Datasets:

pollitoconpapass

/

quz-bible-v2

like 0

Adanmi warmin Evawan puñurqan, hinan warmiqa wiksallikuspa Cainta wachakurqan, hinaspan nirqan: –Señor Dios qowaqtinmi qhari wawayoq kani, nispa.  Chaymantataq wawqen Abelta wachakurqan. Abelqa oveja michiqmi karqan, Caintaq chakra llank'aq karqan.  Watakuna pasaqtintaq, Cainqa chakra ruru ofrendata Señor Diosman haywarqan.  Abelpas haywallarqantaq ñawpaq wachay ovejankunamanta allin wiranta. Señor Diostaq chaskirqan Abelta ofrendantapas,  ichaqa Caintan ofrendantapas mana chaskirqanchu. Chaymi Cainqa sinchita phiñakurqan, uyanpas millaymanraq tukurqan.  Hinaqtinmi Señor Diosqa Cainta nirqan: –¿Imamantataq phiñakunki? ¿Imanaqtintaq uyaykipas millaymanraq tukun?  Allinkaqta ruwaqtiykiqa, chaskisqan kanki, manachus allinkaqta ruwanki chayqa, huchan suyapashasunki hap'irqonasuykipaq, chaypas qanmi huchataqa atipanayki, nispa.  Cainmi wawqen Abelta nirqan: –Haku campota, nispa. Chaypin paykuna kasharqanku, hinan Cainqa wawqen Abel contra sayarispa, payta wañuchirqan.  Hinan Señor Diosqa Cainta nirqan: –¿Maypin wawqeyki Abel? nispa. Paytaq kutichirqan: –Manan yachanichu, ¿ñoqari wawqeyta qhawaqchu kani? nispa.  Diosmi Cainta nirqan: –¿Imatan ruwarqonki? Wawqeykiq yawarninmi pampamantapacha qaparispa mañakamuwan chaninchanaypaq.  Kunanqa ñakasqan kanki, wañuchisqayki wawqeykiq yawarninta ch'onqaq hallp'amantapas wikch'usqan kanki.  Chakrata llank'aqtiykipas manañan rurupusunkichu, puriylla-puriqtaq tumaqayataq kay pachapi kanki, nispa.  Hinan Cainqa Señor Diosta nirqan: –¡Ay! Sinchi hatunmi muchunayqa, manan muchuyta atiymanchu.  Kunanqa kay hallp'amantan wikch'upuwanki, qayllaykimantataq karunchakapusaq, puriylla-puriqtaq tumaqayataq kay pachapi kasaq, pipas tariwaqniymi wañuchiwanqa, nispa.  Hinan Señor Diosqa payta nirqan: –¡Manan! Pipas wañuchisunki chayqa, qanchis kutitan qanmanta ayni-kutichisqa kanqa, nispa. Hinaspan Señor Diosqa Cainman señalta churarqan, pipas payta tariqqa ama wañuchinanpaq.  Caintaq Señor Diospa qayllanmanta lloqsirqan, hinaspan Nod hallp'api tiyarqan, Edenpa inti lloqsimuy ladonpi.  Cainmi warminwan puñurqan, hinan warmiqa wiksallikuspa Enocta wachakurqan. Huk llaqtatataq sayarichirqan, hinaspan chay llaqtata suticharqan Enoc churinpa sutinwan.  Enoctaq churiyarqan Iradta, Iradtaq churiyarqan Mehujaelta, Mehujaeltaq churiyarqan Metusaelta, Metusaeltaq churiyarqan Lamecta.  Lamecqa iskay warmiwanmi casarakurqan, hukninpa sutinmi karqan Ada, hukkaqpa sutintaq Zila.  Adaqa wachakurqan Jabalta. Jabalqa karpapi tiyaqkunaq, uywa michiqkunaq taytanmi karqan.  Wawqenpa sutintaq karqan Jubal, paymi karqan llapa arpata pinkuylluta tocaqkunaq taytan.  Zilapas Tubal-Cainta wachakullarqantaq, paymi karqan llapa broncemanta fierromanta herramientakunata ruwaq. Tubal-Cainpa panantaq Naama karqan.  Lamecmi warminkunata nirqan: –Ada, Zila, kunkayta uyariychis, Lamecpa warminkuna, simiyta uyariychis, huk qharitan wañuchini k'iriwasqanmanta, huk waynatataq wañuchini maqawasqanmanta.  Cainmanta qanchis kutita ayni-kutichina kanan chayqa, Lamecmantaqa qanchis chunka qanchis kutitan kanqa, nispa.  Adanqa wakmantan warminwan puñurqan, hinan warmiqa huk qhari wawata wachakurqan, suticharqantaq Set-ta, nirqanmi: –Diosmi huk wawata qowan Cainpa wañuchisqan Abelpa rantinpi, nispa.  Setpaqpas huk qhari wawa nacellarqantaq, suticharqantaq Enosta. Chaymantapachan runakunaqa Señor Diospa sutinpi mañakuyta qallarirqanku.

Kaymi Adanpa miraynin qelqa. Diosqa runata kamaspan Diosman rikch'akuqta ruwarqan.  Qharita warmitawanmi kamarqan, hinaspan paykunata samincharqan. Kamasqa kasqanku p'unchaytaq paykunata “Runa” nispa suticharqan.  Adanqa pachak kinsa chunka watayoq kashaspanmi, churiyarqan huk qhari wawata payman rikch'akuq rikch'ayniyoqta, suticharqantaq Set-ta.  Set-ta churiyasqan qhepatan Adanqa kawsarqan pusaq pachak watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Adanmi kawsarqan isqon pachak kinsa chunka watakama, hinaspan wañukapurqan.  Setmi pachak phisqayoq watayoq kashaspa churiyarqan Enosta.  Enosta churiyasqan qhepatataq Setqa kawsarqan pusaq pachak qanchisniyoq watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Setmi kawsarqan isqon pachak chunka iskayniyoq watakama, hinaspan wañukapurqan.  Enosmi isqon chunka watayoq kashaspa churiyarqan Cainanta.  Cainanta churiyasqan qhepatataq Enosqa kawsarqan pusaq pachak chunka phisqayoq watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Enosmi kawsarqan isqon pachak phisqayoq watakama, hinaspan wañukapurqan.  Cainanmi qanchis chunka watayoq kashaspa churiyarqan Mahalaleelta.  Mahalaleelta churiyasqan qhepatataq Cainanqa kawsarqan pusaq pachak tawa chunka watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Cainanmi kawsarqan isqon pachak chunkayoq watakama, hinaspan wañukapurqan.  Mahalaleelmi soqta chunka phisqayoq watayoq kashaspa churiyarqan Jaredta.  Jaredta churiyasqan qhepatataq Mahalaleelqa kawsarqan pusaq pachak kinsa chunka watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Mahalaleelmi kawsarqan pusaq pachak isqon chunka phisqayoq watakama, hinaspan wañukapurqan.  Jaredmi pachak soqta chunka iskayniyoq watayoq kashaspa churiyarqan Enocta.  Enocta churiyasqan qhepatataq Jaredqa kawsarqan pusaq pachak watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Jaredmi kawsarqan isqon pachak soqta chunka iskayniyoq watakama, hinaspan wañukapurqan.  Enocmi soqta chunka phisqayoq watayoq kashaspa churiyarqan Matusalenta.  Matusalenta churiyasqan qhepatataq Enocqa kinsa pachak watatawanraq kawsarqan, Diospa munayninta ruwaspallapuni. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Enocmi kawsarqan kinsa pachak soqta chunka phisqayoq watakama.  Paymi Diospa munayninta ruwaspallapuni purirqan, hinaspan mana kapurqanchu, Dios payta pusakapusqanrayku.  Matusalenmi pachak pusaq chunka qanchisniyoq watayoq kashaspa churiyarqan Lamecta.  Lamecta churiyasqan qhepatataq Matusalenqa kawsarqan qanchis pachak pusaq chunka iskayniyoq watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Matusalenmi kawsarqan isqon pachak soqta chunka isqonniyoq watakama, hinaspan wañukapurqan.  Lamecmi pachak pusaq chunka iskayniyoq watayoq kashaspa qhari wawata churiyarqan,  suticharqantaq Noeta: –Kaymi ruwayninchismanta samarichiwasun, kay pachata Señor Diospa ñakasqanraykun sinchita llank'ashanchis, nispa.  Noeta churiyasqan qhepatataq Lamecqa kawsarqan phisqa pachak isqon chunka phisqayoq watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Lamecmi kawsarqan qanchis pachak qanchis chunka qanchisniyoq watakama, hinaspan wañukapurqan.  Noetaq phisqa pachak watayoq kashaspa churiyarqan Semta, Camta, Jafet-tawan.

Kay pachapin runakuna mirayta qallarirqan, chaymi paykunaq warmi wawankuna nacerqan.  Hinan Diospa wawankunaqa runakunaq ususinkunata sumaq rikch'ayniyoq kasqanta qhawarispa, lliwmanta akllarikuspa pi munasqankuwan casarakurqanku.  Señor Diostaq nirqan: –Espirituyqa manan wiñaypaqchu runapi kashanqa, payqa wañuq runallan, cheqaqtapunin runaqa aychalla. P'unchayninkunapas pachak iskay chunka watalla kachun, nispa.  Diospa wawankunan runakunaq ususinkunawan tiyaspanku, qhari wawakunata churiyarqanku. Hinan chay tiempopipas qhepamanpas kay pachapi hatuchachaq runakuna karqan. Chaykunan ñawpaqmantapacha kallpasapa mentasqa qharikuna karqanku.  Señor Diosmi rikurqan kay pachapi runakunaq sinchi mana allin kasqanta, sonqonkuq lliw yuyaykusqanpas mana allinllapuni kasqantawan.  Hinan Señor Diosqa khuyayta llakikurqan kay pachapi runata ruwasqanmanta, sonqontapas mayta nanachikurqan.  Chaymi Señor Diosqa nirqan: –Kay pachapi runa kamasqayta ch'usaqyachisaq, runatapas uywatapas suchuq animaltapas phalaq animalkunatapas, chaykunata ruwasqaymantan khuyayta llakikuni, nispa.  Noetaq ichaqa Señor Diospa khuyapayasqan karqan.  Kaymi Noemanta willakuykuna: Noeqa karqan chanin qharin, wiñaymasinkuna ukhupi allin kawsaq, payqa Diospa munayninta ruwaspallapunin kawsarqan.  Noepa churinkunan kinsa karqan: Sem, Cam, Jafetpiwan.  Runakunaqa Diospa qayllanpin waqllipurqanku, kay pachantinpitaq lliw mana chanin-kaypas q'oñirirqan.  Diosmi kay pachata qhawarimurqan, hinan waqllisqa kasharqan, lliw runan kay pachapi puriyninpi waqllipurqan.  Chaymi Noeta nirqan: –Llapan kawsaqtan p'uchukachipusaq, paykuna hawa kay pacha mana chanin-kaywan hunt'a kashasqanrayku, kunanqa kay pachatawan kuskata paykunata p'uchukachipusaq.  Ciprés sach'a kurkumanta arcata ruway, chaypitaq wasikunata ruway, ukhuntawan hawantawantaq breawan llut'anki.  Kay hinatan chayta ruwanki: wask'anta pachak kinsa chunka phisqayoq metrota, anchonta iskay chunka iskayniyoq metro kuskanta, sayaynintataq chunka kinsayoq metro kuskanta.  Arcatan ruwanki kinsa pata altosniyoqta, chaytan tukunki qempunpi huk kuskan metro sayay ventanayoqta, hinaspa chayta qatanki, punkuntataq ladonpi churanki.  Ñoqan kay pachata para unuwan millp'uchisaq, kay pachapi hayk'an kawsaqta p'uchukachinaypaq, hayk'an kay pachapi kaqmi llapan wañunqa.  Ñoqataq qanwan rimanakusaq, qanmi arcaman haykunki warmiykiwan, hinallataq churiykikunapas warmintinkama qanwan kuska haykunqa.  Hayk'an kawsaqmantataq sapanka t'aqamanta chinantin orqontintakama chayman haykuchinki, qanwan kawsanankupaq.  Phalaq animalkunamanta t'aqanman hina, puriq animalkunamanta t'aqanman hina, pampanta lliw suchuqkunamanta t'aqanman hina, sapanka t'aqamanta iskaykama qanwan haykunqaku kawsanankupaq.  Hinallataq imaymana niraq mikhunatapas huñuy, hinaspa apaykuy qanpas animalkunapas chayta mikhunaykichispaq, nispa.  Noetaq Diospa tukuy kamachisqanman hina ruwarqan.

Señor Diosmi Noeta nirqan: –Arcaman haykuy llapa familiaykipiwan, qantan kay wiñay-masiykikuna ukhupi chaninta rikuyki.  Lliw sacrificana animalmanta qanchis orqota qanchis chinatawan haykuchinki, mana sacrificana animalkunamantataq iskaytakama, orqotawan chinatawan.  Hinallataq phalaq animalkunamantapas qanchis orqota qanchis chinatawan. Chaytaqa ruwanki kay pachantinpi sapanka t'aqa ama tukukunanpaqmi.  Qanchis p'unchaymantataq ñoqa kay pachaman parachimusaq tawa chunka p'unchayta tawa chunka tutatawan, hinan hayk'an kawsaq ruwasqayta kay pachamanta ch'usaqyachisaq, nispa.  Hinaqtinmi Noeqa Señor Diospa tukuy kamachisqanman hina ruwarqan.  Noé soqta pachak watayoq kashaqtinmi para unuqa kay pachata millp'urqan.  Noetaq arcaman warmintin haykurqan, hinallataq paywan kuska churinkunapas warmintinkama, millp'uq para unumanta ayqenankupaq haykurqanku.  Sacrificana animalkunamanta mana sacrificana animalkunamantapas, phalaq animalkunamantapas lliw pampanta suchuqkunamantapas,  orqontin chinantin, iskay-iskaymanta Noewan kuska arcaman haykurqanku, Noeta Diospa kamachisqanman hina.  Qanchis p'unchaymantataq millp'uq para unu kay pachata millp'urqan.  Soqta pachak watayoq Noé kashaqtinmi, iskaykaq killapi, chunka qanchisniyoq p'unchaypi manchay chinkay-chinkay ukhumanta llapa pukyukuna t'oqyamurqan, hanaq pacha phawchikunapas kicharikamurqan,  hinaqtinmi kay pachapi sinchita pararqan tawa chunka p'unchayta tawa chunka tutatawan.  Chay kikin p'unchaypin Noeqa arcaman haykurqan, hinallataq churinkunapas Sem, Cam, Jafet, Noepa warminpas, churinkunaq kinsantin warminkunapas.  Paykunawan llapa salqa animalkuna, uywakuna, pampanta llapa suchuqkuna, llapa phalaq animalkuna, llapa phalaq kurukunapas, t'aqankuman hina haykurqanku.  Noepa kasqan arcamantaq llapallan kawsaq animalkuna haykurqanku iskay-iskaymanta.  Chinantin orqontinmi tukuy rikch'aq animalkuna haykurqanku Diospa Noeta kamachisqanman hina. Señor Diostaq punkuta wisq'aykapurqan.  Millp'uq para unutaq kay pachapi tawa chunka p'unchaynintin paramurqan, unun askhayaspa chay arcata hoqarirqan, hinan unu patapi tuyurqan.  Unuqa kay pachapi aswan-aswantan hunt'aykusharqan, hinan unu patapi chay arcaqa tuyusharqan.  Unutaq sinchitapuni wichasharqan, kay pachantinpi llapa hatuchachaq alto orqokunapas millp'usqan karqan.  Orqokunata millp'usqanmantapas qanchis metrotawanraqmi unuqa wicharqan.  Lliw kawsaqmi kay pachapi wañurqan: Phalaq animalkuna, uywakuna, salqa animalkuna, pampanta llapa suchuqkuna, llapa runakunapas.  Llapa samayniyoq hayk'an hallp'a pachapi kawsaqmi wañurqan.  Ahinatan Diosqa kay pachamanta lliw kawsaqta ch'usaqyachirqan, runatapas, animalkunatapas, pampanta suchuqkunatapas, phalaq animalkunatapas. Noé sapallanmi qheparqan, paywan arcapi kaqkunapiwan.  Unuqa kay pachapi qocharayarqan pachak phisqa chunka p'unchayta.

Diostaq Noemanta yuyarikurqan, hinallataq arcapi paywan kaq lliw animalkunamantapas, lliw uywakunamantapas. Diosmi kay pachaman wayrachimurqan, hinan unuqa pisiyayta qallarirqan.  Chinkay-chinkay unu pukyukunataq wisq'akapurqan, hinallataq hanaq pacha phawchikunapas, manañan parampurqanchu.  Hinaqtinmi unuqa kay pachapi ch'akiykapusharqan kayman chayman aytikuspa. Pachak phisqa chunka p'unchay qhepatan unuqa pisiyaykapurqan,  hinan arcaqa tiyaykurqan Ararat orqo-orqopi, qanchiskaq killaq chunka qanchisniyoq p'unchayninpi.  Unun pisiyasharqan chunkakaq killakama, chunkakaq killa qallariypitaq orqokunaq uman rikhurirqan.  Tawa chunka p'unchay qhepatataq, Noeqa arcapi ventana ruwasqanta kicharirqan,  hinaspan alqamarita kacharqan, chaytaq lloqsispa muyurqan unu kay pachapi ch'akipunankama.  Hinallataq palomatapas kacharqan kay pachapi unu ch'akipusqañachus chayta yachananpaq,  palomataq mana tarirqanchu maypi tiyaykunanta kay pachantinpi unu kashasqanrayku. Chaymi arcaman kutimpurqan, hinaqtinmi Noeqa hap'ispa kasqan arcaman apaykurqan.  Ahinapin qanchis p'unchaytawanraq suyarqan, yapamantataq arcamanta palomata kacharqan.  Hinan palomaqa payman kutipurqan llanllashaq olivo raphita chhurunanpi achuykusqa. Chaymi Noeqa yacharqan kay pachapi unu ch'akipusqanta.  Hinan huk qanchis p'unchaytawanraq suyarqan, hinaspan palomata kachallarqantaq, manañataq astawan palomaqa payman kutimpurqanchu.  Soqta pachak hukniyoq watayoq Noé kashaqtintaq, ñawpaqkaq killa qallariy p'unchayta, unuqa kay pachapi ch'akipurqan. Hinan Noeqa arcaq qatanta kicharispa qhawarirqan, hinaspan rikurqan kay pachaqa ch'akipusqanta.  Iskaykaq killaq iskay chunka qanchisniyoq p'unchayninpitaq kay pachaqa ch'akiña kapurqan.  Diostaq Noeta nirqan:  –Arcamanta warmiykipiwan lloqsiy, hinallataq churiykikunapas warmintinkama.  Horqopuy llapa t'aqa animalkunata, phalaq animalkunata, uywakunata, pampanta llapa suchuqkunata. Ripuchunku kay pachantinman, mirachunku askhayachunkutaq, nispa.  Chaymi Noeqa warmintin lloqsirqan, hinallataq churinkunapas warmintinkama.  Kaqllataq arcamanta lloqsirqan llapa animalkuna, llapa phalaq animalkunapas, pampanta llapa suchuqkunapas t'aqankuman hina.  Noetaq Señor Diospaq huk altarta perqaspaña, hap'irqan llapa sacrificana animalmanta, llapa sacrificana phalaq animalmanta, hinaspanmi altarpi ruphachispa sacrificiokunata haywarqan.  Señor Diostaq sumaq q'apayta chaskispa sonqonpi nirqan: –Manañan runa hawa kay pachata ñakasaqchu, wayna kasqanmantapachan runaq sonqonqa mana allin yuyaykuq, manañan astawan lliw kawsaqta ch'usaqyachisaqchu kunan ruwasqayta hinaqa.  Chaywanpas kay pacha kanankamaqa kanqaraqmi tarpuypas, cosechapas, chiripas, q'oñipas, poqoypas, chirawpas, p'unchaypas, tutapas, nispa.

Diosmi Noeta churinkunatapas saminchaspa nirqan: –Askhata miraychis, kay pachaman hunt'aykuychis.  Qankunatan anchatapuni manchakusunkichis kay pacha lliw animalkuna, phalaq animalkunapas, hayk'an pampanta suchuqkunapas, lamar-qochapi lliw challwakunapas, chaykunaqa makiykichispiñan.  Chay animalkunaqa mikhunaykichispaqmi kanqa, hinallataq yuyukunapas q'omer yurakunapas. Lliwtan qoykichis.  Yawarnintin aychatan ichaqa ama mikhunkichischu, yawarpin kawsayqa kashan.  Runa wañuchiqtaqa huchachasaqpunin, animaltapas, runatapas, runamasinta wañuchiqtapas.  Runa wañuchiqtaqa runallataqmi wañuchinqa, Diospa rikch'ayninman hina runaqa ruwasqa kasqanrayku,  qankuna ichaqa askhata miraychis, kay pachaman hunt'aykuychis, nispa.  Diosmi Noeta churinkunatawan nillarqantaq:  –Ñoqan kunan qankunawan mirayniykichiswanpas rimanakuni,  hinallataq arcamanta qankunawan lloqsimuq llapa kawsashaqkunawanpas rimanakuni: phalaq animalkunawan, uywakunawan, salqa animalkunawanpas.  Qankunawanmi rimanakuni, manañan astawan millp'uq para unu kanqachu llapa kawsashaqta p'uchukachinapaq, kay pachatapas p'ampachinapaq.  Kaymi kanqa qankunawan lliw kawsaqwan wiñay-wiñaypaq rimanakusqay señal:  K'uychiytan phuyupi sayachini, kaymi kay pachawan rimanakusqay señal kanqa.  Kay pachaman phuyuchimuqtiytaq phuyupi k'uychiqa rikhurinqa.  Chaymi yuyarisaq qankunawan lliw kawsaqwanpas rimanakusqayta, manañataq astawan kanqachu millp'uq para unu lliw kawsaqta p'uchukachinanpaq.  Phuyupi k'uychi kaqtinmi, ñoqa chayta rikuspay ñoqawan kay pachapi lliw kawsaqwanpas rimanakusqayta yuyarisaq, nispa.  Diosmi Noeta nirqan: –Kay k'uychin kay pachapi kaq lliw kawsaqwan rimanakusqay señal churasqay, nispa.  Arcamanta lloqsimuq Noepa churinkunan karqan: Sem, Cam, Jafetpiwan. Camtaq Canaanpa taytan karqan.  Chay kinsantinmi Noepa churinkuna karqan, paykunaq mirayninmi kay pachantinman mast'arikurqan.  Noeqa chakra llank'aytan qallarirqan, hinaspan uvas chakrata ruwarqan.  Vinota ukyaspataq macharqapurqan, hinaspan karpan ukhupi q'alalla wikch'urayasharqan.  Canaanpa taytan Camtaq taytanpa q'ala-kayninta rikurqan, hinaspan hawapi kashaq iskaynin wawqenkunaman chayta willamurqan.  Hinaqtinmi Semqa Jafetpiwan qatanata hoqarirqanku, hinaspanmi iskayninku chayta rikrankuman churaykukuspa, mana qhepankuta qhawaspa qhepanpamanta rispa, taytankuta qataykurqanku, chay hinapin taytankuq q'ala-kayninta mana rikurqankuchu.  Noetaq ch'aki sonqo kapuspan, sullk'akaq churinpa imachus ruwasqanta yacharqan.  Chaymi nirqan: –¡Ñakasqa kachun Canaán! ¡Wawqenkunaq kamachinpa kamachin kachun! nispa.  Nillarqantaq: –¡Sempa Diosnin Señorqa saminchasqa kachun, Canaantaq Sempa kamachin kachun!  ¡Jafet-ta Dios hatunchachun, Sempa karpankunapitaq tiyachun, Canaantaq Jafetpa kamachin kachun! nispa.  Noeqa kawsarqan millp'uq para unu qhepamanta kinsa pachak phisqa chunka watataraqmi,  hinaspan wañukapurqan isqon pachak phisqa chunka watayoq kashaspa.

Kaykunan Noepa churinkunaq mirayninkuna: Sem, Cam, Jafetpiwan, paykunapaqmi wawakuna nacerqan millp'uq para unu qhepata.  Jafetpa churinkunan karqan: Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec, Tiraspiwan.  Gomerpa churinkunataq Askenaz, Rifat, Togarmapiwan.  Javanpa churinkunataq: Elisa, Tarsis, Quitim runakuna, Rodas runakunapiwan.  Paykunamantan paqarirqan lamar-qocha patapi tiyaq runakuna, sapankanku rimayninkuman hina, suyukunapi ayllunkuman hina.  Campa churinkunan karqan: Cus, Mizraim, Fut, Canaanpiwan.  Cuspa churinkunataq: Seba, Havila, Sabta, Raama, Sabtecapiwan. Raamaq churinkunataq: Seba, Dedanpiwan.  Cusqa Nimrodtan churiyarqan. Nimrodtaq kay pachapi ñawpaqkaq atiyniyoq karqan.  Payqa Señor Diospa yanapayninwan kallpasapa chakuqmi karqan, chaymi rimay kaq: “Señorpa yanapayninwan Nimrod hina kallpasapa chakuq”, nisqa.  Kamachikusqan qallariypitaq Sinar hallp'api Babel, Erec, Acad, Calni llaqtakunakama kamachikurqan.  Chayneqmantan Asiriaman lloqsimurqan, hinaspan hatarichirqan Niniveta, Rehobot-ta, Calata,  Ninivewan Calawan tupaypi hatun llaqta Resentawan.  Mizraimtaq churiyarqan Lud runakunata, Anam runakunata, Lehab runakunata, Naftuh runakunata,  Patrus runakunata, Casluc runakunata, Caftor runakunatawan. Caftormantan mirarqan Filistea runakuna.  Canaantaq churiyarqan phiwi churin Sidonta, Het-tawan,  hinallataq Jebus runakunata, Amor runakunata, Gerges runakunata,  Hev runakunata, Arac runakunata, Sin runakunata,  Arvad runakunata, Zemar runakunata, Hamat runakunatawan. Qhepatataq Canaán ayllukunaqa ch'eqepurqanku,  hallp'ankutaq karqan Sidonmanta Gaza qaylla Gerarkama, inti lloqsimuy ladomantaq karqan Lasa qaylla Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboimkama.  Paykunan karqan Campa churinkuna, ayllunkuman hina, sapankanku rimayninkuman hina, tiyananku suyukunaman hina.  Sempaqpas wawakuna nacellarqantaq, paymi Jafetpa kurakkaq wawqen, hinallataq Heberpa lliw wawankunaq taytan.  Sempa churinkunan karqan: Elam, Asur, Arfaxad, Lud, Arampiwan.  Arampa churinkunataq: Uz, Hul, Geter, Maspiwan.  Arfaxadmi churiyarqan Salata, Salataq churiyarqan Heberta.  Heberqa iskay qhari wawatan churiyarqan: hukninpa sutinmi karqan Peleg, p'unchayninkunapi kay pacha runa rakirqarisqa kasqanrayku. Wawqenpa sutintaq Joctán.  Joctantaq churiyarqan Almodata, Selefta, Hazarmavet-ta, Jerata,  Adoramta, Uzalta, Diclata,  Obalta, Abimaelta, Sebata,  Ofirta, Havilata, Jodabtawan. Llapan chaykunan Joctanpa churinkuna karqan.  Tiyanankutaq karqan inti lloqsimuy lado orqo-orqopi Mesamantapacha Sefarkama.  Paykunan karqan Sempa churinkuna ayllunkuman hina, sapankanku rimayninkuman hina, tiyananku suyukunaman hina.  Paykunan karqan Noepa ayllunkuna mirayninkuman hina, suyunkupi. Paykunamantan millp'uq para unu qhepata runakunaqa kay pachaman ch'eqeykurqanku.

Kay pachapiqa ch'ulla rimayllan karqan, kaq simikunallataq.  Inti lloqsimuy ladomanta runakuna puririspataq, Sinar hallp'api pampata tarirqanku, chaypin tiyarqanku.  Hinaspan ninakurqanku: –Hamuychis, ladrillota ruwasunchis, hinaspa ninapi kanasunchis, nispa. Ladrillon ruminku karqan, breataq t'urunku karqan.  Ninakullarqankutaq: –Kunanqa, huk llaqtata perqasunchis, hanaq pachakama aypaq torretawan. Allin mentasqa runataq kasunchis, amataq kay pachantinmanpas ch'eqesunchu, nispanku.  Chaymi Señor Diosqa uraykamurqan runakunaq perqasqan llaqtata torretawan rikunanpaq.  Hinaspan Señor Diosqa nirqan: –Kay runakunaqa ch'ullallan, llapankutaq huk rimaynillayoq kanku. Ruwaytan qallarinkuña, paykunataqa manan imapas hark'ayta atinqachu ruway yuyaykusqankuta.  Kunanqa uraykusunchis, hinaspa paykunaq rimayninkuta t'ikrarqarisunchis, ama rimasqankuta entiendenakunankupaq, nispa.  Ahinatan Señor Diosqa chaymantapacha kay pachantinman paykunata ch'eqechirqan, chay hinapitaq llaqta perqayta qollupurqanku.  Chayraykun chaypa sutinqa “Babel” nisqa kapurqan, Señor Diospa chaypi kay pachantin rimayta t'ikrarqarisqanrayku. Chaymantapachan Señor Diosqa runakunata kay pachantinman ch'eqeykachirqan.  Kaykunan Sempa mirayninkuna. Millp'uq para unu iskay wataña pasaqtinmi, Semqa pachak watayoq kashaspa Arfaxadta churiyarqan.  Arfaxadta churiyasqan qhepatataq Semqa kawsarqan phisqa pachak watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Arfaxadmi kinsa chunka phisqayoq watayoq kashaspa churiyarqan Salata.  Salata churiyasqan qhepatataq Arfaxadqa kawsarqan tawa pachak kinsayoq watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Salaqa kinsa chunka watayoq kashaspan churiyarqan Heberta.  Heberta churiyasqan qhepatataq Salaqa kawsarqan tawa pachak kinsayoq watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Hebermi kinsa chunka tawayoq watayoq kashaspa churiyarqan Pelegta.  Pelegta churiyasqan qhepatataq Heberqa kawsarqan tawa pachak kinsa chunka watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Pelegmi kinsa chunka watayoq kashaspa churiyarqan Reuta.  Reuta churiyasqan qhepatataq Pelegqa kawsarqan iskay pachak isqonniyoq watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Reuqa kinsa chunka iskayniyoq watayoq kashaspan churiyarqan Serugta.  Serugta churiyasqan qhepatataq Reuqa kawsarqan iskay pachak qanchisniyoq watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Serugmi kinsa chunka watayoq kashaspa churiyarqan Nacorta.  Nacorta churiyasqan qhepatataq Serugqa kawsarqan iskay pachak watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Nacormi iskay chunka isqonniyoq watayoq kashaspa churiyarqan Tareta.  Tareta churiyasqan qhepatataq Nacorqa kawsarqan pachak isqonniyoq watatawanraq. Churiyallarqantaqmi qhari wawakunatapas warmi wawakunatapas.  Tareqa qanchis chunka watayoq kashaspan churiyarqan Abramta, Nacorta, Harantawan.  Kaymi Tarepa mirayninkuna. Tareqa churiyarqan Abramta, Nacorta, Harantawan. Harantaq churiyarqan Lot-ta.  Haranqa nacesqan Caldea suyu Ur llaqtapin wañukapurqan, taytan Taré kawsashaqtinraq.  Abrammi casarakurqan Saraiwan, Nacortaq casarakurqan Haranpa ususin Iscaq ñañan Milcawan.  Saraiqa mana wachakuqmi karqan, manataq wawan karqanchu.  Tareqa Abram churinta, nieton Lot-ta, Abrampa warmin Saraitawanmi pusarikurqan, hinaspan paykunawan lloqsipurqan Caldea suyu Ur llaqtamanta, Canaán suyuman ripunanpaq, ichaqa Harán llaqtaman chayaspankun chaypi tiyapurqanku.  Tareqa iskay pachak phisqayoq watayoq kashaspanmi Haranpi wañukapurqan.

