id
stringlengths 1
7
| url
stringlengths 31
408
| title
stringlengths 1
239
| text
stringlengths 1
297k
|
|---|---|---|---|
4962703 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sititelec | Sititelec | Sititelec – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Husasău de Tinca. W 2011 roku liczyła 376 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962706 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Canal%2B%20online | Canal+ online | CANAL+ online (znane również jako CANAL+ lub wcześniej CANAL+ telewizja przez internet) – polski serwis internetowy wideo na życzenie oraz telewizja internetowa na żywo z kanałami filmowymi oraz ofertą sportową. Usługa oferuje dostęp na żądanie do bibliotek filmowych wielu dostawców (w tym Canal+ Premium i HBO) oraz do kilkudziesięciu kanałów telewizyjnych dostępnych online (w tym kanałów sportowych Canal+ Sport, Eleven Sports oraz Polsat Sport Premium). Dostępna jest przez przeglądarkę internetową oraz aplikacje na urządzenia mobilne i telewizory. Oferta dystrybuowana jest na zasadzie pakietów tematycznych wykupywanych w subskrypcji miesięcznej.
Historia
Serwis uruchomiono w maju 2020 roku, na start w bazie było ponad 35 tys. polskich oraz zagranicznych filmów, odcinków seriali, transmisji sportowych, dokumentów, programów publicystycznych, rozrywkowych oraz bajek. W ofercie znajdują się materiały filmowo-serialowo-dokumentalne m.in. od Canal+, HBO, Ale kino+, Paramount Channel, Filmbox i FOX oraz dostęp do rozgrywek sportowych na żywo i skrótów – m.in. Ekstraklasa, Premier League, La Liga, Ligue 1, F1, NBA czy żużel.
We wrześniu 2020 roku dostęp do oferty CANAL+ online otrzymali abonenci standardowej oferty satelitarnej Platformy CANAL+. Usługa internetowa jest dla nich bezpłatna i obejmuje te same treści, które abonent posiada w pakiecie satelitarnym.
6 listopada 2020 roku w serwisie CANAL+ online miała premierę nowa polska produkcja serialowa CANAL+ – Król. Nowe odcinki serialu pojawiały się co tydzień, jeszcze przed ich premierą telewizyjną na antenie Canal+ Premium. Pierwszy odcinek „Króla” był dostępny w ramach bezpłatnego okna dla widzów, którzy nie posiadali wykupionego żadnego pakietu.
Ten mechanizm premierowania seriali oryginalnych CANAL+ miał miejsce przy kolejnych produkcjach serwisu – zarówno Klangor, jak i Kruk. Czorny woron nie śpi premierę miały w serwisie CANAL+ online, a dopiero później w kanale telewizyjnym.
W sierpniu 2021 roku CANAL+ online zaczął oferować wspólny pakiet z serwisem Netflix, jest to jedyna oferta na rynku łącząca Netfliksa z innym nadawcą streamingowym. Subskrybenci pakietu CANAL+ mogą dokupić dostęp do Netfliksa, dostęp do obu platform wynosi 65 zł miesięcznie.
We wrześniu 2021 roku do oferty serwisu dołączono kanały Polsat Sport Premium, dzięki czemu subskrybenci rozszerzonego pakietu sportowego (razem z Eleven Sports) zyskali dostęp do meczów Ligi Mistrzów UEFA.
Produkcje własne CANAL+ Original
CANAL+ w Polsce, jak i za granicą, produkuje własne seriale pod szyldem CANAL+ Original, dostępne są one do oglądania w usłudze. Są to między innymi:
Belfer
Kruk. Szepty słychać po zmroku
Żmijowisko
Mały Zgon
Moscow Noir
Nielegalni
Sanktuarium zła
Młody papież
Misja Afganistan
Pisarze. Serial na krótko
Zasada przyjemności
Mały Grand Hotel
Stażyści
Rekruci
Biuro szpiegów
13 posterunek 2
Król
Klangor
Kruk. Czorny woron nie śpi
The Office PL
Emigracja XD
Pakiety CANAL+ online
Głównym pakietem usługi jest pakiet CANAL+ obejmujący treści VOD oraz telewizję na żywo wszystkich kanałów własnych CANAL+. Dodatkowo do niego można dobierać opcje dodatkowe – Netflix, Eleven Sports, HBO i Fun&News.
Pakiet CANAL+ – główny pakiet, zawierający dostęp do całej paczki kanałów CANAL+, w tym bibliotek VOD z kanałów filmowych i serialowych (CANAL+ Premium, CANAL+ Film, CANAL+ Seriale, Ale kino+, Novelas+), tematycznych (CANAL+ Kuchnia, CANAL+ Domo, Planete+), dziecięcych (MiniMini+, teleTOON+) oraz sportu na żywo (CANAL+ Sport, nSport+ – piłka nożna: PKO BP Ekstraklasa, Premier League, LaLiga Santander, żużel: PGE Ekstraliga, SGP, tenis: WTA Tour, koszykówka: NBA i inne).
Pakiet CANAL+ Netflix – dodatkowy dostęp do pakietu standardowego Netfliksa.
Pakiet CANAL+ HBO – dodatkowy dostęp do kanałów oraz bibliotek filmowych i serialowych HBO, HBO2 i HBO3 (w tym produkcji własnych HBO).
Pakiet CANAL+ Eleven Sports i Polsat Sport Premium – dodatkowy dostęp do 4 kanałów Eleven Sports na żywo oraz materiałów na życzenie (piłka nożna: LaLiga, Bundesliga, liga włoska; Formuła 1 oraz żużel) oraz kanałów Polsat Sport Premium (m.in. UEFA Chapions Leauge)
Pakiet CANAL+ Fun&News – dodatkowy pakiet z treściami VOD oraz na żywo m.in. z kolekcji: FOX Play, Paramount Play, National Geographic Play oraz kanały na żywo, w tym: TVN24.
Premiery CANAL+
W czerwcu 2020 w ramach CANAL+ online uruchomiono serwis Premiery CANAL+, czyli wypożyczalnię pojedynczych filmów online. Usługa dostępna jest dla wszystkich, nie tylko dla abonentów platformy i polega na wykupieniu dostępu do konkretnego tytułu. W ofercie znajdują się najnowsze pozycje, które przestały być właśnie grane przez kina (lub z powodu pandemii do kin w ogóle nie trafiły), jak i starsze tytuły. Premiery CANAL+ dostępne są zarówno przez przeglądarkę internetową, jak i posiadają własną osobną aplikację mobilną. W dniu uruchomienia w bazie było dostępnych ponad 120 pozycji, baza powiększyła się o kilkaset kolejnych filmów w następnych tygodniach.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Strona serwisu
Canal+ Polska
Telewizja w Polsce
Polska telewizja internetowa
Polskie serwisy VOD |
4962707 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jesse%20James%20%28film%201939%29 | Jesse James (film 1939) | Jesse James – amerykański western z 1939 roku w reżyserii Henry’ego Kinga i Irvinga Cummingsa.
Podczas realizacji zdjęć do filmu utopił się jeden z wykorzystanych koni, co wywołało z kolei falę krytyki i spowodowało to, że od tamtej pory organizacja American Humane Association zaczęła kontrolować, jak traktowane są zwierzęta na planach filmowych.
Fabuła
Film będący biografią Jessego Jamesa i jego starszego brata Franka Jamesa – jednych z najsłynniejszych bandytów Dzikiego Zachodu.
Obsada
Tyrone Power – Jesse James
Henry Fonda – Frank James
Nancy Kelly – Zerelda Mimms
Randolph Scott – Will Wright
Henry Hull – major Rufus Cobb
J. Edward Bromberg – pan Runyan
Brian Donlevy – Barshee
Przypisy
Linki zewnętrzne
Amerykańskie filmy z gatunku western
Amerykańskie filmy z 1939 roku
Filmy w reżyserii Henry’ego Kinga |
4962709 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tyrell%20Terry | Tyrell Terry | Tyrell Terry (ur. 28 września 2000 w Grand Forks) − amerykański koszykarz, występujący na pozycji rozgrywającego, obecnie zawodnik Memphis Grizzlies.
16 października 2021 został zwolniony przez Dallas Mavericks. 25 grudnia 2021 zawarł 10-dniową umowę z Memphis Grizzlies.
Osiągnięcia
Stan na 27 grudnia 2021, na podstawie, o ile nie zaznaczono inaczej.
NCAA
Laureat nagrody Stanford Block „S” Outstanding Freshman Award (2020)
Zaliczony do:
I składu najlepszych pierwszorocznych zawodników:
NCAA (2020 Kyle Macy Freshman All-America)
Pac-12 (2020)
składu honorable mention Pac-12 (2020)
Debiutant kolejki Pac-12 (13.01.2020, 2.03.2020)
Lider konferencji Pac-12 w skuteczności rzutów wolnych (89,1%)
Reprezentacja
Uczestnik rozgrywek turnieju Alberta Schweitzera (2018 – 7. miejsce)
Przypisy
Linki zewnętrzne
Profil na nba.com
Statystyki na basketball-reference.com
Profil na eurobasket.com
Amerykańscy koszykarze
Koszykarze Stanford Cardinals
Koszykarze Dallas Mavericks
Koszykarze Memphis Hustle
Koszykarze Memphis Grizzlies
Urodzeni w 2000 |
4962722 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Zwaagdijk-Oost | Zwaagdijk-Oost | Zwaagdijk-Oost – miasto w Holandii.
Położenie
Jest miastem liniowym, częścią gminy Medemblik w prowincji Holandia Północna. Zwaagdijk-Oost znajduje się 66 km od stolicy prowincji – Haarlemu, do którego podróż transportem publicznym trwa nieco ponad godzinę. W 2013 roku miasto liczyło 1139 mieszkańców. W mieście znajduje się siedziba koncernu Action.
Przypisy
Miasta w prowincji Holandia Północna |
4962724 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ineu%20%28gmina%29 | Ineu (gmina) | Ineu – gmina w Rumunii, w okręgu Bihor. Obejmuje miejscowości Botean, Husasău de Criș i Ineu. W 2011 roku liczyła 4399 mieszkańców.
Przypisy
Gminy w Rumunii
Okręg Bihor |
4962732 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Botean | Botean | Botean – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Ineu. W 2011 roku liczyła 631 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962734 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Husas%C4%83u%20de%20Cri%C8%99 | Husasău de Criș | Husasău de Criș – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Ineu. W 2011 roku liczyła 1173 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962738 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ineu%20%28okr%C4%99g%20Bihor%29 | Ineu (okręg Bihor) | Ineu – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Ineu. W 2011 roku liczyła 2595 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962742 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Lazuri%20de%20Beiu%C8%99%20%28gmina%29 | Lazuri de Beiuș (gmina) | Lazuri de Beiuș – gmina w Rumunii, w okręgu Bihor. Obejmuje miejscowości Băleni, Cusuiuș, Hinchiriș i Lazuri de Beiuș. W 2011 roku liczyła 1518 mieszkańców.
Przypisy
Gminy w Rumunii
Okręg Bihor |
4962744 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Paternoster%20Square | Paternoster Square | Paternoster Square – plac w Londynie, w City of London, położony w pobliżu katedry św. Pawła. Jego nazwa pochodzi od nieistniejącej już ulicy Paternoster Row. Obszar ten został doszczętnie zniszczony w następstwie niemieckich nalotów podczas II wojny światowej. Jedno z wejść na plac stanowi brama Temple Bar Gate projektu Christophera Wrena z 1669 roku, przeniesiona w to miejsce w 2004 roku. Plac jest publiczną strefą pieszą, choć stanowi on własność prywatną spółki inwestycyjnej Mitsubishi Estate. Przy placu swoją siedzibę ma Londyńska Giełda Papierów Wartościowych (LSE).
Rzeźby i pomniki
Głównym pomnikiem na przebudowanym placu jest kolumna o wysokości 23 m. Jest to koryncka kolumna z portlandzkiego wapienia zwieńczona miedzianą, pozłacaną urną, z wykończeniem w kształcie płomienia.
Na północnym krańcu placu znajduje się brązowy pomnik Paternoster (znany również jako Pasterz i Owce) autorstwa Dame Elisabeth Frink. Pomnik został odsłonięty przez Yehudi Menuhina w 1975 roku, a po przebudowie został postawiony na nowym cokole.
Kolejną rzeźbą na placu jest Paternoster Vents autorstwa Thomasa Heatherwicka z 2002 r.
Kamienna brama wejściowa na plac – Temple Bar Gate została zaprojektowana przez Wrena, zbudowana w latach 1669–1672 na Fleet Street w Temple Bar (historyczne zachodnie uroczyste wejście do miasta), znajduje się przed bocznym wejściem do katedry od 2004 roku. Jej przywrócenie kosztowało ponad 3 miliony funtów.
Przypisy
Place w Londynie
City of London |
4962751 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Lazuri%20de%20Beiu%C8%99 | Lazuri de Beiuș | Lazuri de Beiuș – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lazuri de Beiuș. W 2011 roku liczyła 321 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962753 | https://pl.wikipedia.org/wiki/B%C4%83leni%20%28okr%C4%99g%20Bihor%29 | Băleni (okręg Bihor) | Băleni – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lazuri de Beiuș. W 2011 roku liczyła 194 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
25 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Anarchizm | Anarchizm | Anarchizm – doktryna polityczna i ruch społeczny, które cechują się niechęcią wobec władzy oraz odrzuceniem własności prywatnej i wszelkich przymusowych form hierarchii. Anarchizm wzywa do zniesienia państwa, które uważa za niepotrzebne i szkodliwe.
Pojawiły się pewne kontrowersje co do definicji anarchizmu, a tym samym jego historii. Jedna grupa uczonych uważa anarchizm za ściśle powiązany z walką klas. Inni uznają, że ta perspektywa jest zbyt wąska. Podczas gdy pierwsza grupa bada anarchizm jako zjawisko, które miało miejsce w XIX wieku, druga szuka jego korzeni w historii starożytnej. Murray Bookchin opisywał kontynuację „dziedzictwa wolności” ludzkości (tj. momentów rewolucyjnych), które istniało w całej historii, w przeciwieństwie do „dziedzictwa dominacji”, na które składają się państwa, kapitalizm i inne formy organizacyjne.
Wraz z debatami nad definicją, kwestia, czy jest to filozofia, teoria, czy seria działań, komplikuje się. Profesor filozofii Alejandro de Agosta proponuje, że anarchizm jest „zdecentralizowaną federacją filozofii, a także praktyk i sposobów życia, wykutą w różnych społecznościach i potwierdzającą różnorodne geohistorie”.
Etymologia
Etymologiczne pochodzenie słowa anarchizm wzięło się od greckiego wyrazu anarchos (gr. ἄναρχος), które składa się z przedrostka an-oznaczającego „nie” lub „bez” oraz -archos oznaczającego „władca” lub „rządzący”. Także anarchos możemy tłumaczyć jako „bez władcy” czy „stan bez władzy”. Sufiks -izm oznacza ideologiczny nurt sprzyjający anarchii. Anarchizm (ang. anarchism) pojawia się w języku angielskim od 1539 jako anarchy i anarchisme od 1642; oba podkreślały poczucie nieporządku. Różne frakcje rewolucji francuskiej określiły swoich przeciwników mianem anarchistów, chociaż niewielu tak nazywanych podzielało poglądy z późniejszymi anarchistami. Niektórzy z rewolucjonistów XIX wieku, takich jak William Godwin (1756–1836) i Wilhelm Weitling (1808–1871), wniosło swój wkład w rozwój ideologii anarchizmu następnego pokolenia, chociaż nie posługiwali słowami anarchista ani anarchizm w swoich dziełach.
Pierwszym filozofem politycznym, który nazwał siebie anarchistą (po francusku: anarchiste), był Pierre-Joseph Proudhon (1809–1865), co oznacza formalne narodziny anarchizmu jako ideologii w połowie XIX wieku. Od lat 90. XIX wieku i od początku we Francji libertarianizm był często używany jako synonim anarchizmu, a jego stosowanie jako synonimu jest nadal powszechne poza Stanami Zjednoczonymi. Z drugiej strony, niektórzy używają libertarianizmu jedynie w odniesieniu do indywidualistycznej filozofii wolnorynkowej, odnosząc się do anarchizmu wolnorynkowego jako anarchizmu libertariańskiego.
Chociaż termin libertarianizm (ang. libertarianism) był w dużej mierze synonimem anarchizmu, jego znaczenie osłabło wraz z szerszym przyjęciem przez odmienne ideologicznie grupy, w tym zarówno Nową Lewicę, jak i libertariańskich marksistów (którzy nie łączą się z autorytarnymi socjalistami ani awangardą partyjną), a także skrajnych liberałów (zajmujący się przede wszystkim swobodami obywatelskimi). W języku angielskich niektórzy anarchiści używają określenia libertariański socjalizm (ang. libertarian socialism), aby uniknąć negatywnych konotacji anarchizmu i podkreślić jego związki z socjalizmem. W języku polskim słowo libertarianizm funkcjonuje jako określenie na ideologię libertarianizmu, natomiast zwrot libertarian socialism tłumaczy się jako socjalizm wolnościowy.
Matthew S. Adams i Carl Levy napisali, że anarchizm jest używany do „opisu antyautorytarnego skrzydła ruchu socjalistycznego”. Noam Chomsky opisuje anarchizm, obok libertariańskiego marksizmu, jako „libertariańskie skrzydło socjalizmu”. Daniel Guérin napisał:
Chociaż sprzeciw wobec państwa ma zasadnicze znaczenie dla myśli anarchistycznej, zdefiniowanie anarchizmu nie jest łatwym zadaniem, ponieważ wśród uczonych i samych anarchistów toczy się wiele dyskusji na ten temat, a różne nurty postrzegają anarchizm nieco inaczej. Stąd właściwe może być twierdzenie, że anarchizm stanowi zlepek filozofii politycznych sprzeciwiających się władzy i hierarchicznej organizacji (w tym kapitalizmowi, nacjonalizmowi, państwu i wszystkim z nim związanym instytucjom) w prowadzeniu wszelkich stosunków międzyludzkich na rzecz społeczeństwa opartego na decentralizacji, wolności i dobrowolnemu stowarzyszeniu. Jednak definicja ta ma te same wady, co definicja oparta na antyautorytaryzmie (co jest wnioskiem a posteriori), anty-etatyzmie (anarchizm to o wiele więcej) i etymologii (która jest po prostu zaprzeczeniem władcy). Niemniej jednak główne elementy definicji anarchizmu obejmują wolę społeczeństwa bez przymusu, odrzucenie aparatu państwowego, przekonanie, że natura ludzka pozwala ludziom istnieć w takim społeczeństwie bez przymusu lub postępować w jego kierunku oraz sugestia, jak postępować, aby realizować ideał anarchii.
Herbert L. Osgood twierdził, że anarchizm jest „skrajną antytezą” autorytarnego komunizmu i socjalizmu państwowego. Peter Marshall napisał, że „w ogólności anarchizm jest bliższy socjalizmowi niż liberalizmowi. [...] Anarchizm znajduje się w dużej mierze w obozie socjalistycznym, ale ma też elementy w liberalizmie. Nie można go sprowadzić do socjalizmu, i najlepiej jest postrzegana jako odrębna i wyróżniająca się doktryna”. Według Jeremy’ego Jenningsa „[i] trudno nie stwierdzić, że te idee”, odnosząc się do anarchokapitalizmu, „są opisywane jako anarchistyczne tylko na podstawie niezrozumienia tego, czym jest anarchizm”. Dodaje następnie, że „anarchizm nie oznacza nieskrępowanej wolności jednostki (jak zdają się wierzyć „anarchokapitaliści”), ale, jak już widzieliśmy, rozszerzenie indywidualności i wspólnoty”. Nicolas Walter napisał, że „anarchizm wywodzi się z liberalizmu i socjalizmu, zarówno pod względem historycznym, jak i ideologicznym. […] W pewnym sensie anarchiści zawsze pozostają liberałami i socjalistami, a kiedy odrzucają to, co w nich dobre, zdradzają sam anarchizm. […] Jesteśmy liberałami, ale bardziej i socjalistami, ale bardziej”. Michael Newman uznaje anarchizm za jedną z wielu tradycji socjalistycznych, zwłaszcza tradycja bardziej socjalistyczna po Proudhonie i Michaile Bakuninie. Brian Morriss natomiast argumentuje, że „koncepcyjnie i historycznie mylące” jest „tworzenie dychotomii między socjalizmem a anarchizmem”.
Poglądy anarchistów
Anarchizm to system poglądów głoszący program całkowitego zniesienia przymusu, ucisku i wyzysku społecznego, postulujący powszechność, wolność, równość i sprawiedliwość społeczną. Były to przesłanki realizacji zasad równości we wszystkich dziedzinach życia społecznego i politycznego.
Anarchizm taki dąży do osiągnięcia sprawiedliwości społecznej poprzez stworzenie społeczeństwa pozbawionego granic i podziałów etnicznych (bezpaństwowego).
Anarchiści chcą usunąć ze społeczeństwa wszelkie formy dyskryminacji, wyższości i zbiorowego egoizmu. Należy tutaj dodać, iż nie wszyscy anarchiści byli przeciwni egoizmowi (np. Max Stirner).
Władza
Anarchiści poddają krytyce wszelkie scentralizowane formy władzy politycznej i gospodarczej. Krytyka ta obejmuje zarówno państwa totalitarne, w których jednostka traci prawie całkowicie swą podmiotowość (człowieczeństwo), jak i państwa o ustroju demokracji parlamentarnej, w jakich obywatel posiada co prawda większy wpływ na swoje życie niż w państwach totalitarnych, ale nie jest to wpływ na tyle wielki, aby można było mówić o pełnej podmiotowości polityczno-społecznej wszystkich obywateli. Zdaniem anarchistów scentralizowana, odgórna władza, w większym lub mniejszym stopniu zawsze pozostaje poza kontrolą społeczną, wyobcowując się ze społeczeństwa.
Anarchiści krytykują scentralizowaną formę władzy taką jak państwo, dlatego też, w zależności od rodzaju anarchizmu, taka organizacja jak państwo zostaje zastąpiona np. federacją samorządnych gmin działających na zasadzie demokracji bezpośredniej.
Sprzeciw wobec państwa i jego instytucji stanowi warunek sine qua non anarchizmu. Anarchiści uznają państwo za narzędzie dominacji i uważają, że jest ono nielegalne, niezależnie od jego politycznych tendencji. Ludzie przestają kontrolować niektóre aspekty swojego życia, a najważniejsze decyzje podejmuje niewielka elita. Ostatecznie istnienie państwa opiera się wyłącznie na władzy, niezależnie od tego, czy jest ona jawna bądź przejrzysta, ponieważ nadal ma zdolność zmuszania ludzi. Innym anarchistycznym argumentem przeciwko istnieniu państwa jest to, że ludzie tworzący rząd, nawet najbardziej altruistyczni spośród urzędników, będą nieuchronnie dążyć do zdobycia większej władzy, co prowadzi do korupcji. Anarchiści uważają pogląd, że państwo stanowi zbiorową wolę ludzi za nieosiągalną fikcję ze względu na fakt, że klasa rządząca różni się od reszty społeczeństwa.
Pomimo powyższego, postawy wobec państwa wśród anarchistów są różne. Robert Paul Wolff uważał, że napięcie między władzą a autonomią oznaczałoby, że państwo nigdy nie będzie legalne. Michaił Bakunin postrzegał państwo jako „dominację za pomocą przymusu, zakamuflowaną, jeśli to możliwe, ale bezceremonialne i jawną, jeśli zajdzie taka potrzeba”. A. John Simmons i Leslie Green, którzy skłaniali się ku filozoficznemu anarchizmowi, uważali, że państwo może być prawomocne, jeśli będzie rządzone przez konsensus, chociaż uważali to za wysoce nieprawdopodobne. Istnieją również różne poglądy na temat formy zniesienia państwa.
Richard Sylvan wskazuje, że pewne istniejące formy zarządzania mogą być do pogodzenia z anarchizmem, jeśli nie zawierają w sobie „elementów autorytarnych ani związanych z przymusem”. Możliwe jest istnienie w społeczeństwie jakieś przyjęte reguły czy „prawo” nie oparte na przymusie. Sylvan podkreśla, że niekiedy fałszywie zakłada się, jakoby anarchizm miał być uniwersalny, tzn. nie móc istnieć w ogóle, jeśli nie istniałby wszędzie.
Kapitalizm
Przez całą swoją historię anarchizm był definiowany przez swoich zwolenników jako opozycyjny wobec kapitalizmu, który ich zdaniem może być utrzymany jedynie przez przemoc państwa. Anarchiści generalnie podążają za myślą Pierre-Josephem Proudhona i sprzeciwiają się własności miejsc pracy przez kapitalistów i dążą do zastąpienia pracy najemnej stowarzyszeniami robotniczymi. Anarchiści zgadzają się również z komentarzem Piotra Kropotkina, że „pochodzenie anarchistycznego spojrzenia na społeczeństwo [leży] w krytyce [...] hierarchicznej organizacji i autorytarnych koncepcjach społeczeństwa”, a nie w prostej opozycji do państwa lub rządu. Twierdzą, że system płac ma charakter hierarchiczny i autorytarny, a zatem kapitalizm nie może być anarchistyczny. Według teorii anarchistycznej, pewne transakcje kapitalistyczne, w tym praca najemna, nie są dobrowolne, ponieważ występuje w niej zjawisko przymusu ekonomicznego. Do tego, utrzymanie struktury klasowej społeczeństwa kapitalistycznego wymaga przymusu, który narusza zarówno zasady anarchistyczne, jak i samą zasadę nieagresji. Anarchiści popierający pracę najemną robią to tylko wtedy, gdy pracodawcy i pracownicy otrzymują równe wynagrodzenie za równe przepracowane godziny i żadna ze stron nie ma władzy nad drugą. Według tej zasady, żadna jednostka nie czerpie korzyści z pracy innej osoby. Płaca otrzymywana w takiej relacji pracodawca-pracownik jest uznawana przez teorię anarchistyczną jako produkt danego pracownika. W takim społeczeństwie każdy pracownik byłby samozatrudniony i posiadałby własne środki produkcji, co skutkowałoby odejściem od umów o pracę.
Według anarchistów hierarchiczna kontrola nad pracą najemną skutkuje wyobcowaniem pracowników od swej własnej pracy, a więc od siebie samych. Pracownicy już nie rządzą samymi sobą w godzinach pracy, a więc nie są już wolni. Kapitalizm, traktując pracę jak towar analogiczny do wszystkich innych towarów, neguje kluczową różnicę między pracą a innymi „zasobami” – a przynajmniej jej nierozdzielność od swego wykonawcy – praca, w przeciwieństwie do innej „własności”, jest obdarzona wolą i działaniem. Oddzielanie pracy od innych aktywności życiowych i podporządkowywanie jej prawom rynku oznacza unicestwienie jej naturalnej, organicznej formy istnienia – formy, która ewoluowała wraz z ludzką rasą przez tysiąclecia działalności gospodarczej opartej na współpracy, dzieleniu się i wzajemnej pomocy – i zastąpieniu jej przez atomistyczną i indywidualistyczną formę opartą na kontrakcie i konkurencji. Jak wskazuje to Bob Black w swojej książce:
Anarchizm poddaje krytyce kapitalistyczną teorię mówiącą o wolności wyboru konsumenta, w której to on ma decydować o sile popytu na konkretne dobra i usługi, co niekiedy porównywane jest do głosowania w systemie demokratycznym. Według anarchistów, poczucie wolności wyboru konsumenta jest złudne, ponieważ podejmowanie decyzji na rynku ma charakter głęboko bierny i reakcyjny (to znaczy oparty na reagowaniu na kierunki działań innych ludzi). Klient wybiera spomiędzy produktów na półce, które zostały zaprojektowane i wyprodukowane przez innych dla zysku. Klient to końcowy użytkownik, w zasadzie raczej widz niż aktor, po prostu wybierający jedną z możliwości stworzonych gdzie indziej przez kogo innego. Zwraca się również uwagę na mocno zróżnicowaną zamożność konsumentów.
Z tych powodów koncepcja „klienta”, według anarchistów, zaniedbuje branie pod uwagę różnic pod względem siły nabywczej, jakie istnieją na rynku, jak również przypisuje jednostce rolę w istocie bierną. W najlepszym wypadku jednostki mogą działać na rynku w odosobnieniu przy pomocy swojej siły nabywczej. Model „klienta” działa przeciwko jakiejkolwiek próbie „zbadania” stanu faktycznego. Po pierwsze, klienci rzadko kiedy znają znaczenie czy konsekwencje wytwarzania oferowanych im dóbr, ponieważ mechanizm cen wstrzymuje dotarcie do nich takich informacji. Po drugie – ponieważ atomistyczna natura rynku utrudnia dyskusję o tym, „dlaczego” i „jak” towary są produkowane – pozostaje wybór między różnymi wersjami „czegoś”. Zamiast krytycznej oceny różnych „za” i „przeciw” przy określonych praktykach ekonomicznych, wszystko, co się proponuje, to możliwość wyboru spomiędzy rzeczy już wyprodukowanych. Możliwe jest jedynie reagowanie, wybierając możliwość, która czyni najmniejszą szkodę, gdy szkoda już została wyrządzona (a często nie ma nawet takiego wyboru). Natomiast po to, żeby odkrywać społeczny i ekologiczny wpływ danego wyrobu, konieczne jest wybranie roli aktywnej, włączając się do grup, które dostarczają tego rodzaju informacji – informacji, których rynek nie może udzielić i nie udziela, pomimo że mają one zasadnicze znaczenie przy podejmowaniu racjonalnych decyzji. Zwraca się również uwagę, że decyzje konsumenckie na rynku są często ograniczone wskutek nacisków ekonomicznych. Przywoływany jest tutaj przykład sił rynkowych, które zmuszają firmy, pod groźbą bankructwa, do robienia wszystkiego, co tylko możliwe, aby ograniczać wydatki. Firmy, które zanieczyszczają powietrze, utrzymują złe warunki pracy itd. często zyskują przewagę w konkurencji dzięki takim praktykom, a inne firmy muszą pójść za ich przykładem, albo zostać wyeliminowane z biznesu. „Wyścig na dół” zostaje zapewniony, a jednostki podejmują „decyzje rozpaczy” tylko po to, żeby przeżyć. Osobiste przywiązanie do pewnych wartości, ujmując to inaczej, może się okazać bez znaczenia po prostu dlatego, że równoważąca je ekonomiczna presja staje się zbyt silna.
W XX wieku kilku ekonomistów zaczęło formułować odłam radykalnego amerykańskiego libertarianizmu znany jako anarchokapitalizm. Niektórzy zwolennicy tej ideologii twierdzą, że jest on formą anarchizmu indywidualistycznego. Jednak większość wczesnych anarchistów indywidualistycznych uważała się za „zagorzałych antykapitalistów [którzy nie widzą] żadnej sprzeczności między ich indywidualistyczną postawą a odrzuceniem kapitalizmu”. Wielu określało siebie jako socjalistów. Definiowali oni kapitalizm na różne sposoby, ale zazwyczaj dyskutowano o nim w kategoriach lichwy: „Istnieją trzy formy lichwy: odsetki pieniężne, czynsz za ziemię i domy oraz zysk w zamian. Kto je otrzymuje, jest lichwiarzem”. Inni anarchoindywidualiści mieli tendencję do wspierania wolnego handlu, wolnej konkurencji i różnych poziomów własności prywatnej, jak np. mutualiści, którzy opierają swoje poglądy na normach użytkowania i okupacji. Niemniej, postawy te dalej związane były ze sprzeciwem wobec kapitalizmu. Zwolennicy anarchokapitalizmu często popierają pracę najemną i sprzeciwiają się demokracji w miejscu pracy, co jest trudne od pogodzenia z innymi szkołami anarchizmu. Ponieważ anarchokapitalizm przedkłada ekonomię leseferyzmu ponad równość ekonomiczną, jest powszechnie postrzegany jako niezgodny z antykapitalistyczną i egalitarną tradycją anarchizmu. Chociaż teoria anarchokapitalistyczna zakłada zniesienie państwa na rzecz w pełni leseferystycznej gospodarki, leży poza tradycją anarchizmu. Anarchokapitalizm podziela jedynie antypatię anarchizmu wobec państwa, a nie antypatię do hierarchii w ogóle. Wynika z innego paradygmatu niż anarchizm i ma zasadniczo inne podejście oraz cele. Pomimo członu anarcho-, ideologia anarchokapitalizmu jest ściślej powiązana z kapitalizmem i prawicowym libertarianizmem niż z anarchizmem. Niektórzy w ramach tradycji leseferystycznej odrzucają określenie anarchokapitalizmu, wierząc, że kapitalizm może odnosić się albo do rynku leseferyzmu, który wspierają, albo do systemu regulowanego przez państwo, któremu się sprzeciwiają.
Organizacje anarchistyczne, takie jak Confederación Nacional del Trabajo (Hiszpania), Anarchist Federation (Wielka Brytania i Irlandia) czy Federacja Anarchistyczna (Polska), na ogół zajmują wyraźnie antykapitalistyczne stanowisko. Zaliczanie anarchokapitalizmu do szkół anarchizmu spotkało się z wyraźnym oporem tych, którzy utrzymują, że kapitalizm jest z natury opresyjny lub etatystyczny, a wielu anarchistów i uczonych nie uważa anarchokapitalizmu za właściwie spójny z duchem, zasadami, czy historią anarchizmu. Gary Chartier, Kevin Carson, Roderick T. Long, Charles W. Johnson, Brad Spangler, Sheldon Richma i Chris Matthew Sciabarr argumentują, że ze względu na swoje dziedzictwo i cele emancypacyjne, potencjalny radykalny anarchizm rynkowypowinien być postrzegany przez jego zwolenników i przez innych jako część tradycji socjalistycznej, a także że anarchiści rynkowi mogą i powinni nazywać się socjalistami, powtarzając język wolnościowych socjalistów, takich jak amerykańscy indywidualistyczni anarchiści Benjamin Tucker i Lysander Spooner czy Brytyjczyk Thomas Hodgskin.
Jedną z głównych kwestii i podziałów między anarchizmem a anarchokapitalizmem są terminy: kapitalizm i socjalizm. Dla anarchokapitalistów kapitalizm oznacza raczej wolny rynek niż faktycznie istniejący kapitalizm (którego są krytykami, argumentując, że problem tkwi w korporacjonizmie i kapitalizmie państwowym, terminie ukutym przez niemieckiego socjalistę Wilhelma Liebknechta, ale którego koncepcja funkcjonuje również u anarchistów, takich jak np. Michaił Bakunin i Jan Wacław Machajski, a nie samego kapitalizmu czy wolnorynkowców) jak uważają antykapitaliści. Jednak termin socjalista pierwotnie obejmował każdego przeciwnika kapitalizmu, termin wykreowany w XVIII wieku na oznaczenie konstruowanego systemu politycznego zbudowanego na przywilejach dla właścicieli kapitału.
Jako całość, anarchizm jest postrzegany jako część tradycji socjalistycznej, z głównym podziałem między anarchistami antyrynkowymi (większość anarchistów społecznych, w tym anarchokomuniści, anarchosyndykaliści i kolektywistyczni anarchiści), którzy popierają jakąś formę zdecentralizowanego planowania gospodarczego i anarchiści rynkowi (niektórzy indywidualistyczni anarchiści, w tym anarchiści wolnorynkowi i mutualiści), którzy wspierają socjalizm wolnorynkowy. Według teorii anarchistycznej, kapitalizm jest oparty na państwie, i jest mu ono niezbędne do przetrwania, a kapitalizm państwowy postrzega się jako nieunikniony rezultat zarówno kapitalizmu, jak i socjalizmu państwowego. Co więcej, sam wolny rynek dla klasycznych ekonomistów, takich jak Adam Smith, niekoniecznie odnosił się do rynku wolnego od ingerencji rządu, jak się to obecnie powszechnie przyjmuje, ani do tego, jak widzą go anarchokapitaliści, ale raczej wolny od wszelkich form przywilejów ekonomicznych i monopoli, co oznacza, że renty ekonomiczne, tj. zyski generowane z braku doskonałej konkurencji, muszą zostać zmniejszone lub wyeliminowane w jak największym stopniu poprzez wolną konkurencję. Podczas gdy anarchokapitaliści, którzy opowiadają się za własnością prywatną, która opiera się na własności środków produkcji i nieruchomości, a nie użytkowaniu, stosują normy własności prywatnej, a także zasadę domostwa. Są oni uważani za prawicowych libertarian, a nie anarchistów.
Własność
Inną ważną kwestią w antykapitalizmie anarchizmu jest pojęcie posiadania, a dokładniej kwestie własności prywatnej. Własność prywatna, od czasów książki Proudhona Czym jest własność? opublikowanej w 1840, jest przeciwstawiana posiadaniu (lub to, co inni socjaliści, w tym marksiści i komuniści, określają jako własność osobistą), które uważał za wolność („posiadanie to wolność”). Poprzez własność prywatną Proudhon rozumiał własność produkcyjną (taką jak ziemia czy infrastruktura; inaczej określane też jako środki produkcji i środki pracy) i uznawał ją za kradzież (pisząc spopularyzowane w późniejszym czasie zdanie „Własność jest kradzieżą”), argumentując, że jego zdaniem mogła być legitymizowana wyłącznie poprzez pracę. W swojej słynnej publikacji napisał:
Anarchiści sprzeciwiają się własności prywatnej uznając ją jako źródło narzuconej, hierarchicznej władzy i przywilejów dla uprzywilejowanych grup społecznych. Argumentują, że kapitalizm, powodując wzrost ideologicznie nienaruszalnego „prawa” do prywatnej własności, równie szybko spowoduje wzrost nierównego podziału surowców z zewnątrz, a to z kolei sprawi, że zwiększy się dystans pomiędzy pozycją przetargową „posiadaczy” i „nie-posiadaczy”. Według niektórych zwolenników kapitalizmu występuje pojęcie „samoposiadania” [„self-ownership”, wyrażenie mówiące o tym, że jesteśmy panami samych siebie – dop. tłum.], które stanowi według nich pewną podstawę własności prywatnej. Anarchiści argumentują, że to właśnie kapitalizm czyni „samoposiadanie” niemożliwym, ponieważ podstawowym warunkiem „samoposiadania” jest nie robić nic wbrew swojej woli, natomiast system kapitalistyczny osłabia tę ideę. Większość ludzi jest stawiana w sytuacji, w której najlepszym wyjściem jest dobrowolnie dać się wykorzystać w sposób, który logicznie nie idzie w parze z prawdziwym „samoposiadaniem”.
Indywidualistyczni anarchiści, tacy jak Benjamin Tucker, zaczęli nazywać posiadanie „własnością osobistą” lub „własnością prywatną”. Takie rozróżnienie jest niezwykle ważne dla anarchistów i innych socjalistów, ponieważ w kapitalistycznym modelu produkcji własność prywatna i osobista są uważane za dokładnie równoważne. W teorii anarchistycznej, jak i socjalistycznej, dookonuje się następujących rozróżnień:
Własność osobista obejmuje przedmioty przeznaczone do użytku osobistego (np. szczoteczka do zębów, ubrania, domy, pojazdy, a czasem pieniądze). Musi być zdobyta w sprawiedliwy sposób, a właściciel ma prawo do wykluczania innych przy podziale. Nie może ona również służyć do wyzysku.
Anarchiści ogólnie zgadzają się, że własność prywatna to relacja społeczna między właścicielem a osobami jej pozbawionymi (a nie relacja między osobą a rzeczą), np. artefakty, fabryki, kopalnie, tamy, infrastruktura, naturalna roślinność, góry, pustynie i morza. W tym kontekście własność prywatna oznaczają posiadanie środków produkcji, a nie dobra osobiste.
U anarchistów i socjalistów pojęcie własności prywatnej odnosi się do kapitału i środków produkcji, podczas gdy własność osobista odnosi się do konsumentów i nie-kapitałowych towarów i usług.
