Datasets:

WikiQuality

/

frac_unique_trigrams_lo

like 0

Follow

WikipediaQuality 4

53270

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A9%E1%89%B5%20%E1%8A%AD%E1%88%8E%E1%8C%88%E1%88%AD

ሩት ክሎገር

ሩት ክሎገር (ጥቅምት 30 ቀን 1931 - ጥቅምት 5 ቀን 2020) በካሊፎርኒያ ኢርቪን ዩኒቨርሲቲ የጀርመን ጥናት ፕሮፌሰር ኢመርታ እና ከሆሎኮስት የተረፈ ሰው ነበር። እሷ የምርጥ ሻጭ ደራሲ ነበረች፡ ስለ ልጅነቷ በናዚ ጀርመን ። የህይወት ታሪክ ሩት ክሎገር በቪየና ጥቅምት 30 ቀን 1931 ተወለደች። በመጋቢት 1938 ሂትለር ወደ ቪየና ዘምቷል። ኦስትሪያን በናዚዎች መቀላቀል የክሎገርን ሕይወት በእጅጉ ነካው፡ ክሎገር በወቅቱ ገና የስድስት ዓመት ልጅ የነበረው ትምህርት ቤቶችን በተደጋጋሚ መቀየር ነበረበት እና ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ በሚሄድ የጥላቻ እና ፀረ ሴማዊ አካባቢ አደገ። አባቷ፣ አይሁዳዊ የማህፀን ሐኪም የነበረ፣ የዶክተርነት ፈቃዱን ያጣ ሲሆን በኋላም በህገ ወጥ ፅንስ ማስወረድ ምክንያት ወደ እስር ቤት ተላከ። በሴፕቴምበር 1942 በ10 ዓመቷ ወደ ቴሬዚንስታድት ማጎሪያ ካምፕ ከእናቷ ጋር ተባረረች ። አባቷ ወደ ውጭ አገር ለመሰደድ ሞክሮ ነበር፣ ነገር ግን ተይዞ ተገደለ። ከአንድ አመት በኋላ ወደ ኦሽዊትዝ ከዚያም ወደ ክሪስታልስታድት ተዛወረች፣ የግሮስ-ሮዘን ንዑስ ካምፕ። እ.ኤ.አ. _ _ _ _ እ.ኤ.አ. በ 1947 ወደ አሜሪካ ሄደች እና በካሊፎርኒያ ፣ በርክሌይ ዩኒቨርሲቲ በሃንተር ኮሌጅ እና በጀርመን ሥነ ጽሑፍ ውስጥ የእንግሊዝኛ ሥነ ጽሑፍን አጠናች። ክሎገር እ.ኤ.አ. በ 1952 ፣ እና በኋላ ፒኤች.ዲ. በ1967 ዓ.ም. በክሊቭላንድ ፣ ካንሳስ እና ቨርጂኒያ ፣ እና በፕሪንስተን እና ዩሲ ኢርቪን የኮሌጅ ፕሮፌሰር ሆና ሰርታለች። ክሎገር በጀርመን ሥነ ጽሑፍ ላይ በተለይም በሊሲንግ እና ክሌስት ላይ እውቅና ያለው ባለሥልጣን ነበር። እሷ በኢርቪን ፣ ካሊፎርኒያ እና በጎቲንገን ትኖር ነበር። በዋነኛነት በማጎሪያ ካምፖች ውስጥ ያሳለፈችውን ጊዜ ላይ የሚያተኩረው አሁንም በህይወት ያለው ትዝታዋ በሆሎኮስት ዙሪያ ያለውን የሙዚየም ባህል አጥብቆ ይወቅሳል። ክሎገር 89 ዓመቷ ከመሞቷ በፊት ጥቅምት 5 2020 በ ዓመቷ 25 ቀን ሞተች። በሲና ተራራ መታሰቢያ ፓርክ መቃብር ተቀበረች። መጽሃፍ ቅዱስ ህትመቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ: . አይን ጁጀንድ ጎቲንገን 1992 ክኒጌስ ኡምጋንግ ሚት ሜንሽን ፣ " , ሙኒክ 1996 አሁንም ሕያው፡ ሆሎኮስት ሴትነት ተዘከረ ፣ ኒው ዮርክ፡ ዘ ፌሚኒስት ፕሬስ፣ 2001 ( የእንግሊዝኛ ትርጉም። አይን ጁገንድ ); በታላቋ ብሪታንያ በ2003 (ለንደን፡ ብሉምበርስበሪ ህትመት) የገጽታ ትዝታ በሚል ርዕስ ወጣ። . ኤሪነሩንገን , ዊን፣ ፖል ዘሶልናይ 2008 እሷም በሩት አንግሬስ ስም አሳትማለች። ክሎገር የሚከተሉትን ጨምሮ ብዙ ሽልማቶችን ተሸልሟል። የራውሪስ የሥነ ጽሑፍ ሽልማት [ ደ ] የማሪ ሉዊዝ ካሽኒትዝ ሽልማት አንድሪያስ ግሪፊየስ ሽልማት ፣ የክብር ሽልማት ሃይንሪች-ሄይን-ሜዳይል ኦስተርሬይቺሸር [ ደ ] ፕሪክስ ዴ ላ ሸዋ የቶማስ ማን ሽልማት ፕሬስ ዴር ፍራንክፈርተር አንቶሎጂ ጎተ ሜዳሊያ ሽልማት የነጻው የሳክሶኒ ግዛት ሽልማት [ ደ ] [ ደ ] ኦስትሪያዊው ዳኑቢየስ ዶናላንድ ልቦለድ ያልሆነ መጽሐፍ ሽልማት ፣ ለሕይወቷ ሥራ [ ደ ]

52684

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8C%E1%88%AA%E1%8B%AB%E1%88%8D%20%E1%88%83%E1%8D%8B%E1%8C%84

ፌሪያል ሃፋጄ

ፌሪያል ሃፋጄ (እ.ኤ.አ. የካቲት 20፣ 1967 ተወለደች) ደቡብ አፍሪካዊ ጋዜጠኛ ነች፣ በተከታታይ የፋይናንሺያል ሜይል ጋዜጣ ዋና አዘጋጅ፣ ሜይል እና ጋርዲያን ፣ ከተማ ፕሬስ (ከጁላይ 2009 እስከ ሐምሌ 2016)፣ ሃፍፖስት ደቡብ አፍሪካ ደቡብ ከዚያም በዴይሊ ማቬሪክ ምክትል አዘጋጅ. አመጣጥ እና ጥናቶች ከህንድ ተወላጅ እና የሙስሊም ሀይማኖት ፣ የአህመድ እና የአየሻ ሃፋጄ ልጅ ፣ ፌሪያል ሃፋጄ ያደገችው በቦስሞንት ፣ በጆሃንስበርግ ባለ ቀለም ከተማ ፣ በዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተምራ በ1989 በኪነጥበብ የመጀመሪያ ዲግሪ ተመረቀች ። ፌሪያል ከተመረቀች በኋላ በዊክሊ ሜይል በሰልጣኝ ጋዜጠኝነት ለሁለት አመታት ሰርታለች ከዚያም በ1991 የደቡብ አፍሪካ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን ተቀላቅላ በቴሌቪዥን ጋዜጠኝነት እስከ 1994 ድረስ ሰርታለች። እ.ኤ.አ. በ 1994 የፋይናንሺያል ሜይል መጽሔትን ተቀላቀለች እና ለፖለቲካው ክፍል ሀላፊነት ነበረች እና በ 1997 ውስጥ አርታኢ ሆነች ፣ እንደዚህ አይነት ቦታ በመያዝ የመጀመሪያዋ ነጭ ያልሆነች ሴት ነበረች ። እ.ኤ.አ. በ 2003 ሜይል እና ጋርዲያን (የቀድሞ ሳምንታዊ መልእክት) በምክትል አርታኢነት ተቀላቀለች እና ወረቀቱ በዚምባብዌ አሳታሚ ትሬቨር ንኩቤ ከተገዛ ከሁለት ዓመት በኋላ በመጨረሻም በ 2004 ወደ አርታኢ ከፍ ብላ ወጣች ፣ ። እ.ኤ.አ. በ 2006 ሀፋጄ ነቢዩ መሐመድን የሚያሳዩ አወዛጋቢ ካርቶኖችን እንደገና ካተመ በኋላ ዛቻ ደርሶባታል በ2009 የሲቲ ፕሬስ ዋና አዘጋጅ ሆነች። እ.ኤ.አ. በ 2012 ፣ በጃኮብ ዙማ የተሰሩ አስቂኝ ካርቶኖችን አሳትማለች ይህም በራሷ እና በሰራተኞቿ ላይ ጠንካራ ትችት እና ዛቻ ምላሽ እንድትሰጥ አድርጓታል። የመንግስት ሚኒስትር ምስሉን ከድረ-ገጹ ካላነሳው ጋዜጣው እንዲታገድ ጠየቀ። ሁኔታውን ለማቃለል ምስሉን ሰርዛለች, ነገር ግን ይህን በማድረግ በሌሎች ወገኖች ይህን በማድረጋቸው ተተችታለች. ካሰላሰለች በኋላ ለዙማ ደጋፊዎች ስጋት በመገዛቷ ትቆጫለች እና እራሷን እንደ “ ሃሳብን በነፃነት የመግለጽ መሰረታዊ ሰው” በማለት ትቃወማለች ። እ.ኤ.አ. በጥቅምት 2013 ሃፋጄ በአርትኦት ሰራተኞቿ ውስጥ በጥቁር ጋዜጠኞች በትዕቢት እና በዘረኝነት ተከሷታል ምክንያቱም የአርትኦት ክፍሏን በበቂ ሁኔታ ስለማታስተካክል ፣ነገር ግን በወቅቱ 8 ጋዜጠኞች ነበሯት ፣ይህም 5 ጥቁሮች ፣ 3 ነጮች ፣ 4 ሴቶች እና 4 ወንዶች በምላሹም ተቃዋሚዎቿን ጃኮብ ዙማን እንደምታይ አላስተናግድም ብለው የሚከሷት ተቃዋሚዎቿ ራሳቸው ዘረኞች ናቸው ስትል መለሰች። ከዚያም በሃፋጄ ላይ ቅሬታ አቅርበዋል በመጨረሻም አስተያየቱን አቋርጦ ይቅርታ ጠየቀች , ። እ.ኤ.አ. በ 2015 እሷም የደቡብ አፍሪካን ታሪክ እና አሁን ባለው ስሜት ቀስቃሽ ጥያቄን ስትመረምር ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ? ጥቁሮች ለተሻለ የሀብት ክፍፍል ምስጋና ይግባቸው (አይደለም ብላ ደመደመች) ሀብታሞች ወይም ድሆች ይሆኑ ነበር። መጽሐፉ ዓመት በኬፕ ታውን ዩኒቨርሲቲ የሴሲል ሮድስን ሐውልት በማፍረስ ረገድ ተሳክቶለታል ፣ የሀገሪቱን ተምሳሌታዊነት እና የአንግሎ-ሳክሰን ባህልን እንዲሁም ስምምነትን እና ሽግግሩን ድርድር ይጠይቃል ። በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ ከአፓርታይድ መውጣት በተለይም ከአዲሱ የድህረ-አፓርታይድ ትውልድ ጋር እራሷን እንዳጣች ትናገራለች ብላ ታምናለች የነጭነት ፅንሰ-ሀሳብ የተጠናወተው የነጮች መብት እየተባለ የሚጠራውን ውግዘት እና ያለፈው ትውልድ ያመጣውን ስምምነት ውድቅ በማድረግ ነው። , , ። በደቡብ አፍሪካ ሃፊንግተን ፖስት ውስጥ ለሁለት አመታት አጭር ቆይታ ከቆየች በኋላ በ2018 ዴይሊ ማቬሪክን ተቀላቅላለች። ጁሊየስ ማሌማ ፕሬዚደንት ሲሪል ራማፎሳን ለመተቸት ማንም አልፈቀደም ያለው የጋዜጠኞች ስብስብ አካል አድርጎ ለይቷታል፣ ከራንጄኒ ሙኑሳሚ ፣ ማክስ ዱ ፕሬዝ እና ሌሎች ጥቂት ሰዎች ጋር በመጥቀስ ከዚያም እነሱን ለመመርመር እና ለማስፈራራት . የግል ሕይወት ፌሪያል ሃፋጄ ከፖል ስቶበር፣ አምደኛ እና የሜይል እና ጠባቂ ምክትል ዳይሬክተር ጋር አግብቷል። ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጮች ባይኖሩስ? ? ፣ ፓን ማክሚላን ኤስኤ ፣ 2015 ማስታወሻዎች እና ማጣቀሻዎች ፌሪያል ሀፋጄ ፣ደቡብአፍሪካ፣ሲፒጄ ጋዜጠኞች ሀፋጄን በዘረኝነት ከሰሷቸው፣ የፌሪያል ሀፋጄ የዘረኝነት ስም ማጥፋት ክስ ተጠናቀቀ፣ የስራ ቀን፣ 16 በኤስኤ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? ፣ ህዳር 27፣ 2015 ሊን ፣ « ደቡብ አፍሪካ ውስጥ ነጭ ሰዎች ባይኖሩስ? »፣ ሱር 8 ዲሴምበር 2015) ዳን ሮድ፣ « ፡ ጸረ-ነጭ ደፋር አዎንታዊ እርምጃ ልዕልት»፣ ሱር (እ.ኤ.አ. ጃንዋሪ 11 ቀን 2021 ደርሷል) ፌሪያል ሀፋጄ ወደ 2018 ይሄዳል ለተቃዋሚዎች ተጠያቂ የሆኑትን የጥላቻ ጋዜጠኞች ማነሳሳትን አውግዟል, ድንበር የለሽ ዘጋቢዎች, ኖቬምበር 28, 2018 የህይወት ታሪክ ፣ በአጭሩ የህይወት ታሪክ የጌጥ አዶ ደቡብ አፍሪካ ፖርታል [[መደብ:የሲፒጄ አለም አቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት አሸናፊዎች]] [[መደብ:1967 ልደት]] [[መደብ:ሕያዋን ሰዎች]] [[መደብ:ከጆሃንስበርግ የመጡ ሰዎች]] [[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጠኞች]] [[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጋዜጣ አዘጋጆች]] [[መደብ:የደቡብ አፍሪካ ጸሐፊዎች]] [[መደብ:የዊትዋተርስራንድ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች]]

44775

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A9%E1%89%AC%E1%8A%95%E1%89%B1%E1%88%B5%20%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%88%AD%20%E1%8A%B3%E1%88%B5%20%E1%8A%AD%E1%88%88%E1%89%A5

ዩቬንቱስ እግር ኳስ ክለብ

ዩቬንቱስ እግር ኳስ ክለብ (ጣልያንኛ፦ .) በቶሪኖ፣ ኢጣልያ የሚገኝ እግር ኳስ ክለብ ነው። የጣልያን እግር ኳስ ክለቦች

20673

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%8A%9B%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%89%A0%E1%88%B3%20%E1%8B%9E%E1%88%AD%E1%8B%9E%E1%88%AD%20%E1%8B%AB%E1%88%88%20%E1%89%80%E1%89%A0%E1%88%AE%20%E1%8B%AD%E1%88%BB%E1%88%88%E1%88%8D

ከተኛ አንበሳ ዞርዞር ያለ ቀበሮ ይሻለል

ከተኛ አንበሳ ዞርዞር ያለ ቀበሮ ይሻለል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከተኛ አንበሳ ዞርዞር ያለ ቀበሮ ይሻለል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21512

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%88%E1%88%AA%20%E1%8B%B1%E1%88%8B%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%8B%B3%E1%8C%8D%E1%88%9D%E1%88%9D

የፈሪ ዱላ አያዳግምም

የፈሪ ዱላ አያዳግምም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የፈሪ ዱላ አያዳግምም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

18075

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB%20%E1%89%B3%E1%88%AA%E1%8A%AD%E1%8D%A1%20%E1%8A%91%E1%89%A5%E1%8B%AB%20%E1%8A%A0%E1%8A%AD%E1%88%B1%E1%88%9D%20%E1%8B%9B%E1%8C%89%E1%8B%AC%20%E1%8A%AD%E1%8D%8D%E1%88%8D%20%E1%8D%AF/%E1%8D%B2%E1%8D%AC

የኢትዮጵያ ታሪክ፡ ኑብያ አክሱም ዛጉዬ ክፍል ፯/፲፬

የኢትዮጵያ ታሪክ፡ ኑብያ አክሱም ዛጉዬ በተክለ ጻድቅ መኩሪያ የተደረሰ እንዲሁም በ[[ትንሳኤ ዘጉባኤ ማተሚያ ቤት በ1951 ዓ.ም. የታተመ መጽሐፍ። የኢትዮጵያ ታሪክ፡ ኑብያ አክሱም ዛጉዬ

30825

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%8C%86%E1%88%AE%20%E1%89%B5%E1%88%8D%E1%89%85%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%20%E1%8B%93%E1%8B%AD%E1%8A%95%20%E1%89%B5%E1%8A%95%E1%88%BD%20%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%9D

እንደ ጆሮ ትልቅ እንደ ዓይን ትንሽ የለም

እንደ ጆሮ ትልቅ እንደ ዓይን ትንሽ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። እንደ ጆሮ ትልቅ እንደ ዓይን ትንሽ የለም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21500

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%A8%E1%8B%8D%E1%8A%95%20%E1%89%A3%E1%88%88%E1%8A%A5%E1%8B%B3%20%E1%89%A0%E1%8C%A8%E1%8B%8D%20%E1%89%A2%E1%8B%AB%E1%89%A3%E1%89%A5%E1%88%89%E1%89%B5%20%E1%8C%A8%E1%8B%8C%E1%8A%95%20%E1%88%9B%E1%88%88%E1%89%B1%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%89%80%E1%88%AD%E1%88%9D

የጨውን ባለእዳ በጨው ቢያባብሉት ጨዌን ማለቱ አይቀርም

የጨውን ባለእዳ በጨው ቢያባብሉት ጨዌን ማለቱ አይቀርም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የጨውን ባለእዳ በጨው ቢያባብሉት ጨዌን ማለቱ አይቀርም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20652

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%88%9C%E1%8B%B3%20%E1%8B%88%E1%8B%B2%E1%8B%AB%20%E1%8D%88%E1%88%A8%E1%88%B5%20%E1%8A%AB%E1%88%AD%E1%89%A3%20%E1%8B%88%E1%8B%B2%E1%8B%AB%20%E1%89%84%E1%88%B5

ከሜዳ ወዲያ ፈረስ ካርባ ወዲያ ቄስ

ከሜዳ ወዲያ ፈረስ ካርባ ወዲያ ቄስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከሜዳ ወዲያ ፈረስ ካርባ ወዲያ ቄስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

44744

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8A%92%E1%89%B3

አኒታ

አኒታ በጥንታዊ አናቶሊያ (ሐቲ) ታሪክ የኩሻራና የካነሽ (ነሻ) ንጉሥ ነበር። አባቱ ፒጣና የኩሻራ ንጉሥ ሲሆን በ1662 ዓክልበ.. ግድም ካነሽን ያዘ። በዚያ ዓመት ልጁ አኒታ ወደ ካነሽ ዙፋን ተከተለው። ይህ ሁሉ «የአኒታ ዐዋጅ» በተባለው ጽሑፍ እንዲህ ይተርካል፦ «...የነሻ (ካነሽ) ንጉሥ በኩሻራ ንጉሥ ተማረከ። የኩሻራ ንጉሥ ፒጣና ከከተማው በብርታት ወጣ፤ ነሻ ከተማ በሌሊት በኃይል ያዘ። የነሻን ንጉሥ ማረከ፤ በነሻ ኗሪዎች ላይ ግን ክፋትን አላደረገም። ይልቁንም የሱ አባቶችና እናቶች አደረጋቸው። ከአባቴ ፒጣና በኋላ፣ በዚያም ዓመት፣ እኔ አመጽ ሰበርኩ። ወደ ጸሐይ መግቢያ የሚቀመጡት ማናቸውንም አገራት ሁላቸውንም አሸነፍኩ። «ኡላማ ከተማ<...> የሐቲ ንጉሥ ተመለሰ <...> በተሽማ ከተማ አሸነፍኩት <...> ነሻ ከተማ፣ እሳት <...> ሐርኪዩና ከተማ በመዓልት ወሰድኩ፤ ኡላማ ከተማ በሌሊት በኃይል ወሰድኩ፣ ተነንዳ ከተማ በመዓልት ወሰድኩ። ለነሻ ጣኦት ሸጠኋቸው። ዋጋው ለጣኦቱ ተሰጠ። ከኔ በኋላ የሚነግሥ ሁሉ፣ ኡላማ ከተማ፣ ተነንዳ ከተማ፣ ሃርኪዩና ከተማ፣ የነሻ ጠላቶች፣ ዳግመኛ የሚሠፍራቸው ማናቸውም ሁሉ፣ ጣኦቱ ይቃውመው! <...> «ከአባቴ አንድ አመት በኋላ <...> ወደ ዛልፑዋ ባሕር (ጥቁር ባሕር) ሄድኩ፤ ጠረፌ ሆነ። እነኚህን ቃላት ከደጄ ጽላት ቅጂ አደረግሁ። ካሁን ወዲያ ለጊዜ ሁሉ ማንም ይህን ጽላት አይሰርዝ! የሚሰርዘው ማንም ሁሉ፣ የነሻ ጠላት ይሁን። «ዳግመኛ የሐቲ ንጉሥ ፒዩሽቲ መጣ። በዛላምፓ ከተማ ያመጣቸውን ትርፍ ሥራዊቱን አሸነፍኩ። «በባሕር አጠገብ የዛልፓንም ምድር ያዝኩ። በቀድሞ፣ የዛልፓ ንጉሥ ኡሕና ጣኦታችንን ከነሻ ከተማ ወደ ዛልፓ ከተማ ወስዶ ነበር። በኋላ ግን እኔ አኒታ ታላቁ ንጉሥ ጣኦታችንን ከዛልፓ ወደ ነሻ መለስኩት። የዛልፓን ንጉሥ ሑዚያን ወደ ነሻ አመጣሁት። ሐቱሳሽ በኔ ላይ በክፋት ተባብሮ ስላልሆነ፣ ተውኩት። በኋላ ግን ረሃብ በደረሰበት ጊዘ ጣኦቷ ከተማውን ሰጠችኝ። በሌሊት በኃይል ወሰድኩት። በሥፍራው ፌጦ ዘራሁ። ከኔ በኋላ የሚነግሥ ሁሉ፣ ሀቱሳሽን ዳግመኛ የሚሠፍረው ማናቸውም ሁሉ፣ ጣኦቱ ይመታው! «ፊቴን ወደ ሻላቲዋራ ከተማ አዛወርኩ። ሻላቲዋራ እንጨት <...> እና ሥራዊቱን አመጣብኝ። ወደ ነሻ ወሰድኳችቸው።<...> «በማደን ሂጄ በአንድ ቀን ፪ አናብሥት፣ ፸ እሪያዎች፣ መቶ ሃያ አውሬዎች፣ ወይም ነብር፣ አጋዘን ወዘተ፣ ሁላቸውን ወደ ነሻ አመጣሁ። «በሚቀጥለው ዓመት ወደ ሻላቲዋራ ከተማ ለውግያ ሄድኩ። የሻላቲዋራ ሰው ከነልጆቹ ተነሡ። በኔ ላይ መጣ። ምድሩንና ከተማውን ትቶ የሑላና ወንዝ ያዘ። የነሻ ሥራዊት ወደ ኋላው ሄዶ መንደሮቹን አቃጠሉ። ወደ ከተማው የሰበሰባቸው፦ 1400 ወታደሮች፣ 40 የፈረሰኛ ቡድኖች ነበሩ፤ <...> ስቦ ወጣ። «በዘመቻ ስሂድ<...> የቡሩሻንዳ ሰው የብረት ዙፋንና የብረት ምርኳዝ እንደ ስጦታዎች አመጣልኝ። ወደ ነሻ በተመለስኩበት ጊዜ የቡሩሻንዳ ሰው ከኔ ጋር ወስድኩ። ወደ ግቢው ሲገባ፣ በቀኜ ይቀመጣል።» ይህ ዐዋጅ በኬጥኛ ተጽፎ ከሁሉ መጀመርያው የታወቀው የሕንዳዊ-አውሮጳዊ ቋንቋዎች ቤተሠብ ናሙና እርሱ ነው። የሐቲ ዋና ከተማ ሃቱሳሽን አፍርሶ ዳግመኛ የሚሠፍረውን ንጉሥ ሁሉ ቢረግምም፣ እንዲያውም ከመቶ ዓመት ያህል በኋላ የኬጥያውያን መንግሥት ንጉሥ 1 ሐቱሺሊ ዳግመኛ ሠፈረው። አኒታም የካነሽ ንጉሥ ሲሆን የአሦር ነጋዴዎች ወደ ካሩም እንዲመልሱ አስቻለ። ከሐቲ ብዙ ስላሸነፈ «ታላቅ ንጉሥ» የሚለውን ማዕረግ ወሰደ። የአኒታ ተከታይ ምናልባት ዋና አለቃው ፐርዋ ሲሆን፣ ከትንሽ በኋላ «የአሕላዚና ታላቅ ሰው» ዙዙ ተከተለው። «አሕላዚና» ባይታወቅም የካነሽ መንግስት ስያሜ እንደ ነበር የሚል አስተያየት አለ። የአኒታ ጽሑፍ (እንግሊዝኛ ትርጉም) ታሪካዊ አናቶሊያ

21361

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%88%88%E1%8C%8E%E1%88%98%20%E1%89%A0%E1%88%AC%20%E1%8A%A8%E1%89%80%E1%8A%95%E1%89%A0%E1%88%A9%20%E1%89%A2%E1%8B%AB%E1%88%98%E1%88%8D%E1%8C%A5%20%E1%89%A2%E1%88%8B%E1%8B%8B%20%E1%8B%AD%E1%8C%A0%E1%89%A5%E1%89%80%E1%8B%8B%E1%88%8D

የተለጎመ በሬ ከቀንበሩ ቢያመልጥ ቢላዋ ይጠብቀዋል

የተለጎመ በሬ ከቀንበሩ ቢያመልጥ ቢላዋ ይጠብቀዋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የተለጎመ በሬ ከቀንበሩ ቢያመልጥ ቢላዋ ይጠብቀዋል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21064

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%8C%A5%E1%88%A8%E1%89%A2%E1%8B%AB%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%88%98%E1%8B%9D%E1%88%88%E1%8D%8A%E1%8B%AB

የመጥረቢያ ልጅ መዝለፊያ

የመጥረቢያ ልጅ መዝለፊያ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የመጥረቢያ ልጅ መዝለፊያ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

53239

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%88%AD%E1%88%8E%E1%88%B5%20%E1%88%A9%E1%8B%AD%E1%8B%9D%20%28%E1%8B%A8%E1%8C%93%E1%89%B0%E1%88%9B%E1%88%8B%E1%8A%95%20%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%88%AD%20%E1%8A%B3%E1%88%B5%20%E1%89%B0%E1%8C%AB%E1%8B%8B%E1%89%BD%29

ካርሎስ ሩይዝ (የጓተማላን እግር ኳስ ተጫዋች)

ካርሎስ ሁምበርቶ ሩይዝ ጉቲዬሬዝ (; እ.ኤ.አ. መስከረም 15 ቀን 1979 የተወለደ)፣ መጀመሪያ ላይ ኤል ፔስካዲቶ ወይም “ትንሹ አሳ” የሚል ቅጽል ስም ተሰጥቶት ነበር፣ በኋላ ግን ኤል ፔስካዶ ወይም “አሳው” (በስፔን ተናጋሪዎችም ቢሆን) ሆኖ፣ የጓቲማላ የቀድሞ ፕሮፌሽናል እግር ኳስ ተጫዋች ሲሆን አጥቂ ሆኖ የተጫወተ ነው። . የሲኤስዲ ማዘጋጃ ቤት የወጣቶች አካዳሚ ውጤት የሆነው ሩዪዝ ለአምስት ክለቦች ተጫውቷል ( ሎስ አንጀለስ ጋላክሲ ፣ ኤፍሲ ዳላስ ፣ ቶሮንቶ ፣ ፊላዴልፊያ ዩኒየን እና ዲሲ ዩናይትድ )፣ በ182 መደበኛ የውድድር ዘመን ግጥሚያዎች እና 16 ግቦች በድህረ ገፅ 88 ግቦችን አስመዝግቧል። -፣ ይህም ከውድድር ዘመን በኋላ በኤምኤልኤስ ታሪክ ሁለተኛው ከፍተኛ ግቦች ነው። እ.ኤ.አ. በ 2002 የ የወቅቱ ከፍተኛ ዋጋ ያለው ተጫዋች ተብሎ ተመርጧል። ከ1998 እስከ 2016 የጓቲማላ ብሔራዊ ቡድን አባል ነበር። እርሱ የምንጊዜም ታላቁ የጓቲማላ እግር ኳስ ተጫዋች እንደሆነ ይታሰባል። ካፒቴን ሆኖ አገልግሏል፣ ብዙ ዋንጫዎችን ያስመዘገበው እና የጓቲማላ ብሄራዊ ቡድን የምንግዜም ከፍተኛ ግብ አስቆጣሪ ነው። በአምስት የአለም ዋንጫ ማጣሪያ ደረጃዎች የተጫወተ ሲሆን በሴፕቴምበር 2016 በአለም ዋንጫ ማጣሪያ የምንግዜም ከፍተኛ ጎል አስቆጣሪ መሆን ችሏል ምንም እንኳን ሀገሩ በውድድሩ ተሳታፊ ባይሆንም በ39 ጎሎች። እ.ኤ.አ. በ 2019 ሩዪዝ በማያሚ ውስጥ ለአንድ የቴሌቪዥን ጣቢያ ሰርቷል።

50056

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB%20%E1%8A%A0%E1%8B%A8%E1%88%AD%20%E1%88%98%E1%8A%95%E1%8C%88%E1%8B%B5%20%E1%89%A0%E1%88%A8%E1%88%AB%20%E1%89%81%E1%8C%A5%E1%88%AD%20302

የኢትዮጵያ አየር መንገድ በረራ ቁጥር 302

የኢትዮጵያ አየር መንገድ በረራ ቁጥር 302 ከአዲስ አበባ ቦሌ ዓለም አቀፍ አየር ማረፊያ ተነስቶ በናይሮቢ ኬንያ ወደሚገኘው ጆሞ ኬንያታ ዓለም አቀፍ አየር ማረፊያ ለመብረር የተዘጋጀ በረራ ነበር። አውሮፕላኑ መጋቢት 1 2011 (ማርች 10 2019 እ.አ.አ) ቢሾፍቱ አቅራቢያ የተከሰከሰ ሲሆን ሲጓዙ የነበረ 157 ተሳፋሪዎች ሁሉ ሕይወታቸውን አጡ። አውሮፕላኑ ላይ 149 መንገደኞችና 8 የበረራ ሠራተኞች እየተጓዙ ነበር። አደጋው የኢትዮጵያ አየር መንገድ ከተመዘገቡት አደጋዎች በጣም አደገኛው ነው። 1989 (1996 እ.አ.አ) ኮሞሮስ ደሴቶች አቅራቢያ የተከሰከሰውንም የኢትዮጵያ አየር መንገድ በረራ ቁጥር 961 በለጠ። '== አደጋው == የኢትዮጵያ አየር መንገድ በረራ ቁጥር 302 ከአዲስ አበባ ተነስቶ ወደ ናይሮቢ ለመብረር የተዘጋጀ በረራ ነበር። ቦይንግ 737 ማክስ 8 የነበረው አውሮፕላን 149 መንገደኞችንና 8 የበረራ ሠራተኞችን አሳፍሮ ነበር። አብራሪው ችግር እያጋጠመው መሆኑን እና ወደ አዲስ አበባ መመለስ መፈለጉን አሳውቆ ፈቃድ ተሰጥቷል። ልክ ከዚህ በኋላ የበረራ 6 ደቂቃ እንኳን ሳይሞላ አውሮፕላኑ ከአየር አሳሽ ጠፋ። አውሮፕላኑ የተከሰከሰው ቢሾፍቱ (ደብረ ዘይት) አቅራቢያ ነው። በአደጋው የተረፈ አልነበረም።

17883

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%AB%E1%89%B2%E1%89%B5%20%E1%8D%AA

የካቲት ፪

የካቲት ፪፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፻፶፪ ኛው ዕለት ሲሆን፤ የበጋ ወቅት ፴፯ ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፪፻፲፬ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፪፻፲፫ ቀናት ይቀራሉ። ዓቢይ ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፴ ዓ/ም - ቡልጋ ጨመሪ ላይ እነ ደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ በላይነህ እና ሌሎችም አርበኞችና የፋሺስት ኢጣሊያ ጦር ገጥመው ትልቅ ውጊያ ተደረገ። ፲፱፻፶፪ ዓ/ም - ‘የቤልጅግ ኮንጎ’ ግዛትን ነፃነት ላይ ያተኮረ ስብሰባ በቤልጅግ ርዕሰ ከተማ በብራሰልስ ተከፈተ። ፲፱፻፷፩ ዓ/ም - 'ቦይንግ ፯፻፵፮' የተባለው አየር ዠበብ በዛሬው ዕለት የሙከራ በረራውን አገባደደ። ፲፱፻፷፫ ዓ/ም - ጨረቃ ላይ ለሦስተኛ እና ለመጨረሻ ጊዜ ሰዎችን ያሳረፈው አፖሎ ፲፬ መንኮራኩር ጉዞውን አገባዶ ወደምድር ተመለሰ። ፲፱፻፷፯ ዓ/ም - ሶዩዝ ፲፮ የተባለችው የሶቪዬት መንኮራኩር የሕዋ ጣቢያ ላይ ለ፳፱ ቀናት ቆይታ ወደምድር ተመለሰች። ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች

21493

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%A8%E1%8B%8B%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%88%B2%E1%8B%AB%E1%8B%9D%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%88%B3%20%E1%89%A0%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%9D%20%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%8A%AD%E1%8A%95

የጨዋ ልጅ ሲያዝን አሳ በወንዝ ይመክን

የጨዋ ልጅ ሲያዝን አሳ በወንዝ ይመክን የአማርኛ ምሳሌ ነው። የጨዋ ልጅ ሲያዝን አሳ በወንዝ ይመክን የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

8535

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%80%E1%88%83%E1%8D%8D%E1%89%B5

ፀሃፍት

ገብረህይወት ባይከዳኝ ተክለጻድቅ መኩሪያ ላጽሶ ድሌቦ ባህሩ ዘውዴ ታቦር ዋሚ አፈወርቅ ገብረኢየሱስ ጳውሎስ ኞኞ ማኅተመ ሥላሴ ወልደ መስቀል(ብላቴን ጌታ) ስብሐት ገብረ እግዚአብሔር በዓሉ ግርማ ኅሩይ ወልደሥላሴ (ብላቴን ጌታ) ከበደ ሚካኤል አቤ ጉበኛ አጥናፍሰገድ ኪዳኔ ዓለማየሁ ገላጋይ የኢትዮጵያ ጸሓፊዎች የኢትዮጵያ ሰዎች

16335

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB%20%E1%8B%A8%E1%89%A3%E1%88%85%E1%88%8D%20%E1%88%99%E1%8B%9A%E1%89%83%20%E1%88%98%E1%88%A3%E1%88%AA%E1%8B%AB%E1%8B%8E%E1%89%BD

የኢትዮጵያ የባህል ሙዚቃ መሣሪያዎች

ኢትዮጵያ ውስጥ የተለያዩ የባህል ሙዚቃ መሣሪያዎች አሉ። እነዚህም መሣሪያዎች የጅማት፣ የትንፋሽና የምት ተብለው ወደ ሶስት ይከፈላሉ። የክር ሙዚቃ መሣሪያዎች እነዚህ መሣሪያዎች ድምጽ የሚሰጡት በንዝረት ነው። በገና፡ መንፈሳዊ ዜማዎችን ለማዜም በኢትዮጵያ ውስጥ የሚገኝ የሙዚቃ መሣሪያ ነው። ክራር፡ ይህ የጅማት የሙዚቃ መሣሪያ ለአያሌ ዓመታት ለደስታ፣ ለትካዜ፣ ለፍቅርና ለቀረርቶ ስንጠቀምበት የቆየ መሣሪያ ነው። መሰንቆ (ማሲንቆ)፡ በተለይ በሰሜን ኢትዮጵያ የሚገኝ ጥንታዊ የሙዚቃ መሣሪያ ነው። ዲታ፡ በሲዳሞ የሚገኝ የጅማት መሣሪያ ነው። ዱል፡ በጋምቤላ የሚገኝ የጅማት መሣሪያ ነው። የትንፋሽ ሙዚቃ መሣሪያዎች እነዚህ መሣሪያዎች ድምጽ የሚሰጡት በትንፋሽ ኃይል ነው። ዋሽንት፡ አብዛኛውን ጊዜ እረኞች በሀገር ቤት ይገለገሉበታል። በተጨማሪም በመድረክ ላይ ለክራርና ለመሰንቆ ቅኝት በመስጠትና ዜማን በማጀብ ያገለግላል። አምቢልታ፡ ሶስት ዓይነት አመቢልታዎች አሉ። ስማቸውም ኡፍን፣ አውራ እና የማ ነው። በኢትዮጵያ ለክብረ በዓልና ወደ ጦር ሜዳ ለሚሄድ ሰልፈኛ የሚነፋ አድማቂ መሣሪያ ነው። መለከት፡ ቀደም ባለው ጊዜ ሰዎች ተሰብስበው የመንግሥት አዋጅ እንዲሰሙ ትዕዛዝን መስጫ መሣሪያ ሆኖ ሲያገለግል የቆየ ነው። ድንኬ፡ በሲዳሞ ክፍለ ሀገር በወላይታ አካባቢ ለአስከሬን ማጀቢያነት የሚያገለግል መሣሪያ ነው። ፖረሬሳ፡ በደቡብ ኢትዮጵያ ለዘፈን ማጀቢያ የሚያገለግል መሣሪያ ነው። ሁራ፡ በከፋ ክፍለ ሀገር ያሉ ጎሳዎች የሚጠቀሙበት የሙዚቃ መሣሪያ ነው። ሁልዱዱዋ፡ በሲዳሞ ክፍለ ሀገር የቀብር ሥነ ሥርዓት ለመግለጽ የሚነፋ መሣሪያ ነው። ጨቻ ዝዬ፡ በደቡብ ኢትዮጵያ ውዝዋዜ ለማድመቅ የሚያገለግል የሙዚቃ መሣሪያ ነው። ዛክ፡ በከፋ ክፍለ ሀገር የሚገኝ የሙዚቃ መሣሪያ ነው። ሸመቶ፡ በከፋ ክፍለ ሀገር የሚገኝ የሙዚቃ መሣሪያ ነው። ፋንፋ፡ በከፋ ክፍለ ሀገርና በጋሞጎፋ /ኮንሶ/ የሚገኝ የሙዚቃ መሣሪያ ነው። አዋዛ፡ በወለጋ ክፍለ ሀገር በአሶሳ አካባቢ የሚገኝ የሙዚቃ መሣሪያ ነው። የምት ሙዚቃ መሣሪያዎች ከበሮ፡ ለዘፈን ማድመቂያና ለሠርግ እንዲሁም ለቤተ ክርስቲያን ዝማሬ ቀሳውስት በሽብሸባ ጊዜ የሚጠቀሙበት መሣሪያ ነው። አታሞ፡ ለሙዚቃና ለጭፈራ የሚያገለግል መሣሪያ ነው። ነጋሪት፡ በሰልፍ ጊዜ የሚጎሰም የሙዚቃ መሣሪያ ነው። መቋሚያ፡ ለመንፈሳዊ ዝማሬ ከከበሮው ስልት ጋር በተዛመደ ሁኔታ በመንቀሳቀስ ቀሳውስት የሚጠቀሙበት መሣሪያ ነው። ፀናፅል፡ ለመንፈሳዊ ዝማሬ ቀሳውስት የሚጠቀሙበት መሣሪያ ነው። ቅል፡ ቅል በውስጡ ጠጠሮች ወይም ፍሬዎች ተጨምረውበት ለዘፈን ማድመቂያ ያገለግላል። ቻንቻ፡ በጋሞጎፋ ክፍለ ሀገር በጭፈራ ጊዜ በወገብ ላይ የሚታሰር አዳማቂ መሣሪያ ነው። ካመባ፡ ከሸክላ የተሠራ በደቡብና በደቡብ ምዕራብ ኢትዮጵያ የሚገኝ መሣሪያ ነው። ቃጭል፡ አብዛኛውን ጊዜ ለመንፈሳዊ ዜማ የሚያገለግል መሣሪያ ነው። ቶሞ፡ በጋምቤላ ብሔረሰብ ውስጥ እውቅና ተወዳጅ የሆነ የሙዚቃ መሣሪያ ነው። በተጨማሪም በኬንያ፣ ኡጋንዳ፣ ታንዛኒያ፣ ናይጄሪያ፣ ሱዳንና ዛየርም በዚህ መሣሪያ እንደሚጠቀሙ ታውቋል። ጋሬ፡ በጋምቤላ ብሔረሰብ ውስጥ በእግር ላይ ታስሮ ጭፈራን የሚያደምቅ የሙዚቃ መሣሪያ ነው። የግመል ቃጭል፡ ይህ መሣሪያ በተለይ ከእንጨት የሚሠራ ሆኖ ሙዚቃን ለማጀብ የሚጠቅም መሣሪያ ነው። ተዛማጅ መጣጥፎች የኢትዮጵያ ሙዚቃ ናሽናል ቢብሊዮግራፊ ቡድን፣ የአንጋፋ አርቲስቶች መዝገበ የሕይወት ታሪክ፣ መጋቢት ፳፻፣ ገጽ 32-35 የኢትዮጵያ ሙዚቃ መሳሪያዎች

21665

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%B0%E1%8D%88%E1%89%B0%E1%8A%90%20%E1%8B%88%E1%8B%B3%E1%8C%85%20%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%B0%E1%89%B0%E1%8A%AE%E1%88%B0%20%E1%88%B8%E1%8A%AD%E1%88%8B%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

ያልተፈተነ ወዳጅ ያልተተኮሰ ሸክላ ነው

ያልተፈተነ ወዳጅ ያልተተኮሰ ሸክላ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተፈተነ ወዳጅ ያልተተኮሰ ሸክላ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22151

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%8C%8B%E1%8B%AD%20%E1%88%B2%E1%8B%AB%E1%88%A8%E1%8C%85%20%E1%88%98%E1%8C%AD%20%E1%8B%AB%E1%89%A0%E1%89%85%E1%88%8B%E1%88%8D

ድንጋይ ሲያረጅ መጭ ያበቅላል

ድንጋይ ሲያረጅ መጭ ያበቅላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድንጋይ ሲያረጅ መጭ ያበቅላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21534

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%8C%E1%8C%A6%20%E1%88%98%E1%88%B5%E1%88%8E%E1%88%BD%20%E1%88%B0%E1%8A%93%E1%8D%8D%E1%8C%AD%20%E1%89%B5%E1%89%80%E1%88%9D%E1%88%BD

የፌጦ መስሎሽ ሰናፍጭ ትቀምሽ

የፌጦ መስሎሽ ሰናፍጭ ትቀምሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የፌጦ መስሎሽ ሰናፍጭ ትቀምሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

13122

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%80%E1%8C%A5%E1%89%83%E1%8C%AD

ቀጥቃጭ

የኢትዮጵያን ባህላዊ የብረትና ነሓስ እቃዎች እንዴት እንደሚሰሩ የሚያውቅና በተግባርም የሚተረጉም ምሁር ቀጥቃጭ ይባላል። ግን ያን የሚያደርጉና ይህን የመሰለ የጅ ጥበብ ያላቸው እነኚህ ባለሙያዎች በህብረተሰቡ ዘንድ የተናቁና የተገፉ ናቸው ይህ ደግሞ ከጥንት ጀምሮ የመጣ ነው የሚገርመው ነገር አሁንም ድረስ እነዚህ ወርቅ እጅ ያላቸው ማህበረሰቦችን በተለያየ መንገድ በተለያየ ስያሜ ይጠሯቸዋል በተለይ በጉራጌ ክልል ውስጥ እነዚህ ጥበበኞችን (ነፉረ )እያሉ ነው የሚጠሯቸው ይህ ማለትም ብረት ቀጥቃጭን ቡዳ ከሰው የማይቀላቀል ይሉቱል ባጠቃላይ የጎነ ሰብ እያሉ ይጠሩታል ይሄ ማለት ደግሞ በሀገሩ ላይ መብት የሌለው እና የተገፋ ነው ማለት ነይ እኔ ከሁሉም የሚገርመኝ ደግም እነሱ በሰሩት ቢላዋ አርደው ከትፈው እየበሉ እነሱ በሰሩት ምጣድ ቆልተው ጋግረው እየበሉ እነሱ በሰሩት ድስት ሰርተው አብስለው እየበሉ ይሏቸዋል የተናቁ ታድያ ምን ይሉታል ጥበበኛውን ንቆ ጥበቡን ማድነቅ በጃቸው ጥበብ በተሰራ መሳርያ እየተጠቀሙ እነሱን መግፋት ታድያ እስኪ ፍረድ ይሄ ምን የሚሉት ነገር ነው ይህ ማለት ልጅን ወዶ እናትን መጥላት ነው ለኔ ወገኔ ንቃ ይሄኮ ጥበብ ነው ይሄኮ እድገት ነው ይሄ ማለት ባደጉት ሀገራት የተከበረ ስራ ነው ታድያ ለምን እኛ እርስ በርሳችን ያንተ ዘር ይሄ የኔ ደግሞ ይሄ እያልን ያንተጎሳ የዘቀጠ የኔ ደግሞ ከፍ ያል እየተባባልን እስከመቼ እንኖራለን እኛ ሁላችንም ያዳም እና የሄዋን ዘሮች ነን ስለዚህ ጥንት አባቶቻችን ባለመማርና በለማወቅ በፈጠሩት አፈታሪ እኛም ተተብትበንበታል ወገኔ ንቃ ይሄ ሙያ ነው !!!!!!!!!!!! የኢትዮጵያ ባልትና

38845

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A0%E1%8B%B0%E1%8A%96%20%28%E1%8B%88%E1%88%A8%E1%8B%B3%29

በደኖ (ወረዳ)

በቤንሻንጉል-ጉምዝ ክልል የሚገኝ ወረዳ ነው። ህዝብ ቆጠራ በኦሮሚያ ክልል የሚገኝ ወረዳ ነው። ህዝብ ቆጠራ ኦሮሚያ ክልል የኢትዮጵያ ወረዳዎች

14783

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%88%E1%88%98%E1%8A%90%E1%8A%A9%E1%88%B4%20%E1%88%98%E1%88%8D%E1%8A%AB%E1%88%9D%20%E1%88%8E%E1%88%8C

ለመነኩሴ መልካም ሎሌ

ለመነኩሴ መልካም ሎሌ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለመነኩሴ መልካም ሎሌ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለመነኩሴ መልካም ሎሌ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ለነፍሱ ያደረ ጨዋ ረዳት አያጣም። ምንጭ፦ አዲሱ የምሳሌያዊ አነጋገሮች መጽሐፍ ፣ ገጽ ፲፰ ተረትና ምሳሌ

50973

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%8A%95%E1%89%BD

ኢንች

ኢንች የርቀት መለኪያ ሲሆን ወደ 2.54 ሴንቲሜትር ያህል ነው። በሌላ መልኩ አንድ ኢንች 25.4 ሚሊሜትር ወይም 2.54 10-1 ዴሲሜትር ወይም 2.54 10-3 ሜትር ወይም 2.54 10-5 ኪሎሜትር ጋር እኩል ነው። አንድ ኢንች የጫማ (የርዝመት አሀድ) አንድ አስራ ሁለተኛ ያህል ነው። እንግሊዝኛው ኢንች የሚል ስያሜ ያገኘው ከዚህ ጋር በተያያዘ ነው፣ አንድ አስራ ሁለተኛ በላቲን አንቺያ ይባል ነበረና። በድሮ እንግሊዝኛ ይንች ይባልም ነበር። በአማርኛም ልክ እንዳሁኑ እንግሊዝኛ ኢንች ተብሎ ይጠራል። የርቀት መለኪያ