Abrammi Egiptomanta lloqsirqan Neguev hap'iyman, warmintin, lliw kaqninkunantin, hinallataq Lotpas paywan kuska.  Abramqa qhapaqllañan karqan uywayoq, qolqeyoq, qoriyoq.  Hinaspan asta-astarikuspa Neguev ch'inneq ladonta Betelkama kutimpurqan, Betelwan Haiwan tupaypi ñawpaq karpan karqan chayneqkama,  chaypi ñawpaqña altarta perqasqanman, hinaspan Abramqa chaypi Señor Diosmanta mañakurqan.  Hinallataq Abramwan puriq Lotpas karqan ovejayoq, cabrayoq, wakayoq, karpakunayoq ima.  Hallp'ataq mana ayparqanchu paykuna kuska tiyanankupaq, askha uywakunayoq kasqankurayku, chaymi huk cheqasllapi kuska tiyayta mana atirqankuchu.  Abrampa uywa michiqninkunan, Lotpa uywa michiqninkunawan ch'aqwarqanku. (Chay tiempopin chayneqpi tiyarqanku Canaán runakuna Ferez runakunapas).  Chaymi Abramqa Lot-ta nirqan: –Ama ch'aqwasunchu ñoqawan qanwan, amallataq uywa michiqninchiskunapas ch'aqwachunchu, wawqentinmi kanchis.  Kay llapan hallp'aqa munayniykipin kashan akllarikunaykipaq. Valekuykin ñoqamanta t'aqarikapunaykita. Lloq'eman qan rinki chayqa, ñoqa pañaman risaq, pañaman qan rinki chaytaq, ñoqa lloq'eman risaq, nispa.  Hinaqtinmi Lotqa qhawarirqan, hinaspan rikurqan Jordán pampantinta, llapallan qarpayniyoq Zoarkama kasqanta, Señor Diospa huertanta hina, Egipto hallp'ata hina. (Chay hinan karqan Señor Dios Sodomata Gomorrata manaraq thunishaqtin).  Chaymi Lotqa paypaq akllakurqan Jordán pampata llapanta, hinaspataq inti lloqsimuy ladoman astakurqan, ahinapin t'aqarinakapurqanku.  Abrammi tiyarqan Canaán hallp'api, Lot-taq tiyarqan pampa llaqtakuna qayllapi, karpankunata asta-astarikuspa Sodomaman chayanankama.  Sodoma runakunan ichaqa millay karqanku, Señor Dios contra sinchi huchasapakuna.  Lotpa t'aqarikapusqan qhepatataq, Señor Diosqa Abramta nirqan: –Maypichus kashasqaykimanta allintapuni qhawariy wichayta, urayta, inti lloqsimuyta, inti haykuytawan.  Lliw hallp'a rikusqaykitan wiñaypaq qosqayki, hinallataq mirayniykimanpas.  Ñut'u hallp'ata hinan mirayniykita askhayachisaq, imaynan ñut'u hallp'aqa mana yupay atina, ahinallataqmi mirayniykipas mana yupay atina kanqa.  Hatariy, puriy, hallp'aq wask'antapas, anchontapas, qanmanmi qosqayki, nispa.  Abramtaq karpanta astaspa rirqan, hinaspan Hebrón qaylla Mamrepi encina sach'akuna qayllapi tiyakurqan. Chaypin Señor Diospaq altarta perqarqan.

Chay tiempopin karqanku: Amrafel Sinarpi rey, Arioc Elasarpi rey, Quedorlaomer Elampi rey, Tidaltaq Goimpi rey.  Paykunan maqanakurqan Sodoma rey Bera contra, Gomorra rey Birsa contra, Adma rey Sinab contra, Zeboim rey Zemeber contra, Bela rey contrapiwan. (Bela llaqtan Zoar nisqallataq).  Chay phisqantinmi Sidim wayq'opi huñukurqanku. (Chaypin Kachi Qocha kashan).  Chaykunan chunka iskayniyoq wataña Quedorlaomerta servisqaku, chunka kinsayoq watapitaq ichaqa pay contra hatarisqaku.  Chaymi chunka tawayoq watapi Quedorlaomerqa hamurqan, hinallataq paywan kashaq reykunapas. Hinaspan Astarot Karnaimpi atiparqanku Refaim runakunata, Ham llaqtapitaq Zuz runakunata, Save-quiriataimpitaq Em runakunata,  Seir orqopitaq Hor runakunata, paykunatan ch'inneq qaylla El-Parán llaqtakama qatirqanku.  Kutimpuspataq hamurqanku En-mispat llaqtaman (chaymi Cades nisqallataq), hinaspan Amalec runakunaq lliw suyunta atiparqanku, hinallataq Hazezon-tamarpi tiyaq Amor runakunatapas.  Chaymi lloqsimurqanku Sodoma rey, Gomorra rey, Adma rey, Zeboim rey, Bela reypiwan, hinaspan Sidim wayq'opi maqanakurqanku,  Elam rey Quedorlaomer contra, Goim rey Tidal contra, Sinar rey Amrafel contra, Elasar rey Arioc contrapiwan. Phisqa rey tawa rey contra.  Sidim wayq'otaq kasharqan brea p'uytu-p'uytullaña, chaymi Sodoma Gomorra reykunaqa ayqespanku chaykunaman urmaykurqanku, kinsataq orqokunaman ayqerqanku.  Hinan atipaqkunaqa Sodomapi Gomorrapi tukuy kaqta tukuy mikhunatapas aparikuspa ripurqanku.  Abrampa sobrinon Sodomapi tiyaq Lot-tapas apallarqankutaq tukuy kaqnintinta.  Huk runataq ichaqa ayqemuspa Hebreo runa Abramman willarqan. Abramqa tiyarqan Amor runa Mamreq encina sach'ankuna qayllapin, chay Mamren wawqen Escolwan Anerpiwan Abramwan hukllachasqa kasqaku.  Abramtaq sobrinon preso apasqa kasqanta uyarispa, wasinpi naceq confianza kamachinkunata wakichirqan, kinsa pachak chunka pusaqniyoqta, hinaspan chay tawa reykunata Dankama qatirqan.  Abrammi kamachinkunantin tuta rakinakurqanku, hinaspan tawantin reykunata atiparqanku, Damasco llaqtaq wichayninpi kaq Hobakamataq chay reykunata qatirqanku.  Hinaspan imaymana kaqkunata qechukampurqan, hinallataq sobrinon Lot-tapas kaqnintinta, warmikunatapas runakunatapas kutichimpurqan.  Sodoma reymi Abramta chaskiq lloqsirqan “Rey Wayq'o” nisqa Save wayq'oman, Quedorlaomerta paywan kaq reykunatawan atipamusqanmanta kutimpushaqtin.  Ancha hatun Diospa sacerdoten Salem rey Melquesedectaq t'antata vinotawan Abramman haywarqan.  Hinaspan payta samincharqan: –Hanaq pachata kay pachatawan kamaq Ancha hatun Diosmi saminchasunki,  awqaykikunata hap'iykachiqniyki Ancha hatun Diosqa yupaychasqa kachun, nispa. Abramtaq tukuymanta diezmota payman qorqan.  Sodoma reytaq Abramta nirqan: –Runakunata qoway, qhapaq kaykunataqa qan hap'ikapuy, nispa.  Abramtaq ichaqa Sodoma reyta nirqan: –Hanaq pachata kay pachatawan kamaq Ancha hatun Señor Diosmanmi rimarirqani,  huk q'aytutapas usut'a watutapas, imaykitapas mana chaskikunaypaq, paqtan niwaq: Ñoqan Abramtaqa qhapaqyachini, nispa.  Manan imatapas munanichu, aswanpas kay waynakunaq mikhusqallantan. Ñoqawan riq Aner, Escol, Mamre qharikuna ichaqa tupaqninkuta chaskikuchunku, nispa.

Chaykuna qhepatataq Señor Diosqa rikhuriypi Abramta nirqan: –Abram, ama manchakuychu, ñoqan waqaychaqniyki kani, ancha hatun premiotan qosqayki, nispa.  Hinaqtinmi Abramqa kutichirqan: –Apu Señor Diosnilláy, ¿ima allinniypaqtaq kanman prometewasqaykiqa, mana wawayoq kashaqtiyri? Herenciay chaskiqqa chay Damasco llaqtayoq Eliezerllan kanqa.  Manataq wawata qowankichu chayqa, wasiypi naceq kamachiymi lliw kaqniytaqa chaskinqa, nispa.  Chaymi Señor Diosqa payta nirqan: –Manan kamachiykichu herenciataqa chaskisunki, aswanpas wawaykipunin herenciataqa chaskisunki, nispa.  Abramta hawaman pusaspataq nirqan: –Qhawariy hanaq pachata, hinaspa ch'askakunata yupay, ¿atiwaqchu chaykunata yupayta? Chay hinan mirayniykiqa kanqa, nispa.  Hinan Abramqa Señor Diospi iñirqan, chaymi Señor Diosqa payta chaninpaq hap'irqan.  Hinaspan nirqan: –Ñoqan Señor Diosqa kani, Caldea suyu Ur llaqtamantan pusamurqayki kay hallp'ata herenciata qonaypaq, nispa.  Abramtaq tapuykurqan: –Apu Señor Diosnilláy, ¿imaynapitaq yachasaq kay hallp'ata herenciata chaskinayta? nispa.  Chaymi Señor Diosqa nirqan: –Apamuway kinsa watayoq malta wakata, kinsa watayoq cabrata, kinsa watayoq borregota, hinallataq huk kullkutapas huk malqo urpitawan, nispa.  Hinan Abramqa lliw chaykunata aparqan, hinaspan chaykunata nak'aspa kuskanmanta phasmispa, sapanka phasmita chimpa purantinta churarqan, kullkuta malqo urpitan ichaqa mana phasmirqanchu.  Nak'asqa aychaman suweq'arakuna uraykamuqtintaq, Abramqa chaykunata manchachirqan.  Inti haykunanpaq kashaqtintaq Abramta sinchi misk'i puñuy aysarqan, hinaspan manchay laqhayaq payta mancharichirqan.  Señor Diosmi Abramta nirqan: –Yachay, mirayniykiqa karu llaqta suyupin kamachi kanqa, chaypin kamachi kaspa ñak'arichisqa kanqaku tawa pachak watantin.  Servisqanku suyutataq ichaqa ñoqa muchuchisaq, chay qhepatataq askha qhapaq kaynintin lloqsimpunqaku.  Qantaq sumaq kawsaypi sinchi yuyaqllaña wañukapunki, hinaspan p'ampasqa kapunki.  Tawakaq miraypiñan mirayniykikunaqa kayman kutimpunqaku. Manaraqmi Amor runakunata kaymanta wikch'usaqchu, mana chanin-kayninku manaraq sinchipunichu kasqanrayku, nispa.  Inti haykupuqtintaq, tutayaqtinña rikhurirqan huk q'osñishaq sansa churana, rawrashaq ninapiwan, phasmisqa animalkunaq chawpintataq pasasharqan.  Chay p'unchaypin Señor Diosqa Abramwan rimanakurqan: –Mirayniykimanmi kay hallp'ata qosaq Egipto mayumantapacha hatun Eufrates mayukama.  Cen runakunaq, Cenez runakunaq, Cadmon runakunaq,  Het runakunaq, Ferez runakunaq, Refain runakunaq,  Amor runakunaq, Canaán runakunaq, Gerges runakunaq, Jebus runakunaq hallp'ankuta, nispa.

Abrampa warmin Saraiqa mana wachakuqmi karqan, ichaqa Saraipan karqan Egipto warmi kamachin, Agar sutiyoq.  Chaymi Saraiqa Abramta nirqan: –Qanqa yachankin Señor Diosqa mana wachakuqman tukuchiwasqanta, valekuykin kamachiywan tiyanaykipaq, ichapas paypi wawaykuna kanman, nispa. Hinan Abramqa Saraita kasurqan.  Chaymi Saraiqa Egipto warmi kamachin Agarta qosan Abramman warmin kananpaq qorqan, chunka wataña Abramqa Canaán suyupi kashaqtin.  Hinan Abramqa Agarwan puñurqan, paytaq wiksallikurqan. Wiksallikuspataq patronanta pisichayta qallarirqan.  Hinaqtinmi Saraiqa Abramta nirqan: –¡Qanmi kaypaqqa huchayoq kanki! Ñoqan kamachiytaqa warmiyki kananpaq qorqayki, wiksallikuspañataq pisichashawan. ¡Señor Diosña mayqenninchistapas huchachawasun! nispa.  Abramtaq Saraita nirqan: –Kayqa kamachiykiqa makiykipin kashan, ima munasqaykita payta ruway, nispa. Sarai sinchita muchuchiqtintaq Agarqa ayqekapurqan.  Señor Diospa angelninmi ichaqa Agarta tarirqan ch'inneqpi Shur ñanpi kaq unu pukyu patapi.  Hinaspan payta nirqan: –Agar, Saraipa kamachin, ¿maymantan hamushanki, maytataq rishanki? nispa. Paytaq kutichirqan: –Patronay Saraimantan ayqekushani, nispa.  Chaymi Señor Diospa angelninqa payta nirqan: –Patronaykiman kutipuy, hinaspa payman k'umuykuy.  Mirayniykitan sinchita askhayachisaq, mana yupay atiymi kanqa askha kasqanrayku.  Ñan wiksallikunkiña, qhari wawatan wachakunki, hinaspan Ismael sutita churanki, waqasqaykita Señor Diospa uyarisqanrayku.  Paymi salqa asno hina kanqa, llapawanmi maqanakunqa, llapataq pay contra maqanakunqa, llapa wawqenkuna hark'akushaqtintaq tiyanqa, nispa.  Hinan Agarqa rimaykuqnin Señor Diosta suticharqan: Qanmi “Rikuqniy Dios kanki”, nispa. Payqa nirqanmi: –Diosmi rikuwan, kawsashaniraqtaq, nispa.  Chaymi chay pukyuqa “Rikuwaqniy kawsaq-pukyu” nisqa kapurqan. Cadespa Beredpa chawpinpin kashan.  Agarqa Abrampaqmi huk qhari wawata wachakurqan, Abramtaq chay churinta suticharqan Ismaelta.  Agarmi Ismaelta wachakurqan Abram pusaq chunka soqtayoq watayoq kashaqtin.

Abram isqon chunka isqonniyoq watayoq kashaqtintaq, Señor Diosqa payman rikhurispa, nirqan: –Ñoqan Tukuy-atiyniyoq Diosqa kani, munayniyman hina chaninta kawsay.  Ñoqan qanwan rimanakusaq, anchatan askhayachisqayki, nispa.  Hinaqtinmi Abramqa pampakama k'umuykukurqan, Diostaq payta nirqan:  –Kaymi qanwan rimanakuyniy: Askha runaq taytanmi kanki.  Manañan sutiykiqa Abramchu kanqa, aswanpas sutiykiqa Abrahammi kapunqa, askha runaq taytanpaq qanta churasqayrayku.  Anchatan askhayachisqayki, runakunan qanmanta miranqa, hinallataq reykunapas qanmanta paqarinqa.  Ñoqan qanwanpas mirayniykikunawanpas rimanakusqayta wiñaypaq hunt'asaq, ahinapin qanpapas mirayniykikunaqpas Diosniykichis kasaq.  Qanmanwan mirayniykimanwanmi kay tiyashasqaykichis hallp'ata qosqaykichis. Lliw Canaán hallp'an wiñay herenciaykichis kanqa, qankunaq Diosniykichistaq kasaq, nispa.  Diosqa Abrahamta nillarqantaqmi: –Qantaq ichaqa rimanakuyniyta waqaychanki, qanpas mirayniykiq mirayninkunapas.  Kaymi ñoqawan qankunawan mirayniykikunawanpas rimanakuyniy kanqa hunt'anaykichispaq: Llapa qharikunan qankunawan tiyaqkuna, qhari-kaynin señalasqa kanqaku.  Qhari-kayniykichis qarachatan kuchuqakunkichis, ñoqawan qankunawan rimanakusqay señal kananpaq.  Qankunawan kashaq pusaq p'unchayniyoq llapa qhari wawan señalasqa kanqa, wasiykipi naceqpas, mana mirayniyki mayqen karu llaqtayoqmanta rantikusqaykipas.  Wasiykipi naceqpas, rantisqa kaqpas llapankun señalasqa kanqaku, ahinapin wiñaypaq rimanakuyniy señalqa cuerpoykichispi kanqa.  Mana señalasqa runaqa ayllun ukhumantan qarqosqa kanqa, rimanakuyniyta p'akisqanrayku, nispa.  Diosqa Abrahamta nillarqantaqmi: –Sarai warmiykitaqa amañan “Sarai” ninkiñachu, aswanpas sutinqa kapunqa “Sara”.  Ñoqataq payta saminchasaq, paypin churitapas qollasqaykitaq. Arí, paytan saminchasaq, hinan suyukunaq maman kanqa, paymantan runakunaq reynin paqarinqa, nispa.  Hinaqtinmi Abrahamqa pampakama k'umuykukuspa asikurqan, sonqonpitaq nirqan: –¿Pachak watayoq runapaqchu qhari wawa nacenman? ¿Sarapas isqon chunka watayoqñachu wachakunman? nispa.  Hinaspanmi Abrahamqa Diosta nirqan: –Allinchá kanman Ismaelqa qanpaq hina kawsanman chayqa, nispa.  Hinan Diosqa kutichirqan: –Cheqaqtapunin warmiyki Saraqa wawata qanpaq wachakunqa, sutichankitaq Isaacta. Rimanakuyniytataq paywan wiñaypaq takyachisaq, hinallataq mirayninkunawanpas.  Ismaelpaqpas uyarillarqaykitaqmi. Paytaqa saminchasaqmi, mirachisaqmi, anchatan askhayachisaqpas. Chunka iskayniyoq kamachikuqkunatan churiyanqa, hatun suyumantaq tukuchisaq.  Rimanakuyniytan ichaqa Isaacwan takyachisaq, paytan Saraqa qanpaq wachakunqa kunan hina tiempo q'aya watapi, nispa.  Hinaspan paywan rimayta tukuspa, Diosqa Abrahampa qayllanmanta ripurqan.  Abrahamtaq churin Ismaelta hap'ispan, wasinpi llapa naceq kamachikunatapas, llapa rantisqankunatapas, wasinpi kaq llapa qharikunatapas, chay kikin p'unchaypi paykunata qhari kaynin qarachata kuchuqaspa señalarqan, Diospa kamachisqanman hina.  Abrahamqa señalakushaspa isqon chunka isqonniyoq watayoqmi karqan,  churin Ismaeltaq chunka kinsayoq watayoq karqan señalashaqtinku.  Chay kikin p'unchaypin señalasqa karqan Abrahampas churin Ismaelpas,  hinallataq wasinpi llapa qharikunapas, wasinpi naceq kamachikunapas, karu llaqtayoqkunamanta rantisqakunapas, paywan kuskan señalasqa karqanku.

Señor Diosmi Mamrepi encina sach'akuna qayllapi Abrahamman rikhurirqan, chawpi p'unchay hinata karpan punkupi tiyashaqtin.  Hinan qhawarispa rikurqan qayllanpi kinsa qhari kashaqta, rikuspan hinataq karpan punkumanta phawarirqan paykunata chaskiq. Hinaspan pampaman k'umuykukuspa,  nirqan: –Señorniy, khuyapayawankichus chayqa, rogakuykin ñoqa kamachiykiq qayllayta ama usqhaylla pasarqonaykipaq.  Unuta aparqachimusqaykichis, chakiykichista mayllikunaykichispaq, hinaspataq sach'a k'uchupi samarikunkichis,  ñoqataq t'antata aparqamusqaykichis kallpachakunaykichispaq, chaymantaña ripunkichis, ñataq kamachiykiman chayamuwankichisña chayqa, nispa. Paykunataq nirqanku: –Allinmi, nisqaykita hina ruwamuy, nispa.  Hinaqtinmi Abrahamqa phawaylla rirqan Saraq kasqan karpata, hinaspan payta nirqan: –Usqhaylla hap'iy kinsa tupu ñut'u hak'uta, q'apirqospa t'antata ruwarqoy, nispa.  Abrahamtaq waka t'aqaman phawarirqan, hinaspan allinnin uña torillota hap'irqamuspa kamachinman qorqan, chay kamachitaq nak'aspa usqhaylla wayk'urqan.  Abrahamqa hap'illarqantaq llukllutapas, lechetapas, wayk'usqan torillotapas, hinaspan paykunaman haywarqan, paytaq sach'a k'uchupi sayasharqan paykuna mikhushanankukama.  Chaymantataq nirqanku: –¿Maypitaq kashan warmiyki Sarari? nispa. Paytaq kutichirqan: –Karpapin kashan, nispa.  Chaymi nirqan: –Q'aya wata kunan hinan kutimusqaykichis, warmiyki Saran qhari wawayoq kanqa, nispa. Sarataq uyarisharqan paypa qhepanpi kaq karpa punkumanta.  Abrahampas Sarapas yuyaqñan karqanku, machu-payaña, Saraqpas ñan killanqa chinkapurqanña.  Chaymi Saraqa sonqonpi asikurqan: –¡Machu-paya kayniykupi wawayoq kaspaykuqa kusikuykumanchá! nispa.  Hinan Señor Diosqa Abrahamta nirqan: –¿Imanaqtintaq warmiyki Sarari asikun, wachakuymanñachu payaña kashaspay? nispa.  ¿Diospaqqa imapas sinchi sasa kanchu? Nirqaykiña hinan wataman kutimusqayki, Sarataq qhari wawayoq kanqa, nispa.  Hinaqtinmi Saraqa mancharikurqan: –Manan asikunichu, nispataq, mananchakurqan. Señor Diostaq nirqan: –Manan hinachu, asikurqankin, nispa.  Chay qharikunaqa chaymanta sayarispan Sodoma cheqasman rirqanku, Abrahamtaq riysirqan paykunata kacharpariq.  Señor Diostaq yuyaykurqan: –¿Imatachus ruwanayta Abrahammanta pakaymanchu,  Abraham ancha hatun kallpayoq suyu kanan kashaqtin, hinaspa kay pachapi runakunapaq samincha kanan kashaqtin?  Ñoqan payta akllakurqani, wawankunatapas qhepa miraynintapas kamachinanpaq chaninkaqta allinkaqta ruwaspa kasuwanankupaq, ahinapi Abrahamman prometesqayta hunt'anaypaq, nispa.  Chaymantataq Señor Diosqa Abrahamta nirqan: –Sodoma Gomorra contran aswan-aswanta waqyakamunku, huchankupas sinchi millaypuniñan.  Kunanqa uraykusaq, hinaspa ruwasqankuta rikumusaq waqyakamusqankuman hinapunichus kashan icha manachus chayta, ahinapin yachasaq, nispa.  Chay iskay qharikunataq chaymanta puririspanku Sodomaman rirqanku, Abrahamtaq ichaqa Señor Diospa qayllallanpiraq kasharqan.  Hinan Abrahamqa asuykuspa tapuykurqan: –¿Chanin runatapas wañuchinkichu mana chanintawan kuska?  Icha chay llaqtapi kanpaschá phisqa chunka chanin runakuna, ¿thunillawaqtaqchu llaqtata? ¿Manapunichu chay cheqasta pampachawaq, chaypi phisqa chunka chanin runakuna kashaqtin?  Ama chay hinata ruwaychu, ama chanin runataqa mana chanintawan wañuchiychu, ama chanin runaqa mana chanin hina rikusqa kachunchu. ¡Amapuni chaytaqa ruwaychu! Kay pachantin Juezqa, ¿manachu ruwawaq chaninkaqta? nispa.  Señor Diostaq kutichirqan: –Sodomapi phisqa chunka chanin runakunata tarisaq chayqa, lliw chay cheqastan paykunarayku pampachasaq, nispa.  Abrahamqa tapuykullarqantaqmi: –Señor Diosníy, uyariykuway rimapayashasqayta, ñut'u hallp'a hinalla, uspha hinalla kani chaypas.  Icha phisqa chunka chanin runamanta faltanqapaschá phisqa, ¿chay phisqaraykuchu llaqtantinta wañuchinki? nispa. Señortaq kutichirqan: –Chaypi tawa chunka phisqayoqta tarisaq chayqa, manan wañuchisaqchu, nispa.  Hinan Abrahamqa huktawan rimapayarqan: –Icha chaypi tawa chunkallapaschá kanqa, nispa. Señortaq kutichirqan: –Manan wañuchisaqchu tawa chunka kaqtinqa, nispa.  Hinan nirqan: –Kunanqa, Señor Diosníy, ama phiñarqokuychu yapa-yapa tapupayaqtiy, icha chaypi kinsa chunkallapaschá kanqa, nispa. Señortaq kutichirqan: –Manan wañuchisaqchu kinsa chunka kaqtinqa, nispa.  Nillarqantaq: –Señor Diosníy, uyariykullawaytaq rimapayashasqayta, icha chaypi iskay chunkallapaschá kanqa, nispa. Señortaq kutichirqan: –Manan wañuchisaqchu iskay chunka kaqtinqa, nispa.  Nillarqantaq: –Kunanqa, Señor Diosníy, ama phiñakuychu, kay kutillatawanña rimapayasqayki, icha chaypi chunkallapaschá kanqa, nispa. Señortaq kutichirqan: –Manan wañuchisaqchu chunka kaqtinqa, nispa.  Abrahamwan rimayta tukuspa hinataq Señor Diosqa ripurqan, Abrahamtaq karpanman kutipurqan.