Demokracja
Ustrój anarchistyczny jest uważany przez anarchistów za najszerszą formę demokracji, w której jednostka posiada wpływ na swoje życie, uczestnicząc bezpośrednio w procesie ustawodawczym i wykonawczym. Jednocześnie anarchiści są przeciwni demokracji przedstawicielskiej.
Podczas gdy większość anarchistów stanowczo sprzeciwia się głosowaniu lub innej formie uczestnictwa w funkcjonowaniu państwowych instytucji, znaleźli się i tacy, którzy się z tym nie zgadzają. Przykładowo, prominentny anarchista, Pierre-Joseph Proudhon, dwa razy startował w 1848 w wyborach do francuskiego Zgromadzenia Konstytucyjnego, a Paul Brousse opracował koncepcję wolnościowego municypalizmu w Szwajcarii w latach 90. XIX wieku, która obejmowała udział w wyborach lokalnych. Wielu anarchistów sprzeciwia się głosowaniu z trzech powodów. Po pierwsze, uważają, że jest to nieefektywne i skutkuje co najwyżej drobnymi reformami. Po drugie, branie udziału w wyborach owocowało w przeszłości tym, że radykałowie stawali się częścią systemu, któremu się sprzeciwiali, zamiast doprowadzić do jego końca. Po trzecie, niektórzy twierdzą, że głosowanie oznacza potwierdzenie prawomocności systemu. Najbardziej fundamentalna jest idea, że demokracja przedstawicielska jest wadliwa sama w sobie. Państwo wykorzystuje teorię demokratycznego przejęcia władzy nad ludnością, a następnie używa swojej siły do zwalczania wszelkich odrębnych poglądów. Państwo w rzeczywistości prawie nigdy nie służy interesom ludności, a po prostu stwarza taką iluzję, aby zyskać władzę. W czasie wyborów prezydenckich w USA w 2004 anarchistyczny kolektyw CrimethInc zapoczątkował kampanię promującą wyższość bezpośredniego działania nad zmianami, które politycy obiecywali wprowadzić po wyborach. Hasłem kampanii było: „Nie tylko głosuj, ale bądź aktywny”. Anarchiści z innych krajów często angażowali się w podobne kampanie przeciw głosowaniu. Inni opowiadali się za bardziej pragmatycznym podejściem obejmującym głosowanie w referendach, a niektórzy prominentni anarchiści, jak Howard Zinn i Noam Chomsky, zadeklarowali swoje poparcie dla progresywnych kandydatów, takich jak Ralph Nader.
Indywidualistyczny anarchista Lysander Spooner stwierdził, że wielu zwolenników państwa uważało zarówno głosowanie, jak i wstrzymywanie się od głosu za potwierdzanie prawomocności państwa. Odrzuca on więc stwierdzenie, że istniejące rządy demokratyczne mają swoje uzasadnienie w zgodzie większości. Opisał to w swoim eseju pt. „No Treason”.
Dla indywidualistycznych anarchistów „system demokratyczny oparty na decyzji większości jest nieważny. Każdy atak na naturalne prawa jednostki jest niesprawiedliwy i jest symbolem tyranii większości”. Przedstawiciel wolnościowego municypalizmu Murray Bookchin skrytykował indywidualistycznych anarchistów, za sprzeciwianie się demokracji mówiąc, że zasada większości jest spójna z anarchizmem, aczkolwiek preferuje on bardziej termin zgromadzenie niż demokracja. Bookchin został w odpowiedzi oskarżony o „municypalny etatyzm”, czyli non-anarchizm. Później, Bookchin zrzekł się anarchizmu na rzecz komunalizmu.
Równość
Według anarchistów wszyscy są równi bez względu na narodowość, rasę, płeć, tożsamość seksualną, wiek, religię. Z tego powodu postulują oni utworzenie społeczeństwa bez podziału na klasy, w którym każda jednostka ma równy wpływ na wygląd życia społecznego.
Naród i patriotyzm
Anarchiści uważają, że nie ma złych ani dobrych narodów – są tylko złe państwa i źle czyniące jednostki, a podziały na narody są efektem szkodliwej działalności państw, zaś wojny są najczęściej rezultatem tych podziałów. Dlatego zazwyczaj potępiają oni wszelkie wojny, a częścią ich ideologii często jest kosmopolityzm, internacjonalizm, antypatriotyzm oraz uznanie, że wszyscy ludzie są braćmi, a ojczyzną ludzkości jest cała Ziemia, nie państwo.
Anarchizm ma długą historię sprzeciwiania się imperializmowi, zarówno w rdzennych narodach (kolonizatorzy) i narodach peryferii (kolonizowani). Anarchiści wolą skupić się na działaniu w kraju rodzinnym i solidaryzować się ze współpracownikami z innych krajów, np. Guy Aldred został skazany za drukowanie książki Shyamji Krishnavarmsa pt. Indyjski Socjolog. Innym przykładem tego był Rudolf Rocker, niemiecki anarchista i antyfaszysta, który działał szczególnie aktywnie wśród żydowskich robotników. W swojej książce Nacjonalizm i Kultura opowiedział się za „federacją Europejczyków”, która obejmowałaby również Żydów. Odrzucając biologiczne teorie rasy i pojęcie narodu twierdził, że odkąd państwa europejskie podbijały i kolonizowały resztę świata, sukces wolnościowej organizacji wśród Europejczyków był „pierwszym warunkiem utworzenia federacji świata, która zapewni także tzw. narodom kolonialnym takie same prawa do szczęścia”. Wielu współczesnych anarchistów i anty-imperialistów podziela jego podejście.
Historycznie rzecz biorąc, anarchizm wspierał ruch anacjonalistyczny, jak również język esperanto, skonstruowany tak, aby służył jako politycznie i etnicznie neutralny język międzynarodowy. Po hiszpańskiej wojnie domowej, frankistowska władza prześladowała anarchistów i katalońskich nacjonalistów, wśród których powszechne było używanie języka esperanto. Anarchiści niekiedy łączyli oraz łączą idee narodowowyzwoleńcze w swoich poglądach. Były one szczególnie obecne wśród anarchistów przełomu XIX i XX wieku w wielu państwach, w tym również i w Polsce. Wyróżnić można m.in. łączących patriotyzm z anarchosyndykalizmem Edwarda Abramowskiego, Józefa Zielińskiego i Augustyna Wróblewskiego. Innym polskim anarchistą, który wiązał postawę patriotyczną z anarchizmem był Jan Hempel. Wpływy anarchistyczne w jego twórczości można dostrzec w dziele Kazania Piastowe z 1911, które zostały pozbawione nacjonalistycznych wpływów obecnych w poprzednim dziele – Kazania polskie (1907). Takie postawy wiązały się jednak z ideą wyzwolenia spod omnipotentnego państwa, przy czym naród miał stanowić tutaj zarzewie walki, a nie cel sam w sobie.
Chińscy anarchiści byli bardzo aktywni na początku istnienia chińskiego ruchu nacjonalistycznego oraz w czasie oporu względem brytyjskich, a później japońskich kolonizacji Chin. Anarchiści również głęboko angażowali się w anty-imperialistyczno-nacjonalistyczny ruch na terenach Wietnamu, Korei, Kuby, Ukrainy, Irlandii, Meksyku i w całej Afryki. Anarchizm ma również wpływ na współczesny ruch indygenistyczny. Pierwiastek narodowy (etniczny) widoczny jest ponadto w demokratycznym konfederalizmie, wypracowanym przez kurdyjski ruch niepodległościowy.
Nie należy jednak wiązać idei prawicowego nacjonalizmu z myślą anarchistyczną. Tak zwany ruch narodowo-anarchistyczny nie jest uznawany za część anarchizmu przez uczonych oraz samych anarchistów z powodu sprzeciwu anarchizmu wobec nacjonalizmu, państwa narodowego, plemienność i neo-plemienność, a także obecności w narodowym anarchizmie rasizmu i seksizmu. Wobec niego często kierowane są zarzuty, że jest to ideologia białych nacjonalistów, którzy promują separatyzm etniczny i rasowy, a także, że stanowi rozwój myśli radykalnej prawicy, a nie samego anarchizmu. Ideologia określa się anarchistyczną, jednak bez historycznego i filozoficznego związku z samą ideą anarchizmu.
Środowisko
Środowisko i zrównoważony rozwój były zainteresowaniem myśli anarchistycznej co najmniej od momentu wydania w 1899 przez Piotra Kropotkina książki Pola, fabryki i warsztaty. Jednak od końca lat 70 XX w. wśród anglojęzycznych anarchistów rosło zaangażowanie w kwestie ochrony środowiska. Ekoanarchiści lub też zieloni anarchiści często popierają głęboką ekologię, światopogląd, który dąży do kultywowania bioróżnorodności i zrównoważonego rozwoju. Ekoanarchiści często stosują bezpośrednie działania przeciwko tym, co uważają za instytucje niszczące Ziemię. Innym ważnym składnikiem jest ekofeminizm, będący nurtem w obrębie feminizmu, według którego opresyjne zachowania wobec kobiet mają to samo źródło co destrukcyjne traktowanie środowiska naturalnego.
Prace Murraya Bookchina na temat ekologii społecznej, Davida Watsona z magazynem „Fifth Estate”, Steve’a Bootha z brytyjskiej publikacji „Green Anarchist” i pisma Grahama Purchase’a na temat zielonego syndykalizmu przyczyniły się do szerokiej różnorodności i zakresu zielona myśl i działań anarchistów/ekoanarchistów. Zielony anarchizm obejmuje również krytykę kapitalizmu przemysłowego i cywilizacji samej w sobie, co szczególnie obecne jest w myśli anarchoprymitywistycznej, który jest jednak często krytykowany przez przedstawicieli innych odłamów anarchizmu.
Polityka
Do polityki anarchizmu należą między innymi decentralizacja władzy, federalizm, egalitaryzm, socjalizm, liberalizm społeczny, samorządność, dobrowolność, pacyfizm, antymilitaryzm, pomoc wzajemna, demokracja bezpośrednia, sprawiedliwość, ekonomia uczestnicząca, akcja bezpośrednia, solidarność międzyludzka.
Taktyka
Taktyka ruchu anarchistycznego przybiera różne formy, ale generalnie służy dwóm głównym celom, po pierwsze przeciwstawieniu się establishmentowi, a po drugie promowaniu anarchistycznej etyki i odzwierciedlaniu anarchistycznej wizji społeczeństwa, ilustrującej jedność środków i celów. Można dokonać również podziału, według którego z jednej strony anarchizm opowiada się za walką z państwem i instytucjami za pomocą środków rewolucyjnych, a z drugiej strony za dążeniem do zmian społecznych za pomocą środków ewolucyjnych. Taktyki ewolucyjne obejmują niestosowanie przemocy, odrzucają przemoc i przyjmują stopniowe podejście do anarchistycznych celów, chociaż w praktyce oba podziały nakładają się na siebie.
Taktyka anarchistów uległa zmianie w ciągu ostatniego stulecia. Anarchiści na początku XX wieku skupiali się bardziej na strajkach i walce zbrojnej, podczas gdy współcześni anarchiści stosują o wiele szerszy wachlarz podejść.
Taktyka epoki klasycznej
W epoce klasycznej anarchiści mieli tendencje bojowe. Nie tylko stawili czoła państwowym siłom zbrojnym, jak w Hiszpanii i na Ukrainie, ale niektórzy z nich wykorzystali terroryzm jako tzw. propagandę czynu. Przeprowadzano próby zamachu na głowy państw, z których część zakończyła się sukcesem. Anarchiści również brali udział w rewolucjach. Wielu z nich, zwłaszcza galleanistów, uważało, że próby te będą impulsem do rewolucji przeciwko kapitalizmowi i państwu. Duża część tych ataków była dokonywana przez indywidualnych napastników, a większość miała miejsce pod koniec lat 70. XIX wieku, na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku i latach dziewięćdziesiątych XIX wieku, a niektóre miały miejsce jeszcze na początku XX wieku. Ich spadek rozpowszechnienia był wynikiem poszerzeniem władzy sądowniczej oraz represji stosowanych przez instytucje państwowe.
Związek między anarchizmem a przemocą zawsze stanowił kontrowersyjny temat wśród anarchistów. Z jednej strony anarchopacyfiści wskazują na jedność środków i celów. Z drugiej strony, inne grupy anarchistyczne opowiadają się za akcją bezpośrednią, taktyką, która może obejmować akty sabotażu, a nawet akty terroryzmu. Taka postawa była dość widoczna sto lat temu, kiedy postrzegano państwo jako tyrana, a niektórzy anarchiści wierzyli, że mają wszelkie prawo przeciwstawić się jego uciskowi za pomocą wszelkich możliwych środków. Emma Goldman i Errico Malatesta, którzy byli zwolennikami ograniczonego użycia przemocy, argumentowali, że przemoc jest jedynie reakcją na przemoc państwa jako zło konieczne.
Anarchiści odegrali aktywną rolę w akcjach strajkowych, chociaż byli raczej przeciwni formalnemu syndykalizmowi, postrzegając go jako reformistyczny. Strajk widzieli jako część ruchu, który dążył do obalenia państwa i kapitalizmu. Anarchiści również wzmocnili swoją propagandę w sztuce, z których niektórzy praktykowali naturyzm i nudyzm. Ci anarchiści stworzyli także społeczności oparte na przyjaźni i zaangażowaniu w media.
Rewolucyjna taktyka
W obecnej epoce włoski anarchista Alfredo M. Bonanno, zwolennik insurekcjonizmu, powrócił do debaty na temat przemocy, odrzucając taktykę jej niestosowania przyjętą od końca XIX wieku przez Kropotkina i innych znanych anarchistów. Zarówno Bonanno, jak i francuska grupa The Invisible Committee opowiadają się za małymi, nieformalnymi grupami interesu, w których każdy członek jest odpowiedzialny za swoje własne działania, ale współpracuje, aby zlikwidować ucisk za pomocą sabotażu i innych brutalnych środków przeciwko państwu, kapitalizmowi i innym wrogom. Członkowie The Invisible Committee zostali aresztowani w 2008 pod różnymi zarzutami, w tym terroryzmu.
Ogólnie rzecz biorąc, współcześni anarchiści są znacznie mniej agresywni i wojowniczy niż ich ideologiczni przodkowie. Najczęściej angażują się w konfrontacje z policją podczas demonstracji i zamieszek, zwłaszcza w krajach takich jak Kanada, Meksyk, Niemcy czy Grecja. W przypadku tego ostatniego najbardziej wyrazistym przykładem podobnych działań anarchistycznych jest ateńska dzielnica Eksarchia, która w części jest kontrolowana przez lokalną społeczność. W ramach tzw. kultury bezpieczeństwa, anarchiści w czasie protestów stosują taktykę czarnego bloku, który często ściera się z policją. Jednak anarchiści ścierają się nie tylko z przedstawicielami władz państwowych; angażują się również w walkę z faszystami, rasistami czy szeroko rozumianą skrajną prawicą, podejmując działania antyfaszystowskie i mobilizując się, aby zapobiec obecności przedstawicieli tych idei w przestrzeni publicznej.
Taktyka ewolucyjna
Anarchiści powszechnie stosują akcję bezpośrednią. Może to przybrać formę zakłócania i protestowania przeciwko niesprawiedliwej hierarchii czy samodzielnego zarządzania własnym życiem poprzez tworzenie kontr-instytucji, takich jak gminy, niehierarchiczne kolektywy czy spółdzielnie pracy. Podejmowanie decyzji jest często dokonywane w sposób antyautorytarny (stosowana jest forma demokracji partycypacyjnej), gdzie każdy ma równy głos w każdej decyzji, co jest podejściem znanym jako horyzontalizm. Współcześni anarchiści angażowali się w różne ruchy oddolnej demokracji, które są mniej więcej oparte na horyzontalizmie, chociaż nie są jawnie anarchistyczne, ale szanujące osobistą autonomię i uczestniczące w masowym aktywizmie, takim jak strajki i demonstracje. Tego typu sytuacja miała miejsce m.in. podczas masowych protestów Occupy Wallstreet. W przeciwieństwie do anarchizmu z epoki klasycznej, współcześnie obecna jest tendencja niepolegania w przypadku swoich myśli czy działań wyłącznie na teorii anarchizmu epoki klasycznej czy odwoływania się do klasycznych anarchistów, takich jak Piotr Kropotkin lub Pierre-Joseph Proudhon. Tacy anarchiści woleliby raczej opierać swoje myśli i praktyki na własnym doświadczeniu, które później będą teoretyzować. Niemniej anarchiści współcześnie nadal wspierają i uczestniczą w strajkach, zwłaszcza strajkach dzikich, które nie są organizowane centralnie przez syndykat.
Proces decyzyjny dokonywany przez niewielkie grup interesu odgrywa znaczącą rolę taktyczną w ruchu anarchistycznym. Stosowane są różne metody w celu zbudowania konsensusu między członkami grupy bez potrzeby mianowania przywódcy czy grupy wiodącej. Jednym ze sposobów jest odgrywanie przez osobę z grupy roli moderatora, który pomaga osiągnąć konsensus bez udziału w dyskusji lub promowania określonej postawy. Tego rodzaju grupy liczą przeważnie 5–20 osób, co ma na celu wzmocnić autonomię i przyjaźnie między członkami. Najczęściej łączą się ze sobą, tworząc większe sieci.
Podobnie jak w przeszłości, wydawanie prasy jest popularne w ruchu anarchistycznym, choć duża część przeszła do internetu, gdzie rozpowszechniane są różnego rodzaju publikacje, od artykułów, manifestów, aż po całe książki. Taki stan rzeczy spowodowany był trudnościami związanymi z dystrybucją czasopism, jak i często bezkosztowym hostingiem i względnie łatwym wdrażaniem stron internetowych. Ruch anarchistyczny jest również zaangażowany w tworzenie różnych programów, które są udostępniane za darmo. Sposób, w jaki ci haktywiści pracują nad rozwojem i rozpowszechnianiem, przypomina anarchistyczne ideały, zwłaszcza jeśli chodzi o ochronę prywatności użytkowników przed inwigilacją ze strony państwa i korporacji.
W ruchu anarchistycznym popularny jest ruch skłotingu oraz okupowania przestrzeni publicznych. Tego typu miejsca często nazywane są tymczasowymi strefami autonomicznymi (TAZ), które za założenia mają trwać przez jak najdłuższy możliwy czas. Funkcjonują najczęściej jako tzw. centra socjalne, miejsca, w których organizowane są różnego rodzaju wydarzenia, czy to artystyczne, naukowe, czy też aktywistyczne; prowadzone są biblioteki (np. Poznańska Biblioteka Anarchistyczna na skłocie Rozbrat), sklepy (np. darmowy sklep na skłocie Syrena), kawiarnie, jadłodajnie, infoshopy, centra pomocy osobom potrzebującym itd. Przestrzenie te służą również celom mieszkalnym. Ruch anarchistyczny postrzega skłoting jako sposób na odzyskanie przestrzeni miejskiej z kapitalistycznego rynku, która ma służyć pragmatycznym potrzebom. Zdobywanie przestrzeni umożliwia anarchistom eksperymentowanie z ich pomysłami i budowanie więzi społecznych. Należy jednak pamiętać, że nie wszyscy anarchiści mają wobec skłotingu takie same postawy.
Przemoc i brak przemocy
Anarchiści często byli postrzegani jako niebezpieczni i agresywni, prawdopodobnie przez szereg głośnych, brutalnych działań takich jak, zamieszki, zamachy, powstania i akty terroryzmu popełnione przez niektórych anarchistów. Terroryzm i zamachy są potępiane przez większość anarchistycznych ideologii, jednakże nie istnieje zgoda w kwestii usprawiedliwienia i użyteczności przemocy. Niektórzy anarchiści sprzeciwiają się przymusowi, podczas gdy inni popierają go, w formie niestroniącej od przemocy rewolucji, prowadzącej do anarchii lub utopii.
Niektórzy anarchiści podzielają pogląd Lwa Tołstoja, przedstawiciela chrześcijańskiego anarchizmu, o nieużywaniu przemocy. Ci anarcho-pacyfiści twierdzą, że bierny opór jest jedyną metodą na przeprowadzenie prawdziwej anarchistycznej rewolucji. Często postrzegają oni przemoc jako podstawę, na której opiera się rząd. Dowodzą oni, że przemoc jest nieusprawiedliwiona, bez względu na to do kogo jest skierowana.
Inni anarchiści popierają ideę Marshalla Rosenberga o komunikacji bez przemocy, która odnosi się do podstawowych potrzeb i uczuć człowieka, za pomocą strategii próśb, obserwacji i empatii. Odrzucają pacyfizm jako lewicową, kompromisową strategię, która tylko utrwala przemoc.
Inni z kolei anarchiści, tacy jak Michał Bakunin i Errico Malatesta postrzegali przemoc jako niezbędną i pożądaną siłę. Malatesta stwierdził, że jest „koniecznym niszczenie z użyciem przemocy, skoro nie da się inaczej”. Natomiast znane stało się również napisane przez Bakunina zdanie: „radość niszczenia jest równocześnie radością tworzenia”.
W okresie od lat 70. XIX wieku do początku XX stulecia w ruchu anarchistycznym funkcjonowała taktyka działania nazywana „propagandą czynu”. Pomiędzy 1894 a 1901 anarchiści zorganizowali liczne zamachy na głowy państw, m.in.:
Prezydent Francji Sadi Carnot (1894);
Elżbieta Bawarska (1898);
Król Włoch Umberto I (1900);
Prezydent USA William McKinley (1901).
Taka „propaganda czynu” nie była popularna wśród anarchistów i wielu z nich wyrzekło się jej. Przykładowo, Leon Czołgosz, który był sprawcą zamachu na prezydenta McKinleya, tłumaczył się, że został zainspirowany przez wykłady Emmy Goldman. Została ona zatrzymana na 2 tygodnie za „publiczne zachęcanie do zabójstwa prezydenta USA”. Znana z radykalizmu obyczajowego i światopoglądowego, często stawała się celem ataków jako inspiratorka zamachów i aktów terroryzmu. Ona jednak wyparła się jakichkolwiek powiązań z osobą Leona Czołgosza.
Goldman w swojej definicji anarchizmu zawarła spostrzeżenie, że wszystkie rządy opierają się na przemocy i to jest jeden z wielu powodów, dla którego powinno się im przeciwstawić. Goldman nigdy nie sprzeciwiała się takim taktykom jak zamachy, do czasu gdy wyjechała do Rosji, gdzie była świadkiem przemocy stosowanej przez rosyjską władzę i Armię Czerwoną. Od tego momentu zaczęła potępiać terror, zwłaszcza stosowany przez władze i popierać akty przemocy tylko w ramach samoobrony.
Opisy w prasie i literaturze popularnej (np. rzucający bomby anarchista z powieści Tajny Agent Josepha Conrada) pomogły stworzyć trwały wizerunek publiczny anarchistów jako agresywnych terrorystów. Został on wzmocniony przez takie wydarzenia jak Haymarket Riot w Chicago, gdzie anarchiści zostali obarczeni winą za rzucenie bomby w policję, która przyjechała, aby zakończyć demonstrację.
Pacyfizm
Większość anarchistów uważa, że sprzeciw wobec militaryzmu jest nieodłącznym elementem ich filozofii. Niektórzy anarchiści idą dalej i podzielają pogląd Lwa Tołstoja dotyczący niestosowania przemocy (należy natomiast podkreślić, że anarchopacyfiści niekoniecznie są chrześcijańskimi anarchistami, tak jak Tołstoj), opowiadając się za oporem pokojowym jako jedyną metodą osiągnięcia prawdziwie anarchistycznej rewolucji.
Literatura anarchistyczna często przedstawia wojnę jako działalność, za pomocą której państwo zdobywa i kumuluje władzę, zarówno w obrębie swoich granic, jak i poza nimi. Wielu anarchistów podpisuje się pod stwierdzeniem Randolpha Bourne’a „wojna jest zdrowiem państwa”. Anarchiści wierzą, że gdyby wspierali wojnę, umacnialiby tym samym państwo – z tego powodu, Piotr Kropotkin wzbudził duże kontrowersje po tym, jak wyraził swoje poparcie dla włączenia się Brytyjczyków w I wojnę światową w tzw. Manifeście Szesnastu. Natomiast holenderski anarchista i pastor Bart de Ligt w 1914 wraz z innymi duchownymi, m.in. A.R. de Jong i Truus Kruyt, zaangażował się w napisanie manifestu The Guilt of the Churches, w którym autorzy zarzucają chrześcijańskiemu establishmentowi udział w wydarzeniach I wojny światowej. Natomiast Emma Goldman, na łamach czasopisma „Mother Earth”, regularnie wyrażała swoją krytykę udziału Stanów Zjednoczonych w wojnie.
Jako anarchiści są krytyczni i nieufni wobec działalności rządu, zawsze z cynizmem patrzyli na powody z jakich państwa przystępowały do wojny. Działalność anarchistów jest w dużej mierze skierowana przeciwko wojnom. Za przykład mogą posłużyć osoby odmawiających służby wojskowej w czasie I wojny światowej, wśród których było wielu anarchistów. Współcześnie anarchiści korzystają z wielu metod non-violence aby sprzeciwić się militaryzmowi czy przemocy ze strony państwa, m.in. uczestnicząc protestach bądź organizując akcje w ramach takich ruchów jak Earth First! czy Jedzenie Zamiast Bomb.
Nurty anarchizmu
Nurty anarchizmu stanowią zbiór doktryn politycznych i ruchów społecznych powstałych na bazie ideologii anarchizmu, przy czym każda z nich cechuje się niechęcią wobec władzy i odrzuca wszelkie mimowolne, przymusowe formy hierarchii. Anarchizm wzywa do zniesienia państwa, które uważa za niepożądane, niepotrzebne i szkodliwe. Jest zwykle stawiany jako wolnościowe skrzydło ruchu socjalistycznego i ma historyczne powiązania z antykapitalizmem i socjalizmem.
Zwolennicy anarchizmu opowiadają się za bezpaństwową organizacją społeczeństwa opartą na niehierarchicznych i dobrowolnych stowarzyszeniach. Jednak anarchistyczne szkoły myślenia mogą się zasadniczo różnić, wspierając postawy od skrajnego indywidualizmu po kompletny kolektywizm. Odłamy anarchizmu często dzielono na kategorie anarchizmu społecznego i anarchizmu indywidualistycznego.
Większa część anarchistycznej ekonomii i filozofii prawa odzwierciedla antyautorytarne, antyetatystyczne i wolnościowe interpretacje radykalnej lewicy oraz socjalistycznej polityki, takiej jak komunizm, kolektywizm, wolny rynek, indywidualizm, mutualizm, partycypizm i syndykalizmu. Według Ruth Kinna, w pewnym momencie „kolektywistyczne, komunistyczne, liberalne i indywidualistyczne nurty myśli, z których anarchiści czerpali inspirację, zaczęły nabierać coraz bardziej charakterystycznych cech, doprowadzając tym samym do powstanie szeregu szkół anarchistycznych”.
Antropolog David Graeber zauważył, że jak szkoły marksistowskie w dużej części miały założycieli (np. leninizm, trockizm, maoizm), tak szkoły anarchizmu „prawie zawsze wyłaniają się z jakiejś organizacji lub formy praktyki”, przywołująć anarchosyndykalizm, anarchizm indywidualistyczny czy platformizm jako przykłady.
Anarchizm jako ruch społeczny
Jako doktryna anarchizm rozwinął się w XIX wieku w ramach socjalistycznego ruchu robotniczego, ale według niektórych anarchistyczne wątki można odnaleźć już w starożytnej myśli taoistów, cyników czy stoików, a także średniowiecznych ruchach w rodzaju Braci i Sióstr Wolnego Ducha czy później w radykalnym nurcie Braci Polskich.
Prekursorami anarchizmu byli diggerzy, radykalny ruch chłopski z rewolucji angielskiej, a także ruchy rewolucji francuskiej (W czasie rewolucji francuskiej określenie „anarchista” było używane przez jakobinów pod adresem ich radykalnych przeciwników politycznych, takich jak Wściekli) i niektórzy socjaliści utopijni (zwłaszcza Fourier), a także angielski myśliciel polityczny William Godwin.
Pierwszą osobą, która określiła się „anarchistą” był francuski myśliciel socjalistyczny Pierre-Joseph Proudhon. Mniej więcej w tym samym czasie anarchistyczne poglądy zaczął głosić inny francuski socjalista, Joseph Déjacque, który dla ich opisania ukuł termin „wolnościowiec”; dlatego anarchizm bywa nazywany wolnościowym socjalizmem.
Okres I Międzynarodówki
Ruch anarchistyczny zaczął się formować na przełomie lat 60 i 70 XIX. na bazie proudhonistycznych i anarchokolektywistycznych tendencji w I Międzynarodówce; powstał więc od razu jako ruch internacjonalistyczny. Po początkowej współpracy z marksistami, w Międzynarodówce nastąpił rozłam – anarchokolektywiści na czele z Michałem Bakuninem oskarżali marksistów o autorytaryzm oraz dążenie do zastąpienia krytykowanego przez socjalistów panowania klasowego burżuazji panowaniem nowej klasy biurokratów państwowych.
Anarchizm skupiał się wówczas w poszczególnych sekcjach krajowych Międzynarodówki, z których część przetrwała rozpad organizacji spowodowany sporem między tymi dwoma nurtami socjalizmu lub dała początek nowym organizacjom anarchistycznym (np. Federacja Jurajska, lub sekcja hiszpańska, która zapoczątkowała Federacji Robotników Regionu Hiszpanii).
Anarchiści brali udział w Komunie Paryskiej, której nadali federalistyczny charakter i która została przez nich powitana jako rewolucja społeczna zmierzająca nie tylko do wprowadzenia socjalizmu, ale socjalizmu bezpaństwowego, a także federalistycznym powstaniu kantonalistów w Hiszpanii.
Komuna Paryska
Komuna Paryska 1871 odegrała ważną rolę w rozwoju zarówno idei, jak i ruchu anarchistycznego. Bakunin wówczas napisał komentarz, że „rewolucyjny socjalizm [tj. anarchizm] dopiero przepuścił pierwszą próbę uderzenia i praktycznego urzeczywistnienia podczas Komuny Paryskiej” [Bakunin o anarchizmie]”.
Komuna Paryska została utworzona po przegranej Francji w wojnie francusko-pruskiej. Francuski rząd próbował wysłać żołnierzy, aby odebrali działa paryskiej Gwardii Narodowej. Miało to zapobiec dostaniu się ich w ręce ludności. Żołnierze odmówili otworzenia ognia do szydzącego z nich tłumu i zwrócili swoją broń przeciwko własnym oficerom. Był to osiemnasty marca; zaczęła swe istnienie Komuna.
Wielu anarchistów odgrywało istotną rolę w Komunie – na przykład Louise Michel, bracia Reclus i Eugene Varlin (później zamordowany podczas represji po stłumieniu Komuny). Jeżeli chodzi o reformy zainicjowane przez Komunę, takie jak: ponowne otwarcie zakładów pracy jako spółdzielni, to anarchiści mogli ujrzeć, jak ich pomysły stowarzyszeń robotniczych zaczęły się realizować. Do maja 43 zakłady pracy były kierowane wspólnie, a Muzeum Luwru pełniło funkcję fabryki amunicji i broni kierowanej przez radę robotniczą. Powtarzając postulaty Proudhona zebranie Związku Mechaników i Stowarzyszenia Robotników Metalurgicznych stwierdziło, że „nasze wyzwolenie ekonomiczne. .. może być uzyskane tylko poprzez tworzenie stowarzyszeń robotniczych, które same w sobie mogą przekształcić nasze położenie – tych, co pobierają płace, uczynić stowarzyszonymi”. Uczestnicy owego zebrania dali instrukcje swoim delegatom do Komisji Komuny ds. Organizacji Pracy, aby wspierali następujące cele:
„Zniesienie wyzysku człowieka przez człowieka, ostatniej pozostałości niewolnictwa;
„Organizowanie pracy w stowarzyszeniach wzajemnej pomocy, nierozdzielnych od kapitału”
W ten sposób mieli nadzieję na zapewnienie realizacji postulatu, że „równość nie może pozostać pustym słowem” w Komunie. [Komuna Paryska roku 1871: spojrzenie z lewej strony, pod redakcją Eugene Schulkinda]. Związek Inżynierów przegłosował na zebraniu 23 kwietnia, że od tej pory celem Komuny powinna być „ekonomiczna emancypacja”, która winna „organizować pracowników drogą stowarzyszeń, w których panowałaby wspólna odpowiedzialność”, aby „powstrzymać wyzysk człowieka przez człowieka” [zacytowane przez Stewarta Edwardsa, Komuna Paryska roku 1871].
Po upadku Komuny Paryskiej oraz represjach wobec ruchu robotniczego, a także rozpadzie I Międzynarodówki, ruch anarchistyczny uległ rozproszeniu, do czego przyczyniły się także postawy ówczesnych anarchokomunistów, będących zwolennikami działalności w niewielkich grupach niekoordynujących swojej działalności. Zaczął się za to rozwijać w nowych regionach – Ameryce Północnej i Południowej – dzięki fali uchodźców z Europy.
Anarchokomunizm i „propaganda czynem”
W tym okresie rozpadu ruchu anarchiści zwrócili się w kierunku tzw. czynu indywidualnego. Taktyka wywodziła się od koncepcji „propagandy czynem” Paula Brousse. Chodziło o lokalne powstania, które miały przerodzić się w rewolucję społeczną (np. rewolucja naftowa albo powstanie we włoskiej prowincji Benevento m.in. Errico Malatesta). Ten rodzaj działalności nie przyniósł efektów, a rozproszenie ruchu oraz represje sprawiły, że przerodził się w zamachy na przedstawicieli władz (wzór pochodził też od Narodnej Woli, która w 1881 dokonała udanego zamachu na Aleksandra II – w tym samym roku anarchistyczny kongres w Londynie zaakceptował metody „narodowolców”).
Podejmowano kilkakrotnie – i bez powodzenia – próby powołania do życia nowej organizacji międzynarodowej (już na kongresie anarchistycznym w Londynie w 1880 r. formalnie powołano do życia tzw. Czarną Międzynarodówkę, która jednak faktycznie nie funkcjonowała). Wyjątkiem była Hiszpania, gdzie anarchokolektywizm przetrwał dłużej i gdzie zorganizowany ruch anarchistyczny istniał w postaci Organizacji Anarchistycznej Regionu Hiszpanii (hiszp. Organización Anarquista de la Región Española), wywodzącej się z Federacji Robotników Regionu Hiszpanii. (Hiszpański ruch anarchistyczny wyróżniał się też tym, że tamtejsi działacze próbowali budować „kontrspołeczeństwo”: nowe, już uformowane relacje społeczne, które w odpowiednim momencie miały zastąpić stare).
Nastąpiło zupełne oderwanie się od ruchu marksistowskiego; anarchiści zostali wykluczeni przez socjaldemokratów z kongresu założycielskiego II Międzynarodówki w 1889 r.
Anarchizm a marksizm
Anarchizm i marksizm to ideologie skrajnie lewicowe wywodzące się z socjalizmu jednak ruchy te oddzieliły się od ruchu socjalistycznego na przełomie XIX i XX wieku, uważając dotychczasowe metody działania za nieskuteczne, a liderów partii i organizacji socjalistycznych – za niejednokrotnie zdradzających swoje deklarowane ideały.
W odróżnieniu od ideologii marksistowskiej, anarchizm opowiada się za zniesieniem państwa i własności prywatnej od razu po rewolucji zaś według marksistów pierwszym etapem po rewolucji miało być nacjonalizacja środków produkcji potem dopiero stworzenie społeczeństwa bezklasowego, a na koniec zniesienia państwa.
Marksiści jako sposób osiągnięcia swych celów stawiali na dyktaturę proletariatu pod przywództwem partii, która miała prowadzić lud do pełnego osiągnięcia swych celów, który nazywali komunizmem, zaś czas dyktatury proletariatu i budowy społeczeństwa bezklasowego był nazywany przez nich czasem socjalizmu.
W przeciwieństwie do marksizmu, anarchiści odrzucali ideologię państwa dyktatury proletariatu, występując również przeciwko jakimkolwiek próbom organizacji klasy robotniczej w partie, lecz nie w związki; odwoływali się do terroru indywidualnego, niektórzy anarchiści kwestionowali sensowność i skuteczność masowej walki rewolucyjnej jednak według Bakunina, kapitalizm i państwo można obalić jedynie rewolucją.
Ostateczny cel anarchistów, jak i marksistów był ten sam, czyli doskonałe, egalitarne społeczeństwo uwolnione od instytucji państwa, stan ten przez anarchistów miał być nazywany anarchią, a przez marksistów komunizmem.
Ruch związkowy
Pod koniec lat 90. XIX w. w ruchu anarchistycznym zaczęły pojawiać się głosy wzywające do rewizji dotychczasowej postawy – jednym z pierwszych był Kropotkin, który wzywał do powrotu do masowego ruchu robotniczego podobnego do I Międzynarodówki, a także francuski działacz związkowy Fernand Pelloutier, w którego opinii zalążkiem samorządnego społeczeństwa powinny stać się związki zawodowe.
Najważniejsza debata na ten temat odbyła się na międzynarodowym kongresie anarchistycznym w Amsterdamie, w 1907 r. Zwolennicy syndykalizmu, tacy jak Pierre Monatte, starli się na nim ze zwolennikami „czystego” anarchizmu (Malatesta). W rezolucji końcowej kongresu uznano związki zawodowe „za stowarzyszenia wytwórców, które mogą służyć przekształceniu kapitalistycznego społeczeństwa w społeczeństwo anarchokomunistyczne”. Ostatecznie nastąpiła fuzja ruchu związkowego i anarchizmu w postaci anarchosyndykalizmu, który stał się w następnych latach nurtem dominującym w ruchu anarchistycznym. W 1922 r. powstała również federacja anarchosyndykalistycznych związków zawodowych – Międzynarodowe Stowarzyszenie Pracowników.
Oprócz tego powstało również wiele związków odwołujących się do rewolucyjnego syndykalizmu, samorządności i akcji bezpośredniej, na które anarchizm mocno wpłynął, nieuważanych jednak za w pełni anarchistyczne, np. Robotnicy Przemysłowi Świata czy też wzorowany na nim związek Robotnicy Przemysłowi Afryki (jeden z pierwszych związków zawodowych zrzeszających czarnych i białych robotników w dominium brytyjskim w Afryce, zał. 1917).
Rewolucje z początków XX w.
Anarchiści brali udział w rewolucji 1905 r. w Rosji i na ziemiach zaboru rosyjskiego (zob. anarchiści w rewolucji 1905); zaznaczyli swoją obecność w rewolucji meksykańskiej w 1910 (np. Ricardo Flores Magón).
Uczestniczyli w rewolucji rosyjskiej 1917 r. (lutowej i październikowej). Wielu anarchistów poparło początkowo bolszewików z uwagi na głoszony przez nich w 1917 r. (choć później niezrealizowany) program ustroju opartego na radach robotniczych i likwidacji państwa. Bolszewicy szybko jednak zwrócili się przeciwko anarchistom oraz innym nurtom socjalistycznym (np. socjalistom-rewolucjonistom), czego punktem kulminacyjnym było powstanie w Kronsztadzie w 1921 r. oraz walka toczona na Naddnieprzu i Zaporożu przez Rewolucyjną Armię Powstańczą Nestora Machno.
Ruch anarchistyczny był również aktywny w Niemczech w czasie rewolucji listopadowej; anarchiści brali udział w Bawarskiej Republice Rad (m.in. Gustav Landauer, Erich Mühsam, B. Traven).
Na początku XX w. ruch anarchistyczny zaczął się również rozwijać w Azji, zwłaszcza Japonii i Chinach. W tym ostatnim kraju opierał się głównie na anarchokomunizmie; anarchiści byli aktywni w ruchu związkowym (pierwsze nowoczesne chińskie związki zawodowe były dziełem anarchistów), a także w ruchu reform kulturalnych (np. uniwersytetów robotniczych) w okresie rewolucji 1911 r. i po niej. Anarchizm stracił jednak swoje wpływy w latach 20. na rzecz bolszewizmu przenikającego z Rosji po rewolucji październikowej, choć udało mu się rozpowszechnić pewne idee federalistyczne i samorządowe poza samym ruchem anarchistycznym.