15088

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8A%AE%E1%89%A0%E1%88%AD

አንኮበር

በ፲፯፻፳ ዓ/ም በሸዋው ነጋሲ በመርድ አዝማች አብዬ የተመሠረተችና በአልጋ ወሪሹ መርድ አዝማች አምኀ ኢየሱስ የተስፋፋች የሸዋ ከተማ ስትሆን ከደብረ ብርሃን ምስራቃዊ አቅጣጫ ፵፫ ኪሎ ሜትር ርቀት የስምጥ ሸለቆው አፋፍ ላይ ትገኛለች። አንኮበር ከዐፄ ይኵኖ አምላክ (፲፪፻፸-፲፪፻፹፭ ዓ/ም) ዘመን ጀምሮ ለኢትዮጰያ ነገሥታት በማረፊያነት አገልግላለች። ዐፄ አምደ ጽዮን ፲፫፻፲፬-፲፫፻፵፬ ዓ/ም የድንኳን ከተማቸውን እንደተከሉባት ይነገራል። አስቲት ኪዳነ ምሕረት የርሳቸው ትክል ናት። ጦረኛዉ ዓፄ አምደ ጽዮን በ፲፫፻፴፭ ዓ/ም አዳልን ለማስገበር የዐማራን፣ የዳሞትን፣ የጐዣምን ሠራዊት ይዘው አንኮበር ሠፈሩ።ለ፬ ወራት ያህል እስከ ዘይላና በርበራ ድረስ በመዝለቅ ድል አድርገው አስገብረውታል። ዐፄ ልብነ ድንግል (፲፭፻፰-፲፭፻፵ ዓ/ም) ደግሞ በተሻለ ሁኔታ በቦለድ የባለወልድን ቤተ ክርስቲያን ለማነጽ ጀምረው እንደነበር የሚጠቁሙ መረጃዎች አሉ። የከተማነት ታሪኳ የጐላው ግን ከግራኝ ወረራ በኋላ ተበታትኖ የቆየውን የጥንታዊ ሸዋን ግዛት አንድ ለማድረግ የሸዋ ስርወ-መንግሥት በአቤቶ ነጋሲ በመንዝ አጋንቻ ላይ በ፲፮፻፷፭ ዓ/ም ተጀምሮ በተከታታይ እስከ ፲፰፻፹፩ ዓ.ም የጥንት ኢትዮጶያ ግዛትን ለማስመለስ በተደረገው እንቅስቃሴ ነው። የኢትዮጵያ ዋና ከተማ ወደ ፲፫ኛው መቶ ክፍለ-ዘመን ሥር መሠረቱ የረር | እንጦጦ እስከዞረበትና በኋላም አዲስ አበባ እስከተቆረቆረችበት ጊዜ ድረስ በቀዝቃዛ አየሯ የምትታወቀው አንኮበር ለአምስት የሸዋ ነገሥታት በማእከልነት አገልግላለች። አንኮበር የሸዋ ነገሥታት ቋሚ መናኸሪያ ለመሆን የበቃችው ከመርድ አዝማች አምኀየሱስ ዘመነ መንግሥት ሲሆን በ፲፱ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላዶ ሥልጣን በያዙት በንጉሥ ሣህለ ሥላሴ ዘመነ መንግሥት በይበልጥ ተስፋፍታ ነበር። ንጉሡ የእጅ ባለሙያዎችን በከፍተኛ ደረጃ ያበረታቱ ስለነበር፣ በርካታ የእደ ጥበብ ሥራዎች ይከናወኑባት ነበር። በቤተ መንግሥት የሚተዳደሩ ከሺ በላይ አናጺዎችና ግንበኞች በተለይም ባሩድ ቀማሚዎች፣ የጦር መሣሪያ ሠራተኞችና አንጥረኞች በወቅቱ ነበሩባት። የንጉሥ ሣህለ ሥላሴ ዐልጋ ወራሽ ንጉሥ ኃይለ መለኮት ተተክተው ፰ ዓሙታት ያህል እንደገዙ ሸዋ በዓፄ ቴዎድሮስ ሠራዊት ተወረረ። የቴዎድሮስ ሠራዊት አንኮበር ከተማ ግቢው ቅጥሩ ውስጥ ከመግባቱ በፊት ሹማምንቱ የግቢውን ቤተ መንግሥቱን አቃጥለውታል። ዓፄ ቴዎድሮስም በቦታው ድንኳን ጥለው ጥቂት ቀናት ቆይተው የራሳቸውን ወኪል ሾመው ተመልሰዋል። ጥቂት ቆይቶ የሸዋ መኳንንት በአቤቶ ሰይፉ ሣህለ ሥላሴ መሪነት የዓፄ ቴዎድሮስን ተወካይ በዛብህን አባረው ግቢዉን ሲይዙ ዓፄ ቴዎድሮስ ለሁተኛ ጊዜ ወደ ሸዋ ዘምተዉ በተካሄደው ከፍተኛ ጦርነት አንኮበር ክፉኛ መጐዳቷን መረጃዎች ይገልፃሉ። ተዘርፋለች፥ተቃጥላለች። የ፲፩ ዓመቱ ምኒልክና የሸዋ መኳንንት በግዞት ወደ ጎንደር ተወስደዋል። ምንይሊክ በዓፄ ቴዎድሮስ እጅ በእስራት ከነበሩበት መቅደላ አምልጠው ሲመለሱ አንኮበር እንደገና ተቋቁማ የጥንት ማዕረጓ ተመልሷል። ዛሬ በአንኮበር ከዓፄ ምኒሊክ ቤተ መንግሥት ፍርስራሽ በተጨማሪ በተለያዩ ዘመናት የተሠሩ አምስት አብያተ ክርስቲያናትና ዘመናዊ የጎብኚዎች መቀበያ ይገኛሉ። እነሱም፦ በ፲፯፻፴፫ ዓ/ም በአምኀ ኢየሱስ የተሠራው አንኮበር ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን በ፲፯፻፷፯ ዓ/ም በአስፋ ወሰን የታነጸው አንኮበር ማርያም ቤተ ክርስቲያን ንጉሥ ሣህለ ሥላሴ በ፲፰፻፲፯ ዓ/ም ያሠሩትአንኮበር ሚካኤል እና በ፲፰፻፳፩ ዓ/ም ያሠሩት አፈር ባይኔ ተክለ ኃይማኖት ንጉሥ ምኒልክ እና ወይዘሮ ጣይቱ ብጡል የፋሲካ ዕለት ሚያዝያ ፳፭ ቀን ፲፰፻፸፭ ዓ/ም የጋብቻ ሥነ ስርዓታቸውን ሲፈጽሙ ቅዱስ ቁርባን የተቀበሉበት የአንኮበር መድኀኔ ዓለም ቤተ ክርስቲያን። ይህ ቤተ ክርስቲያን በ፲፯፻፸፪ ዓ/ም ሥራው ቢጀመርም የተፈጸመው በንጉሥ ኃይለ መለኮት በ፲፰፻፵፮ ዓ/ም ነው። ዋቢ ምንጭ የአማራ ብሔራዊ ክልል፤ ባህል፣ ቱሪዝምና ማስታወቂያ ቢሮ፤ “የአማራ ክልል የቱሪስት መስህብ ሃብቶች (አጭር ቅኝት)”፤ አርቲስቲክ ማተሚያ ድርጅት (፲፱፻፺፩ ዓ/ም) የኢትዮጵያ ከተሞች

20561

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8C%85%E1%88%85%E1%8A%95%20%E1%8A%A8%E1%89%A3%E1%88%85%E1%88%AD%20%E1%8A%A0%E1%8C%8D%E1%89%A3%20%E1%89%A5%E1%89%B3%E1%8C%88%E1%8A%9D%20%E1%8A%A0%E1%88%A3%E1%8A%95%20%E1%89%B3%E1%8B%88%E1%8C%A3%E1%88%88%E1%88%85%20%E1%89%A3%E1%89%B3%E1%8C%88%E1%8A%9D%20%E1%89%B3%E1%8C%A5%E1%89%A0%E1%88%85%20%E1%89%B5%E1%8B%88%E1%8C%A3%E1%88%88%E1%88%85

እጅህን ከባህር አግባ ብታገኝ አሣን ታወጣለህ ባታገኝ ታጥበህ ትወጣለህ

እጅህን ከባህር አግባ ብታገኝ አሣን ታወጣለህ ባታገኝ ታጥበህ ትወጣለህ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እጅህን ከባህር አግባ ብታገኝ አሣን ታወጣለህ ባታገኝ ታጥበህ ትወጣለህ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20972

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%88%E1%88%98%E1%8B%B0%20%E1%88%98%E1%8B%B0%E1%88%98%E1%8B%B0

የለመደ መደመደ

የለመደ መደመደ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የለመደ መደመደ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21081

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%88%B0%E1%88%AD%E1%89%80%E1%8B%8D%E1%8A%95%20%E1%8B%AB%E1%8C%A3%20%E1%88%8C%E1%89%A3%20%E1%88%B0%E1%88%8B%E1%88%9B%E1%8B%8A%20%E1%88%98%E1%88%B5%E1%88%8E%20%E1%8B%AD%E1%8C%88%E1%89%A3%E1%88%8D

የሚሰርቀውን ያጣ ሌባ ሰላማዊ መስሎ ይገባል

የሚሰርቀውን ያጣ ሌባ ሰላማዊ መስሎ ይገባል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚሰርቀውን ያጣ ሌባ ሰላማዊ መስሎ ይገባል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

52608

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AE%E1%89%A2%E1%8A%95%20%E1%88%81%E1%8B%B5

ሮቢን ሁድ

ሮቢን ሁድ ከእንግላንድ አገር አፈ ታሪክ የታወቀ ወንበዴ ወይም አርበኛ ነው። በፍላጻም ሆነ በሰይፍ፣ እሱና ቡድኑ «ከሀብታሞች ሠርቀው ለድኆች ይሰጡ ነበር» ይባላል። በዘመናት ላይ ትውፊቱ ተቀይሮ አሁን በበርካታ ፊልሞች ውስት ታይቷል። በታሪካዊ መዝገቦች በኩል፣ ተመሳሳይ ስም መጀመርያ የተገኘው ከ1224 እና 1236 እ.እ.አ. መሃል በዮርክሺር ክፍላገር ሰነዶች ላይ አንድ «ሮበርት ሆድ» የተባለ ሰው ነበር። ስሙ ደግሞ «ሖበሆድ» እና «ሮበርት ሁድ» ተብሎ ይጻፋል። በ1224 እ.እ.አ. ለቤተክርስቲያን ዕዳ ስለነበረው ሕገ ወጥ ተባለ፣ ንብረቱም ተያዘ ። ሆኖም ወንበዴ እንደሆነ የሚል ሰነድ አልተገኘም። ከ1261 እና 1300 እ.እ.አ. መካከል፣ «ሮቢን ሁድ» የሚባል ወንበዴ ይታወሳል። ከቅድመኖቹ ታሪክ ጸሐፊዎች አንዱ (ጆህን ዘፎርዱን) እንዳለው፣ ይህ ሮቢን ሁድ ደሞ የሳይሞን ደ ሞንትፎርት ወገን ደጋፊና ተዋጊ ነበር። በተረፈ ሮጀር ጎድበርድ የሚባለው ወንበዴ በእውነት የሳይሞን ደ ሞንትፎርት ተከታይና ደጋፊ መሆኑ ስለሚታወቅ፣ «ሮቢን ሁድ» የርሱ መጠሪያ እንደ ሆነ ይታሥባል። እንዲሁም በ1323 እ.እ.አ. አንዱ የንጉሥ 1 ኤድዋርድ ሠራተኛ «ሮቢን ሁድ» እንደተባለ ይታወቃል፤ ነገር ግን ወንበዴ ወይም አርበኛ እንደ ሆነ የሚል የለም። በ1370 እ.እ.አ. ያህል የተጻፈው ግጥም «ፒርስ ፕላውማን» መጀመርያ «የሮቢን ሁድ ቅኔዎች» ይጠቅሳል። በ 1402 እ.እ.አ. ይሄ ምሳሌ፣ «ብዙ ሰዎች ስለ ሮቢን ሁድ ተናግረው ቀስቱንም ከቶ አልሳቡም» ይዘገባል። ከዚህ ትንሽ በኋላ፣ «ሕዝብ ወደ ቅዳሴ ከመሔድ ይልቅ የሮቢን ሁድ ትውፊትና ዘፈን መስማት ይወዳሉ» የሚል ቅሬታ ታትሞ ይገኛል። የተጻፉት ግጥሞች እራሳቸው ከ1450 እ.እ.አ. ጀምሮ ታውቀዋል። በነዚህ ታሪኮች ሮቢን የእንግላንድ ንጉሥና የኖቲንግሃም አለቃ ጠላት ነው። በ1500 እ.እ.አ. የተቀነባበረው «የሮቢንሁድ ታሪክ» ንጉሡን «ኤድዋርድ» ይልዋል። በ1521 እ.እ.አ. «የሮቢን ሁድ መቼት ንጉሥ 1 ሪቻርድ ከመስቀል ጦርነት ተመልሰው በጀርመን አገር ሲታሥሩ ሆነ» የሚል ሀሣብ መጀመርያ ቀረበ። ይህ የሪቻርድ ወንድም ሉዑል ጆህን በእንደራሴነት እንግላንድ በገዙበት ዓመት ወይም በ1193 እ.እ.አ. ነበር ማለት ነው። በቅድመኞቹ ትውፊቶች ዘንድ ሮቢን ተራ ሰው ቢባል፣ ከ1569 እ.እ.አ. ጀምሮ ከመክውንንት መደብ እንደ መጣ ይነገራል። ደራሲው ሰር ዋልተር ስኮት 1819 እ.እ.አ. በጻፉት ልቦለድ «አይቫንሆ» ውስጥ፣ ሮቢን ሁድ የሳክሶኖች ቅሬታዎች አርበኛ፣ ጠላቶቹም ጆህን እና የኖቲንግሃም አለቃ የኖርማን ወገን ባለሥልጣናት መሆናቸው ግልጽ ይደረጋል። ይህም የትውፊቱ ዘመናዊ አስተያየት ሲሆን ባብዛኛው ግዜ በፊልሞች ሲታይ እንደዛ ነው። ከተሠሩት ተከታታይ ድራማዎች አንዱም (1955 እ.እ.አ.) በኢትዮጵያ ተሠራጭቷል። አፈ ታሪክ

20874

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%9B%E1%88%AC%20%E1%8B%A8%E1%89%B5%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%89%B5%20%E1%8A%90%E1%8C%88%20%E1%8A%90%E1%89%A0%E1%88%A8%E1%89%BD%20%E1%8B%9B%E1%88%AC%20%E1%8B%B0%E1%8C%8D%E1%88%9E%20%E1%8B%A8%E1%8A%90%E1%8C%88%20%E1%89%B5%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%89%B5%20%E1%89%B5%E1%88%86%E1%8A%93%E1%88%88%E1%89%BD

ዛሬ የትላንት ነገ ነበረች ዛሬ ደግሞ የነገ ትላንት ትሆናለች

ዛሬ የትላንት ነገ ነበረች ዛሬ ደግሞ የነገ ትላንት ትሆናለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዛሬ የትላንት ነገ ነበረች ዛሬ ደግሞ የነገ ትላንት ትሆናለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30834

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%8A%A8%E1%89%B3%E1%88%9D%20%E1%89%85%E1%88%AC%20%E1%89%B5%E1%88%BB%E1%88%88%E1%8A%9D%20%E1%8B%AB%E1%8C%88%E1%88%AC

ከከታም ቅሬ ትሻለኝ ያገሬ

ከከታም ቅሬ ትሻለኝ ያገሬ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከከታም ቅሬ ትሻለኝ ያገሬ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20648

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%88%9B%E1%8A%95%20%E1%8C%8B%E1%88%AD%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%88%9D%E1%89%B5%E1%8B%8D%E1%88%8D%20%E1%8A%95%E1%8C%88%E1%88%A8%E1%8A%9D%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%89%B0%20%E1%88%9B%E1%8A%95%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%88%86%E1%8A%95%E1%8A%AD%20%E1%8A%A5%E1%8A%90%E1%8C%8D%E1%88%AD%E1%88%80%E1%88%88%E1%88%81

ከማን ጋር እንደምትውል ንገረኝ አንተ ማን እንደሆንክ እነግርሀለሁ

ከማን ጋር እንደምትውል ንገረኝ አንተ ማን እንደሆንክ እነግርሀለሁ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከማን ጋር እንደምትውል ንገረኝ አንተ ማን እንደሆንክ እነግርሀለሁ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20540

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%B5%E1%88%8D%20%E1%8D%88%E1%8A%95%E1%89%B3%20%E1%8C%A5%E1%8B%8B%20%E1%89%B0%E1%88%AD%E1%89%B3

እድል ፈንታ ጥዋ ተርታ

እድል ፈንታ ጥዋ ተርታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እድል ፈንታ ጥዋ ተርታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21611

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%8B%9B%E1%88%8D%20%E1%8B%A8%E1%88%8C%E1%88%88%E1%8B%8D%20%E1%8B%AD%E1%8D%88%E1%8B%9B%E1%88%8D

ያለው ይመዛል የሌለው ይፈዛል

ያለው ይመዛል የሌለው ይፈዛል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያለው ይመዛል የሌለው ይፈዛል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

19807

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8D%E1%8A%95%E1%89%A6%E1%89%B5%20%E1%8D%B3%E1%8D%AA

ግንቦት ፳፪

ግንቦት ፳፪ ቀን፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፷፪ኛው ዕለት ሲሆን፤ የፀደይ (በልግ)ወቅት ፶፯ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻፬ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፻፫ ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፶፰ - ዓ/ም የቀድሞው የኮንጎ ጠቅላይ ሚኒስትር ኤባሪስቴ ኪምባ እና ሌሎችም የፖለቲካ ሰዎች በአምባገነኑ ፕሬዚደንት ዮሴፍ ሞቡቱ ትዕዛዝ በሕዝብ ፊት በሞት ተቀጡ። ፲፱፻፶፱ ዓ/ም - የናይጄሪያ ምሥራቃዊ ክፍል ቢያፍራ መገንጠሏን ስታውጅ በሁለቱ መካከል ለተለኮሰው የእርስ በእርስ ጦርነት መነሻ ምክንያት ሆነ። ፲፱፻፷፮ ዓ/ም - በኢትዮጵያ ሕዝባዊ አመጽ ቆስቋሽነት የተሠየመው የሙስና እና የሥልጣን በደል መርማሪ ሸንጎ ሥራውን የሚመራበት ሕግ በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ጸደቀ። ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች

2133

https://am.wikipedia.org/wiki/2003%20%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0.

2003 እ.ኤ.አ.

2003 እ.ኤ.ኣ. = 1995 አ.ም. 2003 እ.ኤ.ኣ. = 1996 አ.ም.

15588

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B3%E1%8B%AD%E1%89%B8%E1%8C%8D%E1%88%AD%20%E1%8C%A4%E1%8D%8D%20%E1%89%A5%E1%8B%B5%E1%88%AD%20%E1%89%A0%E1%88%B5%E1%89%B0%E1%88%AD%E1%8C%85%E1%8A%93%20%E1%88%99%E1%88%BD%E1%88%AD%E1%8A%93

ሳይቸግር ጤፍ ብድር በስተርጅና ሙሽርና

ሳይቸግር ጤፍ ብድር በስተርጅና ሙሽርና የአማርኛ ምሳሌ ነው። ሳይቸግር ጤፍ ብድር ካረጁ መሞሸር መደብ : ተረትና ምሳሌ

21163

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%8D%8D%E1%88%88%E1%89%B5%20%E1%8B%98%E1%89%A0%E1%8A%9B%20%E1%8A%A8%E1%8B%8B%E1%88%AD%E1%8A%AB%20%E1%88%B5%E1%88%AD%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8C%A0%E1%8D%8B%E1%88%9D

የማያልፍለት ዘበኛ ከዋርካ ስር አይጠፋም

የማያልፍለት ዘበኛ ከዋርካ ስር አይጠፋም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የማያልፍለት ዘበኛ ከዋርካ ስር አይጠፋም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20962

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%86%E1%8B%B5%20%E1%88%9D%E1%89%80%E1%8A%9B%20%E1%8A%A0%E1%8D%8D%20%E1%8A%90%E1%8B%8D

የሆድ ምቀኛ አፍ ነው

የሆድ ምቀኛ አፍ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሆድ ምቀኛ አፍ ነው የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

45786

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%B1%E1%88%9B%E1%88%8D%20%E1%8B%9C%E1%8A%93%20%E1%88%98%E1%8B%8B%E1%8B%95%E1%88%8D

የቱማል ዜና መዋዕል

የቱማል ዜና መዋዕል ወይም የቱማል ጽሑፍ ለሱመር ጥንታዊ ዘመን ታሪካዊ ምንጭ ነው። በኩኔይፎርም ጽሕፈት በሱመርኛ ተጽፎ መጀመርያው ክፍል ተገኝቶ በ1906 ዓ.ም. በትርጉም ታተመ። የተረፈው ክፍል በ1947 ዓም ተገኘ። ጽሑፉ በኒፑር ከተማ የተገኘው የሱመር ዋነኛ ቤተ መቅደስ ወይም «ቱማል» ታሪክ ይናገራል። የቱማል መቅደስ በኪሽ ንጉሥ ኤንመባራገሲ (2384 ዓክልበ. ግ.) እንደ ተመሠረተ ይላል። ከዚያ በልጁ አጋ ዘመን (2383-2375 ዓክልበ. ግ.) መቅደሱ ተለማ፤ ከዚያም ለመጀመርያው ጊዜ መቅደሱ በፍርስራሽ ወደቀ። ከዚያ የኡር ንጉሥ መስ-አኔ-ፓዳ (2345-2314 ዓክልበ. ግ.) ቱማሉን እንዳሳደሰው ሲለን ቀደም ተከተሉ ከጊልጋመሽ በኋላ ስለ ሆነ ጊልጋመሽን እዚህ ዘልሎ ይመስላል። በመስ-አኔ-ፓዳ ልጅ መስኪአጝ-ኑና ዘመን (2314-2310 ዓክልበ. ግ.) ቱማሉ እንደ ተለማ፣ በኋላም ለ፪ኛ ጊዜ በፍርስራሽ እንደ ወደቀ ይላል። ከዚያ በኡሩክ ንጉሥ ጊልጋመሽ (2382-2350 ዓክልበ. ግ.) እና በልጁ ኡር-ኑንጋል (2350-2345 ዓክልበ. ግ.) ዘመናት ቱማሉ ታድሶ እንደ ተለማ ይለናል። ይህ ግን ከመስ-አኔፓዳ አስቀድሞ መጠቀስ ይገባ ነበር። (እንዲሁም በአንዱ ቅጂ ቀደም-ተከተሉ ትክክለኛ ነው) ከዚያም መቅደሱ እንደገና በፍርስራሽ እንደ ወደቀ ይለናል። ከዚያ በኡር ንጉሥ ናኒ (2187-2182 ዓክልበ. ግ.) እና በልጁ መስኪአጝ-ናና (2182-2152 ዓክልበ. ግ.) ዘመናት ቱማሉ ታድሶ እንደ ተለማ ይላል፤ በኋላ መቅደሱ ለ፬ኛ ጊዘ በፍርስራሽ ወደቀ። ከዚያ በኡር ንጉሥ ኡር-ናሙ (1984-1966 ዓክልበ. ግ.) እና በልጁ ሹልጊ (1966-1918 ዓክልበ. ግ.) ዘመናት ቱማሉ ታድሶ እንደ ተለማ ሲለን በኋላ መቅደሱ ለ፭ኛ ጊዘ በፍርስራሽ ወደቀ። ከዚያ ከኡር ንጉሥ ሹ-ሲን (1909-1901 ዓክልበ. ግ.) እስከ ኢሲን ንጉሥ እሽቢ-ኤራ ዘመን (1878-1872 ዓክልበ. ግ.) ድረስ፣ ቱማሉ ታድሶ ተለማ። ጽሑፉ እራሱ በእሽቢ-ኤራ ዘመን ስለ ተቀረጸ ከዚያ በኋላ መረጃ የለውም። ዋቢ ምንጭ ዜና መዋዕል

48570

https://am.wikipedia.org/wiki/Riuadusualihin%28%E1%88%AA%E1%8B%AB%E1%8B%B1%E1%88%B7%E1%88%8A%E1%88%82%E1%8A%95%29

Riuadusualihin(ሪያዱሷሊሂን)

ቅንነትና ታማኝነት ቅንነትና ታማኝነት** (ኢኸላስ) እንዲሁም ተነሳሽነት (ኒያህ በማንኛውም ንግግርና ተግባር ግልፅ ይሁን ድብቅ አላህ እንዲህ ብሉያል አላህን ሃይማኖትን ለእርሱ ብቻ አጥሪዎች፣ ቀጥተኞች ኾነው ሊግገዙት፣ ሶላትንም አስተካክለው ሊሰግዱ ዘካንም ሊሰጡ እንጅ ያልታዘዙ ሲኾኑ (ተለያዩ)፡፡ ይህም የቀጥተኛይቱ (ሃይማኖት) ድንጋጌ ነው፡፡ ( አልብይዮነህ) 5 አላህን ሥጋዎቿም ደሞቿም ፈጽሞ አይደርሰውም፡፡ ግን ከእናንተ የሆነው ፍራቻ ይደርሰዋል፡፡ (አልሀጅ 37) በደረቶቻችሁ ውስጥ ያለውን ነገር ብትደብቁ ወይም ብትገልፁት አላህ ያውቀዋል፡፡ ( አል ኢምራን 29) 1, ዑመር ኢብኑ አልኸጣብ (ረ,ዐ) እንዳስተላለፉት የአላህ መልክተኛ (ሶ,ዐ,ወ)እንዲህ ብለዋል ስራ የሚለካው በሀሳብ (በኒይያህ ) ነው። ማንኛውምንም ሰው ያሰበውን ያገኛል ። ስደቱ ወደ አላህና መልክተኛው የሆነ ስደቱ ወደ አላህና መልክተኛው ነው የስደቱ ግብ አለማዊ ጥቅም (ዱንያ) ወይም አንዲት ሴትን ሊያገባት ከሆነ፣ ስደቱ ለተሰደደበት አላማ ነው ። ( ቡኻሪና ሙስሊም) ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁምነገሮች አንድ ተግባር ከመከናወኑ በፊት መልካም ተነሳሽነት (ኒይያህ) አስፈላጊ እንደሆነ ዑለሞች ተስማምተውበታል ። የዚያን ተግባር ምንዳ ማግኘት ይቻል ዘንድ ። ግና ማንኛውንም ተግባር ተቀባይነት ይኖረው ዘንድ የግድ ኒይያህ ያስፈልገዋል ወይስ አያስፈልገውም? በሚለው ነጥብ ላይ ተወዛግበዋል የሻፊዒይ መዝሀብ ምሁራን እንደ ውዱእ ባሉ የዒባዳ ዝግጅቶችም ሆነ እንደ ሰላት ባሉ አከባዳወች ላይ ኒይያህ እንደ(ቅድመ መስፈርት) ነው ሲሉ የሀነፊይ መዝሀብ ምሁራን ደግሞ በዒባዳወች ላይ እንጂ ለዒባዳ በሚደረጉ ዝግጁቶች ላይ ኒይያህ እንደማያስፈልግ ይናገራሉ። _ የኒይያ ማእከል ቀልብ (ልቦና)ነው። አንድን ተግባር ለማከናወን በልቦና ማሰቡ ብቻ በቂ ነው።መናገሩ አያስፈልግም ። ተግባርን ለአላህ ብቻ በ"ኢኽላስ" በቅንነት ማከናወንን ለተቀባይነቱ ዋስትና ይሰጣል።አላህ በርሱ ብቻ በቅንነትና በታማኝነት (ኢኽላስ) የተከናወነን ተግባር አንጅ አይቀበልም። 2።የሙእሚኖች እናት አኢሻ (ረአ)እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል የአላህ መልከተኛ ሶ,አ,ወ ካእባን ከማውደም የሚተም አንድ ሰራዊት ይዘምታል ከአንድ ምድረ በዳ መሬት ላይ ሲደርስ ከመጀመሪያው እስከ መጨረሻው ያሉት ሁሉም በመሬብት መሰንጠቅ ይዋጣሉ በማለት ተናገሩ እንዴት ከመጀመሪያው እሰወከመጨረሻው ያሉት ሁሉም በመሬት መሰንጠቅ ይዋጣሉ በማለት ተናገሩ። እንዴት በመሬት መሰንጠቅ እንዲዋጡ ይደረጋል ? በመካከላቸው የንግድ ሰወችና ሌሎችም (አላማቸው ከእባ ማፍረስ ያልሆኑ ሰወች እያሉ? አልኳቸው ከመጀመሪያው እስከ መጨረሻው (በሁሉም) ይዋጣሉ ከዚያም እንደየኒያቸው ይቀሰቀሳሉ በማለት ገናገሩ ( ቡኻሪ ሙስሊም የሀዲሱም ቃል የቡኻሪ ነው) 3, ዓኢሻ (ረ,ዐ) እንዳስተላለፉት የአላህ መልክተኛ ሶ,ዐ,ወ እንዲህ ብለዋል ከመካ (በድል) መከፈት ቡሀላ ስደት የለም ።ግና ጂሀድና ፣ኒይያህ ምንግዜም ይኖራሉ ። (ለጂሀድ) እንድትዘምቱ በምትጠየቁበት ጊዜ ዝመቱ።(ቡኻሪና ሙስሊም). ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁምነገሮች አንዲት ሀገር ኢስላማዊ (ዳረል ኢስላም) ከሆነች ቡሀላ ወደ ሌላ ሀገር መሰደድ አይፈቀድም አንዲት አገር የኩፍር ሀገር ( ዳረል ኩፍር) እስከሆነችና ሙስሊሞች በዚያች ሀገር ላይ ኢስላምን ተግባራዊ ለማድረግ እስከተሳናቸው ድረስ ስደት ግዴታ እንደሆነ ይቆያል ወደ ጂሀድ ጥሪ በሚመጣበት ወቅት አፋጣኘ ምላሽ መስጠት ይቻል ዘንድ ሁሌም ጂሀድን ማሰብና ለጂሀድ ተገቢውን ዝግጅት ማድረግ አስፈላጊ ተገቢ ነው 4ኛ አቢ አብደላህ ኢብኑ ጃቢር ዐብደላሀደ አል አንሷሪይ (ረ,ዐ) እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል በአንድ ዘመቻ ላይ ከነብዮ (ሶ,ዐ,ወ )ጋር ነበርን ። እንዲህ አሉ መዲና ውስጥ በሽታ (ከዘመቻ) ያስቀራቸው ሰወች አሉ ።መንገድን አልሄዳችሁም ፣ሸለቆንም አላቋረጣችሁም ከናንተ ጋር ቢሆን እንጂ በሌላ ዘገባ ደግሞ፡-"በምንዳ የተጋሯችሁ ቢሆን እንጂ" የሚል ተመልክቷል፡፡(ሙስሊም ዘግበውታል፡፡)ቡኻሪ አነስን ጠቅሰው እንደዘገቡት፡-"ከተቡክ ዘመቻ ተመለስን፡፡ ከነቢዩ (ሶ.ዐ.ወ) ጋር፡፡"ከኋላችን መዲና ውስጥ ችግር (ዑዝር) ከዘመቻያስቀራቸው ሰዎች አሉ፡፡ ጋራ ሸንተረሩን አላቆራረጥንም፥ከኛ ጋር የሆኑ ቢሆን እንጂ" በማለት ተናገሩ፡፡ (ከሐዲሡ የምንማረው ቁምነገር- በአንዳች) አስገዳጅ ምክኒያት ከጅሃድ የቀረ ሰውመልካም ኒይያና ፍላጎት እስካለው ድረስ ጅሃድ ያደረጉሰዎችን ምንዳ ያገኛል፡፡ 5. አቡ የዚድ መዕን ኢብኑ የዚድ ኢብኑ አል-አኽነስ(ረ.ዐ) -እርሳቸውም፥ አባታቸውም፥ አያታቸውምሶሐባዎች ነበሩ- እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል፡-አባቴ የዚድ ለምፅዋት የተወሰኑ ዲናሮችን አወጣናመስጊድ ውስጥ ለአንድ ሰው መፀወተ። መጣሁናአነሳኋቸው፥ ወደርሱም ይዣቸው መጣሁ፡፡ "በአሏህእምላለሁ! ለአንተ አላሰብኳቸውም ነበር" አለ፡፡መልእክተኛው (ሶ.ዐ.ወ) ዘንድ ሞገትኩ፡፡ "የዚድ ሆይ!ለአንተ ያሰብከው አለህ፥ (የኒይያህን ዋጋ ታገኛለህ፡፡)መዕን ሆይ! ለአንተ ደግሞ የያዝከው አለህ" አሉ፡፡(ቡኻሪና ሙስሊም)ከሐዲሡ የምንማራቸው ቁምነገሮች- ሱንና የሆነን ምፅዋት ለልጆች መስጠት ይፈቀዳል፡፡ዘካን ግን ለልጆችም ሆነ ለወላጆች መስጠትአይፈቀድም፡፡- ሶደቃን በወኪል ማሰራጨት ይፈቀዳል፡፡ 6. ሰዕድ ኢብኑ አቢ ወቃስ (ረ.ዐ) - ጀነትከተመሰከረላቸው አስር ሰዎች መካከል አንዱ ናቸው-እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል፡- የመሰናበቻ ሐጅ ዓመትወቅት ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ሊጠይቁኝ መጡ፡፡ ብርቱ በሽታአሞኝ ነበር፡፡ "በኔ ላይ የምታዩት በሽታ ደርሶብኛል፡፡በርካታ ንብረት አለኝ፡፡ ከአንዲት ሴት ልጅ ሌላ ወራሽየለኝም። የገንዘቤን ሁለት ሶስተኛ ልመፅውትን?"አልኳቸው። "አይሆንም" አሉኝ፡፡ "የአሏህ መልዕክተኛሆይ! ግማሹንስ?" አልኳቸው፡፡ "አይሆንም" አሉኝ፡፡"የአሏህ መልዕክተኛ ሆይ! ሲሶውንስ?" አልኳቸው፡፡"ሲሶ" ሲሶም ብዙ -ወይም ትልቅ- ነው፡፡ ወራሾችህን ሀብታሞች አድርገህ ማለፍህ ድሀዎችና የሰዎችን እጅየሚያዮ አአድርገሀቸው ከሞትህ የበለጠ ነው። የአላህውዴታ በመሻት አንድንም ምፀዋት አትማፀኑም ምንዳያገኝህበት ቢሆን እንጂ። በባሌ ቤትህ አፍበምታስቀምጠው (ጉርሻ) እንኳን ቢሆን ምንዳ ታገኛለህአሉ። ከባልደረቦቼ ተነጥዬ ወደኋላ እቀራለሁኝ አልኳቸውወደ ኃላ ተነጥለህ ቀርተህ የአላህ ውዴታ በመሻትመልካምን ተግባር አትፈፅምም።ደረጃና ልእልናንየጨመርክ ቢሆን እንጂ።ምናልባትም ከፊል ሰዎችእንዲጠቀሙበት ጠላቶች ደግሞ በአንተ (ሰበብ)እንዲጎዱ ወደ ኋላ ትቀር ይሆናል።አላህ ሆይ የባልደረቦቼን ስደት አፅድቅ ወደኃላ አትመልሰቸው አሉ።ነገርግን የሚያሳዝነው ሰአድ ኢብን ኸወይላህ ነው።ኘካውስጥነበር የሞተው ነብዮ (ሰ አ ወ) ዐ ጅግ ያዝኑለትና በሞትየመለየት ነገር ይሰማቸው ነነር።ቡኻሪ ሙስሊም) ።# ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁም ነገሮችለመልካም አላማና ተግባር በሽታን ለሌሎች መናገርክልክልነት የለውም ለምሳሌ ፈውስ ወይም ዱአ በመሻት።ገንዘብን ሀላል በሆነ መንገድ መሰብሰብ ይፈቀዳልባለሀብቱ ሀላፊነቱ ጠብቆ እስከተወጣ ድረስ ሃብትማከማቸቱ ከጥፋት ሊቆጠር አየገባም ።አንድ ሰው ወራሽ እስካልፈቀደለት ድረስ ከገንዘቡ ከአንድሶስተኛ በላይ ኑዘዜ ማድረግ አይፈቀድለትም።ሰዎች በመልካም ኒይያን እና ተነሳሽነት ለሚፈፅሙትተግባር ሁለ ምንዳ ያኛሉ።የቤተሰብን ቁሳዊ ፍላጎት ማሟላትም መልካምን ኒይያከታከለበት ምንዳ ያስገኛል 7 •አቡ ሁረይራ እንዳስተላለፉት የአላህ መልእክተኛ (ሰ አወ) እንዲህ ሲሉ ተናግረዋል አላህ ውጫዊ ቅርፅናውበታችሁ አይመለከትም ልቦናችሁ ነው የሚመለከተው።(ሙስሊም ዘግበውታል ። # ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁም ነገሮችበስራ መጠቀምና አጅር ማግኝት የሚቻለው ተግባሩከመልካም ኒያዎች ጋር የተቆራኘ እንዲሆን ብቻ ነው።ልቦናን የአላህ ቁጣ ሊያስከትሉ ከሚችሉ በሽታዎች ሁሉለማፅዳት ጥረት ማድረግ ከፍተኛ ትኩረት ሊሰጠውየሚገባ ነው።ልቦናን የማፅዳቱ ተግባር ከሌሎች ተግባራት ይልቅቅድሚያ ትኩረት ሊሰጠው ይገባል ።ምክንያቱምለማንኛውም ስራ ና እንቅስቃሴ ተቀባይነት ማግኝትወይም ውድቀት መሆን ወሳኙ የቀልብ በአዳነት ወይምመበከልነውና። 8 አቡ ሙሳ ሙሳ ዐብደላህ ኢብኑ ቀይስ አል አሻሪይ ( ረ.ዐ) እንዳስተላለፊት :-የአላህ የአላህ መልዕክተኛ ሰ.ዐ.ወ ለጀግንነት ስለሚዋጋ ለዘር ክብር ስለሚዋጋ ለይዩልኝ (ለዝናና ክብር ሲል ስለሚዋጋ ሰው የትኛውም በአላህ ጎዳና ላይ እንደሆኑ ተጠየቁ:: "የአላህ ቃል:-ቃል የበላይ ትሆን ዘንድ የሚፋለም፤በአላህ ጎዳና ያለ እርሱ ነው" ሲሉ ተናገሩ:: ቡኻሪና ሙስሊም ከሐዲሱ የምንማረው ቁም ነገር አንድ ተግባር ከአላህ ዘንድ ሊያገኝ የሚችለው በጥሩ ኒይያህ ከተፈፀመ ብቻ ነው:: በአላህ መንገድ ላይ የአላህን ቃል የበላይ ለማስጠበቅ ሲፋለሙ ሰማእት የሆኑ ብቻ ናቸው በቁርአንና በሀዲስ የተጠቀሱ የሰማዕታት እጣዎች ሊጎናፀፉ የሚችሉት ግና ከፍልምያው መስክ ላይ የወደቀ ሁሉ እንደ ሰማዕት ይቆጠራል::አይታጠብም ከፈንም አይለብስም ልብሱ ይቀበራል የ"ኒይያህ"ጉዳይ ለአላህ የተተወ ነው:: 9 አቡ በክረት ኑፈይስ ኢብኑ አል-ሀሪስ ከሥ ሱቀፊይ እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል:- ነብዩ (ሰ.ዐ.ወ)"ሁለት ሙስሊሞች ሾተል ከተማዘዙ፥ገዳይም ሟችም፥እሳት ውስጥ ናቸው"በማለት ተናገሩ:"የአላህ መልዕክተኛ ሆይ:ገዳይስ ይሁን የሟች ጥፋት ምን ሆኖ ነው:ለቅጣት የበቃው?::ስል ጠየቅኩ:: ወዳጁን ለመግደል ቋምጦ ነበር ሲሉ መለሱ:: ቡኻሪ ሙስሊም (ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁም ነገሮች) ወንጀል ለመፈፀም የአላህን ህግጋት ለመተላለፍ የቆረጠና ለውጊያ የሚያበቁ ቅድመሁኔታዎችን ሁሉ ያሟላ ወንጀሉን ፈፀመም አልፈፀመም ከተጠያቂነት አያመልጥም:: 10. አቡ ሁረይራ (ረ.ዐ) እንዳስተላለፉት የአላህ መልዕክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) እንዲህ ብለዋል:-"አንድ ሰው በጀመአ በህብረት የሚሰግዳት ሶላት ከስራ ቦታው ወይም ከቤተሰቡ ሶላት ከሀያ ሶስት እስከ ሰላሳ ብልጫ አላት ይህም የሚሆነው በተሟላ መልኩ ውዱዕ ከፈፀመና ከዚያም ሰላትን እንጂ ሌላን ባለመሻት ከቤቱ የወጣበት አላማ ሶላት ብቻ ሆኖ ወደ መስጊድ ከመጣ ነው: ወደ መስጊድ ከመጣ ነው:: ወደ መስጊድ በሚያደርገው ጉዞ በእያንዳንዱ እርምጃ አንድ ደረጃ ከፍ ይደረግለታል::በዚያችው እርምጃ አንድ ኅጥያት ይታበስለታል መስጊድ እስኪገባ ድረስ መስጊድ ከገባ በኋላ መስጊድ ውስጥ ለመቆየቱ ምክንያት ሶላት ብቻ እስከሆነች ድረስ ሶላት ውስጥ እንዳለ ይቆጠርለታል ከእናንተ አንዳቹ የሰገደበትን ቦታ እስካለቀቀ ሰዋችን እስካላወከና ውዱእ እስካልፈታ መላይኮች አላህ ሆይ ምህረትን ለግሰው አላህ ሆይ ጸጸቱን ተቀበለው እያሉ ዱዓ ያደርጉለታል (ቡሀሪና ሙስሊም የሀዲሱ ቃል የሙስሊም ነው) (ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁም ነገሮች) - በስራ ቦታ ላይ ሶላት መስገድ ይፈቀዳል ምንም እንኳ ቅልብን ሰብስቦ ለመስገድ ስለማያስችል የሚጠላ - መስጊድ ውስጥ በጀመዓ (በህብረት) የሚሰገድ ሶላት ለብቻ ከሚሰገደው ሶላት በ25፣26 ወይም27 ደረጃዎች

20490

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%8D%E1%8A%90%E1%89%B5%E1%8A%93%20%E1%8A%95%E1%8C%8B%E1%89%B5%20%E1%8A%A5%E1%8B%AB%E1%8B%B0%E1%88%AD%20%E1%8B%AD%E1%8C%A0%E1%88%AB%E1%88%8D%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%8B%88%E1%88%AD%E1%89%85

እውነትና ንጋት እያደር ይጠራል እንደወርቅ

እውነትና ንጋት እያደር ይጠራል እንደወርቅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። እውነትና ንጋት እያደር ይጠራል እንደወርቅ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21703

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%98%E1%8C%A3%E1%88%8D%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%89%A0%E1%88%B4%20%E1%8B%AD%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%88%8D%20%E1%8A%AE%E1%88%B3%E1%88%B4

ያመጣል አንበሴ ይበላል ኮሳሴ

ያመጣል አንበሴ ይበላል ኮሳሴ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያመጣል አንበሴ ይበላል ኮሳሴ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

12580

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B3%E1%8A%95%E1%8B%B5%E1%88%AB%20%E1%89%A1%E1%88%8E%E1%8A%AD

ሳንድራ ቡሎክ

ሳንድራ ቡሎክ በ1964 እ.ኤ.አ. አሜሪካ ውስጥ የተወለደች ተዋናይት ነች። በ1990 እ.ኤ.አ. ሳንድራ ስፒድ እና ኋይል ዩ ዌር ስሊፒንግ በተሰኙት ፊልሞች ላይ በመተወን ወደ ዝናው አለም መጥታልች። የአሜሪካ የፊልም ተዋናዮች

14544

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A0%E1%88%AD%E1%8C%A5%E1%88%AD%20%E1%89%A0%E1%8C%88%E1%8A%95%E1%8D%8E%20%E1%8B%8D%E1%88%B5%E1%8C%A5%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8B%B3%E1%88%88%20%E1%88%B5%E1%8A%95%E1%8C%A5%E1%88%AD

ጠርጥር በገንፎ ውስጥ እንዳለ ስንጥር

ጠርጥር በገንፎ ውስጥ እንዳለ ስንጥር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጠርጥር በገንፎ ውስጥ እንዳለ ስንጥር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ስንጥር ስለሚዋጋ ..ጥርጥር በለሰለሰ ነገር ውስጥ ያለ የሚጎዳ/የሚዋጋ መጥፎ ነገር ነው መደብ : ተረትና ምሳሌ

35041

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%98%E1%8A%95%E1%89%BA%20%E1%8C%85%E1%88%A8%E1%89%B5

አመንቺ ጅረት

አመንቺ ጅረት የኤሌክትሪክ ቻርጅ የሚሄድበትን አቅጣጫ እየቀየረ ሲጓዝ የሚፈጠር ጅረት ነው። ቀጥተኛ ጅረት የኤሌክትሪክ ቻርጅ በአንድ አቅጣጫ ብቻ ሲጓዝ የሚፈጠር ጅረት ነው። ምንጨት፣ ስርጭት፣ የመኖሪያ ቤት ሃይል ስርጭት ኤሌክትሪክ ዑደት

21153

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%89%B3%E1%8B%B5%E1%8C%8D%20%E1%8D%8D%E1%8B%A8%E1%88%8D%20%E1%8A%A0%E1%88%9D%E1%88%B5%E1%89%B5%20%E1%89%B5%E1%8B%88%E1%88%8D%E1%8B%B3%E1%88%88%E1%89%BD%20%E1%88%8D%E1%8C%86%E1%89%B9%E1%8B%8B%E1%88%9D%20%E1%8B%AB%E1%88%8D%E1%89%83%E1%88%89%20%E1%8A%A5%E1%88%B7%E1%88%9D%20%E1%89%B5%E1%88%9E%E1%89%B3%E1%88%88%E1%89%BD

የማታድግ ፍየል አምስት ትወልዳለች ልጆቹዋም ያልቃሉ እሷም ትሞታለች

የማታድግ ፍየል አምስት ትወልዳለች ልጆቹዋም ያልቃሉ እሷም ትሞታለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። የማታድግ ፍየል አምስት ትወልዳለች ልጆቹዋም ያልቃሉ እሷም ትሞታለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

35140

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%93%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8B%A8%E1%88%81%20%E1%89%B4%E1%8B%8E%E1%8B%B5%E1%88%AE%E1%88%B5

