filename
stringlengths 7
16
| img_pt
imagewidth (px) 125
1.71k
| img_vmw
imagewidth (px) 152
1.73k
| first_pass_pt_gv
stringlengths 0
1.39k
| first_pass_pt_tesseract
stringlengths 5
1.39k
| post_correction_pt
stringlengths 5
1.37k
| first_pass_vmw_gv
stringlengths 5
1.38k
| first_pass_vmw_tesseract
stringlengths 5
1.39k
| post_correction_vmw
stringlengths 5
1.38k
|
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
144_01_04 | levar | levar | levar | okuxa | okuxa | okuxa |
||
28_01_02_1_2_2 | 3. - Os homens, que trabalho fazem?
- O trabalho dos homens é cortar as
árvores e bambus, tirar a casca
para fazer cordas, cavar os buracos,
pôr os paus e amarrar com as
cordas. | 3. - Os homens, que trabalho fazem?
- O trabalho dos homens é cortar as
árvores e bambus, tirar a casca
para fazer cordas, cavar os buracos,
pôr os paus e amarrar com as
cordas. | 3. - Os homens, que trabalho fazem?
- O trabalho dos homens é cortar as árvores e bambus, tirar a casca para fazer cordas, cavar os buracos, pôr os paus e amarrar com as cordas. | 3.- Alopwana anivara muteko xèni?
Muteko w'alopwana wùha miri ni
mithala, okhava mikhoi, othipa malitti,
ohela mìri ni otthukwa ni mikhoi.
m | 3. - Alopwana anivara muteko xèni?
- Muteko w'alopwana wùha miri ni
mithala, okhava mikhoi, othipa malitti,
ohela mìri ni otthukwa ni mikhoi. | 3. - Alopwana anivara muteko xèni?
- Muteko w'alopwana wùha miri ni mithala, okhava mikhoi, othipa malitti, ohela mìri ni otthukwa ni mikhoi. |
||
139_01_08 | A que vieste? Vim ver.
Falas a sério?
Falas a brincar? | A que vieste? Vim ver.
Faltas a sério?
Falas a brincar? | A que vieste? Vim ver.
Faltas a sério?
Falas a brincar? | Murwenle-ni? Kirwenle wòna.
Munilavula exariya?
Munilavula murukuneyaka? | Murwenle-ni? Kirwenle wòna.
Munilavula exariya?
Munilavula murukuneyaka? | Murwenle-ni? Kirwenle wòna.
Munilavula exariya?
Munilavula murukuneyaka? |
||
71_01_05 | é só passear?
vai mesmo bem?
essa criança costuma dormir?
qualquer comida, não lhe acho o gosto
qualquer pessoa
anos e anos sem conta
esta mesma pessoa
estas mesmas pessoas
este mesmo dia
estes mesmos dias
esta mesma comida
estas mesmas comidas
estę mesmo rio
estes mesmos rios | é só passear?
vai mesmo bem?
essa criança costuma dormir?
qualquer comida, não lhe acho o gosto
qualquer pessoa
anos e anos sem conta
esta mesma pessoa
estas mesmas pessoas
este mesmo dia
estes mesmos dias
esta mesma comida
estas mesmas comidas
este mesmo rio
estes mesmos rios | é só passear?
vai mesmo bem?
essa criança costuma dormir?
qualquer comida, não lhe acho o gosto
qualquer pessoa
anos e anos sem conta
esta mesma pessoa
estas mesmas pessoas
este mesmo dia
estes mesmos dias
esta mesma comida
estas mesmas comidas
este mesmo rio
estes mesmos rios | wètta wène?
murettelène?
mwan'owo orupa wène?
yòlya ene nkinona osiva
mutthu ène
iyakha iyakha sène
mutthu ène yòla
atthu ène yala
nihiku nene nenla
mahiku ène yala
yòlya ène yèla
sòlya sène seiya
muró ène yòla
miró sène seiya | wètta wène?
murettelène?
mwan'owo orupa wène?
yòlya ène nkinona osiva
mutthu ène
iyakha iyakha sène
mutthu ène yòla
atthu ène yàla
nihiku nène nenla
mahiku ène yàla
yòlya ène yèla
sòlya sène seiya
murô ène yòla
mirô sène sciya | wètta wène?
murettelène?
mwan'owo orupa wène?
yòlya ène nkinona osiva
mutthu ène
iyakha iyakha sène
mutthu ène yòla
atthu ène yàla
nihiku nène nenla
mahiku ène yàla
yòlya ène yèla
sòlya sène seiya
murô ène yòla
mirô sène sciya |
||
117_02_02 | Quanto milho?
Quantas vezes?
Onde? | Quanto milho?
Quantas vezes?
Onde? | Quanto milho?
Quantas vezes?
Onde? | nakhuwo mikavi?
vakavi?
wowi? vàvi? vai?
imara kavi? | nakhuwo mikavi?
vakavi? - imara kKavi?
WÒWi? vàvi? vai? | nakhuwo mikavi?
vakavi? = imara kKavi?
WÒWi? vàvi? vai? |
||
142_01_01 | vamos! avante! força! (uma pessoa)
vamos! avante! força! (mais pessoas) | vamos! avante! força! (uma pessoa)
vamos! avante! força! (mais pessoas) | vamos! avante! força!
vamos! avante! força! | haya! hayaka!
hayani! hayakani! | haya! hayaka!
hayani! hayakani! | haya! hayaka!
hayani! hayakani! |
||
4_01_02_1_2_1 | - Bom dia! Como está a senhora?
(literal.): Amanheceu bem para si, senhora?
- Estou bem.
(literal.): Amanheceu bem para mim.
Que tal, as novidades?
- Tudo bem. (Paz). E você?
- Mais ou menos. (literal.): Pouco pouco. | - Bom dia! Como está a senhora?
(literal.): Amanheceu bem para si, senhora?
- Estou bem.
(literal.): Amanheceu bem para mim.
- Que tal, as novidades?
- Tudo bem. (Paz). E você?
- Mais ou menos. (literal.): Pouco pouco. | - Bom dia! Como está a senhora?
- Estou bem.
- Que tal, as novidades?
- Tudo bem. E você?
- Mais ou menos. | - Mòxeleliwa, màma?
- Kòxeleliwa.
Sai ihàli?
- Salàma. Khi nyuwo?
Vakhàni-vakhành.
-
m | - Mòxeleliwa, màma?
- Kòxeleliwa.
- Sai ihàli?
- Salàma. Khi nyuwo?
- Vakhàni-vakhàni. | - Mòxeleliwa, màma?
- Kòxeleliwa.
- Sai ihàli?
- Salàma. Khi nyuwo?
- Vakhàni-vakhàni. |
||
141_02_08 | antes de, quando ainda não
quando
até, até que
depois de | antes de, quando ainda não
quando
até, até que
depois de | antes de, quando ainda não
quando
até, até que
depois de | ohinatthi
va, vale, vàvo
mpakha, mpakha wira
numalá | chinatthi
va, vale, vàvo
mpakha, mpakha wìra
numalà | chinatthi
va, vale, vàvo
mpakha, mpakha wìra
numalà |
||
61_01_01 | Maria mudou-se para a sua
casa. A casa da Maria acaba de ser
construída. Pôs a porta de bambu.
Matacou(-a) toda. Cobriu(-a) com
muito capim. Dividiu(-a) em quar-
tos. Pôs a sua cama.
Ainda não fez o celeiro (dentro
de casa), mas fez o galinheiro.
Maria mudou-se ontem para a
sua casa nova: hoje espera ser
visitada pelas suas amigas. Amanhã
vai passear no monte. | Maria mudou-se para a sua
casa. À casa da Maria acaba de ser
construida. Pôs a porta de bambu.
Matacou(-a) toda. Cobriut-a) com
muito capim. Dividiu(-a) em quar-
tos. Pós a sua cama.
Áinda não fez o celeiro (dentro
de casa), mas fez o galinheiro.
Maria mudou-se ontem para a
sua casa nova: hoje espera ser
visitada pelas suas amigas. Amanhã
vai passear no monte. | Maria mudou-se para a sua casa.
À casa da Maria acaba de ser construida.
Pôs a porta de bambu.
Matacou-a toda.
Cobriu-a com muito capim.
Dividiu-a em quartos.
Pôs a sua cama.
Áinda não fez o celeiro (dentro de casa), mas fez o galinheiro.
Maria mudou-se ontem para a sua casa nova: hoje espera ser visitada pelas suas amigas.
Amanhã vai passear no monte. | AMaria àthàmela emp'aya. Empa
y'aMaria yòmala otekiwa. Ahela nsele
na mithala. Àmara yòthène. Atthunyela
ni malaxi manjène. Àthikilanya. Àhela
olili aya.
Ninlèlo khìrale ntatha, nnya àteka
ehili ya ilyakhu.
AMaria athàmenle nsana emp'aya
esyá: olelo aniwehererya oxekuriwa n'a-
xipatthani aya. Mèlo anrowa wèttakasa
omwako. | AMaria àthàmela. emp'aya. Empa
y'aMaria yòmala otekiwa. Àhela nsele
na mithala. Àmara yòthène. Àtthunyela
ni malaxi manjène. Àthikilanya. Àhela
olili aya.
Ninlèlo khìrale ntatha, nnya àteka
ehili ya ilyakhu.
AMaria athàmenle nsana emp'aya
esya: olelo aniwehererya oxekuriwa n'a-
xipatthani aya. Mèlo anrowa wèttakasa
omwako. | AMaria àthàmela emp'aya.
Empa y'aMaria yòmala otekiwa.
Àhela nsele na mithala.
Àmara yòthène.
Àtthunyela ni malaxi manjène.
Àthikilanya.
Àhela olili aya.
Ninlèlo khìrale ntatha, nnya àteka ehili ya ilyakhu.
AMaria athàmenle nsana emp'aya esya: olelo aniwehererya oxekuriwa n'axipatthani aya.
Mèlo anrowa wèttakasa omwako. |
||
130_01_04 | O cego, sentado na praça, pedia comida aos que passavam. | O cego, sentado na praça, pedia comida aos que passavam. | O cego, sentado na praça, pedia comida aos que passavam. | Mulipa-òhòna, akilànthe vapuwani, ànavekela yòlya atthu yàvira. | Mulipa-òhòna, àkilànthe vapuwani, ànavekela yòlya atthu yàvira. | Mulipa-òhòna, àkilànthe vapuwani, ànavekela yòlya atthu yàvira. |
||
44_01_02_1_2 | - Estás boa, amiga?
- Estou. E tu estás boa?
- Eu também estou boa. Estás
desaparecida! Onde estavas?
- Estava em casa: o meu irmão
está doente.
-0 que tem? (De que morre?)
- Feriu-se na perna, a capinar.
-Levaste-o ao hospital?
- Não o levei.
- Porque não o levaste?
- A casa fica longe, e dinheiro
não tinha.
- Mesmo que não tenhas leva-o.
- Então, levá-lo-ei amanhã.
Sim, faz isso, amiga. | Oo» o *
- Estás boa, amiga?
- Estou. E tu estás boa?
- Eu também estou boa. Estás
desaparecida! Onde estavas?
- Estava em casa: o meu irmão
está doente.
- O que tem? (De que morre?)
- Feriu-se na perna, a capinar.
- Levaste-o ao hospital?
- Não o levei:
- Porque não o levaste?
- À casa fica longe, e dinheiro
não tinha.
- Mesmo que não tenhas leva-o.
- Então, levá-lo-ei amanhã.
- Sim, faz isso, amiga. | * * *
- Estás boa, amiga?
- Estou.
E tu estás boa?
- Eu também estou boa.
Estás desaparecida!
Onde estavas?
- Estava em casa: o meu irmão está doente.
- O que tem? (De que morre?)
- Feriu-se na perna, a capinar.
- Levaste-o ao hospital?
- Não o levei:
- Porque não o levaste?
- A casa fica longe, e dinheiro não tinha.
- Mesmo que não tenhas leva-o.
- Então, levá-lo-ei amanhã.
- Sim, faz isso, amiga. | - Mòkhala, mwàpara?
- Kòkhala. Khi nyuwo, mòkhala?
- Ni miyàno kòkhala. Orila! Mwàri wowi?
- Kàri owàni: murokor'aka onòwereiwa.
-
Onikhwa-ní?
- Ovulanle mwetto, àmulima.
- Mwàhimuroiha osipiritàli?
- Nkàmuroihale.
Mwahamuroihenle-ni?
Owàni orakama, ni musurukhu nkà-
khalanne.
H
Muhinakhalane, mmuroiheke.
- Nanso, kinòmuroiha mèlo.
- Ayo, mwìre siso, mwàpara. | - Mòkhala, mwàpara?
- Kòkhala. Khi nyuwo, mòkhala?
- Ni miyàno kòkhala. Orila! Mwàri wòwi?
- Kàri owàni: murokor'aka onòwereiwa.
- Onikhwa-ni?
- Ovulanle mwetto, àmulima.
- Mwàhimuroiha osipiritàli?
- Nkàmuroihale.
- Mwahàmuroihenle-ni?
- Owàni orakama, ni musurukhu nkà-~
khalanne.
- Muhinakhalane, mmuroiheke.
- Nanso, kinòmuroiha mèlo.
- Ayo, mwìire siso, mwàpara. | * * *
- Mòkhala, mwàpara?
- Kòkhala.
Khi nyuwo, mòkhala?
- Ni miyàno kòkhala.
Orila!
Mwàri wòwi?
- Kàri owàni: murokor'aka onòwereiwa.
- Onikhwa-ni?
- Ovulanle mwetto, àmulima.
- Mwàhimuroiha osipiritàli?
- Nkàmuroihale.
- Mwahàmuroihenle-ni?
- Owàni orakama, ni musurukhu nkàkhalanne.
- Muhinakhalane, mmuroiheke.
- Nanso, kinòmuroiha mèlo.
- Ayo, mwìre siso, mwàpara. |
||
73_02_03 | Eles não vão permitir: apesar disso devo tentar (prová-los). | Eles não vão permitir: apesar disso devo tentar (prová-los). | Eles não vão permitir: apesar disso devo tentar (prová-los). | Awo khanrowa wèmya: ohiya vo kihàna owèrerya. | Awo khanrowa wèmya: ohiya vo kihàna owèrerya. | Awo khanrowa wèmya: ohiya vo kihàna owèrerya. |
||
144_01_02 | Esta caneta com que escrevo é tua.
Esta caneta com que escrevo é tua. | Esta caneta com que escrevo é tua.
Esta caneta com que escrevo é tua. | Esta caneta com que escrevo é tua.
Esta caneta com que escrevo é tua. | Ekanet'ela kinlepanáka
Ekanet'ela kinlepàkano
ti yawinyu.
ti yawinyu. | Ekanet'ela kinlepanàka ti yawinyu.
Ekanet'ela kinlepàkano ti yawinyu. | Ekanet'ela kinlepanàka ti yawinyu.
Ekanet'ela kinlepàkano ti yawinyu. |
||
45_01_02_1_2 | Certa noite, a raposa sentiu
muita fome: por isso, foi a um
galinheiro onde havia animais
de criação.
A passagem era estreita: a ra-
posa teve dificuldade em pas-
sar. Mas encolheu-se e entrou.
Encontrou
naquele
gali-
nheiro galinhas, galos, patos e
perus. Agarrou e comeu até se
fartar. E saciou-se até não se
poder mexer.
De repente, ouviu ruído de
passos no pátio. Procurou
fugir, mas, como tinha comido
muito, já não podia passar
naquele buraco por onde tinha
entrado. Por isso, estendeu-se
no chão.
E o dono, quando viu que a
raposa tinha comido toda a
criação, ficou muito zangado.
Mas, vendo que a raposa estava
mortą, arrastou-a para o mato.
Então a raposa, quando deu
conta de que estava no mato,
fugiu e não voltou mais a essa
aldeia. | Certa noite, a raposa sentiu
muita fome: por isso, foi a um
galinheiro onde havia animais
de criação.
4 passagem era estreita: a ra-
posa teve dificuldade em pas-
sar. Mas encolheu-se e entrou.
Encontrou naquele gali-
nheiro galinhas, galos, patos e
perus. Agarrou e comeu até se
fartar, E saciou-se até não se
poder mexer.
De repente, ouviu ruído de
passos no pátio. Procurou
fugir, mas, como tinha comido
muito, já não podia passar
naquele buraco por onde tinha
entrado. Por isso, estendeu-se
no chão. ,
E o dono, quando viu que a
raposa tinha comido toda a
criação, ficou muito zangado.
Mas, vendo que a raposa estava
morta, arrastou-a para o mato.
Então a raposa, quando deu
conta de que estava no mato,
fugiu e não voltou mais a essa
aldeia. | Certa noite, a raposa sentiu muita fome: por isso, foi a um galinheiro onde havia animais de criação.
4 passagem era estreita: a raposa teve dificuldade em passar.
Mas encolheu-se e entrou.
Encontrou naquele galinheiro galinhas, galos, patos e perus.
Agarrou e comeu até se fartar.
E saciou-se até não se poder mexer.
De repente, ouviu ruído de passos no pátio.
Procurou fugir, mas, como tinha comido muito, já não podia passar naquele buraco por onde tinha entrado.
Por isso, estendeu-se no chão.
E o dono, quando viu que a raposa tinha comido toda a criação, ficou muito zangado.
Mas, vendo que a raposa estava morta, arrastou-a para o mato.
Então a raposa, quando deu conta de que estava no mato, fugiu e não voltou mais a essa aldeia. | Ohiyu omosá, khwatté àhivoliwa van-
jène: tivó, àhirowa mwèhilini, mwàri mi-
huwo.