Rewolucja w Hiszpanii
Hiszpański ruch anarchistyczny skupił się wokół utworzonej w 1910 r. Krajowej Konfederacji Pracy oraz powstałej 17 lat później Iberyjskiej Federacji Anarchistycznej. Obie organizacje odgrywały istotną rolę w walce przeciwko nacjonalistom i faszystom podczas hiszpańskiej wojny domowej. Wraz z wybuchem wojny rozpoczęła się anarchistyczna rewolucja, podczas której anarchiści próbowali stworzyć samorządną gospodarkę i bezpaństwowe społeczeństwo. Rewolucja spotkała się z oporem stalinowców i frankistów, wskutek czego poniosła porażkę.
W burzliwych dniach po 19 lipca 1936 władza i inicjatywa naprawdę spoczywały w rękach szeregowych członków CNT i FAI. To właśnie zwyczajni ludzie, bez wątpienia pod wpływem FAIstas (członków FAI) i bojowników CNT, byli tymi, którzy po pokonaniu faszystowskiej rebelii uruchomili na nowo produkcję, podział dóbr i ich konsumpcję (oczywiście według bardziej egalitarnych zasad), a także organizowali milicje i zgłaszali się do nich na ochotnika (dziesiątkami tysięcy). Milicje te miały zostać wysłane w celu oswobodzenia tych części Hiszpanii, które znajdowały się pod rządami Franco. Wszystkimi możliwymi sposobami klasy pracujące Hiszpanii tworzyły za pomocą swoich własnych działań nowy świat, oparty na ich własnych ideach sprawiedliwości społecznej i wolności – ideach inspirowanych oczywiście przez anarchizm i anarchosyndykalizm.
Naoczne świadectwo George’a Orwella dotyczące rewolucyjnej Barcelony pod koniec grudnia 1936 przedstawia wyrazisty obraz społecznej transformacji, jaka się rozpoczęła:
„Anarchiści mieli wciąż faktyczną kontrolę nad Katalonią, a rewolucja znajdowała się jeszcze w pełnym rozpędzie. Każdemu, kto był tutaj od początku, prawdopodobnie zdawało się już w grudniu czy styczniu, że rewolucyjny okres zmierza ku końcowi; ale gdy ktoś przybył prosto z Anglii, to dla niego wygląd Barcelony był nieco wstrząsający i przytłaczający. Po raz pierwszy w życiu znalazłem się w mieście, gdzie klasa robotnicza znajdowała się u steru. Praktycznie każdy budynek, niezależnie od rozmiarów, został przejęty przez robotników i przyozdobiony czerwonymi flagami lub czerwono-czarną flagą anarchistów; na każdej ścianie został namazany sierp i młot oraz inicjały rewolucyjnych stronnictw; niemal w każdym kościele pozostawiono tylko gołe ściany, a obrazy spalono. Tu i ówdzie kościoły były systematycznie demolowane przez bandy robotników. Każdy sklep i kawiarnia posiadały napis, mówiący, że zostały skolektywizowane; nawet miejsca pracy pucybutów zostały skolektywizowane, a ich skrzynki pomalowane na czerwono-czarno. Kelnerzy i nadzorcy sklepowi patrzyli ci prosto w twarz i traktowali cię jak równego sobie. Służalcze, a nawet grzecznościowe formy zwracania się do rozmówców na jakiś czas zanikły. Nikt nie mówił ‘Sentilde’ ani ‘Don’, ani nawet ‘Usted’; każdy zwracał się do każdego ‘towarzyszu’ albo ‘ty’, i mówił ‘Salud!’ zamiast ‘Buenos dias’. Przede wszystkim, istniała wiara w rewolucję i przyszłość, uczucie nagłego wyłonienia się ery równości i wolności. Ludzkie istoty próbowały się zachowywać jak ludzkie istoty, a nie jak trybiki w kapitalistycznej maszynie” [W hołdzie Katalonii].
W objętej ruchami rewolucyjnymi republikańskiej części Hiszpanii, na większości terenów pozbyto się władzy. Na ich miejscu powstały komitety rewolucyjne, rady, gminy, samorządy, komuny zdominowane przez anarchistów i socjalistów. Większość fabryk przeszła w ręce robotników, kolektywizowano wsie. Kolektywy zaczęły budować własne zaplecza: nowe szkoły, gazety. Otwarto I udostępniono publicznie muzea i biblioteki. Rozpoczęto produkcję żywności, organizowano teatry. Odbywały się comiesięczne spotkania, na których w obecności wszystkich podejmowano decyzje dotyczące kolektywów. W wielu regionach wycofano pieniądze, a zwiększając hodowle, handel i produkcję nastawiono się na wymianę
Ruch anarchistyczny po II wojnie światowej
Rok 1939, będący końcem wojny domowej w Hiszpanii był zarazem początkiem II wojny światowej, z której międzynarodowy ruch anarchistyczny wyszedł prawie zupełnie rozbity. Jego odrodzenie nastąpiło dopiero w latach 60.
Z jednej strony zaczął odradzać się wcześniejszy ruch anarchistyczny – np. w 1968 r. na kongresie w Carrarze powstała Międzynarodówka Federacji Anarchistycznych zrzeszająca federacje anarchistyczne z różnych krajów – a z drugiej strony stał się aktywny na polu kontrkultury (m.in. provosi czy ich późniejsi naśladowcy w Polsce – Pomarańczowa Alternatywa). Częściowo inspirowane anarchizmem były wydarzenia maja 1968; jego wpływ zaznaczył w takich ruchach jak sytuacjonizm, Nowa lewica, Zieloni, a później także niektórych subkulturach młodzieżowych (punk, hardcore, rastafari).
W ruchu anarchistycznym pojawiły się również postawy kładące większy nacisk na cząstkowe rozwiązania polityczne i ekonomiczne możliwe do realizacji natychmiast (np. demokracja uczestnicząca) czy też próby tworzenia „alternatywnego społeczeństwa”, jednak bez rezygnacji z dążeń do głębszych zmian społecznych. W ten sposób obok „klasycznych” organizacji – takich jak Federacja Anarchistyczna czy anarchosyndykalistyczne związki zawodowe – pojawił się m.in. ruch squaterski.
Alterglobalizm
Począwszy od lat 90. XX wieku, wpływy anarchizmu są obecne także w ruchu alterglobalistycznym.
Anarchiści dążą do zjednoczenia świata i narodów, ale przeciwstawiają się globalizacji, gdyż uważają ją za proces prowadzący do wyzysku i globalnego zniewolenia ludzkości. Z tego powodu ruch anarchistyczny jest często nazywany ruchem alterglobalistycznym.
Jako ruch alterglobalistyczny przeciwstawia się ponadnarodowym organizacjom, będącym częściowo lub zupełnie poza kontrolą społeczeństwa, takim jak G7, G20, WTO, NATO, UE, Bank Światowy czy koncepcji Nowego porządku świata i rządu światowego.
Wielu anarchistów jest aktywnie zaangażowanych w ruch antyglobalistyczny. Widzą oni korporacyjną globalizację jako neokolonialistyczną próbę wykorzystania przymusu ekonomicznego w skali światowej, prowadzoną przez instytucje państwowe, takie jak Bank Światowy, Światowa Organizacja Handlu (WTO), G7 i Światowe Forum Ekonomiczne. Globalizacja to termin, który ma różne znaczenie dla różnych frakcji anarchistycznych. Wielu anarchistów używa tego terminu do określenia neokolonializmu lub kulturalnego imperializmu.
Grupy takie jak Reclaim the Streets były wśród inicjatorów tzw. ruchu antyglobalistycznego. The Carnival Against Capitalism w dniu 18 czerwca 1999 r., jest powszechnie uważany za pierwszy z głównych antyglobalistycznych grup. Anarchiści, tacy jak WOMBLES, przy okazji odegrali znaczącą rolę w planowaniu, organizowaniu, a także realizacji kolejnych protestów. Protesty często były organizowane na zasadach anarchistycznych bezpośredniego działania, z ogólną tolerancją dla wielu różnych działalności.
Zobacz też
symbolika anarchistyczna
anarchizm w Polsce
skrajna lewica
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Lucien van der Walt Anarchism and Syndicalism in South Africa, 1904–1921: Rethinking the history of labour and the left, Johannesburg 2007.
Linki zewnętrzne
Piotr Prokopowicz, Ruch anarchistyczny w świetle teorii ruchów społecznych
Anarchistyczne F.A.Q. Anarchizm – najczęściej zadawane pytania
Anarcho-Biblioteka – internetowa biblioteka tekstów o anarchizmie
Anarchy Archives – internetowe centrum badawcze oraz archiwum myśli anarchistycznej |
4962755 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Cusuiu%C8%99 | Cusuiuș | Cusuiuș – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lazuri de Beiuș. W 2011 roku liczyła 379 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
26 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Anarchia | Anarchia | Anarchia ( – "bez władcy") – forma struktury społeczno-politycznej, w której nie ma żadnej ukonstytuowanej władzy, nie obowiązują żadne normy prawne.
W rozumieniu politycznym (w anarchizmie) to taka struktura, w której państwo zostaje zastąpione przez nieprzymusową i niescentralizowaną organizację społeczeństwa (np. federację autonomicznych miejscowości).
W rozumieniu potocznym anarchia to pojęcie określające:
rozkład lub niedowład struktur lub instytucji państwa niezależnie od ich przyczyn;
chaos organizacyjny w instytucji, organizacji lub społeczności.
Zobacz też
Anarchizm
Przypisy |
4962759 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Hinchiri%C8%99 | Hinchiriș | Hinchiriș – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lazuri de Beiuș. W 2011 roku liczyła 624 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
28 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Abstract%20Syntax%20Notation%20One | Abstract Syntax Notation One | ASN.1 (skrót od Abstract Syntax Notation One – abstrakcyjna notacja składniowa numer jeden) – standard ITU-T służący do opisu struktur przeznaczonych do reprezentacji, kodowania, transmisji i dekodowania danych. Dostarcza zbiór formalnych zasad pozwalających na opis struktur obiektów w sposób niezależny od konkretnych rozwiązań sprzętowych.
Jest to standard ITU-T/ISO, po raz pierwszy został opisany w roku 1984 jako część dokumentu CCITT X.409'84. Następnie w 1988 wydano go jako samodzielny dokument ITU-T X.208. W roku 1994 wydano jego nową wersję w dokumentach ITU-T z serii X.680 (X.680-X.683). W roku 2002 wycofano dokument ITU-T X.208.
Standard ASN.1 określa jedynie składnię abstrakcyjną informacji, nie określa natomiast sposobu jej kodowania w pliku. Metody kodowania informacji podanych w składni ASN.1 zostały opisane w kolejnych standardach ITU-T/ISO.
Podstawowe metody kodowania:
BER (Basic Encoding Rules) – dokument X.690
CER (Canonical Encoding Rules) – modyfikacja BER
DER (Distinguished Encoding Rules) – modyfikacja BER
PER (Packed Encoding Rules) – dokument X.691
XER (XML Encoding Rules) – dokument X.693, X.694
Notacja ASN.1 jest wykorzystywana w wielu dokumentach ITU-T do określenia standardów telekomunikacyjnych w tym w serii X.400 (poczta), w serii X.500 (usługi katalogowe). Została również użyta przez organizacje 3GPP oraz ETSI do zdefiniowania protokołów sieci radiowej – w tym dla telefonii mobilnej trzeciej i czwartej generacji (UMTS, LTE, LTE-Advanced). Z użyciem notacji ASN.1 organizacja ETSI utrzymuje szereg identyfikatorów (m.in. na oznaczenie technik telekomunikacyjnych, operatorów), które mogą być użyte w opisach ASN.1.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Zalecenia ITU-T serii X
Standardy telekomunikacyjne
Formaty plików komputerowych |
4962761 | https://pl.wikipedia.org/wiki/David%20Seamands | David Seamands | David A. Seamands (ur. 6 lutego 1922, zm. 29 lipca lub 31 lipca 2006) – amerykański pastor metodystyczny, przywódca ewangelicznego ruchu odnowy w Zjednoczonym Kościele Metodystycznym.
Urodził się w rodzinie misjonarzy metodystów w Indiach, gdzie spędził większość dzieciństwa. Wraz z żoną Helen służyli jako misjonarze metodystyczni w Indiach od 1946 do 1962. W 1962 małżeństwo przyjechało do Stanów Zjednoczonych. Przez 22 lata pełnił funkcję pastora Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego w Wilmore, w stanie Kentucky. Był profesorem w Asbury Theological Seminary w Wilmore. Interesował się wpływem stresu na codzienne funkcjonowanie człowieka oraz rozwojem duchowym jednostki ludzkiej. Jego kazania na kasetach były dystrybuowane w USA i poza granicami tego kraju. W 1981 wydał książkę Uzdrowienie zranionych uczuć (ang. Healing for Damaged Emotions) wydane przez Victor Books (w USA wydano 1,1 miliona egzemplarzy). W sumie siedem jego książek sprzedało się w ponad dwóch milionach egzemplarzy. Był wieloletnim redaktorem Christianity Today. Po przejściu na emeryturę w 1990 został mianowany dziekanem kaplicy w Asbury.
Począwszy od 1976 był delegatem na sześć Konferencji Generalnych Zjednoczonego Kościoła Metodystycznego. Na czterech z nich przedstawił raport mniejszości dla sekcji legislacyjnej zajmującej się kwestiami seksualności człowieka. Był również odpowiedzialny za powołanie Rady Misji Ewangelickiej.
Niedługo przed śmiercią zrezygnował z członkostwa w Zjednoczonym Kościele Metodystów z uwagi na skargę złożoną na niego, dotyczącą niewłaściwego zachowania seksualnego, do czego się przyznał. Przeprosił wówczas za nadużywanie zaufania otaczających go osób.
Miał żonę Helen i trójkę dzieci.
Przypisy
Amerykańscy duchowni metodystyczni
Amerykańscy teolodzy protestanccy
Urodzeni w 1922
Zmarli w 2006 |
4962793 | https://pl.wikipedia.org/wiki/L%C4%83z%C4%83reni%20%28gmina%29 | Lăzăreni (gmina) | Lăzăreni – gmina w Rumunii, w okręgu Bihor. Obejmuje miejscowości Bicăcel, Calea Mare, Cărăndeni, Cărănzel, Gepiș, Gruilung, Lăzăreni i Miheleu. W 2011 roku liczyła 3233 mieszkańców.
Przypisy
Gminy w Rumunii
Okręg Bihor |
4962799 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Bic%C4%83cel | Bicăcel | Bicăcel – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lăzăreni. W 2011 roku liczyła 233 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962801 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Calea%20Mare | Calea Mare | Calea Mare – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lăzăreni. W 2011 roku liczyła 625 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
29 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Algorytm | Algorytm | Algorytm – skończony ciąg jasno zdefiniowanych czynności koniecznych do wykonania pewnego rodzaju zadań, sposób postępowania prowadzący do rozwiązania problemu. Można go przedstawić na schemacie blokowym.
Słowo „algorytm” pochodzi od łacińskiego słowa algorithmus, oznaczającego wykonywanie działań przy pomocy liczb arabskich (w odróżnieniu od abacism – przy pomocy abakusa), które z kolei wzięło się od nazwy „Algoritmi”, zlatynizowanej wersji nazwiska „al-Chwarizmi” Abu Abdullaha Muhammada ibn Musy al-Chuwarizmiego, matematyka perskiego z IX wieku.
Zadaniem algorytmu jest przeprowadzenie systemu z pewnego stanu początkowego do pożądanego stanu końcowego. Badaniem algorytmów zajmuje się algorytmika. Algorytm może zostać zaimplementowany w postaci programu komputerowego.
Jako przykład stosowanego w życiu codziennym algorytmu podaje się często przepis kulinarny. Dla przykładu, aby ugotować bigos, należy w określonej kolejności oraz odstępach czasowych (imperatyw czasowy) dodawać właściwe rodzaje kapusty i innych składników. Może istnieć kilka różnych przepisów dających na końcu bardzo podobną potrawę. Przykład ten ma wyłącznie charakter poglądowy, ponieważ język przepisów kulinarnych nie został jasno zdefiniowany. Algorytmy zwykle formułowane są w sposób ścisły w oparciu o język matematyki.
W niektórych krajach (między innymi Stanach Zjednoczonych) algorytmy mogą zostać opatentowane, jeżeli zostaną zaimplementowane w jakimś praktycznym celu. Przeciwnicy tego podejścia twierdzą, że patentowanie algorytmów spowalnia rozwój informatyki, bo jeden producent może uzyskać monopol na pisanie oprogramowania tworzącego pewne typy plików (jak było to w przypadku GIF). Wiele koncernów komputerowych prowadzi między sobą spory prawne dotyczące praw własności do niektórych patentów. Kontrargumentem zwolenników patentów na oprogramowanie jest prawo własności intelektualnej (którą jest na przykład utwór muzyczny, będący wytworem intelektu i pracy muzyka), zakładające, że program jest intelektualną własnością twórcy.
Definicja klasyczna
Algorytm – jednoznaczny przepis obliczenia w skończonym czasie pewnych danych wejściowych do pewnych danych wynikowych.
Zazwyczaj przy analizowaniu bądź projektowaniu algorytmu zakłada się, że dostarczane dane wejściowe są poprawne, czasem istotną częścią algorytmu jest nie tylko przetwarzanie, ale i weryfikacja danych.
Zgodnie z założeniem o jednoznaczności – dla identycznego zestawu danych początkowych, algorytm zdefiniowany klasycznie zawsze zwróci identyczny wynik.
Przykład
Znalezienie największej wśród niepustej, nieposortowanej listy przypadkowych liczb można przeprowadzić na wiele sposobów; jednym z najszybszych jest przedstawiony poniżej. Niech indeks wskazuje aktualnie badany element listy (jeśli jest ona numerowana, może on oznaczać np. jej numer), a maksimum oznacza największą dotychczas znalezioną wartość.
Niech indeks wskazuje na pierwszy element (początek) listy.
Niech maksimum zawiera wartość elementu listy wskazywanego przez indeks (tzn. pierwszego).
Jeżeli zawartość elementu listy wskazywanego przez indeks jest większa od zawartości maksimum, to przypisz maksimum wartość elementu wskazywanego przez indeks.
Niech indeks wskazuje kolejny element listy; jeśli to niemożliwe (tzn. indeks wskazuje ostatni element listy, czyli jej koniec), przejdź do punktu 6.
Wróć do punktu 3.
Koniec.
Wykonanie tego algorytmu spowoduje, że największa liczba na wspomnianej liście będzie wartością maksimum. Dodatkowym atutem jest fakt, iż algorytm ten działa dla list dowolnej długości, ponieważ nie wykorzystuje on liczby elementów listy, lecz tylko tzw. operację następnika elementu danej listy, tzn. przejścia do następnego jej elementu. Niemożność wskazania kolejnego elementu jest wtedy równoważna temu, iż dany element jest ostatni na liście.
Inne przykłady
algorytm Euklidesa
algorytm Fermata
algorytm Luhna
algorytm mrówkowy
algorytmy kompresji
algorytmy kryptograficzne
algorytmy przeszukiwania drzew: min-max i alpha-beta
algorytmy sortowania
algorytm unifikacji
Klasyfikacja algorytmów
Istnieje wiele różnych sposobów podziału algorytmów na grupy, jednak problem ten wzbudza kontrowersje.
Podstawowe paradygmaty tworzenia algorytmów komputerowych:
dziel i zwyciężaj – dzielimy problem na kilka mniejszych, a te znowu dzielimy, aż ich rozwiązania staną się oczywiste
programowanie dynamiczne – problem dzielony jest na kilka, ważność każdego z nich jest oceniana i po pewnym wnioskowaniu wyniki analizy niektórych prostszych zagadnień wykorzystuje się do rozwiązania głównego problemu
metoda zachłanna – nie analizujemy podproblemów dokładnie, tylko wybieramy najbardziej obiecującą w danym momencie drogę rozwiązania
programowanie liniowe – oceniamy rozwiązanie problemu przez pewną funkcję jakości i szukamy jej minimum
wyszukiwanie wyczerpujące – przeszukujemy zbiór danych, aż do odnalezienia rozwiązania
heurystyka – człowiek na podstawie swojego doświadczenia tworzy algorytm, który działa w najbardziej prawdopodobnych warunkach; rozwiązanie zawsze jest przybliżone.
Najważniejsze techniki implementacji algorytmów komputerowych to:
proceduralność – algorytm dzieli się na szereg podstawowych procedur. Wiele algorytmów ma wspólne biblioteki standardowych procedur, z których są one wywoływane w razie potrzeby.
praca sekwencyjna – wykonywanie poszczególnych procedur algorytmu, według kolejności ich wywołań; naraz pracuje tylko jedna procedura
praca wielowątkowa – procedury wykonywane są sekwencyjnie, lecz kolejność ich wykonania jest trudna do przewidzenia dla programisty
praca równoległa – wiele procedur wykonywanych jest w tym samym czasie, wymieniają się one danymi
rekurencja – procedura lub funkcja wywołuje sama siebie, aż do uzyskania wyniku lub błędu
obiektowość – procedury i dane łączy się w pewne klasy reprezentujące najważniejsze elementy algorytmu oraz stan wewnętrzny wykonującego je systemu
algorytm probabilistyczny – działa poprawnie z bardzo wysokim prawdopodobieństwem, ale wynik nie jest pewny.
Algorytmy równoległe
Jednym ze sposobów rozwiązywania złożonych problemów jest zastosowanie algorytmów równoległych. Oznacza to, że program nie jest wykonywany tylko jeden raz na jednym procesorze, ale wielokrotnie równolegle na wielu różnych maszynach. Podejście takie jest stosowane od lat w superkomputerach, jednak w takiej realizacji jest ono bardzo kosztowne. Nowym pomysłem jest tutaj zastosowanie sieci zwykłych komputerów tworzących klaster. Całe zadanie jest wtedy rozdzielane na wiele maszyn i obliczane równolegle przy pomocy tysięcy procesorów. Czasami taką potężną sieć rozproszoną nazywa się grid. Przykładem jej zastosowania może być program SETI@home, gdzie dane z nasłuchu kosmosu analizują dziesiątki tysięcy komputerów należących do zwykłych użytkowników. Maszyny są podłączone do Internetu, przez który przesyłają wyniki pracy uruchomionych na nich aplikacji. Rozwinięciem tego rozwiązania jest projekt parasolowy BOINC@home, który obejmuje kilkadziesiąt tego typu projektów co SETI@home, zajmujących się zagadnieniami z wielu dziedzin nauki, nie tylko ścisłych.
Obecnie algorytmy równoległe mogą być wykorzystywane na zwykłych domowych komputerach, ponieważ ogromna większość z nich posiada procesory wielordzeniowe, które w uproszczeniu są połączeniem kilku procesorów w jeden. Po roku 2010 rozpowszechniło się nowe podejście do obliczeń równoległych polegające na wykorzystywaniu w tym celu kart graficznych; nosi ono nazwę GPGPU. Kilka projektów z BOINC@home oraz projekt z zakresu biologii molekularnej Folding@home pozwala na zastosowanie karty graficznej, a nawet kilku zamontowanych w jednym komputerze, do realizacji obliczeń rozproszonych. Umożliwia to wykorzystanie ogromnej liczby (do kilku tysięcy) procesorów karty graficznej działających równolegle.
Nowym pomysłem na implementację algorytmów równoległych jest wykorzystanie do tego celu DNA. W jednej kropli wody znajdują się miliony cząstek tego kwasu. Jeżeli zsyntetyzujemy je tak, aby wykonywały pewien algorytm, to w ułamku sekundy potrzebnym na reakcje chemiczne komputer oparty na DNA znajdzie rozwiązanie bardzo złożonego problemu. Przykładem są tutaj bakterie, które zaprogramowano, aby rytmicznie emitowały światło. Dziedziną nauki zajmującą się algorytmami w połączeniu z biologią jest bioinformatyka.
Algorytmy sztucznej inteligencji
Wiele problemów związanych z codziennym życiem to problemy NP-trudne. Przykładami ich mogą być znajdowanie najkrótszej trasy łączącej pewną liczbę miast lub optymalne pakowanie plecaka. Oznacza to, że algorytmy mogą radzić sobie z takimi problemami tylko w przybliżeniu lub w bardzo szczególnej sytuacji. Sterowany algorytmem niedeterministycznym (przybliżonym) robot nie potrafi odnaleźć najkrótszej drogi w bardzo złożonym środowisku, mimo że dla człowieka może być ona oczywista.
Inżynierowie próbują rozwiązywać problemy NP-trudne przez naśladowanie żywych organizmów. Jeżeli nie udaje się sformułować jasnego algorytmu rozwiązującego dany problem, można maszynę wyposażyć w zdolność do samodzielnego uczenia się. Zagadnieniem tym zajmuje się dział określany jako sztuczna inteligencja. Tego podejścia nie należy mylić z ludzką inteligencją. Maszyny naśladują tylko pewne cechy istot żywych, ale na razie nie są w stanie im dorównać na wielu polach.
Algorytmy genetyczne
Jest to cała grupa algorytmów służąca do poszukiwania najlepszych rozwiązań danego problemu. Zasada ich działania opiera się na obserwacji praw natury oraz przeniesieniu ich na grunt matematyki i informatyki. U podstaw algorytmów genetycznych znajduje się dobór naturalny oraz dziedziczność. Najlepiej przystosowane jednostki (niosące rozwiązania zbliżone do właściwego) są powielane oraz krzyżowane z sobą w celu powielenia informacji. Bardzo wiele rzeczywistych problemów można rozwiązać w ten sposób.
Algorytmy kwantowe
Niektóre algorytmy szyfrowania (np. RSA) opierają się na trudności rozkładu liczby na czynniki pierwsze (faktoryzacja). Dla tego problemu nie jest znany algorytm wielomianowy, którego można by użyć na klasycznym komputerze, czyli opartym o elementy półprzewodnikowe. Natomiast algorytmy zaimplementowane na komputerach kwantowych, w odróżnieniu od komputerów elektronicznych opartych na bitach, mogą posługiwać się qubitami oraz zjawiskiem splątania. Na tego typu komputerach możliwy jest rozkład liczby na czynniki pierwsze w czasie wielomianowym np. za pomocą algorytmu Shora.
Należy jednak mieć na uwadze, że dużym problemem komputerów kwantowych jest dekoherencja ich stanów – w ten sposób bardzo łatwo może dojść do utraty danych. Rozwiązaniem może być tutaj wykorzystanie splątania do teleportacji stanu kwantowego na kolejne cząstki elementarne. W związku z tym wielu naukowców pracuje już dziś nad implementacją algorytmów kryptografii kwantowej. Przykładem tego jest szyfrowanie danych z wykorzystaniem splątanych fotonów. Obecnie kierunki prac nad komputerami kwantowymi to:
fotonika – komputery oparte na fotonach,
spinotronika – komputery operujące spinem elektronów zamiast napięciem.
Ograniczenia algorytmów
Prawidłowy algorytm komputerowy musi kiedyś zakończyć swoją pracę. Oznacza to, że problem musi być rozwiązany z wykorzystaniem dostępnych zasobów obliczeniowych, w skończonym czasie. Jeżeli czas obliczeń algorytmu, dla coraz większego zbioru danych, rośnie szybciej niż dowolna funkcja wielomianowa, to mówi się, że nie jest praktycznie obliczalny. Jedną z klas problemów, dla których nie znamy wielomianowych rozwiązań, są problemy NP-trudne. Jeśli znamy wielomianowy algorytm weryfikujący poprawność rozwiązania problemu NP-trudnego, to problem ten nazywamy NP-zupełnym. Pytanie, czy P=NP, czyli czy istnieją szybkie algorytmy rozwiązujące problemy NP-zupełne, jest jednym z najbardziej palących pytań we współczesnej informatyce. Ponadto istnieją problemy nierozwiązywalne za pomocą żadnego algorytmu.
Implementacja algorytmów
Algorytmy komputerowe
Komputery przetwarzają przekazywane im informacje z wykorzystaniem algorytmów. Program jest algorytmem zapisanym w języku zrozumiałym dla maszyny (kodzie maszynowym). Każdy poprawny kod maszynowy da się przełożyć na zestaw instrukcji dla teoretycznego modelu komputera – maszyny Turinga.
Zwykle algorytmy pracują na danych wejściowych i uzyskują z nich dane wyjściowe. Informacje zapisane w pamięci maszyny traktuje się jako jej stan wewnętrzny. Niektóre algorytmy mają za zadanie wyłącznie przeprowadzanie komputera z jednego stanu wewnętrznego do innego.
Każdy algorytm komputerowy musi być wprowadzony do komputera w bardzo rygorystycznie zdefiniowanym języku. Ludzie często komunikując się, przesyłają między sobą informacje wieloznaczne. Komputery mogą reagować tylko na całkowicie jednoznaczne instrukcje. Jeżeli dany algorytm da się wykonać na maszynie o dostępnej mocy obliczeniowej i pamięci oraz w akceptowalnym czasie, to mówi się, że jest obliczalny.
Poprawne działanie większości algorytmów implementowanych w komputerach opiera się na kolejnej realizacji pewnego zestawu warunków. Jeżeli któryś z nich nie zostanie spełniony, to program kończy się komunikatem o błędzie. Czasami podczas implementacji algorytmu nawet istotny warunek może zostać pominięty. Przykładowo, w programie dzielącym przez siebie dwie liczby użytkownik poleca wykonać dzielenie przez zero. Działanie aplikacji, która nie sprawdzi warunku „czy dzielnik nierówny zero”, zostanie przerwane przez system operacyjny komputera.
Algorytmy poza komputerami
Implementacja algorytmu w ogólności oznacza występowanie pewnego podobieństwa algorytmu opisanego w ludzkim języku do fizycznego zjawiska lub procesu. Czasami algorytm może być podstawą budowanego przez ludzi urządzenia, jak np. komputer. Jednak o implementacji możemy mówić również wtedy, kiedy pewien system zachowuje się podobnie do algorytmu. Dla przykładu mózg ptaka implementuje arytmetykę w postaci sieci neuronowej, dzięki temu zwierzę jest w stanie porównywać pewne odstępy czasu. W przypadku maszyn algorytm może zostać zaimplementowany jako pewna sieć połączeń elektrycznych, pneumatycznych bądź mechanicznych. Przykładem może być tutaj analogowy regulator obrotów z pierwszych silników parowych, realizujący algorytm P (proporcjonalny). Przy takim podejściu sukces nie oznacza zatrzymania się algorytmu, lecz utrzymywanie pewnego stanu systemu. Możemy np. powiedzieć, że algorytm utrzymywania życia działa poprawnie, aż do śmierci organizmu. Poprawny algorytm ma utrzymywać pewne parametry żywej istoty (np. temperaturę) w optymalnym zakresie.
Algorytm a opisujący go język
Należy zdawać sobie sprawę z różnicy między algorytmem, będącym niezależnym od jego implementacji przepisem, a programem, który może zostać zinterpretowany i wykonany przez komputer. Poniższe fragmenty programów są realizacją tego samego algorytmu sumującego trzy trójki:
Dodawanie w języku C:
wynik = 3;
wynik += 3;
wynik += 3;
Ten sam język, ale z zastosowaniem pętli:
wynik = 0;
for (int i = 0; i < 3; ++i) wynik += 3;
Język C, zapis proceduralny z zastosowaniem rekurencji:
int alg(int n) {
if(n == 3)
return 0;
else
return 3 + alg(n + 1);
}
void main() {
int wynik = alg(0);
}
Asembler x86:
mov eax, 0 # zeruje akumulator
add eax, 3 # dodaje 3 do akumulatora
add eax, 3
add eax, 3
mov 0EF21A29Ch, eax # kopiuje zawartość akumulatora do komórki pamięci
Powyższe programy napisane są w różnych językach programowania, używających różnych poziomów abstrakcji, przy czym zapis w asemblerze jest na najniższym poziomie abstrakcji, to znaczy jest najbliżej „prawdziwego”, wykonywanego bezpośrednio przez procesor komputera, kodu.
Błędy w implementacji
Wciąż rozwijana inżynieria oprogramowania pozwala na tworzenie aplikacji, których kod źródłowy ma setki tysięcy linii, przy równoczesnym zachowaniu kontroli nad całością projektu, co pozwala zminimalizować ilość błędów podczas implementacji algorytmów.
Historia algorytmów
Początki
Słowo algorytm pochodzi od nazwiska arabskiego matematyka z IX wieku, Muhammada ibn Musa al-Chuwarizmiego. Początkowo słowem algorism nazywano czynności konieczne do wykonywania obliczeń z użyciem dziesiętnego systemu liczbowego. Obecne znaczenie słowa algorytm, jako zestawu ścisłych reguł, powstało wraz z rozwojem matematyki i techniki. Wynalezienie zbiorów zasad pozwalających na obliczanie parametrów konstruowanych maszyn, stało się podstawą rewolucji przemysłowej zapoczątkowanej w końcu XVIII stulecia. Jednak dopiero zbudowanie maszyn, które same mogły realizować pewne proste algorytmy, stało się przełomem. Początkowo miały one postać układów mechanicznych mogących realizować proste obliczenia.
Ogromnego postępu dokonał w tej dziedzinie w 1842 roku Charles Babbage, który na podstawie swoich doświadczeń sformułował ideę maszyny analitycznej zdolnej do realizacji złożonych algorytmów matematycznych. W pracy Babbage wspierała Ada Lovelace, która przetłumaczyła dla niego prace włoskiego matematyka dotyczące algorytmu obliczania liczb Bernoulliego. Prace Lovelace dotyczące implementacji tego algorytmu na maszynę różnicową zawierały opis swoistego języka programowania. Niestety, Babbage nigdy nie zbudował swojego mechanicznego komputera. Programy napisane przez Lovelace zostały przetestowane na modelu maszyny różnicowej wykonanym w XX wieku i okazały się poprawne.
Rozwój maszyn liczących
Wraz z wynalezieniem pod koniec XIX wieku kart perforowanych elektro-mechaniczne maszyny osiągnęły zdolność realizacji algorytmów przetwarzających ogromne zbiory danych. Karty perforowane stały się wejściem, z którego dane przetwarzały proste algorytmy sumujące, a jako wyjście służyły odpowiednie zegary. Ogromny postęp w tej dziedzinie zawdzięczamy firmie będącej protoplastą IBM, która zbudowała tego typu urządzenia, aby zrealizować spis ludności w Stanach Zjednoczonych.
W XX wieku postęp elektroniki pozwolił na budowę maszyn analogowych potrafiących w swoim wnętrzu odtwarzać pewne algorytmy matematyczne. Mogły one dokonywać operacji arytmetycznych oraz różniczkować i całkować.
Komputery
Zanim zbudowano pierwsze komputery, istniały już solidne podstawy informatyki teoretycznej. Algorytm wyrażony w najprostszym z możliwych języków okazał się dla urządzeń najlepszy. Na początku lat 30. XX wieku pojawiło się kilka niezależnie opracowanych matematycznych modeli wykonywania algorytmów. Najsłynniejszym została maszyna Turinga zaproponowana w pracy On Computable Numbers autorstwa Alana Turinga, brytyjskiego matematyka uznawanego za ojca informatyki. Jednocześnie okazało się, że wszystkie modele są sobie równoważne, tj. każdym z nich można wyrazić dowolny algorytm oraz zasymulować działanie jednego modelu na innym (patrz: kompletność Turinga). Okazało się, że nawet najbardziej złożone algorytmy można wyrazić za pomocą prostego matematycznego opisu i kilku elementarnych operacji. Maszyna Turinga miała składać się z głowicy czytająco-piszącej przesuwającej się po nieskończonej taśmie. W każdym kroku mogła zmienić wartość danej komórki taśmy, przesunąć się w lewo lub prawo oraz zmienić swój stan.
Pierwszy mechaniczny komputer zdolny, jak się później okazało, do wykonywania wszystkich algorytmów, powstał już w 1936 roku w Niemczech. Nazywał się Z1, a jego twórcą był niemiecki inżynier Konrad Zuse, który zaprojektował swoją maszynę zupełnie niezależnie od prac brytyjskich i angielskich matematyków. Z powodu ogromnej zawodności w 1941 roku ukończył jej kopię bazującą na układach przekaźnikowych, czyli Z3, która znalazła zastosowanie przy projektowaniu skrzydeł samolotów. Z3 miał wiele cech współczesnego komputera; wszystkie liczby reprezentowane były w systemie binarnym, programy wprowadzano na kartach perforowanych, a do wprowadzania danych służyła klawiatura. W Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych pierwsze komputery, zbudowane na początku lat 40, miały ściśle określone zadanie łamania niemieckich szyfrów oraz wykonywania obliczeń na potrzeby wojska. Dopiero w 1944 roku skonstruowano tam programowalną maszynę zdolną do wykonywania dowolnych algorytmów, ENIAC. Pracowała ona w systemie dziesiętnym, a programowania dokonywano poprzez przełączanie odpowiednich kabli.
W ostatnich trzydziestu latach, dzięki upowszechnieniu komputerów osobistych, informatyka stała się bardzo ważną gałęzią gospodarki. Na świecie pracują miliony programistów, zajmujących się tworzeniem oraz doskonaleniem oprogramowania lub poszukiwaniem nowych, efektywniejszych algorytmów. Wraz z oparciem na komputerach funkcjonowania całego społeczeństwa coraz większą wagę przykłada się do wyszukiwania błędów w implementacjach lub założeniach algorytmów, co jest procesem trudno poddającym się automatyzacji i wymagającym żmudnej pracy całych zespołów programistów i hakerów.
Zobacz też
dowód poprawności algorytmu
struktura danych
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Polskojęzyczne
Algorytmy i struktury danych
Anglojęzyczne
Inna strona z kodami źródłowymi
Słownik algorytmów i struktur danych |
4962802 | https://pl.wikipedia.org/wiki/C%C4%83r%C4%83ndeni | Cărăndeni | Cărăndeni – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lăzăreni. W 2011 roku liczyła 177 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962828 | https://pl.wikipedia.org/wiki/C%C4%83r%C4%83nzel | Cărănzel | Cărănzel – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lăzăreni. W 2011 roku liczyła 104 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
30 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Przyl%C4%85dek%20Igielny | Przylądek Igielny | Przylądek Igielny, Przylądek Agulhas (port. Cabo das Agulhas, wym. []) – przylądek stanowiący najbardziej wysunięty na południe kraniec Afryki. Przebiegający przez niego południk uznawany jest za umowną granicę dwóch oceanów: Indyjskiego i Atlantyckiego.
Nazwa Przylądka Igielnego w języku portugalskim, Agulhas, dosłownie oznaczająca „igły”, prawdopodobnie odnosi się do poszarpanych skał, o które rozbijały się statki, lub do zerowej deklinacji magnetycznej w tym rejonie na przełomie XV i XVI w., dzięki czemu igła kompasu wskazywała dokładnie kierunek północy geograficznej. W 1849 na przylądku zbudowano latarnię morską.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Zdjęcie satelitarne południowego końca Afryki
Przylądki Południowej Afryki |
4962829 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Gepi%C8%99 | Gepiș | Gepiș – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lăzăreni. W 2011 roku liczyła 878 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962830 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Wincenty%20Kruszewski | Wincenty Kruszewski | Wincenty Józef Kruszewski O.Carm (ur. 4 marca 1843 we wsi Wójty-Zamoście, zm. 6 października 1922 w Oborach) – polski duchowny rzymskokatolicki, karmelita, zmarły w opinii świętości.
Młodość i formacja zakonna
Józef Kruszewski urodził się 4 marca 1843 roku we wsi Wójty-Zamoście w pobliżu Płońska, w Guberni Płockiej, znajdującej się pod zaborem rosyjskim, w ubogiej rodzinie rolniczej, jako pierwsze dziecko Ignacego i Julianny z Wróblewskich. 9 marca został ochrzczony w kościele parafialnym pw. św. Michała Archanioła w Płońsku, przyjmując imię Józef. Cztery lata później urodził się jego młodszy brat, Jan.
