Datasets:

WikiQuality

/

unique_character_trigrams_hi

like 0

3360

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%88%B4

ደሴ

ደሴ በወሎ ክፍለ ሃገር የሚገኝ ከተማ ሲሆን በአሁኑ ጊዜ የደቡብ ወሎ ዋና ከተማ ነው። የወይና ደጋ አየር ጸባይ ያለው ይህ ከተማ፣ በከተማነት ታዋቂ እየሆነ የመጣው በዓፄ ዮሐንስ ፬ኛ ዘመን እንደሆነ ይጠቀሳል። የአካባቢው መሬት ከእሳተ ጎሞራ ቅሪት የሚመነጭ ስለሆነ፣ በንጥረ ነገር የዳበርና ለምነት ስለሚያሳይ፣ ከተማው በ20ኛው ክፍለዘመን በፍጠነት እንዲያድግና በኋላም በቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ እና ደርግ ዘመን ወሎ ተብሎ ለተሰየመው ክፍለ ሃገር ዋና ከተማ እንዲሆን ዋና አስተዋጽዖ አድርጓል። ታሪክ እንደ አርመን ኢምባሲ ታሪካዊ ሰነድ፣ የአርመን ክርስቲያኖች በ7ኛው ክፍለ ዘመን በአረቦች በተነሳባቸው ወከባ ምክንያት ብዙዎች ተሰደው በአሁኑ ደሴ ከተማ አካባቢ እንደሰፈሩና በኋላ ቅዱስ እስጢፋኖስ የተሰኘውን ገዳም በሐይቅ እንደመሰረቱ ያትታል። በዚህ አካባቢ አርመኖች የመስፋፋትና የመጎልበት ሁኔታ እያሳዩ ስለመጡ አካባቢው የአርመን ደሴት እስከመባል እንደደረሰና በኋላ በ16ኛው ክፍለ ዘመን በግራኝ አህመድ ወረራ ምክንያት ካሉበት ተነቅለው በተለያዩ የኢትዮጵያ ክፍሎች እንደተበተኑ ይሄው የኢምባሲ ሰነድ ያትታል። እ.ኤ.አ. በ 1882ዓ.ም. ነበር ን/ነገስት ዮሃንስ ጦራቸውን በዚሁ አካባቢ ሲያሰፍሩ ከአመት በፊት በአካባቢው የታየችውን ባለጭራ ኮከብ በማስታወስ ይህን ቦታ ደሴ ብየዋለሁ" ብለው ከተማውን እንደቆረቆሩ ይጠቀሳል። የደሴ ከተማ የፖስታ አገልግሎት ያገኘችው እ.ኤ.አ. 1920 ነው። የስልክ አገልግሎትም ቢሆን በቅርቡ ማለትም እ.ኤ.አ. በ 1954 ነው ያገኘችው። ፤የደሴ ከተማ የ መብራት አገልግሎት ያገኘችው እ.ኤ.አ. በ 1963 ነው። ይህን የመብራት አገልግሎት ያገኘችው በጊዜው በመገንባት ላይ በነበረው በናፍጣ የሚሰራ የኤሌክትሪክ ሃይል ነው። አጠቃላይ መረጃ ከአዲስ አበባ ተነስተን 401 ኪሎ ሜትር ወደ ሰሜን ስንጓዝ ከኮምቦልቻ ቀጥሎ የምናገኘዉ ከተማ የደሴ ከተማ ነው። ደሴ ጥንታዊ ስሙ ላኮመልዛ የሆነ የሰሜን-መሃል ኢትዮጵያ ከተማና ወረዳ ነው። ከአዲስ አበባ ወደ አስመራ መስመር (መንገድ) ላይ በአማራ ክልል፤ ደቡብ ወሎ ዞን ሲገኝ በላቲቱድና ሎንግቱድ ላይ ነዉ። የብሔራዊ ስታትስቲክ ባለስልጣን በ1998 እንደመዘገበው፤ ከኢትዮጵያ ሰፊ ከትሞች አንዱ ሲሆን የ169,104 ሕዝብ መኖሪያ ከተማ ነው። ከነሱም መኻከል 86,167 ወንዶች 82,937 ሴቶች ናቸው ተብሎ ተገምቷል። ደሴ አሁን ስራ ቢያቆምም እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ የኮምቦልቻ አውሮፕላን ማረፊያን ከጎረቤቱ ከኮምቦልቻ ከተማ ጋር ይጋራ ነበር። አዲስ አመት አካባቢ የጥቅምት ወር ሲገባ በጣም ታዋቂ እና ብዙ የተዘፈነለት የጦሳ ተራራ በቢጫ (አደይ) አበባ ተሸፍኖ ማየት ምን ያህል ለበአል ድምቀት የመንፈስ እርካታ እንደሚሰጥ መግለጽ ያዳግታል። ደሴ ለመስፋፋት ሰፊ እድል ያለዉ አይመስልም ምክንያቱም ዙሪያዉ በወግዲ የተከበበ በመሆኑ እና መሬቱ ዉሃ የሚበዛበት (ረግራጋማ ስለሆነ ነው። ከዚህም አንጻር በጣም ብዙ ህዝብ እንደሚኖርበት ይታወቃል። ኪነ-ጥበብ የውቦች ከተማ እንደሆነች የሚነገርላት ደሴ ከተማ በ ኪነ-ጥበቡ ረገድ በሃገሪቱ ውስጥ ከፍተኛ አስተዋፅዖ ካላቸው ከተሞች አንዷ ናት። በከተማይቱ መሃል ዕምብርት የሚገኙት ወሎ ባህል አምባ እና ምን ትዋብ አዳራሾች ለከተማዋ የኪነ ጥበብ እድገት ከፍተኛውን ድርሻ ይወስዳሉ። ደሴ የበፊቱ ሙዚየም የተቀየረው የደጃዝማች ዮሴፍ ብሩ መኖሪያ ቤት መቀመጫ ናት። ሙዚቃ የ አራቱም የሙዚቃ ቅኝቶች መፍለቂያ የሆነችው ደሴ ከተማ በ ሙዚቃው ዘርፍ በሃገሪቱ ከፍተኛ ድርሻ ካላቸው ከተሞች አንዷ ናት። ለዚህም ተጠቃሽ የሚሆነው ከከተማይቱ የሚዎጡ በርካታ ድምጻዊያንን መጥቀስ ይቻላል። በተጨማረም ከተማይቱን አስመልክቶ የተዘፈኑ ከ መቶ ሃያ በላይ የአማርኛ ዘፎኖች እንዳሉ ይነገራል። አብዛሃኛዎቹ ዘፈኖች በከተማዋ ስለሚገኙ ቆነጃጂቶች የተዜሙ ናቸው።ባህሩ ቃኘው፤ ማሪቱ ለገሰ፤ ዚነት ሙሃባ፤ መስፍን አበበን የመሳሰሉ ዘፋኞች የተገኙት ከደሴ ነው። ለኢትዮጵያ የቴአትር ጥበብ እድገት ከፍተኛ አስተዋፅኦ ካደረጉትና በሀገር ውስጥ በቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ዩኒቨርስቲ እና በሁንጋርያ ቡዳፔሽት ሥልጠናቸውን በጥበቡ ቀስመው የምጀመርያ ዲግሪያቸውን አግኝተው በሃገራቸው ትያትር ቤቶች በመሥራት የሕዝብ ፍቅርንና ሙያዊ ልዕልና ከተጎናፀፍትና፣ በዓለም አቀፍ የፊልም ሥራ በመካፈል ቀደምት ሥፍራን የያዙት የጥበብ ሰው ደበበ እሸቱም የዚሁ የወሎ (ደሴ) ተወላጅ ናቸው። መዝናኛ በከተማይቱ ውስጥ በ 1996 የተገነባ ግዙፍ የወጣቶች ማእከል ይገኛል። ይህ ማእከል ከፍተኛ አገልግሎት እየሰጠ ቢሆንም በቂ እንዳልሆነ ግን ይታመናል። የቤተሰብ መምሪያ እና የሰርከስ ደሴን ጨምሮ በርካታ መካከለኛ እና አነስተኛ የሙዚቃ ባንዶች ይገኛሉ። ከተገነባ በርካታ አመታትን ያሳለፈውና ተገቢውን እድሳት ያላገኘው የ ደሴ እታዲየም በከተማይቱ እምብርት ይገኛል። ይህ እታዲየም እስከቅርብ ጊዜ ድረስ የ ኮምቦልቻ ጨርቃ ጨርቅ የ እግር ኳስ ክለብ የመጫወቻ መዳ ሁኖ አገልግሏል። በዚህም በርካታ የኢትዮጵያ ፕሪሚየር ሊግ ጨዋታዎችን የማስተናገድ እድል አግኝቷል። መሰረተ ልማት ይህች ከተማ በመሰረተ ልማቱ ረገድ ተረስታ የቆየች ከተማ ናት ማለት ይቻላል። ለዚህም እንደ መንገድ ያሉ መሰረተ ልማቶችን ማንሳት ይቻላል። ትምህርት በቅርቡ ማለትም በ እ.ኤ.አ. 2006 ስራ የጀመረው ወሎ ዩኒቨርሲቲ እንዲሁም መምህር አካለ ወልድ፣ ወይዘሮ ስህን እና ሆጤ በመባል የሚጠሩት ሶስት ከፍተኛ ትምህርት ቤቶች በዚሁ ከተማ ይገኛሉ። ብዙ አንደኛ እና ሁለተኛ ደረጃ ት/ቤቶችም ይገኛሉ። ከ ቅርብ ጊዜ ወዲህ ከተማይቱ የበርካታ የግል ዩኒቨርስቲዎች እና ኮሌጆች መዳረሻ ሆናለች። ጤና በደሴ ከተማ ውስጥ ሁለት የመንግስት ሆስፒታሎች ማለትም የደሴ ሪፈራል ሆስፒታል እና ቦሩ ሆስፒታል ይግኛሉ። በግሉ የ ጤና ዘርፍም ሶስት ሆስፒታሎች ማለትም ሰላም ጠቅላላ ሆስፒታል፣ ባቲ ጠቅላላ ሆስፒታል እና ኢትዮ ጠቅላላ ሆስፒታሎችን ጨምሮ በርካታ የግል ክሊኒኮች አሉ። መንገድ የ ደሴ ከተማ ትልቅ ችግር ተደርጎ ሊወሰድ የሚችለው ይህ ዘርፍ ነው። ከተማይቱ ምንም እንኳን በቅርቡ የከተማው ዋና መንገድ እና የውስጥ ለውስጥ መንገድ በመገንባት ላይ ቢሆንም እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ደረጃውን ያልጠበቀና የተጎዳ ባለ አንድ መስመር አስፋልት መንገድ ብቻን ነበር የነበራት። አሁን የተጀመረውና እስከ ነሃሴ መጨረሻ 2002 አመተ ምህረት ይጠናቀቃል የተባለው መንገድ የከተማይቱን ዋና መንገድ ጨምሮ በተለያዩ የውስጥ ለውስጥ ክፍሎች የተዘረጋ ነው። መንገዱ የሚገነባው በ ሁለት አካላት ነው። አንደኛው የከተማይቱ መዘጋጃ ቤት ነው። ይህ ክፍል የሚያስገነባው ዋናውን የመሃል መስመር ሲሆን ይዘቱ ባለ ሁለት (መንታ) መንገድ ነው። ሁለተኛው አካል የሃገሪቱ የመንገድ ትራንስፖርት የሚያስገነባው ሲሆን የከተማይቱን የ ዳር ክፍሎችና ከ አዋሳኝ ከተሞች ጋር የሚያገናኙ መንገዶች ናቸው። የአየር ሁኔታደሴ'' ከተማ በአመዛኙ ቀዝቃዛማ የአየር ጸባይ ያላት ደጋማ ከተማ ናት። በተለይ በክረምት ወራት የሚጥለው ከፍተኛ መጠን ያለው ዝናብ እና ውርጭ የተለመደ ነው። በከፍተኛ ቦታ ላይ መገኘቷ ለዚህ ምክንያት ሊሆን ይችላል። በተራራ የተከበበችው ደሴ ለበርካታ እንደ ገብስ፣ አጃ፣ ባቄላ እና ሌሎች የ አዝእርት አይነቶች መብቀያ ናት። በዚህም የደሴ ዙሪያ አከባቢ ነዋሪዎች ተጠቃሚ ናቸው። ማጣቀሻ

53356

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B9%E1%8A%92%E1%89%BA%20%E1%8B%B5%E1%88%AB%E1%8C%8E%E1%8A%96%E1%89%BD

