text
stringlengths
1
2.05k
सैक्रेट्री दे बाह्र जाने दे काफी चिरा तगर फ्ही कमरे च खमोशी रे’ई। डॉ. गुलामोव ने कुसै खास आदमी गी मुखातव होए बगैर आक्खेआ "बड़ी अजीब घटना ऐ। डा. इलियास जे’आ संजीदा आदमी, ते पैह्ले टैलिविजन आला स्कैंडल फ्ही गुम होई जाना... किश समझ नेईं औंदा।"
रज्जो नैं भाई कोला बैंसरी खरीदी ते मन्सो नैं लैंदे गै औठैं कन्नै छुहाई कड्डी ते मिट्‌ठी धुन छेड़ी टकाई-
बारी दी हार थमां बचने गित्तै अजें उसगी 166 रनें दी जरूरत ऐ जिसले के उसदे सत्त विकेट बचे दे न। मैच इच अजें दौं दिन बाकी न।
कृष्ण चतुर्दशी दी रात ओने पर ओ पैहली पंजेब लेइयै इक्क बारी फी शमशानै च उस्सै थां गेया जित्थें उसी पंजेब वाली जनानी सूली कोल बैठा दी लब्बी ही। उत्थैं इक्क मुड़दे गी अपने घनाड़ै चुक्कियै ओ शमशानै च फिरी-फिरीयै रट लगान लगा-जे कुसै नर-मासं खरीदना होयै तां खरीदी लौ। अशोक-दत दी रट्टा गी सुनियै इक्क जनानी दूरा दा आखन लगी-वीर गबरुआ! नरमांस लेइयै मेरे पिछें-पिछें आई जा। मुड़दे गी मूंढे पर चुक्कियै अशोकदत्त उस जनानी दे मगर चली पेया। थोड़ी दूर जाइयै उसने दिक्खेया जे इक्क दिब्ब जनानी, जिदे आलै-दुआलै मतियाँ दासियां हियां, इक्क विशाल रुक्खै देठ बैठी दी ऐ। उदै कछ जाइयै अशोकदत्त आखन लगा-अऊं नरमांस बेचै करनां जे कुसै खरीदना होयै तां खरीदी लौ। उस दिब्ब नारी नै पुच्छेया के नरमांस तुस कुस मुल्लै पर बेचदे ओ? अशोकदत्त नै अपने हत्थै च पगड़ी दी पंजेब दस्सियै जवाब दित्ता जे इदे मेल दी जे दूई पंजेब मिगी मिलै तां में सारे दा सारा साबत मुड़दा तुसेंगी देई देङ। ओ जनानी बोली मेरे कोल इदे मेल दी दूई पंजेब ऐ। तूं उयै आदमी मलूम हुन्नां जिसनै शमशानै च मेरी इक पंजेब चुराई ही। अऊं उयै जनानी आं जिसी तूं सूली पर चढ़े दे मनुक्खै कोल बैठे दे दिक्खेया हा। इस बेलै अऊं होर रूपै च आं इसलेई तूं मिगी पशानी नेईं सक्केया। नरमांस दी मिगी जरूरत नेई। जियां अऊं आखनियां उयां कर। मेरे आखे पर चलने करी तुगी इसदे मेल दी दूई पंजेब बी मिली जाग। अशोकदत्त नै उदी गल्ल मन्नी लेई। दिब्ब जनानी आखन लगी-हिमालय दे परवतै पर त्रिघंट नां दा इक्क नग्गर बस्सेदा ऐ। उत्थें लम्बजिह्न नां दा राक्षस राज करदा हा। अऊं विद्युच्छिखा उदी पतनी आं। मेरे च ए शक्ति ऐ जेड़ा रूप में चांह धारण करी लैनी आं।
इस विशे दा कश्मीर दी हद्दै दे अंदर गै विशलेशन करचै तां पक्क इक गल्ल भलेआं साफ ऐ जे कश्मीरियें दी मनभांदी खराक चौल न, जेदा सबूत असें गी आर० सी० जे० दी “तारीख कश्मीर” च मिलदा ऐ। “राजतरंगनी” दे बरके फरोलचै तां एह् गल्ल होर बी जकीनी बनी जंदी ऐ जे किस चाल्ली चौलें दी तंगी करी गै कश्मीरियें गी कैतसाली दा सामना करना पेआ हा।
अलगाववादी नेताएं उप्पर दबाव ते प्रदर्शनकारिएं दा उत्पीड़न अलगाववाद गी गै बधाग
डॉ.इलियास ने पुच्छेआ "इस कमरे च ड्यूटी" उप्पर कु’न हा?
इस दरान नूतन ने दवानंद दे कन्नै पेइंग गेस्ट ते तेरे घर के सामने च नूतन ने हल्के-फुल्के रोल करियै अपनी बहुआयामी प्रतिभा दा परिचय दित्ता। ब’रे 1958 च प्रदर्शित फिल्म सोने की चिड़िया दे हिट होने दे परैंत फिल्म इंडस्ट्री च नूतन दे नां दे डंके बजन लगे ते बाद च इक दे बाद इक कठन भूमिकाएं गी नभाइयै ओह् फिल्म इंडस्ट्री च स्थापत होई गेई।
"उस दिन जेह्ड़ा कमाल होआ, ओह् एह् हा क मिगी तेरे ते अपने च इक सांझ लब्भी... शायद तेरे मेरे च फर्क है गै नेईं सवा इसदे जे में ते तूं दो बक्खरे-बक्खरे वक्त उप्पर दो बक्खरी-बक्खरी जगहा जम्मे हे।
फकीर बहलोल गी आखन लगा, "दिल्ली दा राज लैना ऐ?"