Rodzinna parafia, prowadzona przez karmelitów (do roku 1864), miała istotny wpływ na jego życie. Młody Józef był często widywany w klasztorze, gdzie chętnie rozmawiał z braćmi. Już w wieku 17 lat postanowił wstąpić do nowicjatu Zakonu Karmelitańskiego Prowincji Wielkopolskiej pw. Przenajświętszego Sakramentu. Wraz z przyjęciem habitu otrzymał imię Wincenty. Pierwsze śluby zakonne złożył w dniu swoich 18. urodzin, 4 marca 1861 roku. Uroczystość ta odbyła się prawdopodobnie w kościele klasztornym w Warszawie. Dwa tygodnie później, 19 marca br. Wincenty, jako młody kleryk, został skierowany do Obór, gdzie przebywał przez niecałe dwa lata.
W Oborach był świadkiem wybuchu powstania styczniowego. Klasztor działał wtedy bardzo aktywnie jako ostoja patriotyzmu, co opisała M. Konopnicka w noweli „W Oborach”. Zakonnicy wygłaszali z ambon okolicznościowe kazania, organizowali nabożeństwa o wolność ojczyzny. Na terenie klasztoru znajdowały schronienie nawet całe oddziały powstańców.
Po przeniesieniu do Warszawy podjął studia filozoficzno-teologiczne i przyjął święcenia kapłańskie. Aktualnie nie posiadamy bliższych informacji z tego okresu życia o. Wincentego. Wiadomo, że wkrótce po święceniach, w roku 1879 został przeniesiony do Obór.
Posługa w Oborach
Po upadku powstania styczniowego, klasztor oborski ostał się jako jedyny spośród 52 w prowincji. Po kasatach pozostałych, został odcięty od przełożonych nie tylko prowincji małopolskiej, ale także od władzy generalnej w Rzymie. Klasztor zyskał status etatowego, więzieni w nim byli duchowni dekanatów rypińskiego i dobrzyńskiego, a także bracia z pobliskiego Trutowa.
O. Wincenty przybył do Obór w momencie, gdy represje wygasały, a klasztor powoli wracał do normalnego funkcjonowania. Sytuacja materialna była jednak bardzo ciężka. Karmelita pełnił w Oborach różne funkcje: przygotowywał dzieci do I Komunii Świętej, posługiwał chorym, spowiadał.
Po ukazaniu się ukazu carskiego z roku 1904, skazującego klasztor oborski na kasatę, wszczęto starania o jego uratowanie. Wielką pomocą wykazali się pobliscy ziemianie, związani z klasztorem, jednak decydującą rolę odegrał ówczesny przeor, o. Dionizy Mierzwicki.
Kolejne trudne wydarzenia przyniosła I wojna światowa. Korzystając z sytuacji, w roku 1917 bracia zwrócili się do Prowincji św. Józefa w Galicji z prośbą o przyłączenie. Tego samego roku, w październiku, przysłano z Krakowa o. Tadeusza Wojtalę z nominacją na przeora.
Życie o. Wincentego przypadło na burzliwy czas przemian i ograniczeń. Pomimo trudności, został zapamiętany jako gorliwy kapłan, oddany szczególnej czci Matki Bożej. Zasłynął jako cierpliwy spowiednik, jednający w przedziwny sposób dusze z Bogiem. Spotkanie z nim w konfesjonale owocowało prawdziwą przemianą życia. Zachowały się świadectwa uwolnienia ze zniewoleń i opętań po jego modlitwie wstawienniczej. Bracia wspominali jego długie posty i liczne umartwienia.
Mszę świętą odprawiał w największym skupieniu; cały był dla Boga i ludzi, cały oddany ludziom. Spowiedź u niego była bardzo szczegółowa, na wszystko naprowadzał, wszystko przypominał. Spowiadał według przykazań Bożych i kościelnych oraz grzechów głównych. Pokutę za nie zadawał bardzo dużą.
Koniec życia
O. Wincenty Kruszewski jako jeden z ostatnich oborskich karmelitów dożył odzyskania przez Polskę niepodległości i połączenia Zakonu Karmelitańskiego w Polsce, po wielu wiekach świetności.
Zmarł w opinii świętości 6 października 1922 roku, został pochowany w krypcie pod Kaplicą Opatrzności. Ciało o. Wincentego zostało przeniesione do krypty pod prezbiterium, gdzie aktualnie znajduje się kaplica pamięci.
Przypisy
Karmelici (biografie) |
31 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Aldehydy | Aldehydy | Aldehydy ( = „alkohol odwodorniony”) – klasa organicznych związków chemicznych posiadających grupę aldehydową, czyli grupę karbonylową () połączoną z jednym () lub dwoma () atomami wodoru. Proste aldehydy, będące pochodnymi alkanów i zawierające w cząsteczce jedną grupę aldehydową to alkanale o wzorze ogólnym .
Pokrewną klasę związków stanowią ketony (), nieposiadające atomu wodoru przy grupie karbonylowej. Ketony i aldehydy mają zbliżone właściwości chemiczne, przy czym aldehydy są z reguły bardziej reaktywne. Istnieje też szereg reakcji charakterystycznych jedynie dla aldehydów.
Otrzymywanie
Aldehydy otrzymuje się w przemyśle przez katalityczne odwodornienie pierwszorzędowych alkoholi:
Reakcję tę można też przeprowadzić stosując odpowiedni utleniacz, np. dichromian:
Aby zapobiec utlenianiu powstającego aldehydu, należy usuwać produkt ze środowiska reakcji od razu po powstaniu. Do reakcji tej nie można zastosować nadmanganianu potasu, który jako silniejszy utleniacz prowadzi od razu do powstania soli kwasów karboksylowych.
Właściwości
Aldehydy są charakterystycznie pachnącymi i toksycznymi związkami chemicznymi o własnościach grzybo- i bakteriobójczych – im krótszy łańcuch węglowy tym mniej przyjemny zapach i większa toksyczność. Formaldehyd i akroleina (przypalony tłuszcz) ma bardzo nieprzyjemny zapach, ale wanilina (waniliowy) czy cytronelal (cytrynowy) przyjemny. Aldehydy o krótkich łańcuchach węglowych dobrze rozpuszczają się w wodzie (np. aldehyd octowy bez ograniczeń), w miarę zwiększania się ilości atomów węgla rozpuszczalność szybko spada. Aldehydy są to substancje będące w większości ciałami stałymi, wyjątkami są formaldehyd, acetaldehyd (aldehyd octowy) i aldehydy nienasycone – są gazami w miarę dobrze rozpuszczalnymi w wodzie.
Posiadają silne właściwości redukujące, czym różnią się od ketonów.
Charakterystyczne reakcje
Najbardziej charakterystycznymi reakcjami dla aldehydów są
reakcje addycji do grupy karbonylowej
redukcja do alkoholi pierwszorzędowych:
utlenianie do kwasów karboksylowych:
reakcje tego typu są podstawą wykrywania i oznaczania aldehydów, m.in. za pomocą próby: Tollensa, Fehlinga, Benedicta czy Trommera, np.:
próba Tollensa (tzw. próba lustra srebrowego):
próba Trommera:
odwracalna addycja wodorosiarczynu:
Uzyskany addukt bisulfitowy często można wykrystalizować. Pod wpływem kwasów i zasad odtwarza się wyjściowy aldehyd. Proces jest wykorzystywany do oczyszczania aldehydów i ketonów.
addycja amoniaku lub amin, a następnie eliminacja wody, daje iminy:
Reakcja amin z formaldehydem w obecności kwasu (najczęściej kwasu mrówkowego) wykorzystywana jest do metylowania amin (reakcja Eschweilera-Clarke'a):
kondensacja aldolowa (na przykładzie aldehydu octowego):
Według terminologii retrosyntetycznej aldehydy reprezentują synton akceptorowy typu a1, przy czym grupą funkcyjną jest grupa OH.
Zastosowanie
Aldehydy stosowane są do syntez organicznych (tworzywa sztuczne, barwniki), w przemyśle spożywczym i
kosmetycznym (składniki kompozycji zapachowych i aromatów spożywczych), garbarstwie (aldehyd
glutarowy). Roztwór aldehydu mrówkowego (HCHO) w wodzie (tzw. formaliny) stosowany jest do konserwacji preparatów biologicznych.
Przykładowe aldehydy
benzaldehyd (aldehyd benzoesowy, PhCHO)
formaldehyd (aldehyd mrówkowy, metanal, HCHO)
acetaldehyd (aldehyd octowy, etanal, )
akroleina ()
Zobacz też
acetal
enole
olejek eteryczny
Przypisy |
4962831 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Gruilung | Gruilung | Gruilung – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lăzăreni. W 2011 roku liczyła 133 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962836 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Miheleu | Miheleu | Miheleu – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lăzăreni. W 2011 roku liczyła 213 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962837 | https://pl.wikipedia.org/wiki/L%C4%83z%C4%83reni | Lăzăreni | Lăzăreni – wieś w Rumunii, w okręgu Bihor, w gminie Lăzăreni. W 2011 roku liczyła 870 mieszkańców.
Przypisy
Wsie w okręgu Bihor |
4962841 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Szczelina%20na%20Grz%C4%99dzie | Szczelina na Grzędzie | Szczelina na Grzędzie – jaskinia w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich. Wejście do niej znajduje się w żlebie Głębowiec, bocznym odgałęzieniu żlebu Żeleźniak, powyżej Żeleźniakowej Bramy i poniżej Wnęki na Grzędzie, na wysokości 1220 metrów n.p.m. Długość jaskini wynosi 4,6 metrów, a jej deniwelacja 1,5 metrów.
Opis jaskini
Jaskinię stanowi szczelinowy, wąski korytarzyk, na początku idący w dół, a następnie, za zaciskiem, poziomo. Zaczyna się trójkątnym otworem (1,1 x 0,9 m), a kończy pochyłym prożkiem.
Przyroda
W jaskini brak jest nacieków. Ściany są mokre, gładkie, trochę zwietrzałe. Przy otworze wejściowym rosną na nich porosty i mchy.
Historia odkryć
Brak jest danych o odkrywcach jaskini. Jest to prawdopodobnie jaskinia, którą w wykazie jaskiń w 1988 roku W.W. Wiśniewski nazwał Szczeliną na Grzędzie Niżnią. Badał on w latach siedemdziesiątych XX wieku zbocza Kominiarskiego Wierchu w poszukiwaniu jaskiń. Pierwszy plan i opis jaskini sporządziła I. Luty przy pomocy J. Łabęckiej w 2003 roku.
Przypisy
Jaskinie polskich Tatr
Jaskinie Tatr Zachodnich |
4962842 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Epping%20Ongar%20Railway | Epping Ongar Railway | Epping Ongar Railway (skr. EOR) – zabytkowa linia kolejowa w południowo-zachodnim Essex w Anglii, prowadzona przez zespół wolontariuszy zatrudniających pracowników. Trasa stanowi ostatni odcinek odgałęzienia linii Great Eastern Railway, później linii Central London Underground, z Loughton przez Epping do Ongar, ze stacjami pośrednimi w North Weald i Blake Hall. Linia została zamknięta przez londyńskie metro w 1994 i sprzedana w 1998. Została ponownie otwarta w latach 2004–2007 jako linia historyczna (muzealna). Zmiana właściciela w 2007 doprowadziła do czasowego zamknięcia linii w celu przywrócenia przewozów składami prowadzonymi parowozami. Trasa została ponownie otwarta 25 maja 2012.
Historia
W 1856 Eastern Counties Railway (ECR), która później stała się częścią Great Eastern Railway (GER), otworzyła dwutorową linię pomiędzy Stratford i Loughton. W 1865 dodano jednotorowe przedłużenie między Loughton i Ongar. Wysoka frekwencja doprowadziła do budowy drugiego toru między Loughton i Epping. W tym czasie codziennie kursowało pięćdziesiąt pociągów pomiędzy Londynem a Loughton, kolejne 22 do Epping i 14 do Ongar. Podczas II wojny światowej między Ongar a Londynem została zmniejszona dzienna liczba pociągów do siedmiu.
W 1946 elektryfikacja linii Central dotarła do Leytonstone, w 1947 do Woodford, a w 1948 do Loughton. Wahadłowy pociąg parowy nadal kursował z Loughton do Ongar. W 1949 uruchomiono mijankę w North Weald, aby umożliwić kursowanie większej liczby pociągów. Po nacjonalizacji kolei w 1948 część linii przeszła pod zarząd London Transport Executive (LTE), który był spadkobiercą dawnych właścicieli linii z Leyton do Loughton. Powstały wówczas wątpliwości co do eksploatacji trasy pomiędzy Loughton i Ongar. Rząd początkowo sprzeciwiał się elektryfikacji, jednak pojawienie się nowych terenów mieszkaniowych w okolicy umożliwiło elektryfikację torowiska prowadzącego do Epping, co stało się w 1949. LTE przejęło również kontrolę nad odcinkiem do Ongar i wynajęło parowóz do ruchu wahadłowego. W latach 50. XX wieku zdecydowano się na elektryfikację linii. W 1957 zmodernizowano sygnalizację, czyniąc linię bardziej przepustową. Przewozy towarowe nadal prowadzono trakcja parową. Ze względu na niewielką liczbę pasażerów stacja Blake Hall była zamykana w niedziele, a od 17 października 1966 wprowadzono ograniczony rozkład jazdy w dni powszednie. Ciągły spadek liczby pasażerów doprowadził do likwidacji mijanki i sygnalizatora w North Weald w 1976 oraz ostatecznego zamknięcia stacji Blake Hall 31 października 1981. 30 września 1994 London Transport zamknął odcinek przynoszący straty z Epping do Ongar.
Po 1994 prywatne przedsiębiorstwo Pilot Developments zakupiło odcinek z Epping do Ongar. Mimo wstępnych zapewnień, że w ciągu pięciu lat od zakupu przywrócone zostaną przewozy pasażerskie, nie doszło do takiego rozwiązania. Około 2000 powstało Towarzystwo Wolontariatu Kolejowego Epping Ongar (EORVS). Początkowo składało się ono z małej grupy entuzjastów, którzy poświęcali swój czas na naprawę i konserwację oraz odnawianie zaniedbanych budynków i torów. Współpracując z właścicielami, grupa ta stopniowo przywracała linię i budynek stacji w Ongar, tak aby pociągi mogły ponownie kursować i obsługiwać pasażerów do North Weald. 10 października 2004, prawie dziesięć lat do zamknięcia linii, pierwszy pociąg EORVS opuścił Ongar o godzinie 11:00. EORVS obsługiwał pięć pociągów turystycznych w każdą niedzielę do grudnia 2007.
Zmiana właściciela nastąpiła pod koniec 2007. Podjęto wówczas decyzję o zaprzestaniu eksploatacji pociągów i skoncentrowaniu się na poprawie infrastruktury zarówno w celu ponownego uruchomienia pociągów z lokomotywami, jak i zabezpieczenia długoterminowej przyszłości linii. W Ongar odnowiono i zrewitalizowano torowisko na całej stacji, zarówno w celu uzyskania odpowiedniej wysokości peronów, jak i przywrócenia pierwotnego układu torowisk. Ongar jako jedyna stacja na linii zachowała oryginalną zabudowę. Wewnątrz pierwotnego dworca z 1865 przywrócono pomieszczenia do pierwotnego układu, w tym usunięto nowsze ściany działowe i otworzono oryginalne drzwi oraz kominki. Otwarto tu kawiarnię. Na stacji w North Weald przywrócono malaturę i zrewitalizowano torowiska oraz sygnalizację z 1888. Wewnątrz dworca odrestaurowano pomieszczenia, usunięto automat biletowy z lat 80. XX wieku, aby przywrócić poczekalnię do pierwotnego układu, a także gruntownie odnowiono poczekalnię damską, toalety i kasę biletową. Stacja została całkowicie przeprojektowana i wyposażona w oświetlenie w stylu z epoki. Zainstalowano podjazdy dla niepełnosprawnych na perony. Ruch turystyczny uruchomiono ponownie w 2012.
Przebieg trasy i turystyka
Linia kolejowa przebiega przez jedne z najpiękniejszych krajobrazów Essex, pokonując po drodze strome podjazdy. Trasa jest połączona ze stacją londyńskiego metra w Epping kursami zabytkowych autobusów. Warsztaty kolei znajdują się na stacji w North Weald. W pobliżu przebiega ścieżka spacerowa Essex Way, która ma długość 82 mil pomiędzy Harwich i Epping. Na swojej trasie przechodzi przez lasy, pola i zabytkowe wsie. Wszystkie odległości na londyńskiej linii centralnej są nadal mierzone od Ongar.
Galeria
Przypisy
Linie kolejowe w Anglii
Essex |
4962843 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tyler%20Bey | Tyler Bey | Tyler Bey (ur. 10 lutego 1998 w Las Vegas) − amerykański koszykarz, występujący na pozycjach rzucającego obrońcy lub niskiego skrzydłowego.
25 sierpnia 2021 zawarł umowę z Houston Rockets. 17 września został zwolniony. 26 września 2021 podpisał kolejną umowę z klubem, zarówno na występy w NBA, jak i zespole G-League – Rio Grande Valley Vipers. 13 października opuścił klub.
Osiągnięcia
Stan na 20 października 2021, na podstawie, o ile nie zaznaczono inaczej.
NCAA
Obrońca roku konferencji Pac-12 (2020)
Największy postęp konferencji Pac-12 (2019)
MVP turnieju MGM Grand Main Event (2020)
Zaliczony do:
I składu:
Pac-12 (2019)
defensywnego Pac-12 (2020)
II składu Pac-12 (2020)
Zawodnik kolejki Pac-12 (11.03.2019)
Przypisy
Linki zewnętrzne
Profil na nba.com
Statystyki na basketball-reference.com
Profil na eurobasket.com
Amerykańscy koszykarze
Koszykarze Colorado Buffaloes
Koszykarze Dallas Mavericks
Koszykarze Salt Lake City Stars
Koszykarze Long Island Nets
Ludzie urodzeni w Las Vegas
Urodzeni w 1998 |
4962862 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sielsowiet%20g%C5%82amazdi%C5%84ski | Sielsowiet głamazdiński | Sielsowiet głamazdiński () – jednostka administracyjna wchodząca w skład rejonu chomutowskiego w оbwodzie kurskim w Rosji.
Centrum administracyjnym sielsowietu jest wieś (ros. село, trb. sieło) Głamazdino.
Geografia
Powierzchnia sielsowietu wynosi 151,46 km².
Historia
Status i granice sielsowietu zostały określone ustawami z 2004 i z 2010 roku.
Demografia
W 2017 roku sielsowiet zamieszkiwało 653 mieszkańców.
Miejscowości
W skład sielsowietu wchodzą miejscowości: Głamazdino, 1-j Zielonyj Sad, 2-j Zielonyj Sad, Arsenjewka, Bieriozowoje, Borisowka, Jefrosimowo, Załozje, Złobino, Klusow, Krasnaja Połosa, Malejewka, Płoskij, Podrownoje, Smorodino, Striekałowo, Tiepłowka, Judowka.
Zobacz też
podział administracyjny Rosji
Linki zewnętrzne
Большая Российская Энциклопедия. Курская область. (ros.)
Przypisy
Osiedla wiejskie w obwodzie kurskim
Sielsowiety rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim |
4962863 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sielsowiet%20dubowicki | Sielsowiet dubowicki | Sielsowiet dubowicki () – jednostka administracyjna wchodząca w skład rejonu chomutowskiego w оbwodzie kurskim w Rosji.
Centrum administracyjnym sielsowietu jest wieś (ros. село, trb. sieło) Dubowica.
Geografia
Powierzchnia sielsowietu wynosi 46,87 km².
Historia
Status i granice sielsowietu zostały określone ustawami z 2004 i z 2010 roku.
Demografia
W 2017 roku sielsowiet zamieszkiwało 329 mieszkańców.
Miejscowości
W skład sielsowietu wchodzą miejscowości: Dubowica, Polana, Sietki, Chatusza, Szagarowo, Jasnaja Polana.
Zobacz też
Podział administracyjny Rosji
Linki zewnętrzne
Большая Российская Энциклопедия. Курская область. (ros.)
Przypisy
Osiedla wiejskie w obwodzie kurskim
Sielsowiety rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim |
4962864 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sielsowiet%20kalinowski%20%28obw%C3%B3d%20kurski%29 | Sielsowiet kalinowski (obwód kurski) | Sielsowiet kalinowski () – jednostka administracyjna wchodząca w skład rejonu chomutowskiego w оbwodzie kurskim w Rosji.
Centrum administracyjnym sielsowietu jest wieś (ros. село, trb. sieło) Kalinowka.
Geografia
Powierzchnia sielsowietu wynosi 239,75 km².
Historia
Status i granice sielsowietu zostały określone ustawami z 2004 i z 2010 roku.
Demografia
W 2017 roku sielsowiet zamieszkiwało 1794 mieszkańców.
Miejscowości
W skład sielsowietu wchodzą miejscowości: Kalinowka, Amoń, Bogosłowka, Gieorgijewskij, Dobryj Kriestjanin, Żedienowka, Żedienowskij, Imieni Krupskoj, Iskra, Klewień, Krasnaja Strielica, Krasnyj Pachar, Kultproswiet, Michalewka, Prichodkowo, 1-ja Turka, 2-ja Turka, Uspienskij.
Zobacz też
podział administracyjny Rosji
Linki zewnętrzne
Большая Российская Энциклопедия. Курская область. (ros.)
Przypisy
Osiedla wiejskie w obwodzie kurskim
Sielsowiety rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim |
4962865 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sielsowiet%20olchowski%20%28obw%C3%B3d%20kurski%29 | Sielsowiet olchowski (obwód kurski) | Sielsowiet olchowski () – jednostka administracyjna wchodząca w skład rejonu chomutowskiego w оbwodzie kurskim w Rosji.
Centrum administracyjnym sielsowietu jest wieś (ros. село, trb. sieło) Olchowka.
Geografia
Powierzchnia sielsowietu wynosi 183,13 km².
Historia
Status i granice sielsowietu zostały określone ustawami z 2004 i z 2010 roku.
Demografia
W 2017 roku sielsowiet zamieszkiwały 742 osoby.
Miejscowości
W skład sielsowietu wchodzą miejscowości: Olchowka, Ałtuchowka, Bolszaja Alesznia, Borszczewka, Wierchnij Woronok, Wierchniaja Turanka, Wierchniaja Czupachina, Wieczerniaja Zaria, Wołokitino, Wiażenka, Krasnaja Polana, Ładygina, Małaja Alesznia, Manino, Nadiejka, Niżnieje Czupachino, Niżnij Woronok, Niżniaja Turanka, Pieriejezd, Rownoje, Rodionowka, Sierowka, Uljanowka, Cukanow, Czubarowka.
Zobacz też
podział administracyjny Rosji
Linki zewnętrzne
Большая Российская Энциклопедия. Курская область. (ros.)
Przypisy
Osiedla wiejskie w obwodzie kurskim
Sielsowiety rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim |
4962867 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sielsowiet%20pietrowski%20%28rejon%20chomutowski%29 | Sielsowiet pietrowski (rejon chomutowski) | Sielsowiet pietrowski () – jednostka administracyjna wchodząca w skład rejonu chomutowskiego w оbwodzie kurskim w Rosji.
Centrum administracyjnym sielsowietu jest wieś (ros. село, trb. sieło) Pody.
Geografia
Powierzchnia sielsowietu wynosi 192,67 km².
Historia
Status i granice sielsowietu zostały określone ustawami z 2004 i z 2010 roku.
Demografia
W 2017 roku sielsowiet zamieszkiwało 529 mieszkańców.
Miejscowości
W skład sielsowietu wchodzą miejscowości: Pody, Bobylewka, Brysina, Bupieł, Żurawlewka, Kapustino, Kożanowka, Kurienka, Ługowoje, Miedwieżje, Mokrousowo, Muchino, Pieriestupleno, Pietrowskoje, Prawaja Lipa, Safronowka.
Zobacz też
Podział administracyjny Rosji
Linki zewnętrzne
Большая Российская Энциклопедия. Курская область. (ros.)
Przypisy
Osiedla wiejskie w obwodzie kurskim
Sielsowiety rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim |
32 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Agatha%20Christie | Agatha Christie | Agatha Christie, lady Mallowan, DBE, właśc. Agatha Mary Clarissa Miller Christie (ur. 15 września 1890 w Torquay, zm. 12 stycznia 1976 w Wallingford) – brytyjska autorka powieści kryminalnych i obyczajowych.
Najbardziej znana na świecie pisarka kryminałów oraz najlepiej sprzedająca się autorka wszech czasów. Wydano ponad miliard egzemplarzy jej książek w języku angielskim oraz drugi miliard przetłumaczonych na 45 języków obcych. Pod pseudonimem Mary Westmacott wydała kilka powieści obyczajowych, które również cieszyły się popularnością.
Christie wydała ponad 90 powieści i sztuk teatralnych. Ich akcja toczyła się głównie w zamkniętych pomieszczeniach, a mordercą mógł być tylko jeden z mieszkańców. Wniosła wiele nowych rozwiązań do tradycyjnej sztuki pisania kryminałów. Niektóre z jej powieści mają zaskakujące i wcześniej niespotykane w kryminałach rozwiązania, np. Zabójstwo Rogera Ackroyda czy Morderstwo w Orient Expressie. Jej sztuka Pułapka na myszy, wystawiona po raz pierwszy w 1952 roku w Londynie, osiągnęła liczbę ponad dwudziestu tysięcy przedstawień.
Wiele z jej powieści i opowiadań zostało zekranizowanych, niektóre wielokrotnie (Morderstwo w Orient Expressie, Śmierć na Nilu czy 4.50 z Paddington). Na podstawie dzieł autorki powstały także seriale telewizyjne i słuchowiska radiowe.
Wszystkie utwory objęte były w 1951 roku w Polsce zapisem cenzury, podlegając natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek.
Życiorys
Urodziła się 15 września 1890 w nadmorskim Torquay w południowo-zachodniej Anglii w hrabstwie Devon, gdzie mieściła się Ashfield, posiadłość jej matki. Była trzecim dzieckiem Clary i Fryderyka Millerów, miała siostrę Margaret i brata Louisa. Decyzją matki, uczyła się w domu. W 1901 zmarł jej ojciec.
12 października 1912 podczas balu w rodzinnym Torquay poznała starszego od siebie o rok pułkownika Archibalda Christie. W wigilię 1914 wzięła z nim ślub. Mieli córkę, Rosalind Hicks (ur. 5 sierpnia 1919, zm. 28 października 2004). Podczas I wojny światowej pracowała jako pielęgniarka w szpitalu, asystentka w aptece oraz jako technik farmaceutyczny, dzięki czemu poznała właściwości trucizn, co wykorzystywała później w swoich powieściach.
W 1926 zmarła jej matka, brat uzależnił się od narkotyków, wydawcy nie spodobała się powieść „Zabójstwo Rogera Ackroyda”, a jej mąż zakochał się w innej kobiecie (Nancy Neele) i zażądał rozwodu. W grudniu 1926 zaginęła na 11 dni, co wywołało poruszenie w prasie (m. in. The New York Times, Daily Herald). Przebywała wówczas w Hydropathic Hotel w uzdrowiskowym Harrogate w Yorkshire, gdzie zameldowała się jako Teresa Neele. W tym czasie popadła w amnezję. W 1928 rozwiodła się z mężem. Wskutek problemów w życiu osobistym skupiła się na pisaniu kolejnych książek i podróżowaniu po świecie.
W 1930 wyszła za młodszego od niej o 13 lat archeologa Maxa Mallowana, którego poznała podczas jednego z wyjazdów w rejon Zatoki Perskiej. Wyjeżdżała z nim na wykopaliska na Bliskim Wschodzie, który później stał się tłem kilku jej powieści (m.in. Śmierci na Nilu i Morderstwie w Mezopotamii). Akcja innych dzieł autorki rozgrywa się w Torquay, miejscu jej narodzin.
W 1971 otrzymała Order Imperium Brytyjskiego.
Klub Detektywów
W 1930 przyłączyła się do Klubu Detektywów zrzeszającego autorów powieści kryminalnych, do którego z twórców angielskich należeli także m.in.: Dorothy L. Sayers i G.K. Chesterton. W 1931 wspólnie z innymi członkami stowarzyszenia napisała powieść The Floating Admiral. Pisarka na krótko została usunięta z klubu, ponieważ sprzeciwiła się zasadom sformułowanym przez członka klubu – Ronalda Knoksa. Jedną z owych zasad była reguła „ratio”, wykluczająca ingerencję sił nadprzyrodzonych w akcję powieściową. Niedozwolone było również utożsamianie mordercy z detektywem lub narratorem.
W 1958 pisarka Dorothy L. Sayers złożyła dymisję, a Christie przejęła jej obowiązki prezesa Klubu Detektywów.
Publikacje
Główni bohaterowie: Herkules Poirot i panna Marple
Agatha Christie stworzyła słynne postaci literackie dwojga detektywów: Belga Herkulesa Poirota oraz starszej pani, detektyw amator panny Marple. Będąc jeszcze u szczytu kariery, Christie napisała dwie powieści z tymi bohaterami – z zastrzeżeniem, że mają się ukazać dopiero po jej śmierci (tj. kilkadziesiąt lat później). Miały to być ostatnie zagadki do rozwiązania dla Poirota i Marple. W ostatniej sprawie kryminalnej rozwiązywanej przez belgijskiego detektywa zostaje on uśmiercony, bo – jak wyjaśniła w swym pamiętniku autorka – zawsze uważała go za nieznośnego. Natomiast panna Marple (której cechy wzorowane były na babce twórczyni) po rozwiązaniu tajemnicy Uśpionego morderstwa spokojnie powraca do swojej wioski.
Wypowiedzi Herculesa Poirot zebrane zostały w książce „Małe szare komórki. Poirot w cytatach”.
Dla obojga głównych bohaterów powieści Agaty Christie opracowane zostały biografie:
Spadkobiercy pisarki postanowili kontynuować cykl z Herkulesem Poirot. Na autorkę wybrana została Sophie Hannah. W Polsce ukazały się:
Powieści kryminalne
Zbiory opowiadań
Zbiory opowiadań kryminalnych autorki dzieli się powszechnie na dwie główne grupy: wydane w Wielkiej Brytanii (łącznie 14) oraz Stanach Zjednoczonych (15). Spośród 21 najpopularniejszych tytułów tylko 7 (biorąc pod uwagę dobór i liczbę utworów) ukazało się w obu krajach w niezmienionej formie.
Polskie wydania książek Agathy Christie zasadniczo oparte są na wydaniach brytyjskich. Wyjątek stanowi amerykański zbiór „Trzy ślepe myszki”, który zawiera niewydane dotąd w Wielkiej Brytanii w formie książkowej opowiadanie o tym samym tytule. Z kolei „Bożonarodzeniowa przygoda” (pierwotna, krótsza wersja „Tajemnicy gwiazdkowego puddingu”) znajdująca się zbiorze „Dopóki starczy światła” jest jedynym, które nigdy nie znalazło się w zbiorze amerykańskim.
Pośmiertnie:
Inne kompilacje opowiadań:
Pojedyncze opowiadania
1936 Poirot and the Regatta Mystery (opublikowane w Chicago Tribune)
2009 Pojmanie Cerbera (The Capture of Cerberus, wydane w Agatha Christie's Secret Notebooks: Fifty Years of Mysteries in the Making autorstwa Johna Currana); wyszło po polsku w: Sekretne zapiski Agaty Christie i Dwanaście prac Herkulesa
2009 The Incident of the Dog's Ball (Agatha Christie's Secret Notebooks: Fifty Years of Mysteries in the Making) - napisane w 1933, adaptowane później jako powieść Niemy świadek; wyszło po polsku w: Sekretne zapiski Agaty Christie
2014 Hercule Poirot and the Greenshore Folly - napisane w 1954, adaptowane jako powieść Zbrodnia na festynie
Sztuki teatralne zaadaptowane na powieści przez Charlesa Osborne’a
Jako współautorka:
1931 The Floating Admiral razem z G.K. Chestertonem, Dorothy L. Sayers i innymi członkami Detection Club.
Romanse napisane pod pseudonimem Mary Westmacott
Książki autobiograficzne
1946 Opowiedzcie, jak tam żyjecie (Come, Tell Me How You Live) jako Agatha Christie Mallowan
1977 Autobiografia (An Autobiography)
2012 Moja podróż po imperium (The Grand Tour: Around the World with the Queen of Mystery)
Bohaterowie powieści Agathy Christie
Herkules Poirot – belgijski detektyw
Jane Marple – staruszka, detektyw-amator
Kapitan Arthur Hastings – przyjaciel Poirota
Inspektor Japp – policjant, znajomy Poirota
Ariadna Oliver – pisarka kryminałów, znajoma Poirota
Panna Felicity Lemon – wierna sekretarka Herkulesa Poirota
Tommy i Tuppence Beresford – para detektywów-amatorów
Pułkownik Race – stary przyjaciel Poirota
Nadinspektor Battle – policjant ze Scotland Yardu
Dolly Bantry – przyjaciółka panny Marple
Sir Henry Clithering – przyjaciel panny Marple, emerytowany komisarz policji
Vera Rossakoff – rosyjska hrabina
Pan Jason Rafiel – staruszek, przyjaciel panny Marple
Harley Quin – detektyw „nie z tego świata”, patrz: Tajemniczy pan Quin
Inspektor Miller – antagonista Herkulesa Poirota
Parker Pyne – ekscentryczny detektyw, patrz: Parker Pyne na tropie
Luke Fitzwilliam – emerytowany policjant, patrz: Morderstwo to nic trudnego
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Strona poświęcona Agacie Christie i jej twórczości
Oficjalna angielskojęzyczna strona Agathy Christie
Agatha Christie w bazie Filmweb
Angielscy prozaicy XX wieku
Autorzy objęci zapisem cenzury w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Brytyjscy autorzy powieści kryminalnych i sensacyjnych
Niewyjaśnione zaginięcia
Prozaicy anglojęzyczni
Urodzeni w 1890
Zmarli w 1976 |
33 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Allel | Allel | Allel – jedna z wersji genu.
Allel najczęściej występuje w określonym locus na danym chromosomie homologicznym, jednak pojęcie to odnosi się także do genomu cytoplazmatycznego oraz prokariotycznego. Allele tego samego genu różnią się jednym lub kilkoma nukleotydami. Istnienie więcej niż jednej wersji danego genu określa się jako polimorfizm. Dzięki zdegenerowaniu kodu genetycznego tylko część tych różnic przekłada się na różnice w budowie kodowanych białek. Powoduje to zróżnicowanie właściwości cząsteczek białka kodowanego przez różne allele tego samego genu.
Model Mendla
W uproszczonym modelu genetyki mendlowskiej przyjmuje się, że allele mogą być dominujące (oznaczane zwyczajowo wielką literą, np. A) lub recesywne (oznaczane małą literą, np. a). Cechy te dotyczą organizmów diploidalnych i wiążą się ze zdublowaniem materiału genetycznego w postaci par chromosomów homologicznych. W chromosomach tworzących taką parę (najczęściej dziedziczonych osobno od przodka męskiego i żeńskiego, przykładowo od matki i ojca) może być obecny zarówno allel dominujący (A), jak i recesywny (a). Prowadzi to do trzech możliwych kombinacji:
a a (homozygota recesywna)
A a (heterozygota)
A A (homozygota dominująca)
Recesywność polega na tym, że cecha kodowana przez allel a ujawni się tylko w pierwszym z wymienionych przypadków, a zatem przy genotypie a a (homozygota recesywna). W pozostałych przypadkach ekspresji podlegał będzie jedynie dominujący allel A, zatem w fenotypie nie ujawnią się cechy związane z ewentualną obecnością allelu a (brak różnicy między heterozygotą a homozygotą dominującą na poziomie fenotypu).
Cechy sprzężone z płcią
Na gruncie modelu Mendla dają się wyjaśnić tak zwane cechy sprzężone z płcią, w tym choroby sprzężone z płcią, jak na przykład nieprawidłowe rozróżnianie kolorów (daltonizm). Cechy te są spowodowane obecnością rzadko spotykanych, recesywnych alleli na chromosomie X. Ponieważ u mężczyzn jest tylko jeden taki chromosom, obecność allelu recesywnego przekłada się na wystąpienie określonej cechy (lub choroby) w fenotypie. U kobiet natomiast są dwa chromosomy X, zatem określona cecha wystąpi jedynie wówczas, gdy na każdym z nich obecny będzie rzadko spotykany allel recesywny. Jeśli prawdopodobieństwo trafienia na taki allel w populacji wynosi 1/100, to związana z nim cecha ujawni się średnio u jednego na stu mężczyzn oraz u jednej na 10000 kobiet.
Odstępstwa od praw Mendla
Allele mogą też być kodominujące, jak to jest w przypadku grup krwi z układu AB0. Przyjęto, że allele jednego genu oznacza się różnymi wariantami tej samej litery. W puli genowej populacji na ogół występuje wiele alleli tego samego genu, przy czym allele te mogą mieć różny porządek recesji, dominacji lub kodominacji. Mendel przypisywał jednej cesze jeden allel, tymczasem większość cech jest warunkowana przez wiele alleli.
Nazewnictwo w mediach i literaturze popularnonaukowej
Komunikaty medialne o odkryciu genu określonej choroby często zawierają pojęcie gen zamiast allel. W istocie doniesienia te dotyczą nie tyle rozpoznania funkcji jakiegoś genu, lecz odkrycia jego allelu, którego obecność i ekspresja odpowiada za określoną chorobę.
Zobacz też
allotyp
Przypisy
Linki zewnętrzne
Rodzaje genów |
4962868 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sielsowiet%20romanowski%20%28obw%C3%B3d%20kurski%29 | Sielsowiet romanowski (obwód kurski) | Sielsowiet romanowski () – jednostka administracyjna wchodząca w skład rejonu chomutowskiego w оbwodzie kurskim w Rosji.
Centrum administracyjnym sielsowietu jest wieś (ros. село, trb. sieło) Romanowo.
Geografia
Powierzchnia sielsowietu wynosi 131,92 km².
Historia
Status i granice sielsowietu zostały określone ustawami z 2004 i z 2010 roku.
Demografia
W 2017 roku sielsowiet zamieszkiwało 499 mieszkańców.
Miejscowości
W skład sielsowietu wchodzą miejscowości: Romanowo, Aleksina, Bibikow, Wieć, Diemienino, Żukow, Zarieczje, Klincy, Mielnicziszcze, Pletniew, Podlesnaja Polana, Riedkije Dubki, Samochwałowka, 2-j Starszenskij, 3-j Starszenskij, Starszeje, Swiatoziorka, Szewczenko.
Zobacz też
podział administracyjny Rosji
Linki zewnętrzne
Большая Российская Энциклопедия. Курская область. (ros.)
Przypisy
Osiedla wiejskie w obwodzie kurskim
Sielsowiety rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim |
4962869 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sielsowiet%20salnowski | Sielsowiet salnowski | Sielsowiet salnowski () – jednostka administracyjna wchodząca w skład rejonu chomutowskiego w оbwodzie kurskim w Rosji.
Centrum administracyjnym sielsowietu jest wieś (ros. село, trb. sieło) Salnoje.
Geografia
Powierzchnia sielsowietu wynosi 85,28 km².
Historia
Status i granice sielsowietu zostały określone ustawami z 2004 i z 2010 roku.
Demografia
W 2017 roku sielsowiet zamieszkiwało 629 mieszkańców.
Miejscowości
W skład sielsowietu wchodzą miejscowości: Salnoje, Bieriezniak, Diegtiarka, Dobroje Pole, Kolaczek, Krasnyj Pachar, Łobki, Obży, Pasiek, Posadka, Prilepy, Taboriszcze, Chołzowka, Jarosławka.
Zobacz też
podział administracyjny Rosji
Linki zewnętrzne
Большая Российская Энциклопедия. Курская область. (ros.)