Chay iskay angelkunan Sodoma llaqtaman chayarqanku rasphiyaykuyta, Lot-taq Sodoma llaqta punkupi tiyasharqan. Chaymi paykunata rikurqospa sayarirqan chaskinanpaq, hinaspan pampaman k'umuykukuspa  nirqan: –Kunanqa, wiraqochaykuna, valekuykichismi kamachiykichispa wasinman haykuykunaykichispaq, hinaspa qorpachakunaykichispaq, chakiykichistapas mayllikunaykichispaq. Tutamantañataq hatarinkichis, hinaspa ripunkichis, nispa. Paykunataq ichaqa nirqanku: –Manan, plazallapin puñusaqku, nispa.  Lot-taq ichaqa sinchita paykunata valekurqan, chaymi wasinman haykurqanku. Lotqa paykunapaq sumaq mikhunatan wayk'uchirqan, mana qonchuyoq t'antata masachirqan, chaytan mikhurqanku.  Manaraq puñuykushaqtinkutaq Sodoma llaqta qharikunaqa llaqtallantin wasita muyuykurqanku, waynakunapas machu runakunapas llapallanku,  Lot-ta waqyaspataq nirqanku: –¿Maymi kunan tuta wasiykiman chayamuq qharikuna? Horqomuwayku t'inkikunaykupaq, nispa.  Hinaqtinmi Lotqa paykunaman lloqsimurqan, punkuta wisq'arparispataq  nirqan: –Valekuykichismi, wawqeykuna, imaynan chay hina mana allinta ruwawaqchis.  Kashanmi iskay ususiykuna, doncellakuna, paykunata horqomusqaykichis, ima munasqaykichista ruwaychis, kay qharikunallata ama imanaychispaschu, paykunaqa qorpachasqaykunan, nispa.  Hinan paykunaqa nirqanku: –¡Anchhuriy! ¡Karu llaqtayoqmi qanqa kanki! ¿Juezñachu kayta munanki? Kunanqa qorpachasqayki runakunamantapas aswan mana allintaraqmi ruwasqaykiku, nispa. Chaymi Lotman phawaykurqanku, hinaspa punkuta p'akiyta munarqanku.  Chay iskay qharikunataq ichaqa Lot-ta hap'ispa wasiman aysaykurqanku, punkutataq wisq'arparirqanku.  Wasi punkupi kashaq runakunatataq waynakunamanta machu runakunakama ñawsayachirqanku, chaymi paykunaqa punkuta yanqa maskhapakurqanku.  Chaymantataq qorpachakuq qharikunaqa Lot-ta nirqanku: –¿Familiaykikuna kaypi kanraqchu? Qatayniykikunata, churiykikunata, ususiykikunata llaqtapi hayk'an kaqniykitapas kaymanta horqollayña.  Kay llaqtataqa thunisaqkun. Señor Diosmi anchataña kay llaqta contra uyarin, chaymi Señor Diosqa kachamuwanku thuninaykupaq, nispa.  Hinaqtinmi Lotqa lloqsispa ususinkunawan casarakunankupaq kaqkunata rimapayarqan: –Hatariychis, kaymanta lloqsiychis, Señor Diosmi kay llaqtata thuninqa, nispa. Paykunataq ichaqa yanqa rimasqanpaq yuyarqanku.  Pacha illarimuytataq angelkunaqa Lot-ta usqhachirqanku: –Sayariy, warmiykitapas iskaynin ususiykitapas kaymanta pusay, paqtan kay llaqtaq muchuyninpi wañuwaq, nispa.  Pay mana usqhaqtintaq Señor Diospa khuyapayasqanman hina chay qharikunaqa paytapas, warmintapas, iskaynin ususinkunatapas makinkumanta hap'iykuspa, paykunata llaqta hawaman saqemurqanku.  Hinaspataq huknin angelqa nirqan: –¡Ayqekuy! Aman qhepaykita qhawarikamunkichu, amataq mayneqpipas kay cheqaspi sayaykunkichu. Orqo-orqoman ayqey, paqtan wañuwaq, nispa.  Hinan Lotqa paykunata nirqan: –Manan, valekuykichismi wiraqochakuna,  anchata khuyapayawaspaykin kamachiykita kawsachiwarqanki, manan orqoman ayqeymanchu, paqtan ñanpi muchuchiy taripawaqtin wañuyman.  Qhawariy haqay llaqtata qayllallaypin kashan, chayman ayqesaq, chayqa huch'uyllan. Haqayman ayqechiwaychis kawsanaypaq. Chay llaqtachaqa huch'uyllan, nispa.  Hinan payman kutichirqan: –Kay mañakusqaykitapas uyarinin, chay nisqayki llaqtataqa manan thunisaqchu.  ¡Usqhay! ¡Haqayman ayqey! Manan imatapas ruwasaqchu haqayman chayanaykikama, nispa. Chaymi chay llaqtaqa Zoar nisqa sutiyoq.  Zoarman Lot chayaqtinñan intiqa lloqsimurqan.  Hinaqtintaq Señor Diosqa Sodomaman Gomorramanwan hanaq pachamanta parachimurqan azufreta ninatawan.  Hinaspan thunirqan chay llaqtakunata llapa tiyaqkunantinta, lliw chay wayq'otapas chakrakunantinta.  Lotpa warmintaq ichaqa qhepanta qhawarikurqan, hinaspan kachi qaqaman tukurqapurqan.  Qhepantin p'unchaytaq Abrahamqa tutallamanta rirqan Señor Dioswan tupasqan cheqasta,  hinaspan qhawaykurqan Sodomata Gomorrata lliw chay wayq'otapas, hinan rikurqan horno q'osñi hina wayq'omanta wicharishaq q'osñita.  Ahinatan Diosqa thunirqan Lotpa tiyasqan wayq'o llaqtakunata. Abrahammanta yuyarikuspataq Diosqa manchay ñak'ariymanta Lot-ta qespichirqan.  Zoarpi qhepakuyta manchakuspanmi, Lotqa iskay ususinkunantin Zoarmanta lloqsispa orqo-orqopi tiyarqan, kinsantinkun qaqa wasipi tiyarqanku.  Hinan kurakkaqqa sullk'akaqta nirqan: –Taytanchisqa machuñan, manan kay hap'iypi qhari kapunchu ñoqanchiswan casarakunanpaq kay pachantinpi ruwayman hinaqa.  Haku taytanchisman vinota ukyachimusun, hinaspa paywan puñusunchis, chay hinapi taytanchispaq wachakusunchis, nispa.  Chay tutan taytankuman vinota ukyachirqanku, hinaspan kurakkaqqa suchuykuspa taytanwan puñurqan. Taytantaq ichaqa mana reparakurqanchu ususinpa suchuykusqantapas hatarisqantapas.  Qhepantin p'unchaytaq kurakkaqqa sullk'akaqta nirqan: –Ch'isi tutan taytaywan puñukurqani, kunan tutapas vinota ukyachillasuntaq, hinaspa qanñataq payman suchuykuspa puñukunki, chay hinapi iskayninchis taytanchispaq wachakusunchis, nispa.  Hinan chay tutapas taytankuman vinota ukyachirqanku, hinaspataq sullk'akaqqa suchuykuspa taytanwan puñukurqan. Taytanqa manallataqmi reparakurqanchu ususinpa suchuykusqantapas hatarisqantapas.  Chay hinatan Lotpa iskaynin ususinkunaqa taytankupaq wiksallikurqanku.  Hinaspan kurakkaqqa huk qhari wawata wachakurqan, suticharqantaq Moabta, paymi kunan Moab runakunaq taytan.  Sullk'akaqpas wachakullarqantaq huk qhari wawata, suticharqantaq Ben-ammita, paymi kunan Amón runakunaq taytan.

Tiyasqanmantan Abrahamqa Neguev ladoman puririrqan, hinaspan tiyarqan Cadeswan Shurwan tupaypi. Gerarpi pisi p'unchaykunallata tiyashaspataq,  Abrahamqa warmin Saramanta nirqan: –Panaymi, nispa. Chaymi Gerar rey Abimelecqa Sarata pusachimurqan.  Diosmi ichaqa tuta mosqoypi Abimelecman rikhurispa nirqan: –Kunanqa wañunkin chay warmita pusachimusqaykirayku, chay warmiqa qosayoqmi, nispa.  Abimelectaq ichaqa Sarata mana tupaykurqanraqchu, chaymi nirqan: –Señor Dios, ¿mana huchayoq runata wañuchiwaqchu?  Abrahampunin niwarqan: “Panaymi”, nispa. Warminpas nillarqantaq: “Turaymi”, nispa. Ch'uya sonqoywanmi allin yuyaywanmi kaytaqa ruwani, nispa.  Diostaq mosqoypi payta nirqan: –Ñoqapas yachallanitaqmi ch'uya sonqoykiwan chay ruwasqaykita, ñoqapas hark'allarqaykitaqmi ñoqa contra huchallikunaykita, chaymi mana payta tupaykachirqaykichu.  Kunanqa warmita qosanman kutichipuy, Abrahamqa profetan, qanpaqmi mañapusunki, chaymi kawsanki. Manataq payta kutichipunkichu chayqa, yachay allinta, qanpas lliw qanwan kaq runakunapas wañunkichispunin, nispa.  Hinaqtinmi Abimelecqa tutallamanta hatarimuspa llapa kamachinkunata waqyaspa tukuy chaykunata paykunaman willarqan, hinan chay runakunaqa sinchita mancharikurqanku.  Chaymantataq Abimelecqa Abrahamta waqyaspa nirqan: –¿Imatataq ruwaykuwanki? ¿Imapitaq huchallikurqani, ñoqamanpas suyuymanpas manchay huchata apaykamuwanaykipaq? Mana ruwanatan kaytaqa ruwaykuwanki.  ¿Ima yuyaywantaq kaytari ruwarqanki? nispa.  Abrahamtaq kutichirqan: –Nirqanin: “Kaypiqa manan Dios manchakuy kanchu, warmiyraykuchá wañuchiwanqaku”, nispa.  Panaypunitaqmi kanpas, taytaypa ususin, ichaqa manan mamaypa ususinchu, paywanmi casarakurqani.  Chaymi taytaypa wasinmanta purikuqlla kanaypaq Dios pusamuwaqtin, payta valekurqani: Maymanña chayasun chaypas ñoqamantaqa: Turaymi, ninkin, nispa.  Hinaqtinmi Abimelecqa t'aqarqan ovejakunata, wakakunata, qhari kamachikunata, warmi kamachikunata, hinaspan Abrahamman qorqan, warmin Saratapas payman kutichipurqan.  Hinaspataq payta nirqan: –Qhawariy hallp'ayqa hallp'aykin, may munasqaykipi tiyakuy, nispa.  Saratapas nirqan: –Waranqa qolqetan turaykiman qoni, kay lliw puriq-masiykikunapaq ch'uya kasqayki yachakunanpaq, chay hinapin mana pipas huchachasunkichu, nispa.  Hinan Abrahamqa Diosmanta mañapurqan, Diostaq qhaliyachirqan Abimelectapas, warmintapas, warmi kamachinkunatapas, chay hinapi wawayoq kapunankupaq.  Abrahampa warmin Sara hawan Señor Diosqa Abimelecpa wasinpi warmikunata manapuni wiksallikunankuta munaqchu.

Señor Diosqa nisqanman hinan Saraman watukuq hamurqan. Señor Diosqa hunt'arqanmi Saraman prometesqantaqa.  Chaymi Saraqa wiksallikuspa qhari wawata Abrahampaq wachakurqan yuyaq kashaqtinña, payman Diospa nisqan tiempopi.  Abrahamtaq Saraq paypaq wachakusqan churinta suticharqan Isaacta,  hinaspan wawanpa qhari-kayninta señalarqan pusaq p'unchayniyoq kashaqtin, Diospa kamachisqanman hina.  Abrahammi karqan pachak watayoq, churin Isaac paypaq naceshaqtin.  Sarataq nirqan: –Diosmi asichiwan, pipas chayta uyariqtaq ñoqawan asikunqa.  ¿Pitaq Abrahamta ninman karqan wawakunata ñoqaq ñuñunayta? Chaypas huk qhari wawatan paypaq wachakuni yuyaqña kashaqtin, nispa.  Wawataq wiñarqan, hinaspan ñuñumanta p'itisqa karqan. Abrahammi hatun mikhuyta wayk'uchirqan Isaacta ñuñumanta p'itisqan p'unchaypi.  Saran rikurqan Isaac wawanta Egipto warmi Agarpa wawan asipayasqanta, paytan Agarqa Abrahampaq wachakurqan.  Chayrayku Abrahamta nirqan: –Chay kamachi Agarta wawantinta qarqopuy. Chay kamachiq wawanqa manan Isaac wawaywan herenciata chaskiysikunmanchu, nispa.  Chay nisqanwanmi Abrahamqa sinchita llakikurqan Ismael churinrayku.  Chaymi Diosqa Abrahamta nirqan: –Ama kaytaqa mana allinpaqchu hap'iy churiyki hawa kamachiyki hawa ima. Imatachus Sara nisunki chayta ruway, Isaacmantan mirayniykiqa paqarinqa.  Churiyki kasqanraykun kamachiq wawantapas hatun suyuman tukuchisaq, nispa.  Hinan Abrahamqa tutallamanta sayarispa t'antata hap'irqan huk qara p'uyñu unutawan, hinaspan Agarman qospa q'epiykachirqan, wawantapas qollarqantaq, chaymantataq payta kacharparipurqan. Hinaqtinmi Agarqa puriripurqan, Beerseba ch'inneqpitaq kayman-chayman purirqan.  Qara p'uyñupi unutaq tukukapurqan, hinan wawata huk ch'aphra k'uchupi saqerparirqan.  Warak'asqa aypayman hina rispataq chimpanpi tiyaykuspa nirqan: –Manan rikuyta munanichu wawaypa wañusqanta, nispa. Chimpanpi tiyaykuqtintaq wawaqa kunkayoqta waqarqan.  Diostaq wawaq waqasqanta uyarirqan, chaymi Diospa angelninqa hanaq pachamanta Agarta waqyamuspa nirqan: –¿Agar, imananmi? Ama manchakuychu. Diosmi wawaq waqasqanta uyarin maypichus kashasqanpi.  Sayariy, wawata hoqariy, sonqochaykuy, hatun suyumanmi payta tukuchisaq, nispa.  Chay hinapin Diosqa ñawinta kicharirqan, hinan unu pukyuta rikurqan. Rispataq qara p'uyñuman unuta hillp'urqan, hinaspataq wawaman ukyachirqan.  Diosmi wawata yanaparqan, wiñaspanmi ch'inneqpi tiyarqan, kusa wach'iqtaq karqan.  Paymi Parán ch'inneqpi tiyarqan. Mamanqa Egipto suyu warmiwanmi casarachirqan.  Chay kikin tiempopin Abimelecqa ejercitonpa umalli Ficolpiwan Abrahamta rimapayarqanku: –Tukuy ruwasqaykipin Diosqa yanapashasunki.  Kunanqa Diospa sutinpi jurapuway, ama llullakuspa ñoqatapas, churiytapas, nietoytapas allinta rikuwanaykikupaq, imaynan qanta allinta rikurqayki, ahinallataq ñoqatapas tiyasqayki llaqtatapas rikunki, nispa.  Abrahamtaq kutichirqan: –Arí, juranin, nispa.  Hinan Abrahamqa Abimelecta anyaykurqan unu p'uytu hawa. Abimelecpa kamachinkunan chay p'uytuta paymanta qechusqaku.  Chaymi Abimelecqa kutichirqan: –Manan yachanichu pichus chayta ruwasqanta, manallataq qanpas willawarqankichu, manan kunankama chayta uyarillarqanipaschu, nispa.  Abrahamqa ovejakunata wakakunata t'aqaspan Abimelecman qorqan, hinaspan iskayninku rimanakurqanku.  Abrahamqa oveja t'aqamantan qanchis malta ovejata t'aqarqan.  Hinan Abimelecqa Abrahamta nirqan: –¿Imapaqtaq chay qanchis malta ovejataqa t'aqarqanki? nispa.  Paytaq kutichirqan: –Kay qanchis malta ovejatan chaskiwanki, kay p'uytuqa ñoqaq t'oqosqay kasqanta yachanapaq, nispa.  Chayraykun chay cheqasta Beersebata suticharqan, iskayninku chaypi jurasqankurayku.  Ahinatan Beersebapi rimanakurqanku, hinaspan Abimelecqa, ejercitonpa umallin Ficolpiwan Filistea suyuman kutipurqanku.  Abrahamqa Beersebapin tamarisco sach'ata plantarqan, chaypin Wiñay kawsaq Señor Diosmanta mañakurqan.  Abrahamqa Filistea suyupin unayta tiyarqan.

Chaykuna qhepatan Diosqa Abrahamta probarqan, nirqantaq: –Abraham, nispa. Paytaq kutichirqan: –Kaypin kashani, nispa.  Hinan Diosqa nirqan: –Kunanqa munasqayki sapallan churiyki Isaacta pusay, hinaspa Moriah hap'iyman riy, chaypin payta ruphachina sacrificiota haywamuwanki, ñoqa nisqayki chay huknin orqo patapi, nispa.  Hinaqtinmi Abrahamqa tutallamanta sayarispa asnonta caronarqan, iskay kamachinta churin Isaactawantaq waqyarqan. Llant'atapas ruphachina sacrificiopaq llant'arqan, hinaspanmi puririrqanku Diospa nisqan cheqasman.  Kinsakaq p'unchaypitaq Abrahamqa qhawarirqan, hinaspa karumanta chay cheqasta rikurqan.  Chaymi Abrahamqa kamachinkunata nirqan: –Kaypi asnontin suyashawayku, ñoqawan churiypiwantaq haqaykama rispa Diosta yupaychamusaqku, hinaspataq kutimusaqku, nispa.  Hinan Abrahamqa ruphachina sacrificiopaq llant'ata hoqarispa churin Isaacman q'epichirqan, paytaq ninata cuchillotawan makinpi aparikurqan, iskayninkutaq kuska rirqanku.  Isaacqa taytan Abrahamtan nirqan: –Taytáy, nispa. Paytaq kutichirqan: –¿Ima ninkin, churíy? nispa. Isaactaq nirqan: –Kayqa ninapas llant'apas, ¿maytaq borregori ruphachina sacrificiopaq? nispa.  Chaymi Abrahamqa kutichirqan: –Churíy, kikin Diosmi ruphachina sacrificiopaq borregotaqa churamunqa, nispa. Iskayninkutaq risharqanku.  Diospa nisqan cheqasman chayaspankutaq, Abrahamqa altarta perqaspa llant'ata chayman tawqaykurqan. Churin Isaacta mayt'uykuspataq altar pata llant'aman churaykurqan.  Hinaspan Abrahamqa cuchillota hoqarirqan churinta nak'ananpaq,  chayllamanmi Señor Diospa angelninqa hanaq pachamanta waqyamuspa nirqan: –¡Abraham, Abraham! nispa. Paytaq kutichirqan: –Kaypin kashani, nispa.  Hinan nimurqan: –Ama waynachata nak'aychu, amataq imanaypaschu, yachaniñan Diosta manchakuq kasqaykita, manan sapan churiyki qoytapas hark'akuwarqankichu, nispa.  Hinan Abrahamqa qhepanta qhawarikuspa huk anejota rikurqan waqranmanta huk ch'aphra-ch'aphraqpi chakaykusqata. Hinaspan payqa asuykuspa anejota hap'irqan, churinpa rantinpitaq ruphachina sacrificiota haywarqan.  Chaymi Abrahamqa chay cheqasta suticharqan “Señor Diosmi churamunqa”, nispa. Chaytan kunankama ninku: “Señor Diospa orqonpin churamusqa kanqa”, nispa.  Señor Diospa angelnintaq hanaq pachamanta iskaykaq kutita Abrahamta waqyamuspa  nirqan: –Señor Diosmi nin, kayta ruwasqaykiraykun, manataq sapan churiykita qoytapas hark'awasqaykiraykun ñoqaqa sutiypi jurani anchatapuni qanta saminchanaypaq.  Anchatapunin mirayniykita askhayachisaq hanaq pacha ch'askakunata hina, lamar-qocha patapi aqota hina. Mirayniykin awqaykikunata atipanqa,  simiyta kasukusqaykiraykun kay llapan ayllukunapaqpas samincha kanqaku, nispa.  Chaymantataq Abrahamqa kamachinkunaman kutimpurqan, hinaspan Beersebaman kuska ripurqanku. Beersebapin Abrahamqa tiyarqan.  Chaykuna qhepatataq Abrahamman willarqanku: Milcan wawqeyki Nacorpaq wachakun  phiwin Uzta, wawqen Buzta, Aranpa taytan Quemuelta,  Quesedta, Hazota, Pildasta, Jidlafta, Betueltawan, nispa.  Betuelqa Rebecaq taytanmi karqan. Chay pusaq wawakunatan Milca wachakurqan Abrahampa wawqen Nacorpaq.  Nacorpa tiyaqmasin Reumpas wachakullarqantaq Tebata, Gahamta, Tahasta, Maacatawan.

Abrahamqa yuyaqñan kapurqan, askha watayoq runaña, Señor Diosmi Abrahamtaqa tukuypi samincharqan.  Abrahammi aswan machukaq kamachin mayordomota waqyaspa nirqan: –Kunanqa makiykita phakay ukhuman churaykuy,  hinaspa jurapuway hanaq pacha kay pacha Señor Diospa sutinpi, Canaán warmikunamantaqa amapuni churiypaq warmita pusamunaykipaq, paykuna ukhupin ñoqa tiyani.  Aswanpas rinki hallp'ayta aylluypata, hinaspan churiy Isaacpaq warmita pusamunki, nispa.  Kamachitaq payman kutichirqan: –Warmiqa manapaschá kayman pusachikamuyta munanqachu. ¿Kutichipusaqchu churiykita lloqsimusqayki hallp'aman? nispa.  Hinan Abrahamqa payta nirqan: –¡Amapunin churiytaqa haqayman pusankichu!  Hanaq pacha Señor Diosmi taytaypa wasinmanta aylluypa hallp'anmantapas pusamuwarqan, hinaspa juramentowan prometewarqan: Mirayniykimanmi kay hallp'ata qosaq, nispa. Paymi ñawpaqeykita angelninta kachanqa, churiypaq warmita haqaymanta pusamunaykipaq.  Warmitaqchus kayman mana pusachikamuyta munanqa chayqa, manan huchaykiñachu kanqa jurapuwasqaykimanta, churillayta amaqa haqayman pusaychu, nispa.  Hinaqtinmi kamachiqa patronnin Abrahampa phakan ukhuman makinta churaykuspa, chayta hunt'ananpaq jurarqan.  Hinaspataq kamachiqa patronninpa camellonkunamanta chunka camellota akllarqan, patronninpa may sumaq kaqninkunata aparikuspataq puririrqan. Chaymantataq Mesopotamiapi kaq Nacorpa llaqtanman chayarqan.  Camellokunatan samaykachirqan llaqta hawapi, unu p'uytu qayllapi, warmikunaq unuman lloqsimunan rasphiyaykuy horasta.  Hinaspan mañakurqan: –Señor Diosnilláy, patronniy Abrahampa Diosnin, rogakuykin kunan allinta tupaykuchiway, patronniy Abrahamta khuyapayay.  Kayqa unu p'uytu patapin kashani, kay llaqta sipaskunataq unuman lloqsimunqaku.  Kay hinayá kachun, mayqen sipastachus ñoqa nisaq: Ama hinachu kay, p'uyñuykita uraykachikuy ukyaykunaypaq, nispa, hinataq pay niwanqa: –Ukyaykuy, camelloykikunamanpas ukyachillasaqtaq, nispa chayqa, chay sipas kachun kamachiyki Isaacpaq akllapusqayki. Ahinapin yachasaq patronniyta khuyapayasqaykita, nispa.  Pay manaraq rimayta tukushaqtintaq Rebecaqa rikhurimurqan, payqa Abrahampa wawqen Nacorpa warmin Milcaq churin Betuelpa ususinmi karqan, paymi lloqsimurqan rikran patapi p'uyñuntin.  Sipasqa ancha sumaq rikch'ayniyoq doncellan karqan, manaraq qhariwan puñuq. Paymi p'uytuman uraykamurqan, hinaspan p'uyñuman hunt'aykachispa kutipusharqan.  Hinan kamachiqa phawarispa ayparqan, nirqantaq: –Valekuykin as chhikallanta p'uyñuykimanta unuta ukyarichiway, nispa.  Chaymi sipasqa kutichirqan: –Ukyaykuy, wiraqocha, nispa. Hinaspan p'uyñunta usqhaylla uraykachikuspa payman ukyachirqan.  Payta ukyachisqanmantataq, nirqan: –Unuta wisillasaqtaq camelloykikunapaqpas, saksanankukama ukyanankupaq, nispa.  Hinaspanmi usqhaylla p'uyñumanta uywa ukyanaman hich'aykurqan, phawarillarqantaq huktawan p'uytuman unuta wisimunanpaq, hinaspan llapa camellokunapaq wisimurqan.  Chay qharitaq ch'inlla payta qhawasharqan. Señor Diosqa purimuyninpi yanapasqachus icha manachus chayta yachananpaq.  Camellokuna ukyayta tukuqtintaq, qhariqa sipasman qorqan senqanpaq ancha chaniyoq qori argollata, makinkunapaqtaq phatu iskay qori brazaletetawan.  Hinaspanmi nirqan: –Willaykuway, ¿piqpa ususintaq kanki? ¿Taytaykiq wasinpi kanmanchu campo qorpachakunaykupaq? nispa.  Paytaq kutichirqan: –Milcaq churin Betuelpa ususinmi kani, paytan Milcaqa Nacorpaq wachakurqan.  Kashanmi wasiykupi pajapas askha q'achupas, qorpachakunapaq campopas, nispa.  Hinaqtinmi chay qhariqa k'umuykurqan, hinaspa Señor Diosta yupaychaspa  nirqan: –Patronniy Abrahampa Diosnin Señor saminchasqa kachun, patronniytan khuyapayarqanki, hunt'aq kayniykitapas reqsichirqanki, patronniypa wawqenkunaq wasinmanmi cheqanta pusamuwanki, nispa.  Hinan sipasqa phawaspa chaykunata mamanpa wasinpi willakurqan.  Rebecaqqa karqanmi huk turan Labán sutiyoq, paymi pananpa senqanpi argollata makinkunapitaq brazaletekunata rikuspa, hinallataq: “Chay hinatan chay qhari rimapayawan”, nispa niqta uyarispa, chay qhariman phawarirqan p'uytu qayllata. Payta camellokunaq kasqanpi p'uytu qayllapi sayashaqta rikuspataq  nirqan: –Hamuy, Señor Diospa saminchasqan, ¿imanaqtintaq hawapi kashanki? Wasitapas allichamuniñan, hinallataq camellokunapaq kanchatapas, nispa.  Hinan chay qhariqa wasiman haykurqan, Labantaq camellokunaq carganta paskaspa pajata q'achuta qararqan, hinallataq unutapas payman hamuysiq runakunamanwan qorqan chakinkuta mayllikunankupaq.  Hinamantataq mikhunata payman haywarqanku, paytaq ichaqa nirqan: –Manan mikhuymanraqchu imamanchus hamusqayta ninaykama, nispa. Labantaq payta nirqan: –Chay hinaqa, willawayku, nispa.  Hinaqtinmi nirqan: –Ñoqaqa Abrahampa kamachinmi kani.  Patronniytan Señor Diosqa anchatapuni saminchan, chaymi payqa hatunchasqa. Paymanmi qon ovejakunata, wakakunata, qolqeta, qorita, qhari kamachikunata, warmi kamachikunata, camellokunata, asnokunata ima.  Patronniypa warmin Saran yuyaq-kayninpiña huk qhari wawata patronniypaq wachakurqan, chay churinmanmi qopun llapan kaqninta.  Patronniytaq jurachiwarqan: Aman churiypaqqa warmita pusamunkichu Canaán warmikunamanta, paykunaq hallp'anpiña tiyani chaypas.  Aswanpas rinki taytaypa wasintan, aylluypata churiypaq warmita pusamunaykipaq, nispa.  Ñoqataq nirqani: Manapaschá warmiqa pusachikamuwanqachu, nispa.  Hinaqtinmi payqa niwarqan: Señor Diospa munayninman hinan kawsarqani, paymi angelninwan pusachisunki, purisqaykipipas yanapasunki. Hinaspan churiypaq warmita pusamunki aylluymanta taytaypa wasinmanta,  hinan jurapuwasqaykimanta mana huchayoqñachu kanki. Aylluyman chayaqtiykitaqchus warmita mana qomusunkiku chayqa, manan huchayoqñachu kanki jurapuwasqaykimanta, nispa.  Kunanmi p'uytuman chayamuspa mañakurqani: Señor, patronniy Abrahampa Diosnin, kunan purimusqaypi qan yanapashawanki chayqa,  kay hinayá kachun, kunanqa kay unu p'uytu patapin kashani, mayqen sipaschus unuman lloqsimunqa, paytan nisaq: Ama hinachu kay, p'uyñuykimanta as chhikallanta unuta ukyarichiway, nispa.  Hinataq pay niwanqa: Ukyaykuy, camelloykikunapaqpas unuta wisisaq, nispa chayqa, chay kachun patronniypa churinpaq akllapusqayki warmi, nispa.  Hinan sonqoypi rimayta manaraq tukushaqtiy, Rebecaqa rikran patapi unu p'uyñuntin lloqsimurqan, hinaspan p'uytuman uraykuspa unuta wisimurqan, chaymi payta nirqani: Valekuykin, unuta ukyarichiway, nispa.  Hinaqtinmi p'uyñunta rikran patamanta uraykachikuspa niwarqan: Ukyaykuy, camelloykikunatapas ukyachillasaqtaq, nispa. Chaymi ukyarqani, camelloykunamanpas ukyachillarqantaq.  Hinan payta tapurqani: ¿Piqpa ususintaq kanki? nispa. Chaymi payqa kutichiwarqan: Nacorpa churin Betuelpa ususinmi kani, Nacorpaqmi Milca wachakurqan, nispa. Hinaqtinmi senqanman huk argollata churarqani, brazaletekunatapas makinkunaman.  Hinaspan k'umuykukuspa Señor Diosta yupaycharqani, samincharqani patronniy Abrahampa Diosnin Señorta, cheqanta pusamuwasqanmanta patronniypa wawqenpa ususinta churinpaq pusanaypaq.  Kunanqa, patronniyta khuyapayankichis chayqa, hunt'aqtaq kankichispas chayqa, sut'inchawaychis, mana hina kaqtinpas, sut'inchawaychis. Hinan ima ruwaytapas yachasaq, nispa.  Hinaqtinmi Labanpas Betuelpas kutichirqanku: –Señor Diospa munayninmi kayqa, manan ima nispapas niykikumanchu.  Kayqa ñawpaqeykipin Rebeca kashan, pusarikuy, patronniykiq churinpa warmintaq kachun, Señor Diospa nisqanman hina, nispa.  Chaymi Abrahampa kamachinqa siminkunata uyarispa hina, Señor Diosman pampakama k'umuykukurqan.  Hinaspanmi horqomurqan qori qolqe illakunata, p'achakunata ima, hinaspan Rebecaman qorqan. Turanmanpas mamanmanpas qollarqantaq ancha chaniyoqkunata.  Chaymantan paypas paywan hamuq qharikunapas mikhurqanku, ukyarqanku, puñurqanku. Tutamanta hatarispataq, nirqan: –Patronniyman kachapuwaychis, nispa.  Hinaqtinmi turanpas mamanpas kutichirqan: –Sipasqa chunka p'unchayllapas ñoqaykuwan karichunraq, chaymantaqa rinqan, nispa.  Chaymi paykunata nirqan: –Ama hark'awaychischu, Señor Diosmi riki allinta pusamuwan, kachapuwaychis patronniyman ripunaypaq, nispa.  Hinan paykunaqa kutichirqanku: –Waqyasaqku sipasta, hinaspa tapusaqku, nispa.  Hinaspan Rebecata waqyaspa nirqanku: –¿Riwaqchu kay qhariwan? nispa. Paytaq kutichirqan: –Arí, risaqmi, nispa.  Chaymi mana hark'arqankuchu pananku Rebecaq rinanta, uywaqenpa, Abrahampa kamachinpa, runankunaq rinankutapas.  Hinaspan Rebecata samincharqanku: Panayku, waranqa-waranqaq maman kay, mirayniykitaq awqankunata atipachun, nispa.  Chaymantan Rebecaqa sipasninkunantin sayarispa camellokunaman sillakurqanku, hinaspan chay runaq qhepanta rirqanku. Chay hinatan kamachiqa Rebecata pusarikuspa kutipurqan.  Isaactaq hamurqan “Rikuwaqniy Kawsaq-P'uytu” nisqa qayllaman, payqa Neguev ch'inneqpin tiyarqan.  Isaacmi tardeyaykuyta campota lloqsisqa purikuq, qhawarispataq rikurqan camellokuna hamushaqta.  Rebecapas qhawarillarqantaq, hinan rikurqan Isaacta, hinaspan camellomanta uraykuspa  kamachita tapurqan: –¿Pitaq haqay qhari ñoqanchiswan tupaq hamuqri? nispa. Kamachitaq nirqan: –Paymi patronniy, nispa. Hinaqtinmi Rebecaqa uma qatanata hap'ispa uyanta qataykukurqan.  Kamachitaq Isaacman willarqan lliw ima hayk'a ruwasqanta.  Isaactaq Rebecata pusaykurqan maman Saraq karpanman, hinaspan Rebecawan casarakurqan. Isaacmi Rebecata munakurqan, hinaspan sonqochakurqan mamanpa wañukapusqan qhepata.

