulardan biridir. Bredberining kitoblarga boʻlgan ulkan ishtiyoqi yoshligida boshlangan. U oʻrta maktabni tugatgach, oilasi uni kollejga yuborishga qodir emas edi, shuning uchun Bredberi oʻzini oʻzi Los-Anjeles jamoat kutubxonasida taʼlim olishga bagʻishlaydi. 1920 va 1930-yillarda oʻz mahalliy kutubxonalariga tez-tez tashrif buyurgan Bredberi oʻsha paytda H.G. Uells kabi mashhur ilmiy-fantastik romanlar mavjud emasligidan norozi boʻlganini eslaydi. Shu kabi faktorlar va Iskandariya kutubxonasining yoʻq qilinishi haqida xabar topishi unga kitoblarning senzura va yoʻq qilinishga qanchalik zaif ekanligini anglashiga sabab boʻladi. Keyinchalik, oʻsmirlik chogʻida Bredberi natsistlar tomonidan kitoblarni yoqib yuborilishidan dahshatga tushdi va keyinchalik Iosif Stalinning siyosiy repressiya kampaniyasidan, „Buyuk Tozalash“dan dahshatga tushdi, bunda yozuvchilar va shoirlar, shu jumladan koʻplab boshqa odamlar hibsga olingan va koʻpincha qatl etilgan edi. Kitobning qisqacha maʼzmuni ="Oʻchoq va Salamandra" Gay Montag uzoq kelajakda taqiqlangan kitoblarni va ular yashirilgan uylarni yoqish bilan shugʻullanadigan oʻt oʻchiruvchi. Bir kuz kechasida ishidan qaytayotib, u yangi qoʻshnisi, mustaqil fikrlari va ozod ruhiyati unga oʻz hayotini va farovonligini qayta taffakkur qilishga undagan yosh qiz Klarissa MakLellan bilan uchrashadi. Montag uyiga qaytadi va rafiqasi Mildred uyqu dorilarini ortiqcha isteʼmol qilgani va hushidan ketganiniga duch keladi, va darhol tez yordam chaqiradi. Shundan soʻng ikkita tez tibbiy yordam xodimi uning oshqozonini yuvib, uning terisining rangini oʻzgartiradi, bu jarayon esa uni qora rangga aylantiradi va asta-sekin gallyutsinatsiya qiladi. Keyinchalik Mildred hatto Montag ham taniy olmaydigan maxluqqa aylanadi va oʻz eri tomonidan yoqib yuboriladi. Ular boshqa bir Mildred kabi zaxarlangan odamni davolashga ketganidan keyin, Montag Klarissa va uning oilasi savodlashib ketayotgan jamiyat haqida gapirayotganini eshitadi. Shundan koʻp oʻtmay, Montagning oʻy-hayoli Klarissaning radikal fikrlari va Mildredning oʻlimi haqidagi xotiralari bilan toʻlib ketadi. Keyingi bir necha kun davomida deyarli har kecha Montag ishdan qaytayotgan paytda Klarissani uchratib qoladi. Klarissaning oddiy zavqlari va qiziqishlari uni tengdoshlari orasida gʻayri oddiy qilib qoʻyadi, va uni oʻz xatti-harakatlari uchun terapiyaga borishga majbur qilishadi. Montag doimo bu uchrashuvlarni intizorlik bilan kutadi, biroq bir kun Klarissa yoʻqoladi. Keyingi kunlardan birida, bir qari odamning uyida ish vazifasini bajarayotgan paytida Montag tasodifan bir kitobni koʻrib qoladi va beixtiyor uni oʻgʻirlaydi. Kampir oʻz uyi va kitoblarini tark etishdan bosh tortadi, keyin toʻsatdan gugurt chaqadi va oʻzini tiriklayin yoqib yuboradi. Ayolning bu harakatidan hayratlangan Montag uyiga qaytadi va kitobni yostiq ostiga yashiradi. Keyin, Montag Mildreddan Klarissa haqida bir xabar eshitgan yoki yoʻqligi haqida soʻraydi. Shundan soʻng Mildred Klarissaning oilasi koʻchib ketgani va 4 kun oldin Klarissani koʻchada mashina urib yuborgani haqida aytadi. Montag bu haqida avvalroq eshitmaganidan norozi boʻladi, bu holat uning uxlashiga halaqit beradi. Montag uyning tashqarisida kitoblar boʻlgan uylarni atrofida yuradigan, itga oʻxshash mexanizmlard an ishlangan „Mexanik it“ni koʻradi. Ertasi kuni Montag kasal boʻlib uygʻonadi. Mildred eriga gʻamxoʻrlik qilishga harakat qilsada, oʻzini yashash xonasidagi devorlarni toʻldiradigan katta televizorlarda koʻrsatiladigan „parlor wall“dagi koʻngilochar dasturlar unda koʻproq qiziqish uygʻotadi. Montag oʻt oʻchiruvchilik ishidan ozgina tanaffus olish istagini bildiradi, bu esa Mildredni uyni va uning „parlor wall“dagi „family“ni yoʻqotishi haqida vahimaga olib keladi. Montagning oʻt oʻchiruvchi boshligʻi kapitan Beatty, uning sogʻligidan xabar olish uchun tashrif buyuradi. Uning ishonchsizligini sezib, Beatty kitoblarning qadrsizlanishi va oʻt oʻchiruvchilarning hozirgi roli qanday boʻlganligini tushuntiradi: yillar davomida odamlar yangi ommaviy axborot vositalarini (film va televizor kabi), sportni va tez sur’atdagi hayotni qabul qila boshlashdi. Kitoblar diqqatni kamroq olishi uchun qisqartirilgan. Shu bilan birga, texnologiyalarning rivojlanishi deyarli barcha binolarni yongʻinga chidamli materiallardan qurishga olib keldi va oʻt oʻchiruvchilarning yongʻinni oldini olishiga hojat qolmadi. Hukumat esa oʻt oʻchiruvchilarni jamiyatning tinchligi uchun mas’ul xodimlarga aylantirdi: ular yongʻinlarni oʻchirish oʻrniga, kitoblarni yoqish uchun tayinlandilar, chunki kitoblar odamlarning hayotini qiyinlashtiradigan chalkash va tushunarsiz fikrlar manbai sifatida qoralandi. Mildred va Montag oʻrtasida yostiq ostidagi kitob haqida yoqimsiz suhbat boʻlib oʻtdi, Beatty shubhalanib qoladi va uyni tark etishidan oldin bilinar bilinmas tahdid qiladi; agar oʻt oʻchiruvchida kitob topiladigan boʻlsa, u keyingi yigirma toʻrt soat ichida uni yoqib yuborish talab qilinadi. Agar u bu harakatni rad etsa, boshqa oʻt oʻchiruvchilar kelib, kitobni yoqib yuboradilar. Bu uchrashuv Montagni butunlay qoʻrquvga solib qoʻydi. Keyinchalik Montag Mildredga, oʻtgan 1 yil davomida, ularning uyida yashirilgan kitoblar toʻplamini koʻrsatadi. Qoʻrqib ketgan Mildred bitta kitobni olib oshxonaga yoqish uchun shoshib ketadi, ammo Montag uni bu ishdan toʻxtatadi, Montag Mildredga kitoblarni ularda maʼno bor yoki yoʻqligini bilish uchun oʻqib koʻrishni maslahat beradi. Agar ular rostan ham qimmatli boʻlmasa, u kitoblar yoqilishini va oʻzlarining hayotini normal holatga qaytarishga vaʼda beradi. Mildred Montagning rejasiga rozi boʻlmaydi va nima uchun u yoki boshqa odamlar kitoblarga ahamiyat berishi kerakligini soʻraydi. Montag Mildredning oʻz joniga qasd qilishga urinishidan, Klarissaning gʻoyib boʻlishi va oʻlimidan, oʻzini yoqib yuborgan ayoldan va omma tomonidan eʼtiborsiz qoldirilayotgan yaqinlashib kelayotgan urush haqida jahli chiqib gapiradi. U ehtimol oʻtmishdagi kitoblarda jamiyatni oʻzini yoʻq qilishdan saqlab qolishi mumkin boʻlgan fikrlar va gʻoyalar borligini tahmin qiladi. Shunga qaramay, Mildred baribir bunga ishongisi kelmaydi. Mildredga tushuntirishning foydasi yoʻqligini anglagan Montag kitoblarni anglash uchun yordamga muhtoj ekanini tushunib yetadi. U kitoblar taqiqlanishidan oldin ingliz tili professori boʻlgan va bir marta bogʻda uchrashgan Faber ismli bir cholni eslaydi. Montag ayolning uyidan oʻgʻirlagan Injil nusxasini olib, Faberning uyiga tashrif buyuradi. Montag Faberdan bir necha marta iltimos qiladi, lekin u bunga rozi boʻlmaydi, Injilning bir necha betini yirtib qoʻrqitgandagina Faber axiyri yordam berishga majbur boʻladi va Montagga oʻzi yasagan aloqa vositasini aloqada boʻlib turish uchun beradi. Uyga qaytgach, Mildredning doʻstlari, Missis Bouls va Missis Felps, „parlor walls“ni tomosha qilish uchun kelishganini koʻradi. Bu koʻrsatuvga qiziqmagan Montag ayollar bilan mazmunli suhbat qilish uchun devorlarni oʻchirib qoʻyadi, ammo ular oʻzlarining qanchalik befarq, johil va hissiz ekanliklarini namoyon qilishadi. Montag gʻazablangancha ularga sheʼrlar kitobini koʻrsatadi. Bu ayollarni fikrlarini chalkashtiradi va bu holatni uzoqdan tinglayotgan Faberni xavotirga soladi. Mildred Montagning harakatlarini oʻt oʻchiruvchilar yubileyiga bir marta qilinadigan anʼanaviy bir amaliyot sifatida oqlashga harakat qiladi: ular eski bir kitob topib, oʻtmishning qanchalik ahmoqona ekanini kulgi qilish uchun uni oʻqishadi. Montag sheʼr oʻqishda davom etadi, bu Missis Felpsni yigʻlashiga sabab boʻladi. shundan soʻng qolgan ikki ayol uydan chiqib ketishadi. Kechasi oʻt oʻchirish uyiga qaytib kelishidan oldin Montag kitoblarini hovliga yashiradi. Ishxonasida Montag Beattyga kecha oʻgʻirlagan kitobini yashirish maqsadida Beattyga boshqa bir kitob beradi va Beatty uni darhol axlatga tashlab yuboradi. Beatty oʻziga yoqmasada bir paytlar kitob oʻqishga juda ishtiyoqmand boʻlganini oshkor qiladi. Toʻsatdan yongʻin signalizatsiyasi chalinadi va Beatty dispetcher tizimidan manzilni oladi. Ular yongʻin mashinasida kutilmagan manzilga borishadi: bu Montagning uyi edi. ="Yorqin yondirish" Beatty Montagga uyning barcha qismini odatda yongʻin brigadasi tomonidan qoʻllaniladigan kuchliroq „salamandra“ oʻrniga yondirgich bilan yoʻq qilishni buyuradi. Shuningdek, unga xotini va uning doʻstlari u haqida xabar qilganini aytadi. Montag Mildredning uydan chiqib ketishiga koʻzi tushadi, lekin u „Parlor wall’s family“ni yoʻqotib qoʻyayotganidan juda qoʻrqib, na erining borligini, na atrofdagi vaziyatga eʼtibor beradi, va shunchaki taksiga oʻtirib uyni tark etadi. Montag uyning barcha qismlarini yoʻq qilishga rozi boʻladi, ammo Beatty toʻsatdan uning quloqchinini topib oladi va Faberning iziga tushishga qaror qiladi. Montag Beattyga yondirgich bilan tahdid qiladi va Beatty uni masxara qilgandan soʻng, Montag uni tiriklayin yoqib yuboradi. Montag voqea joyidan qochishga uringanida, Mexanik It unga hujum qiladi va oyogʻiga anestezik ukol qilishga muvaffaq boʻladi. U itni yondirgich bilan yoʻq qiladi va qocha boshlaydi. Qochayotganda, Montag Beattyni uzoq vaqtdan beri oʻlishni xohlaganini tushunadi, chunki u Montagga qurol taqdim etgan edi. Montag Faberning uyi tomon yuguradi. Yoʻlni kesib oʻtayotganda va mashina uni bosib oʻtmoqchi boʻladi, lekin u transport vositasidan qochishga muvaffaq boʻladi va deyarli Klarissaning qismatini boshdan kechirib, tizzasini yoʻqotishiga oz qoladi. Faber undan qishloqqa borishni va u yerda yashayotgan surgundagi kitobsevarlar guruhi bilan bogʻlanishni soʻraydi. Faber Missuri shtatining Sent-Luis shahriga yoʻl oladigan avtobusga chiqishni rejalashtiradi va u yerda u va Montag keyinroq uchrashishlari mumkin. Shu bilan birga, boshqa bir Mexanik It Montagna hujum qilish va uni oʻldirish uchun chiqariladi, va televidenye vertolyotlari uni jamoatchilikga koʻrsatish uchun kuzatib boradi. Montag itning hid bilish qobiliyatini bilgan holda oʻz uyi atrofidagi hidini tozalab keyin uyni tark etadi. U daryoga tushib, suvda oqib, qochib ketadi va kitobsevarlar bilan uchrashadi. Ular Montagning kelishini televideniye orqali kuzatib bilishgan edi. Qochoqlar barchasi sobiq intellektuallardir. Ularning har biri jamiyat tugatiladigan kun kelganda oʻsha adabiyotlarni boshqalarga oʻrgatish maqsadida kitoblarni yodlab olgan. Montag guruhga hissa qoʻshishni xohlab, Ecclesiastes kitobini qisman yodlab olganini bildiradi va guruh fotografik xotirani ochishning oʻziga xos usuliga ega ekanligini kashf etadi. Oʻzlarining oʻrganishlari haqida muhokama qilayotib, Montag va guruh samolyotlar ularning boshidan oʻtib ketayotganini va shaharning yadro qurollari bilan yoʻq qilinishini ilojsiz holda kuzatib turishadi: urush bir kechada boshlanib, tugaydi. Faber ertalabki avtobusda chiqib ketgan boʻlishi mumkin edi, biroq boshqalar (ehtimol Mildred ham) halok boʻlishdi. Jarohatlangan Montag va guruh zarbadan omon qolishadi. Urush tugagach surgun qilinganlar jamiyatni qayta tiklash uchun shaharga qaytishadi. Obrazlar Gay Montag – bosh qahramon va oʻt oʻchiruvchi, u dastlab yashayotgan distopik dunyoni unga sodiq bir ishchi koʻzlari orqali tasvirlaydi, soʻngra bu dunyo bilan ichki ziddiyatda boʻlgan odam sifatida va nihoyat, undan ozod boʻlishga qaror qilgan kishi sifatida namoyon boʻladi. Kitobning koʻp qismida Montag bilimga ega emas va faqat eshitgan narsalariga ishonadi. Clarisse McClellan bir-birlarini uzoq vaqtdan beri bilmasalar ham Montagning oʻzgarishiga ilhom beradi. Clarisse McClellan – bu Montagning qoʻshnisi boʻlgan 17 yoshga toʻlishiga bir oy qolgan oʻsmir qiz. U Montagning ishdan uyga qaytish yoʻlida u bilan birga sayr qiladi. Zamonaviy tanqidchi uni „Manic Pixie Dream Girl“ (Fantastik fikratli qiz) misolida tasvirlaydi, chunki Clarisse kitobsiz, hedonistik jamiyatda yashaydigan boshqalarga nisbatan noodatiy shaxs: ochiqkoʻngil, tabiatan xursand, noanʼanaviy va intuitiv odam edi. U oʻz tengdoshlari qatori texnologiyaga emas, balki tabiatga qiziqgani, „qanday“ emas „nima uchun“ savoliga javob topishga harakat qilgani uchun koʻplab oʻqituvchilari tomonidan yoqtirilmaydi. Montag bilan ilk uchrashganidan bir necha kun oʻtgach, u hech qanday tushuntirishsiz gʻoyib boʻladi; Mildred Montagga (kapitan Beatty ham buni tasdiqlaydi) Clarisse tez harakatlanayotgan avtomobil tomonidan urib ketilganini va uning oilasi uning oʻlimidan soʻng koʻchib ketganini aytadi. Bu Beatty Clarisseni oʻldirgan boʻlishi mumkinligini anglatadi. Keyingi nashrning soʻzida Bradbury film moslashuvida Clarisse (filmda u endi 20 yoshli, noanʼanaviyligi uchun ishdan boʻshatilgan oʻqituvchi) surgundagi odamlar bilan yashayotgan qilib tasvirlanganini taʼkidlaydi. Bradbury bundan norozi boʻlish oʻrniga, yangi yakunidan shunchalik xursand boʻldiki, uni keyingi sahna nashriga qoʻshadi. Mildred „Millie“ Montag – Gay Montagning rafiqasi. U uyqu dorilarga qaram boʻlib, oʻzining „mehmonxona devorlarida“ (katta, tekis panel televideniyelarda) namoyish etiladigan yuzaki dramalarga oʻralashib, atrofidagi repressiv jamiyatga befarq holda yashaydi. U kitobda „parhezdan chigirtkadek ozgʻin, sochlari kimyoviy moddalar bilan kuydirilgan va quruq somondek moʻrt boʻlib, terisi oq pastirma kabi“ deb tasvirlangan. U erining uni jamiyat taʼsiridan chiqarmoqchi boʻlgan harakatlariga qaramay, Mildred yuzaki va befarq boʻlib qoladi. Montag Dover Beach sheʼrini oʻqib, uning doʻstlarini qoʻrqitib yuborganidan keyin va kitob toʻplayotgan odam bilan yashashga qodir emasligini his qilgan holda, Mildred Montagni oʻt oʻchiruvchilarga xabar berib, uni tashlab ketadi va ehtimol shahar bombamdimon qilinganda halok boʻladi. Kapitan Beatty Montagning boshligʻi va kitobning asosiy antagonisti. Bir paytlar qiziqqon kitobxon boʻlgan, lekin keyinchalik yoqimsiz mazmuni va bir-biriga qarama-qarshi faktlar va fikrlar tufayli kitoblardan nafratlanib qolgan. U Montagni oʻz uyini yoqib yuborishga majburlagandan soʻng, Montag uni olov chiqaruvchi bilan oʻldiradi. Bradbury tomonidan keyinchalik yozilgan „Fahrenheit 451“ pyesasida Beatty Montagni oʻz uyiga taklif qiladi va unga javonlarida chirib ketgan kitoblar bilan toʻlgan devorlarni koʻrsatadi. Stoneman va Black Montagning oʻt oʻchiruvchilar stansiyasidagi hamkasblari. Ular hikoyaga katta taʼsir koʻrsatmaydi va asosan oʻquvchiga oʻz vazifasini sadoqat bilan bajaradigan oʻt oʻchiruvchilar va bir vaqtlar oʻz ishidan faxrlanib, keyinchalik uning jamiyat uchun qanday zararli ekanligini tushungan Montag kabi kishilar oʻrtasidagi qarama-qarshilikni koʻrsatish uchun xizmat qiladi. Keyinchalik, Montag Blackni kitoblar saqlashda ayblaydi. Faber – sobiq ingliz tili professori. U yillar davomida kitoblarni taqiqlash harakatlarini koʻrib ularni himoya qilmagani uchun afsuslanadi. Montag undan maslahat olish uchun murojaat qiladi, chunki u uni ilgari bir marta parkda uchratgan edi. Dastlab, Faber Montagga yordam berishdan bosh tortadi, lekin keyinchalik u Montagning kitoblarni yoʻq qilish uchun emas, balki ular haqida oʻrganishga harakat qilayotganini tushunadi. U elektron quloqchin orqali Montag bilan yashirincha aloqa qiladi va unga shaharni tark etishda yordam beradi, soʻngra oʻzi ham St. Louisga ketadigan avtobusga chiqadi va shahar bombamdimon qilinishidan oldin qochishga ulguradi. Bradburining soʻzboshisida Faber ismi Faber-Castell degan nemis qalam ishlab chiqaruvchi kompaniyadan olingan boʻlsa-da, bu, shuningdek, mashhur nashriyot kompaniyasi Faber and Faber nomi bilan bir xildir. Xonim Ann Bowles va xonim Clara Phelps Mildredning doʻstlari va romanda aks ettirilgan anti-intellektual, hedonistik asosiy jamiyat vakillari. Montagning uyiga tashrif chogʻida, ular oʻz hayotlaridagi yomon narsalarni eʼtiborsiz qoldirishdan maqtanadilar va kelayotgan urush, ularning erlari, bolalari va siyosatga nisbatan loqayd munosabatda boʻlishadi. Xonim Phelpsning eri Pit kelayotgan urushda jang qilish uchun chaqirilgan (u urush tez tugashi sababli bir hafta ichida qaytib kelishiga ishonadi) va bolalarni boʻlishdan boshqa maqsad yoʻq deb oʻylaydi. Xonim Bowles uch marta turmush qurgan yolgʻiz ona. Uning birinchi eri undan ajrashgan, ikkinchisi samolyot halokatida vafot etgan, uchinchisi esa oʻzini boshidan otib oʻz joniga qasd qilgan. Uning ikki farzandi bor, ular uni yaxshi koʻrishmaydi va hurmat qilishmaydi, chunki u ruxsat beruvchi, koʻpincha beparvo va zoʻravon onadir; xonim Bowles bolalari uni urishganidan xursand boʻlishadi va ular bu harakatni yana qaytarishga quvonishini aytishadi. Montag ularga „Dover sohilini“ oʻqib berganida, u xonim Phelpsning hayoti qanday maʼnosiz ekanini his qilgancha yigʻlay boshlaydi. Xonim Bowles Montagni „ahmoqona, dahshatli, azob beruvchi soʻzlar“ni oʻqiganligi uchun koyiydi. Granger – bu kitoblarning mazmunini saqlab qolish uchun ularni yodlab oladigan intellektual surgundagi sayyohlar guruhining rahbari. Kitob nomi Kitobning sarlavha sahifasida kitobning nomi maʼnosi quyidagicha tushuntiriladi: Fahrenheit 451 – bu kitob qogʻozi alangalanadigan va yonadigan harorat… Qogʻoz qanday haroratda alangalanishi haqida soʻralganda, Bredberiga 451 °F (233 °C) qogʻozning avtoyoqish harorati ekanligini aytishgan edi. Turli tadqiqotlarda olimlar turli qogʻoz turlariga qarab, avtoyoqish haroratini 424 dan 475 °F (218 dan 246 °C) gacha boʻlgan diapazonda joylashtirgan. Yozilishi va rivojlantirilishi Fahrenheit 451 Ray Bredberining ilgari yozgan hikoyalaridagi bir qator gʻoyalar asosida yaratilgan. Koʻp yillar davomida Bredberi intervyu va maʼruzalarda „The Pedestrian“ni „proto-Fahrenheit 451“ deb atashni maʼqul koʻrgan. Ammo 2006-yilda nashr etilgan Match to Flame: The Fictional Paths to Fahrenheit 451 antologiyasining kirish qismida bu xulosa juda soddalashtirilgan deb yozadi. Match to Flameda keltirilgan Fahrenheit 451ning toʻliq geneologiyasi murakkabroq, quyida esa uning eng muhim jihatlari keltirilgan. 1947–1948-yillarda Bredberi „Bright Phoenix“ nomli hikoyasini yozgan (u faqat 1963-yil may oyida The Magazine of Fantasy & Science Fiction jurnalida chop etilgan), u kitoblarni yoqib yuboruvchi „Chief Sensor“ Jonatan Barnsga qarshi chiqqan bir kutubxonachi haqida edi. 1949-yil oxirida Bredberini bir politsiyachi kechasi piyoda yurgan paytda toʻxtatib, soʻroq qildi. Unga „Nima qilayapsiz?“ degan savol berilganda, Bredberi hazil qilib: „Bir oyogʻimni ikkinchisiga qoʻyayapman“, deb javob berdi. Bu hodisa Bredberiga 1951-yilda „The Pedestrian“ nomli qisqa hikoya yozishga ilhom berdi. „The Pedestrian“da Leonard Mid kechqurun piyoda yurayotganda shahar politsiyasining faqat masofadan boshqariladigan patruli tomonidan soʻroq qilinadi va qoʻlga olinadi. Bu kelajakdagi jamiyatda odatiy boʻlmagan harakat, chunki boshqalar uyda televizor tomosha qilishadi. Yolgʻiz va alibisiz Mid oʻzining gʻalati odati uchun „Regressiv Tendensiyalarni Tadqiqot Qiluvchi Psixiatriya Markazi“ga olib boriladi. Keyinchalik, "Fahrenheit 451" asarida ham shunday totalitar jamiyat va uning ommaviy axborot vositalari bilan chalgʻitilish mavzusi aks ettiriladi. Bredberi „Bright Phoenix“ning kitob yoqish sababini va „The Pedestrian“ning totalitar kelajagini 1951-yil fevral oyida Galaxy Science Fiction jurnalida nashr etilgan „The Fireman“ novellasi asosida rivojlantirdi. „The Fireman“ Bredberi tomonidan UCLA Powell kutubxonasining yertoʻlasida joylashgan yozuv mashinkasida, yarim soatiga oʻn sentga ijara evaziga yozilgan. Birinchi qoʻlyozma 25,000 soʻzdan iborat boʻlib, toʻqqiz kun ichida yakunlandi. Ballantine Books nashriyotining muharriri Bredberini hikoyani ikki baravar koʻpaytirib, roman shaklida yozishga undadi. Shunday qilib, Bredberi oʻsha yozuv xonasiga qaytib, yana toʻqqiz kun ichida 25,000 soʻz qoʻshdi. 1953-yil 22-yanvarda „Fahrenheit 451“ nomi uning hayoliga keldi. Nihoyat qoʻlyozma 1953-yil avgust oyining oʻrtalarida tayyor boʻldi. Shu tariqa, baʼzilar buni qayta yozilgan asar deb hisoblaganiga qaramay, Ballantine tomonidan 1953-yilda nashr etilgan roman yuzaga keldi. Qoʻshimchalar Bredberi romanini turli xil qoʻshimchalar bilan toʻldirgan, jumladan, 1979-yilda kodalar, 1982-yilda so'ngso'z, 1993-yilda kirish soʻzi va bir nechta boshqa kirish soʻzlari. Nashr qilish tarixi AQShda birinchi nashr 1953-yilning oktabrida Ballantine Publishing Group tomonidan chop etilgan qogʻoz muqovali versiyasi edi. Ushbu nashrdan koʻp oʻtmay, maxsus nashr shaklida 200 nusxa imzolangan va raqamlangan asbest bilan oʻralgan qattiq muqovali versiyasi chiqarildi. Texnik jihatdan bu toʻplamlar hisoblanadi, chunki roman ikki qisqa hikoya – „Oʻyin maydoni“ va „Va Tosh Faryod Qildi“ bilan birga chop etilgan edi, ammo keyingi nashrlardan bu hikoyalar chiqarib tashlangan. Bir necha oy oʻtgach, roman 1954-yil mart, aprel va may oylarida yangi Playboy jurnalida seriya sifatida chop etilgan. Kitobda kerak boʻlmagan joylarini oʻchirish 1967-yil yanvar oyidan boshlab „Fahrenheit 451“ nashriyotchisi Ballantine Books tomonidan qisqartirilgan boʻlib, „Bal-Hi Edition“ nomi ostida oʻrta maktab oʻquvchilari uchun moʻljallangan nashri chiqarildi. Nashriyot tomonidan qilingan oʻzgarishlar orasida „doʻzax“, „laʼnat“, va „abort“ soʻzlarining senzura qilinishi; yetmish beshta parchaning oʻzgartirilishi; va ikki voqeaning oʻzgartirilishi mavjud edi. Birinchi voqeada ichkilikboz erkak „kasal odam“ ga aylantirilgan boʻlsa, ikkinchisida inson kindigidan tuklarni tozalash „quloqlarni tozalash“ ga almashtirilgan. Bir muddat davimida senzuralangan va senzuralanmagan versiyalar bir vaqtda mavjud edi, lekin 1973-yilda Ballantine faqat senzuralangan versiyani chop etishni boshladi. Bu 1979-yilgacha davom etdi, shunda bu holat Bredberining eʼtiboriga tushdi. 1979-yilda Bredberining doʻstlaridan biri unga kitobning qisqartirilgan nusxasini koʻrsatdi. Bredberi Ballantine Books’dan ushbu versiyani chiqarib tashlashni va uni asl nusxa bilan almashtirishni talab qildi, va 1980-yilda asl nusxa yana mavjud boʻldi. Ushbu qayta tiklangan asarda, Muallifning soʻngsoʻzida, Bredberi oʻquvchiga nashriyotning muallifning asarini qisqartirish odati gʻayrioddiy emasligini aytadi, lekin u qoʻlyozmaning „buzilishiga“ hech qachon chiday olmasligini taʼkidlaydi. „Bal-Hi“ nashrlari endi nashriyot tomonidan „Revised Bal-Hi“ (Qayta koʻrib chiqilgan Bal-Hi) nashrlari deb ataladi. Audi kitob holida nashr qilinishi 1976-yilda Bredberining oʻzi tomonidan oʻqilgan audiokitob versiyasi chiqarildi va „Spoken Word Grammy“ mukofotiga nomzod boʻldi. 2005-yilda Kristofer Xurt tomonidan oʻqilgan yana bir audiokitob chiqarildi. Elektron kitob versiyasi esa 2011-yilning dekabr oyida nashr etildi. Qabul qilinishi 1954-yilda „Galaxy Science Fiction“ sharhlovchisi Groff Konklin roman haqida „oxirgi oʻn yil yoki undan koʻproq vaqt ichida ingliz tilida yozilgan buyuk xayoliy asarlar qatoridan joy olgan“ deb baholagan. „Chicago Sunday Tribune“dan Avgust Derlet kitobni „ehtimoliy kelajakdagi hayotning yovuz va shok qiladigan bashoratli tasviri“ deb taʼriflab, uni „diqqatni tortuvchi“ va Bredberining „aql bovar qilmaydigan tasavvuri“ uchun maqtaydi. Yarim asrdan koʻproq vaqt oʻtgach, Sem Veller yozadi: „Nashr etilgan paytda, Fahrenheit 451 ijtimoiy tanqid qilishning bashorat qilingan asari sifatida qabul qilingan.“ Bugungi kunda ham „Fahrenheit 451“ moslashuvchanlik va hukumat senzurasining yovuzliklari haqida muhim ogohlantiruvchi asar sifatida qaraladi. Roman birinchi marta nashr etilganda, bu hikoyadan naf topmaganlar ham boʻlgan. Entoni Bouche va J. Frensis MakKomas kitobni „baʼzan hayratlanarli tarzda aqlli, … koʻpincha soʻzlarning porloq oqimlari bilan, lekin juda tez-tez faqat soʻzlar bilan toʻldirilgan" deb ayblashgan. „Astounding Science Fiction“ uchun kitobni sharhlagan P. Shuyler Miller ushbu asarni „Bredberining achchiq, deyarli shaxsiy qoralovlari“ deb taʼriflab, uning „emotsional harakati va chizgilari“ni maqtaydi. Xuddi shunday, „The New York Times“ ham romandan hayratlanishmagan va Bredberini „hozirgi davr madaniyatining koʻplab jihatlariga, yaʼni radio, televizor, aksariyat filmlar, havaskor va professional sport, avtomobillar kabi gʻalati narsalarga, va boshqalar kabi nuqsonlarga nisbatan qattiq nafratni yoyishda“ ayblagan. „Fahrenheit 451“ Nyu-York jamoat kutubxonasining „Har doim eng koʻp tekshirilganlar“ roʻyxatida yettinchi oʻrinni egallagan. Senzura va taqiqlanishi Nashr etilganidan beri, Fahrenheit 451 baʼzi maktablarda ota-onalar yoki oʻqituvchilar tomonidan bunday senzura holatining oʻziga xos ironiysini anglamaydigan yoki befarq boʻlgan holda taqiqlangan, senzura qilingan yoki tahrirlangan. Muhim voqealar quyidagilarni oʻz ichiga oladi: Apartheid davrida Janubiy Afrikada kitob 1950-1970-yillarda minglab taqiqlangan nashrlar bilan birga yoqilgan. 1987 yilda, Fahrenheit 451 Bay County Maktab Kengashi tomonidan Panama Siti, Floridada Leonard Hall tomonidan joriy etilgan yangi uch darajali tasniflash tizimi ostida „uchinchi daraja“ maqomiga ega boʻldi. Uchinchi daraja „koʻp vulgarizm“ uchun darsliklardan olib tashlashni nazarda tutdi. Bir fuqarolik daʼvosidan keyin, ommaviy axborot vositalarining shov-shuvlari va talabalar noroziligi natijasida maktab kengashi oʻz darajali senzura tizimidan voz kechdi va hozirda foydalanilayotgan barcha kitoblarni tasdiqladi. 1992 yilda, Irvine, Kaliforniya shtatidagi Venado o'rta maktabi talabalariga Fahrenheit 451 ning barcha „nojoʻya“ soʻzlari qora rang bilan yashirilgan nusxalarini berdi. Ota-onalar mahalliy ommaviy axborot vositalari bilan bogʻlanib, senzura qilinmagan nusxalarni qayta tiklashga muvaffaq boʻldilar. 2006 yilda, Texas shtatidagi Montgomery okrugida 10-sinf oʻquvchisi boʻlgan ota-onalar kitobni qizlarining ingliz tili darslari roʻyxatidan chiqarishni talab qildilar. Ularning qizi Banned Books Week (Taqiqlangan Kitoblar Haftaligi) davomida kitobni oʻqishga tayinlangan edi, lekin Bibliyaning yoqilishi va haqoratli tilni oʻylab koʻrib, bir necha sahifalardan keyin oʻqishni toʻxtatdi. Bundan tashqari, ota-onalar romanidagi zoʻravonlik, xristianlar tasviri va yongʻinchilar tasviriga norozilik bildirdilar. Mavzulari Fahrenheit 451 haqida munozaralar koʻpincha hikoyaning davlat asosidagi senzuraga qarshi ogohlantirish sifatida koʻrsatilishi haqida boʻladi. Haqiqatan ham, Bradbury romanini McCarthy davrida yozganida, u AQShdagi senzura haqida xavotirda edi. 1956 yilda radio intervyusida Bradbury shunday degan: Men bu kitobni toʻrt yil oldin mamlakatda qanday qilib voqealar yuz berayotganidan xavotirda boʻlganimda yozganman. Koʻp odamlar oʻz soyasidan qoʻrqishardi; kitoblarni yoqish tahdidi mabjud edi. Oʻsha vaqtda koʻplab kitoblar javonlardan olinayotgan edi. Albatta, toʻrt yil ichida narsalar ancha-muncha oʻzgardi. Hozirda hamma narsa juda sogʻlom yoʻnalishga qaytmoqda. Ammo oʻsha paytda men bunday hikoyani yozmoqchi edim, unda biz oʻzimizni juda uzoqqa olib borsak nima boʻlishi haqida hikoya qilishim mumkin edi, bu holatda barcha fikrlar toʻxtaydi, ajdarho oʻz dumini yutadi va biz qandaydir limbogacha yoʻqolib ketamiz va bunday harakatlar bilan oʻzimizni yoʻq qilamiz. Vaqt oʻtishi bilan, Bradbury senzurani hikoyani yozish uchun asosiy motiv sifatida qabul qilishni boshladi. Buning oʻrniga, u Fahrenheit 451 ning asl xabarlari jamiyatning savodsizlikga uchrash xavflari va ommaviy axborot vositalari bilan oshiq boʻlishi va kitoblarga qarshi ozchilik va maxsus manfaatlar guruhlarining tahdidi haqida ekanligini taʼkidladi. 1950-yillarning oxirida Bradbury shunday deb eslatdi: Fahrenheit 451 qisqa romanini yozishda, men toʻrt yoki besh oʻn yillikda rivojlanishi mumkin boʻlgan tahminiy dunyoni tasvirlayotganimni oʻylardim. Ammo faqat bir necha hafta oldin, Beverly Hillsda bir kechada, bir er-xotin itlarini sayr qilib oʻtayotgandilar, men ularga hayratlanib qarab qoldim. Ayol qoʻlida kichik sigaret qadoq oʻlchamidagi radio ushlab turardi, uning antennasi titrardi. Shu radio orqali kichik mis simlar chiqib, uning oʻng qulogʻiga oʻrnatilgan nozik konusga ulanardi. U inson va itga befarq boʻlib, uzoq shamollar va shivirlashlar, opera qichqiriqlarini tinglayotgan edi, erining yordamida yoʻlaklarndan oʻtib, u bilan yurardi. Bu oʻylab topilgan hikoya emas edi. Ushbu hikoya Mildredning „Seashell ear-thimbles“ (yaʼni, quloqqa taqiladigan naushniklar) obrazini eslatadi, ular uning va Montag oʻrtasida emotsional toʻsiq sifatida xizmat qiladi. 2007-yildagi intervyuda Bradbury kitobini notoʻgʻri talqin qilishganini va Fahrenheit 451 asosan televizion mass-media qanday qilib adabiyotni marginalizatsiya qilish haqida ekanligini taʼkidladi. Baʼzi odamlarga nisbatan u 1979 yilda yozgan Codasida shunday deb yozadi: Kitobni yoqishning bir nechta yoʻli mavjud. Va dunyo yongan chiroq bilan yugurayotgan odamlar bilan toʻla. Har bir ozchilik, Baptistik/Unitar, Irlandiyalik/Italiyalik/Oʻn sakkiz yoshli/Zen Buddist, Sionist/Yetti kunlik Adventist, Ayollarni ozod qilish/Republikachi, Mattachine/Four Square Gospel oʻzini kerosin toʻkib, fitilni yoqish huquqiga ega, deb his qiladi. […] Romanimda, Fahrenheit 451, kitoblarni birinchi boʻlib kam odamlar yoqishadi, har biri bu kitobdan bir sahifa yoki bir paragrafni yirtib olib, nihoyat kitoblar boʻsh boʻlib, fikrlash cheklandi va kutubxonalar abadiy yopildi. […] Toʻliq olti hafta oldin, Ballantine Booksdagi baʼzi tahrirchilar yoshlarni zararlashidan qoʻrqib, romaning yetmish besh alohida qismini tahrir qilishganini bilib qoldim. Kitobni oʻqigan talabalar keyinchalik senzura va kitoblarni yoqish haqida menga xabar berdilar. Judy-Lynn del Rey, yangi Ballantine tahrirchilaridan biri, bu kitobni butunlay qayta nashr etish va yozuvchi barcha 'jin ursinʼ va 'rasvogarchilik’larni qaytarib qoʻyishni rejalashtirmoqda. Bradbury kitoblarni yoqish senzurasini ushbu ikki asosiy omilning yon taʼsiri sifatida koʻrsatadi; bu Captain Beattyning Montagga yongʻinga oid tarix haqida soʻzlagan nutqiga mos keladi. Bradburyga koʻra, Fahrenheit 451da aybdor davlat emas, balki odamlar. Fahrenheit senzurasining natijasi avtokratiya dasturining emas, balki oʻz qiyinchiliklarini qondirishga intilayotgan, koʻngilocharlik va texnologiya kuchini ishlatadigan parchalanmagan jamiyat natijasidir. Captain Beatty tushuntiradi (sahifa 55): …Bozoringiz qanchalik kattaroq boʻlsa, Montag, bahslarni kamroq koʻrishingiz kerak, shuni yodda tuting! Barcha kichik ozchiliklar oʻz qorinlarini toza saqlashadi." […] "Bu Hukumatdan kelmagan. Hech qanday buyruq, eʼlon, senzura yoʻq edi, yoʻq! Texnologiya, katta ekspluatatsiya va ozchiliklar bosimi ishni amalga oshirdi, shukr. Romanda boshqa turli mavzular ham taklif qilingan. Ikki asosiy mavzu konformizmga qarshi turish va texnologiya va ommaviy axborot vositalari orqali shaxslarni nazorat qilishdir. Bradberi hukumat ommaviy axborot vositalari orqali jamiyatni qanday boshqarishini va shaxslarni kitoblarni yoqish orqali qanday bostirganini oʻrganadi. Beatty va Faber qahramonlari amerikaliklarning aybdor ekanligini taʼkidlaydilar. Ularning doimiy soddalashtirilgan, ijobiy tasvirga boʻlgan istagi tufayli kitoblar yoʻqotilishi kerak. Beatty ozchilik guruhlarini, ular oʻzlarini yomon tasvirlagan nashr etilgan asarlarni qoʻzgʻashadi, deb ayblaydi. Faber hukumat kitoblarni taqiqlashdan koʻra, amerikaliklarning oʻzlari oʻqishni toʻxtatib qoʻyganini aytadi. U kitoblarni yoqish oʻzi umumiy ommaga koʻngilocharlikni keltirib chiqarganini taʼkidlaydi. 1994-yildagi intervyuda Bradberi Fahrenheit 451 bugungi kunda boshqa vaqtlardan koʻra koʻproq dolzarbligini taʼkidladi, "hozirgi paytda bu yanada yaxshi ishlaydi, chunki bizda siyosiy toʻgʻri fikr bor. Siyosiy toʻgʻri fikr hozirgi kunning haqiqiy dushmanidir. Qora guruhlar bizning fikrimizni nazorat qilishni xohlaydi va siz baʼzi narsalarni ayta olmaysiz. Gʻayriqonuniy fikrni nazorat qilish va soʻz erkinligini nazorat qilishdir. Kelajak uchun bashoratlari Fahrenheit 451 aniq bir shahar va vaqtni belgilamaydi, garchi u uzoq kelajakda joylashgan deb yozilgan boʻlsa ham. Eng dastlabki nashrlar 2022-yildan oldin sodir boʻlmaydi deb belgilaydi, chunki oʻsha yilda atom urushi boʻlishi haqida havola mavjud. Bradberi oʻzini „kelajaklarni oldini oluvchi, emas, balki ularni bashorat qiluvchi“ deb taʼriflagan. U kitoblarni yoqish kelajakning ajralmas qismi ekanligiga ishonmasdi; u bunday rivojlanishdan ogohlantirmoqchi edi. Keyingi intervyuda, agar u Fahrenheit 451 ni maktablarda oʻqitish uning totalitar kelajak tasavvurini oldini oladimi, degan savolga, Bradberi rad javobini berdi. Aksincha, u taʼlimni bogʻcha va birinchi sinf darajasida boʻlishi kerakligini taʼkidladi. Agar talabalar oʻsha paytda oʻqiy olmasa, ular Fahrenheit 451 ni anglay olmaydilar. Texnologiya haqida, Sam Weller Bradberi „tekis-panel televizorlar, quloqqa oʻrnatiladigan naushniklar va yigirma toʻrt soatlik bankomatlardan tortib, hamma narsani bashorat qilgan“ deb taʼkidlaydi. Moslashuvlari Televidenyeda Playhouse 90 1957-yilda CBSda „A Sound of Different Drummers“ Robert Alan Aurthur tomonidan yozilgan spektaklini translyatsiya qiladi. Bu pyesa Fahrenheit 451 va Nineteen Eighty-Four asarlaridan syujet gʻoyalarini birlashtirgan. Bradberi sudga murojaat qildi va oxir-oqibat apellyatsiya orqali gʻalaba qozondi. Filmi François Truffaut tomonidan yozilgan va rejissyorlik qilingan, Oskar Werner va Julie Christie ishtirokidagi film adaptatsiyasi 1966-yilda chiqarilgan. Ramin Bahrani tomonidan rejissyorlik qilingan va Michael B. Jordan, Michael Shannon, Sofia Boutella, va Lilly Singh ishtirokidagi film adaptatsiyasi 2018-yilda HBO uchun chiqarilgan. Teatrda sahnalashtirilishi 1970-yillarning oxirida Bradberi kitobini pyesaga aylantirdi. Uning bir qismi 1979-yilda Los-Anjelesdagi Colony Theatreʼda namoyish etilgan, ammo u chop etilmagan va rasmiy jahon premyerasi faqat 1988-yilning noyabrida Fort Wayne, Indiana shahridagi Civic Theatreʼda boʻlib oʻtdi. Sahna adaptatsiyasi kitobdan sezilarli darajada farq qiladi va Truffautning filmining taʼsirida boʻlishi mumkin. Masalan, oʻt oʻchiruvchilar boshligʻi Beattyning obrazi yanada toʻldirilgan va pyesadagi eng koʻp gapiruvchi rol hisoblanadi. Filmda boʻlgani kabi, Klarissa oddiygina yoʻqolib ketmaydi, balki yakunda Montag bilan kitob personaji sifatida uchrashadi (u Robert Louis Stevenson, u esa Edgar Allan Poe sifatida). Bradberining sahna adaptatsiyasining Britaniya premyerasi faqat 2003-yilda Nottinghamda boʻlib oʻtdi, va Godlight Theatre Company 2006-yilda New Yorkdagi 59E59 Theaters’da uning premyerasini amalga oshirgunga qadar vaqt ketdi. New Yorkdagi namoyish tugagandan soʻng, spektakl Edinburg Festivaliga koʻchirildi va 2006-yilda Edinburgh Festival Pick of the Fringe sifatida taqdirlandi. Off-Broadway teatri The American Place Theatre Fahrenheit 451 ning bir odamga moʻljallangan adaptatsiyasini 2008–2009-yilgi Literature to Life mavsumi doirasida namoyish etdi. Fahrenheit 451 Birmingham Repertory Theatre tomonidan Time Has Fallen Asleep in the Afternoon Sunshine spektaklini ilhomlantirdi, bu spektakl 2012-yil aprelida Birmingham Central Libraryda namoyish etildi. Radio 1982-yilda Gregory Evansning roman asosidagi radio dramatizatsiyasi BBC Radio 4 da namoyish etildi, unda Michael Pennington Montag rolida oʻynadi. Ushbu dramatizatsiya BBC Radio 4 Extra da sakkiz marta, 2010, 2012, 2013, va 2015-yillarda har biri ikki marta efirga uzatildi. David Calcutt tomonidan yozilgan BBC Radio ning ikkinchi dramatizatsiyasi 2003-yilda BBC Radio 4 da namoyish etildi, unda Stephen Tomlin xuddi bosh rolni oʻynadi. Qoʻshigʻi 1984-yilda Scortilla yangi toʻlqin guruhi R. Bradberining kitobi va F. Truffautning filmidan ilhomlanib „Fahrenheit 451“ qoʻshigʻini chiqardi. Kompyuter oʻyini 1984-yilda, roman Trillium dasturiy taʼminot kompaniyasi tomonidan xuddi shu nomdagi kompyuter sarguzasht oʻyiniga moslashtirildi, u roman voqealarining davomi sifatida xizmat qildi va Len Neufeld hamda Bradberining oʻzi ham mualliflik qildi. Komiklar 2009-yil iyun oyida kitobning grafik roman nashri chop etildi. "Ray Bradbury’s Fahrenheit 451: The Authorized Adaptation" nomi bilan nashr etilgan ushbu yumshoq muqovali grafik adaptatsiya Tim Hamilton tomonidan tasvirlangan. Roman kirish soʻzi Bradbering oʻzi tomonidan yozilgan. Madaniy manbalar Michael Moorening 2004-yilda chiqqan "Fahrenheit 9/11" hujjatli filmi Bradberining romaniga va 11-sentabr hujumlariga ishora qiladi, va filmning „Erkinlik yonadigan harorat“ shiori bilan taʼkidlangan. Film George W. Bush prezidentligi, terrorizmga qarshi urush va uning ommaviy axborot vositalaridagi yoritilishi haqida tanqidiy qarash bildiradi va barcha davrlarning eng koʻp daromad keltirgan hujjatli filmi boʻldi. Bradberi filmning nomini oʻziga tegishli deb hisoblab xafa boʻladi, va uning nomi oʻzgartirilishini xohlagan. Moor 2018-yilda Donald Trampning saylanishi haqida "Fahrenheit 11/9" deb nomlangan keyingi hujjatli filmni suratga oldi. 2015-yilda Internet Engineering Steering Group „Huquqiy chegaralarni bildiruvchi HTTP Status Code“ nomli, endi RFC 7725 deb ataladigan hujjatni nashr etishni tasdiqladi, unda qonuniy sabablarga koʻra resurslarni bloklashga majbur boʻlgan veb-saytlar foydalanuvchilar bu resurslarni soʻraganda 451 status kodini qaytarishi kerakligini belgilaydi.Andoza:RFC Gauy Montag (Gui Montag sifatida) 1998-yilda chiqarilgan real vaqtda oʻynaladigan strategiya oʻyini StarCraftda terran firebat qahramoni sifatida ishlatilgan. Yana qarang 1953 in science fiction Brave New World Burning of books and burying of scholars Dystopia Firefighter arson Nineteen Eighty-Four Eslatmalar Manbalar Jerrin, Neil Beeto, and G. Bhuvaneswari. „Distortion of 'Self-Imageʼ: Effects of Mental Delirium in Fahrenheit 451 by Ray Bradbury.“ Theory & Practice in Language Studies, vol. 12, no. 8, Aug. 2022, pp. 1634–40. EBSCOhost, https://doi.org/10.17507/tpls.1208.21 Adabiyotlar Havolalar 1953 American novels 1953 science fiction novels American novels adapted into films American philosophical novels Ballantine Books books Books about bibliophilia Books about books Novels about freedom of speech Books about television Dystopian novels Totalitarianism in fiction Hugo Award for Best Novel-winning works Metafictional novels American novels adapted into television shows Obscenity controversies in literature Novels about consumerism Novels about totalitarianism Novels by Ray Bradbury Novels set in the future Science fiction novels adapted into films Social science fiction Books about censorship Works about reading Works originally published in Galaxy Science Fiction Works subject to expurgation Kitoblar Distopik asarlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Muhiddin%20Tursunxo%CA%BBjayev

Muhiddin Tursunxoʻjayev

Muhiddin Tursunxoʻjayev (1900-yilda tugʻilgan) – oʻzbekistonlik davlat arbobi. Hayoti va mehnat faoliyati Muhiddin Tursunxoʻjayev Toshkent shahrida qozi, tabib va dehqon sifatida nom qozongan Tursunmuhammad Abdurasulxoʻjayev (1856—1932) oilasida yettinchi farzand sifatida dunyoga kelgan. Muhiddin Tursunxoʻjayev dastlab eski va yangi usuldagi maktablarda, soʻng rus-tuzem maktabida tahsil olgan. Davlat bankida, notarius D. M. Ustinov idorasida hamda 1914—1917-yillar mobaynida Abdumavlonboy doʻkonida xizmat qilgan. 1918—1919-yillarda Muhammad Sayyid Ahroriyning „Vatan“ maktabida, „Izchi“ toʻdasining aʼzosi sifatida ishtirok etgan. U tengdoshlari qatori siyosiy faollashuvi tufayli soʻl es-erlar firqasiga aʼzo boʻlgan hamda 1918-yildan „Toshkent eski shahar musulmon gumashtalar, idora xodimlari va mirzalar kasaba uyushmasi“da ishlagan. Osipov voqeasidan soʻng kompartiyaga aʼzo boʻlgan. 1920-yilning yanvar oyidan sentyabr oyigacha Y. M. Sverdlov nomidagi universitetning maxsus kursida tahsil olgan. 1920—1921-yillarda Buxoro Xalq Respublikasi tashkil topgach, ichki ishlar nozirligi hay’ati aʼzosi, nozir oʻrinbosari vazifalarida ishlagan. 1921—1922-yillarda Turkiston MIQ qarori bilan Fargʻona muzofoti militsiya boshligʻi oʻrinbosari etib tayinlangan. 1922-yilda Turkiston yoshlar tashkiloti kotibi, 1923-yilda Sirdaryo firqa qoʻmitasi mas’ul kotibi boʻlib ishlagan. Shuningdek, 1924-yilda Fargʻona xalqaro inqilobchilarga yordam qoʻmitasida faoliyat yuritgan. 1924—1926-yillarda „Turkipak“ aksionerlik jamiyati raisi, 1925-yildan Toshkent viloyat Niyozbek tuman yer islohoti komissiyasi raisi hamda 1926—1928-yillarda Toshkent shahar kengashi raisi vazifasida faoliyat yuritgan. Toshkent okrug Ijroqoʻmi aʼzosi, 1928—1929-yillarda Yangiyoʻl tuman firqa kotibi va 1929-yil 6-noyabrdan Oʻzbekistonning Rossiyadagi doimiy vakili vazifasida boʻlgan. SSSR MIQsining Millatlar kengashiaʼzosi va 1935—1937-yillar oraligʻida Oʻzbekiston Savdo xalq komissari boʻlib ishlagan. Ayblov Muhiddin Tursunxoʻjayev 1937-yil 4-avgustda NKVD tomonidan qamoqqa olingan. 1938-yil 4-oktyabrda „Uchlik“ tomonidan oliy jazoga hukm qilingan. Manbalar 1900-yilda tugʻilganlar 1938-yilda vafot etganlar Davlat arboblari Qatagʻon qurbonlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Abdulhay%20Tojiyev

Abdulhay Tojiyev

Abdulhay Tojiyev (1899-yilda tugʻilgan) – oʻzbekistonlik jamoat arbobi va jurnalist. Hayoti va mehnat faoliyati Abdulhay Tojiyev 1899-yil dekabr oyida oʻqituvchi oilasida tavallud topgan. 1907-yil otasi Toji Xoʻjayev vafotidan soʻng mahalla masjidi qoshidagi 3 yillik rus-tuzem maktabida, soʻngra Munavvarqori Abdurashidxonovning jadid maktabida tahsil olgan. 1914—1917-yillar mobaynida turli korxonalar va qurilishlarda oddiy ishchi vazifasida ishlagan. 1919-yilda Vatan maktabi qoshidagi „Izchilar“ teatr truppasi aʼzosi boʻlgan. 1923—1925-yillar davomida Moskvadagi Sverdlov nomidagi komuniversitetni oʻqib tamomlagan. 1920—1921-yillarda Toshkent Eski shahar firqa boʻlimi tashviqot va targʻibot boʻlimi mudiri, 1921—1922-yillardav Sirdaryo muzofot firqa kotibi boʻlib faoliyat yuritgan. 1923-yilning iyun-iyul oylarida „Darxon“ gazetasining mas’ul muxarriri, 1923—1924-yillarda esa „Turkiston“ gazetasi mas’ul muharriri boʻlib ishlagan. 1925—1926-yillarda Toshkent muzofot firqa qoʻmitasi mas’ul kotibi, 1927—1928-yillar oraligʻida esa Oʻzbekiston K(b)P Markazqoʻm instruktori, tashviqot va targʻibot boʻlimi mudiri sifatida faoliyat yuritgan. 1929-yilda Oʻzbekiston davlat nashriyoti pravleniyasi aʼzosi va „Qizil Oʻzbekiston“ gazetasi muharriri, 1929-yildan 1935-yilgacha Butunittifoq Sovetlari MIQ Millatlar Soveti kotibi hamda 1937-yilgacha Toshkent shahar Soveti raisi va Oʻzbekiston MIQ raisi oʻrinbosari vazifasida faoliyat yuritgan. Ayblov Abdulhay Tojiyev 1937-yil 3-avgustda "Milliy ittihod* tashkilotiga faol aʼzolikda ayblanib qamoqqa olingan va 1938-yil 27-aprelda oliy jazo, otuvga hukm qilingan va jazo shu kunning oʻzidayoq ijro etilgan. Ilmiy-adabiy meʼrosi Abdulhay Tojiyev firqa va davlat arbobi sifatida Turkiston va Oʻzbekistonning iqtisodiy-madaniy rivojlanishiga, siyosiy mustaqilligiga eʼtibor qaratgan. Matbuotda publisistika sohasida qalam yuritib, oʻtkir va dolzarb mavzularda ijod qilgan. Mamlakat va dunyo miqyosidagi sodir boʻlayotgan voqealarga xushyor munosabat bildirib kelgan. Ayniqsa, shoʻrolar hukumatining Turkiston va Oʻzbekistonda olib borilayotgan ikki yuzlama siyosatidan norozi boʻlgan. Oʻzining amaliy va jurnalistik faoliyatida Oʻzbekiston va oʻzbek xalqi ijtimoiy-iqtisodiy-siyosiy manfaatini yuksak qoʻygan. 1918—1919-yillarda Fargʻona vodiysida „hunar koʻrsatgan“ jazo ekspeditsiyasi faoliyatini salbiy baholagan. Maskov yosh respeblika oldiga qatorlashtirgan muammolarni, bu muammolarning oʻzbek xalqi taraqqiyoti uchun xizmat qilmasligini dadil koʻrsatgan. Abdulhay Tojiyev „Ishtirokiyun“, „Qizil bayroq“, „Darxon“, „Turkiston“, „Qizil Oʻzbekiston“ gazetalarida 40 ga yaqin maqolalarni chop ettirgan. Manbalar 1899-yilda tugʻilganlar 1938-yilda vafot etganlar Davlat arboblari Qatagʻon qurbonlari Pedagogika Jurnalistika

https://uz.wikipedia.org/wiki/Davlat%20Rizayev

Davlat Rizayev

Davlat Rizayev (1903-yilda tugʻilgan) – oʻzbekistonlik jamoat xodimi. Hayoti va mehnat faoliyati Davlat Rizayev 1903-yilda yangi Urganchda bogʻbon oilasida dunyoga kelgan. 13 yoshiga qadar otasi Riza buva va onasi Salomat ayalar bagʻrida ulgʻaygan, soʻngra eski usuldagi maktabda tahsil olgan. Shundan soʻng Yangi Urganchning davlatmand savdogarlaridan Matyoqub Qultaga shogird boʻlib tushgan. Ish bilan bir vaqtda yangi usulda dars beruvchi oʻqituvchiga qatnab rus tilini ham oʻrgangan. Davlat Rizayev 1918—1920-yillar mobaynida Junaidxon yordamida Yangi Urganchga hokim boʻlgan, oʻzining rus tilini bilishi, intiluvchanligi sababidan ham tezda tanilgan. Xivada xonlik agʻdarilgach, 1920-yil mart oyidan boshlab 5 oy davomida Xivadagi internatda tarbiyachi vazifasida faoliyat yuritgan. Soʻngra boshqa tengdoshlari singari 1920—1921-yillarda Orenburg maorif institutida tahsil olgan. Ammo iqtisodiy yetishmovchiliklar sababidan oʻqishni yakunlay olmaydi. Toshkent shahriga qaytgach, 6 oylik sovet partiya maktabini tamomlagan. Bu vaqtga kelib Davlat Rizayev yosh taraqqiyparvar yoshlardan biri sifatida turli gazetalarga maqolalar ham yozib turgan. 1922-yilda firqaga nomzod boʻlgan. Qizil qoʻshinda siyosiy rahbar boʻlib ishlagan. 1924-yilda firqa aʼzoligiga oʻtgan va Xorazm MIQ raisi S.Jumaniyozov bilan Moskvada Chicherin qabulida boʻlib, Xorazm Respublikasining taqdiri toʻgʻrisidagi muzokaralarda ishtirok etgan. Toshovuz shahrida boʻlib oʻtgan okrug partiya syezdida Xorazm Respublikasini saqlab qolish masalasini himoya qilgan. Shu yili Xorazm Markazkomi tomonidan MK vakili sifatida Urganch va Xonqa tumanlarini va Toshovuz shahrini bosmachilardan muhofaza qilish uchun yuborilgan. Xorazm Respublikasi „Qizil bayroq“ va Xorazm „Mehnat qizil bayroq“ ordenlari bilan taqdirlangan. 1924-yil 1-dekabrda VKP(b) Oʻrta Osiyo byurosi aʼzosi, 1925-yilda Oʻzbekiston xalq maorif komissari oʻrinbosari, oʻquv yurtlari boshqarmasi boshligʻi lavozimida ishlagan va oʻsha yili 22-noyabrdan maorif komissari etib tayinlangan. Shu bilan birga Oʻzbekiston K(b)P MK Ijroiya byurosi aʼzosi va Oʻzbekiston MIQ aʼzosi, SSSR MIQ va Millatlar soveti aʼzosi boʻlgan. 1928—1929, 1930—1932-yillarda Moskvada Sverdlov nomidagi universitetida tahsil olgan. 1929—1930-yillarda Xorazm okrujkom MK kotibi boʻlib ishlagan. 1932-yilgacha Moskvada boʻlgan. 1933-yilda Norin tumani firqa kotibi lavozimida ishlagan. 1933-yil 1-avgustdan 1934-yilgacha Samarqand shahar firqa kotibi, 1934-yilda VKP(b) MK firqa nazoratining Oʻzbekistondagi vakili, 1937-yilda Qoraqalpoq obkomi kotibi lavozimida ishlagan. Ayblov 1937-yil 3-avgustda qamoqqa olingan. 1937-yil 1-oktyabrda qiynoq va tuhmatlarga chiday olmay, oʻzini oʻzi mahv etgan. Manbalar 1903-yilda tugʻilganlar 1937-yilda vafot etganlar Davlat arboblari Qatagʻon qurbonlari Qizil Bayroq ordeni sohiblari Mehnat Qizil Bayroq ordeni sohiblari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Norodom%20Sihanouk

Norodom Sihanouk

Norodom Sihanouk – Kambodja prezidenti va Bosh vaziri. Fransiyada taʼlim olgan. Oʻsha paytlar Kambodja Fransiyaning mustamlakasi edi. 1941-yilda Kambodja Nordom Sihanouk prezidentligi davrida yaponlar tomonidan bosib olinadi. 1945-1955—yillarda Kambodja prezidenti. 1955-1969—yillarda turli hukumatlarning bosh vaziri. 1991-yilning iyunidan Oliy Milliy Kengashni boshqaradi. 1956-yilda u Kambodjaning BMTdagi doimiy vakili etib tayinlangan. 1982-yilda Sihanouk yana quvgʻindagi koalision hukumatni tuzgan va uning tarkibiga „qizil kxmerlar“ning vakillarini ham kiritgan. 1984-yilda koalisiya Koreya Respublikasi bilan muzokaralar olib borgan. 1990-yilning fevralida Vyetnam qoʻshinlari chiqarilganidan keyin va 1991-yilning oktyabrda tinchlik shartnomasi imzolangandan soʻng vataniga qaytib kelgan. 1991-yilning noyabrida Sihanouk „qizil kxmerlar“ bilan munosabatlarini uzdi, Oliy kengash raisi lavozimini egallagan va bu lavozimda, 1993-yilning sentyabrida, mamlakatda demokratik monarxiya oʻrnatuvchi yangi konustitutsiya tasdiqlanganidan soʻng taxtni egallaganiga qadar boʻlib turdi. Manbalar Prezidentlar Siyosatchilar Bosh vazirlar Sovuq urush davri odamlari Kambodjalik siyosatchilar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Carlos%20Valderrama

Carlos Valderrama

Carlos Alberto Valderrama Palasio (; 1961-yil 2-sentyabrda tugʻilgan, "El Pibe" („Bola“) nomi bilan ham tanilgan) – kolumbiyalik sobiq professional futbolchi. Hujumkor yarim himoyachi sifatida oʻynagan Valderrama, koʻpchilik tomonidan Janubiy Amerika tarixidagi eng buyuk futbolchilardan biri va oʻz davrining eng yaxshi oʻyinchilaridan biri deb hisoblanadi. 2004-yilda Carlos Pele tomonidan tuzilgan 100 nafar FIFA tasnifidagi dunyoning eng zoʻr futbolchilari roʻyxatiga kiritilgan. Ijodiy pleymeyker boʻlgan Valderrama, barcha davrlarning eng yaxshi kolumbiyalik futbolchilaridan biri va baʼzilar tomonidan Kolumbiyaning eng zoʻr futbolchisi sifatida eʼtirof etilgan. Uning oʻziga xos soch turmagi, shuningdek, aniq pas va texnik mahorati 1980-yillarning oxiri va 1990-yillarning boshlarida Janubiy Amerikaning eng taniqli futbolchilaridan biriga aylantirgan. Carlos 1987 va 1993-yillarda Janubiy Amerikada yilning eng yaxshi futbolchisi sovrinini qoʻlga kiritgan. Valderrama 1985-yildan 1998-yilgacha Kolumbiya milliy futbol terma jamoasi aʼzosi boʻlgan. Carlos Kolumbiya terma jamoasida 111 ta oʻyin oʻtkazgan va 11 ta gol muallifi boʻlgan. Kolumbiya terma jamoasida eng koʻp oʻyin oʻtkazish boʻyicha mamlakat tarixida David Ospinadan ikkinchi futbolchi hsioblanadi. Valderrama 1990-yillarda Kolumbiya futbolining oltin davrida katta rol oʻynagan va oʻz milliy terma jamoasi bilan birgalikda uchta FIFA Jahon kubogi va beshta Amerika Kubogi turnirida ishtirok etgan. Futbolchilik faoliyatining koʻp qismini Janubiy Amerika va Yevropada klubkarida oʻtkazgandan soʻng, faoliyatining oxiriga kelib Valderrama Shimoliy Amerikada, Major League Soccer turnirida oʻynagan. Liga tashkil etilgan vaqtlardagi eng taniqli oʻyinchilardan biri boʻlgan va 1990-yillarning ikkinchi yarmida ligani ommalashtirishga yordam bergan. Bugungi kunga qadar Valderrama Major League Soccerni ramzi (ikona) va MLSda oʻynagan eng koʻp mukofotlangan futbolchilardan biri hisoblanadi. 2005-yilda MLS tarixidagi barcha vaqtlarning eng yaxshi oʻn bir oʻyinchisi tarkibiga kiritilgan. Faoliyat statistikasi Klub International Hisob va natijalar birinchi boʻlib Kolumbiyaning gollari roʻyxatini koʻrsatadi, hisob ustuni Valderramaning har bir golidan keyin oʻzgarishni koʻrsatadi. Manbalar Havolalar International statistics at Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation Profile at Colombia.com Power 5 Unbreakable Records – Valderramaʼs 26 assists in 2000 at mlssoccer.com 1961-yilda tugʻilganlar Yashayotgan insonlar Kolumbiyalik erkak futbolchilar Erkak futbol yarim himoyachilari Liga 1 futbolchilari La Liga oʻyinchilari Fransiyadagi chet ellik erkak futbolchilari Ispaniyadagi chet ellik erkak futbolchilari Real Valladolid futbolchilari FIFA Jahon chempionati 1990 oʻyinchilari FIFA Jahon chempionati 1994 oʻyinchilari FIFA Jahon chempionati 1998 oʻyinchilari FIFA erkaklar markaziy klubi FIFA 100 Alifbo boʻyicha sportchilar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Nogironlar%20aravachasida%20tennis%202024-yilgi%20Yozgi%20Paralimpiada%20o%CA%BByinlarida

Nogironlar aravachasida tennis 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida

Fransiyaning Parij shahrida boʻlib oʻtgan 2024-yilgi yozgi Paralimpiada oʻyinlarida nogironlar aravachasida tennis bahslari 2024-yilning 30-avgustidan 7-sentyabriga qadar boʻlib oʻtgan. Unda erkaklar, ayollar va toʻrtlik bahslarida yakkalik va juftlik musobaqalari boʻlib oʻtadi va Rolan Garros stadionida boʻlib oʻtgan. Saralash Har bir MPQ jami maksimal saralangan oʻn bitta spotchi bilan ishtirok etish huquqiga ega: § : juftliklar oʻrtasida saralash Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Yengil%20atletika%202020-yilgi%20Yozgi%20Olimpiada%20o%CA%BByinlarida%20%E2%80%93%20saralash

Yengil atletika 2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida – saralash