Przypisy
Osiedla wiejskie w obwodzie kurskim
Sielsowiety rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim |
4962872 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Sielsowiet%20skoworodniewski | Sielsowiet skoworodniewski | Sielsowiet skoworodniewski () – jednostka administracyjna wchodząca w skład rejonu chomutowskiego w оbwodzie kurskim w Rosji.
Centrum administracyjnym sielsowietu jest wieś (ros. село, trb. sieło) Skoworodniewo.
Geografia
Powierzchnia sielsowietu wynosi 153,91 km².
Historia
Status i granice sielsowietu zostały określone ustawami z 2004 i z 2010 roku.
Demografia
W 2017 roku sielsowiet zamieszkiwało 355 osób.
Miejscowości
W skład sielsowietu wchodzą miejscowości: Skoworodniewo, Bogomołow, Wiesiołyj, Wiktorowka, Gołubowka, Żychowka, Zalesje, Zwieniaczka, Kiriłłowka, Krasnyj Kurgan, Lekta, Malinowskij, Mieńszykowo, Piecziszcze, Pczołka, Rowcy, Swoboda, Snytkino, Czeriemoszki, Czubarowka, Szatunowka, Szyrkow.
Zobacz też
podział administracyjny Rosji
Linki zewnętrzne
Большая Российская Энциклопедия. Курская область. (ros.)
Przypisy
Osiedla wiejskie w obwodzie kurskim
Sielsowiety rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim |
34 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Anatole%20France | Anatole France | Anatole France, właśc. Jacques-Anatole-François Thibault (ur. 16 kwietnia 1844 w Paryżu, zm. 12 października 1924 w Saint-Cyr-sur-Loire) – poeta, powieściopisarz i krytyk francuski. Zapalony bibliofil i historyk, przedstawiciel postawy racjonalistycznej oraz sceptycznej. Przez jemu współczesnych porównywany do Voltaire’a i Jean Baptiste Racine’a.
Jako poeta – przedstawiciel parnasizmu. Autor licznych powieści satyryczno-heroikomicznych wzorowanych na XVII-wiecznych powiastkach filozoficznych i libertyńskich. W swojej twórczości, zarówno literackiej, jak i eseistycznej, głośno krytykował konwenanse religijno-obyczajowo-społeczne we Francji przełomu XIX i XX wieku. Laureat Literackiej Nagrody Nobla za rok 1921. Z uzasadnienia komisji noblowskiej otrzymał ją za błyskotliwe osiągnięcia literackie wyróżniające się wykwintnością stylu, głębokim humanizmem i prawdziwie galijskim temperamentem. Jeden z członków jury, Erik Axel Karlfeldt, okrzyknął go ostatnim wielkim klasykiem naszych czasów, a być może nawet ostatnim Europejczykiem.
Przez Josepha Conrada nazwany „księciem prozy” (jego twórczość scharakteryzował jako „najsprawiedliwszą i najbardziej godną uwagi”). Humanizm France’a wywarł również wpływ na takich pisarzy jak: Marcel Proust, Tomasz Mann, Aldous Huxley, Jean-Paul Sartre czy André Gide.
Życie
Anatole France w młodości czytał wiele dzieł literatury starożytnej, pracując jako bibliotekarz, krytyk literacki i lektor rękopisów. Uzyskał w ten sposób olbrzymią wiedzę (literatura, historia literatury, historia powszechna) i wykorzystywał ją w swych dziełach. Był bibliofilem uznającym poglądy Woltera. W okresie sprawy Dreyfusa zaangażował się w jego obronę (słynny list otwarty Emila Zoli J’Accuse…!) i m.in. z tego powodu zaczęto go łączyć z francuską lewicą. Od 1896 r. był członkiem Akademii Francuskiej. Pod koniec życia wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej.
Twórczość
Początkowo pisał wiersze utrzymane w duchu parnasizmu i klasycyzmu, w 1873 wydając tomik poezji Les Poèmes dorés, jednak bez większego powodzenia.
Pierwszy sukces osiągnął powieścią „Le Crime de Sylvestre Bonnard” (1881, pol. „Zbrodnia Sylwestra Bonnard”). Pisał głównie powieści, jak Thaïs (1890), „La Rôtisserie de la reine Pédauque” (1893) „Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką” na tle XVIII wieku – jedno z jego arcydzieł i jego uzupełnienie „Les opinions de M. Jérôme Coignard” (1893) „Poglądy księdza Hieronima Coignard”, współczesną powieść psychologiczno-obyczajową „Le Lys rouge” (1894), satyryczną „Histoire contemporaine” (1897-1900) – 4 tomowy pełen dowcipu obraz trzeciej republiki, ironizującą całą historię Francji: „L'Île des Pingouins” (1908) „Wyspa pingwinów”, rozgrywającą się w realiach Wielkiej rewolucji francuskiej „Les dieux ont soif” (1912) Bogowie łakną krwi, „La Révolte des Anges” (1913) „Bunt aniołów” i inne. Nadto nowele i opowiadania, jak „Balthasar” (1889), „L'Étui de nacre” (1892), „Crainquebille” (1903), „Les sept femmes de Barbe-Bleue” (1909) i i. Autobiograficzne: „Le livre de mon ami” (1885), „Le petit Pierre” (1918), i „La vie en fleur” (1922), historyczna „Vie de Jeanne d’Arc” (1908, 2 tomy), czy aforystyczno-filozoficzny „Le Jardin d'Épicure” (1895). Felietony zebrane w „La vie littéraire” (1888-1892, 4 tomy) i w „Opinions sociales” (1902, 2. tomy). Świetne szkice z literatury francuskiej: „Le Génie latin” (1917).
Ocena twórczości
Anatole France miał wielu wrogów ze względu na swój sceptycyzm, socjalizm i pacyfizm. Powszechnie jest uznany za jednego z mistrzów francuskiej prozy. Wydanie zbiorowe ukazywało się od roku 1925. Literatura o Anatolu France jest bardzo obfita, istnieje sporo pozycji (przeważnie jednak drobnych) także w j. polskim.
W swych utworach przedstawiał problematykę społeczną, związaną z polityką religią i filozofią.
Początkowo głównym środkiem wyrazu była u niego inteligentna i wyrafinowana satyra, którą posługiwał się w celu krytyki życia, a postawą pogodny i ironiczny sceptycyzm, ukrywający głęboki humanizm.
Pod koniec dziewiętnastego wieku w twórczości France’a zaobserwować można radykalizm skierowany ku ideologii socjalizmu. Wyznając poglądy socjalistyczne, wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej.
Jako tło swoich utworów często wybierał historię: początki chrześcijaństwa, rewolucję francuską i czasy współczesne.
W swojej oryginalnej twórczości wykorzystywał motywy baśniowe, groteskowe i satyryczne dla ukazania śmiesznostek dotychczasowych schematów i ludzkich zachowań. Tak było m.in. w powieści Bunt aniołów, w której zrewoltowani przeciw wszechwładzy Boga aniołowie zstępują na ziemię i planują wielką wojnę. Historia ta dała autorowi możliwość do filozoficznych rozważań nad ludzką i boską ułomnością oraz nad schematem rzeczy boskich, wytworzonym przez sztukę.
W utworze Wyspa pingwinów ukazał historię państwa pingwińskiego, będącą karykaturą dziejów Francji. W rok po otrzymaniu literackiej nagrody Nobla, w maju 1922 roku dzieła wszystkie Anatola France’a trafiły na listę Indeksu ksiąg zakazanych Kościoła katolickiego.
Twórca, dziś zapomniany i niewydawany, był za życia uznawany za najwybitniejszego prozaika swojej epoki.
Nagroda Nobla
Anatole France jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1921.
Z uzasadnienia Komitetu Noblowskiego: „za błyskotliwe osiągnięcia literackie wyróżniające się wykwintnością stylu, głębokim humanizmem i prawdziwie galijskim temperamentem”.
Polskie tłumaczenia
Dzieła France’a tłumaczyli na język polski: Jadwiga Boelke, W. i J. Dąbrowscy, F. K., St. Godlewski, E. Ligocki, J. Mareschowa, F. Mirandola, H. Niemirowska, St. Popowski, J. Rogoziński, Jan Sten, T. Świstakowski, Z. Wróblewska. Ukazał się też „Wybór pism” w przekładzie Jana Stena (1904-1912), 9 t. (nowe wyd. od r. 1931, ze wstępem Jana Parandowskiego).
Dzieła
Zbiory wierszy:
Poèmes dorés (1873)
Les Noces corinthiennes/Les Noces corinthiennes (1876)
Powieści i opowiadania:
Jokasta (1879, wyd. pol. 1968)
Zbrodnia Sylwestra Bonnard (1881, wyd. pol. 1922, 1931, 1949, 1959, 1983, 1996, 2005)
Les Désirs de Jean Servien (1882)
Zazulka (1883, wyd. pol. 1915, 1981, 1983, 2002)
Nasze dzieci. Opowieści z miasta i ze wsi (1887, wyd. pol. 1922)
Na kwiaty: książeczka dla dzieci (wyd. pol. 1907)
Balthasar (1889), na język polski przetłumaczono opowiadanie Laeta Aecilia
Tais (1890, wyd. pol. 1906, 1922, 1923, 1925, 1927, 1931, 1957)
Kuglarz Najświętszej Panienki i inne nowelki (1892, wyd. pol. 1923)
Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką (1892, wyd. pol. 1904, 1923, 1931, 1950, 1966, 1975, 2006)
Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką: życie i czyny księdza Hieronima Coignarda (wyd. pol. 1924)
Poglądy księdza Hieronima Coignarda (1893, wyd. pol. 1922, 1958, 1966)
Czerwona lilia (1894, wyd. pol. 1921, 1960)
Ogród Epikura (1895, wyd. pol. 1922)
Le Puits de Sainte Claire (1895), na język polski przetłumaczono jedynie opowiadanie Święty satyr (1922) oraz Tajemnica krwi (1923)
Historia współczesna (wyd. pol. 1956)
W cieniu wiązów (1897, wyd. pol. 1909, 1923, 1931, 1949)
Manekin trzcinowy (1897, wyd. pol. 1909, 1910, 1931, 1949)
Pierścień z ametystem (1899, wyd. pol. 1910, 1923, 1932, 1949)
Pan Bergeret w Paryżu (1901, wyd. pol. 1950),
Clio (1900, wyd. pol. 1901)
Nieskazitelni sędziowie i inne opowieści (1902, wyd. pol. 1950)
Historia komiczna (1903, wyd. pol. 1904, 1922, 1962, 1993)
Śpiewak z Kymei (wyd. pol. 1905)
Na białym kamieniu (1905, wyd. pol. 1905, 1955)
Crainquebille (1901, wyd. pol. 1923, 1972, 1975)
Nowele (wyd. pol. 1905)
Wyspa Pingwinów (1908, wyd. pol. 1909, 1923, 1931, 1987)
Powiastki Kuby Kręcirożna (1908, wyd. pol. 1926)
Siedem żon Sinobrodego, tudzież inne opowieści cudowne (1909, wyd. pol. 1922)
Bogowie łakną krwi (1912, wyd. pol. 1912, 1923, 1931, 1959, 1985)
Bunt aniołów (1914, wyd. pol. 1918, 1922, 1986)
Wiosna życia: powieść (wyd. pol. 1923)
Eseje:
Pamiętnik mego przyjaciela (1885, wyd. pol. 1911, 1935, 1949)
Pierre Nozière (1899)
Piotruś (1918, wyd. pol. 1920)
La Vie en fleur (1922)
Sztuki teatralne:
Au petit bonheur (1898)
Crainquebille (1903)
Komedia o człowieku który zaślubił niemowę (1908, wyd. pol. 1912, 1922)
Le Mannequin d’osier (1928)
Prace historyczne:
Vie de Jeanne d’Arc (1908)
Krytyka literacka:
Alfred de Vigny (1869)
Le Château de Vaux-le-Vicomte (1888)
Le Génie latin (1913)
Krytyka społeczna:
Opinions sociales (1902)
Le Parti noir (1904)
Kościół i Rzeczpospolita (1904, wyd. pol. 1907, 1911, 1959, 2009)
Wybór pism (wyd. pol. 1904)
Vers les temps meilleurs (1906)
Pisma krytyczne (wyd. pol. 1907)
Sur la voie glorieuse (1915)
Trente ans de vie sociale; tom I, 1897-1904 (1949), tom II, 1905-1908 (1953), z komentarzem Claude’a Aveline’a; tom III, 1909-1914 (1964) i tom IV, 1915-1924 (1973)
Ironie (wyd. pol. 1925)
Zobacz też
Literatura francuska
parnasizm
klasycyzm
powiastka filozoficzna
Literacka Nagroda Nobla
pacyfizm
humanizm
Przypisy
Linki zewnętrzne
Utwory Anatole’a France’a w bibliotece Polona
Nobliści – literatura
Pisarze francuskojęzyczni
Francuscy prozaicy XIX wieku
Francuscy prozaicy XX wieku
Eseiści XIX wieku
Eseiści XX wieku
Francuscy dramaturdzy XIX wieku
Francuscy dramaturdzy XX wieku
Francuscy eseiści
Francuscy krytycy literaccy
Francuscy poeci XIX wieku
Francuscy poeci XX wieku
Francuscy felietoniści
Francuscy satyrycy
Pisarze związani z Paryżem
Autorzy umieszczeni na indeksie ksiąg zakazanych
Członkowie Akademii Francuskiej
Członkowie PEN Clubu
Członkowie Francuskiej Partii Komunistycznej
Ludzie urodzeni w Paryżu
Urodzeni w 1844
Zmarli w 1924 |
4962894 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Droga%20magistralna%20M14%20%28Bia%C5%82oru%C5%9B%29 | Droga magistralna M14 (Białoruś) | Droga magistralna M14 (), nazywana także drugą obwodnicą samochodową Mińska (MKAD-2) (, ) – droga szybkiego ruchu na Białorusi, w obwodzie mińskim. Trasa o długości 88 km stanowi północno-zachodnią część zewnętrznego pierścienia wokół Mińska. Całkowita długość obwodnicy, po uwzględnieniu już istniejących odcinków dróg, wynosi 160 km.
Przedłużeniem arterii w kierunku szosy M2 i portu lotniczego Mińsk jest droga republikańska R80.
M14 poprowadzono w odległości od 10 do 25 km od miejskiej obwodnicy. Trasę oddawano do użytku w latach 2015 – 2016. Na całej długości jest dwujezdniowa z dwoma pasami ruchu w każdym kierunku.
Przypisy
Linki zewnętrzne
14 |
4962896 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaros%C5%82aw%20Siek | Jarosław Siek | Jarosław Siek (ur. 4 lipca 1975 r. w Lublinie) – pisarz, poeta, autor bajek, scenariuszy komiksów i wierszy dla dzieci.
Życiorys
Jako pisarz zadebiutował w 2009 roku bajką Gość z Zamościa. Jeszcze w tym samym roku została wydana bajka Żurawie z Gdańska z audiobookiem nagranym przez Mirosława Bakę. W 2012 roku z okazji piłkarskich mistrzostw Europy napisał bajkę Piłka, bajka, gol, czytaną przez Katarzynę Bujakiewicz w ramach akcji „Bajki w bramce”, o której reportaż pojawił się w „Wydarzeniach” Polsatu. W 2014 roku pod patronatem TVP ABC ukazała się bajka Piłkarskie mistrzostwa Europy na wesoło. W 2016 roku wydał serię bajek o polskich reprezentacjach narodowych pt. „Drużyna orłów”, o której relacje ukazały się w „Teleranku”, Radiu Złote Przeboje i Radiu Eska. W 2017 roku miał już w swoim dorobku 50 książek. Na podstawie dziewięciu z nich powstały filmy animowane. Z okazji 10-lecia pracy artystycznej w dniach 25-26 kwietnia 2019 roku w Książnicy Zamojskiej odbył się z udziałem autora cykl wydarzeń literackich dla dzieci pt. „Biblioteka w rękach Sieka”. W 2020 roku komiks Drużyna orłów. Jak zostać mistrzem świata w siatkówce prezentowany był w Polsacie Sport. Na jego podstawie powstała bajka animowana o tym samym tytule, do której emisji prawa nabyły stacje Polsat i TVP.
Przypisy
Linki zewnętrzne
(Jacek Kasprzyk – Prezes Polskiego Związku Piłki Siatkowej o komiksie Jarosława Sieka)
Polscy twórcy literatury dziecięcej i młodzieżowej
Urodzeni w 1975 |
4962898 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Kominki%20w%20Panienkach%20Smytnia%C5%84skich | Kominki w Panienkach Smytniańskich | Kominki w Panienkach Smytniańskich – jaskinia w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich. Wejście do niej znajduje się w Dolinie Smytniej, u podnóża Smytniańskich Turni, na wysokości 1210 metrów n.p.m. Długość jaskini wynosi 4,5 metrów, a jej deniwelacja 1,5 metrów.
Opis jaskini
Jaskinię stanowi płytka nyża, do której prowadzi prawie półkolisty otwór, a z której odchodzą dwa równoległe, szczelinowe korytarzyki z kominkami (zachodni 1,5 metrów wysokości, wschodni 1,3 metrów wysokości).
Przyroda
W jaskini można spotkać nacieki grzybkowe. Ściany są zwietrzałe i spękane. Brak jest na nich roślinności. W otworze rosną rośliny kwiatowe, a także porosty i mchy.
Historia odkryć
Brak jest danych o odkrywcach jaskini. Smytniańskie Turnie nosiły kiedyś nazwę Panienki Smytniańskie. Stąd nazwa jaskini. Jej pierwszy plan i opis sporządziła I. Luty przy pomocy A. i T. Mardali w 2002 roku.
Przypisy
Jaskinie polskich Tatr
Jaskinie Tatr Zachodnich |
35 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Alkaloidy | Alkaloidy | Alkaloidy (arabskie alkali – potaż i eidos – postać = „przyjmujący postać zasady”) – według rekomendacji IUPAC z 1995 roku jest to grupa naturalnie występujących zasadowych związków organicznych (na ogół heterocyklicznych), głównie pochodzenia roślinnego, zawierających azot. Aminokwasy, peptydy, białka, nukleotydy, kwasy nukleinowe, aminocukry i antybiotyki nie są zwykle zaliczane do alkaloidów. Dodatkowo do tej grupy włączone są niektóre obojętne związki chemiczne biogenetycznie związane z alkaloidami zasadowymi.
Prekursorami do biosyntezy tych związków chemicznych są aminokwasy. Alkaloidy wykazują zwykle silne, nieraz trujące działanie fizjologiczne na organizm człowieka. Dla chemii organicznej przez ponad 100 lat były przedmiotem badań strukturalnych i syntetycznych. Przykładem jest morfina, wydzielona z opium w stanie czystym już w 1813, której budowa została wyjaśniona ostatecznie dopiero w roku 1952.
Z fizjologicznego punktu widzenia alkaloidy pełnią funkcję metabolitów wtórnych, chroniących roślinę przed drapieżnikami (nadając gorzki smak), mikroorganizmami i infekcjami. Większość alkaloidów powstaje w pobliżu miejsc o największej intensywności przemiany materii, czyli wszystkich merystemów, nie znaczy to jednak, że tam jest ich najwięcej, bo np. u bielunia (Datura) najwięcej jest ich w ogonkach liściowych, a u chinowca (Cinchona) w korze. Ma to znaczenie z punktu widzenia zielarstwa, gdzie ważne jest, żeby wiedzieć jakie części roślin i kiedy zbierać. Należy zaznaczyć, że niektóre alkaloidy w czasie transportu wewnątrz roślin ulegają przemianom biochemicznym.
Przeważająca większość alkaloidów to substancje stałe, jedynie nieliczne są cieczami. Większość jest albo bardzo słabo, albo wcale nierozpuszczalna w wodzie, natomiast bardzo łatwo rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych. Do tej pory poznano budowę ok. 6500 alkaloidów, z których ponad sto znalazło zastosowanie w medycynie. Współcześnie (zależnie od kosztów ekonomicznych) alkaloidy pozyskuje się z natury, z hodowli tkankowej lub syntezy chemicznej.
Traktowanie alkaloidów jako fizjologicznych związków wtórnych, swoistych „odpadów”, powstających w cyklach biochemicznych, jest ostatnio mocno krytykowane. Coraz częściej alkaloidy są traktowane jako celowo syntetyzowane związki oddziałujące toksycznie na roślinożerców, a powstałe w wyniku koewolucji układu roślina – roślinożerca. Za tą hipotezą przemawia fakt, iż produkcja alkaloidów wymaga sporego wkładu energii, przez co jest dla roślin kosztowna. Trudno sobie wyobrazić zmiany ewolucyjne prowadzące do bezcelowego trwonienia asymilowanej energii przez tworzenie związków bezużytecznych. Dodatkowym argumentem jest konieczność wykorzystania trudnych do pozyskania ze środowiska atomów azotu. W wielu środowiskach, w których występują rośliny syntetyzujące alkaloidy, azot jest pierwiastkiem deficytowym w glebie, a jednocześnie jest konieczny do tworzenia aminokwasów i tym samym syntezy alkaloidów. Przy takim podejściu nie dziwi fakt koncentracji tych związków w miejscach o niekoniecznie najwyższej przemianie materii, ale najbardziej narażonych na atak roślinożerców.
Wiele toksycznych alkaloidów podawanych w odpowiednio małych dawkach stanowi skuteczne leki na liczne choroby i dolegliwości (np. morfina, kodeina, chinina). Liczne alkaloidy stanowią składniki używek (kofeina, teobromina, nikotyna).
Wiele toksycznych alkaloidów wykorzystuje się do zwalczania szkodników (strychnina).
Do bardzo silnych trucizn należy tubokuraryna, występująca w Chondodendron tomentosum i używana do zatruwania grotów strzał przez Indian południowoamerykańskich.
Zielarski podział alkaloidów ze względu na budowę chemiczną, wraz z przykładami surowców roślinnych
Alkaloidy zawierające atom azotu w układzie heterocyklicznym.
Alkaloidy tropanowe – estry alkoholi tropanowych z kwasami aromatycznymi lub alifatycznymi.
Atropina
Hioscyjamina
Skopolamina
Kokaina
Surowce zawierające te alkaloidy: belladonnae fol., hyoscyami fol., stramonii fol.
Alkaloidy chinolinowe – zawierają w cząsteczce układ chinoliny
powstające na drodze biosyntezy z tryptofanu:
Chinina
Chinidyna
powstające na drodze biosyntezy z kwasu antranilowego:
Graweolina
pochodne furochinoliny:
Dyktamina
Kokusagina
Surowce zawierające te alkaloidy: Cinchonae cort.
Alkaloidy izochinolinowe – zawierają w cząsteczce układ izochinoliny
Typu aporfiny
Glaucyna
Boldyna
Magnofloryna
Typu benzofenantrydyny
Chelidonina
Cheleretryna
Sangwinaryna
Typu protoberberyny
Protoberberyna
Berberyna
Koptyzyna
Typu protopiny
Fumaryna
Typu benzyloizochinoliny
Papaweryna
Typu ftalidoizochinoliny
Narkotyna
Typu morfinanu
Morfina
Kodeina
Tebaina
Typu emetyny
Emetyna
Cefalina
Psychotryna
Surowce zawierające te alkaloidy: opium, boldo fol., chelidonii hb., fumariae hb., ipecacuanhae rad., galanthi bulbus
Alkaloidy chinolizydynowe – zawierają w cząsteczce układ chinolizydyny
Cytyzyna
Sparteina
Surowce zawierające te alkaloidy: citisi sem.
Alkaloidy indolowe – zawierające w cząsteczce azot w układzie heterocyklicznym, pięcioczłonowym
pochodne indolu
Typu strychnos
Strychnina
Braucyna
Nowacyna
Womicyna
Typ Johimbanu
Johimbina
Rezerpina
Dezerpidyna
Typ heterojohimbanu
Ajmalicyna
Rezerpilina
Typu cynchonanu
Cynchonamina
Chinicyna
Typu eburnanu
Winakamina
Epiwinkamina
Wincyna
Eburnamonina
Typu aspidospermanu
Winakdiformina
Minowincyna
Winkadyna
Typu harmanu
Harman
Harmina
Harmol
pochodne dihydroindolu
Ajmalina
Raupina
Surowce zawierające te alkaloidy: strychni sem., yohimbe cort., rauwolfiae rad., vincae rosae fol., vincae minoris hb., passiflorae hb.
Alkaloidy pochodne ergoliny – alkaloidy sporyszu
pochodne kwasu D-lizergowego
Ergometryna
Ergotamina
Ergozyna
Ergokrystyna
Ergokryptyna
pochodne kwasu D-izolizergowego (są nieczynne farmakologicznie)
Ergometrynina
Ergotaminina
Alkaloidy pirolizydynowe – estry aminoalkoholi zawierających układ pirolizydyny z kwasami alifatycznymi
estry nasycone
Tussilagina
Izotussilagina
Neotussilagina
estry nienasycone
Intermedyna
Symfetyna
Surowce zawierające te alkaloidy: farfarae fol., symphyti rad.
Alkaloidy purynowe – pochodne puryny
Kofeina
Teobromina
Teofilina
Surowce zawierające te alkaloidy: coffeae sem., theae fol., cacao sem., colae sem., mate, guarana
Alkaloidy Imidazolowe – zawierające układ imidazolu
Pilokarpina
Surowce zawierające te alkaloidy: jaborandi fol.
Alkaloidy pirydynowe
Alkaloidy pirydynowe – zawierające układ pirydyny
pochodne pirydyny
Walerianina
Gencjalutyna
pochodne N-metylopirydyny
Nikotyna
Anabazyna
Surowce zawierające te alkaloidy: valerianae rad., nikotinae fol.
Alkaloidy piperydynowe
Alkaloidy piperydynowe – Zawierają układ piperydyny
Koniina
Lobelina
Kniceina
Surowce zawierające te alkaloidy: conii maculati fr., lobeliae hb.
Alkaloidy terpenowe – zasady terpenowe, zawierające azot w pierścieniu
Właściwe alkaloidy diterpenowe
napelina
Alkaloidy norditerpenowe (mają o jeden atom węgla mniej)
akonityna
Surowce zawierające te alkaloidy: aconiti tuber
Alkaloidy steroidowe – zawierające układ steroidowy z dodatkowym pierścieniem zawierającym azot
Typu Veratrum – występują w roślinach z rodziny melantkowatych (melanthiaceae) np. w kłączach ciemiężycy białej (Veratrum album)
Weratramina
Weratrydyna
Typu Solanum – występują w roślinach z rodzaju solanum
alkaloidy typu spirosolanu – zbliżone budową do saponin steroidowych
Solasodyna
Tomatydyna
alkaloidy typu solanidanu – azot wbudowany w pierścień indolizydyny
Solanidyna
Demissydyna
Alkaloidy zawierające atom azotu poza układem cyklicznym
pochodne tropolonu
Kolchicyna
Surowce zawierające te alkaloidy: colchici sem.
aminy aromatyczne
Efedryna
Katyna
Kapsaicyna
Surowce zawierające te alkaloidy: ephedrae hb., capsici fr.
aminy alifatyczne
Cholina
Surowce zawierające te alkaloidy: foenugraeci sem.
pochodne guanidyny
galegina
Surowce zawierające te alkaloidy: Galegae hb.
alkaloidy terpenowe zawierające azot poza układem cyklicznym
taksol
Surowce zawierające te alkaloidy: taxi cort.
Przypisy |
4962899 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Lista%20lotniskowc%C3%B3w%20niemieckich | Lista lotniskowców niemieckich | Republika Federalna Niemiec, ani żadne z poprzedzających ją państw nigdy nie dysponowało ukończonym lotniskowcem. Niemniej, kilka takich okrętów było budowanych, a Niemcy operowały swego czasu tenderami wodnosamolotów.
Przypisy
Listy lotniskowców |
4962902 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Bank%20Sp%C3%B3%C5%82dzielczy%20w%20Sejnach | Bank Spółdzielczy w Sejnach | Bank Spółdzielczy w Sejnach – bank spółdzielczy z siedzibą w Sejnach, działający w województwie podlaskim oraz na terenie powiatu ełckiego, oleckiego i gołdapskiego województwa warmińsko-mazurskiego. Bank zrzeszony jest w Banku Polskiej Spółdzielczości SA w Warszawie.
Historia
10 sierpnia 1950 roku 31 założycieli Gminnej Kasy Spółdzielczej w Sejnach podpisało jej status. Oficjalnie już Spółdzielnię zarejestrowano 23 sierpnia 1950 roku w Sądzie Okręgowym w Ełku Spółdzielnię pod numerem Rs.I-63. Pierwszym prezesem zarządu GKS został Jan Pietraszewski, a w zarządzie zasiedli Stanisław Sidorowicz i Edward Wasilczyk. Na główną księgową powołano Janinę Ginel, a przewodniczącym GKS mianowano Stanisława Szymańskiego.
Początki działalności Gminnej Kasy Spółdzielczej w Sejnach były trudne z powodu braku środków finansowych. Skromny udział członkowski w wysokości 50 złotych nie dawał gwarancji na prowadzenie pełnej działalności. Ożywienie gospodarki finansowej GKS nastąpiło jednak z chwilą objęcia obsługi kredytowej rolnictwa w zakresie kontraktacji płodów rolnych i zwierząt rzeźnych oraz obsługi kasowej i rozliczeniowej Gminnej Spółdzielni „SCH” w Sejnach i Berżnikach na zasadzie jedności kasowej i obsługi kasowo-rozliczeniowej innych jednostek gospodarczych. W listopadzie 1975 roku oddano także do użytku nowy budynek własny Banku.
Nowy rozdział we współczesnej historii Banku zapoczątkowała II połowa 1975 roku, kiedy to nastąpiło rozszerzenie jego działalności. Bank zyskał wówczas nowe uprawnienia w zakresie udzielania kredytów na zakup nieruchomości dla rolników, a następnie upoważnienie do współdziałania w sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych i działek budowlanych z ówczesnym Bankiem Gospodarki Żywnościowej (dzisiejszym: BGŻ BNP Paribas).
W maju 1992 roku na wniosek Dyrektora Banku zostaje utworzona Ekspozytura Banku w Suwałkach. Kolejnym przełom w dziejach banku następuje w roku 1994. Wtedy to na Zebranie Przedstawicieli Banku Spółdzielczego w Sejnach podjęta zostaje decyzja o zrzeszenia regionalnym z Bankiem Regionalnym w Olsztynie.
Następne zmiany przynosi koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku, kiedy to w wyniku rozmów prowadzonych z bankami przyległymi w Puńsku, Szypliszkach i Wiżajnach, następuje połączenie w jeden bank pod nazwą Bank Spółdzielczy w Sejnach.
Władze
W skład zarządu banku wchodzą:
p.o. Prezesa Zarządu – Czesław Poźniak
Wiceprezes Zarządu ds. finansowo-księgowych – Bożena Moroz
Wiceprezes Zarządu ds. handlowych – Jacek Kozakiewicz
Czynności nadzoru banku sprawuje 6-osobowa rada nadzorcza.
Placówki
Placówki banku:
Centrala w Sejnach, ul. Powstańców Sejneńskich 1
Oddział w Gibach, Giby 74A
Oddział w Puńsku, ul. Mickiewicza 52
Oddział w Suwałkach, ul. Kościuszki 54
Oddział w Suwałkach, ul. Noniewicza 42
Oddział w Szypliszkach, ul. Suwalska 25B
Oddział w Wiżajnach, ul. Rynek 3
Nagrody i odznaczenia
Nagrody i odznaczenia:
Nagroda w konkursie „Superfirmy 2014″ w powiecie sejneńskim w rankingu Gazety Współczesnej, Wyższej Szkoły Ekonomicznej i Wojewódzkiego Urzędu Pracy (2014)
Nominacja do tytułu "Filaru Spółdzielczości 2013" w promocyjnym programie prowadzonym przez Polską Agencję Przedsiębiorczości oraz redakcję Forum Przedsiębiorczości, dodatku do Dziennika Gazety Prawnej (2013)
Nagroda w konkursu o tytuł "Bank Spółdzielczy 2012" przyznawany przez Centralne Biuro Certyfikacji Krajowej (2012)
Nagroda w konkursie "Superfirmy 2012" w powiecie sejneńskim, zorganizowanym przez "Gazetę Współczesną" i Wyższą Szkołę Ekonomiczną w Białymstoku (2012)
Nagroda w konkursie "Firma Roku 2011" przyznawana przez Centralne Biuro Certyfikacji Krajowej (2011)
Nagroda w konkursie "Superfirmy 2011" w powiecie sejneńskim, zorganizowanym przez "Gazetę Współczesną" i Wyższą Szkołę Ekonomiczną w Białymstoku (2011)
Certyfikat "Polish Product" w ramach konkursu "Firma Roku 2010" przyznawany przez Centralne Biuro Certyfikacji Krajowej (2010)
Nagroda w konkursie "Superfirmy 2010" w powiecie sejneńskim, zorganizowanym przez "Gazetę Współczesną" i Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku (2010)
Wyróżnienie w I Edycji Konkursu "Gepardy Biznesu" w kategorii Najdynamiczniejszy Bank Spółdzielczy (2009)
Nagroda "Orła Agrobiznesu" za sukces rynkowy i aktywne wspieranie agrobiznesu przyznawana przez Agencję Promocyjno-Wydawniczą EMS pod honorowym patronatem wicemarszałek Sejmu RP Ewy Kierzkowskiej " (2010)
Tytuł Innowacyjnego Banku Spółdzielczego w regionalnej edycji "Krajowych Liderów Innowacji" (2009)
I miejsce w rankingu „Banki Spółdzielcze na Podlasiu” "Kuriera Porannego" (2006)
Wyróżnienie dla Najdynamiczniejszego Banku Spółdzielczego w konkursie „Gepardy Biznesu” (2006)
I nagroda w kategorii Najwyższa Rentowność Sprzedaży Wśród Banków w rankingu “Podlaska Złota Setka Przedsiębiorstw 2005” "Kuriera Porannego" (2005)
Przypisy
Banki spółdzielcze w Polsce
Przedsiębiorstwa w województwie podlaskim
Sejny |
4962904 | https://pl.wikipedia.org/wiki/G%C5%82amazdino | Głamazdino | Głamazdino () – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, centrum administracyjne sielsowietu głamazdińskiego w rejonie chomutowskim obwodu kurskiego.
Geografia
Miejscowość położona jest 9 km od centrum administracyjnego rejonu (Chomutowka), 106 km od Kurska. Przez wieś przepływają ruczaje Romanowskij i Griemiaczij.
W granicach miejscowości znajdują się ulice: Nowaja, Jużnaja, Centralnaja.
Demografia
W 2010 r. miejscowość zamieszkiwało 241 osób.
Atrakcje
Posiadłość Nielidowów (murowana rezydencja z antresolą w parku otoczonym dębami i topolami na brzegu stawu, a także kamienna oficyna z domem dla służby, szkołą i muzeum historii regionu)
Przypisy
Wsie w obwodzie kurskim
Miejscowości w rejonie chomutowskim |
4962910 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Dubowica%20%28obw%C3%B3d%20kurski%29 | Dubowica (obwód kurski) | Dubowica () – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, centrum administracyjne sielsowietu dubowickiego w rejonie chomutowskim obwodu kurskiego.
Geografia
Miejscowość położona jest nad rzeką Chatusza, 4,5 km od centrum administracyjnego rejonu (Chomutowka), 117 km od Kurska.
W granicach miejscowości znajdują się ulice: Kołchoznaja, Nowaja, Sadowaja.
Demografia
W 2010 r. miejscowość zamieszkiwało 355 osób.
Przypisy
Wsie w obwodzie kurskim
Miejscowości w rejonie chomutowskim |
4962912 | https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%A1n%20Kva%C4%8Dala | Ján Kvačala | Ján Radomil Kvačala (ur. 5 lutego 1862 w mieście Bački Petrovac, zm. 9 czerwca 1934 w Wiedniu) – słowacki uczony, historyk, filozof i teolog; założyciel komeniologii.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Ján Kvačala, Marja Habsburska i walka Komenskiego z Braćmi Polskimi w bibliotece Polona
Urodzeni w 1862
Zmarli w 1934
Słowaccy historycy
Słowaccy filozofowie XX wieku
Słowaccy teolodzy chrześcijańscy |
4962921 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ernst%20Lerch | Ernst Lerch | Ernst Lerch (ur. 19 listopada 1914 w Klagenfurcie, zm. 1997 tamże) – austriacki zbrodniarz nazistowski z okresu II wojny światowej.
Wchodził w skład ścisłego kierownictwa operacji Reinhard. Był odpowiedzialny za „sprawy żydowskie” i masowe mordowanie Żydów w Generalnym Gubernatorstwie.
W 1960 r. skazany został na 2 lata więzienia przez sąd w Wiesbaden.
Przypisy
Niemieccy zbrodniarze wojenni w okresie II wojny światowej
Urodzeni w 1914
Zmarli w 1977
Ludzie urodzeni w Klagenfurt am Wörthersee |
4962923 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Kia%20Pride | Kia Pride | Kia Pride (1987) – samochód osobowy produkowany na rynki globalne w latach 1987–2000.
Kia Pride (2005) – samochód osobowy produkowany na rynek południowokoreański w latach 2005–2017. |
4962926 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Olchowka%20%28rejon%20chomutowski%29 | Olchowka (rejon chomutowski) | Olchowka () – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, centrum administracyjne sielsowietu olchowskiego w rejonie chomutowskim obwodu kurskiego.
Geografia
Miejscowość położona jest nad rzeką Olszaniec, 10 km od centrum administracyjnego rejonu (Chomutowka), 110 km od Kurska.
W granicach miejscowości znajdują się ulice: Zariecznaja, Ługowaja, Priedtieczenskaja, Chutorskaja, Centralnaja, Szkolnaja.
Demografia
W 2010 r. miejscowość zamieszkiwały 423 osoby.
Atrakcje
Cerkiew św. Jana Chrzciciela (1870)
Przypisy
Wsie w obwodzie kurskim
Miejscowości w rejonie chomutowskim |
4962927 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Fanny%20Cadeo | Fanny Cadeo | Stefania "Fanny" Cadeo (ur. 10 września 1970 w Lavagna) – włoska aktorka, modelka i subretka.
Filmografia (wybór)
Teatr
Filmy
Seriale
Telewizja
Program radiowy
Programma musicale anni '60 – '80, Rai Isoradio
Il Cercasapori-SMS consumatori, Rai Isoradio
Grazie dei fiori, Rai Isoradio
L'Italia che va, Rai Radio 1
Częściowa dyskografia
Albumy
2000 - Légende Personnelle
EP
1993 - Mambo Italiano
Singles
1993 - What Is Love (Spanish Version) z MC & Co
1993 - Mia bocca
1993 - Another Chance z Ricky Wilson
1994 - I Want Your Love
1994 - Pècame
1995 - I Want Your Love (Summer Remix)
2000 - Living In The Night
Przypisy
Linki zewnętrzne
Urodzeni w 1970
Włoskie aktorki filmowe
Włoskie modelki |
4962928 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Oskar%20Lindberg%20%28kompozytor%29 | Oskar Lindberg (kompozytor) | Oskar Fredrik Lindberg (ur. 23 lutego 1887 w Gagnef, zm. 10 kwietnia 1955 w Sztokholmie) – szwedzki kompozytor i organista.
Życiorys
Uczył się w konserwatorium w Sztokholmie u Andreasa Halléna i Ernsta Ellberga. W 1906 roku uzyskał dyplom z organów, a w 1908 roku dyplom nauczyciela muzyki i śpiewu kościelnego. Pełnił funkcję organisty w Sztokholmie w kościele św. Trójcy (1906–1914) i kościele Engelbrekta (1914–1955). Od 1919 roku wykładał harmonię w konserwatorium w Sztokholmie, od 1922 roku kierował też akademickim towarzystwem orkiestrowym. W 1922 roku został członkiem Królewskiej Akademii Muzycznej, w latach 1937–1939 i 1945–1955 był członkiem jej zarządu.