निहालसिंह ते बिक्रमादित्य सिकन्दर दी सैनां कन्ने जाई भिड़े। राई दे पिच्छें दूरै तगर पेदे जंगल ते टिब्बैं च सिकन्दर दी सैनां कशा घुसन नईं होए दा हा।
जेसी राइडर ने इक बक्खी जित्थें युवराज सिंह 11, महेन्द्र सिंह धोनी 9 ते यूसुफ पठान 0 गी आउट करियै टीम बल्लेबाजी दा लक्क भन्नी दित्ता उत्थें इयान ओ ब्रायन ने टीम इंडिया दे खलके क्रम इच हरभजन सिंह ते जहीर खान गी पैवेलियन दी राह् दस्सियै रेई सेई कसर पूरी दित्ती। न्यूजीलैंड दी बक्खी दा राइडर ने सभनें थमां मतियां त्रै विकेट झटकाए जिसले के ओरम ते ब्रायन ने दौं दौं ते मिल्स ने इक विकेट हासल कीती।
इक बारी फ्ही भारत दी हार दा कारण ओह्‌दे बल्लेबाज बने जेह्‌ड़े 131 रनें दा लक्ष्य बी हासल निं करी सके। स्पिन गेंदबाजी गी खेढने इच म्हारत रक्खने आह्‌ले भारतीय सूरमा दक्षिण अफ्रीका दे अग्गै बेबस नजर आये ते अट्ठें विकटें उप्पर 118 रन गै बनाई सके। इस चाल्ली भारत सुपर अट्ठ चरण दा अपना खीरी मैच बी 12 रनें कन्नै हारी गेआ।
आंऊं पैह्‌ले गै जागी पेदा सा ते कंदा दियें दरजें चा औने आलियें सू दियें रश्में गी ते उन्दे च तरदे सनैह्‌री कणें गी दिक्ख करदा सा, जढ़े दियें कत्थें-क्‌हानियें दे शब्दें आला लेखा लिशका करदे से। लकड़ियें दे छे चूहे ‘खड़-खड़’ करा दे हे, ते निक्के-निक्के लाल कीड़े, जिन्दे फंग उप्पर तिमकड़े से, ओ तांई-तओंई आ-जा दे हे।
तोते ने बड़ी नर्मेआई ‘नै परता दित्ता।
इस देसा दे हाकम डाहडे, लालच लांदे जानी, लालच लांदे, दगा कमांदे, मुहैं पर कढदे गालीं।
नन्ती : बड़ा हुनरी जीव ऐ भाइया! बड़ा करामाती। पंज-दस रपे रोज पैदा करी लैन्दा ई। उमर होई गेई ऐ इयै रूप-बरूप बनान्दे। बसदे घरै दा हा। पर जूए च घर-कुल्ला बेची-बट्टी खादा। फी दर्जी दा कम्म सिक्खन लगे तां उस्ताद हुन्दी मशीन गै चुक्की लेई गे ते कुतै जाई बेची। फी लारियें दे अड्डे पर रेड़ी लान्दा रेआ। ओ कम्म बी रास नेईं आया तां इक डमरू लेई आया ते दंद-मंजन बेचदा रेआ। फी सुनेआ कुतै ठेके लैने दा कम्म करदा ऐ। ते हून कप्फनै ए पखंड बनाई लैता।
रमेश: खरा रानो तूं चाची ते बबलू चाचू बनग।
इस नाटके दा ए कला-पक्ख गै नमां नईं ऐ, एदा भाव-पक्ख ओदे कोला बी मता पैन्ना ते महत्व आला ऐ। महाभारत दे युद्धे खीरले इक दिनै ते ओदे अग्गें दी क्हानी गी लेइयै गे ए नाटक लखोआ ऐ।
तोआईं आगामी लोकसबा चुनां गी ध्यान च रक्खदे होए यूनिफाईड हैडर्क्वाटरस ने अज्ज मुक्खमंत्री उमर अब्दुल्ला हुंदी अध्यक्षता च होई इक बैठक, जेह्‌दे च केन्द्रीय गृह मंत्री पी.चिदबरंम बी उपस्थित हे, च जम्मू ते कश्मीर दी सुरक्षा स्थिति दा जायजा लैत्ता।
कृष्णदत्त :तुस ते इंयां आखा दे ओ जियां तुस कुसा दे साले नेईं।
सड़का च बड़े मोड़ न। इक मोड़ा परा दुऐ मोड़ै बक्खी दिक्खो तां बस चलदी इयां से’ई हुन्दी जियां कोई मकौड़ी चौलें दी कनी मूंहां च पाये दे कुसै कन्धा पर चला दी होयै। पंज-क नेए मोड़ कट्टियै जेले बस्स सलालकोट पुजदी ऐ तां मनै गि किश सन्दोख-जन बझोन्दा ऐ ते जीने दी हीखी होई जन्दी ऐ।
हून कमजकम सब्भै सबर करी ऐठे दे हे। केईं ध्यार आए ते केईं गे। उ’नें गी मनाने दी नां गे ओह् शौंक रेही दी ही ते नां गै उत्साह्। छड़ा कलच्छन मटाने ताईं सगन जन गै करी लैंदे।
जित्थें तक्कर राजग दा सुआल ऐ ते इस बारे च इक राश्ट्रीय एडेन्डा घोशत होग जेह्‌ड़े के राजग च शामल सारे दलें गी मान्य होग। जिसलै राश्ट्रीय एजेन्डे दे अधार उप्पर गै सत्ता च औने उप्पर भाजपा कम्म करूग तां उस्सी कीह् नेईं जारी कीता गेआ इस बारे च ओह् साफ उत्तर नेईं देई सकी।
बीरक-(गुस्से च) ते तूं मिगी रोकने आला कुन एं ?