Abrahammi wak warmiwan casarakurqan, paypa sutinmi karqan Cetura,  paymi Abrahampaq wachakurqan Zimramta, Jocsanta, Medanta, Madianta, Isbacta, Shuatawan.  Jocsanmi churiyarqan Sebata Dedantawan. Dedanpa churinkunataq karqan Asur runakuna, Letus runakuna, Leum runakunapiwan.  Madianpa churinkunataq: Efra, Efer, Hanoc, Abida, Eldapiwan. Llapan chaykunan karqan Ceturaq wawankuna.  Abrahammi Isaacman qorqan lliw kapuqninta.  Ichaqa tiyaq-masinkunaq wawanmantaq qorqan regalokunata, hinaspan pay kawsashasparaq Isaac churinpa qayllanmanta karuman paykunata kachapurqan inti lloqsimuy hallp'aman.  Abrahammi kawsarqan pachak qanchis chunka phisqayoq watata,  hinaspan sinchi yuyaqña wañukapurqan, ñawpa taytankunamantaq huñukapurqan.  Hinan churin Isaacwan Ismaelwan p'amparqanku Macpela qaqa wasipi, Het runa Zoharpa churin Efronpa chakranpi, Mamre chimpapi kashan chaypi.  Chay chakratan Abraham rantirqan Het runakunamanta. Chaypin Abrahamqa p'ampasqa karqan, warmin Saraq p'ampasqa kasqanpi.  Abrahampa wañukapusqan qhepatataq Diosqa churin Isaacta samincharqan, Isaacqa “Rikuwaqniy Kawsaq-P'uytu” nisqa qayllapin tiyarqan.  Kaykunan Abrahampa churin Ismaelpa mirayninkuna, paytan wachakurqan Saraq kamachin Egipto warmi Agar.  Kaykunan Ismaelpa churinkunaq sutin, nacesqanman hina sutichasqa: Nebaiot, Cedar, Adbeel, Mibsam.  Misma, Duma, Massa,  Hadad, Tema, Jetur, Nafis, Cedemapiwan.  Chaykunan Ismaelpa chunka iskayniyoq churinkunaq sutin, chay sutikunallawantaqmi reqsikurqan tiyanankupas karpa-karpankupas. Sapankan ayllunkupi kamachikuq karqanku.  Ismaelmi pachak kinsa chunka qanchisniyoq watayoq kashaspa wañukapurqan, ñawpa taytankunamantaq huñukapurqan.  Ismaelpa mirayninkunan Havilamanta Shurkama tiyarqan, chayqa kashan Asiriaman rina Egiptoq inti lloqsimuyninpin. Paykunaqa llapa wawqenku hark'akushaqtinmi tiyarqanku.  Kaykunan Abrahampa churin Isaacmanta willakuykuna.  Isaacqa tawa chunka watayoqmi karqan Rebecawan casarakushaspa, Rebecan karqan Padam-arammanta Aram runa Betuelpa ususin, Aram runa Labanpa panan.  Isaacmi Señor Diosmanta warminpaq mañapurqan mana wachakuq kaqtin. Señor Diostaq payta uyarirqan, hinan warmin Rebecaqa wiksallikurqan.  Wawakunataq wiksan ukhupi maqanakurqan, hinan Rebecaqa nirqan: –¿Imanaqtintaq kay hina kawan? nispa. Señor Diosta tapukurqan.  Señor Diostaq payta nirqan: –Iskay suyun wiksaykipi kashan, iskay llaqtataqmi paqarisqankumantapacha t'aqasqa kanqa. Huknin llaqtan aswan kallpayoq kanqa hukkaq llaqtamantaqa, kurakkaqmi sullk'akaqta servinqa, nispa.  Wachakunan killa hunt'akuqtintaq wiksanpi mellizo kapushasqa.  Ñawpaqkaqmi lloqsimurqan pukaniray p'aqo, llapa cuerpontaqmi suphuyoq karqan, chaymi suticharqanku Esauta.  Chaymantataq wawqen lloqsimurqan Esaupa talonninta hap'iykusqa, sutintaq karqan Jacob. Isaacqa soqta chunka watayoqmi karqan Rebeca paykunata wachakushaqtin.  Wawakunan wiñarqan, Esauqa allin chakuqmi kapurqan, campollapi puriq runa, Jacobtaq samp'a runa karqan, karpallapi tiyakuq.  Isaacmi Esauta munakurqan chakumusqanta mikhusqanrayku, Rebecataq Jacobta munakurqan.  Huk kutinmi Jacobqa mikhunata wayk'urqan. Esautaq campomanta sayk'usqallaña kutimuspa  Jacobta nirqan: –Chay puka mikhunaykita qaraykullawayña, sinchi yarqasqan kashani, nispa. Chayraykun sutinqa Edom nisqa.  Chaymi Jacobqa kutichirqan: –Kunanpacha phiwi-kayniykita venderqapuway, nispa.  Hinan Esauqa nirqan: –Kayqa wañukapushaniña, ¿ima allinniypaqtaq phiwi-kayniyqa kanqa? nispa.  Chaymi Jacobqa kutichirqan: –Jurapuway kunanpacha, nispa. Hinan payqa jurapurqan, ahinapin phiwi-kayninta Jacobman vendepurqan.  Hinaqtinmi Jacobqa Esauman qorqan t'antata lentejas wayk'usqantapas. Hinan payqa mikhurqan ukyarqan, sayarispataq ripurqan. Chay hinatan Esauqa phiwi-kayninta pisicharqan.

Chay hallp'apin yarqay karqan, Abrahampa tiemponpi kasqanmantaña, chaymi Isaacqa rirqan Filistea runakunaq reynin Gerar llaqtapi kaq Abimelecman.  Chaypin Señor Diosqa Isaacman rikhurispa nirqan: –Ama Egiptoman uraykuychu, qanta nisqayki chay hallp'api tiyakuy.  Kay hallp'apiqa tiyakullay, qanwanmi kashani, saminchasqaykin, qanmanmi mirayniykimanwan kay llapan hallp'ata qosqayki. Abraham taytaykiman prometesqaytaqa hunt'asaqmi.  Hanaq pacha ch'askakunata hinan mirayniykita askhayachisaq, hinaspan kay llapan hallp'ata paykunaman qosaq. Lliw kay pachapi suyukunataq mirayniykiwan saminchasqa kanqaku,  simiyta Abrahampa kasukusqanrayku, simiyta llapa kamachikusqaykunatawan hunt'asqanraykupiwan, nispa.  Gerar llaqtapin Isaacqa tiyarqan.  Chaypi tiyaq runakunan payta tapurqanku warminmanta, hinan payqa kutichirqan: –Panaymi, nispa. Manchakurqanmi “warmiymi” niyta. Sonqonpin yuyaykurqan: Paqtan chaypi tiyaq runakuna Rebecarayku wañuchiwankuman, nispa. Rebecaqa sumaq rikch'ayniyoqmi karqan.  Unayña pay chaypi kashaqtintaq, Filistea runakunaq reynin Abimelecqa ventanamanta qhawaspa Isaacta rikurqorqan warmin Rebecata munakushaqta.  Hinaspanmi Abimelecqa Isaacta waqyaspa, nirqan: –¡Yaw, payqa warmiykimá kasqa! ¿Imanaqtintaq nirqanki: Panaymi, nispa? Hinan Isaacqa kutichirqan: –Chaytaqa nirqani: Paqtan payrayku wañuchiwankuman, nispan.  Chaymi Abimelecqa nirqan: –¿Imaraykun chayta ruwawankiku? Hinachu mayqen runapas warmiykiwan puñunman karqan, ahinapi huchallichiwankikuman karqan, nispa.  Hinan Abimelecqa llapa runakunata kamachirqan: –Pipas chay qharita otaq warmintapas tupaykunqa chayqa, wañunqapunin, nispa.  Chay hallp'apin Isaacqa tarpurqan, hinan chay wata askhallataña cosecharqan, Señor Dios payta saminchasqanrayku.  Qhapaqyasharqanmi allinyasharqanmi ancha atiyniyoq kapunankama.  Karqanmi oveja t'aqanpas, waka t'aqanpas, hinallataq askha llank'aqninkunapas, chaymi Filistea runakunaqa payta envidiakurqanku.  Taytan Abrahampa tiemponpin taytanpa kamachinkunaqa p'uytukunata t'oqosqaku, chaykunatan Filistea runakuna wisq'arqapusqaku, hallp'awan hunt'arqachispanku.  Hinan Abimelecqa Isaacta nirqan: –Ripuy kaymanta, ñoqaykumanta aswan atiyniyoqmi kashanki, nispa.  Chaymi Isaacqa chaymanta ripurqan, hinaspan Gerar wayq'opi karpakuspa chaypi tiyarqan.  Hinaspanmi Isaacqa wakmanta hasp'irqan taytan Abrahampa tiemponpi hasp'ichisqan chay unu p'uytukunata, chaykunatan Abrahampa wañukapusqan qhepata Filistea runakuna wisq'apusqaku. Hinan Isaacqa chay p'uytukunata suticharqan taytanpa sutichasqan sutiwan.  Isaacpa kamachinkunan wayq'opi p'uytuta t'oqorqanku, phullpuq unuta chaypi tariqtinkutaq,  Gerarpi michiqkunaqa ch'aqwarqanku Isaacpa michiqninkunawan: Ñoqaykuqmi kay unuqa, nispa. Chaymi Isaacqa p'uytuta suticharqan “Ch'aqway” sutiwan, paywan huchatarisqankurayku.  Hinan huk p'uytuta t'oqorqanku, chay hawapas ch'aqwallarqankutaq, chaymi suticharqan “Cheqninakuy” sutiwan.  Hinaqtinmi chaymanta t'aqakurqanku, hinaspa wak p'uytuta t'oqorqanku, manataq chay p'uytu hawaqa ch'aqwarqankuchu, hinan suticharqan “Kachariy” sutiwan. Hinaspan nirqan: –Kunanqa Señor Diosmi kacharichiwanchis, kaypi allin kananchispaq, nispa.  Chaymantataq Beersebaman wicharqan.  Chay tutapin Señor Diosqa payman rikhurispa nirqan: –Ñoqan kani Abraham taytaykiq Diosnin, ama manchakuychu, ñoqan qanwan kashani, saminchasqaykin, mirayniykitan askhayachisaq kamachiy Abrahamta munakusqayrayku, nispa.  Hinan Isaacqa chaypi huk altarta perqaspa Señor Diosmanta mañakurqan, karpantapas chaypi sayarichirqan. Paypa kamachinkunataq chaypi huk p'uytuta t'oqorqanku.  Huk p'unchaymi Abimelecqa Gerar llaqtamanta payman hamurqan, yuyaychaqnin Ahuzatpiwan, ejercitonpa umallin Ficolpiwan.  Hinan Isaacqa paykunata nirqan: –¿Imamanmi hamuwankichis? Cheqnikuwarqankichismi, qankuna ukhumantapas wikch'umuwarqankichismi, nispa.  Paykunataq kutichirqanku: –Rikuykun qanwan Señor Dios kashasqanta, hinaspan yuyaykuyku qanwan rimanakuyta. Chay rimanakuytaq kay hina kanqa:  Aman ima mana allintapas ruwawankikuchu, ñoqaykupas manan imanarqaykikupaschu, aswanpas allillantapunin ruwapurqaykiku, hinaspan allinpi kachampurqaykiku, kunanqa Señor Diosmi saminchashasunki, nispa.  Hinan Isaacqa paykunapaq hatun mikhunata wayk'uchirqan, hinaspan mikhurqanku ukyarqanku.  Pacha illarimuytataq hatarispanku jurachinakurqanku, hinaspanmi Isaacqa paykunata kacharparipurqan, paykunapas allinpi ripurqanku.  Chay kikin p'unchaymi Isaacpa kamachinkunaqa hamurqanku, hinaspan t'oqosqanku p'uytumanta payman willarqanku: –Unutan tarimuyku, nispa.  Chaymi chay p'uytuta “Juramentota” suticharqan, chayraykun chay llaqtaq sutinqa chaymantapacha Beerseba nisqa kapurqan.  Esauqa tawa chunka watayoqña kashaspan casarakurqan Het runa Beeriq ususin Juditwan, Het runa Elonpa ususin Basematwan ima.  Chaymi Isaacpaqpas Rebecapaqpas chay warmikuna uma nanay karqanku.

Isaacmi yuyaqña kashaspa, ñawinpas ayphayaykapushaqtin, kurakkaq churin Esauta waqyaspa: –Wawáy, nirqan. Paytaq kutichirqan: –¿Ima ninkin taytáy? nispa.  Hinan nirqan: –Yuyaqñan kapuni, qonqaychá wañukapushasaq.  Kunanqa wach'ina apanaykita p'eqtaykitawan aparikuspa campota riy, hinaspa hap'isqayki animalta apamuway.  Hinaspa gustawasqanman hina q'apashaq aycha mikhunata apamuway, chayta mikhusaq, hinaspa manaraq wañurqoshaspa qanta saminchasqayki, nispa.  Rebecataq uyarisharqan Isaacpa churin Esauta rimapayashasqanta. Esauqa campotan pasarqan animalta hap'imuspa apamunanpaq,  hinan Rebecaqa churin Jacobta nirqan: –Ñoqan uyarimuni taytaykiq Esaú wawqeykiwan rimashasqanta:  Animalta hap'impuway hinaspa wayk'umpuway mikhunaypaq, chaymantataq Señor Diospa qayllanpi qanta saminchasqayki manaraq wañurqoshaspa, nispa nishaqta.  Chhaynaqa, wawáy, simiyta hap'iy imatachus qanta kamachisqayta.  Phaway uywaman, hinaspa chaymanta apamuway iskay allinkaq cabrachakunata. Chaykunata taytaykipaq wayk'urqosaq paypa gustasqanman hina,  qantaq taytaykiman apanki. Hinan mikhunqa, manaraq wañurqoshaspa qanta saminchanasuykipaq, nispa.  Chaymi Jacobqa maman Rebecata nirqan: –Wawqey Esauqa suphu runan riki, ñoqataq mana hinachu kani.  Llamiykuwanqapaschá taytayqa, hinaspa burlakuqpaq hap'iwanqa, hinaspachá ñakawanqa manataq saminchawanqachu, nispa.  Hinan mamanqa kutichirqan: –Wawáy, ñoqaman chayawachun ñakasqa-kayniykiqa, simillayta kasuway, phaway rispa apamuway, nispa.  Chaymi payqa rispa cabrachakunata hap'ispa mamanman apamurqan, mamantaq wayk'urqan taytanpa gustasqanman hina.  Rebecan kurak churin Esaupa sumaq p'achankunata, wasipi waqaychasqanta, horqomuspa sullk'a churin Jacobta p'achachirqan.  Chaymantataq makintapas mana suphuyoq kunkantapas cabrachakunaq qaranwan p'istuykurqan,  hinaspa wayk'usqan aychatapas t'antatapas churinman haywarqan.  Hinaqtinmi payqa taytanman rispa: –Taytáy, nirqan. Isaactaq kutichirqan: –Hay, ¿mayqenkaq churiytaq kashanki? nispa.  Jacobtaq taytanta nirqan: –Ñoqaqa Esaú phiwi churiykin kani, niwasqaykita hinan ruwamuniña. Kunanqa tiyarimuy, hinaspa hap'imusqayta mikhuykuy, saminchaykuwanaykipaq, nispa.  Hinaqtinmi Isaacqa churinta: –¿Imaynataq usqhayllari tarirqamunki, wawáy? nirqan. Paytaq kutichirqan: –Diosniyki Señor Dios yanapawaqtinmi, nispa.  Chaymi Isaacqa Jacobta nirqan: –Asuykamuy, llamiykusqayki wawáy, Esaú wawaychus kanki icha manachus chayta yachanaypaq, nispa.  Hinan Jacobqa taytanman asuykurqan, Isaactaq payta llamiykuspa, nirqan: –Rimasqan kunkaqa Jacobpa kunkanmi, makinkunataq ichaqa Esaupa makin, nispa.  Manataq payta reqsirqanchu, makinkuna Esaupa makin hina suphu kasqanrayku.  Saminchananpaq kashaspataq, huktawan tapuykurqan: –¿Esaú churiypunichu qanqa kashanki? nispa. Jacobtaq kutichirqan: –Arí, paymi kashani, nispa.  Nillarqantaq: –Asuykachimuway, hap'imusqaykita mikhusaq, hinaspa saminchaykusqayki, nispa. Chaymi Jacobqa qayllaykachirqan, hinan Isaacqa mikhurqan, apamusqan vinotapas ukyallarqantaq.  Chaymantataq taytan Isaacqa payta nirqan: –Kunanqa asuykamuway, hinaspa much'aykuway wawáy, nispa.  Chaymi Jacobqa asuykuspa much'aykurqan, Isaactaq p'achankunaq q'apayninta muskhiykurqan. Hinaspan payta samincharqan: –Kayqa churiypa q'apayninmi, Señor Diospa saminchasqan campo q'apay hinan.  Diosña hanaq pachamanta parachimpusunki, chakratapas allinta ruruchipusunki, askhatataq trigotapas vinotapas qosunki.  Llaqtakuna kamachiykita ruwachunku, suyukuna qanman k'umuykuchunku. Wawqeykikunaq patronnin kay, mamaykiq wawankuna qanman k'umuykuchunku. Ñakasqa kachun ñakaqniykikuna, saminchasqa kachun saminchaqniykikuna, nispa.  Jacobta Isaac saminchayta tukuqtintaq, taytan Isaacpa qayllanmanta Jacob lloqsiqtin hina, wawqen Esauqa kutimurqan animal hap'imusqanmanta.  Paypas q'apashaq mikhunata wayk'umullarqantaq, hinaspa taytanman apamuspa nirqan: –Taytáy, tiyarimuy, hinaspa hap'imusqayta mikhuykuy, saminchaykuwanaykipaq, nispa.  Hinaqtinmi taytan Isaacqa payta nirqan: –¿Pitaq qanri kanki? nispa. Paytaq nirqan: –Ñoqaqa phiwi churiyki Esaumi kani, nispa.  Chaymi Isaacqa mayta khatatataspa nirqan: –Chayri, ¿pitaq kayman hamurqan, hap'isqa animalta apamuwaspa qowarqan? Manaraq qan hamushaqtiykin lliwta mikhurqani. Ñoqan payta saminchaniña, saminchasqapunitaqmi kanqa, nispa.  Esautaq taytanpa rimasqanta uyarispa, sinchita qaparispa waqaykurqan: –¡Taytáy, ñoqatapas saminchallawaytaq! nispa.  Hinan payta nirqan: –Wawqeykin hamuspa q'oturqowan, hinaspanmi saminchaykita hap'ikapun, nispa.  Chaymi Esauqa kutichirqan: –¡Kusatan Jacobta suticharqanku! Iskay kutitañan q'oturqowan: phiwi-kayniytan hap'ikapun, kunanqa saminchayniytañataq chaskikapun. ¿Manachu saminchata ñoqapaq waqaychapuwarqanki? nispa.  Isaactaq kutichirqan: –Qhawariy, ñoqan Jacobta patronniykita churani, hinallataq llapa wawqenkunatapas kamachinkuna kananpaq payman qoni, hinallataq trigotapas vinotapas qoni. ¡Wawáy, manañan imatapas qoyta atiykiñachu! nispa.  Hinan Esauqa taytanta niykullarqantaq: –Taytáy, ¿manachu huk saminchayniykipiwan kan? ¡Taytáy, ñoqatapas saminchallawaytaq! nispa. Hinaspan Esauqa kunkayoqta qaparispa waqarqan.  Hinaqtinmi taytan Isaacqa payta nirqan: –Manan allinkaq hallp'apichu tiyanki, mana paraq kasqanpin tiyanki.  Espadaykiwantaq kawsanki, wawqeykitataq servinki. Kallpachakuspaykitaqmi kamachisqasuykimanta kacharichikunki, nispa.  Esauqa wawqen Jacobtan cheqnikurqan taytan saminchasqan hawa, chaymi sonqonpi nirqan: Chayamushanñan taytaypa wañupunan p'unchay, chay qhepatan ñoqaqa Jacob wawqeyta wañurqachisaq, nispa.  Hinan Rebecaman willarqanku kurakkaq churin Esaupa nisqankunata. Chaymi payqa waqyachimurqan sullk'akaq churin Jacobta, hinaspan payta nirqan: –Wawáy, Esaú wawqeykin yuyaykushan qanta wañuchiyta.  Kunanqa, wawáy, uyariy nisqayta, hinaspa ayqekuy Haranpi tiyaq Labán turaypa wasinman,  chaypi paywan tiyamuy pisi tiempollata, wawqeykiq sonqon tiyaykunankama,  qan contra k'arak phiñakuynin thaninankama, pay contra ruwasqaykitapas qonqapunankama. Hinamantañan ñoqa willachimusqayki kutimpunaykipaq. ¿Imanaqtintaq huk p'unchayllapi iskayniykichista chinkaykachisqaykichis? nispa.  Chaymantataq Rebecaqa Isaacta nirqan: –Umaytan wasapawan Het warmikuna. Jacobchus casarakunqa kay suyu mayqen Het warmikunawanpas chayqa, ¿imapaqñataq kawsasaq? nispa.

Chaymi Isaacqa Jacobta waqyaspa samincharqan, hinaspan kamachirqan: –Aman Canaán warmiwanqa casarakunkichu.  Padan-aramta riy, mamaykiq taytan Betuelpa wasinta, hinaspa chaypi casarakamuy mamaykiq turan Labanpa huknin ususinwan.  Tukuy-atiyniyoq Diostaq qanta saminchasunki, anchata askhayachisunki ancha askha suyukunaman tukunaykikama.  Abrahampa saminchantaq qanman qosqa kachun, hinallataq mirayniykimanpas, tiyasqayki hallp'ata herenciapi chaskinaykipaq, chaytan Diosqa Abrahamman qorqan, nispa.  Ahinatan Isaacqa Jacobta kacharqan, chaymi payqa Padam-aramta rirqan, Aram runa Betuelpa churin Labanpata, Jacobpa Esaupa maman Rebecaq turanpata.  Esautaq rikurqan taytan imaynatachus Jacobta saminchasqanta, hinaspa Padan-aramta kachasqanta chay llaqta warmiwan casarakamunanpaq, hinallataq payta saminchashaspa khaynata kamachisqantapas: Canaán warmiwanqa aman casarakunkichu, nispa.  Esauqa rikullarqantaqmi Jacobqa taytanta mamanta kasusqanta, hinaspa Padan-aramta ripusqanta.  Kaqllataq Esauqa repararqan Canaán warmikunaqa taytan Isaacpaq mana allin kasqanta.  Hinaspan Esauqa Ismaelpata rispa casarakamurqan Abrahampa churin Ismaelpa ususin Mahalatwan, Nebaiotpa pananwan, huk warminkunapas kashaqtin.  Jacobqa Beersebamanta lloqsispan Haranman rirqan.  Huk cheqasman chayaspataq inti haykuqtin chaypi puñurqan. Chayneqpi kashaq rumita hoqarispanmi sawnaykukurqan, hinaspan chaypi siriykurqan.  Hinan mosqokuspa huk escalerata rikurqan pampapi sayashaqta, umantaq hanaq pachaman aypashaqta, Diospa angelninkunatapas chayninta wichashaqta uraykamushaqta.  Hinallataq rikurqan Señor Diosta qayllanpi sayashaqta, paymi nirqan: –Ñoqan Señor Diosqa kani, abueloyki Abrahampa Diosnin. Kay puñusqayki hallp'atan qanman qosqayki, hinallataq mirayniykimanpas.  Mirayniykin kanqa ñut'u hallp'a hina mana yupay atiy, hinan teqsimuyuntinman ch'eqeykunqaku, lliw kay pacha ayllukunapaqmi qanpas mirayniykipas samincha kankichis.  Ñoqaqa qanwanmi kashani, mayta riqtiykipas waqaychasqaykin, hinaspan kay hallp'aman pusampusqayki, manan saqerparisqaykichu qanman nisqayta hunt'anaykama, nispa.  Hinan Jacobqa puñusqanmanta rikch'arispa nirqan: Kaypipunin Señor Diosqa kashan, ñoqataq chayta mana yacharqanichu, nispa.  Chaymi mancharikuspa nirqan: ¡Sinchi manchanan kay cheqasqa! ¡Diospa wasinmi, hanaq pacha punkutaqmi! nispa.  Chaymi Jacobqa tutamanta hatarispa sawnakusqan rumita hoqarispa saywata sayachirqan, chay patamantaq aceitewan hich'aykurqan.  Hinaspanmi chay cheqasta suticharqan Betelta, ñawpaqqa chay llaqtaq sutinqa Luz nisqan karqan.  Hinan Jacobqa prometekurqan: Ñoqawanchus Dios kanqa, kay risqaypipas waqaychawanqa, t'antatapas mikhunaypaq qowanqa, p'achatapas p'achakunaypaq,  taytaypa wasintapas allillan kutipusaq chayqa, Señor Diosmi Diosniy kanqa.  Kay saywa rumi churasqaypitaq Diosta yupaychanqaku, lliw imapas qowasqaykimantataq diezmoyta qosqayki, nispa.

Chaymantataq Jacobqa puririspa rirqan inti lloqsimuy cheqaspi tiyaqkunaman.  Hinan pampapi huk p'uytuta rikurqan, chay qayllapitaq kinsa t'aqa ovejakuna puñurasharqan, chay p'uytumantan uywakuna ukyaqku. P'uytu punkupin kaq huk hatun rumi,  chaypi llapa uywa huñukuqtintaq, rumita p'uktiqaqku, hinaspan ovejakunata unuchiqku, chaymantataq maypichus kasqanman rumita p'uktiykapuqku.  Hinan Jacobqa michiqkunata nirqan: –Wawqeykuna, ¿maymantan kankichis? nispa. Paykunataq kutichirqanku: –Haranmantan kayku, nispa.  Hinan Jacobqa paykunata tapurqan: –¿Reqsinkichischu Nacorpa churin Labanta? nispa. Paykunataq: –Arí, reqsiykun, nirqanku.  Chaymi Jacobqa paykunata nirqan: –¿Allillanchu kashan? nispa. Paykunataq nirqanku: –Allillanmi, haqayqá ususin Raquel hamushan ovejakunantin, nispa.  Jacobtaq nirqan: –P'unchayraqmi kashan, manaraqmi uywa huñuna horasraqchu, ovejakunataqa unuchispachá michimuwaqchisraq, nispa.  Chaymi paykunaqa kutichirqanku: –Manan unuchiykumanchu llapa uywa huñukunankama, p'uytu punkumantapas rumita p'uktiqanankukama, nispa.  Jacob paykunawan rimashanankamataq, Raquelqa chayamurqan taytanpa ovejan t'aqawan. Raquelqa oveja michiqmi karqan.  Jacobtaq priman Raquelta tion Labanpa ovejankunatawan rikuspa qayllaykurqan, hinaspan rumita p'uktiqarqan p'uytu punkumanta, hinaspataq unuchirqan tion Labanpa oveja t'aqanta.  Jacobqa Raqueltan much'aykurqan, hinaspan waqarqan.  Raquelmanmi willarqan: –Ñoqaqa taytaykiq ayllunmi kani, Rebecaq churin, nispa. Hinan payqa phawarispa taytanman willamurqan.  Ahinaqa Labanmi pananpa churin Jacobmanta uyarispa chaskiykuq phawarirqan, hinan oqllaykuspa much'aykurqan, hinaspa wasinman pusamurqan. Paytaq Labanman willarqan imaymanata.  Labantaq payta nirqan: –Tulluypunin aychaypunin kanki, nispa. Labanwantaq killantinña tiyarqan.  Chaymi Labanqa Jacobta nirqan: –¿Familia kaspaykichu yanqalla serviwankiman? Niway, ¿hayk'atan pagasqayki? nispa.  Labanmi iskay ususiyoq karqan, kurakkaqpa sutinmi Lea, sullk'akaqpa sutintaq Raquel.  Lean karqan ch'aska ñawi, Raqueltaq munay siklla karqan.  Jacobqa Raqueltan munakurqan, chaymi Labanta nirqan: –Ñoqan qanchis watata servisqayki sullk'akaq ususiyki Raquelrayku, nispa.  Hinan Labanqa kutichirqan: –Allinmi, qanman qopusqayki, ama wak qharimanqa qosaqchu, ñoqawan qhepakuy, nispa.  Chhaynatan Jacobqa Raquelrayku qanchis watata servirqan, pisi p'unchaykuna hinallataq paypaqqa karqan, Raquelta munakusqanrayku.  Chaymantataq Jacobqa Labanta nirqan: –Warmiyta qopuway paywan tiyakapunaypaq, ñan tiempoy hunt'akunña, nispa.  Hinaqtinmi Labanqa huñuykurqan chay llaqtamasin llapa runakunata, hinaspan casarakuy mikhunata haywakurqan.  Tutataq ichaqa ususin Leata pusamurqan, chaymi Jacobqa Leawan puñurqan.  Labantaq kamachin Zilpata qorqan ususin Leaman kamachin kananpaq.  Tutamantataq rikurqan Lea kasqanta, hinan Jacobqa Labanta nirqan: –¿Imatataq kaytari ruwawanki? ¿Manachu Raquelrayku servirqayki? ¿Imanaqtintaq q'otuwanki? nispa.  Labantaq kutichirqan: –Manan kay llaqtaykupiqa hayk'aqpas sullk'akaqtaqa ñawpaqta qoykuchu, aswanpas kurakkaqtaraqmi.  Kay semanata hunt'ay, chaymi hukkaqtawan qosqayki, ichaqa qanchis watatawanmi serviwanki, nispa.  Ahinatan Jacobqa ruwarqan, chay semanatawan hunt'arqan, hinan Labanqa payman qorqan ususin Raquelta warmin kananpaq.  Bilha kamachintataq qorqan ususin Raquelman kamachinpaq.  Jacobqa Raquelwanpas puñullarqantaq, hinaspan Leamanta astawan payta munakurqan, Labantataq servirqan qanchis watatawanraq.  Señor Diosmi rikurqan Leaq pisichasqa kasqanta, chaymi payman wawakunata qorqan, Raqueltaq ichaqa mana wachakuq karqan.  Lean wiksallikurqan, hinaspan huk wawata wachakurqan, suticharqantaq Rubenta, nirqanmi: Señor Diosmi llakikusqayta qhawariwan, kunanqa qosaymi munakuwanqa, nispa.  Huktawan wiksallikullarqantaq, hinaspan huk qhari wawata wachakurqan, nirqantaq: Señor Diosqa pisichasqa kasqayta uyariwaspanmi kaytapas qollawantaq, nispa, suticharqantaq Simeonta.  Huktawan wiksallikullarqantaq, hinaspan huk qhari wawata wachakurqan, nirqantaq: Kay kutipiqa qosaymi ñoqawan kuska kapunqa, kinsa wawataña paypaq wachakusqayrayku, nispa. Chaymi suticharqan Leví nisqata.  Huktawanmi wiksallikullarqantaq, hinaspan huk qhari wawata wachakurqan, nirqantaq: Kay kutiqa Señor Diosta hatunchasaq, nispa. Chaymi suticharqan Judata. Chaymantataq mana wachakapurqanchu.