Twórczość
W swoich utworach łączył stylistykę neoromantyczną i impresjonistyczną, wykorzystywał też tematy z melodii ludowych. Skomponował m.in. Symfonię F-dur (1909), 3 uwertury koncertowe (1909, 1911, 1924), 5 poematów symfonicznych (1912, 1913, 1918, 1932, 1946), 4 suity orkiestrowe (1908, 1919, 1935, 1945), Koncert fortepianowy d-moll (1928), Sonatę g-moll na organy (1924), Requiem na chór i orkiestrę (1922), operę Fredlös (1936–1942, wyst. Sztokholm 1943).
Przypisy
Szwedzcy kompozytorzy
Szwedzcy organiści
Urodzeni w 1887
Zmarli w 1955 |
4962929 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Tower%20Hill%20%28stacja%20metra%29 | Tower Hill (stacja metra) | Tower Hill – stacja metra londyńskiego na liniach Circle Line oraz District Line, położona w granicach administracyjnych London Borough of Tower Hamlets. Została otwarta w 1967 roku. W 2019 r. skorzystało z niej ok. 20,59 mln pasażerów.
Galeria
Przypisy
Stacje linii Circle
Stacje linii District
Stacje metra w London Borough of Tower Hamlets |
4962932 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaskinia%20Hakowa | Jaskinia Hakowa | Jaskinia Hakowa – jaskinia w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich. Wejście do niej znajduje się w Wąwozie Kraków, w północnej ścianie Baszty, nad Rynkiem, na wysokości 1271 metrów n.p.m. Długość jaskini wynosi 4,5 metrów, a jej deniwelacja 1,5 metrów.
Opis jaskini
Jaskinię stanowi idący do góry, 4-metrowy korytarz zaczynający się w dużym otworze (3 m wysokości i 1 metr szerokości) pod okapem w ścianie Baszty.
Przyroda
W jaskini można spotkać nacieki grzybkowe. Ściany są suche, rosną na nich porosty. Jaskinia jest odwiedzana przez ptaki drapieżne (pustułki).
Historia odkryć
Jaskinia była znana od dawna. Jej otwór jest widoczny z daleka. Jako pierwsi zbadali ją grotołazi z Zakopanego w 1954 roku. Pierwszy plan i opis jaskini sporządziła I. Luty przy pomocy M. Burkackiego w 1977 roku.
Przypisy
Jaskinie polskich Tatr
Jaskinie Tatr Zachodnich |
4962935 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pody%20%28obw%C3%B3d%20kurski%29 | Pody (obwód kurski) | Pody () – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, centrum administracyjne sielsowietu pietrowskiego w rejonie chomutowskim obwodu kurskiego.
Geografia
Miejscowość położona jest nad rzeką Pody, 15 km od centrum administracyjnego rejonu (Chomutowka), 102 km od Kurska.
W granicach miejscowości znajdują się ulice: Nowaja, Ługowaja.
Historia
Do czasu reformy administracyjnej w roku 2010 wieś Pody była centrum administracyjnym sielsowietu podowskiego. W tymże roku doszło do włączenia sielsowietów podowskiego i ługowskiego w sielsowiet pietrowski, a wieś zastąpiła Pietrowskoje jako centrum administracyjne.
Demografia
W 2010 r. miejscowość zamieszkiwało 136 osób.
Przypisy
Wsie w obwodzie kurskim
Miejscowości w rejonie chomutowskim |
4962936 | https://pl.wikipedia.org/wiki/AnyDesk | AnyDesk | AnyDesk – oprogramowanie narzędziowe umożliwiające zdalne sterowanie systemem operacyjnym poprzez internet.
Narzędzie jest bezpłatne do użytku prywatnego. Użytkownik za pomocą programu może między innymi sterować pulpitem, przeglądać strukturę katalogów na podłączonym komputerze oraz przesyłać dane. Program nie wymaga instalacji na dysku twardym, domyślnie funkcjonuje jako aplikacja przenośna.
Oprogramowanie jest wydawane w wersjach przeznaczonych dla szeregu systemów operacyjnych: Windows, macOS, Linux, Android, iOS, FreeBSD, Raspberry Pi, Chrome OS.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Programy narzędziowe
Oprogramowanie wieloplatformowe |
4962939 | https://pl.wikipedia.org/wiki/David%20Anderson | David Anderson | David Anderson, Dave Anderson
David Murray Anderson (1874–1934) – brytyjski żołnierz i działacz polityczny, admirał
David Anderson (1911–1990) – brytyjski arystokrata, 2 wicehrabia Waverley
Dave Anderson (1929–2018) – amerykański dziennikarz, laureat Pulitzera
Dave Anderson (ur. 1932) – australijski wioślarz, olimpijczyk
David Anderson (ur. 1937) – kanadyjski wioślarz (olimpijczyk) oraz polityk
David C. Anderson (ur. 1940) – brytyjski producent filmowy
Dave Anderson (ur. 1953) – brytyjski polityk
Dave Anderson (ur. 1965) – szkocki i brytyjski bokser
Dave Anderson (ur. 1979) – kanadyjski narciarz alpejski, olimpijczyk
David W. Anderson – amerykański przedsiębiorca i działacz indiański, założyciel sieci restauracji Famous Dave’s, komisarz do spraw Indian |
4962943 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Romanowo%20%28rejon%20chomutowski%29 | Romanowo (rejon chomutowski) | Romanowo () – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, centrum administracyjne sielsowietu romanowskiego w rejonie chomutowskim obwodu kurskiego.
Geografia
Miejscowość położona jest w dorzeczu Siewu (nad ruczajem Romanowskij i jego dopływami: rzeką Wieć i ruczajem Mickij), 6,5 km od centrum administracyjnego rejonu (Chomutowka), 110 km od Kurska.
W granicach miejscowości znajdują się ulice: Mołodiożnaja, Centralnaja, Zawodskaja.
Demografia
W 2010 r. miejscowość zamieszkiwało 129 osób.
Przypisy
Wsie w obwodzie kurskim
Miejscowości w rejonie chomutowskim |
37 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Archeologia | Archeologia | Archeologia (z gr. ἀρχαῖος archaīos – dawny, stary i -λογία -logiā – mowa, nauka) – nauka, której celem jest odtwarzanie społeczno-kulturowej przeszłości człowieka na podstawie znajdujących się w ziemi, na ziemi lub w wodzie źródeł archeologicznych, czyli materialnych pozostałości działań ludzkich.
Źródła archeologiczne
Źródła archeologiczne obejmują wytwory ręki ludzkiej (artefakty), ślady wpływu człowieka na środowisko naturalne (ekofakty), jak też i szczątki samych ludzi.
Źródła archeologiczne można podzielić na:
nieruchome (obiekty); do kategorii archeologicznych źródeł nieruchomych należą np. pozostałości budowli, groby, starożytne drogi czy ślady orki.
ruchome (przedmioty); do tej kategorii należą np. narzędzia krzemienne czy fragmenty naczyń glinianych. Ruchome źródła archeologiczne występować mogą w powiązaniu ze źródłami nieruchomymi (obiektami), tworząc z nimi zespół, bądź też występować osobno w postaci tzw. znalezisk luźnych.
Efektywne źródła archeologiczne, czyli te, które rzeczywiście wykorzystywane są przez naukę przy tworzeniu rekonstrukcji przeszłości, są wynikiem całego łańcucha następujących po sobie przekształceń:
tworzenia się materialnych śladów (korelatów) działań ludzkich w przeszłości (np. wytwarzania narzędzi, wznoszenia budowli czy karczowania lasu),
procesów depozycji (np. wyrzucania śmieci czy chowania zmarłych),
procesów podepozycyjnych (np. rozkładu substancji organicznej w ziemi) oraz
procesu odkrywczego i dokumentacyjnego (działalności archeologów).
Te kolejne przekształcenia powodują nieodwracalną utratę znacznej części informacji o przeszłości, co utrudnia jej rekonstrukcję.
Ponadto proces odkrywczy w archeologii obejmuje zazwyczaj metody niszczące, a mianowicie wykopaliska archeologiczne, w czasie których świadectwo przeszłości jest niszczone i przekształcane w dokumentację.
Rozwój archeologii zmierza w związku z tym do wypracowania nieniszczących metod badawczych (archeologia niedestrukcyjna, obejmująca m.in. zastosowanie metod geofizycznych, geochemicznych i analizę zdjęć lotniczych i satelitarnych), jak również do objęcia ochroną autentycznej substancji zabytkowej stanowisk archeologicznych zachowanych w ziemi (potencjalnych źródeł archeologicznych).
Miejsce archeologii w systemie nauk i jej subdyscypliny
Ze względu na cel tej dyscypliny archeologia w tradycji środkowoeuropejskiej (w krajach niemieckojęzycznych i słowiańskich) ściśle łączy się z historią. Natomiast w krajach anglosaskich, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, archeologię uważa się za wiążącą się ściśle z antropologią i etnologią, ponieważ w Nowym Świecie istnieje ciągłość między żywymi społeczeństwami plemiennymi badanymi przez antropologię kulturową a społeczeństwami badanymi przez archeologów. We Francji, gdzie powstanie naukowej archeologii wiązało się przede wszystkim z geologią, archeologię uważa się często także za związaną z naukami o Ziemi.
Chociaż archeologia pierwotnie zajmowała się jedynie najdawniejszymi dziejami człowieka (termin ten pochodzi od greckich słów archaios – starożytny i logos – słowo), obecnie wspomaga również rekonstrukcję czasów historycznych, w tym także i najnowszych.
W związku z tym można wyróżnić:
archeologię prahistoryczną (pradziejową, prahistoria, archeologia pradziejowa)
archeologię protohistoryczną (protohistoria)
archeologię historyczną
Rola źródeł archeologicznych i archeologii jest odmienna dla czasów nieoświetlonych źródłami pisanymi (wówczas archeologia jest jedyną nauką dostarczającą wiedzy na temat przeszłości społeczeństw ludzkich) i dla czasów historycznych, dla których istnieją źródła pisane (wówczas archeologia pozwala zweryfikować obraz uzyskany dzięki analizie źródeł pisanych i go uszczegółowić).
Nauką różniącą się co do celów, ale podobną ze względu na stosowane środki jest paleoantropologia, zajmująca się poszukiwaniem szczątków ludzkich. Nauką zajmującą się poszukiwaniem i badaniem szczątków zwierząt kopalnych jest paleontologia.
Powstanie archeologii było związane z pozyskiwaniem zabytków do kolekcji starożytności, dopiero w XIX w. archeologia uzyskała status nauki.
Metody badawcze archeologii
Metody badań archeologicznych można podzielić na:
metody poszukiwania i pozyskiwania źródeł archeologicznych
metody analizowania źródeł i wydobywania z nich informacji
Na etapie poszukiwania źródeł archeologia posługuje się np. analizą dawnych map, analizą historycznej sieci osadniczej, analizą środowiska naturalnego, poszukiwaniem artefaktów na powierzchni ziemi (np. wyoranych fragmentów ceramiki zabytkowej), obserwacją powierzchni z aparatów latających (archeologia lotnicza), analizą zawartości fosforu w glebie (badania geochemiczne), jak również rozmaitymi metodami geofizycznymi (metodą elektromagnetyczną, elektrooporową czy magnetyczną). Odnalezione miejsca występowania źródeł archeologicznych mogą być badane wykopaliskowo (wykopaliska archeologiczne) lub objęte ochroną rezerwatową.
Metody datowania w archeologii
Ustalanie chronologii źródeł archeologicznych obejmuje:
ustalanie chronologii względnej
ustalanie chronologii absolutnej (kalendarzowej).
Metodami ustalania chronologii względnej są:
analiza stratygrafii stanowiska archeologicznego
seriacja chronologiczna
Metodami ustalania chronologii absolutnej są np.:
analiza analogii z obszarów o ustalonym datowaniu
analiza importów z obszarów o ustalonym datowaniu (np. z obszaru Cesarstwa Rzymskiego)
metody izotopowe (np. metoda radiowęglowa i metoda potasowo-argonowa)
metoda termoluminescencyjna (TL) i optoluminescencyjna (OSL)
tefrochronologia (ustalanie datowania na podstawie identyfikacji warstw popiołów wulkanicznych pochodzących z wybuchów wulkanów o znanej chronologii)
dendrochronologia (analiza sekwencji słojów w elementach drewnianych pochodzących z wykopalisk i porównywanie ich ze skalami dendrochonologicznymi)
Archeologia i nauki biologiczne
Archeologia korzysta również z możliwości poznawania przeszłości, jakie wynikają ze współpracy z naukami biologicznymi.
Paleobotanika, dzięki identyfikacji i analizie szczątków roślinnych (pyłków i/lub szczątków owoców i nasion) pozwala m.in. na:
odtworzenie dziejów zasiedlenia danego miejsca (na podstawie analizy zmian w diagramie pyłkowym – palinologia)
ustalenie właściwości środowiska naturalnego w danym okresie (na podstawie znajomości warunków, w których rosną gatunki zidentyfikowane dzięki obecności pyłku lub makroszczątków roślinnych w depozytach archeologicznych);
odtworzenie charakteru gospodarki i rodzaju spożywanych pokarmów roślinnych (rodzaje uprawianych i zbieranych roślin);
ustalenie preferencji kulturowych do korzystania z pewnych gatunków roślinnych (jeśli pewne gatunki są nadreprezentowane w spektrach pyłkowych).
Archeozoologia dzięki identyfikacji i analizie szczątków zwierzęcych pozwala m.in. na:
ustalenie jakie zwierzęta były eksploatowane konsumpcyjnie, jakie były hodowane, na jakie polowano – a więc również na odtworzenie warunków środowiska i ustalenie preferencji kulturowych;
ustalenie wielkości stada i ilości spożywanego mięsa;
rekonstrukcję cech morfologicznych zwierząt w przeszłości (dane dotyczące ewolucji zwierząt)
Paleoentomologia, dzięki identyfikacji i analizie szczątków owadów pozwala na
ustalenie warunków klimatycznych (temperatury powietrza, wilgotności), roślinności, pokrywy glebowej i świata zwierzęcego (pasożyty) oraz intensywności działań ludzkich.
Paleolimnologia, dzięki identyfikacji i analizie szczątków organizmów żyjących w wodach śródlądowych (głównie okrzemek i wioślarek), pozwala na
odtworzenie przemian klimatycznych i procesów antropogenicznego zmieniania krajobrazu, ponieważ poszczególne warunki mają określone wymagania środowiskowe.
Antropologia fizyczna, dzięki identyfikacji i analizie szczątków kostnych człowieka, pozwala na:
ustalenie cech anatomicznych człowieka przeszłości (dane dotyczące ewolucji człowieka);
ustalanie zmienności człowieka w czasie i przestrzeni
ustalenie stanu i struktury biologicznej populacji pradziejowych,
ustalenie przyczyn śmierci i nękających chorób,
ustalanie pokrewieństwa na podstawie grup krwi i badania DNA
reakcji morfologicznych człowieka na warunki życia w pradziejach
Historia archeologii
W najszerszym tego pojęcia znaczeniu historia archeologii zawiera następujące zagadnienia:
Historia odkryć archeologicznych
Opis rozwoju technik stosowanych podczas wykopalisk
Historia prospekcji
Ewolucja metod datowania
Rozwój analizy zabytków
Ewolucja myśli teoretycznej
Starożytność
Prawdopodobnie zainteresowanie epokami minionymi istniało już w starożytności. Nigdy jednak nie stało się nauką, która zajmowałaby się rekonstrukcją przeszłości na podstawie dostępnych źródeł materialnych. Nieliczne świadectwa pisane z okresu XVIII dynastii znalezione na opuszczonych budowlach egipskich, babilońska kolekcja Nabonida, czy wzmianki w dziełach greckich pisarzy Tukidydesa i Pauzaniasza świadczą o sporadycznym zainteresowaniu zabytkami, a nie o systematycznym, celowym poszukiwaniu wiedzy. Rzymianie zainteresowani byli kulturą grecką. Sporą kolekcję zabytków materialnych zgromadzili Cyceron i cesarz August. Zainteresowanie jednak miało i negatywne skutki: podbite miasta były rabowane, a dzieła sztuki masowo wywożone do Rzymu, jak na przykład, stało się to po zniszczeniu Koryntu w 146 roku p.n.e. czy Aten w 80 roku p.n.e.
Średniowiecze
Średniowiecze wywarło swój wpływ na późniejsze interpretacje znalezisk archeologicznych. W tej epoce wykształcił się pogląd, że pewna wiedza o minionych epokach pochodzi tylko z Biblii oraz zachowanych źródeł pisanych greckich i rzymskich. Nastąpił spadek zainteresowania przeszłością i jej dorobkiem kulturowym. Jedne obiekty, wzniesione przez starożytnych, wykorzystywano do pozyskania budulca wtórnego, inne (megality, kurhany itd.) plądrowano w poszukiwaniu skarbów. Jeśli natrafiano na skamieniałości w kształcie roślin lub zwierząt, uważano, że powstały wskutek działania natury (dla przykładu, Jan Długosz wspominał o samoistnie rodzących się z ziemi garnkach).
Renesans
Poszukiwanie wiedzy w źródłach greckich i rzymskich w dobie renesansu przyczyniło się do stopniowego zwiększenia zainteresowania dziełami sztuki i architektury, na które w tym okresie patrzono przez pryzmat estetyczny. Cyriak z Ankony w pierwszej połowie XV wieku zebrał liczne materiały (notatki, szkice budowli starożytnych, kopie starożytnych inskrypcji) podczas swoich podróży po Italii, Grecji i Bliskim Wschodzie. Prace budowlane w Rzymie przyczyniły się do odkryć takich zabytków, jak Grupa Laokoona, Wenus Medycejska i Apollo Belwederski. W Tarquinii, po otwarciu grobowców etruskich, znaleziono zabytki etruskie i wazy greckie. Znaleziska z okresu klasycznego trafiały do kolekcji wielkich rodów włoskich. W drugiej połowie XVI wieku zainteresowanie przeszłością poszerzyło się o zabytki dziedzictwa narodowego. Dla przykładu, William Camden badał zabytki rzymskie i wczesnośredniowieczne, które odkryto w Anglii. Założone przez niego w Londynie stowarzyszenie Society of Antiquaries miało na celu studia nad lokalnymi starożytnościami.
Wykopaliska archeologiczne nie były jeszcze prowadzone na masową skalę. Do interpretacji dziejów korzystano ze źródeł pisanych. Badania nad zabytkami sprowadzało się do odwiedzenie miejsca, opisania, naszkicowania i zmierzenia zabytku, a także do zebrania i spisania legend związanych z danym miejscem.
Oświecenie
Pod wpływem myślicieli epoki oświecenia na dzieje kultury ludzkiej zaczęto patrzeć przez pryzmat ewolucji oraz postępu technicznego i społecznego, skierowanego na ulepszenie warunków życiowych. Uważano, że społeczeństwa dążą do rozwoju, a na ich poziom kulturowy wpływa środowisko naturalne, w którym ewoluują. Te prądy filozoficzne wywarły wpływ na ruch antykwarystów (np. Royal Society), który zaczął poszukiwać odpowiedzi na pytania o sposoby budowania i wykorzystywania narzędzi, a także o czas powstania zabytków, na temat których nie zachowały się żadne świadectwa pisane. W 1733 roku założono w Londynie stowarzyszenie Society of Dilettanti, które podjęło się badań nad kulturami starożytności basenu śródziemnomorskiego. Jednocześnie wykształcona warstwa społeczeństwa, która była zainteresowana zabytkami starożytności, zaczęła domagać się udostępnienia zasobów kolekcji prywatnych, co doprowadziło do sponsorowania przez możnych wpierw uczelnianych, a później również publicznych bibliotek i muzeów. Tak, w 1643 roku otwarto w Paryżu pierwszą publiczną bibliotekę fundacji Julesa Mazarina, w 1734 roku – Muzea Kapitolińskie w Rzymie, w 1743 roku władze toskańskie udostępniły publicznie kolekcję Medici, a w 1753 roku utworzono Muzeum Brytyjskie.
Od drugiej połowy XVIII wieku zaczęto organizować prace wykopaliskowe, które miały na celu zaspokojenie zapotrzebowania na uzupełnienie kolekcji lub na kolejne cenne przedmioty do sprzedania. W 1710 roku Emanuele Maurizio d'Elbeuf prowadził prace w Herkulanum, od 1748 roku Roque Joaquín de Alcubierre – w Pompejach. Nie były to wykopaliska archeologiczne we współczesnym tego słowa znaczeniu, ponieważ nie sporządzano żadnego planu i dokumentacji na temat postępu prac. W Wielkiej Brytanii w pogoni za artefaktami Bryan Faussett rozkopał ponad 750 grobowców.
W 1764 roku Johann Joachim Winckelmann opublikował swoją Geschichte der Kunst des Alterthums, w której opisał ewolucję sztuki klasycznej na podstawie analizy zgromadzonych w Watykanie rzeźb antycznych i zachowanych tekstów starożytnych pisarzy. Dzieło Winckelmanna stało się podstawowym źródłem do dalszych badań nad sztuką grecką dla środowiska naukowego na następne półtora stulecia. Jednym z prekursorów naukowego podejścia do badań archeologicznych był Thomas Jefferson, który na swojej posiadłości w 1784 roku rowem sondażowym przeciął kurhan, co pozwoliło mu na odnotowanie warstw, odpowiadających różnym okresom dziejowym.
XIX wiek
Pod wpływem badań geologicznych Jamesa Huttona (stratyfikacja warstw skalnych) i Charlesa Lyella (aktualizm geologiczny) archeologia na początku XIX wieku zaczęła się przekształcać w samodzielną dyscyplinę naukową. W 1836 roku Christian Jürgensen Thomsen – na podstawie analizy stylu znalezisk zgromadzonych w Muzeum Narodowym w Kopenhadze oraz kontekstu, w którym zostały odkryte (np. przedmioty pochodziły z jednego grobu lub skarbu) – wyróżnił trzy epoki:
Epokę kamienia
Epokę brązu
Epokę żelaza
Prawie trzy dekady później John Lubbock podzielił epokę kamienia na paleolit i neolit. Jens Jacob Asmussen Worsaae w połowie XIX wieku korzystał z doświadczenia i pomocy biologów i geologów, wprowadzając tym samym do archeologii interdyscyplinarność badań naukowych.
Archeologia w Polsce
Pierwsze polskie muzeum archeologiczne powstało w połowie XIX w. w Krakowie (przy Akademii Umiejętności), a pierwsza katedra archeologii na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1866, kierował nią Józef Łepkowski.
Pierwszą służbą ochrony zabytków po odzyskaniu niepodległości było powołane w 1918 Państwowe Grono Konserwatorów Zabytków Archeologicznych. W 1928 rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej utworzono Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie. W okresie międzywojennym istotną rolę w rozwoju polskiej archeologii odegrały wykopaliska w Biskupinie.
Jedną z najważniejszych postaci polskiej archeologii był Kazimierz Michałowski, którego badania i prace wykopaliskowe sprawiły, iż polska szkoła archeologii zaczęła być rozpoznawalna na całym świecie.
Polskim czasopismem popularnonaukowym poświęconym archeologii i naukom pokrewnym jest kwartalnik "Archeologia Żywa".
Lista polskich uniwersytetów prowadzących studia w kierunku „archeologia”
Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Wydział Zamiejscowy Nauk Prawnych i Ekonomicznych w Tomaszowie Lubelskim
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
Uniwersytet Gdański
Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego – od roku akademickiego 2007/2008 odrębny kierunek studiów
Uniwersytet Łódzki
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Uniwersytet Rzeszowski
Uniwersytet Szczeciński – od roku akademickiego 2008/2009
Uniwersytet Warszawski
Uniwersytet Wrocławski
Wyższa Szkoła Edukacji Integracyjnej i Interkulturowej w Poznaniu
Przepisy
Zgodnie z ustawą z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami prowadzenie badań archeologicznych wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 36). Za prowadzenie ich bez pozwolenia albo wbrew jego warunkom grozi kara grzywny (art. 117). Znalezienie przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem archeologicznym, zobowiązuje znalazcę do zabezpieczenia przedmiotu i oznakowania miejsca znalezienia oraz bezzwłocznego powiadomienia właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, w ostateczności miejscowego przedstawiciela administracji (wójta lub burmistrza) który powiadamia konserwatora (art. 32n). Zlekceważenie tej powinności zagrożone jest karą grzywny i ewentualnie nawiązki do wysokości dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel społeczny związany z opieką nad zabytkami (art. 115n).
Znalezisko stanowiące zabytek archeologiczny przechodzi na własność Skarbu Państwa (art. 35). Odkrywcy (z wyjątkiem zajmujących się zawodowo badaniami archeologicznymi lub zatrudnionych w grupach zorganizowanych w celu prowadzenia takich badań) przysługuje nagroda (art. 34).
Zobacz też
archeologia współczesności
datowanie
destrukt
kultura archeologiczna
oszustwa archeologiczne
Przypisy
Bibliografia
Ławecka D., Wstęp do archeologii, Warszawa 2003. .
Piotr Kaczanowski, Janusz Krzysztof Kozłowski, Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), [w:] Wielka historia Polski, t. 1, Kraków 1998.
Paul Bahn i Colin Renfrew, Archeologia. Teorie, metody, praktyka, Warszawa 2002.
Andrzej Abramowicz, Historia archeologii polskiej XIX i XX wiek, Warszawa-Łódź 1991.
Oxford, Wielka Historia Świata |
4962945 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Paszowa%20%E2%80%93%201 | Paszowa – 1 | Paszowa – 1 – odwiert badawczy, o głębokości 7210 m, odwiercony w latach 1980–1984 w miejscowości Paszowa, w gminie Olszanica, na Pogórzu Przemyskim.
W latach 1984–1988 był najgłębszym odwiertem wykonanym w Polsce.
Rys historyczny
Projekt badań geologicznych dla głębokiego otworu badawczego Paszowa – 1 zatwierdzono w Centralnym Urzędzie Geologii w 1977. Wiercenie miało na celu poznanie wgłębnej budowy geologicznej Karpat, ze szczególnym uwzględnieniem fałdów typu Borysławia-Doliny. Pozwoliło na bieżącą konfrontację wyników interpretacji badań geofizycznych z faktyczną budową geologiczną fałdów, o której częściowe informacje uzyskano z poprzednio odwierconego głębokiego otworu Rymanów-1. Szczególnym zadaniem było rozpoznanie budowy geologicznej i miąższości jednostki skolskiej i wyjaśnienie jej ewentualnych perspektyw ropo-gazonośnych oraz jej przewiercenie do otuliny miocenu. Otwór zlokalizowano w miejscowości Paszowa, na południowo-wschodnim zboczu wierzchołka o nazwie Giewont, na wysokości 399 m n.p.m.
Wiercenie otworu trwało cztery lata. Rozpoczęto je 23 marca 1980, a ukończono 30 września 1984. Osiągnięto końcową głębokość 7210 m, bijąc dotychczasowy krajowy rekord głębokości odwiertu Czaplinek-IG1 6006 m, na Pojezierzu Pomorskim, Zakładu Poszukiwań Nafty i Gazu w Pile. Wykonawcą prac wiertniczych było Przedsiębiorstwo Poszukiwań Nafty i Gazu w Jaśle przy pomocy ciężkiej wiertnicy F-320 3DH.
Na podstawie pomiarów geofizyki wiertniczej oraz wykonanych badań laboratoryjnych wydzielono w odwiercie 10 horyzontów z możliwością występowania w nich ropy i gazu, ale nie miały one wartości przemysłowej. Najniższy horyzont wystąpił na głębokości 7050-7210 m. Odwiert nie natrafił na elementy wgłębne typu Borysławia-Doliny.
Przypisy
Wiertnictwo
odwiert |
4962948 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Fortune%20Theatre | Fortune Theatre | Fortune Theatre – teatr w Londynie, położony przy ulicy Russell Street w gminie City of Westminster i zaliczany do scen West Endu. Należy do teatrów określanych w Wielkiej Brytanii jako receiving houses, tzn. nie posiadających własnego zespołu artystycznego, a jedynie zapewniających przestrzeń i obsługę techniczną dla produkcji zewnętrznych.
Historia i charakterystyka
Fortune był pierwszym nowym teatrem w Londynie zbudowanym i otwartym po zakończeniu I wojny światowej. Projektantem budynku był Ernest Schaufelberg. Prace budowalne rozpoczęły się w grudniu 1922 r. Po licznych opóźnieniach względem pierwotnego planu, teatr został otwarty 8 listopada 1924 r. W 1960 r. miała miejsce najpoważniejsza jak dotąd renowacja budynku. 23 maja 1994 r. został on wpisany do rejestru zabytków. Od 1989 w Fortune wystawiana jest nieprzerwanie ta sama inscenizacja sztuki The Women in Black, stanowiąca dokonaną przez Stephena Mallatratta adaptacją książki Susan Hill.
Teatr jest jedną z mniejszych scen West Endu. Widownia liczy 435 miejsc na trzech poziomach. Właścicielem teatru jest Ambassador Theatre Group.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Strona oficjalna
Teatry w Londynie
Obiekty kulturalne w Londynie |
4962952 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Johann%20Gottfried%20M%C3%BCthel | Johann Gottfried Müthel | Johann Gottfried Müthel (ur. 17 stycznia 1728 w Mölln, zm. 14 lipca 1788 w Bienenhof koło Rygi) – niemiecki kompozytor.
Życiorys
Był synem organisty Christiana Caspara Müthela (1696–1764). Uczył się u Johanna Paula Kunzena w Lubece, w 1747 roku został organistą i nauczycielem muzyki na dworze księcia Meklemburgii-Schwerinu Chrystiana Ludwika II. W 1750 roku otrzymał urlop od obowiązków dworskich i udał się do Lipska, gdzie uczył się u J.S. Bacha. Po jego śmierci kształcił się u Johanna Christopha Altnikola w Naumburgu, Johanna Adolfa Hassego w Dreźnie i C.P.E. Bacha w Poczdamie. W 1753 roku wyjechał do Rygi, gdzie został kierownikiem kapeli tajnego radcy Otto Hermanna von Vietinghoffa, a od 1755 roku pełnił także funkcję organisty kościoła św. Piotra.
Twórczość
Był przedstawicielem okresu Sturm und Drang w muzyce niemieckiej. Jego dorobek kompozytorski obejmuje m.in. 10 koncertów klawesynowych, koncert na 2 fagoty i orkiestrę smyczkową, sonaty klawesynowe, utwory organowe. Tworzył utwory o wysokim stopniu zaawansowania technicznego, które sam także wykonywał. Komponował wolno i tylko w odpowiednim nastroju, często popadając w przesadę widoczną w poszarpanych liniach melodycznych i rozdrobnionej rytmice zbudowanej z krótkich motywów. Jako wykonawca występował tylko w okresie zimowym, twierdząc, że w innej porze roku rozprasza go stukot końskich kopyt.
Przypisy
Niemieccy kompozytorzy klasycyzmu
Ludzie urodzeni w Mölln
Urodzeni w 1728
Zmarli w 1788 |
38 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrespol | Andrespol | Andrespol – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie łódzkim wschodnim, siedziba gminy Andrespol.
Historia
Do roku 1809 tereny sołectw obecnej gminy Andrespol (oprócz Kraszewa i Zielonej Góry) oraz łódzkiej dzielnicy Andrzejów nosiły nazwę Bedoń. Pierwsza wzmianka o Bedoniu pochodzi z roku 1391, z łęczyckiej księgi grodzkiej. Bedoń był wsią szlachecką i graniczył z Karpinem, Wiączyniem Polnym, Wiączyniem Leśnym, Mileszkami, Kraszewem i Gałkowem. Znajdował się w zaborze rosyjskim.
Powstanie Andrespola
W drugiej połowie XVIII wieku na ziemie łódzką sprowadzani byli koloniści z Wielkopolski i Niemiec.
Jedną z pierwszych osad rolniczych utworzonych poprzez prawo olęderskie był Andrespol. Pierwsze ślady osadnictwa w obszarze Andrespola pojawiły się w 1803 roku, kiedy na leśnej polanie (na południe od Bedonia) powstała osada Bedońskie Holendry.
W roku 1805 właściciel majątku w Bedoniu, bydgoski skarbnik Józef Gniewski, sprzedał go Magdalenie z Jordanów Suchockiej.
20 października 1807 roku właścicielka majątku podpisała kontrakt z niemieckimi kolonistami. W jednym z paragrafów umowy umieszczono zapis odnośnie do zwolnienia kolonistów z czynszów i zobowiązań na okres 6 lat, poczynając od 11 listopada 1805 roku. Data ta może wskazywać na fakt, iż właśnie w tym roku przybyli do Andrespola pierwsi osadnicy.
Natomiast rok 1807, jako data przybycia osadników, został potwierdzony przez proboszcza z pobliskich Mileszek ks. Daneckiego. Który podczas sporu o niezapłaconą dziesięcinę z Andrespola (1824 r.) napisał:
Kontrakt z 1807 roku mówił także o podziale 29 włók gruntów między 29 osadników i przekazaniu trzydziestej na potrzeby nauczyciela i karczmarza. Nowa osada miała nosić nazwę Andreaspolle.
Rok 1805, jako data założenia Andrespola, został upowszechniony m.in. za sprawą dawnej literatury niemieckiej poświęconej osadnictwu na ziemiach polskich. Fakt przekazania wówczas przez Magdalenę Suchocką 30 włók chełmińskich 29 osadnikom uwzględnił w swej książce Albert Breyer.
Kopia skargi wniesionej przez kolonistów do cara Mikołaja I 8 lipca 1819 roku wskazuje jednak na inną datę założenia Andrespola. Koloniści skarżą się w niej na nadleśniczego z Wiączynia, który wskutek rekwizycji narzędzi i zwierząt pociągowych, odbiera im środki utrzymania oraz nie dopuszcza do karczowania lasu. Najważniejszy jest jednak fragment, w którym mieszkańcy wspominają, że zostali osiedleni w tutejszym lesie 10 lat temu, co wskazuje na rok 1809 jako datę założenia wsi.
Podział Andrespola
W 1823 roku w wyniku przegranego procesu osada Andrespol została podzielona na dwie części. Część wschodnia pozostała własnością dziedziców Bedonia, pod nazwą Andrespol. Natomiast część zachodnia weszła w skład Ekonomii Rządowej Łaznów, pod nazwą Andrzejowo (obecnie Andrzejów).
XX wiek
W 1915 roku niemieckie władze okupacyjne wprowadziły administrację cywilną i z wiejskiej gminy Gałkówek w powiecie brzezińskim wyodrębniły Andrespol, włączając go do powiatu łódzkiego i nadając mu status miasta, liczącego w 1916 roku 1040 mieszkańców. Władze polskie nie uznały jednak Andrespola za miasto w 1919 roku, przez co Andrespol powrócił do powiatu brzezińskiego i stał się ponownie osadą w wiejskiej gminie Gałkówek, która weszła w skład woj. łódzkiego.
Podczas II wojny światowej znajdował się pod niemiecką okupacją. Włączono go do prowincji Kraj Warty i rejencji kaliskiej. W gminie poza niemiecką władzą działała konspiracyjna władza.
W latach 1946–1975 po II wojnie światowej, znajdował się ponownie w granicach województwa łódzkiego, w powiecie brzezińskim, w gminie Gałkówek. W latach 1954–1963 siedziba gromady Andrespol. 1 stycznia 1958 gromadę Andrespol włączono do powiatu łódzkiego i przyłączono do niej obszar zniesionej gromady Wiśniowa Góra.
30 czerwca ze zniesionych gromad Andrespol i Andrzejów utworzono osiedle Andrespol. W sumie osiedle objęło maksymalnie 14 sołectw w latach 1963-1964: Andrespol, Andrzejów, Bedoń Przykościelny, Bedoń wieś, Feliksin, Hulanka, Kraszew, Nery, Nowy Bedoń, Sąsieczno, Stróża, Ustronie, Wiskitno A-Las i Wiśniowa Góra. 1 stycznia 1965 Ustronie wraz z nowo powstałym osiedlem mieszkaniowym Olechów oraz gruntami Polskich Kolei Państwowych wyłączono z Andrespola i włączono do Łodzi, zmniejszając liczbę sołectw do 13.
1 stycznia 1973 roku Andrespol utracił status osiedla, i rozpadł się na poszczególne miejscowości o statusie wsi, z których utworzono po raz pierwszy gminę gminie Andrespol w powiecie łódzkim (dołączono do niej tylko Janówkę i Justynów; Hulankę włączono do Justynowa i utworzono nowe sołectwo Nowy Bedoń. W latach 1975–1987 miejscowość należała administracyjnie do województwa łódzkiego.
Od 1975 roku po reformie administracyjnej Andrespol trafił do województwa łódzkiego.
Nazwa
Z początku używano równocześnie dwóch nazw dla olęderskiej osady na ziemiach bedoński - Andrespol oraz Jędrzejów (przede wszystkim przez proboszczów Mileszek). Przez zaborców niemieckich wieś była nazywana Andreaspolle lub Andreasfelde. Po podziale w 1823 roku proboszczowie Mileszek nadal używali tradycyjnego nazewnictwa wyróżniając Jędrzejów Królewski (Andrzejów) i Jędrzejów Prywatny (Andrespol).
Nazwa Andrespol pochodzi prawdopodobnie od imienia jednego z synów właścicielki majątku bedońskiego - Andrzeja.
Andrespol obecnie
Po reformie administracyjnej w 1999 roku Andrespol znalazł się w granicach województwa łódzkiego, w powiecie łódzkim wschodnim.
Usługi i handel
Znajdowała się tu duża wytwórnia płytek ceramicznych. Jej teren został przejęty przez prywatnego inwestora, który stworzył tutaj cały kompleks budowlanego centrum handlowego - Stone Master.
W roku 2016 zakończyła się nowa inwestycja na terenie tego kompleksu. Powstało tutaj wielobranżowe centrum handlowe Galeria Andrespol.
W Andrespolu przy ulicy Gabrieli Zapolskiej znajduje się targowisko.
Znajdują się tutaj także restauracje, cukiernie, sklepy budowlane, sklepy ogólnospożywcze, sklepy zoologiczne, sklepy ogrodnicze i wszelkiego rodzaju małe działalności gospodarcze.
We wsi znajduje się siedziba Banku Spółdzielczego w Andrespolu.
Transport i komunikacja
Przez Andrespol przechodzi droga wojewódzka nr 713, łącząca Łódź, Tomaszów Mazowiecki i Opoczno. W pobliżu Andrespola przebiega także Autostrada A1, na którą można wjechać przez Giemzów (węzeł Łódź-Górna) lub przez łódzką dzielnicę Widzew (węzeł Łódź-Wschód).
W miejscowości Bedoń znajduje się stacja kolejowa, dzięki której gmina jest połączona z siecią Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej.
W Andrespolu kursują także autobusy MPK Łódź. Linie miejskie 90C, 82B, linie podmiejskie 201,202 oraz linia nocna N5B.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Dawne miasta w województwie łódzkim |
4962954 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Salnoje%20%28obw%C3%B3d%20kurski%29 | Salnoje (obwód kurski) | Salnoje () – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, centrum administracyjne sielsowietu salnowskiego w rejonie chomutowskim obwodu kurskiego.
Geografia
Miejscowość położona jest w pobliżu rzeki Niemieda, 10 km od centrum administracyjnego rejonu (Chomutowka), 124 km od Kurska.
W granicach miejscowości znajdują się ulice: Szyrokaja, Zielonaja, Chutorskaja.
Demografia
W 2010 r. miejscowość zamieszkiwało 136 osób.
Zabytki
Cerkiew św. Dymitra Męczennika (1880)
Przypisy
Wsie w obwodzie kurskim
Miejscowości w rejonie chomutowskim |
4962957 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Northala%20Fields | Northala Fields | Northala Fields (pol. Wzgórza Northala) – park położony w Northolt, w londyńskiej gminie London Borough of Ealing. Został otwarty w 2008 roku i składa się z czterech sztucznie usypanych wzgórz stojących obok drogi A40 (od zachodu), a także kilku jezior rybackich, dużego pola, placu zabaw dla dzieci i kawiarni. Park ma ponad 27 hektarów powierzchni
Etymologia
Nazwa "Northala" pochodzi od dworu w Northall (Northolt), który został zapisany w Domesday Book w 1086 roku.