सरजू :- चलो हुन सौचै।
वासदेव : चेता नईं। शैद सवा रपे दा।
उत्थें उस गौरिमुण्ड दे नग्गरे दे बागे च रौंह्‌दे होए नरवाहन दत्त ने अपनी उन्हें पत्नियें दे कन्नै मद्यपान बगैरा बिलास आ’ले कम्मे च केई दिन बताए ।।123।।
"मेरे आस्तै बाकरखानियां लेई आमेआं।" फिरी मेरे कन्ने बोल्लेआ, ‘शर्मा जी, लेखक ते कवि लोकें गी चाह् चरम-चोटी तगर पुजांदी ऐ। क्या कमाल चीज ऐ।’
“डोगरा साह्‌ब, आर्डर च किन्नियां तस्वीरां आह्‌ननियां न, एह नेईं हा लिखे दा। आर्ट गैलरी च बी ते किश तस्वीरां रौह्‌‌‌‌‌नियां चाहिदियां हियां। सुनेआ जे बख्शी साह्‌ब गी बसोहली दे कुसै परिवार ने किश तस्वीरां भेंट कीतियां हियां। ओह् मिली जान तां स्टॉल च चित्रें दी नमायश शैल होई जाग।”
आफिस चा बाह्‌र आइयै अरुणा बस-स्टैंड आह्‌ले पासै टुरी पेई ओह्‌दा मन कुतै इक्कले बौह्‌ने गी करा करदा हा। कुतै बेहिये किश सोचन चांह्‌दी ही ओह्। पर सोचियै किश फायदा नेईं हा, एह ओह् जानदी ही जो होना हा ओह् होई चुके दा हा। ओह्‌दी ट्रांसफर दा आर्डर ओह्‌दे पस बिच्चा हा।
सैह्मे दे मनै ने रानी ठानेदारै दे सामनै इआं आई, जियां कोई बुत्त अपने थ्हारा टुरदा-टुरदा आवै। चलदे-चलदे बी ओह् अडोल ही। नां हत्थ-बांह् ल्हाऽ दी ही, नां अक्खीं झमकाऽ दी ही।
आऊं तुसें गी आखना जेगर उसदा मित्र होने पर भी उस्सी उठीए नहीं देग तां भी उसदे शर्म छोड़िऐ मंगने दे कारण उस्सी जिन्नीयां लोडदियां देग।
रावण: पर ओ बड़ी दूर हिमालय उप्पर रौंह‌्दे न।
मृगांकदत्त दी कथा (सिलसिलेबार)—अपने पञ्जे मन्त्रियें समेत विन्धयप्रदेश गी जन्दा मृगांकदत्त इक घने जंगलै च पुज्जा। उत्थै खाने गितै फल ते पीने लेई ठन्डा-ठार पानी उपलब्ध हा। ओह् सव्भै न्हाते-धोते। बिन्द राम कीता ते इन्ने च उनें गी कोई बुआज सनोची। उनें झाड़ियें चा झांकेआ ते दिक्खेआ जे इक हाथी कुसै अ’न्ने राह्-राह्न्दू गी पानी पलै करदा हा। फल खलाऽ करदा हा ते अपने कन्नें कन्नै पक्खी झोलदा होई उसदा थकेमा दूर नसाऽ करदा हा। इन्ना गै नेईं ओह् भले मनुक्खै आला लेखा पुच्छै बी करदा हा जे क्या उसदा थकेमा किश हटेआ ते उसगी किश शान्ति थ्होई ही ? एह् दिक्खियै मृगांकदत्त नै अपने साथियें गी आक्खेया—एह्,हाथी नेईं बल्कि कोई होर गै प्राणी लभदा ऐ जेह्‌डा हाथी दे रुपै च मजूद ऐ एह् अ’न्नाप्राणी बी मिगी अपना प्रचण्डशक्ति गै लभदा ऐ। एह् आक्खियै मृगांकदत्त उन्दियां गल्लां सुनन लगी पेआ। हाथी नै अ’न्ने गी पुच्छेआ जे ओह् अ’न्ना कियां होआ हा ते भी उत्थै कियां आई पुज्जा हा। इसपर ओह् अ’न्ना सनान लगा जे अयोध्या दे महराजा अमरदत्त दे पुत्तर मृगांकदत्त दा ओह् सेबक हा। उसनै नां बी प्रचण्डशक्ति दस्सेआ। उन्न अग्गे अक्खेआ—
जानवरें दी कत्थें च गिद्दड़ै दी गै प्रधानता ऐ। गिद्दड़ सारें जानवरें च चलाक ते मक्कार किस्म दा जानवर ऐ। अपनी चलाकी च ए इन्ना माह्र ऐ जे लोड़ै दे मताबक हर जानवर कोला कम्म कढाना ए जानदा ऐ। खतरनाक कोला खतरनाक जानवर गी बी ए काबू च करी लैंदा ऐ ते अपनी गर्जा आस्तै कुसै गी मामा बनांदा ते कुसै गी मासी। आक्खने मतलब ए जे लाह् कड्डना गै एदा मकसद होंदा ऐ।
जनानी दो: सनाया न भैन जी जे रातीं इन्नी शैल फिल्म ही।--- ते फी जिसलै उंदै बराजा पेआ, उसलै सीन बी ऐसा चला दा हा जे ----हून तुसें गी के दस्सां भैन जी। -----जेकर तुस बी कदैं दिक्खा दियां होंदियां न तां तुसैं बी रजाई चा बाह्‌र नेहा निकलना ते न ग भ्रा होरें गी गै जान देना हा।
ब— होर सनाऽ, केह् हाल चाल ऐ?