Ephaka yàri yamukhàni¹: khwatté àhive-
lavela vòvira. Vano, àhiphunyereriha, khuvo-
lowa.
Àhiphwanya mwèhilini-mme ilyakhu ni
mithupi ni marattha ni mipiru. Àhivara,
khukhùra mpakha ovona. Khuvona mpakha
ahinawerya witannya. Nànànoru, àhìwa
mukhitto vaté. Àhiphavela otthyawa, masi,
okhala wira àhivona vanjène, khàwerya-tho
ovira ephaka ele yàvolonwàwe. Tivó àhì-
sàtalela² vathi.
Vano mwanene, vònalyawe wìra khwatté
àhikhùrasa muhuwo wòthène, àhinanariwa
vanjène. Masi, ònaka wira khwatté ole
àhòkhwa, àhimpurulela mutakhwani.
Vano khwatté ole, vàsuwenlyawe wira àri
otakhwani, àhitthyawa, khuhitthikela-tho³
muttetthe owo. | Ohiyu omosi, khwatté àhivoliwa van-
jène: tivô, àhirowa mwèhilini, MWàri mi-
huwo.
Ephaka yàri yamukhàni!; khwatté àhive-
lavela vòvira. Vano, àhìiphunyereriha, khuvo-
lowa.
Àhiphwanya mwèhilini-mme ilyakhu ni
mithupi ni marattha ni mipìru. Àhivara,
khukhùra mpakha ovona. Khuvona mpakha
ahinawerya witannya. Nànànoru, àhìwa
mubkhitto vaté. Àhiphavela otthyawa, masi,
okhala wìra àhivona vanjène, khàwerya-tho
ovira ephaka ele yàvolonwàwe. Tivô àhìi-
sàtalela? vathi.
Vano mwanène, vònalyawe wìra khwatté
àhikhùrasa muhuwo wòthène, àhinanariwa
vanjène. Masi, ònaka wìra khwatté ole
àhòkhwa, àhimpurulela mutakhwani.
Vano khwatté ole, vàsuwenlyawe wìra àri
otakhwani, àhitthyawa, khuhitthikela-tho?
muttetthe owo. | Ohiyu omosi, khwatté àhivoliwa vanjène: tivó, àhirowa mwèhilini, mwàri mihuwo.
Ephaka yàri yamukhàni: khwatté àhivelavela vòvira.
Vano, àhìphunyereriha, khuvolowa.
Àhiphwanya mwèhilini-mme ilyakhu ni mithupi ni marattha ni mipìru.
Àhivara, khukhùra mpakha ovona.
Khuvona mpakha ahinawerya wìtannya.
Nànànoru, àhìwa mukhitto vaté.
Àhiphavela otthyawa, masi, okhala wìra àhivona vanjène, khàwerya-tho ovira ephaka ele yàvolonwàwe.
Tivó àhìsàtalela vathi.
Vano mwanène, vònalyawe wìra khwatté àhikhùrasa muhuwo wòthène, àhinanariwa vanjène.
Masi, ònaka wìra khwatté ole àhòkhwa, àhimpurulela mutakhwani.
Vano khwatté ole, vàsuwenlyawe wìra àri otakhwani, àhitthyawa, khuhitthikela-tho muttetthe owo. |
||
120_02_03 | Um galo muito grande. | Um galo muito grande. | Um galo muito grande. | Muthupi mutokotoko. | Muthupi mutokotoko. | Muthupi mutokotoko. |
||
24_01_02_2_1 | O que
há na tua casa?
Na minha casa há muitas coisas:
doze enxadas
e treze zagaias.
Vais trabalhar esta tarde?
Sim, hei-de trabalhar,
eu e a minha mulher.
Vou-me embora (daqui).
Sim, vai! | O que há na tua casa?
Na minha casa há muitas coisas:
doze enxadas
e treze zagaias.
Vais trabalhar esta tarde?
Sim, hei-de trabalhar,
euea minha mulher.
Vou-me embora (daqui).
Sim, vai! | O que há na tua casa?
Na minha casa há muitas coisas: doze enxadas e treze zagaias.
Vais trabalhar esta tarde?
Sim, hei-de trabalhar, eu e a minha mulher.
Vou-me embora (daqui).
Sim, vai! | - Mpàni mwanyu muri-ni?
- Mpàni mwaka sòkhala itthu sinjène:
ihipa muloko ni pìli
ni mavaka muloko ni mararu.
· Munòvara muteko makàripi ala?
- Ayo, kinòvara muteko,
miyo n'amwàr'aka.
Kòrowa vo.
- Àá: muroke! | - Mpàni mwanyu muri-ni?
- Mpàni mwaka sòkhala itthu sinjène:
ihipa muloko ni piìli
ni mavaka muloko ni mararu.
-~ Munòvara muteko makàripi ala?
- Ayo, kinòvara muteko,
miyo n'amwàr'aka,
- Kòrowa vo.
- Aà: muroke! | - Mpàni mwanyu muri-ni?
- Mpàni mwaka sòkhala itthu sinjène: ihipa muloko ni pìli ni mavaka muloko ni mararu.
- Munòvara muteko makàripi ala?
- Ayo, kinòvara muteko, miyo n'amwàr'aka,
- Kòrowa vo.
- Aà: muroke! |
||
119_01_03 | alguém, um tal,
um... outro...
uns... outros...
ele próprio
as coisas alheias | alguém, um tal,
um... ouiro...
uns... OUÍros...
ele próprio
as coisas alheias | alguém, um tal,
um... ouiro...
uns... OUÍros...
ele próprio
as coisas alheias | mutthu mmosá
mukina... mukina..
akina... akina...
mwanène
itthu s'anène | mutthu mmosà
mukina... mukina..
akina... akina...
mwanène
itthu s'anène | mutthu mmosà
mukina... mukina..
akina... akina...
mwanène
itthu s'anène |
||
11_01_02_2_1 | Estas pessoas são meus familiares.
Estas cabras vão beber.
Este jovem é meu amigo.
(Esta menina é minha amiga).
Tu, de onde vens? (sais?)
Venho (saio) do campo (da machamba),
vou para casa. | Estas pessoas são meus familiares.
Estas cabras vão beber.
Este jovem é meu amigo.
(Esta menina é minha amiga).
Tu, de onde vens? (sais?)
Venho (saio) do campo (da machamba),
vou para casa. | Estas pessoas são meus familiares.
Estas cabras vão beber.
Este jovem é meu amigo.
Tu, de onde vens?
Venho do campo, vou para casa. | Atthu ala t'amusi aka.
Ipur'iya sinrowa owurya,
Mmirav'ola ti mpatthani aka.
Nyuwo munkhuma vai?
Kinkhuma omatta,
kinrowa owàni. | Atthu ala t'amusi aka.
Ipur'iya sinrowa owurya.
Mmirav'ola ti mpatthani aka.
* K£ *
Nyuwo munkhuma vai?
Kinkhuma omatta,
kinrowa owàni. | Atthu ala t'amusi aka.
Ipur'iya sinrowa owurya.
Mmirav'ola ti mpatthani aka.
Nyuwo munkhuma vai?
Kinkhuma omatta, kinrowa owàni. |
||
24_01_02_1_2 | Na tua machamba, o que fazes?
Faço o meu trabalho:
capino e amontò o capim.
O pai, o que faz dia a dia?
Todos os dias vai
trabalhar na machamba.
Tu tens animais domésticos?
Sim: tenho oito cabras,
oito patos,
oito galos
e trinta galinhas. | Na tua machamba, o que fazes?
Faço o meu trabalho:
capino e amontô o capim.
O pai, o que faz dia a dia?
Todos os dias vai
trabalhar na machamba.
Tu tens animais domésticos?
Sim: tenho oito cabras,
oito patos,
oito galos
e trinta galinhas. | Na tua machamba, o que fazes?
Faço o meu trabalho: capino e amontóo o capim.
O pai, o que faz dia a dia?
Todos os dias vai trabalhar na machamba.
Tu tens animais domésticos?
Sim: tenho oito cabras, oito patos, oito galos e trinta galinhas. | - Mmatta mwanyu munìra-ni?
- Kinvara muteko aka:
kinòlima ni okweserya malaxi.
- Apàpa anìra-ni nihiku ti nihiku?
- Mahiku òthène annirowa
ovara muteko mmatta.
- Nyuwo mòkhalana inama sa vaté?
- Ayo: kòkhalana ipuri thanu na tthàru,
marattha mathanu na mararu,
mithupi mithanu na miraru
n'ilyakhu milokó miraru. | - Mmatta mwanyu munìra-ni?
- Kinvara muteko aka:
kinòlima ni okweserya malaxi.
- Apàpa anìra-ni nihiku ti nihiku?
- Mahiku òthène annirowa
ovara muteko mmatta.
-~ Nyuwo mòkhalana inama sa vaté?
- Ayo: kòkhalana ipuri thanu na tthàru,
marattha mathanu na mararu,
mithupi mithanu na miraru
n'ilyakhu milokô miraru. | - Mmatta mwanyu munìra-ni?
- Kinvara muteko aka: kinòlima ni okweserya malaxi.
- Apàpa anìra-ni nihiku ti nihiku?
- Mahiku òthène annirowa ovara muteko mmatta.
- Nyuwo mòkhalana inama sa vaté?
- Ayo: kòkhalana ipuri thanu na tthàru, marattha mathanu na mararu, mithupi mithanu na miraru n'ilyakhu milokô miraru. |
||
77_01_01_1_2 | Amigos! Aqui vamos morrer
de fome. Querem que mudemos
daqui para ir ficar naquela
banda de acolá, para comermos
capim?
Todos os animais respon-
Queremos: é muito bom.
Sim, vamos fazer assim... Mas,
como fazer? Se chegarmos na
outra margem, não vamos ser
comidos?
deram:
Ma
O coelho disse:
- Olhem para mim só.
Saindo dai, o coelho foi cha-
mar o peru-bravo, a raposa, os
patos com seus filhos e a rola.
Mandou-os alinhar todos ao
longo do rio. Atrás deles vi-
nham todos os outros animais
herbívoros.
Os animais carnivoros, ao
verem chegar os animais que
comem capim, esconderam-se
todos no capim, e placaram no
chão. O coelho disse aos seus
companheiros:
Vamos, avancemos todos
juntos para acolá.
Todos começaram a avan-
çar, indo para onde estavam os
animais ferozes. Um
peru
começou a cantar, dizendo:
Está lá: já placou!
Está lá: já placou!
Outro peru respondeu:
Quem? Quem? Quero apa-
nhá-lo. Quem? Quem? Quero
apanhá-lo.
A raposa disse:
- Engole-o! Engole-o!
- Engole-o! Engole-o!
E a rola é que voava, voa e
voa, e levanta muita poeira.
- | - Amigos! Aqui vamos morrer
de fome. Querem que mudemos
daqui para ir ficar naquela
banda de acolá, para comermos
capim?
- Todos os animais respon-
deram:
- Queremos: é muito bom.
Sim, vamos fazer assim... Mas,
como fazer? Se chegarmos na
outra margem, não vamos ser
comidos?
O coelho disse:
- Olhem para mim só.
+ o % o %
Saindo dai, o coelho foi cha-
mar o peru-bravo, a raposa, os
patos com seus filhos e a rola.
Mandouw-os alinhar todos ao
fongo do rio. Atrás deles vi-
nham todos os outros animais
herbivoros.
Os animais carnivoros, ao
verem chegar os animais que
comem capim, esconderam-se
todos no capim, e placaram no
chão. O coelho disse aos seus
companheiros:
- Vamos, avancemos todos
juntos para acolá.
“Todos começaram a avan-
gar, indo para onde estavam os
animais ferozes. Um peru
começou a cantar, dizendo:
- Está lá: já placou!
Está lá: já placou!
Outro peru respondeu:
- Quem? Quem? Quero apa-
nhá-lo. Quem? Quem? Quero
apanhá-lo.
4 raposa disse:
- Engole-o! Engole-o!
- Engole-o! Engole-o!
E a rola é que voava, voa e
voa, e levanta múita poeira. | - Amigos! Aqui vamos morrer de fome.
Querem que mudemos daqui para ir ficar naquela banda de acolá, para comermos capim?
- Todos os animais responderam:
- Queremos: é muito bom.
Sim, vamos fazer assim...
Mas, como fazer?
Se chegarmos na outra margem, não vamos ser comidos?
O coelho disse:
- Olhem para mim só.
* * *
Saindo dai, o coelho foi chamar o peru-bravo, a raposa, os patos com seus filhos e a rola.
Mandou-os alinhar todos ao fongo do rio.
Atrás deles vinham todos os outros animais herbivoros.
Os animais carnivoros, ao verem chegar os animais que comem capim, esconderam-se todos no capim, e placaram no chão.
O coelho disse aos seus companheiros:
- Vamos, avancemos todos juntos para acolá.
Todos começaram a avançar, indo para onde estavam os animais ferozes.
Um peru começou a cantar, dizendo:
- Está lá: já placou!
Está lá: já placou!
Outro peru respondeu:
- Quem? Quem? Quero apanhá-lo.
Quem? Quem? Quero apanhá-lo.
A raposa disse:
- Engole-o! Engole-o!
- Engole-o! Engole-o!
E a rola é que voava, voa e voa, e levanta múita poeira. | Akhwaka, va nnòkhwasa etala. Munni-
tthuna nithamé nno, nakhaleke ekhopel'ele
iwe, nilyeke malaxi?
Inama sòthène khwàkhula wira:
- Ninnitthuna: khivarère orèra. Àa! Nire
siso... Vale, ninrowa wìra sai? Naphiya
okhopela iwe, khaninrowa okhùriwa?
Namarokolo khwira:
- Mukiweheke mi pàhi.
* * *
Akhumaka vale, namarokolo khurowa
wihana mipisa ni khwatté ni marattha
n'axàn'aya ni ekhuntta. Khwàthata òthène
aya mmuró. Ottuli waya khíyarwasa inama
sikina sòthène sàlya malaxi.
Inama iye sàkhùra akhwàya, vònalyaya
sirwaka inama sàlya malaxi, khwìpithasa
sòthène mmalaxini, khurupàthi lapáà. Na-
marokolo khwahimerya akhwàwe wira:
Haya, òthène nètteke vamosá, nro-
waka weiwe.
–
Othène aya khukelela wètta, erowaka
iwe wàri inama sòwòpiha. Mpisa mmosá
khukelela wipa, ohimyaka wira:
· Yòkhala, yòkhala: yìralé lapáà.
- Yökhala, yòkhala: yìralé lapáà.
Mpisa mukina khíyakhula wira:
Tivi? Tivi? Kittotte vo
Tivi? Tivi? Kittotte vo?
Khwatte khwira:
Omwire lwé! Omwire lwé!
Omwire Iwé! Omwire lwé!
Vano ekhuntta ti yàvavàya, khuvava,
khuvava, khwìra si vale ntthupi pwé-pwé. | - Akhwàka, va nnòkhwasa etala. Munni-
tthuna nithamé nno, nakhaleke ekhopel'ele
iwe, nilyeke malaxi?
Inama sòthène khwàkhula wìra: _
- Ninnitthuna: khivarère orèra. Aa! Nire
sìso.... Vale, ninrowa wìra sai? Naphiya
okhopela iwe, khaninrowa okhùriwa?
Namarokolo khwìra:
- Mukiweheke mi pàhi.
* k *
Akhumaka vale, namarokolo khurowa
wìihana mipisa ni khwatté ni marattha
n'axàn'aya ni ekhuntta. Khwàthata òthène
aya mmurô. Ottuli waya khiyarwasa inama
sikina sòthène sàlya malaxi.
Inama iye sàkhùra akhwàya, vònalyaya
sirwaka inama sàlya malaxi, khwipithasa
sòthène mmalaxini, khurupàthi lapaà. Na-
marokolo khwahimerya akhwàwe wira:
- Haya, òthène nètteke Vamosà, nro-
waka weiwe.
Othène aya khukelela wètta, erowaka
iwe wàri inama sòwòpiha. Mpisa mmosà
khukelela wipa, ohimyaka wira:
- Yòkhala, yòkhala: yiralé lapaà.
- Yokhala, yòkhala: yiralé lapaà.
Mpisa mukina khiyakhula wìra:
- Tìvi? Tivi? Kittotte vo?
- Tivi? Tivi? Kittotte vo?
Khwatte khwìra:
- Omwìre lwé! Omwire lwé!
Omwire lwé! Omwìre lwé!
Vano ekhuntta ti yàvavàya, khuvava,
khuvava, khwìra si vale ntthupi pwé-pwé. | - Akhwàka, va nnòkhwasa etala.
Munnitthuna nithamé nno, nakhaleke ekhopel'ele iwe, nilyeke malaxi?
Inama sòthène khwàkhula wìra:
- Ninnitthuna: khivarère orèra.
Àa! Nìre sìso...
Vale, ninrowa wìra sai?
Naphiya okhopela iwe, khaninrowa okhùriwa?
Namarokolo khwìra:
- Mukiweheke mi pàhi.
* * *
Akhumaka vale, namarokolo khurowa wìhana mipisa ni khwatté ni marattha n'axàn'aya ni ekhuntta.
Khwàthata òthène aya mmuró.
Ottuli waya khíyarwasa inama sikina sòthène sàlya malaxi.
Inama iye sàkhùra akhwàya, vònalyaya sirwaka inama sàlya malaxi, khwipithasa sòthène mmalaxini, khurupàthi lapáà.
Namarokolo khwahimerya akhwàwe wira:
- Haya, òthène nètteke Vamosà, nrowaka weiwe.
Òthène aya khukelela wètta, erowaka iwe wàri inama sòwòpiha.