ዓለማየሁ ቴዎድሮስ

ልዑል ዓለማየሁ ቴዎድሮስ የ ዳግማዊ ዓፄ ቴዎድሮስ እና የወይዘሮ ጥሩወርቅ ውቤ ልጅ ነበር። በ1860 ዓ.ም አፄ ቴዎድሮስ ከእንግሊዞች ጋር ባደረጉት ጦርነት ልጃቸው ልዑል አለማየሁ ቴዎድሮስ ወደ እንግሊዝ ሀገር ተወስዶ ነበር፡፡ በዛሬው የኛ አምዳችንም የዚህን ልዑል ባዕድ ሀገር ኑሮ ልናስቃኛችሁ ወደድን፡፡ ልዑል አለማየሁ ሚያዚያ 5 ቀን 1853 ዓ.ም በደብተረ ታቦር ከተማ ነበር ውልደቱ፡፡ በልዑሉ ውልደት የተደሰቱት አፄ ቴዎድሮስም በእለቱ መድፍ ያስተኮሱ ሲሆን 500 ያህል እስረኞችንም ፈትተዋል፡፡ ከልዑሉ ጋር ሲጫወቱ መዋል አፄውን እጅግ የሚያስደስት ነገር ነበር፡፡ ተናደው እና ተበሳጭተው ከነበር እንኳን አለማየሁን ታቅፈው ሲስሙ ንዴታቸው ይበርድ ነበር ይባላል፡፡ ልዑል አለማየሁ እንግሊዞች እጅ ከገባ ቡሀላ ከእድሜው ለጋነት የተነሳ የሚጠብቀው እና የሚንከባከበው ሰው ሊኖር ግድ ነበር፡፡ ይህንን የተረዳው ጀነራል ናፔር ካፕቴን ስፒዲ የተባለን ሰው የአለማየሁ ጠባቂ እንዲሆን መደበው፡ ፡ ምክንያቱ ደግሞ ካፕቴኑ የአማርኛ ቋንቋን አቀላጥፎ መናገሩ ነበር፡፡ በተጨማሪም አለቃ ዝርዓት እና አቶ ገብረመድህን የተባሉ ሁለት ኢትዮጵዊያን ሞዚቶች እና አጫዋቾች¬ ተመረጡለት፡፡ አለማየሁ ከጠባቂው ስፒዲ ጋር ፌሬዝ በተባለችው መርከብ ተሳፍሮ በ1860 ዓ.ም. ወደ እንግሊዝ አቀና፡፡ በመርከቢቱ ላይ በነበራቸውም ቆይታ ስፒዲ እና አለማሁ እጅግ የጠበቀ ወዳጅነትን መስርተው ነበር፡፡ ስፒዲ በሄደበት ቦታ ሁሉ አለማየሁን ማስከተል ያዘወትር ነበር፡፡ ይህንን የሁለቱን ፍቅር ያየው ጀነራል ናፒየርም ኢትዮጵያውያን ሞግዚቶቹ ወደ ሀገራቸው እንዲመለሱ ይልቁንም የአለማየሁን ሀላፊነት ሙሉ በሙሉ ካፕቴን ስፒዲ እንዲረከብ ስለወሰነ ሁለቱ ሞግዚቶች ጉዞው ተጠናቆ እንግሊዝ ሀገር ሳይደርሱ ከስዊዝ ወደ ሀገራቸው እንዲመለሱ ተደረገ፡፡ ምንም እንኳን የእንግሊዛውያኑ የታሪክ ድርሳናት ይህንን ቢሉም ልዑሉ ኢትዮጵያውያን ሞግዚቶቹን በተባለው መጠን አምርሮ ይጠላቸው እና ባያቸውም ቁጥር በብስጭት ያለቅስ እንደነበር ማረጋገጫ የለንም፡፡ ከሶስት ወራት የመክረብ ላይ ጉዞ በኃላ አለማየሁ እንግሊዝ ሀገር ደረሰ፡፡ እዛ አንደደረሰም የወቅቱ የእንግሊዝ ንግስት ከነበረችው ንግስት ቪክቶሪያ ጋር ተገናኘ፡፡ ንግስቲቱም ልዑሉ የፈለገው እና ያሻው ይደረግለት ዘንድ ቀጭን ትዕዛዝ አስተላለፈች፡፡ ልዑሉ በመቀደላ የነበረውን እልቂት በመጠኑም ቢሆን በማየቱ እና የአባቱ እና የእናቱ ተከታታይ ሞትም በልጅ አዕምሮው ሊቀበለው ከሚችው በላይ ስለነበር እጅግ ታውኮ እንደነበር በተደጋጋሚ ተፅፎ እናገኛለን፡፡ አንድ እንግሊዝ ሀገር ውስጥ በሚገኝ ሙዚየም ውስጥ ባለ የንግስት ቪክቶሪያ የእለት ማስወሻ ላይም ንግስቲቱ፡ “ምስኪኑ ልጅ አሁንም ፍርሀቱ አለቀቀውም፡፡ መቅደላ የነበረው እልቂት እና የአባቱን ሞት ስላየ ያ ነገር በአዕምሮው ይመጣበታል፡፡ “ የሚል ቃል ፅፋ እናገኛለን፡፡ ልዑሉ እንግሊዝ ሀገር ከደረሰ በኃላ ጠባቂው የነበረው ካፕቴን ስፒዲ የእንግሊዘኛ ቋንቋን ያስተምረው ጀመር፡ ፡ ንግስቲቱም የልዑሉን ሁኔታ በቅርበት ትከታተል ነበር፡፡ ስፒዲ ልጁን እንዳይጎዳው በማሰብም በስፒዲ ላይ የልዑሉን ጉዳይ በቅርበት የሚከታተል ተቆጣጣሪ አስቀምጠውበት ነበር ይባላል፡፡ አንድ ግዜ ንግስት ቪክቶሪያ ስለ ልዑሉ በእለት ውሎ መመዝገቢያዋ ላይ ከመዘገበችው መሀል “ልጁ ጨዋ እና ውብ ልጅ ነው፡፡ ኬክ መብላት ደግሞ ይወዳል፡ ፡ የሰጠሁትንም ኬክ ሁሉ ጨርሶ በላ፡፡” የሚል አረፍተ ነገር ተፅፎ እናገኛለን፡፡ ንግስቲቱ በተደጋጋሚ ለዚህ እናት ለሌለው ልጅ እናቱ እኔ ነኝ ስትል ትደመጣለች፡፡ ለልዑሉም የተለየ አክብሮት እና ፍቅር ፤ ልዩ ትኩረትም እንደነበራት ድርሳናት ዘግበውታል፡፡ ምንም እንኳን ከንግስቲቱ ጋር የነበራቸው ወዳጅነት ከግዜ ወደ ግዜ እየበረታ ቢመጣም ከሀገሩ ሲወጣ አብሮት የነበረውን ካፕቴን ስፒዲን ግን ለአፍታም አልዘነጋውም ነበር፡፡ በየትኘውም ስፍራ ሲሄድ ስፒዲ አብሮት እንዲሆን ይፈልጋል፡፡ ግብዣም ሲሄድ ሆነ ከልዑላን ልጆች ጋር እንዲጫወት ሲጋበዝ ስፒዲን ትቶ መሄድ አይሆንለትም፡ ፡ ቤተ-መንግስት ሲገባ እንኳን ስፒዲን አስከትሎ ነው፡፡ ስፒዲ እና አለማየሁ አብረው ይበላሉ አብረውም ደግሞ ይተኛሉ፡፡ አለማየሁን ለብቻው ማሳደግ የከበደው ስፒዲ ልጁን በማሳደግ ትረዳው ዘንድ ሚስት ለማግባት ወሰነ፡፡ ከዛም ወ/ሮ ኮታንን አገኘ እና አገባት፡፡ አለማየሁ እና ወ/ሮ ኮታንም ለመዋደድ ግዜ አልወሰደባቸውም ነበር፡፡ በ1861 ዓ.ም ስፒዲ ህንድ ሀገር በምትገኝ አንዲት ከተማ አዛዥ ሆኖ ስለተሾመ የ8 ዓመቱን አለማየሁን እና ሚስቱን ይዞ ወደዛው አቀና፡፡ በሄዱበት ሀገርም አለማየሁ ትምህርቱን መከታተሉን ቀጥሎ የነበረ ሲሆን ከመደበኛው ትምህርት በዘለለም ፈረስ ግልቢያ እና ሌሎች ስፖርቶችንም ያዘወትር ነበር፡፡ ልዑሉ በዚህ አይነት ከቆየ በኃላ ቻንስለር ሮበርት ሉዊ ልዑሉ የቀለም ትምህርት ላይ ከሚያዘወትር ይልቅ የወታደር ትምህርት ቤት ገብቶ የፈረስ ውትድርናን እንዲማር መደረግ አለበት ሲሉ ያቀረቡት ሀሳብ የልዑሉን ህይወት እስከወዲያኛው የለወጠ ነበር፡፡ ይህም ሀሳብ ተቀባይነትን ስላገኘ አለማየሁን ከስፒዲ ነጥሎ በመንግስት ቁጥጥር ስር ለማድረግ እና የውትድርና ትምህርቱን እንዲከታተል ተወሰነ፡፡ ይህ ውሳኔ ግን ለአለማየሁም ሆነ ለስፒዲ ከባድ ግዜ ነበር፡፡ ስፒዲ እና ሚስቱ አለማየሁን ላለመስጠት ከባድ ትግልን አደረጉ፡፡ ነገር ግን ትግላቸው ውጤትን አላስገኘላቸውም፡፡ ይልቁኑም አለማየሁ ወደ እንግሊዝ ሀገር እንዲመለስ ተወሰነ፡፡ ስፒዲም አለማየሁን ይዞ ወደ እንግሊዝ መጣ፡፡ የአለማየሁ አዲሱ አስተማሪ እና ጠባቂ እንዲሁኑ የተመረጡትም በአስተማሪነታቸው የተመሰከረላቸው እና በደግነታቸው የታወቁት ቄስ ብሌክ ነበሩ፡፡ ንግስት ቪክቶሪያም የአለማየሁን እና የስፒዲን ፍቅር ያውቁ ስለነበር ሁለቱን ቶሎ መነጣጠል አልፈለጉም፡፡ ይልቁኑም አለማየሁ ከቄስ ብሌክ ጋር እስኪላመድ ድረስ ስፒዲ አብሮት ይቆይ ስትል አዲሶቹ የአለማየሁ ጠባቂዎች አለማየሁ ስራ እንዲሰራ ወሰኑ፡፡ በወጣለትም ፈረቃ መሰረት በሳምንት ለ 31 ሰዓት ተኩል ያህል ማንኛውንም አይነት ስራ እንዲሰራ ተወሰነ፡ ፡ የስፒዲ ሚስትም ይህንን በመቃወም ጠባቂው ለነበሩት በቢዶልፍ ደብዳቤ ላከች፡፡ ቢዶልፍም ለሉዊ አለማየሁ አንዳንድ ግዜ እየሄደ ከስፒዲ ሚስት ጋር ግዜ እንዲያሳልፍ ሲሉ ትዕዛዝ አስተላለፉ፡፡ በትዕዛዙም መሰረት የስፒዲ ሚስት ከአለማየሁ ጋር እንድትውል ተፈቀደላት፡፡ ሚስቱም አብራ ውላ ያየችውን እንዲህ ስትል በደብዳቤ ገልጣለች፡ “ማደጉን ቁመቱ አድጓል፡፡ መልኩ ግን ገርጥቷል፡፡ አካላቱም ከስቷል፡፡ ዝምተኛ እና ጭምትም ሆኗል፡፡ ከወንዶች ልጆች ጋር እንዳይገናኝ እና ከእኩዮቹም ጋር እንዳይገናኝ ተደርጓል፡ ፡ ውጪ እየወጣም እንዳይዘል ታግዷል፡፡ እየደጋገመም ‘አብረውኝ የሚጫወቱ ልጆች አጣሁ፡፡ ቅዳሜ እና እሁድ ብቻ ከሁለት ልጆች ጋር አንድጫወት ይፈቀድልኛል፡፡ ሊያጫውቱኝ የሚመጡትም እነዚህ ልጆች ሁልግዜ እነሱ ብቻ በመሆናቸው ተሰላችተናል፡፡ በሌላ ቀን ግን የሌሎች ልጆችን እጅ አንኳን ጨብጬ አላውቅም’ ብሎኛል፡ ፡ ይህንን የመሰሉት ነገሮች ያበሳጩታል፡፡ እኔም ብሆን ይህን የሚበሳጭበትን ጉዳይ ለማስተው ጓደኛ ልፈጥርለት አልቻልኩም፡፡ እየደጋገመ የነገረኝም ‘ወንዶች ልጆች እፈልጋለሁ፡፡ የበለጠ እንድንዛመድም እፈልጋለሁ’ እያለ ነው፡፡ በምግብ አበላሉ በኩልስ እንዴት ነህ ብዬ ብጠይቀው ‘ምግብ አሁን አይበላልኝም፡፡ ምክንያቱም ውጪ ወጥቼ ስለማልዛለል እና ስለማልጫወት አይርበኝም፡፡ የምበላው በትንሹ ነው’ ብሎ መለሰልኝ፡፡ እኔ እንደማስበው አለማየሁ ደስተኛ እና በሚደረግለት የረካ ልጅ አይደለም፡፡” የስፒዲ ሚስት የፃፈችው ይህ ደብዳቤ ከንግስት ቪክቶሪያ ዘንድ ደረሰ፡፡ ንግስቲቱም ትንሹ ልዑል አብሮአቸው ሊጫወት የሚችሉ ጓደኞች እንዲፈለጉለት አዘዘች፡፡ እንደተባለውም ተደረገ፡፡ 1867 ዓ.ም አለማየሁ ወደ ራግቢ ትምህርት ቤት ተዛወረ፡ ፡ በዚህም ከቄስ ብሌክ ቤት ወጥቶ ወደ ሊው ዋርነር ቤት እንዲገባ ተደረገ፡፡ በዚህ ግን ደስተኛ ስላልነበር በቀጣዩ አመት ሚስተር ድራፐር ቤት እንዲኖር ተደረገ፡፡ ቄስ ብሌክም ካዩት የልዑሉ ባህሪ በመነሳት ልዑሉ ወታደርነት ላይ ቢያተኩር የበለጠ ውጤታማ እንደሚሆን ተናገሩ፡፡ በዚህም ንግግር መሰረት የወታደር ትምህርት ቤት እንዲገባ በአንድ ወቅት አለማየሁ ወደ ሊድስ በመሄድ በሰር ራምሰን ቤት ተቀምጦ በነበረበት ወቅት በመርዝ ተመረዘ። መርዙ ህዳር 5 ቀን 1872 ዓ.ም ከጠዋቱ በ3 ሰዓት ከሩብ በተወለደ በ19 ዓመቱ ከዚህ አለም እንዲሰናት አደረገው፡፡ አስከሬኑም ዊንድሶር ባለው የነገስታት መቀበርያ በክብር አረፈ፡፡ በመቃብሩም ላይ “የሀበሻው ልዑል አለማየሁ” የሚል ፅሁፍ ሰፍሮበት እስካሁን በእንግሊዝ ሀገር ይገኛል፡፡ አጼ ቴዎድሮስ

52508

https://am.wikipedia.org/wiki/Danger%20Man

Danger Man

(አደጋ ሰው) ከ1960 እስከ 1968 እ.ኤ.አ. ድረስ በኢንግላንድ የተሠራ የሰላይ ድራማ ነው። «የአደጋ ሰው» ጆን ድሬክ ሲሆን ቅዝቃዛው ጦርነት ጊዜ የናቶ ሰላይ ናቸው። መቸም ኹኔታው አደገኛ ሲሆን የሚጠሩት እሱ ነው። በዚሁም ሚና በአለም ዙሪያ ይጓዛል። ከ1960 እስከ 1962 እ.ኤ.አ. ድረስ 39 የ 30 ደቂቃ ክፍሎች ተሠሩ። ከዓመት ፋታ በኋላ፣ ከ1964-1966 እ.ኤ.አ. 45 የአንድ ሰዓት ክፍሎች ተጨመሩ፤ እነዚህም አለም አቀፍ (ኢትዮጵያም) የተሠራጩት ነበሩ። በመጨረሻም በ1968 እ.ኤ.አ. 2 ተጨማሪ ክፍሎች ተደረጉ፣ ሁለቱም አንድላይ ደግሞ እንደ 2-ሰዓት ፊልሙ «ኮሮሺ» ታይተዋል። የቴሌቪዥን ትርዒት ዩናይትድ ኪንግደም

22011

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B1%E1%89%A3%E1%8A%93%20%E1%89%85%E1%88%8D%20%E1%8A%A0%E1%89%A5%E1%88%AE%20%E1%8B%AD%E1%89%A0%E1%89%85%E1%88%8D%20%E1%8A%A0%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%88%89%20%E1%88%88%E1%8B%A8%E1%89%85%E1%88%8D

ዱባና ቅል አብሮ ይበቅል አበላሉ ለየቅል

ዱባና ቅል አብሮ ይበቅል አበላሉ ለየቅል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዱባና ቅል አብሮ ይበቅል አበላሉ ለየቅል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

14546

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A0%E1%8A%95%E1%89%8B%E1%8B%AD%20%E1%88%88%E1%88%AB%E1%88%B1%20%E1%8A%A0%E1%8B%AB%E1%89%85%E1%88%9D

ጠንቋይ ለራሱ አያቅም

ጠንቋይ ለራሱ አያቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጠንቋይ ለራሱ አያቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የጠንቋዮችን ውሸታምነት የሚያጋልጥ ሲሆን በተረፈ እራሱን የማይጠቅም ስራን የሚሰራን ሰው ለመግለጽ የሚያገለግል ተረትና ምሳሌ ነው። መደብ : ተረትና ምሳሌ

44713

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B4%E1%8A%95%E1%89%B5%E1%88%AB%E1%88%8D%20%E1%8A%A4%E1%88%B5%E1%8D%93%E1%8A%9E%E1%88%8D

ሴንትራል ኤስፓኞል

ሴንትራል ኤስፓኞል እግር ኳስ ክለብ በሞንቴቪዴዎ፣ ኡራጓይ የሚገኝ እግር ኳስ ክለብ ነው። የኡራጓይ እግር ኳስ ክለቦች

21104

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8B%88%E1%8C%A1%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%8C%88%E1%8B%B0%E1%88%8D%20%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8A%95%E1%8C%A0%E1%88%88%E1%8C%A0%E1%88%89%E1%89%A0%E1%89%B5%20%E1%89%85%E1%8C%A0%E1%88%8D

የሚወጡበት ገደል የሚንጠለጠሉበት ቅጠል

የሚወጡበት ገደል የሚንጠለጠሉበት ቅጠል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚወጡበት ገደል የሚንጠለጠሉበት ቅጠል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

14438

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%81%E1%88%89%20%E1%89%A0%E1%8A%A5%E1%8C%84%20%E1%88%81%E1%88%89%20%E1%89%A0%E1%8B%B0%E1%8C%84

ሁሉ በእጄ ሁሉ በደጄ

ሁሉ በእጄ ሁሉ በደጄ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ሁሉ በእጄ ሁሉ በደጄ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የተሳካለት ሰው የሚናገረው ንግግር ነው። በሁሉ በኩል ተሳክቶልኛል የሚል ነው። መደብ : ተረትና ምሳሌ

11685

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A5%E1%89%85%E1%88%9D%E1%89%B5%20%E1%8D%B3%E1%8D%AB

ጥቅምት ፳፫

ጥቅምት ፳፫ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፶፫ኛው እና የመፀው ፳፯ኛው ዕለት ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፫፻፲፫ ቀናት ሲቀሩ፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፫፻፲፪ ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፯ ዓ.ም. - በመጀመሪያው የዓለም ጦርነት ሩሲያ በኦቶማን ንጉዛት ላይ ጦርነት አወጀች። ፲፱፻፳፫ ዓ.ም. - በኢትዮጵያ፣ ንግሥተ ነገሥታት ዘውዲቱ በድንገተኛ ሞት ከአለፉ በኋላ አልጋ ወራሹ ንጉሥ ተፈሪ መኮንን ተተክተው በመናገሻ ቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን የንጉሠ ነገሥትነት ዘውድ ጭነው ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ተባሉ። ፲፱፻፵፪ ዓ/ም - ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ አራዳ የተገነባውን የአዲስ አበባ ከተማ ማዘጋጃ ቤት ሕንፃ የመሠረት ድንጋይ አስቀመጡ። ፲፱፻፶፯ዓ.ም. - የኢትዮጵያ ቴሌቪዥን በኢትዮጵያ ለመጀመሪያ ጊዜ፤ በአዲስ አበባ አካባቢ ማሰራጨት ጀመረ። ፲፱፻፶፯ዓ.ም. - በሳውዲ አረብያ ንጉዛት ንጉሥ ሳውድ በቤተሰቦቻቸው ሽምቅ ከዙፋናቸው ተፈንቅለው በግማሽ ወንድማቸው በንጉሥ ፋይሳል ተተኩ። ፲፱፻፷፫ ዓ/ም - የዓመቱ የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ በጎ አድራጎት ድርጅት ሽልማት ከ ፵ሺ የኢትዮጵያ ብር ጋር ለብሪታኒያዊው የታሪክ ምሁር፣ ባዝል ዴቪድሶን () ተሰጠ። ፲፱፻፷፯ ዓ/ም - የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በአዲሱ የኢትዮጵያ ጊዜያዊ ወታደራዊ መንግሥት (ደርግ) የታወጀውን “ብሔራዊ የሥራ ዘመቻ” እንደምትደግፍ አስታወቀች። ፲፱፻፸፮ ዓ.ም. - የአሜሪካው ፕሬዚደንት ሮናልድ ሬጋን በየዓመቱ የማርቲን ሉተር ኪንግ መታሰቢያ ቀን እንዲከበር የሚያስችለውን ብሔራዊ ሕግ ፈረሙ። ፳፻ ዓ.ም. - በሰሜን ሸዋ አስተዳደር፣ በሀገረ-ማርያም ከሰም ወረዳ፣ ኮረማሽ አጥቢያ የሚገኘው የየለጥ ቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን በዘመናዊ መልክ ከተገነባ በኋላ ተመርቆ አገልግሎት ላይ ዋለ። ፲፱፻፱ ዓ/ም - ታዋቂው ደራሲ ክቡር ዶክቶር ከበደ ሚካኤል በደብረ ብርሃን ከተማ፣ ገርም ገብርኤል አጥቢያ ላይ ተወለዱ። ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች [* አ.አ. ሚሌኒየም ጽ/ቤት አዲስ አበባ ባለፈውና በአዲሱ ሚሌኒየም ገጽ 10-12]

53236

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AE%E1%8B%B6%E1%88%8D%E1%8D%8E%20%E1%8B%98%E1%88%8B%E1%8B%AB

ሮዶልፎ ዘላያ

ሮዶልፎ አንቶኒዮ ዘላያ ጋርሺያ (; እ.ኤ.አ. ሐምሌ 3 ቀን 1988 ተወለደ) የሳልቫዶር ፕሮፌሽናል እግር ኳስ ተጫዋች ሲሆን ለፕሪሜራ ዲቪሲዮን ክለብ አሊያንዛ እና ለኤል ሳልቫዶር ብሔራዊ ቡድን ሁለተኛ አጥቂ ሆኖ የሚጫወት ነው። እ.ኤ.አ ኦክቶበር 2013 ዘላያ ከኤል ሳልቫዶር ብሄራዊ ቡድን ጋር በተደረገው የግጥሚያ ቅሌት ውስጥ በመሳተፉ ከአንድ አመት የእግር ኳስ እገዳ ተጥሎበታል።

20527

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%B3%20%E1%89%A2%E1%8B%AB%E1%88%9D%E1%88%AD%E1%88%85%20%E1%8B%8B%E1%88%B5%E1%89%B5%E1%8A%93%20%E1%8A%A9%E1%8A%90%E1%8A%94%20%E1%89%A2%E1%8B%AB%E1%88%9D%E1%88%AD%E1%88%85%20%E1%8C%8D%E1%89%A5%E1%8B%9D%E1%8A%93

እዳ ቢያምርህ ዋስትና ኩነኔ ቢያምርህ ግብዝና

እዳ ቢያምርህ ዋስትና ኩነኔ ቢያምርህ ግብዝና የአማርኛ ምሳሌ ነው። እዳ ቢያምርህ ዋስትና ኩነኔ ቢያምርህ ግብዝና የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

30848

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%A8%E1%8B%8B%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%89%A0%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%9B%E1%8D%A3%20%E1%8B%A8%E1%89%A3%E1%88%88%E1%8C%8C%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%89%A0%E1%8B%8D%E1%8B%B5%E1%88%9B

የጨዋ ልጅ በከተማ፣ የባለጌ ልጅ በውድማ

የጨዋ ልጅ በከተማ፣ የባለጌ ልጅ በውድማ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የጨዋ ልጅ በከተማ፣ የባለጌ ልጅ በውድማ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21712

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AB%E1%88%9D%E1%8A%93%20%E1%88%9E%E1%8A%9D%20%E1%8B%98%E1%8A%95%E1%8B%B5%E1%88%AE%E1%88%9D%20%E1%8B%B0%E1%8C%88%E1%88%98%E1%8A%9D

ያምና ሞኝ ዘንድሮም ደገመኝ

ያምና ሞኝ ዘንድሮም ደገመኝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያምና ሞኝ ዘንድሮም ደገመኝ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21274

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9E%E1%8A%9D%20%E1%89%84%E1%88%B5%20%E1%8C%B8%E1%88%8E%E1%89%B5%20%E1%8B%98%E1%8B%88%E1%89%B5%E1%88%AD%20%E1%8A%A0%E1%89%A1%E1%8A%90%20%E1%8B%98%E1%89%A0%E1%88%B0%E1%88%9B%E1%8B%AB%E1%89%B5

የሞኝ ቄስ ጸሎት ዘወትር አቡነ ዘበሰማያት

የሞኝ ቄስ ጸሎት ዘወትር አቡነ ዘበሰማያት የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሞኝ ቄስ ጸሎት ዘወትር አቡነ ዘበሰማያት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

45646

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%95%E1%8C%88%20%E1%88%99%E1%88%B4

ሕገ ሙሴ

ሕገ ሙሴ በብሉይ ኪዳን ዘንድ ከአስርቱ ቃላት ቀጥሎ ከኦሪት ዘጸአት ፳፩ ጀምሮ የሚገኝ እግዚአብሔር በደብረ ሲና ለሙሴ የገለጸው ሕግ ነው። የእስራኤል ልጆች በዘፈንና በወርቃማ ላም ጣኦት ከተገኙ በኋላ፣ ያህዌ የከበደ ሕግ ሰጣቸው። የሕዝቡ ዘር ለተነበዩ በረከቶች እንዲዘጋጅ፣ ለሙሴ ዘመን የተመጣጠነ ሕግ እንዲሆን፣ የሰው ልጆችን በመቸኰል ሳይሆን በመታገሥ ወደ ሥልጣኔ እንዲያስለምዳቸው፣ ከጎረቤቶቹ ከመስጴጦምያ አገሮች ሕግጋት የተሻሸሉ ብያኔዎች እንደ ወሰነ ሊታይ ይቻላል። ከሕገ ሙሴ (ምናልባት 1661 ዓክልበ. የተገለጠ) አስቀድሞ ከወጡት ሕገጋት በተለይ ተመሳሳይ ኹኔታዎች የቆጠሩት የኡር-ናሙ ሕግጋት (1983 ዓክልበ.)፣ የሊፒት-እሽታር ሕግጋት (1832 ዓክልበ.)፣ የኤሽኑና ሕግጋት (1775 ዓክልበ. ግድም) እና የሃሙራቢ ሕግጋት (1704 ዓክልበ.) ይታወቃሉ። በታሪካዊ ልማዶች ዘንድ፣ የአክሱም መንግሥት ግማሽ ከ950 ዓክልበ. ግድም እስከ 317 ዓ.ም. ድረስ ደግሞ በሕገ ሙሴ ሥር ነበረች። እንዲሁም በአይሁድ መንግሥታት ለምሳሌ የስሜን መንግሥት (317-1619 ዓም) እና ኻዛሪያ (ከ732-1008 ዓም ግድም) ተገኘ። በትንቢተ ሚክያስ 6:8 መሠረት በሕጉ በድምሩ አስፈላጊ የሆኑት ፫ ጽንሰ ሀሣቦች ፍርድ፣ ምኅረትና ትሕትና ናቸው። ወደ ፊትም ከሕገ ሙሴ መሠረት ሕገ ወንጌልና በሕገ ወንጌል የተመሠረቱ ሕግጋት (ለምሳሌ እንደ ፍትሐ ነገሥት) ተደረጁ። በኢየሱስ ትምህርት፣ ከሁሉ ትልቁ ሕግ ኦሪት ዘዳግም ፮፡፭ «አንተም አምላክህን እግዚአብሔርን በፍጹም ልብህ በፍጹምም ነፍስህ በፍጹምም ኃይልህ ውደድ» የሚለው ሲሆን፣ ሁለተኛው ትልቁ ኦሪት ዘሌዋውያን ፲፱፡፲፰ «ባልንጀራህን እንደ ራስህ ውደድ» ነው። አለበለዚያ በሃዋርያት ሥራ ፲፭፡፳፱ ዘንድ፣ ከሕገ ሙሴ ለክርስቲያናት አጥብቀው መጠበቅ ያሉባቸው ደንቦች (ቅጣቶቹም ባይሆኑም) «ለጣዖት ከተሠዋ፣ ከደምም፣ ከተናቀም (ከመብላት)፣ ከዝሙትም ትርቁ ዘንድ» የሚሉት ናቸው። የተረፉት የአይሁዶች ሕግጋት ግን ለማጥናትና ለማወቅ ለብዙ ክርስቲያናት ቁም ነገሮች ናቸው። ተጽእኖ በሌሎች ሕግጋት ሕገ ሙሴ በነዚህ ኋለኞች ሕግጋት በሰፊ እንደ መሠረት ተጠቀሱ። መሠረት ማለት ስለ ተመሳሳይ ኹኔታዎች የሚቀምሩ ተጨማሪ ድንጋጌዎች በነዚህ ሕግጋት ሌሎች ክፍሎች ውስጥ ደግሞ ሊገኙ ይችላሉ። ዶም ቦክ በ885 ዓም የእንግላንድ ንጉሥ ታላቁ አልፍሬድ ባዘጋጁት ዶም ቦክ (ሕገ ፍትሕ)፣ አንቀጾች 1-10 ከአስርቱ ቃላት የተወሰዱ ሲሆን፣ አንቀጾች 11-48 ከሕገ ሙሴ በኦሪት ዘጸአት (ከአንዳንድ ጥቃቅን ለውጦች ጋራ) በሰፊ እንደ መሠረት ይጠቅሳል። ከዘጸአትም ምዕራፍ 21 በሙሉ፣ ምዕራፍ 22 በሙሉ (22:30 ብቻ ቀርቶ)፣ እና ምዕራፍ 23:1-9፣ 23:13 በጥንታዊ እንግሊዝኛ ትርጓሜ ይጠቅሳቸዋል። ፍትሐ ነገሥት እንዲሁም በፍትሐ ነገሥት አንቀጽ 45፡ §1569 ከአስርቱ ቃላት ሲሆን፣ §1570-1601 ከሕገ ሙሴ የሚከተሉትን በሰፊ እንደ መሠረት ይጠቅሳል። ዘጸአት 21:1-8፣ 18-19፣ 26-36፤ ዘጸአት 22:14-17፣ 28-30፤ ዘጸአት 23:4-8፤ ዘሌዋውያን 5:15-16፤ ዘሌዋውያን 6:2-6፤ ዘሌዋውያን 17:10፤ ዘሌዋውያን 18:7-20፣ 22-23፤ ዘሌዋውያን 19:9-10፣ 13-14፣ 16፣ 27-29፣ 31-37፤ ዘሌዋውያን 20:1-5፣ 10፣ 15፣ 27፤ ዘሌዋውያን 21:7-10፣ 13-14፤ ዘሌዋውያን 22:3-4፣ 10-12፣ 20-21፤ ዘኊልቊ 6:22-27፤ ዘዳግም 19:14-19፤ ዘዳግም 22:1-3፣ 5፣ 8፤ ዘዳግም 24:7፤ ዘዳግም 25:1-4 ሁሉን ከአንዳንድ ጥቃቅን ለውጦች ጋራ በግዕዝ ትርጓሜ ይጠቅሳቸዋል። ሕገ ሙሴ ከቀደሙትና ከኋለኞች ሕግጋት ጋር ሲነጻጸር የሕገ ሙሴ መጀመርያው ክፍል (ኦሪት ዘጸአት ምዕራፎች 21 እና 22:1-18) ከቀደሙት የመስጴጦምያ ሕግጋት ጋር ተመሳሳይ ኹኔታዎች ይቀምራል። በተጨማሪ በኋላ የወጡት ዶም ቦክ እና ፍትሐ ነገሥት ክፍሎች ከሕገ ሙሴ ስለ ተመሠረቱ ልዩነቶቹ ከታች ተሰጥተውል። ኡር-ናሙ 4-5፦ «አንድ ባርያ ገረዲቱን ቢያገባ፣ ከዚያም ነጻነቱን ቢያገኝም፣ ከቤተሠቡ ግን አይወጣም። አንድ ባርያ ነጻ ሴትን ቢያገባ፣ በኲሩ ለጌታው ይሰጥ።» ዘጸአት 21:1-6፦ ባርያ ከ፯ ዓመት በኋላ ነጻ ይወጣል፤ ወደ ባርነት ሳይገቡ ከተዳሩ ሁለቱ ነጻ ይወጣሉ፤ ጌታ ሚስቱን ከሰጠው ግን ልጆችም ካሉአት ቤተሠቡ አይወጣም። ባርያ ከቤተሠቡ መራቅ ካልፈለገ ጆሮውን በመውጋት የሕይወት ባርያ ሊሆን ይችላል። ዶምቦክ 11፦ እንደ ሙሴ፣ ግን ጆሮው የሚወጋበት ደጅ የቤተክርስቲያኑ መሆኑን ይወስናል። ፍትሐ ነገሥት 1570፦ እንደ ሙሴ፣ ግን ጆሮ ስለ መውጋት የለውም። ሃሙራቢ 117፦ ሰው ልጁን ለባርነት ቢሸጥ፣ ልጁ ፫ ዓመት ሠርቶ በ፬ኛው ዓመት ነጻ ይወጣል። ዘጸአት 21:7-8፦ ሰው ሴት ልጁን ቢሸጥ እንደ ወንድ አትወጣም። ደስ ካላሰኘች ግን በዎጆ ይሰዳታል። ዶምቦክ 12፦ እንደ ሙሴ፣ ግን ደስ ካላሰኘች በውጭ አገር ነጻ ትውጣ ይላል። ፍትሐ ነገሥት 1570፦ የባርያው ሴት ልጅ በውጭ አገር እንዳትሸጥ ይላል። ሊፒት-እሽታር 27፦ «የሰው ሚስት ልጆችን ካልወለደችለት የአደባባይ ሸርሙጣ ግን ልጆች ከወለደችለት፣ እርሱ ለዚያች ሸርሙጣ እህልን፣ ዘይትንና ልብስን ያስገኛል።» ዘጸአት 21:9-11፦ ሰው ገረዲቱን ለልጁ ሚስት እንድትሆን ሲገዛ፣ እንደ ሴት ልጁ ትሁን፤ ተጨማሪ ሚስት ቢያጋባው «መኖዋን፣ ልብስዋንም ለምንጣፍዋም ተገቢውን አያጒድልባት» ወይም በነጻ ትወጣለች። ዶምቦክ 12፦ እንደ ሙሴ፣ ግን ስለ 'መኖ' ወይም 'ምንጣፍ' ፈንታ «ልብስዋንም ጥሎሽዋንም ይስጣት» አለው። ኡር-ናሙ 1፦ «አንድ ሰው ሌላውን ቢገድል፣ ሰውዬው ይሙት።» ኤሽኑና 47፦ «ሰው በጠብ የሌላ ሰው ልጅ መሞት ካደረገበት፣ 2/3 ምና ብር ይክፈል።» ሃሙራቢ 207-208፦ የተመታው ሰው ቢሞት፣ የመታው ሰው ለመግደል እንዳላሠበ ይማል፤ የተገደለው ከልደት ነጻ ከሆነ ግማሽ ምና ይክፈል፤ ነጻ የወጣው ከሆነ 1/3 ምና ይክፈል። ዘጸአት 21:12-14፦ «ሰው ሰውን ቢመታ ቢሞትም፣ እርሱ ፈጽሞ ይገደል።» ያላሠበው በድንገት እንደ ሆነ ግን፣ ወደ ልዩ ሥፍራ ይሸሽ። ዶምቦክ 13፦ እንደ ሙሴ፣ ግን በድንገት እንደ ሆነ፣ ካሣ ይክፈልና ወደ ውጭ አገር ይሸሽ ይላል። ሃሙራቢ 195፦ «ልጅ አባቱን ቢመታ፣ እጁ ይቋረጥ።» ዘጸአት 21:15፦ «አባቱን ወይም እናቱን የሚመታ ፈጽሞ ይገደል።» ዶምቦክ 14፦ እንደ ሙሴ ነው። ኡር-ናሙ 3፦ «አንድ ሰው ሌላወን ቢሰርቅ፣ ሰውዬው ይታሠር።» ሃሙራቢ 14፦ «ማንም ሰው የሌላውን ልጅ ቢሰርቅ፣ ይሙት።» ዘጸአት 21:16፦ «ሰውን ሰርቆ ቢሸጥ፣ ወይም በእጁ ቢገኝ፣ እርሱ ፈጽሞ ይገደል።» ዶምቦክ 15፦ «ነጻ ሰውን ሰርቆ ቢሸጥ፣ ማስረጃም ካለበት፣ በሞት ይጥፋ።» ሃሙራቢ 195፦ «የቁባት ወይም የሸርሙጣ ልጅ ለእንጀራ አባቱ ወይም እናቱ 'አባቴ አይደለህም' ወይም 'እናቴ አይደለሽም' ቢል፣ ምላሱ ይቋረጥ። ዘጸአት 21:17፦ «አባቱን ወይም እናቱን የሚሰድብ ፈጽሞ ይገደል።» ዶምቦክ 15፦ እንደ ሙሴ ነው። ኤሽኑና 47፦ ሰው ሌላውን በጠብ ከጎዳው፣ 10 ሰቀል ብር ይክፈል። ሃሙራቢ 206፦ ሰው ሌላውን በጠብ ከጎዳው፣ እንዳላሠበው ይማልና ለሕክምናው ይክፈል። ዘጸአት 21:18-19፦ ሰው ሌላውን በጠብ ከጎዳው፣ ለጊዜውና ለሕክምናው ይክፈል። ዶምቦክ 16፦ እንደ ሙሴ፣ ግን «ለሕክምናው ይክፈልና እስኪድን ድረስ ሥራውን በምትኩ ይሥራ» አለበት። ፍትሐ ነገሥት 1571፦ እንደ ሙሴ ነው። ሃሙራቢ 209/211/213፦ ሰው እርጉዝ ሴት ከመታ ሕጻኑም ከጠፋ፣ ከልደት ነጻ ብትሆን 10 ሰቀል፣ ነጻ የወጣች ብትሆን 5፣ ገረድ ብትሆን 2 ሰቀል ይክፈል። ዘጸአት 21:22፦ ሰው እርጉዝ ሴት ከመታ ሕጻኑም ከጠፋ፣ ባሏና ፈራጆቹ ካሣውን ይወስኑ። ዶምቦክ 18፦ ሰው እርጉዝ ሴት ከጎዳት፣ ፈራጆቹ ካሣውን ይወስኑ። ሃሙራቢ 210/212/214፦ ሴቲቱ እራስዋ ከተገደለች፣ ከልደት ነጻ ብትሆን የገዳይዋ ሴት ልጅ ትሙት፣ ነጻ የወጣች ብትሆን ግማሽ ምና፣ ገረድ ብትሆን 1/3 ምና ይክፈል። ዘጸአት 21:23-25፦ ሴቲቱ እራስዋ ከተገደለች፣ ሕይወት ለሕይወት፤ ከተጎዳችም ዓይን ለዓይን፣ ጥርስ ለጥርስ ወዘተ. ዶምቦክ 19፦ ዘጸ. 21:23 ከ§18 ጋር ስለ እርጉዝ ሴት ሕይወት ሲሆን፣ ይኸው §19 ማንም ሰው ከተጎዳ ዓይን ለዓይን ወዘተ. ነው ይላል። ሃሙራቢ 199፦ ሰው የባርያ ዓይን ወይም አጥንት ቢያጠፋ፣ ግማሽ ምና ካሣ ይክፈል። [በሐጾር፣ ከነዓን 2002 ዓም የተገኘ አካድኛ ፍርስራሽ፦ ስለባርያው ዓይን 12 ሰቀል፣ ለአፍንጫው 10 ሰቀል፣ ለጥርሱ 3 ሰቀል ይክፈል።] ዘጸአት 21:26-27፦ ሰው የባርያ ወይም የገረድ ዓይን ወይም ጥርስ ቢያጠፋ፣ ነጻ ይውጣ/ትውጣ። ዶምቦክ 20፦ እንደ ሙሴ ነው። ፍትሐ ነገሥት 1571፦ እንደ ሙሴ ነው። ኤሽኑና 54-55፦ «በሬ ተዋጊ ከሆነ፣ ኃላፊውም ለባለቤቱ ቢመሰክርለት፣ እሱ ግን በሬውን ባይጠብቀው፣ ሰውንም ቢገድል፣ የበሬው ባለቤት 2/3 ምና ብር ይክፈል። ባርያን ወግቶ ቢገድል፦ 15 ሰቀል ብር ይክፈል።» ሃሙራቢ 251-252፦ በሬ ተዋጊ ከሆነ፣ ሰዎችም ለባለቤቱ ቢመሰክሩለት፣ ባይጠብቀውም፣ ሰውንም ቢገድል፣ ባለቤቱ ግማሽ ምና ይክፈል፤ ባርያን ቢገድል 1/3 ምና ይክፈል። ዘጸአት 21:28-32፦ በሬ ሰውን ወግቶ ቢገድል፣ በሬው ይወገር፣ ሥጋውም አይበላ። በሬ ተዋጊ ከሆነ፣ ሰዎችም ለባለቤቱ ቢመሰክሩለት፣ ባይጠብቀውም፣ ሰውን ወግቶ ቢገድል፣ ባለቤቱም ይሙት ወይም ዎጆ ይክፈል። ባርያን ቢወጋ 30 ሰቀል ይክፈል። ዶምቦክ 21፦ እንደ ሙሴ፣ ግን ስለተወጋው ባርያ «30 ሺሊንግ» ብር ይላል። ፍትሐ ነገሥት 1572፦ እንደ ሙሴ፣ ግን ስለተወጋው ባርያ «ዋጋው ለጌታው ይሰጥ» ይላል። ሃሙራቢ 267፦ እረኛ ቸልተኛ ቢሆን፣ በመንጋ አደጋ ቢደርስ፣ የራሱን በሬ ወይም በግ ይካሥ። ዘጸአት 21:33-34፦ ሰው ጒድጓድ ቢከፍት፣ በሬ ወይም አህያ ቢወድቅበት፣ ዋጋውን ይክፈል፣ የሞተውም ለርሱ ይሁን። ዶምቦክ 22፦ እንደ ሙሴ፣ ግን 'በሬ ወይም አህያ' ሳይል 'ከብት' አለው። ፍትሐ ነገሥት 1573፦ እንደ ሙሴ ነው። ኤሽኑና 53፦ በሬ ወግቶ በሬን ከገደለ፣ ሁለቱ ባለቤቶች የደኅናውን በሬ ዋጋና የሞተውን በሬ ሬሳ በትክክል ይካፈሉ። ዘጸአት 21:35-36፦ በሬ ወግቶ በሬን ከገደለ፣ ሁለቱ ባለቤቶች የደኅናውን በሬ ዋጋና የሞተውን በሬ ሬሳ በትክክል ይካፈሉ። በሬ ተዋጊ መሆኑ ከታወቀ ግን፣ ባይጠብቀውም፣ በሬ ለበሬ ይመልስና የሞተው ለርሱ ይሁን። ዶምቦክ 23፦ እንደ ሙሴ ነው። ፍትሐ ነገሥት 1573፦ እንደ ሙሴ፣ ግን 'የሞተውን በሬ ሬሳ' ሳይል 'የሞተውን በሬ ዋጋ' እንዲካፈሉ ይላል። ሃሙራቢ 8፦ ሰው በሬ፣ በግ፣ አህያ፣ አሣማ ወይም ፍየል ቢሰርቅ፣ 30 እጥፍ ይካሥ (ወይም ባለቤቱ ነጻነቱን ያገኘው መደብ እንደ ሆነ፣ 10 እጥፍ ይካሥ)። አለዚያው ሌባ ይሙት። ዘጸአት 22:1-4፦ ሰው በሬ ወይም በግ ቢሰርቅ፣ 5 እጥፍ ለበሬ፣ 4 እጥፍ ለበግ ይካሥ። አለዚያው ሌባው ይሸጥ። እንስሳን እየሰረቀው በእጁ ቢገኝስ ሌባው 2 እጥፍ ይመልስ፣ በሌሊትም ሆኖ ቢገደል ቅጣት የለም። ዶምቦክ 24-25፦ እንደ ሙሴ፣ ግን ለበሬ 2 እጥፍ አለው። ሃሙራቢ 57፦ ሰው ከብቱን የሌላውን እርሻ ቢያስበላ፣ 20 ጉር እህል ለ10 ጋን ጉዳት ይመልስለት። ዘጸአት 22:5፦ ሰው ከብቱን የሌላውን እርሻ ቢያስበላ፣ ከተመረጠው እህል ወይም ወይን ይመልስለት። ዶምቦክ 26፦ ሰው የሌላውን እርሻ በማንኛውም ቢጎዳ፣ ዋጋውን ይካሥ። ኡር-ናሙ 31፦ «አንድ ሰው የሌላውን እርሻ በውኃ ቢሞላ፣ ሦስት ኩር ገብስ ለአንድ ኢኩ እርሻ ይስጠው።» ሃሙራቢ 53-56፦ ሰው የሌላውን እርሻ በውኃ ቢሞላ፣ ይካሠው። ዘጸአት 22:6፦ ሰው የሌላውን እርሻ በእሳት ቢያቃጥል፣ ይካሠው። ዶምቦክ 27፦ እንደ ሙሴ ነው። ኤሽኑና 36-37፦ «ሰው ንብረቱ እንዲጠበቅ አደራ ቢያኖር፣ አደራ ያለው ባልንጀራ ማንም ሌባ እቤቱ ሳይገባ ንብረቱ እንዲጠፋ ካደረገ፣ ባልንጀራው ንብረቱን ለሰውዬው ይተካል። ከቤቱም ቢሰረቅ፣ የባለቤት ማጣት ነው፣ ባለቤቱ በቤተ መቅደስ ለሰውዬው በአምላክ ይማል፦ «የኔና ያንተ ንብረት አንድላይ ጠፍተዋል፣ እኔ አልከፋሁም አልበደልኩም።» ይማልና ምንም ዕዳ አይሆንበትም። ሃሙራቢ 125-6፦ ሰው ንብረቱ እንዲጠበቅ አደራ ቢያኖር፣ ከቤቱም ቢሰረቅ ወይም ቢጠፋ፣ ሰውዬው ንብረቱን ከባለቤቱ ፈልጎ ይተካል፤ በአምላክ ፊት የጠፋው ዋጋ ይማልና ሀሣዊ ከሆነ ፪ እጥፍ ይተካል። ዘጸአት 22:7-15፦ ሰው ንብረቱ እንዲጠበቅ አደራ ቢያኖር፣ ከቤቱም ቢሰረቅ፣ ሌባ ቢገኝ ሌባው ፪ እጥፍ ይክፈል፤ ሌባው ባይገኝ ባለቤቱ በፈራጆች ፊት እጁን በባልንጀራው ሀብት እንዳልዘረጋ ይማል፤ ክርክር ከሆነ ፈራጆች የፈረዱበት ፪ እጥፍ ይክፈል። እንስሳ አደራ ቢያኖር ቢጠፋ፣ አደራ ያለው በእግዚአብሔር ሆን ብሎ እንዳልበደለው ይማልና መካሥ የለበትም። እንስሳው ቢሰረቅ ግን መካሥ አለበት። ጉዳቱም የደረሰው የእንስሳው ባለቤት እያለ ወይም በኪራይ ከሆነ ሌላ መክፈል የለበትም። ዶምቦክ 28፦ ሰው ንብረቱ እንዲጠብቅ ለባልንጀራው አደራ ቢያኖር፣ እራሱ ቢሰርቀው ፪ እጥፍ ይክፈል፤ ማን እንደ ሰረቀው ባያውቅ የዋህነቱን ያስረዳ። ከብት ከሆነና ሥራዊቱ ወሰደው ወይም ሞቷል ቢለው ምስክርም ካለ ምንም አይክፈል። ምስክር ከሌለው ባያመነውም እንዳልበደለው ይማል። ፍትሐ ነገሥት 1574፦ ሰው እንስሳ እንዲጠበቅ አደራ ቢያኖር፣ ባለቤቱም እየሌለ ጉዳት ቢደርስበት፣ ይካሠው። ባለቤቱ ሳለ ወይም በኪራይ ከሆነ ግን አይክፈል። ኤሽኑና 27፦ ወንድ እንዲያግባት ወላጆቿን ሳይጤይቅ ያልታጨችውን ልጅ ከያዘ፣ ከ፩ ዓመት በኋላ እቤቱ ውስጥ ብትገኝ፣ እንደ ሚስቱ ትቆጠራለች። ሃሙራቢ 128፦ የጋብቻ ውል ካልኖረ እንደ ሚስት አትቆጠረም። ዘጸአት 22:16-17፦ ወንድ ካልታጨች ሴት ጋር በወሲብ የተኛ እንደ ሆነ፣ ማጫ ለአባትዋ ይክፈልና ሚስቱ ትሁን፣ አባትዋም ሴት ልጁን ለዚህ ሰው መስጠት እምቢ ቢልም፣ ሰውዬው ግን ብሩን መክፈል አለበት። ዶምቦክ 29፦ እንደ ሙሴ ነው። ፍትሐ ነገሥት 1575፦ እንደ ሙሴ ነው። ኡር-ናሙ 13፦ «ሰው ጠንቋይ ነው ተብሎ ቢከሰስ፣ በወንዝ ውስጥ በመግባት ይፈረድ፤ የዋሕነቱ ከተረዳ ከሳሹ 3 ሰቅል ብር ይክፈለው።» ሃሙራቢ 2፦ ሰው ጠንቋይ ነው ተብሎ ቢከሰስ፣ በወንዝ ውስት በመግባት ይፈረድ፤ የዋሕነቱ ከተረዳ ከሳሹ ይሙት፣ ተከሳሹም ርስቱን ይውረስ። ዘጸአት 22:18፦ «መተተኛይቱን በሕይወት እንድትኖር አትፍቀድላት።» ዶምቦክ 30፦ እንደ ሙሴ ነው። ከዚህ ክፍል በኋላ (ከምዕራፍ 22:18 ቀጥሎ) የሚገኙት ሕግጋት ይተለያዩ አዳዲስ ደንቦችና ማስታወሻዎች ናቸው። በኋላ የሚከተሉት ሕግጋት ደግሞ ከኋለኞች ሕግጋት ጋር ሊነጻጽሩ ይቻላል፦ ዘጸአት 22:19፦ «ከእንስሳ ጋር የሚረክስ ፈጽሞ ይገደል።» ዶምቦክ 31፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 22:20፦ «ከእግዚአብሔር በቀር ለአንዳች አምላክ የሚሠዋ ፈጽሞ ይጥፋ።» ዶምቦክ 32፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 22:21፦ «በግብጽ ምድር ስደተኞች ነበራችሁና ስደተኛውን አትበድለው፣ ግፍም አታድርግበት።» ዶምቦክ 33፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 22:22-24፦ ወደኔ እንዳይጮሁ እንዳልመታችሁም መበለትንና ድሃ አደጎችን አታስጨንቃቸው። ዶምቦክ 34፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 22:25፦ ለድሃ ባልንጀራህ ብድር ብትሰጠው፣ አራጣ አትጫንበት። ዶምቦክ 35፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 22:26-27፦ «የባልንጀራህን ልብስ ለመያዣ ብትወስድ ፀሐይ ሳትገባ መልስለት...» ዶምቦክ 36፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 22:28፦ «ፈራጆችን አትሰድብ፣ የሕዝብህንም አለቃ አትርገመው።» ዶምቦክ 37፦ «ጌታ አምላክህን አትሰድብ፣ የሕዝብህንም ጌታ አትርገመው።» ፍትሐ ነገሥት 1576፦ «መኳንንትን አትሟቸው። የወገንህን ሹም አትሳድብ።» ዘጸአት 22:29-30፦ ነዶ፣ ወይን ጭማቂ፣ የልጅ (በግዝረት)፣ በስምንተኛውም ቀን የከብት በኲራት ለእግዜር ያቅርቡ። ዶምቦክ 38፦ የነዶ አሥራትህን የከብት በኲራትህንም ለእግዚአብሔር ስጡ። ፍትሐ ነገሥት 1576፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 22:31፦ «...በምድረ በዳ አውሬ የቧጨረውን ሥጋ ለውሻ ጣሉት እንጂ አትበሉት።» ዶምቦክ 39፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 23:1፦ «ሐሰተኛ ወሬ አትቀበል፤ ሐሰተኛ ምስክር ትሆን እንድ ከኃጢአተኛ ጋር እጅህን አታንሣ።» ዶምቦክ 40፦ «ለሐሰተኛውን ቃል አታዳምጥ፣ ክርክሮቹን አትቀበል ወይም ለእርሱ ምስክር አትሁን።» ዘጸአት 23:2-3፦ «ክፉውን ለማድረግ ብዙ ሰዎችን አትከተል፤ ፍርድንም ለማጥመም ከብዙ ሰዎች ጋር ተስማምተህ አትመስክር። በፍርድ ነገርም ለድሀው አታድላ።» ዶምቦክ 41፦ «በቃላቸው በጩኸታቸው በኅሊናህ ላይ እንደ ሰነፎች ትምህርት፣ ለሕዝቡ ሞኝነትና ለጠማማ ምኞታቸው አትዙር፤ አትፍቀዳቸውም።» ዘጸአት 23:-4-5፦ «የጠላትህን በሬ ወይም አህያውን ጠፍቶ ብታገኘው በፍጹም መልስለት...> ዶምቦክ 42፦ «የሰውን ከብት ጠፍቶ ብታገኘው የጠላትህ ቢሆንም አሳውቀው።» ፍትሐ ነገሥት 1577፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 23:6-7፦ «...የድሀህን ፍርድ አታጥምም። ከሐሰት ነገር ራቅ፤ እኔ ኃጢአተኛውን አላጸድቅምና ንጹሕንና ጽድቅን አትገድል።» ዶምቦክ 43-45፦ «በትክክል ፍረዱ። አንድ ፍርድ ለሀብታሞች፣ ሌላ ለድሆች፣ ወይስ አንድ ለወዳጅህ፣ ሌላ ለጠላትህ፣ አትፍረዱ። ከመከራየት ራቅ፣ ንጹሕንና ጽድቅን አትገድል።» ፍትሐ ነገሥት 1577፦ «ጽድቁንም በመግደል አትተባበር። ኃጢአተኛውንም አታድን።» ዘጸአት 23:8፦ «ማማለጃን አትቀበል...» ዶምቦክ 46፦ እንደ ሙሴ ነው። ፍትሐ ነገሥት 1577፦ እንደ ሙሴ ነው። ዘጸአት 23:9፦ = 22:21 ዶምቦክ 47፦ = §33 (እንደ ሙሴ ነው።) ዘጸአት 23:13፦ «ያልኋችሁንም ነገር ሁሉ ጠብቁ፣ የሌሎችንም አማልክት ስም አትጥሩ፣ ከአፋችሁም አስማ።» ዶምቦክ 48፦ «በአረመኔዎቹ አማልክት ከቶ አትምሉ፣ ወይም በማንኛውም ጉዳይ አትጩኹላቸው።» ኡር-ናሙ 8፦ «አንድ ሰው የሌላውን ገረድ በግፍ ቢወስድ፣ ሰውዬው 5 ሰቅል (ብር) ይክፈል።» ኤሽኑና 31፦ «ሰው የሌላውን ሰው ገረድ በወሲብ ከያዘ፣ 1/3 ምና (20 ሰቀል ወይም 180 ግራም) ብር ይክፈል፤ ገረዲቱም የጌታዋ ሆና ትቅር።» ዘሌዋውያን 19:20-22፦ ሰው ከታጨች ገረድ (ሴት ባርያ) ጋር ቢተኛ፣ ቅጣት አለባቸው እንጂ አይገደሉም። አውራ በግ ይሠዋ። ከዘሌዋውያን 20:9 እስከ 20:12 ላለው ክፍል ደግሞ በመስጴጦምያ ተመሳሳይ ሕጎች ተገኝተዋል። (ዘሌዋውያን 20:9=ዘጸአት 21:17) ኡር-ናሙ 6-7፦ «አንድ ሰው የሌላውን ሚስት በግፍ ቢወስድ፣ ሰውዬው ይገደል። የሰው ሚስት ሌላውን ሰው በማዳራት ብትወስድ፣ ሴቲቱ ትገደል፣ ወንዱ ግን ነጻ ነው።» ኤሽኑና 26-27፦ ሰው ከሌላው ሚስት ወይም እጮኛ ጋር ቢተኛ እርሱ ይሙት በቃ። ሃሙራቢ 129-132፦ ሰው ከሌላው ሚስት ጋር ቢተኛ ሁለቱ ወደ ወንዙ ይጣሉ። ዘሌዋውያን 20:10፦ ሰው ከሌላው ሚስት ጋር ቢተኛ ሁለቱ ይገደሉ። (በሜዳ በግፍ ከሆነ ግን ጩከቷን የሚሰማ ስለሌለ እርሱ ብቻ ይሙት - ዘዳግም 22:25-27) ፍትሐ ነገሥት 1587፦ እንደ ሙሴ ነው። ሃሙራቢ 154, 157፦ ሰው ከልጁ ጋር ቢተኛ ከከተማው ያባርሩት። ሰው ከእናቱ ጋር ቢተኛ ሁለቱ ይቃጠሉ። ዘሌዋውያን 20:11 ሰው ከእናቱ ወይንም ከአባቱ ሚስት ጋር ቢተኛ ሁለቱ ይገደሉ። (ከልጁም ጋር የሚተኛ ከሕዝቡ መካከል ተለይቶ ይጠፋል - ዘሌዋውያን 18:6, 29) ሃሙራቢ 155፦ ሰው ከምራቱ ጋር ቢተኛ እርሱ ወደ ውኃው ይጣል። ዘሌዋውያን 20:12፦ ሰው ከምራቱ ጋር ቢተኛ ሁለቱ ይገደሉ። ኡር-ናሙ 18-22፦ ጉዳት ለዓይን - 30 ሰቀል፣ ለጥርስ፦ 2 ሰቀል፣ ለአካል፦ 60 ሰቀል፣ ለአፍንጫ 40 ሰቀል፣ ለእግር 10 ሰቀል ለተጎዳው ይክፈል። ኤሽኑና 42-46፦ ጉዳት ለዓይን - 60 ሰቀል፣ ለጥርስ፦ 30 ሰቀል፣ ለአካል፦ 30 ሰቀል፣ ለአፍንጫ 60 ሰቀል፣ ለጣት ወይም ክሳድ 40 ሰቀል ለተጎዳው ይክፈል። ሃሙራቢ 196-201፦ የተጎዳው ከልደት ነጻ ከሆነ፣ ዓይን ለዓይን፣ ጥርስ ለጥርስ፣ አጥንት ለአጥንት። ነጻነቱን ያገኘው ቢሆን፣ ለዓይን፦ 60 ሰቀል፣ ለጥርስ፦ 20 ሰቀል። ለባርያ ዓይን 30 ሰቀል። ዘሌዋውያን 24:20፦ ስብራት ለስብራት፣ ዓይን ለዓይን፣ ጥርስ ለጥርስ። ኡር-ናሙ 9-10፦ አንድ ሰው የመጀመርያ ጊዜ ሚስት ቢፈታ፣ አንድ ምናን (60 ሰቅል) ይክፈላት። አንድ ሰው ጋለሞታን ቢፈታ፣ ግማሽ ምናን (30 ሰቅል) ይክፈላት። ሃሙራቢ 137- 141፦ ሰው ሚስቱን ቢፈታ፣ አንድ ምናን ወይም ጥሎሽዋንና ለልጆቿ የሚገባ ድርሻ ይክፍላት። ጥፋትዋ ከሆነ ግን አይከፍልም። ዘዳግም 24:1-4፦ ሰው ሚስቱን ቢፈታ የፍች ጽሕፈት ይስጣት። ሌላ ባል ካገባች በኋላ መጄመርያው ዳግመኛ ሊያግባት አይችልም። የነዋይ ደንቦች የምግብ ደንቦች የምግብ ደንቦች ለእስራኤል በኦሪት ዘሌላውያን ምዕራፍ 11 ይገኛሉ። ከእንስሶች አንዳንድ አይነቶች ተከለክለዋል። ስለ አትክልትም ዝም ይላል። በሐዋርያት ሥራ መሠረት ለክርስቲያኖች ተግባራዊ የሆኑት ደንቦች እላይ እንደ ተመለከተው «ለጣዖት ከተሠዋ፣ ከደምም፣ ከተናቀም ከመብላት» የሚከለክሉ ብቻ ናቸው። ለመጀመርያው ደንብ በዝርዝሩም ቅዱስ ጳውሎስ በ፩ ቆሮንቶስ 10:25 እንዳስረዳው፣ «በሥጋ ገበያ የሚሸጠውን ሁሉ ከሕሊና የተነሣ ሳትመራመሩ ብሉ... ማንም ግን፦ ይህ ለጣኦት የተሠዋ ነው ቢላችሁ ከዚያ ካስታወቃችሁና ከሕሊና የተነሣ አትብሉ...» ደም አለመብላቱ ለኖኅ ልጆች ሁሉ በእርጉማን ታዝዟል። ስለዚህ ማንኛውም ሥጋ ብርንዶ ቢሆንም በደንብ ደሙን ማፍሰስ ያስገድዳል። በተዋሕዶና በአንዳንድ የቤተ ክርስቲያን ዘርፍ ሌሎች ደንቦች ለምሳሌ አሳማ አለመብላቱ በፈቃደኝነት ይከበራሉ። በፍትሐ ነገሥት እንደ ሐዋርያት ሥራ ከማዳገም በላይ «መኅምዝ ጥርሶች ወይም ጥፍሮች» ያላቸው መርዛም ተብለው ይከለከላሉ። በሌላ እንስሳ የተገደለውን ከመብላት ደግሞ ይከለከላል። በሕገ ሙሴ እራሱ ለእስራኤል የምግብ ደንቦች እስካሁን «ኮሸር» ተብሎ በአይሁዶች ሲጠበቁ እንዲህ ናቸው፦ ከምድር እንስሳት፦ «የተሰነጠቀ ሰኰና ያለውንና የሚያመሰኳውን እንስሳ» ብቻ መብላት ይፈቀዳል። ለምሳሌ ላምና በግ ይፈቀዳሉ። ከባሕር እንስሳት፦ «ክንፍና ቅርፊት ያላቸውን» ብቻ መብላት ይፈቀዳል። ይህ ብዙ አሣዎች ይፈቀዳሉ ማለት ነው፣ ሠርጠን ግን አይፈቀድም። ከወፎች፦ «ንስር፣ ገዲ፣ ዓሣ አውጭ፣ ጭላት፣ ጭልፊት፣ ቁራ፣ ሰጐን፣ ጠላቋ፣ ዝዪ፣ በቋል፣ ጉጉት፣ እርኩም፣ ጋጋኖ፣ የውኃ ዶሮ፣ ይብራ፣ ጥምብ አንሣ አሞራ፣ ሽመላ፣ ሳቢሳ፣ ጅንጁላቴ ወፍ፣ የሌሊት ወፍ» ሁሉ መብላቱ ተከለክሏል። በዕብራይስጡ ቃላት የአንዳንዱ ወፍ መታወቂያ አጠያያቂ ሆኖዋል። ከተኋን፦ ጭኖች ያላቸው የአንበጣ ወገኖች ብቻ ተፈቅደዋል። በእስልምና፣ የምግብ ደንቦች በቁርዓን መሠረት ለሕገ ሙሴና ሕገ ወንጌል ተመሳሳይ ናቸው። ከደም፣ ከተናቀም፣ በሌላ እንስሳ ከተገደለው፣ ከአሳማ፣ በአላህ ስም ካልተገደለው እንስሳ ከመብላት፣ አረቄንም ከመጠጣት ይከለከላል። በአንዳንድ የእስልምና ዘርፍ ባሕል ከዚህ ትንሽ ሊለይ ይችላል፤ ለምሳሌ በቱርክ አገር በሚገኘው አሌቪ እስልምና ዘንድ፣ አረቄ ይፈቀዳል፣ ጥንቸልም ይከለከላል። በሺዓ እስልምናም፣ ዛጎል ለበስ ዓሣ (ሠርጠን ወዘተ.) መብላት ይከለከላል። የዝሙት ደንቦች በኦሪት ዘሌላውያን እንዲሁም ለክርስቲያኖችና ለእስላሞች ተግባራዊ የሆኑት የወሲብ ሕገጋት እንዲህ ናቸው፦ ማናቸውም ወሲብ ወይም ወሲብ የመሰለ ሌላ ሥራ ከማናቸውም ሌላ ዝርያ እንስሳ ጋር፣ ከማናቸውም ቅርብ ዘመድ ጋር፣ ወይም ከተመሳሳይ ጾታ ጋር በፍጹም ክልክል ነው፣ ዝሙት (ዕብራይስጥ «ዝኑት») ነው። እንዲሁም አካለ መጠን የደረሰ(ች)ና አካለ መጠን ያልደረሰ(ች) አንድላይ ክልክል ነው። በዘሌዋውያን መንገድ የሚፈቀደው በ፩ ወንድና ፩ ሴት ትዳር ውስጥ ብቻ ነው፣ ሴቲቱ ያልታጨች እንደ ሆነ ግን ወንዱ የማጫ ብሩን ከፍሎ እሷን (ወይም አባቷን) ስለ ጋብቻ መግፋፋት ሃላፊነት አለበት። ትዳራቸውም የሁለታቸው አንድነት ይባላል፣ ማመንዘር አይፈቀደም። በጥንት እስራኤል አንድ ወንድ ሀብታም ከሆነ ተጨማሪ ሚስት ማግባት ሕጋዊ ነበር። እንዲያውም ተጨማሪ ሚስት ማግባቱን የከለከለው የሮሜ መንግሥት ሕገጋት ነበር፤ ይህ ግን በመጀመርያው ቤተ ክርስቲያን ተቀበለና ተጨማሪ ሚስት ያለችው ከሰሚ ምዕመን ደረጃ በላይ ከፍ እንዳይል ወይም ዲያቆን እንዳይሆን ወይም ላንዲቱ ብቻ ጠብቆ ሌሎቹን ካልተወ በቀር እንዳይጠመቅ በአዲስ ኪዳን ይጻፋል። በእስልምና ደግሞ የዝሙት (ወይም በአረብኛ «ዝና») ሕግጋት በሁሉ ከዘሌዋውያን ጋር ይስማማሉ። በነቢዩ ሙሐመድ ትምህርት ዘንድ ሀብታም ወንድ እስከ አራት ሚስቶች ድረስ ማግባት ይፈቀዳል። የቄሳውንት ደንቦች የበሽታ ደንቦች የመሥዋዕት ደንቦች (በእግዚአብሔር ቃል ለነቢዩ ኢሳይያስ ምናልባት 709 ዓክልበ. የመሥዋዕት ሥርዓት ተሠረዘ (ትንቢተ ኢሳይያስ ፩፡፲፩፣ ፷፮፡፫)። ይህም መልእክት በኋላ ለመጡት ነቢያት እንደገና ይደጋገም ነበር፤ በትንቢተ ኤርምያስ ፮፡፳ እና በተለይ በትንቢተ አሞጽ ፭፤፳፪ ግልጽ ነው። ሆኖም አይሁዶች እስከ 62 ዓ.ም. ድረስ የኢየሩሳሌም መቀደስ በቤስጳስያን ዘመን እስከ ጠፋ ድረስ መሥዋዕቶቹን አላቋረጡም፤ ኢየሱስም ከመቅደስ ሸያጭ በቀር ልማዱን ታገሠው።) የበዓላት ደንቦች ሌሎች የተለያዩ ደንቦች መጽሐፍ ቅዱስ ሕገ መንግሥታት