2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari musobaqalarida yengil atletika boʻyicha quyidagi saralash tizimlari joriy etilgan. Saralash 2021-yil 29-iyunda, ammo marafon va 50 km ga yugurish poygasi 2021-yil 31-mayda yakunlangan. 196 mamlakatdan 1900 ga yaqin sportchi ishtirok etgan. 103 mamlakat ham Universallik oʻrinlari orqali yoʻllanma olgan (dastlab 101 kishi, 61 erkak va 40 ayol). Saralash xulosasi Agar ularning barchasi saralash davrida litsenziya standartiga javob bersa Milliy Olimpiya qoʻmitasi (MOQ) har bir individual musobaqada koʻpi bilan uchta saralangan sportchi, har bir musobaqada koʻpi bilan bitta saralangan estafeta jamoasi kiritishi mumkin. Bu har bir Milliy Olimpiya qoʻmitasiga sport turlarida kamida ikkita vakil boʻlishini taʼminlaydi. Ushbu universallik oʻrinlaridan qoʻshma musobaqalarda, 10 000 metrga yugurishetrga yugurish yoki 3000 metrga yugurishetrga toʻsiqlar osha yugurish musobaqalarida foydalanib boʻlmaydi. Tokio-2020 saralash tizimida oldingi Olimpiada oʻyinlaridan tubdan oʻzgarishlar kuzatilgan. Rio-2016 va boshqa oldingi oʻyinlarning saralash bosqichi saralash standartlariga tayangan boʻlsa, Tokio-2020 asosan jahon reytingiga asoslangan. 2019-yilda nomi oʻzgartirilgunga qadar IAAF sifatida tanilgan Jahon yengil atletika tashkiloti (World Athletics) saralash davrini belgilashni davom ettirmoqda. Biroq, bu davr „faqat Jahon yengil atletika reytingi orqali saralana olmagan, ajoyib natijalarga erishgan sportchilarni saralash maqsadida belgilangan.“ Har bir musobaqada ishtirokchilar soni cheklangan boʻlib, turli musobaqalar uchun turlicha chegaralar mavjud. Bu chegaralar birlashtirilgan musobaqalar uchun 24 nafar sportchidan tortib, marafonlar uchun 80 (oxir-oqibat 110) nafar sportchigacha boʻlgan sonni oʻz ichiga oladi. Jahon yengil atletika reytingi sportchining saralash davridagi eng yaxshi beshta natijasining oʻrtacha koʻrsatkichiga asoslanadi. Natijalar uchrashuvning ahamiyati bilan oʻlchangan. Saralash standartlarini Jahon yengil atletika tashkiloti tomonidan tasdiqlangan muayyan davrda turli musobaqalarda olish mumkin. Marafon va 50 km masofaga yugurish uchun saralash davri 2019-yil 1-yanvardan 2020-yil 5-aprelgacha va 2020-yil 1-dekabrdan 2021-yil 31-maygacha va 10 000 metrga yugurish, 20 km masofaga yugurish va kombinatsiyalangan musobaqalar uchun saralash davri 2019-yil 1-yanvardan 2020-yil 5-aprelgacha va 2020-yil 1-dekabrdan 2021-yil 29-iyungacha, qolgan yengil atletika musobaqalari 2019-yil 1-maydan 2021-yil 5-aprelgacha boʻlib oʻtadi. Eng soʻnggi oʻtkazilgan mintaqaviy chempionatlar, saralash bosqichida boʻlmasa-da, reytingda hisobga olinishi mumkin. 2020-yil 6-aprelda Jahon yengil atletika federatsiyasi koronavirus pandemiyasiga javoban oʻyinlarning saralash davri 2020-yil 30-noyabrgacha toʻxtatilganini eʼlon qilgan. 2020-yil iyul oyida Jahon yengil atletika federatsiyasi 2020-yil 1-sentabrda yoʻl musobaqalari (marafonlar va poyga yurishlari) uchun toʻxtatib turish davri bekor qilinishini eʼlon qilgan. Estafetalar uchun har bir tadbirda koʻpi bilan oʻn oltita saralangan MOQ qatnashish huquqiga ega. Yengil atletika boʻyicha 2019-yilgi jahon chempionatida (2019-yil 28-sentabrdan 6-oktabrgacha Dohada boʻlib oʻtgan) har bir musobaqada eng yaxshi sakkizta jamoa Olimpiada uchun oʻz MOQlariga yoʻllanmani kafolatlaydi. Har bir musobaqaning qolgan yarmi 2021-yilgi Jahon yengil atletika estafetalarida va 2021-yil 29-iyun holatiga koʻra Jahon yengil atletika eng yaxshi roʻyxatiga koʻra tanlangan. Yakka tartibdagi musobaqada uch nafardan ortiq saralangan sportchiga ega boʻlgan MOQlar oʻz qoidalaridan foydalangan holda saralangan sportchilar orasidan sportchilarni tanlashi mumkin. Misol uchun, Amerika Qoʻshma Shtatlari 2020-yilgi Amerika Qoʻshma Shtatlari Olimpiya sinovlari uchrashuvi natijalariga koʻra sportchilarni tanlaydi, ammo har bir saralangan sportchi litsenziya siyosatiga ega. Shvetsiya MOQning bahosiga koʻra, Shvetsiya kamida sakkizinchi oʻringa chiqish uchun yetarli boʻlgan sportchilarnigina Olimpiya oʻyinlariga boruvchi tarkibga kiritadi. Saralashning kuzatuv tizimi Jahon yengil atletika federatsiyasi: 2020-yilgi Olimpiada oʻyinlari tomonidan nashr etilgan. Ushbu „Tokioga yoʻl“ vositasi MOQ tomonidan rasman tanlanishi kerak boʻlgan qaysi sportchilar musobaqaga chiqish huquqini qoʻlga kiritganini koʻrsatadi. Bu vosita har bir mamlakat uchun dastlabki 3 ta saralash oʻyinini aniqlaydi (qalin rangda), ammo standart yoki reyting boʻyicha malakaga ega boʻlgan har qanday sportchi har bir 3 mamlakat ichidan tanlanishi mumkin. Ushbu litsenziya monitoringi vositasi emas, balki saralash monitoringi vositasi boʻlganligi sababli, oʻz MOQ tomonidan qaysi sportchilar rasman tanlanganini yoritmaydi, lekin koʻplab yetakchi davlatlarning jamoaviy eʼlonlari keyinchalik Jahon yengil atletika federatsiyasi tomonidan chop etiladi. 30-iyul kuni yengil atletika boshlanadigan Olimpiya oʻyinlarida 190 dan ortiq davlatdan 1900 ga yaqin sportchi ishtirok etadi. 29-iyun kuni barcha stadion musobaqalari uchun saralash bosqichi va saralash tizimi yakunlangan, bu shuni koʻrsatadiki, individual musobaqalarda sportchilarning qariyb 70 foizi litsenziya standarti boʻyicha, 30 foizi esa jahon reytingida, 101 ta universal kvota bilan taqdirlangan. Maʼlum qilinishicha, erkaklar va ayollar oʻrtasidagi marafon musobaqalari uzoq masofali musobaqalar uchun saralash bosqichi yopilganda, musobaqa kvotasidan oshib ketgan. Erkaklar va ayollar oʻrtasida 10 000 metrga yugurishetrga va ayollar oʻrtasida uch hatlab sakrashda ham shu holat kuzatilgan. Erkaklar oʻrtasidagi oʻq otish bahslarida esa kvotalarni toʻldirish uchun reyting oʻrni zarur boʻlmagan. Ammo bunday hollarda, musobaqa kvotalaridan qatʼi nazar, saralash standartiga ega boʻlgan har qanday sportchi Tokioda ishtirok etish uchun tanlov huquqiga ega boʻladi. Jahon yengil atletika federatsiyasi prezidenti Sebastian Coe shunday dedi: „Olimpiada saralash jarayonlari har doim biroz qiyin kechadi, chunki sportchilar uchun juda koʻp narsa bor, ammo Tokio oʻyinlari yaqinlashgani sayin Olimpiya maydonlarining shakllanishini koʻrish hayajonli va oʻtgan yili oʻyinlar keyinga qoldirilganda biz joriy qilgan kengaytirilgan saralash jarayoni oxir-oqibatda koʻproq sportchilarga litsenziya standartlariga erishish imkonini berganini koʻrish quvonarli. Tokio 2020 ga bir oydan kamroq vaqt qoldi va soʻnggi bosqich yakunlandi, bu yil biz koʻrgan baʼzi jarayonlar asosida kelajakdagi favqulodda musobaqa sifatida nima boʻlshini kutish kuchayib bormoqda. Tokioda yengil atletika boʻyicha 190 dan ortiq mamlakat ishtirok etishini koʻrib xursandman, bu sportimizning tengsiz universalligini aks ettiradi va men 30-iyuldan boshlab oʻyinlarda ishtirok etadigan barcha sportchilarni koʻrishni intiqlik bilan kutaman“. Musobaqa uchun sportchilar 2006-yil 1-yanvargacha tugʻilgan boʻlishi kerak (2021-yil oxirida kamida 16 yoshda boʻlishi kerak). Yosh sportchilar (2004 yoki 2005-yilda tugʻilgan, 2021-yil oxirida 16 yoki 17 yoshga toʻlishi lozim) uloqtirish, kombinatsiyalangan musobaqalar, marafonlar, poyga yurishlari yoki 10 000 metrga yugurishetrga yugurish musobaqalarida qatnasha olmaydilar. Oʻsmir sportchilar (2002 yoki 2003-yilda tugʻilgan, 2021-yil oxirida 18 yoki 19 yoshda) har qanday musobaqada qatnashishi mumkin, ammo marafonda yoki 50 kilometrlik poygada qatnasha olmaydi. Yengil atletika boʻyicha jahon saralash standartlari quyidagicha : Trek bahslari Erkaklar oʻrtasida trek bahslari Erkaklar oʻrtasida 100 metrga yugurish Yopiq inshootlardagi yutuqlar yoki shamol tezligi 2.0 m/s dan yuqori boʻlgan poygalarni oʻz ichiga olmaydi. Litsenziya raqami: 56 (17 ta reytingdan) + 28 ta universallik va 1 ta taklif. Aaron Brown kabi baʼzi sprinterlar musobaqani tark etishdi (11-eslatmaga qarang). Erkaklar oʻrtasida 200 metrga yugurish Litsenziya raqami: 56. Standart yoki reyting boʻyicha saralashdan keyin bekor qilingan: Miguel Francis, Benjamin Azamati-Kwaku, Zharnel Hughes, Christophe Lemaitre, Mouhamadou Fall, Paulo André de Oliveira, Felipe Bardi dos Santos, Méba-Mickaël Zeze, Jeffrey John. Erkaklar oʻrtasida 400 metrga yugurish Litsenziya raqami: 48. Erkaklar oʻrtasida 800 metrga yugurish Litsenziya raqami: 48. Reyting boʻyicha mos emas. Erkaklar oʻrtasida 1500 metrga yugurish Litsenziya raqami: 45. Erkaklar oʻrtasida 5000 metrga yugurish Litsenziya raqami: 42. Erkaklar oʻrtasida 10,000 metrga yugurish Litsenziya raqami: dastlabki maqsad 27. 28 ta yuguruvchi, yana bittasi, dastlabki litsenziya raqami boʻyicha. Biroq, ikkita sportchi maydonni tark etib, atletlar soni 26 nafarga qisqargan. Erkaklar oʻrtasida 110 metrga toʻsiqlar osha yugurish Yopiq inshootlardagi yutuqlar hisoblanmaydi. Litsenziya raqami: 40. Erkaklar oʻrtasida 400 metrga toʻsiqlar osha yugurish Litsenziya raqami: 40. Erkaklar oʻrtasida 3000 metrga toʻsiqlar osha yugurish Litsenziya raqami: 45. Ayollar oʻrtasida trek bahslari Ayollar oʻrtasida 100 metrga yugurish Yopiq inshootlardagi yutuqlar hisoblanmaydi. Ayollar oʻrtasida 200 metrga yugurish Ayollar oʻrtasida 400 metrga yugurish Ayollar oʻrtasida 800 metrga yugurish Ayollar oʻrtasida 1500 metrga yugurish Ayollar oʻrtasida 5000 metrga yugurish Ayollar oʻrtasida 10,000 metrga yugurish The initial target for Litsenziya standarti (27) has been exceeded. Ayollar oʻrtasida 100 metrga toʻsiqlar osha yugurish Does not include indoor achievements Ayollar oʻrtasida 400 metrga toʻsiqlar osha yugurish Ayollar oʻrtasida 3000 metrga toʻsiqlar osha yugurish Yoʻlak bahslari Erkaklar oʻrtasida yoʻlak bahslari Erkaklar oʻrtasida marafon Saralash 2021-yil 31-mayda yakunlangan. Ikkala marafonda ham 80 nafar sportchining maqsadli soni bor edi, ammo koʻproq sportchilar saralash mezonlariga javob berishadi va Olimpiya yoʻlak bahslari oʻtkaziladigan Sapporo shahrida bellashishadi. Erkaklar oʻrtasida 106 nafar sportchi (har bir davlatga koʻpi bilan uchtadan) saralashdan oʻtadi. Erkaklar oʻrtasida 20 km ga sportcha yurish Litsenziya raqami: 60. Erkaklar oʻrtasida 50 km ga sportcha yurish Saralash davri 2021-yil 31-mayda yakunlangan. Litsenziya meʼyori 3:50:00. Maqsadli son 60 nafar sportchi (har bir davlat uchun koʻpi bilan uchtadan) va 38 nafar sportchi litsenziya standartini bajarib, Jahon yengil atletika reytingiga kiradigan sportchilar uchun 22 oʻrinni qoldirgan. Ayollar oʻrtasida yoʻlak bahslari Ayollar oʻrtasida marafon Saralash 2021-yil 31-mayda yakunlandi. Ikkala marafonda ham 80 nafar sportchining maqsadli soni bor edi, ammo koʻproq sportchilar saralash mezonlariga javob berishdi va Olimpiya yoʻl oʻyinlari oʻtkaziladigan Sapporo shahrida bellashishdi. Ayollar oʻrtasida 91 nafar sportchi (har bir millatga koʻpi bilan uchtadan) musobaqaga yoʻllanma oldi: Litsenziya standartiga koʻra: 89 Belgilangan musobaqalarda yakuniy oʻringa koʻra: 1 Jahon yengil atletika reytingiga koʻra, 80 ta talab qilingan litsenziya raqamini toʻldirish uchun qolgan miqdor: 0 Universallik oʻrinlariga koʻra: 1 Ayollar oʻrtasida 20 km ga sportcha yurish Maydon bahslari Erkaklar oʻrtasida maydon bahslari Erkaklar oʻrtasida balandlikka sakrash Litsenziya raqami: 33. Erkaklar oʻrtasida tayanib sakrash Litsenziya raqami: 33. Erkaklar oʻrtasida uzunlikka sakrash Litsenziya raqami: 32. Erkaklar oʻrtasida uch hatlab sakrash Litsenziya raqami: 32. Erkaklar oʻrtasida yadro uloqtirish Litsenziya raqami: 32. Maydonni toʻldirish uchun hech qanday reytinglash talab etilmaydi. Erkaklar oʻrtasida disk uloqtirish Litsenziya raqami: 32. Erkaklar oʻrtasida bosqon uloqtirish Litsenziya raqami: 32. Erkaklar oʻrtasida nayza uloqtirish Litsenziya raqami: 32. Ayollar oʻrtasida maydon bahslari Ayollar oʻrtasida balandlikka sakrash Ayollar oʻrtasida tayanib sakrash Ayollar oʻrtasida uzunlikka sakrash Ayollar oʻrtasida uch hatlab sakrash Jahon yengil atletika reytingiga koʻra saralangan atletlar. Ayollar oʻrtasida yadro uloqtirish Ayollar oʻrtasida disk uloqtirish Ayollar oʻrtasida bosqon uloqtirish Ayollar oʻrtasida nayza uloqtirish Aralash bahslar Erkaklar oʻrtasida dekatlon Litsenziya raqami: 24. Ayollar oʻrtasida yettikurash Estafeta bahslari Jahon yengil atletika federetasiyasi press-relizi Har bir estafeta jamoasi 5 nafar sportchidan (aralash jamoalar uchun 4 nafar sportchi, 2 nafar erkak va 2 nafar ayol) iborat boʻladi. 100 va 400 metrga yugurish musobaqalarida allaqachon ishtirok etgan sportchilar avtomatik ravishda oʻzlarining estafeta jamoalariga kiritiladi. Erkaklar oʻrtasida 4 × 100 metrga estafetali yugurish Litsenziya raqami: har biri 5 nafardan boʻlgan 16 ta jamoa (80). Belgilangan musobaqalarda yakuniy oʻringa koʻra: 12 Top roʻyxatga koʻra: 4 (barcha baholar 2019-yilda qoʻyilgan). Erkaklar oʻrtasida 4 × 400 metrga estafetali yugurish Litsenziya raqami: har biri 5 nafardan boʻlgan 16 ta jamoa (80). Ayollar oʻrtasida 4 × 100 metrga estafetali yugurish Ayollar oʻrtasida 4 × 400 metrga estafetali yugurish Aralash 4 × 400 metrga estafetali yugurish Litsenziya raqami: har biri 4 nafardan, 2 erkak va 2 ayoldan iborat 16 ta jamoa (64). Yana qarang Yengil atletika 2020-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida – Saralash Izohlar . 2021-yil 22-may kuni yana 23 nafar sportchiga ANA maqomi berildi, iyunda yana 35 nafar sportchiga ANA maqomi berildi. Manbalar Yengil atletika 2020-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ibrahim%20Ba

Ibrahim Ba

Ibrahim "Ibou" Ba (1973-yil 12-noyabrda tugʻilgan) — Fransiyalik sobiq professional futbolchi, oʻng qanot yarim himoyachisi sifatida oʻynagan. Faoliyatini 1990-yillarning boshida Fransiyaning Gavre klubida boshlagan, 2008-yilda Milandagi faoliyatini yakunlashdan oldin Italiya, Angliya, Turkiya va Shvetsiya klublari sharafini himoya qilgan. 1997–1998-yillar oraligʻida toʻliq xalqaro maydonga tushib Fransiya terma jamoasi uchun sakkizta oʻyinda gʻalaba qozondi va ikkita gol urdi. Karyera Erta karyera Senegal poytaxti Dakarda tugʻilgan Ibrahim Ngom Ba hali oʻn sakkiz yoshga toʻlmaganida, 1991-yilda u Fransiyaning Le Havre AC klubida oʻynay boshladi va u yerda besh yil oʻynadi. 1996-yilda u Ligue 1 jamoasiga oʻtdi va Cuope de la Ligue finaliga chiqdi. A.C. Milan 1997-yilda Ba Girondins de Bordeauxdan Milanga oʻtdi va 1998–99-yillarda A Seriya chempionligini qoʻlga kiritdi. Keyinchalik u Perugiaga ijaraga berilib u yerda tizzasidan jarohat oldi. U 2001-yilda Marseillening Olimpique jamoasiga yana bir bor ijaraga berildi. Milanga qaytib kelib, garchi u mavsum davomida barcha musobaqalarda atigi 5 ta o'yinda maydonga tushib hech qachon asosiy tarkibda boshlamagan bo'lsa-da, Ba jamoaning 2002–03-yilgi mavsumida juda muvaffaqiyatli o'tgan UEFA Chempionlar Ligasida ham, Italiya Kubogida ham g'alaba qozondi. Bolton Wanderers 2003-yilda u Milanni tark etib, Angliyaning Bolton Wanderers jamoasiga oʻtdi. U ularga 2004-yilgi Futbol Ligasi Kubogi finaliga chiqishga yordam berdi va yarim finalda Aston Villa ustidan gʻalaba qozongan ikkala oʻyinda ham oʻynadi. Biroq u finalda Middlesbroughga yutqazib qoʻygani uchun oʻyin kuni tarkibidan tashqarida qoldi. Ba Bolton uchun soʻnggi oʻyinini 2004-yilning 13-martida Chelsea ga qarshi oʻtkazdi. Caykur Rizespor U Boltonda oʻzini koʻrsata olmay atigi bir mavsumdan soʻng Turkiyaga yoʻl oldi va 2004-yilning 24-avgustida bir yillik shartnoma asosida Caykur Rizesporga qoʻshildi Djurgårdens IF 2005-yil 6-fevralda Ba Shvetsiyaning Djurgårdens IF jamoasi bilan ikki yillik shartnomaga imzo chekdi. Djurgården klubdagi birinchi mavsumida ham Allsvenskan, ham Svenska Cupenni yutgan. 2006-yil boshida uning shartnomasini bekor qilishga qaror qilindi va u oʻsha yilning yanvar oyida Djurgårdenni tark etdi, 14 oʻyinda maydonga tushib, bitta gol urdi. Milanga qaytish 2007-yil boshida Ba oʻzining jismoniy holatini tiklash maqsadida C2 Seriya jamoasi Varese bilan mashgʻulot oʻtkazish uchun Italiyaga qaytib keldi. 2007-yil iyun oyida Milan jamoasi bilan birga UEFA Chempionlar Ligasi finalida Afinaga borib Angliya Premier Ligasi vakili Liverpulni magʻlub etganidan soʻng Ba rossoneri bilan bir yillik shartnomaga rozi boʻldi. 2007–08-yilgi mavsum yakunida, u Italiya kubogida atigi bir marta zaxira oʻrindigʻidan maydonga tushib futbolchi sifatida oʻyinni yakunladi va Milanning Afrikadagi skautiga aylandi. Xalqaro karyera Ba 1997–1998-yillarda Fransiya terma jamoasi safida sakkizta oʻyinda gʻalaba qozondi va ikkita gol urdi. Uning ikkita goli Portugaliya va Janubiy Afrikaga qarshi oʻrtoqlik oʻyinlarida kiritilgan edi. Karyera statistikasi Xalqaro Ballar va natijalar birinchi bo'lib Fransiyaning gollari ro'yxatini ko'rsatadi, ballar ustuni har bir Ba golidan keyin hisobni ko'rsatadi. Shaxsiy hayot Ibrahim Ba 1970-yillardagi senegallik xalqaro futbolchi Ibrahima Baning (1951-yilda tugʻilgan) oʻg'li boʻlib, u oʻzining soʻnggi faoliyatini Fransiyada oʻtkazgan, u yerda 1979-yilda Gavrega koʻtarilishda yordam bergan va faoliyatini SC Abbevilleda yakunlagan. Ibrahima Baning kichik oʻg'li Fabien (1994-yil 22-oktyabrda tugʻilgan) ham futbolchi boʻlib, Italiyada uning akasi Ibrahimning sobiq klubi Milanda GIovanissimi Nazionali bilan oʻynaydi. 2018-yilda Paolo Maldini Bani futbol olamidagi yaqin doʻstlaridan biri deb atagan. Yutuqlar Klub AC Milan A Seriya: 1998–99-yil UEFA Chempionlar Ligasi: 2002-03-yil Italiya kubogi: 2002–03-yil Djurgårdens IF Allsvenskan: 2005-yil Svenska Cupen: 2005-yil Manbalar Havolalar Ibrahim Ba Soccerbase saytida Ibrahim Ba Fransiya Futbol Federasiyasi saytida (fransuz tilida) Ibrahim Ba Fransiya Futbol Federasiyasi saytida (2016-10-30 da arxivlandi) (fransuz tilida) Fransiya futbolchilari 1973-yilda tugʻilganlar Yashayotgan insonlar Erkak futbolchilar Angliya Premyer-ligasi futbolchilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Apparat%20%28qo%CA%BBshiqchi%29

Apparat (qoʻshiqchi)

Sascha Ring (1978-yil 27-iyunda tug'ilgan), sahnada Apparat nomi bilan tanilgan, nemis elektron musiqachisidir. U Shitkatapult yozuvlar kompaniyasining hammuallifi edi. Dastlab raqs maydoniga mo'ljallangan texno musiqadan boshlagan, u o'z diqqatini ambient musiqaga qaratib, “zarbalardan ko'ra tovushlarni yaratishga ko'proq qiziqadi”. U Moderat nomi ostida ijod qiladigan Modeselektor bilan hamkorlik qiladi. Faoliyati Ring 2003-yilda Ellen Allien bilan "Berlinette" albomida, keyin 2006-yilda "Orchestra of Bubbles" albomida hamkorlik qilgan. 2004-yilda u Jon Peel sessiyasini yozadi. Ushbu sessiyadan olingan treklari studiyada qayta yozildi va qayta ishlanib, Peelga bag'ishlangan holda 2005-yilda "Silizium" EP sifatida chiqariladi. 2007-yilda u "Walls" albomini jonli ijro etish uchun o'z guruhini tuzdi. Raz Ohara unga pianinochi va Jörg Waehner barabanchi sifatida qo'shildi. Ushbu jonli shoularni o'ynashdan tashqari, u Transforma Visuals bilan birgalikda o'z yakkaxon jonli chiqishlarini ham davom ettirdi. 2009-yil may oyida u Modeselektor bilan birgalikda BPitch Control ostida "Moderat" deb nomlangan o'z albomini chiqardi. Ular ilgari 2002-yilda cheklangan miqdorda 12 dyumda chiqarilgan "Auf Kosten Der Gesundheit" EPida hamkorlik qilishgan edi. 2009-yil aprel oyida u Qwartz Electronic Music Awardsning Dance Floor toifasida "Fractales (Apparat Ibiza Version)" treki bilan g'olib bo'ldi. 2011-yilda u Mute Records bilan shartnoma imzoladi va sentabr oyida ingliz romantik shoiri Persi Bish Shellining siyosiy she'riga bag'ishlangan "The Devil’s Walk" yangi albomini chiqardi. Apparatning musiqasi film va televideniyada ishlatilgan. Uning "Holdon" treki 2010-yil Teton Gravity Research ski filmiga "Light The Wick" treylerida ishlatilgan. Soap&Skin ishtirokidagi "Goodbye" treki "Breaking Bad" 4-fasli finalining kulminatsion sahnasida, 2017-yilda "Dark" Netflix seriyasining kirish qismida, "Nikita"ning "Broken Home" epizodida, "Tatort"ning 2014-yilgi "Kaltstart" epizodida va 2014-yilgi italiyalik biopik "Leopardi" filmida ishlatilgan. U, shuningdek, "Rust and Bone"ning fransuzcha treylerida, "Prisoners" (2013) treylerida, 2014-yilgi "The Drop" teatr treylerida, "Taken 3"ning birinchi treylerida va BBC One shousi "Luther"ning rasmiy 1-3 seriyalarining qisqacha mazmunida paydo bo'lgan. Shuningdek, Bonobo tomonidan jonli shoularida ochilish trek sifatida ishlatilgan. "Black Water" 6-faslning 2-qismida "Skins"da va 2012-yil "Candide Thovex" ski filmi "A Few Words" treylerida ishlatilgan. "Ash/Black Veil" 2011-yil "The Art of Flight" snoubord hujjatli filmida ishlatilgan. Uning "Krieg und Frieden (Music for Theatre)" va "The Devil’s Walk" albomlaridan treklar "Leopardi" (Il giovane favoloso) (2014) italiyalik filmida Sasha Ringga bag'ishlangan yakuniy sarlavha kreditlari bilan ishlatilgan. "Moderat"ning "The Mark (Interlude)" qo'shig'i 2018-yilda "Annihilation" filmida ishlatilgan. 2013-yil 7-sentyabrda Ring Berlin shahrida mototsikl halokatida jarohat oldi, bir nechta oyoq singishi va "Moderat" bilan bo'ladigan turni kechiktiradi. 2019-yil 22-yanvarda Mute Records Apparatning beshinchi albomi "LP5" 2019-yil 22-martda chiqishini e'lon qildi, shuningdek, albom treklar ro'yxatini va birinchi singl "DAWAN"ni musiqa videosi bilan chiqardi. "LP5" albomi 2020-yilgi Grammy mukofotlarida "Eng yaxshi raqs/elektron albom" nominatsiyasiga nomzod bo'ldi.Shuningdek, u 2019-yilda IMPALAning "Yilning Yevropa Mustaqil Albomi" mukofotiga nomzod bo'ldi. Apparat 2019-yilda IMPALAning "Yilning Yevropa Mustaqil Albomi" mukofotini qo'lga kiritdi. Diskografiyasi Apparat sifatida yozgan albomlari Multifunktionsebene (Shitkatapult, 2001) Duplex (Shitkatapult, 2003) Walls (Shitkatapult, 2007) The Devil’s Walk (Mute, 2011) Krieg und Frieden (Music for Theatre) (Mute, 2013) LP5 (Mute, 2019) Soundtracks: Capri-Revolution (Mute, 2020) Soundtracks: Stay Still (Mute, 2020) Soundtracks: Dämonen (Mute, 2020) Soundtracks: Equals Sessions (Itʼs Complicated Records, 2020) Boshqa albomlari Things To Be Frickled (Shitkatapult, 2008) – 2 CD compilation, 1 CD of Apparat remixes of others' music, 1 CD of others remixing Apparatʼs music DJ-Kicks: Apparat (Studio !K7, 2010) Hamkorliklari Orchestra of Bubbles (BPitch Control, 2006) with Ellen Allien Moderat sifatida Modeselektor bilan yozgan albomlari Moderat (BPitch Control, 2009) II (Monkeytown Records, 2013) III (Monkeytown Records, 2016) More D4ta (Monkeytown Records 2022) Qo'shiqlari Algorythm (2001) Tttrial and Eror (Shitkatapult, 2002) Auf Kosten Der Gesundheit (BPitch Control, 2003) with Modeselektor (as Moderat) Koax (2003) Canʼt Computerize It (2004) Duplex. Remixes (Shitkatapult, 2004) Shapemodes (2004) Silizium (Shitkatapult, 2005) Berlin, Montreal, Tel Aviv (Shitkatapult, 2006) Holdon (Shitkatapult, 2007) Sayulita (DJ-Kicks) (!K7, 2010) „Ash/Black Veil“ (2011) „Black Water“ (2011) UK:#68 „Song of Los“ (2011) „Candil de la Calle“ (2012) „Dawan“ (2019) Manbalar Havolalar Apparat DJ-Kicks website

https://uz.wikipedia.org/wiki/G%CA%BBolibbek%20Mirzayorov

Gʻolibbek Mirzayorov

Gʻolibbek Mirzayorov – oʻzbekistonlik para velosportchi. Faoliyati Xitoyning Xanchjou shahrida boʻlib oʻtgan 2022-yilgi Para-Osiyo oʻyinlarida para-velosportning trek poygalarida ishtirok etgan. Marraga ikkinchi boʻlib yetib kelgan va kumush medalga sazovor boʻlgan. 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida Oʻzbekiston nomidan qatnashdi. Para velosport boʻyicha erkaklar oʻrtasida C2 klassida ishtirok etgan Gʻolibbek Mirzayorov 7-oʻrinni band etgan. Manbalar Havolalar Yashayotgan insonlar 21-asrda Oʻzbekistonlik erkak sportchilari Paralimpiyachi erkaklar Oʻzbekiston kishilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/James%20Dashner

James Dashner

James Smith Dashner – 1972-yil 26-noyabrda AQShning Georgia shtatida dunyoga kelgan. Dashner oʻzining fantastik janrdagi asarlari bilan mashhurlikka erishgan. Uning asarlari asosan kichik yoshdagi insonlarga bagʻishlangan. U oʻzining "Maze Runner" asari va yoshlarga bagʻishlangan "The 13th Reality" asarlari toʻplami bilan mashhur. Uning 2008-yilda chop etilgan "The Journal of Curious Letters" romani toʻplamdagi birinchi asar boʻlib, har yili oʻtkaziladigan "Borders Original Voices” tanlovining yillik mukofotiga sazovor boʻlgan. 2014-yilda "Maze Runner" asarining ekranlashtirilgan versiyasi boʻlgan Labirintdagilar filmi ommaga taqdim etilgan. 2015 va 2018-yillarda filmning qolgan ikki qismi ham suratga olingan. Film trilogiyasi umumiy taxminan 949 million dollar daromad keltirgan. Trilogiyaning umumiy kassa daromadi uni kichik yoshdagilarga bagʻishlangan kitoblarga ishlangan filmlar seriyasi boʻyicha Harry Potter, Twilight Saga va The Hunger Games franshizalaridan keyin toʻrtinchi oʻrinni egallagan. 2018 yilda Dashner jinsiy zoʻravonlikda ayblanib, agenti va nashriyotchisi bilan kelishuvlar bekor qilindi. Dashner oʻz bayonotida shunday deydi: „Men har qanday tanqidlarni va ayblovlarni oʻta jiddiy qabul qilyabman, ularni hal qilish uchun maslahat va yoʻl-yoʻriq soʻrayman“. Hayotining ilk davrlari James Dashner 1972-yil 26-noyabrda Georgia shtatining Austell shahrida dunyoga kelgan. U Mormon sifatida tarbiya qilingan. 10 yoshida u ota-onasining yozuv mashinkasida turli narsalar yozishi sabab yozuvchilikka ilk qiziqishlari uygʻongan. U 1991-yilda Duluth High Schoolni tamomlagan. James Brigham Young Universityda taqsil olish uchun Atlantadan Georgia shtatining Provo shahriga koʻchib oʻtib, u yerda buxgalteriya boʻyicha magistr darajasini qoʻlga kiritgan. Karyerasi Dashnerning ilk romani A Door in the Woods boʻlib, 2003-yilda nashr etilgan. Uning koʻplab kitoblari singari, A Door in the Woods ham oʻsmirlarga moʻljallangan fentezi janridagi asar. Hikoya oʻrmondagi odamning harakatlaridan shubhaga tushgan Jimmy Fincherdan haqida edi. Jimmy guvoh boʻlgan narsa uning hayotini tubdan oʻzgartiradigan voqealarning boshlanishiga sabab boʻladi. A Door in the Woods asari Jimmy Fincher Saga deb nomlanuvchi kitoblar toʻplamining bir qismiga aylangan. 2004-yilda Jimmy Fincher Saganing navbatdagi qismlari boʻlgan ikkinchi va uchinchi kitoblar ham chiqarilgan. Ikkinchi qism A Gift of Ice boʻlib, u Jimmyning „Stompers“dan dunyoni qutqarishi haqida hikoya qiladi. Toʻplamning uchinchi qismi 2004-yil ohirlarida nashr etilgan boʻlib, "The Tower of Air" deb nomlangan. 2005-yilda nashr etilgan toʻrtinchi kitob War of the Black Curtain asari toʻplamni yakunlagan. Jimmy Fincher Saga toʻplami yakunlanganidan soʻng, Dashner ikkita yangi toʻplam ustida ish boshlagan. Birinchi toʻplam The 13th Reality nomi ostida nashr etilgan, ikkinchisi The Maze Runner kitoblar toʻplami sifatida tanilgan. Dashner 2008-yilda The 13th Reality toʻplamining ilk kitobi boʻlgan The Journal of Curious Letter asarini nashr ettirgan. Kitob nashr etilgan yili bolalar orasida juda keng ommalashib, Whitney Awardga sazovor boʻlgan. 2009-yilda roman yana Borders Original Voices sovrinini ham qoʻlga kiritgan. 2009-yilda Dashner yana ikkita kitob chiqargan. Birinchisi The 13th Reality toʻplamining ikkinchi qismi boʻlgan The Hunt for Dark Infinity asari edi. Ikkinchi kitob The Maze Runner boʻlib, shu nomdagi toʻplamning ilk asari boʻlgan. The Maze Runner kitobining mashhurligi 20th Century Foxni 2010-yil oxirida asarni ekranlashtirish huquqini qoʻlga kiritishga undagan. The Maze Runner ilk marta 2012-yil oxirida New York Timesning bestsellerlari roʻyhatida The Hunger Games va Divergent bilan birga eʼtirof etilgan. The Maze Runner koʻp yillar davomida bestsellerlar roʻyxatda qolib, barcha davrlarning eng koʻp sotilgan bolalar kitoblaridan biriga aylangan. 2013-yilda Labirintdagilar filmi premyerasi ortga surilib 2014-yil Sentryabrda ommaga taqdim qilinishi haqida eʼlon qilingan. Xuddi shu davrda, toʻplamning ikkinchi qismi boʻlgan The Scorch Trials Fox tomonidan suratga olinayotgan Labirintdagilar filmning davomi boʻlishi eʼlon qilingan. Biroz oʻtib Dashner VirtNetda ishlaydigan xaker Michaelning hayoti haqida soʻzlovchi The Eye of Minds asarini ommaga taqdim etdi. Asar The Mortality Doctrine kitoblar seriyasining ilk qismiga aylandi. 2014-yil sentyabr oyida Labirintdagilar filmi premyera qilinib, butun dunyo boʻylab 348,3 million dollar daromad qilgan. Fox birinchi filmning davomi tahminan bir yillardan soʻng, 2015-yil sentyabr oyida ommaga taqdim etilishini eʼlon qilgan. Trilogiyaning soʻnggi qismi boʻlgan Labirintdagilar: Oʻlimga qarshi filmi 2017-yilda chiqarilishi kerak edi. Filmning asosiy rolini gavdalantirayotgan aktyor Dylan O'Brien 2015-yilda suratga olish maydonchasida jarohat olib film suratga olish ishlari ortga surilgan. Film 2018-yilning yanvar premyera qilindi va trilogiyadagi avvalgi ikki film kabi 250 million dollardan koʻp daromad keltirdi. 2018-yil iyul oyida Dashner 15 yil ichida ilk marta yangi kitob yozayotganini eʼlon qildi. Labirintdagilar: O'limga qarshi filmi ommaga taqdim etilganidan soʻng, Dashner jinsiy zoʻravonlik bilan shugʻullanayotganini xaqida School Library Journal veb-saytida anonim ravishda habarlar joylashtirildi. Toʻrtta izohda Dashner tomonidan tazyiq qilinganligi daʼvo qilingan va yana ikkita izoh mualliflari Medium platformasida oʻtkazilgan tazyiq haqidagi soʻrovnomada uni xabar qilganliklarini aytishgan. Bu holatlardan soʻng, Dashnerning agenti Michael Bourret ortiq u bilan ishlashni davom ettira olmasligini bayon qilgan. Dashnerning nashriyotchisi Penguin Random House, bundan soʻng uning kitoblarini nashr qilmasligini taʼkidladi. Bu ayblovlar keng koʻlamli Me Too harakatining bir qismi edi. 2021-yil oktyabr oyida Dashner kattalar uchun horror janridagi House of Tongues romanini Riverdale Avenue Books nashriyotida chop etgan. Kitob chop etilgandan soʻng koʻpgina ijobiy izohlar bildirilgan. Mukofotlar 2008-yil: Whitney Award, Best Youth Fiction, The 13th Reality 2011-yil: ALA Best Fiction for Young Adults, The Maze Runner 2012-yil: Young Reader’s Choice Award, intermediate grades, The Maze Runner Shaxsiy hayoti Dashner va uning rafiqasi Lynette Anderson, Brigham Young University taqsil olishgan[3]. Xozirda toʻrt farzandi bor va Utah shtatida istiqomat qilishadi. Nashr qilingan kitoblari Dashnerning kitoblari asosan yosh oʻsmirlar uchun moʻljallangan. Uning asarlari odatda sarguzasht, tirik qolish va ilmiy-fantastik janrlarni qamrab oladi. Uning eng ommalashgan The Maze Runner kitobi 2014-yil 21-sentyabrda kitobning film versiyasi premyerasidan 2 kun oʻtib New York Times jurnali bestsellerlari maqomiga ega boʻldi. The Jimmy Fincher Saga A Door in the Woods (2003) A Gift of Ice (2004) The Tower of Air (2004) War of the Black Curtain (2005) The 13th Reality toʻplami The Journal of Curious Letters (2008), Borders Original Voices tanlovida g'oliblikni qo'lga kiritgan. The Hunt for Dark Infinity (2009) The Blade of Shattered Hope (2010) The Void of Mist and Thunder (2012) The Maze Runner toʻplami The Maze Runner (2009) The Scorch Trials (2010) The Death Cure (2011) Crank Palace (novella) (2020) Maze Runner voqealaridan avval sodir boʻlgan voqealar kitoblari The Kill Order (2012) The Fever Code (2016) The Maze Cutter toʻplami (trilogiyaning davomi) The Maze Cutter (2022) The Godhead Complex (2023) The Infinity Ring toʻplami A Mutiny in Time (1-kitob) (2012) The Iron Empire (7-kitob) (2014) The Mortality Doctrine The Eye of Minds (2013) The Rule of Thoughts (2014) Gunner Skale (onlayn qisqa hikoya, 2014) The Game of Lives (2015) Daxshat janri The House of Tongues (2021) Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Turki%20Alalshikh

Turki Alalshikh

Turki bin Abdul Mohsen Al-Alsheikh (arabcha: ; 1981-yil 4-avgustda tugʻilgan) – Saudiya Arabistonining Qirollik sudidagi vazir darajasidagi maslahatchisi va Hozirgi kunda Umumiy Koʻngilochar organining raisi hisoblanadi. GEA raisi sifatida Al-Alsheikh Saudiya Arabistonidagi katta oʻzgarishlarga, shu jumladan sport va madaniyat sohalaridagi hissasi bilan tanilgan. Al-Alsheikh, shuningdek, Islom Birdamligi Sport Federatsiyasining (ISSF) raisi boʻlib, ilgari Burayda shahridagi Al-Taavun klubining faxriy prezidenti boʻlgan. U 2018-yildan 2019-yilgacha Misrning Pyramids klubining egasi boʻlgan. 2019-yil 2-avgustda u Alfonso Garsiya Gabarronni almashtirib, Ispaniyaning Almeriya klubining egasiga aylandi. Al-Alsheikh, shuningdek, shoir va yozuvchi hamdir. Karyerasi Al-Alsheikh 2001-yilda Qirol Fahd xavfsizlik kollejini xavfsizlik fanlari boʻyicha bakalavr darajasi bilan tamomlagan. U kriminalistika, tergov, xavflarni boshqarish va umumiy boshqaruv boʻyicha sertifikatlarni qoʻlga kiritgan. Shundan soʻng u bir qancha davlat idoralarida, jumladan Ichki ishlar vazirligi, Ar-Riyod amirligi va Mudofaa vaziri va valiahd shahzoda idorasida ishlagan. 2015-yilda qirollik saroyi maslahatchisi etib tayinlangan va 2017-yilda vazir darajasidagi qirollik maslahatchisi lavozimiga koʻtarilgan. 2017-yil sentabr oyida Al-Alsheikhni Umumiy sport boshqarmasining yangi raisi etib tayinlash toʻgʻrisida qirollik farmoni chiqarildi. 2018-yil dekabr oyida u Umumiy koʻngilochar boshqarma raisi lavozimiga tayinlangan. Kino sanoatida Alalshikh GEA raisi lavozimida ishlagan davrida Saudiya Arabistonida 35 yillik kinoteatrlarga qoʻyilgan taqiq bekor qilindi. Alalshikh rahbarligida GEA Joy Forum19 tadbirini tashkil qildi. Tadbirda Jeki Chan, Jan-Klod Van Damm, Jeyson Momoa va Shah Rukh Xon ishtirok etdi. Alalshikh izoh berdi: „Bugun siz Saudiya Arabistonida hech qachon boʻlmagan narsalarning guvohi boʻlyapsiz. Tadbirlarimizga 300,000 mehmon tashrif buyurdi va sotuvlarimiz 80 foizga yetdi“. Alalshikh Saudiya dahshatli filmi "The Cello" (2023) ssenariysini yozgan. Darren Bousman tomonidan rejissyorlik qilingan ushbu dahshatli filmda Jeremi Irons, Tobin Bell, shuningdek, Elham Ali va Samer Ismail rol oʻynaydi. U birinchi xalqaro arab dahshat filmi sifatida qabul qilinmoqda. 2024-yil fevral oyida Alalshikh arab kinosi kontentini takomillashtirishga, mashhur arab aktyorlari ishtirokidagi filmlarni ishlab chiqarish, tarqatish va yaratishga qaratilgan yangi investitsiya jamgʻarmasini ishga tushirdi. Musiqa sanoatida Alalshikh GEA raisi lavozimida ishlagan davrda mamlakatda chiqish qilganlar qatoriga kiradigan sanʼatkorlar: Shakira, Enrique Iglesias, Jason Derulo, Black Eyed Peas, Amr Diab, OneRepublic, David Guetta, Mariah Carey, DJ Tiesto, Janet Jackson, Liam Payne, Chris Brown, 50 Cent, Tyga, Future, Steve Aoki, BTS, Pitbull, Jennifer Lopez, Usher, Akon, Andre Reyes, Imagine Dragons, Clean Bandit, Maluma, Marshmello, Shaggy, Lil Wayne, Calvin Harris, Major Lazer, Swedish House Mafia, Bryan Adams, Gipsy Kings, Dimitri Vegas & Like Mike, Yanni, Nicolas Reyes & Tonino Baliardo, Craig David, Lionel Richie, Jose Carreras, Andrea Bocelli, Jamiroquai, Steve Aoki, Joan Smalls, Alessandra Ambrosio, Armie Hammer, va Ed Westwick. Sportda Alalshikh Islom Birdamligi Sport Federatsiyasining (ISSF) raisi hisoblanadi va ilgari Burayda shahridagi Al-Taawoun klubining faxriy prezidenti boʻlgan. U 2018-yildan 2019-yilgacha Misrning Pyramids klubining egasi boʻlgan. 2019-yil 2-avgustda u Alfonso García Gabarrónni almashtirib, Almería klubining egasiga aylandi. U Mohamed El Assyni klubning umumiy direktori etib tayinladi. Turki Alalshikh has told ESPN he plans to fix 'brokenʼ boxing. Under Alalshikh’s helm, Saudi Arabia has hosted a series of high-profile fights. His favourite boxers are Larry Holmes and Roberto Duran. Turki Alalshikh ESPNʼga „qadri yoʻqolayotgan“ boksni tuzatishni rejalashtirayotganini aytdi. Alalshikh boshchiligida Saudiya Arabistoni bir qator yuqori profilga ega janjallarni tashkil etdi. Uning sevimli bokschilari – Larry Holmes va Roberto Duran. Mukofotlar 2017-yilda Al-Sheikh Arab Sport Madaniyat Mukofotini qoʻlga kiritdi va 12-Dubay Xalqaro Sport Konferensiyasida yilning eng taʼsirchan arab sport shaxsiyati deb tanildi. 2018-yilda u Arab Sport Shaxsiyati Mukofotini yutdi. Manbalar 1981-yilda tugʻilganlar Living people 21st-century Saudi Arabian poets Saudi Arabian military personnel Shaxsiyatlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Janubiy%20Koreya%20iqtisodiyoti

Janubiy Koreya iqtisodiyoti

Janubiy Koreya iqtisodiyoti yuqori darajada rivojlangan aralash iqtisodiyot hisoblanadi. Nominal YaIM boʻyicha iqtisodiyot KRW2.24 kvadrillion (1,72 trillion AQSh dollari) teng. Iqtisodiyotining oʻlchamiga koʻra Janubiy Koreya 2024-yilda Osiyoda toʻrtinchi, dunyoda esa 14-oʻrinda turadi. Janubiy Koreya tez iqtisodiy rivojlanishi bilan ajralib turadi. Yaʼni bir necha avlod ichida rivojlanmagan davlatdan rivojlangan, yuqori daromadli davlatga aylangan. Bu iqtisodiy oʻsish „Xan daryosidagi moʻjiza“ deb ataladi, bu esa unga Iqtisodiy Hamkorlik va Taraqqiyot Tashkiloti (OECD) hamda G20ga qoʻshilish imkonini berdi. Janubiy Koreya XXI asrning oʻrtalariga kelib global iqtisodiyotda yetakchi rol oʻynashi kutilayotgan Next Eleven davlatlar qatoriga kiritilgan. OECD aʼzolari orasida Janubiy Koreya juda samarali va kuchli ijtimoiy taʼminot tizimiga ega davlatdir. Ijtimoiy xarajatlar mamlakat YaIMining taxminan 15,5 foizini tashkil etadi . Janubiy Koreya iqtisodiyotning turli sohalarida ilgʻor tadqiqot va rivojlanishga YaIMning 4,93 foizini sarflaydi. Janubiy Koreyaning taʼlim tizimi va bilimli aholining shakllanishi mamlakatning yuqori texnologik rivojlanishi va iqtisodiy taraqqiyoti uchun katta rol oʻynadi. Janubiy Koreya oʻz iqtisodiyotini rivojlantirish uchun eksportga yoʻnaltirilgan iqtisodiy strategiyani qoʻllay boshladi. 2022-yilda Janubiy Koreya dunyodagi toʻqqizinchi eng yirik eksportchi va importchi boʻlgan. Koreya banki va Koreya Taraqqiyot Instituti Janubiy Koreya iqtisodiyotining asosiy iqtisodiy koʻrsatkichlari va iqtisodiy tendensiyalarini muntazam ravishda eʼlon qilib boradi. Xalqaro valyuta jamgʻarmasi kabi taniqli moliyaviy tashkilotlar Janubiy Koreya iqtisodiyotining turli iqtisodiy inqirozlarga qarshi chidamliligini taʼkidlaydi. Ular buni mamlakatning iqtisodiy afzalliklari bilan izohlaydi, jumladan, davlat qarzining pastligi va moliyaviy zaxiralar yuqoriligi, bu esa moliyaviy favqulodda vaziyatlarni tezda bartaraf etish imkonini beradi. Jahon banki kabi boshqa moliyaviy tashkilotlar Janubiy Koreyani BRICS va Indoneziya bilan birga kelgusi avlodning eng tez rivojlanayotgan yirik iqtisodiyotlaridan biri sifatida taʼriflaydi. Janubiy Koreya Buyuk inqiroz davrida inqirozga tushmagan kam sonli rivojlangan davlatlardan biri edi. 2010-yilda Janubiy Koreyaning iqtisodiy oʻsish sur’ati 6,2 foizni tashkil etdi, bu 2008-yildagi 2,3 foiz va 2009-yildagi 0,2 foizlik oʻsishdan tiklanishni koʻrsatdi. 2013-yil oxirida Janubiy Koreya iqtisodiyoti yana tiklanib, joriy hisob balansida 70,7 milliard AQSh dollari rekord koʻrsatkichga erishdi, bu 2012-yildan 47 foiz koʻpdir. Bu oʻsish global iqtisodiy noaniqliklarga zid boʻlib. Mamlakatning asosiy iqtisodiy mahsuloti texnologik mahsulotlar eksporti. Janubiy Koreya iqtisodiyotining yuqori oʻsishi va strukturaviy barqarorligiga qaramay, harbiy inqirozlar davrida Shimoliy Koreya tufayli aksiyadorlik bozorida kredit reytingining pasayishi kabi salbiy taʼsirlar kuzatilmoqda. Takrorlanuvchi mojaro mamlakat moliyaviy bozorlariga taʼsir qilmoqda. Tarixi Umumiy koʻrinishi Koreya urushidan keyin Janubiy Koreya taxminan oʻn yildan koʻproq vaqt davomida past darajada rivojlangan bozorga ega mamlakat sifatida qoldi. Sanoat sektorining oʻsishi Janubiy Koreyaning iqtisodiy rivojlanishiga asosiy turtki boʻldi. 1986-yilda ishlab chiqarish sanoati yalpi ichki mahsulotning taxminan 30 foizini va ishchi kuchining 25 foizini tashkil etdi. Mamlakat ichidagi kuchli ragʻbatlantirish va baʼzi xorijiy yordam tufayli, Seulning sanoatchilari eskirgan yoki yangi qurilgan korxonalarga zamonaviy texnologiyalarni kiritdi, tovarlar ishlab chiqarishni, ayniqsa xorijiy bozorlar uchun moʻljallangan mahsulotlarni koʻpaytirdi va olingan daromadlarni sanoatning yanada koʻproq kengayishiga yoʻnaltirdi. Natijada, sanoat Janubiy Koreya landshaftini oʻzgartirib, millionlab ishchilarni shaharlardagi ishlab chiqarish markazlariga jalb qildi. 1989-yilda Janubiy Koreya iqtisodiyotida eksport va xorijiy buyurtmalarni kamayishi bilan bogʻliq pasayish sanoat sektorida xavotirga sabab boʻldi. Savdo va sanoat vazirligi tahlilchilarining fikriga koʻra, eksport koʻrsatkichlarining pasayishi strukturaviy muammolar, jumladan, oʻta kuchli von, ish haqi va mehnat xarajatlarining oshishi, tez-tez boʻlib turadigan ish tashlashlar va yuqori foiz stavkalari bilan bogʻliq. Natijada elektronika, avtomobilsozlik va toʻqimachilik ishlab chiqaruvchilari hamda qismlarni yetkazib beruvchi kichikroq firmalar tomonidan zaxiralar ortdi va ishlab chiqarish qisqardi. Ishlab chiqarishni avtomatlashtirish tizimlari ishchi kuchiga bogʻliqlikni kamaytirish, kamroq ishchi kuchi bilan mahsuldorlikni oshirish va raqobatbardoshlikni oshirish uchun joriy etildi. 1960-yillardan 1980-yillargacha boʻlgan tez oʻsish 1961-yilda General Park Chung Hee hokimiyatga kelgan toʻntarishdan keyin, bu dastlab siyosiy beqarorlik va iqtisodiy inqirozga sabab boʻlgan boʻlsa ham, proteksionistik iqtisodiy siyosat boshlandi. Davlat soya ostida rivojlangan burjuaziyani ichki bozorda faol boʻlishga majbur qildi. Rivojlanishni ragʻbatlantirish maqsadida eksportga yoʻnaltirilgan sanoatlashuv siyosati qoʻllandi va mamlakatga barcha turdagi xorijiy mahsulotlarning kirishi, xom ashyodan tashqari, toʻxtatildi. Agrar islohotlar oʻtkazildi va Park moliyaviy tizimni milliylashtirdi. Shu tariqa davlatning qudratli qoʻli iqtisodiyotga besh yillik rejalar orqali aralashdi. Bosh vazifa chaebol boʻlgan. Yaʼni davlat Hyundai, Samsung va LG Corporation kabi diversifikatsiyalangan oilaviy konglomeratlarini soliq imtiyozlari, ekspluatatsiya tizimi uchun qonuniylik va arzon yoki bepul moliyalashtirish orqali ragʻbatlantirdi. Davlat banki har bir besh yillik reja va iqtisodiy guruh yoʻnalishi boʻyicha kreditlarni rejalashtirishni osonlashtirdi. Janubiy Koreya Sovuq urush tufayli Qoʻshma Shtatlardan katta mablagʻ oldi va iqtisodiy hamda harbiy yordam bir necha yil davom etdi. Chaebollar ichki iqtisodiyotni egallab oldi va oxir-oqibat xalqaro miqyosda raqobatbardosh boʻla boshladi. Bu chaebollar ostida ishchilar oʻzlarining ish haqi va mehnat sharoitlarini yaxshilashni boshladi, bu esa ichki isteʼmolni oshirdi. 1980-yillarga kelib, mamlakat kam daromadli davlatdan oʻrta daromadli davlatga aylangan edi. Janubiy Koreyaning haqiqiy YaIMi 1962-yilda 2,7 milliard AQSh dollaridan 1989-yilda 230 milliard AQSh dollarigacha oʻrtacha yiliga 8 foizdan ortiq kengayib borgan. 2000-yillarning boshlarida iqtisodiyot trillion dollar darajasiga yetdi. YaIM boʻyicha aholi jon boshiga daromad 1962-yilda 103.88 AQSh dollaridan 1989-yilda 5,438.24 AQSh dollarigacha oʻsib, 2006-yilda 20,000 AQSh dollarlik koʻrsatkichga yetdi. 1962-yilda yalpi milliy mahsulotning 14,3 foizini tashkil etgan ishlab chiqarish sektori 1987-yilda 30,3 foizga oʻsdi. Tovar savdosi hajmi 1962-yilda 480 million AQSh dollaridan 1990-yilda 127,9 milliard AQSh dollariga oʻsdi. YaIMga nisbatan ichki jamgʻarma darajasi 1962-yilda 3,3 foizdan 1989-yilda 35,8 foizgacha oʻsdi. 1960-yillarning boshlarida Janubiy Koreyaning oʻsish sur’ati Shimoliy Koreyaning sanoat sohalaridagi oʻsish sur’atidan oshib ketdi. Sanoatlashtirishning tezkor rivojlanishiga eng muhim omil 1960-yillarning boshlarida tashqi dunyoga qarab yoʻnaltirilgan strategiyani qabul qilinishi boʻlgan. Bu strategiya oʻsha davr uchun ayniqsa mos kelar edi, chunki Janubiy Koreyaning jamgʻarma darajasi past va ichki bozori kichik edi. Strategiya mehnat talab qiluvchi ishlab chiqarilgan mahsulotlar eksporti orqali iqtisodiy oʻsishni ragʻbatlantirdi, bu orqali Janubiy Koreya raqobatbardoshlikni rivojlantirishi mumkin edi. Hukumat tashabbuslari bu jarayonda muhim rol oʻynadi. Eksportga yoʻnaltirilgan industrializatsiya modeli orqali Janubiy Koreya hukumati korporatsiyalarni yangi texnologiyalarni rivojlantirish va ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga ragʻbatlantirib, global bozor bilan raqobatlashishga tayyorladi. Davlat qoidalari va talablariga rioya qilish orqali kompaniyalarga subsidiyalar va investitsiyaviy yordam berildi, bu ularning eksport bozorlarini rivojlantirishga imkon berdi. Bundan tashqari, ichki mablagʻlarning yetishmasligini toʻldirish uchun xorijiy kapital oqimiga ragʻbat berildi. Ushbu saʼy-harakatlar Janubiy Koreyaga eksportning oʻsishiga va daromadlarning ortishiga imkon berdi. Sanoat sektoriga urgʻu berilganligi sababli Seulning eksportga yoʻnaltirilgan rivojlanish strategiyasi qishloq sektoriga deyarli taʼsir koʻrsatmadi. Ayniqsa, poʻlat va kema qurilishi sanoatlari bu davrda Janubiy Koreya iqtisodiyotini rivojlantirishda muhim rol oʻynadi. Konchilikdan tashqari, koʻpchilik sanoat tarmoqlari shimoli-gʻarb va janubi-sharqdagi shahar hududlarida joylashgan edi. Ogʻir sanoatlar mamlakatning janubida joylashgan edi. 1978-yilda Seuldagi zavodlar barcha ishlab chiqarilgan mahsulotlarning 25 foizdan ortigʻini tashkil qilgan; Seul yaqinidagi Gyeonggi provinsiyasidagi zavodlar bilan birgalikda Seul hududidagi zavodlar oʻsha yili ishlab chiqarilgan mahsulotlarning 46 foizini yetkazib bergan. Seul va Gyeonggi provinsiyasidagi zavodlar mamlakatdagi 2,1 million ishchi kuchining 48 foizini ish bilan taʼminlagan. Garchi hukumat fermerlar daromadini oshirish va qishloq hududlarini yaxshilashga intilgan boʻlsa ham, 1970-yillarda sanoat va qishloq xoʻjaligi sektorlaridagi daromadlar oʻrtasidagi tafovut muammoga aylandi. 1980-yillarning boshlarida inflatsiyani nazorat qilish uchun konservativ pul-kredit siyosati va qattiq moliyaviy choralar qabul qilindi. Pul massasi oʻsishi 1970-yillardagi 30 foizlik darajadan 15 foizga tushirildi. Shu vaqt ichida Seul qisqa muddatga byujetni muzlatdi. Iqtisodiyotdagi davlat aralashuvi keskin kamaytirildi va raqobatni ragʻbatlantirish uchun import va xorijiy investitsiyalar boʻyicha siyosatlar liberallashtirildi. Qishloq va shahar sektorlaridagi nomutanosiblikni kamaytirish uchun Seul yoʻllar va aloqa inshootlari kabi jamoat loyihalariga investitsiyalarni kengaytirdi va qishloq xoʻjaligini mexanizatsiyalashni yanada targʻib qildi. Oʻn yillikning boshida amalga oshirilgan choralarning samarasi va jahon iqtisodiyotidagi sezilarli yaxshilanishlar tufayli Janubiy Koreya oʻzining yoʻqotilgan sur’atlarini qayta tikladi. 1982-1987 yillar davomida Janubiy Koreya oʻrtacha 9,2 foiz real oʻsishga, 1986-1988 yillar oraligʻida esa 12,5 foizga erishdi. 1970-yillarda ikki raqamli boʻlgan inflatsiya nazorat ostiga olindi. 1980-1988 yillar davomida ulgurji narxlar inflatsiyasi yillik oʻrtacha 2,1 foizni, isteʼmol narxlari esa yillik oʻrtacha 4,7 foizni tashkil etdi. 1986-yilda Seul toʻlovlar balansida oʻzining birinchi sezilarli profitsitiga erishdi va 1987-yilda 7,7 milliard AQSh dollari va 1988-yilda 11,4 milliard AQSh dollari profitsit qayd etdi. Bu rivojlanish Janubiy Koreyaga xorijiy qarz miqdorini qisqartirishga imkon berdi. 1989-yil uchun savdo profitsiti atigi 4,6 milliard AQSh dollarini tashkil etdi va 1990-yil uchun kichik salbiy balans prognoz qilindi. 1990-yillar va Osiyo moliyaviy inqirozi 1990-yillarning birinchi yarmida Janubiy Koreya iqtisodiyoti xususiy isteʼmol va YaIM boʻyicha barqaror va kuchli oʻsishda davom etdi. 1997-yilgi Osiyo moliyaviy inqirozi vaqtida, boshqa Osiyo valyutalari spekulyatorlar tomonidan hujumga uchragach, Koreya voni 1997-yil oktabr oyida qadrsizlana boshladi. Muammo Koreyaning koʻplab savdo banklaridagi yomon qarzlar tufayli yanada kuchaydi. 1997-yil dekabr oyiga kelib, Xalqaro valyuta jamgʻarmasi (XVJ) 21 milliard AQSh dollari miqdoridagi kreditni maʼqulladi, bu 58,4 milliard AQSh dollarilik yordam rejasining bir qismi boʻldi. 1998-yil yanvar oyiga kelib, hukumat Koreya savdo banklarining uchdan bir qismi yopib qoʻydi. 1998-yil davomida Koreya iqtisodiyoti har chorakda oʻrtacha −6,65% qisqarishda davom etdi. 1999-yilda Janubiy Koreyaning Daewoo konglomerati qarz muammolari tufayli hukumat tomonidan tugatildi. General Motors Daewooning motors boʻlimini sotib oldi. Hindistonning Tata Group konglomerati Daewoo ning yuk mashinalari va ogʻir transport vositalari boʻlimini sotib oldi. Janubiy Koreya hukumatining choralari va xalqaro kreditorlar tomonidan amalga oshirilgan qarzlar almashtirish mamlakat moliyaviy muammolarini jilovladi. Janubiy Koreyaning 1997-yilgi Osiyo moliyaviy inqirozidan keyingi tiklanishi koʻp jihatdan mehnat bozoridagi oʻzgarishlar (yaʼni, dinamik va samarali mehnat bozori, moslashuvchan ish haqi stavkalari bilan) va muqobil moliyalash manbalari tufayli sodir boʻldi. 1999-yilning birinchi choragida YaIM oʻsishi 5,4% ga yetdi va undan keyin kuchli oʻsish valyutadagi deflatsion bosim bilan birlashib, yillik oʻsish 10,5% ni tashkil etdi. 1999-yil dekabr oyida prezident Kim Dae-jung valyuta inqirozini tugatilganini eʼlon qildi. 2000-yillar Janubiy Koreya iqtisodiyoti markazlashtirilgan rejali, hukumat tomonidan boshqariladigan investitsion modeldan koʻproq bozorga yoʻnaltirilgan modelga oʻta boshladi. Bu iqtisodiy islohotlar Prezident Kim Dae-jung tomonidan qoʻllab-quvvatlanib, Janubiy Koreyaga Osiyodagi bir nechta oʻsayotgan iqtisodiyotlardan biri sifatida qolishga yordam berdi. 1999-yilda 10,8% va 2000-yilda 9,2% oʻsish sur’atlari qayd etildi. 2001-yilda global iqtisodiyotning sekinlashishi, eksportning kamayishi va korporativ hamda moliyaviy islohotlarning toʻxtab qolgani haqidagi gaplar tufayli oʻsish 3,3% ga tushib ketdi. 1997-yilgi Osiyo moliyaviy inqirozidan keyingi qayta tiklanish boshlanganidan soʻng, iqtisodiyot 2000-yilda 9,08% lik YaIM oʻsishi bilan kuchli oʻsishda davom etdi. Biroq, Janubiy Koreya iqtisodiyoti 11-sentabr xurujlaridan taʼsir koʻrdi. Global iqtisodiyotning sekinlashishi, eksportning kamayishi va korporativ hamda moliyaviy islohotlarning toʻxtab qolgani haqidagi tushunchalar oʻsishni 2001-yilda 3,8% ga tushirib qoʻydi. Industrializatsiya tufayli har bir ish soatiga to‘g‘ri keladigan yalpi ichki mahsulot (mehnat mahsuldorligi) 1963-yildagi 2,80 AQSh dollaridan 1989-yilda 10,00 AQSh dollariga ko‘paydi. Iqtisodiyot barqarorlashdi va 2003-yildan boshlab o‘sish sur’ati 4–5% oralig‘ida saqlanib qoldi. Sanoat va qurilish sohalari sababli 2002-yilda global o‘sish pastligiga qaramay, o‘sish 5,8% ni tashkil etdi. Konglomeratlarning (chaebol) qayta tuzilishi, banklarni xususiylashtirish va koʻproq liberallashtirilgan iqtisodiyot yaratish bankrot korxonalarni bozordan chiqarish mexanizmini oʻz ichiga olgan tugallanmagan islohot vazifasi sifatida qolmoqda. 2003-yilda oʻsish sekinlashdi, biroq ishlab chiqarish 2006-yilda 5% ga oshdi, bu esa HDTV va mobil telefonlar kabi asosiy eksport mahsulotlariga boʻlgan talab ortishi tufayli sodir boʻldi. Aksariyat industrial rivojlangan iqtisodiyotlar kabi Janubiy Koreya ham Buyuk inqiroz davrida qiyinchiliklarga duch keldi. Oʻsish 2008-yilning toʻrtinchi choragida avvalgi chorak bilan solishtirganda 3,4% ga kamaydi, bu esa 10 yil ichida birinchi marta choraklik salbiy oʻsishni koʻrsatdi. Choraklik yildan-yilga oʻsish 2009-yilda ham salbiy boʻlib qoldi. Oʻsha paytda iqtisodiyotning koʻplab tarmoqlari pasayishni koʻrsatdi, ishlab chiqarish 2009-yil yanvar holatiga koʻra 25,6% ga kamaydi, isteʼmol tovarlari savdosi esa 3,1% ga kamaydi. Iqtisodiyotning ikkita tayanchi boʻlgan avtomobillar va yarimoʻtkazgichlar eksporti mos ravishda 55,9% va 46,9% ga qisqardi. Umumiy eksport esa 2009-yilning yanvarida yillik hisobda 33,8% va fevral oyida 18,3% ga kamaydi. 1997-yilgi Osiyo moliyaviy inqirozida boʻlgani kabi, Koreya valyutasi ham katta tebranishlarni boshdan kechirdi va AQSh dollariga nisbatan 34% ga qadrsizlandi. Iqtisodiyotning yillik oʻsishi 2008-yilda 2,3% ga sekinlashdi va Goldman Sachs tomonidan 2009-yilda −4,5% gacha pasayishi kutilgan edi. Biroq, Janubiy Koreya pasayishni 2009-yilda 0,2% da saqlab qolishga muvaffaq boʻldi. Buyuk inqirozga qaramay, Janubiy Koreya iqtisodiyoti oʻz vaqtida qoʻllangan ragʻbatlantirish choralari va eksportning kamayishini qoplagan mahalliy mahsulotlar isteʼmolining kuchayishi tufayli koʻplab industrial iqtisodiyotlardan farqli ravishda inqirozdan qochishga muvaffaq boʻldi va iqtisodiy inqirozning ikki yilida ketma-ket ijobiy oʻsish koʻrsatdi. 2010-yilda Janubiy Koreya iqtisodiyoti 6,1% oʻsish sur’ati bilan iqtisodiy qayta tiklanishni amalga oshirdi va bu iqtisodiyotning inqirozdan oldingi darajalariga qaytganini koʻrsatdi. 2010-yilning dastlabki oʻn bir oyida Janubiy Koreya eksporti 424 milliard dollarni tashkil etdi, bu esa 2008-yildagi butun yil eksportidan koʻproqdir. XXI asr Janubiy Koreya iqtisodiyoti, Next Eleven iqtisodiyoti sifatida, 2011-yildan 2030-yilgacha yillik oʻsishi 3,9% dan 4,2% gacha boʻlishi kutilmoqda, bu Braziliya yoki Rossiya kabi rivojlanayotgan mamlakatlarning oʻsish sur’atlariga oʻxshaydi. Janubiy Koreya hukumati 2013-yil 5-dekabrda Avstraliya bilan Koreya-Avstraliya Erkin Savdo Shartnomasini (KAFTA) imzoladi. Bunda Avstraliya hukumati avtomobilsozlik, xizmatlar, resurslar va energiya kabi sanoatlariga foyda keltirish hamda AQSh va ASEAN kabi raqobatchilari bilan bir qatorda turishni maqsad qilgan edi. Janubiy Koreya Avstraliyaning uchinchi yirik eksport bozori va toʻrtinchi yirik savdo hamkoridir. 2012-yildagi savdo hajmi 32 milliard Avstraliya dollarini tashkil etdi. Shartnomada Investor-State Dispute Settlement (ISDS) bandi mavjud boʻlib, u Janubiy Koreya korporatsiyalariga savdo huquqlari buzilganda Avstraliya hukumatiga qarshi qonuniy choralar koʻrishga imkon beradi. Hukumat 2004-yildan 2011-yilgacha ish haftasini kompaniya hajmiga qarab, olti kundan besh kunga qisqartirdi. 2013-yilga kelib, umumiy dam olish kunlari soni 16 taga yetkazildi. Janubiy Koreya iqtisodiyoti 2019-yilning birinchi choragida pasayib, bu Katta inqirozdan beri eng katta inqirozni boshdan kechirdi. YaIM oʻtgan chorakka nisbatan mavsumiy hisob-kitoblarga koʻra 0,3 foizga kamaydi. Janubiy Koreya narxlari iyul oyida oʻtgan yilga nisbatan 6 foizdan ortiq oʻsdi, bu chorak asrdan beri eng tez oʻsish boʻldi. 2022-yilning iyul oyida Janubiy Koreyaning isteʼmol narxlari indeksi oʻtgan yilga nisbatan 6,3 foizga oshdi, bu 1998-yil noyabridan beri eng yuqori daraja. 1990-yillar va 2000-yillarda yuqori texnologiyali sanoatlar 1990-yilda Janubiy Koreya ishlab chiqaruvchilari kelajakdagi ishlab chiqarish rejalari texnologik rivojlangan sohalarga qaratilganligini maʼlum qilishdi. 1989-yil iyun oyida davlatdagi mansabdor shaxslari, olimlar va biznes yetakchilari yangi materiallar, mekatronika (shu jumladan sanoat robototexnikasi), bioinjiniring, mikroelektronika, nozik kimyo va aviatsiya kabi mahsulotlarni ishlab chiqarishni rejalashtirish boʻyicha yigʻilishlar oʻtkazdi. Biroq, bu yoʻnalish oʻzgarishi 1980-yillarda iqtisodiyotning asosi boʻlgan avtomobil va kema ishlab chiqarish kabi ogʻir sanoatning darhol pasayishiga olib kelmadi. Janubiy Koreya iqtisodiy oʻsishini asosan eksport hisobiga amalga oshiradi, bunda elektronika, toʻqimachilik, kemalar, avtomobillar va poʻlat kabi tayyor mahsulotlar uning eng muhim eksportlaridan biridir. Soʻnggi yillarda import bozori liberallashtirilgan boʻlsa-da, qishloq xoʻjaligi bozori ichki qishloq xoʻjaligi mahsulotlari, masalan, guruch narxlari xalqaro bozor narxlari bilan tenglashmagani sababli proteksionistik qolmoqda. 2005-yil holatiga koʻra, Janubiy Koreyada guruch narxi xalqaro bozor narxidan toʻrt baravar yuqori edi va qishloq xoʻjaligi bozorini ochish Janubiy Koreya qishloq xoʻjaligi sohasiga salbiy taʼsir koʻrsatishi kutilgan edi. Biroq, 2004-yil oxirida WTO bilan kelishuvga erishildi, unga koʻra Janubiy Koreya guruch importi 2014-yilgacha isteʼmolning 4 foizidan 8 foizigacha bosqichma-bosqich oshiriladi. Bundan tashqari, 2010-yilgacha import qilingan guruchning 30 foizigacha boʻlgan qismi toʻgʻridan-toʻgʻri isteʼmolchilarga sotiladi, bunda ilgari import qilingan guruch faqat qayta ishlangan oziq-ovqat mahsulotlari uchun ishlatilgan. 2014-yildan soʻng, Janubiy Koreya guruch bozori toʻliq ochiladi. Bugungi kunda Janubiy Koreya rivojlangan mobil bozorining boshlanish nuqtasi sifatida tanilgan boʻlib, bu yerda ishlab chiquvchilar texnologik cheklovlar deyarli yoʻq boʻlgan bozor muhitida rivojlanmoqda. Janubiy Koreyada 4G va 5G internet infratuzilmasidan foydalangan holda yangi turdagi media yoki ilovalarni yaratish tendensiyasi ortib bormoqda. Janubiy Koreya bugungi kunda zich aholiga ega va kuchli mahalliy xususiyatlarga ega boʻlgan madaniyatni shakllantirish imkoniyatiga ega infratuzilmalarni yaratdi. Post-COVID iqtisodiyoti 2023-yilda Janubiy Koreya iqtisodiyotida burilish davri kuzatildi. Xitoy materikida ishlab chiqarish sanoatining doimiy oʻsishi va Covid taʼsiri bilan Janubiy Koreyaning ishlab chiqarish sektori doimiy pasayish yoʻliga tushib qoldi. SP Global maʼlumotlariga koʻra, Janubiy Koreyaning materik Xitoyga eksporti, yaʼni Janubiy Koreyaning eng katta savdo hamkorlaridan biriga, 2022-yilning toʻrtinchi choragida 4,4 foizga va 2023-yilning yanvar oyida 31 foizga kamaydi. Boshqa tomondan, ularning asosiy elektronika ishlab chiqarish sanoati ham pasayishni boshdan kechirmoqda. Informatsion va kommunikatsion texnologiyalar 2022-yilda Janubiy Koreya eksportining 34 foizini tashkil qilgan boʻlsa-da, yil oxiriga kelib bu koʻrsatkich 24 foizga kamaydi. Koʻplab ishlab chiqarish tarmoqlaridagi pasayishlar sababli Janubiy Koreya iqtisodiy tanazzulni boshdan kechirmoqda. Koʻplab iqtisodchilarning fikricha, sanoatdagi sekinlashuvning asosiy sababi global sharoitlarning yomonlashuvi. Janubiy Koreyada inflyatsiya darajasi muntazam oshib bormoqda va ichki iqtisodiyotdagi muammolar, masalan, uy xoʻjaliklari qarzlari, aholi soni va ishlab chiqarishdagi muammolar Janubiy Koreyaning iqtisodiy oʻsishini toʻxtatadigan asosiy fiskal va monetar omillardir. COVIDning keskin evolyutsiyasi tufayli xususiy isteʼmol kamaydi va taʼminot sektorida toʻsiq yuzaga keldi. Bu vaziyatda Janubiy Koreya Markaziy banki isteʼmol inflyatsiyasi darajasi COVID paydo boʻlganidan soʻng taxminan uch foizga koʻtarilganini qayd etdi. Janubiy Koreya foiz stavkasi boshqa davlatlarga nisbatan past boʻlgani sababli uy narxlari va uy xoʻjaliklari qarzlari iqtisodiyotdagi muammolardan biriga aylandi. Iflos iqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun hukumat „Janubiy Koreya Yangi Kelishuv dasturi“ni qabul qildi va 144 milliard dollar sarmoya kiritishga qaror qildi. Ushbu kengaytirilgan fiskal siyosat xususiy isteʼmolni ragʻbatlantirdi va ish oʻrinlari sonini oshirdi. Ushbu kengaytirilgan fiskal siyosat COVID-19 ning iqtisodiy va ijtimoiy taʼsirini mavjud iqlim va ekologik xavflardan tiklashga qaratilgan. Yangi Kelishuv siyosati aniq sogʻliqni saqlash va yashil sanoatlarga ajratilgan. Janubiy Koreyaning Iqtisodiyot va moliya vazirligi 2023-yil avgust oyida „Yangi Oʻsish Strategiyasi 4.0“ ni taqdim etdi. Ushbu strategiya Janubiy Koreyaning uzoq muddatli sanoat oʻsishi uchun loyihalarni taklif qiladi. Janubiy Koreya hukumati ushbu siyosatlarni Yangi Oʻsish 4.0 loyihasi deb ataydi, bu esa siyosat va investitsiyalarning eʼtiborini rivojlanayotgan sohalarga qaratish orqali kelajakda aniq natijalarni olishni maqsad qilgan. Ushbu maqsadlarga erishish uchun strategiyada quyidagi asosiy yoʻnalishlar belgilangan: AI yarimoqchilar sanoatini rivojlantirish va bizneslar oʻrtasida hamkorlik ekotizimini yaratish. Shahar havosi harakatchanligi (UAM) sanoatining global bozorida ustunlik qilish. Suv elektroliz orqali toza vodorod ishlab chiqarish texnologiyasini xavfsizlashtirish. Avtonom haydash texnologiyalarini rivojlantirish. Batareya qayta ishlash va qayta foydalanish bozorlarini ilgari surish. Xususiy sektor tomonidan boshqariladigan My Data asosidagi xizmatlarni kengaytirish. Tadqiqot uskunalari yoki inshootlarini buyurtma berish jarayonini soddalashtirish, maʼmuriy yuklarni kamaytirish. Bundan tashqari, Janubiy Koreya ajoyib tibbiyot tizimlari, biomedikal texnologiya va AI texnologiyasiga ega boʻlgan davlatlardan biridir. Janubiy Koreyaning tibbiyot sanoatidagi qiymati taxminan 6.7 milliard dollar deb baholanmoqda, tibbiyot texnologiyalari bozori esa 11.5 milliard dollarga yetishi kutilmoqda . Tibbiyot sanoatining yillik prognoz qilingan oʻsish sur’ati 6% dan oshadi, bu esa sanoat uchun yorqin kelajakni koʻrsatadi. Koʻplab iqtisodchilar AI texnologiyasini qabul qilish orqali Janubiy Koreya biomedikal sanoatning yetakchi davlatiga aylanishini taʼkidlashmoqda. Janubiy Koreyada kelajakdagi maʼlumotlarga asoslangan tibbiyot sanoati haqida bir maqola AI texnologiyasi tibbiyot sanoatiga bemorlar uchun maxsus tibbiy xizmatlarni koʻrsatishda yordam berishini va foyda va xarajatlarni hisoblashda foydalanilishini taʼkidlaydi. Maʼlumotlar Quyidagi jadvalda 1980–2021 yillardagi asosiy iqtisodiy koʻrsatkichlar (IMF xodimlarining 2022–2027 yillardagi prognozlari bilan) koʻrsatilgan. 5% dan past inflyatsiya yashil rangda koʻrsatilgan. Sektorlar Kemasozlik During the 1970s and 1980s, South Korea became a leading producer of ships, including oil supertankers, and oil-drilling platforms. The country’s major shipbuilder was Hyundai, which built a 1-million-ton capacity drydock at Ulsan in the mid-1970s. Daewoo joined the shipbuilding industry in 1980 and finished a 1.2-million-ton facility at Okpo on Geoje Island, south of Busan, in mid-1981. The industry declined in the mid-1980s because of the oil glut and because of a worldwide recession. There was a sharp decrease in new orders in the late 1980s; new orders for 1988 totaled 3 million gross tons valued at US$1.9 billion, decreases from the previous year of 17.8 percent and 4.4 percent, respectively. These declines were caused by labour unrest, Seoul’s unwillingness to provide financial assistance, and Tokyoʻs new low-interest export financing in support of Japanese shipbuilders. However, the South Korean shipping industry was expected to expand in the early 1990s because older ships in world fleets needed replacing. South Korea eventually became the world’s dominant shipbuilder with a 50.6% share of the global shipbuilding market as of 2008. Notable Korean shipbuilders are Hyundai Heavy Industries, Samsung Heavy Industries, Hanwha Ocean, and the now bankrupt STX Offshore & Shipbuilding. Electronics Electronics is one of South Koreaʼs main industries. During the 1980s through the 2000s, South Korean companies such as Samsung, LG, and SK led South Koreaʼs growth. In 2017, 17.1% of South Koreaʼs exports were semiconductors produced by Samsung Electronics and SK Hynix. Samsung and LG are also major producers in electronic devices such as televisions, smartphones, display, and computers. Automobile The automobile industry was one of South Koreaʼs major growth and export industries in the 1980s. By the late 1980s, the capacity of the South Korean motor industry had increased more than fivefold since 1984; it exceeded 1 million units in 1988. Total investment in car and car-component manufacturing was over US$3 billion in 1989. Total production (including buses and trucks) for 1988 totaled 1.1 million units, a 10.6 percent increase over 1987, and grew to an estimated 1.3 million vehicles (predominantly passenger cars) in 1989. Almost 263,000 passenger cars were produced in 1985—a figure that grew to approximately 846,000 units in 1989. In 1988 automobile exports totaled 576,134 units, of which 480,119 units (83.3 percent) were sent to the United States. Throughout most of the late 1980s, much of the growth of South Koreaʼs automobile industry was the result of a surge in exports; 1989 exports, however, declined 28.5 percent from 1988. This decline reflected sluggish car sales to the United States, especially at the less expensive end of the market, and labour strife at home. South Korea today has developed into one of the world’s largest automobile producers. The Hyundai Motor Group is South Koreaʼs largest automaker in terms of revenue, production units and worldwide presence. Mining Most of the mineral deposits in the Korean Peninsula are located in North Korea, with the South only possessing an abundance of tungsten and graphite. Coal, iron ore, and molybdenum are found in South Korea, but not in large quantities and mining operations are on a small scale. Much of South Koreaʼs minerals and ore are imported from other countries. Most South Korean coal is anthracite that is only used for heating homes and boilers. In 2019, South Korea was the 3rd largest world producer of bismuth, the 4th largest world producer of rhenium, and the 10th largest world producer of sulfur. Construction Construction has been an important South Korean export industry since the early 1960s and remains a critical source of foreign currency and invisible export earnings. By 1981 overseas construction projects, most of them in the Middle East, accounted for 60 percent of the work undertaken by South Korean construction companies. Contracts that year were valued at US$13.7 billion. In 1988, however, overseas construction contracts totaled only US$2.6 billion (orders from the Middle East were US$1.2 billion), a 1 percent increase over the previous year, while new orders for domestic construction projects totaled US$13.8 billion, an 8.8 percent increase over 1987. South Korean construction companies therefore concentrated on the rapidly growing domestic market in the late 1980s. By 1989 there were signs of a revival of the overseas construction market: the Dong Ah Construction Company signed a US$5.3 billion contract with Libya to build the second phase (and other subsequent phases) of Libyaʼs Great Man-Made River Project, with a projected cost of US$27 billion when all 5 phases were completed. South Korean construction companies signed over US$7 billion of overseas contracts in 1989. South Koreaʼs largest construction companies include Samsung C&T Corporation, which built some of the highest buildingʻs and most noteworthy skyscrapers such as three consecutively world’s tallest buildings: the Petronas Towers, Taipei 101, and the Burj Khalifa. Armaments During the 1960s, South Korea was dependent on the United States to supply its armed forces, but after the elaboration of President Richard M. Nixonʼs policy of Vietnamisation in the early 1970s, South Korea began to manufacture its own weapons. Since the 1980s, South Korea has begun exporting military equipment and technology to boost its international trade. Some of its key military export projects include the T-155 Firtina self-propelled artillery for Turkey; the K11 air-burst rifle for the United Arab Emirates; the Bangabandhu class guided-missile frigate for Bangladesh; fleet tankers such as Sirius class for the navies of Australia, New Zealand, and Venezuela; Makassar class amphibious assault ships for Indonesia; and the KT-1 trainer aircraft for Turkey, Indonesia, and Peru. South Korea also exports various core components of other countries' advanced military hardware. Those hardware include modern aircraft such as F-15K fighters and AH-64 attack helicopters which will be used by Singapore, whose airframes will be built by Korea Aerospace Industries in a joint-production deal with Boeing. In other major outsourcing and joint-production deals, South Korea has jointly produced the S-300 air defence system of Russia via Samsung Group, and will facilitate the sales of Mistral class amphibious assault ships to Russia that will be produced by STX Corporation. The deal was cancelled in 2014 due to Russiaʼs actions in Ukraine and the ships were sold to Egypt instead. South Koreaʼs defence exports were $1.03 billion in 2008 and $1.17 billion in 2009. Turizm In 2012, 11.1 million foreign tourists visited South Korea, making it one of the most visited countries in the world, up from 8.5 million in 2010. Many tourists from all around Asia visit South Korea which has been due to the rise of the Korean Wave (Hallyu). Seoul is the principal tourist destination for visitors; popular tourist destinations outside of Seoul include Seorak-san national park, the historic city of Gyeongju, and semi-tropical Jeju Island. In 2014 South Korea hosted the League of Legends season 4 championship and then, in 2018, the season 8 championship. Savdo statistikalari Birlashishlar va sotib olishlar Since 1991, there has been a steady upwards trend in South Korean M&A until 2018 with only a short break around 2004. Since 1991, around 18,300 deals in, into or out of South Korea have been announced, which sum up to a total value of over 941 bil. USD. 2016 has been the year with the largest deal value (1,818 in bil. USD) and the most deals (82,3). Target industries are distributed very evenly with no industry taking a larger share than 10%. The top three target industries are electronics (9.7%), semiconductors (9.1%) and metals and mining (7.7%). However, over 51% of the acquiring companies originate from the financial and brokerage sector. Manbalar Qoʻshimcha adabiyotlar Koh, Jae Myong (2018) Green Infrastructure Financing: Institutional Investors, PPPs and Bankable Projects, London: Palgrave Macmillan. . Essays on such topics as American-educated technocrats in the 1960s and their role in South Koreaʼs economic growth, and entrepreneurial family companies in South Korea, as well as China and Japan. Tashqi havolalar Statistics Korea Ministry of Economy and Finance (South Korea) Korea Customs Service Bank Of Korea World Bank Summary Trade Statistics South Korea South Korea – OECD South Korea profile at the CIA World Factbook South Korea profile at The World Bank Economy of South Korea World Trade Organization member economies OECD member economies