ቹኒቺ ድራጎኖች

ቹኒቺ ድራጎኖች እንግሊዝኛ የጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ቡድን ነው የማዕከላዊ ሊግ አባል ነው በጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል መጀመሪያ ዘመን የተመሰረተው በጃፓን ውስጥ ካሉት 12 የፕሮፌሽናል ቤዝቦል ቡድኖች መካከል ከዮሚዩሪ ጃይንቶች እና ከሃንሺን ነብሮች ቀጥሎ ሶስተኛው ረጅሙ የተመሰረተ የቤዝቦል ቡድን ነው ቅጽል ስሞች ድራጎኖች እና ቹኒቺ ናቸው. አንዳንድ ጊዜ በአድናቂዎች እና ሚዲያዎች ዶራ ወይም ድራጎን ይባላል የተጠበቀ አካባቢ ነው፣ እናዶም (ቫንተሪን ዶም ናጎያ) በሂጋሺ ዋርድ ናጎያ ከተማ ብቸኛ ስታዲየም (መሰረት) ነውበተጨማሪም የሁለተኛው ጦር የዌስተርን ሊግ ንብረት የሆነው) በናካጋዋ ዋርድ ውስጥ የሚገኘው ናጎያ ስታዲየም ነው የቡድን ታሪክ ቅድመ ጦርነት እ.ኤ.አ. በ 1934 የሜጀር ሊግ ምርጫ ቡድን ዮኮሃማ ሲደርስ ዮሚዩሪ ሺምቡን የዳይ ኒፖን ቶኪዮ ቤዝቦል ክለብ ማትሱታሮ ሾሪኪየቶኪዮ ጂያንትስበ1936 ታናካ ዋና አዘጋጅ ቀረበ ኒው በናጎያ ላይ የተመሰረተ ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ቡድን ለመመስረት። ሺን-አይቺ እና ተባባሪው ኮኩሚን ሺምቡን መጀመሪያ ላይ የራሳቸውን ሊግ ያደራጁ ዳይ ኒፖን ቤዝቦል ፌዴሬሽን ከጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ፌዴሬሽን (የአሁኑ የኒፖን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ድርጅት መነሻ) በሾሪኪ ያስተዋወቀው በየክልሉ ተመሳሳይ ቡድኖች አሏቸው በወቅቱ 4 ቡድኖችን ለመመስረት እና ከ ጋር የሚመጣጠን የበታች ድርጅት ለመፍጠር የላቀ ሀሳብ ነበረው ግን እሱ ተተወ እና ወደ ጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ፌዴሬሽን ለመቀላቀል ወሰነ በሺን-አይቺ የተቋቋመው የናጎያ ጦር የንግድ ስም ዳይ ኒፖን ቤዝቦል ፌዴሬሽን ናጎያ ማህበር ኩባንያ ነው ሁለቱም የዳይ ኒፖን ቤዝቦል ፌዴሬሽን ጽንሰ ሃሳብ ቅሪቶች ናቸው። የኒው አይቺ ቡድንን ለማቋቋም በዝግጅት ላይ እያለ ጊዜያዊ ቡድንጀምሮከተቋቋመካስትል ስም የተወሰደ ።ከናጎያነበር እሱምኪንጆጉንስም ናጎያ ጦር (ናጎያ ሽጉጥ) የሚል ስም ተሰጥቶታል ከኪንሻቺ ሠራዊት ጋር ግራ መጋባትን ለማስወገድ ቡድኑ በጃንዋሪ 15፣ 1936 ተጀመረ እና የናጎያ ከተማ ምክር ቤት ጠበቃ እና የቀድሞ የናጎያ ከተማ ምክር ቤት አባል የሆኑት ማናኦ ኦህኖ ከሺን -አይቺ ተሾሙ ኢቺሮ ኦሺማ የኩባንያውን ሀላፊ ነበር፣ እና የወሰደው ታናካ ነበር። የአስተዳደር ሥራ ክፍያ የናጎያ ጦር የዳይ ኒፖን ቤዝቦል ፌዴሬሽን ፅንሰ-ሀሳብን ተከትሎ ከታላቁ የቶኪዮ ጦር ሰራዊት ጋር በየካቲት 5 የተመሰረተውን የጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ፌዴሬሽን ይቀላቀላል። የመጀመርያው መስመር ያሱሚቺ ኮኖ እንደ ዋና ሥራ አስኪያጅ ዋና ሥራ አስኪያጅ እና ዩታካ ኢኬዳ እንደ ዳይሬክተር ነበሩ። የሜጂ ዩኒቨርሲቲ ሂቶሺ ናካኔ አሜሪካዊ አዳኝባኪ ሃሪስ ኢንጂነር ናኦካዙ ሃጋ ጃፓናዊ-አሜሪካዊው ዮሺዮ ታካሃሺ ካፒቴን ዮሺካዙ ማሱ እና ቀስ በቀስ ኳስ ተጫዋች ሽገሩ ሞሪ ኮኖ ቡድኑን ለቆ በ 1937 ኤግልስን ሲመሰርት ናካኔ፣ ሃሪስ፣ ታካሃሺ እና ሌሎችም ተከትለዋል፣ እና ኢኬዳ ግራ መጋባቱን አልወደደም ከዳይሬክተሩ ተነሳ። ተተኪው ዳይሬክተር ዮሺካዙ ማሱ ናቸው። ቡድኑ በዋናው ሃይል እጥረት የተነሳ ቀርፋፋ ነበር፣ እና በቅድመ ጦርነት ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ስር የሰደደ የተጫዋቾች እጥረት ኪዮሺ ኦሳዋ ሚቺዮ ኒሺዛዋ ኮዞ ማትሱ ዩኪዮ ሙራማሱ ወዘተ ወደ ቶኪዮ ጃይንቶች ወይም ኦሳካ ነብሮች አልደረሱም እ.ኤ.አ. በ 1942 በጦርነት ጊዜ የጋዜጣ ማጠናከሪያ ድንጋጌ የወላጅ ኩባንያ ሺን-አይቺ ሺምቡን ከኪንሻቺ ጦር ወላጅ ኩባንያ ናጎያ ሺምቡን የአካባቢ ፉክክር የነበረው እና ቹቡ ኒፖን ሺምቡንሻ ተመሠረተ። በውህደቱ ምክንያት በዋናው መ/ቤት የሰራተኞች ወጪ እየጨመረ በመምጣቱ የቡድኑ አመራሮች እንዲገመገሙ ጥሪ ቀርቦ የነበረ ሲሆን ለቡድኑ የኢንቨስትመንት ካፒታል በከፍተኛ ሁኔታ ከመቀነሱ በተጨማሪ የጋዜጣ ኩባንያዎች አልነበሩም. የንግድ ንግዶችን እንዲያካሂድ ከተፈቀደለት በላይ፣ስለዚህ የቹቡ ኒፖን ጋዜጣ የመጀመሪያ ፕሬዝዳንት ሆነ።ኢቺሮ ኦሺማ የ1943ቱን የውድድር ዘመን በራሱ ገንዘብ ማጠናቀቅ ችሏል ፣ነገር ግን የኦሺማ የግል የገንዘብ አቅም ውስን ነበር። ስለዚህ የናጎያ ጦር ዳይሬክተር የሆኑት ማሳሺ አካሚን ቡድኑን እና ተጫዋቾችን ተቆጣጠሩ እና የካቲት 5 ቀን 1944 ቡድኑ በሪከን ኮግዮ (በቀድሞው የሪከን ኮንሰርንላይ ከዚህ መለኪያ ጋር, የቡድኑ ስም ወደ ኢንዱስትሪያል ጦር (ሳንጊጎን) ተቀይሯል, የሪኬን ኮግዮ ምክትል ፕሬዚዳንት ሶይቺ ማትሱኔ አዲሱ ባለቤት ሆነዋል, እና ተጫዋቾቹ በፋብሪካ ውስጥ የጉልበት አገልግሎት ሲሰሩ ጨዋታዎችን ተጫውተዋል ልክ እንደሌሎች ቡድኖች ሁሉ፣ ብዙ የኢንዱስትሪ ሰራዊት ተጫዋቾች ያለ ምንም ልዩነት ወደ ወታደራዊ አገልግሎት እንዲገቡ ተደርገዋል፣ እና ሺኒቺ ኢሺማሩ በካሚካዜ ጥቃት ክፍል ውስጥ የሞተው በጦርነቱ ወድሟል። ከጦርነቱ በኋላ ጦርነቱ ካበቃ በኋላ እ.ኤ.አ. በህዳር 1945 ኢቺሮ ኦሺማ የቡድኑ ስፖንሰር ሆኖ ተሾመ ነገር ግን በዋና ሥራው ውስጥ ለጦርነቱ ትብብር ባለው ሀላፊነት የቹቡ ኒፖን ሺምቡን ፕሬዝዳንትነቱን ለቋል አዲስ የአይቺ ዘመን የኩባንያው ፕሬዝዳንት ሆኖ የተሾመው ቶራኖሱኬ ሱጊያማ አዲሱ ባለቤት ይሆናል። እ.ኤ.አ. የካቲት 1 ቀን 1946 የሊግ ጨዋታዎች እንደገና በመቀጠላቸው የቹቡ ኒፖን ሺምቡን ኩባንያ በይፋ ወደ ማኔጅመንት ተመለሰ። ቤዝቦል ክለብ ማቋቋሚያ ምዝገባ ጋር አንድ ንዑስ ሆኖ, ቡድን ስም ተቀይሯል, እና የቡድኑ ቅጽል ስም ተቀይሯል በዚያው ዓመት ንቁ አጭር ማቆሚያ, እንደ ሥራ አስኪያጅ ሆኖ ተሾመ, በቡድኑ ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያው ተጫዋች-አስተዳዳሪ ሆነ እ.ኤ.አ. በ 1947 ከመከፈቱ በፊት የጃፓን ቤዝቦል ፌዴሬሽን ለእያንዳንዱ ቡድን ቅጽል ስሞችን ለማስተዋወቅ ተስማምቷል ግን ሱጊያማ በ 1904 ዘንዶው በተወለደበት ዓመት ሜጂ 37 ስለተወለደ “ድራጎን” የእንግሊዝኛ ትርጉም ተቀበለ ስሙ ተቀይሯል ወደ በዚህ አመት የውድድር ዘመን ኡኩሂሮ ሃቶሪ ለሜዳ ተጨዋቾች እና ኳሶች ትልቅ ጎማ በማሳየት ከጦርነቱ በኋላ ወዲያው ቡድኑን በመደገፍ በሁለተኛነት አጠናቋል። ሆኖም በኖቬምበር 1 ላይ የተባረረው አካሚን ቡድኑን ሲለቅ 11 ተጫዋቾች እንደ ሾጂ ካቶ ሴይዞ ፉሩካዋ ጂሮ ካናያማ እና ማኮቶ ኮዙሩ አካሚንን ያደንቁት ቡድኑን ለቀው ሄዶ ፉጂሞቶ ወደ ግዙፉ ተመለሱ። የቡድን ጥንካሬ እንደገና ቀንሷል. ቡድኑን የለቀቁት የአካሚን ጎሳ ወደ እያንዳንዱ ቡድን ሄዶ የአካሚን አውሎ ንፋስ የሚል ግራ መጋባት ፈጠረ እ.ኤ.አ. በ 1948 የቡድኑ ስም ወደ ቹኒቺ ድራጎኖች (ቹኒቺ ድራጎኖች) ተቀይሯል ግን በዚያው ዓመት 83 ኪሳራዎችን አስመዝግቧል ይህ በቡድኑ ታሪክ ውስጥ እጅግ በጣም መጥፎው ሪከርድ ነው እና ወደ ታች ቀርፋፋ ነበር። ከእንጨት የተሠራው ቹኒቺ ቤዝቦል ስታዲየም ከውድድር ዘመኑ ውጪ ተጠናቀቀ። ከሚቀጥለው የውድድር ዘመን ጀምሮ የቡድኑ የመጀመሪያ መነሻ መሰረት ሆኖ መጠቀም ጀመረ። በ 1949 ሹኒቺ አማቺ ሥራ አስኪያጅ ሆነ እና ሽገሩ ሱጊሺታ ቡድኑን ተቀላቀለ። ሚቺዮ ኒሺዛዋ እንደ ድብደባ ወደ ቹኒቺ ይመለሳል። በውድድር ዘመኑ ኒፖን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል በማዕከላዊ ሊግ እና በፓስፊክ ሊግ የተከፋፈለ ሲሆን ባለ ሁለት ሊግ ስርዓት እና ቹኒቺ የማዕከላዊ ሊግ አባል ነው። በ1950 ዓ.ም በሜይ 25፣ ከሜጀር ሊግ ቤዝቦል በመቀጠል የቤዝቦል ቡድን እና ስታዲየሙ በተመሳሳይ አስተዳደር ስር ነበሩ። በዚህ አመት 89 ድሎችን አስመዝግቧል ይህም በቡድኑ ታሪክ ውስጥ ትልቁ ነው በ1951 ዓ.ም በዚህ አመት የምዕራብ ጃፓን የባህር ላይ ወንበዴዎች ከፓሲፊክ ሊግ ኒሺቴትሱ ክሊፐርስ ጋር ተቀላቅለው ማዕከላዊ ሊግ የሰባት ቡድኖች ስርዓት ሆነ። በጃንዋሪ 25, ናጎያ ቤዝቦል ክለብ ከ ተለያይቷል. ከፌብሩዋሪ 6 ጀምሮ ናጎያ የባቡር ሐዲድ (ሜቲትሱ) በቡድኑ አስተዳደር ውስጥ ይሳተፋል, እና የቡድኑ ስም ወደ ናጎያ ድራጎኖች (ናጎያ ድራጎኖች) ይቀየራል እና በየሁለት ዓመቱ ለማስኬድ ወሰኑ፣ እና በዚህ አመት የማኔጅመንት ሀላፊ ነበር። በነሀሴ 19 በጨዋታው ላይ በእሳት የተቃጠለው የቹኒቺ ስታዲየም (በቹኒቺ ስታዲየም የተቀሩት ጨዋታዎች ወደ ናሩሚ ስታዲየም ተለውጠዋል በተጠናከረ ኮንክሪት እንደገና ተገንብቷል። ዘንድሮ ከአሸናፊው 18 ጨዋታዎች ርቆ ሁለተኛ ሆኖ አጠናቋል። በ1952 ዓ.ም በቹኒቺ ሺምቡን የሚተዳደረው፣ የናጎያ ሺምቡን አማካሪ እና መስራች ነው ከግዙፉ ኦሳካ ጋር ለሻምፒዮናው ከተፋለመ በኋላ በ7 ጨዋታዎች ዘግይቶ 3ኛ ደረጃን ይዞ አጠናቋል። ዜንፔ ያማዛኪ በጁን 3 ላይ ከታይዮ ዌልስ ሞጂ ጋር በአንድ ጨዋታ የጃፓን ስድስት የተሰረቁ ቦታዎችን አስመዘገበ። በ1953 ዓ.ም በናጎያ የባቡር ሐዲድ የሚተዳደረው ታይዮ ዌልስ እና ሾቺኩ ሮቢንስ ተዋህደዋል፣ እና ማዕከላዊ ሊግ የ6 ቡድኖች ስርዓት ሆነ። የውድድር ዘመኑን በ3ኛ ደረጃ ማጠናቀቅ። በቹኒቺ ስታዲየም የማታ ጨዋታዎች የተጠናቀቁ ሲሆን የመጀመሪያው የምሽት ጨዋታ ከሂሮሺማ ካርፕ ጋር በሰኔ 25 ተካሂዷል። 1 ኛ አማቺ ዳይሬክተር ዘመን በ1954 ዓ.ም ባለፈው አመት ታህሳስ 19 ቀን ቹኒቺ ሺምቡን ቡድኑን ለማስተዳደር ወሰነ እና በጥር 14 ቀን ስሙ ወደ ተቀየረ እና የቡድኑ ስም ወደ ቹኒቺ ድራጎኖች ተመለሰ በጃንዋሪ 30፣ ናጎያ የባቡር ሐዲድ ከቡድን አስተዳደር ራሱን አገለለ። ሹኒቺ አማቺ ፊልሙን ለመምራት ከሶስት ዓመታት በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ተመለሰ። አሰልጣኝ አማቺ በተጫዋቾቹ በጣም የተወደዱ ሲሆን በአለቃው ስለሚመሳሰሉ በተለምዶ 'አማቺ ቤተሰብ' ይባላሉ። እና ሌሎችም ዋና ኃይል ሆኑ እና ንቁ ሚና ተጫውተዋል. ሀምሌ 7 በኦሳካ ስታዲየም ከሃንሺን ቲገርስ ጋር በተደረገው ጨዋታ ተመልካቾች ወደ ስታዲየም ገብተው ጨዋታው መቋረጡ ታውቋል። እ.ኤ.አ. ኦገስት 8 የጃይንት ግጥሚያውን በቹኒቺ ስታዲየም ለመጀመሪያ ጊዜ በቲቪ አሰራጭቷል። በጥቅምት 19 ሁለተኛ ደረጃ ላይ ያለው ግዙፍ ሲሸነፍ የመጀመሪያውን ድል አግኝቷል. ያ ቀን የቶኪዮ ጉዞው ቀን ነበር እና ዮኮሃማ ጣቢያ ከደረሱ በኋላ አሰልጣኙ እና ተጫዋቾቹ ድሉን በቴሌግራም አወቁ። የ683 አሸናፊው መቶኛ የ 2022 የቡድኑ ከፍተኛ ሪከርድ ነው በጃፓን ተከታታይ በኒሺቴትሱ አንበሶች ላይ በ 4 ድሎች እና 3 ሽንፈቶች በጃፓን የመጀመሪያውን ቦታ አሸንፏል ይሁን እንጂ አማቺ ከዳይሬክተሩ በመጥፋቱ አካላዊ ሁኔታ ጡረታ ወጥቶ የቹኒቺ ቡድን ምክትል ተወካይ ሆነ በተጨማሪም በዚህ አመት መጨረሻ ሊጉን ካሸነፈ በኋላ የተሳተፈውን የጃፓን ተከታታይ ጨዋታዎችን አጥቶ በ2007 የ አሸንፏል እና በአመቱ አሸናፊ መቶኛ 2ኛ ደረጃን ካገኘ 53 አመት ሆኖታል። እና በጃፓን ምርጥ ሆነ ወራት ፈጅቷል የኖጉቺ ዘመን በ1955 ዓ.ም አኪራ ኖጉቺ የተጫዋች አስተዳዳሪ ሆኖ ተሾመ ነገር ግን ከአሸናፊው ግዙፍ 15 ጨዋታዎች ርቆ ሁለተኛ ሆኖ አጠናቋል። በ1956 ዓ.ም 3 ኛ ደረጃ ከአሸናፊው 8 ጨዋታዎች ጀርባ። ሚቺዮ ኒሺዛዋ ሪቺ ኮዳማ ቶኩዞ ሃራዳ እና ሌሎች በድብድብ አሰላለፍ ውስጥ ማዕከላዊ ሚና የሚጫወቱ አንጋፋ ተጫዋቾች እየቀነሱ ሲሆን የቡድኑ የድብድብ አማካኝ 20%፣ 2 ደቂቃ እና 8 ደቂቃ ሲሆን የቤት ውስጥ ሩጫዎች 52 ናቸው። ሂሮሚ ኦያኔ እና ቶሺታክ ናካያማ 20 ድሎችን አስመዝግቧል ያደረጉትን ፕላስተሮች እግር የመሳብ ዘዴ ሆነ። 2 ኛ አማቺ ዳይሬክተር ዘመን 1957 1958 ዓ.ም እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. በ 1958 እ.ኤ.አ. በተመረጠው የሁለተኛ ደረጃ ቤዝቦል ውድድር በ 83 አድማዎች የውድድር ውድድር ሪኮርድን ያስመዘገበው ኢጂ ባንዶ ቡድኑን ተቀላቅሏል። የመጀመሪያው የሱጊሺታ ዳይሬክተር ዘመን በ1959 ዓ.ም ስራ አስኪያጅ ሆኖ ተረክቧል። በቡድኑ ፖሊሲ መሰረት ከ30 አመት በላይ የሆናቸው ተጫዋቾች በሙሉ ተሰናብተዋል እና ሱጊሺታ በተመሳሳይ ተጫዋችነት እንዲያገለግል አልተፈቀደለትም። በተመሳሳይ ጊዜ፣ የሚቺዮ ኒሺዛዋ ቁጥር 15 እና የኡኬሂሮ ሃቶሪ ቁጥር 10 በቋሚነት ጡረታ ይወጣሉ። በኢሴዋን ቲፎን ምክንያት በቹኒቺ ቤዝቦል ስታዲየም በጎርፍ ምክንያት የኦፊሴላዊው ጨዋታ ክፍል ወደ ሌላ ቦታ ይተላለፋል ቱቶሙ ኢና ያሱሺ ኮዳማ ሂሮሚ ኦያኔ እና ሌሎች ወጣት እና ጉልበት ያላቸው ታንኳዎች ሜዳኞች ሺኒቺ ኢቶ ቡድኑን እንደ አዳኝ የተቀላቀለውን አዲስ መጤ በመጀመሪያ ደረጃ እና ቡድኑን ለሁለተኛ ዓመት የተቀላቀለው ማሱሆ ማዳ ሾሙ እንደ ሦስተኛው መሠረት እና አጭር ማቆሚያ ተመርጧል ይህ አመት ከአሸናፊው ግዙፉ 10 ጨዋታዎች ጀርባ ነው፣ 2ኛ ደረጃ ከኦሳካ ጋር ተመሳሳይ ነው በ1960 ዓ.ም የኩባንያውን ስም ከ ወደ ቹኒቺ በየካቲት ተቀይሯል የፒቲንግ ስታፍ ወድቋል እና በሻምፒዮናው 5 ኛ ነበር, 9 ጨዋታዎች ከታይዮ ጀርባ. ዳይሬክተር ሱጊሺታ ጡረታ ወጥተው ወደ ኦሚቺ ተዛወሩ። ዳይሬክተር በ1961 ዓ.ም ቀዳሚ የነበረው ኮያማ ተከትሎ፣ ከናጎያ ሽምቡን የመጣው ዮራ ኢ ባለቤት ሆነ። ዋታሩ ኖሪቶ እንደ ሥራ አስኪያጅነት ተረክቧል እና ከብሪጅስቶን ጎማ ቡድኑን የተቀላቀለው ሂሮሺ ጎንዶ በአንድ ጨዋታ ወደ ጋይንትስ ተጠግቶ ነበር ነገር ግን ሁለተኛ ሆኖ አጠናቋል። በ1962 ዓ.ም በኒፖን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የቀድሞ ዋና ሊግ ተዋናዮችን ዶን ኒውኮምብ እና ላሪ ዶቢን ቀጥሯል ግን ሶስተኛ ሆኖ አጠናቋል። 2 ኛ ዳይሬክተር በ1963 ዓ.ም ኪዮሺ ሱጊዩራ እንደገና ዳይሬክተር ሆኖ ተሾመ። 2 ኛ ደረጃ ከአሸናፊው ጂያን ጀርባ 2.5 ጨዋታዎች። በሴንትራል ሊጉ ሁሉንም ቡድኖች በማሸነፍ ሻምፒዮናውን ሲያመልጥ የመጀመሪያው ነው። በ1964 ዓ.ም የመክፈቻ ካርድ በሆነው የውቅያኖስ ሶስት ተከታታይ ጨዋታዎች 30 ጎሎች የተቆጠሩ ሲሆን በመጋቢት ወር ባደረጋቸው 9 ጨዋታዎች 2 አሸንፎ 7 ተሸንፎ የመክፈቻ ጨዋታውን ማድረግ አልቻለም። ከዚያ በኋላ ማገገም አልቻለም እና 83 ኪሳራዎችን አስመዝግቧል, ከ 1948 ጀምሮ ለቡድኑ ሁለተኛው በጣም የከፋው ሪከርድ ነው በተጨማሪም ሚቺዮ ኒሺዛዋ ከተመሳሳይ ወቅት ዳይሬክተር ዘመን 1965-1967 በዳይሬክተር ኒሺዛዋ ስር ለ 3 ዓመታት በተከታታይ ለ 2 ኛ ደረጃ በጥሩ ሁኔታ ተዋግቷል (በ 1967 ኒሺዛዋ ከዳይሬክተርነት እረፍት ወሰደ እና ሳዳኦ ኮንዶ ዋና ዳይሬክተር ሆኖ አገልግሏል ግን ከ 2 ሳምንታት በኋላ ተመለሰ) 2 ኛ ዳይሬክተር በ1968 ዓ.ም ዳይሬክተሩ ኒሺዛዋ ከካምፑ በፊት እየተባባሰ በመጣው ምክንያት ስራቸውን ለቀቁ እና ሽገሩ ሱጊሺታ እንደ ዳይሬክተር ተመለሰ። ከኤፕሪል 20 እስከ ሜይ 1 ድረስ ቡድኑ 9 ተከታታይ ድሎችን አሸንፏል, ነገር ግን ቡድኑ የተረጋጋ አልነበረም, ምክንያቱም በሚቀጥለው ቀን 8 ተከታታይ ሽንፈቶች ደርሶባቸዋል. በሜይ 5፣ የሽንፈት ርዝመቱ በሃንሺን ግጥሚያ ላይ ቆሟል፣ እጅጌ የሌለው ዩኒፎርም በታየበት ከግንቦት 29 ጀምሮ ግን 11 ተከታታይ ኪሳራዎችን አጣ። ሰኔ 12 ላይ ቢቆምም፣ ከነጋታው ጀምሮ በተከታታይ ተሸንፏል። ዳይሬክተሩ ሱጊሺታ በሰኔ 24 ቀን ተሰናብተዋል፣ በሰባት ተከታታይ ጨዋታዎች ለሶስተኛ ጊዜ ሲሸነፍ። የኢትሱሮ ሆንዳ 2ኛ ጦር አሰልጣኝ እንደ ተጠባባቂ ዳይሬክተር ሆነው ያገለግላሉ ግን ከኦገስት 24 ጀምሮ ለ 11 ተከታታይ ኪሳራዎች ያሉ የማገገም ምልክቶች የሉም እና በተመሳሳይ ሊግ ለመጀመሪያ ጊዜ በሁሉም ቡድኖች ከተሸነፈ በኋላ የመጨረሻው ቦታ ይሆናል ሁለቱ ሊግ ተለያይተዋል። ሽገሩ ሚዙሃራ የቀድሞ እና ዳይሬክተር ዳይሬክተር ሆነው ተሾሙ። በረቂቁ ውስጥ ሴኒቺ ሆሺኖ 1ኛ ያሱኖሪ ኦሺማ 3ኛ ካዙፉሚ ታኬዳ 6ኛ እና ኪንጂ ሺማታኒ 9ኛ ነበሩ ዳይሬክተር ዘመን 1969-1971 እ.ኤ.አ. ከ1969 ጀምሮ የቀድሞ ግዙፉ ሽገሩ ሚዙሃራ ስራ አስኪያጅ ሆኖ ተሾመ ነገርግን ከ4ኛ ወደ 5ኛ ወደ 2ኛ አላሻሻለም። ሆኖም በማናጀር ሱወን ስር ያደጉት ተጫዋቾች ከ1972 ጀምሮ በጣም በማበብ በ1974 ወደ ሻምፒዮንነት አመሩ። ዳይሬክተር በቹኒቺ ስታዲየም ዘመን፣ የናጎያ ቤዝቦል ስታዲየም የሚንቀሳቀሰው በቹኒቺ ስታዲየም በቹኒቺ ሺምቡን ተባባሪ ኩባንያ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1973 ፕሬዚዳንቱ በ ውስጥ በሺማ ባህር ዳርቻ እራሳቸውን እንዳጠፉ እና ኩባንያው ኪሳራ እንደደረሰበት ታወቀ በዚያን ጊዜ በቶካይ ክልል ውስጥ ጨዋታዎችን የሚያስተናግዱባቸው የኳስ ፓርኮች ስላልነበሩ ወዲያው ቤታቸውን የማጣት ስጋት ላይ ወድቀው ነበር ነገር ግን በአበዳሪዎቻቸው ፈቃድ ከ1974 እና 1975 የውድድር ዘመን መትረፍ ችለዋል። ከዚያም በ 1976 ቹኒቺ ሺምቡን እና ቹኒቺ የቡድን ኩባንያዎች, ቹቡ ኒፖን ብሮድካስቲንግ ቶካይ ቴሌቪዥን ብሮድካስቲንግ እና ቶካይ ሬዲዮ ብሮድካስቲንግ የአካባቢ የስርጭት መብት ያላቸው እና በአይቺ ግዛት እና ናጎያ ከተማ ቶዮታ ሞተር ኮ ኤሌክትሪክ ሃይል እና ሌሎች በቶካይ ክልል ውስጥ ያሉ ታዋቂ ኩባንያዎች የቹኒቺ ስታዲየምን ስራ የተረከበውን ናጎያ ቤዝቦል ስታዲየም ሊሚትድ አዲስ ኦፕሬሽን ኩባንያ ለማቋቋም በጋራ ኢንቨስት አድርገዋል። 1972 1973 እ.ኤ.አ እ.ኤ.አ. በ 1972 ዋና አሰልጣኝ ካናሜ ዮናሚን ወደ ሥራ አስኪያጅነት ከፍ ብሏል። ሁለቱም ዳይሬክተር ዮናሚን እና ዋና አሰልጣኝ ሳዳኦ ኮንዶ ከግዙፉ ወደ ቹኒቺ የመለቀቅ ልምድ ስላላቸው የትግል መንፈሳቸውን ለግዙፎቹ አጋልጠዋል እና ለሁለተኛ ተከታታይ አመት የ 9 ግዙፎቹን ድል አደረጉ። በ1974 ዓ.ም ሞሪሚቺ ታካጊ ቶማስ ማርቲን ኬኒቺ ታኒዛዋ ሴኒቺ ሆሺኖ ዩኪዩኪ ማትሱሞቶ የግዙፉን 10 በመከላከል እና በ 20 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ሊጉን በማሸነፍ ንቁ ሚና ተጫውተዋል። ይሁን እንጂ በጃፓን ተከታታይ በሎተ ኦርዮንስ በ 2 ድሎች እና በ 4 ሽንፈቶች ተሸንፏል. በ1975 ዓ.ም ከግዙፎቹ ውጪ አምስት ቡድኖች በቡድኑ ታሪክ ውስጥ በአንድ አመት ወደ ታች የወረደው ብቸኛው ቡድን በተቀራራቢነት መሪነቱን የወሰደ ሲሆን ምንም እንኳን ከሂሮሺማ ጋር በሻምፒዮናው እስከ ፍጻሜው ድረስ በፍጻሜው ውድድር ቢፎካከሩም "5 ጠንካራ እና 1 ደካማ", "ቀይ ሲኦል አዙሪት" "እና ተከታታይ ድል [7] ናፈቀ በ1976 ዓ.ም በኮራኩየን ስታዲየም ያለውን ሰው ሰራሽ ሜዳ ሙሉ በሙሉ የማያውቅ ነበር እና በኮራኩየን ስታዲየም ከግዙፎቹ ጋር በተደረገው ጨዋታ ሙሉ በሙሉ ተሸንፏል ዋና አሰልጣኝ ሳዳኦ ኮንዶ የውድድር ዘመኑ ካለቀ በኋላ ስራቸውን ለቋል። በ1977 ዓ.ም ከሃንኪዩ ጋር የነበረው መጠነ ሰፊ የንግድ ልውውጥ በታሪካዊ ውድቀት ተጠናቀቀ (የተለቀቀው የሺማታኒ ባቲንግ አማካኝ .278 .325፣ 3 አሸንፏል 17 አሸንፏል፣ ሞሪሞቶ 120 ጨዋታዎችን 49 ጨዋታዎችን አሸንፏል፣ ቶዳ 12 አሸንፏል 6 አሸንፏል።)፣ ደህንነቱን ማረጋገጥ ችሏል። 50% ሶስተኛ ቦታ, ነገር ግን ዳይሬክተር ዮናሚን በዚህ አመት መጨረሻ ቡድኑን ይለቃሉ. መካከለኛ ዳይሬክተር ዘመን በ1978 ዓ.ም ቶሺዮ ናካ ዳይሬክተር ሆነ። ታካጊ 2000 ኳሶችን ቢያሳካም፣ ከዚያ በኋላ ወዲያው ከተጋጣሚው ጋር ተጋጭቶ ራሱን አገለለ። በመጀመሪያው አመት 5 ኛ ደረጃ. በ1979 ዓ.ም 317፣ 36 እና 103 በአኪልስ ጅማት ህመም ምክንያት ለረጅም ጊዜ ከሜዳ የወጣችው ያዛዋ በውድድር ዘመኑ መጨረሻ ተመለሰች። ኮያ ፉጂሳዋ የአመቱ ምርጥ ሮኪን አሸንፏል በ1980 ዓ.ም ምንም እንኳን ታኒዛዋ በአማካይ .369 የውድድር ዘመን ተመዝግቦ የመመለሻ ሽልማት ቢያገኝም በቀደመው አመት የአመቱን ምርጥ ተጫዋች ያሸነፈው ፉጂሳዋ ትልቅ ውድቀት ውስጥ ወድቋል፣ እና ሁለቱም መምታት እና መምታት ጥሩ ውጤት አላስመዘገቡም በዚህ አመት ከ1950 ጀምሮ በቡድኑ ታሪክ ዝቅተኛውን አሸናፊ መቶኛ (.372) አስመዝግቧል፣ እና መካከለኛው አስተዳዳሪ ለተመሳሳይ አመት ስራቸውን ለቀዋል። ታካጊ ከስራው ጡረታ ወጥቷል። ዳይሬክተር ኮንዶ ዘመን በ1981 ዓ.ም ሳዳኦ ኮንዶ ዳይሬክተር ሆነው ተሾሙ። በአንደኛው አመት አምስተኛ ሆኖ ተጠናቀቀ። በ1982 ዓ.ም እንደ ሆሺኖ እና ታትሱሂኮ ኪማታ ባሉ የቀድሞ ወታደሮች ምትክ እንደ ኬን ሂራኖ ታካዮሺ ናካኦ እና ሴጂ ካሚካዋ ያሉ ወጣት ተጫዋቾች ተሹመዋል። ሌሎች የመስክ ተጫዋቾች እና ሌሎች በመነሻ አሰላለፍ ውስጥ እና ካዙሂኮ ኡሺጂማ እፎይታ ያገኛሉ። "ኖቡሺ ቤዝቦል" የሚባሉ ኃይለኛ የድብደባ መስመሮችን እና ተከታታይ ሜዳዎችን ሙሉ በሙሉ የሚጠቀሙ ፕላስተሮችን አሳይቷል። የወቅቱ ሁለተኛ አጋማሽ ከግዙፎቹ ጋር ለሻምፒዮና የሚደረግ ውጊያ ይሆናል ግን 19 ስዕሎችን ስለመዘገበ የጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ሪከርድ አሸናፊው አስማት ቁጥር በወቅቱ መጨረሻ ላይ በ 2 ኛ ደረጃ ላይ በርቷል እ.ኤ.አ ኦክቶበር 18 በዮኮሃማ ስታዲየም ከዮኮሃማ ታይዮ ዋልስ ጋር በተደረገው የመጨረሻ ግጥሚያ ቴኖዛን ቹኒቺ ካሸነፈ የቹኒቺን ርዕስ ያሸንፋል፣ ታዮ ካሸነፈ ጋይንትስ ያሸንፋል። በዚህ ጨዋታ ታትሱ ኮማሱ በ 8 አመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የሊግ ሻምፒዮና አሸናፊ ሲሆን ለሶስተኛ ጊዜ ደግሞ የሊጉን ዋንጫ አሸንፏል። ከሁለተኛው ግዙፉ ጋር በ0.5 የጨዋታ ልዩነት የጠበቀ ጦርነት ነበር። የመጨረሻው ሪከርድ 64 አሸንፎ 47 ተሸንፎ 19 አቻ ተለያይቷል (130 ጨዋታዎች) ግን በ 1975 ከሀንኪው ብሬቭስ ቀጥሎ ሁለተኛው ቡድን ነው ከሁሉም ጨዋታዎች ከግማሽ በታች ያሸነፈው።[ማስታወሻ 9 በተጨማሪም በዚህ ግጥሚያ ላይ ታኦ ለአምስት ተከታታይ አት-ሌሊት ወፎች ከታይዮ ተወግዶ ከፍተኛ ገዳይ አምልጦታልታካዮሺ ናካዎ [8] አሸንፏል። የጃፓን ተከታታዮች ከሴይቡ አንበሶች ጋርተጫውተውሆሺኖ እና ኪማታ ጡረታ ወጥተዋል። በ1983 ዓ.ም ቡድኑ ጥንካሬ በማጣቱ 5ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል። ሳዳኦ ኮንዶ ከዳይሬክተሩ ጡረታ ወጥቷል። ዳይሬክተር ዘመን በ1984 ዓ.ም ካዙሂሮ ያማውቺ ዳይሬክተር ሆነው ተሾሙ። ጋይንትስ ላይ 14 ተከታታይ ድሎችን ካሸነፈችው ሂሮሺማ በ3.0 ጨዋታዎች 2ኛ ሆኖ አጠናቋል። በ1985 ዓ.ም ቡድኑ ከተመሰረተ ግማሽ ምዕተ ዓመት በሞላው በዚህ አመት ያዛዋ በቡድኑ ታሪክ ውስጥ በድምሩ 2000 ድሎችን ያስመዘገበ ሁለተኛው ሰው ቢሆንም 5ኛ ደረጃን ይዞ አጠናቋል። በኖቬምበር 2 ላይ በጃፓን ተከታታይ ሴይቡን በማሸነፍ ሃንሺን የሁለት ሊግ ስርዓት ከተጀመረ በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ በጃፓን ውስጥ ቁጥር አንድ ቦታ አግኝቷል. ከአንድ የራቀ ቡድን ሆኗል. በ1986 ዓ.ም በተከታታይ ለ 2 ዓመታት 5 ኛ ደረጃ. በወቅቱ አጋማሽ ላይ ተሰናብቷል [9] ከመክፈቻው ጀምሮ በዳይሬክተርነት ሲሰሩ የነበሩት ያማውቺን ስንብት ምላሽ በውድድር ዘመኑ አጋማሽ ላይ ዋና አሰልጣኝ ሞሪሚቺ ታካጊ እስከ የውድድር አመቱ መጨረሻ ድረስ በዳይሬክተርነት አገልግለዋል። ሰኒቺ ሆሺኖ ከውድድር ውጪ በዳይሬክተርነት ተረክቧል። ሺኒቺ ኮንዶ ከኪዮይ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ቡድኑን በረቂቁ ውስጥ አንደኛ ሆኖ ተቀላቅሏል። ከሎተ ኦርዮንስ ሴይጂ ካሚካዋ፣ ሺገሩ ኩታታ ካዙሂኮ ኡሺጂማ፣ ሳዳሃሩ ሂራኑማ በ4-ለ-1 ንግድ ለሁለተኛ ተከታታይ አመት የሶስትዮሽ ዘውድ ካሸነፈው ሂሮሚትሱ ኦቺያይ ጋር 1ኛው የሆሺኖ ዳይሬክተር ዘመን በ1987 ዓ.ም ከሎስ አንጀለስ ዶጀርስ ጋር በመተባበር ዩኒፎርሙ ከመክፈቻው ጀምሮ ወደ ዶጀርስ ዘይቤ ይቀየራል። የዳይሬክተሩ ሆሺኖ አመለካከት የትግል መንፈሱን ሲገልጽ፣ ብዙ ሽኩቻዎች ነበሩ። በጊዜያዊነት በግንቦት ወር መሪነቱን ቢይዝም በመጨረሻ ግዙፎቹን ጨካኝ ከመያዙ በፊት ሁለተኛ ሆኖ አጠናቋል። ከ 1977 በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ በ 10 ዓመታት ውስጥ ሂሮሺማን አሸንፈዋል. ሺኒቺ ኮንዶ፣ አዲስ መጤ፣ በነሀሴ 9 ከግዙፉ ጋር በተደረገው ግጥሚያ በፕሮፌሽናልነት ለመጀመሪያ ጊዜ የማይመታ የማይሮጥ ማስጀመሪያን አሳክቷል ከትንሽ ተጫዋቾች መካከል ቶሩ ኒሙራ ቶሺካትሱ ሂኮኖ እና ታኬሺ ናካሙራ መደበኛ ሆነዋል። ከ በረቂቅ ውስጥ 1 ኛ ደረጃ ላይ ቡድኑን ተቀላቅሏል በሁለት-ለ-ሁለት የንግድ ልውውጥ እና ከኬን ሂራኖ ከሴይቡ አንበሶች እና ካኦሩ ኒሙራ ከግዙፎቹ ጋር ነፃ ውል ሆነ በ1988 ዓ.ም በኤፕሪል መጨረሻ ላይ ከመሪው ሂሮሺማ በ 8 ጨዋታዎች ጀርባ በዝርዝሩ ግርጌ ላይ ነበር. ሆኖም በማግስቱ አገግሞ 50 አሸንፎ 15 ተሸንፎ በ3ቱ አቻ ወጥቶ 769 በመቶ አሸንፏል። በቡድኑ ታሪክ ውስጥ በአሰልጣኝነት ሻምፒዮናውን ሲያሸንፍ የመጀመሪያው ነው። ከሂራኖ ጋር በተደረገ የንግድ ልውውጥ ከሴይቡ የተዛወረው ኦኖ ብዙ ድሎችን ያስመዘገበ ሲሆን ከ ጋር የጅማሬውን መስመር ይመራል። በዩናይትድ ስቴትስ ከውጪ ትምህርቱን የተመለሰው ማሳሂሮ ያማሞቶ 5 አሸንፎ አልተሸነፈም። 44 የመቆጠብ ነጥብ ያለው ነው። ታቱናሚ የአመቱ ምርጥ ሮኪ ሽልማትን አሸንፏል። በጃፓን ተከታታዮች ከሴይቡ ጋር የተጫወተው ሲሆን በሁለተኛው ዙር ከኮማቱሱ ውጪ ያሉት ጀማሪዎች በመጀመሪያው እና አምስተኛው ዙር በጀመረው ኦኖ መሪነት ተመቱ እና ኦቺያ እና ኡኖ ከዚህ ወደ ሁለተኛ ባዝማን ዘወር አሉ። አመት፣ እንዲሁም ቀርፋፋ ነበሩ 1 አሸንፈዋል፣ 4 ኪሳራ እና ኪሳራ [ማስታወሻ 12] ለሦስት ዓመታት ንቁ ተሳትፎ የነበረው ጋሪ ላሲች ኩባንያውን ለቅቋል። በተጨማሪም, በሁለተኛው ሰራዊት ውስጥ የነበረው አር ብራያንት በሰኔ ወር ወደ ኪንታቱ ተለቀቀ, ነገር ግን በኪንቴትሱ አፈ ታሪክ በመጥፋቱ ምክንያት የፓሲፊክ ሊግን የሚወክል ተጫዋች ሆነ. ከግዙፉ ታካዮሺ ናካኦ የአንድ ለአንድ ንግድ ከሴይ ኒሺሞቶ ሺገሃሩ ካሞጋዋ ሂሮሺማ ከሺንጎ ሞቶሙራ ቴሱያ ካታሂራ ንግድ ከሂሮዩኪ ሳይቶ እና ሚትሱሂሮ ካታኦካ ጋር ይህ አመት በሸዋ ውስጥ የመጨረሻው የፍፃሜ ውድድር ነበር ስለዚህ ቹኒቺ "በሸዋ ውስጥ የመጨረሻው የማዕከላዊ ሊግ አሸናፊ ቡድን" ሆነ። በ1989 ዓ.ም እንደ ሜዳ ተጫዋች ታቱናሚ በጉዳት ምክንያት ራሱን አግልሏል። ፕርሰሮች ባለፈው አመት ብዙ ድሎች ያስመዘገቡት በኦኖ ውድቀት እና በኮማትሱ ጉዳት ሲሆን ኩኦ ግን የጃፓኑን ሪከርድ ለ12 ተከታታይ የቁጠባ ነጥብ አስመዝግቧል። እ.ኤ.አ. ኦገስት 8፣ በዚህ አመት 20 ድሎችን ያሸነፈው ማሳኪ ሳይቶ በ9ኛው ዙር 1 ሞት ድረስ ምንም አይነት ድል ሳይመዘገብ በመታገል በኦቺያ በተካሄደው የስንብት ቤት አሸንፎ ከ5 አመታት በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ አሸናፊውን ግዙፉን አሸንፏል 1984. 3 ኛ ደረጃ. ኦቺያ የ ንጉስ ነው, ሴይ ኒሺሞቶ, ከካሞጋዋ ከግዙፉ ወደ ናካዎ በአንድ-ለ-ሁለት ንግድ የተዘዋወረው, በ 20 ድሎች ከፍተኛውን ድል አግኝቷል, እና አዲስ መጤ ያሱዋኪ ኦቶዮ መደበኛ ተጫዋች ነው ከኤንቲቲ ቶኪዮ በረቂቅ ውስጥ በመጀመሪያ ቡድኑን ተቀላቅሏል በድምሩ ከ2 እስከ 2 ንግዶች እና ከኒፖን-ሃም ተዋጊዎች ዮሺሂሳ ኮማሱዛኪ ያሱሃሩ ፉጂዮ በ2 ለ 2 ከዩኪዮ ታናካ እና ካዙዋ ጋር ንግድ በ1990 ዓ.ም ምንም እንኳን ፒቾቹ ቢሰቃዩም, አዲስ መጤው ከመክፈቻው ላይ ትልቅ ጥረት አድርጓል, እና 31 አድኖ, እሱ የአመቱ ምርጥ እፎይታ እና ጀማሪ ነበር. ድብደባውን በተመለከተ፣ ያነቃቃው ታቱናሚ እና አዲሱ አባል ቫንስ ሎው 30% ደርሰዋል፣ እና ኦቺያይ የቤት ሩጫውን በመምታት የ ንጉስ አሸንፏል። ቡድኑ ወደ ክፍል እና 4ኛ ደረጃ ላይ ሰምጧል። በጋይንት ግጥሚያ ሁለቱም ወገኖች በጭንቅላቱ አካባቢ በሜዳው ላይ የተፋለሙበት ትዕይንት ነበር፣ ዳይሬክተሩ ሆሺኖም በጣም ተደስቷል። ኢሳሙ ኪዳ እና ዩኪዮ ታናካ ጡረታ ወጥተዋል። ዮሺሂሳ ኮማቱዛኪ ከኒፖን-ሃም ተዋጊዎች መጥፋት ከሂሮዩኪ ሳይቶ ጋር የንግድ ልውውጥ ለማድረግ በሁለት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ተመለሰ። በ1991 ዓ.ም በጨዋታው የመጀመርያው አጋማሽ ወደ መሪነት ቢመለስም በሁለተኛው አጋማሽ ቆመ እና ሻምፒዮናውን ካሸነፈችው ሂሮሺማ በሶስት ጨዋታዎች ርቆ ሁለተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል። በረቂቁ 5ኛ ላይ የተቀመጠው አዲስ መጤ ኮይቺ ሞሪታ ከመክፈቻው ንቁ ሚና ተጫውቷል 50 ጨዋታዎችን በመወርወር 10 አሸንፎ 17 ኳሶችን አድኖ የአመቱ ምርጥ ተጫዋች መሆን ችሏል። ኦቺያ ለከፍተኛ ገዳይ እስከ መጨረሻው ታግሏል፣ነገር ግን በያክልት አትሱያ ፉሩታ ተሸንፎ የ ንጉስ ሆነ። ዮሺሂሳ ኮማቱዛኪ ከኃይል እንደወጣ ተነግሮት ከስራው ጡረታ ወጥቷል። ሴኒቺ ሆሺኖ በጤና ምክንያት ከዳይሬክተርነቱ ተነስቶ በሞሪሚቺ ታካጊ ተተክቷል። 1 ኛ ጊዜ እንደ ዳይሬክተር ታካጊ= በ1992 ዓ.ም የዘንድሮው ሴንትራል ሊግ ብርቅዬ ውድድር ነበር ነገር ግን ሪከርዱ 60 አሸንፎ 70 ተሸንፎ ነበር ይህም ከ1980 ወዲህ በ12 አመታት ውስጥ ዝቅተኛው ነው። በዚህ አመት ከቻይና እና ከጃፓን ጋር የተገናኘው በፍሬድ ሼፒሲ የተመራው፣ በቶም ሴሌክ የተወነው የአሜሪካ ፊልም ተለቀቀ። ሴይ ኒሺሞቶ ነፃ ውል ሆነ ወደ ኦሪክስ ተላልፏል ታካሂሮ ኮንኖ እና ማሳዩኪ ዮኮታ ከማሳሩ ኡኖ እና ኪዮዩኪ ናጋሺማ ጋር በ2-2 ንግድ ከሎተ ተገዙ በ1993 ዓ.ም ሁለቱም ማሳሂሮ ያማሞቶ እና የሺንጂ ኢማናካ ድርብ ግራ -እጅ ኤሲ በ17 አሸንፎ ብዙ አሸንፏል ሆኖም በጨዋታው የመጀመሪያ አጋማሽ በከፍተኛ ልዩነት ወደ ሁለተኛ እና ከዚያ በታች የሮጠው ያክልት ሻምፒዮናውን በማሸነፍ ሁለተኛ ደረጃን ይዞ አጠናቋል። ካዙኦ ሃያካዋ ከገባሪነት ጡረታ ወጥቷል። እንደ ወደ ግዙፉ ተላልፏል በ1994 ዓ.ም ምንም እንኳን ከግዙፉ ጋር እስከ መካከለኛው መድረክ ድረስ ለመሪነት የተደረገ ጦርነት ቢሆንም ከነሐሴ 18 ጀምሮ ስምንት ተከታታይ ኪሳራዎች ነበሩበት እና በመስከረም ወር የሰኒቺ ሆሺኖ ስም የሞሪሚቺ ታካጊ ተተኪ እንደሆነ ተዘግቧል የስልጣን ጊዜውም በዚህ አለቀ። ሞሪሚቺ የዳይሬክተሩን መልቀቂያ ፍንጭ ገልጿል ነገር ግን ከሴፕቴምበር 20 ጀምሮ በተከታታይ 9 በማሸነፍ ከዋናው ቡድን ጋር ተሰልፏል እና በጥቅምት 10 ቀን የፍፃሜው ጨዋታ በመሪነት ሲገናኝ በታሪክ ለመጀመሪያ ጊዜ ነው። (10.8 ወሳኝ ጦርነት ጨዋታው 3-6 ተሸንፎ ለሁለተኛ ተከታታይ አመት ሁለተኛ ሆኖ አጠናቋል። በዚህ አመት አሎንዞ ፖዌል ግንባር ቀደም ተኳሽ፣ ያሱዋኪ ኦቶዮ የቤት ውስጥ ሩጫ ንጉስ እና ንጉስ ነው ማሳ ያማሞቶ ብዙ አሸናፊዎች አሉት፣ እና በምርጥ አሸንፏል። ለቡድኑ መታሰር ምላሽ፣ የሞሪሚቺ ታካጊ ኮንትራትም ተራዝሟል። ያገኘው ዮሺያኪ ካኒሙራ ከ መጥፋቱን ያወጀው (የመጀመሪያው በቹኒቺ ውስጥ መቀላቀሉን) አስታውቋል። በ1995 ዓ.ም ካለፈው ዓመት ጀምሮ ውድቀት ውስጥ ወድቋል እና ሞሪሚቺ ታካጊ በጁን 6 ከሃንሺን ጋር ከመደረጉ በፊት ዳይሬክተር ሆነው ተነሱ ከዚያ በኋላ ሳዳሱኬ ቶኩታኬ ተጠባባቂ ዳይሬክተር ሆነ ነገር ግን በጁላይ 23 ከስራ ተባረረ እና ሁለተኛው የጦር ሰራዊት ዳይሬክተር ኢኩኦ ሺማኖ ዳይሬክተር ሆነ። በዚህ መንገድ የዳይሬክተሩ ሠራተኞች መጥፋትም ተጎድቷል፣ በ5ኛ ደረጃ ተጠናቀቀ ፖዌል በተከታታይ ለሁለተኛው አመት ቀዳሚው ገዳይ ነበር። ከሎተ ነፃ የንግድ ልውውጥ ከ እና ከ 3-ለ-3 ንግድ ከካዙኪ ሂጉቺ ዩኪናጋ ሜዳ ሳዳሃሩ ሂራኑማ (በ 10 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የተመለሰ), ሂሮዩኪ ማሄሃራ ማሳሃሩ ሺሚዙ ከሴይቡ ተገዙ እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ሺንዶ ሬትሱካትሱኪ ሙራታ፣ካዙኪ ያማኖ 2ኛ የሆሺኖ ዳይሬክተር ዘመን በ1996 ዓ.ም እሱ አፈናቂ ይሆናል ተብሎ ቢጠበቅም ከጃፓን ቤዝቦል ጋር በደንብ ስላልነበረው በመጨረሻው ውድቀት ውስጥ ገባ በሌላ በኩል ሺጌኪ ኖጉቺ በኦገስት 11 ከጋይንትስ ጋር በተደረገው ግጥሚያ ምንም አይነት አሸናፊ መሆን አልቻለም ዘንድሮ በናጋሺማ ጋይንት የሜካፕ ድራማ የተካሄደበት አመት ነበር ነገር ግን ግዙፎቹ አሸናፊነት አንድ ጊዜ ብቻ ሲቀረው (የግዙፉ የቀሩት ጨዋታዎች ቻይና እና ጃፓን ላይ ስለነበሩ አስማት መጠቀም አልቻሉም) ቀጠሉ ለማሸነፍ, እና 9 ከወሩ 24 ኛ ተከታታይ ስድስት ተከታታይ ድሎች. ጥቅምት 10 ቀን በናጎያ ስታዲየም የመጨረሻውን ይፋዊ ጨዋታ ጨምሮ ቀሪዎቹን ሶስት ጨዋታዎች ከግዙፉ ጋር ቢያሸንፍ በጥሎ ማለፍ ሁኔታ ላይ ይወድቃል እና በሶስተኛው ጨዋታ 2-5 ተሸንፎ 2ኛ አሸንፏል። በአምስት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ. በዚህ አመት የድብደባው አሰላለፍ ያማከለው ታኬሺ ያማዛኪ የቤት ውስጥ ሩጫ ንጉስ ሆነ እና ለሶስተኛ ተከታታይ አመት ከፍተኛ አሸናፊ የሆነው ፖውል ንቁ አፈፃፀም አሳይቷል እና ጠንካራ ድራጎን ድብደባ መስመር የሚለው ቅጽል ስም በይበልጥ የተመሰረተ ሆነ። ሊዮ ጎሜዝ በገንዘብ ንግድ እንደ አዲስ የባዕድ አገር ሰው አገኘ በ1997 ዓ.ም ባለሜዳዎቹ ከጠባቡ ናጎያ ስታዲየም የተቀየረውን ሰፊውን ናጎያ ዶም መራመድ አልቻሉም እና ያለፈው አመት ጠንካራው የድራጎን የውድድር መስመር በዝምታ የታየ ሲሆን የቡድኑ ኢአርኤ ወደ 11ኛ ደረጃ በመውረድ አንደኛ ሆኖ አጠናቋል። ከ ...1992 315 ባቲንግ አማካኝ እና 31 ሆሜርስ እና ባለፈው አመት ቀርፋፋ የነበረው ሱን ዶንግ-ሪዩል 38 ያዳነ ሲሆን ድሉን አግኝቷል። በረቂቁ ውስጥ ኖሺን ካዋካሚ በ1ኛ ደረጃ እና ሂሮካዙ ኢባታ በ5ኛ ደረጃ ተመርጠዋል ከወቅቱ ውጪ የመከላከያ ኃይልን እና ተንቀሳቃሽነትን ለማስጠበቅ ፓውል ተሰናብቷል (ወደ ሃንሺን ተዘዋውሯል) እና እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ሊ ጆንግ-ቢም ሳምሶን ሊ ሃንሺን ወደ ያሱኪ ኦቶዮ ቴሩሂሮ ያኖ ከኮይቺ ሴኪካዋ ቴሩዮሺ ጋር 2-2 ንግድ ኩጂ እና ሎቴ ቶሹን ኪሺካዋ እና ቶኪታካ ሚናቡቺን ከሂሮሙ ኮጂማ እና ካዙኪ ሂጉቺ ጋር በሁለት ለ-ሁለት ንግድ ገዙ ሳዳሃሩ ሂራኑማ ወደ ስኢቡ ተዛወረ። በ1998 ዓ.ም እንደ የፒቲንግ አሰልጣኝ ተጋብዘዋል እስከ ጨዋታው የመጀመሪያ አጋማሽ ድረስ የአሸናፊነት መጠኑ 50% አካባቢ ነበር ነገር ግን ከጨዋታው ሁለተኛ አጋማሽ ጀምሮ ብቻውን እየሮጠ ያለውን ዮኮሃማ በከፍተኛ ፍጥነት አሳድዶ ነሐሴ 27 ላይ አንድ ጨዋታ ወደኋላ ቀርቷል። ሆኖም በመጨረሻው ደረጃ ዮኮሃማ ላይ 7ኛ ተከታታይ ሽንፈት አስተጋብቶ 2ኛ ሆኖ አጠናቋል። ካትሱኖሪ ኪታኖ ከስራው ጡረታ ወጥቷል። ሺጌኪ ኖጉቺ በጣም ጥሩው አለው፣ ከዚህ አመት ወደ መካከለኛው ሰው የተለወጠው ኢጂ ኦቺያይ ምርጥ የመሀል ሜዳ ተጫዋች ነው እና ጀማሪ ኖሺን ካዋካሚ የአመቱ ምርጥ ሮኪን አሸንፏል፣ በ 12 ቡድን ውስጥ የመጀመሪያውን ደረጃ አግኝቷል። በረቂቁ ውስጥ ኮሱኬ ፉኩዶም አንደኛ ሲመረጥ ሂቶኪ ኢዋሴ ሁለተኛ ሆና ተመርጣለች። ከ ጠፍቷል አወጀ የተገኘ ነበር. በ1999 ዓ.ም ከመክፈቻው 11 ተከታታይ ድሎች። ከሽጌኪ ኖጉቺ ፣ማሳ ያማሞቶ ኖሺን ካዋካሚ እና ካዙሂሮ ታኬዳ የመጀመሪያ አሰላለፍ በተጨማሪ አዲስ መጪው ሂቶኪ ኢዋሴ በ65 ጨዋታዎች ላይ ሰፍሯል እና ከሳምሶን እና ኢ ኦቺያይ ጋር ቋሚ የላይ አዘጋጅ ሆነ። የማፈን መግለጫው ጥሩ ነበር፣ እና የ12ቱን ቡድኖች የፒቸር መንግስት ፎከረ። በሌላ በኩል፣ በሰኔ ወር ዳይኢ ከዩሱኬ ቶሪጎ ጋር በነበረው ንግድ ን አግኝቷል ከግዙፎቹ ጋር በተደረገው የድል ፍልሚያ ዘንድሮ ብዙ ትልልቅ ድሎች የተመዘገቡ ሲሆን ከሐምሌ 2 ጀምሮ 8 ተከታታይ ድሎችን ከማግኘቱ በተጨማሪ የውድድር ዘመኑ ፍፃሜ ከመስከረም 21 ቀን ጀምሮ 8 ተከታታይ ድሎች በማሸነፍ መስከረም 21 ቀን በጂንጉ ስታዲየም 30. ከያክልት ጋር ባደረገው ጨዋታ ከ11 አመታት በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ እና ለአምስተኛ ጊዜ የሊጉን ሻምፒዮንነት አሸንፏል። የቡድኑን የመጀመሪያ አጋማሽ በመሪነት ሲያሸንፍ በታሪኩ ለመጀመሪያ ጊዜ ነው። በጃፓን ተከታታዮች ከዳይ ጋር፣ ቹኒቺ እጅግ በጣም ጠቃሚ ነበር ነገር ግን ምንም እንኳን ኖኖቡ ካዋካሚ በመደበኛው የውድድር ዘመን ካለፈው አመት ጋር ያልተገናኘ ቢሆንም ሁለተኛውን ዙር ቢያሸንፍም ኖጉቺ ሁለት ጨዋታዎችን እና ሁለት ጨዋታዎችን እና ሴኪካዋ 2 ተሸንፏል። የሌሊት ወፍ ላይ 21 አሸንፏል፣ ፉኩዶም በ3 ተከታታይ ጨዋታዎች ከ3ኛ እስከ 5ኛ ሳይሳካለት ቀርቷል፣ ካዙኪ ኢኖው በ13 የሌሊት ወፎች 0 በመምታት ያጠናቀቀ ሲሆን በ1 አሸንፎ በ4 ተሸንፏል። ሴን ከስራው ጡረታ ወጥቷል እና ሳምሶን ወጣ ወደ ቦስተን ሬድ ሶክስ ተላልፏል ያገኘው ታይራ ሱዙኪ ከኦሪክስ በሁለት ለአንድ ንግድ ከቶሹን ኪሺካዋ እና ከሪዮ ኮኖ ጋር ሚናሚቡቺ ቶኪታካ ወደ ኦሪክስ ተላልፏል። የ2000 ዓ.ም በዮኮሃማ ላይ በተደረገው ግጥሚያ ምንም ውጤት አላስገኘም 7. ኤፕሪል እሱም ከተከፈተ በኋላ ብዙም ሳይቆይ, እና ወቅቱን የጠበቀ 14 አሸንፏል, በጣም ብዙ አሸንፏል. በመጀመሪያዎቹ ደረጃዎች, ፒቾቹ ከትዕዛዝ ውጪ ነበሩ እና ዲንጎ 5 ኛ የግራ መስመር ተጫዋች ይሆናል ተብሎ የሚጠበቀው ዘግይቷል, ነገር ግን በግንቦት ወር 10 ተከታታይ ድሎችን አስመዝግቧል. ነገርግን ኳሶችም ሆኑ መምታት ያለፈው አመት አይመስሉም ነበር በተለይ ጋይንትስ ጋር በተደረገው ጨዋታ 9 አሸንፎ 18 ሽንፈትን አስተናግዷል። በሴፕቴምበር 24 ላይ ከጃይንቶች ጋር በቶኪዮ ዶም በተደረገው የመጨረሻ ግጥሚያ ኤዲ ጋርርድ 4-0 በሆነ ውጤት በመጨረሻው ዙር መሪነቱን ያስቆጠረው ከሳቶሺ ኢቶ ጋር የአቻ ውጤት አስመዝግቧል። በቶሞሂሮ ኒዮካ 4-5 ተሸንፎ አሸናፊው ተወስኖ 2ኛ ወጥቷል። ጎሜዝ ተወ። እንደ አዲስ የውጭ አገር ሰዎች ቲም ኡንሮይ ኦዚ ቲሞንስ ኬንጂሮ ካዋሳኪ ከያክልት ያወጀው እና ማኮቶ ኪቶ ከሂሮሺማ ከያሱሺ ሹሩታ ጋር በተደረገ ንግድ ከሃንሺን የወጣው ያሱዋኪ ኦቶዮ በአራት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ተመለሰ። 2001 ልክ በሚያዝያ ወር ከተከፈተ በኋላ ቶሺዮ ሃሩ ከዮኮሃማ ከ እና ዮጂ ያማዳ ጋር በሁለት ለአንድ የንግድ ልውውጥ ተገኘ በሚያዝያ ወር ማሳሂኮ ሃራዳ በገንዘብ ንግድ ወደ ኒፖን-ሃም ተላልፏል። ባለፈው አመት ኤፕሪል 21 እረፍት የወጣው ጎሜዝ ተመለሰ። በግንቦት ወር ዳይሱኬ ማሱዳ በገንዘብ ንግድ ወደ ተዛወረ። ሊ ጆንግ ቡም (ወደ ኪያ ነብር ተመለሰ) በግንቦት ወር እና አን ሎ በኦገስት 2 ወጣ። በመጥፎ ሁኔታ ምክንያት ከ 1997 ጀምሮ በ 4 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የ ክፍል እና ከ 1995 ጀምሮ በ 6 ዓመታት ውስጥ 5 ኛ ደረጃ ተረጋግጧል. ሴኒቺ ሆሺኖ በጤና ምክንያት ከዳይሬክተሩ ጡረታ ወጥቷል እና ሂሳሺ ያማዳ ዋና እና ፒቸር አሰልጣኝ ዳይሬክተር ሆነው ተሾሙ። ከ ሌላ ከተመረጠው ካዙሂሮ ያማውቺ እንደ ዳይሬክተር ሆኖ ለመጀመሪያ ጊዜ ነው። እንደ ወደ ጃይንት ተላልፏል. ቲሞንስ ቡድኑን ለቅቆ ወጣ፣ እና ካዙሂሮ ታኬዳ እና ታይራ ሱዙኪ ነፃ ኮንትራቶች ሆኑ (ታኬዳ ወደ ጃይንትስ እና ሱዙኪ ታይራ ወደ ዳይኢ ተዛወረ)። ስኮት ብሬትን እንደ አዲስ የውጪ ዜጋ ተቀበለ ካዙሂሮ ሂራማሱ ኤፍኤ ወደ ግዙፉ ላዛወረው ማኤዳ እና ሞቶኖቡ ታኒሺጌ ከዮኮሃማ ኤፍኤ አውጇል በገንዘብ ንግድ ወደ ዮኮሃማ ተላልፏል። የያማዳ ዘመን 2002 በሰኔ ወር የኩባ ውድ ሀብት ተብሎ የሚጠራው ኦማር ሊናሬስ እና ማርቲን ቫርጋስ እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ተቀበሉ በኦገስት 1 በተደረገው የጋይንት ግጥሚያ ኖኖቡ ካዋካሚ የማይመታ እና የማይሮጥ [13] አግኝቷል ቡድኑ ከጋይንት ጋር ባደረገው 9 ተከታታይ ጨዋታዎች ተሸንፎ 3ኛ ደረጃን ይዞ አጠናቋል። ኮሱኬ ፉኩዶም የ ን የሶስትዮሽ ዘውድ አግዶ ከፍተኛ ገዳይ ሆነ። ያሱዋኪ ኦቶዮ፣ ጎሜዝ እና ቡንች ከስራ ጡረታ ወጥተዋል፣ ቴሩዮሺ ኩጂ በነፃ ኮንትራት ቡድኑን ለቋል (ወደ ሃንሺን ተዘዋውሯል) እና ብሬት ተሰናብቷል። ታዳሃሩ ሳካይ (በ 8 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የተመለሰው) ከቶሺዮ ሃሩ ከሎተ ከሃንሺን የተባረረው ማርክ ቫልዴስ ኢቫን ክሩዝ እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ እና ማሳፉሚ ሂራይ ከኦሪክስ ከ ጋር የንግድ ልውውጥ አድርጓል ኢኩሂሮ ሱዙኪ በገንዘብ ንግድ ወደ ተዛወረ። በ2003 ዓ.ም አሌክስ ኦቾአ ከሎስ አንጀለስ መላእክት ወደ ጃፓን ከኬቨን ሚለር ይልቅ ወደ ጃፓን መጣ እሱም በድንገት ሀሳቡን ቀይሮ የኬቨን ሚለር ችግር እና ቦስተን ሬድ ሶክስን ተቀላቅሏል, ምንም እንኳን አንድ ጊዜ ቡድኑን ለመቀላቀል ውል ቢፈራረም በማርች 20 ከ ጋር ነፃ ውል የሆነው አኪፉሚ ኦትሱካ አገኘ የመክፈቻ ካርዱን ከግዙፉ ጋር ካሸነፈ በኋላ ከዚያ በኋላ በጥሩ ሁኔታ እየሰራ ነበር እና ከመክፈቻው በኋላ ለአንድ ወር ያህል በመሪነት እየሮጠ ነበር ግን ከግንቦት በኋላ ቆመ እና ሃንሺን ብቻውን እንዲሮጥ ፈቀደ የቡድኑ ከፍተኛ ድሎች ማሳሺ ሂራይ (12 አሸንፈዋል) እና ኖሺን ካዋካሚ እና ኬንታ አሳኩራ በጉዳት ምክንያት ሲወጡ ዙሩን የጠበቀው ማሳሺ ያማሞቶ ብቻ ነው። ካዙዮሺ ታትሱናሚ በጁላይ 5 በቶኪዮ ዶም ከግዙፉ ጋር በተደረገው ጨዋታ በቡድኑ ታሪክ ውስጥ በአጠቃላይ 2000 ስኬቶችን አስመዝግቧል። በሌላ በኩል፣ በጁላይ 22 ከመሪዎቹ ጋር ጠብ የነበረው ጋርራርድ ቡድኑን ለቅቆ ወጣ በዚያው ወር በ28ኛው ቀን ወደ ዮኮሃማ በማወዛወዝ ማስታወቂያ ተላልፏል)። በድብድብ አሰላለፍ ውስጥ 4ተኛው ድብደባ ፈሳሽ ስለነበረ ሊስተካከል አልቻለም እና በሴፕቴምበር 9 ቀን በ 5 ተኛ ደረጃ ላይ ቀርፋፋ በሆነበት ወቅት ዳይሬክተር ያማዳ እረፍት ወሰደ (ከስራ መባረር) እና ዋና እና የቡድኑ አሰልጣኝ ኪዮሱኬ ሳሳኪ ተጠባባቂ ዳይሬክተር ሆነዋል የሩዝ መስክ. ክሩዝ ሴፕቴምበር 10 ላይ ወጥቷል። ሳሳኪ በተጠባባቂ ስራ አስኪያጅነት ከተረከቡ በኋላ 14 አሸንፈው 5 ተሸንፈው 1 አቻ ወጥተው ጥሩ ሪከርድ ቢኖራቸውም በመጨረሻ ግን ሻምፒዮናውን ያሸነፈውን ሃንሺን አሸንፎ ቢያሸንፍም በ14.5 ጨዋታዎች ዘግይቶ 2ኛ ደረጃን ይዞ አጠናቋል። ሂሮሚትሱ ኦቺያ በዳይሬክተርነት ስራውን ተረከበ። ግዙፉን ትቶ የሄደው ማሳሂሮ ካዋይ ከዮኮሃማ የተባረረው ዶሚንጎ ጉዝማን እና ማሳያ ቱሱይ ከሂሮሺማ የተባረረው ዳይሬክተር 2004 ከሂሮሺማ ጋር በተደረገው የመክፈቻ ጨዋታ ወደ ኤፍኤ ከተዘዋወረ በኋላ ለሶስት አመታት ያህል በመጀመሪያው ጦር ሰራዊት ውስጥ ያልሰለጠነው ኬንጂሮ ካዋሳኪ ጀምሯል። በሁለተኛው ዙር መካከል 5 ግቦችን ከተሸነፈ በኋላ ቡድኑ ከኋላ የመጣበትን ድል አሸንፏል። በመክፈቻው ላይ ሶስት ተከታታይ ድሎችን በማሸነፍ ኤፕሪል 50 በመቶ በማሸነፍ ጨርሷል፡ ግንቦት 11 ግን በአራት አመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ ታች ወረደ ይሁን እንጂ ከዓመቱ አጋማሽ በኋላ አገገመ እና በ 26 ኛው ላይ ወደ ላይ ከፍ ብሏል በሰኔ ወር ከግዙፎቹ ጋር ለመሪነት ታግሏል እና ከ20ኛው ተከታታይ 7 ድሎች ጋር መሪነቱን ከጨረሰ በኋላ መሪነቱን ሳይተው የተረጋጋ ትግል አሳይቷል እና በጥቅምት 1 ቀን የ 3 ኛ ደረጃ አስማት ኢላማ የሆነው ያክልት ነበር ተሸንፏል ከ 1999 በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ የሊጉን ሻምፒዮንነት በአምስት ዓመታት ውስጥ አሳክቷል. ምንም እንኳን በግዙፉ እና በያክልት ቢሸነፉም ከሌሎች ቡድኖች ጋር ግን ትልቅ አሸንፈዋል። የአሪባ ጥምረት የ 3.86 ቡድን እና የከፍተኛ 12 ቡድኖች ሹመት ያለው　እና ከተመሳሳይ ቡድን 6 ሰዎች ለመጀመሪያ ጊዜ የወርቅ ጓንት ሽልማት በማሸነፍ የሊግ ሪከርዱን አሳይቷል ጊዜ በሊጉ 45 ድክመቶችን በመከላከል የሊጉን ዝቅተኛውን የሜዳውን ሩጫ እና የቡድኑን የውድድር ዘመን አማካይ እና ነጥብ በመሸፈን በሊጉ 5ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል። በጃፓን ተከታታይ ጨዋታ ከሴይቡ ጋር ተጫውቶ ሁለት ጊዜ ተሸንፎ 3 አሸንፎ 4 ተሸንፏል። በረቂቁ ውስጥ ኬኒቺ ናካታ እና ሌሎች ፈጣን ኃይል ሊሆኑ የሚችሉ አዳዲስ መጤዎችን አግኝቷል ሊናሬስ ከኃይል እንደወጣ ማስታወቂያ ደረሰው, ከዚያም ከስራው ጡረታ ወጥቷል, እና ቫርጋስ ነፃ ውል ሆነ. ማሳኡሚ ሺሚዙ ከ ዮኮሃማ ከ እና ከሎተ ጋር በንግድ ላይያግኙ 2005ዓ.ም ቡድኑ ከተከፈተ በኋላ ለሁለት ተከታታይ የስንብት ድሎች በማሸነፍ ጥሩ አጀማመር ቢያደርግም ዘንድሮ በተጀመረው የኢንተር ሊግ ጨዋታ 15 አሸንፎ 21 ሽንፈትን አስተናግዶ ለመታገል ተገዷል።ምክንያቱም የድራጎን ፍልሚያ ተብሎ ተሳለቀበት 3ኛ ደረጃ ላይ ወደቀ በተለይም ከዚህ የውድድር ዘመን ጀምሮ አዲስ ወደ ፓስፊክ ሊግ የገቡት የቶሆኩ ራኩተን ወርቃማ ንስሮች በመጀመሪያዎቹ ሶስት ተከታታይ ጨዋታዎች (ናጎያ ዶም ሜይ 24-26) ለሶስት ተከታታይ ሽንፈቶች ደርሰው ቡድኑ ለመጀመሪያ ጊዜ ሶስት ተከታታይ ድሎችን አሸንፏል። በቡድኑ ታሪክ ውስጥ ጊዜ.. ከማቅረብ በተጨማሪ በሴፓ ቡድን ውስጥ የተሸነፈው ብቸኛው 11 ቡድን ነበር በኢንተርሊግ ጨዋታ ውስጥ ባለው ውድቀት ምክንያት መሪው ለሃንሺን ተሰጥቷል። በሁለተኛው አጋማሽ 11 ተከታታይ ድሎችን በማሸነፍ በሁለተኛው አጋማሽ ፅናት ያሳየ ሲሆን ከመሪው ሀንሺን ጋር ሁለት ጊዜ በ0.5 ጨዋታዎች ቢጠጋም በተከታታይ ባያሸንፍም በመጨረሻ በ10 ጨዋታዎች 2ኛ ደረጃን ይዞ አጠናቋል። ከሻምፒዮኑ ሃንሺን ጀርባ ተጠናቀቀ። ሂቶኪ ኢዋሴ የጃፓንን ሪከርድ በመስበር ካዙሂሮ ሳሳኪ በውድድር አመቱ 46ኛ አዳነን አድርጎታል። ታካዩኪ ኦኒሺ በገንዘብ ንግድ ወደ ግዙፉ ተላልፏል ሺጌኪ ኖጉቺ እንደ ኤፍኤ ወደ ጃይንት ተላልፏል። ዮሺኖሪ ዩዳ፣ ከኒፖን -ሃም ጋር ነፃ ውል የሆነው እንደ ካሳ፣ ወደ ጃይንት ኤፍኤ በ2006 ዓ.ም ከሰኔ አጋማሽ ጀምሮ ውስጥ ሊጉን እየመራ ሲሆን የፒቲንግ ሰራተኞች፣ መከላከያ እና የድብደባ ሰራተኞች በሚገባ የተሳሰሩ ናቸው። በሌላ በኩል፣ በጁን 6፣ ሂሮሺ ናራሃራ ከኒፖን-ሃም በገንዘብ ንግድ ተገዛ። በኦገስት 12 በሃንሺን ግጥሚያ (ናጎያ ዶም) አሸንፏል እና በቡድኑ ታሪክ ውስጥ በጣም ፈጣን በሆነ ጊዜ አስማታዊ ቁጥር 40) አብራ በሴፕቴምበር 16 ከሃንሺን ነብር ጋር በተደረገው ግጥሚያ ማሳ ያማሞቶ በታሪክ ውስጥ እጅግ አንጋፋውን ምንም ተጫዋች አስመዝግቧል በውድድር ዘመኑ መገባደጃ ላይ በሃንሺን ቢባረርም መሪነቱን አሳልፎ አልሰጠም እና ከ2004 ጀምሮ በጥቅምት 10 ላይ ለመጀመሪያ ጊዜ የማዕከላዊ ሊግ ሻምፒዮንነትን አሸንፏል። በማዕከላዊ ሊግ አምስት ቡድኖችን በማሸነፍ "ሙሉ ድል" ነበር። ኖሺን ካዋካሚ ብዙ ድሎች፣ ብዙ ኳሶች ሂቶኪ ኢዋሴ ብዙ አዳኝ ነበረው ኮሱኬ ፉኩዶም ከፍተኛ ገዳይ እና ኤምቪፒ ነበር፣ እና ዉድስ የቤት አሂድ ንጉስ እና ንጉስ ነበር። ይሁን እንጂ በጃፓን ተከታታይ ሆካይዶ ኒፖን-ሃም ተዋጊዎች ላይ በሁሉም ተከታታይ ጨዋታዎች ቁጥር 1 እና 2 የተጫወተው የአሪባ ድብልቆች በ 38 የሌሊት ወፎች 5 ድሎችን አግኝቷል (ቁጥር 1 2 አግኝቷል). 18 በሌሊት ወፍ፣ ቁጥር 2 ኢባታ ከ20 የሌሊት ወፍ 3ቱን አግኝቷል) እና በጣም ጥሩ ቅርፅ አለው። የቤት ሩጫ እና አርእስቶችን ማሸነፍ የነበረበት ዉድስ ምንም አይነት የቤት ሩጫ ወይም ማግኘት አልቻለም እና በ1 አሸንፎ በ4 ሽንፈቶች ተወግዷል። በጥቅምት 26 በሳፖሮ ዶም በተካሄደው አምስተኛው ዙር መጨረሻ ላይ ማሳሂሮ ካዋይ እና ሂሮሺ ናራሃራ ከስራ ገበታቸው ጡረታ ወጥተዋል እና አሌክስ ነፃ ኮንትራት ሆነ (ወደ ሂሮሺማ ተዛወረ)። እንደ አዲስ የውጭ ዜጋለኤንሪኬ ራሚሬዝ ራፋኤል ክሩዝ እና ኦሪክስ በተመሳሳይ ጊዜ ሊ ቢዩንኬይ ጆ ቫለንቲን ሳንቲያጎ ራሚሬዝ እና ፍራንክሊን ግላዜስኪን ሲገዙ ከኖሪሂሮ ናክሙራ ጋር የስልጠና ውል ፈርሟል የ ተዋወቀው ከተከታዩ አመት ጀምሮ ቹኒቺ የሊግ ሻምፒዮና የጃፓን ተከታታይ እድገት ያሳለፈ የመጨረሻው የማዕከላዊ ሊግ አሸናፊ ቡድን ሆነ በ2007 ዓ.ም ማርች 3 ላይ ኖሪሂሮ ናካሙራ ወደ ቁጥጥር ተጫዋችነት ከፍ ብሏል። ባለፈው አመት ኤምቪፒ የነበረው ኮሱኬ ፉኩዶሜ ተጎድቶ በውድድር ዘመኑ ከፊት ለቆ ወጣ, ነገር ግን ባለፈው አመት መደበኛ ተጫዋች የሆነው ማሳሂኮ ሞሪኖ ጉድጓዱን ለመሙላት በድብደባ ላይ ተጨማሪ እድገት አሳይቷል. በሌላ በኩል, ቫለንታይን በጁን 8 (ወደ ሎንግ ደሴት ዳክዬዎች ተላልፏል ስለዚህ ክሩዝ በ 27 ኛው ቀን ወደ ቁጥጥር ተጫዋችነት ከፍ ብሏል. ሆኖም ግን, በነሀሴ 17, እንደ ማቋረጡ ታወቀ (ወደ ተላልፏል በኖሺን ካዋካሚ፣ ኬንታ አሳኩራ እና ኬኒቺ ናካታ የሚመሩ የማዞሪያ ማሰሮዎች በቴሌቭዥን ስታፍ ውስጥ ንቁ ሚና ተጫውተዋል፣ እና ሁልጊዜም ከፍተኛውን ደረጃ ይዘው ይቆዩ ነበር።በ2ኛ ደረጃ ጨርሰዋል። በሴንትራል ሊግ የመጀመርያው የጥሎ ማለፍ ውድድር በሚካሄደው የማጠቃለያ ውድድር በመጀመሪያ ደረጃ ከሀንሺን ጋር ተጫውቶ በመጀመሪያ ደረጃ 3ኛ ወጥቶ ሁለት ተከታታይ ጨዋታዎችን አሸንፏል። በድምሩ 5 ተከታታይ ድሎች በጃፓን ተከታታይ ለሁለተኛ ተከታታይ አመት ለመሳተፍ ወሰነ ይህም በቡድኑ ታሪክ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ነው። በጃፓን ተከታታዮች ለሁለተኛ ተከታታይ አመት ከኒፖን-ሃም ጋር ተጫውቷል በአምስተኛው ዙር ዳይሱኬ ያማይ እና ሂቶኪ ኢዋሴ ፍፁም የሆነ ጨዋታ አድርገዋል 4 አሸንፎ 1 ተሸንፎ ኒፖን-ሃም ያለፈውን አመት ተበቀለ። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በ 53 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ በጃፓን ሁለተኛውን ቁጥር አንድ አስመዝግቧል በእስያ ተከታታይ የመጀመሪያ ግጥሚያ ላይ የኮሪያ ተወካይበ ተሸንፈው በማጣሪያው 2ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጠው ወደ ፍጻሜው አልፈዋል ነገርግን በማጣሪያው 1ኛ በማሸነፍ ሻምፒዮናውን በማሸነፍ የጃፓን ቡድን ሆኖ ለሶስተኛ ተከታታይ አመት የእስያ ሻምፒዮን ሆነ። ሂሮዩኪ ዋታናቤ እና ዴኒ ከኃይል ውጪ መሆናቸውን ማሳወቂያ ደረሳቸው እና ሁለቱም ከዚያ በኋላ ጡረታ ወጡ እና ሁለቱም ኢ ራሚሬዝ እና ኤስ 2009) ኮሱኬ ፉኩዶም እንደ ኤፍኤ ወደ ቺካጎ ኩብ ተላልፏል። ኤፍኤ ከሴይቡ ያወጀው ካዙሂሮ ዋዳ ቶማስ ዴ ላ ሮዛን እና ማክሲሞ ኔልሰንን እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ገዛ ለተቀላቀለው ዋዳ እንደ ማካካሻ ወደ ሴይቡ ተዛወረ 2008 ዓ.ም ኦቺያይ እንዲህ ሲል ተናግሯል፣ "የቋሚ ሜዳ ተጫዋቾች (አራኪ፣ ኢባታ፣ ዋዳ፣ ዉድስ፣ ሞሪኖ፣ ኖሪ ናካሙራ፣ ባይንግ-ኪ ሊ እና ታኒሺጌ) ተወስነዋል። በሹመቱ መጀመሪያ ላይ የ1ኛ እና 2ኛ ጦር ሰራዊት ክፈፎች ቀርተው በቡድኑ ውስጥ የነበረው ፉክክር እንደተቀሰቀሰ ግምት ውስጥ በማስገባት ፖሊሲው በከፍተኛ ሁኔታ ተቀይሯል ነገር ግን በግንቦት 14 ከቶኪዮ ያክልት ጋር በተደረገው ጨዋታ ሞሪኖ የግራ ጥጃ ጡንቻ እንባ አስከትሏል። ከታኖ በተጨማሪ በሰኔ ወር ሊ ባይንግኬይ እና ኢባታ፣ ሞሪኖ እና አራኪ በቤጂንግ ኦሊምፒክ በነሀሴ ወር እና መደበኛ ተጨዋቾች አንድ በአንድ ለቀው ወጡ። ከሪዮሱኬ ሂራታ ሌላ ምንም የሚካካስ ወጣት አልታየም፣ 535 ነጥብ እና 111 ድርብ ጨዋታዎች በሴንትራል ሊግ መጥፎዎቹ ነበሩ፣ እና የቡድኑ የነጥብ ክልል የባቲንግ አማካኝ እና የቡድን ምት አማካኝ (ሁለቱም 20%፣ 5 ደቂቃዎች፣ 3 ደቂቃዎች) ለ 12 ቡድኖች በጣም መጥፎዎቹ ነበሩ. ነገር ግን ሰኔ 16፣ ማሳኪ ኮይኬ ከዮኮሃማ ከዩያ ኢሺ ጋር በሚደረግ ንግድ ተገዛ። እንዲሁም በፒቲንግ አንፃር ባለፈው አመት ንቁ ተሳትፎ የነበረው ናካታ (14 አሸነፈ) ተጎድቶ ቀርፋፋ፣ አሳኩራ (12 አሸነፈ) በሐምሌ ወር በቀኝ እጁ ላይ የደም ዝውውር ችግር ፈጠረ እና ካዋካሚ (12 አሸነፈ) ግራ ገባ። በቤጂንግ ኦሊምፒክ ለመሳተፍ እና ከዚያ በኋላ ለመስተካከል ረጅም ጊዜ የፈጀ ሲሆን በአጠቃላይ 3 ሰዎች 19 አሸንፈዋል። ያማይም ተጎድቶ በሁለት ጨዋታዎች ወደ ሜዳ ገብቷል። ክሩዝ በጁላይ 11 ተወግዷል። ካዙኪ ዮሺሚ እንደ ጀማሪ ፒችለር እና መካከለኛው ፕላስተር ሙሉ ሽክርክር አድርጓል፣ እና በሁለተኛው አመት ውስጥ የነበረው አኪኖቡ ሺሚዙ በሁለተኛው ።አጋማሽ በተጨማሪም የሽምግልና አሸናፊው ንድፍ ለአንድ አመት አልተስተካከለም, እና ዋናው ጽንሰ-ሐሳብ ለመከለስ ተገደደ, እና ዮሺሂሮ ሱዙኪ አዲስ የላይኛው ክፍል እቅድ ሲያወጣ, 8 ብቻ ከጣለ በኋላ በቀኝ እጁ ላይ የጭንቀት ስብራት ገጥሞታል. ጨዋታዎች ከመክፈቻው ጀምሮ ወቅቱ ተስፋ አስቆራጭ ነበር ከዚህ ጀምሮ አንጋፋው ሂራይ በ37 ጨዋታዎች 5.14 በሆነ ውጤት በማሽቆልቆል ወድቋል። 54 ጨዋታዎችበ 44 ጨዋታዎች ውስጥ የተጫወቱት ሳቶፉሚ ታካሃሺ እና ታኩያ አሳኦ ሸፍነውታል, ነገር ግን የተጠናከረው ኢዋሴ ብቻ ነበር. እንደውም ባለፈው አመት ከ5 በላይ ፒከርን የተጠቀሙ ጨዋታዎች 30 አሸንፈው 16 ተሸንፈው 1 አቻ ወጥተው 16 አሸንፈው 22 ተሸንፈው 5 አቻ ተለያይተዋል። ዮሺኖሪ ዩዳ በሴፕቴምበር 27 በናጎያ ዶም ከተካሄደው የጡረታ ግጥሚያ በኋላ ከስራ ጡረታ ወጥቷል። በመጨረሻው ተከታታይ የመጀመርያ ደረጃ ከሀንሺን ነብሮች ጋር በ2 ጊዜ እና በ1 ሽንፈት ከሀንሺን ነብሮች ጋር በቅርበት ባደረገው ጦርነት አሸንፏል ነገርግን በ2ኛ ደረጃ በደካማ ጥቃት እና ደካማ የፒችንግ ሰራተኞች (በተለይም የእርዳታ ቡድን) በመሸነፉ ተሸንፏል። ጋይንትስ 1 አሸንፎ 3 ተሸንፎ 1 አቻ ወጥቷል።ለሶስተኛ ተከታታይ አመት ወደ ጃፓን ሲሪዝም አላለፈም። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 4፣ ማሳሩ ያማሞቶ በ42 ዓመት ከ11 ወር ዕድሜው በአጠቃላይ 200 ድሎችን በማስመዝገብ የታሪክ አንጋፋ ተጫዋች ሆነ ጁኒቺ ካዋሃራ የነበረው፣ የመቀላቀል ፈተናውን አልፏል። ዉድስ ነፃ አውጪ ሆነ። ከኒፖን-ሃም ጋር ነፃ ውል የሆነው ኬይጂ ኮያማ ቶኒ ብላንኮን እና ኔልሰን ፓያኖን እንደ አዲስ የውጪ ዜጋ አግኝቷል ኖሪሂሮ ናካሙራ ወደ ራኩተን እና ኖሺን ካዋካሚ ወደ አትላንታ ተላልፏል 2009 ከድራጎኖች ውስጥ አራት ተጫዋቾች ለአለም ቤዝቦል ክላሲክ የጃፓን ብሄራዊ ቡድን እጩ ሆነው ተመርጠዋል ነገርግን ሁሉም ውድቅ ማድረጋቸው አነጋጋሪ ርዕስ ሆነ። ምንም እንኳን በመጀመሪያዎቹ ደረጃዎች ቀርፋፋ ቢሆንም፣ ከውድድር ፍልሚያው ዙሪያ ተያይዟል፣ እና በአንድ ወቅት ከመሪ ግዙፉ ጋር ያለውን የጨዋታ ልዩነት ወደ 1.5 ማጥበብ ችሏል። ሆኖም በግዙፉ ላይ የደረሰው ትልቅ ሽንፈት 8 አሸንፎ 16 ሽንፈትን አስተናግዶ እስከ ፍጻሜው ድረስ ተስተውሏል በመጨረሻም 12 ጨዋታዎችን ከመሪው ኃያል ርቆ 2ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል። በመጀመርያው የፍፃሜ ውድድር ከያክልት ጋር በ3ኛ ደረጃ የመጀመሪያውን ጨዋታ አሸንፎ 2 አሸንፎ 1 ሽንፈትን አስተናግዶ በሁለተኛ ደረጃ ግን ጋይንት ላይ የመጀመሪያውን ጨዋታ ካሸነፈ በኋላ በተከታታይ 3 ጨዋታዎችን ተሸንፏል። እና 1 አሸንፎ 4 ተሸንፎ ተሸንፏል። አዲሱ የውጭ ሀገር ሰው ብላንኮ እንደ የቤት ውስጥ ሩጫ ንጉስ እና እንደ ንጉስ ድንቅ አፈፃፀም አሳይቷል, እና ባለፈው አመት ቀርፋፋ የነበረው ካዙዮሺ ታትሱናሚ እንደ ቆንጥጦ በመምታት ጥሩ ውጤት አስገኝቷል. ከካዋካሚ ዝውውር ጋር ተያይዞ በተፈጠረው የመነሻ ገንዳዎች ውስጥ ያሉት ቀዳዳዎች በዮሺሚ እና በቼን ዌይን ተሞልተው ነበር በ16 አሸናፊዎች እና በምርጥ በ 1.51 አሸንፏል፣ እና ዩታ ካዋይ አዲስ ነበር። የቡድኑ አባል 11 ተከታታይ ድሎች የመክፈቻ ሪከርድ አስመዝግቧል። ካዙዮሺ ታቱናሚ፣ ካዙኪ ኢኖ እና ዴላ ሮሳ ጡረታ ወጥተዋል። በእለቱ ባይንግ ሊ እንደ መሻር ተገለጸ፣ እና አቱሺ ናካዛቶ እና ፓያኖ ነፃ ኮንትራቶች ሆኑ (ናካዛቶ ወደ ግዙፉ እና ፓያኖ ወደ ካንሳስ ከተማ ሮያልስ ተላልፏል በተመሳሳይ ጊዜ ኤድዋርድ ቫልደስን እና ዲዮኒስ ሴሳርን እንደ አዲስ የውጭ ሀገር ዜጋ ከገዛ በኋላ ከፎራኩዊን ሳንታማሪያ እና ካንዲዶ ኢየሱስ ጋር የስልጠና ውል ተፈራርሟል 2010 ሰኔ 25፣ ከማሳሚ ሺሚዙ ጋር በተደረገ ንግድ ኮጂ ሚሴ ተገኘ። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 9 ቀን ሳንታማሪያ ነፃ ውል ሆነ። የቡድን ድብደባ አማካኝ (.259) እና የቡድን ነጥብ (539 ነጥብ) ከ12 ቡድኖች 11ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጠዋል ግን የቡድን ኢአርኤ 3.29 ፣ቡድን 43 ያዳነበት ፣ቡድን 113 ይይዛል እና የቡድን 135 ነጥብ ይይዛል። ሁሉም 12. የቡድኑ ምርጥ ነበር በተለይም ያማይ፣ ናካታ እና ቼን ከጁላይ 16 እስከ 18 ጀምረው የመዝጋት ድሎችንም በቅደም ተከተል አስመዝግበዋል።ከዚያ በኋላ አድኗልአሳኦ እና በ20ኛው ኔልሰን-ሺሚዙ-ታካሃሺ-አሳኦ-ካዋራ። -ኢዋሴ-ሂራይ ዘግቷል፣ይህም ተጨማሪ 11ኛ ድል እና በተከታታይ 5 ጨዋታዎችን አስመዘገበ ።(37) ኒፖን-ሃም የነጥብ ሪከርድን አስመዝግቧል። አምስት ተከታታይ መዘጋት አሸነፈ)። እንዲሁም በሜዳው ጨዋታዎች 53 አሸንፎ በ18 ተሸንፎ በ1 አቻ ውጤት ከፍተኛ ጥንካሬ አሳይቷል በ ግጥሚያ 9 ተከታታይ ድሎች በናጎያ ዶሜ (በ 3 አሸንፈዋል እና 1 ሽንፈት) እና በሃንሺን ነብር በ10 ድሎች እና 2 ሽንፈቶች ጨምሮ 10 ድሎች እና 2 ሽንፈቶች አሸንፏል።የመንገዱ ጨዋታ 26 ነበር አሸንፎ 44 ተሸንፏል ምንም እንኳን ልዩነቱ በ2 ዲቪዚዮን የሰላ ቢሆንም ያክልት ብቸኛው ነበር። ዓመቱን ሙሉ የጅማሬ ጀማሪዎች ሁኔታ ደካማ መሆን እና ኔልሰን በመጀመርያ ደረጃዎች መታሰራቸው እና ዋና ሜዳው ኢባታ ከውድድር ዘመኑ አጋማሽ የረዥም ጊዜ ማግለሉ ምክንያት ነው። ምንም እንኳን ከኋላ ቢሆኑም እንደ አሳኦ እና ታካሃሺ ያሉት የአማካይ ተጨዋቾች ስኬት፣ ዋዳ እና ሞሪኖ ቡድኑን ሲመሩ፣ እንደ ናኦሚቺ ዶጋሚ ያሉ ወጣቶችም መበራከት በኢባታ ምትክ መደበኛ ሆነዋል እኔ ከ መያዝ-እስከ አሳይቷል. ኦክቶበር 1፣ አሸናፊው እንደ 1፣ ቡድኑ ምንም ግጥሚያ አልነበረውም፣ ነገር ግን የማጂክ ኢላማው ሀንሺን በሂሮሺማ ተሸንፏል።ቆመ። በተጨማሪም ጄ ሊግ ናጎያ ግራምፐስ ስምንተኛ በዚህ አመት ለመጀመሪያ ጊዜ የጄ 1 ሊግን አሸንፏል እና በናጎያ ከተማ የሚገኘው ቡድን በሁለቱም የፕሮፌሽናል ቤዝቦል እና በጄ ሊግ ሻምፒዮናውን በማሸነፍ ጓጉቷል። 37 የቤት ሩጫዎችን ያሸነፈው ካዙሂሮ ዋዳ፣ በሙያው ከፍተኛ ቁጥር ያለው፣ አሸንፏል። በመጨረሻው ተከታታይ ሁለተኛ ደረጃ ላይ ከ 3 ኛ ደረጃ ግዙፍ ጋር ተዋግቷል እና ከ 2007 ጀምሮ ለመጀመሪያ ጊዜ በጃፓን ተከታታይ ውስጥ ለመሳተፍ ወሰነ በ 4 ድሎች እና 1 ሽንፈት ከቺባ ሎተ ማሪንስ ጋር በ 6ኛው ዙር (15 ጊዜ ተራዝሟል፣ በ5 ሰአት ከ43 ደቂቃ መጨረሻ ላይ ተስሏል፣ ይህም በተከታታይ ታሪክ ውስጥ ረጅሙ ጨዋታ ነው፣ 16 ቀሪ መሠረቶች በጃፓን ተከታታይ ታሪክ ውስጥ ከፍተኛው ነው) በ7ኛው ዙር 2 ተከታታይ ጨዋታዎች ተራዝመዋል ምንም እንኳን የተቃረበ ጨዋታ ቢሆንም 21 ተከታታይ ጨዋታዎችን መያዝ ችሏል በመጨረሻም 47 ነጥብ ይዞ 59 ነጥብ በመያዝ በጃፓን አዲስ ሪከርዶችን አስመዝግቧል። 6ኛው እና 7ተኛው ዙር ሲሆን 2 አሸንፎ በ4 ተሸንፎ እና 1 አቻ ወጥቷል። በዮኮሃማ ነፃ ውል ሆነታካሂሮ ሳኪ እና አዲስ የውጭ ዜጎች ጆኤል ጉዝማን ፌሊክስ ካራስኮ እና አንጄቤርቶ ሶቶ 2011 በኢንተርሊግ ጨዋታ በሴንትራል ሊግ ብቸኛው አሸናፊ ቡድን ነበር እና ጥሩ እንቅስቃሴ ሲያደርጉ እንደ ሊጉ ግንባር ቀደም ሆነው ነበር ነገር ግን ዋነኞቹ ተጫዋቾች እንደ ቶሺፉሚ ታካሃሺ ኬኒቺ ናካታ ማሳ ያማሞቶ ብላንኮ ሞቶኖቡ ታኒሺጌ ሂሮካዙ ኢባታ ፣ወዘተ በተጨማሪም በተዋሃደው ኳስ ተፅእኖ የተነሳ ባለፈው አመት ኤምቪፒ ካዙሂሮ ዋዳ ላይ ያተኮረው የድብደባ ቡድን መጥፎ ሁኔታ ላይ ነበር እና በሐምሌ ወር ላይ በከፍተኛ ሁኔታ ቆሟል። ኦገስት 3 ቀን ያዕቆብ ከመሪው በ10 ጨዋታዎች ጀርባ ሲሆን በ10ኛው ደግሞ በ6 እዳ 5ኛ ደረጃ ላይ ወድቋል ነገርግን ከሊጉ ከፍተኛ ፓይለሮች ስራ በተጨማሪ ሶቶ ከደላላነት ወደ ጀማሪ ፓይለር ተለወጠ። ንቁ ሚና ተጫውቷል።ከዚያም ከግዙፎቹ ሃንሺን እና ሂሮሺማ ጋር ለሁለተኛ ደረጃ የሚደረገው ጦርነት ቆመ እና በመስከረም ወር የታኒሺጌ፣ ብላንኮ እና ኢባታ መመለስ እና እንደ ዮሄ ኦሺማ እና ርዮሱኬ ሂራታ ያሉ ወጣቶች ቀስ በቀስ አደጉ። ከመሪ ያዕቆብ ጋር ያለውን ልዩነት አጥብቧል።ለመሄድ በዚያን ጊዜ ሂሮሚትሱ ኦቺያ ለሲዝኑ ስራ አስኪያጅነት ያገለለው የስልጣን ዘመናቸው በማለቁ ብቻ ነው እና ሞሪሚቺ ታካጊ በሴፕቴምበር 22 ለሁለተኛ ጊዜ ስራ አስኪያጅ ሆነው የተሾሙ ሲሆን 11 አሰልጣኞች በጥቅምት 6 ጡረታ ወጥተዋል በተመሳሳይ ጊዜ በሴፕቴምበር 15 አሸንፎ 6 ተሸንፎ 3 አቻ ወጥቶ በጥቅምት ወር 11 አሸንፎ 5 ሽንፈቶችን እና 2 አቻ ወጥቶ በጥቅምት 6 ቀን ወደላይ ከፍ ብሏል። በጥቅምት 18 ከዮኮሃማ ጋር በተደረገው ጨዋታ ብላንኮ በሜዳው ያደረገው ጨዋታ አንድ አቻ ወጥቶ በ142ኛው ጨዋታ በቡድኑ ታሪክ ለሁለተኛ ተከታታይ አመት የማዕከላዊ ሊግ ሻምፒዮንሺፕ ዋንጫን አግኝቷል። ሁለቱም የቡድን ድብደባ አማካኝ (.228) እና የነጥብ ብዛት (419 ነጥብ) በሊጉ መጥፎዎቹ ሲሆኑ በፕሮፌሽናል ቤዝቦል ታሪክ ውስጥ ሊጉ በሁለቱም ምድቦች መጥፎውን ሲያሸንፍ የመጀመሪያው ነው። የ 0.41 እንደ ከፍተኛ ስብስብ ያስመዘገበው የማዕከላዊ ሊግ አሸንፏል። የመጨረሻው የመጨረሻ ደረጃ ከያክልት ጋር በጃፓን ተከታታይ ለሁለተኛ ተከታታይ አመት በ 4 ድሎች እና 2 ሽንፈቶች ለመሳተፍ ወሰነ። በሴፕቴምበር 28፣ ከሁለቱም ከኢየሱስ እና ከካራስኮ ጋር የነበሩት ውሎች ተሰርዘዋል፣ እና ህዳር 1፣ ጉዝማን እንደ መሻር ተገለጸ (እ.ኤ.አ.)ወደ ሲንሲናቲ ቀይዎች ተላልፏል በጃፓን ተከታታይ ፉኩኦካ እስከ 6ኛው ዙር ድረስ እርስ በርስ የተሸነፉበት እድገት ነበር ግን የዳይ ዘመንን ተከትሎ በናጎያ ሶስቱንም ጨዋታዎች መሸነፋቸው የተረገመ ነበር ከያክልት ሴንትራል ሊግ ክሊማክስ ተከታታይ የመጨረሻ ደረጃ 1ኛ ዙር ከ1ኛ የሌሊት ወፍ 43 የሌሊት ወፍ በተከታታይ ምንም አይነት ምቶች በሌሉበት እና እጅግ ቀርፋፋ እና በ7ኛው ዙር በያሁ ዶም ተሸንፎ 3 አሸንፎ 4 ተሸንፏል እ.ኤ.አ. በ 2010 በሎተ የተሸነፈ በመሆኑ በታሪክ ውስጥ በተመሳሳይ ቡድን ለሁለተኛ ተከታታይ አመት የጃፓን ሲሪየን የተሸነፈ ስድስተኛው ቡድን ነው። በተጨማሪም ከ1974 ጀምሮ የቀጠለው “የጃፓን ተከታታይ የሽንፈት መዝገብ” ከ1974 ዓ.ም ጀምሮ የቀጠለ ሲሆን ከ2022 ጀምሮ ዘጠኝ ጊዜ አሸንፎ 9 ጊዜ አሸንፏል። በተከታታይ ስምንት ጊዜ ጠፋ. ቼን ጁኒቺ ካዋሃራ እና ታካሂሮ ሳኪ ነፃ ኮንትራቶች ሆኑ (ቼን ወደ ባልቲሞር ኦሪዮልስ ካዋሃራ ወደ ኢሂሜ ማንዳሪን የባህር ወንበዴዎች ተላልፏል እና ሳኪ ሮኒን ሆነ)። ከ ጋር ነፃ ውል የሆነው በ 10 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ተመለሰ እና ከአትላንታ ጋር ነፃ ውል የሆነው ኖሺን ካዋካሚ በአራት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ተመልሷል። ማሳኪ ኮይኬ ከኤፍኤ ጋር ወደ ይመለሳል። ኬይጂ ኮያማ በገንዘብ ንግድ ወደ ራኩተን ተዛወረ። ቪክቶር ዲያዝን እና ጆርጅ ሶሳን እንደ አዲስ የውጭ አገር ሰዎች ያግኙ 2 ኛ ታካጊ ዳይሬክተር ዘመን 2012 ሂሮሺማ ላይ በተደረገው የመክፈቻ ጨዋታ ካሸነፈ በኋላ 5 ተከታታይ ጨዋታዎችን ሲያሸንፍ በሜይ 8 ሲመራ በመሀል አንድ ቀን ካልሆነ በስተቀር እስከ ሰኔ 30 ድረስ በመሪነት ተቀምጧል። በኢንተርሊግ ጨዋታ በሴንትራል ሊግ ከግዙፉ ቀጥሎ ሁለተኛ ሲሆን በሰኔ ወር 50% ቢያመጣ በጁላይ 1 ግዙፎቹን ይቀድማል እና ሁለተኛ ይሆናል። ከዚያ በኋላ, ከግዙፎቹ ተለያይቷል, እና በነሀሴ ወር መጨረሻ ላይ, 6.5 ጨዋታዎች ነበር, እና በመጨረሻም በ 2 ኛ ደረጃ, 10.5 ጨዋታዎች ከግዙፉ ጀርባ ተጠናቀቀ. ታካሺ ኦጋሳዋራ እና ሂዴቶሞ ከተግባር ስራ ጡረታ ወጥተዋል። በፍፃሜው ተከታታይ የመጀመርያ ደረጃ ያክልትን 2 አሸንፎ በ1 ሽንፈት አሸንፏል ነገርግን በመጨረሻው ደረጃ ከሚከተለው ግዙፍ ጋር ከ3 ተከታታይ ድሎች በኋላ 3 ተከታታይ ኪሳራዎችን ተሸንፏል። በውድድር ዘመኑ ዋናው ሽጉጥ እና አሲ ካዙኪ ዮሺሚ በተፈጠረው ብልሽት ሳቢያ ራሳቸውን አግልለዋል፣ እና ሁለቱም በባት እና በጨዋታ ሰአት መደበኛ ተራ ላይ አልደረሱም፣ እና የዮሺሚ ማጣርያ በፍላይክስ ተከታታዮች ውስጥ አስተጋባ። በናጎያ ዶም 14 ተከታታይ ድሎችን በማዳን ለቡድኑ አዲስ ሪከርድ እና 20 ያተረፈ ቢሆንም በጎብኚዎች በተለይም በግዙፉ እና በያክልት ላይ ተሸንፏል። እንደ ዩቺ ሂሳሞቶ ፣ማሳሺ ሂራይ እና ኔልሰን ያሉ አራት የውጪ ተጨዋቾች ነፃ ኮንትራት ሆኑ (ሂሳሞቶ ሂሮሺማ ነው፣ ሂራይ ኦሪክስ ነው፣ እና ከኔልሰን ውጪ ሶስት የውጪ ተጫዋቾች ወደ ተዘዋውረዋል። ብራድሌይ በርጌሰንን ሄክተር ሉናንን ዳንኤልን ካብሬራን እና ማት ክላርክን እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ያግኙ በገንዘብ ንግድ ወደ ራኩተን ተላልፏል። 2013 ከመክፈቻው በኋላ መጋቢት 30 ዲያዝ ነፃ ውል ሆነ ከዚያም ሰኔ 6 ቀን ዋርነር ማድሪጋል እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ተወሰደ። ዳይሱኬ ያማይ ሰኔ 28 (ዮኮሃማ) ላይ ከዲኤንኤ ጋር ምንም አይነት መምታት የሌለበት ውድድር አግኝቷል የቡድኑ ሁኔታ በውድድር ዘመኑ ሙሉ አልተሻሻለም ነበር እና ብራድሌይ በሴፕቴምበር 3 ላይ እንደ መልቀቅ ቢታወቅም በ 25 ኛው ሂሮሺማ (ናጎያ ዶም) ላይ በተደረገው ጨዋታ 0 ለ 2 ተሸንፏል እና የፍፃሜውን ተከታታይ ክፍል ለመጀመሪያ ጊዜ አምልጦታል። የቡድኑ ታሪክ በመጨረሻ ከ 2001 ጀምሮ በ 12 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የ ክፍል እና ከ 1990 ጀምሮ በ 23 ዓመታት ውስጥ 4 ኛ ደረጃ ለመጀመሪያ ጊዜ የተረጋገጠ፣ በማዕከላዊ ሊግ ቡድን ተሸንፈዋል ታኬሺ ያማዛኪ በኦክቶበር 5 በናጎያ ዶም ከተካሄደው የጡረታ ግጥሚያ በኋላ ከስራ ጡረታ ወጥቷል። ሞሪሚቺ ታካጊ የሁለት አመት ኮንትራቱ ካለቀ በኋላ በዳይሬክተርነት ጡረታ ወጥቷል እና በሞቶኖቡ ታኒሺጌ በተጫዋች አስተዳዳሪነት ተተክቷል በ2006-2007 ከያክልት አትሱያ ፉሩታ እና አኪራ ኖጉቺ በ1955 ቹኒቺ ከተባለ በኋላ ሶስተኛው ተጫዋች-አስተዳዳሪ ነው የቀድሞው ሥራ አስኪያጅ ሂሮሚትሱ ኦቺያ የቡድኑ የመጀመሪያ ዋና ሥራ አስኪያጅ ሆነ እና ቹኒቺ ሺምቡን ማኔጂንግ ዳይሬክተር ታካኦ ሳሳኪ የቡድኑ ፕሬዝዳንት ሆነዋል ሂሮካዙ ኢባታ ወደ ጃይንት ተላልፏል ክላርክ እና ማድሪጋል ሁለቱም ነፃ ኮንትራቶች ሆኑ. ታካቶ ኩዶ ለሎተ ነፃ ኮንትራት የሆነው ሚቺሂሮ ኦጋሳዋራ ከግዙፎቹ ኤፍኤ ያሳወቀው እና አንደርሰን ሄርናንዴዝ እና አሌክሲስ ጎሜዝ እንደ አዲስ የውጪ ዜጋ ሆነዋል ፓያኖ ከ 5 ዓመታት በኋላ ይመለሳል. ወደ ተላልፏል ከተከታዩ አመት ጀምሮ ቹኒቺ ቡድኑ ከተመሠረተ በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ውድቀት ውስጥ ገብቷል። የታኒሺጌ ዘመን 2014 የተጫዋች ስራ አስኪያጅ ታኒሺጌ የመከላከያ ቤዝቦል ጥብቅና በመቆም በመከላከያ ሃይል ላይ መሻሻል ተመልክቷል ነገር ግን የመጀመሪያዎቹ ደረጃዎች ቀርፋፋ ነበሩ። በሌላ በኩል፣ በግንቦት 5፣ ሺንጎ ታኬማ በገንዘብ ንግድ ከሴይቡ ተገዛ። በ ግጥሚያ ላይ በጊዜያዊነት ግንባር ቀደም ሆኖ ሳለ፣ በጁላይ 29፣ ከኪዮሄይ ኢዋሳኪ ጋር በነበረው የንግድ ልውውጥ ዳይኪ ሚትሱማን ከኦሪክስ አግኝቷል በጁላይ ወር መጨረሻ ላይ 2 ቁጠባዎች 5 ጨዋታዎች ከመሪ ጃይንት ጀርባ ግን በነሐሴ 6 ከሂሮሺማ ጋር በተደረገው ጨዋታ ሁለቱም ካዙሂሮ ዋዳ እና ሂቶኪ ኢዋሴ ራሳቸውን አግልለዋል እና ፕላስተሮች በ8 ጨዋታዎች ብቻ ያገኙ ሲሆን በአንድ ወር ውስጥ የቡድኑን አስከፊ የ20 ኪሳራ ሪከርድ አስመዝግበዋል በሴፕቴምበር 2, ከጎሜዝ ጋር ያለው ውል ተቋርጧል. ማሳሺ ያማሞቶ በሴፕቴምበር 5 ከሀንሺን ነብር (ናጎያ ዶም) ጋር በተደረገው ግጥሚያ እንደ ጀማሪ ፓይለር በመትከል በ5ኛው ኢኒኒግ ምንም አይነት ሩጫ ሳይፈቅድ አሸናፊው ፒቸር ሆነ ታሪክ (48 ዓመታት እና 10 ወራት)በ 20 ኛው ቀን ከሃንሺን ጋር የተደረገው ግጥሚያ (ኮሺየን) በ 23 ኛው ቀን ከግዙፎቹ ጋር የተደረገው ግጥሚያ (ናጎያ ዶም) ከ 1986 ጀምሮ በ 28 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ተሸንፈዋል ለሁለተኛው ተከታታይ አመት, እና 4 ኛን በ ክፍል ውስጥ በማስቀመጥ ኮጂ ሚሴ ፣ማሳቶ ኮባያሺ እና ዮሺሂሮ ሱዙኪ ጡረታ ወጥተዋል። ሁለቱም የውጭ ተጨዋቾች ፓያኖ እና ካብሬራ ነፃ ኮንትራት ሆኑ። ከሶፍትባንክ ጋር ነፃ ውል የሆነው ኪዮሄይ ካሜዛዋ በቁጥጥር ስር ያለ ውል ተፈራርሟል፣ ከኦሪክስ ጋር ነፃ ውል የሆነው ቶሞያ ያጊ እና ራውል ቫልደስ አማውሪ ሪቫስ እና ሪካርዶ ናኒታ እንደ አዲስ የውጭ ሀገር ዜጎች ሆኑ 2015 ቡድኑ ከ1980 ወዲህ ከ35 ዓመታት በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ በመክፈቻው ለሶስት ተከታታይ ሽንፈቶች አስተናግዷል። በሚያዝያ ወር ከያክልት ጋር ቢዋጋም በግንቦት ወር ቀስ በቀስ አፈገፈገ እና ለ ክፍል ወደቀ። ሰኔ 6 ላይ ከሎተ 7-6 ጋር በተደረገው ጨዋታ አሸንፎ ለቡድኑ በአጠቃላይ 5000 ድሎችን አስመዝግቧል ከጃይንት እና ሃንሺን ቀጥሎ ሦስተኛው ቡድን ሆነ ዋዳ በሰኔ 11 ከሎተ ጋር በተደረገው ግጥሚያ በታሪክ 45ኛ ሰው በመሆን በአጠቃላይ 2000 ድሎችን አስመዝግቧል የኢንተርሊግ ግጥሚያው 7 አሸንፎ 10 ሽንፈት እና 1 ደቂቃ ሲሆን ከ2013 በኋላ በ2 አመታት ውስጥ የመጀመርያው ሽንፈት ሲሆን በአጠቃላይ የደረጃ ሰንጠረዥ 10ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል። የልውውጡ ግጥሚያው ካለቀ በኋላ የመሸነፍ ርዝመቱ ጨምሯል እና በሰኔ ወር መጨረሻ ከዕዳው 9 በታች ወደቀ። በጁላይ ውስጥ እንኳን, የመውጣት እድል ለማግኘት አስቸጋሪ ነበር, እና ምንም እንኳን የጨዋታው የመጀመሪያ አጋማሽ በ 20 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ከታች ቢጠናቀቅም, ከመሪው ዲኤንኤ በ 4 ጨዋታዎች ጀርባ ነበር በሌላ በኩል፣ በጁላይ 13፣ ራፋኤል ፔሬዝ እና ድሩ ናይሎር እንደ አዲስ የውጭ ዜጎች ተገዙ። ነገር ግን በማግስቱ በ14ኛው ቀን ከሜጀር ጋር የነበረውን ውል ሰረዘ። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 26፣ በዲኤንኤ ፈንታ፣ ወደ 5ኛ ደረጃ ከፍ ብሏል ሆኖም ከዚያ በኋላ ወዲያውኑ ወደ ታች በመመለስ በኦገስት 30 ከግዙፎቹ ጋር በተደረገው ጨዋታ ተሸንፏል ከ 5 እስከ 6 በመሸነፍ ከፍተኛው ተከታታይ እድገት በራሱ ጠፋ ክፍል ለሶስተኛ ተከታታይ ዓመት እና 5 ኛ ደረጃ ከ 2001 በኋላ በ 14 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የተረጋገጠው 94 ስህተቶች ለ 12 ቡድኖች መጥፎ ነበሩ እና የሜዳ ውስጥ ቡድኑ 53. በወቅቱ 50 አመቱ የነበረው በቹኒቺ ከ32 አመታት የነቃ ህይወት በኋላ ከስራ ጡረታ ወጥቷል። ከዚያም ኖሺን ካዋካሚ ጡረታ ወጣ። በዚያው አመት የኒፖን-ሃም የባትሪ አሰልጣኝ እና አዳኝ ሳቶሺ ናካጂማ አንጋፋው ንቁ ተጫዋች የነበረው እና የ29 አመት የ ውድድር ሪከርድ የነበረው ጡረታ ወጥቷል ስለዚህ በሸዋ ዘመን የተነደፉት ሁሉም ተጫዋቾች ጡረታ ወጥተዋል በረቂቁ ውስጥ, በዚህ በጋ ውስጥ ፒቸር, በመጀመሪያ ቦታ, እና -ሃም ጋር ከተወዳደሩ በኋላ የመደራደር መብት አግኝቷል. ተላልፏል. ሬቡስ ተሰናብቷል, እና ሁለቱም የውጭ ተጫዋቾች, እና ነፃ ኮንትራቶች ሆኑ (ያማውቺ ወደ ራኩተን እና ሉና ወደ ሂሮሺማ ተላልፏል). ሾታ ኦባ ከሶፍትባንክ እና ጆርዳን ኖርበርት ሁዋን ሃይሜ እና ዳያን ቪሴዶ እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ተገዙ ከዲኤንኤ ጋር ነፃ ውል ከሆነው ከሂቶሺ ታሙራ ጋር የስልጠና ውል ተፈራርሟል 2016 የቡድኑ የተመሰረተበትን 80ኛ አመት አክብሯል የምስረታውን 80ኛ አመት የሚዘክር ማስታወቂያ ተዘጋጅቶ ዋዳ የተባለ ኦ.ቢ.ቢ ታየ በመጀመሪያዎቹ ደረጃዎች ቪሴዶ በ ክፍል ውስጥ ንቁ ነበር, ነገር ግን ኮጂ ፉኩታኒ አፈናፊው, የተረጋጋ አልነበረም እና ሁለተኛው ሠራዊት ወድቋል, ስለዚህ የነፍስ አድን ቡድን ሊስተካከል አልቻለም ግዢ ከሀምሌ 1 እስከ 3 በተከታታይ ሶስት ጨዋታዎችን ካሸነፈ በኋላ ሂሮኪ ኮንዶ በ14ኛው ቁጥጥር ስር ያለ ተጫዋች ሆኖ ተመዝግቧል ነገር ግን 9 ተከታታይ ካርዶችን አላሸነፈም (በዚህ ጊዜ 7 አሸንፎ 18 ተሸንፏል ።በምላሹ በነሀሴ 9 የሙሉ ጊዜ ስራ አስኪያጅ የሆነው እና የተከላካይ መስመሩ ሳኪ እረፍት ወስደዋል (በመሃል መንገድ በውጤታማነት ተሰናብቷል) እና ዋና አሰልጣኝ ሽጌካዙ ሞሪ በተጠባባቂ አሰልጣኝነት እንደሚመሩ አስታውቀዋል ዳይሬክተር ዘመን የ2016 ተጠባባቂ ዳይሬክተር ዘመንን ጨምሮ። 2016 ከነሀሴ 19 እስከ 21 በዴኤንኤ ላይ ሶስት ተከታታይ ጨዋታዎችን እስካሸነፈ ድረስ 12 ተከታታይ ካርዶችን አላሸነፈም (በዚህ ጊዜ 9 አሸንፎ 25 ተሸንፏል ዩታ እና ሺንጂ ኢዋታ ጡረታ ወጥተዋል። ሴፕቴምበር 25 ላይ በሃንሺን ተሸንፏል, እና ከ 1997 በኋላ በ 19 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ዝቅተኛው ቦታ ተረጋግጧል. በሴፕቴምበር 27 የጋይንትስ ጨዋታ ተሸንፎ ከ1964 ጀምሮ በ52 ዓመታት ውስጥ 81 ኪሳራዎችን አስተናግዷል። ባለሁለት አሃዝ ድሉን ያሸነፈው ፒችለርም ሆነ መደበኛው የጫወታ ሰአት ላይ የደረሰው ፒቸር ከሁለቱ የሊግ ስርዓቶች በኋላ ለቡድኑ የመጀመሪያ ሪከርድ አልነበረም የድብደባ ቡድኑ 500 ፣በሜዳው 89 ፣ይህም በሊጉ ዝቅተኛው ፣እና የቡድን ምት አማካይ .245 ነበር ፣ይህም 5ተኛ ነበር ተጠባባቂ ዳይሬክተር ሞሪ ከሚቀጥለው አመት ጀምሮ እንደ ዳይሬክተር በይፋ እንደሚረከቡ አስታውቀዋል በረቂቁ ውስጥ፣ የሜጂ ዩኒቨርሲቲ ዩያ ያናጊ በመጀመሪያ ደረጃ ተመረጠ እና ከዲኤንኤ ጋር ከተወዳደረ በኋላ፣ የመደራደር መብት አግኝቷል ካይቶ ጎያ ሾታ ኦባ እና ሂቶሺ ታሙራ ከግዳጅ እንደወጡ ተነገራቸው፣ እና ሶስቱም ከዚያ በኋላ ጡረታ ወጥተዋል፣ እና ታትሱሮ ሃማዳ ከኃይል ውጪ ሆኖ የስልጠና ውል ተፈራርመዋል፣ እና እንደ ናኒታ፣ ናይሎር እና ሴፕቲሞ ያሉ አምስት የውጪ ተጫዋቾች። ነጻ ውል ሆነ (ሄርናንዴዝ ወደ እና ወደ ተላልፏል በቁጥጥር ስር ያለ ተጫዋች ሆኖ ተመዝግቧል። አሌክስ ጉሬሮ እና ን እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ያግኙ ከ ጋር ነፃ ውል የሆነው ታትሱሮ ኢዋሳኪ (በአምስት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የተመለሰው) እና እና ሊዮናርዶ ኡርጄዝ ከኩባ እንደ አዲስ የውጭ አገር የተላከው የስልጠና ኮንትራት ፈርመዋል። ጂ ኤም ሂሮሚትሱ ኦቺያይ ኮንትራቱ ሲያልቅ በሚቀጥለው አመት ጥር ላይ ጡረታ መውጣቱን አስታውቋል 2017 ኖሺን ካዋካሚ በማርች 19 ከስራ ጡረታ ወጥቷል። ከመክፈቻው አንድ ደቂቃ በኋላ በአምስት ተከታታይ ኪሳራዎች የጀመረው ምንም እንኳን በአቻ ውጤት ልዩነት ምክንያት ለታችኛዉ ዉድድር ብዙ ጊዜ ሲታገል የነበረውን ያዕቆብን ቢያሸንፍም እና ወደ አምስተኛ ደረጃ ከፍ ብሏል:: የታችኛው. ከመክፈቻው ጀምሮ በ 20 ኛው ጨዋታ የጅማሬ ፒቸር ቫልደስ በመጨረሻ አሸንፏል ሰኔ 3 ቀን በናጎያ ዶም ከራኩተን ጋር በተደረገው ግጥሚያ ማሻሂሮ አራኪ በታሪክ 48ኛው ተጫዋች ሲሆን ከካዙዮሺ ታትሱናሚ በኋላ በታሪክ አራተኛው ተጫዋች በድምሩ 2000 ደርሷል በጁላይ 7 ታትሱሮ ኢዋሳኪ በቁጥጥር ስር ወዳለው ተጫዋች ተመለሰ። በፒርሰሮች ደካማ አፈጻጸም ምክንያት ኪሱኬ ታኒሞቶን ከኒፖን-ሃም በገንዘብ ንግድ በጁላይ 31, የ የንግድ ማብቂያ ቀን ገዛ እ.ኤ.አ. ኦገስት 6 በተደረገው የጋይንት ግጥሚያ ኢዋሴ በፕሮፌሽናል ቤዝቦል ከፍተኛው ሪከርድ የሆነውን 950 እርከኖች አግኝቷል ሆኖም፣ በሴፕቴምበር 4፣ የዩኢቺ ቶሞሪ የፒቲንግ አሰልጣኝ በቡድን ሊግ 5ኛ ለነበረው ዝግተኛ 4.11 ሀላፊነቱን ወሰደ እና እንደ አሰልጣኝ አልተመዘገበም ሴፕቴምበር 9 ላይ በሄሮሺማ ላይ በደረሰበት ሽንፈት ለ36ኛ ጊዜ ከጀርባው ሽንፈትን አስተናግዶ ለአምስተኛ ተከታታይ አመት እንዲሸነፍ ተወስኗል። ሁለት ሊግ በሴፕቴምበር 24 በናጎያ ዶም ከተካሄደው የጡረታ ግጥሚያ በኋላ ማሳሂኮ ሞሪኖ ከስራ ጡረታ ወጥቷል። በፒቲንግ ስታፍ መቀዛቀዝ እና በዋና ሃይሉ ላይ በደረሰው ተከታታይ ጉዳት የመጨረሻ ውጤቱ 59 አሸንፎ 79 ተሸንፎ 5 ደቂቃ ሲሆን ለሁለተኛ ተከታታይ አመት 60 ማሸነፍ ባለመቻሉ ለአምስተኛ ተከታታይ አመት ክፍል ከ 2015 ጀምሮ በሁለት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ 5. ቦታው ተረጋግጧል ዩታ ኪዮዳበሊጉ ውስጥ ጀማሪ ተጫዋች በመሆን ንቁ ተሳትፎ አድርጓል፣በአንድ የውድድር ዘመን 149 ሪከርዶችን በማስመዝገብ፣በታሪክ ውስጥ ሁለተኛው ከፍተኛ ደረጃ ያለው እና የአመቱ ምርጥ ሮኪን አሸንፏል እንደ ታትሱሮ ኢዋሳኪ፣ ዩታ ሙቶ ጁንኪ ኪሺሞቶ እና ኡርጄዝ ያሉ አምስት የውጪ ተጫዋቾች ከውጪ ነፃ ኮንትራት ሆኑ (ሙቶ ዴኤንኤ፣ ዮርዳኖስ ያክልት ነው፣ አራውጆ ባልቲሞር ኦሪዮልስ ነው፣ ቫልደስ ሳልቲሎ ሳራፔሜከር ነው፣ ለንደን ወደ ፉኩሺማ ቀይ ተስፋዎች ተላልፏል ወደ ጃፓን በመጣበት የመጀመሪያ አመት የቤት ውስጥ ሩጫ ንጉስን ያሸነፈው ጌሬሮ ነገር ግን ቀሪ ድርድሮች ተበላሽተው ወደ ግዙፉ ተላልፈዋል ኤፍኤ ከኒፖን-ሃም ያወጀው ሾታ ኦህኖ ሶይሮ አልሞንቴ እስጢፋኖስ ሞያ ኦነልቺ ጋርሺያ እና ዲሎን ጊን እንደ አዲስ የውጪ ዜጋ አግኝቷል የቀድሞ የሶፍትባንክ ዳይሱኬ ማትሱዛካ የመቀላቀል ፈተናን አልፏል ከኩባ እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ከተላከው አሪኤል ማርቲኔዝ ጋር የስልጠና ውል ተፈራርሟል 2018 በማዝዳ ስታዲየም በተከፈተው ሶስት ተከታታይ ጨዋታዎች ከ1938 ጀምሮ በ80 አመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ በሽንፈት ምክንያት ሶስት ተከታታይ ሽንፈቶችን አስተናግዶ ከጅምሩ ተሰናክሏል ዳይሱኬ ማትሱዛካ ከ 2006 ጀምሮ በጃፓን ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ በ 12 ዓመታት ውስጥ በጃፓን ውስጥ የመነሻ ገንዳ ይሆናል 2006 በ ግጥሚያ ሚያዝያ 5 ይህ በእንዲህ እንዳለ፣ በኤፕሪል 19፣ አር ማርቲኔዝ በቁጥጥር ስር ወዳለው ተጫዋች አደገ። ከዚያ በኋላ ዳይሱኬ ማትሱዛካ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ከሶፍትባንክ ግጥሚያ በሴፕቴምበር 19 ቀን 2006 በዲኤንኤ በ30 ኤፕሪል እና በ 4241 ቀናት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ በ ውስጥ አሸናፊ ሆነ በሌላ በኩል፣ በጁላይ 19፣ ታትሱያ ኦጋዋ በገንዘብ ንግድ ወደ ሴይቡ ተዛወረ። እንዲሁም፣ በጁላይ 25፣ ጆሊ ሮድሪጌዝ እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ተገዛ። በኦገስት 16 በዲኤንኤ ላይ በታሪክ ውስጥ የ 68 ኛው እና 73 ኛ ዑደት አግኝቷል ምንም እንኳን ለመጀመሪያ ጊዜ በሞሪ ዘመን 50% እና 3 ኛ ደረጃን አሸንፎ ቢያገኝም በሴፕቴምበር 12 በሀንሺን ግጥሚያ ተሸንፏል እና የማሸነፍ እድሉ ጠፍቷል በሴፕቴምበር 28, በፕሮፌሽናል ቤዝቦል ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያውን 1000 ፕላኖች አግኝቷል ግን ለስድስት ተከታታይ ዓመታት በ ክፍል ውስጥ እና ለሁለተኛ ተከታታይ ዓመት 5 ኛ ደረጃ መገኘቱ ተረጋግጧል የቡድኑ የውድድር ዘመን በአማካይ ከ20%፣4ደቂቃ፣7ደቂቃ፣በ20%፣6ደቂቃ፣5ደቂቃ፣በዚሁ ሊግ 2ኛ ደረጃ ላይ ደርሷል።የባቲንግ ቡድኑ ትግል ለምሳሌ ወደ ጂ መግባቱ ጎልቶ የሚታይ ነበር። በሌላ በኩል የፒችንግ ስታፍ እንደ ምሰሶ ይጠበቅ ነበርዩዳይ ኦህኖ ሺንጂ ታጂማ ካትሱኪ ማታዮሺ ወዘተ ሁሉም ቀርፋፋ ናቸው እና የቡድኑ የ 4.36 ከ 12 ቡድኖች ውስጥ ዝቅተኛው ነው ይህም ችግር ይተዋል ታኩያ ኣሶ፥ ኬዪ ኖሞቶ ማሳሂሮ ኣራኪ፥ ሂቶኪ ኢዋሴ፥ ቴሱያ ታኒ እና ታካቶ ኩዶ ጡረታ ወጥተዋል። በአራኪ ጡረታ ምክንያት በናጎያ ስታዲየም የተመዘገቡት ሁሉም ተጫዋቾች ጡረታ ወጥተዋል። ሞሪ ከዳይሬክተሩ ጡረታ ወጥቶ በቡድኑ ውስጥ እንደ ከፍተኛ ዳይሬክተር ቆየ፣ እና የቡድኑ ኦቢኤን የእሱ ተተኪ ሆኖ ተሾመ በረቂቁ ውስጥ, እሱ ብዙ ትኩረት የሳበው አኪራ ኒዮ (ኦሳካ ቶይን) በእጩነት በመጀመሪያ ደረጃ, እና ከአራት ቡድኖች ጋር ከተወዳደሩ በኋላ የመደራደር መብት አግኝቷል ጂ ነፃ አውጪ ሆነ። ጋርሲያ, ማን አሸንፈዋል 13 ወደ ጃፓን መምጣት በመጀመሪያው ዓመት ውስጥ, የቡድኑን አብዛኞቹ, ነገር ግን ቀሪ ድርድሮች ተበላሽቷል, ተላልፈዋል ገሬሮን ተከትሎ ዋና ዋና ተጫዋቾችን ወደዚሁ ሊግ ለሁለተኛ ተከታታይ አመት እንዲዘዋወር ፈቅዷል። ማሳሩ ዋታናቤ በተቆጣጠረ ተጫዋችነት ተመዝግቧል። ኤኒ ሮሜሮን እንደ አዲስ የውጭ አገር ሰው አገኘሁ እና ከሳንዲ ቡሪቶ ጋር የስልጠና ውል ተፈራርሟል ይህ አመት በሄሴይ ዘመን የመጨረሻው የፍፃሜ ውድድር ነበር ስለሆነም ቹኒቺ "በሄሴይ ዘመን አንድ ጊዜ እንኳን የሊጉን ዋንጫ ያላሸነፈ እና በጃፓን ውስጥ ምርጥ መሆን ያልቻለ" ቡድን ሆነ። የዮዳ ዘመን 2019 በፀደይ ካምፕ ውስጥ ዳይሱኬ ማትሱዛካ የቀኝ ትከሻውን ቆስሏል፣ ኬንቶ ፉጂሺማ የደም ዝውውር ችግር አጋጥሞታል፣ እና ታካሺ ኒዮ የጡንቻ እንባ ደርሶበታል። በማርች እና ኤፕሪል ላይ ጥሩ ተዋግተዋል ለምሳሌ ለመሪነት መዋጋት ግን እንደ አልሞንቴ ሾታሮ ካሳሃራ ርዮሱኬ ሂራታ እና ናጋማሳ ፉኩዳ ያሉ ዋና ዋና ተጫዋቾች በጉዳት እና በጥሩ ሁኔታ እርስ በእርሳቸው ከወጡ በኋላ ዘወር ብለዋል እና ሆኑ 9 እዳዎች ትግሉን ቀጠሉ። በግንቦት ወር ሹሄይ ታካሃሺ የስማሽ ስኬት ሽልማትን ስምንት ጊዜ በማግኘቱ በታሪክ 12ኛው ሰው በመሆን ወርሃዊ የውድመት ሪከርድን አስመዝግቧል በኢንተርሊግ ጨዋታ ዩያ ያናጊ በ3 ጨዋታዎች 3 በማሸነፍ የ 1.17 መዝግቦ የኒፖን የህይወት ሽልማት አሸንፏል በሌላ በኩል፣ በጁን 30፣ እና ከኦሪክስ ወደ ታካሂሮ ማትሱባ እና ኬንጎ ታኬዳ ከሁለት እስከ ሁለት የንግድ ልውውጥ ተደረገ ሞያ በገንዘብ ንግድ ወደ ኦሪክስ ተዛወረ በጁላይ ውስጥ ስምንት ተከታታይ ድሎች፣ ለሁለተኛ ደረጃ ለመጨረስ ችለዋል፣ ግን ከዚያ በኋላ ጥሩ እየሰሩ የነበሩት ታካሃሺ እና አልሞንቴ እርስ በእርሳቸው ቆስለዋል፣ እናም በከፍተኛ ሁኔታ ቆሙ። በሴፕቴምበር ወር ዩዳይ ኦህኖ ከሀንሺን ነብሮች (ናጎያ ዶም) ጋር በተመሳሳይ ወር 14ኛው ቀን ያለምንም መሮጥ ውድድር አሳክቷል፣ ከከፍተኛ ቡድኖች ጋር ጥሩ ትግል ሲያደርግ እና በሲኤስ ላይ የመሳተፍ እድል ነበረው የራሱ በናጎያ ዶም፣ ከማሳሺ ያማሞቶ ቀጥሎ ሁለተኛው ድል ሆነ። ከዚያ በኋላ በሴፕቴምበር 24 ከዲኤንኤ (ናጎያ ዶም) ጋር በተደረገው ጨዋታ ተሸንፎ ለሰባተኛ ተከታታይ ዓመት እና አምስተኛ ደረጃ ለሦስተኛ ተከታታይ ዓመት ተብሎ ተረጋግጧል ደቂቃ በማዕከላዊ ሊግ አዲስ ሪከርድ ነው ዩዳይ ኦህኖ ምርጡን አሸንፏል የመጀመሪያ ማዕረጉን እና ዮሄይ ኦሺማ ብዙ ስኬቶችን አግኝቷል የእሱ የመጀመሪያ የውድድር ጊዜ በረቂቁ ውስጥ, (ቶሆ) ከ እሱም በቁጥር 1 የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተጫዋች በመሆን ታዋቂ የሆነው, በመጀመሪያ ደረጃ ተመርጧል, እና ከሶስት ቡድኖች ጋር ከተወዳደረ በኋላ የመደራደር መብት አግኝቷል ኒኦን ተከትሎ፣ ለሁለተኛው ተከታታይ አመት፣ ከበርካታ የሃገር ውስጥ የሁለተኛ ደረጃ ት/ቤት ተጫዋቾች ጋር ከተወዳደረ በኋላ፣ ለመጀመሪያው ቦታ እጩነት የመደራደሪያውን መብት በማግኘቱ ተሳክቶለታል። ሺንጎ ታኬያማ እና ሂሮኪ ኮንዶ ከግዳጅ እንደወጡ ተነገራቸው፣ እና ሁለቱም ከዚያ በኋላ ጡረታ ወጥተዋል፣ ዳይሱኬ ማትሱዛካ ጡረታ ወጥተዋል (ወደ ሴይቡ ተመለሰ) እና ታይሱክ ማሩያማ ከኃይል ውጭ ሆኖ የስልጠና ውል ተፈራርመዋል የምርጥ መካከለኛ ሽልማትን ያሸነፈው ነገር ግን የኮንትራት ድርድር ያቋረጠው ሮድሪጌዝ ወደ ቴክሳስ ሬንጀርስ ተዛወረ ዋነኞቹ ተጨዋቾች ከወጡበት ተከታታይ 3ኛ አመት ነው። እሱ ታትሱሮ ሃማዳን በቁጥጥር ስር ወዳለው ተጫዋች መለሰ ከሞይስ ሴራ ጋር እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ የስልጠና ውል ተፈራርሟል ሉዊስ ጎንዛሌዝ ገዛ እና ከኩባ ከተላከው ከያሪል ሮድሪጌዝ ጋር የስልጠና ውል ተፈራርሟል 2020 እ.ኤ.አ. በጊፉ ናጋራጋዋ ስታዲየም እንዲሁም፣ በማርች 9፣ የፕሮፌሽናል ቤዝቦል ወቅትን ለሌላ ጊዜ ማስተላለፉን አስታውቋል፣ ይህም በ20ኛው እንዲጀምር ታቅዶ ነበር። ከማርች 20 እስከ 22 በናጎያ ስታዲየም በተካሄደው የምእራብ ሊግ የልምምድ ጨዋታ ላይ የተሳተፈው የሃንሺን ነብር ጁንታ ኢቶ በአዲሱ የኮሮና ቫይረስ መያዙ ተገለጸ።በ28ኛው ቀን የቹኒቺ ተጫዋቾችን ጨምሮ 15 ሰዎች እንደተገናኙ ተገለጸ። ከኢቶ ጋር። በ29ኛው ቀን እስከ ኤፕሪል 5 ድረስ ሁለት ተጫዋቾች በቤታቸው ተጠባቂ እንደሚሆኑ እና 12 ተጫዋቾች እና ሰራተኞች በተለያየ ጊዜ ልምምዳቸውን እንደሚያደርጉ ታውቋል። በፌብሩዋሪ 28፣ ሊ ጆንግ ቡም እንደ የስልጠና አሰልጣኝ ተጋብዘዋል። በመጋቢት 26 ሲየራ ወደ ተጫዋች ቁጥጥር ተደረገ። ሰኔ 19 የተራዘመው ይፋዊ ጨዋታ በጂንጉ ስታዲየም ያለ ተመልካች ተከፈተ። ከ 1993 ጀምሮ በ 27 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የ 18 የመክፈቻ ሪከርድን ትቶ ከ 2016 ጀምሮ በ 4 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ በድል ጀምሯል በ 21 ኛው ላይ የመክፈቻ ካርዱን ለመጀመሪያ ጊዜ ለማሸነፍ ወሰነ እ.ኤ.አ. ከ 2012 ጀምሮ በ 8 ዓመታት ውስጥ ስለዚህ እ.ኤ.አ. ሐምሌ 1 ቀን ኤ. ማርቲኔዝ ከዚያ በኋላ ብዙ ኪሳራዎች ነበሩት እና በ 14 ኛው ላይ ወድቀዋል ነሐሴ 3 ላይ ሮድሪጌዝን ወደ ቁጥጥር ተጫዋች ከፍ አደረገ። ይሁን እንጂ በነሀሴ 6 የኪሳራዎች ቁጥር ወደ 9 ጨምሯል በ 16 ኛው ግን በ 19 ኛው ላይ ወደ 3 ኛ ደረጃ ከፍ ብሏል ከ 2011 በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ 5 ተከታታይ ድሎችን መቅዳት ለ ክፍል ይወዳደሩ ይህ በእንዲህ እንዳለ፣ በሴፕቴምበር 23፣ ማርክ በቁጥጥር ስር ያለ ተጫዋች ሆኖ ተመዝግቧል። በጥቅምት 3 ኛ ደረጃ ወደ 3 ኛ ደረጃ ከፍ ብሏል ከ 11 ኛው 7 ተከታታይ ድሎችን አስመዝግቧል እና በ 23 ኛው በዚህ ዓመት ትልቁን ቁጠባ ነበር እና ህዳር 4 እና 5 እ.ኤ.አ. በ 2012 ዲኤንኤ ላይ በተደረገው ጨዋታ አሸንፎ ከ 2012 በኋላ በስምንት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ለማሸነፍ ወስኗል እና ወደ ክፍል ገባ.. ከዚያ በኋላ, ካዙኪ ዮሺሚ በኖቬምበር 6 ላይ በናጎያ ዶም በተካሄደው የጡረታ ግጥሚያ መጨረሻ ላይ ከንቃት ስራ ጡረታ ወጥቷል እና እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 11, በሂሮሺማ ላይ በተደረገው ጨዋታ አሸንፏል, እና ከ 2008 ጀምሮ በ 12 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ 3 ኛ ደረጃን አግኝቷል ዩዳይ ኦህኖ መክፈቻ ሆኖ ያገለገለው በስድስት ጨዋታዎች ያልተሸነፈ ቢሆንም ጁላይ 31 በሰባተኛው ጨዋታ በተጠናቀቀ ጨዋታ የመጀመሪያውን ድሉን አሸንፏል ያለ ሩጫ 45 ተከታታይ ኢኒንግስ ያስመዘገበ ሲሆን በ1956 ሂሮሚ ኦያኔ (40 ጊዜ 1/3 አዲስ የቡድን ሪከርድ አስመዝግቧል እና ለሁለተኛው ተከታታይ አመት ምርጡ እንዲሁም የሳዋሙራ ሽልማትአሸንፏል ዳይሱኬ ሶቡኤ ዮሺቶ ፉኩ አር ማርቲኔዝ እና ሌሎች እፎይታ ሰጪዎች በ6ኛው ኢኒኒግ መገባደጃ ላይ እየመሩት በነበረው ጨዋታ 37 ተከታታይ ድሎችን በማሸነፍ ቋሚ አፈፃፀም አሳይተዋል ወደ ማስጀመሪያው ፒቸር የዞረ ኮጂ ፉኩታኒ በ8 ድሎች ተመልሷል በባቲንግ ቡድኑ ዮሄ ኦሺማ ለሁለተኛ ተከታታይ አመት ብዙ ውጤቶችን አሸንፏል በኦክቶበር 26 በተካሄደው ያልተለመደው ረቂቅ ሂሮቶ ታካሃሺ (ቹክዮ ዩኒቨርሲቲ ቹክዮ) ከአይቺ ቁጥር 1 ሁለተኛ ደረጃ ት/ቤት ፕላስተር እና ቁጥር 1 ትውልድ በመሆን ታዋቂው 1ኛ ደረጃ ላይ ብቻ ተመርጦ የመደራደር መብት አግኝቷል ለአካባቢው የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተጫዋች የመጀመሪያ እጩነት የመደራደር መብት ካገኘ ይህ በተከታታይ ሶስተኛው አመት ነው። ሾታ ሱዙኪን እና ቡሪቶን ጨምሮ አምስት የውጪ ተጫዋቾች ነፃ ኮንትራት ሆኑ (ሱዙኪ ሃንሺን ነው፣ አልሞንቴ ኬቲ ዊዝ ነው ሴራ ዶስላሬዶስ ኦውልስ ነው ጎንዛሌዝ የሳን ፍራንሲስኮ ጃይንት ነው ሮሜሮ በ2021 የውድድር ዘመን አጋማሽ ላይ ነው፣ ወደ ሎተ ተላልፏል በተመሳሳይ ጊዜ ማይክ ጋርበርን እና ራንዲ ሮሳሪዮን እንደ አዲስ የውጭ አገር ዜጋ ከገዙ በኋላ ከሉክ ዋካማሱ ጋር የሥልጠና ውል ተፈራርመዋል ከሃንሺን ጋር ነፃ ውል የሆነው ኮሱኬ ፉኩዶም በ 14 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ተመለሰ። ከ ጋር ነፃ ውል ከሆነው ከሀጂሜ ያማሺታ ጋር የሥልጠና ውል ተፈራርሟል 2021 ዩሱኬ ኪኖሺታ በአደባባይ ጨዋታ ላይ በትከሻው ላይ ከፍተኛ ጉዳት አጋጥሞት ነበር እና በጁላይ 6 ወደ ተሀድሶ ለመመለስ እያሰበ በልምምድ ወቅት የመተንፈስ ችግር አጋጥሞታል እና በድንገት ራሱን ስቶ በአምቡላንስ ተወስዶ ለህክምና ሆስፒታል ገብቷል በ 27 በለጋ እድሜው ነሐሴ 3 ቀን ንቃተ ህሊናውን ሳያገኝ በድንገት ሞተ። የኪኖሺታ ሞት ታሪክ በኦገስት 6 በቡድኑ በኩል ይፋ ሆነ። በኪኖሺታ ሟች ቤተሰብ ፍላጎት ምክንያት የኪኖሺታ ሞት ምክንያት ዝርዝር ይፋ አልተደረገም። በተጨማሪም ከ 2010 ጀምሮ የአንድ ንቁ ተጫዋች ሞት ሂሮዩኪ ኮሴ (በዚያን ጊዜ የኦሪክስ ቡፋሎስ የውጪ ተጫዋች) ቹኒቺን ብቻ ሳይሆን መላውን የጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል አለምንም አስደነገጠ። ናጎያ ዶም ከኮዋ ጋር የስያሜ መብት ውል የተፈራረመ ሲሆን ጥር 1 ቀን ተብሎ ተሰየመ በመክፈቻው ላይ በዝቅተኛ ደረጃ ላይ መታመም ብቻ ሳይሆን ባለፈው አመት የሳዋሙራ ሽልማት የነበረው ዩዳይ ኦህኖ በደካማ ውጤት ቢ ክፍል ቀርፋፋ ሲሆን ሬን ኮንዶ በመጋቢት 30 በቁጥጥር ስር እንደዋለ ተጫዋች ተመዝግቧል እሱ በኢንተርሊግ ጨዋታ የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ ንቁ ሆኖ ሳለ በጁን 1፣ ሂጂ ያማሺታ በቁጥጥር ስር ወደሚገኝ ተጫዋች አደገ። ከዚያ በኋላ፣ ሰኔ 15፣ ሎተ ከሾማ ካቶ ጋር በነበረው ንግድ ሾሄ ካቶን ገዛ ሆኖም ሽንፈቱ 10 ሆኖ በተከታታይ 8 ካርዶችን ሳያሸንፍ ቆይቶ በመጀመሪያው አጋማሽ ሒሮሺማ ላይ አስተናግዷልበተደረገው የፍፃሜ ጨዋታ 3 ተከታታይ ሽንፈቶች እና ሂሮሺማ ምንም እንኳን ግዙፎቹን ሳይጨምር በአራቱ የማዕከላዊ ሊግ ቡድኖች ከፍተኛ ሽንፈት ቢኖራቸውም ከ 2019 ጀምሮ በሁለት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ከታችኛው እና ክፍል እና 5 ኛ ደረጃ አምልጠዋል ተረጋገጠ እና ከስራ ጡረታ ወጥተዋል ዮዳ ደካማ አፈጻጸም በመጥፋቱ ከአስተዳዳሪው ጡረታ ወጥቷል፣ ነገር ግን የቴሌቭዥን ስታፍ እንደገና ገንብቷል፣ እና ዩያ ያናጊ የምርጥ ድርብ ዘውድ እና ከፍተኛ ጎል አስቆጣሪዎችን፣ እና የቡድኑ የ 3.22 የ12 ቡድኖች ከፍተኛ አሸናፊ ሆነ።, ሶስት ሰዎች (ዩዳይ ኦህኖ ዩያ ያናጊ ሺንኖሱኬ ኦጋሳዋራ) የተመረቱት ወደ መደበኛው የኳስ ሰአት ለመድረስ ነው ፣ነገር ግን የድብደባ ቡድኑ ከ 12 ቡድኖች መካከል በጣም መጥፎው ነበር በቡድን በአማካይ 20% 3 ደቂቃ እና 7 ደቂቃ 69 ቤት ይሮጣል፣ እና 405 ነጥብ በውጤቱም ሜዳ ተጫዋቾቹ ጠንክረን በመስራት ምላሽ መስጠት የማይችሉባቸው ብዙ ጨዋታዎች ነበሩ ለምሳሌ 24 ጨዋታዎች ከ12 ቡድኖች የከፋው 3 ጎል እና ከዚያ በታች የተሸነፈባቸው በተጨማሪም የኢቶ ዋና አሰልጣኝ ፓውል እና ኩሪሃራ የባቲንግ አሰልጣኞች ሙራካሚ ፓትሮል ባቲንግ አሰልጣኞች አዋኖ እና አካሆሪ ፒቲንግ አሰልጣኞች ናካሙራ የባትሪ አሰልጣኝ ኒሙራ ቴሱጂ የሰራዊት አሰልጣኝ ታቲሺ ሁለተኛ የጦር ሜዳ ጀነራል አሰልጣኝ ታኬያማ ሁለተኛ የሰራዊት ባትሪ አሰልጣኝ ኩዶ ሁለት መሪ የውትድርና የውጪ መከላከያ ቤዝ ሯጭ አሰልጣኝ ቡድኑን አንድ በአንድ ለቆ ሲወጣ። የቡድኑ ሶስተኛው ትውልድ ሚስተር ድራጎኖች, የእሱ ምትክ ሆኖ ተሾመ. ሁለቱም ጌርበር እና ሮዛሪዮ ነፃ ኮንትራቶች ሆኑ እና ታትሱሮ ሃማዳ እንደ ኃይል ያልሆነ የሥልጠና እድሳት ውል ተፈራርመዋል። ካትሱኪ ማታዮሺ ወደ ተላልፏል። ሁለቱም ፍራንክ አልቫሬዝ እና ጉሌርሞ ጋርሲያ ከኩባ እንደ አዲስ የውጭ አገር ተልከው ከሎተ ጋር ነፃ ውል ከሆነው ዩታ ኦሚን ጋር የሥልጠና ውል ተፈራርመው ሾ ኢዋሳኪን እንደ ኤፍኤ ወደ ሶፍትባንክ ለተዘዋወረው ለማታዮሺ ካሳ ገዙ። ዳይሬክተር 2022 የአሰልጣኞች ስታፍ ካለፈው የውድድር አመት ጀምሮ በከፍተኛ ደረጃ ተሻሽሎ የነበረ ሲሆን ካለፈው የውድድር አመት ጀምሮ በመጀመሪያው ሰራዊት ውስጥ የቆዩት ብቸኛው አሰልጣኝ አራኪ ፣የሜዳ ውስጥ መከላከያ ቤዝሩኒንግ አሰልጣኝ እና የኢቺ የውጪ መከላከያ ቤዝሩኒንግ አሰልጣኝ ወደ ሁለተኛው የሰራዊት ማሰልጠኛ ሜዳሊያ አሰልጣኝነት ተመድበዋል ።አኪፉሚ በአለም አቀፍ ጉዳዮች ላይ ሃላፊ የነበረው እና ለሁለት አመታት የፒቸር አሰልጣኝ ሆኖ ያገለገለው ኦትሱካ የፒቸር አሰልጣኝ ሆኖ ተመለሰ በቡድኑ ለሁለት አመታት የባቲንግ አሰልጣኝ ሆኖ ያገለገለው ማሳሂኮ ሞሪኖ ወደ ጨዋታው ተመልሷል። አሰልጣኝ እና ኢጂ ኦቺያ የቡድኑ ዋና እና የፒቸር አሰልጣኝ ነበር ሹጂ ኒሺያማ የተሾመው የባትሪ አሰልጣኝ ሆኖ የተሾመው ኖሪሂሮ ናካሙራ የቡድኑ ኦቢ እና ለቀሪው ክፍል ንቁ ነው። ላይፍ የባቲንግ አሰልጣኝ ነው፣ እና የቡድኑ ኦቢሲ የሆነው ታካዩኪ ኦኒሺ ከሜዳ ውጪ የመከላከያ ሩጫ አሰልጣኝ ሆኖ ተሹሟል። ናካሙራ እና ሌሎች ሶስት አሰልጣኞች ከነቃ ስራቸው በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ ቡድኑ ተመልሰዋል። እ.ኤ.አ. ኮታሮ ዩዳ በቁጥጥሩ ስር ያለ ተጫዋች ሆኖ ተመዝግቧል። በሜይ 23፣ ተጋጣሚው አሰልጣኝ ከናካሙራ ወደ ሃሩ ተለወጠ። ኩያ ኢሺካዋ በሜይ 27 ከኦሪክስ ጋር በተደረገው ጨዋታ መሰረት ላይ ሲሮጥ የቀኝ እግሩን ቆስሏል እና በግራ ጉልበቱ ላይ የፊተኛው ክሩሺየት ጅማት እጥረት እንዳለበት ታውቋል ።በዕለቱ የቀድሞ ሂሮሺማ ጆአን ታቫሬስን አግኝቷል እንደ ዩ ኦኖ እና ያናጊ ዩኪ ኦካባያሺ እና ሂሮሺ ታካሃሺ ያሉ ዋና ዋና ፕላተሮች እድገት እንዲሁ በሎተ እና ኒፖን-ሃም ላይ በኢንተርሊግ ጨዋታ ላይ ሶስት ተከታታይ ሽንፈቶችን አስተናግዶ ሃንሺን ደረሰበት እና ሁኔታውን በማግኘቱ ወደ ሜዳ ወረደ። የኢንተርሊግ ጨዋታው ካለቀ በኋላ ግርጌ። በሌላ በኩል ሰኔ 15 ከኩባ እንደ አዲስ የውጭ ዜጋ ከተላከው ፔድሮ ሬቪራ ጋር የስልጠና ውል ተፈራርሟል በተጨማሪም፣ በጁላይ 1፣ ኩያ ኢሺካዋ የወቅቱን የተስፋ መቁረጥ ስሜት የሚያድስ የመልሶ ግንባታ ቀዶ ጥገና ተደረገ፣ እና በ8ኛው ኦሪክስ ሹንታ ጎቶን ከሪዮታ ኢሺዮካ ጋር ባደረገው የንግድ ልውውጥ ገዛ ከዚያ በኋላ የሹሄይ ታካሃሺ ከጉዳት መውጣቱ እና ሌሎችም የሜዳው ቡድኑን አንድ በአንድ ለቀዋል። ለዚህ ሁኔታ ምላሽ ለመስጠት ሁለቱም የውጭ ተጫዋቾች ማለትም ዋካማሱ በጁላይ 17 እና ጋርሲያ እና ሬቪራ በጁላይ ወደ ቁጥጥር ተጨዋቾች በማደግ የነጥብ ችሎታቸውን ለማሻሻል ይሞክራሉ። ይሁን እንጂ ቡድኑ እንደቀድሞው ከስር አምልጦ አያውቅም እና በደካማ ድብደባ ተሠቃይቷል እና ከ 2016 ጀምሮ በስድስት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የታችኛው ክፍል መሆኑ ተረጋግጧል በ 414 ነጥቦች እና 62 የቤት ውስጥ ሩጫዎች ከ 12 ያክልት እና ወደ ፍፃሜው ተከታታይ ደረጃ ለማለፍ በተዋጋችው ሂሮሺማ ለማሸነፍ ያለውን ፍላጎት አሳይቷል በሴፕቴምበር 23 ላይ በቫንቴሊን ዶም ናጎያ ከተካሄደው የጡረታ ግጥሚያ በኋላ ኮሱኬ ፉኩዶሜ ከስራ ጡረታ ወጥቷል። በፉኩዶም ጡረታ በመውጣት በግልባጭ የእጩነት ስርዓት ቡድኑን የተቀላቀሉ ተጫዋቾች በሙሉ ጡረታ ወጥተዋል። እ.ኤ.አ. 161 ድሎች። እንደ ኤ ማርቲኔዝ፣ ዳይኪ ሚትሱማታ ያሉ ሶስት የውጪ ተጨዋቾች ነፃ ኮንትራት ሆኑ (ሚትሱማታ ወደ ያክልት፣ ኤ. ማርቲኔዝ ወደ ኒፖን-ሃም ተዘዋውሯል)፣ ሾ ኢዋሳኪ ከኃይሉ ውጪ ነበር እና የልምምድ ኮንትራት ነበራቸው ሌቪራ እና ጋርሲያ ሁለቱም የውጪ ሀገራት ናቸው። ተጫዋቾች የስልጠና እድሳት ውል ተፈራርመዋል። ራኩተን ከቶሺኪ አቤ ጋር ለሂደአኪ ዋኩይ ዲኤንኤ ከዮታ ኪዮዳ ጋር ለታኪ ሱናዳ፣ እና አዲስ የውጭ አገር ሰዎች ኦርላንዶ ካሊስቴ እና አሪስቲደስ አኩዊኖ ይገበያዩ ነበር አልሞንቴ በሶስት አመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ተመልሷል, እና ሾማ ካቶ በአንድ አመት ተኩል ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ከሎተ ነፃ ንግድ ጋር ይመለሳል. ታትሱሮ ሃማዳ፣ ዩታ ኦሚን፣ ጆ ያማሺታ እና ርዮሱኬ ሂራታ ከኃይል ውጪ እንደሆኑ ማሳወቂያዎች ደርሰዋል፣ እና አራቱም ከዚያ በኋላ ጡረታ ወጥተዋል። በአሰልጣኝ ስታፍ የሃሩ ባቲንግ አሰልጣኝ ቡድኑን ለቋል። 2023 የቡድኑ ኦቢኤን ካዙሂሮ ዋዳ እንደ ባቲንግ አሰልጣኝ ተሾመ። አሰልጣኝ ዋዳ እንቅስቃሴ ካደረጉ በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ ቡድኑ ተመልሰዋል። ክትትል ዳይሬክተሩ ካዙዮሺ ታቺናሚ ነው ካዙዮሺ ታትሱናሚ እ.ኤ.አ. ነሐሴ 19 1969 ተወለደ ከሴትሱ ሲቲ ኦሳካ ፕሪፌክቸር የመሃል ሜዳ ተጫዋች ቀኝ እጅ ምት) የቀድሞ ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ተጫዋች ነው። በአሁኑ ጊዜ እሱ የቹኒቺ ድራጎኖች ዳይሬክተር እና የኒፖን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ሜኪዩካይ ዳይሬክተር ናቸው በቡድኑ ውስጥ ያለው ቅጽል ስም ነው በተጨማሪም የቹኒቺ ጁኒየር ካዙኪ ኢኖ እና ሌሎች ብዙ ጊዜ “ታሳን” ብለው ይጠሩታል። እ.ኤ.አ. በ 1987 2ኛ ደረጃ ት/ቤት ቤዝቦል ቡድን ካፒቴን በመሆን በኮሺየን 59 ኛ ምርጫ 69 ኛ ብሄራዊ ሻምፒዮና ተከታታይ ድሎችን አስመዝግቧል በሙያተኛነት የመጀመሪያ አመት 1988 የአመቱ ምርጥ ሮኪ እና ወርቃማ ጓንት ሽልማቶችን በጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ታሪክ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ምሩቅ አዲስ መጤ እና በ 2009 አሸንፏል 22ኛ ዓመቱን በፕሮፌሽናልነት ያሳለፈው ከስራው እስኪወጣ ድረስ　በቹኒቺ ውስጥ ማዕከላዊ ተጫዋች ሆኖ ይሰራ ነበር በድምሩ 487 እጥፍ ታሪክ ከፍተኛው እና በድምሩ 2480 ሪከርዶች (በ ታሪክ 8ኛ) ከ 2022 ጀምሮ የቹኒቺ ዳይሬክተር ይሆናል ከ ሚቺዮ ኒሺዛዋ (የመጀመሪያው ትውልድ) እና ሞሪሚቺ ታካጊ (ሁለተኛው ትውልድ) ጋር አንድ ላይ ሚስተር ድራጎኖች ሦስተኛ ትውልድ) ይባላል እ.ኤ.አ. በ 2019 ከተግባር ስራ ጡረታ ከወጣ በኋላ እንደ አትሌት ወደ ቤዝቦል ታዋቂነት አዳራሽ ተመረጠ ከ 2020 ጀምሮ በኒፖን ቴሌቪዥን ቹክዮ ቴሌቪዥን ፉጂ ቴሌቪዥን ቶካይ ቴሌቪዥን ሲቢሲ ቴሌቪዥን እና ሲቢሲ ሬዲዮ ላይ የቤዝቦል ተንታኝ ሆኖ አገልግሏል ቡድኑን ከተቀላቀለ ከመጀመሪያው አመት ጀምሮ በመደበኛነት የተቋቋመ እና ከ1990 እስከ 2005 ለ16 ተከታታይ አመታት መደበኛ አት-ባትት ቡድኑን ከተቀላቀለ በሦስተኛው አመት አስመዝግቧል። ከ 2007 በኋላ እንኳን እንደ ቆንጥጦ መምታት ብዙ ጊዜ ሲገለጥ ለፒንች መምቻ ለመዘጋጀት በሚቀጥለው የባተር ክበብ ውስጥ በመታየት በታላቅ ደስታ ተቀበሉት። ወደ የሌሊት ወፍ ሲሄዱ የነበረው ደስታ በጣም ከመጮህ የተነሳ የ"ቁንጥኝ ሂተር/ታሱናሚ" ጥሪ ሊሰማ አልቻለም። ቴክን ለመቅጣት ወደ ኋላ የማይለው ሆሽኖ ብዙም የማይናደድ እና የሆሺኖ አስተዳደር የክብር ተማሪ እየተባለ የሚጠራው እንደሆነ ይታወቃል 171 የቤት ሩጫዎች ይህ በጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል አለም ውስጥ ከምርጥ አስር ምርጥ የተጫዋቾች ቁጥር ትንሹ ነው እና ብቻ 200 የቤት ሩጫዎች ላይ አልደረሰም በተጨማሪም፣ በአንድ የውድድር ዘመን 20 የቤት ሩጫዎችን ተመትቶ አያውቅም በዚህ መልኩ በፍፁም የርቀት ገዳይ ነው ሊባል አይችልም (ከጨዋታው በኋላ ሚያዝያ 24 ቀን 2009 የመጨረሻውን የሜዳውን ሩጫ ሲመታም ከኒካን ስፖርት ጋር ባደረገው ቃለ ምልልስ "እኔ አይደለሁም" ብሏል። ነገር ግን ከመጀመሪያው አመት ጀምሮ እስከ መጨረሻው አመት ድረስ እንደ ፕሮፌሽናል ያለ የቤት ሩጫ ያለ አንድ ወቅት አልነበረም። እሱ 175 የመምታት ሪከርድ አለው ከላይ እንደተገለፀው በጃፓን 487 እጥፍ ሪከርድ ያለው ሲሆን ይህም የጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ሪከርድ ሲሆን በመባልም ይታወቃል ምክንያቱም ሁለቱም የመጀመሪያ እና የመጨረሻ ፕሮፌሽናል ድሎች እጥፍ ድርብ ናቸው ሆኖም ከሜኪዩካይ አባላት መካከል ካዙሂሮ ኪዮሃራ ቶሞኖሪ ማዳ ቶኩሂሮ ኮማዳ ሺንያ ሚያሞቶ ሞቶኖቡ ታኒሺጌ እንዲሁም የድብደባ ርዕስ ስርቆትን ጨምሮ በአንድ አመት ውስጥ ብዙ እጥፍ አላሸነፉም። ደጋፊዎቹን ከተቀላቀለ በኋላ ዋናውን የመከላከል ቦታ ከአጭር ስቶፕ ሁለተኛ ባዝማን ግራ ሜዳ ሁለተኛ ባዝማን ሶስተኛ የባዝ ተጫዋች ግራ ሜዳ ሶስተኛ ቤዝማን የመሳሰሉ የፍጆታ ተጫዋች ነበር በኋለኞቹ ዓመታት ውስጥ ሚናው ወደ ቆንጥጦ መምታት ቢቀየርም, የተሰጠውን ሚና ተወጥቷል. የሂካሩ ጀንጂ ጋራሱ ኖ ጁዳይ ጀማሪ በነበረበት ጊዜ እንደ አበረታች መዝሙር ያገለግል ነበር በነጻ ከባቢ አየር ውስጥ የድራጎኖቹን አጠቃላይ ደረጃ ለማሳደግ አንቀሳቃሽ ኃይል ነው, "እኔ የተጫዋች ሊቀመንበር በነበርኩበት ጊዜ (1999-2003) አንጃዬን አጣሁ የቀድሞ የቡድን ባልደረባው ማሳ ያማሞቶ ስለ ታቱናሚ አስተያየት ሲሰጥ "በቤዝቦል እውቀቱ እና በአመራሩ ተደንቄያለሁ" እና "ችግር የለብኝም እሱ እና የቀድሞ ባልደረባው ታይሮን ዉድስ ተመሳሳይ የልደት ቀን ተካፍለው የልደት በዓላቸውን አብረው አከበሩ በጊዜው የአንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤት የነበረው ኮሱኬ ፉኩዶም በሁለተኛ ደረጃ ት/ቤት ውስጥ ታቱናሚ ይናፍቅ ነበር፣ እና ፉኩዶም የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርት ቤት እያለ የቹኒቺን ካምፕ ሲጎበኝ ፉኩዶም ፊርማዎችን መፈረሙ ታዋቂ ነው። በኋላ፣ ፉኩዶሜ ቹኒቺ በገባ ጊዜ፣ በአንድ ወቅት ናሚ አበረታች ዘፈን የነበረው ዘፈን እንደ የደስታ ዘፈን ተወሰደ። በ1990 ጀማሪ የነበረው የሃንሺን ነብሮች የውጪ ሜዳ ተጫዋች ታኪ ሺንጆ መከላከያ አነሳሽነት እና በፈቃደኝነት አጭር መቆሚያ ለመሆን ቻለ እሱ ዝቅተኛ ውሻ ነው እናም አልኮል መጠጣት አይችልም በመጽሃፉ ላይ "እስከ 40 ዓመቴ ድረስ በንቃት መጫወት የቻልኩበት ምክንያት ስላልጠጣሁ ነው ብዬ አስባለሁ" ሲል ጽፏል. 196 እ.ኤ.አ. የዳይሬክተሩ የህይወት ታሪክ እ.ኤ.አ. ነሐሴ 19 ቀን 1969 በኦሳካ ግዛት ውስጥ በሳይሴይካይ ሱይታ ሆስፒታል እንደ ሁለተኛ ወንድ ልጅ ተወለደ እና ያደገው በቶሪካይ ሴትሱ ከተማ ኦሳካ ግዛት ውስጥ ነው መጀመሪያ ላይ ቀኝ እጁ ገዳይ በወጣትነቱ በአባቱ (የቀድሞ ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ተጫዋች) በግራ እጁ ተመታ ታርሟል በልጅነቱ ሳዳሀሩን ኦህ ያደንቅ ነበር አንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤት እና ሴቲሱ ማዘጋጃ ቤት አምስተኛ ጁኒየር ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት እና ወላጆቹ የተፋቱት የአንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ሁለተኛ ክፍል እያለ ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ታቱናሚ እናቱ ያደጉት እናቱ ከሁለት ዓመት በላይ ከሚበልጠው ወንድሙ ጋር ነው የአንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤት 4ኛ ክፍል እያለ በወንድሙ ተጋብዞ "ኢባራኪ ናኒዋ ቦይስ" የተባለውን የሃርድቦል ልጅ ቤዝቦል ቡድን ወንድሙ የተቀላቀለበት እና ራሱን ለቤዝቦል ያደረ የአንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤት 6ኛ ክፍል እያለሁ የወደፊት ህልሜ "ቤዝቦል" እንደሆነ በጽሁፌ ጻፍኩኝ ነገርግን ከዚህ ጊዜ ጀምሮ "ገንዘብ ለማግኘት እና እናቴን ለማስደሰት የቤዝቦል ተጫዋች ለመሆን የቤዝቦል ተጫዋች ለመሆን ግብ አየሁ. እስከ ስድስተኛ ክፍል የጸደይ ወቅት ድረስ ማሰሮ የነበረ ቢሆንም በክርኑ ላይ ጉዳት አድርሶ ወደ ሜዳ ተቀይሯል። የተመሳሰለው ኪያሺ ሃሺሞቶ እሱን ተክቶ ተዋጊ ሆነ እናቴ በቤት ውስጥ የመዋቢያዎች መደብር ትሰራለች, እና ሱቁ ከተዘጋ በኋላ እንኳን, ብዙ ጊዜ ለመውለድ ትወጣለች በ1985 ዓ.ም እሱ በኬኬ ጥምረት መነሳሳት ብቻ ሳይሆን ከመዋዕለ ህጻናት የነበረው ሃሺሞቶ የተባለ የልጅነት ጓደኛ በመጀመሪያ ወደ ለመሄድ ወሰነ ይህም ስሜቱን የበለጠ ጠንካራ አድርጎታል ወደ ኦሳካ ንግድ ዩኒቨርሲቲ ሳካይ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ይናፍቀው የነበረውን ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ገባ ከሃሺሞቶ፣ አቱሺ ካታኦካ ሂሮኪ ኖሙራ (በዚያን ጊዜ ሂሮሺ ኖሙራ)፣ ኢዙሚ ኩዋታ ወዘተ. በቤዝቦል ክለብ ማሰልጠኛ ካምፕ "ኬንሺ ዶርሚቶሪ ውስጥ የሁለት አመት ከፍተኛ ከሆነው ማሱሚ ኩዋታ ጋር አንድ ክፍል ይጋራል በ1986 ዓ.ም በ58ኛው የተመረጠ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት የቤዝቦል ውድድር ላይ ተሳትፏል እና ከሺዙካ ፕሪፌክትራል ሃማማሱ ንግድ ሁለተኛ ደረጃ ት/ቤት ጋር በተደረገው የመጀመሪያ ዙር ግጥሚያ እንደ 6ኛ አጭር ስቶፕ ተሳትፏል ፣ነገር ግን በመጀመሪያው ጨዋታ ተሸንፏል። በ1987 ዓ.ም ካፒቴን ሆኖ፣ በፀደይ እና በበጋ 59ኛው የተመረጠ የኮሺየን ውድድር እና 69ኛው የበጋ የኮሺየን ሻምፒዮናዎችን በተከታታይ አሸንፏል የፀደይ ኮሺየንን ካሸነፈ በኋላ የታቱናሚ ስም ለረቂቁ እጩነት እጩ ሆኖ ወጣ ነገር ግን በወቅቱ የሰጠው ግምገማ በ 5 ኛ እና 6 ኛ ደረጃ ላይ በጣም ከፍ ያለ አልነበረም በእንደዚህ ዓይነት ግምገማ ጊዜው አልረፈደም በኮሌጅ ወይም በህብረተሰብ አባልነት ቤዝቦል መጫወትን ለመቀጠል እና ከዚያም ፕሮፌሽናል ለመሆን" ሲል በወቅቱ ተናግሯል ፕሮፌሽናል ስለመሆኑ አሉታዊ ነበር ከዚያ በኋላ በበጋው በኮሺየን 9 በመምታት በ21 የሌሊት ወፍ 2 የቤት ሩጫ እና 8 በአጫጭር ስቶፕ ሻምፒዮናውን በማሸነፍ ተጫውቷል። በዚህም ምክንያት የእያንዳንዱ ቡድን የስካውት ግምገማም በከፍተኛ ደረጃ ጨምሯል፣ “በሁለተኛ ደረጃ እንደሚዘጋጅ እርግጠኛ ነው። ይህ በእንዲህ እንዳለ፣ በወቅቱ የናንካይ ሃውክስ ሥራ አስኪያጅ የነበረው ታዳሺ ሱጊዩራ፣ ቁጥር አንድን ረቂቅ የመምረጥ ፖሊሲ በፍጥነት አቋቋመ፣ እና ን አማካሪ አነጋግሮ፣ ን በእውነት እፈልጋለሁ በነገራችን ላይ ናንካይ ብቻ በዛን ጊዜ ቁጥር 1 የሰጠ ሲሆን ሌሎች ቡድኖች ቁጥር 2 ወይም 3 ሰጥተውታል። በዚህ ምክንያት እና ናንካይ የተመሰረተው በኦሳካ ግዛት እና በኦሳካ ስታዲየም ውስጥ ነው እሱም የትውልድ ከተማው ነው, ታቱናሚ ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ወደ ናንካይ ለመግባት ከፍተኛ ፍላጎት ነበረው. እንደ እውነቱ ከሆነ የናንካይ ጎን ለታቱናሚ ከፍተኛ ግምት ነበረው, "ከሚቀጥለው የውድድር ዘመን ጀምሮ, የዩጋሚዳኒ እና ትኩስ ሁለት ጨዋታዎችን እንሸጣለን ሆኖም፣ በሌላ በኩል፣ በዚያን ጊዜ በማዕከላዊ ሊግ እና በፓሲፊክ ሊግ መካከል ባለው ተወዳጅነት ልዩነት እና የዮሚዩሪ ጃይንትስ ሥራ አስኪያጅ ለነበረው ዋንግ ያለው አድናቆት፣ እሱ ደግሞ በማዕከላዊ ሊግ መጫወት ፈልጎ ከሆነ። ይቻላል እ.ኤ.አ. በ 1987 ረቂቅ ስብሰባ ናንካይ እና ቹኒቺ ድራጎኖች ለመጀመሪያ ጊዜ ተወዳድረው ነበር እና በናንካይ ሥራ አስኪያጅ ሱጊዩራ እና በቹኒቺ ሥራ አስኪያጅ ሴኒቺ ሆሺኖ መካከል የተደረገ ሎተሪ ነበር በመጨረሻ ሆሺኖ ሎተሪ አሸንፏል፣ ቹኒቺ የመደራደር መብት አግኝቶ ቹንቺን ተቀላቅሏል። በዛን ጊዜ ቹኒቺ የኪዮ ዩኒቨርሲቲ ዋና አዛዥ የሆነውን ሳቶሺ ሱዙኪን ለመሾም አቅዶ ነበር ነገር ግን በሚቀጥለው አመት የበጋ ወቅት ለሴኡል ኦሊምፒክ ወደ አማተር ቤዝቦል እንደሚሄድ አስታወቀ የአውራጃውን የበላይ ጠባቂ የነበረው ሙኒዮ ናካታ ስለ ጉዳዩ የነገረኝ ረቂቅ ስብሰባ እና ካንሳይ ነበር። በተጨማሪም ታትሱናሚ እራሱ የዶርም በረንዳ ላይ ነበር ከረቂቅ ስብሰባው በፊት በነበረው ምሽት ከላይ ለተጠቀሰው ማዕከላዊ ሊግ ካለው አድናቆት የተነሳ ከፊት ለፊቱ የታየውን ተወርዋሪ ኮከብ ሲያይ ቹኒቺን መቀላቀል ፈለገ ቹኒቺን ለመቀላቀል ከወሰነ በኋላ ወዲያውኑ ከላይ ከተጠቀሰው ዳራ ለሱጊዩራ እውቅና ጻፈ። በምላሹ ሱጊዩራ እንዲህ አለ፡- በረቂቁ ውስጥ በሥነ ምግባር ብልግናዬ የተነሳ መሳል አልቻልኩም። ከቹኒቺ ድራጎኖች ጋር። ከዚያ በኋላ ቡድኑን ለመቀላቀል ከቹኒቺ ጋር ድርድር ውስጥ ገባ እና 3 እና 5 ለዩኒፎርም ቁጥር (በወቅቱ ባለ አንድ አሃዝ ቁጥር ነበር) እጩዎች ቀርቦ 3 ን መርጧል ታትሱናሚ 3ቱን እንደመረጠ ተናግሯል፣ "ሁልጊዜ 3 በጣም ጥሩው ባለአንድ አሃዝ የደንብ ልብስ ቁጥር ነው ብዬ አስቤ ነበር በ1988 ዓ.ም ዋና አሰልጣኝ ኢኩኦ ሺማኖ እና ጄኔራል አሰልጣኝ ታትሱሂኮ ኪማታ እንዲሁ ባህሪያቱን አይተዋል ፣የፀደይ ካምፕን ከመጀመሪያው ሰራዊት ጀምረው እና እንደ ሁለተኛው አጭር ማቆሚያ ተመርጠዋል ያለፈው አመት ምርጥ ዘጠኝ አጭር ስቶፕ የነበረውን ማሳሩ ኡኖን ወደ ሁለተኛ ቤዝማን እስኪለውጥ ድረስ ተመርጧል ለዚህ ምላሽ, ኡኖ ስለ ቅሬታ አላቀረበም ወይም ቅሬታ አላቀረበም, ይልቁንም "ከእርሱ ጋር ለመስራት ቀላል የሆነ አካባቢን ፈጠረ ይሁን እንጂ የስፕሪንግ ካምፕ በተያዘበት የቬሮ ቢች ሜዳ ላይ ልምምድ ሲደረግ ሚዛኑን አጥቶ ቀኝ እጁን ሲመታ የቀኝ ትከሻውን በመጉዳት ከወቅቱ መጨረሻ እስከሚቀጥለው አመት ድረስ ተከታታይ ሁኔታዎችን ትቶ ነበር። በመክፈቻው ጨዋታም ቢሆን እንደ ጀማሪ ፒቸር "ቁጥር 2 አጭር" (በቡድኑ ታሪክ ውስጥ ብቸኛው የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ምሩቅ አዲስ መጤ) ሆኖ ሙሉ መግቢያ ላይ ተሳትፏል። በ 1957 ከቴሩ ናሚኪ ሃንሺን እና ሳዳሃሩ ኦ ጋይንት በ 1959 ከ 29 ዓመታት በኋላ የውድድር ዘመኑን መክፈቻ ለመጀመር ሶስተኛው የማዕከላዊ ሊግ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተመራቂ ጀማሪ ነው። ከዩኪዮ በ22 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ 10ኛ ተጫዋች ነው። አይዳ ኪንቴሱ ዮኮሃማ ታይዮ ዌልስ የመክፈቻ ፒቸር ሚትሱኖሪ ካኬሃታ በሶስተኛው የሌሊት ወፍ በስድስተኛው 28)መታእጥፍየመጀመሪያውንግርጌዙር ነው ከዚያ በኋላ፣ ቁጥር 4፣ የሂሮሚትሱ ኦቺያ በወቅቱ መታእሱ በሕይወት ተርፎ የመጀመሪያ ነጥቡን አስመዝግቧል (በተመሳሳይ ጨዋታ ለድራጎኖች ብቸኛው ነጥብ ነበር)። በዚያን ጊዜ የነበረው አበረታች መዝሙር የ ተውኔት ነበር። በማዕከላዊ ሊግ ውስጥ ከታትሱናሚ በኋላ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተመራቂ አዲስ መጤ አሰላለፍ የለም። በዛው አመት ኮከብ ጨዋታ በደጋፊዎች ድምጽ በአጫጭር ስቶፕ ምድብ ተመርጧል እና በሁሉም ሊጎች ላይ በሃላፊነት ከሚገኘው ዳይሬክተር ዋንግ ለሶስት ተከታታይ ጨዋታዎች የመሳተፍ እድል ተሰጥቶታል። በኒሺኖሚያ ስታዲየም በመጀመርያው ዙር 8ኛውን ኢኒንግን በመምታት በኮከብ ቆጠራው ጨዋታ ከሂሮሺ ሹኖ የመጀመሪያውን መምታት ችሏል።በጃሂ የተገደለ ሲሆን ሁለተኛው እና ስታዲየም በመጀመርያው ዙር 8ኛውን ኢኒንግን በመምታት በኮከብ ቆጠራው ጨዋታ ከሂሮሺ ሹኖ የመጀመሪያውን መምታት ችሏል።በጃሂ የተገደለ ሲሆን ሁለተኛው እና ሶስተኛው የሌሊት ወፍ ደግሞ በሂሳኖቡ ዋታናቤ ፊት ለፊት አፈገፈጉ በሌሊት ወፎች ውስጥ በሶስት ውስጥ ምንም ስኬት በቶኪዮ ዶም ከሦስተኛው ኢኒኒንግ ሶስተኛው መግቢያ ላይ እስከ ሁለተኛው ድረስ ስምንት ዱላዎችን ፍጹም በሆነ መልኩ ያፈናቀለው የመነሻ ፒተር ዩኪሂሮ ኒሺዛኪ መትቷል። በመደበኛው የውድድር ዘመን 110 ጨዋታዎች ላይ ተሳትፏል፣ ልክ የሌሊት ወፍ መደበኛ ተራ ላይ ደርሷል እና በሊጉ ዝቅተኛው የምድብ አማካኝ ነበረው በነሀሴ ወር ወርሃዊ የድብደባ አማካይ በ10% ክልል ውስጥ ነበር ይህም ከሰኔ ጀምሮ ሁለት ጊዜ ሳይመታ 20 ሂት ወይም ከዚያ በላይ አስመዝግቧል እናአስተዋፅኦሻምፒዮናለሊግ ሁሉንም ጨዋታዎች በጃፓን ተከታታይ በተመሳሳይ አመት ጀምሯል. በመከላከያ እና በመሠረታዊ ሩጫ ችሎታው የዓመቱ ምርጥ ጀማሪ ሽልማት ተሸልሟል እ.ኤ.አ. ከ 2021 ጀምሮ ታትሱናሚ ለመጀመሪያው ዓመት የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ምሩቃን ሽልማት የተቀበለው የመጨረሻው ነው በተጨማሪም የወርቅ ጓንት ሽልማትን በማሸነፍ የመጀመሪያው የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተመራቂ ነበር ይሁን እንጂ በሌላ በኩል በጃፓን ተከታታይ መጨረሻ ላይ ከላይ የተጠቀሰው የቀኝ ትከሻ ህመም ተባብሷል, እና በትክክል ኳስ መወርወር ባለመቻሉ በጣም ያሠቃያል ተባለ የጃፓን ቀይ መስቀል ማህበር ምስል ገጸ ባህሪ ሆኖ ተሾመ በ1989 ዓ.ም ባለፈው አመት የጸደይ ወቅት ባጋጠመው የቀኝ ትከሻው ላይ በደረሰ ጉዳት የውድድር ዘመኑን በሁለተኛው ጦር ጀምሯል እና በውድድር ዘመኑ በ30 ጨዋታዎች ብቻ መሳተፍ ችሏል። በሆሺኖ ጥያቄ አንድ ጊዜ ቀዶ ጥገና ለማድረግ ወስኖ በነሀሴ ወር ወደ አሜሪካ ሄዶ ነበር ነገርግን የመረመረው ፍራንክ ጆቤ ቀዶ ጥገናውን ለሌላ ጊዜ አስተላልፎ "በትከሻህ ላይ ያለውን ጡንቻ ካሰለጠህ ትድናለህ ሲል መከረው በኋለኞቹ አመታት, በዚህ አመት በደረሰበት ጉዳት ምክንያት የአካል ሁኔታውን ለመቆጣጠር ትኩረት መስጠት እንደጀመረ ተናግሯል. በውድድር ዘመኑ መገባደጃ ላይ ወደ ሠራዊቱ ተመለሰ፣ እና ከዚያ በኋላ እስከ መጨረሻው ድረስ በ19 ጨዋታዎች ጥሩ አማካይ 30% ነበረው በ1990 ዓ.ም ኤፕሪል 7 ናጎያ ስታዲየም ላይ ከታይዮ ጋር በተደረገው የመክፈቻ ግጥሚያ በመጀመሪያው የሌሊት ወፍ ላይ የቤት ሩጫን መታ በዚያው አመት የህመም ማስታገሻ መድሃኒቶችን እየወሰደ በጨዋታው ውስጥ መጫወቱን ቀጠለ እና በ128 ጨዋታዎች ላይ በአጭር ማቆሚያ ተሳትፏል። ተመልሷል እና በዋነኛነት እንደ ግንባር ቀደም ሰው በመሆን ንቁ ሚና ተጫውቷል፣ አማካይ .303 እና 155 ሂቶችን አስመዝግቧል። በዓመቱ መገባደጃ ላይ በአማካይ ከ30% በታች የሆነ የድብደባ ውጤት ገጥሞታል፣ ነገር ግን መሳተፉን ቀጠለ፣ በዚህም ምክንያት 30 በመቶውን ጠብቆ የውድድር ዘመኑን አጠናቋል። ይህም ብዙ በራስ መተማመን እንደፈጠረለት ተናግሯል በ 28 ሚሊዮን የ የሚገመተው ደሞዝ ጋር ውል እድሳት በተጨማሪም በዚህ አመት አግብቻለሁ እና ትልቋ ሴት ልጄ ተወለደች. በ1991 ዓ.ም ለመጀመሪያ ጊዜ በዳይሬክተሩ ጥቆማ ከጄንጂ ፉጂታ ምርጫ ጋር በሁሉም ኮከብ ጨዋታ ላይ ተሳትፏል። በቶኪዮ ዶም ውስጥ በአንደኛው ዙር በመጀመሪያ እና በሁለተኛ ደረጃ ጀምሯል, ነገር ግን በመጀመሪያው ጠረጴዛ ላይ እንደ መጀመሪያው ድብደባ, መታ. ዳይሬክተር ሆሺኖ በዚህ አመት ስራቸውን ለቀቁ። በ1992 ዓ.ም በዚህ አመት የተሾመውን ዳይሬክተር ሞሪሚቺ ታካጊን አጭር ስቶፕ ወደ ሂቶሺ ታኔዳ እና ሌሎች ወደ ሁለተኛ ደረጃ እንዲቀይሩ ለመነ። በዚህ አመት በካምፕ ውስጥ የቀኝ ክንዱን ቆስሏል እና ሚያዝያ 4 ላይ በመክፈቻው ላይ ተሳትፏል. በዚህ ቀን, እሱ በባት ላይ በመጀመሪያ ድብል መታው እና በ 7 ኛው ኢኒንግ ግርጌ ላይ, በግራ ሜዳ ላይ የቤት ሩጫን መታ. ነገር ግን ከጨዋታው በኋላ ቀኝ እጄን ስቀዝቅዝ ክንዴን ከሚያስፈልገው በላይ በበረዶ ውሃ ውስጥ አስጠምቄው በመረጃ ጠቋሚ ጣቴ ላይ ውርጭ ተፈጠረ አሰልጣኙ ስለዚህ ጉዳይ ያውቅ ነበር, ነገር ግን በታቱናሚ ፈቃድ ምክንያት, ለዳይሬክተሩ እና ለአሰልጣኙ መንገር አልቻለም. በመጨረሻ ከዚያ በኋላ እንኳን የቀዘቀዘ እና መንቀሳቀስ ያልቻለውን አመልካች ጣቱን እየያዘ የተለያዩ መዝገቦችን ትቷል ምንም እንኳን በብልሽት ምክንያት የመጀመሪያዎቹን ደረጃዎች ያመለጠው ቢሆንም, በሁለት አመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የ 30% ድብደባን አስመዝግቧል. ሆኖም ቡድኑ ከተቀላቀለ በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ ታች ጨርሷል። በ1993 ዓ.ም ከሰኔ 11 ጀምሮ በተከታታይ የውድድር ዘመን የመከላከል እድሎች ምንም አይነት ስህተት አለመስራቱን የቀጠለ ሲሆን የቀድሞ ሪከርዱንም አሻሽሏል። የውድድር ዘመኑን በ997 ጨርሷል መዝገቡን በመቀጠል። በዚህ የውድድር ዘመን 16 የቤት ሩጫዎችን መዝግቧል፣ ነገር ግን ጡረታ እስኪወጣ ድረስ ይህ ሪከርድ ሊሰበር አልቻለም (እ.ኤ.አ. የተቀደሰ የደስታ መዝሙር ከዚህ አመት ይለወጣል። በ1994 ዓ.ም ሰኔ 11 ቀን ከዮሚዩሪ ጃይንትስ ጋር በተደረገው ግጥሚያ ሂዴኪ ማትሱ ሀይለኛ ኳስ በመምታት ስህተት በመመዝገብ 712 ጊዜ በማቆም ከቁጥር በላይ ሆኗል በኬንታሮ ሴኪሞቶ ተሰበረ ኦክቶበር 10፣ በሻምፒዮንሺፕ ግጥሚያ 10.8 ወሳኝ ጦርነት ከግዙፎቹ ጋር በተመሳሳይ ፍጥነት በተካሄደው፣ ማሱሚ ኩዋታ በ8ኛው ኢኒኒግ ግርጌ ላይ እንደ መጀመሪያው ድብደባ ሶስተኛውን ቤዝ ኢንፊልድ መታ። እንዲሁም፣ ጡረታ ከወጣ በኋላ፣ የግራ ትከሻው አሁንም የዚህ መፈናቀል ተከታይ ሆኖ እንደሚጎዳው ተናግሯል (በእርግጥ እስከዚያው ጊዜ ድረስ በድርብ-አሃዝ ጨዋታዎች ላይ የተሳተፈው የአጭር ስቶፕ አቀማመጥ በነጠላ አሃዝ ውስጥ ወይም ያለተሳትፎ ቆይቷል በሚቀጥለው ዓመት). በ1995 ዓ.ም ሰኔ 11 በተደረገው የጋይንትስ ግጥሚያ፣ የመጀመሪያውን የስንብት የቤት ሩጫውን መታ ቡድኑ በውድቀት ውስጥ እያለ ታግሏል እና ለሁለተኛ ጊዜ የወርቅ ጓንት ሽልማትን እንደ እራሱ እና ለመጀመሪያ ጊዜ እንደ ሁለተኛ ቤዝማን አሸንፏል። ከዚህ አመት ጀምሮ ለሶስት ተከታታይ አመታት በሁለተኛው የባዝማን ክፍል ይሸለማል። በ1996 ዓ.ም ሆሺኖ ወደ ዳይሬክት ተመለሰ። ለዘንድሮው የኮከብ ተጫዋች ጨዋታ በሁለተኛው ቤዝማን ክፍል በደጋፊዎች ድምጽ ተመርጧል ምንም እንኳን በዚህ አመት ምርጡ የሆነውን አማካይ .323 ቢቲንግ ቢተወውም ከቡድን አጋሮቹ አሎንዞ ፓውል እና ሃትሱሂኮ ቱጂ (በሊግ 3ኛ) አማካዩን ለመምታት ፍልሚያውን ተሸንፏል እና ከፍተኛውን አሸናፊ አላገኘም በዚህ አመት, እሱ ለመጀመሪያው ምርጥ ዘጠኝ ተመርጧል እ.ኤ.አ ኦክቶበር 10 በናጎያ ስታዲየም የመጨረሻ ይፋዊ ጨዋታ በቹኒቺ ከኋላ የመምጣት እድል ባለበት ካዙሂሳ ካዋጉቺ ከ9ኛው ኢኒኒግ ግርጌ በመምታት የመጨረሻው ድብደባ ሆነ እና የግዙፉ ድል ተወስኗል የሜካፕ ድራማ በ1997 ዓ.ም ከዮኮሃማ ቤይስታርስ ጋር በተደረገው የመክፈቻ ጨዋታ ከዩኪ ሞሪታ የመጀመሪያውን ድብደባ በመምታት በናጎያ ዶም የመጀመሪያ ይፋዊ ጨዋታ በተመሳሳይ ስታዲየም የመጀመሪያ የቤት ሩጫ ሆኗል በኦገስት 22 ከሃንሺን ጋር በተደረገው ግጥሚያ ዑደቱን መምታቱን አሳክቷል ሆኖም የውድድር ዘመኑ በመጥፎ ሁኔታ አብቅቶ ቡድኑ ከታች ወደቀ። በዚህ አመት የተፈጠረው የአስደሳች ዘፈን ግጥሞች እንደ ሙሉ መንፈስ መወዛወዝ እና በኋላ ስክሪኑ ላይ የሚባሉት የረዥም ርቀት ተኳሾች የሚባሉትን የሚያስታውሱ ሀረጎች ነበሩት፣ ነገር ግን መካከለኛ ከሆነው ታትሱናሚ ጋር አይመሳሰሉም። በ1999 በ ጁኒየር ለሆነው ለኮሱኬ ፉኩዶሜ እንደ አበረታች ዘፈን ተቀየረ እና እስከ 2007 ፉኩዶም ግጥሙን ከቀየረ በኋላ ቡድኑን ለቆ እስከ 2007 ላይ ውሏል ኦጋሳዋራ በ1998 ዓ.ም ቴሩዮሺ ኩጂ እና ሊ ጆንግ ቤኦም የሜዳ ውስጥ ቦታን ተቀላቅለው ወደ ግራ ሜዳ ተቀይረው የውጪ መከላከያ አሰልጣኝ ሆኖ ከተሾመው ኢታሩ ኒኖሚያ ልዩ ስልጠና አግኝቷል በሂሮሺማ ማዘጋጃ ቤት ስታዲየም የመክፈቻ ጨዋታውን 3ኛ ተጫዋች እና የግራ ሜዳ ተጨዋች በመሆን የተሳተፈ ሲሆን በሌሊት ወፎች 4 ምንም አይነት ድል አላገኘም። በሜይ 26፣ የዳይሬክተር ሆሺኖ የትውልድ ከተማ በሆነው በኩራሺኪ ሙስካት ስታዲየም በሃንሺን ግጥሚያ በቴትሱሮ ካዋጂሪ እና ተሩሂሮ ያኖ ባትሪ ላይ ምንም አይነት ጉዳት ሲደርስበት ሙሉ ጨዋታ ተጫውቷል ሰኔ 13 ከዮኮሃማ ጋር በተደረገው ግጥሚያ ናኦ ቶጋና በናጎያ ዶም የመጀመሪያውን ቤዝ -የተጨናነቀ የቤት ሩጫን መታ እንዲሁም በዚያው አመት የኮከብ ኮከብ ጨዋታ የመጀመሪያው ዙር በናጎያ ዶም ማትሱይ እና አዲስ መጤ ዮሺኖቡ ታካሃሺ በሜዳው ውጪ ባሉ ደጋፊዎች ተመርጠዋል። በውጪ ምድብ ውስጥ ቢመረጥም, በናጎያ ዶም የተካሄደው የመጀመሪያው ዙር ዘጠነኛ እና ሁለተኛ ደረጃ ተጫዋች ሆኖ ተሾመ በካትሱያ ኖሙራ የያክልት ሥራ አስኪያጅ, የሁሉም ማዕከሎች አዛዥ. በዚህም ምክንያት በዚህ አመት የሊ ጆንግ-ቢም ጉዳት የግራ መስመር ተጨዋች ብቻ ሳይሆን ሁለተኛ ባዝማንም እንዲጫወት አድርጎታል ።እሱ ብዙ ጊዜ አገልግሏል በ1999 ዓ.ም የተጫዋች ሊቀመንበር ተሾመ ሊ ጆንግ ቤኦምን ለመተካት ወደ ሜዳ ተመለሰ እና ከሂሮሺማ ቶዮ ካርፕ ጋር በተደረገው የመክፈቻ ጨዋታ "5ኛ ቤዝማን" ሆኖ ጀምሯል የታትሱናሚ ወቅታዊ መምታት በመክፈቻው ጨዋታ ከኋላ መጥቶ ድል አስመዝግቧል እና ከዚያ ቹኒቺ በታይላንድ የፕሮፌሽናል ቤዝቦል መክፈቻ ላይ 11 ተከታታይ ድሎችን አሸንፋለች ምንም እንኳን የድብደባው አማካይ 20% እና 6 ደቂቃ ቢሆንም የቡድኑን በጣም ያሸነፈውን መዝግቦ ለቡድኑ ድል አስተዋፅዖ አድርጓል። በሴፕቴምበር 30 በያክልት ስዋሎውስ ጨዋታ ጂንጉ ስታዲየም የቡድኑ ድል ሲወሰን የመጨረሻው ድብደባ ሁለተኛውን ዝንብ አውጥቶ ያሸነፈውን ኳስ ያዘ በዋንግ የሚመራው የጃፓን ተከታታይ የመጀመርያው ዙር ዳይኢይ ኪሚያሱ ኩዶ በ13 ምቶች ውድድሩን ያሸነፈው በሌሊት ወፎች 2 ጊዜ በመምታት 4 ጊዜ በመምታት በ2ኛው ዙር ኬኒቺ ዋካታቤ የመጀመሪያውን 2 ነጥብ በጊዜው መትቷል። በ 1 ኛ ኢኒኒንግ አናት ላይ 1 ሞት ከተጫኑት መሰረቶች ጋር የተተወ. የ2000ዓ.ም በመክፈቻው ጨዋታ, ሁለተኛውን ድብደባ ተመድቦለታል, ነገር ግን ከኤፕሪል አጋማሽ ጀምሮ ወደ አምስተኛው ድብደባ ተመለሰ. በኤፕሪል 13 በሂሮሺማ (ናጎያ ዶም) ላይ በተካሄደው የ 8 ኛው ዙር ግርጌ ላይ ከኬን ታካሃሺ በድምሩ 1500 ምቶች ተመዝግቧል በዚህ አመት የድብደባው አማካይ በአራት አመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ 30% ደርሷል። በሚቀጥለው አመት ጥር 15 ቀን ውሉን አድሶ በ 190 ሚሊዮን የን አመታዊ ደሞዝ ይህም ለ ቹኒቺ ተወላጅ ተጫዋች ከፍተኛው መጠን (በዚያን ጊዜ) ነበር 2001 ሰኔ 13 ከሀንሺን ነብሮች ኦሳካ ዶም ግጥሚያ በኋላ የድብደባው አማካይ ወደ ወረደ በጨዋታው ሁለተኛ አጋማሽ አገግሞ የመጫወት አማካዩን ወደ 30% [60] ቢያሳድግም 30% ሳይደርስ የውድድር ዘመኑን አጠናቋል። በከፊል ቡድኑ 5ኛ ሆኖ ስላጠናቀቀ በተጫዋቹ ስብሰባ ህዳር 28 [61] ላይ መግለጫ አሰራጭቷል እና በታህሳስ 28 ኮንትራት እድሳት ላይ ቡድኑን ወደ አንድ ለማምጣት ያለውን ቁርጠኝነት አሳይቷል [62] በታህሳስ ወር የጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ተጫዋቾች ማህበር ሊቀመንበር ሆነ በተመሳሳይ የጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ተጫዋቾች ማህበር ምክትል ፕሬዝዳንት በመሆን በማገልገል፣ የተጫዋቾችን ደረጃ በማሳደግ እና ቤዝቦል በማስተዋወቅ ላይ ያተኩራል። በዚህ አመት ከታትሱናሚ ጋር ለረጅም ጊዜ ሲታገል የነበረው ሆሺኖ ከስራ አስኪያጅነቱ ተነስቶ ቡድኑን ለቋል። 2002 በሜይ 21 ከያክልት (ናጎያ ዶም) ጋር በተደረገው ግጥሚያ ሪያታ ኢጋራሺ በ9 ኛው ኢኒኒግ ግርጌ የመጀመሪያውን የስንብት ቤት ሩጫውን በመምታት መሰረቱን ያለ ሞት ተጭኗል በሰኔ ወር ወርሃዊ የባቲንግ አማካኝ .342 18 በአንድ ወር (በሊግ አንደኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል) የባቲንግ አማካኝ አስመዝግቧል እንዲሁም በውድድር ዘመኑ መጀመሪያ ላይ 5ተኛውን ድብደባ ተመድቦለት ነበር ነገርግን 4ተኛው ድብደባ ሊዮ ጎሜዝ በጁላይ 3 በጋይንትስ ግጥሚያ (ቶኪዮ ዶም) የቀኝ ጉልበት ህመሙን አባብሶ ከጦር ሜዳ አገለለ ኢሺካዋ ፕሪፌክትራል ቤዝቦል ስታዲየም በ 7 ኛው ቀን 4 ኛ ድብደባ ተመድቦለታል በሙያተኛነት በ15 አመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የተመደበው ቁ.በ 2 እና 7 ስኬት አሳይቷል ይህም የቡድኑን የ 7 ሽንፈት ጉዞ አቁሟል በጨዋታው ሁለተኛ አጋማሽ ላይ የ 66 ኛውን ተመዝግቧል, ይህም በሂሮሺማ (ሂሮሺማ ማዘጋጃ ቤት ስታዲየም ላይ በነሐሴ 15 ላይ በተደረገው ግጥሚያ ከፍተኛ ነበር ነው በዚህ ዓመት, እሱ ከላይ ከተጠቀሰው ሐምሌ 7 ከጨዋታው በኋላ 4 ቁጥር ሆኗል፣ በሁለት ተመዝግቧልዓመታት ውስጥ በ2003 ዓ.ም በውድድር ዘመኑ መጀመሪያ ላይ የ 3 ኛውን ድብደባ ተመድቦ ነበር, ነገር ግን ከግንቦት ወር ጀምሮ, በአዲሱ አባል አሌክስ ኦቾአ ምትክ 4 ኛ ድብደባ ተመድቧል እና 8 ተከታታይ መዝግቧል በጁላይ 5 ከግዙፎቹ (ቶኪዮ ዶም) ጋር በተደረገው ግጥሚያ በ ከፍተኛ አለቃ በካዙሂሮ ኪዮሃራ ፊት ለፊት ከባድ የመምታት ሽልማትን አስመዝግቧል እና ከማሳኖሪ ሃያሺ በቀኝ በኩል በ 8 ኛው ኢኒንግ አናት ላይ በመምታት ይህንን አደረገ። የጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ታሪክ በድምሩ 2000 ሂቶች፣ 30ኛው ተጫዋች እና ከአንድ ቀን በፊት በተጀመረው የጋይንትስ ግጥሚያ ቃል በገባው መሰረት ትልቅ የአበባ እቅፍ አበባን ከኪዮሃራ ተቀብሏል በተጨማሪም ከዚህ ግጥሚያ በፊት ታቱናሚ ሳያውቅ ለጋዜጠኛው ጥያቄ ምላሽ ሰጥቷል፣ “በዛሬው ጨዋታ (የ2000ኛውን ሾት) እመታለሁ ሲል ተናግሯል ከጨዋታው በኋላ የኒፖን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ሜኪዩካይ ለመቀላቀል ጋዜጣዊ መግለጫ ተካሂዷል ከዚያ በኋላ በዳይሬክተሩ ጥቆማ ለኮከብ-ኮከብ ጨዋታ ተመርጧል እና በኦሳካ ዶም በ 8 ኛው ዙር የመጀመሪያ ዙር በ እንደ መቆንጠጥ ተሾመ እና ካዙሚ ሳይቶ በእጥፍ መታ። በውድድር ዘመኑ ሁለተኛ አጋማሽ ላይ በ28 አት-የሌሊት ወፎች ውስጥ 28 ተከታታይ ጨዋታዎችን ምንም ውጤት አላስመዘገበም፣ ይህም በነሐሴ ወር የእሱ የከፋ ግኑኝነት ነበር፣ እና በሴፕቴምበር የድብደባው አማካይ .150 በዚያው አመት የወርቅ ጓንት ሽልማትን እንደ ሶስተኛ ቤዝ ተጫዋች አሸንፏል፣ በኒፖን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ታሪክ ውስጥ ሶስት ቦታዎችን በማሸነፍ የመጀመሪያው ተጫዋች ሆነ (አጭር ጊዜ፣ ሁለተኛ ባዝማን እና ሶስተኛ የባዝ ተጫዋች) እ.ኤ.አ. በ2021 የውድድር ዘመን መገባደጃ ላይ ታቱናሚ በሦስት ቦታዎች ብቸኛው አሸናፊ ሆኖ ቀጥሏል። በውድድር ዘመኑ ከ1999 ጀምሮ ያገለገለውን የቡድን ተጫዋች ሊቀመንበር ለሂሮካዙ ኢባታ አስረከበ እንዲሁም በ እሁድ ድራጎኖች ሲቢሲ ቲቪ በተመሳሳይ ውጪ ሲታይ ለቀጣዩ የውድድር አመት ልዩ አላማው በሁሉም ጨዋታዎች ላይ መሳተፍ እና ሶስት እጥፍ ማሳካት ነበር (በአማካኝ 30%፣ 30 የቤት ሩጫዎች፣ 30 የተሰረቀ ቤዝ 85 በ2004 ዓ.ም ከመክፈቻው እንደ ሶስተኛ እና ሶስተኛ ቤዝማን ሆኖ አገልግሏል። በኤፕሪል 2 ከሂሮሺማ ጋር በተደረገው የመክፈቻ ግጥሚያ (ናጎያ ዶም ነጥቡ ሲያያዝ በ7ኛው ዙር ግርጌ ላይ ትክክለኛውን የመስዋዕትነት ዝንብ መታ እንዲሁም በኤፕሪል 4 በተመሳሳይ ካርድ የቀኝ መስመርን በጊዜው በመምታት በ11ኛው ዙር ግርጌ ላይ በሁለት ሞት ፣በመጀመሪያ እና ሁለተኛ ደረጃ ፣በአምስት አመታት ውስጥ ቡድኑ ለመጀመርያ ሶስት ተከታታይ ድሎች አስተዋፅዖ አድርጓል ሆኖም ከዚያ በኋላ በ19 አት-የሌሊት ወፎች ምንም ውጤት አልመዘገበም እና የመመታቱ አማካይ በ10% ክልል ለተወሰነ ጊዜ ነበር ስለዚህ ኤፕሪል ቀርፋፋ ነበር። አሁንም በግንቦት ወር 17 ተከታታይ ድሎችን አስመዝግቧል 35 አማካኝባቲንግ፣ድሎች ወርሃዊውን መደብደብ እና ማሸነፍ እንዲሁም በተመሳሳይ ወር በ 23 ኛው ቀን ከዮኮሃማ ዮኮሃማ ስታዲየም ጋር በተደረገው ግጥሚያ በ 8 ኛው ኢኒንግ አናት ላይ በቀኝ ክንፍ መስመር ላይ በእጥፍ በመምታት በአንድ ሞት እና በአንደኛ እና በሶስተኛ ደረጃ አዲስ የማዕከላዊ ሊግ ሪኮርድን አስመዝግቧል ከ 423 እጥፍ በሰኔ ወር 37 ድሎች እና የድብደባ አማካይ ነበረው ከግንቦት በኋላ በዚህ መልኩ ጥሩ እንቅስቃሴ በማድረግ የመጀመርያውን አጋማሽ .357 (በሊጉ አንደኛ በማጠናቀቅ አጠናቋል በዚህ አመት ከአትሱያ ፉሩታ ጋር ለግዜው ተዋግቷል ነገርግን ከኦገስት በኋላ ያሳየው አፈጻጸም ለምሳሌ በሃንሺን ግጥሚያ ስታዲየም) ጁላይ 28 ላይ ቁጥር 5 ብቸኛ መምታት እና እስከ መጨረሻው ድረስ የቤት ሩጫን አለመምታት ከ ወረደ በውጤቱም፣ የድብደባው አማካይ ከ 30% በላይ ቢሆንም በ ውስጥ አልቋል። በሁለተኛው ዙር የጃፓን ተከታታይ (ናጎያ ዶም) በ7ኛው ኢኒግ ግርጌ ላይ ዳይሱኬ ማትሱዛካ በሜዳው 3-ነጥብ በመሮጥ ውጤቱን አቻ በማድረግ ለድል የበኩሉን አስተዋፅዖ አድርጓል ነገር ግን ተከታታዩ በ3 አሸናፊዎች እና 4 ሽንፈቶች ተሸንፈዋል። የቤዝቦል ዓለም ውስጥ በጣም ኃይለኛ ተጫዋች በፕሮፌሽናል ቤዝቦል መልሶ ማዋቀር ችግር እና ልክ እንደ ጃይንትስ ባለቤት ጡረታ ከመውጣቱ በፊት የተጫዋቾች ማኅበር ምክትል ሊቀ መንበር ሆኖ የ አስተያየትን ነቅፏል በስምንት ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ምርጥ ዘጠኝ ተብሎ ተመርጧል። በዓመት 250 ሚሊዮን የን ደሞዝ ውል እድሳት 2005 ዓ.ም በመክፈቻው ጨዋታ 3ኛ እና 3ኛ ቤዝማን ሆኖ የጀመረ ሲሆን በ9ኛው ኢኒኒግ መጀመሪያ ላይ 0-0 በሆነው ጨዋታ ዮኮሃማ ጀማሪ ፒስተር ዳይሱኬ ሚዩራ መሰረቱን በሶስት እጥፍ መታ እና አሌክስ ኦቾዋ በ ከቤት መውጣት። በሜይ 19 ከሆካይዶ ኒፖን-ሃም ተዋጊዎች ሳፖሮ ዶም ጋር በተደረገው ግጥሚያ አኪራ ካናሙራ በድምሩ 450 የቤት ድብልቦችን በመምታት ለጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል አዲስ ክብረ ወሰን በ 3 ኛ ኢኒንግ አናት ላይ ገብቷል በጁን 4 በኒፖን ሃም (ናጎያ ዶም) ላይ በተደረገው የመጀመሪያ ግጥሚያ ግርጌ 2275 ኛውን ወደ ግራ በመምታት የሞሪሚቺ ታካጊን ቡድን ሪከርድ ከኢሱኪ ማሳዳ ሰበረ በዚህ አመት የመጀመሪያ ደረጃዎች የሶስተኛ ደረጃን በመከላከል ረገድ ተከታታይ ስህተቶችን አድርጓል በራሱ ማመልከቻ ምክንያት ከኤፕሪል 17 እስከ ልውውጥ ውጊያው መጨረሻ ድረስ ለሁለት ወራት ያህል በግራ መስክ ተሹሟል እ.ኤ.አ. በጁላይ 9 በተደረገው የሃንሺን ግጥሚያ (ናጎያ ዶም) በአጠቃላይ 450 እጥፍ በመምታት የመሰናበቻውን የሜዳውን ሩጫ ጨረሰ፣ ነገር ግን የመመታቱ አማካይ በዳሌ እና በጉልበት ጉዳት ምክንያት ቀርፋፋ ነበር በጁላይ ወር የድብደባ ትዕዛዙ ወደ ቁጥር 6 ዝቅ ብሏል። እንዲሁም በሴፕቴምበር 15 ከዮኮሃማ (ናጎያ ዶም) ጋር ከተጫወተ በኋላ ቁጥር 3 ን ለፉኩዶም አስረከበ እና የድብደባ ትዕዛዙ ወደ እና ቁጥር 7ቁጥር 5 ከዚያ በኋላ በመነሻ አሰላለፍ ውስጥ ምንም ተሳትፎ አልነበረም። በመጥፋቱ፣ ዳይሬክተሩ ኦቺያ ከመደበኛው እንደሚነፈግ አስታውቋል ጥር 29፣ በሚቀጥለው አመት፣ በ225 ሚሊየን የን አመታዊ ደሞዝ የአንድ አመት ኮንትራት ውሉን አድሷል፣ እሱም በ25 ሚሊየን የን ተቀነሰ ታትሱናሚ ከደሞዝ ቅነሳ ጋር ውሉን ሲያድስ ከ16 ዓመታት በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ነበር በ2006 ዓ.ም ከማሳሂኮ ሞሪኖ ጋር ለሶስተኛ የባዝ ተጫዋችነት እየተፎካከረ ነበር ነገርግን በሞሪኖ ጉዳት ምክንያት በውድድር ዘመኑ የመጀመሪያ አጋማሽ ሶስተኛ ባዝማን ሆኖ ይጀምራል በኤፕሪል 7 ከግዙፎቹ (ናጎያ ዶም ጋር በተደረገው ግጥሚያ ኮጂ ኡሃራ በ9ኛው ኢኒኒግ ግርጌ ላይ መሰረቱን አንድ ወጥቶ ሲጫኑ የስንብት ቤትን መታ ሰኔ 30 ላይ ከሂሮሺማ (ናጎያ ዶም) ጋር በተደረገው ጨዋታ 5 ቱን በ 5 የሌሊት ወፍ ተመዝግቧል ነገር ግን በማግስቱ በተደረገው ጨዋታ በ7ኛው ኢኒኒግ አናት ላይ የሄሮሺማ እና የቴሩሂሮ ሂጋሺዴ ሶስት ሰረቆች ተከላክለዋል። ከቋሚው አቀማመጥ በስተጀርባ።በዚህም ምክንያት ንክኪው ዘግይቷል እና ሊቆም አልቻለም እና እሱ ሚድዌይ ለቅጣት ቅርብ በሆነ መልኩ ተተክቷል በዚህ ጨዋታ መገባደጃ ላይ የሶስተኛውን ባዝማን ቦታ በሞሪኖ ካጣ በኋላ ከመጀመርያው መስመር ውጪ ነበር እና ቆንጥጦ በመምታት ላይ የነበረ ቢሆንም አሁንም በአማካይ ከ30% በላይ በፒንች ሂተር ተመዝግቧል ሲያያዝ ግን በጀግናው ቃለ ምልልስ ላይ አለቀሰ። ከጨዋታው በኋላ. ድሉ ከተወሰነ ከሁለት ቀናት በኋላ፣ በጥቅምት 10፣ በኮሺየን ስታዲየም፣ በሃንሺን ግጥሚያ አትሱሺ ካታኦካ የጡረታ ግጥሚያ) በፈቃደኝነት ማገልገል እና 3ኛው የግራ ሜዳ ተጫዋች ሆኖ ጀምሯል በተመሳሳይ ወር በ16ኛው ቀን ከሄሮሺማ ጋር ባደረገው የፍፃሜ ጨዋታ (የሂሮሺማ ማዘጋጃ ቤት ስታዲየም) ለጃፓን ተከታታዮች ዝግጅቱን አጠናቆ በ4ኛው የቀኝ መስመር ተጨዋችነት በዚህ አመት፣ ሞሪኖ በጁላይ ወር ከመደበኛው ሶስተኛው ቤዝ ተጫዋች ከተነፈገ በኋላ፣ እሱ በዋነኝነት የሚጫወተው እንደ መቆንጠጥ ነው እ.ኤ.አ. በታህሳስ 28 ቀን ሲሰናበቱ በ 125 ሚሊዮን ተቀንሶ በ 100 ሚሊዮን ዶላር ዓመታዊ ደመወዝ ውሉን አድሷል በ2007 ዓ.ም በኋላ ላይ እንደተገለጸው፣ እሱ በዋነኝነት የሚሳተፈው እንደ ቆንጥጦ መምቻ ነው፣ ነገር ግን አንዳንድ ጊዜ በ ጨዋታ ውስጥ በፓስፊክ ሊግ ስፖንሰር የተደረገ ጨዋታ ውስጥ በተሰየመ ገዳይ ሆኖ በመነሻ አሰላለፍ ውስጥ ይሳተፋል በነሐሴ 24 ቀን በሃንሺን ግጥሚያ (ናጎያ ዶም) ውስጥ በአጠቃላይ 1000 እና በሴፕቴምበር 138 ከሂሮሺማ (የሂሮሺማ ማዘጋጃ ቤት ስታዲየም) ጋር በተደረገው ግጥሚያ በአጠቃላይ የ 3500 መሠረቶች አግኝቷል በዚያው አመት ኖሪሂሮ ናካሙራ ተቀላቀለ እና የመሳተፍ እድሉ ቀንሷል እንደ የፒንች ሂተር ትራምፕ ካርድ ንቁ ሚና ተጫውቷል የፒንች ሂተር ስላም ቤት ሩጫ.የጃፓን ተከታታይ እና የእስያ ተከታታይን ለማሸነፍ አስተዋፅዖ አድርጓል ከተመሳሳይ አመት የእረፍት ጊዜ ጀምሮ, እሱ እንደ ባቲንግ አሰልጣኝ ሆኖ አገልግሏል. 2008 ዓ.ም ምንም እንኳን በወቅቱ በአሰልጣኝነት ቢያገለግልም ከመክፈቻው ጀምሮ በ 19 አት-የሌሊት ወፎች ውስጥ ምንም ስኬት አልነበረውም እና የወቅቱ የመጀመሪያ ስኬት በ 20 ኛው አት-ባት (ግንቦት 8) ነበር። ምንም እንኳን በሴፕቴምበር 16, ከሃንሺን ነብር (ናጎያ ዶም) ጋር በተደረገው ግጥሚያ በአጠቃላይ 2500 ጨዋታዎችን ቢያደርግም በዚያው አመት ፕሮፌሽናል ከሆነበት ጊዜ ጀምሮ ዝቅተኛውን ውጤት በማስመዝገብ ወቅቱን አጠናቋል። በታኅሣሥ 5፣ በዕረፍት ላይ በነበረበት ወቅት፣ በ 80 ሚሊዮን የን ዓመታዊ ደሞዝ፣ በ20 ሚሊዮን ቅናሽ ውሉን አድሷል ከዚያ በኋላ ጋዜጣዊ መግለጫ ሰጠ እና "የሚቀጥለው አመት የመጨረሻዬ እንዲሆን በማሰብ ነው, ለዓመቱ ምንም ጸጸት የለኝም. 2009 ባለፈው አመት ጡረታ መውጣትን በመጠቆም ከመክፈቻው በፊት ትኩረትን ስቧል. በ40 አመቱ በሜዳው እስኪጠናቀቅ ድረስ መከላከያን አላደረገም ፣ይህም ወደፊት ይገለጻል ፣ነገር ግን በቁንጥጫ በመምታት ለቡድኑ አስተዋፅኦ አድርጓል። በኤፕሪል 24 ከጋይንትስ (ቶኪዮ ዶም) ጋር በተደረገው ግጥሚያ ከኪዮሺ ቶዮዳ በ8ኛው ኢኒኒግ አናት ላይ በሜዳው የተጠናቀቀውን ውድድር በመምታት ለቡድኑ ድል አስተዋጽኦ አድርጓል ቡድኑን ከተቀላቀለ ጀምሮ ለ22 ተከታታይ የውድድር ዘመናት በሜዳው ሩጫውን መምታት ችሏል (የጃፓኑ ሪከርድ የሞቶኖቡ ታኒሺጌ 27 ዓመታት ነው።) ግንቦት 7 ከሄሮሺማ (ናጎያ ዶም ጋር ባደረገው ጨዋታ ለ13ኛ ጊዜ የመሰናበቻውን ጎል በመምታት በጊዜው አድርጓል እ.ኤ.አ. ነሐሴ 1 ቀን ከያክልት (ጂንጉ ስታዲየም) ጋር በተደረገው ግጥሚያ በአጠቃላይ 10,000 አት-ሌሊት ወፎችን አሳክቷል፣ ይህም በጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ታሪክ ውስጥ ሰባተኛው ሰው ነው በውድድር ዘመኑ መገባደጃ ላይ ጡረታ መውጣቱን በይፋ አስታውቋል፣ እና በሴፕቴምበር 30 ላይ የመጨረሻው ጨዋታ ከግዙፎቹ (ናጎያ ዶም) ጋር የጡረታ ግጥሚያው ነበር በጨዋታው 6ኛው እና የመጀመሪያው ባዝማን በነበሩበት አመት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ በጅማሬ አሰላለፍ ላይ ተሳትፏል ምንም እንኳን 2-6 ቢሸነፍም በከባድ ተወዳጅ ሽልማት በ 4 የሌሊት ወፎች 3 በመምታት ጡረታ ወጥቷል እንዲሁም፣ ሶስተኛው ምት በእጥፍ ነው ስለዚህም የራሱን የጃፓን ሪከርድ በእጥፍ ወደ 487 አራዘመ። ከጨዋታው በኋላ በተካሄደው ሥነ ሥርዓት ላይ ማሱሚ ኩዋታ ካዙሂሮ ኪዮሃራ፣ አቱሺ ካታኦካ እና ሌሎችም እቅፍ አበባዎችን ሰጥተዋል ከዚያ በኋላ በጥቅምት 4 ስታዲየም) እና ከያክልት ጋር በመደበኛው የውድድር ዘመን የመጨረሻ ግጥሚያ በጥቅምት 11 (ጂንጉ ስታዲየም) ከሃንሺን ጋር በተደረገው የመጨረሻ ግጥሚያ ላይ ተሳትፏል እና ጡረታ ወጥቷል። እቅፍ አበባ በሺንጂሮ ሂያማ በ 4ኛው እና በሺንያ ሚያሞቶ በ11ኛው ቀርቧል በመደበኛው የውድድር ዘመን በመጨረሻው የሌሊት ወፍ ላይ ከታኬሂኮ ኦሺሞቶ በ9ኛው ኢኒኒግ አናት ላይ ያለ ምንም ሯጮች ሁለት ጊዜ መታ በመጨረሻው ተከታታይ በ 3 ኛ ዙር (ናጎያ ዶም) በ 1 ኛ ደረጃ ከያክልት ጋር በጥቅምት 19 በ 5 ኛ ኢኒኒንግ ግርጌ ላይ ባለው ቆንጥጦ በመምታት መሪነቱን ለማስፋት ባለ 2-ነጥብ ጊዜውን የጠበቀ ድርብ በመምታት ለውድድሩ አስተዋጽኦ አድርጓል። በ 1 ኛ ደረጃ ላይ የቡድን ግስጋሴ እንዲሁም በጥቅምት 24 (ቶኪዮ ዶም) ከጃይንቶች ጋር በተካሄደው 4ኛው ዙር 2ኛ ደረጃ ላይ በ ላይአናትኢኒኒግ9ኛው ለ 7 ቁጥር አትሱሺ ፉጂ በቁንጥጫ በመምታት ተሳትፏል በጡረታ በወጣበት ወቅት በደጋፊዎች መካከል የዩኒፎርም ቁጥር 3 ቋሚ ለማድረግ እንቅስቃሴ ነበር እና የፊርማ እንቅስቃሴዎችም ተካሂደዋል ለሌላ ጊዜ ተላልፈዋል እና ከ 2010 ጀምሮ ማሳሂኮ ሞሪኖ በቡድኑ አንድ ጊዜ ተረክቧል ሆኖም፣ ይህ በራሱ በሞሪኖ ጥያቄ ተሰርዟል፣ እና በ2010 እንደጠፋ ቁጥር ተቆጥሯል። የደንብ ልብስ ቁጥር 3 ከ2011 ጀምሮ ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ጁኒየር በሆነው በዳይኪ ዮሺካዋ እና በሹሄ ታካሃሺ ከ 2015 ጀምሮ ለብሷል ከጡረታ በኋላ ጥር 6 ቀን 2010 በናጎያ ዶም ለማመስገን ስብሰባ" ተካሄደ እ.ኤ.አ. በ2002 ከሺንጂ ኢማናካ በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ የቹኒቺ ተጫዋች በክፍት ግጥሚያ የጡረታ ግጥሚያ ሲኖረው እና ከታትሱናሚ በኋላ በ 2014 ታኬሺ ያማዛኪ ነበር በጃንዋሪ 26 ለ ኒፖን ቴሌቪዥን ከኖሪሂሮ አካሆሺ እና ታካዩኪ ሺሚዙ ጋር በመሆን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ተንታኝ እንደሚሆን ተገለጸ በናጎያ ዶም ላይ በቹኒቺ የተደገፈውን ግጥሚያ የማሰራጨት መብት። በተጨማሪም ከቹኒቺ ጋር በማይገናኙ በርካታ ጨዋታዎች ላይ በኒፖን ቴሌቪዥን በተዘጋጀው ግዙፍ ግጥሚያ ላይም ይታያል) እንደ እንግዳ ተንታኝ፣ በሲቢሲ ቲቪ በሲቢሲ ሬዲዮ በፉጂ ቲቪ በቶካይ ቲቪ እና በቲቪ አይቺ ላይም መደበኛ ባልሆነ መልኩ ይታያል እንዲሁም እንደ አቱሺ ካታኦካ ተተኪበሆካይዶ የባህል ብሮድካስቲንግ ላይ መደበኛ ተንታኝ ሆኖ ተሾመ ከኤፕሪል 2011 ጀምሮ ለፉጂ ቲቪ ስፖርት! ከሂሮኪ ኖሙራ ጋር መደበኛ የቤዝቦል ተንታኝ ነው ከኖሙራ ጋር እንደ ጥንድ ሆኖ ሲታይ በዓመት ጥቂት ጊዜዎችም አሉ። በኤፕሪል 28፣ 2012 የቶካይ ቲቪ ፕሮፌሽናል ቤዝቦል የአካባቢ ስርጭቱ ከኖሙራ ጋር በቤዝቦል ስርጭቱ ላይ አስተያየት ለመስጠት የመጀመሪያው ጥንድ ነበር ጥቅምት 10 ቀን 2012 የጃፓን ብሄራዊ ቤዝቦል ቡድን የባቲንግ አሰልጣኝ ሆኖ መሾሙ ተገለጸ ህዳር 13፣ የደንብ ልብስ ቁጥሩ 81 መሆኑ ተገለጸ እ.ኤ.አ. በ2013 የውድድር ዘመን ላይ ሞሪሚቺ ታካጊ በዳይሬክተርነት ጡረታ በመውጣቱ ለቀጣዩ የቹኒቺ ዳይሬክተር እጩዎች እንደ ተመረጠ ለዚህም ምላሽ የሥራውን ማዕከል ከናጎያ ወደ ቶኪዮ ለማዘዋወር አስቦ ነበር ነገር ግን ከሚስቱ ተቃውሞ ከደረሰበት በኋላ ተስፋ ቆረጠ የነበረው ናሚ ቲዎሪ ከውስጥ እና ከቡድኑ ውጭ በሹክሹክታ ታይቷል በተጨማሪም ታትሱናሚ ራሱ በመጽሃፉ ላይ "አንድ ቀን የቹኒቺ ድራጎን ዩኒፎርም ለብሼ በአሰልጣኝነት መሬት ላይ መቆም እፈልጋለሁ. ለዚህም, ስለ ተለያዩ ነገሮች አስባለሁ እናም ጥረት አደርጋለሁ. (ከሆንኩኝ) አሰልጣኝ) ጨዋታው ሲጀመር እንደ ሆሺኖ የተለየ ሰው መሆን እችል ይሆን ብዬ አስባለሁ እ.ኤ.አ. በ 2018 መገባደጃ ላይ ግዙፎቹን ወደ አሰልጣኝነት ለመመለስ የወሰነው በ አሰልጣኝ እንዲሆን ጠየቀ ግን ፈቃደኛ አልሆነም በ 2019 ወደ ቤዝቦል ኦፍ ዝነኛ አዳራሽ ገብቷል (የተጫዋች አድናቆት) እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 2020 ከቹኒቺ ቡድን ጥያቄ ተቀብሎ በ 2021 በፀደይ ካምፕ ጊዜያዊ አሰልጣኝ ሆኖ ለማገልገል ወሰነ እ.ኤ.አ. ኦክቶበር 29፣ 2021 የቹኒቺ ባለቤት ዩኢቺሮ ኦሺማ፣ በዚያው አመት መጨረሻ ጡረታ የወጣውን ቱዮሺ ዮዳ በምትኩ ዳይሬክተርነት እንዲረከብ ጠየቀ እና ይህንን ጥያቄ ተቀብሏል ከሚቀጥለው ዓመት 2022 ትዕዛዝ እንዲወስድ ተወሰነ ቹኒቺ ድራጎኖች ዳይሬክተር ዘመን የዚህ ክፍል ተጨማሪዎች እንኳን ደህና መጡ። እ.ኤ.አ. በ 2022 በየካቲት 26 ከሃንሺን ጋር በሚደረግ ግልፅ ግጥሚያ በአሰልጣኝነት የመጀመሪያ ጨዋታውን ያደርጋል በመጋቢት 5 ከያክልት ጋር በተደረገው ክፍት ግጥሚያ በ 4389 ቀናት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ዩኒፎርም በመኖሪያ ቤቱ አሳይቷል በዚያው ዓመት የድብደባ ቡድን ውስጥ ውድቀት ነበር እና በዲኤንኤ ላይ ትልቅ ሽንፈት በ 6 አሸንፏል 18 ሽንፈት እና 1 ደቂቃ እና በግንቦት እና ሰኔ መካከል 6 ወይም ከዚያ በላይ ተከታታይ ኪሳራዎች ሶስት ጊዜ ተመዝግቧል።አስተጋባ እና በመጨረሻ ተጠናቀቀ። ማህበራዊ አስተዋፅዖ እንቅስቃሴዎች ኪዪጂ ኢቶ (የቀድሞው አዮያማ ጋኩይን ዩኒቨርሲቲ ቤዝቦል ክለብ ጄአር ቶካይ ቤዝቦል ክለብ በአሚዮትሮፊክ ላተራል ስክለሮሲስ ምክንያት ጥቅምት 8 ቀን 2015) የሞቱ የመጨረሻ ቀን የመጨረሻውን ምኞት በመውረስ ላይ የላይብረሪ ልገሳ ፕሮጀክት ትውልድ፡ የአንድ የተወሰነ አዳኝ ህይወት መከታተል" (በኮዳንሻ፣ ኬጂ ኢቶ እና ራይቺ ያዛኪ የታተመው፣ 4062195364 978-4062195362፣ የመጀመሪያው እትም ሜይ 8 2015 ተጀመረ ከታች። በቹቡ ጋይድ ዶግ ማህበር ትብብር የ የትምህርት ቦርድን ጨምሮ በአገር አቀፍ ደረጃ 1,000 የሚጠጉ መፅሃፍትን ለትምህርት ቦርድ ለመስጠት አቅደዋል መጨረሻ ድረስ ይካሄዳል ታላቁ የምስራቅ ጃፓን የመሬት መንቀጥቀጥ በተከሰተ ጊዜ, ለተጎጂዎች ድጋፍ ለመስጠት ለኦትሱቺ ከተማ, ኢዌት ግዛት የሻወር ኮንቴይነር ሰጠ "የተባበሩት መንግስታት የእስያ-ፓሲፊክ ወዳጆች" እና አትሌት ጃፓን ኮ እ.ኤ.አ. ኦገስት 6፣ 2022 ከዮኮሃማ ዴኤንኤ ባይስታርስ ጋር በተደረገው ግጥሚያ በአይቺ ግዛት ውስጥ በህፃናት ደህንነት ውስጥ የሚኖሩ ህጻናት በቹኒቺ መኖሪያ ቤት ቫንቴሊን ዶም ናጎያ ወደ ጨዋታው ተጋብዘዋል ወሳኝ ታሪክ 1000 ድሎች፡ ሰኔ 2 ቀን 1996 ከዮሚዩሪ ጃይንትስ 7ኛ ዙር (ቶኪዮ ዶም) ጋር በታሪክ 8ኛ ኢኒኒግ *183ኛ አናት ላይ የግራ ግንባር መታ። 1000 ጨዋታዎች ተጫውተዋል፡ ሴፕቴምበር 21፣ 1996፣ 24ኛው ዙር ከዮሚሪ ጃይንትስ (ቶኪዮ ዶም) ጋር፣ በታሪክ 3ኛ እና ሁለተኛ ቤዝማን *338ኛ ተጫዋች ሆኖ ተጀምሯል 100 የቤት ሩጫዎች፡ እ.ኤ.አ. ነሐሴ 19 ቀን 1998 ከያክልት ስዋሎውስ 19ኛው ዙር ሜጂ ጂንጉ ስታዲየም ቴትሱያ ኪታጋዋ እስከ ኡጎሺ ሶሎ በ3ኛው ኢኒግ *199ኛ ተጫዋች በታሪክ 300 እጥፍ: ኤፕሪል 7, 2000, ዮኮሃማ ቤይስታርስ 1 ኛ ዙር ዮኮሃማ ስታዲየም በእጥፍ ወደ ግራ መሃል በ 7 ኛው ዙር 36 ኛ ተጫዋች በታሪክ ውስጥ 1500 ተመቶች፡ ኤፕሪል 13, 2000 ከሄሮሺማ ቶዮ ካርፕ 3ኛ ዙር ናጎያ ዶም ጋር ናካማኤ ከኬን ታካሃሺ በመምታት በ8ኛው ኢኒንግ ግርጌ በታሪክ 80ኛ ሰው 1,500 ጨዋታዎች፡- ነሐሴ 29 ቀን 2000፣ 20ኛው ዙር ከሄሮሺማ ቶዮ ካርፕ ሂሮሺማ ማዘጋጃ ቤት ስታዲየም ጋር፣ እንደ 5ኛ እና ሁለተኛ ቤዝማን በታሪክ 128ኛ ተጫዋች ጀምሮ። 350 ድርብ፡ ሴፕቴምበር 2001፣ 9፣ ዮኮሃማ ቤይስታርስ 23ኛ ዙር (ናጎያ ዶም)፣ በ6ኛው ዙር *22ኛ በታሪክ የቀኝ መሀል በእጥፍ ጨምሯል። 400 እጥፍ፡ ሰኔ 26 ቀን 2003፣ ከያክልት ጋር 15ኛውን ዙር ዋጠ (ሜጂ ጂንጉ ስታዲየም)፣ ጄሰን ቤቨርን በ1ኛው ኢኒንግ አናት በታሪክ 9ኛ ሰው 1000 ነጥብ፡ ከላይ እንዳለዉ በአሌክስ ኦቾዋ ባለ 2-ነጥብ የቀኝ የፊት ክፍል በመጀመሪያው ኢኒኒግ አናት ላይ በመምታት ተርፏል በታሪክ 30ኛ ተጫዋች 2000 ተመቶች፡ ጁላይ 5፣ 2003፣ ከዮሚዩሪ ጃይንትስ 16ኛ ዙር ቶኪዮ ዶም ጋር፣ በ8ኛው ኢኒኒግ 30ኛው በታሪክ ቀኝ ግንባር ላይ መታ። 150 የቤት ሩጫዎች፡ ሴፕቴምበር 30፣ 2003፣ ከሂሮሺማ ቶዮ ካርፕ 27ኛ ዙር (የሂሮሺማ ማዘጋጃ ቤት ስታዲየም)፣ ዳይሱኬ ሳካይ እስከ ዩትሱ ሶሎ በ4ኛው ዙር *130ኛ ሰው በታሪክ የ2000 ጨዋታዎች ተደርገዋል፡ ሰኔ 29 ቀን 2004፣ 13ኛው ዙር ከሂሮሺማ ቶዮ ካርፕ ፉኩይ ፕሪፌክተራል ስታዲየም ጋር ከ 3ኛ እና 3ኛ ቤዝማን ጀምሮ *በታሪክ 34ኛ ተጫዋች 450 እጥፍ: ግንቦት 19, 2005, ሆካይዶ ኒፖን-ሃም ተዋጊዎች 3 ኛ ዙር አኪራ ካኒሙራ በግራ ክንፍ መስመር ላይ በ 3 ኛ ኢኒንግ አናት ላይ በእጥፍ አድጓል በታሪክ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ 1000 የእግር ጉዞዎች፡ ሰኔ 22 ቀን 2005 ከሃንሺን ነብሮች ጋር በ8ኛው ዙር ኦሳካ ዶም ከኬንታሮ ሃሺሞቶ በ7ኛው ዙር *11ኛ ተጫዋች በታሪክ 1000 አርቢአይ፡ ኦገስት 24፣ 2007 ሀንሺን ነብሮች 17ኛው ዙር (ናጎያ ዶም)፣ በታሪክ 5ኛ ኢኒንግ *32ኛ ተጫዋች የቀኝ ፊት መትቷል። 3500 ቤዝ፡ ሴፕቴምበር 1 ቀን 2007 ከሂሮሺማ ቶዮ ካርፕ 17ኛ ዙር (የሂሮሺማ ማዘጋጃ ቤት ስታዲየም) ጋር በ6ኛው ኢኒንግ 2 አናት ላይ ያለው ያሬድ ፈርናንዴዝ በታሪክ ወደ ቀኝ *22ኛ ተጫዋች ሮጦ 2500 ጨዋታዎች ተጫውተዋል፡ ሴፕቴምበር 16፣ 2008 ሀንሺን ነብር 22ኛ ዙር (ናጎያ ዶም)፣ ለቼን ዌይን በመቆንጠጥ በመምታት በ7ኛው ዙር 7ኛው በታሪክ ተሳትፏል። 1000 አድማዎች፡ ኦክቶበር 5፣ 2008 ከዮሚዩሪ ጃይንቶች ጋር በ24ኛው ዙር (ቶኪዮ ዶም)፣ በ8ኛው ኢኒኒግ አናት ላይ ኪዮሺ ቶዮዳ በታሪክ *43ኛ አምልጦታል። 10000 የሌሊት ወፎች፡ ኦገስት 1 ቀን 2009 ከቶኪዮ ያክልት ዋሎውስ 14ኛ ዙር (ሜጂ ጂንጉ ቤዝቦል ስታዲየም) ጋር በ 7ኛው ኢኒኒግ አናት ላይ ለታካሺ ኦጋሳዋራ ቁንጥጫ በመምታት ተሳትፏል በታሪክ 7ኛ ሰው ተከታታይ ዳይሬክተሮች 1936: ዩታካ ኢኬዳ 1937 ዮሺካዙ ማሱ (፩ኛ) 1938-1939: 1939-1941: ቶኩሮ ኮኒሺ 1941-1942: 1942-1943፡ ዮሺካዙ ማሱ (2ኛ) 1944 ዳይሱኬ ሚያኬ 1946 አይቺ ታኩቺ 1946-1948 ኪዮሺ ሱጊዩራ (1ኛ) 1949-1951: (1ኛ) 1952-1953: በ1954 ዓ.ም. (2ኛ) 1955-1956: አኪራ ኖጉቺ 1957-1958፡ ሹኒቺ አማቺ (3ኛ) 1959-1960 ሽገሩ ሱጊሺታ (1ኛ) 1961-1962 ዋታሩ ኖጂን 1963-1964፡ ኪዮሺ ሱጊዩራ (2ኛ) 1965-1967 ሚቺዮ ኒሺዛዋ 1968፡ ሽገሩ ሱጊሺታ (2ኛ) 1969-1971 ሽገሩ ሚዙሃራ 1972-1977: 1978-1980: 1981-1983: ሳዳኦ ኮንዶ 1984-1986: 1987-1991 ሰኒቺ ሆሺኖ (1ኛ) 1992-1995 ሞሪሚቺ ታካጊ (1ኛ) 1996-2001 ሰኒቺ ሆሺኖ (2ኛ) 2002-2003 ሂሳሺ ያማዳ 2004 2011: ሂሮሚትሱ ኦቺያ 2012-2013፡ ሞሪሚቺ ታካጊ (2ኛ) 2014-2016: 2017-2018 ሺገካዙ ሞሪ 2019-2021 ዮዳ ይሂዱ 2022 የዳይሬክተሩ ቁልፍ ቃላት ስለመምታት አንድ ነገር ካዙዮሺ ታትሱናሚ በ2021 የውድድር ዘመን በቹኒቺ ድራጎኖች አሰልጣኝ ቃለ መጠይቅ ላይ ጉጉቱን ገልጿል። መምታት የበለጠ ከባድ ይሆናል። በ2022 የውድድር ዘመን መገባደጃ ላይ 247 ድብደባ አማካኝ፣ 62 የቤት ሩጫዎች፣ 397 እና 642 እንደ ዳይሬክተር ሆኜ የመጀመሪያ አመት ብቻ ነበር (ምንም እንኳን የአሰልጣኝነት ልምድ ቢኖረኝም), ስለዚህ "በአንድ አመት ውስጥ ያን ያህል ለውጥ አያመጣም" ማለት እችላለሁ. ዮታን በንግድ ልውውጥ ይልቀቁ ቹኒቺ ቀድሞውንም ቀጫጭን የሜዳ ተጨዋቾችን ያስለቀቀ ሲሆን ሁለት ቋሚ የመሀል ሜዳ ተጫዋቾችን ያስለቀቀ ሲሆን የኪዮዳ ልውውጥ አጋር የዴኤንኤው ታኬኪ ሱናዳ ሲሆን የአቤ ተቀናቃኙ የራኩተን ሃይደአኪ ዋኩይ ፒቸር ነበር።በደጋፊዎች መካከል ጥርጣሬ ተፈጠረ እነዚህ ሁሉ አራት ተጫዋቾች በመጀመሪያው ቡድን ውስጥ የመሳተፍ ሪከርድ የነበራቸው ሲሆን በተከታታይም ሰፊ የንግድ ልውውጥ ስለነበር በጂ እንዴት እንደሚመታ፣ አበድረሃለሁ! የ2023 የውድድር ዘመን አብቅቷል ብዙ ከተወራለት የውድድር ዘመን በኋላ። በ9ኛው ጨዋታ (ኤፕሪል 11) መገባደጃ ላይ ቹኒቺ እያለ ማስጀመሪያው 1 አሸንፎ 6 ተሸንፎ 4 መዘጋቱን ተሸንፏል በ15 ኢኒንግስ ምንም ነጥብ አላስመዘገበም ወይም ተጨማሪ ሁለት ጊዜ አጠቃላይ ውጤቱ 13 ብቻ ነው እና የድጋፍ መጠኑ 1.46 ነው በሌላ በኩል በንግድ ስራ ለዲኤንኤ የተለቀቀው ኪዮዳ በአማካኝ የድብደባ የሚለው ታሪክ ተወለደ። በተጨማሪም፣ በኤፕሪል 12፣ ለብዙ አመታት እንደ ዋና ሽጉጥ ያገለገለው ዳያን ቪሴዶ ከሠራዊቱ እንደሚሰረዝ ተገለጸ ምንም እንኳን ቪሴዶ እስካሁን 0 የቤት ሩጫዎች እና ቢኖረውም የተረጋጋ ድብደባ በአማካይ .281 አለው፣ እና መጎዳቱ ምንም አይነት ማስታወቂያ የለም፡ ምናልባት ደስታን እንደገዛ እና በተመሳሳይ ጊዜ እየተፈጠረ ነው ተብሎ ይገመታል። በቻይና እና በጃፓን ደጋፊዎች ወደከፋ ድህነት እገባለሁ ብሎ ተስፋ እየቆረጠ ነው። በ12ኛው ጨዋታ ቪሴዶ ሲሰረዝ አኩዊኖ እና አልሞንቴ ጥሩ ተጫውተው ሂሮሺማ ላይ 5 ነጥብ አስመዝግቦ መውረዱ ፍንዳታ ቢሆንም አኩዊኖ ወድያውኑ ቀዝቀዝ ብሎ በሜዳው የተከላካይ ክፍል ያለውን ልምድ አሳይቷል። በተጨማሪም በቪሴዶ ምትክ ወደ መጀመሪያው ቦታ የተለወጠው ሴያ ሆሶካዋ 11 ደካማ አያያዝን ያሳያል እና የቪሴዶ አለመኖር በመምታት ላይ ብቻ ሳይሆን በመከላከሉ ላይም ጥቁር ጥላን ይጥላል። ከዚያ በኋላ ታቱናሚ በጽናት ተቋቁሞ አኩዊኖን ተጠቀመ፣ ነገር ግን የውጊያው አማካይ ነበር በዕለቱ፣ በመጨረሻ በቪሴዶ ከተተካ በኋላ ወደ ሁለተኛው ሰራዊት ዝቅ ብሏል። ሆኖም ቪሴዶ ወደ ሁለተኛው ጦር እንዲወርድ በመደረጉ ንፉግ ነበር፡ ሁኔታው ይህ ነው, እና የውጭ ሜዳዎች ሹመት ሙሉ በሙሉ በአሉታዊ አዙሪት ውስጥ ተጣብቋል. የቹኒቺ ዳይሬክተር ካዙዮሺ ታትሱናሚ ለዮታ ክዮዳ (ቹኒቺ ዲኤንኤ) ተናግሯል ተብሏል አጠቃላይ እይታ ክዮዳ በ2022 ከዲኤንኤ እና ታኬኪ ሱናዳ ጋር ለመገበያየት ወስኗል። በዚያው ዓመት በግንቦት ወር ላይ የጦርነት ፊት ክስተትን ወደ ቀስቅሰው ቡድን ተላልፏል ታቱናሚ ስለ ንግድ ሥራው ለኪዮዳ ሲነግረው፣ የተናገራቸው የመጨረሻዎቹ ቃላት በጣም አስደንጋጭ ስለነበሩ ትልቅ ርዕስ ሆኑ። ምላሽ በቋንቋው ጥንካሬ እና በጥድፊያ ስሜት ምክንያት "ለምን ጄ በጣም ያስፈራል"፣ ን ፈቃድ ከተቃወማችሁ ይላካሉ"፣ "ይህ አስደናቂ የወላጅ ፍቅር ነው" የሚሉ ድምፆች ነበሩ በአሁኑ ጊዜ በኪዮዳ፣ ታትሱናሚ እና ቹኒቺ ብቻ የተገደበ አይደለም፣ነገር ግን ለተለያዩ አትሌቶች ጥቅም ላይ የሚውል እንደ "አልቀየርክም" ወይም አመልክቶ "ተለውጠሃል"ን የመሳሰሉ በጣም ሁለገብ ነው። በይነመረብ ላይ ሜም ሆኗል. ከዝውውሩ በኋላ ኪዮዳ ንብረቱ እንደወደቀ ፈገግታ አሳይቷል እና "ከሁሉም በኋላ ይህ ጥሩ አይደለም?" የሚል አስተያየት አለ. ቹኒቺ በ2022 የውድድር ዘመን በኪዮዳ ዙሪያ በተከሰቱት ተከታታይ ክስተቶች ብቻ የተገደበ ሳይሆን ያልተረጋጋውን የታካሺ ኒዮ ሹመት የፒቸር ልወጣ፣ አንድ ጊዜ መምታት የስልጠና ፕሮግራም አሰልጣኝ ኖሪሂሮ ናካሙራን ወደ ቡድኑ ዝቅ ከማድረግ ይልቅ ወደ መጀመሪያው ጦር የገባው አሰልጣኝ ቶሺዮ ሃሩ ያካትታል። ሁለተኛ ሰራዊት የጩኸቱ ክስተት እና ቶሺኪ እና ራኩተን/ሂዴኪ ዋኩይ የቡድን ውጤቶች መዝገቦች እባክዎን ለተያያዙ የተጫዋቾች እና አስተዳዳሪዎች የግል መዝገቦች እያንዳንዱን የግል ገጽ ይመልከቱ። በጨዋታዎች ላይ መዝገቦች, ድሎች እና ኪሳራዎች, የአሸናፊነት መቶኛ አጠቃላይ ሪከርድ 5397 አሸንፏል 5121 ኪሳራ 372 ደቂቃ የማሸነፍ መጠን .513 (በ2021 የውድድር ዘመን መጨረሻ) 9 የሊግ ዋንጫዎች (1954፣ 1974፣ 1982፣ 1988፣ 1999፣ 2004፣ 2006፣ 2010፣ 2011) በጃፓን 2 ጊዜ (1954, 2007) የመጨረሻ ተከታታይ ድል 3 ጊዜ [ማስታወሻ 31] (2007, 2010, 2011) 1 ጊዜ የእስያ ተከታታይ ሻምፒዮን (2007) አንድ ክፍል 50 ጊዜ 1 ሊግ ዘመን 3 ጊዜ (1938 ውድቀት፣ 1943፣ 1947) ከ 2 ሊግ ስርዓት (1950-1959, 1961-1959, 1961-1967, 1977, 1989, 1997, 1986, 1994, 1996, 1998, 1998, 1998, 1998, 1998, 2002- 2012, 2020) ክፍል 37 ጊዜ 1 የሊግ ዘመን 11 ጊዜ (ፀደይ 1937 ጸደይ 1938፣ 1939-1942፣ 1944-1946፣ 1948-1949) 26 ጊዜ ከሁለት ሊጎች በኋላ (1960፣ 1964፣ 1968-1970፣ 1976፣ 1978፣ 1980-1981፣ 1983፣ 1985-1986፣ 1990፣ 1992፣ 1995፣ 1997 ዓመታት፣ 1995፣ 201-20 2) የመጨረሻ 10 ጊዜ 1 ሊግ ዘመን 3 ጊዜ (መጸው 1937፣ 1946 1948) ከ 2 ሊግ ስርዓት በኋላ 7 ጊዜ (1964 1968 1980 1992 1997 2016 2022) በተከታታይ ክፍል ረጅሙ ሪከርድ 11 ዓመታት (2002-2012) ተከታታይ ክፍል ረጅሙ 7 ዓመታት (2013-2019) ብዙ ድሎች፡ 89 አሸንፈዋል (1950) ብዙ ኪሳራዎች 83 ኪሳራዎች (1948, 1964) አብዛኞቹ 19 ደቂቃዎች (1982) አቻ ወጥተዋል። ምርጥ አሸናፊ መቶኛ .683 (1954) የከፋው አሸናፊ መቶኛ .283 (ውድቀት 1937) ዝቅተኛው የጨዋታ ልዩነት 1.0 ጨዋታዎች (1961፣ 1994) ከፍተኛው የጨዋታ ልዩነት 34.5 ጨዋታዎች (1948) ብዙ ተከታታይ ድሎች፡ 15 ተከታታይ ድሎች (1955) ብዙ ተከታታይ ኪሳራዎች፡- 15 ተከታታይ ኪሳራዎች (1946) ሌሎች መዝገቦች ብዙ የቤት ሩጫዎች፡ 191 (1984) 1 የቤት ሩጫ (በፀደይ 1937) ምርጥ የድብደባ አማካይ .282 (1984) ዝቅተኛው የድብደባ አማካይ .182 (1941) ከፍተኛው 1.41 (1943) ዝቅተኛው 4.75 (1995) ያለግብ የማሸነፍ ጉዞ፡ 5 ጨዋታዎች (2010) የኒፖን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ሪከርድ ተከታታይ ኢኒንግስ 50 (2010) የማዕከላዊ ሊግ ውድድር ሪከርድ ቢያንስ ስህተት 45 (2004፣ 2019) የማዕከላዊ ሊግ ሪከርድ 17 ጨዋታዎች ከመክፈቻው ምንም የከረረ ሽልማት የለም (መጋቢት 26፣ 2021 ኤፕሪል 15፣ 2021) 2 ነጥብ አልባ በሆነ አቻ ውጤት (2021፣ ከሁለት ሊጎች በኋላ የመጀመሪያው) የቀድሞ የቤት መሠረት እ.ኤ.አ. 1949-1975 ቹኒቺ ቤዝቦል ስታዲየም በ1952 በይፋ በአይቺ ግዛት የተመሰረተ የፍራንቻይዝ ስርዓት በ1952) 1976-1996 ናጎያ ስታዲየም (የተለወጠው ቹኒቺ ስታዲየም) 1997 ናጎያ ዶም በመሰየም መብቶች ምክንያት በስም ለውጥ ምክንያት ከ2021 ጀምሮ "ባንቴሪን ዶም ናጎያ" ይሆናል። የቡድን ባህሪያት የጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ከተጀመረበት ጊዜ ጀምሮ ከተሳተፉት አራት የቆዩ ቡድኖች አንዱ ሲሆን ከጃይንት፣ ሃንሺን እና ኦሪክስ (ሀንኪዩ እስከ 1988)። ሦስቱ ቡድኖች ሀንኪዩን ሳይጨምር ወጥነት ያለው የቤት ቤዝ እና የማኔጅመንት አካላት ያላቸው ሲሆን ሁለቱ ሊጎች ለሁለት ከተከፈሉ በኋላ የሴንትራል ሊግ አባል በመሆን አዲስ ከተቀላቀሉት ቡድኖች ጋር ትልቅ የስልጣን ልዩነት ነበራቸው ስለዚህም ወደ ሶስት ጠንካራ እና ሶስት ተጠግተዋል። ደካማ (ምንም እንኳን መካከለኛው ከዚያም ግዙፎቹ የበለጠ አስደናቂ ነበሩ) ሁኔታው እስከ 1970 ዎቹ አካባቢ ቀጥሏል. የዚያ ቅሪቶች በእያንዳንዱ ቡድን አጠቃላይ ውጤት ውስጥ አሁንም ይታያሉ። 2 የባለቤትነት ስርዓት ቹቡ ኒፖን ሺምቡንሻ (አሁን ቹኒቺ ሺምቡንሻ) በጦርነቱ ወቅት ሺምቡን(የኦሺማ ቤተሰብ) እናሺን አይቺምክንያትበጋዜጣ ቁጥጥር የኦሺማ ቤተሰብ እና የኦያማ ቤተሰብ ከላይ የሚፈራረቅበት ስርዓት አላቸው። እንደአጠቃላይ የቹኒቺ ሺምቡን የላይኛው ክፍል የቡድኑ ባለቤት ሆኖ ይሾማል, ስለዚህ እንደ የቡድን ፕሬዝዳንት እና የቡድን ተወካይ ያሉ ቦታዎች ብዙውን ጊዜ ከባለቤቱ ጋር ለተመሳሳይ ክፍል አስፈፃሚዎች ይሾማሉ. ባጠቃላይ የኦሺማ ቤተሰብ ቁጠባ እና የኮያማ ቤተሰብ ብልጭ ድርግም የሚል ነው ተብሏል።ይህም በቡድን ግንባታቸው ላይ ይታያል። በኦሺማ ቤተሰብ አስተዳደር ጊዜ ቡድኑን ለማጠናከር በተቻለ መጠን ገንዘብ ጥቅም ላይ አልዋለም ነበር, እና እንደ ዮሚዩሪ ጂያንቶች በአስተዳዳሪዎች እና በአሰልጣኞች ሹመት ውስጥ አጽንዖት ለመስጠት ከፍተኛ ዝንባሌ አለ. በተቃራኒው የኮያማ ቤተሰብ በስልጣን ላይ እያለ ብዙ ጊዜ ገንዘብ በማውጣት ቡድኑን ለማጠናከር እና የውጪ ዜጎችን ኦቢኤን በመሾም እና ሙሉ የውጭ ሀገር ዜጎችን በአሰልጣኝነት እና በአሰልጣኝነት ለመሾም ይታገሳሉ። የቀድሞው ሳዳኦ ኮንዶ ሂሮሚሱ ኦቺያ እና ሞቶኖቡ ታኒሺጌ ሲቀጥር ሁለተኛው ደግሞ ሂሳሺ ያማዳ ክዮሱኬ ሳሳኪ በጊዜያዊ ዳይሬክተርነት የተተካው እንዲሁም ሙሉ የውጭ ሰው ነው) እና ለየት ባለ ሁኔታ ሁለቱም የመጀመሪያው ሴኒቺ ሆሺኖ እና የመጀመሪያ እና ሁለተኛ ሞሪሚቺ ታካጊ በኦያማ ቤተሰብ መንግስት ስር ነበሩ ነገርግን ሁለቱም የኦሺማ ቤተሰብ አስተዳዳሪዎችን ትብብር ማግኘት ችለዋል። የቡድኑ ወርቃማ ዘመን ብዙውን ጊዜ የሚደርሰው የባለቤቱ አገዛዝ ሲረጋጋ ነው፣ እና በባለቤት ለውጦች መካከል ባለው የጊዜ ክፍተት ብዙ ጊዜ ቀርፋፋ ነው። ይሁን እንጂ የኦሺማ እና የኮያማ ቤተሰቦች አንድነት ሲኖራቸው በ1954 በጃፓን የመጀመሪያዎቹ ነበሩ፣ በ1974 የዮሚዩሪ ጂያንትስ ቪ10 ማቆም እና ከ1987 እስከ 1991 ድረስ ያለው የመጀመሪያው የሰኒቺ ሆሺኖ ዘመን ነው። ብዙ ጊዜ በመገናኛ ብዙኃን እና በመገናኛ ብዙሃን ተጠቅሷል። የቹኒቺ ድራጎኖች ጠንካራ በሚሆኑበት ጊዜ ከመጠን በላይ ጥንካሬያቸውን ያሳያሉ። የቹኒቺ ሽምቡን ቡድን እየተባለ የሚጠራው ግጭት በኦሺማ ቤተሰብ እና በኮያማ ቤተሰብ መካከል ያለው ጠብ ብቻ ሳይሆን በኦሺማ ቡድን እና በኮያማ ቡድን ውስጥ እንኳን አንድ አሃዳዊ አይደለም ከትምህርት ቤቱ የነበረው ይባላልሚኢቺሮ ካቶ እና በማህበራዊ ዲፓርትመንት ውስጥ ጋዜጠኛ የነበረው ቡንጎ ሺራይ የጥላቻ ግንኙነት አላቸው ከ2000ዎቹ ጀምሮ የኦሺማ እና የኮያማ ቤተሰቦች ብቻ ሳይሆን በአንድ ወቅት የተለየ ኩባንያ የነበረው ቶኪዮ ሺምቡን በሚያኮ ሺምቡን እና በኮኩሚን ሺምቡን ውህደት የተቋቋመው ኮኩሚን ሺምቡን አዲስ የአይቺ ተባባሪ ነበር) ቹኒቺ ሺምቡን የቶኪዮ ዋና መሥሪያ ቤት ቶኪዮ ሺምቡን የወላጅ ኩባንያ አንጃዎች ቹኒቺ ድራጎኖች፣ እና የሃንሺን ቲገርስ ሥራ አስኪያጅ ሴኒቺ ሆሺኖ ከቹኒቺ ድራጎኖች ጡረታ ከወጡ በኋላ ወዲያው ከ ክለብ መባረር ችለዋል። እና ሂሮሚትሱ ኦቺያ የቹኒቺ ድራጎኖች ስራ አስኪያጅ ሆኖ መልቀቁ። የቡድን መፈክር 1997-2001፡ "ጠንካራ ተጫወት" 2002-2003: "ጨዋታውን አሸንፉ! ህልሙን አሸንፉ!" 2004-2011: "የድል መንገድ" በዳይሬክተር ሂሮሚትሱ ኦቺያ (በዚያን ጊዜ) ዘመን በቋሚነት ጥቅም ላይ ውሏል 2012-2013: "ከአድናቂዎች ጋር ይቀላቀሉን" 2014: "እንደገና ጀምር" ሞቶኖቡ ታኒሺጌ የመጀመሪያ ዘፈኑ አድርጎ ከተጠቀመበት ከ -69 ዘፈን እንደገና ጀምር ከተሰኘው ዘፈን ፍንጭ ተወስዷል 2015፡ ጠንክሮ ቁም" 2016፡ 2017፡ "ወደ መነሻው ተመለስ ~ከዜሮ ጀምሮ~" 2018፡ “ወደ መነሻው ድራጎኖች አይ ተመለሱ!” [154] 2019፡ "ሾሪዩ ሪቫይቫል! በሰማያዊ" 2020፡ "የዘንዶው መነቃቃት" 2021፡ "የዘንዶው ትንሳኤ፣ ባሻገር" 2022-2023: "ሁሉም ለድል" የደስታ ዘይቤ እስከ 2013 ዓ.ም እ.ኤ.አ. በ 2008 በደስታ ቡድን ውስጥ ግንባር ቀደም ሚና የተጫወቱት እና ከወንበዴዎች ጋር ግንኙነት እንዳላቸው ተጠርጥረው ነበር ለመሸጥ" እ.ኤ.አ. በ 2008 ለናጎያ አውራጃ ፍርድ ቤት በአስተያየቱ ይዘት ስላልረካ ክስ አቅርቧል እና በጥር 2010 የድጋፍ ውድቀቱ ውድቅ ተደርጓል ግን የመግቢያ እገዳው ትክክል አይደለም የሚል ፍርድ ተላለፈ ነገር ግን በየካቲት 17 ቀን 2011 የናጎያ ከፍተኛ ፍርድ ቤት የከሳሾችን የይገባኛል ጥያቄ ውድቅ በማድረግ መቀበልን የሚፈቅድ ብይን ሰጥቷል ከዚያ በኋላ ለጠቅላይ ፍርድ ቤት ይግባኝ ቢያቀርብም ይግባኙ እስከ የካቲት 15 ቀን 2013 ውድቅ ተደርጓል እና የደጋፊው ወገን ለመሸነፍ ተወስኗል ከ 2008 ጀምሮ የብሔራዊ ቹኒቺ ድራጎኖች የግል አበረታቾች ማህበር አባላት የሆኑት አራት ቡድኖች (የድራጎን አፍቃሪዎች ማህበር ናጎያ ድራጎኖች ማህበር ናጎያ ራይካይ ሆኩሪኩ ድራጎኖች ቼርሊዲንግ ቡድን) ደጋፊዎቹን በማበረታታት ማዕከላዊ ሚና ተጫውተዋል። ከ2014 እስከ 2019 እ.ኤ.አ. ጁላይ 5 ቀን 2013 በፕሮፌሽናል ቤዝቦል የወንጀል ቡድን የማስወገጃ እርምጃዎች ምክር ቤት አራቱ ቡድኖች ከሃኩሩካይ እና ራይሺንካይ ቡድኖች ጥምረት እንዲወጡ የሕብረቱን መኮንኖች ለማደስ እና የእንቅስቃሴዎቻቸውን ይዘት በከፍተኛ ሁኔታ እንዲቀይሩ ተጠይቀዋል። በግምገማው ላይ ማሻሻያ እንዲደረግ እና ውጤቶቹ በግልጽ እንዲያሳዩ ውሳኔ ተላልፏል ነገር ግን እነዚህ እቃዎች አልተተገበሩም. (1) ለአራቱ ቡድኖች የማበረታቻ ፍቃድ እስከ ኮከቦች ጨዋታ ድረስ “በመጠባበቅ ላይ” ይሆናል፣ እና በዚያ ጊዜ ማበረታታት አይፈቀድም። (2) በጁላይ 5, 2013 የጸረ እርምጃዎች ምክር ቤት ውሳኔ ላይ የተመሰረቱ ማሻሻያዎች ከኮከብ ጨዋታ በፊት እውቅና ካጡ አራቱ ድርጅቶች ለልዩ ድጋፍ ፈቃድ እንዲያመለክቱ አይፈቀድላቸውም። ወዘተ በአንድ ድምፅ ተወስኗል በዚህ ውሳኔ ምክንያት በ2014 የውድድር ዘመን በፀደይ ካምፕ የልምምድ ጨዋታዎችን ጩኸት መደገፍ አልተቻለም እና የቹኒቺ ድራጎን ደጋፊዎች ሜጋፎን እየመቱ የድሮውን የደስታ መዝሙር ሲዘምሩ እዚህም እዚያም በስታዲየም ታይተዋል። ከዚያ በኋላ ከኮከብ ጨዋታው በፊት ባለው ቀነ ገደብ ምንም መሻሻል አልታወቀም ስለዚህ ለአራቱ ቡድኖች የልዩ ድጋፍ ፍቃድ ጥያቄ ውድቅ ተደርጓል። ለአራቱ ቡድኖች ድጋፍ ላለመፍቀድ በተሰጠው ውሳኔ መሰረት በቡድኑ መሪነት በውድድር ዘመኑ መጨረሻ ላይ አዲስ (የወል ስም፡ አዲስ የደስታ ቡድን)" ተመስርቷል በውጤቱም፣ በቡድኑ የተፈቀደለት አዲሱ አበረታች ቡድን ብቻ ድምጽን እንዲደግፍ ተፈቅዶለታል በአዲሱ አበረታች ቡድን አነሳሽነት (በ2014 የውድድር ዘመን መገባደጃ ላይ) በቀጠለው ጩኸት በቅጂ መብት ምክንያት፣ በቀድሞው አበረታች ቡድን የተፃፉ ዘፈኖች (ከ‹ድራጎን ግባ!›፣ ‹‹የድራጎን ማርች›› በስተቀር። እና ከአሁን በኋላ አይገኝም እና አብዛኛዎቹ አበረታች ዘፈኖች ተለውጠዋል። የብሔራዊ ቹኒቺ ድራጎኖች የግል ቺሪንግ ቡድን ዩኒየን (ወይም የቀድሞ ህብረት) ፌስቡክ እንደገለጸው በህብረቱ ባለቤትነት የተያዙ ሁሉም የዘፈኖች የቅጂ መብቶች ለአዲሱ አበረታች ቡድን ከክፍያ ነፃ ናቸው ምክንያቱም የቀድሞ አባላት አዲሱን አስደሳች ቡድን ተቀላቅለዋል። እ.ኤ.አ. በጥቅምት 2014 መግቢያ ላይ የዝውውር ፖሊሲ እንደሆነ ታውቋል ነገር ግን ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ምንም አዲስ ግቤቶች ስላልነበሩ ዝውውሩ በይፋ መደረጉን ለጊዜው አልታወቀም። በአዲሱ አበረታች ቡድን ይፋዊ የትዊተር መለያ የፀደይ ካምፕ በገባበት ቀን የተገለጸው ይዘት አዲስ የዘፈን መረጃ እና ሁለት ዘፈኖች፣ "የድራጎን ማርች" እና "ጉትስ ዳ ድራጎን" በአራቱ ጨዋታዎች ያለማቋረጥ በተለያዩ ግጥሞች ያገለገሉ ናቸው። ካለፈው የውድድር ዘመን እንቅስቃሴ፣ በ ፣2015 በዚህ ምክንያት የዕድል ጭብጥ እና አጠቃላይ ዓላማ በአዲሱ አበረታች ፓርቲ የተፈጠሩ አዳዲስ ዘፈኖች ብቻ ይሆናሉ እና በአሮጌው ጥምረት የተፈጠሩ ዘፈኖች ይጠፋሉ በናጎያ ነጭ ድራጎን ማኅበር ይመራ የነበረው ከ8ኛው ዙር በፊት የተጫወተው “የድራጎን ማርች ጭብጥ” በ2007 ተሰርዟል እና አሁን “ሾሪዩ ኢዛዩኬ ድራጎኖች” የተባለው ኦፊሴላዊ የቡድን ዘፈን እየተካሄደ ነው። “የእኛ ከድራጎኖች” ራሱን ችሎ እንደ አጭር ስሪት ተዘጋጅቷል ከተመሳሳይ ስምንት ጥቃቶች በፊት ይጫወታል። እ.ኤ.አ. ጁላይ 1፣ 2019 የቡድኑ ህዝባዊ አበረታች ቡድን በድንገት በትዊተር ላይ የአጋጣሚውን ጭብጥ እና ሳውዝፓውን ለጊዜው ከመጠቀም እንደሚቆጠቡ አስታወቀ "ቡድኑ ተገቢ ያልሆነ ሀረግ እንዳለ አመልክቷል ከዚያ በኋላ ቡድኑ እራስን ለመገዛት ያደረጋቸውን ሁኔታዎች ጨምሮ "ልጆች እርስዎ የሚለውን ቃል መዘመራቸው መጥፎ አይደለምን በማለት አብራርቷል. ዘፈኑ ለሁለተኛ ደረጃ ቤዝቦል እንደ አበረታች ዘፈን በተደጋጋሚ ያገለግል ነበር፣ እና ከቡድኑ ውስጥም ሆነ ከቡድኑ ውጭ ታዋቂ ዘፈን ነበር። 2020 እና ከዚያ በላይ የቹኒቺ ድራጎኖች አበረታች ቡድን አዲሱን የኮሮና ቫይረስን ለመከላከል እንደ መለኪያ አድርጎ ከማበረታታት እንደሚቆጠብ ተገለጸ። በ2020 የውድድር ዘመን ከ2014 የውድድር ዘመን በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ምንም አይነት የድምጽ ድጋፍ አልነበረም ነገር ግን በ2021 የውድድር ዘመን በቫንቴሊን ዶም ናጎያ ስፖንሰር የተደረገው ግጥሚያ ብቻ ለደጋፊው ቡድን ድጋፍ የሚያበረታታ ዘፈን የያዘ የድምፅ ምንጭ ይጫወታል። ጄት ፊኛዎች የጄት ፊኛዎችን መጠቀምን በተመለከተ ከናጎያ ስታዲየም ከተፈቀደው ናጎያ ዶም በአየር ማቀዝቀዣ መሳሪያዎች ላይ ባለው ተጽእኖ ምክንያት የተከለከለው ከናጎያ ስታዲየም ከሄደ በኋላ ጎብኚዎች እና የአከባቢ ስታዲየሞች ብቻ ይጠቀማሉ (የጄት ፊኛ ቀለም ባለቀለም ነው)። ከ 2012 በኋላ የጄት ፊኛዎችን የመጠቀም እገዳ በናጎያ ዶም ተነሳ (በታካጊ ዘመን የደንብ ልብስ ቁጥሩ በዚያን ጊዜ ለብሶ ነበር እና በኦገስት 8 ወይም በ "ሞሪሚቺ ቀን" አቅራቢያ በታቀደው ቀን ታቅዶ ነበር .)፣ የቹኒቺ ደጋፊዎች እንደ የአሁን ቀን አካል ሆነው የተሰጡ ፊኛዎችን ይበርራሉ። እንደ ቡድኑ (ለአካባቢ ወዳጃዊ)፣ ከሚያመርቷቸው ጄት ፊኛዎች ውጪ ለተሰብሳቢዎች ለማከፋፈል መጠቀም የተከለከለ ነው። በተጨማሪም ሚስተር ታካጊ ጡረታ ከወጡ በኋላ በአመት ውስጥ ብዙ ጨዋታዎች ይባላሉ, እና በተጠቀሰው ጨዋታ ላይ ያተኮሩ 10 ጨዋታዎች, የጄት ፊኛ ለመብረር ቀን አዘጋጅተናል. የደንብ ልብስ ዝግመተ ለውጥ የናጎያ ጦር/ኢንዱስትሪ ጦር ዘመን 1936 ኮፍያ: ጥቁር ምልክት ያለው ነጭ. ሸሚዝ፡ የቁም አንገትጌ ቅጥ። ሸሚዝ… ነጭ። አክሲዮኖች… በነጭ ላይ የተመሰረቱ ሲሆኑ፣ ከላይ ጥቁር ቀይ እና ሁለት ጥቁር መስመሮች ነበሯቸው። የደረት ምልክት፡ የ አርማ (ከ 2004 ጀምሮ ከደረት ምልክት ጋር ተመሳሳይ የሆነ የፊደል አጻጻፍ) ከነጭ ድንበር ጋር በጥቁር ቅርጽ ተቀምጧል. የግራ እጅጌው በጥቁር ሬክታንግል ውስጥ በወርቅ ምልክት (የቡድኑን ባንዲራ ክፍል ይመልከቱ). ቀበቶ ቡናማ. በባርኔጣው ጠርዝ ላይ ጥቁር ቀይ. ሸሚዝ እና ሱሪ፡ ነጭ። ሸሚዝ እና ሱሪ: ግራጫ. ከ1937-1938 ዓ.ም ኮፍያ... በወርቅ ክር ያለው ምልክት እና "ቢ" በብር ክር በጥቁር ላይ (የቡድኑን ባንዲራ ክፍል ይመልከቱ)። ሸሚዝ፡ የቁም አንገትጌ ቅጥ። የውስጥ ቀሚስ… ጥቁር። ክምችቶች፡- ከላይ ቀይ ከታች ደግሞ ነጭ ሲሆን የቀይው ክፍል በቢጫ መካከል የተቀበረ ጥቁር መስመር አለው። የኋላ ቁጥር: ቀይ. የግራ እጅጌ አዲስ ኩባንያ አርማ ሳንበን ሆጁን (ቀይ ከቢጫ ድንበር ጋር) መኮረጅ ሸሚዝ እና ሱሪ፡ ነጭ። መስመር (የፕላኬት ራኬት መስመር/እጅጌ/ሱሪ ጎን)... ቀይ። የግራ ደረት ምልክት፡ ቀይ ክብ ኳስን የሚመስል (ቢጫ በስፌቱ እና በዝርዝሩ ውስጥ) ምልክት ያለው (ከባርኔጣ ጋር ተመሳሳይ ነው፣ ቢጫ እና "ቢ" ሰማያዊ-ግራጫ ካልሆነ በስተቀር)። ፊደላት እንዲሁ በክበቡ ስር በቀይ ተጽፈዋል። ዮሺካዙ ማሱ በወቅቱ ይጠቀምበት የነበረው ሸሚዝ በቤዝቦል እና የአካል ማጎልመሻ ሙዚየም ውስጥ ተቀምጧል በላይኛው አዝራር እና የባርኔጣው ጠርዝ ላይ ቀይ. ሸሚዝ እና ሱሪ፡- ግራጫ ቀጥ ያለ ቀይ ጭረቶች። የደረት ምልክት: በቀይ ከቢጫ ድንበር ጋር. ከ1938-1939 ዓ.ም ከ1937 ገደማ ጀምሮ ለዲዛይን ቅርብ የሆነ ነገር እጠቀማለሁ። ምንም ግርፋት አልነበረውም እና በግራ ደረቱ ላይ በ1939) ተለጥፏል። በቀኝ እጅጌው ላይ የአዲሱ አይቺ ኩባንያ አርማ። ከ1939-1940 ዓ.ም እ.ኤ.አ. በ 1940 የማንቹሪያን ጉዞ እስከ መጨረሻው ድረስ ጥቅም ላይ ውሏል ኮፍያ: ነጭ ከቀይ ምልክት (የጌጥ ፊደል) እና ከቀይ ጠርዝ ጋር። ሸሚዝ እና ሱሪ፡ ነጭ። ሸሚዝ… ነጭ። መስመሮች (2 ፕላቶች, 2 1 ቀይ. የግራ የደረት ምልክት በጥቁር ምልክት. የኋላ ቁጥር: ጥቁር. የግራ እጅጌ፡ አዲስ የ ኩባንያ አርማ በቢጫ ላይ ጥቁር ድንበር ያለው። ቀበቶ… ጥቁር። አክሲዮኖች፡ '37 '38፣ ግን በሁለት ጥቁር መስመሮች ብቻ። ከሱሪው የቀኝ ዳሌ ላይ ኪስ የለም። ከ 1940 የማንቹሪያ ጉዞ በኋላ ጥቅም ላይ የዋለ (የጃፓን ቤዝቦል ፌዴሬሽን የቡድኑን ስም ወደ ጃፓንኛ ከተረጎመ በኋላ) የ ምልክት ወደ "ስም" ምልክት ተቀይሯል (የቡድኑን ባንዲራ ክፍል ይመልከቱ) (ሁለቱም ደረትና ባርኔጣ ጥቁር ናቸው) በ 1939 አጋማሽ ላይ ቶኩሮ ኮኒሺ ዳይሬክተር ሆኖ ከተሾመበት ጊዜ ጀምሮ ጥቅም ላይ ውሏል. ኮፍያ... ልክ እንደበፊቱ። የውስጥ ሸሚዞች፣ ቀበቶዎች፣ ስቶኪንጎችን... ኩባንያው ሲመሰረት ተመሳሳይ ነው። የደረት ምልክት: ኩባንያው ከተመሰረተበት ጊዜ ጋር ተመሳሳይ ነው (የቀለም ንድፍ ጥቁር ነጭ እና ቀይ ድንበር ያለው ነው). የኋላ ቁጥር: ጥቁር. የግራ እጅጌ፡ አዲስ የ ኩባንያ አርማ በቀይ ከጥቁር ድንበር ጋር። ሸሚዝ እና ሱሪ፡ ነጭ። ሸሚዝ እና ሱሪ: ግራጫ. 1940 1942 ባርኔጣዎች: ጥቁር በ "ስም" ምልክት ላይ ከወርቅ ክር ጋር. ሸሚዝ እና ሱሪ: ግራጫ. የውስጥ ቀሚስ… ጥቁር። የግራ የደረት ምልክት፡ "ስም" በቀይ ከጥቁር ድንበር ጋር ምልክት ያድርጉ። የደንብ ቁጥር፡ ቀይ ከጥቁር ድንበር ጋር። የግራ እጅጌ፡ አዲስ የ ኩባንያ አርማ በቀይ ከጥቁር ድንበር ጋር። ቀበቶ ቡናማ. አክሲዮኖች: ከላይ ጥቁር እና ከታች ነጭ. 1943 1944 ኮፍያ (የወታደር ቆብ ዓይነት) ሸሚዝ ሱሪ የሀገር መከላከያ ቀለም (የወይራ አረንጓዴ)። የውስጥ ቀሚስ… ጥቁር። ቀበቶ… ጥቁር። አክሲዮኖች... ጥቁር። 1943 የባርኔጣ ምልክት: የቼሪ አበባ ምልክት ከወርቅ ክር እና ጥቁር ነጠብጣቦች ጋር። የኋላ ቁጥር: ጥቁር. 1944 (የኢንዱስትሪ ጦር ሰራዊት ዘመን) የግራ ደረት፡ በነጭ ክብ ዙሪያ ልዩ የሆነ ጥቁር መስመር ያለው ምልክት። የደንብ ልብስ ቁጥር ተሰርዟል። የሳቡሮ ኮሳካ ፎቶግራፍ በነጭ ከስር ሸሚዝ ውስጥ በቤዝቦል መጽሔት ውስጥ ይቀራል የመካከለኛው ጃፓን ጦር ቹኒቺ ድራጎኖች (1954-አሁን) ዘመን በ1946/1947 ዓ.ም ኮፍያ፡- ነጭ ከማርጎ ጠርዝ ጋር (አንዳንዶቹ የማርጎን “ሐ” ምልክት አላቸው።) ሸሚዝ (ከቆመ አንገትጌ ጋር) እና ሱሪ፡ ነጭ። ሸሚዝ: ነጭ ወይም ማር. መስመሮች (2 ፕላቶች, እጅጌዎች, የፓንት ጎኖች): ማር. የደረት ምልክት፡- ሁለት ዓምዶች ከላይ "ቹቡ" ከታች ደግሞ (ከላይኛው ቅስት ነው. በ 1946 በአቅርቦቶች እጥረት ምክንያት በቀለም ተስሏል). የደንብ ቁጥር: ቀበቶ ቡናማ. ክምችቶች: በግራጫ ላይ በመመስረት, ከላይ ሽሪምፕ ቡናማ, ነጭ እና ሽሪምፕ ቡናማ መስመሮች ጋር. 1947 ኮፍያ: ጥቁር ነጭ ምልክት. ሸሚዝ/ሱሪ፡ ጥቁር ግራጫ (ሸሚዝ የፊት ክፍል፡ ነጭ)። እጅጌ መስመር፡ ነጭ እና ቀይ ድንበር። የፕላኬት መስመር ቀይ። ቀበቶ ቀለበቶች እና ሱሪዎች የጎን መስመሮች: ነጭ. የኪስ መስመር… ነጭ። ቀበቶ ቡናማ. ክምችቶች: የላይኛው እና መካከለኛው ክፍሎች ግራጫ ናቸው (ሁለት ነጭ እና ቀይ ፍራፍሬ ከላይኛው ክፍል ውስጥ ናቸው). ከታች ነጭ. በደረት ላይ የቀስት ነጭ እና ቀይ አርማ አለ። የደንብ ቁጥር፡ ከቀይ ጠርዝ ጋር ነጭ። የግራ እጅጌ፡ ከወቅቱ አጋማሽ ጀምሮ የምዕራባውያን አይነት የድራጎን ምልክት (ከ1949 እስከ 1950 ባለው የቡድኑ ባንዲራ ላይ በጥቁር ላይ የተመሰረተ) ከወርቅ ክር ጋር ይገባል። 1948 ኮፍያ: ነጭ ከባህር ኃይል ጠርዝ ጋር. ምልክት ከባህር ኃይል ሰማያዊ እና ቀይ ጠርዝ ጋር ተካትቷል. ሸሚዝ (ከቆመ አንገትጌ ጋር) እና ሱሪ፡ ነጭ። ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። መስመሮች (እጅጌዎች፣ ቆሞ የሚቆም አንገትጌ፣ ፕላኬት፣ ቀበቶ ቀለበቶች፣ ፓንት ጎኖች)... የባህር ኃይል ሰማያዊ። የደረት ምልክት "ዶራጎኖች" በጨለማ ሰማያዊ ጠቋሚ የወገብ ቁጥር (በሱሪው ግራ ክፍል ላይ ይገኛል)፣ ወጥ የሆነ ቁጥር... ጥቁር ሰማያዊ። ቀበቶ ቡናማ. ክምችቶች: ሁለት ወፍራም የባህር ኃይል መስመሮች ያሉት ነጭ. ካለፈው ዓመት ትንሽ ለውጥ። የባርኔጣው ምልክት ወደ "ዲ" ተቀይሯል. የፕላኬቱ ክፍልም ጥቁር ግራጫ ነው. ነጭ እና ቀይ መስመሮች አሉ. የሱሪው መስመርም ነጭ እና ቀይ ይሆናል. ሸሚዝ፡ ከነጭ በተጨማሪ ቀይ-ቡናማ ቀለምም ጥቅም ላይ ይውላል። ክምችቶች: ነጭ ባለ 3 ወፍራም የባህር ኃይል መስመሮች. ከ1949-1950 ዓ.ም ባርኔጣ: ጥቁር ሰማያዊ ከቀይ ቀይ, ነጭ-ሪም ምልክት (ከ1950 ጀምሮ, የወርቅ እና ነጭ ምልክት ያለው ምልክት ጥቅም ላይ ውሏል). ሸሚዝ እና ሱሪ: ግራጫ. ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። ቀበቶ ቡናማ. ባርኔጣዎች: ከላይ ከተጠቀሱት በተጨማሪ, ግራጫ ቀለም ያለው የባህር ኃይል ሰማያዊ ጠርዝ እና ቀይ ነጭ ምልክት ተጠቀምን. መስመሮች (2 2 2 2 ሱሪዎች, ኪሶች) ጥቁር ሰማያዊ. የግራ ደረት፡ በቀይ እና በነጭ የጠረፍ ፊደል ምልክት ያድርጉ። ክምችቶች: በነጭ ጀርባ ላይ ሁለት ወፍራም ጥቁር ሰማያዊ መስመሮች. መስመሮች (እጅጌዎች ብብት ሱሪዎች ጎን, ሁለት ፕላቶች, ኪሶች) ቀይ. የግራ ደረት፡- ቀይ እና ሰማያዊ ጠርዝ እና ተደራራቢ የሆነ ምልክት። የግራ እጅጌ፡ ቹኒቺ ሺምቡን የኩባንያ አርማ (ከዚህ በኋላ ቹኒቺ ምልክት እየተባለ የሚጠራው) ከቀይ እና ሰማያዊ ጠርዞች ጋር። የወገብ ቁጥር (በሱሪው የቀኝ ክፍል ላይ ይገኛል) ወጥ የሆነ ቁጥር ቀይ። አክሲዮኖች፡ የላይኛው የባህር ኃይል ሰማያዊ፣ የታችኛው ነጭ የደረት ምልክት... በ1949፣ ካለፈው ዓመት የተሳሳተ የፊደል አጻጻፍ በእንግሊዝኛ “ድራጎን” ተብሎ በትክክል ተጽፎ ነበር ከ1950-1951 ዓ.ም ኮፍያ፡ የባህር ኃይል ሰማያዊ ከወርቅ “ሲ” እና ነጭ “ዲ” ምልክት ጋር። ሸሚዝ እና ሱሪ፡ ነጭ። የውስጥ ቀሚስ… ጥቁር። መስመሮች (2 እጅጌዎች, 2 ፕላቶች, ከጎን ወደ ሱሪው ጎን, ኪሶች) ሰማያዊ. የደረት ምልክት፣ የወገብ ቁጥር (በሱሪው ግራ ክፍል ላይ የሚገኝ)፣ ወጥ የሆነ ቁጥር... ጥቁር ሰማያዊ። የግራ እጅጌው... ሰማያዊ ቹኒቺ ምልክት። ቀበቶ ቡናማ. አክሲዮኖች፡- በባህር ኃይል ሰማያዊ ላይ የተመሰረተ ንድፍ (ሁለት ዓይነት ዓይነቶች ጥቅም ላይ ይውላሉ, አንዱ ወፍራም ነጭ መስመር (ቢጫ ድንበር እና ቢጫ መስመር በመሃል) እና ሁለተኛው በሁለት ወፍራም ቢጫ መስመሮች). ከ1950-1953 ዓ.ም ኮፍያ፡ ጥቁር ሰማያዊ ከነጭ ምልክት ጋር። ሸሚዝ እና ሱሪ፡- የባህር ኃይል ሰማያዊ ቀጥ ያለ ግርፋት ያለው ዘይቤ። የደረት ምልክት፣ የወገብ ቁጥር (የሱሪው የቀኝ ክፍል)፣ የጀርሲ ቁጥር... ጥቁር ሰማያዊ (ከወገብ ቁጥር ሌላ ነጭ ድንበር አለው።) ቀበቶ ቡናማ. ክምችቶች: በጥቁር ሰማያዊ እና ቢጫ ላይ የተመሰረተ ዘይቤ (ሁለት ዓይነቶች ጥቅም ላይ ይውላሉ: ጥቁር ሰማያዊ እና አንድ ቢጫ መስመር በላይኛው መካከለኛ ክፍል, የታችኛው ክፍል ቢጫ ንድፍ እና ሁለት ወፍራም ቢጫ መስመሮች). ለቤት አገልግሎት (በ 1952 የፍራንቻይዝ ስርዓት ከተጀመረበት ጊዜ ጀምሮ በመደበኛነት) ሸሚዞች እና ሱሪዎች ነጭ. "ድራጎኖች" በደረት ላይ ከርቭ (አርማ 1). ለጎብኚዎች (እስከ 1951) ሸሚዝ እና ሱሪ፡ ግራጫ። በደረት ላይ ታትሟል. 1951 የበጋ ዩኒፎርም ኮፍያ: ነጭ ከቀይ ጠርዝ እና ከቀይ ምልክት ጋር. ሸሚዝ እና ሱሪ፡ ነጭ። ሸሚዝ… ቀይ። መስመሮች (እጅጌዎች፣ ፕላኬት፣ ሱሪ ጎን)፡ ቀይ። የደረት ምልክት በትንሹ በተደረደሩ ጠቋሚዎች (ከአርማዎች 1 እስከ 4 የማይገባ))፣ የጀርሲ ቁጥር... ቀይ። ቀበቶ ቡናማ. አክሲዮኖች: በቀይ ላይ በመመስረት, የላይኛው የባህር ኃይል ሰማያዊ ሲሆን ሶስት ነጭ መስመሮች አሉት. ከ1952-1959 ዓ.ም ኮፍያ ጥቁር ሰማያዊ ከነጭ ምልክት ጋር 1953 1954 "ሲ"). ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። የደረት ምልክት/የወጥ ቁጥር፡ ጥቁር ሰማያዊ። አክሲዮኖች... ጥቁር ሰማያዊ። የግራ እጅጌው...ከ1954 ዓ.ም ጀምሮ የቹኒቺ ምልክት ያለው የባህር ኃይል ሰማያዊ። የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። "ድራጎኖች" በደረት ላይ ከርቭ (አርማ 1). ሸሚዝ እና ሱሪ ለጎብኚዎች...ግራጫ። የደረት ምልክት (ቅስት-ቅርጽ): እስከ 1955, ከዚያ በኋላ. እ.ኤ.አ. በ 1954 በደረት ላይ "ድራጎኖች" እና በግራ እጅጌው ላይ ባለው ቅስት ቅርፅ (የወጥ ቁጥሩን ጨምሮ ጥቁር ሰማያዊ ከነጭ ድንበር ጋር) ተጠቅመዋል ከ1960-1968 ዓ.ም ከ1960-1961 ዓ.ም ኮፍያ: የማርኖ ቀለም የብር እና የወርቅ "ዲ" የሚያጣምረው ምልክት አለው. ሸሚዝ፡ ማርዮን። መስመሮች (2 እጅጌዎች, አንገት, ቀበቶ ቀለበቶች, 2 ሱሪዎች ጎኖች): ማር. የደረት ምልክት፣ የግራ እጅጌ ምልክት፣ የደረት ቁጥር፣ የደንብ ቁጥር... ማሮን። የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። የግራ እጅጌ ምልክት፡ የቹኒቺ ምልክት በማሮን። "ድራጎኖች" በደረት ላይ ከርቭ (አርማ 1). ሸሚዝ እና ሱሪ ለጎብኚዎች...ግራጫ። የግራ እጅጌ ምልክት፡ ከላይ የቹኒቺ ምልክት፣ ከታች (ሁለቱም ማሮን) ላይ ምልክት ያድርጉ። በደረት ላይ ተቀምጧል. በ1962 ዓ.ም ኮፍያ፡ ጥቁር ሰማያዊ ከወርቅ እና ጋር የሚያጣምረው ማርክ (የተቀየረ ፊደላት)። ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። መስመሮች (በአንገት አካባቢ፣ እጅጌዎች፣ የሱሪው ጎን)፡- ደማቅ ቢጫ በጥቁር ሰማያዊ መካከል ተቀምጧል። የደረት ምልክት፣ የደረት ቁጥር፣ የጀርሲ ቁጥር... ያማቡኪ ቀለም በጥቁር ሰማያዊ መካከል ተቀምጧል። የግራ እጅጌ ምልክት፡ የቹኒቺ ምልክት ከወርቅ ክር እና ጥቁር ሰማያዊ ጠርዝ ጋር። አክሲዮኖች... ጥቁር ሰማያዊ። የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። "ድራጎኖች" በደረት ላይ ከርቭ (አርማ 1). ሸሚዝ እና ሱሪ ለጎብኚዎች...ግራጫ። በደረት ላይ ተቀምጧል. ከ1963-1964 ዓ.ም ኮፍያ: ሰማያዊ ቀለም በብር "ሲ" እና በወርቅ "ዲ" ጥምረት ምልክት ተደርጎበታል. ሸሚዝ… ሰማያዊ። መስመሮች (በአንገት አካባቢ, 2 እጅጌዎች, 2 ሱሪዎች ጎኖች) ሰማያዊ. የደረት ምልክት፣ የደረት ቁጥር፣ የጀርሲ ቁጥር... ሰማያዊ ነጭ። የግራ እጅጌ ምልክት፡ የቹኒቺ ምልክት በወርቅ እና በሰማያዊ። ቀበቶ ሰማያዊ. አክሲዮኖች... ሰማያዊ። የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። "ድራጎኖች" በደረት ላይ ከርቭ (አርማ 1). ሸሚዝ እና ሱሪ ለጎብኚዎች...ግራጫ። በደረት ላይ ተቀምጧል. ከ1965-1968 ዓ.ም የመካከለኛው ወቅት (በግንቦት ወር መጀመሪያ) ኮፍያ እና ከስር ሸሚዝ፡ ልክ እንደ 1962 (ከዚህ በፊት ከነበረው የፊደል አጻጻፍ) ጋር ተመሳሳይ ነው። መስመሮች (በአንገት አካባቢ፣ እጅጌ፣ ሱሪ ጎን): ጥቁር ሰማያዊ በቀይ መካከል ተቀምጧል። የደረት ምልክት፣የደረት ቁጥር፣የማሊያ ቁጥር...ጥቁር ሰማያዊ ከቀይ ጠርዝ ጋር። የግራ እጅጌ ምልክት፡ ጥቁር ሰማያዊ ነጭ-ሪም ያለው ጠጋኝ ተካትቷል (የወርቅ ክር ዘንዶ ምልክት በፕላስተር ውስጥ ተቀምጧል፣ እና ቀይ የቹኒቺ ምልክት በላይኛው ቀኝ ጥግ ላይ ተቀምጧል)። አክሲዮኖች... ጥቁር ሰማያዊ። የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። በደረት ላይ ከርቭ (አርማ 1, 67-68 አርማ 2). ሸሚዝ እና ሱሪ ለጎብኚዎች...ግራጫ። በደረት ላይ ተቀምጧል. የ 1969 የስፕሪንግ ካምፕ ከላይ ያለውን ንድፍ እንደገና ለልምምድ ተጠቅሞበታል. እ.ኤ.አ. በ1968 አጋማሽ አጋማሽ (ግንቦት 16) -በቀይ ቀይ (ቀይ) እና ሰማያዊ ላይ የተመሰረተ ዘይቤ። ኮፍያ፡ ሰማያዊ ከቀይ የላይኛው አዝራር እና ጠርዝ ጋር፣ የወርቅ ዘንዶ ምልክት እና ቀይ የቹኒቺ ምልክት። ሸሚዙ እና ሱሪው የተጠለፉ ናቸው፣ እና ሸሚዙ እጅጌ የሌለው ነው (ሁለቱም በጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያዎቹ ናቸው። በ የተዘጋጀ ሸሚዝ… ቀይ። መስመሮች (በአንገት አካባቢ, ቀበቶ ቀበቶዎች, የሱሪ ጎኖች): ቀይ. የደረት ምልክት፣ የደረት ቁጥር፣ የጀርሲ ቁጥር...ቀይ/ሰማያዊ ጠርዝ። ቀበቶ ሰማያዊ. አክሲዮኖች፡ ቀይ ከአንድ ወፍራም ሰማያዊ መስመር ጋር። የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። የግራ ደረት "ዲ" ምልክት በጌጣጌጥ ፊደላት. የደረት ቁጥሩ በቀኝ በኩል ነው. ለጎብኚዎች ሸሚዝ እና ሱሪዎች: ቀላል ግራጫ. የደረት ምልክት "ቹኒቺ" በጠቋሚ። የሰማይ ሰማያዊ ዩኒፎርም የመጠቀም ዘመን (1969-1986) ከ1969-1973 ዓ.ም በአብዛኛው ወደ 1963-1964 ቅርብ (ሰማያዊ ማለት ይቻላል ሰማይ ሰማያዊ ነው)። ኮፍያ: ሰማይ ሰማያዊ ነጭ ከላይ አዝራር እና የአየር ቀዳዳዎች ጋር. የ"ሲዲ" ምልክት በነጭ የማገጃ ፊደላት ገብቷል። የግራ እጅጌ፡ ወርቃማው ዘንዶ እና የቹኒቺ ምልክት አርማ (የሰማይ ሰማያዊ ድንበር። ቹኒቺ ምልክት በላይኛው ቀኝ፣ ቀይ እስከ 1972 ድረስ፣ ወርቅ በ1973 ዓ.ም.) የሰማይ ሰማያዊ መስመር በቀበቶው የሱሪው ክፍል ውስጥ ተዘግቷል። ከሱሪው ጎን ያለው መስመር ሁለት ቀጭን መስመሮችን በመደራረብ ወፍራም ይደረጋል. ቀበቶ… ጥቁር። የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። የደረት ምልክት ("ድራጎኖች" በጠቋሚ። አርማ 3)፣ የደረት ቁጥር፣ የኋላ ቁጥር...ሰማይ ሰማያዊ ከቀይ ድንበር ጋር። ለጎብኚዎች ሸሚዞች እና ሱሪዎች: ቀላል ሰማያዊ. የደረት ምልክት በጎቲክ ቅርጸ-ቁምፊ በቅስት ቅርጽ)፣ የደረት ቁጥር፣ ወጥ የሆነ ቁጥር...ሰማይ ሰማያዊ ከነጭ ድንበር ጋር። ከ1974-1986 ዓ.ም ኮፍያ፡ ልክ እንደበፊቱ እስከ 1984 ዓ.ም. ከ 1985 በኋላ የአየር ቀዳዳዎች ሰማያዊ ሰማያዊ ይሆናሉ. ሸሚዝ… አዝራር ይተይቡ እስከ 1980 ድረስ። ከ 1981 እስከ 1983 የሄንሪ አንገት አይነት (ሁለት የፊት አዝራሮች ብቻ) የመጎተት አይነት (በቡድኑ ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያው መጎተቻ) ነበር። ከ 1984 ጀምሮ, የ ዓይነት ነው. ሸሚዝ...ሰማይ ሰማያዊ። አክሲዮኖች… ሰማያዊ ሰማያዊ። ከ 1975 እስከ 1986 ለቤት አገልግሎት እና ለጎብኚዎች ጥቅም ላይ የሚውሉ ስፒሎች በሰማያዊ ጀርባ ላይ ነጭ መስመሮች ናቸው, እና በ 1986 ለቤት አገልግሎት ብቻ በነጭ ጀርባ ላይ ሰማያዊ መስመሮች ናቸው. የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። መስመሮች (ካፍ): ቀይ/ሰማይ ሰማያዊ። መስመሮች (በአንገት አካባቢ, ትከሻዎች, ጎኖች ሱሪዎች ጎን) ሰማያዊ ሰማያዊ. የደረት ምልክት፣ የደረት ቁጥር፣ የኋላ ስም (1977 የኋላ ቁጥር... ቀይ፣ የሰማይ ሰማያዊ ጠርዝ። ቀበቶ…ሰማይ ሰማያዊ። የደረት ምልክት ("ድራጎኖች" በጠቋሚ። አርማ 3) ሸሚዝ እና ሱሪ ለጎብኚዎች፡ ፈዛዛ ሰማያዊ። የሽቦዎቹ የቀለም አሠራር ለቤት አገልግሎት ተቃራኒ ነው. የደረት ምልክት፣ የደረት ቁጥር፣ የኋላ ስም (1977 የኋላ ቁጥር... ቀይ፣ ነጭ ጠርዝ። ቀበቶ ቀይ. የደረት ምልክት በጎቲክ ቅርጸ-ቁምፊ በቅስት ቅርጽ) የቀበቶው ዘለበት ክፍል ከተለመደው ቀበቶ በተለየ በ ቅርጽ ነበር. የዶጀርስ ዩኒፎርም የመጠቀም ዘመን (1987-2003) ከ1987-2003 ዓ.ም እ.ኤ.አ. በ 1987 ሥራ አስኪያጅ ሆኖ ሥራውን የጀመረው ሴኒቺ ሆሺኖ ከሎስ አንጀለስ ዶጀርስ ፈቃድ ካገኘ በኋላ ለዶጀርስ ዩኒፎርም ታማኝ የሆነ ዲዛይን ተቀበለ የቅርብ ጓደኛው ቶሚ ላሶርዳ አስተዳዳሪ ነው እ.ኤ.አ. በ 1987 ክፍት ውድድር ያለፈው ዓመት ሞዴል ለብሶ ከመክፈቻው ውድድር ታየ ኮፍያ፡- ሰማያዊ ከነጭ “ዲ” ምልክት ጋር (ከእ.ኤ.አ. እስከ 1996 ድረስ ጠቋሚ፣ ከ1987 እስከ 1995 ከፍተኛው ሰማያዊ፣ የላይኛው አዝራር ነጭ በ1996 ዓ.ም. ከ1997 ዓ.ም. ጀምሮ ኢታሊክ ብሎክ አይነት፣ የላይኛው አዝራር ነጭ)። ሸሚዝ… ሰማያዊ። የደረት ምልክት፡ ሰማያዊ ጠቋሚ ("ድራጎኖች" (አርማ 2፣ ግን ከ67-68 የሚበልጥ))። በተጨማሪም ከ 1996 በኋላ በጺሙ እና በ "ድራጎን" ዓርማ መካከል ያለው ክፍተት እየሰፋ ሄደ እና ጢሙ የ "ዲ" ጫፍን ለመሸፈን ረዘም ላለ ጊዜ ተስተካክሏል, ይህም የፊደል አጻጻፍ ለዶጀርስ ታማኝ እንዲሆን አድርጎታል. የደረት ቁጥር... ቀይ። የኋላ ስም፡ ሰማያዊ (የጎቲክ ዓይነት እስከ 1995፣ ከ1996 በኋላ ከዶጀርስ ጋር ተመሳሳይ የሆነ ብሎክ ዓይነት)። የደንብ ቁጥር፡ ሰማያዊ (የተለመደው የሁለተኛ ደረጃ የቤዝቦል አይነት እስከ 1995 ድረስ፣ ከ1996 ጀምሮ እንደ ዶጀርስ ተመሳሳይ የብሎኬት ዓይነት)። የግራ እጅጌው... 1996 60ኛ የምስረታ በዓል ነው። 1997-2001 ከሻሮን ጋር ምልክት ነው ከ2002 ዓ.ም ጀምሮ፣ ከተያያዘ ሐረግ ጋር ምልክት። የቀኝ እጅጌው…ከ1999 “ቹኒቺ” ጀምሮ። ቀበቶ ሰማያዊ. አክሲዮኖች በ 1990ዎቹ መጨረሻ -ሶክስ)…ሰማያዊ። የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። የኦቺያ ዳይሬክተር ዘመን (2004-2011) ከባህላዊው ሰማያዊ ቅርጸ-ቁምፊ (ቁጥር የኋላ ስም) ሲወጡ የዶጀርስ ዓይነት (1974-1986) ከመሆንዎ በፊት ከቅጡ ጋር ያለውን ውህደት ማየት ይችላሉ እንዲሁም ከ 1948 ጀምሮ (ከ 1949 በስተቀር) የ "ድራጎን" ቅፅል ስም አርማ ለረጅም ጊዜ በጠቋሚ ፊደላት እና የሚባሉት ፊደላት ብቻ ዋና ፊደላት ናቸው), ነገር ግን ዳይሬክተር ሆኖ የተሾመው ሂሮሚትሱ ኦቺያ. አጥብቆ ተስፋ የተደረገበት (ከዩኒፎርም ሌላ የተለመደው "ድራጎን" አርማ ከአንዳንዶቹ በስተቀር ጥቅም ላይ ይውላል[168] እና ከ 1974 ጀምሮ ለደረት ቁጥሮች ጥቅም ላይ የዋሉ ቀይ ፊደላት ወዘተ በኦቺያ ዓላማ ተወግደዋል. ለመልካምነት ተጠያቂው ማን ነው፣"ጉድለትን የሚያስታውስ።" የፊደል አጻጻፍ የናጎያ ጦር በተመሠረተበት ጊዜ ከደረት አርማ ጋር ተመሳሳይ ነው። ከ 1974 እስከ 1986 ባሉት ሞዴሎች ውስጥ ጥቅም ላይ የዋሉ የትከሻዎች እና ሱሪዎች ወፍራም መስመሮች ተካተዋል. በነገራችን ላይ የዩኒፎርም ኦሪጅናል ዲዛይን የተሰራው በዳይሬክተሩ ሚስት እና በትልቁ ልጅ ሲሆን በሃሳባቸው ወፍራም መስመሩ ወደ እጅጌ እና ቁርጭምጭሚቱ የሚዘረጋ የእሳት ነበልባል ቅርፅ ሲሆን የጫፉ መስመር ስፋት 8 ሴ.ሜ ነበር ይህ የቻይንኛ ቁጥር "ሀ" ምስል የሆነ "ሱ-ማስፋፋት" ነው. ኮፍያ: ሰማያዊ ነጭ "ሲዲ" ምልክት (ከ 1986 ትንሽ የተለየ). ቀበቶ ሰማያዊ. ካልሲዎች... ሰማያዊ። በሚዙኖ የተሰራ የቤት ሸሚዝ/ሱሪ፡ ነጭ። መስመሮች (ትከሻዎች, ጎኖች, የሱሪ ጎኖች (የቀበቶ ቀለበቶችን አይሸፍኑም)) ሰማያዊ. የደረት ምልክት፣ የደረት ቁጥር፣ የደንብ ቁጥር... ሰማያዊ። በደረት ላይ. የግራ እጅጌ ምልክት፡ አርማ ያለበት በሰማያዊ ነጭ ጀርባ ላይ ያለ ምልክት። ከ 2006 ጀምሮ የግራ እጅጌው በነጭ ጀርባ ላይ የቹኒቺ ሺምቡን አርማ ያለው ሰማያዊ ጎቲክ ምልክት አለው። ከ 2010 ጀምሮ ኢዲየን ኢስት ስፖንሰር ሆኗል፣ እና የቤት ውስጥ ጨዋታ ባርኔጣዎች ብቻ የ" አርማ አላቸው የጎብኚዎች ሸሚዝ...ሰማያዊ። ሱሪ... ነጭ። መስመሮች (ትከሻዎች/ጎን)፡ ነጭ። የደረት ምልክት፣ የደረት ቁጥር፣ የኋላ ቁጥር... ነጭ። የግራ እጅጌ፡ አርማ ከነጭ እና ሰማያዊ ጠርዝ ጋር። እንደገና የታተሙ ዩኒፎርሞች የ1954 ዩኒፎርም በነሀሴ 2010 በተካሄደው የድሮ ዩኒፎርም ተከታታይ ላይ እንደገና ታትሟል በድጋሚ የታተመው ዩኒፎርም ለቹኒቺ ቡድን የመጀመሪያው ነው። በተጨማሪም የግራ እጅጌው ለተለመደው መድረክ ማስታወቂያ በዚያን ጊዜ ጥቅም ላይ በሚውል የቹኒቺ ምልክት ተተካ። በተጨማሪም ሱሪው መስመር የሌለው ነጭ ስለነበር ብዙ ጊዜ የጎብኚ ሱሪዎችን እለብስ ነበር። 2ኛው ሱፐርቫይዘር ታካጊ ዘመን (2012-2013) መሰረታዊ ንድፍ የተመሰረተው በ 1954 ዩኒፎርም ላይ ሲሆን ቡድኑ ለመጀመሪያ ጊዜ በጃፓን ውስጥ ምርጡን ሲያሳካ ለቤት አገልግሎት የሚውለው የደረት አርማ ምልክት እስከ 2003 ድረስ ጥቅም ላይ የዋለው "ድራጎኖች" ጠቋሚ ነው, እና በስምንት ወቅቶች ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ታድሷል (አርማ 2, ከላይ እንደተገለፀው የቀለም ቃና ተቀይሯል). ባርኔጣው ጥቁር ሰማያዊ ነው, እና የሲዲ ማርክ በክብ ፊደላት (ከ 1962 እስከ 1968 ጥቅም ላይ ለዋለ ምልክት ቅርብ) እና የፊደሎቹ ቀለም ቀይ ነው. ሚንቾ የጽሕፈት መኪና ለደረት ቁጥር፣ ለዩኒፎርም ቁጥር እና ለኋላ ስም ጥቅም ላይ ይውላል። ሹሄይ ታካሃሺ "ስ.ታካሃሺ" ነው፣ ሳቶፉሚ ታካሃሺ "አ.ታካሃሺ" ነው፣ ወዘተ ከ2012 የውድድር ዘመን ጀምሮ፣ ጋር በመተባበር የ ብራንድ (ከዚያው አመት መኸር ጀምሮ ወደ የመጀመሪያ ብራንድ ተቀይሯል)። እንዲሁም ከ 2012 ጀምሮ ሴንትራል ሊግ ያለፈው ዓመት አሸናፊ ቡድን "የሻምፒዮን አርማ ተሸልሟል, ስለዚህ ሻምፒዮን አርማ በ 2012 (እ.ኤ.አ.) በ 2012 (ኦፊሴላዊ ጨዋታዎች ብቻ የታጠቁ, በ ውስጥ አይደለም) በልብሱ የቀኝ እጀታ ላይ ተዘርግቷል ካምፖች እና ክፍት ጦርነቶች). ኮፍያ: ጥቁር ሰማያዊ በቀይ "ሲዲ" ምልክት (ከነጭ ድንበር ጋር). የራስ ቁር፡ ጥቁር ሰማያዊ (ማቲ) በቀይ "ሲዲ" ምልክት (ነጭ ድንበር)። የራስ ቁር አሁንም አርማ ነበረው ነገርግን በ2012 የውድድር ዘመን አጋማሽ ላይ ወደ አርማ ተቀይሯል። ቀበቶ: ጥቁር ሰማያዊ ስፒሎች፡ ቀይ መስመር በጥቁር ሰማያዊ ጀርባ ላይ ለቤት አገልግሎት፡ ሸሚዝና ሱሪ...ነጭ። ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። መስመር (ትከሻ/ሱሪ ጎን)፡ ጥቁር ሰማያዊ። የደረት ቁጥር... ቀይ። የደረት ምልክት... ጥቁር ሰማያዊ ("ድራጎን" በጠቋሚ)። የኋላ ስም/ቁጥር… የባህር ኃይል ሰማያዊ። የግራ እጅጌ ምልክት፡ የማዕከላዊ ሊግ "ሻምፒዮን አርማ" የቀኝ እጅጌ ምልክት (ጥቁር ሰማያዊ, ጎቲክ). ለጎብኚው፡ ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። ሱሪ... ነጭ። ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። መስመሮች: ነጭ (ትከሻዎች እና እጅጌዎች), ጥቁር ሰማያዊ (የሱሪ ጎን). የደረት ቁጥር፡ ቀይ ከነጭ ድንበር ጋር። የደረት ምልክት: ነጭ በብሎክ ፊደላት, ከቀዳሚው ሞዴል በተለየ መልኩ ፊደሎቹ በቅስት ቅርጽ የተደረደሩ ናቸው). የኋላ ስም/ቁጥር፡ ነጭ። የግራ እጅጌ ምልክት፡ የማዕከላዊ ሊግ "የሻምፒዮን አርማ" (ጠፍጣፋው ከ2012 እና 2013 ጀምሮ ተወግዷል)። የቀኝ እጅጌ ምልክት "ድራጎኖች" (ነጭ ከርቭ)። በድጋሚ የታተመ ዩኒፎርም በ1974 የ 9 10ኛ ተከታታይ ድል በማዕከላዊ ሊግ ከኦገስት እስከ ሴፕቴምበር 2012 (ማስታወሻ) ከ 2013 ጀምሮ ደንበኞችን የመሳብ ችሎታን ለመጨመር, ሦስተኛው ዩኒፎርም (በተለምዶ ሞዶራ በመባል የሚታወቀው) በሰባት ኦፊሴላዊ ጨዋታዎች ውስጥ ይለበሳል. ዲዛይኑ በቀይ ላይ የተመሰረተ ሲሆን የደረት አርማ የጀርሲ ቁጥር እና የኋላ ስማቸው ጥቁር ሰማያዊ ከትከሻው እስከ ጎኑ ያለው መስመር ነጭ ነው እና “ቹኒቺ ሺምቡን” ማስታወቂያ በእጅጌው ላይ አለ።የተለመደውን ኮፍያ እና ሱሪ ይልበሱ የታኒሺጌ ዘመን (2014-2016) ወደ ቹኒቺ እንደ ጂ ኤም የተመለሰው ሂሮሚትሱ ኦቺያይ እሱ በጣም ጠንካራ በነበረበት ሀሳብ አቅርቧል እና በ1954 በጃፓን ለመጀመሪያ ጊዜ ምርጥ ሆኖ ሲገኝ የነበረውን ዩኒፎርም እንደገና ሰራ። የሁለተኛው ታካጊ ዳይሬክተር እስከ ቀደመው አመት ድረስ የሚጠቀመው ዩኒፎርም በ1954 ዓ.ም ላይ የተመሰረተ ቢሆንም ይህ ዩኒፎርም በዚያን ጊዜ ከነበረው ጋር የቀረበ ነው። የደንብ ልብስ እና የባርኔጣ ቀለም ጥቁር ሰማያዊ (የብረት ባህር ኃይል) ሲሆን ይህም ለጥቁር በጣም ቅርብ ነው በተጨማሪም የግራ እጅጌው ለቤት አገልግሎት እና ለሶስተኛ ጊዜ ጥቅም ላይ የሚውለው የማስታወቂያ አርማ ከብሎክ ዓይነት ወደ ቹኒቺ ሺምቡን ርዕስነት ከዚህ ሞዴል ተቀይሯል። ኮፍያ፡ ጥቁር ሰማያዊ መሰረት፣ “ሲዲ ማርክ” ከ2004 እስከ 2011 ነጭ ነው። የራስ ቁር፡ ጥቁር ሰማያዊ ነጭ "ሲዲ" ምልክት ያለው። የ ማስታወቂያ ከራስ ቁር በግራ በኩል ይገባል. ለቤት አገልግሎት፡ ሸሚዝና ሱሪ፡ ነጭ። ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። የደረት ቁጥር... ጥቁር ሰማያዊ። የደረት ምልክት፡ ጥቁር ሰማያዊ ("ድራጎኖች" በጠቋሚ፣ አርማ 1)። የኋላ ስም/ቁጥር… የባህር ኃይል ሰማያዊ። የግራ እጅጌ ምልክት፡ "ቹኒቺ ሺምቡን" (ጥቁር ሰማያዊ)። የደረት አርማ በ 1954 የታይፕ ገጽታ ላይ የተመሰረተ ነው (አጭር ዊስክ በ አርማ 1) ወፍራም ቁምፊዎች እና በአጠቃላይ አግድም ቅጥያ. በተለይም, የታችኛው የቀኝ ክፍል ዲ አንግል ቀላል ነው, ይህም በመግቢያው ጊዜ ትንሽ የተጨመቀ ቅርጽ ሆኖ እንዲሰማው ያደርጋል. ለጎብኚዎች፡ ሸሚዝ እና ሱሪ…ግራጫ። ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። የደረት ቁጥር... ጥቁር ሰማያዊ። የደረት ምልክት… የባህር ኃይል ሰማያዊ በብሎክ ፊደላት)። የኋላ ስም/ቁጥር… የባህር ኃይል ሰማያዊ። የግራ እጅጌ ምልክት፡- (ነጭ፣ ጠመዝማዛ፣ ነገር ግን ከቤት አርማ ይልቅ የዶጀርስ አይነት ሎጎ 2ን ይጠቀማል)። ከ2003 ጀምሮ ለመጀመሪያ ጊዜ ጎብኚዎች ግራጫ ቀለምን ወስደዋል። ሦስተኛው ዩኒፎርም፡ ሸሚዝ…ሰማያዊ። ሱሪ... ነጭ። ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። የደረት ቁጥር: ነጭ. የደረት ምልክት… ነጭ ("ድራጎኖች" በጠቋሚ ለቤት አገልግሎት ተመሳሳይ)። የኋላ ስም/ቁጥር፡ ነጭ። የግራ እጅጌ ምልክት፡ "ቹኒቺ ሺምቡን" (ነጭ)። ሦስተኛው ዩኒፎርም በኦቺያ ዘመን ተቀባይነት ያገኘውን ሰማያዊ እና ነጭ አርማ ይጠቀማል። ለደረት ቁጥር እና የደንብ ዩኒፎርም ቁጥር እስከ 1995 ድረስ በመጀመሪያው የዶጀርስ ዩኒፎርም ውስጥ ጥቅም ላይ የዋለው "የሁለተኛ ደረጃ ቤዝቦል አይነት" ተብሎ የሚጠራው ቅርጸ-ቁምፊ እንደገና ታድሷል። ሆኖም ግን, እንደ እነዚያ ቀናት, ደማቅ ቅርጸ-ቁምፊ ነው. በጁላይ 2014 የበጋ ዕረፍት ወቅት (ከ25ኛው ቀን በኋላ) እና ኦገስት በናጎያ ዶም አስተናጋጅነት በተካሄደው ጨዋታ ላይ “የበጋ ካፕ” የሚል ኮፍያ ለብሶ የቡድን አርማ ምልክት “ሲዲ” እና በነጭ ላይ የተመሠረተ ጥቁር ሰማያዊ ጠርዝ። ሶስተኛ የደንብ ልብስ ከለበሱ ጨዋታዎች በስተቀር) እ.ኤ.አ. በ 2015 ከጁላይ 28 እስከ ኦገስት መጨረሻ ድረስ በናጎያ ዶም በተደገፈው ግጥሚያ ላይ (ከቀደመው ዓመት ጋር ተመሳሳይ ነው ሦስተኛው ዩኒፎርም ከለበሰበት ግጥሚያ በስተቀር ከ 2015 ጀምሮ, ከሱዙኪ ጋር ኦፊሴላዊ የአጋር ውል በመፈረም, የሱዙኪ አርማ በቤት ዩኒፎርም እና በሶስተኛ ዩኒፎርም ሱሪ ላይ ይታያል የስፖንሰር አርማውን በሱሪው ላይ መለጠፍ በቡድኑ ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያው ጥረት ነው በተጨማሪም የሶስተኛው ዩኒፎርም ስም ካለፉት ሁለት አመታት ጀምሮ "ሪዩ" ወደ "ሾርዩ" ተቀይሮ በአራት የቤት ውስጥ ጨዋታዎች ይለበሳል. የድራጎን ሰማያዊውን ከቤት ዩኒፎርም ነጭ ጀርባ ጋር የሚያጣምረው ንድፍ “ሾርዩ” ዩኒፎርም፡ አርማ፣ ቁጥር፣ ስም… የባህር ኃይል ሰማያዊ፣ ሸሚዝ… ከፊት ነጭ፣ ከኋላ ድራጎኖች ሰማያዊ፣ የባህር ኃይል ሰማያዊ በትከሻዎች እና እጅጌዎች። ሸሚዝ… የባህር ኃይል ሰማያዊ። የግራ እጅጌ ምልክት፡ "ቹኒቺ ሺምቡን" (ነጭ)። በተጨማሪም ባርኔጣዎች, ባርኔጣዎች, ሱሪዎች, ወዘተ የመሳሰሉትን የተለመዱትን ይጠቀማሉ. እ.ኤ.አ. በ 2016 የቡድኑ 80 ኛ ዓመት አርማ ከቀኝ እጅጌው ጋር ይያያዛል። እንዲሁም የካፒቴን ምልክት ለመጀመሪያ ጊዜ ተቀባይነት ይኖረዋል, እና በግራ ደረቱ ላይ ይኖረዋል የሾሪዩ ዩኒፎርም በ1974ቱ ድል ወቅት ጥቅም ላይ የዋለው የድራጎን ብሉ ላይ የተመሰረተ እና የወርቅ ፊደላትን እና የራኬት መስመሮችን ይጠቀማል እና የሲዲ ምልክቱ በግራ ደረቱ ላይ ተጣብቋል። የባርኔጣው ጠርዝ የባህር ኃይል ሰማያዊ ነው. የደረት ቁጥር የለም እ.ኤ.አ. በ 2014 እና 2015 ጥቅም ላይ የዋለውን የበጋ ካፕ ተከትሎ ፣የበጋው ዩኒፎርም እንዲሁ ተቀባይነት ይኖረዋል እና የብረት የባህር ኃይል ሰማያዊ ራኬት መስመር እና የሲዲ ምልክት ከድራጎኖች ሰማያዊ ድንበሮች ጋር ወደ ደረቱ ይገባል የደረት ቁጥር የለም የሱፐርቫይዘር ሞሪ ዘመን (2017-2018) ለተካሄደው “የቹኒቺ ድራጎኖች ተከታታይ የደንብ ልብስ አጠቃላይ ምርጫ” ውጤት ምላሽ ለመስጠት የኦቺያ ዘመን ቀለም እና ዲዛይን ያለው አዲስ ዩኒፎርም ታወጀ የድራጎን ሰማያዊ እንደገና ይነቃቃል። በ 6 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ. ለቤት አገልግሎት የሚውለው ጃኬቱ ከአንገትጌው እስከ ትከሻው ድረስ እና ወደ ማሰሪያው የሚሄድ ሰማያዊ (የድራጎን ሰማያዊ) መስመር ያለው ነጭ ነው። የትከሻው መስመር ከሞላ ጎደል ተመሳሳይ ውፍረት አለው፣ ነገር ግን የኩምቢው መስመር ከትከሻው መስመር ጋር ከተጠላለፈበት ቦታ ቀስ በቀስ ለመንጠፍጠፍ ተዘጋጅቷል። የማልያ ቁጥሩ፣ ስም እና የደረት ቁጥሩም ሰማያዊ ነው፣ እና ቅርጸ ቁምፊው በአስተዳዳሪው ዘመን ጥቅም ላይ ከዋለበት ወፍራም የሁለተኛ ደረጃ ቤዝቦል አይነት ነው። "ድራጎን" በደረት ላይ ጠመዝማዛ (አርማ 2፣ ከ1987-1995 የመጀመርያው የዶጀርስ ዩኒፎርም ጋር ተመሳሳይ የሆነ የፊደል አጻጻፍ ታድሷል) እና በግራ እጅጌው ላይ ያለው የ"ቹኒቺ ሺምቡን" አርማ (ነጭ ፊደላት) በካፍ መስመር ላይ አለ። አስገባ። በተሰቀለ ቅርጽ. የጎብኚዎች የውጪ ልብሶች ለቤት ውስጥ, ከበስተጀርባ ሰማያዊ እና በመስመሮች, በሎጎዎች እና በነጭ ምልክቶች የተገላቢጦሽ ይሆናል. ከሁለተኛው የታካጊ መንግስት ሞዴል የተወረሰው በደረት ላይ ያለው የ አርማ እና በግራ ካፍ መስመር ላይ ያለው አርማ. ኮፍያው እና የራስ ቁር ደግሞ ሰማያዊ ነበሩ፣ ነጭ የሲዲ ማርክ የተወረሰ፣ እና የታችኛው ቀሚስ ደግሞ ሰማያዊ ነበር። ሱሪዎች ለሁለቱም ለቤት እና ለጎብኚዎች ነጭ ነበሩ በተጨማሪም ሶስተኛው ዩኒፎርም (በተለምዶ የሾሪዩ ዩኒፎርም በመባል የሚታወቀው) በናጎያ ዶም ስድስት ይፋዊ ጨዋታዎች ላይ የሚውለው በድራጎን ሰማያዊ ላይ የተመሰረተ እና የቡድኑ የመጀመሪያ ሙከራ የሆነውን የምረቃ ስራን ይጠቀማል። ከፊት እና ከኋላ ላይ ሰማያዊ ግሬዲሽን እና የድራጎን ምስል በ 2017 የውድድር ዘመን ለደጋፊ ክለብ አባላት የሚደረገው በወር አንድ ጊዜ ፍጥነት ይካሄዳል.የፕሮፌሽናል ሞዴል ይልበሱ (በኤፕሪል 9 ከመጀመሪያው ግጥሚያ በስተቀር (ከዮኮሃማ ዴኤንኤ)). ጃኬቱ የራኬት መስመሮች ያሉት ሰማያዊ መሠረት፣ እጅጌው እና አንገት ላይ ቀይ እና ነጭ አርማ 2 አለው። ከዚህ ጋር, ልዩ የሆነ ባርኔጣ ባርኔጣ በቀይ ጠርዝ ይለብሳል. ከ 2018 የውድድር ዘመን ጀምሮ ልዩ ጨዋታ"ን በመያዝ ጥቅም ላይ ውሏል (በኋላ ላይ እንደተገለጸው ከ2018 የውድድር ዘመን ወደ ሚዙኖ ተቀይሯል)። ከ 2018 ጀምሮ ሚዙኖ ኦፊሴላዊ የአጋር ውል ተፈራርሟል, እና ኩባንያው የደንብ ልብስ ያቀርባል. ዲዛይኑ አልተቀየረም ነገር ግን የደንብ ቁጥሩ እና የደረት ቁጥሩ ቅርጸ-ቁምፊ በትንሹ ተቀይሯል እንደ እ.ኤ.አ. እስከ 1995 (የነጠላ አሃዝ ቁጥሩ ስፋት በግልጽ ሰፊ ነው)። በዚያው ዓመት ከፕሮቶ ኮርፖሬሽን ጋር ኦፊሴላዊ የአጋር ውል ተፈራርሟል እና በኩባንያው የሚተገበረው የመኪና ፖርታል ቦታ አርማ በባርኔጣው በግራ በኩል ይታያል. አርማውን በባርኔጣ ላይ መለጠፍ በቡድኑ ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያው ጥረት ነው የ "ሾርዩ" ዩኒፎርም ወደ ሰማያዊ ሰማያዊ ቅርበት ባለው ደማቅ ሰማያዊ ላይ የተመሰረተ ነው, እና በቀይ እየጨመረ በሚወጣው ዘንዶ ምስል ተዘጋጅቷል, ይህም ሌላ የቡድን ቀለም እንዲሁም ለመጀመሪያ ጊዜ እየጨመረ የሚሄድ ድራጎን ዩኒፎርም ልዩ ኮፍያ እና የራስ ቁር ተዘጋጅቷል (እስከ ባለፈው አመት ድረስ እየጨመረ ያለው የድራጎን ዩኒፎርም እንደ የቤት ዩኒፎርም ተመሳሳይ ኮፍያ እና የራስ ቁር ተጠቅሟል)። ዮዳ/ታሱናሚ ዳይሬክተር ዘመን (2019-2022) እ.ኤ.አ. ኖቬምበር 17 ቀን 2018 በናጎያ ዶም በተካሄደው 2018" ከ2019 የውድድር ዘመን ጥቅም ላይ የሚውለው ዩኒፎርም ይፋ ሆነ። "በታሪክ እና በወግ 'ኩራት' ላይ አፅንዖት መስጠት" በሚለው ጽንሰ-ሀሳብ ላይ በመመስረት, ሁልጊዜ በጃፓን ውስጥ ምርጥ ለመሆን ለሚፈልግ ቡድን ተስማሚ ጥንካሬን እና ለጃፓን ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ዓለም ክብር ስም ተስማሚ የሆነ ኩራት ይገልጻል የቤት ሸሚዝ ነጭ መሰረት ያለው ሲሆን ሰማያዊው (የድራጎን ሰማያዊ) "ዘንዶዎች" አርማ 2 በጠቋሚ ስክሪፕት ውስጥ, የቀደመውን ሞዴል ተከትሎ ተወስዷል. በሚለቀቅበት ጊዜ አዝራሮቹ ልክ እንደ ሸሚዝ ነጭ ነበሩ, ነገር ግን ወቅቱ ሲጀምር ወደ ሰማያዊ ተለውጠዋል. የደረት ቁጥር፣ ስም እና የደንብ ቁጥር ቅርጸ ቁምፊዎች ከቀዳሚው ሞዴል ጋር ተመሳሳይ ናቸው። የቹኒቺ ሺምቡን አርማ በግራ እጅጌው ላይ በሰማያዊ ታትሟል። የጎብኚው ሸሚዝ ንድፍ የቤቱን ሸሚዝ የተገላቢጦሽ ነው. አርማ በደረት ላይ እንዳለ ይቀጥላል፣ እና የመነሻ አርማ በግራ እጄጌው ላይ በነጭ ታትሟል። ልክ እንደ ቀደመው ሞዴል, ባርኔጣው በሰማያዊ መሠረት ላይ ነጭ "ሲዲ ምልክት" ያለው ንድፍ አለው, ነገር ግን ለቤት አገልግሎት ብቻ, ከጫፉ ጎን ነጭ መስመር ተጨምሯል, እና የላይኛው አዝራር እና ቀዳዳዎች እንዲሁ ተጨምረዋል. ወደ ነጭነት ተለወጠ. በተጨማሪም ከ 2018 ጀምሮ የተለጠፈው የ አርማ መጠኑ በትንሹ ቀንሷል. ሁለቱም የቤት እና የጎብኝ ሱሪዎች ነጭ ናቸው፣ በጎን በኩል አዲስ ቀጭን ሰማያዊ መስመር አለው። የ "ሾርዩ" ዩኒፎርም በ ምስል ላይ የተመሰረተ እና በድራጎኖች ሰማያዊ ላይ የተመሰረተ ዘንዶን በሰማያዊ ሰማያዊ ቀለም የሚያሳይ ንድፍ አለው. የሲዲ ምልክቱ በግራ ደረቱ ላይ ነው, ቁጥሩ በቀኝ ሆድ ላይ ነው, እና ከሮኬት መስመር ጋር በወርቅ የተከበበ ነው. በቡድኑ ታሪክ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ይህ ዩኒፎርም የታተመ አርማ አለው። ዩኒፎርም ሳይለወጥ ይቆያል። የ2020 የውድድር ዘመን “ሾርዩ” ዩኒፎርም በ1990ዎቹ ዩኒፎርም ላይ የተመሰረተ እና ከ1990 እስከ 2020 ያሉትን 30 ዓመታት በዲጂታል መንገድ ያሳያል። በድራጎን ሰማያዊ ጥላ ውስጥ፣ ከፊትና ከኋላ ያሉት ሁለት ድራጎኖች በተመሳሳይ አቅጣጫ ሲነሱ ለ30 ዓመታት ያህል ግራፊክ ታይቷል ቁጥሩ እንደዚያው ቀይ ተደርጎ ነበር፣ እና ኮፍያው ደግሞ የጠቋሚ ማርክን ተቀበለ የ2021 የውድድር ዘመን "ሾርዩ" ዩኒፎርም በቀኝ እጄ ላይ እና ከኋላ ያለው የ85ኛ አመት የምስረታ በዓል ምልክት ያለው ቡድኑ የተመሰረተበት 85ኛ አመት ምስሉ እና "የዘንዶው ትንሳኤ! ባሻገር"(የእጅጌ ምልክቶች ሁሉም በ2021 የውድድር ዘመን ይለብሳሉ) ዩኒፎርም አለው። ባርኔጣው ካለፈው አመት ጋር ተመሳሳይ ነው, በዲ ምልክት (እንደ ባለፈው አመት, የራስ ቁር ለመደበኛ የቤት ውስጥ ጥቅም ላይ ይውላል) ተመሳሳይ ምልክት በግራ ደረቱ ላይ, ቁጥሩ በቀኝ ሆድ ላይ ቀይ ነው. እና የነበልባል ግራፊክስ በሁለቱም እጅጌዎች ላይ ናቸው ታክሟል የ2022 የውድድር ዘመን ዩኒፎርም ቡድኑ አንድ ሆኖ ድልን ሲቀዳጅ የሰማያዊ ድራጎን ምስል በሰማያዊ ዘንዶ ምስል ተዘጋጅቷል እናም ቡድኑ አንድ ሆኖ ድልን ሲቀዳጅ ከኋላ ወደ ፊት ተዘርግቷል። ባርኔጣው ወደ ሲዲ ምልክት ተመለሰ, ነገር ግን ጠርዝ በድራጎን ጥፍር ያጌጠ ነበር (የተለመደ የቤት ቁር ለብሷል). ታቱናሚ ዳይሬክተር ዘመን (2023 በተካሄደው የቹኒቺ 2022 ወቅት ተገለጸ እና የቀኝ እጅጌው አሁን የ "ሲዲ" አርማ አለው የቤት ውስጥ ዩኒፎርም ከ 2013 ጀምሮ በ 10 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ቀይ የደረት ቁጥር አለው ለጠላት ግዛት ዩኒፎርም ላይ በደረት በኩል የተፃፉት ፊደላት ከብሎክ ፊደላት ወደ ጠቋሚዎች ተለውጠዋል የ2023 የውድድር ዘመን "ሾርዩ" ዩኒፎርም ወርቅን ከአልማዝ የተቆረጠ ጥለት ይጠቀማል፣ ይህም ተለዋዋጭ ዘንዶን በመግለጽ የበለጠ ኃይለኛ አጨራረስ ይሰጣል።የቡድኑ ሰራተኛ "በሻቺሆኮ የተወከለው በናጎያ ውስጥ ሊታሰብ የሚችል ቀለም መርጫለሁ ሲል አስተያየት ሰጥቷል ወላጅ ኩባንያ የወላጅ ኩባንያው ቹኒቺ ሺምቡን ነው። ቹኒቺ ሺምቡን ዋና የጃፓን የጋዜጣ ኩባንያ እና የመገናኛ ብዙሃን ድርጅት በሳኖማሩ, ናካ-ኩ ናጎያ, አይቺ ግዛት ውስጥ ይገኛል የቹኒቺ ሺምቡን እና ቹኒቺ ስፖርት አሳታሚ ሲሆን ከሆካይዶ ሺምቡን እና ከኒሺኒሆን ሺምቡን ጋር የሶስት ኩባንያ ጥምረት ፈጥሯል ይሁን እንጂ ሌሎች የማገጃ ወረቀቶች ሳሴን ሂሮፉኩ በሚባሉ የክልል ማእከላዊ ከተሞች ውስጥ የተመሰረቱ ሲሆኑ ቹኒቺ በጃፓን ከሚገኙት ሶስት ትላልቅ ከተሞች አንዷ በሆነችው ናጎያ ውስጥ የተመሰረተ ሲሆን እስከ ካንቶ ክልል ድረስ የሚዘልቅ ሰፊ የሽያጭ ቦታ አለው። በተጨማሪም አጠቃላይ የሽያጭ ብዛት በጃፓን ከዮሚሪ ሺምቡን እና ከአሳሂ ሺምቡን በኋላ በሦስተኛ ደረጃ ላይ የሚገኝ ሲሆን ከብሔራዊ ጋዜጦች ማይኒቺ ሺምቡን ኒሆን ኬይዛይ ሺምቡን እና ሳንኬይ ሺምቡን ይበልጣል አጠቃላይ እይታ ከጦርነቱ በፊት በ ውስጥ ሁለቱ ዋና ዋና የጋዜጣ ኩባንያዎች የነበሩት ሺን-አይቺ ሺምቡንሻ እና ናጎያ ሺምቡንሻ በ1942 በጦርነቱ ወቅት የጋዜጣ ኩባንያዎችን ለማጠናከር በተሰጠው ትእዛዝ ተዋህደዋል በዚህ ግንኙነት ምክንያት፣ የኦሺማ ቤተሰብ እና የኮያማ ቤተሰብ የሁለት-ባለቤት ስርዓት እስከ ዛሬ ድረስ ቀጥሏል። እ.ኤ.አ. በ 1954 ቹኒቺ ስፖርት ተጀመረ እና በ 1956 ቶኪዮ ቹኒቺ ሺምቡን (በአሁኑ ጊዜ ቶኪዮ ቹኒቺ ስፖርት ተጀመረ በ 1965 ርዕሱ ወደ ቹኒቺ ሺምቡን ተቀይሯል. እ.ኤ.አ. በ 1963 የቶኪዮ ሺምቡን በሚያኮ ሺምቡን ውህደት የተቋቋመው የጋዜጣ ኩባንያ እና ከሺን-አይቺ ሺምቡን ጋር የተቆራኘው ኮኩሚን ሺምቡን የሚያትመውን የቶኪዮ ሺምቡን አስተዳደር ተቀላቀለ እና በጥቅምት 1967 አርትዕ እና አሳተመ። ቶኪዮ ሺምቡን .ከቶኪዮ እ.ኤ.አ. በ 1993 በደካማ አስተዳደር ሲሰቃይ የነበረው ኒካን ፉኩይ ተገዛ እና ኒካን ኬሚን ፉኩይ ተባለ በ 1971 የኩባንያው ስም ከ ወደ ቹኒቺ ሺምቡንሻ ተቀይሯል ይህም እስከ ዛሬ ድረስ ቀጥሏል. በነሐሴ 2011 ለአንደኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተማሪዎች ቹኒቺ ኮዶሞ ሳምንታዊ ጋዜጣ ተከፈተ። የቅጂዎቹ ብዛት በጠዋቱ እትም 1,927,216 እና በምሽት እትም 237,342 (ከጥር እስከ ሰኔ 2021) ነው የቀድሞ ፕሬዚዳንት ከላይ እንደተጠቀሰው, የቀድሞውን ኩባንያ ያቋቋመው የኡኪቺ ኦሺማ ቤተሰብ የዘር ሐረግ, ሺን-አይቺ ሺምቡንሻ እና ናጎያ ሺምቡንሻን ይመራ የነበረው ማትሱቶሺ ተከታታይ የኩባንያ ባለቤቶችን ያፈራ ሲሆን ፕሬዚዳንቱ ከሁለቱ ቤተሰቦች ሊመረጥ ይችላል. ሆኖም አሁንም ጠቃሚ ጉዳዮች በኦሺማ ቤተሰብ እና በኮያማ ቤተሰብ እንደሚወሰኑ ይነገራል እ.ኤ.አ. በ 2007 ሂሮሂኮ ኦሺማ 8 ኛው ፕሬዝዳንት (የአሁኑ ከፍተኛ አማካሪ) 4.77% እና የቀድሞ ምክትል ፕሬዝዳንት ኢሳሙ ኮያማ የ ወራሽ የቀድሞ የኩባንያው ባለቤት እና 4 ኛ ፕሬዝዳንት በ 2020 ሞተ) 4.33% አላቸው ዮራ ኢ (የቀድሞው የናጎያ ሺምቡን ፕሬዘዳንት፣ የማትሱሳቡሮ ዮራ የበኩር ልጅ)፣ ወደ ሳንኬይ ሺምቡን በጊዜያዊነት ከተዘዋወረ በኋላ ወደ ፕሬዚዳንትነት ቦታ የተመለሰው፣ በ1967 በድንገት ሞተ፣ እና የቀድሞ የፕሬዚዳንትነት ቦታውን ተረከበ በአንጃው እና በኮያማ አንጃ የታሱኪጋኬ የሰው ሃይል ጉዳይ ቀጥሏል ነገር ግን በ1973 በቹኒቺ ስታዲየም ክስተት ምክንያት የሰራተኞች ማሻሻያ በመሳሰሉት ምክንያቶች በዋና ፅህፈት ቤቱ የፕሬዚዳንት ለውጥ እና የቹኒቺ ድራጎኖች ባለቤትነት የግድ አልተገናኘም እና ቡንጎ ሺራይ 9 ኛው ፕሬዝዳንት። የክብር ሊቀመንበር) እ.ኤ.አ. በ 2003 ዋና መስሪያ ቤት ሊቀመንበር ከሆኑ በኋላ የቡድኑ ባለቤት እስከ 2020 ድረስ ቀጥለዋል። በተጨማሪም ታኮ ኮያማ (የሪዩዞ ኮያማ አሳዳጊ ወንድም) የቀድሞ አማካሪ የዋናው መሥሪያ ቤት ፕሬዚደንት የመሆን ልምድ ስለሌለው በቹኒቺ ስታዲየም ክስተት ምክንያት ከዋናው መሥሪያ ቤት ዳይሬክተርነት ሥልጣኑን ለቋል። የቡድኑ ባለቤት እና ፕሬዝዳንት የሙሉ ጊዜ ድራጎኖች መልክ አለ የኩባንያው ባንዲራ እና አርማ የአሁኑ ኩባንያ ባንዲራ የተሰራው በሴፕቴምበር 1962 ነው እና የላይኛው ግማሽ ቀይ እና የታችኛው ግማሽ ጥቁር ሰማያዊ ነው. በላይኛው ግማሽ በግራ በኩል የቹኒቺ ሺምቡን የኩባንያ አርማ (በኋላ ላይ ተገልጿል) እና በታችኛው ግማሽ በስተቀኝ በኩል በነጭ "ቹኒቺ" ፊደል አለ. ቀይ ስሜትን የሚያቃጥል ጥቁር ሰማያዊ ወሰን ለሌለው ልማት እና መረጋጋት እና ነጭ ለፍትሃዊነት እና ገለልተኛነት ይቆማል። በቶኪዮ ዋና መሥሪያ ቤት ለሚገለገሉት የ"ቹኒቺ" ክፍል በ" ቶኪዮ ሺምቡን ተተክቷል ይህ ኩባንያ ባንዲራ በመጀመሪያ ጥቅም ላይ የዋለው በ 1956 ቶኪዮ ቹኒቺ ሺምቡን (በአሁኑ ጊዜ ቶኪዮ ቹኒቺ ስፖርት ሲጀመር፣ እና በ1962 ለቶኪዮ ቅርንጫፍ ቢሮ (በአሁኑ ጊዜ የቶኪዮ ዋና መሥሪያ ቤት) የተወሰነ የኩባንያ ባንዲራ ሆኖ አገልግሏል። በጠቅላላው ጥቅም ላይ የዋለ. እንደ ልዩነት, ጥቁር ሰማያዊ ክፍል "ቹኒቺ" ለ ቶኪዮ ሺምቡን በቶኪዮ ዋና መሥሪያ ቤት ውስጥ ጥቅም ላይ ይውላል, ሆኩሪኩ ቹኒቺ "በሆኩሪኩ ዋና መሥሪያ ቤት ውስጥ ጥቅም ላይ ይውላል እና ለኒካን ኬንሚን ፉኩይ (ፉኩዪ ቅርንጫፍ ቢሮ) ያገለግላል በቹኒቺ ስፖርት ውስጥ ጥቅም ላይ የዋሉ እቃዎች በ "ቹኒቺ ስፖርት" አርማ ተተክተዋል እና በቶኪዮ ቹኒቺ ስፖርት ውስጥ ጥቅም ላይ የዋሉ ዕቃዎች በ "ቶኪዮ ቹኒቺ ስፖርት" አርማ ተተክተዋል። በነገራችን ላይ የቹኒቺ ሺምቡን ተባባሪ ድራጎኖች የተጠቀሙበት የቡድን ባንዲራይህንን አዘጋጅቶ ከኩባንያው አርማ ይልቅ የ"ድራጎን" አርማ በቁልፍ ተጠቀመ። ከዚያ በፊት የኩባንያው ባንዲራ ቀይ እና ነጭ ነበር የቹኒቺ ሺምቡን ኩባንያ አርማ በከፍተኛ መጠን ቀለም የተቀባ ሲሆን የኩባንያው አርማ የታችኛው ክፍል ቹቡ ኒፖን ሺምቡን በሚሉ ቃላት በነጭ ቀለም ተቀባ። የኩባንያው አርማ በማዕከሉ ውስጥ የ "መካከለኛ" ባህሪ አለው, በእያንዳንዱ ጫፍ ሁለት ወፍራም መስመሮች አሉት. የኩባንያው አርማ የኩባንያውን እድገት የሚያመለክት የክንፎች ምስል ነው. የኩባንያው አርማ ራሱ ከቀድሞው መሪ ቹቡ ኒፖን ሺምቡን (እ.ኤ.አ. በሴፕቴምበር 1942 የተመሰረተ) ከነበረበት ጊዜ አንስቶ የነበረ ቢሆንም የኩባንያው አርማ ትክክለኛ ደረጃዎች የተቋቋሙት በ1962 ሲሆን አሁን ያለው የኩባንያው ባንዲራ ከተመሠረተበት ጊዜ አንስቶ መስከረም ነው። የኩባንያው አርማ በየካቲት 1 ቀን 1999 ጠዋት እትም በ ቡድን ውስጥ መታየት ጀመረ። እንዲሁም፣ ይህ የኩባንያ አርማ በአንድ ወቅት በድራጎኖች ዩኒፎርም እጅጌ ላይ እንደ ጠጋኝ ተደርጎ ነበር። ዶአላ ዶአላ የኮዋላ ሞቲፍ ያለው የፕሮፌሽናል ቤዝቦል ቡድን ቹኒቺ ድራጎኖች መኳንንት ነው የማልያው ቁጥር 1994 ነው። ከ 1994 ጀምሮ በብዙ የድራጎኖች ጨዋታዎች ውስጥ እንደ ማስኮት ታይቷል በናጎያ ከተማ እና በኮላስ መካከል ያለው ግንኙነት ጥልቅ ነው፣ እና እ.ኤ.አ. በ 1984 (ሸዋ 59) የመጀመሪያው ኮዋላ ወደ ጃፓን መጣ (ናጎያ ከተማ እና ሲድኒ የእህት የከተማ ግንኙነት አላቸው ታዋቂ ሰው ነው። በድራጎኖች እና በኮላዎች መካከል ያለው ግንኙነት የተጀመረው እ.ኤ.አ. በ 1987 ኮላዎች በዊንዶላር ፓቼ ላይ ሲታዩ እና ኮዋላ ለቤት ውስጥ አሻንጉሊቶች (በመጀመሪያ ይህ አሻንጉሊት ዶዋላ ተብሎ ይጠራ ነበር) አሁን ያለው ማስኮት ዶዋላ በ 1994 ለታዋቂነቱ ምላሽ ታየ። መልክ, ባህሪያት, ወዘተ. ለድራጎኖች ማስኮት ተግባር ኃላፊ። ጾታ ወንድ ነው። ዕድሜው አልኮል እሺ (ለሥልጣን የመወዳደር መብት እንዳለው አይታወቅም አይታወቅም)", ቁመቱ "የእስያ አናት" ሴሜ ነው, ክብደቱ "ከእጅግ በላይ መገኘት" ኪ እሱ የኮኣላ ጭንቅላት የቀጭን የሰው አካል እና ትልቅ፣ ሰማያዊ፣ ክብ ጅራት ቤዝቦል የሚመስል አለው። የሰውነት ቀለም ከቡድኑ ቀለም ጋር አንድ አይነት ሰማያዊ ነው. ጆሮዎች በጣም ትልቅ እና ረዥም ነጭ ፀጉር አላቸው. እሱ ወፍራም የተንቆጠቆጡ ቅንድቦች ክብ ዓይኖች ትልቅ ጥቁር አፍንጫ እና ሁል ጊዜ ያለ ፈገግታ ፈገግታ ያለው አፍ አለው። የፊት ክፍል ቀለም ብቻ ፈዛዛ ብርቱካንማ ነው። የለበሰው ዩኒፎርም ከቹኒቺ ተጫዋቾች ጋር ተመሳሳይ ንድፍ ያለው ሲሆን የደንብ ቁጥሩ 1994 ነው፣ እሱም ለመጀመሪያ ጊዜ የጀመረበት አመት ነው። በጎብኚ ግጥሚያ ወቅት፣ ከተጫዋቾቹ ጋር አንድ አይነት ሰማያዊ የጎብኝ ዩኒፎርም ጥቅም ላይ ይውላል። ጫማዎቹ ትልቅ፣ ጥቅጥቅ ያሉ እና ሞላላ ሲሆኑ ቀለሙ ከሰውነት ቀለም ጋር ተመሳሳይነት ያለው የድራጎን ሰማያዊ ነው። በጎን በኩል ነጭ ካታካና "ዶ" ያለው አርማ ታትሟል። አንዳንድ ጊዜ በአንድ ክስተት ላይ ልብስ ይለብሳል ወዘተ ነገር ግን በዚህ ሁኔታ ሱሪው ጅራቱን ለማሳየት ሱሪው ይገለበጣል. ምክንያቱም ጅራታችሁን ብታስቀምጡ ትሞታላችሁ. ይህ ልብስ የ "እንግዳ ተቀባይ ቀጭን" ነው እንደ ራሱ አባባል፣ እሱ “አስፈሪ እና የተገለለ፣ ታሲተር፣ ግን ጥሩ ሰው” ነው፣ ግን እንደ እውነቱ ከሆነ፣ እብሪተኛ ስራዎችን ይሰራል፣ እና አካባቢው ምንም ይሁን ምን መገኘቱን ሙሉ በሙሉ የሚስቡ ድርጊቶችን ይደግማል። አልፎ አልፎ, በተቃራኒው, እንደ "ተረጋጉ እና ትንሽ እንኳን አትንቀሳቀሱ" የሚለውን ባህሪ ሊያሳይ ይችላል. አመታዊ ገቢ በአይነት ዳቦ ነው። ዋናው ምግብ 5 ቁርጥራጭ ዳቦ ነው. የእኔ ተወዳጅ ሻምፑ ነው ጥቅም ላይ የዋለው ማሞቂያ የነዳጅ ማራገቢያ ማሞቂያ ነው. ኮሜዲ ይወዳል እና ብዙ ጊዜ አስቂኝ ትዕይንቶችን ይመለከታል። ከዚህ በተጨማሪ የዶሮ ክንፍ እና በቆሎ በጣም የምወዳቸው ናቸው, ነገር ግን ሚሶ ኩትሌት እና ላይ ጥሩ አይደለሁም በጣም የምወደው ጨዋታ የሱፐር ፋሚኮም ነው። የወደፊት ህልሜ "ሁልጊዜ መተኛት" ነው. መጀመሪያ ላይ ክብ, ቀይ ፊት እና ትናንሽ ዓይኖች ነበሩት. ከዚያ በኋላ በ1997፣ 1999 እና 2003 ፊቱን ሶስት ጊዜ ቀይሮ በ2003 የወቅቱ ፊት ሆነ። እንዲሁም ቀደምት ዩኒፎርሞች እና ማስታወቂያዎች ነበሯቸው (በተጨማሪም በ 1994 "ከልደት እስከ አሁን" የሚለውን ክፍል ይመልከቱ)። እ.ኤ.አ. በጥር 2008 እትም የ "በጣም ነፃ" አሸንፏል. ሽልማቱን ለማሸነፍ ምክንያት የሆነው "በሁሉም ዕድሜ ላይ ባሉ ወንዶች እና ሴቶች የሚወደድ ነፃ አፈፃፀም" ነው. እ.ኤ.አ. በ 2008 በናጎያ ማዘጋጃ ቤት ሜይጆ መስመር ላይ በሚሰራው የድራጎን ባቡር ውስጥ ማስታወቂያ ላይ ዶአላ እራሷ “ሞሪኖን እንደ ተቀናቃኝ እንደምትገነዘበው ግልፅ ሆነ እ.ኤ.አ. ነሐሴ 17 ቀን 2011 ከግዙፎቹ ጋር በተደረገው ግጥሚያ እንደ ኢደን ኢኮ ናይትየር በተካሄደው ግጥሚያ መሠረት ኢኮ ዶአራ” ሆኖ ታየ። የተመዘገበው ስም ሲሆን የማልያው ቁጥር 2011 ነው። ቁመናው እንደተለመደው ነው ነገር ግን ተፈጥሮን ከግምት ውስጥ በማስገባት ጆሮውን የሚሸፍን አረንጓዴ የጭንቅላት መጎናጸፊያ ጫማ፣ ፓቼ፣ ጓንት በቅጠል ያጌጠ እና በጅራቱ ላይ እንደ ቅጠል ያጌጠ ነው። 2 ነገር ግን, የጭንቅላቱ መሸፈኛ ላይ ያለው ዚፕ አልተዘጋም, እና ከጭንቅላቱ ጀርባ ላይ ያለው ሰማያዊ ቀለም ይታይ ነበር. ስሙን ከ 2016 ወደ ከተለወጠ በኋላ እንደገና ይነሳል ከዚያን ጊዜ ጀምሮ, በየዓመቱ ተካሂዷል, እና ሁልጊዜ በጨዋታው ውስጥ እንደ "ኢኮ ዶአራ" ይታያል. ልውውጥ ግንኙነት ሻኦሮን ብቅ ሲል፣ ታናሽ ወንድም እንዳለው እንደ ታላቅ ወንድም ሲቆጠርለት ለጥቂት ጊዜ ቀዝቀዝ ይል ነበር። እሱ በቹኒቺ ተጫዋቾች ብቻ ሳይሆን በሌሎች የቡድን ተጫዋቾች እና ሌሎች የቡድን ተጫዋቾችም ይወደዳል። በተለይም ከማሳሂኮ ሞሪኖ ጋር በጥሩ ሁኔታ በመገናኘቱ ታዋቂ ነው እና ብዙ ምስሎች ፈገግታ እና አግዳሚ ወንበር ፊት ለፊት እርስ በርስ ሲጫወቱ ተጭነዋል. በቡድኑ ኦፊሴላዊ ብሎግ ላይ እንኳን፣ ብዙ ጊዜ ፈገግ የሚያደርጉ ባለ ሁለት ጥይት ፎቶዎች አሉ። በቹኒቺ ስፖርት ላይ በወጣው መደበኛ ባልሆነው የ‹ዶአራ ትዊት› አምድ ላይ “ይወደኛል” ስትል ከሞሪኖ ጋር ያላትን ቅርርብ ይግባኝ ብላለች። ቃለ መጠይቅ በራሱ እና በሞሪኖ መካከል ያለውን ግንኙነት እንደ “ምርጥ ጓደኛ” ገልጿል። “የድራጎን ዓለም” ከተባለው የሬዲዮ ፕሮግራም ጋር ባደረገው ቃለ ምልልስ፣ ሞሪኖ ስለ ዶአራ አስተያየት ሰጥቷል፣ “አይናገርም. በ መካከል ከፍተኛ ሙያዊ ብቃት አለው። እስከ ዛሬ ድረስ ምስጢር ነው። በተጨማሪም ሺገካዙ ሞሪ "ለምን አትናገርም ብሎ ቢጠይቅም ምንም አይናገርም ቀደም ሲል ከቀድሞው የድራጎን ተጫዋች ሚትሱኖቡ ታካሃሺ ጋር ጥሩ ግንኙነት ነበረው እና በቡድኑ ኦፊሴላዊ ጦማር ላይ ዶአላ ወደ ሁለተኛው ሰራዊት ዝቅ ሲል ስለ ታካሃሺ ምንም የማያውቀው ቤንች ሲፈልግ ፎቶግራፍ ተለጠፈ። በተጨማሪም, እሱ ብዙውን ጊዜ ከሌሎች የቡድን ተጫዋቾች ጋር ፎቶግራፍ ይነሳል. የእሱ ተወዳጅ ኮሜዲያን ጁንጂ ታካዳ ነው እና የቤዝቦል ማስኮት ተቀናቃኙ ቺባ ሎተ ማሪንስ ነው (እንደ ራሱ)። እ.ኤ.አ. በጁላይ 2008 ለመጀመሪያ ጊዜ በሲዲው ላይ በነበረበት ወቅት፣ ተቀናቃኙ ጄሎ እንደሆነ ተናግሯል እና የእሱ ተወዳጅ ዘፋኝ ዩታካ ሚዙታኒ ነው። ሚዙታኒ የተደነቀበት ምክንያት “አሪፍ” ስለሆነ ይመስላል። በትውልድ መንደሬ ውስጥ አንድ ታዋቂ ወርቃማ ዶአራ አለ። እሱ ከዶአራ ጋር ይመሳሰላል ግን ወፍራም የቅንድብ እና ረጅም የጆሮ ፀጉር አለው። በተጨማሪም ዓይኖቹ ቀይ ያበራሉ, እና ዩኒፎርም እና ኮፍያ በወርቅ አንጸባራቂ ያጌጡ ናቸው, ይህም የበለጠ ጠቆር ያለ ባህሪ ያደርገዋል. አንድ ወጥ ቁጥር የለም ነገር ግን ውበት" የጥቁር ሆሲ ፓሮዲ በጀርባው ላይ ተጽፏል ከሴፕቴምበር 15 ቀን 2003 እስከ ሴፕቴምበር 17 ቀን 2003 ዶአራን ከጋይንት ጋር ለሚያደርገው ጨዋታ ብቻ ሲያሰለጥን ታየ እና መልኩም የጋይንት ተጫዋቾችን አስደንግጧል። ካሰለጠነ በኋላ ወደ ትውልድ ቀዬው ተመለሰ፣ነገር ግን ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ብቅ አላለም፣ምናልባት ዶአራ በጥሩ ሁኔታ ላይ ነች። ከማስኮት ጋር የተያያዘ ከቶኪዮ ያክልት ስዋሎውስ ቱባኩሮ ጋር ተመሳስሏል በ ሳምንታዊ ቤዝቦል መጽሔት ላይ የጽሑፍ ውይይት ከማድረግ በተጨማሪ የሱባኩሮ መጽሐፍ "የዶአላ ክፍል ካኩቴይሺንኮኩ አስቸጋሪ" መጋቢት 2 ቀን 2009 ተለቀቀ አንድ ላይ ሆነን, ለመጽሐፉ (ኒካኬሺታ") የመታሰቢያ ዝግጅት አዘጋጅተናል. ሁለቱም ነኝኢንስቲትዩትፒኤችፒ ኤፕሪል 7፣ 2019 የ በጂንጉ ስታዲየም ተካሄዷል እንዲሁም ከ2015 የውድድር ዘመን ጀምሮ በዶአራ እና ቱባኩሮ የእራት ትርኢት ተካሄዷል [6] እና ከ2017 ሃሪ ሃውክ የፉኩኦካ ሶፍትባንክ ሃክስ እና ማ ኩን የቺባ ሎተ ባህር ሃይሎች ተሳትፈዋል እ.ኤ.አ. በ 2021 እና 2022 የቱባኩሮ ውል እድሳት ላይ ዶአላ እንደ “ወኪል” ድርድሩን ተካፍሏል። እሱ ከሀንሺን ነብሮች ከትራክኪ ጋር በጣም ጥሩ ጓደኞች ነው እና ብዙውን ጊዜ ከማስኮቶች ጋር በሚገናኝበት ጊዜ በአፈፃፀም ውስጥ ይወዳደራል። ከሂሮሺማ ቶዮ ካርፕ ማስኮት ስሊሊ ጋር ለጓደኝነት ወይም ለጓደኝነት ማረጋገጫ ዩኒፎርሙን አውልቆ ራቁቱን ገላውን ለዶአራ ያሳያል በጥሬው "እራቁት የፍቅር ጓደኝነት". ጥሩ ተቀናቃኝ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2009 አዲስ ዓመት ዶአላ ለዮሚዩሪ ቡድን የስፖርት ዘገባ እንደ ጦርነት ማወጃ ሊወሰድ የሚችል ዓረፍተ ነገር ጋር የአዲስ ዓመት ካርድ ልኳል “ጃቪትም በትክክል ይወስናል እና እርስዎም ሊሸነፉ አይችሉም ይሁን እንጂ በጥያቄ ውስጥ ያለው ሰው በጣም የተረጋጋ ነው, እና በ ልውውጥ ወቅት, ብዙ ጊዜ ጃቪት ዶአራን የሚገሥጽባቸው ትዕይንቶች አሉ, እሱም የሚያቋርጥ እና የጃቪትስ ዳንስ ጣልቃ ይገባል. ከሆሲ ቤተሰብ የዮኮሃማ ቤይስታርስ ቤተሰብ ጋር ፣በማስኮ ልውውጦች ወቅት ቦታውን በተለያዩ ታሪኮች ማዝናናት የተለመደ ነው። እንዲሁም ከሆካይዶ ኒፖን-ሃም ተዋጊዎች ጋር በጥሩ ሁኔታ ላይ ይገኛል እና ከማስኮት ጋር ሲገናኝ የኋላ ገለባ ያሳያል። ሃሪ ሃውክ ጋር በጥሩ ሁኔታ ላይ ይገኛል እና በ 2011 የጃፓን ተከታታይ ሃሪ ብዙውን ጊዜ ዶአራን እንደ ልዕልት ሲይዝ ታይቷል ውድድሩ የተለየ ቢሆንም፣ ከግራምፐስ ኩን ጋር የሚደረግ ልውውጥ የጄ ሊግ ናጎያ ግራምፐስ ማስኮት፣ ናጎያ እንደ ፍራንቻይዝ ያለው፣ ከ 2006 ጀምሮ ተካሂዷል የግራምፑስ ቤተሰብ የድራጎን ጨዋታን ይጎበኛል፣ እና ዶአራዎች የግራምፑስን ጨዋታ ይጎበኛሉ። እንደ ዶዋላ፣ ግራምፐስ “ማስተር” ተብሎም ይጠራል። ከልደት እስከ ዛሬ ድረስ በ1994 ዓ.ም በማስታወቂያ ኤጀንሲ ኦሂሮ ጊዜ የድራጎኖች ኃላፊ የነበረው ወንድ ተቀጣሪ ታቱሱ ያማዳ ለቡድኑ "በመሬት ላይ በአስቂኝ ሁኔታ የሚጫወት ማስኮት ያስፈልጋል" ሲል ሰብኳል። ቡድኑ መጀመሪያ ላይ የንድፍ እና የጥገና ወጪዎችን ለመቀበል ፈቃደኛ አልሆነም, ነገር ግን በተወሰኑ ሁኔታዎች ጸድቋል, ለምሳሌ የደንብ ልብስ ስፖንሰር በዚህም ምክንያት "ዶአላ" ተወለደ [11] ዶዋላ የሚለው ስም ለረጅም ጊዜ እንደ የቤት ውስጥ አሻንጉሊት (የተሞላ ኮዋላ ድብ) ሆኖ ቆይቷል። የደንብ ቁጥሩ ከናጎያ በኋላ "758" ነበር ነገር ግን በጀርባው ላይ የስፖንሰር አርማ ስለነበረው በደረት ላይ ብቻ ተያይዟል. የልደት ቅንብሮች እየተቀየሩ ነው። በጥቅምት 13 ቀን 2006 በ "ቹኒቺ ስፖርት" ውስጥ በዶራ በራሱ አባባል በናጎያ ስታዲየም የተወሰደ የሚል ዓረፍተ ነገር ነበር ነገር ግን በ‹‹ዶአራ ምስጢር›› ዞሮ ዞሮ ‹‹ቆላዎችን መጣል ጨዋነት የጎደለው ነው›› በማለት ክዶታል። በዚህ ምክንያት የዶአራ ሥራ በመጽሐፉ ኮሎፖን ውስጥ “እውነታው ግን በአንድ ወቅት በናጎያ ስታዲየም ውስጥ ተጥሎ መናኛ ሆነ” ሲል ተናግሯል በ1997 ዓ.ም ወደ ናጎያ ዶም ከተዘዋወረው እና ከአዲሱ ማስኮት "ሻኦሮን" ገጽታ ጋር በመተባበር መታደስ. መልክ እና ፊት ተለውጧል. ዩኒፎርሙ ከቀድሞው የስፖንሰር አርማ ይልቅ "000" የሚል ወጥ ቁጥር አለው። እንዲሁም በ 1999 እና 2003 ፊቱ ተለውጧል, እና በ 2003 የአሁኑ ፊት እና ጫማ ሆኗል. በ2004 ዓ.ም ከድራጎኖች አዲስ ዩኒፎርም ጋር በተመሳሳይ ጊዜ, የደንብ ቁጥሩ ተቀይሯል. በሚታየው አመት "1994" ሆነ. 2005 ዓ.ም ከፕሮፌሽናል ቤዝቦል ልውውጡ ጨዋታ ጅምር ጋር የፓስፊክ ሊግ አባል ከሆነው ቡድን ጋር የተደረገውን ጉዞ አብሮ አብሮ ነበር ከ 12 የቡድን ማስኮቶች ውስጥ ሁሉንም ስታዲየሞችን የልውውጥ ጨዋታ የጎበኙ እሱ ብቻ ነው። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 16 ከግዙፎቹ ጋር በተደረገው ጨዋታ 50% የሚሆነው የናጎያ ዶም መብራት በመብረቅ በመጥፋቱ እስከ እድሳት ድረስ ለ30 ደቂቃ ያህል የኋሊት ጥቅልሎችን እና ሌሎች ትርኢቶችን ማድረጉን ቀጠለ በ2006 ዓ.ም በግንቦት ወር የወዳጅነት ግጥሚያው ከመከፈቱ ጋር ተያይዞ ለጎብኚዎች አዲስ የደንብ ልብስ። ከጁላይ 25 ጀምሮ ለሶስት ቀናት በዩካታ ቀን በዩካታ ውስጥ ታየ እንዲሁም "የኦካቢኪ ዘይቤ" ተብሎ በሚጠራው ውስጥ ወደ ኋላ ይመለሳል. እ.ኤ.አ. ነሐሴ 25 የመጀመሪያው የዶአላ ቀን ተካሂዷል በዮኮሃማ ላይ "ዛሬ እኔ የመሪነት ሚና እኔ ነኝ" በሚል መታጠፊያ የታየውን ዶአላን ማዕከል ያደረገ ዝግጅት ይካሄዳል። በፉልካስት ስታዲየም ሚያጊ ወደ ካሜን ሪደር ሾው ዘሎ ሾከርን አሸንፏል "ይህ ጠንካራ እንደሆንኩ እንኳ አላውቅም ነበር" (ራሱ). በቶካይ ቲቪ የምሽት ጨዋታ የ3-ሰዓት ልዩ ስርጭት ላይ እራስዎን እንደ ዲኤምቪፒ ኤምቪፒ በዶአላ ውሳኔ) ይምረጡ ኦክቶበር 10 በጠላት ቶኪዮ ዶም በኦቺያ ሊግ ድል ተሳትፏል እንዲሁም፣ ማስኮት እያለ፣ ፖንቾን ለብሶ በቢራ ማፍሰስ ላይ ተሳትፏል። ከኦክቶበር 24 ጀምሮ ለሶስት ቀናት የጃፓን ተከታታይ ከሆካይዶ ኒፖን-ሃም ተዋጊዎች ጋር ለሶስት ተከታታይ ጨዋታዎች በሳፖሮ ዶም ውስጥ አብሮ ነበር ነገር ግን በጃፓን ውስጥ ምርጥ አልነበረም. ከቤንች ጀርባ በጭንቀት ተውጣ፣ ባላጋራዋ፣ ተዋጊዎቹ አይዟችሁ ተዋጊ ሴት ልጅ ትፅናናለች ከዲሴምበር 14 ጀምሮ ለ 7 ቀናት እና 5 ምሽቶች ወደ ላስ ቬጋስ በተደረገው የአሸናፊነት ጉዞ አልተሳተፍኩም በ2007 ዓ.ም ግንቦት 26 ቀን ዶአራ የሳይታማ ሲቡ አንበሶች ቤት በሆነው በሴይቡ ዶም (በጎ ፈቃድ ዶም ከወዳጅነት ግጥሚያ በፊት በተካሄደ ዝግጅት ላይ እንግዳ ሆና ታየች፣ነገር ግን ቆማ ሳትንቀሳቀስ ።ተቀርጿል።በቪዲዮ ለዚህ ምላሽ, ዶአራ እራሷ "በመድረኩ ላይ በሚታዩበት ጊዜ ተሳስተዋል? አደገኛ ሊሆን ይችላል ብዬ አስቤ ነበር, ስለዚህ ግድግዳ መስሎኝ ነበር እ.ኤ.አ. ነሐሴ 19 2ኛው የዶአላ ቀን ተካሄደ። በዶአራ እራሷ በተፃፈው እና በተመራችው የጀግና ትርኢት ላይ ማስኮት አይደለችም እንድትል የሚያደርግ ድንቅ የሰይፍ ውጊያ አሳይታለች እ.ኤ.አ. ህዳር 1 ቀን ጃፓንን በ53 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ባሸነፈው የቢራ ውድድር ላይ ለመሳተፍ ባለፈው ዓመት እንዳደረግኩት ፖንቾን ለብሼ ነበር። በመንገድ ላይ ተጫዋቾቹ እና ኃላፊዎቹ ታንቀው ቢራ ሲፈሱ እንደነበር በቴሌቭዥን ተላለፈ። በአንዳንድ የቴሌቭዥን ጣቢያዎች ለቀረበ ልዩ ፕሮግራም ከጋዜጠኛ አስተያየት እንዲሰጡኝም ጠይቄያለሁ። የእስያ ተከታታይ ጨዋታዎችን ካሸነፈ በኋላ የ "ቹኒቺ ስፖርት" ቦታ ተጠቅሞ የእስያ ንጉስ ዶአራ ዘውድ መደረጉን አወጀ። እ.ኤ.አ. ህዳር 12 የተለቀቀውን የ" ሽፋን አስጌጥ በተጨማሪም የ ገፀ ባህሪ "ጆቡብ" የድራጎኖቹን ዩኒፎርም ለብሷል, እና በላዩ ላይ የድራጎኖች አርማ "ሲዲ" የተጻፈበት ደጋፊ ጋር ሲጨፍር የሚያሳይ ምሳሌ አለ. በያሁ! በቡድን ተወዳጅነት ደረጃ አንደኛ ቦታ አሸንፏል በማስታወቂያው ላይ የምትታየው አፒታ ኡኒ ልዩ የዶአራ ኩባያዎችን (3 ዓይነት) አዘጋጅታ በታህሳስ ወር ውስጥ በአይቺ ጊፉ ሚኢ ናጋኖ እና ናራ ውስጥ ባሉ መደብሮች ውስጥ ለገዢዎች ሰጠቻቸው በነገራችን ላይ እንደ "ኪንግ ዶአራ" እና "ጌታ ዶአራ" የመሳሰሉ ንድፎች አሉ. 2008 ዓ.ም በአፒታ ኡኒ አዲስ አመት ሽያጭ የተሸጠው የ"ዶራ ዕድለኛ ቦርሳ የኦኪናዋ ካምፕ ማበረታቻ ጉብኝት ከዶአራ ጋር እና" ቶዮታ ፖርትድ ዶአላ እትም (የሎተሪ ሽያጭ)" ያካትታል ከ2,000 በላይ ሰዎች ለ66 ሰዎች አቅም ከዶአላ ጋር ለኦኪናዋ ካምፕ ማበረታቻ ጉብኝት አመለከቱ ቲቪ" በየካቲት 29 ቀን 2008 የተላለፈ)። በጃንዋሪ 2 በናጎያ የቤቶች ማእከል ኒሺን ኡሜሞሪ ቦታ ኒሺን ከተማ አይቺ ግዛት የንግግር ትርኢት ተካሄዷል ይህ ንድፍ በማግስቱ በታተመው ቹኒቺ ስፖርት የፊት ገፅ ላይ የታየ ሲሆን የጽሁፉ ርዕስ ደግሞ "ከዚህ በፊት ታይቶ የማያውቅ የንግግር ትርኢት" የሚል ነበር። በፌብሩዋሪ 22 "የዶአራ ምስጢር በግጭቱ ላይ አትሸነፍ 978-4-569-69823-6 ታትሟል. በመጋቢት ወር የዶአራ (በግራ በኩል) በናጎያ ዶም የውጪ ማስታወቂያ ሰሌዳ ላይ ታየ። በተመሳሳይ የሻኦሮን እና ፓኦሮን (የብርሃን ጎን) ምሳሌም ታየ። በዚህ ወቅት ጀምሮ, ወደ ተወው ጀመረ, ይህም ውስጥ አንድ ቦታ ላይ ከቆመበት መስክ ውስጥ እንደ አጭር ፕሮግራም ይፋዊ ጨዋታ ኢኒንግስ መካከል ይታያል ነገር ግን ከቅርብ ጊዜ ወዲህ የዶዋላ ከተማ ተወዳጅነት በማግኘቱ ሶስት ተከታታይ ጨዋታዎች ከከፈቱ በኋላ የተመልካቾችን ጎርፍ በመፍራት መርሃ ግብሩ እንዲቋረጥ መደረጉን ቢገለጽም የገፅታውን ቦታ በአስተማማኝ ቦታ በመወሰን ይቀጥላል ተብሏል። እንደ መሬቱ ተወስኗል. በሜይ 26 "ኦፊሴላዊ የዶአራ ፎቶ ቡክ ዶአራ ቺክ" 978-4-569-70098-4 ታትሟል. በጁላይ 23 የሲዲ ሚኒ አልበም "የዶአላ ጭብጥ" እና የዲቪዲ ሶፍትዌር "ስለ ዶአራ ሁሉ" ተለቀቀ በነሐሴ 31 3ኛው የዶአላ ቀን ይካሄዳል። በልዩ መድረክ ባለፈው አመት ካሸነፈው ክፉ አለቃ ጋር የድጋሚ ግጥሚያ ተካሂዷል። በሴፕቴምበር 12 የዲቪዲ ሶፍትዌር "የዶራ በዓል ተለቀቀ. በጥቅምት 27 ቀን 2009 የዶአላ ካላንደር ከዓመታዊ የቡድን አቆጣጠር ተለይቶ ተለቀቀ በኖቬምበር 1 የተግባር ምስል ይለቀቃል። "ጎብኚ በታህሳስ ወርም ተለቋል። በኖቬምበር 11 ላይ "የዶራ ኪዩሹ የጉዞ ማስታወሻ ደብተር" ታትሟል, እሱም በ ድህረ ገጽ ላይ የቀረበው ልዩ ይዘት ያለው መጽሐፍ ነው. 2009 ማርች 2 ላይ "የዶአራ ክፍል አስቸጋሪ ነው 978-4-569-70587-3 ታትሟል። ኤፕሪል 2 ኛ የ ጨዋታ ሶፍትዌር ተለቀቀ. ሰኔ 29 ቀን ከጄአር ቶካይ "ሺንካንሴን ወደ ኪዩሹ ከሄዱ" ዘመቻ ጋር፣ ያለፈቃድ የኪዩሹ በጎ ፈቃድ አምባሳደር ሆኖ ተሾመ በጁላይ 28 በኮሪያ ቱሪዝም ድርጅት "በኮሪያ የቱሪዝም የክብር አምባሳደር" ሆኖ ተሾመ እ.ኤ.አ ሀምሌ 29 በቻይና ጃፓን የወዳጅነት ቡድን መካከል የሚደረገው ጨዋታ የመክፈቻ ስነ ስርዓት በሴኡል ደቡብ ኮሪያ በሚገኘው ጃምሲል ቤዝቦል ስታዲየም ይካሄዳል 2010 በኖቬምበር 5 በ ላይ መጦመር ጀመረ ሆኖም በህዳር ወር የህዝብ ግንኙነት ኢሺጉሮ ሃላፊ ነበር ምክንያቱም ዶአራ በዲጂታል ጥሩ ስላልነበረ እና ዶአራ እራሱ ከታህሳስ 1 ቀን ጀምሮ በሚቀጥለው ወር በይፋ ተመራ 2011 ከላይ እንደተገለፀው ከመክፈቻው ጊዜ ጀምሮ የኋላ ግልበጣዎች የስኬት መጠን ዝቅተኛ በመሆኑ የ 2 ኛ ጦር ጊዜያዊ ጠብታ አጋጥሞታል። በዚህ አመት አጋማሽ ላይ በሂፕ በሽታ እየተሰቃየ ነበር እና ከወቅቱ ውጪ በተጎዳው አካባቢ ቀዶ ጥገና ለማድረግ ወሰነ በዚህ ምክንያት፣ በታኅሣሥ 3 በተካሄደው የ2011 የማዕከላዊ ሊግ የድል መታሰቢያ ሰልፍ ላይ የቹኒቺ ድራጎኖች ተሳትፎ እንደሚቀር ተዘግቧል እንደታቀደው ይሳተፋል" እና በሰልፉ ላይ ያለመሳተፍ ሪፖርቶችን ውድቅ አድርጓል በሰልፉ ላይ እንደተለመደው የተሳተፈ ቢሆንም በተሳተፈበት ወቅት ግን ቀዶ ጥገናው እስካሁን አልተሰራም እና ከመጨረሻው በኋላ እንደሚደረግ ተነግሯል። 2012 ዓ.ም ከዩኒፎርም ለውጥ ጋር፣ ዶአላ ልብስ ቀይራለች። ኮፍያዋ፣ ሸሚዝዋ እና ሾጣጣዎቹ ጥቁር ሰማያዊ ቢሆኑም የዶአራ የሰውነት ቀለም የድራጎን ሰማያዊ ሆኖ ይቀራል። እንደባለፈው አመት ሁሉ ከመክፈቻው በኋላ የኋለኛው ግልባጭ አንዱ ለሌላው ከተሳካ በኋላ ቡድኑን ከኃይል ውጪ እንደሆነ ለማሳወቅ እያሰብን ነው። ይልቁንስ የስኩዌር ኢኒክስ አሳሽ ጨዋታ ይፋዊ ገጸ ባህሪ የሆነውን ን እንደ አዲስ ማስክ ለማግኘት እያሰበ መሆኑን ገልጿል ን ከግምት ውስጥ የገባበት ምክንያት በመጀመሪያዎቹ አምስት ወራት ውስጥ የትዊተር ተከታዮች ቁጥር ነው. ከ 20,000 በላይ ሆኗል ሆኖም የዶራ የረጅም አመታት ስኬትን ከግምት ውስጥ በማስገባት የቹኒቺ ድራጎኖች እና የካሬ ኢኒክስ ሜዳዎችን በመጠቀም የሶስት ጨዋታ ግጥሚያ ለማድረግ እና በሁለቱም ኩባንያዎች ፍርድ መሰረት አሸናፊውን እንደ አዲስ ማስኮት እንሾማለን። በተጨማሪም የዶዋላ የስልጣን ጊዜ እስከ ሴፕቴምበር 2012 ድረስ የሚቆይ ሲሆን ውጤቱ የሚገለጽበት ጊዜ እንደሆነ እና ከተሸነፈች ወዲያውኑ እንደምትተካ ግልፅ ነው ውጤቶቹ በሴፕቴምበር 9 ላይ ይፋ የተደረገ ሲሆን በሶስት ጨዋታ ምክንያት ዶአራ 2 አሸንፎ በ1 ሽንፈት አሸንፏል እና ዶአራ የቹኒቺ መሪ ሆኖ ማገልገሉን ቀጠለ 2013 እ.ኤ.አ. ኦገስት 19 ዶአላ በስልጠና ወቅት የግራ መሀል ጣቷን ሰበረች እና የተሳካ ቀዶ ጥገና አድርጋለች ግን በዶክተር ለአምስት ሳምንታት ወደኋላ ከመመለስ ታግዶ ነበር። በዚህ ምክንያት በኦገስት 21 ከሄሮሺማ ጋር በነበረው ግጥሚያ በስታዲየሙ ዙሪያ ትርኢት በሶስት ሳይክል ላይ አሳይቷል በታኅሣሥ 18 እሱ ማስኮት ሆነ እና አዲስ ውል ለመጀመሪያ ጊዜ ተደራደረ. በ750 ግራም ዳቦ ኮንትራቱን አድሻለሁ ይህም ከተጫዋቾች 25% ያነሰ ነው ዋና ስራ አስኪያጁ ሂሮሚትሱ ኦቺያ የህይወት ዘመን ኮንትራት እንደጠየቀ ተገለጸ (አካላዊ ጥንካሬው እስከቀጠለ ድረስ) 2014 ሴፕቴምበር 7 እሱ ባለፈው ዓመት ውስጥ በግራ መሃል ጣት ስብራት እና በዚህ ዓመት በቀኝ ቁርጭምጭሚት ጅማት ላይ ጉዳት ምክንያት በበጋ ውስጥ ማድረግ አልቻለም, ስለዚህ እሱ ያለውን ተቀላቅለዋል ይህ ለፕሮፌሽናል ቤዝቦል ማስኮት የመጀመሪያ ጊዜ ነው፣ እና በጨዋታው ወቅት በጀርባ ገለባ ከተጎዳ እስከ አንድ አመት ዓመታዊ ደመወዝ የአንድ አመት ዳቦ) ዋስትና የሚሰጥ ውል ነው። [ሃያ ሁለት] 2015 በነሀሴ ወር ሜኒስከሱን ተጎዳ በውጤቱም፣ በውድድር ዘመኑ የመጨረሻ አጋማሽ ላይ፣ በመጠምዘዝ የኋሊት መገልበጥ አልቻልኩም። የኮንትራት ድርድሮች በታህሳስ 21 ተካሂደዋል እና ኮንትራቱ በ 750 ግራም ታደሰ የ 50 ግራም ዳቦ ጭማሪ (በተጨማሪ በ 2013 ኮንትራቱ ውስጥ ደመወዙ ከ 1 ኪሎ ግራም ወደ 750 ግራም በ 25% ቀንሷል) በ2014 ውሉ በ700 ግራም አመታዊ ደሞዝ በይፋ ተወያይቶ እንደታደሰ ተገምቷል። በጋዜጣዊ መግለጫው ላይ ስለወደፊቱ ጉጉቱ ተጠይቆ የሚቀጥለው የስራ ዘመን የቡድኑ የተመሰረተበት 80ኛ አመት ስለሆነ "ሳሙራይ ይሆናል" የሚል አስተያየት ሰጥቷል 2016 በጃንዋሪ 25፣ በተመሳሳይ አመት ማርች 5 (በናጎያ ዶም) ከታይዋን ብሄራዊ ቡድን ጋር ለአንድ ቀን ብቻ የሚቆይ የማሞቂያ ግጥሚያ ከያክልት ማስኮት ቱባኩሮ ጋር ወደ ሳሞራ ጃፓን እንደሚቀላቀል ተገለጸ በታህሳስ ወር የውል እድሳት ውሉ በ 600 ግራም ዳቦ በ 20% ቀንሷል እንዲሁም የአንድ ቁራጭ ክፍያ ተጨምሯል። በዲሴምበር 1፣ ብሎግዬን ወደ አዛውሬዋለሁ። 2020 ኮንትራቱ በታኅሣሥ 21 ታድሷል እና ከቀድሞው ዓመት (612 ግራም ዳቦ) ጋር ተፈርሟል። በተጨማሪም ከ 2017 ጀምሮ ለሁለት ዓመታት የብዙ ዓመታት ኮንትራት ፈርሟል. የሚዲያ ገጽታዎች ቲቪ/ሬዲዮ አፒታ ኡኒ (በአሁኑ ጊዜ ፒያጎ) "የድራጎን የጠዋት ገበያ" ማስታወቂያ ወዘተ. ይህ ማስታወቂያ ከ 2004 አካባቢ ጀምሮ ድራጎኖች እና ዩኒ የማገናኘት ፕሮጀክት ከጀመሩበት ጊዜ ጀምሮ እየታየ ነው። እ.ኤ.አ. እስከ 2007 ድረስ እንደ ድጋፍ ሰጪ ሚና ይታይ ነበር, ነገር ግን ከ 2008 የፀደይ ወራት ጀምሮ, በማስታወቂያዎች ውስጥ የመሪነት ሚና ይጫወታል. እንዲሁም አሸናፊው ወይም የጃፓን ቁጥር አንድ ሲወሰን በሚተላለፉ ማስታወቂያዎች ላይ እንባ ያራጨ ዶአራ ታይቷል (ምናልባት በሲጂ የተቀናበረ)። በተጨማሪም, እሱ በድንገት በድራጎኖች ድጋፍ ፕሮግራም ላይ ሊታይ ይችላል. ብቅ ስትል እንኳን፣ በናጎያ ዶም ከዶአላ ጋር ተመሳሳይ ውጥረት ውስጥ ነበረች። ከማርች 31፣ 2008 እስከ ሴፕቴምበር አጋማሽ ድረስ፣ የዶአላ የመጀመሪያ መደበኛ የእይታ ማእዘን በቶካይ ሬዲዮ ብሮድካስቲንግ የፊት መስመር ሰኞ ላይ ታየ። ነገር ግን፣ ዶአራ በኢሜይል በኩል በእያንዳንዱ ጊዜ ይታያል። የመጀመሪያው የዶአራ የቅርብ ጊዜ ሁኔታ ዘገባ ነው፣ ከዚህ የውድድር ዘመን ጀምሮ በናጎያ ዶም እንዲካሄድ ታቅዶ የነበረው የዶአራ አደራ ለደህንነት ስጋት ምክንያት በዶአራ ተወዳጅነት ምክንያት አልተሰራም እና 8 ስኬታማ አለመሆኑ ዶአራ ችግሩን አስተዋወቀ ከሁለተኛው ጊዜ ጀምሮ ዶአላ አድማጮች ለነበሩት ስጋቶች መልስ ሰጠ። በኤፕሪል እትም (በኤፕሪል 5, 2008 የተላለፈው) እሷ በኢንተርኔት ላይ ትኩረት ሰጥታ እንደነበረች አስተዋወቀች እና ዶራ እራሷ በእንግድነት ተገኝታለች [27] ቺያኪ ያን በድንገት የኤስኦኤስ ብርጌድ ክለብ ክፍልን ከሚመስለው ስብስብ ውጭ የቀዘቀዘውን የመስታወት መስኮት በመምታት ታየ እና ለተጫዋቾች አስገራሚ ገጽታ ነበር (ለተጫዋቾች ስክሪፕት ብቻ የዶአራ ገጽታ በጭራሽ አልተጠቀሰም) አላለቀም). በጥያቄ እና መልስ ጥግ ላይ “ስለ ሻሮን እና ፓኦሎን ምን ያስባሉ?” የሚለው ጥያቄ መለሰ። እንዲሁም እንግዳ የሆነው ቶሞኮ ካኔዳ "በጣም ዝቅተኛ አቀማመጥ", "ለስላሳ ወገብ" እና "አበቦቹ ዘግይተው በማበብ ደስ ይለኛል" በማለት ልዩ ግምገማ ሰጥቷል. ነገር ግን ዳንሱን ስታደርግ በተንቆጠቆጡ እንቅስቃሴዎች ተከፋች። ጋዜጣ የዶአራ ትዊቶች ቹኒቺ ስፖርት ተከታታይ ፕሮፌሽናል ቤዝቦል ኦፊሴላዊ ጨዋታዎች ለተወሰነ ጊዜ ነው (በመሠረቱ ማክሰኞ ላይ የታተመ)። የጀመረው ሚያዝያ 3 ቀን 2007 ነው። ለቹኒቺ ድራጎኖች የህዝብ ግንኙነት ሀላፊ የሆነው በጨዋታው ወቅት መሬት እና አግዳሚ ወንበር ላይ ማን እንደገባ በጨዋታው ወቅት ምን እንዳስተዋለች ዶአራ በመወከል ከትዕይንቱ በስተጀርባ ያለውን ጥረቶች እና ጭንቀቶች ለዶአራ ይነግራታል የኋላ ቁጥሮች በተንቀሳቃሽ ስልክ ጣቢያ "የድራጎን መረጃ" ላይ ሊታዩ ይችላሉ. ብሎግ ይፋዊ ብሎግ እንደ ማስኮ መረጃ፣ ብዙ የዶአራ ምስሎች በየቀኑ ማለት ይቻላል ይለጠፋሉ። ምንም እንኳን የድራጎኖች መረጃ ዋናው ቢሆንም "የዶዋላ መረጃ ከሁሉም የበለጠ ሊሆን ይችላል" በሚለው አቋም መስራቱን ቀጥሏል. በኖቬምበር 5, 2010 ብሎግዋን በ ጀምራለች እና በኖቬምበር 19 ላይ "የዶአላ ሳጥን" መተግበሪያን በ "መዝናኛ" ጥግ ከፈተች. ን እንደ መጀመሪያው ደረጃ ጫን። ዲሴምበር 1፣ 2016 ወደ ተንቀሳቅሷል። በማርች 2023 ወደ አሜባ ብሎግ ተንቀሳቅሷል። ክስተቶች, ወዘተ. ጥር 2 ቀን 2008 በናጎያ የቤቶች ማእከል ኒሺን ኡሜሞሪ ቦታ በኒሺን ከተማ ፣ እየመጣ ነው በዚህም ምክንያት ከፍተኛ መጠን ያለው ህዝባዊ ያልሆነ መረጃ ለምሳሌ የዶአራ አመታዊ ደሞዝ፣ ዋና ምግብ፣ ያገለገሉ ሻምፖዎች፣ ተወዳጅ መዝናኛዎች እና የ2008 ምኞቶች ይለቀቃሉ። በዝግጅቱ ላይ የጠዋት እና የከሰአት ክፍለ ጊዜዎችን ጨምሮ በአጠቃላይ 1,700 ሰዎች ተገኝተዋል። በእለቱ፣ ከቹኒቺ ስፖርት በተጨማሪ (በማግስቱ የርዕሰ አንቀፅ ርዕስ ነበር)፣ የኒፖን ቴሌቪዥን ሰራተኞች ከሰአት በኋላም መጥተዋል። እ.ኤ.አ ከኖቬምበር 1 እስከ ህዳር 3 እ.ኤ.አ. ጄአር ናጎያ ታካሺማያ ለተወሰነ ጊዜ የሚቆይ "ዶራ ካፌ" ከፈተ። በቀን 400 የተቆጠሩ ቲኬቶች መደብሩ ከተከፈተ በኋላ በደቂቃዎች ውስጥ ተሽጧል እ.ኤ.አ. በ 2012 የ የቀጥታ ስርጭት "20ኛው የምስረታ በዓል የአለም ጉብኝት 2012 የመጨረሻው" የተካሄደ ሲሆን የዶአራ እና የዩኪሂሮ ምስል በዩኪሂሮ ፕሮዳክሽን ስር ታትሟል ዶአራን እወዳለሁ የሚል አባል ለረጅም ጊዜ "በር አርክ ቸኮሌት" በዮኮሃማ, ኦሳካ እና ቶኪዮ በሚገኙ የቱሪስት ቦታዎች ላይ እንደ ውስን እቃዎች ተለቋል. እንዲሁም፣ በግንቦት 13 በዮኮሃማ ኢንተርናሽናል ስታዲየም በተመሳሳይ የቀጥታ ትርኢት ላይ ዶአላን የሚያሳይ የዶአ ላርክ ቸኮሌት ማስታወቂያ በቀጥታ ትርኢት ላይ ተጫውቷል። በማስታወቂያው ውስጥ ዶአራ በናጎያ ከተማ ናጎያ ቤተመንግስት ወዘተ) ውስጥ ታዋቂ ቦታዎችን ዞረ እና በመጨረሻ ዶአራ ከዶራር ቸኮሌት ጋር በአንድ እጁ ከናጎያ ዶም ዳራ ጋር ለመነሳት ወሰነ በማስታወቂያው ውስጥ ያለው አዲስ ዓለም በዩኪሂሮ የተቀናበረ ነበር (በአለም ጉብኝት፣ ከዩኪሂሮ ውጪ በአባላት የሚመረቱ እቃዎችም በሽያጭ ላይ ይገኛሉ፣ እና በዮኮሃማ እና ኦሳካ ትርኢቶች ላይ ለአንድ አባል እቃዎች ማስታወቂያዎች በየቀኑ ይጫወታሉ። ቀጥታ ትርኢት ላይ በድጋሚ ይጫወታል። የአደባባይ ባህሪ በጁላይ 2009፣ ዶአላ ለ ቶዮታ ሞተር ኮርፖሬሽን የዘመቻ ገጸ ባህሪ ሆኖ ተሾመ እ.ኤ.አ. ነሐሴ 30 ቀን 2009 በተደረገው 45ኛው የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት አባላት ምርጫ የ ምርጫ አስተዳደር ኮሚቴ ዶአላን የህዝብ ግንኙነት ገፀ ባህሪ አድርጎ ሾመ በ 22ኛው የምክር ቤት አባላት መደበኛ ምርጫ ሐምሌ 11 ቀን 2010 ዓ.ም ድምጽ ሰጥቷል የ ምርጫ አስተዳደር ኮሚቴ በድጋሚ ዶአላን ከተሰኘው የጣዖት ቡድን 48 ጋር የማስታወቂያ ገፀ ባህሪ አድርጎ ሾመ እ.ኤ.አ. ጥር 7 ቀን 2011 የ ፖሊስ ቺኩሳ ጣቢያ ዋና አዛዥ ሆነው ለአንድ ቀን ተሾሙ መጽሐፍ የዶአራ ምስጢር፡ በሚስጥር አትሸነፍ" 2008, 978-4-569-69823-6 በቤዝቦል ዓለም ውስጥ በተሳተፉ ሰዎች ብዙ ዓይነት ጽሑፎች አሉ ግን አንድ ምሳሪያ የራሱን ሥራ ማተም በጣም ያልተለመደ ነው። "መጽሐፉ የመንገዶች ነጥብ ብቻ ነው። ግቤ የማስኮት አለም አናት መሆን ነው። የናጎያ ጉልላትን በሃይሌ መሙላት እፈልጋለሁ።" በህትመቱ መጀመሪያ ላይ አሳታሚው የመጀመሪያውን እትም 7,000 ቅጂዎችን እንደሚያወጣ ቢገልጽም ብዙ አድናቂዎች 'ተጨማሪ እንድታተም እፈልጋለሁ' (በቹኒቺ ስፖርት) ጠይቀዋል ከዚያም የመጀመሪያውን እትም ወደ 70,000 ቅጂዎች አሳድጓል. (2008) ከ ኦፊሴላዊ ብሎግ በየካቲት 14 በጥር 2008 መገባደጃ ላይ ራኩተን ቡክስ እና በሦስቱ ዋና ዋና የኦንላይን የመጻሕፍት መደብሮች አንደኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል [33] በቦታ ማስያዝ አንደኛ ቦታ አሸንፈዋል። ከተለቀቀ በኋላ በነበረው ጠንካራ ሽያጭ ምክንያት 50,000 ቅጂዎች ታትመዋል. አሳታሚው ለናጎያ ታይምስ እንደተናገረው፡ “መረጃው በቡድኑ ይፋዊ ብሎግ ላይ ተለጠፈ እና ብዙ ጥያቄዎች ደርሰውናል፣ እና የዶራ መጽሃፍ ለማሳተም የተጨነቀው አለቃዬ እንኳን “ይሸጥ ይሆን ብዬ አስባለሁ” አለ። በኅትመት ኢንዱስትሪው ውስጥ ከፍተኛ ጥቅም አለው የተባለውን ከ50,000 በላይ ቅጂዎች ለመሸጥ "ዶዋላ ቺክ" (በ አሳታሚ ልማት ቢሮ፣ ፒኤችፒ የምርምር ተቋም፣ ሜይ 2008፣ 978-4-569-70098-4 የተስተካከለ የዶራ ኦፊሴላዊ የፎቶ ስብስብ በጉዞው ወቅት ከናጎያ ዶም እና የአፈጻጸም ትዕይንቶች በተጨማሪ የዶአራ አስተዳደግ እና ትዊቶች" ውህደት ተመዝግቧል። "የዶአራ ኪዩሹ የጉዞ ማስታወሻ" (ቹኒቺ ሺምቡን ልማት ቢሮ የሕትመት ልማት መምሪያ፣ ቹኒቺ ሺምቡን ህዳር 2008፣ 978-4-806-20581-4 በጋዜጣ ልቦለድ ስታይል "ዳይሪ" ላይ የተመሰረተ መጽሃፍ በዶራ እራሷ የተጻፈ እና በቹኒቺ ስፖርት ተከታታይነት ያለው። በድሩ ላይ የተለቀቀውን ፊልም ከያዘ ዲቪዲ ጋር አብሮ ይመጣል። ከጄአር ቶካይ ጋርም ትስስር ተካሂዷል በወቅቱ የነበረ ቢሆንም ወደ ቤፑ፣ ዩፉይን፣ ዳዛይፉ፣ ሃካታ፣ አሶ፣ ኩማሞቶ፣ ሞጂኮ እና ናጋሳኪ ተጓዝኩ። በቤፑ ውስጥ "ጂጎኩ ዶአራ" በሞቃት ምንጭ ውስጥም ለመጀመሪያ ጊዜ ተጋልጧል. "የዶአራ ክፍል: ለማዳበር አስቸጋሪ ነው" የምርምር ተቋም, የካቲት 2009, 978-4-569-70587-3 "የዶአራ ሚስጥራዊ ማስታወሻ ደብተር 2009፡ ከፊትህ ያለውን ስራ ማንኳኳት" 2009፣ 978-4-569-70767-9 የታተመ "ስለ ዶራ ለአንድ ነገር የምችለውን እያደረግኩ ነው፡ ቺያዶራም" ሳንኬ ሺምቡን ኦሳካ ዋና መሥሪያ ቤት ሴፕቴምበር 2013፣ 9) የመጀመሪያው እትም በአማዞን ላይ ብቻ ይሸጣል "የዶአራ ጥናቶችን ማንም አያውቀውም: ፍቺ እትም" (በማያውቀው የዶአራ ጥናት ፕሮዳክሽን ኮሚቴ የተፃፈ፣ በ የሚቆጣጠረው ያሱሂሮ ካናሞሪ የተስተካከለ፣ ትሬንዲንግ፣ መጋቢት 2014፣ 9784890402267 "የዶራ ተወዳጅ ሃርድቦል፡ አላውቅም" 2014፣ 9784569819259 )የዶአራ ምስጢር፡ በሚስጥር አትሸነፍ" 2008, 978-4-569-69823-6 በቤዝቦል ዓለም ውስጥ በተሳተፉ ሰዎች ብዙ ዓይነት ጽሑፎች አሉ ግን አንድ ምሳሪያ የራሱን ሥራ ማተም በጣም ያልተለመደ ነው። "መጽሐፉ የመንገዶች ነጥብ ብቻ ነው። ግቤ የማስኮት አለም አናት መሆን ነው። የናጎያ ጉልላትን በሃይሌ መሙላት እፈልጋለሁ።" በህትመቱ መጀመሪያ ላይ አሳታሚው የመጀመሪያውን እትም 7,000 ቅጂዎችን እንደሚያወጣ ቢገልጽም ብዙ አድናቂዎች 'ተጨማሪ እንድታተም እፈልጋለሁ' (በቹኒቺ ስፖርት) ጠይቀዋል ከዚያም የመጀመሪያውን እትም ወደ 70,000 ቅጂዎች አሳድጓል. (2008) ከ ኦፊሴላዊ ብሎግ በየካቲት 14 በጥር 2008 መገባደጃ ላይ ራኩተን ቡክስ እና በሦስቱ ዋና ዋና የኦንላይን የመጻሕፍት መደብሮች አንደኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል በቦታ ማስያዝ አንደኛ ቦታ አሸንፈዋል። ከተለቀቀ በኋላ በነበረው ጠንካራ ሽያጭ ምክንያት 50,000 ቅጂዎች ታትመዋል. አሳታሚው ለናጎያ ታይምስ እንደተናገረው፡ “መረጃው በቡድኑ ይፋዊ ብሎግ ላይ ተለጠፈ እና ብዙ ጥያቄዎች ደርሰውናል፣ እና የዶራ መጽሃፍ ለማሳተም የተጨነቀው አለቃዬ እንኳን “ይሸጥ ይሆን ብዬ አስባለሁ” አለ። በኅትመት ኢንዱስትሪው ውስጥ ከፍተኛ ጥቅም አለው የተባለውን ከ50,000 በላይ ቅጂዎች ለመሸጥ "ዶዋላ ቺክ" (በ አሳታሚ ልማት ቢሮ፣ ፒኤችፒ የምርምር ተቋም፣ ሜይ 2008፣ 978-4-569-70098-4 የተስተካከለ የዶራ ኦፊሴላዊ የፎቶ ስብስብ በጉዞው ወቅት ከናጎያ ዶም እና የአፈጻጸም ትዕይንቶች በተጨማሪ የዶአራ አስተዳደግ እና ትዊቶች" ውህደት ተመዝግቧል። "የዶአራ ኪዩሹ የጉዞ ማስታወሻ" (ቹኒቺ ሺምቡን ልማት ቢሮ የሕትመት ልማት መምሪያ፣ ቹኒቺ ሺምቡን ህዳር 2008፣ 978-4-806-20581-4 በጋዜጣ ልቦለድ ስታይል "ዳይሪ" ላይ የተመሰረተ መጽሃፍ በዶራ እራሷ የተጻፈ እና በቹኒቺ ስፖርት ተከታታይነት ያለው። በድሩ ላይ የተለቀቀውን ፊልም ከያዘ ዲቪዲ ጋር አብሮ ይመጣል። ከጄአር ቶካይ ጋርም ትስስር ተካሂዷል በወቅቱ የነበረ ቢሆንም ወደ ቤፑ፣ ዩፉይን፣ ዳዛይፉ፣ ሃካታ፣ አሶ፣ ኩማሞቶ፣ ሞጂኮ እና ናጋሳኪ ተጓዝኩ። በቤፑ ውስጥ "ጂጎኩ ዶአራ" በሞቃት ምንጭ ውስጥም ለመጀመሪያ ጊዜ ተጋልጧል. "የዶአራ ክፍል: ለማዳበር አስቸጋሪ ነው" የምርምር ተቋም, የካቲት 2009, 978-4-569-70587-3 "የዶአራ ሚስጥራዊ ማስታወሻ ደብተር 2009፡ ከፊትህ ያለውን ስራ ማንኳኳት" 2009፣ 978-4-569-70767-9 የታተመ "ስለ ዶራ ለአንድ ነገር የምችለውን እያደረግኩ ነው፡ ቺያዶራም" ሳንኬ ሺምቡን ኦሳካ ዋና መሥሪያ ቤት ሴፕቴምበር 2013፣ 9) የመጀመሪያው እትም በአማዞን ላይ ብቻ ይሸጣል "የዶአራ ጥናቶችን ማንም አያውቀውም: ፍቺ እትም" (በማያውቀው የዶአራ ጥናት ፕሮዳክሽን ኮሚቴ የተፃፈ፣ በ የሚቆጣጠረው ያሱሂሮ ካናሞሪ የተስተካከለ፣ ትሬንዲንግ፣ መጋቢት 2014፣ 9784890402267 "የዶራ ተወዳጅ ሃርድቦል፡ አላውቅም" 2014፣ 9784569819259 ድብድብ በቹኒቺ ዘመን ዮታ ኪዮዳ አላደረገም ተብሎ ይነገር ነበር። አጠቃላይ እይታ እ.ኤ.አ. በ 2022 ክዮዳ ከመክፈቻው ጀምሮ በ10% አማካይ የምድብ ድልድል ውስጥ ነበረ ፣ነገር ግን ቡድኑ ጠንካራ የመጠባበቂያ ሰራተኛ 1 ለአጭር ማቆሚያዎች ባለመኖሩ እሱ በመደበኛው ቦታ ላይ መቆየት ችሏል ሆኖም ሁኔታው ምንም መሻሻል አላሳየም እና በሜይ 4 (ዮኮሃማ ስታዲየም) ከዲኤንኤ ጋር በተደረገው ጨዋታ በተከታታይ 16 የሌሊት ወፎች ላይ ምንም አይነት ውጤት አላስመዘገበም እና እስከ 2 የሚይዘው የላላ ኳስ አምልጦታል እዚያ መሆን ያለበት በመከላከያ በኩል እንኳን ፍሰቱን ያቆማል በመጨረሻም ጨዋታው በአሰቃቂ ሁኔታ 1-7 በሆነ ውጤት ተጠናቀቀ ከላይ በተጠቀሰው ስህተት በመቀስቀስ ክዮዳ እንደ ቁንጥጫ በመምታት የሌሊት ወፍ ላይ ወዲያውኑ ተልኳል እና በመሃል መንገድ ተተክቷል እና በጨዋታው 3 ውስጥ ወደ ሁለተኛው ጦር እንዲባረር ታዘዘ ከጨዋታው በኋላ ሥራ አስኪያጁ ካዙዮሺ ታቱናሚ ለዚህ ምክንያቱ በጋዜጠኛ ሲጠየቁ እኔ ለመዋጋት አልፈልግም አጠቃቀም ከዚያን ጊዜ ጀምሮ, እንደ እመቤት አንድ የተወሰነ ተጫዋች ሲጠቀም "ነገር ግን (እንደ እመቤትነት የሚያገለግል ተጫዋች) የውጊያ ፊት አለው" የሚለው ሐረግ ብዙውን ጊዜ 4 ይጠቀማል በተጨማሪም አሰልጣኝ ታትሱናሚ በካምፕ ውስጥ "ፈገግታን ክልክል" ስላደረጉ የቹኒቺ ተጫዋቾች ጠንከር ያሉ እና የተወጠሩ አገላለጾች የሚያሳዩባቸው ትዕይንቶች ጎልተው ይታያሉ፣ስለዚህ ይህ እንዲሁ "ሁሉም ሰው ፊት ለፊት ይጋጫል" የሚለው ቀልድ ነው። ይሁን እንጂ አጠቃቀሙ አሁን ተቀይሯል እና በጨዋታው ውስጥ ንቁ ተሳትፎ ላደረጉ ተጫዋቾች እና ጠባብ እይታ ላላቸው ተጫዋቾች (በመጨረሻም ዲቢ ስታርማን በአጋጣሚ ጥቅም ላይ ይውላል። ወደ ከተዛወረ በኋላ፣ የኪዮዳ የራሱ የውጊያ ፊት እና የውጊያ ፊት ከዚህ በታች እንደሚታየው እንደ ቀልድ ያገለግላሉ። መግቢያ በሁለተኛው ሰራዊት ውስጥ ከአንድ ወር ተኩል ገደማ ማስተካከያ በኋላ ኪዮዳ በጁን 17 የኢንተርሊግ ግጥሚያ ማብቂያ ላይ በ ግጥሚያ ላይ እንደገና አስተዋወቀ። ከመጀመሪያው ቀን ከ 16 ኛው ቀን ጀምሮ የመጀመሪያውን የሰራዊት ልምምድ ተቀላቀለ, እና በዚህ ቀን ከመለማመዱ በፊት በክበብ ውስጥ, ኪዮዳ እራሱ "የተጣላ ፊት ከሌለዎት, እባክዎን ንገሩኝ." ቹኒቺ መልቀቅ ከሁሉም በላይ ኪዮዳ እስከ ወቅቱ መጨረሻ ድረስ አላገገመም እና በነሐሴ ወር እንደገና ወደ ሁለተኛው ሠራዊት ዝቅ ተደረገ. ቦታዎችን ከቀየሩ በኋላ ወደ አጭር ፕሮግራሙ የገባው መደበኛውን ቦታ አጥቷል. ከዚያም በኖቬምበር 18 ላይ የውድድር ዘመኑ ካለቀ በኋላ ለዲኤንኤ ተገበያየለት እሱም በጨዋታው ውስጥ ተቃዋሚው ለነበረው "የመዋጋት ፊት" እና ኪዮዳ ራሱ በዝውውር ቃለ-መጠይቁ ላይ "እራሱን የሚያዋርድ ቀልድ ነው, ነገር ግን በግዳጅ ተባረርኩ።" እንደገና ወደ ቦታው እመለሳለሁ" አለ። በተጨማሪም በዲኤንኤ እንደ የክብር ሥራ ታይቷል ለምሳሌ በድንገት እንደ አዲስ የደንብ ልብስ አቀራረብ ፊት እና የቡድን ዘፈን መቅረጽ እና "ይህ የቡድኑ ፊት ነው" ተብሎ ተገምግሟል በተጨማሪም በነዚህ ተከታታይ ዝግጅቶች ካይዳ እንደ እና የመሳሰሉ ቅጽል ስሞች ተሰጥቷቸዋል, እና ሁሉም የኪዮዳ ተውኔቶች እና ይባላሉ እንዲህ ሆነ። የቡድን ጓደኛ ማረጋገጫ በግልጽ ለማየት እንደሚቻለው, ከቤንች ኦፊሴላዊ ቀልድ ነው, እና ከጨዋታው በኋላ በዮኮሃማ ባለሥልጣን *6 ከተሰቀለ በኋላ ከከፍተኛ አምስት ጋር ሲጠራ የሚያሳይ ቪዲዮ ቹኒቺ ስፖርት ቹኒቺ ስፖርት (ቹኒቺ ስፖርት) በቹኒቺ ሺምቡን የሚታተም ዕለታዊ የስፖርት ጋዜጣ ሲሆን ዋናዎቹ የሽያጭ ቦታዎች የጃፓን ቶካይ እና ሆኩሪኩ ክልሎች ናቸው 1954 (ሸዋ 29) የመጀመሪያው እትም በየካቲት 25 እ.ኤ.አ. ምህጻረ ቃል ስርጭቱ 271,987 (ጥቅምት 2022) ነው ታሪክ አርትዕ ከታላቁ የምስራቅ እስያ ጦርነት ማብቂያ የፓስፊክ ጦርነት ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ፕሮፌሽናል ቤዝቦል እንደገና ቀጠለ እና የቹቡ ኒዮን ሺምቡን ቹቡ ኒሆን ሽጉ (የቀድሞው የናጎያ ጦር አሁን የቹኒቺ ድራጎኖች እንዲሁ እንቅስቃሴውን ቀጥሏል። በዛን ጊዜ ቹቡ ኒፖን ሺምቡን (በአሁኑ ጊዜ ቹኒቺ ሺምቡን) ከፕሮፌሽናል ቤዝቦል ጋር የተያያዙ መጣጥፎችን በ ውስጥ አሳተመ እ.ኤ.አ. በሴፕቴምበር 3 ቀን 1948 የታተመ በመጋቢት 17 ቀን 1950 ሸዋ 25 እንደ ሳምንታዊ ጋዜጣ ነፃ ሆነ (እ.ኤ.አ.) ታብሎይድ ወረቀት 8 ገጾች፣ 10 የፕሮፌሽናል ቤዝቦል እድልን በመጠቀም ወደ ሁለት ሊግ ሥርዓት የፊት ገጽ ላይ ፎቶዎችን ከማሳየታችን በተጨማሪ በፕሮፌሽናል ቤዝቦል የውጊያ ግምገማዎች፣ በጎን ዜናዎች፣ የብስክሌት ውድድር እና የፈረስ እሽቅድምድም መጣጥፎች ላይ ዘገባዎችን ለመለየት እና በምስራቅ እና በምዕራብ ያሉ የስፖርት ወረቀቶች እንዳይታተሙ ለማድረግ ወሰንን በወቅቱ ክልል. ሆነ. ከ 1953 (ሸዋ 28) ወደ ዕለታዊ ጋዜጣ ለመቀየር እቅድ ተይዞ እየተሰራ ነበር, ነገር ግን የማስታወቂያ ስፖንሰር አለመኖሩ እቅዱ እውን እንዳይሆን አድርጎታል. ይሁን እንጂ የኪንያ ማትሱናሚ, የሳንኮሻ መስራች ፕሬዚዳንት የአገር ውስጥ የማስታወቂያ ኤጀንሲ, ከዮራ ኢ, የወቅቱ የ ፕሬዚዳንት ጋር በመደራደር ሁሉንም የማስታወቂያ ቦታ እንደሚገዛ አስታወቀ ለዚህ ምላሽ, ዮራ በየቀኑ ለማተም የመጨረሻውን ውሳኔ አደረገ 1954 (ሾዋ 29) በየካቲት 1 ቀን ከ 12 ሰዎች ጋር ናካበሚዩኪ ሆንቾ-ዶሪ ፣በአርታኢነት ጽ ቤት በስተ ምዕራብ በኩል የገጾቹ ብዛትም 4 ገፆች (ከመጀመሪያው እትም እንደ ቹኒቺ ስፖርትስ) 6 ገፆች　ከኤፕሪል 1 ቀን 1958 ዓ.ም. 1962 (ሸዋ 37) ኦክቶበር 1 የዲቪዚዮን ዲፓርትመንት ቹኒቺ ስፖርት ኤዲቶሪያል ዲፓርትመንት ወደ አሁኑ የቹኒቺ ስፖርት አጠቃላይ ቢሮ የዲቪዥን ስርአቱን ለመጀመሪያ ጊዜ በጋዜጣ ታትሟል። ኢንደስትሪ እና አንባቢዎች ከተመሳሳይ ቀን. ፍላጎቶችን ለማሟላት ገጹን እናሻሽለዋለን ከኤፕሪል 1, 1964 ጀምሮ ወደ 10 ገፆች ይጨምራል እ.ኤ.አ. 1966 (ሸዋ 41) በህዳር 3 በቶኪዮ ሬስ ኮርስ ከተካሄደው 54 ኛው የንጉሠ ነገሥት ሽልማት (በልግ) በፊት ኤችቲኤክ (ሂታቺ) በ3010 የኤሌክትሮኒክስ መረጃ መለዋወጫ መሣሪያን በመጠቀም የ11 ሯጮችን ጥንካሬ ለመተንተን፣ ሳምንታዊ መጽሔት ላይ አነጋጋሪ ርዕስ ሆነ። ቹኒቺ ኮምፒዩተርን ለቁማር የተጠቀመው የመጀመሪያው ነው በማለት ተናግሯል የሽያጭ አካባቢ አርትዕ ሦስቱም የቶካይ አውራጃዎች አይቺ ጊፉ ሚኢ ሺዙኦካ እና ሆኩሪኩ ክልሎች ቶያማ ኢሺካዋ ፉኩይ ግን ደግሞ አንዳንድ በዋካያማ ግዛትየሺንጉ ከተማእናናጋኖ አውራጃዎችእናየሺጋ በተጨማሪም, ከኪዮቶ ግዛት በስተ ምዕራብ በኪንኪ ክልል በአንዳንድ አካባቢዎች ይሸጣል የቶካይ ክልል ጋዜጦች በቹኒቺ ሺምቡን ዋና መሥሪያ ቤት (በናጎያ) ይመረታሉ፣ ይታተማሉ እና ይታተማሉ። በኦሳካ ከተማ ደቡባዊ ክፍል እና አንዳንድ አካባቢዎች በኮቤ ከተማ መሃል ላይ የቹኒቺ ሺምቡን ኦሳካ ቅርንጫፍ የመጨረሻው እትም (5 ኛ እትም) በጣቢያ መደብሮች ምቹ መደብሮች እና ማቆሚያዎች ውስጥ ይገኛል ኪዮስኮችን ጨምሮ በካናዛዋ የሚገኘው የሆኩሪኩ ዋና መሥሪያ ቤት ለሆኩሪኩ ክልል እና ለሺጋ አውራጃ ("ፉኩይ/ሺጋ ሥሪት") ወረቀቶችን የማተም እና የማተም ኃላፊነት አለበት ነገር ግን ለሆኩሪኩ ክልል ወረቀቶቹ ታትመው የታተሙት ከወረቀቶቹ ጋር በተመሳሳይ ስም ነው። ሌሎች ክልሎች እና የዋናው መስሪያ ቤት አድራሻ እና ስልክ ቁጥር (በናጎያ ውስጥ) ተዘርዝረዋል። ነገር ግን፣ በ 1980ዎቹ ለሆኩሪኩ ክልል በወረቀቱ ርእስ ስር የካናዛዋ ማተሚያ እትም የተጻፈበት ጊዜ ነበር ለቶያማ እና ኢሺካዋ ከጥቅምት 2017 ጀምሮ የውጭ ህትመት በ ሾሴኪ ፋብሪካ ውስጥ ይካሄዳል የሆኮኩ ሺምቡን ተባባሪ የሆነ በኢሺካዋ ግዛት ውስጥ ተወዳዳሪ የሀገር ውስጥ ጋዜጣ ነው በኪዮቶ ግዛት ውስጥ የፉኩይ እና ሺጋ እትሞች [ማስታወሻ 5] በኪዮቶ ከተማ ኪዮስኮችን ጨምሮ በጣቢያ መደብሮች እና ምቹ መደብሮች ይሸጣሉ ቀደም ሲል የናጎያ እትም በኪዮቶ ከተማ የጣቢያ ሱቆች ብቻ ይሸጥ ነበር። በሺዙካ አውራጃ ምዕራባዊ እና ማዕከላዊ ክልሎች የሚስተናገዱት በቹኒቺ ስፖርት ብቻ ነው፣ እና በሃማማሱ ከተማ በሚገኘው የቶካይ ዋና መሥሪያ ቤት ታትመዋል በምስራቅ ኢዙ፣ በቶኪዮ ዋና መሥሪያ ቤት ከቶርቹ ጋር ተሽጦ ነበር ነገር ግን ከ2022 ጀምሮ፣ ናካፖ የቤት አቅርቦት ብቻ ነው፣ እና ቶርቹ የሚሸጠው በአታሚ ጣቢያ በጄአር ቶካይዶ መስመር ላይ ባሉ ጣቢያዎች እና በኢቶ መስመር ላይ ባለው ኢቶ ጣቢያ ነው። ከቤት ማድረስ በተጨማሪ ሁለቱም ወረቀቶች በምቾት መደብሮች አይሸጡም. ከሽያጭ አካባቢ ውጭ የሚኖሩ ከሆነ ብቻ (በቶኪዮ ቹኒቺ ስፖርት የሽያጭ ቦታ ላይ የሚኖሩ ከሆነ) በፖስታ መመዝገብ ይችላሉ በሌላ በኩል ለቶኪዮ ቹኒቺ ስፖርት በፖስታ መመዝገብ የምትችለው ከቶኪዮ ቹኒቺ ስፖርት መሸጫ ቦታ ውጭ የምትኖር ከሆነ ብቻ ነው (በቹኒቺ ስፖርት ሽያጭ አካባቢ የምትኖር ከሆነ)። የማጓጓዣ ክፍያዎች በሁለቱም ሁኔታዎች ይታከላሉ. የወረቀት ቅንብር ርዕስ እና አቀማመጥ ከመጀመሪያው እትም ጀምሮ የርዕስ አርማው ቅርጸት ፈጽሞ አልተለወጠም. ሌሎች ጋዜጦች ርዕሱን በትንሹ በግራ በኩል አድርገው በገጹ በቀኝ በኩል ትልቅ አርዕስት አስቀምጠዋል ነገር ግን በናካ-ስፖ ጉዳይ ከመጀመሪያው እትም መጀመሪያ አንስቶ እስከ 1990 ዎቹ መጀመሪያ ድረስ ርዕሱ በቀኝ በኩል ተቀምጧል. ከገጹ በላይኛው ረድፍ ጎን፣ እና ማስታወቂያው እና ማስታወቂያው በግራ በኩል ተቀምጧል።የዋናው መጣጥፍ ማውጫ (ወደ 3 እቃዎች) ተለጠፈ እና ሙሉ ገጽ አርዕስት ተለጠፈ። ከዚያ በኋላ፣ ልክ እንደሌሎች ወረቀቶች፣ ርዕሱ በትንሹ ወደ ግራ ተለወጠ፣ እና አርዕስተ ዜናው ከላይኛው ቀኝ ጥግ ላይ መታየት ጀመረ። እስከ ጃንዋሪ 2020፣ 1 "መካከለኛ ስፖርት" (በቀይ ዳራ ላይ በነጭ ፊደላት 130 የተጻፈ) በገጹ በቀኝ በኩል ይታያል፣ እና በግራ በኩል በትንሹ ይታያል ቶኪዮ ቹኒቺ ስፖርት የቶኪዮ ዋና መሥሪያ ቤት> ከሞላ ጎደል ተመሳሳይ የዲዛይን ቅጽ አለው)። የይዘቱ ሰንጠረዥ "ናካ-ስፖ" በሚለው ቃል ስር ተቀምጧል. እንዲሁም አሁን ያለው አነስተኛ መጠን ያለው ርዕስ ከመሆኑ በፊት እስከ 2000 ዎቹ መጀመሪያ አካባቢ ነጭ ፊደላት በ "ቹኒቺ ስፖርት" እና "ሱ" መካከል ተቀምጠዋል. ከፌብሩዋሪ 2020፣ 2፣ የ"ቹኒቺ ስፖርት"(ሰማይ ሰማያዊ) ርዕስ በ"መካከለኛ ስፖርት" ምትክ በመጀመሪያው ገጽ በቀኝ በኩል ተለጠፈ። ዘንዶዎች ቅድሚያ የገጽ 1 የላይኛው ክፍል እና ገጽ 2-3 በዋናነት በፕሮፌሽናል ቤዝቦል ላይ የሚወጡ ቹኒቺ ድራጎኖች ሙሉ በሙሉ ባለቤትነት ያለው የቹኒቺ ሺምቡን ንዑስ ክፍል ናቸው [ማስታወሻ 6] በአሸናፊነት ማግስት ብቻ ሳይሆን በተሸነፉበት ወይም በስዕል ከተሸነፉ በኋላ ማግስት ምንም አይነት ግጥሚያ ባለመኖሩ እና በውድድር ዘመኑ ወቅት በሌሎች ዘውጎች ውስጥ ምንም አሳሳቢ ርዕሰ ጉዳዮች እስካልሆኑ ድረስ በመርህ ደረጃ ከድራጎኖች ጋር ይጣበቃሉ ጎን በዚህ ምክንያት፣ በዋነኛነት በቶካይ ክልል ውስጥ ያሉ ብዙ የድራጎኖች አድናቂዎች እሱን ለማንበብ ይወዳሉ። ከ 1993 ጀምሮ, በሂሮሺ ኩራሃሺ (ማስታወሻ 8) ባለ 4-ፓነል ካርቱን ኦሬቻ ድራጎኖች አሳትሟል በዋናነት በገጽ 2 ላይ "የዛሬው ፕሮፌሽናል ቤዝቦል" አምድ የዕለቱን የጨዋታ ካርድ፣ የመነሻ አሰላለፍ እንዲሁም በቶካይ ክልል ውስጥ የሚታየውን ቲቪ (ቢኤስ/ሲኤስን ጨምሮ) የሬዲዮ ጣቢያውን ስም ያጠቃልላል። የስርጭቱ መጀመሪያ ሰዓት (በቹኒቺ ግጥሚያ ተንታኙ) እንዲሁ ተጠቁሟል። ከሌሎች ስፖርቶች እና የአካባቢ ቡድኖች ጋር ያሉ ግንኙነቶች ጽሁፎችን ለመፍጠር እንሞክራለን "ከ ክልል የመጡ አትሌቶች እና ቡድኖች የሽያጭ ቦታ ነው", እና ናኦኮ ታካሃሺን ከጂፉ ቹኒቺ ሺምቡን እንግዳ እንደ የማስታወቂያ ገፀ ባህሪ [ማስታወሻ 9] ኢቺሮ (ከ. (ከኢሺካዋ) (ምንም እንኳን ኢቺሮ የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት እና ማትሱይ ወደ ዋና ሊጉ ከገባ በኋላ)፣ ማራቶን ሚዙኪ ኖጉቺ ከሚ እና ሁሉም ስኬተሮች ዩካሪ ናካኖ ሚኪ አንዶ እና አሳዳ ጽፋለች እንደ እህቶች ማይ እና ማኦ (ሁሉም ከአይቺ) ላሉ አትሌቶች የድጋፍ መጣጥፎች። እ.ኤ.አ. ከ 2005 መኸር ጀምሮ የአከባቢው አቀማመጥ የበለጠ እየጠነከረ መጥቷል እና እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 15 በተመሳሳይ ዓመት የጎማ ቤዝቦል ውድድር ውጤቶች በኩባንያው ስፖንሰር ቢደረጉም የዝርዝሩ አናት ነበር። በእግር ኳስ ውስጥ, በ 1 ላይ ያተኮሩ ብዙ ጽሑፎች አሉ እሱም ኢንቨስት ያደረበት ነገር ግን እና በሽያጭ አካባቢ ላይ የተመሰረተ, 3 አዙል ክላሮ ኑማዙ አሉ. ከጊፉ ጋር የተያያዘ ጽሑፍም ታትሟል። በቅርጫት ኳስ ረገድ አባላት እና 3. ስለ አንቴሎፕስ እና ዴንሶ አይሪስ በሁሉም ተለጥፈዋል፣ ነገር ግን እነሱ በ የሽያጭ ቦታ.ከ በ ጋር የተያያዙ መጣጥፎች እስከ 2010 መጀመሪያ ድረስ አልታዩም ውጫዊ አገናኞች ይፋዊ ቦታ ስፖርት