कोह्‌ली साह्‌ब ने जोरै दा गड़ाका मारेआ। ‘चलो, तेरी अपील मंजूर करी लेई। पर फ्ही बी ध्यान रक्खेआं जे परियें दे मुल्ख जाइयै कुतै गुआची नेईं जायां।’
रेंजर बी उन्नें गै उच्चे बोली उठेया-उल्लू होग तेरा बब्ब, कम्बख्त।
जागत बोलेया-“हां? ऐ हे।”
पिताम्बर : पर बद्री दा कोई पता नेईं। (पल-भर रुकियै—भाई साह्‌ब !)
सबेरै गै मां होरें सुनाया जे अज्ज सद्दरो दाई दे मकदमे दा पैसला ऐ। मिगी उनें आक्खेया जे में अदालती होई आवां के पता मत छुड़की गै जा।
‘तुस जो आखो सिर मत्थै। पर मेरी भागां गी बचाई लौ बावा जी। अग्ग, दुद्द, ध्यो ते गुड़ सब्बै भेंटां तयार न।’
विमला भुञां बैठी दी ही। उ’न्नै मुंडी अग्गें सुट्टी दी ही, उसदे लम्मे काले घने बाल अगली बक्खी भुञां कन्नै छ्होआ दे हे। ओह् रोआ करदी ही। उसदे मूंढे हिचकियें कन्नै हिल्ला करदे हे। इन्दर इस दृश्य लेई तेआर नेहा। ओह् फर्शे उप्पर इ’यां बैठी दी किन्नी नाज़क कमजोर ते मासूम लग्गा दी ही।
उसने श्रीनगर गढ़वाल गी राजधानी दे कन्नै-कन्नै इक बड्डी मंडी दस्सदे होई इक थाह्‌र लिखेआ ऐ जे ‘राजपुरूष ते भद्र जन छड़े औहदे च बड्डे न ब धनी वर्ग च बजार दे साहूकारें, सनेहरें, बर्तन बनाने आह्‌ले कारीगर ते अलकनंदा नदी दे रेत थमां सुन्ना कड्ढने आह्‌लें दी गिनती होंदी ऐ। उत्पादकें, कारीगरें ते उद्यमियें दे परिश्रम थमां कमाई दौलत उप्पर जिसलै-उसलै राजा दे कारिन्दे छीना-झपटी करदे रौंह्‌दे न।’
दो :मगर मगर जन्दे होई केह्‌ड़े कुसै दी मनदे नैं।
सतीश- मां कैसी ऐं। एह् बीह्‌मी सदी ऐ तूं ते उन्नीमीं सदी दियां, गल्लां करारनी ऐं। एह् शैह्‌र ऐ, गान्धी नगर, सब्ब गै सिविलाइज़ड न्यू लाईट जे लोक इत्थें रौंह्‌दे न। कोई सुनै ते के आखे?
नागरी लिपि डोगरा दे संगड़ोए दे रूपें दी पूरी तर्जमानी करने च बी समर्थ नईं।
यूसुफ पठान दी तूफानी बल्लेबाजी कुसै बी चाल्ली दी गेंदबाजी दियां धज्जियां डोआने इच सक्षम न। कप्तान घोनी अपनी बल्लेबाजी गी मैच दी जरूरत दे अनुसार कदें बी बदली सकदे न। यानि एह् तैह् ऐ जे भारत दे कोल ऐसी बल्लेबाजी ऐ जेह्‌की न्यूजीलैंड गी उस्सै दे निक्के मैदानें इच संकट इच पाई सकदी ऐ।
मुम्बई, 14 अप्रैल। गुजरे जमाने दे सुपरस्टार राजेश खन्ना ते हाल इच बालीवुड इच अपने 40 बरे पूरे करी चुके दें अमिताभ बच्चन जनेह् केईं कलाकारें चुनावी राजनीति थमां लगभग कनारा करी लैता ऐ। उत्थें शत्रुघ्न सिन्हा, राज बब्बर,जय प्रदा सनें केईं पुराने कलाकारें इस बारी दे लोकसभा चुनां इच बतौर मेदवार उतरियै फिल्मी दुनिया दी भूमका बरकरार रक्खी ऐ।
एकड़ी बार जित्थें डोगरे राजपूतें दी शूरवीरता ते जुर्रत गी उजागर करदी ऐ, उत्थें उंदी इन्साफ-पसंदगी गी बी दसदी ऐ। इक्कले जुआने कन्ने इक्कै जुआन गै लड़दा हा। ओ गल्ल बक्खरी ऐ, जे बाद च बौखलाह्‌ट च ञारां रामगढ़िये किट्ठे गै मियां नाथ उप्पर पेई गे हे। पर, पैहलें इक्कै-इक जुआन गै औदा रेहा। राजपूतें दा सुभाς ऐ, जे अपनी ईन उप्पर मरी मिटना-पर, उसदे उप्पर आंच नेई औन देनी-ए इतिहास च प्रसिद्ध ऐ। खास करियै मियां नाथ ते मिंयां अमरसिंह जिंदराहियै राहें राजपूती सुभाς दे लश्कारे असेंगी इस बार च थ्होंदे न।
मोती आ’ला लेखा उन्हें कलियें कन्नै उन्न इक-लड़िया हार बनाया हा ते तुंदे लेई भेजेआ हा, की जे कोई बी नमीं चीज पैह्‌लो-पैह्‌ल अत्यन्त प्यारे आदमी गी गै दित्ती जंदी ऐ ।।45।।
गाड आखन लगा "माश्टर जी, ए गल्ल अज्ज पता लग्गी जे कताबां बी झूठै कन्ने भरोची दियां होई सकदियां न। ए इतिहास असलै दी छाती पर झूठै दे महल खडेरी सकदा ऐ. औं पुच्छंग नां जकटी जाइयै, जे डीडो दे बारसें अपने उस बड़के दी कुतै जादगार की नईं बनाई? डीडो दे बारसें गी डर कैदा हा? कोकड़ियां जगीरां खसोई जानियां हियां उन्दियां? कोकियां पिन्शानां बन्द होई जानियां हियां?"