Mpisa mmosà khukelela wipa, ohimyaka wira:
- Yòkhala, yòkhala: yíralé lapáà.
- Yòkhala, yòkhala: yiralé lapáà.
Mpisa mukina khíyakhula wìra:
- Tìvi? Tìvi? Kittotte vo?
- Tìvi? Tìvi? Kittotte vo?
Khwatte khwìra:
- Omwìre lwé! Omwire lwé!
Omwire lwé! Omwìre lwé!
Vano ekhuntta ti yàvavàya, khuvava, khuvava, khwìra si vale ntthupi pwé-pwé. |
||
114_02_05 | há 4 dias
anteontem
hoje
depois de amanhã
daqui a 4 dias
daqui a 6 dias
no dia imediato | há 4 dias
anteontem
hoje
depois de amanhã
daqui a 4 dias
daqui a 6 dias
no dia imediato | há 4 dias
anteontem
hoje
depois de amanhã
daqui a 4 dias
daqui a 6 dias
no dia imediato | masurisuri
nsuri
olelo
murotto
epalama
enthela
oxawaya
- elejo | masurisuri
nsuri
olelo
murotto
epalama
enthela
_oxawaya
—eleio | masurisuri
nsuri
olelo
murotto
epalama
enthela
oxawaya |
||
41_01_01_2_1_1 | Não te gabes da tua força! | Não te gabes da tua força! | Não te gabes da tua força! | Owerya khunihimyaniwa | Owerya khunihimyaniwa | Owerya khunihimyaniwa |
||
120_02_05 | saber bem, ao certo
olhar muito bem, perscrutar
amar muito | saber bem, ao certo
olhar muito bem, perscrutar
amar muito | saber bem, ao certo
olhar muito bem, perscrutar
amar muito | osuwelexa
owehexexa
ophentexa | osuwelexa
owehexexa
ophentexa | osuwelexa
owehexexa
ophentexa |
||
10_01_02_2_2_2_1 | Portanto estas pessoas são dois homens
e três mulheres | Portanto estas pessoas são dois homens
e três mulheres | Portanto estas pessoas são dois homens e três mulheres | Vano, atthu ala ari alopwana ànli
n'athiyana ararú. | Vano, atthu ala ari alopwana ànli
n'athiyana araru. | Vano, atthu ala ari alopwana ànli n'athiyana araru. |
||
30_01_01_1_2_2 | Tu, Hassani, estás bem?
-Estou bem. O que queres?
- Vamos dançar A noite. Queres?
- li! Esta minha machamba é
grande. Tenho de capinar todo o
dia. A noite quero dormir.
- Amanhã, onde vais?
- Amanhã vou capinar outra ma-
chamba.
- Essa tua machamba está perto?
- Não! Está longe.
- Essa machamba é pequena?
- Ìi! É grande, muito grande. | - Tu, Hassani, estás bem?
- Estou bem. O que queres?
- Vamos dançar À noite. Queres?
- di! Esta minha machamba é
grande. Tenho de capinar todo o
dia. À noite quero dormir.
- Amanhã, onde vais?
- Amanhã vou capinar outra ma-
chamba.
- Essa tua machamba está perto?
- Não! Está longe.
- Essg machamba é pequena?
- hi! É grande, muito grande. | - Tu, Hassani, estás bem?
- Estou bem.
O que queres?
- Vamos dançar À noite. Queres?
-Ìi! Esta minha machamba é grande.
Tenho de capinar todo o dia.
À noite quero dormir.
- Amanhã, onde vais?
- Amanhã vou capinar outra machamba.
- Essa tua machamba está perto?
- Não! Está longe.
- Essa machamba é pequena?
-Ìi! É grande, muito grande. | - Hasani nyu, salama?
Salàma. Mumphavela-ni?
- Nrowé òkomani ohiyu: munnitthuna?
Ìi! Ematt'aka ela yùlupale. Kihàna olima
othana wòthène. Ohiyu kirupeke.
Mélo munrowa wowi?
Mèlo kinrowa olima ematta ekina.
- Ematt'anyu iyo eri vakhiviru?
- Nnàri! Eri ottaiwène.
-
B
- Ematt'eyo yamukhàni?
- Ii! Yùlupale: khirère wùnnuwa.
P | - Hasàni nyu, salàma?
- Salàma. Mumphavela-ni?
- Nrowé òkomani ohiyu: munnitthuna?
- li! Ematt'aka ela yùlupale. Kihàna olima
othana wòthène. Ohiyu kirupeke.
- Mèlo munrowa wòwi?
- Mèlo kinrowa olima ematta ekina.
- Ematt'anyu iyo eri vakhiviru?
- Nnàri! Eri ottaiwène.
- Ematt'eyo yamukhàni?
- Yi! Yùlupale: khirère wùnnuwa. | - Hasàni nyu, salàma?
- Salàma.
Mumphavela-ni?
- Nrowé òkomani ohiyu: munnitthuna?
- Ìi! Ematt'aka ela yùlupale.
Kihàna olima othana wòthène.
Ohiyu kirupeke.
- Mèlo munrowa wòwi?
- Mèlo kinrowa olima ematta ekina.
- Ematt'anyu iyo eri vakhiviru?
- Nnàri! Eri ottaiwène.
- Ematt'eyo yamukhàni?
- Ìi! Yùlupale: khirère wùnnuwa. |
||
13_01_01_1_1_2 | *
- Dá licença?
- Faça favor! É servido? (Fique à vontade!)
- Obrigado... O pai onde está?
- Está na machamba com a mãe. | - Dá licença”
- Faça favor! É servido? (F ique à vontade!)
- Obrigado... O pai onde está?
- Está na machamba com a mãe. | - Dá licença?
- Faça favor! É servido?
- Obrigado... O pai onde está?
- Está na machamba com a mãe. | Hoti?
- Hotini. Kharipu.
- Kòxukhuru ... Atìthi ari wówi?
- Ari omatta n'amàma.
B | - Hoti?
- Hotini. Kharipu.
- Kòxukhuru ... Atìthi ari wòwi?
- Ari omatta n'amàma. | - Hoti?
- Hotini. Kharipu.
- Kòxukhuru ... Atìthi ari wòwi?
- Ari omatta n'amàma. |
||
77_01_02_1_2_2 | Os patinhos continuavam a
seguir os seus pais, dizendo:
- Sinto no estômago:
Que bom! Que bom!
Os animais que estavam
escondidos na outra margem do
rio disseram:
Ai, amigos! Os que estão a
chegar são muito fortes. Alguns
já descobriram onde estamos
escondidos,
outros
querem
agarrar-nos, para nos engolir.
Outro diz para nos baterem.
Outro é aquele que diz que o
coração se lhe virou. Não estão
eles zangados? Ouvi também
aqueles outros que se gabam da
sua faca. E os outros que já se
sentem com a barriga cheia.
Aquilo não é vontade de comer?
Se não fugirmos, como aguenta-
remos? Cá por mim, vou-me
embora.
O primeiro a fugir foi o leão,
gritando:
- Wàa!
Atrás dele fugiram os outros
animais. Todos eles atravessaram
o rio para a margem onde es-
tavam os animais herbívoros. E
OS animais herbívoros mu-
daram para onde estavam os
carnívoros. E comeram à von- | Os patinhos continuavam a
seguir os seus pais, dizendo:
- Sinto no estômago:
Que bom! Que bom!
do od o %
Os animais que estavam
escondidos na outra margem do
rio disseram:
- Ai, amigos! Os que estão a
chegar são muito fortes. Alguns
já descobriram onde estamos
escondidos, outros querem
agarrar-nos, para nos engolir.
Outro diz para nos baterem.
Outro é aquele que diz que o
coração se lhe virou. Não estão
eles zangados? Ouvi também
aqueles outros que se gabam da
sua faca, E os outros que já se
sentem com a barriga cheia.
Aquilo não é vontade de comer?
Se não fugirmos, como aguenta-
remos? Cá por mim, vou-me
embora.
O primeiro a Jugir foi o leão,
gritando:
- Wãa!
Atrás dele fugiram os outros
animais. Todos eles atravessaram
o rio para a margem onde es-
tavam os animais herbívoros. E
os animais herbívoros mu-
daram para onde estavam os
carnivoros. E comeram à von- | - A minha faca! A minha faca!
Os patinhos continuavam a seguir os seus pais, dizendo:
- Sinto no estômago: Que bom! Que bom!
* * *
Os animais que estavam escondidos na outra margem do rio disseram:
- Ai, amigos! Os que estão a chegar são muito fortes. Alguns
já descobriram onde estamos escondidos, outros querem agarrar-nos, para nos engolir.
Outro diz para nos baterem.
Outro é aquele que diz que o coração se lhe virou.
Não estão eles zangados?
Ouvi também aqueles outros que se gabam da sua faca.
E os outros que já se sentem com a barriga cheia.
Aquilo não é vontade de comer?
Se não fugirmos, como aguentaremos?
Cá por mim, vou-me embora.
O primeiro a fugir foi o leão, gritando: - Wàa!
Atrás dele fugiram os outros animais.
Todos eles atravessaram o rio para a margem onde estavam os animais herbívoros.
E os animais herbívoros mudaram para onde estavam os carnivoros.
E comeram à vontade a erva que abundava aí. | Mwàlo aka! Mwàlo aka!
Axàna aya marattha khuvira yàttha-
raka amàm'aya n'apàp'aya, ehimyasaka
wira:
- Kinòna mmirimani lyo-lyo!
Lyo-lyo! Lyo-lyo! Lyo-lyo!
Inama iye sìpithale ekhopel'ele iwe ya
muró khwira:
Khùu! Alopwana! Awo aniwasa kha-
rère wìlipiha. Akina anninòna wìpithalyahu:
akina amphavela onittotta vo, enimirye.
Mukina onìra wìra nìrihiwe lwé. Mukina ti
yòwo onìra wira murima wòmurukunuwa.
Khari òviruwa yàwo? Nkawìweni-tho akina
awo: anttottopela mwalo aya. Akina awo:
mmirimani muhàkhutupuwa. Kàhi ikhwilu
iyo? Va nàhitthyaweke, ninlipana-ní? Ari
miyo kòrowa vo.
Opajerya otthyawa ti kharamu, khu-
ruma: - Wàa!
´Vattuli vawe, khutthyawaka inama siki-
naku. Òthène khulapuwela ekhopela ele iwe
sàkhalaya inama sàlya malaxi. N'iye sàlya
malaxi khuthàmela iwe wakhalaya iye
sàkhùra akhwàya. Khíyalyasa malaxi ale
yahàrère ophipa vale. | Mwàlo aka! Mwàlo aka!
Axàna aya marattha khuvira yàttha-
raka amàm'aya n'apàp'aya, ehimyasaka
wira: j
- Kinòna mmirimani lyo-lyo!
Lyo-lyo! Lyo-lyo! Lyo-lyo!
* k xk
Inama iye sìpithale ekhopel'ele iwe ya
murô khwiìra:
- Khùu! Alopwana! Awo aniwasa kha-
rère wìlipiha. Akina anninòna wìpithalyahu:
akina amphavela onittotta vo, enimirye,
Mukina onìra wìra nìrihiwe lwé. Mukina ti
yòwo onìra wìra murima wòmurukunuwa.
Khari òviruwa yàwo? Nkawìweni-tho akina
awo: anttottopela mwàlo aya. Akina awo:
mmirimani muhàkhutupuwa. Kàhi ikhwilu
iyo? Va nàhitthyaweke, ninlipana-ni? Ari
miyo kòrowa vo.
Opajerya otthyawa ti kharamu, khu-
ruma: - Wàa!
_Vattuli vawe, khutthyawaka inama siki-
naku. Othène khulapuwela ekhopela ele iwe
sàkhalaya inama sàlya malaxi. N'iye sàlya
malaxi khuthàmela iwe wàkhalàya iye
sàkhùra akhwàya. Khiyalyasa malaxi ale
yahàrère ophipa vale. | Mwàlo aka! Mwàlo aka!
Axàna aya marattha khuvira yàttharaka amàm'aya n'apàp'aya, ehimyasaka wira:
- Kinòna mmirimani lyo-lyo! Lyo-lyo! Lyo-lyo! Lyo-lyo!
* * *
Inama iye sìpithale ekhopel'ele iwe ya muró khwìra:
- Khùu! Alopwana! Awo aniwasa kharère wìlipiha.
Akina anninòna wìpithalyahu: akina amphavela onittotta vo, enimirye.
Mukina onìra wìra nìrihiwe lwé.
Mukina ti yòwo onìra wìra murima wòmurukunuwa.
Khari òviruwa yàwo?
Nkawìweni-tho akina awo: anttottopela mwàlo aya.
Akina awo: mmirimani muhàkhutupuwa.
Kàhi ikhwilu iyo?
Va nàhitthyaweke, ninlipana-ni?
Ari miyo kòrowa vo.
Opajerya otthyawa ti kharamu, khuruma: - Wàa!
Vattuli vawe, khutthyawaka inama sikinaku.
Òthène khulapuwela ekhopela ele iwe sàkhalaya inama sàlya malaxi.
N'iye sàlya malaxi khuthàmela iwe wàkhalàya iye sàkhùra akhwàya.
Khíyalyasa malaxi ale yahàrère ophipa vale. |
||
70_01_06 | ser gerado, nascer
coisa comestível
a tua camisa fica-te bem
estou contente contigo
esta coisa agrada-me
perdi a minha faca
a minha faca perdeu-se-me
dar de vestir aos esfarrapados | "ser gerado, nascer
coisa comestivel
a tua camisa fica-te bem
estou contente contigo
esta coisa agrada-me
perdi a minha faca
a minha faca perdeu-se-me
dar de vestir aos esfarrapados | "ser gerado, nascer
coisa comestivel
a tua camisa fica-te bem
estou contente contigo
esta coisa agrada-me
perdi a minha faca
a minha faca perdeu-se-me
dar de vestir aos esfarrapados | oyariwa
etthu enlyiwa
malaya anyu mòphwaneliwa
kòsiveliwa ni nyuwo
etthu ila yokisivela
kòrimeliwa ni mwàlo aka
mwàlo aka wòkirimela
onvaha yòwara òthàleliwa | oyariwa
etthu enlyiwa
malaya anyu mòphwaneliwa
kòsiveliwa ni nyuwo
etthu ila yòkisivela
kòrimeliwa ni mwàlo aka
mwàlo aka wòkirimela
onvaha yòwara òthàleliwa | oyariwa
etthu enlyiwa
malaya anyu mòphwaneliwa
kòsiveliwa ni nyuwo
etthu ila yòkisivela
kòrimeliwa ni mwàlo aka
mwàlo aka wòkirimela
onvaha yòwara òthàleliwa |
||
50_01_01_2_2_1 | se Deus quiser, voltarei em paz
se não quiseres, não vás
logo que chegar a casa, vou comer
se tivesse tabaco, dar-lhe-ia
se não estivesse eu, morrias no rio
se não tivesse chovido, não teríamos
muita colheita este ano | se Deus quiser, voltarei em paz
se não quiseres, não vás
logo que chegar a casa, vou comer
se tivesse tabaco, dar-lhe-ia
se não estivesse eu, morrias no rio
se não tivesse chovido, não teriamos
muita colheita este ano | se Deus quiser, voltarei em paz
se não quiseres, não vás
logo que chegar a casa, vou comer
se tivesse tabaco, dar-lhe-ia
se não estivesse eu, morrias no rio
se não tivesse chovido, não teriamos muita colheita este ano | Muluku átthuná, kinohokolowa ni murettele
Mwàhitthune, muhirowé
Kaphiyakaru owàni, kinimòlya
Kàrina sòne, kàmunvaha mutth'ule
Kahákhanle miyo, mwàmòkhwa mmuró
Yahàrumpe epula, khinaruwenrye mitano | Muluku àtthunàa, kinòhokolowa ni murettele
Mwaàhitthune, muhirowé
Kaphiyakaru owàni, kinimòlya
Kàrina sòne, kàmunvaha mutth'ule
Kahàkhanle miyo, mwàmòkhwa mmurô
Yahàrumpe epula, khinaruwenrye mitano | Muluku àtthuná, kinòhokolowa ni murettele
Mwàhitthune, muhirowé
Kaphiyakaru owàni, kinimòlya
Kàrina sòne, kàmunvaha mutth'ule
Kahàkhanle miyo, mwàmòkhwa mmuró
Yahàrumpe epula, khinaruwenrye mitano |
||
74_02_04 | As árvores, cujas folhas estavam secas, morreram depressa. | As árvores, cujas folhas estavam secas, morreram depressa. | As árvores, cujas folhas estavam secas, morreram depressa. | Mìri, makukhu aya yùmale, sihòkhwa nànàno. | Miri, makukhu aya yùmale, sihòkhwa nànàno. | Miri, makukhu aya yùmale, sihòkhwa nànàno. |
||
147_01_11 | Outros animais estão zangados. | Outros animais estão zangados. | Outros animais estão zangados. | *Axinama akina mmurimani muhàrukunuwa. | *Axinama akina mmurimani muhàrukunuwa. | *Axinama akina mmurimani muhàrukunuwa. |
||
147_02_01 | Antes da estação das chuvas, a gente desbrava o mato e prepara o campo. | Ântes da estação das chuvas, a gente desbrava o mato e prepara o campo. | Antes da estação das chuvas, a gente desbrava o mato e prepara o campo. | Eyìta ehinatthi ophiya, atthu annùha, enarehererya imatta saya. | Eyìta ehinatthi ophiya, atthu annùha, enarehererya imatta saya. | Eyìta ehinatthi ophiya, atthu annùha, enarehererya imatta saya. |
||
30_01_01_2_1 | - Agora cheguei a casa. Estou muito
cansado, meu filho, mas andei
bem.