3371

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8B%E1%88%9D%E1%89%A4%E1%88%8B%20%28%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%9B%29

ጋምቤላ (ከተማ)

ጋምቤላ በምዕራብ ኢትዮጵያ የምትገኝ ከተማ ስትሆን የጋምቤላ ክልል ዋና ከተማ ናት። በላቲቱድና በሎንጂቱድ ላይ ትገኛለች። በ1998 የማዕከላዊ የስታትስቲክ ትመና መሰረት የ31,282 ሰዎች መኖሪያ ስትሆን ከነሱም መሃከል 16,163 ወንዶችና 15,119 ሴቶች ይገኙባታል። ጋምቤላ የአኙአክ እና የኑር ጎሳዎች መኖሪያ ስትሆን የየራሳቸው ገበያ በጋምቤላ ውስጥ አላችው። ከተማዋ የአንድ ኤርፖርት ባለቤትና የጋምቤላ ብሄራዊ ፓርክ ተጓዳኝ ናት። ታሪክ ጋምቤላ የተመሰረተችብት ምክኒያት በባሮ ወንዝ ላይ ባላት አቀማመጥ ነው። ይህ ወንዝ በጊዜ ኢትዮጵያና እንግሊዝ ቡና ወዘተ. ወደ ሱዳንና ወደ ግብጽ ለመላክ ምቹ መንገድ መሆኑን ሁለቱም በማመናችው ነው። በ1902 እ.ኤ.አ. አጼ ምኒልክ ለእንግሊዝ ባሮ ወንዝ ላው አንድ ወደብ እንዲጠቀም ይፈቅዱና በ1907 እ.ኤ.አ. በስራ ላይ ከቀረጥ ቢሮ ጭምር ይውላል። በሱዳን የምድር ባቡር ኩባንያ የሚተዳደር የመርክብ አገልግሎት 1,366 ኪሎ ሜትር በመጓዝ ጋምቤላን ከካርቱም ጋር ያገናኛታል። በሪቻርድ ፓንክርስት ዝገባ መሰረት በክረምት በወር ሁለት ጊዜ መርከቦች ሲመላለሱ ወንዙን ሲወርዱ 7 ቀናት፣ ሲወጡ ደግሞ 11 ቀናት ይፈጅባቸው ነበር። ጋምቤላ በጣሊያን የምሰራቅ አፍሪካ ግዛት በ1936 እ.ኤ.አ. ተጠቃላ፥ በ1941 እ.ኤ.አ. በአንድ ከባድ ውጊያ በኋላ ወደ እንግሊዝ አስተዳደርነት ትዘዋውራ ነበር። ሱዳን ነጻ በወጣችበት በ1948 ዓ.ም. ለኢትዮጵያ ተመለሰች። በባሮ ላይ ያለው ወደብ በደርግ ጊዜ እንደተዘጋ ሆኖ፥ ይከፈት ይሆናል የሚል ተስፋ አለ። በሦስት ዞኖችና በአንድ ልዩ ወረዳ ሥር በሚገኙ 13 ወረዳዎች፣ በ241 ቀበሌዎችና በአንድ የከተማ አስተዳደር የተዋቀረችው ጋምቤላ ጠቅላላ የቆዳ ስፋቷ 30,065 ካሬ ኪሎ ሜትር ነው፡፡ ሃያ በመቶው የክልሉ መሬት በደን የተሸፈነ ነው፡፡ ጋምቤላ በሰሜንና በምሥራቅ ከኦሮሚያ ክልል ጋር ስትዋሰን፣ በደቡብ ምዕራብ ከአዲሲቱ ደቡብ ሱዳን ጋር በሰፊው ትዋሰናለች፡፡ ከአዲስ አበባ በ776 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ የምትገኘው የጋምቤላ ከተማ በቅርቡ 100ኛ ዓመት የልደት በዓሏን ያከበረች ሲሆን፣ እንደ ብዙዎቹ የአገሪቱ ዕድሜ ጠገብ ከተሞች ዘርፈ ብዙ ችግሮችን የምትጋፈጥ የበረሃ ገነት ነች፡፡ ከ60 ሺሕ በላይ ነዋሪዎች ያላት ጋምቤላ በአብዛኛው የሚኖሩባት እንግሊዞች በቅኝ ግዛት ዘመን ሱዳንን በሚያስተዳድሩበት ወቅት ለወታደራዊም ሆነ ለንግድ እንቅስቃሴው መናኸሪያ በማድረግ ሲጠቀሙባት እንደነበር በታሪክ የሚነገርላት ጋምቤላ፣ ከ19ኛው ክፍለ ዘመን መጨረሻ ጀምሮ የኢትዮጵያ አካል እንደነበረችና በኋላም ሱዳን እ.ኤ.አ በ1956 ነፃነቷን ስትቀዳጅ በኢትዮጵያ የአስተዳደር ክልል ሙሉ ለሙሉ መካተቷም በታሪክ ድርሳናት ተወስቷል፡፡ በክልሉ አምስት ብሔረሰቦች ይኖራሉ፡፡ ጋምቤላ በእነዚህ ብሔረሰቦች የእርስ በርስ ግጭትና በአካባቢው ድንበርተኛ በሆነችው ሱዳን ለረዥም ዓመታት በቆየው የእርስ በርስ ጦርነት ስትታመስ መኖሯም ይታወቃል፡፡ ዚህም ከአገሪቱ ታላላቅ ተፋሰሶች አንዱ በሆነው የባሮ ወንዝ ላይ ረዥም የተባለውን ድልድይ በመገንባት የአካባቢውን ሁኔታ ሲያረጋጋ፣ ለፕሬዚዳንት መንግሥቱ ኃይለ ማርያምም ለየት ያለ አድናቆትንና ፍቅርን ያስገኘላቸው አጋጣሚ እንደነበርም በአካባቢው ነዋሪዎች በስፋት ይወሳል፡፡ አሁንም ድረስ በከተማዋ ጋምቤላ አቋርጦ የሚያልፈው ባሮ ወንዝ ላይ በተገነባው ድልድይ በአንድ በኩል ብቻ በርከት ያለ ሕዝብ ሲጓጓዝ የተመለከተ ጎብኚ ምክንያቱ ምን እንደሆነ ሲጠይቅ፣ ከነዋሪዎች ‹‹ኮሎኔሌ መንግሥቱ የተራመዱበት ጥግ ስለሆነ ነው›› የሚል ምላሽ ሊያገኝ ይችላል፡፡ በእርግጥ በተደጋጋሚ ጊዜ እንደሚደመጠው የቀድሞው መሪ በባሮ ወንዝ ላይ ባስገነቡት ድልድይ የአካባቢው ነዋሪዎች የእርስ በርስ ግንኙነታቸውን ከማጠናከር ባለፈ፣ በኢኮኖሚያዊ ፋይዳው ተጠቃሚ በመሆናቸው እሳቸው ጥለው ያለፉት ከፍተኛ ቅርስ መሆኑን ይመሰክራሉ፡፡ በአንፃሩ የከተማው የትራፊክ አስተናባሪዎች እግረኞች ብቻ ሳይሆኑ ተሽከርካሪዎችም ጭምር በተራ የሚተላለፉት የድልድዩን ደኅንነት ለመጠበቅ ታስቦ እንደሆነ በመግለጽ የመጀመሪያውን አስተያየት ያጣጥሉታል፡፡ ‹‹መንግሥቱ የባሮን ድልድይ በማሠራቱ ዘለዓለማዊ ፍቅርን በእኛ ዘንድ አኑሯል፤›› ያሉት የዕድሜ ባለፀጋው አኩሉ ኦጆን፣ ምናልባትም ፕሬዚዳንቱ በቆዳ ቀለማቸው ለጋምቤላ ሕዝቦች ቅርብ ከመሆናቸው ጋር በተያያዘ ትክክለኛ የአገር መሪ እንደነበሩም በማወደስ ጭምር ፈገግታ የተሞላበት አስተያየታቸውን ይሰጣሉ፡፡ የቀድሞው መሪ በጋምቤላ የባሮ ወንዝ ድልድይን ብቻ ሳይሆን የጋምቤላ አውሮፕላን ማረፊያን ያስገነቡ ከመሆናቸው ጋር ተያይዞ በአካባቢው ሕዝብ የተለየ ቦታ እንዳላቸው ቢነገርም፣ ጋምቤላ ከመጀመሪያው ጀምሮ በሕወሃት አስተዳደር ክፉኛ ተጎድታለች፤ በመሬቷ ልማትና በከርሰ ምድር ሃብቷ ምክንያት በዐባይ ጸሐዬና በዶ/ር ገብረአብ ባርናባስ የተመራ በ1994 የተጀመረው የዘር ማጥፋት አሁንም ሙሉ ለሙሉ ቆሟል ለማለት ያስቸግራል፣ በቅርቡ በመዥነገሮች ላይ የሕወሃት ወታደሮች የፈጸሙትን ጭፈጨፋ ስናስብ! በክልሏ የተፈጥሮ ሃብት ላይም የተካሄደውና የሚካሄደው ጭፍጨፋ በሃገራችን በሁሉም መልኩ በሲቪል ማኅበረስብና የመንግሥቱን መዋቅር በሚቆጣጠረው የንዑስ ብሄረሰብ ወኪል የሆነው በጦር ኃይል የሚደገፈው ሕወሃት የሚፈጽመው የጥፋትና የጠላትነንት ሥራ ብዙ ማስረጃዎች እየቀረቡበት ነው። የኢትዮጵያን ተተኪ የሌለው የተፈጥሮ ሃብት በብር 16.7 ሚሊዮን ክፍያ በባዕዳን በማስጨፍጨፍ፡ ሕወሃትና ጭፍሮቹን በሃገሪቱ ላይ ያላቸውን የጠላትነት ጥላቻ አረጋግጠዋል። ይህ ድርጊትም ባዕድ ቅኝ ገዥ ከሚያደርገው ተለይቶ የሚታይ አይደለም በጋምቤላ ክልል ማጃንግ ዞን ጎደሬ ወረዳ ጉማሬ ቀበሌ ውስጥ ይገኛል፡፡ የጉማሬ ደን ከ1,800 እስከ 2,200 ሜትር ከፍታ ላይ ደልዳላ ቦታ ይዞ ከተራራው ወደታች ሲወርድ ቁልቁለታማ ሸለቆዎች በብዛት ያሉበት ነው፡፡ ከዚህ ተራራማና በጥቅጥቅ ተፈጥሯዊ ደን የተሸፈነ ምድር በርካታ ወንዞችና ወንዞችን የሚፈጥሩ ምንጮች ይነሳሉ፡፡ በአጠቃላይ 40 የሚደርሱ ምንጮችና ወንዞች ከአባቢው የሚነሱ ሲሆን ከእነዚህ ውስጥ ሻይ፣ ጋጃ፣ ካጃዲ፣ ፋኒና ቢታሽ ተጠቃሾች ናቸው፡፡ ከአካባቢው የሚነሱ የውኃ ምንጮች በኢትዮጵያ ከሚገኙ 12 ተፋሰሶች አንዱ የሆነው የባሮ አኮቦ ተፋሰስ አካል ናቸው፡፡ የጋምቤላ ክልል እስትንፋስ የሆነው ባሮ አኮቦ ወንዝ የነጭ ዓባይ ትልቅ ገባር እንደሆነ ይታወቃል፡፡ በሌላ በኩል ለውኃ አካላቱ መሠረት የሆነው የአካባቢ ተፈጥሯዊ ደን በርካታ አገር በቀል ዛፎችን ያካተተ ነው፡፡ ከእነዚህ ውስጥ ቀረሮና ገተማ ዛፎች ተጠቃሽ ናቸው፡፡ የገተማ ዛፍ አትሌት ኃይሌ ገብረ ሥላሴን ጨምሮ በርካታ ኢንቨስተሮችና የአካባቢው ንብ አናቢዎች ማር እንዲያመርቱ ምክንያት የሆነ ነው፡፡ የገተማ ዛፍ የተለየ ጥራት ያለው የማር ምርት ማስገኘት የሚችል መሆኑን የአካባቢው ማኅበረሰብ ይተርክለታል፡፡ ከማር ምርት በተጨማሪ ተፈጥሯዊው የጉማሬ ደን በርካታ ቅመማ ቅመሞች የሚገኝበት መሆኑም ይነገርለታል፡፡ ነገር ግን የህንዱ ኩባንያ ቬርዳንታ ሐርቨስትስ ያለ በቂ ጥናት ቦታውን መረከቡ የአካባቢውን ብዝኃ ሕይወት እየጎዳ መሆኑን የአካባቢው ነዋሪዎች ይናገራሉ፡፡ የሚዛን ቴፒ ዩኒቨርሲቲ በ1997 ዓ.ም. ተመሥርቶ በ1999 ዓ.ም. ነው ሥራ የጀመረው፡፡ ዩኒቨርሲቲው በቤንች ማጂ ዞን በ52 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ቴፒ ከተማ ውስጥ ይገኛል፡፡ የኢትዮጵያ

33755

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8B%E1%8A%94%E1%8A%95

ጋኔን

ጋኔን (ነጠላ) ወይንም አጋንንት (ብዙ ቁጥር) የእርኩስ መንፈስ አይነት ሲሆን ከመጽሐፍ ቅዱስ ተመዘው በተስፋፉ ጽሑፎች ላይ የዚህ መንፈስ ታሪክ/አፈ-ታሪክ ተጽፎ ይገኛል። ለምሳሌ ቀኖናዊ ባልሆኑት ስነ ፍጥረት እና ሰይፈ ስላሴ በተባሉ የግዕዝ መጻሕፍት። አሁንም ብዙው ህብረተሰብ እንዲህ ያስባል። በመጽሐፍ ቅዱስ ስለሚጠቀሱ፣ እስካሁን ድረስ በዓለም ዙሪያ ያሉ አብያተ ክርስቲያናት ትምህርት እንዲህ ይመስላል። አጋንንት የሳይንስ እውቀት ባላቸውም ሆነ በሌላቸው ኢትዮጵያውን ዘንድ እጅግ ከፍተኛ ፍርሃቻን የሚፈጥር አስተሳሰብ ነው። ነገር ግን የአጋንንት ታሪክ የሚመነጨው የሳይንስ አስተሳሰብ ባልተስፋፋበትና ስለቫይረስም ሆነ ጀርም በማይታወቅበት ዘመን ሲሆን ዘመናዊው የሳይንስ አስተሳሰብ ከዚህ ይለያል፣ እንደሚከተለው ይላል፦ ዋና ዓላማውም የበሽታዎችን አመጣጥ በሚያሳምን መልኩ ለመረዳት እና ለመተንበይ ነበር። ይሄ በኢትዮጵያ ብቻ ሳይሆን በአብዛኛው ያልተማረ ህብረተሰብ የሚሰራበት የነበር ነው። ስለሆነም ሆድ ቁርጠት፣ ጉስምት፣ ብድብድ ወዘተ በአጋንንት ምክንያት የሚመጡ ተደርገው ይታሰቡ ነበር። የተለምዶ የአጋንንት አመጣጥ ታሪክ እንደ ሰይፈ ስላሴ ታሪክ፣ በሰማይ ቤት 100 የመላዕክት ነገዶች ነበሩ። ከለታት አንድ ቀን እግዚአብሔር በሌለበት፣ ሰባልስዮስ ወይንም ሰይፈ ስላሴ የተሰኘ የመላዕክት አለቃ እኔ ሁሉን ፈጠርኩ አለ። ከ100ዎቹ ነግዶች አንደኛው ወገን ይህን የሰባልስዮስን ቃል አመነ። ይሄው ቡድን ወደ እሳት ተጣለ። ከሳት ከወጣም በኋላ የሰይጣን አገልጋይ ሆነ፡፡ የነገዱ አባላቶችም መጠሪያ ስማቸውም አጋንንት ሆነ። እንደዚሁ አፈ ታሪክ 99 የመላዕክት ነገዶች ስለቀሩ እግዚአብሔር 100ውን ለመሙላት አዳምን ፈጠረ፡፡ ሆኖም አዳም ከጭቃ ስለተሰራ እና ሰይጣን ደግሞ ከአየር እና ብርሃን ስለተሰራ፣ ሰይጣን ለሰው ልጅ ክብር መስጠት እምቢ አለ፣ ስለዚህም በሁለቱ መካከል የማያቋርጥ ጠብ አለ። የጋኔን በሽታና ባህላዊውን መድሃኒቱ ከላይ እንደተጠቀሰው አብዛኛው በሽታ በአጋንንት ምክንያት የሚመጡ እንደንበር በብዙዎች ይታመን ነበር። ስለሆነም አንድ ግለሰብ በሽታ ሲይዘው እርሱን ለማዳን አንዱ አማራጭ አጋንንት የያዘውን ሰው በዛር መንፈስ በማስያዝ አጋንንቱን ከውስጡ ማስለቀቅ ነበር። የዛር መንፈስ ከአጋንንት ይሻላል ተብሎ ስለሚታመን። ፀበል፣ ቁርባን እና እንዲሁም የእርግፍጋፎ እንጨት ለፈውስ ይረዳሉ ተብለው ተጠቃሚነትን ያገኛሉ። ለኤድስ እና ሌሎች የቫይረስ እና ጀርም በሽታዎች በፀበል ፈውስ መፈለግ መሰረቱ ከዚህ የተዛባ ግንዛቤ ይፈልቃል። በመጽሐፍ ቅዱስ በብሉይ ኪዳን በኦሪት ዘዳግም 32፡15 ፣17 መሠረት በሙሴ መዝሙር፣ ይሹሩን (የእስራኤል ሕዝብ መጠሪያ) እግዚአብሔርን ተወ፣ እግዚአብሔር ላልሆኑ አጋንንት እንደ ሠዉ ይጠቅሳል። በመጽሐፈ ዜና መዋዕል ካልዕ 11፡14-15 ኢዮርብዓም ከይሁዳ ተለይቶ የእስራኤል ንጉሥ በሆነበት ጊዜ የይሖዋ ካህናት ትቶ ለራሱ አጋንንት ካህናት እንዳቆመ ይላል። በመዝሙረ ዳዊት 91፡6 በእግዚአብሔር መጠጊያ የሚኖር ሰው ልጅ «ከቀትር ጋኔን» እንደማይፈራ ያረጋግጣል። የጥንታዊ ግሪክ («ሳባ ሊቃውንት») ትርጉም እንዲህ ይላል፤ አሁን ግን በይፋዊው ዕብራይስጥ ትርጉም «በቀትር ከሚያጥፋው ጥፋት» እንደማይፈራ ይላል። በመዝሙረ ዳዊት 95፡5 የአረመኔ ጣኦታት ሁሉ ለአጋንንት እንደ ሆኑ ይገልጻል። በመዝሙረ ዳዊት 105፡35-7 እስራኤላውያን የአሕዛብ እምነቶች ሲከተሉ እንኳን ልጆቻቸውን ለአጋንንት እንደ ሠዉ ይነግራል። በትንቢተ ኢሳይያስ 13፡21 የባቢሎን ውድቀት ሲነበይ አጋንንት በዚያ ይዘፍናሉ ይላል። (በአንዳንድ ትርጉም ግን «አጋንንት» የሚለው የዕብራይስጥ ቃል ደግሞ ፍየል ማለት ሊሆን ይችላል።) እንዲሁም ትንቢተ ኢሳይያስ 34፡14 የኤዶምያስ ጥፋት ሲነበይ፣ አጋንንት (ወይም ፍየሎች?) እርስ በርስ በዚያ ይጠራራሉ ይነግራል። አዋልድ መጻሕፍት በአዲስ ኪዳን በወንጌሎች በተለይም በማርቆስ ወንጌል ዘንድ፣ ኢየሱስ በልዩ ልዩ ደዌ ወይም በሽታ የተሰቃዩትን ሰዎች እየፈወሰ፣ ጋኔን ወይም ርኩስ መንፈስ ካደረበት ሰው ጋኔኑን በቃሉ ያወጣል። (ማቴ. 4፡24፣ 8፡16፣ ማርቆስ 1፡32-34፣ 39፤ ወዘተ.) የማቴዎስ ወንጌል 8፡28-33 በጌርጌሴኖን አገር መቃብር ውስጥ ከኖሩ አጋንንት ካደሩባቸው ከ2 ግፈኛ ሰዎች አጋንንቱን አወጣና ወደ እሪያ መንጋ እንዲገቡ ፈቀደ። በማርቆስ 5 እና ሉቃስ 8 መሠረት የአንዱ ጋኔን ስም ሌጌዎን («ጭፍራ» ወይም «ሠራዊት» በሮማይስጥ) ይባል ነበር። ማቴዎስ 9፡32 ኢየሱስ ጋኔን ካደረበት ዲዳ ሰው ጋኔኑን አወጣና ዲዳው ተናገረ፤ የፈሪሳውያን አይሁድ ወገን ግን «በአጋንንት አለቃ አጋንንትን ያወጣል አሉ»። ማቴዎስ 10፡8፣ የማርቆስ ወንጌል 3፡15፣ 16፡17፤ የሉቃስ ወንጌል 9፡1 ኢየሱስ 12 ሐዋርያቱን አጋንንት እንዲያውጡ አዘዛቸው። ማቴዎስ 11፡18፣ የሉቃስ 7፡33 ኢየሱስ ስለ ዮሐንስ መጥምቁ ሲያስተምር አንዳንድ ሰዎች ጋኔን እንደ ነበረበት ይሉ እንደ ነበር ይገልጻል። ማቴዎስ 12፡22 ኢየሱስ ጋኔን ካደረበት ዕውር ዲዳ ጋኔኑን አወጣና ሰውዬው ተፈወሰ። ሕዝቡ ተገርሞ ኢየሱስ የዳዊት ልጅ (መሢሕ) እንደ ነበር ገመተ። የፈሪሳውያን ወገን ግን ይህ በብዔል ዜቡል በአጋንንት አለቃ ነው አሉ። ማቴዎስ 15፡22-28 አንዲት ከነዓናዊ ሴት ኢየሱስን «የዳዊት ልጅ ሆይ» ስትለው ጋኔን ከሴት ልጅዋ እንዲያውጣ ለመነችው። የማርቆስ ወንጌል 7፡25-30 ከነዓናዊት ሴት «ግሪክ፣ ትውልድዋም ሲሮፊኒቃዊት» ይባላል። ማርቆስ 16፡9፣ ሉቃስ 8፡2 ኢየሱስ ከመግደላዊት ማርያም 7 አጋንንት እንዳወጣ ይጻፋል። ሉቃስ 4፡33 ኢየሱስ በምኲራብ ሲያስተምር፣ አንድ ርኲስ ጋኔን መንፈስ ያደረበት ሰው ጮኸበት። ኢየሱስ ጋኔኑ ከዚህ ሰው እንዲወጣ አዘዘና ጋኔኑ ሰውዬውን በመካከላቸው ጥሎት ከእርሱ ወጣ። ሉቃስ 4፡41 ብዙ ጊዜ አጋንንትን ሲያውጣ፣ እንዲህ ይጮሁ ነበር፤ የኢየሱስ መታወቂያ ክርስቶስ (መሢሕ) መሆኑን ስላወቁ ነበር። ሉቃስ 9፡37-42 አንድ ሰው ኢየሱስ ጋኔን ከወንድ ልጁ እንዲያወጣ ለመነው። ይህ ጋኔን ልጁን ሲይዘው ይጮህና አረፋም እያስደፈቀው ያንፈራግጠው ነበር። ሉቃስ 11፡14-26፤ ማርቆስ 3፡22-30፣ ኢየሱስ ጋኔን ከዲዳ ሰው አወጣና አንዳንድ በብኤል ዜቡል ነው ሲሉ ገሰጻችው፤ እርስ በርስዋ የምትለያይ መንግሥት ትጠፋለች ሲላቸው። ከዚያ ርኩስ መንፈስ ከሰው በወጣ ጊዜ ዕረፍት እየፈለገ ውኃ በሌለበት ቦታ ማለፉን ያስተምራል። ወደ ቆሮንቶስ ሰዎች 1 10፡20-22 ቅዱስ ጳውሎስ የአረመኔ መሥዋዕት በእውኑ ለአጋንንት ስለ ሆነ ክርስቲያኖች ከእርሱ እንዲራቁ ያዝዛል። ሌሎች ምንጮች ማጣቀሻ መንፈስ የአዕምሮ

50725

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%90%E1%8B%8B%E1%88%AD%E1%8B%AB%E1%89%B5%20%E1%88%A5%E1%88%AB%20%E1%8D%AF

የሐዋርያት ሥራ ፯

የሐዋርያት ሥራ በአዲስ ኪዳን ፭ኛ መጽሐፍ "የሐዋርያት ሥራ" ውስጥ የሚገኝ ሲሆን "ስባተኛው ምዕራፍ" ነው የሚያተኩረውም በቀዳሚ ሰማዕት ቅዲስ እስጢፋኖስ የመንፈሳዊ ተጋድሎ ሥራዎች ላይ የሥላሴ ምስክርነት ላይና ሰማዕትነት ነው ይህም በ፷ "ስልሳ" ንዑስ ክፍሎች ይካተታል የሐዋርያት ሥራ ምዕራፍ ቁጥር ፲ 1፤ሊቀ፡ካህናቱም፦ይህ፡ነገር፡እንዲህ፡ነውን፧አለው፤ 2፤ርሱም፡እንዲህ፡አለ፦ወንድሞችና፡አባቶች፡ሆይ፥ስሙ።የክብር፡አምላክ፡ለአባታችን፡ለአብርሃም፡ በካራን፡ሳይቀመጥ፡ገና፡በኹለት፡ወንዝ፡መካከል፡ሳለ፡ታየና፦ 3፤ከአገርኽና፡ከዘመዶችኽም፡ወጥተኽ፡ወደማሳይኽ፡ወደ፡ማንኛውም፡ምድር፡ና፡አለው። 4፤በዚያን፡ጊዜ፡ከከለዳውያን፡አገር፡ወጥቶ፡በካራን፡ተቀመጠ።ከዚያም፡አባቱ፡ከሞተ፡በዃላ፡እናንተ፡ዛሬ፡ ወደምትኖሩባት፡ወደዚች፡አገር፡አወጣው። 5፤በዚችም፡የእግር፡ጫማ፡ስንኳ፡የሚያኽል፡ርስት፡አልሰጠውም፤ነገር፡ግን፥ልጅ፡ሳይኖረው፡ለርሱ፡ ከርሱም፡በዃላ፡ለዘሩ፡ርስት፡አድርጎ፡ይሰጠው፡ዘንድ፡ተስፋ፡ሰጠው። 6፤እግዚአብሔርም፡ዘሩ፡በሌላ፡አገር፡መጻተኛዎች፡እንዲኾኑ፡አራት፡መቶ፡ዓመትም፡ባሪያዎች፡ እንዲያደርጓቸው፡እንዲያስጨንቋቸውም፡እንዲህ፡ተናገረ፤ 7፤ደግሞም፡እግዚአብሔር፦እንደ፡ባሪያዎች፡በሚገዟቸው፡ሕዝብ፡ላይ፡እኔ፡እፈርድባቸዋለኹ፥ከዚህም፡ በዃላ፡ይወጣሉ፡በዚህም፡ስፍራ፡ያመልኩኛል፡አለ። 8፤የመገረዝንም፡ኪዳን፡ሰጠው፤እንዲሁም፡ይሥሐቅን፡ወለደ፡በስምንተኛውም፡ቀን፡ገረዘው፡ይሥሐቅም፡ ያዕቆብን፡ያዕቆብም፡ዐሥራ፡ኹለቱን፡የአባቶችን፡አለቃዎች። 9፤የአባቶችም፡አለቃዎች፡በዮሴፍ፡ቀንተው፡ወደ፡ግብጽ፡ሸጡት፤እግዚአብሔርም፡ከርሱ፡ጋራ፡ነበረ፥ 10፤ከመከራውም፡ዅሉ፡አወጣው፥በግብጽ፡ንጉሥ፡በፈርዖንም፡ፊት፡ሞገስንና፡ጥበብን፡ሰጠው፥በግብጽና፡ በቤቱ፡ዅሉ፡ላይም፡ቢትወደድ፡አድርጎ፡ሾመው። ቁጥር ፳ 11፤በግብጽና፡በከነዓንም፡አገር፡ዅሉ፡ራብና፡ብዙ፡ጭንቅ፡መጣ፥አባቶቻችንም፡ምግብን፡አላገኙም። 12፤ያዕቆብም፡በግብጽ፡እኽል፡መኖሩን፡በሰማ፡ጊዜ፡በመዠመሪያ፡አባቶቻችንን፡ሰደዳቸው፤ 13፤በኹለተኛውም፡ዮሴፍ፡ለወንድሞቹ፡ታወቀ፥የዮሴፍም፡ትውልድ፡በፈርዖን፡ዘንድ፡ተገለጠ። 14፤ዮሴፍም፡አባቱን፡ያዕቆብንና፡ሰባ፡ዐምስት፡ነፍስ፡የነበረውን፡ቤተ፡ዘመድ፡ዅሉ፡ልኮ፡አስጠራ። 15፤ያዕቆብም፡ወደ፡ግብጽ፡ወረደ፥ርሱም፡ሞተ፥አባቶቻችንም፤ 16፤ወደ፡ሴኬምም፡አፍልሰው፡አብርሃም፡ከሴኬም፡አባት፡ከኤሞር፡ልጆች፡በብር፡በገዛው፡መቃብር፡ ቀበሯቸው። 17-18፤እግዚአብሔርም፡ለአብርሃም፡የማለለት፡የተስፋው፡ዘመን፡ሲቀርብ፥ዮሴፍን፡የማያውቀው፡ሌላ፡ጉሥ፡በግብጽ፡ላይ፡እስኪነሣ፡ድረስ፥ሕዝቡ፡እየተጨመሩ፡በግብጽ፡በዙ። 19፤ርሱም፡ወገናችንን፡ተተንኵሎ፡ሕፃናትን፡በሕይወት፡እንዳይጠብቁ፡ወደ፡ውጭ፡ይጥሉ፡ዘንድ፡አድርጎ፡ አባቶቻችንን፡አስጨነቀ። 20፤በዚያን፡ጊዜ፡ሙሴ፡ተወለደ፡በእግዚአብሔርም፡ፊት፡ያማረ፡ነበር፤በአባቱ፡ቤትም፡ሦስት፡ወር፡አደገ፤ ቁጥር ፴ 21፤በተጣለም፡ጊዜ፡የፈርዖን፡ልጅ፡አነሣችው፡ልጅም፡ይኾናት፡ዘንድ፡አሳደገችው። 22፤ሙሴም፡የግብጾችን፡ጥበብ፡ዅሉ፡ተማረ፥በቃሉና፡በሥራውም፡የበረታ፡ኾነ። 23፤ነገር፡ግን፥አርባ፡ዓመት፡ሲሞላው፡ወንድሞቹን፡የእስራኤልን፡ልጆች፡ይጐበኝ፡ዘንድ፡በልቡ፡ዐሰበ። 24፤አንዱም፡ሲበደል፡አይቶ፡ረዳው፥የግብጽን፡ሰውም፡መቶ፟፡ለተገፋው፡ተበቀለ። 25፤ወንድሞቹም፡እግዚአብሔር፡በእጁ፡መዳንን፡እንዲሰጣቸው፡የሚያስተውሉ፡ይመስለው፡ነበር፥እነርሱ፡ ግን፡አላስተዋሉም። 26፤በማግስቱም፡ርስ፡በርሳቸው፡ሲጣሉ፡አገኛቸው፥ሊያስታርቃቸውም፡ወዶ፦ሰዎች፡ሆይ፥እናንተስ፡ወንድማማች፡ናችኹ፤ስለ፡ምን፡ርስ፡በርሳችኹ፡ትበዳደላላችኹ፧አላቸው። 27፤ያም፡ባልንጀራውን፡የሚበድል፡ግን፦አንተን፡በእኛ፡ላይ፡ሹምና፡ፈራጅ፡እንድትኾን፡የሾመኽ፡ማን፡ ነው፧ 28፤ወይስ፡ትናንትና፡የግብጹን፡ሰው፡እንደ፡ገደልኸው፡ልትገድለኝ፡ትወዳለኽን፧ብሎ፡ገፋው። 29፤ሙሴም፡ከዚህ፡ነገር፡የተነሣ፡ሸሽቶ፡በምድያም፡አገር፡መጻተኛ፡ኾኖ፡ኖረ፤በዚያም፡ኹለት፡ልጆች፡ ወለደ። 30፤አርባ፡ዓመትም፡ሲሞላ፡የጌታ፡መልአክ፡በሲና፡ተራራ፡ምድረ፡በዳ፡በቍጥቋጦ፡መካከል፡በእሳት፡ ነበልባል፡ታየው። ቁጥር ፵ 31-32፤ሙሴም፡አይቶ፡ባየው፡ተደነቀ፤ሊመለከትም፡ሲቀርብ፡የጌታ፡ቃል፦እኔ፡የአባቶችኽ፡አምላክ፣፡ የአብርሃም፡አምላክ፣የይሥሐቅም፡አምላክ፣የያዕቆብም፡አምላክ፡ነኝ፡ብሎ፡ወደ፡ርሱ፡መጣ።ሙሴም፡ ተንቀጥቅጦ፡ሊመለከት፡አልደፈረም 33፤ጌታም፦የቆምኽባት፡ስፍራ፡የተቀደሰች፡ምድር፡ናትና፥የእግርኽን፡ጫማ፡አውልቅ። 34፤በግብጽ፡ያሉትን፡የሕዝቤን፡መከራ፡ፈጽሜ፡አይቼ፡መቃተታቸውንም፡ሰምቼ፡ላድናቸው፡ ወረድኹ፤አኹንም፡ና፥ወደ፡ግብጽ፡እልክኻለኹ፡አለው። 35፤ሹምና፡ፈራጅ፡እንድትኾን፡የሾመኽ፡ማን፡ነው፧ብለው፡የካዱትን፥ይህን፡ሙሴን፡በቍጥቋጦው፡ በታየው፡በመልአኩ፡እጅ፡እግዚአብሔር፡ሹምና፡ቤዛ፡አድርጎ፡ላከው። 36፤ይህ፡ሰው፡በግብጽ፡ምድርና፡በቀይ፡ባሕር፡በምድረ፡በዳም፡አርባ፡ዓመት፡ድንቅና፡ምልክት፡እያደረገ፡ አወጣቸው። 37፤ይህ፡ሰው፡ለእስራኤል፡ልጆች፦እግዚአብሔር፡ከወንድሞቻችኹ፡እንደ፡እኔ፡ያለ፡ነቢይ፡ ያስነሣላችዃል፤ርሱን፡ስሙት፡ያላቸው፡ሙሴ፡ነው። 38፤ይህ፡ሰው፡በሲና፡ተራራ፡ከተናገረው፡መልአክና፡ከአባቶቻችን፡ጋራ፡በምድረ፡በዳ፡በማኅበሩ፡ውስጥ፡ የነበረው፡ነው፤ይሰጠንም፡ዘንድ፡ሕይወት፡ያላቸውን፡ቃላት፡ተቀበለ፤ 39፤ለርሱም፡አባቶቻችን፡ሊታዘዙት፡አልወደዱም፤ነገር፡ግን፥ገፉት፡በልባቸውም፡ወደ፡ግብጽ፡ተመለሱ፤ 40፤አሮንንም፦በፊታችን፡የሚኼዱ፡አማልክት፡ሥራልን፤ይህ፡ከግብጽ፡ምድር፡ያወጣን፡ሙሴ፡ምን፡እንደ፡ ኾነ፡አናውቅምና፡አሉት። ቁጥር ፶ 41፤በዚያም፡ወራት፡ጥጃ፡አደረጉ፡ለጣዖቱም፡መሥዋዕት፡አቀረቡ፥በእጃቸውም፡ሥራ፡ደስ፡አላቸው። 42፤እግዚአብሔር፡ግን፡ዘወር፡አለ፡የሰማይንም፡ጭፍራ፡ያመልኩ፡ዘንድ፡አሳልፎ፡ሰጣቸው፥በነቢያትም፡ መጽሐፍ።እናንተ፡የእስራኤል፡ቤት፥አርባ፡ዓመት፡በምድረ፡በዳ፡የታረደውን፡ከብትና፡መሥዋዕትን፡ አቀረባችኹልኝን፧ 43፤ትሰግዱላቸውም፡ዘንድ፡የሠራችዃቸውን፡ምስሎች፡እነርሱንም፡የሞሎክን፡ድንኳንና፡ሬምፉም፡የሚሉትን፡ የአምላካችኹን፡ኮከብ፡አነሣችኹ፤እኔም፡ከባቢሎን፡ወዲያ፡እሰዳችዃለኹ፡ተብሎ፡እንዲህ፡ተጽፏል። 44፤እንዳየው፡ምስል፡አድርጎ፡ይሠራት፡ዘንድ፡ሙሴን፡ተናግሮ፡እንዳዘዘው፥የምስክር፡ድንኳን፡ከአባቶቻችን፡ ዘንድ፡በምድረ፡በዳ፡ነበረች፤ 45፤አባቶቻችንም፡ደግሞ፡በተራ፡ተቀብለው፡እግዚአብሔር፡በፊታቸው፡ያወጣቸውን፡የአሕዛብን፡አገር፡ በያዙት፡ጊዜ፡ከኢያሱ፡ጋራ፡አገቧት፥እስከዳዊት፡ዘመንም፡ድረስ፡ኖረች። 46፤ርሱም፡በእግዚአብሔር፡ፊት፡ሞገስ፡አግኝቶ፡ለያዕቆብ፡አምላክ፡ማደሪያን፡ያገኝ፡ዘንድ፡ለመነ። 47፤ነገር፡ግን፥ሰሎሞን፡ቤት፡ሠራለት። 48-50፤ነገር፡ግን፥ነቢዩ፦ሰማይ፡ዙፋኔ፡ነው፥ምድርም፡የእግሬ፡መረገጫ፡ናት፤ለእኔ፡ምን፡ዐይነት፡ ቤት፡ትሠራላችኹ፧ይላል፡ጌታ፥ወይስ፡የማርፍበት፡ስፍራ፡ምንድር፡ነው፧ይህንስ፡ዅሉ፡እጄ፡የሠራችው፡ አይደለምን፧እንዳለ፥ልዑል፡የሰው፡እጅ፡በሠራችው፡አይኖርም። ቁጥር ፷ 51፤እናንተ፡ዐንገተ፡ደንዳናዎች፥ልባችኹና፡ዦሯችኹም፡ያልተገረዘ፥እናንተ፡ዅልጊዜ፡መንፈስ፡ቅዱስን፡ ትቃወማላችኹ፤አባቶቻችኹ፡እንደ፡ተቃወሙት፡እናንተ፡ደግሞ። 52-53፤ከነቢያትስ፡አባቶቻችኹ፡ያላሳደዱት፡ማን፡ነው፧የጻድቁንም፡መምጣት፡አስቀድሞ፡የተናገሩትን፡ ገደሏቸው፤በመላእክት፡ሥርዐት፡ሕግን፡ተቀብላችኹ፡ያልጠበቃችኹት፡እናንተም፡አኹን፡ርሱን፡አሳልፋችኹ፡ ሰጣችኹት፥ገደላችኹትም። 54፤ይህንም፡በሰሙ፡ጊዜ፡በልባቸው፡በጣም፡ተቈጡ፡ጥርሳቸውንም፡አፋጩበት። 55፤መንፈስ፡ቅዱስንም፡ተሞልቶ፡ወደ፡ሰማይ፡ትኵር፡ብሎ፡ሲመለከት፡የእግዚአብሔርን፡ክብር፡ኢየሱስንም፡ በእግዚአብሔር፡ቀኝ፡ቆሞ፡አየና፦ 56፤እንሆ፥ሰማያት፡ተከፍተው፡የሰው፡ልጅም፡በእግዚአብሔር፡ቀኝ፡ቆሞ፡አያለኹ፡አለ። 57፤በታላቅ፡ድምፅም፡እየጮኹ፡ዦሯቸውን፡ደፈኑ፥ባንድ፡ልብ፡ኾነውም፡ወደ፡ርሱ፡ሮጡ፥ 58፤ከከተማም፡ወደ፡ውጭ፡አውጥተው፡ወገሩት።ምስክሮችም፡ልብሳቸውን፡ሳውል፡በሚሉት፡ባንድ፡ጐበዝ፡ እግር፡አጠገብ፡አኖሩ። 59፤እስጢፋኖስም፦ጌታ፡ኢየሱስ፡ሆይ፥ነፍሴን፡ተቀበል፡ብሎ፡ሲጠራ፡ይወግሩት፡ነበር። 60፤ተንበርክኮም፦ጌታ፡ሆይ፥ይህን፡ኀጢአት፡አትቍጠርባቸው፡ብሎ፡በታላቅ፡ድምፅ፡ጮኸ።ይህንም፡

19596

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%8D%E1%8A%95%E1%89%A6%E1%89%B5%207%20%E1%8D%96%E1%88%88%E1%89%B2%E1%8A%AB%E1%8B%8A%20%E1%8D%93%E1%88%AD%E1%89%B2

የግንቦት 7 ፖለቲካዊ ፓርቲ

አርበኞች ግንቦት 7 ንቅናቄ የኢትዮጵያ የፓለቲካ ፓርቲ ነው የዲሞክራሲያዊ ሥርዓት ምስረታ ጥረታችን በአመጸኞችና በዕብሪተኞች ድርጊት አይገታም! መጋቢት 18 ቀን 2011 ዓ.ም አርበኞች ግንቦት 7 እንደ ንቅናቄ ለረጅም ዓመታት ከታገለላቸዉ መብቶች ዉስጥ አንዱ ማንኛዉም ኢትዮጵያዊ ባልተስማማበት ሀሳብ፥ ፖሊሲና ፕሮግራም ላይ ህግና ደንብን እስካከበረ ድረስ ያለምንም መከልከል በፈለገዉ መንገድ ተቃዉሞዉን መግለጽ እንዲችል ነዉ። የሌሎችን መብት ሳይነካ ህጋዊና ሰላማዊ በሆነ መንገድ የሚደረግ ተቃዉሞ የዴሞክራሲ ባህል ግንባታ ሂደት አካል ነዉና ንቅናቄያችን አርበኞች ግንቦት 7 እንደዚህ ዓይነት ተቃዉሞዎች በራሱም ላይ ቢመጡ አስተማሪም ናቸዉና በጸጋ ነዉ የሚቀበለዉ። አርበኞች ግንቦት 7 በአምባገነን ሥርዓት ዉስጥ የሚኖሩ ዜጎች መብታቸዉ ተረግጦ ሀሳባቸዉን፣ ድጋፋቸዉንና ተቃዉሟቸዉን በሰላማዊና ህጋዊ መንገድ መግለጽና ማሰማት ሲያቅታቸዉ፣ በማናቸዉም የሁለገብ የትግል ዘዴ ተጠቅመዉ የሚደርስባቸዉን ጥቃት መከላከልና የእነሱንም ሆነ የሌሎችን መብትና ነጻነት የማስከበር ተፈጥሯዊ መብት እንዳላቸዉ የሚያምን ብቻ ሳይሆን ለተግባራዊነቱም የሚታገል ድርጅት ለመሆኑ የቅርብ ጊዜ ታሪኩ ምስክር በመሆኑ ይህንን ከማናቸዉም ድርጅቶች ወይም ቡድኖች በላይ ጠንቅቆ የሚያዉቀዉ ጉዳይ ነዉ። ነገር ግን ዛሬ አገራችን ዉስጥ በግልጽ የሚታየዉ የዜጎች መብትና ነጻነት ሁኔታ በምንም ዓይነት ህገወጥነትንና አመጽን አማራጭ ለማድረግ የሚያሰገድድ ነዉ ብሎ አያምንም። ባለፈዉ እሁድ መጋቢት 15 ቀን 2011 ዓ.ም ባህርዳር ዉስጥ አርበኞች ግንቦት 7 ያዘጋጀዉ ህዝባዊ ስብሰባ እንዳይካሄድና ህዝብ ሀሳቡን በነጻ እንዳይገልጽ መሳሪያ የታጠቁ ኃይሎች የወሰዱት ፍጹም ፀረ ሰላም የሆነ እርምጃ ጥቁር ነጥብ ጥሎ ያለፈዉ በአርበኞች ግንቦት 7 ላይ ብቻ ሳይሆን አገርን ለማረጋጋት በሚደረገዉ ከፍተኛ ጥረት ላይና ባጠቃላይ የኢትዮጵያ ህዝብ የረጅም ጊዜ የዴሞክራሲ ጥማቱን ለማርካት በሚያደርገዉ አገራዊ እንቅስቃሴ ላይ ነዉ። የእሁዱ የባህርዳር ድርጊት በአንድ በኩል የተለያዩ ፀረ ለዉጥና ፀረ ሰላም ኃይሎች የጋራ ድርጊት ሲሆን በሌላ በኩል ደግሞ ድርጊቱ በተናጠል፣ በአንድ ድርጅት ወይም ግለሰብ ላይ የተወሰደ እርምጃ ሳይሆን፣ ለዘመናት ሲረገጥና ሲገፋ ለኖረዉ የኢትዮጵያ ህዝብ የመጨረሻ እድል በሆነዉ የለዉጥ ሂድት ላይ የተቃጣ አደገኛና ነገ ዛሬ ሳይባል በአፋጣኝ መቆም ያለበት የሁላችንም ፈተና ነዉ ብሎ አርበኞች ግንቦት 7 ከልቡ ያምናል። ስለሆነም አርበኞች ግንቦት 7 ይህንን አገራዊ ችግር ከምንም ነገር በላይ አክብዶ አይቶታል። አርበኞች ግንቦት 7 ስለራሱ፥ ስለቤተሰቡ፥ ስለወገኑና ሰለ አገሩ የሚያስብ እያንዳንዱ ዜጋ፣ ቡድን፣ ድርጅት እንዲሁም የክልልና የፌዴራል መንግስት አካላት ባለፈዉ እሁድ ባህርዳር ዉስጥ የታየዉን አይነት በአደባባይ በነፍጥ የተደገፈ የእብሪት እንቅስቃሴ ገና በጥሬዉ የማስቆምና ድርጊቱን በማይሻማ ቋንቋ የማዉገዝ አገራዊ ኃላፊነት አለበት ብሎ ያምናል። እንደዚህ አይነት ፀረ ለዉጥና ፀረ ዲሞክራሲ እንቅስቃሴዎችን በእንጭጩ መቅጨት ካልተቻለ ነገ በተለያዩ የአገራችን አካባቢዎች እንደዚህ አይነት ድርጊቶችን በመደገፍም ሆነ በመቃወም የሚደረጉ ተመሳሳይ እንቅስቃሴዎች ሁላችንንም ከፍተኛ ዋጋ እንደሚያስከፍሉና ማናችንም በምንም አይነት ሁኔታ ከዚህ ጥፋት ማምለጥ እንደማንችል ሁላችንም ልንገነዘብ ይገባል። የምርጫ ቦርድና ተፎካካሪ ድርጅቶች፣ ባለፈዉ እሁድ ባህርዳር ዉስጥ የታየዉ አደገኛ እንቅስቃሴ እየሰፋ ከሄደ በለዉጡ የተከፈተዉ የፖለቲካ ምህዳር ለአንዴና ለመጨረሻ ግዜ ሊዘጋ እንደሚችል ተገንዝባችሁ ድርጊቱን የፈጸሙና እንዲፈጸም ያገዙ ግለሰቦች ለህግ እንዲቀርቡ ለማድረግ በሚደረገዉ ጥረት ላይ የየራሳችሁን አስተዋጽኦ እንድታደርጉ አርበኞች ግንቦት 7 ወገናዊ ጥሪዉን ያቀርባል። ከዚህ በተጨማሪ የፌዴራልም ሆነ የክልል የህግ አስከባሪ አካላት ባህርዳር ዉስጥ የተፈጸመዉንና የዜጎችን መብትና ነጻነት የረገጠዉን ድርጊት በቀጥታና በተዘዋዋሪ መንገድ ያቀዱ፣ የረዱና በድርጊቱ የተሳተፉ ግለሰቦችን ለህግ አቅርባችሁ አስፈላጊዉን የህግ እርምጃ እንድትወስዱና የወሰዳችሁትን እርምጃ ለመላዉ የሀገራችን ሕዝብ እንድታስታዉቁ አደራ እያልን፣ የዜጎችን መብትና ነጻነት ለማስከበር በምታደርጉት ጥረት ድርጅታችን አስፈላጊዉን ትብብር እንደሚያደርግ ከወዲሁ መግለጽ እንወዳለን። በባህርዳሩ ስብሰባ ተገኝታችሁ ነጻ የሃሳብ ልዉዉጥ ለማድረግ ግዜያችሁን ሰዉታችሁ ወደ አዳራሹ ከገባችሁ በኋላ አመጸኞችና ዕብሪተኞች በፈጠሩት ችግር የዜግነት መብታችሁን መጠቀም ላልቻላችሁ ወገኖቻችን በሙሉና ከቅርብና ከሩቅ ሆናችሁ በባህርዳሩ አሳዛኝ ድርጊት ለተበሳጫችሁና ለተናደዳችሁ ኢትዮጵያዊያን ሁሉ አርበኞች ግንቦት 7 የተሰማዉን ልባዊ ሀዘን ለመግለጽ ይወዳል። በሌላ በኩል ግን አሁን በሚደርሰን መረጃ መሰረት የአርበኞች ግንቦት 7 አባላትና ደጋፊዎች፣ የባህርዳሩን የዕብሪት ድርጊት ባቀነባበሩ፥በረዱና በፈጸሙ ግለሰቦች ላይ ተመሳሳይ የአመጽ እርምጃ እንወስዳለን የሚለዉ አስተሳሰብ እናንተን፣ ንቅናቄያችንን እና በአጠቃላይ ዛሬ የተያያዝነዉን የለዉጥ ጉዞ በፍጹም የማይመጥን ከመሆኑም በላይ የአመጸኞቹን ድርጊት የሚደግምና ከነሱ እጅግ በጣም በተሻለ መንገድ የምናስብ መሆናችንን የማያሳይ እርምጃ ነዉና ከዚህ ዓይነት አስተሳሰብ እንድትታቀቡ እናሳሰባለን። እንዳዉም ይህንን አጋጣሚ አርበኞች ግንቦት 7፣ ለዜጎች መብትና ነጻነት፣ ለሰላም መስፈን እና ለህግ መከበር የሚሰጠዉን ከፍተኛ ቦታ ለጠላትም ሆነ ለወዳጅ አብረን የምናሳይበት መልካም አጋጣሚ አድርጋችሁ እንድትወስዱት አደራ እያልን፣ ድርጅታችን ከሚመለከታቸዉ የክልልም ሆነ የፌድራል ህግ አስከባሪ አካላት ጋር አጥፊዎቹ በህግ እስኪጠይቁ ድረስ በምንም ዓይነት የማንተወዉ ጉዳይ መሆኑ ልናረግጥለችሁ እንወዳለን። ህግና ሥርዓት ከልተከበረ ሰላም አይኖርም፣ ሰላም ከሌላ ሀገርና ህዝብ አይኖርም! ፈጣሪ ኢትዮጵያንና ሕዝቧን ከጥፋት ይጠብቅ! የፖለቲካ ራእይ ወደፊት እያየን የሚወሰን ይሆናል ለውጡን ማንም ያምጣው ማን እንዳይቀለበስ አእንተጋለን ዶክተር ብርሃኑ ነጋ ቦንገር ዋና ሊቀመንበር የኢትዮጵያ ፖለቲካ

52380

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B3%E1%8B%8A%E1%89%B5

ዳዊት

ዴቪድ ዕብራይስጥ: ዘመናዊ: ዴቪድ፣ ቲቤሪያኛ: በዕብራይስጥ መጽሐፍ ቅዱስ የእስራኤል እና የይሁዳ የተባበሩት ንጉሠ ነገሥት ንጉሥ ተብሎ ተገልጿል:: በመጽሐፈ ሳሙኤል ውስጥ፣ ዳዊት በደቡባዊ ከነዓን የፍልስጥኤማውያን ሻምፒዮን የሆነውን ግዙፉን ጎልያድን በመግደል ዝናን ያተረፈ ወጣት እረኛ እና በገና ሰጭ ነው። ዳዊት በተዋሃደው የእስራኤል የመጀመሪያው ንጉሥ በሳኦል ተወዳጅ ሆነ፤ እና ከሳኦል ልጅ ከዮናታን ጋር የጠበቀ ወዳጅነት መሥርቷል። ዳዊት ዙፋኑን ለመንጠቅ እየፈለገ ያለው ፓራኖይድ፣ ሳኦል ዳዊትን ለመግደል ሞክሯል፣ ይህም ሁለተኛው ተደብቆ ለብዙ አመታት በሽሽት እንዲሰራ አስገደደው። ሳኦልና ዮናታን ከፍልስጥኤማውያን ጋር በጦርነት ከተገደሉ በኋላ የ30 ዓመቱ ዳዊት በመላው እስራኤልና በይሁዳ ላይ ንጉሥ ሆኖ ተቀባ፤ ከዚያም የኢየሩሳሌምን ከተማ ድል በማድረግ የእስራኤል ዋና ከተማ አድርጎ አቋቋመና ታቦቱን ወሰደ። የእስራኤላውያን ሃይማኖት የአምልኮ ማዕከል ለመሆን ወደ ከተማዋ የሚገባው ቃል ኪዳን። ዳዊት ከቤርሳቤህ ጋር ተሳስቶ ነበረ፣ ይህም ባሏ የኬጢያዊው ኦርዮን እንዲሞት አደረገ። የዳዊት ልጅ አቤሴሎም በኋላ እሱን ለመጣል አሴሮ ነበር፣ ከዚያም በተነሳው አመጽ፣ ዳዊት ከኢየሩሳሌም ሸሸ፣ ነገር ግን አቤሴሎም ከሞተ በኋላ ተመልሶ በእስራኤልና በይሁዳ ላይ ንግሥናውን ቀጠለ። ታቦቱ የሚኖርበትን ቤተ መቅደስ ለይሖዋ ለመሥራት ፈለገ ነገር ግን ብዙ ደም ስላፈሰሰ ይሖዋ ይህን ለማድረግ ዳዊትን አጋጣሚ ከለከለው። ዳዊት በ70 ዓመቱ እስከሞተበት ጊዜ ድረስ በእስራኤላውያን ላይ ንጉሥ ሆኖ ገዛ፤ ከዚያ በፊት በእሱ ምትክ ሰለሞንን እና ቤርሳቤህን የወለደችለትን ልጅ በአዶንያስ ፈንታ ምትክ አድርጎ መረጠ። በትንቢታዊ ሥነ-ጽሑፍ ውስጥ እንደ ጥሩ ንጉሥ እና የወደፊቱ የዕብራይስጥ መሲሕ ቅድመ አያት ሆኖ የተከበረ ሲሆን ብዙ መዝሙራትም ለእርሱ ተዘርዝረዋል። የጥንቷ ቅርብ ምስራቅ ታሪክ ጸሐፊዎች ዳዊት በ1000 ዓ.ዓ. አካባቢ ይኖር እንደሆነ ይስማማሉ፣ ነገር ግን ስለ እሱ ታሪካዊ ሰው የተስማማበት ሌላ ትንሽ ነገር የለም። በ9ኛው/በ8ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የአራም-ደማስቆ ንጉሥ በሁለት ጠላት ነገሥታት ላይ ያሸነፈበትን ድል ለማክበር በከነዓናውያን የተቀረጸ ድንጋይ የተቀረጸው የቴል ዳን ስቲል ቤተ ዳዊት የዕብራይስጥ ቋንቋ ሐረግ ይዟል። ብዙ ሊቃውንት “የዳዊት ቤት” ብለው ተተርጉመዋል። በ9ኛው ክፍለ ዘመን ከዘአበ በሞዓብ ንጉስ ሜሻ የተተከለው የሜሻ ስቲል “የዳዊትን ቤት” ሊያመለክት ይችላል ነገር ግን ይህ አከራካሪ ነው። ከዚህ ውጪ በዳዊት የሚታወቁት ሁሉ ከመጽሐፍ ቅዱሳዊ ጽሑፎች የተገኙ ናቸው፣ ታሪካዊነታቸው አጠራጣሪ ነው፣ እና ስለ ዳዊት ተጨባጭ እና የማያከራክር ትንሽ ዝርዝር ነገር የለም። ዳዊት ከመጽሐፍ ቅዱስ በኋላ ባለው የአይሁድ የጽሑፍ እና የቃል ትውፊት በብዛት የተወከለ ነው፣ እና በአዲስ ኪዳን ውስጥ ተብራርቷል። የጥንት ክርስቲያኖች የኢየሱስን ሕይወት ከዕብራይስጥ መሲህ እና ከዳዊት ጋር በማጣቀስ ተርጉመውታል; በማቴዎስ እና በሉቃስ ወንጌል ውስጥ ኢየሱስ ከዳዊት ዘር እንደ ተወለደ ተገልጧል። የዳዊት መጽሐፍ ቅዱሳዊ ባህሪ ለብዙ መቶ ዘመናት በሥነ ጥበብ እና ሥነ ጽሑፍ ውስጥ ብዙ ትርጓሜዎችን አነሳስቷል። በቁርኣንና በሐዲሥ ዳዊት የአላህ ነቢይ ንጉሥ ተብሎ ተጠቅሷል። ታሪክ የመጀመርያው የሳሙኤል መጽሐፍ እና የታሪክ ዜና መዋዕል አንደኛ መጽሐፍ ሁለቱም ዳዊት የእሴይ ልጅ፣ የቤተልሔማዊው፣ ከስምንት ወንዶች ልጆች መካከል የመጨረሻው መሆኑን ይገልጻሉ። በተጨማሪም ቢያንስ ሁለት እህቶች ነበሩት፤ እነሱም ልጆቹ ሁሉ በዳዊት ሠራዊት ውስጥ ያገለገሉት ጽሩያ እና አቢግያ ልጅዋ አሜሳይ በአቤሴሎም ሠራዊት ውስጥ ያገለገለ ሲሆን አቤሴሎም ከዳዊት ታናናሽ ልጆች አንዱ ነው። መጽሐፍ ቅዱስ የእናቱን ስም ባይጠቅስም፣ ታልሙድ ኒትዘቬት ስትባል፣ የአዳኤል የተባለ የአንድ ሰው ልጅ እንደሆነች ይናገራል፣ እናም መጽሐፈ ሩት የቦዔዝ፣ የሞዓባዊቷ የሩት የልጅ ልጅ የልጅ ልጅ እንደሆነ ይናገራል።ዴቪድ ከተለያዩ የፖለቲካ እና የብሄር ብሄረሰቦች ጋር ያለውን ግንኙነት በጋብቻ ያጠናከረ እንደነበር ተገልጿል። በ1ኛ ሳሙኤል 17፡25 ላይ ንጉስ ሳኦል ጎልያድን የሚገድል ሁሉ እጅግ ባለጸጋ አደርገዋለሁ፡ ሴት ልጁንም እሰጣው እና የአባቱን ቤተሰብ በእስራኤል ከቀረጥ ነፃ አውጃለሁ ብሎ ተናግሮ እንደነበር ይናገራል። ሳኦል ለዳዊት ትልቋን ልጁን ሜራብን እንዲያገባ አቀረበለት፤ ይህ ደግሞ ዳዊት በአክብሮት አልተቀበለውም። ከዚያም ሳኦል ሜሮብን ለመሖላታዊው አድሪኤል አገባ። ታናሽ ልጁ ሜልኮል ዳዊትን እንደምትወደው ስለተነገረው፣ ሳኦል ለዳዊት የፍልስጥኤማውያን ሸለፈት በከፈለው ክፍያ ለዳዊት ሰጣት (የጥንት አይሁዳዊ ታሪክ ጸሐፊ ጆሴፈስ ጥሎሹን 100 የፍልስጥኤማውያን ራሶች በማለት ገልጿል። ሳኦል በዳዊት ቀንቶ ሊገድለው ሞከረ። ዳዊት አመለጠ። ከዚያም ሳኦል ሜልኮልን የሌሳን ልጅ ፋልቲን እንዲያገባ ወደ ጋሊም ላከ። ከዚያም ዳዊት በኬብሮን ሚስቶችን አገባ፣ እንደ 2ኛ ሳሙኤል 3; ይዝራኤላዊው አኪናሆም ነበሩ። የቀርሜሎሳዊው የናባል ሚስት አቢግያ; የጌሹር ንጉሥ የታልማይ ልጅ መዓካ፤ ሃጊት; አቢታል; እና ኤግላ. በኋላ፣ ዳዊት ሜልኮልን እንዲመልስ ፈልጎ የኢያቡስቴ የጦር አዛዥ አበኔር ለዳዊት አሳልፎ ሰጠ፣ ይህም ባሏን (ፓልቲን) በጣም አዝኖ ነበር።የዜና መዋዕል መጽሐፍ ልጆቹን ከተለያዩ ሚስቶቹና ቁባቶቹ ጋር ይዘረዝራል። በኬብሮን ለዳዊት ስድስት ልጆች ነበሩት፤ አምኖን ከአኪናሆም የተወለደው። ዳንኤል በአቢግያ; አቤሴሎም በማዓካ; አዶንያስ በሃጊት; ሸፋጥያስ በአቢጣል; ኢትሬም በዔግላ። በቤርሳቤህ ልጆቹ ሻሙአ፣ ሶባብ፣ ናታን እና ሰሎሞን ነበሩ። ከሌሎቹ ሚስቶቹ በኢየሩሳሌም የተወለዱት የዳዊት ልጆች ኢብሃር፣ ኤሊሹዋ፣ ኤሊፈሌት፣ ኖጋ፣ ናፌቅ፣ ያፍያ፣ ኤሊሳማ እና ኤልያዳ ናቸው። በየትኛውም የትውልድ ሐረግ ያልተጠቀሰው ኢያሪሞት በ2ኛ ዜና 11፡18 እንደሌላው ልጆቹ ተጠቅሷል። ልጁ ትዕማር በመዓካ በወንድሟ በአምኖን ተደፍራለች። ዳዊት ትዕማርን ስለጣሰ አምኖንን ለፍርድ ማቅረብ ተስኖታል፣ ምክንያቱም እሱ የበኩር ልጁ ስለሆነና ስለሚወደው፣ እናም አቤሴሎም (ሙሉ ወንድሟ) ትዕማርን ለመበቀል አምኖንን ገደለው። አቤሴሎም የእህቱን ርኩሰት የተበቀለ ቢሆንም የሚገርመው ግን ከአምኖን ብዙም የተለየ እንዳልሆነ አሳይቷል; አምኖን ትዕማርን ሊደፍራት የኢዮናዳብን ምክር እንደ ጠየቀ፣ አቤሴሎምም የአኪጦፌልን ምክር ጠይቆ ነበር እርሱም አቤሴሎም ከአባቱ ቁባቶች ጋር የዝምድና ግንኙነት እንዲፈጽም መከረው ይህም ለእስራኤል ሁሉ በአባቱ ዘንድ የተጠላ መሆኑን ይገልጽ ነበር (2ሳሙ 16) 20] የሠሩት ታላቅ ኃጢአት ቢሆንም ዳዊት በልጆቹ ሞት አዝኖ ለአምኖን ሁለት ጊዜ አለቀሰ [2ኛ ሳሙኤል 13፡31-26] ለአቤሴሎምም ሰባት ጊዜ አለቀሰ። ታሪኩ የእስራኤል ንጉሥ የነበረው ሳኦል በሕገ-ወጥ መንገድ መሥዋዕት ሲያቀርብና በኋላም አማሌቃውያንን በሙሉ እንዲገድሉና የተወረሱትን ንብረታቸውን እንዲያወድሙ የሰጠውን መለኮታዊ ትእዛዝ በመተላለፉ አምላክ ተቆጣ። የቤተልሔም እሴይ፣ በምትኩ ንጉሥ ሊሆን። አምላክ ሳኦልን ያሠቃየው ዘንድ ክፉ መንፈስ ከላከ በኋላ አገልጋዮቹ በመሰንቆ በመጫወት የተካነ ሰው እንዲጠራ ሐሳብ አቀረቡ። አንድ አገልጋይ ዳዊትን “በጨዋታ ብልህ፣ ጀግና፣ ጦረኛ፣ በንግግርም ብልህ፣ ፊት ለፊትም የተዋጣለት ሰው፣ እግዚአብሔርም ከእርሱ ጋር ነው” በማለት የገለጸውን ዳዊትን አቀረበለት። ዳዊት ከንጉሣዊ ጋሻ ጃግሬዎች አንዱ ሆኖ ወደ ሳኦል አገልግሎት ገባ እና ንጉሡን ለማስታገስ በገና ይጫወት ነበር። በእስራኤልና በፍልስጥኤማውያን መካከል ጦርነት ተከፈተ፤ ግዙፉ ጎልያድ እስራኤላውያንን በአንድ ጊዜ የሚፋለመውን ተዋጊ እንዲልኩ ጠየቀ። በሳኦል ሠራዊት ውስጥ ለሚያገለግሉት ወንድሞቹ ስንቅ እንዲያመጣ በአባቱ የተላከው ዳዊት ጎልያድን ማሸነፍ እንደሚችል ተናግሯል። ንጉሱን የንጉሱን የጦር ትጥቅ እምቢ በማለት ጎልያድን በወንጭፉ ገደለው። ሳውል የወጣቱን ጀግና አባት ስም ጠየቀ። ሳኦልም ዳዊትን በሠራዊቱ ላይ ሾመው። እስራኤላውያን ሁሉ ዳዊትን ይወዱታል፣ ታዋቂነቱ ግን ሳኦልን እንዲፈራው አድርጎታል (“ከመንግሥቱ በቀር ምን ይመኛል?”)። ሳኦል ሊሞት አሴረ፤ ነገር ግን ዳዊትን ከሚወዱት መካከል አንዱ የሆነው የሳኦል ልጅ ዮናታን የአባቱን ተንኮል አስጠነቀቀው፤ ዳዊትም ሸሸ። በመጀመሪያ ወደ ኖብ ሄደ፣ በካህኑ አቢሜሌክም መገበው፣ የጎልያድንም ሰይፍ ሰጠው፣ ከዚያም ወደ ፍልስጥኤማውያን ከተማ ጎልያድ ወደ ጌት ሄደ፣ በዚያም ከንጉሥ አንኩስ ጋር መሸሸግ አስቦ ነበር። የአንኩስ አገልጋዮች ወይም ባለ ሥልጣናት ታማኝነቱን ይጠራጠራሉ፤ ዳዊትም በዚያ አደጋ ላይ እንዳለ ተመልክቷል። ወደ አዱላም ዋሻ አጠገብ ሄዶ ቤተሰቦቹ ተቀላቅለዋል። ከዚያ ተነስቶ የሞዓብን ንጉሥ ለመሸሸግ ሄደ ነገር ግን ነቢዩ ጋድ እንዲሄድ መከረው እና ወደ ሄሬት ጫካ ከዚያም ወደ ቅዒላ ሄደ ከፍልስጥኤማውያን ጋር ተጨማሪ ጦርነት ውስጥ ገባ። ሳኦል ዳዊትን ለመያዝ ሲል ቅዒላን ሊከብበት አሰበ፤ ስለዚህ ዳዊት ነዋሪዎቿን ለመጠበቅ ሲል ከተማዋን ለቆ ወጣ። ከዚያ ተነስቶ በተራራማው የዚፍ ምድረ በዳ ተሸሸገዮናታን ከዳዊት ጋር እንደገና ተገናኝቶ ለዳዊት የወደፊት ንጉሥ ያለውን ታማኝነት አረጋግጧል። የዚፍ ሰዎች ዳዊት በግዛታቸው እንደሚጠለል ለሳኦል ካሳወቁ በኋላ፣ ሳኦል ማረጋገጫ ፈልጎ ዳዊትን በማዖን ምድረ በዳ ለመያዝ አሰበ፣ ነገር ግን በድጋሚ የፍልስጥኤማውያን ወረራ ትኩረቱን ቀይሮ ዳዊት በዓይን የተወሰነ እረፍት ማግኘት ቻለ። ጌዲ። ከፍልስጥኤማውያን ጋር ጦርነት ገጥሞ ሲመለስ ሳኦል ዳዊትን ለማሳደድ ወደ ዓይን ግዲ አቀና እና እንደሁኔታው ዳዊትና ደጋፊዎቹ ተደብቀው ወደነበሩበት ዋሻ ገባ። ዳዊት ሳኦልን የመግደል እድል እንዳለው ተረድቶ ነበር ነገር ግን ሃሳቡ ይህ አልነበረም፡ የሳኦልን ቀሚስ በድብቅ አንድ ጥግ ቆርጦ ነበር እና ሳኦል ከዋሻው ሲወጣ ለሳኦል ንጉስ ሆኖ ለማክበር እና ለማሳየት ወጣ. መጎናጸፊያውን በሳኦል ላይ ክፋት አልያዘም። በዚህ መንገድ ሁለቱ ታረቁ እና ሳኦል ዳዊትን እንደ ተተኪው አውቆታል። ዳዊት በኤኬላ ኮረብታ ላይ ወደሚገኘው የሳኦል ሰፈር ሰርጎ በመግባት ከጎኑ ጦሩንና ድስቱን ውኃ ሲያነሳ በ1ኛ ሳሙኤል 26 ላይ ተመሳሳይ ክፍል ተጠቅሷል። በዚህ ዘገባ ላይ፣ ዳዊት ሳኦልን ለመግደል ያለው አጋጣሚ ይህ እንደሆነ በአቢሳ ቢመክረውም፣ ዳዊት ግን “እግዚአብሔር በቀባው ላይ እጁን አልዘረጋም” በማለት ፈቃደኛ አልሆነም። ሳኦል ዳዊትን ለማሳደድ ስህተት እንደነበረው ተናግሮ ባረከው። በ1ኛ ሳሙኤል 27፡1-4፣ ዳዊት ከፍልስጤማዊው የጌት ንጉስ አንኩስ ጋር ሁለተኛ ጊዜ ስለተጠለለ ሳኦል ዳዊትን ማሳደዱን አቆመ። አንኩስ ዳዊት በጌሹራውያን፣ በጌርዛውያንና በአማሌቃውያን ላይ ወረራ እየመራ ከነበረው በጌሽራውያን፣ በጌርዛውያንና በአማሌቃውያን ላይ በምትገኘው በጺቅላግ እንዲኖር ፈቀደለት፣ ነገር ግን አኪሽ በይሁዳ ያሉ እስራኤላውያንን፣ የይረሕማኤላውያንንና ቄናውያንን እየወጋ እንደሆነ እንዲያምን አደረገ። አንኩስ ዳዊት ታማኝ አገልጋይ እንደሆነ ያምን ነበር፣ ነገር ግን የጌትን መኳንንት ወይም መኳንንት አመኔታ አያገኝም ነበር፣ እናም በጥያቄያቸው መሰረት አንኩስ ፍልስጤማውያን በሳኦል ላይ በዘመቱ ጊዜ ሰፈሩን እንዲጠብቅ ዳዊትን አዘዘው። ዳዊት ወደ ጺቅላግ ተመልሶ ሚስቶቹንና ዜጎቹን ከአማሌቃውያን አዳነ። ዮናታንና ሳኦል በጦርነት ተገደሉ፤ ዳዊትም በይሁዳ ላይ ንጉሥ ሆኖ ተቀባ። በሰሜን፣ የሳኦል ልጅ ኢያቡስቴ የእስራኤል ንጉሥ ሆኖ የተቀባ ሲሆን ኢያቡስቴ እስካልተገደለ ድረስ ጦርነት ተጀመረ።የሳኦል ልጅ ሲሞት የእስራኤል ሽማግሌዎች ወደ ኬብሮን መጡ ዳዊትም በእስራኤል ሁሉ ላይ ንጉሥ ሆኖ ተቀባ። ቀደም ሲል የኢያቡሳውያን ምሽግ የነበረችውን ኢየሩሳሌምን ድል አድርጎ ዋና ከተማውን አደረገ። ለእግዚአብሔር ቤተ መቅደስ ሊሠራ አስቦ የቃል ኪዳኑን ታቦት ወደ ከተማ አመጣ፤ ነቢዩ ናታን ግን ከዳዊት ልጆች በአንዱ እንደሚሠራ ትንቢት ተናግሮ ከለከለው። ናታንም እግዚአብሔር ከዳዊት ቤት ጋር "ዙፋንህ ለዘላለም ይጸናል" በማለት ቃል ኪዳን እንደገባ ተንብዮአል። ዳዊት በፍልስጥኤማውያን፣ በሞዓባውያን፣ በኤዶማውያን፣ በአማሌቃውያን፣ በአሞናውያንና በአራም ዞባህ ንጉሥ ሃዳድአዛር ላይ ተጨማሪ ድል አደረሳቸው፤ ከዚያም የገባሮች ሆኑ። በዚህ ምክንያት ዝናው እየጨመረ፣ የሃማት ንጉሥ ቶኢ፣ የሃዳዴዘር ባላንጣ ያሉ ሰዎችን አድናቆት አግኝቷል።የአሞናውያን ዋና ከተማ የሆነችውን ራባን በከበበ ጊዜ ዳዊት በኢየሩሳሌም ቀረ። ቤርሳቤህ የምትባል ሴትን እየታጠበች ሰለላት። ትፀንሳለች። በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ያለው ጽሑፍ ቤርሳቤህ ለፆታ ግንኙነት ፈቃደኛ መሆን አለመሆኗን በግልጽ አይገልጽም። ዳዊት ባሏን ኬጢያዊውን ኦርዮን ከጦርነቱ እንዲመለስ ጠራው፤ ወደ ሚስቱ ቤት እንደሚሄድና ልጁም የእሱ እንደሆነ ይገመታል ብሎ ተስፋ አድርጎ ነበር። ኦርዮ ሚስቱን አልጎበኘም፤ ስለዚህ ዳዊት በጦርነቱ ሙቀት ሊገድለው አሴረ። ከዚያም ዳዊት ባሏ የሞተባትን ቤርሳቤህን አገባ። በምላሹ፣ ናታን ንጉሱን በደሉ ከያዘው በኋላ ኃጢአቱን በምሳሌነት በሚገልጽ ምሳሌ ከያዘ በኋላ፣ “ሰይፍ ከቤትህ አይለይም” በማለት የሚደርስበትን ቅጣት ተንብዮአል። ኃጢአት ሠርቷል፣ ናታን ኃጢአቱ ይቅር ተብሎ እንደማይሞት፣ ነገር ግን ሕፃኑ እንደሚሞት መከረው። የናታን ቃል ሲፈጸም፣ በዳዊትና በቤርሳቤህ መካከል ባለው አንድነት የተወለደው ሕፃን ሞተ፣ እና ሌላው የዳዊት ልጆች አቤሴሎም፣ በበቀል እና በሥልጣን ጥማት ተቃጥለው አመጸኞች። የዳዊት ወዳጅ የሁሲ ምስጋና ይግባውና እቅዱን በተሳካ ሁኔታ ለማዳከም ወደ አቤሴሎም አደባባይ ዘልቆ እንዲገባ የታዘዘው የአቤሴሎም ሠራዊት በኤፍሬም እንጨት ጦርነት ላይ ድል ነሥቶ በረዥሙ ፀጉሩ ተይዞ በዛፉ ቅርንጫፎች ተይዟል። ከዳዊት ትእዛዝ በተቃራኒ የዳዊት ሠራዊት አዛዥ በሆነው በኢዮአብ ተገደለ። ዳዊት የሚወደውን ልጁን ሞት ሲናገር “ልጄ አቤሴሎም ሆይ፣ ልጄ፣ ልጄ፣ አቤሴሎም ሆይ! ኢዮአብ “ከጭንቀቱ ብዛት” እንዲያገግምና የሕዝቡን ግዴታ እስኪወጣ ድረስ እስኪያሳምነው ድረስ። ዳዊት ወደ ጌልገላ ተመልሶ ዮርዳኖስን ተሻግሮ በይሁዳና በቢንያም ነገዶች ታጅቦ ወደ ኢየሩሳሌም ተመለሰ።ዳዊት አርጅቶ የአልጋ ቁራኛ በሆነ ጊዜ፣ በሕይወት የተረፈው ትልቁ ልጁና የተፈጥሮ ወራሹ አዶንያስ ንጉሥነቱን አወጀ።ቤርሳቤህና ናታን ወደ ዳዊት ሄደው የቤርሳቤህን ልጅ ሰሎሞንን ንጉሥ ለማድረግ ተስማምተው እንደ ዳዊት ቀደም ብሎ በገባው ቃል መሠረትና የአዶንያስን ዓመፅ አገኙ። ተቀምጧል። ዳዊት ለ40 ዓመታት ከገዛ በኋላ በ70 ዓመቱ ሞተ፣ እናም ሞቶ ሳለ ሰሎሞን በእግዚአብሔር መንገድ እንዲሄድና ጠላቶቹን እንዲበቀል መከረው። መዝሙራት መጽሐፈ ሳሙኤል ዳዊትን የተዋጣለት በበገና (በገና) እና “የእስራኤል ጣፋጭ ዘማሪ” በማለት ይጠራዋል። ሆኖም የመዝሙረ ዳዊት ግማሽ ያህሉ ወደ “የዳዊት መዝሙር” ይመራሉ (እንዲሁም “ለዳዊት” ተብሎ ተተርጉሟል)። “ለዳዊት” እና ትውፊት በዳዊት ሕይወት ውስጥ የተወሰኑ ክንውኖችን ለይቶ ያሳያል (ለምሳሌ መዝሙረ ዳዊት 3፣ 7፣ 18፣ 34፣ 51፣ 52፣ 54፣ 56፣ 57፣ 59፣ 60፣ 63 እና 142)። ዘግይቶ መጨመር እና ምንም አይነት መዝሙር በእርግጠኝነት ለዳዊት ሊባል አይችልም. መዝሙር 34 ዳዊት እብድ መስሎ ከአቤሜሌክ (ወይም ከንጉሥ አንኩስ) ባመለጠበት ወቅት ተጠቅሷል። በ1ኛ ሳሙኤል 21 ላይ ባለው ትይዩ ትረካ መሰረት አቤሜሌክ ብዙ ጉዳት ያደረሰበትን ሰው ከመግደሉ ይልቅ ዳዊትን እንዲለቅ ፈቀደለት፡- “እኔ ይህን ያህል እብድ አጥቻለሁን ብሎ ይህን ሰው ወደዚህ ልታመጣው ይገባል። ይህ በፊቴ ነው? ይህ ሰው ወደ ቤቴ ይገባልን? ታሪካዊ ማስረጃዎች ቴል ዳን ስቴል በ1993 የተገኘዉ ቴል ዳን ስቴል በደማስቆ ንጉስ ሐዛኤል በ9ኛው/በ8ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ያቆመው የተቀረጸ ድንጋይ ነው። ንጉሡ በሁለት ጠላት ነገሥታት ላይ የተቀዳጀውን ድል የሚዘክር ሲሆን ብዙ ሊቃውንት “የዳዊት ቤት” ብለው የተረጎሙትን ዕብራይስጥ፡ የሚለውን ሐረግ ይዟል። ሌሎች ሊቃውንት ይህንን ንባብ ተቃውመውታል፣ ነገር ግን ይህ የይሁዳ መንግሥት ሥርወ መንግሥት ዳዊት ከተባለ መስራች የተገኘ መሆኑን የሚያመለክት ሳይሆን አይቀርም። ሜሻ ስቲል አንድሬ ሌማይር እና ኤሚሌ ፑኢች የተባሉ ሁለት የግጥም ድርሰቶች በ1994 ከ9ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ጀምሮ የተጀመረው ከሞዓብ የመጣው ሜሻ ስቴል በመስመር 31 መጨረሻ ላይ “የዳዊት ቤት” የሚሉትን ቃላት እንደያዘ በ1994 መላምት ሰጥተዋል። በቴል ዳን ጽሑፍ ውስጥ ይጥቀሱ። እ.ኤ.አ. በግንቦት 2019 እስራኤል ፊንቅልስቴይን ናዳቭ ናአማን እና ቶማስ ሮመር ከአዲሶቹ ምስሎች የገዥው ስም ሶስት ተነባቢዎችን እንደያዘ እና በውርርድ መጀመራቸውን “የዳዊት ቤት” ንባብን እና ከንጉሱ ከተማ ጋር በመተባበር ጀመሩ በሞዓብ የሚገኘው “ሆሮናይም” የሚለው ስም የተጠቀሰው ንጉሥ ባላቅ ሳይሆን በዕብራይስጥ መጽሐፍ ቅዱስ ውስጥም ይታወቃል። በዚያው ዓመት በኋላ፣ ማይክል ላንግሎይስ የሁለቱም ጽሑፎች ከፍተኛ ጥራት ያላቸውን ፎቶግራፎች ተጠቅመዋል፣ እና በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የነበረውን የወቅቱ ያልተነካ ስታይል የሌሜርን አመለካከት እንደገና ለማረጋገጥ መስመር 31 "የዳዊት ቤት" የሚለውን ሐረግ ይዟል። ለላንግሎይስ ምላሽ ሲሰጥ። ንዕማን “የዳዊት ቤት” ንባብ ተቀባይነት እንደሌለው ተከራክሯል ምክንያቱም የዓረፍተ ነገር አወቃቀሩ በምእራብ ሴማዊ ንጉሣዊ ጽሑፎች ውስጥ እጅግ በጣም አልፎ አልፎ ነው ቡባስቲት ፖርታል በካርናክ ከሁለቱ ስቲለስ በተጨማሪ የመጽሐፍ ቅዱስ ምሁርና ግብጻዊው ኬኔት ኪችን እንደሚሉት የዳዊት ስም በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ በሺሻቅ ከሚታወቀው የፈርዖን ሾሼንቅ እፎይታ ውስጥም ይገኛል። እፎይታው በ925 ዓ.ዓ. ሾሼንቅ በፍልስጤም ውስጥ ቦታዎችን እንደወረረ ይናገራል፣ ኪችን ደግሞ አንድ ቦታ “የዳዊት ከፍታ” ሲል ይተረጉመዋል፣ ይህም በደቡብ ይሁዳ እና በኔጌብ ነበር፣ ዳዊት ከሳኦል እንደተሸሸገ ይናገራል። እፎይታው ተጎድቷል እና ትርጓሜው እርግጠኛ አይደለም. የእግዚአብሔር ልጅ የኢየሱስ ክርስቶስ ታሪክ እና የዳዊት ታሪክ የመሲሑ ጽንሰ-ሐሳብ በክርስትና ውስጥ መሠረታዊ ነው። በመጀመሪያ በመለኮታዊ ሹመት የሚገዛው ምድራዊ ንጉሥ (“የተቀባው”፣ መሲሕ የሚለው የማዕረግ ስም ነው) “የዳዊት ልጅ” ባለፉት ሁለት መቶ ዘመናት ከዘአበ እስራኤልን ነፃ የሚያወጣና አዲስ የሚያመጣ ሰማያዊ ሆነ። መንግሥት. ይህ በጥንታዊ ክርስትና የመሲሕነት ጽንሰ-ሐሳብ ዳራ ነበር፣ እሱም የኢየሱስን ሥራ የሚተረጉመው “በጽዮን አምልኮ ሥርዓተ ምሥጢር ለዳዊት በተሰጡት ማዕረጎችና ተግባራት፣ ካህን-ንጉሥ ሆኖ ያገለገለበትና በውስጡም ያገለገለበት ሥርዓት ነው። በእግዚአብሔርና በሰው መካከል መካከለኛ ነበር" የቀደመችው ቤተክርስቲያን “የዳዊት ሕይወት የክርስቶስን ሕይወት ጥላ ናት፣ ቤተ ልሔም የሁለቱም መገኛ ናት፣ የዳዊት እረኛ ሕይወት ክርስቶስን፣ ቸር እረኛውን ይጠቁማል፣ ጎልያድን ለመግደል የተመረጡት አምስቱ ድንጋዮች የአምስቱ ቁስሎች ምሳሌ ናቸው” ብላ ታምናለች። የታመነው አማካሪው አኪጦፌል ክህደት እና በሴድሮን ላይ ያለው ምንባብ የክርስቶስን የተቀደሰ ሕማማት ያስታውሰናል።ከአዲስ ኪዳን እንደምንረዳው ብዙዎቹ የዳዊት መዝሙራት የወደፊቱ መሲሕ ምሳሌ ናቸው። በመካከለኛው ዘመን, "ቻርለማኝ እራሱን አስቦ ነበር, እና በቤተመንግስት ሊቃውንት ዘንድ እንደ 'አዲስ ዳዊት' ይታይ ነበር. (ይህ) በራሱ እንደ አዲስ ሀሳብ ሳይሆን, ይዘቱ እና ጠቃሚነቱ በእሱ በጣም የሰፋ

52393

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B4%E1%88%B5%E1%88%8B

ቴስላ

ቴስላ፣ ኢንክ. (በእንግሊዝኛ: የኤሌክትሪክ መኪናዎችን ነድፎ ያመርታል፣የባትሪ ሃይል ማከማቻ ከቤት እስከ ፍርግርግ ሚዛን፣የፀሃይ ፓነሎች እና የፀሐይ ጣራ ጣራዎች እና ተዛማጅ ምርቶች እና አገልግሎቶች። ቴስላ ከአለም ዋጋ ካላቸው ኩባንያዎች አንዱ ሲሆን ወደ 1 ትሪሊዮን ዶላር የሚጠጋ የገበያ ካፒታላይዜሽን በማስመዝገብ የአለም እጅግ ዋጋ ያለው አውቶሞቢሪ ነው። ኩባንያው በ2020 የባትሪ ኤሌክትሪክ ተሽከርካሪዎችን እና ተሰኪ ኤሌክትሪክ ተሽከርካሪዎችን 23 በመቶውን የባትሪ-ኤሌክትሪክ ገበያ እና 16 በመቶውን የፕላግ ገበያ (የተሰኪ ዲቃላዎችን ጨምሮ) በመግዛት በዓለም አቀፍ ደረጃ ከፍተኛውን የሽያጭ መጠን ነበረው። በቴስላ ኢነርጂ ቅርንጫፍ በኩል ኩባንያው በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ የፎቶቮልታይክ ስርዓቶችን ያዘጋጃል እና ዋና ጫኝ ነው። ቴስላ ኢነርጂ በ2021 3.99 ጊጋዋት-ሰአት (ጂደብሊውሰ) የተጫነ የባትሪ ሃይል ማከማቻ ስርዓቶችን ከአለም አቀፍ ትልቁ አቅራቢዎች አንዱ ነው። በጁላይ 2003 በማርቲን ኤበርሃርድ እና ማርክ ታርፔኒንግ እንደ ቴስላ ሞተርስ የተመሰረተው የኩባንያው ስም ለፈጣሪ እና ኤሌክትሪክ መሐንዲስ ኒኮላ ቴስላ ክብር ነው። በየካቲት 2004 በ6.5 ሚሊዮን ዶላር ኢንቨስትመንት የ መስራች ኢሎን ማስክ የኩባንያው ትልቁ ባለድርሻ ሆነ የድርጅቱ ሊቀመንበር። ከ 2008 ጀምሮ ዋና ሥራ አስፈፃሚ ሆነው አገልግለዋል እንደ ማስክ ቴስላ ዓላማ በኤሌክትሪክ ተሽከርካሪዎች እና በፀሐይ ኃይል ወደ ዘላቂ ትራንስፖርት እና ኢነርጂ የሚደረገውን ጉዞ ለማፋጠን ለመርዳት ነው ቴስላ የመጀመሪያውን የመኪና ሞዴሉን ሮድስተር ስፖርት መኪናን በ2009 ማምረት ጀመረ።ይህም በ2012 ሞዴል ኤስ ሰዳን፣ ሞዴል በ2015፣ በ2017 ሞዴል 3 ሴዳን እና ሞዴል ክሮስቨር በ2020 ተከትሏል። ሞዴል 3 በአለም አቀፍ ደረጃ በሁሉም ጊዜ የተሸጠው ኤሌክትሪክ ተሰኪ ነው፣ እና በሰኔ 2021 በአለም አቀፍ ደረጃ 1 ሚሊየን አሃዶችን በመሸጥ የመጀመሪያው የኤሌክትሪክ መኪና ሆኗል። የ ዓለም አቀፍ ሽያጮች በ2021 936,222 መኪኖች ነበሩ፣ ካለፈው ዓመት ጋር ሲነፃፀር የ87 በመቶ ጭማሪ አሳይቷል፣ እና ድምር ሽያጩ በ2.3 ሚሊዮን መኪኖች በ2021 መጨረሻ ላይ ደርሷል። ታሪክ. በዋና ሥራ አስፈፃሚው ኢሎን ሙክ መግለጫዎች እና ድርጊቶች እና በፈጠራ አካውንቲንግ ክሶች የጭካኔ አጸፋ ምላሽ የሰራተኛ መብት ጥሰት እና ያልተፈቱ እና አደገኛ ቴክኒካዊ ችግሮች በምርታቸው ላይ የተከሰቱ በርካታ ክሶች እና ውዝግቦች ርዕሰ ጉዳይ ሆኗል በሴፕቴምበር 2021 የብሔራዊ የሀይዌይ ትራፊክ ደህንነት አስተዳደር ቴስላ ሁሉንም የተሸጡ የአሜሪካ መኪኖች አውቶፓይሎትን የሚመለከት መረጃ እንዲያቀርብ አዘዘው። ታሪክ መስራች (2003-2004) ኩባንያው እንደ በጁላይ 1, 2003 በማርቲን ኤበርሃርድ እና ማርክ ታርፔኒንግ ተካቷል.[12] ኤበርሃርድ እና ታርፔኒንግ እንደቅደም ተከተላቸው ዋና ስራ አስፈፃሚ እና ሲኤፍኦ ሆነው አገልግለዋል። ኤበርሃርድ በዋና ቴክኖሎጂዎቹ “ባትሪ፣ ኮምፒውተር ሶፍትዌሮች እና የባለቤትነት ሞተር” ያላቸውን “የመኪና አምራች እንዲሁም የቴክኖሎጂ ኩባንያ” መገንባት እንደሚፈልግ ተናግሯል። ኢያን ራይት ከጥቂት ወራት በኋላ የተቀላቀለው የቴስላ ሶስተኛ ሰራተኛ ነበር።[12] እ.ኤ.አ. በየካቲት 2004 ኩባንያው 7.5 ሚሊዮን ዶላር በተከታታይ ፈንድ ሰብስቧል ከኤሎን ማስክ 6.5 ሚሊዮን ዶላር ጨምሮ ከሁለት ዓመት በፊት በ ላይ ካለው ፍላጎት ሽያጭ 100 ሚሊዮን ዶላር አግኝቷል። ማስክ የዳይሬክተሮች ቦርድ ሰብሳቢ እና የቴስላ ትልቁ ባለድርሻ ሆነ። ጄ ቢ ስትራቤል በሜይ 2004 ዋና ቴክኒክ ኦፊሰር በመሆን ቴስላን ተቀላቀለ። በሴፕቴምበር 2009 በኤበርሃርድ እና ቴስላ የተስማሙበት የፍርድ ሂደት አምስቱም ኢበርሃርድ ታርፔኒንግ ራይት ማስክ እና ስትራውቤል እራሳቸውን ተባባሪ መስራቾች እንዲጠሩ ያስችላቸዋል። የመኪና ምርቶች ቴስላ ሞዴል ሶስት ሞዴል 3 ባለ አራት በር ፈጣን ተሽከርካሪ ነው። ሞዴሉን 3 በማርች 31 ቀን 2016 አቅርቧል። ሊሆኑ የሚችሉ ደንበኞች በዚያ ቀን ቀደም ብሎ ቦታዎችን በሚመለስ ገንዘብ ማስያዝ ጀመሩ። ይፋ ከሆነ ከአንድ ሳምንት በኋላ ቴስላ ከ325,000 በላይ የተያዙ ቦታዎችን ዘግቧል። ብሉምበርግ ኒውስ በቦታ ማስያዣዎች ብዛት የተነሳ "የሞዴል 3 ይፋ መውጣት በ100 አመት የጅምላ ገበያ አውቶሞቢል ልዩ ነበር" ብሏል። የተገደበ የተሸከርካሪ ምርት በጁላይ 2017 ተጀመረ። ከማርች 2020 ጀምሮ፣ ሞዴል 3 በታሪክ የዓለማችን ምርጡ ሽያጭ የኤሌክትሪክ መኪና ነው፣ እና ድምር አለምአቀፍ ሽያጮች በሰኔ 2021 1 ሚሊዮን ምእራፎችን አልፈዋል። ሞዴል 3 ለአራት ተከታታይ አመታት በዓለም ምርጥ ሽያጭ ተሰኪ ኤሌክትሪክ መኪና ደረጃ አግኝቷል። ከ 2018 እስከ 2021 እና ከ 2018 ጀምሮ በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ምርጥ ሽያጭ ተሰኪ ኤሌክትሪክ መኪና። ሞዴል 3 በኖርዌይ እና በኔዘርላንድስ ሪከርዶችን አስመዝግቧል በ 2019 በእነዚያ አገሮች ውስጥ ምርጥ የተሸጠው የተሳፋሪ መኪና ሞዴል። የቴስላ ሞዴል ዋይ ሞዴል ዋይ የታመቀ ተሻጋሪ መገልገያ ተሽከርካሪ ነው። ሞዴል ዋይ ከ ሞዴል 3 ጋር ብዙ አካላትን በሚጋራ መድረክ ላይ ተሠርቷል መኪናው እስከ ሶስት ረድፍ መቀመጫዎች (እስከ 7 ሰዎች) 68 ኪዩቢክ ጫማ (1.9 3) የጭነት ቦታ (ከሁለተኛው እና ሶስተኛ ረድፎች ጋር) የታጠፈ)፣ እና እስከ 326 ማይል (525 ኪሜ) የሚደርስ ክልል አለው። ሞዴል በማርች 14፣ 2019 ይፋ ሆነ። ለሞዴል ዋይ ማድረስ የተጀመረው እ.ኤ.አ. ማርች 13፣ 2020 ነው። የቴስላ ሞዴል ዋይ በፍሪሞንት ካሊፎርኒያ በሚገኘው ቴስላ ፋብሪካ እንዲሁም በቻይና በጊጋ ሻንጋይ እየተመረተ ነው። ፋብሪካው ከተከፈተ በኋላ የሞዴል ዋይ እትም በጊጋ በርሊን ይመረታል ተብሎ ይጠበቃል። የ ቴስላ ሞዴል አክስ መካከለኛ መጠን ያለው ተሻጋሪ የስፖርት መገልገያ መኪና ነው። በ5-፣ 6- እና 7-ተሳፋሪዎች አወቃቀሮች ቀርቧል። ሞዴል የተሰራው ከሞዴል ኤስ ባለ ሙሉ መጠን ሴዳን መድረክ ነው። የኋለኛው ተሳፋሪ በሮች በአቀባዊ የተከፈቱት ግልጽ በሆነ የ"ፋልኮን ክንፍ" ንድፍ ነው። ማቅረቡ የተጀመረው በሴፕቴምበር 2015 ነው። እ.ኤ.አ. በ2016፣ አንድ አመት ሙሉ በገበያ ላይ ከዋለ በኋላ፣ ሞዴል በአለም ከፍተኛ ሽያጭ ካላቸው ተሰኪ መኪኖች ሰባተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል። እስከ ሴፕቴምበር 2018 ድረስ የሚሸጡት 57,327 ክፍሎች ያሉት ዩናይትድ ስቴትስ ዋና ገበያዋ ነች።

3398

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B2%E1%89%A2%E1%88%8A%E1%8A%95%20%E1%88%98%E1%8C%BB%E1%88%95%E1%8D%8D%E1%89%B5