फ्ही दूये रोज गै बुड्ढी दा पुत्तर नीली प्हाड़ी दा तपाश च निकली पेआ। रस्ते च सच्चें गै केईं मुश्कलां आइयां। भूत-प्रेतें ते जिन्ने बी उसी तंग कीत्ता, पर दिन-रात इक करियै, ओ आखर इक रोज नीली प्हाड़ी पर जाई पुज्जा। फ्ही उत्थें, मजूद गुफा बी उन्न तुप्पी कड्ढी। रिशी ने उसी अमरबूट्टी दा पता देई दित्ता ते बड़ी असानी कन्ने उन्न ओ बूट्टी हासल करी लेई।
“लाड़ी ते धुब्बें दी गै ना, कोई मियें-ब्राह्मणें दी थोह्‌ड़ी ऐ।”
अस पौड़ियां चढ़ियै बरांडे च पुज्जे। बरांडे दी इक चूका लक्कड़ी दियां कंधां खडेरियै इक कमरा बनाई दित्ता गेदा हा। कुड़ी सूहे फुल्लें आला बड्डा दोहरा पड़दा चुक्कियै अंदर बड़ी ओदे पिच्छें-पिच्छें अऊं बी। “...इत्थें, अऊं सौन्नी आं। तुस बी इत्थें गै सेई जाओ।” उन्न सूटकेस इक कुर्सी पर रक्खी दित्ता। ते अल्मारी चा साफ तौलिया ते नमां साबन कड्ढन लगी। इक नुक्करा निक्के नेह पलंगै पर मच्छरदानी लग्गी दी ही। कच्छ गै ड्रेसिंग टेबल पेदा हा ते कन्ने कताबें आली अल्मारी, जनेह् कमरे हर जगह कुड़ियें दे होस्टलें च हुंदे न। उस कुड़ी नै झट दूई अल्मारी चा चादर ते कंबल कड्ढियै भुञां बिछे दे बदरंग कालीनै उप्पर बछैन पाया ते पलंगै पर नमीं चादर बछाइयै सच्छरदानी दे लड़ सुट्टी दित्ते।
ककेयी: काहली कन्नै चौदे दिनें दै थाह‌्‌र चौदां बरेह खोई गेया हा।
बसन्त-(घाबरियै) हैं, हे राम ! मेरे खोटे भागें कारण उन्दे पर ऐ बिपदा आई बनी ऐ ? तौल करो भिक्खु, असेंई इस्सै खिन उत्थें पुज्जेआ लोड़दा।
तेज गेंदबाजी आक्रमण दी जिम्मेदारी ईशांत शर्मा, जहीर खान, मुनाफ पटेल ते रूद्र प्रताप सिंह दे कोल रौह्‌ग। आर.पी. सिंह गी श्रीलंका दे खलाफ पिछली श्रृंखला च नजरअंदाज कीता हा ब चयनकर्ताएं इस बारी उंदे उप्पर अपना भरोसा जताया ऐ। युवराज सिंह ते इरफान पठान गी इस बारी टीम च थाह्‌र नेईं थ्होई ऐ। युवराज बीरवार थमां आस्ट्रेलिया दे खलाफ हैदराबाद च होने आह्ले चार दिवसीय अभ्यास मैच च बोर्ड अध्यक्ष एकादश दी कप्तानी संभालने जा’रदे न।
(विदुर दा औना, खब्बे पासेआ)
स्कूलै दे बाह्‌र जागत गु’त्ती पान खेढा करदे हे। पाछी उत्थै खड़ोते दा दूरा गै मेरे अ’ल्ल दिक्खा करदा हा। द’ऊं-त्रै जागत होर खड़ोते दे हे उसदे कन्नै।
जदूं कदें में अग्ग स्हालने आला इंजन शैह्‌रा दियें सिड़कें परा लंबदे दिक्खनियां तां मिगी नासिर चाचा होर चेते उठी औंदे न। फायर बिग्रेड ते नासिर चाचा होर बचपन थवां गे मेरे चेतें च रची-मिची गे दे न। नासिर चाचा होर मिटिया ब्रिज कलकत्ते दे इक परानी बचारधारा दे, ठाठा-बाठ आले घराने कन्नै सरबध रखदे हे। ओ अब्बा हुंदे बड़े पराने दोस्त हे। भलेयां खुश रौंह्‌ने ते पढ़े लिखे दे मनुक्ख हे। उर्दू, फ़ारसी, अंगरेजी साहित्य दे बड़े प्रेमी हे। ते फ़ायर ब्रिगेड दे मैहकमें च नौकरी करदे हे। बम्बई च समुंदरै दे कंढे उंदा इक क्या बड्डा नेहा फ्लैट हा। जिस चाल्ली पराने नमूने दे फ्लैट ढाइयै हुन सीमेंट दे इक संजले रिहायशी ब्लाक बनाये जा करदे न।
डोगरी गद्य इस दशक इच बड़ा गै घट्‌ट लखोआ—‘गुत्तलूं’ दी भूमका दै तौर पं० गंगानाथ हुंदी नसर दा शड़ा इक सफा ते भगवत प्रसाद साठे हुंदी डोगरी कहानिएं दे लघु-संग्रैह ‘पहला फुल्ल’ दे कुल्ल 41 सफे। अपर, इंदे’च डोगरी गद्य दा चोखा गुहाड़ ते साहित्यक गद्य लेखन दिएं सम्भावनाएं दे सक्खर दर्शन होंदे न।