40780

https://am.wikipedia.org/wiki/15%20August

15 August

በጎርጎርያን ካሌንዳር የቀን ስም በእንግሊዝኛ ሲሆን ይህ ቀን በኢትዮጵያ አቆጣጠር (ከ1892 ዓ.ም. ጀምሮ እስከ 2091 ዓ.ም. ድረስ) ምንጊዜም ነሐሴ 9 ቀን ማለት ነው። ከ1892 ዓ.ም. አስቀድሞ ወይም ከ2091 ዓ.ም. በኋላ ለሆኑት ዓመታት ግን በሌላ ቀን ላይ መሆኑን ይገንዘቡ። ለእነዚያ ዓመቶች ይህ የቀን መለወጫ መሣርያ ይረዳል። የፈረንጅ ቀኖች

22235

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%85%E1%89%A5%20%E1%8A%A5%E1%88%B5%E1%8A%AA%E1%8A%90%E1%8A%AD%E1%88%B5%20%E1%8B%AB%E1%8A%90%E1%8A%AD%E1%88%B5

ጅብ እስኪነክስ ያነክስ

ጅብ እስኪነክስ ያነክስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ጅብ እስኪነክስ ያነክስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

11989

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%85%E1%8B%B3%E1%88%AD%20%E1%8D%B3%E1%8D%A9

ኅዳር ፳፩

ኅዳር ፳፩ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፹፩ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፪፻፹፭ ቀናት በ ዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፪፻፹፬ ቀናት ይቀራሉ። ዓቢይ ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፵፮ ዓ.ም. በኡጋንዳ የቡጋንዳ ንጉሥ ዳግማዊ ኤድዋርድ ሙቴሳ በአገሪቱ የብሪታንያ አስተዳደሪ ‘ሰር አንድሩው ኮሄን’ ተሽረው በስደት ወደለንደን ሄዱ። ፲፱፻፶፫ ዓ/ም ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ በጋና፤ ላይቤሪያ፤ ቶጎ፤ ብራዚል ፤ ናይጄሪያ እና ካሜሩን የሚያካሂዱትን ጉብኝት ለመፈጸም ከአዲስ አበባተነሱ። ዳሩ ግን ዕቅዳቸውን ሳያጠናቅቁ በኢትዮጵያ የታኅሣሥ ግርግር መነሳት ምክንያት ጉዟቸውን አቋርጠው ይመለሳሉ። ፲፱፻፶፭ ዓ.ም. ዩ ታንት የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት በዋና ጸሐፊነት ተመረጡ። በዋና ጸሐፊነት ኮንጎ በአየር አደጋ የሞቱትን ዳግ ሃመርሾልድን ይተካሉ። ፲፱፻፶፱ ዓ.ም. የባርባዶስ ደሴት ከብሪታንያ ነጻነቷን ተቀዳጀች። ፲፱፻፷ ዓ.ም. የየመን ሕዝባዊ ሪፑብሊክ ከብሪታንያ ነጻነቷን ተቀዳጀች። ፲፱፻፷ ዓ.ም. በፓኪስታን በኋላ የአገሪቱ መሪ የሆኑት እና በወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ከሥልጣን ወርደው በስቅለት ሞት የተቀጡት ዙልፊቃር አሊ ቡቶ የፓኪስታን ሕዝባዊ ፓርቲን መሠረቱ። ፲፱፻፷፯ ዓ/ም - በቦሌ ዓለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ የነዳጅ ክምችቱን ለማፈንዳት የተደረገው ሙከራ ከሽፏል ፲፱፻፺፰ ዓ.ም. በካምፓላ ኡጋንዳ የተወለዱት ጆን ታከር ሙጋቢ ሴንታሙ ዘጠና ሰባተኛው የዮርክ ሊቀ ጳጳስ ሆኑ። በዚህ ቤተ ክርስቲያን ይሄንን ታላቅ ሥልጣን የተቀበሉት የመጀመሪያው ጥቁር ጳጳስ ናቸው። ፲፰፻፳፰ ዓ.ም. ሳሙኤል ላንግሆርን ክሌመንስ የተባለው አሜሪካዊ እና በብዕር ስሙ ማርክ ትዌይን የሚባለው ታዋቂ ደራሲ ፲፰፻፷፯ ዓ.ም. ታላቁ የሁለተኛው ዓለም ጦርነት መሪ እና የብሪታንያ ጠቅላይ ሚኒስቴር ዊንስተን ቸርቺል ዕለተ ሞት ፲፰፻፺፫ ዓ.ም. የጽሑፍ፣ የቅኔ እና የተውኔት ጠቢብ የአየርላንድ ተወላጁ ኦስካር ዋይልድ ዋቢ ምንጮች

20952

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%80%E1%89%A5%E1%89%B3%E1%88%9D%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%88%B2%E1%8C%AB%E1%8B%88%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%8B%B5%E1%88%80%20%E1%88%8D%E1%8C%85%20%E1%8B%AD%E1%88%9E%E1%89%B3%E1%88%8D

የሀብታም ልጅ ሲጫወት የድሀ ልጅ ይሞታል

የሀብታም ልጅ ሲጫወት የድሀ ልጅ ይሞታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሀብታም ልጅ ሲጫወት የድሀ ልጅ ይሞታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

48934

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%B8%E1%8C%89%E1%88%AB%E1%88%9D%20%E1%8B%B5%E1%88%98%E1%89%B5-%E1%8C%A5%E1%8D%8D%E1%88%AD

ጸጉራም ድመት-ጥፍር

ጸጉራም ድመት-ጥፍር () ደቡብ አሜሪካና መካከለኛ አሜሪካ ውስጥ የሚገኝ ሐረግ ተክል ነው። በተለይ በአማዞን ወንዝ ሸለቆ ይገኛል። የተክሉ ሳይንሳዊ ጸባይ እንደ ሜንጦ ወይም እንደ ጥፍር የሆኑት እሾሆች ስላሉበት በዛፍ ላይ ይወጣል። በብዛት የሚገኝበት መልክዓ ምድር ጸጉራም ድመት-ጥፍር በተለይ በኮስታ ሪካ፣ ኒካራጓ፣ ፓናማ፣ ቬኔዙዌላ፣ ኮሎምቢያ፣ ትሪኒዳድና ቶቤጎ፣ ኤኳዶር፣ ፔሩ፣ ሱሪናም፣ ጋያና፣ ጊያን ይገኛል። የተክሉ ጥቅም ጸጉራም ድመት-ጥፍር በደቡብ አሜሪካ ባሕላዊ ሕክምና ለተለያዩ ህመሞች ጥቅም አገኝቷል። በቀቿ ቋንቋ ሐረጉ «ቪልካ ቆራ» ወይም «ቅዱስ ዕጽ» ተብሏል። ዛሬ ተክሉ ለካንሴር ወይም ለሪህ እንደሚፈውስ ይታስባል፣ ይህ በሳይንስ እየተመራመረ ነው። የመድኃኒት እጽዋት

15473

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9B%E1%8A%A5%E1%8B%B5%20%E1%8C%A0%E1%8D%8B%E1%8A%93%20%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%88%8B%E1%8B%AD%20%E1%89%A0%E1%88%8B%E1%8A%95

ማእድ ጠፋና አንድ ላይ በላን

ማእድ ጠፋና አንድ ላይ በላን የአማርኛ ምሳሌ ነው። (እቃ ብናጣ አንድ ላይ በላን ተናናቅን መከባበር ተሳነን) መደብ : ተረትና ምሳሌ

21432

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8B%B5%E1%88%9D%E1%88%85%20%E1%8C%A2%E1%88%9D%20%E1%88%B2%E1%88%8B%E1%8C%AD%20%E1%8C%A2%E1%88%9D%E1%88%85%E1%8A%95%20%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%8A%A0%E1%88%AD%E1%88%B5

የወንድምህ ጢም ሲላጭ ጢምህን ውሀ አርስ

የወንድምህ ጢም ሲላጭ ጢምህን ውሀ አርስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የወንድምህ ጢም ሲላጭ ጢምህን ውሀ አርስ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

45363

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%86%E1%88%9D%E1%8C%AC%20%E1%8A%A3%E1%88%9D%E1%89%A5%E1%8B%8D