የሲቢሊን መጻሕፍት

የሲቢሊን መጻሕፍት በግሪክ የተጻፉ የትንቢት ግጥሞች ክምችት ነበሩ። በአፈ ታሪክ የጥንታዊ ሮማ ንጉሥ ታርኲኒዩስ ሱፐርቡስ ከአንዲት ሲቢል (ሴት ነቢይ) ገዝተዋቸው በሮማ መንግሥት ታሪክ ታላቅ አደጋ በተከሠተበት ወቅት እኚህ ትንቢቶች ይማከሩ ነበር። የዛሬው ምሁሮች እኚህ መጻሕፍትና ዛሬ የታወቁት በክርስትና አባቶችም ከ2ኛ ክፍለዘመን እስከ 5ኛ ክፍለዘመን ድረስ በሰፊ የተጠቀሱት የሲቢሊን ራዕዮች አንድ አይደሉም ባዮች ናቸው። መጻሕፍቱ ደግሞ ለግሪኮች ታወቁ። መጀመርያ የታዩ በገርጊስ በደብረ ኢዳ (ለጥሮአስ ትንሹ እስያ ቅርብ የሆነ) በአፖሎ ቤተ መቅደስ በ7ኛው ክፍለዘመን ዓክልበ እንደ ነበር ይታመናል። ደራሲይቱ የሄሌስፖንት ሲቢል ተባለች። ከዚያ ክምችቱ ከገርጊስ ወደ ኤሩትራይ (በምሥራቅ ትንሹ እስያ) እንዳለፈ የኤሩትራይ ሲቢልም ሥራ እንደ ተባለ ይታመናል። ይኸውም ክምችት ከዚያ እስከ ኩማይ ጣልያ ከዚያም እስከ ሮማ ከተማ እንደ ተጓዘ ይመስላል። በአይኔይድ ደራሲ ቪርጂል ዘንድ አይኔያስ ወደ ሢኦል ሳይጓዝ የኩማይ ሲቢልን አማከሮ ነበር። ንጉሥ ታርኲንዮስ ከኩማይ ሲቡል እንዴት እንደ ገዟቸው ዝነኛም አፈ ታሪክ ነበር። እርሷ ዘጠኝ የትንቢት መጻሕፍት ክምችት ለታርኲን ለመሸጥ ብታስብ እሳቸው ውድ በመሆኑ እምቢ ብለው ሦስቱን እንዳቃጠለች ይተረታል። ከዚያ በኋላ ስድስቱን ቀሪዎች መጻሕፍት ለፊተኛው ዋጋ ለመሸጥ አሰበች። ሁለተኛ እምቢ ብለው ሌላ ሶስት አቃጠለች። በመጨረሻ ሶስቱን የተረፉ መጻሕፍት እንዳይጠፉ ለዚህ ዋጋ ገዙና በሮማ በዩፒተር ቤተ መቅደስ አኖሯቸው። መጻሕፍቱም ለ2 የሮማ ባለሥልጣናት አደራ ተሰጡ። ከ375 ዓክልበ. ጀምሮ አሥር ጠባቂዎች አምሥት ከባለሥልጣናት ወገንና አምሥት ከተራ ዜጎች ወገን ተሾሙላቸው። ከዚህ በኋላ (ምናልባት በሱላ ጊዜ 96-86 ዓክልበ.) ቁጥራቸው እስከ 15 ተጨመረ። የኚህ ጠባቂዎች ተግባር ከአስጊ ሁኔታዎች ለማለፍ ተገቢ ስርዓት ምን እንደ ሆነ ማማከር ነበር። ሆኖም ስርአቱን ብቻ እንጂ ምስጢራዊ ትንቢቱን እራሱን አልገለጹም ነበር። የመጻሕፍቱ ተጽእኖ የምሥራቅ አማልክትን ለምሳሌ አፖሎ፣ «ታላቂቱ እናት» ኩቤሌ እና ኬሬስ፣ እንዲሁም የግሪኮች አረመኔ እምነት ወደ ሮማ አረመኔ ሃይማኖት አስገባ። ግጥሞቹ በግሪክ ስለተጻፉ ጠባቂዎቹ ሁልጊዜ በሁለት የግሪክ አስተርጓሚዎች ይረዱ ነበር። የዩፒተር መቅደስ በ91 ዓክልበ. በተቃጠለበት ወቅት ግን ጠፉ። ስለዚህ የሮማ ላይኛ ምክር ቤት (ሴናት) በ84 ዓክልበ. ተልእኮዎች ተመሳሳይ ትንቢቶች አገኝተው እንዲተኩ ላኩዋቸው። በተለይም ትንቢቶች የተለቀሙ ከትሮይ ከኤሩትራይ ከሳሞስ ደሴት ከአፍሪካ (ማለት የዛሬ ቱኒዚያ) በጣልያም ከሲሲልያ ደሴትና ከቲቡር ነበር። አዲሱን ክምችት ወደ ሮማ ካመጡ በኋላ የሮማ ቄሶች እውነት የመሠላቸውን ለይተው ሌሎቹን ግን ከክምችቱ ጣሉ። የሮማ ንጉሠ ነገሥት አውግስጦስ በ20 ዓክልበ. ወደ አፖሎ መቅደስ አዛውሮአቸው ተመርምረው አዲስ ቅጂ ተደረገ። እዚያ እስከ 397 ዓ.ም. ቆዩ። በዚያን ጊዜ የአሪዮስ ክርስትና ትምህርት አራማጅ የሆነ ስቲሊኮ እንዳቃጠላቸው ይባላል። በ2ኛው ክፍለዘመን ደራሲ የትራሌስ ፍሌጎን መጽሐፍ የጉዶች መጽሐፍ ወይም መታሠቢያ ውስጥ ከሲቡላውያን መጻሕፍት 70 መስመሮች ተጠቀሱ። ይህ ጥቅስ ስለ አንድ ፍናፍንት ልደትና ስለ ጣኦቶች መሥዋዕት ሥርአት ይናገራል። በታሪክ ከተመዘገቡት ምክሮች መኻል ዓክልበ. 407: መጻሕፍቱ ከአንድ ጨነፈር የተነሣ ተማከሩና ሌክቲስቴርኒዩም የተባለው ሥነ ሥርዓት ለአማልክታቸው ጣኦት ተመሠረተ። ዓክልበ. 303: እንደገና ከጨነፈር በኋላ ደግሞ ብዙ ወታደሮች በመብራቅ ስለ ተመቱ መጻሕፍቱ ተማክረው አንድ ቤተ መቅደስ ተሠራ። ዓክልበ. 301: ከሌላ ጨነፈር ቀጥሎ ተማክረው መልሱ ጣኦቱን አይስኩላፒዩስ ወደ ሮማ ከኤፒዳውሮስ (በግሪክ) እንዲያመጡ ሆነ። ሆኖም የሮማ ሴናት በጦርነት ተይዞ ከአንድ ቀን ጸሎት በቀር ስለ አይስኩላፒዩስ ነገር ምንም አላደረገም። ዓክልበ. 246: «የአበባ ጨዋታዎች» በመጻሕፍቱ ምክር ተመሠረቱ። ዓክልበ. 224: የካርታጌና አለቃ ሃኒባል የሮማ ጭፍራ በካናይ ፍልሚያ ሲያጠፋ፥ መጻሕፍቱ ተማክረው እንደ ምክራቸው ሁለት ግሪኮችና ሁለት ጋውሎች በሮማ ገበያ በሕይወታቸው ተቀበሩ። ዓክልበ. 212: በካርታጌና ጦርነት ጊዜ የሮማ አበጋዝ ስኪፒዮ አፍሪካኑስ ከመጻሕፍቱ ምክር የተነሣ የኩቤሌ ጣኦት ከፔሢኖስ አምጥቶ አምልኮቷን በሮማ አስገባ። ዓክልበ. 71: «በሮማ ሦስት ቆርኔሌዎሶች ሊገዙ ነው» ከሚል ከአንዱ ትንቢት የተነሣ ፑብሊዩስ ቆርኔሌዎስ ሌንቱሉስ ሱራ አንድ ሤራ አደረገ። ዓክልበ. 63: 12 በጥሊሞስ ወደ ግብጽ ዙፋን እንዲመለሱ ሮማውያን ሥራዊቱን መላካቸውን ሲማከሩ፣ መብራቅ በድንገት የዩፒተር ጣኦት መታ። ስለዚህ የሲቢሊን መጻሕፍት ተማክረው «ከግብጽ አንድ ንጉሥ መቸም እርዳታ ቢለምንሽ፣ ወዳጅነትሽ አይቀርለት እንጂ ጣርና አደጋ እንዳያገኙሽ ሥራዊት ከቶ አትሥጪው» የሚል ትንቢት በመገኘቱ ይህ ቃል የበጥሊሞስን መመለስ በጣም አቆየ። ዓክልበ. 52: «በጳርቴ ላይ ማሸነፍ የቻለው ንጉሥ ብቻ ይሆናል» ስለሚል ትንቢት ቄሣር በሮማ ሬፑብሊክ ላይ ንጉሥነትን በቶሎ እንደሚይዝ ያለ ጭምጭምታ ተፈጠረ። 7 ዓ.ም.: በርማ ንጉሠ ጢባርዮስ ቄሣር ዘመን (የክርስቶስ ልደት አካባቢ) የሮማ ቲቤር ወንዝ ሲጎርፍ አንዱ ቄስ መጻሕፍቱ እንዲማከሩ አስቦ ጢባርዮስ ምስጢራዊ ስለቆጠራቸው እምቢ አለ። 263 ዓ.ም.: ሮማውያን በፕላኬንቲያ ፍልሚያ በአላማኒ ጀርመኖች ከተሸነፉ በኋላ መጻሕፍቱ ተማከሩ። 304 ዓ.ም.: ከሚልቪያን ድልድይ ፍልሚያ አስቀድሞ የተቃዋሚ አለቆች ማክሰንቲያስና ቆስጠንጢኖስ ሲያዘጋጁ ማክሴንቲዩስ የሲቢሊን መጻሕፍት አማከሩና ቆስጠንጢኖስ እምነታቸውን ከአፖሎ ወደ ክርስቶስ አዛወሩ። በፊልሚያውም የማክሴንቲዩስ ድል መሆኑ ስመ ጥሩ ድርጊት ነው። 355 ዓ.ም.: የሮማ ንጉሥ ዩሊያኖስ ከሃዲ በጳርቴ ላይ ዘመቻ ሊያደርግ ሲል መጻሕፍቱን አማከረ። ከሮማ የደረሰውም መልስ በዛኛው አመት ጠረፍ መሻገሩን በግልጽ ደገፈው። የውጭ መያያዣ አንድ ጽሑፍ ስለ ሲቢሊን መጻሕፍት በእንግሊዝኛ የክርስትና ዘመን እውቅ የሆኑት 'ሲቢሊን ንግሮች' ከግሪክ ወደ እንግሊዝኛ የተተረጎሙ ሲ ሲ ሲ ሲ

14385

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%B3%E1%8C%8D%E1%88%9B%E1%8B%8A%20%E1%88%9D%E1%8A%92%E1%88%8D%E1%8A%AD%20%E1%8B%B0%E1%89%A5%E1%8B%B3%E1%89%A4%E1%8B%8E%E1%89%BD

የዳግማዊ ምኒልክ ደብዳቤዎች

ዳግማዊ ዓፄ ምኒልክ በየጊዜው ከጻፏቸው ታሪካዊ ደብዳቤዎች (በተቻለ መጠን በቀጥታ ከአማርኛው የተወሰዱ )እኒህ ንጉሠ ነገሥት ታላቅና ብልህ መሪ፣ አገር ወዳድ፣ ሃይማኖተ ጽኑዕ እና የዘመኑን የአውሮፓውያንን ተንኮለኝነት በጥልቅ የተረዱ ኢትዮጵያዊ ንጉሠ ነገሥት እንደነበሩ መገንዘብ እንችላለን። ወደ ሮማ ሊቀ ጳጳስ ሌዎን ኛ ይኼ ደብዳቤ በኢትዮጵያ ድል አድራጊነት የአድዋ ጦርነት ባከተመ በወሩ የተጻፈ ሲሆን፣ በራሳቸው በንጉሠ ነገሥቱ ቃላት፣ የአውሮፓውያንን ተንኮለኝነት፣ የኢጣልያን ተንኳሽነት በአጭሩ የጦርነቱን መንስዔና የራሳቸውንም ቆራጥነትና ብልህነት በሦስት ገጽ ደብዳቤ እንማራለን። ለዚህ ምላሽ መነሻ የሆነው ምርኮኞች ኢጣልያውያንን ለማስፈታት ጳጳሱ የላኩላቸው የመጽንዖ ደብዳቤ መሆኑን መገመት ይቻላል። ወዲያውም የጳጳሱ መልክት በክርስቲያንነት መንፈስ ማስመሰያም የተሞላ እንደነበር ከዚህ ከምኒልክ ደብዳቤ እንገምታለን። ሞዓ አንበሳ ዘእምነገደ ይሁዳ ዳግማዊ ምኒልክ ሥዩመ እግዚአብሔር ንጉሠ ነገሥት ዘኢትዮጵያ። ይድረስ ከሮም ሊቀ ጳጳሳት ሌዎን ኛ፤ ሰላም ለርስዎ ይሁን ክቡር ሊቀ ጳጳሳት ሆይ። በዚህ ደብዳቤ ቀጥሎ የሚጻፈውን ግፌን አስታውቅዎታለሁ። የኢትዮጵያ ነጻነቷና ራሷን የቻለች መንግሥት ባጠገቧም ጎረቤት የሌላት መሆኗ አስቀድሞ በዮሮፓ መንግሥታት ሁሉ የታወቀ ነው። ከግራኝ ዠምሮ እስካሁን በአሕዛብ እጅ ተከባ ዘወትር በጦርነት ድካም ነው ኑሯችን። ከዮሮፓ የጦር መሳሪያ አስመጥቼ ሠራዊቴን ዘወትር ከጦርነት ድካም አሳርፋለሁ ስል ከንጉስ ዑምበርቶ አባት (ዳግማዊ ቪክቶር ኢማኑኤል ጋራ የፍቅርን ነገር ዠመርኩ። ንጉሥ ዑምበርቶም መንግሥት በያዙ ጊዜ እኔም እንደአባቴ ፍቅርን እወዳለሁ ብለው ቢልኩብኝ እኔም እንደአባትዎ ታፈቀሩኝ እሺ ብዬ ፍቅርን ተቀበልሁ። ኮንት አንቶኔሊ የሚባል የኢጣልያ ሰው በገንዘብዎ ጠበንጃ ልግዛልዎ ቢለኝ ብዙ የዝሆን ጥርስና ወርቅ ሰጥቼው ይዞ ሄዶ ከንጉሥ ዑምበርቶ አስፈቅዶ ገዝቶልኝ ቢመጣ ከመንግሥት ፈቃድ በማግኘቱ እጅግ ደስ አለኝ። ሁለተኛም ንጉሥ ዑምበርቶ ኮንት አንቶኔሊን የመንግሥት መልክተኛ አድርገው ወደኔ ሰደዱት። ተልኮ ያመጣውም ቃል ይህ ነው። ነጋዴም እንዲነግድ የጦር መሳርያ እንዳይከለከል ይፈቀድልዋል። እርስዎም ባሪያ እንዳይሸጥ ይከለክላሉ በሌላ መንግሥት ያለ መሳርያ ሁሉ ብትፈልጉ በኛ በር ይወጣላችኋል አይከለከልም። እንደ ዮሮፓ ነገሥታት የተጠላው ውል(የውጫሌ ውል) በአምስት ዓመት ይለወጣል የተወደደው ይረጋል። ምጥዋ ሐሩር ሆኖብናል ለሰዋችን ማሳረፊያ ጥቂት ነፋስ ያለበት ሥፍራ እንዲሰጡን የፍቅርን ውል ይህን እናድርግ ብለዋል አለኝ። እሺ ይሁን ብዬ እኔም ለመንግሥቴና ለኔ የሚስማማና የሚጠቅም ቃል በአማርኛ በትክክል አድርጌ አስጥፌ ብሰጠው አስራ ሰባተኛው ክፍል ላይ ቃሉን በኢጣልያ ቋንቋ ለውጠው ከጥንት ዠምሮ ነፃ የነበረውን መንግሥቴን የሚያዋርድ የማይስማማኝ ቃል ቢሆንብኝ እኔ ባስጣፍኩት በአማርኛው ቃል ይርጋ ኢጣልያው ቋንቋ ከኔ ከአማርኛው ጋር ያልተካከለ ነው አሁንም በትክክል እናድርገው ብዬ ወደ ንጉሥ ዑምበርቶ ብልክባቸው ምላሽ ሳይሰጡኝ ቀሩ። እኔም ነገሩ ለተንኮል እንደሆነ አውቄ የክርስቲያን ደም በከንቱ እንዳይፈስ አስቀድሜ ለዮሮፓ ነገሥታት ሁሉ ከንጉሥ ዑምበርቶ በውሉ እንዳልተስማማን አስታወቅሁ፤ የእውነት ፍርድ አገኛለሁ ስል። ሁለተኛም አምስት ዓመቱ ሲደርስ የጠላነው እንዲቀር የወደድነው እንዲረጋ ሰው ይላኩልኝ ብዬ ብልክ እስከምላሹም አስቀሩት። ከዚህ ወዲህ ይልቅ ክፉ ነገር እየበረታ ሄደ። አሽከሬን ደጃች መሸሻን አለፍርድ አሰሩት። ልክ አበጅቼ የሰጠኋቸውን አገር አልፈው የሾምኩትን ሹም ራስ መንገሻን ወግተው አባረው አገሬን ትግሬን በሙሉ ያዙት። ከዚያ አልፈው ላስታ መሬት እስከ አሸንጌ ድረስ ወጡ። ከዚህ ወዲያ አገር የሚጠብቁ መኳንንቶች ከኔ ብሰድ አምባላጌ ላይ በር ይዘው ቆይተው ተዋጉዋቸው የእግዚአብሔር ኃይል በኔ ሰዎች አድሮ ድል አደረጉዋቸው። እኔም ወደዚያው ተከትዬ ብሄድ መቀሌ እርድ ገብተው አገኘሁ። ጦርነት ተሆነ ከትልቁ ጋር እዋጋለሁ እናንተ ክርስቲያኖች በወሀ ጥም አትለቁ ብዬ እስከ መሳሪያቸው ከእርድ አሰጥቼ ለጀነራል ባራቲዬሪ ሰደድኩለት። እኔም ከዚያ ተጉዤ አድዋ እከተማዬ ሰፍሬ ጀነራል ባራቲዬሪ እውነት የመሰለ የእርቅ ቃል ላከብኝ። እኔም እርቅ ከፈለጉ ብዬ ሠራዊቴን ቀለብ ሰድጄ ሣለ እንደ ዮሮፓ ነገሥታት ሥራት ሁሉ ጠብ መፈለጋቸውን ሳያስታውቁኝ እንደ ወምበዴ ሥራት ሌሊት ሲገሠግስ አድሮ ሲነጋ ግምባር ካደረው ዘበኛ ጋር ጦርነት ዠመረ። ጥንት ከአሕዛብና ከአረመኔ አገራችንን ጠብቋት የሚኖር አምላክ ከኛ ባይለይ በእግዚአብሔር ኃይል ድል አደረግኋቸው። ከዚያ ሄጄ አስመራንም የኔን አገር ሁሉ አስለቅቃለሁ ብዬ ተጉዠ ሣለሁ ጀነራል ባልዲሤራ በኢጣልያ ሠራዊት ሁሉ ላይ ተሹሜ መጥቻለሁ ንጉሥ ዑምበርቶም ሲለዩኝ እርቅ ነውና እምፈልግ እርቅ አድርግ ብለውኛል ብሎ በማጆር ሣልሳ እጅ ወረቀት ቢልክብኝ እኔ በወደድሁት ከታረቃችሁ የሚስማማኝ ቃል ከሆነ እውነተኛ ሰው አዲስ አበባ እከተማዬ ድረስ ይምጣና ይጨርስ ብዬ እኔም ወደከተማዬ ተመልስኩ። እስካሁን በትግሬ አለሥራት ያለቀው መኳንንትና ባላገር የውሮፓ ነገሥታትና መኳንንት ሁሉ የተደረገውን ግፍ አመለክታለሁ። የኢጣልያ ገንዘብ በላያችን ላይ የለብን፣ ካገራቸውም ድንበራቸን የራቀ ነው። ዓለም ከተፈጠረ ዠምሮ ነፃነቱና ራሱን የቻለ መንግሥት የሆነውን በተንኮል ሊወስዱት እንዴት ይቻላቸዋል፡ ይህን የግፍ ፍርድ በሙሉ ልቦናዎ በውል እንዲመለከቱት ተስፋ አለኝ። ኢጣልያኖች ግን ይኸን ሁሉ ግፍ ሲያደርጉብኝ እነሆ እኔ የማደርገው የነበረ እነሱን ማክበር ሲመጡ በሥራት መቀበል ሲመለሱ በሥራት መሸኘት። ደግሞ በተሰጠኝ ሥልጣን ሁሉ የባሪያን ንግድ መከልከል በኔ መንግሥት እንፈዲ መሐመድ ብቻ የባሪያ ንግድ አልተው ቢለኝ ስለዚህ አውሳ ጦር ሰድጄ አስወጋሁት። ይህ ፈቃድ የኔ ብቻ አይደለም የመላ ዮሮፓም እንደሆነ አውቃለሁ። በመጋቢት በ ቀን በመቀሌ ሰፈር በ ዓመተ ምሕረት ተጻፈ ማኅተም ወደ ሮማ ሊቀ ጳጳስ ስለአድዋ ምርኮኞች ማኅተም፡ ምኒልክ ማኅተም፡ ሞአ አንበሳ ዘእምነገደ ይሁዳ ምኒልክ ንጉሠ ነገሥት ዘኢትዮጵያ (ባለ አንበሳ) ሞአ አንበሳ ዘእምነገደ ይሁዳ ዳግማዊ ምኒልክ ሥዩመ እግዚአብሔር ንጉሠ ነገሥት ዘ ኢትዮጵያ ይድረስ ወደተከበሩ የተቀደሱ የሮም ሊቀ ጳጳሳት ሌዎን ኛ ሰላም ለርስዎ ይሁን። የከበረው ያባትነትዎ ደብዳቤዎ ባቡነ መቃርዮስ እጅ ደረሰልኝ። በዚህም ደብዳቤዎ የቀድሞ መላላካችንን አሳምሮ የሚያስታውስ እግዚአብሔር ከኔ እጅ የጣላቸውን ስለኢጣልያ ምርኮኞች የቸርነት ሥራ እንድሰራ የሚያመለክት መሆኑን በጣም አየሁ። ደግሞም የከበረ ቅድስናዎ ከአቡነ መቃሮስ የበለጠ ነገሩን በጣም አስረድቶ አጣፍጦ ሀሳብዎን የሚናገር መላክ እንዳይቻልም አወቅን። የክርስቲያን ሁሉ አባት የላከው እጅግ የሚያስደንቅ ደብዳቤዎን ባነበብኩ ጊዜ ልቤን መታው። ዳግመኛም የከበረውን የመልክተኛዎን የቃል ንግግር በሰማሁ ጊዜ ልቤ ቅድስናዎ በማክበር ለለመኑኝ ጉዳይ ለመፈጸም ጨክኖ ነበር። እኔ ሣልፈልገው በዚህ በከፋ ጦር ደማቸው ለፈሰሰ በከንቱ ላለቁት ወታደሮች እጅግ አለቀስሁ። ነገር ግን ቅድስናዎ የተመኙትን ለፈጸም የኢጣልያ መንግሥት ያልታሰበው የዛሬ ሥራቸው የማያስፈጽመኝ ሆነ። ይህነንም ማለቴ የእርቅ ፈቃድና በደህና ለመላላክ ካሳዩኝ በኋላ ሥራቸው በጦርነት እንዳለኝ አድርገው ይሄዱ ዠመር። አሁንም የሚገባኝ ንጉሥነቴና የሕዝብ አባትነቴ ይህን አውቀ በእጀ ያለውን የእርቅ መያዣ መልቀቅ የማይቻለኝ ሆነ። ቅድስናዎ ያሰበውን ሀሳብ ደስ ለማሰኘት የኔንም መልካሙን ሀሳብ ለመፈጸም ከለከለኝ። በክርስቲያንነቴና በንጉሥነቴ ልብ አውጥቼ አውርጄ ሳበቃ የፍቅሬን ምልክትና ብዙ ማፍቀሬን ሌላ ቀን አደርገዋለሁ ማለት ስለሆነብኝ ዛሬ ሳይሆንልኝ መቅረቱ እጅግ ያሳዝነኛል። እግዚአብሔር አደራ የሰጠኝ መንግሥቱን የሕዝቤን ነፃነት የምፈልግ ስለሆንሁ በክርስቲያኖች ሁሉ በማክበር የሚሰማውን የቅድስናዎ ድምጽ ለኛ ብለው እንደሚያሰሙልኝ ተስፋ አለኝ። ይህ የሆነ እንደሆነ ከዘመዶቻቸውም ለተለዩ ምርኮኞች በቅርቡ ለመመለስ እንዲመቸን ማድረግዎ ነው። ነገር ግን ይህ ነገር እስኪጨረስ ድረስ ከኔ ዘንድ ያሉትን ምርኮኞች እንደ ክርስቲያን ሥራ ከዚህ ቀደም ጠብቄ በመልካም አድርጌ እንዳኖርኋቸው ይልቁንም ከእንግዴህ ወዲህ ስለርእዎ(ስለ እርስዎ) ፍቅር በጣሙን ጠብቄ በደህና አሣምሬ እንዳኖራቸው በዚህ አይጠርጥሩኝ። በመስከረም በ፳፪ ቀን ባዲስ፡ አበባ ከተማ ተጻፈ። በ፲፰፻፹፱ ዓመተ ምሕረት ጥር 7፣ 1879 ዓ.ም. የተጻፈ። ስለ ሐረር ዘመቻ የሚያትት። አጼ ምኒልክ ኢትዮጵያ በ19ኛው ክፍለ

52662

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%80%E1%8C%AB%E1%88%89%E1%88%81%E1%8A%95%E1%8B%B4%E1%88%B3

ሀጫሉሁንዴሳ

ሀጫሉ ሁንዴሳ አማርኛ ;ሀጫሉ ሁንዴሳ፣ 1986 29 ሰኔ 2020) ኢትዮጵያዊ ዘፋኝ፣ ዘፋኝ እና የሲቪል መብት ተሟጋች ነበር። ሁንዴሳ እ.ኤ.አ. በ2014-2016 በተካሄደው የኦሮሞ ተቃውሞ ትልቅ ሚና ተጫውቷል ።አብይ አህመድ የኦሮሞ ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ እና የኢትዮጵያ ህዝቦች አብዮታዊ ዴሞክራሲያዊ ግንባር በኃላፊነት እና በመቀጠልም በ2018 የኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስትር እንዲሆኑ አድርጓል የግል ሕይወት ሀጫሉ ሁንዴሳ በኦሮሚያ ክልል አምቦ ከአባታቸው ከጉዳቱ ሆራ እና ቦንሳ በ1986 ተወለደ። የኦሮሞ ወላጆች ልጅ ሁንዴሳ በትምህርት ቤት ክበብ ውስጥ እየዘፈነ ያደገው ከብት በመጠበቅ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2003 በ 17 ዓመቱ በተቃውሞ ሰልፎች ውስጥ ተሳትፏል ተብሎ ታሰረ። በቀርጫሌ አምቦ ለአምስት ዓመታት ታስሮ በ2008 ሁለት ሴት ልጆች ያሉት ፋንቱ ደምሴን አግብቷል። ሙያ ሁንዴሳ እስር ቤት እያለ የመጀመርያውን አልበሙን ግጥሞች ያቀናበረ እና የጻፈው። አልበሙ, በ 2009 ተለቀቀ. እ.ኤ.አ. በ 2013 ዩናይትድ ስቴትስን ተዘዋውሮ ሁለተኛውን አልበሙን አወጣ, ይህም በአማዞን ሙዚቃ ላይ #1 በጣም የተሸጠው የአፍሪካ የሙዚቃ አልበም ነበር። ሁንዴሳ ከመሞቱ አንድ ሳምንት ቀደም ብሎ በሶስተኛው አልበሙ ማዓል ማሊሳ ላይ እየሰራ መሆኑን ገልጿል። እ.ኤ.አ. በ 2021 አልበሙ የተለቀቀው በሞተበት አመታዊ በዓል ላይ ነው። የሃንዴሳ የተቃውሞ መዝሙሮች የኦሮሞን ህዝብ አንድ አድርገው ጭቆናን እንዲቋቋሙ አበረታተዋል። በ2014–2016 በኦሮሞ ተቃውሞ ወቅት የእሱ ዘፈኖች ከፀረ-መንግስት ተቃውሞ ጋር በቅርብ የተቆራኙ ናቸው። “ማላን ጅራ” (የኔ ህልውና) የኦሮሞ ተወላጆችን ከአዲስ አበባ መፈናቀል ያሳስበዋል። ነጠላ ዜማው በሰኔ 2015 ከተለቀቀ ከወራት በኋላ የአዲስ አበባን ማስተር ፕላን በመቃወም በመላው የኦሮሚያ ክልል ተቃውሞ ተካሄዷል። ዘፈኑ ለተቃዋሚዎች መዝሙር ሆነ እንዲሁም በብዛት ከታዩት የኦሮምኛ የሙዚቃ ቪዲዮች አንዱ ሆኗል። በዲሴምበር 2017 ሁንዴሳ በሶማሌ ክልል ብሔር ተኮር ጥቃት ለተፈናቀሉ 700,000 ኦሮሞዎች ገንዘብ በማሰባሰብ በአዲስ አበባ በተዘጋጀ ኮንሰርት ላይ ዘፈነ። ኮንሰርቱ በኦሮሚያ ብሮድካስቲንግ ኔትዎርክ በቀጥታ ተላልፏል። የሃንዴሳ ዘፈኖች የኦሮሞን ተስፋ እና ብስጭት ያዙ። መምህር አወል አሎ እንዳሉት ሀጫሉ የኦሮሞ አብዮት ማጀቢያ፣የግጥም አዋቂ እና የኦሮሞን ህዝብ ተስፋ እና ምኞት ያንጸባረቀ አክቲቪስት ነበር።" ግድያ እና በኋላ ሁንዴሳ እ.ኤ.አ. ሰኔ 29 ቀን 2020 ምሽት ላይ በአዲስ አበባ ከተማ ዳርቻ በሚገኘው ገላን ከተማ በሚገኘው ገላን ኮንዶሚኒየም በጥይት ተመትቷል። ወደ ጥሩነሽ ቤጂንግ አጠቃላይ ሆስፒታል ተወስዶ ህይወቱ አልፏል። ፖሊሶች ህዝቡን ለመበተን አስለቃሽ ጭስ ሲጠቀሙ በሺዎች የሚቆጠሩ ሃዘንተኞች በሆስፒታሉ ተሰበሰቡ። በዘፋኙ የቀብር ስነስርአት ላይ ሁለት ሰዎች በጥይት ተመተው 7 ሰዎች ቆስለዋል። በአምቦ የሚገኘው የተቃዋሚው የኦሮሞ ነፃነት ግንባር አባል ፋይንባር ኡማ የጸጥታ ሃይሎች በጥይት መተኮሳቸውን “ሰዎች ወደ ቀብር ሥነ ሥርዓቱ እንዳይሄዱ ተደርገዋል” ሲሉ ገልጸዋል የሃንዴሳ ሬሳ ሣጥን በአምቦ ስታዲየም ውስጥ በጥቁር መኪና ከነሐስ ባንድ እና በፈረስ ፈረሰኞች ታጅቦ ገባ። በኋላም በቤተሰቡ ፍላጎት መሰረት በከተማው ውስጥ በሚገኝ የኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ተቀበረ። ፖሊስ ከግድያው ጋር በተያያዘ በርካታ ተጠርጣሪዎችን በቁጥጥር ስር አውሏል። ሁንዴሳ ከመሞታቸው በፊት በነበረው ሳምንት ውስጥ ለኦሮሚያ ሚዲያ ኔትወርክ ቃለ መጠይቅ ሲሰጡ ጨምሮ የግድያ ዛቻ እንደደረሰባቸው ተናግሯል። የሃንዴሳ ሞት በኦሮሚያ ክልል ህዝባዊ ተቃውሞዎችን የቀሰቀሰ ሲሆን ወደ 160 የሚጠጉ ተገድለዋል። በአዳማ በተደረጉ ሰልፎች 9 ተቃዋሚዎች ሲገደሉ ሌሎች 75 ቆስለዋል። በጭሮ ሁለት ሰዎች በጥይት ሲገደሉ በሐረር ከተማ ተቃዋሚዎች የልዑል መኮንን ወልደ ሚካኤልን ሃውልት አፍርሰዋል። እ.ኤ.አ. ሰኔ 30 ቀን 2020 በካኒዛሮ ፓርክ ዊምብልደን ደቡብ ምዕራብ ለንደን የሚገኘው የአፄ ኃይለ ሥላሴ ሐውልት በኦሮሞ ተቃዋሚዎች ወድሟል። ብዙ የኢትዮጵያ ብሄረሰብ ኦሮሞ ተወላጆች በሃይለስላሴ ዘመን ተጨቁነዋል ይላሉ። ሁንዴሳ አጎት በግጭቱ ተገድሏል። የመብት ተሟጋቾች ሶስት ሰላማዊ ሰልፈኞች በጸጥታ ሃይሎች መገደላቸውን ሲገልጹ በድሬዳዋ ከተማ ህዝባዊ ተቃውሞውን ለመበተን በጸጥታ ሃይሎች በተተኮሰ ጥይት ስምንት ሰዎችን ማከም መቻሉን አንድ ዶክተር ተናግረዋል። ሰኔ 30 ቀን 2020 ከቀኑ 9፡00 ላይ፣ በኢትዮጵያ ያለው የኢንተርኔት አገልግሎት በአብዛኛው ተቋርጧል፣ ይህ እርምጃ ቀደም ሲል በሁከትና ብጥብጥ ወቅት በመንግስት ይወሰድ ነበር። ጠቅላይ ሚንስትር አብይ አህመድ የሁንዴሳ ቤተሰቦች ማዘናቸውን ገልጸው ረብሻ እየባሰ ባለበት ሁኔታ እንዲረጋጋ አሳስበዋል። የመገናኛ ብዙሃን እና አክቲቪስት ጃዋር መሀመድ ሁንዴሳን በፌስቡክ ገፃቸው ላይ ሲመልስ "ሀጫሉን የገደሉት ብቻ አይደለም:: በኦሮሞ ብሔር እምብርት ላይ ተኩሰው እንደገና! ሁላችንም ልትገድሉን ትችላለህ፣ በፍጹም ልታስቆመን አትችልም! በጭራሽ! መንግስት ጃዋር መሃመድን እና ደጋፊዎቹን የከሰሰው የሃንዴሳ አስከሬን ወደ ትውልድ ከተማው አምቦ ሲወሰድ 100 ነው ከአዲስ አበባ በስተ ምዕራብ ኪሜ ከሁንዴሳ ቤተሰብ ፍላጎት ውጪ። የጃዋር የኦሮሞ ፌደራሊስት ኮንግረስ ፓርቲ ባለስልጣን አቶ ጥሩነህ ገመታ ለእሱ መታሰራቸው እንዳሳሰባቸውና “በጸጥታ ችግር ምክንያት የታሰሩትን” እንዳልጎበኙ ለቢቢሲ አፋን ኦሮሞ አገልግሎት ተናግረዋል። ጃዋር በቀደሙት መንግስታት በፖለቲካ የተገለሉት የኢትዮጵያ ትልቁ ብሄር ለሆነው የኦሮሞ ህዝብ የበለጠ የመብት ጥያቄ አቅርቦ ነበር። ቀደም ሲል የለውጥ አራማጁን ጠቅላይ ሚንስትር አብይ አህመድን ደግፎ እራሱ ኦሮሞ ቢሆንም ከዚያን ጊዜ ወዲህ ጠንከር ያለ ተቺ ሆኗል። ጃዋርን ጨምሮ 35 ሰዎች ከጠባቂው ስምንት ክላሽንኮቭ፣ አምስት ሽጉጦች እና ዘጠኝ የራዲዮ ማሰራጫዎች ጋር በቁጥጥር ስር ውለዋል። የሃንዴሳ ግድያ በአዲስ አበባ እና በሌሎች የኢትዮጵያ ከተሞች ሁከትና ብጥብጥ ከቀሰቀሰ በኋላ አብይ ፍንጭ የሰጠው ለግድያው ግልፅ የሆነ ተጠርጣሪ እና ግልጽ ምክንያት ሳይኖር ሁንዴሳን በውጪ ሃይሎች የተገደለ ሊሆን እንደሚችል ጠቁመዋል። አንድ የግብፅ ዲፕሎማት ግብፅ አሁን ካለችበት ውጥረት ጋር ምንም ግንኙነት የላትም ሲሉ ምላሽ ሰጥተዋል። ኢያን ብሬመር በታይም መጽሄት መጣጥፍ ላይ ጠ/ሚኒስትር አብይ “ኢትዮጵያውያንን በጋራ ጠላት የሚታሰበውን አንድ የሚያደርጋቸው ፍየል እየፈለጉ ሊሆን ይችላል” ሲል ጽፏል። ዲስኮግራፊ ሳንዪ ሞቲ (2009) ዋኢ ኬኒያ (2013) ማዓል ማሊሳ (2021) ዋቢዎች "ግድያው የኢትዮጵያውያንን ተቃውሞ የቀሰቀሰበት ዘፋኝ" የቢቢሲ ዜና. ጁላይ 2 2020። በጁላይ 13 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 13 የተገኘ የኢትዮጵያውያን የአመፅ ደጋፊዎች በለንደን የሚገኘው የሀይሊ ስላሴ ሃውልት ፈርሶ ሐምሌ 3 ቀን ተመለሰ "ኢትዮጵያዊው ዘፋኝ በብሄር ብጥብጥ ተቀበረ" የቢቢሲ ዜና. ጁላይ 2 2020። ኦገስት 7 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 21 የተገኘ ደስታ (ሰኔ 30 ቀን 2020)። ሞተ, ተገደለ, ሚስት, ዊኪ, ባዮ" የቅርብ ዜና ደቡብ አፍሪካ. በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። በሰኔ 30 የተገኘ "ኢትዮጵያዊው ዘፋኝ ከተገደለ በኋላ ገዳይ ተቃውሞ ተቀሰቀሰ" የቢቢሲ ዜና. 30 ሰኔ 2020። በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁን 30 ተገኘ። ሀጫሉ ሁንዴሳ አልፈራም አልፈራም "ባለ14 ትራክ አልበም በሚቀጥለው ሳምንት ይለቀቃል ይላል ቤተሰብ" (በእንግሊዘኛ)። አዴሞ፣ መሐመድ (ታህሳስ 31፣ 2017)። "የ2017 የኦሮሞ ምርጥ ሰው፡ ሀጫሉ ሁንዴሳ" በጁላይ 19 2019 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁን 30 የተገኘ ሰላም፣ አመሰግናለሁ (መጋቢት 30 ቀን 2018)። ""እዚህ ነን"፡ የኢትዮጵያ አብዮት ማጀቢያ ሙዚቃ የአፍሪካ ክርክሮች. በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። በሰኔ 30 የተገኘ ዳሂር፣ አብዲ ላፍ (30 ሰኔ 2020)። ኢትዮጵያዊው ዘፋኝ እና አክቲቪስት ሀጫሉ ሁንዴሳ በጥይት ተመትቷል" ኒው ዮርክ ታይምስ. በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። በሰኔ 30 የተገኘ የሃጫሉ ሞት ተከትሎ ብጥብጥ ውስጥ የተሳተፉ ሚዲያዎች፣ ጁላይ 4 "የኢትዮጵያ ድምፃዊ ሀጫሉ ሁንዴሳ የቀብር ስነስርአት ላይ ፖሊስ አገደ" የኢትዮጵያዊው ዘፋኝ ሃጫሉ ሁንዴሳ የቀብር ስነስርአት (በቱርክ) ለቅሶ ላይ የነበሩትን ፖሊስ አገደ። በጁላይ 21 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 21 ላይ የተገኘ አሎ፣ አወል ኬ "የ19ኛው ክፍለ ዘመን 1000ኛ ዓመት በዓል" "በለንደን ፓርክ የሃይለስላሴ ሃውልት ፈርሷል" የቢቢሲ ዜና. የቢቢሲ ዜና. ጁላይ 2 2020። በጁላይ 7 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 2 ተገኘ። ገዳም ፈለቀ አዴባዮ ተፈራ ቤተልሔም ቡኩላ። "የተገደለው ኢትዮጵያዊ አክቲቪስት እና ዘፋኝ በተቃውሞ 81 ሰዎች ሲገደሉ ተቀበረ" ሲ.ኤን.ኤን. በጁላይ 2 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 3 የተገኘ "በኢትዮጵያ ዘፋኝ ላይ የተፈጸመውን ግድያ ተከትሎ በተፈጠረው አለመረጋጋት የኢንተርኔት አገልግሎት ተቋርጧል" 30 ሰኔ 2020። በጁላይ 6 ከመጀመሪያው የተመዘገበ "በኢትዮጵያ የኢንተርኔት አገልግሎት መዘጋቱ በዘፋኙ ሞት ምክንያት አለመረጋጋት ተፈጠረ" ዩሮ ኒውስ ጁላይ 1 2020። በጁላይ 3 ላይ ከመጀመሪያው የተመዘገበ ፊሊክስ፣ ቤተልሔም ዘፋኝ አክቲቪስት ከሞተ በኋላ የኢንተርኔት አገልግሎት በኢትዮጵያ ተቋርጧል። ሲ.ኤን.ኤን. ጁላይ 7 ላይ ከመጀመሪያው የተመዘገበ "ኢትዮጵያዊው ዘፋኝ ሃጫሉ ሁንዴሳ በአዲስ አበባ በጥይት ተመትቷል" አልጀዚራ 30 ሰኔ 2020። በጁላይ 1 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁን 30 ተገኘ። "በኢትዮጵያ ዘፋኝ ሞት ምክንያት የተቀሰቀሰው ተቃውሞ ገደለ የቢቢሲ ዜና. ጁላይ 1 2020። በጁላይ 3 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 3 ተገኘ። "ኢትዮጵያውያን የአንድን ሙዚቀኛ ግድያ ለመቃወም ጎዳናዎች በወጡበት ወቅት ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ በአስቸጋሪ ሁኔታ ውስጥ ገብተዋል" ጊዜ። በጁላይ 14 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 11 ላይ የተገኘ "ካይሮ "ከአሁኑ የኢትዮጵያ ውጥረት ጋር ምንም የሚያገናኘው ነገር የለም: የግብፅ ዲፕሎማት ፖለቲካ ግብፅ" አህራም ኦንላይን. በጁላይ 11 2020 ከመጀመሪያው የተመዘገበ። ጁላይ 11 ላይ የተገኘ ውጫዊ አገናኞች ከሃጫሉ ሁንዴሳ ጋር የተገናኘ ሚዲያ በዊኪሚዲያ ኮመንስ ኢትዮጵያን ድምጻዊ ግድያ ፋየር አርም ግድያ ከኦሮሚያ ከተማ ኦሮሚያ ዘፍ ን የኦሮሞ ህዝብ ወንድ 21 ክፍለ ዘመን 2020 1986 አርቲክልስ ዊኪዳታ ገጾች ውጫዊ

48570

https://am.wikipedia.org/wiki/Riuadusualihin%28%E1%88%AA%E1%8B%AB%E1%8B%B1%E1%88%B7%E1%88%8A%E1%88%82%E1%8A%95%29

Riuadusualihin(ሪያዱሷሊሂን)

ሪያዱሷሊሂን ቅንነትና ታማኝነት ሁለት ሦሥት ቅንነትና ታማኝነት** (ኢኸላስ) እንዲሁም ተነሳሽነት (ኒያህ በማንኛውም ንግግርና ተግባር ግልፅ ይሁን ድብቅ አላህ እንዲህ ብሉያል አላህን ሃይማኖትን ለእርሱ ብቻ አጥሪዎች፣ ቀጥተኞች ኾነው ሊግገዙት፣ ሶላትንም አስተካክለው ሊሰግዱ ዘካንም ሊሰጡ እንጅ ያልታዘዙ ሲኾኑ (ተለያዩ)፡፡ ይህም የቀጥተኛይቱ (ሃይማኖት) ድንጋጌ ነው፡፡ አልብይዮነህ) 5 አላህን ሥጋዎቿም ደሞቿም ፈጽሞ አይደርሰውም፡፡ ግን ከእናንተ የሆነው ፍራቻ ይደርሰዋል፡፡ (አልሀጅ 37) በደረቶቻችሁ ውስጥ ያለውን ነገር ብትደብቁ ወይም ብትገልፁት አላህ ያውቀዋል፡፡ አል ኢምራን 29) 1, ዑመር ኢብኑ አልኸጣብ (ረ,ዐ) እንዳስተላለፉት የአላህ መልክተኛ (ሶ,ዐ,ወ)እንዲህ ብለዋል ስራ የሚለካው በሀሳብ (በኒይያህ ነው። ማንኛውምንም ሰው ያሰበውን ያገኛል ስደቱ ወደ አላህና መልክተኛው የሆነ ስደቱ ወደ አላህና መልክተኛው ነው የስደቱ ግብ አለማዊ ጥቅም (ዱንያ) ወይም አንዲት ሴትን ሊያገባት ከሆነ፣ ስደቱ ለተሰደደበት አላማ ነው ቡኻሪና ሙስሊም) ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁምነገሮች አንድ ተግባር ከመከናወኑ በፊት መልካም ተነሳሽነት (ኒይያህ) አስፈላጊ እንደሆነ ዑለሞች ተስማምተውበታል የዚያን ተግባር ምንዳ ማግኘት ይቻል ዘንድ ግና ማንኛውንም ተግባር ተቀባይነት ይኖረው ዘንድ የግድ ኒይያህ ያስፈልገዋል ወይስ አያስፈልገውም? በሚለው ነጥብ ላይ ተወዛግበዋል የሻፊዒይ መዝሀብ ምሁራን እንደ ውዱእ ባሉ የዒባዳ ዝግጅቶችም ሆነ እንደ ሰላት ባሉ አከባዳወች ላይ ኒይያህ እንደ(ቅድመ መስፈርት) ነው ሲሉ የሀነፊይ መዝሀብ ምሁራን ደግሞ በዒባዳወች ላይ እንጂ ለዒባዳ በሚደረጉ ዝግጁቶች ላይ ኒይያህ እንደማያስፈልግ ይናገራሉ። የኒይያ ማእከል ቀልብ (ልቦና)ነው። አንድን ተግባር ለማከናወን በልቦና ማሰቡ ብቻ በቂ ነው።መናገሩ አያስፈልግም ተግባርን ለአላህ ብቻ በ"ኢኽላስ" በቅንነት ማከናወንን ለተቀባይነቱ ዋስትና ይሰጣል።አላህ በርሱ ብቻ በቅንነትና በታማኝነት (ኢኽላስ) የተከናወነን ተግባር አንጅ አይቀበልም። 2።የሙእሚኖች እናት አኢሻ (ረአ)እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል የአላህ መልከተኛ ሶ,አ,ወ ካእባን ከማውደም የሚተም አንድ ሰራዊት ይዘምታል ከአንድ ምድረ በዳ መሬት ላይ ሲደርስ ከመጀመሪያው እስከ መጨረሻው ያሉት ሁሉም በመሬብት መሰንጠቅ ይዋጣሉ በማለት ተናገሩ እንዴት ከመጀመሪያው እሰወከመጨረሻው ያሉት ሁሉም በመሬት መሰንጠቅ ይዋጣሉ በማለት ተናገሩ። እንዴት በመሬት መሰንጠቅ እንዲዋጡ ይደረጋል በመካከላቸው የንግድ ሰወችና ሌሎችም (አላማቸው ከእባ ማፍረስ ያልሆኑ ሰወች እያሉ? አልኳቸው ከመጀመሪያው እስከ መጨረሻው (በሁሉም) ይዋጣሉ ከዚያም እንደየኒያቸው ይቀሰቀሳሉ በማለት ገናገሩ ቡኻሪ ሙስሊም የሀዲሱም ቃል የቡኻሪ ነው) 3, ዓኢሻ (ረ,ዐ) እንዳስተላለፉት የአላህ መልክተኛ ሶ,ዐ,ወ እንዲህ ብለዋል ከመካ (በድል) መከፈት ቡሀላ ስደት የለም ።ግና ጂሀድና ፣ኒይያህ ምንግዜም ይኖራሉ (ለጂሀድ) እንድትዘምቱ በምትጠየቁበት ጊዜ ዝመቱ።(ቡኻሪና ሙስሊም). ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁምነገሮች አንዲት ሀገር ኢስላማዊ (ዳረል ኢስላም) ከሆነች ቡሀላ ወደ ሌላ ሀገር መሰደድ አይፈቀድም አንዲት አገር የኩፍር ሀገር ዳረል ኩፍር) እስከሆነችና ሙስሊሞች በዚያች ሀገር ላይ ኢስላምን ተግባራዊ ለማድረግ እስከተሳናቸው ድረስ ስደት ግዴታ እንደሆነ ይቆያል ወደ ጂሀድ ጥሪ በሚመጣበት ወቅት አፋጣኘ ምላሽ መስጠት ይቻል ዘንድ ሁሌም ጂሀድን ማሰብና ለጂሀድ ተገቢውን ዝግጅት ማድረግ አስፈላጊ ተገቢ ነው ሁለት** 4ኛ አቢ አብደላህ ኢብኑ ጃቢር ዐብደላሀደ አል አንሷሪይ (ረ,ዐ) እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል በአንድ ዘመቻ ላይ ከነብዮ (ሶ,ዐ,ወ )ጋር ነበርን እንዲህ አሉ መዲና ውስጥ በሽታ (ከዘመቻ) ያስቀራቸው ሰወች አሉ ።መንገድን አልሄዳችሁም ፣ሸለቆንም አላቋረጣችሁም ከናንተ ጋር ቢሆን እንጂ በሌላ ዘገባ ደግሞ፡-"በምንዳ የተጋሯችሁ ቢሆን እንጂ" የሚል ተመልክቷል፡፡(ሙስሊም ዘግበውታል፡፡)ቡኻሪ አነስን ጠቅሰው እንደዘገቡት፡-"ከተቡክ ዘመቻ ተመለስን፡፡ ከነቢዩ (ሶ.ዐ.ወ) ጋር፡፡"ከኋላችን መዲና ውስጥ ችግር (ዑዝር) ከዘመቻያስቀራቸው ሰዎች አሉ፡፡ ጋራ ሸንተረሩን አላቆራረጥንም፥ከኛ ጋር የሆኑ ቢሆን እንጂ" በማለት ተናገሩ፡፡ (ከሐዲሡ የምንማረው ቁምነገር- በአንዳች) አስገዳጅ ምክኒያት ከጅሃድ የቀረ ሰውመልካም ኒይያና ፍላጎት እስካለው ድረስ ጅሃድ ያደረጉሰዎችን ምንዳ ያገኛል፡፡ 5. አቡ የዚድ መዕን ኢብኑ የዚድ ኢብኑ አል-አኽነስ(ረ.ዐ) -እርሳቸውም፥ አባታቸውም፥ አያታቸውምሶሐባዎች ነበሩ- እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል፡-አባቴ የዚድ ለምፅዋት የተወሰኑ ዲናሮችን አወጣናመስጊድ ውስጥ ለአንድ ሰው መፀወተ። መጣሁናአነሳኋቸው፥ ወደርሱም ይዣቸው መጣሁ፡፡ "በአሏህእምላለሁ! ለአንተ አላሰብኳቸውም ነበር" አለ፡፡መልእክተኛው (ሶ.ዐ.ወ) ዘንድ ሞገትኩ፡፡ "የዚድ ሆይ!ለአንተ ያሰብከው አለህ፥ (የኒይያህን ዋጋ ታገኛለህ፡፡)መዕን ሆይ! ለአንተ ደግሞ የያዝከው አለህ" አሉ፡፡(ቡኻሪና ሙስሊም)ከሐዲሡ የምንማራቸው ቁምነገሮች- ሱንና የሆነን ምፅዋት ለልጆች መስጠት ይፈቀዳል፡፡ዘካን ግን ለልጆችም ሆነ ለወላጆች መስጠትአይፈቀድም፡፡- ሶደቃን በወኪል ማሰራጨት ይፈቀዳል፡፡ 6. ሰዕድ ኢብኑ አቢ ወቃስ (ረ.ዐ) ጀነትከተመሰከረላቸው አስር ሰዎች መካከል አንዱ ናቸው-እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል፡- የመሰናበቻ ሐጅ ዓመትወቅት ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ሊጠይቁኝ መጡ፡፡ ብርቱ በሽታአሞኝ ነበር፡፡ "በኔ ላይ የምታዩት በሽታ ደርሶብኛል፡፡በርካታ ንብረት አለኝ፡፡ ከአንዲት ሴት ልጅ ሌላ ወራሽየለኝም። የገንዘቤን ሁለት ሶስተኛ ልመፅውትን?"አልኳቸው። "አይሆንም" አሉኝ፡፡ "የአሏህ መልዕክተኛሆይ! ግማሹንስ?" አልኳቸው፡፡ "አይሆንም" አሉኝ፡፡"የአሏህ መልዕክተኛ ሆይ! ሲሶውንስ?" አልኳቸው፡፡"ሲሶ" ሲሶም ብዙ -ወይም ትልቅ- ነው፡፡ ወራሾችህን ሀብታሞች አድርገህ ማለፍህ ድሀዎችና የሰዎችን እጅየሚያዮ አአድርገሀቸው ከሞትህ የበለጠ ነው። የአላህውዴታ በመሻት አንድንም ምፀዋት አትማፀኑም ምንዳያገኝህበት ቢሆን እንጂ። በባሌ ቤትህ አፍበምታስቀምጠው (ጉርሻ) እንኳን ቢሆን ምንዳ ታገኛለህአሉ። ከባልደረቦቼ ተነጥዬ ወደኋላ እቀራለሁኝ አልኳቸውወደ ኃላ ተነጥለህ ቀርተህ የአላህ ውዴታ በመሻትመልካምን ተግባር አትፈፅምም።ደረጃና ልእልናንየጨመርክ ቢሆን እንጂ።ምናልባትም ከፊል ሰዎችእንዲጠቀሙበት ጠላቶች ደግሞ በአንተ (ሰበብ)እንዲጎዱ ወደ ኋላ ትቀር ይሆናል።አላህ ሆይ የባልደረቦቼን ስደት አፅድቅ ወደኃላ አትመልሰቸው አሉ።ነገርግን የሚያሳዝነው ሰአድ ኢብን ኸወይላህ ነው።ኘካውስጥነበር የሞተው ነብዮ (ሰ አ ወ) ዐ ጅግ ያዝኑለትና በሞትየመለየት ነገር ይሰማቸው ነነር።ቡኻሪ ሙስሊም) ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁም ነገሮችለመልካም አላማና ተግባር በሽታን ለሌሎች መናገርክልክልነት የለውም ለምሳሌ ፈውስ ወይም ዱአ በመሻት።ገንዘብን ሀላል በሆነ መንገድ መሰብሰብ ይፈቀዳልባለሀብቱ ሀላፊነቱ ጠብቆ እስከተወጣ ድረስ ሃብትማከማቸቱ ከጥፋት ሊቆጠር አየገባም ።አንድ ሰው ወራሽ እስካልፈቀደለት ድረስ ከገንዘቡ ከአንድሶስተኛ በላይ ኑዘዜ ማድረግ አይፈቀድለትም።ሰዎች በመልካም ኒይያን እና ተነሳሽነት ለሚፈፅሙትተግባር ሁለ ምንዳ ያኛሉ።የቤተሰብን ቁሳዊ ፍላጎት ማሟላትም መልካምን ኒይያከታከለበት ምንዳ ያስገኛል 7 •አቡ ሁረይራ እንዳስተላለፉት የአላህ መልእክተኛ (ሰ አወ) እንዲህ ሲሉ ተናግረዋል አላህ ውጫዊ ቅርፅናውበታችሁ አይመለከትም ልቦናችሁ ነው የሚመለከተው።(ሙስሊም ዘግበውታል ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁም ነገሮችበስራ መጠቀምና አጅር ማግኝት የሚቻለው ተግባሩከመልካም ኒያዎች ጋር የተቆራኘ እንዲሆን ብቻ ነው።ልቦናን የአላህ ቁጣ ሊያስከትሉ ከሚችሉ በሽታዎች ሁሉለማፅዳት ጥረት ማድረግ ከፍተኛ ትኩረት ሊሰጠውየሚገባ ነው።ልቦናን የማፅዳቱ ተግባር ከሌሎች ተግባራት ይልቅቅድሚያ ትኩረት ሊሰጠው ይገባል ።ምክንያቱምለማንኛውም ስራ ና እንቅስቃሴ ተቀባይነት ማግኝትወይም ውድቀት መሆን ወሳኙ የቀልብ በአዳነት ወይምመበከልነውና። ሦሥት** 8 አቡ ሙሳ ሙሳ ዐብደላህ ኢብኑ ቀይስ አል አሻሪይ ረ.ዐ) እንዳስተላለፊት :-የአላህ የአላህ መልዕክተኛ ሰ.ዐ.ወ ለጀግንነት ስለሚዋጋ ለዘር ክብር ስለሚዋጋ ለይዩልኝ (ለዝናና ክብር ሲል ስለሚዋጋ ሰው የትኛውም በአላህ ጎዳና ላይ እንደሆኑ ተጠየቁ:: "የአላህ ቃል:-ቃል የበላይ ትሆን ዘንድ የሚፋለም፤በአላህ ጎዳና ያለ እርሱ ነው" ሲሉ ተናገሩ:: ቡኻሪና ሙስሊም ከሐዲሱ የምንማረው ቁም ነገር አንድ ተግባር ከአላህ ዘንድ ሊያገኝ የሚችለው በጥሩ ኒይያህ ከተፈፀመ ብቻ ነው:: በአላህ መንገድ ላይ የአላህን ቃል የበላይ ለማስጠበቅ ሲፋለሙ ሰማእት የሆኑ ብቻ ናቸው በቁርአንና በሀዲስ የተጠቀሱ የሰማዕታት እጣዎች ሊጎናፀፉ የሚችሉት ግና ከፍልምያው መስክ ላይ የወደቀ ሁሉ እንደ ሰማዕት ይቆጠራል::አይታጠብም ከፈንም አይለብስም ልብሱ ይቀበራል የ"ኒይያህ"ጉዳይ ለአላህ የተተወ ነው:: 9 አቡ በክረት ኑፈይስ ኢብኑ አል-ሀሪስ ከሥ ሱቀፊይ (ረ.ዐ) እንዲህ ሲሉ አስተላልፈዋል:- ነብዩ (ሰ.ዐ.ወ)"ሁለት ሙስሊሞች ሾተል ከተማዘዙ፥ገዳይም ሟችም፥እሳት ውስጥ ናቸው"በማለት ተናገሩ:"የአላህ መልዕክተኛ ሆይ:ገዳይስ ይሁን የሟች ጥፋት ምን ሆኖ ነው:ለቅጣት የበቃው?::ስል ጠየቅኩ:: ወዳጁን ለመግደል ቋምጦ ነበር ሲሉ መለሱ:: ቡኻሪ ሙስሊም (ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁም ነገሮች) ወንጀል ለመፈፀም የአላህን ህግጋት ለመተላለፍ የቆረጠና ለውጊያ የሚያበቁ ቅድመሁኔታዎችን ሁሉ ያሟላ ወንጀሉን ፈፀመም አልፈፀመም ከተጠያቂነት አያመልጥም:: 10. አቡ ሁረይራ (ረ.ዐ) እንዳስተላለፉት የአላህ መልዕክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) እንዲህ ብለዋል:-"አንድ ሰው በጀመአ በህብረት የሚሰግዳት ሶላት ከስራ ቦታው ወይም ከቤተሰቡ ከሚሰግድባት ሶላት ከሀያ ሶስት እስከ ሰላሳ ብልጫ አላት ይህም የሚሆነው በተሟላ መልኩ ውዱዕ ከፈፀመና ከዚያም ሰላትን እንጂ ሌላን ባለመሻት ከቤቱ የወጣበት አላማ ሶላት ብቻ ሆኖ ወደ መስጊድ ከመጣ ነው: ወደ መስጊድ ከመጣ ነው:: ወደ መስጊድ በሚያደርገው ጉዞ በእያንዳንዱ እርምጃ አንድ ደረጃ ከፍ ይደረግለታል::በዚያችው እርምጃ አንድ ኅጥያት ይታበስለታል መስጊድ እስኪገባ ድረስ መስጊድ ከገባ በኋላ መስጊድ ውስጥ ለመቆየቱ ምክንያት ሶላት ብቻ እስከሆነች ድረስ ሶላት ውስጥ እንዳለ ይቆጠርለታል ከእናንተ አንዳቹ የሰገደበትን ቦታ እስካለቀቀ ሰዋችን እስካላወከና ውዱእ እስካልፈታ መላይኮች አላህ ሆይ ምህረትን ለግሰው አላህ ሆይ ጸጸቱን ተቀበለው እያሉ ዱዓ ያደርጉለታል (ቡሀሪና ሙስሊም የሀዲሱ ቃል የሙስሊም ነው) (ከሀዲሱ የምንማራቸው ቁም ነገሮች) በስራ ቦታ ላይ ሶላት መስገድ ይፈቀዳል ምንም እንኳ ቅልብን ሰብስቦ ለመስገድ ስለማያስችል የሚጠላ ቢሆንም መስጊድ ውስጥ በጀመዓ (በህብረት) የሚሰገድ ሶላት ለብቻ ከሚሰገደው ሶላት በ25፣26 ወይም27

1537

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%86%E1%88%AD%E1%8C%85%20%E1%8B%8B%E1%88%BD%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%89%B0%E1%8A%95

ጆርጅ ዋሽንግተን

ጆርጅ ዋሽንግተን ወይም ጊዮርጊስ ሽንግተን እ.ኤ.አ. ዋሽንግተን የአሜሪካን አብዮታዊ ጦርነት የአርበኞቹን ጦር ወደ ድል በመምራት በ1787 የዩናይትድ ስቴትስ ሕገ መንግሥት እና የፌዴራል መንግሥትን ባቋቋመው የሕገ መንግሥት ኮንቬንሽን መርታለች። ዋሽንግተን በሀገሪቱ የምስረታ ጊዜ ውስጥ ላሳዩት ልዩ ልዩ የአመራር አባላት “የሀገር አባት” ተብላለች። የዋሽንግተን የመጀመሪያው የህዝብ ቢሮ ከ1749 እስከ 1750 የኩልፔፐር ካውንቲ ቨርጂኒያ ኦፊሴላዊ ቀያሽ ሆኖ እያገለገለ ነበር። በመቀጠልም በፈረንሳይ እና በህንድ ጦርነት ወቅት የመጀመሪያውን የውትድርና ስልጠና (እንዲሁም ከቨርጂኒያ ክፍለ ጦር ጋር አዛዥነት) ተቀበለ። በኋላም ለቨርጂኒያ የበርጌሰስ ቤት ተመርጦ የአህጉራዊ ኮንግረስ ተወካይ ተባለ። እዚህ የአህጉራዊ ጦር አዛዥ ጄኔራል ሆነው ተሹመዋል። በዚህ ማዕረግ፣ በአሜሪካ አብዮታዊ ጦርነት ወቅት በዮርክታውን ከበባ እንግሊዞችን በመሸነፍ እና እጃቸውን ሲሰጡ የአሜሪካ ኃይሎችን (ከፈረንሳይ ጋር በመተባበር) አዘዙ። እ.ኤ.አ. በ 1783 የፓሪስ ስምምነት ከተፈረመ በኋላ ኮሚሽኑን ለቋል ዋሽንግተን የዩናይትድ ስቴትስን ሕገ መንግሥት በማፅደቅ እና በማፅደቅ ረገድ ወሳኝ ሚና ተጫውታለች። ከዚያም ሁለቴ በምርጫ ኮሌጅ በአንድ ድምፅ ፕሬዝዳንት ሆነው ተመርጠዋል። እንደ ፕሬዝዳንት በካቢኔ አባላት ቶማስ ጄፈርሰን እና አሌክሳንደር ሃሚልተን መካከል በተደረገው ከፍተኛ ፉክክር ገለልተኛ ሆኖ እያለ ጠንካራ እና ጥሩ የገንዘብ ድጋፍ ያለው ብሄራዊ መንግስት ተግባራዊ አድርጓል። በፈረንሣይ አብዮት ወቅት የጄይ ስምምነትን በማገድ የገለልተኝነት ፖሊሲ አወጀ። ለፕሬዝዳንት ፅህፈት ቤት "ሚስተር ፕሬዝዳንት" የሚለውን ማዕረግ ጨምሮ ዘላቂ ምሳሌዎችን አስቀምጧል እና የስንብት ንግግራቸው በሪፐብሊካኒዝም ላይ እንደ ቅድመ-ታዋቂ መግለጫ በሰፊው ተወስዷል። ዋሽንግተን ከባርነት ጋር የተወሳሰበ ግንኙነት የነበራት የባሪያ ባለቤት ነበረች። ዋሽንግተን በአንድ ጊዜ ወይም በሌላ ከ577 የሚበልጡ ባሮች ተቆጣጥረው ነበር፤ እነዚህ ባሪያዎች በእርሻው ላይ እና ዋይት ሀውስን ጨምሮ በቤቱ ውስጥ እንዲሰሩ ተገድደዋል። እንደ ፕሬዝደንትነት፣ ባርነትን የሚከላከሉ እና የሚገድቡ በኮንግረሱ የወጡ ህጎችን ፈርመዋል። ኑዛዜው ከባሪያው አንዱ የሆነው ዊልያም ሊ ሲሞት ነፃ መውጣት እንዳለበት እና ሌሎቹ 123 ባሪያዎች ለሚስቱ ሠርተው በሞተች ጊዜ ነፃ መውጣት አለባቸው ይላል። ሞቷን ለማፋጠን ያለውን ማበረታቻ ለማስወገድ በህይወት ዘመኗ ነፃ አወጣቻቸው። የአሜሪካ ተወላጆችን ከአንግሎ አሜሪካዊ ባህል ጋር ለመዋሃድ ሞክሯል፣ ነገር ግን በአመጽ ግጭት ወቅት የአገሬው ተወላጆችን ተቃውሞ ተዋግቷል። እሱ የአንግሊካን ቤተክርስቲያን እና የፍሪሜሶኖች አባል ነበር፣ እና በጄኔራልነት እና በፕሬዝዳንትነት ሚናው ሰፊ የሃይማኖት ነፃነትን አሳስቧል። ሲሞት በሄንሪ “ብርሃን-ሆርስ ሃሪ” ሊ “በጦርነት አንደኛ፣ መጀመሪያ በሰላም፣ እና በመጀመሪያ በአገሩ ሰዎች ልብ” ተሞገሰ። ዋሽንግተን በመታሰቢያ ሐውልቶች በፌዴራል በዓል በተለያዩ ሚዲያዎች በጂኦግራፊያዊ አካባቢዎች በብሔራዊ ዋና ከተማ በዋሽንግተን ግዛት በቴምብር እና በገንዘብ እና ብዙ ምሁራን እና ምርጫዎች ከታላላቅ የአሜሪካ ፕሬዚዳንቶች መካከል ፈርጀውታል። እ.ኤ.አ. በ 1976 ዋሽንግተን ከሞት በኋላ የዩናይትድ ስቴትስ የጦር ኃይሎች ጄኔራልነት ማዕረግ አገኘች። ቅድመ ህይወት (1732-1752፣ አውሮፓውያን) የዋሽንግተን ቤተሰብ በመሬት ግምት እና በትምባሆ እርባታ ሀብቱን ያፈራ የቨርጂኒያ ባለጸጋ ቤተሰብ ነበር።የዋሽንግተን ቅድመ አያት ጆን ዋሽንግተን በ1656 ከሱልግሬብ፣ ኖርዝአምፕተንሻየር እንግሊዝ ወደ እንግሊዝ ቨርጂኒያ 5,000 ሄክታር መሬት ተሰደደ። (2,000 ሄክታር) መሬት፣ በፖቶማክ ወንዝ ላይ ትንሹን አደን ክሪክን ጨምሮ። ጆርጅ ዋሽንግተን በየካቲት 22, 1732 በዌስትሞርላንድ ካውንቲ ቨርጂኒያ ውስጥ በፖፕስ ክሪክ ውስጥ ተወለደ እና ከአውግስጢኖስ እና ከሜሪ ቦል ዋሽንግተን ስድስት ልጆች የመጀመሪያው ነበር። አባቱ የሰላም ፍትሃዊ እና ከጄን በትለር የመጀመሪያ ጋብቻ አራት ተጨማሪ ልጆች የነበራት ታዋቂ የህዝብ ሰው ነበር። ቤተሰቡ በ1735 ወደ ትንሹ አደን ክሪክ ተዛወረ። በ1738 በሪፓሃንኖክ ወንዝ ላይ በቨርጂኒያ ፍሬድሪክስበርግ አቅራቢያ ወደሚገኘው የፌሪ እርሻ ተዛወሩ። አውጉስቲን በ 1743 ሲሞት ዋሽንግተን የፌሪ እርሻን እና አሥር ባሪያዎችን ወረሰ; ታላቅ ወንድሙ ላውረንስ ትንሹን አደን ክሪክን ወርሶ ተራራ ቬርኖን ብሎ ሰይሞታል። ዋሽንግተን ታላላቅ ወንድሞቹ በእንግሊዝ አፕልቢ ሰዋሰው ትምህርት ቤት የተማሩትን መደበኛ ትምህርት አልነበራቸውም፣ ነገር ግን በሃርትፊልድ የታችኛው ቸርች ትምህርት ቤት ገብተዋል። የሂሳብ፣ ትሪጎኖሜትሪ እና የመሬት ዳሰሳ ተማረ እና ጎበዝ ረቂቅ እና ካርታ ሰሪ ሆነ። ገና በጉልምስና ዕድሜ ላይ እያለ “በሚታመን ኃይል” እና “በትክክለኝነት” ይጽፍ ነበር። ነገር ግን የሱ ጽሁፍ ትንሽ ብልሃት ወይም ቀልድ አላሳየም። አድናቆትን፣ ማዕረግን እና ስልጣንን ለማሳደድ ድክመቶቹን እና ውድቀቶቹን የሌላውን ሰው ውጤት አልባነት ወደ ማላከክ ያዘነብላል። ዋሽንግተን ብዙ ጊዜ የሎረንስ አማች ዊልያም ፌርፋክስ የሆነውን ተራራ ቬርኖንን እና ቤልቮርን ጎበኘ። ፌርፋክስ የዋሽንግተን ደጋፊ እና ምትክ አባት ሆነ እና በ1748 ዋሽንግተን አንድ ወር አሳልፋለች የፌርፋክስ የሼናንዶአ ሸለቆ ንብረትን ከዘለቀ ቡድን ጋር። በቀጣዩ አመት ከዊልያም እና ሜሪ ኮሌጅ የቅየሳ ፈቃድ አግኝቷል። ምንም እንኳን ዋሽንግተን የልማዳዊ ተለማማጅነትን ባያገለግልም ፌርፋክስ የኩልፔፐር ካውንቲ ቨርጂኒያ ቀያሽ ሾመው እና እ.ኤ.አ. ጁላይ 20 ቀን 1749 ቃለ መሃላ ለማድረግ ተገኘ። በኋላም እራሱን ከድንበር አካባቢ ጋር ጠንቅቆ ያውቅ ነበር፣ እና ምንም እንኳን ስራውን ለቋል። በ 1750 ከሥራው, ከብሉ ሪጅ ተራሮች በስተ ምዕራብ የዳሰሳ ጥናቶችን ማድረጉን ቀጠለ. በ1752 በሸለቆው ውስጥ ወደ 1,500 ኤከር (600 ሄክታር) የሚጠጋ ገዝቶ 2,315 ኤከር (937 ሄክታር) ነበረው። እ.ኤ.አ. በ 1751 ዋሽንግተን ከሎውረንስ ጋር ወደ ባርባዶስ ሲሄድ ብቸኛ ጉዞውን አደረገ የአየር ሁኔታው የወንድሙን የሳንባ ነቀርሳ ይፈውሳል ዋሽንግተን በዚያ ጉዞ ወቅት ፈንጣጣ ያዘ፣ ይህም ክትባት ሰጠው እና ፊቱን በትንሹ ጠባሳ አድርጎታል። ሎውረንስ በ 1752 ሞተ, እና ዋሽንግተን ተራራ ቬርኖንን ከመበለቲቱ አን አከራይቷል. በ1761 ከሞተች በኋላ ወረሰ። የቅኝ ግዛት ወታደራዊ ሥራ (1752-1758፣ የአውሮፓ የቀን መቁጠሪያ) የሎውረንስ ዋሽንግተን የቨርጂኒያ ሚሊሻ ረዳት ጄኔራል በመሆን ያገለገለው ግማሽ ወንድሙ ጆርጅ ኮሚሽን እንዲፈልግ አነሳስቶታል። የቨርጂኒያ ሌተና ገዥ ሮበርት ዲንዊዲ ጆርጅ ዋሽንግተንን ከአራቱ የሚሊሻ አውራጃዎች ዋና እና አዛዥ አድርጎ ሾመ። ኦሃዮ ሸለቆን ለመቆጣጠር ብሪቲሽ እና ፈረንሳዮች ይፎካከሩ ነበር። እንግሊዞች በኦሃዮ ወንዝ ላይ ምሽጎችን እየገነቡ በነበሩበት ወቅት፣ ፈረንሳዮችም ተመሳሳይ ነገር ያደርጉ ነበር—በኦሃዮ ወንዝ እና በኤሪ ሀይቅ መካከል ምሽግ ይገነቡ ነበር። በጥቅምት 1753 ዲንዊዲ ዋሽንግተንን ልዩ መልዕክተኛ አድርጎ ሾመ። ጆርጅን ልኮ የፈረንሣይ ጦር በእንግሊዝ እየተጠየቀ ያለውን መሬት ለቀው እንዲወጡ ጠየቀ። ዋሽንግተን የተሾመችው ከ ጋር ሰላም ለመፍጠር እና ስለ ፈረንሣይ ኃይሎች ተጨማሪ መረጃ ለመሰብሰብ ነው። ዋሽንግተን ከፊል ንጉስ ታናካሪሰን እና ሌሎች የኢሮብ አለቆች ጋር በሎግስታውን ተገናኝተው ስለ ፈረንሣይ ምሽግ ብዛት እና ቦታ እንዲሁም በፈረንሣይ የተያዙ ግለሰቦችን በተመለከተ መረጃ ሰብስቧል። ዋሽንግተን በታንቻሪሰን ኮንቶካውሪየስ (ከተማ አጥፊ ወይም መንደር በላ) የሚል ቅጽል ስም ተሰጠው። ቅፅል ስሙ ከዚህ ቀደም ለቅድመ አያቱ ጆን ዋሽንግተን በአስራ ሰባተኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ በሱስክሃንኖክ ተሰጥቶ ነበር። የዋሽንግተን ፓርቲ በህዳር 1753 ኦሃዮ ወንዝ ላይ ደረሰ፣ እና በፈረንሳይ ፓትሮል ተጠልፏል። ፓርቲው ወደ ፎርት ለ ቦኡፍ ታጅቦ ዋሽንግተንን በወዳጅነት አቀባበል ተደረገላት። የብሪታንያ ጥያቄን ለፈረንሳዩ አዛዥ ሴንት ፒየር አሳልፎ ሰጠ ግን ፈረንሳዮች ለመልቀቅ ፈቃደኛ አልሆኑም። ሴንት ፒየር ለዋሽንግተን ይፋዊ መልሱን በታሸገ ኤንቨሎፕ ከጥቂት ቀናት መዘግየት በኋላ እንዲሁም ለፓርቲያቸው ወደ ቨርጂኒያ ለሚደረገው ጉዞ ምግብ እና ተጨማሪ የክረምት ልብስ ሰጠ። ዋሽንግተን በ 77 ቀናት ውስጥ አስቸጋሪ የሆነውን ተልእኮውን በአስቸጋሪ የክረምት ሁኔታዎች ውስጥ አጠናቀቀ, ይህም ዘገባው በቨርጂኒያ እና በለንደን ታትሞ በነበረበት ጊዜ የልዩነት መለኪያን አግኝቷል. የፈረንሳይ እና የህንድ ጦርነት እ.ኤ.አ. ዋሽንግተን በሚያዝያ ወር ግማሽ ክፍለ ጦርን ይዞ ወደ ሹካዎች ሄደች እና ብዙም ሳይቆይ 1,000 ያህሉ የፈረንሣይ ጦር የፎርት ዱከስኔ ግንባታ እንደጀመረ ተረዳች። በግንቦት ወር በግሬት ሜዳውስ የመከላከያ ቦታ ካዘጋጀ በኋላ ፈረንሳዮች በሰባት ማይል (11 ኪሎ ሜትር) ካምፕ እንደሰሩ ተረዳ። ጥቃት ለመሰንዘር ወሰነ። የሌሊት ትዕይንት ዋሽንግተን መሃል ላይ፣ በመኮንኖች እና በህንዶች መካከል ቆሞ፣ በመብራት ዙሪያ፣ የጦር ካውንስል ይዟል ሌተና ኮሎኔል ዋሽንግተን በፎርት ኔሴሲቲ የምሽት ምክር ቤትን ያዙ የፈረንሣይ ጦር ወደ ሃምሳ የሚጠጉ ሰዎች ብቻ ስለነበሩ ዋሽንግተን ግንቦት 28 ቀን ከቨርጂኒያውያን እና ከህንድ አጋሮች ጋር ትንሽ ጦር አስከትሎ አድፍጦ ዘመተባቸው። የጁሞንቪል ጉዳይ” ተከራክሯል፣ እናም የፈረንሳይ ወታደሮች በሙስኪት እና በ ተገድለዋል። ብሪታኒያን ለቀው እንዲወጡ ዲፕሎማሲያዊ መልእክት ያስተላለፉት የፈረንሣይ አዛዥ ጆሴፍ ኩሎን ደ ጁሞንቪል ተገድለዋል። የፈረንሣይ ጦር ጁሞንቪልን እና አንዳንድ ሰዎቹ ሞተው እና ጭንቅላታቸውን አግተው ዋሽንግተን መሆኗን ጠረጠሩ። ዋሽንግተን የፈረንሳይን አላማ ባለማስተላለፍ ተርጓሚውን ወቅሳለች። ዲንዊዲ ዋሽንግተን በፈረንሳዮች ላይ ስላደረገው ድል እንኳን ደስ አላችሁ። ይህ ክስተት የፈረንሳይ እና የሕንድ ጦርነትን አቀጣጠለ፣ በኋላም የታላቁ የሰባት ዓመታት ጦርነት አካል ሆነ። ሙሉው የቨርጂኒያ ሬጅመንት የሬጅመንታል አዛዥ ሲሞት ወደ ሬጅመንት እና ኮሎኔልነት ማዘዙን በሚገልጽ ዜና በሚቀጥለው ወር ዋሽንግተንን በፎርት ኔሴሲቲ ተቀላቀለ። ሬጅመንቱን ያጠናከረው በካፒቴን ጀምስ ማካይ የሚመራው የመቶ ደቡብ ካሮሊናውያን ገለልተኛ ኩባንያ ሲሆን የንጉሣዊው ኮሚሽኑ ከዋሽንግተን የበለጠ ብልጫ ያለው እና የትእዛዝ ግጭት ተፈጠረ። በጁላይ 3 የፈረንሳይ ጦር ከ900 ሰዎች ጋር ጥቃት ሰነዘረ እና የተከተለው ጦርነት በዋሽንግተን እጅ መስጠት ተጠናቀቀ። ከዚህ በኋላ ኮሎኔል ጀምስ ኢንስ የኢንተር ቅኝ ግዛት ኃይሎችን አዛዥ ወሰደ፣ የቨርጂኒያ ክፍለ ጦር ተከፍሎ ነበር፣ እና ዋሽንግተን የመቶ አለቃ ቀረበላት፣ እሱም ፈቃደኛ አልሆነም እና ኮሚሽኑን በመልቀቅ። ከሌሎች ወታደሮች ጋር በጦር ሜዳ መካከል ዋሽንግተን በፈረስ ላይ የዋሽንግተን ወታደር፡ ሌተና ኮሎኔል ዋሽንግተን በሞኖንጋሄላ ጦርነት ወቅት በፈረስ ላይ ነበር (ዘይት፣ ሬይኒየር፣ 1834) እ.ኤ.አ. በ 1755 ዋሽንግተን ፈረንሳዮችን ከፎርት ዱከስኔ እና ከኦሃዮ ሀገር ለማባረር የብሪታንያ ጉዞን ለሚመራው ለጄኔራል ኤድዋርድ ብራድዶክ ረዳት በመሆን በፈቃደኝነት አገልግሏል። በዋሽንግተን ጥቆማ፣ ብራድዶክ ሰራዊቱን ወደ አንድ ዋና አምድ እና ቀላል የታጠቀ “የሚበር አምድ” ብሎ ከፍሎታል። በከባድ የተቅማጥ በሽታ ሲሰቃይ ዋሽንግተን ወደ ኋላ ቀርታለች እና ብራድዶክን በሞኖንጋሄላ ሲቀላቀል ፈረንሣይ እና የሕንድ አጋሮቻቸው የተከፋፈለውን ጦር አድፍጠው ያዙ። በሟች የቆሰለውን ብራድዶክን ጨምሮ የእንግሊዝ ጦር ሁለት ሶስተኛው ተጎጂዎች ሆነዋል። በሌተና ኮሎኔል ቶማስ ጌጅ ትእዛዝ በዋሽንግተን አሁንም በጣም ታምማ የተረፉትን ሰብስቦ የኋላ ጠባቂ በማቋቋም የኃይሉ ቅሪቶች እንዲለቁ እና እንዲያፈገፍጉ አስችሎታል። በእጮኝነት ጊዜ ሁለት ፈረሶች ከሥሩ ተረሸኑ፣ ኮፍያውና ኮቱ በጥይት ተመትተዋል። በእሳቱ ውስጥ የነበረው ባህሪው በፎርት ኔሴሲቲ ጦርነት ውስጥ በትእዛዙ ላይ ተቺዎች የነበረውን መልካም ስም ዋጅቶታል፣ ነገር ግን በተተኪው አዛዥ (ኮሎኔል ቶማስ ዳንባር) ተከታታይ ስራዎችን በማቀድ አልተካተተም። የቨርጂኒያ ክፍለ ጦር በነሀሴ 1755 እንደገና ተመሠረተ እና ዲንዊዲ በኮሎኔል ማዕረግ ዋሽንግተንን አዛዥ አድርጎ ሾመ። ዋሽንግተን በፎርት ዱከስኔ ላይ ለሚሰነዘረው ጥቃት ትዕግሥት የለሽ በሆነው በፎርት ዱከስኔ ላይ ትዕግሥት የጎደለው በዚህ ጊዜ ከከፍተኛ የንጉሣዊ ማዕረግ ካፒቴን ከጆን ዳግዎርድ ጋር ተፋጠጠ። ንጉሣዊ ኮሚሽን ሰጠው እና ጉዳዩን በየካቲት 1756 ከብራድዶክ ተተኪ ዊልያም ሸርሊ ጋር እና እንደገና በጥር 1757 ከሸርሊ ተከታይ ሎርድ ሉዶውን ጋር ጠየቀ። ሸርሊ በዋሽንግተን ደግነት በዳግማዊት ጉዳይ ላይ ብቻ ገዝቷል; ሉዱውን ዋሽንግተንን አዋረደ፣ የንጉሣዊውን ኮሚሽን አልተቀበለውም እና ፎርት ኩምበርላንድን ከማስተዳደር ኃላፊነት ለማላቀቅ ብቻ ተስማማ። እ.ኤ.አ. በ 1758 የቨርጂኒያ ክፍለ ጦር ፎርብስ ፎርብስን ለመያዝ ለብሪቲሽ ፎርብስ ጉዞ ተመደበ። ዋሽንግተን ከጄኔራል ጆን ፎርብስ ዘዴዎች እና ከተመረጠው መንገድ ጋር አልተስማማችም። ሆኖም ፎርብስ ዋሽንግተንን የብሬቬት ብርጋዴር ጄኔራል አድርጎ ምሽጉን ከሚያጠቁት ከሶስቱ ብርጌዶች አንዱን ትእዛዝ ሰጠው። ጥቃቱ ከመጀመሩ በፊት ፈረንሳዮች ምሽጉን እና ሸለቆውን ጥለው ሄዱ; ዋሽንግተን 14 ሰዎች ሲሞቱ እና 26 ቆስለዋል ያለው የወዳጅነት የእሳት አደጋ ብቻ ነው የተመለከተው። ጦርነቱ ለተጨማሪ አራት ዓመታት ቀጠለ፣ እና ዋሽንግተን ኮሚሽኑን ትቶ ወደ ተራራ ቬርኖን ተመለሰ።በዋሽንግተን ስር፣ የቨርጂኒያ ሬጅመንት 300 ማይል (480 ኪሜ) ድንበር ከሃያ የህንድ ጥቃቶች በአስር ወራት ውስጥ ተከላክሏል። ከ 300 ወደ 1,000 ሰዎች ሲጨምር የሬጅመንቱን ሙያዊነት ጨምሯል እናም የቨርጂኒያ ድንበር ህዝብ ከሌሎች ቅኝ ግዛቶች ያነሰ መከራ ደርሶበታል። አንዳንድ የታሪክ ተመራማሪዎች ይህ በጦርነቱ ወቅት የዋሽንግተን “ብቸኛ ብቃት የሌለው ስኬት” ነበር ይላሉ። ምንም እንኳን የንጉሳዊ ኮሚሽንን እውን ማድረግ ባይችልም, በራስ መተማመንን, የአመራር ክህሎቶችን እና በብሪቲሽ ወታደራዊ ዘዴዎች ላይ በዋጋ ሊተመን የማይችል እውቀት አግኝቷል. በቅኝ ገዥ ፖለቲከኞች መካከል ዋሽንግተን የታየዉ አጥፊ ፉክክር ከጊዜ በኋላ ለጠንካራ ማዕከላዊ መንግስት ድጋፍ አድርጓል። ጋብቻ፣ ሲቪል እና ፖለቲካዊ ህይወት (1755-1775፣ የአውሮፓ የቀን መቁጠሪያ) በጃንዋሪ 6, 1759 ዋሽንግተን በ26 ዓመቷ ማርታ ዳንድሪጅ ኩስቲስ የተባለችውን የ27 ዓመቷን ባለጸጋ የእርሻ ባለቤት ዳንኤል ፓርኬ ኩስቲስ አገባች። ጋብቻው የተካሄደው በማርታ ንብረት ነው; እሷ አስተዋይ፣ ደግ እና የተክላይ ንብረትን በማስተዳደር ረገድ ልምድ ያለው ነበረች፣ እና ጥንዶቹ ደስተኛ ትዳር ፈጠሩ። ከቀድሞ ትዳሯ ልጆች የሆኑትን ጆን ፓርኬ ኩስቲስ (ጃኪ) እና ማርታ "ፓትሲ" ፓርኬ ኩስቲስን ያሳደጉ ሲሆን በኋላም የጃኪ ልጆችን ኤሌኖር ፓርክ ኩስቲስ (ኔሊ) እና ጆርጅ ዋሽንግተን ፓርኬ ኩስቲስ (ዋሺን) አሳድገዋል። እ.ኤ.አ. በ1751 በዋሽንግተን ከፈንጣጣ በሽታ ጋር የተደረገው ጦርነት ንፁህ እንዳደረገው ይገመታል፣ ምንም እንኳን “ማርታ የመጨረሻ ልጇን ፓትሲ በወለደች ጊዜ ጉዳት አጋጥሟት ሊሆን ይችላል፣ ይህም ተጨማሪ መውለድን የማይቻል ያደርገዋል። ጥንዶቹ አንድም ልጅ አንድ ላይ ባለመውለድ አዝነዋል።በአሌክሳንድሪያ አቅራቢያ ወደምትገኘው የቬርኖን ተራራ ተዛወሩ፣ እዚያም የትምባሆና የስንዴ ተከላ ሆኖ ሕይወትን ወስዶ የፖለቲካ ሰው ሆኖ ብቅ አለ። ጋብቻው ዋሽንግተን በ18,000 ኤከር (7,300 ሄክታር) የኩስቲስ ርስት ላይ የማርታ አንድ ሶስተኛ ዶወር ወለድ ላይ ለዋሽንግተን ቁጥጥር ሰጠ እና የቀረውን ሁለት ሶስተኛውን ለማርታ ልጆች አስተዳድሯል። ንብረቱ 84 ባሪያዎችንም አካቷል። ከቨርጂኒያ በጣም ሀብታም ሰዎች አንዱ ሆነ፣ ይህም ማህበራዊ አቋሙን ከፍ አድርጎታል። በዋሽንግተን ግፊት፣ ገዥ ሎርድ ቦቴቱርት በፈረንሳይ እና በህንድ ጦርነት ወቅት ለሁሉም በጎ ፈቃደኞች ሚሊሻዎች የዲንዊዲን 1754 የመሬት ስጦታ ቃል ገብቷል።[68] በ1770 መገባደጃ ላይ ዋሽንግተን በኦሃዮ እና በታላቁ የካናውሃ ክልሎች ያሉትን መሬቶች መረመረ፣ እና እሱን ለመከፋፈል ቀያሽ ዊልያም ክራውፎርድን ተቀላቀለ። ክራውፎርድ 23,200 ኤከር (9,400 ሄክታር) ለዋሽንግተን ሰጠ። ዋሽንግተን ለአርበኞች መሬታቸው ኮረብታማ እና ለእርሻ ስራ የማይመች መሆኑን ነግሯቸው 20,147 ሄክታር (8,153 ሄክታር) ለመግዛት ተስማምተው፣ አንዳንድ ሰዎች እንደተታለሉ እንዲሰማቸው አድርጓል።[69] በተጨማሪም የቬርኖንን ተራራ በእጥፍ ወደ 6,500 ኤከር (2,600 ሄክታር) በማሳደግ የባሪያ ህዝቦቿን በ1775 ከመቶ በላይ አሳደገ። የዋሽንግተን የፖለቲካ እንቅስቃሴ የጓደኛውን ጆርጅ ዊልያም ፌርፋክስን እ.ኤ.አ. በ1755 አካባቢውን በቨርጂኒያ ሃውስ ኦፍ ቡርጌሰስ ለመወከል ባደረገው ጨረታ መደገፍን ያካትታል። ይህ ድጋፍ በዋሽንግተን እና በሌላኛው የቨርጂኒያ ተክል ነዋሪ ዊልያም ፔይን መካከል አካላዊ አለመግባባት አስከትሏል። ዋሽንግተን ከቨርጂኒያ ሬጅመንት መኮንኖች እንዲቆሙ ማዘዙን ጨምሮ ሁኔታውን አረጋጋለች። ዋሽንግተን በማግስቱ በአንድ መጠጥ ቤት ውስጥ ፔይንን ይቅርታ ጠየቀች። ፔይን በድብድብ ለመወዳደር ሲጠብቅ ነበር። እንደ የተከበረ ወታደራዊ ጀግና እና ትልቅ የመሬት ባለቤት ዋሽንግተን የአካባቢ ቢሮዎችን ይይዝ እና ከ 1758 ጀምሮ ለሰባት ዓመታት በበርጌሰስ ቤት ውስጥ ፍሬድሪክ ካውንቲ ወክሎ ለቨርጂኒያ ግዛት ህግ አውጪ ተመረጠ። መራጮችን በቢራ፣ ብራንዲ እና ሌሎች መጠጦች አቀረበ ምንም እንኳን በፎርብስ ጉዞ ላይ በማገልገል ላይ እያለ ባይኖርም. በምርጫው 40 በመቶ የሚሆነውን ድምጽ በማግኘት አሸንፏል፣ ሌሎች ሶስት እጩዎችን በበርካታ የሀገር ውስጥ ደጋፊዎች ታግዞ አሸንፏል። ገና በህግ አውጭነት ስራው ብዙም አይናገርም ነበር፣ ነገር ግን ከ1760ዎቹ ጀምሮ በአሜሪካ ቅኝ ግዛቶች ላይ የብሪታንያ የግብር ፖሊሲ እና የመርካንቲሊስት ፖሊሲዎች ላይ ታዋቂ ተቺ ሆነ። የማርታ ዋሽንግተን ሜዞቲንት፣ ቆማ፣ መደበኛ ጋውን ለብሳ፣ በ1757 በጆን ወላስተን ፎቶ ላይ የተመሰረተ ማርታ ዋሽንግተን በ1757 በጆን ዎላስተን የቁም ሥዕል ላይ የተመሠረተ በወረራ ዋሽንግተን ተክላ ነበር, እና የቅንጦት እና ሌሎች ሸቀጦችን ከእንግሊዝ ያስመጣ ነበር, ትምባሆ ወደ ውጭ በመላክ ይከፍላል. ያካበተው ወጪ ከዝቅተኛ የትምባሆ ዋጋ ጋር ተዳምሮ በ1764 1,800 ፓውንድ ዕዳ ውስጥ እንዲገባ አድርጎታል፣ ይህም ይዞታውን እንዲያሻሽል አነሳሳው። እ.ኤ.አ. በ 1765 በአፈር መሸርሸር እና በሌሎች የአፈር ችግሮች ምክንያት የቬርኖንን የመጀመሪያ ደረጃ ገንዘብ ሰብል ከትንባሆ ወደ ስንዴ ለውጦ የበቆሎ ዱቄት ወፍጮ እና አሳ ማጥመድን ይጨምራል። እና ቢሊያርድስ. ብዙም ሳይቆይ ዋሽንግተን በቨርጂኒያ ውስጥ ካሉ የፖለቲካ እና ማህበራዊ ልሂቃን መካከል ተቆጥራለች። ከ1768 እስከ 1775 ወደ ተራራው ቬርኖን ርስት 2,000 የሚያህሉ እንግዶችን ጋብዟል፣ በተለይም “የደረጃ ሰዎች” ብሎ የሚጠራቸውን። በ1769 በቨርጂኒያ ምክር ቤት ከታላቋ ብሪታንያ የሚመጡ እቃዎች ላይ እገዳ ለማቆም ህግ በማውጣት በፖለቲካዊ ንቁ ተሳትፎ አድርጓል። የዋሽንግተን የእንጀራ ልጅ የሆነው ፓትሲ ኩስቲስ በ12 ዓመቷ በሚጥል በሽታ ተሠቃይታለች፣ እና በ1773 እቅፏ ውስጥ ሞተች። በማግስቱ ለቡርዌል ባሴት እንዲህ ሲል ጽፏል፡- “የዚህን ቤተሰብ ችግር ከመግለጽ ይልቅ መፀነስ ቀላል ነው” ሁሉንም የንግድ እንቅስቃሴዎች ሰርዞ በየምሽቱ ከማርታ ጋር ለሦስት ወራት ያህል ቆየ። የብሪቲሽ ፓርላማ እና የዘውድ ተቃውሞ ዋሽንግተን ከአሜሪካ አብዮት በፊት እና ወቅት ማዕከላዊ ሚና ተጫውታለች። ለእንግሊዝ ጦር የነበረው ንቀት የጀመረው ወደ መደበኛው ጦር ሠራዊት ለማደግ ሲሻገር ነው። የብሪቲሽ ፓርላማ በቅኝ ግዛቶች ላይ ተገቢውን ውክልና ሳይሰጥ የጣለውን ቀረጥ በመቃወም እሱ እና ሌሎች ቅኝ ገዥዎች በ1763 በወጣው የሮያል አዋጅ አሜሪካ ከአሌጌኒ ተራሮች በስተ ምዕራብ ያለውን ሰፈር በመከልከል እና የብሪታንያ የጸጉር ንግድን በመጠበቅ ተቆጥተዋል። ዋሽንግተን እ.ኤ.አ. በ 1765 የወጣው የቴምብር ህግ "የጭቆና ድርጊት" ነው ብሎ ያምን ነበር እና የተሻረበትን በሚቀጥለው አመት አከበረ። በ1760ዎቹ መገባደጃ ላይ፣ የብሪቲሽ ዘውዱ በአሜሪካ አትራፊ በሆነው የምዕራባዊ መሬት ግምት ውስጥ ጣልቃ የገባው በአሜሪካ አብዮት ላይ ነው። ዋሽንግተን ራሱ የበለጸገ የመሬት ግምታዊ ነበር እና በ 1767 "ጀብዱዎች" ወደ ኋላ አገር ምዕራባዊ አገሮችን እንዲያገኝ አበረታቷል. ዋሽንግተን በ 1767 በፓርላማ የወጣውን ሐዋርያትን በመቃወም ሰፊ ተቃውሞዎችን እንዲመራ ረድቷል እና በግንቦት 1769 በጆርጅ ሜሰን የተዘጋጀውን ሀሳብ አስተዋወቀ ቨርጂኒያውያን የብሪታንያ ዕቃዎችን እንዲከለከሉ የሚጠራው; የሐዋርያት ሥራ በ1770 ተሰርዟል። ፓርላማ የማሳቹሴትስ ቅኝ ገዥዎችን በ1774 በቦስተን ሻይ ፓርቲ ውስጥ በነበራቸው ሚና ዋሽንግተን “የመብቶቻችን እና ልዩ መብቶች ወረራ” በማለት የጠቀሰውን የማስገደድ ድርጊቶችን በማለፍ ለመቅጣት ፈለገ። እንደ ጥቁሮችም በዘፈቀደ እየገዛን እንደ ተገራች ባሪያዎች ያደርገናል። በዚያ ጁላይ፣ እሱ እና ጆርጅ ሜሰን ዋሽንግተን ለሚመራው የፌርፋክስ ካውንቲ ኮሚቴ የውሳኔዎችን ዝርዝር አዘጋጅተዋል፣ እና ኮሚቴው የፌርፋክስ ውሳኔዎችን ለአህጉራዊ ኮንግረስ ጥሪ እና የባሪያ ንግድን አቁሟል። በነሀሴ 1፣ ዋሽንግተን የመጀመሪያውን ተሳትፏል። ከሴፕቴምበር 5 እስከ ኦክቶበር 26, 1774 ለአንደኛው ኮንቲኔንታል ኮንግረስ ውክልና ሆኖ የተመረጠበት የቨርጂኒያ ኮንቬንሽን፣ እሱ ደግሞ ተገኝቷል። እ.ኤ.አ. የአሜሪካ አብዮታዊ ጦርነት ሚያዝያ 19, 1775 በሌክሲንግተን እና በኮንኮርድ ጦርነት እና በቦስተን ከበባ ተጀመረ። ቅኝ ገዢዎቹ ከእንግሊዝ ቅኝ ግዛት በመላቀቅ ለሁለት ተከፍለው የእንግሊዝ አገዛዝን ያልተቀበሉ አርበኞች እና ለንጉሱ ተገዢ መሆን የሚሹ ታማኞች ነበሩ። ጄኔራል ቶማስ ጌጅ በጦርነቱ መጀመሪያ ላይ በአሜሪካ የብሪታንያ ጦር አዛዥ ነበር። የጦርነት መጀመሪያውን አስደንጋጭ ዜና ሲሰማ ዋሽንግተን “ታዘነች እና ደነገጠች” እና በግንቦት 4 ቀን 1775 ከደብረ ቬርኖን በፍጥነት ተነስቶ በፊላደልፊያ ሁለተኛውን ኮንቲኔንታል ኮንግረስ ተቀላቀለ። ዋና አዛዥ (1775-1783) ኮንግረስ ሰኔ 14, 1775 ኮንቲኔንታል ጦርን ፈጠረ እና ሳሙኤል እና ጆን አዳምስ ዋሽንግተንን ዋና አዛዥ አድርጎ ሾሙ። ዋሽንግተን በጆን ሃንኮክ ላይ የተመረጠችው በወታደራዊ ልምዱ እና አንድ ቨርጂኒያዊ ቅኝ ግዛቶችን አንድ ያደርጋል የሚል እምነት ስለነበረ ነው። ‹ምኞቱን በቁጥጥሩ ስር ያደረገ› እንደ ቀስቃሽ መሪ ይቆጠር ነበር። በማግስቱ በኮንግረስ ዋና አዛዥ ሆነው በሙሉ ድምፅ ተመርጠዋል። ዋሽንግተን ዩኒፎርም ለብሶ በኮንግሬስ ፊት ቀርቦ ሰኔ 16 ቀን የመቀበል ንግግር ሰጠ፣ ደሞዙን አሽቆለቆለ ምንም እንኳን በኋላ ላይ ወጭ ተመልሷል። ሰኔ 19 ላይ ተልእኮ ተሰጥቶት ነበር እና ጆን አደምስን ጨምሮ የኮንግረሱ ተወካዮች አድናቆት ያተረፉት እሱ እሱ ቅኝ ግዛቶችን ለመምራት እና አንድ ለማድረግ የሚስማማው ሰው እንደሆነ ተናግሯል። ኮንግረስ ዋሽንግተንን "የተባበሩት ቅኝ ግዛቶች ጦር ጄኔራል እና አዛዥ አዛዥ እና የተነሱት ወይም የሚነሱ ሀይሎች ሁሉ" ሾመ እና በሰኔ 22, 1775 የቦስተንን ከበባ እንዲቆጣጠር አዘዘው። ኮንግረሱ ዋና ዋና መኮንኖቹን መረጠ፣ ሜጀር ጀነራል አርቴማስ ዋርድ፣ አድጁታንት ጀነራል ሆራቲዮ ጌትስ፣ ሜጀር ጀነራል ቻርልስ ሊ፣ ሜጀር ጀነራል ፊሊፕ ሹይለር፣ ሜጀር ጀነራል ናትናኤል ግሪን፣ ኮሎኔል ሄንሪ ኖክስ እና ኮሎኔል አሌክሳንደር ሃሚልተንን ጨምሮ ዋሽንግተን በኮሎኔል ቤኔዲክት አርኖልድ ተደንቀዋል። የካናዳ ወረራ እንዲጀምር ኃላፊነት ሰጠው። እንዲሁም የፈረንሳይ እና የህንድ ጦርነት ባላገሩን ብርጋዴር ጄኔራል ዳንኤል ሞርጋን ጋር ተቀላቀለ። ሄንሪ ኖክስ አዳምስን በመሳሪያ እውቀት አስደነቀው፣ እና ዋሽንግተን ኮሎኔል እና የጦር መሳሪያ አዛዥ አድርጎ አሳደገችው። በጦርነቱ መጀመሪያ ላይ ዋሽንግተን ጥቁሮችን፣ ነፃም ሆነ ባርነት ወደ ኮንቲኔንታል ጦር መመልመልን ተቃወመች። ከሹመቱ በኋላ ዋሽንግተን ምዝገባቸውን ከልክሏቸዋል። እንግሊዞች ቅኝ ግዛቶችን የመከፋፈል እድል አዩ፣ እና የቨርጂኒያ ቅኝ ገዥ ገዥ አዋጅ አወጣ፣ ባሪያዎች ከእንግሊዝ ጋር ከተቀላቀሉ ነፃነታቸውን እንደሚያገኙ ቃል ገባ። እ.ኤ.አ. በ 1777 መገባደጃ ላይ የሰው ኃይል ለማግኘት ተስፋ ቆርጣ ዋሽንግተን ተጸጸተ እና እገዳውን ገለበጠች። በጦርነቱ ማብቂያ ላይ ከዋሽንግተን ጦር አንድ አስረኛው አካባቢ ጥቁሮች ነበሩ። የብሪታንያ እጅ ከሰጠች በኋላ ዋሽንግተን የፓሪስ የመጀመሪያ ስምምነት ውሎችን (1783) ለማስፈጸም በብሪቲሽ ነፃ የወጡትን ባሪያዎች በማንሳት ወደ ባርነት በመመለስ ፈለገች። ይህንን ጥያቄ ለሰር ጋይ ካርሌተን በግንቦት 6, 1783 እንዲያቀርብ አዘጋጀ። በምትኩ ካርሌተን 3,000 የነጻነት ሰርተፍኬቶችን ሰጠ እና በኒውዮርክ ሲቲ ይኖሩ የነበሩ ባሪያዎች በሙሉ ከተማዋን በብሪታንያ ህዳር 1783 ከመውጣቷ በፊት ለቀው መውጣት ቻሉ። ከጦርነቱ በኋላ ዋሽንግተን በአገር ወዳድ አታሚ ዊልያም ጎድዳርድ የታተመው በጦርነቱ ወቅት እንደ ዋና አዛዥነቱ አጠያያቂ ምግባሩ በጄኔራል ሊ የተከሰሱበት ክስ ኢላማ ሆናለች። ጎድዳርድ እ.ኤ.አ. ዋሽንግተን መለሰ፣ ጎድዳርድ የሚፈልገውን እንዲያትም እና የማያዳላ እና የማይናቅ አለም" እንዲፈቅድላቸው የራሳቸውን ድምዳሜ እንዲሰጡ ነገረው። የቦስተን ከበባ በ1775 መጀመሪያ ላይ፣ እያደገ ለመጣው የአመጽ እንቅስቃሴ ምላሽ፣ ለንደን ቦስተን እንዲይዝ በጄኔራል ቶማስ ጌጅ የሚታዘዝ የብሪታንያ ጦር ላከ። በከተማዋ ላይ ምሽጎችን አቆሙ, ለማጥቃት የማይቻል አድርገውታል. የተለያዩ የአካባቢ ሚሊሻዎች ከተማዋን ከበቡ እና ብሪታኒያዎችን ውጤታማ በሆነ መንገድ በማጥመድ ግጭት ተፈጠረ። ዋሽንግተን ወደ ቦስተን ሲያቀና የሰልፉ ቃል ከእርሱ በፊት ነበር፣ እና በሁሉም ቦታ ሰላምታ ተሰጠው። ቀስ በቀስ የአርበኞች ግንባር ምልክት ሆነ። እ.ኤ.አ. ሐምሌ 2 ቀን 1775 ፓትሪዮት በአቅራቢያው በሚገኘው ባንከር ሂል ከተሸነፈ ከሁለት ሳምንታት በኋላ የካምብሪጅ የማሳቹሴትስ ዋና መሥሪያ ቤትን አቋቋመ እና አዲሱን ጦር እዚያ መረመረ ግን ዲሲፕሊን የሌለው እና መጥፎ አለባበስ ያለው ሚሊሻ አገኘ። ከተመካከረ በኋላ፣ የቤንጃሚን ፍራንክሊን የተጠቆመ ማሻሻያዎችን አስጀምሯል ወታደሮቹን በመቆፈር እና ጥብቅ ተግሣጽ፣ ግርፋት እና እስራት ያስገባ። ዋሽንግተን ሹማምንቱን የውትድርና ውጤታማነትን ለማረጋገጥ የተቀጣሪዎችን ብቃት እንዲለዩ እና ብቃት የሌላቸውን መኮንኖች በማንሳት ትእዛዝ አስተላለፈ። የተማረኩትን የአርበኞች ግንቦት 7 መኮንኖችን ከእስር እንዲፈታ እና በሰብአዊነት እንዲይዛቸው ለቀድሞ የበላይ ለሆነው ለጌጅ ተማጽኗል። በጥቅምት 1775 ንጉስ ጆርጅ ሳልሳዊ ቅኝ ግዛቶቹ ግልጽ በሆነ አመጽ ላይ መሆናቸውን አውጀው እና ጄኔራል ጌጅን በብቃት ማነስ ምክንያት ከትዕዛዝ ነፃ አውጥቶ በጄኔራል ዊልያም ሃው ተክቷል። የአጭር ጊዜ የምዝገባ ጊዜ በማለፉ እና በጥር 1776 በግማሽ ቀንሶ ወደ 9,600 ሰዎች የተቀነሰው ኮንቲኔንታል ጦር፣ ከሚሊሻዎች ጋር መሟላት ነበረበት እና ከፎርት ቲኮንዴሮጋ በተያዘ ከባድ መሳሪያ ከኖክስ ጋር ተቀላቅሏል። የቻርለስ ወንዝ ሲቀዘቅዝ ዋሽንግተን ቦስተን ለመሻገር እና ለመውረር ጓጉታ ነበር፣ ነገር ግን ጀነራል ጌትስ እና ሌሎች ያልሰለጠኑ ሚሊሻዎች በደንብ የታሰሩ ምሽጎችን ይቃወማሉ። ዋሽንግተን እንግሊዛውያንን ከከተማዋ ለማስወጣት በቦስተን 100 ጫማ ከፍታ ላይ ያለውን የዶርቼስተር ሃይትስ ጥበቃ ለማድረግ ሳትወድ ተስማምታለች። ማርች 9፣ በጨለማ ተሸፍኖ፣ የዋሽንግተን ወታደሮች የኖክስን ትላልቅ ሽጉጦች አምጥተው በቦስተን ወደብ የብሪታንያ መርከቦችን ደበደቡ። በማርች 17፣ 9,000 የብሪታንያ ወታደሮች እና ታማኞች በ120 መርከቦች ላይ ተሳፍረው ቦስተን ለአስር ቀናት ያህል የተመሰቃቀለ ስደት ጀመሩ። ብዙም ሳይቆይ ዋሽንግተን ከተማዋን እንዳትዘርፍ በግልፅ ትዕዛዝ ከ500 ሰዎች ጋር ወደ ከተማዋ ገባ። በኋላ በሞሪስታውን፣ ኒው ጀርሲ እንዳደረገው የፈንጣጣ በሽታ መከላከያ ክትባቶች ከፍተኛ ውጤት እንዲሰጡ አዘዘ። በቦስተን ውስጥ ወታደራዊ ስልጣንን ከመጠቀም ተቆጥቧል, የሲቪል ጉዳዮችን በአካባቢው ባለስልጣናት እጅ ውስጥ ጥሏል. የኩቤክ ወረራ (1775) የኩቤክ ወረራ (ሰኔ 1775 ኦክቶበር 1776፣ ፈረንሣይ፡ ወረራ ዱ ኪቤክ) በአሜሪካ አብዮታዊ ጦርነት ወቅት አዲስ በተቋቋመው አህጉራዊ ጦር የመጀመሪያው ትልቅ ወታደራዊ ተነሳሽነት ነበር። ሰኔ 27 ቀን 1775 ኮንግረስ ለጄኔራል ፊሊፕ ሹለር እንዲመረምር ፈቀደለት እና ተገቢ መስሎ ከታየ ወረራ እንዲጀምር ፈቀደ። ቤኔዲክት አርኖልድ ለትእዛዙ አልፏል፣ ወደ ቦስተን ሄዶ ጄኔራል ጆርጅ ዋሽንግተን በእርሳቸው ትእዛዝ ወደ ኩቤክ ከተማ ደጋፊ ኃይል እንዲልክ አሳመነ። የዘመቻው አላማ የኩቤክ ግዛትን (የአሁኗ ካናዳ አካል) ከታላቋ ብሪታንያ ነጥቆ ፈረንሳይኛ ተናጋሪ ካናዳውያንን ከአስራ ሶስት ቅኝ ግዛቶች ጎን ያለውን አብዮት እንዲቀላቀሉ ማሳመን ነበር። አንድ ጉዞ ፎርት ቲኮንዴሮጋን ለቆ በሪቻርድ ሞንትጎመሪ፣ ፎርት ሴይንት ጆንስን ከበባ እና ማረከ፣ እና ሞንትሪያል ሲይዝ የብሪቲሽ ጄኔራል ጋይ ካርሌተንን ለመያዝ ተቃርቧል። በቤኔዲክት አርኖልድ የሚመራው ሌላኛው ጉዞ ከካምብሪጅ፣ ማሳቹሴትስ ተነስቶ በታላቅ ችግር በሜይን ምድረ በዳ ወደ ኩቤክ ከተማ ተጓዘ። ሁለቱ ኃይሎች እዚያ ተቀላቅለዋል, ነገር ግን በታህሳስ 1775 በኩቤክ ጦርነት ተሸነፉ. የሎንግ ደሴት ጦርነት ከዚያም ዋሽንግተን ወደ ኒውዮርክ ከተማ አቀና፣ ኤፕሪል 13፣ 1776 ደረሰ፣ እና የሚጠበቀውን የብሪታንያ ጥቃት ለማክሸፍ ምሽግ መገንባት ጀመረ። የቦስተን ዜጎች በእንግሊዝ ወታደሮች በወረራ ጊዜ ይደርስባቸው የነበረውን ግፍ ለማስቀረት፣ ወራሪው ሰራዊቱ ሲቪሎችንና ንብረቶቻቸውን በአክብሮት እንዲይዟቸው አዘዘ። የኒውዮርክ ታማኝ ከንቲባ ዴቪድ ማቲውስን ጨምሮ እሱን ለመግደል ወይም ለመያዝ የተደረገ ሴራ ተገኝቶ ከሽፏል፣በዚህም የተሳተፉ ወይም ተባባሪ የሆኑ 98 ሰዎች በቁጥጥር ስር ዋሉ (56ቱ ከሎንግ ደሴት (ኪንግስ (ብሩክሊን) እና ኩዊንስ አውራጃዎች) የመጡ ናቸው። የዋሽንግተን ጠባቂ ቶማስ ሂኪ በአመፅና በግፍ ተሰቅሏል ።ጄኔራል ሃው የተሰጣቸውን ጦር ከእንግሊዝ የጦር መርከቦች ጋር ከሃሊፋክስ ወደ ኒውዮርክ በማጓጓዝ ከተማዋ አህጉሪቱን ለማስጠበቅ ቁልፍ እንደሆነች በማወቁ የእንግሊዝ ጦርነትን የመራ ጆርጅ ዠርማን በእንግሊዝ ውስጥ በአንድ “በወሳኝ ምት” እንደሚሸነፍ ታምኗል።የብሪታንያ ሃይሎች ከመቶ በላይ መርከቦችን እና በሺዎች የሚቆጠሩ ወታደሮችን ጨምሮ ከተማይቱን ለመክበብ እ.ኤ.አ ሀምሌ 2 ቀን ወደ ስታተን ደሴት መድረስ ጀመሩ።የነጻነት መግለጫ ከወጣ በኋላ። በጁላይ 4 ላይ ተቀባይነት አግኝቷል ዋሽንግተን በጁላይ 9 አጠቃላይ ትዕዛዙ ኮንግረስ የተባበሩት መንግስታት “ነፃ እና ገለልተኛ መንግስታት” እንደሆኑ እንዳወጀ ለወታደሮቹ አሳወቀ። የሃው ሰራዊት ጥንካሬ በድምሩ 32,000 መደበኛ እና የሄሲያን አጋዥዎች፣ እና የዋሽንግተን 23,000፣ በአብዛኛው ጥሬ ምልምሎች እና ሚሊሻዎችን ያቀፈ ነበር። በነሀሴ ወር ሃው 20,000 ወታደሮችን በግሬቨሴንድ ብሩክሊን አሳርፎ ወደ ዋሽንግተን ምሽግ ቀረበ፣ ጆርጅ አመጸኞቹን የአሜሪካ ቅኝ ገዥዎች ከሃዲዎች ብሎ ሲያወጅ ዋሽንግተን ጄኔራሎቹን በመቃወም የሃው ጦር 8,000 ብቻ እንደነበረው ትክክል ባልሆነ መረጃ መዋጋትን መረጠ። በተጨማሪም ወታደሮች. በሎንግ አይላንድ ጦርነት፣ ሃው የዋሽንግተንን ጎራ በመዝመት 1,500 የአርበኝነት ሰለባ አድርጓል፣ እንግሊዛውያን ስቃይ 400. ዋሽንግተን አፈገፈጉ፣ ጄኔራል ዊልያም ሄትን በአካባቢው የወንዞችን የእጅ ሥራዎች እንዲይዙ መመሪያ ሰጠ። እ.ኤ.አ. ኦገስት 30 ጀኔራል ዊሊያም አሌክሳንደር እንግሊዛውያንን ያዙ እና ጦሩ የምስራቅ ወንዝን በጨለማ ወደ ማንሃተን ደሴት ሲሻገር ህይወት እና ቁሳቁስ ሳይጠፋ ምንም እንኳን እስክንድር ቢያዝም ሽፋን ሰጠ። በሎንግ አይላንድ ድል በመደፈር ዋሽንግተንን እንደ “ጆርጅ ዋሽንግተን፣ ኢስኩ” ላከ። በሰላም ለመደራደር በከንቱ. ዋሽንግተን ፈቃደኛ አልሆነችም እንደ ጄኔራል እና እንደ ጦር ባልደረባው እንደ “አመፀኛ” ሳይሆን በዲፕሎማሲያዊ ፕሮቶኮል እንዲገለጽ ጠየቀ ምክንያቱም የእሱ ሰዎች ከተያዙ እንደዚያ እንዳይሰቀሉ የሮያል የባህር ኃይል በታችኛው የማንሃተን ደሴት ላይ ያልተረጋጋ የመሬት ስራዎችን ደበደበ። ዋሽንግተን፣ በጥርጣሬ፣ ፎርት ዋሽንግተንን ለመከላከል የጄኔራሎቹ ግሪን እና ፑትናም ምክር ተቀበለች። ሊይዙት አልቻሉም፣ እና የጄኔራል ሊ ተቃውሞ ቢኖርም ዋሽንግተን ተወው፣ ሰራዊቱ ወደ ሰሜን ወደ ነጭ ሜዳ በተመለሰ። የሃው ማሳደድ ዋሽንግተን መከበብን ለማስወገድ በሃድሰን ወንዝ በኩል ወደ ፎርት ሊ እንድታፈገፍግ አስገደዳት። ሃው ወታደሮቹን በኖቬምበር ላይ በማንሃታን አሳርፎ ፎርት ዋሽንግተንን በመቆጣጠር በአሜሪካውያን ላይ ከፍተኛ ጉዳት አድርሷል። ምንም እንኳን ኮንግረስን እና ጄኔራል ግሪንን ቢወቅስም ዋሽንግተን ማፈግፈሱን የማዘግየት ሃላፊነት ነበረባት። በኒውዮርክ ያሉ ታማኞች ሃዌን እንደ ነፃ አውጪ በመቁጠር ዋሽንግተን ከተማዋን በእሳት አቃጥላለች የሚል ወሬ አወሩ። ሊ በተያዘበት ወቅት የአርበኝነት ሞራል ዝቅተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል። አሁን ወደ 5,400 ወታደሮች ተቀንሶ፣ የዋሽንግተን ጦር በኒው ጀርሲ በኩል አፈገፈገ፣ እና ሃው ማሳደዱን አቋርጦ ፊላደልፊያ ላይ ግስጋሴውን አዘገየ እና በኒውዮርክ የክረምት ሰፈር አዘጋጀ። ደላዌርን፣ ትሬንተንን እና ፕሪንስተንን መሻገር ዋሽንግተን የዴላዌርን ወንዝ ወደ ፔንስልቬንያ ተሻገረች፣ የሊ ምትክ ጆን ሱሊቫን ከ 2,000 ተጨማሪ ወታደሮች ጋር ተቀላቀለ። የአህጉራዊ ጦር የወደፊት እጣ ፈንታ በአቅርቦት እጥረት፣ በአስቸጋሪ ክረምት፣ ጊዜው ያለፈበት ምዝበራ እና መሸሽ አጠራጣሪ ነበር። ዋሽንግተን ብዙ የኒው ጀርሲ ነዋሪዎች ታማኞች በመሆናቸው ወይም የነጻነት ተስፋን በመጠራጠራቸው ቅር ተሰኝቷል። ሃው የብሪቲሽ ጦርን ከፈለ እና ምዕራባዊ ኒው ጀርሲ እና የደላዌርን ምስራቃዊ የባህር ዳርቻ ለመያዝ የሄሲያን ጦር ጦርን በ ለጠፈ። “ድል ወይስ ሞት” ብሎ የሰየመው። ሠራዊቱ የደላዌርን ወንዝ በሦስት ክፍሎች ወደ ትሬንቶን አቋርጦ መሄድ ነበረበት፡ አንደኛው በዋሽንግተን (2,400 ወታደሮች)፣ ሌላው በጄኔራል ጀምስ ኢዊንግ (700) እና ሦስተኛው በኮሎኔል ጆን ካድዋላደር (1,500)። ኃይሉ መከፋፈል ነበረበት፣ ዋሽንግተን የፔኒንግተን መንገድን እና ጄኔራል ሱሊቫን በወንዙ ዳርቻ ወደ ደቡብ ተጉዘዋል። የዴላዌር ማለፊያ፣ በቶማስ ሱሊ፣ 1819 (የሥነ ጥበባት ሙዚየም፣ ቦስተን) ዋሽንግተን በመጀመሪያ የዱራም ጀልባዎች ሠራዊቱን ለማጓጓዝ 60 ማይል ፍለጋ እንዲደረግ አዘዘ እና በብሪቲሽ ሊጠቀሙባቸው የሚችሉ መርከቦች እንዲወድሙ አዘዘ።ዋሽንግተን በገና ምሽት ታህሳስ 25 ቀን 1776 የዴላዌር ወንዝን ተሻገረ እሱ በግላቸው ለመያዝ አደጋ ጣለ። የጀርሲውን የባህር ዳርቻ ማስወጣት የእሱ ሰዎች በማክኮንኪ ፌሪ በበረዶ የተዘጋውን ወንዝ ተሻግረው በአንድ መርከብ 40 ሰዎች ይዘው ይከተላሉ። ንፋሱ ውኆቹን አንኳኳው፣ በበረዶም ተወረወረ፣ ነገር ግን ታኅሣሥ 26 ከጠዋቱ 3፡00 ላይ፣ ያለምንም ኪሳራ አቋርጠውታል። ሄንሪ ኖክስ የተፈሩ ፈረሶችን እና ወደ 18 የሚጠጉ የመስክ ጠመንጃዎችን በጠፍጣፋ-ታች ጀልባዎች ላይ በማስተዳደር ዘግይቷል። ካድዋላደር እና ኢዊንግ በበረዶው እና በኃይለኛ ሞገድ ምክንያት መሻገር አልቻሉም፣ እና ዋሽንግተንን በመጠባበቅ ላይ የነበሩት በትሬንተን ላይ ያቀደውን ጥቃት ተጠራጠሩ። ኖክስ ከደረሰ በኋላ ዋሽንግተን ሠራዊቱን ወደ ፔንስልቬንያ ሲመልስ ከመታየት ይልቅ ወታደሮቹን በሄሲያውያን ላይ ብቻ ለመውሰድ ወደ ትሬንተን ሄደ። ወታደሮቹ ከትሬንተን አንድ ማይል ርቀት ላይ ሄሲያንን አዩ፣ ስለዚህ ዋሽንግተን ኃይሉን በሁለት አምድ ከፍሎ ሰዎቹን አሰባስቦ "ወታደሮች በመኮንኖቻችሁ ጠብቁ። ለእግዚአብሔር ብላችሁ በመኮንኖቻችሁ ጠብቁ።" ሁለቱ ዓምዶች በበርሚንግሃም መስቀለኛ መንገድ ላይ ተለያይተዋል። የጄኔራል ናትናኤል ግሪን አምድ በዋሽንግተን የሚመራውን የላይኛውን የፌሪ መንገድ ወሰደ እና የጄኔራል ጆን ሱሊቫን አምድ ወደ ወንዝ መንገድ ገፋ። (ካርታውን ተመልከት።) አሜሪካውያን በዝናብ እና በበረዶ ዝናብ ዘምተዋል። ብዙዎች በደም የተጨማለቁ እግራቸው ጫማ የሌላቸው ሲሆኑ ሁለቱ በመጋለጥ ሞተዋል። ፀሐይ ስትወጣ ዋሽንግተን በሜጀር ጄኔራል ኖክስ እና በመድፍ በመታገዝ በሄሲያውያን ላይ ድንገተኛ ጥቃት ሰነዘረባቸው። ሄሲያውያን 22 ተገድለዋል (ኮሎኔል ዮሃን ራልን ጨምሮ)፣ 83 ቆስለዋል፣ እና 850 በቁሳቁስ ተማርከዋል። በትሬንተን ላይ ከተካሄደው ጦርነት በኋላ የሄሲያን ወታደሮች እጅ መስጠትን በመቀበል ዋሽንግተንን በፈረስ ላይ የሚያሳይ ሥዕል በታህሳስ 26 ቀን 1776 የሄሲያውያን ቀረጻ በትሬንተን በጆን ትሩምቡል ዋሽንግተን ደላዌር ወንዝን አቋርጦ ወደ ፔንስልቬንያ በማፈግፈግ ጥር 3 ቀን 1777 ወደ ኒው ጀርሲ በመመለስ በፕሪንስተን በብሪታንያ ሹማምንት ላይ ጥቃት በመሰንዘር 40 አሜሪካውያን ተገድለዋል ወይም ቆስለዋል እና 273 እንግሊዛውያን ተገድለዋል ወይም ተማረኩ። የአሜሪካ ጄኔራሎች ሂዩ ሜርሰር እና ጆን ካድዋላደር በብሪቲሽ እየተነዱ ነበር ሜርሰር በሟችነት ቆስሎ ነበር፣ ከዚያም ዋሽንግተን ደርሳ ሰዎቹን በመልሶ ማጥቃት ከብሪቲሽ መስመር 30 ያርድ (27 ሜትር) ገፋ። አንዳንድ የብሪታንያ ወታደሮች ለአጭር ጊዜ ቆመው ወደ ኋላ አፈገፈጉ ሌሎች ደግሞ በናሶ አዳራሽ ተሸሸጉ ይህም የኮሎኔል አሌክሳንደር ሃሚልተን መድፍ ኢላማ ሆነ የዋሽንግተን ወታደሮች ተከሰው፣ እንግሊዞች አንድ ሰአት ባልሞላ ጊዜ ውስጥ እጃቸውን ሰጡ እና 194 ወታደሮች መሳሪያቸውን አኖሩ። ሃው ወደ ኒው ዮርክ ከተማ አፈገፈገ እና ሠራዊቱ እስከሚቀጥለው አመት መጀመሪያ ድረስ ምንም እንቅስቃሴ አልነበረውም የተሟጠጠው የዋሽንግተን ኮንቲኔንታል ጦር የብሪታንያ የአቅርቦት መስመሮችን እያስተጓጎለ እና ከኒው ጀርሲ አንዳንድ ክፍሎች እያባረረ በሞሪስታውን፣ ኒው ጀርሲ የክረምቱን ዋና መሥሪያ ቤት ወሰደ። በኋላ ዋሽንግተን እንግሊዛውያን ወታደሮቹ ከመቆፈር በፊት ሰፈሩን በተሳካ ሁኔታ ማጥቃት ይችሉ እንደነበር ተናግራለች።በዋሽንግተን በትሬንተን እና በፕሪንስተን የተመዘገቡት ድሎች የአርበኝነት ሞራል እንዲታደስ እና የጦርነቱን አቅጣጫ ቀይሮ ነበር። ብሪቲሽ አሁንም ኒውዮርክን ተቆጣጥሮ ነበር፣ እና ብዙ የአርበኞች ግንባር ወታደሮች ከከባድ የክረምቱ ዘመቻ በኋላ እንደገና አልተመዘገቡም ወይም አልለቀቁም። ኮንግረስ ለድጋሚ ለመመዝገብ የበለጠ ሽልማቶችን አዘጋጅቷል እና ለመልቀቅ ከፍተኛ የሆነ የወታደር ቁጥር ተግባራዊ ለማድረግ። ስልታዊ በሆነ መልኩ፣ የዋሽንግተን ድሎች ለአብዮቱ ወሳኝ ነበሩ እና የብሪታንያ ከፍተኛ ኃይል የማሳየትን ስትራቴጂ በመሻር ለጋስ ቃላትን በመስጠት። እ.ኤ.አ. በየካቲት 1777 በአሜሪካ ትሬንተን እና ፕሪንስተን ስላደረገው ድል ቃል ለንደን ደረሰ እና እንግሊዛውያን አርበኞች ያለ ምንም ቅድመ ሁኔታ ነፃነታቸውን ሊጠይቁ እንደሚችሉ ተገነዘቡ። ብራንዲዊን፣ ጀርመንታውን እና ሳራቶጋ በጁላይ 1777 የብሪቲሽ ጄኔራል ጆን በርጎይኔ የሳራቶጋን ዘመቻ ከኩቤክ ወደ ደቡብ በኩል በሻምፕላይን ሃይቅ በኩል በመምራት የሃድሰን ወንዝን መቆጣጠርን ጨምሮ ኒው ኢንግላንድን ለመከፋፈል በማሰብ ፎርት ቲኮንዴሮጋን እንደገና ያዘ። ሆኖም በብሪታንያ በኒውዮርክ በያዘው ጄኔራል ሃው ተሳስቷል፣ ሠራዊቱን ወደ ደቡብ ወደ ፊላደልፊያ በመውሰድ በአልባኒ አቅራቢያ ካለው ቡርጎይን ጋር ለመቀላቀል ወደ ሃድሰን ወንዝ ከመሄድ ይልቅ፣ ዋሽንግተን እና ጊልበርት ዱ ሞቲየር፣ ማርኲስ ዴ ላፋይቴ ሃውን ለመግጠም ወደ ፊላደልፊያ በፍጥነት ሄደ እና በጣም ደነገጠ። አርበኞች በጄኔራል ፊሊፕ ሹይለር እና ተተኪው ሆራቲዮ ጌትስ ይመሩበት በነበረው በኒውዮርክ ሰሜናዊ የቡርጎይን እድገት ይወቁ። ብዙ ልምድ ያላቸዉ የዋሽንግተን ጦር በፊላደልፊያ በተካሄደዉ ጦርነት ተሸንፏል። ሃው በሴፕቴምበር 11, 1777 በብራንዲዊን ጦርነት ዋሽንግተንን በማሸነፍ ያለምንም ተቀናቃኝ ወደ የሀገሪቱ ዋና ከተማ ፊላደልፊያ ዘምቷል። በጥቅምት ወር በጀርመንታውን በብሪቲሽ ላይ የአርበኝነት ጥቃት አልተሳካም። ሜጀር ጀነራል ቶማስ ኮንዌይ አንዳንድ የኮንግረስ አባላት (ኮንዌይ ካባል እየተባለ የሚጠራው) ዋሽንግተንን ከትእዛዝ ለማንሳት በፊላደልፊያ በደረሰው ኪሳራ ምክንያት እንዲያስቡ አነሳስቷቸዋል። የዋሽንግተን ደጋፊዎች ተቃወሙት፣ እና በመጨረሻ ከብዙ ውይይት በኋላ ጉዳዩ ተቋርጧል። ሴራው ከተጋለጠ በኋላ ኮንዌይ ለዋሽንግተን ይቅርታ ጠየቀ እና ስራውን ለቆ ወደ ፈረንሳይ ተመለሰ። ዋሽንግተን በሰሜን የሳራቶጋ ዘመቻ ወቅት የሃው እንቅስቃሴዎች ያሳስባቸው ነበር፣ እና ቡርጎይን ከኩቤክ ወደ ደቡብ ወደ ሳራቶጋ እንደሚሄድም ያውቅ ነበር። ዋሽንግተን የጌትስን ጦር ለመደገፍ አንዳንድ አደጋዎችን ወስዳ ወደ ሰሜን ከጄኔራሎች ቤኔዲክት አርኖልድ፣ በጣም ኃይለኛው የመስክ አዛዥ እና ቤንጃሚን ሊንከን ጋር ማጠናከሪያዎችን ላከ። እ.ኤ.አ. ኦክቶበር 7፣ 1777 ቡርጎይን ቤሚስ ሃይትስን ለመውሰድ ሞከረ ነገር ግን ከሃው ድጋፍ ተገለለ። ወደ ሳራቶጋ ለመሸሽ ተገደደ እና በመጨረሻም ከሳራቶጋ ጦርነቶች በኋላ እጅ ሰጠ። ዋሽንግተን እንደጠረጠረው የጌትስ ድል ተቺዎቹን አበረታ። የህይወት ታሪክ ተመራማሪው ጆን አልደን፣ "የዋሽንግተን ሀይሎች ሽንፈት እና በላይኛው ኒውዮርክ ሃይሎች በአንድ ጊዜ ያገኙት ድል መነፃፀሩ የማይቀር ነበር።" ከጆን አዳምስ ትንሽ ክሬዲት ጨምሮ ለዋሽንግተን ያለው አድናቆት እየቀነሰ ነበር። የብሪታንያ አዛዥ ሃው በግንቦት 1778 ሥልጣናቸውን ለቀቁ፣ አሜሪካን ለዘላለም ለቀቁ፣ እና በሰር ሄንሪ ክሊንተን ተተኩ። ሸለቆ አንጥረኛ እና ሞንማውዝ 11,000 ያህሉ የዋሽንግተን ጦር በታኅሣሥ 1777 ከፊላደልፊያ በስተሰሜን በሚገኘው ቫሊ ፎርጅ ወደሚገኘው የክረምቱ ሠፈር ገባ። በስድስት ወራት ጊዜ ውስጥ ከ2,000 እስከ 3,000 የሚደርሱ ሰዎች በከባድ ብርድ ለሞት ተዳርገዋል፣ ይህም በአብዛኛው በበሽታ እና በምግብ፣ አልባሳት እና መጠለያ እጦት ነበር። ይህ በንዲህ እንዳለ፣ እንግሊዛውያን በፖውንድ ስተርሊንግ ለሚገዙ አቅርቦቶች እየከፈሉ በፊላደልፊያ በምቾት ተከፋፍለው ነበር፣ ዋሽንግተን ግን በተቀነሰ የአሜሪካ የወረቀት ገንዘብ ታገለ። ጫካው ብዙም ሳይቆይ በጨዋታ ተዳክሞ ነበር፣ እና በየካቲት ወር ሞራላቸው እየቀነሰ እና መራቅ ጨመረ። ዋሽንግተን ለኮንቲኔንታል ኮንግረስ አቅርቦቶች ተደጋጋሚ አቤቱታዎችን አቅርባለች። የሰራዊቱን ሁኔታ ለመፈተሽ የኮንግረሱን ልዑካን ተቀብሎ የሁኔታውን አጣዳፊነት በመግለጽ "አንድ ነገር መደረግ አለበት, አስፈላጊ ለውጦች መደረግ አለባቸው" በማለት አውጇል. ኮንግረስ አቅርቦቱን እንዲያፋጥን ሀሳብ አቅርቧል፡ ኮንግረስ ደግሞ የኮሚሽኑን ክፍል በማደራጀት የሰራዊቱን አቅርቦት መስመሮች ለማጠናከር እና የገንዘብ ድጋፍ ለማድረግ ተስማምቷል። በፌብሩዋሪ መገባደጃ ላይ አቅርቦቶች መምጣት ጀመሩ። ዋሽንግተን ወታደሮቹን በ ሞንማውዝ, አማኑኤል ሉዝ (1851-1854) በማሰባሰብ ላይ ባሮን ፍሬድሪች ዊልሄልም ቮን ስቱበን ያላሰለሰ ቁፋሮ ብዙም ሳይቆይ የዋሽንግተን ምልምሎችን ወደ ዲሲፕሊን ተዋጊ ሃይል ለወጠው እና የታደሰው ጦር በሚቀጥለው አመት መጀመሪያ ላይ ከቫሊ ፎርጅ ወጣ። ዋሽንግተን ቮን ስቱበንን ወደ ሜጀር ጄኔራል ከፍ በማድረግ የሰራተኞች አለቃ አደረገችው። እ.ኤ.አ. በ 1778 መጀመሪያ ላይ ፈረንሳዮች ለቡርጎይን ሽንፈት ምላሽ ሰጡ እና ከአሜሪካኖች ጋር የሕብረት ስምምነት ገቡ። ኮንቲኔንታል ኮንግረስ በግንቦት ወር ላይ ስምምነቱን አጽድቆታል፣ ይህም የፈረንሳይ በብሪታንያ ላይ ጦርነት ማወጅ ነው። ሰኔ እና ዋሽንግተን የአሜሪካ እና የፈረንሳይ ጄኔራሎች የጦር ካውንስል ጠሩ። በሞንማውዝ ጦርነት ላይ በማፈግፈግ ብሪቲሽ ላይ ከፊል ጥቃትን መረጠ; እንግሊዛውያን በሃው ተከታይ ጄኔራል ሄንሪ ክሊንተን ታዘዙ። ጄኔራሎች ቻርለስ ሊ እና ላፋዬት ዋሽንግተን ሳታውቅ ከ4,000 ሰዎች ጋር ተንቀሳቅሰዋል እና የመጀመሪያውን ጥቃታቸውን በሰኔ 28 ቀን 2010 ዓ.ም. ዋሽንግተን ሊ እፎይታ አግኝታለች እና ሰፊ ጦርነት ካደረገ በኋላ አቻ ውጤት አገኘች። ምሽት ላይ እንግሊዞች ወደ ኒውዮርክ ማፈግፈግ ቀጠሉ፣ እና ዋሽንግተን ሰራዊቱን ከከተማዋ ውጭ አስወጣ። ሞንማውዝ በሰሜን ውስጥ የዋሽንግተን የመጨረሻ ጦርነት ነበር; ለእንግሊዝ ብዙም ዋጋ ከሌላቸው ከተሞች ይልቅ የሰራዊቱን ደህንነት ከፍ አድርጎ ይመለከተው ነበር። ዌስት ፖይንት ስለላ በብሪቲሽ ላይ የስለላ ስርዓት በመንደፍ ዋሽንግተን "የአሜሪካ የመጀመሪያ ሰላይ ጌታ" ሆነች በ 1778 ሜጀር ቤንጃሚን ታልማጅ በዋሽንግተን አቅጣጫ በኒውዮርክ ስለ ብሪታንያ በድብቅ መረጃ ለመሰብሰብ የኩላፐር ሪንግን ፈጠረ ዋሽንግተን በቤኔዲክት አርኖልድ ታማኝ አለመሆንን ችላ ነበር በብዙ ጦርነቶች ራሱን የለየ። እ.ኤ.አ. በ1780 አጋማሽ ላይ አርኖልድ ዋሽንግተንን ለመጉዳት እና ዌስት ፖይንትን በሃድሰን ወንዝ ላይ ቁልፍ የሆነውን የአሜሪካን የመከላከያ ቦታ ለመያዝ የታሰበ ሚስጥራዊነት ያለው መረጃ ለእንግሊዛዊው ሰላይ አለቃ ጆን አንድሬ መስጠት ጀመረ። የታሪክ ተመራማሪዎች ለአርኖልድ ክህደት በተቻለ መጠን ለታዳጊ ወጣቶች እድገትን በማጣት ቁጣውን ገልፀዋል መኮንኖች፣ ወይም ከኮንግረሱ ተደጋጋሚ ትንሽ። እሱ ደግሞ በከፍተኛ ዕዳ ውስጥ ነበር፣ ከጦርነቱ ትርፍ እያገኘ፣ እና በመጨረሻ በወታደራዊ ፍርድ ቤት በዋሽንግተን ድጋፍ በማጣቱ ቅር ተሰኝቷል። በሠራዊቱ ውስጥ ከቆየ በኋላ የተሰራው የዋሽንግተን የተቀረጸ ጽሑፍ። አርኖልድ የዌስት ፖይንትን ትዕዛዝ ደጋግሞ ጠይቋል፣ እና ዋሽንግተን በመጨረሻ በኦገስት ተስማማ። አርኖልድ አንድሬን ሴፕቴምበር 21 ላይ አገኘው፣ ጦር ሰፈሩን እንዲቆጣጠር እቅድ ሰጠው። የሚሊሻ ሃይሎች አንድሬን ያዙ እና እቅዶቹን አገኙ፣ ነገር ግን አርኖልድ ወደ ኒውዮርክ ሸሸ። ዋሽንግተን ምንም አይነት ችግር እንዳይፈጠር ለመከላከል በአርኖልድ ስር በአርኖልድ ስር የተቀመጡትን አዛዦች አስታወሰ፣ ነገር ግን የአርኖልድን ሚስት ፔጊን አልጠረጠረም። ዋሽንግተን በዌስት ፖይንት የግል ትዕዛዙን ተቀበለች እና መከላከያዋን አደራጀች። የአንድሬ የስለላ ወንጀል የሞት ፍርድ ተጠናቀቀ እና ዋሽንግተን በአርኖልድ ምትክ ወደ ብሪታንያ እንድትመልስ ጠየቀች ግን ክሊንተን ፈቃደኛ አልሆነም። አንድሬ በጥቅምት 2, 1780 ተሰቀለ፣ ምንም እንኳን የመጨረሻ ጥያቄው የተኩስ ቡድን እንዲገጥመው፣ ሌሎች ሰላዮችን ለመከላከል ቢሆንም የደቡብ ቲያትር እና ዮርክታውን እ.ኤ.አ. በ 1778 መገባደጃ ላይ ጄኔራል ክሊንተን 3,000 ወታደሮችን ከኒውዮርክ ወደ ጆርጂያ በመላክ በ2,000 የእንግሊዝ እና የታማኝ ወታደሮች ተጠናክሮ በሳቫና ላይ ደቡባዊ ወረራ ጀመረ። የአርበኞች እና የፈረንሳይ የባህር ኃይል ሃይሎች የብሪታንያ ጦርነትን የሚያጠናክሩትን ጥቃት መመከት ጀመሩ። እ.ኤ.አ. በ1779 አጋማሽ ላይ ዋሽንግተን የብሪታንያ የህንድ አጋሮችን ከኒውዮርክ ለማስወጣት የስድስቱ ብሄሮች የኢሮብ ተዋጊዎችን አጠቃ። በምላሹ የሕንድ ተዋጊዎች በዋልተር በትለር ከሚመሩት ከታማኝ ጠባቂዎች ጋር ተቀላቅለው በሰኔ ወር ከ200 በላይ ድንበር ጠባቂዎችን ገድለው በፔንስልቬንያ የሚገኘውን ዋዮሚንግ ሸለቆን አጠፉ። ዋሽንግተን የበቀል እርምጃ የወሰደችው ጄኔራል ጆን ሱሊቫን የኢሮብ መንደሮችን “ጠቅላላ ውድመት እና ውድመት” ለማስፈጸም እና ሴቶቻቸውን እና ልጆቻቸውን እንዲይዝ ትእዛዝ በመስጠት ነው። ማምለጥ የቻሉት ወደ ካናዳ ተሰደዱ። የዋሽንግተን ወታደሮች በ1779–1780 ክረምት በሞሪስታውን ኒው ጀርሲ ወደሚገኝ ክፍል ሄዱ እና በጦርነቱ ወቅት በጣም የከፋው ክረምት ገጠማቸው፣ የሙቀት መጠኑም ከቅዝቃዜ በታች ነበር። የኒውዮርክ ወደብ በረዷማ ነበር፣ በረዶ እና በረዶ ለሳምንታት መሬቱን ሸፈነው፣ እና ወታደሮቹ ድጋሚ አቅርቦት አጡ። ክሊንተን 12,500 ወታደሮችን አሰባስቦ በጃንዋሪ 1780 ቻርለስታውን ደቡብ ካሮላይና ላይ ወረረ፣ 5,100 አህጉራዊ ወታደሮች የነበሩትን ጄኔራል ቤንጃሚን ሊንከንን አሸንፏል። ብሪታኒያዎች ምንም የአርበኝነት ተቃውሞ በሌለበት በሰኔ ወር ደቡብ ካሮላይና ፒዬድሞንትን ያዙ። ክሊንተን ወደ ኒውዮርክ በመመለስ በጄኔራል ቻርለስ ኮርንዋሊስ የሚታዘዙትን 8,000 ወታደሮችን ትቶ ሄደ። ኮንግረስ ሊንከንን በሆራቲዮ ጌትስ ተክቷል; በደቡብ ካሮላይና አልተሳካለትም እና በዋሽንግተን በ ናትናኤል ግሪን ምርጫ ተተካ ግን እንግሊዛውያን ደቡብን በእጃቸው ያዙ። ነገር ግን ዋሽንግተን እንደገና ተበረታታ, ነገር ግን ላፋይቴ ብዙ መርከቦችን, ሰዎችን እና ቁሳቁሶችን ከፈረንሳይ ሲመለስ እና 5,000 አንጋፋ የፈረንሳይ ወታደሮች በማርሻል ሮቻምቤው የሚመሩ በጁላይ 1780 ኒውፖርት, ሮድ አይላንድ ሲደርሱ. የፈረንሳይ የባህር ኃይል ሃይሎች በአድሚራል ግራሴ እየተመሩ. እና ዋሽንግተን ሮቻምቤው መርከቦቹን ወደ ደቡብ በማንቀሳቀስ በአርኖልድ ወታደሮች ላይ የጋራ የመሬት እና የባህር ኃይል ጥቃት እንዲሰነዝር አበረታታቸው። የዋሽንግተን ጦር በታኅሣሥ 1780 በኒው ዊንሶር ኒውዮርክ ወደሚገኝ የክረምት ሰፈር ገባ፣ እና ዋሽንግተን ኮንግረስ እና የመንግስት ባለስልጣናት ሰራዊቱ “እስከ አሁን ባጋጠማቸው ችግሮች መታገሉን እንደማይቀጥል” ተስፋ በማድረግ አቅርቦቶችን እንዲያፋጥኑ አሳስቧል። በማርች 1, 1781 ኮንግረስ የኮንፌዴሬሽን አንቀጾችን አጽድቋል, ነገር ግን በማርች 2 ላይ ተግባራዊ የተደረገው መንግስት ታክስ የመጣል ስልጣን አልነበረውም, እናም ግዛቶችን በአንድነት እንዲይዝ አድርጓል. ጄኔራል ክሊንተን ቤኔዲክት አርኖልድን ከ1,700 ወታደሮች ጋር አሁን የብሪታኒያ ብርጋዴር ጄኔራል ወደ ቨርጂኒያ ላከው ፖርትስማውዝን ያዙ እና ከዚያ ሆነው በአርበኞቹ ላይ ወረራ እንዲያካሂዱ። ዋሽንግተን የአርኖልድን ጥረት ለመቋቋም ላፋይትን ወደ ደቡብ በመላክ ምላሽ ሰጠች። ዋሽንግተን መጀመሪያ ላይ ትግሉን ወደ ኒውዮርክ ለማምጣት ተስፋ አድርጋ፣ የብሪታንያ ጦርን ከቨርጂኒያ በማውጣት ጦርነቱን እዚያው እንዲያጠናቅቅ ቢያደርግም ሮቻምቤው ግን በቨርጂኒያ የሚገኘው ኮርንዋሊስ የተሻለ ኢላማ እንደሆነ ለግራሴ መክሯል። የግሬስ መርከቦች ከቨርጂኒያ የባህር ዳርቻ ደረሱ፣ እና ዋሽንግተን ጥቅሙን አይታለች። በኒውዮርክ ወደ ክሊንተን አመራረጠ፣ ከዚያም ወደ ደቡብ ወደ ቨርጂኒያ አቀና። ጄኔራሎች ዋሽንግተን እና ሮቻምቤው፣ ከሃይቁ ድንኳን ፊት ለፊት ቆመው፣ በዮርክታውን ጥቃት ከመፈጸሙ በፊት የመጨረሻ ትዕዛዝ ሲሰጡ የዮርክታውን ከበባ፣ ጄኔራሎች ዋሽንግተን እና ሮቻምቤው ከጥቃቱ በፊት የመጨረሻ ትእዛዝ ይሰጣሉ የዮርክታውን ከበባ በጄኔራል ዋሽንግተን የሚመራ የአህጉራዊ ጦር ጥምር ጦር፣ የፈረንሳይ ጦር በጄኔራል ኮምቴ ደ ሮቻምቤው እና በአድሚራል ደ ግራሴ የሚታዘዘው የፈረንሣይ ባህር ኃይል የኮርዋሊስ እንግሊዛዊ ሽንፈት የተቀናጀ የተባበሩት መንግስታት ወሳኝ ድል ነበር። ኃይሎች. እ.ኤ.አ. ነሐሴ 19 በዋሽንግተን እና በሮቻምቤው መሪነት ወደ ዮርክታውን የሚደረገው ጉዞ ተጀመረ፣ እሱም አሁን "የተከበረው ሰልፍ" በመባል ይታወቃል። ዋሽንግተን 7,800 ፈረንሳውያን፣ 3,100 ሚሊሻዎች እና 8,000 አህጉራዊ ጦር ሰራዊት አዛዥ ነበረች። በከበባ ጦርነት ውስጥ ጥሩ ልምድ ያልነበረው ዋሽንግተን የጄኔራል ሮቻምቤው ፍርድን በማጣቀስ እና እንዴት መቀጠል እንዳለበት ምክሩን ተጠቅሟል። ሆኖም ሮቻምቤው የዋሽንግተንን ሥልጣን እንደ ጦርነቱ አዛዥ ሆኖ አያውቅም። በሴፕቴምበር መገባደጃ ላይ የአርበኝነት-የፈረንሳይ ሃይሎች ዮርክታውን ከበቡ፣ የብሪታንያ ጦርን አስገቡ እና የብሪታንያ ማጠናከሪያዎችን በሰሜን ከ ክሊንተን ከለከሉ፣ የፈረንሳይ የባህር ሃይል ደግሞ በቼሳፒክ ጦርነት አሸናፊ ሆነ። የመጨረሻው የአሜሪካ ጥቃት በዋሽንግተን በተተኮሰ ጥይት ተጀመረ። በጥቅምት 19, 1781 በብሪታንያ እጅ በመስጠት ከበባው አብቅቷል ከ 7,000 በላይ የብሪታንያ ወታደሮች በጦርነት እስረኞች ተደርገዋል, በአሜሪካ አብዮታዊ ጦርነት የመጨረሻው ትልቅ የመሬት ጦርነት. ዋሽንግተን ለሁለት ቀናት የመገዛት ውልን ድርድር ያደረገች ሲሆን ኦፊሴላዊው የፊርማ ሥነ ሥርዓት በጥቅምት 19 ተካሂዷል። ኮርንዋሊስ መታመሙን ተናግሯል እና አልተገኘም ነበር፣ ጄኔራል ቻርለስ ኦሃራን እንደ ተወካይ ላከ። እንደ በጎ ፈቃድ መግለጫ፣ ዋሽንግተን ለአሜሪካውያን፣ ፈረንሣይ እና ብሪቲሽ ጌ ማንቀሳቀስ እና መልቀቂያ በሚያዝያ 1782 የሰላም ድርድር ሲጀመር እንግሊዞችም ሆኑ ፈረንሳዮች ቀስ በቀስ ሰራዊታቸውን ማስወጣት ጀመሩ። የአሜሪካ ግምጃ ቤት ባዶ ነበር፣ ደሞዝ ያልተከፈለ እና ደሞዝ የሚሉ ወታደሮች የኮንግረሱን ስብሰባ እንዲቋረጥ አስገደዱ፣ እና ዋሽንግተን በማርች 1783 የኒውበርግ ሴራን በማፈን ሁከትን አስወገደ። ኮንግረስ ለባለሥልጣናቱ የአምስት ዓመት ጉርሻ እንደሚሰጥ ቃል ገብቷል። ዋሽንግተን ለሠራዊቱ ያደገውን የ450,000 ዶላር ሂሳብ አስገባ። ሂሳቡ ብዙ ገንዘብ ስለመኖሩ ግልጽ ያልሆነ እና ሚስቱ ዋና መሥሪያ ቤቱን በመጎብኘት ያወጣችውን ወጪ ያካተተ ቢሆንም ሒሳቡ ተፈታ። በሚቀጥለው ወር፣ በአሌክሳንደር ሃሚልተን የሚመራ የኮንግረሱ ኮሚቴ ሰራዊቱን ለሰላም ጊዜ ማስተካከል ጀመረ። በነሀሴ 1783 ዋሽንግተን ስለ ሰላም ማቋቋሚያ በሰጠው አስተያየት የሰራዊቱን አመለካከት ለኮሚቴው ሰጠ። ኮንግረስ የቆመ ጦር እንዲይዝ፣ የተለያዩ የመንግስት አካላትን "ብሔራዊ ሚሊሻ" እንዲፈጥር እና የባህር ኃይል እና ብሔራዊ ወታደራዊ አካዳሚ እንዲቋቋም መክሯል። በሴፕቴምበር 3, 1783 የፓሪስ ስምምነት የተፈረመ ሲሆን ታላቋ ብሪታንያ የዩናይትድ ስቴትስን ነፃነት በይፋ ተቀበለች. ከዚያም ዋሽንግተን ሠራዊቱን በትኖ ለወታደሮቹ የመሰናበቻ ንግግር በኖቬምበር 2. በዚህ ጊዜ ዋሽንግተን የብሪታንያ ጦር በኒውዮርክ ሲወጣ በበላይነት ተቆጣጠረች እና በሰልፍ እና በክብረ በዓላት ተቀበለችው። እዚያም ኮሎኔል ሄንሪ ኖክስ የዋና አዛዥነት ማዕረግ እንደተሰጣቸው አስታውቋል። ዋሽንግተን እና ገዥው ጆርጅ ክሊንተን በኖቬምበር 25 ከተማዋን መደበኛ ያዙ። በታህሳስ 1783 መጀመሪያ ላይ ዋሽንግተን መኮንኖቹን በፍራውንስ ታቨርን ተሰናብቶ ከዚያ ብዙም ሳይቆይ ዋና አዛዥነቱን ለቀቀ እና ወታደራዊ ትዕዛዙን እንደማይለቅ የታማኝ ትንበያዎችን ውድቅ አደረገ። ዩኒፎርም ለብሶ ለመጨረሻ ጊዜ ለብሶ ለኮንግረሱ መግለጫ ሰጥቷል፡- “የምወዳትን አገራችንን ጥቅም ሁሉን ቻይ በሆነው አምላክ ጥበቃ ላይ በማመስገን ይህንን የኦፊሴላዊ ሕይወቴን የመጨረሻ ተግባር መዝጋት በጣም አስፈላጊ ተግባር እንደሆነ እቆጥረዋለሁ። የዋሽንግተን መልቀቂያ በአገር ውስጥ እና በውጪ የተወደሰ ሲሆን አዲሲቷ ሪፐብሊክ ወደ ትርምስ እንደማትቀየር ተጠራጣሪ ዓለምን አሳይቷል። በዚያው ወር ዋሽንግተን የሲንሲናቲ ማኅበር ፕሬዚዳንት ጄኔራል ተሾመ፣ አዲስ የተቋቋመው የአብዮታዊ ጦርነት መኮንኖች በዘር የሚተላለፍ ወንድማማችነት። በቀሪው የሕይወት ዘመናቸው በዚህ ኃላፊነት አገልግሏል። የአሜሪካ

49076

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AB%E1%88%B5%E1%89%B3%E1%8D%8B%E1%88%AB%E1%8B%AD%20%E1%8A%A5%E1%8A%95%E1%89%85%E1%88%B5%E1%89%83%E1%88%B4

ራስታፋራይ እንቅስቃሴ

ራስታፋራይ በመጀመርያ በ1930ዎቹ እ.ኤ.አ. በጃማይካ የተነሣ እንቅስቃሴና እምነትና አኗርኗር ነው። ዛሬ በአለም ዙሪያ ምናልባት 1 ሚሊዮን ራስታዎች አሉ። የራስታፋራይ እንቅስቃሴ የጀመረው አፄ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ በ1930 እ.ኤ.አ. (1923 ዓም.) የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት ዘውድ ከመጫናቸው ቀጥሎ ዜናውስ ወደ ዩናይትድ ኪንግደም ቅኝ ግዛት ደሴት በካሪቢያን ባህር ውስጥ ወደ ጃማይካ በደረሰበት ወቅት ያሕል ነበር። ስያሜው «ራስታፋራይ» የመጣው ከአጼ ኃይለ ሥላሴ ቀድሞ አርእስት ከራስ ተፈሪ በማክበርም ነው። ከዚህ በፊት የጃማይካ ሕዝቦች ታሪክ በቅኝ ግዛትነት ሥር በመከራዎች ይሞላ ነበር። የሕዝቡ ብዛት ከአፍሪካዊ ዘር ሲሆን፣ አያቶቻቸው በባርነት ዘመን (ከ1800ዎቹ አስቀድሞ) ከአፍሪካ ተወስደው በሸንኮራ ኣገዳ እርሻ በስኳር ግብርና እንዲሠሩ ወደ ጃማይካ ደርሰው ነበር። አንዳንዶቹ ወደ ተራሮቹ አምልጠው ማሩን የተባሉት አመጸኞች ሆኑ። ባርነት ከተከለከለ በኋላም ቅኝ አገሪቱ የብሪታንያ ስኳር እርሻ መሆንዋ አልተቋረጠም ነበር። የጃማይካ ሕዝብም ጥልቅና ጽኑ መንፈሳዊነት ያላቸውና የመጽሐፍ ቅዱስ አንባብያን ስለ ሆኑ በነርሱ በኩል በርካታ መንፈሳዊ እንቅስቃሴዎች ተነሥተው ነበር። የጃማይካ ሕዝብ ዘር ብዙ ክፍል ደግሞ ከአሻንቲ መንግሥት በመድረሱ፣ ከምዕራብ አፍሪካ የተዘረጉ ልማዶች፣ እምነቶች ወይም ተጽእኖች ሊገኙ ተችሏል። ከነዚህ ቅድመኞች መንፈሳዊ እንቅስቃሴዎች መካከል፦ በድዋርዲስም (በይፋ «የጃማይካ ኗሪ አጥማቂ ነፃ ቤተክርስቲያን») ከ1881-1913 ዓም፣ ትምህርቱ ከተለመደው ክርስትና በጣም ባይለይም፣ እራሱን እንደ ተለየ አዲስ ሃይማኖት አወጀ። የወደፊት አዲሱ ኢየሩሳሌም በጃማይካ እንደሚገኝ ይል ነበር። የማርከስ ጋርቪ እንቅስቃሴ ወይም ጋርቪስም በ1911 ዓም በጃማይካ አቶ ጋርቪ «ሁሉን አቀፍ ጥቁሮች ማሻሻል ማህበር» መሠረተ፤ እንቅስቃሴው በምጣኔ ሀብትና በፖለቲካ ረገድ በአፍሪካ ላይ ሰፊ ትክተት አኖረ። ጋርቪም በስብከቱ «አንድ ጥቁር ንጉስ በዚያ ዘውድ ይጫናልና ወደ አፍሪካ ተመልከቱ» ብሎ ይነብይ ነበር። አጥሊካኒስም (በይፋ «አፍሮ-አጥሊካን ጠቃሚ ገዓጥሊ») በ1914 ዓም ሮበርት አጥልዪ ሮጀርስ የተባለው ሰው አዲስ አፍሪካዊ ሃይማኖት ለመመሥረት አስቦ ቅዱስ ፓይቢ የተባለ እምነት ጽሑፍ አቀረበ። በእምነቱ ዘንድ ኢትዮጵያ ለጥቁሮች ሁሉ የተስፋ ምድር ስትሆን ማርከስ ጋርቪ ደግሞ የእግዜር ሐዋርያ ይባል ነበር። ፊፅ ባልንታይን ፐተርስቡርግ የተባለ ሌላ ጃማይካዊ ሰባኪ በ1918 ዓም የጥቁር ላዕላይነት ንጉሣዊ ጥቅል ብራና የሚባል እምነት ጽሑፍ አቀረበ፤ በዚሁ ዘንድ ደራሲው አቶ ፐተርስቡርግ «ንጉሥ አልፋ» እና ሚስቱ «ንግሥት ኦሜጋ» ይባላሉ። እንግዲህ ራስታፋራይ በዚህ አይነት ሁኔታና ትርምስ ተወለደ ማለት ሰባኪው አቶ ሌናርድ ፕ ሃወል በብዕር ስሙ «ጋንጉሩ ማራግ» ሥር በጽሑፉ የተስፋ ቁልፍ ያሳተማቸው ጽንሰ ሀሣቦች ልደት ነበር። የተስፋ ቁልፍ በተለይ ከፊጽ ባልንታይን ፐተስቡርግ ጽሑፍ ንጉሣዊ ጥቅል ብራና ብዙ መፈክሮች ከመበደሩ በላይ፣ ሃወል ባስተማረው ትምህርት ዘንድ የ«ንጉሥ አልፋ» ትርጉም ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ፣ የ«ንግሥት ኦሜጋ»ም መታወቂያ እቴጌ መነን ነበሩ። ስለ ኢትዮጵያ ጥንታዊነትና ክርስትና እና ስለ ጃንሆይ ሥራተ ነግሥም ይገልጻል። ጃንሆይ በራሳቸው እግዚአብሔር ወልድ (መሢኅ) ተመልሰው ስለ ሆኑ፣ አዲስ ሃይማኖት መመሥረት እንደሚገባ የሚል ጽሑፍ ነው። እነዚህም ሀሣቦች እስካሁን ድረስ በራስታፋራይ አማኞች (ራስተፈሪያውያን) በኩል ተቀብለዋል። (በሃወል ጽሑፍ ደግሞ ጥቁሮች ከሌሎች ዘሮች ብልጫ አንዳላቸው ይላልና ስለ ነጮች በተለይም ስለ እንግሊዝ ዘር ብዙ ስድቦች ሲኖሩበት፣ በአሁን ዘመን ግን ብዙ ራስታዎች ስለ ጃንሆይ እራሳቸው ቃላት በደንብ በማጥናት፡ ብዙዎቹ በዘሮች ሁሉ እኩልነት የሚያምኑ ሆነዋል። የጃማይካ ባለሥልጣናት በመጀመርያው በአዲሱ እንቅስቃሴ ደስ አላላቸውም ነበርና ራስታዎቹ ከነርሱ ዘንድ መሳደድን ያገኙ ነበር። አሁን ዝነኛ የሆነው የራስታዎች «ድረድሎክ» (ጉንጉን) ጽጉር አሠራር መጀመርያው የታየው በ1941 ዓም በኪንግስተን «ወጣቶች ጥቁር እምነት» በተባለው ንዑስ-ክፍል አባላት መካከል ነበር። ሆኖም «ባለ ድረድሎክ ሁሉ ራስታ አይደለም፣ ራስታ ሁሉ ባለ ድረድሎክ አይደለም» በማለት የመንፈስና የልቡና ፍቅር ከጽጉሩ ይልቅ በአይነተኛነት እንደሚበልጥ ይናገራሉ። ጃንሆይ የእምነት አባት በመሆናቸው መጠን፣ ራስታዎች ባብዛኛው ሌሎች የሃይማኖት መሪዎች ወይም ጳጳሳት አይኖራቸውም። እንዲህ ያሉት መዋቅሮች በአለም ታሪክ ሲገኙ በጠላቶችም ሲበረዙ ታይተዋልና ይላሉ። በዚያው ፈንታ ሰዎች ሁሉ ቢያውቁትም ባያውቁትም የሰማዩ አባትና የምድራዊት እማማ ልጆች ሆነው እንደ ወንድማማችና እኅትማማች በመከባበር መኖር ይገባቸዋል ባዮች ናቸው። እያንዳንዱ ወንድም «ንጉሥ» ተብሎ በመንፈሱ ውስጥ ከአምላክ (ሥላሴ) ጸባይ ጋር መዋኸድ ስለሚገባ፣ በቃላቸው ራስታዎች (እኔ እና እኔ) ሲሉ፣ የተናጋሪውና የአምላኩ ውኅደት በራስታፋራይ መንፈስ ውስጥ ያመልከታሉ። እንዲሁም እያንዳንዱ ራስታ እኅት ወይም «ንግሥት» ደግሞ ትላለች። በ1953 ዓም አንዳንድ የራስታ ሽማግሌዎች ወደ ኢትዮጵያ አዲስ አበባ ተጉዘው ከጃንሆይ ጋራ ተገናኙ። ከ1958 ዓም ጀምሮ አንዳንድ ራስታዎች በሻሸመኔ ደርሰው አነስተኛ ርስት ተሰጥተዋል። በዚያም ዓመት ጃንሆይ እራሳቸው ወደ ጃማይካ ጉብኝት ሲያድርጉ፣ አንድ መቶ ሺህ ራስታዎች በአውሮፕላን ማረፊያው ለአምላካቸው የጋለ ሰላምታ ሰጡዋቸው። የዚሁም ጉብኝት መታሠቢያ ቀን እንደ በዓል ይከበራል። የራስታዎች አምልኮት ከብዙ ከበሮ፣ መዝሙር፣ የኢትዮጵያ ቀለማት (አረንጓዴ፣ ብጫ፣ ቀይ) በማሳየት፣ እና ካያን (እጸ ፋርስን) በፒፓዎች በማጨስ ይደረጋል። ከ1960 ዓም ጀምሮ ብዙ ራስታ ሙዚቀኞች አዲሱን «ሬጌ» ቄንጥ ወይም ዘርፍ አሰምተዋል፤ ከሁሉ ዝነኛ የሆነው ቦብ ማርሊ ሆኖዋል። ከጃንሆይ በቀር ምንም የተወሰነ ትምህርት መሪነት ባይኖራቸውም፣ ራስታዎች ባጠቃላይ መጽሐፍ ቅዱስን ይቀበላሉ፤ ይህም በኢትዮጵያ ከሚከበረው አዋልድ መጻሕፍት ክፍል ጭምር ይከበራል። በተጨማሪ ሕይወቴና የኢትዮጵያ እርምጃ እና ክብረ ነገሰት እንደ ቅዱሳን መጻሕፍት የሚያጥኑ ራስታዎች አሉ። በሰፊው በራስታፋራይ እምነቶች ዘንድ፣ ለወደፊት የተነበየው የእግዚአብሐር መንግሥት ከዋና ከተማው በኢትዮጵያ በመሲሃቸው ሥር ለዘላለም ይገዛል፤ የዓለሙም መደበኛ ቋንቋ ያንጊዜ አማርኛ ይሆናል። ባብዛኛው አጼ ኃይለ ሥላሴ እንደ ሞቱ አይቀበሉም፤ እግዚአብሔር አይሞትምና አሁን መሢህ በስውር ለባቢሎን ውድቀት ሰዓት እየጠበቁ ነው ይላሉ። ይህም ውድቀት ከብዙ አመታት በላይ ስለማይቀር፣ ባጠቃላይ እንደ ክርስትና ወይም እንደ ሌሎች ሃይማኖቶች ጽኑ መዋቅርና አስተዳደር ለመመሥረት ጊዜው አይገባም ይላሉ። ጃንሆይ እንዳስረዱትም የኅሊና ነጻነት እጅግ ይከበራል። እስከዚያው ድረስ የአሁኑ ባቢሎን መከራ ዘመን «አማጊዴዎን» (ቃሉ ከአርማ ጌዶን ተወስዶ) ይሉታል። የራስታፋራይ ወንድም ወይም እኅት ለመሆን መጀመርያው እርምጃ ባቢሎንን መተዉ ነው ብለው ያስተምራሉ። ራስታዎች ሁሉ ባይሆኑም ብዙዎቹ በምግብነት ሥጋ አይበሉም፣ የአትክልትን ምግብ ይመርጣሉ። ሌሎችም በሕገ ሙሴ ከተከለከሉት ሥጋዎች (በተለይም ከአሳማ) ቀርተዋል። ወደ ቤተ መቅደስ መሄዱ ሳይሆን ሰውነት እራሱ ቤተ መቅደስህ መቆጠር ይገባልና ይላሉ። የአመጋገብ ጉዳዮች እንደገና ከፍቅርና ሰላም ቁም ነገሮች ግን አይበልጡም። እንቅስቃሴው በጃማይካ እንደ ተደረጀ ቋንቋቸው ከእንግሊዝኛ የተለወጠ ቀበሌኛ ሊመስል ይችላል፤ በቀር አያሌ ያለባቸውን አዳዲስ ቃላት ፈጥረዋል። በኦሪት እንደሚገለጽና እንደ ሶምሶን የናዝራዊ ሥርዓት ለመፈጽም የሚምሉ አጥብቀው ከሥጋ፣ ከአረቄ ወይም ትምባሆ፣ ከመቀስ ወይም ሚዶ የሚርቁ ናቸው። ከተፈጥሮአዊ ካያ በቀር ሌላ አደንዛዥ አይነኩም። ክፍልፋዮች በራስተፋራይ እንቅስቃሴ ውስጥ በዓመታት ላይ አንዳንድ ተቃራኒ ክፍልፋዮች ወይም «ቤተሠቦች» ተነሥተዋል፤ ዋናዎቹም፦ ናያቢንጊ ከአጼ ኃይለ ሥላሴ ወይም ከመጽሐፍ ቅዱስ ትምህርቶች ውጭ ካለው ሁሉ አጥብቀው የሚጠብቁ ናቸው። ቦቦ አሻንቲ በትምህርታቸው የ«ሥላሴ» ትርጉም ጃንሆይ፣ ማርከስ ጋርቪ እና ሦስተኛው መሪያቸው ቻርልስ ኤድዋርድስ ሲሆን በሦስት መሲሆች አንድላይ የሚያምኑ ናቸው። አሥራ ሁለቱ ነገዶች ከእስያ ሃይማኖቶች የተመላሽ-ትስብዕት (ሰምሳረ) ጽንሰ ሃሣብ ተቀብለው እራሳቸው ከጥንቱ እስራኤል ነገዶች ነፍሶች እንደ ተመለሱ ይላሉ። የ12 ነገዶቹም አከፋፈል በየፈረንጅ ወሩ በልደታቸው ወር ነው። ዛሬም ከጃማይካ ወይም ካካሪቢያን ውጭ ራስታዎች በመላው ዓለም አገራት በአሜሪካ፣ በአውሮፓ፣ በአፍሪካም ሆነ በእስያ በአውስትራሊያም ይገኛሉ። ሃይማኖት

53393

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%8A%93%E1%89%A2%E1%88%B5%20%28%E1%88%98%E1%8B%B5%E1%88%83%E1%8A%92%E1%89%B5%29

ካናቢስ (መድሃኒት)

ካናቢስ፣ ማሪዋና በመባልም የሚታወቀው ከሌሎች ስሞች መካከል፣ ከካናቢስ ተክል የመጣ የስነ-ልቦና መድሃኒት ነው። የመካከለኛው ወይም የደቡብ እስያ ተወላጅ የሆነው የካናቢስ ተክል ለመዝናኛ እና ለሥነ-ተዋፅኦ ዓላማዎች እና ለተለያዩ ባህላዊ መድሃኒቶች እንደ መድኃኒትነት ለዘመናት ሲያገለግል ቆይቷል። የካናቢስ ዋነኛ የስነ-አእምሮ አካል ነው, ይህም በፋብሪካው ውስጥ ከሚገኙት 483 ታዋቂ ውህዶች አንዱ ነው, ቢያንስ 65 ሌሎች ካናቢኖይዶችን ጨምሮ, ለምሳሌ ካናቢዲዮል (ሲቢዲ). ካናቢስ በማጨስ፣ በመተንፈሻነት፣ በምግብ ውስጥ ወይም እንደ ማጭድ መጠቀም ይቻላል። ካናቢስ የተለያዩ አእምሯዊ እና አካላዊ ተፅእኖዎች ያሉት ሲሆን እነዚህም የደስታ ስሜት፣ የአስተሳሰብ ለውጥ እና የጊዜ ስሜት፣ ትኩረት የመሰብሰብ ችግር፣ የአጭር ጊዜ የማስታወስ ችሎታ ችግር፣ የሰውነት እንቅስቃሴ (ሚዛን እና ጥሩ ሳይኮሞተር ቁጥጥር)፣ መዝናናት እና የምግብ ፍላጎት መጨመር ይገኙበታል። ሲጋራ ሲጨስ በደቂቃዎች ውስጥ የተፅዕኖ መጀመሩ ይሰማል፣ ነገር ግን ሲበላ እስከ 90 ደቂቃ ሊወስድ ይችላል። በተጠቀመው መጠን ላይ በመመርኮዝ ውጤቱ ከሁለት እስከ ስድስት ሰአታት ይቆያል. ከፍተኛ መጠን በሚወስዱበት ጊዜ፣ የአዕምሮ ውጤቶቹ ጭንቀትን፣ ማታለልን (የማጣቀሻ ሃሳቦችን ጨምሮ)፣ ቅዠት፣ ፍርሃት፣ ፓራኖያ እና ሳይኮሲስ ሊያካትት ይችላል። በካናቢስ አጠቃቀም እና በሳይኮሲስ ስጋት መካከል ጠንካራ ግንኙነት አለ, ምንም እንኳን የምክንያት አቅጣጫው ክርክር ቢሆንም. አካላዊ ተፅእኖዎች የልብ ምት መጨመር፣ የመተንፈስ ችግር፣ ማቅለሽለሽ እና እናቶቻቸው በእርግዝና ወቅት ካናቢስ በሚጠቀሙ ህጻናት ላይ የባህሪ ችግርን ያጠቃልላል። የአጭር ጊዜ የጎንዮሽ ጉዳቶች የአፍ መድረቅ እና ቀይ አይኖችም ሊያካትት ይችላል። የረዥም ጊዜ የጎንዮሽ ጉዳቶች ሱስን፣ በጉርምስና ዕድሜ ላይ እያሉ አዘውትረው መጠቀም በጀመሩ ሰዎች ላይ የአእምሮ ችሎታ መቀነስ፣ ሥር የሰደደ ሳል፣ ለአተነፋፈስ ኢንፌክሽን ተጋላጭነት እና ካናቢኖይድ ሃይፐርሜሲስ ሲንድሮም ሊያካትት ይችላል። ካናቢስ በአብዛኛው ለመዝናኛ ወይም ለመድኃኒትነት ጥቅም ላይ ይውላል፣ ምንም እንኳን ለመንፈሳዊ ዓላማዎችም ጥቅም ላይ ሊውል ይችላል። እ.ኤ.አ. በ 2013 ከ128 እስከ 232 ሚሊዮን የሚሆኑ ሰዎች ካናቢስን ተጠቅመዋል (ከ15 እስከ 65 ዓመት ባለው የዕድሜ ክልል ውስጥ ካሉት የዓለም ሕዝብ ከ2.7 እስከ 4.9%)። በአለም ላይ በብዛት ጥቅም ላይ የሚውለው ህገ-ወጥ መድሃኒት ሲሆን በዛምቢያ፣ ዩናይትድ ስቴትስ፣ ካናዳ እና ናይጄሪያ ውስጥ በአዋቂዎች ዘንድ ከፍተኛ ጥቅም ላይ ይውላል። ከ1970ዎቹ ጀምሮ የሕገ-ወጥ ካናቢስ አቅም ጨምሯል፣ የ ደረጃዎች እየጨመረ እና ደረጃዎች እየቀነሱ መጥተዋል። የካናቢስ ተክሎች ቢያንስ ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ 3 ኛው ሺህ ዓመት ጀምሮ ይበቅላሉ, መረጃዎች እንደሚያመለክቱት ቢያንስ ከ 2,500 ዓመታት በፊት በኤሺያ ፓሚር ተራሮች ውስጥ ለሥነ-ልቦናዊ ተፅእኖዎች ሲጨስ ነበር. ከ 14 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ካናቢስ በህጋዊ እገዳዎች ተጥሏል. ካናቢስ መያዝ፣ መጠቀም እና ማልማት በአብዛኛዎቹ አገሮች ከ20ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ሕገ-ወጥ ነው። እ.ኤ.አ. በ2013 ኡራጓይ የካናቢስ መዝናኛን ህጋዊ ያደረገች የመጀመሪያዋ ሀገር ሆናለች። ይህን ለማድረግ ሌሎች አገሮች ካናዳ፣ ጆርጂያ፣ ማልታ፣ ሜክሲኮ፣ ደቡብ አፍሪካ እና ታይላንድ ናቸው። በዩኤስ ውስጥ፣ መድኃኒቱ በፌዴራል ሕገወጥ ቢሆንም፣ የካናቢስ መዝናኛን መጠቀም በ23 ግዛቶች፣ 3 ግዛቶች እና በዲስትሪክት ኦፍ ኮሎምቢያ ህጋዊ ነው። በአውስትራሊያ ህጋዊ የሆነው በአውስትራሊያ ዋና ከተማ ግዛት ውስጥ ብቻ ነው። ጥቅሞችየህክምና ጥቅሞች የሕክምና ካናቢስ፣ ወይም የሕክምና ማሪዋና፣ በሽታን ለማከም ወይም ምልክቶችን ለማሻሻል ካናቢስ መጠቀምን ያመለክታል። ሆኖም፣ አንድም የተስማማበት ፍቺ የለም (ለምሳሌ፣ ከካናቢስ የተገኙ ካናቢኖይድስ እና ሰው ሠራሽ ካናቢኖይዶች እንዲሁ ጥቅም ላይ ይውላሉ)።[3][4][5] ካናቢስ እንደ መድሃኒት የሚደረገው ጥብቅ ሳይንሳዊ ጥናት በምርት ገደቦች እና በብዙ መንግስታት ህገ-ወጥ መድሃኒት ተብሎ በመፈረጁ ተስተጓጉሏል።[6] ካናቢስ በኬሞቴራፒ ወቅት ማቅለሽለሽ እና ማስታወክን ለመቀነስ፣ ኤችአይቪ/ኤድስ ያለባቸውን ሰዎች የምግብ ፍላጎት ለማሻሻል ወይም ሥር የሰደደ ሕመም እና የጡንቻ መወጠርን ለማከም ጥቅም ላይ ሊውል እንደሚችል የሚጠቁሙ ውሱን መረጃዎች አሉ። ስለ ደህንነት ወይም ውጤታማነት ድምዳሜ ላይ ለመድረስ ለሌሎች የሕክምና መተግበሪያዎች ጥቅም ላይ የሚውለው ማስረጃ በቂ አይደለም።[7][8][9] በኬሞቴራፒ በሚያስከትለው ማቅለሽለሽ እና ማስታወክ፣ በኒውሮፓቲ ሕመም እና በብዙ ስክለሮሲስ ሕክምና ውስጥ ካናቢስ ወይም ተዋጽኦዎችን መጠቀምን የሚደግፉ ማስረጃዎች አሉ። ለኤድስ አባካኝ ሲንድረም፣ ለሚጥል በሽታ፣ ለሩማቶይድ አርትራይተስ እና ለግላኮማ ጥቅም ላይ መዋሉን ዝቅተኛ ማስረጃዎች ይደግፋሉ።[10] እስካሁን ድረስ የካናቢስ የሕክምና አጠቃቀም ህጋዊ የሆነው ካናዳ፣ [11] ቤልጂየም፣ አውስትራሊያ፣ ኔዘርላንድስ፣ ኒውዚላንድ፣ [12][13] ስፔን እና ብዙ የአሜሪካ ግዛቶችን ጨምሮ በተወሰኑ ግዛቶች ብቻ ነው። ይህ አጠቃቀም ባጠቃላይ የሐኪም ማዘዣ ያስፈልገዋል፣ እና ስርጭቱ ብዙውን ጊዜ የሚካሄደው በአካባቢ ህጎች በተገለጸው ማዕቀፍ ነው።[10] መዝናኛ እንደ ዲኤኤ ዋና የአስተዳደር ህግ ዳኛ ፍራንሲስ ያንግ “ካናቢስ በሰው ዘንድ ከሚታወቁት በጣም ደህንነቱ የተጠበቀ የቲራፔቲክ ንቁ ንጥረ ነገሮች አንዱ ነው። 15] የካናቢስ ፍጆታ ሁለቱም ሳይኮአክቲቭ እና ፊዚዮሎጂያዊ ተፅእኖዎች አሉት።[16] "በድንጋይ የተወረወረ" ልምድ በስፋት ሊለያይ ይችላል (ከሌሎች ነገሮች በተጨማሪ) በተጠቃሚው የካናቢስ ቀደምት ልምድ እና ጥቅም ላይ የዋለው የካናቢስ አይነት። 18]: 104 በአመለካከት እና በስሜት ላይ ካለው ተጨባጭ ለውጥ በተጨማሪ በጣም የተለመዱት የአጭር ጊዜ የአካል እና የነርቭ ውጤቶች የልብ ምት መጨመር፣ የምግብ ፍላጎት መጨመር፣ የአጭር ጊዜ እና የስራ ማህደረ ትውስታ መጓደል እና የስነ-አእምሮ ሞተር ቅንጅት ያካትታሉ።[19][20] የካናቢስ አጠቃቀም ተጨማሪ የሚፈለጉ ውጤቶች ዘና ለማለት፣ አጠቃላይ የንቃተ ህሊና ለውጥ፣ የስሜት ግንዛቤን መጨመር፣ የሊቢዶአቸውን መጨመር [21] እና የጊዜ እና የቦታ ግንዛቤን ማዛባት ያካትታሉ። ከፍ ባለ መጠን፣ ተፅዕኖዎች የተለወጠ የሰውነት ምስል፣ የመስማት እና/ወይም የእይታ ቅዠቶች፣ እና ከ የተመረጠ እክል ሊያካትት ይችላል። እና ከስር መሰረዝ.[24] መንፈሳዊ ዋና መጣጥፍ: ካናቢስ ኢንቲዮጂን አጠቃቀም ካናቢስ በበርካታ ሃይማኖቶች ውስጥ የተቀደሰ ደረጃን ይይዛል እና እንደ በሃይማኖታዊ ሻማኒክ ወይም መንፈሳዊ አውዶች ውስጥ ጥቅም ላይ የዋለ ኬሚካላዊ ንጥረ ነገር [25] በህንድ ንዑስ አህጉር ከቬዲክ ዘመን ጀምሮ አገልግሏል። በህንድ ክፍለ አህጉር ውስጥ የካናቢስ ቅዱስ ሁኔታን በተመለከተ በጣም የታወቁት ሪፖርቶች በ1400 ዓክልበ. አካባቢ እንደተፃፈ ከሚገመተው ከአታርቫ ቬዳ የመጡ ናቸው።[26] የሂንዱ አምላክ ሺቫ እንደ ካናቢስ ተጠቃሚ ተገልጿል፣ “የባንግ ጌታ።[27]፡ 19 በዘመናዊው ባህል የካናቢስ መንፈሳዊ አጠቃቀም በራስተፈሪ እንቅስቃሴ ደቀመዛሙርት በካናቢስ እንደ ቅዱስ ቁርባን እና ለማሰላሰል አጋዥ በሆነ መንገድ ተሰራጭቷል።[26] የመድኃኒት