इस्सै दिनै लेई दादी अम्मा अपने बढ़ेपे दा भार सम्हालियै जिया करदी ही। अज्जै तक नरक भौगै करदी ही, इक लम्मी बरेसै दे दुक्ख-कसाले झल्ला करदी ही। बस इक्कै तरला हा जे इस जन्म, ते सुख नईं मिलेआ, कम-सै-कम अगले जन्म ते थोऐ। फी शास्त्रें च लिखे दा ऐ जे पड़पोतरा ओ सीढ़ी थमदा ऐ जेड़ी सुरगै च पुजान्दी ऐ। इस्सै लेई उसने नांs रक्खने दे कन्ने-कन्ने, इक निक्की नेई ‘सुन्ने दी सीढ़ी’ ञ्याणे दे गल पोआई दित्ती ही जेदे स्हारै उसने इस नरकै चा सुरग च जाना हा। ओ अज्ज अपने भागें पर पसोई खड़ोती ही। हून कुण्डै कोल बैठी दी अपनी उमरै कोला बड़ी लौकी सेई होआ करदी ही। ओदा ए रंग रूप दिक्खियै सब्बै हरान होई गेदे हे, पर ओ अपने गै ध्यानै च मस्त, पता नईं केड़े दुक्खें उप्पर मुस्करा करदी ही। ओदे ओठ अपने आप कम्बै करदे हे, जियां ओ अपनी बुड्डी अवाज, जोआन कुड़ियें दी आवाजै च रलाई देना चान्दी होऐ।
फकीर बोलेआ, "दो हजार टङके। इन्ना गै। खरीदी लौ ते मौज करो।"
भौड़ी, भौड़ी एह् जल चढ़दे बदल चढ़े गरड़ाई।
रूपह्‌ले पर्दे गी तकरीबन चार दहाकें तक्कर अपने श्लैपे ते अभिनय कन्नै रोशन करने परैंत एह् सितारा 18 जून 2002 गी उस सफर उप्पर निकली गेआ, जित्थूं कोई परतोई निं सकदा ऐ।
इक राजा हा ओ रोज दरिया पर नौंहन जन्दा हा। उस ग्रां दा गै इक गरीब आदमी हा ओ बी दरिया पर नौंहन जन्दा हा। इक दिन राजा दरिया पर नह्‌वा करदा हा ते ओ आदमी बी नौंहने बास्तै चली गेआ।
गुप्तचर प्रधान नै आखेया।
उंदे ‘आका’ दी बुआज
(रुट्‌टी पाइयै दिंदी ऐ। सावित्री औंदी ऐ।)
रवि बोपारा ते ल्यूक राइट ने मेजबान इंग्लैंड गी जबरदस्त शुरूआत दिंदे होई पैह्ले विकेट लेई 11.2 ओवर इच ताबड़तोड़ 102 रन ठोक्की दित्ते। टीम इक बड्डे स्कोर पास्सै बद्धा दी ही उसलै गै डोशाते ने बोपारा गी सीलर दे हत्थें कैच करोआंदे होई इस साझेदारी दा अंत कीता। बोपारा ने 34 गेंदें उप्पर पंञ चौकें दी मदद कन्नै 46 रन बनाए।
अ— ए डिरगी गल्ल ऐ जो होना ऐ ओ ते होना गै। कोई गल्ल होने आली होग तां पक्क होर गल्ल होग। ओ नेईं होग... जेह्‌ड़ी होनी ऐं।
उनें दस्सेआ जे संत कबीर दे संदेश गी जन-जन तक्कर पजाने ते कबीर साहित्य दे प्रकाशन दे उद्देश्य थमां 1993 च तत्कालीन राज्यपाल मोतीलाल बोरा ने संत कबीर शोध संस्थान दी स्थापना कराई ही। मगहर च हर ब’रे त्रै बड्डे कार्यक्रमें दा आयोजन कीता जंदा ऐ, जिंदे च 12-16 जनवरी तक्कर महोत्सव ते कबीर मेला माघ शुक्ल एकादशी गी त्रै दिवसीय कबीर निर्वाण दिवस समारोह् ते कबीर निर्वाण दिवस समारोह् ते कबीर जयंती समारोह् दे अंतर्गत चलाए जाने आह्‌ले केईं कार्यक्रम शामल न। मगहर महोत्सव ते कबीर मेला च संगोष्ठी, परिचर्चा ते चित्र ते पुस्तक प्रदर्शनी दे अलावा सांस्कृतिक कार्यक्रम होंदे न। कबीर जयंती समारोह् च केईं कार्यक्रमें दे माध्यम कन्नै संत कबीर दे संदेशें दा प्रचार-प्रसार कीता जंदा ऐ। महंत विचार दास ने दस्सेआ जे इंदे अलावा कबीर मठ सत्त प्रमुक्ख गतिविधियां संचालित करता ऐ, जिंदे च संगीत, सत्संग ते साधना, कबीर साहित्य दा प्रचार-प्रसार, शोध साहित्य, सद्रुर कबीर बाल मंदर संत आश्रम ते गोसेवा ते वृद्धाश्रम ते यात्रियें दी आवासीय बवस्था शामल न।
‘बाबा तूं इन्ना कठोर नईं बन, तूं अलख जगा। पुच्छ अपने द्वेवतें गी जे संसारै दी कोकड़ी चूक इनें गल्लें कशा बेलाग ऐ। सारै इस कशा बी बड्डे नर्थ होंदे न। फी उत्थें करोपी कैसी नईं होंदी ?’