ቆምጬ ኣምብው

ቆምጬ አምባው በደርግ ጊዜ የቢቡኝ ወረዳ አስተዳዳሪ የነበሩ ሰው ናቸው ። የቆምጬ አምባው- ቃለ-ምልልስ (በአበባየሁ ገበያው)24 የሶሻሊዝምን ርዕዮተ ዓለም በ1960ዎቹ ማብቂያ ላይ በአገራችን ያስተዋወቁት የደርግ ባለስልጣናት ሶሻሊዝምን የተረዱት የ70 ዓመቱ አዛውንት የጐጃሙ ቆምጬ አምባው በተረዱት መንገድ ቢሆን ኖሮ የኢትዮጵያ ታሪክ አሁን ከምናየው ፍፁም የተለየ ይሆን ነበር፡፡ ለእሳቸው ሶሻሊዝም ማለት ሠርቶ ማሰራት ነበር፤ ሶሻሊዝም ሜዳ ተራራውን አረንጓዴ ማልበስ ነበር፤ ለእሳቸው ሶሻሊዝም ብዙ ት/ቤት፣ ክሊኒክ፣ ወፍጮ ቤት፣ መገንባት ሌባን ማጥፋት ነው፡፡ በደርግ ዘመን ለ13 ዓመት የተለያዩ ወረዳዎችን ያስተዳደሩት ቆምጬ፤ በሠሯቸው በርካታ የልማት ሥራዎችና ብልሃት በታከለበት የአመራር ችሎቻቸው ከመንግስትም ከህዝብም ተወዳጅነት እንዳገኙ ይናገራሉ፡፡ እሳቸው ያልተናገሯቸው ብዙ ነገሮች እየተፈጠሩ በስማቸው እንደሚነገሩ አዛውንቱ ቢናገሩም እራሳቸው በትክክል የፈፀሟቸውም ቢሆኑ ከፈጠራዎቹ የሚተናነሱ አይደሉም፡፡ በሃላፊነት በሚመሩት ወህኒ ቤት የነበሩትን በጣታቸው እየፈረሙ ደሞዝ የሚበሉ ያሏቸውን ፖሊሶች በ60 ቀን ማንበብና መፃፍ እንዲማሩ የፈጠሩት ብልሃት ተጠቃሽ ነው፡፡ ኰሎኔል መንግስቱ ሃ/ማርያም በሥራቸው ተደስተው ሽጉጣቸውን ሲሸልሟቸው አልተቀበሉም - ከሽፍታ ያስፈታሁት 18 ሽጉጥ አለኝ በማለት፡፡ በምትኩ ግን ለህዝቡ መብራትና ውሃ እንዲገባለት ጠይቀዋል፡፡ በትውልድ አገራቸው በጐጃም ያገኘቻቸው የአዲስ አድማስ ጋዜጠኛ አበባየሁ ገበያው ሰፊ ቃለ-ምልልስ ያደረገችላቸው ሲሆን አንባቢያን የእኒህ መለኛ አብዮተኛ ታሪክ ከነለዛቸው ይደርሳቸው ዘንድ ቃለምልልሱን እንደወረደ አቅርበነዋል - ከአነጋገር ዘዬአቸው ጋር፡፡ የት ተወለዱ? መቼ? የተወለድኩት በጠላት ወረራ ዘመን ነው፡፡ በጐዛምን ወረዳ ማያ አንገታም ቀበሌ ገበሬ ማህበር፣ አባላይ በተባለ ቦታ ሜዳ ላይ ተወለድኩ፡፡ እናቴም አባቴም አርበኛ ናቸው፡፡ ስወለድ ማን እንበለው እያሉ ሲመካከሩ ሳለ አንድ አውሮፕላን ትመጣና ክምር ስታቃጥል፣ አባቴ አነጣጥሮ ቢተኩስ ተንከታክታ ወረደች፡፡ ያን ጊዜ ቆምጬአምባው እንበለው፤ ይኼ ልጅ ገዳም ነው ተብሎ ነው ስም የወጣልኝ፡፡ ለትምህርት እንደደረስኩ እዚያው ቀበሌ አንገታም ጊዮርጊስ የቄስ ትምህርት ተምሬ፣ ዳዊት ፆመድጓ ጨርሼ ወደ ቅኔ ቤት ገባሁ፡፡ በሽታ እንደገባ አባቴ ከቅኔ ቤት አውጥተው ወሰዱኝ፡፡ በ15 ዓመቴ የሰባት ደብር የጐበዝ አለቃ ሆንኩኝ፡፡ ቆምጬ ማለት ምን ማለት ነው? ደፋር፣ ጠንካራ፣ ቆራጥ ማለት ነው፡፡ በሸዋ ግን ትርጉሙ ሌላ መሰለኝ. . . አዎ፡፡ በእኔ በኩል ግን ቆምጬ ማለት ታይቶ የሚታለፈውን የሚያውቅ፣ ታይቶ የማይታለፈው ላይ ቆራጥ እርምጃ የሚወስድና ሩህሩህ፣ የዋህ ማለት ነው፡፡ ወጣትነትዎ እንዴት አለፈ? በወጣትነቴ የቤተሰብ ተጽዕኖ ነበረብኝ. . . ሰው ፊት ጠላ መጠጣት አይፈቀድልኝም፤ ውሃ እንኳን ጭልጥ አድርጎ መጠጣት እንከለከላለን፡፡ ስንበላ አፋችሁን ገጥማችሁ አፋችሁን አታጩሁ፤ እየተባልን ነው ያደግነው፡፡ አባቴ ቅዳሴ አስቀድሼ ወጥቼ መሃራ አያስቀምጡኝም ነበር፡፡ ..መሃራ መብላት ያለበት አቅም ያጣ፣ ቤቱ የሚበላው የሌለው ነው፡፡ አንተ ሁሉ ነገር ቤትህ ሞልቶ የተረፈህ ስለሆንክ ምንም እንዳትቀምስ.. እባላለሁ፡፡ ሰርግ ስንሔድ የአባቴን መሣሪያ ይዤ ከበስተጀርባው ነበር የምቀመጠው፡፡ እህል በወሰክንባ(ሞሶብ) ነበር የሚመጣልኝ፡፡ ጨዋታ አምሮኝ ከጉብላሊቱ(ህጻናት) ጋር መደባለቅ አይፈቀድልኝም፡፡ ከፍተኛ ተጽዕኖ ነበረብኝ፡፡ በፆም ቀን ከስምንት ሰዓት በፊት ስንበላ ከተገኘን እንደበደባለን፡፡ የገና ጨዋታ፤ ፈረስ ግልቢያ፣ ዋና፣ አውሬ አደን ምን ልበልሽ ያልተሳተፍኩበት የለም ...ከሁሉም ግን ደስ የሚለኝ አደን ነበር፡፡ ምን አድነዋል? ድኩላው፣ አሳማው፣ ሚዳቋው. . . በለሴ ሆኖ ወደ እኔ ይመጣል፡፡ በቃ ሆ እያልን አገሬ ይዤ እገባለሁ፡፡ ከሰው የተጣላሁ እንደሆን አባቴ አይለቀኝም ነበር፡፡ የደብር አለቃ ሳለሁ ሰው ሲጣላ ባውቀውም ባላውቀውም አስታርቅ ነበር፡፡ በዚያውም የስብሰባን ጥቅምና የአንዳንድ ነገሮችን ሁኔታ ማየት ጀመርኩ፡፡ ስለትዳርና ቤተሰብ ይንገሩኝ. . . አስር ልጆች አሉኝ፡፡ ባለቤቴ አሁን ያለችት የልጆቼ እናት ናት፡፡ ለሷ የእኔ እና የእሷን ስምንት ስምንት የቀንድ ከብት አማተን ደርሰን ሃብታም ሆነን፤ ኋላ ገንዲ በሽታ መጣና ከብቱን ሲፈጀው ተበሳጨሁና ወደ ጐጃም ጠቅላይ ግዛት መጣሁ፡፡ የምክትል ፀሃፊነት ፈተና ተፈተንኩና አለፍኩ - ጃናቢት በተባለች ስፍራ፡፡ ደሞዙ ጥሩ ነበር? 25 ብር ነው፡፡ ማለፌን ከሰማሁ በኋላ አንድ አህያ ተልባ፣ አንድ አህያ ኑግ ጭኜ ወደ ደብረማርቆስ ገበያ ወጣሁና ቦጋለ በረዳ የሚባል ቦታ ሸጥኩት፡፡ ከዚያ ምክትል ፀሃፊነት አለፍኩ አልኩና ሁለት አዝማሪ ጥሩ ብዬ፣ ሹመቴን እያነሳሳ ሲዘፈን ሲጠጣ ሲበላ ታደረ፡፡ ጥቂት ብር ቀረችኝ፡፡ ማለዳ የሹመት ደብዳቤውን ልቀበል አውራጃ አስተዳደሩ ጋ ስሄድ የወረዳው ገዢ ቀኝ አዝማች ረታ ፈረደ ይባላሉ ..አንተ ነህ ምክትል ፀሃፊ የተሾምከው?.. አሉኝ፡፡ አለባበሴም ደህና ነው ያን ጊዜ፤ ንቁ ነኝ፡፡ ..አዎ.. አልኳቸው፡፡ ..አንተማ የዋናው የከበርቴ ልጅ አይደለህ፤ ሰባት ጉልት እያሳረሳችሁ፤ አንተን አንቀጥርም! በል ውጣ ከቢሮዬ.. አሉኝ፡፡ ተበሳጨሁ ገንዘቤን ጨርሻለሁ፤ ሌላ አማራጭ ሳፈላልግ በደብረማርቆስ ወህኒ /ቤት ለወታደርነት ቅጥር የተለጠፈ ማስታወቂያ አየሁ፡፡ ወዲያው እለቱን ተመዝግቤ አለፍኩ፡፡ ሲያዩኝ በቁመትም በክብደትም እኩል መጣሁ፡፡ ወደ ማሰልጠኛ ላኩኝ፡፡ ከማረሚያ ቤት አስተዳደር ወታደሮች አስራ ሰባት፣ ከፖሊስ ሰባት ነበር የተመለመለው፡፡ እዚያ ተደባልቀን ስንማር በፀባይ፣ በተኩስ፣ ህግ በማወቅ አንደኛ ወጣሁ፡፡የዚያን ጊዜው አገረገዥ ደጅአዝማች ፀሃይ እንቁ ኃይለስላሴ፣ የምስክር ወረቀት ሲሰጡ ..በወታደራዊ አቋም፣ በፀባይና በተኩስ ወታደር ቆምጬአምባው ይልማ አንደኛ.. ብለው ሸለሙኝ፡፡ ኮሎኔል አሰፋ ወንድማገኘሁ ከሚባሉ ከወህኒ ቤቱ አዛዥ ጋር ጠሩኝና ..ከአስራ ሰባቱ ወታደር አንተ በጣም ጠንካራ ነህ፤ ወደፊትም እናሳድግሃለን.. አሉና ሃምሳ ብር በግሌ ሰጡኝ፡፡ የወህኒ ቤቱ /ቤት የእስረኞች የህግ አማካሪና የጠቅላይ ግዛቱ ወህኒ ቤት ጠበቃና ነገረ ፈጅ አደረጉኝ፡፡ ኮልት ሽጉጥም ሸለሙኝ፡፡ ከእስረኞች ጋር ስለነበርዎ ግንኙነት ያጫውቱኝ፡፡ እስረኛው አንዳንድ ጊዜ ..ምግብ ጠቆረ.. ይልና ያድማል፡፡ ..እኛ መነገጃ አይደለንም.. ይላል፡፡ የጐጃም ጠቅላይ ግዛት በሙሉ፣ የ35 ወረዳና የሰባቱ አውራጃ እዚሁ ነበር የሚታሰረው - የመተከል፤ የቤንሻንጉል፤ የባህርዳር ሁሉ ማለት ነው፡፡ እስረኛው ሲያድም እኔ ሽጉጥ ታጥቄ በመሃላቸው እገባና ..እናንተን ያሰራችሁ ሰው አይደለም፤ ያሰራችሁ እግዚአብሔር ነው፡፡ እዚህ እኮ የምትፀልዩበት፣ የምትማፀኑበት፣ ፍርድ እናግኝ ብላችሁ የምትለማመኑበት ነው፡፡ የጐጃም ሰው ሆዳም አይደለም ምግብ አነሰኝ ብሎ አይናገርም፡፡ አናንተ ቆሎ፣ በሶ፣ በግም ፍየልም አሳርዳችሁ ትበላላችሁ፤ አገራችን ተሰደበ.. ብዬ ያንን ጠቆረ አንበላም ብለው የተውትን ጥቁር እንጀራ እነሱ መሃል ሆኜ ቆርሼ እበላዋለሁ፡፡ ያንዜ ያጨበጭባሉ፡፡ ከዛ በኋላ አድማው ይበተናል፡፡ ..አሁን ትፈታላችሁ ግማሻችሁ በአመክሮ፤ ግማሾቻችሁ ደግሞ ፀባያችሁ ጥሩ ከሆነ ሚያዚያ 27 በአርበኞች ድል በዓል ወይም ሐምሌ 16 በጃንሆይ ልደትና ጥቅምት 23 በጃንሆይ የዘውድ በአል ትፈታላችሁ፡፡ እንቢ ካላችሁ ግን ችግር ላይ ትወድቃላችሁ.. ስላቸው በጀ ይላሉ፡፡ የጣቢያው አዛዥ ንግግር ስለማያውቅበት ቀጠሮ ስጡኝ ብዬ እኔ ነበርኩ የማናግራቸው፡፡ ለእስረኛው ያወጡት ህግ ነበር ይባላል? ህጉ እያንዳንዱ እስረኛ ሰውነቱን በሳምንት አንድ ቀን ፀጉሩን ዕለት ዕለት እንዲታጠብ የሚል ነው፤ አሽቶ የሚያጥበው በወር 1 ብር ከፍሎ ሰው ራሱ ይቀጥራል፡፡ እስረኛው ገንዘብ ነበረው፡፡ ሞልቶታል፡፡ ከዚያ አሰልፋቸውና ከኪሴ ነጭ መሀረብ አውጥቼ የአንዱን ደረት አሸት አድርጌ ..ይሄው እድፍ አለው ውጣ.. እለዋለሁ፡፡ ንፁህ ሆኖ ያገኘሁትን ደግሞ አንድ ብር አወጣና እሸልመዋለሁ፡፡ ያን ጊዜ እስረኛው ሁሉ ንፁህ ለመሆን መሯሯጥ ነው፡፡ የመኝታቸውን ዳትም ክፍላቸው እየገባሁ እፈትሽ ነበር፡፡ ይሄን አይተው ደጃዝማች ፀሃይ (በ1958) የደ/ማርቆስ ቤተመንግስት ሲሰራ ..ይሄ ጐበዝ ልጅ ነው፤ ጠንካራ ሰራተኛ ነው.. ብለው ወሰዱኝና እንደገና ተሸለምኩ፡፡ ንጽህናውን ያልጠበቀ እስረኛስ? ቅጣት አለው? አዎ ይቀጣል፡፡ አስር የችግኝ ጉድጓድ አስቆፍረዋለሁ፤ በግቢው ውስጥ የፍራፍሬና የአትክልት ስፍራ ስለነበረ እሱንም አስቆፍራቸዋለሁ፡፡ ሰው ገድሎ የታሰረውን ግን ወታደሩ ስራ አናሰራም ብሎ ይቃወመኛል፤ መሳሪያ ነጥቆን ይሄዳል በሚል፡፡ ..በያዝከው መሳሪያ አጨማደህ አትጥለውም፤ እንግዲህ በእግር ብረት ታስሮ አይሞትም.. እልና፤ የገደለውን ሁሉ ሰብስቤ ..ኑ ተንቀሳቀሱ ይሄ ስራ የእናንተ ነው፣ አካልና አእምሮአችሁን አስተባብራችሁ በሞራል የጠነከራችሁ እንድትሆኑ ስሩ.. እላቸዋለሁ፡፡ በጣም ይወዱኛል፡፡ ፍ/ቤት ለስራ ስሄድ ባዶ ወረቀት ካገኘሁ ሰብስቤ አመጣና አንዳንዱን በሽልማት እሰጣቸዋለሁ፤ ለዘመድና ለምሽት ደብዳቤ መጠጣፊያ፡፡ ከዚያ ፊደል ሠራዊት የሚባል መሰረተ ትምህርት ተቋቋመ፡፡ በደጃዝማች ፀሃይ ጊዜ፣ አቶ ሸዋቀና የተባሉ የትምህርት ሚኒስቴር ሃላፊ፣ የጠቅላይ ግዛቱን ወህኒ ቤት እሱ ነው ማስተባበር የሚችለው አሉና እኔን ሾሙኝ፡፡ ማንበብ መፃፍ የማይችል፤ በጣቱ እየፈረመ የሚበላ ፖሊስ ሞልቷል - ያኔ፡፡ አዳራሽ ላይ ሰበሰብኩና እስከ ስልሳ ቀን ድረስ ማንበብና መፃፍ ካልቻላችሁ ሚስጢር ነው የምነግራችሁ ..ትባረራላችሁ.. ተብሏል አልኳቸው፡፡ (ሳቅ) መንግስት አቋም ይዟል፤ ማታ ማታ ልጆቻችሁ ቤት ውስጥ ያስተምሯችሁ አልኳቸው፡፡ ማንበብ መፃፍ የማይችል ሠራዊት በፍፁም አይሆንም፤ እየተባለ ነው ስላቸው. . . ማታ ማታ ጥናት ነው፣ ማንበብ ነው፡፡ ሲፈተኑ ደህና ናቸው፡፡ ..ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለስላሴ ዘኢትዮጵያ.. ብዬ ብላክ ቦርዱ ላይ ፃፍኩና ገልብጡ አልኳቸው - እንዳለ ፃፉት፡፡ በዚህም ተሸለምኩ፡፡ አብዮቱ ሲፈነዳ በአንድ ቀበሌ ውስጥ ህዝቡ ስለሚያውቀኝ የአብዮት ጥበቃ የፍርድ ዳኛ ሸንጐ ውስጥ ገባሁ፡፡ በደብረማርቆስ በድሮው ቀበሌ 8 ዳኛ ሆንኩ፡፡ ስራዬ እርቅ ነበር - ይቅር ተባባሉ ማለት፡፡ ፍርድ የሚሻውን ደግሞ ፍርድ እያሰጠሁ እየቀጣሁ በሬድዮ አስነግራለሁ፡፡ ጉልታዊ አገዛዝን እየኮነንኩ፤ የሠራተኛውን መደብ ንቃ እያልኩ የተናገርኩ እንደሆነ መልእክቴ ሁሉ በሬድዮ ይሰማ ነበር፡፡ በአፄ ኃይለስላሴ ጊዜ ከሽፍቶች ጋር ተደራድረሃል ይባላል? የገበሬው አመ በሚባልበት በነ ባምላኩ ጊዜ፣ እነ ደጃዝማች ፀሃይ ከደ/ማርቆስ ይነሱ በሚባል ጊዜ ከብፁዕ አቡነማርቆስ ጋር ደብረወርቅ ሄጃለሁ፡፡ ገበሬው ሰው ቆምጬን ያውቀዋል ብሎ ለከኝ፡፡ በኢሊኮፍተር ነበር የሄድነው፡፡ ከዛ ከኢሊኮፍተሩ ላይ ስንወርድ ከርቀት አነጣጥረው የብፁዕ አቡነ ማርቆስን ቆብ ይመቱታል፤ ..ጐንበስ ይበሉ ጐንበስ ይበሉ.. አልኳቸው፡፡ በኋላ እንደ ምንም ወጣን፡፡ በዚያን ወቅት እንግዲህ ሀገሩ ሁሉ ሸፍቶ ነበር፡፡ ወንበዴ በወንበዴ ሽፍታ በሽፍታ ነበር፡፡ ከዚያ በኋላ ማነው አሁን እነሱ ጋ ሄዶ እርቅ የሚለምን ተብሎ አገር ይታመሳል ..እኔ እሄዳለሁ ምን ችግር አለው.. ብዬ ሽጉጡንም፣ ኡዚ አቶማቲክ ጠመንጃም ይዤ በመሃላቸው ገባሁና ..ደህና ዋላችሁ፤ ደህና ዋላችሁ.. ስል ሁሉም ተነስቶ ሰላም አለኝ፡፡ እህሳ! ያ ሁሉ ሽፍታ እኮ ታስሮ የተፈታ ነው፡፡ በእስር ቤት ውስጥ ሁሉም ነበር የሚያውቀኝ፡፡ በኋላ ከፊታቸው ቆሜ ንግግር አደረኩ፡፡ ..እናንተ ብቻችሁን አትችሉም፡፡ ሃገር ልታስደበድቡ ነው፤ ክቡር ዘበኛ መጥቷል፡፡ ዛሬ ምላሻቸውን እንፈልጋለን መልሱን አምጣ ተብዬ ነው.. ስላቸው ..አንተማ የሀገራችን ልጅ ነህ ሌላ ቢሆን በጥሰን በጣልነው ነበር፡፡ በእስር እያለን ከሚስታችን ከዘመዳችን እያገናኘህ ብዙ የረዳኸን ነህ፡፡ አሁንም የምትለንን እንሰማለን፤ ጦርነት አንፈልግም፤ እኛ የምንፈለገው አንድ ብር ከሃምሳ ግብር እንዲነሳልንና ደጃዝማች ፀሃይ እንዲወርዱልን ነው.. አሉኝ፡፡ እዚያው ያሉትን ቁጭ ብዬ ፃፍኩና ..መልስ እስክናመጣላችሁ ወደ ቤታችሁ ግቡ፡፡ እርሻም እረሱ፤ የመጣውም ጦር ይመለስ፤ ጳጳሱም መጥተው ተኩሳችሁ ልትገሏቸው ነበር፡፡ እግዚአብሔር ነው ያወጣቸው፡፡ አሁን እሳቸው ሊያስታርቁ ቢመጡ ሊያስተኩሱ እንደመጡ ሁሉ እንዲህ ታደርጉ? እኔም ደሞ የሀገር ሰው ነህ፤ ወንድም ነህ ተብዬ ተመርጬ ነው የመጣሁ፡፡ የተከበሩ አቶ መኮንን እውነቴን፤ የተከበሩ በከፋ የኔነህን ታውቋቸዋላችሁ አይደል? በአምስት አመት የጠላት ወረራ ዘመን ከደጃዝማች በላይ ዘለቀ ጋር አብረው የነበሩ፣ የደጃዝማች በላይ ዘለቀን ማህተም ይዘው ይፉ የነበሩ ናቸው. . . ጠላትን ያርበደበዱ የነበሩ፡፡ ዛሬ ደግሞ አስታራቂ ሆነው መጡ፡፡ በሉ እነሱ ይምጡና ሰላም በሏቸው.. አልኳቸው፡፡ ..በቃ እሺ...... ወታደር እንዳይመጣ እነሱ ይምጡ.. አሉ፡፡ ይዤአቸው ሄድኩ፡፡ ብቻ ወዲህ ወዲያ ብለን ደጃዝማች ፀሃይ ወረዱ፡፡ ሰላም ሰፈነ፡፡ የደርግ መንግሥት እንዴት ተቀበለህ? በደርግ ሥርዓት ሌባ፣ ሴሰኛ፣ ገንዘብ የሚያታልለው፣ ጥቅም ፈላጊ ፓርቲውን አይቀላቀልም ነበር፡፡ እንጃ! በኋላ አበላሽተውት እንደሆነ አላውቅም፡፡ የመደብ ትግሉን ለመቀላቀል የሚፈልግ ሰው የግል ማህደሩ ይታያል፡፡ እኔ በመጀመርያ በሙሉ ፈቃደኝነት ማመልከቻ የፃፍኩት ..የኢትዮጵያ ብሄራዊ ዲሞክራሲያዊ አብዮት ፕሮግራምን ተቀብያለሁ፤ ከሰፊው ህዝብ ጥቅም ይልቅ የራሴን ጥቅም አላስቀድምም፤ ከራሴ ጥቅም ይልቅ የሰፊውን ህዝብ ጥቅም አስቀድማለሁ፣ እየተማርኩ ከአብዮቱ ጋር ለመቀላቀል ፈቃደኛ ነኝ.. ብዬ፡፡ ማመልከቻዬ ተመረመረ፤ ጀርባዬን አስጠኑኝ - በደህንነቶች፤ በጐረቤት፡፡ በኋላ በቀበሌ የጥናት ክበብ ውስጥ አስገቡኝ፡፡ በመንግሥት ሥራ ተወጥሮ የጥናት ክበቡ ላይ ያልተገኘ እንኳን ይሰረዛል፡፡ መማር ግድ ነበር፡፡ ትምህርቱ ምንድን ነው? የካፒታሊስት ስርዓትና፤ የሶሻሊስት ስርዓት ምንድን ነው? ጠቃሚው የትኛው ነው? በሚል ነበር፡፡ ከዛም የሠራተኛው መደብ ንቅናቄ በጀርመን በአሜሪካ ምን ይመስላል የሚለውን. . . ከዛም የምትበይው፣ አረማመድሽ፣ ንቃትሽ፣ ንግግርሽ ሁሉ ይገመገማል፡፡ የገባው ሁሉ አይዘልቅም፡፡ ልክ መንገድ ላይ መኪና እንደሚጥለው ፌርማታ ላይ እየተራገፈ ይሄዳል፡፡ ከብዙ ምልምሎች ጥቂቶች ቀረን፡፡ . . . እኔ እዚህም ምስጉን ነበርኩ፡፡ ምስጉንነትህን ማን ነገረህ? ጓድ መንግሥቱ ናቸዋ! አፍና ተግባር ይሉኝ ነበር፡፡ አንደዜ እሳቸው በምሠራበት አቸፈር አካባቢ መጥተው ሳለ. . . እኔ አላውቅም ነበር እንደሚመጡ፡፡ የከብቶችን አዛባ እዝቅ ነበር፡፡ ኮረኔል ዘለቀ ..ና ሰላም በል ና ሰላም በል.. አሉኝ፡፡ ሸሚዜን ወደ ላይ ሸበሸብኩና ስጨብጣቸው ..ጓድ ቆምጬ አስተዳድሩ ተባለ እንጂ አዛባ ይዛቁ ተባሉ.. አሉኝ፡፡ ..ጓድ መንግስቱ፤ እኔ ካልሠራሁ ሌላው ስለማይሰራ ነው.. አልኳቸው፤ ዞረው ሁሉን አዩ፡፡ በቆሎው፣ በርበሬው ደርሷል፡፡ በቆሎውን ሸለቀኩና አንዱን ወታደር እንካ ጥበስ አልኩት፡፡ በኋላ ጠብሶ ሲሰጠኝ እንኩ አልኳቸው፤ ሰበር አድርገው እሸቱን በሉ፡፡ ቀሪውን ለአጃቢው ሰጠሁት፡፡ ያሉት ሁሉ አንዳንድ በቆሎ በሉ፤ ቆሎ በኑግ ከመንደር መጣ፡፡ ጠላ በዋንጫ ቀዳሁና እኔ መጀመሪያ ..ፉት.. አልሁና ሰጠኋቸው፡፡ ..ለምን ነው? ለምን ነው? ዝም ብለው ያምጡት አሉኝ.. መቸም ኸዱ ብዬ አላማቸውም፡፡ ..ለምን ቀመሱት ጓድ ቆምጬ ያምጡት በሉ.. አሉኝ ..አይ የጎጃም ባህል ነው፡፡ ማንም እንዲህ ሲሰጥ ቀምሶ ነው ሚሰጥ፤ እንቆቆ ወገርት መድኃኒት ሲሰጥ እንኳን ቢሆን ቀምሶ ነው፤ የሀገሩን ባህል ለማንፀባረቅ ነው.. አልኳቸው፡፡ በኋላ በርበሬ ጧ ብሎ ደርሷል፤ ይዩት ብዬ እሱን አሳየኋቸው፡፡ ጓድ ካሣ ገብሬ የኮንስትራክሽን ሚኒስቴሩ ወፍራም ነበሩ፤ እኔ አላውቃቸውም ነበር፡፡ እንደዛሬው ቴሌቪዥን የለም፡፡ ሳያቸው ሆዳቸው ቦርጫቸው ሌላ ነው ..እስዎም አሁን ኮሚኒስት ተብለው ነውን?.. አልኳቸው፡፡ መሀረባቸውን ከኪሳቸው አውጥተው እምባ በእምባ እስቲሆኑ ድረስ ከት ከት ከት ብለው ሳቁ፡፡ አንተስ ቀጭን ነበርክ? በጣም፡፡ ይኸውልሽ ወንበዴ እየመጣ ሁልጊዜ ተኩስ ነው፡፡ ሀሳብ ነበረብኝ፡፡ በዚያ የተነሳ ሃሳቡ ነው መሰለኝ በጣም ቀጭን ነበርኩ፡፡ በኋላ ጓድ መንግሥቱ ..እስቲ የወረዳውን ተፈጥሯዊ ገታና አጠቃላይ ሁኔታ አምጣ.. አሉኝ፡፡ ..አውራጃ አስተዳዳሪው ጓድ መስፍን አለ አይደል.. አልኳቸው፡፡ ..ከወረዳው መስማት ነው የምንፈልግ.. አሉ - እሳቸው፡፡ ያለውን ነገር ሁሉ ቁጭ አደረኩላቸው፡፡ በመሠረተ ትምህርት ቅስቀሳው አንዳንዶች አትማሩ እያሉ እየቀሰቀሱብን ነው እንዲያውም አስራ ሁለተኛ ክፍል የጨረሰውን ሥራ ሳያሲዙ እያሉ እንደሚያሳምፁና ወረዳውም በከፍተኛ ሁኔታ ኋላ ቀር መሆኑን፣ የመብራትና የውሃ ችግር መኖሩን፣ የአቸፈር ልጅ ለአብዮቱ በየተራራው እንደሚዋጋ ሃቁን ስነግራቸው ..እነዚህ ወረበላዎች ምን እያሉ ነው የሚቀሰቅሱ.. አሉኝ፡፡ አይ ይሄን የነገርኩዎን ነው አልኳቸው፡፡ የወረዳውን ለእኛ ተውት፤ ግን ነገሩ በውይይት ቢፈታ አልኳቸው ..በውይይት ሲሉ ምን ዓይነት ነው?.. አሉኝ፡፡ ..ሰውን የሚያጣላው የስልጣን ጥያቄ ነው ጓድ ሊቀመንበር.. አልኳቸው፡፡ ..ለመሆኑ እርቅና ድርድር ቢጀመር ትኩረት ሰጥተው ይከታተሉታል.. አሉኝ፡፡ ..አዎ.. አልኳቸው፡፡ ..እንዴት.. አሉኝ፡፡ ..በክቡር አቶ አማኑኤል አምደሚካኤል የሚመራ ቡድን ሦስት ጊዜ ሂዶ እርቁ ከሸፈ፡፡ በሬዲዮ የሰማሁትም የኢትዮጵያ መንግሥት እምቢ አለ የሚል ነው.. አልኳቸው፡፡ ..ለማንኛውም ጥሩ ግንዛቤና የሀገር ፍቅር አለህ፡፡ አፍና ተግባር ትክክል ሆኖ ያየሁት ባንተ ነው.. አሉኝ፡፡ ተዚያም ሽጉጥ አውጥተው ..ገንዘብ የለኝም.. አሉና ሊሰጡኝ ሲሉ ..ኧረ እኔ ተሽፍታ ያስፈታሁት አስራ ስምንት ሽጉጥ አለ፡፡ እንደውም ከቸገራችሁ ውሰዱ አልፈልግም.. አልኳቸው፡፡ ..ታዲያ ምንድነው የሚፈልጉት.. ሲሉኝ ..መብራት እና ውሃ ለሰፊው ህዝብ.. አልኳቸው፡፡ ጓድ ፍቅረስላሴ ወግደረስ አብረው ነበሩ፡፡ ..ጓድ ፍቅረሥላሴ፤ ቀን ሰጥቼሀለሁ. . . በተገኘው ገንዘብ ሁሉ መብራትና ውሃ እንዲገባ.. ብለው መመሪያ ሰጡልኝ፡፡ ስልሳ ቀን ሳይሞላ መብራትና ውሃ ገባ፡፡ ለአስተዳዳሪነት የተመደብክበት የመጀመሪያ ቦታ የት ነበር? ቢቡኝ ነበረ፡፡ ቢቡኝ ማለት እስታሁንም አረንጓዴ ትርዒት ማለት ነው፡፡ በሄድኩበት ወረዳ የተፈጥሮ ሀብት እንክብከቤ በማድረግ የደን መራቆት እንዳይኖር ሳልታክት እሠራ ነበር፡፡ ከዚያ ደግሞ ሁለት እጅ እነሴ ወረዳ ነው የሰራሁ፡፡ እዛም እንደዚያው ደብረ ወርቅ ተዛውሬ አበት አለፍ የሚባል ተራራ አለ፤ የሬዲዮ መገናኛ ያለበት ነው፡፡ እዚያ ወጥቼ ሳየው ተራራውን ገበሬው እህል ያበቅልበታል፡፡ አጠናሁና ..እዚህ ላይ ደን እንትከል.. አልኩ. . . ..ከብት ይበላዋል.. አሉ፡፡ ..በፍፁም! እኔ እዚው መሳሪያዬን ይዤ እተኛለሁ እጠብቀዋለሁ ግዴለም.. አልኩ፡፡ በበሬ አረስነ አስተከልነ፡፡ ከዚያ በስብሰባ ላይ ..እንግዲህ ልብ አድርጉ የብሔራዊ አብዮታዊ የምርት ዘመቻን ሳንይዝ መንግሥት ያወጣው መመሪያ ግቡን አይመታም፡፡ ሊመታ የሚችለው እኛ ስንሠራ ነው.. እንደ አሁኑ የ5 ዓመት መርሃ ግብር እንደሚባለው ማለት ነው፡፡ ..በሥራ ቀን ቤት ተቃጥሎብህ፣ ጥይት ተተኩሶብህ ካልሆነ በስተቀር እዚህ ከተማ ሲያወደለድል የሚገኝ ሰው ቢኖር ደን ተከላ ነው የምልከው.. ብዬ አወጅኩ፡፡ ሰው ሲመጣ ይያዛል፤ ደን ተከላ ይላካል፡፡ የዚያንዜ ያስተከልሁት ችግኝ ዛሬ አድጎ መብራት ኃይል ለመላው ኢትዮጵያ ከዚያ እየቆረጠ ነው ሚወስድ፡፡ ወደ 6 ማሊዮን ብር ተሸጧል፡፡ ምን እንደሰሩበት እንጃ! በኋላ ዶ/ር ገረመው ደበሌ ለጉብኝት መጥተው አይተው በጣም ተደሰቱ፡፡ ወደ 50ሺ ብር የሚሆን ለግብርናው ሽልማት ሰጡ፡፡ የቀለም ትምህርት እስከ ስንት ዘልቀሃል? ደብረ ኤልያስ እስከ ስድስተኛ ክፍል ተምሬአለሁ፤ ደብረ ወርቅ እስከ ዘጠኝ ተምሬ በተልዕኮ 12ኛ ጨረስኩ፡፡ ከዛም ፖለቲካ ት/ቤት አስገቡኝ፡፡ ..ይሄን የመሰለ ልማት እየሠራ በትምህርት ቢታገዝ የበለጠ ውጤት ያመጣል.. ተባለ፡፡ ተዚያ ቀደም ይከለክሉኝ ነበር፡፡ የሚልኩኝ ችግር ባለበት ወረዳ ነው፡፡ ችግር ሲኖር እሱ ይሂድ ነው የሚባል፡፡ እኔ ሄጄ እግሬ እንደደረሰ ህዝቡን ሰብስቤ ..ከመንግሥት ጋር ያለህ ፀብ ምንድነው? በል ተናገር.. እለዋለሁ . . . ..ጠባችን ከመንግሥት ጋር አይደለም፤ ከሊቀመንበሩ ጋር ነው.. ይላል፡፡ ..እሱ ነው ጠላትህ ይሄው አወረድኩልህ፤ ሌላ ምረጥ.. እለዋለሁ፡፡ ይኸነዜ አዳሜ ወክ ይላል፡፡ አንድ የማልረሳው ምሳሌ ብነግርሽ አንደዜ የገበሬዎችና አምራቾች የህብረት ሥራ ላይ መሬት ከልለው ገበሬውን ባዶ አስቀርተውት አገኘሁ፡፡ ..ምንድን ነው.. ስላቸው ..ዛሬማ ቅልጥ ያለ ተኩስ አለ.. አሉኝ፡፡ ..ለምን?.. አልኩ፡፡ ..አምራቾች የሚያበሉትን ሳር እናብላ ብለው.. አሉኝ፡፡ አንድ የሚበጠብጥ ካድሬ ነበር ይሄን ሁሉ የሚያደርገው፡፡ የራሴን እርምጃ ወስጄ ወደ ሌላ ቦታ አዛወርሁት፡፡ ሌባን ለማጥፋት ሸፍተህ ነበር ይባላል. . . ዋ! እህሳ! ልክ ነው፡፡ አስር ዓመት ሙሉ የሸፈተ አንድ ኃይለኛ ሽፍታ ነበር፡፡ አንደኛውን በቃ ሃይለኛ ነበር፡፡ ..ግዴለህም ግን.. ብዬ አባብዬ ብልክበት ..እነ ደጃዝማች ደምስ ያልነኩኝ ማን ነው እሱ!.. ብሎ ናቀኝ፡፡ የወረዳውን ህዝብ ሰበሰብኩና ሳበቃ ..የምንሄድበት ቦታ አለ፡፡ ወታደር የሆንክ ወደ ኋላ ሁን.. አልኩ፡፡ ሽማግሌዎች ነበሩ፡፡ የሀገሩ ሰው ለእሱ አብሮ ይተኩስብናል፡፡ ብቻ ተጠንቅቀን ደረስን፡፡ ከሌቱ በ10፡00 ሰዓት ቤቱን ከበብነው ..እታኮሳለሁ.. አለ፡፡ ጠመንጃውን አቀባብሎ ሁለት የጣሊያን ቦምብ ይዞ፤ በሁለት ወታደር ታጅቦ መጣ፡፡ ሰላምታ እየሰጠ. . . እንግዲህ ከበነዋል፡፡ ማምለጫ የለም. . . ሁሉንም እየጨበጠ ሲመጣ እኔ ሰላም እለውና ..ያዝ!.. ስላችሁ በላዩ ላይ ተከመሩ ብዬ ወታደሮችን መክሬያቸው ነበር፡፡ እኔ ጋ ደርሶ ሰላም ሲለኝ ..ያዘው.. ብዬ ስል ያዙት ..ወይኔ ወይኔ!.. አለ፡፡ እጅ እግሩን ጠፍረን አሰርነው፡፡ ..እንግደለው.. አሉ፡፡ ..የለም ይሄ አይደረግም፡፡ እንኳን ይሄንና ሶማሊያ፣ ግብፆች፣ ቱርኮች፣ ጣሊያንና እንግሊዞች አገራችንን ሲወሩ እንደዚህ አድርገው እጃቸውን ሲሰጡ አይገደሉም፡፡ ይሄማ ወንድማችን ነው፤ አስረን ነው የምናስተምረው፤ እሺ ብሎ አንደዜ እጁን ሰጥቷል.. አልኳቸው፡፡ ተዚያማ ምኑን ልንገርሽ፡፡ ሌላ ሆነ . . .ተፎከረ ተሸለለ. . . የተለያዩ መፈክሮች እያፃፍክ ትሰቅል ነበር? መስቀል ነው! . . . ..ከሌባ ጋር እንዳትጋቡ፤ ለሱ የሚድርለት ራሱ ሌባ ነው.. የሚል መፈክር ነበረኝ፡፡ የጦር መሣሪያዬን አነግትና በየኼድኩበት ስለ ጉቦ፣ ስለ ሥርዓቱ አስተምራለሁ፡፡ እና ደግሞ ሰውም ይሰማኛል ..ምን ልታደርግ መጣህ.. ስለው ..ልማር፤ ህግ ላውቅ ነው የመጣሁ.. ይለኛል፡፡ ከሌላው ወረዳ ይልቅስ ብዙ ሽፍቶች እጃቸውን የሚሰጡት በእኔ ወረዳ ነበረ፡፡ በቴሌግራም በሬዲዮ ..እንዲህ ያለ ሽፍታ እጅ ሰጥቷል.. ብዬ አስነግራለሁ፤ ሰላማዊ መሆኔን እነግራለሁ፡፡ የራሴኮ ቴሌግራም ነበረኝ፡፡ ማን ሰጠህ? መንግሥት ነዋ! በዚያን ወቅት እነ ሰልጣን አለሙ የተባሉ ጋዜጠኞች ነበሩ ስራዬን ሁሉ የሚያስተላልፉልኝ፡፡ እናም ..የእሱን ሥራ ተናገሩለት፤ ሌት ተቀን ነው የሚለፋው.. ተብዬ ድጋፍ ተሰጠኝ፡፡ በኋላ አንድ ጊዜ የቡሬ አስተዳዳሪ የነበረ መቶ አለቃ ሙሉ የሚባል ሰው፣ ጓድ ቆምጬ የሚያስተዳድሩት ማቻከል ወረዳ 80ሺ ኩንታል እህል አስገብቶ አንደኛ ወጣ ተብሎ ሲነገር ቢሰማ ..የለም! አፈር ጭኖ ነው እንጂ እህል ጭኖ አይደለም.. ብሎ አስወራብኝ፡፡ ምቀን ይዞት፡፡ በኋላ 4 ወፍጮ ተሸለምን፡፡ በአንተ ስም ነው የተሰየመው ይባላል... አዎ /ሳቅ/ ቆምጬ ወፍጮ ነው የተባለው፤ እንዲያውም ወፍጮው ሲነሳ ሁሉ ..ቆምጬ ተንደቀደቀ.. ይባል ነበር፡፡ ዛፍም አለ ..ቆምጬ ዛፍ.. የሚባል፡፡ ዳቸና ገብርኤል ውስጥ ነው ያለው፡፡ ሰው አይነካውም፡፡ ..ይሄ ከደረቀ ለዚህ እግር አልጠቀመውም.. ብዬ እተክለዋል፡፡ እኔን መስሎ ስለሚታየው ሰው ዛፉን ይንከባከበዋል፤ በምሔድበት ሁሉ መጋቢትም ይሁን የካቲት ቆፍሩ እልና ..ይሄ ዛፍ ይድረቅና እያንዳንዳችሁን አደርቅችኋለሁ.. እያልሁ አስፈራራቸዋለሁ፡፡ የህዝብም ግም የአገርም ግም የለውም፡፡ የትም ወረዳ ሂጂ ..አንድ የሆነ ሰው ክፉ ነው፣ ገዳይ ነው፣ በመሪዎች ላይ አደጋ ይጥላል.. ሲባል ልትሰሚ ትችያለሽ፡፡ ግን ውሸት ነው፡፡ መሣሪያውን ወይም እጮኛውን ካልቀማሽው፣ ሰውየውን ዝቅ ካላደረግሽው፣ ባለሞያውን ካከበርሽው ምንም አይልም፡፡ፖለቲካ ት/ቤት ባለሥልጣኑን ጉድጓድ አስቆፍራቸው ነበር፡፡ መሠረተ ትምህርትን ምሁራኑን ይዤ አቅዳለሁ፡፡ ..እናንተ መሀይምነትን ማጥፋት አለባችሁ.. እላቸዋለሁ፡፡ ለመምህራኑ ስኳር፣ ብርድ ልብስ የሚያስፈልጋቸውን እሰጣቸዋለሁ፡፡ ከሊቀመንበሩ በላይ የገጠሩ መሪ የማደርገው መምህሩን ነበረ፡፡ ባለሙያውን ልዩ ሥልጣን እሰጠዋለሁ፡፡ በደብረ ምጥማጥ አንድ መምህር ነበረ፡፡ ወጥሮ ያዛቸው፡፡ ትምህርት ላስተምራችሁ ባለ ያላደረገውን ..በሬ ሰረቀን . . .እንዲህ አደረገን.. አሉና ከበው ይዘው አመጡት፡፡ ..ነው? ሰረቀ?.. አልኳቸው፡፡ ..አዎ.. አሉኝ፡፡ ..በአለም ላይ መምህር መቼ ነው ሌባ ሲሆን ያያችሁት?.. አልኩና ይዘውት የመጡትን ሰዎች አሰርኳቸው፡፡ መምህሩን ይዤው ወደ ከሰሱት ሀገር ሄጄ ..እውነቱን አውጡ! ካልሆነ በጊዜ ቀጠሮ እያንዳንድህን ወህኒ ቤት ነው ምለቅህ.. አልኳቸው፡፡ ጎጃም ዱር የሚባል ቦታ አለ፡፡ አካፋና ዶማ አስያዝኩና ማስቆፈር ጀመርኩ፡፡ ሲቆፍሩ ውለው አዳራሽ ውስጥ እንዲያድሩ አደረግሁ፡፡ ተዚያማ . . . . . . ..አያ! ጌታችን ተሳስተናል.. አሉኝ፡፡ ..ጌታ እግዚአብሔር ነው፡፡ አቶ ቆምጬ (ጓዱ ቆምጬ) ብለህ ጥራኝ፡፡ ጌታህ እየሱስ ክርስቶስ እንጂ እኔ አይደለሁም.. አልኳቸው፡፡ ..አንተም እርፍ ይዘህ ታርሳለህ፣ እኔም አርሳለሁ፡፡ አንተ የምታጭደውን እኔም አጭዳለሁ፡፡ እኔ ህይወትህንና ንብረትህን ለማስጠበቅ መንግሥት የላከኝ ሰው ነኝ እንጂ አንተንና እኔን የሚለየን የለም.. አልኳቸው፡፡ ..ውሸታችንን ነው፡፡ መሠረተ ትምህርት እያስተማረ አላስቀምጥ ስላለን ነው ይቅርታ.. አሉ፡፡ ዋና ቀንደኞችንና ሊቀመንበሩን ወህኒ ሰደድኩና ..ይህንን መምህር አክብረህ መሪነቱን፣ መምህርነቱን፣ ሰው የሚለውጥ መሆኑን፣ ለብሔራዊ አብዮታዊ የምርት ዘመቻ ከፍተኛ እድገት አዋጭ መምህሩ መሆኑን አውቀህ አክብረው፡፡ እኔን በትምህርት ይበልጠኛል.. አልኩ፡፡ ሰው እንዲማርና መሠረተ ትምህርት እንዲያድግ ህዝቡን ሌላ ያሳመኑበት መንገድም ነበር . . .? አይሄ (ሳቅ). . . ይኼውልሽ አንድ ዮናስ የሚባል ልዥ ነበር፡፡ የወረዳ አስተዳዳሪ ነው፡፡ እና ገጠር አይወድም፡፡ ገጠር ከሄደ አተር አስቆልቶ ሲበላ ነው የሚከርም፡፡ የገበሬውን ቦሃቃ፤ ምግቡን ንፁህ አይደለም እያለ ያነውራል፡፡ እኛ ደግሞ ገበሬ የበላውን ነው የምንበላ፡፡ ድንችም ቆሎም የተገኘውን እንበላለን፡፡ ዶ/ር ፋሲል ናሆም የጠ/ሚ መለስ ዜናዊ ህግ አማካሪ፤ ቀደምም የመንግሥቱ ኃ/ማርያም አማካሪ የነበሩ በሄሊኮፕተር ወደ ፓዊ ሲሄዱ ..ቆምጫ አምባው ማለት ወታደር ነው እንጂ መምህር አይደለም፤ እንዴት ነው ነገሩ? በመሠረተ ትምህርት አንደኛ ወጥቷል፤ በፀረ ስድስት ክትባት ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር ሸልሞታል፡፡ ሽልማት በሽልማት ነው ስልቱ ምንድን ነው?.. ሲሉ ይሄ ዮናስ ያልኩሽ ሰው ..እሱማ ቢቡኝ ወረዳ ሂዶ፤ መሠረተ ትምህርት ያልተማረ መፃፍ ማንበብ ያልቻል ቡዳ ነው፤ ቡዳ ስለሆነ እንዳትድሩለት፤ ውሃም እንዳታስቀዱት ብሎ አወጀ.. ብሎ ነገራቸው፡፡ በቃ ያን ይዘው እንዲህ አለ ይሉኛል፡፡. . . ..ያው እኔ በእቅድና በስልት ነበር የምመራ፡፡ በእርስዎ ስም የሚነገሩ ብዙ ቀልዶች አሉ... የሶሻሊዝም አፍቃሪ ነበሩ ይባላል? ያ ሥርዓት ተለውጧል ብዬ የምተወው አይደለም፡፡ በተመስጥኦ ነበር የተቀበልኩት፡፡ ግንባር ቀደምትነት የሚሰጠው ለሠራተኛው ስለነበር በጣም ነበር ያራመድኩት፡፡ በሠራተኛውም በዕደ ጥበባቱም፡፡. . . ..ሦስቱ ጣምራ ጠላቶቻችን እነማን ናቸው.. ብላችሁ ቆምጬን ብትጠይቁት ..ያው አብዮት አደባባይ ተሰቅለውላችኋል!.. ይላል ይላሉ - የግልብጥ ሲወራ፡፡ (ሌኒን፣ ማርክስና ኤንግልስ ለማለት ነው) ፈተና ቀርቦ ..የብሔራዊ ዲሞክራሲያዊ ፕሮግራም ለምን አስፈለገ? ለምን ቀጥታ ሶሻሊዝም አልሆነም?.. ተብሎ ሲጠየቅ ..ታዲያ ቆምጬ አምባው ነው የከለከላችሁ ከሆነ አታደርጉትም!.. ብሎ መለሰ ይላሉ፡፡ ሊቢያና ቻድ ተጣልተው ነበረ፡፡ ፕሬዚዳንት ሊቀመንበር ጓድ መንግሥቱ ሊያስታርቁ ሄደው ሳይሳካ ቀረ፤ ..አንተ በፖለቲካ መጥቀኸል ሌት ተቀን ታነባለህ፡፡ ንባቡን አንበልብለኸዋል፡፡ እንግዲህ በአንተ አተያይ ሊቢያና ቻድ እንዴት ናቸው?.. ብለው አቶ ካሣዬ አራጋው ሲጠይቀው ..አይ! ለምን ሥራ ያስፈቱኛል? ሊቢያና ቻድን ሊቀመንበር መንግሥቱ ያልሆነለትን ከደብረወርቅ ቆምጬ አምባው ሄጄ ላስታርቅ ነው?.. ብሎ አለ አሉኝ፡፡ አንደዜ ደሞ እኔ ራሴ ዝርፊያ ትተው አገር እንዲጠብቁ ያስታጠኳቸው ሌቦች ነበሩ፡፡ እኔ ከማስተዳድረው አካባቢ ለቀው ሌላ ቦታ ሲዘርፉ ተገኙ፡፡ በኋላ ጠራሁና አረቄ እያጠጣሁ ..እንዴት ነው . . . እኔ በማህበር በሰንበቴ በእድር እከታተላችኋለሁ፡፡ ግን ስርቆውን አልተዋችሁምና.. አልኳቸው፡፡ ..አይ እስዎን መደበቅ ማለት እግዚአብሔርን መደበቅ ማለት ነው፡፡ ከቢቡኝ ህዝብ እኮ አንሰርቅም ከዳሞት ነው የምንሰርቀው.. አሉኝ፡፡ ..እንግዲህ ያ ህዝብ አይደለም? እነማናችው አብረዋችሁ ያሉ?.. ብዬ ስጠይቃቸው ነገሩኝ፡፡ . . . የተባሉትን ጠራሁና መከርኳቸው፡፡ ሌላው ደሞ በትምህርት ቤት ጎበዝ የሆነ ተማሪ ወደ ጦር ሜዳ አልክም፡፡ መምህር አላዘምትም ..ስብጥር አድርገው.. ስባል ..አልክም! ማን ያስተምር? ህዝቡ ይነሳብኛል.. እላቸዋለሁ፡፡ ሌባውን ነው መርጬ የምልከው፤ ..ሌባው ህዶ ሰልጥኖ ሞያ ቀስሞ ይመጣል.. ነው የምል፡፡ አንድዜ ደሞ የአንዱ የአውራጃ አስተዳዳሪ ከነበሩ አቶ መስፍን አበረ ጋር አንግባባም ነበር፡፡ ምክንያቱ ፖለቲካ ነው፡፡ ማልሬድ የተባለ የፖለቲካ ድርጅት አባል ነበሩ፡፡ እኔ ደግሞ አብዮታዊ ሰደድ ለተባለው ድርጅት አባል ነበርኩ፡፡ በምልመላ ተጣላነ፡፡ ታክቲክና ስትራቴጂ በመቀየስ የፖለቲካ ሥራውን አቀላጥፈው ነበርና በርካታ አባላቱን ወሰድኩበት፡፡ ኋላ ነደደዋ! ጠላኝ፡፡ ኋላ ምን ልበልሽ አጥረገረገኝ፡፡ ..ከሃምሳ ጦር በላይ ቢቡኝ አብሮህ ውሏል፡፡ ፖለቲካ ሰውን ሥራ እያስፈቱ እንደዚህ ማድረግ አይደለም፡፡ አንተ ያልተማርክ መሀይም... . . ስድብ በስድብ ተዚያ በቴሌግራም ጻፈለኝ፡፡ ሳየው ንዴቱ ገባኝ፡፡ ፖለቲካ ደግሞ ወንድማማች ያጋድላል እንኳን ስድብ፡፡ ኋላ. . . ማንነቱን ጠቅሼ ተንትኜ አሳየሁታ!! ምን ብለው? ስፍለት. . . ..አባቴ ፊታውራሪ አምባው ይባላል፡፡ ግራዝማች ናቸው፡፡ የርስዎ አባት ደሞ ደጃዝማች አበራ ይማም ይባላሉ፡፡ ሚያዚያ 30 ቀን 1942 ዓ.ም. ዳንግላ (ሸፍተው) ወረራ አካኸዱ፡፡ ዳንገላንም የወረሩበት ምክንያት ሹመት ቀረብኝ ብለው ነው፡፡ አባትዎ ሲሸፍቱ የእኔ አባት ፊታውራሪ አምባ በሽማግሌ ግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ወርጠዋቸው ..አቸፈርን በአውሮፕላን አታስደብድብ እጅህን ስጥ.. ብለው መክረዋቸው እጃቸውን ሰጡ፡፡ እጃቸውን ሲሰጡ ጃንሆይ አስረው አሰቃዩዋቸው፡፡ ፊውዳል እኔ አይደለሁም፤ እስዎ ነዎት፡፡ እሰዎስ ቢሆኑ የጃንሆይ መንግሥት እንዳይቀለበስ በፓርላማ ሲሟገቱ አልነበረ? እኔ የአንዱ ጉልት ገዢ ልጅ ነኝ፡፡ ደሞስ ማህይም ማለትዎ?! ማህይምስ እስዎ፡፡ በእጅ መፃፍ አቅቶዎት በታይፕ የሚጽፉ.. ብዬ ስልክባቸው ወከክ አሉያ፡፡ ብቻ እንዲያ እንዲያ ተብሎ ታረቅነ፡፡ በሥልጣን ዘመንዎ ያሰሯቸው ት/ቤቶች፣ ጤና ጣቢያዎች እስቲ ንገሩን? በተለያዩ አካባቢዎች የተለያየ ሥልጣን ነበረኝ፡፡ በአውራጃ አስተዳዳሪነት ብትይ በወረዳ አስተዳዳሪነት. . . ቢቡኝ አስር ት/ቤት አሰርቻለሁ፤ ከሕዝቡ ጋር ነው የምሠራው፡፡ ከመንግሥት የምፈልገው ቆርቆሮና ሚስማር ብቻ ነው፡፡ ጤና ጣቢያ በቢቡኝ ወረዳ ውስጥ አሰርቻለሁ፡፡ ቆንተር ስላሴ (ወይን ውሃ ከተማ ት/ቤት ጤና ጣቢያ) የሚባል አገር አለ፡፡ የውጪ ጉዳይ ሚኒስትር የነበሩት የጓድ ብርሃኑ ባየህ አገር ናት፡፡ እነሱ እንኳን በሄሊኮፕተር ወርደው አይተዋታል፡፡ አንደዜ ወባ ህዝቡን ፈጀው፡፡ ክሊኒክ ሠራን በዚያ ወቅት ወባ ጠፋች፡፡ በቢቡኝ ወረዳ ኮረብታ አማኑኤል ክሊኒክ ተሠርቷል፡፡ ጎማጣ (የጎልማሶች ማሰልጠኛ ጣቢያ) ገነባን፡፡ ሁለት እጁ አነሴሞ ሌላ ጎማጣ፣ አስራ አምስት ት/ቤቶች፣ አስራ አምስት የአገልግሎት የህብረት ሥራ ማህበራት አንደኛ ደረጃ ት/ቤት፤ የመንግሥታዊና የሕዝባዊ ድርጅቶች ቢሮ ስፖርት ሜዳ አሠራሁ፡፡ ቢቡኝ ዘጠኝ የህብረት ሥራ አገልግሎት ማህበራት፤ ሁለት የበግ ማርቢያ አዳራሾች፣ የደን ተከላ፣ ጎማጣ አሰርቻለሁ፡፡ እናርጅ እናውጋ ወደ ዘጠኝ የአገልግሎት የህብረት ሥራ ማህበር፤ አንድ የስፖርት ሜዳ አሰርቼ ..ኢትዮጵያ ትቅደም.. የተባለውን ውድድር፣ ሰባቱን አውራጃዎች 35 ወረዳዎችን አስተናግዷል፡፡ መብራት፣ ንፁህ የመጠጥ ውሃ፣ ጤና ጣቢያ፣ ደን፣ አስር ት/ቤት፣ ጤና ጣቢያ፣ ሦስት ክሊኒክ፤ ፈለገ ብርሃን የተባለ ቦታም አንድ ት/ቤት፣ አንድ ጤና ጣቢያ፣ ክሊኒክ አሰርቻለሁ፡፡ አቸፈር ውስጥ የህዝብ መድኃኒት ቤት፤ አምስት ት/ቤት፣ ሦስት ጤና ጣቢያ፣ መብራትና ውሃ፣ ደን ልማት ይህን ሁሉ ሠርቻለሁ፡፡ ትምህርትን በተመለከተ በኢትዮጵያ ከነበሩት ከአምስት መቶ ሰባ ስድስት ወረዳዎች ደብረ ወርቅ አንደኛ፣ ፈለገ ብርሃን ሁለተኛ ወጣ፡፡ ማቻከል በፀረ ስድስት ክትባት አንደኛ ወጥቶ ከጤና ጥበቃ ተሸልሟል፡፡ በደን አያያዝም ከግብርና ሚኒስትሩ ከዶ/ር ገረመው ደበሌ ተሸልመናል፡፡ በ13 ዓመት ጊዜ ይሄን ሠራን፡፡ በሠራነው ስቴዲየም ስፖርት ኮሚሽን 30ሺ ብር ሸልሞን በሥራ ብዛት ሳንወስደው ቀርተናል፡፡ ስቴዲየሙ ደረጃውን የጠበቀ ነበር? ምን ማለትሽ ነው? ራሴ እኮ ነኝ ቆሜ ያሰራሁት፡፡ ወረዳ አስተዳዳሪ ነበርኩ፡፡ ህዝቡን ሰብስቤ በጉልበትና በዶዘር አስተካከልኩት፡፡ ራሴ ነኝ ዶዘሩን እየነዳሁ መሬቱን እደለድል የነበረ፡፡ ጓድ ካሳዬ አራጋው መጥተው አዩንና ..በአጠቃላይ ከሁሉም ወረዳ በፖለቲካ፣ በኢኮኖሚ በማህበራዊ እንቅስቃሴ ተወዳዳሪ የለህም.. ተባልኩ፡፡ /ሳቅ/ ስብሰባ ላይ ምን ይናገራል ብለው የተገላቢጦሽ የሚፈሩኝ እኔን ነው፡፡ ..ኮከብ ወረዳ አስተዳዳሪ!.. ተብዬ ነው አልኩሽ የተሸለምኩት፡፡ ብዙ ጊዜ ስለሚሸለሙ አንዳንድ ባለሥልጣናት እርስዎን የሚያኮስስ ነገር በአደባባይ ይናገሩ ነበር የሚባለው እውነት ነው? የነበረው መንግሥት ወዳጅም ጠላትም ነበረው፡፡ ጠላቶች በጦርነት አይደለም የሚያሸንፉ፡፡ ማዳከም፣ መቦርቦር፣ የሚወጣውን እቅድና ፕሮግራም አለመፈም፣ ማንኮላሸት ነበር ሞያቸው፡፡ ምን ሆነ መሰለሽ? . . . እናርጅ እናውጋ ወረዳ ውስጥ ነው፡፡ ብዙ ህዝብ ተሰብስቧል፡፡ የቅባት፣ የጥራጥሬ እህል አለ፡፡ እና ይህን የሚያነሳልን መኪና አጣን፡፡ ብጮህ ብጮህ የሚሰማኝ አጣሁ፡፡ ..የተሰበሰበውን እህል ምስጥና አይጥ እየበላው ስለሆነ ይታሰብበት.. የሚል መረጃ በጋዜጣ ላይ አስወጣሁ፡፡ ንግድ ሚኒስትሩ ሰው ልከው ሲያዩት ሌላ ሆኖ ተከምሮአል፡፡ ለጓድ ካሳዬ አራጋው ነገሯቸው፡፡ በአንድ በኩል ህዝቡ እየተራበ ነው፤ አዲስ አበባ ህዝቡ ምግብ አምጡልን እያለ ነው፡፡ ..ለምን አይነሳም.. ብዬ በጋዜጣ ሳወጣ ጠሉኝ. . . እዚያ ያለው የቀጠና ኃላፊ ..እንደዚህ አድርገህ ስም ታጠፋለህ.. አለኝ፡፡ ..እናንተ ናችሁ ፀረ ህዝብ.. አልኩት፡፡ ማቻከል ወረዳ ተዛውሬ እንደዚሁ በጋዜጣ አስወራሁ፡፡ የመንግሥት ማዕከላዊነት አልጠብቅም ሪፖርት አደርጋለሁ፡፡ ካሳዬ አራጋው ..እኔ ብሰማው.. አሉኝ፡፡ ..እስዎ ምን መኪና አለዎት.. አልኳቸው፡፡ ..ቢፈልጉ ያባሩኝ አርሼ መብላት የምችል ነኝ.. ስላቸው ..ስለሠራህ ለምን አባርርሃለሁ?.. አሉኝ፡፡ ..እንግዲያስ ለእኔ ለምን አትነግረኝም አይበሉኝ፡፡ ቢፈልጉ ይጥሉኝ በማስተዋወቂያ ክፍሉ እቀበቅባቸዋለሁ.. አልኳቸው፡፡ አንደዜ ደሞ የቤተ መንግሥቱ ጋዜጠኛ አሰፋ ሽበሸ ደውሎ ..ጓድ መንግሥቱ በጣም ይወዱሃል፡፡ ቆራጥ መሪ ነው የሚሉህ፡፡ አይዞህ በርታ፤ ሁሉ ሰው እንዳንተ ቆራጥ ቢሆን ነው የሚሉ ጋዜጣውን እያነበቡ.. አለኝ፡፡ እንዲያውም አንደዜ . .. ባህርዳር ቤዛዊት ቤተመንግስት ጓድ ሊቀመንበር አስጠሩኝና ..እስቲ ንገረኝ ህዝቡ ምንድን ነው የሚል?.. አሉኝ ..አይ . . . ህዝቡ መዋጮ በዝቶበታል፡፡ የልዩ መዋጮ ሃያ ብር፣ ግብር ሃያ ብር፣ በዛብን እያለ ነው፡፡ በርግጥ ህዝቡ እስዎን ይወድዎታል.. አልኳቸው፡፡ ..ሚኒስትሮችም ነገሩን አለባብሰው ምንም ችግር የለም ነው የሚሉዎት፡፡ መረጃ ቢያገኙ ጥሩ ነው.. አልኳቸው፡፡ ..እንደዚህ ደፍሮ የሚነግረኝ የለም.. አሉኝ ይሄን አልረሳውም፡፡ በሌላ ጊዜ ደሞ ጓድ ካሳዬ ሲነግሩኝ ፕሬዚዳንቱ ..ጓድ ቆምጬ ደህና ናቸው?.. ነው የሚሉ እንጂ ..ጐጃም ደህና ነው ወይ.. አይሉም አሉ፡፡ እሳቸውን የሚጠላ እኔን አይወደኝም፡፡ ሬዲዮና ጋዜጣ ላይ ስምዎት በየጊዜው ይጠቀስ ነበር የሚባለውስ? ቢቡኝ ወፍጮ የለም፡፡ ርዕሰ ከተማው ወፍጮ አያውቅም፡፡ ከህዝቡ ላይ 15ሺ ብር አወጣሁና ..እስኪ አንድ ወፍጮ ከተማው ላይ እናድርግ፡፡ ሴቶች፣ እርጉዞች፣ ደካሞች፣ እየለፉ ነው.. ብዬ ካስማማሁ በኋላ ወፍጮውን ከአዲስ አበባ የሚያመጣልኝ አጣሁ፡፡ በዚያን ሰዓት ችግሬን በሬዲዮ አስነግሬ ያንን 15ሺ ብር ባንክ አገባንና አንድ ግለሰብ ወፍጮውን ከአዲስ አበባ ገዝቶ አመጣልን፡፡ በኋላ ሬዲዮው ..ወፍጮ ተተከለ . . . ወፍጮውን መርቀው የከፈቱት የወረዳው ዋና አስተዳዳሪ ጓድ ቆምጬ ናቸው.. ብሎ አወራ፡፡ ያኔ አርስዎ የት ነበሩ? /ሳቅ/ እዚያው ቢቡኝ፡፡ ኋላ . . . ምን አሉ መሰለሽ . . . ..ቆምጬ አምባው ከአዲስ አበባ ወደ ቢቡኝ በመኪና ሲመጣ ..ስማ አንተ ሹፌር አንደዜ አቁም.. ህዝቡን ደሞ አንደዜ ጫ በሉ እሻ. . . እሻ.. ብሎ ..ጓድ ቆምጫምባው ማለት እኔ ነኝ.. አለ አሉ፡፡ ኩራት፣ ትቢት፣ ጉበኛ፣ ምቀኛ፣ መዝባሪ አትሁኝ ብቻ፡፡ ህዝቡ ይወድሻል፡፡ አንድ ጊዜ እናርጅ እናውጋ ወረዳ ፈለገ ብርሃን ከተማ ክሊኒኩን ጓድ ቆምጬ አምባው መርቀው ከፈቱ ይልና እኔ በማላስተዳድርበት በቡሬ ሽኩዳድ መረቀ ብሎ ጋዜጠኛው ተሳስቶ አወራ፡፡ አስተዳዳሪው ለነጓድ ካሳዬ ስልክ ደወለና ..ይኼ እንዴት ይሆናል.. ብሎ አበደ፡፡ ..አይ! ጓድ ቆምጬ በሬድዮ ሁልጊዜ ይናገራል፤ የልማት ሰው ነው፤ እንግዲህ ጋዜጠኞች ይወዱታል እሱም ይወዳቸዋል፤ ጋዜጠኞች ተሳስተዋል ቆምጬን አንከስም.. ይሉታል፡፡ ባህርዳር ስብሰባ ላይ ስንገናኝ ..አምባገነን.. አለኝ፡፡ ..ዋ! አምባገነን የሚለውን ትርጉም እወቅ አንተ! እኔ እንደ አንተ ምስኪን አስተዳዳሪ ነኝ! የሚሰጠኝን መመሪያ፣ እቅድና ፕሮግራም አቀላጥፌ እሰራለሁ፡፡ ቆምጬ አምባው መረቀ አለና እኔ ምን ላድርግህ?.. አልሁት፡፡ በአንድ ወቅት ደግሞ ቢቡኝ ውስጥ የራሴን ቢሮ ወረዳውን አስተባብሬ አብሬ ጭቃ እያቦካሁ እመርጋለሁ፡፡ አያየኝም መስሎታል አንዱ ሌላውን ጐተት አድርጐ ..እህ! ይሄ ከማርቆስ የመጣው ውራጌ አስተዳዳሪ አይደለ . . ... ብሎ ሲያወራ ሰማሁ... ..አንተ በመጨረሻ ስትሄድ እኔን እንድታገኘኝ.. ብዬ አንዱን እንዲጠብቀው አዘዝሁበት፡፡ ..ስራ መሥራት ውራጌ ያስብላል አንተ? እኔ የተንጠራራሁ የአንዱ ፊታውራሪ ልጅ ነኝ፤ በል ወዲህ ና!.. አልኩና መቶ ጉድጓድ አስቆፈርሁት፡፡ በሌላ በኩል ደሞ እኔ በዛ አካባቢ ስሾም በኢህአፓም በሌብነትም ተይዞ እስር ላይ የነበረውን ሁሉ ጠራሁና እየጠየቅሁ ፈታሁ... ግን ያን ሳደርግ ቅ እያስሞላሁ ስለማንነቱ እንዲገል እየጠየቅሁ ነበር፡፡ ከዚያ ወደ ሁለት መቶ የሚሆን ኢህአፓ ቆምጬ ሊጨመድደኝ አይደል ብሎ እርሻውን እየተወ ሄደ፡፡ በኢህአፓ ጊዜ የገጠመዎት ችግር ነበር አሉ. . .? አዎ! ወረዳውን አልነግርሽም፡፡ ብቻ በዚያ አካባቢ የጠነጠነ አንድ ሽፍታ አለ፤ አንዱ ቤት ገባሁ፡፡ ከዚያ ነገሩ ደስ ስላላለኝ ወታደር ልኬ ሌላ ቤት እንዲዘጋጅልኝ አድርጌ ወደ ሌላ ቤት ተዛወርሁ፡፡ መጀመሪያ የነበርኩበትን ቤት ..ቆምጬ አምባው.. ብሎ ፎክሮ ያን ሳር ቤት በእሳት አጋየው፡፡ በኋላ ግን ሰነባብቶ ያው ሰውዬ ሌላ ቦታ ተይዞ ተቀጣ፡፡ አንድዜ ደሞ ሽፍቶቹ መከሩ እኔን ለመግደል...፡፡ በስብሰባው ላይ ከሽፍቶች ጋር አብሮ የዋለው ሰውዬ... ቢሮዬ መጥቶ ሰላም አለኝ፡፡ ..ላይህ ነው የመጣሁ እንዲያው ግን ደና ሰንብተሃል . . . ደህና ነህ ደህና ነህ?.. ሲለኝ ቆይቶ ..ስብሰባ ተደርጐ ሽፍቶች እንግደለው ብለው መክረዋል.. አለኝ፡፡ ሰማሁት፡፡ ሚኒሽር ጠበንጃ ሸለምኩት፡፡ እነዚያን የሽፍታ አለቆች ሁለቱን በሚኒሽር! አይላቸው መሰለሽ. . . (ሳቅ)፡፡ ገዳዩ እኔ ነኝ አላለኝም፤ ይሄን ያደረገው እስር ቤት ሳለ የሰራሁለትን ውለታ ቆጥሮ ኖሯል፡፡ ... ግን መጥቶ ..ተደመሰሱኮ.. አለኝ፤ ..እኔ ገደልኳቸው.. አላለኝም፡፡ እኔም አንስቼ 50 ጥይት ሰጠሁት፡፡ የየካቲት 66 የፖለቲካ ትምህርቱስ? እዛማ ስድስት ወር ነው የተማርኩ፡፡ ..ለምንድነው እኔ የማልማር? . . . አርሶ አደሮች እረዳለሁ፡፡ ሠራተኛ መደብ እረዳለሁ፤ ልማት ሠራሁኝ ምን ቸገራችሁ ት/ቤት ብትልኩኝ.. አልኩ፡፡ እላይ ድረስ ጮህኩ፡፡ እውነትም ለምን አይገባም? ይገባዋል ትምህርት . . . ተብዬ ገባሁ፡፡ የጎንደር፣ የወሎ፣ የጎጃም ሁሉ የትምህርት ቤቱ የልማት ኮሚቴ አስተባባሪ አደረጉኝ፡፡ ጄነራሉን ባለሥልጣኑን ሳይቀር አበባ መትከያ ጉድጓድ ጠዋት ጠዋት አስቆፍረዋለሁ፡፡ ዳይሬክተሩ ጋር ሂደው ..በቁፋሮ ፈጀን.. ብለው ተናገሩ፡፡ ..ይሄ ሪሰርች ነው.. ተባሉ፡፡ እኔ ቱታ ለብሼ ውሃ ነበር የማጠጣ፡፡ እነሱ ወርቃቸውን ሌዘራቸውን ለብሰው ይሸልላሉ፡፡ አቶ በጋሻው አታላይ ለእያንዳንዱ ካድሬ ሁለት ሁለት ኩንታል ቡና ለስንቅ ሰጥተዋቸው ነበር፡፡ እኔ ያችው ደሞዜ ናት፡፡ እና እነሱ ቢራቸውን ይጠጣሉ፡፡ ቆፍሩ ስላቸው መች ሚሰሙኝ ሆኑ. . . ደግሞ በትምርቱስ የዋዛ መሰልሁሽ? ሌት ተቀን አጠና ነበር፡፡ ትምህርቱ አይከብድም ነበር? ኧሯ አይከብድም! የሚታወቅ አይደል፡፡ በጣም ቀላል ነበር፡፡ የኢንፔሪያሊስቱና የሶሻሊስቱን ሁኔታ ነው፡፡ ይሄ ቄስ ትምህርት ረድቶኛል፡፡ በኋላ ምርቃቱ ላይ ለገሠ አስፋው መጡና ተህዝቡ ፊት ቆመው ..ጓድ ቆምጬ አምባው አንደኛ.. ብለው የኮምኒስቶች መጽሐፍት /የቼኮዝላቫኪያ፣ የሶቬት ሕብረት/ ሽልማት በሽልማት . . . አያረጉኝ መሰለሽ! ውጭ አገር ሄደዋል? ኧሯ! ማን ሰዶኝ፡፡ መቼም መላ አለው ብለው ችግር ባለበት እኮ ነው የሚልኩኝ! በኢህአዴግ ስርዓትስ? ... አቶ ታምራት ላይኔ ደሞ ምን አለኝ መሰለሽ? ..አቶ ቆምጬ ጥፋት የለብዎትም፡፡ የልማት ሰው ነዎት፡፡ ወደፊትም ልማት ይስሩ.. ብለው እስዎ ዲግሪ የለዎትም አዲስ አበባ በዲግሪና ዲፕሎማ ነው የምንመድብ፤ ቢሆንም እዚህ ይሁኑ ሲሉኝ እኔ አገሬ ጐጃም ናፍቆኛል ልሄድ አልኩቸው... በኢህአዴግ ታስሬ ስፈታ... እሰራበት ወደነበረው አካባቢ ስሜን ወስደው ህዝቡን ጠየቁት፤ ህዝቡ ጥሩ አስተያየት ሰጠልኝ፡፡ ..ኧረ እንዲያውም . . . አሁንም ይምጣልን . . . ይኼ ሁሉ ልማት የሱ ነው.. አሉ፡፡ አሁንም ተህዝቡ ጋር ነኝ፡፡ የቀይ መስቀል የቦርድ አባል እኮ ነኝ - በህዝብ ተመርጬ፡፡ እንዴት ከእስር ተፈቱ? የደርግ ባለስልጣናት በሙሉ ማህደራችን ተሰብስቦ ጠቅላይ ሚኒስትር ቢሮ ተልኮ ነበር፡፡ ..በቃ ቀልጬ ቀረሁ.. አልኩኝ፡፡ የጠ/ሚ /ቤት ብዙ ብሄራዊና አለማቀፋዊ ስራ አለበት... የእኔ የአንድ ተራ ሰው ጉዳይ ልብ ተብሎ አይታይም ብዬ አስቤ ነበር፡፡ 3 ዓመት ከ7 ወር ታስሬ ተፈትቻለሁ፡፡ ጉዳዩን እንዲያዩልኝ ስጠይቅ ለረጅም ጊዜ ሲያደርጉብኝ ጊዜ እንዴት አልኩና የጡረታዬን ጉዳይ ልጠይቅ የማህበራዊ ዋስትና ሃላፊውን ሳናግር ..አቶ ቆምጬ እንኳን እግዚአብሄር አስፈታዎት... ይቀመጡ... በሉ ወተት ሻይ.. ሲለኝ ፆም ነበር ..አይ ይቅርብኝ.. ስለው... ..ምነው ያን ጊዜ ሳይበሉ ኑረው ነው?.. አለኝ... ..ኧረ እኔስ በልቻለሁ.. አልኩ፡፡ ተሳሳቅን፡፡ ጉዳዩን እንዲያዩልኝ ስል... ወዲያው ተፎ ተሰጠኝ፡፡ ..ወደፊት ምን ይሰራሉ?.. ሲሉኝ ..እርሻ . . ሹመኞች ሁሉ ሞጣዎች ናቸው፡፡ ያውቁኛል.. አልኳቸው፡፡ ..አያሳርስዎትም.. አሉኝ፡፡ ..ዋ!ምን ብለው? ምን በሰራሁ... ? አልኳቸው፡፡ ..መጓጓዣ ገንዘብ ልስጥዎት?.. አሉኝ... ..ጐጃም ሞልቶ የል ባዲሳባ? አልኳቸው፡፡ ሦስት መቶ ብር... እምቢ ብለው ሰጡኝ፡፡ አሁን በምን ሙያ እየተተዳዳሩ ነው? አሁን በጡረታ ስገለል ..ነገረ ፈጅ ነበርኩ የጥብቅና ፈቃድ ስጡኝ.. አልኳቸው፡፡ የአማራ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት. . . የጥብቅና ፈቃድ ሰጠኝ፡፡ መቼም ለጡረታ መደጐሚያ ይበቃል፡፡ ጎጃምማ ..እሱም ወንድ፣ እኔም ወንድ፣ ከማን አንሼ ነው ጠበቃ ምገዛ?.. ይላል፡፡ ለጥብቅና ሥራ ሸጋ አዲስ አበባ ነው፡፡ የኛ ሰው ነገር አዋቂ ነኝ ብሎ ጠበቃ ማቆም ዝቅተኛነት ይመስለዋል፡፡ እና እንዳልሁሽ እርቅ ሥሠራ ነው የምውለው፡፡ በአኩሪው ባህላችን መሠረት ስናስታርቅ ነው የምውል፡፡ አሁን በእድር በማህበራዊም ሆነ በተለያየ የማህበራት አስተባባሪና መሪ ነኝ፡፡ በኢህአዴግስ አልተሸለሙም? ምክትል ጠ/ሚ አዲሱ ለገሠ ..የመልካም አስተዳደር የሰላምና የዲሞክራሲ እድሮችን በመምራት ባደረጉት አስተዋጽኦ ተሸላሚ.. የተባለ ጊዜ አግኝተውኝ ..አቶ ቆምጬ፣ ከሦስት መንግሥት የሚበሉ፤ በሃይለ ሥላሴ፣ በደርግ፣ በኢህአዴግም . . ... አሉ፡፡ እኔስ ምኔ ሞኝ!. . . ..ሁሉም እኮ የኢትዮጵያ ተወላጅ ናቸው፡፡ መንግሥት ይለወጣል፣ አገር ነው የማይለወጥ.. አልኳቸው፡፡ ሳቁ፡፡ ..ሰምቻለሁ ሥራዎትን፡፡ ጥሩ ነው፡፡ ሰውን አስተምሩት፡፡ ሽማግሌ ነዎት፡፡ ትልቅ ሰው ነዎት፡፡ ይለፋሉ፡፡ አይዞዎት.. አሉኝ፡፡ እንዲሁ አንደዜ የደ/ማርቆስ ዩኒቨርስቲ ሲመረቅ ንግግር እንዳደርግ ተጋብዤ ተናገርኩ፡፡ ..ብሔር ብሔረሰቦች የሚተዋወቁበት ኮሌጅ ተሰራልነ፡፡ የሠራችሁልን መማሪያ ቤት የኛ ነው፡፡ ቧንቧው መስኮቱ እንዳይሰበር እንጠብቃለን፡፡ ከሌላ አገር የመጣ ደባል ፀባይ ካለ እኛ ጎጃሞች አንፈልግም፤ ጉሮሮውን አንቀን ለፍርድ እናቀርባለን.. አልኳቸው፡፡ በኢትዮጵያ በአሁኑ ወቅት ስላለው የፖለቲካ ሁኔታ ምን ይላሉ? ኢትዮጵያ ውስጥ የማያባራ ጦርነት ነበር፡፡ ያኔ ፕሬዚዳንቱን ..ሥልጣን አጋሩ፤ ተደራደሩ.. ብያቸው ነበር ግን ..ድርድር የለም.. ብለው እምብኝ አሉ ፕሬዚዳንቱ፡፡ የሚገርምሽ በደርግ ወቅት ጦሩ እንዳይዋጋ የሚቀሰቅስ ሙዚቃ ነበር፡፡ ..አሁን የእኔ መኖር፤ መኖሩ ነው ወይ፤ ጉች ጉች ያለ ጡት አንድ ቀን ሳላይ.. የሚል ቅስቀሳ ወጣቱ ይሰማ ነበር፡፡ ጦር ሜዳ? እህሳ፡፡ በጦር ሜዳ ቅስቀሳ ሲደረግበት ወጣቱ በቃ እዚያ መቆየት አይፈልግም፡፡ በቃ እየተወ መምጣት ጀመረ፡፡ ሽንፈቱ አየለ፡፡ ሌላው ጦርነቱ ደግሞ የአንድ አገር ጦርነት ነበረ፡፡ ያው አሁን በሥልጣን ላይ ያለው መንግሥት አሸንፏል፡፡ ነገር ግን ያንዜ የነበረው ጦርነት ታሪካዊ ተብሎ አይያዝም፡፡ ሁለት ወንድማማቾች ነበሩ የተቃመሱ፡፡ የእርስ በርስ ጦርነት ስለሆነ፡፡ ታሪካዊ ጦርነት የምትይው ከኤርትራ፣ ከሱማሌ፣ ከጣልያን፣ ቱርኮች፣ ግብፆች፣ እንግሊዞች ጋር የነበረው ጦርነት ማለት ነው፡፡ አንድ ጦርነት ታሪካዊ የሚባለው ጦርነት በሚያውቁ ሳይንቲስቶች፣ የጦር ጠበብቶች ሲገመገም ነው፡፡ አሁን ያለው ለሰላም ለዲሞክራሲ፣ ለመልካም አስተዳደር የቆመ አስተዳደር ነው ቢባልም ከላይ የወጣው መመሪያ ትክክል ሆኖ ሳለ ከታች ግን ይሸራረፋል፡፡ ከታች ያየሽ እንደሆን መመሪያዎች፣ ህገ መንግሥቱ፣ ሌሎች ነገሮች እየተሸራረፉ ይገኛሉ፡፡ ተቆጣጥሮ ለማስተካከል ጥብቅ ክትትል ያስፈልጋል፡፡ በኢህአዴግ ዘመን በምርጫ ለምን አልተወዳደሩም? አይ!. . . መንግሥታት በሥልጣናቸው የሚመጣባቸው አይወዱም፡፡ እኔም ደሞ ከእንግዲህ የአገር ሽማግሌ ነኝ፡፡ ተመርጠሽ ፓርላማ በምትገቢበት ጊዜ ቢያንስ የመጀመሪያ ዲግሪ ሊኖርሽ ይገባል፡፡ ለነገሩ ለተሳትፎም መማር ጥሩ ነው፡፡ ግን ትምህርቱን ለምን እስከ ዲግሪ አልገፉበትም? እህ እንግዲያ! እኔ በተልዕኮ በህግ የጥብቅና ዲፕሎማ ይዣለሁ፡፡ ጠ/ሚ መለስ ዜናዊን አግኝተዋቸው ያውቃሉ? ኧረ የለም፡፡ ጠ/ሚኒስትሩን የማመሰግናቸው የኢትዮጵያና የኤርትራን ጦርነት በአሸናፊነት በመወጣታቸው ነው፡፡ የቀድሞ ፕሬዚዳንት መንግሥቱ በሚያስተዳድሩ ጊዜ የሶማሌ ጦር ..አዋሽ ነው ድንበሬ.. ብሎ መጥቶ ነበረ፡፡ ለወሬ ነጋሪ ሳይቀር እንደ አገዳ ክምር ተቃጠሏ! ጠ/ሚ መለስም ቢሆኑ ጦርነት ባይፈልጉም ጦረኞችን ለመከላከል የሚያደርጉት የሚደንቅ ነው፡፡ ይህም ደግሞ አፄ ቴዎድሮስ፣ አፄ ዮሐንስ ህይወታቸውን የሰውት ንብረት ጠፍቷቸው ንብረት ፍለጋ ሳይሆን ሀገር ለመጠበቅ ነው፡፡ ያው በእኔ በኩል ጠ/ሚኒስትሩን ባገኛቸው ግን ጎጃም ውስጥ እነ ብፁዕ አቡነ ቴዎፍሎስ፣ ደራሲ ዮፍታሔ ንጉሴ፣ ደራሲ ዶ/ር ሃዲስ አለማየሁ፣ የቅኔው ባለቤት በአለም የታወቀው አድማሱ ጀምበሬ. . . የተወለዱበት አገር ደብረ ኤልያስ ይባላል፡፡ በደብረ ኤልያስ ..አባይ ፍል ውሃ.. 44 ዓይነት ምንጭ ውሃ የሚፈልቅባት ናት - ለብለብ፣ ሙቀት፣ እሳት አለንጋ፡፡ ታዲያ ሰው ለመፈወስ በበረሃው እየሄደ በውሃ ጥም እስከ 300 ሰዎች ሞተዋል፡፡ በጫካ ገብተው መንገዱ ጠፍቷቸው፡፡ እና ጠ/ሚኒስትሩ እግዚአብሔር ከዚያ ሁሉ ሽምቅ ውጊያ፤ አሁንም ቢሆን አንዳንድ ከፍተኛ መሰናክሎች አጋጥሟቸው የተወጡት በእግዚአብሔር ሃይል ስለሆነ . . . የእነዚህን ታላላቅ ሰዎች አገር ..አባይ ፍልውሃን.. ባለችዎት አቅም በእግዚአብሔር ብየዋለሁ ያሰሩልን፡፡ ..አባይ ፍልውሃ.. መንገዱ ቢሠራ ከፍተኛ የእምነበረድ ክምችት፣ ከፍተኛ የብረት ምርት፤ የቅባትና የሰሊጥ እንዲሁም፣ የበርበሬ ምርት በብዛት ያለበት ነው፡፡ ከደ/ኤልያስ አባይ ፍል ውሃ 17 ኪ.ሜ ርቀት ነው ያለ፡፡ እና እባክዎ ይሄንን ያሰሩልን . . . በፃድቃን በሰማዕታት በደናግል በመነኮሳት . . . ይዠዋለሁ፡፡ በመጨረሻ ምን ይላሉ? መልካም ዘመን ለኢትዮጵያ ሕዝብ፡፡ ከአዲስ አበባ ድረስ ደ/ማርቆስ በመምጣት ቃሌን ተቀብላችሁ በጋዜጣችሁ ስላስተላለፋችሁ አዲስ አድማሶችን አመሰግናለሁ፡፡ ይህ ቃለ-ምልልስ በሁለት ክፍሎች በአዲስ አድማስ ጋዜጣ ታትሟል፡፡ ቃለ-ምልልሱን ያገኘነው በጋዜጠኛ አበባየሁ ገበያው መልካም ፈቃድ ነው፡፡ እናመሰግናለን፡፡ የኢትዮጵያ ሰዎች