- Onde foste, pai?
- Fui capinar aquela machamba
do monte.
- Indo no caminho, viste a mapira
da minha machamba?
Sim, vi a tua machamba: está
boa. Encontrei os teus amigos e
Hassani.
- Estão bons?
- Sim, deixei-os com saúde. Mas
agora é tarde, quero comer
alguma coisa.
- Sim! A mãe preparou. Vai trazer
já.
- | - Agora cheguei a casa. Estou muito
cansado, meu filho, mas andei
bem.
- Onde foste, pai?
-“Fui capinar aquela machamba
do monte.
- Indo no caminho, viste a mapira
da minha machamba?
- Sim, vi a tua machamba: está
boa. Encontrei os teus amigos e
Hassani.
- Estão bons?
- Sim, deixei-os com saúde. Mas
agora é tarde, quero comer
alguma coisa.
- Sim! À mãe preparou. Vai trazer
já. | - Agora cheguei a casa. Estou muito cansado, meu filho, mas andei bem.
- Onde foste, pai?
- Fui capinar aquela machamba do monte.
- Indo no caminho, viste a mapira da minha machamba?
- Sim, vi a tua machamba: está boa.
Encontrei os teus amigos e Hassani.
- Estão bons?
- Sim, deixei-os com saúde.
Mas agora é tarde, quero comer alguma coisa.
- Sim! À mãe preparou. Vai trazer já | Vano kòphiya owàni: kòvela vanjène,
mwan'aka, nto kihètta salama.
- Mwàronwe wòwi, tìthi?
- Kàronwe olima ematt'ele y'omwako.
Mwèttaka mphironi, muhòna mèle a
mmatta mwaka?
Ayo! Kihòna ematt'anyu: yòruwerya.
Kihaphwanya apatthan’inyu ni Hasani.
- Akhala?
B
m
Ayo! Kihàhiya n'ekumi. Nto vano vahò-
xa, kintthuna olya vakhàni.
Aá! Amàma àlikanyiha: anòrùha nà-
nàno. | - Vano kòphiya owàni: kòvela vanjène,
mwan'aka, nto kihètta salàma.
- Mwàronwe wòwi, tìthi?
- Kàronwe olima ematt'ele y'omwàko.
- Mwèttaka mphironi, muhòna mèle a
mmatta mwaka?
- Ayo! Kihòna ematt'anyu: yòruwerya.
Kihàphwanya apatthan'inyu ni Hasàni.
- Akhala?
- Ayo! Kihàhiya n'ekumi. Nto vano vahò-
xa, kintthuna olya vakhàni.
- Aa! Amàma àlikanyiha: anòrùha nà-
nàno. | - Vano kòphiya owàni: kòvela vanjène, mwan'aka, nto kihètta salàma.
- Mwàronwe wòwi, tìthi?
- Kàronwe olima ematt'ele y'omwàko.
- Mwèttaka mphironi, muhòna mèle a mmatta mwaka?
- Ayo! Kihòna ematt'anyu: yòruwerya.
Kihàphwanya apatthan'inyu ni Hasàni.
- Àkhala?
- Ayo! Kihàhiya n'ekumi.
Nto vano vahòxa, kintthuna olya vakhàni.
- Aa! Amàma àlikanyiha: anòrùha nànàno. |
||
70_01_02_1_2 | Vamos ao rio pilar. Despa-
cha-te, leva o pilão, a mapira e
a peneira. Não esqueças na-
da.
- Mamã, não vamos pescar (se-
cando a água) depois de pilar?
- Não sei, ainda não sei: só se
não atrasarmos. Leva a enxa-
da e a cabaça.
· Levo tudo.
- E o pau do pilão onde está?
- Esqueci.
- Volta atrás: despacha-te. | - Vamos ao rio pilar. Despa-
cha-te, leva o pilão, a mapira e
a peneira. Não esqueças na-
da.
- Mamã, não vamos pescar (se-
cando a água) depois de pilar?
- Não sei, ainda não sei: só se
não atrasarmos. Leva a enxa-
da e a cabaça.
- Levo tudo.
- E o pau do pilão onde está?
- Esqueci.
- Volta atrás: despacha-te. | * * *
- Vamos ao rio pilar.
Despacha-te, leva o pilão, a mapira e a peneira.
Não esqueças nada.
- Mamã, não vamos pescar (secando a água) depois de pilar?
- Não sei, ainda não sei: só senão atrasarmos.
Leva a enxada e a cabaça.
- Levo tudo.
- E o pau do pilão onde está?
- Esqueci.
- Volta atrás: despacha-te. | * * *
Nrowe nathite omuro. Mwàkuveke, mukuxe
eryawe, mèle n'ithokwa. Muhiliyale etthu.
- Mama, khaninrowa wùya namalá othita?
- Kàhi, nlelo nkisuwenle: nahileliweru. Muku-
xe ehipa n'ikahi.
· Kòkuxa sòthène.
M
· Khi mwithi ori vai?
- Kòliyala.
Mutthikele: mwàkuveke.
— | * k *
- Nrowe nathite omuro. Mwàkuveke, mukuxe
eryawe, mèle n'ithokwa. Muhiliyale etthu.
- Màma, kKhaninrowa wùva namalà othita?
- Kàhi, nlelo nkisuwenle: nahìleliweru. Muku-
xe chipa n'ikahi.
- Kòkuxa sòthène.
- Khi mwithi ori vai?
- Kòliyala.
- Mutthikele: mwàkuveke. | * * *
- Nrowe nathite omuro.
Mwàkuveke, mukuxe eryawe, mèle n'ithokwa.
Muhiliyale etthu.
- Màma, khaninrowa wùva namalà othita?
- Kàhi, nlelo nkisuwenle: nahìleliweru.
Mukuxe ehipa n'ikahi.
- Kòkuxa sòthène.
- Khi mwithi ori vai?
- Kòliyala.
- Mutthikele: mwàkuveke. |
||
58_01_01_2_1 | - Amanhã onde vais?
- Vou passar o tempo no rio,
a lavar a roupa. Quando tiver
lavado, vou pescar. E tu?
Eu fico em casa a pilar, a
varrer em casa, a lavar as
panelas. Quando acabar, vou
buscar água ao rio. Quando
voltar, vou cozinhar a comida.
- E eu, à tarde, voltando do
rio, VOU ver as minhas
armadilhas. Assim, como tu vês,
voltarei à noite. Deixa-me
comida, irmã.
Sim! Deixar-ta-ei. Esperar-
te-ei conversando com a mãe.
O que Deus esqueceu
as mulheres lembram
J | *oOoo
- Amanhã onde vais?
- Vou passar o tempo no rio,
a lavar a roupa. Quando tiver
lavado, vou pescar. E tu?
- Eu fico em casa a pilar, a
varrer em casa, a lavar as
panelas. Quando acabar, vou
buscar água ao rio. Quando
voltar, vou cozinhar a comida.
- E eu, à tarde, voltando do
rio, vou ver as minhas
armadilhas. Assim, como tu vês,
voltarei à noite. Deixa-me
comida, irmã.
- Sim! Deixar-ta-ei. Esperar-
te-ei conversando com a mãe.
O que Deus esqueceu,
as mulheres lembram | * * *
- Amanhã onde vais?
- Vou passar o tempo no rio, a lavar a roupa.
Quando tiver lavado, vou pescar.
E tu?
- Eu fico em casa a pilar, a varrer em casa, a lavar as panelas.
Quando acabar, vou buscar água ao rio.
Quando voltar, vou cozinhar a comida.
- E eu, à tarde, voltando do rio, vou ver as minhas armadilhas.
Assim, como tu vês, voltarei à noite. Deixa-me comida, irmã.
- Sim! Deixar-ta-ei.
Esperar-te-ei conversando com a mãe.
O que Deus esqueceu, as mulheres lembram | - Mèlo munrowa wowi?
Kinrowa othwèlaka omuró, okattha.
Kakatthá vale, kimiseryeke. Khi nyuwo?
Miyo kinihala owàni kitthupulaka, kive-
laka mpàni, kirapihaka miyàpu. Kamalihá,
kirowèle màsi omuró. Katthiká, kàpeye
yòlya.
Nto miyo, makàripi, kàtthikaka omuró,
kinrowa wòta mirakho saka. Vàvo vanòna-
nyu, kintthika ohiyu: mukihiyeryeke yòlya,
nàrokore.
Ayo! Kinimohiyeryani. Kinimòwehere-
ryani kivànelaka n’amàma.
-
-
W
Muluku eliyanlyawe,
athiyana annùpuwela | - Mèlo munrowa wòwi?
- Kinrowa othwèlaka omurô, okattha.
Kakatthà vale, kimiseryeke. Khi nyuwo?
- Miyo kKinihala owàni kitthupulaka, kive-
laka mpàni, kirapihaka miyàpu. Kamalihô,
kirowèle màsi omurô. Katthikà, Kkàpeye
yòlya.
- Nto miyo, makàripi, kàtthikaka omurô,
kinrowa wòta mirakho saka. Vàvo vanòna-
nyu, kintthika ohiyu: mukihiyeryeke yòlya,
nàrokore.
~ Ayo! Kinimòhiyeryani. Kinimòwehere-
ryani kivànelaka n'amàma.
Muluku eliyanlyawe,
athiyana annùpuwela | * * *
- Mèlo munrowa wòwi?
- Kinrowa othwèlaka omuró, okattha.
Kakatthà vale, kimiseryeke.
Khi nyuwo?
- Miyo kinihala owàni kitthupulaka, kivelaka mpàni, kirapihaka miyàpu.
Kamalihá, kirowèle màsi omuró.
Katthiká, kàpeye yòlya.
- Nto miyo, makàripi, kàtthikaka omuró, kinrowa wòta mirakho saka.
Vàvo vanòna-nyu, kintthika ohiyu: mukihiyeryeke yòlya, nàrokore.
- Ayo! Kinimòhiyeryani.
Kinimòwehereryani kivànelaka n'amàma.
Muluku eliyanlyawe, athiyana annùpuwela |
||
147_01_15 | O leãozinho subiu ao morro onde havia erva. | O leãozinho subiu ao morro onde havia erva. | O leãozinho subiu ao morro onde havia erva. | Mwakharamu àhiwela veruwani vàri malaxi. | Mwiàkharamu àhiwela veruwani vàri malaxi. | Mwiàkharamu àhiwela veruwani vàri malaxi. |
||
78_01_02_1_1_2 | O MACACO E O CÁGADO | O MACACO E O CÁGADO | O MACACO E O CÁGADO | KHOLÉ NI KHAPÁ | KHOLEÉ NI KHAPÀ | KHOLÉ NI KHAPÁ |
||
146_02_04 | se Deus quiser, voltarei em paz
se não quiseres, não vás
logo que chegar a casa, vou comer
se não estivesse eu, morrias no rio
se não chover, não teremos muita
colheita este ano | se Deus quiser, voltarei em paz
se não quiseres, não vás
logo que chegar a casa, vou comer
se não estivesse eu, morrias no rio
se não chover, não teremos muita
colheita este ano | se Deus quiser, voltarei em paz
se não quiseres, não vás
logo que chegar a casa, vou comer
se não estivesse eu, morrias no rio
se não chover, não teremos muita colheita este ano | Muluku atthuná, kinòhokołowa ni murettele
Mwahitthune, muhirowé
Kaphiyakaru owàni, kinimòlya
Kahakhanle miyo, mwàmòkhwa mmuró
Yahirupe epula, khinniruwerya mitano | Muluku atthunà, kinòhokolowa ni murettele
Mwàhitthune, muhirowé
Kàphiyakaru owàni, kinimòlya
Kahàkhanle miyo, mwàmòkhwa mmurô
Yàhirupe epula, khinniruwerya mitano | Muluku atthunà, kinòhokolowa ni murettele
Mwàhitthune, muhirowé
Kàphiyakaru owàni, kinimòlya
Kahàkhanle miyo, mwàmòkhwa mmuró
Yàhirupe epula, khinniruwerya mitano |
||
72_01_02_2_2_1 | Um homem via uma rapariga
que ainda vivia na família dos
seus pais. Então, se gostasse
dela, dizia aos pais dele. Estes,
conhecendo os bons costumes
daquela família, permitiam ao
seu filho ir pedir casamento
àquela menina. | Um homem via uma rapariga
que ainda vivia na família dos
seus pais. Então, se gostasse
dela, dizia aos pais dele. Estes,
conhecendo os bons costumes
daquela familia, permitiam ao
seu filho ir pedir casamento
àquela menina. | Um homem via uma rapariga que ainda vivia na família dos seus pais.
Então, se gostasse dela, dizia aos pais dele.
Estes, conhecendo os bons costumes daquela familia, permitiam ao seu filho ir pedir casamento àquela menina. | Mulopwana ànimòna mwali akhalaka
nlelo vatthokoni v’axitìthi awe. Vano àsive-
liwa n'uwo, mulopwana ànalèla axitìthi
awe. Ala, esuwelaka mukhalelo wòrèra wa
nloko nle, yanimutthuniherya mwan'aya oro-
wa omùrya muthiyan'ole. | Mulopwana ànimòna mwali akhalaka
nlelo vatthokoni v'axitìthi awe. Vano àsive-
liwà n'uwo, mulopwana ànalèla axitìthi
awe. Ala, esuwelaka mukhalelo wòrèra wa
nloko nle, yànimutthuniherya mwan'aya oro-
wa omùrya muthiyan'ole. | Mulopwana ànimòna mwali akhalaka nlelo vatthokoni v'axitìthi awe.
Vano àsiveliwà n'uwo, mulopwana ànalèla axitìthi awe.
Ala, esuwelaka mukhalelo wòrèra wa nloko nle, yànimutthuniherya mwan'aya orowa omùrya muthiyan'ole. |
||
63_02_06 | Pegue na panela e va buscar água. | Pegue na panela e va buscar água. | Pegue na panela e va buscar água. | Mukuxe mwàpu, murowé mwarikele màsi. | Mukuxe mwàpu, murowé mwarikele màsi. | Mukuxe mwàpu, murowé mwarikele màsi. |
||
70_01_05 | Logo que cheguei em casa, trouxeram-me água para lavar as mãos. | Logo que cheguei em casa, trouxeram-me água para lavar as mãos. | Logo que cheguei em casa, trouxeram-me água para lavar as mãos. | Kiphiyakaru owàni, kòrùheliwa màsi ònyawa. | Kiphiyakaru owàni, kòrùheliwa màsi ònyawa. | Kiphiyakaru owàni, kòrùheliwa màsi ònyawa. |
||
73_02_06 | Quer ele queira quer não, eu vou. | Quer ele queira quer não, eu vou. | Quer ele queira quer não, eu vou. | Owo otthuna n'uhitthuna, miyo kinòrowa. | Owo otthuna n'uhitthuna, miyo kinòrowa. | Owo otthuna n'uhitthuna, miyo kinòrowa. |
||
61_01_01_2_1_2 | Maria mudou-se para a sua
casa. A casa da Maria acaba de ser
construída. Pôs a porta de bambu.
Matacou(-a) toda. Cobriu(-a) com
muito capim. Dividiu(-a) em quar-
tos. Pôs a sua cama.
Ainda não fez o celeiro (dentro
de casa), mas fez o galinheiro.
Maria mudou-se ontem para a
sua casa nova: hoje espera ser
visitada pelas suas amigas. Amanhã
vai passear no monte. | Maria mudou-se para a sua
casa. À casa da Maria acaba de ser
construida. Pôs a porta de bambu.
Matacou(-a) toda. Cobriut-a) com
muito capim. Dividiu(-a) em quar-
tos. Pós a sua cama.
Áinda não fez o celeiro (dentro
de casa), mas fez o galinheiro.
Maria mudou-se ontem para a
sua casa nova: hoje espera ser
visitada pelas suas amigas. Amanhã
vai passear no monte. | Maria mudou-se para a sua casa.
A casa da Maria acaba de ser construida.
Pôs a porta de bambu.
Matacou(-a) toda.
Cobriu(-a) com muito capim.
Dividiu(-a) em quartos.
Pôs a sua cama.
Ainda não fez o celeiro (dentro de casa), mas fez o galinheiro.
Maria mudou-se ontem para a sua casa nova: hoje espera ser visitada pelas suas amigas.
Amanhã vai passear no monte. | AMaria àthàmela emp'aya. Empa
y'aMaria yòmala otekiwa. Ahela nsele
na mithala. Àmara yòthène. Atthunyela
ni malaxi manjène. Àthikilanya. Ahela
olili aya.
Ninlèlo khirale ntatha, nnya àteka
ehili ya ilyakhu.
AMaria athàmenle nsana emp'aya
esyá: olelo aniwehererya oxekuriwa n'a-
xipatthani aya. Mèlo anrowa wèttakasa
omwako. | AMaria àthàmela. emp'aya. Empa
y'aMaria yòmala otekiwa. Àhela nsele
na mithala. Àmara yòthène. Àtthunyela
ni malaxi manjène. Àthikilanya. Àhela
olili aya.
Ninlèlo khìrale ntatha, nnya àteka
ehili ya ilyakhu.
AMaria athàmenle nsana emp'aya
esya: olelo aniwehererya oxekuriwa n'a-
xipatthani aya. Mèlo anrowa wèttakasa
omwako. | AMaria àthàmela emp'aya.
Empa y'aMaria yòmala otekiwa.
Àhela nsele na mithala.
Àmara yòthène.
Àtthunyela ni malaxi manjène.
Àthikilanya.
Àhela olili aya.
Ninlèlo khìrale ntatha, nnya àteka ehili ya ilyakhu.