34421

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%80%E1%89%B2%20%28%E1%8A%A0%E1%89%85%E1%89%B6%E1%8B%AD%29

ቀቲ (አቅቶይ)

ቀቲ ወይም አቅቶይ በ9ኛው ሥርወ መንግሥት (ምናልባት 2350-2331 ዓክልበ. ግድም) የገዛ የግብጽ ፈርዖን ነበረ። ዋና ከተማው በሄራክሌውፖሊስ (ግብጽኛ፦ ኸነን-ነሱት) በስሜኑ ነበረ። የቀቲ (አቅቶይ) ስም በአንዳንድ ቅርስ ቢገኝም፣ ተወላጆቹ ሁሉ «ቀቲ» የሚል የቤተሠብ ስም ስለነበራቸው እነርሱን መለያየት አስቸጋሪ ነው፣ ሊቃውንትም ሁላቸው አይስማሙም። በ3ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. የኖረው ታሪክ ጸሐፊ ማኔቶን ስለዚሁ ሥርወ መንግሥት ብዙ አይልም። ነገር ግን ስለ መጀመርያው ቀቲ እንዲህ ብሎ ይመሰክራል። «አቅቶይስ ከርሱ በፊት ከነበሩት ሁሉ ይልቅ አስፈሪ ሆነ፤ በመላ ግብጽ በተገኙት ሰዎች ላይ ክፋትን አደረገ፤ በመጨረሻም አብዶ በአዞ ተበላ።» ይህ ቀቲ ደግሞ የመሪካሬ ትምህርት በተባለው ሰነድ ይጠቀሳል። ይኸው ሰነድ የአረመኔ ንጉሥ አገዛዝ ዘዴ የሚመክር ነው። የአቅቶይ ምክር ከመሪካሬ ትምህርት «ለግፈኛው ዝም ማለት መሥዋዕቱን ያፈርሳል፣ አምላክ በመቅደሱ ላይ ያመጸውን ይመታልና፣ እርሱ እንደሚያደርገው ሰዎች ይደርሱበታል፣ ለታቀደለት ወጥመድ ይጠግባል፣ በሚመጣው ዕለት ምንም ሞገስ አያገኝም። መሥዋዕቱን ጠብቅ፣ አምላኩን አምልክ፣ ያስቸግረኛል አትበል፣ ዕጆችህ አይፈቱ። አመጽ ያደረገብህስ፣ ይህ ሰማይን ማጥፋት ነው። ሐውልት ለዘመናት ይጸናል፤ ጠላት አዋቂ ከሆነ አያጠፋውም፣ እርሱ ያደረገውን በሚከተሉት እንዲከብር በመመኘት። ጠላት የሌለው የለም፣ የሁለቱ አገራት {የግብጽ} ገዢ ግን ጥበበኛ ነው ሎሌዎችም ያሉት ንጉሥ ደደብ ሊሆን አይችልም። ከልደቱ ጀምሮ ጠቢብ ነው፣ አምላክም ከአዕላፍ ሰዎች ይለየዋል። ንጉሥነት በጎ ሹመት ነው፣ ሐውልቶቹን የሚያጸናለት ልጅ ወይም ወንድም የለውም፣ እራሱ ሌላውን የሚጠብቅ ነው እንጂ። ሰው ለቀዳሚው ይሠራል፤ እርሱ ያደረገውን በሚከተሉት እንዲከብር በመመኘት። በኔ ዘመን ግፈኛ አድራጎት ተሠራ፤ የጢኒስ አቅራቢያ ተፈረሰ። በውነት ሆነ፤ በኔ በኩል ግን አልሆነም፣ ከተደረገ በኋላ ብቻ አወቅኩት። እነሆ፣ ውጤቱ እኔ ካደረግኩ በላይ በለጠ፤ የተጎዳው ፍርስራሽ ሆኛልና፣ ያፈረሰውንም ለሚያሳድሰው ምንም ጥቅም የለም፣ ወይም ያሠራውን ለሚያፍርስ፣ ያጠፋውንም ለሚያክብር፤ ከዚሁ እራቅ። መምታት በተመሳሳዩ ይከፈላል፤ ለሥራዎችም ሁሉ መልስ አለ። አንዱ ትውልድ ለሌላው ያልፋል፤ ባሕርይንም የሚያውቅ አምላክ ተደብቋል። ባለ እጅን የሚቃውም የለም፣ አይኖቹ ያዩትን ሁሉ ይመታል፤ ስለዚህ በመንገዱ ላይ አምላኩን አምልክ። ዕቃዎች ከዕንቁና ከመዳብ ይሠራሉ፣ ማዕበል በማዕበል ይተካል፤ እንዲሠወር የተፈጠረ ፈሳሽ የለም፣ የተሠወረበት ግድብ ይጠፋ ነበርና። ነፍስ ወደሚያውቀው ቦታ ይሔዳል፣ በትናንትናም መንገድ ላይ አይዘግይም። በምዕራብ {በሢኦል} ያለህን አዳራሽህን አሳምር፣ በመቃብር ያለህን ሥፍራ በቅንነትና በትክክል አጌጥ፤ ልቦቻቸው በዚያው ይደገፋሉና፤ የቅን ሰው ባሕርይ ከበደለኛው በሬ በላይ ይቀበላልና። አምላኩን {የጸሐይ ጣኦት ሬ} አገልግል፣ እርሱም ተመሳሳዩን ያደርግልሃል፣ በመሥዋዕትና በተቀረጸው ምስል አገልግለው፣ ያው ስምህን የሚያሳይ ነው፤ አምላኩም ያገለገለውን ሁሉ ያውቃል። ለሰዎች፣ ለአምላኩ ከብት፣ አቅርብላቸው፣ እርሱ ሰማይንና ምድርን ለነርሱ ፈጠረና። እርሱ የውኃዎቹን ሥሥት አቀነሰ፣ ለአፍንጮቻቸው የሕይወት እስትንፋስ ሰጠ፣ ከሥጋው የወጡ የርሱ አራያዎች ናቸውና። ለልቡናቸው ጥቅም በሰማይ ያብራል፤ ሊመግባቸው ዕጽ፣ ከብት፣ አዕዋፍና ዓሳ ሠርቷል። ጠላቶቹን ገድሏል፤ የራሱንም ልጆች አጥፍቷል አመጽ ለማድረግ ስላቀዱ። ለልቡናቸው ጥቅም መዓልትን ይሠራል፤ ያያቸውም ዘንድ በምኋሩ ይዞራል። በስተኋላቸው መቅደስ ሠርቷል፤ ሲያልቅሱም ይሰማል። ከዕንቁላል ጀምሮ ገዢዎች አደረገላችው፤ ከድካሙ ጀርባ ሸክሙን የሚያንሣ። የሚሆነውን ለመከልከል ጥንቆላን እንደ መሣርያ ሠራላቸው፤ በሌሊትም በቀንም ጠብቀው። የማይወዱትን እንዴት ገድሏል፣ አባባሌን ቸል አትበል፣ ስለንጉሡ ሕግጋት ቢሰጥም። እንደ ሰው ልጅ እንድትነሣ ያስተምራል፣ የዛኔ ከሳሽ ሳይኖርብህ ትደርሰኝ ዘንድ። የሚቅርብህን አትገድል፣ ሞገስን ስጠው፣ አማላክቱ ያውቁታልና። በምድር የሚከናውን ከነርሱ አንድ ነው፣ ንጉሱንም የሚያገልግሉ ሰዎች አማልክት ናቸው። ፍቅርህን በመላ ዓለም አሳድር፣ መልካም ባህርይ የሚስታወስ ነውና። {አንድ መስመር ጠፍቶ ሊነብ አይችልም} በአቅቶይም ቤት በሚከተሉት አፍ 'የችግሮች ዘመንን የጨረሰ' እንዲነገርልህ ስለ ዛሬውኑ ዘመን ሲያስቡ። እነሆ፣ ከሃሳቦቼ የተሻሉትን ነግሬሃለሁ፣ በፊትህ አኑራቸው።» የ1ኛው ጨለማ ዘመን

22362

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%88%AD%E1%8C%82

ወርጂ

ወርጂ የአርጎባ የአፋርና ጎሳ ነው። ቋንቋ ወርጂዎች አረብኛ አርጎብኛ አፋርኛ አማርኛ ቋንቋዎችን በዋነኝነት ይናገራሉ። ሕዝብ ቁጥር 20,600 1996 መልክዓ ምድር በኢትዮጵያ ውስጥ ከጀበርቲ ማህበረሰብ ጋር በኢኮኖሚ ተዋስኦው የሚመሳሰል ሌላ ህዝብ አለ፡፡ ይህ ህዝብ “ወርጂ” ይባላል፡፡ የወርጂ ህዝብ ንግድን የኢኮኖሚ መሰረቱ በማድረግ በኢትዮጵያ ውስጥ የተዋጣለት የነጋዴ ማህበረሰብ የሚባልበትን ቅጽል ለመጎናጸፍ ችሏል፡፡ ወርጂ በኢኮኖሚ ስምሪቱ ከጀበርቲ ጋር መመሳሰሉን በማየት ብቻ በርካቶች የጀበርቲ ማህበረሰብ አካል አድርገው ሲቆጥሩት ይታያል፡፡ በኔ ጥናት መሰረት ግን ወርጂና ጀበርቲ የተለያዩ ነገሮችን ነው የሚወክሉት፡፡ ጀበርቲ ማለት በጥቅሉ ሲታይ “ኢትዮጵያዊ ሙስሊም” እንደማለት ነው፡፡ ስያሜው በይበልጥ ነጥሮ ሲታይ ደግሞ በሰሜንና ሰሜን ምዕራብ ኢትዮጵያና በኤርትራ የሚኖሩ ሙስሊም ማህበረሰቦችን ነው የሚወክለው፡፡ ከዚያ ወረድ ብሎ ሲታይ ግን ጀበርቲ ትውልዱ ከሼኽ ዒስማኢል ጀበርቲ እና ከሼኽ ሙሐመድ አል-ጀበርቲ ቤተሰቦች የተገኘ ሰው እንደማለት ነው፡፡ “ወርጂ” ግን ከጥንት ጀምሮ እንደ አንድ ብሄረሰብ ይታወቅ የነበረ ህዝብ ነው፡፡ የአጼ አምደ-ጽዮን ገድል በተጻፈበት ዘመን የወርጂ ህዝብ በታችኛው አዋሽ እና በአዳል መካከል ተስፋፍቶ ይኖር ነበር፡፡ እነዚህ ወርጂዎች በዚያ ዘመን ከብት አርቢዎች ነበሩ፡፡ በአጼ አምደ-ጽዮን ላይ በተደጋጋሚ ጊዜያት በማመጻቸው አጼው ከፍተኛ የቅጣት እርምጃዎችን እንደወሰደባቸው የአጼው ገድል በስፋት ያስረዳል፡፡ ግብጻዊው አል-መቅሪዚ በበኩሉ (1400-1444) ስለ ኢትዮጵያ ሱልጣኔቶች ታሪክ ሲጽፍ “ወርጂ” የሚባል አርብቶ አደር ህዝብ በኢፋት ሱልጣኔት ይኖር እንደነበረ ነግሮናል፡፡ ይህ ህዝብ እስከ ኢማም አሕመድ ኢብራሂም አል-ጋዚ ዘመን ድረስ ከየረር ተራራ በስተምስራቅ ጀምሮ እስከ ዛሬው የአፋር ክልል ምዕራባዊ ክፍል ድረስ ይኖር ነበር፡፡ ማህበረሰቡ በኢማም አሕመድ ዘመን ከአርብቶ አደርነት ወደ ከፊል አራሽነት እየተቀየረም ሄዷል፡፡ በ16ኛው ክፍለ ዘመን የተከሰቱት ታላላቅ ክስተቶች ግን የመላውን የምስራቅ አፍሪቃ ህዝቦች ዲሞግራፊያዊ ተዋጽኦ ከስረ-መሰረቱ ቀየሩት፡፡ በዚህም የተነሳ ከፊሉ የወርጂ ህዝብ በአፋር ህዝብ ተዋጠ፡፡ ከፊሉ ግን ከየረር ተራራ አቅራቢያ መኖሩን ቀጠለ፡፡ ይህኛው ክፍል እያደር ከኦሮሞ ህዝብ ጋር በጋብቻና በሞጋሳ ስልት እየተዛመደ ራሱን የኦሮሞ ህዝብ አንድ አካል አድርጎ መቁጠር ጀመረ፡፡ የአጼ ምኒልክ አያት የነበሩት ንጉሥ ሣህለ ስላሤ ወደ ደቡብ መስፋፋት በጀመሩበት ጊዜ በቅድሚያ ከወጓቸው ማህበረሰቦች መካከል አንዱ ይህ የወርጂ ህዝብ ነው፡፡ የዘመኑ ሙስሊሞች ርስት መያዝ አይፈቀድላቸውም በሚለው የሰለሞናዊያን ህግ መሰረትም ወርጂ መሬቱን አጣ፡፡ በዚህም የተነሳ ወደ ሌሎች ስፍራዎች እየፈለሰ በንግድ ስራ ላይ መሰማራት ጀመረ፡፡ የወርጂ ማህበረሰብ ለመጀመሪያ ጊዜ በታሪክ ሰነዶች ከተጠቀሰበት ጊዜ አንስቶ በእስልምና ሃይማኖት ተከታይነቱ ነው የሚታወቀው፡፡ ጥንት ይኖርበት የነበረው መሬትም በተለያዩ ዘመናት የተነሱት የሸዋ፣ የኢፋት እና የአዳል እስላማዊ ሱልጣኔቶች አካል ሆኖ ነበረ፡፡ ይሁንና የህዝቡ መነሻ ከዐረቢያ ነው እየተባለ አልፎ አልፎ የሚነገረውን አፈ-ታሪክ ከሰነዶች ለማረጋገጥ አልቻልኩም፡፡ ከላይ እንደገለጽኩት የወርጂ ህዝብ በጥንተ መሰረቱ እንደ አንድ ብሄረሰብ ሊቆጠር የሚችል ነው፡፡ ሆኖም ህዝቡ የራሱ ቋንቋ የነበረው ለመሆኑ በተጨባጭ የሚታወቅ ነገር የለም፡፡ እኔ ጸሐፊው “ወርጂ በጥንተ መሰረቱ እንደ ብሄረሰብ ሊታይ ይችላል” የምለው የጥንቱ ሰነዶች ከሌሎች ህዝቦች የተለየ እና አንድ ራሱን የቻለ ህዝብ አድርገው ስለሚቆጥሩት ነው፡፡ አሁን ባለው ሁኔታ ግን ወርጂ የኦሮሞ ህዝብ አካል ተደርጎ ነው የሚቆጠረው፡፡ የአፍ መፍቻ ቋንቋውም ኦሮምኛ ነው፡፡ ከዚህም አልፎ በብዙ የኦሮሞ ጎሳዎች ውስጥ “ወርጂ” እየተባለ የሚጠራ ንዑስ ጎሳ አለ፡፡ እንደዚያም ሆኖ ግን የወርጂ ህዝብ ከሌሎች ኦሮሞዎች የሚለይበትን አንዳንድ መለያዎች ለማስጠበቅ የቻለ ይመስለኛል፡፡ ለምሳሌ ወርጂ የሚኖረው በሸዋ ክፍለ ሀገር ነው፡፡ በክፍለ ሀገሩ ከሚኖሩት በርካታ የኦሮሞ ማህበረሰቦች መካከል ሙሉ በሙሉ ሙስሊም የሆነው ወርጂ ብቻ ነው፡፡ በሌላ በኩል ወርጂዎች የትም ሆነው በኦሮምኛ ሲነጋገሩ በድምጽ አወጣጥ ስልታቸው በቀላሉ ሊለዩ ይችላሉ፡፡ ለምሳሌ በኦሮምኛ ከተባለ “መጣ” ማለት ነው፡፡ ወርጂዎች በኦሮምኛ ሲናገሩ ግን ነው የሚሉት እንጂ አይሉም፡፡ በብዙ ስፍራዎች የገጠሙኝ የወርጂ ተወላጆች የተሰኘውን የኦሮምኛ ድምጽ ስልት ነው የሚያስኬዱት፡፡ ይህ ለየት ያለ የአነጋገር ዘይቤ እንዴት እንደተፈጠረ ለማወቅ አልቻልኩም፡፡ አንድ ተመራማሪ በዚህ ዙሪያ ጥናት ቢያደርግ አዲስ ነገር ሊያሳውቀን እንደሚችል አምናለሁ፡፡ ጀበርቲ እና ወርጂ በጨረፍታ ሲታዩ ከላይ የቀረበውን ይመስላሉ፡፡ ይህንን ጽሑፍ የከተብኩት ከልዩ ልዩ አንባቢዎች ሲቀርቡልኝ የነበሩ ጥያቄዎችን በትንሹም ቢሆን ልመልስ ብዬ ነው፡፡ በጉዳዩ ላይ የበለጠ መረጃና ማስረጃ ያላቸው ወገኖቻችን ተጨማሪ ማብራሪያ እንዲሰጡን እንጠብቃለን፡፡ ሰላም ብያለሁ!! የመረጃ ምንጮች 1. አፈንዲ ሙተቂ፤ “አዳል-ስመ ገናናው ሱልጣኔት እና የኢማም አሕመድ ኢብራሂም አል-ጋዚ ዘመቻዎች”፤ (ለህትመት የተዘጋጀ መጽሐፍ) 2. አሕመዲን ጀበል፤ “ኢትዮጵያዊያን ሙስሊሞች”፤ 2003፤ አዲስ አበባ ታዋቂ ሰዎች ወርጂ የኢትዮጵያ ብሔር ነው። የኢትዮጵያ ብሔሮች ወርጂ ኦሮሞ ነው ዋዩ ገላን ሮጌ መነሻው በር አለው

48316

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%9B%E1%89%B4%E1%8B%8E%E1%88%B5%20%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8C%8C%E1%88%8D

የማቴዎስ ወንጌል

የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ወንጌል ቅዱስ ማቴዎስ እንደ ጻፈው ከአራቱ ወንጌላት አንደኛው ነው። በመጽሐፍ ቅዱስ አዲስ ኪዳን ውስጥ ከሁሉ በፊት ይገኛል። በዕብራይስጥና በአርማይስጥ ቋንቋ ማቴዎስ ማለት ሀብተ አምላክ ወይም የአምላክ ስጦታ ማለት እንደሆነ ይነገራል በአሥራ ሁለቱ ሐዋርያት የስም ዝርዝር ውስጥ በሁለተኛውና በሦስተኛው ማለትም በማርቆስና በሉቃስ ወንጌል በተራ ቁጥር ሰባተኛ ሲሆን ስሙም ማቴዎስ በመባል ተመዝግቦአል (ማር.፫:፲፮-፲፱ ሉቃ.፮:፲፬-፲፮) ራሱ በጻፈው ወንጌልና በሐዋርያት ሥራ ደግሞ በተራ ቁጥር ስምንተኛ ሆኖ ማቴዎስ በመባል ተመዝግቦአል (ማቴ.፲: ፡ የሐ.ሥ.፩-፲፫) ሌዊ ለሐዋርያነት ከመመረጡ በፊት የተጠራበት ስሙ ሲሆን ማቴዎስ ደግሞ ለወንጌል አገልግሎት በሐዋርያነት ከተጠራ በኋላ የተጠራበት ስሙ ነው የመጀመሪያ ሥራው ቅዱስ ማቴዎስ ለሐዋርያነት ከመጠራቱ በፊት ሥራው በግዕዝ (ሊቀ መጽብሐን) ማለት ቀራጭ ነበረ በአዲስ ኪዳን የትምህርት አገላለጽ ቀራጮች እንደ አመንዝሮች ዓመፀኞቾ ይቆጠሩ ነበር (ሉቃ.፲፰፡፲፩-፲፪)። በዚህ አንጻር ማቴዎስ ቀራጭ እንደመሆኑ መጠን የዘመኑ የሃይማኖት ሰዎች ይጠሉት ነበር ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ማቴዎስን በመቅረጫው ባታ አገኘውና "ተከተለኝ"በማለት ስለ ጠራው ሁሉን ትቶ ተከተለው (ማቴ.፱፣፱)። ቀራጩ ማቴዎስ ሐዋርያና ወንጌላዊ ሆነ መደቡ ከአረመኔዎችና ከአመፀኞች ጋር የነበረው ሌዊ ከአሥራ ሁለቱ ቅዱሳን ሐዋርያት ጋር ተቆጠረ ወንጌልን ጌታ ከአረገ ስምንተኛው ተፈጽሞ ዘጠነኛው ሲጀምር ቀላውዴዎስ ቄሣር በነገሠ በመጀመሪያው ዓመት በዕብራይስጥ ቋንቋ ጻፈ አሁን መጀመርያ የምናውቀው ቅጂ በግሪክኛ ቢሆንም፣ ጽሑፉ በዕብራይስጥ እንደ ተቀነባበረ ከጥንት ጀምሮ በልማድ እንዲሁም እስካሁን በዛሬ ሊቃውንት ታስቧል። ክርስቶስ "የመጣሁት ለበሽተኞች እንጂ ለደኅነኞች አይደለም" ያለበትም ማቴዎስ በመኖሪያው ቤቱ ግብዣ አድርጎ ክርስቶስን ጋብዞ ከቀራጮች ጋር አብሮ ሲበላ ፈሪሳውያን "ከኃጢያተኞች ጋር ትተባበራለህ" ብለው በመተቸታቸው ሆነ ምልክቱ ጌታችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በሥጋ ከአብርሃምና ከዳዊት ዘር መወለዱን ለማስረዳት ከአብርሃም እስከ ቅድስት ድንግል ማርያም ድረስ በሰፊው ስለጻፈ ከጥንት ጀምሮ ማቴዎስ በገጸ ሰብእ ተመስሎአል ከሦስቱ ወንጌላውያን ይልቅ በማቴዎስ ወንጌል ከክርስቶስ ወልደ እጓል እምሕያው የሰው ልጅ በመባል ብዙ ጊዜ ስለተጠራ ለማቴዎስ የገጸ ሰብእ ምልክት ከአሰጡት ምክኒያቶች አንዱ ነው የማቴዎስ ወንጌል ምዕራፍ 1፤የዳዊት፡ልጅ፡የአብርሃም፡ልጅ፡የኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ትውልድ፡መጽሐፍ። 2፤አብርሃም፡ይሥሐቅን፡ወለደ፤ይሥሐቅም፡ያዕቆብን፡ወለደ፤ያዕቆብም፡ይሁዳንና፡ ወንድሞቹን፡ወለደ፤ 3፤ይሁዳም፡ከትዕማር፡ፋሬስንና፡ዛራን፡ወለደ፤ፋሬስም፡ኤስሮምን፡ወለደ፤ 4፤ኤስሮምም፡አራምን፡ወለደ፤አራምም፡ዐሚናዳብን፡ወለደ፤ዐሚናዳብም፡ነአሶንን፡ ወለደ፤ነአሶንም፡ሰልሞንን፡ወለደ፤ 5፤ሰልሞንም፡ከራኬብ፡ቦኤዝን፡ወለደ፤ቦኤዝም፡ከሩት፡ኢዮቤድን፡ወለደ፤ ኢዮቤድም፡እሴይን፡ወለደ፤ 6፤እሴይም፡ንጉሥ፡ዳዊትን፡ወለደ። 7፤ሰሎሞንም፡ሮብዓምን፡ወለደ፤ሮብዓምም፡አቢያን፡ወለደ፤አቢያም፡አሣፍን፡ወለደ፤ 8፤አሣፍም፡ኢዮሳፍጥን፡ወለደ፤ኢዮሳፍጥም፡ኢዮራምን፡ወለደ፤ኢዮራምም፡ዖዝያንን፡ወለደ፤ 9፤ዖዝያንም፡ኢዮአታምን፡ወለደ፤ኢዮአታምም፡አካዝን፡ወለደ፤ 10፤አካዝም፡ሕዝቅያስን፡ወለደ፤ሕዝቅያስም፡ምናሴን፡ወለደ፤ምናሴም፡አሞፅን፡ወለደ፤ 11፤አሞፅም፡ኢዮስያስን፡ወለደ፤ኢዮስያስም፡በባቢሎን፡ምርኮ፡ጊዜ፡ኢኮንያንንና፡ወንድሞቹን፡ወለደ። 12፤ከባቢሎንም፡ምርኮ፡በዃላ፡ኢኮንያን፡ሰላትያልን፡ወለደ፤ሰላትያልም፡ዘሩባቤልን፡ወለደ፤ 13፤ዘሩባቤልም፡አብዩድን፡ወለደ፤አብዩድም፡ኤልያቄምን፡ወለደ፤ኤልያቄምም፡ዐዛርን፡ወለደ፤ 14፤ዐዛርም፡ሳዶቅን፡ወለደ፤ሳዶቅም፡አኪምን፡ወለደ፤አኪምም፡ኤልዩድን፡ወለደ፤ 15፤ኤልዩድም፡አልዓዛርን፡ወለደ፤አልዓዛርም፡ማታንን፡ወለደ፤ማታንም፡ያዕቆብን፡ወለደ፤ 16፤ያዕቆብም፡ክርስቶስ፡የተባለውን፡ኢየሱስን፡የወለደች፡የማርያምን፡ዕጮኛ፡ዮሴፍን፡ወለደ። 17፤እንግዲህ፡ትውልድ፡ዅሉ፡ከአብርሃም፡እስከ፡ዳዊት፡ዐሥራ፡አራት፡ትውልድ፥ከዳዊትም፡እስከባቢሎን፡ ምርኮ፡ዐሥራ፡አራት፡ትውልድ፥ከባቢሎንም፡ምርኮ፡እስከ፡ክርስቶስ፡ዐሥራ፡አራት፡ትውልድ፡ነው። 18፤የኢየሱስ፡ክርስቶስም፡ልደት፡እንዲህ፡ነበረ።እናቱ፡ማርያም፡ለዮሴፍ፡በታጨች፡ጊዜ፥ሳይገናኙ፡ ከመንፈስ፡ቅዱስ፡ፀንሳ፡ተገኘች። 19፤ዕጮኛዋ፡ዮሴፍም፡ጻድቅ፡ኾኖ፡ሊገልጣት፡ስላልወደደ፥በስውር፡ሊተዋት፡ዐሰበ። 20፤ርሱ፡ግን፡ይህን፡ሲያስብ፥እንሆ፥የጌታ፡መልአክ፡በሕልም፡ታየው፥እንዲህም፡አለ፦የዳዊት፡ልጅ፡ዮሴፍ፡ሆይ፥ከርሷ፡የተፀነሰው፡ከመንፈስ፡ቅዱስ፡ነውና፥ዕጮኛኽን፡ማርያምን፡ለመውሰድ፡አትፍራ። '፡የተወረሰ፡ትርፍ፡ነው። ግ.፥መሲሕ፡(ዕብ.፥መሺያሕ)።'ክርስቶስ'፡የሚለው፡ቃል፡በጽርእ፡'ኅሪዖ-የተቀባ፥ምርጥ'፡፡ካለው፡የወጣ፡ነው፤ ከ'ኅረየ'፡የተገኘ፡ይመስላል።ትኽክለኛው፡የግእዝ፡አጠራሩ፡'መሲሕ'፡ቢኾንም፥ሐዲስ፡ኪዳን፡ከጽርእ፡ወደ፡ግእዝ፡ሲመለስ፥ብዙ፡የስም አጠራሮች፡ከጽርኡ፡በተቀዱበት፡አባባል፡እስከ፡ዘመናችን፡ደርሰዋል፤ወደ፡ፊት፡ቢስተካከሉ፡ይበጃል። 21፤ልጅም፡ትወልዳለች፤ርሱ፡ሕዝቡን፡ከኀጢአታቸው፡ያድናቸዋልና፥ስሙን፡ኢየሱስ፡ትለዋለኽ። 22፤በነቢይ፡ከጌታ፡ዘንድ፦ 23፤እንሆ፥ድንግል፡ትፀንሳለች፡ልጅም፡ትወልዳለች፥ስሙንም፡ዐማኑኤል፡ይሉታል፡የተባለው፡ይፈጸም፡ ዘንድ፡ይህ፡ዅሉ፡ኾኗል፥ትርጓሜውም፦እግዚአብሔር፡ከእኛ፡ጋራ፡የሚል፡ነው። 24፤ዮሴፍም፡ከእንቅልፉ፡ነቅቶ፡የጌታ፡መልአክ፡እንዳዘዘው፡አደረገ፤ዕጮኛውንም፡ወሰደ፤ 25፤የበኵር፡ልጇንም፡እስክትወልድ፡ድረስ፡አላወቃትም፤ስሙንም፡ኢየሱስ፡አለው። ምዕራፍ 1-2፤ኢየሱስም፡በይሁዳ፡ቤተ፡ልሔም፡በንጉሡ፡በሄሮድስ፡ዘመን፡በተወለደ፡ጊዜ፥እንሆ፥ሰብአ፡ ሰገል፦የተወለደው፡የአይሁድ፡ንጉሥ፡ወዴት፡ነው፧ኮከቡን፡በምሥራቅ፡አይተን፡ልንሰግድለት፡ መጥተናልና፥እያሉ፡ከምሥራቅ፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡መጡ። 3፤ንጉሡ፡ሄሮድስም፡ሰምቶ፡ደነገጠ፥ኢየሩሳሌምም፡ዅሉ፡ከርሱ፡ጋራ፤ 4፤የካህናትንም፡አለቃዎች፡የሕዝቡንም፡ጻፊዎች፡ዅሉ፡ሰብስቦ፡ክርስቶስ፡ወዴት፡እንዲወለድ፡ጠየቃቸው። 5-6፤እነርሱም፦አንቺ፡ቤተ፡ልሔም፥የይሁዳ፡ምድር፥ከይሁዳ፡ገዢዎች፡ከቶ፡አታንሺም፤ሕዝቤን፡እስራኤልን፡የሚጠብቅ፡መስፍን፡ከአንቺ፡ይወጣልና፥ተብሎ፡በነቢይ፡እንዲህ፡ተጽፏልና፥በይሁዳ፡ቤተ፡ ልሔም፡ነው፡አሉት። 7፤ከዚህ፡በዃላ፡ሄሮድስ፡ሰብአ፡ሰገልን፡በስውር፡ጠርቶ፡ኮከቡ፡የታየበትን፡ዘመን፡ከነርሱ፡በጥንቃቄ፡ተረዳ፥ 8፤ወደ፡ቤተ፡ልሔምም፡እነርሱን፡ሰዶ፟፦ኺዱ፥ስለ፡ሕፃኑ፡በጥንቃቄ፡መርምሩ፤ባገኛችኹትም፡ጊዜ፡እኔ፡ ደግሞ፡መጥቼ፡እንድሰግድለት፡ንገሩኝ፡አላቸው። 9፤እነርሱም፡ንጉሡን፡ሰምተው፡ኼዱ፤እንሆም፥በምሥራቅ፡ያዩት፡ኮከብ፡ሕፃኑ፡ባለበት፡ላይ፡መጥቶ፡ እስኪቆም፡ድረስ፡ይመራቸው፡ነበር። 10፤ኮከቡንም፡ባዩ፡ጊዜ፡በታላቅ፡ደስታ፡እጅግ፡ደስ፡አላቸው። 11፤ወደ፡ቤትም፡ገብተው፡ሕፃኑን፡ከእናቱ፡ከማርያም፡ጋራ፡አዩት፥ወድቀውም ሰገዱለት፥ሣጥኖቻቸውንም፡ ከፍተው፡እጅ፡መንሻ፡ወርቅና፡ዕጣን፡ከርቤም፡አቀረቡለት። 12፤ወደ፡ሄሮድስም፡እንዳይመለሱ፡በሕልም፡ተረድተው፡በሌላ፡መንገድ፡ወደ፡አገራቸው፡ኼዱ። 13፤እነርሱም፡ከኼዱ፡በዃላ፥እንሆ፥የጌታ፡መልአክ፡በሕልም፡ለዮሴፍ፡ታይቶ፦ሄሮድስ፡ሕፃኑን፡ ሊገድለው፡ይፈልገዋልና፥ተነሣ፥ሕፃኑንና፡እናቱንም፡ይዘኽ፡ወደ፡ግብጽ፡ሽሽ፥እስክነግርኽም፡ድረስ፡በዚያ፡ ተቀመጥ፡አለው። 14-15፤ርሱም፡ተነሥቶ፡ሕፃኑንና፡እናቱን፡በሌሊት፡ያዘና፡ከጌታ፡ዘንድ፡በነቢይ፦ልጄን፡ከግብጽ፡ጠራኹት፡የተባለው፡እንዲፈጸም፥ወደ፡ግብጽ፡ኼደ፥ሄሮድስም፡እስኪሞት፡ድረስ፡በዚያ፡ኖረ። 16፤ከዚህ፡በዃላ፡ሄሮድስ፡ሰብአ፡ሰገል፡እንደ፡ተሣለቁበት፡ባየ፡ጊዜ፡እጅግ፡ተቈጣና፡ልኮ፡ከሰብአ፡ሰገል፡ እንደ፡ተረዳው፡ዘመን፡በቤተ፡ልሔምና፡በአውራጃዋ፡የነበሩትን፥ኹለት፡ዓመት፡የኾናቸውን፡ከዚያም፡ የሚያንሱትን፡ሕፃናት፡ዅሉ፡አስገደለ። 17-18፤ያን፡ጊዜ፡በነቢዩ፡በኤርምያስ፥ድምፅ፡በራማ፡ተሰማ፥ልቅሶና፡ብዙ፡ዋይታ፤ራሔል፡ስለ፡ልጆቿ፡ አለቀሰች፥መጽናናትም፡አልወደደችም፥የሉምና፡የተባለው፡ተፈጸመ። 19፤ሄሮድስም፡ከሞተ፡በዃላ፥እንሆ፥የጌታ፡መልአክ፡በግብጽ፡ለዮሴፍ፡በሕልም፡ታይቶ፦20፤የሕፃኑን፡ነፍስ፡የፈለጉት፡ሞተዋልና፥ተነሣ፥ሕፃኑን፡እናቱንም፡ይዘኽ፡ወደእስራኤል፡አገር፡ኺድ፡አለ። 21፤ርሱም፡ተነሥቶ፡ሕፃኑንና፡እናቱን፡ያዘና፡ወደእስራኤል፡አገር፡ገባ። 22፤በአባቱም፡በሄሮድስ፡ፈንታ፡አርኬላዎስ፡በይሁዳ፡እንደ፡ነገሠ፡በሰማ፡ጊዜ፥ወደዚያ፡መኼድን፡ ፈራ፤በሕልምም፡ተረድቶ፡ወደገሊላ፡አገር፡ኼደ፤ 23፤በነቢያት፡ናዝራዊ፡ይባላል፡የተባለው፡ይፈጸም፡ዘንድ፥ናዝሬት፡ወደምትባል፡ከተማ፡መጥቶ፡ኖረ። ምዕራፍ 1-2፤በዚያም፡ወራት፡መጥምቁ፡ዮሐንስ፦መንግሥተ፡ሰማያት፡ቀርባለችና፡ንስሓ፡ግቡ፡ብሎ፡በይሁዳ፡ ምድረ፡በዳ፡እየሰበከ፡መጣ። 3፤በነቢዩ፡በኢሳይያስ፦የጌታን፡መንገድ፡አዘጋጁ፡ጥርጊያውንም፡አቅኑ፡እያለ፡በምድረ፡በዳ፡የሚጮኽ፡ ሰው፡ድምፅ፡የተባለለት፡ይህ፡ነውና። 4፤ራሱም፡ዮሐንስ፡የግመል፡ጠጕር፡ልብስ፡ነበረው፥በወገቡም፡ጠፍር፡ይታጠቅ፡ነበር፤ምግቡም፡አንበጣና፡ የበረሓ፡ማር፡ነበረ። 5፤ያን፡ጊዜ፡ኢየሩሳሌም፡ይሁዳም፡ዅሉ፡በዮርዳኖስም፡ዙሪያ፡ያለ፡አገር፡ዅሉ፡ወደ፡ርሱ፡ይወጡ፡ነበር፤ 6፤ኀጢአታቸውንም፡እየተናዘዙ፡በዮርዳኖስ፡ወንዝ፡ከርሱ፡ይጠመቁ፡ነበር። 7፤ዳሩ፡ግን፡ከፈሪሳውያንና፡ከሰዱቃውያን፡ብዙዎች፡ወደ፡ጥምቀቱ፡ሲመጡ፡ባየ፡ጊዜ፥እንዲህ፡ አላቸው፦እናንተ፡የእፍኝት፡ልጆች፥ከሚመጣው፡ቍጣ፡እንድትሸሹ፡ማን፡አመለከታችኹ፧ 8፤እንግዲህ፡ለንስሓ፡የሚገ፟ባ፟፡ፍሬ፡አድርጉ፤ 9፤በልባችኹም፦አብርሃም፡አባት፡አለን፡እንደምትሉ፡አይምሰላችኹ፤እላችዃለኹና፦ከነዚህ፡ድንጋዮች፡ ለአብርሃም፡ልጆች፡ሊያስነሣለት፡እግዚአብሔር፡ይችላል። 10፤አኹንስ፡ምሣር፡በዛፎች፡ሥር፡ተቀምጧል፤እንግዲህ፡መልካም፡ፍሬ፡የማያደርግ፡ዛፍ፡ዅሉ፡ይቈረጣል፡ ወደ፡እሳትም፡ይጣላል። 11፤እኔስ፡ለንስሓ፡በውሃ፡አጠምቃችዃለኹ፤ጫማውን፡እሸከም፡ዘንድ፡የማይገ፟ባ፟ኝ፡ከእኔ፡በዃላ፡ የሚመጣው፡ግን፡ከእኔ፡ይልቅ፡ይበረታል፤ርሱ፡በመንፈስ፡ቅዱስ፡በእሳትም፡ያጠምቃችዃል፤ 12፤መንሹም፡በእጁ፡ነው፥ዐውድማውንም፡ፈጽሞ፡ያጠራል፥ስንዴውንም፡በጐተራው፡ይከታል፥ገለባውን፡ ግን፡በማይጠፋ፡እሳት፡ያቃጥለዋል። 13፤ያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡በዮሐንስ፡ሊጠመቅ፡ከገሊላ፡ወደ፡ዮርዳኖስ፡መጣ። 14፤ዮሐንስ፡ግን፦እኔ፡ባንተ፡ልጠመቅ፡ያስፈልገኛል፡አንተም፡ወደ፡እኔ፡ትመጣለኽን፧ብሎ፡ይከለክለው፡ ነበር። 15፤ኢየሱስም፡መልሶ፦አኹንስ፡ፍቀድልኝ፤እንዲህ፡ጽድቅን፡ዅሉ፡መፈጸም፡ይገ፟ባ፟ናልና፥አለው።ያን፡ ጊዜ፡ፈቀደለት። 16፤ኢየሱስም፡ከተጠመቀ፡በዃላ፡ወዲያው፡ከውሃ፡ወጣ፤እንሆም፥ሰማያት፡ተከፈቱ፡የእግዚአብሔርም፡ መንፈስ፡እንደ፡ርግብ፡ሲወርድ፡በርሱ፡ላይም፡ሲመጣ፡አየ፤ 17፤እንሆም፥ድምፅ፡ከሰማያት፡መጥቶ፦በርሱ፡ደስ፡የሚለኝ፡የምወደ፟ው፡ልጄ፡ይህ፡ነው፡አለ። ምዕራፍ 1፤ከዚያ፡ወዲያ፡ኢየሱስ፡ከዲያብሎስ፡ይፈተን፡ዘንድ፡መንፈስ፡ወደ፡ምድረ፡በዳ፡ወሰደው፥ 2፤አርባ፡ቀንና፡አርባ፡ሌሊትም፡ከጦመ፡በዃላ፡ተራበ። 3፤ፈታኝም፡ቀርቦ፦የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ከኾንኽ፥እነዚህ፡ድንጋዮች፡እንጀራ፡እንዲኾኑ፡በል፡አለው። 4፤ርሱም፡መልሶ፦ሰው፡ከእግዚአብሔር፡አፍ፡በሚወጣ፡ቃል፡ዅሉ፡እንጂ፡በእንጀራ፡ብቻ፡አይኖርም፡ ተብሎ፡ተጽፏል፡አለው። 5፤ከዚህ፡በዃላ፡ዲያብሎስ፡ወደ፡ቅድስት፡ከተማ፡ወሰደውና፡ርሱን፡በመቅደስ፡ጫፍ፡ላይ፡አቁሞ፦ 6፤መላእክቱን፡ስለ፡አንተ፡ያዝልኻል፡እግርኽንም፡በድንጋይ፡ከቶ፡እንዳትሰናከል፡በእጃቸው፡ያነሡኻል፡ ተብሎ፡ተጽፏልና፥የእግዚአብሔር፡ልጅስ፡ከኾንኽ፥ወደ፡ታች፡ራስኽን፡ወርውር፡አለው። 7፤ኢየሱስም፦ጌታን፡አምላክኽን፡አትፈታተነው፡ተብሎ፡ደግሞ፡ተጽፏል፡አለው። 8፤ደግሞ፡ዲያብሎስ፡እጅግ፡ረዥም፡ወደ፡ኾነ፡ተራራ፡ወሰደው፥የዓለምንም፡መንግሥታት፡ዅሉ፡ ክብራቸውንም፡አሳይቶ፦9፤ወድቀኽ፡ብትሰግድልኝ፡ይህን፡ዅሉ፡እሰጥኻለኹ፡አለው። 10፤ያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፦ኺድ፥አንተ፡ሰይጣን፡ለጌታኽ፡ለአምላክኽ፡ስገድ፡ርሱንም፡ብቻ፡አምልክ፡ተብሎ፡ ተጽፏልና፥አለው። 11፤ያን፡ጊዜ፡ዲያብሎስ፡ተወው፥እንሆም፥መላእክት፡ቀርበው፡ያገለግሉት፡ነበር። 12፤ኢየሱስም፡ዮሐንስ፡ዐልፎ፡እንደ፡ተሰጠ፡በሰማ፡ጊዜ፡ወደ፡ገሊላ፡ፈቀቅ፡ብሎ፡ኼደ። 13፤ናዝሬትንም፡ትቶ፡በዛብሎንና፡በንፍታሌም፡አገር፡በባሕር፡አጠገብ፡ወዳለችው፡ወደ፡ቅፍርናሖም፡መጥቶ፡ኖረ። 14-16፤በነቢዩም፡በኢሳይያስ፦የዛብሎን፡ምድርና፡የንፍታሌም፡ምድር፥የባሕር፡መንገድ፥በዮርዳኖስ፡ ማዶ፥የአሕዛብ፡ገሊላ፤በጨለማ፡የተቀመጠው፡ሕዝብ፡ታላቅ፡ብርሃን፡አየ፥በሞት፡አገርና፡ጥላ፡ ለተቀመጡትም፡ብርሃን፡ወጣላቸው፡ 17፤የተባለው፡ይፈጸም፡ዘንድ፡ይህ፡ኾነ።ከዚያ፡ዘመን፡ዠምሮ፡ኢየሱስ፦መንግሥተ፡ሰማያት፡ቀርባለችና፡ ንስሓ፡ግቡ፡እያለ፡ይሰብክ፡ዠመር። 18፤በገሊላ፡ባሕር፡አጠገብ፡ሲመላለስም፡ኹለት፡ወንድማማች፡ጴጥሮስ፡የሚሉትን፡ስምዖንን፡ወንድሙንም፡ እንድርያስን፡መረባቸውን፡ወደ፡ባሕር፡ሲጥሉ፡አየ፥ዓሣ፡አጥማጆች፡ነበሩና። 19፤ርሱም፦በዃላዬ፡ኑና፡ሰዎችን፡አጥማጆች፡እንድትኾኑ፡አደርጋችዃለኹ፡አላቸው። 20፤ወዲያውም፡መረባቸውን፡ትተው፡ተከተሉት። 21፤ከዚያም፡እልፍ፡ብሎ፡ሌላዎችን፡ኹለት፡ወንድማማች፡የዘብዴዎስን፡ልጅ፡ያዕቆብን፡ወንድሙንም፡ ዮሐንስን፡ከአባታቸው፡ከዘብዴዎስ፡ጋራ፡በታንኳ፡መረባቸውን፡ሲያበጁ፡አየ፤ጠራቸውም። 22፤እነርሱም፡ወዲያው፡ታንኳዪቱንና፡አባታቸውን፡ትተው፡ተከተሉት። 23፤ኢየሱስም፡በምኵራቦቻቸው፡እያስተማረ፡የመንግሥትንም፡ወንጌል፡እየሰበከ፡በሕዝብም፡ያለውን፡ደዌና፡ ሕማም፡ዅሉ፡እየፈወሰ፡በገሊላ፡ዅሉ፡ይዞር፡ነበር። 24፤ዝናውም፡ወደ፡ሶርያ፡ዅሉ፡ወጣ፤በልዩ፡ልዩ፡ደዌና፡ሥቃይም፡ተይዘው፡የታመሙትን፡ዅሉ፡ አጋንንትም፡ያደሩባቸውን፡በጨረቃም፡የሚነሣባቸውን፡ሽባዎችንም፡ወደ፡ርሱ፡አመጡ፥ፈወሳቸውም። 25፤ከገሊላም፡ከዐሥሩ፡ከተማም፡ከኢየሩሳሌምም፡ከይሁዳም፡ከዮርዳኖስም፡ማዶ፡ብዙ፡ሕዝብ፡ተከተሉት። ምዕራፍ 1፤ሕዝቡንም፡አይቶ፡ወደ፡ተራራ፡ወጣ፤በተቀመጠም፡ጊዜ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ወደ፡ርሱ፡ቀረቡ፤ 2፤አፉንም፡ከፍቶ፡አስተማራቸው፡እንዲህም፡አለ። 3፤በመንፈስ፡ድኻዎች፡የኾኑ፡ብፁዓን፡ናቸው፥መንግሥተ፡ሰማያት፡የእነርሱ፡ናትና። 4፤የሚያዝኑ፡ብፁዓን፡ናቸው፥መጽናናትን፡ያገኛሉና። 5፤የዋሆች፡ብፁዓን፡ናቸው፥ምድርን፡ይወርሳሉና።6፤ጽድቅን፡የሚራቡና፡የሚጠሙ፡ብፁዓን፡ናቸው፥ይጠግባሉና። 7፤የሚምሩ፡ብፁዓን፡ናቸው፥ይማራሉና። 8፤ልበ፡ንጹሖች፡ብፁዓን፡ናቸው፥እግዚአብሔርን፡ያዩታልና። 9፤የሚያስተራርቁ፡ብፁዓን፡ናቸው፥የእግዚአብሔር፡ልጆች፡ይባላሉና። 10፤ስለ፡ጽድቅ፡የሚሰደዱ፡ብፁዓን፡ናቸው፥መንግሥተ፡ሰማያት፡የእነርሱ፡ናትና። 11፤ሲነቅፏችኹና፡ሲያሳድዷችኹ፡በእኔም፡ምክንያት፡ክፉውን፡ዅሉ፡በውሸት፡ሲናገሩባችኹ፡ብፁዓን፡ናችኹ። 12፤ዋጋችኹ፡በሰማያት፡ታላቅ፡ነውና፥ደስ፡ይበላችኹ፥ሐሴትም፡አድርጉ፤ከእናንተ፡በፊት፡የነበሩትን፡ ነቢያትን፡እንዲሁ፡አሳደ፟ዋቸዋልና። 13፤እናንተ፡የምድር፡ጨው፡ናችኹ፤ጨው፡ዐልጫ፡ቢኾን፡ግን፡በምን፡ይጣፍጣል፧ወደ፡ውጭ፡ተጥሎ፡ በሰው፡ከመረገጥ፡በቀር፡ወደ፡ፊት፡ለምንም፡አይጠቅምም። 14፤እናንተ፡የዓለም፡ብርሃን፡ናችኹ።በተራራ፡ላይ፡ያለች፡ከተማ፡ልትሰወር፡አይቻላትም። 15፤መብራትንም፡አብርተው፡ከእንቅብ፡በታች፡አይደለም፡እንጂ፡በመቅረዙ፡ላይ፡ያኖሩታል፡በቤት፡ላሉት፡ ዅሉም፡ያበራል። 16፤መልካሙን፡ሥራችኹን፡አይተው፡በሰማያት፡ያለውን፡አባታችኹን፡እንዲያከብሩ፡ብርሃናችኹ፡እንዲሁ፡ በሰው፡ፊት፡ይብራ። 17፤እኔ፡ሕግንና፡ነቢያትን፡ለመሻር፡የመጣኹ፡አይምሰላችኹ፤ልፈጽም፡እንጂ፡ለመሻር፡አልመጣኹም። 18፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ሰማይና፡ምድር፡እስኪያልፍ፡ድረስ፥ከሕግ፡አንዲት፡የውጣ፡ወይም፡አንዲት፡ ነጥብ፡ከቶ፡አታልፍም፥ዅሉ፡እስኪፈጸም፡ድረስ። 19፤እንግዲህ፡ከነዚህ፡ከዅሉ፡ካነሱት፡ትእዛዛት፡አንዲቱን፡የሚሽር፡ለሰውም፡እንዲሁ፡የሚያስተምር፡ማንም፡ሰው፡በመንግሥተ፡ሰማያት፡ከዅሉ፡ታናሽ፡ይባላል፤የሚያደርግ፡ግን፡የሚያስተምርም፡ማንም፡ቢኾን፡ርሱ፡ በመንግሥተ፡ሰማያት፡ታላቅ፡ይባላል። 20፤እላችዃለኹና፦ጽድቃችኹ፡ከጻፊዎችና፡ከፈሪሳውያን፡ጽድቅ፡ካልበለጠ፥ወደ፡መንግሥተ፡ሰማያት፡ከቶ፡ አትገቡም። 21፤ለቀደሙት፦አትግደል፡እንደ፡ተባለ፡ሰምታችዃል፤የገደለም፡ዅሉ፡ፍርድ፡ይገ፟ባ፟ዋል። 22፤እኔ፡ግን፡እላችዃለኹ፥በወንድሙ፡ላይ፡የሚቈጣ፡ዅሉ፡ፍርድ፡ይገ፟ባ፟ዋል፤ወንድሙንም፡ጨርቃም፡ የሚለው፡ዅሉ፡የሸንጎ፡ፍርድ፡ይገ፟ባ፟ዋል፤ደንቈሮ፡የሚለውም፡ዅሉ፡የገሃነመ፡እሳት፡ፍርድ፡ይገ፟ባ፟ዋል። 23፤እንግዲህ፡መባኽን፡በመሠዊያው፡ላይ፡ብታቀርብ፥በዚያም፡ወንድምኽ፡አንዳች፡ባንተ፡ላይ፡እንዳለው፡ ብታስብ፥ 24፤በዚያ፡በመሠዊያው፡ፊት፡መባኽን፡ትተኽ፡ኺድ፥አስቀድመኽም፡ከወንድምኽ፡ጋራ፡ታረቅ፥በዃላም፡ መጥተኽ፡መባኽን፡አቅርብ። 25፤ዐብረኸው፡በመንገድ፡ሳለኽ፡ከባላጋራኽ፡ጋራ፡ፈጥነኽ፡ተስማማ፤ባላጋራ፡ለዳኛ፡እንዳይሰጥኽ፡ዳኛም፡ ለሎሌው፥ወደ፡ወህኒም፡ትጣላለኽ፤ 26፤እውነት፡እልኻለኹ፥የመጨረሻዋን፡ሳንቲም፡እስክትከፍል፡ድረስ፡ከቶ፡ከዚያ፡አትወጣም። 27፤አታመንዝር፡እንደ፡ተባለ፡ሰምታችዃል። 28፤እኔ፡ግን፡እላችዃለኹ፥ወደ፡ሴት፡ያየ፡ዅሉ፡የተመኛትም፡ያን፡ጊዜ፡በልቡ፡ከርሷ፡ጋራ፡ አመንዝሯል። 29፤ቀኝ፡ዐይንኽም፡ብታሰናክልኽ፡አውጥተኽ፡ከአንተ፡ጣላት፤ሙሉ፡ሰውነትኽ፡በገሃነም፡ከሚጣል፡ይልቅ፡ ከአካላትኽ፡አንድ፡ቢጠፋ፡ይሻልኻልና። 30፤ቀኝ፡እጅኽም፡ብታሰናክልኽ፡ቈርጠኽ፡ከአንተ፡ጣላት፤ሙሉ፡ሰውነትኽ፡በገሃነም፡ከሚጣል፡ይልቅ፡ ከአካላትኽ፡አንድ፡ቢጠፋ፡ይሻላልና። 31፤ሚስቱን፡የሚፈታት፡ዅሉ፡የፍቿን፡ጽሕፈት፡ይስጣት፡ተባለ። 32፤እኔ፡ግን፡እላችዃለኹ፥ያለዝሙት፡ምክንያት፡ሚስቱን፡የሚፈታ፡ዅሉ፡አመንዝራ፡ ያደርጋታል፥የተፈታችውንም፡የሚያገባ፡ዅሉ፡ያመነዝራል። 33፤ደግሞ፡ለቀደሙት፦በውሸት፡አትማል፥ነገር፡ግን፥መሐላዎችኽን፡ለጌታ፡ስጥ፡አንደ፡ተባለ፡ ሰምታችዃል። 34፤እኔ፡ግን፡እላችዃለኹ፦ከቶ፡አትማሉ፤በሰማይ፡አይኾንም፡የእግዚአብሔር፡ዙፋን፡ነውና፤ 35፤በምድርም፡አይኾንም፡የእግሩ፡መረገጫ፡ናትና፤በኢየሩሳሌምም፡አይኾንም፡የታላቁ፡ንጉሥ፡ከተማ፡ ናትና፤ 36፤በራስኽም፡አትማል፥አንዲቱን፡ጠጕር፡ነጭ፡ወይም፡ጥቍር፡ልታደርግ፡አትችልምና። 37፤ነገር፡ግን፥ቃላችኹ፡አዎን፡አዎን፡ወይም፡አይደለም፡አይደለም፡ይኹን፤ከነዚህም፡የወጣ፡ከክፉው፡ ነው። 38፤ዐይን፡ስለ፡ዐይን፡ጥርስም፡ስለ፡ጥርስ፡እንደ፡ተባለ፡ሰምታችዃል። 39፤እኔ፡ግን፡እላችዃለኹ፥ክፉውን፡አትቃወሙ፤ዳሩ፡ግን፡ቀኝ፡ጕንጭኽን፡በጥፊ፡ለሚመታኽ፡ዅሉ፡ ኹለተኛውን፡ደግሞ፡አዙርለት፤ 40፤እንዲከስኽም፡እጀ፡ጠባብኽንም፡እንዲወስድ፡ለሚወድ፡መጐናጸፊያኽን፡ደግሞ፡ተውለት፤ 41፤ማንም፡ሰው፡አንድ፡ምዕራፍ፡ትኼድ፡ዘንድ፡ቢያስገድድኽ፡ኹለተኛውን፡ከርሱ፡ጋራ፡ኺድ። 42፤ለሚለምንኽ፡ስጥ፥ከአንተም፡ይበደር፡ዘንድ፡ከሚወደ፟ው፡ፈቀቅ፡አትበል። 43፤ባልንጀራኽን፡ውደድ፡ጠላትኽንም፡ጥላ፡እንደ፡ተባለ፡ሰምታችዃል። 44-45፤እኔ፡ግን፡እላችዃለኹ፥በሰማያት፡ላለ፡አባታችኹ፡ልጆች፡ትኾኑ፡ዘንድ፡ጠላቶቻችኹን፡ ውደዱ፥የሚረግሟችኹንም፡መርቁ፥ለሚጠሏችኹም፡መልካም፡አድርጉ፥ስለሚያሳድዷችኹም፡ጸልዩ፤ርሱ፡ በክፉዎችና፡በበጎዎች፡ላይ፡ፀሓይን፡ያወጣልና፥በጻድቃንና፡በኀጢአተኛዎችም፡ላይ፡ዝናቡን፡ያዘንባልና። 46፤የሚወዷ፟ችኹን፡ብትወዱ፡ምን፡ዋጋ፡አላችኹ፧ቀራጮችስ፡ያንኑ፡ያደርጉ፡የለምን፧ 47፤ወንድሞቻችኹንም፡ብቻ፡እጅ፡ብትነሡ፡ምን፡ብልጫ፡ታደርጋላችኹ፧አሕዛብስ፡ያንኑ፡ያደርጉ፡የለምን፧ 48፤እንግዲህ፡የሰማዩ፡አባታችኹ፡ፍጹም፡እንደ፡ኾነ፡እናንተ፡ፍጹማን፡ኹኑ። ምዕራፍ 1፤ለሰዎች፡ትታዩ፡ዘንድ፡ምጽዋታችኹን፡በፊታቸው፡እንዳታደርጉ፡ተጠንቀቁ፤ያለዚያ፡በሰማያት፡ባለው፡ አባታችኹ፡ዘንድ፡ዋጋ፡የላችኹም። 2፤እንግዲህ፡ምጽዋት፡ስታደርግ፥ግብዞች፡በሰው፡ዘንድ፡ሊከበሩ፡በምኵራብ፡በመንገድም፡እንደሚያደርጉ፡ በፊትኽ፡መለከት፡አታስነፋ፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ዋጋቸውን፡ተቀብለዋል። 3-4፤አንተ፡ግን፡ምጽዋት፡ስታደርግ፡ምጽዋትኽ፡በስውር፡እንዲኾን፡ቀኝኽ፡የምትሠራውን፡ግራኽ፡ አትወቅ፤በስውር፡የሚያይ፡አባትኽም፡በግልጥ፡ይከፍልኻል። 5፤ስትጸልዩም፡እንደ፡ግብዞች፡አትኹኑ፤ለሰው፡ይታዩ፡ዘንድ፡በምኵራብና፡በመንገድ፡ማእዘን፡ቆመው፡ መጸለይን፡ይወዳሉና፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ዋጋቸውን፡ተቀብለዋል። 6፤አንተ፡ግን፡ስትጸልይ፥ወደ፡ዕልፍኝኽ፡ግባ፥መዝጊያኽንም፡ዘግተኽ፡በስውር፡ላለው፡አባትኽ፡ ጸልይ፤በስውር፡የሚያይ፡አባትኽም፡በግልጥ፡ይከፍልኻል። 7፤አሕዛብም፡በመናገራቸው፡ብዛት፡እንዲሰሙ፡ይመስላቸዋልና፥ስትጸልዩ፡እንደ፡እነርሱ፡በከንቱ፡ አትድገሙ። 8፤ስለዚህ፥አትምሰሏቸው፤ሳትለምኑት፡አባታችኹ፡የሚያስፈልጋችኹን፡ያውቃልና። 9፤እንግዲህ፡እናንተስ፡እንዲህ፡ጸልዩ፦በሰማያት፡የምትኖር፡አባታችን፡ሆይ፥ 10፤ስምኽ፡ይቀደስ፤መንግሥትኽ፡ትምጣ፤ፈቃድኽ፡በሰማይ፡እንደ፡ኾነች፡እንዲሁ፡በምድር፡ትኹን፤ 11፤የዕለት፡እንጀራችንን፡ዛሬ፡ስጠን፤ 12፤እኛም፡ደግሞ፡የበደሉንን፡ይቅር፡እንደምንል፡በደላችንን፡ይቅር፡በለን፤ 13፤ከክፉም፡አድነን፡እንጂ፡ወደ፡ፈተና፡አታግባን፤መንግሥት፡ያንተ፡ናትና፥ኀይልም፡ክብርም፡ ለዘለዓለሙ፤አሜን። 14፤ለሰዎች፡ኀጢአታቸውን፡ይቅር፡ብትሉ፥የሰማዩ፡አባታችኹ፡እናንተን፡ደግሞ፡ይቅር፡ይላችዃልና፤ 15፤ለሰዎች፡ግን፡ኀጢአታቸውን፡ይቅር፡ባትሉ፥አባታችኹም፡ኀጢአታችኹን፡ይቅር፡አይላችኹም። 16፤ስትጦሙም፥እንደ፡ግብዞች፡አትጠውልጉ፤ለሰዎች፡እንደ፡ጦመኛ፡ሊታዩ፡ፊታቸውን፡ ያጠፋሉና፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ዋጋቸውን፡ተቀብለዋል። 17-18፤አንተ፡ግን፡ስትጦም፥በስውር፡ላለው፡አባትኽ፡እንጂ፡እንደ፡ጦመኛ፡ለሰዎች፡እንዳትታይ፡ራስኽን፡ ተቀባ፡ፊትኽንም፡ታጠብ፤በስውር፡የሚያይ፡አባትኽም፡በግልጥ፡ይከፍልኻል። 19፤ብልና፡ዝገት፡በሚያጠፉት፡ሌባዎችም፡ቈፍረው፡በሚሠርቁት፡ዘንድ፡ለእናንተ፡በምድር፡ላይ፡መዝገብ፡ አትሰብስቡ፤ 20፤ነገር፡ግን፥ብልም፡ዝገትም፡በማያጠፉት፡ሌባዎችም፡ቈፍረው፡በማይሠርቁት፡ዘንድ፡ለእናንተ፡በሰማይ፡ መዝገብ፡ሰብስቡ፤ 21፤መዝገብኽ፡ባለበት፡ልብኽ፡ደግሞ፡በዚያ፡ይኾናልና። 22፤የሰውነት፡መብራት፡ዐይን፡ናት።ዐይንኽ፡እንግዲህ፡ጤናማ፡ብትኾን፥ሰውነትኽ፡ዅሉ፡ብሩህ፡ይኾናል፤ 23፤ዐይንኽ፡ግን፡ታማሚ፡ብትኾን፥ሰውነትኽ፡ዅሉ፡የጨለመ፡ይኾናል።እንግዲህ፡ባንተ፡ያለው፡ብርሃን፡ ጨለማ፡ከኾነ፥ጨለማውስ፡እንዴት፡ይበረታ! 24፤ለኹለት፡ጌታዎች፡መገዛት፡የሚቻለው፡ማንም፡የለም፤ወይም፡አንዱን፡ይጠላል፡ኹለተኛውንም፡ ይወዳል፤ወይም፡ወደ፡አንዱ፡ይጠጋል፡ኹለተኛውንም፡ይንቃል፤ለእግዚአብሔርና፡ለገንዘብ፡መገዛት፡ አትችሉም። 25፤ስለዚህ፥እላችዃለኹ፥ስለ፡ነፍሳችኹ፡በምትበሉትና፡በምትጠጡት፥ወይም፡ስለ፡ሰውነታችኹ፡ በምትለብሱት፡አትጨነቁ፤ነፍስ፡ከመብል፣ሰውነትም፡ከልብስ፡አይበልጥምን፧ 26፤ወደ፡ሰማይ፡ወፎች፡ተመልከቱ፤አይዘሩም፡አያጭዱምም፡በጐተራም፡አይከቱም፥የሰማዩ፡አባታችኹም፡ ይመግባቸዋል፤እናንተ፡ከነርሱ፡እጅግ፡አትበልጡምን፧ 27፤ከእናንተ፡ተጨንቆ፡በቁመቱ፡ላይ፡አንድ፡ክንድ፡መጨመር፡የሚችል፡ማን፡ነው፧ 28፤ስለ፡ልብስስ፡ስለ፡ምን፡ትጨነቃላችኹ፧የሜዳ፡አበባዎች፡እንዴት፡እንዲያድጉ፡ልብ፡አድርጋችኹ፡ ተመልከቱ፤ 29፤አይደክሙም፡አይፈትሉምም፤ነገር፡ግን፥እላችዃለኹ፥ሰሎሞንስ፡እንኳ፡በክብሩ፡ዅሉ፡ከነዚህ፡እንደ፡ አንዱ፡አልለበሰም። 30፤እግዚአብሔር፡ግን፡ዛሬ፡ያለውን፡ነገም፡ወደ፡እቶን፡የሚጣለውን፡የሜዳን፡ሣር፡እንዲህ፡የሚያለብሰው፡ ከኾነ፥እናንተ፡እምነት፡የጎደላችኹ፥እናንተንማ፡ይልቁን፡እንዴት፧ 31፤እንግዲህ፦ምን፡እንበላለን፧ምንስ፡እንጠጣለን፧ምንስ፡እንለብሳለን፧ብላችኹ፡አትጨነቁ፤ 32፤ይህንስ፡ዅሉ፡አሕዛብ፡ይፈልጋሉ፤ይህ፡ዅሉ፡እንዲያስፈልጋችኹ፡የሰማዩ፡አባታችኹ፡ያውቃልና። 33፤ነገር፡ግን፥አስቀድማችኹ፡የእግዚአብሔርን፡መንግሥት፡ጽድቁንም፡ፈልጉ፥ይህም፡ዅሉ፡ ይጨመርላችዃል። 34፤ነገ፡ለራሱ፡ይጨነቃልና፥ለነገ፡አትጨነቁ፤ለቀኑ፡ክፋቱ፡ይበቃዋል። ምዕራፍ 1-2፤እንዳይፈረድባችኹ፡አትፍረዱ፤በምትፈርዱበት፡ፍርድ፡ይፈረድባችዃልና፥በምትሰፍሩበትም፡መስፈሪያ፡ ይሰፈርባችዃል። 3፤በወንድምኽም፡ዐይን፡ያለውን፡ጕድፍ፡ስለ፡ምን፡ታያለኽ፥በዐይንኽ፡ግን፡ያለውን፡ምሰሶ፡ስለ፡ምን፡ አትመለከትም፧ 4፤ወይም፡ወንድምኽን፦ከዐይንኽ፡ጕድፍ፡ላውጣ፡ፍቀድልኝ፡እንዴትስ፡ትለዋለኽ፧እንሆም፥በዐይንኽ፡ ምሰሶ፡አለ። 5፤አንተ፡ግብዝ፥አስቀድመኽ፡ከዐይንኽ፡ምሰሶውን፡አውጣ፥ከዚያም፡በዃላ፡ከወንድምኽ፡ዐይን፡ጕድፉን፡ ታወጣ፡ዘንድ፡አጥርተኽ፡ታያለኽ። 6፤በእግራቸው፡እንዳይረግጡት፡ተመልሰውም፡እንዳይነክሷችኹ፥የተቀደሰውን፡ለውሻዎች፡ አትስጡ፥ዕንቍዎቻችኹንም፡በዕሪያዎች፡ፊት፡አትጣሉ። 7፤ለምኑ፥ይሰጣችኹማል፤ፈልጉ፥ታገኙማላችኹ፤መዝጊያን፡አንኳኩ፥ይከፈትላችኹማል። 8፤የሚለምነው፡ዅሉ፡ይቀበላልና፥የሚፈልገውም፡ያገኛል፥መዝጊያንም፡ለሚያንኳኳ፡ይከፈትለታል። 9፤ወይስ፡ከእናንተ፥ልጁ፡እንጀራ፡ቢለምነው፥ድንጋይን፡የሚሰጠው፡ከእናንተ፡ማን፡ሰው፡ነው፧ 10፤ዓሣስ፡ቢለምነው፡እባብን፡ይሰጠዋልን፧ 11፤እንኪያስ፡እናንተ፡ክፉዎች፡ስትኾኑ፡ለልጆቻችኹ፡መልካም፡ስጦታ፡መስጠትን፡ካወቃችኹ፥በሰማያት፡ ያለው፡አባታችኹ፡ለሚለምኑት፡እንዴት፡አብልጦ፡መልካም፡ነገርን፡ይሰጣቸው፧ 12፤እንግዲህ፡ሰዎች፡ሊያደርጉላችኹ፡የምትወዱትን፡ዅሉ፡እናንተ፡ደግሞ፡እንዲሁ፡አድርጉላቸው፤ሕግም፡ ነቢያትም፡ይህ፡ነውና። 13፤በጠበበው፡ደጅ፡ግቡ፤ወደ፡ጥፋት፡የሚወስደው፡ደጅ፡ሰፊ፥መንገዱም፡ትልቅ፡ነውና፥ወደ፡ርሱም፡የሚገቡ፡ብዙዎች፡ናቸው፤ 14፤ወደ፡ሕይወት፡የሚወስደው፡ደጅ፡የጠበበ፥መንገዱም፡የቀጠነ፡ነውና፥የሚያገኙትም፡ጥቂቶች፡ናቸው። 15፤የበግ፡ለምድ፡ለብሰው፡ከሚመጡባችኹ፡በውስጣቸው፡ግን፡ነጣቂዎች፡ተኵላዎች፡ከኾኑ፡ከሐሰተኛዎች፡ ነቢያት፡ተጠንቀቁ። 16፤ከፍሬያቸው፡ታውቋቸዋላችኹ።ከሾኽ፡ወይን፡ከኵርንችትስ፡በለስ፡ይለቀማልን፧ 17፤እንዲሁ፡መልካም፡ዛፍ፡ዅሉ፡መልካም፡ፍሬ፡ያደርጋል፥ክፉም፡ዛፍ፡ክፉ፡ፍሬ፡ያደርጋል። 18፤መልካም፡ዛፍ፡ክፉ፡ፍሬ፡ማፍራት፥ወይም፡ክፉ፡ዛፍ፡መልካም፡ፍሬ፡ማፍራት፡አይቻለውም። 19፤መልካም፡ፍሬ፡የማያደርግ፡ዛፍ፡ዅሉ፡ይቈረጣል፡ወደ፡እሳትም፡ይጣላል። 20፤ስለዚህም፡ከፍሬያቸው፡ታውቋቸዋላችኹ። 21፤በሰማያት፡ያለውን፡የአባቴን፡ፈቃድ፡የሚያደርግ፡እንጂ፥ጌታ፡ሆይ፥ጌታ፡ሆይ፥የሚለኝ፡ዅሉ፡ መንግሥተ፡ሰማያት፡የሚገባ፡አይደለም። 22፤በዚያ፡ቀን፡ብዙዎች፦ጌታ፡ሆይ፥ጌታ፡ሆይ፥በስምኽ፡ትንቢት፡አልተናገርንምን፥በስምኽስ፡አጋንንትን፡ አላወጣንምን፥በስምኽስ፡ብዙ፡ተኣምራትን፡አላደረግንምን፧ይሉኛል። 23፤የዚያን፡ጊዜም፦ከቶ፡አላወቅዃችኹም፤እናንተ፡ዐመፀኛዎች፥ከእኔ፡ራቁ፡ብዬ፡እመሰክርባቸዋለኹ። 24፤ስለዚህ፥ይህን፡ቃሌን፡ሰምቶ፡የሚያደርገው፡ዅሉ፡ቤቱን፡በአለት፡ላይ፡የሠራ፡ልባም፡ሰውን፡ ይመስላል። 25፤ዝናብም፡ወረደ፥ጐርፍም፡መጣ፥ነፋስም፡ነፈሰ፥ያንም፡ቤት፡ገፋው፤በአለት፡ላይም፡ስለ፡ተመሠረተ፡ አልወደቀም። 26፤ይህንም፡ቃሌን፡ሰምቶ፡የማያደርገው፡ሰው፡ዅሉ፡ቤቱን፡በአሸዋ፡ላይ፡የሠራ፡ሰነፍ፡ሰውን፡ይመስላል። 27፤ዝናብም፡ወረደ፥ጐርፍም፡መጣ፥ነፋስም፡ነፈሰ፥ያንም፡ቤት፡መታው፥ወደቀም፤አወዳደቁም፡ታላቅ፡ ኾነ። 28፤ኢየሱስም፡ይህን፡ነገር፡በጨረሰ፡ጊዜ፡ሕዝቡ፡በትምህርቱ፡ተገረሙ፤እንደ፡ጻፊዎቻቸው፡ሳይኾን፡ 29፤እንደ፡ባለሥልጣን፡ያስተምራቸው፡ነበርና። ምዕራፍ 1፤ከተራራም፡በወረደ፡ጊዜ፡ብዙ፡ሕዝብ፡ተከተሉት። 2፤እንሆም፥ለምጻም፡ቀርቦ፦ጌታ፡ሆይ፥ብትወድስ፡ልታነጻኝ፡ትችላለኽ፡እያለ፡ሰገደለት። 3፤እጁንም፡ዘርግቶ፡ዳሰሰውና፦እወዳለኹ፥ንጻ፡አለው።ወዲያውም፡ለምጹ፡ነጻ። 4፤ኢየሱስም፦ለማንም፡እንዳትናገር፡ተጠንቀቅ፥ነገር፡ግን፥ኼደኽ፡ራስኽን፡ለካህን፡አሳይ፥ለእነርሱም፡ ምስክር፡እንዲኾን፡ሙሴ፡ያዘዘውን፡መባ፡አቅርብ፡አለው። 5፤ወደ፡ቅፍርናሖምም፡በገባ፡ጊዜ፡የመቶ፡አለቃ፡ወደ፡ርሱ፡ቀርቦ፦ጌታ፡ሆይ፥ 6፤ብላቴናዬ፡ሽባ፡ኾኖ፡እጅግ፡እየተሣቀየ፡በቤት፡ተኝቷል፡ብሎ፡ለመነው። 7፤ኢየሱስም፦እኔ፡መጥቼ፡እፈውሰዋለኹ፡አለው። 8፤የመቶ፡አለቃውም፡መልሶ፦ጌታ፡ሆይ፥በቤቴ፡ጣራ፡ከታች፡ልትገባ፡አይገ፟ባ፟ኝም፤ነገር፡ግን፥ቃል፡ ብቻ፡ተናገር፥ብላቴናዬም፡ይፈወሳል። 9፤እኔ፡ደግሞ፡ለሌላዎች፡ተገዢ፡ነኝና፥ከእኔም፡በታች፡ጭፍራ፡አለኝ፤አንዱንም፦ኺድ፡ብለው፡ ይኼዳል፥ሌላውንም፦ና፡ብለው፡ይመጣል፥ባሪያዬንም፦ይህን፡አድርግ፡ብለው፡ያደርጋል፡አለው። 10፤ኢየሱስም፡ሰምቶ፡ተደነቀና፡ለተከተሉት፡እንዲህ፡አለ፦እውነት፡እላችዃለኹ፥በእስራኤል፡እንኳ፡እንዲህ፡ ያለ፡ትልቅ፡እምነት፡አላገኘኹም። 11፤እላችዃለኹም፥ብዙዎች፡ከምሥራቅና፡ከምዕራብ፡ይመጣሉ፡ከአብርሃምና፡ከይሥሐቅ፡ከያዕቆብም፡ጋራ፡ በመንግሥተ፡ሰማያት፡ይቀመጣሉ፤ 12፤የመንግሥት፡ልጆች፡ግን፡በውጭ፡ወዳለው፡ጨለማ፡ይጣላሉ፤በዚያ፡ልቅሶና፡ጥርስ፡ማፋጨት፡ይኾናል። 13፤ኢየሱስም፡ለመቶ፡አለቃ፦ኺድና፡እንዳመንኽ፡ይኹንልኽ፡አለው።ብላቴናውም፡በዚያች፡ሰዓት፡ ተፈወሰ። 14፤ኢየሱስም፡ወደ፡ጴጥሮስ፡ቤት፡ገብቶ፡ዐማቱን፡በንዳድ፡ታማ፡ተኝታ፡አያት፤ 15፤እጇንም፡ዳሰሰ፥ንዳዱም፡ለቀቃት፤ተነሥታም፡አገለገለቻቸው። 16-17፤በመሸም፡ጊዜ፡አጋንንት፡ያደረባቸውን፡ብዙዎችን፡ወደ፡ርሱ፡አመጡ፤በነቢዩ፡በኢሳይያስ፦ርሱ፡ ድካማችንን፡ተቀበለ፡ደዌያችንንም፡ተሸከመ፡የተባለው፡ይፈጸም፡ዘንድ፥መናፍስትን፡በቃሉ፡ አወጣ፥የታመሙትንም፡ዅሉ፡ፈወሰ። 18፤ኢየሱስም፡ብዙ፡ሰዎች፡ሲከቡት፡አይቶ፡ወደ፡ማዶ፡እንዲሻገሩ፡አዘዘ። 19፤አንድ፡ጻፊም፡ቀርቦ፦መምህር፡ሆይ፥ወደምትኼድበት፡ዅሉ፡እከተልኻለኹ፡አለው። 20፤ኢየሱስም፦ለቀበሮዎች፡ጕድጓድ፡ለሰማይም፡ወፎች፡መሳፈሪያ፡አላቸው፥ለሰው፡ልጅ፡ግን፡ራሱን፡ የሚያስጠጋበት፡የለውም፡አለው። 21፤ከደቀ፡መዛሙርቱም፡ሌላው፦ጌታ፡ሆይ፥አስቀድሜ፡እንድኼድ፡አባቴን፡እንድቀብር፡ፍቀድልኝ፡ አለው። 22፤ኢየሱስም፦ተከተለኝ፥ሙታናቸውንም፡እንዲቀብሩ፡ሙታንን፡ተዋቸው፡አለው። 23፤ወደ፡ታንኳም፡ሲገባ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ተከተሉት። 24፤እንሆም፥ማዕበሉ፡ታንኳዪቱን፡እስኪደፍናት፡ድረስ፡በባሕር፡ታላቅ፡መናወጥ፡ኾነ፤ርሱ፡ግን፡ተኝቶ፡ ነበር። 25፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ቀርበው፦ጌታ፡ሆይ፥አድነን፥ጠፋን፡እያሉ፡አስነሡት። 26፤ርሱም፦እናንተ፡እምነት፡የጎደላችኹ፥ስለ፡ምን፡ትፈራላችኹ፧አላቸው፤ከዚህ፡በዃላ፡ተነሥቶ፡ ነፋሱንና፡ባሕሩን፡ገሠጸ፥ታላቅ፡ጸጥታም፡ኾነ። 27፤ሰዎቹም፦ነፋሳትና፡ባሕርስ፡ስንኳ፡የሚታዘዙለት፥ይህ፡እንዴት፡ያለ፡ሰው፡ነው፧እያሉ፡ተደነቁ። 28፤ወደ፡ማዶም፡ወደ፡ጌርጋሴኖን፡አገር፡በመጣ፡ጊዜ፥አጋንንት፡ያደሩባቸው፡ኹለት፡ሰዎች፡ከመቃብር፡ ወጥተው፡ተገናኙት፤እነርሱም፡ሰው፡በዚያ፡መንገድ፡ማለፍ፡እስኪሳነው፡ድረስ፡እጅግ፡ክፉዎች፡ነበሩ። 29፤እንሆም፦ኢየሱስ፡ሆይ፥የእግዚአብሔር፡ልጅ፥ከአንተ፡ጋራ፡ምን፡አለን፧ጊዜው፡ሳይደርስ፡ልትሣቅየን፡ ወደዚህ፡መጣኽን፧እያሉ፡ጮኹ። 30፤ከነርሱም፡ርቆ፡የብዙ፡ዕሪያ፡መንጋ፡ይሰማራ፡ነበር። 31፤አጋንንቱም፦ታወጣንስ፡እንደኾንኽ፥ወደዕሪያው፡መንጋ፡ስደደን፡ብለው፡ለመኑት፦ኺዱ፡አላቸው። 32፤እነርሱም፡ወጥተው፡ወደ፡ዕሪያዎቹ፡ኼዱና፡ገቡ፤እንሆም፥የዕሪያዎቹ፡መንጋ፡ዅሉ፡ከአፋፉ፡ወደ፡ ባሕር፡እየተጣደፉ፡ሮጡ፡በውሃም፡ውስጥ፡ሞቱ። 33፤እረኛዎችም፡ሸሹ፥ወደ፡ከተማዪቱም፡ኼደው፡ነገሩን፡ዅሉ፡አጋንንትም፡ባደሩባቸው፡የኾነውን፡አወሩ። 34፤እንሆም፥ከተማው፡ዅሉ፡ኢየሱስን፡ሊገናኝ፡ወጣ፥ባዩትም፡ጊዜ፡ከአገራቸው፡እንዲኼድላቸው፡ ለመኑት። ምዕራፍ 1፤በታንኳም፡ገብቶ፡ተሻገረና፡ወደገዛ፡ከተማው፡መጣ። 2፤እንሆም፥በዐልጋ፡የተኛ፡ሽባ፡ወደ፡ርሱ፡አመጡ።ኢየሱስም፡እምነታቸውን፡አይቶ፡ሽባውን፦አንተ፡ ልጅ፥አይዞኽ፥ኀጢአትኽ፡ተሰረየችልኽ፡አለው። 3፤እንሆም፥ከጻፊዎቹ፡አንዳንዱ፡በልባቸው፦ይህስ፡ይሳደባል፡አሉ። 4፤ኢየሱስም፡ዐሳባቸውን፡ዐውቆ፡እንዲህ፡አለ፦ስለ፡ምን፡በልባችኹ፡ክፉ፡ታስባላችኹ፧ 5፤ኀጢአትኽ፡ተሰረየችልኽ፡ከማለት፡ወይስ።ተነሣና፡ኺድ፡ከማለት፡ማናቸው፡ይቀላል፧ 6፤ነገር፡ግን፥በምድር፡ላይ፡ኀጢአትን፡ያስተሰርይ፡ዘንድ፡ለሰው፡ልጅ፡ሥልጣን፡እንዳለው፡ እንድታውቁ፥በዚያን፡ጊዜ፡ሽባውን፦ተነሣ፤ዐልጋኽን፡ተሸከምና፡ወደ፡ቤትኽ፡ኺድ፡አለው። 7፤ተነሥቶም፡ወደ፡ቤቱ፡ኼደ። 8፤ሕዝቡም፡አይተው፡ተደነቁ፥ለሰውም፡እንዲህ፡ያለ፡ሥልጣን፡የሰጠ፡እግዚአብሔርን፡አከበሩ። 9፤ኢየሱስም፡ከዚያ፡ዐልፎ፡በመቅረጫው፡ተቀምጦ፡የነበረ፡ማቴዎስ፡የሚባል፡አንድ፡ሰው፡ አየና፦ተከተለኝ፡አለው።ተነሥቶም፡ተከተለው። 10፤በቤቱም፡በማእዱ፡ተቀምጦ፡ሳለ፥እንሆ፥ብዙ፡ቀራጮችና፡ኀጢአተኛዎች፡መጥተው፡ከኢየሱስና፡ከደቀ፡ መዛሙርቱ፡ጋራ፡ዐብረው፡ተቀመጡ። 11፤ፈሪሳውያንም፡አይተው፡ደቀ፡መዛሙርቱን፦መምህራችኹ፡ከቀራጮችና፡ከኀጢአተኛዎች፡ጋራ፡ዐብሮ፡ ስለ፡ምን፡ይበላል፧አሏቸው። 12፤ኢየሱስም፡ሰምቶ፦ሕመምተኛዎች፡እንጂ፡ባለጤናዎች፡ባለመድኀኒት፡አያስፈልጋቸውም፤ 13፤ነገር፡ግን፥ኼዳችኹ፦ምሕረትን፡እወዳለኹ፡መሥዋዕትንም፡አይደለም፡ያለው፡ምን፡እንደ፡ኾነ፡ ተማሩ፤ኀጢአተኛዎችን፡ወደ፡ንስሓ፡እንጂ፡ጻድቃንን፡ልጠራ፡አልመጣኹምና፡አላቸው። 14፤በዚያን፡ጊዜ፡የዮሐንስ፡ደቀ፡መዛሙርት፡ወደ፡ርሱ፡ቀርበው፦እኛና፡ፈሪሳውያን፥ብዙ፡ጊዜ፡ የምንጦመው፥ደቀ፡መዛሙርትኽ፡ግን፡የማይጦሙት፡ስለ፡ምንድር፡ነው፧አሉት። 15፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡አላቸው፦ሚዜዎች፡ሙሽራው፡ከነርሱ፡ጋራ፡ሳለ፡ሊያዝኑ፡ይችላሉን፧ነገር፡ግን፡ሙሽራው፡ከነርሱ፡የሚወሰድበት፡ወራት፡ይመጣል፥በዚያ፡ጊዜም፡ይጦማሉ። 16፤በአረጀ፡ልብስ፡ዐዲስ፡ዕራፊ፡የሚያኖር፡የለም፤መጣፊያው፡ልብሱን፡ይቦጭቀዋልና፥መቀደዱም፡የባሰ፡ ይኾናል። 17፤በአረጀ፡አቍማዳ፡ዐዲስ፡የወይን፡ጠጅ፡የሚያኖር፡የለም፤ቢደረግ፡ግን፥አቍማዳው፡ይፈነዳል፥የወይን፡ ጠጁም፡ይፈሳል፡አቍማዳውም፡ይጠፋል፤ነገር፡ግን፥ዐዲሱን፡የወይን፡ጠጅ፡በዐዲስ፡አቍማዳ፡ ያኖረዋል፥ኹለቱም፡ይጠባበቃሉ። 18፤ይህንም፡ሲነግራቸው፥አንድ፡መኰንን፡መጥቶ፦ልጄ፡አኹን፡ሞተች፤ነገር፡ግን፥መጥተኽ፡እጅኽን፡ ጫንባት፥በሕይወትም፡ትኖራለች፡እያለ፡ሰገደለት። 19፤ኢየሱስም፡ተነሥቶ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ጋራ፡ተከተለው። 20፤እንሆም፥ከዐሥራ፡ኹለት፡ዓመት፡ዠምሮ፡ደም፡የሚፈሳ፟ት፡ሴት፡በዃላው፡ቀርባ፡የልብሱን፡ጫፍ፡ ዳሰሰች፤ 21፤በልቧ፦ልብሱን፡ብቻ፡የዳሰስኹ፡እንደ፡ኾነ፥እድናለኹ፡ትል፡ነበርና። 22፤ኢየሱስም፡ዘወር፡ብሎ፡አያትና፦ልጄ፡ሆይ፥አይዞሽ፤እምነትሽ፡አድኖሻል፡አላት።ሴቲቱም፡ከዚያች፡ሰዓት፡ዠምራ፡ዳነች። 23፤ኢየሱስም፡ወደመኰንኑ፡ቤት፡በደረሰ፡ጊዜ፥እንቢልተኛዎችንና፡የሚንጫጫውን፡ሕዝብ፡አይቶ፦ 24፤ብላቴናዪቱ፡ተኝታለች፡እንጂ፡አልሞተችምና፡ፈቀቅ፡በሉ፡አላቸው።በጣምም፡ሣቁበት። 25፤ሕዝቡን፡ግን፡ከአስወጡ፡በዃላ፡ገብቶ፡እጇን፡ያዛት፥ብላቴናዪቱም፡ተነሣች። 26፤ያም፡ዝና፡ወደዚያ፡አገር፡ዅሉ፡ወጣ። 27፤ኢየሱስም፡ከዚያ፡ሲያልፍ፡ኹለት፡ዕውሮች፦የዳዊት፡ልጅ፡ሆይ፥ማረን፡ብለው፡እየጮኹ፡ተከተሉት። 28፤ወደ፡ቤትም፡በገባ፡ጊዜ፡ዕውሮቹ፡ወደ፡ርሱ፡ቀረቡ፥ኢየሱስም፦ይህን፡ማድረግ፡እንድችል፡ ታምናላችኹን፧አላቸው፦አዎን፥ጌታ፡ሆይ፡አሉት። 29፤በዚያን፡ጊዜ፦እንደ፡እምነታችኹ፡ይኹንላችኹ፡ብሎ፡ዐይኖቻቸውን፡ዳሰሰ። 30፤ዐይኖቻቸውም፡ተከፈቱ። 31፤ኢየሱስም፦ማንም፡እንዳያውቅ፡ተጠንቀቁ፡ብሎ፡በብርቱ፡አዘዛቸው።እነርሱ፡ግን፡ወጥተው፡በዚያ፡ አገር፡ዅሉ፡ስለ፡ርሱ፡አወሩ። 32፤እነርሱም፡ሲወጡ፥እንሆ፥ጋኔን፡ያደረበትን፡ዲዳ፡ሰው፡ወደ፡ርሱ፡አመጡ። 33፤ጋኔኑንም፡ካወጣው፡በዃላ፡ዲዳው፡ተናገረ።ሕዝቡም፦እንዲህ፡ያለ፡በእስራኤል፡ዘንድ፡ከቶ፡አልታየም፡ እያሉ፡ተደነቁ። 34፤ፈሪሳውያን፡ግን፦በአጋንንት፡አለቃ፡አጋንንትን፡ያወጣል፡አሉ። 35፤ኢየሱስም፡በምኵራቦቻቸው፡እያስተማረ፥የመንግሥትንም፡ወንጌል፡እየሰበከ፥በሕዝብም፡ያለውን፡ደዌና፡ ሕማም፡ዅሉ፡እየፈወሰ፥በከተማዎችና፡በመንደሮች፡ዅሉ፡ይዞር፡ነበር። 36፤ብዙ፡ሕዝብም፡ባየ፡ጊዜ፥እረኛ፡እንደ፡ሌላቸው፡በጎች፡ተጨንቀው፡ተጥለውም፡ነበርና፥ዐዘነላቸው። 37፤በዚያን፡ጊዜ፡ደቀ፡መዛሙርቱን፦መከሩስ፡ብዙ፡ነው፥ሠራተኛዎች፡ግን፡ጥቂቶች፡ናቸው፤ 38፤እንግዲህ፡የመከሩን፡ጌታ፡ወደመከሩ፡ሠራተኛዎች፡እንዲልክ፡ለምኑት፡አላቸው። ምዕራፍ 1፤ዐሥራ፡ኹለቱን፡ደቀ፡መዛሙርቱን፡ወደ፡ርሱ፡ጠርቶ፥እንዲያወጧቸው፡በርኩሳን፡መናፍስት፡ላይ፡ ደዌንና፡ሕማምንም፡ዅሉ፡እንዲፈውሱ፡ሥልጣን፡ሰጣቸው። 2፤የዐሥራ፡ኹለቱም፡ሐዋርያት፡ስም፡ይህ፡ነው፤መዠመሪያው፡ጴጥሮስ፡የተባለው፡ስምዖን፡ወንድሙ፡ እንድርያስም፥የዘብዴዎስ፡ልጅ፡ያዕቆብም፡ወንድሙ፡ዮሐንስም፥ 3፤ፊልጶስም፡በርተሎሜዎስም፥ቶማስም፡ቀራጩ፡ማቴዎስም፥የእልፍዮስ፡ልጅ፡ያዕቆብም፡ታዴዎስም፡ የተባለው፡ልብድዮስ፥ 4፤ቀነናዊውም፡ስምዖን፡ደግሞም፡አሳልፎ፡የሰጠው፡የአስቆሮቱ፡ይሁዳ። 5፤እነዚህን፡ዐሥራ፡ኹለቱን፡ኢየሱስ፡ላካቸው፥አዘዛቸውም፥እንዲህም፡አለ፦በአሕዛብ፡መንገድ፡ አትኺዱ፥ወደሳምራውያንም፡ከተማ፡አትግቡ፤ 6፤ይልቅስ፡የእስራኤል፡ቤት፡ወደሚኾኑ፡ወደጠፉት፡በጎች፡ኺዱ፡እንጂ። 7፤ኼዳችኹም፦መንግሥተ፡ሰማያት፡ቀርባለች፡ብላችኹ፡ስበኩ። 8፤ድውዮችን፡ፈውሱ፤ሙታንን፡አስነሡ፤ለምጻሞችን፡አንጹ፤አጋንንትን፡አውጡ፤በከንቱ፡ ተቀበላችኹ፥በከንቱ፡ስጡ። 9፤ወርቅ፡ወይም፡ብር፡ወይም፡ናስ፡በመቀነታችኹ፥ 10፤ወይም፡ለመንገድ፡ከረጢት፡ወይም፡ኹለት፡እጀ፡ጠባብ፡ወይም፡ጫማ፡ወይም፡በትር፡ አታግኙ፤ለሠራተኛ፡ምግቡ፡ይገ፟ባ፟ዋልና። 11፤በምትገቡባትም፡በማናቸዪቱም፡ከተማ፡ወይም፡መንደር፥በዚያ፡የሚገባው፡ማን፡እንደ፡ኾነ፡በጥንቃቄ፡ መርምሩ፤እስክትወጡም፡ድረስ፡በዚያ፡ተቀመጡ። 12፤ወደ፡ቤትም፡ስትገቡ፡ሰላምታ፡ስጡ፤ 13፤ቤቱም፡የሚ፟ገ፟ባ፟ው፡ቢኾን፡ሰላማችኹ፡ይድረስለት፤ባይገ፟ባ፟ው፡ግን፡ሰላማችኹ፡ይመለስላችኹ። 14፤ከማይቀበላችኹም፡ቃላችኹንም፡ከማይሰሙ፡ዅሉ፥ከዚያ፡ቤት፡ወይም፡ከዚያች፡ከተማ፡ስትወጡ፡ የእግራችኹን፡ትቢያ፡አራግፉ። 15፤እውነት፡እላችዃለኹ፥በፍርድ፡ቀን፡ከዚያች፡ከተማ፡ይልቅ፡ለሰዶምና፡ለገሞራ፡አገር፡ይቀልላቸዋል። 16፤እንሆ፥እኔ፡እንደ፡በጎች፡በተኵላዎች፡መካከል፡እልካችዃለኹ፤ስለዚህ፥እንደ፡እባብ፡ልባሞች፡እንደ፡ርግብም፡የዋሆች፡ኹኑ። 17፤ነገር፡ግን፥ወደ፡ሸንጎ፡አሳልፈው፡ይሰጧችዃል፥በምኵራቦቻቸውም፡ይገርፏችዃልና፥ከሰዎች፡ተጠበቁ፤ 18፤ለእነርሱና፡ለአሕዛብም፡ምስክር፡እንዲኾን፥ስለ፡እኔ፡ወደ፡ገዢዎች፡ወደ፡ነገሥታትም፡ትወሰዳላችኹ። 19፤አሳልፈውም፡ሲሰጧችኹ፥የምትናገሩት፡በዚያች፡ሰዓት፡ይሰጣችዃልና፥እንዴት፡ወይስ፡ምን፡እንድትናገሩ፡ አትጨነቁ፤ 20፤በእናንተ፡የሚናገር፡የአባታችኹ፡መንፈስ፡ነው፡እንጂ፥የምትናገሩ፡እናንተ፡አይደላችኹምና። 21፤ወንድምም፡ወንድሙን፥አባትም፡ልጁን፡ለሞት፡አሳልፎ፡ይሰጣል፥ልጆችም፡በወላጆቻቸው፡ላይ፡ይነሣሉ፡ ይገድሏቸውማል። 22፤በዅሉም፡ስለ፡ስሜ፡የተጠላችኹ፡ትኾናላችኹ፤እስከ፡መጨረሻ፡የሚጸና፡ግን፡ርሱ፡ይድናል። 23፤በአንዲቱ፡ከተማም፡መከራ፡ቢያሳይዋችኹ፡ወደ፡ሌላዪቱ፡ሽሹ፤እውነት፡እላችዃለኹና፥የሰው፡ልጅ፡ እስኪመጣ፡ድረስ፡የእስራኤልን፡ከተማዎች፡አትዘልቁም። 24፤ደቀ፡መዝሙር፡ከመምህሩ፥ባሪያም፡ከጌታው፡አይበልጥም። 25፤ደቀ፡መዝሙር፡እንደ፡መምህሩ፥ባሪያም፡እንደ፡ጌታው፡መኾኑ፡ይበቃዋል።ባለቤቱን፡ብዔል፡ዜቡል፡ ካሉት፥ቤተ፡ሰዎቹንማ፡እንዴት፡አብዝተው፡አይሏቸው! 26፤እንግዲህ፡አትፍሯቸው፤የማይገለጥ፡የተከደነ፥የማይታወቅም፡የተሰወረ፡ምንም፡የለምና። 27፤በጨለማ፡የምነግራችኹን፡በብርሃን፡ተናገሩ፤በዦሮም፡የምትሰሙትን፡በሰገነት፡ላይ፡ስበኩ። 28፤ሥጋንም፡የሚገድሉትን፡ነፍስን፡ግን፡መግደል፡የማይቻላቸውን፡አትፍሩ፤ይልቅስ፡ነፍስንም፡ሥጋንም፡ በገሃነም፡ሊያጠፋ፡የሚቻለውን፡ፍሩ። 29፤ኹለት፡ድንቢጦች፡በዐምስት፡ሳንቲም፡ይሸጡ፡የለምን፧ከነርሱም፡አንዲቱ፡ያለአባታችኹ፡ፈቃድ፡ በምድር፡ላይ፡አትወድቅም። 30፤የእናንተስ፡የራሳችኹ፡ጠጕር፡ዅሉ፡እንኳ፡ተቈጥሯል። 31፤እንግዲህ፡አትፍሩ፡ከብዙ፡ድንቢጦች፡እናንተ፡ትበልጣላችኹ። 32፤ስለዚህ፥በሰው፡ፊት፡ለሚመሰክርልኝ፡ዅሉ፥እኔ፡ደግሞ፡በሰማያት፡ባለው፡በአባቴ፡ፊት፡ እመሰክርለታለኹ፤ 33፤በሰው፡ፊትም፡የሚክደኝን፡ዅሉ፡እኔ፡ደግሞ፡በሰማያት፡ባለው፡በአባቴ፡ፊት፡እክደዋለኹ። 34፤በምድር፡ላይ፡ሰላምን፡ለማምጣት፡የመጣኹ፡አይምሰላችኹ፤ሰይፍን፡እንጂ፡ሰላምን፡ለማምጣት፡ አልመጣኹም። 35፤ሰውን፡ከአባቱ፥ሴት፡ልጅንም፡ከእናቷ፥ምራትንም፡ከአማቷ፡እለያይ፡ዘንድ፡መጥቻለኹና፤ 36፤ለሰውም፡ቤተ፡ሰዎቹ፡ጠላቶች፡ይኾኑበታል። 37፤ከእኔ፡ይልቅ፡አባቱን፡ወይም፡እናቱን፡የሚወድ፡ለእኔ፡ሊኾን፡አይገ፟ባ፟ውም፤ከእኔ፡ይልቅም፡ወንድ፡ ልጁን፡ወይም፡ሴት፡ልጁን፡የሚወድ፡ለእኔ፡ሊኾን፡አይገ፟ባ፟ውም፤ 38፤መስቀሉንም፡የማይዝ፡በዃላዬም፡የማይከተለኝ፡ለእኔ፡ሊኾን፡አይገ፟ባ፟ውም። 39፤ነፍሱን፡የሚያገኝ፡ያጠፋታል፥ነፍሱንም፡ስለ፡እኔ፡የሚያጠፋ፡ያገኛታል። 40፤እናንተን፡የሚቀበል፡እኔን፡ይቀበላል፥እኔንም፡የሚቀበል፡የላከኝን፡ይቀበላል። 41፤ነቢይን፡በነቢይ፡ስም፡የሚቀበል፡የነቢይን፡ዋጋ፡ይወስዳል፥ጻድቅንም፡በጻድቅ፡ስም፡የሚቀበል፡የጻድቁን፡ ዋጋ፡ይወስዳል። 42፤ማንም፡ከነዚህ፡ከታናናሾቹ፡ለአንዱ፡ቀዝቃዛ፡ጽዋ፡ውሃ፡ብቻ፡በደቀ፡መዝሙር፡ስም፡የሚያጠጣ፥እውነት፡እላችዃለኹ፥ዋጋው፡አይጠፋበትም። ምዕራፍ 1፤ኢየሱስም፡ዐሥራ፡ኹለቱን፡ደቀ፡መዛሙርቱን፡ማዘዝ፡በፈጸመ፡ጊዜ፡በከተማዎቻቸው፡ሊያስተምርና፡ ሊሰብክ፡ከዚያ፡ዐለፈ። 2፤ዮሐንስም፡በወህኒ፡ሳለ፡የክርስቶስን፡ሥራ፡ሰምቶ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ኹለት፡ላከና። 3፤የሚመጣው፡አንተ፡ነኽን፧ወይስ፡ሌላ፡እንጠብቅ፧አለው። 4፤ኢየሱስም፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦ኼዳችኹ፡ያያችኹትን፡የሰማችኹትንም፡ለዮሐንስ፡አውሩለት፤5፤ዕውሮች፡ያያሉ፡ዐንካሳዎችም፡ይኼዳሉ፥ለምጻሞችም፡ይነጻሉ፡ደንቈሮዎችም፡ይሰማሉ፥ሙታንም፡ይነሣሉ፡ 6፤ለድኻዎችም፡ወንጌል፡ይሰበካል፤በእኔም፡የማይሰናከለው፡ዅሉ፡ብፁዕ፡ነው። 7፤እነዚያም፡ሲኼዱ፡ኢየሱስ፡ለሕዝቡ፡ስለ፡ዮሐንስ፡ሊናገር፡ዠመረ፥እንዲህም፡አለ፦ምን፡ልታዩ፡ወደ፡ ምድረ፡በዳ፡ወጣችኹ፧ 8፤ነፋስ፡የሚወዘውዘውን፡ሸምበቆን፧ወይስ፡ምን፡ልታዩ፡ወጣችኹ፧ቀጭን፡ልብስ፡የለበሰ፡ ሰውን፧እንሆ፥ቀጭን፡ልብስ፡የለበሱ፡በነገሥታት፡ቤት፡አሉ። 9፤ወይስ፡ምን፡ልታዩ፡ወጣችኹ፧ነቢይን፧አዎን፡እላችዃለኹ፥ከነቢይም፡የሚበልጠውን። 10፤እንሆ፥መንገድኽን፡በፊትኽ፡የሚጠርግ፡መልክተኛዬን፡በፊትኽ፡እልካለኹ፡ተብሎ፡የተጻፈለት፡ይህ፡ ነውና። 11፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ከሴቶች፡ከተወለዱት፡መካከል፡ከመጥምቁ፡ዮሐንስ፡የሚበልጥ፡ አልተነሣም፤በመንግሥተ፡ሰማያት፡ግን፡ከዅሉ፡የሚያንሰው፡ይበልጠዋል። 12፤ከመጥምቁም፡ከዮሐንስ፡ዘመን፡ዠምሮ፡እስከ፡ዛሬ፡ድረስ፡መንግሥተ፡ሰማያት፡ትገፋለች፥ግፈኛዎችም፡ ይናጠቋታል። 13፤ነቢያት፡ዅሉና፡ሕጉ፡እስከ፡ዮሐንስ፡ድረስ፡ትንቢት፡ተናገሩ፤ 14፤ልትቀበሉትስ፡ብትወዱ፥ይመጣ፡ዘንድ፡ያለው፡ኤልያስ፡ይህ፡ነው። 15፤የሚሰማ፡ዦሮ፡ያለው፡ይስማ። 16፤ነገር፡ግን፥ይህን፡ትውልድ፡በምን፡እመስለዋለኹ፧በገበያ፡የሚቀመጡትን፡ልጆች፡ይመስላሉ፥እነርሱም፡ ባልንጀራዎቻቸውን፡እየጠሩ። 17፤እንቢልታ፡ነፋንላችኹ፥ዘፈንም፡አልዘፈናችኹም፤ሙሾ፡አወጣንላችኹ፥ዋይ፡ዋይም፡አላላችኹም፡ ይሏቸዋል። 18፤ዮሐንስ፡ሳይበላና፡ሳይጠጣ፡መጣ፥እነርሱም፦ጋኔን፡አለበት፡አሉት። 19፤የሰው፡ልጅ፡እየበላና፡እየጠጣ፡መጣ፥እነርሱም፦እንሆ፥በላተኛና፡የወይን፡ጠጅ፡ጠጪ፥የቀራጮችና፡ የኀጢአተኛዎች፡ወዳጅ፡ይሉታል።ጥበብም፡በልጆቿ፡ጸደቀች። 20፤በዚያን፡ጊዜ፡የሚበዙ፡ተኣምራት፡የተደረገባቸውን፡ከተማዎች፡ንስሓ፡ስላልገቡ፡ሊነቅፋቸው፡ዠመረ፡ እንዲህም፡አለ፦ 21፤ወዮልሽ፡ኮራዚ፤ወዮልሽ፡ቤተ፡ሳይዳ፤በእናንተ፡የተደረገው፡ተኣምራት፡በጢሮስና፡በሲዶና፡ተደርጎ፡ቢኾን፥ማቅ፡ለብሰው፡ዐመድም፡ነስንሰው፡ከብዙ፡ጊዜ፡በፊት፡ንስሓ፡በገቡ፡ነበርና። 22፤ነገር፡ግን፥እላችዃለኹ፥በፍርድ፡ቀን፡ከእናንተ፡ይልቅ፡ለጢሮስና፡ለሲዶና፡ይቀልላቸዋል። 23፤አንቺም፡ቅፍርናሖም፥እስከ፡ሰማይ፡ከፍ፡አልሽን፧ወደ፡ሲኦል፡ትወርጃለሽ፤ባንቺ፡የተደረገው፡ ተኣምራት፡በሰዶም፡ተደርጎ፡ቢኾን፥እስከ፡ዛሬ፡በኖረች፡ነበርና። 24፤ነገር፡ግን፥እላችዃለኹ፥በፍርድ፡ቀን፡ከአንቺ፡ይልቅ፡ለሰዶም፡አገር፡ይቀልላታል። 25፤በዚያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡መልሶ፡እንዲህ፡አለ፦አባት፡ሆይ፥የሰማይና፡የምድር፡ጌታ፥ይህን፡ ከጥበበኛዎችና፡ከአስተዋዮች፡ሰውረኽ፡ለሕፃናት፡ስለ፡ገለጥኽላቸው፡አመሰግንኻለኹ፤ 26፤አዎን፥አባት፡ሆይ፥ፈቃድኽ፡በፊትኽ፡እንዲህ፡ኾኗልና። 27፤ዅሉ፡ከአባቴ፡ዘንድ፡ተሰጥቶኛል፤ከአብ፡በቀር፡ወልድን፡የሚያውቅ፡የለም፥ከወልድም፡በቀር፡ወልድም፡ ሊገለጥለት፡ከሚፈቅድ፡በቀር፡አብን፡የሚያውቅ፡የለም። 28፤እናንተ፡ደካማዎች፡ሸክማችኹ፡የከበደ፡ዅሉ፥ወደ፡እኔ፡ኑ፥እኔም፡አሳርፋችዃለኹ። 29፤ቀንበሬን፡በላያችኹ፡ተሸከሙ፡ከእኔም፡ተማሩ፥እኔ፡የዋህ፡በልቤም፡ትሑት፡ነኝና፥ለነፍሳችኹም፡ ዕረፍት፡ታገኛላችኹ፤ 30፤ቀንበሬ፡ልዝብ፡ሸክሜም፡ቀሊል፡ነውና። ምዕራፍ 1፤በዚያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡በሰንበት፡ቀን፡በዕርሻ፡መካከል፡ዐለፈ፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ተራቡና፡እሸት፡ ይቀጥፉ፡ይበሉም፡ዠመር። 2፤ፈሪሳውያንም፡አይተው፦እንሆ፥ደቀ፡መዛሙርትኽ፡በሰንበት፡ማድረግ፡ያልተፈቀደውን፡ያደርጋሉ፡አሉት። 3-4፤ርሱ፡ግን፡እንዲህ፡አላቸው፦ዳዊትና፡ከርሱ፡ጋራ፡የነበሩት፡በተራቡ፡ጊዜ፥ርሱ፡ ያደረገውን፥ወደእግዚአብሔር፡ቤት፡እንደ፡ገባ፡ካህናትም፡ብቻ፡እንጂ፡ርሱና፡ከርሱ፡ጋራ፡የነበሩት፡ሊበሉት፡ ያልተፈቀደውን፡የመሥዋዕቱን፡ኅብስት፡እንደ፡በላ፡አላነበባችኹምን፧ 5፤ካህናትም፡በሰንበት፡በመቅደስ፡ሰንበትን፡እንዲያረክሱ፡ኀጢአትም፡እንዳይኾንባቸው፡በሕጉ፡ አላነበባችኹምን፧ 6፤ነገር፡ግን፥እላችዃለኹ፥ከመቅደስ፡የሚበልጥ፡ከዚህ፡አለ። 7፤ምሕረትን፡እወዳለኹ፡መሥዋዕትንም፡አይደለም፡ያለው፡ምን፡እንደ፡ኾነ፡ብታውቁስ፡ኀጢአት፡ የሌለባቸውን፡ባልኰነናችኹም፡ነበር። 8፤የሰው፡ልጅ፡የሰንበት፡ጌታ፡ነውና። 9፤ከዚያም፡ዐልፎ፡ወደ፡ምኵራባቸው፡ገባ። 10፤እንሆም፥እጁ፡የሰለለች፡ሰው፡ነበረ፤ይከሱትም፡ዘንድ።በሰንበት፡መፈወስ፡ተፈቅዷልን፧ብለው፡ ጠየቁት። 11፤ርሱ፡ግን፦ከእናንተ፡አንድ፡በግ፡ያለው፡በሰንበት፡በጕድጓድ፡ቢወድቅበት፥ይዞ፡የማያወጣው፡ሰው፡ ማን፡ነው፧ 12፤እንግዲህ፡ሰው፡ከበግ፡ይልቅ፡እንደምን፡አይበልጥም! ስለዚህ፡በሰንበት፡መልካም፡መሥራት፡ተፈቅዷል፡ አላቸው። 13፤ከዚያም፡በዃላ፡ሰውየውን፦እጅኽን፡ዘርጋ፡አለው።ዘረጋትም፥እንደ፡ኹለተኛዪቱም፡ደኅና፡ኾነች። 14፤ፈሪሳውያን፡ግን፡ወጥተው፡እንዴት፡አድርገው፡እንዲያጠፉት፡ተማከሩበት። 15፤ኢየሱስም፡ዐውቆ፡ከዚያ፡ፈቀቅ፡አለ።ብዙ፡ሰዎችም፡ተከተሉት፥ዅሉንም፡ፈወሳቸው፥እንዳይገልጡትም፡ አዘዛቸው፤ 16-17፤በነቢዩ፡በኢሳይያስ፡የተባለው፡ይፈጸም፡ዘንድ፡እንዲህ፡ሲል፦ 18፤እንሆ፥የመረጥኹት፡ብላቴናዬ፥ነፍሴ፡ደስ፡የተሠኘችበት፡ወዳጄ፤መንፈሴን፡በርሱ፡ላይ፡ አኖራለኹ፥ፍርድንም፡ለአሕዛብ፡ያወራል። 19፤አይከራከርም፡አይጮኽምም፥ድምፁንም፡በአደባባይ፡የሚሰማ፡የለም። 20፤ፍርድን፡ድል፡ለመንሣት፡እስኪያወጣ፥የተቀጠቀጠን፡ሸምበቆ፡አይሰብርም፡የሚጤስን፡የጧፍ፡ክርም፡ አያጠፋም። 21፤አሕዛብም፡በስሙ፡ተስፋ፡ያደርጋሉ። 22፤ከዚህም፡በዃላ፡ጋኔን፡ያደረበትን፡ዕውር፡ዲዳም፡ወደ፡ርሱ፡አመጡ፤ዕውሩም፡ዲዳውም፡እስኪያይና፡ እስኪናገር፡ድረስ፡ፈወሰው። 23፤ሕዝቡም፡ዅሉ፡ተገረሙና፦እንጃ፥ይህ፡ሰው፡የዳዊት፡ልጅ፡ይኾንን፧አሉ። 24፤ፈሪሳውያን፡ግን፡ሰምተው፦ይህ፡በብዔል፡ዜቡል፡በአጋንንት፡አለቃ፡ካልኾነ፡በቀር፡አጋንንትን፡ አያወጣም፡አሉ። 25፤ኢየሱስ፡ግን፡ዐሳባቸውን፡ዐውቆ፡እንዲህ፡አላቸው፦ርስ፡በርሷ፡የምትለያይ፡መንግሥት፡ዅላ፡ ትጠፋለች፥ርስ፡በርሱ፡የሚለያይ፡ከተማም፡ዅሉ፡ወይም፡ቤት፡አይቆምም። 26፤ሰይጣንም፡ሰይጣንን፡የሚያወጣ፡ከኾነ፥ርስ፡በርሱ፡ተለያየ፥እንግዲህ፡መንግሥቱ፡እንዴት፡ትቆማለች፧ 27፤እኔስ፡በብዔል፡ዜቡል፡አጋንንትን፡የማወጣ፡ከኾንኹ፥ልጆቻችኹ፡በማን፡ያወጧቸዋል፧ስለዚህ፡እነርሱ፡ ፈራጆች፡ይኾኑባችዃል። 28፤እኔ፡ግን፡በእግዚአብሔር፡መንፈስ፡አጋንንትን፡የማወጣ፡ከኾንኹ፥እንግዲህ፡የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ ወደ፡እናንተ፡ደርሳለች። 29፤ወይስ፡ሰው፡አስቀድሞ፡ኀይለኛውን፡ሳያስር፡ወደኀይለኛው፡ቤት፡ገብቶ፡ዕቃውን፡ሊነጥቀው፡እንዴት፡ ይችላል፧ከዚያም፡ወዲያ፡ቤቱን፡ይበዘብዛል። 30፤ከእኔ፡ጋራ፡ያልኾነ፡ይቃወመኛል፥ከእኔ፡ጋራም፡የማያከማች፡ይበትናል። 31፤ስለዚህ፥እላችዃለኹ፥ኀጢአትና፡ስድብ፡ዅሉ፡ለሰዎች፡ይሰረይላቸዋል፥ነገር፡ግን፥መንፈስ፡ቅዱስን፡ ለሰደበ፡አይሰረይለትም። 32፤በሰው፡ልጅ፡ላይ፡ቃል፡የሚናገር፡ዅሉ፡ይሰረይለታል፤በመንፈስ፡ቅዱስ፡ላይ፡ግን፡የሚናገር፡ዅሉ፡ በዚህ፡ዓለም፡ቢኾን፡ወይም፡በሚመጣው፡አይሰረይለትም። 33፤ዛፍ፡ከፍሬዋ፡ትታወቃለችና፡ዛፏን፡መልካም፥ፍሬዋንም፡መልካም፡አድርጉ፥ወይም፡ዛፏን፡ክፉ፡ ፍሬዋንም፡ክፉ፡አድርጉ። 34፤እናንተ፡የእፍኝት፡ልጆች፥ክፉዎች፡ስትኾኑ፡መልካም፡ለመናገር፡እንዴት፡ትችላላችኹ፧በልብ፡ሞልቶ፡ ከተረፈው፡አፍ፡ይናገራልና። 35፤መልካም፡ሰው፡ከልቡ፡መልካም፡መዝገብ፡መልካም፡ነገርን፡ያወጣል፥ክፉ፡ሰውም፡ከክፉ፡መዝገብ፡ ክፉ፡ነገርን፡ያወጣል። 36፤እኔ፡እላችዃለኹ፥ሰዎች፡ስለሚናገሩት፡ስለ፡ከንቱ፡ነገር፡ዅሉ፡በፍርድ፡ቀን፡መልስ፡ይሰጡበታል፤ 37፤ከቃልኽ፡የተነሣ፡ትጸድቃለኽና፡ከቃልኽም፡የተነሣ፡ትኰነናለኽ። 38፤በዚያን፡ጊዜ፡ከጻፊዎችና፡ከፈሪሳውያን፡አንዳንዶቹ፡መለሱና፦መምህር፡ሆይ፥ከአንተ፡ምልክት፡ እንድናይ፡እንወዳለን፡አሉ። 39፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦ክፉና፡አመንዝራ፡ትውልድ፡ምልክት፡ይሻል፥ከነቢዩም፡ከዮናስ፡ ምልክት፡በቀር፡ምልክት፡አይሰጠውም። 40፤ዮናስ፡በዓሣ፡ዐንበሪ፡ሆድ፡ሦስት፡ቀንና፡ሦስት፡ሌሊት፡እንደ፡ነበረ፥እንዲሁ፡የሰው፡ልጅ፡በምድር፡ ልብ፡ሦስት፡ቀንና፡ሦስት፡ሌሊት፡ይኖራል። 41፤የነነዌ፡ሰዎች፡በፍርድ፡ቀን፡ከዚህ፡ትውልድ፡ጋራ፡ተነሥተው፡ይፈርዱበታል፤በዮናስ፡ስብከት፡ንስሓ፡ ገብተዋልና፥እንሆም፥ከዮናስ፡የሚበልጥ፡ከዚህ፡አለ። 42፤ንግሥተ፡አዜብ፡በፍርድ፡ቀን፡ከዚህ፡ትውልድ፡ጋራ፡ተነሥታ፡ትፈርድበታለች፤የሰሎሞንን፡ጥበብ፡ ለመስማት፡ከምድር፡ዳር፡መጥታለችና፥እንሆም፥ከሰሎሞን፡የሚበልጥ፡ከዚህ፡አለ። 43፤ርኩስ፡መንፈስ፡ግን፡ከሰው፡በወጣ፡ጊዜ፥ዕረፍት፡እየፈለገ፡ውሃ፡በሌለበት፡ቦታ፡ያልፋል፥አያገኝምም። 44፤በዚያን፡ጊዜም፦ወደወጣኹበት፡ቤቴ፡እመለሳለኹ፡ይላል፤ቢመጣም፡ባዶ፡ኾኖ፡ተጠርጎና፡አጊጦ፡ ያገኘዋል። 45፤ከዚያ፡ወዲያ፡ይኼድና፡ከርሱ፡የከፉትን፡ሰባት፡ሌላዎችን፡አጋንንት፡ከርሱ፡ጋራ፡ይወስዳል፥ገብተውም፡ በዚያ፡ይኖራሉ፤ለዚያም፡ሰው፡ከፊተኛው፡ይልቅ፡የዃለኛው፡ይብስበታል።ለዚህ፡ክፉ፡ትውልድ፡ደግሞ፡ እንዲሁ፡ይኾንበታል። 46፤ገናም፡ለሕዝቡ፡ሲናገር፥እንሆ፥እናቱና፡ወንድሞቹ፡ሊነጋገሩት፡ፈልገው፡በውጭ፡ቆመው፡ነበር። 47፤አንዱም፦እንሆ፥እናትኽና፡ወንድሞችኽ፡ሊነጋገሩኽ፡ፈልገው፡በውጭ፡ቆመዋል፡አለው። 48፤ርሱ፡ግን፡ለነገረው፡መልሶ፦እናቴ፡ማን፡ናት፧ወንድሞቼስ፡እነማን፡ናቸው፧አለው። 49፤እጁንም፡ወደ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ዘርግቶ፦እንሆ፥እናቴና፡ወንድሞቼ፤ 50፤በሰማያት፡ያለውን፡የአባቴን፡ፈቃድ፡የሚያደርግ፡ዅሉ፥ርሱ፡ወንድሜ፡እኅቴም፡እናቴም፡ነውና፥አለ። ምዕራፍ 1፤በዚያን፡ቀን፡ኢየሱስ፡ከቤት፡ወጥቶ፡በባሕር፡አጠገብ፡ተቀመጠ፤ 2፤ርሱም፡በታንኳ፡ገብቶ፡እስኪቀመጥ፡ድረስ፡ብዙ፡ሰዎች፡ወደ፡ርሱ፡ተሰበሰቡ፥ሕዝቡም፡ዅሉ፡በወደቡ፡ቆመው፡ነበር። 3፤በምሳሌም፡ብዙ፡ነገራቸው፡እንዲህም፡አላቸው፦እንሆ፥ዘሪ፡ሊዘራ፡ወጣ። 4፤ርሱም፡ሲዘራ፡አንዳንዱ፡በመንገድ፡ዳር፡ወደቀ፥ወፎችም፡መጥተው፡በሉት። 5፤ሌላውም፡ብዙ፡መሬት፡በሌለበት፡በጭንጫ፡ላይ፡ወደቀ፤ጥልቅ፡መሬትም፡ስላልነበረው፡ወዲያው፡በቀለ፥ 6፤ፀሓይ፡በወጣ፡ጊዜ፡ግን፡ጠወለገ፥ሥርም፡ስላልነበረው፡ደረቀ። 7፤ሌላውም፡በሾኽ፡መካከል፡ወደቀ፥ሾኽም፡ወጣና፡ዐነቀው። 8፤ሌላውም፡በመልካም፡መሬት፡ወደቀ፤አንዱም፡መቶ፥አንዱም፡ስድሳ፥አንዱም፡ሠላሳ፡ፍሬ፡ሰጠ። 9፤የሚሰማ፡ዦሮ፡ያለው፡ይስማ። 10፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ቀርበው፦ስለ፡ምን፡በምሳሌ፡ትነግራቸዋለኽ፧አሉት። 11፤ርሱም፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦ለእናንተ፡የመንግሥተ፡ሰማያትን፡ምስጢር፡ማወቅ፡ ተሰጥቷችዃል፥ለእነርሱ፡ግን፡አልተሰጣቸውም። 12፤ላለው፡ይሰጠዋልና፥ይበዛለትማል፤ከሌለው፡ግን፡ያው፡ያለው፡እንኳ፡ይወሰድበታል። 13፤ስለዚህ፥እያዩ፡ስለማያዩ፥እየሰሙም፡ስለማይሰሙ፥ስለማያስተውሉም፡በምሳሌ፡እነግራቸዋለኹ። 14፤መስማት፡ትሰማላችኹና፡አታስተውሉም፥ማየትም፡ታያላችኹና፡አትመለከቱም። 15፤በዐይናቸው፡እንዳያዩ፥በዦሯቸውም፡እንዳይሰሙ፥በልባቸውም፡እንዳያስተውሉ፥ተመልሰውም፡ እንዳልፈውሳቸው፥የዚህ፡ሕዝብ፡ልብ፡ደንድኗልና፥ዦሯቸውም፡ደንቍሯል፥ዐይናቸውንም፡ጨፍነዋል፡የሚል፡ የኢሳይያስ፡ትንቢት፡በእነርሱ፡ይፈጸማል። 16፤የእናንተ፡ግን፡ዐይኖቻችኹ፡ስለሚያዩ፡ዦሮዎቻችኹም፡ስለሚሰሙ፡ብፁዓን፡ናቸው። 17፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ብዙዎች፡ነቢያትና፡ጻድቃን፡የምታዩትን፡ሊያዩ፡ተመኝተው፡ አላዩም፥የምትሰሙትንም፡ሊሰሙ፡ተመኝተው፡አልሰሙም። 18፤እንግዲህ፡እናንተ፡የዘሪውን፡ምሳሌ፡ስሙ። 19፤የመንግሥትን፡ቃል፡ሰምቶ፡በማያስተውል፡ዅሉ፥ክፉው፡ይመጣል፥በልቡ፡የተዘራውንም፡ ይነጥቃል፤በመንገድ፡ዳር፡የተዘራው፡ይህ፡ነው። 20፤በጭንጫ፡ላይ፡የተዘራውም፡ይህ፡ቃሉን፡ሰምቶ፡ወዲያው፡በደስታ፡የሚቀበለው፡ነው፤ 21፤ነገር፡ግን፥ለጊዜው፡ነው፡እንጂ፡በርሱ፡ሥር፡የለውም፥በቃሉ፡ምክንያትም፡መከራ፡ወይም፡ስደት፡ በኾነ፡ጊዜ፡ወዲያው፡ይሰናከላል። 22፤በሾኽ፡መካከል፡የተዘራውም፡ይህ፡ቃሉን፡የሚሰማ፡ነው፥የዚህም፡ዓለም፡ዐሳብና፡የባለጠግነት፡ መታለል፡ቃሉን፡ያንቃል፥የማያፈራም፡ይኾናል። 23፤በመልካም፡መሬት፡የተዘራውም፡ይህ፡ቃሉን፡ሰምቶ፡የሚያስተውል፡ነው፤ርሱም፡ፍሬ፡ያፈራል፡ አንዱም፡መቶ፡አንዱም፡ስድሳ፡አንዱም፡ሠላሳ፡ያደርጋል። 24፤ሌላ፡ምሳሌ፡አቀረበላቸው፡እንዲህም፡አለ፦መንግሥተ፡ሰማያት፡በዕርሻው፡መልካም፡ዘርን፡የዘራን፡ ሰው፡ትመስላለች። 25፤ሰዎቹ፡ሲተኙ፡ግን፡ጠላቱ፡መጣና፡በስንዴው፡መካከል፡እንክርዳድን፡ዘርቶ፡ኼደ። 26፤ስንዴውም፡በበቀለና፡ባፈራ፡ጊዜ፥እንክርዳዱ፡ደግሞ፡ያን፡ጊዜ፡ታየ። 27፤የባለቤቱም፡ባሪያዎች፡ቀርበው፦ጌታ፡ሆይ፥መልካምን፡ዘር፡በዕርሻኽ፡ዘርተኽ፡ አልነበርኽምን፧እንክርዳዱንስ፡ከወዴት፡አገኘ፧አሉት። 28፤ርሱም፦ጠላት፡ይህን፡አደረገ፡አላቸው።ባሮቹም፦እንግዲህ፡ኼደን፡ብንለቅመው፡ትወዳለኽን፧አሉት። 29፤ርሱ፡ግን፦እንክርዳዱን፡ስትለቅሙ፡ስንዴውን፡ከርሱ፡ጋራ፡እንዳትነቅሉት፡አይኾንም። 30፤ተዉአቸው፤እስከ፡መከር፡ጊዜ፡ዐብረው፡ይደጉ፤በመከር፡ጊዜም፡ዐጫጆችን፦እንክርዳዱን፡ አስቀድማችኹ፡ልቀሙ፡በእሳትም፡ለማቃጠል፡በየነዶው፡እሰሩ፥ስንዴውን፡ግን፡በጐተራዬ፡ክተቱ፡እላለኹ፡ አለ። 31፤ሌላ፡ምሳሌ፡አቀረበላቸው፡እንዲህም፡አለ፦መንግሥተ፡ሰማያት፡ሰው፡ወስዶ፡በዕርሻው፡የዘራትን፡ የሰናፍጭ፡ቅንጣት፡ትመስላለች፤ 32፤ርሷም፡ከዘር፡ዅሉ፡ታንሳለች፥ባደገች፡ጊዜ፡ግን፥ከአታክልቶች፡ትበልጣለች፡የሰማይም፡ወፎች፡ መጥተው፡በቅርንጫፎቿ፡እስኪሰፍሩ፡ድረስ፡ዛፍ፡ትኾናለች። 33፤ሌላ፡ምሳሌ፡ነገራቸው፡እንዲህም፡አለ፦መንግሥተ፡ሰማያት፡ዅሉ፡እስኪቦካ፡ድረስ፡ሴት፡ወስዳ፡ በሦስት፡መስፈሪያ፡ዱቄት፡የሸሸገችውን፡ርሾ፡ትመስላለች። 34-35፤ኢየሱስም፡ለሕዝቡ፡ይህን፡ዅሉ፡በምሳሌ፡ተናገረ፤በነቢዩም፦በምሳሌ፡አፌን፡እከፍታለኹ፥ዓለም፡ ከተፈጠረ፡ዠምሮ፡የተሰወረውንም፡እናገራለኹ፡የተባለው፡ይፈጸም፡ዘንድ፡ያለምሳሌ፡አልተናገራቸውም። 36፤በዚያን፡ጊዜ፡ሕዝቡን፡ትቶ፡ወደ፡ቤት፡ገባ።ደቀ፡መዛሙርቱም፡ወደ፡ርሱ፡ቀርበው፦የዕርሻውን፡ እንክርዳድ፡ምሳሌ፡ተርጕምልን፡አሉት። 37፤ርሱም፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦መልካምን፡ዘር፡የዘራው፡የሰው፡ልጅ፡ነው፤ዕርሻውም፡ዓለም፡ነው፤ 38፤መልካሙም፡ዘር፡የመንግሥት፡ልጆች፡ናቸው፤ 39፤እንክርዳዱም፡የክፉው፡ልጆች፡ናቸው፥የዘራውም፡ጠላት፡ዲያብሎስ፡ነው፤መከሩም፡የዓለም፡መጨረሻ፡ ነው፥ዐጫጆችም፡መላእክት፡ናቸው። 40፤እንግዲህ፡እንክርዳድ፡ተለቅሞ፡በእሳት፡እንደሚቃጠል፥በዓለም፡መጨረሻ፡እንዲሁ፡ይኾናል። 41፤የሰው፡ልጅ፡መላእክቱን፡ይልካል፥ከመንግሥቱም፡እንቅፋትን፡ዅሉ፡ዐመፃንም፡የሚያደርጉትን፡ ይለቅማሉ፥ 42፤ወደ፡እቶነ፡እሳትም፡ይጥሏቸዋል፤በዚያ፡ልቅሶና፡ጥርስ፡ማፋጨት፡ይኾናል። 43፤በዚያን፡ጊዜ፡ጻድቃን፡በአባታቸው፡መንግሥት፡እንደ፡ፀሓይ፡ይበራሉ።የሚሰማ፡ዦሮ፡ያለው፡ይስማ። 44፤ደግሞ፡መንግሥተ፡ሰማያት፡በዕርሻ፡ውስጥ፡የተሰወረውን፡መዝገብ፡ትመስላለች፤ሰውም፡አግኝቶ፡ ሰወረው፥ከደስታውም፡የተነሣ፡ኼዶ፡ያለውን፡ዅሉ፡ሸጠና፡ያን፡ዕርሻ፡ገዛ። 45፤ደግሞ፡መንግሥተ፡ሰማያት፡መልካምን፡ዕንቍ፡የሚሻ፡ነጋዴን፡ትመስላለች፤ 46፤ዋጋዋም፡እጅግ፡የበዛ፡አንዲት፡ዕንቍ፡በአገኘ፡ጊዜ፡ኼዶ፡ያለውን፡ዅሉ፡ሸጠና፡ገዛት። 47፤ደግሞ፡መንግሥተ፡ሰማያት፡ወደ፡ባሕር፡የተጣለች፡ከዅሉም፡ዐይነት፡የሰበሰበች፡መረብን፡ትመስላለች፤ 48፤በሞላችም፡ጊዜ፡ወደ፡ወደቡ፡አወጧት፥ተቀምጠውም፡መልካሙን፡ለቅመው፡በዕቃዎች፡ውስጥ፡ አከማቹ፡ክፉውን፡ግን፡ወደ፡ውጭ፡ጣሉት። 49፤በዓለም፡መጨረሻ፡እንዲሁ፡ይኾናል፤መላእክት፡መጥተው፡ኀጢአተኛዎችን፡ከጻድቃን፡መካከል፡ ይለይዋቸዋል፥ወደ፡እቶነ፡እሳትም፡ይጥሏቸዋል፤ 50፤በዚያ፡ልቅሶና፡ጥርስ፡ማፋጨት፡ይኾናል። 51፤ኢየሱስም፦ይህን፡ዅሉ፡አስተዋላችኹን፧አላቸው፦አዎን፡አሉት። 52፤ርሱም፦ስለዚህ፡የመንግሥተ፡ሰማያት፡ደቀ፡መዝሙር፡የኾነ፡ጻፊ፡ዅሉ፡ከመዝገቡ፡ዐዲሱንና፡ አሮጌውን፡የሚያወጣ፡ባለቤትን፡ይመስላል፡አላቸው። 53፤ኢየሱስም፡እነዚህም፡ምሳሌዎች፡ከጨረሰ፡በዃላ፡ከዚያ፡ኼደ። 54፤ወደገዛ፡አገሩም፡መጥቶ፡እስኪገረሙ፡ድረስ፡በምኵራባቸው፡ያስተምራቸው፡ነበር፤እንዲህም፡ አሉ፦ይህን፡ጥበብና፡ተኣምራት፡ይህ፡ከወዴት፡አገኘው፧ 55፤ይህ፡የጸራቢ፡ልጅ፡አይደለምን፧እናቱስ፡ማርያም፡ትባል፡የለምን፧ወንድሞቹስ፡ያዕቆብና፡ዮሳ፡ስምዖንም፡ ይሁዳም፡አይደሉምን፧ 56፤እኅቶቹስ፡ዅሉ፡በእኛ፡ዘንድ፡ያሉ፡አይደሉምን፧እንኪያስ፡ይህን፡ዅሉ፡ከወዴት፡ አገኘው፧ተሰናከሉበትም። 57፤ኢየሱስ፡ግን፦ነቢይ፡ከገዛ፡አገሩና፡ከገዛ፡ቤቱ፡በቀር፡ሳይከበር፡አይቀርም፡አላቸው። 58፤ባለማመናቸውም፡ምክንያት፡በዚያ፡ብዙ፡ተኣምራት፡አላደረገም። ምዕራፍ 1፤በዚያ፡ዘመን፡የአራተኛው፡ክፍል፡ገዢ፡ሄሮድስ፡የኢየሱስን፡ዝና፡ሰማ፥ 2፤ለሎሌዎቹም፦ይህ፡መጥምቁ፡ዮሐንስ፡ነው፤ርሱ፡ከሙታን፡ተነሥቷል፥ስለዚህም፡ኀይል፡በርሱ፡ ይደረጋል፡አለ። 3፤ሄሮድስ፡በወንድሙ፡በፊልጶስ፡ሚስት፡በሄሮድያዳ፡ምክንያት፡ዮሐንስን፡አስይዞ፡አሳስሮት፡በወህኒ፡አኑሮት፡ ነበርና፤ 4፤ዮሐንስ፦ርሷ፡ለአንተ፡ትኾን፡ዘንድ፡አልተፈቀደም፡ይለው፡ነበርና። 5፤ሊገድለውም፡ወዶ፡ሳለ፥ሕዝቡ፡እንደ፡ነቢይ፡ስላዩት፡ፈራቸው። 6፤ነገር፡ግን፥ሄሮድስ፡የተወለደበት፡ቀን፡በኾነ፡ጊዜ፥የሄሮድያዳ፡ልጅ፡በመካከላቸው፡ዘፈነች፡ሄሮድስንም፡ ደስ፡አሠኘችው፤ 7፤ስለዚህም፡የምትለምነውን፡ዅሉ፡እንዲሰጣት፡በመሐላ፡ተስፋ፡አደረገላት። 8፤ርሷም፡በእናቷ፡ተመክራ፦የመጥምቁን፡የዮሐንስን፡ራስ፡በዚህ፡በወጭት፡ስጠኝ፡አለችው። 9፤ንጉሡም፡ዐዘነ፥ነገር፡ግን፥ስለ፡መሐላው፡ከርሱም፡ጋራ፡ተቀምጠው፡ስላሉት፡ሰዎች፡እንዲሰጧት፡ አዘዘ፤ 10፤ልኮም፡የዮሐንስን፡ራስ፡በወህኒ፡አስቈረጠው። 11፤ራሱንም፡በወጭት፡አምጥተው፡ለብላቴናዪቱ፡ሰጧት፥ወደ፡እናቷም፡ወሰደችው። 12፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ቀርበው፡በድኑን፡ወሰዱና፡ቀበሩት፥መጥተውም፡ለኢየሱስ፡አወሩለት። 13፤ኢየሱስም፡በሰማ፡ጊዜ፡ከዚያ፡ብቻውን፡ወደ፡ምድረ፡በዳ፡በታንኳ፡ፈቀቅ፡አለ፤ሕዝቡም፡ሰምተው፡ ከከተማዎቹ፡በእግር፡ተከተሉት። 14፤ወጥቶም፡ብዙ፡ሕዝብ፡አየና፡ዐዘነላቸው፡ድውዮቻቸውንም፡ፈወሰ። 15፤በመሸም፡ጊዜ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ወደ፡ርሱ፡ቀርበው፦ቦታው፡ምድረ፡በዳ፡ነው፥አኹንም፡ሰዓቱ፡ ዐልፏል፤ወደ፡መንደሮች፡ኼደው፡ለራሳቸው፡ምግብ፡እንዲገዙ፡ሕዝቡን፡አሰናብት፡አሉት። 16፤ኢየሱስም፦እናንተ፡የሚበሉትን፡ስጧቸው፡እንጂ፡ሊኼዱ፡አያስፈልግም፡አላቸው። 17፤እነርሱም፦ከዐምስት፡እንጀራና፡ከኹለት፡ዓሣ፡በቀር፡በዚህ፡የለንም፡አሉት። 18፤ርሱም፦እነዚያን፡ወደዚህ፡አምጡልኝ፡አላቸው። 19፤ሕዝቡም፡በሣር፡ላይ፡እንዲቀመጡ፡አዘዘ፥ዐምስቱንም፡እንጀራና፡ኹለቱን፡ዓሣ፡ይዞ፡ወደ፡ሰማይ፡ አሻቅቦ፡አየና፡ባረከ፥እንጀራውንም፡ቈርሶ፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡ሰጠ፥ደቀ፡መዛሙርቱም፡ለሕዝቡ። 20፤ዅሉም፡በልተው፡ጠገቡ፥የተረፈውንም፡ቍርስራሽ፡ዐሥራ፡ኹለት፡መሶብ፡ሙሉ፡አነሡ። 21፤ከሴቶችና፡ከልጆችም፡በቀር፡የበሉት፡ዐምስት፡ሺሕ፡ወንዶች፡ያኽሉ፡ነበር። 22፤ወዲያውም፡ሕዝቡን፡ሲያሰናብት፡ሳለ፥ደቀ፡መዛሙርቱ፡በታንኳዪቱ፡ገብተው፡ወደ፡ማዶ፡ እንዲቀድሙት፡ግድ፡አላቸው። 23፤ሕዝቡንም፡አሰናብቶ፡ይጸልይ፡ዘንድ፡ብቻውን፡ወደ፡ተራራ፡ወጣ።በመሸም፡ጊዜ፡ብቻውን፡በዚያ፡ ነበረ። 24፤ታንኳዪቱም፡አኹን፡በባሕር፡መካከል፡ሳለች፥ነፋስ፡ከወደ፡ፊት፡ነበርና፥በማዕበል፡ትጨነቅ፡ነበር። 25፤ከሌሊቱም፡በአራተኛው፡ክፍል፡ኢየሱስ፡በባሕር፡ላይ፡እየኼደ፡ወደ፡እነርሱ፡መጣ። 26፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡በባሕር፡ላይ፡ሲኼድ፡ባዩት፡ጊዜ፦ምትሀት፡ነው፡ብለው፡ታወኩ፡በፍርሀትም፡ ጮኹ። 27፤ወዲያውም፡ኢየሱስ፡ተናገራቸውና፦አይዟችኹ፥እኔ፡ነኝ፤አትፍሩ፡አላቸው። 28፤ጴጥሮስም፡መልሶ፦ጌታ፡ሆይ፥አንተስ፡ከኾንኽ፡በውሃው፡ላይ፡ወዳንተ፡እንድመጣ፡እዘዘኝ፡አለው። 29፤ርሱም፦ና፡አለው።ጴጥሮስም፡ከታንኳዪቱ፡ወርዶ፡ወደ፡ኢየሱስ፡ሊደርስ፡በውሃው፡ላይ፡ኼደ። 30፤ነገር፡ግን፥የነፋሱን፡ኀይል፡አይቶ፡ፈራ፥ሊሰጥምም፡በዠመረ፡ጊዜ፦ጌታ፡ሆይ፥አድነኝ፡ብሎ፡ጮኸ። 31፤ወዲያውም፡ኢየሱስ፡እጁን፡ዘርግቶ፡ያዘውና፦አንተ፡እምነት፡የጐደለኽ፥ስለ፡ምን፡ ተጠራጠርኽ፧አለው። 32፤ወደ፡ታንኳዪቱም፡በወጡ፡ጊዜ፡ነፋሱ፡ተወ። 33፤በታንኳዪቱም፡የነበሩት፦በእውነት፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ነኽ፡ብለው፡ሰገዱለት። 34፤ተሻግረውም፡ወደ፡ጌንሴሬጥ፡ምድር፡መጡ። 35፤የዚያ፡ቦታ፡ሰዎችም፡ባወቁት፡ጊዜ፡በዙሪያው፡ወዳለ፡አገር፡ዅሉ፡ላኩ፥ሕመምተኛዎችንም፡ዅሉ፡ወደ፡ ርሱ፡አመጡ፤ 36፤የልብሱንም፡ጫፍ፡ብቻ፡ሊዳስሱ፡ይለምኑት፡ነበር፤የዳሰሱትም፡ዅሉ፡ዳኑ። ምዕራፍ 1፤በዚያን፡ጊዜ፡ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፡ከኢየሩሳሌም፡ወደ፡ኢየሱስ፡ቀረቡና፦ 2፤ደቀ፡መዛሙርትኽ፡ስለ፡ምን፡የሽማግሌዎችን፡ወግ፡ይተላለፋሉ፧እንጀራ፡ሲበሉ፡እጃቸውን፡ አይታጠቡምና፡አሉት። 3፤ርሱም፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦እናንተስ፡ስለ፡ወጋችኹ፡የእግዚአብሔርን፡ትእዛዝ፡ስለ፡ምን፡ ትተላለፋላችኹ፧ 4፤እግዚአብሔር፦አባትኽንና፡እናትኽን፡አክብር፤ደግሞ፦አባቱን፡ወይም፡እናቱን፡የሰደበ፡ፈጽሞ፡ይሙት፡ ብሏልና፤ 5፤እናንተ፡ግን፦አባቱን፡ወይም፡እናቱን፦ከእኔ፡የምትጠቀምበት፡መባ፡ነው፡የሚል፡ዅሉ፥ 6፤አባቱን፡ወይም፡እናቱን፡አያከብርም፡ትላላችኹ፤ስለ፡ወጋችኹም፡የእግዚአብሔርን፡ቃል፡ሻራችኹ። 7፤እናንተ፡ግብዞች፥ኢሳይያስ፡ስለ፡እናንተ፦ 8፤ይህ፡ሕዝብ፡በከንፈሩ፡ያከብረኛል፥ልቡ፡ግን፡ከእኔ፡በጣም፡የራቀ፡ነው፤ 9፤የሰውም፡ሥርዐት፡የኾነ፡ትምህርት፡እያስተማሩ፡በከንቱ፡ያመልኩኛል፡ብሎ፡በእውነት፡ትንቢት፡ተናገረ። 10፤ሕዝቡንም፡ጠርቶ፦ስሙ፡አስተውሉም፤ 11፤ሰውን፡የሚያረክሰው፡ወደ፡አፍ፡የሚገባ፡አይደለም፥ከአፍ፡የሚወጣው፡ግን፡ሰውን፡የሚያረክሰው፡ይህ፡ ነው፡አላቸው። 12፤በዚያን፡ጊዜ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ቀርበው፦ፈሪሳውያን፡ይህን፡ቃል፡ሰምተው፡እንደ፡ተሰናከሉ፡ ዐወቅኽን፧አሉት። 13፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፦የሰማዩ፡አባቴ፡ያልተከለው፡ተክል፡ዅሉ፡ይነቀላል። 14፤ተዉአቸው፤ዕውሮችን፡የሚመሩ፡ዕውሮች፡ናቸው፤ዕውርም፡ዕውርን፡ቢመራው፡ኹለቱም፡ወደ፡ ጕድጓድ፡ይወድቃሉ፡አለ። 15፤ጴጥሮስም፡መልሶ፦ምሳሌውን፡ተርጕምልን፡አለው። 16፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡አለ፦እናንተ፡ደግሞ፡እስካኹን፡የማታስተውሉ፡ናችኹን፧ 17፤ወደ፡አፍ፡የሚገባ፡ዅሉ፡ወደ፡ሆድ፡ዐልፎ፡ወደ፡እዳሪ፡እንዲጣል፡አትመለከቱምን፧ 18፤ከአፍ፡የሚወጣ፡ግን፡ከልብ፡ይወጣል፥ሰውንም፡የሚያረክሰው፡ያ፡ነው። 19፤ከልብ፡ክፉ፡ዐሳብ፥መግደል፥ምንዝርነት፥ዝሙት፥መስረቅ፥በውሸት፡መመስከር፥ስድብ፡ይወጣልና። 20፤ሰውን፡የሚያረክሰው፡ይህ፡ነው፡እንጂ፥ባልታጠበ፡እጅ፡መብላትስ፡ሰውን፡አያረክሰውም። 21፤ኢየሱስም፡ከዚያ፡ወጥቶ፡ወደ፡ጢሮስና፡ወደ፡ሲዶና፡አገር፡ኼደ። 22፤እንሆም፥ከነናዊት276፡ሴት፡ከዚያ፡አገር፡ወጥታ፦ጌታ፡ሆይ፥የዳዊት፡ልጅ፥ማረኝ፤ልጄን፡ጋኔን፡ ክፉኛ፡ይዟታል፡ብላ፡ጮኸች። 23፤ርሱ፡ግን፡አንዳች፡አልመለሰላትም።ደቀ፡መዛሙርቱም፡ቀርበው፦በዃላችን፡ትጮኻለችና፡አሰናብታት፡ እያሉ፡ለመኑት። 24፤ርሱም፡መልሶ፦ከእስራኤል፡ቤት፡ለጠፉት፡በጎች፡በቀር፡አልተላክኹም፡አለ። 25፤ርሷ፡ግን፡መጥታ፦ጌታ፡ሆይ፥ርዳኝ፡እያለች፡ሰገደችለት። 26፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፦የልጆችን፡እንጀራ፡ይዞ፡ለቡችሎች፡መጣል፡አይገ፟ባ፟ም፡አለ። 27፤ርሷም፦አዎን፡ጌታ፡ሆይ፤ቡችሎችም፡እኮ፡ከጌታዎቻቸው፡ማእድ፡የወደቀውን፡ፍርፋሪ፡ይበላሉ፡ አለች። 28፤በዚያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡መልሶ፦አንቺ፡ሴት፥እምነትሽ፡ታላቅ፡ነው፤እንደ፡ወደድሽ፡ይኹንልሽ፡ አላት።ልጇም፡ከዚያች፡ሰዓት፡ዠምሮ፡ዳነች። 29፤ኢየሱስም፡ከዚያ፡ዐልፎ፡ወደገሊላ፡ባሕር፡አጠገብ፡መጣ፥ወደ፡ተራራም፡ወጥቶ፡በዚያ፡ተቀመጠ። 30፤ብዙ፡ሕዝብም፡ዐንካሳዎችን፥ዕውሮችንም፥ዲዳዎችንም፥ጕንድሾችንም፥ሌላዎችንም፡ብዙ፡ይዘው፡ወደ፡ ርሱ፡ቀረቡ፥በኢየሱስም፡እግር፡አጠገብ፡ጣሏቸው፤ፈወሳቸውም፤ 31፤ስለዚህም፡ሕዝቡ፡ዲዳዎች፡ሲናገሩ፥ጕንድሾችም፡ሲድኑ፥ዐንካሳዎችም፡ሲኼዱ፥ዕውሮችም፡ሲያዩ፡ አይተው፡ተደነቁ፤የእስራኤልንም፡አምላክ፡አከበሩ። 32፤ኢየሱስም፡ደቀ፡መዛሙርቱን፡ጠርቶ፦ሕዝቡ፡ከእኔ፡ጋራ፡እስካኹን፡ሦስት፡ቀን፡ውለዋልና፥የሚበሉት፡ 276 ከነዓናዊት።ስለሌላቸው፡አዝንላቸዋለኹ፤በመንገድም፡እንዳይዝሉ፡ጦማቸውን፡ላሰናብታቸው፡አልወድም፡አላቸው። 33፤ደቀ፡መዛሙርቱም፦ይህን፡ያኽል፡ሕዝብ፡የሚያጠግብ፡ይህን፡ያኽል፡እንጀራ፡በምድረ፡በዳ፡ከወዴት፡ እናገኛለን፧አሉት። 34፤ኢየሱስም፦ስንት፡እንጀራ፡አላችኹ፧አላቸው።እነርሱም፦ሰባት፥ጥቂትም፡ትንሽ፡ዓሣ፡አሉት። 35፤ሕዝቡም፡በምድር፡ላይ፡እንዲቀመጡ፡አዘዘ፤ 36፤ሰባቱንም፡እንጀራ፡ዓሣውንም፡ይዞ፡አመሰገነ፡ቈርሶም፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡ሰጠ፥ደቀ፡መዛሙርቱም፡ ለሕዝቡ። 37፤ዅሉም፡በሉና፡ጠገቡ፥የተረፈውንም፡ቍርስራሽ፡ሰባት፡ቅርጫት፡ሙሉ፡አነሡ። 38፤የበሉትም፡ከሴቶችና፡ከልጆች፡በቀር፡አራት፡ሺሕ፡ወንዶች፡ነበሩ። 39፤ሕዝቡንም፡ካሰናበተ፡በዃላ፡ወደ፡ታንኳዪቱ፡ገብቶ፡ወደመጌዶል፡አገር፡መጣ። ምዕራፍ 1፤ፈሪሳውያንና፡ሰዱቃውያንም፡ቀርበው፡ሲፈትኑት፡ከሰማይ፡ምልክት፡እንዲያሳያቸው፡ለመኑት። 2፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦በመሸ፡ጊዜ፦ሰማዩ፡ቀልቷልና፥ብራ፡ይኾናል፡ትላላችኹ፤ 3፤ማለዳም፦ሰማዩ፡ደምኖ፡ቀልቷልና፥ዛሬ፡ይዘንባል፡ትላላችኹ።የሰማዩን፡ፊትማ፡መለየት፡ ታውቃላችኹ፥የዘመኑንስ፡ምልክት፡መለየት፡አትችሉምን፧ 4፤ክፉና፡አመንዝራ፡ትውልድ፡ምልክት፡ይሻል፥ከነቢዩም፡ከዮናስ፡ምልክት፡በቀር፡ምልክት፡ አይሰጠውም።ትቷቸውም፡ኼደ። 5፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ወደ፡ማዶ፡በመጡ፡ጊዜ፡እንጀራ፡መያዝን፡ረሱ። 6፤ኢየሱስም፦ከፈሪሳውያንና፡ከሰዱቃውያን፡ርሾ፡ተጠንቀቁና፡ተጠበቁ፡አላቸው። 7፤እነርሱም፦እንጀራ፡ባንይዝ፡ነው፡ብለው፡ርስ፡በርሳቸው፡ተነጋገሩ። 8፤ኢየሱስም፡ዐውቆ፡እንዲህ፡አላቸው፦እናንተ፡እምነት፡የጐደላችኹ፥እንጀራ፡ስለሌላችኹ፡ስለ፡ምን፡ርስ፡ በርሳችኹ፡ትነጋገራላችኹ፧ገና፡አታስተውሉምን፧ 9፤ለዐምስቱ፡ሺሕ፡ዐምስቱ፡እንጀራ፥ስንት፡መሶብም፡እንዳነሣችኹ፡ትዝ፡አይላችኹምን፧ 10፤ወይስ፡ለአራቱ፡ሺሕ፡ሰባቱ፡እንጀራ፥ስንት፡ቅርጫትም፡እንዳነሣችኹ፡ትዝ፡አይላችኹምን፧ 11፤ከፈሪሳውያንና፡ከሰዱቃውያን፡ርሾ፡እንድትጠበቁ፡ብዬ፡ስለ፡እንጀራ፡እንዳልተናገርዃችኹ፡እንዴት፡ አታስተውሉምን፧ 12፤እነርሱም፡ከፈሪሳውያንና፡ከሰዱቃውያን፡ትምህርት፡እንጂ፡ከእንጀራ፡ርሾ፡እንዲጠበቁ፡እንዳላላቸው፡ያን፡ ጊዜ፡አስተዋሉ። 13፤ኢየሱስም፡ወደፊልጶስ፡ቂሳርያ፡አገር፡በደረሰ፡ጊዜ፡ደቀ፡መዛሙርቱን፦ሰዎች፡የሰውን፡ልጅ፡ማን፡ እንደ፡ኾነ፡ይሉታል፧ብሎ፡ጠየቀ። 14፤እነርሱም፦አንዳንዱ፡መጥምቁ፡ዮሐንስ፥ሌላዎችም፡ኤልያስ፥ሌላዎችም፡ኤርምያስ፡ወይም፡ከነቢያት፡ አንዱ፡ነው፡ይላሉ፡አሉት። 15፤ርሱም፦እናንተስ፡እኔን፡ማን፡እንደ፡ኾንኹ፡ትላላችኹ፧አላቸው። 16፤ስምዖን፡ጴጥሮስም፡መልሶ፦አንተ፡ክርስቶስ፡የሕያው፡እግዚአብሔር፡ልጅ፡ነኽ፡አለ። 17፤ኢየሱስም፡መልሶ፡እንዲህ፡አለው፦የዮና፡ልጅ፡ስምዖን፡ሆይ፥በሰማያት፡ያለው፡አባቴ፡እንጂ፡ሥጋና፡ ደም፡ይህን፡አልገለጠልኽምና፡ብፁዕ፡ነኽ። 18፤እኔም፡እልኻለኹ፥አንተ፡ጴጥሮስ፡ነኽ፥በዚችም፡አለት፡ላይ፡ቤተ፡ክርስቲያኔን፡እሠራለኹ፥የገሃነም፡ ደጆችም፡አይችሏትም። 19፤የመንግሥተ፡ሰማያትንም፡መክፈቻዎች፡እሰጥኻለኹ፤በምድር፡የምታስረው፡ዅሉ፡በሰማያት፡የታሰረ፡ ይኾናል፥በምድርም፡የምትፈታው፡ዅሉ፡በሰማያት፡የተፈታ፡ይኾናል። 20፤ያን፡ጊዜም፡ርሱ፡ክርስቶስ፡እንደ፡ኾነ፡ለማንም፡እንዳይነግሩ፡ደቀ፡መዛሙርቱን፡አዘዛቸው። 21፤ከዚያን፡ቀን፡ዠምሮ፡ኢየሱስ፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ይኼድ፡ዘንድ፡ከሽማግሌዎችና፡ከካህናት፡አለቃዎች፡ ከጻፊዎችም፡ብዙ፡መከራ፡ይቀበልና፡ይገደል፡ዘንድ፡በሦስተኛውም፡ቀን፡ይነሣ፡ዘንድ፡እንዲገባው፡ለደቀ፡ መዛሙርቱ፡ይገልጥላቸው፡ዠመር። 22፤ጴጥሮስም፡ወደ፡ርሱ፡ወስዶ፦አይኹንብኽ፡ጌታ፡ሆይ፤ይህ፡ከቶ፡አይደርስብኽም፡ብሎ፡ሊገሥጸው፡ ዠመረ። 23፤ርሱ፡ግን፡ዘወር፡ብሎ፡ጴጥሮስን፦ወደ፡ዃላዬ፡ኺድ፥አንተ፡ሰይጣን፤የሰውን፡እንጂ፡ የእግዚአብሔርን፡አታስብምና፡ዕንቅፋት፡ኾነኽብኛል፡አለው። 24፤በዚያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡እንዲህ፡አለ፦እኔን፡መከተል፡የሚወድ፡ቢኖር፥ራሱን፡ ይካድ፡መስቀሉንም፡ተሸክሞ፡ይከተለኝ። 25፤ነፍሱን፡ሊያድን፡የሚወድ፡ዅሉ፡ያጠፋታል፤ስለ፡እኔ፡ግን፡ነፍሱን፡የሚያጠፋ፡ዅሉ፡ያገኛታል። 26፤ሰው፡ዓለሙን፡ዅሉ፡ቢያተርፍ፡ነፍሱንም፡ቢያጐድል፡ምን፡ይጠቅመዋል፧ወይስ፡ሰው፡ስለ፡ነፍሱ፡ ቤዛ፡ምን፡ይሰጣል፧ 27፤የሰው፡ልጅ፡ከመላእክቱ፡ጋራ፡በአባቱ፡ክብር፡ይመጣ፡ዘንድ፡አለውና፤ያን፡ጊዜም፡ለዅሉ፡እንደ፡ሥራው፡ያስረክበዋል። 28፤እውነት፡እላችዃለኹ፥የሰው፡ልጅ፡በመንግሥቱ፡ሲመጣ፡እስኪያዩ፡ድረስ፡እዚህ፡ከሚቆሙት፡ሞትን፡ የማይቀምሱ፡አንዳንድ፡አሉ። ምዕራፍ 1፤ከስድስት፡ቀንም፡በዃላ፡ኢየሱስ፡ጴጥሮስንና፡ያዕቆብን፡ወንድሙንም፡ዮሐንስን፡ይዞ፡ወደ፡ረዥም፡ተራራ፡ ብቻቸውን፡አወጣቸው። 2፤በፊታቸውም፡ተለወጠ፥ፊቱም፡እንደ፡ፀሓይ፡በራ፥ልብሱም፡እንደ፡ብርሃን፡ነጭ፡ኾነ። 3፤እንሆም፥ሙሴና፡ኤልያስ፡ከርሱ፡ጋራ፡ሲነጋገሩ፡ታዩዋቸው። 4፤ጴጥሮስም፡መልሶ፡ኢየሱስን፦ጌታ፡ሆይ፥በዚህ፡መኾን፡ለእኛ፡መልካም፡ነው፤ብትወድስ፥በዚህ፡ ሦስት፡ዳስ፡አንዱን፡ለአንተ፡አንዱንም፡ለሙሴ፡አንዱንም፡ለኤልያስ፡እንሥራ፡አለ። 5፤ርሱም፡ገና፡ሲናገር፥እንሆ፥ብሩህ፡ደመና፡ጋረዳቸው፥እንሆም፥ከደመናው፦በርሱ፡ደስ፡የሚለኝ፡ የምወደ፟ው፡ልጄ፡ይህ፡ነው፤ርሱን፡ስሙት፡የሚል፡ድምፅ፡መጣ። 6፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ሰምተው፡በፊታቸው፡ወደቁ፡እጅግም፡ፈርተው፡ነበር። 7፤ኢየሱስም፡ቀርቦ፡ዳሰሳቸውና፦ተነሡ፡አትፍሩም፡አላቸው። 8፤ዐይናቸውንም፡አቅንተው፡ሲያዩ፡ከኢየሱስ፡ብቻ፡በቀር፡ማንንም፡አላዩም። 9፤ከተራራውም፡በወረዱ፡ጊዜ፥ኢየሱስ፦የሰው፡ልጅ፡ከሙታን፡እስኪነሣ፡ድረስ፡ያያችኹትን፡ለማንም፡አትንገሩ፡ብሎ፡አዘዛቸው። 10፤ደቀ፡መዛሙርቱም፦እንግዲህ፡ጻፊዎች፦ኤልያስ፡አስቀድሞ፡ሊመጣ፡ይገ፟ባ፟ዋል፡ስለ፡ምን፡ ይላሉ፧ብለው፡ጠየቁት። 11፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ኤልያስማ፡አስቀድሞ፡ይመጣል፡ዅሉንም፡ያቀናል፤ 12፤ነገር፡ግን፥እላችዃለኹ፥ኤልያስ፡ከዚህ፡በፊት፡መጣ፤የወደዱትንም፡ዅሉ፡አደረጉበት፡እንጂ፡ አላወቁትም፤እንዲሁም፡ደግሞ፡የሰው፡ልጅ፡ከነርሱ፡መከራ፡ይቀበል፡ዘንድ፡አለው፡አላቸው። 13፤በዚያን፡ጊዜ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ስለ፡መጥምቁ፡ስለ፡ዮሐንስ፡እንደ፡ነገራቸው፡አስተዋሉ። 14፤ወደ፡ሕዝቡም፡ሲደርሱ፡አንድ፡ሰው፡ወደ፡ርሱ፡ቀረበና፡ተንበርክኮ፦ጌታ፡ሆይ፥ልጄን፡ ማርልኝ፥በጨረቃ፡እየተነሣበት፡ክፉኛ፡ይሣቀያልና፤ 15፤ብዙ፡ጊዜ፡በእሳት፡ብዙ፡ጊዜም፡በውሃ፡ይወድቃልና። 16፤ወደ፡ደቀ፡መዛሙርትኽም፡አመጣኹት፡ሊፈውሱትም፡አቃታቸው፡አለው። 17፤ኢየሱስም፡መልሶ፦የማታምን፡ጠማማ፡ትውልድ፡ሆይ፥እስከ፡መቼ፡ከእናንተ፡ጋራ፡እኖራለኹ፧እስከ፡ መቼስ፡እታገሣችዃለኹ፧ወደዚህ፡ወደ፡እኔ፡አምጡት፡አለ። 18፤ኢየሱስም፡ገሠጸው፡ጋኔኑም፡ከርሱ፡ወጣ፥ብላቴናውም፡ከዚያች፡ሰዓት፡ዠምሮ፡ተፈወሰ። 19፤ከዚህ፡በዃላ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ብቻቸውን፡ወደ፡ኢየሱስ፡ቀረቡና፦እኛ፡ልናወጣው፡ያልቻልን፡ስለ፡ ምን፡ነው፧አሉት። 20፤ኢየሱስም፦ስለእምነታችኹ፡ማነስ፡ነው፤እውነት፡እላችዃለኹ፥የሰናፍጭ፡ቅንጣት፡የሚያኽል፡እምነት፡ ቢኖራችኹ፥ይህን፡ተራራ፦ከዚህ፡ወደዚያ፡ዕለፍ፡ብትሉት፡ያልፋል፤የሚሳናችኹም፡ነገር፡የለም። 21፤ይህ፡ዐይነት፡ግን፡ከጸሎትና፡ከጦም፡በቀር፡አይወጣም፡አላቸው። 22፤በገሊላም፡ሲመላለሱ፥ኢየሱስ፦የሰው፡ልጅ፡በሰዎች፡እጅ፡ዐልፎ፡ይሰጥ፡ዘንድ፡ አለው፥ይገድሉትማል፥ 23፤በሦስተኛውም፡ቀን፡ይነሣል፡አላቸው።እጅግም፡ዐዘኑ። 24፤ወደ፡ቅፍርናሖምም፡በመጡ፡ጊዜ፡ግብር፡የሚቀበሉ፡ሰዎች፡ወደ፡ጴጥሮስ፡ቀረቡና፦መምህራችኹ፡ ኹለቱን፡ዲናር፡አይገብርምን፧አሉት። 25፤አዎን፡ይገብራል፡አለ።ወደ፡ቤትም፡በገባ፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡አስቀድሞ፦ስምዖን፡ሆይ፥ምን፡ ይመስልኻል፧የምድር፡ነገሥታት፡ቀረጥና፡ግብር፡ከማን፡ይቀበላሉ፧ከልጆቻቸውን፡ወይስ፡ ከእንግዳዎች፧አለው። 26፤ጴጥሮስም፦ከእንግዳዎች፡ባለው፡ጊዜ፡ኢየሱስ፦እንኪያስ፡ልጆቻቸው፡ነጻ፡ናቸው። 27፤ነገር፡ግን፥እንዳናሰናክላቸው፥ወደ፡ባሕር፡ኺድና፡መቃጥን፡ጣል፥መዠመሪያም፡የሚወጣውን፡ዓሣ፡ ውሰድና፡አፉን፡ስትከፍት፡ስታቴር፡ታገኛለኽ፤ያን፡ወስደኽ፡ስለ፡እኔና፡ስለ፡አንተ፡ስጣቸው፡አለው። ፤አንድ፡ዲናር፡ዐምሳ፡የኢትዮጵያ፡ብር፡ሳንቲም፡ያኽል፡ነው። ፤ስታቴር፡ኹለት፡ብር፡ያኽል፡ነው። ምዕራፍ 1፤በዚያች፡ሰዓት፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ወደ፡ኢየሱስ፡ቀርበው፦በመንግሥተ፡ሰማያት፡ከዅሉ፡የሚበልጥ፡ማን፡ ይኾን፧አሉት። 2፤ሕፃንም፡ጠርቶ፡በመካከላቸው፡አቆመ፡ 3፤እንዲህም፡አለ፦እውነት፡እላችዃለኹ፥ካልተመለሳችኹ፡እንደ፡ሕፃናትም፡ካልኾናችኹ፥ወደ፡መንግሥተ፡ ሰማያት፡ከቶ፡አትገቡም። 4፤እንግዲህ፡እንደዚህ፡ሕፃን፡ራሱን፡የሚያዋርድ፡ዅሉ፥በመንግሥተ፡ሰማያት፡የሚበልጥ፡ርሱ፡ነው። 5፤እንደዚህም፡ያለውን፡አንድ፡ሕፃን፡በስሜ፡የሚቀበል፡ዅሉ፡እኔን፡ይቀበላል፤ 6፤በእኔም፡ከሚያምኑ፡ከነዚህ፡ከታናናሾቹ፡አንዱን፡የሚያሰናክል፡ዅሉ፥የወፍጮ፡ድንጋይ፡በዐንገቱ፡ታስሮ፡ ወደ፡ጥልቅ፡ባሕር፡መስጠም፡ይሻለው፡ነበር። 7፤ወዮ፡ለዓለም፡ስለ፡ማሰናከያ፤ማሰናከያ፡ሳይመጣ፡አይቀርምና፥ነገር፡ግን፥በርሱ፡ጠንቅ፡ማሰናከያ፡ ለሚመጣበት፡ለዚያ፡ሰው፡ወዮለት። 8፤እጅኽ፡ወይም፡እግርኽ፡ብታሰናክልኽ፥ቈርጠኽ፡ከአንተ፡ጣላት፤ኹለት፡እጅ፡ወይም፡ኹለት፡እግር፡ ኖሮኽ፡ወደዘለዓለም፡እሳት፡ከምትጣል፡ይልቅ፡ዐንካሳ፡ወይም፡ጕንድሽ፡ኾነኽ፡ወደ፡ሕይወት፡መግባት፡ ይሻልኻል። 9፤ዐይንኽ፡ብታሰናክልኽ፡አውጥተኽ፡ከአንተ፡ጣላት፤ኹለት፡ዐይን፡ኖሮኽ፡ወደ፡ገሃነመ፡እሳት፡ከምትጣል፡ ይልቅ፡አንዲት፡ዐይን፡ኖራኽ፡ወደ፡ሕይወት፡መግባት፡ይሻልኻል። 10፤ከነዚህ፡ከታናናሾቹ፡አንዱን፡እንዳትንቁ፡ተጠንቀቁ፤መላእክታቸው፡በሰማያት፡ዘወትር፡በሰማያት፡ያለውን፡ የአባቴን፡ፊት፡ያያሉ፡እላችዃለኹና። 11፤የሰው፡ልጅ፡የጠፋውን፡ለማዳን፡መጥቷልና። 12፤ምን፡ይመስላችዃል፧ላንድ፡ሰው፡መቶ፡በጎች፡ቢኖሩት፡ከነርሱም፡አንዱ፡ቢባዝን፥ዘጠና፡ዘጠኙን፡ በተራራ፡ትቶ፡ኼዶም፡የባዘነውን፡አይፈልግምን፧ 13፤ቢያገኘውም፥እውነት፡እላችዃለኹ፥ካልባዘኑቱ፡ከዘጠና፡ዘጠኙ፡ይልቅ፡በርሱ፡ደስ፡ይለዋል። 14፤እንደዚሁ፡ከነዚህ፡ከታናናሾቹ፡አንዱ፡እንዲጠፋ፡በሰማያት፡ያለው፡አባታችኹ፡ፈቃድ፡አይደለም። 15፤ወንድምኽም፡ቢበድልኽ፥ኼደኽ፡አንተና፡ርሱ፡ብቻችኹን፡ኾናችኹ፡ውቀሰው።ቢሰማኽ፥ወንድምኽን፡ ገንዘብ፡አደረግኸው፤ 16፤ባይሰማኽ፡ግን፥በኹለት፡ወይም፡በሦስት፡ምስክር፡አፍ፡ነገር፡ዅሉ፡እንዲጸና፥ዳግመኛ፡አንድ፡ወይም፡ ኹለት፡ከአንተ፡ጋራ፡ውሰድ፤ 17፤እነርሱንም፡ባይሰማ፥ለቤተ፡ክርስቲያን፡ንገራት፤ደግሞም፡ቤተ፡ክርስቲያንን፡ባይሰማት፥እንደ፡አረመኔና፡ እንደ፡ቀራጭ፡ይኹንልኽ። 18፤እውነት፡እላችዃለኹ፥በምድር፡የምታስሩት፡ዅሉ፡በሰማይ፡የታሰረ፡ይኾናል፥በምድርም፡የምትፈቱት፡ ዅሉ፡በሰማይ፡የተፈታ፡ይኾናል። 19፤ደግሞ፡እላችዃለኹ፥ከእናንተ፡ኹለቱ፡በምድር፡በማናቸውም፡በሚለምኑት፡ነገር፡ዅሉ፡ቢስማሙ፡በሰማያት፡ካለው፡ከአባቴ፡ዘንድ፡ይደረግላቸዋል። 20፤ኹለት፡ወይም፡ሦስት፡በስሜ፡በሚሰበሰቡበት፡በዚያ፡በመካከላቸው፡እኾናለኹና። 21፤በዚያን፡ጊዜ፡ጴጥሮስ፡ወደ፡ርሱ፡ቀርቦ፦ጌታ፡ሆይ፥ወንድሜ፡ቢበድለኝ፡ስንት፡ጊዜ፡ልተውለት፧እስከ፡ሰባት፡ጊዜን፧አለው። 22፤ኢየሱስ፡እንዲህ፡አለው፦እስከ፡ሰባ፡ጊዜ፡ሰባት፡እንጂ፡እስከ፡ሰባት፡ጊዜ፡አልልኽም። 23፤ስለዚህ፥መንግሥተ፡ሰማያት፡ባሮቹን፡ሊቈጣጠር፡የወደደን፡ንጉሥ፡ትመስላለች። 24፤መቈጣጠርም፡በዠመረ፡ጊዜ፥እልፍ፡መክሊት፡ዕዳ፡ያለበትን፡አንድ፡ሰው፡ወደ፡ርሱ፡አመጡ። 25፤የሚከፍለውም፡ቢያጣ፥ርሱና፡ሚስቱ፡ልጆቹም፡ያለውም፡ዅሉ፡እንዲሸጥና፡ዕዳው፡እንዲከፈል፡ጌታው፡አዘዘ። 26፤ስለዚህ፥ባሪያው፡ወድቆ፡ሰገደለትና፦ጌታ፡ሆይ፥ታገሠኝ፥ዅሉንም፡እከፍልኻለኹ፡አለው። 27፤የዚያም፡ባሪያ፡ጌታ፡ዐዘነለትና፡ለቀቀው፥ዕዳውንም፡ተወለት። 28፤ነገር፡ግን፥ያ፡ባሪያ፡ወጥቶ፡ከባልንጀራዎቹ፡ከባሮቹ፡መቶ፡ዲናር፡ዕዳ፡ያለበትን፡አንዱን፡ አገኘና፦ዕዳኽን፡ክፈለኝ፡ብሎ፡ያዘና፡ዐነቀው። 29፤ስለዚህ፥ባልንጀራው፡ባሪያ፡ወድቆ፦ታገሠኝ፥ዅሉንም፡እከፍልኻለኹ፡ብሎ፡ለመነው። 30፤ርሱም፡አልወደደም፥ግን፡ኼዶ፡ዕዳውን፡እስኪከፍል፡ድረስ፡በወህኒ፡አኖረው። 31፤ባልንጀራዎቹ፡የኾኑ፡ባሪያዎችም፡ያደረገውን፡አይተው፡እጅግ፡ዐዘኑ፥መጥተውም፡የኾነውን፡ዅሉ፡ ለጌታቸው፡ገለጡ። 32፤ከዚያ፡ወዲያ፡ጌታው፡ጠርቶ፦አንተ፡ክፉ፡ባሪያ፥ስለ፡ለመንኸኝ፡ያን፡ዕዳ፡ዅሉ፡ተውኹልኽ፤ 33፤እኔ፡እንደ፡ማርኹኽ፡ባልንጀራኽ፡የኾነውን፡ያን፡ባሪያ፡ልትምረው፡ለአንተስ፡አይገ፟ባ፟ኽምን፧አለው። 34፤ጌታውም፡ተቈጣና፡ዕዳውን፡ዅሉ፡እስኪከፍለው፡ድረስ፡ለሚሣቅዩት፡አሳልፎ፡ሰጠው። 35፤ከእናንተ፡እያንዳንዱ፡ወንድሙን፡ከልቡ፡ይቅር፡ካላለ፥እንዲሁ፡ደግሞ፡የሰማዩ፡አባቴ፡ያደርግባችዃል። ምዕራፍ 1፤ኢየሱስም፡ይህን፡ነገር፡ከፈጸመ፡በዃላ፥ከገሊላ፡ኼዶ፡ወደይሁዳ፡አውራጃ፡ወደዮርዳኖስ፡ማዶ፡መጣ። 2፤ብዙ፡ሕዝብም፡ተከተሉት፥በዚያም፡ፈወሳቸው። 3፤ፈሪሳውያንም፡ወደ፡ርሱ፡ቀረቡና፡ሲፈትኑት፦ሰው፡በኾነው፡ምክንያት፡ዅሉ፡ሚስቱን፡ሊፈታ፡ ተፈቅዶለታልን፧አሉት። 4፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፡እንዲህ፡አለ፦ፈጣሪ፡በመዠመሪያ፡ወንድና፡ሴት፡አደረጋቸው፥ 5፤አለም፦ስለዚህ፡ሰው፡አባቱንና፡እናቱን፡ይተዋል፥ከሚስቱም፡ጋራ፡ይተባበራል፥ኹለቱም፡አንድ፡ሥጋ፡ ይኾናሉ፡የሚለውን፡ቃል፡አላነበባችኹምን፧ 6፤ስለዚህ፥አንድ፡ሥጋ፡ናቸው፡እንጂ፡ወደ፡ፊት፡ኹለት፡አይደሉም።እግዚአብሔር፡ያጣመረውን፡ እንግዲህ፡ሰው፡አይለየው። 7፤እነርሱም፦እንኪያስ፡ሙሴ፡የፍቿን፡ጽሕፈት፡ሰጥተው፡እንዲፈቷት፡ስለ፡ምን፡አዘዘ፧አሉት። 8፤ርሱም፦ሙሴስ፡ስለልባችኹ፡ጥንካሬ፡ሚስቶቻችኹን፡ትፈቱ፡ዘንድ፡ፈቀደላችኹ፤ከጥንት፡ግን፡እንዲህ፡ አልነበረም። 9፤እኔ፡ግን፡እላችዃለኹ፥ያለዝሙት፡ምክንያት፡ሚስቱን፡ፈቶ፟፡ሌላዪቱን፡የሚያገባ፡ዅሉ፡ ያመነዝራል፥የተፈታችውንም፡የሚያገባ፡ያመነዝራል፡አላቸው። 10፤ደቀ፡መዛሙርቱም፦የባልና፡የሚስት፡ሥርዐት፡እንዲህ፡ከኾነ፡መጋባት፡አይጠቅምም፡አሉት። 11፤ርሱ፡ግን፦ይህ፡ነገር፡ለተሰጣቸው፡ነው፡እንጂ፡ለዅሉ፡አይደለም፤ 12፤በእናት፡ማሕፀን፡ጃን፡ደረባዎች፡ኾነው፡የተወለዱ፡አሉ፥ሰውም፡የሰለባቸው፡ጃን፡ደረባዎች፡አሉ፥ስለ፡ መንግሥተ፡ሰማያትም፡ራሳቸውን፡የሰለቡ፡ጃን፡ደረባዎች፡አሉ፦ሊቀበለው፡የሚችል፡ይቀበለው፡አላቸው። 13፤በዚያን፡ጊዜ፡እጁን፡እንዲጭንባቸውና፡እንዲጸልይ፡ሕፃናትን፡ወደ፡ርሱ፡አመጡ፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ ገሠጿቸው። 14፤ነገር፡ግን፥ኢየሱስ፦ሕፃናትን፡ተዉአቸው፥ወደ፡እኔም፡ይመጡ፡ዘንድ፡አትከልክሏቸው፤መንግሥተ፡ ሰማያት፡እንደነዚህ፡ላሉ፡ናትና፥አለ፤ 15፤እጁንም፡ጫነባቸውና፡ከዚያ፡ኼደ። 16፤እንሆም፥አንድ፡ሰው፡ቀርቦ፦መምህር፡ሆይ፥የዘለዓለምን፡ሕይወት፡እንዳገኝ፡ምን፡መልካም፡ነገር፡ ላድርግ፧አለው። 17፤ርሱም፦ስለ፡መልካም፡ነገር፡ለምን፡ትጠይቀኛለኽ፧መልካም፡የኾነ፡አንድ፡ነው፤ወደ፡ሕይወት፡ መግባት፡ብትወድ፡ግን፡ትእዛዛትን፡ጠብቅ፡አለው። 18፤ርሱም፦የትኛዎችን፧አለው።ኢየሱስም፦አትግደል፥አታመንዝር፥አትስረቅ፥በሐሰት፡አትመስክር፥ 19፤አባትኽንና፡እናትኽን፡አክብር፥ባልንጀራኽንም፡እንደ፡ራስኽ፡ውደድ፡አለው። 20፤ጐበዙም፦ይህንማ፡ዅሉ፡ከሕፃንነቴ፡ዠምሬ፡ጠብቄያለኹ፥ደግሞስ፡የሚጐድለኝ፡ምንድር፡ ነው፧አለው። 21፤ኢየሱስም፦ፍጹም፡ልትኾን፡ብትወድ፥ኺድና፡ያለኽን፡ሸጠኽ፡ለድኻዎች፡ስጥ፥መዝገብም፡በሰማያት፡ ታገኛለኽ፥መጥተኽም፡ተከተለኝ፡አለው። 22፤ጐበዙም፡ይህን፡ቃል፡በሰማ፡ጊዜ፡ብዙ፡ንብረት፡ነበረውና፡እያዘነ፡ኼደ። 23፤ኢየሱስም፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፦እውነት፡እላችዃለኹ፥ለባለጠጋ፡ወደ፡መንግሥተ፡ሰማያት፡መግባት፡ ጭንቅ፡ነው። 24፤ዳግመኛም፡እላችዃለኹ፥ባለጠጋ፡ወደእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ከሚገባ፡ግመል፡በመርፌ፡ቀዳዳ፡ቢገባ፡ይቀላል፡አለ። 25፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ሰምተው፡እጅግ፡ተገረሙና፦እንኪያስ፡ማን፡ሊድን፡ይችላል፧አሉ። 26፤ኢየሱስም፡እነርሱን፡ተመልክቶ፦ይህ፡በሰው፡ዘንድ፡አይቻልም፡በእግዚአብሔር፡ዘንድ፡ግን፡ዅሉ፡ ይቻላል፡አላቸው። 27፤በዚያን፡ጊዜ፡ጴጥሮስ፡መልሶ፦እንሆ፥እኛ፡ዅሉን፡ትተን፡ተከተልንኽ፤እንኪያስ፡ምን፡እናገኝ፡ ይኾን፧አለው። 28፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡አላቸው፦እውነት፡እላችዃለኹ፥እናንተስ፡የተከተላችኹኝ፥በዳግመኛ፡ልደት፡የሰው፡ልጅ፡በክብሩ፡ዙፋን፡በሚቀመጥበት፡ጊዜ፥እናንተ፡ደግሞ፡በዐሥራ፡ኹለቱ፡የእስራኤል፡ነገድ፡ ስትፈርዱ፡በዐሥራ፡ኹለት፡ዙፋን፡ትቀመጣላችኹ። 29፤ስለ፡ስሜም፡ቤቶችን፡ወይም፡ወንድሞችን፡ወይም፡እኅቶችን፡ወይም፡አባትን፡ወይም፡እናትን፡ወይም፡ ሚስትን፡ወይም፡ልጆችን፡ወይም፡ዕርሻን፡የተወ፡ዅሉ፡መቶ፡ዕጥፍ፡ይቀበላል፡የዘለዓለምንም፡ሕይወት፡ ይወርሳል። 30፤ነገር፡ግን፥ብዙዎቹ፡ፊተኛዎች፡ዃለኛዎች፥ዃለኛዎችም፡ፊተኛዎች፡ይኾናሉ። ምዕራፍ 1፤መንግሥተ፡ሰማያት፡ለወይኑ፡አትክልት፡ሠራተኛዎችን፡ሊቀጥር፡ማልዶ፡የወጣ፡ባለቤት፡ሰውን፡ ትመስላለችና። 2፤ሠራተኛዎችንም፡በቀን፡አንድ፡ዲናር፡ተስማምቶ፡ወደወይኑ፡አትክልት፡ሰደዳቸው። 3፤በሦስት፡ሰዓትም፡ወጥቶ፡ሥራ፡የፈቱ፡ሌላዎችን፡በአደባባይ፡ቆመው፡አየ፥ 4፤እነዚያንም፦እናንተ፡ደግሞ፡ወደወይኔ፡አትክልት፡ኺዱ፥የሚገ፟ባ፟ውንም፡እሰጣችዃለኹ፡አላቸው።እነርሱም፡ኼዱ። 5፤ደግሞም፡በስድስትና፡በዘጠኝ፡ሰዓት፡ወጥቶ፡እንዲሁ፡አደረገ። 6፤በዐሥራ፡አንደኛውም፡ሰዓት፡ወጥቶ፡ሌላዎችን፡ቆመው፡አገኘና፦ሥራ፡ፈታ፟ችኹ፡ቀኑን፡ዅሉ፡በዚህ፡ ስለ፡ምን፡ትቆማላችኹ፧አላቸው። 7፤የሚቀጥረን፡ስላጣን፡ነው፡አሉት።ርሱም፦እናንተ፡ደግሞ፡ወደወይኔ፡አትክልት፡ኺዱ፥የሚገ፟ባ፟ውንም፡ ትቀበላላችኹ፡አላቸው። 8፤በመሸም፡ጊዜ፡የወይኑ፡አትክልት፡ጌታ፡አዛዡን፦ሠራተኛዎችን፡ጥራና፡ከዃለኛዎች፡ዠምረኽ፡እስከ፡ ፊተኛዎች፡ድረስ፡ደመ፡ወዝ፡ስጣቸው፡አለው። 9፤በዐሥራ፡አንደኛው፡ሰዓትም፡የገቡ፡መጥተው፡እያንዳንዳቸው፡አንድ፡ዲናር፡ተቀበሉ። 10፤ፊተኛዎችም፡በመጡ፡ጊዜ፡አብዝተው፡የሚቀበሉ፡መስሏቸው፡ነበር፤እነርሱም፡ደግሞ፡እያንዳንዳቸው፡ አንድ፡ዲናር፡ተቀበሉ። 11-12፤ተቀብለውም፦እነዚህ፡ዃለኛዎች፡አንድ፡ሰዓት፡ሠሩ፥የቀኑንም፡ድካምና፡ትኵሳት፡ከተሸከምን፡ ከእኛ፡ጋራ፡አስተካከልኻቸው፡ብለው፡በባለቤቱ፡ላይ፡አንጐራጐሩ። 13፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፡ከነርሱ፡ለአንዱ፡እንዲህ፡አለው፦ወዳጄ፡ሆይ፥አልበ፡ደቀ፡መዛሙርት፡ብቻቸውን፡ ወደ፡ርሱ፡አቅርቦ። ደልኹኽም፡ባንድ፡ዲናር፡ አልተስማማኸኝምን፧ 14፤ድርሻኽን፡ውሰድና፡ኺድ፤እኔ፡ለዚህ፡ለዃለኛው፡እንደ፡አንተ፡ልሰጠው፡እወዳለኹ፤በገንዘቤ፡ የወደድኹትን፡ኣደርግ፡ዘንድ፡መብት፡የለኝምን፧ 15፤ወይስ፡እኔ፡መልካም፡ስለ፡ኾንኹ፡ዐይንኽ፡ምቀኛ፡ናትን፧ 16፤እንዲሁ፡ዃለኛዎች፡ፊተኛዎች፥ፊተኛዎችም፡ዃለኛዎች፡ይኾናሉ፤የተጠሩ፡ብዙዎች፥የተመረጡ፡ግን፡ ጥቂቶች፡ናቸውና። 17፤ኢየሱስም፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ሊወጣ፡ሳለ፥በመንገድ፡ዐሥራ፡ኹለቱን 18፤እንሆ፥ወደ፡ኢየሩሳሌም፡እንወጣለን፥የሰው፡ልጅም፡ለካህናት፡አለቃዎችና፡ለጻፊዎች፡ይሰጣል፤የሞት፡ ፍርድም፡ይፈርዱበታል፥ 19፤ሊዘባበቱበትም፡ሊገርፉትም፡ሊሰቅሉትም፡ለአሕዛብ፡አሳልፈው፡ይሰጡታል፥በሦስተኛውም፡ቀን፡ይነሣል፡ አላቸው። 20፤በዚያን፡ጊዜ፡የዘብዴዎስ፡ልጆች፡እናት፡ከልጆቿ፡ጋራ፡እየሰገደችና፡አንድ፡ነገር፡እየለመነች፡ወደ፡ ርሱ፡ቀረበች። 21፤ርሱም፦ምን፡ትፈልጊያለሽ፧አላት።ርሷም፦እነዚህ፡ኹለቱ፡ልጆቼ፡አንዱ፡በቀኝኽ፡አንዱም፡በግራኽ፡ በመንግሥትኽ፡እንዲቀመጡ፡እዘዝ፡አለችው። 22፤ኢየሱስ፡ግን፡መልሶ፦የምትለምኑትን፡አታውቁም፦እኔ፡ልጠጣው፡ያለውን፡ጽዋ፡ልትጠጡ፡እኔም፡ የምጠመቀውን፡ጥምቀት፡ልትጠመቁ፡ትችላላችኹን፧አለ።እንችላለን፡አሉት። 23፤ርሱም፦ጽዋዬንስ፡ትጠጣላችኹ፤በቀኝና፡በግራ፡መቀመጥ፡ግን፡ከአባቴ፡ዘንድ፡ለተዘጋጀላቸው፡ነው፡ እንጂ፡እኔ፡የምሰጥ፡አይደለኹም፡አላቸው። 24፤ዐሥሩም፡ሰምተው፡በኹለቱ፡ወንድማማች፡ተቈጡ። 25፤ኢየሱስ፡ግን፡ወደ፡ርሱ፡ጠርቶ፡እንዲህ፡አላቸው፦የአሕዛብ፡አለቃዎች፡እንዲገዟቸው፡ታላላቆቹም፡ በላያቸው፡እንዲሠለጥኑ፡ታውቃላችኹ። 26፤በእናንተስ፡እንዲህ፡አይደለም፤ነገር፡ግን፥ማንም፡ከእናንተ፡ታላቅ፡ሊኾን፡የሚወድ፡የእናንተ፡አገልጋይ፡ ይኹን፥ 27፤ከእናንተም፡ማንም፡ፊተኛ፡ሊኾን፡የሚወድ፡የእናንተ፡ባሪያ፡ይኹን፤ 28፤እንዲሁም፡የሰው፡ልጅ፡ሊያገለግል፡ነፍሱንም፡ለብዙዎች፡ቤዛ፡ሊሰጥ፡እንጂ፡እንዲያገለግሉት፡ አልመጣም። 29፤ከኢያሪኮም፡ሲወጡ፡ብዙ፡ሕዝብ፡ተከተሉት። 30፤እንሆም፥ኹለት፡ዕውሮች፡በመንገድ፡ዳር፡ተቀምጠው፥ኢየሱስ፡እንዲያልፍ፡በሰሙ፡ጊዜ፦ጌታ፡ ሆይ፥የዳዊት፡ልጅ፥ማረን፡ብለው፡ጮኹ። 31፤ሕዝቡም፡ዝም፡እንዲሉ፡ገሠጿቸው፤እነርሱ፡ግን፦ጌታ፡ሆይ፥የዳዊት፡ልጅ፥ማረን፡እያሉ፡ አብዝተው፡ጮኹ። 32፤ኢየሱስም፡ቆሞ፡ጠራቸውና፦ምን፡ላደርግላችኹ፡ትወዳላችኹ፧አለ። 33፤ጌታ፡ሆይ፥ዐይኖቻችን፡ይከፈቱ፡ዘንድ፡አሉት። 34፤ኢየሱስም፡ዐዘነላቸውና፡ዐይኖቻቸውን፡ዳሰሰ፥ወዲያውም፡አዩና፡ተከተሉት። ምዕራፍ 1፤ወደ፡ኢየሩሳሌምም፡ቀርበው፡ወደ፡ደብረ፡ዘይት፡ወደ፡ቤተ፡ፋጌ፡ሲደርሱ፥ያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡ከደቀ፡ መዛሙርቱ፡ኹለት፡ላከ፥ 2፤እንዲህም፡አላቸው፦በፊታችኹ፡ወዳለችው፡መንደር፡ኺዱ፥በዚያን፡ጊዜም፡የታሰረችን፡አህያ፡ ውርንጫም፡ከርሷ፡ጋራ፡ታገኛላችኹ፤ፈታ፟ችኹ፡አምጡልኝ። 3፤ማንም፡አንዳች፡ቢላችኹ፦ለጌታ፡ያስፈልጉታል፡በሉ፤ወዲያውም፡ይሰዳቸዋል። 4-5፤ለጽዮን፡ልጅ፦እንሆ፥ንጉሥሽ፡የዋህ፡ኾኖ፡በአህያ፡ላይና፡በአህያዪቱ፡ግልገል፡በውርንጫዪቱ፡ላይ፡ ተቀምጦ፡ወደ፡አንቺ፡ይመጣል፡በሏት፡ተብሎ፡በነቢይ፡የተነገረው፡ይፈጸም፡ዘንድ፡ይህ፡ኾነ። 6፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ኼደው፡ኢየሱስ፡እንዳዘዛቸው፡አደረጉ፥ 7፤አህያዪቱንና፡ውርንጫዋንም፡አመጡለት፥ልብሳቸውንም፡በእነርሱ፡ላይ፡ጫኑ፥ተቀመጠባቸውም። 8፤ከሕዝቡም፡እጅግ፡ብዙዎች፡ልብሳቸውን፡በመንገድ፡ላይ፡አነጠፉ፥ሌላዎችም፡ከዛፍ፡ጫፍ፡ጫፉን፡ እየቈረጡ፡በመንገድ፡ላይ፡ያነጥፉ፡ነበር። 9፤የሚቀድሙትም፡ሕዝብ፡የሚከተሉትም፦ሆሣዕና፡ለዳዊት፡ልጅ፡በጌታ፡ስም፡የሚመጣ፡የተባረከ፡ ነው፤ሆሣዕና፡በአርያም፡እያሉ፡ይጮኹ፡ነበር። 10፤ወደ፡ኢየሩሳሌምም፡በገባ፡ጊዜ፡መላው፡ከተማ፦ይህ፡ማን፡ነው፧ብሎ፡ተናወጠ። 11፤ሕዝቡም፦ይህ፡ከገሊላ፡ናዝሬት፡የመጣ፡ነቢዩ፡ኢየሱስ፡ነው፡አሉ። 12፤ኢየሱስም፡ወደ፡መቅደስ፡ገባና፡በመቅደስ፡የሚሸጡትንና፡የሚገዙትን፡ዅሉ፡አወጣ፥የገንዘብ፡ ለዋጮችንም፡ገበታዎች፡የርግብ፡ሻጪዎችንም፡ወንበሮች፡ገለበጠና፦ 13፤ቤቴ፡የጸሎት፡ቤት፡ትባላለች፡ተብሎ፡ተጽፏል፥እናንተ፡ግን፡የወንበዴዎች፡ዋሻ፡አደረጋችዃት፡ አላቸው። 14፤በመቅደስም፡ዕውሮችና፡ዐንካሳዎች፡ወደ፡ርሱ፡ቀረቡና፡ፈወሳቸው። 15፤ነገር፡ግን፥የካህናት፡አለቃዎችና፡ጻፊዎች፡ያደረገውን፡ድንቃ፡ድንቅ፡በመቅደስም፦ሆሣዕና፡ለዳዊት፡ልጅ፡እያሉ፡የሚጮኹትን፡ልጆች፡ባዩ፡ጊዜ፥ተቈጥተው። 16፤እነዚህ፡የሚሉትን፡አትሰማምን፧አሉት።ኢየሱስም፦እሰማለኹ፤ከሕፃናትና፡ከሚጠቡት፡አፍ፡ምስጋናን፡ ለራስኽ፡አዘጋጀኽ፡የሚለውን፡ቃል፡ከቶ፡አላነበባችኹምን፧አላቸው። 17፤ትቷቸውም፡ከከተማ፡ወደ፡ቢታንያ፡ወጣ፡በዚያም፡ዐደረ። 18፤በማለዳም፡ወደ፡ከተማ፡ሲመለስ፡ተራበ። 19፤በመንገድም፡አጠገብ፡በለስ፡አይቶ፡ወደ፡ርሷ፡መጣ፤ከቅጠልም፡ብቻ፡በቀር፡ምንም፡ አላገኘባትምና፦ለዘለዓለሙ፡ፍሬ፡አይገኝብሽ፡አላት።በለሲቱም፡ያን፡ጊዜውን፡ደረቀች። 20፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ይህን፡አይተው፦በለሲቱ፡ያን፡ጊዜውን፡እንዴት፡ደረቀች፧ብለው፡ተደነቁ። 21፤ኢየሱስም፡መልሶ፦እውነት፡እላችዃለኹ፥እምነት፡ቢኖራችኹ፡ባትጠራጠሩም፥በበለሲቱ፡እንደ፡ኾነባት፡ ብቻ፡አታደርጉም፤ነገር፡ግን፥ይህን፡ተራራ፡እንኳ፦ተነቅለኽ፡ወደ፡ባሕር፡ተወርወር፡ብትሉት፡ይኾናል፤ 22፤አምናችኹም፡በጸሎት፡የምትለምኑትን፡ዅሉ፡ትቀበላላችኹ፡አላቸው። 23፤ወደ፡መቅደስም፡ገብቶ፡ሲያስተምር፡የካህናት፡አለቃዎችና፡የሕዝብ፡ሽማግሌዎች፡ወደ፡ርሱ፡ ቀረቡና፦በምን፡ሥልጣን፡እነዚህን፡ታደርጋለኽ፧ይህንስ፡ሥልጣን፡ማን፡ሰጠኽ፧አሉት። 24፤ኢየሱስም፡መልሶ፦እኔ፡ደግሞ፡አንዲት፡ነገር፡እጠይቃችዃለኹ፤እናንተም፡ያችን፡ብትነግሩኝ፡እኔ፡ ደግሞ፡እነዚህን፡በምን፡ሥልጣን፡እንዳደርግ፡እነግራችዃለኹ፤ 25፤የዮሐንስ፡ጥምቀት፡ከወዴት፡ነበረች፧ከሰማይን፡ወይስ፡ከሰው፧አላቸው።እነርሱም፡ርስ፡በርሳቸው፡ ሲነጋገሩ፦ከሰማይ፡ብንል፦እንኪያስ፡ስለ፡ምን፡አላመናችኹበትም፧ይለናል፤ 26፤ከሰው፡ግን፡ብንል፥ዮሐንስን፡ዅሉም፡እንደ፡ነቢይ፡ያዩታልና፥ሕዝቡን፡እንፈራለን፡አሉ። 27፤ለኢየሱስም፡መልሰው፦አናውቅም፡አሉት።ርሱም፡ደግሞ፦እኔም፡በምን፡ሥልጣን፡እነዚህን፡እንዳደርግ፡ አልነግራችኹም፡አላቸው። 28፤ነገር፡ግን፥ምን፡ይመስላችዃል፧አንድ፡ሰው፡ኹለት፡ልጆች፡ነበሩት፤ወደ፡አንደኛው፡ቀርቦ፦ልጄ፡ ሆይ፥ዛሬ፡ኺድና፡በወይኔ፡አትክልት፡ሥራ፡አለው። 29፤ርሱም፡መልሶ፦አልወድም፡አለ፤ዃላ፡ግን፡ተጸጸተና፡ኼደ። 30፤ወደ፡ኹለተኛውም፡ቀርቦ፡እንዲሁ፡አለው፡ርሱም፡መልሶ፦ዕሺ፡ጌታዬ፡አለ፤ነገር፡ግን፥አልኼደም። 31፤ከኹለቱ፡የአባቱን፡ፈቃድ፡ያደረገ፡ማን፡ነው፧ፊተኛው፡አሉት።ኢየሱስ፡እንዲህ፡አላቸው፦እውነት፡ እላችዃለኹ፥ቀራጮችና፡ጋለሞታዎች፡ወደእግዚአብሔር፡መንግሥት፡በመግባት፡ይቀድሟችዃል። 32፤ዮሐንስ፡በጽድቅ፡መንገድ፡መጥቶላችኹ፡ነበርና፥አላመናችኹበትም፤ቀራጮችና፡ጋለሞታዎች፡ግን፡ አመኑበት፤እናንተም፡ይህን፡አይታችኹ፡ታምኑበት፡ዘንድ፡በዃላ፡ንስሓ፡አልገባችኹም። 33፤ሌላ፡ምሳሌ፡ስሙ።የወይን፡አትክልት፡የተከለ፡ባለቤት፡ሰው፡ነበረ፤ቅጥርም፡ቀጠረለት፥መጥመቂያም፡ ማሰለት፥ግንብም፡ሠራና፡ለገበሬዎች፡አከራይቶ፡ወደ፡ሌላ፡አገር፡ኼደ። 34፤የሚያፈራበትም፡ጊዜ፡ሲቀርብ፥ፍሬውን፡ሊቀበሉ፡ባሮቹን፡ወደ፡ገበሬዎች፡ላከ። 35፤ገበሬዎቹም፡ባሮቹን፡ይዘው፡አንዱን፡ደበደቡት፡አንዱንም፡ገደሉት፡ሌላውንም፡ወገሩት። 36፤ደግሞ፡ከፊተኛዎች፡የሚበዙ፡ሌላዎች፡ባሪያዎችን፡ላከ፥እንዲሁም፡አደረጉባቸው። 37፤በዃላ፡ግን፦ልጄንስ፡ያፍሩታል፡ብሎ፡ልጁን፡ላከባቸው። 38፤ገበሬዎቹ፡ግን፡ልጁን፡ባዩ፡ጊዜ፡ርስ፡በርሳቸው፦ወራሹ፡ይህ፡ነው፤ኑ፥እንግደለውና፡ርስቱን፡ እናግኝ፡ተባባሉ። 39፤ይዘውም፡ከወይኑ፡አትክልት፡አወጡና፡ገደሉት። 40፤እንግዲህ፡የወይኑ፡አትክልት፡ጌታ፡በሚመጣ፡ጊዜ፡በእነዚህ፡ገበሬዎች፡ምን፡ያደርግባቸዋል፧ 41፤እነርሱም፦ክፉዎችን፡በክፉ፡ያጠፋቸዋል፥የወይኑንም፡አትክልት፡ፍሬውን፡በየጊዜው፡ለሚያስረክቡ፡ ለሌላዎች፡ገበሬዎች፡ይሰጠዋል፡አሉት። 42፤ኢየሱስ፡እንዲህ፡አላቸው፦ግንበኛዎች፡የናቁት፡ድንጋይ፡ርሱ፡የማእዘን፡ራስ፡ኾነ፤ይህም፡ከጌታ፡ ዘንድ፡ኾነ፥ለዐይኖቻችንም፡ድንቅ፡ነው፡የሚለውን፡ከቶ፡በመጽሐፍ፡አላነበባችኹምን፧ 43፤ስለዚህ፥እላችዃለኹ፥የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ከእናንተ፡ትወሰዳለች፥ፍሬዋንም፡ለሚያደርግ፡ሕዝብ፡ ትሰጣለች። 44፤በዚህም፡ድንጋይ፡ላይ፡የሚወድቅ፡ይቀጠቀጣል፤ድንጋዩ፡ግን፡የሚወድቅበትን፡ዅሉ፡ይፈጨዋል። 45፤የካህናት፡አለቃዎችና፡ፈሪሳውያንም፡ምሳሌዎቹን፡ሰምተው፡ስለ፡እነርሱ፡እንደ፡ተናገረ፡አስተዋሉ፤ 46፤ሊይዙትም፡ሲፈልጉት፡ሳሉ፡ሕዝቡ፡እንደ፡ነቢይ፡ስላዩት፡ፈሯቸው። ምዕራፍ 1፤ኢየሱስም፡መለሰ፡ደግሞም፡በምሳሌ፡ነገራቸው፡እንዲህም፡አለ፦ 2፤መንግሥተ፡ሰማያት፡ለልጁ፡ሰርግ፡ያደረገ፡ንጉሥን፡ትመስላለች። 3፤የታደሙትንም፡ወደ፡ሰርጉ፡ይጠሩ፡ዘንድ፡ባሮቹን፡ላከ፡ሊመጡም፡አልወደዱም። 4፤ደግሞ፡ሌላዎችን፡ባሪያዎች፡ልኮ፦የታደሙትን፦እንሆ፥ድግሴን፡አዘጋጀኹ፥ኰርማዎቼና፡የሰቡት፡ ከብቶቼ፡ታርደዋል፥ዅሉም፡ተዘጋጅቷል፤ወደ፡ሰርጉ፡ኑ፡በሏቸው፡አለ። 5፤እነርሱ፡ግን፡ቸል፡ብለው፡አንዱ፡ወደ፡ዕርሻው፥ሌላውም፡ወደ፡ንግዱ፡ኼደ፤ 6፤የቀሩትም፡ባሮቹን፡ይዘው፡አንገላቷቸው፡ገደሏቸውም። 7፤ንጉሡም፡ተቈጣ፥ጭፍራዎቹንም፡ልኮ፡እነዚያን፡ገዳዮች፡አጠፋ፤ከተማቸውንም፡አቃጠለ። 8፤በዚያን፡ጊዜ፡ባሮቹን፦ሰርጉስ፡ተዘጋጅቷል፥ነገር፡ግን፥የታደሙት፡የማይገ፟ባ፟ቸው፡ኾኑ፤ 9፤እንግዲህ፡ወደመንገድ፡መተላለፊያ፡ኼዳችኹ፡ያገኛችኹትን፡ዅሉ፡ወደ፡ሰርጉ፡ጥሩ፡አለ። 10፤እነዚያም፡ባሪያዎች፡ወደ፡መንገድ፡ወጥተው፡ያገኙትን፡ዅሉ፡ክፉዎችንም፡በጎዎችንም፡ ሰበሰቡ፤የሰርጉንም፡ቤት፡ተቀማጮች፡ሞሉት። 11፤ንጉሡም፡የተቀመጡትን፡ለማየት፡በገባ፡ጊዜ፡በዚያ፡የሰርግ፡ልብስ፡ያለበሰ፡አንድ፡ሰው፡አየና፦ወዳጄ፡ ሆይ፥ 12፤የሰርግ፡ልብስ፡ሳትለብስ፡እንዴት፡ወደዚህ፡ገባኽ፧አለው፡ርሱም፡ዝም፡አለ። 13፤በዚያን፡ጊዜ፡ንጉሡ፡አገልጋዮቹን፦እጁንና፡እግሩን፡አስራችኹ፡በውጭ፡ወዳለው፡ጨለማ፡ አውጡት፤በዚያ፡ልቅሶና፡ጥርስ፡ማፋጨት፡ይኾናል፡አለ። 14፤የተጠሩ፡ብዙዎች፥የተመረጡ፡ግን፡ጥቂቶች፡ናቸውና። 15፤ስለዚህ፥ፈሪሳውያን፡ኼዱና፥እንዴት፡አድርገው፡በነገር፡እንዲያጠምዱት፡ተማከሩ። 16፤ደቀ፡መዛሙርታቸውንም፡ከሄሮድስ፡ወገን፡ጋራ፡ላኩበት፥እነርሱም፦መምህር፡ሆይ፥እውነተኛ፡እንደ፡ ኾንኽ፡በእውነትም፡የእግዚአብሔርን፡መንገድ፡እንድታስተምር፡እናውቃለን፥ለማንምም፡አታደላም፥የሰውን፡ ፊት፡አትመለከትምና፤ 17፤እንግዲህ፡ምን፡ይመስልኻል፧ንገረን፡ለቄሳር፡ግብር፡መስጠት፡ተፈቅዷልን፡ወይስ፡አልተፈቀደም፧አሉት። 18፤ኢየሱስም፡ክፋታቸውን፡ዐውቆ፦እናንተ፡ግብዞች፥ስለ፡ምን፡ትፈትኑኛላችኹ፧ 19፤የግብሩን፡ብር፡አሳዩኝ፡አለ።እነርሱም፡ዲናር፡አመጡለት። 20፤ርሱም፦ይህች፡መልክ፡ጽሕፈቲቱስ፡የማን፡ናት፧አላቸው። 21፤የቄሳር፡ነው፡አሉት።በዚያን፡ጊዜ፦እንኪያስ፡የቄሳርን፡ለቄሳር፡የእግዚአብሔርንም፡ለእግዚአብሔር፡ አስረክቡ፡አላቸው። 22፤ይህንም፡ሰምተው፡ተደነቁ፥ትተውትም፡ኼዱ። 23፤በዚያን፡ቀን፦ትንሣኤ፡ሙታን፡የለም፡የሚሉ፡ሰዱቃውያን፡ወደ፡ርሱ፡ቀረቡ፥ 24፤እንዲህም፡ብለው፡ጠየቁት፦መምህር፡ሆይ፥ሙሴ፡አንድ፡ሰው፡ልጅ፡ሳይወልድ፡ሲሞት፡ወንድሙ፡ ሚስቱን፡አግብቶ፡ለወንድሙ፡ዘር፡ይተካ፡አለ። 25፤ሰባት፡ወንድማማች፡በእኛ፡ዘንድ፡ነበሩ፤ዐሽው፡ሚስት፡አግብቶ፡ሞተ፥ዘርም፡ስለሌለው፡ሚስቱን፡ ለወንድሙ፡ተወለት፤ 26፤እንዲሁ፡ደግሞ፡ኹለተኛው፡ሦስተኛውም፥እስከ፡ሰባተኛው፡ድረስ። 27፤ከዅሉም፡በዃላ፡ሴቲቱ፡ሞተች። 28፤ዅሉ፡አግብተዋታልና፥በትንሣኤ፡ቀንስ፥ከሰባቱ፡ለማናቸው፡ሚስት፡ትኾናለች፧ 29፤ኢየሱስም፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦መጻሕፍትንና፡የእግዚአብሔርን፡ኀይል፡አታውቁምና፡ትስታላችኹ። 30፤በትንሣኤስ፡እንደእግዚአብሔር፡መላእክት፡በሰማይ፡ይኾናሉ፡እንጂ፡አያገቡም፡አይጋቡምም። 31-32፤ስለ፡ትንሣኤ፡ሙታን፡ግን፦እኔ፡የአብርሃም፡አምላክ፥የይሥሐቅም፡አምላክ፡የያዕቆብም፡አምላክ፡ ነኝ፡የሚል፡ከእግዚአብሔር፡ዘንድ፡ወደ፡እናንተ፡የተባለውን፡አላነበባችኹምን፧የሕያዋን፡አምላክ፡ነው፡ እንጂ፡የሙታን፡አይደለም። 33፤ሕዝቡም፡ይህን፡ሰምተው፡በትምህርቱ፡ተገረሙ። 34፤ፈሪሳውያንም፡ሰዱቃውያንን፡ዝም፡እንዳሠኛቸው፡በሰሙ፡ጊዜ፡ዐብረው፡ተሰበሰቡ። 35፤ከነርሱም፡አንድ፡ሕግ፡ዐዋቂ፡ሊፈትነው። 36፤መምህር፡ሆይ፥ከሕግ፡ማናቸዪቱ፡ትእዛዝ፡ታላቅ፡ናት፧ብሎ፡ጠየቀው። 37፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡አለው፦ጌታ፡አምላክኽን፡በፍጹም፡ልብኽ፡በፍጹም፡ነፍስኽም፡በፍጹም፡ዐሳብኽም፡ ውደድ። 38፤ታላቂቱና፡ፊተኛዪቱ፡ትእዛዝ፡ይህች፡ናት። 39፤ኹለተኛዪቱም፡ይህችን፡ትመስላለች፥ርሷም፦ባልንጀራኽን፡እንደ፡ነፍስኽ፡ውደድ፡የምትለው፡ናት። 40፤በእነዚህ፡በኹለቱ፡ትእዛዛት፡ሕጉም፡ዅሉ፡ነቢያትም፡ተሰቅለዋል። 41-42፤ፈሪሳውያንም፡ተሰብስበው፡ሳሉ፥ኢየሱስ፦ስለ፡ክርስቶስ፡ምን፡ይመስላችዃል፧የማንስ፡ልጅ፡ ነው፧ብሎ፡ጠየቃቸው፦የዳዊት፡ልጅ፡ነው፡አሉት። 43-44፤ርሱም፦እንኪያስ፡ዳዊት፦ጌታ፡ጌታዬን፦ጠላቶችኽን፡የእግርኽ፡መረገጫ፡እስካደርግልኽ፡ድረስ፡ በቀኜ፡ተቀመጥ፡አለው፡ሲል፡እንዴት፡በመንፈስ፡ጌታ፡ብሎ፡ይጠራዋል፧ 45፤ዳዊትስ፡ጌታ፡ብሎ፡ከጠራው፥እንዴት፡ልጁ፡ይኾናል፧አላቸው። 46፤አንድም፡ቃል፡ስንኳ፡ይመልስለት፡ዘንድ፡የተቻለው፡የለም፥ከዚያ፡ቀንም፡ዠምሮ፡ወደ፡ፊት፡ማንም፡ሊጠይቀው፡አልደፈረም። ምዕራፍ 1፤በዚያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡ለሕዝቡና፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡እንዲህ፡ብሎ፡ነገራቸው፦ 2፤ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፡በሙሴ፡ወንበር፡ተቀምጠዋል። 3፤ስለዚህ፥ያዘዟችኹን፡ዅሉ፡አድርጉ፥ጠብቁትም፤ነገር፡ግን፥እየተናገሩ፡አያደርጉትምና፥እንደ፡ሥራቸው፡ አታድርጉ። 4፤ከባድና፡አስቸጋሪ፡ሸክም፡ተብትበው፡በሰው፡ትከሻ፡ይጭናሉ፥እነርሱ፡ግን፡በጣታቸው፡ስንኳ፡ሊነኩት፡ አይወዱም። 5፤ለሰውም፡እንዲታዩ፡ሥራቸውን፡ዅሉ፡ያደርጋሉ፤ስለዚህ፥ዐሸን፡ክታባቸውን፡ያሰፋሉ፥ዘርፉንም፡ ያስረዝማሉ፥ 6፤በምሳም፡የከበሬታ፡ስፍራ፥በምኵራብም፡የከበሬታ፡ወንበር፥ 7፤በገበያም፡ሰላምታና፦መምህር፡ሆይ፡መምህር፡ሆይ፡ተብለው፡እንዲጠሩ፡ይወዳሉ። 8፤እናንተ፡ግን፦መምህር፡ተብላችኹ፡አትጠሩ፤መምህራችኹ፡አንድ፡ስለ፡ኾነ፡እናንተም፡ዅላችኹ፡ ወንድማማች፡ናችኹ። 9፤አባታችኹ፡አንዱ፡ርሱም፡የሰማዩ፡ነውና፥በምድር፡ላይ፡ማንንም፦አባት፡ብላችኹ፡አትጥሩ። 10፤ሊቃችኹ፡አንድ፡ርሱም፡ክርስቶስ፡ነውና፦ሊቃውንት፡ተብላችኹ፡አትጠሩ። 11፤ከእናንተም፡የሚበልጠው፡አገልጋያችኹ፡ይኾናል። 12፤ራሱን፡ከፍ፡የሚያደርግ፡ዅሉ፡ይዋረዳል፥ራሱንም፡የሚያዋርድ፡ዅሉ፡ከፍ፡ይላል። 13፤እናንተ፡ግብዞች፡ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፥መንግሥተ፡ሰማያትን፡በሰው፡ፊት፡ስለምትዘጉ፥ወዮላችኹ፡ እናንተ፡አትገቡም፡የሚገቡትንም፡እንዳይገቡ፡ትከለክላላችኹ። 14፤እናንተ፡ግብዞች፡ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፥በጸሎት፡ርዝመት፡እያመካኛችኹ፡የመበለቶችን፡ቤት፡ ስለምትበሉ፥ወዮላችኹ፤ስለዚህ፥የባሰ፡ፍርድ፡ትቀበላላችኹ። 15፤እናንተ፡ግብዞች፡ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፥አንድ፡ሰው፡ልታሳምኑ፡በባሕርና፡በደረቅ፡ስለምትዞሩ፥በኾነም፡ ጊዜ፡ከእናንተ፡ይልቅ፡ኹለት፡ዕጥፍ፡የባሰ፡የገሃነም፡ልጅ፡ስለምታደርጉት፥ወዮላችኹ። 16፤እናንተ፦ማንም፡በቤተ፡መቅደስ፡የሚምል፡ምንም፡የለበትም፤ማንም፡በቤተ፡መቅደስ፡ወርቅ፡የሚምል፡ ግን፡በመሐላው፡ይያዛል፡የምትሉ፥ዕውሮች፡መሪዎች፥ወዮላችኹ። 17፤እናንተ፡ደንቈሮዎችና፡ዕውሮች፥ማናቸው፡ይበልጣል፧ወርቁ፡ነውን፧ወይስ፡ወርቁን፡የቀደሰው፡ቤተ፡ መቅደስ፧ 18፤ደግማችኹም፦ማንም፡በመሠዊያው፡የሚምል፡ምንም፡የለበትም፤ማንም፡በላዩ፡ባለው፡መባ፡የሚምል፡ ግን፡በመሐላው፡ይያዛል፡ትላላችኹ። 19፤እናንተ፡ደንቈሮዎችና፡ዕውሮች፥ማናቸው፡ይበልጣል፧መባው፡ነውን፧ወይስ፡መባውን፡የሚቀድሰው፡ መሠዊያው፧ 20፤እንግዲህ፡በመሠዊያው፡የሚምለው፡በርሱና፡በርሱ፡ላይ፡ባለው፡ዅሉ፡ይምላል፤ 21፤በቤተ፡መቅደስም፡የሚምለው፡በርሱና፡በርሱ፡በሚኖረው፡ይምላል፤ 22፤በሰማይም፡የሚምለው፡በእግዚአብሔር፡ዙፋንና፡በርሱ፡ላይ፡በተቀመጠው፡ይምላል። 23፤እናንተ፡ግብዞች፡ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፥ከአዝሙድና፡ከእንስላል፡ከከሙንም፡ዓሥራት፡ ስለምታወጡ፥ፍርድንና፡ምሕረትን፡ታማኝነትንም፥በሕግ፡ያለውን፡ዋና፡ነገር፡ ስለምትተዉ፥ወዮላችኹ፤ሌላውን፡ሳትተዉ፡ይህን፡ልታደርጉ፡ይገ፟ባ፟ችኹ፡ነበር። 24፤እናንተ፡ዕውሮች፡መሪዎች፥ትንኝን፡የምታጠሩ፡ግመልንም፡የምትውጡ። 25፤እናንተ፡ግብዞች፡ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፥በውስጡ፡ቅሚያና፡ሥሥት፡ሞልቶ፡ሳለ፡የጽዋውንና፡የወጭቱን፡ ውጭ፡ስለምታጠሩ፥ወዮላችኹ። 26፤አንተ፡ዕውር፡ፈሪሳዊ፥ውጭው፡ደግሞ፡ጥሩ፡እንዲኾን፡አስቀድመኽ፡የጽዋውንና፡የወጭቱን፡ውስጡን፡ አጥራ። 27፤እናንተ፡ግብዞች፡ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፥በውጭ፡አምረው፡የሚታዩ፡በውስጡ፡ግን፡የሙታን፡ዐጥንት፡ ርኵሰትም፡ዅሉ፡የተሞሉ፡በኖራ፡የተለሰኑ፡መቃብሮችን፡ስለምትመስሉ፥ወዮላችኹ። 28፤እንዲሁ፡እናንተ፡ደግሞ፡በውጭ፡ለሰው፡እንደ፡ጻድቃን፡ትታያላችኹ፥በውስጣችኹ፡ግን፡ግብዝነትና፡ ዐመፀኝነት፡ሞልቶባችዃል። 29፤እናንተ፡ግብዞች፡ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፥የነቢያትን፡መቃብር፡ስለምትሠሩ፡የጻድቃንንም፡መቃብር፡ ስለምታስጌጡና፦ 30፤በአባቶቻችን፡ዘመን፡ኖረን፡በኾነስ፥በነቢያት፡ደም፡ባልተባበርናቸውም፡ነበር፡ስለምትሉ፥ወዮላችኹ። 31፤እንግዲያስ፡የነቢያት፡ገዳዮች፡ልጆች፡እንደኾናችኹ፡በራሳችኹ፡ላይ፡ትመሰክራላችኹ። 32፤እናንተ፡ደግሞ፡የአባቶቻችኹን፡መስፈሪያ፡ሙሉ። 33፤እናንተ፡እባቦች፥የእፍኝት፡ልጆች፥ከገሃነም፡ፍርድ፡እንዴት፡ታመልጣላችኹ፧ 34፤ስለዚህ፥እንሆ፥ነቢያትንና፡ጥበበኛዎችን፡ጻፊዎችንም፡ወደ፡እናንተ፡እልካለኹ፤ከነርሱም፡ትገድላላችኹ፡ ትሰቅሉማላችኹ፥ከነርሱም፡በምኵራባችኹ፡ትገርፋላችኹ፡ከከተማም፡ወደ፡ከተማ፡ታሳድዳላችኹ፤ 35፤ከጻድቁ፡ከአቤል፡ደም፡ዠምሮ፡በቤተ፡መቅደስና፡በመሠዊያው፡መካከል፡እስከገደላችኹት፡እስከበራክዩ፡ ልጅ፡እስከዘካርያስ፡ደም፡ድረስ፡በምድር፡ላይ፡የፈሰሰው፡የጻድቅ፡ደም፡ዅሉ፡ይደርስባችኹ፡ዘንድ። 36፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ይህ፡ዅሉ፡በዚህ፡ትውልድ፡ላይ፡ይደርሳል። 37፤ኢየሩሳሌም፡ኢየሩሳሌም፡ሆይ፥ነቢያትን፡የምትገድል፡ወደ፡ርሷ፡የተላኩትንም፡የምትወግር፥ዶሮ፡ ጫጩቶቿን፡ከክንፎቿ፡በታች፡እንደምትሰበስብ፡ልጆችሽን፡እሰበስብ፡ዘንድ፡ስንት፡ጊዜ፡ወደድኹ! አልወደዳችኹምም። 38፤እንሆ፥ቤታችኹ፡የተፈታ፡ኾኖ፡ይቀርላችዃል። 39፤እላችዃለኹና፥በጌታ፡ስም፡የሚመጣ፡የተባረከ፡ነው፡እስክትሉ፡ድረስ፡ከእንግዲህ፡ወዲህ፡አታዩኝም። ምዕራፍ 1፤ኢየሱስም፡ከመቅደስ፡ወጥቶ፡ኼደ፥ደቀ፡መዛሙርቱም፡የመቅደሱን፡ግንቦች፡ሊያሳዩት፡ቀረቡ። 2፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፦ይህን፡ዅሉ፡ታያላችኹን፧እውነት፡እላችዃለኹ፥ድንጋይ፡በድንጋይ፡ላይ፡ሳይፈርስ፡ በዚህ፡አይቀርም፡አላቸው። 3፤ርሱም፡በደብረ፡ዘይት፡ተቀምጦ፡ሳለ፥ደቀ፡መዛሙርቱ፡ለብቻቸው፡ወደ፡ርሱ፡ቀርበው፦ንገረን፥ይህ፡ መቼ፡ይኾናል፧የመምጣትኽና፡የዓለም፡መጨረሻ፡ምልክቱስ፡ምንድር፡ነው፧አሉት። 4፤ኢየሱስም፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦ማንም፡እንዳያስታችኹ፡ተጠንቀቁ። 5፤ብዙዎች፦እኔ፡ክርስቶስ፡ነኝ፡እያሉ፡በስሜ፡ይመጣሉና፤ብዙዎችንም፡ያስታሉ። 6፤ጦርንም፡የጦርንም፡ወሬ፡ትሰሙ፡ዘንድ፡አላችኹ፤ይህ፡ሊኾን፡ግድ፡ነውና፥ተጠበቁ፥አትደንግጡ፤ዳሩ፡ ግን፡መጨረሻው፡ገና፡ነው። 7፤ሕዝብ፡በሕዝብ፡ላይ፡መንግሥትም፡በመንግሥት፡ላይ፡ይነሣልና፥ራብም፡ቸነፈርም፡የምድርም፡መናወጥ፡ በልዩ፡ልዩ፡ስፍራ፡ይኾናል፤ 8፤እነዚህም፡ዅሉ፡የምጥ፡ጣር፡መዠመሪያ፡ናቸው። 9፤በዚያን፡ጊዜ፡ለመከራ፡አሳልፈው፡ይሰጧችዃል፡ይገድሏችኹማል፥ስለ፡ስሜም፡በአሕዛብ፡ዅሉ፡ የተጠላችኹ፡ትኾናላችኹ። 10፤በዚያን፡ጊዜም፡ብዙዎች፡ይሰናከላሉ፡ርስ፡በርሳቸውም፡አሳልፈው፡ይሰጣጣሉ፥ርስ፡በርሳቸውም፡ይጣላሉ፤ 11፤ብዙ፡ሐሰተኛዎች፡ነቢያትም፡ይነሣሉ፡ብዙዎችንም፡ያስታሉ፤ 12፤ከዐመፃም፡ብዛት፡የተነሣ፡የብዙ፡ሰዎች፡ፍቅር፡ትቀዘቅዛለች። 13፤እስከ፡መጨረሻ፡የሚጸና፡ግን፡ርሱ፡ይድናል። 14፤ለአሕዛብም፡ዅሉ፡ምስክር፡እንዲኾን፡ይህ፡የመንግሥት፡ወንጌል፡በዓለም፡ዅሉ፡ይሰበካል፥በዚያን፡ ጊዜም፡መጨረሻው፡ይመጣል። 15፤እንግዲህ፡በነቢዩ፡በዳንኤል፡የተባለውን፡የጥፋትን፡ርኵሰት፡በተቀደሰችው፡ስፍራ፡ቆሞ፡ስታዩ፥አንባቢው፡ ያስተውል፥ 16፤በዚያን፡ጊዜ፡በይሁዳ፡ያሉት፡ወደ፡ተራራዎች፡ይሽሹ፥ 17፤በሰገነትም፡ያለ፡በቤቱ፡ያለውን፡ሊወስድ፡አይውረድ፥ 18፤በዕርሻም፡ያለ፡ልብሱን፡ይወስድ፡ዘንድ፡ወደ፡ዃላው፡አይመለስ። 19፤በዚያችም፡ወራት፡ለርጕዞችና፡ለሚያጠቡ፡ወዮላቸው። 20፤ነገር፡ግን፥ሽሽታችኹ፡በክረምት፡ወይም፡በሰንበት፡እንዳይኾን፡ጸልዩ፤ 21፤በዚያን፡ጊዜ፡ከዓለም፡መዠመሪያ፡ዠምሮ፡እስከ፡ዛሬ፡ድረስ፡ያልኾነ፡እንግዲህም፡ከቶ፡የማይኾን፡ ታላቅ፡መከራ፡ይኾናልና። 22፤እነዚያ፡ቀኖችስ፡ባያጥሩ፡ሥጋ፡የለበሰ፡ዅሉ፡ባልዳነም፡ነበር፤ነገር፡ግን፥እነዚያ፡ቀኖች፡ ስለተመረጡት፡ሰዎች፡ያጥራሉ። 23፤በዚያን፡ጊዜ፡ማንም፦እንሆ፥ክርስቶስ፡ከዚህ፡አለ፡ወይም፦ከዚያ፡አለ፡ቢላችኹ፡አትመኑ፤ 24፤ሐሰተኛዎች፡ክርስቶሶችና፡ሐሰተኛዎች፡ነቢያት፡ይነሣሉና፥ቢቻላቸውስ፡የተመረጡትን፡እንኳ፡እስኪያስቱ፡ ድረስ፡ታላላቅ፡ምልክትና፡ድንቅ፡ያሳያሉ። 25፤እንሆ፥አስቀድሜ፡ነገርዃችኹ። 26፤እንግዲህ፦እንሆ፥በበረሓ፡ነው፡ቢሏችኹ፥አትውጡ፤እንሆ፥በዕልፍኝ፡ነው፡ቢሏችኹ፥አትመኑ፤ 27፤መብረቅ፡ከምሥራቅ፡ወጥቶ፡እስከ፡ምዕራብ፡እንደሚታይ፥የሰው፡ልጅ፡መምጣት፡እንዲሁ፡ይኾናልና፤ 28፤በድን፡ወዳለበት፡በዚያ፡አሞራዎች፡ይሰበሰባሉ። 29፤ከዚያች፡ወራትም፡መከራ፡በዃላ፡ወዲያው፡ፀሓይ፡ይጨልማል፥ጨረቃም፡ብርሃኗን፡ አትሰጥም፥ከዋክብትም፡ከሰማይ፡ይወድቃሉ፥ 30፤የሰማያትም፡ኀይላት፡ይናወጣሉ።በዚያን፡ጊዜም፡የሰው፡ልጅ፡ምልክት፡በሰማይ፡ይታያል፥በዚያን፡ ጊዜም፡የምድር፡ወገኖች፡ዅሉ፡ዋይ፡ዋይ፡ይላሉ፥የሰው፡ልጅንም፡በኀይልና፡በብዙ፡ክብር፡በሰማይ፡ደመና፡ ሲመጣ፡ያዩታል፤ 31፤መላእክቱንም፡ከታላቅ፡መለከት፡ድምፅ፡ጋራ፡ይልካቸዋል፥ከሰማያትም፡ዳርቻ፡እስከ፡ዳርቻው፡ከአራቱ፡ ነፋሳት፡ለርሱ፡የተመረጡትን፡ይሰበስባሉ። 32፤ምሳሌውንም፡ከበለስ፡ተማሩ፤ጫፏ፡ሲለሰልስ፡ቅጠሏም፡ሲያቈጠቍጥ፥ያን፡ጊዜ፡በጋ፡እንደ፡ቀረበ፡ ታውቃላችኹ፤ 33፤እንዲሁ፡እናንተ፡ደግሞ፡ይህን፡ዅሉ፡ስታዩ፡በደጅ፡እንደ፡ቀረበ፡ዕወቁ። 34፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ይህ፡ዅሉ፡እስኪኾን፡ድረስ፡ይህ፡ትውልድ፡አያልፍም። 35፤ሰማይና፡ምድር፡ያልፋሉ፥ቃሌ፡ግን፡አያልፍም። 36፤ስለዚያች፡ቀንና፡ስለዚያች፡ሰዓት፡ግን፡ከአባት፡ብቻ፡በቀር፡የሰማይ፡መላእክትም፡ቢኾኑ፡ልጅም፡ ቢኾን፡የሚያውቅ፡የለም። 37፤የኖኅ፡ዘመን፡እንደ፡ነበረ፡የሰው፡ልጅ፡መምጣት፡እንዲሁ፡ይኾናልና። 38፤በዚያች፡ወራት፡ከጥፋት፡ውሃ፡በፊት፥ኖኅ፡ወደ፡መርከብ፡እስከገባበት፡ቀን፡ድረስ፥ሲበሉና፡ሲጠጡ፡ ሲያገቡና፡ሲጋቡም፡እንደ፡ነበሩ፥ 39፤የጥፋት፡ውሃም፡መጥቶ፡ዅሉን፡እስከወሰደ፡ድረስ፡እንዳላወቁ፥የሰው፡ልጅ፡መምጣት፡ደግሞ፡እንዲሁ፡ ይኾናል። 40፤በዚያን፡ጊዜ፡ኹለት፡ሰዎች፡በዕርሻ፡ይኾናሉ፤አንዱ፡ይወሰዳል፡አንዱም፡ይቀራል፤ 41፤ኹለት፡ሴቶች፡በወፍጮ፡ይፈጫሉ፤አንዲቱ፡ትወሰዳለች፡አንዲቱም፡ትቀራለች። 42፤ጌታችኹ፡በምን፡ሰዓት፡እንዲመጣ፡አታውቁምና፡እንግዲህ፡ንቁ። 43፤ያን፡ግን፡ዕወቁ፤ባለቤት፡ከሌሊቱ፡በየትኛው፡ክፍል፡ሌባ፡እንዲመጣ፡ቢያውቅ፡ኖሮ፥በነቃ፡ቤቱም፡ ሊቈፈር፡ባልተወም፡ነበር። 44፤ስለዚህ፥እናንተ፡ደግሞ፡ተዘጋጅታችኹ፡ኑሩ፥የሰው፡ልጅ፡በማታስቡበት፡ሰዓት፡ይመጣልና። 45፤እንኪያስ፡ምግባቸውን፡በጊዜው፡ይሰጣቸው፡ዘንድ፡ጌታው፡በቤተ፡ሰዎች፡ላይ፡የሾመው፡ታማኝና፡ ልባም፡ባሪያ፡ማን፡ነው፧ 46፤ጌታው፡መጥቶ፡እንዲህ፡ሲያደርግ፡የሚያገኘው፡ያ፡ባሪያ፡ብፁዕ፡ነው፤ 47፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ባለው፡ዅሉ፡ላይ፡ይሾመዋል። 48፤ያ፡ክፉ፡ባሪያ፡ግን፦ጌታዬ፡እስኪመጣ፡ይዘገያል፡ብሎ፡በልቡ፡ቢያስብ፥ 49፤ባልንጀራዎቹን፡ባሪያዎች፡ሊመታ፡ቢዠምር፥ከሰካሮችም፡ጋራ፡ቢበላና፡ቢጠጣ፥ 50፤የዚያ፡ባሪያ፡ጌታ፡ባልጠበቃት፡ቀን፡ባላወቃትም፡ሰዓት፡ይመጣል፥ 51፤ከኹለትም፡ይሰነጥቀዋል፥ዕድሉንም፡ከግብዞች፡ጋራ፡ያደርግበታል፤በዚያ፡ልቅሶና፡ጥርስ፡ማፋጨት፡ ይኾናል። ምዕራፍ 1፤በዚያን፡ጊዜ፡መንግሥተ፡ሰማያት፡መብራታቸውን፡ይዘው፡ሙሽራውን፡ሊቀበሉ፡የወጡ፡ዐሥር፡ ቈነዣዥትን፡ትመስላለች። 2፤ከነርሱም፡ዐምስቱ፡ሰነፎች፡ዐምስቱም፡ልባሞች፡ነበሩ። 3፤ሰነፎቹ፡መብራታቸውን፡ይዘው፡ከነርሱ፡ጋራ፡ዘይት፡አልያዙምና፤ 4፤ልባሞቹ፡ግን፡ከመብራታቸው፡ጋራ፡በማሰሯቸው፡ዘይት፡ያዙ። 5፤ሙሽራውም፡በዘገየ፡ጊዜ፡ዅሉ፡እንቅልፍ፡እንቅልፍ፡አላቸውና፡ተኙ። 6፤እኩል፡ሌሊትም፡ሲኾን፦እንሆ፥ሙሽራው፡ይመጣል፥ትቀበሉት፡ዘንድ፡ውጡ፡የሚል፡ውካታ፡ኾነ። 7፤በዚያን፡ጊዜ፡እነዚያ፡ቈነዣዥት፡ዅሉ፡ተነሡና፡መብራታቸውን፡አዘጋጁ። 8፤ሰነፎቹም፡ልባሞቹን፦መብራታችን፡ሊጠፋብን፡ነው፤ከዘይታችኹ፡ስጡን፡አሏቸው። 9፤ልባሞቹ፡ግን፡መልሰው፦ምናልባት፡ለእኛና፡ለእናንተ፡ባይበቃስ፤ይልቅስ፡ወደሚሸጡት፡ኼዳችኹ፡ ለራሳችኹ፡ግዙ፡አሏቸው። 10፤ሊገዙም፡በኼዱ፡ጊዜ፡ሙሽራው፡መጣ፥ተዘጋጅተው፡የነበሩትም፡ከርሱ፡ጋራ፡ወደ፡ሰርግ፡ ገቡ፥ደጁም፡ተዘጋ። 11፤በዃላም፡ደግሞ፡የቀሩቱ፡ቈነዣዥት፡መጡና፦ጌታ፡ሆይ፡ጌታ፡ሆይ፥ክፈትልን፡አሉ። 12፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፦እውነት፡እላችዃለኹ፥አላውቃችኹም፡አለ። 13፤ቀኒቱንና፡ሰዓቲቱን፡አታውቁምና፥እንግዲህ፡ንቁ። 14፤ወደ፡ሌላ፡አገር፡የሚኼድ፡ሰው፡ባሮቹን፡ጠርቶ፡ያለውን፡ገንዘብ፡እንደ፡ሰጣቸው፡እንዲሁ፡ይኾናልና፤ 15፤ለያንዳንዱ፡እንደ፡ዐቅሙ፥ለአንዱ፡ዐምስት፡መክሊት፡ለአንዱ፡ኹለት፡ለአንዱም፡አንድ፡ሰጠና፡ወደ፡ ሌላ፡አገር፡ወዲያው፡ኼደ። 16፤ዐምስት፡መክሊትም፡የተቀበለው፡ኼዶ፡ነገደበት፡ሌላም፡ዐምስት፡አተረፈ፤ 17፤እንዲሁም፡ኹለት፡የተቀበለው፡ሌላ፡ኹለት፡አተረፈ። 18፤አንድ፡የተቀበለው፡ግን፡ኼዶ፡ምድርን፡ቈፈረና፡የጌታውን፡ገንዘብ፡ቀበረ። 19፤ከብዙ፡ዘመንም፡በዃላ፡የእነዚያ፡ባሪያዎች፡ጌታ፡መጣና፡ተቈጣጠራቸው። 20፤ዐምስት፡መክሊት፡የተቀበለውም፡ቀረበና፡ሌላ፡ዐምስት፡መክሊት፡አስረክቦ፦ጌታ፡ሆይ፥ዐምስት፡ መክሊት፡ሰጥተኸኝ፡ነበር፤እንሆ፥ሌላ፡ዐምስት፡መክሊት፡አተረፍኹበት፡አለ። 21፤ጌታውም፦መልካም፥አንተ፡በጎ፡ታማኝም፡ባሪያ፤በጥቂቱ፡ታምነኻል፥በብዙ፡እሾምኻለኹ፤ወደ፡ ጌታኽ፡ደስታ፡ግባ፡አለው። 22፤ኹለት፡መክሊትም፡የተቀበለው፡ደግሞ፡ቀርቦ፦ጌታ፡ሆይ፥ኹለት፡መክሊት፡ሰጥተኸኝ፡ ነበር፤እንሆ፥ሌላ፡ኹለት፡መክሊት፡አተረፍኹበት፡አለ። 23፤ጌታውም፦መልካም፥አንተ፡በጎ፥ታማኝም፡ባሪያ፤በጥቂቱ፡ታምነኻል፥በብዙ፡እሾምኻለኹ፥ወደ፡ ጌታኽ፡ደስታ፡ግባ፡አለው። 24፤አንድ፡መክሊትም፡የተቀበለው፡ደግሞ፡ቀርቦ፦ጌታ፡ሆይ፥ካልዘራኽባት፡የምታጭድ፡ካልበተንኽባትም፡ የምትሰበስብ፡ጨካኝ፡ሰው፡መኾንኽን፡ዐውቃለኹ፤ 25፤ፈራኹም፡ኼጄም፡መክሊትኽን፡በምድር፡ቀበርኹት፤እንሆ፥መክሊትኽ፡አለኽ፡አለ። 26፤ጌታውም፡መልሶ፡እንዲህ፡አለው፦አንተ፡ክፉና፡ሀኬተኛ፡ባሪያ፥ካልዘራኹባት፡እንዳጭድ፡ ካልበተንኹባትም፡እንድሰበስብ፡ታውቃለኽን፧ 27፤ስለዚህ፥ገንዘቤን፡ለለዋጮች፡ዐደራ፡ልትሰጠው፡በተገባኽ፡ነበር፥እኔም፡መጥቼ፡ያለኝን፡ከትርፉ፡ጋራ፡ እወስደው፡ነበር። 28፤ስለዚህ፥መክሊቱን፡ውሰዱበት፥ዐሥር፡መክሊትም፡ላለው፡ስጡት፤ 29፤ላለው፡ዅሉ፡ይሰጠዋልና፥ይበዛለትማል፤ከሌለው፡ግን፡ያው፡ያለው፡እንኳ፡ይወሰድበታል። 30፤የማይጠቅመውንም፡ባሪያ፡በውጭ፡ወዳለው፡ጨለማ፡አውጡት፤በዚያ፡ልቅሶና፡ጥርስ፡ማፋጨት፡ ይኾናል። 31፤የሰው፡ልጅ፡በክብሩ፡በሚመጣበት፡ጊዜ፡ከርሱም፡ጋራ፡ቅዱሳን፡መላእክቱ፡ዅሉ፥በዚያን፡ጊዜ፡ በክብሩ፡ዙፋን፡ይቀመጣል፤ 32፤አሕዛብም፡ዅሉ፡በፊቱ፡ይሰበሰባሉ፤እረኛም፡በጎቹን፡ከፍየሎች፡እንደሚለይ፡ርስ፡በርሳቸው፡ይለያቸዋል፥ 33፤በጎችን፡በቀኙ፡ፍየሎችንም፡በግራው፡ያቆማቸዋል። 34፤ንጉሡም፡በቀኙ፡ያሉትን፡እንዲህ፡ይላቸዋል፦እናንተ፡የአባቴ፡ቡሩካን፥ኑ፤ዓለም፡ከተፈጠረበት፡ጊዜ፡ ዠምሮ፡የተዘጋጀላችኹን፡መንግሥት፡ውረሱ። 35፤ተርቤ፡አብልታችኹኛልና፥ተጠምቼ፡አጠጥታችኹኛልና፥እንግዳ፡ኾኜ፡ተቀብላችኹኛልና፥ታርዤ፡ አልብሳችኹኛልና፥ 36፤ታምሜ፡ጠይቃችኹኛልና፥ታስሬ፡ወደ፡እኔ፡መጥታችዃልና። 37፤ጻድቃንም፡መልሰው፡ይሉታል፦ጌታ፡ሆይ፥ተርበኽ፡አይተን፡መቼ፡አበላንኽስ፧ወይስ፡ተጠምተኽ፡ አይተን፡መቼ፡አጠጣንኽ፧ 38፤እንግዳ፡ኾነኽስ፡አይተን፡መቼ፡ተቀበልንኽ፧ወይስ፡ታርዘኽ፡አይተን፡መቼ፡አለበስንኽ፧ 39፤ወይስ፡ታመኽ፡ወይስ፡ታስረኽ፡አይተን፡መቼ፡ወዳንተ፡መጣን፧ 40፤ንጉሡም፡መልሶ፦እውነት፡እላችዃለኹ፥ከዅሉ፡ከሚያንሱ፡ከነዚህ፡ወንድሞቼ፡ለአንዱ፡እንኳ፡ ስላደረጋችኹት፡ለእኔ፡አደረጋችኹት፡ይላቸዋል። 41፤በዚያን፡ጊዜ፡በግራው፡ያሉትን፡ደግሞ፡ይላቸዋል፦እናንተ፡ርጉማን፥ለሰይጣንና፡ለመላእክቱ፡ ወደተዘጋጀ፡ወደዘለዓለም፡እሳት፡ከእኔ፡ኺዱ። 42፤ተርቤ፡አላበላችኹኝምና፥ተጠምቼ፡አላጠጣችኹኝምና፥እንግዳ፡ኾኜ፡አልተቀበላችኹኝምና፥ 43፤ታርዤ፡አላለበሳችኹኝምና፥ታምሜ፡ታስሬም፡አልጠየቃችኹኝምና። 44፤እነርሱ፡ደግሞ፡ይመልሱና፦ጌታ፡ሆይ፥ተርበኽ፡ወይስ፡ተጠምተኽ፡ወይስ፡እንግዳ፡ኾነኽ፡ወይስ፡ ታርዘኽ፡ወይስ፡ታመኽ፡ወይስ፡ታስረኽ፡መቼ፡አይተን፡አላገለገልንኽም፧ይሉታል። 45፤ያን፡ጊዜ፦እውነት፡እላችዃለኹ፥ከዅሉ፡ከሚያንሱ፡ከነዚህ፡ለአንዱ፡ስላላደረጋችኹት፡ለእኔ፡ደግሞ፡ አላደረጋችኹትም፡ብሎ፡ይመልስላቸዋል። 46፤እነዚያም፡ወደዘለዓለም፡ቅጣት፥ጻድቃን፡ግን፡ወደዘለዓለም፡ሕይወት፡ይኼዳሉ። ምዕራፍ 1፤ኢየሱስም፡እነዚህን፡ቃሎች፡ዅሉ፡በፈጸመ፡ጊዜ፥ 2፤ለደቀ፡መዛሙርቱ፦ከኹለት፡ቀን፡በዃላ፡ፋሲካ፡እንዲኾን፡ታውቃላችኹ፥የሰው፡ልጅም፡ሊሰቀል፡ ዐልፎ፡ይሰጣል፡አለ። 3፤በዚያን፡ጊዜ፡የካህናት፡አለቃዎች፡የሕዝብም፡ሽማግሌዎች፡ቀያፋ፡በሚባለው፡በሊቀ፡ካህናቱ፡ግቢ፡ ተሰበሰቡ፥ 4፤ኢየሱስንም፡በተንኰል፡ሊያስይዙት፡ሊገድሉትም፡ተማከሩ፤ 5፤ነገር፡ግን፦በሕዝቡ፡ዘንድ፡ሁከት፡እንዳይነሣ፡በበዓል፡አይኹን፡አሉ። 6፤ኢየሱስም፡በቢታንያ፡በለምጻሙ፡በስምዖን፡ቤት፡ሳለ፥ 7፤አንዲት፡ሴት፡ዋጋው፡እጅግ፡የበዛ፡ሽቱ፡የሞላው፡የአልባስጥሮስ፡ብልቃጥ፡ይዛ፡ወደ፡ርሱ፡ቀረበች፡ በማእዱም፡ተቀምጦ፡ሳለ፡በራሱ፡ላይ፡አፈሰሰችው። 8፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ይህን፡አይተው፡ተቈጡና፦ይህ፡ጥፋት፡ለምንድር፡ነው፧ 9፤ይህ፡በብዙ፡ዋጋ፡ተሽጦ፡ለድኻዎች፡ሊሰጥ፡ይቻል፡ነበርና፥አሉ። 10፤ኢየሱስም፡ይህን፡ዐውቆ፡እንዲህ፡አላቸው፦መልካም፡ሥራ፡ሠርታልኛለችና፡ሴቲቱንስ፡ስለ፡ምን፡ ታደክሟታላችኹ፧ 11፤ድኻዎች፡ዅልጊዜ፡ከእናንተ፡ጋራ፡ይኖራሉና፥እኔ፡ግን፡ዅልጊዜ፡ከእናንተ፡ጋራ፡አልኖርም፤ 12፤ርሷ፡ይህን፡ሽቱ፡በሰውነቴ፡ላይ፡አፍሳ፟፡ለመቃብሬ፡አደረገች። 13፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ይህ፡ወንጌል፡በዓለም፡ዅሉ፡በማናቸውም፡ስፍራ፡በሚሰበክበት፡ርሷ፡ያደረገችው፡ ደግሞ፡ለርሷ፡መታሰቢያ፡እንዲኾን፡ይነገራል። 14፤በዚያን፡ጊዜ፡የአስቆሮቱ፡ይሁዳ፡የሚባለው፡ከዐሥራ፡ኹለቱ፡አንዱ፡ወደካህናት፡አለቃዎች፡ኼዶ፦ 15፤ምን፡ልትሰጡኝ፡ትወዳላችኹ፡እኔም፡አሳልፌ፡እሰጣችዃለኹ፧እነርሱም፡ሠላሳ፡ብር፡መዘኑለት። 16፤ከዚያችም፡ሰዓት፡ዠምሮ፡አሳልፎ፡ሊሰጠው፡ምቹ፡ጊዜ፡ይሻ፡ነበር። 17፤በቂጣው፡በዓል፡በመዠመሪያ፡ቀን፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ወደ፡ኢየሱስ፡ቀርበው፦ፋሲካን፡ትበላ፡ዘንድ፡ ወዴት፡ልናሰናዳልኽ፡ትወዳለኽ፡አሉት። 18፤ርሱም፦ወደ፡ከተማ፡ከእገሌ፡ዘንድ፡ኼዳችኹ፦መምህር፦ጊዜዬ፡ቀርቧል፤ከደቀ፡መዛሙርቴ፡ጋራ፡ ከአንተ፡ዘንድ፡ፋሲካን፡አደርጋለኹ፡ይላል፡በሉት፡አለ። 19፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ኢየሱስ፡እንዳዘዛቸው፡አደረጉ፡ፋሲካንም፡አሰናዱ። 20፤በመሸም፡ጊዜ፡ከዐሥራ፡ኹለቱ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ጋራ፡በማእዱ፡ተቀመጠ። 21፤ሲበሉም፦እውነት፡እላችዃለኹ፥ከእናንተ፡አንዱ፡እኔን፡አሳልፎ፡ይሰጣል፡አለ። 22፤እጅግም፡አዝነው፡እያንዳንዱ፦ጌታ፡ሆይ፥እኔ፡እኾንን፧ይሉት፡ዠመር። 23፤ርሱም፡መልሶ፦ከእኔ፡ጋራ፡እጁን፡በወጭቱ፡ያጠለቀ፥እኔን፡አሳልፎ፡የሚሰጥ፡ርሱ፡ነው። 24፤የሰው፡ልጅስ፡ስለ፡ርሱ፡እንደ፡ተጻፈ፡ይኼዳል፥ነገር፡ግን፥የሰው፡ልጅ፡ዐልፎ፡ለሚሰጥበት፡ለዚያ፡ ሰው፡ወዮለት፤ያ፡ሰው፡ባልተወለደ፡ይሻለው፡ነበር፡አለ። 25፤አሳልፎ፡የሚሰጠው፡ይሁዳም፡መልሶ፦መምህር፡ሆይ፥እኔ፡እኾንን፧አለ፤አንተ፡አልኽ፡አለው። 26፤ሲበሉም፡ኢየሱስ፡እንጀራን፡አንሥቶ፡ባረከ፡ቈርሶም፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡ሰጠና፦እንካችኹ፥ብሉ፡ይህ፡ ሥጋዬ፡ነው፡አለ። 27፤ጽዋንም፡አንሥቶ፡አመስግኖም፡ሰጣቸው፡እንዲህም፡አለ፦ዅላችኹ፡ከርሱ፡ጠጡ፤ 28፤ስለ፡ብዙዎች፡ለኀጢአት፡ይቅርታ፡የሚፈስ፡የዐዲስ፡ኪዳን፡ደሜ፡ይህ፡ነው። 29፤ነገር፡ግን፥እላችዃለኹ፥በአባቴ፡መንግሥት፡ከእናንተ፡ጋራ፡ከዚህ፡ከወይን፡ፍሬ፡ዐዲሱን፡ እስከምጠጣበት፡እስከዚያ፡ቀን፡ድረስ፡ከዛሬ፡ዠምሬ፡አልጠጣውም። 30፤መዝሙርም፡ከዘመሩ፡በዃላ፡ወደ፡ደብረ፡ዘይት፡ወጡ። 31፤በዚያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፦በዚች፡ሌሊት፡ዅላችኹ፡በእኔ፡ትሰናከላላችኹ፤እረኛውን፡እመታለኹ፡ የመንጋውም፡በጎች፡ይበተናሉ፡የሚል፡ተጽፏልና፤ 32፤ከተነሣኹ፡በዃላ፡ግን፡ወደ፡ገሊላ፡እቀድማችዃለኹ፡አላቸው። 33፤ጴጥሮስም፡መልሶ፦ዅሉም፡ባንተ፡ቢሰናከሉ፡እኔ፡ከቶ፡አልሰናከልም፡አለው። 34፤ኢየሱስ፦እውነት፡እልኻለኹ፥በዚች፡ሌሊት፡ዶሮ፡ሳይጮኽ፡ሦስት፡ጊዜ፡ትክደኛለኽ፡አለው። 35፤ጴጥሮስ፦ከአንተ፡ጋራ፡መሞት፡እንኳ፡የሚያስፈልገኝ፡ቢኾን፥ከቶ፡አልክድኽም፡አለው።ደቀ፡ መዛሙርቱ፡ዅሉ፡ደግሞ፡እንደዚሁ፡አሉ። 36፤በዚያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡ከነርሱ፡ጋራ፡ጌቴሴማኒ፡ወደምትባል፡ስፍራ፡መጣ፡ደቀ፡መዛሙርቱንም፦ወዲያ፡ ኼጄ፡ስጸልይ፡ሳለ፡በዚህ፡ተቀመጡ፡አላቸው። 37፤ጴጥሮስንም፡ኹለቱንም፡የዘብዴዎስን፡ልጆች፡ወስዶ፡ሊያዝን፡ሊተክዝም፡ዠመር። 38፤ነፍሴ፡እስከ፡ሞት፡ድረስ፡እጅግ፡ዐዘነች፤በዚህ፡ቈዩ፥ከእኔም፡ጋራ፡ትጉ፡አላቸው። 39፤ጥቂትም፡ወደ፡ፊት፡እልፍ፡ብሎ፡በፊቱ፡ወደቀና፡ሲጸልይ፦አባቴ፥ቢቻልስ፥ይህች፡ጽዋ፡ከእኔ፡ ትለፍ፤ነገር፡ግን፥አንተ፡እንደምትወድ፡ይኹን፡እንጂ፡እኔ፡እንደምወድ፡አይኹን፡አለ። 40፤ወደ፡ደቀ፡መዛሙርቱም፡መጣ፤ተኝተውም፡አገኛቸውና፡ጴጥሮስን፦እንዲሁም፡ከእኔ፡ጋራ፡አንዲት፡ ሰዓት፡እንኳ፡ልትተጉ፡አልቻላችኹምን፧ 41፤ወደ፡ፈተና፡እንዳትገቡ፡ትጉና፡ጸልዩ፤መንፈስስ፡ተዘጋጅታለች፡ሥጋ፡ግን፡ደካማ፡ነው፡አለው። 42፤ደግሞ፡ኹለተኛ፡ኼዶ፡ጸለየና፦አባቴ፥ይህች፡ጽዋ፡ሳልጠጣት፡ታልፍ፡ዘንድ፡የማይቻል፡እንደ፡ ኾነ፥ፈቃድኽ፡ትኹን፡አለ። 43፤ደግሞም፡መጥቶ፡ዐይኖቻቸው፡በእንቅልፍ፡ከብደው፡ነበርና፥ተኝተው፡አገኛቸው። 44፤ደግሞም፡ትቷቸው፡ኼደ፥ሦስተኛም፡ያንኑ፡ቃል፡ደግሞ፡ጸለየ። 45፤ከዚያ፡ወዲያ፡ወደ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡መጥቶ፦እንግዲህስ፡ተኙ፡ዕረፉም፤እንሆ፥ሰዓቲቱ፡ቀርባለች፡ የሰው፡ልጅም፡በኀጢአተኛዎች፡እጅ፡ዐልፎ፡ይሰጣል። 46፤ተነሡ፥እንኺድ፤እንሆ፥አሳልፎ፡የሚሰጠኝ፡ቀርቧል፡አላቸው። 47፤ይህንም፡ገና፡ሲናገር፥እንሆ፥ከዐሥራ፡ኹለቱ፡አንዱ፡ይሁዳ፡መጣ፥ከርሱም፡ጋራ፡ብዙ፡ሕዝብ፡ ሰይፍና፡ጐመድ፡ይዘው፡ከካህናት፡አለቃዎችና፡ከሕዝቡ፡ሽማግሌዎች፡ዘንድ፡መጡ። 48፤አሳልፎ፡የሚሰጠውም፦የምስመው፡ርሱ፡ነው፤ያዙት፡ብሎ፡ምልክት፡ሰጥቷቸው፡ነበር። 49፤ወዲያውም፡ወደ፡ኢየሱስ፡ቀረበና፦መምህር፡ሆይ፥ሰላም፡ለአንተ፡ይኹን፡ብሎ፡ሳመው። 50፤ኢየሱስም፦ወዳጄ፡ሆይ፥ለምን፡ነገር፡መጣኽ፧አለው።በዚያን፡ጊዜ፡ቀረቡ፡እጃቸውንም፡በኢየሱስ፡ ላይ፡ጭነው፡ያዙት። 51፤እንሆም፥ከኢየሱስ፡ጋራ፡ከነበሩት፡አንዱ፡እጁን፡ዘርግቶ፡ሰይፉን፡መዘዘና፡የሊቀ፡ካህናቱን፡ባሪያ፡መቶ፟፡ ዦሮውን፡ቈረጠው። 52፤በዚያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡እንዲህ፡አለው፦ሰይፍ፡የሚያነሡ፡ዅሉ፡በሰይፍ፡ይጠፋሉና፡ሰይፍኽን፡ወደ፡ ስፍራው፡መልስ። 53፤ወይስ፡አባቴን፡እንድለምን፡ርሱም፡አኹን፡ከዐሥራ፡ኹለት፡ጭፍራዎች፡የሚበዙ፡መላእክት፡ እንዲሰድልኝ፡የማይቻል፡ይመስልኻልን፧ 54፤እንዲህ፡ከኾነስ፦እንደዚህ፡ሊኾን፡ይገ፟ባ፟ል፡የሚሉ፡መጻሕፍት፡እንዴት፡ይፈጸማሉ፧ 55፤በዚያን፡ሰዓት፡ኢየሱስ፡ለሕዝቡ፦ወንበዴን፡እንደምትይዙ፡ሰይፍና፡ጐመድ፡ይዛችኹ፡ልትይዙኝ፡ ወጣችኹን፧በመቅደስ፡ዕለት፡ዕለት፡እያስተማርኹ፡ከእናንተ፡ጋራ፡ስቀመጥ፡ሳለኹ፡አልያዛችኹኝም። 56፤ነገር፡ግን፥ይህ፡ዅሉ፡የኾነ፡የነቢያት፡መጻሕፍት፡ይፈጸሙ፡ዘንድ፡ነው፡አለ።በዚያን፡ጊዜ፡ደቀ፡ መዛሙርቱ፡ዅሉ፡ትተውት፡ሸሹ። 57፤ኢየሱስን፡የያዙትም፡ጻፊዎችና፡ሽማግሌዎች፡ወደተከማቹበት፡ወደ፡ሊቀ፡ካህናቱ፡ወደ፡ቀያፋ፡ወሰዱት። 58፤ጴጥሮስ፡ግን፡እስከሊቀ፡ካህናቱ፡ግቢ፡ድረስ፡ሩቅ፡ኾኖ፡ተከተለው፥የነገሩንም፡ፍጻሜ፡ያይ፡ዘንድ፡ ወደ፡ውስጥ፡ገብቶ፡ከሎሌዎቹ፡ጋራ፡ተቀመጠ። 59፤የካህናት፡አለቃዎችና፡ሽማግሌዎች፡ሸንጎውም፡ዅሉ፡እንዲገድሉት፡በኢየሱስ፡ላይ፡የሐሰት፡ምስክር፡ ይፈልጉ፡ነበር፥አላገኙም፤ 60፤ብዙም፡የሐሰት፡ምስክሮች፡ምንም፡ቢቀርቡ፡አላገኙም። 61፤በዃላም፡ኹለት፡ቀርበው፦ይህ፡ሰው፦የእግዚአብሔርን፡ቤተ፡መቅደስ፡አፍርሼ፡በሦስት፡ቀን፡ ልሠራው፡እችላለኹ፡ብሏል፡አሉ። 62፤ሊቀ፡ካህናቱም፡ተነሥቶ፦እነዚህ፡ለሚመሰክሩብኽ፡አንድ፡ስንኳ፡አትመልስምን፧አለው። 63፤ኢየሱስ፡ግን፡ዝም፡አለ።ሊቀ፡ካህናቱም፦አንተ፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ክርስቶስ፡የኾንኽ፡እንደ፡ኾነ፡ እንድትነግረን፡በሕያው፡እግዚአብሔር፡አምልኻለኹ፡አለው። 64፤ኢየሱስም፦አንተ፡አልኽ፥ነገር፡ግን፥እላችዃለኹ፥ከእንግዲህ፡ወዲህ፡የሰው፡ልጅ፡በኀይል፡ቀኝ፡ ሲቀመጥ፥በሰማይም፡ደመና፡ሲመጣ፡ታያላችኹ፡አለው። 65፤በዚያን፡ጊዜ፡ሊቀ፡ካህናቱ፡ልብሱን፡ቀዶ፦ተሳድቧል፡እንግዲህ፡ወዲህ፡ምስክሮች፡ስለ፡ምን፡ ያስፈልገናል፧እንሆ፥ስድቡን፡አኹን፡ሰምታችዃል፤ምን፡ይመስላችዃል፧አለ። 66፤እነርሱም፦ሞት፡ይገ፟ባ፟ዋል፡ብለው፡መለሱ። 67፤በዚያን፡ጊዜ፡በፊቱ፡ተፉበት፤ጐሰሙትም፥ሌላዎችም፡በጥፊ፡መትተው፦ክርስቶስ፡ሆይ፥በጥፊ፡ የመታኽ፡ማን፡ነው፧ 68፤ትንቢት፡ተናገርልን፡አሉ። 69፤ጴጥሮስም፡ከቤት፡ውጭ፡በዐጥሩ፡ግቢ፡ተቀምጦ፡ነበር፤አንዲት፡ገረድም፡ወደ፡ርሱ፡ቀርባ፦አንተ፡ ደግሞ፡ከገሊላው፡ከኢየሱስ፡ጋራ፡ነበርኽ፡አለችው። 70፤ርሱ፡ግን፦የምትዪውን፡አላውቀውም፡ብሎ፡በዅሉ፡ፊት፡ካደ። 71፤ወደ፡በሩም፡ሲወጣ፡ሌላዪቱ፡አየችውና፡በዚያ፡ላሉት፦ይህ፡ደግሞ፡ከናዝሬቱ፡ከኢየሱስ፡ጋራ፡ነበረ፡ አለች። 72፤ዳግመኛም፡ሲምል።ሰውየውን፡አላውቀውም፡ብሎ፡ካደ። 73፤ጥቂትም፡ቈይተው፡በዚያ፡ቆመው፡የነበሩ፡ቀርበው፡ጴጥሮስን፦አነጋገርኽ፡ይገልጥኻልና፥በእውነት፡ አንተ፡ደግሞ፡ከነርሱ፡ወገን፡ነኽ፡አሉት። 74፤በዚያን፡ጊዜ፦ሰውየውን፡አላውቀውም፡ብሎ፡ሊራገምና፡ሊምል፡ዠመረ።ወዲያውም፡ዶሮ፡ጮኸ። 75፤ጴጥሮስም፦ዶሮ፡ሳይጮኽ፡ሦስት፡ጊዜ፡ትክደኛለኽ፡ያለው፡የኢየሱስ፡ቃል፡ትዝ፡አለው፤ወደ፡ ውጭም፡ወጥቶ፡መራራ፡ልቅሶ፡አለቀሰ። ምዕራፍ 1፤ሲነጋም፡የካህናት፡አለቃዎችና፡የሕዝቡ፡ሽማግሌዎች፡ዅሉ፡ሊገድሉት፡በኢየሱስ፡ላይ፡ተማከሩ፤ 2፤አስረውም፡ወሰዱት፥ለገዢው፡ለጰንጤናዊው፡ጲላጦስም፡አሳልፈው፡ሰጡት። 3፤በዚያን፡ጊዜ፡አሳልፎ፡የሰጠው፡ይሁዳ፡እንደ፡ተፈረደበት፡አይቶ፡ተጸጸተ፥ሠላሳውንም፡ብር፡ለካህናት፡ አለቃዎችና፡ለሽማግሌዎች፡መልሶ፦ 4፤ንጹሕ፡ደም፡አሳልፌ፡በመስጠቴ፡በድያለኹ፡አለ።እነርሱ፡ግን፦እኛስ፡ምን፡አግዶን፧አንተው፡ ተጠንቀቅ፡አሉ። 5፤ብሩንም፡በቤተ፡መቅደስ፡ጥሎ፡ኼደና፡ታንቆ፡ሞተ። 6፤የካህናት፡አለቃዎችም፡ብሩን፡አንሥተው፦የደም፡ዋጋ፡ነውና፥ወደ፡መባ፡ልንጨምረው፡አልተፈቀደም፡ አሉ። 7፤ተማክረውም፡የሸክላ፡ሠሪውን፡መሬት፡ለእንግዳዎች፡መቃብር፡ገዙበት። 8፤ስለዚህ፥ያ፡መሬት፡እስከ፡ዛሬ፡ድረስ፡የደም፡መሬት፡ተባለ። 9፤በዚያን፡ጊዜ፡በነቢዩ፡በኤርምያስ፡የተባለው፦ከእስራኤል፡ልጆችም፡አንዳንዶቹ፡የገመቱትን፥የተገመተውን፡ ዋጋ፡ሠላሳ፡ብር፡ያዙ፥ 10፤ጌታም፡እንዳዘዘኝ፡ስለሸክላ፡ሠሪ፡መሬት፡ሰጡት።የሚል፡ተፈጸመ። 11፤ኢየሱስም፡በገዢው፡ፊት፡ቆመ፤ገዢውም፦የአይሁድ፡ንጉሥ፡አንተ፡ነኽን፧ብሎ፡ ጠየቀው፤ኢየሱስም፦አንተ፡አልኽ፡አለው። 12፤የካህናት፡አለቃዎችም፡ሽማግሌዎችም፡ሲከሱት፡ምንም፡አልመለሰም። 13፤በዚያን፡ጊዜ፡ጲላጦስ፦ስንት፡ያኽል፡እንዲመሰክሩብኽ፡አትሰማምን፧አለው። 14፤ገዢውም፡እጅግ፡እስኪደነቅ፡ድረስ፡አንዲት፡ቃል፡ስንኳ፡አልመለሰለትም። 15፤በዚያም፡በዓል፡ሕዝቡ፡የወደዱትን፡አንድ፡እስረኛ፡ሊፈታላቸው፡ለገዢው፡ልማድ፡ነበረው። 16፤በዚያን፡ጊዜም፡በርባን፡የሚባል፡በጣም፡የታወቀ፡እስረኛ፡ነበራቸው። 17፤እንግዲህ፡እነርሱ፡ተሰብስበው፡ሳሉ፡ጲላጦስ፦በርባንን፡ወይስ፡ክርስቶስ፡የተባለውን፡ኢየሱስን፡ ማንኛውን፡ልፈታላችኹ፡ትወዳላችኹ፧አላቸው፤ 18፤በቅንአት፡አሳልፈው፡እንደ፡ሰጡት፡ያውቅ፡ነበርና። 19፤ርሱም፡በፍርድ፡ወንበር፡ተቀምጦ፡ሳለ፥ሚስቱ፦ስለ፡ርሱ፡ዛሬ፡በሕልም፡እጅግ፡መከራ፡ ተቀብያለኹና፥በዚያ፡ጻድቅ፡ሰው፡ምንም፡አታድርግ፡ብላ፡ላከችበት። 20፤የካህናት፡አለቃዎችና፡ሽማግሌዎች፡ግን፡በርባንን፡እንዲለምኑ፡ኢየሱስን፡ግን፡እንዲያጠፉ፡ሕዝቡን፡ አባበሉ። 21፤ገዢውም፡መልሶ፦ከኹለቱ፡ማንኛውን፡ልፈታላችኹ፡ትወዳላችኹ፧አላቸው፤እነርሱም፦በርባንን፡አሉ። 22፤ጲላጦስ፦ክርስቶስ፡የተባለውን፡ኢየሱስን፡እንግዲህ፡ምን፡ላድርገው፧አላቸው፤ዅሉም፦ይሰቀል፡አሉ። 23፤ገዢውም፦ምን፡ነው፧ያደረገው፡ክፋት፡ምንድር፡ነው፧አለ፤እነርሱ፡ግን፦ይሰቀል፡እያሉ፡ጩኸት፡ አበዙ። 24፤ጲላጦስም፡ሁከት፡እንዲዠመር፡እንጂ፡አንዳች፡እንዳይረባ፡ባየ፡ጊዜ፥ውሃ፡አንሥቶ፦እኔ፡ከዚህ፡ ጻድቅ፡ሰው፡ደም፡ንጹሕ፡ነኝ፤እናንተ፡ተጠንቀቁ፡ሲል፡በሕዝቡ፡ፊት፡እጁን፡ታጠበ። 25፤ሕዝቡም፡ዅሉ፡መልሰው፦ደሙ፡በእኛና፡በልጆቻችን፡ላይ፡ይኹን፡አሉ። 26፤በዚያን፡ጊዜ፡በርባንን፡ፈታላቸው፥ኢየሱስን፡ግን፡ገርፎ፡ሊሰቀል፡አሳልፎ፡ሰጠ። 27፤በዚያን፡ጊዜ፡የገዢው፡ወታደሮች፡ኢየሱስን፡ወደገዢው፡ግቢ፡ውስጥ፡ወሰዱት፡ጭፍራውንም፡ዅሉ፡ ወደ፡ርሱ፡አከማቹ። 28፤ልብሱንም፡ገፈው፡ቀይ፡ልብስ፡አለበሱት፥ 29፤ከሾኽም፡አክሊል፡ጐንጉነው፡በራሱ፡ላይ፥በቀኝ፡እጁም፡መቃ፡አኖሩ፥በፊቱም፡ተንበርክከው፦የአይሁድ፡ንጉሥ፡ሆይ፥ሰላም፡ለአንተ፡ይኹን፡እያሉ፡ዘበቱበት፤ 30፤ተፉበትም፡መቃውንም፡ይዘው፡ራሱን፡መቱት። 31፤ከዘበቱበትም፡በዃላ፡ቀዩን፡ልብስ፡ገፈፉት፥ልብሱንም፡አለበሱት፡ሊሰቅሉትም፡ወሰዱት። 32፤ሲወጡም፡ስምዖን፡የተባለው፡የቀሬናን፡ሰው፡አገኙ፤ርሱንም፡መስቀሉን፡ይሸከም፡ዘንድ፡አስገደዱት። 33፤ትርጓሜው፡የራስ፡ቅል፡ስፍራ፡ወደሚኾን፥ጎልጎታ፡ወደሚባለው፡ስፍራ፡በደረሱ፡ጊዜም፥ 34፤በሐሞት፡የተደባለቀ፡የወይን፡ጠጅ፡ሊጠጣ፡አቀረቡለት፤ቀምሶም፡ሊጠጣው፡አልወደደም። 35፤ከሰቀሉትም፡በዃላ፡ልብሱን፡ዕጣ፡ጥለው፡ተካፈሉ፥ 36፤በዚያም፡ተቀምጠው፡ይጠብቁት፡ነበር። 37፤ይህ፡ኢየሱስ፡የአይሁድ፡ንጉሥ፡ነው፡የሚል፡የክሱን፡ጽሕፈት፡ከራሱ፡በላይ፡አኖሩ። 38፤በዚያን፡ጊዜ፡ኹለት፡ወንበዴዎች፡አንዱ፡በቀኝ፡አንዱም፡በግራ፡ከርሱ፡ጋራ፡ተሰቀሉ። 39፤የሚያልፉትም፡ራሳቸውን፡እየነቀነቁ፡ይሰድቡት፡ነበርና። 40፤ቤተ፡መቅደስን፡የምታፈርስ፡በሦስት፡ቀንም፡የምትሠራው፥ራስኽን፡አድን፤የእግዚአብሔር፡ልጅስ፡ ከኾንኽ፡ከመስቀል፡ውረድ፡አሉት። 41፤እንዲሁም፡ደግሞ፡የካህናት፡አለቃዎች፡ከጻፊዎችና፡ከሽማግሌዎች፡ጋራ፡እየዘበቱበት፡እንዲህ፡አሉ። 42፤ሌላዎችን፡አዳነ፥ራሱን፡ሊያድን፡አይችልም፤የእስራኤል፡ንጉሥ፡ከኾነ፥አኹን፡ከመስቀል፡ይውረድ፡ እኛም፡እናምንበታለን። 43፤በእግዚአብሔር፡ታምኗል፤የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ነኝ፡ብሏልና፥ከወደደውስ፡አኹን፡ያድነው። 44፤ከርሱ፡ጋራ፡የተሰቀሉት፡ወንበዴዎች፡ደግሞ፡ያንኑ፡እያሉ፡ይነቅፉት፡ነበር። 45፤ከስድስት፡ሰዓትም፡ዠምሮ፡እስከ፡ዘጠኝ፡ሰዓት፡ድረስ፡በምድር፡ዅሉ፡ላይ፡ጨለማ፡ኾነ። 46፤በዘጠኝ፡ሰዓትም፡ኢየሱስ፦ኤሎሄ፥ኤሎሄ፥ላማ፡ሰበቅታኒ፧ብሎ፡በታላቅ፡ድምፅ፡ ጮኸ።ይህም፦አምላኬ፡አምላኬ፥ስለ፡ምን፡ተውኸኝ፧ማለት፡ነው። 47፤በዚያም፡ከቆሙት፡ሰዎች፡ሰምተው፦ይህስ፡ኤልያስን፡ይጠራል፡አሉ። 48፤ወዲያውም፡ከነርሱ፡አንዱ፡ሮጠ፤ሰፍነግም፡ይዞ፡ሖምጣጤ፡ሞላበት፥በመቃም፡አድርጎ፡አጠጣው። 49፤ሌላዎቹ፡ግን፦ተው፥ኤልያስ፡መጥቶ፡ያድነው፡እንደ፡ኾነ፡እንይ፡አሉ። 50፤ኢየሱስም፡ኹለተኛ፡በታላቅ፡ድምፅ፡ጮኾ፡ነፍሱን፡ተወ። 51፤እንሆም፥የቤተ፡መቅደስ፡መጋረጃ፡ከላይ፡እስከ፡ታች፡ከኹለት፡ተቀደደ፥ምድርም፡ ተናወጠች፥አለቶችም፡ተሰነጠቁ፤ 52፤መቃብሮችም፡ተከፈቱ፥ተኝተው፡ከነበሩትም፡ከቅዱሳን፡ብዙ፡ሥጋዎች፡ተነሡ፤ 53፤ከትንሣኤውም፡በዃላ፡ከመቃብሮች፡ወጥተው፡ወደ፡ቅድስት፡ከተማ፡ገቡና፡ለብዙዎች፡ታዩ። 54፤የመቶ፡አለቃም፡ከርሱም፡ጋራ፡ኢየሱስን፡የሚጠብቁ፡መናወጡንና፡የኾነውን፡ነገር፡አይተው፦ይህ፡ በእውነት፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ነበረ፡ብለው፡እጅግ፡ፈሩ። 55፤ኢየሱስን፡እያገለገሉ፡ከገሊላ፡የተከተሉት፡ብዙ፡ሴቶች፡በሩቅ፡ኾነው፡ሲመለከቱ፡በዚያ፡ነበሩ፤ 56፤ከነርሱም፡መግደላዊት፡ማርያምና፡የያዕቆብና፡የዮሳ፡እናት፡ማርያም፡የዘብዴዎስም፡የልጆቹ፡እናት፡ነበሩ። 57፤በመሸም፡ጊዜ፡ዮሴፍ፡የተባለው፡ባለጠጋ፡ሰው፡ከአርማትያስ277፡መጣ፥ርሱም፡ደግሞ፡የኢየሱስ፡ደቀ፡ 277 ዕብ.፥ራማህ። መዝሙር፡ነበረ፤ 58፤ይኸውም፡ወደ፡ጲላጦስ፡ቀርቦ፡የኢየሱስን፡ሥጋ፡ለመነው። 59፤ጲላጦስም፡እንዲሰጡት፡አዘዘ።ዮሴፍም፡ሥጋውን፡ይዞ፡በንጹሕ፡በፍታ፡ከፈነው፥ 60፤ከአለት፡በወቀረው፡በዐዲሱ፡መቃብርም፡አኖረው፥በመቃብሩም፡ደጃፍ፡ታላቅ፡ድንጋይ፡አንከባሎ፡ኼደ። 61፤መግደላዊት፡ማርያምም፡ኹለተኛዪቱም፡ማርያም፡በመቃብሩ፡አንጻር፡ተቀምጠው፡በዚያ፡ነበሩ። 62፤በማግስቱም፡ከመዘጋጀት፡በዃላ፡በሚኾነው፡ቀን፥የካህናት፡አለቃዎችና፡ፈሪሳውያን፡ወደ፡ጲላጦስ፡ ተሰበሰቡና፦ 63፤ጌታ፡ሆይ፥ያ፡አሳች፡በሕይወቱ፡ገና፡ሳለ፦ከሦስት፡ቀን፡በዃላ፡እነሣለኹ፡እንዳለ፡ትዝ፡አለን። 64፤እንግዲህ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡መጥተው፡በሌሊት፡እንዳይሰርቁት፡ለሕዝቡም፦ከሙታን፡ተነሣ፡እንዳይሉ፥የዃለኛዪቱ፡ስሕተት፡ከፊተኛዪቱ፡ይልቅ፡የከፋች፡ትኾናለችና፡መቃብሩ፡እስከ፡ሦስተኛ፡ቀን፡ ድረስ፡እንዲጠበቅ፡እዘዝ፡አሉት። 65፤ጲላጦስም፦ጠባቂዎች፡አሏችኹ፤ኼዳችኹ፡እንዳወቃችኹ፡አስጠብቁ፡አላቸው። 66፤እነርሱም፡ኼደው፡ከጠባቂዎች፡ጋራ፡ድንጋዩን፡ዐትመው፡መቃብሩን፡አስጠበቁ። ምዕራፍ 1፤በሰንበትም፡መጨረሻ፡መዠመሪያው፡ቀን፡ሲነጋ፡መግደላዊት፡ማርያምና፡ኹለተኛዪቱ፡ማርያም፡ መቃብሩን፡ሊያዩ፡መጡ። 2፤እንሆም፥የጌታ፡መልአክ፡ከሰማይ፡ስለ፡ወረደ፡ታላቅ፡የምድር፡መናወጥ፡ኾነ፤ቀርቦም፡ድንጋዩን፡ አንከባሎ፡በላዩ፡ተቀመጠ። 3፤መልኩም፡እንደ፡መብረቅ፡ልብሱም፡እንደ፡በረዶ፡ነጭ፡ነበረ። 4፤ጠባቂዎቹም፡ርሱን፡ከመፍራት፡የተነሣ፡ተናወጡ፡እንደ፡ሞቱም፡ኾኑ። 5፤መልአኩም፡መልሶ፡ሴቶቹን፡አላቸው፦እናንተስ፡አትፍሩ፥የተሰቀለውን፡ኢየሱስን፡እንድትሹ፡ ዐውቃለኹና፤ 6፤እንደ፡ተናገረ፡ተነሥቷልና፥በዚህ፡የለም፤የተኛበትን፡ስፍራ፡ኑና፡እዩ። 7፤ፈጥናችኹም፡ኺዱና፦ከሙታን፡ተነሣ፥እንሆም፥ወደ፡ገሊላ፡ይቀድማችዃል፡በዚያም፡ታዩታላችኹ፡ ብላችኹ፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡ንገሯቸው።እንሆም፥ነገርዃችኹ። 8፤በፍርሀትና፡በታላቅ፡ደስታም፡ፈጥነው፡ከመቃብር፡ኼዱ፥ለደቀ፡መዛሙርቱም፡ሊያወሩ፡ሮጡ። 9፤እንሆም፥ኢየሱስ፡አገኛቸውና፦ደስ፡ይበላችኹ፡አላቸው።እነርሱም፡ቀርበው፡እግሩን፡ይዘው፡ሰገዱለት። 10፤በዚያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፦አትፍሩ፤ኼዳችኹ፡ወደ፡ገሊላ፡እንዲኼዱ፡ለወንድሞቼ፡ተናገሩ፥በዚያም፡ ያዩኛል፡አላቸው። 11፤ሲኼዱም፡ሳሉ፥እንሆ፥ከጠባቂዎቹ፡አንዳንድ፡ወደ፡ከተማ፡መጥተው፡የኾነውን፡ዅሉ፡ለካህናት፡ አለቃዎች፡አወሩ። 12፤ከሽማግሌዎች፡ጋራም፡ተሰብስበው፡ተማከሩና፡ለጭፍራዎች፡ብዙ፡ገንዘብ፡ሰጥተዋቸው። 13፤እኛ፡ተኝተን፡ሳለን፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡በሌሊት፡መጥተው፡ሰረቁት፡በሉ። 14፤ይህም፡በገዢው፡ዘንድ፡የተሰማ፡እንደ፡ኾነ፥እኛ፡እናስረዳዋለን፡እናንተም፡ያለሥጋት፡እንድትኾኑ፡ እናደርጋለን፡አሏቸው። 15፤እነርሱም፡ገንዘቡን፡ተቀብለው፡እንዳስተማሯቸው፡አደረጉ።ይህም፡ነገር፡በአይሁድ፡ዘንድ፡እስከ፡ዛሬ፡ ድረስ፡ሲወራ፡ይኖራል። 16፤ዐሥራ፡አንዱ፡ደቀ፡መዛሙርት፡ግን፡ኢየሱስ፡ወዳዘዛቸው፡ተራራ፡ወደ፡ገሊላ፡ኼዱ፥ 17፤ባዩትም፡ጊዜ፡ሰገዱለት፤የተጠራጠሩ፡ግን፡ነበሩ። 18፤ኢየሱስም፡ቀረበና፡እንዲህ፡ብሎ፡ተናገራቸው፦ሥልጣን፡ዅሉ፡በሰማይና፡በምድር፡ተሰጠኝ። 19-20፤እንግዲህ፡ኺዱና፡አሕዛብን፡ዅሉ፡በአብ፡በወልድና፡በመንፈስ፡ቅዱስ፡ስም፡ እያጠመቃችዃቸው፥ያዘዝዃችኹንም፡ዅሉ፡እንዲጠብቁ፡እያስተማራችዃቸው፡ደቀ፡መዛሙርት፡ አድርጓቸው፤እንሆም፡እኔ፡እስከ፡ዓለም፡ፍጻሜ፡ድረስ፡ዅልጊዜ፡ከእናንተ፡ጋራ፡ነኝ፨ መጽሐፍ ቅዱስ