Raquelmi mana wachakuq kaspa Jacobpaq mana wachakurqanchu, chaymi ñañanta envidiakuspa, Jacobta nirqan: –Wawata wiksallichiway, mana chayqa wañukapusaqmi, nispa.  Chaymi Jacobqa Raquelta phiñarikuspa nirqan: –¿Ñoqari Dioschu kani? Paypa munayninmi mana wawayoq kanaykiqa, nispa.  Raqueltaq nirqan: –Kayqa kamachiy Bilha, paywan puñuy. Paypa wachakusqantaq wawaykuna kanqa, nispa.  Ahinatan Raquelqa kamachin Bilhata qorqan warmin kananpaq, chaymi Jacobqa paywan puñurqan.  Bilhan wiksallikurqan, hinaspanmi Jacobpaq huk qhari wawata wachakurqan.  Hinan Raquelqa nirqan: Diosmi chaninchaykapuwan, waqyakusqaytapas uyarillantaq, hinaspanmi huk wawata qowan, nispa. Chaymi suticharqan Danta.  Huk kutitawanmi Bilhaqa wiksallikurqan, hinaspan Jacobpaq iskaykaq wawata wachakurqan.  Raqueltaq nirqan: Sinchitan ñañaywan qhawaykunakuni, hinaspan atipani, nispa. Suticharqantaq Neftalita.  Leataq mana wachakapuspa, kamachin Zilpata Jacobman pusarqan warmin kananpaq.  Zilpataq huk qhari wawata Jacobpaq wachakurqan.  Hinan Leaqa nirqan: ¡Ima sumaq samin! nispa. Suticharqantaq Gadta.  Hinallataq Zilpaqa huk wawatawan Jacobpaq wachakurqan.  Hinan Leaqa nirqan: ¡Kusikuymi ñoqapaq! Warmikunan: “¡Kusisamiyoqmi!” niwanqaku, nispa. Suticharqantaq Aserta.  Rubenmi trigo ichhuy tiempopi campota rirqan, mandragorata tarimuspataq maman Leaman apamurqan. Hinan Raquelqa Leata nirqan: –Ama hinachu kay, wawaykiq mandragoranta qoriway, nispa.  Paytaq kutichirqan: –Qanqa qosaytan hap'iykukunki, ¿kunanqa wawaypa mandragorantañataqchu aparqoyta munashanki? nispa. Hinaqtinmi Raquelqa nirqan: –Kay tutan Jacobqa qanwan puñunqa wawaykiq mandragoranmanta, nispa.  Tardenta campomanta Jacob kutimpushaqtintaq Leaqa paywan tupaq lloqsispa nirqan: –Ñoqawanmi kunanqa puñunki, wawaypa mandragoranwanmi mink'akuyki, nispa. Hinan chay tuta paywan puñurqan.  Diostaq Leata uyarirqan, chaymi wiksallikuspa phisqakaq qhari wawata Jacobpaq wachakurqan.  Hinaspan Leaqa nirqan: Diosmi qoykapuwan, warmi kamachiyta qosayman qosqayrayku, nispa. Chaymi suticharqan Isacarta.  Chay qhepatataq Leaqa huktawan wiksallikuspa Jacobpaq soqtakaq wawata wachakurqan.  Hinaspanmi Leaqa nirqan: Diosmi allin regalota qowan, kunanqa qosaymi sumaqta rikuwanqa, paypaq soqta wawataña wachakusqayrayku, nispa. Suticharqantaq Zabulonta.  Chay qhepatataq Leaqa huk warmi wawata wachakurqan, suticharqantaq Dinata.  Chaymantataq Diosqa Raquelta yuyarispa uyarirqan, hinaspan payman wawakunata qorqan.  Wiksallikuspan huk qhari wawata wachakurqan, nirqantaq: Diosmi p'enqakuyniyta chinkachin.  Huk wawatawan Señor Diosqa yapaykuwachun, nispa. Chaymi Joseta suticharqan.  Joseta Raquel wachakusqan qhepatataq Jacobqa Labanta nirqan: –Kachapuway, hinaspa ripusaq tiyanay hallp'aman.  Qopuway warmiykunata wawaykunatawan, paykunaraykun servirqayki, hinaspa kachapuway. Qanqa yachankiñan imaynatachus servirqayki chayta, nispa.  Labantaq payta nirqan: –Ama hinachu kay, uyariykuway, watuspan yachani Señor Diosqa qan kaqtiyki saminchashawasqanta.  Yuyaykuy, hinaspa willaway hayk'atachus gananaykita, ñoqataq chayman hina pagapusqayki, nispa.  Paytaq kutichirqan: –Yachankin imaynatachus qan servisqayta, imaynatachus uywaykitapas rikusqayta.  Manaraq hamushaqtiyqa pisillan ovejayki kasqa, kunantaq askhata miraykapun, Señor Diosmi saminchasunki chayamusqaywan. Kunanqa, familiaypaqñataqmi llank'ayta munani, nispa.  Labantaq nirqan: –¿Hayk'atataq pagapusqayki? nispa. Jacobtaq kutichirqan: –Ama imatapas pagawaychu. Huktawanmi ovejaykikunata michisaq ñoqawan kaykunata rimanakuqtiykiqa:  Ñoqan kunan p'unchay uywayki ukhunta pasasaq, llapa yana malta ovejakunata t'aqaspa, hinallataq malta cabrakunamantapas alqakunata ch'eqchikunata t'aqaspa. Chaymi pagoy kanqa.  Paqarin pagoyta qhawaq hamuspaykin chanin kasqayta yachanki: mana mayqen cabrapas ch'eqchichu otaq alqachu kanqa, manallataq mayqen ovejapas yanachu kanqa chayqa, suwakusqaymi kanqa, nispa.  Hinaqtinmi Labanqa nirqan: –Allinmi, nisqayki hina kachun, nispa.  Chay p'unchaypachan Labanqa t'aqarqan alqa orqo cabrakunata wachu-wachu colorniyoqkunatawan, hinallataq llapa alqa ch'eqchi cabrakunatapas, llapa huk chhikan yuraq alqakunata, hinallataq ovejakunamantapas llapa yanakunata, hinaspanmi wawankunawan qatichirqan.  Hinaspataq chay t'aqantin Labanqa kinsa p'unchay puriyman Jacobmanta karunchakapurqan. Jacobtaq michishallarqan Labanpa wakin ovejankunata.  Jacobqa hap'irqan q'omer kiswar, almendro, castaño k'aspikunata, hinaspan chaykunaq qaranta horqorqan yuraq wachu-wachuta, chay hinapi k'aspikunaq yuraqninta rikhurichirqan.  Qaran horqosqa k'aspikunatataq churarqan uywakunaq ñawpaqenman, unu ukyana yarqhakunapi, chaypin orqowan urwakuqku.  Chay hinapin cabrakunaqa k'aspiq ñawpaqenpi chichuyakuqku, hinaspanmi wachaqku wachu-wachu colorniyoq orqo cabrakunata, ch'eqchikunata, alqakunata ima.  Jacobtaq cabrakunamanta borregokunata t'aqarqan, hinaspan Labanpa t'aqan chimpapi huñurqan, wachu-wachu colorniyoqkunaman yanakunaman rikch'aqkunata. Chay hinatan paypa t'aqantaqa askhayachisharqan, manataq Labanpa ovejankunamanqa huñurqanchu.  Sapa kuti wirakaq uywakuna urwakuqtintaq, Jacobqa uywakunaq ñawpaqenman k'aspikunata churarqan uywa ukyanakunapi, k'aspiq ñawpaqenpi chichuyanankupaq.  Tullu uywakuna hamuqtintaq ichaqa mana chay k'aspikunata churarqanchu. Ahinapin Labanpaq karqan tullukuna, Jacobpaqtaq wirakuna.  Chay hinapin Jacobqa anchata qhapaqyarqan, karqantaq askha ovejankuna, camellonkuna, asnonkuna ima, hinallataq warmi kamachinkuna qhari kamachinkunapas.

Jacobqa uyarirqanmi Labanpa wawankunaq rimasqanta, paykunan nirqanku: –Jacobmi hap'in taytanchispa lliw kaqninta, taytanchispa kaqninwantaq kay hinata qhapaqyaykun, nispa.  Jacobqa repararqanmi Labanta, hinan rikurqan manaña ñawpaq hinañachu paypaq kapusqanta.  Chaymi Señor Diosqa Jacobta nirqan: –Kutipuy tayta-mamaykiq hallp'anta, aylluykiqta, ñoqataq qanwan kasaq, nispa.  Hinan Jacobqa Raquelta Leatawan waqyachimurqan ovejankunaq kasqan campoman,  hinaspanmi paykunata nirqan: –Taytaykichistan manaña ñawpa hinachu ñoqapaq kasqanta rikuni, taytaypa Diosninmi ichaqa ñoqawan kashallanqapuni.  Qankunan yachankichis tukuy kallpaywan taytaykichista servisqayta,  paytaq ichaqa q'otuwarqan, hinaspa sapa kutilla pagoytapas cambiarqan, Diosmi ichaqa payta hark'arqan mana allinta ruwawananmanta.  Paymi kay hinata niwarqan: Alqakunan pagoyki kanqa, nispa, chaymi llapa cabra alqata wacharqan. Nillarqantaq kay hinata: Wachu-wachu colorniyoqkunan pagoyki kanqa, nispa, chaymi llapa cabra wachu-wachu colorniyoqkunata wacharqan.  Ahinatan Diosqa taytaykichispa uywankunata qechurqan, hinaspa ñoqaman qowarqan.  Uywakuna urwakusqan tiempon mosqoypi rikurqani, chinakunata urwaq orqokunan kasqa wachu-wachu colorniyoq, alqakuna ch'eqchikuna ima.  Diospa angelnintaq mosqoypi niwarqan: Jacob, nispa. Ñoqataq nirqani: ¿Kaypin kashani? nispa.  Paytaq niwarqan: Qhawariy, hinaspa rikunki chinakunata urwaq llapa orqokuna wachu-wachu colorniyoqkuna, alqakuna, ch'eqchikuna kasqanta, ñoqan rikuni Labanpa imaymanata qanta ruwasqanta.  Ñoqan Betelpi rikhuriqniyki Dios kani, chaypin rumita aceitewan hich'aykurqanki, chaypin prometekuwarqankipas. Kunanqa puririy, hinaspa kay hallp'amanta lloqsipullayña, nacesqayki hallp'amantaq kutipuy, nispa.  Raquelwan Leawantaq kutichirqanku: –Taytaykuq wasinpiqa manan ima herenciaykupas kanñachu.  Wak warmikunata hinañan rikuwankupas. Ñoqaykumanta chaskikusqan precioykutapas llapantañan tukurqapun.  Taytaykumanta Diospa qechusqan lliw qhapaq kayqa ñoqanchispan wawanchiskunaqpiwan. Chay hinaqa, ruway imatachus Diospa nisqasuykita, nispa.  Hinan Jacobqa wakichikuspa churinkunata warminkunata camellokunaman sillaykachirqan,  Canaán suyupi tiyaq taytan Isaacpaman kutipunanpaq, hinaspataq ñanta puririrqanku llapan uywantin Padan-arampi tukuy tarisqankunantin.  Labanqa ovejankunata rutuqmi rirqan, Raqueltaq chaykama taytanpa idolonkunata suwakamurqan.  Chay hinatan Jacobqa q'oturqan Aram runa Labanta, ripunanta mana willakuspa.  Lliw imaymanakunantinmi ayqerqan. Puririspataq Eufrates mayuta chimparqan, hinaspan Galaad orqo-orqo cheqasman rirqan.  Kinsakaq p'unchaypitaq Labanqa yacharqan Jacobpa ayqekusqanta.  Hinaqtinmi Labanqa ayllunkunata pusarikuspa Jacobpa qhepanta rirqan qanchis p'unchay puriytaña, hinaspan Galaad orqo-orqoman ayparqan.  Diostaq ichaqa mosqoypi chay tuta Aram runa Labanman rikhurispa nirqan: –Paqtataq Jacobta k'arak simiwan rimapayawaq, nispa.  Labanqa Galaad orqo-orqomanmi Jacobman ayparqan, chaypin Jacobqa karpakurqan, chayllapitaqmi Labanpas ayllunkunawan karpakurqan.  Hinan Labanqa Jacobta nirqan: –¿Imatan kayta ruwanki? ¿Imaraykutaq q'otuwarqanki? Ususiykunatapas awqa-tinkuypi hap'isqata hina apamuspayki.  ¿Imaraykutaq ayqekunaykipaq pakakurqanki, hinaspa q'otuwarqanki, manataq willawarqankichu? Ñoqaqa qanta kusisqa, takiwan, tinyawan, arpawan kacharparimuykiman karqan.  Manan nietoykunallatapas ususiykunallatapas much'aykachiwarqankichu. Chaytaqa mana yuyayniyoq hinan ruwanki.  Makiypin kashan qankunata mana allinta ruwarqonaypaq, ichaqa taytaykiq Diosninmi tuta niwan: Paqtataq Jacobta k'arak simiwan rimapayawaq, nispa.  Taytaykiq wasinman sonqoyki aysakuqtin ripunki chayqa, ¿imapaqtaq diosniykunata suwakamuwarqanki? nispa.  Jacobtaq Labanta nirqan: –Manchakurqanin, ususiykikunata qechuwanaykipaqmi yuyarqani.  Mayqenpichus diosniykikunata tarinki chayqa, ama kawsachunchu. Wawqenchiskuna rikushaqtin reqsikapuy kaqniyki hap'isqayta, hinaspa apakapuy, nispa. Jacobqa manan yacharqanchu Raquelpa chaykunata suwakamusqanta.  Labanmi haykurqan Jacobpa karpanta, Leaq karpanta, iskaynin warmi kamachiq karpankunatawan, manataq idolokunata tarirqanchu. Leaq karpanmanta lloqsispataq Raquelpa karpanta haykurqan.  Raquelqa idolokunata hap'ispa churaykurqan camelloq monturan ukhuman, hinaspan chaykuna patapi tiyaykurqan. Labantaq karpata lliwta maskharqan, manataq idolokunata tarirqanchu.  Raqueltaq taytanta nirqan: –Taytáy, ama phiñarqokunkichu qayllaykipi mana sayarisqayrayku, killaywanmi kashani, nispa. Labanqa maskhaykurqanmi idolokunata, manataq tarirqanchu.  Hinan Jacobqa phiñasqa Labanta phiñarirqan: –¿Iman huchay? ¿Imapin huchallikuni sinchi phiñasqa qatipamuwanaykipaq?  Tukuy imaymanaytan maskhanki, ¿imatataq tarinki qanpa kaqniykikunata? Wawqeykunaq wawqeykikunaq ñawpaqenpi churaykuy, hinaspa mayqenninchistapas huchachawasun.  Kay iskay chunka watan qanwan karqani, ovejaykikunapas cabraykikunapas manan hayk'aqpas sullurqanchu, manan ñoqapas huk borregollaykitapas mikhurqanichu.  Phiña animalkunaq hap'isqantapas manan hayk'aqpas apamurqaykichu, ñoqan sayachipurqayki, p'unchayña tutaña suwaq apasqanmantapas pagachikuwarqankin.  P'unchaymi ruphay kankawarqan, tutataq chiri atiwarqan, manan puñuypas chayawarqanchu.  Chay hinan iskay chunka watantin wasiykipi karqani. Chunka tawayoq watan servirqayki iskaynin ususiykirayku, soqta watataq uywaykirayku, pagoytapas sapa kutillan cambiarqanki.  Taytaypa Diosninchus, Abrahampa Diosnin, Isaacpa Manchakunan mana ñoqawanchu kanman karqan chayqa, lliwta qechuspan mana imayoqta kacharpariwankiman karqan, ichaqa Diosmi rikurqan muchusqayta llank'asqaytapas, chaymi ch'isi tuta k'amirqasunki, nispa.  Labantaq Jacobta nirqan: –Ususiykikunaqa ususiykunan, churiykikunapas churiykunan, ovejaykikunapas ovejaykunan, lliw ima hayk'a rikusqaykipas ñoqaqmi. Manan imanaymanpaschu kay ususiykunata, wawakunatapas.  Chay hinaqa, kunan qanwan ñoqawan rimanakusun, chaytaq iskayninchismanta willakuq kachun, nispa.  Hinaqtinmi Jacobqa rumita hoqarispa saywata sayachirqan.  Hinaspan wawqenkunata nirqan: –Rumita pallamuychis, nispa. Hinan rumita pallaspa soqyata tawqarqanku, hinaspan chaypi mikhurqanku chay soqya tawqa qayllapi.  Labanmi suticharqan Jegar Sahadutata, Jacobtaq suticharqan Galaadta.  Labanmi nirqan: –Kay soqya tawqaqa kunan iskayninchismanta willakuqmi, nispa. Chaymi Galaad sutichasqa karqan.  Hinallataq Mizpa sutichasqa karqan, nirqanmi: –Qantawan ñoqatawan Señor Diosqa qhawawasun, t'aqarinakuqtinchis.  Ususiykunata ñak'arichinki, otaq ususiykuna patamanta huk warmikunayoq kanki chayqa, manaña pipas qhawaqninchis kanchu chaypas, Diosmi iskayninchismanta rimariqqa kashan, nispa.  Labanqa nillarqantaq Jacobta: –Kayqa kay soqya tawqa, kayqa kay saywa rumi qanwan ñoqawan churasqanchis.  Kaykuna willakuq kachun: Qanpas ñoqapas aman kay rumi soqyata, rumi saywata pasasunchu mana allinta ruwanakunanchispaq.  Mana chayqa abueloyki Abrahampa Diosnin, abueloy Nacorpa Diosnin, mayqenninchistapas huchachawasun, nispa. Jacobtaq jurarqan Isaac taytanpa Manchakunan sutipi.  Hinaspanmi Jacobqa sacrificiokunata Diosman orqopi haywarqan, hinaspataq wawqenkunata waqyarqan chayta mikhunankupaq. Chaymi mikhurqanku, chay tutataq orqopi puñurqanku.  Tutamantataq Labanqa sayarirqan, hinaspan nietonkunata ususinkunata much'aykuspa samincharqan. Hinamantataq puririspa tiyananman kutipurqan.

Jacobpas yapamantan puririrqan, hinan Diospa angelninkuna paywan tupaq hamurqanku.  Paykunata rikuspataq Jacobqa nirqan: –¡Diospa ejercitonmi kayqa! nispa. Chay cheqastataq suticharqan Mahanaimta.  Hinamantataq Jacobqa willaqkunata ñawpachirqan wawqen Esauman, Edom suyu Seir hallp'aman.  Kay hinata nimunankupaq, kamachiyki Jacobmi nin: “Labanwanmi tiyamurqani, kunankamataq qhepakamurqani.  Kapuwanmi wakaykuna, asnoykuna, ovejaykuna, qhari kamachiykunapas, warmi kamachiykunapas. Wiraqochayman willaykachimunaypaqtaq kachamuni sumaqta qhawariwanaykipaq”, nispa.  Kachasqakunataq Jacobman kutimurqanku: Tupamuykun wawqeyki Esauwan, paypas chaskinasuykipaqmi hamushan, tawa pachak runakuna pusaykusqa, nispa.  Hinan Jacobqa sinchita mancharikuspa llakikurqan, hinaspan runankunata iskayman t'aqarqan, hinallataq ovejakunatapas, wakakunatapas, camellokunatapas t'aqarqan.  Nirqanmi: Huk t'aqa contra Esaú hamunqa hinaspa phawaykunqa chayqa, huknin t'aqa ayqenqa, nispa.  Hinaspanmi Jacobqa mañakurqan: Abraham abueloypa Diosnin, Isaac taytaypa Diosnin, Señor Diosníy, qanmi niwarqanki: Kutipuy hallp'aykiman, aylluykiman, ñoqataq allinyachisqayki, nispa.  Qanmi kamachiykita lliwpi khuyapayawarqanki, lliwpitaq ñoqapaq hunt'arqanki, manaña chaypaq hinachu kashaqtiypas. Tawnallayoqmi kay Jordán mayuta chimparqani, kunantaq kay iskay t'aqayoq kapuni.  Kunan qespichiway wawqey Esaumanta, paytan manchakuni, paqtan hamuspa wañuchiwanman wawaykunatawan warmiykunatawan.  Qanmi niwarqanki: Ñoqan allinyachisqayki, mirayniykitaq lamar-qocha pata aqo hina kanqa, mana yupay atiy askha kasqanrayku, nispa.  Chay tutataq chaypi samakurqan, hinaspan kaqninmanta t'aqarqan wawqen Esaupaq sumaq sonqota:  iskay pachak china cabrata, iskay chunka orqo cabratawan, iskay pachak ovejata, iskay chunka borregotawan,  kinsa chunka china camellokunata qholla uñankunantinta, tawa chunka wakata, chunka torillotawan, iskay chunka china asnota, chunka malta orqo asnotawan.  Hinaspan kamachinkunawan qatichirqan sapanka tropata t'aqa-t'aqata. Nirqantaq: –Ñawpaychis, hinaspa sapanka t'aqata qatiychis karu-karu qhepata, nispa.  Ñawpaqkaqtataq kamachirqan: –Wawqey Esauwanchus tupanki, hinaspa tapusunki: –¿Piqpan kanki? ¿Maytan rishanki? ¿Pipaqmi kayta qatishanki? nispa chayqa,  ninkin: –Kamachiyki Jacobpa sumaq sonqonmi, wiraqocháy Esaumanmi apachishawan, payqa qhepaykutan hamushan, nispa.  Kachallarqantaq iskaykaqtapas, kinsakaqtapas, chay t'aqakunaq qhepanta hayk'an riqtapas. Kamachirqantaq kaqtakama Esauwan tupaspa ninankupaq.  Kamachillarqantaq: –Kamachiyki Jacobqa qhepaykutan hamushan, nispa ninankupaq. Jacobqa sonqonpin nirqan: Sumaq sonqota ñawpachispaymi Esaupa sonqonta llamp'uyachisaq, hinaspañan paywan tupasaq, ichapaschá payqa chaskiwanqa, nispa.  Chaymi sumaq sonqota ñawpachirqan. Paytaq chay tuta karpakusqanpi puñurqan, kaqninkunantin.  Chay tutapachan sayarispa pusarikurqan iskaynin warminkunata, iskaynin kamachin warmikunata, chunka hukniyoq wawankunatawan, hinaspanmi Jaboc mayuta chimpachirqan  paykunata chimpachispataq lliw kaqninkunata chimpachirqan.  Jacobtaq sapallan qhepakurqan. Hinan paywan pacha paqariykama huk qhari hap'inakurqan.  Qhariqa payta mana atipayta atispataq tupaykurqan teqni muyuna tullu cheqaspi, hinan Jacobpa teqni tullunqa phawarqorqan paywan hap'inakushaqtin.  Hinan chay qhariqa nirqan: –Kachariway, pachan paqarimushanña, nispa. Jacobtaq payta nirqan: –Manan kacharisqaykichu manachus saminchawanki chayqa, nispa.  Chay qharitaq payta nirqan: –¿Iman sutiyki? nispa. Paytaq kutichirqan: –Jacobmi, nispa.  Chay qharitaq payta nirqan: –Manan Jacobñachu sutiyki kanqa, aswanpas Israelmi kapunqa, Dioswanmi hap'inakurqanki, hinallataq runakunawanpas, atiparqankitaq, nispa.  Hinan Jacobqa payta tapurqan: –Willaway sutiykita, nispa. Chay qharitaq kutichirqan: –¿Imapaqtaq sutiytaqa tapuwanki? nispa. Hinaspan chaypi samincharqan.  Chaymi Jacobqa chay cheqasta suticharqan “Penielta”, nirqanmi: Uya puran Dioswan tupani, kawsashaniraqtaq, nispa.  Penielta pasaqtinñan intiqa lloqsimurqan, wist'uspa-wist'uspataq purirqan.  Chaymi Israel runakunaqa chay p'unchaymanta mana mikhunkuchu q'estisqa hank'uta, Jacobta chay q'estisqa hank'unpi tupaykusqanrayku. Chay hank'un teqni tulluq muyunanpi kashan.

Qhawarispanmi Jacobqa rikurqan Esauta tawa pachak runakunapiwan hamushaqta, hinan payqa wawakunata rakirqan Leaman Raquelmanwan iskaynin kamachi warmimanwan.  Hinaspanmi ñawpaqenpi sayaykachirqan kamachi warmikunata wawakunantinta, hinamantataq Leata wawakunantinta, qhepanpitaq Raquelta Josetawan.  Paytaq ichaqa ñawpaqenkuman pasaspa qanchis kutita pampaman k'umuykukurqan wawqenman taripanankama.  Esautaq ichaqa aypaqnin phawarimurqan, oqllaykuspa much'aykurqan, hinaspan waqapunakurqanku.  Qhawarispataq rikurqan warmikunata wawakunatawan, chaymi nirqan: –¿Pikunataq kaykunari? nispa. Jacobtaq kutichirqan: –Kamachiykiman Diospa qosqan wawakunan, nispa.  Hinamantataq kamachi warmikuna wawantinkama hamurqanku, hinaspa k'umuykukurqanku.  Hamullarqantaq Leapas wawakunantin, hinaspan k'umuykukurqanku. Chay qhepatataq Josewan Raquelwan qayllaykurqanku, hinaspataq k'umuykukurqanku.  Chaymi Esauqa nirqan: –¿Imatataq yuyaykunki kay llapan tarisqay t'aqa-t'aqawan? nispa. Jacobtaq kutichirqan: –Qan wiraqochay sumaqta qhawariwanaykipaqmi, nispa.  Esautaq nirqan: –Wawqelláy, ñoqaqqa hunt'asqan kapuwan, qanpaq kachun kaqniykiqa, nispa.  Jacobtaq nirqan: –Amayá, ñoqan valekuyki, kunan sumaqta qhawariwanki chayqa chaskiykuway kay sumaq sonqoyta, uyaykitan rikuni Diospa uyantapas rikushayman hinataraq, may sumaqtan chaskiykuwanki.  Valekuykin, chaskiykuway qanpaq apamusqay sumaq sonqoyta, Diosmi lliw kaykunataqa qowarqan, kaypi hayk'an kaqpas ñoqaqmi, nispa. Ahinatan payman munachirqan, Esautaq chayta chaskirqan.  Hinaspan Esauqa nirqan: –Haku purisunchis, ñoqataq ñawpaqeykita risaq, nispa.  Jacobtaq payta nirqan: –Wiraqocháy, yachankin wawakunaqa pisi kallpallaraq kasqanta, hinallataq ovejaykunapas wakaykunapas qholla uñayoqkama kasqanta, huk p'unchaylla sayk'uchisaqku chayqa, llapallan ovejan wañuranqa.  Ahinaqa, kamachiykimanta ñawpariy, ñoqataq allillamanta purimusaq qatisqay uywaq purisqanman hina, wawakunaqpas purisqanman hina, Seirpi tiyasqaykiman chayamunaykama, nispa.  Esautaq nirqan: –Pusamusqay wakin runakunata saqesqayki, nispa. Jacobtaq nirqan: –¿Imapaq? Sumaq qhawariwasqaykitan rikuniña, nispa.  Ahinapin Esauqa chay p'unchay ñanninta kutipurqan Seirman.  Jacobtaq ichaqa Sucotman ripurqan, chaypin wasita paypaq sayarichikurqan, uywanpaqtaq ch'ukllakunata sayarichirqan. Chaymi chay cheqasta suticharqan Sucot-ta.  Chaymantataq Jacobqa allillan chayarqan Canaán suyupi kaq Shehem llaqtaman, Padan-arammanta hampuspa, hinaspan llaqta chimpapi tiyarqan.  Karpakunata sayarichisqan wakin hallp'atataq pachak qolqewan rantikurqan Shehempa taytan Hamorpa wawankunamanta.  Hinaspan chaypi altarta perqarqan, suticharqantaq “El-Elohei-Israel”, Israelpa Diosnin, nispa.