AMaria athàmenle nsana emp'aya esya: olelo aniwehererya oxekuriwa n'axipatthani aya.
Mèlo anrowa wèttakasa omwako. |
||
37_01_01_1_1_2 | - Estás bem?
- Estou bem, sim. E tu?
- Também eu estou bem. Andas a
passear?
- Vim somente visitar-te.
- Que tal em casa?
Vai bem. Ontem caiu muita
chuva. | - Estás bem?
- Estou bem, sim. E tu?
- Também eu estou bem. Andas a
passear?
- Vim somente visitar-te.
- Que tal em casa?
- Vai bem. Ontem caiu muita
chuva, | - Estás bem?
- Estou bem, sim.
E tu?
- Também eu estou bem.
Andas a passear?
- Vim somente visitar-te.
- Que tal em casa?
- Vai bem.
Ontem caiu muita chuva. | Mòkhala?
Kòkhala àa! Khi nyuwo?
- Ni mi kòkhala sàna. Wètta wène?
- Kàrwiye¹ wòxekuryani pàhi.
- Sai sai owani?
Salama. Nsana yàhirupa epula yinjène.
T | - Mòkhala?
- Kòkhala àa! Khi nyuwo?
- Ni mi kòkhala sàna. Wètta wène?
- Kàrwiye! wòxekuryani pàhi.
- Sai sai owàni?
- Salàma. Nsana yàhirupa epula yinjène. | - Mòkhala?
- Kòkhala àa!
Khi nyuwo?
- Ni mi kòkhala sàna.
Wètta wène?
- Kàrwiye wòxekuryani pàhi.
- Sai sai owàni?
- Salàma.
Nsana yàhirupa epula yinjène. |
||
14_01_01_1_2 | Cada dia, eu pego na minha enxada,
e vou para a machamba.
Está uma pessoa aí fora (no pátio).
Há cinco pessoas aí fora (no pátio).
Há um rato em casa.
Há três ratos em casa.
Há uma cabra na machamba.
Há duas cabras na machamba.
Há uma árvore no bosque.
Há quatro árvores no bosque. | Cada dia, eu pego na minha enxada,
e vou para a machamba.
Está uma pessoa ai fora (no pátio).
Há cinco pessoas aí fora fno pátio).
Há um rato em casa:
Há três ratos em casa.
Há uma cabra na machamba.
Há duas cabras na machamba.
Há uma árvore no bosque.
Há quatro árvores no bosque. | Cada dia, eu pego na minha enxada, e vou para a machamba.
Está uma pessoa ai fora (no pátio).
Há cinco pessoas aí fora fno pátio).
Há um rato em casa:
Há três ratos em casa.
Há uma cabra na machamba.
Há duas cabras na machamba.
Há uma árvore no bosque.
Há quatro árvores no bosque. | Khula nihiku, miyo kinnikuxa ehip'aka,
kinarowa omatta.
Òkhala mutthu mmosá vaté.
Àkhala atthu athanu vaté.
Nokhala nikhule nimosa mpàni.
Àkhala makhule mararu mpàni.
Yokhala epuri emosá mmatta.
Sòkhala ipuri pìli mmatta.
Wokhala mwiri mmosá mutakhwani.
Sokhala miri mixexé mutakhwani. | Khula nihiku, miyo kinnikuxa ehip'aka,
kinarowa omatta.
Okhala mutthu mmosa vaté.
Akhala atthu athanu vaté.
Nòkhala nikhule nimosa mpàni.
Akhala makhule mararu mpàni.
Yòkhala epuri emosa mmatta.
Sòkhala ipuri pìli mmatta.
Wôkhala mwiri mmosà mutakhwani.
Sòkhala miri mixexé mutakhwani.
* OK OR | Khula nihiku, miyo kinnikuxa ehip'aka, kinarowa omatta.
Òkhala mutthu mmosá vaté.
Àkhala atthu athanu vaté.
Nòkhala nikhule nimosa mpàni.
Àkhala makhule mararu mpàni.
Yòkhala epuri emosá mmatta.
Sòkhala ipuri pìli mmatta.
Wôkhala mwiri mmosà mutakhwani.
Sòkhala miri mixexé mutakhwani. |
||
145_01_02 | Vou para a machamba, mesmo que vós não vades. | Vou para a machamba, mesmo que vós não vades. | Vou para a machamba, mesmo que vós não vades. | Kinrowa omatta, munàmwi nyuwo muhirowaka. | Kinrowa omatta, munàmwi nyuwo muhirowaka. | Kinrowa omatta, munàmwi nyuwo muhirowaka. |
||
28_01_02_2_2_1 | 7.- Porque é que muitas pessoas
constroem casas de paus, não
construindo com adobes?
- Muitas pessoas constroem casas
de paus por causa de lhes ser mais
fácil e por causa da pobreza. | 7. - Porque é que muitas pessoas
constroem casas de paus, não
construindo com adobes?
- Muitas pessoas constroem casas
de paus por causa de lhes ser mais
fácil e por causa da pobreza. | 7. - Porque é que muitas pessoas constroem casas de paus, não construindo com adobes?
- Muitas pessoas constroem casas de paus por causa de lhes ser mais fácil e por causa da pobreza. | 7. Xèni atthu anjène antekàya ipa sa
miri, ehitekaka n'itùpu?
- Atthu anjène anniteka ipa sa miri mwaha
wo wakhwèla ni mwaha w'othoiwa. | 7. - Xèni atthu anjène antekàya ipa sa
miri, ehitekaka n'itùpu?
- Atthu anjène anniteka ipa sa miri mwaha
wo wakhwèla ni mwaha w'othoiwa.
(DOMINGOS CINTURA) | 7. - Xèni atthu anjène antekàya ipa sa miri, ehitekaka n'itùpu?
- Atthu anjène anniteka ipa sa miri mwaha wo wakhwèla ni mwaha w'othoiwa. |
||
63_02_08 | Perdi o machado com que cortei aquela árvore. | Perdi o machado com que cortei aquela árvore. | Perdi o machado com que cortei aquela árvore. | Epasó kikitthanalyaka mwiri ule yòkirimela. | Epasô kikitthanalyaka mwiri ule vòkirimela. | Epasô kikitthanalyaka mwiri ule vòkirimela. |
||
63_02_9 | A enxada com que capina o meu filho é esta. | 4 enxada com que capina o meu filho é esta. | 4 enxada com que capina o meu filho é esta. | Ehipa enlimanàwe mwan'aka t'ila. | Ehipa enlimanàwe mwan'aka t'ila. | Ehipa enlimanàwe mwan'aka t'ila. |
||
60_01_04 | Maria procurou Jesus, mas não o encontrou. | Maria procurou Jesus, mas não o encontrou. | Maria procurou Jesus, mas não o encontrou. | Maria àhimphavela Yesu, khuhimphwanya (Luc 2.45). | Maria àhimphavela Yesu, khuhimphwanya (Luc 2.45). | Maria àhimphavela Yesu, khuhimphwanya (Luc 2.45). |
||
147_01_01 | Quando leste esse livro? Li-o hoje. | Quando leste esse livro? Li-o hoje. | Quando leste esse livro? Li-o hoje. | Musomme lini elìvuru iyo? Kisomme olelo. | Musomme lìni elìvuru iyo? Kisomme olelo. | Musomme lìni elìvuru iyo? Kisomme olelo. |
||
67_01_02_1_1_2 | O PORCO E A ÁGUIA | O PORCO E À ÁGUIA | O PORCO E A ÁGUIA | EKULUWE NI XÀKA | EKULUWE NI XÀKA | EKULUWE NI XÀKA |
||
117_02_01 | Quanto? Quantos?
Quantas pessoas?
Quantas mãos?
Quantas cabras?
Quantas árvores? | Quanto? Quantos?
Quantas pessoas?
Quantas mãos?
Quantas cabras?
Quantas árvores? | Quanto? Quantos?
Quantas pessoas?
Quantas mãos?
Quantas cabras?
Quantas árvores? | atthu
matata
ipuri
miri
kavi?
akavi?
makavi?
sikavi? (ikavi?)
mikavi?(ikavi?) | kavi?
atthu akavi?
matata makavi?
ipuri sikavi? (ikavi?)
miri mikavi?(ikavi?) | kavi?
atthu akavi?
matata makavi?
ipuri sikavi? (ikavi?)
miri mikavi?(ikavi?) |
||
120_02_02 | Vi uma árvore altíssima. | Vi uma árvore altíssima. | Vi uma árvore altíssima. | Kihòna mwiri wòrekamàà! | Kihòna mwiri wòrekamàà! | Kihòna mwiri wòrekamàà! |
||
23_01_02_1_1_2 | Como estão vocês? (Vocês estão bem?)
- Estamos bem.
-
- Os vossos familiares estão todos bem?
- Estão bem.
O que estão a fazer ai?
- Estamos a conversar | - Como estão vocês? (Vocês estão bem?)
- Estamos bem.
- Os vossos familiares estão todos bem?
- Estão bem.
- O que estão a fazer ai?
- Estamos a conversar | - Como estão vocês? (Vocês estão bem?)
- Estamos bem.
- Os vossos familiares estão todos bem?
- Estão bem.
- O que estão a fazer ai?
- Estamos a conversar | L
Mòkhalasa?
- Nòkhala.
- Amus'inyu òthène àkhala?
- Àkhala.
- Munira-nil vo?
- Nnòvànela! | - Mòkhalasa?
- Nòkhala.
- Amus'inyu òthène àkhala?
- Àkhala.
- Munìra-ni! vo?
- Nnòvànela! | - Mòkhalasa?
- Nòkhala.
- Amus'inyu òthène àkhala?
- Àkhala.
- Munìra-ni vo?
- Nnòvànela! |
||
10_01_02_2_1_2 | Olhai (vede, olhem, vejam)
Este é o pai.
Esta é a mãe.
O pai é (um) homem.
A mãe é (uma) mulher. | Olhai (vede, olhem, vejam)
Este é o pai.
Esta é a mãe.
O pai é (um) homem.
A mãe é (uma) mulher. | Olhai (vede, olhem, vejam)
Este é o pai.
Esta é a mãe.
O pai é (um) homem.
A mãe é (uma) mulher. | Mòneke:
Ala t'atìthi. (1)
Ala t'amàma. (2)
Tithi mulopwaná.
Máma muthiyaná. | Mòneke:
Ala t'atìthi. (1)
Ala t'amàma. (2)
Tithi mulopwana.
Màma muthiyana. | Mòneke:
Ala t'atìthi. (1)
Ala t'amàma. (2)
Tìthi mulopwaná.
Màma muthiyana. |
||
80_01_02_1_2_2 | O COELHO EO
ELEFANTE
Antigamente, o elefante dizia
que era ele o maior de todos os
animais da selva. Por isso é que
devia ser rei. | O COELHO E O
ELEFANTE
Antigamente, o elefante dizia
que era ele o maior de todos os
animais da seiva. Por isso é que
devia ser rei. | O COELHO E O ELEFANTE
Antigamente, o elefante dizia que era ele o maior de todos os animais da seiva.
Por isso é que devia ser rei.
Um dia, o coelho disse que era bom fazer a assembleia geral dos animais para escolherem um rei. | NAMAROKOLO NI ETTHEPO
Khalai etthepo yahihimya wìra ti yàri
yulupale ovikana inama sòthène sa muta-
khwani. Tivó-nto yàtthunàya okhala mwené.
Nihiku nimosa, namarokolo àhihimya | NAMAROKOLO NI ETTHEPO
Khalai etthepo yàhihimya wìra ti yàri
yùlupale ovikana inama sòthène sa muta-
khwani. Tivô-nto yàtthunàya okhala mwené.
Nihiku nimosa, namarokolo àhihimya | NAMAROKOLO NI ETTHEPO
Khalai etthepo yàhihimya wìra ti yàri yùlupale ovikana inama sòthène sa mutakhwani.
Tivó-nto yàtthunàya okhala mwené.
Nihiku nimosa, namarokolo àhihimya wìra vàrèrela opaka muthukumano w'axinama òthène, wìra athanliwe mwené. |
||
113_02_04 | Todos nós
todos vós
todos eles | Todos nós
todos vós
todos eles | Todos nós
todos vós
todos eles | othène ahu
othène anyu
othène aya
hiyo òthène
nyuwo othène
awo othène | òthène ahu hiyo òthène
òthène anyu nyuwo òthène
òthène aya awo òthène | òthène ahu hiyo òthène
òthène anyu nyuwo òthène
òthène aya awo òthène |
||
38_01_01_1_2 | Certo dia, dois gatos roubaram
exima. Mas, não sabendo dividir
entre si, chamaram o macaco para
lha dividir.
Aquele macaco veio e mandou
buscar uma balança. Assim, dividiu
aquela xima, pôs em cada prato e
disse:
- Esta xima não é igual à outra:
uma é leve, a outra é pesada.
E tirou um bocado e comeu.
Então a balança fugiu para o outro
lado. O macaco disse:
Esta coisa não tem remédio!
Que vou fazer?
E comeu daquela outra. Então,
aqueles gatos disseram-lhe:
- Deixa assim: embora não seja.
igual, nós ficamos contentes!
O macaco respondeu dizendo:
Não! Temos de fazer mesmo
-
igual!
E assim ia comendo daquela
massa, uma e outra. Ora, da pouca
massa que ficou, o macaco disse:
- Esta é minha, por este trabalho
que fiz. | Certo dia, dois gatos roubaram
exima. Mas, não sabendo dividir
entre si, chamaram o macaco para
lha dividir.
Aquele macaco veio e mandou
buscar uma balança. Assim, dividiu
aquela xima, pôs em cada prato e
disse:
- Esta xima não é igual à outra:
uma é leve, a outra é pesada.
E tirou um bocado e comeu.
Então a balança fugiu para o outro
lado. O macaco disse:
- Esta coisa não tem remédio!
Que vou fazer?
E comeu daquela outra. Então,
aqueles gatos disseram-lhe:
- Deixa assim: embora não seja.
igual, nós ficamos contentes!
O macaco respondeu dizendo:
- Não! Temos de fazer mesmo
igual!
E assim ia comendo daquela
massa, uma e outra. Ora, da pouca
massa que ficou, o macaco disse:
- Esia é minha, por este trabalho
que fiz. | Certo dia, dois gatos roubaram exima.
Mas, não sabendo dividir entre si, chamaram o macaco para lha dividir.
Aquele macaco veio e mandou buscar uma balança.
Assim, dividiu aquela xima, pôs em cada prato e disse:
- Esta xima não é igual à outra: uma é leve, a outra é pesada.
E tirou um bocado e comeu.
Então a balança fugiu para o outro lado.
O macaco disse:
- Esta coisa não tem remédio!
Que vou fazer?
E comeu daquela outra.
Então, aqueles gatos disseram-lhe:
- Deixa assim: embora não seja. igual nós ficamos contentes!
O macaco respondeu dizendo:
- Não! Temos de fazer mesmo igual!
E assim ia comendo daquela massa, uma e outra.
Ora, da pouca massa que ficou, o macaco disse:
- Esia é minha, por este trabalho que fiz. | Nihiku nenlo, apàkha ànli yàhîyasa
exima. Vano, ehisuwelaka okawana, yà-
himwihana khole wìra àkawele.
Khole ole àhirwa, khwihaniha ebalan-
sa. Vano, àhikawanya exim'ele, àhihela
khula muhasa, khwira:
Exim'ela khinlikana n’ikhwaya: emo-
sá oveya, ekina olemela.
Khumeya, khulyaka. Vano, ebalansa
yàhitthyawela wòkinaru. Khole ole àhìra:
· Etthu ila khi murette! Kireke sai?
Khulyaka ekina ele. Vano, apàkh'ale
yàhimwirela:
Muhiyeke siso: ehinalikaneke, hiyo
-
nnòsiveliwa!
Khole ole àhàkhula, ìraka:
Nnàri! Nihàna olikanyiha pàhi!
Ni sìso ànilya exim'ele, ekina n'ikina.
Vano, ele vakhàni yàhanle khole khwira:
Ela ti yawaka, wa mutek'ola kivan-
-
MA
ryaka. | Nihiku nenlo, apàkha ànli yàhîyasa
exima. Vano, ehisuwelaka okawana, yà-
himwìihana khole wira àkawele. _
Khole ole àhirwa, khwiìhaniha ebalan-
sa. Vano, àhikawanya exim'ele, àhihela
khula muhasa, khwìra:
- Exim'ela khinlikana n'ikhwaya: emo-
sà oveya, ekina olemela.
Khumeya, khulyaka. Vano, ebalansa
yàhitthyawela wôkinaru. Khole ole àhira:
- Etthu ila khi murette! Kireke sai?
Khulyaka ekina ele. Vano, apàkh'ale
yàhimwirela:
- Muhiyeke siso: ehinalikaneke, hiyo
nnòsiveliwa!
Khole ole àhàkhula, ìraka:
- Nnàri! Nihàna olikanyiha pàhi!
Ni sìso ànilya exim'ele, ekina n'ikina.
Vano, ele vakhàni yàhanle khole khwira:
- Ela ti vawaka, wa mutek'ola kivan-
ryaka. | Nihiku nenlo, apàkha ànli yàhiyasa exima.
Vano, ehisuwelaka okawana, yàhimwìihana khole wira àkawele.
Khole ole àhirwa, khwìhaniha ebalansa.
Vano, àhikawanya exim'ele, àhihela khula muhasa, khwìra:
- Exim'ela khinlikana n'ikhwaya: emosà oveya, ekina olemela.
Khumeya, khulyaka.
Vano, ebalansa yàhitthyawela wòkinaru.
Khole ole àhìra:
- Etthu ila khi murette!