https://uz.wikipedia.org/wiki/Temurbek%20Giyazov

Temurbek Giyazov

Temurbek Giyazov (15-mart 1996-yil, Oʻzbekiston) – oʻzbekistonlik parasportchi. T44 klassidagi balandlikka sakrash musobaqalarida ishtirok etdi. Faoliyati Temurbek Giyazov 2016-yildan buyon para yengil atletika boʻyicha Oʻzbekiston terma jamoasi aʼzosi. Murabbiyi – Galina Kazakova. Yutuqlari 2019-yilda BAAning Dubay shahrida oʻtgan Balandlikka sakrash (T64) boʻyicha jahon chempionatida kumush medal sohibi boʻlgan. 2023-yilda Parijda boʻlgan Balandlikka sakrash (T64) boʻyicha jahon chempionatida 4-oʻrin sohibi boʻlgan. 2024-yilda Kobe shahrida oʻtgan Balandlikka sakrash (T64) boʻyicha jahon chempionatida kumush medal sohibi boʻlgan. 2022-yilgi Paraosiyo oʻyinlarida kumush medalni qoʻlga kiritgan. 2024-yilgi Yozgi Paralimpiya oʻyinlarida Timur Giyazov balandlikka sakrash boʻyicha bronza medaliga ega boʻldi. Mukofotlari 2021-yilda Shuhrat medali bilan mukofotlangan. 2024-yilda Jasorat medali bilan mukofotlangan. Manbalar Havolalar Yashayotgan insonlar 21-asrda Oʻzbekistonlik erkak sportchilari Paralimpiyachi erkaklar Oʻzbekiston kishilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Shaxina%20Yigitaliyeva

Shaxina Yigitaliyeva

Shaxina Yigitaliyeva (16-oktyabr 2008-yil, Oʻzbekiston) – oʻzbekistonlik para yengil atletikachi. Yengil atletikaning nayza uloqtirish yoʻnalishidagi musobaqalarda ishtirok etadi. Oʻzbekiston terma jamoasi aʼzosi. 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarining kumush medal sohibi. Faoliyati 2024-yilgi Parij Paralipiadasida yengil atletika musobaqasi nayza uloqtirish bahslarining F46 klassida (bir yoki ikkala qoʻl harakati oʻrtacha darajada nuqsonlangan yoki oyoq-qoʻllari yoʻq sportchilar qatnashadi) 43.12 metr natija bilan kumush medalni qoʻlga kiritdi. Mukofotlari Yilning eng yaxshi yosh paralimpiyachisi „Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan sportchi“ faxriy unvoni (2024-yil) Manbalar Havolalar Paralimpiyachi ayollar Paralimpiada oʻyinlaridagi oʻzbekistonlik kumush medal sohiblari‎ Oʻzbekistonda tugʻilganlar Oʻzbekiston kishilari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Labirintdagilar%3A%20O%CA%BBlimga%20qarshi

Labirintdagilar: Oʻlimga qarshi

Labirintdagilar: Oʻlimga qarshi – 2018-yilda Wes Ball tomonidan suratga olingan va T.S. Nowlin tomonidan yozilgan ssenariy asosida yaratilgan Amerikaning distopik ilmiy-fantastik filmidir. Ushbu film, James Dashner tomonidan 2011-yilda nashr etilgan „The Death Cure“ romani asosida suratga olingan. Bu film 2015-yilda chiqarilgan Labirintdagilar: Olov iskanjasida filmining davomi boʻlib, Labirintdagilar film trilogiyasining soʻnggi qismidir. Dylan O'Brien, Kaya Scodelario, Thomas Brodie-Sangster, Patricia Clarkson, Ki Hong Lee, Dexter Darden, Giancarlo Esposito, Aidan Gillen, Barry Pepper, Nathalie Emmanuel, Jacob Lofland, Katherine McNamara, Rosa Salazar va Will Poulter avvalgi filmlardagi rollarini davom ettirishgan boʻlsa, Walton Goggins yangi qoʻshilgan aktyorlar qatoriga kiradi. Labirintdagilar: Oʻlimga qarshi filmi dastlab 2017-yil 17-fevralda AQShda 20th Century Fox tomonidan chiqarilishi rejalashtirilgan edi. Ammo studiya OʻBrien suratga olish jarayonida olgan jarohatlaridan tuzalishi uchun filmning chiqarilishini 2018-yil 26-yanvarga qoldirdi. Film tanqidchilar tomonidan turli xil fikrlar bilan qabul qilingan. Aktyorlar ishtirokidagi sahnalar, jang sahnalari va vizual effektlar maqtovga sazovor boʻlgan, ammo hikoya, ssenariy va personajlar rivoji tanqid qilingan. Film butun dunyo boʻylab 288 million dollardan ortiq daromad keltirgan. Voqealar rivoji Soʻnggi erkin Gladerlar boʻlgan Thomas Newt va Frypan, „Right Arm“ qarshilik harakati bilan birlashib, WCKD tomonidan qoʻlga olingan va ularda tajriba oʻtkazilgan immun bolalarni, shu jumladan Aris va Sonyani olib ketayotgan poyezd vagondan olib chiqishga urinadi. Bolalar qutqarilganidan soʻng Aris Thomasga, ularning WCKD tomonidan qoʻlga olingan doʻsti Minho boshqa vagonda ekanini va poyezd WCKDning operatsiya markazi boʻlgan „Soʻnggi shahar“ga yoʻl olayotganini aytadi. Right Arm yetakchisi Vince buyrugʻiga qarshi, Gladerlar Minhoni qutqarish uchun „Soʻnggi shahar“ga yoʻl olishadi. Minho va boshqa bolalar WCKD tomonidan virusga davo topish umidida qiynoqqa solinib, turli tajribalar oʻtkazilayotgan edi. Yoʻlda Gladerlar Flare virusi bilan zararlangan Crankslar tomonidan hujumga uchraydi. Biroq, ularni Jorge va Brenda qutqarib qolib, ular bilan qolgan bolalarni qutqarishga otlanishadi. Gladerlar ulkan devorlar bilan himoyalangan „Soʻnggi shahar“ yoniga yetib borishadi. Devor tashqarisida odamlar shaharga kiritilishlarini talab qilib namoyishlar oʻtkazishadi. Janson namoyishchilar orasida Thomasni koʻrib qolib, WCKD namoyishchilarga qarata oʻq uzishlarini buyuradi. Soʻng Gladerlarni gaz niqobini kiygan bir guruh odamlar qoʻlga olib, yashirin joyga olib ketishadi. Bu odamlarning biri Minho tomonidan nayza bilan yaralangan boʻlishiga qaramay tirik qolgan Gally edi. U Thomas, Newt va Frypanni „Soʻnggi shahar“ga kirishiga yordam beradigan isyonchilar yetakchisi Lawrence bilan tanishtiradi. Gally Thomas va Newtni shahar boʻylab aylantirib WCKD shtab-kvartirasini koʻrsatadi. U yerga kirishning yagona yoʻli hozirda yana WCKD ga ishlashni boshlagan Teresa ekanligini Thomasga koʻrsatadi. Dastlab Thomas bunga qarshilik keladi. Keyin Newt Thomasga oʻzining virus bilan zararlanganini koʻrsatadi. Uni davolashga vaʼda berib, Thomas va Gally Teresani qoʻlga olishadi. WCKD askarlari kiyimini kiyib, Thomas, Newt va Gally uni WCKD shtab-kvartirasiga olib kirishadi va Immunelar joylashgan manzilga yoʻl olishadi. Gally immun bolalarga qarashni boshlaydi va Flare virusi taʼsirini sekinlashtiradigan zardob topishga kirishadi. Thomas, Teresa va Newt Minhoni topish uchun yoʻl olishadi, lekin Janson ularni payqab qolib ularni ortidan quvlay boshlaydi. Teresa ularga Minhoni topish uchun qochishga imkon beradi. Soʻngra shaharga kirishdan oldin Gladerlardan kuzatuv moslamalarini olib tashlayotganda olingan Thomasning qonida test oʻtkazish uchun laboratoriya tomon yoʻl oladi. Immun bolalarni va zardobni Brendaga yetkazib berganidan soʻng, Gally Thomasni topish uchun WCKD shtab-kvartirasiga qaytadi. Brenda va immun bolalar qoʻlga tushmaslik uchun qochishga majbur boʻlishadi. Thomas va Nyut Minho bilan qayta uchrashib, WCKD binosidan qochishga urinishadi. Bir xonaga qamalib qolib, baland bino derazasidan sakrashlariga toʻgʻri keladi. Teresa esa Thomasning qoni Flare virusini butunlay yoʻq qilib yuborishini tushunib yetadi. U bu kashfiyotini WCKD rahbari Ava Paige bilan boʻlishadi, hamda ular tezda Thomasni topish maqsadida Thomasga xabar yoʻllashadi. Brenda va immun bolalar Frypan yordamida WCKDdan qochib chiqishadi. Bu orada, Lawrence isyonchilarini shahar tashqarisida yigʻib oʻzini qurbon qilish orqali darvozadan katta yoriq ochadi. Bu orqali uning ittifoqchilari va virus bilan zararlangan odamlar shaharni bosib olishadi. Gally Thomas, Newt va Minhoni WCKD askarlaridan qutqaradi. Minho va Gally Brendadan zardobni olish uchun yoʻl oladi, Thomas esa Newtdan medalon oladi, soʻngra Newt hushidan ketadi. Teresa shahar boʻylab oʻz ovozini tarqatib, Tomasga qaytib WCKDga keladigan boʻlsa, uning qoni Newtni qutqarishini aytadi. Flare virusi tomonidan deyarli butunlay egallangan Newt hushiga keladi va Thomasga hujum qilib, undan oʻzini oʻldirishini iltimos qiladi. Thomas rad etganida, Newt oʻz pichogʻi bilan oʻzini halok qiladi. Thomas WCKDga qaytib, Paige bilan yuzlashadi. Paige Thomas bilan suhbatlashayotganida, Flare bilan zararlangan Janson uni oʻldiradi va Tomasni narkoz bilan uyquga ketkazadi. Teresa muvaffaqiyatli ravishda uning qonining bir qismini oladi. Janson faqat oʻzini va munosib deb hisoblagan boshqalarni davolashni xohlashini eshitgach, Teresa unga hujum qilib, Thomasni ozod qiladi. Thomas Janson bilan kurashib, ikki Crankni boʻshatib yuboradi. Ular Jansonni oʻldiradi. Bino yonayotgan paytda, Thomas va Teresa tomga qochishadi. Qolgan jamoa Bergda yetib keladi. Teresa jarohatlangan Thomasga bortga chiqishga yordam beradi, ammo bino qulab tushib, Teresaning halok boʻlishiga sabab boʻladi. Guruh qolgan Immunelar bilan birgalikda xavfsiz joyga qochib, u yerda qolgan aholi tinchlikda yashab, sivilizatsiyani qayta tiklashlari mumkin boʻlgan makonga yetib boradi. Thomas Newt bergan medalonda bir xat yashiringanini aniqlaydi. Unda Newt undan hammani asrashini soʻraydi va doʻst boʻlgani uchun minnatdorchilik bildiradi. Ishlab chiqarishi 2015-yil mart oyida birinchi hamda ikkinchi filmga ssenaristlik qilgan T. S. Nowlin Labirintdagilar: Oʻlimga qarshi filmiga ham ssenariy yozish uchun qaytishi eʼlon qilingan. 2015-yil 16-sentabrda Ball yakuniy filmni suratga olish uchun qaytishi tasdiqlangan. Suratga olinishi Asosiy suratga olish ishlari 2016-yil 14-martda Kanadaning Vancouver shahrida boshlandi. Bungacha San-Diego Comic-Con festivalida suratga olish ishlari 2016-yil fevral oyida boshlanishi rejalashtirilgani maʼlum qilingan edi. 2016-yil 18-mart kuni aktyor Dylan O'Brien suratga olish jarayonida olgan jarohatlari tufayli kasalxonaga yotqizilgani haqida xabar berilgan. James Dashner Twitter orqali ushbu hodisadan soʻng film ishlab chiqarilishi toʻxtatilganini eʼlon qilgan. Prodyuserlar suratga olish ishlarini may oyi oʻrtalarida qayta boshlashni rejalashtirishayotgani haqida xabar berilgan edi. Kanada Rejissyorlar Gildiyasining suratga olish roʻyxatiga koʻra, filmni suratga olish ishlari 9-mayda davom etishi va asosiy suratga olish ishlari 26-iyulda tugatilishi rejalashtirilgan edi. Biroq, 2016-yil 29-aprelda OʻBrienning jarohatlari kutilganidan koʻra jiddiyroq ekanligi aniq boʻlganligi sababli, ishlab chiqarish noʻmalum muddatga toʻxtatigan. Qayta suratga olish ishlari 2017-yil 6-martda Janubiy Afrikaning Cape Town shahrida boshlagan.2017-yil may oyida Walton Goggins Lawence rolini ijro etishi eʼlon qilindi. Asosiy suratga olish ishlari 2017-yil 3-iyun kuni yakunlangan. Vizual effektlar Vizual effektlar Weta Digital tomonidan taqdim etilgan boʻlib, ularni nazorat qilish Chris Whitega topshirilgan. Namoyish etilishi Labirintdagilar: Oʻlimga qarshi filmi dastlab 2017-yil 17-fevralda AQShda premyera qilinishi rejalashtirilgan edi. Biroq, OʻBrienning jarohatlari tufayli studiya bu sanaga film tayyor boʻlmasligini maʼlum qilgan. 2016-yil 27-mayda 20th Century Fox filmning chiqarilishini 2018-yil 12-yanvarga qoldirgan. 2017-yil 22-aprelda studiya filmning chiqarilish sanasini yana bir bor kechiktirib, montaj ishlari uchun koʻproq vaqt berish maqsadida premyera sanasini 2018-yil 9-fevral etib belgiladi. Bir necha oy oʻtgach, 25-avgustda studiya filmning chiqarilishini ikki hafta oldinga belgilashga qaror qilgan. Film 2018-yil 26-yanvarda premyera qilingan. Labirintdagilar: Oʻlimga qarshi filmi 2018-yilning 24-aprelida Blu-Ray va DVD formatlarida chiqarilgan. Qabul qilinishi Daromadi Labirintdagilar: Oʻlimga qarshi filmi Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadada 58 million dollar daromad qilgan. Dunyo boʻylab daromadi 230,1 million dollarga yetgan. Jami dunyo boʻylab tushumi 288,2 million dollarni tashkil etib, filmning ishlab chiqarish byudjeti 62 million dollar boʻlgan. Amerika Qoʻshma Shtatlari va Kanadada Labirintdagilar: Oʻlimga qarshi filmi Hostiles filmining kengaytirilgan namoyishi bilan bir vaqtda chiqarilgan. Ochilish hamda dam olish kunlarida 3,786 kinoteatrdan taxminan 20 million dollar daromad olishi kutilgan edi. Film ochilish haftasida 24,2 million dollar yigʻib, avvalgi filmga qaraganda pastroq natija koʻrsatgan boʻlsa ham, oʻzi bilan bir vaqtda chiqqan filmlar bilan solishtirganda daromadi boʻyicha birinchi oʻrinni egallagan. Ikkinchi hafta oxirida film daromadi 57% ga kamayib, 10,5 million dollarga tushib, Jumanji: Changalzor chorlovi filmidan keyin ikkinchi oʻrinni egallagan. Shimoliy Amerikada premyerasidan bir hafta oldin, film Janubiy Koreya, Avstraliya va Tayvanda namoyish etilgan. Ochilish hamda dam olish kunlarida 15,1 million dollar daromad qilgan. Xalqaro miqyosda namoyish etilgan dastlabki ikki hafta davomida film xalqaro kassani zabt etib, birinchi haftasida 62,6 million dollar, ikkinchi haftasida 35,2 million dollar daromad qilgan va shu bilan avvalgi ikki filmni ortda qoldirgan. Tanqid Sharhlarni toʻplovchi Rotten Tomatoes veb-saytida, film 172 ta sharhga asoslangan holda 42% maʼqullanish reytingiga va 5,1/10 oʻrtacha bahoga ega. Metacriticda, film 38 nafar tanqidchi asosida 100 dan 50 ball toʻplagan. CinemaScore tomonidan soʻrov qilingan tomoshabinlar filmga A+ dan F gacha boʻlgan shkala boʻyicha oʻrtacha „B+“ bahosini berishgan. Mukofotlari Qayta ishlanishi 2019-yil mart oyida Disney kompaniyasi 21st Century Foxni sotib oldi. Oradan bir oy oʻtib 2019-yil aprel oyida Disney oʻzlarining CinemaCon taqdimotida yangi Maze Runner filmlari ishlab chiqilishini tasdiqlagan. 2024-yil may oyida, Maze Runner filmini qayta ishlash rejalashtirilayotgani eʼlon qilindi. Wes Ball prodyuser sifatida qaytib kelishi, Jack Paglen esa ssenarist sifatida chaqirilgan. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Phi%20%28harf%29

Phi (harf)

Dark bu Netflix uchun su'ratga olingan 3 faslli tele serial. Manbalar 2010s establishments in Germany 2017 establishments in Europe 2010s drama television series German television series Netflix original series

https://uz.wikipedia.org/wiki/Katta%20Beshlik

Katta Beshlik

Katta Beshlik, shuningdek, Texnologiya Gigantlari yoki Texnologiya Titanlari nomlari bilan ham tanilgan, dunyodagi eng yirik IT kompaniyalaridir. Katta Beshlik tushunchasi boshqa sohalardagi dominant kompaniyalarni guruhlashga oʻxshaydi. Bu odatda Amerikaning beshta yirik texnologik kompaniyasiga ishora qiladi: Alphabet (Google'ning bosh kompaniyasi), Amazon, Apple, Meta va Microsoft ; yoki Buyuk Yettilik, ular orasida Nvidia va Tesla ham bor. Katta Beshlik shuningdek, Xitoy kompaniyalari, masalan, Baidu, Alibaba, Tencent va Xiaomi'ni ham oʻz ichiga olishi mumkin. Tarix XX asrda IBM va Microsoft IT sanoatini zabt etishdi. Dot-kom pufagi aksariyat Nasdaq Composite fond bozori indeksini yoʻq qilgandan soʻng, omon qolgan texnologik startaplar oʻz bozor ulushlarini kengaytirib, oʻz bozorlarida hukmronlik qilishdi. Katta Beshlik atamasi 2013-yil atrofida paydo boʻla boshladi, aynan ayrim iqtisodchilar tartibga solishning yoʻqligi bozor kuchlarining toʻplanishiga olib kelishi mumkinligini taxmin qilgan paytda. 2016-yilda AQSh saylovlariga Rossiyaning aralashuvi boʻyicha tekshiruvdan soʻng Katta Beshlik atamasi ommalashdi, chunki katta miqdordagi maʼlumotlarga kirish texnologik kompaniyalarga foydalanuvchilariga taʼsir oʻtkazish imkoniyatini berdi. Katta Beshlik tushunchasi 1970-yillarda energetika inqirozidan soʻng eng yirik neft kompaniyalari Katta Neft deb atalganiga va eng yirik sigaret ishlab chiqaruvchilari Kongress tomonidan tartibga solinganida Katta Tamaki deb atalganiga oʻxshaydi. XXI asr boshlarida asosiy ommaviy axborot vositalari kichik miqdordagi korporatsiyalar tomonidan Katta Media yoki Media Gigantlar deb nomlanganiga oʻxshaydi. Katta Beshlik kompaniyalar Amerika kompaniyalari Alphabet (Google) Google onlayn reklamalar (Google Ads), onlayn qidiruv (Google Search), video almashish (YouTube), elektron pochta (Gmail), veb-brauzerlar (Google Chrome), veb xaritalash (Google Maps va Waze) va mobil operatsion tizimlar (Android) va bulutli saqlash (Google Drive) sohalarida yetakchi hisoblanadi. Google Cloud Platform Amazon Web Services va Microsoft Azure'dan keyin uchinchi eng mashhur bulutli hisoblash platformasidir. Google va Meta raqamli reklamalar bozorida duopol sifatida tan olingan. Google oʻz daromadining 82% va asosiy foydasini reklamalardan oladi. Alphabet sunʼiy intellekt, kvant hisoblash va o'z-o'zini boshqaruvchi avtomobillar sohasida dunyo boʻyicha yetakchi hisoblanadi. 2019-yilda Google oʻzining Sycamore protsessori kvant ustunligini qoʻlga kiritganini daʼvo qildi. 2021-yilda Alphabetʼning shoʻba korxonasi Waymo ommaviy robotaksi xizmatini taklif qilgan birinchi kompaniya boʻldi. Alphabet 2020-yil yanvar oyida birinchi marta bozorda 1 trillion dollar kapitalizatsiyaga yetgan. Amazon Amazon Alexa va Amazon Echo bilan Amazon sunʼiy intellektga asoslangan shaxsiy raqamli yordamchilar va aqlli karnaylar (Amazon Echo) sohasida 69% bozor ulushi bilan yetakchilik qilmoqda, undan keyin Google (Google Nest) 25% bozor ulushi bilan ikkinchi oʻrinda turadi. Amazon Web Services 2020-yilda Amazon foydasining 59% ni tashkil etdi va 2014-yildan beri har yili kompaniyaning foydasining yarimidan koʻpini tashkil etmoqda. 2006-yilda Amazon Elastic Compute Cloud (EC2) chiqqandan soʻng, Google Google App Engine (hozir Google Cloud Platform) va Microsoft Windows Azure (hozir Microsoft Azure) ni rivojlantirdi. 2018-yil sentabr oyida va 2020-yil yanvar oyida birinchi marta 1 trillion dollardan oshganidan keyin, Amazon 2020-yil aprel oyida birinchi marta 1 trillion dollardan yuqori yopildi. 2022-yil noyabr oyida Amazon 2020-yildan beri birinchi marta 1 trillion dollardan pastga tushdi va 2022-yil boshidagi 1,7 trillion dollardan 834 milliard dollargacha 51% ga pasaydi. 2023-yil may oyida Amazon aksiyalari yana 1 trillion dollardan yuqori edi. 2024 yil iyun oyida Amazon 2 trillion dollardan oshdi. Apple Apple noutbuklar, smartfonlar va aqlli soatlar kabi iste'mol elektronikasi mahsulotlarini sotadi. Apple mobil operatsion tizimlarda Google bilan duopoliya boʻlib, Appleʼning iOS 27% bozor ulushi va Googleʼning Android 72% bozor ulushiga ega. 2018-yil avgust oyida Apple tarixda birinchi marta 1 trillion dollar kapitalizatsiyaga ega boʻlgan AQSh kompaniyasi boʻldi. 2020-yil avgust oyida Apple tarixda birinchi marta 2 trillion dollar kapitalizatsiyaga ega boʻlgan AQSh kompaniyasi boʻldi. 2022-yil yanvar oyida Apple tarixda birinchi marta 3 trillion dollar kapitalizatsiyaga ega boʻlgan AQSh kompaniyasi boʻldi. 2023-yil yanvar oyida Apple 2 trillion dollardan pastga tushdi. Apple 2023-yil iyun oyida birinchi marta 3 trillion dollardan yuqori yopildi va 2023-yil dekabr oyida yana 3 trillion dollardan yuqori yopildi. Meta Meta Platforms (sobiq Facebook) Facebook ijtimoiy tarmoq xizmatiga, Instagram rasm almashish xizmatiga va WhatsApp tezkor xabar almashish xizmatiga ega. Facebook 2014 yilda Oculus'ni sotib oldi va virtual reallik bozoriga kirdi. 2021-yil iyun oyida birinchi marta 1 trillion dollardan yuqori yopilganidan soʻng, Meta Platforms 2021-yil oxirida 1 trillion dollardan pastga tushdi. 2022-yil fevral oyida Meta Platforms 600 milliard dollardan kamroqqacha pasaydi (AQSh fond bozorida bir kunlik eng katta pasayish rekordini oʻrnatib) va 2022-yil oktyabr oyida 270 milliard dollargacha tushib, AQShning eng qimmat 20 kompaniyasi qatoridan chiqib ketdi. 2024-yil yanvar oyida Meta birja savdosi davomida 1 trillion dollardan oshdi. Microsoft Microsoft operatsion tizimlar (Microsoft Windows), mahsuldorlik uchun dasturlar (Microsoft Office va Microsoft 365) va biznes muloqot dasturlar (Microsoft Teams) bozorida katta ulushni egallaydi. Microsoft ikkinchi eng katta bulutli hisoblash platformasiga (Microsoft Azure) ega va Amazon Web Services'dan keyingi ikkinchi oʻrinda turadi. Microsoft video oʻyin sanoatining eng katta kompaniyalaridan biri hisoblanadi (Microsoft Gaming). 2019-yil aprel oyida Microsoft birinchi marta 1 trillion dollarlik kapitalizatsiyaga erishdi. 2021-yil iyun oyida Microsoft birinchi marta 2 trillion dollardan oshdi va 2021 yil oktyabr oyida qisqa muddat davomida Appleʼdan oʻtib, dunyoning eng qimmat kompaniyasi boʻldi, ammo yil oxirida Appleʼdan keyin 2,5 trillion dollar bilan ikkinchi oʻrinni egalladi. Aksiyalari 2022 yil davomida pasayganidan keyin, Microsoft yil oxirida 2 trillion dollardan pastga tushdi. 2023-yil may oyida Microsoft aksiyalari yana 2 trillion dollardan oshdi. 2024 yil yanvar oyida Microsoft qisqa muddat davomida Appleʼdan oʻtib, AQShning eng qimmat kompaniyasi boʻldi va savdo davomida 3 trillion dollardan oshdi. Nvidia Nvidia – dasturiy taʼminot va chip ishlab chiqaruvchi (fabrikasiz) kompaniya boʻlib, grafik protsessorlar (GPU), maʼlumotlar ilmi va yuqori samaradorlikdagi hisoblash uchun dasturiy interfeyslar (API), shuningdek, mobil hisoblash va avtomobil bozoriga moʻljallangan tizim-chiplar (SoC) ishlab chiqaradi va yetkazib beradi. Nvidia, shuningdek, sunʼiy intellekt (AI) uchun apparat va dasturiy taʼminotning yetakchi yetkazib beruvchisi hisoblanadi. 2020-yillarning boshida Nvidia AI chiplarining yetakchi ishlab chiqaruvchisiga aylandi. 2023-yil may oyida Nvidia savdo soatlarida bozor qiymati 1 trillion dollardan oshdi, va 2023-yil noyabriga kelib 1,2 trillion dollarni tashkil etdi. 2024-yil fevral oyida Nvidia bozor qiymati boʻyicha 1,83 trillion dollardan oshib, Amazon va Alphabet kompaniyalarini ortda qoldirib, Apple va Microsoftʼdan keyin AQShning uchinchi eng qimmat kompaniyasiga aylandi, va keyinroq savdo soatlarida 2 trillion dollardan oshdi. 2024-yil iyun oyida Nvidia bozor qiymati boʻyicha 3 trillion dollardan oshib, AQShning ikkinchi eng qimmat kompaniyasi sifatida Appleʼni ortda qoldirdi, va keyinroq oʻsha oyning oʻzida Microsoftʼdan oʻtib, AQShning eng qimmat kompaniyasiga aylandi. Microsoftʼdan oʻtganidan bir hafta oʻtib, Nvidia bozor qiymatidan 540 milliard dollar yoʻqotdi. Tesla Tesla'ning texnologik kompaniya sifatida tasniflanishi hozirgacha muhokama qilib kelinmoqda. 2022-yilda Fortune Teslaʼni Katta Beshlik (yirik texnologiya kompaniyalari) qatoriga qoʻshdi, va The Washington Post Tesla avtomobillarini iPhone telefonlari bilan taqqosladi. Business Insider esa Tesla avtomobil ishlab chiqaruvchi kompaniya sifatida tasniflanishi kerakligini ta′kidladi. Barron's Tesla texnologik kompaniya ekanligini, biroq IT va avtomobil bozorlaridagi farqlar tufayli u yaxshi texnologiya kompaniya emasligini aytdi. The Wall Street Journal esa ta′minot zanjiri, yarimo′tkazgichlar tanqisligi va elektromobil batareyalari narxi borasida xavotir bildirdi. 2021-yil oktyabr oyida Tesla bozor qiymati boʻyicha 1 trillion dollardan oshdi. 2022-yilda fond bozorining pasayishi davomida Tesla aksiyalari 2021-yil noyabr oyidagi 1,3 trillion dollardan 2022-yil oxiriga kelib 495 milliard dollarga tushib, 73% pasaydi, jumladan, 2022-yil dekabrda 40% kamaydi. Aksiyalar narxi Nasdaq Composite indeksidan ikki barobar koʻproq tushganiga javoban, Tesla bosh direktori Elon Musk xodimlariga „fond bozori jinniliklari“dan xafa boʻlmaslikni maslahat berdi. Boshqa AQSh kompaniyalari Adobe, Netflix, Oracle, Salesforce, Snap, Uber va X kabi kichikroq kompaniyalar oʻzlarining mashhur taʼsiri tufayli baʼzan Big Tech deb ataladi. Osiyo kompaniyalari Xitoyning ikki texnologik kompaniyasi – Alibaba va Tencent 2010-yillarning oxirida dunyodagi eng qimmat oʻnta kompaniya qatoriga kirdi. Smyrnaios 2016-yilda Osiyo texnologiya gigantlari Samsung, Alibaba, Baidu va Tencent Big Tech ta′rifiga kiritilishi mumkinligini taʼkidladi. TikTok ishlab chiqaruvchisi ByteDance va dron ishlab chiqaruvchisi DJI ham Big Tech deb ataladi. Guruhlash Katta To′rtlik 2010-yillarning boshlarida Alphabet, Amazon, Apple va Meta odatda Katta Toʻrtlik deb atalardi. Ularni shuningdek, Toʻrtlik, Toʻrtlik Jamoasi yoki Toʻrt Apokalipsis Otliqlari deb ham atashardi. Facebook 2021-yilda Meta nomiga oʻzgartirilishidan oldin ular GAFA nomi bilan tanilgan edi. Eric Shmidt, Phil Saymon va Scott Galloway Katta Toʻrtlikni jamiyatda ijtimoiy oʻzgarishlar yaratish qobiliyatiga asoslanib bir guruhga jamlagan. Ular milliardlab foydalanuvchilarga xizmat koʻrsatib, foydalanuvchilarning xatti-harakatlariga taʼsir oʻtkazish va ulkan foydalanuvchi maʼlumotlarini nazorat qilish imkoniyatiga ega. Shu sababli ular kuzatuv kapitalizmi deb ataladigan yangi iqtisodiy tartib yaratishda tanqid qilinib kelmoqda. Simon va Gallowayga koʻra, bu ularni Microsoft va IBM kabi boshqa yirik texnologiya kompaniyalaridan ajratib turadi. 2011-yilda Google ijrochi raisi Erik Shmidt Microsoftʼni bu guruhdan chiqarib tashlab, „Microsoft isteʼmolchilar ongida isteʼmolchi inqilobini amalga oshirmayapti“, deb aytgan edi. 2010-yillarning oxirlarida Katta Toʻrtlik atamasi oʻz mashhurligini yoʻqotdi, chunki Microsoft oʻz biznes strategiyasini oʻzgartirdi va bozor qiymatini oshirdi, natijada u Katta Toʻrtlik qatoriga qoʻshilib, Katta Beshlik atamasi paydo boʻldi. Katta Beshlik Alphabet, Amazon, Apple, Meta va Microsoft Katta Beshlik texnologiya kompaniyalari sifatida tanilgan. 2021-yilda Facebook Meta nomiga oʻzgartirilishidan oldin ular GAFAM nomi bilan tanilgan edi. Ular dunyoning eng qimmat ommaviy kompaniyalari qatoriga kiradi. 2020-yilda Katta Beshlik Saudi Aramco’dan keyin dunyoning ikkinchi va oltinchi oʻrinlari orasidagi eng qimmat ommaviy kompaniyalar roʻyxatida joylashgan edi. 2020-yil avgust oyida Katta Beshlik S&P 500 indeksining deyarli toʻrtdan bir qismini tashkil etgan. 2023-yil mart oyida Apple va Microsoft S&P 500 indeksining 13 foizini tashkil etdi. Katta Beshlik dunyoning eng nufuzli ish beruvchilari qatorida turadi. 21-asrda Katta Beshlik texnologiya kompaniyalari tarixan yetakchi boʻlgan yirik neft kompaniyalari BP, Chevron, ExxonMobil va Shell’ning bozor qiymatidan oshib ketdi. 2019-yilda Jeyson Uittaker ularning Comcast, Disney va Warner Bros. Discovery kabi yirik media kompaniyalarini ham 10 barobar ortda qoldirganini aytgan.[113] 2017-yilda Katta Beshlikning umumiy qiymati 3,3 trillion dollardan oshib, Nasdaq 100 indeksining deyarli yarmini tashkil etgan edi. Muhtasham Yettilik 2022-yildan boshlab S&P 500 indeksiga qoʻshgan hissalari asosida Nvidia va Tesla Katta Beshlik safiga qoʻshilib, Muhtasham Yettilik deb nomlangan katta guruhni tashkil etadi. 2023-yilda Muhtasham Yettilik S&P 500 indeksining 24% oʻsishining deyarli uchdan ikki qismiga sabab boʻldi. Guruh 107% investitsiya daromadini qayd etdi, bu esa tahlilchilar tomonidan sunʼiy intellektning rivojlanishi va Federal Zaxira foiz stavkalarining pasayishi kutilganligi bilan izohlandi. 2024-yil yanvar oyida guruh S&P 500 indeksining bozor qiymatining 29 foizini tashkil etdi. 2024-yil fevral oyida Muhtasham Yettilikning umumiy bahosi misli koʻrilmagan 13 trillion dollarga yaqinlashganida, Deutsche Bank Muhtasham Yettilikni dunyodagi ikkinchi yirik fond bozoriga tenglashtirdi. 2024-yil fevral oyida Muhtasham Yettilik texnologiya kompaniyalarining umumiy bozor qiymati G20 davlatlari ichida Xitoy, Yaponiya va AQShdan tashqari barcha davlatlarning umumiy kompaniya qiymatidan oshib ketdi. 2024-yil ikkinchi choragining oxirida Muhtasham Yettilik S&P 500 indeksining bozor qiymatining 31 foizini tashkil etdi. Baʼzi tahlilchilar haddan tashqari konsentratsiya bozor inqiroziga, masalan, dot-kom pufagi yoki hatto 1929-yildagi Wall Street inqiroziga olib kelishi mumkinligi haqida xavotir bildirdilar. Boshqalar esa Muhtasham Yettilik kapital indeks fondlariga oqib tushgani uchun boshqa aksiyalardan yuqori daromad keltirishni davom ettirish mumkinligiga ishonadilar. Qisqartmalar FANG, FAANG, GAFA, GAFAM, MAMAA kabi qisqartmalar Katta Beshlik kompaniyalariga nisbatan qoʻllanib kelinmoqda. Googleʼning bosh kompaniyasi boʻlgan Alphabet bu qisqartmalarda G harfi bilan, Facebook nomini Metaʼga oʻzgartirgandan soʻng esa F harfi bilan ifodalangan bo′lishi mumkin. FANG qisqartmasi 2013-yilda CNBC telekanalining Mad Money dasturi boshlovchisi Jim Cramer tomonidan Facebook, Amazon, Netflix va Googleʼni ifodalash uchun kiritilgan. Cramer bu kompaniyalarni „oʻz bozorlarida toʻliq hukmron“ deb atagan. RealMoney.com saytida Cramerning hamkasbi Bob Langning soʻzlariga koʻra, Cramer bu kompaniyalarni ayiq bozoridan „tishlab olishga“ tayyor ekanligini aytib, qisqartmaga ikki maʼno yuklagan. Cramer 2017-yilda FANG qisqartmasiga Appleʼni qoʻshib, FAANG deb oʻzgartirdi, chunki Appleʼning daromadi uni Fortune 50 kompaniyalariga nomzod qildi. Facebook 2021-yil oktyabr oyida Meta Platforms’ga aylangandan va Google 2015-yilda Alphabet holding kompaniyasini yaratganidan soʻng, Kramer FAANG qisqartmasini MAMAA ga oʻzgartirishni taklif qildi, Netflix oʻrniga Microsoftʼni qoʻshdi, chunki Netflix’ning qiymati boshqa kompaniyalardan ortda qolgan edi. Microsoft bilan birgalikda bu kompaniyalar har biri $900 milliarddan oshgan qiymatga ega edi, Netflix esa $310 milliardga teng edi. 2021-yil noyabr oyida The Motley Fool Microsoft, Apple, Netflix, Alphabet, Meta, Amazon, Nvidia va Adobeʼni ifodalovchi MANAMANA (1968-yilgi „Mah Nà Mah Nà“ qoʻshigʻiga ishora) qisqartmasini taklif qildi. Xalqaro miqyosda Baidu, Alibaba, Tencent va Xiaomi, BATX deb ataluvchi kompaniyalar, koʻpincha Xitoyning Katta Texnologiya kompaniyalariga raqobatchi sifatida qaraladi. Futurist Amy Webb Katta Beshlik, IBM, Alibaba, Baidu va Tencentning birlashmasini „G-MAFIA BAT“ deb atagan. References Qo′shimcha havolalar How Amazon, Apple, Facebook and Google manipulate our emotions – Scott Galloway at TED Texnologiya Texnologik kompaniyalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Mirzakarim%20Norbekov

Mirzakarim Norbekov

Mirzakarim Norbekov (1957-yil 17-noyabr, Oʻsmat, Baxmal tumani, Jizzax viloyati, OʻzSSR) — oʻzbek tabibi. Hayoti Mirzakarim Norbekov Sanaqulovich 1957-yil 17-noyabrda Jizzax viloyati Baxmal tumani Oʻsmat shaharchasida tugʻilgan. Otasi Sanakul Norboyevich Norbekov, Michurin sovxozining bosh buxgalteri, onasi Jumagul Norbekova esa uy bekasi boʻlgan. Ularning 7 farzandi bor boʻlgan. 1975-yilda armiyaga borgan. Mirzakarim u yerdagi janjal tufayli nogiron boʻlib qoladi. Bundan keyin u Sayyid Muhammad Hasan bilan uchrashib qoladi va uni daʼvolaydi. Shu sababdan Mirzakarim unga shogirt tushib, sharq tabobatini oʻrganishni boshlaydi. 1982–1990-yilllarda Andijon paxtachilik institutida (hozirgi Andijon qishloq xoʻjaligi va agrotexnologiyalar instituti) „Agronomiya“ mutaxassisligi boʻyicha tahsil oladi. Talabalik paytida mustaqil ravishda karate bilan shugʻullanib, qora belbogʻ sohibiga aylanadi va shu sport turi boʻyicha murabbiy sifatida faoliyat yuritadi. U faqat jismonan emas, balki maʼnan kamol topishiga ham ahamiyat beradi va tabobatni oʻrganishda davom etadi. Institutni bitirgandan keyin u oʻzining davolash tizimini yaratib, Oʻzbekistonda qoʻllashni boshlaydi va u tez ommalashadi. Soʻng u Rossiyada ham qoʻllash uchun 1990-yillarning boshlarida Moskvaga boradi. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Vidin%20provinsiyasi

Vidin provinsiyasi

Vidin viloyati () – Bolgariyaning eng shimoli-gʻarbiy viloyati. Gʻarbda Serbiya, shimoli-sharqda Ruminiya bilan chegaradosh. Uning maʼmuriy markazi Dunay daryosi boʻyidagi Vidin shahridir. Vidin viloyati 11 ta munitsipalitetga boʻlingan. 2023-yil holatiga koʻra, viloyat aholisi 72,754 kishidan iborat boʻlgan. Koʻplab qal’alarning qoldiqlari saqlanib qolgan. Jumladan, Usmonlilar bosqini davridagi Bolgariyaning soʻnggi qal’alaridan biri boʻlgan Baba Vida va Belogradchik qal’asi ham vayrona holatda saqlangan. Munitsipalitetlari Vidin viloyati 11 ta munitsipalitetdan tashkil topgan (birlik shakli: obщina, obshtina – koʻplik shakli: obщini, obshtini). Quyidagi jadvalda har bir munitsipalitetning lotin va kirill alifbosida yozilgan nomlari, asosiy shahar (qalin harf bilan) yoki qishloq nomi hamda har bir hududning 2009-yil dekabr holatiga koʻra aholi soni koʻrsatilgan. Geografiyasi Vidin provinsiyasi Dunay tekisligi va Staraplaninaning eng gʻarbiy qismlarini oʻz ichiga oladi. Dunay esa Ruminiya bilan chegarani tashkil etadi. Staraplaninaning yon bagʻirlari zich oʻrmonlar, yam-yashil oʻtloqlar bilan qoplangan. Shuningdek, bu yerda Belogradchik qoyalari ham mavjud. Serbiya bilan chegarada 80 ga yaqin gʻorlar joylashgan boʻlib, ularning eng mashhuri Magura gʻoridir. U miloddan avvalgi 10 000 yillarda chizilgan gʻor rasmlari bilan mashhur. Gʻorga yaqin joyda koʻl ham bor. Demografiyasi 2001-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Vidin provinsiyasida 130 074 nafar kishi istiqomat qilgan. Shundan erkaklar, esa ayollardir. 2009-yil oxirida Bolgariya Milliy Statistika Instituti tomonidan Vidin provinsiyasining aholi soni eʼlon qilingan. Unga koʻra, hududdagi aholisi soni 108 067 kishini tashkil etgan. Maʼlumotlarda aholining qismi 60 yoshdan oshganlar ekanligi qayd etilgan. Vidin Bulgariyadagi eng qadimiy provinsiyalardan biri boʻlib, 2016-yil oxirida aholisining 28,9 foizi 65 yosh va undan kattalardan tashkil topganligi aniqlangan. Shahar va qishloqda yashovchi qariyalar ulushi oʻrtasida katta farq bor: shaharlarda aholining 21,1 foizi 65 yosh va undan katta boʻlsa, qishloq joylarda bu koʻrsatkich 42,8 foizni tashkil qiladi. 15 yoshgacha boʻlgan bolalar ulushi shaharlarda 13,5%, qishloqlarda esa atigi 9,8% ni tashkil etadi. Etnik tarkibi Jami aholi soni (2011-yil holatiga koʻra): 101 018 Etnik guruhlar (2011-yil holatiga koʻra): qaysi etnik guruhga mansub ekanligi aniq boʻlgan aholi: 95 126 kishi Bolgarlar: 86 802 (91,25%) Ruminlar: 7 282 (7,66%) Boshqalar: 1 042 (1,10%) Diniy takib 2001-yilgi aholini roʻyxatga olish holatiga koʻra, viloyatdagi aholining diniy mansubligi quyidagicha: Shaharchalar va qishloqlar Qalin harflar bilan yozilgan joy nomlari shaharcha maqomiga ega (bolgar tilida: град, grad sifatida transliteratsiya qilinadi). Boshqa aholi punktlari esa qishloq maqomiga ega (bolgar tilida: село, transliteratsiya selo). Joy nomlari lotin alifbosiga transliteratsiya qilingan, keyin qavs ichida bolgar tilida kirill alifbosi bilan asl nomi (Bolgariya Vikipediyasidagi tegishli maqolaga havola) berilgan. Belogradchik munitsipaliteti Belogradchik munitsipalitetida bitta shahar (qalin harflar bilan yozilgan) va 17 ta qishloq mavjud: Boynitsa munitsipaliteti Boynitsa munitsipalitetida 9 ta qishloq mavjud: Bregova munitsipaliteti Bregovo munitsipalitetida bitta shahar (qalin harflar bilan yozilgan) va 9 ta qishloq mavjud: Vidin munitsipaliteti Vidin munitsipalitetida ikkita shahar (qalin harflar bilan yozilgan) va 33 ta qishloq mavjud: Gramada munitsipaliteti Gramada munitsipalitetida bitta shahar (qalin harflar bilan yozilgan) va 7 ta qishloq mavjud: Dimovo munitsipaliteti Dimovo munitsipalitetida bitta shahar (qalin harflar bilan yozilgan) va 22 ta qishloq mavjud Kula munitsipaliteti Kula munitsipalitetida bitta shaharcha (qalin harflar bilan yozilgan) va 8 ta qishloq mavjud: Makresh munitsipaliteti Makresh munitsipalitetida 7 ta qishloq mavjud: Novo selo munitsipaliteti Novo Selo munitsipalitetida 5 ta qishloq mavjud: Rujintsi munitsipaliteti Rujintsi munitsipalitetida 10 ta qishloq mavjud: Chuprene munitsipaliteti Chuprene munitsipalitetida 9 ta qishloq mavjud: Yana qarang Bolgariya provinsiyalari Vidin provinsiyasidagi qishloqlar roʻyxati Manbalar Havolalar Rasmiy sayt Bolgariya viloyatlari Vidin provinsiyasi

https://uz.wikipedia.org/wiki/Formosa%20provinsiyasi

Formosa provinsiyasi

Formosa provinsiyasi () Argentinaning shimoli-sharqidagi provinsiya boʻlib, Gran Chako mintaqasi tarkibiga kiradi. Formosa shimoli-sharqdan Paragvayning Asunson shahri bilan chegaradosh. Janubi-gʻarbiy tomondan Chaco va Salta provinsiyalari bilan chegaralanadi. Etimologiyasi Provinsiya nomi ispancha fermosa (hozirda bu soʻz „hermosa“ shaklida ishlatilmoqda) soʻzidan kelib chiqqan. „Hermosa“ ispan tilida „chiroyli“ degan maʼnoni anglatadi. Vuelta Fermosa yoki Vuelta la Formosa nomlari XVI asrda ispan dengizchilari tomonidan Paragvay daryosi yonidagi hududni tasvirlash uchun ishlatilgan. Tarixi Bu yerlarning tub aholisi qatoriga pilaga, wichi va toba qabilalari kiradi, ularning tillari viloyatda hali ham qoʻllanadi. Sebastian Cabot va Diego Garcia de Moguer ilk marotaba XVI asr boshlarida Peru vitsa qirolligidan Asunsongacha boʻlgan yoʻlni topishga urinib, hududni oʻrganishgan. Pilcomayo va Bermejo daryolari juda sayoz boʻlganligi sababli, Asunson boʻylab yoʻl oʻrnatishlar toʻxtatilgan. Hududdagi birinchi Yevropa aholi punkti, Concepcion del Bermejo 1585-yilda tashkil etilgan. 1810-yillarda Argentina va Paragvay davlatlarining mustaqilligi rasman eʼlon qilinganidan soʻng, bu hudud ikki davlat oʻrtasida tortishuv ostida qolgan. Bu masala Uch Ittifoq urushi (1865—1870)gacha hal boʻlmadi. 1879-yilda qoʻmondon Luis Jorge Fontana Formosa aholi punktiga asos solib, chekka hududni milliy eʼtiborga olgan holda, 1884-yilda hududiy maqomini tiklashga yordam bergan. Formosada 1914-yilda 20,000 dan ziyod aholi istiqomat qilgan. Biroq, 1955-yilda prezident Juan Peron tomonidan viloyat maqomini olganida, aholi koʻrsatkichi 150,000 mingga yetgan. 1947-yilda Argentina Jandarmeriyasi koʻchmanchi amerikaliklar qabilasining Rincon Bomba qirgʻinidan soʻng, prezident Peron viloyatda yer islohoti dasturini boshlagan. 1955-yilga kelib, 4,000 ga yaqin yer uchastkalari tashkil etilgan. Nisbatan barqaror boʻlsa-da, asta-sekin oʻsishda davom etayotgan National University of the Northeastning Formosa binosi 1988-yilda, National University of Formosa sifatida barpo etilgan. Geografiyasi Tekisliklar 26° 22°30' janubiy va 57°30' 62°25' gʻarbiy koordinatalarda, Berjamo va Pilcomayo daryolari oraligʻida joylashgan. Tekisliklar tufayli, daryo oʻzanlari turgʻun emas va lagunalar soʻrilib, qayta paydo boʻladi. Iqlimi Oʻrtacha yillik harorat 21 °C; yoz faslida 45 °C gacha koʻtarilishi mumkin. Tropik ob-havo sharqda yillik yomgʻir (yiliga 1000 mm) bilan tavsiflanadi, mamlakatning qolgan qismida qish quruqroq (80 mm). Namlikning oʻzgarib turishi oʻrmon oʻsimliklari rivojlanishiga hamda Chaqueño oʻrmonining kengayishiga yordam beradi. Salta provinsiyasi bilan chegara Impenetrable deb nomlanadi. Formosadagi qoʻriqlanadigan hududlar – Rio Pilcomayo Milliy Bogʻi va Formasa milliy qoʻriqxonasi. Oʻsimlik dunyosi Argentinaning shimolida joylashgan Formosa provinsiyasi oʻzining fauna xilma-xilligi bilan mashhur. Mintaqaning botqoq yerlari, oʻrmonlari, oʻtloqlari va daryolarini oʻz ichiga olgan xilma-xil ekotizimi hayvonlar uchun keng yashash hududlarini taʼminlaydi. Formosa katta oʻsimlik dunyosiga ega, bu keng atrof-muhitning ekologik muvozanatini saqlashda muhim rol oʻynaydi. Ammo, Formosaning mahalliy hayvonlari inson faoliyati natijasida sezilarli darajada kamayib ketmoqda. Bir vaqtlar oʻrmonlar va changalzorlarda keng tarqalgan yaguareteʼlar son jihatdan qisqarib bormoqda. Bu hududda boshqa felidlar, masalan, pumalar va mushuk turlari yashaydi. Nam oʻrmon hududlari tapirlar va maymunlar uchun makon hisoblanib, ular orasida karaya deb nomlanuvchi oʻziga xos maymun ajralib turadi. Formosadagi qushlar va sudralib yuruvchilar Argentinaning boshqa provinsiyalaridagilar bilan oʻxshashliklarga ega. Sut emizuvchilari Formosa provinsiyasida haligacha katta-kichik mushuksimonlar, jumladan, yaguar, puma, otselot, togʻ mushugi va pampa mushuklari kabilarni uchratish mumkin. Oʻtli hududlarda, „aguara0guazu“ nomi bilan mashhur boʻri mavjud boʻlib, hozirda ushbu turning soni kamayib ketmoqda. Ochiq va toza joylarda, armadillolar (Amerika hasharotxoʻrlari), jumladan, mulita, ulkan armadillo, matako va peludolar uchraydi. Formasadagi boshqa koʻplab hayvonlarga koatislar, tapirlar, korzeula nomi bilan tanilgan kichkina bugʻular, tulkilar, sassiqqoʻzanlar, vizkacha (yovvoyi quyon), ariq sichqonlari, maymunlar yoki karayalar, hamda boshqa turli kemiruvchilarga boy. Giant Anteater Southern Tamandua Marsh Deer Gray brocket Collared Peccary White-lipped Peccary Maned Wolf Crab-eating Fox Pampas Fox Jaguar Puma Jaguarundi Geoffroy's Cat Tayra (Eira barbara) Neotropical Otter Crab-eating Raccoon South American Coati Screaming Hairy Armadillo Southern Three-banded Armadillo Nine-banded Armadillo Common tapeti South American Tapir Azara's Night Monkey Black Howler Monkey Capybara Chacoan Mara Brazilian Guinea Pig Qushlari Formosa hududining asosiy qismidagi ekotizimning yaxshiligi sababli, tabiat ixlosmandlari tomonidan xush koʻriladigan joylardan biri ham hisoblanadi. Hudud oʻzining turli-tuman qushlari bilan ham mashhur boʻlib, sayohat davomida ularning koʻplab turlarini kuzatish mumkin. Provinsiyada baliqchi qushlar kabi suvda yashovchilar hamda quruqlikdagi qushlardan kaklikning bir nechta turlarini uchratish mumkin. Qushlarning boshqa mashhur turlariga Tokan (qora katta tumshuqli qushlar), janubiy qizqushlar, tojli karakaralar, qarğalar, karakaralar, ola qarğalar, qizilishtonlar, kòktòrğaylar, har xildagi kabutarlar va òrdaklar, guanalar, dinozavr qushlar, òchoq qushlar, pashshaxòrlar, ukkilar, sutaklar, donsevarlar, oqqushlar va qoshiqtumshuqlar kiradi. Daryoga yaqin joylarida, ayniqsa Parana daryosi bòylab, oddiy uzun dumli tòtilar, sariq ola-bula tòtilar va kòk ola-bula tòtilar juda kòp. Aytilishicha, Argentina qush turlarining yarimi yaʼni, butun mamlakatdagi 1020 turdan 367 turi Formosada topilgan. Hududda yashovchi qushlarning baʼzi turlari: Rhea Southern Screamer Red-and-green Macaw Brazilian Teal Glittering-bellied_emerald Black-throated Mango Andean Flamingo White-barred Piculet Toco Toucan Ringed Kingfisher Scarlet Macaw Sudralib yuruvchilar Formosa turli xil sudraluvchilarga boy boʻlib, ularning har biri oʻziga xos xususiyatlarga va xavf darajasiga ega. Ular orasida lampalagua, false yarará, yarará yoki cross ilonlari va coral ilonlari mavjud. Ular orasida cross va coral juda zaharli hisoblanadi. Chako mintaqasida ushbu zaharli ilonlar bilan birga overas va coloradas kaltakesaklariqurlik toshbaqalari ham yashaydi. Faunada topilgan sudralib yuruvchilar: Yacare caiman Broad-snouted caiman Yellow anaconda Boa constrictor Argentinian rainbow boa Micrurus altirostris South American rattlesnake Crossed pit viper Ameiva Scorpion mud turtle Aholisi 2022-yilgi Argentina aholini hisobga olish statistikasiga koʻra Formosa provinsiyasi 606,941 kishini tashkil etadi. Iqtisodi Farmosa uzoq va noqulay geografiyasi hamda iqlimi sabab uzoq muddatdan beri Argentinaning eng qashshoq qishloqlaridan biri hisoblanadi. Uning iqtisodiyoti 2006-yil hisobiga koʻra jami 2.082 milliard dollarni tashkil etib, jon boshiga 4,278 dollardan toʻgʻri keladi. Farmosaning iqtisodi rivojlanish boʻyicha Argentinada uchinchi eng kichik hamda ikkinchi eng kam rivojlangan provinsiya hisoblanadi. Ishlab chiqarish tomonlama rivojlanmagan Formosaning iqtisodi, asosan qora mol va qishloq xoʻjaligi asoslangan. Patino, Pilagas hamda Pilcomayo hududlari qishloq xoʻjaligining asosiy markazlari hisoblanadi. Formosada qora mollar soni 1.5 milliondan ortiq boʻlib qishloq xoʻjaligining asosiy qismini tashkil qiladi. Argentinaning boshqa joylarida boʻlgani kabi, Formosa provinsiyasida ham qishloq xoʻjaligi (10%) boshqa sohalardan ortda qolmoqda. Paxta yetishtirish 1970-yillarning oxirida 100,000 tonnadan ortiq boʻlgan. 1990-yillarning oxiriga kelib xalqaro narxning pasayishi hamda belgilangan valyuta kursi tufayli 10,000 tonnaga tushib ketgan. 2001-yilgi inqirozdan keyin ishlab chiqarish biroz jonlanib, 2004-yilda yiliga 50,000 tonnaga yetgan. Paxta ekilgan yerlarning 70 foizdan koʻprogʻi kichik oilaviy fermalarga tegishli. Bu yerlar oʻrtacha 10 gektardan kichikroq. Paxta yetishtiruvi qishloq xoʻjalik boyligining yarmini tashkil etadi. Ikkinchi oʻrinda makkajoʻxori yetishtiruvi 55,000 tonnani tashkil qilsa, soya yetishtirish yiliga 25,000 tonnani qayd etadi. 2001-yilgi inqirozdan soʻng provinsiyada qishloq xoʻjaligi biroz jonlangan. Bananning asosiy qismi ichki isteʼmol uchun yetishtirilib, yiliga 70,000 tonna barqaror hosil beradi. Sitrus mevalari (asosan greypfrut) va sharbat ishlab chiqarish, eksport uchun tez sur’atlar bilan oʻsib bormoqda. Sitrus mevalar 1,200 gektar maydonga ekilgan boʻlib, ulardan yiliga taxminan 15,000 tonna hosil olinadi. Boshqa qishloq xoʻjaligi mahsulotlari qatorida asal (273 tonna) va undan ishlab chiqarilgan mahsulotlar, yogʻoch (140,000 tonna) va toʻqimachilik sanoati (paxta, charm) mahsulotlari mavjud. Turizm infratuzilmasi deyarli rivojlanmagan. Qiziqarli joylar orasiga Formosa shahri, Río Pilcomayo milliy bogʻi, Bañado La Estrella, Laguna Yema, Herradura shaharchasi va Misión Laishí kiradi. Boshqaruv tizimi Provinsiya hukumati uch qismga boʻlingan: Gubernator boshchiligidagi ijro etuvchi hokimiyat; qonun chiqaruvchi hokimiyat va oliy sud boshchiligidagi sud tizimi. Formosa provinsiyasi Konstitutsiyasi provinsiyaning bosh qonuni hisoblanadi. Argentina federal politsiyasi mamlakatdagi huquqni muhofaza qiluvchi tashkilot hisoblanadi. Bunga qoʻshimcha tarzda Formosa provinsiyasi politsiyasi ham hududda faoliyat olib boradi. Siyosiy boʻlinishi Provinsiya 9 ta departamentdan iborat: Provinsiya madhiyasi Provinsiya madhiyasi „Himno Marcha Formosa“ deb nomlangan. Mazkur madhiya ilk marta 1955-yil 8-aprelda kuylangan. 1964-yilda uning yakuniy aranjirovkasi amalga oshirilgan. 1988-yil 21-iyuldagi 1471-sonli qarorda boshlangʻich, oʻrta va oliy oʻquv yurtlarida madhiya kuylanishi belgilab qoʻyilgan. Manbalar Argentina provinsiyalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADo%20Negro%20provinsiyasi