3586

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A5%E1%88%AD%E1%88%83%E1%8A%91%20%E1%8A%90%E1%8C%8B

ብርሃኑ ነጋ

ውልደትና እድገት ዶ/ር ብርሃኑ ነጋ 1958 እ.ኤ.አ. ከታዋቂው ነጋዴ የአቶ ነጋ ቦንገር እና ከወይዘሮ አበበች ወልደጊዮርጊስ በደብረ ዘይት ከተማ ተወለዱ። እድሜያቸውም 17 ዓመት እንደሞላ በአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ የከፍተኛ ትምህርት መከታተል ጀመሩ።በወቅቱ ገዢውን የደርግ መንግስትን በመቃወም በተካሄደው የተማሪዎች እንቅስቃሴ ተሳትፈዋል። በ1977 መንግስት በፖለቲካ ተቃዋሚዎች ላይ እርምጃ ሲወስድ ብርሃኑ ከሌሎች አክራሪ ተማሪዎች ጋር ወደ ሰሜን ኢትዮጵያ አሲምባ ተራራ ተሰደደ። በኢትዮጵያ ሕዝባዊ አብዮታዊ ፓርቲ (ኢሕአፓ) ውስጥ ከተፈጠረው መከፋፈል በኋላ፣ በኢሕአፓ ውስጥ የተፈጸሙ ግድያዎችን በግልጽ በመተቸቱ ታስሯል። ከጥቂት ወራት በኋላ በአጋቾቹ ተፈትቶ ወደ ሱዳን ተሻግሮ ለሁለት አመታት የኖረበት ሲሆን በአሜሪካ የፖለቲካ ጥገኝነት እስኪሰጠው ድረስ። በኒውዮርክ ስቴት ዩኒቨርሲቲ በኒው ፓልትዝ የመጀመሪያ ዲግሪያቸውን በኢኮኖሚክስ ያጠናቀቁ ሲሆን በኒውዮርክ ከተማ ከሚገኘው ከኒው ሶሻል ጥናትና ምርምር ትምህርት ቤት በኢኮኖሚክስ ፒኤችዲ አግኝተዋል። በዚያን ጊዜም በክፍለ አህጉሩ ያለውን ፖለቲካዊ፣ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ሁኔታዎችን ተንትኖ የሚተነትን "የአፍሪካ ቀንድ" ዓመታዊ ኮንፈረንስ አዘጋጆች አንዱ ሆነዋል። ከአምስት ዓመታት በላይ በፖለቲካ መሪዎች፣ የፖሊሲ ተንታኞች እና በአፍሪካ ክፍል ለሚደረጉ ለውጦች ፍላጎት ባላቸው ተመራማሪዎች መካከል የእውቀት ውይይት መድረክ ሆኖ አገልግለዋል። የዶክትሬት ትምህርቱን በማጠናቀቅ በቡክኔል ዩኒቨርሲቲ የኢኮኖሚክስ ፋኩልቲ ተቀላቀለ፣ ከዚያም ለሦስት ዓመታት በኢኮኖሚክስ መምህር ሆኑ። በኋላ በኢትዮጵያ ኢኮኖሚያዊ፣ፖለቲካዊ፣ማህበራዊ እና ወቅታዊ ጉዳዮች ላይ የሚያተኩር እምቢልታ የተባለ በየሁለት ወሩ የሚታተም መፅሄት መስርቶ ይንቀሳቀሱ ነበር በተጨማሪም የኢትዮጵያ ኢኮኖሚክስ ማኅበር መስራች ሊቀመንበር ነበር። ወደ ኢትዮጵያ ተመለስ ብርሃኑ ከባለቤቱ እና ከሁለቱ ልጆቹ ኖህ እና ኢያሱ ጋር በ1994 ወደ ኢትዮጵያ ተመለሱ።ብርሃኑ ስራ ፈጣሪ ሆኖ የኢትዮጵያ አግሮ-በቆሎ የማዳበሪያ አምራች ኩባንያ እና አዲስ መንደር ቤተሰብ ቤት ገንቢዎች መሰረተ። ብርሃኑ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የኢኮኖሚክስ ትምህርት ክፍል በመምህርነት አገልግሏል። ከ1996 እስከ 2000 የኢትዮጵያ ኢኮኖሚክስ ማህበር ፕሬዝዳንት ሆነው አገልግለዋል። የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ ፖሊሲ ጥናትና ምርምር ኢንስቲትዩት ለመመስረት የረዱት ለትርፍ ያልተቋቋመ ድርጅት ኃላፊ በመሆን አገልግለዋል። በተባበሩት መንግስታት ድርጅት የአፍሪካ ኢኮኖሚክ ኮሚሽን የማማከር ስራ ሰርተዋል። ሚያዚያ 8 ቀን 2001 ብርሃኑ እና ፕሮፌሰር መስፍን ወልደማርያም በብሔራዊ ሎተሪ አዳራሽ የአካዳሚክ ነፃነትን አስመልክቶ ቀኑን የሚቆይ የፓናል ውይይት ያደረጉ ሲሆን በመቀጠልም በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ዋና ግቢ የተማሪዎች ተቃውሞ ተካሂዷል። የታሰሩት ይህ ፓናል በማግስቱ በአዲስ አበባ ዩንቨርስቲ የተማሪዎች ተቃውሞ አነሳስቷል በሚል ክስ ቢሆንም ሰኔ 5 ቀን በዋስ ተለቀቁ እንጂ አንዳቸውም ፍርድ ቤት አልቀረቡም። የ2005 ጠቅላላ ሀገራዊ ምርጫ በምርጫ 2005 ብርሃኑ መለስ ዜናዊን ተከራክሯል። ከምርጫው በኋላ የፖለቲካ አለመግባባት ቢፈጠርም ከ138ቱ የከተማው ምክር ቤት 137 መቀመጫዎች ውስጥ 137ቱን ያገኙት አባላት ነሀሴ 20 ቀን 2009 ዓ.ም ተገናኝተው ብርሃኑን የአዲስ አበባ ከንቲባ መረጡ። ዶ/ር አድማሱ ገበየሁ እና አሰፋ ሀብተወልድ በምክትል ከንቲባ እና በምክር ቤቱ አፈ ጉባኤ ተመርጠዋል። ነገር ግን በጥቅምት ወር በተካሄደው ተቃውሞ ብርሀኑ እንዲታሰር ምክንያት ሆኗል ከየቅንጅት ሊቀመንበር አቶ ኃይሉ ሻውል፣ ፕሮፌሰር መስፍን ወልደማርያም፣ የቀድሞ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ከፍተኛ አቃቤ ህግ ዶ/ር ያዕቆብ ኃይለ ማርያም እና ሌሎች አመራሮች እንዲሁም በርካታ የሲቪል መብት ተሟጋቾች እና ገለልተኛ ጋዜጠኞች. የዘር ማጥፋት እና የሀገር ክህደት ወንጀል ተከሷል። አምነስቲ ኢንተርናሽናል እና የአውሮፓ ህብረት እስረኞቹ የፖለቲካ እስረኞች መሆናቸውን አውቀው በአስቸኳይ እና ያለምንም ቅድመ ሁኔታ እንዲፈቱ ጠይቀዋል። ብርሃኑ በቃሊቲ ማረሚያ ቤት እያለ የነፃነት ጎህ ሲኬድ ("የነፃነት ጎህ)" የተሰኘ መጽሃፍ ጽፎ አሳትሟል።በመፅሃፉ ላይ እንደታተመው በኡጋንዳ ካምፓላ በኤምኤም አሳታሚ ግንቦት 2006 ይሁን እንጂ እውነተኛ አሳታሚዎች ነበሩ። አዲስ አበባ ውስጥ ከሚገኘው ከአላፋ አታሚዎች ጋር በመተባበር የወጣት ምሁራን ቡድን። ከ600 ገጾች በላይ ያረጀው መጽሐፉ በከፍተኛ ደረጃ ተወዳጅነት ያተረፈ ሲሆን በመጀመሪያው ቅዳሜና እሁድ ለገበያ ቀርቦ ከ10,000 በላይ ቅጂዎችን በመሸጥ ጥቁር ገበያን በችርቻሮ 5 እጥፍ ዋጋ በማሰባሰብ መንግስት በመጽሐፉ የተገኙ ሰዎችን ማዋከብ ጀመረ። ትራፊክ ማቆም እና መኪናዎችን መፈለግ፣ ህዝቡ የመጽሐፉን ቅጂ በጥቁር ገበያ ይሸጥ ነበር የሀገር ውስጥ አታሚዎች መጽሐፉን ለማተም ስለፈሩ ተጨማሪ ቅጂዎች ከውጭ መጡ። እስር በ2005 የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር ምርጫ የብርሃኑ ፓርቲ ከ138 መቀመጫዎች 137 መቀመጫዎችን አሸንፏል። ከዚያም ገዥው ፓርቲ ከተማዋን ለማስረከብ ፈቃደኛ ባለመሆኑ በስተመጨረሻ ብርሃኑን ጨምሮ የፓርቲውን አመራሮች በሙሉ አሰረ። ብርሃኑ ከ21 ወራት እስር በኋላ እስከ ሐምሌ በኢትዮጵያ አቆጣጠር 1999 ድረስ በቃሊቲ እስር ቤት ታስረው ነበር። ከሐምሌ 13 ቀን 1999 ዓ.ም. ጀምሮ መንግሥት ባደረገው ይቅርታ መሠረት ከእስር ተለቀዋል። ከተፈቱ በኋላ ወደ አሜሪካ ሄደዋል። ስደት ከሁሉም የተቃዋሚ ፓርቲ መሪ ጋር በመሆን በ2007 ከሀገር ወጥቶ በቡክኔል ዩኒቨርሲቲ በበክኔል ኢኮኖሚክስ ትምህርት ክፍል መምህር ሆኖ ተመልሷል። ብርሃኑ አሜሪካ በነበረበት ወቅት ግንቦት ሰባት የተባለ አዲስ የፖለቲካ ቡድን መመስረቱን አስታውቆ አሮጌው በመንግስት ፈርሷል። ህዝባዊ እምቢተኝነቱን ሁሉን አቀፍ በሆነ መንገድ ለማራመድ የተቋቋመው ግንቦት ሰባት በኢትዮጵያም ሆነ በውጭ ሀገራት በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎችን ስቧል። ግንቦት ሰባት አሁን በኢትዮጵያ ለነጻነት እና ለዲሞክራሲ ከሚታገሉ ታዋቂ ተቃዋሚ ድርጅቶች አንዱ ነው። ገዢው መንግስት ሚያዚያ 24 ቀን 2009 በግንቦት 7 አባላት የተመራውን የመንግስት ግልበጣ ሙከራ ማክሸፉን እና የሴራው አካል ናቸው ያላቸውን 35 ሰዎች በቁጥጥር ስር ማዋሉን ገልጿል። በቁጥጥር ስር ከዋሉት መካከል ጄኔራል ተፈራ ማሞ የብርሃኑ ዘመድ ጌቱ ወርቁ እና የ80 ዓመቱ አዛውንት ፅጌ ሀብተ ማርያም በስደት በነበሩበት ጊዜ የሌላ ታዋቂ የተቃዋሚ አባት አባት አቶ አንዳርጋቸው ጽጌ ይገኙበታል። ግንቦት 7 ይህ ውንጀላ መንግስት ተቃዋሚዎቹን ህገወጥ ተግባር በመወንጀል እና የካንጋሮ ፍርድ ቤት በመቅጣት በአጠቃላይ ተቃውሞዎችን የማፈን አካል ነው ብሏል። እ.ኤ.አ. በ2009 መጨረሻ ላይ የኢትዮጵያ ፍርድ ቤት ብርሃኑ በሌሉበት እና ከሌሎች አራት ሰዎች ጋር (በሌሉበት የተፈረደባቸው) በሞት እንዲቀጣ ወስኖ 33ቱ ደግሞ የዕድሜ ልክ እስራት ተፈርዶባቸዋል። ብርሃኑ እ.ኤ.አ. በ2015 የፀደይ ወቅት በቡክኔል ዩኒቨርሲቲ ሙሉ ፕሮፌሰር ሆነ። እ.ኤ.አ. በጁላይ 2015 ብርሃኑ በቀይ ባህር የረዥም ጊዜ መሪ ከነበሩት የኢሳያስ አፈወርቂ መንግስት እርዳታ ሲያገኙ ከነበሩት "የነጻነት ታጋዮች" ጋር ለመቀላቀል ወደ ኤርትራ ሄደ። በጥር 2016 ደጋፊዎቹን "ለማዘመን" እና ለድርጅቱ ገንዘብ ለማሰባሰብ ወደ አሜሪካ ተመለሷል። ሃገራዊ "ለውጥ" ሃገራዊ ለውጡን" ተከትሎ በብርሃኑ ላይ የተመሠረተው ክስ ተቋርጧል ይህም ሰፊ የአንድ ወገን አካል ነው። ይቅርታ ወደ ኢትዮጵያ ተመልሶ የሰላማዊ የፖለቲካ ተቃዋሚነት ሚናውን ለመቀጠል ችሏል። በግንቦት 2010 የብርሃኑ ግንቦት 7 ከአንድነት ለዲሞክራሲና ለፍትህ እና ሰማያዊ ፓርቲን ጨምሮ ከሌሎች 6 ወግ ተቃዋሚ ፓርቲዎች ጋር በመዋሃድ የኢትዮጵያ ዜጎች ለማህበራዊ ፍትህ (ኢዜማ) ፓርቲ መሰረቱ፤ ብርሃኑ መሪ ሆኖ ተመርጧል። የትምህርት ሚኒስቴር ከ2021 የኢትዮጵያ አጠቃላይ ምርጫ በኋላ በጠ/ሚ አብይ አህመድ የሚመራው የብልጽግና ፓርቲ በከፍተኛ ድምፅ አሸንፏል። በመሆኑም ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ አዲስ መንግስት አቋቋሙ። የብርሃኑ ነጋ ፓርቲ ኢዜማ 4 መቀመጫዎችን አሸንፏል። ጠ/ሚ አብይ በምርጫ ቅስቀሳቸው ወቅት ቃል በገቡት መሠረት በምርጫው የተሳተፉትን የተቃዋሚ ፓርቲ አመራሮች ለካቢኔነት እንዲቀላቀሉ ጋብዘዋል። ጥቅምት 6 ቀን 2021 ብርሃኑ ነጋ በጠ/ሚ አብይ አህመድ የትምህርት ሚኒስትር ሆነው ተሾሙ። በእለቱ የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ሹመቱን ከሌሎች ሚኒስትሮች ጋር አጽድቋል። የአሁኑ የኢትዮጵያ ትምህርት ሚኒስትር ከነሐሴ 31 2023 ጀምሮ ትምህርት ሚኒስትር ሚኒስቴርነት በድራቢነት በጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አሕመድ (ዶ/ር) የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ቻንስለር ተደርገው ተሹመዋል፡፡ ይህም የመጀመሪያው ራስ ገዝ ዩኒቨርሲቲ በመሆን በአዋጅ የተቋቋውን የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ለማሳደግ ያለመ ነው ተብሏል። የግል ሕይወት ብርሃኑ ትውልደ ኢትዮጵያዊት አሜሪካዊ የአይን ህክምና ባለሙያ፣ በ1989 ዶ/ር ናርዶስ ሚናሴን አግብቶ ሁለት ልጆችን አፍርተዋል ኖህ፣ ከካርኔጊ ሜሎን ዩኒቨርሲቲ የምህንድስና ምሩቅ እና ኢያሱ፣ የፔንስልቬንያ ዩኒቨርሲቲ እና የሃርቫርድ ቢዝነስ ት/ቤት በፋይናንሺያል የተመረቀዋል። ብርሃኑ የአርሰናል ክለብ፣የክሊቭላንድ ፈረሰኞቹ እና የፊላደልፊያ ንስሮች ደጋፊ ነው። የኢትዮጵያ

11831

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B1%E1%88%AD%E1%8A%AD

ቱርክ

ቱርክ አገር (ቱርክኛ፦ /ቲውርኪየ/) ወይም የቱርክ ሬፑብሊክ /ቲውርኪየ ጁምሁሪየትዕ) በእስያና በአውሮፓ አሳላጭ ድንበር መሀል የምትገኝ ሀገር ናት። ዋና ከተማዋም አንካራ ሲሆን ኢስታንቡል ደግሞ ትልቁን የንግድ፣ የባህልና፣ የአስተዳደር ማዕከል ነው። ጥንታዊቷ ቱርክ የብዙ የኒዮሊቲክ ስልጣኔ መዳረሻ ስትሆን፣ የሃቲ ህዝቦች፣ የሚሲኒያን ግሪክ እንዲሁም የአናቶሊያ ህዝቦች ይኖሩባት ነበር። በግሪክ ዘመን ከታላቁ እስክንድር ቅኝ ግዛት ጀምሮ፣ የቱርክ ጥንታዊ ከተሞች የግሪክ ባህል እንዲኖራቸው አድርጓል። ይህም በቢዛንታይን ዘመን እንደቀጠለ ቆይቷል። በቢዛንታይን ዘመን፣ ቱርክ ዋና መናከሻ ስትሆን ዋና ከተማዋም "ኮንስታንቲኖፕል" (የአሁኗ ኢስታንቡል) ነበር። የሴልጁክ ቱርክ አናቶሊያን እስከ 1243 ሞንጎል ወረራ ድረስ ሲመራ ከዛ በኋላ የቱርክ ክልሎች መገነጣጠል ጀመሩ። በ13ተኛው ክፍለ ዘመን የኦቶማን ግዛት የባልካን ክፍሎችን በመግዛት የቱርክ ሀያልነት እንዲመጣ አድርገዋል። ማህመድ ሁለተኛው ኮንስታንቲኖፕልን በ1453 ዓም ሲገዛ የሰሊም ንግስና ኦተማኖች ድንበራቸው እንዲለጠጥ አድርጓል። ይህም እስከ 18ተኛው ክፍለ ዘመን ድርስ ነበር። ነገር ግን በማህሙድ ሁለተኛው አማካኝነት ኦቶማን ቱርክ ልታድግና ልዘምን ችላለች። "ያንግ ቱርክ ሪቮሊውዥን" የተባለው ጊዜ የኦቶማን መንግስት በሱልጣን እንዳትመራና ወደ ፓርቲ ተወዳዳሪነት ዘዴ እንድትለወጥ አድርጓል። የ1913ቱ መፈንቅለ መንግሥት ኦቶማን ቱርክ በሶስት ፓሻዎች እንድትመራ አድርጎል። ይህም አስተዳደር ኦቶማኖች ወደ አንደኛው የአለም ጦርነት እንድትገባ አድርጎል። ኦቶማን በጦርነቱ ላይ በአርመን፣ በግሪክ፣ እና በአሱሪያውያን ህዝቦች ላይ አሰቃቂ የዘር ጭፍጨፋ አድርጋለች። ልክ ኦቶማን እንደተሸነፈች፣ በ1922 ዓም መፍረስ ጀመረች። ይህም ግዛቷ በአላይድ ፓወር በመያዝ፣ የአሁኗ ቱርክ ከብዙ ጥረት መመስረት ቻለች። ከዛ ጊዜ በኋላ ቱርክ ወደ ሪፐብሊክ ተቀየረች። ቱርክ በ1952 ዓም የኔቶ አባል መሆን ጀመረች። ቱርክ በ20ኛው ክፍለ ዘመን መጨረሻ የፖለቲካና የኑሮ ቅውስነት ደርሶባታል። በ2017 ዓም ቱርክ በህዝብ ውሳኔ አማክኝነት ከፓርላማ ወደ ፕሬዚዳንት አመራር ዘዴ ተለውጣለች። የአሁኑ ፕሮዚዳንቷ ሬሴፕ ታይፕ ኤርዶጋን በብዙ ሀያሲያን አምባገነናዊና እስላማዊ አገዛዝ አለው ይባላል። በተጨማሪም፣ ሀገሪቱን ለትልቅ የገንዘብና የምጣኔ ሀብት ቀውስ ውስጥ ሊከታት ችሏል ይላሉ። ቱርክ ሀያላን ሀገር ናት። እንዲሁም በኢንዱስትሪ የበለፀገችም ናት። የቱርክ ጊዜአት እንደ ኦቶማን መንግስት ምዕራባውያን መር አምባገነናዊ የአለም መንግስት (ኒው ወርልድ ኦርደር) ለማምጣት ፈር ቀዳጅ ነበረች። የቱርክን ልሳነ ድምፅ ሆና የተነሳችው ይህች ግዛት፣ በአንደኛው የዓለም ጦርነት ላይ ባደረገችው የአርመን ጭፍጨፋ ፀረ ክርስትና እንደሆነ የታወቀ ነገር ነው። የአሁኗ ቱርክ የተወሰኑትን የምዕራብያውያን ሀሳቦችን በመኮረጅ በአንፃራዊ ዌስተርናይዝድ የሆነች ናት። የቱርክ አቋም ባይገመትም የአውሮፓ ህብረትን ለመቀላቀልና ዝግጁ እንደሆነች ቆይታለች። የቱርክ ህዝቦች ጣልቃ ገብነት የሚቃወሙ ባህል ተኮር እሴት ያላቸው ናቸው። የቱርክ የነጻነት ጦርነት በህዳር 1 ቀን 1922 የሱልጣኔቱን መጥፋት የላውዛን ስምምነት (የሴቭሬስ ስምምነትን የተተካ) በጁላይ 24 ቀን 1923 እና የሪፐብሊኩ አዋጅ በጥቅምት 29 ቀን 1922 ተፈርሟል። 1923. በሀገሪቱ የመጀመሪያው ፕሬዝዳንት ሙስጠፋ ከማል አታቱርክ በተጀመረው ማሻሻያ ቱርክ ሴኩላር አሃዳዊ እና ፓርላማ ሪፐብሊክ ሆነች። ቱርክ በኮሪያ ጦርነት ውስጥ ትልቅ ሚና ተጫውታለች እና በ1952 ኔቶን ተቀላቀለች። ሀገሪቱ በ20ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ አጋማሽ ላይ በርካታ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግስቶችን አሳልፋለች። እ.ኤ.አ. በ1980ዎቹ ኢኮኖሚው ሊበራላይዝድ ተደረገ፣ ይህም ወደ ጠንካራ የኢኮኖሚ እድገት እና የፖለቲካ መረጋጋት አመራ። የፓርላማው ሪፐብሊክ እ.ኤ.አ. በ 2017 በፕሬዚዳንታዊ ምርጫ በፕሬዝዳንታዊ ስርዓት ተተካ ከዚያን ጊዜ ጀምሮ አዲሱ የቱርክ መንግስት በፕሬዚዳንት ሬሴፕ ጣይብ ኤርዶጋን እና ፓርቲያቸው ኤኬፒ ብዙ ጊዜ እስላማዊ እና አምባገነን እንደሆኑ ይገለጻል። የኋለኛው በሀገሪቱ ላይ ያለው አገዛዝም በርካታ የገንዘብ ቀውሶችን አስከትሏል፣ የዋጋ ግሽበት እና የኢኮኖሚ ውድቀት፣ እንዲሁም የድህነት መጨመርን አስከትሏል። ቱርክ የክልል ሃይል እና አዲስ በኢንዱስትሪ የበለፀገች ሀገር ነች ፣ጂኦፖለቲካዊ ስትራቴጂካዊ አቀማመጥ ያላት ሀገር ነች። በማደግ ላይ ካሉ እና በማደግ ላይ ካሉት ኢኮኖሚዎች መካከል የተከፋፈለው ኢኮኖሚ፣ በስመ ከአለም 20ኛ-ትልቁ፣ እና በፒፒፒ አስራ አንደኛው-ትልቅ ነው። የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ቻርተር አባል፣ የኔቶ አባል፣ አይኤምኤፍ እና የአለም ባንክ የቀድሞ አባል እና የኦኢሲዲ፣ ኦኤስሲኢ፣ ቢኤስኢሲ፣ ኦአይሲ እና ጂ20 መስራች አባል ነው። እ.ኤ.አ. ታሪክ የአናቶሊያን ባሕረ ገብ መሬት፣ አብዛኛው ዘመናዊ ቱርክን ያቀፈው፣ በዓለም ላይ ካሉት በጣም ጥንታዊ በቋሚነት የሰፈሩ ክልሎች አንዱ ነው። የተለያዩ ጥንታዊ አናቶሊያውያን ህዝቦች በአናቶሊያ ውስጥ ኖረዋል፣ ቢያንስ ከኒዮሊቲክ እስከ ሄለናዊው ዘመን ድረስ። ከእነዚህ ህዝቦች ውስጥ ብዙዎቹ የአናቶሊያን ቋንቋዎች ይናገሩ ነበር, የትልቁ ኢንዶ-አውሮፓ ቋንቋ ቤተሰብ ቅርንጫፍ ነው, እና የኢንዶ-አውሮፓዊ ሂትያን እና የሉዊያን ቋንቋዎች ጥንታዊነት ግምት ውስጥ በማስገባት አንዳንድ ሊቃውንት አናቶሊያን ኢንዶ-አውሮፓዊ ከሚገኝበት መላምታዊ ማዕከል አድርገው አቅርበዋል. ቋንቋዎች ተበራከቱ። የቱርክ የአውሮፓ ክፍል፣ ምስራቃዊ ትሬስ ተብሎ የሚጠራው፣ እንዲሁም ቢያንስ ከአርባ ሺህ ዓመታት በፊት ጀምሮ ይኖሩ ነበር፣ እና በኒዮሊቲክ ዘመን በ6000 ዓክልበ ገደማ እንደነበረ ይታወቃል። ጎቤክሊ ቴፒ እጅግ ጥንታዊው ሰው ሰራሽ የሃይማኖት መዋቅር የሚገኝበት ቦታ ሲሆን በሺህ ለሚቆጠሩ ዓመታት የቆየ ቤተ መቅደስ ሲሆን ቻታልሆይዩክ በደቡባዊ አናቶሊያ ውስጥ በጣም ትልቅ የኒዮሊቲክ እና የቻልኮሊቲክ ሰፈር ሲሆን ይህም በግምት ከ 5700 ዓክልበ. ገደማ ነበር። እስከዛሬ የተገኘ ትልቁ እና በይበልጥ የተጠበቀው የኒዮሊቲክ ቦታ ሲሆን የዩኔስኮ የዓለም ቅርስ ነው። ኔቫሊ ቾሪ በመካከለኛው ኤፍራጥስ ላይ በሻንሊዩርፋ ውስጥ ቀደምት የኒዮሊቲክ ሰፈር ነበር። የኡርፋ ሰው ሐውልት ቀኑ ሐ. ከክርስቶስ ልደት በፊት ባሉት ሁለት ሺህ ዓመታት በፊት እስከ ቅድመ-የሸክላ ኒዮሊቲክ ዘመን ድረስ እና እንደ “የሰው ልጅ እጅግ ጥንታዊ የተፈጥሮ የተፈጥሮ ሕይወት-መጠን ቅርፃቅርፅ” ተደርጎ ይቆጠራል። ከጎቤክሊ ቴፔ ጣቢያዎች ጋር እንደ ወቅታዊ ተደርጎ ይቆጠራል። የትሮይ ሰፈራ በኒዮሊቲክ ዘመን ተጀምሮ እስከ የብረት ዘመን ቀጠለቀደምት የተመዘገቡት የአናቶሊያ ነዋሪዎች ሃቲያውያን እና ሑራውያን፣ ኢንዶ-አውሮፓውያን ያልሆኑ ኢንዶ-አውሮፓውያን ሕዝቦች በመካከለኛው እና በምስራቅ አናቶሊያ ይኖሩ ነበር፣ በቅደም ተከተል፣ እንደ መጀመሪያ ሐ. 2300 ዓክልበ. ኢንዶ-አውሮፓውያን ኬጢያውያን ወደ አናቶሊያ መጡ እና ቀስ በቀስ ሃቲያንን እና ሁሪያንን ያዙ። 2000-1700 ዓክልበ. በአካባቢው የመጀመሪያው ትልቅ ግዛት የተመሰረተው ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ18ኛው እስከ 13ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ በኬጢያውያን ነው። አሦራውያን ከክርስቶስ ልደት በፊት በ1950 ዓክልበ. እስከ 612 ዓክልበ ድረስ በደቡብ ምስራቅ ቱርክ አንዳንድ ቦታዎችን ድል አድርገው ሰፈሩ፣ ምንም እንኳን በአካባቢው አናሳ ሆነው ቢቆዩም፣ ማለትም በሃካሪ፣ እና ማርዲን። ኡራርቱ በ9ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት በአሦራውያን ጽሑፎች ውስጥ እንደ ኃይለኛ ሰሜናዊ የአሦር ተቀናቃኝ ሆኖ እንደገና ብቅ አለ። የኬጢያውያን ግዛት መፍረስን ተከትሎ ሐ. 1180 ዓክልበ. ፍሪጂያውያን፣ ኢንዶ-አውሮፓውያን፣ በ7ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ መንግሥታቸው በሲሜሪያውያን እስኪጠፋ ድረስ በአናቶሊያ ወደ ላይ ከፍ ብለው መጡ። ከ 714 ዓክልበ ጀምሮ፣ ኡራርቱ ተመሳሳይ እጣ ፈንታ ተካፍላለች እና በ590 ዓክልበ. በሜዶን በተወረረች ጊዜ ሟሟት። ከፍርግያ ተተኪ ግዛቶች መካከል በጣም ኃይለኛ የሆኑት ሊዲያ፣ ካሪያ እና ሊሺያ ነበሩ። ሰርዴስ በምእራብ ቱርክ ዘመናዊ ሰርት የሚገኝበት ጥንታዊ ከተማ ነበረች። ከተማዋ የጥንቷ የልድያ መንግሥት ዋና ከተማ ሆና አገልግላለች። በእስያ ካሉት ሰባቱ አብያተ ክርስቲያናት አንዱ እንደመሆኑ መጠን፣ በአዲስ ኪዳን ውስጥ በራእይ መጽሐፍ ውስጥ፣ የልድያ አንበሳ ሳንቲሞች ከኤሌክትረም የተሠሩ ነበሩ፣ በተፈጥሮ የተገኘው የወርቅ እና የብር ቅይጥ ግን ተለዋዋጭ የከበረ ብረት ዋጋ ያለው ነው። በንጉሥ ክሪሰስ የግዛት ዘመን የሰርዴስ ሜታላሪስቶች ወርቅን ከብር የመለየት ምስጢር በማግኘታቸው ከዚህ በፊት የማይታወቁ የንጽህና ብረቶች ሆኑ። ጥንታዊነት ከ1200 ዓክልበ. አካባቢ ጀምሮ፣ የአናቶሊያ የባህር ዳርቻ በኤኦሊያን እና በአዮኒያ ግሪኮች በብዛት ይሰፍራል። በእነዚህ ቅኝ ገዢዎች እንደ ዲዲማ፣ ሚሌተስ፣ ኤፌሶን፣ ሰምርና (አሁን ኢዝሚር) እና ባይዛንቲየም (አሁን ኢስታንቡል) በመሳሰሉት ቅኝ ገዥዎች በርካታ አስፈላጊ ከተሞች ተመስርተዋል፣ የኋለኛው በግሪክ ቅኝ ገዥዎች ከሜጋራ በ657 ዓክልበ. የተመሰረተው ከቅድመ-ሶቅራታዊ ፈላስፋዎች መካከል አንዳንዶቹ በጣም ታዋቂ ነበሩ። በሚሊጢን ከተማ ኖረ። ታሌስ ኦቭ ሚሌተስ (በ624 ዓክልበ 546 ዓክልበ. ግድም) በግሪክ ወግ እንደ መጀመሪያ ፈላስፋ ተቆጥሯል። እሱ በሌላ መልኩ በሳይንሳዊ ፍልስፍና እንደተዝናና እና እንደተሳተፈ የሚታወቅ የመጀመሪያው ግለሰብ እንደሆነ በታሪክ ይታወቃል። በሚሊተስ፣ እሱ ቀጥሎ ሁለት ጉልህ ቅድመ-ሶቅራታዊ ፈላስፎች አናክሲማንደር (610 ዓክልበ 546 ዓክልበ. ግድም) እና አናክሲሜኔስ (እ.ኤ.አ. 585 ዓክልበ 525 ዓክልበ) (በአጠቃላይ ለዘመናዊ ሊቃውንት የሚሊሲያን ትምህርት ቤት በመባል ይታወቃል)።ታላቁ ፋርስ ግሪክን ከመውረሩ በፊት ለብዙ መቶ ዓመታት ምናልባትም የግሪክ ዓለም ታላቅ እና ባለጸጋ ከተማ ሚሊተስ ነበረች እና ከማንኛውም የግሪክ ከተማ የበለጠ ብዙ ቅኝ ግዛቶችን መሰረተች። በተለይም በጥቁር ባህር አካባቢ. በ 412 በአናቶሊያ ጥቁር ባህር ዳርቻ በምትገኘው በአዮኒያ ቅኝ ግዛቶች ውስጥ በአንዱ ሲኖፔ የተወለደው የሲኒክ ፍልስፍና መስራቾች መካከል ዲዮጋን ዘ ሲኒክ አንዱ ነው። የትሮይ ጦርነት የተካሄደው በጥንቷ ትሮይ ከተማ በአቻውያን (ግሪኮች) የፓሪስ ትሮይ ሄለንን ከባለቤቷ ሚኒላውስ ከስፓርታ ንጉስ ከወሰደች በኋላ ነው። ጦርነቱ በግሪክ አፈ ታሪክ ውስጥ በጣም አስፈላጊ ከሆኑት ክንውኖች አንዱ ነው እና በብዙ የግሪክ ሥነ-ጽሑፍ ሥራዎች በተለይም በሆሜር ኢሊያድ የተተረከ ነው። ከትሮጃን ጦርነት ጀርባ ምንም አይነት ታሪካዊ እውነታ አለ ወይ የሚለው ግልጽ ጥያቄ ነው። የትሮጃን ጦርነት ታሪክ ከተለየ ታሪካዊ ግጭት የተወረሰ ነው ብለው የሚያምኑ ሰዎች ብዙውን ጊዜ ከክርስቶስ ልደት በፊት በ12ኛው ወይም በ11ኛው ክፍለ ዘመን ነበር፣ ብዙ ጊዜ በኤራቶስቴንስ ከ1194-1184 ዓክልበ. የሰጡትን ቀኖች ይመርጣሉ፣ ይህም ለአደጋ ከአርኪኦሎጂያዊ ማስረጃዎች ጋር ይዛመዳል። የትሮይ ማቃጠል እና የኋለኛው የነሐስ ዘመን ውድቀት። በአጎራባች ህዝቦች አርመኒያ ተብሎ የሚጠራው የመጀመሪያው ግዛት የአርሜኒያ ኦሮንቲድ ሥርወ መንግሥት ግዛት ሲሆን ይህም ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ6ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ አሁን ምስራቃዊ ቱርክ ያለውን ክፍል ያካትታል። በሰሜን ምዕራብ ቱርክ፣ በታሬስ ውስጥ በጣም አስፈላጊው የጎሳ ቡድን በቴሬስ የተመሰረተው ኦዲሪሲያን ነው። የዛሬዋ ቱርክ በሙሉ በፋርስ አቻምኒድ ኢምፓየር በ6ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. የግሪክ-ፋርስ ጦርነት የጀመረው በአናቶሊያ የባህር ዳርቻ ላይ ያሉ የግሪክ ከተማ ግዛቶች በፋርስ አገዛዝ ላይ በ499 ዓክልበ.የካሪያ ቀዳማዊ አርጤሜስያ የጥንቷ ግሪክ ከተማ-ሃሊካርናሰስ ንግሥት ነበረች እና በሁለተኛው የፋርስ የግሪክ ወረራ ወቅት የፋርስ ንጉሥ ቀዳማዊ ጠረክሲስ አጋር በመሆን ከግሪክ ከተማ ግዛቶች ጋር ተዋግታለች። በ 480 ዓክልበ. በ480 ዓክልበ በአርጤምሲየም የባህር ኃይል ጦርነት ላይ የአምስት መርከቦችን አስተዋፅዖ በግሏ አዘዘች። በኋላም የቱርክ ግዛት በ334 ዓክልበ በታላቁ አሌክሳንደር እጅ ወደቀ፣ይህም በአካባቢው የባህል ተመሳሳይነት እና ሄሌኒናይዜሽን እንዲጨምር አድርጓል። በ323 ዓክልበ እስክንድር መሞትን ተከትሎ አናቶሊያ በመቀጠል ወደ ተለያዩ ትናንሽ የሄለናዊ መንግስታት ተከፋፈለ፣ እነዚህም ሁሉም የሮማ ሪፐብሊክ አካል የሆነው በ1ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ነው። በአሌክሳንደር ወረራ የጀመረው የሄሌኔዜሽን ሂደት በሮማውያን አገዛዝ እየተፋጠነ ሄደ፣ እና በክርስትና ዘመን መጀመሪያዎቹ መቶ ዓመታት አካባቢ የአናቶሊያ ቋንቋዎች እና ባህሎች ጠፍተዋል፣ በአብዛኛው በጥንታዊ ግሪክ ቋንቋ እና ባህል ተተኩ። ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ1ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ እስከ 3ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ድረስ የዘመናዊቷ ቱርክ ትላልቅ ክፍሎች በሮማውያን እና በአጎራባች ፓርቲያውያን መካከል በሮማውያን እና በፓርቲያውያን ጦርነቶች መካከል ተፋጠዋል። ገላትያ በማዕከላዊ አናቶሊያ ደጋማ ቦታዎች ኬልቶች ይኖሩበት የነበረ ጥንታዊ ቦታ ነው። “ገላትያ” የሚሉት ቃላት በግሪኮች ለሦስቱ የሴልቲክ ሕዝቦች አናቶሊያ ይጠቀሙ ነበር፡- እና ከክርስቶስ ልደት በፊት በ1ኛው ክፍለ ዘመን ኬልቶች በጣም ግሪካዊ ስለነበሩ አንዳንድ የግሪክ ጸሐፊዎች ሄሌኖጋላታይ ብለው ይጠሯቸው ነበር። ገላትያ የተሰየመው በጋውልስ ከትሬስ (ቲሊስ) በተባለው ስም ነው፣ እዚህ ሰፈሩ እና በ 3 ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት ትንሽ ጊዜያዊ የውጭ ጎሳ ሆነ፣ በ279 ዓክልበ የባልካንን የጋሊኮች ወረራ ተከትሎ። የጰንጦስ መንግሥት የሄለናዊ መንግሥት ነበር፣ በጶንጦስ ታሪካዊ ክልል ላይ ያተኮረ እና በፋርስ አመጣጥ በሚትሪዳቲክ ሥርወ መንግሥት የሚመራ፣ እሱም ከታላቁ ዳርዮስ እና ከአካሜኒድ ሥርወ መንግሥት ጋር በቀጥታ የተያያዘ ሊሆን ይችላል። መንግሥቱ በ281 ዓክልበ. በሚትሪዳተስ 1 የታወጀ ሲሆን በ63 ዓክልበ. በሮማ ሪፐብሊክ እስከ ድል ድረስ ዘልቋል። የጰንጦስ መንግሥት በታላቁ በሚትሪዳተስ ታላቅ ደረጃ ላይ ደርሷል፣ እሱም ኮልቺስን፣ ቀጰዶቅያን፣ ቢቲኒያን፣ የቱሪክ ቼርሶኔሶስ የግሪክ ቅኝ ግዛቶችን ድል አደረገ። በሚትሪዳቲክ ጦርነቶች ከሮም ጋር ከረዥም ጊዜ ትግል በኋላ ጶንጦስ ተሸነፈ። ከዘመናዊቷ ቱርክ ጋር የሚዛመዱ ሁሉም ግዛቶች በመጨረሻ በሮማ ኢምፓየር ቁጥጥር ስር ወድቀዋል። የጥንት የክርስትና እና የሮማውያን ዘመን በሐዋርያት ሥራ መሠረት፣ በደቡባዊ ቱርክ የምትገኝ አንጾኪያ (አሁን አንታክያ) የኢየሱስ ተከታዮች ለመጀመሪያ ጊዜ “ክርስቲያኖች” ተብለው የተጠሩባትና በፍጥነት የክርስትና አስፈላጊ ማዕከል ሆናለች።[ሐዋርያው ጳውሎስ ወደ ኤፌሶን ሄዶ በዚያ ቆየ። በቆሮንቶስ በቆየ ጊዜ እንዳደረገው ለሦስት ዓመታት ያህል ምናልባትም በዚያ ድንኳን ሠሪ ሆኖ እየሠራ ነበር። ብዙ ተአምራትን እንዳደረገ፣ ሰዎችን እየፈወሰና አጋንንትን እንደሚያወጣ ይነገርለታል፤ እንዲሁም በሌሎች ክልሎች የሚስዮናውያንን ሥራ እንዳደራጀም ግልጽ ነው። የባይዛንታይን ጊዜ በ324፣ ቀዳማዊ ቆስጠንጢኖስ አዲስ የሮም ግዛት ዋና ከተማ እንድትሆን ቤዛንቲየምን መረጠ። በቆስጠንጢኖስ ዘመን፣ ክርስትና የመንግሥት ሃይማኖት ብቻ አልነበረም፣ ነገር ግን በንጉሠ ነገሥት ምርጫ ተደስተው ነበር፣ ምክንያቱም በበጎ መብት ይደግፈው ነበር። በ395 የቴዎዶስዮስ 1ኛ ሞት እና የሮማን ኢምፓየር በሁለቱ ልጆቹ መካከል ቋሚ ክፍፍል ከተፈጠረ በኋላ፣ በሕዝብ ዘንድ ቁስጥንጥንያ እየተባለ ትጠራ የነበረችው ከተማ የምስራቅ ሮማን ኢምፓየር ዋና ከተማ ሆነች። በኋላ ላይ የባይዛንታይን ኢምፓየር ተብሎ የሚጠራው ይህ ኢምፓየር አብዛኛው የአሁኗ ቱርክ ግዛት እስከ መካከለኛው ዘመን መገባደጃ ድረስ ይገዛ ነበር። ምንም እንኳን የምስራቃዊ ክልሎች እስከ 7 ኛው ክፍለ ዘመን እዘአ የመጀመሪያ አጋማሽ ድረስ በሳሳኒያውያን እጅ ጸንተው ቢቆዩም። ለዘመናት የዘለቀው የሮማን ፋርስ ጦርነቶች ቀጣይ የባይዛንታይን-ሳሳኒድ ጦርነቶች በዛሬዋ ቱርክ በ4ኛው እና በ7ኛው መቶ ዘመን እዘአ መካከል በተለያዩ ቦታዎች ተካሂደዋል። በ325 የኒቂያ (ኢዝኒክ) የመጀመሪያው ምክር ቤት፣ የመጀመሪያው የቁስጥንጥንያ ጉባኤ (ኢስታንቡል) በ381፣ የኤፌሶን ጉባኤ በ431 እና ምክር ቤትን ጨምሮ በዛሬዋ ቱርክ ውስጥ በሚገኙ ከተሞች ውስጥ በርካታ የጥንቷ ቤተ ክርስቲያን ማኅበረ ቅዱሳን ጉባኤዎች ተካሂደዋል። የኬልቄዶን (ካዲኮይ) በ 451 እ.ኤ.አ ሴልጁክስ እና የኦቶማን ኢምፓየር የሴልጁክ ቤት በ9ኛው ክፍለ ዘመን ከካስፒያን እና ከአራል ባህር በስተሰሜን በሚገኘው በያብጉ ካጋኔት ኦግኡዝ ኮንፌደሬሽን በሙስሊም አለም ዳርቻ ከሚኖሩ የኦጉዝ ቱርኮች የኪኒክ ቅርንጫፍ የተገኘ ነው። በ10ኛው ክፍለ ዘመን። ምዕተ-አመት፣ ሴልጁኮች ከቅድመ አያቶቻቸው ወደ ፋርስ መሰደድ ጀመሩ፣ እሱም በቱሪል ከተመሰረተ በኋላ የታላቁ ሴልጁክ ኢምፓየር አስተዳደራዊ እምብርት ሆነ። በ 11 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ አጋማሽ ላይ የሴልጁክ ቱርኮች ወደ መካከለኛው ዘመን አርሜኒያ እና አናቶሊያ ምስራቃዊ ክልሎች ዘልቀው መግባት ጀመሩ። እ.ኤ.አ. በ 1071 ሴልጁክስ በአካባቢው የቱርክን ሂደት በመጀመር በማንዚከርት ጦርነት ላይ የባይዛንታይንን ድል አደረጉ የቱርክ ቋንቋ እና እስልምና ከአርሜኒያ እና አናቶሊያ ጋር ተዋወቁ, ቀስ በቀስ በመላው ክልሉ ተሰራጭቷል. በአብዛኛው ክርስቲያን እና ግሪክኛ ተናጋሪ ከሆነው አናቶሊያ ወደ አብላጫ ሙስሊም እና ቱርክኛ ተናጋሪዎች የተደረገው አዝጋሚ ሽግግር በመካሄድ ላይ ነበር። በ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በኮንያ በሱፊ ገጣሚ ሴላዲን ሩሚ የተቋቋመው የሜቭሌቪ የደርቪሾች ትዕዛዝ ቀደም ሲል ሄሌኒዝድ የነበሩትን የአናቶሊያን የተለያዩ ህዝቦች እስላም ለማድረግ ትልቅ ሚና ተጫውቷል። ስለዚህ፣ ከግዛቱ ቱርኪፊኬሽን ጎን ለጎን፣ በባህል የፋርስ እምነት ተከታዮች የሆኑት ሴልጁኮች በአናቶሊያ ውስጥ የቱርኮ-ፋርስ ዋና ባህልን መሠረት ያደረጉ ሲሆን በመጨረሻም ተተኪዎቻቸው ኦቶማኖች ይረከባሉ። እ.ኤ.አ. በ 1243 የሴልጁክ ጦር በሞንጎሊያውያን በኮሴ ዳግ ጦርነት በመሸነፉ የሴልጁክ ኢምፓየር ኃይል ቀስ በቀስ እንዲበታተን አደረገ። በቀዳማዊ ዑስማን ከሚመራው የቱርክ ርእሰ መስተዳድር አንዱ በሚቀጥሉት 200 ዓመታት ወደ ኦቶማን ኢምፓየር ይለወጣል። ኦቶማኖች የባይዛንታይን ኢምፓየር ወረራቸዉን ያጠናቀቁት ዋና ከተማዋን ቁስጥንጥንያ በ1453 በመያዝ ነበር፡ አዛዣቸዉ ከዚያ ወዲያ መህመድ አሸናፊ በመባል ይታወቃል። በ1514 ሱልጣን ሰሊም 1ኛ (1512–1520) የሳፋቪድ ሥርወ መንግሥት ሻህ እስማኤልን በቻልዲራን ጦርነት በማሸነፍ የግዛቱን ደቡባዊ እና ምስራቃዊ ድንበሮች በተሳካ ሁኔታ አስፋፍቷል። እ.ኤ.አ. በ 1517 ሰሊም 1 የኦቶማን አገዛዝ ወደ አልጄሪያ እና ግብፅ አስፋፍቷል እና በቀይ ባህር ውስጥ የባህር ኃይል መገኘትን ፈጠረ በመቀጠልም በኦቶማን እና በፖርቱጋል ግዛቶች መካከል በህንድ ውቅያኖስ ውስጥ የበላይ የባህር ሃይል ለመሆን ፉክክር ተጀመረ ፣በቀይ ባህር ፣በአረብ ባህር እና በፋርስ ባህረ ሰላጤ ላይ በርካታ የባህር ሃይል ጦርነቶች ተካሂደዋል። በህንድ ውቅያኖስ ውስጥ የፖርቹጋሎች መገኘት የኦቶማን ሞኖፖሊ በምስራቅ እስያ እና በምዕራብ አውሮፓ መካከል ባለው ጥንታዊ የንግድ መስመሮች ላይ ስጋት እንደሆነ ተገንዝቧል። በአውሮፓ ታዋቂነት እየጨመረ ቢመጣም የኦቶማን ኢምፓየር ከምስራቅ ጋር የነበረው የንግድ ልውውጥ እስከ 18ኛው ክፍለ ዘመን ሁለተኛ አጋማሽ ድረስ እያደገ ሄደ። በ16ኛው እና በ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የኦቶማን ኢምፓየር ሃይል እና ክብር ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል፣በተለይ በሱለይማን ግርማዊ መንግስት ዘመን፣ እሱም በግላቸው በህብረተሰብ፣ በትምህርት፣ በግብር እና በወንጀለኛ መቅጫ ህግ ላይ ትልቅ የህግ ለውጥ አድርጓል።ግዛቱ በባልካን እና በፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ ደቡባዊ ክፍል በኩል ወደ መካከለኛው አውሮፓ በሚያደርገው ግስጋሴ ከቅዱስ ሮማ ኢምፓየር ጋር ብዙ ጊዜ ይጋጭ ነበር።የኦቶማን ባህር ኃይል እንደ 1538 1571 1684 እና 1717 (በዋነኛነት ከሀብስበርግ ስፔን የጄኖዋ ሪፐብሊክ የቬኒስ ሪፐብሊክ የቅዱስ ጆን ፈረሰኞች ፓፓል ግዛቶች ግራንድ ያቀፈ) ከመሳሰሉት ከበርካታ ቅዱሳን ሊጎች ጋር ተዋግቷል የቱስካኒ ዱቺ እና የሳቮይ ዱቺ)፣ ለሜዲትራኒያን ባህር ቁጥጥር። በምስራቅ፣ ኦቶማኖች በ16ኛው እና በ18ኛው ክፍለ ዘመን መካከል ባለው የግዛት ውዝግብ ወይም በሃይማኖታዊ ልዩነቶች ምክንያት ከሳፋቪድ ፋርስ ጋር ይዋጉ ነበር። የዛንድ፣ የአፍሻሪድ እና የቃጃር ስርወ-መንግስቶች በኢራን ውስጥ የሳፋቪዶችን በመተካት እስከ 19ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ድረስ የኦቶማን ጦርነቶች ከፋርስ ጋር ቀጥለዋል። በምስራቅ በኩል እንኳን፣ የሀብስበርግ-ኦቶማን ግጭት ማራዘሚያ ነበር፣በዚህም ኦቶማኖች ወታደሮቻቸውን ወደ ሩቅ እና ምስራቃዊ ቫሳል እና ግዛታቸው መላክ ነበረባቸው፣ በደቡብ ምስራቅ እስያ የሚገኘው ሱልጣኔት፣ ከአውሮፓ ቅኝ ገዥዎች እንዲሁም ከ የላቲን ወራሪዎች ከላቲን አሜሪካ ተሻግረው የቀድሞ የሙስሊም የበላይነት የነበረችውን ፊሊፒንስ ክርስትናን ያደረጉ።ከ16ኛው እስከ 20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ድረስ የኦቶማን ኢምፓየር ከሩሲያ ዛርዶም እና ኢምፓየር ጋር አስራ ሁለት ጦርነቶችን ተዋግቷል። እነዚህ በመጀመሪያ ስለ ኦቶማን ግዛት መስፋፋት እና በደቡብ-ምስራቅ እና በምስራቅ አውሮፓ ውስጥ ስለ ማጠናከር ነበር; ነገር ግን ከሩሶ-ቱርክ ጦርነት (1768-1774) ጀምሮ በሰሜናዊ ጥቁር ባህር ዳርቻ ላይ ያሉትን ስልታዊ ግዛቶች ወደ ሩሲያውያን እያጣ ስለነበረው የኦቶማን ኢምፓየር ህልውና የበለጠ ሆኑ። ከ 18 ኛው ክፍለ ዘመን ሁለተኛ አጋማሽ ጀምሮ የኦቶማን ኢምፓየር ማሽቆልቆል ጀመረ. በ1839 ከመሞቱ በፊት በማሕሙድ የተጀመረው የታንዚማት ተሃድሶ የኦቶማን መንግስት በምዕራብ አውሮፓ ከታየው እድገት ጋር በማጣጣም ዘመናዊ ለማድረግ ያለመ ነው። በታንዚማት መገባደጃ ዘመን ሚድሃት ፓሻ ያደረጉት ጥረት እ.ኤ.አ. የግዛቱ መጠን ቀስ በቀስ እየጠበበ ሲሄድ, ወታደራዊ ኃይል እና ሀብት; በተለይም በ 1875 ከኦቶማን የኢኮኖሚ ቀውስ በኋላ እና በባልካን ግዛቶች ውስጥ ወደ ሩሲያ-ቱርክ ጦርነት (1877-1878) ያበቃውን አመፅ አስከትሏል; ብዙ የባልካን ሙስሊሞች የሩስያን የካውካሰስን ወረራ ሸሽተው ከነበሩት ሰርካሲያውያን ጋር አናቶሊያ ወደሚገኘው የኢምፓየር እምብርት ቦታ ተሰደዱ። በሰርካሲያን የዘር ጭፍጨፋ ሩሲያ እስከ 1.5 ሚሊዮን የሚደርሱ ሙስሊም ሰርካሲያውያንን ጨፍጭፋለች፣ የተረፉት በኦቶማን ኢምፓየር ስደተኛ ፈለጉ። የኦቶማን ኢምፓየር ማሽቆልቆል በተለያዩ ርእሰ ብሔር ህዝቦች መካከል የብሔረተኝነት ስሜት እንዲጨምር አድርጓል፣ ይህም የጎሳ ግጭቶች እንዲጨምር አድርጓል፣ ይህም አልፎ አልፎ ወደ ብጥብጥ እንዲፈጠር አድርጓል፣ ለምሳሌ የሃሚዲያን አርመናውያን እልቂትበመጀመርያው የባልካን ጦርነት (1912-1913) የሩሜሊያ (በአውሮፓ የኦቶማን ግዛቶች) መጥፋት ተከትሎ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሙስሊም ስደተኞች (ሙሃሲር) ወደ ኢስታንቡል እና አናቶሊያ ደረሱ። ከታሪክ አኳያ፣ የሩሚሊያ ኢያሌት እና አናቶሊያ ኢያሌት የኦቶማን ኢምፓየር አስተዳደራዊ እምብርት መሥርተው ነበር፣ ገዥዎቻቸው ቤይለርቤይ የሚባሉት በሱልጣኑ ዲቫን ውስጥ ይሳተፋሉ፣ ስለዚህ በ1912 በለንደን ኮንፈረንስ መሠረት ከሚድዬ-ኢኔዝ ድንበር ባሻገር ያሉትን የባልካን ግዛቶች ሁሉ ጠፍተዋል። -13 እና የለንደን ውል (1913) ለኦቶማን ማህበረሰብ ትልቅ ድንጋጤ ነበር እና የ1913ቱን የኦቶማን መፈንቅለ መንግስት አድርሷል። በሁለተኛው የባልካን ጦርነት (1913) ኦቶማኖች በቁስጥንጥንያ ስምምነት (1913) መደበኛ የሆነውን የቀድሞ ዋና ከተማቸውን ኤዲርን (አድሪያኖፕል) እና አካባቢዋን በምስራቅ ትራስ ውስጥ ማስመለስ ችለዋል እ.ኤ.አ. በ 1913 የተካሄደው መፈንቅለ መንግስት ሀገሪቱን በሦስቱ ፓሻዎች ቁጥጥር ስር በማዋል ሱልጣኖች መህመድ አምስተኛ እና መህመድ 6ኛ ምንም አይነት እውነተኛ የፖለቲካ ሃይል የሌላቸው ተምሳሌታዊ መሪዎች አድርጓቸዋል።የኦቶማን ኢምፓየር ከማዕከላዊ ኃይሎች ጎን በመሆን ወደ አንደኛው የዓለም ጦርነት ገባ እና በመጨረሻ ተሸንፏል። ኦቶማኖች በጋሊፖሊ ዘመቻ (1915-1916) የዳርዳኔልስን ባህር በተሳካ ሁኔታ ጠብቀዋል እና በሜሶጶጣሚያ ዘመቻ የመጀመሪያዎቹ ሁለት ዓመታት ውስጥ በብሪቲሽ ኃይሎች ላይ የመጀመሪያ ድሎችን እንደ ኩት ከበባ (1915-1916); ነገር ግን የአረቦች አብዮት (1916-1918) በመካከለኛው ምስራቅ በኦቶማን ጦር ላይ ማዕበሉን ቀይሮ ነበር። በካውካሰስ ዘመቻ ግን የሩስያ ጦር ኃይሎች ከመጀመሪያው በተለይም ከሳሪቃሚሽ ጦርነት (1914-1915) በኋላ የበላይ ነበሩ:: የሩሲያ ጦር ወደ ሰሜናዊ ምስራቅ አናቶሊያ በመዝመት ከአንደኛው የዓለም ጦርነት እስከ ማፈግፈግ ድረስ ከሩሲያ አብዮት (1917) በኋላ በብሬስት-ሊቶቭስክ ውል ተቆጣጥሯል። በጦርነቱ ወቅት የግዛቱ አርመናዊ ተገዢዎች በአርሜኒያ የዘር ማጥፋት ወንጀል ወደ ሶሪያ ተወሰዱ። በዚህ ምክንያት ከ600,000 እስከ 1 ሚሊዮን የሚገመቱ ወይም እስከ 1.5 ሚሊዮን የሚደርሱ አርመኖች ተገድለዋል። የቱርክ መንግስት ድርጊቱን እንደ ዘር ማጥፋት እውቅና ለመስጠት ፈቃደኛ ሳይሆን አርመኖች ከምስራቃዊው የጦርነት ቀጠና "የተሰደዱ" ብቻ ነው ብሏል። የዘር ማጥፋት ዘመቻዎች እንደ አሦራውያን እና ግሪኮች ባሉ ሌሎች አናሳ ቡድኖች ላይ ተፈፅመዋል። እ.ኤ.አ. ጥቅምት 30 ቀን 1918 የሙድሮስ ጦርን ተከትሎ አሸናፊዎቹ የሕብረት ኃይሎች የኦቶማን መንግሥት በ 1920 በሴቭሬስ ስምምነት በኩል ለመከፋፈል ፈለጉ የቱርክ ሪፐብሊክ ከአንደኛው የዓለም ጦርነት በኋላ የኢስታንቡል (1918) እና ኢዝሚር (1919) በተባበሩት መንግስታት መያዙ የቱርክ ብሄራዊ ንቅናቄ እንዲቋቋም ምክንያት ሆኗል በጋሊፖሊ ጦርነት ወቅት ራሱን የለየው የጦር አዛዥ ሙስጠፋ ከማል ፓሻ መሪነት የቱርክ የነጻነት ጦርነት (1919-1923) የተካሄደው የሴቭሬስ ስምምነትን (1920) ውሎችን ለመሻር ነበር። እ.ኤ.አ. በሴፕቴምበር 18 ቀን 1922 የግሪክ የአርመን እና የፈረንሣይ ጦር ተባረረ [124] እና በአንካራ የሚገኘው የቱርክ ጊዚያዊ መንግስት በ23 ኤፕሪል 1920 የአገሪቱን ህጋዊ መንግስት ያወጀው ከአሮጌው ህጋዊ ሽግግር መደበኛ ማድረግ ጀመረ። ኦቶማን ወደ አዲሱ የሪፐብሊካን የፖለቲካ ስርዓት. እ.ኤ.አ. ህዳር 1 ቀን 1922 በአንካራ የሚገኘው የቱርክ ፓርላማ የሱልጣኔቱን ስርዓት በመሰረዝ የ623 ዓመታት የንጉሣዊው የኦቶማን አገዛዝ አብቅቷል። እ.ኤ.አ. ሐምሌ 24 ቀን 1923 የላውዛን ስምምነት የሴቭሬስን ውል የተተካው አዲስ የተቋቋመው “የቱርክ ሪፐብሊክ” የኦቶማን ኢምፓየር ተተኪ ግዛት ሉዓላዊነት ዓለም አቀፍ እውቅና እንዲያገኝ አስችሏል እናም ሪፐብሊኩ በይፋ የታወጀው እ.ኤ.አ. ጥቅምት 1923 በሀገሪቱ አዲስ ዋና ከተማ አንካራ። የላውዛን ኮንቬንሽን በግሪክ እና በቱርክ መካከል የህዝብ ልውውጥ እንዲኖር የሚደነግግ ሲሆን 1.1 ሚሊዮን ግሪኮች ከቱርክ ወደ ግሪክ ለ 380,000 ሙስሊሞች ከግሪክ ወደ ቱርክ እንዲዘዋወሩ አድርጓል ።ሙስጠፋ ከማል የሪፐብሊኩ የመጀመሪያ ፕሬዝዳንት ሆኑ እና በመቀጠል ብዙ ማሻሻያዎችን አስተዋውቀዋል። ማሻሻያው ያረጀውን ሃይማኖትን መሰረት ያደረገ እና ብዙ ማህበረሰቦችን የያዘውን የኦቶማን ህገመንግስታዊ ንጉሳዊ አገዛዝ ወደ ቱርክ ሀገርነት ለመቀየር ያለመ ሲሆን በሴኩላር ህገ መንግስት መሰረት እንደ ፓርላማ ሪፐብሊክ የሚተዳደር ነው። እ.ኤ.አ. በ 1934 የአያት ስም ህግ የቱርክ ፓርላማ ለሙስጠፋ ከማል “አታቱርክ” (አባት ቱርክ) የሚል የክብር ስም ሰጠው። የሞንትሬክስ ኮንቬንሽን (1936) የቱርክን የዳርዳኔልስ እና የቦስፖረስ የባህር ዳርቻ የባህር ዳርቻዎችን እና የማርማራ ባህርን ወታደራዊ ለማድረግ እና በጦርነት ጊዜ የባህር ላይ ትራፊክን የመዝጋት መብትን ጨምሮ በቱርክ የባህር ወሽመጥ ላይ የቱርክን ቁጥጥር መልሶ መለሰ። እ.ኤ.አ. በ1923 የቱርክ ሪፐብሊክ ከተመሰረተች በኋላ፣ በኦቶማን ዘመን በመሳፍንት (ጋ) የሚመሩ ፊውዳል (ማኖሪያል) ማህበረሰቦች የነበሩ አንዳንድ የኩርድ እና የዛዛ ጎሳዎች ሀገሪቱን ለማዘመን ባቀዱት የአታቱርክ ተሀድሶዎች ብስጭት ሆኑ። እንደ ሴኩላሪዝም (የሼክ ሰይድ ዓመፅ፣ 1925) እና የመሬት ማሻሻያ (የደርሲም አመጽ፣ 1937–1938)፣ እና በወታደራዊ እንቅስቃሴዎች የተወገዱ የታጠቁ አመጾችን አስነስቷል።ኢስሜት ኢኖኑ በህዳር 10 ቀን 1938 አታቱርክ ከሞቱ በኋላ ሁለተኛው የቱርክ ፕሬዝዳንት ሆነ። እ.ኤ.አ. ሰኔ 29 ቀን 1939 የሃታይ ሪፐብሊክ ቱርክን በህዝበ ውሳኔ እንድትቀላቀል ድምጽ ሰጠ። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት ቱርክ ገለልተኛ ሆና ነበር ነገር ግን በየካቲት 23 ቀን 1945 ከአሊያንስ ጎን በመሆን ወደ ጦርነቱ መዝጊያ ደረጃ ገባች በሰኔ 26 ቀን 1945 ቱርክ የተባበሩት መንግስታት ቻርተር አባል ሆነች። በሚቀጥለው ዓመት የቱርክ የአንድ ፓርቲ ጊዜ አብቅቶ በ1946 የመጀመሪያው የመድብለ ፓርቲ ምርጫ ተጠናቀቀ። በ1950 ቱርክ የአውሮፓ ምክር ቤት አባል ሆነች።በሴላል ባያር የተቋቋመው ዲሞክራቲክ ፓርቲ እ.ኤ.አ. በ1950፣ 1954 እና 1957 አጠቃላይ ምርጫዎችን አሸንፎ ለአስር አመታት በስልጣን ላይ የቆየ ሲሆን አድናን ሜንዴሬስ ጠቅላይ ሚኒስትር እና ባያር በፕሬዚዳንትነት አገልግለዋል። በኮሪያ ጦርነት የተባበሩት መንግስታት ጦር አካል ሆና ከተዋጋች በኋላ፣ ቱርክ በ1952 ኔቶን ተቀላቀለች፣ የሶቭየት ህብረትን ወደ ሜዲትራኒያን ባህር መስፋፋት ምሽግ ሆናለች። በመቀጠልም ቱርክ በ1961 የኦኢሲዲ መስራች አባል እና በ1963 የኢኢሲዲ ተባባሪ አባል ሆነች። በ1960 እና 1980 በወታደራዊ መፈንቅለ መንግስት፣ እንዲሁም በ1971 እና 1997 በወታደራዊ ማስታወሻዎች፣ በ1960 እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ፣ በቱርክ ፖለቲካ ውስጥ ታዋቂ የሆኑ መሪዎች፣ በ1960 እና 1980 ሀገሪቱ የጀመረችውን ግርግር ወደ መድበለ ፓርቲ ዴሞክራሲ ሽግግር ተቋረጠ። የምርጫ ድሎች ሱሌይማን ዴሚሬል፣ ቡለንት ኢሴቪት እና ቱርጉት ኦዛል ናቸው። ለአስር አመታት የቆጵሮስ የእርስ በርስ ግጭት እና በቆጵሮስ ጁላይ 15 ቀን 1974 መፈንቅለ መንግስት በኢኦካ ቢ ፓራሚሊተሪ ድርጅት ፕሬዚደንት ማካሪዮስን አስወግዶ ደጋፊ ኢንኖሲስን (ከግሪክ ጋር ህብረት) ኒኮስ ሳምፕሰንን በአምባገነንነት የመሰረተው ቱርክ በጁላይ 20 ቀን ቆጵሮስን ወረረች። እ.ኤ.አ. በ 1974 በዋስትና ውል (1960) ውስጥ አንቀጽ ን በብቸኝነት በመተግበር ግን በወታደራዊ ሥራው መጨረሻ ላይ ያለውን ሁኔታ ወደነበረበት ሳይመለስ እ.ኤ.አ. በ 1983 በቱርክ ብቻ እውቅና ያገኘችው የቱርክ የሰሜን ቆጵሮስ ሪፐብሊክ ተመሠረተች ደሴቲቱን መልሶ ለማገናኘት የአናን ፕላን በአብዛኛዎቹ የቱርክ የቆጵሮሳውያን ድጋፍ ቢደረግም በብዙዎቹ የግሪክ የቆጵሮስ ሰዎች በ 2004 በተለየ ህዝበ ውሳኔ ውድቅ ተደርጓል የቆጵሮስን አለመግባባት ለመፍታት በቱርክ ቆጵሮስ እና በግሪክ የቆጵሮስ የፖለቲካ መሪዎች መካከል ድርድር አሁንም ቀጥሏል። በቱርክ እና በኩርዲስታን የሰራተኞች ፓርቲ (ፒኬኬ) መካከል ያለው ግጭት (በቱርክ፣ ዩናይትድ ስቴትስ እና የአውሮፓ ህብረት አሸባሪ ተብሎ የተፈረጀው) ከ1984 ዓ.ም ጀምሮ በዋነኛነት በደቡብ ምስራቅ የሀገሪቱ ክፍል ሲንቀሳቀስ ቆይቷል። በግጭቱ ምክንያት ከ40,000 በላይ ሰዎች ሞተዋል። እ.ኤ.አ. በ1999 የፒኬኬ መስራች አብዱላህ ኦካላን በሽብርተኝነት [139][140] እና የሀገር ክህደት ክስ ተይዞ ተፈርዶበታል። ከዚህ ባለፈም የተለያዩ የኩርድ ቡድኖች ከቱርክ ለመገንጠል ነፃ የኩርድ መንግስት ለመፍጠር ሲፈልጉ ሌሎች ደግሞ በቅርብ ጊዜ የክልል ራስን በራስ የማስተዳደር እና በቱርክ ውስጥ ለኩርዶች ፖለቲካዊ እና ባህላዊ መብቶችን ተከትለዋል በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን በቱርክ ውስጥ አናሳ ብሄረሰቦችን ባህላዊ መብቶች ለማሻሻል አንዳንድ ማሻሻያዎች ተካሂደዋል, ለምሳሌ እና አቫዝ በ .እ.ኤ.አ. በ 1980 ዎቹ የቱርክ ኢኮኖሚ ነፃ ከወጣች በኋላ ሀገሪቱ ጠንካራ የኢኮኖሚ እድገት እና የላቀ የፖለቲካ መረጋጋት አግኝታለች። ቱርክ እ.ኤ.አ. የሰብአዊ መብት ጥሰትን እና የህግ የበላይነትን በመጥቀስ ከቱርክ ጋር የአውሮፓ ህብረት አባልነት ውይይት; ከ2018 ጀምሮ በውጤታማነት የቆመ ድርድሩ፣ እስከ 2020 ድረስ ንቁ ሆኖ ይቆያል። እ.ኤ.አ. በ 2013 በብዙ የቱርክ ግዛቶች ሰፊ ተቃውሞ ተቀስቅሷል ፣ይህም የጌዚ ፓርክን ለማፍረስ በወጣው እቅድ የተቀሰቀሰ ቢሆንም ብዙም ሳይቆይ ወደ አጠቃላይ ፀረ-መንግስት ተቃውሞ ማደጉ። እ.ኤ.አ. ጁላይ 15 ቀን 2016 ያልተሳካ መፈንቅለ መንግስት መንግስትን ከስልጣን ለማውረድ ሞክሯል። ለከሸፈው መፈንቅለ መንግስት ምላሽ መንግስት የጅምላ ማፅዳትን አድርጓል። በጥቅምት 9 እና 25 ህዳር 2019 መካከል ቱርክ በሰሜን ምስራቅ ሶሪያ ወታደራዊ ጥቃት አድርጋለች። ጦርነት በኅዳር 20 ቀን 2009 ዓም፣ የቱርክ ፕሬዚዳንት ረጀፕ ታይፕ እርዶዋን እንዲህ ብሏል፦ «ሥራዊታችን ወደ ሶርያ የገቡበት ምክንያት፣ የባሻር አል-አሣድን መንግሥት ለማስጨርስ ነው።» ስለዚህ፣ በዓለም አቀፍ ሕግ መሠረት፣ ከቱርክ መንግሥትና ከሶርያ መንግሥት መካከል አሁን በይፋ የጦርነት ሁኔታ አለ። በሚያዝያ 21 ቀን እርዶዋን ባለ-ሙሉ-ሥልጣን ደረጃ በይፋ ወሰደ፤ በቱርክ አገር ደግሞ ውክፔድያ ድረ ገጽ በማናቸውም ቋንቋ ታግድል። ውክፔድያ በቱርክ የተገደበበት ምክንያት የቱርክ መንግሥት ለሽብርተኞች እርዳታ እንደሚሰጥ የሚል ማስረጃ ስላቀረበ ነው። ታዋቂ ሰዎች ሙስታፋ ኬማል