Kìreke sai?
Khulyaka ekina ele.
Vano, apàkh'ale yàhimwirela:
- Muhiyeke siso: ehinalikaneke, hiyo nnòsiveliwa!
Khole ole àhàkhula, ìraka:
- Nnàri! Nihàna olikanyiha pàhi!
Ni sìso ànilya exim'ele, ekina n'ikina.
Vano, ele vakhàni yàhanle khole khwìra:
- Ela ti yawaka, wa mutek'ola kivanryaka. |
||
66_01_01_1_2 | - Dá licença?
Faça favor.
Este quintal de quem é?
- Aqui é o meu quintal.
- Com quem moras?
Quem mora sou eu com a
minha mulher e os meus filhos.
- Tens galinhas?
- Sim. Tenho galinhas, patos
e cabras.
- Vende-me uma galinha.
Não... Hoje ofereço-ta.
Comprarás (uma) outro dia.
- Ēstas cabras eram assim há
muito tempo?
- Não! No começo eram duas.
Multiplicaram-se este ano.
Vais passear esta tarde?
- Não, não vou. Hei-de pilar
mandioca para cozinhar para
os meus irmãos. A mãe não
está. Foi a Nacala.
Quando volta?
- Não sei: não mo disse.
Ela foi só passear...
- Não sei: o meu irmão é que
sabe.
■
-
Ai em Nacala, a que lugar
foi?
-- Foi a Naherenke.
- Vou-me embora, irmã.
- Sim! | - Dá licença?
- Faça favor.
- Este quintal de quem é?
- Aqui é o meu quintal.
- Com quem moras?
- Quem mora sou eu com a
minha mulher e os meus filhos.
- Tens galinhas?
- Sim. Tenho galinhas, patos
e cabras.
- Vende-me uma galinha.
- Não... Hoje ofereço-ta.
Comprarás (uma) outro dia.
- Estas cabras eram assim há
muito tempo?
- Não! No começo eram duas.
Multiplicaram-se este ano.
- Vais passear esta tarde?
- Não, não vou. Hei-de pilar
mandioca para cozinhar para
os meus irmãos. 4 mãe não
está. Foi a Nacala.
- Quando volta?
- Não sei: não mo disse.
- Ela foi só passear...
- Não sei: o meu irmão é que
sabe.
- Aí em Nacala, a que lugar
foi?
“- Foi a Naherenke.
- Vou-me embora, irmã.
- Sim! | - Dá licença?
- Faça favor.
- Este quintal de quem é?
- Aqui é o meu quintal.
- Com quem moras?
- Quem mora sou eu com a minha mulher e os meus filhos.
- Tens galinhas?
- Sim. Tenho galinhas, patos e cabras.
- Vende-me uma galinha.
- Não... Hoje ofereço-ta.
Comprarás (uma) outro dia.
- Estas cabras eram assim há muito tempo?
- Não! No começo eram duas.
Multiplicaram-se este ano.
- Vais passear esta tarde?
- Não, não vou.
Hei-de pilar mandioca para cozinhar para os meus irmãos.
A mãe não está.
Foi a Nacala.
- Quando volta?
- Não sei: não mo disse.
- Ela foi só passear...
- Não sei: o meu irmão é que sabe.
- Aí em Nacala, a que lugar foi?
- Foi a Naherenke.
- Vou-me embora, irmã.
- Sim! | - Hòti?
- Hotini.
- Vaté va, ti vawani?
Va vate vaka.
- Munkhala nàni?
- Kinkhala ti miyo n'amwar'aka n'an'aka.
Muhàna ilyakhu?
- Ayo. Kihàna ilyakhu ni marattha n'ipuri.
- Kitumiheryeni mwalakhu mmosa.
li... Olelo kinòvahani mahala. Munòmu-
thumaka nihiku nikina.
- Ipuri iya sàri sìso khalai?
- Ìi! Sipajeryaka sàri pili. Sirelanne mitano.
- Munirowa wèttakasa nxekuw'ola?
Nnàri, nkinrowa. Kinòtthupulasa, kiwàpèle
axihim'aka. Amàma khàvo. Aronwe oNakala.
Antthika silini?
Kahiki: khàkilènle.
Yawo arowale wètta wène...
Ìi! Nkisuwenle: amunna t'ansuwela.
ONakala iwo, arowale nipuro xèni?
ONaherenke t'arowalyaya.
- Kòrowa, nàrokore.
- Aa!
A
M | - Hòti?
- Hotini.
- Vaté va, ti vawani?
- Va vate vaka.
- Munkhala nàni?
- Kinkhala ti miyo n'amwar'aka n'an'aka.
- Muhàna ilyakhu?
- Ayo. Kihàna ilyakhu ni marattha n'ipuri.
- Kitumiheryeni mwalakhu mmosa.
- Ìi... Olelo kinòvahani mahala. Munòmu-
thumaka nihiku nikina.
~ Ipuri iya sàri sìso khalai?
- li! Sipajeryaka sàri pili. Sirelanne mitano.
- Munirowa wèttakasa nxekuw'ola?
- Nnàri, nkinrowa. Kinòtthupulasa, kiwàpèle
axihim'aka. Amàma khàvo. Aronwe oNakala.
- Antthika silini?
- Kàhiki: khàkilènle.
~ Yawo arowale wètta wène...
- li! Nkisuwenle: amunna t'ansuwela.
- ONakala iwo, arowale nipuro xèni?
- ONaherenke t'arowalyaya.
- Kòrowa, narokore.
- An! | - Hòti?
- Hotini.
- Vaté va, ti vawani?
- Va vate vaka.
- Munkhala nàni?
- Kinkhala ti miyo n'amwar'aka n'an'aka.
- Muhàna ilyakhu?
- Ayo. Kihàna ilyakhu ni marattha n'ipuri.
- Kitumiheryeni mwalakhu mmosa.
- Ìi... Olelo kinòvahani mahala.
Munòmuthumaka nihiku nikina.
- Ipuri iya sàri sìso khalai?
- Ìi! Sipajeryaka sàri pili.
Sirelanne mitano.
- Munirowa wèttakasa nxekuw'ola?
- Nnàri, nkinrowa.
Kinòtthupulasa, kiwàpèle axihim'aka.
Amàma khàvo.
Aronwe oNakala.
- Antthika silini?
- Kàhiki: khàkilènle.
- Yàwo arowale wètta wène...
- Ìi! Nkisuwenle: amunna t'ansuwela.
- ONakala iwo, arowale nipuro xèni?
- ONaherenke t'arowalyaya.
- Kòrowa, nàrokore.
- Àa! |
||
139_01_07 | no meio de nós
atrás de mim
debaixo deles | no meio de nós
atrás de mim
debaixo deles | no meio de nós
atrás de mim
debaixo deles | variyari vahu
ottuli waka
vathí vaya | variyari vahu
ottuli waka
vathi vaya | variyari vahu
ottuli waka
vathi vaya |
||
6_01_01_1_2_1 | A cabeça do leão é grande.
O corpo da gazela é pequeno.
A mão do António é bonita.
O filho do rei é alto. | À cabeça do leão é grande.
O corpo da gazela é pequeno.
A mão do Antônio é bonita.
O filho do rei é aito. | À cabeça do leão é grande.
O corpo da gazela é pequeno.
A mão do António é bonita.
O filho do rei é aito. | Muru wa kharamu ti mùlupale.
Erutthu ya nàhe ti ekhàni.
Ntata na Antonio ti nòrèra.
Mwana a mwené t'òrekama. | Muru wa kharamu ti mùlupale.
Erutthu ya nàhe ti ekhàni.
Ntata na Antonio ti nòrèra.
Mwiàna a mwené t'òrekama. | Muru wa kharamu ti mùlupale.
Erutthu ya nàhe ti ekhàni.
Ntata na Antonio ti nòrèra.
Mwiàna a mwené t'òrekama. |
||
145_02_04 | Veio uma grande jibóia e deu a volta ao morro. | CC E a O O
Veio uma a grande jibóia e deu a volta ao morro. | Veio uma a grande jibóia e deu a volta ao morro. | Yahirwa ekhuka yùlupale, khurukurerya eruwa | Yahirwa ekhuka yùlupale, khurukurerya eruwa | Yahirwa ekhuka yùlupale, khurukurerya eruwa |
||
22_01_02_1_2_1_2 | Nós falamos com a língua:
as pessoas ouvem com os ouvidos. | Nós falamos com a língua:
as pessoas ouvem com os ouvidos. | Nós falamos com a língua:
as pessoas ouvem com os ouvidos. | ni nlumi:
atthu anniwa ni màru.
Hiyo ninnilavula | Hiyo ninnilavula ni nlumi:
atthu annìwa ni màru. | Hiyo ninnilavula ni nlumi:
atthu annìwa ni màru. |
||
63_02_04 | Dê-me tabaco para eu fumar. | Dê-me tabaco para eu fumar. | Dê-me tabaco para eu fumar. | Mukivahe sòne, kimpahe. | Mukivahe sòne, kimpahe. | Mukivahe sòne, kimpahe. |
||
112_01_03 | pequeno
muito
próprio
muito
primeiro
novo
grande | pequeno
muito
próprio
muito
primeiro
novo
grande | pequeno
muito
próprio
muito
primeiro
novo
grande | mukhàni
munjène
munène
munjipale
muraji
musyá
mutoko | mukhàni
munjène
munène
munjipale
muràji
musya
mutoko | mukhàni
munjène
munène
munjipale
muràji
musya
mutoko |
||
71_01_04 | A mãe voltou para casa contente. | À mãe voltou para casa contente. | À mãe voltou para casa contente. | Amàma áhokolowela owàni etteliwène murima. | Amàma àhokolowela owàni etteliwène murima.
~ "i | Amàma àhokolowela owàni etteliwène murima. |
||
142_01_04 | calai-vos! calem-se!
silêncio! (lit.: barulho! muito barulho!)
cala-te! não chores! | calai-vos! calem-se!
silêncio! it.: barulho! muito barulho!)
cala-te! não chores! | calai-vos! calem-se!
silêncio!
cala-te! não chores! | mmále! mmåleke!
onyakula!
màla! nkamála! | mmàle! mmàleke!
onyakula!
màla! nkamàla! | mmàle! mmàleke!
onyakula!
màla! nkamàla! |
||
144_02_06 | O meu amigo não veio, por estar doente. | O meu amigo não veio, por estar doente. | O meu amigo não veio, por estar doente. | Mpatthani aka kharwiye, màna (okhala wira, wòna) onòwereiwa. | Mpatthani aka kharwiye, màna (okhala wìra, wòna) onòwereiwa. | Mpatthani aka kharwiye, màna (okhala wìra, wòna) onòwereiwa. |
||
145_02_06 | Maria procurou Jesus, mas não o encontrou. | Maria procurou Jesus, mas não o encontrou. | Maria procurou Jesus, mas não o encontrou. | Maria àhimphavela Yesu, khuhimphwanya | Maria àhimphavela Yesu, khuhimphwanya | Maria àhimphavela Yesu, khuhimphwanya |
||
45_01_02_1_1_2 | A RAPOSA QUE FOI
AO GALINHEIRO | A RAPOSA QUE FOI
AO GALINHEIRO | A RAPOSA QUE FOI AO GALINHEIRO | KHWATTÉ ÀRONWE
MWÈHILINI | KHWATTÉ ÀRONWE
MWÈEHILINI | KHWATTÉ ÀRONWE MWÈHILINI |
||
147_02_10 | Logo que chegarem a casa, as meninas pilarão mapira. | Logo que chegarem a casa, as meninas pilarão mapira. | Logo que chegarem a casa, as meninas pilarão mapira. | Yaphiyakaru owàni, aximwàli anòthita mèle. | Yàphiyakaru owàni, aximwàli anòthita mèle. | Yàphiyakaru owàni, aximwàli anòthita mèle. |
||
147_01_09 | A raposa foi à capoeira onde havia galinhas. | Á raposa foi à capoeira onde havia galinhas. | Á raposa foi à capoeira onde havia galinhas. | Khwatté àhirowa mwehilini mwàri ilyakhu. | Khwatté àhirowa mwehilini mwàri ilyakhu. | Khwatté àhirowa mwehilini mwàri ilyakhu. |
||
139_02_02 | A casa da minha mãe.
Ele saiu de Angoche.
Não falemos disso.
Ele chegou de noite.
Ele é querido de todos.
Todos têm medo do leão.
O ladrão puxou da catana. | A casa da minha mãe.
Ele saiu de Angoche.
Não falemos disso.
Ele chegou de noite.
Ele é querido de todos.
Todos têm medo do leão.
O ladrão puxou da catana. | A casa da minha mãe.
Ele saiu de Angoche.
Não falemos disso.
Ele chegou de noite.
Ele é querido de todos.
Todos têm medo do leão.
O ladrão puxou da catana. | Empa y'amama.
Owo okhuma oParapato.
Nihivànele itthu iyo.
Owo ophiya ohiyu.
Owo óphentiwa n'atthu othène.
Atthu othène annimòva mwatto.
Nawîye àhikumiha ekatana. | Empa y'amàma.
Owo òkhuma oParapato.
Nihivànele itthu iyo.
Owo òphiya ochiyu.
Owo òphentiwa n'atthu òthène.
Atthu òthène annimòva mwatto.
Nawiye àhikumiha ekatana. | Empa y'amàma.
Owo òkhuma oParapato.
Nihivànele itthu iyo.
Owo òphiya ochiyu.
Owo òphentiwa n'atthu òthène.
Atthu òthène annimòva mwatto.
Nawiye àhikumiha ekatana. |
||
51_01_02_1_1_2 | A HIENA E O COELHO | A HIENA E O COELHO | A HIENA E O COELHO | KUSUPA NI NAMAROKOLO | KUSUPA NI NAMAROKOLO | KUSUPA NI NAMAROKOLO |
||
81_01_01_1_1_2 | Quando chegaram na reu-
nião, os animais começaram a
ovacionar gritando. E quando o
coelho desceu, perguntou aos
animais quem merecia ser rei.
Todos os animais responderam
que era o coelho que merecia
ser rei, porque tinha subido nas
costas do elefante.
Assim, os animais fizeram
elulu. Naquele mesmo dia o
coelho foi feito rei. E o elefante
ficou envergonhado. | Quando chegaram na reu-
nião, os animais começaram a
ovacionar gritando. E quando o
coelho desceu, perguntou aos
animais quem merecia ser rei.
Todos os animais responderam
que era o coelho que merecia
ser rei, porque tinha subido nas
costas do elefante.
Assim, os animais fizeram
elulu. Naquele mesmo dia o
coelho foi feito rei. E o elefante
ficou envergonhado. | Quando chegaram na reunião, os animais começaram a ovacionar gritando.
E quando o coelho desceu, perguntou aos animais quem merecia ser rei.
Todos os animais responderam que era o coelho que merecia ser rei, porque tinha subido nas costas do elefante.
Assim, os animais fizeram elulu.
Naquele mesmo dia o coelho foi feito rei.
E o elefante ficou envergonhado. | axinama yà-
Vàphiyaya omuthukumanoni,
hipajerya otthapa ekhuwelaka. Vano nama-
rokolo vàkhurunwàwe, ahàkoha axinama
tàni àrèrela okhala mwené. Axinama òthène
yahakhulasa wira namarokolo t'arèrela
okhala mwené, okhala wìra àhiwela ottuli
w'etthepo.
Sìso axinama yàhòpa ilulu. Nihiku nen-
le, namarokolo òkhalihiwa mwené. Vano
etthepo yahuliwa muru. (DOMINGOS CINTURA) | Vàphiyàya omuthukumanoni, axinama yà-
hipajerya otthapa ekhuwelaka. Vano nama-
rokolo vàkhurunwàwe, ahàkoha axinama
tàni àrèrela okhala mwené. Axinama òthène
yahakhulasa wìra namarokolo t'arèrela
okhala mwené, okhala wira àhiwela ottuli
w'etthepo.
Sìso axinama yàhòpa ilulu. Nihiku nen-
le, namarokolo òkhalihiwa mwené. Vano
etthepo yàhùliwa muru. _ (DOMINGOS CINTURA) | Vàphiyàya omuthukumanoni, axinama yàhipajerya otthapa ekhuwelaka.
Vano namarokolo vàkhurunwàwe, ahàkoha axinama tàni àrèrela okhala mwené.
Axinama òthène yahakhulasa wìra namarokolo t'arèrela okhala mwené, okhala wira àhiwela ottuli w'etthepo.
Sìso axinama yàhòpa ilulu.
Nihiku nenle, namarokolo òkhalihiwa mwené.
Vano etthepo yàhùliwa muru. |
||
42_01_02_1_2_2_1 | o pano que eu não compro
o pano que vós não comprais
o pano que eles não compram | o pano que eu não compro
o pano que vós não comprais
o pano que eles não compram | o pano que eu não compro
o pano que vós não comprais
o pano que eles não compram | ekuwo ki hin thumàka
ekuwo mu hin thumànyu
ekuwo a hin thumàya | ekuwo ki hin thumàka
ekuwo mu hin thumànyu
ekuwo a hin thumàya | ekuwo kihinthumàka
ekuwo muhinthumànyu
ekuwo ahinthumàya |
||
146_02_02 | Vamos pescar! | Vamos pescar! | Vamos pescar! | Nrowé namiserye | Nrowé namiserye | Nrowé namiserye |
||
96_01_02_1_2 | À noite com que caril acompanhastes o
jantar?
Comemos feijão verde. O feijão cozinhado
com casca verde é chamado maruru.