Río Negro provinsiyasi

Río Negro (, Qora daryo) — Argentina Respublikasi provinsiyasi, Patagoniya hududining shimoliy qismida joylashgan. Qoʻshni provinsiyalariga janubdan soat yoʻnalishi boʻyicha Chubut, Neuquén, Mendoza, La Pampa va Buenos-Ayreslar kiradi. Sharqiy qismida Atlantika okeani joylashgan. Río Negro provinsiyasining markazi Viedma shahri boʻlib, hudud Atlantika okeanining sharqiy chekkasida, xuddi shu provinsiya nomi bilan ataluvchi daryoga (Rio-negro) yaqin joyda joylashgan boʻlsa, eng katta shahri Bariloche uzoq gʻarbdagi And togʻ etaklarida joylashgan. Provinsiyaning boshqa muhim shaharlariga General Roca va Cipollettilar kiradi. Tarixi Ferdinand Magellan 1520-yilda provinsiya qirgʻoqlariga tashrif buyurgan ilk yevropalik tadqiqotchi boʻlgan. Italiyalik ruhoniy Nicolás Mascardi 1670-yilda And togʻlari etagida joylashgan Nahuel Huapi koʻli boʻyida iyezuitlarning Nuestra Señora de Nahuel Huapi missiyasiga asos solgan. Río Negro provinsiyasi dastlab Argentinaning Patagoniya deb nomlanuvchi hududining bir qismi (1878-yilda Gobernación de la Patagonia) hisoblangan. 1884-yilda Territorio Nacional del Río Negro hududi tarkibiga kiritilgan boʻlib, general Lorenzo Vintter uning birinchi gubernatori etib tayinlangan. 1957-yilga kelib, Río Negro provinsiya maqomini olgan, uning birinchi viloyat gubernatori Radikal fuqarolik ittifoqi (UCR) vakili Edgardo Castello boʻlgan. Geografiyasi Río Negro Argentinaning Patagoniya hududi tarkibiga kiruvchi 6 ta provinsiyalardan biri hisoblanadi. Provinsiya shimoldan Rio-kolorado daryosi bilan chegaradosh boʻlib, hududni La Pampa provinsiyasidan, sharqda Atlantika okeani, gʻarbda And togʻlari va Limay daryolaridan ajratib turadi (Neuquén provinsiyasi bilan tabiiy chegara boʻlib xizmat qiladi). 42-parallel janubiy kenglik doirasi viloyatning janubiy chegarasini bildiradi. Maydoni boʻlib, hududi boʻyicha toʻrtinchi oʻrinda turadi. Iqlimi Provinsiya iqlimi past balandliklarda moʻtadil, baland And togʻlari choʻqqilarida esa juda sovuq hisoblanadi. Harorati Provinsiyaning sharqiy qismidagi dengiz oqimlari va gʻarbiy hududlaridagi balandliklar tufayli oʻrtacha yillik harorati provinsiyaning hududiy kengligiga nisbatan past. Oʻrtacha yillik harorat balandlik va hududning dengiz bilan orasidagi masofaga qarab oʻzgarishi mumkin. Provinsiyaning shimoliy qismlari eng issiq hududlar boʻlib, yillik oʻrtacha harorat dan yuqori, eng sovuq hududlari esa Cordillerada joylashgan boʻlib, oʻrtacha yillik harorat darajadan past boʻladi. Eng yuqori choʻqqilarida oʻrtacha yillik harorat 0 °C dan past. Garchi yanvar oyining oʻrtacha harorati 20 dan 24 °C (68.0 dan 75.2 °F) gacha boʻlsa-da, yozgi harorat dan oshishi mumkin. Bundan farqli oʻlaroq, And mintaqasida yoz fasli yumshoqroq, yanvar oyining oʻrtacha harorati balandlikka qarab daraja yoki undan kam boʻlishi mumkin. Iyul oyida oʻrtacha harorat shimoliy sohilda 7 – 8 °C (44.6 to 46.4 °F) dan markaziy platoga qarab 2 – 3 °C (35.6 to 37.4 °F) gacha oʻzgarib boradi. Namligi va yogʻingarchiligi Markaziy tepalikda namlik va yogʻingarchilik past boʻlib, oʻrtacha namlik 50 % ni tashkil etadi. Qirgʻoqqa yaqin hududlarda esa namlik baland boʻlib, oʻrtacha 60 % ni tashkil qiladi. Andean tumanida eng baland namlik kuzatilganda yillik namlik hududdagi sovuq harorat tufayli 65 % ga koʻtariladi. Barcha hududlarda namlik yoz oylarida pastroq, qishda esa yuqori boʻladi. And togʻlari Tinch okeanidan keluvchi namlikning katta qismini toʻsib qoʻyadi, natijada bu uning gʻarbiy qiyaliklarida katta yogʻingarchiliklarning kelib chiqishiga sabab boʻladi. Shuningdek, provinsiyaning katta qismi quruq boʻlib, oʻrtacha yillik miqdordagi yogʻingarchilik taxminan 200 millimetrni (8 dyum) tashkil etadi. Qirgʻoqboʻyi hududlar va provinsiyaning shimoliy hududlarida nisbatan koʻproq yogʻingarchilik kuzatiladi va bu yiliga oʻrtacha 300 millimetni tashkil etishi mumkin. Yogʻingarchilikning katta qismi Andean tumanida kuzatiladi va oʻrtacha yillik hisobda 200 millimetrdan 1000 millimetrgacha (8 dyumdan 39 dyumgacha) boradi. Shu sababdan yogʻingarchilik gradienti kuchli boʻlib, gʻarbga tomon kengayib boradi. Baʼzi hududlarda yogʻingarchilik yiliga 3000 millimetrgacha (118 dyum) koʻtarilishi mumkin. Andean tumanining katta qismi Oʻrta yer dengizidagi yogʻingarchilikning tarqalishiga koʻra Markaziy Chili iqlimiga oʻxshashligi bilan sifatlanadi va yogʻingarchilikning katta qismi qish oylarida kuzatiladi. Yoz oylarida esa, asosan, quruq harorat kuzatiladi. Shamoli va yorugʻligi Provinsiya iqlimining asosiy xususiyatlaridan biri hududda kuzatiladigan kuchli shamol hisoblanadi. Yoz kunlari qishga nisbatan shamolliroq boʻladi. Shamol asosan gʻarb, shimoli-gʻarbiy va janubi-gʻarbiy tomondan esadi. Sohildan 10 km uzoqlikkacha boʻlgan hududlar boʻylab gʻarbdan esadigan shamollar kuchsiz boʻladi, bu vaqtda sharqiy tomondan dengiz shamoli esadi. Provinsiyaning eng baland hududida shamol koʻp essa, shimoliy hududda shamol tezligi ancha past hisoblanadi. Provinsiyaning shimolidan tashqari barcha hududlarida shamolning oʻrtacha tezligi sekundiga 4 metrni (13 ft/s) tashkil qiladi. Provinsiyaning turli hududlarida bulutli ob-havo ham turlicha. Masalan, Andean tumanida bulut 60 % ni tashkil qilsa, qirgʻoqboʻyi hududlarda 40 % bulutli ob-havo kuzatiladi. Shuning uchun Andean provinsiyadagi eng bulutli tuman hisoblanadi. Quyosh nuri tushishining odatiy vaqti 10–11 soatni tashkil qiladi. Yanvar oyida bulut nisbatan kamroq hududlarda quyosh nuri tushish vaqti odatdagi vaqtdan 5 soatga, iyul oyida esa bulutli hududlarda odatdagi vaqtdan 3 soatga qisqaradi. Demografiyasi 2010-yilgi roʻyxatga olish (INDEC) maʼlumotlariga koʻra, provinsiyada 638 645 nafar inson istiqomat qilgan, ulardan 316 774 nafari erkak va 321 871 nafari ayol. Provinsiyada yashovchi aholi soni Argentina umumiy aholi sonining 1.6 % ini tashkil qiladi. 2001-yilgi maʼlumotlar bilan solishtirganda hududda 552 822 nafar aholi istiqomat qilgan, shunga koʻra 2010-yilga kelib provinsiya aholisi 15.5 % ga oʻsgan. Río Negro Patagonia hududidagi eng koʻp aholi istiqomat qiladigan provinsiya hisoblanadi. Hududdagi aholi soni Patagonianing boshqa provinsiyalari umumiy sonidan 30.4 % ga koʻproq hisoblanadi. Provinsiya tub aholisini 4 xil guruh tashkil qilgan. Ular Tehuekche, Puelche, Pehuenche va Mapuchelardir. Provinsiyaning hozirgi aholisini Mapucheslar tashkil qiladi, qolgan millat vakillari Patagonia hududining boshqa provinsiyalarida faqat kam sonlardagina qolgan. Hozirgi kunda Mapucheslar Río Negroning janubiy qismida istiqomat qiladi. Biroq oʻtmishda ular Pehuencheslarning bir qismi bilan provinsiyaning gʻarbiy hududida yashagan.Hozirgi kunda Mapucheslar Río Negroning janubiy qismida yashasa, bundan oldin Pehuencheslarning bir qismi bilan birgalikda provinsiyaning gʻarbiy hududida istiqomat qilgan.Tehuelchelar koʻchmanchi xalq boʻlib, provinsiya dashtlarida ovchilik bilan shugʻullangan.Shuningdek, Puelcheslar ham koʻchmanchi xalq boʻlib, Nahuel Huapi koʻlining shimoliy qismida va And togʻlari atrofidagi oʻrmonlarda yashab, ovchilik va baliqchilik bilan kun kechirgan. Mapucheslar mintaqaga 1880-yildan oldin Chilidan kela boshlashgan, bu esa ularning oʻz madaniyatlarini boshqa mahalliy xalqqa singdirishiga sabab boʻlgan. Mapuchelar dastlab oʻtroq xalq boʻlgan va dehqonchilik bilan shugʻullangan, biroq keyinchalik otlardan foydalana boshlashganidan soʻng, koʻchmanchi xalq sifatida provinsiyaga kelishgan. XIX asrning oxiri va XX asrning boshlaridan boshlab provinsiyaga Chili, Italiya, Ispaniya, Germaniya va Buyuk Britaniyadan muhojirlar kela boshlagan. Hukumati Provinsiya hukumati, asosan, 3 ta tarmoqqa boʻlingan. Ular Vazirlar Mahkamasini tayinlovchi xalq tomonidan saylangan gubernator boshchiligidagi ijro etuvchi hokimiyat, qonun chiqaruvchi hokimiyat va Oliy sud tomonidan boshqariladigan sud hokimiyati. 2019-yil dekabr oyidan boshlab, Alberto Weretilneck muddati tugaganligi sababli nafaqaga chiqqanidan soʻng, Arabela Carreras viloyat gubernatori etib tayinlangan. Arabela Carreras viloyatga gubernator etib saylangan birinchi ayol hisoblanadi. Río-Negro provinsiyasi konstitutsiyasi provinsiyaning rasmiy qonunidir. Argentinada eng muhim huquqni muhofaza qiluvchi tashkilot Argentina Federal politsiyasidir, biroq qoʻshimcha ishlar Río-Negro provinsiyasi politsiyasi tomonidan ham amalga oshiriladi. Siyosiy boʻlinishi Provinsiya 13 ta departamentga boʻlingan: Adolfo Alsina Departamenti (Viedma) Avellaneda departamenti (Choele Choel) Bariloche departamenti (San-Carlos de Bariloche) Konesa departamenti (Umumiy Konesa) El Cuy Departamenti (El Cuy) General Roca departamenti (General Roca) 9 de Julio departamenti (Sierra Colorada) Ñorquinco Departamenti (Ñorquincó) Pichi Mahuida departamenti (Rio Colorado) Pilcaniyeu Departamenti (Pilcaniyeu) San-Antonio departamenti (San Antonio Oeste) Valxeta departamenti (Valxeta) 25 de Mayo departamenti (Maquinchao) Departament nomlari uchun manba. Iqtisodiyoti Argentinaning toʻqqizinchi eng yirik provinsiyalaridan biri boʻlgan Río Negroning iqtisodiyoti diversifikatsiyalangan xizmatlarga asoslangan boʻlib, qishloq xoʻjaligi va yengil ishlab chiqarish tarmoqlariga ega. 2006-yilda uning ishlab chiqarish hajmi 5.420 milliard AQSH dollarini, jon boshiga toʻgʻri keladigan daromad 9.805 AQSH dollarini tashkil etgan. 2013-yilda iqtisodiyotning ishlab chiqarish hajmi hozirgi bozor narxlarida 43.349 milliard pesoga (taxminan 7.939 milliard AQSH dollari) oshgan. Pan American Silverga tegishli Ingeniero Jacobacci yaqinidagi Calcatreu shahrida oltin koni mavjud. 2011-yil dekabr oyida viloyat hukumati minerallarni qayta ishlashda sianiddan foydalanishni taqiqlovchi qonunni bekor qilgan. Ushbu qonunning bekor qilinishi kon egalari uchun sarmoyalarni koʻpaytirish imkonini beruvchi muhim va ijobiy rivojlanish boʻlgan. Turizmi Viloyatda turizmning ikkita asosiy yoʻnalishi mavjud boʻlib, eng koʻp turistlar tashrif buyuradigan hududlarga And togʻlari va Atlantika sohillari kiradi. Andean hududi Provinsiyaning eng koʻp tashrif buyuriladigan hududlari Nahuel Huapi milliy bog‘i ichida joylashgan San-Carlos de Bariloche shahri yaqinidagi asosan koʻllardan iborat boʻlgan tuman hamda unga qoʻshni Neuquén provinsiyasi hisoblanadi. Ushbu hududlarga, asosan, Victoriya oroli, Camino de los Siete Lagos, Los Arrayanes milliy bogʻi va koʻllar orasidagi sayohatchilar uchun ajratilgan maxsus yoʻllar kiradi. Atlantika sohillari Janub kitlarining qaytishi sayyohlar tashrifining eng asosiy sabablaridan biri hisoblanadi. Ular qirgʻoqqa juda yaqin joyda suzishadi. San-Matias ko‘rfazi butun dunyo boʻyicha bu turdagi suzish tijoriy jihatdan ruxsat etilgan yagona joy hisoblanadi. Qishloqlari • Arroyo de La Ventana• Barrio Chacra Monte• Barrio Puente 83• Chipauquil• Clemente Onelli, Río Negro• Colan Conhue• Colonia Juliá y Echarren• Cubanea• El Caín• El Foyel• El Manso• La Lobería• Las Bayas• Mamuel Choique• Mencué• Mina Santa Teresita• Nahuel Niyeu• Naupa Huen• Paso Córdoba• Pilquiniyeu• Pilquiniyeu del Limay• Playas Doradas• Pozo Salado• Punta Colorada, Río Negro• Sierra Pailemán Manbalar Havolalar . (Ispan tilida) – Rio Negro viloyatining rasmiy veb-saytiRío Negro viloyatining rasmiy veb-sayti. Rio Negro viloyatining rasmlari 2012-09-12 Wayback Machine-da arxivlangan. Argentina provinsiyalari Río Negro provinsiyasi Argentina shaharlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Dobrich%20provinsiyasi

Dobrich provinsiyasi

Dobrich provinsiyasi (, ) – Bolgariyaning shimoli-sharqida joylashgan provinsiya. Janubiy Dobruja mintaqasining bir qismi. Provinsiya sharqda Qora dengiz, janubda Varna provinsiyasi, gʻarbda Shumen va Silistra provinsiyalari hamda shimolda Ruminiya davlati bilan chegaradosh. 2022-yil dekabr oyida oʻtkazilgan aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, provinsiyada 147,208 nafar kishi istiqomat qiladi. Provinsiya 1913-yildan 1940-yilgacha Ruminiya davlati tarkibida boʻlgan. Munitsipalitetlari Dobrich provinsiyasi tarkibida (oblast, oblast) 8 ta munitsipalitet mavjud. Quyidagi jadvalda provinsiya tarkibidagi har bir munitsipalitetning ingliz va kirill alifbosidagi nomi, markazi hamda 2009-yilgi holatdagi aholi soni keltirilgan. Demografiyasi 2001-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Dobrich provinsiyasida 215,232 nafar kishi istiqomat qilgan. Shundan, 49.3% erkaklar va 50.7% ayollarni tashkil etgan. 2009-yil Bolgariya Milliy statistika institutining bergan maʼlumotlariga koʻra, provinsiya aholisi 199,705 nafarni tashkil etib, ulardan 23.8% 60 yoshdan oshgan. Etnik guruhlari 2011-yilgi ma'lumotlarga qaraganda, provinsiyada quyidagi etnik guruhlar istiqomat qiladi: Bulgʻorlar: 131,114 (75.40%) Turklar: 23,484 (13.50%) Ruminlar: 15,323 (8.81%) Boshqalar: 3,978 (2.29%) Ro'yxatga olish jarayonlarida taxminan 15 000 nafar kishi ishtirok etmagan. Diniy tarkibi Ro'yxatda 2001-yilgi ma'lumotlar keltirilgan: Tuman va qishloqlari Quyida qalin yozuv bilan yozilgan munitsipalitetlar shahar, odatiy yozuv bilan yozilgan munitsipalitetlar esa qishloq maqomida. Balchik munitsipaliteti Albena | Balchik | Bezvoditsa | Bobovets | Bryastovo | Dabrava | Dropla | Gurkovo | Hrabrovo | Karvuna | Kranevo | Kremena | Lyahovo | Obrochishte | Prespa | Rogachevo | Senokos | Sokolovo | Strajitsa | Trigortsi | Tsarichino | Tsarkva | Tuzlata | Zmeevo Dobrich munitsipaliteti Dobrich Dobrichka munitsipaliteti Altsek | Batovo | Bdintsi | Benkovski | Bogdan | Bojurovo | Branishte | Cherna | Debrene | Dobrevo | Dolina | Donchevo | Draganovo | Dryanovets | Enevo | Feldfebel Denkovo | General Kolevo | Geshanovo | Hitovo | Jitnitsa | Kamen | Kamen Bryag | Karapelit | Kotlentsi | Kozloduytsi | Kragulevo | Lomnitsa | Lovchantsi | Lyaskovo | Malka Smolnitsa | Medovo | Metodievo | Miladinovtsi | Novo Botevo | Odrintsi | Odurtsi | Opanets | Orlova mogila | Ovcharovo | Paskalevo | Pchelino | Pchelnik | Plachi Dol | Pobeda | Podslon | Polkovnik Ivanovo | Polkovnik Minkovo | Polkovnik Sveshtarovo | Popgrigorovo | Prilep | Primortsi | Rosenovo | Samuilovo | Slaveevo | Sliventsi | Smolnitsa | Sokolnik | Stefan Karadja | Stefanovo | Stojer | Svoboda | Tsarevets | Tyanevo | Vedrina | Vladimirovo | Vodnyantsi | Vrachantsi | Vratarite | Zlatia General Toshevo munitsipaliteti Aleksandar Stamboliyski | Balkantsi | Bejanovo | Chernookovo | Dabovik | General Toshevo | Goritsa | Gradini | Izvorovo | Jiten | Kalina | Kapinovo | Kardam | Konare | Kraishte | Krasen | Loznitsa | Lyulyakovo | Malina | Ograjden | Pchelarovo | Petleshkovo | Pisarovo | Plenimir | Preselentsi | Prisad | Ravnets | Rogozina | Rosen | Rositsa | Sarnino | Sirakovo | Snop | Snyagovo | Spasovo | Sredina | Uzovo | Vasilevo | Velikovo | Vichovo | Yovkovo | Zograf Kavarna munitsipaliteti Belgun | Bilo | Bozhurets | Balgarevo | Chelopechene | Hadzhi Dimitar | Irechek | Kamen Bryag | Kavarna | Krupen | Mogilishte | Neykovo | Poruchik Chunchevo | Rakovski | Seltse | Septemvriytsi | Sveti Nikola | Topola | Travnik | Vidno | Vranino Krushari munitsipaliteti Abrit | Aleksandria | Bistrets | Dobrin | Efreytor Bakalovo | Gaber | Kapitan Dimitrovo | Koriten | Krushari | Lozenets | Ognyanovo | Polkovnik Dyakovo | Poruchik Kurdjievo | Severnyak | Severtsi | Telerig | Zagortsi | Zementsi | Zimnitsa Shabla munitsipaliteti Bojanovo | Chernomortsi | Durankulak | Ezerets | Gorichane | Gorun | Granichar | Krapets | Prolez | Shabla | Smin | Staevtsi | Tvarditsa | Tyulenovo | Vaklino | Zahari Stoyanovo Tervel munitsipaliteti Angelariy | Balik | Bezmer | Bojan | Bonevo | Brestnitsa | Chestimensko | Glavantsi | Gradnitsa | Guslar | Kableshkovo | Kladentsi | Kochmar | Kolartsi | Mali izvor | Nova Kamena | Onogur | Orlyak | Polkovnik Savovo | Popgruevo | Profesor Zlatarski | Surnets | Tervel | Voynikovo | Zarnevo | Zheglartsi. Yana qarang Bolgariya Dobrich Bolgariya provinsiyalari Bolgariyaning shahar va qishloqlari roʻyxati Havolalar Dobrich munitsipaliteti Dobrichka munitsipaliteti Manbalar Bolgariya

https://uz.wikipedia.org/wiki/Misiones%20provinsiyasi

Misiones provinsiyasi

Misiones (, Missions) – Argentinaning 23 provinsiyasidan biri boʻlib, mamlakat shimoli-sharqiy qismidagi Mesopotamiya mintaqasida joylashgan. U shimoli-gʻarbda Paragvay, shimol, sharq va janubda Braziliya va janubi-gʻarbda Argentinaning Corrientes provinsiyasi bilan chegaradosh. Bu hudud XVII asrning boshlarida Paragvay viloyati deb atalgan hamda oʻsha vaqtlarda Iyezuitlar tomonidan tashkil etilgan Rim-katolik missionerlik harakatining markazlaridan biri boʻlgan. 1984-yilda Argentinadagi toʻrtta katolik obyektlarining xarobalari UNESCOning Umumjahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. Tarixi Misiones hududida turli urugʻlarga mansub tub aholi minglab yillar davomida istiqomat qilib kelgan. Yevropaliklar qitʼaga tashrif buyurgach ular bilan bir qatorda Kaingang va Xokleng, keyinchalik esa Guarani qabilalari vakillari ham koʻchib kelishgan. Mintaqaga tashrif buyurgan birinchi yevropalik sayyoh Sebastian Cabot 1527-yil dekabr oyida Parana daryosida suzib ketayotgan vaqtida Apipe sharsharasini kashf etgan. 1541-yilda esa Álvar Núñez Cabeza de Vaca Iguazu sharsharasigacha yetib kelgan. XVII asrda Iyezuitlik aʼzolari dastlab Diego de Torres Bello (1551-1638) boshchiligida missionerlik maqsadida mintaqaga tashrif buyurgan. 1609-yildan boshlab ular bir qator Iyezuit reduksiyalarini oʻrnatgan. Bir necha yil ichida esa 30 dan ziyod missionerlik qishloqlarini tashkil qilingan. Keyinchalik hududga guaranilarga xos boʻlgan gʻarb qishloq xoʻjaligi va hunarmandchilik usullari ham kirib kela boshlagan. Aholi hunarmandchilik mahsulotlarini daryo boʻylab qoʻshni hududlarga sotishi va ayirboshlashi orqali mintaqa farovonligi qisman taʼminlangan. 1759-yilda Portugaliya hukumati anti-Iyezuit Davlat kotibi boʻlgan Marquis de Pombal talabiga binoan, oʻz hududidagi (hozirgi Misiones provinsiyasining katta qismini oʻz ichiga olgan) barcha reduksiyalarni yopishni buyurgan. Nihoyat u 1773-yilda Papa Klement XIVning Iyezuitlar faoliyatini tugatishga koʻndira olgan. Harakat yakunlanishi bilan reduksiya tufayli gullab-yashnagan savdo aylanmasi tezda yoʻqolgan. Mustamlakachilar mintaqada shafqatsiz plantatsiya iqtisodiyotini joriy etib, guaranilarni qullarga aylantirgan. 1814-yilda Rio-de-Plataning birlashgan provinsiyalari rahbari Gervasio Posadas Misionesni Argentinaning Corrientes provinsiyasiga qoʻshib olinganini eʼlon qilgan (oʻsha paytda Argentina deyarli mustaqil, ammo qonuniy jihatdan Ispaniya mustamlakasi hisoblangan). Misiones boshqaruviga bir necha davlatlar daʼvo qilgan boʻlsada, Argentina unga oʻzining samarali boshqaruv tizimini oʻrnatgan. 1830-yilda esa davlat hududni harbiy kuchlari orqali Corrientes provinsiyasi tarkibiga qoʻshib olgan. Misiones aholisining katta qismi Paragvayning asosiy etnik guruhi boʻlgan mahalliy guaranilarga mansub boʻlganligi sababli ular provinsiyaga daʼvo qila boshlagan. 1838-yilda esa u yerni bosib olgan. 1865-yilda mamlakat kuchlari Uch ittifoqi urushida (1864-1870) Misionesga yana bir bor bostirib kirgan. Urushda magʻlubiyatga uchrashganidan soʻng paragvayliklar Argentina bilan tinchlik shartnomasini imzolagani tufayli (1876-yil) provinsiya hududiga boʻlgan daʼvosidan voz kechgan. Garchi Argentina 1814-yildan beri Misionesga daʼvo qilgan boʻlsa-da, olimlar odatda Argentinaga tegishli boʻlishini Uchlar ittifoqi urushi urushida Paragvay magʻlubiyatidan keyin boshlangan deb talqin qilishadi. John Lynchning yozishicha: „Ittifoq shartnomasi Paragvay shimolidagi bahsli hududlarni Braziliyaga va Paragvayning sharqiy va gʻarbiy hududlarini Argentinaga qoʻshib olishni nazarda tutuvchi maxfiy bandlarni oʻz ichiga olgan … Uzoq va mashaqqatli urushdan soʻng (1865-1870-yillar), Argentina Paragvaydan Parana va Urugvay oraligʻidagi Misiones hududini hamda gʻarbdagi boshqa yerlarni ham tortib oldi“. Scobiening taʼkidlashicha „Misionesning siyosiy maqomi noaniq boʻlib qolgan“ va Argentina bu hududni „1860-yillardagi Uchlar ittifoqi urushining qoʻshimcha natijasi sifatida“ qoʻlga kiritgan. Uch ittifoqi urushi Paragvayni juda qashshoqlashtirdi va Misionesni oʻz tarkibiga qoʻshib olgan Argentina iqtisodiy jihatdan ham yaxshigina foyda koʻrgan. 1876-yilda Argentina Prezidenti Nicolás Avellaneda oʻzining yaqin doʻsti general Pietro Canestro (umri va boyligining koʻp qismini mintaqada tinchlik va barqarorlik oʻrnatishga bagʻishlagan italyan zodagoni) koʻmagida immigratsiya va mustamlakachilikka oid qonunlarni eʼlon qildi. Ushbu qonun Argentinaning oʻzlashtirilmagan ulkan hududlarini aholi bilan toʻldirish uchun yevropalik mustamlakachilarning immigratsiyasini kuchaytirdi. 1881-yil 22-dekabrda Buenos Ayres milliy hukumat Misiones hududini Corrientes provinsiyasidan ajratib olgan. Immigratsiya va mustamlakachilik toʻgʻrisidagi qonunga muvofiq bir nechta mustamlaka kompaniyalari tashkil etilgan. Ulardan biri Adolf Shvelmning Colonización y Explotación de Bosques Ltda S. A. kompaniyasiga 1919-yilda Upper Paraná portiga ega Eldorado shahrida asos solingan. Ushbu hududda qishloq xoʻjalik koloniyalari va tajriba xoʻjaliklari, apelsin va greypfrut daraxtlari plantatsiyalari, yerba mate oʻsimligini yetishtirish, hamda bu mahsulotni qayta ishlash uchun moʻljallangan tegirmonlar va quritish uskunalari kabi barcha kerakli xususiyatlarga ega boʻlgan. Misiones koʻplab muhojirlarni Yevropadan asosan Janubiy Braziliya orqali qabul qilgan. Buenos-Ayres va Sharqiy Yevropadan kelgan koʻp sonli polyak va ukrainlar hududga joylashishdi. Oʻshandan beri Misiones iqtisodiy jihatdan rivojlanib bormoqda. 2016-yil holatiga koʻra, provinsiya nazorat qilish bahsli boʻlib qolmoqda. 1953-yil 10-dekabrda Misiones milliy hududi 14.294-sonli qonunga muvofiq provinsiya maqomini olgan va uning konstitutsiyasi 1958-yil 21-aprelda qabul qilingan. Misiones 1973-yilda Paragvay va Corrientes provinsiyasiga boʻlingan Parana daryosidagi hududda Yacyretá gidroelektr toʻgʻonini qurish boʻyicha xalqaro kelishuvdan soʻng milliy siyosatchilar tomonidan koʻproq eʼtiborga sazovor boʻlgan. 1990-yillarda toʻgʻon toʻliq ishlay boshlagach, Misiones qirgʻoqlari boʻylab Parananing suvlari koʻtarilgan. Toʻgʻon maʼmurlari tozalay olmagan va yetarli darajada sozlanmagan yerlarni suv bosdi, natijada leyshmanioz, sariq isitma, denge va bezgak kabi chivinlar orqali yuqadigan kasalliklar tarqala boshlagan. Parana daryosi boʻylab butun Misiones qirgʻoqlari hozirda ikkita toʻgʻon bilan chegaralangan. Ulardan biri daryoning quyi oqimidagi Yaciretá orolida, ikkinchisi Itaipú, Braziliya va Paragvayda, daryoning yuqori oqimida hamda Puerto Iguazu shahridan shimolda joylashgan. 2016-yildan boshlab Argentina Paragvay bilan inshootda elektr energiyasi ishlab chiqarishni ikki baravar oshirish uchun suv ombori ishlarini kengaytirish boʻyicha kelishuvga erishgan. Geografiyasi Misiones Argentina Tucumandan keyingi ikkinchi eng kichik provinsiya. Misiones platosi chegaradagi Braziliyaning bir qismini oʻz ichiga oladi. Togʻ jinslarida tuproqning bir qismini tashkil etuvchi, unga qizgʻish rang beradigan koʻp miqdorda temir mavjud. Eng baland choʻqqisi Sero del Rinson (843 m) Bernardo de Irigoyen shahri yaqinida joylashgan. Provinsiyani uchta yirik daryo: Paranana, Urugvay va Iguazular bilan oʻralgan. Iguazu sharsharasi – provinsiyaning shimoli-gʻarbiy qismi, Puerto-Iguazu shahri yaqinidagi Iguazu daryosidan oqib oʻtuvchi sharshara. Iqlimi Provinsiyada nam subtropik iqlimi, yil davomida quruq mavsumning yoʻqligi va yogʻingarchilikning koʻpligi bilan ajralib turadi. Köppen iqlim tasnifi boʻyicha u Cfa sifatida tasniflanadi. Qish va kuz juda qisqa boʻlsada, toʻrt fasl mavjud. Oʻrtacha yillik harorat . Iyun-avgust oylarida odatda harorat dan pastga tushishi mumkin boʻlgan eng sovuq kunlar qayd etiladi. Biroq, janubdan viloyatga qutb havosining kamdan-kam hollarda kirib kelishi sovuq tushishiga olib kelishi mumkin. Dekabrdan fevralgacha yozi issiq, harorat dan oshadi. Asosiy xususiyatlardan biri viloyatning markaziy va shimoliy qismlarida baland togʻlarning mavjudligi boʻlib, yuqori balandlik natijasida haroratning pasayishiga olib keladi. Oʻrtacha yillik yogʻin miqdori janubda 1870 mm shimolda 2360 mm tashkil qiladi. Provinsiyadagi yogʻingarchilik sxemasi bimodal taqsimlanishga ega boʻlib, ikkita choʻqqi bahor va kuzda sodir boʻladi, qishi esa eng quruq hisoblanadi. Yil davomida yogʻingarchilik yaxshi taqsimlangan shimoliy va undan balandroq hududlar bundan mustasno.Yuqori tepaliklarda qor yogʻdi. Masalan, 1975-yilning qishida 815 m balandlikda joylashganligi tufayli provinsiya eng sovuq shaharlardan biri boʻlgan Bernando de Irigoyen shahrida qor yogʻishi kuzatilgan. Nam iqlim va koʻp yogʻingarchilik tufayli nisbiy namlik yuqori. Demografiyasi 2022-yilgi milliy aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Misiones provinsiyasida 1,280,960 kishi yashaydi. Aholining bir qismi mahalliy xalqlar (ayniqsa, guaranilar) va shuningdek, mustamlaka davrida kelib, mahalliy aholi bilan aralashgan ispanlardan kelib chiqqan. Yana bir qismi Yevropadan kelgan muhojirlar avlodlari hisoblanadi. Argentinaning koʻplab hududlaridan farqli oʻlaroq, bu yerga kelgan koʻplab muhojirlar Buenos-Ayres orqali emas, balki Janubiy Braziliya orqali kelishgan. Ispanlardan keyin Misionesga kelib joylashgan etnik guruhlar qatorida italyanlar, nemislar, polyaklar, ukrainlar, shvedlar, ruslar, shvedlar, danlar va kam sonli arablar, yaponlar, hamda keyinchalik kirib kelgan laosliklar (1970-yillar oxirida) va xitoyliklar (2000-yillarda) kiradi. 1960-yillardan boshlab provinsiyaga Braziliyadan (asosan Sharqiy Yevropaliklar avlodlari) va Paragvaydan (asosan mahalliy xalqlar va ispanlar avlodlari) muhojirlar kela boshladi. Savodxonlik darajasi 91,4% ni tashkil qiladi. Iqtisodiyoti Shimoliy Argentinaning aksariyat hududlari kabi, Misiones iqtisodiyoti nisbatan kam rivojlangan, biroq yetarlicha xilma-xil tarmoqlarga ega. 2006-yilda uning yalpi ichki mahsuloti taxminan 4,8 milliard AQSH dollariga yetgan. (Argentinaning iqtisodiy oʻsish sur’atlariga koʻra, bu koʻrsatkich 2011-yilga kelib 7,2 milliard AQSH dollariga yetishi kutilgan). Aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan yalpi ichki mahsulot 4 940 AQSH dollarini (2011-yilda taxminan 6 500 AQSH dollarini) tashkil etib, bu mamlakat boʻyicha oʻrtacha koʻrsatkichdan 40 foiz pastroq. Yomgʻirli va eroziyaga moyil geografiyasi intensiv dehqonchilikka toʻsqinlik qilsa-da, qishloq xoʻjaligi viloyat iqtisodiyotiga muhim hissa qoʻshib, umumiy koʻrsatkichning taxminan 10 foizini tashkil etadi. Misionesning qalin oʻrmonlari uzoq vaqtdan buyon ekotizimga ortiqcha zarar yetkazmagan holda yumaloq yogʻochni keng miqyosda ishlab chiqarish imkonini berib kelmoqda. Asosiy ekspluatatsiya qilingan daraxtlar – Paraná qaragʻayi, Guatambú, Kedr, Petiribí, Tutatqi, Kane suv quvuri, Anchico, Evkalipt va Gueyka. Misionesning qishloq xoʻjaligi daromadining asosiy manbai uzoq vaqtlardan buyon yerba mate yetishtirish boʻlib kelmoqda. Misiones Argentinaning bu sohada yetakchi ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi va yiliga taxminan yarim million tonna hosil beradi. Bundan tashqari, Misionesda choy, sitrus mevalar hamda nisbatan kamroq miqdorda tamaki, shakarqamish, guruch, qahva, kakao va kokos ham yetishtiriladi. Yengil sanoat va turizm ham mahalliy iqtisodiyotga katta hissa qoʻshib, ularning har biri mamlakat umumiy statistikasining taxminan 13 foizini tashkil etadi. Hukumati Provinsiya hokimiyati uchta tarmoqqa boʻlinadi: xalq tomonidan saylangan va vazirlar mahkamasini tayinlaydigan gubernator boshchiligidagi ijro etuvchi hokimiyat, qonun chiqaruvchi hokimiyat, hamda Oliy sud rahbarlik qiladigan sud hokimiyati. Misiones provensiyasining konstitutsiyasi hududdagi asosiy qonuniy hujjati hisoblanadi. Argentinada eng asosiy huquqni muhofaza qiluvchi tashkilot Argentina Federal politsiyasi boʻlib, qoʻshimcha ishlar Misiones provinsiyasi politsiyasi tomonidan amalga oshiriladi. Maʼmuriy boʻlinishi Provinsiya 17 ta departamentga boʻlingan. Mashhur shaxslar Clotilde González de Fernández (1880-1935), Misiones provinsiyasida oʻqituvchi. Qishloqlar Almafuerte Campo Ramón Cerro Azul Cerro Corá Colonia Alberdi Colonia Aurora Colonia Delicia Colonia Polana Fachinal Florentino Ameghino Garuhapé-Mi Gobernador López Gobernador Roca Itacaruaré Los Helechos Olegario Víctor Andrade Profundidad San Martín Yana qarang Hito Tres Fronteras Yaciretá dam Muhojirlar festivali Yerba mate tarixi Manbalar Argentina provinsiyalari Misiones provinsiyasi 1953-yilda tashkil etilgan shtatlar va hududlar Paragvayning hududiy nizolari Adabiyotlar Havolalar Gobierno de la Provincia de Misiones Rasmiy veb-sayti French Culture in Misiones Pictures of Misiones

https://uz.wikipedia.org/wiki/Quyi%20Sileziya%20voyevodaligi

Quyi Sileziya voyevodaligi

Quyi Sileziya voyevodaligi () – Polshaning 16 ta voyevodeligidan (viloyatlaridan) biri boʻlib, mamlakatning janubi-gʻarbiy qismida joylashgan. Maydoni 19,946 kvadrat kilometr (7,701 kvadrat milya). 2019-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, umumiy aholisi soni 2,899,986 kishini tashkil etadi. Ushbu hudud Polshaning eng boy voyevodeliklaridan biri hisoblanadi. Chunki bu yerda mis, qoʻngʻir ko‘mir va tog‘ jinslari kabi tabiiy resurslar keng tarqalgan. Odra daryosi boʻyida joylashgan Wrocław shahri uning poytaxti va eng yirik shahri hisoblanadi. Voyevodelikda bir nechta kurort shaharlari, koʻplab qal’alar va saroylar hamda bir nechta changʻi kurortlari mavjud boʻlgan Giant tog‘lari joylashgan. Shu sababli ham turizm ushbu mintaqa iqtisodiyotining katta qismini tashkil etadi. Tarixi Soʻnggi 1,200 yil ichida bu hudud Buyuk Moraviya, ilk va rivojlangan oʻrta asrlarda Polsha qirolligi, Bohemia qirolligi, Vengriya qirolligi, Habsburg monarxiyasi (Avstriya), Prussiya qirolligi, Germaniya imperiyasi va 1945-yildan keyin hozirgi Polsha tarkibida boʻlgan. Sileziya qabilalari ushbu hududlarga Buyuk koʻchish davridan keyin, birinchi mingyillikning oxirida kelib oʻrnashishgan. IX asrda mintaqa Svatopluk I tomonidan bosib olingan va Buyuk Moraviya tarkibiga kirgan. X asrda esa Piast sulolasidan boʻlgan Mieszko I uni Polsha davlati tarkibiga qoʻshib olgan. Mintaqa Niemcza (1017) va Głogów qamallarida (1109) nemis bosqinchilariga qarshi kurashgan va gʻalabaga erishgan. Bu ikki gʻalabani xotirada abadiy saqlash uchun yodgorliklar oʻrnatilgan. 1138-yilda Bolesław III Wrymouth vasiyatidan soʻng, Sileziya Piastlari gersoglarining avlodlari tomonidan boshqariladigan kichik qirolliklarga boʻlingan. XII asr boshlarida yozilgan „Gesta principum Polonorum“ solnomasida Vroclav Krakov va Sandomierz bilan birga Polsha Qirolligining uchta asosiy markazidan biri sifatida qayd etilgan. 1241-yilda bu yerda Polshaga moʻgʻul bosqinchilarining eng yirik jangi – Legnitsa jangi sodir boʻlgan. Ostsiedlung jarayoni bilan madaniy va etnik german taʼsiri Muqaddas Rim imperiyasining nemis tilida soʻzlashuvchi hududlaridan kelgan muhojirlar oqimi tufayli kuchaydi. 1330-yillardan boshlab bu hudud Bohemia qirolligiga boʻysundirildi, garchi Quyi Sileziyaning katta qismi hali ham Piast, Yagellonlar va Sobieski sulolasi boshchiligidagi Polsha gersogliklaridan iborat edi, ularning baʼzilari 17-18-asrlargacha saqlanib qolgan. Hududning oʻrta asrlardagi asosiy gersoglik poytaxtlari Wrocław, Legnica, Głogów, Świdnica va Jawor edi. Quyi Sileziya oʻrta asrlarda Polshaning madaniy markazlaridan biri boʻlgan. Polyak tilida yozilgan eng qadimgi maʼlum jumlani oʻz ichiga olgan Genrikov kitobi (1273), shuningdek, polyak tilidagi eng qadimgi bosma matnni oʻz ichiga olgan hujjat ham shu yerda yaratilgan. Polshada birinchi shahar imtiyozlarini berish ham aynan shu mintaqada sodir boʻlgan boʻlib, bunga Genrix Soqolli Zlotoriyaga huquqlar bergan. Genrix Soqolli tomonidan tashkil etilgan Lvuvek-Shlonski va Shroda-Shlonskadan keyin shakllangan oʻrta asr shahar huquqlari Polshaning bir nechta shahar va qishloqlari uchun mahalliy boshqaruv shaklining asosiga aylandi va oʻrta asr shahar huquqlarining beshta mahalliy Polsha variantlaridan ikkitasini tashkil etdi. Voyevodalikda Piast sulolasidan boʻlgan oʻrta asrlardagi Polsha hukmdorlarining dafn joylari joylashgan. 1469-yilda Quyi Sileziya Vengriyaga oʻtdi va 1490-yilda Bogemiyaga qaytdi, keyin Yagellonlar sulolasi tomonidan boshqarildi, soʻngra u bilan birga Gabsburglar imperiyasining bir qismiga aylandi (1526). 1742—1744-yillarda hudud Prussiya qirolligi tomonidan bosib olindi va keyinchalik Germaniya imperiyasi tarkibiga kirdi (1871). Asrlar davomida Quyi Sileziya protestant islohoti, Sileziya urushlari, Napoleon urushlari, sanoatlashtirish va ikkita jahon urushi kabilarni boshdan kechirdi. Ikkinchi jahon urushidan oldin va urush davrida mintaqadagi polyak va yahudiy aholi natsistlar Germaniyasi tomonidan taʼqib qilingan. Urush paytida Germaniya mintaqada koʻplab qamoqxonalar va lagerlarni, xususan, Gross-Rosen konsentratsion lageri va turli millatga mansub Ittifoqchi harbiy asirlari uchun Stalag VIII-A lagerini boshqargan. Ularning har ikkisi ham mintaqa boʻylab va undan tashqarida joylashgan koʻplab kichik lagerlarga, jumladan Riese loyihasidagi majburiy mehnat lagerlariga ega edi. Shuningdek, Vonsoshda 5 yoshgacha boʻlgan, „Life unworthy of life“ (irqiy qadrsizlik) deb hisoblangan oʻgʻirlab ketilgan polyak bolalari uchun lager va Volovdagi yoshlar qamoqxonasi mintaqada bir nechta majburiy mehnat lagerlari bilan birga mavjud edi. Kamieniec Ząbkowicki esa ruhiy kasal bolalarni majburiy evtanaziya qilish orqali oʻldirishga qaratilgan T4 operatsiyasi dasturi amalga oshirilgan joy boʻlgan. 1945-yilda urushdan keyingi Potsdam konferentsiyasida kelishilganidek, Quyi Sileziya yana Polshaning bir qismiga aylandi. Natijada, Quyi Sileziya 1945-1950-yillar oraligʻida urushdan oldingi aholisini deyarli butunlay yoʻqotdi. Sovetlar tomonidan mulki musodara qilingan Polsha fuqarolari keyinchalik boʻshab qolgan yerlarga joylashtirildi. Mintaqa 1999-yil 1-yanvarda 1998-yilda qabul qilingan Polsha mahalliy boshqaruv islohotlaridan soʻng, sobiq Wrocław, Legnica, Wałbrzych va Jelenia Góra voyevodaliklaridan tashkil topgan. Turizmi Turizm Quyi Sileziya voyevodaligi uchun muhim ahamiyatga ega. Bu yerda 99 ta qal’a va yuzlab saroylar mavjud. Ularning koʻpchiligi Jelenia Góra Valleyda joylashgan. Wrocław voyevodaligidagi eng katta shahar boʻlib, Bozor maydoni, Sobor oroli va Vrotslav gnomlari kabi koʻplab diqqatga sazovor joylar va attraksionlarga ega. Bu yerda har yili iyun oyida Yaxshi pivo festivali oʻtkaziladi. Xalqaro Shopen festivali har yili Duszniki-Zdrój shahrida joylashgan Frederik Shopen teatrida oʻtkaziladi. Shaharning yana bir asosiy diqqatga sazovor joyi 17-asrga oid qogʻoz fabrikasida tashkil etilgan Qogʻoz tayyorlash muzeyidir. Sněžka Quyi Sileziya voyevodaligi va butun Sudet togʻlarining eng baland choʻqqisi hisoblanadi. Voyevodalikda Polshaning boshqa hududlariga qaraganda koʻproq, 11 ta kurort shaharlar mavjud (Długopole-Zdrój, Duszniki-Zdrój, Jedlina-Zdrój, Kudowa-Zdrój, Lądek-Zdrój, Polanica-Zdrój, Przerzeczyn-Zdrój, Szczawno-Zdrój, Świeradów-Zdrój). Bu yerda Wrocław Milliy muzeyi va Racławice panoramasi muzeyi, shuningdek Wrocław Arxiyepiskoplik muzeyi kabi turli xil muzeylar mavjud. Środa Śląskadagi Mintaqaviy muzey 20-asr Yevropasining eng qimmatli arxeologik topilmalaridan biri, oʻrta asr oltin va kumush tangalari, taqinchoqlar va qirollik regaliylaridan iborat Środa xazinasini saqlaydi. Wrocławdagi Ossolineum katta ahamiyatga ega boʻlgan Milliy institut va Kutubxona hisoblanadi. Uning filiali hisoblangan Pan Tadeusz muzeyidir. Undan Adam Mickiewiczning Polsha milliy eposi qoʻlyozmasi Pan Tadeusz joy olgan. Oʻrta asrlardan beri kulolchilik markazi boʻlgan Bolesławiecda Keramika muzeyi joylashgan. Złoty Stok va Złotoryjadagi sobiq oltin konlari, Krobicadagi qalay va kobalt konlari, Nowa Rudadagi koʻmir koni va Kowarydagi uran rudasi konlari sayyohlar uchun ochiq. Shuningdek, Kłodzko shahri ostidagi tarixiy yertoʻlalarda yer osti sayyohlik yoʻnalishi mavjud. Quyi Sileziyada uchta Jahon merosi obyektlari va Polshaning 15 ta tarixiy yodgorliklar roʻyxatidagi obyektlar mavjud: Jawor and Świdnicadagi Tinchlik ibodatxonalari (ikkalasi ham roʻyxatga kiritilgan) Wrocławdagi Yubiley zali (ikkalasi ham roʻyxatga kiritilgan) Qogʻoz tayyorlash muzeyi (Butunjahon merosi obyektlari dastlabki roʻyxatiga kiritilgan) Jelenia Góra vodiysidagi saroy va landshaft bogʻlari Kamieniec Ząbkowickidagi abbatlik va saroy hamda bogʻ ansambli Baroque uslubidagi Krzeszów abbatligi (u yerda Polshadagi eng qadimiy va Yevropadagi eng qadimiy Mariya ikonalaridan biri boʻlgan Inoyatli Bibi Maryam ikonasi saqlanadi); Piast sulolasining dafn joylaridan biri Baroque uslubidagi Benedictine abbatligi va Avliyo Yadviga bazilika ibodatxonasi, Legnitske-Pole Srebrna Góra qalʼasi Gotika uslubidagi Avliyo Pyotr va Pavel bazilika ibodatxonasi Gotik uslubidagi Świdnica ibodatxonasi Sobiq Cistercian abbatligi va Avliyo Jadwiga ibodatxonasi, Piast sulolasining dafn joylaridan biri Wrocław Eski shahri Ziębicedagi Romanika-Gotik uslubidagi Avliyo Georgiy ibodatxonasi Żórawinadagi Gotik-Manerism uslubidagi Avliyo Uchlik ibodatxonasi Geografiyasi Mintaqaning katta qismi tekislikdan iborat boʻlsa-da, Quyi Sileziya voyevodaligi Sudeten tekisliklari hamda Polsha va Chexiya chegarasi boʻylab choʻzilgan Sudet togʻlarining bir qismini oʻz ichiga oladi. Quyi Sileziya voyevodaligidagi togʻ-changʻi kurortlari orasida Karkonosze togʻlarida joylashgan Karpacz va Szklarska Poręba mashhurdir. Polshaning eng katta oʻrmoni boʻlgan Quyi Sileziya oʻrmoni asosan ushbu voyevodalik hududida joylashgan. Henryków Lubański qishlogʻida Polshaning eng qadimiy daraxti, 1200 yillik Tiss daraxti mavjud boʻlib, u tabiiy yodgorlik sifatida roʻyxatga olingan. Quyi Sileziya voyevodaligida koʻplab mineral manbalar mavjud boʻlib, turli kurort shaharlariga ega. Voyevodalikning eng baland nuqtasi Sněžka togʻi (dengiz sathidan 1603 metr balandlikda) va eng past nuqtasi Oder daryosi vodiysida (dengiz sathidan 69 metr balandlikda) joylashgan. Quyi Sileziya voyevodaligi shimoli-gʻarbda Lubusz voyevodaligi, shimoli-sharqda Katta Polsha voyevodaligi, janubi-sharqda Opole voyevodaligi, janubda Chex Respublikasi (Hradec Králové, Liberec, Olomouc va Pardubice viloyatlari) va gʻarbda Germaniya (Saksoniya) bilan chegaradosh. Transport tizimi Wrocław aeroporti xalqaro va ichki reyslarga xizmat koʻrsatadi. Wrocław Glowny Polshaning eng yirik temir yoʻl stansiyasi boʻlib, har yili oʻrtacha 21,2 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatadi. Ushbu stansiya turli tashuvchilarning ichki va xalqaro yoʻnalishlariga xizmat qiladi. Voyevodalik hududidan A4 avtomagistrali, A8 avtomagistrali, A18 avtomagistrali, S3 tezkor yoʻli, S5 tezkor yoʻli va S8 tezkor yoʻli oʻtadi. Iqtisodiyoti Voyevodalikning yalpi ichki mahsuloti (YaIM) 2018-yilda 41,1 milliard yevroni tashkil etgan boʻlib, bu Polsha yalpi ichki mahsuloti 8,3 foizini tashkil qiladi. Xarid qobiliyati pariteti boʻyicha oʻzgartirilgan jon boshiga YaIM 23,400 yevro yoki 2018-yilda Yevropa Ittifoqiga aʼzo 27 davlat oʻrtachasining 78 foizini tashkil etdi. Kishi boshiga YaIM Yevropa Ittifoqining oʻrtacha koʻrsatkichining 85 foizini tashkil etdi. Quyi Sileziya Voyvodasligi Polshadagi jon boshiga YaIM boʻyicha ikkinchi oʻrinda turuvchi voyevodalik hisoblanadi. Shahar va qishloqlari Voyevodalikda 8 ta shahar va 83 ta qishloq mavjud. Shaharni Burgomistr () boshqaradi. Shaharlar quyida aholi soni boʻyicha kamayish tartibida keltirilgan (2019-yil holatiga koʻra): Shaharlari Qishloqlari Maʼmuriy boʻlinishi Quyi Sileziya voyevodaligi 30 ta okrugga (powiatlar) boʻlingan, ularning toʻrttasi shahar-okruglaridir. Bular oʻz navbatida 169 ta gminalarga boʻlinadi. Quyi Sileziya voyevodalik hukumati tomonidan boshqariladigan uchta qoʻshimcha tumanlarga boʻlingan, bunda Wrocław maʼmuriy hududning poytaxti vazifasini bajaradi: Wałbrzych tumani – Świdnica, Kłodzko, Ząbkowice Śląskie, Dzierżoniów powiatlari. Legnica tumani – Głogów, Jawor, Lubin, Polkowice, Złotoryja powiatlari. Jelenia Góra tumani – Boleslawiec, Kamienna Góra, Luban, Lwówek Śląski, Zgorzelec powiatlari. Okruglar quyidagi jadvalda keltirilgan (toifalar ichida aholi soni boʻyicha kamayish tartibida): Gubernatorlari Sport Quyi Sileziya voyevodaligida Spidvey, Futbol, Basketbol, Gandbol va Voleybol sport turlari katta auditoriyaga ega. Voyevodalik tashkil etilganidan buyon turli xil yirik xalqaro sport musobaqalariga mezbonlik qilgan. Xususan, 2009-yilgi EuroBasket, 2009-yilgi ayollar o‘rtasidagi voleybol bo‘yicha Yevropa chempionati, 2010-yilgi akrobatik gimnastika bo‘yicha jahon chempionati, 2012-yilgi UEFA Yevropa chempionati, 2014-yilgi erkaklar oʻrtasida voleybol boʻyicha jahon chempionati va 2017-yildagi Jahon oʻyinlarini oʻzida qabul qilgan. Manbalar Havolalar Województwo Dolnośląskie Official website Website of the government of Lower Silesia Quyi Sileziya voyevodaligi 1999-yilda tashkil etilgan davlatlar va hududlar 1999-yilda Polshada tashkil etilgan hududlar Alifbo boʻyicha maʼmuriy birliklar

https://uz.wikipedia.org/wiki/2024-yilgi%20Yozgi%20Paralimpiada%20o%CA%BByinlari%20medallar%20jadvali

2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlari medallar jadvali

2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarining medallar jadvalida ishtirok etuvchi Milliy paralimpiya qoʻmitalari (MPQ) musobaqa davomida oʻz sportchilari tomonidan qoʻlga kiritilgan oltin medallar soni boʻyicha tartiblanadi. 2024-yilgi Paralimpiada oʻyinlari jismoniy va aqliy imkoniyati cheklangan sportchilar uchun har toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladigan oʻn yettinchi oʻyin boʻladi. Oʻyinlar 2024-yil 28-avgustdan 8-sentyabrgacha Fransiyaning Parij shahrida boʻlib oʻtadi. Unda 549 ta medal musobaqasi oʻtkaziladi. Mavrikiy, Nepal va Qochoqlar Paralimpiya terma jamoalari oʻzlarining birinchi Paralimpiya medallarini qoʻlga kiritdilar. Nepal Olimpiya medalini qoʻlga kiritmagan. Dzyudo, stol tennisi va taekvondo har bir yoʻnalish boʻyicha ikkita bronza medalini qoʻlga kiritadi – stol tennisi yarim finalchilarga yutqazadi va ikki jangovar sport turi takrorlash tizimi orqali yarim final bosqichigacha magʻlub boʻlgan sportchilarni bronza medali uchun qayta musobaqalashadi. Medallar jadvali Manbalar Havolalar Yozgi Paralimpiada oʻyinlari medallar jadvali 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Akhtar%20Abdur%20Rahman

Akhtar Abdur Rahman

Akhtar Abdur Rahman (; 1924-yil 11-iyun – 1988-yil 17-avgust) – Pokiston armiyasi generali, Xizmatlararo razvedka yettinchi bosh direktori (1979-1987), Shtab boshliqlari qoʻmitasi beshinchi raisi (1987-1988). Hayoti Akhtar Abdur Rahman 1924-yil 11-iyunda Peshovarda istiqomat qiluvchi pushtun millatiga mansub oilada tugʻilgan. Uning otasi Abdur Rahman Khan shifokor boʻlib va oʻgʻli 4 yoshligida vafot etgan. Otasining vafotidan soʻng u onasi bilan Panjobga koʻchib oʻtgan. Dastlab Hindistonning Ximachalpradesh shtatidagi Shimla shahrida joylashgan Bishop Cotton maktabida oʻqigan, keyinchalik 1941-yilda Government College Universityga oʻqishga kirgan. 1945-yilda fan va statistika boʻyicha bakalavr darajasini, 1947-yilda esa iqtisodiyot boʻyicha magistr darajasini olgan. Harbiy faoliyati Martabaga koʻtarilishi Dastlab, Akhtar Abdur Rahman 1946-yilda Britaniya-Hind armiyasida xizmat qilgan, oradan uch yil oʻtib, Pokiston armiyasiga qoʻshilgan hamda kapitan lavozimiga koʻtarilgan. Hindiston va Pokiston Boʻlinish davridagi dahshatli voqealarga guvoh boʻlganidan soʻng, Abdur Rahman Nowshera shahridagi Artilleriya maktabiga oʻqituvchi sifatida ishga kirgan. Keyinchalik, Britaniya armiyasi bilan piyoda qoʻshinlarini oʻqitish kursi uchun tanlangan va Buyuk Britaniyaga kursni tamomlash uchun xizmat safariga yuborilgan. Pokistonga qaytgach, Abdur Rahman mayor lavozimiga koʻtarilib, 1954-yilning aprelidan 1954-yilning oktyabriga qadar Sharqiy Pokiston armiyasida harbiy maslahatchi sifatida ishlagan. Abdur Rahman 1956-yil aprel oyidan 1957-yil fevral oyiga qadar shtab zobiti sifatida Umumiy jangovar shtabga ( yoki GHQ) qayta koʻchirilgan. 1965-yilgi Ikkinchi Hindiston-Pokiston urushida faol ishtirok etib, IV Korpusda operatsion maydon zobiti etib tayinlangan. 1965-yilgi urushda Abdur Rahman Lohor sektorini mardlarcha himoya qilgan, bu esa uni podpolkovnik unvoniga koʻtarilishiga olib kelgan, lekin Lohordagi artilleriya polkining ikkinchi qoʻmondoni boʻlib qolgan. 1965-yil sentyabr oyidagi otashkesimdan keyin yangi tayinlangan podpolkovnik Abdur Rahman oʻzining 45-Fild Artilleriya polkiga qoʻmondonlik qilib, uni 1966-yil fevraligac qadar Sundra sektoridagi urushga joylashtirilgan Pokiston egallagan hududlarga olib oʻtgan. Urushdan soʻng, Abdur Rahman IV korpusda xizmatda boʻlgan holda polkovnik unvoniga koʻtarilgan. Keyinchalik, brigadir unvoniga ham tayinlanib, mamlakatning shimoliy hududlariga oʻtkazilgan va u yerda Ozod Kashmir urushida piyodalar brigadasiga qoʻmondonlik qilgan. 1971-yilgi Hindiston-Pokiston urushida, general-mayor lavozimiga tayinlanishidan oldin Abdur Rahman yana oʻzining 45-Fild Artilleriya polkini Hussainiwala sektorida jang qilgan, u yerda katta jasorat koʻrsatib, Qasar-i-Hind qal’asida gʻalabaga erishgan. Uning 45-Fild Artilleriya polki keyinchalik Armiyalar shtabi tomonidan Fateh Qasar-i-Hind 1971- jangovar unvoni bilan taqdirlangan, Abdur Rahman Hindistonning Qaiser-e-Hind qal’asini egallashda muhim rol oʻynagan. Keyinchalik, Abdur Rahman ikki yulduzli general unvoni – general-mayor unvoniga koʻtarilib, Murrayda joylashgan 12-piyoda diviziyasi qoʻmondoni (GOC) boʻlib ham xizmat qilgan. 12-piyoda diviziyasi GOC lavozimida general Abdur Rahman Bosh vazir Zulfikar Ali Bxuttoga juda yaqin deb hisoblanar edi va Bxutto 12-divizion qoʻmondonlik idorasiga tashrif buyurganida shaxsan oʻzi uni kutib olardi. Ahtar 1977-yilgi harbiy toʻntarishda ishtirok etmagan va Bosh vazir Bxuttoni hokimiyatdan chetlashtirish uchun joriy etilgan harbiy holatga shaxsiy qarshi chiqqan. 1977-yilgi harbiy toʻntarishdan olti oy oʻtib, Ahtar ikki yil davom etgan Umumiy shtabdagi adjutant general lavozimiga tayinlangan. Shu vaqt ichida general Abdur Rahman X Korpusning leytenant-generali Faiz Ali Chishti, general Ziya ul-Haqning yaqin hamkori, yashirincha isyonkor boʻlib, mamlakatda harbiy toʻntarish qilishni rejalashtirgan fitnadan xabardor boʻlgan. 1979-yil boshlarida Abdur Rahman general Chishtidan qoʻngʻiroq olib, Chaklala harbiy okrugidagi (CMD) ofisida uchrashgan. Bu uchrashuvda general Chishti unga general Ziya ul-Haqni agʻdarishga qaratilgan fitnani aytib bergan va uning yordamini soʻragan. News International razvedka boʻlimiga koʻra, Chishti Abdur Rahman koʻtarilmaganligi sababli bu taklifni qabul qiladi, deb oʻylagan. Ayniqsa, fitna muvaffaqiyatli amalga oshirilgandan soʻng, u nafaqat lavozimida koʻtarilgan, balki yangi rejimning ustunlaridan biriga aylanadi, deb vaʼda qilingan. GHQga qaytgach, general Abdur Rahman general Ziya ul-Haq bilan bogʻlanib, Ziyaga qarshi fitnani fosh qilgan. 1979-yil iyun oyida qarshi toʻntarish fosh qilinganidan soʻng, prezident general Ziya ul-Haq general Abdur Rahmanni leytenant general unvoniga koʻtarib, ISI bosh direktori lavozimiga tayinlagan. Sovet-Afgʻon urushi Sovet Ittifoqi oʻzining armiyasini Afgʻonistonga joylashtirganida, Abdur Rahman boshchiligidagi Pokistonning eng yuqori harbiy qoʻmondonligi Sovet Ittifoqining keyingi nishoni Pokiston boʻlishi mumkinligiga ishongan edi. Ular Pokistonning strategik joylashuvi va Arab dengizidagi iliq suv portlariga ega ekanligi sababli, kelajakda bosqinchilik uchun asosiy maqsad boʻlishi mumkin deb hisobladi. Sovetlarning Afgʻonistonni bosib olishi Pokiston milliy xavfsizligiga tahdid solayotganini hisobga olib, Pokistonning bosh razvedka agentligi – ISI (Inter-Services Intelligence), general Abdur Rahman rahbarligida, afgʻon mujohidlariga moliyaviy, harbiy va strategik yordam koʻrsata boshladi. ISI Markaziy razvedka boshqarmasi (CIA) va Saudiya Arabistonidan milliardlab dollarlik harbiy yordam oldi va bu mablagʻlar afgʻon isyonchilarini tayyorlash va boshqarishda ishlatildi, maqsad Sovet Ittifoqini magʻlub qilish edi. Bu yashirin operatsiya „Siklon operatsiyasi“ deb nomlanib, CIA tomonidan mablagʻ va qurol yetkazilgan, ISI esa afgʻon mujohidlarini tayyorlab, ularni qoʻmondonlik qilgan. Mujohidlar Sovetlarga qarshi partizan urushini olib borib, oxir-oqibat Sovet qoʻshinlarining Afgʻonistondan chiqib ketishiga sabab boʻldi. Shu vaqt ichida general Abdur Rahman AQShdagi muhim shaxslar, jumladan CIA direktori William J. Casey va kongressmen Charlie Wilson bilan samarali hamkorlik aloqalarini rivojlantirdi. General Abdur Rahman hali ham ISI boshligʻi boʻlganida, uning Pokistonning yadroviy qurol dasturiga taʼsiri oshadi va Abdur Rahman ISIni mamlakatning ichki va tashqi siyosatiga taʼsir koʻrsatadigan tashkilotga aylantirish uchun qattiq mehnat qilib, oʻz atrofida qatʼiyatli hamkasblarini toʻplaydi. Aynan uning rahbarligi davrida ISI dunyodagi eng qudratli razvedka agentliklaridan biriga aylanadi. 1987-yilda Afgʻon urushidagi ajoyib yutuqlari va Pokiston yadroviy dasturini himoya qilgani uchun general Abdur Rahman oʻz faoliyatining eng yuqori choʻqqisida boʻlgan va toʻrt yulduzli general unvoniga koʻtarilib, Pokiston Qurolli Kuchlaridagi eng yuqori lavozim – Birlashgan shtab boshliqlari qoʻmitasi raisi lavozimini egalaydi. Vafoti Akhtar Abdur Rahman 1988-yil 17-avgustda Pokistonning oltinchi va amaldagi prezidenti Muhammad Ziyoul-Haq, AQShning Pokistondagi elchisi Arnold Lewis Raphel va boshqa bir qator yuqori martabali generallar bilan samolyot halokati natijasi vafot etadi. U Baxavalpur shahriga AQShning M1 Abrams tankini namoyishini koʻrish uchun prezident Muhammad Ziyoul-Haqning Lockheed C-130 Hercules samolyotida hamrohlik qilgan. Ular namoyishdan soʻng, Baxavalpur aeroportidan Islomobod xalqaro aeroportiga uchishlari kerak boʻladi. Samolyotning havoga koʻtarilishi muvaffaqiyatli oʻtadi, biroq parvozning taxminan 2+1⁄2 daqiqasidan soʻng, nazorat minorasi samolyot bilan aloqani yoʻqotib qoʻyadi. Samolyotni havoda koʻrgan guvohlarning aytishicha, u notekis uchgan va birdan burun qismi bilan pastga shoʻngʻib, yerga urilganda portlab ketgan. Natijada, samolyot ichidagi 31 nafar yoʻlovchining barchasi halok boʻlgan. Halokatdan koʻp oʻtmay, senat raisi Ghulam Ishaq Khan prezidentlik lavozimini egallab, radio va televideniye orqali prezident Muhammad Ziyoul-Haqning vafot etganini eʼlon qiladi. Turli davlat razvedka xizmatlari, jumladan AQSh Markaziy Razvedka Boshqarmasi, SSSR Davlat xavfsizlik qoʻmitasi, Hindiston RAW, Isroil Mossad va Afgʻoniston KHAD yoki bu toʻrtta razvedka xizmatlariining Pokiston armiyasidagi muxolif guruhlar bilan birgalikdagi ittifoqi ushbu hodisada ishtirok etgani haqida taxminlar mavjud. Koʻp oʻtmay, tergov qilish uchun maxsus komissiya tuziladi. U halokatning eng ehtimoliy sababi samolyotda sodir etilgan sabotaj harakati ekanligini aniqladi. Shuningdek, yoʻlovchilar va ekipajning harakatsiz boʻlib qolishiga sabab boʻlgan zaharli gazlar chiqarilganini ham taxmin qildi, bu esa nega yordam signalining berilmaganini tushuntiradi. Tergov tafsilotlariga oid boshqa maʼlumotlar haqida ham taxminlar bor. Masalan, samolyotda qora quti oʻrnatilgan boʻlishiga qaramay, u halokatdan keyin topilmagan. Bugungi kungacha samolyot halokatining sababi nomaʼlum boʻlib qolmoqda va bu koʻplab fitna nazariyalariga sabab boʻlgan. Oilasi Akhtar Abdur Rahman 1951-yilda Rashida Akhtar Khan ismli ayol bilan turmush quradi. Ularning Akbar Akhtar Khan (1953), Humayun Akhtar Khan (1955), Haroon Akhtar Khan (1957) va Ghazi Akhtar Khan (1959) ismli farzandlari bor. Ziddiyatlar Poraxoʻrlik ayblovlari The New York Times tomonidan olib borilgan surishtiruvlardan birida general Akhtar Abdur Rahman, Pokiston razvedka agentligi rahbari sifatida afgʻon mujohidlarini Sovet Ittifoqiga qarshi kurashishlarini qoʻllab-quvvatlash maqsadida AQSh hamda boshqa mamlakatlardan milliardlab dollar mablagʻ va boshqa yordamlarni oʻtkazishga yordam bergani aytilgan. Bundan tashqari hisobotda 1985-yilda uning 3 oʻgʻli nomiga Credit Suisse bankida hisob raqami ochilgani qayd etilgan. Bir necha yil oʻtib, ushbu hisobda $3,7 million mablagʻ toʻplangani koʻrsatilgan. Ushbu hisobotga izoh berish soʻrovi bilan bogʻlanganida, uning oʻgʻillari izoh berishdan bosh tortishdi. Kenja oʻgʻli Gʻozi Akhtar Xon matnli xabarda hisob raqamlar haqidagi maʼlumotlar „toʻgʻri emas“ligini va „taxminiy“ ekanligini taʼkidlab oʻtgan. Ushbu daʼvolar hanuzgacha tasdiqlanmagan. Mukofotlari Akhtar Abdur Rahman haqida yozilgan kitoblar Fateh by Haroon-ur-Rasheed Silent soldier by Mohammad Yousaf The Bear Trap by Mohammad Yousaf and Mark Adkin Charlie Wilsonʼs War by George Crile Ghost Wars by Steve Coll A Case of Exploding Mangoʻs Mohammad Hanif Profiles of Intelligence by Brigadier Syed A. I. Tirmizi Manbalar 1988-yilda vafot etganlar Pokistonlik generallar Xizmatlararo razvedka bosh direktorlari Birlashgan shtab boshqarma qoʻmitasi raislari Pushtun xalqi Pokistonlik antikommunistlar Pokiston harbiy hukumati (1977–1988) Pokistondagi korrupsiya Sovet-Afgʻon urushi davridagi odamlar 1971-yilgi Hind-Pokiston urushidagi pokistonlik harbiy xizmatchilar Pokiston armiyasi artilleriya ofitserlari 1988-yildagi aviatsiya hodisalari qurbonlari Pokistondagi aviatsiya halokati qurbonlari Bishop Cotton maktabi bitiruvchilari Xalqaro xavfsizlik Harbiy ishlar Harbiylar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Barnaul%20ko%CA%BBchalari