Położenie
Znajduje się na dawnym terenie Royal Borough of Kensington Playing Fields po wydzierżawieniu w 1938 roku. Park otacza od wschodniej strony ulica Ealing Road (której nazwa została zmieniona na ). Znajduje się w pobliżu starszego parku Rectory Park.
Historia
Park powstał w ramach projektu Northolt and Greenford Country Park. Land art stworzył artysta Peter Fink oraz architekt Igor Marko. Wzgórza zostały zbudowane przy użyciu 1,5 miliona metrów sześciennych gruzu z rozbiórki pierwotnego stadionu Wembley, który został zamknięty w 2000 roku i zburzony w 2003. Koszt przedsięwzięcia wyniósł około 5,5 miliona funtów szterlinga. Został on skończony w 2007 roku; oficjalnie otworzony w 2008.
Osiągnięcia
W 2009 roku była to największa w Europie sztuka ziemi. Miejsce pozostaje największym parkiem w Londynie.
Za stworzenie Northala Fields Igor Marko dostał nagrodę od dla najlepszego projektu powyżej 5 hektarów powierzchni. Został także zwycięzcą Landscape Amenity 2009 za wybitne zaangażowanie we współpracę ze społecznością i angażowanie jej w realizację celów związanych z przestrzenią zieloną i finalistą World Architecture Award 2009.
Park został także odznaczony nagrodą Rosa Barba European Award of Landscape, Local Government Chronicle Awards, a także 3 lata z rzędu nagrodą Green Flag.
Przypisy
Parki i ogrody w Londynie
Atrakcje turystyczne w Londynie
London Borough of Ealing |
4962960 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Skoworodniewo | Skoworodniewo | Skoworodniewo () – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, centrum administracyjne sielsowietu skoworodniewskiego w rejonie chomutowskim obwodu kurskiego.
Geografia
Miejscowość położona jest 24 km od centrum administracyjnego rejonu (Chomutowka), 91 km od Kurska.
W granicach miejscowości znajdują się ulice: Sadowaja, Zaria, Szkolnaja, G. P. Goriełowa.
Demografia
W 2015 r. miejscowość zamieszkiwało 130 osób.
Atrakcje
Cerkiew Świętej Trójcy (1820)
Przypisy
Wsie w obwodzie kurskim
Miejscowości w rejonie chomutowskim |
4962962 | https://pl.wikipedia.org/wiki/John%20Loder | John Loder | John Loder (1895–1970) – brytyjski arystokrata i polityk, 2. baron Wakehurst
John Loder (1898–1988) – brytyjski aktor
John Loder (ur. 1925) – brytyjski arystokrata i polityk, 3. baron Wakehurst
John Loder (1946–2005) – brytyjski inżynier dźwięku |
39 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzejewo%20%28wojew%C3%B3dztwo%20mazowieckie%29 | Andrzejewo (województwo mazowieckie) | Andrzejewo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrowskim, w gminie Andrzejewo. Dawniej miasto.
Do 1954 roku siedziba gminy Warchoły. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.
Miejscowość jest siedzibą władz gminy Andrzejewo oraz parafii rzymskokatolickiej Wniebowzięcia NMP.
Sołectwo Andrzejewo obejmuje: Andrzejewo, i Jabłonowo-Klacze
Historia
Miejscowość jako wieś wymieniona została w I połowie XIII wieku w inwentarzu dóbr biskupstwa płockiego. Pierwotnie nazwana Wronie.
Położona nad rzeką Brok Mały, na połączeniu szlaków z Łomży i Pułtuska na Podlasie.
Andrzejewo uzyskało lokację miejską w 1528 roku. Powstało na gruntach wsi Wronie na prawie niemieckim z inicjatywy biskupa płockiego Andrzeja Krzyckiego, na mocy przywileju wydanego 3 marca lub 13 maja 1534 roku przez króla Zygmunta I Starego. Nadana nazwa Andrzejów nie przyjęła się, pomimo że jeszcze w 1784 roku używano nazwy Andrzeiow. W drugiej połowie XVI wieku Andrzejewo było prywatnym miastem duchownym należącym pod względem własności do biskupów płockich a pod względem administracyjnym do powiatu nurskiego ziemi nurskiej województwa mazowieckiego.
W roku 1869 w wyniku represji po powstaniu styczniowym Andrzejewo zostało pozbawione praw miejskich i stało się osadą wiejską.
W Andrzejewie mieścił się urząd gminy, funkcjonowała szkółka elementarna, działał zakład stolarski i odbywały się jarmarki. W 1879 roku mieszkało 1200 osób w tym 580 Żydów, a miejscowi rolnicy uprawiali 2139 morgów ziemi.
W 1929 r. wieś i gminę zamieszkiwało 995 osób. We wsi istniał kościół i synagoga. Siedem razy w roku odbywały się jarmarki. Istniała jedna apteka, dwa sklepy bławatne, sklep galanteryjny, dwie olejarnia, trzy piwiarnie, siedem sklepów spożywczych, dwa wiatraki, sklep żelazny. Był jeden felczer, jedna akuszerka, introligator, czterech kowali, dwóch krawców, trzech piekarzy, rymarz, rzeźnik, dwóch stolarzy, czterech szewców i handlarz zbożem.
W czasie agresji III Rzeszy na Polskę, 9 września 1939 roku Andrzejewo zajęte zostało przez wojska niemieckie. Pod koniec września na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow miejscowość znalazła się w granicach ZSRR.
Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 roku miejscowość została ponownie zajęta przez Niemców. Na początku sierpnia 1941 roku Niemcy wypędzili Żydów z Andrzejewa a rolnikom nakazali wywieść furmankami starców, chorych i dzieci narodowości żydowskiej. Wszyscy Żydzi (około 230 osób, w tym 60 z Lubotynia) zostali rozstrzelani w lesie Rząśnik.
Okupację niemiecką Andrzejewa zakończyło 28 sierpnia 1944 roku zdobycie miejscowości przez żołnierzy z 48 Armii 1 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej.
Historia Żydów w Andrzejewie.
Biskup Andrzej Krzycki lokując Andrzejewo wprowadził zakaz osiedlania się Żydów na terenie miasta (de non tolerandis Judaeis). Kolejni biskupi płoccy potwierdzali ten zakaz. Żydzi osiedlali się więc w okolicznych miejscowościach m.in. w Czyżewie, Zarębach Kościelnych. Dzierżawili oni karczmy i młyny.
Na przełomie lat 1802 i 1803 prawdopodobnie osiedlili się w Andrzejewie pierwsi Żydzi. Pozwoliło na to zniesienie w części miast przez rząd pruski zakazu de non tolerandis Judaeis. W 1808 roku na 726 mieszkańców Żydów było 28. W 1811 na 773 mieszkańców – 111 stanowili Żydzi. Pod koniec lat 70. XIX wieku ludność wyznania mojżeszowego stanowiła 48,3% ogółu ludności (1200 mieszkańców, w tym 580 Żydów).
W 1826 zaczął działać samodzielny okręg bożniczy. Jeszcze przed końcem XIX wieku wybudowano synagogę (ul. Warszawska 34A) i założono cmentarz (do tego momentu Żydów grzebano w Czyżewie) i powołano cheder. Stanowisko rabina było często nieobsadzone. Obowiązki rabina pełnili kolejno: Mejer Hersz Zamlung (1860–1865) oraz Jankiel Ejdem (1865–1882, w okresie 1866–1867 z podrabinem Jankielem Bocianem). W kolejnych latach rabinami byli: Lejbko Kuszer (1882–1909), Lejba Ałgaze (znany tylko z 1887 r.), Moszko Fromberg (1910–1913), Abram Spektor (1923–1924) oraz Jankiel Jabłonka (1928–1935).
Żydzi osiedlili się głównie przy Rynku i jego okolicach. Początkowo trudnili się prowadzeniem karczm, w późniejszym okresie zajęli się handlem i rzemiosłem. Większa część usług transportowych była zdominowana przez Żydów.
W latach 20. XX w. powstało Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe „Tarbut”. Funkcjonowała biblioteka z księgozbiorem w języku polskim i żydowskim.
W 1921 r. w Andrzejewie mieszkało 277 Żydów, co stanowiło 28,1% ogółu mieszkańców.
Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej w 1941 Andrzejewo zostało zajęte przez Niemców. Cmentarz i synagoga została zdewastowana. Na początku sierpnia 1941 żandarmeria niemiecka wraz z SS nakazała okolicznym rolnikom przewieść furmankami starców, chorych i dzieci. Pozostałych Żydów ustawiono w kolumnę i popędzono w stronę Szumowa. Tam na placu zgromadzili około 230 Żydów, w tym 60 z pobliskiego Lubotynia. Po ograbieniu z biżuterii, pieniędzy i co bardziej wartościowych rzeczy popędzili ich w kierunku lasu Rząśnik. W lesie nad wcześniej wykopanymi dołami wszyscy Żydzi zostali rozstrzelani.
Część mieszkańców Andrzejewa żydowskiego pochodzenia została zamordowana niedaleko Mianówka. Tam Niemcy zamordowali około 5 000 Żydów z Zaręb Kościelnych i Czyżewa oraz okolicznych miejscowości.
Historia kościoła
Parafia pod wezwaniem Świętych Bartłomieja i Wojciecha erygowana została około 1430 r. przez biskupa Stanisława Pawłowskiego. Ponownie uposażona została przez biskupa Pawła Giżyckiego w roku 1444.
W miejscu pierwotnego kościoła drewnianego w roku 1526 rozpoczęto prowadzoną etapami budowę obecnego, późnogotyckiego kościoła murowanego:
1526-1534 – staraniem proboszcza Tomasza z Tarnowa murator Maciej wystawił prezbiterium z piętrową zakrystią i fundamenty korpusu nawowego
połowa wieku XVI – wymurowanie do połowy ścian magistralnych i założenie filarów międzynawowych
1569 – dobudowa lub wzmocnienie szkarp, wykończenie fasady z wielkim oknem na osi
około 1600 – nadbudowa ścian nawy głównej, wykonanie wieży, zamurowanie okna w ścianie wschodniej przy prezbiterium i w elewacji zachodniej
1605 – Konsekracja kościoła przez biskupa Wojciecha Baranowskiego
1612 – rozpoczęcie budowy kaplicy pod wezwaniem św. Anny
1632 – położenie polichromii w prezbiterium
1788-1806 – budowa chóru muzycznego i odbudowa filarów tęczowych
pierwsza połowa XIX w. – budowa drewnianej kondygnacji wieży
przełom XIX/XX w. – dobudowa kruchty oraz szkarpy przy południowo-wschodnim narożniku kaplicy
W II połowie XIX w. parafia liczyła około 4000 wiernych.
W Andrzejewie dzieciństwo spędził kardynał Stefan Wyszyński. Na miejscowym cmentarzu pochowane są jego matka i siostra.
Obiekty zabytkowe
późnogotycki kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
dzwony
z 1695 fundowany przez plebana Andrzeja Ugniewskiego, przelany w 1925
z 1717 fundacji biskupa płockiego Ludwika Załuskiego, przelany w 1866 z datą 1888
na cmentarzu
piaskowcowa figura Immaculaty
kaplica murowana z roku 1884, fundacji Ludwiki ze Starzeńskich i Karola Przeździeckich oraz proboszcza Wincentego Godlewskiego
kapliczka przydrożna z połowy wieku XIX
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Informacje z Andrzejewa
na portalu Wirtualny Sztetl
http://data.jewishgen.org/jri-pl/1929/1929top89.htm
Andrzejewo i kościół andrzejewski : szkic historyczny (1908) w bibliotece Polona
Dawne miasta w województwie mazowieckim
Miasta lokowane przez Zygmunta I Starego
Miasta w Polsce lokowane w XVI wieku
Prywatne miasta duchowne I Rzeczypospolitej (województwo mazowieckie) |
4962964 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pale%20Moon | Pale Moon | Pale Moon – przeglądarka internetowa przeznaczona na systemy operacyjne Windows i Linux. Powstała na bazie kodu Firefoksa.
W założeniu stanowi zoptymalizowaną wersję przeglądarki Mozilla Firefox, lepiej zarządzającą zasobami sprzętowymi.
Przeglądarka działa na silniku , stanowiącym pochodną silnika Gecko, a jej domyślną wyszukiwarką internetową jest DuckDuckGo.
Pierwsza wersja programu została wydana w 2009 roku. W drugiej połowie 2014 r. twórcy aplikacji zakończyli oficjalną obsługę systemu Windows XP, a w 2015 r. ogłosili prace nad silnikiem Goanna, forkiem mającym zastąpić dotychczasowy silnik Gecko.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Przeglądarki internetowe
Wolne i otwarte oprogramowanie
Oprogramowanie wieloplatformowe |
4962965 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Malcolm%20McGowan | Malcolm McGowan | Malcolm R. McGowan (ur. 28 października 1955) – brytyjski wioślarz. Srebrny medalista olimpijski z Moskwy.
Zawody w 1980 były jego pierwszymi igrzyskami olimpijskimi. Medal, pod nieobecność sportowców z części krajów tzw. Zachodu, wywalczył w ósemce. Na mistrzostwach świata zdobył srebro w tej konkurencji w 1981). Brał udział w igrzyskach olimpijskich w 1984.
Przypisy
Brytyjscy wioślarze
Brytyjscy medaliści olimpijscy
Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1980
Ludzie urodzeni w Londynie
Urodzeni w 1955 |
40 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Aminy | Aminy | Aminy – organiczne związki chemiczne zawierające w swojej budowie grupę aminową, będącą organiczną pochodną amoniaku.
Rzędowość amin
Rzędowość amin wyznacza się tak samo jak rzędowość atomów węgla. Jest więc równa liczbie atomów wodoru przy atomie azotu zastąpionych atomami węgla. Stąd aminy dzielą się na pierwszorzędowe (), drugorzędowe (), trzeciorzędowe (); ponadto znane są czwartorzędowe związki (sole, kationy) amoniowe (), które charakteryzują się obecnością ładunku dodatniego i należą do grupy tzw. związków oniowych. Aminy o dużych masach cząsteczkowych, zwykle trzeciorzędowe i wyższe, nazywa się również aminami wielkocząsteczkowymi.
Osobną grupę tworzą heterocykliczne aminy aromatyczne, np. pirydyna. Podobnie jak aminy trzeciorzędowe, tworzą one pochodne oniowe, np. sole N-alkilopirydyniowe lub N-arylopirydyniowe.
Aminy w roztworach wodnych nie wykazują ścisłej zależności pomiędzy rzędowością i zasadowością. Przykładowo dla amin z podstawnikami metylowymi zasadowość rośnie w szeregu . Związane jest to z większą stabilizacją jonów amoniowych 1° i 2° wskutek ich solwatacji względem 3° (trzeciorzędowy jon amoniowy, , ma tylko jeden atom wodoru zdolny do utworzenia wiązania wodorowego z rozpuszczalnikiem). W fazie gazowej natomiast zasadowość zmienia się w szeregu , a więc wraz ze wzrostem rzędowości aminy.
Do odróżnienia amin pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych może być stosowana próba Hinsberga.
Otrzymywanie amin
Przykładowe metody otrzymywania amin
Aminy alifatyczne można otrzymać poprzez reakcje chlorków alkilowych z amoniakiem, jednak synteza ta prowadzi do mieszaniny produktów (od aminy pierwszorzędowej aż do czwartorzędowej soli amoniowej), gdyż powstające aminy także reagują z halogenkami alkilowymi. Aby ograniczyć takie reakcje następcze, należy stosować nadmiar amoniaku:
Jeszcze jednym ograniczeniem tej syntezy jest konieczność używania pierwszorzędowych halogenków alkilowych, gdyż reakcja amoniaku z halogenkami wyższego rzędu prowadzi w znacznym stopniu do eliminacji halogenowodoru i powstawania wiązań C=C, a nie substytucji.
W celu uniknięcia powstawania amin rzędu wyższego niż I prowadzi się reakcję z ftalimidkiem potasu, a następnie z hydrazyną. Jest to tak zwana synteza Gabriela:
Aminy pierwszorzędowe można otrzymać z dobrą wydajnością z halogenków alkilowych pierwszo-, a nawet drugorzędowych poprzez działanie azydków, a następnie redukcję powstałego związku pośredniego:
Czyste pierwszorzędowe aminy można otrzymać w reakcji ketonów lub aldehydów z amoniakiem, a następnie redukcję powstałej iminy do aminy. Ograniczeniem tej metody jest dostępność odpowiednich ketonów i aldehydów:
Aminy pierwszo- i drugorzędowe można otrzymać z dobrą wydajnością przez redukcję oksymów powstałych przez reakcję odpowiednich aldehydów lub ketonów:
Aminy drugorzędowe można otrzymać w reakcji amin pierwszorzędowych z halogenkami alkilów (pojawia się problem eliminacji i produktów ubocznych) lub w reakcji amin pierwszorzędowych z ketonami lub aldehydami:
Aminy aromatyczne otrzymuje się głównie poprzez redukcję grupy nitrowej:
Właściwości amin
Pierwszo- i drugorzędowe aminy z grupami alkilowymi mają charakterystyczny, rybi zapach. Wszystkie trzy aminy z grupami metylowymi są dobrze rozpuszczalnymi w wodzie gazami, podobnie jak amoniak. Aminy z wyższymi grupami alifatycznymi są ciekłe (o dużej lepkości) lub stałe; ze wzrostem długości łańcuchów węglowych coraz gorzej rozpuszczają się w wodzie.
Aminy aromatyczne są wysokowrzącymi cieczami lub ciałami stałymi o ostrym, charakterystycznym, ale nie rybim, zapachu.
Własności chemiczne amin są zbliżone do amoniaku. Są to związki o właściwościach zasadowych, z kwasami tworzą sole i mają odczyn zasadowy w roztworach wodnych:
Zasadowość amin zależy od podstawników przy atomie azotu. Aminy alifatyczne są z reguły bardziej zasadowe od amoniaku, a aminy aromatyczne mają mniej zasadowe własności od amoniaku.
Z punktu widzenia biochemii najważniejszą reakcją amin jest reakcja z kwasami karboksylowymi prowadząca do powstania wiązań peptydowych.
Aminy są wykorzystywane jako ligandy w kompleksach kationów różnych metali (np. do ekstrakcji materiałów jądrowych), a także do tworzenia adduktów z kwasami Lewisa. W przypadku ekstrakcji aminami na skalę przemysłową, rozpuszcza się je pochodnymi ropy naftowej modyfikowanymi alkoholami. Aminy o różnych własnościach pozwalają rozdzielić uran i pluton z wypalonego paliwa jądrowego (proces Amex).
Przypisy |
4962979 | https://pl.wikipedia.org/wiki/1-ja%20Turka | 1-ja Turka | 1-ja Turka lub Pierwaja Turka () – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, w sielsowiecie kalinowskim rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim.
Geografia
Miejscowość położona jest nad rzeką Amońka, 15 km od centrum administracyjnego sielsowietu kalinowskiego (Kalinowka), 18 km od centrum administracyjnego rejonu (Chomutowka), 115 km od Kurska.
Historia
Do czasu reformy administracyjnej w roku 2010 wieś 1-ja Turka znajdowała się w sielsowiecie amońskim. W tymże roku doszło do włączenia sielsowietów klewieńskiego i amońskiego do sielsowietu kalinowskiego.
Demografia
W 2010 r. miejscowość zamieszkiwały 3 osoby.
Przypisy
Wsie w obwodzie kurskim
Miejscowości w rejonie chomutowskim |
4962980 | https://pl.wikipedia.org/wiki/John%20Pritchard%20%28wio%C5%9Blarz%29 | John Pritchard (wioślarz) | John Martin Pritchard (ur. 30 listopada 1957) – brytyjski wioślarz. Srebrny medalista olimpijski z Moskwy.
Zawody w 1980 były jego pierwszymi igrzyskami olimpijskimi. Medal, pod nieobecność sportowców z części krajów tzw. Zachodu, wywalczył w ósemce. Na mistrzostwach świata zdobył srebro w tej konkurencji w 1981. Brał udział w igrzyskach olimpijskich w 1984.
Przypisy
Brytyjscy wioślarze
Brytyjscy medaliści olimpijscy
Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1980
Ludzie urodzeni w Londynie
Urodzeni w 1957 |
4962981 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Box%20%28przedsi%C4%99biorstwo%29 | Box (przedsiębiorstwo) | Box, Inc. (dawniej Box.net) – amerykańskie przedsiębiorstwo oferujące usługę przechowywania danych w chmurze. Jego siedziba mieści się w Redwood City w Kalifornii. Serwis był notowany w rankingu Alexa globalnie na miejscu: 298 (grudzień 2020), w Stanach Zjednoczonych: 173 (grudzień 2020).
Oficjalne aplikacje serwisu są dostępne w wersjach dla systemów Windows i macOS oraz różnych systemów mobilnych. Platforma Box powstała w 2005 roku, a dawniej funkcjonowała pod nazwą Box.net.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Przedsiębiorstwa z siedzibą w Kalifornii
Usługi udostępniania plików
Strony internetowe
Web 2.0 |
4962982 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Jack%20Delano | Jack Delano | Jack Delano (urodzony jako Jakow Owczarow 1 sierpnia 1914 r., zm. 12 sierpnia 1997 r.) - amerykański fotograf i kompozytor.
Przypisy
Amerykańscy kompozytorzy muzyki filmowej
Amerykańscy kompozytorzy muzyki poważnej
Zmarli w 1997
Urodzeni w 1914 |
4962985 | https://pl.wikipedia.org/wiki/2-ja%20Turka | 2-ja Turka | 2-ja Turka lub Wtoraja Turka () – wieś (ros. село, trb. sieło) w zachodniej Rosji, w sielsowiecie kalinowskim rejonu chomutowskiego w obwodzie kurskim.
Geografia
Miejscowość położona jest w dorzeczu Amońki, 16 km od centrum administracyjnego sielsowietu kalinowskiego (Kalinowka), 19 km od centrum administracyjnego rejonu (Chomutowka), 116 km od Kurska.
Historia
Do czasu reformy administracyjnej w roku 2010 wieś 2-ja Turka znajdowała się w sielsowiecie amońskim. W tymże roku doszło do włączenia sielsowietów klewieńskiego i amońskiego do sielsowietu kalinowskiego.
Demografia
W 2010 r. miejscowość nie posiadała mieszkańców.
Przypisy
Wsie w obwodzie kurskim
Miejscowości w rejonie chomutowskim |
42 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Aceton | Aceton | Aceton, propanon, keton metylowy – organiczny związek chemiczny z grupy ketonów, najprostszy keton alifatyczny. Ma ostry, charakterystyczny zapach. Miesza się w każdych proporcjach z wodą, etanolem, eterami i innymi ketonami o niskiej masie cząsteczkowej.
Występowanie i otrzymywanie
Aceton obecny jest w niewielkich ilościach w krwi i moczu. Większe od normy jego stężenie pojawia się w organizmie przy zaawansowanej i nieleczonej cukrzycy. Aceton jest naturalnie obecny w tkankach wielu roślin (np. ziemniaków, żyta), gazach wulkanicznych i gazach spalinowych. Tworzy się on w dużych ilościach w trakcie suchej destylacji drewna, która była niegdyś głównym sposobem jego produkcji. Obecnie w przemyśle produkuje się go najczęściej metodą kumenową przy okazji otrzymywania fenolu.
W laboratorium można go otrzymać przez suchą destylację octanu wapnia.
Aceton wytwarzany jest efektywnie przez bakterie Clostridium acetobutylicum. Proces ten został opisany po raz pierwszy w latach 1904–1907, natomiast wykorzystany w praktyce do przemysłowej produkcji acetonu w roku 1915 przez brytyjskiego biochemika pochodzenia żydowskiego Chaima Weizmana, późniejszego pierwszego prezydenta państwa Izrael. W okresie I wojny światowej występowało duże zapotrzebowanie na aceton, niezbędny składnik kordytu (rodzaj prochu bezdymnego), natomiast działania wojenne uniemożliwiały Wielkiej Brytanii import octanu wapnia, prekursora acetonu. Technologia opracowana przez Weizmana umożliwiła produkcję acetonu na dużą skalę. Ponieważ pożywkę dla C. acetobutylicum przygotowywano z deficytowej kukurydzy, konieczne było przeniesienie produkcji do Kanady (1916) i USA (1917). Weizman w zamian za swoje zasługi zasugerował swoje poparcie dla idei państwa żydowskiego w Palestynie, co w dużej mierze przyczyniło się do uchwalenia deklaracji Balfoura.
Obecnie otrzymywany jest głównie na skalę przemysłową metodą kumenową z propylenu, a także katalitycznie z alkoholu izopropylowego, acetylenu w wyniku fermentacji butanolowo-acetonowej.
Zastosowanie
Aceton jest powszechnie stosowanym rozpuszczalnikiem organicznym o dużej polarności. Rozpuszcza większość miękkich tworzyw sztucznych, lakiery, tłuszcze, oleje (nawet nagar silnikowy). Dobrze rozpuszcza się w nim acetylen, przez co używa się go w butlach na ten gaz w celu uniknięcia zbyt wysokiego ciśnienia, pod którym acetylen jest niestabilny. Stosuje się go przy produkcji leków, barwników, farb, lakierów i środków czyszczących. Jest często stosowany jako składnik zmywacza do paznokci.
Aceton może być wykorzystywany jako prekursor do produkcji narkotyków i w związku z tym obrót nim podlega w Polsce kontroli, zgodnie z Ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii oraz rozporządzeniami Wspólnoty Europejskiej. Jednak z uwagi na to, że aceton należy do prekursorów niskiej kategorii (trzeciej), przepisy nie ograniczają jego dostępności w handlu detalicznym.
Szkodliwość
Aceton jest substancją wysoce łatwopalną. Działa drażniąco na oczy, wysusza skórę i może wywołać uczucie senności lub zawroty głowy. Jego LD50 wynosi 5,8 g/kg (szczur, doustnie) (dla porównania dla alkoholu etylowego jest to 10,5 g/kg). W klasyfikacji toksyczności według Hodge’a i Sternera aceton należy do grupy słabo toksycznych. Według kryteriów UE substancje o LD50 powyżej 2 g/kg nie są klasyfikowane jako toksyczne. Opary acetonu łatwo wchłaniają się przez płuca do krwi, która rozprowadza ten związek po całym organizmie. Jeśli stężenie acetonu we krwi nie jest zbyt wysokie, jest on skutecznie metabolizowany przez wątrobę. W większym stężeniu aceton zaczyna powodować ostre podrażnienia błon śluzowych nosa i ust oraz łzawienie oczu i ból głowy. Duże stężenie acetonu w powietrzu powoduje utratę przytomności i śpiączkę (LC50 50,1 g/m³/8 h; szczur, wdychanie). Nie stwierdzono, aby miał działanie genotoksyczne lub rakotwórcze.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Ketony
Rozpuszczalniki |
4962986 | https://pl.wikipedia.org/wiki/G%C5%82uszka%20%28Bia%C5%82oru%C5%9B%29 | Głuszka (Białoruś) | Głuszka – dawny folwark. Tereny na których leżał znajdują się obecnie na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Parafianowo.
Dawniej stosowana nazwa – Hłuszka.
Historia
W czasach zaborów w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym wieś leżała w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 26 osób, wszystkie były wyznania rzymskokatolickiego zadeklarowały polską przynależność narodową. Były tu 4 budynki mieszkalne. W 1931 w 4 domach zamieszkiwało 30 osób.
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Parafianowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Rejon dokszycki
Opuszczone miejscowości na Białorusi |
187041 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Dhekelia | Dhekelia | Dhekelia (Dhekelia Sovereign Base Area) – brytyjska baza wojskowa w południowo-wschodniej części Cypru, między Larnaką a Famagustą, będąca częścią terytorium zamorskiego Akrotiri i Dhekelia. Stacjonuje tu garnizon liczący . Ośrodek administracyjny mieści się w Episkopi (jest wspólny dla Akrotiri i Dhekelii). Utworzona w 1960 roku na podstawie „traktatu dotyczącego ustanowienia Republiki Cypryjskiej” (ang. „Treaty concerning the establishment of the Republic of Cyprus”), podpisanego przez Wielką Brytanię, Grecję, Turcję i Cypr.
Terytorium suwerennych baz Akrotiri i Dhekelii jest zarządzane przez administratora mianowanego przez brytyjskiego monarchę, który jest jednocześnie dowódcą wojsk brytyjskich na Cyprze.
Uwagi
Linki zewnętrzne
Official SBA Website
Bazy wojskowe
Akrotiri i Dhekelia |
4962987 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Chris%20Mahoney | Chris Mahoney | Christopher John Mahoney (ur. 2 stycznia 1959) – brytyjski wioślarz. Srebrny medalista olimpijski z Moskwy.
Zawody w 1980 były jego pierwszymi igrzyskami olimpijskimi. Medal, pod nieobecność sportowców z części krajów tzw. Zachodu, wywalczył w ósemce. Na mistrzostwach świata zdobył srebro w tej konkurencji w 1981. Brał udział w igrzyskach olimpijskich w 1984.
Przypisy
Brytyjscy wioślarze
Brytyjscy medaliści olimpijscy
Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 1980
Ludzie urodzeni w Londynie
Urodzeni w 1959 |
187042 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Akrotiri%20%28baza%20wojskowa%29 | Akrotiri (baza wojskowa) | Akrotiri – brytyjska suwerenna baza wojskowa w południowej części Cypru, będąca częścią terytorium zamorskiego Akrotiri i Dhekelia. Umiejscowiona jest na półwyspie o tej samej nazwie, pomiędzy zatokami Episkopi i Akrotiri, na południe i na zachód od Limassol. W ramach bazy wojskowej funkcjonuje baza lotnicza Akrotiri. Stacjonuje w niej jednostka ekspedycyjna RAF – 903 Expeditional Air Wing (). Ośrodek administracyjny mieści się w Episkopi Cantonment (jest wspólny dla bazy Akrotiri i bazy Dhekelii). Utworzona w 1960 roku na podstawie „Traktatu dotyczącego ustanowienia Republiki Cypryjskiej” (ang. „Treaty concerning the establishment of the Republic of Cyprus”), podpisanego przez Wielką Brytanię, Grecję, Turcję i Cypr.
Terytorium suwerennych baz Akrotiri i Dhekelii jest zarządzane przez administratora mianowanego przez brytyjskiego monarchę, który jest jednocześnie dowódcą wojsk brytyjskich na Cyprze. Funkcję tę pełni teraz Jamie Gordon.
Zobacz też
Akrotiri (wieś)
Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
Bazy wojskowe Wielkiej Brytanii
Akrotiri i Dhekelia |
4963001 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Gliniszcze%20%28rejon%20dokszycki%29 | Gliniszcze (rejon dokszycki) | Gliniszcze (; ) – wieś na Białorusi, w obwodzie witebskim, w rejonie dokszyckim, w sielsowiecie Krypule.
Historia
W czasach zaborów w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego.
W dwudziestoleciu międzywojennym wieś leżała w Polsce, w województwie wileńskim, w powiecie duniłowickim, od 1926 w powiecie dziśnieńskim, w gminie Parafianów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 155 osób, wszystkie były wyznania prawosławnego i zadeklarowały białoruską przynależność narodową. Było tu 25 budynków mieszkalnych. W 1931 w 29 domach zamieszkiwały 174 osoby.
Wierni należeli do parafii prawosławnej w Hnieździłowie. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Dokszycach i Okręgowy w Wilnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Parafianowie.
Uwagi
Przypisy
Wsie w rejonie dokszyckim |
4963004 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa%20pod%20O%C5%82yk%C4%85 | Bitwa pod Ołyką | Bitwa pod Ołyką – walki polskiego 65 pułku piechoty płk. Franciszka Korewy z oddziałami sowieckiej 6 Dywizji Kawalerii Siemiona Timoszenki ze składu 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Sytuacja ogólna
26 maja na Ukrainie wojska sowieckiego Frontu Południowo-Zachodniego przeszły do ofensywy, a już 5 czerwca trzy dywizje sowieckiej 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego przełamały trwale polski front pod Samhorodkiem na odcinku obrony grupy gen. Jana Sawickiego . 10 czerwca odwrót spod Kijowa w kierunku na Korosteń rozpoczęła polska 3 Armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, 16 czerwca dotarła do Uszy, a 22 czerwca większość sił posiadała już na Uborci. W ostatnich dniach czerwca poszczególne związki operacyjne Frontu Ukraińskiego, dowodzonego już przez gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, ugrupowane były w następujący sposób: Armia Ukraińska gen. Michajła Omelianowicza-Pawlenki skupiona była nad Dniestrem, w kierunku granicy z Rumunią, 6 Armia gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego zajmowała odcinek frontu Dniestr–Chmielnik–Lubar, nowo sformowana 2 Armia gen. Kazimierza Raszewskiego znajdowała się na linii rzek Słucz i Horyń, a 3 Armia gen. Edwarda Rydza-Śmigłego rozlokowana była nad Uborcią.
27 czerwca 1 Armia Konna przełamała polską obronę na Słuczy na południe od Zwiahla, na odcinku bronionym przez I Brygadę Piechoty (rez.). Kawaleria Budionnego wdarła się w lukę między lewym skrzydłem 6 Armii, a grupą gen. Leona Berbeckiego z 2 Armii. 28 czerwca padł Korzec, a 3 Dywizja Piechoty Legionów wycofała się za Horyń. 29 czerwca dowództwo polskiego Frontu Ukraińskiego przygotowało plan uderzenia na sowiecką 1 Armię Konną. Uderzyć miały jednocześnie 1. i 3 Dywizja Piechoty Legionów oraz 6 Dywizja Piechoty. Szczególne zadanie otrzymała 18 Dywizja Piechoty gen. Franciszka Krajowskiego. Miała ona doścignąć jazdę Budionnego i związać ją walką. Polski plan pobicia 1 Armii Konnej pod Korcem nie powiódł się i 2 lipca strona polska zaniechała działań ofensywnych w tym rejonie. 3 lipca 1 Armia Konna sforsowała Horyń i rozpoczęła się kilkudniowa bitwa pod Równem zakończona porażką 2 Armii gen. Kazimierza Raszewskiego. Nie zdołano rozbić 1 Armii Konnej ani zadać takich strat, które wyraźnie obniżyłyby jej wartość bojową.
Walki pod Ołyką
Wycofująca się spod Równego 6 Dywizja Piechoty gen. Jana Romera odpoczywała w rejonie Klewania. 10 lipca otrzymała rozkaz kontynuowania odwrotu przez Derewlany – Ołykę na Romanowe Sioło.
Dowódca dywizji zdecydował maszerować drogą biegnącą wzdłuż toru kolejowego. Awangardę stanowił 11 pułk ułanów i I batalion 65 pułku piechoty. Za awangardą maszerował batalion sztabowy, a za nim pod osłoną II/65 pp tabor pułkowy. Artyleria dywizyjna i dywizyjne tabory maszerowały chronione przez III/65 pp. Szpicę tylną stanowiły 10 i 12 kompania. Prawe skrzydło kolumny ubezpieczał polski pociąg pancerny.
W połowie drogi między Klewaniem a Ołyką maszerujące kolumny zostały ostrzelane przez sowiecką artylerię konną. Pod Ołyką drogę polskiemu 65 pułkowi piechoty zagrodziły oddziały 6 Dywizji Kawalerii. Działania sowieckiej kawalerii polski dowódca początkowo ocenił jako marsz polskiego 11 pułku ułanów. Dopiero gdy Sowieci rozpoczęli szarżę, realizowaną pod przykryciem własnej artylerii, I/65 pułku piechoty rozwinął się i otworzył ogień do Kozaków. Równocześnie inne oddziały 6 Dywizji Kawalerii zaatakowały stojącą w kolumnie marszowej artylerię 6 Dywizji Piechoty. W oddziałach polskich zaczęły występować oznaki paniki
W odparcie sowieckiego ataku zaangażowane były wszystkie siły i środki, jakie miał w dyspozycji dowódca pułku płk Franciszek Korewo. Oprócz piechoty, walczyli żołnierze kompanii technicznej, szturmowej i plutonu telefonicznego. Bezpośrednio po odparciu sowieckiej szarży, I batalion uderzył na Ołykę, wdarł się do miasteczka, zdobył je po walkach ulicznych, a następnie opanował linię wzgórz dwa kilometry na zachód od Ołyki.
Bilans walk
Zdobycie Ołyki przez I batalion 65 pułku piechoty otworzyło drogę odwrotu dla pozostałych oddziałów 6 Dywizji Piechoty. Mogła ona nadal z powodzeniem realizować postawione przed nią zadanie i 11 lipca obsadziła Łuck i zachodni brzeg Styru. Zwycięstwo pułk okupił dużymi stratami. Zginął między innymi dowódca 12 kompanii ppor Aleksander Frank i plutonowy Karol Dźbik. Ranny został por. Jan Zwierzyński.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Bitwy wojny polsko-bolszewickiej
Bitwy w 1920
Bitwy 1 Armii Konnej
Bitwy 6 Dywizji Piechoty (II RP) |
187045 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwik%20Idzikowski | Ludwik Idzikowski | Ludwik Idzikowski (ur. 24 sierpnia 1891 w Warszawie, zm. 13 lipca 1929 na wyspie Graciosa) – major pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Młodość i I wojna światowa
Maturę uzyskał w 1912 w Korpusie Kadetów w Rosji, a studia podjął na wydziale górniczym w Liège w Belgii. Podczas I wojny światowej, w lipcu 1915 został powołany do armii rosyjskiej i skierowany do lotnictwa. Ukończył Szkołę Pilotów w Sewastopolu i w 1916 został skierowany do eskadry na front w stopniu chorążego, następnie otrzymał stopień oficerski. Po rewolucji październikowej w Rosji powrócił do Warszawy.
Służba w Wojsku Polskim
W listopadzie 1918 wstąpił do nowo tworzonego Wojska Polskiego w stopniu podporucznika. W trakcie trwającej wojny polsko-ukraińskiej uczestniczył w stopniu porucznika w walkach lotniczych podczas obrony Lwowa. Od 1 czerwca 1919 latał bojowo podczas wojny polsko-bolszewickiej jako pilot, początkowo w 7 eskadrze myśliwskiej, składającej się głównie z amerykańskiego personelu, a później w 6 eskadrze wywiadowczej. Walczył m.in. w obronie Lwowa w 1919 i 1920. Po wojnie służył w 14 eskadrze lotniczej. Został awansowany do stopnia kapitana pilota ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. W listopadzie 1921 przeniesiono go do Wyższej Szkoły Pilotów w Grudziądzu, gdzie był instruktorem, dowódcą eskadry, a następnie zastępcą szefa pilotażu, do listopada 1923 jako oficer nadetatowy 2 pułku lotniczego. W 1924 był oficerem 1 pułku lotniczego. Następnie, przez kilka miesięcy pełnił służbę w Departamencie Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych, po czym powrócił do latania w 1 pułku lotniczym. W sierpniu 1925 został dowódcą 11 eskadry lotniczej, a jesienią 1926 wyznaczony został na stanowisko dowódcy I dywizjonu lotniczego.
Z dniem 24 kwietnia 1926 został przeniesiony służbowo do Polskiej Misji Wojskowej Zakupów we Francji na okres czterech miesięcy. Testował w locie zakupione przez Polskę francuskie samoloty. 18 lutego 1928 został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 8. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa. W tym czasie pełnił służbę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa, pozostając w ewidencji kadry oficerów lotnictwa.