Leaq ususin Dinan lloqsirqan chay llaqta sipaskunawan tupaq, paytan Leaqa wachakurqan Jacobpaq.  Hinan chay suyupi kamachikuq Hev runa Hamorpa churin Shehemqa Dinata rikurqan, hinaspan payta hap'ispa violarqan.  Dinawanmi sonqollirukurqan, hinaspan sipasta munakurqan, sumaqtataq rimapayarqanpas.  Chaymi Shehemqa taytan Hamorta nirqan: –Chay sipasta casarakunaypaq horqompuway, nispa.  Jacobqa yacharqanmi ususin Dinata Shehempa violasqanta, ichaqa ch'inllan karqan churinkuna uywawan campopi kasqankumanta hamunankukama.  Shehempa taytan Hamortaq Jacobpata rirqan payta rimaykukuq.  Jacobpa churinkunataq chayta yachaspa campomanta hamurqanku, hinan paykunaqa llakikuspa mayta phiñakurqanku, Jacobpa ususinwan puñuykuspa Shehem p'enqayta Israelpaq ruwasqanmanta. Manan chaytaqa ruwanachu karqan.  Hamorqa paykunata rimaykukuspan nirqan: –Shehem churiymi ususiykichiswan sonqollikun, valekuykichis, paywan casarachipusunchis.  Hinaspa ñoqaykuwan aylluchakuychis, ususiykichiswan casarachiwayku, ñoqaykuq ususiykuwanpas casarakullaychistaq.  Ñoqaykuwan tiyaychis, may munasqaykichispi purikuychis, chaypi tiyaychis qhatuychis, hallp'atapas hap'ikuychis, nispa.  Shehempas nillarqantaq Dinaq taytanta turankunatawan: –Ama hinachu, ñoqata chaskiykuwaychis, qosqaykichismi imatachus niwasqaykichistapas.  Imachus qonatapas askha sumaq sonqotapas mañawaychis, ñoqataq qosqaykichis hayk'an niwasqaykichista, sipasllata qoykuwaychis casarakunaypaq, nispa.  Jacobpa churinkunataq ichaqa pananku Dinata violasqanmanta llullallawan Shehemta taytan Hamortawan nirqanku:  –Manan kaytaqa ruwaykumanchu, manan panaykutaqa qoykikumanchu qhari-kaynin mana señalasqa runamanqa, ñoqayku ukhupiqa p'enqaymi chayqa.  Chaywanpas kaykuna hawaqa atikunmanmi: –Ñoqayku hinachus kankichis, llapa qharipas señalachikunkichistaq chayqa.  Ahina kaqtinqa ususiykuta qosqaykikun, ñoqaykupas ususiykichiswan casarakusaqkun, hinaspa qankunawan tiyasaqku, huk llaqtallataq kasunchis.  Manataq uyakuwankikuchu señalachikunaykichispaq chayqa, ususiykuta pusakapusaqku hinaspa ripusaqku, nispa.  Hinan Hamorpas churin Shehempas, “nisqaykichisqa allinmi” nirqanku.  Hinaspanmi waynaqa usqhaylla señalakurqan, Jacobpa ususinta munakusqanrayku. Payqa aswan reqsisqan karqan taytanpa lliw wasi ayllunpi.  Hinaspan Hamorpas churin Shehempas llaqtanku punkuman rispa llaqtamasinku qharikunata rimapayarqanku:  Kay qharikunaqa sumaqmi ñoqanchispaq, kay suyupi tiyakuchunku qhatukuchunku, kay hallp'aqa paykunapaqpas hatunraqmi. Ñoqanchis casarakusunchis ususinkuwan, paykunapas casarakunqaku ususinchiswan.  Ichaqa, paykuna ñoqanchiswan tiyanankupaq ch'ulla llaqtalla kanankupaqqa kayllatan ruwananchista munanku, llapa qhari señalakunanchista imaynan paykunapas señalasqa kanku hinata.  Llapa kaqninkupas llapa uywankupas, ¿manachu kaqnillanchistaq kanqa? Ñoqanchisqa uyakullasunchis paykunaman, hinan ñoqanchiswan tiyanqaku, nispa.  Hinaqtinmi llaqta punkuman llapa lloqsiqkuna Hamorta churin Shehemtawan kasurqanku, hinaspan señalarqanku llapa qharikunata.  Kinsakaq p'unchaypitaq ichaqa paykuna sinchi nanaywan kashaqtinku, Jacobpa iskay churinkuna Dinaq turankuna Simeonwan Leviwan sapanka espadata hap'ispanku, mana reparachikuq hinalla llaqtata phawaykurqanku, hinaspa llapa qharita wañuchirqanku.  Hamortapas churin Shehemtapas espadawan wañuchirqanku, hinaspan Shehempa wasinmanta Dinata pusarikuspa ripurqanku.  Hinaspataq Jacobpa wakin churinkunaqa wañusqakunaq llaqtanta haykuspa llat'anarqanku pananku violasqa kasqanmanta.  Qatirikurqankun ovejankuta, wakankuta, asnonkuta, llaqtapi kaqtapas campopi kaqtapas,  lliw kaqninkutawan. Presota aparqanku llapa wawankuta hinallataq warmikunatapas, wasipi ima hayk'akaqtapas llat'anarqanku.  Chaymi Jacobqa Simeontawan Levitawan nirqan: –Sinchi sasachaymanmi churawankichis, kay Canaán suyu runakunawan Ferez runakunawan cheqnichiwaspaykichis. Pisi runallayoqtaq kashani chayqa, contraypichá huñukunqaku hinaspa maqawanqaku, hinan ñoqaqa aylluypiwan wañuchisqa kasaq, nispa.  Paykunataq ichaqa kutichirqanku: –¿Payri panaykuta qhelli huchapi puriq warmita hinachu ruwanman karqan? nispa.

Diosmi Jacobta nirqan: –Wichallayña Betelta, hinaspa chaypi tiyamuy. Chaypitaq altarta perqampuway wawqeyki Esaumanta ayqeshaqtiyki rikhurisuqniyki Diospaq, nispa.  Hinaqtinmi Jacobqa ayllunta lliw paywan kaqkunatapas nirqan: –Hap'isqaykichis wak dioskunata wikch'uychis, hinaspa ch'uyanchakuychis, huk p'achawan ima churakuychis.  Wichallasunña Betelta, chaypin altarta Diospaq perqasaq, payqa llakikusqay p'unchaymi rimapayawarqan, hinallataq maypiña kaqtiypas puriysiwarqan, nispa.  Ahinapin Jacobman qorqanku hap'isqanku llapan wak dioskunata, ninrinkupi kaq aretekunatapas. Hinan Jacobqa chaykunata pakarqan Shehem qayllapi kaq encina sach'a chakipi.  Lloqsiqtinkutaq, Diosqa manchachirqan muyuriqninkupi kaq llaqtakunata, chaymi Jacobpa churinkunataqa mana qatiykacharqankuchu.  Jacobmi puriysimuqnin llapa runakunapiwan chayarqan Canaanpi kaq Luz llaqtaman, chaymi Betel nisqallataq.  Hinaspanmi altarta chaypi perqarqan, chay cheqastataq suticharqan “El-Betel” nisqata, wawqenmanta ayqekushaqtin chaypi Diosqa payman rikhurisqanrayku.  Rebecaq uywaqen Deborataq wañukapurqan, p'ampasqataq karqan Betel urapi encina sach'a chakipi. Chaymi chay sach'aqa “Waqay Encina” nispa sutichasqa karqan.  Huktawanmi Diosqa rikhurirqan Jacobman Padan-arammanta kutimpuqtin, hinaspan payta samincharqan.  Nirqantaq: –Sutiykiqa Jacobmi, ichaqa manan Jacobñachu sutiyki kanqa, aswanpas Israelmi sutiykiqa kapunqa, nispa. Ahinatan Israelta sutichapurqan,  hinaspan nirqan: –Ñoqan kani Tukuy-atiyniyoq Dios, askhata miray, huk suyun, askha llaqtakunan qanmanta paqarinqa, hinallataq reykunapas qanmanta paqarinqa.  Abrahamman Isaacman qosqay hallp'atan qanman qosqayki, hinallataq mirayniykimanpas qosaq chay hallp'ata, nispa.  Hinaspan Diosqa paywan rimasqan cheqasmanta ripurqan.  Chaymi Jacobqa huk rumi saywata chaypi sayarichirqan, chay patamantaq vinowan aceitewan hich'aykurqan.  Hinaspan Jacobqa paywan Diospa rimasqan cheqasta “Betel” nispa suticharqan.  Chaymantataq Betelmanta puririrqanku, Efrataman chayanapaq purinaraq kashaqtintaq Raquelqa wachakurqan, ichaqa sinchita ñak'arispan wachakurqan.  Wachakushaspa sinchita ñak'ariqtintaq parteraqa payta nirqan: –Ama manchakuychu, kay wawaykipas qharillataqmi, nispa.  Wañunan patapi kashaspataq Benoni sutiwan suticharqan, taytantaq ichaqa Benjamín sutiwan suticharqan.  Chhaynatan Raquelqa wañukapurqan, Efrata ñanpitaq p'ampapurqanku, chaymi Belén nisqallataq.  Sepulturan patapitaq Jacobqa rumita sayarichirqan, chaymi chay p'unchaymanta Raquelpa sepulturan saywa kapurqan.  Israelmi puririllarqantaq, hinaspan karpakurqan Ederpa torren aswan haqayneqninpi.  Chay hallp'api Israel tiyashaqtintaq, Rubenqa rispa taytanpa tiyaqmasin Bilhawan puñurqan. Chayta yachaspan Israelqa sinchita phiñakurqan. Israelpa churinkunaqa chunka iskayniyoqmi karqan.  Leaq wawankuna: Jacobpa phiwin Rubén, Simeón, Leví, Judá, Isacar, Zabulonpiwan.  Raquelpa wawankuna: Josepiwan Benjaminpiwan.  Raquelpa warmi kamachin Bilhaq wawankuna: Danpiwan Neftalipiwan.  Leaq warmi kamachin Zilpaq wawankunataq: Gadpiwan Aserpiwan. Chaykunan Jacobpa churinkuna, Padan-arampi paypaq naceqkuna karqan.  Chaymantataq, Jacobqa taytan Isaacpata rirqan Mamre llaqta Arbaman, chaymi Hebrón nisqallataq, chaypin Abrahampas Isaacpas tiyarqan.  Isaactaq kawsarqan pachak pusaq chunka watakama,  hinaspanmi sinchi yuyaqña wañukapurqan, ñawpa taytankunaman huñukapurqan, churin Esauwan Jacobwantaq p'ampapurqanku.

Kaykunan Esaupa mirayninkuna, paymi Edom nisqallataq.  Esauqa casarakurqan Canaán warmikunawanmi: Het runa Elonpa ususin Adawan, Hev runa Zibeonpa churin Anaq ususin Aholibamawan,  Ismaelpa ususin Basematpiwan, payqa Nebaiotpa pananmi karqan.  Adaqa Esaupaq wachakurqan Elifazta, Basemat-taq wachakurqan Reuelta,  Aholibamataq wachakurqan Jeusta, Jaalamta, Coretawan. Chaykunan Esaupa churinkuna karqan, Canaán suyupi paypaq naceqkuna.  Esauqa pusarikurqan warminkunata, wawankunata, wasinpi kaq llapa runatapas, hinallataq llapa uywankunatapas, Canaán suyupi lliw ima hayk'a tarisqantawan, hinaspanmi wak hallp'aman ripurqan wawqen Jacobmanta t'aqakuspa.  Jacobwan Esauwanqa askha kaqniyoqmi karqanku, chaymi manaña kuska tiyayta atiqkuchu, tiyasqanku hallp'apas manaña aypaqchu uywankupaq.  Chaymi Esauqa Seir orqo-orqopi tiyarqan. Esauqa Edom nisqallataqmi karqan.  Kaykunan Edom runakunaq taytan Esaupa mirayninkuna, paykunan Seir orqo-orqopi tiyarqanku.  Kaykunan Esaupa churinkunaq sutin: Esaupa warmin Adaq churin Elifaz. Hukkaq warmin Basematpa churintaq Reuel.  Elifazpa churinkunataq karqan: Temán, Omar, Zefo, Gatam, Cenazpiwan.  Elifazpa tiyaqmasin Timnataq paypaq wachakurqan Amalecta. Paykunan Esaupa warmin Adaq nietonkuna karqan.  Reuelpa churinkunataq karqan: Nahat, Zera, Sama, Mizapiwan. Paykunan Esaupa warmin Basematpa nietonkuna karqan.  Zibeonpa churin Anaq ususin Aholibamataq Esaupaq wachakurqan Jeusta, Jaalamta, Coretawan.  Kaykunan Esaupa ayllunkuna ukhupi kamachikuqkuna: Esaupa phiwin Elifazpa churinkuna: Temán, Omar, Zefo, Cenaz,  Gatam, Amalecpiwan. Chaykunan karqan Adaq churinkuna, Edom suyupi Elifazpa ayllunpi kamachikuqkuna.  Kaykunataq Esaupa churin Reuelpa churinkuna: Nahat, Zera, Sama, Mizapiwan. Chaykunan karqan Basematpa churinkuna, Edom suyupi Reuelpa ayllunpi kamachikuqkuna.  Kaykunataq Esaupa warmin Aholibamaq churinkuna: Jeús, Jaalam, Corepiwan. Chay kamachikuqkunan nacerqanku Anaq ususin Aholibamanta.  Chaykunan karqan Esaupa ayllunkuna, kamachikuqninkunapas. Payqa Edom nisqallataqmi karqan.  Kaykunan Hor runa Seirpa ayllunkuna, chay hallp'api tiyaqkuna: Lotán, Sobal, Zibeón, Aná,  Disón, Ezer, Disanpiwan. Chaykunan Hor runakunaq kamachikuqninkuna, Edom suyupi Seirpa churinkuna.  Lotanpa churinkunan karqan: Horiwan Hemamwan, Timnataq Lotanpa panan karqan.  Sobalpa churinkunan karqan: Alván, Manahat, Ebal, Sefo, Onampiwan.  Zibeonpa churinkunataq karqan: Ajawan Anawan. Chay Anaqa taytanpa asnonkunata michishaspa ch'inneqpi ruphashaq pukyukunata tariqmi karqan.  Anaq churinmi karqan: Disón, ususin Aholibamapiwan.  Disonpa churinkunan karqan: Hemdán, Esbán, Itrán, Queranpiwan.  Ezerpa churinkunan karqan: Belhán, Zaaván, Ahanpiwan.  Disanpa churinkunan karqan: Uzwan Aranwan.  Hor ayllukunapi umallikunan karqan: Lotán, Sobal, Zibeón, Aná,  Disón, Ezer, Disanpiwan. Paykunan karqanku, Seir hallp'api Hor ayllupi kamachiqkuna.  Israel runakuna ukhupi manaraq rey kamachikushaqtinmi, Edom suyupi kamachikuq reykunan kaykuna karqan:  Beorpa churin Belan kamachikurqan, llaqtanpa sutintaq Dinaba karqan.  Bela wañukapuqtintaq, rantinpi kamachikurqan Bosrapi tiyaq Zeraq churin Jobab.  Jobab wañukapuqtintaq, rantinpi kamachikurqan Temán hallp'api tiyaq Husam.  Husam wañukapuqtintaq, rantinpi kamachikurqan Bedadpa churin Hadad, Moab hallp'api Madianta atipaq, llaqtanpa sutintaq Avit karqan.  Hadad wañukapuqtintaq, rantinpi kamachikurqan Masrecapi tiyaq Samla.  Samla wañukapuqtintaq, rantinpi kamachikurqan Eufrates qaylla Rehobotpi tiyaq Saúl.  Saúl wañukapuqtintaq, rantinpi kamachikurqan Acborpa churin Baal-hanán.  Baal-hanán wañukapuqtintaq, rantinpi kamachikurqan Hadar, llaqtanpa sutintaq Pau karqan, warminpa sutintaq Mehetabel, Matredpa ususin, Mezaabpa nietan.  Esaupa kamachikuqninkunaq sutinkun karqan mirayninkuman hina, tiyanankuman hina kaykuna: Timna, Alva, Jetet,  Aholibama, Ela, Pinón,  Cenaz, Temán, Mibzar,  Magdiel, Irampiwan. Chaykunan karqan Edompa kamachikuqninkuna, hap'ikapusqanku hallp'api tiyanankuman hina. Edomqa kikin Esaumi, paymi Edom runakunaq taytan.

Jacobmi tiyarqan taytanpa tiyasqan hallp'api, Canaán suyupi.  Kaymi Jacobpa ayllunmanta willakuy. Joseqa chunka qanchisniyoq watayoq kashaspan, taytanpa warmin Bilhaq churinkunawan Zilpaq churinkunapiwan uywata michiqku. Joseqa taytanmanmi willaq wawqenkunaq millay kawsasqankuta.  Israeltaq Joseta munakurqan llapa churinkunamantapas aswantaraq, yuyaq kayninpiña churiyasqanrayku, hinaspan ancha munay qoysu p'achata ruwapurqan.  Hinan wawqenkunaqa paykunamantapas aswantaraq taytanpa munakusqanta rikuspa payta cheqnikurqanku, manataq paytaqa sumaqtachu rimaykuqku.  Huk kutinmi Joseqa mosqokusqanta wawqenkunaman willarqan, hinan paykunaqa astawanraq payta cheqnikurqanku.  Paykunamanmi nirqan: –Uyariwaychis kay mosqokusqayta:  Chakra chawpipin watashasqanchis marq'ay-marq'ay trigota, ñoqaq marq'ayniytaq sayarispa allinta sayashasqa, marq'ayniykichistaq muyuriykuspa ñoqaqman k'umuykamushasqaku, nispa.  Wawqenkunataq payta nirqanku: –¿Qanqa kamachiwankikuchu? Icha, ¿munaychakuwankikuchu? nispa. Chaymi paytaqa astawanraq cheqnikurqanku mosqokusqanrayku, willakusqanrayku ima.  Huktawanmi mosqokullarqantaq, hinaspa wawqenkunaman chayta willarqan: –Kunanmi mosqokullanitaq huktawan: intin, killan, chunka hukniyoq ch'askakunapiwan ñoqaman k'umuykamushasqaku, nispa.  Taytanmanpas wawqenkunamanpas chayta willallarqantaq, hinan taytanqa payta phiñarispa nirqan: –¿Imataq kay mosqokusqaykiri? ¿Ñoqapas mamaykipas, wawqeykikunapas qanman pampakama k'umuykukuspachu hamusqaykiku? nispa.  Wawqenkunan payta envidiakurqanku, taytantaq ichaqa chaykunapi yuyaymanarqan.  Chaymantataq wawqenkunaqa taytankuq uywanta michimuq Shehemta ripurqanku.  Israeltaq Joseta nirqan: –Wawqeykikunan Shehempi uywata michishanku. Hamuy, paykunaman kachasqayki, nispa. Paytaq, risaqmi, nirqan.  Hinan Israelqa payta nirqan: –Chhaynaqa, phaway, qhawarqamuy imaynachus wawqeykikunaq kashasqanta, imaynataqchus uywakunapas kashasqantawan, hinaspa willawanki, nispa. Ahinatan Hebrón wayq'omanta kacharqan, hinan Joseqa Shehemman chayarqan.  Huk runan paywan tuparqan campopi chinkasqa purishaqtin, hinan chay runaqa payta tapuykurqan: –¿Imatan maskhashanki? nispa.  Josetaq kutichirqan: –Wawqeykunatan maskhashani, ama hinachu kay, willaykuway maypichus michishasqankuta, nispa.  Chay runataq nirqan: –Ñan kaymanta ripunkuña, ñoqan paykunata uyarirqani: Haku Dotanta, niqta, nispa. Chaymi Joseqa wawqenkuna maskhaq rirqan, hinaspan Dotanpi paykunata tarimurqan.  Paykunataq karumanta Joseta rikuspa, manaraq qayllankumanpas chayashaqtin, payta wañuchinankupaq rimanakurqanku:  –Kayqa, mosqokuq hamushan.  Kunanqa wañurqachisun, hinaspa ch'aki p'uytuman winaykusun. Nisunchistaq: Ima phiña animalchá mikhurqon, nispa. Hinaspan yachasun imachus mosqokusqankuna kasqanta, nispa.  Rubentaq chayta uyarispa paykunamanta kacharichiyta munaspa nirqan: –Ama wañuchisunchu.  Ama yawarta hich'aychischu, aswanpas kay ch'inneqpi kaq p'uytuman winaykuychis, amataq payta imanaychispaschu, nispa. Chaytan nirqan paykunamanta kacharichispa taytanman kutichipunanpaq.  Wawqenkunaman José chayaqtintaq, paykunaqa Josepa p'achanta ch'utirqorqanku, chay ancha munay qoysu p'achawan p'achakusqanta.  Hinaspan payta hap'ispa ch'usaq ch'aki p'uytuman winaykurqanku.  Hinaspataq mikhuq tiyaykurqanku, qhawarispataq rikurqanku huk t'aqa Ismael runakuna Galaadmanta hamushaqta. Chaykunan camellonkupi Egiptoman cargasharqanku q'apaq hampikunata, balsamota, mirratawan.  Hinan Judaqa wawqenkunata nirqan: –¿Ima allintaq kanman wawqenchista wañuchispanchis, wañusqantapas pakaykusqanchis?  Aswanpas Ismael runakunaman venderqosun, ama paytaqa wañuchisunchu, payqa wawqenchismi, aychanchismi, nispa. Chaymi wawqenkunaqa: –Allinmi, nirqanku.  Negociaq Madián runakuna pasashaqtinkutaq, paykunaqa Joseta p'uytumanta horqospanku, Ismael runakunaman iskay chunka qolqeman venderqanku. Chay runakunataq Joseta Egiptoman aparqanku.  Chaymantañan Rubenqa p'uytuman kutirqan, manataq chay ukhupi Joseta tarirqanchu, hinan payqa p'achanta llakikuymanta llik'ikurqan.  Wawqenkunaman kutimuspataq nirqan: –¡Manan wayna kapunchu! ¿Imanaykusaqtaq? nispa.  Chaymi paykunaqa huk cabrachata nak'aspa Josepa p'achanta yawarcharqanku.  Hinaspataq chay qoysu p'achata taytankuman apachispa nirqanku: –Kaytan tarimuyku, churiykiq p'achanchu icha manachu chayta qhawaykuy, nispa.  Chaymi payqa chayta qhawaykuspa nirqan: –¡Wawaypa p'achantaq! Ima phiña animalchá Josetaqa llik'irqarispa mikhurqon, nispa.  Hinaspanmi Jacobqa p'achanta llakikuymanta llik'ikurqan, luto p'achawan churaykukuspataq unayta churinmanta lutokurqan.  Hinaqtinmi llapa churinkuna llapa ususinkuna sonqochayta munarqanku, paytaq ichaqa mana sonqochasqa kayta munarqanchu, aswanpas nirqanmi: –Wawaypa kasqan Wañuy-pachakaman llakisqa uraykusaq, nispa. Hinaspanmi taytanqa Josemanta waqaykurqan.  Madián runakunataq Egiptopi Josetaqa Potifarman venderqanku, Potifarqa rey Faraonpa oficialnin guardia umallin karqan.

Chay tiempopin Judaqa wawqenkunamanta t'aqakurqan, hinaspa Hira sutiyoq Adulam qhariqta tiyaq rirqan:  Chaypin Judaqa Shúa sutiyoq Canaán runaq ususinwan tuparqan, chay warmiwantaq casarakurqan. Hinaspan chay warmiwan puñurqan,  paytaq wiksallikuspa huk qhari wawata wachakurqan, suticharqantaq Erta.  Wiksallikullarqantaq yapamanta, hinaspan huk qhari wawata wachakurqan, suticharqantaq Onanta.  Wiksallikullarqantaq huktawan, hinaspan huk qhari wawata wachakurqan, suticharqantaq Selata. Wachakushaqtintaq Judaqa Quezibpi kasharqan.  Chay qhepatataq Judaqa casarachirqan phiwi churin Erta Tamar sutiyoq warmiwan.  Judapa phiwi churin Ertaq ichaqa mana Señor Diospa sonqonpaq hinachu kawsarqan, chaymi Señor Diosqa payta wañuchipurqan.  Hinan Judaqa Onanta nirqan: –Wawqeykiq viudanwan casarakuy, paywan cuñado-kayniykita hunt'ay, hinaspa wawqeykipaq churiyapuy, nispa.  Onantaq mana paypaqchu wawaqa kananta yachaspa, wawqenpa viudanwan sapa kuti puñuspa, mana wiksallikunanta munaspa pampaman muhunta phawachiq, wawqenpaq mana churiyapunanrayku.  Chay ruwasqanmi ichaqa Señor Diospaq mana chaninchu karqan, chaymi Señor Diosqa paytapas wañuchipullarqantaq.  Judaqa qhachunin Tamartan nirqan: –Taytaykiq wasinpi viuda qhepakamuy, churiy Sela wiñanankama, nispa. Judaqa yuyaykurqanmi: Paqtan Selapas wawqenkuna hinallataq wañunman, nispa. Chaymi Tamarqa ripuspa taytanpa wasinpi tiyamurqan.  Unayñan kapurqan, wañukapurqantaq Shuaq ususin Judapa warminpas. Chay qhepatan Judaqa lutokuyta hunt'aspaña, amigon Adulam runa Hirawan Timnat-ta rirqan ovejan rutuqkunaman.  Tamarmantaq willarqanku: Suegroykin Timnat-ta rishan ovejankuna rutuq, nispa.  Hinaqtinmi payqa viuda-kaynin p'achata ch'utikuspa uma qatanawan uyanta pakaykukurqan, hinaspa p'istuykukuspa tiyaykurqan Enaimman haykuna Timnat ñan patapi. Yacharqanmi Selaq waynaña kasqanta, hinallataq payqa Selawan manaraq casarachisqa kasqantapas.  Chaymi Judaqa payta rikuspa rabona warmi kananpaq yuyarqan, Tamarqa uyanta pakaykukuspan kasharqan.  Hinaspan ñanmanta lloqsispa payman asuykuspa nirqan: –¿Ñoqawan puñuwaqchu? nispa. (Manan yacharqanchu qhachunin kasqanta). Tamartaq nirqan: –¿Imatataq qowanki ñoqawan puñusqaykimanta? nispa.  Judataq kutichirqan: –Ñoqa apachimusqayki uywaymanta huk cabrachata, nispa. Paytaq nirqan: –Prendata saqeway chayta apachimunaykikama, nispa.  Chaymi Judaqa nirqan: –¿Ima prendatataq qosqayki? nispa. Paytaq kutichirqan: –Walqanayoq selloykita, hap'isqayki tawnaykitawan, nispa. Judataq chaykunata qorqan, hinaspan Tamarwan puñurqan, chaymi Tamarqa Judapaq wiksallikurqan.  Hinamantataq hatarispa ripurqan, uya qatanantapas horqokurqan, chaymantataq viuda p'achanwan p'achakurqan.  Chay qhepatataq Judaqa cabrachata apachipurqan Adulam runa amigonwan, chay warmimanta prendata chaskimpunanpaqwan, ichaqa manan payta tarirqanchu.  Hinan chayneqpi tiyaq runakunata tapukurqan: –¿Maypitaq kashan Enaim ñan patapi rabona warmi? nispa. Paykunataq nirqanku: –Manan kaypiqa ima rabona warmipas kanchu, nispa.  Chaymi payqa Judaman kutipuspa, nirqan: –Manan payta tarimunichu, chaypi tiyaq runakunapas ninkun: Manan kaypiqa rabona warmiqa kanchu, nispa.  Hinan Judaqa nirqan: –Prendakunata hap'ikapuchun, ama asipayawananchispaq, ñoqan kay cabrachata apachirqayki, qantaq mana payta tarimurqankichu, nispa.  Kinsa killa qhepata hinataq Judaman willarqanku: Qhachuniyki Tamarmi qhelli huchapi purin, chay hawataq onqoq rikhurin, nispa. Chaymi Judaqa kamachikurqan: –Horqoychis, kanaykuychis, nispa.  Warmitaq ichaqa horqomushaqtinku, suegronman willachimurqan: Piqpachus kay prendakuna chay qharipaqmi wiksallikuni. Qhawariy piqpachus kasqanta, walqanayoq sellopas tawnapas, nispa.  Hinaqtinmi Judaqa chaykunata reqsispa nirqan: Ñoqamanta aswan chaninmi payqa, manan churiy Selawan payta casarachirqanichu, nispa. Manañataq hayk'aqpas Tamarwan puñurqanchu.  Wachakunan p'unchay chayamuqtintaq wiksanpi mellizo karqan.  Wachakushaqtintaq hukninqa makinta haywarqamurqan, hinan parteraqa hap'ispa makinta puka q'aytuwan wataykurqan: Kaymi ñawpaqta lloqsimun, nispa.  Makinta pay kutiykachiqtintaq wawqen lloqsimurqan. Hinan parteraqa nirqan: –¡Imaynatan kichamunki lloqsimunaykipaq! nispa, hinaspa suticharqan Faresta.  Chay qhepatataq wawqen lloqsimurqan, makinpi puka q'aytuyoq, suticharqantaq Zarata.