47617

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B3%E1%88%8B%E1%89%81%20%E1%89%82%E1%88%AE%E1%88%B5

ታላቁ ቂሮስ

ታላቁ ቂሮስ (ጥንታዊ ፋርስኛ፦ /ኩሩሽ/፤ 608-538 ዓክልበ.) የፋርስ አኻይመኒድ መንግሥት መሥራች ነበር። ከማዕረጎቻቸው መኃል፦ ከ567-538 ዓክልበ.፦ የፋርስ ንጉሥ ከ557-538 ዓክልበ.፦ የሜዶን ንጉሥ ከ555-538 ዓክልበ.፦ የልድያ ንጉሥ ከ547-538 ዓክልበ.፦ የባቢሎን ንጉሥ የፋርስ ታሪክ

21507

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%88%E1%88%A8%E1%88%B0%E1%8A%9B%20%E1%88%9B%E1%89%85%20%E1%88%88%E1%89%A3%E1%88%BD%20%E1%8B%A8%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%89%B5%E1%88%9D%E1%89%A3%E1%88%86%20%E1%8C%8E%E1%88%AB%E1%88%BD

የፈረሰኛ ማቅ ለባሽ የሴት ትምባሆ ጎራሽ

የፈረሰኛ ማቅ ለባሽ የሴት ትምባሆ ጎራሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የፈረሰኛ ማቅ ለባሽ የሴት ትምባሆ ጎራሽ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

21130

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9A%E1%8B%AB%E1%8D%88%E1%88%B5%20%E1%89%A4%E1%89%B5%20%E1%8C%A8%E1%89%85%E1%8C%AB%E1%89%83%20%E1%88%9A%E1%88%B5%E1%89%B5

የሚያፈስ ቤት ጨቅጫቃ ሚስት

የሚያፈስ ቤት ጨቅጫቃ ሚስት የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሚያፈስ ቤት ጨቅጫቃ ሚስት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

17289

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B2%E1%8B%AE%E1%8B%B6%E1%88%AE%E1%88%B5%20%E1%88%B2%E1%8A%A9%E1%88%89%E1%88%B5

ዲዮዶሮስ ሲኩሉስ

ዲዮዶሮስ ሲኩሉስ (ግሪክ፦ /ዲዮዶሮስ ሲከሊዮቴስ/) በ1ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. የኖረ የግሪክ ታሪክ ጸሐፊ ነበረ። «ኢትዮጵያ» በዲዮዶሮስ ዲዮዶሮስ በጻፈው የዓለም ታሪክ (50 ዓክልበ. ገደማ) ስለ ኢትዮጵያ (አይቲዮፒያ) መረጃ ይሰጣል። የአባይ ወንዝ መነሻ በኢትዮጵያ ተራሮች ስለ መገኘቱ በብዙ ገጽ ጽፏል። ሜሮዌ የኢትዮጵያ ከተማ ቢሆንም፣ ከሜርዌ በቀር ብዙ ሌሎች አገሮች በ«ኢትዮጵያ» (ከሳሃራ በረሃ ደቡብ ያለው ሁሉ) እንዳሉ ይገልጻል። በፈርዖን 1 ፕሳምቲክ ዘመን (650 ዓክልበ. ገደማ) 200 ሺህ የግብጽ ወታደሮች አገራቸውን ከደው በኢትዮጵያውያን መካከል እንደ ሰፈሩ ይላል። የኒኑስ ንግስት ሰሚራሚስ በጥንት ኢትዮጵያን እንደ ወረረች ይጨምራል። ስለ ኢትዮጵያ ጽሕፈት ሲያብራራ ማለቱ የመርዌ ጽሕፈት እንደ ሆነ ይመስላል። በቀይ ባሕር ዳርቻ ወይም በአሁኑ ኤርትራ፣ ጂቡቲና ሶማሊላንድ ውስጥ፣ አንድ «አሣ በል» የሚባል የኢትዮጵያ ብሔር እንደሚኖር ይጽፋል። ደግሞ ሌሎች የኢትዮጵያ (የአፍሪካ) ብሔሮች «ሥር በል»፣ «ፍሬ በል»፣ «ቅጠል በል»፣ «አዳኞች»፤ «ዝሆን በል»፤ ሲሞዌስ፣ «ሰጎን በል»፣ ኩኖሞኔስ እና «ዋሻ አደሮች» ናቸው። ከዚህ የበለጠ ስለ ኢትዮጵያ (ስለ አፍሪካ ከሳሃራ ደቡብ) ሁኔታ በሰፊው ይገልጻል። የግሪክ ሰዎች

15399

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B8%E1%8B%8B

ሸዋ

ሽዋ በኢትዮጵያ ገጸ ምድር መሃል ላይ የሚገኝ ታሪካዊ ሥፍራ ነው። ለብዙ መቶ ዓመታት በሉዐላዊነት በራሱ መሪዎች ሲተዳደር የኖረ የኢትዮጵያ አካል ሲሆን፣ ርዕሰ ከተማው እስከ ፲፰፻፹፱ ዓ/ም በሰሜን ሸዋ ውስጥ በየጊዜው በተለያዩ ሥፍራዎች ሲፈራረቅ ቆይቶ ባለፉት መቶ በላይ ዓመታት ግን አዲስ አበባ ሆናለች። ደብረ ብርሃን፤ አንኮበር፤ አንጾኪያ፤ ልቼ እና እንጦጦ በተለያዩ ጊዜያት የሸዋ ርዕሰ ከተማዎች ነበሩ። የሸዋ ገጸ ምድር እምብርት ባሁኗ ኢትዮጵያ መሃል የሚገኙት ተራራዎች ናቸው። በአህመድ ግራኝ ወረራ ጊዜ የባሌ ክፍለ ሀገር ከተወሰደ በኋላ የሸዋ ድንበር የኢትዮጵያ የደቡብ-ምሥራቅ ድንበር ነበር። የግዛቱ ተራራማነት የተፈጥሮ መከላከያ በመሆን ከውጭ ወረራ ለመላ አገሪቱ ደጀን የነበረና በፍትህ የአስተዳደር ዝናውም ለሌላ የኢትዮጵያ ዜጋዎች መጠጊያና መሸሸጊያም ነበር። አንዳንዴም በወራሪ ሕዝቦች ምክንያት ከቀሪው የኢትዮጵያ ግዛቶች ተግንጥሎም አብዛኛው የሰሜን ሸዋ ግዛቶች፣ ማለትም ሰላሌ(ግራሪያ)፤መርሃቤቴ፤ ደራ፤ መንዝ፤ ተጉለት፤ ይፋት፤ ምንጃር እና ቡልጋ ሕዝብ ክርስቲያን አማራ እና ኦሮሞዎች ናቸው። ደቡብ እና ምሥራቅ ሸዋ ግን አብዛኛው የኦሮሞ ብሔር እና የእስላም ኃይማኖት ተከታዮች ናቸው። በሰሜን ሸዋ ብዙ ታሪካዊ አብያተ ክርሲያናት እና ገዳማት ይገኛሉ። ከነዚህም በዋናነት የሚጠቀሰው፣ አቡነ ተክለ ኃይማኖት በሰላሌ ወረዳ የመሠረቱት ታዋቂው የደብረ ሊባኖስ ገዳም ይገኙበታል። የሰላሌ ታዋቂ ሰው : ቀደምት ታሪክ ሸዋ ለመጀመሪያ ጊዜ በታሪክ የተመዘገበችው በ896 እ.ኤ.አ. በተመሠረተውና ዋና ከተማውን ወለላ ()ላይ አድርጎ በነበረው የእስላም ግዛት ውስጥ ነው በማለት በኢትዮጵያ ታሪክ ዘጋቢዎች ይታመናል። ከነዚህም አንድ፣ ስለ ኢትዮጵያ ብዙ ትምህርታዊ መጽሐፍትን የደረሰው ሀንቲንግፎርድ () ነው። ይህ ግዛት ወደ ፲፪፻፸፮ ዓ/ም በይፋቱ ሱልጣን ሥር ተጠቃለለ። በቅርብ ጊዜ በፈረንሳይ የሥነ-ቅርስ ባለሙያዎች ጥናት መሠረት ሦስት ቦታዎች የሸዋ እስላማዊ ንጉዛት(በዘውድ የሚተዳደር ግዛት) የከተማ ማእከላት ናቸው ተብለው ተገምተዋል። አጼ ይኩኖ አምላክ የዘመኑን የዛግዌ ስርወ መንግሥት በመቃወም ሲነሱ ከክርስቲያን አማራዎች አገር ከሸዋ እንደተነሱ እና ቀድሞውንም የአክሱም ነገሥታት በጉዲት መነሳት ሥልጣናቸውን ሲለቁ ከዛች ንግሥት በመሸሽ ተከታዮቻቸውንና ቤተ ሰባቸውን ደብቀው የኖሩት በዚሁ በሸዋ ውስጥ ነበር። እንዲሁም ክብረ ነገሥት (አንቀጽ 39) እንደሚለው፣ ሸዋ የአጼ ቀዳማዊ ምኒልክ ክፍላገር ሆኖ ነበር። ሆኖም አንዳንድ ዘመናዊ ሊቃውንት የዳሞትና የአክሱም መንግሥታት ሥልጣን እስከ ሸዋ ድረስ ወደ ደቡብ እንዳልተዘረጋ የሚል ጥርጣሬ አለባቸው። በ፲፮ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መላው ክርስቲያን ኢትዮጵያ በአህመድ ግራኝ ሠራዊት (አዳል) በተወረረ ጊዜ ሸዋ ተመልሶ የእስላም አገር ሆነ። ከዚያ ጊዜ ጀምሮ እስከ ፲፰ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ድረስ የሸዋ ታሪክ እምብዛም ባይዘገብም አጼ ልብነ ድንግል እና ልጆቻቸው በወረራ ጊዜያት ሸዋን መሸሻቸው አድርገውት እንደነበር ተጽፏል። የሸዋ ነገሥታት ሰሎሞናዊ ሥርወ መንግሥት በይኵኖአምላክ ጊዜ ከደብረ ሊባኖስ ወደ ሐይቅ በመጡት በአባ ተክለሃይማኖት እገዛ እንደተመሠረተ ይታመናል። የአኵስም ሰሎሞናዊ ሥርወ መንግሥት በዮዲት ጕዲት ተንኮታኩቶ ወደመጥፋት ደርሶ ነበረ። የዮዲት ጕዲት ጦር በሸዋ ጭፍሮች ከተሸነፈ ወዲህም ሰሎሞናዊው ሥርወ መንግሥት አላንሰራራም ነበር። ይኵኖአምላክም ከንግሥናው በፊት በይፋት፣ በመርሐ ቤቴ፣ በተጕለትና በመንዝ ኖሯል። ከይኵኖአምላክም ሰሎሞናዊ ሥርወ መንግሥት ውስጥ 99 ሀገራትን (በሓውርት) ያስገበረው ዓምደ ጽዮን ደማቅ ታሪክ ካላቸው ነገሥታት መሃል አንዱ ነው። ከግራኝ ይማም አሕመድ በኋላ ጎንደር መናገሻ ከመሆኗ ጋራ ተያይዞ የሸዋ ሰሎሞናዊ ሥርወ መንግሥት ለጎንደሩ ሰሎሞናዊ ሥርወ መንግሥት መሠረት ሆኗል። ከዚያም በኋላ በ17ኛው ክ/ዘመን ነጋሢ ይፋት አካባቢ ያለውን ቦታ ይቆጣጠር ጀመር። በይፋዊ ታሪክ፣ የነጋሢ አባት ልብሰ ቃል (በመንዝ የአጋንቻ ጌታ) በአጼ ልብነ ድንግል ታናሽ ልጅ በያዕቆብ በኩል የሚመጣ በአባት በኩል የዘር ሐረግ ያለው ነው ይላል። ይህም ማለት ከሰለሞን ስርወ መንግስት ጋር የተያያዘ ነው ማለት ነው። በዚህ መሰረት የጎንደር ሰሎሞናዊ ሥርወ መንግሥት ከሸዋ ሰሎሞናዊ ሥርወ መንግሥት በኋላ የመጣና ያበበ ነው ማለት ይቻላል። የሸዋ መሪዎች ማዕረጋቸው ደግሞ በሸዋ ብቻ የሚገኘው መርዕድ አዝማች ነበር። የነጋሢ ልጁ ስብስትያኖስ የመጀመሪያው መርዕድ አዝማች ነበር። ተከታታይ መሪዎች ይሄንን ማዕረግ ሲጠቀሙበት ቆይተው የመርዕድ አዝማች ወሰን ሰገድ ልጅ ሣህለ ሥላሴ በአባታቸው ወንበር ሲቀመጡ ንጉሠ ሸዋ ተባሉ። ከሳቸውም በኋላ ልጃቸው ንጉሥ ኃይለ መለኮት ለስምንት ዓመታት ነግሠው ጥቅምት ፴ ቀን ፲፰፻፵፮ ዓ/ም ሲያርፉ ልጃቸው አቤቶ ምኒልክ ገና ሕጻን ነበሩ። ወዲያው በዓፄ ቴዎድሮስ ተማርከው መቅደላ ከኖሩ በኋላ አምልጠው ሸዋ ሲገቡ በአባታቸው ወንበር ንጉሠ ሸዋ ተብለው ነገሡ።ከርሳቸው በኋላ ቀዳማዊ ግርማዊ ኃይለ ሥላሴ የሸዋ ሰሎሞናዊ ሥርወ መንግሥት የመጨረሻው ንጉሥ ናቸው። በ፲፱፻፳፫ ዓ/ም የንጉሠ ነገሥትነቱ በትረ ሥልጣን ወደ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ሲዘዋወር፤ አልጋ ወራሽነቱን እና የጥንቱን የሸዋ መሳፍንት ማዕርግ ለልጃቸው አስፋ ወሰን ሰጥተዋቸው ልዑል መርዕድ አዝማች አስፋ ወሰን ተባሉ። የሸዋ አማርኛ በተለምዶ የሸዋ አማርኛ የሚባለው ርቱዕ አማርኛ ነው። አሁን ላይ በመላው የኢትዮጵያ ክፍላተ ሀገራት ቅቡልነት አግኝቷል። ለአማርኛ መዝገበ ቃላት መዳበርም የሸዋ ሊቃውንት የማይተካ ድርሻ አበርክተዋል። የሰሜን ሸዋ ዞን በኢትዮጵያ ታሪክ ውስጥ የቆየ ታሪክ ካላቸው አካባቢዎች አንዱ የሰሜን ሸዋ ዞን ነው፡፡ ፲፭ሺ ፱፻ ነጥብ ፺፯ ካሬ ኪሎ ሜትር ስፋት ያለው የሰሜን ሸዋ ዞን በሁለት የከተማ አስተዳደሮችና በሃያ ሁለት ወረዳዎች ተከፋፍሎ ፪ ነጥብ ፫ ሚሊዮን ህዝብ የሚኖርበት ሲሆን ውርጭ፣ ቆላ፣ ደጋና ወይና ደጋ የአየር ንብረቶችን አካቶ ይዟል። አዋሳኞቹም በምዕራብ፣ በደቡብ ምዕራብ፣ በደቡብና ደቡብ ምስራቅ ኦሮሚያ ክልል፣ በሰሜን ምስራቅ አፋር፣ በሰሜን ደቡብ ወሎና ኦሮሚያ ዞኖች ናቸው። ዞኑ ከቅድመ ታሪክ ጀምሮ እስከ ታሪክ ዘመን ያሉ አሻራዎች የሚገኙበት ስለመሆኑ የሥነ ቅርስ ግኝቶች ይጠቁማሉ። ከ፲፪፻፸ ዓ/ም እስከ ፲፭፻፳፯ ዓ/ም ድረስ «የሰሎሞን ስርወ መንግሥት» የመራሄ መንግሥቱ ዋና ማዕከል እንደነበረም የተለያዩ የታሪክ ምንጮች ይገልፃሉ። የሰሜን ሸዋ ምሥራቃዊ ክፍል ከ፰፻፸፪ ዓ/ም ጀምሮ ዋነኛው የእስልምና ስርወ መንግሥት መቀመጫ ከመሆኑ ባሻገር ከ፲፪ኛው እስከ ፲፮ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ድረስ የይፋት ስርወ መንግሥት የማዕከላዊ መንግሥቱ ተቀናቃኝ ኃይል እስከመሆን ደርሶ ነበር። በመጨረሻም ከሌሎች ታሪካዊ ሁኔታዎች ጋር ተደማምሮ በ፲፮ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የእስልምናው ኃይል በግራኝ አህመድ መሪነት በማየሉና በማሸነፉ ማዕከላዊ መንግሥቱ ከሸዋ ወደ ጎንደር ለመዛወር ተገዷል። በ፲፮፻፺፮ ዓ/ም በመንዝ የተንቀሳቀሰው የሸዋ ስርወ መንግሥት እንደገና ማዕከላዊ መንግሥቱ ወደ ሸዋ በመመለሱ በዘመናዊ ታሪካችን ላይ ጉልህ አስተዋጽኦ አበርክቷል። በእነዚህ የታሪክ ሂደቶችም ሰሜን ሸዋ የበርካታ ጥንታዊ የታሪክና የባህል ነፀብራቅ የሆኑ አሻራዎች ባለቤት ሊሆን ችሏል። ታሪካዊ ቦታዎች ደብረ ብርሃን - በ፲፬፻፵፮ ዓ/ም በዓፄ ዘርአ ያዕቆብ የተቆረቆረችውና ስያሜዋን ያገኘችው የሰሜን ሸዋ ዞን ዋና ከተማ አንጎለላ - ከደብረ ብርሃን ከተማ በስተ ምዕራብ አሥር ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ የምትገኘውና ሸዋን ከ ፲፰፻፭ ዓ/ም እስከ ፲፰፻፵ ዓ/ም ባስተዳደሩት ንጉሥ ሣህለ ሥላሴ የተመሠረተችው የዳግማዊ ዓፄ ምኒልክ የትውልድ ቦታ። የቁንዲ ከተማ - ረጅሙን የዞኑን ተራራ ተንተርሳ የምትገኘው የቁንዲ ከተማ ሌላዋ ታሪካዊ ቦታ ናት። ከተማዋ የተመሰረተችው በመርዕድ አዝማች ወሰን ሰገድ ነው። ከአንኮበር አሥር ኪሎ ሜትር ሲቀር በምትገኘው ቁንዲ የሚገኘው ቤተ መንግሥት በግንብ የተከበበ እንደነበረ በዙሪያው የሚታየው ፍርስራሽ ያረጋግጣል። የቁንዲ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያንም የዚያን ዘመን የእደ ጥበብ ውጤት ያንፀባርቃል። አልዩ አምባ - የአንኮበር ታሪክ ሲዘከር የስምጥ ሸለቆ አካል የሆነችው የአልዩ አምባ ከተማና የአብዱል ረሱል የእስልምና መቃብር ሥፍራ አብረው የሚጠቀሱ ናቸው። አልዩ አምባ ከአንኮበር ከተማ አሥራ ሁለት ኪሎ ሜትር ያህል ቁልቁል ሲወረድ ትገኛለች። አልዩ አምባ እንደ ሐረር በግንብ የተከበበች ስትሆን በምስራቅ፣ በደቡብና በምዕራብ በሮች አሏት። ከመካከለኛው ዘመን ጀምሮ እስከ ፳ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ድረስ በኢትዮጵያ ታሪክ ጥንታዊ ከሚባሉት የቀረጥ ኬላዎችና የንግድ ማዕከል አንደኛዋ ነበረች። የፈረንሲስ ዲፕሎማት ሮቺ ሄሪኮርት እንደፃፈው ከ፲፭፻ እስከ ፲፯፻ የሚጠጉ ግመሎች የአገር ውስጥ ምርት ወደውጭ ያጓጉዙባት ነበር። በ፲፰፻፴፬ ዓ/ም እና ፲፰፻፴፭ ዓ.ም በአገራችን መጀመሪያ የሆነው የቀረጥ ውል የተፈረመው በአልዩ አምባ ገበያ መሠረት ነው። በከተማዋ ከፐርሽያ ( ኢራን) ፣ ከህንድና ከአረብ አገሮች የሚመጡ በርካታ የውጭ አገር ዜጎች ይኖሩባት እንደነበርም ጎብኝዎች ጽፈውላታል። በዳግማዊ ዓፄ ምኒልክ ዘመን የቀረጥ መሥሪያ ቤት ሲከፈት በአልዩ አምባ የጉምሩክ ጽሕፈት ቤት ሥራውን እንዲጀምር ተደርጎ ነበር። ስልክም ወደ ኢትዮጵያ እንደገባ ከእንጦጦ እስከ አልዩ አምባ ድረስ መስመር ተዘርግቶለት ነበር። አልዩ አምባ የተዳከመችው የባቡር ሐዲድ በከተማዋ ማለፍ ባለመቻሉና ወደ ድሬ ዳዋ በመዛወሩ መሆኑ ይነገራል። ዛሬ የአልዩ አምባ ገበያ አብዛኛዎቹን አርጎባዎች ይዞ የአፋርንና አማራ ብሔረሰቦችን ያገናኛል። ሳላይሽ የጦር መሳሪያ ግምጃ ቤት - (ኮረማሽ ከደብረ ብርሃን ወደ አዲስ አበባ ዋናውን መንገድ ተከትሎ አምሣ አራት ኪሎ ሜትር ከተጓዙ በኋላ ሐሙስ ገበያ ላይ ወደግራ በመታጠፍ አሥራ ሦሥት ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ የኮረማሽ ከተማ ይገኛል። የዳግማዊ ምኒልክ የመሳሪያ ግምጃ ቤቶች፣ አሰራራቸው የዕንቁላል ቅርጽ የሆነ አስራ አራት ሕንጻዎች አሉ። ቤቶቹ ከአድዋ ድል ማግስት ለጦር መሣሪያ ማከማቻነት ተብለው የተሰሩ ሲሆን የቦታው የተፈጥሮ አቀማመጥ የጐብኝን ቀልብ ይስባል። የጦር መሣሪያ ግምጃ ቤቶቹ ቀደም ሲልም ለአፈንጋጭ ባለሥልጣናት እስር ቤት በመሆን አገልግለዋል። ከእስረኞቹ መካከልም ልጅ ኢያሱ ይጠቀሳሉ። የአቡኑ ከተማ ሰላ ድንጋይ - ከደብረ ብርሃን በስተሰሜን ሰባ ሁለት ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ትገኛለች። ለሠላሳ ስምንት ዓመታት የኢትዮጵያ ፓትሪያርክ የነበሩት ግብፃዊው አቡነ ማቴዎስ መንበረ ጵጵስናቸው በዚችው በሰላ ድንጋይ ነበር። በ፲፰፻፸፭ ዓ/ም እሳቸው ያሠሩት የሰላ ድንጋይ ማርቆስ ቤተ ክርስቲያን በመብረቅ አደጋ ቢፈርስም እንደገና በ፲፱፻ ዓ/ም በዳግማዊ ምኒልክ ልዩ ትዕዛዝ ተሠርቶ ምኒልክ ባሉበት በአቡኑ ተባርኳል። የቤተክርስቲያኑ ሕንፃ የውስጥ አሠራር ውበት ዓይንን የሚማርክና የዘመኑን የሕንፃ ሥራ ልዩ ችሎታ የሚመሰከር ነው። በውስጡም ከግብጽ የመጣውን የአቡነ ማቴዎስ መቀመጫ ጨምሮ በርካታ የታሪክና የባህል ቅርሶች ይገኙበታል። ሰላ ድንጋይ የንጉሥ ሣህለ ሥላሴ የትውልድ ሥፍራም ናት። በእናታቸው በወይዘሮ ዘነበወርቅ እንደተሰራችና በስማቸውም የምትጠራው ሰገነት ከተሰራች ብዙ ዘመናት አስቆጥራለች። ሰላ ድንጋይ የአብዛኛዎቹ የሸዋ ነገሥታት ሚስቶችና እቁባቶች መቀመጫ ስለነበረች የወይዘሮዎች ከተማ በመባልም ትታወቃለች። ባልጭ አማኑኤል ቤተ ክርስቲያን - የሚገኘው ከደብረ ብርሃን ፪፻፷ ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ በምንጃር ሸንኮራ ወረዳ ባልጭ ከተማ ነው። ቤተ ክርስቲያኑ የተመሠረተው በ፲፮ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በዓፄ ገላውዲዎስ ሲሆን ዳግማዊ ምኒልክ በ፲፰፻፸ዎቹ አሳድሰውታል። በቅድስቱ ግድግዳ ላይ የተሳሉት ጥንታዊ የፈትል ስእሎች ከመንፈሳዊ መግለጫነት ባሻገር ደጃዝማች ምኒሊክ በልጅነታቸው በዓፄ ቴዎድሮስ ሲማረኩ፣ በ፲፰፻፶፯ ዓ.ም ከመቅደላ ሲያመልጡና በኋላም በፍቼ ከተማ ከዓፄ ዮሐንስ ጋር ያካሄዱትን ስምምነት የሚገልጹ ናቸው። በመካነ ፈውስነቱ በአገራችን ስሙ እየገነነ የመጣው የሸንኮራ ዮሐንስ ፀበልም የሚገኘው ከባልጭ ከተማ የአሥራ አምስት ደቂቃ የእግር ጉዞ በኋላ ነው። ፀበሉ ቀደም ሲል በሽተኞችን ያድን እንደነበር ይነገር እንጅ ቀሳውስትና የፀበሉ አስተዳዳሪዎች ግን ከ፲፱፻፶፯ ዓ.ም ጀምሮ ዝናው እንደታወቀ ይናገራሉ። ፀበሉ የሚገኝበት አካባቢ ዳገታማና ቁልቁለት በመሆኑ ከአዲሱ ዩሐንስ ቤተ ክርስቲያን ሕንፃ አጠገብ ሆኖ ሲመለከቱት የአካባቢውን አስደናቂ መልክአ ምድራዊ አቀማመጥና በተፈጥሮ ውበት የታደለውን የመስህብ ሥፍራ ማየት ያስደስታል። ወፍ ዋሻ ደን - በሰሜን ሸዋ ከሚገኙ የተፈጥሮ መስህብ ስፍራዎች መካከል የወፍ ዋሻ ደን አንዱ ነው። ደኑ አምስት ወረዳዎችን፡- ጣርማበር፣ ቀወትን፣ አንኮበርን፣ ላሎማማንና ጌራቀያን የሚያካልል ሲሆን አሥራ ሰባት ሺህ ሄክታር የሚጠጋ የቆዳ ስፋት አለው። ደኑ ጎሽ ሜዳ፣ ወፍ ዋሻና ጓሳ በተባሉ የጉብኝት ሥፍራዎች የተከፋፈለ ነው። የጣርማ በር ዋሻ - ሰው ሰራሽ የሆነው የጣርማ በር ዋሻ የወፍ ዋሻ ደን አካል ነው። ከ፲፱፻፳፱ ዓ/ም እስከ ፲፱፻፴፪ ዓ/ም ባሉት ዓመታት በኢጣልያኖች የተሠሩት የጣርማ በር ዋሻዎች ሶስት ሲሆኑ ትልቁ የ ፮፻፵፪ ሜትር ርዝመት አለው። የአገራችን ረጅሙ የመሬት ውስጥ መንገድ ከመሆኑም በተጨማሪ ሰሜን ኢትዮጵያን ከደቡብ ጋር የሚያገናኝ ዋና ጐዳና ነው። የጐዜ መስጊድ - ከደብረ ብርሃን ከተማ ፺፫ ኪሎ ሜትር ርቃ ከምትገኘው የሸዋሮቢት ከተማ በስተ ምዕራብ ላይ ይገኛል። የጐዜ መስጊድ በ፲፭ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የይፋት ስርወ መንግሥት ከፍተኛ ደረጃ በደረሰበት ዘመን ከተሠሩት አርባ መስጊዶች ውስጥ አንዱና የመጨረሻው መሆኑ ይነገራል። ከ፭፻ ዓመታት በላይ እድሜ እንዳለው የሚነገርለት ይህ መስጊድ አሠራሩ አራት ማዕዘን ሲሆን ግድግዳውና ጣራው ባልተጠረቡ ድንጋዮች የተገነባ ነው። የድንጋዩን ክዳን የተሸከሙት አራት አግዳሚ የጣውላ ወራጆች ሲሆኑ ምሰሶዎቹ አራት ናቸው። መስጊዱ የአርጐባ መንደሮች በስተግርጌው አድርጎ ከኮረብታ ላይ ይገኛል። በዙሪያው ጥንታዊ የመቃበር ሥፍራ፣ የድሮ ነዋሪዎች የውሃ ማጠራቀሚያ ጉድጓዶች እንዲሁም በውስጥ የቆዩ የሃይማኖቱ መሪዎች አራት ጦሮች አሉ። ቀደም ሲል በመስጊዱ ዙሪያ የአርጐባ ማኅበረሰብ አባላት ይኖሩ የነበረ ሲሆን አሁን ግን ኮረብታውን ለቀው ከግርጌው መንደራቸውን መሥርተው ይኖራሉ። ይሁን እንጅ ዛሬም ቢሆን መስጊዱ ዋነኛ የእምነት ቦታቸው ነው። በታላቁ ስምጥ ሸለቆ ውስጥ የሚገኘው ይህ መስጊድ የአርጐባን ብሔረሰብና በአካባቢ ያለውን ውብ የተፈጥሮ መስህብ በስተግርጌው አድርጎ ሲታይ ዓይንን ይማርካል። የሙሽራ ድንጋዮች - በተለምዶ የሙሽራ ድንጋዮች በመባል የሚታወቁት ትክል ድንጋዮች ከአጣዬ ከተማ በምዕራብ በኩል ፳፩ ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ልዩ ሥፍራው ገድሎ ሜዳ ተብሎ በሚጠራው አካባቢ ይገኛሉ። ገድሎ ሜዳ ደጃዝማች ምኒልክ በ ፲፰፻፶፯ ዓ.ም ከመቅደላ እስር ቤት አምልጠው ሲሄዱ በምትካቸው በዓጼ ቴዎድሮስ ተሹመው ከነበሩት አቶ በዛብህ ጋር ጦርነት ያደረጉበት ሥፍራ ነው። ጦርነቱም በዓፄ ምኒልክ አሸናፊነት ተጠናቋል። “ሙሽራ ድንጋዮች” በገድሎ ሜዳ ምዕራባዊ ዳርቻ ላይ የሚገኙ የሰው ቅርጽ ያላቸው ትክል ድንጋዮች ናቸው። ትክል ድንጋዮቹ ቆመውና ካሉበት ሳይነሱ የሚገኙ ፳፩፣ በሥፍራው ወድቀው የሚገኙ ፪፣ ከሥፍራው ተነስተው ገበሬዎች ለእርሻ ድንበር መለያ የተጠቀሙባቸው ፵፬ ናቸው። የሙሽራ ድንጋዮች ስያሜቸውን ያገኙበት በአንድ ወቅት በመንገድ ላይ እያሉ ሙሽሮችና ሠርገኞች ባደረጉት ከልክ ያለፈ ጭፈራ እግዚአብሔርን በማሳዘናቸው ተረግመው ወደ ቤታቸው ሳይመለሱ ወደ ድንጋይነት ተቀይረው በዚያው እንደቀሩ ይነገራል። የሙሽራ ድንጋዮች ታሪካዊ አመጣጥ ከላይ በተገለጸው አኳኋን የተለየ ጥንታዊ ሰዎች ለአንድ ዓላማ ያቆሟቸው ትክል ድንጋዮች ናቸው ተብሎ ይታመናል። ምናልባትም ከአክሱም ዘመን በፊት ጀምሮ ሲያያዝ የመጣ የእደ ጥበብ ውጤት እንደሆነ ይገመታል። የሙሽራ ድንጋዮች በአብዛኛው ከደቡብ ኢትዮጵያ የጥያ ትክል ድንጋዮች ጋር ተመሳሳይነት አላቸው። እነዚህ ምስጢርን ያዘሉ የታሪካችን አሻራዎች ለጥናትና ምርምር የሚጋብዙና ለተመልካች ደግሞ የሚያዝናኑ ናቸው።

21328

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%80%E1%89%A0%E1%8C%A0%E1%89%BD%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8C%A5%20%E1%89%A0%E1%8B%B5%E1%88%98%E1%89%B5%20%E1%8C%AD%E1%88%AB%20%E1%8B%98%E1%8D%88%E1%8A%95%20%E1%89%B5%E1%8B%98%E1%8D%8D%E1%8A%93%E1%88%88%E1%89%BD

የቀበጠች አይጥ በድመት ጭራ ዘፈን ትዘፍናለች

የቀበጠች አይጥ በድመት ጭራ ዘፈን ትዘፍናለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። የቀበጠች አይጥ በድመት ጭራ ዘፈን ትዘፍናለች የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22305

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AD%E1%8D%89%20%E1%89%A3%E1%8B%AD%E1%8A%96%E1%88%AD%20%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%88%8D%E1%8A%AB%E1%88%9D%20%E1%8B%8B%E1%8C%8B%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%89%B3%E1%8B%88%E1%89%85%E1%88%9D

ክፉ ባይኖር የመልካም ዋጋ አይታወቅም

ክፉ ባይኖር የመልካም ዋጋ አይታወቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ክፉ ባይኖር የመልካም ዋጋ አይታወቅም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

31275

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%8A%E1%88%8D%20%E1%8D%8A%E1%8A%95

አይሊል ፊን

አይሊል ፊን በአይርላንድ አፈ ታሪክ ከ566 እስከ 557 ዓክልበ. ግድም ድረስ የአየርላንድ ከፍተኛ ነጉሥ ነበር። የአይርላንድ ታሪኮች እንዳሉት የአይሊል ዘመን ለ9 ወይም 11 ዓመታት ቆየ። የላውድ አቆጣጠሮች (1014 ዓም ተቀነባብሮ) እንዳለው 9 ነበር፤ እርሱንና እና የድሮ አቆጣጠር በመከተል፣ ይህ ከ566 እስከ 557 ዓክልበ. ድረስ ይሆናል። (በኋላ የታዩት ታሪኮች ግን ከዚያ በፊት ያደርጉታል።) የአየርላንድ አፈታሪካዊ ነገሥታት

20532

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%B5%E1%88%88%20%E1%89%A2%E1%88%B5%20%E1%88%B2%E1%8B%B3%E1%88%AD%20%E1%8B%8D%E1%88%80%20%E1%8B%AD%E1%88%9E%E1%88%8B%E1%88%8D%20%E1%89%A0%E1%8C%A5%E1%88%AD

እድለ ቢስ ሲዳር ውሀ ይሞላል በጥር

እድለ ቢስ ሲዳር ውሀ ይሞላል በጥር የአማርኛ ምሳሌ ነው። እድለ ቢስ ሲዳር ውሀ ይሞላል በጥር የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

2135

https://am.wikipedia.org/wiki/2004%20%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0.