Próby lotu przez Atlantyk
We Francji wysunął projekt dokonania pierwszego przelotu samolotem przez Atlantyk w trudniejszym kierunku zachodnim, przeciwnym do wiatrów. Do tej pory, próby takie nie powiodły się, a Atlantyk pokonano jedynie w kierunku wschodnim. Z uwagi na brak zainteresowania polskich władz wojskowych, Idzikowski czynił na własną rękę przygotowania do lotu na francuskim samolocie wypożyczonym z zakładów, z francuskim nawigatorem. Szef Departamentu Aeronautyki MSWojsk., płk Ludomił Rayski, odmówił mimo to zgody na lot. Na skutek jednak zainteresowania prasy planami Idzikowskiego, polskie władze państwowe i wojskowe podjęły ideę lotu przez Atlantyk i w tym celu zakupiono we Francji nowo skonstruowany samolot rajdowy Amiot 123 – odmianę bombowca, który otrzymał nazwę „Marszałek Piłsudski”. Do lotu wyznaczono Idzikowskiego oraz i mjr. Kazimierza Kubalę jako nawigatora.
Pierwszą próbę przelotu podjęli oni 3 sierpnia 1928, o godz. 4.45, z lotniska Le Bourget pod Paryżem. Jednakże po przeleceniu ok. 3200 km, nad oceanem, przed osiągnięciem połowy drogi, załoga zauważyła spadający poziom oleju silnika, znamionujący pęknięcie zbiornika oleju. Polscy lotnicy zdecydowali zawrócić do Europy. Po 31 godzinach lotu od startu, kiedy olej w instalacji się skończył, Idzikowski zdecydował wodować obok napotkanego niemieckiego statku „Samos”, ok. 70 km od brzegu Hiszpanii. Marynarze uratowali załogę i wyciągnęli dźwigiem samolot, który jednak uległ znacznym uszkodzeniom.
Idzikowski i Kubala podjęli mimo to rok później kolejną próbę pokonania Atlantyku. W tym celu ze składek Polonii amerykańskiej zakupiono drugi egzemplarz samolotu Amiot 123, mający mocniejszy silnik i inne drobne ulepszenia. Samolot nazwano „Orzeł Biały” (według niektórych źródeł, także „Marszałek Piłsudski”). Do ponownego lotu wystartowali 13 lipca 1929, o godz. 3.45, z lotniska Le Bourget. Po przeleceniu 2140 km, nad oceanem, silnik samolotu zaczął zmniejszać obroty i wydawać trzaski. Załoga postanowiła lądować na wyspie Faial na Azorach. Z powodu nieregularnej pracy silnika, ok. godz 21 (19 czasu lokalnego), Idzikowski zdecydował jednak lądować na bliższej o 50 km skalistej wyspie Graciosa. Podczas awaryjnego lądowania na polu, samolot wpadł na niewidoczny wał z kamieni i skapotował. Samolot spłonął. W katastrofie poniósł śmierć Ludwik Idzikowski, natomiast Kazimierz Kubala odniósł niewielkie obrażenia. Przyczyną awarii silnika okazało się uszkodzenie łożyska reduktora.
Zwłoki majora Idzikowskiego zabrał 15 lipca polski żaglowiec ORP „Iskra”, który akurat w tym czasie tam przebywał, i przywiózł 17 sierpnia do Polski do portu Gdynia. Ludwik Idzikowski został pochowany 19 sierpnia 1929 na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 77-2-1/2).
Upamiętnienie
5 kwietnia 1938 na kopcu Józefa Piłsudskiego w Krakowie złożono ziemię z wyspy Graciosa, gdzie zginął Ludwik Idzikowski (do Polski przesłał ją tamtejszy gubernator w urnie, wykonanej z cylindra od silnika lotniczego, którą przekazano do Muzeum przy kopcu).
Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 8095
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)
Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi (31 sierpnia 1928)
Polowa Odznaka Pilota nr 29 (11 listopada 1928)
Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Jędrzejewski. Polscy piloci doświadczalni. Biblioteka Historyczna Instytutu Lotnictwa 2014 r.
Dowódcy 11 Eskadry Liniowej
Ludzie urodzeni w Warszawie (Królestwo Kongresowe)
Majorowie lotnictwa II Rzeczypospolitej
Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)
Odznaczeni Polową Odznaką Pilota
Odznaczeni Złotą Odznaką Honorową Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
Ofiary katastrof lotniczych w Portugalii
Piloci 6 Eskadry Wywiadowczej
Piloci 7 Eskadry Myśliwskiej
Piloci doświadczalni
Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Polacy – oficerowie Imperium Rosyjskiego
Polacy – żołnierze Armii Imperium Rosyjskiego w I wojnie światowej
Polscy lotnicy w wojnie polsko-bolszewickiej
Polscy lotnicy w wojnie polsko-ukraińskiej
Polscy piloci myśliwscy
Uczestnicy bitwy o Lwów 1918–1919 (strona polska)
Urodzeni w 1891
Zmarli w 1929
Żołnierze Carskich Sił Powietrznych |
44 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Algebra | Algebra | Algebra (, al-dżabr) – jedna z głównych dziedzin matematyki, zajmująca się wszelkimi strukturami algebraicznymi, czyli zbiorami – lub bardziej ogólnymi klasami – wyposażonymi w działania; struktury te bywają też nazywane algebrami ogólnymi. Początkowym przykładem takiego obiektu, długo definiującym tę dziedzinę, były liczby rzeczywiste ze standardowymi działaniami arytmetycznymi, a także liczby zespolone rozszerzające ten zbiór, wprowadzone właśnie na potrzeby klasycznie rozumianej algebry.
Historycznie była to nauka o równaniach algebraicznych, ich układach i ogólnych tożsamościach algebraicznych – regułach manipulacji symbolami zmiennych. Dominowały w niej badania wielomianów o zmiennych rzeczywistych i zespolonych, rozkładu tych wielomianów na czynniki (faktoryzacji), układów równań liniowych i dwumianu Newtona. Te i pokrewne tematy bywają nazywane algebrą elementarną. Badania te doprowadziły do rozważań powiązanych obiektów jak macierze, wyznaczniki czy grupy permutacji. XIX wiek przyniósł też nowe struktury jak kwaterniony, inne i bardziej ogólne wektory, tensory, rozwój algebry Boole’a w elementarnej logice i teorii mnogości oraz arytmetyki modularnej i algebraicznej teorii liczb dzięki rozważaniu liczb całkowitych Gaussa. Wtedy też nazwano własności różnych działań, sformalizowano je i wprowadzono kluczowe pojęcie izomorfizmu, kodyfikujące analogie między strukturami. Przez to algebra stała się nauką znacznie szerszą, badającą między innymi abstrakcyjne grupy i ich szczególne, przemienne przypadki wzbogacone o dodatkowe operacje; przykłady to przestrzenie liniowe i pierścienie, w tym ciała. Przyczyniło się to do redefinicji matematyki, która tym sposobem przestała być nauką wyłącznie o liczbach i figurach.
Algebra cieszy się długą historią nieprzerwanego rozwoju oraz wpływu na resztę matematyki i jej zastosowania. Należy do jej najstarszych dziedzin – powstała już w starożytnej Mezopotamii, po czym była rozwijana przez matematyków starogreckich, indyjskich, islamskich i europejskiego średniowiecza. Wyniki matematyków chińskich jak chińskie twierdzenie o resztach stanowiły pogranicze teorii liczb i algebry elementarnej, a później zostały przez algebrę wchłonięte. W czasach nowożytnych algebra popchnęła postępy geometrii dzięki stworzeniu geometrii analitycznej, która przyczyniła się też do powstania analizy. Problemy postawione przez algebrę i jej brak samowystarczalności doprowadziły również do rozwoju kombinatoryki i metod numerycznych. W XIX wieku z udziałem algebry rozwiązano starożytne problemy geometrii związane z konstrukcjami klasycznymi. Wtedy też algebraicznie zunifikowano opis różnych rozwijanych wówczas obszarów geometrii, definiując ją na nowo, w ramach programu erlangeńskiego. Na liście problemów Hilberta z największymi wyzwaniami dla matematyki XX wieku znaczna część dotyczyła algebry, a na niektóre z tych pytań odpowiedziano. W XXI wieku nauka ta jest dalej rozwijana; stanowi język i narzędzie wielu innych dyscyplin jak geometria algebraiczna, topologia algebraiczna, teoria węzłów, analiza – zwłaszcza funkcjonalna – czy teoria języków formalnych. Metody algebraiczne są też stosowane w teorii grafów, a w geometrii różniczkowej stworzyły geometrię nieprzemienną. Do algebry bywa zaliczana także teoria kategorii unifikująca rozmaite obszary matematyki i stanowiąca dla niej fundament alternatywny do teorii mnogości. Wpływ algebry sięga też poza matematykę i naukę ogółem. Litera X, używana jako podstawowe oznaczenie zmiennej i niewiadomej, stała się symbolem i przenośnią niewiedzy lub tajemnicy; wpłynęła tak m.in. na nazwę promieni rentgenowskich, partii politycznych i popkulturę.
Naukowiec zajmujący się algebrą to algebraik lub algebraiczka. Przedstawiciele tej dziedziny otrzymywali najwyższe nagrody dostępne matematykom jak Medal Fieldsa czy Nagroda Abela. Istnieją również wyróżnienia w całości poświęcone algebrze jak jedna z dziedzin Nagrody Cole’a przyznawanej przez Amerykańskie Towarzystwo Matematyczne (ang. AMS).
Historia rozwoju
Starożytność babilońska i grecka
Wczesne formy algebry zostały opracowane przez Babilończyków i Greków.
Korzenie algebry sięgają czasów matematyków babilońskich, którzy opracowali zaawansowany system arytmetyczny, pozwalający na wykonywanie obliczeń w sposób algorytmiczny. Babilończycy wynaleźli wzory, przy pomocy których można było rozwiązywać problemy rozwiązywane dziś poprzez równania liniowe czy kwadratowe. Z kolei większość matematyków egipskich tej epoki, podobnie jak matematycy greccy czy chińscy w I tysiącleciu przed narodzeniem Chrystusa, zazwyczaj rozwiązywało takie równania metodami geometrycznymi, takimi jak te opisane w Papirusie Matematycznym Rhinda oraz Elementach Euklidesa. Prace Greków nad geometrią zapisane w Elementach, zapewniły podstawę do generalizacji formuł rozwiązań konkretnych problemów i użycia ich do rozwiązywania tych bardziej ogólnych systemów przedstawiania i rozwiązywania równań, jednak nie zdawano sobie z tego sprawy, aż do rozwinięcia się matematyki w średniowiecznym Islamie.
Przed czasami Platona, grecka matematyka przeszła drastyczną zmianę. Grecy stworzyli algebrę geometryczną, gdzie wyrazy algebraiczne były przedstawiane za pomocą boków obiektów geometrycznych, zazwyczaj prostych, podpisanych literami. Diofantos był greckim matematykiem z Aleksandrii oraz autorem serii ksiąg Arytmetyka, które opisują rozwiązywania równań algebraicznych i doprowadziły do współczesnej postaci równania diofantycznego w teorii liczb.
Hellenistyczni matematycy Heron i Diofantos, podobnie jak indyjscy tacy jak Brahmagupta kontynuowali tradycje Egiptu i Babilonu, mimo iż Arytmetyka Diofantosa i Brahmagupty Brahmasphutasiddhanta były na znacznie wyższym poziomie. Dla przykładu, pierwsze kompletne rozwiązanie arytmetyczne (zawierające zero i rozwiązania ujemne) równania kwadratowego zostało opisane przez Brahmagupta w jego książce Brahmasphutasiddhanta. Później, Perscy i arabscy matematycy stworzyli znacznie bardziej wyszukane metody algebraiczne. Pomimo iż Diofantus i matematycy babilońscy w dużej mierze używali metod ad hoc do rozwiązywania równań, wkład Al-Khwarizmiego był fundamentalny. Rozwiązywał on równania liniowe i kwadratowe bez użycia symboli algebraicznych, liczb ujemnych czy zera, a więc w konsekwencji wyróżnił kilka typów równań.
Indie i Chiny
Indyjscy matematycy Mahavira i Bhaskara II, perski Al-Karaji i chiński Zhu Shijie rozwiązali różne przypadki równań wielomianowych trzeciego, czwartego, piątego i wyższych stopni z wykorzystaniem metod numerycznych.
Świat islamski i średniowieczna Europa
Wcześniejsze tradycje opisane wyżej miały bezpośredni wpływ na Muḥammada ibn Mūsā al-Khwārizmīego, słynnego perskiego muzułmańskiego matematyka urodzonego w Chorezmie w Uzbekistanie. Napisał on później al-Kitāb al-Mukhtaṣar fī Ḥisāb al-Jabr wal (Krótka księga o rachowaniu przez dopełnianie i równoważenie), która sprawiła, że algebra stała się działem matematyki niezależnym od arytmetyki i geometrii. Słowo algebra (arab. الجبر, al-dżabr) oznacza dosłownie „przywrócenie” i pochodzi z tej właśnie książki. Muḥammad ibn Mūsā al-Khwārizmī działał najprężniej pod Al-Ma’moun w Bagdadzie w okresie 813-833 r., a zmarł około 840 r. Książka została przywieziona do Europy i przetłumaczona na łacinę w XII wieku. Następnie otrzymała nazwę „Algebra”. Zakończenie nazwiska matematyka: al-Khwārizmī zostało zlatynizowane na łatwiejsze do wypowiedzenia po łacinie "Algorizmi", od którego wzięło się słowo algorytm. Wspomniani już wcześniej grecki matematyk Diofantos oraz al-Khwārizmī uważani są za „ojców algebry”.
Innemu perskiemu matematykowi Omarowi Khayyamowi przypisuje się określenie podstawy geometrii algebraicznej i znalezienie rozwiązania ogólnego równania geometrycznego sześciennego. Jeszcze inny perski matematyk, Sharaf al-Dīn al-Tūsī, znalazł algebraiczne rozwiązania numeryczne do różnych przypadków równań sześciennych. On także rozwinął koncepcję funkcji.
W XIII w. rozwiązanie równania sześciennego przez Fibonacciego było początkiem ożywienia w europejskiej algebrze. Tutaj algebra rozwijała się bardzo szybko.
Wczesna nowożytność
Kolejnym kluczowym wydarzeniem w dalszym rozwoju algebry było ogólne algebraiczne rozwiązanie równań trzeciego i czwartego stopnia, opracowane w XVI wieku (Scipione del Ferro, Niccolò Tartaglia, Girolamo Cardano, Lodovico Ferrari). Cardano oraz Rafael Bombelli opisali także jako pierwsi liczby zespolone. Praca François Viète’a nad nową algebrą u schyłku XVI wieku była ważnym krokiem w kierunku nowoczesnej algebry. W 1637 Kartezjusz opublikował La Géométrie, wymyślając geometrię analityczną i wprowadził nowoczesną notację algebraiczną.
Pomysł wyznacznika został opracowany przez japońskiego matematyka Kowa Sekiego w wieku XVII, co niezależnie kontynuował Gottfried Leibniz 10 lat później w rozwiązywaniu układów równań liniowych z wykorzystaniem macierzy.
XVIII wiek
Gabriel Cramer również przysłużył się pracy nad macierzami i wyznacznikami (wzory Cramera). Liczby zespolone powiązano z funkcją wykładniczą (Leonhard Euler) i zaczęto je opisywać za pomocą płaszczyzny (Caspar Wessel, Jean-Robert Argand i Carl Friedrich Gauss).
U schyłku XVIII wieku, w toku badań nad równaniami wielomianowymi, narodziły się zręby teorii grup permutacji – w pracach Lagrange’a i Ruffiniego.
XIX wiek
XIX stulecie to rewolucja w algebrze – rozwiązano jej tradycyjne problemy i bardzo poszerzono jej zakres badań, tworząc algebrę abstrakcyjną. Kluczowe kroki uczynili tu m.in. Niels Henrik Abel i Évariste Galois – ich twierdzenia o równaniach wielomianowych to początki teorii Galois. Leżącą w jej sercu teorię grup rozwijali potem Marie Ennemond Camille Jordan, Leopold Kronecker, Felix Klein, Ferdinand Georg Frobenius, Richard Dedekind, Otto Ludwig Hölder, Peter Sylow i Marius Sophus Lie, a ten ostatni otworzył jej nową dziedzinę – teorię grup Liego.
Augustus De Morgan wynalazł relacje w algebrze, o których pisał w swoim dziele Syllabus of a Proposed System of Logic. Związek algebry z logiką opisał też George Boole.
Rozwinięto także algebrę liniową i teorię algebr nad ciałem:
William Rowan Hamilton wprowadził kwaterniony – pierwszy przykład liczb hiperzespolonych;
Josiah Willard Gibbs i Oliver Heaviside uprościli opis wektorów w przestrzeni trójwymiarowej; algebrę kwaternionów zastąpił przez iloczyn skalarny i iloczyn wektorowy;
Arthur Cayley opisał algebrę macierzy – jest to historycznie pierwszy przykład algebry nieprzemiennej;
znaczące prace w tej dziedzinie ogłosili też James Joseph Sylvester, Hermann Grassmann i William Kingdon Clifford.
W XIX wieku rozwinięto też zastosowanie algebry do teorii liczb – powstała algebraiczna teoria liczb.
XX wiek
XX stulecie przyniosło znaczące wyniki w teorii grup skończonych. Udowodniono między innymi twierdzenie Feita-Thompsona o rozwiązalności oraz ukończono klasyfikację skończonych grup prostych, m.in. dzięki opisaniu nowych obiektów jak grupa monstrum.
W XX wieku rozwinięto także nowe dziedziny matematyki jak algebra homologiczna oraz leżąca na pograniczu algebry teoria kategorii. Zdefiniowano też ściśle (aksjomatycznie) przedmiot badań algebry liniowej i rozwinięto jej obliczeniowy aspekt, np. opisując algorytm Strassena.
Dla algebry znaleziono też nowe zastosowania, np. w:
fizyce – mechanika kwantowa posługuje się językiem przestrzeni Hilberta;
informatyce – na masową skalę zastosowano algorytm PageRank.
W latach 20. Amerykańskie Towarzystwo Matematyczne (ang. AMS) ustanowiło Nagrodę Cole’a w dziedzinie algebry.
Znaczący algebraicy
Muhammad ibn Musa al-Chuwarizmi (780–850) – twórca tego terminu;
Scipione del Ferro (1465–1526) – jako pierwszy znalazł wzory na rozwiązania równań kubicznych;
Niccolò Tartaglia (1500–1557) – niezależnie od del Ferro rozwiązał równanie 3. stopnia;
Girolamo Cardano (1501–1576) – rozwinął wyniki del Ferro i Tartaglii, otwierając też badania liczb zespolonych;
Lodovico Ferrari (1522–1565) – zredukował problem równania 4. stopnia do równania kubicznego;
Rafael Bombelli (1526–1572) – pierwsze systematyczne prace nad liczbami zespolonymi;
François Viète (1540–1603) – autor tożsamości opisujących wielomiany dowolnego stopnia;
René Descartes (1596–1650) – kojarzony z regułą znaków opisującą pierwiastki wielomianów;
Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716) – jeden z pionierów teorii wyznaczników;
Ehrenfried Walther von Tschirnhaus (1651–1708) – twórca jednego z przekształceń równań wielomianowych;
Abraham de Moivre (1667–1754) – autor jednej z tożsamości opisujących liczby zespolone;
Gabriel Cramer (1704–1752) – autor wzorów na rozwiązania niektórych układów równań liniowych;
Leonhard Euler (1707–1783) – autor tożsamości związanej z liczbami zespolonymi oraz symbolu jednostki urojonej (i);
Joseph Louis Lagrange (1736–1813) – autor metody systematycznego wyprowadzania wzorów na miejsca zerowe wielomianów (rezolwenta); pionier użycia permutacji w algebrze;
Caspar Wessel (1745–1818) – pionier użycia płaszczyzny zespolonej do opisu liczb;
Pierre Simon de Laplace (1749–1827) – autor jednej z tożsamości opisujących wyznaczniki;
Paolo Ruffini (1765–1822) – współautor pierwszego dowodu nierozwiązywalności ogólnego równania 5. stopnia przez pierwiastniki;
Jean-Robert Argand (1768–1822) – współautor pierwszego pełnego dowodu zasadniczego twierdzenia algebry; poprawił pracę Gaussa i uogólnił ją na wielomiany zespolone;
Carl Friedrich Gauss (1777–1855) – związany z zasadniczym twierdzeniem algebry – autor częściowego dowodu poprawionego potem przez Arganda; klasyk arytmetyki modularnej, sformułowanej potem w języku grup cyklicznych;
Niels Henrik Abel (1802–1829) – drugi, niezależny współautor twierdzenia Abela-Ruffiniego o wielomianach 5. stopnia;
William Rowan Hamilton (1805–1865) – autor pierwszych publikacji o kwaternionach;
Hermann Grassmann (1809–1877) – pionier algebry liniowej i teorii algebr Grassmanna, będących podstawą teorii form różniczkowych;
Évariste Galois (1811–1832) – autor kompletnej teorii rozwiązywalności wielomianów przez pierwiastniki; pionier teorii grup, teorii ciał i łączącej je teorii Galois;
James Joseph Sylvester (1814–1897) – pionier algebry liniowej, upamiętniony nazwą twierdzenia o formach kwadratowych;
Arthur Cayley (1821–1895) – wprowadził do algebry oktoniony, zwane też oktawami Cayleya;
Leopold Kronecker (1823–1891) – upamiętniony nazwą twierdzenia o układach równań liniowych;
Richard Dedekind (1831–1916) – teoretyk grup, pierścieni i krat;
Peter Sylow (1832–1918) – teoretyk grup skończonych;
Marie Ennemond Camille Jordan (1838–1922) – autor podstawowego twierdzenia w teorii grup skończonych;
Josiah Willard Gibbs (1839–1903) – współtwórca podstawowej algebry wektorów euklidesowych, opartej na iloczynie skalarnym i wektorowym;
Marius Sophus Lie (1842–1899) – twórca teorii grup i algebr Liego, zwanych też zbiorczo teorią Liego;
William Kingdon Clifford (1845–1879) – badacz algebr Clifforda łączących osiągnięcia Hamiltona i Grassmanna;
Ferdinand Georg Frobenius (1849–1917) – autor twierdzenia charakteryzującego liczby zespolone i kwaterniony jako unikalne w pewnej klasie algebr;
Felix Klein (1849–1925) – teoretyk grup, twórca programu erlangeńskiego;
Oliver Heaviside (1850–1925) – współtwórca algebry wektorów;
William Burnside (1852–1927) – teoretyk grup skończonych; autor problemu, który czekał na rozwiązanie dekadami;
Otto Ludwig Hölder (1859–1937) – teoretyk grup skończonych;
Emmy Noether (1882–1932) – kojarzona z pierścieniami noetherowskimi;
Emil Artin (1898–1962) – badacz teorii grup i teorii Galois;
Hans Julius Zassenhaus (1912–1991) – autor lematu Zassenhausa w teorii grup;
John Griggs Thompson (1932–) – współautor kluczowego twierdzenia o rozwiązalności grup skończonych;
Peter Scholze (1987–) – autor cenionych prac z geometrii algebraicznej, laureat między innymi Medalu Fieldsa i Nagrody Cole’a w dziedzinie algebry.
Przykłady
Wyrażenia algebraiczne:
Przekształcenia wyrażenia algebraicznego:
Podział
Niektóre działy algebry to:
teoria równań algebraicznych
algebra liniowa
algebra wieloliniowa
algebra abstrakcyjna
teoria modułów
teoria monoidów i półgrup
teoria grup
teoria pierścieni
teoria pierścieni z dzieleniem (ciał nieprzemiennych)
teoria prawie ciał
teoria ciał
teoria algebr Clifforda
teoria algebr Jordana
teoria algebr Liego i grup Lie
teoria krat Birkhoffa
algebra Boole’a
algebra homologiczna
algebra topologiczna
algebra uniwersalna
algebraiczna K-teoria
geometria algebraiczna
teoria kategorii
teoria kodów
Zobacz też
*-pierścień
algebra Wienera
algebra zupełna zbiorów
Przypisy
Linki zewnętrzne
Skrypt do przedmiotu Algebra I na wydziale MIMUW autorstwa A. Bojanowska, P. Traczyk (.pdf) |
45 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Atomistyka | Atomistyka | energetyka jądrowa
fizyka jądrowa
ochrona radiologiczna
atomizm
Atomistyka – album Elektrycznych Gitar |
4963016 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Pixiv | Pixiv | – japońska sieć społecznościowa skierowana do artystów i osób zainteresowanych ilustracją.
Została założona w 2007 roku, a w 2011 roku miała ponad 3 mln użytkowników z całego świata.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona serwisu
Japońskie strony internetowe
Serwisy społecznościowe
Strony internetowe związane z anime i mangą |
187054 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin%20maszynowy%20Besa | Karabin maszynowy Besa | Besa – brytyjska wersja czechosłowackiego ciężkiego karabinu maszynowego ZB-53 (Model 37). Był używany podczas II wojny światowej jako uzbrojenie brytyjskich czołgów i pojazdów opancerzonych.
Historia
Po wprowadzeniu w 1935 roku do uzbrojenia armii brytyjskiej rkm-u Bren (wersja czeskiego ZB26) uznano że naturalnym następcą ckm-u Vickers będzie ZB53 także zaprojektowany przez Zbrojovkę Brno. W 1936 brytyjska firma BSA uzyskała zgodę na licencyjną produkcję tego karabinu maszynowego.
Już pierwsze próby ZB53 w Wielkiej Brytanii wykazały, że nie jest to konstrukcja udana. Karabin okazał się bardzo wrażliwy na zanieczyszczenia i wymagał starannej obsługi. Dlatego zdecydowano o kontynuacji produkcji karabinu Vickersa (ostatecznie został on wycofany z uzbrojenia dopiero w 1968 roku), karabin ZB53 miał natomiast stać się uzbrojeniem czołgów. Brytyjskie ministerstwo obrony zamówiło tę broń w roku 1938, rok później rozpoczęła się jej produkcja. Karabin maszynowy Besa używany był do końca wojny, mimo że stosowana w nim amunicja 7,92 x 57 mm Mauser różniła się od standardowej brytyjskiej amunicji .303" (7,7 mm) używanej w tym czasie.
Besa 15 mm
Istniała także wielkokalibrowa wersja tego karabinu czyli ZB-60, zwana też Besa 15 mm. Model był używany przez czołg lekki Mk VI C i brytyjskie samochody pancerne Humber AC Mk.I-III oraz Guy AC Mk.IA. W odróżnieniu od modelu 7,92 mm, mógł on także strzelać ogniem pojedynczym, co było w praktyce częściej wykorzystywane z uwagi na lepszą celność. Wielkokalibrowy karabin maszynowy ważył prawie 57 kg. Zasilanie stanowiła metalowa taśma 25-nabojowa. Broń ta jednak nie była lubiana przez żołnierzy: była niecelna przy ogniu seryjnym z uwagi na wibracje długiej lufy, trudna do załadowania i problematyczne było usuwanie jej zacięć
Przypisy
Czołgowe karabiny maszynowe
Brytyjskie karabiny maszynowe |
4963018 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamczysko%20w%20Braciejowej | Zamczysko w Braciejowej | Zamczysko w Braciejowej – jeden z dwóch grodów znajdujących się w miejscowości Braciejowa. Znajduje się na wzniesieniu w lesie. Datowane na XIII wiek. Pełniło funkcję strażnicy. Do czasów współczesnych zachowały się fragmenty wałów i fosy. Obiekt w dużej mierze został zniszczony przez kamieniołom.
Przypisy
Grodziska w województwie podkarpackim |
49 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Polonezk%C3%B6y | Polonezköy | Polonezköy (także Adampol; nazwa turecka oznacza „polska wieś”) – wieś w Turcji, założona w połowie XIX wieku, licząca 390 mieszkańców (2010 r.). Osada polskich imigrantów na obrzeżach Stambułu, położona po azjatyckiej stronie cieśniny Bosfor, w dystrykcie Beykoz, na północny wschód od centrum metropolii. Do około 1960 roku typowa wieś rolnicza, w której obok języka tureckiego używano także polszczyzny i pielęgnowano polskie obyczaje. W drugiej połowie XX wieku miejscowość zmieniła charakter na typowo turystyczny i obecnie składa się głównie z hoteli. Na wójta Polonezköy wybiera się tradycyjnie Polaka, jednak językiem polskim posługują się już tylko najstarsi mieszkańcy, a osoby pochodzenia polskiego stanowią mniejszość (ok. 1/3).
Historia
W 1841 roku Michał Czajkowski przybył nad Bosfor, mianowany przez księcia Adama Czartoryskiego szefem Agencji Głównej Misji Wschodniej Hotelu Lambert. Jej celem było przeciwstawianie się rosyjskim wpływom w Turcji. W tym samym czasie w Turcji przebywało wielu emigrantów, byłych uczestników powstania listopadowego, którzy często nie mieli co z sobą począć i nie mieli środków do życia. Z inicjatywy ks. Adama Czartoryskiego Michał Czajkowski zakupił w okolicach położonych około 30 km od ówczesnego Stambułu nieuprawiane tereny, na których księża lazaryści zaczęli tworzyć wieś. 19 marca 1842 poświęcono pierwszą chatę, a wieś nazwano Adampolem na cześć Adama Czartoryskiego. Tak więc domniemywanie pochodzenia nazwy miejscowości od poety Adama Mickiewicza jest błędne. Oprócz powstańców listopadowych Czajkowski osiedlał we wsi także wykupionych z niewoli tureckiej i czerkieskiej jeńców-Polaków przymusowo wcielonych do armii rosyjskiej na Kaukazie.
Fakt istnienia prawdziwej polskiej gminy gdzieś w świecie, w czasach, gdy samo państwo polskie nie istniało, był i ważny, i głośny. Do Adampola ściągali nie tylko Polacy, ale i pokrewne narodowości emigrujące z terenów carskiej Rosji. Język mieszkańców gminy był wbrew pozorom bardzo urozmaicony i zamiast języka polskiego składał się z wielu gwar regionalnych. Wpływ na taki stan rzeczy miało także sprowadzenie przez Czajkowskiego z terenów Bośni zakonu franciszkanów. Osadnictwo po 1856 roku pochodziło już w większości z obszarów etnicznie polskich, a na utworzenie się polskiego języka całej tej wspólnoty miało wpływ dopiero utworzenie polskiej szkoły. Adampol do 1883 był własnością księży lazarystów. Przejęty przez ród Czartoryskich na następne 85 lat (do 1968).
Adampol stał się nie tylko miejscem azylu dla polskich emigrantów, ale także ośrodkiem działalności politycznej polskiej emigracji.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku o wiosce znów było głośno. Stała się tak popularna, jak gdyby odkryto ją po raz drugi. Wieś zalewały dary z Polski. Wielu potomków osadników z Adampola powróciło w tym okresie do ojczyzny.
W 1933 roku postawiono tu popiersie z polsko-tureckim napisem: „Naszemu Wieszczowi Adamowi Mickiewiczowi w rocznicę zgonu 1855–1933".
W 1937 roku Polonezköy odwiedził Mustafa Kemal Atatürk współtwórca i pierwszy prezydent Republiki Turcji.
W czasach II wojny światowej władze tureckie starające się o neutralność swojego kraju zabroniły Polakom obchodów święta 3 Maja i zabrały znajdujący się we wsi sztandar będący dla Polaków relikwią. Najtrudniejsze czasy przyszły jednak po wojnie, gdy kontakty z komunistyczną wówczas Polską wyraźnie osłabły.
W 1979 roku Turcję odwiedził Jan Paweł II. Ponieważ papież nie przyjechał do Polonezköy, mieszkańcy wybrali się do Stambułu autokarami.
Przez ponad sto lat, aż do czasów nieuchronnej industrializacji tych obszarów spowodowanej rozrostem Stambułu, obyczaje polskie zachowały się w Adampolu w niezmienionej formie. Stanowił on prawdziwą oazę kultury staropolskiej. Sprzyjała temu wyraźna odrębność kulturowa otoczenia, utrudniająca asymilację, jakiej podlegały polskie osady znajdujące się w innych częściach świata oraz brak sprzeczności interesów, a więc i życzliwy stosunek władz tureckich. 150-lecie powstania wsi obchodzono w Turcji bardzo uroczyście.
Znane miejsca
Dom Pamięci Zofii Ryży, gdzie można obejrzeć pamiątki rodzinnego zbioru, stare i nowe fotografie, księgi i dokumenty, wystrój wnętrz.
Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej.
Cmentarz: kilka polskich grobów, między innymi miejsce pochówku Ludwiki Śniadeckiej, która była za młodu sympatią Juliusza Słowackiego. 92 inne zabytkowe nagrobki, które zostały odnowione przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Miasta partnerskie
Tomaszów Mazowiecki
Zakopane
Przypisy
Bibliografia
Lucyna Antonowicz-Bauer, Polonezkayu Adampol.
Kazimierz Dopierała, Adampol-Polonezkoy. Z dziejów Polaków w Turcji, Poznań 1983.
Adam Lewak, Dzieje emigracji polskiej w Turcji (1831-1878), Warszawa 1935.
Jerzy S. Łątka, Adampol. Polska wieś nad Bosforem, wyd. I Kraków 1981, wyd. II Kraków 1992.
Tenże, 150 lat Adampola, Kraków 1994.
Tenże, Adampol - Polonezköy (1842 - 1992). Historyczne i kulturowe uwarunkowania powstania, rozwoju i zaniku polskiej osady w Turcji. Kraków 1997.
Tenże, Adampol- Polonezkoy (1842-2010). Dzieje i kulturowe przeobrażenia polskiej osady nad Bosforem, Szymbark 2010.
Janusz Nowak, Adampol polska osada w Turcji 1842-1992.
Eugeniusz Paukszta, Złote korony księcia Dardanów.
Paweł Ziółkowski, Adampol (Polonezkioj). Osada polska w Azji Mniejszej, Poznań 1929.
Nalan Sarkady, Orient nam bliski. Fotografie z podróży Przemyśl-Stambuł 1912, Przemyśl 2006.
Nalan Sarkady, Za górami... za morzami... Z dziejów Adampola, polskiej wioski w Turcji (w 165. rocznicę założenia, Przemyśl 2007.
Linki zewnętrzne
Relacja Jadwigi Nowak-Jeziorańskiej z wycieczki do Adampola z mężem z 1966 roku (Archiwum Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich; nagranie z taśmy szpulowej; 36:40 min)
Wywiad z Fryderykiem Nowickim dawnym wójtem Adampola
Lazaryści
Polonia w Turcji
Stosunki polsko-tureckie
Wsie w Turcji
Miejscowości w prowincji Stambuł |
50 | https://pl.wikipedia.org/wiki/AtheOS | AtheOS | AtheOS – zaprojektowany przez norweskiego programistę Kurta Skauena system operacyjny, przeznaczony do zastosowań multimedialnych i biurowych. Obecnie projekt nie jest rozwijany, jego kontynuację stanowi Syllable. Architektura systemu posiada wiele podobieństw do systemu BeOS oraz AmigaOS.
Jądro systemu obsługuje architekturę SMP, posiada możliwość dołączania sterowników urządzeń oraz systemów plików podczas działania, ponadto oferuje wbudowany stos TCP/IP oraz system graficzny (GUI). System graficzny jest podzielony na dwie części:
serwera aplikacji, z którym programista komunikuje się za pomocą API w języku C++, a który to oferuje funkcje wysokiego poziomu,
części umieszczonej w jądrze, komunikującej się z serwerem aplikacji za pomocą niewidocznego dla programisty protokołu, niekompatybilnego z protokołem X Window System.
Macierzysty system plików to AtheOS FS.
Domyślną powłoką jest Bash.
Przypisy
Systemy operacyjne |
187056 | https://pl.wikipedia.org/wiki/Ubisoft | Ubisoft | Ubisoft, oficjalnie Ubisoft Entertainment SA, dawniej Ubi Soft Entertainment Software – francuski producent i wydawca gier komputerowych. Ma oddziały w 20 krajach, łącznie z rozwijającymi się studiami, m.in. w Montrealu, Toronto, Barcelonie, Karolinie Północnej, Düsseldorfie oraz Mediolanie.
Historia
Przedsiębiorstwo zostało założone w 1986 we Francji przez pięciu braci Guillemot. Yves Guillemot zawiązał współpracę z Electronic Arts, Sierra On-Line i MicroProse; koncerny te zaczęły rozpowszechniać gry Ubisoftu. Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku Ubisoft zaczął rozwijać się na rynkach zagranicznych, między innymi w Stanach, Wielkiej Brytanii i Niemczech.
Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku Ubisoft wprowadził w życie własny program rozwoju, co doprowadziło w 1994 roku do otwarcia studia w Montreuil we Francji, które później stało się główną siedzibą Ubisoftu. W tym samym roku Michel Ancel wymyślił postać Raymana. W 1996 roku Ubisoft stał się publiczną firmą, która wciąż się rozwijała otwierając nowe siedziby już na całym świecie, między innymi w Szanghaju i Montrealu.
W roku 2000 Ubisoft objął amerykańską siedzibę Red Storm Entertainment, rozwijającego się studia, założonego przez pisarza Toma Clancy’ego. W 2001 roku Ubisoft nabył Blue Byte Software, znane z serii The Settlers. W 2003 wydawnictwo miało już swe jednostki w 22 krajach. W tym czasie wydano między innymi: Tom Clancy’s Splinter Cell, Prince of Persia: Piaski czasu, XIII, Rayman 3: Hoodlum Havoc i Tom Clancy’s Rainbow Six 3: Raven Shield.
W latach 2002–2003 Ubisoft zarobił 453 miliony euro; w latach 2003-2004 suma urosła do 508 milionów euro. Od 2004 roku w Ubisofcie pracowało ponad 2350 osób, z czego ponad 1700 osób w produkcji. Yves Guillemot, jeden z pięciu braci – założycieli, jest obecnie prezesem Ubisoftu.
Na przełomie XX i XXI wieku Ubisoft zajął się wydaniem gier online, m.in. Uru: Ages Beyond Myst, The Matrix Online oraz europejskiej i chińskiej wersji EverQuesta. Wydawca założył ubi.com jako swoją główną stronę. W lutym 2004 roku Ubisoft zrezygnował z prac nad Uru i wsparcia dla The Matrix Online. Mimo tego tydzień później zapowiedziano nabycie Wolfpack Studios, twórców MMORPG Shadowbane, a w lipcu 2004 roku Tom Clancy’s Splinter Cell: Pandora Tomorrow został wydany na Xboxa i PlayStation 2.
20 grudnia 2004 roku Electronic Arts (EA) wykupił 19,9% udziałów w firmie. Spowodowało to pojawienie się spekulacji zwiastujących wykupienie Ubisoftu. Nie doszło to jednak do skutku, a w lipcu 2010 r. EA sprzedało 15% udziałów w firmie.
20 sierpnia 2008 roku na targach Games Convention w Lipsku przedstawiciele Ubisoftu poinformowali, że wkrótce w Warszawie powstanie oddział tej firmy, który zajmie się dystrybucją jej tytułów na terenie Polski, a także będzie je polonizował również na konsole – pierwszym takim tytułem był Far Cry 2.
W listopadzie 2008 roku Ubisoft przejął studio Massive Entertainment od firmy Activision.
W lipcu 2011 roku Ubisoft zaczął współpracę z firmą Owlient.
Gry wyprodukowane przez Ubisoft
Studia i oddziały
Ubisoft Reflections
Ubisoft Barcelona
Ubisoft Casablanca
Ubisoft Chengdu
Ubisoft Germany
Blue Byte Software
Related Designs Software GmbH
Ubisoft India
Ubisoft Ukraine
Ubisoft Massive
Ubisoft Milan
Ubisoft Montpellier
Ubisoft Montreal
Ubisoft Poland
Hybride Technologies
Quazal
Nadeo
Ubisoft Nagoya
Ubisoft Paris
Ubisoft Polska
Ubisoft Quebec
Ubisoft Red Storm
Ubisoft Romania
Ubisoft São Paulo
Ubisoft San Francisco
Ubisoft Saguenay
Ubisoft Shanghai
Ubisoft Singapore
Ubisoft Tokyo
Ubisoft Toronto
Ubisoft Vancouver
Przypisy
Linki zewnętrzne
Oficjalna strona przedsiębiorstwa
Francuscy producenci gier komputerowych |