Barnaul koʻchalari

Barnaul – Oltoy oʻlkasining maʼmuriy markazi. Unda 780 ta koʻcha, 11 ta prospekt (Lenin prospekti, Kosmonavtlar prospekti, Krasnoarmeyskiy prospekti, Sotsialisticheskiy prospekti, Komsomolskiy prospekti, Energetiklar prospekti, Dzerjinskiy prospekti, Kommunarov prospekti, Sibirskiy prospekti, Stroiteley prospekti, Kalinina prospekti) va 10 ta trakt (Pavlovskiy trakti, Zarinskiy trakti, Pravoberejniy trakti, Novosibirskiy trakti, Chuyskiy trakti, Zmeinogorskiy trakti, Yujniy trakti, Gonʼbinskiy trakti, Lesnoy trakti va Maliy Pavlovskiy trakti), 126 ta tor koʻcha va tor yoʻllar mavjud. Ularning umumiy uzunligi 700 km dan ortiq. Tarixi XVIII-XIX asrlar Barnaul shahri avval boshidan yagona „muntazam“ reja asosida qurila boshlagan: koʻchalarning parallel-perpendikulyar joylashuvi ularga Sankt-Peterburgga qiyos kabi „liniya“ („chiziq“) deb atashlariga sabab boʻlgan. 1746-yilda shaharda faqat bitta koʻchadan – Ryapasovskaya koʻchasi mavjud boʻlgan, keyinroq esa Masterkaya va Petropavlovskaya (1947-yildan Polzunova) koʻchalari paydo boʻldi. Bu koʻchalarning qurilishi 1739–1740-yillarda boshlangan, shu bilan birga kumush eritish zavodi ishga tushirilgan va bu koʻchalar atrofida aholi yashash joyi tashkil etilgan. 1760-yilga kelib, Barnaulka daryosining chap va oʻng sohillarida yana 10 ga yaqin koʻcha paydo boʻlgan. Zavod hovuzining toʻgʻoniga parallel joylashganlari koʻchalar tor koʻcha, perpendikulyar joylashganlari esa asosiy koʻchalar hisoblangan. Keyinchalik, shahar mahallalarini qurishda xuddi shu tamoyil va tartib qoʻllanila boshladi. Kompositsiyasi 1722-yildagi "Yonib ketgan va yangidan qurilayotgan qishloq hamda ovullarda krestyanlarni hovlilarini qurish toʻgʻrisida"gi farmonlarga asoslangan namunali chizmalarga muvofiq edi. Har bir mahalla koʻchalar bilan ajratilgan 25x42 metr oʻlchamdagi toʻgʻri toʻrtburchak maydondan iborat boʻlib, unda uylar, xoʻjalik binolari va poliz-bogʻlar joylashishi kerak edi. Shahar hududining faol kengayishi boshlandi va XIX asrning oʻrtalariga kelib (Barnaulkadan uzoqlashish tartibida) quyidagi koʻchalar mavjud edi: Malaya Tobolskaya; Bolshaya Tobolskaya (1910-yildan – Lev Tolstoy koʻchasi); Petropalovskaya (1947-yildan – Polzunova koʻchasi); Irkutskaya (1899-yildan – Pushkin koʻchasi); Kuznetskaya (1902-yildan – Gogol koʻchasi); Tomskaya (1921-yildan – Korolenko ko‘chasi); Biyskaya (1928-yildan – Nikitin ko‘chasi); Pavlovskaya (1927-yildan – Anatoliy ko‘chasi); Suzunskaya (1927-yildan – Internatsionalnaya ko‘chasi); Berdskaya (1927-yildan – Proletarskaya ko‘chasi). Shaharning tarixiy markazidagi mahallalar past qavatli gʻisht va yogʻoch turar-joy binolari bilan qurilgan. Shu bois, Barnaul shimoliy yoʻnalishda rivojlangan, yangi koʻchalar Barnaulka daryosining qayir ustidagi terrasalarini kesib oʻtib, dengiz sathidan balandligi 137 metrdan 185 metrgacha boʻlgan hududlarni oʻz ichiga olgan. XIX asr oxiriga kelib quyidagilar vujudga keldi: Koryakovskaya (1927-yildan—Partizanskaya koʻchasi); 1-Altayskaya (1957-yildan – Chernyshevskiy koʻchasi); 2-Altayskaya(1939-yildan – Chkalov koʻchasi); 3-Altayskaya(1938-yildan – Kirov ko'chasi). Perpendikulyarno etim ulitsam proxodili pereulki: Ostrojniy (1927-yildan – Komsomolskiy prospekti); Mostovoy (1938-yildan – Gorkiy ko'chasi); Soborniy (1921-yildan – Sotsialisticheskiy prospekti); Moskovskiy (1924-yildan – Lenin prospekti); Konyushenniy (1927-yildan – Krasnoarmeyskiy prospekti); 1-Prudskaya (1957-yildan – Radishev tor koʻchasi); 2-Prudskaya (1938-yildan – Tsiolkovskiy tor koʻchasi); 3-Prudskaya (1938-yildan – Yadrintsev tor koʻchasi); 4-Prudskaya (1938-yildan – Revolyutsionniy tor koʻchasi); 5-Prudskaya (1938-yildan – Chelyuskintsev tor koʻchasi); 6-Prudskaya (1938-yildan – Prudskiy tor koʻchasi). Ayni paytda, Barnaulning baland qismida ham rejali qurilish ishlari olib borilgan. Bu hududda koʻchalar Ob daryosiga parallel ravishda joylashtirilgan edi: Bolshaya Zmeyevskaya (1927-yildan – Avanesov ko'chasi); Nemetskaya (1927-yildan – Denisov koʻchasi); Mixaylovskaya (hozirgi Fomin koʻchasi); Voskresenskaya (hozirgi Tyaptin koʻchasi); Vaganovskaya (hozirgi Tretyakov koʻchasi). Shahardan chiqishda Bolshaya Zmeyevskaya koʻchasi Zmeynogorsk pochta traktiga aylanardi, Moskovskiy prospekti va Ostrojniy tor koʻchasi esa shaharning orqa tomonida Moskovskiy (Tomskiy) pochta traktiga aylanib ketardi. XIX asr oʻrtalarida Moskovskaya tor koʻchasi Barnauldagi xiyobon joylashgan yagona koʻcha edi. 1900-yilda u prospekt maqomini olib, shaharning bosh koʻchasiga aylangan. Bu yerda Oltoy oʻlkasining: boshligʻi, boy savdogarlari va sanoatchilarning uylari joylashgan edi. XX—XXI asrlar XX-asrning boshlarida Barnaul Barnaulkaning chap qirgʻogʻida, shimoliy va sharqiy tomonda qurilgan. 1907-yilga kelib Oltoy koʻchalari (hozirgi Peschanaya va Papanitsev) paydo boʻlgan. 1923-yilga kelib esa shaharda 12 ta Oltoy koʻchasi va 10 ta Prudsk tor koʻchalari ham mavjud boʻlgan. 1917-yil 2-mayda yirik yongʻin sodir boʻldi. Natijada shaharning markaziy qismida joylashgan deyarli 60 ga yaqin dahalar, yogʻoch va tosh binolar vayron boʻlgan. Shundan soʻng, 1930-yilgacha shaharsozlik tamoyillarida Barnaulning „Shahar-bogʻ“ loyihasi boʻyicha qurilish reja qilingan. Markazda aylana shakldagi maydon boʻlishi kerak edi, unda oltita teng uzunlikdagi simmetrik radiuslarga, yaʼni xiyobonlarga ajratilishi kerak edi. 1930-yilning oʻrtalarida „Shahar-bogʻ“ loyihasining rejalashtirilgan markazi boshqa maydonga koʻchirildi. Xiyobon yaqinidagi vokzal maydonida xuddi shu koʻrinishdagi yana bir shahar majmuasini yaratish rejalashtirilgan. Binolardan biri boshqasidan kattaroq boʻlgan yangi aylana maydonlarni shakllantirishi kerak edi. Ammo 1930-yilning oxirida davom etayotgan sanoatlashtirish natijasida loyiha notoʻgʻri amalga oshirilganligi, yuqori xarajat va past samaradorlik tufayli bu loyiha toʻxtatildi. 1930-yillardan 1940-yillargacha temir yoʻl qazish ishlaridan shimoldagi hududlar jadal oʻzlashtirila boshlangan, ularda yangi mahallalar va sanoat zonalari joylashgan. Dastlab, shaharning ushbu qismidagi markaziy koʻcha vazifasini Kalinin prospekti bajargan. Uning atrofida Ulug 'Vatan urushi boshlangandan keyin Barnaulga evakuatsiya qilingan sanoat korxonalari joylashgan (Barnaultransmash, Sibenergomash, Barnaul radiozavodi va boshqalar); shuningdek, ishchilar uchun kazarma va duglar. Zamonaviy Shimoli-Gʻarbiy koʻcha, Lenin va Kalinin prospektlari oʻrtasida „qazilgan shahar“ bor edi, u faqat 1957-yilda vayron qilingan. 1940-1950-yillarda qurilgan shahar shimolidagi bloklar Xrushchev davridagi koʻp qavatli uylar va kazarmalardan iborat katta ishchilar mahallasi Potokni tashkil etgan. Bu yerdagi koʻchalarning aksariyati XX asr boshlarida boʻlgani kabi nomlangan, masalan: 1-gʻarbiy, 2-gʻarbiy, 3-gʻarbiy, 2-chi Zavodskoy proezd, 6-chi Zavodskoy proezd, 9-chi Zavodskoy proezd . Bugungi kunga qadar ular bu yerda asl koʻrinishida saqlanib qolgan: nisbatan tor (5 metrdan 15 metrgacha), koʻpincha transport uchun bir tomonlama harakatga ega (E. Alekseevoy ko'chasi, G. Titov koʻchasi). Shaharning gʻarbiy chekkasida, Pivovarka daryosi havzasi yonidagi temir yoʻl yoʻli yaqinida 1940-yillardan beri faol rivojlanayotgan xususiy sektor mavjud. Turar-joy binolari orasidan oʻtuvchi koʻcha va xiyobonlar daryo ayvonlarini kesib oʻtuvchi tor tuproq yoʻllarning zich tarmogʻini va jarliklar tarmogʻini tashkil qilgan. 1960-yillardan boshlab Barnaulda uzluksiz qurilish hukm surmoqda. Avval toʻgʻri va keng koʻchalar yotqizilgan, soʻngra binolar qad rostlagan. 1970-1980-yillarda shaharning shimoli-gʻarbiy qismida (Cheryomushki, Solnechnaya Polyana, Urojainy) turli seriyali 9 qavatli turar-joy binolaridan butun mikrorayonlar qurilgan sanoat zonasi bir nechta yirik magistral yoʻllar orqali: Pavlovskiy trakti, Anton Petrov, Severo-Zapadnaya, Popov, Yurin koʻchalari, Lenin va Kosmonavtlar prospektlari. 1990-2000-yillarda koʻcha tarmogʻining rivojlanish vektori shaharning gʻarbiy chekkasiga oʻtgan. Yangi koʻchalar, asosan, qurilayotgan massivlar (Baltiyskaya, Shumakova) orasida joylashgan boʻlib, aholi turar-joylarini Barnaul shahrining markaziy magistrallari bilan bogʻlagan. Loyihalar 1930-yildan shahar arxitektori Obskiy xiyobon qurilishni rejalashtirishgan. Xiyobon Sovet hududidan Ob qirgʻogʻigacha davom etishi kerak edi. 1950-yildan buyon xiyobon Lenin prospektidan Komsomolskiy prospektigacha faqat bir blokdan qurib borilgan. 2007-yilda Rossiya Urbanizm instituti (Sankt-Peterburg) yangi asosiy rejani ishlab chiqqan. Unga koʻra shaharning yoʻl tarmogʻini rivojlantirish Barnaulning geo-iqtisodiy holatidan maksimal darajada foydalanib amalga oshirilishi kerak edi. Bu rejaning asosiy elementlaridan biri Krasnoarmeyskiy prospekti va Yurina koʻchalari, temir yoʻl reyslari va Gʻalaba maydonini bogʻlaydigan yer osti avtomobil tunelini loyihalashtirish boʻlgan. Bu loyiha Lenin prospektidagi transportlar oqimini pasaytirshga xizmat qilgan. Asosiy rejadagi boshqa muhim qarorlar shahar koʻchalarini kengaytirish va uzunligi 13 km boʻlgan Markaziy Duga magistralini qurishni oʻz ichiga olgan. Shuningdek, Barnaulda Ob va Mamontov magistrallarini qurish rejasi ham boʻlib, ular Ob daryosining oʻng qirgʻogʻini va shaharning gʻarbiy qismini bogʻlagan. Barnaul yaqinida aylanma yoʻl qurilishi loyihasi 2016-yilda viloyat maʼmuriyati tomonidan taklif etilgan. Ushbu loyiha 2018-yil dekabr oyida Rossiya Bosh Davlat ekspertizasi tomonidan maʼqullangan. 2019-yilda shahar atrofida avtomobil magistralini qurish boshlangan. Ushbu yoʻnalishda yuk va yengil tranzit transporti harakatlangan. Loyihada 50 milliard rubldan ortiq mablagʻ safrlanishi reja qilingan. Yoʻl quruvchilar Altay mintaqasining Pervomayskogo, Pavlov va Kalman tumanlari hamda Barnaul shahar okrugida 68,1 km uzunlikda yangi yoʻl qurishlari lozim boʻlgan. Loyihada Ob daryosi ustidan yangi koʻprik qurish koʻzda tutilgan (Bobrovka qishlogʻi yaqinida) va uning uzunligi 2,4 ming metrni tashkil etgan. Yangi magistral shahar yoʻllarini tirbandliklarni kamaytirishga yordam bergan. Moliyalashtirish manbalaridan biri sifatida loyihachilar „Platon“ tizimidan olingan mablagʻlardan foydalanishi nazarda tutadilgan. Toponimikasi Barnaul toponimiyasi XVIII asr oʻrtalari – XIX asr oxiri davrida asta-sekin tabiiy yoʻl bilan, tashqi taʼsirlardan holi tarzda shakllangan. Koʻchalarni quyidagicha atashgan: cherkovlar va soborlar uchun: Petropavlovskaya koʻchasi, Soborny koʻchasi, Troitskiy koʻchasi; omborlar, muassasalar, fabrikalar uchun: Poroxovaya koʻchasi, Konyushenniy, Observatorny yoʻlaklari; tuzilmalar boʻyicha: Mostovoy, Plotinniy yoʻllari; savdo bilan bogʻliq bajaradigan vazifasiga koʻra: Torgovaya, Xlebnaya koʻchalari; shahar tashqarisida joylashgan sanoat punktlari uchun: Zmeevskaya koʻchasi, Pavlovskaya koʻchasi. (Pavlovsk kumush eritish zavodi), Suzunskaya koʻchasi. (Suzunskiy mis eritish zavodi); yoʻnalishda, boshqa aholi punktlariga nisbatan: Berdskaya (Berdskiy qal’asi), Biyskaya (Biysk qal’asi), Tomsk ko'chasi (Tomsk viloyati), Kuznetskaya (Kuznetskiy qal’asi), Moskovskiy yoʻli. (Moskva va Sankt-Peterburgga boradigan avtomagistral). shaxslarning nomlari boʻyicha, Barnaulning birinchi aholisi va koʻchmanchilar: Irkutskaya koʻchasi, Olonskaya koʻchasi, Tobolskaya koʻchasi; boshliqlar, menejerlar ismlari boʻyicha: Vaganovskaya koʻchasi. (F. S. Vaganov – Barnaul zavodlarining menejeri), Boldirevskiy torli. (V. K. Boldirev – Oltoy tumani boshligʻi); dala-hovli egalarining nomlari boʻyicha: Alekseevskiy yoʻlaklari (Alekseev dachalari), Lazarevskiy (Lazarev dachalari), Suxovskiy (Suxov dala-hovlisi). Koʻchalarni ommaviy qayta nomlash XIX asr oxirida boshlangan. Shaharning tarixiy markazidagi koʻchalar taniqli rus yozuvchi va shoirlarining (Pushkin, Gogol, Gorkiy, Nikitin, Tolstoy, Tachalov, Belinskiy, Korolenko) nomlarini olgan. 1917-yildan keyin koʻchalarning muhim qismi mafkuraviy nomlarni olgan: inqilob va fuqarolar urushi qatnashchilarining ismlari (Anatoliy, Kolyado, Suxov, Alekseeva, Vexovskiy, Avanesov, Prisyagin, Mamontov, Lenin, Kalinin, Dzerjinskiy) va ijtimoiy tizimning oʻzgarishi bilan bogʻliq nomlar (Sotsialistik, Krasnoarmeyskiy, Komsomolskiy, Sovet, Kommunistik, Kommunarov, Xalqaro). 1950—1960-yillarda Barnaul koʻchalariga Sovet Ittifoqi Qahramonlari (Smirnov, Matrosov, Kashcheeva, Petrova, Yurina, Isakov) nomi berilgan. Keyinchalik koʻchalar SSSR tarixiga oid yubileylar sharafiga nomlangan (Oktyabrning 40 yilligi, SSSRning 50 yilligi); Oltoy oʻlkasining iqtisodiy va siyosiy arboblari (Kulagin, Georgiev, Shumakov, Solntsev) va mashhur shaxslari (Shukshina, Titova). Baʼzi koʻchalarning nomlari ularning geografik joylashuvi yoki relyefini aks ettiradi: Zarechnaya, Gorskaya, Krutaya, Shimoli-Gʻarbiy. Barnaulning 11 koʻchasida Birinchi jahon urushida qatnashgan yoki urush yillarida chor armiyasi safida xizmat qila boshlagan kishilar nomi yozilgan. XX asr oxiri va XXI asr boshlarida paydo boʻlgan koʻcha nomlarida estetik eʼtibor hozirgi siyosiy vaziyatdan xoli neytral taassurot yaratishga urinish tufayli yuzaga kelgan. Shaharning yangi paydo boʻlgan koʻchalari juda ajoyib nomlarga ega: Tomsk mushketyor polki, Lotsmanovskaya, Gornolyjnaya, Otkrytaya, Bagryannaya, Mastovi koʻchasi. Obodonlashtirish XVIII-XIX asrlarda Barnaul koʻchalari asfaltlanmagan edi. 1820-yillarda ularni kumush eritish zavodidan shlak bilan toʻldirish boʻyicha tajribalari muvaffaqiyatsizlik bilan tugagan: shlaklar shamol tufayli sochilib, uylar va binolar ichigacha kirib ketgan. Kolyvano-Voskresenskiy zavodlari boshligʻi P. K. Frolovning saʼy-harakatlari bilan (1817-– 1830) shahar koʻchalarini obodonlashtirish uchun koʻp ishlar qilingan: bir qator tosh binolar qurilgan, bogʻlar Gorniy ilm maskani, kasalxona, togʻ bilim yurti va barnaullik boylarning uylari oldida barpo etilgan. Moskovskiy tor ko'chasida xiybon yaratilgan; Soborniy tor ko'chasi boʻylab Petropavlovskaya koʻchasigacha xiyobonlar yaratilgan; Konyushenniy va 1-Prudskiy yoʻllari orasidagi zavod hovuzi boʻylab; Barnaulka boʻylab Moskovskiy zavodi koʻchasigacha. Shahar hokimiyati suv toshqinlari va botqoqqa koʻchalarga qarshi kurash olib borishgan: daryolarning qayir tomonlari toʻldirilgan, botqoqliklar quritilgan, suv olib ketuvchi kanallar va ariqlar barpo etilgan. 1891-yilda shaharning eng botqoq koʻchalari – Mostovoy tor koʻchasi va Olonskaya koʻchalari ham quritilgan. Koʻchalarni asfaltlash faqat XX asrning boshlarida Pushkin ko'chasidan boshlangan. 1927-yilda Sotsialisticheskiy prospekti va Gogol koʻchasi asfaltlangan boʻlib, umumiy uzunligi 3,5 km etgan. 1940-yilga kelib asfaltlangan koʻchalarni uzunligi 19 km, 1952-yilda esa 60 km ga yetdi. 1950-yildan boshlab Barnaul koʻchalarini ommaviy asfaltlash boshlashgan va 1970-yilga kelib 238 km (umumiy uzunlikning 41%), 1999-yilda esa 542 km asfalt yoʻllari yotqizilgan (71%). XX asr boshlarida yoʻl qoplamasining yomonlashishi tufayli koʻchalarni kapital taʼmirlashga alohida eʼtibor berishni boshlashgan. 2004-–2007-yillarda Stroiteley, Kalinin, Krasnoarmeyskiy prospektlarida asfalt qoplamasi almashtirilgan; Solnechnaya Polyana, Avanesova, E. Alekseeva, Traktovaya, Sovetskaya Armiya, Yurina, shuningdek, Pavlovskiy traktida ham. Transport tarmogʻi Barnaul koʻchalarining eng muhim vazifasi sifatida – transport funksiyasini bajaradi. 1960–1970-yillarda loyihalashtirilgan va yotqizilgan magistrallar bugungi kunda bu vazifasini toʻliq bajara olmayapti. Aholining avtomobillashtirish darajasi 3–4 baravar oshdi, lekin yoʻl tarmogʻi esa avvalgi darajada qolgan. Shahar shimoli-sharqidan janubi-gʻarbga oʻtadigan temir yoʻli uni ikki qismga ajratadi, shuning uchun ular oʻrtasida transport aloqalari zaif. Barnaulning shimoli-gʻarbiy qismida joylashgan turar joylari toʻgʻridan-toʻgʻri shahar markaziga faqat 3 ta koʻcha orqali bogʻlangan koʻchalar: Pavlovskiy trakti, Lenin va Kalinin prospektlari bilan bogʻlangan. „Tigʻiz soatlarda“ yoʻllarga yoʻlovchi va shaxsiy transportning asosiy yuklamasi ortadi. Bundan tashqari, Stroiteley prospekti, Yurin, Suxe-Bator va Severo-Zapadnaya koʻchalarda harakat zichligi yuqori boʻladi. Shuningdek, markaziy koʻchalarda tirbandliklar sodir boʻlishining sababi ularning yetarlicha keng emasligida: yoʻllarda harakatlanish uchun atigi 2–3 ta yoʻl chiziqlari mavjud. 11 ta tramvay va 5 ta trolleybus yoʻnalishi Barnaulning markaziy qismini ham, shahar chekkasidagi tumanlarni ham qamrab olagan. Elektr transporti bilan eng yaxshi taʼminlanganlar koʻchalar: Krasnoarmeyskiy, Stroiteley, Lenin, Kosmonavtov prospektlari; Malaxov, Popov, Anton Petrov va Severo-Zapadnaya. 2007-yil holatiga koʻra, shaharda Barnaulning deyarli barcha asosiy koʻchalarini qamrab olgan 150 dan ortiq avtobus yoʻnalishlari mavjud boʻlgan. 1937-yilgi rejada koʻzda tutilgan asosiy loiha Oktyabr maydoni boʻlib shaharning markaziy transport tarmogʻi hisoblanadi. Maydonda shahar transportining deyarli barcha oqimlari taqsimlanadi: Kalinin prospekti boʻylab – shimoliy sanoat zonasiga va Ob orqali eski koʻprikka, Lenin prospekti boʻylab – shaharning mehmonxonalariga va shahar markaziga (shu jumladan Sovetskaya koʻchasi), Stroiteley prospekti boʻylab – temir yoʻl vokzaliga va Pavlovskiy traktigacha borish mumkin. 2008-yilda shahar hokimiyati tirbandlikka qarshi kurash va shahar yoʻllari tarmogʻini rivojlantirish dasturini taqdim etgan. Uning qoidalariga koʻra, Lenin prospektidagi svetoforlar „yashil chiroq“ tamoyili boʻyicha ishlaydi. Bu esa haydovchilarga har doim yashil chiroqqa duch kelgan holda harakatlanishga imkon beradi. Ushbu yangilik shahar koʻchalarida avtomobil transporti harakat tezligini 20 foizga oshirishi kerak. Bundan tashqari, markaziy xiyobonlarni kengaytirish va tramvay yoʻllarini temir yoʻl oʻyigʻi va Kalinin prospekti orqali shimoliy yoʻl oʻtkazgichga koʻchirish rejalashtirilgan. Yana qarang Barnaul koʻchalari roʻyxati Manbalar Barnaul koʻchalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Clotilde%20Gonz%C3%A1lez%20de%20Fern%C3%A1ndez

Clotilde González de Fernández

Clotilde González de Fernández (qizlik familyasi Clotilde Mercedes González, turmushga chiqqan ismi Clotilde Mercedes González de Fernández Ramos, 1880-yil 24-sentyabr – 1935-yil 28-fevral) – argentinalik o‘qituvchi, pianino o‘qituvchisi va yozuvchi edi. U Misiones provinsiyasidagi taʼlimning birinchi kashshofi boʻlib, oʻsha paytdagi „Territorio Nacional de Misiones“ ning birinchi oʻrta maktablarini tashkil etish tashabbusini ilgari surgan. Manbalar Argentinalik ayol oʻqituvchilar O'qituvchilar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kyustendil%20provinsiyasi

Kyustendil provinsiyasi

Kyustendil provinsiyasi (, trl Oblast Kyustendil) – Bolgariyaning janubi-gʻarbiy qismida joylashgan provinsiya boʻlib, umumiy maydoni 3,084.3 km² (Bolgariya Respublikasi umumiy hududining 2,7 %)ni tashkil qiladi. Kyustendil provinsiyasida istiqomat qiluvchi aholi soni 107,673 kishidan iborat. Geografiyasi Hudud turli xil relyefgalarga ega boʻlib, tepaliklar va togʻlar bilan ajralib turadigan unumdor vodiylar va kanonlardan tashkil topgan. Kyustendilning shimoli-gʻarbiy qismlari „Kyustendilsko kraishte“ (Kyustendil Cornerland) deb nomlanadigan hududlardan iborat boʻlib, transchegaraviy Milevska, Chudinska, Zemenska va sharqda Konyavska togʻli hududlarini oʻz ichiga oladi. Janubda Kyustendilsko krayshte Dragovishtitsa va Bistritsa daryo vodiylari, shuningdek, Lisets togʻigacha choʻzilgan. Mintaqaning janubiy qismini Kamenitsa, Kyustendil va Dupnitsa pasttekisliklari qamrab olgan Osogovo, Vlaxina va shimoli-gʻarbiy Rila togʻlarini oʻz ichiga oladi. Provinsiya ikkita kichik tumanga boʻlingan. Gʻarbda Kyustendil va sharqda Dupnitsa hududlari joylashgan. Dupnitsa viloyatida Gorno pole (yuqori maydon), Dolno pole (quyi maydon) va Bolgariya imperatori Samuilning akasi Aronni va uning oilasini oʻldirgan Razmetanitsa hududi mavjud. Hudud granit, gil va maʼdanlarga boy qazilmalarga ega. Osogovoda polimetall rudalar, Bobov dol konlarida qoʻngʻir koʻmirlar qazib olinadi. Gil konlari Chetirtsi, Yahinovo va Dragovishtitsa qishloqlarida joylashgan. Shuningdek, mintaqa oʻzining koʻplab mineral suv buloqlari bilan tanilgan. Ularga misol qilib Kyustendil, Sapareva banyasi, Nevestino va Chetirtsi qishloqlaridagi issiq mineral suv buloqlari hamda hududda topilgan tabiat moʻjizasi – Stobskiy piramidalari (Stob piramidalari) mavjud. Kamenichka Skakavitsa qishlogʻi yaqinida joylashgan Golemidol daryosi 70 metr balandlikdagi sharsharani hosil qiladi. Dyakovo, Bersin, Drenov dol va Bagrensidagi sunʼiy toʻgʻonlardan, asosan, sugʻorish maqsadlarida foydalaniladi. Anʼanaviy mevachilik uchun unumdor tuproq tarkibiga ega. Oʻrmon oʻsimliklarida, asosan, bargli va ignabargli oʻrmonlar mavjud. Gabra qoʻriqxonasida (maydoni: 89,5 metrik gektar) soʻnggi qora qaragʻay daraxtlari mavjud. Boshqaruvi Kyustendil mintaqasi 182 ta aholi punktiga ega boʻlib, toʻqqizta munitsipalitetni oʻz ichiga oladi. Mintaqaning maʼmuriy markazi Kyustendil shahri hisoblanib, uning janubi-gʻarbiy qismi Kyustendil pasttekisligida joylashgan. Shahar Kyustendil munitsipalitetining maʼmuriy markazi hisoblanadi (uning maydoni 923 km² (356 kvadrat mil), bu mintaqaning umumiy hududining 30,2 foizini tashkil qiladi), aholisi 73 346 kishini tashkil etadi. Ulardan 51 300 nafari shahar hududi aholisini tashkil etadi. Kyustendil orqali toʻrtta asosiy transport yoʻnalishi oʻtadi: Shimoliy Makedoniyadan Skopye - Sofiya shosesi boʻylab, Serbiyadan Niš Bosilegrad Kyustendil shosesi boʻylab; Dupnitsa va Kyustendil orqali asrlar davomida Constantinople va Adriatika dengizini bogʻlaydigan eng qadimgi savdo yoʻli oʻtgan. Kyustendil oʻzining tarixiy, ekologik va madaniy merosini saqlab qolishga muvaffaq boʻlgan. Bu zamonaviy Bolgariya maʼmuriy markazi boʻlib, uning kelajagi asosan madaniy turizmni rivojlantirishda va issiq mineral suv manbalari tomonidan zamonaviy reabilitatsiya kurort markazlarida koʻrinadi. Ushbu mintaqa hududida milliy bogʻlar mavjud. Oʻrta asrlardagi uylar va omborlar yonidan yashil yoʻllar boʻylab sayohatchilar sayr qilish uchun yoʻlaklar barpo qilingan. Bu maskan toza havoda baliq ovlash uchun moʻljallangan. Munitsipalitetlari Kyustendil provinsiyasi (viloyati) toʻqqizta munitsipalitetdan iborat. Quyidagi jadvalda har bir munitsipalitetning nomlari, asosiy shahar (qalin) yoki qishloq va 2011-yildagi aholi soni koʻrsatilgan. Demografiyasi 2011-yilgi maʼlumotlarga koʻra Kyustendil viloyatida 135,664 kishi istiqomat qilgan, ularning 48,9 foizi erkaklar va 51,1 foizi ayollar hisoblanadi. Etnik guruhlarUmummiy aholisi (2011-yilgi maʼlumotlarga asoslanib):136 686 nafarEtnik gruhlar: (2011-yilgi maʼlumotlarga asoslanib):130,615 nafar Bulgʻorlar: 121 351 (92,91%) nafar Lo'lilar: 8 305 (6,36%) nafar Boshqalar va noaniq boʻlganlar: 959 (0,73%) nafar 2001-yilgi aholi roʻyxatiga koʻra viloyatdagi etnik guruhlar: Bulgʻorlar : 152,644 (93.9%) nafar Lo'lilar : 8 305 (6,36%) nafar Boshqalar va noaniq boʻlganlar: 1596 (1%) nafar aholini tashkil etadi Koʻpchilik loʻlilar Bolgariyaning eng katta loʻlilar konsentratsiyasiga ega boʻlgan viloyat markazi Kyustendil shahri chegarasida yashaydi, u yerda ularning soni 5,179 boʻlib, aholining 12,2 foizini tashkil qiladi. Qolganlarning aksariyati ikkinchi yirik shahar Dupnitsada joylashgan boʻlib, u yerda ularning soni 2,333 kishini tashkil etadi. Tillari 153,242 bulgʻor tili (94.3%) 7,929 roman tillari (4.9%) 1363 boshqalar va noaniq boʻlganlar (0.8%) Dini Dinlar Yana qarang Bulgariya provinsiyalari Bolgariya munitsipalitetlari Bolgariyadagi shahar va qishloqlar roʻyxati Kyustendil viloyatidagi qishloqlar roʻyxati Manbalar Bolgariya Bolgariya aholi punktlari Bolgariya geografiyasi Bolgariya geografiyasiga oid chala maqolalar Kyustendil viloyati Kyustendil viloyati aholi punktlari Kyustendil viloyati qishloqlari Kyustendil viloyatidagi aholi punktlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kichik%20Polsha

Kichik Polsha

Kichik Polsha (voyevodeligi) ( ) – janubiy Polshadagi voyevodelik. Uning maydoni 15,108 kvadrat kilometrga teng (5,833 kvadrat milya). 2019-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, umumiy aholi soni 3,404,863 kishini tashkil etgan. Ushbu voyevodelik nomi Kichik Polsha yoki polyak tilida: Małopolska deb ataluvchi qadimgi Polsha viloyatining anʼanaviy nomiga o'xshash. Shunga qaramay, hozirgi Kichik Polsha (voyevodelik)ligi, katta va qadimiy boʻlgan Małopolska viloyatining faqatgina kichik bir qismini tashkil etadi. Qadimiy Kichik Polsha hozirgi provinsiyadan ancha kattaroq. U shimoldan Radom va Siedlce shaharlarigacha choʻzilgan. Shuningdek, oʻz ichiga Lublin, Kielce, Częstochowa va Sosnowiec kabi shaharlarni ham olgan. Provinsiya shimoldan Świętokrzyskie togʻlari (Góry Śviętokrzyskie), gʻarbdan Jura Krakowsko-Częstochowska va janubdan Tatra, Pieniny va Beskidy togʻlari bilan chegaralangan. Siyosiy jihatdan provinsiya gʻarbda Silesian voyevodelik, shimolda Śviętokrzyskie voyevodelik, sharqda Subcarpathian voyevodelik va janubda Slovakiya (Prešov hamda Žilina viloyatlari) bilan chegaradosh. Kichik Polshaning deyarli barcha qismi Vistula daryosining boʻyida joylashgan. Krakov shahri 2000-yilda Yevropa madaniyat shaharlaridan biri boʻlgan. Krakov Katovice, Varshava, Wrocław and Rzeszów shaharlari bilan temiryoʻl aloqalariga ega. U Dresden bilan Kyiv hamda Gdańsk bilan Budapeshtni birlashtiruvchi yirik xalqaro yoʻnalishning chorrahasida joylashgan. Bu yerda Polshadagi ikkinchi yirik xalqaro aeroport (Varshavadan keyin), John Paul II Xalqaro Aeroporti joylashgan. Iqtisodiyoti Provinsiyaning yalpi ichki mahsuloti (YAIM) 2018-yilda 40,4 milliard yevroni tashkil etdi, bu Polsha iqtisodiy mahsulotining 8,1 foizini tashkil etdi. Shahar kishi boshiga yalpi ichki mahsulot xarid qobiliyatiga mos ravishda 19 700 yevroni yoki oʻsha yili Yevropa Ittifoqi oʻrtacha koʻrsatkichining 65% ini tashkil etdi. Har bir xodimga toʻgʻri keladigan YaIM Yevropa Ittifoqi oʻrtacha koʻrsatkichining 72 foizini tashkil etdi. Mintaqa iqtisodiyotiga yuqori texnologiyalar, bank, kimyo va metallurgiya sanoati, ko‘mir, ruda, oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash, spirtli ichimliklar va tamaki sanoati tarmoqlari kiradi. Voevodalikning eng sanoatlashgan shahri – Krakov. Bu yerda eng yirik mintaqaviy korxona, Nova-Xutadagi Tadeusz Sendzimir poʻlat zavodi mavjud boʻlib, ushbu korxonada 17500 kishi ishlaydi. Yana bir yirik sanoat markazi gʻarbda, Xrzanov (asosan temir yoʻl dvigatellari ishlab chiqarish) va Osvensim (kimyoviy ishlar) hududida joylashgan. Voevodalik hududida Krakov Texnologiya Parki nomli maxsus iqtisodiy zona tashkil etilgan. Voivodelik faoliyat yuritayotgan roʻyxatdan oʻtgan xoʻjalik subyektlari soni qariyb 210 mingtani tashkil etadi. Ularning aksariyati kichik va oʻrta korxonalar boʻlib, shulardan 234 tasi davlat sektoriga tegishli. Mintaqada tobora oʻsib borayotgan xorijiy investitsiyalar hajmi 2006-yil oxiriga kelib taxminan 18,3 milliard AQSH dollariga yetdi. Universitetlari Krakovdagi oʻn beshta oliy taʼlim muassasasida jami 130 ming talaba tahsil olmoqda. Shahardagi eng yirik universitet boʻlgan Yagelloniya universiteti (44 200 talaba) 1364-yilda Krakov akademiyasi sifatida tashkil etilgan. Nikolay Kopernik va Karol Voytila (Papa John Paul II) shu universitetni bitirgan. AGH Fan va Texnologiya universiteti (29 800 talaba) Polshadagi eng yaxshi texnika universiteti hisoblanadi. Iqtisodiyot akademiyasi, Pedagogika universiteti, Krakov texnologiya universiteti va Qishloq xo‘jaligi akademiyasi ham juda yuqori obroʻga ega. Bundan tashqari, shaharda Tasviriy sanʼat akademiyasi, Davlat teatr universiteti va Musiqa akademiyasi mavjud. Nowy Sącz 1992-yilda tashkil etilgan Amerika oʻquv dasturiga asoslangan Oliy biznes va boshqaruv maktabi tufayli mintaqaning yirik taʼlim markaziga aylandi. Bu maktabda 4500 nafar talaba taʼlim olmoqda. Shuningdek, Tarnovda ikkita xususiy oliy oʻquv yurti ham faoliyat yuritmoqda. Tarixi Ilk oʻrta asrlarda bu hududda qadimgi polyak qabilasi vistulanlar istiqomat qilgan. Bu yer Polsha X asrda tashkil topganidan beri uning tarkibiga kirgan, mintaqaviy poytaxt Krakov esa Polshaning eng qadimgi yeparxiyalaridan birining qarorgohiga aylanib, 1000-yilda tashkil etilgan va Polshaning xristianlashtirish jarayoniga hissa qoʻshgan. 1038-yilda Kazimir I qaroriga koʻra Krakov Polshaning poytaxti boʻlgan va qisqa tanaffuslar bilan bir necha asr davomida bu maqomini saqlab kelgan. Shuningdek, u buyuk qirol Kazimir III tomonidan taʼsis etilgan Polshaning eng qadimgi va dunyodagi eng qadimgi universitetlardan biri – Yagelloniya universitetining joylashgan manziliga aylandi. Soʻnggi oʻrta asrlarda Osvensim va Zator Piast sulolasining mahalliy tarmoqlariga tegishli gersoglik qarorgohlari boʻlgan. XVIII asr oxirida Polshaning boʻlinishidan soʻng, mintaqada chet el hukmronligiga qarshi bir nechta qoʻzgʻolonlar, jumladan 1794-yildagi Kostyushko qoʻzgʻoloni, 1846-yildagi Krakov qoʻzgʻoloni va 1863-1864-yillardagi Yanvar qoʻzgʻoloni boʻlib oʻtdi. Krakov boʻlingan Polshaning asosiy madaniy markazlaridan biri boʻlib qoldi va avstriyalik boʻlinmachilarning prussiyaliklar va ruslarnikiga qaraganda yumshoqroq siyosatidan foydalandi. Ikkinchi jahon urushi oraligʻidagi davrda bu mintaqa qayta tiklangan mustaqil Polshaning bir qismi boʻlgan. Ikkinchi jahon urushi davrida Germaniya bu hududni bosib oldi. Bosqinchilar mintaqadagi polyaklar va yahudiylarga qarshi genotsid siyosatini olib borib, Shchuchin va Olkusz kabi joylarda tinch aholi va harbiy asirlarni ommaviy qatl etishdi. Ular qamoqxonalar, majburiy mehnat lagerlari va eng muhimi, turli joylarda kichik lagerlar tarmogʻiga ega boʻlgan Osventsim konsentratsion lagerini boshqarishdi. Bundan tashqari, fransuz, belgiyalik, gollandiyalik va sovet harbiy asirlari uchun alohida nemis harbiy asirlar lageri ham mavjud edi. Kichik Polsha voivodaligi 1999-yil 1-yanvarda sobiq Krakov, Tarnov, Novi-Sonch voivodaliklarining hamda Belsko-Byala, Katovitse, Keltse va Krosno voivodaliklarining ayrim qismlaridan tashkil topdi. Bu voivadalik 1998-yilda qabul qilingan Polsha mahalliy boshqaruv islohotlari asosida tuzilgan edi. Iqlimi Janubiy Polshada joylashgan Kichik Polsha Polshaning eng issiq hududi hisoblanadi. Bu yerda yozning oʻrtacha harorati kunduzi 23 °C (73 °F) dan 30 °C (86 °F) gacha boʻladi, yilning eng issiq oylari boʻlgan iyul va avgustda esa koʻpincha 32 °C (90 °F) dan 38 °C (100 °F) gacha koʻtariladi. Kichik Polshada joylashgan Tarnov shahri Polshaning yil davomida eng issiq joyi hisoblanadi. Bu yerda oʻrtacha harorat yozning uch oyida kunduzi 25 °C (77 °F) atrofida, qishning uch oyida esa kunduzi 3 °C (37 °F) atrofida boʻladi. Qishda ob-havo har yili oʻzgarib turadi. Odatda qish biroz sovuq boʻlib, harorat −7 °C (19 °F) dan 4 °C (39 °F) gacha boʻladi. Biroq, dunyoning turli hududlaridan esadigan shamollar taʼsirida qish mavsumi baʼzan namroq va iliqroq, baʼzan esa kontinental va sovuqroq boʻlishi mumkin. Polshadagi yagona sahro hisoblangan Błędów sahrosi ham Kichik Polshada joylashgan boʻlib, bu yerda yozda harorat koʻpincha 38 °C (100 °F) gacha yetadi. Turizmi Kichik Polsha voyevodelik Polshadagi YuNESKOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan eng koʻp obyektlarga ega voyevodelik hisoblanadi. Bu yerda oltita yozuv mavjud: Vavel qirollik qal’asi bilan Krakov eski shahri, Polsha monarxlarining sobiq asosiy qarorgohi va dafn etish joyi, Yevropaning eng qadimgi Bochnia va Wieliczka eski tuz konlari, Kalwaria Zebrzydovska ziyoratgoh shaharchasi, Osvensimda joylashgan sobiq fashistlar Germaniyasining Auschvitz konsentratsion lageri, Janubiy Kichik Polshaning yogʻoch cherkovlari hamda Polsha va Ukraina Karpat mintaqasidagi yogʻoch tserkvalari. Kichik Polshaning atrof-muhitini muhofaza qilish maqsadida voevodelikda toʻrtta milliy bogʻ va koʻplab qoʻriqxonalar tashkil etilgan. Mintaqada turizm va dam olish uchun hududlar mavjud boʻlib, ularga Zakopane (Polshaning eng mashhur qishki kurorti) hamda Tatra, Pienini va Beskidi togʻlari kiradi. Oʻnta kurort shahri ham bor: Krynica-Zdrój, Muszyna, Pivniczna-Zdrój, Rabka-Zdrój, Szczawnica, Vapienne, Vieliczka, Visova-Zdrój, Zakopane va Żegiestóv. Tabiiy manzarada koʻplab tarixiy joylar oʻz aksini topgan. Voevodelik roman va gotik uslublaridan tortib uygʻonish davri, barokko va ar-nuvogacha boʻlgan tarixiy meʼmorchilik namunalariga boy. Koʻplab shaharlarda, ayniqsa Krakov va Tarnovda, qadimiy bozor maydonlari va shahar hokimliklari binolari saqlanib qolgan. Krakovdan 50 kilometr janubi-gʻarbda joylashgan, Ioann Pavel II tugʻilgan joy boʻlmish Vadovitse shahrida marhum Rim papasining bolalik davriga bagʻishlangan muzey mavjud. Voevodalik, ayniqsa Krakov shahri, turli xil muzeylar, sanʼat galereyalari va madaniy muassasalarga boy. Asosiy muzeylarga Krakovdagi Milliy muzey va uning tarkibidagi Chartoriyskiy muzeyi kiradi. Bu Polshaning eng qadimgi muzeylaridan biri boʻlib, Leonardo da Vinchi, Rembrandt va krakovlik Jan Mateyko kabi turli rassomlarnning asarlarini oʻz ichiga oladi. Shuningdek, Krakovdagi Arxeologiya muzeyi Polshadagi eng qadimgi arxeologiya muzeyi hisoblanadi. Krakovda Jan Mateyko va Yuzef Mexoffer rassomlariga bagʻishlangan muzeylar ularning sobiq uylarida, Zakopanesda bastakor va pianist Karol Shimanovski hamda yozuvchi Kornel Makushinskiy muzeylari ularning uylarida, Poremba Velkada yozuvchi Vladislav Orkan muzeyi uning uyida, Gozhen Gurni shahrida esa yozuvchi Emil Zegadlovichning muzey-qoʻrgʻoni joylashgan. Yapon sanʼatining eng yirik Polsha muzeyi boʻlgan Mangga ham Krakovda joylashgan. Viloyatda Ikkinchi Jahon urushi bilan bogʻliq koʻplab yodgorliklar mavjud. Bular orasida sobiq fashistlar konslagerlaridan Osvensim-I va Osvensim-II-Birkenau hududidagi muzey, shuningdek har yili million nafar tashrif buyuruvchi qabul qiladigan Osvensim yahudiylar markazi bor. Bundan tashqari, nemislar tomonidan polyaklarning ommaviy qirgʻin qilingan joylari, nemislar boshqargan majburiy mehnat lagerlari va boshqa shu kabi joylarda yodgorliklar oʻrnatilgan. Voyevodalik qal’alarga boy boʻlib, ularning qatoriga Miruv, Nedzitsa, Nepolomitse, Novy Vishnich, Pyeskova Skala va Vavel qal’alari kiradi. Maʼmuriy boʻlinishi Kichik Polsha voyevodaligi 22 ta viloyatga (poviat) boʻlingan boʻlib, ularning 3 tasi shahar viloyati va 19 tasi qishloq viloyatidir. Bu viloyatlar oʻz navbatida 182 ta gminaga boʻlinadi. Okruglar quyidagi jadvalda keltirilgan (toifalar ichidagi tartib aholi sonining kamayishi boʻyicha berilgan). Qoʻriqlanadigan hududlari Kichik Polsha voyevodelikdagi qoʻriqlanadigan hududlar oltita Milliy bogʻlarni va 11 Landshaft bogʻlarini oʻz ichiga oladi. Bular quyidagilar: Babia Góra Milliy bogʻi (YUNESKO tomonidan belgilangan) Gorce Milliy bogʻi Magura Milliy bogʻi Ojców Milliy bogʻi Pieniny Milliy bogʻi Tatra Milliy bogʻi Bielany-Tyniec landshaft bogʻi Ciężkowice-Rożnów landshaft bogʻi Dłubnia landshaft bogʻi Eagle Nests landshaft parki Kraków landshaft parki Little Beskids landshaft bogʻi Pasmo Brzank landshaft bogʻi Poprad landshaft bogʻi Rudno landshaft bogʻi Tenczynek landshaft bogʻi Wiśnicz-Lipnica landshaft bogʻi Ramzlari Kichik Polsha voyevodelikning ramzlari quyidagicha ifodalaniladi: Gerb: Gerbda milliy Iberiya qalqoni va toj kiygan burgut rasmi tasvirlangan. Bayroq: Bayroqda oq, sariq va qizil ranglar mavjud. Shahar va shaharchalar roʻyxati Voyevodalik tarkibiga 4 ta shahar va 58 ta shaharcha kiradi. Ular quyida aholi sonining kamayish tartibida keltirilgan (2019-yilgi rasmiy maʼlumotlarga koʻra): Shaharlar (shahar meri yoki shahar prezidenti tomonidan boshqariladi): Krakov (774,839) Tarnóv (108,580) Novi Sącz (83,813) Osvensim (38,120) Shaharlar: Chrzanóv (36,717) Olkusz (35,421) Novi Targ (33,357) Bochniya (29,814) Gorlis (27,442) Zakopane (27,078) Skavina (24,340) Andrichóv (20,143) Kęti (18,705) Wadowice (18,778) Wieliczka (23,565) Trzebinia (19,778) Myślenice (18,349) Libiąż (17,017) Brzesko (16,792) Limanowa (15,157) Rabka-Zdrój (12,746) Brzeszcze (11,185) Miechów (11,612) Dąbrowa Tarnowska (11,889) Krynica-Zdrój (10,635) Bukowno (10,141) Krzeszowice (10,014) Sucha Beskidzka (9,114) Wolbrom (8,561) Chełmek (9,073) Stary Sącz (9,071) Niepołomice (13,276) Mszana Dolna (7,944) Szczawnica (5,732) Tuchów (6,627) Sułkowice (6,637) Proszowice (5,976) Dobczyce (6,444) Grybów (6,026) Maków Podhalański (5,841) Piwniczna-Zdrój (5,884) Jordanów (5,346) Muszyna (4,800) Biecz (4,590) Kalwaria Zebrzydowska (4,496) Słomniki (4,343) Żabno (4,234) Szczucin (4,157) Zator (3,677) Skała (3,798) Alwernia (3,368) Wojnicz (3,328) Bobowa (3,136) Radłów (2,765) Ryglice (2,839) Nowy Wiśnicz (2,757) Ciężkowice (2,473) Czchów (2,345) Świątniki Górne (2,431) Nowe Brzesko (1,663) Zakliczyn (1,631) Koszyce (779) Sporti Voivodalikda futbol, xokkey va mototsikl spidvey eng koʻp muxlislarni jalb qiladi va eng katta muvaffaqiyatga erishadi.Krakoviya va Visla Krakov jamoalari Polshadagi eng keskin raqobat va Yevropadagi eng shiddatli raqobatlardan biri sanalgan, „Holy War“ laqabli Krakov derbisida bellashadilar. Eng muvaffaqiyatli xokkey jamoalari Podhale Novi Targ, Cracovia va Unia Ośvięcim hisoblanadi. Eng kuchli spidvey jamoasi esa Unia Tarnów sanaladi. Yana qarang Kichik Polsha yo‘li Ikkinchi Polsha Respublikasining Krakov voyevodeligi (1919-1939) Manbalar Havolalar Małopolskie voevodligi rasmiy sayti Butun hududning foto va topografik xaritalari Polsha – Iqlimi Kichik Polshaning mintaqaviy rivojlanish agentligi – MARR Małopolskie voevodaligi haqida sayyohlik maʼlumotlari Małopolska viloyati takliflari Krakov, Tatry, Zakopane suratlari Kichik Polsha – Malopolska viloyati haqida maʼlumot Polsha Kichik Polsha viovodeligi Polsha-Slovakiya chegarasi 1999-yil Polshadagi korxonalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Warmian-Masurian%20voyevodaligi

Warmian-Masurian voyevodaligi

Warmian-Masurian voyevodaligi – Polshaning shimoli-sharqida joylashgan voyevodalik. Poytaxti va eng yirik shahri – Olshtin. Voyevodalikning maydoni ni tashkil qiladi va 2019-yilda 1,425,967 aholiga ega boʻlgan. Warmian–Masurian Voyevodaligi 1999-yil 1-yanvarda Olshtin viloyatining toʻliq hududi, Suwałki voyevodaligining gʻarbiy yarim qismi va Elbląg voyevodaligining bir qismi asosida tashkil etilgan boʻlib, bu Polshada 1998-yilda qabul qilingan mahalliy boshqaruv islohotlariga muvofiq amalga oshirilgan. Viloyat nomi tarixiy ikkita mintaqa – Warmiava Masuriadan olingan, shuningdek, viloyat ichida Chełmno Land va Powiśle kabi boshqa mintaqalarning ham qismlari mavjud. Viloyat sharqda Podlaskie voyevodaligi, janubda Masovian voyevodaligi, janubi-gʻarbda Kuyavian-Pomeranian voyevodaligi, gʻarbda Pomeranian voyevodaligi,, gʻarbda Vistula Lagoon va shimolda Kaliningrad oblastiga (Rossiyaning eksklavi) chegaradosh. Tarixi Bu mintaqada dastlab bir nechta qadimgi Prussiya qabilalari, jumladan Bartiyanlar, Pogesaniyaliklar va Warmiyalılar yashardi. Shimoliy Salib yurishlari davomida qadimgi Prussiya Tevton ordeni tomonidan zabt etildi; ularning yerlariga papa tomonidan orden berildi va mintaqa Tevtonlar ordeni davlati tarkibiga kirgan. Orden Varmiyada nemis koʻchmanchilarini (Ostsiedlung) va Mazoviya hududidan kelgan polshalik kolonistlarni, masurlar (Mazurzy) deb atalganlarni koʻchib kelishga ragʻbatlantirdi, shuning uchun bu mintaqa Masuriya deb atalgan. Qadimgi prussiyaliklar salib yurishlari va keyingi qoʻzgʻolonlar davomida katta yoʻqotishlarga uchragan. Ularning qolgan oz qismi ham yangi kelganlarga singishib ketib, shu tariqa butunlay yoʻq boʻlib ketgan. Tevtonlar hukmronligi davrida mintaqa shaharsozlik jarayonini va iqtisodiy rivojlanishni boshdan kechirgan, chunki Hansaliklar ligasi mintaqa boʻylab keng tarqalgan. Orden keyinchalik Sovet Ittifoqi Polshaga hujum qilib, Pomereliya hududini egallab oldi va Polsha bilan uzoq davom etgan mojaroni boshladi, natijada Polsha Litva bilan ittifoq tuzgan. Masuriyada polyaklar va litvaliklar Gryunvald jangida ordenni magʻlub qilishgan. Urushlar Pomoreliya va Varmiyadagi shahar aholisi tomonidan qoʻzgʻolonga olib kelgan. Aholining iltimosiga binoan, bu hudud qirol Casimir IV Jagiellon, tomonidan Polshaga qoʻshilgan va O‘n uch yillik urushdan keyin Polsha suverenitetida qolgan, lekin ikki qismga boʻlingan: Elblong va Varmiya bevosita Polsha qirolligiga qoʻshilgan, Mazuriya esa Tevton ordeni nazorati ostida Polshaning vassaliga aylangan va Polsha Qirolligining „yagona va boʻlinmas“ qismi hisoblanardi. 1525-yilda Buyuk usta Albert Hohenzollern sekulyarizatsiya joriy etib, Prussiya dukati deb eʼlon qilishi bilan, Teutonlar ordeni davlatining mavjudligi tugagan. U Prussiya knyazligini e’lon qilgan va Polsha qiroliga bo‘ysunuvchi bo‘lgan. Prussiyalik Hohenzollern liniyasi 1618-yilda Albert Fridrikning vafoti bilan tugagan va knyazlik Dukhiya Brandenburgiya liniyasi tomonidan meros qilib olingan. Prussiya bir vaqtning oʻzida Brandenburg-Prussiya deb nomlangan saylovchilar bilan shaxsiy ittifoqqa kirgan, bu 1660-yilda Oliva shartnomasiga qadar Polsha hukmronligi ostida qolgan. Taxt Prussiya qiroli Frederik I tomonidan meros qilib olingan. U gersoglikni Brandenburg bilan birlashtirishni va oʻzini Prussiya qiroli deb eʼlon qilishni xohlagan, shu sababli Rossiya tashabbusi bilan amalga oshirilgan Polshaning boʻlinishlarida ishtirok etgan. Bu jarayonda Varmiya, Prussiya Qirolligi tomonidan qoʻshib olingan va yangi tashkil etilgan Sharqiy Prussiya provinsiyasining bir qismiga aylangan. Qirollikning qolgan qismi bilan birga, mintaqa Shimoliy Germaniya Konfederatsiyasi va Germaniya imperiyasining bir qismiga aylangan. 1914-yilda viloyat jang maydoniga aylandi, Birinchi jahon urushining Sharqiy fronti doirasida mashhur Tannenberg jangi sodir boʻldi. Keyinchalik, mintaqa Weimar Respublikasi va natsistlar Germaniyaning bir qismiga aylandi, ammo janubdagi baʼzi hududlar esa 1918-yilda Polsha mustaqilligini tiklaganidan soʻng yana Polshaning tarkibiga kirgan. Urushlar davrida Polsha aholisi natsistlar hukumati tomonidan taʼqiblarga duchor boʻlgan. 1939-yilda Ikkinchi jahon urushi boshida Germaniyaning Polshaga bostirib kirishi bilan nemislar mahalliy polyaklarni ommaviy hibsga olishgan. Polyak gazetalari va kutubxonalarini yopishgan va musodara qilishgan, shuningdek, Polshaning urushdan oldingi hududlarini egallab olishgan, hozirgi hududda Soldau konslagerini tashkil qilishgan va Polshaliklarni, shu jumladan Bratian, Nawra, Malinowo va Komorniki hududlarida koʻp qirgʻinlarni amalga oshirishgan. Hududda Stutthof konslagerining bir nechta kichik lagerlari joylashgan edi. Polsha, Belgiya, Fransiya, Italiya, Serbiya va Sovet asirlari uchun yirik nemis harbiy asirlar lagerlari va Masuriyada Stalag I-B va Adolf Hitlerning birinchi Sharqiy frontdagi harbiy qarorgohi boʻlgan „Boʻri inlari“ joylashgan edi. Ikkinchi jahon urushi tugaganidan soʻng, Germaniya aholisi Potsdam shartnomasiga muvofiq hududdan butunlay chiqarib yuborilgan, ammo keyingi oʻn yillarda koʻplab masuriylar koʻchib oʻtishgan.Bu mintaqada dastlab bir nechta qadimgi Prussiya qabilalari, shu jumladan Bartiyanlar, Pogesaniyaliklar va Warmiyalılar yashardi. Shimoliy Crusade paytida Eski prussiyaliklar Teuton ordeni tomonidan zabt etildi; ularning yerlariga papa tomonidan orden berili va mintaqa Teutonlar ordeni davlati tarkibiga kirdi. Orden Varmiyada nemis koʻchmanchilarini (Ostsiedlung) va Mazoviya hududidan kelgan polshalik kolonistlarni, masurlar (Mazurzy) deb atalganlarni koʻchib kelishga ragʻbatlantirdi, shuning uchun bu mintaqa Masuriya deb atalgan. Qadimgi prussiyaliklar salib yurishlari va keyingi qoʻzgʻolonlar davomida katta yoʻqotishlarga uchradi. Ularning qolgan qismi yangi kelganlarga singishib ketib, shu tariqa butunlay yoʻq boʻlib ketdi. Etnik va diniy tuzilishi 1824-yilda, Gʻarbiy Prussiya bilan birlashishidan oldin, Sharqiy Prussiyaning aholisi 1,080,000 kishini tashkil etgan. Karl Andreening maʼlumotlariga koʻra, bu sonning yarmidan koʻpi nemislardan iborat boʻlib, 280,000 nafar kishini, yaʼni 26% ini polshalik va 200,000 kishi, yaʼni 19% ini litvaliklar tashkil etgan. Biroq, nemislar va litvaliklarning katta qismi mintaqaning shimoliy qismida yashagan, bu hozirgi Varmi-Mazuriyan voyevodaligidan tashqarida joylashgan edi. 1819-yilda Georg Hasselning maʼlumotlariga koʻra, 2,400 nafar yahudiy aholi ham mavjud boʻlgan. August von Haxthausenning 1839-yildagi kitobida shunga oʻxshash raqamlar keltirilgan boʻlib, mazkur kishilar viloyat boʻyicha taqsimlangan. Sharqiy Prussiyaning polshalik va litvalik aholisining etnik qardoshlari Rossiya imperiyasida rim-katolik boʻlishiga qaramay asosan lyuteranlar edi. Faqatgina Janubiy yarmida rim-katolik polshaliklar, yaʼni „Warmiak“ deb atalganlar (asosan protestant Masuriyalardan farq qiladi) aholining asosiy qismini tashkil etgan. 1837-yilda Allenstein (polshada joylashgan: Olsztyn) viloyatida 26,067 kishi 81 foizini tashkil etgan. XIX asrda Sharqiy Prussiyada bir qismini Flippinliklar tashkil etgan boʻlib, ularning asosiy shahri Eckersdorf (Wojnowo) hisoblangan. Polshalik aholi Germaniyalanish va Kulturkampf siyosatiga duchor boʻlgan. 1817-yildagi maʼlumotlarga koʻra Sharqiy Prussiyada 796,204 nafar evangelik xristian, 120,123 ta rim-katolik, 864 ta mennonit va 2,389 ta yahudiy boʻlgan. Warmian–Masurian voyevodaligi Polshadagi ukrainlar eng katta sonini oʻz ichiga oladi, bu sovet va polsha kommunistik hokimiyatlari tomonidan amalga oshirilgan majburiy koʻchirilishlar (masalan, Vistula Operatsiyasi) natijasida yuzaga kelgan. Warmian–Masurian voyevodaligining gʻarbiy qismida joylashgan Pasłęk 1297-yilda hozirgi Polshada birinchi marta gollandiyalik immigrantlar joylashgan joy hisoblanadi. Shunday bir daʼvo mavjudki, ular 1296-yilda Gollandiya aholisi Floris V ning oʻldirilishida ishtirok etganlar. Floris V oʻldirilgandan soʻng gollandiyalik immigrantlar sharqqa qochib ketgan, bu haqida gollandiyalik shoir Joost van den Vondelning 1637-yilda yozilgan „Gijsbrechcie van Aemstel“ asarida taʼkidlab oʻtilgan. Shahar va shaharchalari Voyevodelik tarkibiga 3 ta shahar va 47 ta shaharcha kiradi. Quyida aholi sonining kamayishi tartibida keltirilgan (2019-yil uchun rasmiy maʼlumotlarga koʻra): Maʼmuriy boʻlinishi Varmian-Masuriya voyevodeligi 21 tuman (poviat) boʻlingan: 2 shahar tumani va 19 qishloq tumani. Bular yana 116 gminaga boʻlinadi. Tumanlar quyidagi jadvalda koʻrsatilgan (aholi soni boʻyicha kamayish tartibida). Diqqatga sazovor joylari va turizmi Eng koʻp tashrif buyuriladigan joylardan biri Mazur ko‘li okrugi, unda Polshaning eng katta koʻllari – Śniardwy va Mamry hamda 2,000 dan ortiq koʻl mavjud. Giżycko, Iława, Mrągowo, Mikołajki va Ruciane-Nida yozgi dam olish uchun mashhur joylardir. Boshqa taniqli diqqatga sazovor joylar – Warmian qal’alari (Lidzbark Warmiński qal’asi, Pieniężno qal’asi, Olsztin qal’asi) va Polsha astronomi Nicolaus Copernicus yashagan va ishlagan Fromborkdagi sobor tepaligi va uning qabri joylashgan joy. Olsztyndagi Varmiya va Mazuriya muzeyi kolleksiyalarida tashrif buyuruvchilar Nikolay Kopernik Varmiyada yashagan davrdan qolgan koʻplab eksponatlarni topishlari mumkin. Lidzbark Warmiński qal’asi keyinchalik Polsha shoirlari shahzodasi laqabli Ignacy Krasicki’nin qarorgohi boʻlgan. Shuningdek, voyevodalikda turli xil uslubdagi boshqa koʻplab gotika qal’alari va saroylari mavjud. Mazuriyadagi Święta Lipka va Varmiyadagi Gietrzwałd mashhur ziyoratgohlar boʻlib, boshqa diqqatga sazovor tarixiy cherkovlar orasida Dobre Miastodagi gotika kollej cherkovi va Ornetadagi hamda Kętrzyndagi cherkovlar mavjud boʻlib, ularning meʼmoriy detallarining oʻziga xosligi mehmonlarni hayratda qoldiradi. Bir nechta shaharlarda oʻrta asr shahar devorlari, minoralar va darvozalar toʻliq yoki qisman saqlanib qolgan, masalan, Lidzbark Warmiński, Nowe Miasto Lubawskie, Pasłęk mavjud. Elbląg kanali viloyatning gʻarbiy qismidagi eng katta diqqatga sazovor joylardan biri hisoblanadi. Masuriyadagi Gryunvald jang maydoni Oʻrta asr Yevropasining eng katta janglaridan birini har yili qayta jonlantiriladigan joydir. Gołdap – viloyatning shimoliy-sharqiy qismida joylashgan kurort shaharchasi. Barczewoda bastakor Feliks Nowowiejskining tugʻilgan joyida unga bagʻishlangan muzey mavjud. Voyevodalikda Ikkinchi Jahon urushi yodgorliklari, jumladan, Dzyałdowodagi Soldau konslageri oʻrnida, fashistlarning polyaklar qirgʻinlari joylarida va Sudvadagi urush qabristonida, Stalag IB nemis asiri qurbonlari boʻlgan urush lageri dafn qilindi. Boʻrilar uyi, Adolf Gitlerning Ikkinchi Jahon urushidagi birinchi Sharqiy front harbiy shtab-kvartirasi Gierłożda joylashgan. Muhofaza qilinadigan hududlari Varmian-Masuriya vodiysidagi qoʻriqlanadigan hududlar quyida keltirilgan landshaft parklari sifatida belgilangan sakkizta hududni oʻz ichiga oladi: Brodnica landshaft parki (qisman Kuyavian-Pomeranian vodiysida) Dylewo qoyalari landshaft parki Elbląg togʻli landshaft parki Gorzno-Lidzbark landshaft parki (qisman Kuyavian-Pomeraniya va Masoviya vodiylarida) Iława Leyk tumani landshaft bog'i (qisman Pomeraniya vodiysida) Masurian landshaft parki Puszcza Romincka landshaft bog'i Well landshaft parki Luknajno koʻli qoʻriqxonasi (Masuriya landshaft bogʻining bir qismi) Ramsar konvensiyasi boʻyicha qoʻriqlanadigan suv-botqoq hududi boʻlib, YuNESKO tomonidan biosfera qoʻriqxonasi sifatida belgilangan. Oshxonasi Polshaning anʼanaviy Polsha taomlaridan tashqari, Warmian–Masurian voyevodaligi oʻzining Warmia va Mazur regionlariga xos turli xil an'anaviy taomlar va ichimliklarga ega boʻlib, ular Polshaning Qishloq xoʻjaligi va qishloq rivoji vazirligi tomonidan rasmiy ravishda himoyalangan. Mazuriyada turli xil goʻsht mahsulotlari, xususan kielbasa va koʻplab anʼanaviy Polsha asal mahsulotlari ishlab chiqariladi. Voyevodalikning himoyalangan anʼanaviy alkogol ichimliklari qatoriga Okowita miodowa warmińska, 42% alkogol miqdori boʻlgan Warmia asalidan tayyorlangan ichimlik, Warmia porter, Polshaning mahalliy pivo turi va Mazuriyaning nalewkasidan niedźwiedziówka kiradi. Taʼlimi Voyevodalikdagi asosiy oliy oʻquv yurtlari Olsztyndagi Warmia va Mazur universiteti va Elblągdagi Davlat kasb-hunar kolleji hisoblanadi. Polshadagi eng katta yillik universitet talabalari bayramlaridan biri boʻlgan Kortowiada Olsztynda oʻtkaziladi. Polshaning asosiy politsiya akademiyasi boʻlgan Szczytnodagi Politsiya Akademiyasi voyevodalikda joylashgan. Xalqaro munosabatlari 28 ta shahar Cittaslow aʼzosi, bu Polshaning boshqa viloyatlariga qaraganda koʻproq. Qardosh shaharlar – shahar juftliklari Warmian–Masurian voyevodaligi shahar juftliklariga ega: Podolsk, Rossiya. Sporti Galereyasi Yana qarang Masurian lajhalari Nidka daryosi Manbalar Havolalar Warmian-Masurian voyevodaligining rasmiy sayti 1999-yilda tashkil etilgan davlatlar va hududlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Mazoviya