1533

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B5%E1%88%9D%E1%88%85%E1%88%AD%E1%89%B0%E1%8D%A1%E1%8C%A4%E1%8A%93

ትምህርተ፡ጤና

የህብረተሰብ ጤና የአለም ጤና ጥበቃ ድርጅት ጤንነትን እንደሚከተለው ይተነትነዋል፡፡ ጤንነት ማለት ሙሉ የሆነ የአካል፡ የስነልቦናዊ፡ እንዲሁም የማህበረሰብአዊ ደህንነት ነው፡፡ ይህም ሲባል የበሽታ አለመኖር ብቻ ጤነኝነትን አይገልፅም፡፡ ስለዚህም በሽታ ማለት የማንኛውንም ግለሰብ የአካል፡ የስነልቦናዊ፡ ወይም የማህበረሰብአዊ ደህንነትን የሚያቃውስ ሁኔታ ነው፡፡ የበሽታዎች የወባና ዔ በሽታ በተለያየ ጠንቅ መንገድ ሊነሳ ይችላል፡፡ 1. በተፈጥሮ የሚከሰት አካላዊ/ ይዘታዊ ጉድለት ወይም መዛባት 2. በዘር የሚወረስ ለተወሰኑ በሽታዎች ተጠቂነት (ለምሳሌ፡ የደም አለመርጋት ችግሮች) 3. ከወሊድ ችግሮች ጋር በተያያዘ (ለምሳሌ፡ የነርቭ ጉዳት) 4. በጥቃቅን ህዋሳት ምክንያት ቫይረሶች፡ (ለምሳሌ፡ ኩፍኝ፤ ጉድፍ፤ ጆሮ ደግፍ፤ ጉንፋን፤ የህፃናት ተቅማጥ፤ ኤድስ ባክቴሪያዎች (ለምሳሌ፡ የሳምባ ምች፤ ተስቦ፤ የደም ተቅማጥ፤ የሳምባ ነቀርሳ፤ ቁምጥና፤ ቂጥኝ ጥገኞች፤ ፓራሳይቶች (ለምሳሌ፡ ግርሻ፤ ወባ፤ ሻህኝ፤ እንዲሁም ዝሆኔ፤ የውሻ ኮሶ፤ ወስፋት እና ሌሎች ጥገኛ የአንጀት ትላትሎች) ፈንገሶች (ለምሳሌ ጭርት እና መሰል የቆዳ በሽታዎች) 5. በምግብ ወይም አስፈላጊ የምግብ ንጥረ ነገሮች ጉድለት (ለምሳሌ፡ የደም ማነስ፤ ክዋሾርኮር) 6. በአካል ላይ በሚደርስ ቀጥተኛ አደጋ፡ (ለምሳሌ፡ ቃጠሎ፡ የመኪና አደጋ፡ ድብደባ) 7. በኬሚካሎች መመረዝ 8. የሆርሞኖች ምርት መዛባት (ለምሳሌ፡ እንቅርት፤ የስኳር በሸታ) 9. ከቁጥጥር ውጪ የሆነ የሴሎች መባዛት (ቲዩሞር ወይም ካንሰር) 10. የማይታወቅ መንስኤ ተላላፊ በሽታዎች በአፍሪካ እና በሌሎችም ታዳጊ ሀገሮች ውስጥ አብዛኛውን ህብረተሰብ የሚያጠቁት በሽታዎች በጥቃቅን ህዋሳት አማካኝነት የሚተላለፉ እና በምግብ እጥረት ምክንያት የሚመጡት ናቸው፡፡ የአለም ጤና ጥበቃ ድርጅት የ2004 ዓ.ም. መረጃ እንደሚያሳየው በተለይም ወባ፡ የሳምባ ነቀርሳ፡ ኤድስ እንዲሁም የህጻናት ጠቅማጥ እና የሳማባ ምች ለብዙ የምርት እና የትምህርት ሰዐታት መባከን ምክንያት ናቸው፤ እንዲሁም በየአመቱ ብዙ ህይወት ይቀጥፋሉ፡፡ በህዋሳት ምክንያት የሚመጡት በሽታዎች እንደ ህዋሳቱ እይነት የተለያየ የመተላለፊያ መንገድ ያላቸው ሲሆን ባጠቃላይ ግን እኒህ መተላለፊያ መንገዶች እንደሚከተለው ይመደባሉ፡ 1. በምግብ የሚተላለፉ፡- (ለምሳሌ ኮሶ፤ የምግብ መመረዝ፤ ተስቦ፤ የህፃናት ተቅማጥ) 2. ውሃ ወለድ፡ (ለምሳሌ ኮሌራ፡ ተስቦ፤ 3. ከሰገራ ጋር በሚኖር ንክኪ (ማለትም በእጅ፡ በዝንቦች ወይም ከመጠጥና ምግብ ጋር በሚኖር ንክኪ) የሚተላለፉ (ለምሳሌ ወስፋት፤ አሜባ፤ የህፃናት ተቅማጥ) 4. በነፍሳት (የተለያዩ ትንኞች/ መዥገር/ ቅማል) የሚተላለፉ (ለምሳሌ ወባ፡ ቢጫ ወባ፤ ሻህኝ፤ ግርሻ) 5. በቀጥተኛ ንክኪ የሚተላለፉ (ለምሳሌ፡ የቁስል ማመርቀዝ፡ የአይን ማዝ፤ የተለያዩ የቆዳ በሽታዎች፤ የእብድ ውሻ በሽታ) 6. በወሲብ የሚተላለፉ (ለምሳሌ ኤይች አይቪ/ኤድስ፤ የተለያዩ የአባላዘር በሽታዎች፤ ቂጥኝ) 7. ከደምና ከሌሎች የሰውነት ፈሳሾች ጋር በሚደረግ ንክኪ የሚተላለፉ (ለምሳሌ ኤይች አይቪ/ኤድስ፤ የተለያየ አይነት የጉበት ልክፍት) 8. በትንፋሽ/ በአየር የሚተላለፉ (ለምሳሌ ማጅራት ገትር፤ ኩፍኝ፤ ጉድፍ፤ ጉንፋን፤ የሳምባ ነቀርሳ) ከበሽተኛው አገላለፅ እና የአካል ምርመራ በተጨማሪ አንድን በሽታ በተላላፊ ህዋሳት ነው የሚመጣው ለማለት የሚያበቁ መረጃዎች ያስፈልጋሉ፤ እነዚህም መረጃዎች የተላላፊው ህዋስ ወይንም ሰውነታችን ህዋሱን በተለይ ለመከላከል የሚያመነጨው የተለየ ፀረ-ህዋስ ኬሚካል በበሽተኛው ሰውነት ውስጥ መገኘትን ያጠቃልላል፡፡ በዚህም ምክንያት በሽታውን ለመለየት የሚደረጉ ምርመራዎች ደም ወይንም ሌላ ከሰውነት የመነጨ ፈሳሽ (ሽንት፤ አክታ፤ ሰገራ፤ መግል፤ የሳምባ ልባስ ፈሳሽ፤ ወዘተ) ሊያካትቱ ይችላል፡፡ በተለያዩ በሽታዎች ምክንያት የሚመጡ የተለየ ምልክት የሚሰጡ ጉልህ የሆኑ የአካላት ላይ የቅርፅ ለውጦችን በማየትም በሽታው ምን እንደሆነ ለመለየት የሚቻል ሲሆን፤ እነኚህን ለውጦች ለማየት በመሳሪያ የታገዘ ቀጥተኛ የሆነ የውስጥ አካል እይታ (ኤንዶስኮፒ)፤ በድምፅ-መሰል ሞገዶች የታገዘ የአልትራሳውንድ ምርመራ፤ ወይንም ኤክስ ሬይ (ራጅ) እና ሌሎች ጠልቆ ለማየት የሚያስችሉ ምርመራዎች ይታዘዛሉ፡፡ በበሽታዎች የሚመጡ በአይን ለማየት የሚያዳግቱ የተለዩ የቅርፅ ለውጦችን ለማየት አንዳንድ ጊዜ የተጠቃውን አካል ክፍል በትንሹ ቆንጥሮ በመውሰድ የሚደረግ የረቂቅ ማይክሮስኮፕ ምርመራ ውጤት ፍንጭ ሊሰጥ ይችላል፡፡ የተላላፊ በሽታዎችን መከላከል ተላላፊ በሽታዎችን ለመከላከል መሰረታዊ የሆኑ መርሆዎች አሉ። እነኚህም፡ 1. ከአስተማማኝ ምንጭ ያልተገኘን የመጠጥ ውኃ ሁልጊዜ ካፈሉ በኋላ አቀዝቅዞ መጠጣት 2. በጥሬነታቸው የሚበሉ ምግቦችን በሚገባ አጥቦ መመገብ 3. ሌሎች ምግቦችን በደንብ አብስሎ መመገብ። ያልተመርመረ ጥሬ ስጋ ኣለመብላት 4. አንዴ የበሰለን ምግብ ህዋሳት እንዳይራቡበት አቀዝቅዞ ማስቀመጥና ለመብላት ሲያስፈልግ በሚገባ ማሞቅ 5. የተመጣጠነ የምግብ አወሳሰድ 6. ሕፃናትን በተቻለ መጠን ቢያንስ 6 ወራት ለብቻው ከዚያ በኋላ ደግሞ ከተጨማሪ ምግብ ጋር እስከ አንድ አመት ድረስ የእናት ጡት ወተት ማጥባት 7. ማንኛውንም አይነት ፍሳሽ (የህፃናት ሰገራን ጨምሮ) በአግባቡ ማስወገድ 8. ከመፀዳዳት በኋላ ሁልጊዜ እጅን በደንብ በሳሙና መታጠብ 9. የግል ንፅህናን መጠበቅ፤ ገላን፤ ጸጉርን እንዲሁም ጥርስን በየጊዜው መታጠብ 10. ቢያንስ ጠዋት ጠዋት ፊትን መታጠብ 11. በትዳር አንድ ለአንድ መወሰን 12. ይህ ባይሆን በወሲብ ጊዜ በጭንብል (ኮንዶም) መጠቀም 13. ደረቅ ቆሻሻን ማቃጠል ወይንም መቅበር 14. ዝንቦችን ማስወገድ 15. በተቻለ መጠን የትንኞች መራቢያ የሆነ የውሃ ጥርቅምን ማጥፋት/ ማጽዳት 16. በትንኞች ላለመነከስ በተለይ ማታ በመከላከያ አጎበር (ዛንዚራ) ተከልሎ መተኛት 17. መኖሪያ ቤት እና ሌሎች ክፍሎች በቂ የንጹህ አየር ዝውውር እንዲኖራቸው ማድረግ 18. በሽታ ሳይጀምር የመከላከያ ክትባት በወቅቱ መውሰድ ክትባት በአሁኑ ወቅት በክትባት አማካይነት ልንከላከላቸው የምንችላቸው በሽታዎች ጥቂት ብቻ አይደሉም። ከእነዚህም መካከል፡ 1. የሳምባ ነቀርሳ 2. ኩፍኝ 3. የልጅነት ልምሻ (ፖሊዮ) 4. ትክትክ 5. ዘጊ አነዳ 6. መንጋጋ ቆልፍ ከእነዚህ በተጨማሪ በለሙ ሀገሮች ሌሎች በሽታዎችን መከላከል የሚያስችሉ ክትባቶቸ አሉ። እነዚህኞቹ በተለያየ ምክንያት (ዋጋቸው ከፍተኛ መሆኑን ጨምሮ) በታዳጊ ሀገሮች በብዛት ጥቅም ላይ አልዋሉም። ከእነዚህ መሀል የመንጋጋ ቆልፍ፤ የጆሮ ደግፍ፤ የቢጫ ወባ፤ የተስቦ፤ የጉበት ልክፍት በሽታ መከላከያ ክትባቶች ይገኙበታል። የክትባት ንጥረ ነገር የሚሰራው ከራሱ በሽታ አምጭ ከሆኑት ህዋሳት ሲሆን እነዚህን ህዋሳት በኬሚካል እና በሌላም ዘዴ በማዳከም በሽታ እንዳያሰከትሉ ግን በክትባት መልክ ቢሰጡ ሰውነታችን ለይቷቸው የበሽታ መከላከያ እንዲያዘጋጅ በማድረግ ነው። አብዛኛዎቹ ክትባቶች የሚሰጡት በመርፌ መልክ ሲሆን በአሁኑ ወቅት በብዛት በስራ ላይ የዋለው የፖሊዮ ክትባት ግን በአፍ በሚሰጥ ጠብታ መልክ የተዘጋጀ ነው። የውጭ መያያዣዎች ስመ በሽታ

12157

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%85%E1%8B%B1%E1%88%B5%20%E1%8C%8A%E1%8B%AE%E1%88%AD%E1%8C%8A%E1%88%B5%20%E1%8B%A8%E1%8A%A5%E1%8C%8D%E1%88%AD%20%E1%8A%B3%E1%88%B5%20%E1%89%A1%E1%8B%B5%E1%8A%95

ቅዱስ ጊዮርጊስ የእግር ኳስ ቡድን

ቅዱስ ጊዮርጊስ ስፖርት ክለብ በሌላ መልኩ ቅዱስ ጊዮርጊስ በመባል የሚታወቀው በአዲስ አበባ ኢትዮጵያ የሚገኝ የባለሙያ እግር ኳስ ክለብ ነው። በኢትዮጵያ እግር ኳስ ከፍተኛ ዲቪዚዮን ማለትም በኢትዮጵያ ፕሪሚየር ሊግ ይጫወታሉ። በ 1935 የተቋቋመው ክለቡ በኢትዮጵያ የመጀመሪያው ሲሆን በፋሽስት ኢጣሊያ ወረራ ኃይሎች ላይ የኢትዮጵያዊነት እና የመቋቋም ምልክት ሆኖ ተመሠረተ። ታሪክ መመስረት እና የአርበኝነት ትግል (1935-44) ክለቡ በጆርጅ ዱካስና በአያሌ አጥናሽ አራዳ ቅዱስ ጊዮርጊስ (ቅዱስ ጊዮርጊስ) የእግር ኳስ ክለብ ሆኖ በታህሳስ 1928 ዓ.ም ተመሠረተ። ክለቡ የተሰየመበት ሰፈር አዲስ አበባ አራዳ (“አራዳ ጊዮርጊስ” ተብሎም ይጠራል) ተብሎ ተሰይሟል። ለክለቡ የተጫወቱት የመጀመሪያዎቹ ተጫዋቾች ከዱካስና ከአትናሽ ትምህርት ቤቶች ከተፈሪ መኮንን እና ቅዱስ ጊዮርጊስ (ቅዱስ ጊዮርጊስ) የተሰበሰቡ ተማሪዎች ናቸው። [2] ፋሽስት ኢጣሊያ ኢትዮጵያን በወረረችበት ወቅት የተቋቋመው ክለቡ በጣሊያን ወረራ መካከል የኢትዮጵያዊነት ተምሳሌት ሆነ። የ1930 ዎቹ የአርበኞች ተጋድሎ በክለቡ እና በአራዳ ሰፈር ላይ የማይጠፋ አሻራ ጥሎ ነበር ሁለቱንም ለመጪዎቹ ምዕተ ዓመታት ይገልፃል። የክለቡ ታሪክ ብዙውን ጊዜ በዚህ ሰፈር ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራል ተብሎ ይታሰባል። ቅዱስ ጊዮርጊስ በ 2 ቴገራ ብር በ 1 ኳስ በግብ ኳሶች እና በማኅተም ብቻ እንደጀመረ ተነግሯል። በአራዳ ፖሊስ በተከለከላቸው ገደቦች ምክንያት ብዙውን ጊዜ በአከባቢ ሜዳዎች ላይ እግር ኳስ መጫወት ከባድ ሆኖበት ክለቡ ያለማቋረጥ ከቦታ ወደ ቦታ መንቀሳቀስ ነበረበት። በአንድ ወቅት የክለቡ አባላት የግብ ልጥፎችን ወደ ‹ፊልመሃመዳ› (በአሁኑ ጊዜ ከብጁ ባለሥልጣናት ዋና መሥሪያ ቤት አጠገብ ይገኛል) ሞክረዋል ነገር ግን በመጨረሻ በባለሥልጣናት አባረሯቸው። በ ‹እቴጌ መነን› ሜዳ ላይ ‘አሮገ ቄራ’ ላይ ለመጫወት ያደረግነው ሙከራም ደስተኛ ያልሆኑ የአካባቢው ነዋሪዎች በመባረራቸው አልተሳካም። ከዚያም ወደ 'በላይ ዘለቀ' 'ዘበግና ሰፈር' መንደር ቢሄዱም የአራዳ ፖሊስ መጥቶ እንደገና አባረራቸው። እንደ ሌሎች የአካባቢው ቡድኖች ወይም ቡድኖች እንደ አዲስ አበባ የአርሜኒያ ማህበረሰብ ባሉ ቡድኖች ላይ ግጥሚያዎች ተዘጋጁ። ሆኖም ክለቡ የነበራቸውን የተጫዋቾች ብዛት አጭር ስለነበር ሌሎችን ለጨዋታ መመልመል ችሏል። ይድነቃቸው ተሰማ የቡድኑ አባል ለመሆን የመጣው በዚህ መንገድ ነው በአዲስ ጎዳናዎች ላይ ተገኝቶ ለጨዋታው እንዲቀላቀል ተጠይቋል። በራድ መኮንን ድልድይ አቋርጦ ሲታይ መታየቱና ሁሉም የክለቡ አባላት ትምህርት ቤት ወደሄዱበት ወደ ተፈሪ መኮንን ትምህርት ቤት ከሄደ ጀምሮ እሱን ያውቁ ነበር ተብሏል። ቅዱስ ጊዮርጊስ ከእነሱ ጋር ለመቀላቀል ከተስማማ በኋላ በራሱ ይድነቃቸው ሁለት ግቦች የአርሜኒያ ቡድኑን 2-0 ማሸነፍ ችሏል። የክለቡ የመጀመሪያ ማሊያዎች በወቅቱ ለገንዘብ ታጥቆ ለነበረው ክለብ ቡናማና ነጭ ተመጣጣኝ ጨርቅ ነበር። ከመሥራቾቹ አንዱ ጆርጅ ዱካስ ክለቡን ለመደገፍ ከወላጆቹ የተሰበሰበውን ገንዘብ ተጠቅሟል። ሌሎች በክለቡ ውስጥ ለክለቡ ገንዘብ ለማግኘት እንደ “ሆያ ሆዬ” ያሉ ባህላዊ ዘፈኖችን እየዘፈኑ በሩን በማንኳኳት ነበር። ለዝማሬ ጥረታቸው የተለመደው ሽልማት ዳቦ ሳይሆን ገንዘብ ነበር ግን ይህንን ዳቦ በሠራተኞች መንደር ውስጥ ለመሸጥ በከረጢት ውስጥ ለመሰብሰብ ችለዋል። ክለቡ አንዳንድ ገንዘቦችን ማግኘት ከቻለ በኋላ ከኢትዮጵያ ባንዲራ ቀለሞች ጋር አንድነታቸውን የሚያመለክት ኒው ጀርሲ ማግኘት ችለዋል። የመጀመሪያውን ማሊያ ለሁለተኛው ቡድን ሰጥተው አዲሱን ማልበስ የጀመሩት በተያዘው የፖሊስ ኃይል ግፊት ይህንን ኒው ጀርሲ በልብሳቸው ስር እንዲደብቁ እስኪያደርጉ ድረስ ነው። የክለቡ የመጀመሪያ ማሊያዎች በወቅቱ ለገንዘብ ታጥቆ ለነበረው ክለብ ቡናማና ነጭ ተመጣጣኝ ጨርቅ ነበር። ከመሥራቾቹ አንዱ ጆርጅ ዱካስ ክለቡን ለመደገፍ ከወላጆቹ የተሰበሰበውን ገንዘብ ተጠቅሟል። ሌሎች በክለቡ ውስጥ ለክለቡ ገንዘብ ለማግኘት እንደ “ሆያ ሆዬ” ያሉ ባህላዊ ዘፈኖችን እየዘፈኑ በሩን በማንኳኳት ነበር። ለዝማሬ ጥረታቸው የተለመደው ሽልማት ዳቦ ሳይሆን ገንዘብ ነበር ግን ይህንን ዳቦ በሠራተኞች መንደር ውስጥ ለመሸጥ በከረጢት ውስጥ ለመሰብሰብ ችለዋል። ክለቡ አንዳንድ ገንዘቦችን ማግኘት ከቻለ በኋላ ከኢትዮጵያ ባንዲራ ቀለሞች ጋር አንድነታቸውን የሚያመለክት ኒው ጀርሲ ማግኘት ችለዋል። የመጀመሪያውን ማሊያ ለሁለተኛው ቡድን ሰጥተው አዲሱን ማልበስ የጀመሩት በተያዘው የፖሊስ ኃይል ግፊት ይህንን ኒው ጀርሲ በልብሳቸው ስር እንዲደብቁ እስኪያደርጉ ድረስ ነው። ክለቡ በገንዘቡ ማሊያ ከገዛ በኋላ በቀሪው ገንዘብ ለተጫዋቾች ምግብ ገዝቷል። የክለቡ አባላት እና ተጫዋቾች ከጨዋታ እና ከስልጠና በኋላ ዳቦ እና ሻይ መብላት ይፈልጋሉ። ጣሊያን ቅዱስ ጊዮርጊስን በቀጥታ ለማጥፋት ያደረገው ጥረት ሳይሳካ ሲቀር ክለቡ ስሙን ቀይሮ ጣሊያኖች ‹6 ኪሎ› ከሚባለው ክለብ ጋር እንዲጫወት አስገድደውታል። ይህ ክለብ ቅዱስ ጊዮርጊስን ለማዳከም እና ተስፋ ለማስቆረጥ ሆን ተብሎ በጣሊያኖች የተፈጠረ ነው። በአቅራቢያው በሚገኘው 'ኩግናክ አሎቮ' ፋብሪካ 6 ስፖንሰር (ሐምሌ 5 ለማለትም ‹ሴንኮ ማጄ› ተብሎም ይጠራል) ከቅዱስ ጊዮርጊስ የበለጠ ገንዘብ እና ቁሳቁስ ነበረው። ቅዱስ ጊዮርጊስን በተለያዩ አጋጣሚዎች አሸንፈዋል ቅዱስ ጊዮርጊስም እንዲሁ አድርጓል ግን እነዚያ ግጥሚያዎች ሁልጊዜ በአራዳ (ጣሊያን) ፖሊስ በመደብደብ ይጠናቀቃሉ። በዚህ ወቅት እየተካሄደ ያለው የሽምቅ ውጊያ ለክለቡ እና ለአባላቱ እጅግ አስፈላጊ ነበር። ጣሊያኖች ይህንን በማወቃቸው የሽምቅ ተዋጊዎችን ለማደናገር እና ለማጥመድ ክለቡን ለራሳቸው አስተዳደር የፕሮፓጋንዳ መሣሪያ አድርገው ለመጠቀም ይሞክራሉ። ጣሊያኖች እንደ ራስ ላሉ የመቃወም መሪዎች መልእክት ላኩ። አበበ አረጋይ አዲስ አበባ በሚገኘው ተወዳጅ ሜዳ ጃንሜዳ ላይ የእግር ኳስ ጨዋታ እንዲመለከት ጋብዞ መጥቶ ሕዝቡ በሰላም ነው እንዲል። ይህንን የሰሙ የሽምቅ ተዋጊዎች አንድ ጣሊያናዊ ጄኔራል ጣልያኖችን እና ራስን የማይታመን አድርገው ወስደዋል። አበበ አረጋይ ሁኔታውን እንዲመረምር ደምሴ ወ/ሚካኤልን ልኳል። ጨዋታውን በሰላም ለመጫወት ከእጅ በፊት ማስጠንቀቂያ የተሰጠው ቅዱስ ጊዮርጊስ ከ “6 ኪሎ” ጋር ለመጫወት ተመርጧል። ተመልካቾች ብዙውን ጊዜ ከጨዋታው ይልቅ ትግሉን ለማበረታታት እና ፉጨት ከተጫወቱ በኋላ ጨዋታው በፍጥነት ወደ አካላዊ ውጊያ ተለወጠ። ከዚያ ጨዋታው ተቋርጦ የጣሊያኖች እቅድ ከሽ .ል። እ.ኤ.አ. በ 1941 ኢትዮጵያ ከፋሽስት ኢጣሊያ ቁጥጥር ነፃ ስትወጣ እና ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ በተመለሱበት ወቅት “ኢትዮጵያ ሆይ ዴ ይበልሽ” (ትርጉሙ ኢትዮጵያን ደስ ይበላችሁ) የሚለውን ብሔራዊ መዝሙር የዘመሩት የቅዱስ ጊዮርጊስ እግር ኳስ ክለብ ደጋፊዎች ከአዲስ አበባዎች ጋር በመሆን አቀባበል አድርገውላቸዋል። እሱን መልሰው። በአንድ ግዙፍ የቅዱስ ጊዮርጊስ ደጋፊ ዮፍታሔ ንጉሴ የተፃፈ እና በካፒቴን ናልባዲን የተዘጋጀ መዝሙር። የኢትዮጵያ ሊግ እግር ኳስ (1944-1997) የመጀመሪያው በይፋ እውቅና የተሰጠው የኢትዮጵያ እግር ኳስ ሊግ ስሪት በ 1944 ተቋቋመ። በመጀመሪያ አምስት ቡድኖችን ቅዱስ ጊዮርጊስን (ኢትዮጵያዊ) ፎርቱዶ (ጣሊያንኛ) አራራት (አርሜኒያ) ኦሎምፒያኮስ (ግሪክ) እና እንግሊዞችን ጨምሮ የተለያዩ ቡድኖችን የሚወክሉ አምስት ቡድኖች ነበሩ። በኢትዮጵያ ወታደራዊ ተልዕኮ (ቢኤምኤምኤም) በቢኤምኤም አሸናፊነት ለመወዳደር ተወዳድሯል። በ 1947 የአገሪቱ መደበኛ ብሔራዊ ሊግ በሦስት ቡድኖች ተጀመረ። ቅዱስ ጊዮርጊስ መቻሌ እና ከዓይ ባህር። ደርግ የእግር ኳስ ሊጎችን ከማደራጀቱ በፊት ክለቡ በሊጉ ውስጥ ለሃያ አምስት ዓመታት የቆየ ሲሆን ነባር ክለቦችን በሙሉ እንዲዘጋ አስገድዷል። በዚህ ሂደት ክለቡ ስሙን በአዲስ አበባ ቢራ ፋብሪካ በ 1972 ተቀይሮ ከአራት ዓመት በኋላ ብቻ ለመለወጥ ነበር። ክለቡ ስያሜውን ለ 19 ዓመታት ወደ ኋላ ቀይሮ ደርግ እስኪወድቅ ድረስ በ 1991 ክለቡ በይፋ ስሙን ወደ ቅዱስ ጊዮርጊስ ቀይሯል። ቅዱስ ጊዮርጊስ በ 60 ዎቹ መገባደጃ ላይ የተወሰነ የበላይነትን አግኝቶ ከዚያ በኋላ ሊጉ በ 70 ዎቹ እና በ 80 ዎቹ አንጻራዊ የእኩልነት ጊዜን አሳል ል። ሆኖም በፕሪምየር ሊጉ ዘመን ከ 1997-98 የውድድር ዘመን ጀምሮ አስደናቂ 14 ርዕሶችን በማሰባሰብ ከቅዱስ ጊዮርጊስ አ.ሲ. ከ 2017 ጀምሮ ክለቡ በድምሩ 29 ከፍተኛ የምድብ ዋንጫዎችን የያዘ ሲሆን ይህም በኢትዮጵያ እግር ኳስ እጅግ የላቀ ነው። ፕሪሚየር ሊግ (1997- አሁን) በጥቅምት ወር 2020 የጀርመን አሰልጣኝ ኤርነስት ሚድንድዶር የ 3 ዓመት ኮንትራት ከፈረሙ በኋላ ከካይዘር አለቆች ኤፍ.ሲ ወጥተው ክለቡን ተቀላቀሉ። እ.ኤ.አ ኖቬምበር 2020 ሚድንድዶር በኢትዮጵያ የፖለቲካ አለመረጋጋት ስጋት የተነሳ ከስልጣናቸው ለቀቁ በምክትላቸው አሰልጣኝ ማሃየር ዴቪድ ተተክተዋል። ዴቪድ በ 15 ግጥሚያዎች ላይ ብቻ በመጋቢት 2021 የክለቡ ዋና አሰልጣኝ ሆኖ ተባረረ። እሱን ለመተካት ስኮትላንዳዊው ፍራንክ ኑትታል ተቀጥሮ ቡድኑን በሊጉ ወደ አሳዛኝ ሦስተኛ ደረጃ እንዲመራ መርቷል። እ.ኤ.አ. በ 2021 ሐምሌ ክለቡ ሰርቢያዊው ዝላኮ ክሪምቶቲ አዲሱን ዋና አሰልጣኝ አድርጎ ቀጠረ። ባለቤትነት ክለቡ የቅዱስ ጊዮርጊስ እግር ኳስ ማህበር ነው። እንዲሁም በገንዘብ የሚደገፈው በሳውዲው ታዋቂው ነጋዴ መሐመድ ሁሴን አል አሙዲ እና የክለቡ ሊቀመንበር በሆኑት ኢትዮጵያዊው አቤኔት ገብረመስቀል ነው። በሰኔ ወር 2018 ክለቡ አብዛኞቹን የአክሲዮን ድርሻ ለደጋፊዎች እንደሚሸጥ ተገለጸ። በኖቬምበር 2020 ክለቡ ውስን አክሲዮኖችን በቀጥታ ከ 100,000 በላይ ለተመዘገቡ አባላቱ ለመሸጥ ዕቅድ ያለው የአክሲዮን ኩባንያ ማቋቋሙን አስታውቋል። ደጋፊዎች ቅዱስ ጊዮርጊስ በሁሉም የኢትዮ እግርኳስ ትልቁ የደጋፊ መሰረት ያለው ሲሆን በሀገር ውስጥ ጨዋታዎች በሚያደርጉት ደማቅ ማሳያ ይታወቃሉ። የቡድኑ ኦፊሴላዊ የደጋፊ ክለብ 32,000 የተመዘገበ አባል ያለው ሲሆን በአድናቂው ክለብ በተደረጉ ጥናቶች መሠረት በመላው አገሪቱ እና በኢትዮጵያ ዲያስፖራ 8 ሚሊዮን የሚገመቱ ደጋፊዎች አሉ። ብዙ ጊዜ የክለቡን መዝሙር በመዘመር ቢጫ እና ብርቱካንማ የቼክ ባንዲራዎችን በማውለብለብ የቅዱስ ጊዮርጊስ ደጋፊዎች በኢትዮጵያ እግርኳስ ውስጥ አንዳንድ የበዓል አከባቢዎችን ያቀርባሉ። የክለቡ አልትራሎች በኢትዮጵያ እግር ኳስ ውስጥ በጣም ተስፋፍቶ በሚገኝ ሆሎጋኒዝም ውስጥ እንደሚሳተፉ ታውቋል። በተለይ እንደ “ሸገር ደርቢ” ባሉ የደርቢ ጨዋታዎች ወቅት ከተፎካካሪ የድጋፍ ቡድኖች ጋር ግጭቶች የተለመዱ ናቸው። በመጀመሪያዎቹ ቀናት የክለቡ ደጋፊዎች ይደጋገሙ የነበሩት የዘፈን ግጥሞች እንደሚከተለው ነበር። ቀደምት ተቀናቃኞቻቸውን “6 ኪሎ” በመጥቀስ “ይጫወቱ ነበር በቴስታ በጋንባ መገን 6 ጥያቄን ለመውሰድ ገባ።” ትርጉሙ “6 ኪሎ በእግራቸው ቢጫወቱም እና ተጫዋቾችን በጭንቅላት ቢረግጡም ሁልጊዜ ይሸነፋሉ” መስራች አየለ አትናሽ በመጥቀስ። «ግጥም አይነቃነቅም የብረት ዲጂግኖ ለእናንተ ነህ አየለ የአራዳ ተርሲኖ?» ትርጉሙ “እንደ ብረት መስረቅ ጽኑ የአራዳ ቴርሲኖ አየለ አትናሽ እንዴት ነህ?” ድንቅ ተጫዋቾችን ኤልያስን (በኋላ አብራሪ ሆኑ) እና ይድነቃቸው። “በሰማይ ኤልያስ በምድር ይድነቃቸው ለመታሰቢያነት እግዜር ፈጠራቸው።” ትርጉም “ኤልያስ በሰማይ ይድነቃቸው መሬት እግዚአብሔር በግብር ፈጥሯቸዋል”። አሸናፊነት ቅዱስ ጊዮርጊስ የኢትዮጲያ ፕሪሚየር ሊግን በተለያዩ አመታት አሸናፊ ሁንዋል። እነዚህም፦ 1950, 1966, 1967, 1968, 1971, 1975, 1987, 1991, 1992, 1994, 1995, 1996, 1999, 2000, 2002, 2003, 2005, 2006, 2008, 2009 (እ.ኤ.አ.) ናቸው። የኢትዮጵያ እግር ኳስ

22319

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A1%E1%88%AD%E1%8C%82

ቡርጂ

ቡርጂ የኢትዮጵያ ብሔር ነው። ቡርጂ በደቡባዊ የኢትዮዽያ ክፍል የሚኖር ሕዝብ ሲኾን የራሱ የኾነ ባህል ታሪክ ቋንቋ አመለካከት የአኗኗር ዘይቤ ያለው ሕዝብ ነው። የኢትዮጵያ ብሔሮች ☞አጠቃላይ ገጽታ ወረዳው በቀድሞ በደ/ብ/ብ/ሕ/ክ/መንግሥት ከሚገኙ 14 ዞኖች አንዱ በሆነው በሰገን አከባቢ ሕዝቦ ዞን ውስጥ ካሉ 5 ወረዳዎች አንዷ የነበረችና በአሁኑ በደቡብ ኢትዮጵያ ብህራዊ ሕዝቦች ክልል ውስጥ ካሉ ዞኖች አንዷነች፡፡ -ጂኦግራፊያዊ አቀማመጥ በደቡባዊ ምሥራቅ በ5ዲግር 13’ 18’’ እና 5ዲግር 42’ 00” ‹‹ላቲትዩድ መስምርና በ35ዲግር 34’ 2” እና 37ዲግር 58’ 2” ምስራቅ ሎንግትዩድ መሀከል ይገኛል፡፡ የድንበር አዋሳኞች -በምሥራቅ እና በደቡብ ከኦሮሚያ(ቦረና ዞን) ሀ/ማርያም -በምዕራብ ከኮንሶ ወረዳ -በሰሜን ከአማሮ ወረዳ ጋር ይዋሰናል፡፡ የወረዳው የቆዳ ስፋት -ጠቅላላ የወረዳው ቆዳ ስፋ 1877.6 ካሬ ኪ.ሜ/187760 ሄክታር ሲሆን የሕዝብ ብዛት 87789 አካባቢ ነው፡፡ -የመስተዳደር መዋቅር በ24 የገጠር ቀበሌያትና ሁለት የከተማ ቀበሌያት አንድ 5ኛ ደረጃ ማዘጋጀ ቤት እና ሦስት ታዳጊ ማዘጋጃ ቤቶች በድምር በ26 ቀበሌያት ተዋቅረዋል፡፡ የአየር ንብረቷን በተመለከተ -አማካይ የዓመታዊ የዝናብ መጠን 801-1000 ሚ.ሜትር፣ አማካይ የሙቀት መጠን 15.1 ዲ.ሴ -27.5 ዲ.ሴ ሲሆን *ከባህር ወለል በላይ ያለው ከፍታ ከ810-2852 ሜትር ነው፡፡ የአየር ፀባይ ቆላ 38-40፣ወይና ደጋ 46 እና ደጋ 14 በመሆን ሦስት የአየር ፀባያት ይኖረዋል፡፡በወረዳዋ ጤፍ፣ቡራ ቡርጂ፣በቆሎ፣ስንዴ፣እንሴት፣ሙዝ፣ሽምብራ፣ገብስ፣ካዛቫ፣አተር፣ምሥር. .ወዘተ ይበቅልበታል፡፡ *መሠረተ-ልማትን በተመለከተ በሀ/ማሪያም(ቡሌ-ሆራ)ከሚያልፈው ዋና አስፋልት መንገድ ጀምሮ እስከ ሶያማ ከተማ 61ኪ.ሜ የጠጠር መንገድ፣ከዲላ እስከ ቡርጂ 159ኪ.ሜ በከፊል አስፋልት በከፊል የጠጠር መንገድ እና ከቡርጂ እስከ ኮንሶ 80 ኪ.ሜ የጠጠር መንገድ ተጠቃሚ ነው፡፡ በሌሎችም የልማት መስኮች የወረዳው ዋና ከተማ የ24 ሰዓት የመብራት፣የአውቶማቲክ ተንቀሳቃሽ(ሞባይል)ስልክ አገልግሎት እና የገጠር ቀበሌያት ጨምሮ በአጠቃላይ 31.5 ንፁሕ የመጠጥ ውኃ አገልግሎ ተጠቃምና በአሁኑ ጊዜ 12 ቀበሌ የማብራት ተጠቃም ሲሆኑ ሌሎች በቅርብ ጊዜ መጠቀም ይጀምራሉ፡፡ ✍ወረዳዋ ቡርጂ የምል የወረዳ ስያሜ ያላት ስትሆን ዋናው ከተማ ሶያማ ተብላ ትጠራለች። ቡርጂ የራሶ የሆነ መጠሪያ ያላት ስትሆን ቡርጂ የምል የራሶ ብቸኛ ቋንቋ ባለበት ነች፣ ስለዚ ቡርጂ የራሶን ማንነት የምገልፅ ባህል፣ ወግና ስርዓት ያለች በብሔሩ የሰውን ነገር መንካት አፀይፋ የምትመለከት የምትኖር ብሔር ነች ።በመሆኑም ቡርጂ የምትታወቅባት 27 ቀበሌያት ሶያማ 01 ፣ሶያማ 02፣ ሐራወንጄ፣ ትሾ፣ ሙሬ፣ ኦቶሞሎ፣ ወርደያ ጉዴ፣ ድንቤቾ፣ ራሌያ ጎቼ፣ ብላ፣ ገራ፣ ዋለያ ጩሉሴ፣ ሐራሌ፣ ነዴሌ(አበላ) ሐላሜ ላድሼ፣ የበኖ፣ ዳልኦ፣ ገምዮ፣ ክልቾ፣ ሰጎ፣ ለሞ፣ እና (አዋር) ቀበሌያት ጎበዜ፣ ትንሿ ቀያተ፣በረቅ ና በኔያ ቀበሌያት ስሆኑ ትንሿ ቀያተ በሰገን ዞን ከተማነት ተቀላቅላ የነበረች ቢሆንም ዞኑ በመፍረሱ ተመልሳ ወደ ነበርችበት ተመልሳለች፡፡ ስለዝህ አጠቃላይ እኝህ ቀበሌ ውስጥ የምኖሩት 85% አርሶ አደር ናቸው። በወረዳው የምመረቱ አብዛኛው የጤፍ ምርትና በቡራ ቡርጄ (አማራ) በመሆኖ ቡርጂ እስከ ናዝረት አዳማ እና እስከ ናይሮብ ቦንቦሳ ማርሳቤት ድረስ ይታወቃሉ። ለላው በዞኑ የቦቆሎ የስንደ፣ የገብስ እህሎች ይመረታሉ። ✍በወረዳችን የሚታወቁ ነገሮች ማራክና አትራክትቭ መንፈሶን የምያድሱበት አይተው በተፈጥሮ የምደሰቱበት ለላኛው ከቅርብ ጊዜ የተፈጠረው የኬላሌ ሐይቅ የሚንሞና ዋሻ፣ የወዮ ደን አና የኤርዶያ ተራራ በከፍተኛው በወረዳችን የምታወቁ በመሆናቸው ቀጣይ ላይ እኝህ መስህቦች ብለሙ ከፍተኛ ለወረዳ ገብ ስለምያስገኝ ወረዳው ጠንክረው የምሰሩበት ስራ ነው። ስለዝህ ወረዳዋን መታችሁ ጎብኙ መልዕክታችን ነው። ። በወረዳ ከሚገኙ መስህቦች በከፊል ሚና-ሞና ዋሻ የሚገኝበት ቦታ-በቡርጂ ወረዳ በየበኖ ቀበሌ ከወረዳው ዋና ከተማ ያለው ርቀት 15ኪ.ሜትር ከቀበሌው ያለው ርቀት 15ኪ.ሜትር ከቀበሌው በእግር ጉዞ የሚፈጅበት ጊዜ 30 ደቂቃ መስብነቱ፡-ይህ ዋሻ በወረዳው ካሉት ዋሻዎች በይዜት፣በስፋቱና በግዙፍነቱ ልዩ ከመሆኑም በላይ ከሦስት ትላልቅና ሰፋፊ ኣለቶች አንዱ በሌላኛው ላይ ተነባብሮ ሦስት ክፍል የሠራና ከዘመናዊ ፎቅ ቤት ጋር ተመሳሳይ ይዜት ያለው መሆኑ ነው፡፡ -ሌላው አስደናቂና ማራኪ የሚያደርገው ይህ ግዙፍ ባለሦስት ክፍል ዋሻ በሰንሰለታማ ገደል አፋፍ ተንጠልጥሎ ያለምንም ድጋፍ መቀመጡ ነው፡፡ ዋሻው ባጠቃላይ በሦስቱ ክፍሎች እስከ 50 ሰዎች የመያዝ አቅም ሲኖረው በአንደኛው ክፍል 8 በሁለተኛው ክፍል 5 እና በሦስተኛው ክፍል እስከ 27 ሰዎችን ይይዛል፡፡ ሚንሞናን ሲጎብኙ ከየበኖ እስከ ሐላሜ ያለውን ሰንሰለታማ የመሬት አቀማመጥ በከፊል፣ማራኪ ሸንተረሮችና የሠገን የተፈጥሮ ደንና የዱር እንስሳት ያሉበት ሜዳ እንዲሁም ከቡርጂና ከአማሮ ምዕራብ ክፍል ገባር ወንዞች የዳበረና ሜዳውን ሰንጥቆ የሚጓዘውን በጎማሬና በሌሎች እንስሳት የተካነውን ትልቁን የሠገን ወንዝ የመጎብኘት ዕድል ይኖርዎታል፡፡ 2.ከየበኖ እስከ ሐላሜ ሰንሰለታማ የመሬት አቀማመጥ በከፊል -የሚገኝበት ቦታ፡- በቡርጂ ወረዳ ከየበኖ እስከ ሐላሜ ቀበሌ ድረስ የሚዘልቅ -ከወረዳዋ ዋና ከተማ ያለው ርቀት 15-30 ኪ.ሜ -ከእያንዳንዱ ቀበሌ ያለው ርቀት 1.2-1.5 ኪ.ሜ -መስህብነቱ፡- ተፈጥሮአዊ ይዜትና ከ15-20 ኪ.ሜ ርዝመት ያለው ነው፡፡ ከሠገን የተፈጥሮ ደንና የዱር እንስሳት ሜዳ ወደ ላ አሻቅበው ሲጎብኙ ሰንሰለታው የመሬት አቀማመጡ እጅግ ማራኪ ዓይን የሚሰብና ወጥነት ያለው ከአናት ላይ የማይበላለጥና በእኩል ርቀት3 የተደረደረ መወጣጫ መሰላል የሚመስል እይታ ያለው ነው፡፡ ይህን የተፈጥሮ መስህብ ሲጎብኙ ሌሎች እንደ ሚንሞና ዋሻ የሠገን የተፈጥሮ ደንና የዱር እንስሳት ሜዳ እና የተለያዩ የመልከዓምድር አቀማመጦችን የመጎብኘት ሰፊ ዕድል ይኖርዎታል፡ 3. ዲቃቼ ፏፏቴ ከወረዳዉ ዋና ከተማ በ12 ኪ.ሜ ርቀት የምገኙ ዲቃቹ ፏፏቴ ከቀበለው በስተምዕራብ ሰገን ወንዝ ምስራቃዊና ዳገታማ መልክዓ ምድርን ተንተርሰው በ1.5ኪ.ሜትር ከቀበለው ርቀው ይገኛል፡፡በእግር 40-50 ደቅቃ ያስከዳል፡፡ ፏፏቴው የራሱ ታርክ አለው፡፡ዲቃ/ዲቂ ማጠብ፣ጓል…የምል ፊቺ ብኖረውም ከፏፏቴ አጠቃቀም ጋር በተያያዘ መታጠብ ቀጥተኛ ገላጭ ነው፡፡ መስህብነቱ፡- በአከባቢው ሸማግለዎች እንደምነገረው ለግርዝ ዕድሜያቸው የደረሱ ወጣት ወንዶች በእለተ ግርዝ ማልደው ፏፏቴ ይወረዱና ገላቸውን በደንብ ይታጠባሉ ፡፡ይህም ግርዝ የሚገባው በስለት ስለሆነ ተያይዘው ከምከሰት ማናቸውም በሽታና ‹‹ልክፍት››(እንድነሱ) ሁሉንም በመነጻጻት ለመታደግ ስባል ነው፡፡አሁን ከግንዛቤ መዳበርና ባዕድ አምልኮ ልየታ ደረጃ እያደገ መምጣት ጋር ቢቀርም ተጋቢ ሙሽራዋና ምዘዎቾ ከአንድ ቀን በፍት በፏፏቴ መታጠብ ግድ ነበር ይላሉ እነዚህም ተራክዎች፡፡ኮረዳዎችም እንደ ወንዶች አስተዳደጋቸው‹‹ንጹህ›› ስለነበረ አሁን ደግመው ወግ ማዕረግ ለማየት በመቃረባቸው ከታዳግነት ወደ እማወራነት መሸጋገርያ ማሳያው ፏፏቴውን በቅድሜ ጋቢቻ መጎብኘት ነው፡፡ከዚህም በኃላ የቤትና ቤተሰብ ሀላፍነትን ከእናቶቻቸው ለመረከብ ብቁ ስለመሆናቸውና እነሱም በተራቸው ለማሰረከብ ትውልዳዊ አደራና ኃላፍትነት የመከወን ተግባር ቃል ኪዳን ነው፡፡ወንዶችም ራሳቸውን አሳችለው መስራትን በመለማመድ የዛሬው ወጣት የነገው አባወራ መሆኑን ራዕይ መሰነቅያ ባህል ያዳብራሉ፡፡ 4. ኤርዶያ ተራራ የሚገኝበት ቦታ፡- በቡርጂ ወረዳ በክልቾ ቀበሌ ከዋና ከተማ የሚገኝበት ርቀት 2ኪ.ሜ መስህብነቱ፡- ይህ ተራራ ሰፊና የተንጣለለ ሜዳ በአናቱ ስላለው የመዝናኛ ሎጅ ለመገንባት ጠቀሜታ አለው፡፡ በሰንበለጥና በደን የተሸፈነ በመሆኑ ለዱር እንስሳት መጠለያነትም ያገለግላል በተጨመሪም ታሪካዊ መስህብነቱ እንደዛሬ መገናኛ በልነበረበት ዘመን የቡርጂና የኮንሶ አጎራባች ብሔረሰቦች በተራራው ጫፍ እሳት በመለኮስ በምልክት መገናኛ መልዕክት ይለዋወጡበት ነበር፡፡ 5. ወዮ የተፈጥሮ ደን ወዮ በቡርጂ ወረዳ በዋለያ ቀበሌ ይገኛል፡፡ ከዋና ከተማ ያለው ርቀት 21ኪ.ሜ ከቀበሌው ያለው ርቀት 1.5ኪ.ሜ ወዮ በቡርጂ ብሔረሰብ ነውር፣ለመተግበር ጾያፍ የሆነ የተከለከለና አሳፋሪ ድርጊት ማለት ነው፡፡ የወዮ ደን ያለበት አከባቢ የሕዝብ አካልና ወገን3 የነበሩ ጎሳዎችና ሰዎች በበሽታ ተጠቅተው ያለቁበት በመሆኑ ሌሎች ግለሰቦች፣ቡድኖችና ጎሣዎች መጠቀም ወይም በይዞታነት መያዝ በነውርነት ስተፈረጀ ሳይታረስ ለብዙ ጊዜያት በመቶየቱ የተለያየ የዛፍ ዝርያ ያለበት ደን በቅሎና ለምቶ ከትውልድ ትውልድ እየተላለፈ መምጣቱን እነዚህን የተረኩልን ሽማግሌዎች ይመሰክራሉ፡፡ ደኑ በኤሳው(ባህላዊ ባለሥልጣን)አማካይነት ያምንም ክፍያ ለማህበረሰቡ እንደጠያቂው ፍላጎት በህዝብ ተወካዮች አመኔታ ለቤትና ለሌሎች አገልግሎቶች ይውላል፡፡ አሁንም በህብረተሰቡ እየተዳደረና ጥቅም እየሰጠ ይገኛል፡፡ ወዮ የተፈጥሮ ደን ወሎ በሚል ስያሜ ከምኒልክ ወረራ ጋር ተያይዞ ከሰሜኑ የሀገራችን ክፍል የመጡ ግለሰቦች ከአገራቸው ወሎ ክ/ሀ አንጻር ስያሜ አንዲኖረው አድርገው እንደሰየሙት በአከባቢው ነዋሪ የሆኑ አባቶችና ሽማግሌዎች ይናገራሉ፡፡ ስለዝህ ወዮ የተፈጥሮ ደን ከብዙ ዘመናት ቆይታ የተነሳ የተለያዩ የዛፍ ዓይነቶችና የዱር እንስሳቶች የምገኙበትና ለአከባቢው ለተፈጥሮ ሚዛን ለመጠበቅ ምቹ ሁኔታ ከመፍጠሩም በላይ ለመስብህነትም የጎላ ጠቀመታ ይኖረዋል፡፡ 6. ሠገን ኬላሌ ሐይቅ የምገኝበት ቦታ በቡርጅ ወረዳ ክልቾ ቀበሌ ስሆን ከወረዳ ዋና ከተማ ያለው ርቀት 42ኪ.ሜ ከቡርጅ-ኮንሶ ጠጠር መንገድ ከዋናው መኪና መንገድ 1.5ኪሜ ላይ ይገኛል፡፡ መስህብነቱ ፡-የሐይቅ አቀማመጥ በሁለቱ ተራሮች መካከል የተቀመጠ በመሆኑ እይታ የሚማርክ መሆኑ በዋና/በጀልባ/ መዝናናት ለሚፈልግጉ ጎብኝዎች በሐይቁ በበመዝናናት መንፈሶችውን ያድሳሉ የተለያዩ የውሃ አካላትንም በሐይቁ ውሰጥ እየተፈጠሩ ስላሉ ዓሣ፣አዞና ጉማሬ የመጎብኜት ዕድል ይኞራሉ፡፡ በየሬሾና ጉበለቾ ተራራ ላይ ሎጂ ብገነባ ሐይቁን ሊጎበኙ ለምመጡ ቱርስቶች ማረፊያ ከመሆኑም በላይ የተሻለ እኮኖም የምያገኙበት ምቹ አጋጣም የገኛሉ፡፡ የሥራ አጥ ወጣቶች በጀልባ ስራና በዓሣ አስገራ ተግባራት ላይ በሥራ ዕደድል ፈጠራ በር የምከፍት ሆኖል፡፡ በውሃ አካላት ላይ ጥናትና ሚርምር ለሚያደርጉ ሆኖል ይቀጥላል ። ። ሪፖርተር

48650

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%AE%E1%88%90%E1%8A%95%E1%88%B5%20%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8C%8C%E1%88%8D

የዮሐንስ ወንጌል

የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ወንጌል ቅዱስ ዮሐንስ እንደ ጻፈው። ጌታችን እየሱስ ክርስቶስ ይወደው የነበረው የዘብዴዎስ ልጅ ዮሐንስ በፍልስጤም ከፍልስጤምም ውጪ ክርስትና እንድትስፋፋ ያደረገ ጌታ በመስቀል ላይ ሳለ እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያምን እንዲያገለግላት አደራ የተቀበለ የእመቤታችን የአደራ ልጅ ነው (ዮሐ. ከዚህም ጋር ከቅዱስ ጳውሎስ ዕረፍት በኋላ ከኢየሩሳሌም ወደ ኤፌሶን ሄዶ በትንሽዋ እሲያ ወንጌልን የሰበከ በሮማዊው ቄሣር በዶሚቲያኖስ ዘመነ መንግሥት ወደ ፍጥሞ ደሴት ተሰዶ በእስር ቤት ሳለ ራእይን የጻፈ ነው ከዶሚቴያኖስም ሞት በኋላ ወደ ኤፌሶን ተመልሶ ልጆቼ እርስበርሳቹህ ተፋቀሩ እያለ ያስተማረ በስሙ የሚጠሩትን ወንጌልን እና ሦስቱን መልዕክታት የጻፈ ንባቤ መለኮት የሚል ስያሜ የተሰጠው ሐዋርያ ነው። ወንጌሉም ጌታ ከዐረገ በኋላ በሠላሳ ወይም በሠላሳ አምስት ዓመት ኔሮን ቄሣር በነገሠ በስምንት ዓመት በየናኒ ቋንቋ ጻፈው በልሳነ ጽርዕ የሚልም አብነት አለ። ከአራቱ ወንጌል መጨረሻ ላይ የተጻፈ ነው። ምልክቱ ወንጌላዊው ዮሐንስ በንስር ይመሰላል። በሥነ አንስርት(አሞሮች) የሊቃውንት ጥናት እንደሚነገረው ንስር ከሌሎች አዕዋፍ ሁሉ ተለይቶ ወደላይ መጥቆ ይበራል። በላይም ሆኖ በመሬት ላይ ያሉትን ረቂቃን ነገሮችን አጣርቶ ማየት ይችላል። ወንጌላዊው ዮሐንስም ወንጌልን ሲጽፍ ከወንጌላውያኑ አጻጻፍ በተለየ በሚስጥረ ሥላሴ ይጀምራል ስለሥጋዌም ሲጽፍ ወደላይ መጥቆ በማሰብ ቅድመ ዓለም ስለነበረው ቃል ይተርክና "ያቀድሞ የነበረው ቃል ሥጋ ሆነ" በማለት ይጽፋል (ዮሐ.፩፡፲፬)። ንስር ወደላይ መጥቆ እንደሚበርና ወደ ምድር ሲመለከት ረቂቃን የሆኑትን ነገሮች መመልከት እንደሚችል፡ ዮሐንስም ረቂቅና ጥልቅ የሆነውን ትምህርት ያስተምር ነበር። እነዚህም: "እግዚአብሔር ፍቅር ነው" "እግዚአብሔር ብርሃን ነው" "እግዚአብሔር ሕይወት ነው" የሚሉትና የመሳሰሉት ናቸው። ማጣቀሻ መጀመርያ ሦስቱ ወንጌላት (የማቴዎስ ወንጌል፣ የማርቆስ ወንጌል፣ የሉቃስ ወንጌል) ስለተመሳሳይነታችው «ሲኖፕቲክ» («አከከታች») ወንጌላት ሲባሉ፣ የዮሐንስ ወንጌል ስለ ኢየሱስ ሕይወት፣ ስብከትና ትምህርት ከነዚህ የተለየ ነፃ አስተያየት ያለውን ድርሰት ያቀርባል። እንደ ሌሎቹም አሁን መጀመርያ የምናውቀው ቅጂ በግሪክኛ ነው። የዮሐንስ ወንጌል ምዕራፍ 1፤በመዠመሪያው፡ቃል፡ነበረ፥ቃልም፡በእግዚአብሔር፡ዘንድ፡ነበረ፥ቃልም፡እግዚአብሔር፡ነበረ። 2፤ይህ፡በመዠመሪያው፡በእግዚአብሔር፡ዘንድ፡ነበረ። 3፤ዅሉ፡በርሱ፡ኾነ፥ከኾነውም፡አንዳች፡ስንኳ፡ያለርሱ፡አልኾነም። 4፤በርሱ፡ሕይወት፡ነበረች፥ሕይወትም፡የሰው፡ብርሃን፡ነበረች። 5፤ብርሃንም፡በጨለማ፡ይበራል፥ጨለማም፡አላሸነፈውም። 6፤ከእግዚአብሔር፡የተላከ፡ስሙ፡ዮሐንስ፡የሚባል፡አንድ፡ሰው፡ነበረ፤ 7፤ዅሉ፡በርሱ፡በኩል፡እንዲያምኑ፡ይህ፡ስለ፡ብርሃን፡ይመሰክር፡ዘንድ፡ለምስክር፡መጣ። 8፤ስለ፡ብርሃን፡ሊመሰክር፡መጣ፡እንጂ፥ርሱ፡ብርሃን፡አልነበረም። 9፤ለሰው፡ዅሉ፡የሚያበራው፡እውነተኛው፡ብርሃን፡ወደ፡ዓለም፡ይመጣ፡ነበር። 10፤በዓለም፡ነበረ፥ዓለሙም፡በርሱ፡ኾነ፥ዓለሙም፡አላወቀውም። 11፤የርሱ፡ወደኾነው፡መጣ፥የገዛ፡ወገኖቹም፡አልተቀበሉትም። 12፤ለተቀበሉት፡ዅሉ፡ግን፥በስሙ፡ለሚያምኑት፡ለእነርሱ፡የእግዚአብሔር፡ልጆች፡ይኾኑ፡ዘንድ፡ሥልጣንን፡ ሰጣቸው፤ 13፤እነርሱም፡ከእግዚአብሔር፡ተወለዱ፡እንጂ፡ከደም፡ወይም፡ከሥጋ፡ፈቃድ፡ወይም፡ከወንድ፡ፈቃድ፡ አልተወለዱም። 14፤ቃልም፡ሥጋ፡ኾነ፤ጸጋንና፡እውነትንም፡ተመልቶ፡በእኛ፡ዐደረ፥አንድ፡ልጅም፡ከአባቱ፡ዘንድ፡እንዳለው፡ክብር፡የኾነው፡ክብሩን፡አየን። 15፤ዮሐንስ፡ስለ፡ርሱ፡መሰከረ፡እንዲህም፡ብሎ፡ጮኸ፦ከእኔ፡በዃላ፡የሚመጣው፡ርሱ፡ከእኔ፡በፊት፡ ነበረና፡ከእኔ፡ይልቅ፡የከበረ፡ኾኗል፤ስለ፡ርሱ፡ያልኹት፡ይህ፡ነበረ። 16፤እኛ፡ዅላችን፡ከሙላቱ፡ተቀብለን፡በጸጋ፡ላይ፡ጸጋ፡ተሰጥቶናልና፥ሕግ፡በሙሴ፡ተሰጥቶ፡ነበርና፤ 17፤ጸጋና፡እውነት፡ግን፡በኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ኾነ። 18፤መቼም፡ቢኾን፡እግዚአብሔርን፡ያየው፡አንድ፡ስንኳ፡የለም፤በአባቱ፡ዕቅፍ፡ያለ፡አንድ፡ልጁ፡ርሱ፡ ተረከው። 19፤አይሁድም፦አንተ፡ማን፡ነኽ፧ብለው፡ይጠይቁት፡ዘንድ፡ከኢየሩሳሌም፡ካህናትንና፡ሌዋውያንን፡በላኩበት፡ጊዜ፥የዮሐንስ፡ምስክርነት፡ይህ፡ነው። 20፤መሰከረም፡አልካደምም፤እኔ፡ክርስቶስ፡አይደለኹም፡ብሎ፡መሰከረ። 21፤እንኪያስ፡ማን፡ነኽ፧ኤልያስ፡ነኽን፧ብለው፡ጠየቁት፦አይደለኹም፡አለ፦ነቢዩ፡ነኽን፧አይደለኹም፡ ብሎ፡መለሰ። 22፤እንኪያስ፦ማን፡ነኽ፧ለላኩን፡መልስ፡እንድንሰጥ፤ስለ፡ራስኽ፡ምን፡ትላለኽ፧አሉት። 23፤ርሱም፦ነቢዩ፡ኢሳይያስ፡እንዳለ፦የጌታን፡መንገድ፡አቅኑ፡ብሎ፡በምድረ፡በዳ፡የሚጮኽ፡ሰው፡ ድምፅ፡እኔ፡ነኝ፡አለ። 24-25፤የተላኩትም፡ከፈሪሳውያን፡ነበሩና፦እንኪያስ፡አንተ፡ክርስቶስ፡ወይም፡ኤልያስ፡ወይም፡ነቢዩ፡ ካይደለኽ፥ስለ፡ምን፡ታጠምቃለኽ፧ብለው፡ጠየቁት። 26፤ዮሐንስ፡መልሶ፦እኔ፡በውሃ፡አጠምቃለኹ፤ዳሩ፡ግን፡እናንተ፡የማታውቁት፡በመካከላችኹ፡ቆሟል፤27፤እኔ፡የጫማውን፡ጠፍር፡ልፈታ፡የማይገ፟ባ፟ኝ፥ከእኔ፡በዃላ፡የሚመጣው፡ከእኔ፡ይልቅ፡የሚከብር፡ይህ፡ ነው፡አላቸው። 28፤ይህ፡ነገር፡ዮሐንስ፡ያጠምቅበት፡በነበረው፡በዮርዳኖስ፡ማዶ፡በቢታንያ፡በቤተ፡ራባ፡ኾነ። 29፤በነገው፡ዮሐንስ፡ኢየሱስን፡ወደ፡ርሱ፡ሲመጣ፡አይቶ፡እንዲህ፡አለ፦እንሆ፥የዓለምን፡ኀጢአት፡ የሚያስወግድ፡የእግዚአብሔር፡በግ። 30፤አንድ፡ሰው፡ከእኔ፡በዃላ፡ይመጣል፥ከእኔም፡በፊት፡ነበርና፥ከእኔ፡ይልቅ፡የከበረ፡ኾኗል፡ብዬ፡ስለ፡ ርሱ፡ያልኹት፡ይህ፡ነው። 31፤እኔም፡አላውቀውም፡ነበር፥ዳሩ፡ግን፡ለእስራኤል፡ይገለጥ፡ዘንድ፡ስለዚህ፡በውሃ፡እያጠመቅኹ፡እኔ፡ መጣኹ። 32፤ዮሐንስም፡እንዲህ፡ብሎ፡መሰከረ።መንፈስ፡ከሰማይ፡እንደ፡ርግብ፡ኾኖ፡ሲወርድ፡አየኹ፤በርሱ፡ ላይም፡ኖረ። 33፤እኔም፡አላውቀውም፡ነበር፥ዳሩ፡ግን፡በውሃ፡አጠምቅ፡ዘንድ፡የላከኝ፡ርሱ፦መንፈስ፡ሲወርድበትና፡ሲኖርበት፡የምታየው፥በመንፈስ፡ቅዱስ፡የሚያጠምቅ፡ርሱ፡ነው፡አለኝ። 34፤እኔም፡አይቻለኹ፡ርሱም፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡እንደ፡ኾነ፡መስክሬያለኹ። 35፤በነገው፡ደግሞ፡ዮሐንስ፡ከደቀ፡መዛሙርቱም፡ኹለት፡ቆመው፡ነበር፥ 36፤ኢየሱስም፡ሲኼድ፡ተመልክቶ፦እንሆ፥የእግዚአብሔር፡በግ፡አለ። 37፤ኹለቱም፡ደቀ፡መዛሙርት፡ሲናገር፡ሰምተው፡ኢየሱስን፡ተከተሉት። 38፤ኢየሱስም፡ዘወር፡ብሎ፡ሲከተሉትም፡አይቶ፦ምን፡ትፈልጋላችኹ፧አላቸው። 39፤እነርሱም፦ረቢ፥ወዴት፡ትኖራለኽ፧አሉት፤ትርጓሜው፡መምህር፡ሆይ፡ማለት፡ነው። 40፤መጥታችኹ፡እዩ፡አላቸው።መጥተው፡የሚኖርበትን፡አዩ፥በዚያም፡ቀን፡በርሱ፡ዘንድ፡ዋሉ፤ዐሥር፡ ሰዓት፡ያኽል፡ነበረ። 41፤ከዮሐንስ፡ዘንድ፡ሰምተው፡ከተከተሉት፡ከኹለቱ፡አንዱ፡የስምዖን፡ጴጥሮስ፡ወንድም፡እንድርያስ፡ነበረ። 42፤ርሱ፡አስቀድሞ፡የራሱን፡ወንድም፡ስምዖንን፡አገኘውና፦መሲሕን፡አግኝተናል፡አለው፤ትርጓሜውም፡ክርስቶስ፡ማለት፡ነው። 43፤ወደ፡ኢየሱስም፡አመጣው።ኢየሱስም፡ተመልክቶ፦አንተ፡የዮና፡ልጅ፡ስምዖን፡ነኽ፤አንተ፡ኬፋ፡ ትባላለኽ፡አለው፤ትርጓሜው፡ጴጥሮስ፡ማለት፡ነው። 44፤በነገው፡ኢየሱስ፡ወደ፡ገሊላ፡ሊወጣ፡ወደደ፥ፊልጶስንም፡አገኘና፦ተከተለኝ፡አለው። 45፤ፊልጶስም፡ከእንድርያስና፡ከጴጥሮስ፡ከተማ፡ከቤተ፡ሳይዳ፡ነበረ። 46፤ፊልጶስ፡ናትናኤልን፡አግኝቶ፦ሙሴ፡በሕግ፡ነቢያትም፡ስለ፡ርሱ፡የጻፉትን፡የዮሴፍን፡ልጅ፡የናዝሬቱን፡ኢየሱስን፡አግኝተነዋል፡አለው። 47፤ናትናኤልም፦ከናዝሬት፡መልካም፡ነገር፡ሊወጣ፡ይችላልን፧አለው።ፊልጶስ፦መጥተኽ፡እይ፡አለው። 48፤ኢየሱስ፡ናትናኤልን፡ወደ፡ርሱ፡ሲመጣ፡አይቶ፡ስለ፡ርሱ፦ተንኰል፡የሌለበት፡በእውነት፡የእስራኤል፡ ሰው፥እንሆ፥አለ። 49፤ናትናኤልም፦ከወዴት፡ታውቀኛለኽ፧አለው።ኢየሱስም፡መልሶ፦ፊልጶስ፡ሳይጠራኽ፥ከበለስ፡በታች፡ ሳለኽ፥አየኹኽ፡አለው። 50፤ናትናኤልም፡መልሶ፦መምህር፡ሆይ፥አንተ፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ነኽ፤አንተ፡የእስራኤል፡ንጉሥ፡ነኽ፡ አለው። 51፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ከበለስ፡በታች፡አየኹኽ፡ስላልኹኽ፡አመንኽን፧ከዚህ፡የሚበልጥ፡ነገር፡ታያለኽ፡ አለው። 52፤እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥ሰማይ፡ሲከፈት፡የእግዚአብሔርም፡መላእክት፡በሰው፡ልጅ፡ላይ፡ ሲወጡና፡ሲወርዱ፡ታያላችኹ፡አለው። ምዕራፍ 1 በሦስተኛውም ቀን በገሊላ ቃና ሰርግ ነበረ፥ የኢየሱስም እናት በዚያ ነበረች፤ 2 ኢየሱስም ደግሞ ደቀ መዛሙርቱም ወደ ሰርጉ ታደሙ። 3 የወይን ጠጅም ባለቀ ጊዜ የኢየሱስ እናት፦ የወይን ጠጅ እኮ የላቸውም አለችው። 4 ኢየሱስም፦ አንቺ ሴት፥ ከአንቺ ጋር ምን አለኝ? ጊዜዬ ገና አልደረሰም አላት። 5 እናቱም ለአገልጋዮቹ፦ የሚላችሁን ሁሉ አድርጉ አለቻቸው። 6 አይሁድም እንደሚያደርጉት የማንጻት ልማድ ስድስት የድንጋይ ጋኖች በዚያ ተቀምጠው ነበር፥ እያንዳንዳቸውም ሁለት ወይም ሦስት እንስራ ይይዙ ነበር። 7 ኢየሱስም፦ ጋኖቹን ውኃ ሙሉአቸው አላቸው። እስከ አፋቸውም ሙሉአቸው አላቸው። እስከ አፋቸውም ሞሉአቸው። 8 አሁን ቀድታችሁ ለአሳዳሪው ስጡት አላቸው፤ ሰጡትም። 9 አሳዳሪውም የወይን ጠጅ የሆነውን ውሃ በቀመሰ ጊዜ ከወዴት እንደ መጣ አላወቀም፤ ውኃውን የቀዱት አገልጋዮች ግን ያውቁ ነበር፤ አሳዳሪው ሙሽራውን ጠርቶ፦ 10 ሰው ሁሉ አስቀድሞ መልካሙን የወይን ጠጅ ያቀርባል፥ ከሰከሩም በኋላ መናኛውን፤ አንተስ መልካሙን የወይን ጠጅ እስከ አሁን አቆይተሃል አለው። 11 ኢየሱስ ይህን የምልክቶች መጀመሪያ በገሊላ ቃና አደረገ፤ ክብሩንም ገለጠ፥ ደቀ መዛሙርቱም በእርሱ አመኑ። 12 ከዚህ በኋላ ከእናቱና ከወንድሞቹ ከደቀ መዛሙርቱም ጋር ወደ ቅፍርናሆም ወረደ፥ በዚያም ጥቂት ቀን ኖሩ። 13 የአይሁድ ፋሲካም ቀርቦ ነበር፥ ኢየሱስም ወደ ኢየሩሳሌም ወጣ። 14 በመቅደስም በሬዎችንና በጎችን ርግቦችንም የሚሸጡትን ገንዘብ ለዋጮችንም ተቀምጠው አገኘ፤ 15 የገመድም ጅራፍ አበጅቶ ሁሉን በጎችንም በሬዎችንም ከመቅደስ አወጣቸው፥ የለዋጮችንም ገንዘብ አፈሰሰ ገበታዎቻቸውንም ገለበጠ፥ 16 ርግብ ሻጪዎችንም፦ ይህን ከዚህ ውሰዱ፤ የአባቴን ቤት የንግድ ቤት አታድርጉት አላቸው። 17 ደቀ መዛሙርቱም፦ የቤትህ ቅናት ይበላኛል ተብሎ እንደ ተጻፈ አሰቡ። 18 ስለዚህ አይሁድ መልሰው፦ ይህን ስለምታደርግ ምን ምልክት ታሳየናለህ? አሉት። 19 ኢየሱስም መልሶ፦ ይህን ቤተ መቅደስ አፍርሱት፥ በሦስት ቀንም አነሣዋለሁ አላቸው። 20 ስለዚህ አይሁድ፦ ይህ ቤተመቅደስ ከአርባ ስድስት ዓመት ጀምሮ ይሠራ ነበር፥ አንተስ በሦስት ቀን ታነሣዋለህን? አሉት። 21 እርሱ ግን ስለ ሰውነቱ ቤተ መቅደስ ይል ነበር። 22 ስለዚህ ከሙታን ከተነሣ በኋላ ደቀ መዛሙርቱ ይህን እንደ ተናገረ አሰቡና መጽሐፍንና ኢየሱስ የተናገረውን ቃል አመኑ። 23 በፋሲካ በዓልም በኢየሩሳሌም ሳለ፥ ያደረገውን ምልክት ባዩ ጊዜ ብዙ ሰዎች በስሙ አመኑ፤ 24-25 ነገር ግን ኢየሱስ ሰዎችን ሁሉ ያውቅ ነበር፤ ስለ ሰውም ማንም ሊመሰክር አያስፈልገውም ነበርና አይተማመናቸውም ነበር፤ ራሱ በሰው ያለውን ያውቅ ነበርና። ምዕራፍ 1፤ከፈሪሳውያንም፡ወገን፡የአይሁድ፡አለቃ፡የኾነ፡ኒቆዲሞስ፡የሚባል፡አንድ፡ሰው፡ነበረ፤ርሱም፡በሌሊት፡ ወደ፡ኢየሱስ፡መጥቶ፦ 2፤መምህር፡ሆይ፥እግዚአብሔር፡ከርሱ፡ጋራ፡ከኾነ፡በቀር፡አንተ፡የምታደርጋቸውን፡እነዚህን፡ምልክቶች፡ ሊያደርግ፡የሚችል፡የለምና፡መምህር፡ኾነኽ፡ከእግዚአብሔር፡ዘንድ፡እንደ፡መጣኽ፡እናውቃለን፡አለው። 3፤ኢየሱስም፡መልሶ፦እውነት፡እውነት፡እልኻለኹ፥ሰው፡ዳግመኛ፡ካልተወለደ፡በቀር፡የእግዚአብሔርን፡ መንግሥት፡ሊያይ፡አይችልም፡አለው። 4፤ኒቆዲሞስም፦ሰው፡ከሸመገለ፡በዃላ፡እንዴት፡ሊወለድ፡ይችላል፧ኹለተኛ፡ወደ፡እናቱ፡ማሕፀን፡ገብቶ፡ ይወለድ፡ዘንድ፡ይችላልን፧አለው። 5፤ኢየሱስም፡መለሰ፥እንዲህ፡ሲል፦እውነት፡እውነት፡እልኻለኹ፥ሰው፡ከውሃና፡ከመንፈስ፡ካልተወለደ፡ በቀር፡ወደእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ሊገባ፡አይችልም። 6፤ከሥጋ፡የተወለደ፡ሥጋ፡ነው፥ከመንፈስም፡የተወለደ፡መንፈስ፡ነው። 7፤ዳግመኛ፡ልትወለዱ፡ያስፈልጋችዃል፡ስላልኹኽ፡አታድንቅ። 8፤ነፋስ፡ወደሚወደ፟ው፡ይነፍሳል፥ድምፁንም፡ትሰማለኽ፥ነገር፡ግን፥ከወዴት፡እንደ፡መጣ፡ወዴትም፡ እንዲኼድ፡አታውቅም፤ከመንፈስ፡የተወለደ፡ዅሉ፡እንዲሁ፡ነው። 9፤ኒቆዲሞስ፡መልሶ፦ይህ፡እንዴት፡ሊኾን፡ይችላል፧አለው። 10፤ኢየሱስም፡መልሶ፡እንዲህ፡አለው፦አንተ፡የእስራኤል፡መምህር፡ስትኾን፡ይህን፡አታውቅምን፧ 11፤እውነት፡እውነት፡እልኻለኹ፥የምናውቀውን፡እንናገራለን፡ያየነውንም፡እንመሰክራለን፥ምስክራችንንም፡ አትቀበሉትም። 12፤ስለ፡ምድራዊ፡ነገር፡በነገርዃችኹ፡ጊዜ፡ካላመናችኹ፥ስለ፡ሰማያዊ፡ነገር፡ብነግራችኹ፡እንዴት፡ታምናላችኹ፧ 13፤ከሰማይም፡ከወረደ፡በቀር፡ወደ፡ሰማይ፡የወጣ፡ማንም፡የለም፥ርሱም፡በሰማይ፡የሚኖረው፡የሰው፡ልጅ፡ ነው። 14-15፤ሙሴም፡በምድረ፡በዳ፡እባብን፡እንደ፡ሰቀለ፡እንዲሁ፡በርሱ፡የሚያምን፡ዅሉ፡የዘለዓለም፡ሕይወት፡ እንዲኖረው፡እንጂ፡እንዳይጠፋ፡የሰው፡ልጅ፡ይሰቀል፡ይገ፟ባ፟ዋል። 16፤በርሱ፡የሚያምን፡ዅሉ፡የዘለዓለም፡ሕይወት፡እንዲኖረው፡እንጂ፡እንዳይጠፋ፡እግዚአብሔር፡አንድያ፡ ልጁን፡እስኪሰጥ፡ድረስ፡ዓለሙን፡እንዲሁ፡ወዷ፟ልና። 17፤ዓለም፡በልጁ፡እንዲድን፡ነው፡እንጂ፥በዓለም፡እንዲፈርድ፡እግዚአብሔር፡ወደ፡ዓለም፡አልላከውምና። 18፤በርሱ፡በሚያምን፡አይፈረድበትም፤በማያምን፡ግን፡በአንዱ፡በእግዚአብሔር፡ልጅ፡ስም፡ስላላመነ፡አኹን፡ ተፈርዶበታል። 19፤ብርሃንም፡ወደ፡ዓለም፡ስለ፡መጣ፡ሰዎችም፡ሥራቸው፡ክፉ፡ነበርና፥ከብርሃን፡ይልቅ፡ጨለማን፡ስለ፡ ወደዱ፡ፍርዱ፡ይህ፡ነው። 20፤ክፉ፡የሚያደርግ፡ዅሉ፡ብርሃንን፡ይጠላልና፥ሥራውም፡እንዳይገለጥ፡ወደ፡ብርሃን፡አይመጣም፤ 21፤እውነትን፡የሚያደርግ፡ግን፡ሥራው፡በእግዚአብሔር፡ተደርጎ፡እንደ፡ኾነ፡ይገለጥ፡ዘንድ፡ወደ፡ብርሃን፡ ይመጣል። 22፤ከዚህ፡በዃላ፡ኢየሱስ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ጋራ፡ወደይሁዳ፡አገር፡መጣ፥በዚያም፡ከነርሱ፡ጋራ፡ ተቀምጦ፡ያጠምቅ፡ነበር። 23፤ዮሐንስም፡ደግሞ፡በሳሌም፡አቅራቢያ፡በሄኖን፡በዚያ፡ብዙ፡ውሃ፡ነበርና፥ያጠምቅ፡ነበር፥ 24፤እየመጡም፡ይጠመቁ፡ነበር፡ዮሐንስ፡ገና፡ወደ፡ወህኒ፡አልተጨመረም፡ነበርና። 25፤ስለዚህም፡በዮሐንስ፡ደቀ፡መዛሙርትና፡በአይሁድ፡መካከል፡ስለ፡ማንጻት፡ክርክር፡ኾነ። 26፤ወደ፡ዮሐንስም፡መጥተው፦መምህር፡ሆይ፥በዮርዳኖስ፡ማዶ፡ከአንተ፡ጋራ፡የነበረው፡አንተም፡ የመሰከርኽለት፥እንሆ፥ርሱ፡ያጠምቃል፡ዅሉም፡ወደ፡ርሱ፡ይመጣሉ፡አሉት። 27፤ዮሐንስ፡መለሰ፥እንዲህ፡ሲል፦ከሰማይ፡ካልተሰጠው፡ሰው፡አንዳች፡ሊቀበል፡አይችልም። 28፤እናንተ፦እኔ፡ክርስቶስ፡አይደለኹም፥ነገር፡ግን፦ከርሱ፡በፊት፡ተልኬያለኹ፡እንዳልኹ፡ራሳችኹ፡ ትመሰክሩልኛላችኹ። 29፤ሙሽራዪቱ፡ያለችው፡ርሱ፡ሙሽራ፡ነው፤ቆሞ፡የሚሰማው፡ሚዜው፡ግን፡በሙሽራው፡ድምፅ፡እጅግ፡ ደስ፡ይለዋል።እንግዲህ፡ይህ፡ደስታዬ፡ተፈጸመ። 30፤ርሱ፡ሊልቅ፡እኔ፡ግን፡ላንስ፡ያስፈልጋል። 31፤ከላይ፡የሚመጣው፡ከዅሉ፡በላይ፡ነው፤ከምድር፡የሚኾነው፡የምድር፡ነው፥የምድሩንም፡ ይናገራል።ከሰማይ፡የሚመጣው፡ከዅሉ፡በላይ፡ነው። 32፤ያየውንና፡የሰማውንም፡ይህን፡ይመሰክራል፥ምስክሩንም፡የሚቀበለው፡የለም። 33፤ምስክሩን፡የተቀበለ፡እግዚአብሔር፡እውነተኛ፡እንደ፡ኾነ፡አተመ። 34፤እግዚአብሔር፡የላከው፡የእግዚአብሔርን፡ቃል፡ይናገራልና፤እግዚአብሔር፡መንፈሱን፡ሰፍሮ፡አይሰጥምና። 35፤አባት፡ልጁን፡ይወዳል፡ዅሉንም፡በእጁ፡ሰጥቶታል። 36፤በልጁ፡የሚያምን፡የዘለዓለም፡ሕይወት፡አለው፤በልጁ፡የማያምን፡ግን፡የእግዚአብሔር፡ቍጣ፡በርሱ፡ ላይ፡ይኖራል፡እንጂ፡ሕይወትን፡አያይም። ምዕራፍ 1፤እንግዲህ፦ኢየሱስ፡ከዮሐንስ፡ይልቅ፡ደቀ፡መዛሙርት፡ያደርጋል፡ያጠምቅማል፡ማለትን፡ፈሪሳውያን፡ እንደ፡ሰሙ፡ጌታ፡ባወቀ፡ጊዜ፥ 2-3፤ይሁዳን፡ትቶ፡ወደ፡ገሊላ፡ደግሞ፡ኼደ፤ዳሩ፡ግን፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡እንጂ፡ኢየሱስ፡ራሱ፡ አላጠመቀም። 4፤በሰማርያም፡ሊያልፍ፡ግድ፡ኾነበት። 5፤ስለዚህ፥ያዕቆብ፡ለልጁ፣ለዮሴፍ፡በሰጠው፡ስፍራ፡አጠገብ፡ወደምትኾን፥ሲካር፡ወደምትባል፡የሰማርያ፡ከተማ፡መጣ፤ 6፤በዚያም፡የያዕቆብ፡ጕድጓድ፡ነበረ።ኢየሱስም፡መንገድ፡ከመኼድ፡ደክሞ፡በጕድጓድ፡አጠገብ፡እንዲህ፡ ተቀመጠ፤ጊዜውም፡ስድስት፡ሰዓት፡ያኽል፡ነበረ። 7፤ከሰማርያ፡አንዲት፡ሴት፡ውሃ፡ልትቀዳ፡መጣች።ኢየሱስም፦ውሃ፡አጠጪኝ፡አላት፤ 8፤ደቀ፡መዛሙርቱ፡ምግብ፡ሊገዙ፡ወደ፡ከተማ፡ኼደው፡ነበርና። 9፤ስለዚህ፥ሳምራዊቲቱ፦አንተ፡የይሁዳ፡ሰው፡ስትኾን፡ሳምራዊት፡ሴት፡ከምኾን፡ከእኔ፡መጠጥ፡እንዴት፡ትለምናለኽ፧አለችው፤አይሁድ፡ከሳምራውያን፡ጋራ፡አይተባበሩም፡ነበርና። 10፤ኢየሱስ፡መልሶ፦የእግዚአብሔርን፡ስጦታና፦ውሃ፡አጠጪኝ፡የሚልሽ፡ማን፡መኾኑንስ፡ ብታውቂ፥አንቺ፡ትለምኚው፡ነበርሽ፡የሕይወትም፡ውሃ፡ይሰጥሽ፡ነበር፡አላት። 11፤ሴቲቱ፦ጌታ፡ሆይ፥መቅጃ፡የለኽም፡ጕድጓዱም፡ጥልቅ፡ነው፤እንግዲህ፡የሕይወት፡ውሃ፡ከወዴት፡ ታገኛለኽ። 12፤በእውኑ፡አንተ፡ይህን፡ጕድጓድ፡ከሰጠን፡ከአባታችን፡ከያዕቆብ፡ትበልጣለኽን፧ራሱም፡ልጆቹም፡ ከብቶቹም፡ከዚህ፡ጠጥተዋል፡አለችው። 13፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ከዚህ፡ውሃ፡የሚጠጣ፡ዅሉ፡እንደ፡ገና፡ይጠማል፤ 14፤እኔ፡ከምሰጠው፡ውሃ፡የሚጠጣ፡ዅሉ፡ግን፡ለዘለዓለም፡አይጠማም፥እኔ፡የምሰጠው፡ውሃ፡በርሱ፡ ውስጥ፡ለዘለዓለም፡ሕይወት፡የሚፈልቅ፡የውሃ፡ምንጭ፡ይኾናል፡እንጂ፡አላት። 15፤ሴቲቱ፦ጌታ፡ሆይ፥እንዳልጠማ፡ውሃም፡ልቀዳ፡ወደዚህ፡እንዳልመጣ፡ይህን፡ውሃ፡ስጠኝ፡አለችው። 16፤ኢየሱስም፦ኺጂና፡ባልሽን፡ጠርተሽ፡ወደዚህ፡ነዪ፡አላት። 17፤ሴቲቱ፡መልሳ፦ባል፡የለኝም፡አለችው።ኢየሱስ፦ባል፡የለኝም፡በማለትሽ፡መልካም፡ተናገርሽ፤ 18፤ዐምስት፡ባሎች፡ነበሩሽና፥አኹን፡ከአንቺ፡ጋራ፡ያለው፡ባልሽ፡አይደለም፤በዚህስ፡እውነት፡ተናገርሽ፡ አላት። 19፤ሴቲቱ፦ጌታ፡ሆይ፥አንተ፡ነቢይ፡እንደ፡ኾንኽ፡አያለኹ። 20፤አባቶቻችን፡በዚህ፡ተራራ፡ሰገዱ፤እናንተም፦ሰው፡ሊሰግድበት፡የሚገ፟ባ፟ው፡ስፍራ፡በኢየሩሳሌም፡ነው፡ ትላላችኹ፡አለችው። 21፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡አላት፦አንቺ፡ሴት፥እመኚኝ፥በዚህ፡ተራራ፡ወይም፡በኢየሩሳሌም፡ለአብ፡ የማትሰግዱበት፡ጊዜ፡ይመጣል። 22፤እናንተስ፡ለማታውቁት፡ትሰግዳላችኹ፤እኛ፡መዳን፡ከአይሁድ፡ነውና፥ለምናውቀው፡እንሰግዳለን። 23፤ነገር፡ግን፥በእውነት፡የሚሰግዱ፡ለአብ፡በመንፈስና፡በእውነት፡የሚሰግዱበት፡ጊዜ፡ይመጣል፡አኹንም፡ ኾኗል፤አብ፡ሊሰግዱለት፡እንደ፡እነዚህ፡ያሉትን፡ይሻልና፤ 24፤እግዚአብሔር፡መንፈስ፡ነው፥የሚሰግዱለትም፡በመንፈስና፡በእውነት፡ሊሰግዱለት፡ያስፈልጋቸዋል። 25፤ሴቲቱ፦ክርስቶስ፡የሚባል፡መሲሕ፡እንዲመጣ፡ዐውቃለኹ፤ርሱ፡ሲመጣ፡ዅሉን፡ይነግረናል፡አለችው። 26፤ኢየሱስ፦የምናገርሽ፡እኔ፡ርሱ፡ነኝ፡አላት። 27፤በዚያም፡ጊዜ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡መጡና፡ከሴት፡ጋራ፡በመነጋገሩ፡ተደነቁ፤ነገር፡ግን፦ምን፡ ትፈልጊያለሽ፧ወይም፦ስለ፡ምን፡ትናገራታለኽ፧ያለ፡ማንም፡አልነበረም። 28፤ሴቲቱም፡እንስራዋን፡ትታ፡ወደ፡ከተማ፡ኼደች፡ለሰዎችም፦ 29፤ያደረግኹትን፡ዅሉ፡የነገረኝን፡ሰው፡ኑና፡እዩ፤እንጃ፡ርሱ፡ክርስቶስ፡ይኾንን፧አለች። 30፤ከከተማ፡ወጥተው፡ወደ፡ርሱ፡ይመጡ፡ነበር። 31፤ይህም፡ሲኾን፡ሳለ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፦መምህር፡ሆይ፥ብላ፡ብለው፡ለመኑት። 32፤ርሱ፡ግን፦እናንተ፡የማታውቁት፡የምበላው፡መብል፡ለእኔ፡አለኝ፡አላቸው። 33፤ስለዚህ፥ደቀ፡መዛሙርቱ፦የሚበላው፡አንዳች፡ሰው፡አምጥቶለት፡ይኾንን፧ተባባሉ። 34፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡አላቸው፦የእኔስ፡መብል፡የላከኝን፡ፈቃድ፡ኣደርግ፡ዘንድ፡ሥራውንም፡እፈጽም፡ ዘንድ፡ነው። 35፤እናንተ፦ገና፡አራት፡ወር፡ቀርቷል፡መከርም፡ይመጣል፡ትሉ፡ የለምን፧እንሆ፥እላችዃለኹ፥ዐይናችኹን፡አንሡ፡አዝመራውም፡አኹን፡እንደ፡ነጣ፡ዕርሻውን፡ተመልከቱ። 36፤የሚያጭድ፡ደመ፡ወዝን፡ይቀበላል፥የሚዘራና፡የሚያጭድም፡ዐብረው፡ደስ፡እንዲላቸው፡ለዘለዓለም፡ ሕይወት፡ፍሬን፡ይሰበስባል። 37፤አንዱ፡ይዘራል፡አንዱም፡ያጭዳል፡የሚለው፡ቃል፡በዚህ፡እውነት፡ኾኗልና። 38፤እኔም፡እናንተ፡ያልደከማችኹበትን፡ታጭዱ፡ዘንድ፡ሰደድዃችኹ፤ሌላዎች፡ደከሙ፡እናንተም፡ በድካማቸው፡ገባችኹ። 39፤ሴቲቱም፦ያደረግኹትን፡ዅሉ፡ነገረኝ፡ብላ፡ስለመሰከረችው፡ቃል፡ከዚያች፡ከተማ፡የሰማርያ፡ሰዎች፡ ብዙ፡አመኑበት። 40፤የሰማርያ፡ሰዎችም፡ወደ፡ርሱ፡በመጡ፡ጊዜ፡በእነርሱ፡ዘንድ፡እንዲኖር፡ለመኑት፤በዚያም፡ኹለት፡ቀን፡ያኽል፡ኖረ። 41፤ስለ፡ቃሉ፡ከፊተኛዎች፡ይልቅ፡ብዙ፡ሰዎች፡አመኑ፤ 42፤ሴቲቱንም፦አኹን፡የምናምን፡ስለ፡ቃልሽ፡አይደለም፥እኛ፡ራሳችን፡ሰምተነዋልና፤ርሱም፡በእውነት፡ ክርስቶስ፡የዓለም፡መድኀኒት፡እንደ፡ኾነ፡እናውቃለን፡ይሏት፡ነበር። 43፤ከኹለቱ፡ቀኖችም፡በዃላ፡ከዚያ፡ወጥቶ፡ወደ፡ገሊላ፡ኼደ። 44፤ነቢይ፡በገዛ፡አገሩ፡እንዳይከበር፡ኢየሱስ፡ራሱ፡መስክሯልና። 45፤ወደ፡ገሊላም፡በመጣ፡ጊዜ፥የገሊላ፡ሰዎች፡ራሳቸው፡ደግሞ፡ለበዓል፡መጥተው፡ነበርና፥በበዓል፡ በኢየሩሳሌም፡ያደረገውን፡ዅሉ፡ስላዩ፡ተቀበሉት። 46፤ኢየሱስም፡ውሃውን፡የወይን፡ጠጅ፡ወዳደረገባት፡ወደ፡ገሊላ፡ቃና፡ዳግመኛ፡መጣ።በቅፍርናሖምም፡ ልጁ፡የታመመበት፡ከንጉሥ፡ቤት፡አንድ፡ሹም፡ነበረ። 47፤ርሱም፡ኢየሱስ፡ከይሁዳ፡ወደ፡ገሊላ፡እንደ፡መጣ፡ሰምቶ፡ልጁ፡ሊሞት፡ስለ፡አለው፡ወደ፡ርሱ፡ኼደ፡ ወርዶም፡እንዲፈውስለት፡ለመነው። 48፤ስለዚህም፡ኢየሱስ፦ምልክትና፡ድንቅ፡ነገር፡ካላያችኹ፡ከቶ፡አታምኑም፡አለው። 49፤ሹሙም፦ጌታ፡ሆይ፥ብላቴናዬ፡ሳይሞት፡ውረድ፡አለው። 50፤ኢየሱስም፦ኺድ፤ልጅኽ፡በሕይወት፡አለ፡አለው።ሰውዬውም፡ኢየሱስ፡የነገረውን፡ቃል፡አምኖ፡ኼደ። 51፤ርሱም፡ሲወርድ፡ሳለ፡ባሮቹ፡ተገናኙትና፦ብላቴናኽ፡በሕይወት፡አለ፡ብለው፡ነገሩት። 52፤ርሱም፡በጎ፡የኾነበትን፡ሰዓት፡ጠየቃቸው፤እነርሱም፦ትናንት፡በሰባት፡ሰዓት፡ንዳዱ፡ለቀቀው፡አሉት። 53፤አባቱም፥ኢየሱስ፦ልጅኽ፡በሕይወት፡አለ፡ባለው፡በዚያ፡ሰዓት፡እንደ፡ኾነ፡ዐወቀ፤ርሱም፡ከቤተ፡ ሰዎቹ፡ዅሉ፡ጋራ፡አመነ። 54፤ይህም፡ደግሞ፡ኢየሱስ፡ከይሁዳ፡ወደ፡ገሊላ፡መጥቶ፡ያደረገው፡ኹለተኛ፡ምልክት፡ነው። ምዕራፍ 1፤ከዚህ፡በዃላ፡የአይሁድ፡በዓል፡ነበረ፥ኢየሱስም፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ወጣ። 2፤በኢየሩሳሌምም፡በበጎች፡በር፡አጠገብ፡በዕብራይስጥ፡ቤተ፡ሳይዳ፡የምትባል፡አንዲት፡መጠመቂያ፡ ነበረች፤ዐምስትም፡መመላለሻ፡ነበረባት። 3፤በእነዚህ፡ውስጥ፡የውሃውን፡መንቀሳቀስ፡እየጠበቁ፡በሽተኛዎችና፡ዕውሮች፡ዐንካሳዎችም፡ሰውነታቸውም፡ የሰለለ፡ብዙ፡ሕዝብ፡ይተኙ፡ነበር። 4፤አንዳንድ፡ጊዜ፡የጌታ፡መልአክ፡ወደ፡መጠመቂያዪቱ፡ወርዶ፡ውሃውን፡ያናውጥ፡ነበርና፤እንግዲህ፡ ከውሃው፡መናወጥ፡በዃላ፡በመዠመሪያ፡የገባ፡ከማናቸው፡ካለበት፡ደዌ፡ጤናማ፡ይኾን፡ነበር። 5፤በዚያም፡ከሠላሳ፡ስምንት፡ዓመት፡ዠምሮ፡የታመመ፡አንድ፡ሰው፡ነበረ፤ 6፤ኢየሱስ፡ይህን፡ሰው፡ተኝቶ፡ባየ፡ጊዜ፥እስከ፡አኹን፡ብዙ፡ዘመን፡እንዲሁ፡እንደ፡ነበረ፡ ዐውቆ፦ልትድን፡ትወዳለኽን፧አለው። 7፤ድውዩም፦ጌታ፡ሆይ፥ውሃው፡በተናወጠ፡ጊዜ፡በመጠመቂያዪቱ፡ውስጥ፡የሚያኖረኝ፡ሰው፡ የለኝም፥ነገር፡ግን፥እኔ፡ስመጣ፡ሳለኹ፡ሌላው፡ቀድሞኝ፡ይወርዳል፡ብሎ፡መለሰለት። 8፤ኢየሱስ፦ተነሣና፡ዐልጋኽን፡ተሸክመኽ፡ኺድ፡አለው። 9፤ወዲያውም፡ሰውዬው፡ዳነ፡ዐልጋውንም፡ተሸክሞ፡ኼደ። 10፤ያም፡ቀን፡ሰንበት፡ነበረ።ስለዚህ፡አይሁድ፡የተፈወሰውን፡ሰው፦ሰንበት፡ነው፥ዐልጋኽንም፡ልትሸከም፡ አልተፈቀደልኽም፡አሉት። 11፤ርሱ፡ግን፦ያዳነኝ፡ያ፡ሰው፦ዐልጋኽን፡ተሸክመኽ፡ኺድ፡አለኝ፡ብሎ፡መለሰላቸው። 12፤እነርሱም፦ዐልጋኽን፡ተሸክመኽ፡ኺድ፡ያለኽ፡ሰው፡ማን፡ነው፧ብለው፡ጠየቁት። 13፤ዳሩ፡ግን፡በዚያ፡ስፍራ፡ሕዝብ፡ሰለ፡ነበሩ፡ኢየሱስ፡ፈቀቅ፡ብሎ፡ነበርና፥የተፈወሰው፡ሰው፡ማን፡ እንደ፡ኾነ፡አላወቀም። 14፤ከዚህ፡በዃላ፡ኢየሱስ፡በመቅደስ፡አገኘውና፦እንሆ፥ድነኻል፤ከዚህ፡የሚብስ፡እንዳይደርስብኽ፡ወደ፡ ፊት፡ኀጢአት፡አትሥራ፡አለው። 15፤ሰውዬው፡ኼዶ፡ያዳነው፡ኢየሱስ፡እንደ፡ኾነ፡ለአይሁድ፡ነገረ። 16፤ስለዚህም፡በሰንበት፡ይህን፡ስላደረገ፡አይሁድ፡ኢየሱስን፡ያሳድዱት፡ነበር፡ሊገድሉትም፡ይፈልጉ፡ነበር። 17፤ኢየሱስ፡ግን፦አባቴ፡እስከ፡ዛሬ፡ይሠራል፡እኔም፡ደግሞ፡እሠራለኹ፡ብሎ፡መለሰላቸው። 18፤እንግዲህ፡ሰንበትን፡ስለ፡ሻረ፡ብቻ፡አይደለም፥ነገር፡ግን፥ደግሞ፡ራሱን፡ከእግዚአብሔር፡ጋራ፡ አስተካክሎ፦እግዚአብሔር፡አባቴ፡ነው፡ስለ፡አለ፥ስለዚህ፡አይሁድ፡ሊገድሉት፡አብዝተው፡ይፈልጉት፡ነበር። 19፤ስለዚህ፥ኢየሱስ፡መለሰ፥እንዲህም፡አላቸው፦እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥አብ፡ሲያደርግ፡ያየውን፡ ነው፡እንጂ፡ወልድ፡ከራሱ፡ሊያደርግ፡ምንም፡አይችልም፤ያ፡የሚያደርገውን፡ዅሉ፡ወልድ፡ደግሞ፡ይህን፡ እንዲሁ፡ያደርጋልና። 20፤አብ፡ወልድን፡ይወዳልና፥የሚያደርገውንም፡ዅሉ፡ያሳየዋል፤እናንተም፡ትደነቁ፡ዘንድ፡ከዚህ፡የሚበልጥ፡ ሥራ፡ያሳየዋል። 21፤አብ፡ሙታንን፡እንደሚያነሣ፡ሕይወትም፡እንደሚሰጣቸው፥እንዲሁ፡ወልድ፡ደግሞ፡ለሚወዳቸው፡ሕይወትን፡ይሰጣቸዋል። 22-23፤ሰዎች፡ዅሉ፡አብን፡እንደሚያከብሩት፡ወልድን፡ያከብሩት፡ዘንድ፥ፍርድን፡ዅሉ፡ለወልድ፡ሰጠው፡ እንጂ፡አብ፡ባንድ፡ሰው፡ስንኳ፡አይፈርድም።ወልድን፡የማያከብር፡የላከውን፡አብን፡አያከብርም። 24፤እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥ቃሌን፡የሚሰማ፡የላከኝንም፡የሚያምን፡የዘለዓለም፡ሕይወት፡ አለው፥ከሞትም፡ወደ፡ሕይወት፡ተሻገረ፡እንጂ፡ወደ፡ፍርድ፡አይመጣም። 25፤እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥ሙታን፡የእግዚአብሔርን፡ልጅ፡ድምፅ፡የሚሰሙበት፡ሰዓት፡ይመጣል፡ ርሱም፡አኹን፡ነው፤የሚሰሙትም፡በሕይወት፡ይኖራሉ። 26፤አብ፡በራሱ፡ሕይወት፡እንዳለው፡እንዲሁ፡ደግሞ፡ለወልድ፡በራሱ፡ሕይወት፡እንዲኖረው፡ሰጥቶታልና። 27፤የሰው፡ልጅም፡ስለ፡ኾነ፡ይፈርድ፡ዘንድ፡ሥልጣን፡ሰጠው። 28-29፤በመቃብር፡ያሉቱ፡ዅሉ፡ድምፁን፡የሚሰሙበት፡ሰዓት፡ይመጣል፤መልካምም፡ያደረጉ፡ለሕይወት፡ ትንሣኤ፡ክፉም፡ያደረጉ፡ለፍርድ፡ትንሣኤ፡ይወጣሉና፡በዚህ፡አታድንቁ። 30፤እኔ፡ከራሴ፡አንዳች፡ላደርግ፡አይቻለኝም፤እንደ፡ሰማኹ፡እፈርዳለኹ፡ፍርዴም፡ቅን፡ነው፥የላከኝን፡ ፈቃድ፡እንጂ፡ፈቃዴን፡አልሻምና። 31፤እኔ፡ስለ፡እኔ፡ስለ፡ራሴ፡ብመሰክር፡ምስክሬ፡እውነት፡አይደለም፤ 32፤ስለ፡እኔ፡የሚመሰክር፡ሌላ፡ነው፥ርሱም፡ስለ፡እኔ፡የሚመሰክረው፡ምስክር፡እውነት፡እንደ፡ኾነ፡ ዐውቃለኹ። 33፤እናንተ፡ወደ፡ዮሐንስ፡ልካችዃል፡ርሱም፡ለእውነት፡መስክሯል። 34፤እኔ፡ግን፡ከሰው፡ምስክር፡አልቀበልም፥እናንተ፡እንድትድኑ፡ይህን፡እላለኹ፡እንጂ። 35፤ርሱ፡የሚነድና፡የሚያበራ፡መብራት፡ነበረ፥እናንተም፡ጥቂት፡ዘመን፡በብርሃኑ፡ደስ፡ሊላችኹ፡ ወደዳችኹ። 36፤እኔ፡ግን፡ከዮሐንስ፡ምስክር፡የሚበልጥ፡ምስክር፡አለኝ፤አብ፡ልፈጽመው፡የሰጠኝ፡ሥራ፥ይህ፡ የማደርገው፡ሥራ፥አብ፡እንደ፡ላከኝ፡ስለ፡እኔ፡ይመሰክራልና። 37፤የላከኝ፡አብም፡ርሱ፡ስለ፡እኔ፡መስክሯል።ድምፁን፡ከቶ፡አልሰማችኹም፥መልኩንም፡አላያችኹም፤ 38፤ርሱም፡የላከውን፡እናንተ፡አታምኑምና፡በእናንተ፡ዘንድ፡የሚኖር፡ቃሉ፡የላችኹም። 39፤እናንተ፡በመጻሕፍት፡የዘለዓለም፡ሕይወት፡እንዳላችኹ፡ይመስላችዃልና፥እነርሱን፡ ትመረምራላችኹ፤እነርሱም፡ስለ፡እኔ፡የሚመሰክሩ፡ናቸው፤ 40፤ነገር፡ግን፥ሕይወት፡እንዲኾንላችኹ፡ወደ፡እኔ፡ልትመጡ፡አትወዱም። 41-42፤ከሰው፡ክብርን፡አልቀበልም፤ዳሩ፡ግን፡የእግዚአብሔር፡ፍቅር፡በራሳችኹ፡እንደ፡ሌላችኹ፡ ዐውቃችዃለኹ። 43፤እኔ፡በአባቴ፡ስም፡መጥቻለኹ፡አልተቀበላችኹኝምም፤ሌላው፡በራሱ፡ስም፡ቢመጣ፡ርሱን፡ ትቀበሉታላችኹ። 44፤እናንተ፡ርስ፡በርሳችኹ፡ክብር፡የምትቀባበሉ፡ከአንዱም፡ከእግዚአብሔር፡ያለውን፡ክብር፡ የማትፈልጉ፥እንዴት፡ልታምኑ፡ትችላላችኹ፧ 45፤እኔ፡በአብ፡ዘንድ፡የምከሳችኹ፡አይምሰላችኹ፤የሚከሳችኹ፡አለ፤ርሱም፡ተስፋ፡የምታደርጉት፡ሙሴ፡ነው። 46፤ሙሴንስ፡ብታምኑት፡እኔን፡ባመናችኹ፡ነበር፤ርሱ፡ስለ፡እኔ፡ጽፏልና። 47፤መጻሕፍትን፡ካላመናችኹ፡ግን፡ቃሌን፡እንዴት፡ታምናላችኹ። ምዕራፍ 1፤ከዚህ፡በዃላ፡ኢየሱስ፡ወደገሊላ፡ባሕር፡ማዶ፡ተሻገረ፤ርሱም፡የጥብርያዶስ፡ባሕር፡ነው። 2፤በበሽተኛዎችም፡ያደረገውን፡ምልክቶች፡ስላዩ፡ብዙ፡ሕዝብ፡ተከተሉት። 3፤ኢየሱስም፡ወደ፡ተራራ፡ወጣና፡በዚያ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ጋራ፡ተቀመጠ። 4፤የአይሁድ፡በዓልም፡ፋሲካ፡ቀርቦ፡ነበር። 5፤ኢየሱስም፡ዐይኖቹን፡አንሥቶ፡ብዙ፡ሕዝብ፡ወደ፡ርሱ፡ሲመጣ፡አየና፡ፊልጶስን፦እነዚህ፡እንዲበሉ፡እንጀራ፡ከወዴት፡እንገዛለን፧አለው። 6፤ራሱ፡ሊያደርግ፡ያለውን፡ያውቅ፡ነበርና፥ሊፈትነው፡ይህን፡ተናገረ። 7፤ፊልጶስ፦እያንዳንዳቸው፡ትንሽ፡ትንሽ፡እንኳ፡እንዲቀበሉ፡የኹለት፡መቶ፡ዲናር፡እንጀራ፡አይበቃቸውም፡ ብሎ፡መለሰለት። 8፤ከደቀ፡መዛሙርቱ፡አንዱ፡የስምዖን፡ጴጥሮስ፡ወንድም፡እንድርያስ። 9፤ዐምስት፡የገብስ፡እንጀራና፡ኹለት፡ዓሣ፡የያዘ፡ብላቴና፡በዚህ፡አለ፤ነገር፡ግን፥እነዚህን፡ለሚያኽሉ፡ሰዎች፡ይህ፡ምን፡ይኾናል፧አለው። 10፤ኢየሱስም፦ሰዎቹን፡እንዲቀመጡ፡አድርጉ፡አለ።በዚያም፡ስፍራ፡ብዙ፡ሣር፡ነበረበት።ወንዶችም፡ ተቀመጡ፡ቍጥራቸውም፡ዐምስት፡ሺሕ፡የሚያኽል፡ነበር። 11፤ኢየሱስም፡እንጀራውን፡ያዘ፥አመስግኖም፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡ሰጠ፥ደቀ፡መዛሙርቱም፡ለተቀመጡት፡ ሰዎች፡ሰጧቸው፡እንዲሁም፡ከዓሣው፡በፈለጉት፡መጠን። 12፤ከጠገቡም፡በዃላ፡ደቀ፡መዛሙርቱን፦አንድ፡ስንኳ፡እንዳይጠፋ፡የተረፈውን፡ቍርስራሽ፡አከማቹ፡ አላቸው። 13፤ሰለዚህ፡አከማቹ፥ከበሉትም፡ከዐምስቱ፡የገብስ፡እንጀራ፡የተረፈውን፡ቍርስራሽ፡ዐሥራ፡ኹለት፡መሶብ፡ ሞሉ። 14፤ከዚህ፡የተነሣ፡ሰዎቹ፡ኢየሱስ፡ያደረገውን፡ምልክት፡ባዩ፡ጊዜ፦ይህ፡በእውነት፡ወደ፡ዓለም፡ የሚመጣው፡ነቢይ፡ነው፡አሉ። 15፤በዚህም፡ምክንያት፡ኢየሱስ፡ያነግሡት፡ዘንድ፡ሊመጡና፡ሊነጥቁት፡እንዳላቸው፡ዐውቆ፡ደግሞ፡ወደ፡ተራራ፡ብቻውን፡ፈቀቅ፡አለ። 16፤በመሸም፡ጊዜ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ወደ፡ባሕር፡ወረዱ፥ 17፤በታንኳም፡ገብተው፡በባሕር፡ማዶ፡ወደ፡ቅፍርናሖም፡ይመጡ፡ነበር።አኹንም፡ጨልሞ፡ነበር፤ኢየሱስም፡ ገና፡ወደ፡እነርሱ፡አልመጣም፡ነበር፤ 18፤ብርቱ፡ነፋስም፡ስለ፡ነፈሰ፡ባሕሩ፡ተናወጠ። 19፤ኻያ፡ዐምስት፡ወይም፡ሠላሳ፡ምዕራፍ፡ከቀዘፉ፡በዃላም፥ኢየሱስ፡በባሕር፡ላይ፡እየኼደ፡ወደ፡ታንኳዪቱ፡ ሲቀርብ፡አይተው፡ፈሩ። 20፤ርሱ፡ግን፦እኔ፡ነኝ፤አትፍሩ፡አላቸው። 21፤ስለዚህ፥በታንኳዪቱ፡ሊቀበሉት፡ወደዱ፤ወዲያውም፡ታንኳዪቱ፡ወደሚኼዱበት፡ምድር፡ደረሰች። 22፤በነገው፡በባሕር፡ማዶ፡ቆመው፡የነበሩ፡ሕዝቡ፡ከአንዲት፡ጀልባ፡በቀር፡በዚያ፡ሌላ፡ጀልባ፡ እንዳልነበረች፥ደቀ፡መዛሙርቱም፡ለብቻቸው፡እንደ፡ኼዱ፡እንጂ፡ኢየሱስ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ጋራ፡ወደ፡ ታንኳዪቱ፡እንዳልገባ፡አዩ፤ 23፤ዳሩ፡ግን፡ሌላዎች፡ጀልባዎች፡ጌታ፡የባረከውን፡እንጀራ፡ወደበሉበት፡ስፍራ፡አጠገብ፡ከጥብርያዶስ፡ መጡ። 24፤ሕዝቡም፡ኢየሱስ፡ወይም፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡በዚያ፡እንዳልነበሩ፡ባዩ፡ጊዜ፥ራሳቸው፡በጀልባዎቹ፡ ገብተው፡ኢየሱስን፡እየፈለጉ፡ወደ፡ቅፍርናሖም፡መጡ። 25፤በባሕር፡ማዶም፡ሲያገኙት።መምህር፡ሆይ፥ወደዚህ፡መቼ፡መጣኽ፧አሉት። 26፤ኢየሱስም፡መልሶ፦እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥የምትፈልጉኝ፡እንጀራን፡ስለ፡በላችኹና፡ስለ፡ ጠገባችኹ፡ነው፡እንጂ፡ምልክቶችን፡ስላያችኹ፡አይደለም። 27፤ለሚጠፋ፡መብል፡አትሥሩ፤ነገር፡ግን፥ለዘለዓለም፡ሕይወት፡ለሚኖር፡መብል፡የሰው፡ልጅ፡ ለሚሰጣችኹ፡ሥሩ፤ርሱን፡እግዚአብሔር፡አብ፡ዐትሞታልና። 28፤እንግዲህ፦የእግዚአብሔርን፡ሥራ፡እንድንሠራ፡ምን፡እናድርግ፧አሉት። 29፤ኢየሱስ፡መልሶ፦ይህ፡የእግዚአብሔር፡ሥራ፡ርሱ፡በላከው፡እንድታምኑ፡ነው፡አላቸው። 30፤እንግዲህ፦እንኪያ፡አይተን፡እንድናምንኽ፡አንተ፡ምን፡ምልክት፡ታደርጋለኽ፧ምንስ፡ትሠራለኽ። 31፤ይበሉ፡ዘንድ፡ከሰማይ፡እንጀራ፡ሰጣቸው፡ተብሎ፡እንደ፡ተጻፈ፥አባቶቻችን፡በምድረ፡በዳ፡መና፟፡በሉ፡ አሉት። 32፤ኢየሱስም፦እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥እውነተኛ፡እንጀራ፡ከሰማይ፡የሚሰጣችኹ፡አባቴ፡ነው፡ እንጂ፡ከሰማይ፡እንጀራ፡የሰጣችኹ፡ሙሴ፡አይደለም፤ 33፤የእግዚአብሔር፡እንጀራ፡ከሰማይ፡የሚወርድ፡ለዓለምም፡ሕይወትን፡የሚሰጥ፡ነውና፥አላቸው። 34፤ስለዚህ፦ጌታ፡ሆይ፥ይህን፡እንጀራ፡ዘወትር፡ስጠን፡አሉት። 35፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡አላቸው፦የሕይወት፡እንጀራ፡እኔ፡ነኝ፤ወደ፡እኔ፡የሚመጣ፡ከቶ፡አይራብም፡በእኔ፡ የሚያምንም፡ዅልጊዜ፡ከቶ፡አይጠማም። 36፤ነገር፡ግን፥አይታችኹኝ፡እንዳላመናችኹ፡አልዃችኹ። 37፤አብ፡የሚሰጠኝ፡ዅሉ፡ወደ፡እኔ፡ይመጣል፥ወደ፡እኔም፡የሚመጣውን፡ከቶ፡ወደ፡ውጭ፡አላወጣውም፤ 38፤ፈቃዴን፡ለማድረግ፡አይደለም፡እንጂ፡የላከኝን፡ፈቃድ፡ለማድረግ፡ከሰማይ፡ወርጃለኹና። 39፤ከሰጠኝም፡ዅሉ፡አንድን፡ስንኳ፡እንዳላጠፋ፡በመጨረሻው፡ቀን፡እንዳስነሣው፡እንጂ፡የላከኝ፡የአብ፡ ፈቃድ፡ይህ፡ነው። 40፤ልጅንም፡አይቶ፡በርሱ፡የሚያምን፡ዅሉ፡የዘለዓለም፡ሕይወትን፡እንዲያገኝ፡የአባቴ፡ፈቃድ፡ይህ፡ ነው፥እኔም፡በመጨረሻው፡ቀን፡አስነሣዋለኹ። 41፤እንግዲህ፡አይሁድ፦ከሰማይ፡የወረደ፡እንጀራ፡እኔ፡ነኝ፡ስለ፡አለ፡ስለ፡ርሱ፡አንጐራጐሩና፦ 42፤አባቱንና፡እናቱን፡የምናውቃቸው፡ይህ፡የዮሴፍ፡ልጅ፡ኢየሱስ፡አይደለምን፧እንግዲህ፦ከሰማይ፡ ወርጃለኹ፡እንዴት፡ይላል፧አሉ። 43፤ኢየሱስ፡መለሰ፡አላቸውም፦ርስ፡በርሳችኹ፡አታንጐራጕሩ። 44፤የላከኝ፡አብ፡ከሳበው፡በቀር፡ወደ፡እኔ፡ሊመጣ፡የሚችል፡የለም፥እኔም፡በመጨረሻው፡ቀን፡ አስነሣዋለኹ። 45፤ዅሉም፡ከእግዚአብሔር፡የተማሩ፡ይኾናሉ፡ተብሎ፡በነቢያት፡ተጽፏል፤እንግዲህ፡ከአብ፡የሰማ፡ የተማረም፡ዅሉ፡ወደ፡እኔ፡ይመጣል። 46፤አብን፡ያየ፡ማንም፡የለም፤ከእግዚአብሔር፡ከኾነ፡በቀር፥ርሱ፡አብን፡አይቷል። 47፤እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፡በእኔ፡የሚያምን፡የዘለዓለም፡ሕይወት፡አለው። 48፤የሕይወት፡እንጀራ፡እኔ፡ነኝ። 49፤አባቶቻችኹ፡በምድረ፡በዳ፡መና፟፡በሉ፥ሞቱም፤ 50፤ሰው፡ከርሱ፡በልቶ፡እንዳይሞት፡ከሰማይ፡አኹን፡የወረደ፡እንጀራ፡ይህ፡ነው። 51፤ከሰማይ፡የወረደ፡ሕያው፡እንጀራ፡እኔ፡ነኝ፤ሰው፡ከዚህ፡እንጀራ፡ቢበላ፡ለዘለዓለም፡ይኖራል፤እኔም፡ ስለዓለም፡ሕይወት፡የምሰጠው፡እንጀራ፡ሥጋዬ፡ነው። 52፤እንግዲህ፡አይሁድ፦ይህ፡ሰው፡ሥጋውን፡ልንበላ፡ይሰጠን፡ዘንድ፡እንዴት፡ይችላል፧ብለው፡ርስ፡ በርሳቸው፡ተከራከሩ። 53፤ስለዚህ፥ኢየሱስ፡እንዲህ፡አላቸው፦እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥የሰውን፡ልጅ፡ሥጋ፡ካልበላችኹ፡ ደሙንም፡ካልጠጣችኹ፡በራሳችኹ፡ሕይወት፡የላችኹም። 54፤ሥጋዬን፡የሚበላ፡ደሜንም፡የሚጠጣ፡የዘለዓለም፡ሕይወት፡አለው፥እኔም፡በመጨረሻው፡ቀን፡ አስነሣዋለኹ። 55፤ሥጋዬ፡እውነተኛ፡መብል፡ደሜም፡እውነተኛ፡መጠጥ፡ነውና። 56፤ሥጋዬን፡የሚበላ፡ደሜንም፡የሚጠጣ፡በእኔ፡ይኖራል፡እኔም፡በርሱ፡እኖራለኹ። 57፤ሕያው፡አብ፡እንደ፡ላከኝ፡እኔም፡ከአብ፡የተነሣ፡ሕያው፡እንደምኾን፥እንዲሁ፡የሚበላኝ፡ደግሞ፡ከእኔ፡ የተነሣ፡ሕያው፡ይኾናል። 58፤ከሰማይ፡የወረደ፡እንጀራ፡ይህ፡ነው፤አባቶቻችኹ፡መና፟፡በልተው፡እንደ፡ሞቱ፡አይደለም፤ይህን፡እንጀራ፡የሚበላ፡ለዘለዓለም፡ይኖራል፡ 59፤በቅፍርናሖም፡ሲያስተምር፡ይህን፡በምኵራብ፡አለ። 60፤ከደቀ፡መዛሙርቱም፡ብዙዎች፡በሰሙ፡ጊዜ፦ይህ፡የሚያስጨንቅ፡ንግግር፡ነው፤ማን፡ሊሰማው፡ ይችላል፧አሉ። 61፤ኢየሱስ፡ግን፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ስለዚህ፡እንዳንጐራጐሩ፡በልቡ፡ዐውቆ፡አላቸው፦ይህ፡ያሰናክላችዃልን፧ 62፤እንግዲህ፡የሰው፡ልጅ፡አስቀድሞ፡ወደነበረበት፡ሲወጣ፡ብታዩ፡እንዴት፡ይኾናል፧ 63፤ሕይወትን፡የሚሰጥ፡መንፈስ፡ነው፤ሥጋ፡ምንም፡አይጠቅምም፤እኔ፡የነገርዃችኹ፡ቃል፡መንፈስ፡ነው፡ ሕይወትም፡ነው። 64፤ነገር፡ግን፥ከእናንተ፡የማያምኑ፡አሉ።ኢየሱስ፡የማያምኑት፡እነማን፡እንደ፡ኾኑ፡አሳልፎ፡የሚሰጠውም፡ ማን፡እንደ፡ኾነ፡ከመዠመሪያ፡ያውቅ፡ነበርና። 65፤ደግሞ፦ስለዚህ፡አልዃችኹ፥ከአብ፡የተሰጠው፡ካልኾነ፡ወደ፡እኔ፡ሊመጣ፡የሚችል፡የለም፡አለ። 66፤ከዚህም፡የተነሣ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ብዙዎች፡ወደ፡ዃላ፡ተመለሱ፤ወደ፡ፊትም፡ከርሱ፡ጋራ፡ አልኼዱም። 67፤ኢየሱስም፡ለዐሥራ፡ኹለቱ፦እናንተ፡ደግሞ፡ልትኼዱ፡ትወዳላችኹን፧አለ። 68፤ስምዖን፡ጴጥሮስ፦ጌታ፡ሆይ፥ወደ፡ማን፡እንኼዳለን፧አንተ፡የዘለዓለም፡ሕይወት፡ቃል፡አለኽ፤ 69፤እኛስ፡አንተ፡ክርስቶስ፡የሕያው፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡እንደ፡ኾንኽ፡አምነናል፡ዐውቀናልም፡ብሎ፡ መለሰለት። 70፤ኢየሱስም፦እኔ፡እናንተን፡ዐሥራ፡ኹለታችኹን፡የመረጥዃችኹ፡አይደለምን፧ከእናንተም፡አንዱ፡ ዲያብሎስ፡ነው፡ብሎ፡መለሰላቸው። 71፤ስለስምዖንም፡ልጅ፡ስለአስቆሮቱ፡ይሁዳ፡ተናገረ፤ከዐሥራ፡ኹለቱ፡አንዱ፡የኾነ፡ርሱ፡አሳልፎ፡ይሰጠው፡ ዘንድ፡አለውና። ምዕራፍ 1፤ከዚህም፡በዃላ፡ኢየሱስ፡አይሁድ፡ሊገድሉት፡ይፈልጉ፡ስለ፡ነበር፡በይሁዳ፡ሊመላለስ፡አይወድም፡ ነበርና፥በገሊላ፡ይመላለስ፡ነበር። 2፤የአይሁድም፡የዳስ፡በዓል፡ቀርቦ፡ነበር። 3፤እንግዲህ፡ወንድሞቹ፦ደቀ፡መዛሙርትኽ፡ደግሞ፡የምታደርገውን፡ሥራ፡እንዲያዩ፡ከዚህ፡ተነሣና፡ወደ፡ ይሁዳ፡ኺድ፤ 4፤ራሱ፡ሊገለጥ፡እየፈለገ፡በስውር፡የሚሠራ፡የለምና።እነዚህን፡ብታደርግ፥ራስኽን፡ለዓለም፡ግለጥ፡አሉት። 5፤ወንድሞቹ፡ስንኳ፡አላመኑበትም፡ነበርና። 6፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡አላቸው፦ጊዜዬ፡ገና፡አልደረሰም፥ጊዜያችኹ፡ግን፡ዘወትር፡የተመቸ፡ነው። 7፤ዓለም፡እናንተን፡ሊጠላ፡አይቻለውም፤እኔ፡ግን፡ሥራው፡ክፉ፡መኾኑን፡እመሰክርበታለኹና፡እኔን፡ ይጠላኛል። 8፤እናንተ፡ወደዚህ፡በዓል፡ውጡ፤እኔስ፡ጊዜዬ፡ገና፡ስላልተፈጸመ፡ወደዚህ፡በዓል፡ገና፡አልወጣም።9፤ይህንም፡አላቸውና፡በገሊላ፡ቀረ። 10፤ወንድሞቹ፡ግን፡ወደ፡በዓሉ፡ከወጡ፡በዃላ፡በዚያን፡ጊዜ፡ርሱ፡ደግሞ፡በግልጥ፡ሳይኾን፡ተሰውሮ፡ ወጣ። 11፤አይሁድም፦ርሱ፡ወዴት፡ነው፧እያሉ፡በበዓሉ፡ይፈልጉት፡ነበር። 12፤በሕዝብም፡መካከል፡ስለ፡ርሱ፡ብዙ፡ማንጐራጐር፡ነበረ፤አንዳንዱም፦ደግ፡ሰው፡ነው፤ሌላዎች፡ ግን፦አይደለም፥ሕዝቡን፡ግን፡ያስታል፡ይሉ፡ነበር። 13፤ዳሩ፡ግን፡አይሁድን፡ስለ፡ፈሩ፡ማንም፡ስለ፡ርሱ፡በግልጥ፡አይናገርም፡ነበር። 14፤አኹንም፡በበዓሉ፡እኩሌታ፡ኢየሱስ፡ወደ፡መቅደስ፡ወጥቶ፡ያስተምር፡ነበር። 15፤አይሁድም፦ይህ፡ሰው፡ሳይማር፡መጻሕፍትን፡እንዴት፡ያውቃል፧ብለው፡ይደነቁ፡ነበር። 16፤ስለዚህ፥ኢየሱስ፡መለሰ፥እንዲህም፡አላቸው፦ትምህርቴስ፡ከላከኝ፡ነው፡እንጂ፡ከእኔ፡አይደለም፤ 17፤ፈቃዱን፡ሊያደርግ፡የሚወድ፡ቢኖር፥ርሱ፡ይህ፡ትምህርት፡ከእግዚአብሔር፡ቢኾን፡ወይም፡እኔ፡ከራሴ፡ የምናገር፡ብኾን፡ያውቃል። 18፤ከራሱ፡የሚናገር፡የራሱን፡ክብር፡ይፈልጋል፤የላከውን፡ክብር፡የሚፈልግ፡ግን፡ርሱ፡እውነተኛ፡ ነው፥በርሱም፡ዐመፃ፡የለበትም። 19፤ሙሴ፡ሕግን፡አልሰጣችኹምን፧ከእናንተ፡ግን፡ሕግን፡የሚያደርግ፡አንድ፡ስንኳ፡የለም።ልትገድሉኝ፡ስለ፡ምን፡ትፈልጋላችኹ፧ 20፤ሕዝቡ፡መለሱና፦ጋኔን፡አለብኽ፤ማን፡ሊገድልኽ፡ይፈልጋል፧አሉት። 21፤ኢየሱስ፡መለሰ፡አላቸውም፦አንድ፡ሥራ፡አደረግኹ፡ዅላችኹም፡ታደንቃላችኹ። 22፤ስለዚህ፥ሙሴ፡መገረዝን፡ሰጣችኹ፤ከአባቶችም፡ነው፡እንጂ፡ከሙሴ፡አይደለም፤በሰንበትም፡ሰውን፡ ትገርዛላችኹ። 23፤የሙሴ፡ሕግ፡እንዳይሻር፡ሰው፡በሰንበት፡መገረዝን፡የሚቀበል፡ከኾነስ፡ሰውን፡ዅለንተናውን፡በሰንበት፡ ጤናማ፡ስላደረግኹ፡ትቈጡኛላችኹን፧ 24፤ቅን፡ፍርድ፡ፍረዱ፡እንጂ፥በመልክ፡አትፍረዱ። 25፤እንግዲህ፡ከኢየሩሳሌም፡ሰዎች፡አንዳንዶቹ፡እንዲህ፡አሉ፦ሊገድሉት፡የሚፈልጉት፡ይህ፡አይደለምን። 26፤እንሆም፥በግልጥ፡ይናገራል፥አንዳችም፡አይሉትም።አለቃዎቹ፥ይህ፡ሰው፡በእውነት፡ክርስቶስ፡እንደ፡ ኾነ፡በእውነት፡ዐወቁን፧ 27፤ነገር፡ግን፥ይህን፡ከወዴት፡እንደ፡ኾነ፡ዐውቀናል፤ክርስቶስ፡ሲመጣ፡ግን፡ከወዴት፡እንደ፡ኾነ፡ማንም፡ አያውቅም። 28፤እንግዲህ፡ኢየሱስ፡በመቅደስ፡ሲያስተምር፦እኔንም፡ታውቁኛላችኹ፡ከወዴትም፡እንደ፡ኾንኹ፡ ታውቃላችኹ፤እኔም፡በራሴ፡አልመጣኹም፥ነገር፡ግን፥እናንተ፡የማታውቁት፡የላከኝ፡እውነተኛ፡ነው፤ 29፤እኔ፡ግን፡ከርሱ፡ዘንድ፡ነኝ፡ርሱም፡ልኮኛልና፥ዐውቀዋለኹ፡ብሎ፡ጮኸ። 30፤ስለዚህ፥ሊይዙት፡ይፈልጉ፡ነበር፤ነገር፡ግን፥ጊዜው፡ገና፡ስላልደረሰ፡ማንም፡እጁን፡አልጫነበትም። 31፤ከሕዝቡ፡ግን፡ብዙዎች፡አመኑበትና፦ክርስቶስ፡በመጣ፡ጊዜ፡ይህ፡ካደረጋቸው፡ምልክቶች፡ይልቅ፡ ያደርጋልን፧አሉ። 32፤ፈሪሳውያንም፡ሕዝቡ፡ሰለ፡ርሱ፡እንደዚህ፡ሲያንጐራጕሩ፡ሰሙ፤የካህናት፡አለቃዎችም፡ፈሪሳውያም፡ሊይዙት፡ሎሌዎችን፡ላኩ። 33፤ኢየሱስም፦ገና፡ጥቂት፡ጊዜ፡ከእናንተ፡ጋራ፡እቈያለኹ፡ወደላከኝም፡እኼዳለኹ። 34፤ትፈልጉኛላችኹ፡አታገኙኝምም፤እኔም፡ወዳለኹበት፡እናንተ፡ልትመጡ፡አትችሉም፡አለ። 35፤እንግዲህ፡አይሁድ፦እኛ፡እንዳናገኘው፡ይህ፡ወዴት፡ይኼድ፡ዘንድ፡አለው፧በግሪክ፡ሰዎች፡መካከል፡ ተበትነው፡ወደሚኖሩት፡ሊኼድና፡የግሪክን፡ሰዎች፡ሊያስተምር፡አለውን፧ 36፤ርሱ፦ትፈልጉኛላችኹ፡አታገኙኝምም፡እኔም፡ወዳለኹበት፡እናንተ፡ልትመጡ፡አትችሉም፡የሚለው፡ይህ፡ ቃል፡ምንድር፡ነው፧ብለው፡ርስ፡በርሳቸው፡ተነጋገሩ። 37፤ከበዓሉም፡በታላቁ፡በዃለኛው፡ቀን፡ኢየሱስ፡ቆሞ፦ማንም፡የተጠማ፡ቢኖር፡ወደ፡እኔ፡ይምጣና፡ ይጠጣ። 38፤በእኔ፡የሚያምን፡መጽሐፍ፡እንዳለ፥የሕይወት፡ውሃ፡ወንዝ፡ከሆዱ፡ይፈልቃል፡ብሎ፡ጮኸ። 39፤ይህን፡ግን፡በርሱ፡የሚያምኑ፡ሊቀበሉት፡ስላላቸው፡ስለ፡መንፈስ፡ተናገረ፤ኢየሱስ፡ገና፡ ስላልከበረ፥መንፈስ፡ገና፡አልወረደም፡ነበርና። 40፤ስለዚህ፥ከሕዝቡ፡ዐያሌ፡ሰዎች፡ይህን፡ቃል፡ሲሰሙ፦ይህ፡በእውነት፡ነቢዩ፡ነው፡አሉ፤ 41፤ሌላዎች፦ይህ፡ክርስቶስ፡ነው፡አሉ፤ሌላዎች፡ግን፦ክርስቶስ፡በእውኑ፡ከገሊላ፡ይመጣልን፧ 42፤ክርስቶስ፡ከዳዊት፡ዘር፡ዳዊትም፡ከነበረባት፡መንደር፡ከቤተ፡ልሔም፡እንዲመጣ፡መጽሐፍ፡ አላለምን፧አሉ። 43፤እንግዲህ፡ከርሱ፡የተነሣ፡በሕዝቡ፡መካከል፡መለያየት፡ኾነ፤ 44፤ከነርሱም፡አንዳንዶቹ፡ሊይዙት፡ወደዱ፥ነገር፡ግን፥እጁን፡ማንም፡አልጫነበትም። 45፤ሎሌዎቹም፡ወደ፡ካህናት፡አለቃዎችና፡ወደ፡ፈሪሳውያን፡መጡ፤እነዚያም፦ያላመጣችኹት፡ስለ፡ምን፡ ነው፧አሏቸው። 46፤ሎሌዎቹ፦እንደዚህ፡ሰው፡ማንም፡እንዲሁ፡ከቶ፡አልተናገረም፡ብለው፡መለሱ። 47፤እንግዲህ፡ፈሪሳውያን፦እናንተ፡ደግሞ፡ሳታችኹን፧ 48፤ከአለቃዎች፡ወይስ፡ከፈሪሳውያን፡በርሱ፡ያመነ፡አለን፧ 49፤ነገር፡ግን፥ሕግን፡የማያውቀው፡ይህ፡ሕዝብ፡ርጉም፡ነው፡ብለው፡መለሱላቸው። 50፤ከነርሱ፡አንዱ፡በሌሊት፡ቀድሞ፡ወደ፡ርሱ፡መጥቶ፡የነበረ፡ኒቆዲሞስ። 51፤ሕጋችን፡አስቀድሞ፡ከርሱ፡ሳይሰማ፡ምንስ፡እንዳደረገ፡ሳያውቅ፡በሰው፡ይፈርዳልን፧አላቸው። 52፤እነርሱም፡መለሱና፦አንተም፡ደግሞ፡ከገሊላ፡ነኽን፧ነቢይ፡ከገሊላ፡እንዳይነሣ፡መርምርና፡እይ፡አሉት። 53፤እያንዳንዱም፡ወደ፡ቤቱ፡ኼደ። ምዕራፍ 1፤ኢየሱስ፡ግን፡ወደ፡ደብረ፡ዘይት፡ኼደ። 2፤ማለዳም፡ደግሞ፡ወደ፡መቅደስ፡ደረሰ፥ሕዝቡም፡ዅሉ፡ወደ፡ርሱ፡መጡ።ተቀምጦም፡ያስተምራቸው፡ ነበር። 3፤ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያንም፡በምንዝር፡የተያዘችን፡ሴት፡ወደ፡ርሱ፡አመጡ፡በመካከልም፡ርሱዋን፡አቁመው። 4፤መምህር፡ሆይ፥ይህች፡ሴት፡ስታመነዝር፡ተገኝታ፡ተያዘች። 5፤ሙሴም፡እንደነዚህ፡ያሉት፡እንዲወገሩ፡በሕግ፡አዘዘን፤አንተስ፡ስለ፡ርሷ፡ምን፡ትላለኽ፧አሉት። 6፤የሚከሱበትንም፡እንዲያገኙ፡ሊፈትኑት፡ይህን፡አሉ።ኢየሱስ፡ግን፡ጐንበስ፡ብሎ፡በጣቱ፡በምድር፡ላይ፡ ጻፈ፤ 7፤መላልሰው፡በጠየቁት፡ጊዜ፡ግን፡ቀና፡ብሎ፦ከእናንተ፡ኀጢአት፡የሌለበት፡አስቀድሞ፡በድንጋይ፡ ይውገራት፡አላቸው። 8፤ደግሞም፡ጐንበስ፡ብሎ፡በጣቱ፡በምድር፡ላይ፡ጻፈ። 9፤እነርሱም፡ይህን፡ሲሰሙ፡ኅሊናቸው፡ወቀሳቸውና፡ከሽማግሌዎች፡ዠምረው፡እስከ፡ዃለኛዎች፡አንድ፡ አንድ፡እያሉ፡ወጡ፤ኢየሱስም፡ብቻውን፡ቀረ፥ሴቲቱም፡በመካከል፡ቆማ፡ነበር። 10፤ኢየሱስም፡ቀና፡ብሎ፡ከሴቲቱ፡በቀር፡ማንንም፡ባላየ፡ጊዜ፦አንቺ፡ሴት፥እነዚያ፡ከሳሾችሽ፡ወዴት፡ አሉ፧የፈረደብሽ፡የለምን፧አላት። 11፤ርሷም፦ጌታ፡ሆይ፥አንድ፡ስንኳ፡አለች።ኢየሱስም፦እኔም፡አልፈርድብሽም፤ኺጂ፥ካኹንም፡ዠምሮ፡ ደግመሽ፡ኀጢአት፡አትሥሪ፡አላት። 12፤ደግሞም፡ኢየሱስ፦እኔ፡የዓለም፡ብርሃን፡ነኝ፤የሚከተለኝ፡የሕይወት፡ብርሃን፡ይኾንለታል፡እንጂ፡ በጨለማ፡አይመላለስም፡ብሎ፡ተናገራቸው። 13፤ፈሪሳውያንም፦አንተ፡ስለ፡ራስኽ፡ትመሰክራለኽ፤ምስክርነትኽ፡እውነት፡አይደለም፡አሉት። 14፤ኢየሱስ፡መለሰ፥አላቸውም፦እኔ፡ስለ፡ራሴ፡ምንም፡እንኳ፡ብመሰክር፡ከወዴት፡እንደመጣኹ፡ወዴትም፡እንድኼድ፡ዐውቃለኹና፡ምስክርነቴ፡እውነት፡ነው፤እናንተ፡ግን፡ከወዴት፡እንደ፡መጣኹ፡ወዴትም፡ እንድኼድ፡አታውቁም። 15፤እናንተ፡ሥጋዊ፡ፍርድን፡ትፈርዳላችኹ፤እኔ፡ባንድ፡ሰው፡ስንኳ፡አልፈርድም። 16፤የላከኝ፡አብ፡ከእኔ፡ጋራ፡ነው፡እንጂ፡ብቻዬን፡አይደለኹምና፡እኔ፡ብፈርድ፡ፍርዴ፡እውነት፡ነው። 17፤የኹለት፡ሰዎችም፡ምስክርነት፡እውነት፡እንደ፡ኾነ፡በሕጋችኹ፡ተጽፏል። 18፤ስለ፡ራሴ፡የምመሰክር፡እኔ፡ነኝ፥የላከኝም፡አብ፡ስለ፡እኔ፡ይመሰክራል። 19፤እንግዲህ፦አባትኽ፡ወዴት፡ነው፧አሉት።ኢየሱስ፡መልሶ፦እኔንም፡ወይም፡አባቴንም፡ አታውቁም፤እኔንስ፡ብታውቁኝ፡አባቴን፡ደግሞ፡ባወቃችኹ፡ነበር፡አላቸው። 20፤ኢየሱስ፡በመቅደስ፡ሲያስተምር፡በግምጃ፡ቤት፡አጠገብ፡ይህን፡ነገር፡ተናገረ፤ጊዜው፡ገና፡አልደረሰምና፡ ማንም፡አልያዘውም። 21፤ኢየሱስም፡ደግሞ፦እኔ፡እኼዳለኹ፡ትፈልጉኛላችኹም፡በኀጢአታችኹም፡ትሞታላችኹ፡እኔ፡ ወደምኼድበት፡እናንተ፡ልትመጡ፡አትችሉም፡አላቸው። 22፤አይሁድም፦እኔ፡ወደምኼድበት፡እናንተ፡ልትመጡ፡አትችሉም፡ማለቱ፡ራሱን፡ይገድላልን፧እንጃ፡አሉ። 23፤እናንተ፡ከታች፡ናችኹ፥እኔ፡ከላይ፡ነኝ፤እናንተ፡ከዚህ፡ዓለም፡ናችኹ፥እኔ፡ከዚህ፡ዓለም፡ አይደለኹም። 24፤እንግዲህ፦በኀጢአታችኹ፡ትሞታላችኹ፡አልዃችኹ፤እኔ፡እንደኾንኹ፡ባታምኑ፡በኀጢአታችኹ፡ ትሞታላችኹና፡አላቸው። 25፤እንግዲህ፦አንተ፡ማን፡ነኽ፧አሉት።ኢየሱስም፦ከመዠመሪያ፡ለእናንተ፡የተናገርኹት፡ነኝ። 26፤ስለ፡እናንተ፡የምናገረው፡የምፈርደውም፡ብዙ፡ነገር፡አለኝ፤ዳሩ፡ግን፡የላከኝ፡እውነተኛ፡ነው፥እኔም፡ ከርሱ፡የሰማኹትን፡ይህን፡ለዓለም፡እናገራለኹ፡አላቸው። 27፤ስለ፡አብ፡እንደ፡ነገራቸው፡አላስተዋሉም። 28፤ስለዚህም፡ኢየሱስ፦የሰውን፡ልጅ፡ከፍ፡ከፍ፡ባደረጋችኹት፡ጊዜ፡እኔ፡እኾን፡ዘንድ፡አባቴም፡ እንዳስተማረኝ፡እነዚህን፡እናገር፡ዘንድ፡እንጂ፡ከራሴ፡አንዳች፡እንዳላደርግ፡በዚያን፡ጊዜ፡ታውቃላችኹ። 29፤የላከኝም፡ከእኔ፡ጋራ፡ነው፤እኔ፡ደስ፡የሚያሠኘውን፡ዘወትር፡አደርጋለኹና፡አብ፡ብቻዬን፡አይተወኝም፡ አላቸው። 30፤ይህን፡ሲናገር፡ብዙዎች፡በርሱ፡አመኑ። 31፤ኢየሱስም፡ያመኑትን፡አይሁድ፦እናንተ፡በቃሌ፡ብትኖሩ፡በእውነት፡ደቀ፡መዛሙርቴ፡ናችኹ፤ 32፤እውነትንም፡ታውቃላችኹ፡እውነትም፡ሐራነት፡ያወጣችዃል፡አላቸው። 33፤እነርሱም፡መልሰው፦የአብርሃም፡ዘር፡ነን፡ለአንድም፡ስንኳ፡ከቶ፡ባሪያዎች፡ አልኾንም፤አንተ፦ሐራነት፡ትወጣላችኹ፡እንዴት፡ትላለኽ፧አሉት። 34፤ኢየሱስ፡መለሰ፥እንዲህ፡ሲል፦እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥ኀጢአት፡የሚያደርግ፡ዅሉ፡የኀጢአት፡ ባሪያ፡ነው። 35፤ባሪያም፡ለዘለዓለም፡በቤት፡አይኖርም፤ልጁ፡ለዘለዓለም፡ይኖራል። 36፤እንግዲህ፡ልጁ፡ሐራነት፡ቢያወጣችኹ፡በእውነት፡ሐራነት፡ትወጣላችኹ። 37፤የአብርሃም፡ዘር፡መኾናችኹንስ፡ዐውቃለኹ፥ነገር፡ግን፥ቃሌ፡በእናንተ፡አይኖርምና፡ልትገድሉኝ፡ ትፈልጋላችኹ። 38፤እኔ፡በአባቴ፡ዘንድ፡ያየኹትን፡እናገራለኹ፤እናንተም፡ደግሞ፡በአባታችኹ፡ዘንድ፡ያያችኹትን፡ ታደርጋላችኹ። 39፤መልሰውም፦አባታችንስ፡አብርሃም፡ነው፡አሉት።ኢየሱስም፦የአብርሃም፡ልጆች፡ብትኾኑ፡የአብርሃምን፡ ሥራ፡ባደረጋችኹ፡ነበር። 40፤ነገር፡ግን፥አኹን፡ከእግዚአብሔር፡የሰማኹትን፡እውነት፡የነገርዃችኹን፡ሰው፡ልትገድሉኝ፡ ትፈልጋላችኹ፤አብርሃም፡እንዲህ፡አላደረገም። 41፤እናንተ፡የአባታችኹን፡ሥራ፡ታደርጋላችኹ፡አላቸው፦እኛስ፡ከዝሙት፡አልተወለድንም፤አንድ፡አባት፡አለን፥ርሱም፡እግዚአብሔር፡ነው፡አሉት። 42፤ኢየሱስም፡አላቸው፦እግዚአብሔርስ፡አባታችኹ፡ከኾነ፡በወደዳችኹኝ፡ነበር፤እኔ፡ከእግዚአብሔር፡ ወጥቼ፡መጥቻለኹና፤ርሱ፡ላከኝ፡እንጂ፡ከራሴ፡አልመጣኹምና። 43፤ንግግሬን፡የማታስተውሉ፡ስለ፡ምንድር፡ነው፧ቃሌን፡ልትሰሙ፡ስለማትችሉ፡ነው። 44፤እናንተ፡ከአባታችኹ፡ከዲያብሎስ፡ናችኹ፡የአባታችኹንም፡ምኞት፡ልታደርጉ፡ትወዳላችኹ።ርሱ፡ ከመዠመሪያ፡ነፍሰ፡ገዳይ፡ነበረ፤እውነትም፡በርሱ፡ስለሌለ፡በእውነት፡አልቆመም።ሐሰትን፡ሲናገር፡ከራሱ፡ ይናገራል፥ሐሰተኛ፡የሐሰትም፡አባት፡ነውና። 45፤እኔ፡ግን፡እውነትን፡የምናገር፡ስለ፡ኾንኹ፡አታምኑኝም። 46፤ከእናንተ፡ስለ፡ኀጢአት፡የሚወቅሰኝ፡ማን፡ነው፧እውነት፡የምናገር፡ከኾንኹ፡እናንተ፡ስለ፡ምን፡ አታምኑኝም፧ 47፤ከእግዚአብሔር፡የኾነ፡የእግዚአብሔርን፡ቃል፡ይሰማል፤እናንተ፡ከእግዚአብሔር፡አይደላችኹምና፡ስለዚህ፡ አትሰሙም። 48፤አይሁድ፡መልሰው፦ሳምራዊ፡እንደ፡ኾንኽ፡ጋኔንም፡እንዳለብኽ፡በማለታችን፡እኛ፡መልካም፡እንል፡ የለምን፧አሉት። 49፤ኢየሱስም፡መለሰ፥እንዲህ፡ሲል፦እኔስ፡ጋኔን፡የለብኝም፥ነገር፡ግን፥አባቴን፡አከብራለኹ፡እናንተም፡ ታዋርዱኛላችኹ። 50፤እኔ፡ግን፡የራሴን፡ክብር፡አልፈልግም፤የሚፈልግ፡የሚፈርድም፡አለ። 51፤እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥ቃሌን፡የሚጠብቅ፡ቢኖር፡ለዘለዓለም፡ሞትን፡አያይም። 52፤አይሁድ፦ጋኔን፡እንዳለብኽ፡አኹን፡ዐወቅን።አብርሃም፡ስንኳ፡ሞተ፥ነቢያትም፤አንተም፦ቃሌን፡ የሚጠብቅ፡ቢኖር፡ለዘለዓለም፡ሞትን፡አይቀምስም፡ትላለኽ። 53፤በእውኑ፡አንተ፡ከሞተው፡ከአባታችን፡ከአብርሃም፡ትበልጣለኽን፧ነቢያትም፡ሞቱ፤ራስኽን፡ማንን፡ ታደርጋለኽ፧አሉት። 54፤ኢየሱስም፡መለሰ፥አለም፦እኔ፡ራሴን፡ባከብር፡ክብሬ፡ከንቱ፡ነው፤የሚያከብረኝ፡እናንተ፡አምላካችን፡ የምትሉት፡አባቴ፡ነው፤ 55፤አላወቃችኹትምም፥እኔ፡ግን፡ዐውቀዋለኹ።አላውቀውም፡ብል፡እንደናንተ፡ሐሰተኛ፡በኾንኹ፤ዳሩ፡ግን፡ ዐውቀዋለኹ፡ቃሉንም፡እጠብቃለኹ። 56፤አባታችኹ፡አብርሃም፡ቀኔን፡ያይ፡ዘንድ፡ሐሤት፡አደረገ፥አየም፡ደስም፡አለው። 57፤አይሁድም፦ገና፡ዐምሳ፡ዓመት፡ያልኾነኽ፡አብርሃምን፡አይተኻልን፧አሉት። 58፤ኢየሱስም፦እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥አብርሃም፡ሳይወለድ፡እኔ፡አለኹ፡አላቸው። 59፤ስለዚህ፥ሊወግሩት፡ድንጋይ፡አነሡ፤ኢየሱስ፡ግን፡ተሰወራቸው፥ከመቅደስም፡ወጥቶ፡በመካከላቸው፡ዐልፎ፡ኼደ። ምዕራፍ 1፤ሲያልፍም፡ከመወለዱ፡ዠምሮ፡ዕውር፡የኾነውን፡ሰው፡አየ። 2፤ደቀ፡መዛሙርቱም፦መምህር፡ሆይ፥ይህ፡ሰው፡ዕውር፡ኾኖ፡እንዲወለድ፡ኀጢአት፡የሠራ፡ማን፡ ነው፧ርሱ፡ወይስ፡ወላጆቹ፧ብለው፡ጠየቁት። 3፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡ብሎ፡መለሰ፦የእግዚአብሔር፡ሥራ፡በርሱ፡እንዲገለጥ፡ነው፡እንጂ፡ርሱ፡ወይም፡ ወላጆቹ፡ኀጢአት፡አልሠሩም። 4፤ቀን፡ሳለ፡የላከኝን፡ሥራ፡ላደርግ፡ይገ፟ባ፟ኛል፤ማንም፡ሊሠራ፡የማይችልባት፡ሌሊት፡ትመጣለች። 5፤በዓለም፡ሳለኹ፡የዓለም፡ብርሃን፡ነኝ። 6፤ይህን፡ብሎ፡ወደ፡መሬት፡እንትፍ፡አለ፡በምራቁም፡ጭቃ፡አድርጎ፡በጭቃው፡የዕውሩን፡ዐይኖች፡ቀባና፦ 7፤ኺድና፡በሰሊሖም፡መጠመቂያ፡ታጠብ፡አለው፤(ትርጓሜው፡'የተላከ'፡ነው)።ስለዚህ፡ኼዶ፡ ታጠበ፥እያየም፡መጣ። 8፤ጎረቤቶቹም፡ቀድሞም፡ሲለምን፡አይተውት፡የነበሩ፦ይህ፡ተቀምጦ፡ይለምን፡የነበረ፡አይደለምን፧አሉ። 9፤ሌላዎች፦ርሱ፡ነው፡አሉ፤ሌላዎች፦አይደለም፡ርሱን፡ይመስላል፡እንጂ፡አሉ፤ርሱ፦እኔ፡ነኝ፡አለ። 10፤ታድያ፦ዐይኖችኽ፡እንዴት፡ተከፈቱ፧አሉት። 11፤ርሱ፡መልሶ፦ኢየሱስ፡የሚባለው፡ሰው፡ጭቃ፡አድርጎ፡አይኖቼን፡ቀባና፦ወደሰሊሖም፡መጠመቂያ፡ ኼደኽ፡ታጠብ፡አለኝ፤ኼጄ፡ታጥቤም፡አየኹ፡አለ። 12፤ያ፡ሰው፡ወዴት፡ነው፧አሉት፦አላውቅም፡አለ። 13፤በፊት፡ዕውር፡የነበረውን፡ሰው፡ወደ፡ፈሪሳውያን፡ወሰዱት። 14፤ኢየሱስም፡ጭቃ፡አድርጎ፡ዐይኖቹን፡የከፈተበት፡ቀን፡ሰንበት፡ነበረ። 15፤ስለዚህ፥ፈሪሳውያን፡ደግሞ፡እንዴት፡እንዳየ፡እንደ፡ገና፡ጠየቁት።ርሱም፦ጭቃ፡በዐይኖቼ፡ አኖረ፥ታጠብኹም፥አያለኹም፡አላቸው። 16፤ከፈሪሳውያንም፡አንዳንዶቹ፦ይህ፡ሰው፡ሰንበትን፡አያከብርምና፡ከእግዚአብሔር፡አይደለም፡አሉ።ሌላዎች፡ ግን፦ኀጢአትኛ፡ሰው፡እንደነዚህ፡ያሉ፡ምልክቶች፡ሊያደርግ፡እንዴት፡ይችላል፧አሉ። 17፤በመካከላቸውም፡መለያየት፡ኾነ።ከዚህም፡የተነሣ፡ዕውሩን፦አንተ፡ዐይኖችኽን፡ስለከፈተ፡ስለ፡ርሱ፡ ምን፡ትላለኽ፧ደግሞ፡አሉት።ርሱም፦ነቢይ፡ነው፡አለ። 18፤አይሁድ፡የዚያን፡ያየውን፡ወላጆች፡እስኪጠሩ፡ድረስ፡ዕውር፡እንደ፡ነበረ፡እንዳየም፡ስለ፡ርሱ፡ አላመኑም፥ 19፤እነርሱንም፦እናንተ፡ዕውር፡ኾኖ፡ተወለደ፡የምትሉት፡ልጃችኹ፡ይህ፡ነውን፧ታድያ፡አኹን፡እንዴት፡ ያያል፧ብለው፡ጠየቋቸው። 20፤ወላጆቹም፡መልሰው፦ይህ፡ልጃችን፡እንደ፡ኾነ፡ዕውርም፡ኾኖ፡እንደ፡ተወለደ፡እናውቃለን፤ 21፤ዳሩ፡ግን፡አኹን፡እንዴት፡እንዳየ፡አናውቅም፥ወይም፡ዐይኖቹን፡ማን፡እንደ፡ከፈተ፡እኛ፡ አናውቅም፤ጠይቁት፡ርሱ፡ሙሉ፡ሰው፡ነው፤ርሱ፡ስለ፡ራሱ፡ይናገራል፡አሉ። 22፤ወላጆቹ፡አይሁድን፡ስለ፡ፈሩ፡ይህን፡አሉ፤ርሱ፡ክርስቶስ፡ነው፡ብሎ፡የሚመሰክር፡ቢኖር፡ከምኵራብ፡ እንዲያወጡት፡አይሁድ፡ከዚህ፡በፊት፡ተስማምተው፡ነበርና። 23፤ስለዚህ፥ወላጆቹ፦ሙሉ፡ሰው፡ነው፥ጠይቁት፡አሉ። 24፤ስለዚህ፥ዕውር፡የነበረውን፡ሰው፡ኹለተኛ፡ጠርተው፦እግዚአብሔርን፡አክብር፤ይህ፡ሰው፡ኀጢአተኛ፡ መኾኑን፡እኛ፡እናውቃለን፡አሉት። 25፤ርሱም፡መልሶ፦ኀጢአተኛ፡መኾኑን፡አላውቅም፤ዕውር፡እንደ፡ነበርኹ፡አኹንም፡እንዳይ፡ይህን፡አንድ፡ ነገር፡ዐውቃለኹ፡አለ። 26፤ደግመውም፦ምን፡አደረገልኽ፧እንዴትስ፡ዐይኖችኽን፡ከፈተ፧አሉት። 27፤ርሱም፡መልሶ፦አስቀድሜ፡ነገርዃችኹ፡አልሰማችኹምም፤ስለ፡ምን፡ዳግመኛ፡ልትሰሙ፡ ትወዳላችኹ፧እናንተ፡ደግሞ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ልትኾኑ፡ትወዳላችኹን፧አላቸው። 28፤ተሳድበውም፦አንተ፡የርሱ፡ደቀ፡መዝሙር፡ነኽ፥እኛ፡ግን፡የሙሴ፡ደቀ፡መዛሙርት፡ነን፤ 29፤እግዚአብሔር፡ሙሴን፡እንደ፡ተናገረው፡እኛ፡እናውቃለን፥ይህ፡ሰው፡ግን፡ከወዴት፡እንደ፡ኾነ፡ አናውቅም፡አሉት። 30፤ሰውዬው፡መለሰ፡እንዲህም፡አላቸው፦ከወዴት፡እንደ፡ኾነ፡እናንተ፡አለማወቃችኹ፡ይህ፡ድንቅ፡ነገር፡ነው፥ዳሩ፡ግን፡ዐይኖቼን፡ከፈተ። 31፤እግዚአብሔርን፡የሚፈራ፡ፈቃዱንም፡የሚያደርግ፡ቢኖር፡ያንን፡እግዚአብሔር፡ይሰማዋል፡እንጂ፡ ኀጢአተኛዎችን፡እንዳይሰማ፡እናውቃለን። 32፤ዕውር፡ኾኖ፡የተወለደውን፡ዐይኖች፡ማንም፡እንደ፡ከፈተ፡ዓለም፡ከተፈጠረ፡ዠምሮ፡አልተሰማም፤ 33፤ይህ፡ሰው፡ከእግዚአብሔር፡ባይኾን፡ምንም፡ሊያደርግ፡ባልቻለም፡ነበር። 34፤መልሰው፦አንተ፡ዅለንተናኽ፡በኀጢአት፡ተወለድኽ፥አንተም፡እኛን፡ታስተምረናለኽን፧አሉት።ወደ፡ ውጭም፡አወጡት። 35፤ኢየሱስም፡ወደ፡ውጭ፡እንዳወጡት፡ሰማ፤ሲያገኘውም፦አንተ፡በእግዚአብሔር፡ልጅ፡ ታምናለኽን፧አለው። 36፤ርሱም፡መልሶ፦ጌታ፡ሆይ፥በርሱ፡አምን፡ዘንድ፡ማን፡ነው፧አለ። 37፤ኢየሱስም፦አይተኸዋልም፡ከአንተ፡ጋራም፡የሚናገረው፡ርሱ፡ነው፡አለው። 38፤ርሱም፦ጌታ፡ሆይ፥አምናለኹ፡አለ፤ሰገደለትም። 39፤ኢየሱስም፦የማያዩ፡እንዲያዩ፡የሚያዩም፡እንዲታወሩ፡እኔ፡ወደዚህ፡ዓለም፡ለፍርድ፡መጣኹ፡አለ። 40፤ከፈሪሳውያንም፡ከርሱ፡ጋራ፡የነበሩት፡ይህን፡ሰምተው፦እኛ፡ደግሞ፡ዕውሮች፡ነንን፧አሉት። 41፤ኢየሱስም፡አላቸው፦ዕውሮችስ፡ብትኾኑ፡ኀጢአት፡ባልኾነባችኹም፡ነበር፤አኹን፡ግን፦እናያለን፡ ትላላችኹ፤ኀጢአታችኹ፡ይኖራል። ምዕራፍ 1፤እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥ወደበጎች፡በረት፡በበሩ፡የማይገባ፡በሌላ፡መንገድ፡ግን፡የሚወጣ፡ርሱ፡ ሌባ፡ወንበዴም፡ነው፤ 2፤በበሩ፡የሚገባ፡ግን፡የበጎች፡እረኛ፡ነው። 3፤ለርሱ፡በረኛው፡ይከፍትለታል፤በጎቹም፡ድምፁን፡ይሰሙታል፥የራሱንም፡በጎች፡በየስማቸው፡ጠርቶ፡ ይወስዳቸዋል። 4፤የራሱንም፡ዅሉ፡ካወጣቸ4፤የራሱንም፡ዅሉ፡ካወጣቸው፡በዃላ፡በፊታቸው፡ይኼዳል፥በጎቹም፡ድምፁን፡ያውቃሉና፡ይከተሉታል፤ 5፤ከሌላው፡ግን፡ይሸሻሉ፡እንጂ፡አይከተሉትም፥የሌላዎችን፡ድምፅ፡አያውቁምና። 6፤ኢየሱስ፡ይህን፡ምሳሌ፡ነገራቸው፤እነርሱ፡ግን፡የነገራቸው፡ምን፡እንደ፡ኾነ፡አላስተዋሉም። 7፤ኢየሱስም፡ደግሞ፡አላቸው፦እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥እኔ፡የበጎች፡በር፡ነኝ። 8፤ከእኔ፡በፊት፡የመጡ፡ዅሉ፡ሌባዎችና፡ወንበዴዎች፡ናቸው፤ዳሩ፡ግን፡በጎቹ፡አልሰሟቸውም። 9፤በሩ፡እኔ፡ነኝ፤በእኔ፡የሚገባ፡ቢኖር፡ይድናል፥ይገባልም፡ይወጣልም፡መሰማሪያም፡ያገኛል። 10፤ሌባው፡ሊሰርቅና፡ሊያርድ፡ሊያጠፋም፡እንጂ፡ስለ፡ሌላ፡አይመጣም፤እኔ፡ሕይወት፡እንዲኾንላቸው፡ እንዲበዛላቸውም፡መጣኹ። 11፤መልካም፡እረኛ፡እኔ፡ነኝ።መልካም፡እረኛ፡ነፍሱን፡ስለ፡በጎቹ፡ያኖራል። 12፤እረኛ፡ያልኾነው፡በጎቹም፡የርሱ፡ያልኾኑ፡ሞያተኛ፡ግን፥ተኵላ፡ሲመጣ፡ባየ፡ጊዜ፥በጎቹን፡ትቶ፡ ይሸሻል፤ተኵላም፡ይነጥቃቸዋል፡በጎቹንም፡ይበትናቸዋል። 13፤ሞያተኛ፡ስለ፡ኾነ፡ለበጎቹም፡ስለማይገደው፡ሞያተኛው፡ይሸሻል። 14-15፤መልካም፡እረኛ፡እኔ፡ነኝ፥አብም፡እንደሚያውቀኝ፡እኔም፡አብን፡እንደማውቀው፡የራሴን፡በጎች፡ ዐውቃለኹ፡የራሴም፡በጎች፡ያውቁኛል፤ነፍሴንም፡ስለ፡በጎች፡አኖራለኹ። 16፤ከዚህም፡በረት፡ያልኾኑ፡ሌላዎች፡በጎች፡አሉኝ፤እነርሱን፡ደግሞ፡ላመጣ፡ይገ፟ባ፟ኛል፥ድምፄንም፡ ይሰማሉ፥አንድም፡መንጋ፡ይኾናሉ፥እረኛውም፡አንድ። 17፤ነፍሴን፡ደግሞ፡አነሣት፡ዘንድ፡አኖራለኹና፡ስለዚህ፡አብ፡ይወደኛል። 18፤እኔ፡በፈቃዴ፡አኖራታለኹ፡እንጂ፡ከእኔ፡ማንም፡አይወስዳትም።ላኖራት፡ሥልጣን፡አለኝ፡ደግሞም፡ ላነሣት፡ሥልጣን፡አለኝ፡ይህችን፡ትእዛዝ፡ከአባቴ፡ተቀበልኹ። 19፤እንግዲህ፡ከዚህ፡ቃል፡የተነሣ፡በአይሁድ፡መካከል፡እንደ፡ገና፡መለያየት፡ኾነ። 20፤ከነርሱም፡ብዙዎች፦ጋኔን፡አለበት፡አብዷልም፤ስለ፡ምንስ፡ትሰሙታላችኹ፧አሉ። 21፤ሌላዎችም፦ይህ፡ጋኔን፡ያለበት፡ሰው፡ቃል፡አይደለም፤ጋኔን፡የዕውሮችን፡ዐይኖች፡ሊከፍት፡ ይችላልን፧አሉ። 22፤በኢየሩሳሌምም፡የመቅደስ፡መታደስ፡በዓል፡ኾነ፤ 23፤ክረምትም፡ነበረ።ኢየሱስም፡በመቅደስ፡በሰሎሞን፡ደጅ፡መመላለሻ፡ይመላለስ፡ነበር። 24፤አይሁድም፡ርሱን፡ከበ፟ው፦እስከ፡መቼ፡ድረስ፡በጥርጣሪ፡ታቈየናለኽ፧አንተ፡ክርስቶስ፡እንደ፡ኾንኽ፡ ገልጠኽ፡ንገረን፡አሉት። 25፤ኢየሱስም፡መለሰላቸው፥እንዲህ፡ሲል፦ነገርዃችኹ፡አታምኑምም፡እኔ፡በአባቴ፡ስም፡የማደርገው፡ሥራ፡ ይህ፡ስለ፡እኔ፡ይመሰክራል፤26፤እናንተ፡ግን፡እንደ፡ነገርዃችኹ፡ከበጎቼ፡ስላልኾናችኹ፡አታምኑም። 27፤በጎቼ፡ድምፄን፡ይሰማሉ፡እኔም፡ዐውቃቸዋለኹ፡ይከተሉኝማል፤ 28፤እኔም፡የዘለዓለም፡ሕይወትን፡እሰጣቸዋለኹ፥ለዘለዓለምም፡አይጠፉም፥ከእጄም፡ማንም፡አይነጥቃቸውም። 29፤የሰጠኝ፡አባቴ፡ከዅሉ፡ይበልጣል፥ከአባቴም፡እጅ፡ሊነጥቃቸው፡ማንም፡አይችልም። 30፤እኔና፡አብ፡አንድ፡ነን። 31፤አይሁድ፡ሊወግሩት፡ደግመው፡ድንጋይ፡አነሡ። 32፤ኢየሱስ፦ከአባቴ፡ብዙ፡መልካም፡ሥራ፡አሳየዃችኹ፤ከነርሱ፡ስለ፡ማናቸው፡ሥራ፡ትወግሩኛላችኹ፧ብሎ፡መለሰላቸው። 33፤አይሁድም፦ስለ፡መልካም፡ሥራ፡አንወግርኽም፤ስለ፡ስድብ፤አንተም፡ሰው፡ስትኾን፡ራስኽን፡አምላክ፡ ስለ፡ማድረግኽ፡ነው፡እንጂ፡ብለው፡መለሱለት። 34፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡ብሎ፡መለሰላቸው፦እኔ፦አማልክት፡ናችኹ፡አልኹ፡ተብሎ፡በሕጋችኹ፡የተጻፈ፡ አይደለምን፧ 35፤መጽሐፉ፡ሊሻር፡አይቻልምና፡እነዚያን፡የእግዚአብሔር፡ቃል፡የመጣላቸውን፡አማልክት፡ካላቸው፥ 36፤የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ነኝ፡ስላልኹ፡እናንተ፡አብ፡የቀደሰውን፡ወደ፡ዓለምም፡የላከውን፦ትሳደባለኽ፡ ትሉታላችኹን፧ 37፤እኔ፡የአባቴን፡ሥራ፡ባላደርግ፡አትመኑኝ፤ 38፤ባደርገው፡ግን፥እኔን፡ስንኳ፡ባታምኑ፡አብ፡በእኔ፡እንደ፡ኾነ፡እኔም፡በአብ፡እንደ፡ኾንኹ፡ታውቁና፡ ታስተውሉ፡ዘንድ፡ሥራውን፡እመኑ። 39፤እንግዲህ፡ደግመው፡ሊይዙት፡ፈለጉ፤ከእጃቸውም፡ወጣ። 40፤ዮሐንስም፡በመዠመሪያ፡ያጠምቅበት፡ወደነበረው፡ስፍራ፡ወደዮርዳኖስ፡ማዶ፡እንደ፡ገና፡ኼደ፡በዚያም፡ ኖረ። 41፤ብዙ፡ሰዎችም፡ወደ፡ርሱ፡መጥተው፦ዮሐንስ፡አንድ፡ምልክት፡ስንኳ፡አላደረገም፥ነገር፡ግን፥ዮሐንስ፡ ስለዚህ፡ሰው፡የተናገረው፡ዅሉ፡እውነት፡ነበረ፡አሉ። 42፤በዚያም፡ብዙዎች፡በርሱ፡አመኑ። ምዕራፍ 1፤ከማርያምና፡ከእኅቷ፡ከማርታ፡መንደር፡ከቢታንያ፡የኾነ፡አልዓዛር፡የሚባል፡አንድ፡ሰው፡ታሞ፡ነበር። 2፤ማርያምም፡ጌታን፡ሽቱ፡የቀባችው፡እግሩንም፡በጠጕሯ፡ያበሰችው፡ነበረች፤ወንድሟም፡አልዓዛር፡ታሞ፡ ነበር። 3፤ስለዚህ፥እኅቶቹ፦ጌታ፡ሆይ፥እንሆ፥የምትወደ፟ው፡ታሟል፡ብለው፡ወደ፡ርሱ፡ላኩ። 4፤ኢየሱስም፡ሰምቶ፦ይህ፡ሕመም፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡በርሱ፡ይከብር፡ዘንድ፡ስለእግዚአብሔር፡ክብር፡ ነው፡እንጂ፡ለሞት፡አይደለም፡አለ። 5፤ኢየሱስም፡ማርታንና፡እኅቷን፡አልዓዛርንም፡ይወድ፡ነበር። 6፤እንደ፡ታመመም፡በሰማ፡ጊዜ፡ያን፡ጊዜ፡በነበረበት፡ስፍራ፡ኹለት፡ቀን፡ዋለ፤ 7፤ከዚህም፡በዃላ፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፦ወደ፡ይሁዳ፡ደግሞ፡እንኺድ፡አላቸው። 8፤ደቀ፡መዛሙርቱ፦መምህር፡ሆይ፥አይሁድ፡ከጥቂት፡ጊዜ፡በፊት፡ሊወግሩኽ፡ይፈልጉ፡ነበር፥ደግሞም፡ ወደዚያ፡ትኼዳለኽን፧አሉት። 9፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ቀኑ፡ዐሥራ፡ኹለት፡ሰዓት፡አይደለምን፧በቀን፡የሚመላለስ፡ቢኖር፡የዚህን፡ዓለም፡ ብርሃን፡ያያልና፥አይሰናከልም፤ 10፤በሌሊት፡የሚመላለስ፡ቢኖር፡ግን፡ብርሃን፡በርሱ፡ስለሌለ፡ይሰናከላል፡አላቸው። 11፤ይህን፡ተናገረ፤ከዚህም፡በዃላ፦ወዳጃችን፡አልዓዛር፡ተኝቷል፤ነገር፡ግን፥ከእንቅልፉ፡ላስነሣው፡ እኼዳለኹ፡አላቸው። 12፤እንግዲህ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፦ጌታ፡ሆይ፥ተኝቶስ፡እንደ፡ኾነ፡ይድናል፡አሉት። 13፤ኢየሱስስ፡ስለ፡ሞቱ፡ተናግሮ፡ነበር፤እነርሱ፡ግን፡ስለ፡እንቅልፍ፡መተኛት፡እንደ፡ተናገረ፡መሰላቸው። 14፤እንግዲህ፡ያን፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡በግልጥ፦አልዓዛር፡ሞተ፤ 15፤እንድታምኑም፡በዚያ፡ባለመኖሬ፡ስለ፡እናንተ፡ደስ፡ይለኛል፤ነገር፡ግን፥ወደ፡ርሱ፡እንኺድ፡አላቸው። 16፤ስለዚህ፥ዲዲሞስ፡የሚሉት፡ቶማስ፥ለባልንጀራዎቹ፣ለደቀ፡መዛሙርት፦ከርሱ፡ጋራ፡እንሞት፡ዘንድ፡ እኛ፡ደግሞ፡እንኺድ፡አለ። 17፤ኢየሱስም፡በመጣ፡ጊዜ፡በመቃብር፡እስከ፡አኹን፡አራት፡ቀን፡ኾኖት፡አገኘው። 18፤ቢታንያም፡ዐሥራ፡ዐምስት፡ምዕራፍ፡ያኽል፡ለኢየሩሳሌም፡ቅርብ፡ነበረች። 19፤ከአይሁድም፡ብዙዎች፡ስለ፡ወንድማቸው፡ሊያጽናኗቸው፡ወደ፡ማርታና፡ወደ፡ማርያም፡መጥተው፡ነበር። 20፤ማርታም፡ኢየሱስ፡እንደ፡መጣ፡በሰማች፡ጊዜ፡ልትቀበለው፡ወጣች፤ማርያም፡ግን፡በቤት፡ተቀምጣ፡ነበር። 21፤ማርታም፡ኢየሱስን፦ጌታ፡ሆይ፥አንተ፡በዚህ፡ኖረኽ፡ብትኾን፡ወንድሜ፡ባልሞተም፡ነበር፤ 22፤አኹንም፡ከእግዚአብሔር የምትለምነውን፡ዅሉ፡እግዚአብሔር፡እንዲሰጥኽ፡ዐውቃለኹ፡አለችው። 23፤ኢየሱስም፦ወንድምሽ፡ይነሣል፡አላት። 24፤ማርታም፦በመጨረሻው፡ቀን፡በትንሣኤ፡እንዲነሣ፡ዐውቃለኹ፡አለችው። 25፤ኢየሱስም፦ትንሣኤና፡ሕይወት፡እኔ፡ነኝ፤የሚያምንብኝ፡ቢሞት፡እንኳ፡ሕያው፡ይኾናል፤ 26፤ሕያው፡የኾነም፡የሚያምንብኝም፡ዅሉ፡ለዘለዓለም፡አይሞትም፤ይህን፡ታምኚያለሽን፧አላት። 27፤ርሷም፦አዎን፡ጌታ፡ሆይ፤አንተ፡ወደ፡ዓለም፡የሚመጣው፡ክርስቶስ፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡እንደ፡ ኾንኽ፡እኔ፡አምናለኹ፡አለችው። 28፤ይህንም፡ብላ፡ኼደች፥እኅቷንም፡ማርያምን፡በስውር፡ጠርታ፦መምህሩ፡መጥቷል፡ይጠራሽማል፡ አለቻት። 29፤ርሷም፡በሰማች፡ጊዜ፡ፈጥና፡ተነሣች፡ወደ፡ርሱም፡መጣች፤ 30፤ኢየሱስም፡ማርታ፡በተቀበለችበት፡ስፍራ፡ነበረ፡እንጂ፡ገና፡ወደ፡መንደሩ፡አልገባም፡ነበር። 31፤ሲያጽናኗት፡ከርሷ፡ጋራ፡በቤት፡የነበሩ፡አይሁድም፡ማርያም፡ፈጥና፡እንደ፡ተነሣችና፡እንደ፡ወጣች፡ባዩ፡ ጊዜ፥ወደ፡መቃብር፡ኼዳ፡በዚያ፡ልታለቅስ፡መስሏቸው፡ተከተሏት። 32፤ማርያምም፡ኢየሱስ፡ወዳለበት፡መጥታ፡ባየችው፡ጊዜ፡በእግሩ፡ላይ፡ወድቃ፦ጌታ፡ሆይ፥አንተ፡በዚህ፡ ኖረኽ፡ብትኾን፡ወንድሜ፡ባልሞተም፡ነበር፡አለችው። 33፤ኢየሱስም፡ርሷ፡ስታለቅስ፡ከርሷም፡ጋራ፡የመጡት፡አይሁድ፡ሲያለቅሱ፡አይቶ፡በመንፈሱ፡ዐዘነ፡በራሱም፡ ታወከ፤ 34፤ወዴት፡አኖራችኹት፧አለም።እነርሱም፦ ጌታ፡ሆይ፥መጥተኽ፡እይ፡አሉት። 35፤ኢየሱስም፡እንባውን፡አፈሰሰ። 36፤ስለዚህ፥አይሁድ፦እንዴት፡ይወደ፟ው፡እንደ፡ነበረ፡እዩ፡አሉ። 37፤ከነርሱ፡ግን፡አንዳንዶቹ፦ይህ፡የዕውሩን፡ዐይኖች፡የከፈተ፡ይህን፡ደግሞ፡እንዳይሞት፡ያደርግ፡ዘንድ፡ ባልቻለም፡ነበርን፧አሉ። 38፤ኢየሱስም፡በራሱ፡ዐዝኖ፡ወደ፡መቃብሩ፡መጣ፤ርሱም፡ዋሻ፡ነበረ፤ድንጋይም፡ተገጥሞበት፡ነበር። 39፤ኢየሱስ፦ድንጋዩን፡አንሡ፡አለ።የሞተውም፡እኅት፡ማርታ፦ጌታ፡ሆይ፥ከሞተ፡አራት፡ቀን፡ኾኖታልና፥አኹን፡ይሸታል፡አለችው። 40፤ኢየሱስ፦ብታምኚስ፡የእግዚአብሔርን፡ክብር፡እንድታዪ፡አልነገርኹሽምን፧አላት። 41፤ድንጋዩንም፡አነሡት።ኢየሱስም፡ዐይኖቹን፡ወደ፡ላይ፡አንሥቶ፦አባት፡ሆይ፥ስለ፡ሰማኸኝ፡ አመሰግንኻለኹ። 42፤ዅልጊዜም፡እንድትሰማኝ፡ዐወቅኹ፤ነገር፡ግን፥አንተ፡እንደ፡ላክኸኝ፡ያምኑ፡ዘንድ፡በዚህ፡ዙሪያ፡ስለቆሙት፡ሕዝብ፡ተናገርኹ፡አለ። 43፤ይህንም፡ብሎ፡በታላቅ፡ድምፅ፦አልዓዛር፡ሆይ፥ወደ፡ውጭ፡ና፡ብሎ፡ጮኸ። 44፤የሞተውም፡እጆቹና፡እግሮቹ፡በመግነዝ፡እንደ፡ተገነዙ፡ወጣ፤ፈቱም፡በጨርቅ፡እንደ፡ተጠመጠመ፡ ነበር።ኢየሱስም፦ፍቱትና፡ይኺድ፡ተዉት፡አላቸው። 45፤ስለዚህ፥ወደ፡ማርያም፡ከመጡት፥ኢየሱስም፡ያደረገውን፡ካዩት፡ከአይሁድ፡ብዙዎች፡በርሱ፡አመኑ፤ 46፤ከነርሱ፡አንዳንዶቹ፡ግን፡ወደ፡ፈሪሳውያን፡ኼደው፡ኢየሱስ፡ያደረገውን፡ነገሯቸው። 47፤እንግዲህ፡የካህናት፡አለቃዎችና፡ፈሪሳውያን፡ሸንጎ፡ሰብስበው፦ምን፡እናድርግ፧ይህ፡ሰው፡ብዙ፡ ምልክቶች፡ያደርጋልና። 48፤እንዲሁ፡ብንተወው፡ዅሉ፡በርሱ፡ያምናሉ፤የሮሜም፡ሰዎች፡መጥተው፡አገራችንን፡ወገናችንንም፡ ይወስዳሉ፡አሉ። 49፤በዚያችም፡ዓመት፡ሊቀ፡ካህናት፡የነበረ፡ቀያፋ፡የሚሉት፡ከነርሱ፡አንዱ፦እናንተ፡ምንም፡አታውቁም፤ 50፤ሕዝቡም፡ዅሉ፡ከሚጠፋ፡አንድ፡ሰው፡ስለ፡ሕዝቡ፡ይሞት፡ዘንድ፡እንዲሻለን፡አታስቡም፡አላቸው። 51፤ይህንም፡የተናገረ፡ከራሱ፡አይደለም፥ነገር፡ግን፥በዚያች፡ዓመት፡ሊቀ፡ካህናት፡ነበረና፡ኢየሱስ፡ስለ፡ ሕዝቡ፡ሊሞት፡እንዳለው፡ትንቢት፡ተናገረ፤ 52፤ስለ፡ሕዝቡም፡ዅሉ፡አይደለም፥ነገር፡ግን፥የተበተኑትን፡የእግዚአብሔርን፡ልጆች፡ደግሞ፡በአንድነት፡ እንዲሰበስባቸው፡ነው፡እንጂ። 53፤እንግዲህ፡ከዚያ፡ቀን፡ዠምረው፡ሊገድሉት፡ተማከሩ። 54፤ከዚያ፡ወዲያም፡ኢየሱስ፡በአይሁድ፡መካከል፡ተገልጦ፡አልተመላለሰም፤ነገር፡ግን፥ከዚያ፡በምድረ፡በዳ፡ አጠገብ፡ወዳለች፡ምድር፥ኤፍሬም፡ወደምትባል፡ከተማ፡ኼደ፤በዚያም፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ጋራ፡ተቀመጠ። 55፤የአይሁድም፡ፋሲካ፡ቀርቦ፡ነበር።ብዙ፡ሰዎችም፡ራሳቸውን፡ያነጹ፡ዘንድ፡ከፋሲካ፡በፊት፡ከአገሩ፡ወደ፡ ኢየሩሳሌም፡ወጡ። 56፤ኢየሱስንም፡ይፈልጉት፡ነበር፤በመቅደስም፡ቆመው፡ርስ፡በርሳቸው፦ምን፡ይመስላችዃል፧ወደ፡በዓሉ፡ አይመጣም፡ይኾንን፧ተባባሉ። 57፤የካህናት፡አለቃዎችም፡ፈሪሳውያንም፡ይይዙት፡ዘንድ፥ርሱ፡ያለበትን፡ስፍራ፡የሚያውቀው፡ሰው፡ቢኖር፡ እንዲያመለክታቸው፡አዘ፟ው፡ነበር። ምዕራፍ 1፣ከፋሲካም በፊት በስድስተኛው ቀን ኢየሱስ ከሙታን ያስነሣው አልዓዛር ወደ ነበረበት ወደ ቢታንያ መጣ። 2፣በዚያም እራት አደረጉለት፤ ማርታም ታገለግል ነበር፤ አልዓዛር ግን ከእርሱ ጋር ከተቀመጡት አንዱ ነበረ። 3፣ማርያምም ዋጋው እጅግ የከበረ የጥሩ ናርዶስ ሽቱ ንጥር ወስዳ የኢየሱስን እግር ቀባች፤ በጠጕርዋም እግሩን አበሰች፤ ቤቱም ከናርዶስ ሽቱ ሞላ። 4፣ነገር ግን ከደቀ መዛሙርቱ አንዱ አሳልፎ ሊሰጠው ያለው የስምዖን ልጅ የአስቆሮቱ ይሁዳ፦ 5፣ይህ ሽቱ ለሦስት መቶ ዲናር ተሽጦ ለድሆች ያልተሰጠ ስለ ምን ነው? አለ። 6፣ይህንም የተናገረ ሌባ ስለ ነበረ ነው እንጂ ለድሆች ተገድዶላቸው አይደለም፤ ከረጢትም ይዞ በውስጡ ከሚገባው ይወስድ ስለ ነበረ ነው። 7፣ኢየሱስም፦ ለምቀበርበት ቀን እንድትጠብቀው ተውአት፤ 8፣ድሆችስ ሁልጊዜ ከእናንተ ጋር ይኖራሉና፥ እኔ ግን ሁልጊዜ ከእናንተ ጋር አልኖርም አለ። 9፣ከአይሁድም ብዙ ሕዝብ በዚያ እንደ ነበረ አውቀው መጡ፥ ከሙታንም ያስነሣውን አልዓዛርን ደግሞ እንዲያዩ ነበረ እንጂ ስለ ኢየሱስ ብቻ አይደለም። 10፣የካህናት አለቆችም አልዓዛርን ደግሞ ሊገድሉት ተማከሩ፥ 11፣ከአይሁድ ብዙዎች ከእርሱ የተነሣ ሄደው በኢየሱስ ያምኑ ነበርና። 12፣በማግሥቱ ወደ በዓሉ መጥተው የነበሩ ብዙ ሕዝብ ኢየሱስ ወደ ኢየሩሳሌም እንዲመጣ በሰሙ ጊዜ፥ 13፣የዘንባባ ዛፍ ዝንጣፊ ይዘው ሊቀበሉት ወጡና፦ ሆሣዕና፤ በጌታ ስም የሚመጣ የእስራኤል ንጉሥ የተባረከ ነው እያሉ ጮኹ። 14-15፣አንቺ የጽዮን ልጅ አትፍሪ፤ እነሆ፥ ንጉሥሽ በአህያ ውርንጫ ላይ ተቀምጦ ይመጣል ተብሎ እንደ ተጻፈ፥ ኢየሱስ የአህያ ውርንጫ አግኝቶ በእርሱ ተቀመጠ። 16፣ደቀ መዛሙርቱም ይህን ነገር በመጀመሪያ አላስተዋሉም፤ ነገር ግን ኢየሱስ ከከበረ በኋላ በዚያን ጊዜ ይህ ስለ እርሱ እንደ ተጻፈ ይህንም እንዳደረጉለት ትዝ አላቸው። 17፣አልዓዛርንም ከመቃብር ጠርቶ ከሙታን ሲያስነሣው ከእርሱ ጋር የነበሩት ሕዝብ ይመሰክሩለት ነበር። 18፣ስለዚህ ደግሞ ሕዝቡ ይህን ምልክት እንዳደረገ ስለ ሰሙ ሊቀበሉት ወጡ። 19፣ስለዚህ ፈሪሳውያን እርስ በርሳቸው፦ አንድ ስንኳ ልታደርጉ እንዳይቻላችሁ ታያላችሁን? እነሆ፥ ዓለሙ በኋላው ተከትሎት ሄዶአል ተባባሉ። 20፣በበዓሉም ሊሰግዱ ከወጡት አንዳንዶቹ የግሪክ ሰዎች ነበሩ፤ 21፣እነርሱም ከገሊላ ቤተ ሳይዳ ወደሚሆን ወደ ፊልጶስ መጥተው፦ ጌታ ሆይ፥ ኢየሱስን ልናይ እንወዳለን ብለው ለመኑት። 22፣ፊልጶስም መጥቶ ለእንድርያስ ነገረው፤ እንድርያስና ፊልጶስ መጥተው ለኢየሱስ ነገሩት። 23፣ኢየሱስም መለሰላቸው፥ እንዲህ ሲል፦ የሰው ልጅ ይከብር ዘንድ ሰዓቱ ደርሶአል። 24፣እውነት እውነት እላችኋለሁ፥ የስንዴ ቅንጣት በምድር ወድቃ ካልሞተች ብቻዋን ትቀራለች፤ ብትሞት ግን ብዙ ፍሬ ታፈራለች። 25፣ነፍሱን የሚወድ ያጠፋታል፥ ነፍሱንም በዚህ ዓለም የሚጠላ ለዘላለም ሕይወት ይጠብቃታል። 26፣የሚያገለግለኝ ቢኖር ይከተለኝ፥ እኔም ባለሁበት አገልጋዬ ደግሞ በዚያ ይሆናል፤ የሚያገለግለኝም ቢኖር አብ ያከብረዋል። 27፣አሁን ነፍሴ ታውካለች ምንስ እላለሁ? አባት ሆይ፥ ከዚህ ሰዓት አድነኝ። ነገር ግን ስለዚህ ወደዚህ ሰዓት መጣሁ። 28፣አባት ሆይ፥ ስምህን አክብረው። ስለዚህም፦ አከበርሁት ደግሞምአከብረዋለሁ የሚል ድምፅ ከሰማይ መጣ። 29፣በዚያ ቆመው የነበሩትም ሕዝብ በሰሙ ጊዜ፦ ነጐድጓድ ነው አሉ፤ ሌሎች፦ መልአክ ተናገረው አሉ። 30፣ኢየሱስም መለሰ፥ እንዲህ ሲል፦ ይህ ድምፅ ስለ እናንተ መጥቶአል እጂ ስለ እኔ አይደለም። 31፣አሁን የዚህ ዓለም ፍርድ ደርሶአል፤ አሁን የዚህ ዓለም ገዥ ወደ ውጭ ይጣላል፤ 32፣እኔም ከምድር ከፍ ከፍ ያልሁ እንደ ሆነ ሁሉን ወደ እኔ እስባለሁ። 33፣በምን ዓይነትም ሞት ይሞት ዘንድ እንዳለው ሲያመለክታቸው ይህን ተናገረ። 34፣እንግዲህ ሕዝቡ፦ እኛስ ክርስቶስ ለዘላለም እንዲኖር ከሕጉ ሰምተናል፤ አንተስ የሰው ልጅ ከፍ ከፍ ይል ዘንድ እንዲያስፈልገው እንዴት ትላላህ? ይህ የሰው ልጅ ማን ነው? ብለው መለሱለት። 35፣ኢየሱስም፦ ገና ጥቂት ጊዜ ብርሃን ከእናንተ ጋር ነው። ጨለማ እንዳይደርስባችሁ ብርሃን ሳለላችሁ ተመላለሱ፤ በጨለማም የሚመላለስ ወዴት እንዲሄድ አያውቅም። 36፣የብርሃን ልጆች እንድትሆኑ ብርሃን ሳለላችሁ በብርሃኑ እመኑ አላቸው። ኢየሱስም ይህን ተናግሮ ሄደና ተሰወረባቸው። 37-38፣ነገር ግን ይህን ያህል ምልክት በፊታቸው ምንም ቢያደርግ፤ ነቢዩ ኢሳይያስ፦ጌታ ሆይ፥ ማን ምስክርነታችንን አመነ? የእግዚአብሔርስ ክንድ ለማን ተገለጠ? ብሎ የተናገረው ቃል ይፈጸም ዘንድ በእርሱ አላመኑም። 39-40፣ኢሳይያስ ደግሞ፦በዓይኖቻቸው እንዳያዩ፥ በልባቸውም እንዳያስተውሉ፥ እንዳይመለሱም፥ እኔም እንዳልፈውሳቸው፥ ዓይኖቻቸውን አሳወረ ልባቸውንም አደነደነ ብሎአልና ስለዚህ ማመን አቃታቸው። 41፣ክብሩን ስለ አየ ኢሳይያስ ይህን አለ፥ ስለ እርሱም ተናገረ። 42፣ከዚህም ጋር ከአለቆች ደግሞ ብዙዎች በእርሱ አመኑ፤ ነገር ግን ከምኵራብ እንዳያስወጡአቸው በፈሪሳውያን ምክንያት አልመሰከሩለትም፤ 43፣ከእግዚአብሔር ክብር ይልቅ የሰውን ክብር ወደዋልና። 44፣ኢየሱስም ጮኸ፥ እንዲህም አለ፦ በእኔ የሚያምን በላከኝ ማመኑ ነው እንጂ በእኔ አይደለም፤ 45፣እኔንም የሚያይ የላከኝን ያያል። 46፣በእኔ የሚያምን ሁሉ በጨለማ እንዳይኖር እኔ ብርሃን ሆኜ ወደ ዓለም መጥቻለሁ። 47፣ዓለምን ላድን እንጂ በዓለም ልፈርድ አልመጣሁምና ቃሌን ሰምቶ የማይጠብቀው ቢኖር የምፈርድበት እኔ አይደለሁም። 48፣የሚጥለኝ ቃሌንም እናገራለሁ። ምዕራፍ 1፣ኢየሱስም ከፋሲካ በዓል በፊት፥ ከዚህ ዓለም ወደ አብ የሚሄድበት ሰዓት እንደ ደረሰ አውቆ፥ በዚህ ዓለም ያሉትን ወገኖቹን የወደዳቸውን እስከ መጨረሻ ወደዳቸው። 2፣እራትም ሲበሉ ዲያብሎስ በስምዖን ልጅ በአስቆሮቱ በይሁዳ ልብ አሳልፎ እንዲሰጠው አሳብ ካገባ በኋላ፥3 ኢየሱስ አብ ሁሉን በልጁ እንደ ሰጠው ከእግዚአብሔርም እንደ ወጣ ወደ እግዚአብሔርም እንዲሄድ አውቆ፥ 4፣ከእራት ተነሣ ልብሱንም አኖረ፥ ማበሻም ጨርቅ ወስዶ ታጠቀ፤ 5፣በኋላም በመታጠቢያው ውኃ ጨመረ፥ የደቀ መዛሙርቱንም እግር ሊያጥብና በታጠቀበትም ማበሻ ጨርቅ ሊያብስ ጀመረ። 6፣ወደ ስምዖን ጴጥሮስም መጣ፤ እርሱም፦ ጌታ ሆይ፥ አንተ የእኔን እግር ታጥባለህን? አለው። 7፣ኢየሱስም መልሶ፦ እኔ የማደርገውን አንተ አሁን አታውቅም፥ በኋላ ግን ታስተውለዋለህ አለው። 8፣ጴጥሮስም፦ የእኔን እግር ለዘላለም አታጥብም አለው። ኢየሱስም፦ ካላጠብሁህ፥ ከእኔ ጋር ዕድል የለህም ብሎ መለሰለት። 9፣ስምዖን ጴጥሮስም፦ ጌታ ሆይ፥ እጄንና ራሴን ደግሞ እንጂ እግሬን ብቻ አይደለም አለው። 10፣ኢየሱስም፦ የታጠበ እግሩን ከመታጠብ በቀር ሌላ አያስፈልገውም፥ ሁለንተናው ግን ንጹሕ ነው፤ እናንተም ንጹሐን ናችሁ፥ ነገር ግን ሁላችሁ አይደላችሁምአለው። 11፣አሳልፎ የሚሰጠውን ያውቅ ነበርና፤ ስለዚህ፦ ሁላችሁ ንጹሐን አይደላችሁም አለው። 12፣እግራቸውንም አጥቦ ልብሱንም አንሥቶ ዳግመኛ ተቀመጠ፥ እንዲህም አላቸው፦ ያደረግሁላችሁን ታስተውላላችሁን? 13፣እናንተ መምህርና ጌታትሉኛላችሁ፤ እንዲሁ ነኝና መልካም ትላላችሁ። 14፣እንግዲህ እኔ ጌታና መምህር ስሆን እግራችሁን ካጠብሁ፥ እናንተ ደግሞ እርስ በርሳችሁ እግራችሁን ትተጣጠቡ ዘንድ ይገባችኋል። 15፣እኔ ለእናንተ እንዳደረግሁ እናንተ ደግሞ ታደርጉ ዘንድ ምሳሌ ሰጥቻችኋለሁና። 16፣እውነት እውነት እላችኋለሁ፥ ባሪያ ከጌታው አይበልጥም። መልእክተኛም ከላከው አይበልጥም። 17፣ይህን ብታውቁ፥ ብታደርጉትም ብፁዓን ናችሁ። 18፣ስለ ሁላችሁ አልናገርም፤ እኔ የመረጥኋቸውን አውቃለሁ፤ ነገር ግን መጽሐፍ፦ እንጀራዬን የሚበላ በእኔ ላይ ተረከዙን አነሣብኝ ያለው ይፈጸም ዘንድ ነው። 19፣በሆነ ጊዜ እኔ እንደ ሆንሁ ታምኑ ዘንድ፥ ከአሁን ጀምሬ አስቀድሞ ሳይሆን እነግራችኋለሁ። 20፣እውነት እውነት እላችኋለሁ፥ ማናቸውን የምልከውን የሚቀበል እኔን ይቀበላል፥ እኔንም የሚቀበል የላከኝን ይቀበላል። 21፣ኢየሱስ ይህን ብሎ በመንፈሱ ታወከ መስክሮም፦ እውነት እውነት እላችኋለሁ፥ ከእናንተ አንዱ አሳልፎ ይሰጠኛል አለ። 22፣ደቀ መዛሙርቱ ስለ ማን እንደ ተናገረ አመንትተው እርስ በርሳቸው ተያዩ። 23፣ኢየሱስም ይወደው የነበረ ከደቀ መዛሙርቱ አንዱ በኢየሱስ ደረት ላይ ተጠጋ፤ 24፣ስለዚህ ስምዖን ጴጥሮስ እርሱን ጠቅሶ፦ ስለማን እንደ ተናገረ ንገረን አለው። 25፣እርሱም በኢየሱስ ደረት እንዲህ ተጠግቶ፦ ጌታ ሆይ፥ ማን ነው? አለው። 26፣ኢየሱስም፦ እኔ ቍራሽ አጥቅሼ የምሰጠው እርሱ ነው ብሎ መለሰለት። ቍራሽም አጥቅሶ ለአስቆሮቱ ለስምዖን ልጅ ለይሁዳ ሰጠው። 27፣ቍራሽም ከተቀበለ በኋላ ያን ጊዜ ሰይጣን ገባበት። እንግዲህ ኢየሱስ፦ የምታደርገውን ቶሎ ብለህ አድርግ አለው። 28፣ነገር ግን ከተቀመጡት ስለ ምን ይህን እንዳለው ማንም አላወቀም፤ 29፣ይሁዳ ከረጢቱን የያዘ ስለ ሆነ፥ ኢየሱስ፦ ለበዓሉ የሚያስፈልገንን ግዛ፥ ወይም ለድሆች ምጽዋት እንዲሰጥ ያለው ለአንዳንዱ መስሎአቸው ነበርና። 30፣እርሱም ቍራሹን ከተቀበለ በኋላ ወዲያው ወጣ፤ ሌሊትም ነበረ። 31፣ከወጣም በኋላ ኢየሱስ እንዲ አለ፦ አሁን የሰው ልጅ ከበረ እግዚአብሔርም ስለ እርሱ ከበረ፤ 32፣እግዚአብሔር ስለ እርሱ የከበረ ከሆነ፥ እግዚአብሔር ደግሞ እርሱን ራሱን ያከብረዋል ወዲያውም ያከብረዋል። 33፣ልጆች ሆይ፥ ገና ጥቂት ጊዜ ከእናንተ ጋር ነኝ፤ ትፈልጉኛላችሁ፤ ለአይሁድም፦ እኔ ወደምሄድበት እናንተ ልትመጡ አይቻላችሁም እንዳልኋቸው፥ አሁን ለእናንተ ደግሞ እላችኋለሁ። 34፣እርስ በርሳችሁ ትዋደዱ ዘንድ፥ እንደ ወደድኋችሁ እናንተ ደግሞ እርስ በርሳችሁ ትዋደዱ ዘንድ አዲስ ትእዛዝ እሰጣችኋለሁ። 35፣እርስ በርሳችሁ ፍቅር ቢኖራችሁ፥ ደቀ መዛሙርቴ እንደ ሆናችሁ ሰዎች ሁሉ በዚህ ያውቃሉ። 36፣ስምዖን ጴጥሮስም፦ ጌታ ሆይ፥ ወዴት ትሄዳለህ? አለው። ኢየሱስም፦ ወደምሄድበት አሁን ልትከተለኝ አትችልም፥ ነገር ግን በኋላ ትከተለኛለህ ብሎ መለሰለት። 37፣ጴጥሮስም፦ ጌታ ሆይ፥ አሁን ልከተልህ አለመቻሌ ስለ ምንድር ነው? ነፍሴን ስንኳ ስለ አንተ እሰጣለሁ አለው። 38፣ኢየሱስም እንዲህ ብሎ መለሰለት፦ ነፍስህን ስለ እኔ ትሰጣለህን? እውነት እውነት እልሃለሁ፥ ሦስት ጊዜ እስክትክደኝ ድረስ ዶሮ አይጮኽም። ምዕራፍ 1፤ልባችኹ፡አይታወክ፤በእግዚአብሔር፡እመኑ፥በእኔም፡ደግሞ፡እመኑ። 2፤በአባቴ፡ቤት፡ብዙ፡መኖሪያ፡አለ፤እንዲህስ፡ባይኾን፡ባልዃችኹ፡ነበር፤ስፍራ፡አዘጋጅላችኹ፡ዘንድ፡ እኼዳለኹና፤ 3፤ኼጄም፡ስፍራ፡ባዘጋጅላችኹ፥እኔ፡ባለኹበት፡እናንተ፡ደግሞ፡እንድትኾኑ፡ኹለተኛ፡እመጣለኹ፡ወደ፡ እኔም፡እወስዳችዃለኹ። 4፤ወደምኼድበትም፡ታውቃላችኹ፥መንገዱንም፡ታውቃላችኹ። 5፤ቶማስም፦ጌታ፡ሆይ፥ወደምትኼድበት፡አናውቅም፤እንዴትስ፡መንገዱን፡እናውቃለን፧አለው። 6፤ኢየሱስም፦እኔ፡መንገድና፡እውነት፡ሕይወትም፡ነኝ፤በእኔ፡በቀር፡ወደ፡አብ፡የሚመጣ፡የለም። 7፤እኔንስ፡ብታውቁኝ፡አባቴን፡ደግሞ፡ባወቃችኹ፡ነበር።ካኹንም፡ዠምራችኹ፡ታውቁታላችኹ፡ አይታችኹትማል፡አለው። 8፤ፊልጶስ፦ጌታ፡ሆይ፥አብን፡አሳየንና፡ይበቃናል፡አለው። 9፤ኢየሱስም፡አለው፦አንተ፡ፊልጶስ፥ይህን፡ያኽል፡ዘመን፡ከእናንተ፡ጋራ፡ስኖር፡አታውቀኝምን፧እኔን፡ ያየ፡አብን፡አይቷል፤እንዴትስ፡አንተ፦አብን፡አሳየን፡ትላለኽ፧ 10፤እኔ፡በአብ፡እንዳለኹ፡አብም፡በእኔ፡እንዳለ፡አታምንምን፧እኔ፡የምነግራችኹን፡ቃል፡ከራሴ፡ አልናገረውም፤ነገር፡ግን፥በእኔ፡የሚኖረው፡አብ፡ርሱ፡ሥራውን፡ይሠራል። 11፤እኔ፡በአብ፡እንዳለኹ፡አብም፡በእኔ፡እንዳለ፡እመኑኝ፤ባይኾንስ፡ስለ፡ራሱ፡ስለ፡ሥራው፡እመኑኝ። 12፤እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥በእኔ፡የሚያምን፡እኔ፡የማደርገውን፡ሥራ፡ርሱ፡ደግሞ፡ ያደርጋል፤ከዚህም፡የሚበልጥ፡ያደርጋል፥ 13፤እኔ፡ወደ፡አብ፡እኼዳለኹና፤አብም፡ስለ፡ወልድ፡እንዲከበር፡በስሜ፡የምትለምኑትን፡ዅሉ፡ አደርገዋለኹ። 14፤ማናቸውንም፡ነገር፡በስሜ፡ብትለምኑ፡እኔ፡አደርገዋለኹ። 15-16፤ብትወዱኝ፡ትእዛዜን፡ጠብቁ።እኔም፡አብን፡እለምናለኹ፡ለዘለዓለምም፡ከእናንተ፡ጋራ፡እንዲኖር፡ሌላ፡ አጽናኝ፡ይሰጣችዃል፤ 17፤ርሱም፡ዓለም፡የማያየውና፡የማያውቀው፡ስለ፡ኾነ፡ሊቀበለው፡የማይቻለው፡የእውነት፡መንፈስ፡ ነው፤ነገር፡ግን፥ከእናንተ፡ዘንድ፡ስለሚኖር፡በውስጣችኹም፡ስለሚኾን፡እናንተ፡ታውቃላችኹ። 18፤ወላጆች፡እንደ፡ሌላቸው፡ልጆች፡አልተዋችኹም፤ወደ፡እናንተ፡እመጣለኹ። 19፤ገና፡ጥቂት፡ዘመን፡አለ፡ከዚህም፡በዃላ፡ዓለም፡አያየኝም፤እናንተ፡ግን፡ታዩኛላችኹ፤እኔ፡ሕያው፡ ነኝና፡እናንተ፡ደግሞ፡ሕያዋን፡ትኾናላችኹ። 20፤እኔ፡በአባቴ፡እንዳለኹ፡እናንተም፡በእኔ፡እንዳላችኹ፡እኔም፡በእናንተ፡እንዳለኹ፡በዚያን፡ቀን፡ ታውቃላችኹ። 21፤ትእዛዜ፡በርሱ፡ዘንድ፡ያለችው፡የሚጠብቃትም፡የሚወደኝ፡ርሱ፡ነው፤የሚወደኝንም፡አባቴ፡ይወደዋል፡ እኔም፡እወደዋለኹ፡ራሴንም፡እገልጥለታለኹ። 22፤የአስቆሮቱ፡ያይደለ፡ይሁዳ፦ጌታ፡ሆይ፥ለዓለም፡ሳይኾን፡ራስኽን፡ለእኛ፡ልትገልጥ፡ያለኽ፡እንዴት፡ ነው፧አለው። 23፤ኢየሱስም፡መለሰ፥አለውም፦የሚወደኝ፡ቢኖር፡ቃሌን፡ይጠብቃል፤አባቴም፡ይወደዋል፡ወደ፡ርሱም፡ እንመጣለን፡በርሱም፡ዘንድ፡መኖሪያ፡እናደርጋለን። 24፤የማይወደኝ፡ቃሌን፡አይጠብቅም፤የምትሰሙትም፡ቃል፡የላከኝ፡የአብ፡ነው፡እንጂ፡የእኔ፡አይደለም። 25፤ከእናንተ፡ዘንድ፡ስኖር፡ይህን፡ነግሬያችዃለኹ፤ 26፤አብ፡በስሜ፡የሚልከው፡ግን፡መንፈስ፡ቅዱስ፡የኾነው፡አጽናኝ፡ርሱ፡ዅሉን፡ያስተምራችዃል፥እኔም፡ የነገርዃችኹን፡ዅሉ፡ያሳስባችዃል። 27፤ሰላምን፡እተውላችዃለኹ፥ሰላሜን፡እሰጣችዃለኹ፤እኔ፡የምሰጣችኹ፡ዓለም፡እንደሚሰጥ፡ አይደለም።ልባችኹ፡አይታወክ፡አይፍራም። 28፤እኔ፡እኼዳለኹ፡ወደ፡እናንተም፡እመጣለኹ፡እንዳልዃችኹ፡ሰማችኹ።የምትወዱኝስ፡ብትኾኑ፡ከእኔ፡ አብ፡ይበልጣልና፥ወደ፡አብ፡በመኼዴ፡ደስ፡ባላችኹ፡ነበር። 29፤ከኾነም፡በዃላ፡ታምኑ፡ዘንድ፡አኹን፡አስቀድሞ፡ሳይኾን፡ነግሬያችዃለኹ። 30፤ከእንግዲህ፡ወዲህ፡ከእናንተ፡ጋራ፡ብዙ፡አልናገርም፥የዚህ፡ዓለም፡ገዢ፡ይመጣልና፤በእኔ፡ላይም፡ አንዳች፡የለውም፤ 31፤ነገር፡ግን፥አብን፡እንድወድ፡ዓለም፡ሊያውቅ፥አብም፡እንዳዘዘኝ፥እንዲሁ፡አደርጋለኹ።ተነሡ፤ከዚህ፡ እንኺድ። ምዕራፍ 1፤እውነተኛ፡የወይን፡ግንድ፡እኔ፡ነኝ፤ገበሬውም፡አባቴ፡ነው። 2፤ፍሬ፡የማያፈራውን፡በእኔ፡ያለውን፡ቅርንጫፍ፡ዅሉ፡ያስወግደዋል፤ፍሬ፡የሚያፈራውንም፡ዅሉ፡አብዝቶ፡ እንዲያፈራ፡ያጠራዋል። 3፤እናንተ፡ስለነገርዃችኹ፡ቃል፡አኹን፡ንጹሓን፡ናችኹ፤ 4፤በእኔ፡ኑሩ፡እኔም፡በእናንተ።ቅርንጫፍ፡በወይኑ፡ግንድ፡ባይኖር፡ከራሱ፡ፍሬ፡ሊያፈራ፡ እንዳይቻለው፥እንዲሁ፡እናንተ፡ደግሞ፡በእኔ፡ባትኖሩ፡አትችሉም። 5፤እኔ፡የወይን፡ግንድ፡ነኝ፡እናንተም፡ቅርንጫፎች፡ናችኹ።ያለእኔ፡ምንም፡ልታደርጉ፡አትችሉምና፡በእኔ፡ የሚኖር፡እኔም፡በርሱ፥ርሱ፡ብዙ፡ፍሬ፡ያፈራል። 6፤በእኔ፡የማይኖር፡ቢኾን፡እንደ፡ቅርንጫፍ፡ወደ፡ውጭ፡ይጣላል፡ይደርቅማል፤እነርሱንም፡ሰብስበው፡ወደ፡ እሳት፡ይጥሏቸዋል፥ያቃጥሏቸውማል። 7፤በእኔ፡ብትኖሩ፡ቃሎቼም፡በእናንተ፡ቢኖሩ፡የምትወዱትን፡ዅሉ፡ለምኑ፡ይኾንላችኹማል። 8፤ብዙ፡ፍሬ፡ብታፈሩና፡ደቀ፡መዛሙርቴ፡ብትኾኑ፡በዚህ፡አባቴ፡ይከበራል። 9፤አብ፡እንደ፡ወደደኝ፡እኔ፡ደግሞ፡ወደድዃችኹ፤በፍቅሬ፡ኑሩ። 10፤እኔ፡የአባቴን፡ትእዛዝ፡እንደ፡ጠበቅኹ፡በፍቅሩም፡እንደምኖር፥ትእዛዜን፡ብትጠብቁ፡በፍቅሬ፡ ትኖራላችኹ። 11፤ደስታዬም፡በእናንተ፡እንዲኾን፡ደስታችኹም፡እንዲፈጸም፡ይህን፡ነግሬያችዃለኹ። 12፤እኔ፡እንደ፡ወደድዃችኹ፡ርስ፡በርሳችኹ፡ትዋደዱ፡ዘንድ፡ትእዛዜ፡ይህች፡ናት። 13፤ነፍሱን፡ስለ፡ወዳጆቹ፡ከመስጠት፡ይልቅ፡ከዚህ፡የሚበልጥ፡ፍቅር፡ለማንም፡የለውም። 14፤እኔ፡ያዘዝዃችኹን፡ዅሉ፡ብታደርጉ፡እናንተ፡ወዳጆቼ፡ናችኹ። 15፤ከእንግዲህ፡ወዲህ፡ባሪያዎች፡አልላችኹም፤ባሪያ፡ጌታው፡የሚያደርገውን፡አያውቅምና፤ወዳጆች፡ግን፡ ብያችዃለኹ፥ከአባቴ፡የሰማኹትን፡ዅሉ፡ለእናንተ፡አስታውቄያችዃለኹና። 16፤እኔ፡መረጥዃችኹ፡እንጂ፡እናንተ፡አልመረጣችኹኝም፤አብም፡በስሜ፡የምትለምኑትን፡ዅሉ፡ እንዲሰጣችኹ፥ልትኼዱና፡ፍሬ፡ልታፈሩ፡ፍሬያችኹም፡ሊኖር፡ሾምዃችኹ። 17፤ርስ፡በርሳችኹ፡እንድትዋደዱ፡ይህን፡አዛችዃለኹ። 18፤ዓለም፡ቢጠላችኹ፡ከእናንተ፡በፊት፡እኔን፡እንደ፡ጠላኝ፡ዕወቁ። 19፤ከዓለምስ፡ብትኾኑ፡ዓለም፡የራሱ፡የኾነውን፡ይወድ፡ነበር፤ነገር፡ግን፥እኔ፡ከዓለም፡መረጥዃችኹ፡ እንጂ፡ከዓለም፡ስላይደላችኹ፡ስለዚህ፡ዓለም፡ይጠላችዃል። 20፤ባሪያ፡ከጌታው፡አይበልጥም፡ብዬ፡የነገርዃችኹን፡ቃል፡ዐስቡ።እኔን፡አሳደውኝ፡እንደ፡ኾኑ፡እናንተን፡ ደግሞ፡ያሳድዷችዃል፤ቃሌን፡ጠብቀው፡እንደ፡ኾኑ፡ቃላችኹን፡ደግሞ፡ይጠብቃሉ። 21፤ዳሩ፡ግን፡የላከኝን፡አያውቁምና፡ይህን፡ዅሉ፡ሰለ፡ስሜ፡ያደርጉባችዃል። 22፤እኔ፡መጥቼ፡ባልነገርዃቸውስ፡ኀጢአት፡ባልኾነባቸውም፡ነበር፤አኹን፡ግን፡ለኀጢአታቸው፡ምክንያት፡ የላቸውም። 23፤እኔን፡የሚጠላ፡አባቴን፡ደግሞ፡ይጠላል። 24፤ሌላ፡ሰው፡ያላደረገውን፡ሥራ፡በመካከላቸው፡ባላደረግኹ፥ኀጢአት፡ባልኾነባቸውም፡ነበር፤አኹን፡ግን፡ እኔንም፡አባቴንም፡አይተውማል፡ጠልተውማል። 25፤ነገር፡ግን፥በሕጋቸው።በከንቱ፡ጠሉኝ፡ተብሎ፡የተጻፈው፡ቃል፡ይፈጸም፡ዘንድ፡ነው። 26፤ዳሩ፡ግን፡እኔ፡ከአብ፡ዘንድ፡የምልክላችኹ፡አጽናኝ፡ርሱም፡ከአብ፡የሚወጣ፡የእውነት፡መንፈስ፡ በመጣ፡ጊዜ፥ርሱ፡ስለ፡እኔ፡ይመሰክራል፤ 27፤እናንተም፡ደግሞ፡ከመዠመሪያ፡ከእኔ፡ጋራ፡ኖራችዃልና፥ትመሰክራላችኹ። ምዕራፍ 1፤እንዳትሰናከሉ፡ይህን፡ተናግሬያችዃለኹ። 2፤ከምኵራባቸው፡ያወጧችዃል፤ከዚህ፡በላይ፡ደግሞ፡የሚገድላችኹ፡ዅሉ፡እግዚአብሔርን፡እንደሚያገለግል፡ የሚመስልበት፡ጊዜ፡ይመጣል። 3፤ይህንም፡የሚያደርጉባችኹ፡አብንና፡እኔን፡ስላላወቁ፡ነው። 4፤ነገር፡ግን፥ጊዜው፡ሲደርስ፡እኔ፡እንደ፡ነገርዃችኹ፡ታስቡ፡ዘንድ፡ይህን፡ተናግሬያችዃለኹ።ከእንናንተም፡ ጋራ፡ስለ፡ነበርኹ፡በመዠመሪያ፡ይህን፡አልነገርዃችኹም። 5፤አኹን፡ግን፡ወደላከኝ፡እኼዳለኹ፡ከእናንተም፦ወዴት፡ትኼዳለኽ፧ብሎ፡የሚጠይቀኝ፡የለም። 6፤ነገር፡ግን፥ይህን፡ስለ፡ተናገርዃችኹ፡ሐዘን፡በልባችኹ፡ሞልቷል። 7፤እኔ፡ግን፡እውነት፡እነግራችዃለኹ፤እኔ፡እንድኼድ፡ይሻላችዃል።እኔ፡ባልኼድ፡አጽናኙ፡ወደ፡እናንተ፡ አይመጣምና፤እኔ፡ብኼድ፡ግን፡ርሱን፡እልክላችዃለኹ። 8፤ርሱም፡መጥቶ፡ስለ፡ኀጢአት፡ስለ፡ጽድቅም፡ስለ፡ፍርድም፡ዓለምን፡ይወቅሳል፤ 9-10፤ስለ፡ኀጢአት፥በእኔ፡ስለማያምኑ፡ነው፤ስለ፡ጽድቅም፥ወደ፡አብ፡ስለምኼድ፡ከዚህም፡በዃላ፡ ስለማታዩኝ፡ነው፤ 11፤ስለ፡ፍርድም፥የዚህ፡ዓለም፡ገዢ፡ስለ፡ተፈረደበት፡ነው። 12፤የምነግራችኹ፡ገና፡ብዙ፡አለኝ፥ነገር፡ግን፥አኹን፡ልትሸከሙት፡አትችሉም። 13፤ግን፡ርሱ፡የእውነት፡መንፈስ፡በመጣ፡ጊዜ፡ወደ፡እውነት፡ዅሉ፡ይመራችዃል፤የሚሰማውን፡ዅሉ፡ ይናገራል፡እንጂ፡ከራሱ፡አይነግርምና፤የሚመጣውንም፡ይነግራችዃል። 14፤ርሱ፡ያከብረኛል፥ለእኔ፡ካለኝ፡ወስዶ፡ይነግራችዃልና። 15፤ለአብ፡ያለው፡ዅሉ፡የእኔ፡ነው፤ስለዚህ፦ለእኔ፡ካለኝ፡ወስዶ፡ይነግራችዃል፡አልኹ። 16፤ጥቂት፡ጊዜ፡አለ፥አታዩኝምም፤ደግሞም፡ጥቂት፡ጊዜ፡አለ፥ታዩኛላችኹም፥እኔ፡ወደ፡አብ፡ እኼዳለኹና። 17፤ከደቀ፡መዛሙርቱም፡አንዳንዶቹ፡ርስ፡በርሳቸው፦ጥቂት፡ጊዜ፡አለ፥አታዩኝምም፤ደግሞም፡ጥቂት፡ጊዜ፡ አለ፥ታዩኛላችኹም፤ደግሞ፦ወደ፡አብ፡እኼዳለኹና፡የሚለን፡ይህ፡ምንድር፡ነው፧ተባባሉ። 18፤እንግዲህ፦ጥቂት፡የሚለው፡ይህ፡ምንድር፡ነው፧የሚናገረውን፡አናውቅም፡አሉ። 19፤ኢየሱስም፡ሊጠይቁት፡እንደ፡ወደዱ፡ዐውቆ፡እንዲህ፡አላቸው፦ጥቂት፡ጊዜ፡ አለ፥አታዩኝምም፤ደግሞም፡ጥቂት፡ጊዜ፡አለ፥ታዩኛላችኹ፡ስላልኹ፥ስለዚህ፡ርስ፡በርሳችኹ፡ ትመራመራላችኹን፧ 20፤እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥እናንተ፡ታለቅሳላችኹ፡ሙሾም፡ታወጣላችኹ፥ዓለም፡ግን፡ደስ፡ ይለዋል፤እናንተም፡ታዝናላችኹ፥ነገር፡ግን፥ሐዘናችኹ፡ወደ፡ደስታ፡ይለወጣል። 21፤ሴት፡በምትወልድበት፡ጊዜ፡ወራቷ፡ስለ፡ደረሰ፡ታዝናለች፤ነገር፡ግን፥ሕፃን፡ከወለደች፡በዃላ፥ሰው፡ በዓለም፡ተወልዷልና፥ስለ፡ደስታዋ፡መከራዋን፡ዃላ፡አታስበውም። 22፤እንግዲህ፡እናንተ፡ደግሞ፡አኹን፡ታዝናላችኹ፤ነገር፡ግን፥እንደ፡ገና፡አያችዃለኹ፡ልባችኹም፡ደስ፡ይለዋል፥ደስታችኹንም፡የሚወስድባችኹ፡የለም። 23፤በዚያን፡ቀንም፡ከእኔ፡አንዳች፡አትለምኑም።እውነት፡እውነት፡እላችዃለኹ፥አብ፡በስሜ፡የምትለምኑትን፡ ዅሉ፡ይሰጣችዃል። 24፤እስከ፡አኹን፡በስሜ፡ምንም፡አልለመናችኹም፤ደስታችኹ፡ፍጹም፡እንዲኾን፡ለምኑ፡ትቀበሉማላችኹ። 25፤ይህን፡በምሳሌ፡ነግሬያችዃለኹ፤ነገር፡ግን፥ስለ፡አብ፡ለእናንተ፡በግልጥ፡የምናገርበት፡እንጂ፡ከዚያ፡ ወዲያ፡በምሳሌ፡የማልናገርበት፡ሰዓት፡ይመጣል። 26፤በዚያን፡ቀን፡በስሜ፡ትለምናላችኹ፤እኔም፡ስለ፡እናንተ፡አብን፡እንድለምን፡የምላችኹ፡አይደለኹም፤ 27፤እናንተ፡ስለ፡ወደዳችኹኝ፡ከእግዚአብሔርም፡ዘንድ፡እኔ፡እንደ፡ወጣኹ፡ስላመናችኹ፡አብ፡ርሱ፡ራሱ፡ ይወዳችዃልና። 28፤ከአብ፡ወጥቼ፡ወደ፡ዓለም፡መጥቻለኹ፤ደግሞ፡ዓለምን፡እተወዋለኹ፡ወደ፡አብም፡እኼዳለኹ። 29፤ደቀ፡መዛሙርቱ፦እንሆ፥አኹን፡በግልጥ፡ትናገራለኽ፡በምሳሌም፡ምንም፡አትነግርም። 30፤ዅሉን፡እንድታውቅ፥ማንምም፡ሊጠይቅኽ፡እንዳትፈልግ፡አኹን፡እናውቃለን፤ስለዚህ፥ከእግዚአብሔር፡ እንደ፡ወጣኽ፡እናምናለን፡አሉት። 31፤ኢየሱስም፡እንዲህ፡ብሎ፡መለሰላቸው።አኹን፡ታምናላችኹን፧ 32፤እንሆ፥እያንዳንዳችኹ፡ወደ፡ቤት፡የምትበታተኑበት፡እኔንም፡ለብቻዬ፡የምትተዉበት፡ሰዓት፡ ይመጣል፥አኹንም፡ደርሷል፤ነገር፡ግን፥አብ፡ከእኔ፡ጋራ፡ስለ፡ኾነ፡ብቻዬን፡አይደለኹም። 33፤በእኔ፡ሳላችኹ፡ሰላም፡እንዲኾንላችኹ፡ይህን፡ተናግሬያችዃለኹ።በዓለም፡ሳላችኹ፡መከራ፡ አለባችኹ፤ነገር፡ግን፥አይዟችኹ፤እኔ፡ዓለምን፡አሸንፌዋለኹ። ምዕራፍ 1-2፤ኢየሱስም፡ይህን፡ተናግሮ፡ወደ፡ሰማይ፡ዐይኖቹን፡አነሣና፡እንዲህ፡አለ፦አባት፡ሆይ፥ሰዓቱ፡ ደርሷል፤ልጅኽ፡ያከብርኽ፡ዘንድ፥በሥጋም፡ዅሉ፡ላይ፡ሥልጣን፡እንደ፡ሰጠኸው፥ለሰጠኸው፡ዅሉ፡ የዘለዓለምን፡ሕይወት፡ይሰጣቸው፡ዘንድ፡ልጅኽን፡አክብረው። 3፤እውነተኛ፡አምላክ፡ብቻ፡የኾንኽ፡አንተን፡የላክኸውንም፡ኢየሱስ፡ክርስቶስን፡ያውቁ፡ዘንድ፡ይህች፡ የዘለዓለም፡ሕይወት፡ናት። 4፤እኔ፡ላደርገው፡የሰጠኸኝን፡ሥራ፡ፈጽሜ፡በምድር፡አከበርኹኽ፤ 5፤አኹንም፥አባት፡ሆይ፥ዓለም፡ሳይፈጠር፡ባንተ፡ዘንድ፡በነበረኝ፡ክብር፡አንተ፡በራስኽ፡ዘንድ፡አክብረኝ። 6፤ከዓለም፡ለሰጠኸኝ፡ሰዎች፡ስምኽን፡ገለጥኹላቸው።የአንተ፡ነበሩ፡ለኔም፡ሰጠኻቸው፤ 7፤ቃልኽንም፡ጠብቀዋል።የሰጠኸኝ፡ዅሉ፡ከአንተ፡እንደ፡ኾነ፡አኹን፡ያውቃሉ፤ 8፤የሰጠኸኝን፡ቃል፡ሰጥቻቸዋለኹና፤እነርሱም፡ተቀበሉት፥ከአንተም፡ዘንድ፡እንደ፡ወጣኹ፡በእውነት፡ ዐወቁ፥አንተም፡እንደ፡ላክኸኝ፡አመኑ። 9፤እኔ፡ስለ፡እነዚህ፡እለምናለኹ፤ስለ፡ዓለም፡አልለምንም፡ስለሰጠኸኝ፡እንጂ፤የአንተ፡ናቸውና፤ 10፤የእኔም፡የኾነ፡ዅሉ፡የአንተ፡ነው፡የአንተውም፡የእኔ፡ነው፤እኔም፡ስለ፡እነርሱ፡ከብሬያለኹ። 11፤ከዚህም፡በዃላ፡በዓለም፡አይደለኹም፥እነርሱም፡በዓለም፡ናቸው፥እኔም፡ወዳንተ፡እመጣለኹ።ቅዱስ፡ አባት፡ሆይ፥እነዚህን፡የሰጠኸኝን፡እንደ፡እኛ፡አንድ፡እንዲኾኑ፡በስምኽ፡ጠብቃቸው። 12፤ከነርሱ፡ጋራ፡በዓለም፡ሳለኹ፡የሰጠኸኝን፡በስምኽ፡እኔ፡እጠብቃቸው፡ነበር፤ጠበቅዃቸውም፡መጽሐፉም፡እንዲፈጸም፡ከጥፋት፡ልጅ፡በቀር፡ከነርሱ፡ማንም፡አልጠፋም። 13፤አኹንም፡ወዳንተ፡እመጣለኹ፤በእነርሱም፡ዘንድ፡ደስታዬ፡የተፈጸመ፡እንዲኾንላቸው፡ይህን፡በዓለም፡ እናገራለኹ። 14፤እኔ፡ቃልኽን፡ሰጥቻቸዋለኹ፤እኔም፡ከዓለም፡እንዳይደለኹ፡ከዓለም፡አይደሉምና፡ዓለም፡ጠላቸው። 15፤ከክፉ፡እንድትጠብቃቸው፡እንጂ፡ከዓለም፡እንድታወጣቸው፡አልለምንም። 16፤እኔ፡ከዓለም፡እንዳይደለኹ፡ከዓለም፡አይደሉም። 17፤በእውነትኽ፡ቀድሳቸው፤ቃልኽ፡እውነት፡ነው። 18፤ወደ፡ዓለም፡እንደ፡ላክኸኝ፡እንዲሁ፡እኔ፡ወደ፡ዓለም፡ላክዃቸው፤ 19፤እነርሱም፡ደግሞ፡በእውነት፡የተቀደሱ፡እንዲኾኑ፡እኔ፡ራሴን፡ስለ፡እነርሱ፡እቀድሳለኹ። 20-21፤ዅሉም፡አንድ፡ይኾኑ፡ዘንድ፥ከቃላቸው፡የተነሣ፡በእኔ፡ስለሚያምኑ፡ደግሞ፡እንጂ፡ስለ፡እነዚህ፡ ብቻ፡አልለምንም፤አንተ፡እንደ፡ላክኸኝ፡ዓለም፡ያምን፡ዘንድ፥አንተ፥አባት፡ሆይ፥በእኔ፡እንዳለኽ፡እኔም፡ ባንተ፥እነርሱ፡ደግሞ፡በእኛ፡አንድ፡ይኾኑ፡ዘንድ፡እለምናለኹ። 22-23፤እኛም፡አንድ፡እንደ፡ኾን፟፡አንድ፡ይኾኑ፡ዘንድ፤እኔም፡በእነርሱ፡አንተም፡በእኔ፡ስትኾን፥ባንድ፡ ፍጹማን፡እንዲኾኑ፥የሰጠኸኝን፡ክብር፡እኔ፡ሰጥቻቸዋለኹ፤እንዲሁም፡ዓለም፡አንተ፡እንደ፡ላክኸኝ፡ በወደድኸኝም፡መጠን፡እነርሱን፡እንደ፡ወደድኻቸው፡ያውቃል። 24፤አባት፡ሆይ፥ዓለም፡ሳይፈጠር፡ስለ፡ወደድኸኝ፡የሰጠኸኝን፡ክብሬን፡እንዲያዩ፡እኔ፡ባለኹበት፡የሰጠኸኝ፡ እነርሱ፡ደግሞ፡ከእኔ፡ጋራ፡ይኾኑ፡ዘንድ፡እወዳለኹ። 25፤ጻድቅ፡አባት፡ሆይ፥ዓለም፡አላወቀኽም፥እኔ፡ግን፡ዐወቅኹኽ፡እነዚህም፡አንተ፡እንደ፡ላክኸኝ፡ዐወቁ፤26፤እኔንም፡የወደድኽባት፡ፍቅር፡በእነርሱ፡እንድትኾን፡እኔም፡በእነርሱ፥ስምኽን፡አስታወቅዃቸው፡ አስታውቃቸውማለኹ። ምዕራፍ 1፤ኢየሱስም፡ይህን፡ብሎ፡አትክልት፡ወዳለበት፡ስፍራ፡ወደቄድሮን፡ወንዝ፡ማዶ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ጋራ፡ ወጣ፤ርሱም፡ደቀ፡መዛሙርቱም፡በዚያ፡ገቡ። 2፤ኢየሱስም፡ደቀ፡መዛሙርቱም፡ብዙ፡ጊዜ፡ወደዚያ፡ስለ፡ተሰበሰቡ፡አሳልፎ፡የሰጠው፡ይሁዳ፡ደግሞ፡ ስፍራውን፡ያውቅ፡ነበር። 3፤ስለዚህ፥ይሁዳ፡ጭፍራዎችንና፥ከካህናት፡አለቃዎች፣ከፈሪሳውያንም፡ሎሌዎችን፡ተቀብሎ፥በችቦና፡ በፋና፣በጋሻ፡ጦርም፡ወደዚያ፡መጣ። 4፤ኢየሱስም፥የሚመጣበትን፡ዅሉ፡ዐውቆ፡ወጣና፦ማንን፡ትፈልጋላችኹ፡አላቸው። 5፤የናዝሬቱን፡ኢየሱስን፡ብለው፡መለሱለት።ኢየሱስ፦እኔ፡ነኝ፡አላቸው።አሳልፎ፡የሰጠውም፡ይሁዳ፡ ደግሞ፡ከነርሱ፡ጋራ፡ቆሞ፡ነበር። 6፤እንግዲህ፦እኔ፡ነኝ፡ባላቸው፡ጊዜ፥ወደ፡ዃላ፡አፈግፍገው፡በምድር፡ወደቁ። 7፤ደግሞም፦ማንን፡ትፈልጋላችኹ፧ብሎ፡ጠየቃቸው።እነርሱም፦የናዝሬቱን፡ኢየሱስን፡አሉት። 8፤ኢየሱስ፡መልሶ፦እኔ፡ነኝ፡አልዃችኹ፤እንግዲህ፡እኔን፡ትፈልጉ፡እንደ፡ኾናችኹ፡እነዚህ፡ይኺዱ፡ ተዉአቸው፡አለ፤ 9፤ይህም፦ከነዚህ፡ከሰጠኸኝ፡አንዱን፡ስንኳ፡አላጠፋኹም፡ያለው፡ቃል፡ይፈጸም፡ዘንድ፡ነው። 10፤ስምዖን፡ጴጥሮስም፡ሰይፍ፡ስለ፡ነበረው፡መዘዘው፥የሊቀ፡ካህናቱንም፡ባሪያ፡መቶ፟፡ቀኝ፡ዦሮውን፡ ቈረጠ፤የባሪያውም፡ስም፡ማልኮስ፡ነበረ። 11፤ኢየሱስም፡ጴጥሮስን፦ሰይፍኽን፡ወደ፡ሰገባው፡ክተተው፤አብ፡የሰጠኝን፡ጽዋ፡አልጠጣትምን፧አለው። 12፤እንግዲህ፡የሻለቃውና፡ጭፍራዎቹ፡የአይሁድም፡ሎሌዎች፡ኢየሱስን፡ይዘው፡አሰሩት፥ 13፤አስቀድመውም፡ወደ፡ሐና፡ወሰዱት፤በዚያች፡ዓመት፡ሊቀ፡ካህናት፡ለነበረው፡ለቀያፋ፡ዐማቱ፡ነበርና። 14፤ቀያፋም፦አንድ፡ሰው፡ስለ፡ሕዝብ፡ይሞት፡ዘንድ፡ይሻላል፡ብሎ፡ለአይሁድ፡የመከራቸው፡ነበረ። 15፤ስምዖን፡ጴጥሮስም፡ሌላውም፡ደቀ፡መዝሙር፡ኢየሱስን፡ተከተሉ።ያም፡ደቀ፡መዝሙር፡በሊቀ፡ካህናቱ፡ ዘንድ፡የታወቀ፡ነበረ፥ወደሊቀ፡ካህናቱም፡ግቢ፡ከኢየሱስ፡ጋራ፡ገባ፤ 16፤ጴጥሮስ፡ግን፡በውጭ፡በበሩ፡ቆሞ፡ነበር።እንግዲህ፡በሊቀ፡ካህናቱ፡ዘንድ፡የታወቀው፡ሌላው፡ደቀ፡መዝሙር፡ወጣ፥ለበረኛዪቱም፡ነግሮ፡ጴጥሮስን፡አስገባው። 17፤በረኛ፡የነበረችዪቱም፡ገረድ፡ጴጥሮስን፦አንተ፡ደግሞ፡ከዚህ፡ሰው፡ደቀ፡መዛሙርት፡አንዱ፡ አይደለኽምን፧አለችው።ርሱ፦አይደለኹም፡አለ። 18፤ብርድ፡ነበረና፡ባሪያዎችና፡ሎሌዎች፡የፍም፡እሳት፡አንድደው፡ቆሙ፡ይሞቁም፡ነበር፤ጴጥሮስም፡ደግሞ፡ ከነርሱ፡ጋራ፡ቆሞ፡ይሞቅ፡ነበር። 19፤ሊቀ፡ካህናቱም፡ኢየሱስን፡ስለ፡ደቀ፡መዛሙርቱና፡ስለ፡ትምህርቱ፡ጠየቀው። 20፤ኢየስስም፡መልሶ፦እኔ፡በግልጥ፡ለዓለም፡ተናገርኹ፤አይሁድ፡ዅሉ፡በሚሰበሰቡበት፡በምኵራብና፡ በመቅደስ፡እኔ፡ዅልጊዜ፡አስተማርኹ፥በስውርም፡ምንም፡አልተናገርኹም። 21፤ስለምን፡ትጠይቀኛለኽ፧ለእነርሱ፡የተናገርኹትን፡የሰሙትን፡ጠይቅ፤እንሆ፥እነዚህ፡እኔ፡የነገርኹትን፡ ያውቃሉ፡አለው። 22፤ይህንም፡ሲል፡በዚያ፡ቆሞ፡የነበረው፡ከሎሌዎች፡አንዱ፦ለሊቀ፡ካህናቱ፡እንዲህ፡ትመልሳለኽን፧ብሎ፡ ኢየሱስን፡በጥፊ፡መታው። 23፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ክፉ፡ተናግሬ፡እንደ፡ኾንኹ፡ስለ፡ክፉ፡መስክር፤መልካም፡ተናግሬ፡እንደ፡ኾንኹ፡ ግን፡ሰለ፡ምን፡ትመታኛለኽ፧አለው። 24፤ስለዚህ፥ሐና282፥እንደ፡ታሰረ፥ወደ፡ሊቀ፡ካህናቱ፣ወደ፡ቀያፋ፡ሰደደው። 25፤ስምዖን፡ጴጥሮስም፡ቆሞ፡እሳት፡ይሞቅ፡ነበር።እንግዲህ፦አንተ፡ደግሞ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ አይደለኽምን፧አሉት።ርሱም፦አይደለኹም፡ብሎ፡ካደ። 26፤ጴጥሮስ፡ዦሮውን፡የቈረጠው፡ዘመድ፡የኾነ፡ከሊቀ፡ካህናቱ፡ባሪያዎች፡አንዱ፦በአትክልቱ፡ከርሱ፡ጋራ፡ እኔ፡አይቼኽ፡አልነበረምን፧አለው። 27፤ጴጥሮስም፡እንደ፡ገና፡ካደ፥ወዲያውም፡ዶሮ፡ጮኸ። 28፤ኢየሱስንም፡ከቀያፋ፡ወደገዢው፡ግቢ፡ወሰዱት፤ማለዳም፡ነበረ፤እነርሱም፡የፋሲካ፡በግ፡ይበሉ፡ዘንድ፡ እንጂ፡እንዳይረክሱ፡ወደገዢው፡ግቢ፡አልገቡም። 29፤ስለዚህ፥ጲላጦስ፡ወደ፡ውጭ፣ወደ፡እነርሱ፡ወጥቶ፦ይህን፡ሰው፡ስለ፡ምን፡ትከሱታላችኹ፡አላቸው። 30፤እነርሱም፡መልሰው፦ይህስ፡ክፉ፡አድራጊ፡ባይኾን፡ወዳንተ፡አሳልፈን፡ባልሰጠነውም፡ነበር፡አሉት። 31፤ጲላጦስም፦እናንተ፡ወስዳችኹ፡እንደ፡ሕጋችኹ፡ፍረዱበት፡አላቸው።አይሁድም፦ለእኛስ፡ማንንም፡ልንገድል፡አልተፈቀደልንም፡አሉት፤ 32፤ኢየሱስ፡በምን፡ዐይነት፡ሞት፡ሊሞት፡እንዳለው፡ሲያመለክት፡የተናገረው፡ቃል፡ይፈጸም፡ዘንድ፡ነው። 33፤ጲላጦስም፡እንደ፡ገና፡ወደገዢው፡ግቢ፡ገባና፡ኢየሱስን፡ጠርቶ፦የአይሁድ፡ንጉሥ፡አንተ፡ ነኽን፧አለው። 34፤ኢየሱስም፡መልሶ፦አንተ፡ይህን፡የምትለው፡ከራስኽ፡ነውን፡ወይስ፡ሌላዎች፡ስለ፡እኔ፡ ነገሩኽን፧አለው። 35፤ጲላጦስ፡መልሶ፦እኔ፡አይሁዳዊ፡ነኝን፧ወገኖችኽና፡የካህናት፡አለቃዎች፡ለእኔ፡አሳልፈው፡ ሰጡኽ፤ምን፡አድርገኻል፧አለው። 36፤ኢየሱስም፡መልሶ፦መንግሥቴ፡ከዚህ፡ዓለም፡አይደለችም፤መንግሥቴስ፡ከዚህ፡ዓለም፡ብትኾን፥ወደ፡ አይሁድ፡እንዳልሰጥ፡ሎሌዎቼ፡ይዋጉልኝ፡ነበር፤አኹን፡ግን፡መንግሥቴ፡ከዚህ፡አይደለችም፡አለው። 37፤ጲላጦስም፦እንግዲያ፡ንጉሥ፡ነኽን፧አለው።ኢየሱስም፡መልሶ፦እኔ፡ንጉሥ፡እንደ፡ኾንኹ፡አንተ፡ ትላለኽ።እኔ፡ለእውነት፡ልመሰክር፡ስለዚህ፡ተወልጃለኹ፡ስለዚህም፡ወደ፡ዓለም፡መጥቻለኹ፤ከእውነት፡ የኾነ፡ዅሉ፡ድምፄን፡ይሰማል፡አለው። 38፤ጲላጦስ፦እውነት፡ምንድር፡ነው፧አለው።ይህንም፡ብሎ፡ዳግመኛ፡ወደ፡አይሁድ፡ወጥቶ፦እኔስ፡ አንዲት፡በደል፡ስንኳ፡አላገኘኹበትም። 39፤ነገር፡ግን፥በፋሲካ፡አንድ፡ልፈታላችኹ፡ልማድ፡አላችኹ፤እንግዲህ፡የአይሁድን፡ንጉሥ፡ልፈታላችኹ፡ ትወዳላችኹን፧አላቸው። 40፤ዅሉም፡ደግመው፦በርባንን፡እንጂ፡ይህን፡አይደለም፡እያሉ፡ጮኹ።በርባን፡ግን፡ወንበዴ፡ነበረ። ምዕራፍ 1፤በዚያን፡ጊዜም፡ጲላጦስ፡ኢየሱስን፡ይዞ፡ገረፈው። 2፤ወታደሮችም፡ከሾኽ፡አክሊል፡ጐንጕነው፡በራሱ፡ላይ፡አኖሩ፡ቀይ፡ልብስም፡አለበሱት፤ 3፤እየቀረቡም፦የአይሁድ፡ንጉሥ፡ሆይ፥ሰላም፡ለአንተ፡ይኹን፡ይሉት፡ነበር፤ 4፤በጥፊም፡ይመቱት፡ነበር።ጲላጦስም፡ደግሞ፡ወደ፡ውጭ፡ወጥቶ፦እንሆ፥አንዲት፡በደል፡ስንኳ፡ እንዳላገኘኹበት፡ታውቁ፡ዘንድ፡ርሱን፡ወደ፡ውጭ፡አወጣላችዃለኹ፡አላቸው። 5፤ኢየሱስም፡የሾኽ፡አክሊል፡ደፍቶ፡ቀይ፡ልብስም፡ለብሶ፡ወደ፡ውጭ፡ወጣ። 6፤ጲላጦስም፦እንሆ፥ሰውዬው፡አላቸው።የካህናት፡አለቃዎችና፡ሎሌዎች፡ባዩትም፡ጊዜ፦ስቀለው፡ስቀለው፡ እያሉ፡ጮኹ።ጲላጦስም፦እኔስ፡አንዲት፡በደል፡ስንኳ፡አላገኘኹበትምና፡እናንተ፡ወስዳችኹ፡ስቀሉት፡ አላቸው። 7፤አይሁድም፡መልሰው፦እኛ፡ሕግ፡አለን፥እንደ፡ሕጋችንም፡ሊሞት፡ይገ፟ባ፟ዋል፥ራሱን፡የእግዚአብሔር፡ ልጅ፡አድርጓልና፥አሉት። 8፤ስለዚህ፥ጲላጦስ፡ይህን፡ነገር፡በሰማ፡ጊዜ፥እጅግ፡ፈራ፤ 9፤ተመልሶም፡ወደገዢው፡ግቢ፡ገባና፡ኢየሱስን፦አንተ፡ከወዴት፡ነኽ፧አለው።ኢየሱስ፡ግን፡አንድ፡እንኳ፡ አልመለሰለትም። 10፤ስለዚህ፥ጲላጦስ፦አትነግረኝምን፧ልሰቅልኽ፡ሥልጣን፡እንዳለኝ፡ወይም፡ልፈታኽ፡ሥልጣን፡እንዳለኝ፡ አታውቅምን፧አለው። 11፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ከላይ፡ካልተሰጠኽ፡በቀር፥በእኔ፡ላይ፡ምንም፡ሥልጣን፡ ባልነበረኽም፤ስለዚህ፥ለአንተ፡አሳልፎ፡የሰጠኝ፥ኀጢአቱ፡የባሰ፡ነው፡አለው። 12፤ከዚህ፡በዃላ፡ጲላጦስ፡ሊፈታው፡ፈለገ፤ነገር፡ግን፥አይሁድ፦ይህንስ፡ብትፈታው፡የቄሳር፡ወዳጅ፡አይደለኽም፤ራሱን፡ንጉሥ፡የሚያደርግ፡ዅሉ፡የቄሳር፡ተቃዋሚ፡ነው፡እያሉ፡ጮኹ። 13፤ጲላጦስም፡ይህን፡ነገር፡ሰምቶ፡ኢየሱስን፡ወደ፡ውጭ፡አወጣው፥በዕብራይስጥም፡ገበታ፡በተባለው፡ ጸፍጸፍ፡በሚሉት፡ስፍራ፡በፍርድ፡ወንበር፡ተቀመጠ። 14፤ለፋሲካም፡የማዘጋጀት፡ቀን፡ነበረ፤ስድስት፡ሰዓትም፡የሚያኽል፡ነበረ፤አይሁድንም፦እንሆ፥ንጉሣችኹ፡ አላቸው። 15፤እነርሱ፡ግን፦አስወግደው፥አስወግደው፥ስቀለው፡እያሉ፡ጮኹ።ጲላጦስም፦ንጉሣችኹን፡ ልስቀለውን፧አላቸው።የካህናት፡አለቃዎችም፦ከቄሳር፡በቀር፡ሌላ፡ንጉሥ፡የለንም፡ብለው፡መለሱለት። 16፤ስለዚህ፥በዚያን፡ጊዜ፡እንዲሰቀል፡አሳልፎ፡ሰጣቸው። 17፤ኢየሱስንም፡ይዘው፡ወሰዱት፤መስቀሉንም፡ተሸክሞ፡በዕብራይስጥ፡ጎልጎታ፡ወደተባለው፡የራስ፡ቅል፡ ስፍራ፡ወደሚሉት፡ወጣ። 18፤በዚያም፡ሰቀሉት፥ከርሱም፡ጋራ፡ሌላዎች፡ኹለት፥አንዱን፡በዚህ፡አንዱን፡በዚያ፡ኢየሱስንም፡ በመካከላቸው፡ሰቀሉ። 19፤ጲላጦስም፡ደግሞ፡ጽሕፈት፡ጽፎ፡በመስቀሉ፡ላይ፡አኖረው፤ጽሕፈቱም፦የአይሁድ፡ንጉሥ፡የናዝሬቱ፡ ኢየሱስ፡የሚል፡ነበረ። 20፤ኢየሱስም፡የተሰቀለበት፡ስፍራ፡ለከተማ፡ቅርብ፡ነበረና፡ከአይሁድ፡ብዙዎች፡ይህን፡ጽሕፈት፡ አነበቡት፤በዕብራይስጥና፡በሮማይስጥ፡በግሪክም፡ተጽፎ፡ነበር። 21፤ስለዚህ፥የአይሁድ፡ካህናት፡አለቃዎች፡ጲላጦስን፦ርሱ፦የአይሁድ፡ንጉሥ፡ነኝ፡እንዳለ፡ እንጂ፥የአይሁድ፡ንጉሥ፡ብለኽ፡አትጻፍ፡አሉት። 22፤ጲላጦስም፦የጻፍኹትን፡ጽፌያለኹ፡ብሎ፡መለሰ። 23፤ጭፍራዎችም፡ኢየሱስን፡በሰቀሉት፡ጊዜ፡ልብሶቹን፡ወስደው፡ለያንዳንዱ፡ጭፍራ፡አንድ፡ክፍል፡ኾኖ፡ በአራት፡ከፋፈሉት፤እጀ፡ጠባቡን፡ደግሞ፡ወሰዱ።እጀ፡ጠባቡም፡ከላይ፡ዠምሮ፡ወጥ፟፡ኾኖ፡የተሠራ፡ነበረ፡ እንጂ፡የተሰፋ፡አልነበረም። 24፤ስለዚህ፥ርስ፡በርሳቸው፦ለማን፡እንዲኾን፡በርሱ፡ዕጣ፡እንጣጣልበት፡እንጂ፥አንቅደደው፡ ተባባሉ።ይህም፦ልብሴን፡ርስ፡በርሳቸው፡ተከፋፈሉ፡በእጀ፡ጠባቤም፡ዕጣ፡ተጣጣሉበት፡የሚለው፡የመጽሐፍ፡ ቃል፡ይፈጸም፡ዘንድ፡ነው። 25፤ጭፍራዎችም፡እንዲህ፡አደረጉ።ነገር፡ግን፥በኢየሱስ፡መስቀል፡አጠገብ፡እናቱ፥የእናቱም፡ እኅት፥የቀለዮጳም፡ሚስት፡ማርያም፥መግደላዊትም፡ማርያም፡ቆመው፡ነበር። 26፤ኢየሱስም፡እናቱን፡ይወደ፟ው፡የነበረውንም፡ደቀ፡መዝሙር፡በአጠገቡ፡ቆሞ፡ባየ፡ጊዜ፡እናቱን፦አንቺ፡ ሴት፥እንሆ፥ልጅሽ፡አላት። 27፤ከዚህ፡በዃላ፡ደቀ፡መዝሙሩን፦እናትኽ፡እንሇት፡አለው።ከዚህም፡ሰዓት፡ዠምሮ፡ደቀ፡መዝሙሩ፡ወደ፡ቤቱ፡ወሰዳት። 28፤ከዚህ፡በዃላ፡ኢየሱስ፡አኹን፡ዅሉ፡እንደተፈጸመ፡ዐውቆ፥የመጽሐፉ፡ቃል፡ይፈጸም፡ ዘንድ፦ተጠማኹ፡አለ። 29፤በዚያም፡ሖምጣጤ፡የሞላበት፡ዕቃ፡ተቀምጦ፡ነበር፤እነርሱም፡ሖምጣጤውን፡በሰፍነግ፡ሞልተው፡ በሁሶፕም፡አድርገው፡ወደ፡አፉ፡አቀረቡለት። 30፤ኢየሱስም፡ሖምጣጤውን፡ከተቀበለ፡በዃላ፦ተፈጸመ፡አለ፥ራሱንም፡አዘንብሎ፡ነፍሱን፡አሳልፎ፡ሰጠ። 31፤አይሁድም፡የማዘጋጀት፡ቀን፡ስለ፡ኾነ፡ያ፡ሰንበት፡ትልቅ፡ነበረና፡ሥጋቸው፡በሰንበት፡በመስቀል፡ላይ፡ እንዳይኖር፥ጭናቸውን፡ሰብረው፡እንዲያወርዷቸው፡ጲላጦስን፡ለመኑት። 32፤ጭፍራዎችም፡መጥተው፡የፊተኛውን፡ጭን፡ከርሱም፡ጋራ፡የተሰቀለውን፡የሌላውን፡ጭን፡ሰበሩ፤ 33፤ወደ፡ኢየሱስ፡በመጡ፡ጊዜ፡ግን፡ርሱ፡ፈጽሞ፡እንደ፡ሞተ፡አይተው፡ጭኑን፡አልሰበሩም፤ 34፤ነገር፡ግን፥ከጭፍራዎች፡አንዱ፡ጐኑን፡በጦር፡ወጋው፤ወዲያውም፡ደምና፡ውሃ፡ወጣ። 35፤ያየውም፡መስክሯል፤ምስክሩም፡እውነት፡ነው፤እናንተም፡ደግሞ፡ታምኑ፡ዘንድ፡ርሱ፡እውነት፡ እንዲናገር፡ያውቃል። 36፤ይህ፡የኾነ፦ከርሱ፡ዐጥንት፡አይሰበርም፡የሚል፡የመጽሐፉ፡ቃል፡እንዲፈጸም፡ነው። 37፤ደግሞም፡ሌላው፡መጽሐፍ፦የወጉትን፡ያዩታል፡ይላል። 38፤ከዚህም፡በዃላ፡አይሁድን፡ስለ፡ፈራ፡በስውር፡የኢየሱስ፡ደቀ፡መዝሙር፡የነበረ፡የአርማትያስ፡ዮሴፍ፡ የኢየሱስን፡ሥጋ፡ሊወስድ፡ጲላጦስን፡ለመነ፤ጲላጦስም፡ፈቀደለት።ስለዚህም፡መጥቶ፡የኢየሱስን፡ሥጋ፡ ወሰደ። 39፤ደግሞም፡አስቀድሞ፡በሌሊት፡ወደ፡ኢየሱስ፡መጥቶ፡የነበረ፡ኒቆዲሞስ፡መቶ፡ንጥር፡የሚያኽል፡የከርቤና፡ የሬት፡ቅልቅል፡ይዞ፡መጣ። 40፤የኢየሱስንም፡ሥጋ፡ወስደው፥እንደ፡አይሁድ፡አገናነዝ፡ልማድ፥ከሽቱ፡ጋራ፡በተልባ፡እግር፡ልብስ፡ ከፈኑት። 41፤በተሰቀለበትም፡ስፍራ፡አትክልት፡ነበረ፥በአትክልቱም፡ማንም፡ገና፡ያልተቀበረበት፡ዐዲስ፡መቃብር፡ነበረ። 42፤ስለዚህ፥መቃብሩ፡ቅርብ፡ነበረና፥ስለ፡አይሁድ፡ማዘጋጀት፡ቀን፡ኢየሱስን፡በዚያ፡አኖሩት። ምዕራፍ 1፤ከሳምንቱም፡በፊተኛው፡ቀን፥መግደላዊት፡ማርያም፥ገና፡ጨለማ፡ሳለ፡ማለዳ፡ወደ፡መቃብር፡ መጣች፤ድንጋዩም፡ከመቃብሩ፡ተፈንቅሎ፡አየች። 2፤እየሮጠችም፡ወደ፡ስምዖን፡ጴጥሮስና፥ኢየሱስ፡ይወደ፟ው፡ወደ፡ነበረው፣ወደ፡ሌላው፡ደቀ፡መዝሙር፡ መጥታ፦ጌታን፡ከመቃብር፡ወስደውታል፥ወዴትም፡እንዳኖሩት፡አናውቅም፡አለቻቸው። 3፤ስለዚህ፥ጴጥሮስና፡ሌላው፡ደቀ፡መዝሙር፡ወጥተው፡ወደ፡መቃብሩ፡ኼዱ። 4፤ኹለቱም፡ዐብረው፡ሮጡ፤ሌላው፡ደቀ፡መዝሙርም፡ከጴጥሮስ፡ይልቅ፡ፈጥኖ፡ወደ፡ፊት፡ሮጠና፡ አስቀድሞ፡ከመቃብሩ፡ደረሰ፤ 5፤ዝቅም፡ብሎ፡ቢመለከት፡የተልባ፡እግሩን፡ልብስ፡ተቀምጦ፡አየ፥ነገር፡ግን፥አልገባም። 6፤ስምዖን፡ጴጥሮስም፡ተከትሎት፡መጣ፡ወደ፡መቃብሩም፡ገባ፤የተልባ፡እግሩን፡ልብስ፡ተቀምጦ፡አየ፥ 7፤ደግሞም፡በራሱ፡የነበረውን፡ጨርቅ፡ለብቻው፡ባንድ፡ስፍራ፡ተጠምጥሞ፡እንደ፡ነበረ፡እንጂ፡ከተልባ፡ እግሩ፡ልብስ፡ጋራ፡ተቀምጦ፡እንዳልነበረ፡አየ። 8፤በዚያን፡ጊዜ፡አስቀድሞ፡ወደ፡መቃብር፡የመጣውም፡ሌላው፡ደቀ፡መዝሙር፡ደግሞ፡ ገባ፥አየም፥አመነም፤ 9፤ከሙታን፡ይነሣ፡ዘንድ፡እንዲገባው፡የሚለውን፡የመጽሐፉን፡ቃል፡ገና፡አላወቁም፡ነበርና። 10፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ወደ፡ቤታቸው፡ደግሞ፡ኼዱ። 11፤ማርያም፡ግን፡እያለቀሰች፡ከመቃብሩ፡በስተውጭ፡ቆማ፡ነበር።ስታለቅስም፡ወደ፡መቃብር፡ዝቅ፡ብላ፡ ተመለከተች፤ 12፤ኹለት፡መላእክትም፡ነጭ፡ልብስ፡ለብሰው፡የኢየሱስ፡ሥጋ፡ተኝቶበት፡በነበረው፡አንዱ፡በራስጌ፡ሌላውም፡በእግርጌ፡ተቀምጠው፡አየች። 13፤እነርሱም፦አንቺ፡ሴት፥ስለ፡ምን፡ታለቅሻለሽ፧አሏት።ርሷም፦ጌታዬን፡ወስደውታል፡ወዴትም፡ እንዳኖሩት፡አላውቅም፡አለቻቸው። 14፤ይህንም፡ብላ፡ወደ፡ዃላ፡ዘወር፡ስትል፡ኢየሱስን፡ቆሞ፡አየችው፤ኢየሱስም፡እንደ፡ኾነ፡አላወቀችም። 15፤ኢየሱስም፦አንቺ፡ሴት፥ስለ፡ምን፡ታለቅሻለሽ፧ማንንስ፡ትፈልጊያለሽ፧አላት።ርሷም፡የአትክልት፡ ጠባቂ፡መስሏት፦ጌታ፡ሆይ፥አንተ፡ወስደኸው፡እንደ፡ኾንኽ፡ወዴት፡እንዳኖርኸው፡ንገረኝ፡እኔም፡ እወስደዋለኹ፡አለችው። 16፤ኢየሱስም፦ማርያም፡አላት።ርሷ፡ዘወር፡ብላ፡በዕብራይስጥ፦ረቡኒ፡አለችው፤ትርጓሜውም፦መምህር፡ ሆይ፡ማለት፡ነው። 17፤ኢየሱስም፦ገና፡ወደ፡አባቴ፡አላረግኹምና፡አትንኪኝ፤ነገር፡ግን፥ወደ፡ወንድሞቼ፡ኼደሽ፦እኔ፡ወደ፡ አባቴና፡ወደ፡አባታችኹ፡ወደ፡አምላኬና፡ወደ፡አምላካችኹ፡ዐርጋለኹ፡ብለሽ፡ንገሪያቸው፡አላት። 18፤መግደላዊት፡ማርያም፡መጥታ፡ጌታን፡እንዳየች፡ይህንም፡እንዳላት፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡ነገረች። 19፤ያም፡ቀን፡ርሱም፡ከሳምንቱ፡ፊተኛው፡በመሸ፡ጊዜ፥ደቀ፡መዛሙርቱ፡ተሰብስበው፡ በነበሩበት፥አይሁድን፡ስለ፡ፈሩ፡ደጆቹ፡ተዘግተው፡ሳሉ፥ኢየሱስ፡መጣ፤በመካከላቸውም፡ቆሞ፦ሰላም፡ ለእናንተ፡ይኹን፡አላቸው። 20፤ይህንም፡ብሎ፡እጆቹንም፡ጐኑንም፡አሳያቸው።ደቀ፡መዛሙርቱም፡ጌታን፡ባዩ፡ጊዜ፡ደስ፡አላቸው። 21፤ኢየሱስም፡ዳግመኛ፦ሰላም፡ለእናንተ፡ይኹን፤አብ፡እንደ፡ላከኝ፡እኔ፡ደግሞ፡እልካችዃለኹ፡አላቸው። 22፤ይህንም፡ብሎ፡እፍ፡አለባቸውና፦መንፈስ፡ቅዱስን፡ተቀበሉ። 23፤ኀጢአታቸውን፡ይቅር፡ያላችዃቸው፡ዅሉ፡ይቀርላቸዋል፤የያዛችኹባቸው፡ተይዞባቸዋል፡አላቸው። 24፤ነገር፡ግን፥ከዐሥራ፡ኹለቱ፡አንዱ፡ዲዲሞስ፡የሚሉት፡ቶማስ፡ኢየሱስ፡በመጣ፡ጊዜ፡ከነርሱ፡ጋራ፡ አልነበረም። 25፤ሌላዎቹም፡ደቀ፡መዛሙርቱ፦ጌታን፡አይተነዋል፡አሉት።ርሱ፡ግን፦የችንካሩን፡ምልክት፡በእጆቹ፡ ካላየኹ፡ጣቴንም፡በችንካሩ፡ምልክት፡ካላገባኹ፡እጄንም፡በጐኑ፡ካላገባኹ፡አላምንም፡አላቸው። 26፤ከስምንት፡ቀን፡በዃላም፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ደግመው፡በውስጥ፡ነበሩ፥ቶማስም፡ከነርሱ፡ጋራ፡ ነበረ።ደጆች፡ተዘግተው፡ሳሉ፡ኢየሱስ፡መጣ፤በመካከላቸውም፡ቆሞ፦ሰላም፡ለእናንተ፡ይኹን፡አላቸው። 27፤ከዚያም፡በዃላ፡ቶማስን፦ጣትኽን፡ወደዚህ፡አምጣና፡እጆቼን፡እይ፤እጅኽንም፡አምጣና፡በጐኔ፡ አግባው፤ያመንኽ፡እንጂ፡ያላመንኽ፡አትኹን፡አለው። 28፤ቶማስም፦ጌታዬ፡አምላኬም፡ብሎ፡መለሰለት። 29፤ኢየሱስም፦ስላየኸኝ፡አምነኻል፤ሳያዩ፡የሚያምኑ፡ብፁዓን፡ናቸው፡አለው። 30፤ኢየሱስም፡በዚህ፡መጽሐፍ፡ያልተጻፈ፡ሌላ፡ብዙ፡ምልክት፡በደቀ፡መዛሙርቱ፡ፊት፡አደረገ፤ 31፤ነገር፡ግን፥ኢየሱስ፡ርሱ፡ክርስቶስ፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡እንደ፡ኾነ፡ታምኑ፡ዘንድ፥አምናችኹም፡ በስሙ፡ሕይወት፡ይኾንላችኹ፡ዘንድ፡ይህ፡ተጽፏል። ምዕራፍ 1፤ከዚህ፡በዃላ፡ኢየሱስ፡በጥብርያዶስ፡ባሕር፡አጠገብ፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡እንደ፡ገና፡ተገለጠላቸው፤ 2፤እንዲህም፡ተገለጠ።ስምዖን፡ጴጥሮስና፡ዲዲሞስ፡የሚባለው፡ቶማስ፡ከገሊላ፡ቃና፡የኾነ፡ናትናኤልም፡ የዘብዴዎስም፡ልጆች፡ከደቀ፡መዛሙርቱም፡ሌላዎች፡ኹለት፡በአንድነት፡ነበሩ። 3፤ስምዖን፡ጴጥሮስ፦ዓሣ፡ላጠምድ፡እኼዳለኹ፡አላቸው።እነርሱም፦እኛም፡ከአንተ፡ጋራ፡እንመጣለን፡ አሉት።ወጥተውም፡ወደ፡ታንኳዪቱ፡ገቡ፡በዚያችም፡ሌሊት፡ምንም፡አላጠመዱም። 4፤በነጋም፡ጊዜ፡ኢየሱስ፡በባሕር፡ዳር፡ቆመ፤ደቀ፡መዛሙርቱ፡ግን፡ኢየሱስ፡መኾኑን፡አላወቁም። 5፤ኢየሱስም፦ልጆች፡ሆይ፥አንዳች፡የሚበላ፡አላችኹን፧አላቸው።የለንም፡ብለው፡መለሱለት። 6፤ርሱም፦መረቡን፡በታንኳዪቱ፡በስተቀኝ፡ጣሉት፡ታገኙማላችኹ፡አላቸው።ስለዚህ፡ጣሉት፤በዚህም፡ጊዜ፡ ከዓሣው፡ብዛት፡የተነሣ፡ሊጐትቱት፡አቃታቸው። 7፤ኢየሱስ፡ይወደ፟ው፡የነበረውም፡ደቀ፡መዝሙር፡ጴጥሮስን፦ጌታ፡እኮ፡ነው፡አለው።ስለዚህ፡ስምዖን፡ ጴጥሮስ፡ጌታ፡መኾኑን፡በሰማ፡ጊዜ፡ዕራቍቱን፡ነበረና፥ልብሱን፡ታጥቆ፡ወደ፡ባሕር፡ራሱን፡ጣለ። 8፤ሌላዎቹ፡ደቀ፡መዛሙርት፡ግን፡ከምድር፡ኹለት፡መቶ፡ክንድ፡ያኽል፡እንጂ፡እጅግ፡አልራቁም፡ ነበርና፥ዓሣ፡የሞላውን፡መረብ፡እየሳቡ፡በጀልባ፡መጡ። 9፤ወደ፡ምድርም፡በወጡ፡ጊዜ፡ፍምና፡ዓሣ፡በላዩ፡ተቀምጦ፡እንጀራም፡አዩ። 10፤ኢየሱስም፦አኹን፡ካጠመዳችኹት፡ዓሣ፡አምጡ፡አላቸው። 11፤ስምዖን፡ጴጥሮስም፡ወደ፡ጀልባዪቱ፡ገብቶ፡መቶ፡ዐምሳ፡ሦስት፡ታላላቅ፡ዓሣዎች፡ሞልቶ፡የነበረውን፡ መረብ፡ወደ፡ምድር፡ጐተተ፤ይህንም፡ያኽል፡ብዙ፡ሲኾን፡መረቡ፡አልተቀደደም። 12፤ኢየሱስም፦ኑ፥ምሳ፡ብሉ፡አላቸው።ከደቀ፡መዛሙርቱ፡አንድ፡ስንኳ፦አንተ፡ማን፡ነኽ፧ብሎ፡ ሊመረምረው፡የደፈረ፡አልነበረም፤ጌታ፡መኾኑን፡ዐውቀው፡ነበርና። 13፤ኢየሱስም፡መጣና፡እንጀራ፡አንሥቶ፡ሰጣቸው፥እንዲሁም፡ዓሣውን። 14፤ኢየሱስ፡ከሙታን፡ከተነሣ፡በዃላ፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡ሲገለጥላቸው፡ይህ፡ሦስተኛው፡ጊዜ፡ነበረ። 15፤ምሳ፡ከበሉ፡በዃላም፡ኢየሱስ፡ስምዖን፡ጴጥሮስን፦የዮና፡ልጅ፡ስምዖን፡ሆይ፥ከነዚህ፡ይልቅ፡ ትወደኛለኽን፧አለው፦አዎን፡ጌታ፡ሆይ፥እንድወድኽ፡አንተ፡ታውቃለኽ፡አለው፦ግልገሎቼን፡አሰማራ፡ አለው። 16፤ደግሞ፡ኹለተኛ፦የዮና፡ልጅ፡ስምዖን፡ሆይ፥ትወደኛለኽን፧አለው፦አዎን፡ጌታ፡ሆይ፥እንድወድኽ፡ አንተ፡ታውቃለኽ፡አለው፦ጠቦቶቼን፡ጠብቅ፡አለው። 17፤ሦስተኛ፡ጊዜ፦የዮና፡ልጅ፡ስምዖን፡ሆይ፥ትወደኛለኽን፧አለው።ሦስተኛ፦ትወደኛለኽን፧ስለ፡አለው፡ ጴጥሮስ፡ዐዘነና፦ጌታ፡ሆይ፥አንተ፡ዅሉን፡ታውቃለኽ፤እንድወድኽ፡አንተ፡ታውቃለኽ፡ አለው።ኢየሱስም፦በጎቼን፡አሰማራ። 18፤እውነት፡እውነት፡እልኻለኹ፥አንተ፡ጕልማሳ፡ሳለኽ፡ወገብኽን፡በገዛ፡ራስኽ፡ታጥቀኽ፡ወደምትወደ፟ው፡ ትኼድ፡ነበር፤ነገር፡ግን፥በሸመገልኽ፡ጊዜ፡እጆችኽን፡ትዘረጋለኽ፥ሌላውም፡ያስታጥቅኻል፡ ወደማትወደ፟ውም፡ይወስድኻል፡አለው። 19፤በምን፡ዐይነት፡ሞት፡እግዚአብሔርን፡ያከብር፡ዘንድ፡እንዳለው፡ሲያመለክት፡ይህን፡አለ።ይህንም፡ ብሎ፦ተከተለኝ፡አለው። 20፤ጴጥሮስም፡ዘወር፡ብሎ፡ኢየሱስ፡ይወደ፟ው፡የነበረውን፡ደቀ፡መዝሙር፡ሲከተለው፡አየ፤ርሱም፡ደግሞ፡ በእራት፡ጊዜ፡በደረቱ፡ተጠግቶ፦ጌታ፡ሆይ፥አሳልፎ፡የሚሰጥኽ፡ማን፡ነው፧ያለው፡ነበረ። 21፤ጴጥሮስም፡ይህን፡አይቶ፡ኢየሱስን፦ጌታ፡ሆይ፥ይህስ፡እንዴት፡ይኾናል፧አለው። 22፤ኢየሱስም፦እስክመጣ፡ድረስ፡ይኖር፡ዘንድ፡ብወድስ፥ምን፡አግዶኽ፧አንተ፡ተከተለኝ፡አለው። 23፤ስለዚህ፦ያ፡ደቀ፡መዝሙር፡አይሞትም፡የሚለው፡ይህ፡ነገር፡ወደ፡ወንድሞች፡ወጣ፤ነገር፡ ግን፥ኢየሱስ፦እስክመጣ፡ድረስ፡ይኖር፡ዘንድ፡ብወድስ፡ምን፡አግዶኽ፧አለው፡እንጂ፡አይሞትም፡ አላለውም። 24፤ስለ፡እነዚህም፡የመሰከረ፡ይህንንም፡ጽፎ፡ያለ፡ይህ፡ደቀ፡መዝሙር፡ነው፥ምስክሩም፡እውነት፡እንደ፡ ኾነ፡እናውቃለን። 25፤ኢየሱስም፡ያደረገው፡ብዙ፡ሌላ፡ነገር፡ደግሞ፡አለ፤ዅሉ፡በያንዳንዱ፡ቢጻፍ፡ለተጻፉት፡መጻሕፍት፡ ዓለም፡ራሱ፡ባልበቃቸውም፡ይመስለኛል፨ መጽሐፍ