O feijão seco na machamba, é recolhido e
posto ao sol. É malhado e joeirado. No dia
em que cozinhamos feijão, primeiro o moe-
mos na pedra, depois o joeiramos para sair a
casca, então o pomos ao lume na panela com
água. Quem quiser, pode moê-lo com água
para torrar pastéis.
O amendoim é arrancado na machamba.
Seco, é descascado com as mãos para o ven-
dermos. Outro torramo-lo para comer. Não
descascado, é conservado para a sementeira.
Pilamos o amendoim no pilão, depois, joe-
ramo-lo na peneira pequena para temperar o
caril ou para tirar o óleo.
O arroz é ceifado na machamba, é amar-
rado em molhos para o levarmos para casa.
É secado. Seco é malhado. É pilado no pilão
e joeirado na peneira para o cozinharmos.
Cozinhado chama-se murama. Mankulela é a
parte que fica em cima na panela, esturro a
parte queimada.
O milho, depois de colhido na machamba,
é secado e debulhado ou malhado. Pilamo-lo
e joeiramo-lo. Tornamos a pilar, pomos a
farinha ao sol para depois amassar. Pode-
mos cozinhar o milho verde (maçaroca) ou
assar para o comer.
A mapira é ceifada e malhada. Então, para
cozinhar a massa de mapira, começamos a
pilar, joeirar, moer e pôr ao sol. Então pomos a
panela ao lume para amassar. | À noite com que caril acompanhastes o
jantar?
Comemos feijão verde. O feijão cozinhado
com casca verde é chamado maruru.
O feijão seco na machamba, é recolhido e
posto ao sol. E malhado e joeirado. No dia
em que cozinhamos feijão, primeiro o moe-
mos na pedra, depois o joeiramos para sair a
casca, então o pomos ao lume na panela com
água. Quem quiser, pode moê-lo com água
para torrar pastéis.
O amendoim é arrancado na machamba.
Seco, é descascado com as mãos para o ven-
dermos. Outro torramo-lo para comer. Não
descascado, é conservado para a sementeira.
Pilamos o amendoim no pilão, depois, joe-
ramo-lo na peneira pequena para temperar o
caril ou para tirar o óleo.
O arroz é ceifado na machamba, é amar-
rado em molhos parao levarmos para casa.
É secado. Seco é malhado. É pilado no pilão
e joeirado na peneira para o cozinharmos.
Cozinhado chama-se murama Mankulela é a
parte que fica em cima na panela, esturro a
parte queimada.
O milho, depois de colhido na machamba,
é secado e debulhado ou malhado. Pilamo-lo
e joeiramo-lo. Tornamos a pilar, pomos a
farinha ao sol para depois amassar. Pode-
mos cozinhar o milho verde (maçaroca) ou
assar para o comer.
A mapira é ceifada e malhada. Então, para
cozinhar a massa de mapira, começamos a
pilar, joeirar, moer e pôr ao sol. Então pomos a
panela ao lume para amassar. | À noite com que caril acompanhastes o jantar?
Comemos feijão verde.
O feijão cozinhado com casca verde é chamado maruru.
O feijão seco na machamba, é recolhido e posto ao sol.
E malhado e joeirado.
No dia em que cozinhamos feijão, primeiro o moemos na pedra, depois o joeiramos para sair a casca, então o pomos ao lume na panela com água.
Quem quiser, pode moê-lo com água para torrar pastéis.
O amendoim é arrancado na machamba.
Seco, é descascado com as mãos para o vendermos.
Outro torramo-lo para comer.
Não descascado, é conservado para a sementeira.
Pilamos o amendoim no pilão, depois, joeramo-lo na peneira pequena para temperar o caril ou para tirar o óleo.
O arroz é ceifado na machamba, é amarrado em molhos parao levarmos para casa.
É secado. Seco é malhado.
É pilado no pilão e joeirado na peneira para o cozinharmos.
Cozinhado chama-se murama.
Mankulela é a parte que fica em cima na panela, esturro a parte queimada.
O milho, depois de colhido na machamba, é secado e debulhado ou malhado.
Pilamo-lo e joeiramo-lo.
Tornamos a pilar, pomos a farinha ao sol para depois amassar.
Podemos cozinhar o milho verde (maçaroca) ou assar para o comer.
A mapira é ceifada e malhada.
Então, para cozinhar a massa de mapira, começamos a pilar, joeirar, moer e pôr ao sol.
Então pomos a panela ao lume para amassar. | Osisilo mwàrenrye-ni?
Nàreryale maruru. Ekhutte yowapeiwa
epurukuma ennìhaniwa maruru.
Ekhutte yowùma mmatta, ennùruliwa,
khwaneiwa vansuwani. Vano ennèpetthi-
wa, ennihoriwa mweryaweni, khuvèriwa
muthokwani. Nihiku nnàpeyahu ekhutte,
nimpajerya okhola vaxiloni, khukhana mu-
thokwani, khwèxaka vaikho ni màsi muni-
kapuni. Antthuna, anihaka wìra arike epa-
tiya.
Mattuvi onnitholiwa mmatta. Owùma
onniperiwa (okaxiwa) wira nimutumihe.
Mukina nnimwàrika wira nimukhùre.
Ohiperiwa ninnisukerya omwàla eyita.
Ninninvotta mattuvi muryaweni, khunvera
(khumukhana) mphajeni wira nithitele ma-
thàpa walá nimukikitthe.
Musoro onnihemphwa mmatta, khutthu-
kiwa mavisi wira niroihe owàni. Onna-
neiwa. Wùma, onnèpetthiwa. Onnithitiwa
mweryaweni, khuvèriwa muthokwani wira
napeye. Wowapeiwa onnìhaniwa murama.
Mankulela epäntte ya murama onkhala
vasulu munikhalakoni, niwowo epantte
yòpahiwa.
Nakhuwo, numala ohattiwa mmatta,
onnaneiwa, khukokholiwa walá khwèpe-
tthiwa. Ninnimuthita, khumukhana. Vano
ninnimutthupulasa, khwàneya otthú wira
numala niruwe exima. Ninniwerya omwà-
peya nakhuwo mukithi walá omòxa wira
nimukhùre.
Mèle annihemphwa, khwèpetthiwa. Wìra
niruwe exima ya mèle, nimpajerya othita,
khuvèra, khuxila, khwàneya otthú. Vano
ninnèxa ekhalako vaikho wira niruwe. | Osisilo mwàrenrye-ni?
Nàreryale maruru. Ekhutte yòwàpeiwa
epurukuma ennìhaniwa maruru.
Ekhutte yòwùma mmatta, ennùruliwa,
khwàneiwa vansuwani. Vano ennèpetthi-
wa, ennihoriwa. mweryaweni, khuvèriwa
muthokwani. Nihiku nnàpeyàhu ekhutte,
nimpajerya okhòla vaxiloni, khukhana mu-
thokwani, khwèxaka vaikho ni màsi muni-
kapuni. Antthuna, anihaka wìra arike epa-
tiya.
Mattuvi onnitholiwa. _mmatta. Owùma
onniperiwa (okaxiwa) wWìra nimutumihe.
Mukina.. nnimwàrika.. wìra.. nimukhùre.
Ohiperiwa ninnisukerya. omwàla _ eyita.
Ninninvotta mattuvi muryaweni, khunvera
(khumukhana) mphajeni wìra nithitele ma-
thàpa walà nimukikitthe,
Musoro onnihemphwa mmatta, khutthu-
kiwa mavisi wìra niroihe owàni. Onna-
neiwa. Wùma, onnèpetthiwa. Onnithitiwa
mweryaweni, khuvèriwa muthokwani wiìra
nàpeve. Wòwàpeiwa onnìhaniwa murama.
Mankulela epantte ya murama onkhala
vasulu munikhalakoni, niwowo _epantte
yòpahiwa.
Nakhuwo, numala ohattiwa... mmatta,
onnaneiwa, khukokholiwa walà khwèpe-
tthiwa. Ninnimuthita, khumukhana. Vano
ninnimutthupulasa, khwàneya otthù wìra
numala niruwe exima. Ninniwerya omwà-
peya nakhuwo mukithi walà omòxa wìra
nimukhùre.
Mèle annihemphwa, khwèpetthiwa. Wìra
niruwe exima ya mèle, nimpajerya othita,
khuvèra, khuxila, khwàneya otthù. Vano
ninnèxa ekhalako vaikho wìra niruwe. | Osisilo mwàrenrye-ni?
Nàreryale maruru.
Ekhutte yòwàpeiwa epurukuma ennìhaniwa maruru.
Ekhutte yòwùma mmatta, ennùruliwa, khwàneiwa vansuwani.
Vano ennèpetthiwa, ennihoriwa mweryaweni, khuvèriwa muthokwani.
Nihiku nnàpeyàhu ekhutte, nimpajerya okhòla vaxiloni, khukhana muthokwani, khwèxaka vaikho ni màsi munikapuni.
Antthuna, anihaka wìra arike epatiya.
Mattuvi onnitholiwa mmatta.
Owùma onniperiwa (okaxiwa) wìra nimutumihe.
Mukina nnimwàrika wìra nimukhùre.
Ohiperiwa ninnisukerya omwàla eyita.
Ninninvotta mattuvi muryaweni, khunvera (khumukhana) mphajeni wìra nithitele mathàpa walà nimukikitthe.
Musoro onnihemphwa mmatta, khutthukiwa mavisi wìra niroihe owàni. Onnaneiwa.
Wùma, onnèpetthiwa.
Onnithitiwa mweryaweni, khuvèriwa muthokwani wìra nàpeve.
Wòwàpeiwa onnìhaniwa murama.
Mankulela epantte ya murama onkhala vasulu munikhalakoni, niwowo epantte yòpahiwa.
Nakhuwo, numala ohattiwa mmatta, onnaneiwa, khukokholiwa walà khwèpetthiwa.
Ninnimuthita, khumukhana.
Vano ninnimutthupulasa, khwàneya otthù wìra numala niruwe exima.
Ninniwerya omwàpeya nakhuwo mukithi walà omòxa wìra nimukhùre.
Mèle annihemphwa, khwèpetthiwa.
Wìra niruwe exima ya mèle, nimpajerya othita, khuvèra, khuxila, khwàneya otthù.
Vano ninnèxa ekhalako vaikho wìra niruwe. |
||
147_01_03 | Porque não trouxeste? Não trouxe, porque não sabia onde pôr. | Porque não trouxeste? Não trouxe, porque não sabia onde pôr. | Porque não trouxeste? Não trouxe, porque não sabia onde pôr. | Muhirùhenle-ni? Kihirùhenle mwaha w'ohòna vohela-vo. | Muhirùhenle-ni? Kihirùhenle mwaha w'ohòna vohela-vo. | Muhirùhenle-ni? Kihirùhenle mwaha w'ohòna vohela-vo. |
||
70_01_02_1_1_2 | Bom dia. Está bom?
- Estou bem.
Anda desaparecido nestes
dias: como está?
- Estou bom. Não sei você
- Eu também estou bom.
- De onde vem?
- Venho da machamba.
Tudo bem nessa machamba?
- Oh não! Cortei-me ao derru-
bar árvores.
- Então isso é mau!
- Você aonde vai?
Vou ao rio, tomar banho e
ver a minha nassa.
* * | - Bom dia. Está bom?
- Estou bem.
- Anda desaparecido nestes
dias: como está?
- Estou bom. Não sei você
- Eu também estou bom.
- De onde vem?
- Venho da machamba.
- Tudo bem nessa machamba?
- Oh não! Cortei-me ao derru-
bar árvores.
- Então isso é mau!
- Você aonde vai?
- Vou ao rio, tomar banho e
ver é minha nessa.
do ko * | - Bom dia. Está bom?
- Estou bem.
- Anda desaparecido nestes dias: como está?
- Estou bom. Não sei você
- Eu também estou bom.
- De onde vem?
- Venho da machamba.
- Tudo bem nessa machamba?
- Oh não!
Cortei-me ao derrubar árvores.
- Então isso é mau!
- Você aonde vai?
- Vou ao rio, tomar banho e ver é minha nessa. | - Mòxeleliwa?
- Kòxeleliwa.
C
- Orila mahiku ala: munkhala sai?
- Kihàvo. Kàhiki nyuwo.
- Ni miyo kòkhala.
Munkhuma wowi?
- Kinkhuma omatta.
- Omatta iwo sàna sàna?
- Hù! Nnàri! Kirimwiphwata kìkitthaka miri.
- Vàvo vònanara.
- Atthu anrowa wòwi?
- Kinrowa omuro, orapa ni wòta elem'aka. | - Mòxeleliwa?
- Kòxeleliwa.
- Orila mahiku ala: munkhala sai?
- Kihàvo. Kàhiki nyuwo.
- Ni miyo kòkhala.
- Munkhuma wòwi?
- Kinkhuma omatta.
- Omatta iwo sàna sàna?
- Hù! Nnàri! Kirimwiphwata kikitthaka miri.
- Vàvo vònanara.
- Atthu anrowa wòwi?
- Kinrowa omuro, orapa ni wòta elem'aka. | - Mòxeleliwa?
- Kòxeleliwa.
- Orila mahiku ala: munkhala sai?
- Kihàvo. Kàhiki nyuwo.
- Ni miyo kòkhala.
- Munkhuma wòwi?
- Kinkhuma omatta.
- Omatta iwo sàna sàna?
- Hù! Nnàri!
Kirimwiphwata kikitthaka miri.
- Vàvo vònanara.
- Atthu anrowa wòwi?
- Kinrowa omuro, orapa ni wòta elem'aka. |
||
27_01_02_2_1 | - De quem é esta casa?
- É minha. Fui eu que construí esta
casa.
- Esta casa é grande:quem mora
nela?
- Moro eu, a minha mulher, os
meus três filhos e os meus dois
irmãos mais novos. Tenho outra
casa pequena.
- Eu estou cá fora; a minha mulher
está a amassar a chima em casa.
- Os meus filhos, um está na
escola, outro está a colher feijão
cute na machamba, o terceiro está
na varanda. A mãe vai ao rio
buscar água:
volta já para
cozinhar a comida.
-
Esta é a tua casa?
Sim, a minha casa nova. È
pequena, mas quero construir
outra grande.
- Esta casa, embora pequena, é
bonita. Quem mora nela?
- Moro eu, o meu marido e os
meus filhos. O pai e a mãe moram
naquela casa além. | - De quem é esta casa?
- E minha. Fui eu que construi esta
casa,
- Esta casa é grande:quem mora
nela?
- Moro eu, a minha mulher, os
meus três filhos e os meus dois
irmãos mais novos. Tenho outra
casa pequena.
- Eu estou cá fora: a minha mulher
está a amassar a chima em casa.
- Os meus filhos, um está na
escola, outro está a colher feijão
cute na machamba, o terceiro está
na varanda. A mãe vai ao rio
buscar água: volta já para
cozinhar a comida.
* dk x
- Esta é a tua casa? a
- Sim, a minha casa nova E
pequena, mas quero construir
outra grande.
- Esta casa, embora pequena, é
bonita. Quem mora nela?
- Moro eu, o meu marido e os
meus filhos. O pai e a mãe moram
naquela casa além. | - De quem é esta casa?
- E minha.
Fui eu que construí esta casa.
- Esta casa é grande: quem mora nela?
- Moro eu, a minha mulher, os meus três filhos e os meus dois irmãos mais novos.
Tenho outra casa pequena.
- Eu estou cá fora: a minha mulher está a amassar a chima em casa.
- Os meus filhos, um está na escola, outro está a colher feijão cute na machamba, o terceiro está na varanda.
A mãe vai ao rio buscar água: volta já para cozinhar a comida.
* * *
- Esta é a tua casa?
- Sim, a minha casa nova.
É pequena, mas quero construir outra grande.
- Esta casa, embora pequena, é bonita.
Quem mora nela?
- Moro eu, o meu marido e os meus filhos.
O pai e a mãe moram naquela casa além. | - Emp'ela ti yawani?
- Ti yawaka. Ti miyo kitenke enup'ela.
- Emp'ela yùlupale: ankhala-mo pàni?
- Kinkhala-mo ti miyo n'amwàr'aka n'a-
n'aka araru n'axihim’aka ànli. Kòkhala-
na empa ekina yamukhàni.
Miyo kiri vaté-va: amwàr'aka anruwa
exima mpani.
An'aka, mukina ori oxikola, mukina
onrukula ikhutte mmatta, anèraru ori
mpithela. Amàma anrowa omuró orika
màsi: animorwa nànàno, wira yàpeyeke
yòlya.
***
- Ela emp'anyu?
Aaá! Emp'aka esyá. Eroyeva, masi
kimphavela oteka ekina yùlupale.
Emp'ela, erokhalaru yamukhani, ti
yòrèra. Ankhala-mo tàni?
- Kinkhalamo ti miyo n'aiy'aka n'an'aka.
Atìthi n'amáma annikhala emp'ele vale.
K | - Emp'ela ti vawani?
~ Ti yawaka. Ti miyo kitenke enup'ela.
- Emp'ela yùlupale: ankhala-mo pàni?
- Kinkhala-mo ti miyo n'amwàr'aka n'a-
n'aka araru n'axihim'aka ànli. Kòkhala-
na empa ekina vamukhàni,
- Miyo Kiri vaté-va: amwàr'aka anruwa
exima mpani.
- An'aka, mukina ori oxikola, mukina
onrukula ikhutte mmatta, anèraru ori
mpithela. Amàma anrowa omurô orika
màsi: animorwa nànàno, wira yàpeyeke
yvòlya.
* * *k
- Ela emp'anyu?
- Aaà! Emp'aka esyà Eroyeva, masi
kimphavela oteka ekina vùlupale.
~ Emp ela, erokhalaru yamukhani, ti
yòrèra. Ankhala-mo tàni?