Mazoviya

Mazoviya voyevodaligi yoki Mazoviya provinsiyasi yoki Mazovskaya voyevodaligi yoki Mazoviya viloyati. (polyakcha: województwo mazowieckie, pl) — Polshaning sharqiy qismida joylashgan, Polsha poytaxti Varshavani oʻz ichiga olgan voyevodalik (viloyat). Mazoviya voyevodaligi 35,579 kvadrat kilometr (13,737 kv. mil) maydonga ega boʻlib, 2019-yilda aholisi 5,411,446 kishini tashkil etgan va bu uni Polshaning eng katta va eng koʻp aholiga ega viloyatiga aylantiradi. Uning asosiy shaharlari Varshava (1.783 million) Varshava metropoliten markazida, Radom (212,230) janubda, Płock (119,709) gʻarbda, Siedlce (77,990) sharqda va Ostrołęka (52,071) shimolda joylashgan. Voyevodalik jami oltita boshqa viloyatlar bilan chegaradosh: shimolda Varmiya-Mazury, shimoli-sharqda Podlyaska, janubi-sharqda Lyublin, janubda Muqaddas Xoch, janubi-gʻarbda Łódź, va shimoli-gʻarbda Kujawy-Pomorze. Provinsiya nomi hududning anʼanaviy nomi Mazoviya (Polshada Mazowsze, shuningdek, Masoviya deb ham ataladi) ga borib taqaladi, va u taxminan shu hudud bilan geografik mos keladi. Ammo viloyatning janubiy qismi, jumladan Radom, tarixan Kichik Polshaga tegishli boʻlgan; Lomża shahri esa atrofidagi joylar bilan birga tarixan Mazoviyaning bir qismi boʻlgan boʻlsa ham, hozirda Podlyaska voyevodaligi tarkibiga kiradi. Mazoviya voyevodaligi Polshaning asosiy fan, tadqiqot, taʼlim, sanoat va infratuzilma markazi hisoblanadi. U Polshaning eng past ishsizlik darajasiga ega va juda yuqori daromadli provinsiyasidir. Bundan tashqari, koʻplab tarixiy yodgorliklar mavjudligi va hududining 20% dan ortiq qismini oʻrmonli maydonlar tashkil qilganligi tufayli sayyohlar orasida mashhur. Provinsiyaning Kampinos milliy bogʻi UNESCO biosfera qoʻriqxonasi hisoblanadi. Tarixi Ilk Oʻrta asrlarda bu hududda Mazoviya nomli qadimgi polyak qabilasi yashagan. X asrdan boshlab Polshaning tarkibiga kirgan. Płock 1079-yildan 1138-yilgacha Polshaning mintaqaviy poytaxti boʻlgan. Płockdagi Wzgórze Tumskie ('Sobor tepaligi') – Płock qal’asi va 1075-yilda tashkil topgan Polshaning eng qadimiy yepiskopliklaridan biri boʻlgan katolik sobori joylashgan hudud hisobalanadi. U yerda bir qancha polyak monarxlarining sarkofaglari bor va ushbu hudud Polshaning tarixiy yodgorliklari roʻyxatiga kiritilgan. Keyinchalik, Płock, Varshava va Czersk Piastlar sulolasining oʻrta asrlardagi knyazlik qarorgohi boʻlgan. 1505-yilda Radomda Seym (Polsha parlamenti) sessiyasi boʻlib oʻtgan va unda Nihil novi qonuni qabul qilingan. XVI asrda esa Varshavada bir necha Seym sessiyalari boʻlib oʻtgan. Keyinroq, 1596-yilda qirol Sigismund III Vasa Polsha poytaxtini Krakovdan Varshavaga koʻchirdi. XVIII asrning oxiridagi Polsha parchalanganidan soʻng bu hudud mustamlaka hukmronligiga qarshi bir necha qoʻzgʻolonlarga guvoh boʻlgan. Bular 1794-yilgi Kościuszko qo‘zg‘oloni, 1830–1831-yillardagi Noyabr qoʻzgʻoloni va 1863–1864-yillardagi Yanvar qoʻzgʻoloni. Ikki jahon urushi oraligʻida bu hudud qayta tiklangan mustaqil Polsha davatining bir qismi boʻlgan. 1920-yilda bu hudud Sovet Rossiyasi tomonidan bosib olingan. Ammo Polsha Varshava jangidagi gʻalaba tufayli oʻz mustaqilligini saqlab qolgan. Hozirgi kunda viloyatning janubiy qismi tez suratlarda sanoatlashib, Polshaning Markaziy Sanoat mintaqasining bir qismiga aylangan. Ikkinchi jahon urushi davrida bu hudud Germaniya tomonidan bosib olingan, bosqinchilar bu yerda polyaklar va yahudiylarga nisbatan genotsid siyosatini olib borgan. Hududda aholining majburan koʻchirilishi, tinch aholi va harbiy asirlarning qirgʻinlari amalga oshirilgan. Jumladan bunday qirgʻinlar Ciepielów, Śladów, Zakroczym, Ostrów Mazowiecka, Palmiry, Firlej, Ochota va Wolada sodir etilgan. Germaniya koʻplab qamoqxonalar, majburiy mehnat lagerlari va taxminan 700 000–900 000 odam oʻldirilgan Treblinka qirgʻin lagerini hamda polyak, italyan, fransuz, sovet va ruminiyalik harbiy asirlar uchun bir nechta lagerlarni boshqargan. Mazoviya viloyati 1999-yil 1-yanvarda, Polshaning 1998-yilda qabul qilingan mahalliy boshqaruv islohoti natijasida, sobiq Varshava, Płock, Ciechanów, Ostrołęka, Siedlce va Radom viloyatlaridan tashkil topgan. Maʼmuriy boʼlinishi Mazoviya voyevodaligi 42 okrugga boʻlingan, shu jumladan beshta shahar okruglari va 37 ta quruqlik okruglari. Ular 314 ta gmina (munitsipalitet) ga boʻlinadi, ular 85 ta shahar gminasini oʻz ichiga oladi. Pastdagi jadvalda belgilangan okruglar raqamlar bilan tasvirlangan. Shaharlar va kichik shaharchalar Voyevodalik 10ta shahar va 78ta shaharchani oʻz ichiga oladi. Pastda ular aholi sonining kamayish tartibida keltirilgan (2019-yilgi rasmiy maʼlumotlarga koʻra): Siyosati Mazoviya voyevodaligi hukumatini Polsha Bosh vaziri tomonidan tayinlanadigan provinsiya voyevodi (gubernatori) boshqaradi. Keyin voyevodga oʻz vazifalarini bajarishda voyevodalikning marshali yordam beradi, u voyevodeylik ijroiya organi uchun tayinlangan maʼruzachi boʻlib, sejmik (provinsiya majlisi) tomonidan saylanadi. Mazoviyaning hozirgi voyevodi Konstanty Radziwiłł hisoblanadi. Mazoviya Sejmi 51 aʼzodan iborat. Voyevodlar Qoʻriqlanadigan hududlar Qoʻriqlanadigan hududlarga bir Milliy Bogʻ va toʻqqizta landshaft bogʻlari kiradi. Ular quyida keltirilgan: Kampinos milliy bogʻi (UNESCO tomonidan biosfera qoʻriqxonasi deb belgilangan) Bolimów landshaft bogʻi (qisman Łódź voyevodaligida joylashgan) Brudzeń landshaft bogʻi Bug landshaft bogʻi Chojnów landshaft bogʻi Górzno-Lidzbark landshaft bogʻi (qisman Kuyaviya-Pomeraniya va Varmiya-Mazuriya voyevodaliklarida joylashgan) Gostynin-Włocławek landshaft bogʻi (qisman Kuyaviya-Pomeraniya voyevodaligida joylashgan) Kozienice landshaft bogʻi Mazoviya landshaft bogʻi Podlaskie Bug daryosi darasi landshaft bogʻi (qisman Lublin voyevodaligida joylashgan) Tarixiy shakllanishi Mazoviya voyevodaligi (1526–1795) Mazoviya voyevodaligi, 1526–1795-yillarda (polyakcha: Województwo Mazowieckie) Polsha Qirolligi va Polsha-Litva Hamdoʻstligining maʼmuriy hududi boʻlgan. XV asrdan Polsha-Litva Hamdoʻstligi parchalanishigacha (1795) mavjud boʻlgan. Mazoviya viloyati Płock va Rava voyevodaligi bilan birgalikda Mazoviya provinsiyasini (prowincja) tashkil qilgan. Mazoviya voyevodaligi (1816–1837) Mazoviya voyevodaligi Kongress Polshasining voyevodaliklaridan biri boʻlgan. U Varshava departamentidan tashkil topgan va keyinchalik Mazoviya gubernatorligiga aylantirilgan. Transport vositalari Uchta yirik xalqaro avtomobil yoʻli voyevodalik orqali oʻtadi: Kork–Berlin–Poznan–Varshava–Minsk–Moskva–Omsk (Yevropa yo'li E30), Praga–Vrotslav–Varshava–Bialystok–Helsinki (E67) va Pskov–Gdansk–Varshava–Krakov–Budapesht (E77). Hozirda hududda avtomagistral mavjud boʻlib, A2 avtomagistrali mintaqani, shu bilan birga poytaxtni, Yevropaning qolgan qismi bilan bogʻlaydi. Ushbu avtomagistral voyevodalik orqali gʻarbdan sharqqa oʻtib, uni Belarus va Germaniya bilan bogʻlaydi. Biroq, Polshani Belarus bilan bogʻlash uchun Varshavaning sharqiy qismida A2 hali qurilmagan. S7 tezkor yoʻli Polshaning shimolidan janubga oʻtib, Varshava orqali oʻtadi, S8 esa Varshavani qoʻshni shimoliy-sharqiy viloyatdagi Bialystok bilan bogʻlaydi, shuningdek, u Litvagacha boradigan Via Baltica yoʻlining bir qismini tashkil etadi va janubi-gʻarbdagi Vrotslavga ham olib boradi. S17 esa Varshavani janubi-sharqda joylashgan Lublin bilan va undan keyin Ukrainaga bogʻlash uchun qurilmoqda. Mintaqada faoliyat yurituvchi ikki asosiy temir yoʻl tashuvchisi – mintaqaviy Koleje Mazowieckie va milliy PKP Intercity. Polshadagi eng band oʻnta temir yoʻl stansiyasidan uchtasi voyevodalikda joylashgan: Warszawa Centralna, Warszawa Wschodnia, Warszawa Zachodnia. Mintaqadagi asosiy xalqaro aeroport bu Varshava Frederik Shopin aeroporti hisoblanadi. Iqtisodiyoti Mazoviya voyevodaligi Polshaning eng boy viloyati hisoblanadi. Viloyatning yalpi ichki mahsuloti (YaIM) 2021-yilda 596 milliard zlotiyni tashkil etib, Polsha iqtisodiyotining 22.8% ini tashkil etdi. Xarid qobiliyatiga moslashtirilgan aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan YaIM oʻsha yili taxminan 123 000 zlotiyga teng boʻlgan. Ishsizlik Ishsizlik darajasi 2017-yilda 4.8% ni tashkil etgan va bu milliy va Yevropa oʻrtacha koʻrsatkichidan yuqori boʻlgan. Turizmi va Manzaralari Voyevodalikning eng mashhur turistik manzili poytaxt Varshava shahri boʻlib, uning Eski Shahar va Qirollik Qal’asi UNESCOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan va Polshaning tarixiy yodgorligi hisoblanadi. Varshavadagi boshqa tarixiy yodgorliklarga Qirollik yoʻli, bir nechta saroylar va bogʻlar kiradi, jumladan, eng mashhurlari Łazienki saroyi va Wilanów saroyi, shuningdek, Varshava Suv filtrlari. Boshqa tarixiy shaharlar qatoriga eski markazlari va bogʻlari boʻlgan Radom, Yevropaning eng uzun toshli bozori boʻlgan Pułtusk va Polshaning sobiq oʻrta asr poytaxti boʻlgan Płock kiradi. Uning Eski Shahar va Wzgórze Tumskie („Sobor tepaligi“) Płock qal'asi va Płock soborini oʻz ichiga oladi, bu yerda Polshaning bir qancha monarxlarining sarkofaglari joylashgan. Voyevodalikda bir nechta oʻrta asrlarga oid qal’alar mavjud, jumladan Ciechanów, Czersk, Liw, Płock qal’alari va koʻplab saroylar, jumladan, Otwock Wielki, Guzów, Radziejowice, Krubki-Górki, Sanniki, Korczew va Varshavadagi boshqa saroylar. Cherkov yodgorliklari orasida Płockdagi Mariavit cherkovining markazi boʻlgan Mercy va Charity ibodatxonasi, Polshadagi eng yaxshi saqlangan Romanesk cherkovlaridan biri Czerwińsk nad Wisłądagi Abbey cherkovi va gotika-renessans uslubidagi mustahkamlangan Brochówdagi avliyo Roch, Avliyo Ioann Baptisti cherkovi va Fryderik Chopinning choʻqintirish joyi bor. Otwock, Józefów va Varshavada mahalliy Świdermajer arxitektura uslubi mavjud. Shuningdek, Modlin qal’asi va Varshava qal’asi ham mavjud. Voyevodalikdagi yagona kurort shahar Konstancin-Jeziorna hisoblanadi. Zelazowa Wolada va Varshavada Fryderyk Chopin va kimyogar Marie Curie'ning tugʻilgan joylarida ularga bagʻishlangan muzeylar mavjud. Varshavada Fryderyk Chopin muzeyi ham mavjud. Mashhur Uygʻonish davri shoiri Yan Koxanovskiyga bagʻishlangan muzey Czarnolasda joylashgan. Opinogóra Górnadagi Krasiński saroyida Romantizm muzeyi joylashgan. Ikkinchi jahon urushiga bagʻishlangan koʻplab yodgorliklar, jumladan, natsistlarning polyaklarni ommaviy qirgʻin yodgorliklari, Palmiry va Holokost yodgorliklari, shuningdek, sobiq natsistlar Germaniyasining Treblinka qirgʻin lageri, Varshavadagi Pawiak qamoqxonasi va Pruszkówdagi Dulag 121 lageri joylashgan. Sport Futbol, gandbol, voleybol va basketbol voyevodalikda eng koʻp qiziqish uygʻotadigan sport turlari hisoblanadi. Muvaffaqiyatli klublarga futbol va basketbolda „Legiya Varshava“ va „Poloniya Varshava“, gandbolda esa „Visla Plock“ kiradi. Hudud tashkil etilgandan beri bir qator yirik xalqaro sport musobaqalariga mezbonlik qilgan, jumladan: 2002-yilgi ogʻir atletika bo‘yicha jahon chempionati, 2003-yilgi konkida uchish bo‘yicha jahon chempionati, 2009-yilgi velosport bo‘yicha jahon chempionati, YevroBasket 2009, UEFA Yevro 2012, 2014-yilgi voleybol bo‘yicha erkaklar o‘rtasidagi jahon chempionati, Voleybol boʻyicha 2017-yilgi Yevropa chempionati, 2018-yilgi erkaklar voleybol klublari o‘rtasidagi jahon chempionati, 2019-yilgi velosport bo‘yicha jahon chempionati, 2023-yilgi gandbol bo‘yicha jahon chempionati va boshqalar. Dunyodagi ikkinchi eng chuqur suzish havzasi Mszczonów shahrida joylashgan. Hudud Polsha poytaxti — Varshavani va Polshaning oʻrta asrlardagi sobiq poytaxtlaridan biri — Plokni oʻz ichiga oladi. XVII asrda Varshava, Raciąż, Sierpc and Zakroczymda katta shotland jamoalari mavjud boʻlgan, shuningdek, Iłża, Jedlińsk, Radom, Skrzynno, Szydłowiec va Węgrówda ham kichik jamoalar boʻlgan. Krasiniec qishlogʻi urushlar orasidagi davrda Polshadagi yagona Qalmiq jamoasining yashash joyi boʻlgan. Arman Katolik cherkovi bor. Galereya Manbalar Mazoviya Voyevodaligi Polsha voyevodaliklari Mazoviya

https://uz.wikipedia.org/wiki/Santiago%20del%20Estero%20provinsiyasi

Santiago del Estero provinsiyasi

Santiago del Estero (Ispancha talaffuzi: sanˈtjaɣo ðel esˈteɾo), shuningdek, Santiago nomi bilan tanilgan – Argentina shimolidagi provinsiya. Shimoldan soat mili boʻyicha qoʻshni provinsiyalari – Salta, Chaco, Santa Fe, Córdoba, Catamarca va Tucumán. Tarixi Ushbu hududning tub aholisi Juríes-Tonokotes, Sanavirones va boshqa qabilalar hisoblanadi. Santiago del Esteroda 100 000 ga yaqin mahalliy kechua tilida soʻzlashuvchilar istiqomat qiladi. Ular inklar tilidan foydalanadigan eng janubiy tubjoy aholi hisoblanadi. Til qachon va qanday qilib bu hududga yetib kelgani aniqlanmagan, ehtimol, ilk Ispaniya ekspeditsiyalariga hamrohlik qilgan mahalliy askarlar bilan yetib kelgan boʻlishi mumkin. 1542-yilda bu hududga Diego de Rojas ilk bor qadam qoʻygan. 1553-yilda Francisco de Aguirre boshchiligidagi ispan konkistadorlari tomonidan barpo etilgan va shimoldagi eng uzoq shahar boʻlgan. Keyinchalik, Santiago Tucumándan Audiencia de Charcasgacha boʻlgan turli provinsiyalar tarkibida boʻlgan. Biroz muddatdan soʻng yana Tucumán tarkibiga qaytarilgan va poytaxt etib belgilangan. 1699-yilda yepiskop Córdobaga va ikki yildan soʻng hukumat Saltaga koʻchib oʻtdi. Buning ustiga, Buenos Aires va Peru vitse-qirolligi oʻrtasidagi kumush savdo yoʻli Santiago orqali emas, balki Tucuman orqali oʻtadigan boʻldi. Ushbu holatlar birgalikda shahar va hududning ahamiyatini keskin pasaytirib yubordi. Natijada, XIX asr boshlariga kelib, shaharda atigi 5000 aholi qolgan edi. Salta provinsiyasi tashkil etilishi bilan Santiago del Estero Tucumanning yangi provinsiyasi tarkibiga oʻtkazildi. Milliy mojaro vaqtida Santiago del Estero 1820-yili Tucumandan ajralib chiqdi va muxtoriyat tarafdori gubernator Juan Felipe Ibarra nazorati ostiga oʻtdi. Yangi provinsiya tashkil etilganida uning dastlabki oʻn yilliklarida eng mashhur himoyachilari orasida 1826-yildan 1862-yilgacha oʻz provinsiyasini himoya qilgan yosh musiqa bastakori Amancio Jacinto Alcorta ham bor edi. U hududda savdoni modernizatsiya qilishga va soliqqa tortishga yordam berdi hamda mahalliy bank va kreditni targʻib qildi. 1856-yilda provinsiya konstitutsiyasi ishlab chiqildi. XX asrning boshlarida Santiago del Estero Chaco provinsiyasi bilan tortishuvga sabab boʻlgan yerlarning bir qismini sotib oldi. Oʻsha paytga kelib provinsiyada toʻrtta shahar va 35 000 aholi bor edi, ularning aksariyati qiyin sharoitlarda yashagan. 1950-yilda Los Quiroga toʻgʻonining qurilishi sugʻorish orqali boshqa qurgʻoqchil yerlarning mahsuldorligini oshirish imkonini berdi. 1890-yillarda siyosatchilar Santiago del Estero shahrining shimoli-gʻarbidagi kam eʼtibor qilingan turistik yoʻnalishdan xabardor boʻldilar. Ushbu yoʻnalishda transport yoki mehmonxona qulayliklarining yoʻqligiga qaramay, sayohatchilar 1543-yildan buyon aholiga maʼlum mineral buloqlarni koʻrish maqsadida borishardi. Argentina qishloq xoʻjaligi departamenti Buenos Aires universiteti kimyo fanlari professori Hercules Cortiga buloqlarni oʻrganish vazifasini topshirdi. 1918-yilda oʻz hisobotini yakunlar ekan, Corti Rio Hondo issiq buloqlari yer yuzidagi eng shifobaxsh buloqlardan biri ekanligini va mineral buloqlar sogʻliqni saqlash turizmi uchun muhim joy hisoblanishini bildirdi. Rio Hondo tezda Argentinaning barcha burchaklaridan tashrif buyuruvchilarni jalb qila boshladi. 1932-yilda jamoat kurorti sifatida ajratilgan, birinchi rasmiy mehmonxona obyektlari esa 1940-yillarning oxirida ochilgan. 1948-yilda provinsiya peronist faoli Carlos Arturo Juárez viloyat gubernatori etib saylandi. XX asr oxirlarida Santiago del Esteroning asosiy siyosiy arbobiga aylangan Juárez gʻayratli va intiluvchanligi tufayli tez orada mahalliy siyosatda muhim oʻrin egalladi (asosan boshqalar orqali). Caudillo (mahalliy rahbar) sifatida tanilgan Juárez 1990-yillarga kelib, oʻz raqiblari oʻldirishga bemalol buyruq bera boshladi. Jumladan, 1996-yilda sobiq hokim Cezar Iturre va 1998-yilda yepiskop Gerardo Sueldolarning oʻlimiga sabab boʻldi. Biroq, ikki mahalliy yosh ayolning oʻlimi Juárezning qotili Antonio Musa Azarni oshkor boʻlishiga sabab boʻldi. Musa Azarning oʻtmishdagi qotilliklari va shantajlariga aloqadorligi isbotlangach, Juárez 2002-yil oxirida isteʼfoga chiqdi. Uning oʻrniga xotini Nina Aragonés de Juárez tayinlandi, ammo u 2004-yilda mart Prezident Néstor Kirchner tomonidan lavozimidan ozod qilindi. Geografiyasi Provinsiya deyarli butunlay Gran Chaconing tekisliklarida joylashgan boʻlib, baʼzi pasttekisliklar ham mavjud. Ushbu pasttekisliklarda, asosan „Bañado de Figueroa“, „Bañado de Añatuya“ va Salado hamda Dulce daryolari havzasi yaqinida koʻllar paydo boʻlgan. Sumampa va Ambargasta togʻ tizmalari janubi-gʻarbda Pampasning taʼsiri natijasida vujudga kelgan. Ohak va tuzga boy boʻlgan tuproq quruq boʻlib, yarim choʻl va dashtlar bilan ajralib turadi. Iqlim asosan subtropik, shuningdek, yil davomida quruq mavsum boʻladi va yuqori harorat kuzatiladi. Yillik oʻrtacha harorat 21,5 °C boʻlib, soʻnggi yillarda 24 °C gacha koʻtarildi. Maksimal harorat 50 °C gacha yetadi va 1970-yildan beri harorat sezilarli darajada koʻtarildi. 1910-yilgacha eng yuqori harorat 38 °C edi. Minimal harorat esa −5 °C dan −2 °C gacha boʻladi. Quruq mavsumda, yaʼni qishda, oʻrtacha 120 mm yogʻin yogʻadi, ammo yillik oʻrtacha yogʻingarchilik miqdori 700 mmni tashkil etadi. Iqtisodiyoti Shimoliy Argentinaning koʻplab provinsiyalari kabi, bu provinsiyaning iqtisodiyoti ham nisbatan rivojlanmagan. Shunday boʻlsa-da, 2006-yilda uning umumiy budjeti taxminan 2,863 milliard AQSH dollarini tashkil etdi. Biroq, aholi jon boshiga toʻgʻri keladigan 3559 AQSH dollari miqdoridagi ishlab chiqarish hajmi mamlakat boʻyicha eng past koʻrsatkich boʻlib, oʻrtacha darajadan 60 foizga kam edi. Santiago del Estero uzoq vaqtdan davomida asosan qishloq xoʻjaligiga ixtisoslashgan (paxta, tamaki va teri mahsulotlari bilan tanilgan) va sanoat ishlab chiqarishi deyarli yoʻq boʻlgan provinsiya edi. Shunga qaramasdan, bu provinsiya Argentinada 2002-yildan beri kuzatilayotgan iqtisodiy tiklanish davrida boshqa provinsiyalar kabi tez sur’atlarda rivojlanib kelmoqda. Provinsiya iqtisodiyoti hamon birlamchi ishlab chiqarishga, ayniqsa qishloq xoʻjaligiga tayanadi. Bu soha provinsiya yalpi mahsulotining taxminan 12 foizini tashkil etadi. Salado va Dulce daryolari havzalarida joylashgan asosiy ekinlar qatoriga paxta (mamlakat ishlab chiqarishining 20 foizi), soya, makkajo‘xori va piyoz kiradi. Chorvachilik ham katta ahamiyatga ega, ayniqsa sharqiy hududlarda, chunki u yerdagi iqlim sharoitlari bunga imkon yaratadi. Biroq, milliy ishlab chiqarishning 15 foizini tashkil etuvchi echkilar provinsiyaning qolgan qismiga yaxshiroq moslashgan. Quebracho daraxti va algarrobo yogʻoch sanoatiga ekilgan turlar ham qoʻshilgan boʻlib, ular yiliga oʻrtacha 300 ming tonnadan ortiq mahsulot bermoqda. Bundan taxminan 100 ming tonnasi qurilish yogʻochi sifatida ishlatilsa, qolgan qismi esa oʻtin va oʻsimlik koʻmiri tayyorlashga sarflanmoqda. Togʻ-kon ishlari deyarli yoʻq, faqat janubi-gʻarbdagi tuz konlarida mavjud. Ishlab chiqarish sanoati (umumiy mahsulotning 10 foizidan kam) asosan oziq-ovqat, toʻqimachilik va teri mahsulotlariga ixtisoslashgan kichik korxonalardan tashkil topgan. Turizm maʼlum darajada rivojlangan, biroq bu faqat asosiy sayyohlik maskanlarining atrofida kuzatiladi. Sayyohlar Argentinaning eng qadimiy shahri hisoblangan Santiago del Esteroga tashrif buyurib, uning tarixiy binolari va muzeylarini tomosha qilishadi. Shuningdek, ular Termas de Río Hondoga va 200 ta mehmonxonaga ega boʻlgan Rio Xondoning issiq buloqlariga ham borishadi. Bundan tashqari, sayyohlar suv sporti bilan shugʻullanish imkoniyati mavjud boʻlgan „Frontal“ toʻgʻonini ham ziyorat qilishadi. Provinsiyada Kopo milliy bog‘i va toʻrtta muhofaza etiladigan hudud mavjud: „Banyados-de-Figueroa“, „Sierras-de-Ambargasta“, „Sierra-de-Guasayan“ va „Sierras-de-Sumampa“. Madaniyati Santiago del Estero tarixi bilan bogʻliq muhim shaxslar qatoriga Argentina mustaqillik urushining yetakchisi, polkovnik Juan Fransisko Borxes (adib Xorxe Luis Borxesning ajdodi), shuningdek, inqilobiy rahbarlar Mario Roberto Santucho va Fransisko Rene Santucholar kiradi. Ular Ishchilar inqilobiy partiyasi (Partido Revolucionario de los Trabajadores) hamda Xalq inqilobiy armiyasi (Ejército Revolucionario del Pueblo) tashkilotlarining asoschilari boʻlganlar. XIX asrdan buyon provinsiyaning eng mashhur madaniyat arboblari orasida rassomlar Felipe Taboada, Ramon Gómez Kornet, Karlos Sanches Gramaxo, Alfredo Gonya, hamda Rikardo va Rafael Turinyo, shuningdek, yozuvchilar Xorxe Vashington Abalos, Bernardo Kanal Feixoo, Klementina Rosa Kenel va Julio Karreras (h) bor. Amansio Xasinto Alkorta ham XIX asr oʻrtalarida Santiago del Estero vakilligini sharaf bilan Kongressda ado etgan boʻlib, u fleyta konsertlari va diniy musiqaning mashhur bastakori sifatida tanilgan. Santiago del Esteroning musiqiy merosi uning eng muhim madaniy jihatlaridan biri hisoblanadi. Bu yerda folklor chakarera va zamba kabi anʼanaviy musiqalar keng tarqalgan. Manseros Santiagueños, Alfredo Ábalos, Leo Dan, Jacinto Piedra va Raly Barrionuevo kabi mashhur sanʼatkorlar va guruhlar faoliyat yuritadi. Provinsiyaning eng taniqli xalq musiqa ansambli, shubhasiz, 1945-yildan buyon ushbu janrda ijod qilib kelayotgan va 1952-yildan beri albomlar yozib olayotgan Ábalos aka-ukalardir. Bu guruh Argentinaning eng mashhur xalq musiqachilari qatoriga kiradi. Hukumati Provinsiya hukumati uch tarmoqqa boʻlinadi: xalq tomonidan saylanadigan va Vazirlar Mahkamasini tayinlaydigan gubernator boshchiligidagi ijro etuvchi hokimiyat; qonun chiqaruvchi hokimiyat; va Oliy sud rahbarlik qiladigan sud hokimiyati. Santiago del Estero provinsiyasining Konstitutsiyasi provinsiyaning asosiy qonuniy hujjati hisoblanadi. Argentinada eng muhim huquq-tartibot organi Argentina Federal Politsiyasi hisoblanadi, biroq qoʻshimcha vazifalarni Santiago del Estero provinsiya politsiyasi ham bajaradi. Jinoyat va inson huquqlari buzilishi Santiago del Estero provinsiyasi uyushgan jinoyatchilik aralashuvi va 2005-yilda Gerardo Zamora hokimiyat tepasiga kelganidan beri yuz bergan koʻplab yer egallab olish holatlari bilan tanilgan. Bu yerda dehqonlar va yer egalari tahdid ostida qolmoqda. Ular yerlardan mahrum qilinmoqda. Hokimiyat tomonidan himoyalangan jinoiy guruhlar qonuniy mulkdorlarning yerlarini gʻayriqonuniy ravishda egallab olayotgani haqida bir nechta shikoyatlar mavjud. 2022-yil oxirida jinoiy guruhlar va hokimiyat oʻrtasidagi hamkorlik kuzatilgan usurpatsiya qurbonlarining koʻplab holatlari orasida yana bir voqea sodir boʻldi. Santiago del Estero Oliy sud raisi Federico López Alzogaray Manuel Assensio Ardilesni 30 gektar yeridan noqonuniy ravishda mahrum etdi. Bu ish xalqaro nodavlat tashkilot hisoblangan Amerikalararo Demokratiya Instituti tomonidan ham eʼtirof etilgan edi. Santiago del Estero provinsiyai oʻz aholisining inson huquqlari buzilishlaridan aziyat chekishi bilan ham mashhur. Bu holat shu darajaga yetganki, 2022-yilda Inson huquqlari boʻyicha Oliy komissarga hisobot taqdim etildi. Ushbu hisobotda fuqarolarga boʻlgan tahdidlar, gubernator Gerardo Zamora, davlat amaldorlari va ularning oilalari bilan bogʻliq jinoiy tarmoqlar fosh etilgan. Viloyatdagi hokimiyat bilan bogʻliq koʻplab qotillik holatlari orasida ikkitasi alohida eʼtiborga sazovor boʻlgan: birinchisi, Santiago del Estero soliq idorasidagi oʻta jiddiy korrupsiya holatini fosh qilgan amaldorning tanasi boʻlaklarga ajratilib, vahshiyona oʻldirilishi va ikkinchi holat esa, gubernator Gerardo Zamoraga aloqador giyohvand moddalar savdosi haqidagi shikoyatga javoban bolani zoʻrlash va tanasini boʻlaklarga ajratish bilan bogʻliq jinoyatdir. Bularning barchasiga provinsiya moliyasini boshqarishdagi shaffoflik yoʻqligi ham qoʻshiladi. Provinsiyada sodir boʻlayotgan qotilliklar, hokimiyatni egallab olishlar va zoʻravonliklar aslida gubernator, politsiya, sudyalar va prokurorlar bilan aloqador boʻlgan puxta tashkil etilgan narkotik moddalar bilan bogʻliq jinoyat tarmogʻining aks etishidir. Bu haqiqat maslahatchi Duglas Farah tomonidan 2022-yil noyabr oyida chop etilgan „Transmilliy jinoyat birlashuvi boʻyicha holatni oʻrganish: Argentina, Santiago del Estero“ nomli hisobotida oʻz tasdigʻini topgan. Siyosiy boʻlinishi Provinsiya 27 ta departamentga boʻlingan. Departament Aguirre Department (Pinto) Alberdi Department (Campo Gallo) Atamisqui Department (Villa Atamisqui) Avellaneda Department (Herrera) Banda Department (La Banda) Belgrano Department (Bandera) Capital Department (Santiago del Estero) Choya Department (Frías) Copo Department (Monte Quemado) Figueroa Department (La Cañada) General Taboada Department (Añatuya) Guasayán Department (San Pedro de Guasayán) Jiménez Department (Pozo Hondo) Juan Felipe Ibarra Department (Suncho Corral) Loreto Department (Loreto) Mitre Department (Villa Unión) Moreno Department (Quimilí) Ojo de Agua Department (Villa Ojo de Agua) Pellegrini Department (Nueva Esperanza) Quebrachos Department (Sumampa) Río Hondo Department (Termas de Río Hondo) Rivadavia Department (Selva) Robles Department (Fernández) Salavina Department (Los Telares) San Martín Department (Brea Pozo) Sarmiento Department (Garza) Silípica Department (Arraga) Demografiyasi 2022-yilgi Argentina milliy aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Santiago del Estero provinsiyasi 1054 028 aholiga ega. Provinsiya aholisining tarixiy evolyutsiyasi: Mashhur odamlari Ana Amado (1946–2016), jurnalist, kinorejissyor, akademik va feminist Gaspar Xuarez (1731–1804), Iezuit, botanik va tabiatshunos Qishloqlari Colonia Dora Colonia El Simbolar Icaño, munitsipalitet va qishloqlar Los Juríes, munitsipalitet va qishloqlar Los Pirpintos, munitsipalitet va qishloq Palo Negro, munitsipalitet va qishloqlar Pampa de los Guanacos, munitsipalitet va qishloqlar Villa Río Hondo, munitsipalitet va qishloqlar Villa Unión, munitsipalitet va qishloqlar Yana qarang 1817-yilgi Santiago del Estero zilzilasi Manbalar Havolalar Historia de Santiago del Estero Official site: Santiago del Estero Province (Ispan tilida) Santiago del Estero Madaniyat, sanʼat, afsonalar: ispan tilida. Argentina provinsiyalari Santiago del Estero provinsiyasi Argentina shaharlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/1980-yilgi%20Yozgi%20Olimpiya%20o%CA%BByinlariga%20boykot

1980-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlariga boykot

1980-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari boykoti Olimpiya oʻyinlari tarixidagi eng yirik boykot boʻlib, Amerika Qo‘shma Shtatlari tomonidan Sovet Ittifoqining Afgʻonistonga bostirib kirishiga qarshi boshlangan harakatlarning bir qismi hisoblanadi. Olimpiya oʻyinlarida qatnashuvchi mamlakatlar tomonidan 1980-yil Moskvada oʻtkazilgan Yozgi Olimpiya oʻyinlariga mezbonlik qilgan Sovet Ittifoqi va uning avtonom davlatlariga, keyinchalik 1984-yilda Los-Anjelesda boʻlib oʻtgan Yozgi Olimpiya oʻyinlariga boykot eʼlon qilindi. Kelib chiqishi Gʻarb mamlakatlari birinchi boʻlib 1979-yil 20-dekabrdagi NATO vakillarining yigʻilishida Afgʻonistondagi vaziyatga javoban Moskvada boʻlib oʻtadigan 1980-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarini boykot qilish gʻoyasini koʻrib chiqdilar. Bu gʻoya dunyo uchun mutlaqo yangilik emas edi: 1970-yillarning oʻrtalarida Olimpiadani boykot qilish toʻgʻrisidagi takliflar inson huquqlari faollari va guruhlar oʻrtasida Sovet Ittifoqining inson huquqlarini buzganliklari uchun sanksiya sifatida keng tarqaldi. Oʻsha vaqtda aʼzo hukumatlarning juda kam qismi bu taklifga qiziqish bildirgan. Biroq, bu gʻoya 1980-yil yanvar oyining boshlarida, sovet yadro olimi va muxolif Andrey Saxarov tomonidan boykot eʼlon qilinganidan soʻng, 1980-yil 14-yanvarda, Carter maʼmuriyati Saxarovning chaqirigʻiga qoʻshilib, Sovet Ittifoqi Afgʻonistondan chiqmas ekan, oʻyinlarni xalqaro boykot qilish kabi oqibatlarga duchor boʻlishi uchun muayyan muddat belgiladi. 1980-yil 26-yanvarda Kanada Bosh vaziri Joe Clark, Kanada ham AQSh kabi, agar Sovet kuchlari Afgʻonistondan 1980-yil 20-fevralga qadar chiqmasa, Olimpiya oʻyinlarini boykot qilishini eʼlon qildi. Karter shuningdek, Olimpiya oʻyinlarini doimiy ravishda Gretsiyaga koʻchirishni taklif etdi, bu orqali oʻyinlarni tashkil etishdagi siyosiy muammolarni bartaraf etish mumkin edi, lekin Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi (XOQ) bu gʻoyani rad etdi. Muddat oʻtganidan bir oy oʻtib, Markaziy Osiyodagi vaziyat oʻzgarmaganidan soʻng, Carter AQSh ittifoqchilarini kelgusi oʻyinlardan oʻz Olimpiya jamoalarini olib chiqishga undadi. Mamlakatlar va qitʼalar boʻyicha natijalar Bokschi Muhammad Ali Tanzaniya, Nigeriya va Senegalga tashrif buyurib, ushbu davlat rahbarlarini boykotga qoʻshilishga undadi, ammo bu tashrifi samarasiz boʻldi. Biroq, u Keniya hukumatini bu taklifga koʻndirishga muvaffaq boʻldi. Bunga Yaponiya va Gʻarbiy Germaniya ham kirardi. Gʻarbiy Germaniyada kansler Shmidt mamlakat Olimpiada qoʻmitasini boykotni qoʻllab-quvvatlashga ishontirdi. Xitoy, Filippin, Chili, Argentina va Norvegiya ham oʻyinlarni butunlay boykot qildi. Ushbu mamlakatlarning baʼzilari Olimpiada oʻyinlari muqobili sifatida oʻsha yili Filadelfiyada boʻlib oʻtgan „Liberty Bell Classic“ musobaqasida ishtirok etishdi. Isroil ham Sovet Ittifoqining harbiy tajovuzkorligi, shuningdek antisemitik va Isroilga qarshi siyosatiga eʼtiroz bildirish maqsadida ushbu boykotga qoʻshildi. Buyuk Britaniya, Fransiya va Avstraliya hukumatlari boykotni qoʻllab-quvvatladilar, ammo oʻz mamlakatlari sportchilarining ishtiroki boʻyicha har qanday yakuniy qarorni tegishli tarmoq operatsiyalari markaziga va sportchilarning oʻzlariga qoldirdilar. Buyuk Britaniya va Fransiya dastlab yuborishi mumkin boʻlgan delegatsiyaga qaraganda ancha kichikroq sport vakillarini joʻnatdi. Ot sporti, xokkey sport turlarini boshqaruvchi Britaniya uyushmalari 1980-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarini toʻliq ravishda boykot qilishdi. Ispaniya, Italiya, Shvetsiya, Islandiya va Finlyandiya kabi mamlakatlar Rossiyaning kuchli taʼsiriga qaramasdan Gʻarbiy Yevropa pozitsiyasini qoʻllab quvvatlagan. Bulardan Ispaniya va Italiya har qanday tadbirlarda Olimpiya madhiyasi yangrayotgan paytda olimpiya bayrogʻi ostida ishtirok etgan. Italiyalik sportchilar boykotni rasman qoʻllab-quvvatlashi tufayli, oʻyinlarda ishtirok eta olmadi. Italiya hamda Avstraliya kabi mamlakatlarning fuqarosi boʻlgan baʼzi AQShda tugʻilgan sportchilar Moskvadagi musobaqalarda ishtirok etdi. Ruhulloh Xumayniyning yangi diniy hokimiyati ostida Amerika Qo‘shma Shtatlarining ashaddiy dushmani boʻlgan Eron, Xumayniy Birlashgan Millatlar Tashkiloti va Islom konferensiyasi tashkilotining Afg‘onistonga boʻlgan bosqinni qoralashiga qoʻshilganidan soʻng, Moskva Olimpiya oʻyinlarini ham boykot qildi. Amerika Qo‘shma Shtatlari Islom konferensiyasidan soʻng Moskvani boykot qilishga chorladi. Shu orada Xumayniy Moskvani Eronga qarshi balujlarni qurollantirganlikda ayblandi. Davlat bayrogʻi yoki madhiyasiz musobaqalashayotgan atletlar va sportchilar Lord Killanin tarmoq operatsiyalari markazi (TOM)ga malakali sportchilar oʻz bayroqlari yoki madhiyalarisiz oʻyinlarda qatnashishiga ruxsat berdi (bu tarmoq operatsiyalar markaziga sportchilarni milliy boʻlmagan holatda yuborish imkonini berdi), ammo TOM tomonidan sanksiya berilmagan boshqa shaxslar oʻyinlarda ishtirok etishi mumkin emas edi, chunki bu XOQ tomonidan ularning huquqlarini zaiflashtiradi deb hisoblangan. Yangi Zelandiya davlatidan toʻrtta raqib (shu jumladan, bitta sportchi) mustaqil ravishda musobaqalashdilar va oʻzlarining TOM bayrogʻi ostida yurdilar, chunki davlat ularning boykotini rasman qoʻllab-quvvatladi. 16 ta davlat sportchilari oʻz bayroqlarini koʻtarmadilar. Buning oʻrniga taqdirlash marosimida ularning davlat madhiyalari oʻrnida Olimpiya madhiyasi va bayrogʻi koʻtarildi. Erkaklar oʻrtasida yakkalik shosse poygasi musobaqasi taqdirlash jarayonida uchta Olimpiya bayrogʻi koʻtarildi. Ochilish marosimidagi Millatlar paradida qisman boykot eʼlon qilgan 16 ta davlat oʻz delegatsiyalarini toʻliq yubormasdan, faqat bayroqdorlarni joʻnatdi. Bayroqdorlar plakatni koʻtarib boruvchi shaxs ortidan borishdi, ammo delegatsiyaning qolgan aʼzolari ular ortidan ergashmadi. Boshqa oʻzgartirishlar Anʼanaga koʻra, avvalgi mezbonlik qilgan shahar (Monreal, Kanada) meri Olimpiya bayrogʻini topshirishi kerak edi, ammo Montreal meri Jean Drapeau boykot sababli marosimda qatnasha olmadi. Uning oʻrniga oldingi oʻyinlarda mash’alani olimpiya qozoniga yetkazgan Sandra Henderson va Stéphane Préfontaine ishtirok etishdi. Yopilish marosimi qonun qoidalariga koʻra, keyingi mezbonning bayrogʻi koʻtarilishi kerak edi, ammo AQShning ushbu qoidani qoʻllab quvvatlash boʻyicha rejalariga „qatʼiy qarshilik bildirdi“. AQSh davlat madhiyasi oʻrniga Olimpiya madhiyasi yangradi. Antverpen bayrogʻini Los-Anjeles meri Tom Bradley oʻrniga AQShlik XOQ aʼzosi qabul qildi. Yopilish marosimi Los-Anjelesda oʻtkazilmadi. Ishtirokchi boʻlmagan mamlakatlar 1980-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlariga taklif etilgan oltmish yettita Milliy Olimpiya qoʻmitasi, shuningdek, Qatar turli sabablarga koʻra ishtirok etmadi. Bu sabablar orasida boykotni qoʻllab-quvvatlash va iqtisodiy masalalar ham bor edi. Qatar Milliy Olimpiya qoʻmitasi oʻsha yilning fevral oyida tan olingan boʻlsa-da, delegatsiyani shakllantirib yuborish uchun vaqt yetarli boʻlmagan. 1979-yilgi Nagoya rezolyutsiyasi natijasida Tayvan ishtirok etishdan bosh tortdi. Ushbu rezolyutsiyaga koʻra, Xitoy Xalq Respublikasi qatnashishga rozi boʻlgan, ammo buning sharti Tayvanga „Xitoy Taypeyi“ deb murojaat qilinishi edi. Ammo, oʻsha davrdagi Xitoy-Sovet munosabatlarining yomonlashuvi natijasida Xitoy 1980-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlariga oʻz delegatsiyasini yuborishdan bosh tortdi: Albaniya Antigua va Barbuda Argentina Bahrayn Beliz Bermuda Kanada Kayman orollari Misr Germaniya Gonduras Tunis BAA AQSh Kongo Demokratik Respublikasi Ishtirokdagi oʻzgarish 16 ta mamlakat boykotni toʻliq qoʻllab-quvvatlamasa-da, ishtirok etishlariga oʻzgartirish kiritishgan: Ochilish marosimida qatnashmagan davlatlar Ochilish marosimida Chef de Mission orqali ishtirok etgan davlatlar Ikkita mamlakat Olimpiya oʻyinlarining ochilish marosimida Chef de Mission yaʼni tayinlangan maxsus vakili orqali qatnashdi. Buyuk Britaniya va Irlandiya davlatlari oʻz bayroqlari ostida emas, balki Olimpiya bayrogʻi ostida ishtirok etdi.  – Richard Palmer  – Ken Ryan Olimpiya bayrogʻi ostida oʻz ishtirokchilari bilan qatnashgan davlatlar 5 dan ortiq mamlakatlar Milliy olimpiya qoʻmitalari yoki oʻz dalat bayroqlari bilan emas, balki Olimpiya oʻyinlari bayrogʻi ostida qatnashgan. MOQ bayrogʻi ostida qatnashgan davlatlar Ayrim mamlakatlar oʻz davlat bayrogʻi bilan emas, balki oʻzlarining Milliy olimpiya qoʻmitasining bayrogʻi ostida ishtirok etgan. Sovet pul kompensatsiyasi 1981-yil aprel oyida Manhattandagi Federal okrug sudi boykot sababli bekor qilingan Olimpiya oʻyinlari toʻlovlarini qaytarishni soʻragan 9000 dan ortiq amerikaliklarni oʻz ichiga olgan ikkita sud ishini hal qildi. Boykot birinchi marta eʼlon qilinganida, 10 million dollardan ortiq tur depozitlari Olimpiya oʻyinlari davomida Amerika turlarini bron qilish huquqiga ega boʻlgan yagona agentlik boʻlgan Rossiya sayohat byurosi tomonidan qaytarildi. Sovet Ittifoqi Byuro tomonidan yigʻilgan taxminan 7,2 million dollarni saqlab qolgan boʻlsa-da, ular besh yil davomida toʻlanishi kerak boʻlgan kreditlar sifatida 1,8 million dollar ajratishga rozi boʻlishdi. 1981-yil aprel oyidagi kelishuvga koʻra, ish haqi quyidagicha oshirildi: 1980-yil 1-martgacha oʻz sayohatlarini bekor qilgan amerikaliklarga jami xarajatlarining 85 foizi, oʻsha sanadan keyin bekor qilganlarga esa 63 foizi qoplab berildi. Qoʻshimcha adabiyotlar Eaton, Joseph. „Reconsidering the 1980 Moscow Olympic boycott: American sports diplomacy in East Asian perspective.“ Diplomatic History 40.5 (2016): 845–864. Manbalar Olimpiada oʻyinidagi muammoli vaziyatlar 1980-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ap%C3%B3stoles%20Department

Apóstoles Department

Apostolos – Argentinaning Misiones provinsiyasining janubi-sharqidagi departament. Uning markazi aynan shu nom bilan ataluvchi shahardir. U Poytaxt, Leandro N. Alem Konsepsiyon departamentlari, Korrientes viloyati hamda Braziliya Federativ Respublikasi bilan chegaradosh. Departamentning maydoni 1,035 km² boʻlib, bu viloyatning umumiy maydonining 3,48 foizini tashkil etadi. 2022-yilgi aholi roʻyxati maʼlumotlariga koʻra (INDEC), uning aholisi 51,169 kishidan iborat. Manbalar Argentina

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ispaniyaning%20ma%CA%BCmuriy%20bo%CA%BBlinishi

Ispaniyaning maʼmuriy boʻlinishi

Ispaniya hukumati — 3 ta maʼmuriy boʻlinmaga yoki darajaga boʻlingan boʻlib, bular quyidagilar hisoblanadi: davlatning oʻzi, mintaqalar (provinsiyalar) va avtonom hududiy birliklar, mahalliy tuzilmalar yaʼni munitsipalitet (shuningdek, munitsipalitetlar guruhi). Ushbu uch boʻlinma oʻzaro iyerarxik yaʼni biri ikkinchisiga boʻysunuvchi shaklda emas, balki teng huquqiy darajaga ega holda tashkil etilgan va ular oʻzlarining yuridik vakolatlari bilan alohida oʻrinlarga ega (). Ikkinchi maʼmuriy boʻlinma yaʼni mintaqalar va avtonom hududiy birliklar (NUTS va :OECD maʼlumotlari asosida; FIPS, CIA World Factbook va ISO 3166-2 maʼlumotlariga koʻra esa birinchi maʼmuriy boʻlinma deb keltirilgan) umumiy 17 ta avtonom birlik va 2 ta avtonom shahar (Melilya va Seuta) dan iborat. Uchinchi boʻlinma, mahalliy boshqaruv tuzilmalari Ispaniyaning uchta funksiyalariga koʻra turli boʻlgan boʻlinmalarini oʻz ichiga olib, ular siyosiy (kengash), saylov (okrug), yoki maʼmuriy (davlatning markazlashtirilmagan xizmatlarini amalga oshiruvchi) va quyida tavsiflangan boshqa funksiyalari mavjud. Shunga koʻra Ispaniya hududiy jihatdan quyidagicha boʻlinishga ega: oʻzining siyosiy, maʼmuriy huquqlariga va saylov okrugiga ega boʻlgan 8131 ta munitsipalitet va 3683 ta submunitsipalitet. 465 ta komarka, ulardan 83 tasi maʼmuriy-siyosiy funksiyaga ega. 50 ta provinsiya, 9 tasi maʼmuriy-siyosiy funksiyalarga ega emas ammo barcha provinsiyalar Parlamentning ikkala palatasi uchun ham saylov okrugiga ega. Amalda eng katta hokimiyat boshqaruvi imkoniyatlari munitsipalitetlarga tegishli. Provinsiya kengashlari esa kichik munitsipalitetlarni qoʻllab-quvvatlash bilangina cheklanadi. Shunga qaramay NUTS va OECD maʼlumotlarida 50 ta provinsiya (9 tasida maʼmuriy funksiya yoʻqligini hisobga olgan holda), 7 ta orol va 2 ta avtonom shahar Ispaniyaning uchinchi maʼmuriy-siyosiy boʻlinmasi sifatida qayd etilgan. Komarkalar esa ushbu roʻyxatning hech biriga kiritilmagan. Qonun bo‘yicha munitsipalitetlar provinsiya chegaralarini kesib o‘tmaslikni talab qilsa-da, komarkalarda bunday cheklov yo‘q. Shuning uchun viloyatlarni komarkalarga mukammal bo‘linishi mavjud emas. Ular turli munitsipalitetlardan tashkil topgan alohida bo‘lingan bo‘linmalardir. Masalan, Tierra de Pinares komarkasi ikki viloyatga, Cerdanya komarkasi esa Fransiya va Ispaniyaga tegishli. Provinsiyalar ham, kommunatlar ham munitsipalitetlar guruhidir. Mintaqaviy qonunchilik bilan belgilangan ma’muriy funksiyalarga ega bo‘lgan munitsipalitetlarning boshqa guruhlari ham mavjud. Ammo ular umuman Ispaniyaning hududiy yoki ma’muriy bo‘linmasi emas. Provinsiyalarga taalluqli Ispaniyaning yana bir hududiy bo‘linishi mavjud bo‘lib, ular viloyat kengashlarini saylash uchun saylov okruglari bo‘lgan 431 ta sud okrugiga bo‘lingan. Har bir darajaning nisbiy hajmi bo‘yicha 2002-yilda markaziy hukumat davlat xarajatlarining 48,7 foizini, viloyat hokimiyati 35,5 foizini va mahalliy hokimiyat 15,8 foizini tashkil etadi. Markazlashtirishni cheklash modeli Muzokaralar olib borilayotganda hal etilmagan bahs-munozaralar va siyosiy keskinliklar tufayli, hududiy boʻlinish modeli Konstitutsiyaning eng noaniq va ataylab noaniq qilingan sohasi ekanligi aytilgan. Manbalar Adabiyotlar Ispaniya Ispaniya bo‘linmalari Ispaniya siyosatiga aloqador ro‘yxatlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Caingu%C3%A1s%20Department

Cainguás Department

Cainguás – Argentina davlatining Misiones provinsiyasi tarkibiga kiruvchi 17 departamentdan biridir. U provinsiya markazida joylashgan. Departamentning maʼmuriy markazi Campo Grande shaharchasidir. Manbalar Argentina

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kichik%20Polsha%20%28voivodeship%29%20bayrog%CA%BBi

Kichik Polsha (voivodeship) bayrogʻi

Polshaning Kichik Polsha voevodeligi bayrog‘i uch rangli to‘g‘ri to‘rtburchak shaklida bo‘lib, uchta gorizontal yo‘ldan iborat: oq, sariq va qizil. Bunda yuqoridagi va pastdagi yo‘llar o‘rtadagi yo‘lga nisbatan ikki barobar keng. Design Kichik Polsha voevodeligi bayrog‘i uch rangli to‘g‘ri to‘rtburchak shaklida bo‘lib, uning balandligi va kengligi nisbati 5:8 ni tashkil etadi. Bayroq uchta gorizontal yo‘ldan iborat: oq, sariq va qizil rangda. Bunda yuqori va pastki yo‘llar o‘rta yo‘lga nisbatan ikki barobar keng. Yo‘llarning o‘zaro nisbati quyidagicha: oq va qizil ranglar uchun 2⁄5, sariq yoki oltin rang uchun esa 1⁄5 qismni tashkil qiladi.Bayroqning rangi Kichik Polsha voevodeligi gerbidan olingan bo‘lib, unda qizil qalqon ichida joylashgan oq burgut tasvirlangan. Burgutning toji, oyoqlari va qanotlari orqali o‘tkazilgan tasma oltin (sariq) rangda aks ettirilgan. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Candelaria%20Department

Candelaria Department

Kandelariya – Argentinaning Misiones provinsiyasida joylashgan departament. Manbalar Argentina

https://uz.wikipedia.org/wiki/Capital%20Department

Capital Department

Capital Department — Argentinaning Misiones provinsiyasining janubi-g‘arbiy qismida joylashgan departament. Manbalar Argentina

https://uz.wikipedia.org/wiki/Concepci%C3%B3n%20de%20la%20Sierra%20Department

Concepción de la Sierra Department

Konsepsyon – Argentinaning Misiones provinsiyasiga qarashli departament. Manbalar Argentina

https://uz.wikipedia.org/wiki/Eldorado%20Department

Eldorado Department

Eldorado Department – Argentinaning Misiones provinsiyasida joylashgan departament. Manbalar Argentina

https://uz.wikipedia.org/wiki/General%20Manuel%20Belgrano%20Department

General Manuel Belgrano Department

General Manuel Belgrano Department – Argentinaning Misiones provinsiyasida joylashgan departament. Manbalar Argentina

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kichik%20Polsha%20yo%E2%80%98li

Kichik Polsha yo‘li

The kichik Polsha yo'li ning Polsha yo'nalishlaridan biridir Avliyo Jeyms yo'li, O'rta asrlarga ziyorat qilish yo'li Santyago-De-Kompostela Ispaniyada. U ishlaydi dan Sandomierz uchun Kraków orqali Kam Polsha Keldi va Świętokrzyskie Voivodship. Bu o'rta asrlarda Estoniyadan Vilnyus, Grodno va Lyublin orqali o'tgan via regia magistralining muqobil yo'li. Kichik Polsha yo'li 25 oktyabr 2008 da qisman ochildi. Butun yo'nalish 25 oktyabr 2009 da qayta ochildi. Boshqa oziqlantiruvchi marshrut yugurdi Tarnobrzeg. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Lublin%20voyevodaligi

Lublin voyevodaligi

Lublin voyevodaligi ( ) Polshaning voyevodaligi (viloyati) boʻlib, mamlakatning janubi-sharqiy qismida joylashgan. Uning poytaxti Lublin shahridir. Viloyat oʻzining eng yirik shahri va mintaqaviy poytaxti Lublin sharafiga shunday nomlangan. Mintaqa hududi toʻrtta tarixiy yerdan iborat: voyevodalikning gʻarbiy va markaziy qismi, Lyublinning oʻzi, Kichik Polsha, Lublin hududning sharqiy qismi. Cherven shaharlari/Qizil Ruteniya, shimoli-sharqi esa Polesie va Podlasiega tegishli. Lublin vodiysi janubda Subkarpat voyevodaligi, janubi-gʻarbda Swiętokrzyskie voyevodaligi, gʻarb va shimolda Masoviya voyevodaligi, shimolda qisqa chegara boʻylab Podlaskie voyevodaligi orqali Belarusiya (Brest viloyati) va sharqda Ukraina (Lvov va Volin viloyatlari) bilan chegaradosh. 2019-yilda hudud aholisi 2 112 216 kishini tashkil etgan. Tarixi Lyublinni oʻz ichiga olgan va Polshaning boʻlinishidan avvalgi davrdagi kabi Lublin vodiysiga yaqin boʻlgan Polsha tarixiy hududi Lubelszczyzna nomi bilan tanilgan. Markazi Lublin boʻlgan viloyatlar Polsha tarixida avvaldan mavjud boʻlgan. Eng katta tarixiy ahamiyatga ega shaharlar va shaharchalar quyidagilardir: Lublin, Chelm, Kazimierz Dolny va Zamość. Lyublinda Polsha parlamentining bir necha sessiyalari, shu jumladan Polsha-Litva Hamdoʻstligini tashkil etgan sessiya (qarang: Lublin ittifoqi) va Kichik Polsha viloyati boʻyicha toj tribunalining qarorgohi boʻlgan, Polsha Qirolligidagi eng yuqori apellyatsiya sudi, va Parchev Polsha parlamentining bir sessiyasiga ham mezbonlik qildi. Gorodlo, Lyublin Ittifoqidan oldin Polsha-Litva Xorodlo ittifoqini imzolagan joy edi. 17-asrda Lublin va Zamośćda yirik Shotlandiya jamoalari, shuningdek, Opole Lubelskida kichikroq jamoalar mavjud boʻlgan. Viloyat sanoati Polshaning Markaziy sanoat rayoni tarkibida ancha kengaytirilgan. Mintaqa Ikkinchi jahon urushidan oldin iudaizmning dunyodagi yetakchi markazlaridan biri boʻlgan. 16-asrning oʻrtalariga qadar bu hududda Lublin, Kazimierz Dolny va Chelmdan kelgan yahudiylar kam boʻlgan. Lekin yangi xususiy shaharlarning barpo etilishi savdo va xizmat koʻrsatish hajmini yaxshilash uchun yahudiylarning mintaqaga joʻp miqdorda koʻchib kelishiga sabab boʻlgan. Yahudiylar asosan shaharchalar va qishloqlarda yashashga moyil boʻlgan, qishloqlarda faqat yakka tartibdagi oilalar tadbirkorlik bilan shugʻullangan; bu shaharcha/qishloq boʻlinishi yangi kelgan iqtisodiy raqobatchilarning noroziligiga sabab boʻlgan. 18-asrning oʻrtalariga kelib, yahudiylar Kraśnik, Lubartov va Leczna aholisining asosiy qismini tashkil etgan. 20-asrga kelib, yahudiylar oʻn bir shahar aholisining 70% dan koʻprogʻini hamda Laszczov va Izbica aholisining 100% ga yaqinini tashkil etgan. Bu mintaqadan izbikalik Mordechai Josef Leiner, Pulavilik Chaim İsrael Morgenstern va bilgoraylik Motele Rokeach, shuningdek, taniqli dunyoviy muallif Isroil Joshua Singer kabi din arboblari chiqqan. Isroilning ukasi, Nobel mukofoti sovrindori Isaak Bashevis Singer Bilgorajda tugʻilmagan, lekin umrining bir qismini shaharda oʻtkazgan. Lublin shahridagi „Eski shahar“ qismida mashhur yeshiva, yahudiy kasalxonasi, sinagoga, qabriston va kahal, shuningdek, Grodzka darvozasi (yahudiy darvozasi sifatida tanilgan) joylashgan. Urushdan oldin mintaqada 300 000 yahudiy istiqomat qilgan. Urush davrida ular Maydanek konslageri, Beljec qirgʻin lageri va Sobibor qirgʻin lageri joylashtirilgan. Lublindagi bir nechta mehnat lagerlarida (Travniki, Poniatova, Budzin, Pulavi, Bilaka, Zamolaka, Lipowa 7 lageri, Flugplatz va Sportplatz) Wehrmacht va Luftwaffe uchun harbiy materiallar ishlab chiqarilgan. Bu bir vaqtlar nemislar tomonidan bosib olingan Yevropadagi eng yirik majburiy mehnat markazlaridan biri boʻlib, unda taxminan 45 000 yahudiy mahbus boʻlgan. Urushdan keyin omon qolgan bir necha yahudiylarning asosiy qismi hududni tark etishgan. Polsha xalqi va hududda yashovchi yahudiylar nemis taʼqiblari va jinoyatlari, jumladan, AB-Aktion, Aktion T4 va Zamość operatsiyasi, fashistlarning konslagerlariga deportatsiya qilish, majburiy mehnat, bolalarni oʻgʻirlash va mintaqadagi qirgʻinlar qurboni boʻlgan. Chelm, Deblin, Biała Podlaska, Zamość, Kalovda Polsha, Fransiya, Italiya, Gollandiya, Belgiya, Senegal va Sovet harbiy asirlari uchun nemis harbiy asirlari lagerlari mavjud boʻlib, ularda bir nechta majburiy mehnat sublagerlari ham faoliyat yuritgan. Bu lagerlarda koʻpchilik ochlik, epidemiyalar yoki qirgʻin vaqtida vafotetgan. Lublin voyevodligi 1999-yil 1-yanvarda sobiq Lublin, Chelom, Zamość, Biala Podlaska hamda (qisman) Tarnobrzeg va Siedlce voyevodaliklaridan 1998-yilda qabul qilingan Polsha mahalliy hukumati islohotlariga oid qarorga muvofiq tashkil etilgan. Shaharchalar va qishloqlar Voyevodalik tarkibiga 5 ta shahar va 43 ta shaharcha kirgan. Bular quyida aholi sonining kamayishi tartibida keltirilgan (2019-yilgi rasmiy maʼlumotlarga koʻra): Maʼmuriy boʻlinishi Lublin voyevodaligi 24 ta okrugga (poviat) boʻlingan: 4 ta shahar okrugi va 20 ta quruqlik okrugi. Bular yana 213 ta gminaga ajralgan. Tumanlar quyidagi jadvalda keltirilgan (toifalar boʻyicha tartib aholi sonining kamayish tartibida berilgan). Himoya qilinadigan hududlari Lublin voyevodaligidagi qoʻriqlanadigan hududlar ikkita milliy bogʻ va 17 landshaft parkini oʻz ichiga oladi. Ular quyida keltirilgan: Polesie milliy bogʻi (bu va uning atrofidagi hududlar 2002-yilda YuNESKO tomonidan belgilangan Gʻarbiy Polesie biosfera rezervatini tashkil qiladi) Roztocze milliy bogʻi Chelm landshaft bogʻi Janow oʻrmonlari landshaft bogʻi (qisman Subkarpat voyevodeligida) Kazimierz landshaft bogʻi Kozlovka landshaft bogʻi Krasnobrod landshaft bogʻi Krzczonow landshaft bogʻi Łęczna koʻli tumani landshaft bogʻi Podlaskie Bug Gorge landshaft bogʻi (qisman Masoviya voyevodeligida) Polesie landshaft bogʻi Puszcza Solska landshaft bogʻi (qisman Subkarpat voyevodeligida) Skierbieszow landshaft bogʻi Sobibor landshaft bogʻi Janubiy Roztocze landshaft bogʻi (qisman Subkarpat voyevodeligida) Strzelce landshaft bogʻi Szchebrzeszyn landshaft bogʻi Wieprz landshaft bogʻi Wrzelowiec landshaft bogʻi Iqtisodiyoti Hududning yalpi ichki mahsuloti (YaIM) 2018-yilda 18,5 milliard yevroni tashkil etgan, bu Polsha iqtisodiy mahsulotining 3,7 foizini tashkil qilgan. Aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot xarid qobiliyatiga qarab 14,400 yevroni yoki oʻsha yili YI27 oʻrtacha koʻrsatkichining 48 foizini tashkil etgan. Bir xodimga toʻgʻri keladigan yalpi ichki mahsulot Yevropa Ittifoqi oʻrtacha koʻrsatkichining 54% ni tashkil qilgan. Lublin vodiysi Polshada aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot koʻrsatkichi eng past boʻlgan viloyatdir. Lublin koʻmir havzasi voyevodalik hududida joylashgan boʻlib, markazi Łęczna yaqinidagi Bogdankadagi Bogdanka koʻmir konidir. Transport tizimi Lublin aeroporti mintaqadagi yagona aeroportdir. Voyevodalik hududidan S12, S17 va S19 kabi avtomobil yoʻllari oʻtadi. Diqqatga sazovor joylar va turizm Polshaning yettita tarixiy yodgorligi va bitta Butunjahon merosi obyekti shu voyevodalik hududida joylashgan: Eski Zamość shahri (ikkalasi ham roʻyxatga olingan) Kazimierz Dolny eski shahri Lublin eski shaharchasi Kozlovka saroyi Pulavidagi Czartoryski saroyi Janow Podlaski fermasi Yablecznadagi Avliyo Onuphrius monastiri Mintaqada yana koʻplab qal’alar va saroylar mavjud, ular orasida Adampol, Biala Podlaska, Janowiec, Kock, Lubartov, Labunie, Łabuńki Pierwsze, Radzin Podlaski kabilar mavjud. Lublin qirollik qal’asidagi Muqaddas Uch Birlik ibodatxonasi Polshadagi eng qadimgi va eng yaxshi saqlanib qolgan oʻrta asr freskalarini oʻz ichiga oladi. Mintaqa arxitekturaga boy, xususan, mintaqaviy Lublin Uygʻonish davri uslubida qurilgan cherkovlar va maxsus Lublin Uygʻonish yoʻli ham barpo etilgan. Oshxonasi Anʼanaviy milliy Polsha oshxonasidan tashqari, Lublin voyevodeligi oʻzining turli mintaqaviy va mahalliy anʼanaviy taomlari va ichimliklari bilan ham mashhur boʻlib, ular orasida turli xil asal turlari, goʻsht mahsulotlari (jumladan, turli xil kielbasa, bekor va kaszanka), ichimliklar va turli xil taomlar va ovqatlar ham mavjud. Ularning barchasi rasman Polsha Qishloq xoʻjaligi va qishloq taraqqiyot vazirligi tomonidan himoyaga olingan. Pierogi, keks, shirinliklar (pączki va koʻknori urugʻi rulonlari kabi yeguliklar) va rakuchining mahalliy turlari mavjud. Mahalliy taomlar orasida Ostrov Lubelskiyning bezesi, Lublinning tort puflari va Lublinning shokoladli pralinlari mavjud. Anʼanaviy ichimliklar orasida Janów Lubelski, Kraśnik, Opole Lubelskie va Gmina Końskowolada keng tarqalgan nalevki, Kraśnik hduudiga xos malina aroqlari va Mikołajówka sidri mavjud. Anʼanaviy alkogolsiz ichimliklar orasida turli xil sharbatlar, choy, siroplar va Lublin issiq shokoladi sevib isteʼmol qilinadi. Sporti Voyevodalikda futbol, spidvey, basketbol va gandbol eng mashhur sport turlari hisoblanadi. Bundan tashqari, AZS UMCS Lublin mamlakatdagi eng yaxshi atletika klublaridan biridir. Demografiyasi 2002-yilgi aholi roʻyxatiga koʻra aholi: Polyaklar – 2 171 415 Ukrainlar – 694 Mintaqadagi eng keng tarqalgan familiyalar Wojcik: 12,937 Mazurek: 9,644 Mazur: 8019 Avvalgi Lublin voyevodaligi Lublin voyevodaligi 1474–1795 Lublin voyevodeligi (; ) Polsha Qirolligining 1474-yilda Sandomierz voyevodeligining bir qismidan tashkil topgan va 1795-yilda Polsha boʻlinishigacha davom etgan Kichik Polsha provinsiyasining bir qismi boʻlgan. Lublin voyevodeligi 1816–1837 Lublin voyevodaligi Polsha Kongressining voyevodaliklaridan biri boʻlgan. U 1816-yilda Lublin departamentidan tashkil topgan va 1837-yilda Lublin gubernatorligiga aylantirilgan. Lublin voyevodeligi 1919–1939 Lublin voyevodaligi (Województwo Lubelskie) urushlararo Ikkinchi Polsha Respublikasining maʼmuriy hududlaridan biri edi. 1939-yil boshida uning maydoni va uning aholisi 2 116 200 kishi boʻlgan. 1931-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, uning aholisining 85,1% polyak, 10,5% yahudiy va 3% ukrainlar boʻlgan. Lublin voyevodeligi 1945–1975 Lublin vodiysi (województwo lubelskie) 1945–1975-yillar oraligʻida Polshaning maʼmuriy hududi boʻlgan. 1975-yilda u Chelom, Zamość, Biała Podlaska, Tarnobrzeg va Siedlce vodiylariga va kichikroq Lublin voyevodligiga aylantirildi. Lublin voyevodeligi 1975–1998 Lublin vodiyligi (województwo lubelskie) 1975-yildan 1998-yilgacha Polshaning 49 ta voyevodligidan biri sifatida mavjud boʻlib, u hozirgi (kattaroq) Lublin voyevodaligiga kiritilgan. Manbalar Havolalar Lublin voyevodaligi rasmiy veb-sayti Lublin voyevodaligidagi yahudiylar tarixiga bagʻishlangan Adam Mitskevich instituti sahifasi Lublin voyevodaligi

https://uz.wikipedia.org/wiki/Chaco%20provinsiyasi

Chaco provinsiyasi

Chaco ( ) — Argentinaning 23 ta provinsiyasidan biri. Maʼmuriy markazi Resistencia shahri. Chaco mamlakatning shimoli-sharqida joylashgan. Ushbu hudud gʻarbdan Salta va Santiago del Estero, shimoldan Formosa, sharqdan Corrientes va janubdan Santa Fe bilan chegaradosh. Undan tashqari, provinsiya Paragvayning Ñeembucú departamenti bilan chegaralanadi. 2022-yil holatiga koʻra provinsiya maydoni 99,633 km², aholisi esa 1,142,963 kishini tashkil etadi. Bu statistika bilan provinsiya Argentina tarkibidagi yigirma uch provinsiyadan hududiy jihatdan oʻn ikkinchi, aholisi boʻyicha esa oʻn birinchi oʻrinda turadi. 2010-yilda Chako Argentinada bir nechta rasmiy tilni qabul qilgan ikkinchi provinsiya boʻlgan. Ushbu tillar Kom, Moqoit hamda Wichi tillari boʻlib, ushbu tillarda Mokovi va Vichi qabilalari soʻzlashadi. Chako tarixdan Argentinaning eng kambagʻal mintaqalaridan biri boʻlib kelgan. Hozirgi kunda yalpi ichki mahsulot aholi jon boshiga hisoblaganda hamda inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha oxirgi oʻrinda turadi. Etimologiyasi Chako soʻzi kechua tilidagi chaku soʻzidan olingan boʻlib, ov hududi yoki Ink imperiyasi aholisi tomonidan qoʻllangan ov texnikasini nomlash uchun qoʻllangan soʻz hisoblanadi. Iezuit missioneri Pedro Lozano tomonidan 1733-yilda Ispaniyaning Kordova shahrida nashr etilgan Buyuk Chaco Gualamba kitobida ushbu soʻz etimologiyasi mintaqada yashovchi koʻplab millatlarni ifodalashini yozib oʻtgan. Ular ovga chiqqanlarida koʻp joylardan vicuña va guanacoslarni toʻplaydilar; buni Peru tub aholisi chacu deb atashgan va keyinchali ispanlar ushbu soʻzni Chaco tarzida qoʻllay boshlashgan. Qadimiy hujjatlarda ushbu atama haqidagi maʼlumotlar Peruning vitse-prezidenti Fernando Torres de Portugal y Mesía 1589-yilda oʻsha davrdagi Tucuman gubernatori Juan Ramírez de Velasco tomonidan yozilgan maktubdan maʼlum boʻlib, u hududni Chaco Gualama deb atagan. Geografiyasi Chaco pravinsiyasi Gran Chaco viloyatining janubiy qismida joylashgan boʻlib, Argentina,Paragvay va Bolivia hududlarini qamrab olgan tekislik. Chako provinsiyasi kishilik hududni qamrab oladi va Argentinaning oʻn ikkinchi yirik provinsiyasi hisoblanadi. Viloyatdagi eng baland joy ham eng gʻarbiy Taco Pozo munitsipaliteti yaqinida balandlikda joylashgan. Dengiz sathidan yuqorida joylashgan. Paraná va Paragvay daryolari Chaco pravinsiyasi Corrientes pravinsiyasidan va Parugvay respublikasidan ajratib turadi. Shimoliy tomonda Bermejo daryosi Chaco viloyatini Formosa viloyatidan ajratib turuvchi, boshqa tabiiy chegarani hosil qiladi. Janubiy qismda chegara 28 ta parallel chegarani bosib oʻtadi va bu hududni Santa Fe viloyati ajratib turadi, gʻarbda esa Salta va Santiago del Estero bilan chegaradosh hisoblanadi. Boshqa muhim daryolar: Negro, Tapenagá, Palometa va Salat, barchasi Parana daryosining irmoqlari yoki boʻlinmalaridir. Iqlimi Provinsiyada subtropik iqlim mavjud. U ikki xil iqlim zonalariga boʻlinadi: sharqda namroq, markaz va gʻarbda quruq subtropik iqlim. Provinsiyaning sharqiy qismlarida quruq mavsumsiz namli subtropik iqlim mavjud(Köppen iqlim xaritasiga koʻra) hech qanday qurgʻoqchilik mavsumlarisiz. Yogʻingarchilik past boʻlgan gʻarbiy qismida chaco quruq qish bilan subtropik iqlimga ega va yogʻingarchalik kuchayganida evapotranspiratsiya tufayli yarim quruq iqlim (Köppen iqlim tasnifi boʻyicha BS) deb tanilgan. Yogʻingarchilik Provinsiyaning eng nam (sharqiy) qismlarida yogʻingarchilik yil davomida qurgʻoqchilik mavsumisiz boʻladi Ushbu hududlarda yiliga taxminan 1400 mm (55 in) yomgʻir yogʻadi. Yomgʻir yogʻishi gʻarbga qarab kamayadi va yozgi oylarda koʻproq zichlanadi. Harorati Oʻrtacha yillik harorat 21 va 23 ° C (70 va 73 ° F) orasida boʻladi, bu shimolidan janubiga qarab kamayadi. Yozlar issiq boʻlib, viloyatning sharqiy qismlarida harorat 38 dan 41 °C gacha (100 dan 106 gacha boʻlishi mumkin. Gʻarbiy qismlar qitʼa taʼsiri tufayli haroratlarda koʻproq oʻzgarishlarga duch keladi; yozdagi ekstremal haroratlar koʻpincha ° C (104 ° F) dan oshadigan haroratlar bilan yanada ekstremalashadi. Qish paytida janubiy qismdan sovuq, qutb havolari sovuq va haroratlar sovuqdan pastga tushishi mumkin. Yozda quyosh nurining yuqori darajada boʻlgani sababli, yozda viloyatning ustidan past bosimli tizim hosil boʻladi. Namlik Namlik darajasi iqlim tufayli yuqori, ayniqsa, viloyatning eng namli qismi shimolida. XX asrda XIX asr oxiri va XX asrning dastlabki oʻn yilliklari oraligʻida viloyat turli-tuman muhojirlarni oʻz bagʻriga oldi. Ular orasida Germaniya, Kanada, Volga boʻyi nemislari va Rossiya mennonitlari ham bor edi. Ushbu muhojirlar, boshqa muhojirlar bilan bir qatorda, Chakoni sut mahsulotlari va mol goʻshti yetishtirishi bilan mashhur boʻlgan samarali qishloq xoʻjaligi hududiga aylantirishga muvaffaq boʻldilar. Siyosiy tuzilmasi 1951-yilda hudud viloyatga aylandi va uning nomi Provincia Presidente Perón deb oʻzgartirildi. Viloyat 1955-yilda prezident Xuan Peron hukumati agʻdarilganidan keyin yana qayta nomlanib, tarixiy Chacoga oʻzgartirildi. Biroq, Chaco saylovchilari keyingi saylovlarda peronist nomzodlarni, xususan, 1960 va 1970-yillarda gubernator sifatidagi uchta muddatli harbiy aralashuv tufayli qisqartirilgan Deolindo Bittelni qoʻllab-quvvatlashni davom ettirdilar. Keyinchalik, Bitell 1983-yilgi Argentina prezidentlik saylovlarida vitse-prezidentlikka nomzodini qoʻydi va soʻngra, viloyat poytaxti Rezistensiada shahar hokimi boʻlib ishladi. Infratuzilmasi Asfaltlangan yoʻllarning kamligi va shu bois yoʻlovchi tashish temir yoʻl xizmatlariga ortiqcha darajada bogʻliqligi tufayli, Chako viloyati 1990-yillar boshida amalga oshirilgan milliy temir yoʻllarning xususiylashtirilishi va yoʻnalishlarning yopilishidan jiddiy zarar koʻrdi.1997-yilda, 1948-yilda temir yoʻl milliylashtirilganidan beri ilgari Ferrocarriles Argentinos davlat kompaniyasi tomonidan boshqariladigan xizmatlar Servicios Ferroviarios del Chaco SA (SEFECHA) (Chaco Railway Services) tomonidan qabul qilindi va SEFECHA aynan oʻsha paytda Argentinadagi yagona davlatga tegishli shaharlararo temir yoʻl xizmatiga aylandi. SEFECHA hozirda yiliga deyarli bir million yoʻlovchini tashiydi va viloyatning 2002-yilgi inqirozdan jadal tiklanishiga hissa qoʻshdi. Kambagʻallik haco viloyati aholining 49,3 foizi daromadi boʻyicha qashshoqlik chegarasidan quyida umr kechirishi va 2009-yilda ikki yoshdan besh yoshgacha boʻlgan bolalarning 17,5 foizi toʻyib ovqatlanmasligi holatidan aziyat chekishda davom etmoqda. Argentina viloyatlari orasida u aholi jon boshiga YaIM boʻyicha faqat qoʻshnilari Formosa va Santyago del Esterodan yuqorida, oxirgi oʻrinni egallaydi va Inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha 21-oʻrinni egallaydi. Rasmiy tillar 2010-yilda Chaco Argentinada Corrientesdan keyin mahalliy tillarni viloyat ichida rasmiy deb eʼlon qilgan ikkinchi viloyat boʻldi. Chacoda ispan tilidan tashqari uchta mahalliy til rasmiy maqomga ega boʻldi: Kom, Moqoit va Wichí. Aholisi 2022-yilgi Argentina milliy aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Chaco provinsiyasida 1 142 963 nafar aholi istiqomat qiladi. Iqtisodiyot Chaconing iqtisodiyoti, mintaqadagi aksariyat iqtisodiyotlar singari, nisbatan rivojlanmagan boʻlsa-da, 2002-yildan buyon kuchli sur’atda tiklanib kelmoqda. 2006-yilda bu koʻrsatkich 4,397 milliard AQSH dollariga yoki aholi jon boshiga 4,467 AQSH dollariga teng boʻlishi taxmin qilingan (bu milliy oʻrtacha koʻrsatkichning yarmiga teng boʻlib, Argentinada uchinchi eng past natija hisoblanadi). Chako iqtisodiyoti xilma-xil boʻlsa-da, uning qishloq xoʻjaligi sohasi oʻtgan oʻn yil davomida takrorlanib turgan qurgʻoqchiliklar tufayli qiyinchiliklarga duch keldi. Chacoda qishloq xoʻjaligining rivojlanishi asosan quebracho daraxtini va paxtani tijorat maqsadida yetishtirish bilan bogʻliq. Hozirda Chaco Argentina milliy paxta ishlab chiqarishining 60 foizini taʼminlamoqda. Qishloq xoʻjaligi oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish esa Argentinaning umumiy ishlab chiqarish hajmining 17 foizini tashkil etadi. Bunga soya, jo‘xori va makkajo‘xori kabi ekinlar kiradi. Janubda shakarqamish, kamroq darajada guruch va tamaki ham yetishtiriladi. Zebu bilan chatishtirilgan qoramol zotlari yuqori haroratlarga, oʻt-oʻlan tanqisligiga va vaqti-vaqti bilan sodir boʻladigan suv toshqinlariga intensiv parvarishlangan sof zotlarga qaraganda yaxshiroq moslashadi deb hisoblanadi. Sanoat viloyat iqtisodiyotining taxminan 10 foizini tashkil etadi va mahalliy paxtadan ishlab chiqarilgan toʻqimachilik mahsulotlari, neft va koʻmir qazib olish, hamda shakarqamishdan olinadigan shakar, spirt va qogʻozni oʻz ichiga oladi. Chaco viloyatida Chaco milliy bogʻi joylashgan, biroq viloyatda turizm sohasi yaxshi rivojlanmagan. Viloyatning asosiy aeroporti – Resistencia xalqaro aeroporti yiliga 100 000 ga yaqin yoʻlovchiga xizmat koʻrsatadi. Hukumat Viloyat hukumati odatda uchta boʻlimga boʻlingan: xalq tomonidan saylanadigan gubernator boshchiligidagi ijro etuvchi hokimiyat, u vazirlar mahkamasini tayinlaydi; qonun chiqaruvchi; va qozilik, oliy sud tomonidan boshqariladi va bir nechta quyi tribunallar tomonidan amalga oshiriladi. Chaco provinsiyasining Konstitutsiyasi viloyatning rasmiy qonunini tashkil qiladi. Argentinada eng muhim huquqni muhofaza qiluvchi tashkilot Argentina Federal politsiyasidir, ammo qoʻshimcha ishlar Chaco provinsiyasi politsiyasi tomonidan amalga oshiriladi. Siyosiy boʻlinishi Viloyat 25 ta departamentga boʻlingan (ispancha: departamentos). Qishloqlar Aviá Teraí Colonia Aborigen El Pastoril Colonia Baranda Colonias Unidas Comandancia Frías Cote Lai El Espinillo El Sauzal El Sauzalito El Tacuruzal Estación General Obligado Fortín Las Chuñas Fuerte Esperanza General Vedia Haumonia La Chiquita La Escondida La Leonesa La Liguria Las Garcitas Mesón de Fierro Napenay Pampa Landriel Pampa Mangrullo Paraje San Fernando Pueblo Clodomiro Díaz Puerto Bastiani Puerto Eva Perón, Chaco Puerto Lavalle Samuhú, Chaco Selvas del Río de Oro Villa Jalón Yana qarang Campo del Cielo Napalpí massacre Manbalar Havolalar Official website (Spanish) Pictures of Chaco Argentina provinsiyalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Chaco%20province