Egiptomanmi Josetaqa aparqanku. Chayman apaq Ismael runakunamantan Egipto runa Potifarqa rantikurqan, payqa Faronpa oficialnin guardia umallin karqan.  Señor Diosqa Josewanmi kasharqan, chaymi Joseqa patronnin Egipto runaq wasinpi tukuy imapipas allillanpuni kasharqan.  Chaymi patronninqa repararqan, Señor Dios paywan kashasqanta, paypa tukuy ima ruwasqantapas Señor Diospa allinyachishasqantawan.  Ahinatan Joseqa Potifarwan munachikurqan, paypa yanapaqnintaq karqan. Josetaqa wasin mayordomotan churarqan, hinaspa lliw kaqninkunata payman hap'ichirqan.  Wasintapas lliw kaqnintapas payman hap'ichisqanmantapachataq Señor Diosqa Joserayku Egipto runaq tukuy kaqninkunata samincharqan, wasinpi kaqtapas campopi kaqtapas.  Chaymi Joseman hap'ichirqan tukuy kaqninta, pay kaqtinqa manan imatapas yuyarqanñachu aswanpas mikhunallanpiña. Joseqa karqan sumaq rikch'ayniyoq munay siklla.  Chaykuna qhepatataq patronninpa warminqa Joseta qhawapayarqan, hinaspan nirqan: –Ñoqawan puñuy, nispa.  Josetaq mana munarqanchu, aswanpas patronninpa warminta nirqan: –Qhawariy, patronniyqa manan wasinpi tukuy kaqninkunamanta ñoqata hark'awanchu, aswanmi lliw imaymananta hap'iykachiwan.  Manan kay wasipi ñoqamanta aswan atiyniyoq kanchu, manataq imatapas hark'awanchu, aswanpas qanllatan, warmin kasqaykirayku. ¿Imaynan kay sinchi mana allinta ruwaspa Dios contra huchallikuyman? nispa.  Sapa p'unchayña patronninpa warmin ladonpi puñunanpaq Joseta rimapayashaqtinpas, Joseqa manan paywan puñuyta munarqanchu.  Huk p'unchaymi Joseqa wasiman llank'aq haykurqan, manataq wasipi kaqkuna pipas chaypi karqanchu.  Hinan warmiqa p'achanmanta hap'ispa nirqan: –Ñoqawan puñuy, nispa. Hinaqtinmi payqa warmiq makinpi p'achanta saqerparispa phawaylla ayqerikurqan.  Warmitaq makinpi p'achanta saqerparispa hawaman ayqesqanta rikuspa  waqyakurqan wasipi kaqkunata, hinaspan paykunata nirqan: –Qhawariychis, Hebreo runatan pusamuwanchis burlakuwananchispaq. Paymi hamuwan ñoqawan puñunanpaq, ñoqataq kunkayoqta qaparirqani,  chaymi waqyakuqtiy qapariqtiy p'achanta qayllaypi saqerparispa phawaylla ayqerikun, nispa.  Hinaspan payqa Josepa p'achanta qayllanpi churarayachirqan qosan wasiman hamunankama.  Qosan chayamuqtintaq payqa willarqan chay kikin simikunallatataq: Pusamuwasqaykiku chay kamachi Hebreo runan hamuwan burlakuwaqniy.  Ñoqa waqyakuspa qapariqtiymi payqa qayllaypi p'achanta saqerparispa hawaman ayqerikun.  Chay hinatan kamachiyki ruwawan, nispa. Chaymi willasqan simita uyarispa patronninqa sinchita phiñakurqan.  Hinaspan patronninqa Joseta hap'ispa carcelman churarqan, reypa presonkunaq kasqanman.  Señor Diosmi ichaqa Josewan kasharqan, hinaspan payta khuyapayarqan, carcelpi guardia umalliwanpas sumaqta qhawarichirqan.  Chay umallin Joseta churarqan carcelpi llapa presokunata qhawananpaq, chaypi ima ruwanatapas pay ruwananpaq.  Cárcel guardia umalliqa manañan imatapas qhawarqanchu Josepa makinpi kaqkunataqa, Señor Diospa Josewan kasqanrayku. Paypa imapas ruwasqantaqa Señor Diosmi allinyachirqan.

Chaykuna qhepatan Egipto reypa copan haywaqpiwan t'anta ruwaqninpiwan reyninku contra huchallikurqanku.  Chaymi rey Faraonqa phiñakurqan chay iskay oficialninkunapaq, copa haywaqkunata kamachiqpaq, t'anta ruwaqkunata kamachiqpaqwan.  Hinaspan guardia umalliq wasinman paykunata presota apachirqan, Josepa preso kasqan carcelman.  Guardia umallitaq Joseman paykunata entregarqan, hinan Joseqa paykunata servirqan, unayñataq carcelpi kasharqanku.  Copa haywaqmi t'anta ruwaqpiwan kaq tutapikama carcelpi mosqokurqanku, sapankanku sut'inchanayoqtakama.  Tutamanta José paykunaman hamuspa qhawariqtintaq, llakisqa kasharqanku.  Hinan payqa patronninpa wasinpi preso-masinkunata tapurqan: –¿Imanaqtintaq kunanri llakisqa kashankichis? nispa.  Paykunataq kutichirqanku: –Mosqokusqaykutan mana pipas sut'inchayta atiwankuchu, nispa. Hinan Joseqa paykunata nirqan: –Diosmi chaykunataqa sut'inchayta atin. Chay hinaqa, chay mosqokusqaykichista willawaychis, nispa.  Hinaqtinmi copa haywaqkunata kamachiqqa Joseman willarqan mosqokusqanta: –Ñoqan mosqokuspa rikurqani uvas yurata ñawpaqeypi kashaqta,  chay uvas yurapitaq kinsa k'allmata. Chay yurataq mukmuspa t'ikasqa, hinaspan k'allmankunaqa uvasta ruruspa poqochisqa.  Faraonpa copantan hap'ishasqani, hinaspa uvasta hap'ispa copaman ch'arwashasqani, hinaspa Faraonman copata haywashasqani, nispa.  Chaymi Joseqa payta nirqan: –Kaymi mosqokusqaykiq sut'inchayninqa: Kinsa k'allmaqa kinsa p'unchaymi.  Kinsa p'unchaymantan Faraonqa horqochisunki, hinaspa llank'anaykiman kutichipusunki, chaymi copanta haywanki, imaynan copa haywaqnin kashaspayki haywallaqpuni kanki hinata.  Yuyarikuwankiyá chay hina allinpi kaspayki, khuyapayaykuwaspaykitaq Faraonman ñoqamanta willarinki, hinaspa kay wasimanta horqowanki.  Hebreo runakunaq llaqtanmantan suwamuwarqanku, ichaqa manan kaypi ima mana allintapas ruwarqanichu carcelman churawanankupaq, nispa.  Allinpaq sut'inchasqanta uyarispataq t'anta ruwaqkunata kamachiqqa Joseta nirqan: –Ñoqapas mosqokullarqanitaqmi, yuraq t'antantin kinsa canastachakunatan umay patapi rikushasqani.  Patakaq canastachapitaq kashasqa imaymana rikch'aq pastel mikhunakuna Faraonpaq, hinan phalaq animalkunaqa mikhurashasqaku umay patapi canastachamanta, nispa.  Hinan Joseqa kutichirqan: –Kaymi mosqokusqaykiq sut'inchayninqa: Kinsa canastachakunaqa kinsa p'unchaymi.  Kinsa p'unchaymantan Faraonqa horqochisunki, hinaspa seq'onapi warkusunki, phalaq animalkunataq aychaykita mikhunqa, nispa.  Kinsa p'unchaymantataq Faraonpa wata hunt'ay p'unchaynin karqan, chaymi reyqa llapan oficialninkunaman hatun mikhunata haywarqan. Hinaspan copa haywaqkuna kamachiqta, t'anta ruwaqkuna kamachiqtapas oficialninkunaq qayllanman pusachimurqan.  Hinaspan copa haywaqkuna kamachiqta llank'ananman churachipurqan, chaymi payqa Faraonman copata haywapurqan.  T'anta ruwaqkuna kamachiqtataq ichaqa seq'ochirqan, Josepa sut'inchasqanman hina.  Copa haywaqkuna kamachiqtaq Joseta mana yuyaripurqanchu, aswanpas qonqapurqanmi.

Iskay wataña pasaqtinmi Faraonqa mosqokurqan, mosqoyninpitaq payqa Nilo mayu patapi hina sayashasqa.  Mayumantan lloqsimushasqa qanchis wira wakakuna llusk'allaña, hinaspa q'achu-q'achupi mikhushasqaku.  Chaykuna qhepatataq mayumanta lloqsimushasqa qanchis millay toqti wakakuna, hinaspan sumaq wira wakakunaq qayllanpi mayu patapi sayaykurqanku.  Hinaspanmi millay toqti wakakunaqa oqoykurqanku chay qanchis llusk'a wira wakakunata. Faraontaq rikch'arirqan.  Wakmantan puñuykurqan, hinaspa iskaykaq kutipi mosqokurqan: Qanchis trigo uma rurusapallaña sumaqta wiñasqa ch'ulla tullullapi.  Chaykuna qhepatataq lloqsimushasqa wak qanchis trigo umakuna ch'usukama rupha wayraq naq'echisqan.  Chay qanchis ch'usu trigo umataq oqoykurqan chay qanchis trigo uma sumaqkaq rurusapata. Hinan Faraonqa rikch'arirqan, chayqa mosqoyllataq kasqa.  Tutamantataq hawapi-ukhupi sonqoyoq karqan, hinaspan waqyachimurqan Egiptopi llapan watuqkunata, llapan yachayniyoqkunatawan. Hinaspanmi Faraonqa paykunaman willarqan mosqokusqankunata, ichaqa manan pipas karqanchu Faraonpa mosqokusqanta sut'inchaq.  Hinaqtinmi copa haywaqkunaq umallinqa Faraonta nirqan: –Kunanmi huchaykunata yuyarini.  Maypachachus qanqa kamachiykikunapaq phiñakurqanki, guardia umalliq wasinmantaq presota apachiwarqankiku, ñoqata hinallataq t'anta ruwaqkunaq umallintapas.  Chaypachan paywan ñoqawan kasqan tutalla mosqokurqayku, sapanka mosqoytaq sut'inchanayoqkama karqan.  Chaypin ñoqaykuwan kasharqan huk Hebreo wayna, guardia umalliq kamachin. Paymanmi chayta willarqayku, paytaq mosqokusqaykuta sut'inchapuwarqanku, hinan sapankaman imachus kasqanta willawarqanku.  Chaymi mosqoyniykuta paypa sut'inchasqanman hina karqan: Ñoqan llank'anayman churasqa kapurqani, hukkaqtaq seq'osqa kapurqan, nispa.  Chaymi Faraonqa Joseta waqyachimurqan. Hinan usqhaylla carcelmanta horqomurqanku, sunkhantapas k'isukuspataq wak p'achawan p'achakurqan, hinaspa hamurqan.  Hinan Faraonqa Joseta nirqan: –Ñoqan mosqokuni, manataq pipas kanchu chayta sut'inchay atiq, chaywanpas qanmanta willakuqtan uyarini: Mosqokusqakunatan uyarin, hinaspan chaykunata sut'inchan, nisqata.  Josetaq Faraonta nirqan: –Ñoqaqa manan imapaschu kani, Diosmi mosqokusqaykitaqa willasunki sonqoyki tiyaykunanpaq, nispa.  Chaymi Faraonqa Joseman willarqan: –Mosqoyniypin Nilo mayu patapi hina kashasqani,  hinan mayumanta lloqsimushasqa qanchis llusk'a wira wakakuna, hinaspan q'achu-q'achupi mikhushasqaku.  Chaykuna qhepatataq qanchis millay toqti wakakuna lloqsimushasqa, sinchi tullu, manan chaykuna hina millaytaqa rikurqanichu Egiptontinpipas.  Chay toqti wakakunan oqoykushasqaku ñawpaqkaq qanchis wira wakakunata.  Chay oqoykusqanku wakakunaqa manan reparakurqanchu, chay toqtikunaqa kasqan millayllapunin ñawpaq hina kasharqanku. Hinaspan rikch'arirqani.  Chaymantapas mosqokullarqanitaqmi, hinaspan rikurqani: qanchis trigo uman wiñasqa ch'ulla tullullapi, rurusapataq sumaqtaq kasqa.  Hinallataq qanchis trigo uma, ch'usu, ch'akisqa, rupha wayraq naq'echisqan chaykuna qhepata wiñasqa.  Hinaspanmi ch'usu trigo umaqa oqoykusqa qanchis sumaq umakunata. Chaytan willaniña watuqkunaman, manataq pipas kanchu chayta sut'inchapuwananpaq, nispa.  Hinaqtinmi Joseqa Faraonta nirqan: –Mosqokusqaykiqa kaqkamallan, Diosmi imatachus ruwananta rikuchirqasunki.  Qanchis sumaq wakakunaqa qanchis watan, qanchis sumaq trigo umakunapas qanchis watan, mosqoyqa kaqkamallan.  Qhepankuta lloqsimuq qanchis millay toqti wakakunapas qanchis watan, chay qanchis trigo uma ch'usullaña rupha wayraq naq'echisqanpas, qanchis wata yarqay kananmi.  Iman kaqllatan qanman willayki, Diosmi imatachus ruwananta rikuchirqasunki.  Egipto suyupin qanchis wata askhallaña mikhuy kanqa,  chaykuna qhepatataq qanchis wata yarqay kanqa. Chaymi askhallaña mikhuypa Egipto suyupi kasqanqa qonqasqa kanqa, suyuntintataq yarqayqa hasut'inqa.  Chay askhallaña mikhuypa kasqanqa manan reparakunqachu qhepanta yarqay hamusqanrayku, chay yarqayqa sinchipunin kanqa.  Iskay kutita mosqokusqaykiqa willakun Diospa cheqaqtapuni yuyaykusqantan, hinallataq Diosqa usqhayllata chayta hunt'anantawan.  Chayraykun kunan yuyaychayki, huk yuyayniyoq yachayniyoq qharita maskhay, hinaspa Egipto suyupi llank'achiqta churay.  Kaytapas ruwallaytaq, suyuntinpi kamachikuqkunata churay, hinaspa qanchis watantin askha cosechamanta Egipto suyuntinpi phisqa costalmanta hukninta t'aqaspa huñuchunku.  Hinaspa kay hamuq allin watakunapi llapa mikhuyta huñuchunku, kamachiytaq trigota churanankupaq llaqtakunapipas mikhuna kananpaq, hinaspataq waqaychachunku.  Chay mikhuytaqa waqaychachunku suyupaq, Egipto suyupi qanchis wata yarqay kanqa chaypaq, chaymi suyuqa yarqaymanta mana wañunqachu, nispa.  Chay yuyaychaytan Faraonqa allinpaq hap'irqan, hinallataq oficialninkunapas,  hinaspan Faraonqa paykunata nirqan: –¿Kay runata hina hukta tarisunmanchu? Diospa Espiritunmi paypiqa kashan, nispa.  Hinaspanmi Faraonqa Joseta nirqan: –Diosmi lliw chaykunata yachachisunki, manan kanchu qan hina yuyayniyoqpas yachayniyoqpas.  Qanmi palacioypi kamachikunki, kamachikusqaykitan llapa llaqta kasusunki, kamachikuna tiyanallapin ñoqaqa qanmanta kurak kasaq.  Qhawariy, ñoqan churayki Egipto suyuntinpi kamachikunaykipaq, nispa.  Hinaspanmi Faraonqa makinmanta selloyoq anillonta horqokuspa chayta Josepa makinman churaykurqan, sinchi fino lino p'achawantaq p'achachirqan, kunkanmantaq walqaykurqan huk qori walqanata.  Chaymantataq iskaykaq carretanman wichachirqan, hinaspa ñawpaqenpi waqyakurqanku: ¡Qonqorikuychis! nispa. Chhaynatan Egipto suyuntinpi churarqan.  Chaymantataq Faraonqa Joseta nirqan: –Ñoqan Faraón kani, mana simiykimantaqa manan pipas Egipto suyuntinpi kuyurinqachu, nispa.  Faraonqa Joseta suticharqan Zafnat-paneata, hinaspanmi payta casarachirqan On llaqta sacerdote Potiferaq ususin Asenatwan. Ahinapin Joseqa Egipto suyuntinta purirqan.  Joseqa kinsa chunka watayoqmi karqan Egipto rey Faraonpa qayllanman pusashaqtinku. Joseqa Faraonpa qayllanmanta lloqsispanmi Egipto suyuntinta purirqan.  Chay qanchis allin watakunapin mikhuyqa askhallataña rururqan.  Chaymi payqa huñurqan qanchis watantin mikhuyta, Egipto suyupi ruruqta, hinaspan mikhuyta llaqtakunapi waqaycharqan, muyuriqnin campo mikhuyta sapanka llaqtapi churachispa.  Joseqa trigota huñurqan lamar-qocha aqota hinaraqmi, sinchi askhallataña mana yupay atinakama, manañan yuparqankuñachu.  Josepaqqa nacerqan iskay wawakunan manaraq ñawpaqkaq yarqay wata chayamushaqtin, chaykunatan On llaqta sacerdote Potiferaq ususin Asenat paypaq wachakurqan.  Joseqa phiwi churintan suticharqan Manasesta, nirqanmi: Diosmi qonqachipuwan lliw muchuyniyta, taytaypa lliw aylluntapas, nispa.  Hukkaqtataq suticharqan Efrainta, nirqanmi: Diosmi mirachiwan llakikusqay suyupi, nispa.  Chay hinatan Egipto suyupi askhallataña mikhuypa rurusqan qanchis wata hunt'akurqan,  hinaspan qanchis wata yarqay qallarirqan, Josepa ñawpaqmantaña willakusqanman hina. Llapa suyukunapin yarqay karqan, Egipto suyuntinpin ichaqa mikhuy karqan.  Egipto runakunaqa mikhunanku tukukapuqtinmi, Faraonman mikhunata mañakuspa qaparirqanku. Faraontaq llapa Egipto runakunata nirqan: –Joseman riychis, hinaspa ruwaychis imatachus pay nisunkichis chayta, nispa.  Yarqaytaq tukuy suyuntinpi karqan, chaymi Joseqa kicharirqan llapa taqe wasikunata, hinaspan trigota Egipto runakunaman venderqan, Egipto suyupiqa sinchipunin yarqayqa karqan.  Hinantinmantan Egiptoman hamurqanku Josemanta rantikuq, hinantin pachapi sinchi yarqay kaqtin.

Jacobmi Egiptopi mikhuna kasqanta yachaspa, churinkunata nirqan: –¿Imanaqtintaq qhawanakushankichis?  Ñoqan uyarini Egipto suyupi trigo kasqanta, riychis haqayta, hinaspa rantimuychis, ahinapi ama yarqaymanta wañunanchispaq, nispa.  Chaymi Josepa chunkantin wawqenkunaqa Egiptota rirqanku trigo rantikuq,  ichaqa manan Jacobqa Josepa wawqen Benjaminta wawqenkunatawan kacharqanchu, payqa nirqanmi: Paqtan imapas payta sucedenman, nispa.  Israelpa churinkunataq riqkunawan kuska rantikuq rirqanku, Canaán suyupi yarqay kasqanrayku.  Joseqa chay suyupin kamachikuq karqan, paymi chay suyu llapa runakunaman venderqan. Hinan Josepa wawqenkunaqa chayarqanku, hinaspanmi payman pampakama k'umuykukurqanku.  Josetaq wawqenkunata rikuspa reqsirqorqan, ichaqa mana reqsiq tukuspanmi paykunata k'arak simiwan rimapayarqan: –¿Maymantataq hamunkichis? nispa. Paykunataq kutichirqanku: –Canaanmantan hamuyku mikhuyta rantikuq, nispa.  Joseqa reqsirqanmi wawqenkunata, paykunataq ichaqa mana payta reqsirqankuchu.  Chaymi Joseqa yuyarirqan paykunamanta mosqokusqankunata, hinaspan paykunata nirqan: –Qhamiyaqmi kankichis, suyupi mana hark'asqa cheqasta qhawaraqmi hamunkichis, nispa.  Paykunataq kutichirqanku: –Manan, wiraqochayku, aswanpas kamachiykikunaqa mikhuyta rantikuqmi hamuyku.  Llapallaykun ch'ulla qhariq churinkuna kayku, honrado runakunan kayku, manan qhamiyaq runakunachu kayku, nispa  Josetaq ichaqa paykunata nirqan: –Manan, suyupi mana hark'asqa cheqasta qhawaraqmi hamunkichis, nispa.  Paykunataq kutichirqanku: –Kamachiykikunaqa chunka iskayniyoq wawqekunan kayku, Canaán suyupi tiyaq qhariq churinkuna, sullk'akaq wawqeykuqa taytaykuwanmi kunan kashan, hukkaqtaqmi ichaqa mana kapunchu, nispa.  Josetaq paykunata nirqan: –Ñoqaqa niykichismi qhamiyaqkunapunin kankichis,  ichaqa kaypin reqsichikunkichis: Faraonpa sutinpin jurani, manan kaymanta lloqsinkichischu sullk'a wawqeykichis hamunankama.  Hukniykichista kachaychis wawqeykichista pusamunanpaq, qankunataq preso qhepaychis. Hinan yachakunqa rimasqaykichisqa cheqaqpuni kasqan, mana chayqa, Faraonpa sutinpin jurani, qhamiyaqpuni kasqaykichista, nispa.  Hinaspan llapankuta huñullata carcelman wisq'achirqan kinsa p'unchaypaq.  Kinsakaq p'unchaypitaq Joseqa paykunata nirqan: –Ñoqaqa Diostan manchakuni. Kayta ruwaychis, chaymi kawsankichis:  –Honrado runakuna kankichis chayqa, huknin wawqeykichis carcelpi preso qhepachun, qankunataq riychis, trigota apaychis wasiykichispi kaqkuna mikhunanpaq.  Ichaqa pusamuwankichismi sullk'a wawqeykichista, chaypin rimasqaykichis cheqaqpuni kasqanta yachasun, manataq wañunkichischu, nispa. Paykunataq ahinata ruwarqanku.  Hinaspan ninakurqanku: –Cheqaqtapunin wawqenchis contra huchallikurqanchis, rikurqanchismi sonqonpa sinchi llakikusqanta, pituchakushawaqtinchispas manan payta kasurparirqanchischu, chaymi kay sinchi llakikuyqa qatishawanchis, nispa.  Chaymi Rubenqa paykunata nirqan: –¿Manachu qankunata rimapayarqaykichis: Ama wayna contra huchallikuychischu, nispa? Manataq kasukurqankichischu. Kunanqa wañusqanmantan llakipi rikukushanchis, nispa.  Paykunaqa manan yacharqankuchu Josepa paykunata entiendeshasqanta, wawqenkunawan rimashaqtin simi t'ikraq kasqanrayku.  Josetaq paykunamanta anchhurirqan, hinaspan waqarqan. Chaymantataq paykunaman kutimuspa rimapayarqan, hinan paykuna ukhumanta Simeonta hap'ispa rikushaqtinku presota watachirqan.  Hinaspataq kamachikurqan costalninkuman trigota hunt'achinankupaq, hinaspa sapankaman qolqenkuta kutichipunankupaq costalninkuman churaykuspa, ñanpaqpas mikhunata qonankupaq. Ahinatan paykunapaq ruwarqanku.  Chaymantataq paykunaqa trigonkuta asnonkuman cargaykuspa chaymanta ripurqanku.  Hukninkutaq qorpachakusqankupi asnonman qarananpaq costalninta kicharispa, costalnin simipi qolqenta tarirqan.  Hinaspan wawqenkunata nirqan: –¡Qolqeytan kutichimpuwasqa! ¡Kayqa costalniypin kashan! nispa. Hinaqtinmi mancharikurqanku, khatatataspataq ninakurqanku: –¿Imatataq Diosqa kayta ruwawanchis? nispa.  Canaán suyuman chayaspataq tukuy imaymana paykunata sucedesqanta taytanku Jacobman willarqanku:  –Chay suyu kamachikuqmi k'arak simiwan rimapayawarqanku, suyu qhamiyaqta hinan hap'iwarqanku.  Ñoqaykutaq payta nirqayku: Honrado runakunan kayku, manan qhamiyaqkunachu.  Chunka iskayniyoq wawqen kayku, huk taytallayoq, hukkaq wawqeykutaq mana kapunchu, sullk'akaqtaq taytaykuwan Canaán suyupi kunan kashan, nispa.  Hinan chay kamachikuqqa niwarqanku: Kaypin yachasaq honrado runakuna kasqaykichista, saqewaychis huknin wawqeykichista, wasiykichispi kaqkunaq mikhunanpaqtaq trigota apaychis.  Hinaspa sullk'a wawqeykichista pusamuwaychis mana qhamiyaqkunachu, aswanpas honrado runakuna kasqaykichista yachanaypaq. Ahinapin wawqeykichista kacharipusqaykichis, kay suyupitaq may munasqaykichista purikullankichis, nispa.  Costalninkuta paykuna tallishaqtinkutaq sapankaq costalninpi rikhurirqan qolqe khipunku, hinan paykunapas taytankupas qolqe khiputa rikuspa mancharikurqanku.  Hinan taytanku Jacobqa paykunata nirqan: –Wawaykunatan qechupushawankichis, José mana rikhurimpunchu, manallataq Simeonpas, Benjamintapas qechurqapullawankichistaqchu, ¡lliw kaykunaqa contraypin! nispa.  Chaymi Rubenqa taytanta nirqan: –Mana Benjaminta kutichimpuqtiyqa iskaynin churiyta wañuchinki. Pusallasaq, ñoqan kutichimpusqayki, nispa.  Paytaq nirqan: –Manan churiyqa qankunawan rinmanchu, wawqenpas wañupunñan, pay sapallanñan qhepan. Purisqaykichis ñanpi imaynapas pay kaqtinqa, sinchi llakikuymi yuyaq kayniypi wañuchiwanqa, nispa.

Sinchipunin chay suyupi yarqay karqan,  chaymi Egiptomanta trigo apamusqanku mikhuyta tukuspanku, taytankuqa paykunata nirqan: –Kutiychis, hinaspa rantimuychis huk chhikan mikhuyta ñoqanchispaq, nispa.  Judataq kutichirqan: –Chunkay-chunkatan chay qhariqa nimuwarqanku: Amapunin hamuwankichischu manachus wawqeykichista pusamuwankichis chayqa, nispa.  Wawqeykutawan kachawankiku chayqa risaqkun, hinaspa mikhuyta rantimpusqaykiku.  Manataq payta pusanaykuta munankichu chayqa manan risaqkuchu. Chay qharin niwarqanku: Manan uyayta rikunkichischu manachus wawqeykichista pusamuwankichis chayqa, nispa.  Chaymi Israelqa nirqan: –¿Imanaqtintaq kay mana allinta ruwaykuwankichis? ¿Imapaqtaq chay qharimanri huk wawqeykichis kasqanta willakurqankichis? nispa.  Paykunataq kutichirqanku: –Chay qhariqa allin-allintan tapuwarqanku ñoqaykumanta, hinallataq ayllunchismantapas: ¿Kawsashanraqchu taytaykichis? ¿Kanraqchu huk wawqeykichis? nispa. Chaymi chay simiman hina willarqayku. Manan yacharqaykuchu wawqeykichista pusamuwaychis nispa niwanankutaqa, nispa.  Hinaqtinmi Judaqa taytan Israelta nirqan: –Waynata pusarikuspa, rillasaqkuña, chay hinapi kawsananchispaq, qanpas wawaykupas.  Ñoqan paymanta kutichipusqayki, ñoqatan manuchawanki, manataq kayman kutichimpusqaykichu chayqa, wiñaypaqmi qayllaykipi huchachasqa kasaq.  Manachus tardaykuman karqan chayqa, iskay kutitapuniñan kutiykuman karqan, nispa.  Hinan taytan Israelqa paykunaman kutichirqan: –Chay hinataq chayqa, kay hinata ruwaychis: Kaymanta allinkaqta costalniykichispi chay runapaq aparikuychis, huk chhikan balsamota, huk chhikan miel misk'ita, q'apaqkunata, mirratawan, nuezkunata, almendrastawan.  Apaychis wak qolqeta, aparikullaychistaq costalniykichispa siminpi kutimuq qolqetapas, pantasqapaschá karqan.  Hinaspa wawqeykichista pusarikuspa chay runaqta kutillaychisña.  Tukuy-atiyniyoq Diostaq chay qhariwan khuyapayachisunkichis, Simeontapas kacharichimpuchun, hinallataq kay Benjamintapas. Mana churiyoq kanaychus kashan chayqa, chay hina kachun, nispa.  Chaymi paykunaqa hoqarirqanku sumaq sonqotapas, kutimuq qolqetapas, rantinanku qolqetapas, hinallataq Benjamintapas pusarikuspa Egiptoman puririrqanku, chayaspataq Joseman asuykurqanku.  Joseqa Benjaminta paykunatawan rikuspan wasi mayordomonta nirqan: –Chay runakunata wasiyman pusay, paykunaqa ñoqawanmi chawpi p'unchayta mikhunqaku, chaypaqtaq wakata nak'aspayki wayk'umuy, nispa.  Chaymi mayordomoqa ruwarqan Josepa nisqanta hina, paykunatan Josepa wasinman pusarqan.  Hinan paykunaqa Josepa wasinman pusasqa kaspanku mancharikuspa ninakurqanku: –Ñawpaq kuti costalninchispi qolqenchista kutichipuwasqanchismantan kayman pusamuwanchis. Toqllata churawaspanchismi kamachipaq hap'iwasun, ñoqanchistapas asnonchiskunatapas, nispa.  Hinaspanmi asuykurqanku Josepa wasi mayordomonman, wasi punkupin payta rimapayarqanku:  –Ay, wiraqochayku, ñoqaykuqa ñawpaq kutita mikhuna rantikuq hamurqaykuñan,  qorpachakunaman chayaspayku costalniykuta paskariqtiykutaqmi, sapankaq qolqeyku kapushasqa costalniykuq siminpi iman kaqlla, chaytan kutichimpushayku.  Apamullaykutaqmi wak qolqetapas mikhuyta rantikunaykupaq, ñoqaykuqa manan yachaykuchu pichus qolqeykuta costalniykuman churaykusqanta, nispa.  Mayordomotaq paykunaman kutichirqan: –Sonqoykichis tiyaykuchun, ama mancharikuychischu. Qankunaq Diosniykichis, taytaykichispa Diosninchá qhapaq kayta costalniykichispi qorqasunkichis, ñoqaqa chaskirqanin qolqeykichistaqa, nispa. Hinaspan Simeonta paykunaman horqomuspa,  llapankuta Josepa wasinman pusarqan. Unutataq paykunaman qorqan, hinan chakinkuta maqchikurqanku, asnonkumanpas qarallarqantaq.  Paykunataq chawpi p'unchayta Josepa hamunankama sumaq sonqota wakichirqanku, uyarirqankun chaypi mikhunankuta.  Wasiman José hamuqtintaq, paykunaqa apamusqanku chay sumaq sonqota payman qorqanku, hinaspa ñawpaqenpi pampakama k'umuykukurqanku.  Hinaqtinmi Joseqa paykunata tapurqan imaynachus kashasqankuta, hinaspa nirqan: –Willawasqaykichis yuyaq taytaykichisri, ¿allillanchu kashan? ¿Kawsashanraqchu? nispa.  Paykunataq kutichirqanku: –Allillanmi kashan kamachiyki taytaykuqa, kawsashanraqmi, nispa. Hinaspanmi k'umuykukurqanku, qonqorikurqanku.  Josetaq qhawarispa wachaymasin wawqen Benjaminta rikurqan, hinaspa nirqan: –¿Kaychu sullk'a wawqeykichis, pimantachus willawasqaykichis? nispa. Hinaspataq payta nirqan: –Dios saminchasunki, churilláy, nispa.  Hinan Joseqa waqanayarqan wawqenmanta sonqon “phoq” nisqanrayku, chaymi usqhaylla puñunan wasiman haykuspa chaypi waqaykurqan.  Uyanta maqchikuspataq lloqsimurqan, hinaspan sonqonta tiyaykachikuspa, nirqan: –Mikhunata qaramuychis, nispa.  Paypaqqa wakpin churarqanku, wawqenkunapaqtaq sapaqpi, paywan mikhuq Egipto runakunapaqpas wakllapitaq. Egipto runakunaqa manan Hebreo runakunawan mikhuyta munaqkuchu, chayqa Egipto runakunapaqqa millakuymi kaq.  Josetaq wawqenkunata ñawpaqenpi tiyaykachirqan kurakmanta qallarispa sullk'akama, chaymi paykunaqa qhawanakuspanku, utirayarqanku.  Josetaq ñawpaqenmanta mikhunata haywachirqan, Benjaminpa mikhunanqa askhallañan karqan, manataq mayqenninkuqpas chay hinachu karqan. Hinaspan paywan kuska ukyarqanku kusikurqanku.