बैंती :(हस्सियैं) तु कीत्ती होनी ऐ कोई शतान्नी ते मासचरै नै कुक्कड़ बनाया होना।
संदर्भ-ग्रैन्थ-सूची- इस शीर्शक दे तैहत शोध-विशे सरबन्धी ग्रैन्थ ते आधार-समग्री बारै जानकारी दित्ती जन्दी ऐ। इसदी रचना जेकर व्यवस्थित ते विज्ञानक ढंगै कन्नै गै कीती जा तां गै कीती जां तां गै शोध-कर्ता दी मेहनत सार्थक होग नेई तां हड़बड़ी ते लाने-अन्दाजें कन्नै तेआर कीती-गेदी एह सूची ओह दी सारी मेहनत दा रमग फिक्का करी देग।
“एह् सारा किश कैह्‌दे लेई ?”
बाल अधिकारें लेई न्यायिक बवस्था ते स्यानें लेई नैतिक शिक्षा जरूरी
समुन्दरै दे कण्ढै मामलपुरम् नगर इच बडी चैह्ल पैह्ल ही। घर 2 अम्बें दे पत्तरें ते नारियल दे तोरण बने दे हे। थायें 2 सिंह धुजा झुल्लै दी ही ते रंग बरंगियां झंडियां नगरै दा शलैपा बधा दियां हियां। गलियें बजारें च भान्ति 2 दे चौक पूरे दे हे ते उन्दे च रथ हाथी घोड़े नगर द्वार ते बेल बूटे चित्तरे दे हे। ओ बड़े गै शैल ते सुहामें लग्गा दे हे। बड्डले कोला गै जनानियां मर्द ञ्याणें स्याने ते कुड़िया जागत शैल 2 सुच्चे टल्ले लाइयै, बन्दे-गैह्ने पाइयै ते सज्जी-धज्जियै घरें दे दरोआजै चबूतरें, गलियें बजारें च जुंडियां बन्नियै खड़ोते दे हे। जित्थे दिक्खो उत्थैं गै तूतियां बज्जा दियां हियां। सारा वातावरण मांगलिक बाजें दी धुने कन्ने गूंजा दा हा। बाजें दे सुरें च गै लोकें दा रौला रप्पा बी सुनचोआ दा हा। कांची दा चक्करवर्ती टुरी पेदे न, अद्धा रस्ता लंघी बी आये दे न। चक्करवर्ती कन्ने उन्दी राजकमारी कुन्दवी देवी बी आवा दी ऐ।
अपरणा :माता ने उसी नईं लेआ, ए सब झूठ ऐ। माता ने नईं, कुसै राखसै खाई लेआ ऐ उसी।
केश: ठीक ऐ। ओ इस पासे दा इक्कले-दुक्कले जागत आवा करदे न।
न गै नेया कोई सुयोग मिलदा ऐ। शहरियें दे मूहैं पर अश्कै मनहूसगी दा पलस्तर होए दा ऐ। जां फी टेप कन्ने बुल्ल सी उड़े दे न। जीवन थमां हास्सा नां दी चीज लुप्त होआ करदी ऐ। इस करी व्यगकार इनें लोकें आसते उन्दी सेहते आस्तै उन्दे मुर्दा जहन (दी तन्दरुस्ती आस्तै) गी जगने आस्तै हासे दा स्हारा लैंदा ऐ ते उन्दी रजाना जिन्दगी पर नेया तब्सिरा करी जन्दा ऐ जे बोर कोला बोर आदमी बी हाय ! हाय ! !करी बवै। व्यंगकार बड़े स्मार्ट मूड़ च कोई मर्मे आली गल्ल आखी जन्दा ऐ। ओ गल्ल आखदा ऐ, फट्ट नईं मारदा। फी बी पाठक दे मन पच्छ लगदे चलदे न, उसदे सरकंडे उब्बरदे न,। उसी हासा औंदा ऐ पर हासे च बेबसी दा दर्द, अपनी मानसिकता पर पच्छोता ते मुक्ख पातर कन्ने हमदर्दी होन लगी ऐ।
पालकी भाड़े पर करियै औं चली। तौले गै पालकी इक मकानै दी ड्योढी पर जाई रुकी। फैजअली ने इत्थें उतरने लेई गलाया।
दो : किश कुर्सियां नै किश सोफे नैं।