Chaco province

Chaco (Ispanchada; Uchi: To-kós-wet), rasman Chaco provinsiyasi (ispancha: provincia del Chaco ), Argentinaning 23 ta provinsiyasidan biridir. Uning poytaxti Resistencia shahri hisoblanib, mamlakatdagi eng yirik shahardir. Chaco mamlakatning shimoli-sharqida joylashgan. Ushbu hudud gʻarbdan Salta va Santiago del Estero, shimoldan Formosa, sharqdan Corrientes, va janubdan Santa Fe bilan chegaradosh. Undan tashqari, provinsiya Paragvayning Ñeembucú departamenti bilan chegaralanadi. 2022-yil holatiga ko’ra provinsiya maydoni 99,633 km², aholisi esa 1,142,963 kishini tashkil etadi. Bu statistika bilan provinsiya Argentina tarkibidagi yigirma uch provinsiyadan hududiy jihatdan oʻn ikkinchi, aholisi boʻyicha esa oʻn birinchi oʻrinda turadi. 2010-yilda Chako Argentinada bir nechta rasmiy tilni qabul qilgan ikkinchi provinsiya bo'lgan. Ushbu tillar Kom, Moqoit hamda Wichi tillari bo‘lib, ushbu tillarda Mokovi va Vichi qabilalari so’zlashadi. Chako tarixdan Argentinaning eng kambagʻal mintaqalaridan biri boʻlib kelgan. Hozirgi kunda yalpi ichki mahsulot aholi jon boshiga hisoblaganda hamda inson taraqqiyoti indeksi boʻyicha oxirgi oʻrinda turadi. Etimologiyasi Chako so'zi kechua tilidagi chaku so'zidan olingan bo'lib, ov hududi yoki Ink imperiyasi aholisi tomonidan qo'llanilgan ov texnikasini nomlash uchun qo'llanilgan so'z hisoblanadi. Iezuit missioneri Pedro Lozano tomonidan 1733-yilda Ispaniyaning Kordova shahrida nashr etilgan Buyuk Chaco Gualamba kitobida ushbu so'z etimologiyasi mintaqada yashovchi ko'plab millatlarni ifodalashini yozib o'tgan. Ular ovga chiqqanlarida ko'p joylardan vicuña va guanacoslarni to'playdilar; buni Peru tub aholisi chacu deb atashgan va keyinchali ispanlar ushbu so'zni Chaco tarzida qo'llay boshlashgan. Qadimiy hujjatlarda ushbu atama haqidagi ma'lumotlar Peruning vitse-prezidenti Fernando Torres de Portugal y Mesía 1589-yilda o'sha davrdagi Tucuman gubernatori Juan Ramírez de Velasco tomonidan yozilgan maktubdan ma'lum bo'lib, u hududni Chaco Gualama deb atagan. 20 asrda Rasmiy tillar 2010-yilda Chaco Argentinada Corrientesdan keyin mahalliy tillarni viloyat ichida rasmiy deb e’lon qilgan ikkinchi viloyat bo‘ldi. Chacoda ispan tilidan tashqari uchta mahalliy til rasmiy maqomga ega bo‘ldi: Kom, Moqoit va Wichí. Aholisi 2022-yilgi Argentina milliy aholini ro‘yxatga olish ma’lumotlariga ko‘ra, Chaco provinsiyasida 1 142 963 nafar aholi istiqomat qiladi. Iqtisodiyot Chaconing iqtisodiyoti, mintaqadagi aksariyat iqtisodiyotlar singari, nisbatan rivojlanmagan bo‘lsa-da, 2002-yildan buyon kuchli sur’atda tiklanib kelmoqda. 2006-yilda bu ko‘rsatkich 4,397 milliard AQSH dollariga yoki aholi jon boshiga 4,467 AQSH dollariga teng bo‘lishi taxmin qilingan (bu milliy o‘rtacha ko‘rsatkichning yarmiga teng bo‘lib, Argentinada uchinchi eng past natija hisoblanadi). Chako iqtisodiyoti xilma-xil bo‘lsa-da, uning qishloq xo‘jaligi sohasi o‘tgan o‘n yil davomida takrorlanib turgan qurg‘oqchiliklar tufayli qiyinchiliklarga duch keldi. Chacoda qishloq xo‘jaligining rivojlanishi asosan quebracho daraxtini va paxtani tijorat maqsadida yetishtirish bilan bog‘liq. Hozirda Chaco Argentina milliy paxta ishlab chiqarishining 60 foizini ta’minlamoqda. Qishloq xo‘jaligi oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish esa Argentinaning umumiy ishlab chiqarish hajmining 17 foizini tashkil etadi. Bunga soya, jo‘xori va makkajo‘xori kabi ekinlar kiradi. Janubda shakarqamish, kamroq darajada guruch va tamaki ham yetishtiriladi. Zebu bilan chatishtirilgan qoramol zotlari yuqori haroratlarga, o‘t-o‘lan tanqisligiga va vaqti-vaqti bilan sodir bo‘ladigan suv toshqinlariga intensiv parvarishlangan sof zotlarga qaraganda yaxshiroq moslashadi deb hisoblanadi. Sanoat viloyat iqtisodiyotining taxminan 10 foizini tashkil etadi va mahalliy paxtadan ishlab chiqarilgan to‘qimachilik mahsulotlari, neft va ko‘mir qazib olish, hamda shakarqamishdan olinadigan shakar, spirt va qog‘ozni o‘z ichiga oladi. Chaco viloyatida Chaco milliy bog‘i joylashgan, biroq viloyatda turizm sohasi yaxshi rivojlanmagan. Viloyatning asosiy aeroporti - Resistencia xalqaro aeroporti yiliga 100 000 ga yaqin yo‘lovchiga xizmat ko‘rsatadi. Hukumat Viloyat hukumati odatda uchta bo‘limga bo‘lingan: xalq tomonidan saylanadigan gubernator boshchiligidagi ijro etuvchi hokimiyat, u vazirlar mahkamasini tayinlaydi; qonun chiqaruvchi; va qozilik, oliy sud tomonidan boshqariladi va bir nechta quyi tribunallar tomonidan amalga oshiriladi. Chaco provinsiyasining Konstitutsiyasi viloyatning rasmiy qonunini tashkil qiladi. Argentinada eng muhim huquqni muhofaza qiluvchi tashkilot Argentina Federal politsiyasidir, ammo qo‘shimcha ishlar Chaco provinsiyasi politsiyasi tomonidan amalga oshiriladi. Siyosiy tashkilot Viloyat 25 ta departamentga bo‘lingan (Spanish: departamentos). Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Gabrovo%20provinsiyasi

Gabrovo provinsiyasi

Gabrovo () ― Bolgariyaning geografik markazida joylashgan kichik provinsiya. U oʻzining asosiy viloyat nomi – Gabrovo nomi bilan atalgan. 2009-yilda ushbu hududning umumiy aholisi 130,001 kishini tashkil etgan. Munitsipaliteti Gabrovo viloyati (viloyat,  „oblast“) toʻrtta munitsipalitetdan iborat (birlik: obshina,  „obtshina“– koʻplik: obshini, „obshtini“). Quyidagi jadvalda munitsipalitetlarning lotin va kirill alifbosidagi nomlari, har birining 2009-yil holatiga koʻra asosiy shahar yoki qishloqlarining aholisi koʻrsatilgan. Demografiyasi Gabrovo viloyatida 2001-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, provinsiya aholisi 144.150 kishini (144.125 nafar ham berilgan), ulardan kishi erkaklar va ayollar edi. 2009-yil oxiriga kelib, Bolgariya Milliy Statistika Instituti tomonidan eʼlon qilingan maʼlumotlarga koʻra viloyat aholisi soni 130 001ni tashkil etdi va ulardan 60 yoshdan oshganlar sanaladi. Etnik guruhlar (2011-yil aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra): bolgarlar: 106 406 (92,24%) turklar: 6 464 (5,60%) ruminlar: 1 305 (1,13%) Boshqalar va noaniq: 1 183 (1,03%) Dini 2001-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, viloyatdagi diniy eʼtiqod: Asosiy shahri Gabrovo Gabrovo viloyatining asosiy shahridir. Uzoq vaqtdan beri charm mahsulotlari va toʻqimachilik buyumlarini ishlab chiqarish bilan mashhur boʻlib, shaharni „Bolgariyaning Manchesteri“ degan nom bilan mashhur qilgan. Gabrovo jozibali va osoyishta shahar hisoblanadi. Bolgarlar uchun Gabrovo, asosan, yumor va satira makoni sifatida tanilgan. Bu hudud 1972-yil 1-aprel kuni yaʼni „Ahmoqlar kuni“da ochilgan boʻlib, bu shaharning bolgar hazil-mutoyibasidagi anʼanaviy oʻrnini eʼtirof etish uchun tashkil etilgan. Har bir mamlakatda odamlar maʼlum bir jamoaning taxminiy basililigi haqida hazil aytadilar, Bolgariyada esa hazillar har doim Gabrovo bilan bogʻliq boʻlgan. May oyida niqobli aktyorlar, xalq musiqasi, animatsion multfilmlar va mukofotlar topshirish jarayonlarini oʻz ichiga olgan hazil va hajviya festivali oʻtkaziladi. Shaharning oʻzida koʻplab restoranlar mavjud boʻlsa-da, mahalliy aholi shahar tashqarisiga chiqib, Bozhentsi va Etara majmuasiga tashrif buyurishni maslahat beradi. Bojentsi va Etara Bojentsi eski qishloq (muzey) sifatida saqlanib qolgan. Yaqin atrofda ochiq osmon ostidagi etnografik muzey, yaʼni Etar muzeyi mavjud. Vodiy boʻylab choʻzilgan, tiniq koʻpikli oqimi va boy qushlar dunyosi bilan Etara majmuasi xuddi film setidek koʻrinadi va sunʼiy boʻlsa-da, baribir ishontirarli va oʻrganish zavqli. Anʼanaga koʻra, hunarmandchilik charshya (bozor) bilan chambarchas bogʻliq boʻlgan va bir paytlar Bolgariya shaharlarida keng tarqalgan va qayta tiklangan bozor ochiq osmon ostidagi muzeyning yuragini tashkil etadi. Kunning aksariyat qismida hunarmandlar bu yerda ishlaydilar: pichoqlarni bolgʻalaydilar, koʻzalar yasaydilar, idish-tovoqlarni oʻyadilar va shunga oʻxshash ishlar bilan shugʻullanadilar. Ular tayyorlagan barcha mahsulotlar sotuvga qoʻyiladi. Shuni yodda tutish kerakki, koʻpchilik hunarmandlar majmua rasman yopilishidan bir soat oldinroq ketib qolishadi. Hunarmandchilikka qiziqishingiz juda kam boʻlsa ham, oddiy materiallardan mahorat bilan foydalanib yaratilgan eski uylarning ichki bezaklariga qoyil qolmaslik qiyin. Ularning goʻzalligi kishini hayratga soladi. Turar joylar va ustaxonalardan tashqari, bozorda tez ichimlik ichish uchun bir nechta joylar, jumladan anʼanaviy choyxona hamda turk lokumi va boshqa koʻplab shirin taomlar sotiladigan novvoyxona ham bor. Etaradan janubi-gʻarbga tomon bir soatlik yoʻlda Voditsi qishlogʻi tepasidagi qoyada Sokolskiy cherkovi joylashgan. Usmonli imperiyasi davrida rohiblar bolgar qochoqlariga boshpana bergan va 1876-yilgi turklarga qarshi qo‘zg‘olon paytida yigʻilish joyi vazifasini oʻtagan. Bugungi kunda bu kam odam keladigan sokin joy boʻlib, hovlisida sakkiz burchakli tosh favvora atrofida atirgullar va nastarin butalar oʻsadi. Yana qarang Bolgariya viloyatlari Bolgariya munitsipalitetlari Bolgariyadagi shahar va qishloqlar roʻyxati Gabrovo viloyatidagi qishloqlar roʻyxati Turizmi Gabrovo viloyatidagi diqqatga sazovor joylar orasida Bozhentsi meʼmoriy qoʻriqxonasi alohida oʻrin tutadi. Markaziy Bolqon milliy bog‘i va Bulgarka tabiat bogʻida piyoda sayr qilish imkoniyatlari keng. Bulgarka tabiat bogʻida Etar arxitektura-etnografik majmuasi, Dryanovo monastiri, Sokolskiy monastiri Shipka dovoni va Uzana hududi joylashgan. Tarixiy turizm ixlosmandlari uchun Shipka Ozodlik yodgorligini koʻrish muhim ahamiyatga ega. Manbalar Tashqi havolalar gb.government.bg Bolgariya viloyatlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Corrientes%20provinsiyasi

Corrientes provinsiyasi

Corrientes (, „oqimlar“; ), rasmiy nomi Province of Corrientes (; ) ― Argentina shimoli-sharqida joylashgan provinsiya. Mesopotamiya regionida joylashgan. U (shimoldan boshlab soat mili boʻyicha): Paragvay, Misiones provinsiyasi, Braziliya, Urugvay, va Entre Ríos, Santa Fe, Chaco provinsiyalari bilan oʻralgan. Tarixi Ispan bosqini yetib kelishidan oldin, Kaingang, Charrua va Guarani xalqlari Corrientesning katta qismida istiqomat qilishgan. Corrientes shahri 1588-yili 3-aprel Juan Torres de Vera y Aragón tomonidan Asunción va Buenos Airesni bogʻlab turuvchi yoʻl oʻrtasida toʻxtash joyi sifatida tashkil qilingan; shahar shu yoʻl harakati oqimi tufayli gullab-yashnagan. Iso Masih jamiyati tomonidan missionerlik harakatlari provinsiyaning shimolida olib borilgan. Ispaniyadagi mustaqillik uchun boʻlgan janglarda, Corrientes Artigasning Liga de los Pueblos Libres (1814–1820) harakatiga qoʻshilgan. 1865-yili Paragvay kuchlarining provinsiyaga hujumi natijasida Uch ittifoq urushi boshlangan. 1919-yili National University of the Littoral tashkil qilingan va 1956-yili National University of the Northeast nomiga oʻzgartirilgan. Corrientes oʻzining 1856-yildan 1880-yilgacha chiqargan pochta markalari bilan filateliya dunyosida afsonaviy oʻringa ega. Bu pochta markalari dunyoning eski yoki „klassik“ markalar qatoriga kiradi (Buyuk Britaniyada eng birinchi 1840-yili, Qoʻshma Shtatlarida esa 1847-yili chop etilgan). Corrientes markalari Fransiyaning birinchi marka nashrining oʻxshash nusxalari boʻlgan, va ular Ceres maʼbudasining (Rim qishloq xoʻjaligi maʼbudasi) yon tomon yuzini tasfirlagan, va individual tarzda qoʻlda oʻyilgan, keyin kichkina qogʻoz parchalarida bosib chiqarilgan. Birinchi nashr 1856-yildan 1860-yilgacha davom etib, qiymati pastki qismda joy olgan; 1860-yili qiymat paneli olib tashlangan; qiymati keyinchalik qogʻozning rangi bilan belgilangan. Mahalliy ishlab chiqarilgan „primitivlar“ singari Corrientesning eski markalari filatelistlar tomonidan qadirlangan. 1880-yildan keyin Argentina markalari ishlatilgan. XIX va XX asrning katta qismida Corrientes provinsiyasi hayotida Romero Feris oilasi katta siyosiy kuchga ega boʻlgan. Hukumat tamaki ishlab chiqarishning katta qismini nazorat qiladigan mahalliy yer egalari tomonidan boshqarilgan. Bu davrga kelib Romero Ferises maosh toʻlaydiga hukumat toʻlovlarini yaratgan va yer islohotiga qaratilgan qoʻzgʻalonlarni bostirgan. 1991-yilgi bahsli saylov natijalaridan soʻng jamoatchilik noroziligi prezident Carlos Menemni gubernator Raúl „Tato“ Romero Ferisni lavozimidan chetlatishga majbur qilgan va garchi u 1997-yilda poytaxt meri etib saylangan boʻlsa-da. Romero Feris oxir-oqibat 1999-yilda davlat mablagʻlarini oʻzlashtirishda ayblangan. U 2002-yil may oyida 7 yil qamoq jazosiga hukm qilingan. Corrientes provinsiyasi keyingi yillarda milliy siyosatga sezilarli darajada taʼsir oʻtkaza olgan. 2001-yilda UCR boshchiligidagi siyosiy ittifoq gubernatorlik poygasida Romero Feris mashinasini magʻlub etgan, ammo Corrientes prezident Néstor Kirchnerning doimiy qoʻllab-quvvatlashi natijasida partiyani Corrientes boʻlimida, shuningdek, bir qator boshqa (ayniqsa Mendoza provinsiyasida) qoʻzgʻolonni keltirib chiqargan. Ushbu holat UCR gubernatorlari va prezident Krichnerga ittifoqdosh boshqa siyosatchilar paydo boʻlishiga olib kelgan. Corrientes provinsiyasining shimoli-sharqiy qismidagi hudud 1974-yilda prezident Juan Perón va Paragvay prezidenti Alfredo Stroessner oʻrtasidagi kellishuvdan soʻng Yacyretá toʻgʻoni uchun joy sifatida tanlangan. Yil davomida qurilgan va 11 milliard dollar mablagʻ sarflangan Yacyretá dunyodagi eng yirik toʻgʻonlardan biridir. Hozirda Paragvay bilan birgalikda toʻgʻonni kengaytirish ishlari amalga oshhirilmoqda, bu esa elektr quvvatini 2 barobar koʻpaytirish imkonini beradi. Madaniyati Corrientesdagi madaniyat birinchi navbatda Yevropa va Guarani urf-odatlaridan ilhomlangan; bunga misol musiqaning chamame janridir. Mashhur correntinolar mustaqillik qahramoni general Don Xose de San Martin (1778-yilda Yapeyyuda tugʻilgan) va San-Lorenso jangida general uchun halok boʻlgan Xuan Bautista Kabral (Saladasda tugʻilgan) edi (mashhur afsonaga koʻra). Corrientes provinsiyasidagi sayyohlik yoʻnalishlari qatoriga Ibera suv-botqoqlari va Mburucuya milliy bogʻi kiradi. Rasmiy tillari 2004-yil 22-oktyabrdagi 5598-sonli provinsiya qonuni (2326/2004-sonli qaror) Guarani ispan tili bilan bir qatorda Corrientesning rasmiy tili deb eʼlon qildi. Bu ispan tilidan boshqa tilni rasmiylashtirgan Argentinaning birinchi provinsiyasi edi, undan keyin 2010-yilda Chaco. Geografiyasi Corrientes ikki daryo bilan oʻralgan – sharqdan Urugvay daryosi va shimoli-gʻarbda Parana daryosi provinsiya hududini oʻrab turadi. Parananing past qirgʻogʻi tez-tez suv toshqinlarini keltirib chiqaradi. 1982-yildagi kuchli halokatdan soʻng, toʻsiqlar qurish bilan himoya tizimini yarata boshlandi. Provinsiya asosan tekislikdan iborat boʻlib, eng baland nuqtalari sharqda joylashgan. Gʻarbda Paraná daryosiga bir qator irmoqlar kelib quyiladi. Ibera botqoqliklari, lagunlar va botqoqlar hududi, vulqon oqimidan kelib chiqqan keng depressiya boʻlib, keyinchalik bilan qoplangan. Flyuvial va eol choʻkmalari. Iqlimi Iqlimi asosan subtropik, quruq fasl kuzatilmaydi. Oʻrtacha yillik harorat 20 °C (68 °F), oylik oʻrtacha harorat iyulda 14 °C (57 °F) dan yanvarda 26 °C (79 °F) gacha. Yilning koʻp qismida harorat issiq boʻladi, yogʻingarchilik esa yil davomida koʻp va bir tekis taqsimlanadi. Toʻrt fasl bor: qish, bahor, yoz va kuz. Qishlari qisqa, ammo janubdan sovuq, qutb havosining vaqti-vaqti bilan kirib kelishi sovuqni keltirib chiqarishi mumkin. Aksincha, yozda harorat 35–40 °C (95104 °F) gacha yetishi mumkin. Oʻrtacha yillik yogʻin miqdori 1100 dan 1900 millimetrgacha (43 dan 75 dyuymgacha) boʻlib, shimoli-sharqdan janubi-gʻarbga qarab kamayadi. Kuz eng yomgʻirli fasl, qish esa eng qurgʻoqchil fasldir. Demografiyasi 2022-yilgi Argentina milliy aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Corrientes provinsiyasida 1,197,553 nafar aholi istiqomat qiladi. Iqtisodiyoti Corrientes Argentina shimolida joylashgan koʻplab boshqa aholi punktlari kabi uzoq vaqtdan beri nisbatan kam rivojlangan iqtisodiyotga ega. Provinsiyaning 2006-yilgi ishlab chiqarish hajmi 4,2 milliard AQSh dollariga baholangan (Argentinaning iqtisodiy oʻsish koʻrsatkichiga koʻra, 2011-yilda bu taxminan 6,7 milliard AQSh dollarini tashkil etgan) yoki aholi jon boshiga 4,540 AQSh dollarni (2011-yilda taxminan 6,600 AQSh dollari) tashkil etgan. Bu milliy oʻrtacha koʻrsatkichdan deyarli 40 foizga past. Qishloq xoʻjaligi hamon provinsiyadagi asosiy faoliyat turlaridan biri boʻlib, mahsulot ishlab chiqarishining 15 foizini tashkil etadi. Provinsiya asosan sitrus, tamaki, guruch, choy, paxta va yerba mate mevasi eksportiga asoslangan. Yogʻochsozlik sanoati uchun daraxt yetishtirishda 1400 km2 qaragʻay va evkalipt oʻrmonlaridan foydalaniladi. Provinsiya shimolida qoramollar issiqdan, ayniqsa, xashak sifati pastligi sababli muammolarga duch kelgan. Shu sababli, Brangus zoti mintaqada eng keng tarqalgan qoramol turi hisoblanadi. Janubda esa turli zotlarni uchratish mumkin. Provinisya hududining 70 ming km2 ida 4 million boshdan ortiq qoramol boqiladi. Corrientesning ishlab chiqarish (xizmat koʻrsatish sohasidan tashqari) faoliyati tarkibida tamaki va uni qayta ishlash provinsiya yalpi daromadining 45%, oziq-ovqat va undan olinadigan mahsulotlar 30% va toʻqimachilik 16% qismni tashkil etadi. Ituzaingó shahri yaqinidagi Paraná daryosidagi Yaciretá toʻgʻoni nafaqat provinsiyani, balki Argentina va Paragvayni ham energiya bilan taʼminlaydi. Esteros del Ibera tabiiy landshaftining ekoturizmi va qushlarni kuzatishni sevadigan sayohatchilari sababli Corrientes provinsiyasida turizmning ahamiyati oʻsib bormoqda. Ibera milliy bogʻi 2018-yilda yaratilgan. Golden dorado baligʻini ovlash istagi ham uzoq vaqtdan beri Corrientesga mahalliy aholi va turistlarni jalb qilib keladi. Siyosiy boʻlinishi Viloyat hukumati odatda uchga boʻlingan: Vazirlar Mahkamasini xalq tomonidan saylangan gubernator boshchiligidagi ijro etuvchi hokimiyat; qonun chiqaruvchi; va oliy sud boshchiligidagi sud tizimi. Qonun chiqaruvchi hokimiyat deputatlar palatasi va Senatdan iborat ikki palatali organdir. Qonun chiqaruvchi organ mahalliy qonunlarni kiritish va qabul qilish bilan shugʻullanadi. Corrientes Konstitutsiyasi provinsiyaning rasmiy qonunini tashkil qiladi. Argentinada eng muhim huquqni muhofaza qiluvchi tashkilot Argentina federal politsiyasi hisoblanadi, biroq qoʻshimcha ishlarni Corrientes provintsiyasi politsiyasi amalga oshiradi. Viloyat 25 departamentga (departamentlarga) boʻlingan: Departmentlari (poytaxt): Bella Vista departmenti (Bella Vista) Berón de Astrada departmenti (Berón de Astrada) Capital Department (Corrientes) Concepción departmenti (Concepción) Curuzú Cuatía departmenti (Curuzú Cuatiá) Empedrado departmenti (Empedrado) Esquina departmenti (Esquina) General Alvear departmenti (Alvear) General Paz departmenti (Nuestra Señora del Rosario de Caá Catí) Goya departmenti (Goya) Itatí departmenti (Itatí) Ituzaingó departmenti (Ituzaingó) Lavalle departmenti (Lavalle) Mburucuyá departmenti (Mburucuyá) Mercedes departmenti (Mercedes) Monte Caseros departmenti (Monte Caseros) Paso de los Libres departmenti (Paso de los Libres) Saladas departmenti (Saladas) San Cosme departmenti (San Cosme) San Luis del Palmar departmenti (San Luis del Palmar) San Martín departmenti (La Cruz) San Miguel departmenti (San Miguel) San Roque departmenti (San Roque) Santo Tomé departmenti (Santo Tomé) Sauce departmenti (Sauce) Manbalar Adabiyotlar Havolalar Rasmiy sayti Tarixi Esteros del Iberá (inglizcha va ispanchada) Corrientes Info Corrientes rasmlari Argentina provinsiyalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Catamarca%20provinsiyasi

Catamarca provinsiyasi

Catamarca (ispancha: [kataˈmaɾka]) – Argentinaning shimoli-gʻarbida joylashgan provinsiya. 2022-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra provinsiya aholisi 429,556 kishini tashkil etgan va hududi 102.602 km2 maydonni egallagan. Provinsiyadagi aholi savodxonligi darajasi 95,5% ni tashkil qiladi. Qoʻshni provinsiyalari (shimoldan soat yoʻnalishi boʻyicha): Salta, Tucumán, Santiago del Estero, Córdoba va La Rioja. Gʻarbda Chili davlati bilan chegaradosh. Poytaxti San Fernando del Valle de Catamarca boʻlib, odatda nomi Catamarca deb qisqartiriladi. Boshqa muhim shaharlari orasiga Andalgalá, Tinogasta va Belén kiradi. Geografiyasi Catamarca provinsiyasining 102 602 km² hududining 80% qismi (mamlakat umumiy maydonining 2,7% qismi) togʻlar bilan qoplangan boʻlib, uni 3 tizimga birlashtirish mumkin: sharqiy va markaziy hududlarda Pampean sierralari, gʻarbiy hududlarda Narváez-Cerro Negro-Famatina tizimi va shimoli-gʻarbda Puna hududlari. Hududning qurgʻoqchil va yarim qurgʻochlik iqlim zonasida joylashganligi va suv resurslarining tanqisligi hududdagi demografik joylashuvni belgilab bergan. Qishloq xoʻjaligiga yaroqli yerlarning katta qismi hududning togʻli hududlari oʻrtasidagi vodiylarda jamlangan. Hududning sharqiy qismida aholi suv havzalari atrofida istiqomat qilishadi. Ushbu hududdan suv kanallar va sugʻorish ariqlari orqali dalalarga taqsimlanadi. Iqlimi Catamarca provinsiyasi Argentinaning yarim qurgʻoqchil mintaqasida joylashgan. Provinsiyadagi oʻrtacha yogʻingarchilik miqdori 400 dan 500 mm gacha boʻlib, gʻarbga yoʻnalgan tomon keskin kamayib boradi. Provinsiya undagi hududlarga qarab turli mikroiqlimlar mavjudligi bilan ajralib turadi. Umuman olganda provinsiyada uchta turli xil iqlim zonalari mavjud. Provinsiyaning shimoli-sharqiy hududlarida moʻl yogʻingarchilik va yuqori harorati bilan ajralib turadigan subtropik togʻ iqlimi mavjud. Yoz faslida issiq, qishda esa namlik yuqori darajada boʻladi. Sierra del Aconquijaning eng baland choʻqqilari doimiy qor bilan qoplangan boʻladi. Provinsiyaning katta qismi va vodiylari qurgʻoqchil iqlimga ega. Provinsiya poytaxtini oʻz ichiga olgan ushbu vodiylarda iqlim oʻzining oʻta qurgʻoqchilligi, yuqori issiqlik amplitudasi (kujun va tun harorati oʻrtasida farq qiladi) va kuchli shamollari bilan ajralib turadi. Shunga qaramay, balandlikdagi farqlar va vodiylarni oʻrab turgan toʻgʻlarning relyefi tufayli turli joylar oʻrtasida katta farqlar mavjud. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori mintaqaning sharqiy qismlarida 500 dan 700 mm gacha (baʼzi hududlarda 1000 dan ortiq), gʻarbiy qismlarida 150 mm dan kam miqdorni tashkil etadi. Qurgʻoqchil vodiylarda yillik yogʻingarchilik miqdori oʻrtacha 160 mm ni tashkil qiladi. Yozda yogʻingarchilikning katta qismi qisqa, ammo kuchli shaklda boʻlib, yilning qolgan qismi quruq boʻladi. Oʻrtacha yillik harorat 16–18°C atrofida boʻladi.. Yozda oʻrtacha harorat 25 °C dan 45 °C gacha yetadi. Qishda esa oʻrtacha harorat boʻlib, muntazam sovuq havo kuzatiladi. Gʻarbiy hududlarda havo harorati −30 °C gacha pasayishi mumkin. Qishda Zonda shamoli vaqti-vaqti bilan chang va boʻronlar olib keladi va bu holat juda quruq iqlimga olib keladi. Provinsiyaning eng gʻarbiy qismida Puna hududi joylashgan boʻlib, asosan Antofagasta de la Sierra departamentida joylashgan. Ushbu hudud asosan choʻldan iborat boʻlib, yogʻingarchilik juda kam kuzatiladi. Yogʻingarchilikning asosiy qismi yozda kuzatiladi. Ushbu holat provinsiyani Tinch okeanidan keladigan nam havodan toʻsib turadigan togʻlar bilan bogʻliq. Oʻrtacha yillik yogʻingarchilik shimoliy janubga va sharqdan gʻarbga tomon kamayib boradi. Baʼzi hududlarda yillik yogʻingarchilik 50 mm ni tashkil qiladi. Hududning balandda joylashganligi tufayli iqlimi past harorat bilan ajralib turadi. Issiqlik harorati yuqori boʻlib, past namlik va yuqori quyosh radiatsiyasi tufayli 40 °C gacha yetadi. Tarixi Ispaniya imperiyasi kelishidan oldin, bugungi Catamarcaning koʻp qismida Diaguitasning tub aholisi, shu jumladan shafqatsiz Calchaquí qabilasi istiqomat qilgan. 1558-yilda Juan Pérez de Zurita San Juan de la Ribera de Londresga asos solgan, ammo u doimiy ravishda mahalliy aholi hujumiga uchraganligi sababli uning aholisi kamligicha qolgan va yangi nomlar bilan yangi manzillarda bir necha marta qayta tashkil etilgan. Provinsiyaga oltinchi marta 1683-yil 5-iyulda Fernando de Mendoza Mate de Luna tomonidan asos solingan va u yangi aholi punktini San Fernando del Valle de Catamarca nomi bilan barpo qilgan. 1776-yilda Río de la Plata vitse-qirolligi tashkil etilgach, Catamarca Salta provinsiyasi qoʻl ostida Subintendencia unvonini olgan. 1821-yilda provinsiya oʻz muxtoriyatiga ega boʻlishni daʼvo qilib chiqdi va Nicolás Avellaneda y Tula (Nicolás Avellanedaning bobosi) provinsiyaning birinchi gubernatori etib saylandi. Bu nom quechua tilidagi cata „qiyalik“ va marca „qal’a“ soʻzlari yoki aymara tilidagi catán „kichik“ va marca „shahar“ soʻzlari qoʻshilishidan kelib chiqqan degan mulohazalar mavjud. Catamarca 1888-yilgacha, yaʼni provinsiyada jadallik bilan kengayib borayotgan temir yoʻllar paydo boʻlgunga qadar Argentinaning qolgan qismidan togʻlar sabab ajralib qolgan. Keng, unumdor vodiylari va quruq, qulay ob-havosi bilan muhojirlarni oʻziga jalb qilgan Catamarca tez orada Livan va Erondan kelgan muhojirlar tomonidan xush koʻriladi, ularga Catamarca koʻchib kelgan oʻz uylaridagi kabi unumdor, bogʻlar bilan qoplangan togʻ vodiylarini eslatardi. Catamarcaga kelgan ana shunday oilalardan biri boʻlgan Saadilar mahalliy savdo va siyosatda (masalan, qoʻshni La Riojadagi suriyalik menemlar) mashhurlikka erishgan. 1949-yilda yangi tayinlangan provinsiyaga Vicente Saadi gubernator etib saylandi. 1988-yilda Saadi vafot etgach, uning oʻrniga oʻgʻli Ramon rahbarlik kursisiga oʻtiradi. 1990-yilda esa Saadilar oilasining yaqin doʻstlari mahalliy aholidan boʻlgan oʻsmir qiz, Maria Soledad Moralesni shafqatsizlarcha oʻldirilishida ishtirok etishgan; Shu voqea sabab gubernator Saadining mashhurligi yanada oshdi va bu unga juda qimmatga tushdi. Chunki, 1991-yilda Catamarca aholisi gubernatorlik saylovida birinchi marta Radical Civic Union (UCR) nomzodi boʻlgan Arnoldo Castilloni rahbarlik oʻrnini egallashi uchun ovoz bergan. Biroq, hali ham izdoshlari soni koʻpligi sababli Saadi Senatga saylangan va u bugungi kunda prezident Cristina Kirchnerning ittifoqchisi hisoblanadi, ammo hanuz gubernator oʻrni UCR nomzodlari rahbarligi qoʻl ostida qolmoqda. Demografiyasi Provinsiya aholisining yillik oʻsish sur’ati 2,35‰, zichligi esa bir kvadrat kilometrga 2,6 kishini tashkil qiladi. Aholi sonida shahar aholisi hissasi 70% ga ega (1991). Iqtisodiyoti Catamarca iqtisodiyoti Argentinaning eng kichik iqtisodiyotidir, ammo u hali ham rivojlanib bormoqda. Uning 2006-yildagi iqtisodiyoti Yalpi ichki mahsuloti hajmi 1,728 milliard AQSh dollarini yoki aholi jon boshiga 5,284 AQSh dollarini tashkil etgan. Bu koʻrsatkich milliy oʻrtacha koʻrsatkichdan 40 foizga past. Argentinadagi boshqa hududlardagiga qaraganda kamroq diversifikatsiyalangan qishloq xoʻjaligiga ega Catamarca iqtisodiyotida bu soha hech qachon muhim rol oʻynamagan (ishlab chiqarishga 5% dan kam hissa qoʻshgan). Provinsiya chorvachiligida qariyb 200 ming qoramol, 100 ming qoʻy va 150 ming echki boʻlib, garchi oyoq va ogʻiz boʻshligʻi kasalliklarining avj olishi baʼzan ishlab chiqarishni toʻliq salohiyatga erishishiga toʻsqinlik qilgan boʻlsa-da, ulardan yiliga 7000 tonna mol goʻshti, 5 tonna qoʻy/qoʻzi goʻshti va 10 tonna choʻchqa goʻshti yetishtiriladi[manba kerak]. Pucara, Tinogasta va Copacabana beda dalalarida boqilgan katta miqdordagi qoramollar tarixan Shimoliy Chiliga San-Fransisko dovoni orqali haydalgan va 1910-yillarda Boliviya bozori uchun xachirlar yetishtirilgan. Oʻtmishda provinsiyada togʻ-kon sanoati muhim ahamiyatga ega edi. 1990-yillarning boshlarida bu sohadagi faoliyat pasayganidan soʻng, bugungi kunda u iqtisodiyotning 20% dan ortigʻini tashkil etmoqda. Catamarcada dunyodagi eng yirik mis-oltin konlaridan biri – Bajo de la Alumbrera joylashgan boʻlib, u yiliga taxminan 600,000 unsiya oltin va 190,000 tonna mis ishlab chiqaradi. Konda 1,000 dan ortiq odam ishlaydi va bu sohada federal hamda provinsiya hukumatlariga yuzlab million dollar soliq va boshqa toʻlovlar toʻlanadi. Catamarca qishloq xoʻjaligi asosiy eʼtiborni yogʻoch (yongʻoq), uzum, zaytun, sitrus mevalar, paxta va tamaki yetishtirishga qaratadi va bunda hukumat iqtisodiy oʻsishni osonlashtirish uchun soliq imtiyozlarini beradi[manba kerak], lekin hozircha ushbu faoliyat salbiy natijalarga ega va nazoratsiz qoldirilmoqda. Turizm Catamarka iqtisodiyotiga kamroq hissa qoʻshadi, provinsiyadagi mehmonxonalar va boshqa turdagi turar-joylar 3465 dan ortiq oʻringa ega. Ushbu sohaga katta umidlar qaratilgan boʻlsa-da, infratuzilmaning yetishmasligi, tadbirkorlikning xizmat koʻrsatishga va oʻqitishga yoʻnaltirilganligi va umumiy korrupsiya madaniyati sabab turizm hali mahalliy iqtisodiyotning kuchli elementiga aylanmagan. Togʻlar va geologik shakllangan landshaftlar provinsiyaning asosiy diqqatga sazovor joylari boʻlib, Antofagasta de la Sierra, Balcones del Valle, Aconquijaning qor bilan qoplangan choʻqqilari va San-Fransisko dovoni kabi diqqatga sazovor joylardir. Castillo Administratsiyasi (1991–2003) davrida davlat mablagʻlari evaziga bunyod etilgan San-Fransisko dovoni ustidagi yoʻl rivojlanmagan Tinogasta okrugiga savdo va turizmni olib kela olmadi[manba kerak]. Madaniy diqqatga sazovor joylar qatoriga Catamarca shahri, Las Huellas del Inca arxeologik bogʻi, Ibtidoiy jamiyat davriga oid petrogliflar kiradi, shuningdek, provinsiya mahalliy musiqa, qoʻl ishlari va vinolar bilan ham sayyohlarni jalb etadi. Transport Asosiy magistrallar qatoriga Catamarcadan San Martingacha 98 km janubga ketgan Ruta 33, Catamarcadan Tucumangacha 228 kmga choʻzilgan San Pedro, 60-shimoli-gʻarbiy magistral Córdoba provinsiyasidan 577 km ga choʻzilgan yoʻl shimoli-gʻarbiy La Guardia (qisman La Rioja)dan Chiligacha Paso de San Francisco (4722 m) orqali, 104 km ga choʻzilgan 64-gʻarbiy magistrali Santiago del Esterodan 38 va 157-shimoliy magistral orqali La Guardiadan 89-gʻarbiy magistral bilan birlashadigan Friasgacha va San Pedrodagi Tucuman provinsiyasigacha choʻziladi va Las Cañas yaqinidagi 64-magistral bilan birikadi. Catamarcada Coronel Felipe Varela nomidagi xalqaro aeroport ham faoliyat olib boradi. Hukumati va siyosati Provinsial hukumat 3 ta doimiy qismlarga: saylangan gubernator tomonidan boshqariladigan ijro etuvchi; qonun chiqaruvchi; va Oliy Sud tomonidan boshqariladigan sud organlariga boʻlinadi. Provinsiyaning rasmiy qonunlari Catamarca provinsiyasi konstitutsiyasida jamlangan. Argentinada qonun ustuvorligini Argentina federal politsiyasi taʼminlaydi biroq qoʻshimcha ravishda Catamarca provinsial politsiyasi tomonidan ham amalga oshiriladi. 1991-yilda tashkil etilgandan beri Catamarcaning Radical Civic Union boʻlimi va kichik mahalliy Civic and Social Front of Catamarca partiyalari hudud siyosatini egallab olishdi. Civic and Social Front of Catamarcada Catamarca gubernatori xonasi joylashgan boʻlib, birinchi Arnoldo Castillo (1991–1999), keyinchalik uning oʻgʻli Oscar Castillo (1999–2003) va hozirda Eduardo Brizuela del Moral gubernatorlik qilib kelishgan. Siyosiy boʻlinishi Provinsiya 16 ta departamentga boʻlinadi (ispancha: departamentos). Departamentlar: Ambato departamenti (La Puerta) Ancasti departamenti (Ancasti) Andalgalá departamenti (Andalgalá) Antofagasta de la Sierra departamenti (Antofagasta de la Sierra) Belén departamenti (Belén) Capayán departamenti (Huillapima) Capital departamenti (San Fernando del Valle de Catamarca) El Alto departamenti (El Alto) Fray Mamerto Esquiú departamenti (San José) La Paz departamenti (Recreo) Paclín departamenti (La Merced) Pomán departamenti (Saujil) Santa María departamenti (Santa María) Santa Rosa departamenti (Bañado de Ovanta) Tinogasta departamenti (Tinogasta) Valle Viejo departamenti (San Isidro) Taniqli shaxslari Calu Rivero – Catamarca televideniyesida ishlagan ilk model va jurnalist Emilio Caraffa – Post-impressionist rassom Daniel Díaz – futbolchi Mamerto Esquiú – Monax Vicente Saadi – Justicialist Party siyosatchisi Manbalar Havolalar Rasmiy veb-sayti (ispancha) Tarixi (ispancha) Muhim tarixiy maʼlumotlar (ispancha) CatamarcaWeb Portal (ispancha) Argentina provinsiyalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Taqdir%20eshigi

Taqdir eshigi

Taqdir eshigi () – shu nomdagi pyesa asosida suratga olingan film yoxud zamonaviy afsona. Pyessa muallifi Sharof Boshbekovdir. Tarixi „Taqdir eshigi“ pyesasi 1980-yilda yozilgan boʻlib, bu Sharof Boshbekovning ilk ijod namunasi sanaladi. Yozuvchi bu bilan bogʻliq xotiralarni oʻz intervyusi orqali shunday xotirlaydi: 1980-yil Sharof Boshbekovning ilk pyesasi sanalgan „Taqdir eshigi“ dastlab „Yosh gvardiya“ teatrida sahnaga qoʻyilgan. 1993-yilga kelib, „Fayzi film“ va „Oʻzbektelefilm“ hamkorligida film suratga olingan. Pyesa koʻplab teatrlar tomonidan ham sahnalashtirildi. Mavzusi Sharof Boshbekovning „Taqdir eshigi“ asari XX asrning 80 yillarida yaratilgan. Asar qahramonlari koʻp qavatli uylarning birida yolgʻiz yashovchi erkak va ayoldir. Yolgʻizlik har ikkisining ham hayotni chuqur anglashi va inson hayotda nima qilishi kerakligi borasidagi fikrlarida aks etgan. Film boshlanishida ayolning uyiga qoʻshni erkak kirib qoladi. Sehrli eshik oʻz-oʻzidan qulflanib qolgach, erkak va ayol uni qancha harakat qilmasin ocha olishmaydi. Ular oʻrtasida dastlab koʻplab anglashmovchiliklar roʻy beradi. Ammo keyinroq bir-birlariga taqdrilarini soʻzlay ketishadi. Bu ikki tomonlama iliqlik paydo boʻlishiga olib keladi. Ikki juftlikning bahslari kulgili holatda aks ettirilgan. Film soʻnggida erkak va ayol bir-birga koʻngil qoʻyadi. Manbalar Oʻzbek tilidagi filmlar 1993-yil filmlari Oʻzbekiston filmlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/S%C3%B8nderup%2C%20Rebild%20munitsipalitet

Sønderup, Rebild munitsipalitet

Sønderup – Daniyaning Himmerlandiya markazidagi qishloq hisoblanadi. Qishloq Sønderup parishida, Aarsdan 10 kilometr sharqda, Suldrupdan besh kilometr janubda va Haverslevdan uch kilometr shimolda joylashgan. Qishloq Nordjylland viloyati Rebild munitsipalitetiga tegishli. Qishloq aholisi 2023-yilda 204 kishini tashkil etgan (2023). Qishloq Sønderupda yigʻilishlar uyi bor. Azaldan yigʻilishlar uyida shahar uyushmalari turli tadbirlar oʻtkazgan. Sønderup yaqinida qisman himoyalangan Sønderup Å joylashgan. Boshqa mahalliy diqqatga sazovor joylar Rold Skov; Rebild milliy bogʻi; Thingbæk ohaktosh konlari; va Rævemosenda Gundestrup doshqazoni topilgan. Sønderup cherkovi Sønderup cherkovi qishloqning cherkovi boʻlib, (Daniya: Sønderup kirke) XIII asrda qurilgan. 1800-yillarning oxirida cherkovga peshayvon qoʻshilgan . 1840-yilda cherkovni eski qoʻngʻiroqlar uygʻotgan. Bu minora bir necha marta, shu jumladan 1867-yilda qayta qurilgan. Minoraning soʻnggi qayta taʼmirlanishida quruvchilar hozirgi piramida spirasini yaratishgan. „The Danish Churches“ cherkovning soatlari ikkilanishlarsiz, aniq vaqt koʻrsatdi. 2010-yilda Sønderup cherkoviga yangi soat oʻrnatildi. Sønderup bilan Suldrup kohinga ergashgan. Manbalar Daniya qishloqlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/FIBA%202024-yilgi%20ayollar%20Olimpiada%20saralash%20turnirlari

FIBA 2024-yilgi ayollar Olimpiada saralash turnirlari

FIBA 2024-yilgi ayollar Olimpiada saralash turnirlari 16 ta milliy terma jamoa ishtirok etgan to‘rtta ayollar basketbol turniri bo‘lib, unda eng yaxshi jamoalar 2024-yilgi Yozgi Olimpiada o‘yinlarining basketbol turnirida qatnashish huquqini qo‘lga kiritdi. Tadbir 2024-yil 8-11-fevral kunlari bo‘lib o‘tdi. Formatlashi Saralash turnirlari uchun 16 ta jamoa to‘rtta guruhga (A-D guruhlari) bo‘lingan. Jamoalar Manbalar Basketbol 2024-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida ayollar bahslari 2024-yilgi yozgi Olimpiada oʻyinlarida basketbol 2024-yilgi Yozgi Olimpiada oʻyinlarida qatnashuvchilar roʻyxati Olimpiada basketbol jamoalari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Burj%20Azizi

Burj Azizi

Burj Azizi – Birlashgan Arab Amirliklarining Dubay shahrida qurilayotgan osmonoʻpar bino. Bino dunyidagi eng baland bino boʻlmish Burj Xalifadan keyingi ikkinchi osmonoʻpar bino boʻlishi reja qilingan. Umumiy balandligi boʻlishi rejalashtirilgan. Uning qurilishi 2024-yil yanvar oyida boshlangan boʻlib, 2028-yilgacha qurib bitkazish nazarda tutilgan. Loyha „Azizi Developments“ kompaniyasi tomonidan amalga oshirilmoqda va uning qiymati 1,6 mlrd. $ga teng. Loyiha Yana qarang Empayr Stet Byulding Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ma%CA%BCrufjon%20Murodullayev

Maʼrufjon Murodullayev

Maʼrufjon Murodullayev (1996-yil 5-may) – oʻzbekistonlik para yengil atletikachi. 2013-yildan beri para yengil atletika yoʻnalishida Oʻzbekiston terma jamoasi aʼzosidir. Sport oʻyinlarida T46 klassida ishtirok etadi. Incheon-2014 hamda Jakarta-2018 Para Osiyo oʻyinlari gʻolibi. Jahon chempionatida bronza medalni qoʻlga kiritgan. Xalqaro Paralimpiya qoʻmitasining oxirgi reyting xulosasi boʻyicha Parij-2024 yozgi Paralimpiya oʻyinlari litsenziyasini qoʻlga kiritgan. Paralimpiadada T46 klasida, 400 metrga yugurish bahslarida qatnashgan hamda 48.89 sekund vaqt sarflab marraga 5-oʻrinda yetib kelgan. Manbalar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ot%20sporti%202024-yilgi%20Yozgi%20Paralimpiada%20o%CA%BByinlarida

Ot sporti 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlarida

2024-yilgi yozgi Paralimpiada oʻyinlarida ot sporti bahslari Parijdagi Esplanade des InvalidesVersal saroyida boʻlib oʻtgan. O‘n bitta gender erkin musobaqa mavjud: o‘nta yakka tartibdagi va bitta aralash jamoaviy musobaqadan iborat. Rasmiy hodimlar Rasmiy hodimlar quyidagi tartibda tayinlanadi: Otga oʻrgatilgan maxsus harakatlar Anne Prain (Hakamlar hay’ati raisi) Kristi Wysocki (Asosiy hakamlar hay’ati a’zosi) Freddy Leyman (Asosiy hakamlar hay’ati a’zosi) Ineke Jansen (Asosiy hakamlar hay’ati a’zosi) Suzanne Cunningham (Asosiy hakamlar hay’ati a’zosi) John Robinson (Asosiy hakamlar hay’ati a’zosi) Katherine Lucheschi (Ground Jury Asosiy hakamlar hay’ati a’zosi) Jan Holger Holtschmit (Texnik vakil) Musobaqalar Ishtirok etuvchi davlatlar Ushbu sport turi boʻyicha 29 mamlakatdan 76 nafar sportchi ishtirok etdi. Manbalar 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlari bahslari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Rom%C3%A1rio

Romário

Romário de Souza Faria (1966-yil 29-yanvarda tugʻilgan), oddiy nomi bilan tanilgan Romário () – braziliyalik siyosatchi va professional futbolchi. Oʻzining futbolchilik faoliyati bilan mashhur boʻlgan sermahsul hujumchi, rasmiy oʻyinlarda 700 dan ortiq gol urdi va uchta klub uchun kamida 100 tadan gol urgan kam sonli futbolchilardan biri. Romário barcha davrlarning eng buyuk futbolchilaridan biri sanaladi. Romário Braziliya terma jamoasi safida 1994-yilgi FIFA Jahon Chempionati turniri gʻolibi boʻlib, turnirning eng yaxshi futbolchisi sifatida „Oltin toʻp“ ni qoʻlga kiritgan. Oʻsha yili FIFA talqini boʻyicha jahonning eng yaxshi futbolchisi deb topilgan. Romário 1999-yilda FIFAning „Asrning eng yaxshi futbolchisi“ internet-soʻrovida beshinchi oʻrinni egallagan, 2002-yilda FIFA Jahon chempionatining orzular jamoasiga kiritilgan va 2004-yilda FIFA 100 roʻyxatida dunyoning eng zoʻr futbolchilari roʻyxatiga kiritilgan. Yana qarang Rasmiy o‘yinlarda 500 va undan ortiq gol urgan erkak futbolchilar ro‘yxati Izohlar Manbalar Havolalar 1966-yilda tugʻilganlar Yashayotgan insonlar Braziliyalik erkak futbolchilar Futboldagi erkak hujumchilar La Liga oʻyinchilari FC Barcelona futbolchilari Valencia C.F. futbolchilari PSV Eindhoven futbolchilari CR Flamengo futbolchilari Futbol boʻyicha jahon chempionlari CR Vasco da Gama futbolchilari Fluminense FC futbolchilari Adelaide United FC futbolchilari Braziliya milliy futbol terma jamoasi erkak futbolchilari Olimpiyada medalini olgan futbolchilar FIFA Jahon chempionati 1990 oʻyinchilari FIFA Jahon chempionati 1994 oʻyinchilari Copa América Centenarioda gʻolib boʻlgan oʻyinchilar FIFA yilning eng yaxshi futbolchisi gʻoliblari FIFA 100 Pichichi Trophy sovrindorlari UEFA Chempionlar Ligasining eng yaxshi toʻpurarlari Ispaniyadagi chet ellik erkak futbolchilari Qatardagi chet ellik erkak futbolchilari Braziliyalik futbol murabbiylar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Aston%20Martin%20Rapide

Aston Martin Rapide

Aston Martin Rapide ( ) – bu bizness klass sedan boʻlib, u 2010–2020-yillarda Britaniya avtomobilsozlik kompaniyasi Aston Martin tomonidan ishlab chiqarilgan. Aston Martin Rapide modelini 2005-yilda kompaniyaning birinchi ommaviy ishlab chiqarilgan toʻrt eshikli avtomobili sifatida ishlab chiqishni boshladi. Dastlabki dizayn Marek Reichman tomonidan taxminan yetti hafta ichida yakunlangan. Toʻrt oylik ishlab chiqish jarayonidan soʻng, 2006-yilgi Shimoliy Amerika xalqaro avtomobil koʻrgazmasida prototip namoyish etildi. Rapide modelining ishlab chiqarish versiyasi 2009-yilgi Xalqaro Avtomobil ko'rgazmasi Germaniyada taqdim etilgan va ishlab chiqarish 2010-yil may oyida Avstriyaning Graz shahrida joylashgan Magna Steyr zavodida boshlangan. Rapide platformasi „vertikal/gorizontal“ (VH) platformasidan foydalanib, avtomobilning vaznini kamaytirish uchun alyuminiydan keng foydalanilgan. 2012-yilda Aston Martin Magna Steyr bilan hamkorlikni tugatdi va ishlab chiqarishni Gaydon, Warwickshire shahriga koʻchirdi. Ushbu joyda VH platformasiga asoslangan boshqa avtomobillar – DB9, DBS, Vantage va ikkinchi avlod Vanquish ishlab chiqarilgan. 2015-yilda Aston Martin RapideE elektr versiyasini ishlab chiqishni boshladi. Ishlab chiqarishga tayyor model 2019-yilda debyut qilgan, lekin hech qachon ommaviy ishlab chiqarilmagan. Rivojlanishi Aston Martin Rapide modeli dizayni ustidagi ishlar 2005-yilda Marek Reichman rahbarligida boshlandi, u 2005-yil may oyida Aston Martinning bosh dizayn direktori etib tayinlangan. Reichman oʻz lavozimiga oʻtishdan oldin Aston Martin avtomobillarining xususiyatlarini oʻrgandi va toʻrt eshikli kontsept uchun bir necha eskizlar chizdi. Aston Martin bosh ijrochi direktori Ulrich Bez may oyida Reichmanga topshiriq berdi va ish darhol boshlandi. Reichman va bir guruh loy modellashtiruvchilar dastlabki loyihani yetti hafta ichida ishlab chiqdi. Avgust va dekabr oylari oraligʻida, loyiha menejeri Ian Calnan boshchiligida yigirma olti muhandislar jamoasi tomonidan toʻliq miqyosdagi prototip yaratildi. 2005-yil 22-dekabrda yakunlanganidan soʻng, prototip 2006-yil yanvar oyida Shimoliy Amerika xalqaro avtomobil koʻrgazmasida taqdim etildi. Aston Martin 2008-yil 26-noyabr va 2009-yil 16-aprelda Rapide ishlab chiqarish versiyasining ilk rasmiy suratlarini eʼlon qildi. Rapide 2009-yil sentabr oyida Xalqaro Avtomobil ko'rgazmasi Germaniyada ilk bor taqdim etildi. Rapide modelining ommaviy ishlab chiqarilishi rasmiy ravishda 2010-yil 7-mayda Avstriyaning Graz shahrida joylashgan Magna Steyr zavodida boshlandi. Aston Martin 2012-yil oʻrtalarida Magna Steyr bilan ishlab chiqarish shartnomasini kutilganidan olti yil oldin tugatishga qaror qildi. 2011-yil may oyida ishlab chiqarish vaqtincha toʻxtatilgan. Aston Martin luks sedanlarga boʻlgan talabning pasayishi va ishlab chiqarishni kamaytirilgan sotuvlar bilan muvofiqlashtirish uchun 2011-yil iyun oyida yillik ishlab chiqarishni 2000 dan 1250 donagacha qisqartirdi. 2012-yilda Aston Martin Rapide ishlab chiqarilishini Warwickshiredagi Gaydonga koʻchirdi va Britaniya hukumatining Hududiy oʻsish fondidan 1,6million funt sterling mablagʻ oldi. Ushbu mablagʻ hukumat va xususiy sektor oʻrtasidagi kelishuvning bir qismi boʻlib, uning doirasida iqtisodiyotga 200million funt sterling investitsiya kiritilgan. Rapide 2020-yilda ishlab chiqarish toʻxtatilgunga qadar Gaydonda ishlab chiqarilgan. Dizayni va texnologiyasi Rapide platformasi „vertikal/gorizontal“ (VH) platformasi alyuminiydan keng foydalanib, vaznni kamaytirishga imkon beradi. Uning shassisi va uzatmasi – dvigatel, transmissiya va old qismning koʻp qismi, jumladan shamol oynasigacha boʻlgan qismi – Aston Martin DB9 avtomobilidan oʻtgan, bu VH platformasidan foydalangan birinchi avtomobil boʻlgan. Rapideʼning shassisi, kuzovi va tuzilishi asosan ekstrudirovka qilingan va quyma alyuminiydan qurilgan, tomi esa polikarbonatdan yasalgan. Rapide old qismda 245/40ZR20 va orqa qismda 295/35ZR20 oʻlchamdagi Bridgestone Potenza S001 shinalar bilan jihozlangan. VH platformasi Rapide bilan bir qatorda, DBS, Vantage, Virage va Vanquish modellarida ham ishlatilgan. Manbalar Havolalar Aston Martin website 2010-yillardagi avtomobillar 2009-yilda taqdim etilgan avtomobillar Avstriya avtomobillari Sport sedanlari 2020-yilda ishlab chiqarilishi to‘xtatilgan avtomobillar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Eus%C3%A9bio

Eusébio

Eusébio da Silva Ferreira (; 1942-yil 25-yanvar – 2014-yil 5-yanvar), „Qora pantera“ yoki „Qirol“ laqabini olgan) – portugaliyalik futbolchi, hujumchi sifatida oʻynagan. Eusébio barcha davrlarning eng buyuk oʻyinchilaridan biri hamda „Benfika“ jamoasining eng yaxshi oʻyinchisi hisoblanadi. Ferreira oʻzining tezligi, texnikasi, atletikasi va oʻng oyoq zarbasi bilan mashhur boʻlib, faoliyati davomida 745 oʻyinda 733 ta gol urgab va tarixdagi eng yaxshi toʻpurarlardan biriga aylangan. Eusebio Portugaliya terma jamoasiga 1966-yilgi FIFA Jahon chempionatida uchinchi oʻrinni egallashga yordam bergan va oʻzizning toʻqqizta goli bilan turnirning eng yaxshi toʻpurari boʻlgan. Eusébio Portugaliya terma jamoasining jahon chempionatidagi eng yaxshi toʻpurari boʻlib qolmoqda. U 1965-yilda „Oltin toʻp“ sovrinini qoʻlga kiritgan va 1962 va 1966-yillarda ikkinchi oʻrinni egallagan. Benfika klubi tarkibida 440 ta oʻyinda 473 ta gol urgan va jamoa tarixidagi eng yaxshi toʻpurar hisoblanadi. Benfika klubining 1960-yillardagi katta muvaffaqiyatlarda beqiyos oʻrin tutadi va oʻn bir marta Primeira Liga chempionligi va Yeropa chempionlar kubogi gʻolibligi, shuningdek, 1963, 1965 va 1968-yillarda Yevropa chempionlar kubogi finallariga qadar yetib borishida jamoaning ajralmas qismi boʻlgan. Eusébio 48 ta gol bilan Yevropa chempionlar kubogi (Chempionlar ligasining avvalgi nomi) musoboqasida Alfredo Di Stefanodan keyin eng koʻp gol urgan ikkinchi futbolchi hisoblanadi. Eusébio 1964/1965, 1965/1966 va 1967/1968-yillarda Yevropa chempionlar kubogi toʻpurari boʻlgan. Eusébio shuningdek, yetti marta Primeira toʻpurari uchun Bola de Pratani mukofotini qoʻlga kiritgan. Eusébio 1968-yilda Yevropaning enga yxshi toʻpurarga beriladigan „Oltin butsa“ sovrinini qoʻlga kiritgan birinchi futbolchi boʻlgan va keyinchalik bu yutuqni 1973-yilda ham qoʻlha kiritgan. Nafaqaga chiqqanidan to vafotiga qadar Eusebio futbol elchisi boʻlgan va oʻz avlodining eng taniqli yuzlaridan biri hisoblangan. Uning nomi koʻpincha barcha davrlarning eng yaxshi futbolchilari roʻyxatida va futbol tanqidchilari va muxlislari soʻrov nomlarida uchraydi. U IFFHS tomonidan oʻtkazilgan soʻrovnomada 20-asrning eng yaxshi toʻqqizinchi futbolchisi va World Soccer jurnali tomonidan oʻtkazilgan soʻrovnomada 20-asrning oʻninchi eng yaxshi futbolchisi deb tanlangan. Pele 2004-yilda oʻzizning FIFA 100 roʻyxatida Eusebioni eng yaxshi tirik 125 futbolchidan biri deb atagan. Eusébio UEFA Oltin Yubiley soʻrovi uchun onlayn ovoz berishda yettinchi boʻlgan. 2003-yil noyabr oyida UEFA yubileyini nishonlash uchun u Portugaliya futbol federatsiyasi tomonidan soʻnggi 50 yil ichida eng koʻzga koʻringan futbolchi sifatida Portugaliyaning Oltin futbolchisi sifatida tanlangan. Eusébio vafotidan koʻp oʻtmay, Di Stefano shunday degan: „Men uchun Eusebio har doim barcha davrlarning eng yaxshi futbolchisi boʻlib qoladi“. Biografiyasi Eusebio 1942-yil 25-yanvarda Portugaliyaning Mozambikdagi Lourensu Markes (hozirgi Maputo) mahallasida tugʻilgan. Uning ota-onasi Laurindo Antonio da Silva Ferreyra, portugaliyalik Angolasi Malanje shahridan oq tanli temiryoʻl ishchisi, xotini esa Elisa Anissabe qora tanli Mozambik edi. Eusébio ota-onasining besh farzandidan (Jaime, Alberto, Adelino, Eusebio va Lucilia) toʻrtinchi farzandi edi. Elisa Anissabeni ikkinchi nikohdan (Gilberto, Inocencia va Fernando) yana uchta farzand koʻrgan. Eusébio nihoyatda kambagʻal mahallada oʻsgan boʻlib, maktab darslarini qoldirib, doʻstlari bilan yalang oyoq futbol oʻynagan. Otasi 1950-yilda, Eusebio sakkiz yoshiligi vaqtida qoqsholdan vafot etgan. Yoshligidan futbolga berilib ketgan Eusebio 4-sinfgacha oʻqigan, va aka-uka va opa-singillari orasida boshlangʻich maʼlumotga ega boʻlmagan yagona oila aʼzosi edi. Uning uchta ukasi muhandis boʻlgan. Faoliyat statistikasi Klub International Yana qarang Rasmiy o‘yinlarda 500 va undan ortiq gol urgan erkak futbolchilar ro‘yxati Eusebio kubogi Manbalar Umumiy Maxsus Adabiyotlar Filmografiya Juan de Orduña, Eusébio, la Pantera Negra (1973) Filipe Ascensão, Eusébio: História de uma Lenda (2017) António Pinhão Botelho, Ruth (2018) Havolalar NASL/MISL stats 1942-yilda tugʻilganlar 2014-yilda vafot etganlar Futboldagi erkak hujumchilar S.L. Benfica futbolchilari C.F. Monterrey futbolchilari Primeira Liga futbolchilari 1966-yilgi FIFA Jahon chempionati oʻyinchilari Oltin toʻp sohiblari UEFA Oltin futbolchilari FIFA 100 UEFA Chempionlar Ligasida gʻolib boʻlgan futbolchilar UEFA Chempionlar Ligasining eng yaxshi toʻpurarlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Abu%20Hoshim%20al-Jubba%CA%BCiy

Abu Hoshim al-Jubbaʼiy

Abu Hoshim al-Jubbaʼiy – moʻtazila ilohiyotchi. 888-yilda Basrada tugʻilgan. 933-yilda Bagʻdodda vafot etgan. Abu Ali Muhammad al-Jubbaʼiyning oʻgʻli. Biografiyasi Ilohiyot boʻyicha asosiy ustozi oʻz otasi edi. 915-yilda Basradagi moʻtaziliylar maktabining rahbari boʻlgan. Taxminan 926-yilda qashshoqlik tufayli Bagʻdodga ketishga majbur boʻlgan. Doktrina Jubbaʼiy ilohiyotga uslublar nazariyasini kiritgani bilan mashhur. Bu nazariya ilohiy sifatlarning mohiyatini tushuntirishga qaratilgan. Manbalar X asr islom ulamolari 888-yilda tugʻilganlar 933-yilda vafot etganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ayn%20al-Varda%20jangi