- Kinkhalamo ti miyo n'aiy'aka n'an'aka.
Atìthi n'amàma annikhala emp'ele vale. | - Emp'ela ti yawani?
- Ti yawaka.
Ti miyo kitenke enup'ela.
- Emp'ela yùlupale: ankhala-mo pàni?
- Kinkhala-mo ti miyo n'amwàr'aka n'an'aka araru n'axihim'aka ànli.
Kòkhalana empa ekina yamukhàni.
- Miyo Kiri vaté-va: amwàr'aka anruwa exima mpani.
- An'aka, mukina ori oxikola, mukina onrukula ikhutte mmatta, anèraru ori mpithela.
Amàma anrowa omuró orika màsi: animorwa nànàno, wira yàpeyeke yòlya.
* * *
- Ela emp'anyu?
- Aaà! Emp'aka esyà.
Eroyeva, masi kimphavela oteka ekina yùlupale.
- Emp'ela, erokhalaru yamukhani, ti yòrèra.
Ankhala-mo tàni?
- Kinkhalamo ti miyo n'aiy'aka n'an'aka.
Atìthi n'amàma annikhala emp'ele vale. |
||
139_02_04 | Passo por aí.
Há-de vir por estes dias.
Soube isto por carta..
Não veio por doença.
Comprou por dez contos.
Esteira para dormir.
Batam-lhe para se emendar.
Este livro para quem é?
Pago para o mês que vem.
Cortas para a direita...
Traz sacos sem nada (vazios).
Ele falou sem ter visto.
Vi-o sem óculos.
Desde manhã até à noite. | Passo por aí.
Há-de vir por estes dias.
Soube isto por carta.
Não veio por doença.
Comprou por dez contos.
Esteira para dormir.
Batam-lhe para se emendar.
Este livro para quem é?
Pago para o mês que vem.
Cortas para a direita...
Traz sacos sem nada (vazios).
Ele falou sem ter visto.
Vi-o sem óculos.
Desde manhã até à noite. | Passo por aí.
Há-de vir por estes dias.
Soube isto por carta.
Não veio por doença.
Comprou por dez contos.
Esteira para dormir.
Batam-lhe para se emendar.
Este livro para quem é?
Pago para o mês que vem.
Cortas para a direita...
Traz sacos sem nada (vazios).
Ele falou sem ter visto.
Vi-o sem óculos.
Desde manhã até à noite. | Kinivira weiwo.
Ontthuna orwa mahiku ala.
Kòsuwela n'ipaphelo.
Kharwiye mwaha w'eretta.
Òthuma ikonto mulokó.
Ntthatto nòrupela.
Amaniwe wira attharuwe.
Elivuru ila ti wa pàni?
Kiniliva mwèri ontthuna orwa.
Muhapuwe mono wòlopwana.
Murühe isako sihin'etthu.
Owo òlavula ahònne.
Kòmòna ahiwanre iluneta.
Okhuma vàsisu mpakha ohiyu. | Kinivira weiwo.
Ontthuna orwa mahiku ala.
Kòsuwela n'ipaphelo.
Kharwiye mwaha w'eretta.
Othuma ikonto mulokô.
Ntthatto nòrupela.
Amaniwe wìra attharuwe.
Elìvuru ila ti wa pàni?
Kiniliva mwèri ontthuna orwa.
Muhapuwe mòno wòlopwana.
Murùhe isako sihin'etthu.
Owo òlavula ahònne.
Kòmòna ahiwanre iluneta,
Okhuma vàsisu mpakha ohiyu. | Kinivira weiwo.
Ontthuna orwa mahiku ala.
Kòsuwela n'ipaphelo.
Kharwiye mwaha w'eretta.
Othuma ikonto mulokô.
Ntthatto nòrupela.
Amaniwe wìra attharuwe.
Elìvuru ila ti wa pàni?
Kiniliva mwèri ontthuna orwa.
Muhapuwe mòno wòlopwana.
Murùhe isako sihin'etthu.
Owo òlavula ahònne.
Kòmòna ahiwanre iluneta,
Okhuma vàsisu mpakha ohiyu. |
||
73_02_04 | Não tenho obrigação disso, mas vou pagar. | Não tenho obrigação disso, mas vou pagar. | Não tenho obrigação disso, mas vou pagar. | Nkinkhanyereriwa oliva, nnya kinòliva. | Nkinkhanyereriwa oliva, nnya Kindliva. | Nkinkhanyereriwa oliva, nnya Kindliva. |
||
139_01_03 | vou para casa de meu pai
no pátio do régulo há coqueiros
fique tudo para você
tudo sirva como remédio | vou para casa de meu pai
no pátio do régulo há coqueiros
fique tudo para você
tudo sirva como remédio | vou para casa de meu pai
no pátio do régulo há coqueiros
fique tudo para você
tudo sirva como remédio | kinrowa wa pàpa
wa mwené sòkhala mikole
sòthène sikhale wa nyuwo
sòthène sikhale wa murette | kinrowa wa pàpa
wa mwené sòkhala mikole
sòthène sikhale wa nyuwo
sòthène sikhale wa murette | kinrowa wa pàpa
wa mwené sòkhala mikole
sòthène sikhale wa nyuwo
sòthène sikhale wa murette |
||
71_01_03 | A chuva apanhou-me quando já tinha chegado em casa do tio. | A chuva apanhou-me quando já tinha chegado em casa do tio. | A chuva apanhou-me quando já tinha chegado em casa do tio. | Epula yakiphwannye kiphiyalène w'atàta | Epula yàkiphwannye kiphiyalène w'atàta ( | Epula yàkiphwannye kiphiyalène w'atàta |
||
31_01_02_1_2 | Há muitas pessoas em casa!
A cabeça dói-me muito: não vou à
machamba.
Hoje chove muito.
No céu há muitas nuvens: não faltam.
Há muitas cobras na machamba: não
faltam.
Levantai-vos! Estais a dormir demais!
O teu olho está muito vermelho: procu-
ra um remédio.
Há muito barulho aqui! Calai-vos! | Há muitas pessoas em casa!
A cabeça dói-me muito: não vou à
machamba.
Hoje chove muito.
No céu hã muitas nuvens: não faltam.
Há muitas cobras na machamba: não
faltam.
Levantai-vos! Estais a dormir demais!
O teu olho está muito vermelho: procu-
ra um remédio.
Há muito barulho aqui! Calai-vos! | Há muitas pessoas em casa!
A cabeça dói-me muito: não vou à machamba.
Hoje chove muito.
No céu há muitas nuvens: não faltam.
Há muitas cobras na machamba: não faltam.
Levantai-vos! Estais a dormir demais!
O teu olho está muito vermelho: procura um remédio. | Atthu kharère mpàni!
Muru khurère okiwereya: nkinrowa
omatta.
Olelo khirère orupa epula.
Osulu khurère mèku: khanthowa.
Khasirère inowa mmatta: khasin-
thowa.
Venyani! Khamurère orupa!
Nitho nanyu khanrère oxèrya: mpha-
vele murette. | Atthu kharère mpàni!
Muru khurère okiwereya: nkinrowa
omaftta.
Olelo khirère orupa epula.
Osulu khurère mèku: khanthowa.
Khasirère inowa mmatta: Kkhasin-
thowa.
Venyani! Khamurère orupa!
Nitho nanyu khanrère oxèrya: mpha-
vele murette. | Atthu kharère mpàni!
Muru khurère okiwereya: nkinrowa omatta.
Olelo khirère orupa epula.
Osulu khurère mèku: khanthowa.
Khasirère inowa mmatta: khasinthowa.
Venyani! Khamurère orupa!
Nitho nanyu khanrère oxèrya: mphavele murette. |
||
116_02_01 | o meu companheiro
o teu companheiro
o seu companheiro
o nosso companheiro
o vosso companheiro
o companheiro deles | o meu companheiro
o teu companheiro
o seu companheiro
o nosso companheiro
o vosso companheiro
o companheiro deles | o meu companheiro
o teu companheiro
o seu companheiro
o nosso companheiro
o vosso companheiro
o companheiro deles | mukhwaka
mukhwàwo
mukhwawe
mukhwihu
mukhwinyu
mukhwaya | mukhwàka
mukhwàwo
mukhwàwe
mukhwìhu
mukhwìnyu
mukhwàya | mukhwàka
mukhwàwo
mukhwàwe
mukhwìhu
mukhwìnyu
mukhwàya |
||
147_01_06 | Na casa onde dormimos descansámos bem. | Na casa onde dormimos descansâmos bem. | Na casa onde dormimos descansámos bem. | Mpàni murumpyahu-mo nòmumula sàna. | Mpàni murumpyahu-mo nòmumula sàna. | Mpàni murumpyahu-mo nòmumula sàna. |
||
145_02_12 | O porco caiu do alto e achatou o focinho. | O porco caiu do alto e achatou o focinho. | O porco caiu do alto e achatou o focinho. | Ekuluwe yahithowa osulu, ekhutupula mpitthi | Ekuluwe yàhithowa osulu, ekhutupula mpitthi. | Ekuluwe yàhithowa osulu, ekhutupula mpitthi. |
||
76_01_09 | A raposa foi à capoeira onde havia galinhas. | Á raposa foi à capoeira onde havia galinhas. | A raposa foi à capoeira onde havia galinhas. | Khwatté àhirowa mwèhilini mwàri ilyakhu. | Khwatté àhirowa mwèhilini mwàri ilyakhu. | Khwatté àhirowa mwèhilini mwàri ilyakhu. |
||
33_01_02_2_2_1 | Quem veste farrapos,
Deus olha para ele. | Quem veste farrapos,
Deus olha para ele. | Quem veste farrapos, Deus olha para ele. | Nanwara sòthàla, Muluku onnimòna | Nanwara sòthàla, Muluku onnimòna | Nanwara sòthàla, Muluku onnimòna |
||
71_01_02 | Pedro encontrou muita gente já reunida. | Pedro encontrou muita gente já reunida. | Pedro encontrou muita gente já reunida. | Pedru àhàphwanya atthu anjène ethukumannène | Pedru àhàphwanya atthu anjène ethukumannène | Pedru àhàphwanya atthu anjène ethukumannène |
||
139_01_02 | fui chamado
vamos todos, vós comigo
eu trabalho com a minha enxada
pelo meu amigo | jui chamado pelo meu amigo
vamos todos, vós comigo
eu trabalho com a minha enxada | jui chamado pelo meu amigo
vamos todos, vós comigo
eu trabalho com a minha enxada | kihitthaniwa ni mpatthani aka
nrowé nòthène, nyuwo ni miyo
• kinnivara muteko ni ehip’aka | kihitthaniwa ni mpatthani aka
nrowé nòthène, nyuwo ni miyo
; kKinnivara muteko ni chip'aka | kihitthaniwa ni mpatthani aka
nrowé nòthène, nyuwo ni miyo
Kinnivara muteko ni chip'aka |
||
146_02_06 | Se tivesse tabaco, dava (daria) a essa pessoa. | Se tivesse tabaco, dava (daria) a essa pessoa. | Se tivesse tabaco, dava (daria) a essa pessoa. | Karina sòne, kàmunvaha mutth'ule. | Kàrina sòne, kàmunvaha mutth'ule. | Kàrina sòne, kàmunvaha mutth'ule. |
||
27_01_01_1_2 | - Está bom, amigo?
- Estou bom.
- Onde vais?.
- Vou à escola: quero a-
prender a ler e escrever.
Os que estudam quantos
são?
- São vinte e cinco.
- Todos eles sabem ler?
- Uns sabem, outros ainda não
sabem.
O que estudam na escola?
Estudamos os livros. Eu
estudo todos os dias. Con-
sigo escrever o meu nome e
muitas outras coisas. E tu,
onde vais?
Vou à machamba, tra-
balhar com o papá.
- Os teus familiares estão
todos com saúde?
-Não! A avó está doente das
pernas. Não consegue (não
pode) andar.
- Toma remédio?
- Sim, toma | - Está bom, amigo?
- Estou bom.
- Onde vais?.
- Vou à escola: quero a-
prender a ler e escrever.
- Os que estudam quantos
são?
- São vinte e cinco.
- Todos eles sabem ler?
- Uns sabem, outros ainda não
sabem.
- O que estudam na escola?
- Estudamos os livros. Eu
estudo todos os dias. Con-
sigo escrever o meu nome e
muitas outras coisas. E tu,
onde vais?
- Vou à machamba, tra-
balhar com o papá.
- Os teus familiares estão
todos com saúde?
- Não! À avó está doente das
pernas. Não consegue (não
pode) andar.
- Toma remédio?
- Sim, toma | - Está bom, amigo?
- Estou bom.
- Onde vais?
- Vou à escola: quero aprender a ler e escrever.
- Os que estudam quantos são?
- São vinte e cinco.
- Todos eles sabem ler?
- Uns sabem, outros ainda não sabem.
- O que estudam na escola?
- Estudamos os livros.
Eu estudo todos os dias.
Consigo escrever o meu nome e muitas outras coisas.
E tu, onde vais?
- Vou à machamba, trabalhar com o papá.
- Os teus familiares estão todos com saúde?
- Não! À avó está doente das pernas.
Não consegue (não pode) andar.
- Toma remédio?
- Sim, toma | - Mòkhala, mpatthani?
- Kòkhala.
Munrowa vai?
Kinrowa oxikola: kimphavela wìxutta osoma
ni olepa.
Ale anixutta ari akavi?
- Ari miloko mìli n'athanu.
- Òthène aya annisuwela osoma?
- Akina annisuwela, akina khansuwela nlèlo.
Munsoma-ni muxikola?
-Ninsoma ilivuru. Miyo kinnisoma nihiku ti
nihiku. Kinniwerya olepa nsina naka n'itthu
sikina sinjène. Khi nyuwo, munrowa vai?
Kinrowa omatta ovara muteko n'apàpa.
- Amus'inyu òthène akumí?
- Nnàri! Apipi anòwereiwa metto. Khanwerya
wetta.
K
- Annòlya murette?
- Ayo, annòlya. | - Mòkhala, mpatthani?
- Kòkhala.
- Munrowa vai?
- Kinrowa oxikola: kimphavela wìxutta osoma
ni olepa.
- Ale anìxutta ari akavi?
- Ari miloko mìli n'athanu.
- Òthène aya annisuwela osoma?
- Akina annisuwela, akina khansuwela nlèlo.
- Munsoma-ni muxikola?
-Ninsoma ilìivuru. Miyo kinnisoma nihiku ti
nihiku. Kinniwerya olepa nsina naka n'itthu
sikina sinjène. Khi nyuwo, munrowa vai?
- Kinrowa omatta ovara muteko n'apàpa.
- Amus'inyu òthène akumi?
- Nnàri! Apìpi anòwereiwa metto. Khanwerya
wetta.
- Annòlya murette?
- Ayo, annòlya. | - Mòkhala, mpatthani?
- Kòkhala.
- Munrowa vai?
- Kinrowa oxikola: kimphavela wìxutta osoma ni olepa.
- Ale anìxutta ari akavi?
- Ari miloko mìli n'athanu.
- Òthène aya annisuwela osoma?
- Akina annisuwela, akina khansuwela nlèlo.
- Munsoma-ni muxikola?
-Ninsoma ilìvuru.
Miyo kinnisoma nihiku ti nihiku.
Kinniwerya olepa nsina naka n'itthu sikina sinjène.
Khi nyuwo, munrowa vai?
- Kinrowa omatta ovara muteko n'apàpa.
- Amus'inyu òthène akumi?
- Nnàri! Apìpi anòwereiwa metto.
Khanwerya wetta.
- Annòlya murette?
- Ayo, annòlya. |
||
76_02_03 | O terreno pedregoso em que caiu a semente indica aqueles. | O terreno pedregoso em que caiu a semente indica aqueles. | O terreno pedregoso em que caiu a semente indica aqueles. | Vamasorosoroni vàmorenle epyó *vànlikana n'ale | Vamasorosoroni vàmorenle epvô *vànlikana n'ale | Vamasorosoroni vàmorenle epvô *vànlikana n'ale |
||
75_01_01_1_2 | O INDEPENDENTE | O INDEPENDENTE | O INDEPENDENTE | NAMWÈTTELA MURIM’AWE | NAMWÈTTELA MURIM'AWE | NAMWÈTTELA MURIM'AWE |
||
112_01_02 | grande
companheiro, igual
quanto? quantos?
outro
não maduro
νίνο
inteiro | grande
companheiro, igual
quanto? quantos?
outro
não maduro
vivo
inteiro | grande
companheiro
igual quanto?
outro
não maduro
vivo
inteiro | můlupale
mukhwàwe
mukavi?
mukina
mukithi
mukumi
mpurukuma | muiupale
mukhwàwe
mukavi?
mukina
mukithi
mukumi
mpurukuma | muiupale
mukhwàwe
mukavi?
mukina
mukithi
mukumi
mpurukuma |
||
143_02_01 | O homem foi agarrado pelo leão
A cabra foi comida pelo leopardo
O coelho foi agarrado pelo elefante | O homem foi agarrado pelo leão
A cabra foi comida pelo leopardo
O coelho foi agarrado pelo elefante | O homem foi agarrado pelo leão
A cabra foi comida pelo leopardo
O coelho foi agarrado pelo elefante | Mulopwana òvariwa ni kharamu
Epuri yokhuriwa ni havara
Namarokolo óvariwa ni (ti) etthepo | Mulopwana òvariwa ni kharamu
Epuri yòkhuriwa ni havara
Namarokolo òvariwa ni (ti) etthepo | Mulopwana òvariwa ni kharamu
Epuri yòkhuriwa ni havara
Namarokolo òvariwa ni (ti) etthepo |