2004 እ.ኤ.አ.

2004 እ.ኤ.ኣ. = 1996 አ.ም. 2004 እ.ኤ.ኣ. = 1997 አ.ም.

20997

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%8C%E1%89%A3%20%E1%88%98%E1%8A%9D%E1%89%B3%E1%8B%8D%20%E1%8A%A0%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%88%98%E1%89%B3%E1%88%B0%E1%88%AA%E1%8B%AB%E1%8B%8D%20%E1%8C%88%E1%88%98%E1%8B%B5

የሌባ መኝታው አመድ መታሰሪያው ገመድ

የሌባ መኝታው አመድ መታሰሪያው ገመድ የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሌባ መኝታው አመድ መታሰሪያው ገመድ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22291

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%8A%95%E1%8B%A0%E1%89%B5%20%E1%8A%AB%E1%88%88%E1%89%80%E1%88%B1%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%89%A3%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8C%88%E1%8B%B5%E1%88%9D

ካንዠት ካለቀሱ እንባ አይገድም

ካንዠት ካለቀሱ እንባ አይገድም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ካንዠት ካለቀሱ እንባ አይገድም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20817

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8B%B1%E1%8A%95%20%E1%8B%AB%E1%88%9B%20%E1%8A%A5%E1%88%AB%E1%88%B1%20%E1%8C%88%E1%88%9B

ዘመዱን ያማ እራሱ ገማ

ዘመዱን ያማ እራሱ ገማ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዘመዱን ያማ እራሱ ገማ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

18394

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8D%E1%8A%95%E1%89%A6%E1%89%B5%20%E1%8D%A9

ግንቦት ፩

ግንቦት ፩፣ የእመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም የልደት ቀን ሲሆን ፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፵፩ ኛው ዕለት ፤ የፀደይ/በልግ ወቅት ፴፮ ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻፳፭ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፻፳፬ ቀናት ይቀራሉ። ዓቢይ ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፳፰ ዓ/ም - የኢጣልያ ንጉሥ ቪክቶርዮ ኢማኑኤል ሣልሣዊ፣ የኢትዮጵያን ሕዝብ እና ግዛት በኢጣልያ አስተዳደር ሥር የሚያደርግ አዋጅ አስንገረው፣ ይሄንኑ አዋጅ ለዓለም መንግሥታት እንዲሰራጭ አዘዙ። የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥትነት ማዕርግ ከዚህ ዕለት ጀምሮ የእሳቸውና የወራሾቻቸው እንደሆነ፣ የኢትዮጵያም ሕዝብ እና ግዛት በእንደራሴ እንደሚታደደር በዚሁ አዋጅ ይፋ ተደርገ። ፲፱፻፴፯ ዓ/ም - የኢጣልያ ንጉሥ ቪክቶርዮ ኢማኑኤል ሣልሣዊ፣ ከዙፋናቸው ወርደው ዘውዱ ወደንጉሥ ዳግማዊ ኡምቤርቶ ተዛወረ። ፲፱፻፷፫ ዓ/ም የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ሁለተኛው ኢትዮጵያዊ ፓትርያርክ አቡነ ቴዎፍሎስ ስርዓተ ሲመት በመንበረ ፀባዖት ቅድስት ሥላሴ ካቴድራል ተከናውኗል። ፲፱፻፺፫ ዓ/ም - በጋና ርዕሰ ከተማ አክራ የእግር ኳስ ሜዳ በሚካሄድ ጨዋታ ላይ ተመልካች ሕዝብ በዳኛው ውሳኔ ባለመስማማቱ የተነሳውን ረብሻ ለማብረድ፣ ፖሊሶች የተኮሱት የጢስ ቦምብ ሕዝቡን የባሰውን ሲያተራምሰው በተከሰተው ትርምስና የሰው ግፊያ ፻፳፱ ሰዎች ተቸፍልቀው ህይወታቸውን አጡ። ፲፰፻፵፬ ዓ/ም - ራስ መኮንን ከ ልዕልት ተናኘወርቅ ሣህለ ሥላሴ እና ከደጃዝማች ወልደሚካኤል ወልደ መለኮት ጎላ ወረዳ ደረፎ ማርያም በሚባል ሥፍራ ተወለዱ። ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ፣ “ሕይወቴና የኢትዮጵያ እርምጃ” ፩ኛ መጽሐፍ (፲፱፻፳፱ ዓ/ም)

22122

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%98%E1%89%B5%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%8C%A5%20%E1%8C%88%E1%8B%B0%E1%88%88%E1%89%BB%E1%89%B5%20%E1%8B%88%E1%8B%AD%20%E1%8C%A5%E1%89%83%E1%89%B5%20%E1%8B%88%E1%8B%AD%20%E1%8C%A5%E1%89%83%E1%89%B5

ድመትን አይጥ ገደለቻት ወይ ጥቃት ወይ ጥቃት

ድመትን አይጥ ገደለቻት ወይ ጥቃት ወይ ጥቃት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ድመትን አይጥ ገደለቻት ወይ ጥቃት ወይ ጥቃት የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

20659

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A8%E1%88%B0%E1%8B%8D%20%E1%8A%AD%E1%8D%89%20%E1%8B%B0%E1%89%A3%E1%88%8D%20%E1%8A%A8%E1%8C%AD%E1%8A%90%E1%89%B5%20%E1%8A%AD%E1%8D%89%20%E1%8A%A0%E1%88%8B%E1%88%8D

ከሰው ክፉ ደባል ከጭነት ክፉ አላል

ከሰው ክፉ ደባል ከጭነት ክፉ አላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ከሰው ክፉ ደባል ከጭነት ክፉ አላል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

8947

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%A5%E1%89%B5%20%E1%88%83%E1%8B%AD%E1%88%9B%E1%8A%96%E1%89%B5

የመንግሥት ሃይማኖት

የመንግሥት ሃይማኖት በአንድ መንግሥት ዘንድ የተመሠረተ ሃይማኖት ወይም ይፋዊ እምነት ነው። ይህ ሲባል ግን የተመሠረተው ሃይማኖት መሪዎች የመንግሥቱ መሪዎች አይደሉም፤ እንደዚህ ከሆነ ግን ያው መንግስት «» ይባል ነበር። 'የተመሠረተው ሃይማኖት' ማለት በመንግሥት የተደገፈው እምነት ወይም ትምህርት የሚመለከት ነው። መንግሥት ሃይማኖቱን እስከ ምን ደረጃ ድረስ እንደሚደግፈው በየአገሩ ይለያያል። ከቃል ድገፋ ብቻ እስከ ገንዘባዊ እርዳታ ድረስ ሊሆን ይችላል። በአንዳንድ አገር ውስጥ የሌሎቹ ሃይማኖቶች ተከታዮች ነጻነት ቢያገኙም በሌላ አገር በኩል ግን ሌላ ሃይማኖት ሁሉ ይከለከላል። ወይም ተከታዮቹ ይሳድዳሉ። በአውሮፓ ውስጥ የካቶሊክና የፕሮቴስታንት አብያተ ክርስትያናት በ16ኛ ክፍለ ዘመን ሲወዳደሩና ሲተጋገሉ፤ መንግሥታት የመሪዎቻቸውን ምርጫ ተከተሉ፤ ይህም መርኅ በአውግስቡርግ ውል (1547 ዓ.ም.) ጸደቀ። የእንግሊዝ ንጉሥ በ1525 ዓ.ም. የፕሮቴስታንት እምነት ስለ አጸደቀ፤ በፓፓ ፈንታ የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን ላይኛ መሪ እሱ ሆነ። በስኮትላንድ ግን በመቃወም የስኮትላንድ ቤተ ክርስቲያን ይፋዊ ሆነ። አንዳንዴ፣ አንድ አገር ወይም ክፍለሀገር ልዩ ልዩ ሃይማኖቶች በገንዘብ ይደግፋል። ለምሳሌ በፈረንሳይ ውስጥ በአልሳስ-ሞዘል ጠቅላይ-ግዛት እንዲሁም በጀርመን አገር እንዲህ ይደረጋል። በአንዳንድ ኮሙኒስት አገር በተለይ በቻይና ሕዝባዊ ሪፐብሊክ፤ መንግስት አንዳንድ ሃይማኖት ድርጅት ብቻ ይፈቀዳልና ሌሎቹ አይፈቀዱም። እንደነዚህ ባሉት አገሮች የተመረጠው ትምህርት ወይም እምነት የማርክስ ወይም የማው ጸ-ቱንግ ጽሑፎች ይሆናል። ከመመሠረት መነቀል ( ከመመሠረት መነቀል () ማለት አንድ ሃይማኖት ወይም ቤተ ክርስቲያን የመንግስት አካል ከመሆን የሚቋረጥበት ሂደት ነው። ለምሳሌ በእንግሊዝ አገር በመጨረሻ 19ኛ ክፍለ ዘመን እንዲህ ለማድረግ የታገለ እንቅስቃሴ ቢኖርም አልተከናወነምና መቸም አልሆነም። በአይርላንድ ግን የአይርላንድ ቤተ ክርስቲያን በ1863 ዓ.ም. ከመመሠረት ተነቀለ። በ1912 ዓ.ም. ደግሞ በዌልስ ውስጥ የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን ከመመሠረት ተነቀለ። በአሜሪካ ሕገ መንግሥት (1ኛ የሕግ መለወጫ፣ 1783 ዓ.ም.) መሠረት ምንም ሃይማኖት እንዳይመሠረት በግልጽ ይከለከላል። ከዚህም ጋር መንግስት በሃይማኖቶች ጉዳይ ጥልቅ ከማለት ይከለከላል። ሆኖም የተወሰነ ክፍላገር መንግሥት የተመሠረተ ሃይማኖት ከመኖር አይከለክልም። ለምሳሌ ኮነቲከት እስከ 1810 ዓ.ም. ድረስ ይፋዊ ቤተ ክርስቲያን ነበረው፤ ማሳቹሰትስም እስከ 1825 ዓ.ም. ድረስ ይፋዊ ቤተ ክርስቲያን ነበረው። ዛሬ የአሜሪካ ክፍላገሮች ሁሉ ለኗሪዎቻቸው የሃይማኖት ነጻነት ያረጋግጣሉ። ከነዚህም መካከል 8ቱ እነሱም አርካንሳው፣ ሜሪላንድ፣ ማሳቹሰትስ፣ ስሜን ካሮላይና፣ ፔንስልቬኒያ፣ ደቡብ ካሮላይና፣ ተነሲና ቴክሳስ፤ እምነተ ቢስ ሰው ከመሾም ቢከለክሉም ይህ አይነት ሕግ ግን አሁን (ከ1953 ዓ.ም. ጀምሮ) ተግባራዊ ሆኖ አይቆጠረም። ክርስቲያን አገሮች የሚከተሉት መንግስታት የክርስትና ቤተ ክርስቲያን ዓይነት በየአይነቱ መሠርተዋል። ዛምቢያ በ1983 ዓም ሕገ መንግሥት መሠረት «ክርስቲያን አገር» ነው። ሮማ ካቶሊክ እነዚህ አገራት ወይም ክፍላገራት የሮማ ካቶሊክ ሃይማኖት በይፋ አላችው። ኮስታ ሪካ ኤል ሳልቫዶር አልሳስ-ሞዘል ክፍላገር በስዊስ አገር እነዚህ ክፍላገራት፦ አፐንጸል ኢነሮደን ቫቲካን ከተማ *(ከተሐድሶ እና ከጥንታዊ ካቶሊክ ጋር) **(ከተሐድሶ ጋር) ምስራቅ ኦርቶዶክስ እነዚህ መንግሥታት የምስራቅ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን አይነት በይፋ አሏቸው። ግሪክ (የግሪክ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን) ጂዮርጂያ (የጂዮርጂያ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን) ፊንላንድ (የፊንላንድ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን)* *(ከሉተራን ጋር) እነዚህ መንግሥታት የሉተራን ቤተክርስቲያን አይነት በይፋ አላቸው። ዴንማርክ (የዴንማርክ ቤተክርስቲያን) አይስላንድ (የአይስላንድ ቤተክርስቲያን) ኖርዌ (የኖርዌ ቤተክርስቲያን) ፊንላንድ (የፊንላንድ ወንጌላዊ ሉተራን ቤተክርስቲያን)* *(ከምሥራቅ ኦርቶዶክስ ጋር) ይህ መንግሥት የአንግሊካን ቤተክርስቲያን አይነት በይፋ አለው። እንግሊዝ (የእንግሊዝ ቤተክርስቲያን) ተሐድሶ (ሪፎርምድ) እነዚህ መንግሥታት የተሐድሶ ቤተክርስቲያን አይነት በይፋ አላቸው። በስዊስ አገር እነዚህ ክፍላገራት (የስዊስ ተሐድሶ ቤተክርስቲያን) ፦ ቱቫሉ (የቱቫሉ ቤተክርስቲያን) ስኮትላንድ - የስኮትላንድ ቤተክርስቲያን 'አገራዊ ሃይማኖት' ሲሆን ከመንግሥት ሙሉ ነጻነት አለው። *(ከሮማ ካቶሊክ እና ከጥንታዊ ካቶሊክ ጋር) **(ከሮማ ካቶሊክ ጋር) ጥንታዊ ካቶሊክ እነዚህ መንግሥታት 'ጥንታዊ ካቶሊክ ቤተክርስቲያን' የተባለው አይነት በይፋ አላቸው። በስዊስ አገር እነዚህ ክፍላገራት ('የስዊስ ክርስቲያን ካቶሊክ ቤተክርስቲያን') ፦ (በነዚህም 3 ውስጥ የሮማ ካቶሊክና የተሐድሶ አይነቶች አብረው ይፋዊ ናቸው) የእስላም አገሮች የሚከተሉት መንግስታት የእስልምና ዓይነት በይፋ መሠርተዋል። አፍጋኒስታን (ሱኒ እስልምና) አልጄሪያ (ሱኒ) ባንግላዴሽ (ሱኒ) ብሩናይ (ሱኒ) ኮሞሮስ (ሱኒ) ግብጽ (ሱኒ) ፋርስ (ሺዓ እስልምና) ዮርዳኖስ (ሱኒ) ሊብያ (ሱኒ) ማላይዢያ (ሱኒ) ማልዲቭስ ደሴቶች (ሱኒ) ሞሪታኒያ (ሱኒ) ሞሮኮ (ሱኒ) ኦማን (ኢባዲ) ቃጣር (ሱኒ) ሳዑዲ አረቢያ (ሱኒ) ሶማሊያ (ሱኒ) ቱኒዚያ (ሱኒ) የተባበሩት አረብ ኤሚራቶች (ሱኒ) ዮርዳኖስ (ሱኒ) የቡዲስት አገሮች የሚከተሉት መንግስታት የቡዳ ሃይማኖት ዓይነት በይፋ መሠርተዋል። ቡታን ('ድሩክፓ ካግዩ' ቲቤታዊ አይነት) ካምቦዲያ ('ጤራቫዳ' አይነት) በሩስያ ውስጥ የሆነ ክፍላገር፦ ካልሙኪያ (ቲቤታዊ አይነት) ስሪ ላንካ (ጤራቫዳ አይነት - ልዩ ሁኔታ እንጂ 'መንግስታዊ ሃይማኒት' አይባልም ታይላንድ (ጤራቫዳ አይነት) - ልዩ ሁኔታ እንጂ 'መንግስታዊ ሃይማኖት' አይባልም ሕንዱ አገራት ከአገራት ኔፓል ብቻ የሕንዱ ሃይማኖትን በኦፊሴል ይዞ ነበር። በ1998 ዓ.ም ግን፣ በአመጻዎች ችግር ምክንያት ይህ ሁኔታ ተለውጦ እምነቱ ከመመሰረት ተነቀለ። በእስራኤል ሕገጋት መሠረት አገሩ 'የአይሁድ አገር' ይባላል። ይሁንና 'አይሁድ' የሚለው ቃል ሃይማኖት ብቻ ሳይሆን አንድ ዘር ወይም ወገን ማለት ደግሞ ሊሆን ይችላል። ስለዚህ አይሁድና ምን ማለት እንደሚሆን ለአገሩ ክርክር ሆኗል። አሁን እስራኤል አንዳንድ ተቋም በተለይም የኦርቶዶክስ አይሁድ ተቅዋማት ይደግፋል፤ ከዚህም በላይ የኦርቶዶክስ አይሁድ፣ የእስላም፤ የክርስቲያንና የድሩዝ ችሎቶች ይፈቅዳል። በጥንት ሱመር መንግሥታት የመንግስት ሃይማኖት ጽንሰ ሀሣብ ይታወቅ ነበር። እያንዳንዱ ከተማ-አገር ወይም ሕዝብ የራሱን አማልክት ወይም ጣኦት ይኖሩት ነበር። የድሮ ሱመር አለቆች ብዙ ጊዜ የከተማቸውን አምላክ ያገለገሉ ቄሶች ማዕረግ ደግሞ ነበራቸው። በኋላ ዘመን እንዲሁም የባቢሎንና የአሦር መንግሥታት ሃይማኖት አረመኔ ነበር። የጥንታዊ ግብጽ መንግሥት ሃይማኖት እንደ መስጴጦምያ ባሕል በብዙ አማልክትና ጣኦት ያመነ አረመኔነት ነበር። ንጉሥ ወይም ፈርዖን በመጀመርያ እንደ አምላካቸው ሔሩ ትስብዕት ይቆጠር ነበር፣ በኋላ ሌሎችም አማልክት ከዘመን ወደ ዘመን ይመርጡ ነበር። ከ1357 እስከ 1338 ዓክልበ ድረስ የፀሐይ ጣዖት አተን አምልኮት ብቻ ወይም ሞኖቴይስም የግብጽ መንግሥት ሃይማኖት ሆነ፤ ከዚያ ወደ በፊቱ ፖሊቴይስም እምነት ተመለሰ። የእስራኤል አስተያየት ከጎረቤቶቿ ከባብሎን ከግብጽና ከግሪክ ባህሎች እጅግ ተለየ። ቅዱስ መጻሕፍታቸው እንደሚገልጹ፣ እምነታቸው በአንድ አምላክ ድርጊቶች በታሪካዊ ዜና መዋዕል ውስጥ የጸና እንጂ እንደ ጎረቤቶቿ በልዩ ልዩ አማልክት አፈ-ታሪካዊ ዠብዱዎችና ውድድሮች አልተመሠረተም ነበር። እነዚህ መጻሕፍት የዛሬው ብሉይ ኪዳን (ታናክ) ናቸው። ሰዎቹ በብዙ አማልክት ቢያምኑም እያንዳንዱ ጥንታዊ ግሪክ ከተማ የገዛ ዐቃቤ አምላኩ ነበረው። እንዲሁም የአቴና አምላክ አቴና ነበረች፤ የስፓርታም አርቴሚስ፣ የዴሎስ አፖሎ፣ የኦሊምፒያ ዜውስ ነበሩ። ከጥንት ጀምሮ በሮማውያን አረመኔ እምነት ገዢዎቹ የሲቢሊን መጻሕፍትን እንደ ቅዱሳን ጽሑፎች ለትንቢቱ ይመከሩ ነበር። በሮማ መንግሥት ከአውግስጦስ ጀምሮ ላይኛ ቄስ የተባለው ቄሳር ወይም ንጉሡ ነበረ። ብዙ ጊዜ ንጉሡ በትእቢቱ ብዛት እኔ አምላክ ነኝ በግልጽ ያዋጅ ነበር። በአንዳንድ ወቅት ደግሞ ለንጉሡ ካልጸለዩ ይሙት በቃ በሕዝብ ላይ ደረሰባቸው። በዚህ ዘመን ብዙ ክርስቲያኖችና አይሁዶች ለሮማ ንጉስ አንጸለይም ብለው ተገደሉ። በ303 ዓ.ም. ንጉሡ ጋሌሪዎስ አልጋ ላይ ወድቆ ትንሽ ሊያርፍ ሲል በመንግሥቱ ግዛት ውስጥ ላሉት ክርስቲያኖች ሁሉ ይቅርታ ሰጠ። ከዚህ በፊት የክርስትናን ሃይማኖት ለማጥፋት በሙሉ ሞክሮ ነበር። ከዚያ ሁለት የጋርዮሽ ቄሣሮች 1ኛ ቆስጠንጢኖስ እና ሊቂኒዎስ በ305 ዓ.ም. የሚላኖ አዋጅን አወጡ። ይህ ህግ ለሰው ሁሉ የሃይማኖት ነጻነት በማረጋገጥ የክርስቲያኖች መሬት ያለ ገደብ እንዲመልስላቸው የሚያዝዝ ነበር። በ317 ዓ.ም. ቆስጠንጢኖስ የኒቂያ ጉባኤ ጠሩ። ቢባልም ለብዙ አመታት ከዚህ በኋላ በጥምቀት እንዳልገቡ መገንዘብ ይረዳል። አሁን ክርስትና በሮማ ውስጥ በይፋ የመንግሥት ሃይማኖት ባይሆን በብዙዎች ሕዝብ በግልጽ ይከተል ጀመር። በዚህ ዘመን አካባቢ ግን የሮማ መንግሥት ጎረቤቶች የነበሩት የአክሱም መንግሥትና አርሜኒያ ከነገስታታቸው ጥምቀት አንስቶ በይፋ ወደ ክርስትና ገብተው ነበር። ለጥቂት ጊዜ ከ353 እስከ 355 ዓ.ም. ድረስ የሮማ ንጉሥ ዩሊያኖስ ከሐዲ መንግሥቱን ወደ ድሮ አረመኔ እምነት መለሠው። ተከታዩ ግን ክርስቲያን በመሆኑ አገሩን ወደ ክርስትና ፕሮግራም መለሰ። በመጨረቫ በ372 ዓ.ም. የካቶሊክ ቤተክርስቲያን በንጉሡ 1ኛ ቴዎዶስዮስ አዋጅ መሠረት የሮማ መንግስት ሃይማኖት በይፋ ተደረገ። የሳሳኒድ መንግሥት (218-643 ዓ.ም.) ይፋዊ ሃይማኖት የዞራስተር (ዛራጡሽትራ) ሃይማኖት ነበር። ፋርስ ከ643 ዓም ጀምሮ እስላማዊ ሲሆን በስሜን በቀድሞው ሂርካኒያ በኋላ ታባሪስታን በተባለው ክፍላገር በጥቃቅን መንግሥታት መኃል፣ የዞራስተር እምነት እስከ 1399 ዓም ድረስ በይፋ ተቀጠለ። አዲያቤኔ የተባለ በስሜን ሜስጶጦምያ የነበረ ሌላ ትንሽ መንግስት ደግሞ በ26 ዓ.ም. አይሁድናን ተቀበለ። ጎረቤታቸውም በሶርያ የተገኘው የኦስሮኤና መንግሥት በዚያን ጊዜ ክርስትናን እንደ ተቀበለ ይባላል። በሕንድ አገር የሠፈሩት ሕዝቦች በብዛት ድራቪዳውያንና አርያኖች ሲሆኑ፣ እነዚህም መጀመርያ የየራሳቸውን እምነቶች ቢኖራቸውም፣ ሁለቱ በታሪክ ላይ ከመቀላቀላቸው የተነሣ አንድላይ የሂንዱ ሃይማኖት ሠርተዋል። በሕንድ አገሮች ከጥንት ጀምሮ የቄሳውንት መደብ ወይም ብራህማኖች የተከበሩ ባለሥልጣናት ነበሩ። በኋለኛ ዘመን የአንዳንድ ብሔር ገዢ ለአዳዲስ ሃይማኖቶች ቡዲስምና ጃይኒስም ተከታዮች ሆኑ። በጎታማ ቡዳ ሕይወት ዘመን የማጋዳ መንግሥት ንጉሥ ቢምቢሳራ (550-500 ዓክልበ. ግድም የገዛ) የቡዳ ምእመን እንደሆነ ይባላል፤ ሆኖም በጃይኒስም ዘንድ ይሄው ንጉሥ የጃይኖች አስተማሪ የማሃቪራ ተከታይ ነበር እንጂ። የማጋዳ ገዦች ከዚያ ወይም ቡዲስም ወይም ጃይኒስም እንደ ደገፉ ግልጽ ባይሆንም፣ በሚከተለው ማውርያ መንግሥት ንጉሦቹ መጀመርያ (ከ330 ዓክልበ. ጀምሮ) የሕንዱ (ብራህማኒስም) ደጋፊዎች ይመስላሉ። መጀመርያው ማውርያ ንጉሥ ቻንድራጉፕታ የጃይን ተከታይ እንደ ሆነ ዙፋኑን ለልጁ ቢንዱሳራ ተወ፤ ቢንዱሳራ ግን አጂቪካ የተባለውን የሕንዱ ፍልስፍና ደጋፊ ነበር። በቢንዱሳራ ልጅ አሾካ ዘመን የአሾካ አዋጆች ከ264 ዓክልበ. ጀምሮ ቡዲስምን በሕንድ የመንግሥት ሃይማኖት አደረገው። ነገር ግን ከ232- 210 ዓክልበ. የገዙት ተከታዮቹ እንደገና የጃይኒስም ደጋፊዎች ነበሩ። ከ193 ዓክልበ. በሚከተለው ሹንጋ መንግሥት ግዛቱ ከቡዲስም ወደ ሒንዱ ሃይማኖት ተመለሠ። በዚህ ዘመን ደግሞ የካሊንጋ ገዢዎች በተለይም ኻራቬላ (100 ዓክልበ. ግድም) የጃይኒስም ደጋፊዎች እንደ ነበሩ ይመስላል። በኋላ በሕንድ ከነበሩት የጃይኒስም መንግሥታት፣ ምዕራብ ጋንጋ ከ300-1000 ዓም ግድም፣ ካናውጅ 740-825 ዓም ግድም፣ ራሽትራኩታ 806-870 ዓም፣ ሆይሳላ 1018-1100 ዓም፣ እና ጉጃራት ከ1144-1164 ዓም ይጠቀሳሉ። እንደገና በስሜን ከ598 እስከ 637 ዓም በሕንድ የገዛ ንጉሥ ሃርሻ ቡዲስምን ደገፈ። ከዚያ ከ742 እስከ 1150 ዓም ግድም የቆየው የፓላ መንግሥት ደግሞ ቡዲስት ነበረ። ይህ በሕንድ መጨረሻው ቡዲስት መንግሥት ነበር። ከ1183 ዓም ጀምሮ እስላም መንግሥታት በጥልቅ ወደ ሕንድ አገር ወርረው በተለይ የደልሂ ሡልታናት (1198-1518 ዓም) እና የሙጋል መንግሥት (1518-1849 ዓም) በሠፊው በሕንድ ገዙ። ከ1666-1810 ዓም የገዛው የማራጣ መንግሥት የሒንዱ መንግሥት ነበረ። በተጨማሪ ከ1791 እስከ 1841 ዓም ድረስ በፑንጃብ አካባቢ የኖረው ሲኽ መንግሥት በአዲሱ ሲኽ ሃይማኖት ተጀመረ። በ1800ዎቹ ዓም እነዚህ ሁሉ በእንግሊዞች ተሸንፈው ሕንድ አገር ለጊዜው የዩናይትድ ኪንግደም ቅኝ አገር ነበረች፤ ከ1939 ዓም ጀምሮ ነጻንቱን አገኝቶ በይፋ የመንግሥት ሃይማኖት ባይኖርም የሂንዱ ሃይማኖት ይደገፋል። በጥንታዊው ዘመን የቻይና እምነት የወላጆችና አያቶች አምልኮትና ሻማኒስም ነበረ። ፈላስፋው ኮንፉክዩስ (ወይም ኮንግፉጸ፣ 559-487 ዓክልበ.) የመሠረተው እምነት ወይም ፍልስፍና ከ148 ዓክልበ. ጀምሮ በይፋ በሃን ሥርወ መንግሥት ተከተለ። ወደ ማዕረግ ለመሾም ዕጩዎቹ በዚህ እምነት መጻሕፍት ይፈተኑ ነበር። በዚህ መንግሥት መጨረሻ (212 ዓ.ም.) ከተከተሉት ተወዳዳሪ ክፍላገራት መሃል፣ አንዳንዱ የሌላ ቻይናዊ ሃይማኖት የዳዊስም ደጋፊ ነበረ፤ በተለይ ከ207 እስከ 252 ዓም የነበረው ወይ መንግሥትና ከ416 እስከ 444 ዓም ድረስ ስሜን ወይ በይፋ ዳዊስት መንግሥታት ነበሩ። ከዚያ በኋላ ግን ስሜን ወይ ወደ ቡዲስም ተለወጠ። በደቡቡ ቻይና ደግሞ ንጉሦች ዉ ልያንግ ከ509-541 ዓም እና ዉ ቸን 549-551 ዓም በተለይ ቡዲስቶች ነበሩ። መላው ቻይና በ571 ዓም በሱዊ ሥርወ መንግሥት እንደገና ሲዋሀድ የመንግሥት ሃይማኖት ቡዲስም ሆነ። የሚከተለው ታንግ ሥርወ ነግሥት ግን ከ610-682 እና ከ697-899 ዓም ወደ ዳዊስም ተመለሠ፤ ከ682-697 ዓም የገዛች ንግሥት ግን ቡዲስት ነበረች። ከዚህ በኋላ በልያው ሥርወ መንግሥት 899-1117 ዓም፣ ጂን ሥርወ መንግሥት 1107-1226 ዓም፣ በምዕራብ ሥያ 1030-1219 ዓም እና የሞንጎሎች ንጉሥ ኩብላይ ኻን በመሠረተው ይዋን ሥርወ መንግሥት ውስጥ (1261-1360 ዓም) ቡዲስም እንደገና የመንግሥት ሃይማኖት ሆነ። ከ1360 እስከ 1903 ዓም ድረስ የነበሩት መንግሥታት እንደገና የኮንፉክዩስን ትምህርት ደገፉ፤ ከ1903 ዓም ጀምሮ እስካሁን የነበሩትም ከተመሠረተ ሃይማኖት ተነቅለዋል። በቲቤት፣ የቲቤት መንግሥት ጥንታዊው ኗሪ እምነት «ቦን» የሚባል ሃይማኖት ሲሆን፣ በተለይ ከ610-642 ዓም፣ ከ753-832 ዓም እና ከ950 ዓም ጀምሮ ቡዲስት ነበር። የጃፓን ድሮ መንግሥት ሃይማኖት ሺንቶ ሲባል በ579 ዓም የጃፓን መንግሥት ቡዲስም ደግሞ ተቀበለ። ሁለቱ ሃይማኖቶች ሲደገፉ በብዙ ታሪካዊ ረገዶች ይቀላቅሉ ነበር። ከ1860 እስከ 1937 ዓም ግን የመንግሥት ሃይማኖት ሺንቶ ብቻ ተደረገ፤ የቡዲስም ተጽእኖ ለማስወገድ እርምጃ ወሰደ። ከ1937 ዓም ጀምሮ የምንግሥት ሃይማኖት ባይኖርም፣ ሺንቶና ቡዲስም እስካሁን በሕዝቡ ዘንድ ዋና እምነቶች ሆነው ቆይተዋል። የክርስትና መስፋፋት እስከ 1450 ዓ.ም. ድረስ ክርስትና ይፋዊ የሆነበት ጊዜ 26 ወይም 192 ዓ.ም. ግድም - ኦስሮኤና 44 ዓ.ም. - ሱቁጥራ (ልማዳዊ ወቅት) 171 ዓ.ም. - ሲሉራውያን (ልማዳዊ ወቅት) 293 ዓ.ም. - ሳን ማሪኖ 295 ዓ.ም. - አርሜኒያ 305 ዓ.ም. ግድም - የካውካሶስ አልባኒያ 317 ዓ.ም. ግድም - የአክሱም መንግሥት 319 ዓ.ም. - የካውካሶስ ኢቤሪያ 329 ዓ.ም. - ምዕራብ ሮሜ መንግሥት (ካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን)፣ ምሥራቅ ሮሜ መንግሥት (አሪያን ቤተ ክርስቲያን) 343 ዓ.ም. - ምዕራብ ሮሜ መንግሥት ከካቶሊክ ወደ አሪያን 353 ዓ.ም. - (መላው ሮሜ መንግሥት ወደ አረመኔ ሃይማኖት ተመለሰ) 356 ዓ.ም. - ምዕራብ ሮሜ መንግሥት - ካቶሊክ፤ ምሥራቅ ሮሜ መንግሥትና ቫንዳሎች (አሪያን) 368 ዓ.ም. - ጎቶችና ጌፒዶች (አሪያን) 372 ዓ.ም. - ምሥራቅ ሮሜ መንግሥት ከአሪያን ወደ ካቶሊክ 403 ዓ.ም. - የቡርጎኝ መንግሥት (ካቶሊክ) 412 ዓ.ም. ግድም - ናጅራን (ካቶሊክ) 423 ዓም - የኤፌሶን ጉባኤ - ሱቁጥራ ኔስቶራዊ ነው 440 ዓ.ም. - ስዌቢ (ካቶሊክ) 442 ዓ.ም. ግድም - ቡርጎኝ ከካቶሊክ ወደ አሪያን 443 ዓ.ም. - የኬልቄዶን ጉባዔ - አክሱምና ናጅራን ተዋሕዶ ናቸው (ከሮማ ካቶሊክ ተለይተዋል) 458 ዓ.ም. - ስዌቢ ከካቶሊክ ወደ አሪያን 465 ዓ.ም. - ጋሣን (ካቶሊክ) 472 ዓ.ም. - ላዚካ (ካቶሊክ) 483 ዓ.ም. - አርሜኒያ እና የካውካሶስ አልባኒያ ከካቶሊክ ወደ ተዋሕዶ (ሀዋርያዊ) 488 ዓ.ም. ፍራንኮች (ካቶሊክ) 498 ዓ.ም. - የካውካሶስ ኢቤርያ ከካቶሊክ ወደ ተዋሕዶ (ሀዋርያዊ) 502 ዓ.ም. ግድም - ጋሣን ከካቶሊክ ወደ ተዋሕዶ 508 ዓ.ም. - ቡርጎኝ ከአሪያን ወደ ካቶሊክ 535 ዓ.ም. ግድም - ኖባቲያ (ተዋሕዶ) 542 ዓ.ም. ግድም - ስዌቢ (ከአሪያን ወደ ካቶሊክ) 550 ዓ.ም. ግድም - አይርላንድ (ኬልቲክ ቤተ ክርስቲያን) 555 ዓ.ም. ግድም - ፒክቶች (ኬልቲክ) 559 ዓ.ም. - ማኩሪያ (ካቶሊክ) 560 ዓ.ም. - ሎምባርዶች (አሪያን) 561 ዓ.ም. - ጋራማንቴስ (ካቶሊክ) 572 ዓ.ም. - አሎዲያ (ተዋሕዶ) 581 ዓ.ም. - ቪዚጎቶች (ከአሪያን ወደ ካቶሊክ) 584 ዓ.ም. ግድም - ላሕሚዶች (ኔስቶራዊ ቤተ ክርስቲያን) 589 ዓ.ም. - ኬንት (ካቶሊክ) 595 ዓ.ም. - ሎምባርዶች (ከአሪያን ወደ ካቶሊክ) 596 ዓ.ም. - ምሥራቅ አንግሊያ እና ኤሴክስ (ካቶሊክ) 599 ዓ.ም. - የካውካሶስ ኢቤሪያ ከተዋሕዶ ወደ ካቶሊክ 608 ዓ.ም. - (ኬንት እና ኤሴክስ ወደ አረመኔ ሃይማኖት ተመለሱ) 612 ዓ.ም. ግድም - አለማኒ (ካቶሊክ) 616 ዓ.ም. - ኬንት (ካቶሊክ) 619 ዓ.ም. - ሎምባርዶች (ከካቶሊክ ወደ አሪያን)፤ ኖርሰምብሪያ (ካቶሊክ) 627 ዓ.ም. - ዌሴክስ (ካቶሊክ) 645 ዓ.ም. - ሎምባርዶች (ከአሪያን ወደ ካቶሊክ)፤ ኤሴክስ (ካቶሊክ) 647 ዓ.ም. - ሜርሲያ (ካቶሊክ) 653 ዓ.ም. - ሎምባርዶች ፫ኛ ጊዜ ከካቶሊክ ወደ አሪያን 663 ዓ.ም. - ሎምባርዶች ከአሪያን ወደ ካቶሊክ 673 ዓ.ም. - ሳሴክስ (ካቶሊክ) 684 ዓ.ም. - አይርላንድ (ከኬልቲክ ወደ ካቶሊክ) 688 ዓ.ም. - ባቫሪያ (ካቶሊክ) 702 ዓ.ም. - ፒክቶች (ከኬልቲክ ወደ ካቶሊክ) 702 ዓ.ም. ግድም - ማኩሪያ (ከካቶሊክ ወደ ተዋሕዶ) 716 ዓ.ም. - ጡሪንጂያ 726 ዓ.ም. - ፍሪዝያውያን 777 ዓ.ም. - ሳክሶኖች 788 ዓ.ም. - አቫሮች 797 ዓ.ም. ግድም - ፓኖናዊ ክሮኤሽያ 823 ዓ.ም. - ሞራቪያ 855 ዓ.ም. - ቡልጋሪያ 861 ዓ.ም. ግድም - ሰርቢያ 871 ዓ.ም. - የድልማጥያ ክሮኤሽያ 903 ዓ.ም. - ኖርማኖች 952 ዓ.ም. - ዴንማርክ 958 ዓ.ም. - ፖላንድ 965 ዓ.ም. - ሀንጋሪ 981 ዓ.ም. ግድም - ኪየቫን ሩስ 987 ዓ.ም. - ኖርዌይ 991 ዓ.ም. - የፌሮ ደሴቶች 992 ዓ.ም. ግድም - አይስላንድ 999 ዓ.ም. - የኬራይት መንግሥት (ኔስቶራዊ) 1000 ዓ.ም. ግድም - ስዊድን 1046 ዓ.ም. - ታላቅ መነጣጠል፦ ቢዛንታይን መንግሥት፣ ጂዮርጂያ፣ ቡልጋሪያ፣ ሰርቢያ እና ሩስ ከሮማ ተለይተው ምሥራቃዊ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ሆኑ። 1116 ዓ.ም. - ፖሜራኒያ 1151 ዓ.ም. ግድም - ፊንላንድ 1219 ዓ.ም. - ሊቮኒያ፣ ኩማኒያ 1233 ዓ.ም. - ሳዓረማ 1252 ዓ.ም. - ኩሮናውያን 1282 ዓ.ም. - ሴሚጋላውያን 1379 ዓ.ም. - ሊትዌኒያ 1405 ዓ.ም. - ሳሞጊቲያ ከ1450 ዓ.ም. በኋላ 1483 ዓ.ም. - የኮንጎ መንግሥት (ካቶሊክ) 1511 ዓ.ም. - ትላሽካላ (ካቶሊክ) 1513 ዓ.ም. - የሴቡ ራጃነት (ካቶሊክ) 1515 ዓ.ም. - ስዊድን ከካቶሊክ ወደ ሉቴራን ቤተ ክርስቲያን 1520 ዓ.ም. - ሽሌስቪግ-ሆልስታይን ከካቶሊክ ወደ ሉቴራን 1526 ዓ.ም. - እንግላንድ ከካቶሊክ ወደ አንግሊካን ቤተ ክርስቲያን 1528 ዓ.ም. - ዴንማርክ-ኖርዌይ እና አይስላድ ከካቶሊክ ወደ ሉቴራን 1545 ዓ.ም. - እንግላንድ ከአንግሊካን ወደ ካቶሊክ 1550 ዓ.ም. - ካባርዲያ (ምሥራቅ ኦርቶዶክስ)፤ እንግላንድ ከካቶሊክ ወደ አንግሊካን 1552 ዓ.ም. - ስኮትላንድ ከካቶሊክ ወደ ፕሬስቢቴሪያን ቤተ ክርስቲያን 1570 ዓም ግድም - የከፋ መንግሥት (ተዋሕዶ) 1602 ዓ.ም. - ሚግማቅ (ካቶሊክ) 1616 ዓ.ም. - የንዶንጎ መንግሥት (ካቶሊክ)፤ ኢትዮጵያ ከተዋሕዶ ወደ ካቶሊክ 1623 ዓ.ም. - የማታምባ መንግሥት (ካቶሊክ) 1625 ዓ.ም. - ኢትዮጵያ ከካቶሊክ ወደ ተዋሕዶ 1632 ዓ.ም. - ፒስካታዋይ (ካቶሊክ) 1634 ዓ.ም. - የወንዳት ብሔር (ካቶሊክ) 1646 ዓ.ም. - ኦኖንዳጋ (ካቶሊክ) 1655 እስከ 1657 ዓ.ም. - የሏንጎ መንግሥት (ካቶሊክ መንግሥት አጭር ጊዜ) 1667 ዓ.ም. - የኢሊኖይ ሕብረት (ካቶሊክ) 1811 ዓ.ም. - የታሂቲ መንግሥት፣ የሃዋኢ መንግሥት (ምዕመናዊ ቤተ ክርስቲያን) 1821 ዓ.ም. - ስፖኬን፣ ኩተናይ (አንግሊካን) 1822 ዓ.ም. - ሳሞዓ (ምዕመናዊ) 1830 ዓ.ም. - ኔዝ ፔርሴ (ፕሬስቢቴሪያን) 1861 ዓ.ም. - የመሪና መንግሥት (ተሐድሶ ቤተክርስቲያን) 1874 ዓ.ም. - የሲክሲካ ሕብረት (ካቶሊክ) 1872 ዓ.ም. - ሾሾኔ (ሞርሞን ቤተ ክርስቲያን) 1876 ዓ.ም. - ላኮታ (ካቶሊክ)፤ ካታውባ (ሞርሞን) 1889 ዓ.ም. - ሾሾኔ ከሞርሞን ወደ አንግሊካን 1899 ዓ.ም. - አራፓሆ (ባፕቲስት ቤተ ክርስቲያን) በአውሮፓ ውስጥ ያሉት መንግሥታት ሃይማኖቶች ወይም ቀድሞ የነበሯቸው ሃይማኖቶች በ1959 ዓ.ም. የአልባኒያ መንግስት በይፋ ከሃዲነት «የመንግስት ሃይማኖት» አደረገና ሃይማኖቶች ሁሉ ከለከለ። ይህ ሁኔታ እስከ 1983 ዓ.ም. ድረስ ቆየ። የፊንላንድ ብሔራዊ ቤተክርስቲያን እስከ 1801 ዓ.ም. ድረስ የስዊድን ቤተክርስቲያን ነበረ። ከ1801 እስከ 1909 ዓ.ም. ድረስ ፊንላንድ የሩስያ ቅኝ አገር ስትሆን የተለየ የፊንላንድ ወንጌላዊ ሉተራን ቤተክርስቲያን በሩሲያ መንግስት በፊንላንድ ተመሰረተ። በ1911 ዓ.ም. ሕገ መንግሥት መሠረት ከፊንላንድ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ጋር የጋርዮሽ ብሔራዊ ቤተክርስቲያን ነው። በፈረንሳይ ውስጥ በ1793 ዓ.ም. ስምምነት መሠረት የሮማ ካቶሊክ፣ የካልቪናዊ፣ የሉተራንም ቤተክርስቲያኖች እንዲሁም አይሁድና ሁሉ በመንግሥት የተደገፉ ሆኑ። በ1897 ዓ.ም. መንግሥት ከሃይማኖት ግን ተለየ። በሀንጋሪ የ1840 ሕገ መንግሥት መሠረት አምስት የጋርዮሽ አብያተ ክርስቲያናት ተመሰረቱ፤ እነሱም የሮማ ካቶሊክ፣ የካልቪናዊ፣ የሉተራን፣ የምስራቅ ኦርቶዶክስና የዩኒታሪያን ቤተክርስቲያኖች ናቸው። በ1887 ዓ.ም. አይሁድና ስድስተኛ የተምሰረተ እምነት ሆነ። በ1940 ዓ.ም. ግን የሀንጋሪ መንግሥት ሃይማኖቶቹን ሁሉ መለየት ተወ። የፖለቲካ ጥናት