Joseqa wasi mayordomontan kamachirqan: –Kay qharikunaq costalninman mikhunata hunt'achiy hayk'an apay atinankuta, sapankaq qolqentapas churaykuy costalninpa siminman.  Qolqe copaytataq trigomanta pagasqa qolqetawan sullk'akaqpa costalninpa siminman churanki, nispa. Chaymi payqa ruwarqan Josepa nisqanta hina.  Pacha illarimuqtintaq paykunaqa asnontin kacharparisqa kapurqanku.  Llaqtamanta paykuna lloqsispanku manaraq karunchakushaqtinkutaq, Joseqa mayordomonta nirqan: –Chay runakunaq qhepanta riy, paykunaman taripaspaykitaq ninki: –¿Imanaqtintaq allinmanqa mana allinwan kutichinkichis? ¿Imanaqtintaq qolqe copayta suwamuwankichis?  ¿Manachu chayqa patronniypa ukyanan, chaywantaq watunpas? Mana chanintapunin chaytaqa ruwankichis, nispa.  Mayordomotaq paykunaman taripaspa chay hinata nirqan.  Paykunataq kutichirqanku: –¿Imanaqtintaq wiraqochaykuqa chaykunata nin? Manan hayk'aqpas ñoqaykuqa chay hinataqa ruwaykumanchu.  Costalniykuq siminpi qolqeta tarispaykupas Canaán suyumantapachan kutichimpurqayku, ¿chaychu patronniykiq wasinmanta suwakamuykuman qolqetapas qoritapas?  Mayqen kamachiykipichus copa rikhurinqa chayqa, wañuchun, ñoqaykupas wiraqochaykuq kamachinkuna kapusaqku, nispa.  Mayordomotaq nirqan: –Nisqaykichis hina kachun, mayqenpapichus rikhurinqa, chaymi kamachiy kanqa, wakinniykichistaq mana huchachasqa kankichis, nispa.  Hinaqtinmi sapankanku costalninkuta usqhaylla uraykachispa kicharirqanku.  Hinan maskhayta qallarirqan kurakpamanta sullk'aqkama, copataq Benjaminpa costalninpi rikhurirqan.  Hinaqtinmi paykunaqa p'achankuta llakisqa llik'ikurqanku, hinaspan sapanka asnonman cargaykuspa llaqtaman kutiykurqanku.  Judataq wawqenkunapiwan Josepa wasinman rirqan, chaypiraqmi Joseqa kasharqan, hinaspanmi paypa ñawpaqenpi pampaman k'umuykukurqanku.  Josetaq paykunata nirqan: –¿Imatataq kaytari ruwankichis? ¿Manachu yachankichis ñoqa hina runaqa watuy yachasqanta? nispa.  Chaymi Judaqa nirqan: –¿Ima nisaqkutaq wiraqochayta? ¿Ima nispataq rimarisaqku? Chayri, ¿imawantaq mananchakusaqku? Diosmi huchallikusqaykumanta taripawanku. Kunanqa kamachiykin kapuyku, ñoqaykupas, hinallataq copata hap'iqpas, nispa.  Josetaq kutichirqan: –Manan hayk'aqpas chaytaqa ruwaymanchu. Copata hap'iqllan kamachiyqa kanqa, qankunaqa taytaykichispata sumaqlla ripuychis, nispa.  Chaymi Judaqa payman asuykuspa nirqan: –¡Ay, wiraqocháy! Valekuyki simiyta uyariykuwanaykipaq, amayá ñoqapaq phiñarqokunkichu, qanqa Faraón hinan kanki.  Qanmi tapuwarqankiku: ¿Kanchu taytaykichispas wawqeykichispas? nispa.  Ñoqaykutaq kutichirqaykiku: Kanmi yuyaqña taytayku, waynallaraq wawqeykupas, yuyaq-kayninpiña nacepusqan. Wachay masi wawqentaqmi wañukapunña, pay sapallanñan qhepan mamanpa wawan, taytaykutaqmi anchata munakun, nispa.  Qanmi niwarqankiku: Pusamuychis, payta rikunaypaq, nispa.  Chaymi ñoqaykuqa nirqaykiku: Waynaqa manan taytanta saqemunmanchu, saqemunqa chayqa taytanqa wañukapunqan, nispa.  Hinan niwarqankiku: Sullk'a wawqeykichista mana pusamunkichischu chayqa, manañan asuykamuwankichischu, nispa.  Kay hinan karqan, taytaykumanmi chayaspayku nisqaykikunata willarqayku.  Maypachachus taytaykuqa: Kutiychis huk chhikan mikhuyta ñoqanchispaq rantimuq, nispa, niwaqtinkun,  ñoqaykuqa nirqayku: Wawqeykuchus mana riysiwanqaku chayqa, manan risaqkuchu. Manan chay wiraqochamanqa asuykuykumanchu, manachus sullk'a wawqeyku riysiwanqaku chayqa, nispa.  Hinaqtinmi taytaykuqa niwarqanku: Qankunan yachankichis Raquel warmiypa iskay qhari wawata ñoqapaq wachakusqanta.  Hukninmi qayllaymanta lloqsirqan, yuyanitaqmi phiña animalpa llik'irqarisqan kapusqanta, kunankaman mana rikupunichu.  Kunanqa Benjamintapas qayllaymanta pusarqollankichistaq, chhaynaqa imaynapas kanqa chayqa, sinchi llakikuymi kay machutaña wañuchiwanqa, nispa.  Kunan, taytayman ñoqa kutipuqtiy, wayna mana ñoqawan rinqachu chayqa, waynata mana rikuspanmi wañukapunqa, payman sinchi sonqollisqa kasqanrayku. Ñoqaykutaq yuyaq taytaykuta sinchi llakikuywan wañuchisaqku.  Ñoqan taytayman waynamanta fiakamurqani: Ñoqan wiñaypaq huchallikuqniyki kasaq, nispa.  Chaymi valekuyki, kunan waynaq rantinpi kamachiyki kapunaypaq qhepachipuway, waynataq wawqenkunawan ripuchun.  ¿Imaynataq ñoqari taytayman kutipuyman mana waynantinri? Manan taytaypa mana allin kapusqanta rikuyta munaymanchu, nispa.

Manañan Joseqa waqaynin mukikuyta atirqanñachu lliwpa qayllanpi kaqkunaq ñawpaqenpi, chaymi kunkayoqta nirqan: –¡Qayllaymanta lliwta lloqsichiychis! nispa. Hinan mana pipas paywan qheparqanchu wawqenkunawan José reqsichikushaqtin.  Hinaspanmi qaparispa waqaykurqan, chaymi Egipto runakunapas uyarirqanku, Faraonpa wasinpi kaqkunapas uyarillarqankutaq.  Josetaq wawqenkunata nirqan: –Ñoqan José kashani, ¿kawsashanraqchu taytay? nispa. Wawqenkunataq mana payman ima niytapas atirqankuchu, mancharisqa qayllanpi kashasqankurayku.  Chaymi Joseqa paykunata nirqan: –Qayllaykamuwaychis, nispa. Paykunataq qayllaykurqanku. Paytaq nirqan: –José wawqeykichismi kani, Egiptoman vendewasqaykichis.  Kunanqa ama llakikuychischu, amallataq kayman vendemuwasqaykichismanta ñakapakuychischu, Diosmi runata kawsachinanpaq ñawpaqeykichista kachamuwarqan.  Ñan iskay wata yarqayña suyupi pasan, phisqa wataraqmi kashan, chaykunapin mana yapunqakuchu manallataq cosechanqakupaschu.  Diosmi ñawpaqeykichista kachamuwarqan, qhepa mirayniykichista kay pachapi waqaychanapaq, may utirayanatapuni kawsachinasuykichispaq.  Chay hinaqa, manan qankunachu kachamuwarqankichis, aswanpas Diosmi, paymi churawarqan Faraonpa yuyaychaqnin kanaypaq, lliw wasinpipas Egipto suyuntinpipas kamachikuq kanaypaqwan.  Usqhaylla taytayman riychis, hinaspa nimuychis: José churiykin kay hinata nin: “Diosmi Egiptontinpi kamachikuqta churawan, hampuy, ama qhepamuychu.  Gosén hallp'apin tiyanki, qayllaypin kanki, qanpas wawaykikunapas, nietoykikunapas, uywaykikunapas, lliw ima hayk'a kaqniykipas.  Chaypin mikhuchisqayki, ama wakchayayta muchunaykipaq qanpas aylluykipas, lliw ima hayk'a kaqniykipas, phisqa wata yarqayraqmi kashan, nispaykichis”, nispa.  Kayqa qhawashawankichismi, qan wawqéy Benjaminpas qhawashawankin Josepuni rimasqayta.  Taytayman willamuychis Egiptopi lliw qhapaq-atiyniyta, hinallataq lliw rikusqaykichistapas. Usqhaylla taytayta pusamuychis, nispa.  Hinaspanmi wawqen Benjaminta oqllaykukuspa waqarqan, Benjaminpas waqallarqantaq oqllayninpi.  Hinaspataq llapa wawqenkunata much'aykurqan, paykunata oqllaykuspataq waqarqan. Chay qhepatataq wawqenkunaqa paywan rimarqanku.  Faronpa wasinpi kaqkunataq uyarirqanku: Josepa wawqenkunan hamusqa, nispa nisqata. Chaywanmi kusikurqan Faraonpas oficialninkunapas.  Chaymi Faraonqa Joseta nirqan: –Wawqeykikunata niy: Cargaychis uywaykichisman, hinaspa riychis, Canaán suyuman kutiychis.  Hinaspataq taytaykichiswan aylluykichiskunawan kayman hampuychis. Ñoqan qosqaykichis Egiptopi allinnin hallp'ata, suyupi allinkaqtataq mikhunkichispas, nispa.  Kamachillaytaq: Kay Egipto suyumanta apaychis carretakunata wawaykichispaq warmiykichispaq, hinaspa pusamuychis taytaykichista, hampuychistaq.  Ama kaqniykichismantaqa llakikuychischu, Egipto suyu qhapaq kayqa qankunaqmi kanqa, nispa.  Israelpa churinkunataq chay hinata ruwarqanku, Josetaq paykunaman carretakunata qorqan Faraonpa kamachikusqanman hina, ñanninkupaqpas mikhunata qorqan.  Sapankamantaq mosoq p'achata qorqan, Benjaminmanqa kinsa pachak qolqeta, phisqa sayay p'achatawan qorqan.  Taytanmantaq apachirqan Egiptopi allinnin kaqkunata chunka asnopi cargarisqata, chunka china asnopitaq trigota, t'antata, mikhunatawan. Mikhuna kaqtaqa taytanpa ñanpi qoqawanpaq.  Hinaspan wawqenkunata kacharparispa nirqan: –Aman ñanpi phiñanakunkichischu, nispa. Paykunataq ripurqanku.  Egiptomanta ripuspankun, Canaán suyuman chayarqanku, taytanku Jacobman.  Hinaspan payman willarqanku: –Kawsashasqan Joseqa, paymi Egipto suyuntinpi kamachikuq kasqa, nispa. Chaymi Jacobqa musphaspa utirqanraq, manataq paykunata creerqanchu.  Josepa lliw rimasqanta payman willaqtinku, payta apanapaq carretakunata apachimusqanta rikuqtinmi Jacobpa sonqonqa kawsarirqan.  Chaymi nirqan: –¡May allinmi! ¡Churiy Joseqa kawsashasqaraqmá! Risaq, hinaspa payta rikumusaq manaraq wañukapushaspay, nispa.

Israelmi puririrqan lliw imaymanantin, hinaspan Beersebaman chayarqan, Isaac taytanpa Diosninmantaq sacrificiokunata haywarqan.  Diostaq payta tuta rikhuriypi rimapayaspa nirqan: –¡Jacob! ¡Jacob! nispa. Paytaq kutichirqan: –Kaypin kashani, nispa.  Hinan nirqan: –Ñoqan Dios kani, taytaykiq Diosnin. Ama Egiptoman riyta manchakuychu, chaypin ñoqa hatun suyuman tukuchisqayki.  Qanwanmi ñoqa Egiptoman risaq, ñoqallataqmi mirayniykitapas kutichimpusaq. Josepa qayllanpitaq wañukapunki, nispa.  Chaymi Jacobqa Beersebamanta hatarirqan, churinkunataq apanapaq Faraonpa apachimusqan carretakunaman wichachirqanku taytankutapas wawankutapas warminkutapas.  Jacobmi llapa ayllunpiwan Egiptoman rirqan, Canaán suyupi imaymana tarisqankunatawan uywankunatawan aparikuspa.  Paywanmi rirqanku churinkunapas, nietonkunapas, ususinkunapas, nietankunapas, lliw mirayninkunapas.  Kaykunan Jacobpa ayllun, paywan Egiptoman haykuq churinkunaq sutin karqan: Phiwin Rubén.  Rubenpa churinkuna: Hanoc, Falú, Hezrón, Carmipiwan.  Simeonpa churinkuna: Jemuel, Jamín, Ohad, Jaquín, Zohar, Canaán warmiq wawan Saulpiwan.  Levipa churinkuna: Gersón, Cohat, Meraripiwan.  Judapa churinkuna: Er, Onán, Sela, Fares, Zarapiwan. Erwan Onanwanqa Canaán suyupin wañukapurqanku. Farespa churinkunataq karqan Hezrón, Hamulpiwan.  Isacarpa churinkuna: Tola, Púa, Jashub, Simronpiwan.  Zabulonpa churinkuna: Sered, Elón, Jahleelpiwan.  Chaykunan karqan Leaq wawankuna Jacobpaq Padan-arampi wachakusqankuna, kallarqantaq ususin Dinapas. Llapanmi kinsa chunka kinsayoq runa karqan, churinkunapas ususinkunapas.  Gadpa churinkuna: Zifión, Hagui, Ezbón, Suni, Eri, Arodi, Arelipiwan.  Aserpa churinkuna: Imna, Isúa, Isúi, Bería, pananku Serapiwan. Beriaq churinkunataq: Heber, Malquielpiwan.  Chaykunan karqan Zilpaq wawankuna, paytan Labán qorqan ususin Leaman, paymi chaykunata Jacobpaq wachakurqan. Llapankutaq karqan chunka soqtayoq runakuna.  Jacobpa warmin Raquelpa wawankuna: Josewan Benjaminwan.  Josepa wawanmi Egipto suyupi nacerqan Manaseswan Efrainwan. Paykunatan wachakurqan Asenat, On llaqtapi kaq sacerdote Potiferaq ususin.  Benjaminpa churinkunan karqan Bela, Bequer, Asbel, Gera, Naamán, Ehi, Ros, Mupim, Hupim, Ardpiwan.  Chaykunan karqan Raquelpa wawankuna, Jacob qosanpaq wachakusqankuna. Llapankun karqan chunka tawayoq runakuna.  Danpa churin: Husim.  Neftalipa churinkuna: Jahzeel, Guni, Jezer, Silempiwan.  Chaykunan karqan Bilhaq wawankuna, paytan Labán qorqan ususin Raquelman, paymi chaykunata Jacobpaq wachakurqan. Llapankutaq karqan qanchis runakuna.  Jacobwan Egiptoman riq llapa churiyasqan runakunan soqta chunka soqtayoq karqan, churinkunaq warminqa manañan yupasqachu karqan.  Josepaq Egiptopi naceq churinkunataq karqan iskay. Chhaynaqa, Jacobpa ayllun Egiptoman haykuqkunan qanchis chunka runakuna karqan.  Jacobtaq Judata Joseman ñawpachirqan Gosén hallp'aman pusamunanpaq. Chaykamataq paykunaqa Gosén hallp'aman chayarqanku.  Josetaq carretanta wakichirqan, hinaspa Gosenpi taytan Israelta chaskiq rirqan. Hinaspanmi payman qayllaykurqan, kunkanmanta oqllaykukuspantaq rikran patapi unayta waqarqan.  Chaymi Israelqa Joseta nirqan: –Kunanqa wañukapusaq, ñan uyaykita rikuykuniña, qanqa kawsashasqankin, nispa.  Josetaq wawqenkunata taytanpa aylluntawan nirqan: –Risaq, Faraonman willamusaq: Canaán suyupi kaq wawqeykunan taytaypa ayllunpiwan chayamunku.  Paykunaqa oveja michiqkunan, uywayoqkunan kanku, apamunkun ovejankutapas wakankutapas, lliw imaymanankutapas, nispa.  Faraontaq waqyaspa tapusunkichis: ¿Ima llank'aqtaq kankichis? nispa chayqa,  ninkichismi: Maypachamantapas ñoqaykuqa uywayoq runakunan kayku, ñoqaykupas ñawpa taytaykupas, nispaykichis. Chhaynapin Gosén hallp'api tiyanaykichispaq qhepakunkichis, Egipto runakunapaqqa millakuymi uywa michiq kayqa, nispa.

Joseqa Faraonman rispanmi willamurqan: –Taytaymi wawqeykunapiwan ovejakunantin, wakakunantin, lliw imaymanantin Canaán suyumanta chayamunku, Gosén hallp'apin kunan kashanku, nispa.  Wawqenkunamantataq phisqata akllarqan, hinaspan Faraonpa ñawpaqenman pusarqan.  Faraontaq wawqenkunata nirqan: –¿Ima llank'aqtaq kankichis? nispa. Paykunataq Faraonman kutichirqanku: –Kamachiykikunaqa oveja michiqkunan kayku ñawpa taytaykumantapacha,  kay hallp'api tiyaqmi hamuyku, manan pasto kanchu ovejaykupaq, sinchipunin Canaán suyupi yarqay kashan. Chaymi, kunan valekuykiku Gosén hallp'api tiyanaykupaq, nispa.  Hinan Faraonqa Joseta nirqan: –Taytaykiwan wawqeykikunawanmi chayamusqasunkiku.  Egipto hallp'aqa munayniykipin kashan, allinnin hallp'api tiyachiy taytaykita wawqeykikunata, Gosén hallp'api tiyachunku. Kanmantaq paykunapi allin yuyayniyoq runakuna chayqa, chaykunata churay uyway michiqkunata kamachinankupaq, nispa.  Joseqa taytan Jacobtapas Faraonman reqsichinanpaq pusaykullarqantaqmi. Jacobtaq Faraonta samincharqan.  Faraontaq Jacobta nirqan: –¿Hayk'a watayoqmi kanki? nispa.  Jacobtaq Faraonman kutichirqan: –Purikuqlla kasqayqa pachak kinsa chunka watan, pisillan mana allintaqmi wataykunaqa, manan chayanraqchu ñawpa taytaykunaq kawsasqanman, purikuqlla kasqanku watamanpas, nispa.  Hinaspanmi Jacobqa Faraonta samincharqan, chaymantataq Faraonpa qayllanmanta lloqsirqan.  Ahinatan Joseqa tiyachirqan taytanta wawqenkunatapas, paykunamanmi qorqan Egiptopi allinnin hallp'ata, Ramsés hallp'api, Faraonpa kamachikusqanman hina.  Joseqa mikhuchispanmi uywarqan taytanta wawqenkunata, taytanpa llapa ayllunta, wawakunaq kasqanman hina.  Manataq mikhuy karqanchu chay suyuntinpi sinchi yarqay kasqanrayku, chaymi yarqayta muchurqan Egipto suyupas Canaán suyupas.  Joseqa huñurqan Egipto suyu Canaán suyu llapa qolqeta, trigota paymanta rantiqtinku, hinaspan chay qolqeta Faraonpa palacionman apaykurqan.  Egipto suyu qolqe Canaán suyu qolqe tukukuqtintaq, Egiptontin runa Joseman rirqan: –¡Mikhuyta qowayku! ¿Imanaqtintaq qolqeyku tukukuqtin qan kashaqtiyki wañusaqku? nispa.  Josetaq nirqan: –Qolqetaq tukukapun chayqa, uywaykichista apamuychis, ñoqataq uywaykichismanta mikhuyta qosqaykichis, nispa.  Chaymi paykunaqa uywankuta Joseman apamurqanku, Josetaq paykunaman mikhuyta qorqan caballokunapaq, ovejakunapaq, wakakunapaq, asnokunapaqwan. Chay watan paykunaman mikhuchirqan llapa uywankumanta.  Chay wata tukukuqtintaq, iskaykaq watapi Joseman hamurqanku, hinaspan payta nirqanku: –Manan patronniykumanta pakaykuchu cheqaqtapuni qolqeyku tukukapusqanta, uywaykupas ñan uywaykiña, manan imapas qonaykupaq kanñachu, aswanpas cuerpollaykuñan hallp'aykupiwan kashan.  ¿Imanaqtintaq kashaqtiyki chinkarisaqku, ñoqaykupas hallp'aykupas? Mikhuywan rantiwayku ñoqaykutapas hallp'aykutapas, ñoqaykutaq hallp'aykupiwan Faraonpa kaqninkuna kapusaqku. Muhutataq qowayku kawsanaykupaq, amataq wañusaqkuchu, amallataq hallp'apas purunyachunchu, nispa.  Chaymi Joseqa Faraonpaq rantirqan Egiptontin llapa hallp'ata, Egipto runakunaqa sapankan hallp'ankuta venderqanku, sinchitapuni yarqayta muchusqankurayku. Hinan hallp'aqa Faraonpa kapurqan,  runakunatataq kamachiman tukuchipurqan Egipto suyuntinpi.  Sacerdotekunaq hallp'allantan mana rantirqanchu, sacerdotekuna Faraonmanta mikhunankupaq chaskisqankurayku, chaytan paykunaqa mikhurqanku, chaymi hallp'ankuta mana venderqankuchu.  Joseqa runakunatan nirqan: –Kunanqa Faraonpaq rantisqañan kankichis, qankunapas hallp'aykichispas. Kayqa muhu tarpunaykichispaq,  cosechata hoqarispan phisqa costalmanta hukninta Faraonman qopunkichis, tawantin costaltaq qankunapaq kanqa, chakrakunata tarpunaykichispaq, qankunapas, wawaykichispas, wasiykichispi kaqkunapas mikhunaykichispaqwan, nispa.  Paykunataq kutichirqanku: –Kawsachiwarqankikun, allin rikch'akusunki chayqa, Faraonpa kamachinmi kapusaqku, nispa.  Hinaqtinmi Joseqa Egipto suyupi kamachikuyta churarqan, phisqa costalmanta hukninta Faraonpaq t'aqanapaq, chaymi kunankama kashanraq. Sacerdotekunallan mana imatapas qonankuchu, hallp'ankuqa manan hayk'aqpas Faraonpachu kapurqan.  Israel runakunan Egipto suyupi tiyarqan, Gosén hallp'api. Chaypin tiyaykurqanku, anchatapunitaq askhayarqankupas.  Jacobmi Egipto suyupi tiyarqan chunka qanchisniyoq watata, pachak tawa chunka qanchisniyoq watata kawsanankama.  Israelmi wañukapunanta reparakuspa, churin Joseta waqyachimuspa nirqan: –Sumaqta qhawariwanki chayqa, valekuykin, makiykita phakay ukhuman churaykuy, hinaspa prometeway hunt'anaykipaq. Valekuykin ama kay Egiptopi p'ampawanaykipaq.  Ñawpa taytaykunawan ch'illmiykapuqtiyqa Egiptomanta apapuwanki, hinaspa p'ampawanki paykunaq aya p'ampananpi, nispa. Josetaq kutichirqan: –Nisqaykita hinan ruwasaq, nispa.  Chaymi Israelqa nirqan: –Jurapuway, nispa. Josetaq paypaq jurarqan. Hinan Israelqa k'umuykukurqan puñuna sawna patapi.

Chaykuna qhepatataq Joseman willarqanku: –Taytaykin onqoshan, nispa. Hinan payqa iskaynin churinkunata pusarikurqan, Manasestawan Efraintawan.  Jacobmantaq willarqanku: –José churiykin hamushasunki, nispa. Hinan Israelqa kallpachakuspa puñuna patapi tiyarirqan,  hinaspan Joseta nirqan: –Tukuy-atiyniyoq Diosmi Luz nisqa llaqtapi rikhuriwarqan Canaán suyupi, hinaspa saminchawarqan:  Ñoqan anchata askhayachisqayki, askha llaqtakunatan qanmanta paqarichisaq, qhepa mirayniykimantaq kay hallp'ata wiñay herenciapaq qosaq, nispa.  Kunan iskaynin churiyki Efrainwan Manaseswan, manaraq qanman hamushaqtiy Egipto suyupi nacepurqasunki, chaykunaqa ñoqaqmi. Imaynan Rubenpas Simeonpas, ahinan ñoqaq kanku.  Paykuna qhepata churiyasqaykin ichaqa qanpa kanqa, wawqenkunawanñan chaykunaqa herenciayoq kanqaku.  Padan-arammanta hamushaqtiymi mamayki Raquel wañuykuwarqan Canaán suyupi, Efrataman chayanapaq kuskan legua hinaraq kashaqtin, chay Efrata ñanpin p'amparqani, nispa. (Chaymi Belén llaqta).  Chayllamanmi Israelqa Josepa wawankunata rikurqan, hinaspan nirqan: –¿Pikunataq kaykunari? nispa.  Josetaq taytanman kutichirqan: –Kayqa Diospa qowasqan churiykunan, nispa. Paytaq nirqan: –Asuykachimuway paykunata saminchanaypaq, nispa.  Israelpa ñawinqa yuyaq-kayninwan sinchi ayphañan kapurqan, manan rikuyta atirqanñachu. Taytanmanmi paykunata asuykachimurqan, chaymi paykunata much'aykurqan, hinaspan oqllaykurqan.  Chaymantataq Israelqa Joseta nirqan: –Manan ñoqaqa yuyarqaniñachu uyaykita rikuyta, kayqa Diosmi rikuchillawantaq wawaykikunatapas, nispa.  Josetaq paykunata horqorqan taytanpa moqon chawpimanta, hinaspataq pampaman k'umuykurqan.  Chaymantataq Joseqa iskayninkuta hap'irqan, Efrainta pañanpi Manasestataq lloq'enpi, hinaspan paykunata Israelman asuykachirqan, chaymi Efrainqa Israelpa lloq'enpi karqan Manasestaq pañanpi.  Israeltaq makinta haywarispa cruzapunachirqan, hinaspan paña makinta sullk'a Efrainpa uman pataman churaykurqan, lloq'e makintataq phiwi Manasespa uman pataman.  Hinaspan Joseta samincharqan: –Taytay Abrahamwan Isaacwan purisqanku qayllapi kaq Dios, kasqaymantapacha kay p'unchaykama uywaqniy Dios,  lliw mana allinmanta qespichiwaqniy Ángel, kay waynakunata saminchachun. Paykuna hawa yuyariwachunku, paykuna hawa Abrahamtapas Isaactapas yuyarichunku, kay pachapitaq anchata askhayachunku, nispa.  Josetaq ichaqa taytanpa paña makinta Efrainpa uman pataman churaykuqta rikuspa, mana chaywan kusisqachu karqan, chaymi taytanpa makinta hap'iykurqan Efrainpa umanmanta Manasespa umanman cambiananpaq.  Nirqantaq: –Ama taytáy chhaynatachu ruway, kaykaqmi phiwiyqa, umanman paña makiykita churaykuy, nispa.  Taytantaq mana munarqanchu, nirqanmi: –Chaytaqa yachanin, churíy, chaytaqa yachanin. Manasespas llaqtan kanqa, hatunyachisqataq kanqa, sullk'a wawqenmi ichaqa paymantapas aswanraq kanqa, mirayninpas askha llaqtamanmi tukunqa, nispa.  Chay p'unchaypin paykunata samincharqan: –Sutiykichispin Israel runakunaqa saminchanqaku “Efrainta hina Manasesta hina Diosqa saminchasunki”, nispa. Ahinatan Efrainta ñawpaqman churarqan Manasestataq qhepaman.  Hinaspanmi Israelqa Joseta nirqan: –Ñoqaqa wañukapusaqñan, Diosmi ichaqa qankunawan kashanqa, ñawpa taytaykichiskunaq hallp'anmantaq kutichipusunkichis.  Ñoqan qanman Shehemta qoyki wawqeykikunaqmanta astawanraq, chaytan ñoqaqa Amor runakunamanta qechurqani, espadaywan wach'inaywan maqanakuspa, nispa.