इस बाबत राज्य दे साबका कैबिनेट मंत्री ते भाजपा दे वरिश्ठ नेता शिवप्रताप शुक्ल ने आमी नदी गी प्रदूषण थमां मुक्त कराने लेई शुरू होए संघर्श च पूर्ण सैह्‌योग दा भरोसा दुआया ऐ। बहुजन समाज पार्टी (बसपा) दे वरिश्ठ नेता ते गोरखपुर संसदीय क्षेत्र थमां पार्टी दे मेदवार विनय तिवारी ने बी आश्‍वासन दित्ता ऐ जे गीड़ा च लगे उद्योगें गी शोधन संयंत्र लाने लेई मजबूर कीता जाग ते आमी नदी गी प्रदूषण थमां बचाने लेई हर सम्भव प्रयास कीता जाग।
आदतन क्ही्कत थमां इंकार करदे होई रिआसती सरकार नै केंद्र पास्सेआ जारी कीती गेदी धनराशि दे स्हेई ईस्तेमाल नेंई कीते जानें लेई सारा दोश इस गल्ला उप्पर मड़नें दी कोशश कीती ऐ जे मरकजी सरकार नैं ए फंड ब’रे मुकदे होई जारी कीते हे जिस मुजब इंदा पूरी चाल्ली ईस्तेमाल करनें च रियासत दी सांझा सरकार नाकाम रेह्ई ऐ। जम्मू कश्मीर सरकार दी इस गल्ला दा केंद्रीय ऐजेंसी नै फौरन साफ लैह्‌जे च परता दिंदे होई गलाया जे रियासत पास्सेआ दित्ते गेदा ऐ परता असलियत थमां बड़ी दूर ऐ।
प्रभात : उई, एह् केह् होआ? मिगी बड़ा डर लग्गा करदा ऐ...। अ’ऊं कुत्थें आं... ? हाए, बाबा जी...।
“आं खैर-पर कुथु हन सैह्?” शर्मा साब्बे घबराई ने हलकांदे होये पुच्छेआ।
निगम कोल इक समें च 1600 गड्डियां हियां ते समें दे कन्नै-कन्नै एह्‌दे च बी बढ़ोतरी होनी चाहिदी ही ब नौकरशाहें दी अयोग्यता ते राजनीतिक कुप्रबंधन ने निगम गी पूरी चाल्ली कन्नै बर्बाद करी दित्ता ऐ। निगम कर्मचारियें दे मताबक सरकार बड्डे रूटें उप्पर नीजि गड्डियें दे चलने गी लेइयै चुप रौह्ने दी नीति अपनाए दे ऐ ते जेह्‌दे कारण रिआसत दे बड्डे रूटें उप्पर नीजि गड्डियां मतियां चलै दियां न।
मानस-भक्खी गिरजें दे ओ बद्दल छाए,
कर्मा चुप रेया, ओ मनै थमां इयै चाह्न्दा हा जे माधो उत्थें गै रवै ते अपना मजूरी-मजारी दा निक्का-मुट्टा कम्म करै।
त्रिड्डू : तुगी सच्ची सुनां।
जिमीकन्द- जिमींकन्द राहेआ बी जंदा ऐ ते अपने आप बी एह्‌दे बू’टै उग्गे दे लभदे न। एह्‌दा डण्ठल फुट दो फुट उच्चा होंदा ऐ। एह्‌दा इक्कै पत्तर बड़ा-बड्डा होंदा ऐ ते एह्‌दे ख’ल्ल इक्कै बड़ा बड्डा गंडा लगदा ऐ। जेह्‌ड़ा किलो कशा सत्त-अट्ठ किलो तगर होई सकदा ऐ। एह्‌दे पत्तर ते गंडे गी कड़सूनी होंदी ऐ जेह्‌ड़ी वोआलने कन्ने खत्स होई जंदी ऐ। एह्‌दे पत्तर बोआलियै साग बनदा ऐ ते गण्डा बोआलियै चार पौढा ऐ।
नकारसु = तूं मिगी लेई जन्ना एं।
“नेईं राजदेव, मेरा अतीत गै मिगी नेईं छोड़ा करदा।” एह् आखदे होई अरुणा समुन्दरै पास्सै दिक्खा करदी ही। लैहरां कंढे कन्नै टक्करां मारी बापस जां करदियां हियां ते परतियै कंढे अ’ल्ल आवा करदियां हियां ते एह् सिलसिला जुगें-जुगें थमां चलदा आवा करदा हा।
ग्रां घराना दे लोकें दी इस निर्माण कम्म दे खलाफ होने दी इक वहज एह् बी ऐ जे इस निर्माण कम्म दे कारण ग्रां दे लगभग इक दर्जन मकानें दे कन्नै-कन्नै केईं कनाल जिमीं एह्दे दायरे च आ’वै दी ऐ जेह्दे कारण ग्रां दे लोक एह्‌दे खलाफ न।
पाशुपत : नेईं ! तुन्दा धरम बी ठीक ते इन्दा बी ठीक। फी फैसला कियां होग सत्यसोम जी ?
भाजपा दी गढ़ रेई दक्खनी दिल्ली दे समीकरण बुरी चाल्ली उलझी गे न