21283

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%A8%E1%8C%8B%20%E1%8B%88%E1%89%B0%E1%89%B5%20%E1%88%9D%E1%88%AD%E1%8C%AB%20%E1%8B%AD%E1%8B%B0%E1%8C%88%E1%88%9D%E1%88%88%E1%89%B3%E1%88%8D

የረጋ ወተት ምርጫ ይደገምለታል

የረጋ ወተት ምርጫ ይደገምለታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። የረጋ ወተት ምርጫ ይደገምለታል የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

53626

https://am.wikipedia.org/wiki/Mammagaala

Mammagaala

"ማማጋላ" "ጎሜ ሪኪ ቱ," "ማማጋላ" “ማማጋላ” ነጠላ ሙዚቃ ነው በኢትዮጵያ ኦሮሞ ራፐር፣ ዘፋኝ እና ገጣሚ “ጎሜ ሪኪ ቱ” በ2022 የተለቀቀው። "ማማጋላ" ከማጋላ የሚለው የኦሮምኛ ቃል የተገኘ ሲሆን እሱም የቀለም አይነት ነው።

49585

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B6%E1%8A%92%20%E1%8A%A6%E1%88%AD%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B6%20%E1%8A%A4%E1%8A%95%E1%8B%B5%20%E1%8B%B3%E1%8B%8D%E1%8A%95

ቶኒ ኦርላንዶ ኤንድ ዳውን

ቶኒ ኦርላንዶ ኤንድ ዳውን () በተለይ በአሜሪካ አገር በ1970ዎቹ እ.ኤ.አ. (1970-1977 እ.ኤ.አ. ወይም 1962-1970 ዓ.ም.) ዘመናዊ የሆነ ዘፋኝ ሙዚቃ ቡድን ነበሩ። መሪው ዘፋኝ ቶኒ ኦርላንዶ ቡድኑን ከዘፋኞች ቴልማ ሆፕኪንዝ እና ጆይስ ቪንሰንት-ዊልያምዝ ጋራ በ1970 እ.ኤ.አ. ሠራው። በተለይ የታወቁት በ1973 እ.ኤ.አ. ስለ ቀረጹት ዘፈን «ታይ አ ዬሎው ሪበን ራውንድ ዘ ኦል ኦክ ትሪ» («በጥንታዊው በሉጥ ዛፍ ዙሪያ ቢጫ ጥብጣብ እሰሪ» ነበረ። የቬትናም ጦርነት ዘመቻ ከዚያ ትንሽ በፊት ተጨርሶ አሁን ሰላም እየሆነ፣ ለመላው ዓለም ተወዳጅ ዜማ ሆነ። ከዚህ ስኬት ተነስቶ ቡድኑም ከሰኔ ወር 1966 ዓም (1974 እ.ኤ.አ.) ጀምሮ የራሱን ቴሌቪዥን ትርዒት ነበረው፣ ይህም እስከ ታህሳስ ወር 1969 ዓም (1976 እ.ኤ.አ.) ይታይ ነበር። ከዚያም በኋላ እስካሁን ድረስ ሦስቱ ዘፋኞች ከጊዜ ወደ ጊዜ ዘፈኖችን እንደገና ለማጫወት ተባብረዋል። የአሜሪካ ዘፋኞች

15212

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%92%E1%8B%AB%E1%88%8B%20%E1%8B%A8%E1%88%B5%E1%8D%96%E1%88%AD%E1%89%B5%20%E1%8A%AD%E1%88%88%E1%89%A5

ኒያላ የስፖርት ክለብ

ኒያላ የስፖርት ክለብ በአዲስ አበባ፣ ኢትዮጵያ የሚገኝ የእግር ኳስ ክለብ ነው። የኢትዮጵያ እግር ኳስ ፌዴሬሽን አባል ሲሆን ስታዲየሙ ኒያላ ስታዲየም ነው። የኢትዮጵያ እግር ኳስ ክለቦች

2487

https://am.wikipedia.org/wiki/1935

1935

1935 አመተ ምኅረት መስከረም 2 ቀን - በ2ኛ አለማዊ ጦርነት የጓደኞች ወታደርና 1,800 የጣልያ እስረኞች ተሸክማ ላኮኒያ የምትባል መርከብ አፍሪካን ስትቀርብ በጀርመኖች ተተኩሳ ሰጠመች። ነሐሴ 28 ቀን - ኢጣልያ በጓደኞቹ ሃያላት ተወረረች። ጳጉሜ 3 ቀን - የአሜሪካ ጄኔራል አይዘንሃወር የኢጣልያ እጅ መስጠት አዋጀ። እንደ አውሮጳውያን አቆጣጠር: እስከ ታኅሣሥ 22 ቀን 1935 ድረስ = 1942 እ.ኤ.አ. ከታኅሣሥ 23 ቀን 1935 ጀምሮ = 1943 እ.ኤ.አ.

19585

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8D%E1%8A%95%E1%89%A6%E1%89%B5%20%E1%8D%B2%E1%8D%AB

ግንቦት ፲፫

ግንቦት ፲፫ ቀን፣ በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፪፻፶፫ኛው ዕለት ሲሆን፤ የፀደይ (በልግ)ወቅት ፵፰ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ በዘመነ ሉቃስ ፻፲፫ ዕለታት ሲቀሩ በዘመነ ዮሐንስ፣ ዘመነ ማቴዎስ እና ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፻፲፪ ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፰፻፺፮ ዓ/ም - የዓለም እግር ኳስ ማኅበር ፊፋ () ፓሪስ ከተማ ላይ ተመሠረተ። ፲፱፻፳፱ ዓ/ም - የየካቲት ፲፪ ቀን አዲስ አበባ ላይ ግራዚያኒ ላይ የተወረወረውን ቦምብ ምክንያት በማድረግ ፋሺስቶች ደብረ ሊባኖስ ገዳም ገብተው ፫፻፳ መነኮሳትን በግፍ ጨፈጨፉ፤ ገዳሙንም አቃጠሉ። ፲፱፻፷፮ ዓ/ም - በኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት መንግሥት የአሩሲ ጠቅላይ ግዛት (አሁን አርሲ) እንደራሴ ሆነው የተሾሙትን አቶ ተስፋ ቡሸን የጠቅላይ ግዛቱ ሕዝብ አባሮ አስወጣቸው። ፲፱፻፹፪ ዓ/ም - የሰሜንና የደቡብ የመን ሉዐላዊ አገራት ተዋሕደው የየመን ሪፑብሊክ በሚል አዲስ የአንድነት ስም ተሠየሙ። ፲፱፻፹፫ ዓ/ም - የቀድሞው የሕንድ ጠቅላይ ሚኒስትር ራጂቭ ጋንዲ ማድራስ ከተማ አቅራቢያ ላይ በሴት ራስ-አጥፊ ቦምበኛ ፍንዳታ ሕይወታቸው አለፈች። ፲፱፻፹፫ ዓ/ም - የኢሕዲሪ (የኢትዮጵያ ሕዝባዊ ዴሞክራሲያዊ ሪፑብሊክ) ፕሬዚዳንትና የኢሠፓ (የኢትዮጵያ ሠራተኞች ፓርቲ) ዋና ጸሐፊ የነበሩት ኮሎኔል መንግሥቱ ኃይለ ማርያም አገር ጥለው በመኮብለል ዚምባብዌ ገቡ። ፲፱፻፹፮ ዓ/ም - የየመን ሪፑብሊክ ውሕደት በተፈጸመ በአራት ዓመቱ ሁለቱ ወገኖች ባለመስማማታቸው በመኻላቸው የእርስ በእርስ ጦርነት ተጀመረ። ፲፱፻፺፭ ዓ/ም በሰሜናዊ አልጄሪያ የተከሰተው የመሬት እንቅጥቅጥ ከሁለት ሺ በላይ ሰዎችን አጥፍቷል። ፲፱፻፳፱ ዓ/ም - ኮሎኔል መንግሥቱ ኃይለ ማርያም በዚህ ዕለት አዲስ አበባ ተወለዱ። ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች ኪንና ባህል፡ ሳምንቱ በታሪክ መርስዔ ኀዘን ወልደ ቂርቆስ፣ ዕለታዊ የታሪክ ድርጊት - የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን የመጀመሪያው ፓትረያርክ (፲፱፻፶፩ ዓ/ም)

53948

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%8C%8B%E1%89%B6%20%E1%8A%A9%E1%88%9D%E1%89%A4

ዳጋቶ ኩምቤ

ዳጋቶ ኩምቤ ቆልቻ ከታህሳስ 2022 ጀምሮ የኢትዮጵያ ፌዴራል ሰነዶች ምዝገባ እና ማረጋገጫ አገልግሎት ዋና ዳይሬክተር በመሆን እያገለገሉ ያሉ ኢትዮጵያዊ ፖለቲከኛ ናቸው። ዳጋቶ የወላይታ ተወላጅ ሲሆን ከዚህ በፊትየወላይታ ዞን ዋና አስተዳዳሪ ሆኖ አገልግሏል። ዳጋቶ ከዳሞት ፑላሳ ወረዳ ፍትህ ጽ/ቤት እስከ ወላይታ ዞን ፍትህ መምሪያ ድረስ አገልግሏል። ዳጋቶ በፈረንጆቹ ከ2018 ጀምሮ ለሁለት ዓመታት ያህል የወላይታ ዞን አስተዳዳሪ ሆነው ሲሰራ ቆይተዋል። ከወላይታ የክልልነት ጥያቄ ጋር በተያያዘ ስማቸው በጉልህ ከሚነሳቸው የቀድሞ አመራሮች ዳጋቶ ኩምቤ አንዱ ናቸው። ዳጋቶ በታህሳስ 2022 በጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ የኢፌዲሪ ሰነዶች ምዝገባ እና ማረጋገጫ አገልግሎት ዋና ዳይሬክተር ሆነው ተሾሙ። መደብ:የኢትዮጵያ ካቢኔ አባላት

11810

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A5%E1%89%85%E1%88%9D%E1%89%B5%20%E1%8D%B3%E1%8D%AC

ጥቅምት ፳፬

ጥቅምት ፳፬ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፶፬ኛ ቀን ነው። ከዚህ ቀን በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፫፻፲፪ ቀናት በ ዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፫፻፲፩ ቀናት ይቀራሉ። የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በዚህ ዕለት በየወሩ በ እቲሳ ቡልጋ የተወለዱት የኢትዮጵያዊው የቅዱስ አቡነ ተክለ ኃይማኖት መታሰቢያ ቀን አድርጋ ታከብረዋለች። ዓቢይ ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፬፻፹፮ ዓ.ም የጄኖአው ተወላጅ ክሪስቶፎሮ ኮሎምቦ () የአትላንቲክ ውቅያኖስን ከአውሮፓ ወደምዕራብ የማቋረጥ ሁለተኛው ጉዞው፤ ለመጀመሪያ ጊዜ የዶሚኒካ ደሴትን አገኘ። ፲፰፻፹፮ ዓ.ም. ፓናማ በአሜሪካ ማበረታታት ተነስታ ከኮሎምቢያ ቅኝ ግዛትነት ነጻነቷን አወጀች። የአሜሪካው ፕሬዚደንት ቴዎድሮስ ሩዝቬልት የፓናማ ቦይን ለመቅደድ ፈልገው ኮሎምቢያ ለዚሁ ሥራ መከፈል የፈለገችውን ዋጋ ስላልተስማሙበት ፓናማ ነጻ አገር እንድትሆን ጥረታቸው ተሳካ። ፲፱፻፶ የሶቪዬት ሕብረት በጠፈር የመጀመሪያውን እንስሳ፤ ላይካ የተባለውን ውሻ፤ በስፑትኒክ ሁለተኛ መንኲራኩር ወደጠፈር ተኮሰች። ፲፱፻፷፫ ዓ/ም ሰባ ከመቶውን የአዲስ አበባ ውሐ የሚያስተናግደው የለገዳዲ የውሐ ግድብ ተመርቆ አገልግሎቱን ጀመረ። ፲፱፻፺፯ ዓ.ም. የአሜሪካው ፕሬዚደንት ጆርጅ ወከር ቡሽ ለሁለተኛና ለመጨረሻ ጊዜ ተመረጡ። ዕለተ ሞት ፲፱፻፹፱ ዓ.ም የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ አገርን በወታደራዊ መፈንቅለ መንግሥት ከያዙ በኋላ ራሳቸውን በዘውድ ያነገሡት ዣን ቢዴል ቦካሳ በተወለዱ በሰባ አምስት ዓመታቸው አረፉ። ዋቢ ምንጮች

21298

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B4%E1%89%B5%20%E1%88%8D%E1%89%A7%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%8C%82%20%E1%88%86%E1%8B%B7%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%88%AD%E1%8C%A5%E1%88%9D

የሴት ልቧ እንጂ ሆዷ አይመርጥም

የሴት ልቧ እንጂ ሆዷ አይመርጥም የአማርኛ ምሳሌ ነው። የሴት ልቧ እንጂ ሆዷ አይመርጥም የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

22163

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B6%E1%88%AE%20%E1%88%B2%E1%88%89%20%E1%88%B0%E1%88%9D%E1%89%B3%20%E1%88%9E%E1%89%B0%E1%89%BD%20%E1%8A%A5%E1%8C%A2%E1%88%B5%20%E1%8C%88%E1%89%A5%E1%89%B3

ዶሮ ሲሉ ሰምታ ሞተች እጢስ ገብታ

ዶሮ ሲሉ ሰምታ ሞተች እጢስ ገብታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ዶሮ ሲሉ ሰምታ ሞተች እጢስ ገብታ የአማርኛ ምሳሌ ነው። ያልተተረጎመ ምሳሌ ተረትና ምሳሌ

31601

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%90%E1%88%9D%E1%88%8C%20%E1%8D%B2%E1%8D%AD

ሐምሌ ፲፭

ሐምሌ ፲፭ ቀን በኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር የዓመቱ ፫፻፲፭ኛው ቀን ሲሆን የክረምት ወቅት ፳ኛው ቀን ነው። ከዚህ ዕለት በኋላ እስከ ዓመቱ መጨረሻ ድረስ፣ በ ዘመነ ሉቃስ ፶፩ ቀናት፣ በዘመነ ዮሐንስ፤ በ ዘመነ ማቴዎስ፤ እና በ ዘመነ ማርቆስ ደግሞ ፶ቀናት ይቀራሉ። ታሪካዊ ማስታወሻዎች ፲፱፻፷፮ ዓ/ም - በኢትዮጵያ አብዮታዊ ፍንዳታ የልጅ እንዳልካቸው መኮንን መንግሥት ከወደቀ በኋላ ምትካቸው ልጅ ሚካኤል ዕምሩ በዚህ ዕለት ጠቅላይ ሚኒስትርነት ተሾሙ። ፲፱፻፷፮ ዓ/ም - የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት መንግሥት እና የካታር መንግሥት በመካከላቸው የዲፕሎማቲክ ግንኙነት ለመመሥረት ተስማሙ። ዕለተ ሞት ዋቢ ምንጮች

48862

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%93%E1%8D%93%20%E1%8D%8D%E1%88%AB%E1%8A%95%E1%88%B2%E1%88%B5%E1%8A%AE%E1%88%B5

ፓፓ ፍራንሲስኮስ

ፓፓ ፍራንሲስኮስ ወይም ፖፕ ፍራንሲስ፣ ልደት ስም ሖርጌ ማሪዮ ቤርጎልዮ (1929 ዓም አርጀንቲና ተወለዱ) ከ2005 ዓም ጀምሮ የሮሜ ፓፓ ወይም የሮማን ካቶሊክ መሪ ናቸው።ከ 2013 (አውሮፓውያን) ጀምሮ የካቶሊክ ቤተክርስቲያን መሪ እና የቫቲካን ከተማ ግዛት ሉዓላዊ ገዥ ናቸው። ፍራንሲስ የኢየሱስ ማኅበር አባል ለመሆን የመጀመሪያው ጳጳስ ነው፣ የመጀመሪያው ከአሜሪካ፣ የመጀመሪያው ከደቡብ ንፍቀ ክበብ፣ በ 8ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከገዛው ሶርያዊ ጎርጎርዮስ ሳልሳዊ በኋላ ከአውሮፓ ውጪ የመጀመሪያው ጳጳስ ነው። በቦነስ አይረስ፣ አርጀንቲና የተወለደው ቤርጎሊዮ በወጣትነት ጊዜ የኬሚስትነት ሙያ ከማሰልጠን በፊት በምግብ ሳይንስ ላብራቶሪ ውስጥ በቴክኒሻንነት ከመስራቱ በፊት በባውንተርነት እና በፅዳት ሰራተኛነት ለተወሰነ ጊዜ ሰርቷል። ከከባድ ሕመም ካገገመ በኋላ በ1958 የኢየሱስ (የጀሱሳውያን) ማኅበር አባል ለመሆን ተነሳሳ። በ1969 የካቶሊክ ቄስ ሆኖ ተሹሟል፤ ከ1973 እስከ 1979 በአርጀንቲና ውስጥ የየየሱሳውያን ጠቅላይ ግዛት የበላይ ሆኖ ተሾመ። እ.ኤ.አ. በ1998 የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ ሆኑ እና በ2001 በርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ዮሐንስ ጳውሎስ ዳግማዊ ካርዲናል ፈጠሩ። በታህሳስ 2001 በአርጀንቲና በተፈጠረው ሁከት የአርጀንቲና ቤተ ክርስቲያንን መርተዋል። የኔስቶር ኪርችነር እና የክርስቲና ፈርናንዴዝ ደ ኪርችነር አስተዳደሮች እንደ ፖለቲካ ተቀናቃኝ አድርገው ይመለከቱት ነበር። እ.ኤ.አ. ለአሲሲው ቅዱስ ፍራንሲስ ክብር ሲል ፍራንሲስን የጵጵስና ስም አድርጎ መረጠ። በአደባባይ ህይወቱ በሙሉ፣ ፍራንሲስ በትህትናው፣ በእግዚአብሔር ምህረት ላይ አፅንዖት በመስጠት፣ በአለም አቀፍ ደረጃ እንደ ጳጳስ ታይነት፣ ለድሆች ተቆርቋሪነት እና በሀይማኖቶች መካከል ውይይት ለማድረግ ባለው ቁርጠኝነት ይታወቃሉ። ለጵጵስናው ከቀደምቶቹ ያነሰ መደበኛ አቀራረብ እንደነበረው ይነገርለታል፡ ለምሳሌ ቀደምት ሊቃነ ጳጳሳት ይገለገሉበት በነበረው የሐዋርያዊ ቤተ መንግሥት የጳጳሳት አፓርታማዎች ውስጥ ከመኖር ይልቅ በዶሙስ ሳንክታ ማርቴ የእንግዳ ማረፊያ ውስጥ መኖርን መርጧል። ፍራንሲስ ውርጃን፣ ቀሳውስትን አለማግባትን እና የሴቶችን መሾም በተመለከተ የቤተክርስቲያኗን ትውፊታዊ አመለካከቶች ይጠብቃሉ፣ ነገር ግን በዲቁናነት ዕድል ላይ ውይይት ጀምሯል እና ሴቶችን በሮማን ኪዩሪያ የዲያስትሪክት ሙሉ አባላት አድርጓል። ቤተክርስቲያኑ ለኤልጂቢቲ ማህበረሰብ አባላት የበለጠ ክፍት እና እንግዳ ተቀባይ መሆን እንዳለባት ይጠብቃል። ፍራንሲስ ያልተገራ የካፒታሊዝም እና የነፃ ገበያ ኢኮኖሚክስ፣ የፍጆታ ተጠቃሚነት እና ከመጠን በላይ እድገትን የሚተቹ እና በአየር ንብረት ለውጥ ላይ እርምጃ እንዲወስዱ ተሟጋቾች የሉዳቶ ሲ' አዋጅ የጵጵስና ስልጣናቸው ትኩረት ነው። በአለምአቀፍ ዲፕሎማሲ, በዩናይትድ ስቴትስ እና በኩባ መካከል ሙሉ ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነቶችን ለማደስ እና በአውሮፓ እና በመካከለኛው አሜሪካ የስደተኞች ቀውሶች ወቅት የስደተኞችን ጉዳይ ደግፏል. ከ 2018 ጀምሮ እሱ የሕዝባዊነት ተቃዋሚ ነው።ኢኩሜኒዝምን ማስፋፋቱን ጨምሮ፣ እንዲሁም በሲቪል የተፋቱ እና እንደገና የተጋቡ ካቶሊኮች ከአሞሪስ ላቲሺያ እትም ጋር እንዲተባበሩ ማድረጉን ጨምሮ በብዙ ጥያቄዎች ላይ ከሥነ-መለኮት ወግ አጥባቂዎች ትችት ገጥሞታል። የመጀመሪያዎቹ ዓመታት ጆርጅ ማሪዮ ቤርጎሊዮ ታኅሣሥ 17 ቀን 1936 (አውሮፓዊ) ወይም በኢትዮጵያ 1929 በቦነስ አይረስ ሰፈር ፍሎሬስ ተወለደ። እሱ የማሪዮ ሆሴ ቤርጎሊዮ እና ሬጂና ማሪያ ሲቮሪ የአምስት ልጆች ታላቅ ነበር። ማሪዮ ቤርጎሊዮ በጣሊያን ፒዬድሞንት ግዛት በፖርታኮማሮ (የአስቲ ግዛት) የተወለደ ጣሊያናዊ ስደተኛ አካውንታንት ነበር። ሬጂና ሲቮሪ በቦነስ አይረስ የተወለደች የቤት እመቤት ነበረች። የማሪዮ ሆሴ ቤተሰቦች ከቤኒቶ ሙሶሎኒ ፋሺስታዊ አገዛዝ ለማምለጥ በ1929 ጣሊያንን ለቀው ወጡ። ማሪያ ኤሌና ቤርጎሊዮ (በ1948 ዓ.ም.) እንደተናገረችው፣ የጳጳሱ ብቸኛ ሕያው ወንድም እህት፣ እነሱ በኢኮኖሚያዊ ምክንያቶች አልተሰደዱም። ሌሎች ወንድሞቹ አልቤርቶ ሆራሲዮ ፣ ኦስካር አድሪያን (1938 - ሟች) እና ማርታ ሬጂና ነበሩ። ሁለት የልጅ ልጅ የሆኑት አንቶኒዮ እና ጆሴፍ በትራፊክ ግጭት ሞቱ። የእህቱ ልጅ ክሪስቲና ቤርጎሊዮ በስፔን ማድሪድ ውስጥ ሰአሊ ነው። በስድስተኛ ክፍል ቤርጎሊዮ በቦነስ አይረስ ግዛት ራሞስ ሜጂያ በሚገኘው የዶን ቦስኮ የሽያጭ ሰዎች ትምህርት ቤት ዊልፍሪድ ባሮን ደ ሎስ ሳንቶስ አንጄልስ ተምሯል። በቀድሞው የአርጀንቲና ፕሬዝዳንት ስም የተሰየመውን ን በቴክኒካል ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተከታትሎ በኬሚካል ቴክኒሻን ዲፕሎማ ተመርቋል (አንዳንድ ሚዲያዎች በስህተት እንደዘገቡት በኬሚስትሪ የማስተርስ ዲግሪ አይደለም)። በዚ ብቃቱ፣ በሂኪቲየር-ባችማን ላብራቶሪ የምግብ ክፍል ውስጥ በአስቴር ባሌስቲሪኖ ስር ሰርቶ ለብዙ አመታት አሳልፏል። ቤርጎሊዮ በኬሚካል ቴክኒሻንነት ከመስራቱ በፊት እንደ ባር ቆጣቢ እና እንደ ጽዳት ፎቆችም ሰርቷል። የ21 ዓመት ልጅ እያለ ለሕይወት አስጊ በሆነ የሳንባ ምች እና በሦስት የሳይሲስ በሽታ ተሠቃይቷል። ብዙም ሳይቆይ የሳንባ ክፍል ተቆርጧል። ቤርጎሊዮ የሳን ሎሬንዞ ደ አልማግሮ የእግር ኳስ ክለብ የዕድሜ ልክ ደጋፊ ነው። ቤርጎሊዮ የቲታ ሜሬሎ፣ ኒዮሪያሊዝም እና ታንጎ ዳንስ ፊልሞች አድናቂ ነው፣ የአርጀንቲና እና የኡራጓይ ባህላዊ ሙዚቃ ሚሎንጋ በመባል ይታወቃል። ጀሱት ቤርጎሊዮ የክህነት ጥሪውን ያገኘው የፀደይ ቀንን ለማክበር በጉዞ ላይ እያለ ነው። ኑዛዜ ለመሄድ በቤተ ክርስቲያን በኩል አለፈ፣ እናም በካህኑ ተመስጦ ነበር። ቤርጎሊዮ በጠቅላይ ቤተ ክህነት ሴሚናሪ ኢንማኩላዳ ኮንሴፕሲዮን ሴሚናሪ በቪላ ዴቮቶ ቦነስ አይረስ ከተማረ በኋላ ከሦስት ዓመታት በኋላ ወደ ኢየሱስ ማኅበር ጀማሪ መጋቢት 11 ቀን 1958 ገባ። ያገኛትን ልጅ አፍቅሮ ሃይማኖታዊ ሥራውን ለመቀጠል በአጭሩ ተጠራጠረ። እንደ ጀማሪ ጀማሪ በሳንቲያጎ፣ ቺሊ የሰው ልጅን አጥንቷል። በኢየሱስ ማኅበር ውስጥ ከጀመረ በኋላ፣ ቤርጎሊዮ መጋቢት 12 ቀን 1960 ዓ.ም የሃይማኖታዊ ሙያውን የድህነት፣ የንጽሕና እና የሥርዓት አባል ታዛዥነትን በፈጸመ ጊዜ በይፋ ኢየሱሳዊ ሆነ። እ.ኤ.አ. በ1960 ቤርጎሊዮ በቦነስ አይረስ ግዛት ሳን ሚጌል ከሚገኘው ከኮሌጂዮ ማክስሞ ደ ሳን ሆሴ የፍልስፍና ፈቃድ አገኘ። ከ1964 እስከ 1965 በሳንታ ፌ በሚገኘው ኮሌጂዮ ዴ ላ ኢንማኩላዳ ኮንሴፕሲዮን ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ስነ-ጽሁፍ እና ስነ ልቦና አስተምሯል።በ1966 በቦነስ አይረስ በሚገኘው ኮሌጆ ዴል ሳልቫዶር ተመሳሳይ ኮርሶችን አስተምሯል። ፕሬስባይቴሬት እ.ኤ.አ. በ1967 ቤርጎሊዮ የነገረ መለኮት ትምህርቱን በፋኩልታዴስ ደ ፊሎሶፊያ ጀመረ እና በታህሳስ 13 ቀን 1969 በሊቀ ጳጳስ ራሞን ሆሴ ካስቴላኖ የክህነት ማዕረግ ተሹሟል። በዚያ ለነበረው ክፍለ ሀገር የጀማሪዎች አለቃ ሆኖ አገልግሏል እና የነገረ መለኮት መምህር ሆነ። ቤርጎሊዮ የመጨረሻውን የመንፈሳዊ የስልጠና ደረጃውን በአልካላ ዴ ሄናሬስ፣ ስፔን አጠናቀቀ እና የመጨረሻውን የኢየሱስዊት ቃል ኪዳን ገባ። እ.ኤ.አ. የዮም ኪፑር ጦርነት። የስልጣን ዘመናቸውን ካጠናቀቁ በኋላ በ1980 የተማሩበት የሳን ሚጌል የፍልስፍና እና ስነ መለኮት ፋኩልቲ ዳይሬክተር ሆነው ተሾሙ። ይህንን አዲስ ሹመት ከመውሰዱ በፊት፣ እ.ኤ.አ. በ1980 የመጀመሪያዎቹን ሶስት ወራት በአየርላንድ እንግሊዘኛ ለመማር አሳልፏል፣ በዱብሊን ሚልታውን የስነመለኮት እና የፍልስፍና ተቋም ውስጥ በጄስዊት ማእከል ቆየ። እ.ኤ.አ. እስከ 1986 ድረስ በሳን ሚጌል ለስድስት ዓመታት አገልግሏል ፣ በጄሱሳዊው ጄኔራል ፒተር ሃንስ ኮልቨንባች ውሳኔ ፣ በኢየሱስ ማኅበር ውስጥ ካለው ዓለም አቀፋዊ የማህበራዊ ፍትህን ከማጉላት አዝማሚያ ጋር በሚስማማ ሰው ተተካ ። በታዋቂው ሃይማኖታዊ እና ቀጥተኛ የአርብቶ አደር ሥራ ላይ. በጀርመን ፍራንክፈርት በሚገኘው የሳንክት ጆርጅገን የፍልስፍና እና የነገረ መለኮት ምረቃ ትምህርት ቤት የመመረቂያ ርእሶችን በማጤን ብዙ ወራት አሳልፏል። የጀርመናዊውን/ ጣሊያናዊውን የሃይማኖት ምሁር ሮማኖ ጋርዲኒ ሥራ በመቃኘት ላይ ተሰማርቷል፣ በተለይም በ1925 በዴር ጌንሣትዝ ሥራው ላይ ያሳተመውን 'ንፅፅር' ጥናት። ነገር ግን፣ በኮርዶባ ለሚገኘው የጄሱስ ማህበረሰብ መናዘዝ እና መንፈሳዊ ዳይሬክተር ሆኖ ለማገልገል ያለጊዜው ወደ አርጀንቲና ሊመለስ ነበረበት። በጀርመን በአውስበርግ የሚገኘውን ሜሪ ፣ ዩኒት ኦቭ ኖትስ የተሰኘውን ሥዕል አይቷል እና የሥዕሉን ቅጂ ወደ አርጀንቲና አመጣ እና አስፈላጊ የማሪያን አምልኮ ሆነ። በሣሌዥያ ትምህርት ቤት ተማሪ በነበረበት ጊዜ፣ ቤርጎሊዮ በዩክሬን ግሪክ ካቶሊክ ቄስ ስቴፋን ክዝሚል ተማክሮ ነበር። ቤርጎሊዮ ብዙ ጊዜ ከክፍል ጓደኞቹ ከሰአታት በፊት ተነስቶ ለ ቅዳሴን ለማገልገል። በ 1992 ቤርጎሊዮ ከየየሱሳውያን መሪዎች እና ሊቃውንት ጋር በተፈጠረው አለመግባባት ፣የቤርጎሊዮን “አለመስማማት” ስሜት ፣ የካቶሊክ ኦርቶዶክሱን እና የነፃነት ሥነ-መለኮትን በመቃወም እና በሠራው ሥራ በ 1992 በጄሱሳውያን ባለሥልጣናት እንዳይኖር ተጠየቀ ። የቦነስ አይረስ ረዳት ጳጳስ። እንደ ኤጲስ ቆጶስነቱ ለጄሱሳዊ አለቃው ተገዥ አልነበረም። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ, እሱ ኢየሱስ ቤቶችን አልጎበኘም እና ጳጳስ ሆኖ እስከተመረጠበት ጊዜ ድረስ "ከኢየሱሳውያን የራቀ" ነበር. ቅድመ-ጳጳስ ኤጲስ ቆጶስ ቤርጎሊዮ በ1992 የቦነስ አይረስ ረዳት ጳጳስ ተብሎ ተሰይሟል እና በጁን 27 ቀን 1992 የአውካ ጳጳስ ፣ የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ ብፁዕ ካርዲናል አንቶኒዮ ኳራሲኖ ፣ ዋና ገዳም ሆነው ቀደሱ። እንደ ኤጲስ ቆጶስነት መሪ ቃል መረጠ። በማቴዎስ 9፡9-13 ላይ “በምሕረት አይቶ ስለ መረጠው” ከሚለው የቅዱስ በዴ ስብከት የተወሰደ ነው። ሰኔ 3 ቀን 1997 ቤርጎሊዮ የመተካት መብት ያለው የቦነስ አይረስ አስተባባሪ ሊቀ ጳጳስ ሆኖ ተሾመ። እ.ኤ.አ. በዚ ተግባር፣ በርጎሊዮ አዲስ አድባራትን ፈጠረ እና የጠቅላይ ቤተ ክህነት አስተዳደር ጽ/ቤቶችን በአዲስ መልክ አዋቅሮ፣ ለሕይወት ደጋፊ የሆኑ ተግባራትን መርቷል፣ እና የፍቺ ኮሚሽን ፈጠረ። እንደ ሊቀ ጳጳስ የቤርጎሊዮ ዋና ተነሳሽነቶች አንዱ የቤተክርስቲያንን መገኘት በቦነስ አይረስ ሰፈር ውስጥ ማሳደግ ነው። በእሱ መሪነት, በድሃ መንደሮች ውስጥ እንዲሰሩ የተመደቡት ካህናት ቁጥር በእጥፍ ጨምሯል. ይህ ሥራ "የድሆች ጳጳስ" ተብሎ እንዲጠራ አድርጎታል. ቤርጎሊዮ የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ በነበሩበት ወቅት የጠቅላይ ቤተ ክህነቱን አክሲዮኖች በተለያዩ ባንኮች በመሸጥ ሒሳቡን ወደ መደበኛው ዓለም አቀፍ ባንኮች ተቀይሯል። በባንክ የነበረው አክሲዮን አጥቢያ ቤተ ክርስቲያን ወደ ከፍተኛ ወጪ እንዲሸጋገር አድርጓታል፣ በዚህም ምክንያት ጠቅላይ ቤተ ክህነት ለኪሳራ እየተቃረበ ነበር። የባንኩ መደበኛ ደንበኛ እንደመሆኖ፣ ቤተ ክርስቲያኒቱ በከፍተኛ የፊስካል ዲሲፕሊን ውስጥ እንድትገባ ተገድዳለች። እ.ኤ.አ. ህዳር 6 1998 የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ ሆነው ሳለ፣ በአርጀንቲና ላሉ የራሳቸው ቤተ ክርስቲያን ሊቀ ጳጳስ ለሌላቸው የምስራቅ ካቶሊኮች ተራ ተባሉ። ሜጀር ሊቀ ጳጳስ በርጎሊዮ የሼቭቹክ ዩክሬንኛ የግሪክ ካቶሊካዊ ቤተ ክርስቲያን ሥርዓተ አምልኮ፣ ሥርዓት እና መንፈሳዊነት እንደሚረዳና ሁልጊዜም የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ በነበሩበት ጊዜ ለምስራቅ ካቶሊኮች እንደ ተራ ነገር “የአርጀንቲና ቤተክርስቲያናችንን ይጠብቅ ነበር” ብለዋል። በ2000 ቤርጎሊዮ ብቸኛው የቤተ ክርስቲያን ባለሥልጣን ነበር በ1972 የአርጀንቲናውን አብዮት ወታደራዊ አምባገነን መንግሥት በመቃወም በካህንነት ከታገደው ከጄሮኒሞ ፖዴስታ ከቀድሞው ጳጳስ ጋር ያስታረቀ። በዚያው ዓመት ቤርጎሊዮ የአርጀንቲና ካቶሊካዊት ቤተ ክርስቲያን በ1970ዎቹ በቆሸሸው ጦርነት ወቅት “በአምባገነኑ ዘመን ለተፈፀሙት ኃጢአት የሕዝብን የንስሐ ልብስ መልበስ አለባት” ብሏል። ቤርጎሊዮ እንደ እስር ቤቶች፣ ሆስፒታሎች፣ የጡረተኞች መኖሪያ ቤቶች ወይም ሰፈር ባሉ ቦታዎች የእግር መታጠብን የቅዱስ ሀሙስ ስነ ስርዓት ማክበርን ልማዱ አድርጎታል። እ.ኤ.አ. በ2007፣ በነዲክቶስ 16ኛ ከሁለተኛው የቫቲካን ጉባኤ በፊት የነበሩትን የቅዳሴ ቅጾች ለመጠቀም አዲስ ሕግ ካወጡ ከሁለት ቀናት በኋላ፣ ብፁዕ ካርዲናል ቤርጎሊዮ በዚህ ያልተለመደ የሮማውያን ሥርዓት ለሳምንታዊ ቅዳሴ የተወሰነ ቦታ አቋቋሙ። በየሳምንቱ ይከበር ነበር። እ.ኤ.አ. ህዳር 8 ቀን 2005 ቤርጎሊዮ የአርጀንቲና ኤጲስ ቆጶስ ኮንፈረንስ ፕሬዝዳንት ሆኖ ተመረጠ ለሦስት ዓመታት ። በኅዳር 11 ቀን 2008 ለሌላ የሶስት ዓመት የሥራ ዘመን ተመረጠ። የኮሚሽኑ ቋሚ የአስተዳደር አካል አባል ሆኖ ቆይቷል። ፣ የአርጀንቲና ጳጳሳዊ ካቶሊካዊ ዩኒቨርሲቲ የኮሚቴው ፕሬዝዳንት እና የቅዱስ ቤተመቅደሶች እንክብካቤ የቅዳሴ ኮሚቴ አባል። በርጎሊዮ የአርጀንቲና ካቶሊካዊ ጳጳሳት ጉባኤ መሪ በነበረበት ወቅት በቆሻሻ ጦርነት ወቅት ቤተ ክርስቲያናቸው ሰዎችን ከጁንታ ለመከላከል ባለመቻሏ የጋራ ይቅርታ ጠይቀዋል። በታህሳስ ወር 2011 75 ዓመት ሲሞላቸው ቤርጎሊዮ የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ ሆነው መልቀቂያቸውን ለጳጳስ በነዲክቶስ 16ኛ በቀኖና ሕግ አስረከቡ።ነገር ግን ምንም አስተባባሪ ሊቀ ጳጳስ ስላልነበራቸው በቫቲካን የሚሾመውን ሰው በመጠባበቅ በቢሮው ቆዩ እ.ኤ.አ. በጥቅምት 14 ቀን በዚያ ቤተ ክርስቲያን ውስጥ በመደበኛነት ተጭኗል። ለሥነ ሥርዓቱ ወደ ሮም ሲሄድ እሱና እህቱ ማሪያ ኤሌና አባታቸው የተወለደበትን ሰሜናዊ ኢጣሊያ መንደር ጎበኙ። እንደ ካርዲናል፣ ቤርጎሊዮ በሮማን ኩሪያ ውስጥ ለአምስት የአስተዳደር ቦታዎች ተሾመ። እሱ የመለኮታዊ አምልኮ እና የቅዱስ ቁርባን ተግሣጽ ጉባኤ፣ የካህናት ጉባኤ፣ የተቀደሰ ሕይወት ተቋማት ጉባኤ እና ሐዋርያዊ ሕይወት ማኅበራት ጉባኤ፣ የቤተሰብ ጳጳሳዊ ምክር ቤት እና የላቲን አሜሪካ ኮሚሽን አባል ነበሩ። በዚያው ዓመት ብፁዕ ካርዲናል ኤድዋርድ ኤጋን በሴፕቴምበር 11 ላይ የደረሰውን ጥቃት ተከትሎ ወደ ኒውዮርክ ሲመለሱ፣ ቤርጎሊዮ በጳጳሳት ሲኖዶስ ውስጥ በሪተርተር (ዘጋቢ ፀሐፊ) ተክተው እንደ ካቶሊካዊ ሄራልድ ገለጻ፣ “እንደ ሰው ክፍት ሆኖ ጥሩ ስሜት ፈጠረ። ወደ መግባባት እና ውይይት" ብፁዕ ካርዲናል ቤርጎሊዮ በግላዊ ትሕትና፣ በአስተምህሮ ወግ አጥባቂነት፣ እና ለማህበራዊ ፍትህ ባለው ቁርጠኝነት ይታወቃሉ። ቀላል የአኗኗር ዘይቤ በትሕትና እንዲታወቅ አስተዋጽኦ አድርጓል። እሱ በኦሊቮስ ከተማ ውስጥ ባለው የሚያምር ጳጳስ መኖሪያ ውስጥ ሳይሆን በትንሽ አፓርታማ ውስጥ ይኖር ነበር። የህዝብ ማመላለሻ ወስዶ የራሱን ምግብ ያበስል።በሮም የነበረውን ጊዜ ለ"መብረቅ ጉብኝት" ወስኗል። ለሊሴው ቅድስት ቴሬሴ ያደሩ እንደነበር ይታወቃል፣ እና በጻፋቸው ደብዳቤዎች ላይ የእርሷን ትንሽ ምስል "ታላቅ ሚስዮናዊት ቅድስት" በማለት ጠርቷታል። ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ጆን ፖል ዳግማዊ በኤፕሪል 2 2005 ከሞቱ በኋላ ቤርጎሊዮ በቀብራቸው ላይ ተገኝተው የጵጵስና ሹመትን ለመተካት እንደ አንዱ ተደርገው ይቆጠሩ ነበር። በ2005 ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ቤኔዲክት 16ኛን በመረጠው የጳጳስ ጉባኤ እንደ ካርዲናል መራጭ ተሳትፈዋል። በብሔራዊ የካቶሊክ ዘጋቢ፣ ጆን ኤል አለን ጁኒየር በ2005 የጉባኤው ግንባር ቀደም ተዋናይ እንደነበር ዘግቧል። በሴፕቴምበር 2005 ሊምስ የተሰኘው የኢጣሊያ መጽሔት ቤርጎሊዮ በዚያ ጉባኤ ብፁዕ ካርዲናል ራትዚንገር 2ኛ እና ዋና ተፎካካሪ እንደነበር ገልጿል። እና በሶስተኛው ድምጽ 40 ድምጽ አግኝቷል, ነገር ግን በአራተኛው እና ወሳኝ ድምጽ ወደ 26 ወድቋል. የይገባኛል ጥያቄዎቹ የተመሠረቱት በጉባኤው ላይ ተገኝተው ያልታወቁ የካርዲናሎች ንብረት ናቸው በሚባል ማስታወሻ ደብተር ላይ ነው። እንደ ጣሊያናዊው ጋዜጠኛ አንድሪያ ቶርኒዬሊ፣ ይህ የድምጽ ቁጥር ለላቲን አሜሪካ ፓፓቢል ምንም ዓይነት ቅድመ ሁኔታ አልነበረውም። ላ ስታምፓ እንደዘገበው በምርጫው ወቅት ቤርጎሊዮ ከራትዚንገር ጋር በቅርበት ይከራከር ነበር፣ ካርዲናሎቹ እንዳይመርጡለት በስሜት ተማፅኖ እስኪያቀርብ ድረስ።እንደ ቶርኒዬሊ ገለጻ ቤርጎሊዮ ይህን ጥያቄ ያቀረበው ስብሰባው በምርጫው ላይ ብዙ እንዳይዘገይ ለመከላከል ነው። ጳጳስ ። እንደ ካርዲናል፣ ቤርጎሊዮ የታማኝ ማኅበራት በመባል የሚታወቀው የካቶሊክ ወንጌላዊ እንቅስቃሴ ከሆነው ከቁርባን እና ነፃ አውጪ ጋር የተያያዘ ነበር። በጣሊያን የበጋ ወራት መጨረሻ ላይ በተካሄደው የሪሚኒ ስብሰባ ተብሎ በሚጠራው አመታዊ ስብሰባ ላይ አንዳንድ ጊዜ ብቅ ብሏል። እ.ኤ.አ. በ2005፣ ካርዲናል ቤርጎሊዮ በሳን ፓትሪሲዮ ቤተክርስትያን እልቂት ለተገደሉ ስድስት የፓሎቲን ማህበረሰብ አባላት የድብደባ - ሶስተኛው የቅድስና ደረጃ ጥያቄን ፈቀዱ። በተመሳሳይ ጊዜ ቤርጎሊዮ በግድያዎቹ ላይ ምርመራ እንዲደረግ አዘዘ ይህም በብሔራዊ መልሶ ማደራጀት ሂደት ፣ አርጀንቲና ላይ ይገዛ የነበረው ወታደራዊ ጁንታ በሰፊው ተከሷል ።

31251

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A5%E1%88%AC%E1%88%B3%E1%88%8D%20%E1%89%A6-%E1%8B%B2%E1%89%A3%E1%8B%B5

ብሬሳል ቦ-ዲባድ

ብሬሳል ቦ-ዲባድ በአይርላንድ አፈ ታሪክ ከ78 እስከ 67 ዓክልበ. ድረስ የአየርላንድ ከፍተኛ ነጉሥ ነበር። የአይርላንድ ታሪኮች እንዳሉት የብሬሳል ዘመን ለ11 ዓመታት ቆየ። የላውድ አቆጣጠሮች (1014 ዓም ተቀነባብሮ) በመከተል፣ ይህ ከ78 እስከ 67 ዓክልበ. ድረስ ይሆናል። (በኋላ የታዩት ታሪኮች ግን ከዚያ በፊት ያደርጉታል።) የአየርላንድ አፈታሪካዊ ነገሥታት