Ayn al-Varda jangi

Ayn al-Varda jangi () 685-yilning yanvar oyi boshida Umaviylar qoʻshini bilan Tavvabinlar oʻrtasida kechgan jang. Tavvabinlar paygʻambar Muhammadning sahobasi Sulaymon ibn Surod boshchiligidagi kufalik Alilar tarafdorlari boʻlib, Husayn ibn Aliga 680-yilda Umaviylarga qarshi muvaffaqiyatsiz qoʻzgʻolonda yordam bera olmagani uchun kafforat qilmoqchi boʻlishgan. Alilar tarafdorlari boʻlmish kufaliklar Husaynni Umaviylar xalifasi Yazid I ga qarshi qoʻzgʻolon koʻtarishga undashgan, biroq 680-yilda Karbalo jangida unga yordam berishmagan va aynan oʻsha jangda Husayn oʻldirilgan. Dastlab kichik guruh boʻlgan Tavvabinlar, keyinchalik, 683-yilda Yazid I ning vafotidan keyin Iroqda koʻpchilik tomonidan qoʻllab-quvvatlangan. Tarafdorlarning aksariyati Ubaydulloh ibn Ziyod qoʻmondonligi ostidagi Umaviylarning koʻp sonli qoʻshini Iroqqa hujum qilishga tayyorgarlik koʻrayotgan bir vaqtda Tavvabinlarni tashlab, shimoliy Suriyaga qochib ketishgan. Ras al-Aynda boʻlib oʻtgan uch kunlik jangda Tavvabinlarning kichik qoʻshinlari yoʻq qilingan, uning yuqori martabali rahbarlari, jumladan, Ibn Surod oʻldirilgan. Shunga qaramay, bu jang Muxtor at-Saqafiyning keyingi muvaffaqiyatli harakati uchun asos boʻlgan. Tarixi Birinchi Umaviy xalifasi Muoviya I 676-yilda oʻgʻli Yazidni merosxoʻr etib tayinlaganida koʻpchilik bunga qarshilik bildirgan, chunki irsiy vorislik arab odatlariga begona edi. Islom dini tamoyillariga koʻra, musulmon jamiyati ustidan oliy hokimiyat hech kimga tegishli emas edi. Muxolifatni bir nechta taniqli sahobalarining oʻgʻillari boshqargan. Ular hokimiyatga Yazidning tayinlanishini tan olishdan va buning uchun pora olishdan bosh tortishgan. Koʻpchilik Yazidga qarshilar Madinada yashar edi. 680-yilning aprel oyida Muoviya I ning vafotidan keyin Yazid I Madina hokimiga oʻzining xalifa etib tayinlanishi uchun barcha raqiblarining roziligini olishni buyurdi. Ulardan Husayn ibn Ali va Abdulloh ibn Zubayr hokimdan qochib, Makkaga ketishdi. U yerda Husaynga Iroqning Kufa shahridan turib maktublar yuborishdi va uni Yazidga qarshi harakat boshlash hamda otasi Aliga () tegishli boʻlgan hokimiyatni qaytarib olishga undashdi. Husayn amakivachchasi Muslim ibn Oqilni uning kelishiga hozirlik koʻrish maqsadida Kufaga yubordi. Ibn Oqil Husaynga Kufada ahvol yaxshiligini bildirib, uni bu yerga kelishga undadi. Oradan koʻp oʻtmay, Ibn Oqil Umaviylar hokimi Ubaydulloh ibn Ziyod tomonidan qoʻlga olinib, qatl etildi va uning tarafdorlari tomonidan uyushtirilgan harakatlar bostirildi. Vaziyatdan bexabar qolgan Husayn Kufaga joʻnab ketdi. Uni Yazidga qarshi undagan va bu ishda yordam berishga vaʼda qilgan kuchlar Husaynning qoʻlga olinishi chogʻida yordam berish uchun yetib kelishmadi. Natijada, Husayn shahar tashqarisida qoʻlga olinib oʻldirildi. Tomonlar Tavvabinlar Husaynning Kufadagi tarafdorlaridan baʼzilari oʻzlarini tavvabinlar deb atadilar va uning oʻldirilishida oʻzlarini aybdor deb bildilar. Rahbarlariga yordam berolmagani va bu vaziyatda uni tark etganliklari uchun kafforat qilishni maqsad qilishdi. Islom dinida oʻz joniga qasd qilish harom ekanini hisobga olib, qirgʻinchilarga qarshi kurashda najot va shahidlikka erishish uchun oʻzlarini qurbon qilishga qaror qildilar. Harakat rahbari etib Muhammadning sahobasi va Alining eski ittifoqchisi Sulaymon ibn Surod saylandi. Bu orada Yazid 683-yilda vafot etdi va Umaviylar hokimiyati zaiflashdi. Natijada, bu narsa Ikkinchi fitna deb nomlanuvchi fuqarolar urushiga sabab boʻldi. Ibn Ziyod Iroqdan quvildi va Suriyaga qochib ketdi. Bu esa tavvabinlarga harakat qilish imkoniyatini berdi. Umaviylarga qarshi keng koʻlamli qarshi harakat boshlandi. Dastlab ushbu harakat katta muvaffaqiyatga erishdi va 16 000 kishini oʻziga qoʻshib oldi. Biroq urush boshlash uchun yoʻlga hozirlik koʻrish chogʻida atigi 4000 nafar kishi Tavvabinlar safiga kelib qoʻshildi, ulardan 1000 nafari safar chogʻidayoq Tavvabinlarni tashlab ketdi. Qolgan Tavvabinlar Furot daryosi boʻylab Jazira (Yuqori Mesopotamiya) tomon harakatlanishdi. Qoʻshindagilarning barchasi yaxshi tayyorgarlik va qurol-aslahaga ega edi. Umaviylar Yazidning vorisi Muoviya II ning qisqa muddat davom etgan hukmronligi bir necha haftadan soʻng uning vafoti bilan oʻz yakuniga yetdi. Sufyoniy Muoviyaning oʻrniga hokimiyat uchun munosib nomzod boʻlmaganligi uchun Suriyadagi Umaviylarga sodiq kishilar Muoviya I ning amakivachchasi Marvon ibn al-Hakamni xalifa etib sayladilar. Marvonning tayinlanishiga esa Banu Qays boshchiligidagi bir necha shimoliy Suriya qabilalari qarshi chiqdi, ular Makkada Abdulloh ibn az-Zubayrni qoʻllab-quvvatlashdi. Marvon Marj Rahit jangida (684) 6000 kishilik kichik qoʻshin bilan ularni magʻlub etdi. Gʻalabadan keyin esa Ibn Ziyodni Iroqqa qaytarib yubordi. Viloyatni qayta egallashga oʻz qoʻshinlarining kuchi yetarli emasligini anglagan Ibn Ziyod turli Suriya arab qabilalari, jumladan, Marj Rahit jangida Marvonga qarshi chiqqan qabilalarni jalb qilib, Umaviylar qoʻshinini kuchaytirishga kirishdi. Ibn Ziyod tavvabinlar bilan toʻqnash kelgan vaqtda suriyaliklardan iborat ulkan qoʻshin tuzgan edi. Jang Tavbachilar Suriya tomon yurishlarida al-Qarqisiyada qisqa vaqt toʻxtashdi. Oʻtgan yilgi boʻlib oʻtgan Marj Rahit jangidan boʻlgan qaysiy qochqinlari oʻsha yerga oʻrnashib, Tavvabinlarga moddiy yordam berishdi. Qaysiylar boshligʻi Zufar ibn al-Horis al-Kilobiy Ibn Surodga Umaviylar qoʻshinlarining joylashuvi toʻgʻrisida xabar berib, unga Ayn al-Vardaga (zamonaviy Ras al-Aynga tegishli) yurishni va u yerga Umaviylardan oldin yetib borishni maslahat berdi. Oradagi koʻp sonli tafovutni hisobga olgan holda Zufar Surodni jangovor toʻqnashuvlardan qochishga, oʻz otliqlarini kichik boʻlinmalarga boʻlib, dushmanning qanotlariga qarshi doimiy toʻqnashuvlar olib borishga, ularga qarshi oʻqlar otib, ochiq maydonda zarba berishga undadi. Chunki raqib qoʻshinlarining soni ularnikidan ancha koʻpligini, dushmanning ularni qurshab olmasligiga ishonch hosil qilgan holda harakat qilishini taʼkidladi. Tavvabinlar qoʻshinida piyoda askarlar yoʻqligini payqagan Zufar zarur vaqtda har ikki askardan biri otliq, ikkinchisi piyoda jang qilishi uchun otryadlarni juftlashtirishni maslahat berdi. Zufar tavvabinlarning harakatlaridan umid koʻrmay, toʻgʻridan-toʻgʻri ularning safiga qoʻshilishdan oʻzini tiydi. Shunga qaramay, Ibn Surodga al-Qarqisiyada qolib, u bilan birga Umaviylarga qarshi jang qilishni taklif qildi, lekin Ibn Surod ushbu taklifni rad etdi. Zufarning maslahatiga binoan Tavvabinlar Ayn al-Varda tashqarisida qarorgoh qurishdi. Umaviylar qoʻshini yetib kelgunga qadar besh kun dam oldilar. Askarlarning umumiy soni 20 000 nafarni tashkil etgan edi, biroq ikki dala qoʻmondoni oʻrtasidagi kelishmovchiliklar tufayli qoʻshin ikki qismga boʻlinib ketdi. 8000 ga yaqin lashkar Shurahbil ibn Zil-Kalo, qolganlari Husayn ibn Numayr qoʻmondonligi ostida qoldi. Shurahbil Ibn Numayrdan oldinroq kelib, qarorgoh tuzdi. Tavvabinlar Shurahbilga qarshi hujum qilishdi va natijada, uning askarlari qochib ketdi. Ertasi kuni Ibn Numayr askarlari bilan yetib keldi. U tavbachilarni taslim boʻlishga chaqirdi, ular oʻz navbatida Umaviylar qoʻshinini taslim qilishni va Husaynning oʻlimiga aloqadorligi uchun Umaviylar qoʻshinlarining oliy qoʻmondoni Ibn Ziyodning oʻldirilishini talab qildilar. Jang 4-yanvar, chorshanba kuni boshlandi. Ibn Surod Tavvabinlarni uch guruhga boʻlib, ulardan ikkitasini Umaviylar qanotlariga hujum qilish uchun yubordi, oʻzi esa markazda qoldi. Birinchi kuni tavvabinlar Ummaviylarni qaytarishga muvaffaq boʻldi, ammo ertasi kuni Ibn Ziyod Shurahbilni Ibn Numayr qoʻmondonligida jangga qaytardi va Umaviylar qoʻshinining son jihatdan koʻpligi ularning ustunlikni oʻz qoʻllariga ola boshlashiga sabab boʻldi. Tavvabinlar katta talofatlarga uchradilar. Jangning uchinchi kuni Tavvabinlar butunlay qurshab olindi. Ibn Surod oʻz odamlariga otdan tushib, yakkama-yakka jang qilish uchun piyoda yurishni buyurdi. Umaviylar qoʻshini ularning ustiga oʻqlar yogʻdira boshladi va natijada, Tavvabinlar deyarli yoʻq qilindi. Ibn Surod oʻqdan yaralandi, qolgan toʻrt qoʻmondondan uchtasi ketma-ket halok boʻldi. Nihoyat, Tavvabinlarning bayrogʻi oxirgi qoʻmondon Rifoʻa ibn Shaddodga oʻtdi. Bu vaqtda Tavvabinlar al-Madoin va oʻzlarining basralik tarafdorlari ularga qoʻshilish uchun yoʻlda kelayotganligi haqidagi xabarni oldilar, ammo Tavvabinlarning oʻzi bu vaqtda allaqachon magʻlubiyatga uchrab boʻlgan edi. Shuning uchun qoʻshimcha kuchlarni kutish oʻrniga Rifaʼa bir necha omon qolganlari bilan birga orqaga chekindi va tunda al-Qarqisiyaga qochib ketdi. Urush oqibati Omon qolgan oz sonli Tavvabinlar qurbonlik vaʼdalarini bajarmaganliklari uchun pushaymon boʻlishdi. Ular Karbalo jangida Husaynga yordam berishdan oldin Umaviylar qoʻmondoni tomonidan toʻsqinlik qilgan yana bir Alilar tarafdori yetakchisi Muxtor as-Saqafiyga qoʻshilish uchun borishdi. Muxtor Tavvabinlar harakatini tashkilotchilik va siyosiy dasturning yoʻqligi uchun tanqid qilgan edi. Ibn Surod ketishi bilan Muxtor Alilar tarafdorlari boʻlgan kufaliklarning soʻzsiz yetakchisiga aylandi. Uning uzoq vaqtdan buyon tuzib kelayotgan rejalari va yanada uyushgan harakati mavjud edi. Muxtor Tavvabinlarning „Husayn uchun qasos“ shiorini oʻzlashtirib oldi, shuningdek, Alining oʻgʻli Muhammad ibn al-Hanafiyya nomiga Alilar xalifaligini ham barpo etishga qaror qildi. Muxtor sof arab harakati boʻlgan „Tavvabinlar“ harakatidan farqli oʻlaroq, mahalliy arab boʻlmagan, biroq islom dinini qabul qiluvchilarga (mavoliylar) ham murojaat qilgan. Bundan tashqari, u nufuzli harbiy qoʻmondon va Naxa qabilasi boshligʻi Ibrohim ibn Molik al-Ashtarni ham oʻziga jalb qila oldi. U oʻzining birlashgan qoʻshinlari bilan 685-yilning oktyabr oyida Kufaning sharqiy va shimoliy qaramliklarini egallab oldi. Keyinchalik, Umaviylarga qarshi jang qilish uchun Ibn al-Ashtar boshchiligida, asosan, piyoda askarlardan iborat boʻlgan 13 000 kishilik katta va professional qoʻshin yubordi. Ibn al-Ashtar Xazir jangida Umaviylar qoʻshinini yoʻq qilib, Ibn Ziyod, Ibn Numayr va Shurahbilni oʻldiradi. Muxtor Iroqning koʻp qismini, shuningdek, Jaziraning bir qismini, Arminiyani hamda gʻarbiy va shimoliy Eronning bir qismini (Eron Ozarbayjoni va Jibal) oʻlimiga qadar nazorat qildi. 687-yil aprel oyida esa Basraning Zubayrid hokimi Musʼab ibn az-Zubayr tomonidan oʻldirildi. Izohlar Manbalar Adabiyotlar Alilar ishtirokidagi janglar 685

https://uz.wikipedia.org/wiki/Abu%20Hubayra%20al-Basriy

Abu Hubayra al-Basriy

Abu Hubayra Amin ad-din al-Basriy (urducha: ابو ہبیرہ امین الدین البصری) — basralik Chishtiya tariqati soʻfiyi. Xoʻja Sadididdin Huzayfa al-Marashiyning shogirdi va Xoʻja Mumshod Uluv ad-Dinavariyning ustozi. Yetti yoshida Qur’onni yod olgan va oʻttiz yoshida Xoʻja Sadiddin Huzayfa al-Marashiyning muridiga aylangan. Manbalar Tugʻilgan yili nomaʼlum boʻlgan kishilar 895-yilda vafot etganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Izz%20ud-Davla

Izz ud-Davla

Baxtiyor (, 978-yilda vafot etgan) laqabi Izz ud-Davla () nomi bilan mashhur, Iroqning buvayhiy amiri boʻlgan (967—978). Tarjimai holi Izz ud-Davla Muizz ud-Davlaning oʻgʻli, tugʻilganida Baxtiyor ismi qoʻyilgan. Shuningdek, Sanad ud-Davla, Marzuban va Abu Isʼhoq Ibrohim ismli uch nafar aka-ukasi boʻlgan. Baxtiyor yoshlik paytidayoq Lashkarvarz ismli daylamiy sarkardasining qiziga uylangan. 955-yilda ogʻir kasal boʻlgan Muizz ud-Davla oʻz oʻgʻlini voris deb eʼlon qilishga qaror qilgan. Oradan besh yil oʻtib, merosxoʻrlikni tan olgan xalifa Baxtiyorga „Izz ud-Davla“ unvonin bergan. Otasi harbiy yurishlarda boʻlganida Izz ud-Davla Bagʻdodni boshqarib turgan. 967-yilda vafot etgan Muizz ad-Davla oʻgʻli uchun bir qancha nasihatlar qoldirgan. Jumladan, turkiy qoʻmondon Sabuktakin xizmatlaridan voz kechmaslik, turklarning xohish-istaklarini inobatga olib, shimoliy Forsni boshqarib turgan amakisi Rukn ud-Davlani katta amir deb tan olish va Forsni boshqarayotgan amakivachchasi Adud ud-Davlani hurmat qilishni tavsiya qilgan. Shuningdek, Mosulni boshqarayotgan Hamdoniy amir Abu Tagʻlib bilan kurash strategiyasini ham qoldirgan. Hukmronligi 970-yilda Izz ud-Davla oʻz qoʻshinidagi daylamiylar va turklar adovatiga barham berish, daylamiy-turkiy munosabatlarini mustahkamlash maqsadida yuqori martabali turklar bilan bir nechta nikohlar tuza boshlagan. Oʻgʻli Marzuban ibn Baxtiyor Buxtakin Azadruvayhning qiziga, ikkinchi oʻgʻli Salar esa Baktijurning qiziga uylangan. Izz ud-Davla otasining Iroq botqoqliklarida hukmronlik qilayotgan shohiniylarga qarshi kurash siyosatini davom ettirgan, lekin ularni yenga olmagan. Shu bilan birga, Vizantiya imperiyasi bilan chegarani ham xalifa ixtiyoridagi masala deb hisoblagan. 971-yilda John I Tzimiskes boshchiligidagi vizantiyaliklar Shimoliy Mesopotamiyaning katta qismini bosib olganlarida, hatto Bagʻdodga qaytmagan. Oʻzini buvayhiylardan tobora uzoqlashib borayotganini his qilgan Sabuktagin Iroqni himoya qilishni oʻz zimmasiga olgan. Oradan ikki yil oʻtgach, Izz ud-Davla Ibn Boqiyyani oʻziga vazir etib tayinlagan. Izz ud-Davla davrida moliyaviy muammolar ham mavjud boʻlgan. Otasi qoldirgan maslahatga amal qilmay, 973-yilda Mosul amirligiga bostirib kirgan. Harbiy yurish falokat boʻlgan. Abu Tagʻlib boshchiligidagi hamdoniylar Bagʻdodga yurish qilgan, Sebuktakin esa ularni yashirincha qoʻllab-quvvatlagan boʻlishi mumkin. Soʻngra buvayhiy amiri moliyaviy qiyinchiliklarini aksariyati Xuzistonda boʻlgan Turk fifliklarini qoʻlga kiritish orqali hal qilmoqchi boʻlgan. Shu bilan bir vaqtda Sabuktekinni lavozimidan ozod qilgan. Turkiylar qoʻzgʻolon koʻtarib, Izz ud-Davlani Vositda mustahkamlanib olishga majbur qilgan. Sabukteginning Iroq janubini olish evaziga Bagʻdoddan voz kechish taklifini rad etgan. Soʻngra turkiylar Belga yurish boshlab, shaharni qamal qilgan. Shu vaqtda Rukn ud-Davla Adud ud-Davlaga Vositga borib, Izz ud-Davlaga yordam berishni buyurgan. Adud ad-Davlaning tanlovi biroz tushunarsiz boʻlgan. U avvalroq Izz ud-Davlaning qobiliyatsizligi tufayli uni taxtdan tushirishni yoqlab chiqqan va Basrada muvaffaqiyatsiz qoʻzgʻolon boshlagan Iroq amirining ukasiga boshpana bergan edi. Shunga qaramay, Adud ud-Davla Sabukteginga Vosit ustidan gʻalaba qozonish imkoniyatini berish maqsadida imkon qadar sekin yurgan boʻlsa-da, buyruqni bajargan. Izz ud-Davla qamalga bardosh berishga muvaffaq boʻlgan. Qamal vaqtida Sabuktekin vafot etgan. Shundan soʻng Adud ud-Davla uni Bagʻdodga qaytarishga qaror qilgan. Koʻp oʻtmay, Izz ud-Davlaning daylamiy yollanma askarlari koʻtargan qoʻzgʻolon Adud ad-Davlaga oʻz amakivachchasini agʻdarish imkoniyatini bergan. Shunday qilib, uning Iroqni toʻgʻridan-toʻgʻri boshqarishiga Rukn ud-Davla keskin qarshilik qilgan. Shuning uchun Izz ud-Davla Adud ud-Davlaning Iroqdagi noibi etib tayinlangan. Adud ud-Davla Sherozga qaytib ketishi bilan Izz ud-Davla oʻz qaramligini bekor qilgan. Fuqarolar urushi va vafoti Rukn ud-Davla 976-yilda vafot etgach, buvayhiylar imperiyasi xaos holatiga kirgan. Izz ud-Davla Adud ud-Davlaning katta amir lavozimiga oʻtishini tan olishdan bosh tortgan. Oʻzi uchun yangi unvonlar olib, xalifaning qizlaridan biriga uylangan. Bu esa xalifa uning siyosatiga roziligini bildirardi. Shundan soʻng Adud ud-Davla Iroqqa bostirib kirish uchun tayyorlana boshlagan. Izz ud-davla oʻz qoʻshini va ittifoqchilarini tayyorlagan boʻlishiga qaramay, 977-yilda Xuzistonda yengilib, Vositga chekinishga majbur boʻlgan. U yerda yangi qoʻshin yigʻgan. Ikki amakivachcha muzokara boshlagan. Oradan koʻp vaqt oʻtmay Izz ud-Davlaga Hamdoniylar bilan ittifoq tuzmaslik vaʼdasi evaziga Suriyaga oʻtish erkinligi berilgan. U mazkur kelishuvni buzgach, harbiy harakatlar qayta boshlangan. Izz ud-Davla ham, Hamdoniylar ham 978-yil bahorida Samarrada magʻlubiyatga uchrab, sobiq buvayhiy hukmdori qoʻlga olingan. Koʻp oʻtmay, Adud ud-Davlaning roziligi bilan oʻlimga hukm qilingan. Manbalar Adabiyotlar Havolalar 978-yilda vafot etganlar Iroqdagi buvayhiy hukmdorlar Tugʻilgan yili nomaʼlumlar Oʻrta Sharqdagi 10-asr monarxlari 10-asr eronlik kishilar Ahvozlik kishilar Abbosiylar xalifaligining amir ul-umarosi

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ibn%20Abi%20ad-Dunya

Ibn Abi ad-Dunya

Abdulloh ibn Muhammad ibn Ubayd ibn Sufyon ibn Abu ad-Dunya, Abu Bakar, Bagʻdodiy (Ibn Abu al-Dunya taxallusi bilan tanilgan; hijriy 207/8—281, 823—894) — islom olimi. Abbosiy xalifalari al-Mu’tazid (861—902) va uning oʻgʻli al-Muktafiy (878—908) larga tarbiyachi boʻlib xizmat qilgan. Manbalar 894-yilda vafot etganlar Tugʻilgan yili nomaʼlum boʻlgan kishilar Tugʻilgan yili noaniq boʻlgan kishilar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Ibn%20al-Azraq

Ibn al-Azraq

Abu Abdulloh Ibn al-Azraq () (1427-yilda Malaga shahrida tugʻilgan) – faqih. Malaga va Granadada fiqhshunoslik boʻyicha tahsil olgan. Malaganing Guadix shahrida qozi boʻlgan. Ibn al-Azroq davlatchilik haqida kitob yozib, unda Ibn Xaldunning „Marvel of State conduct, and the nature of authority“ nomli asarini sharhlagan. Manbalar 1427-yilda tugʻilganlar 1491-yilda vafot etganlar Andaluslik molikiylik olimlar Al-Andaluslik yozuvchilar 15-asr huquqshunoslari

https://uz.wikipedia.org/wiki/2022-yilgi%20Angliya%20Superkubogi

2022-yilgi Angliya Superkubogi

2022-yilgi Angliya Supekubogi (rasmiy nomi FA Community Shield) – tarixdagi 100-bor oʻtkazilayotgan FA Community Shield turniri. Unda Angliya Premyer-ligasi hamda Angliya kubogining amaldagi gʻoliblari oʻzaro toʻp surishadi. Bu yilgi final uchrashuvi 2022-yil 30-iyulda boʻlib oʻdi va unda „Liverpool“ jamoasi „Manchester City“ni 3:1 hisobida magʻlub etib, 16 yil ichida ilk bor, tarixidagi esa 16-marotaba kubokni boshi uzra baland koʻtardi. UEFA Ayollar o‘rtasidagi Yevro-2022 finaliga mezbonlik qilganligi sababli oʻyin 10 yil ichida birinchi marta odatiy Wembley stadionidan tashqarida boʻlib oʻtdi. Finlaga „Leicester City“ jamoasining uy uchrashuvlari oʻtkaziladigan King Power Stadium mezbonlik qildi. Stadionsigʻimi juda kichik boʻlganligi sababli unga bor yoʻgʻi 28 545 tomoshabin tashrif buyurdi, „Charity Shield“ va „Community Shield“ nomida oʻtkazilgan turnirlar orasida 1973-yildan buyin eng past koʻrsatgich boʻldi. Oʻsha oʻyinda „Burnley“ va „Manchester City“ klublari toʻqnash kelgan boʻlib oʻyinni tomosha qilish uchun 23 988 kishi tashrif buyurgan edi. Uchrashuv Buyuk Britaniyaning ITV telekanalida jonli efirda namoyish etildi. Tarixi „Liverpool“ Angliya kubogi finalning asosiy vaqtidagi 0:0 hisobida durangdan soʻng „Chelsea“ni penaltilar seriyasida 6:5 hisobida magʻlub etishi orqali supekubokka yoʻllanmani qoʻlga kiritdi. „Manchester City“ esa 2021-2022-yilgi mavsum Angliya Premyer-ligasida tengsiz deb topildi. Jamoalar 2019-yilgi FA Community Shield turnirida ham toʻqnash kelgan boʻlib, ushbu oʻyinda penaltilar seriyasida „Shaharliklar“ning qoʻli baland kelgan edi. Tafsilotlar Manbalar Manchester City F.C. oʻyinlari Angliya futboli Liverpool F.C. oʻyinlari FA Community Shield

https://uz.wikipedia.org/wiki/Oyini%20Akbariy

Oyini Akbariy

Oyini Akbariy () yoki Akbarshoh qonunlari 16-asrda Akbarshoh zamonidagi Boburiylar saltanati boshqaruviga oid barafsil hujjat boʻlib, saroy tarixchisi Abulfazl Allomiy tomonidan fors tilida yozilgan. Asar kattaroq hujjat – Akbarnomaning III jild va xotima qismini tashkil qiladi hamda oʻzi ham uch jilddan iborat. Qismlari Oyini Akbariy Akbarnomaning uchinchi jildi boʻlib, unda Akbar hukmronligi haqidagi maʼlumotlar geografik lugʻatga oʻxshash maʼmuriy hisobotlar shaklida boʻladi. Blochmannning tushuntirishida, "u imperator Akbarning „āīn“ (yaʼni boshqaruv uslubi) ni oʻz ichiga oladi va uning hukumatining maʼmuriy hisoboti va statistik hisoboti boʻlib, taxminan 1590-yil holatidadir." Oyini Akbariy beshta kitobga boʻlinadi. „manzilobodiy“ deb atalgan birinchi kitobda imperator xonadoni va uni saqlash masalalari, ikkinchisi esa „sipohobodiy“ deb nomlangan, imperator xizmatkorlari, harbiy va davlat xizmatlari haqida. Uchinchi „mulkobodiy“ nomli asarda sud va ijroiya qonun-qoidalarini oʻz ichiga olgan imperiya boshqaruvi haqida soʻz boradi. Toʻrtinchisida hind falsafasi, ilmi, ijtimoiy urf-odatlari va adabiyoti haqida maʼlumotlar mavjud. Beshinchisida Akbarning soʻzlari hamda muallifning nasl-nasabi va tarjimai holi haqida maʼlumotlar keltirilgan. Jildlari 1-jild: Manzilobodiy Jildda jami 90 oyin yoki oʻsha paytdagi maʼmuriyatning turli qismlari va kasblarini tavsiflovchi Nizom mavjud. Turli oyinlarga imperator zarbxonasidagi, uning ishchilari va ularning oltin va kumushni qayta ishlash va qazib olish jarayoni, dirham va dinor va boshqalar kiradi. Shuningdek, imperator haramiga (15-oyin), qirollik muhrlariga (20-oyin), imperator oshxonasi (23-oyin) va uning retseptlari hamda imperator yoʻqligidagi boshqaruv qoidalariga (26-oyin) oid qismlar ham mavjud. Jildida mevalar, sabzavotlar, atirlar, gilamlar va hokazolar, shuningdek, sanʼat va rassomchilikning batafsil tavsifi keltirilgan. Oyini Akbariy Akbar hukmronligi davrida Boburiylar qoʻshinini saqlash haqida maʼlumot olish uchun ajoyib manbadir. 35-oyin artilleriyadan foydalanish va ularga xizmat koʻrsatish, qirollik otlari, tuyalari, xachirlari va fillarini parvarishlash va tamgʻalash, shuningdek hayvonlarga beriladigan oziq-ovqat tafsilotlarini tasvirlaydi. Shu bilan birga, ushbu hajmda ishchilarning ish haqi, uy-joy qurilishi hisob-kitoblari va boshqalarga oid qoidalar mavjud. 2-jild: Sipohobodiy Ikkinchi jildda oʻz adabiy dahosi yoki musiqiy mahorati bilan imperatordan katta dalda olgan va xuddi shunday yuksak qadr-qimmatga ega boʻlgan taxt xizmatkorlari, harbiy va davlat xizmatchilari hamda saroy xizmatchilariga boʻlgan munosabat hamda ularning faoliyati tasvirlangan. 3-jild: Mulkobodiy Uchinchi jild butunlay sud va ijroiya boʻlimlari toʻgʻrisidagi nizomlarga, yangi va amaliy davrni oʻrnatishga, yerni oʻrganishga, qabila boʻlinishlariga va moliya vazirining ijara vazifalariga bagʻishlangan. 4-jild: Qonun va ijtimoiy sharoitlar Toʻrtinchi jildda aholining asosiy qismini tashkil etuvchi hindlarning ijtimoiy ahvoli va adabiy faoliyati, ayniqsa, falsafa va huquq sohalari tasvirlangan, hukmdor oʻz saltanati barqarorligining kafolatini siyosiy yuksalishda koʻrgan. Shuningdek, Hindistonning chet el bosqinchilari, taniqli sayyohlari, musulmon avliyolari va ular mansub boʻlgan mazhablar haqida bir necha boblar mavjud. 5-jild: Akbarshoh tomonidan aytilgan gaplar va qilingan ishlar Beshinchi jildda Abulfazl tomonidan toʻplangan axloqiy jumlalar va epigrammatik soʻzlar, mushohadalar, imperatorning hikmat qoidalari oʻrin olgan. Sayid Ahmonxonning Oyini Akbariyi 1855-yilda Ser Sayid Ahmadxon Abulfazlning „Oyini Akbariy“ kitobining oʻzi tomonidan ilmiy, chuqur oʻrganilgan va tasvirlangan nashrini tugatdi. Ishni koʻngildagidek tugatib, uning mehnatini qadrlashiga ishonib, Mirzo Asadullaxon Gʻolibga olib keladi. Buyuk Gʻolibning oldiga kelib, unga taqriz yozishini soʻraydi. Gʻolib majbur boʻladi, lekin Oyini Akbariyni va maʼnosi bilan, uning mahsuli boʻlgan imperiya, dabdabali, savodli va ilmli Boburiy madaniyatini qoralab forscha qisqa sheʼr yozadi. Gʻolib Sayid Ahmadxonni oʻz isteʼdodini „oʻlik narsalar“ga sarflagani uchun amalda tanbeh beradi va oʻsha paytda bu dunyoda barcha oyinlarni ushlab turgan „Angliya sohiblari“ga maqtovlar aytadi. Gʻolib buyuk davlatlarning, xususan, Hindiston siyosatidagi xatti-harakatlari tufayli dunyo siyosatidagi oʻzgarishlardan juda xabardor boʻlib tuyulardi. Sayid Ahmad Gʻolibning nasihatlaridan hayratda qolgan boʻlishi mumkin edi, lekin nashrga toʻsqinlik qilayotgan kuchlarni tushunadi. Ser Sayid Ahmadxon tarix va arxeologiyaga faol qiziqishdan voz kechdi. Garchi keyingi bir necha yil ichida yana ikkita tarixiy matnni tahrir qilgan boʻlsa-da, ularning hech biri Oyin doirasini: Akbar boshqaruvi haqidagi keng va zafarli hujjat oʻz ichiga olmaydi. Mashhur oyinlar Odam xartali (1-jild, 76-oyin) Akbar janobi oliylarining faoliyati koʻp qirrali. Xarajatlar yigʻilishi eʼlon qilingan kunlarda koʻp sonli erkaklar tayinlandi. Ularning xizmatlari oʻrganiladi va ilm tangasi oqimdan oʻtadi. Baʼzilar diniy shubhalarni yoʻq qilish uchun u zotga ibodat qilishadi, boshqalari esa dunyoviy ishni hal qilish uchun undan maslahat ham soʻrashadi. Boshqalar esa ularni davolash uchun dori-darmonlarni xohlashadi. Xuddi shu kabi boshqa koʻplab soʻrovlar boʻldi. Eron, Turkiya, Yevropa, Hindiston va Kashmirdan kelgan koʻp sonli erkaklarning maoshlari quyida tasvirlangan tarzda belgilanadi va erkaklarning oʻzlari oliy hazratlari huzuriga toʻlov ustalari tomonidan olib ketiladi. Ilgari odamlar otlar va jihozlar bilan kelish odat edi, lekin endi faqat Ahadiy lavozimiga tayinlangan erkaklar ot olib kelishga ruxsat etilgan. Ish haqi ularni olib kelgan zobitlar tomonidan taklif qilinadi, keyinchalik koʻpaytiriladi yoki kamaytiriladi, garchi u odatda oshiriladi. Chunki oliy hazratlarining bozori hech qachon zerikarli boʻlmaydi. Hazrati oliylari huzuriga olib kelingan erkaklar soni mavjud erkaklar soniga bogʻliq. Har dushanba kuni oʻtgan haftadan qolgan barcha otliqlar yigʻiladi. Hazrati oliylari zobitlar armiyasi va zobitlarning gʻayratini oshirish maqsadida otliq olib kelgan har bir otliq uchun ikkita toʻgʻon sovgʻa qiladi. Taʼlim toʻgʻrisidagi oyin (2-jild 25-oyin) Hazrati oliylari har bir maktab oʻquvchisi avval alifbodagi harflarni yozishni, keyin esa ularning bir nechta shakllarini kuzatishni oʻrganishni buyuradi. Har bir harfning shakli va nomini oʻrganishi kerak, bu ikki kun ichida bajarilishi mumkin, shundan soʻng bola birlashtirilgan xat yozishni davom ettirishi kerak. Ularni bir hafta davomida mashq qilish mumkin, shundan soʻng bola bir oz nasr va sheʼriyatni yoddan oʻrganishi kerak, soʻngra Xudoni ulugʻlash uchun baʼzi oyatlarni yoki har biri alohida yozilgan axloqiy jumlalarni yodda tutishi kerak. Hamma narsani oʻzi oʻrganishi uchun ehtiyot boʻlish kerak, lekin oʻqituvchi unga ozgina yordam berishi kerak. Tarjimalari Oyini Akbariy ingliz tiliga tarjima qilingan ilk forscha matnlardan biridir. Asl forscha matn uch jildda ingliz tiliga tarjima qilingan. Heinrich Blochmann tomonidan tarjima qilingan birinchi jild (1873) I va II kitoblardan iborat edi. Polkovnik Henry Sullivan Jarrett (1891) tomonidan tarjima qilingan ikkinchi jildida III kitob va qolgan jildi, IV va V kitoblar ham Jarrett tomonidan tarjima qilingan (1896). Bu uch jild Bibliotheca Indica seriyasining bir qismi sifatida Kalkutta Osiyo jamiyati tomonidan nashr etilgan. Yana qarang Boburiylar davlati Manbalar Havolalar Ayeen Akbery (1684) The Ain i Akbari, Volume 3 (1894) Supplement to the first volume of Gladwinʼs Ayeen Akberi (1918) Ayeen Akbery, Or, The Institutes of the Emperor Akber, Volume 1 Ain-e-Akbari, English translation, by H. Blochmann and Colonel H. S. Jarrett, 1873 – 1907. The Asiatic Society of Bengal, Calcutta. at Packard Humanities Institute Ain-e-Akbari, English tr. by Colonel H. S. Jarrett. The Asiatic Society of Bengal, Calcutta. 1948 Aeene Akbari Part I at Digital Library of India Oyini Akbariyning forscha matni uchta jilddan iborat: Abu al-Fazl’s Aʼin-i Akbari in Persian, Vol 1, Part 1 (of 2) Abu al-Fazl’s Aʼin-i Akbari in Persian, Vol 1, Part 2 (of 2) Aʼin-i Akbari of Abu al-Fazl, Volume 2, Ahval-i Hindustan Boburiylar davri adabiyoti Boburiylar davlati haqidagi kitoblar Akbar 16-asr forscha kitoblar Tarixiy kitoblar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Xazir%20jangi

Xazir jangi

Xazir jangi () – 686-yilning avgust oyida Mosulning sharqiy qismidagi Xazir daryosi yaqinida, hozirgi Iroqda sodir boʻlgan jang. Ikkinchi fitna davrida boʻlib oʻtgan va Suriyada joylashgan Damashq xalifaligi, Muxtor as-Saqafiyning Kufadagi Aliyparast kuchlari va Makkada joylashgan Abdulloh ibn Zubayr xalifaligi oʻrtasida Iroqni nazorat qilish uchun olib borilgan keng koʻlamli kurashning bir qismi. Jang Umaviylarning magʻlubiyati bilan yakunlangan. Muxtor as-Saqafiy hukmronligi Mosul hududiga qadar kengaygan. Musulmonlar oʻrtasidagi ichki urush natijasida Umaviylar saltanati Damashq va uning atrofidagi hudud bilan chegaralanib qoldi, chunki ularning aksariyat hududlari Ibn al-Zubayr tomonga oʻtgan edi. Biroq Umaviylarning qayta tiklanishi xalifa Marvon I ning taxtga kelishi bilan boshlandi. Marvon I Ubaydulloh ibn Ziyod boshchiligidagi qoʻshinni Iroqni qaytarib olish uchun yubordi. Bu qoʻshinning Mosulga yurishi Xazir jangini tezlashtirdi. Qoʻshin qoʻmondoni Ubaydulloh Muxtorning Aliyparast kuchlariga dushman edi. Shunday qilib, Muxtor Umaviylarning yurishini toʻxtatish maqsadida tezda harakatga kirishdi. Ibrohim ibn al-Ashtar boshchiligidagi fors mavoliylari hukmron boʻlgan kuchlarni Umaviylarning Suriya arab armiyasiga qarshi turish uchun yubordi. Dastlabki jangda Ibn al-Ashtar qoʻshinlarining bir qismi qochib ketdi, biroq keyin uning qoʻmondonligi ostida qayta toʻplanib, Umaviylar markaziga qarshi ayblov boshlandi. Bu narsa har ikki tomon uchun katta talofat olib keldi hamda Ubaydulloh va uning bir qancha qoʻmondonlarining oʻldirilishiga sabab boʻldi. Umaviylar qoʻmondoni Umayr ibn al-Hubob va uning Sulaymiy qabiladoshlari qochib ketishdi, Alilar tarafdorlari esa qolgan Umaviy qoʻshinlarini taʼqib qilishdi, ularning koʻplari Xazir daryosida choʻkib ketdi. Xazir jangi Umaviylar uchun katta muvaffaqiyatsizlik boʻldi, ular 691-yilgacha Iroqqa boshqa bosqin uyushtirmadilar. Biroq Muxtorning gʻalabasi uzoq davom etmadi. Oradan bir yil oʻtib, Zubayriylar Kufani egallab olishganda Muxtor oʻldirildi. Damashq xalifaligining Qaysiy va Yamaniy qabilaviy unsurlari oʻrtasidagi qon nizosi Umayrning jang oʻrtalarida qochib ketishi hamda Tagʻlib va Kalb qabilalariga qarshi hujumlarga boshchilik qilishi tufayli yanada kuchayib ketdi. Shundan soʻng, keyingi janglarda Kalbga Xazirdan omon qolgan Umaviylar qoʻmondoni Humayd ibn Hurays al-Kalbiy boshchilik qildi. Tarixi Damashq xalifaligi Ikkinchi fitna davrida xalifa Yazid I va uning vorisi Muoviya II ning mos ravishda 683 va 684-yillarda vafot etishi bilan zaiflasha boshladi. Oqibatda ular Iroq (Mesopotamiyaning Tikritdan janubdagi qismi) ustidan hokimiyatni yoʻqotdilar, Shimoliy Suriya va Falastin hokimlari esa xalifalikka daʼvogar, Umaviylarga qarshi shaxs Abdulloh ibn al-Zubayrga bay’at qilishdi. Natijada, Umaviylar hukmronligi Damashq mintaqasi bilan cheklanib qoldi. Umaviylarning Iroq hokimi Ubaydulloh ibn Ziyod oʻz viloyatidan quvib chiqarilgandan soʻng, Umaviylar hukmronligini mustahkamlash maqsadida Damashqqa joʻnab ketdi. Uning saʼy-harakatlari va sodiq arab qabilalarining kelishuvi natijasida keyinchalik „Yaman“ nomi bilan mashhur boʻlgan Umaviy oqsoqoli Marvon ibn al-Hakam 684-yilning iyunida xalifalikka tayinlandi. 684-yilning avgust oyida Umaviylar va ularning qabilaviy ittifoqchilari Marj Rahit jangida Zubayriylar tarafdori Qaysiy qabilalarini tor-mor qildi. Umaviylarning gʻalabasi butun Suriyani Marvon hukmronligi ostiga oʻtkazdi, ammo Qays va Yaman oʻrtasida uzoq davom etgan adovatga ham sabab boʻldi. Keyinroq Marvon Iroqni qaytarib olish maqsadida Ubaydulloh boshchiligida qoʻshin joʻnatdi. Ummaviylarga qarshi boʻlgan bir qancha guruhlar, jumladan, Muxtor as-Saqafiy, yana boshqa bir qancha Alilar va Ibn az-Zubayr tarafdorlari hudud ustidan nazoratni boʻlib tashladilar. Marvon Ubaydullohga oʻzi bosib olgan barcha hududlarga hokimlik qilishini vaʼda qildi. 685-yil yanvar oyi boshida Ubaydulloh oʻz qoʻshinlarini Furot daryosi boʻyidagi Giyerapol shahriga safarbar qilgan edi. Taxminan oʻsha paytda uning ikkinchi qoʻmondoni Husayn ibn Numayr as-Sakuniy hozirgi Ras al-Ayndagi Ayn al-Varda jangida Sulaymon ibn Surod boshchiligidagi Alilar tarafdorlari guruhini yoʻq qildi. Marvon 685-yilning bahorida vafot etdi. Ubaydullohning qoʻshini Raqqada qarorgoh qurib, uning oʻrniga Marvonning oʻgʻli Abdulmalik xalifa boʻldi. Umaviylarning Ayn al-Vardadagi gʻalabasidan keyin oʻn sakkiz oy ichida Ubaydullohning qoʻshinlari Zubayriy tarafdori Zufar ibn al-Horis al-Kilobiy boshchiligidagi Jaziraning (Yuqori Mesopotamiya) Qaysiy qabilalari bilan kurashlarda botqoqlikka tushib qoldi. 686-yilning yozida Ubaydullohning qoʻshinlari Iroqni zabt etishni maqsad qilgan, uzoq vaqtdan beri Kufan harbiy elitasi tomonidan boshqarilib keladigan Mosul tomon yurish boshladi. Bir necha hafta oldin Kufani Ibn az-Zubayr voliysidan tortib olgan Muxtor tezda Umaviylar qoʻshiniga qarshi turish uchun oʻz qoʻmondoni Ibrohim ibn al-Ashtar boshchiligidagi qoʻshinni safarbar qildi. Ubaydulloh bu qoʻshinni 686-yil 9–10-iyul kunlarida magʻlub etishga erishdi. Bu orada Mus’ab ibn Zubayr va Kufa ashraflari (arab qabila zodagonlari) Muxtor qoʻshinlarining yoʻqligidan foydalanib, Kufani qaytarib olishdi. Muxtor iyul oyining oxirigacha oʻz qoʻshinlarini qaytarib olib, Zubayriyparast kuchlarni magʻlub eta olgani uchun urinish muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Muxtor Kufani qoʻlga kiritgach, yana Ibn al-Ashtarni Ubaydullohning qoʻshiniga qarshi chiqish uchun joʻnatdi. Tomonlar Umaviylar Ubaydullohning 60 000 kishilik qoʻshini saflari Suriyadan kelgan arab qabiladoshlaridan iborat boʻlib, oʻrta asr manbalarida ular jumʼu ahl ash-Shom (suriyaliklar mezboni) deb atalgan. Oʻsha paytda, IX asr tarixchisi at-Tabariy keltirgan bir maʼlumotga koʻra, „(xalifa) Marvonning qoʻshini Kalbdan boʻlib, ularning qoʻmondoni Ibn Bahdal edi va butun Qays al-Jazirada Marvon va uning oilasi ularga qarshi edi“. Alilar Muxtorning qoʻshinlari Ubaydullohnikidan kamroq edi, lekin Kufadagi gʻalaba va yoʻqotishlar sabab Husayn ibn Ali va Ibn Surodning Tavvabinlaridan qasos olishga boʻlgan intilish Ubaydullohning askarlari ruhiyatini koʻtarib yuborgan edi. Arab tarixchisi Abu Mixnaf (vafoti: 774) tomonidan berilgan manbalarda Ibn al-Ashtar qoʻshini 20 000 kishilik otliq qoʻshin sifatida yaxshi tashkil etilganligi aytiladi. Biroq zamonaviy suriyalik tarixchi John bar Penkaye ularning kuchini 13 000 piyoda askardan iborat armiya deya past baho bergan. Muxtorning qoʻshinidagi piyoda askarlar shurṭa (tanlangan qoʻshinlar) deb nomlangan. Muxtorning Ibn al-Ashtar qoʻmondonligi ostida yuborilgan qoʻshini, asosan, mavoliylardan (mawlā, yaʼni arab qabilalarining arab boʻlmagan mijozlaridan) iborat edi. Mavoliylar safida Abu Amra Kayson boshchiligidagi kufalik forslar hukmron boʻlgan boʻlsa, Bajila qabilasining mavlosi shurtoga yoki Muxtorning harosiga (shaxsiy qoʻriqchisi) buyruq bergan. Muxtor qoʻshinida forslarning hukmronligi Umaviylar tomonidan Ibn al-Ashtarga oʻtib ketganlar tomonidan qayd etilgan. Ular Muxtor askarlarining arabchada soʻzlashmasliklariga norozilik bildirgan va ularning Umaviylar qoʻshini elita qismiga qarshi turishga yaroqsiz deb hisoblaganlar. IX asr tarixchisi Abu Hanifa Dinavariy Ahmad ibn Dovud tomonidan berilgan maʼlumotlarga koʻra, Ibn al-Ashtar uning qoʻshinlari zodagon jangchilar va fors boshliqlarining oʻgʻillari deb javob bergan. Arab otliq qoʻshinlari ham Ibn al-Ashtar qoʻshinlarining salmoqli qismini tashkil qilgan, uning leytenant qoʻmondonlari ham arablar boʻlgan. Jang 686-yilning avgust oyi boshida Ibn al-Ashtar qoʻshinlari Umaviylar qoʻshinining Iroqqa yurishini toʻsib qoʻyish maqsadida shimolga Zab daryosi tomon yurdi. Ibn al-Ashtar qoʻshinni otliq va piyoda askarlarga boʻlmasdan, shimolga tomon yurishini Umaviylar qarorgohi yaqinidan davom ettirdi va bu orqali Ubaydullohning qoʻmondonlaridan Humayd ibn Hurays al-Kalbiy qoʻshinlarini oʻziga qaratdi. Keyin Ibn al-Ashtar Tufayl ibn Laqit boshchiligidagi qoʻshinlarini Mosuldan taxminan sharqda, Zab irmogʻi boʻlgan Xazir daryosi qirgʻogʻida joylashgan Bar’ita qishlogʻini egallash uchun yubordi. Ular Bar’itada qarorgoh qurishgan boʻlsa, Ubaydulloh va uning lashkarlari oldinga siljib, yaqinroq joyda qarorgoh qurishdi. Oʻsha kechada Ubaydullohning chap qanot qoʻmondoni Umayr ibn al-Hubob as-Sulamiy yashirincha uchrashib, Ibn al-Ashtar huzuriga bordi. Unga oʻzi va Qaysiylar boshchiligidagi qoʻshin urush oʻrtalarida Ubaydullohni tark etishini vaʼda qildi. Al-Ashtar kuchlari Umaviylarning chap qanotiga hujum qildi. Keyin Umayr Umaviylar qarorgohiga qaytib keldi, Ibn al-Ashtar esa tunning qolgan qismida oʻz soqchilarni hushyor boʻlishga undadi. 6-avgust kuni tong saharda Ibn al-Ashtar odamlarini urushga safarbar qildi va oʻz boʻlinmalarini tuzdi. Sufyon ibn Yazid al-Azdiyni oʻng qanotga, Ali ibn Molik al-Jushamiyni chap qanotga, uning oʻgay ukasi Abdurrahmon ibn Abdullohni otliq qoʻshinlarga, Tufayl ibn Laqitni esa piyoda askarlar qoʻmondonligiga tayinladi. Otliqlar juda oz boʻlganligi sababli Ibn al-Ashtar ularni oʻng qanotda oʻziga yaqin tutdi. Uning qoʻshinlari Umaviylar qarorgohiga qaragan tepalikka piyoda yurish qilganda Ibn al-Ashtar oʻzining otliqlaridan biri Abdulloh ibn Zuhayr as-Saluliyni Ubaydullohning qoʻshinlari haqida maʼlumot toʻplash uchun yubordi. As-Saluliy Ibn al-Ashtar huzuriga Umaviylar dahshat va sarosimada ekani haqidagi xabar bilan qaytdi. Ibn al-Ashtar oʻz qoʻshinlarini koʻzdan kechirdi va ularni „Husaynning qotili“ yaʼni Ubaydullohga qarshi jihod (muqaddas urush) qilish uchun toʻpladi. Ibn al-Ashtar oʻz joyiga qaytgach, Umaviylar oldinga oʻtdilar. Umaviylarning oʻng qanotiga Husayn ibn Numayr, chap qanotga Umayr ibn al-Hubob, otliq qoʻshinlarga Shurahbil ibn Zil Kalaʼ al-Himyoriy boshchilik qildi. Ubaydulloh piyoda askarlari bilan birga yurish qildi. Jang chizigʻiga yaqinlashgan sari Husayn ibn Numayrning oʻng qanoti al-Jushamiyning chap qanotiga hujum qildi. Hujum natijasida al-Jushamiy yaralandi, uning ortidan esa oʻgʻli Qurra va ularning qoʻriqchilari yetib keldi. Natijada, Ibn al-Ashtarning chap qanoti orqaga surildi, lekin Abdulloh ibn Varqoʻ as-Saluliy qoʻl ostida yigʻilib, Ibn al-Ashtarning oʻng qanotiga qoʻshilishdi. Shundan soʻng, Ibn al-Ashtar al-Azdiy qoʻl ostidagi oʻng qanotga Umayr ibn al-Hubob bergan vaʼdasini bajarib, kelishilgandek chekinishi umidida Umaviylarning chap qanotiga hujum qilishni buyurdi. Biroq Umayr oʻz joyida turdi va natijada shiddatli jang boshlandi. Ibn al-Ashtar Umaviylarning chap qanoti mustahkam turganini koʻrgach, rejani oʻzgartirdi. Agar Umaviylar qoʻshinining markaziy qismi tarqatib yuborilsa, ularning oʻng va chap qanotlari ham tarqalib ketishiga ishonib, oʻz qoʻshinlariga Umaviylar qoʻshinining markaziga hujum qilishni buyurdi. Ibn al-Ashtarning hujumda ishtirok etgani va yaqin hamrohlari bilan bir necha Umaviy askarlarini oʻldirgani aytiladi. Ogʻir toʻqnashuvlar paytida har ikki tomondan koʻplab askarlar halok boʻldi va Umaviylar tor-mor qilindi. Magʻlubiyatga guvoh boʻlgan Umayr ibn al-Hubob Ibn al-Ashtardan oʻz qarorgohiga qochishi yoki shu yerda qolishi kerakligi haqida maslahat soʻradi. Ibn al-Ashtar esa unga kutishni maslahat berdi, chunki odamlari Umayrdan gʻazablanib, unga zarar yetkazishidan qoʻrqqan edi. Hujum paytida Ubaydulloh oʻldirildi. Dahhok ibn Abdulloh al-Mishroqiy tomonidan berilgan maʼlumotlarga koʻra, Ubaydullohning Ibn al-Ashtar tomonidan oʻldirilgani, uning tanasi ikkiga boʻlinib, oyoqlari sharqqa, qoʻllari esa gʻarbga yuborilgani aytiladi. Sharik ibn Hudayr at-Tagʻlibiy ismli kufalik bir askar Husayn ibn Numayrni Ubaydulloh bilan adashtirib, unga hujum qilgani va oʻldirgani toʻgʻrisidagi maʼlumotlar ham mavjud. Shurahbil ibn Zil Kaloʻ va Ubaydullohning boshqa bir zobiti Rabi’a ibn al-Muxoriq al-Gʻanaviy ham oʻldirildi. Ibn al-Ashtar qoʻshinlari Umaviylar qarorgohini egallab, magʻlubiyatga uchragan askarlarini daryogacha quvib yetib bordilar. Umaviylar qoʻshinlarining bir qismi jangda vafot etgan boʻlsa, koʻp qismi Xazir daryosiga choʻkib ketgan. Urush oqibati Muxtor va uning tarafdorlari 680-yili Karbaloda Husayn ibn Alining oʻlimida Ubaydullohning ham qoʻli bor deb hisoblashar edi. Shu sababli uning oʻlimini Husayn uchun qasos va adolat deb bilishdi. Urush natijasida Muxtor Mosul va uning atrofidagi hududni egallab oldi va Ibn al-Ashtarni Mosulga hokim etib tayinladi. Umaviylarning magʻlubiyati Abdulmalikning Iroqda Umaviylar hokimiyatini oʻrnatish rejalariga katta zarba boʻldi. Qaysiylar va Yamaniylar oʻrtasidagi adovat Xazir jangidan keyin yanada kuchaydi. Zufar boshchiligidagi jaziralik Qaysiylarning oʻz raqiblari Kalbiy va Kindiylar hukmronlik qiluvchi Umaviylar qoʻshinini magʻlubiyatga uchrtagach, oʻzlariga boʻlgan ishonchlari yanada ortdi. Ularning mavqei Umayr ibn al-Hubob va uning Sulaymiy qabilalarining kelishi bilan mustahkamlandi. Umayr va odamlarining qochib ketishi Ubaydulloh qoʻshinining magʻlubiyatiga sabab boʻldi. Kalbiylar boshligʻi va Xazir jangidan omon qolgan umaviy Humayd ibn Hurays jangdan keyingi yillarda Umayr va Zufarning Qaysiy qabilalari bilan boʻlgan halokatli bosqinlarda va janglarda Kalbiylarga boshchilik qildi. Umayrning ilgari betaraf boʻlgan Tagʻlib qabilasiga bostirib kirishi ularni Yamaniylar fraksiyasi tarkibiga kirgan Kalb, Gʻasson, Laxm hamda Sakun va Sakosiklarning Kindiy qabilalariga qoʻshilishga undadi. Qaysiylarga qarama-qarshi qabilalarga esa Kilob, Uqayl, Bahila va Sulaymlar kirar edi. 687-yil boshida Mus’ab ibn az-Zubayr va kufalik ashraflar Mazar hamda Harura janglarida Muxtorning sodiq tarafdorlarini magʻlub etib, Kufani qamal qilishlari bilan Muxtorning ham taqdiriga yakun yasaldi. 687-yil aprel oyida Zubayriylar tarafdorlari shaharga bostirib kirganida Muxtor va uning 6000 nafar tarafdorlari halok boʻldi. Ibn al-Ashtar oʻz qoʻshinlari bilan Mosulda qolgan va Muxtor magʻlubiyatga uchraganidan keyin Zubayriylar qoʻliga oʻtgan edi. Ibn az-Zubayr Iroq ustidan nazoratni qoʻlga kiritgan boʻlsa-da, tez orada viloyat va boshqa joylarda xorijiylar qoʻzgʻolonlariga qarshi kurash olib bordi. Abdulmalik Xazir jangidagi tanazzuldan keyin Iroqni zabt etishga boʻlgan keyingi urinishlardan voz kechdi va buning oʻrniga butun viloyatdagi norozi qabila boshliqlarini magʻlub etishga eʼtibor qaratdi. 690–691-yillarda Abdulmalik Iroqqa katta bosqin boshladi, uning qoʻmondonligi, asosan, xalifaning oilasi, jumladan, Muhammad ibn Marvon va Yazid I ning oʻgʻillari Xolid va Abdullohdan iborat boʻlgan qoʻshinga shaxsan rahbarlik qildi. Bu vaqtga kelib, Iroqning koʻplab ashraflari Umaviylar hukmronligini qabul qildilar. Mus’ab va Ibn al-Ashtar oʻldirilgan Maskin jangida Umaviylarning gʻalabasidan soʻng Iroqda Umaviylar hukmronligi qayta tiklandi. Izohlar Manbalar Alilar ishtirokidagi janglar 686

https://uz.wikipedia.org/wiki/Kirill%20Doronin

Kirill Doronin

Kirill Alekseyevich Doronin (1938-yil 25-mart, Moskva – 2012-yil 4-may, Moskva) – sovet sobiq futbolchisi va futbol murabbiyi, hujumchi pozitsiyasida oʻynagan. Sovet Ittifoqi musoboqalarida oliy toifali hakam sifatida ham oʻyinlarda ishtirok etgan Biografiya Kirillning otasi Aleksey Stepanovich, Sovet Ittifoqi Oʻrmon xoʻjaligi vazirligi xodimi, onasi Zinaida Semyonovna, yuqumli kasalliklar shifokori boʻlgan. Xotini Svetlana Pavlovna Doronina. Katta akasi Nikolay bolaligidan Kirill bilan birgalikda futbol oʻynagan. Keyinchalik, CSKA va FSM yoshlar klubi jamoalarida oʻynagan. Futbolchilik faoliyati Kirill asosan hujumchi pozitsiyasida oʻynagan. U Kuybishevning „Krilya Sovetov“ jamoasida – 1957—1958 (iyungacha), Moskvaning „Torpedo“ jamoasida 1959—1960, SSKA klubida 1961—1962, SKA Rostov-Don jamoasida – 1963—1964, Zarya Lugansk 1965—1967, Toshkent viloyatining „Politodel“ jamoasida 1968—1969, „Spartak“ Kostroma jamoasida 1969-yillarda oʻynagn. Moskva faxriylar jamoasining kapitani (1994—2005). Murabbiylik va hakamlik Kirill 1972-yilda hakamlik faoliyatini boshlagan. 1980—1987-yillarda SSSR oliy ligasida bosh hakam sifatida 86 ta o'yinni boshqargan. 1990-yillar boshida Kirill shtatning yuqori mansabdor shaxslari ishtirokidagi oʻrtoqlik oʻyinlarida hakamlik qilgan. 1982, 1983, 1985 yillardagi eng yaxshi hakamlar roʻyxatiga kiritilgan. 1994-yildan beri Rossiya Premyer-ligasi oʻyinlari hakomlar nazoratchisi sifatida ishlagan. Murabbiylik faoliyati: Moskvaning „Asmaral“ klubi (1990—1991), „SK Medic“ (1973—1976), „Stankoliniya“ (1977—1979) yoshlar jamoasi, Moskvaning „Lokomotiv“ ayollar jamoasi bosh murabbiyi (1993). Jamoa yutuqlari SSSR kubogi chempioni va gʻolibi (1960) Manbalar Havolalar „Torpedo Moskva“ futbol klubi veb-saytidagi profil Oʻyinchilar statistikasi TsSKA Moskva FK saytida „Sovet Sport 2012“ gazetasiga intervyu Lugansk futbol portalidagi maqola Samara „Krilya Sovetov“ FK saytidagi profil 25-martda tugʻilganlar 1938-yilda tugʻilganlar Moskvada tugʻilganlar 4-mayda vafot etganlar 2012-yilda vafot etganlar Moskvada vafot etganlar SSSR erkak futbolchilari SSSR futbol murabbiylari Rossiyalik futbol murabbiylari Torpedo Moskva klubi futbolchilari PFC Krylia Sovetov Samara futbolchilari PFK SSKA Moskva futbolchilari FC Zorya Lugansk futbolchilari FC SKA Rostov-on-Don futbolchilari Doʻstlik Toshkent futbolchilari FC Spartak Kostroma futbolchilari SSSR futbol hakamlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Tarixi%20xonadoni%20Temuriyya

Tarixi xonadoni Temuriyya

Tarixi xonadoni Temuriyya yoki Temur avlodlari yilnomasi – Boburiy hukmdor Akbar tomonidan 1577—1578-yillarda buyurtma qilingan 16-asrga oid qoʻlyozma. Asarda 14-asrda yashagan sarkarda Amir Temurning Eron va Hindistondagi avlodlari tasvirlangan. Bu jild hukmdorning shaxsiy foydalanishi uchun yaratilgan, shu tufayli Akbarning shaxsiy kutubxonasidan joy olgan. Eng yaxshi qogʻozga ishlangan bu jild Dasvant, Miskin, Madho Mukund, Haydar Kashmiriy, Manuhar va Basovan kabi 51 nafar taniqli rassomlar tomonidan hamkorlikda yaratilgan 133 ta rasmdan iborat toʻplamga ega. Ushbu mufassal va nafis suratlar Boburiylar badiiy sanʼatining eng yorqin namunasi hisoblanadi. Yozma matnda badiiy asar tomonidan belgilangan standartlarga mos keladigan xattotlik mavjud. 2011-yilda YuNESKO tomonidan Jahon xotirasi reyestriga kiritilgan. Asl qoʻlyozma Hindistonning Bihar shtati Patna shahridagi Xudobaxsh sharq jamoat kutubxonasida saqlanmoqda. Bu Temur va uning Eron va Hindistondagi avlodlari, jumladan, Boburiy hukmdorlar Bobur, Humoyun va Akbarlar tarixiga oid qoʻlyozmaning saqlanib qolgan yagona nusxasidir. Manbalar 16-asr asarlari Jahon xotirasi reyestri Akbar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Andrey%20Zigmantovich

Andrey Zigmantovich

Andrey Vikentyevich Zigmantovich yoki Andrey Zigmantovich (, ; 1962-yil 2-dekabrda tugʻilgan) – belaruslik futbol murabbiyi va sobiq futbolchi. Belarus U19 terma jamoasi bosh murabbiyi. Asosan maydonda yaxshi joy tanlash mahoratga ega boʻlgan himoyachi va yarim himoyachi pozitsiyalarida oʻynagan Andrey, Minskning „Dinamo“ jamoasida deyarli oʻn yil oʻynagan. Shuningdek, Niderlandiya (bir yil) va Ispaniya jamolarida ham oʻynagan. 2000-yillar boshida Andrey murabbiylik faoliyatini boshlagan. Zigmantovich 1990-yilgi jahon chempionatida Sovet Ittifoqini himoya qilgan va keyinchalik Belarus terma jamoasida ham oʻynagan. Klub karerasi Sovet Ittifoqining Minsk shahrida tugʻilgan Zigmantovich Minskning „Dinamo“ jamoasida oʻynagan. Oʻzining ikkinchi professional mavsumida 30 ta oʻyinda maydonga tushgan va Dinamo (Minsk) jamoasi bilan birgalikda oʻz tarixidagi yagona Sovet Oliy ligasidagi chempionlikka erishishida yordam bergan. 1991/1992-yilgi mavsumda Niderlandiyaning „Groningen“ jamoasida oʻynaganidan soʻng, 30 yoshli futbolchi faoliyatining asosiy qismini oʻtkazgan Minsk jamoasiga qaytgan. 1993-yil boshida Zigmantovich yana chet elga, Ispaniya jamoasiga koʻchib oʻtgan. Ispaniyaning Racing de Santander jamoasida sobiq vatandoshlari (rus) Ilshat Fayzulin, Dmitriy Popov va Dmitriy Radchenkolar bilan birgalikda uch mavsum davomida oʻynagan. 1993/1994-yilgi mavsumda Andrey jamoada muhim rol oʻynagan va Rasing klubi La Ligadagi eng yaxshi natijaga (sakkizinchi) erishdilar. Zigmantovich 2001-yilda oʻz mamlakatida, jumladan, 19 yoshgacha boʻlgan terma jamoada murabbiylik faoliyatini boshlagan. 2007-yilda Litvaning FBK Kaunas jamoasida murabbiylik qilgan. Xalqaro1 0martaba Zigmantovich Sovet Ittifoqi terma jamoasidagi debyutini 1984-yil 28-martda Gʻarbiy Germaniya bilan oʻrtoqlik oʻyinda oʻtkazgan. Andrey 1990-yilgi FIFA Jahon chempionatida Ittifoq terma jamoasi tarkibida ishtirok etib, Kamerunga qarshi oʻyinda (4:0, soʻnggi guruh bosqichida) gol urgan. Bu oʻyin uning Sovet Ittifoqi mamlakatdagi soʻnggi xalqaro oʻyini boʻlgan. Keyinchalik Zigmantovich Belorussiya terma jamoasi safida toʻqqizta oʻyinda maydonga tushgan. Andrey birinchi oʻyinini 1992-yil 28-oktyabrda Minskda Ukraina bilan oʻrtoqlik oʻyinida (1:1) oʻtkazgan va ilk oʻyinda durang oʻynagan. Terma jamoa safida gollar Yutuqlar Dinamo Minsk Sovet oliy ligasi: 1982-yil Belarusiya Premer-ligasi: 1992–93 Manbalar Havolalar LegionerKulichi profile RussiaTeam biography and profile 1962-yilda tugʻilganlar Yashayotgan insonlar SSSR erkak futbolchilari Belaruslik erkak futbolchilar Erkak futbol himoyachilari Erkak futbol yarim himoyachilari SSSR milliy terma jamoasi erkak futbolchilari Belarus milliy futbol terma jamoasi erkak futbolchilari FIFA Jahon chempionati 1990 oʻyinchilari SSSR Oliy ligasi futbolchilari Eredivisie futbolchilari Belarus Premyer-ligasi futbolchilari La Liga oʻyinchilari Segunda División futbolchilari FC Dinamo Minsk futbolchilari FC Groningen futbolchilari Racing de Santander futbolchilari Belaruslik futbol murabbiylar Ispaniyadagi chet ellik erkak futbolchilari FC Partizan Minsk murabbiylari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Musoxon%20Nurmatov

Musoxon Nurmatov

Musoxon Nurmatov (1968-yil, Farg‘ona viloyati – 2024-yil 9-sentyabr, Toshkent) — oʻzbekistonlik bastakor. Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi. Hayoti Musoxon Nurmatov 1968-yilda Farg‘ona viloyatida tavallud topgan. 2024-yil 9-sentyabrda vafot etgan. Mukofotlari „Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi“ Manbalar Bastakorlar Oʻzbekistonlik bastakorlar 1968-yilda tugʻilganlar 2024-yilda vafot etganlar 9-sentyabrda vafot etganlar Fargʻona viloyatida tugʻilganlar Toshkentda vafot etganlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Abdibek%20Sheroziy

Abdibek Sheroziy

Abdibek Sheroziy (; toʻliq ismi: Xoja Zaynulobidin Ali Abdibek Navidi Sheroziy; 1515-yil — 1580-yil) — shoir, tarixchi, tarjimon va 3 ta „Xamsa“ muallifi hisoblanadi. Manbalar Havolalar Shoirlar Tarixchilar Tarjimonlar

https://uz.wikipedia.org/wiki/Karki%20xalqaro%20aeroporti

Karki xalqaro aeroporti

Karki xalqaro aeroporti ( ) – Turkmaniston sharqidagi Lebap viloyatining Karki shahriga xizmat koʻrsatuvchi xalqaro aeroport. Aeroport viloyati markazidagi Turkmanobod xalqaro aeroportidan keyin ikkinchi aeroport vazifasini bajaradi. Soatiga 100 nafar yoʻlovchiga xizmat koʻrsatish imkoniyatiga ega va bir vaqtning oʻzida ikkita yirik samolyot hamda toʻrtta vertolyotni qabul qila oladi. Tarixi Karkida aerodrom qurish toʻgʻrisidagi qaror 1946-yilda imzolangan. Dastlabki parvozlar 1946-yilning mart oyida boshlanadi. Karkidan yoʻlovchilar haftasiga bir marta Po-2 samolyotida Ashxobod va Mariga tashilgan. Koʻp yillar davomida samolyot va vertolyotlar asfaltlanmagan yoʻldan Gaurdak, Chorjoʻy, Garametniyaz, Zahmet va boshqa aholi punktlariga uchgan. 1974-yilda temir-beton uchish-qoʻnish yoʻlagi quriladi. Yoʻlak 237 metr (770 fut) balandlikda joylashgan. Yangi aeroport qurib bitkazilgach, dastlabki aeroportdan foydalanish toʻxtatilgan. Yangi aeroport Qurilishi Karkida yangi aeroport qurilishi 2019-yil may oyida boshlanadi. Mahalliy Gündogdy () kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan qurish 2021-yil may oyida nihoyasiga yetkaziladi. Faoliyat yuritishi Yangi aeroport 2021-yil 23-iyunda oʻz faoliyatini boshlaydi. Ochilish marosimida Turkmanistonning oʻsha vaqtdagi prezidenti Gurbanguli Berdimuhamedov, hukumat aʼzolari va boshqa siyosatchilar ishtirok etadi. Aeroportga UTAE ICAO kodi hamda KEA IATA kodi beriladi. Infratuzilmasi Aeroport 200 gektardan ortiq hududni egallaydi. Asosiy terminalda 120 oʻrinli kutish zali, ikkita chiptaxona, birinchi tez tibbiy yordam xonalari, xalqaro aloqa nuqtalari, bagaj kassasi, pochta boʻlimi, bufetlar, CIP zali, ona va bola xonasi, 30 oʻrinli oshxona mavjud. Aeroport aproni bir vaqtning oʻzida ikkita katta samolyot va toʻrtta vertolyotni qabul qila oladi. Infratuzilma favqulodda vaziyatlar va oʻt oʻchirish binosi, texnik blok, nazorat-oʻtkazish punkti, maxsus mashinalar uchun garaj hamda boshqa yordamchi inshootlarni oʻz ichiga oladi. Aeroport majmuasida yoʻlovchilar va aeroport xodimlari uchun avtoturargoh hamda avtobus bekati mavjud. Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar Yana qarang Turkmaniston aeroportlari roʻyxati Turkmanobod xalqaro aeroporti Manbalar Havolalar Airport technical estimate Photos of project Turkmaniston aeroportlari Lebap viloyati

https://uz.wikipedia.org/wiki/Dzyudo%20-%20yozgi%20Paralimpiada%20o%CA%BByinlarida

Dzyudo - yozgi Paralimpiada oʻyinlarida

Paralimpiada dzyudosi 1988-yildan buyon yozgi Paralimpiada o‘yinlarining rasmiy musobaqalar dasturiga kiritilgan. Bu sport faqat ko‘rish qobiliyati cheklangan sportchilar uchun mo‘ljallangan. Dzyudo — yozgi Olimpiada o‘yinlari bo‘yicha bo‘lgani kabi erkaklar va ayollar o‘rtasidagi musobaqalar turli vazn toifalarida o‘tkaziladi. Rio-2016 o‘yinlarida, Amerika Qo‘shma Shtatlari, Kanada, Fransiya, Germaniya, Gretsiya, Ispaniya va Shvetsiya kabi mamlakatlardan kelgan 130 dan ortiq zaif ko‘ruvchi dzyudochilar ishtirok etdi. Bu musobaqa shu paytgacha o‘tkazilgan eng yirik turnirga aylandi. Xulosasi Manba: Medal jadvali 2024-yilgi Yozgi Paralimpiada oʻyinlariga yangilandi: 92 , 92 , 184 : Jadvalni tuzatish kerak. Yana qarang Dzyudo — Yozgi Olimpiada o‘yinlarida Manbalar Dzyudo — Yozgi Paralimpiada o‘yinlarida Dzyudo

https://uz.wikipedia.org/wiki/J%C3%BCrgen%20Klopp

Jürgen Klopp

Jürgen Norbert Klopp (; 1967-yil 16-iyunda tugʻilgan) – nemis professional futbol murabbiyi va sobiq futbolchi. Soʻnggi bor Angliya Premyer-ligasining „Liverpul“ jamoasini boshqargan. Jürgen dunyoning eng yaxshi futbol murabbiylaridan biri sifatida tanilgan. Murabbiylik natijalar Izohlar Manbalar Havolalar 1967-yilda tugʻilganlar Yashayotgan insonlar Gʻarbiy Germaniyalik erkak futbolchilar Germaniyalik erkak futbolchilar Erkak futbol himoyachilari Futboldagi erkak hujumchilar 1. FC Pforzheim futbolchilari Eintracht Frankfurt II futbolchilari Rot-Weiss Frankfurt futbolchilari 1. FSV Mainz 05 futbolchilari Germaniyalik futbol murabbiylar Borussia Dortmund murabbiylari Liverpool F.C. murabbiylari

https://uz.wikipedia.org/wiki/Dancing%20in%20the%20Flames

Dancing in the Flames

Dancing in the Flames – kanadalik qoʻshiqchi-qoʻshiqlar muallifi The Weekndning qoʻshigʻi. Trek 2024-yil 13-sentabr kuni XO va Republic Records orqali ijodkorning Hurry Up Tomorrow nomli oltinchi studiyaviy albomiga tegishli birinchi singl sifatida taqdim etilgan. Tarixi The Weeknd qoʻshiqni birinchi marta 2024-yil 7-sentabrda, Braziliyaning São Paulo shahrida boʻlib oʻtgan konsertida jonli ijroda kuyladi va qoʻshiq 2024-yil 13-sentabrda tijorat maqsadida chiqishi rejalashtirilgan. Qoʻshiq 2024-yil 9-sentabrda Apple Inc. kompaniyasining iPhone 16 uchun „Itʼs Glowtime“ nomli reklama tadbirida oltinchi, Hurry Up Tomorrow studiyaviy albomining bosh singli sifatida eʼlon qilindi. Musiqiy klipi Musiqiy videoning sahna orti jarayonlari birinchi marta 2024-yil 9-sentabrda Apple Eventda namoyish etilgan. Klip butunlay iPhone 16 Proʻda suratga olingan va unga avvalroq "Blinding Lights" qoʻshigʻi videosini boshqargan Anton Tammi rejissyorlik qilgan. Chiqarilish tarixi Manbalar 2024-yil qoʻshiqlari The Weeknd qoʻshiqlari

https://uz.wikipedia.org/wiki/AFC%20U-17%20Osiyo%20chempionati%20saralash%20bosqichi%202006

AFC U-17 Osiyo chempionati saralash bosqichi 2006

2006-yilgi 17 yoshgacha boʻlgan futbolchilar oʻrtasidagi Osiyo chempionati uchun saralash bosqichi. Gʻarbiy Osiyo (1-mintaqa) A guruhi B guruhi C guruhi D guruhi Markaziy va Janubiy Osiyo (2-mintaqa) E guruhi F guruhi G guruhi H guruhi Asean (3-mintaqa) Singapur mezbon sifatida saralangan. I guruhi Laos guruhda g‘alaba qozondi, biroq keyinchalik Qatardagi U-13 turnirida yoshi kattaroq futbolchilarni maydonga tushirgani uchun diskvalifikatsiya qilingan. J guruhi K guruhi Sharqiy Osiyo (4-mintaqa) L guruhi M guruhi N guruhi Pley-off oʻyini Finaldagi soʻnggi oʻrin uchun pley-off (ASEAN va Sharqiy Osiyoning eng yaxshi ikkinchi oʻrinni egallagan jamoalari) Manbalar Havolalar RSSSF Archive Qual AFC U-16 Osiyo chempionati saralash bosqichi Qual

https://uz.wikipedia.org/wiki/Muhammad%20Asrorulloh%20Husayniy

Muhammad Asrorulloh Husayniy

Sayyid Muhammad Asrorulloh Husayniy (Imom Ali Shoh nomi bilan tanilgan) (1856 – 1920) — soʻfiy avliyo va Ahmad Rizo Xon Barelvining zamondoshi. 18 yoshida Suriyaning Damashq shahridan hozirgi Hindistonning Maharashtra shtatidagi Berar provinsiyasiga, keyin esa Haydarobodga koʻchib kelgan. Oʻzini Muhammadning avlodi deb daʼvo qilgan. Husayniy Haydarobod shahrida joylashgan Masjid-e-Bagʻdodiy (Tek-ki-Masjid deb ham ataladi) ni qurgan. Har yili Islomiy taqvimning Jumodissoni oyining 4-kunida Urs marosimi tashkil etiladi. Yana qarang Soʻfiylar roʻyxati Islomshunos olimlar roʻyxati Haydarobod sultonligi Hadis Tasavvuf Manbalar Hindistonlik sunniy musulmon islom olimlari Arab millatiga mansub hind xalqi Hind soʻfiylari Hind diniy yozuvchilari Sunniy imomlar Hanafiylar 19-asr musulmon ulamolari 1856-yilda tugʻilganlar 1920-yilda vafot etganlar 19-asr hind yozuvchilari 19-asr hind olimlari