17698

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%8A%95%E1%8B%9D

መንዝ

መንዝ የሚለው ስያሜ የመጣው ከግዕዝ ቃል ሲሆን ትርጉሙና አመጣጡም መንዛት መርጨት ከሚለው ቃል የመጣ ሲኾን ሊቀ መልዐክቱ ቅዱስ ዑራኤል የጌታችንን ደም የረጨባት የምድር ማእከል ናት መንዝ ማለትም ደሙን የረጨበት ስለሆነ ነዝሃ መንዝ ተባለ ቅዱሱ ጽዋም እዚችው ምድር ሲገኝ ብዙ ምስጢራት ስላላት ከዚህ በላይ መናገር አልችለም ፡፡በጣምም ቅዱስ ስፍራ ነው መንዝ በሰሜናዊ ሸዋ የሚገኝ ክፍል ሲሆን በውስጡ ላሎ ምድርን በስተደቡብ፣ ጌራ ምድርን በስተሰሜንና ማማ ምድርን በመካከል ይዞ ይገኛል የመንዝ ድንበር በ3 ወንዞችና በአንድ ተራራ እንዲህ ይካለላል፦ ሞፋር ወንዝ (ደቡብ)፣ አዳባይ ወንዝና ወንጭት ወንዝ (ምዕራብ)፣ ቀጨኔ ወንዝ (በሰሜን) እንዲሁም በስተምስራቅ ከቆላው ኤፍራታ፣ ግድምና ቀወት የሚለየው የተራራ ሰንሰለት ናቸው ታሪክና ባህል መንዝ ለመጀመሪያ ጊዜ በታሪክ ተጠቅሶ የሚገኘው በቀዳማዊ አጼ አምደ ጽዮን ዜና መዋዕል ሲሆን በጊዜው መንዝሔል ይባል ነበር ቀጥሎም በአጼ በእደ ማርያም ዜና መዋዕል ተጠቅሶ ይገኛል መንዝ በኢትዮጵያ ታሪክ ውስጥ ቁልፍ ቦታ የያዘው በ17ኛው ክፍለ ዘመን መጠናቀቂያ፣ በነጋሲ ክርስቶስ ነበር። የመንዝ ተወላጁ ነጋሲ የአጋንጫ ኪዳነ ምህረትን ቤተክርስቲያን በመመሰረት ሲታወቅ የፍሩክታንም ደብር በማስፋፋት ይጠቀሳል። ነጋሲ ታላቁ እያሱን ለመጠየቅ በሄደበት በትክትክ በሽታ ሲያርፍ ልጁ ሰባስቲያኖስ ሸዋን ከመንዝ ሆኖ ያስተዳድር ነበር። ኋላ ላይ የተነሱት ንጉስ አብይ፣ ምንም እንኳ እናታቸው ከላሎ ምድር የመጣች ብትሆንም መስተዳድራቸውን ከመንዝ ወደ ሐር አምባ በማዛወራቸው የመንዝ ማዕከላዊነት ደበዘዘ። የሆኖ ሆኖ መንዝ ለሚቀጥሉት ዘመናት ታዋቂ መሪወችን በማፍራትና በማስተናገድ ትታወቃለች። ለምሳሌ የነጋሲ ዘር የሆነው መርድ አዝማች አስፋ ወሰን በ18ኛው ክ.ዘመን መጨረሻ ጠላቶቹ ሲያሳድዱት በፍሩክታ ኪዳነ ምህረት እንደተጠለለ ይነገራል። የንጉሥ ሣህለ ሥላሴ እናት ወይዘሮ ዘነበወርቅ፣ የነጋሲ ዘር ሲሆኑ ዋና ከተማቸውን በሰላ ድንጋይ፣ ላሎ ምድር መሥርተው ይኖሩ ነበር። እንዲሁም አቶ በዛብህ ("አባ ደቅር") የመንዝ ባላባት ሲሆኑ በዓፄ ቴዎድሮስ የአበጋዝ ሹም የነበሩና የአጠቃላይ ሸዋ አስተዳዳሪና ኋላ ላይ ከወደፊቱ ዳግማዊ ዓፄ ምኒልክ ሠራዊት ጋር በአምባ ዳየር ጦርነት አድርገው የተሸነፉ ናቸው። ቆይቶም ዓፄ ምንሊክ በአምባ አፍቃራ፣ መንዝ፣ ቤተ መንግሥትና የጦር መሣሪያ ግምጃ ቤት ገንብተዋል። በኋላ በጣሊያን ወረራ ወቅት ለነበረው ትግል መንዝ ማዕከላዊ ሚናን ተጫውቷል። ባህላዊ መልክዓ ምድር መንዝ እጅግ ለም የሆነ መሬት የሚገኝበት ሲሆን ጥሩ ዝናብ ሲገኝ በአመት እስከ 3 ጊዜ እህል ማጨድ ይቻላል። የአየር ጸባዩም፣ ከከፍታው አንጻር ደጋማ ሲሆን በደቡቡ ማማ ምድር የሚገኘው የአየር ንብረት ወይና ደጋማ ነው። ይህ ሆኖ እያለ የመሬቱ ተራራማ አቀማመጥ ከሞላ ጎደል በዚህ አካባቢ የሚደረግን ግብርና ከባድ ያደርገዋል። በመንዝ የሚገኙ ቤቶች በባህር ዛፍ እና ጥድ የሚታጀቡ ሲሆን አቀማመጣቸውም ተሰባጥረው ነው። በሞላሌ የሚገኘው የቅዳሜ ገበያ እስከ 2000 ሰወችን ያስተናግዳል። ከከፍታው አንጻር፣ ብዙው የመንዝ አካባቢ ብርዳማ ስለሆነ ልብስ የሚሰራው ከሪዝ ነው። ይህም ልብስ ባና ይባላል። እንጀራም ብዙ ጊዜ ከገብስ የሚጋገር ሲሆን የመንዝ ሰወች ውርጩንና ንፋሱን ለመከላከል ቤቶቻቸውን ከእንጨትና ጭቃ ይልቅ ከድንጋይ መሰራት ያዘወትራሉ። ከዚህ እና መሰል ባህላዊ ቅርሶች አንጻር በአካባቢው ሕዝብ ዘንድ መንዝ «የአማራ ምንጭ» በመባል ይታወቃል። ክርስትና በኢትዮጵያ ውስጥ ከፍተኛ የኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተ ክርስቲያንና ደብር ስብጥር የሚገኘው በመንዝ ነው። ቅዱስ ዮሐንስ ምስራቃዊ የመንዝ ሃዋርያ) ለአካባቢው ህዝብ ክርስትናን እንደሰበከ ትውፊት አለ። እንደ ታሪክ ተመራማሪወች አባባል ይህ ሰው በአጼ አምደ ጽዮን ዘመን የነበረው ዮሐንስ ዘቀላት ሲሆን በአቡነ ያቆብና የደብረ ሊባኖሱ እጨጌ ፍሊጶስ ታዞ በ1322 ዓ.ም. ይተጋ የነበረ ሓዋርያ ነው። አብያተ ክርስቲያናት ፍሩክታ ኪዳነ ምህረት ጌራ ምድር የሚገኝ ደብር ሲሆን ሁለት ህንጻወችን ያካትታል። አንደኛው ከአጼ ዘርአ ያዕቆብ ዘመን የሚመነጭ ሲሆን ሁለተኛው ከልጅ እያሱ ዘመን ይጀምራል። አፍቀራ ኪዳነ ምህረት አምባ አፍቀራ ላይ የሚገኝ ቤ/ክርስቲያን ሲሆን በነጋሲ ክርስቶስ የተቋቋመ ነው። አፍቀራ ገብርኤል አምባ አፍቀራ ላይ የሚገኝ። አፍቀራ ሥላሴ በአቡነ ተክለሃይማኖት ዘመን የተቋቋመ. በምባ አፍቀራ ላይ የሚገኝ። ይልማ ገዳም በሰሜን ምዕራብ የመንዝ ጠረፍ የሚገኝ ሲሆን የባለ እጅ ገዳም በመባል ይታወቃል። በዚህ ገዳም፣ ወንዶችም ሆነ ሴቶች፣ የሸክላ ስራወችን ያመርታሉ ስለሆነም የባለ እጆች ገዳም ይባላል። አርበራ መድሃኔ አለም ከዋሻ አለት የተሰራና የተለያየዩ አጽዋማት የሚገኙበት ገዳም ጓሳ ሜዳ የጓሳ ሜዳ በመንዝ የሚገኝ፣ወደ 110 ኪሎ ሜተር ስኩየር የሚጠጋ ስፋት ያለው፣ ከኢትዮጵያም ሆነ አፍሪካ ትልቁ የአፍሮ አልፓይን ስርዓተ ህይወት ቅሪት ነው። በዚህ ሜዳ 26 ምንጮች ሲኖሩ ቦታው ሳይታረስ ለ400 አመታት የተለያዩ ብርቅ እንስሳት (ምሳሌ፡- ጭላዳ ዝንጀሮ (200 የሚጠጉ) ቀይ ቀበሮ (ከ20 እስከ 50 ብቻ የሚደርሱ) አጋዘን፣ ወዘተ...) መኖሪያ በመሆን አገልግሏል። የአካባቢው ሕዝብ የዚህን ጉዳይ መሰረት ሲያስረዱ፣ ከላይ የተጠቀሰው ጻዲቁ ዮሐንስ ምስራቃዊ በዚህ አካባቢ ሲኖር ሳለ አንዲት ሴት በውሸት አስረግዞኛል ብላ ከሰሰችው። የአካባቢውም ሕዝብ ይህን ክስ ከጻዲቁ ፊት እንድትደግም አደረጓት እርሷ ግን ክሱን መድገም ብቻ አይደለም "ከዋሸሁ ድንጋይ ያድርገኝ" ብላም ጨመረች። በዚህ መሰረት ንግግሯን ሳታቋርጥ ወደ ድንጋይ ተቀየረች። ጻዲቁም በማዘን ሜዳው ምንም እህል እንዳያበቅል ተራገመ። በዚህ መሰረት በጥሩ ጤፍ ምርቱ ይታወቅ የነበረው ጓሳ የተለያዩ አውሬዎች መኖሪያ ኾነ። በአኹኑ ወቅት በጓሳ ሜዳ 7 ኢትዮጵያ ውስጥ ብቻ የሚገኙ አጥቢ እንስሳት ይገኛሉ ይህም ከአጠቃላዩ ኢትዮጵያ ብቻ ከሚገኙት አጥቢ እንስሳት 22.6% ነው። 111 የወፍ አይነቶች በመንዝ ሲገኙ ሰባቱ ኢትዮጵያ ውስጥ ብቻ የሚገኙ ናቸው። ማጣቀሻ

52721

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8B%A8%E1%88%81%20%E1%8C%88%E1%89%A5%E1%88%A8%20%E1%88%85%E1%8B%AD%E1%8B%88%E1%89%B5

አለማየሁ ገብረ ህይወት

ስለ ዓለማየሁ ገ/ሕይወት ዓለማየሁ ገ/ሕይወት ጎንደር ከተማ ነው የተወለደው። የቄሱንም፣ የአንደኛና ሁለተኛ ደረጃ ትምህርቱንም በተወለደባት ጎንደር ተከታትሏል። የመጀመርያ ዲግሪውን ከአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ በትያትር ጥበባት አገኘ። ከአብዛኞቹ ሲወዳደር እውቀት የጠማው፣ ታታሪና ጎበዝ ተማሪ እንደነበረ አስታውሳለሁ። በተለይ በተማሪዎች እንቅስቃሴ ላይ የጥናት ወረቀት እንዲያቀርብ ተመድቦ የሠራው ሥራና አቀራረቡ እስካሁን ያስደንቀኛል። እንደተመረቀ ባህል ሚኒስቴር ነበር የተመደበው በሥነጽሑፍና ተውኔት ገምጋሚነት። ከሱ በፊት የተመረቁና ባህል ሚኒስቴር የተመደቡ ሁሉ በቢሮ ጥበት ምክንያት በአንድ ትንሽ አዳራሽ ውስጥ የተኮለኮሉ ስለነበረ፣ ደግሞም ብዙ ሥራም ስላልነበረ ጫወታውና ክርክሩ የጊዜ ማሳለፊያ ነበር። ዓለማየሁ ግን ሥራ በሌለበት ሰአት ወደ ዩኒቨርሲቲ ቤተመጻሕፍት ነበር የሚሮጠው። ጊዜውን በንባብ ነበር የሚያሳልፈው። ከዚያም ውጭ የትም ሲሄድ መጽሐፍና መጽሔት ከእጁ የሚለይ አልነበረም። የንባብ ሱስ ነበረበት። የዘወትር አንባቢ ነው ዓለማየሁ። ከዚያም ጋር በተያያዘ የመድረክ፣ የሬዲዮና የቴሌቪዥን ተውኔት የመጻፍ ጥረቱ ገና በወጣትነቱ ነው የተጀመረው። እየበሰለ ሄዶም "መንታ መንገድ" የትርጉም ስራው በኢትዮጵያ ብሔራዊ ቴያትር ከአንድ ዓመት በላይ ታይቶለታል። ቀደም ብሎ የተረጎመው የኦስካር ዋይልድ ተውኔት "ስጦታ" በሚል ርዕስ በሃገር ፍቅር ቴያትር ለመድረክ በቅቶለታል። ፈላስፋዋ፣ የገንፎ ተራራ፣ ብረትና ሙግት፣ ወቴዎቹ፣ አምሳያ ልጅ፣ ውርክብ፣ ቃለ መጠይቅና ሌሎች ሥራዎቹም በመድረክ፣ በራዲዮና በቴሌቪዥን ቀርበውለታል። በቅርቡም የታዋቂውን አሜሪካዊ ደራሲ የአርተር ሚለርን ተውኔት “የአሻሻጩ ሞት” ብሎ ወደአማርኛ መልሶታል። ዓለማሁ፣ በሁለገብ ጠቢብነቱ አባተ መኩሪያ ባዘጋጃቸው “ያላቻ ጋብቻ” እና “ኢዲፐስ ንጉሥ” እንዲሁም በፍሥሀ በላይ “አልቃሽና ዘፋኝ”፣ በሌሎችም እንደ “የቁም እንቅልፍ”፣ “ምርመራው”፣ “ጋብቻው” ባሉ ትያትሮች ተውኗል። ዓለማየሁ የተዋናይን ዲሲፕሊን የሚያከብር በመሆኑ ለደራኪዎች ምቹ ነበር። “ፍቅር መጨረሻ” በተሰኘው የተስፋዬ ማሞ ፊልም በተዋናይነትም ተሳትፏል። ዓለማየሁ በማህበራዊ ግንኙነትና አስተዋጽኦ የታደለ ነው። ለሰው ፍቅር፣ ወዳጅነትና መግባባት ልዩ ተሰጥኦ አለው። ገና ከዩኒቨርሲቲ እንደተመረቀ፣ እኛ እጃቸውን ለመጨበጥ ከምንፈራቸው የአገራችን ኮከቦች ከሎሬት ጸጋዬ ገብረ መድህን፣ ከሎሬት አፈወርቅ ተክሌ፣ከደራሲ አሰፋ ገብረማርያም ጋር የጠበቀ ወዳጅነትን መስርቶ ነበር። የደራስያን ማህበር ሊቀመንበር የነበረው ጋሼ ደበበ ሰይፉ ወዳጅ ከመሆን አልፎ የቅርብ የስራ አጋሩም ነበር። ዓለማየሁ ከባህል ሚኒስቴር በሁዋላ በአማራ ክልል የባህል፣ ቱሪዝምና ማስታወቂያ ቢሮ ኃላፊ ሆኖም ለበርካታ ዓመታት አገልግሏል። የሥነጥበብ እንቅስቃሴን በማስፋቱ ረገድ ከእሱ ጋር ሊወዳደር የሚችል የባህል ቢሮ ኃላፊ እስካሁን አልታየም። ሙሉዓለም የባህል ማዕከልን ለመመስረት ግንባር ቀደሙ ዓለማየሁ ነው። ከማንኛውም ክልል በተሻለ የትያትርና ሙዚቃ አቅርቦት ለህብረተሰብ እንዲቀርብ አስችሎ ነበር። አዲስ አበባ የታዩ ተውኔቶች በማእከሉ እንዲታዩም አድርጓል። ታላቅ አበርክቶው ግን እሱ በኃላፊት እስከነበረበት ጊዜ ድረስ ለዓመታት ሳይቁዋረጥ ቀበሌዎች፣ ወረዳዎችና ዞኖች በትያትር፣ በሙዚቃ፣ በሥነጽሑፍና በሥዕል እየተወዳደሩ በማጠቃለያው ይካሄድ የነበረው የክልል ሥነጥበብ ፌስቲቫል ነበር። በዚህ ሂደት ውስጥ ያለፉ ወጣቶች ታዋቂ ደራሲዎችና ተዋናይ ለመሆን በቅተዋል። ዓለማየሁ ለሁለተኛ ዲግሪ ትምህርት አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የቁዋንቁዋና ሥነጽሑፍ ትምህርት ክፍል ገብቶ ሁሉንም ኮርሶች ካጠናቀቀ፣ የመመረቂያ ጽሑፉን በኢትዮጵያ ዲያስፖራ ሥነጽሑፍ ላይ ለመስራት ወደ አሜሪካ ያቀና ሲሆን እዚያው ለመቆየት ወሰነ። በአሜሪካ ቆይታው በአንድ ዓለማቀፍ የልማት ድርጅት ውስጥ ተቀጥሮ ከአሥራ ሦስት ዓመት በላይ ሠርቷል። ከመደበኛ ሥራው ጎን ለጎንም በጣይቱ የባህልና የትምህርት ማዕከል ንቁ ተሳታፊና የቦርድ አባል ሆኖም እየሠራ ነው። እዚያም ሆኖ "እታለም" የተሰኘ የግጥም መድበል በ1999 ዓ.ም. ያሳተመ ሲሆን በተስፋዬ ለማ የተዘጋጀው "የኢትዮጵያ ሙዚቃ ታሪክ" መጽሐፍ አርታኢም ነው። የተወሰኑ የእንግሊዝኛ ግጥሞቹም በተሰኘና በ አማካይነት እንደ አውሮፓውያን አቆጣጠር በ2020 እንግሊዝ አገር በታተመ መጽሐፍ ውስጥ ተካተዋል። አሁን ደግሞ “በፍቅር መንገድ” የተሰኘ ልብወለድ ሥራውን ለኅትመት አብቅቷል። በትያትርና ሥነጽሑፍ ዙሪያ የተለያዩ ጥናቶችን በግልና በጋራ አዘጋጅቷል። ከመስከረም 2010 ዓ.ም ጀምሮ ደግሞ በ"ታዛ" የባህልና የሥነጥበብ መጽሔት ላይ በርካታ መጣጥፎችን አቅርቧል። ከመጽሔቱ መስራቾችና ባለቤቶችም አንዱ ነው። በቅርቡም፣ አሜሪካ ያሉ አርቲስቶችን በማስተባበር 100ኛውን የኢትዮጵያ ትያትር ኢዩቤልዩ በድምቀት እንዲከበር ካደረጉት ባለሙያዎች አንዱ ነው። አቦነህ አሻግሬ (በአ.አ. ዩኒቨርሲቲ ተባባሪ ፕሮፌሰር) የካቲት 30/2014 የድርሰት ሥራዎች 1. ቃለ መጠይቅ 2. ውርክብ 3. ውለታ ያሠረው 4. ብረትና ሙግት 5. ወቴዎቹ 6. አባ ኮስትር 7. የአይን ማረፊያ 8. ፈላስፋዋ 9. የገንፎ ተራራ 10. ባለኮፍያው 11. ስጦታ 12. መንታ መንገድ 13. እታለም (የግጥም መድበል) 14. በፍቅር መንገድ (ረጅም

3335

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8E%E1%8A%95%E1%8B%B0%E1%88%AD%20%E1%8A%A8%E1%89%B0%E1%88%9B

ጎንደር ከተማ

የጎንደር ከተማ ታሪክ ጎንደር ከ1628 ዓ ም ጀምሮ ለ200 ዓመታት የአፄወች መናገሻ በመሆኗ የምትታወቅ የዓለም ታዋቂ የታሪክ ተመራማሪወችን የምትስብ ውብ ከተማ ናት። የዘመኑ አፄዎች የገነቧቸው ቤተ መንግስቶችና አብያተ ክርስቲያናት (ፋሲል ግንብ፣ የጉዝራ፣ ጎመንጌ- አዘዞ ገነተ እየሱስ፣ ጎርጎራ ማንዴ ወዘተ) የከተማዋንና የኢትዮጵያን ታሪክ ለዓለም ጥሩ ገፅታ ለመሆናቸው ከተለያዩ ክፍለዓለማት እንደ ጎርፍ ለጉብኝትና ታሪክን ለመቃኘት የሚተመውን ለአብነት መጥቀሳችን ሁላችንም ያስማማናል። ፋሽስት ጣሊያን ኢትዮጵያን ከወረረ በኋላ የኢትዮጵያ ሕዝብ በአርበኝነት በረሀ ሲወርድ ያኔ ነበር የጣሊያን ወራሪው ሀይል ሕዝብን በማፈናቀል መሬትን መንጠቅ የጀመረው ለአብነት የጎንደር ሲኒማ ቤት በፋሽስት ጣሊያን ከመሰራቱ በፊት እርስትነቱ የአቶ መንክር ተገኘ የተሰኙ በዚያን ዘመን ጎንደር ከተማ ውስጥ በጣም የላቁና የመጠቁ ነገረ ፈጅ ወይንም ጠበቃ ነበሩ። በዚያን ዘመን የህግ ባለሙያ ወይንም ጠበቃ ነበር ወይ ለምትሉ? በሀገራችን በዘመናዊ ትምህርት ቤት ባይማሩም ከቤተክህነት ትምህርትን የቀሰሙና ጥሩ አንደበተ ርህቱ የሆኑ ሰወች በጠበቃነት ተሰማርተው ይሰሩ ነበር። ይህ ደግሞ በኢትዮጵያ ብቻ ሳይሆን ቀደምት ጥንታዊ ግሪካዊያንም በድሮ ዘመን የአቴንስ ጸሐፊዎችና ጥሩ ተናጋሪወች በጠበቃነት ያገለግሉ እንደነበር የታሪክ ድርሳናት ያመለክታሉ ጎንደርም አቶ መንክር ተገኘ ስመ ጥር ጠበቃ እንደነበሩ የከተማዋ ታሪክ አዋቂወች ይናገራሉ። በጣሊያን ወረራ ጊዜም አንዳድ የአካባቢው ነዋሪወችም አርበኞችን በማሳፈንና በማስገደል ከጣሊያን ጎን የቆሙትን ባንዳ ተብለው እንደሚጠሩ ታሪክ ያወሳል። ወደ ተነሳንበት ጉዳይ እንመለስና ጣሊያን ጎንደርን ማዕከል ለማድረግ በማለም በከተማዋ ውስጥ 352 ዛሬ የምናያቸውና ጣሊያን የሰራቸው ብለን የምንጠራቸውን ህንፃወችን ገነባ። እነኝህ ህንፃወች በአብላጫው ፒያሳ፣ጨዋ ሰፈር፣ አራተኛ ፎቅ፣ ቀበሌ 21 እንዲሁም የድሮው አገር አስተዳደርና ክፍተኛ ፍርድ ቤት አሁንም ግልጋሎት የሚሰጡትን እናያለን። ፒያሳን የንግድ መደብሮች፣የመዝናኛ ካፌና ፓርክ፣ሲኒማ ቤቱንና ባሩ፣ ምግብ ቤቶች ጣሊያኖች ለወታደሮቻቸውና ለጣሊያን ሲቪሊያን መገልገያ መመስረታቸውና ግልጋሎትም እነደሰጡ የሚጠቁሙት የአሁኑን 1- ቋራ ሆቴል በድሮ አጠራሩ ሲመሰርቱ፣ 2- ጣሊያኖች አሊቤሮጎ ቻው ጣሊያን ሲወጣ እቴጌ መነን በኋላ ደግሞ ተራራ ሆቴል የተባለውን ያስታውሰናል። ሌላው ፒያሳወች ስንቆፋፍር አንድ ያገኘነው መረጃ ቅዱስ ዮሀንስ የድሮው የጎንደር ፓሊስ ማስልጠኛ ወደ ልደታ አካባቢ ሮም ጣሊያን ድረስ የሚሰማ የአጭር ሞገድ ሬዲዮ ከጎንደር ተነቅሎ ወደ ሱዳን የሄደውና ኡምንድሩማን ሬዲዮ በመባል ካርቱም ላይ ግልጋሎት የሚሰጠው ከጎንደር የተሰረቀ እንደሆነ መረጃወች አሉ። –ወደ ኦቶ ባሮኮ መውረጃ ቅዱስ ገብረዓል ጋራጅ ወይንም ዮሴፍ ጋራጅ በመባል የሚታወቀው ደግሞ የጣሊያኖች የጦር አዛዥ መኖሪያ እንደነበርም ለማወቅ ችለናል። ጣሊያን ከወጣ በኋላ የአሁኑን ቋራ ሆቴል አቶ ጌጡ ልዋጥህ የሚባለውን ወደ ልዑል መኮንን ሆቴል ብለው ቀይረው ግልጋሎት ይሰጡ ነበር –ጣሊያን ከለቀቀ ማግስት ን በማደስ እቴጌ መነን ሆቴል )ይመልከቱ ብለው እንደገና የከፈቱት የጃንሆይ ልጅ ልዕል ተናኘ ወርቅና ቡስኪ የተባለ ጣሊያን በጋራ ነበር በኋላም ተራራ ሆቴል ተብሎ መንግስት የወረሰው –ጣሊያን ከተባረረ በኋላ ሲኒማ ቤቱንና ባሩን ደግሞ የያዘው የተባለ የግሪክና የኢትዮጵያ ክልስ እንደነበር የሲኒማው ማሳያ ሞተር በኢጅነርነት የሚሰሩ የነበሩት አቶ ተካቦ የነ ዮሀንስ እና ታፈረ አባት ነበሩ ድህረ ጣሊያንስ ጎንደር ምን ትመስል እንደነበር በስሱ እንቃኝ! ብዙ መረጃወች እንደሚያመለክቱት በ 1933 ዓ/ም ወይንም እንደ ፈረንጆቹ የጊዜ ቀመር በ1941 ዓ/ም ጦርነቱ ከተጠቃለለ በኋላ የወጣው የጠላት ጦር ከኢትዮጵያ ከወጣ በኋላ በድምሩ 130,000 (አንድ መቶ ሠላሳ ሺህ) ጣሊያኖች ኢትዮጵያ ውስጥ እንደነበሩ ብዙ የታሪክ መዛግብት ይጠቁማሉ። ከእነኚህ 130,000 ነጭ ጣሊያኖች ውስጥ 70,000 የጦር እስረኞችና 60000 ደግሞ ሲሺሊያን ነበሩ። የእንግሊዝ መንግስት ቀን ተሌት አፄ ኋይለ ሥላሴን ጣሊያኖች ከኢትዮጵያ አንድም ሳይቀሩ ሙልጭ ብለው እንዲወጡ ተፅእኖ ቢፈጥሩም በንጉሡ ዘንድ የእንግሊዞች ግፊትተቀባይነት አለገኘም። የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥትና በዙሪያቸው ወይንም በአካባቢያቸው በስልጣን እርከን ውስጥ የነበሩ መሳፍንቶችና አርበኞች ቢያንስ አንዳንዶቹ በተለይም የእጅ ሙያ ያላቸው ጣሊያኖች እንዲቆዩ ፍላጎታቸውን በግልፅ ማሳየት ጀመሩ። ከሁሉም በላይ የቴክኒሻኖች አስፈላጊነታቸው በጣም ሰፊ ስለነበር እነኝህ ጣሊያኖች የመጓጓዣ ተሽከርካሪዎችን፣ የህንፃ ስራወች ጆሜትሪ፣ የመኪና ጥገና በሆስፒታሎች ለማገዝ እና ብዙ ሥራዎችን ለማከናወን ያገለግላሉ በሚል እምነት ነበር ብዙወቹ በፍላጎታቸው ኢትዮጵያ ውስጥ የቀሩት። በዚህ ምክንያት ጎንደር ውስጥም የተወሰኑ ጣሊያኖች ነበሩ። ሥራም ሳይንቁ ህዝቡን መስለውና ተመሳስለው ኑሮ ጀመሩ። ለምሳሌ ያህል ብልኮ ከቀድሞው ወወክማ ፊት ለፊት ከአቶ ደርበው ቡና ቤት ጎን ጎሚስታ ነበር ባለቤቱ ጣሊያናዊ እርጅና ሲጫጫነው አርበኞች አደባባይን እንድ ተጠለፈ አውሮፕላን በቅጠል ብጣሽ ቆርጦ እንደ ጭራ ይጠቀም ነበር። ወደመጨረሻው አካባቢ አቶ ሰጠኝ የተባሉ የጎንደር ተወላጅ እዚያው ይሰሩ የነበሩ በባለቤትነት የያዙት ይመስለናል። ሁላችሁም እንደምታውቁት ፒያሳወች ወደ ብልኮ መሄድ ስለሚከብደን:-) ሌላው ቢጋ የተሰኘ ጣሊያናዊ ሲትሮን የፈረንሳይ መኪና በመጠቀም ነበር ፍራፍሬና ወተት ለታላልቅ ሆቴሎችና ግሮሰሪ መደብሮች እንዲሁም ለባለ ፀጋ ጎንደሬወች ከአባሳሙዔል እርሻ በማጓጓዝ ያከፋፍል ነበር። ጣሊያን ልክ ሲወጣ በዚይን ዘመን አባባል ጎንደርን በአገረ ገዥነት ከደርግ በኋላ ደግሞ አስትዳዳሪ ነው የሚባለው አገረ ገዥ የነበሩት የንጉሡ ልጅ አልጋ ወራሽ እንደነበሩ ይነገራል። በዚህ ጊዜ ጎንደር ምንም ዓይነት የወታደር ባጀት ስላልነበረው አልጋ ወራሽ የጎንደር ነጋዴወች ለመንግስት ብድር እንዲያበድሩ ይጠይቁ ነበር። በዚያን ጊዜ ነበር በጊዜው የታወቁት አዲስ ዓለም የሚኖሩት የጎንደር ቱጃር መረቀኔ መሐመድ 30,000 ጠገራ ብር ወይንም ማርትሬዛ ለመንግስት ያበደሩት። መረቀኔ መሐመድ በዚህ አሳቢነታቸውና ሀገር ወዳድነታቸው በከተማው በነበሩ ጠጅ ቤቶች ማታ ማታ መረዋ ድምጥ ያላቸው የጎንደር ሊቀ መኳሶች እንዲህ እያሉ ይገጥሙ ነበር ….የሀበሻ ወታደር የሚበላው አጥቶ ….መርቀኔ መሐመድ አበላወ ሸምቶ እየተባለላቸው ላሳቢነታቸውና ለሀገር ወዳድነታቸው በግጥም ይወደሱና ይመሰገኑና ነበር። ለሀገር መስራት ሁሌም ያስመሰግናልና። አሁንም ፒያሳወች እዚያው ፒያሳ ላይ እናጠንጥንና የአሁኑ ቋራ ሆቴል ጣሊያን እንደወጣ አቶ ጌጡ ልዋጥህ ን አድሰው ግልጋሎት መስጠት ከጀመሩ በኋላ ይህ ሆቴል በጠላት የተገነባ ስለሆነ ወደ መንግስት ይዞታ መዛወር አለበት በማለት አገረ ገዡ በንጉሡ ልጅ አልጋ ወራሽ ትእዛዝ ተወስዶ ለወንድማቸው ለልዑል መኮንን ተሰጠ። ከዚያም ልዑል መኮንን ሲያርፉ ሆቴሉ ለረዥም ጊዜ ተዘግቶ ከኖረ በኋላ ፊታውራሪ ተስፋየ አስናቀ እና አቶ ኪዳኔ በሽርክነት አድሰው እንደገና ከፈቱት። ምንም እንኳ ጣሊያን ቤቱን ቢሰራውም ቦታው የመድሀኒ ዓለም ቤተክርስቲያን ለመሆኑ ብዙ መረጃወች አሉ። በክፍል አንድ ላይ ለመጠቆም እንደሞከርነው ጣሊያን ሲገባ የከተማዋ ነዋሪ ወደ ገጠር የሸሸው ሸሸ ሌላው ደግሞ በረሀ በመግባት ለነፃነቱ ይዋጋ ነበር። ለዚህም ነበር ከነፃነት በኋላ የመሬት ባለቤቶች የይገባኛል ክርክር የጀመሩት። ለምሳሌ ያህል ፒያሳ ሳንወጣ አሁን ያለው አይቀር ሆቴል ልክ ጣሊያን ሲወጣ ራስ ውብነህ ሆቴል ይባል ነበር። ባለቤቱም አርበኛው ራስ አሞራው ውብነህ ንጉሡ የሰጧቸው ነበር። ይህ በዲህ እንዳል የመሬቱ ባለቤት ግን እሙሀይ አጀቡሽ ጉበና የተባሉ የትንሽቱ አራዳ ነዋሪ ለ30 ዓመታት የርስት የይገባኛል ክስ ላይ እንደነበሩ ድፍን ጎንደር ያውቃል። እሙሀይ አጀቡሽ የደጃዝማች ካሣ መሸሻ አማት ነበሩ። ሲኒማ ቤቱን ያደሱትና ሥራ ላይ እንዲውል ያደረጉት፣ በጣም በስራቸው የተመሰገኑት የጎንደር አገረ ገዥ ጀኔራል መርዕድ መንገሻ )ነበሩ። ግማሹ የሲኒማ ቤቱ አዳሬሽና ቡናቤቱ የተገነባበት መሬት የተወሰነው የወይዘሮ ድንቅነሽ የተባሉ መሀን ሴት እንደነበሩ ገሚሱ ደግሞ አራጣ በማበደር የሚታወቁት የወይዘሮ ነጠረች ዕርስት እንደነበረና በኋላም ወይዘሮ ነጠረች ክርክሩን በማሸነፍ ከሲኒማቤቱ ጀርባ ኤክስፖ ሆቴል ብለው እንደገንቡ ይታወቃል። የአፄ ፋሲል ቤተ መንግስት ስለመበላሸትና ራስ አሥራተ ካሣ የጎንደር አገረ ገዥ የገጠማቸውን ችግር ተለምዶዋዊውና ፍቅራዊው ሰላምታችን ይኸን የሽቦ ገመድ አልባ ዘመናዊ መገናኛ አሳብሮና ሰንጥቆ በያላችጉሁበት ይድረስልን እንላለን። ….በሉ እንግዲህ ወደ ፒያሳ እንውጣ ሱቁን ከተማውን አስሰን እንድንመጣ ወደ ቀደመው ጉዳያችን እንመለስንና ክፍል ሁለትን የደመደምነው የፋሲል በተመንግስት የገጠመውን ችግር እናነሳለን ብለን ነበር የተለያየነው ይሁንና አንዱን እንደ ስሚዛ ስንመዝ ሌላው ተከተለና አሁንም ስለ ጎንደርና ጣሊያን ሰለሰሯቸው ህንፃወች ሌሎች አዳዲስ የታሪካዊ መረጃወች እናንተም የምትካፈሉበት ይዘን እዚያው ፒያሳ ጀምረን ወደ ጨዋ ሰፈር ካልመሸብን ብልኮ ደርሰን ወደ ኦቶባርኮ እንዋባለን። የወራሪው የጣሊያን ፋሽስት መንግስት ጎንደርን ለምን መርጦ ከተመ የሚል ጥያቄ በኛም በእናንተም አዕምሮ አጭሯል ብለን እናምናለን። ብዙ መላምቶች ይኖሩ ይሆናል እኛ ያገኘነውን መረጃ እናቅምሳችሁ። በኢትዮጵያ የቀደምት የነገስታት ታሪክ ማለትም ሰለሞናዊ ነገስታት ተብለው የሚጠሩት ሁላችንም እንደምናውቀው ከየኩኑ አምላክ እስከ አፄ ሱሲኒወስ ድረስ ቋሚ ነገስታቶች የቆረቆሩት ከተማ አልነበረም። በዘመናቸው የነገሡ ነገስታት አንዱ በጀመረው ከተማ የመቀጠልና የማስፋት ዝንባሌ አልነበረም ዳሩግን ዘላናዊ ንግስና እንደነበራቸው ነው የሚተረከው። አፄ ፋሲለደስ (ፋሲል) አባታቸው አፄ ሱሲኒወስ የቆረቆሯትን ደንቀዝንና ቤተምንግስቱን ትተው ወደ ጎንደር እስኪመጡ ድረስ ማለትም በ1628 ዓመተ ምህረት በፈረንጆች 1636 ማለት ነው ጎንደር በጣም ትንሽ መንደርና ብዙ የሕዝብ ቁጥር አልነበራትም። ይህን እውነታ አፄ ፋሲል አስረግጠው በማወቅና በመረዳት ከዚያም በተጨማሪ ጎንደር ዙሪያዋን በተራሮች ሰንሰለት የተከበበች ስለሆነች ከጠላት ለመመከት የሚስችል ቁልፍ ቦታ ናት ብለው እራሳቸውን በማሳመናቸው ሌላውና ዋና የወፋሲሳኔቸው ምንጭ ደግሞ ጎንደር ሁለት ታላላቅ ወንዞችን ማለትም አንገረብንና ቀኋን የተንተራሰች በመሆኗ ከሌሎች ቦታወች ሁሉ አንቺ የተባረክሽ ነሽ እና ንግስናየ ቤተ መንግስቴ እና ግዛቴን እስከ ዐለተ ሞቴ እዝችው ከአንቺ ጋር ይሁን በማለት አፄ ፋሲል የአባታቸው አፄ ሱሲኒወስን ቤተምንግስት ትተው ከደንቀዝ ሰሜናዊ ምዕራብ ወደ ምትገኘው ወደ ጎንደር ሰራዊታቸውን አስከትለው በመጓዝ ግዛታቸውን ያዛወሩት። ጎንደር እንደገቡም ቤተ መንግስታቸው እስኪታነፅ በቀጥታ ያረፉት ከታሪካዊው ጃንተከል ዋርካ ሥር አጅባራቸውን ተክለው እንደነበር የታሪክ ድርሳናት ያሳያሉ። በዚህ ጊዜም ነበር አውሮፓዊያን ወደ ጎንደር መምጣት የጀመሩት። ብዙ የታሪክ ተመራማሪወች እንደፃፉት መፃህፍት እንደፃፉት በታሪክም እንደምንሰማው ፒተር ሄይሊል የተሰኘ ጀርመናዊ ህግና ሥነ-ሃይማኖትን በፈረንሳይ ዋና መዲና በፓሪስ (ከ 1620 እስከ 1624) በመማር ትምህርቱን በማጠናቀቅ በርካታ ተመራማሪ ተማሪዎች ጋር በመሆን መጀመሪያ ወደ ግብፅ ቆይታ በማድረግላ እ.ኤ.አ በ 1629 ወደ ኢትዮጵያ በመጓዝ በሀገሪቱ ውስጥ ተፅዕኖ ፈጣሪ አገልጋይ, አስተማሪ እና ሐኪም በመሆን ንጉስ ፋሲለደስን አግልግሏል። በዚያን ጊዜ የነበሩ የቤተክህነት አባቶችንንና ቀሳውስትንም የግሪክና የይብራይስጥ ቋንቋን በማስተማር ይረዳ እንደነብር ታሪክ ያውሳል። አፄ ፋሲልም በሚሰራቸው ስራወች በጣም በመደሰት ማሪያማዊት የተሰኘች ሴት ልጃቸውን ለፒተር ለመዳር ውጥን ላይ እንደነበሩ የአዲስ ኪዳን መፅሐፍ ቅዱስን ወደ አማርኛ እዛብቶ ሲትርጉም ስላገኙት በአስቸኳይ ከሀገር እንዲወጣ ንጉስ ፋሲል በማዘዛቸው ከሀገር ተባረረ። ከላይ ለማሳየት እንደሞከርነው አፄ ፋሲል ጎንደርን ለከተማነት ያጩበት ሁለት ውሳኒያዊ ነጥቦች ነበሩ። የፋሽስት ጣሊያን የጦር ኋይል ኢትዮጵያን ከወረረ በኋላ ጎንደር ከተማ ላይ ያተኮረበት ዋናው ምክንያቱ ሁለቱ ወንዞች ማለትም የአንገረብና የቀኋ እንደነበሩና ሌላው ደግሞ የጎንደር አካባቢው የሰባ መሬትን በመስኖ እየታገዘ መለስተኛ እርሻወችን ለመመስረት እቅድ እንደነበራቸው እኛ ፒያሳወች ቆፍረንና ፈልሰን ያገኘናቸው ታሪካዊ መረጃወች አረጋግጠውለናል። በቅምሻ ቁጥር አንድ ጣሊያን ጎንደር ከተማ 352 ህንፃወችን መገንባቱን እናስታውሳለን። እነኝህ በመቶ የሚቆጠሩ ህንፃወች ከመገንባታቸው በፊት የከተማዋን ፕላን ያወጣው ገራርዶ በዕሲዮ (ፎቶውን የመልከቱ) የተሰኘ ኢንጂነር ነበር። በ1918 ዓመተ ምህረት ወይንም በፈረንጆች በ1926 በሮማን ኢንጂነሪንግ በዲግሪ የተመረቀ ሲሆን ከዚያም በ1923 ዓመተ ምህረት ወይንም በፈረንጆች በ1931 በፍሎራንስ ዩኒቨርሲቲ የህንፃ ትምህርት ቤት ተመርቆ ኢትዮጵያ ጎንደርና ደሴን ከዚያም ደግሞ የአልባኒያን ዋና ከተማ ቲሪና ማስተር ፕላን በ1939 በፈረንጅ ምስራቱን ታሪክ ያስተምረናል። ገራርዶ የጎንደርን ማስተር ፕላን ሲሰራ የተሰጠው ትዕዛዝ የሚሰሩ ቤቶች ሁሉ አንገረብንና ጣና ሀይቅን እንዲያሳዪ ሆነው እንዲገነቡ ነበር የተሰጠው የስራ ሀላፊነት። በዚህም ምክንያት ጎንደር ጨዋ ሰፈር 2020 ጫማ ከባህር ወለል በላይ በመሆኗና አንገርብ ወንዝን በደንብ ስለምታሳይ ታቅዶ በጠቅላላው 35 ህንፃወች ሲገነቡ ከነዚህም ውስጥ ሰባት ቪላዎች እና 28 ህንጻዎች ተገንብተዋል። ሌላው ጨዋ ሰፈር ውስጥ ሁለት ባንኮችን ባንካ ዲ-ኢታሊያና እና ባንኮ ዲ-ሮማ አንደኛው አሁንም በባንክነት እያገለገለ የሚገኘው ዋና ባንክ በመባል የሚታወቀው ሲሆን ሁለተኛው በአሁኑ ሰዓት ከግልጋሎት ውጭ ሲሆን ለረጅም ጊዜ በእስር ቤትነት 1ኛ ፖሊስ ጣቢያ የነበረው ነው። ጨዋ ሰፈር ይኖሩ የነበሩ ጣሊያኖች በእረፍት ጊዚያቸውን የሚያሳልፉት አንገረብ በመዋኘት እንደነበርም ይነገራል ለዚያም ነበር አንገረብ ጥሊያን መዋኛ በመባል ይጠራ የነበረው። አሊቤርጎ ቻው ወይንም (እቴጌ መነን///ተራራ ሆቴል) እዚህ ፕላኑ ላይ እንደሚታየው መዋኛ፣ ቡና ቤት፣ የመሬት ቴንስ እንዱም ብዛት ያላቸው መኝታ ቤቶችን ያካተተ ትልቅ ሆቴል ሲሆን የታለመለት ለፋሲል ቤተ መንግስት እንዲቀርብና አንገረብንና ጣናን እንዲያሳይ ሆኖ ነበር የተገነባው። የታሪክ መረጃወቻችን እንደገለፁት በግንባታው ረዥም ጎዜ ወስዶ ነበር። አሊቤርጎ ቻው ግንባታ በነበረበት ወቅት ሁለቱ ትናንሽ ሊቶሮዮ እና ቺንጎ የተሰኙ ሆቴሎች እያንዳንዳቸው 7 የመኝታ ክፍሎች የነበሯቸው እንደነበሩ ታሪክ ያወሳል። ሁለት ምግብ ቤቶች ና የተባሉ ጣሊያኖችን ግልጋሎት ይሰጡ ነበር። ቸር ይግጠመን የኢትዮጵያ ከተሞች

25911

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%88%E1%89%A5%E1%88%AD%E1%8A%A4%E1%88%8D%20%28%E1%88%98%E1%88%8D%E1%8B%90%E1%8A%AD%29

ገብርኤል (መልዐክ)

ቅዱስ ገብርኤል (ቅዱስ ገብርኤል) በአብርሃማዊ ሀይማኖቶች (ክርስትና አይሁድ እስልምና) ከሶስቱ ዋና የእግዚአብሔር መላዕክት (ቅዱስ ሚካኤል፡ ቅዱስ ገብርኤል፡ቅዱስ ሩፋኤል) አንዱ ነው። በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ የተጠቀሰው በመጽሐፈ ዳንኤል ነው። የስሙም ትርጉም «ከእግዚአብሔር የሆነ አለቃ» ማለት ነው። በእግዚአብሔር ፊት መቆም ከሚችሉ ስባት መላዕክት ውስጥም አንዱ ተደርጎ ይቆጠራል። የአምላካችን፣ የጌታችንና የመድሐኒታችን የኢየሱስ ክርስቶስን ልደት ለቅድስት ድንግል ማርያም አብስሯል። በተጨማሪም ስለ መላእክት ከመጽሐፍ ቅዱስ ለመረዳት ይህን ይመለከቱ ሰውን ይረዳሉ ዘፍ.16፡7/ ዘፍ.18፡15/ ዘጸ.23፡20/ መሳ6፡11/ 1ኛነገ.19፡5/ 2ኛነገ 6፡15/ ዳን.8፡15-19/ ዳን.3፡17/ ት.ዘካ.1፡12/ ማቴ.18፡10/ሉቃ. 1፡26/ ሉቃ.13፡6/ ዩሐ.20፡11/ ሐዋ.12፡6/ ራዕይ 12፡7/ ስግደት ይገባቸዋል ዘፍ.19፡1-2/ ዘኁ.22፡31/ ኢያሱ 5፡12-14/ መሳ.13፡2-22/ 1ኛ ዜና 21፡1-16/ ዳን.8፡15-17 እግዚአብሔርን የሚያመለኩና የሚገዙ እንዲሁም ለእርሱ ከብርን በመስጠት ያሉ ሁሉ ከነገር እንኳን አንዳች እንደማይጎድላቸው በዘመናት መካከል ተመልክተናል፡፡ ይህም ደግሞ እውነት ነው፡፡ ደግሞም እግዚአብሔር ለሚወዱት የሚሆን ጠባቂ በዙሪያቸው ያቆማል። የቅዱስ ገብርኤል አንዱ ተአምር እስራኤልላውያን በምርኮ ወደ ባቢሎን ምድር ወረዱ በዚያም በግዞት ኑሮዋቸውን ሲገፎ ሰነበቱ፡፡ የባቢሎንም ምድር ንጉስ የነበረው ናቡከደነጾር ቁመቱ ስድሳ ክንድ ወርዱም ስድሳ ክንደ የሆነ ጣዖትን አሰርቶ ዱራ በሚባል ሜዳ ላይ አስቆመው በዚያም አንድ ትህዛዝን አዘዘ በእርሱ ግዛት ስር የሚተዳደሩትን በሙሉ እንደዚህ አላቸው የመለከት ድምጽ በሰማችሁ ጊዜ ለዚህ እኔ ላቆምኩት ምስል ስገዱ የማይሰግድ ግን በዚህ በሚነደው እቶን እሳት ስር ይጣላል አለ፡፡ እንደተባለውም የመለከቱ ድምጽ በተሰማ ጊዜ ሁሉም በግባሩ ተደፍቶ ለቆመው ምስል ሰገደ፡፡ ነገር ግን ከሕዝቡ ምካከል ሦስት ሰዎች ሳይሰግዱ ዝም ብለው ቆሙ፡፡ አስተናባሪዎቹ ግን እንዲሰግዱ ለመኑዋቸው ልጆቹ ግን እንቢ አሏዋቸው፡፡ ይህን ባለማድረጋቸው ወደ ሚነደውና ድምጽም ወደሚያስፈራ እሳት አመላከቷዋቸው ነገር ግን ጸንተው ቆሙ ልጆቹ ‹‹አምላኩን የሚያውቅ ሕዝብ ይቃወሙታል›› ይላል መጽሐፍ ቅዱስ፡፡ በመሆኑም ልጆቹ ይህን በጽናት ተቃወሙት፡፡ አንሰግድም ብለውም በጽናት ቆሙ፡፡ ‹‹የምናመልክው አምላክ ከዚህ ከሚነደው እሳት ያድነናል ባያድነን እንኳን አንተ ላቆምከው ምስል አንሰግድም›› አሉት፡፡ በመጨረሻም ሶስቱንም ከሚነደው እሳት ውስጥ ጣሏቸው፣ከራሳቸው ጸጉር አንዲት እንኳን ሳይነካ ይባስ ብሎ ሶስት አድርገው የጣሏቸው አራት ሆነው ተገኙ፤ አራተኛው ቅዱስ ገብራኤል ነው ፤የሚነደውን እሳት ውሃ አድርጎላቸው በእሳት ውስጥ እየተመላለሱ ይዘምሩም ነበር፤ንጉሱ ናቡከደነጾርም ይህን ታምር አይቶ በእግዚአብሔር አመነ (ትን. ዳን. ምዕራፍ 3)። የእምነት ከፍተኛ ደረጃ ይህ ዓይነት ነገር ታላቅ እምነት ነው በዚህም ደግሞ ወንጌልን በኦሪት ያስተምሩናል፡፡ ይህም ማለት ‹‹ሳያዩ የሚያምኑ ብጹአን ናቸው›› እነዚህም ልጆች ሳያዩ አመኑ ድግሞም ቁርጥ ያለ መለስ መለሱ፡፡ በቅዱሱ አምላክ መታመን ማለት የእርሱን ጥበቃ የሚሆነውን ታላቅ ድህነት እናገኛለን ማለት ነው፡፡ ቅዱስ ዳዊት እንዲህ ይላል ‹‹የእግዚአብሔር መልአክ በሚፈሩት ሰዎች ዙሪያ ይሰፍራል ያድናቸውማል›› መዝ.33፡7፡፡ ይህም በመሆኑ ታዳጊው አምላክ እነርሱን ለመታደግ ሲል መላእክትን ይልካል፡፡ በዚህም ሁኔታ ንጉሱ ናቡ ከደነጾር በቁጣ እንዲህ አለ ወደ እሳቱ ጨምሩዋቸው አለ፡፡ ወስደውም ወደ እሳቱ ጨመሩዋቸው ነገር ግን በዚህ መሀል አንድ ትልቅ ነገር ተከሰተ ከሚጣሉት ሶስቱ ልጆች ጋራ ቀድሞ የተገኘው አራተኛው የእግዚአብሔር መልአክ ነበር፡፡ እሳቱም መካከል በዝማሬ ተሞሉ፡፡ በዚያም የነበሩት ሁሉ በሆነው ነገር ተገረሙ፡፡ ንጉሱም እንዲህ አለ ‹‹እኔ የተፈቱ በእሳቱ ውስጥ የሚመላለሱ አራት ሰዎች አያለው አለ አራተኛውንም ሲገልጸው ‹‹የአምላክን መልክ ይመስላል›› አለ፡፡ ከሊቃነ መላእክት መካከል አንዱ የሆነው ቅዱስ ገብረኤል በገነት አበቦች መካከል የተሾመው የአምላክ ባለሙዋል ነበር መ.ሔኖክ 10፡14፡፡ ከእሳቱ ውስጥ የነበርው፡፡ ለአምላካቸው የሚታመኑትን የሚረዱና የሚያገለግሉ የአምላካችን የእግዚአብሔር አገልጋዮች ቅዱሳን መላእክት ሁሌም ቢሆን እኛን ለመርዳት ይፈጥናሉ፡፡ በመሆኑም መላእክት ፈጣንና ሰውን ለመታደግ የሚተጉ ናቸው፡፡ ‹‹ቅዱሳን መላእክት አፈጣጠራቸው እም ኀበ አልቦ ኀበ ቦ (ካለመኖር ወደ መኖር) አምጥቶ ነው፡ ነገር ግን በግበራቸው በእሳትና በነፋስ ተመስለዋል፡፡ ይህውም እሳት ረቂቅ ነው መላእክትም እንደዚሁ ረቂቃን ናቸው፡ ነፋስ ፈጣን ነው እንደዚሁ መላእክት ፈጣን ናቸው ለተልእኮና እኛን ለመርዳት ፈጣን ናቸው›› (አክሲማሮስ) መዝ. ‹‹መላእክቱን መንፈስ የሚያደርግ አገልጋዮቹን እሳት ነበልባል›› ይላል በመጽሐፍ ቅዱስ ስለ መላእክት ተፈጥሮ ሲነግረን እንዲሁም በአዲስ ኪዳን ሐዋሪያው ቅዱስ ጳውሎስ ደግሞ እንዲህ ይለናል፡-‹‹ሁሉ መዳንን ይወረሱ ዘንድ ስላላቸው ለማገዝ የሚላኩ የሚያገለግሉም መናፍስት አይደሉምን ዕብራውያን 1፡14፡፡ አምላካችን ሁላችንንም ከዚህ ረድኤት በረከት ይክፈለን፡፡ ቅዱስ ገብርኤል ሁላችንንም ይጠብቀን፡፡ ክርስትያኖች የአምላክን መልዕክተኛ «ገብርኤል» ሲሉት በእስልምና ደግሞ በአረብኛ ስሙ «ጂብሪል»

9856

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B0%E1%8C%83%E1%8B%9D%E1%88%9B%E1%89%BD%20%E1%8A%AA%E1%8B%B3%E1%8A%94%20%E1%8B%88%E1%88%8D%E1%8B%B0%E1%88%98%E1%8B%B5%E1%8A%85%E1%8A%95

ደጃዝማች ኪዳኔ ወልደመድኅን

ኪዳኔ ወልደመድኅን ዓርብ ሌሊት ሐምሌ ቀን ዓ.ም ቡልጋ በከሰም ወረዳ፤ የለጥ ቀበሌ፤ ልዩ ስሙ ቡሄ አምባ በሚባለው ሥፍራ ላይ ከናታቸው ከወይዘሮ አስካለ ደጀን እና ከአባታቸው ከቀኛዝማች ወልደመድኅን አዩደረስ ተወልደው ነሐሴ ቀን በጥምቀት ስም ኪዳነ ማርያም ተሰይመው የለጥ ቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን ክርስትና ተነሱ። አባታችው ቀኛዝማች ወልደመድኅን ትውልድ ሃገራቸው ወበሪ ሲሆን፤ በዘመኑ የታወቁ ስመጥሩ ጠበቃ ነበሩ። ከወይዘሮ አስካለም ጋር የተገናኙት ሁለቱም እወረዳው ፍርድ ቤት ኮረማሽ ለየጉዳያቸው ሄደው እንደነበር ይነገራል። ኪዳነማርያምም እስከ ዓመት እድሜያቸው እዚያው ቡሄ አምባ ከአያታቸው አቶ ደጀን ደብሩ ቤት እንዳደጉና የቄስ ትምህርት ቤት ቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን እንደተከታተሉ ተጽፏል። ከዚህ በኋላ አባታቸው ቤት እያደጉ የአማርኛና የግእዝ ትምህርት አጠናቀዋል። አካለ መጠን ሲደርሱ በ፲፰ዓ መታቸው በ፲፱፻፳፭ ዓ.ም. አዲስ አበባ በክብር ዘበኛ ደንብ ተቀጥረው ወዲያው በንጉሠ ነገሥቱ ትዕዛዝ ከስድሳ ዘጠኝ አዲስ ወታደሮች ጋር ባሌ ተመድበው እስከ ዓ.ም ድረስ በተራ ወታደርነት ከዚያም በ ሃምሳ ዓለቃና በባሻነት ማእረግ ሲያገለግሉ ከቆዩ በኋላ ኢጣሊያ ኢትዮጵያን ሊወር ሲመጣ በ፲፱፻፳፰ ዓ.ም በምስራቅ ደቡብ በደጃዝማች በየነ መርድ እና በጄነራል አስፋው ወልደ ጊዮርጊስ መሪነት፤ የመጀመሪያ ልጃቸው ዓለማየሁ በተወለደ በዘጠኝ ቀኑ፤ ጥቅምት ቀን ዓ.ም ከጎባ ወደ ኦጋዴን ዘመቱ። በዚህ ጦር ግንባር ወራት ለበሽሊንዲ፤ ዋቢ ሸበሌ፤ እና የመሳሰሉ ሥፍራዎች ከ እነ ባላምባራስ አየለ ወልደማርያም ጋር ሆነው ጠላትን ሲከላከሉ ከርመው ወደ ጎባ ተመለሱ። ከሰኔ ዓ.ም ጀምሮ እስከ ሚያዚያ ቀን ዓ.ም ከአሩሲ፤ ከሲዳሞ፤ ከሐረርና ኦጋዴን ወደ ጎባ በሃይል የመጣውን የጠላት ጦር በራሳቸው መሪነት ሲዋጉ ከርመው፤ መጨረሻ ላይ ተማም ከሚባለው ሥፍራ ላይ በተካሄደው ጦርነት ላይ ማምለጥ በማይቻልበት ኹኔታ በጠላት እጅ ወደቀው ተማረኩ። ጠላትም ለአምስት ወራት በጽኑ እሥራት ከያዛቸው በኋላ፤ በጥር ወር ዓ.ም ጣሊያን መሳሪያ አስታጥቆ በሽፍን መኪና ከጎባ ወሊሶ አምጥቶ እስር ላይ አዋላቸው። ባሻ ኪዳኔም እዚሁ እስር ቤት እያሉ አብረዋቸው ከታሰሩት መሀል በምስጢር ቃለ መሃላ በመስጠት መቶ ሰዎች አሳብረው እዚያ ያለውን የጠላት ጦር ፈጅተው ለመሸፈት ከወሰኑ በኋላ ወደ ባላምባራስ (በኋላ ደጃዝማች) ገረሱ ዱኪ የሚላክ ሰው በማፈላለግ ላይ እያሉ ጠላት ሰምቶ ኖሮ አጥብቆ ይከታታላቸው ጀመር። ይኼን ሲገነዘቡ ነገሩን አብርደው ሲጠባበቁ ወደ ባላምባራስ ገረሱ የላኩት ብሩ የሚባለው መልክተኛ ጥር ቀን ዓ.ም በጠላት እጅ ተይዞ ቀኑን ሙሉ ሲመረመር ዋለ። ባሻ ኪዳኔም በዚያው ዕልት ከምሽቱ ሰዐት ሲሆን በቃለ መሃላ ያደራጇቸውን ሰዎች በያሉበት እየሄዱ ከነመሳሪያቸው እየሰበሰቡ ሲያከማቹ የጠላትም ዘቦች ነቅተው በተንቀቅ ተሰልፈው ይጠብቋቸው ጀመር። ባሻ ኪዳኔ ግን ወገኖቻቸውን ሸልሉ ብለው ሲያሸልሉ የጠላት ዘቦች ተደናግጠው እንዲያውም 'እነሱ ሳይተኩሱ አትተኩሱ' የሚል ትእዛዝ አስተላልፈው ይጠባበቃሉ። ባሻ ኪዳኔም በዚህ ጊዜ ቃለ መሓላ ከሰጧቸው ሰዎች ውስጥ ወታደር ከነመሳሪያው፤ አራት ድግን መትረየስ፤ አስር ሣጥን ጥይት፤ ስድስት ሽጉጥ ከጠላት እጅ ነጥቀው እየተታኮሱ ሲወጡ የጠላት ኃይል ሃያ ወታደርና አንድ መትረየስ ከ ሁለት ሣጥን ጥይት ጋር ብቻ ገንጥሎ ሲያስቀርባቸው የተረፈውን መሳሪያና ወታደሮች ጋር ድል አድርገው ሸፈቱ። ወዲያውም ኩሳ ኪዳነምሕረት ከሚባል ሥፍራ ላይ ከባላምባራስ ገረሱ ጋር ተገናኙ። ከባላምባራስ ገረሱ ጋር ከተቀላቀሉ በኋላም በደንዲ፤ በሶዶ፤ በበዳቄሮ እና በመሳስሉ ሥፍራዎች አርበኝነታቸውን እስከ ጥቅምት ዓ.ም ድረስ ሲያካሂዱ ከቆዮ በኋላ በዳቄሮ ከሚባለው ሥፍራ ላይ ከ ዱካ ዳኦስታና ከ ጄነራል ናዚ ተልኬያለሁ የሚለው ሙሴ ቀስተኛ(ሴባስቲያኖ ካስታኛ) የሚባለው ሰላይ ከሦሥት ባላባቶች ጋራ መጣ። አርበኞቹም ቀደም ሲል በ፲፱፻፴ ዓ.ም ይኼው ሰላይ ወደ ባላምባራስ አበበ አረጋይ ዘንድ ሄዶ የጦሩን ኃይል ከአየ በኋላ ብዙ አርበኛ እንዳስፈጀ ሰምተው ስለነበር እነሱንም እንደዚሁ ለማስፈጀት እንደመጣ ስለተገንዘቡት ባሻ ኪዳኔ ወልደመድኅን በመውዜር ጠመንጃ ሲመቱት 'ማማ ሚያ፤ ኢጣልያ ለዘለዓለም ትኑር ለኢጣሊያ ስል ሞትኩላት' ብሎ ሲናገር በሽጉጥ ራሱን መትተው ከገደሉት በኋላ የለበሰውን ሙሉ ገበርዲን ልብስና ካፖርት እንዲሁም የ ንግሥተ ነገሥታት ዘውዲቱ ን ስዕል ያለበትን የብር ሰዐትና በቅሎውን ከነኮርቻው ማረኩት። እሱም እንደተገደለ አብረውት መጥተው የነበሩት ባላባቶች ለጄነራል ናዚ አስታውቀው ኖሮ ያያ አምሥት ባታሊዮን ወታደርና ሃያ ስምንት አውሮፕላን ወደበዳቄሮ ዘምቶ ተርታውን ለሦሥት ቀን ሲከላከሉ ከቆዩ በኋላ አርበኞቹ ተሸንፈው ጠላትም የሙሴ ቀስተኛን እሬሳ አንስቶ ወሰደ። አርበኞቹም ከዚያ ሥፍራ ሸሽተው ሶዶ ላይ እንደገና ልስምንት ቀን ተዋጉ። ባሻ ኪዳኔ ከባላምባራስ ገረሱ ጋር ከሙሴ ቀስተኛ የተማረከውን አላስረክብም በማለታቸውና በሌላም ምክንያቶች ባለመስማማታቸው፤ በኅዳር ወር ዓ.ም. አባሎቻቸውን አስከትለው ወደ ትውልድ አገራቸው ወደቡልጋ ተጉዘው በአሥራ ሁለት ቀናቸውም ቡልጋ ገቡ። እዚሁም ከፊታውራሪ ኃይለማርያም ማናህሌ እና ከፊታውራሪ ተረፈ ማናህሌ ጋር ተቀላቅለው እስከ መጋቢት ዓ.ም. ድረስ በውሽንግር፤ ጨፌ ዶንሳ ምሽግ፤ ነጭ ድንጋይ ምሽግ፤ ልዝብ ድንጋይ ከተባሉ ቦታዎች ላይ ከጠላት ኃይል ጋር ሲዋጉ ከርመው በመጋቢት ወር በሃገሩ ላይ ገብቶ በነበረው የ እንቅጥቅጥ በሽታ በጽኑ ታመው ከልዝብ ድንጋይ ምሽግና ቤቶች ነጭ ድንጋይ ጦስኝ ምሽግ ከወደምስራቅ ኮረማሽ መካከል ታመው ተኙ:: ወዲያው በሰኔ ወር ሦሥት አምባ ላይ ሰፍረው ሳሉ ጠላት በሦስት አምባ፤ በወይን አምባ እና በጦስኝ በኩል ወርዶ ሲከባቸው ባሻ ኪዳኔ ገመምተኛ ስለነበሩ መሮጥ አቅቷቸው ‘ተማረክ’ እያለ የከበባቸውን የጠላት ጦር እየተከላለከሉ ጫካ ገቡ የጠላትም ወታደሮች የገቡበት ጠፍቶባቸው ሲፈልጉ ባሻ ኪዳኔ ጎርፍ በጀለጣት ዛፍ ተንጠልጥለው ደፍጠው ሲጠባበቁ ጠላት ጫካውን በእሳት ነበልባል ግራና ቀኙን ሲያቃጥልው እሳቸው ያሉባት ሳትቃጠል ሊተርፉ ቻሉ። ከሦስት ቀንም በኋላ ጠላት ለቆ ሲሄድ ባሻ ኪዳኔ ከጅረት ወርደው ውሃ ሲጠጡ ደክመው ወድቀው ሳሉ ወንድማቸውና ሌሎች ሲፈልጓቸው በጥይት ያሉበትን አሳወቋቸውና መጥተው በቃሬዛ አዛውሯቸው፡ ከዚህ በኋላ ክረምቱን ቡልጋ ውስጥ በነጭ ድንጋይ፤ ፍልፍል አፈር፤ ጦስኝ ምሽግ፤ በመስኖ ከነደጃዝማች ኃብተ ሥላሴ በላይነህ፤ ከነፊታውራሪ በለጠ ሳሴና ፊታውራሪ አጎናፍር ሌሎችም ስመጥሩ የቡልጋ ልጆች ጋር ሆነው ጠላትን ሲያጠቁና ሲከላከሉ ቆይተው በመስከረም ዓ.ም በሰገሌ በኩል ተጉዘው ገሊላ ከሚባል ሥፍራ ላይ ከራስ አበበ አረጋይ ጋር ሲቀላቀሉ ባሻ ኪዳኔ የግራዝማችነት ማዕረግ ተሾሙ። ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ከ”ጊዲዮን ፎርስ” ጋር ወደጎጃምና ወደጎንደር እስከዘመቱ ዓ.ም ድረስ ከራስ አበበ ጋር ጠላትን በየቦታው ሲዋጉ በአርበኝነት ቆዩ። ከብዙ ከተለያዩ ውጊያዎችና ጀብዱዎች በኋላ በየካቲት ዓ.ም መሶቢት ከሚባለው ቦታ ላይ በመሪነት የጠላትን ጦር ድል አድርገው ወደዋናው ሰራዊት ከተቀላቀሉ በኋላ ራስ አበበ የቀኛዝማችነት ማዕረግ ሾሟቸው። የሰሜን ዘመቻ ቀኛዝማች ኪዳኔ በ፲፱፻፴፫ ዓ.ም ዳውንት፤ ተንታ፤ ደብረታቦር ላይ የሰፈረውን የጣሊያን ወታደሮች ከጓደኞቻቸው ጋር እየማረኩ በመስከረም ዓ.ም ጉማራ ላይ ከፍ ያለ ውጊያ አድርገው ጠላትን ድል አደረጉ። ኅዳር ቀን ዓ.ም ከጎንደር ወደ ቁልቋል በር ላለው የጠላት ጦር ስንቅ ሊያቀብል ከባድ መኪና፤ ታንክና መድፍ ጭኖ የመጣውን ኃይል ገጥመውት አሸንፏቸው ስንቁን አቀብሎ ሲመለስ እንደገና አጥቅተው ብዙ ባንዳዎች ገደሉ። ኅዳር ቀን ዓ.ም ጎንደር ከተማ ውስጥ ጄነራል ናሲ ከብዙ ሺህ ሰራዊት ጋር አካባቢውን በሽቦ አጥሮ በሽቦው ውስጥና ውጭ ፈንጂ ቦንብ ከምሱሩን ነቅሎ ቀብሮበት ሳለ፡ በእንግሊዛዊው ማጆር ዳግላስ መሪነት ቀኛዝማች ኪዳኔ ይኼንኑ የተቀበረ ቦንብ በመቀስ እየቆረጡ ሌሊቱን ተጉዘው ምሽጉ ሲደርሱ ከበው ሲነጋ ተኩስ ተከፈተ። ጠላትም ከከፍተኛ ተራራ ላይ ወደታች ወደነ ቀኛዝማች ኪዳኔ በቦንባርድና ከባድ መትረየስ ሲያጠቃቸው በተራራው ሥር ሥር አድርገው ወደ ጎንደር ከተማ የሚወስደውን መንገድ ላይ ሲደርሱ ከጎንደር ከተማ የሚመጡ አስመስለው ከኋላው በጨበጣ የጅ ቦንብ እየጣሉ ብዙ ወታደሮች ፈጁ። እንዲሁም ሦስት ቦንባርድና ስድስት የውሐ መትረየስ ማርከው ምሽጉን አስለቅቀው ከያዙ በኋላ ጀነራል ናሲ ወዳለበት ወደጎንደር ቀጠሉ። ጎንደርም ሲገቡ በአሶ ቤተክርስቲያን ምሽግ በኩል ፋሲል ግንብ ምሽግ ሲደርሱ ምሽጉን ለመድፈር የጅ ቦንብ ምሽጉ ላይ በብዛት ሲጥሉ ጠላት ተሸንፎ የሰላም ባንዲራ አውጣ። በዚህ ጊዜ ቀኛዝማች የጠላትን ወታደሮች ለመማረክ ሲጠጉ የነቀሉትን የጅ ቦንብ እረስተውት ኪሳቸው ከተቱ። ወዲያው አራት መቶ ሰማንያ አራት ነጮች በጃቸው ተማርከው በከተማው የሚገኙትን የዓረብ ተወላጆች ሱቅና ገንዘብ እንዳይዘረፍ በወታደር አስጠብቀው ከምሽቱ ሁለት ሰዐት ላይ ተማራኪዎቹን ለ ማጆር ዳግላስ አስረክበው እረፍት ሲያደርጉ ቀን በ ዘጠኝ ሰዐት ገደማ የነቀሉት ቦንብ ከምሽቱ ሁለት ሰዐት ላይ ከኪሳቸው ላስቲኩ ተነቅሎ ሳይፈነዳ ተወርውሮ ሲጣል ፈነዳ። የጎንደርም ጦርነት ኅዳር ቀን ዓ.ም ተፈጽሞ ባራት ቀኑ አልጋወራሹ መጥተው ወዲያው ከሳቸው ጋር ወደወሎ ጠቅላይ ግዛት እንዲሄዱ ተደርጎ እዚያው ብዙ ወታደርና መሳሪያ ለመከላከያ ሚኒስቴር አስረከቡ። የካቲት ቀን ዓ.ም የፊታውራሪነት ማእረግ ተሰጥተው መጀመሪያ በ ወረዳ አስተዳዳሪነት ከዚያም በ፲፱፻፴፮ ዓ.ም የየጁ፤ የዋድላ ደላንታ፤ የመቂት፤ የሸደሃና የዳውንት ብሔራዊ ጦር አዛዥና የጠቅላይ ግዛቱ ጦር አማካሪ ከዚያም እስከ ዓ.ም ድረስ በወሎና በከፋ ውስጥ አውራጃ አስተዳዳሪነት ተመድበው ሲያገለግሉ ቆዩ። ከፋ ውስጥ እንደተሾሙ ዓ.ም) ከጠቅላይ ገዢው ጋር ባለመስማማታቸው ተሽረው ንጉሠ ነገሥቱ ከስልጣን እስከወረዱ ድረስ በእስራትና በግዞት ሐያ ሦስት ዓመት ሙሉ ለሃገሩ እንዳልተጋደለ፣ በአርበኝነት ደሙን እንዳላፈሰሰ፣ ለኢትዮጵያ ነጻነት መስዋዕት እንዳልሆነ ተቆጥረው፣ ንጉሠ ነገሥቱ ለቅርብ ሎሌአቸው አድልተው ደጃዝማች ኪዳኔን ከሀገር አገልግሎት አስወገዷቸው። ንጉሠ ነገሥቱ ከስልጣን ከወረዱ በኋላ ክቡር ደጃዝማች ኪዳኔ በመላ የጥንታዊት ኢትዮጵያ ጀግኖች አርበኞች ማኅበር ሊቀመንበርነት ተመርጠው ሲያገለግሉ ከቆዩ በኋላ ሃገራቸውንንና ማኅበሩን ወክለው ሮማ ላይ በተካኼደው የዓለም አቀፍ ጸረ ኑክሊየር መሣሪያ ስብሰባ ላይ ለመሳተፍ ሲጓዙ መስኮብ ላይ ጥቅምት ቀን ዓ.ም. በተወለዱ በስልሳ አራት ዓመታቸው አረፉ። ቀብራቸውም መንበረ ፀባዖት ቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን ጥቅምት ቀን ዓ.ም. ተከናውኗል። ክቡር ደጃዝማች ኪዳኔ ወልደመድኅን በ ዓ.ም. በተወለዱበት አጥቢያ በቡልጋ የየለጥ ቅዱስ ጊዮርጊስን ቤተ ክርስቲያን በግል ያሠሩ ሲሆን፤ በ ዓ.ም ."ከልደት እስከ ሞት" የተባለች አጭር ኃይማኖታዊ፤ መንፈሳዊና የፍልስፍና መጽሐፍ ደርሰው አሳትመዋል። የኒሻኖቻቸው ዝርዝር የዳግማዊ ምኒልክ ኒሻን ባለአምበል የአርበኝነት ሜዳይ ከ ዘንባባ ጋር የድል ኮከብ የቅዱስ ጊዮርጊስ የከፍተኛ ጀብዱ ሜዳይ ከ ዘንባባ ጋር የኢትዮጵያ የክብር ኮከብ ታላቅ መኮንን ከደረት ኮከብ ጋር ከእንግሊዝ መንግሥት የአፍሪቃ ኮከብ ከእንግሊዝ መንግሥት የአፍሪቃየድል ሜዳይ ከሶቪዬት ሕብረት ሦስት ኒሻኖች በጠቅላላው ኒሻኖችን ተሸልመዋል። ዋቢ ምንጮች የጥንታዊት ኢትዮጵያ ጀግኖች አርበኞች ማኅበር የታሪክ መዝገብ ታህሣሥ ቀን ዓ.ም አዲስ ዘመን ጋዜጣ ፴፰ኛ ዓመት ቊጥር ፥ ጥቅምት ቀን ዓ.ም. የኢትዮጵያ

50165

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8B%B0%20%E1%88%AE%E1%88%9B%E1%8B%8D%E1%8B%AB%E1%8A%95%20%E1%8D%B2%E1%8D%A9

ወደ ሮማውያን ፲፩

ወደ ሮማውያን በአዲስ ኪዳን የመጀመሪያው መልዕክት ሲሆን ቅዱስ ጳውሎስ በቆሮንጦስ እያለ በ፶ ዎቹ ዓ.ም. የጻፈው መልዕክት ነው ይህ ምዕራፍ ሲሆን በ፴፫ ንዑስ ክፍሎች ይከፈላል ጳውሎስ በዚህ መልዕክቱ ስለእግዚአብሄር ልዩ ልዩ ስጦታዎች ትምህርት ይፈጽማል መዳንም ላመኑት እንጂ ላላመኑት እንደማይሆን ያረጋግጣል ቅዱስ ጳውሎስ ለሮማውያን መልዕክቱን የጻፈበት ምክኒያት አይሁዳውያንና ሮማውያን በሰላም አንድላይ በሮም ለብዙ ዘመን ሲኖሩ ቆይተው ክርስትና በተመሠረተበት ወቅት አይሁዳውያን ክርስቶስ እኛን ነው የመረጠን ለመንግሥቱ እናንተን አይደለም... ሲሊ ሮማውያን ደግሞ እናንተ ሰቀላችሁት እንጂ ምን አረጋቹህለት... እየተባባሉ እርስበርሳቸው ጥል ስለፈጠሩ እነሱን ለማስታረቅ ጻፈው የጳውሎስ መልዕክት ወደ ሮማውያን ምዕራፍ ጠቃሚ መልዕክቶች ቁጥር ፮ ቁጥር ፴፬ ቁጥር ፴፮ ቁጥር ፲ 1፤እንግዲህ፦እግዚአብሔር፡ሕዝቡን፡ጣላቸውን፧እላለኹ።አይደለም፡እኔ፡ደግሞ፡እስራኤላዊና፡ከአብርሃም፡ ዘር፡ከብንያምም፡ወገን፡ነኝና። 2፤እግዚአብሔር፡አስቀድሞ፡ያወቃቸውን፡ሕዝብ፡አልጣላቸውም።መጽሐፍ፡ስለ፡ኤልያስ፡በተጻፈው፡ የሚለውን፥በእግዚአብሔር፡ፊት፡እስራኤልን፡እንዴት፡እንደሚከስ፥አታውቁምን፧ 3፤ጌታ፡ሆይ፥ነቢያትኽን፡ገደሉ፥መሠዊያዎችኽንም፡አፈረሱ፥እኔም፡ብቻዬን፡ቀረኹ፥ነፍሴንም፡ይሿታል። 4፤ነገር፡ግን፥አምላካዊ፡መልስ፡ምን፡አለው፧ለበዓል፡ያልሰገዱትን፡ሰባት፡ሺሕ፡ሰዎች፡ለእኔ፡ አስቀርቻለኹ። 5፤እንደዚሁም፡በአኹን፡ዘመን፡ደግሞ፡በጸጋ፡የተመረጡ፡ቅሬታዎች፡አሉ። 6፤በጸጋ፡ከኾነ፡ግን፡ከሥራ፡መኾኑ፡ቀርቷል፤ጸጋ፡ያለዚያ፡ጸጋ፡መኾኑ፡ቀርቷል። 7፤እንግዲህ፡ምንድር፡ነው፧እስራኤል፡የሚፈልጉትን፡አላገኙትም፤የተመረጡት፡ግን፡አገኙት፤ 8፤ሌላዎቹም፡ደነዘዙ፤እንዲሁም፦ዐይኖቻቸው፡እንዳያዩ፡ዦሮዎቻቸውም፡እንዳይሰሙ፡እግዚአብሔር፡ የእንቅልፍ፡መንፈስን፡እስከ፡ዛሬ፡ድረስ፡ሰጣቸው፡ተብሎ፡ተጽፏል።ዳዊትም፦ 9፤ማእዳቸው፡ወጥመድና፡አሽክላ፡ማሰናከያም፡ፍዳም፡ይኹንባቸው፤ 10፤ዐይኖቻቸው፡እንዳያዩ፡ይጨልሙ፥ዠርባቸውንም፡ዘወትር፡አጕብጥ፡ብሏል። ቁጥር ፳ 11፤እንግዲህ፦የተሰናከሉ፡እስኪወድቁ፡ድረስ፡ነውን፧እላለኹ።አይደለም፤ነገር፡ግን፥እነርሱን፡ያስቀናቸው፡ ዘንድ፡በእነርሱ፡በደል፡መዳን፡ለአሕዛብ፡ኾነ። 12፤ዳሩ፡ግን፡በደላቸው፡ለዓለም፡ባለጠግነት፡መሸነፋቸውም፡ለአሕዛብ፡ባለጠግነት፡ከኾነ፥ይልቁንስ፡ መሙላታቸው፡እንዴት፡ይኾን፧ 13-14፤ለእናንተም፡ለአሕዛብ፡እናገራለኹ።እኔ፡የአሕዛብ፡ሐዋርያ፡በኾንኹ፡መጠን፡ሥጋዬ፡የኾኑትን፡ አስቀንቼ፡ምናልባት፡ከነርሱ፡አንዳንዱን፡አድን፡እንደ፡ኾነ፡አገልግሎቴን፡አከብራለኹ። 15፤የእነርሱ፡መጣል፡ለዓለም፡መታረቅ፡ከኾነ፡ከሙታን፡ከሚመጣ፡ሕይወት፡በቀር፡መመለሳቸው፡ምን፡ ይኾን፧ 16፤በኵራቱም፡ቅዱስ፡ከኾነ፡ቡሖው፡ደግሞ፡ቅዱስ፡ነው፤ሥሩም፡ቅዱስ፡ከኾነ፡ቅርንጫፎቹ፡ደግሞ፡ ቅዱሳን፡ናቸው። 17፤ነገር፡ግን፥ከቅርንጫፎች፡አንዳንዱ፡ቢሰበሩ፡አንተም፡የበረሓ፡ወይራ፡የኾንኽ፡በመካከላቸው፡ገብተኽ፡ ከነርሱ፡ጋራ፡የወይራ፡ዘይት፡ከሚወጣው፡ሥር፡ተካፋይ፡ከኾንኽ፥በቅርንጫፎች፡ላይ፡አትመካ፤ 18፤ብትመካባቸው፡ግን፡ሥሩ፡አንተን፡ይሸከምኻል፡እንጂ፡ሥሩን፡የምትሸከም፡አንተ፡አይደለኽም። 19፤እንግዲህ፦እኔ፡እንድገባ፡ቅርንጫፎች፡ተሰበሩ፡ትል፡ይኾናል። 20፤መልካም፤እነርሱ፡ካለማመን፡የተነሣ፡ተሰበሩ፥አንተም፡ከእምነት፡የተነሣ፡ቆመኻል።ፍራ፡እንጂ፡ የትዕቢትን፡ነገር፡አታስብ። ቁጥር ፴ 21፤እግዚአብሔር፡እንደ፡ተፈጠሩት፡ለነበሩት፡ቅርንጫፎች፡የራራላቸው፡ካልኾነ፡ለአንተ፡ደግሞ፡ አይራራልኽምና። 22፤እንግዲህ፡የእግዚአብሔርን፡ቸርነትና፡ጭከና፡ተመልከት፤ጭከናው፡በወደቁት፡ላይ፡ነው፥በቸርነቱ፡ግን፡ ጸንተኽ፡ብትኖር፡የእግዚአብሔር፡ቸርነት፡ባንተ፡ላይ፡ነው፤ያለዚያ፡አንተ፡ደግሞ፡ትቈረጣለኽ። 23፤እነዚያም፡ደግሞ፡ባለማመናቸው፡ጸንተው፡ባይኖሩ፥በዛፉ፡ውስጥ፡ይገባሉ፤እግዚአብሔር፡መልሶ፡ሊያገባቸው፡ይችላልና። 24፤አንተ፡በፍጥረቱ፡የበረሓ፡ከነበረ፡ወይራ፡ተቈርጠኽ፡እንደ፡ፍጥረትኽ፡ሳትኾን፡በመልካም፡ወይራ፡ ከገባኽ፥ይልቁንስ፡እነዚያ፡በፍጥረታቸው፡ያሉት፡ቅርንጫፎች፡በራሳቸው፡ወይራ፡እንዴት፡አይገቡም፧ 25፤ወንድሞች፡ሆይ፥ልባሞች፡የኾናችኹ፡እንዳይመስላችኹ፡ይህን፡ምስጢር፡ታውቁ፡ዘንድ፡ እወዳለኹ፤የአሕዛብ፡ሙላት፡እስኪገባ፡ድረስ፡ድንዛዜ፡በእስራኤል፡በአንዳንድ፡በኩል፡ኾነባቸው፤ 26፤እንደዚሁም፡እስራኤል፡ዅሉ፡ይድናል፤እንዲህ፡ተብሎ፡እንደ፡ተጻፈ። መድኀኒት፡ከጽዮን፡ይወጣል፡ ከያዕቆብም፡ኀጢአተኛነትን፡ያስወግዳል። 27፤ኀጢአታቸውንም፡ስወስድላቸው፡ከነርሱ፡ጋራ፡የምገባው፡ኪዳን፡ይህ፡ነው። 28፤በወንጌልስ፡በኩል፡ስለ፡እናንተ፡ጠላቶች፡ናቸው፥በምርጫ፡በኩል፡ግን፡ስለ፡አባቶች፡ተወዳጆች፡ ናቸው፤ 29፤እግዚአብሔር፡በጸጋው፡ስጦታና፡በመጥራቱ፡አይጸጸትምና። 30፤እናንተም፡ቀድሞ፡ለእግዚአብሔር፡እንዳልታዘዛችኹ፥አኹን፡ግን፡ካለመታዘዛቸው፡የተነሣ፡ምሕረት፡እንዳገኛችኹ፥ ቁጥር ፴፮ 31፤እንዲሁ፡በተማራችኹበት፡ምሕረት፡እነርሱ፡ደግሞ፡ምሕረትን፡ያገኙ፡ዘንድ፡እነዚህ፡ደግሞ፡አኹን፡ አልታዘዙም። 32፤እግዚአብሔር፡ዅሉን፡ይምር፡ዘንድ፡ዅሉን፡ባለመታዘዝ፡ዘግቶታልና። 33፤የእግዚአብሔር፡ባለጠግነትና፡ጥበብ፡ዕውቀቱም፡እንዴት፡ጥልቅ፡ነው፤ፍርዱ፡እንዴት፡የማይመረመር፡ ነው፥ለመንገዱም፡ፍለጋ፡የለውም። 34፤የጌታን፡ልብ፡ያወቀው፡ማን፡ነው፧ 35፤ወይስ፡አማካሪው፡ማን፡ነበር፧ወይስ፡ብድራቱን፡ይመልስ፡ዘንድ፡ለርሱ፡አስቀድሞ፡የሰጠው፡ማን፡ነው፧ 36፤ዅሉ፡ከርሱና፡በርሱ፡ለርሱም፡ነውና፤ለርሱ፡ለዘለዓለም፡ክብር፡ይኹን፤አሜን። ክርስትና ክርስትና መጽሐፍ ቅዱስ

49260

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%8B%E1%88%9A%20%E1%89%A2%E1%88%AB%E1%89%B1

ዋሚ ቢራቱ

ለ100 አመታት- ሩጫ እና ዋሚ ቢራቱ ዳግም ከበደ በሸራተን አዲስ ሆቴል እኔና የስራ ባልደረባዬ ተገኝተናል። በዚያ የተገኘንበት ምክንያት «የሩጫ ትራኩ» ጀግና አትሌት ሻለቃ ባሻ ዋሚ ቢራቱ ነበሩ። እርሳቸውም መልካም ስብእና እና ጠንካራ ተክለ ሰውነት ተላብሰው እንደኛው በዚያ ይገኛሉ። የዝግጅቱ አስተናባሪዎች አትሌት ሻለቃ ባሻ ዋሚን በህይወት እያሉ ሀገራቸው እና ለህዝባቸው ላደረጉት ሁሉ ለማመስገን ሰፊ ስራዎችን እየሰሩ ነው። ጥር 11 ለሚውለው ልደታቸው በርካታ ስራዎች እያከናወኑ ነው። የኛም እዛው መገኘት ስለ ልደት አከባበራቸው ሁኔታ መግለጫ ለመከታተል ነበር። ፍፁም ጠንካራ ተክለ ሰውነት፣ማራኪ ትህትና እና አስገራሚ እንቅስቃሴያቸውን በቦታው ተገኝቶ ለተመለከተ እድሜያቸውን ይጠራጠራል። ጠጋ ብሎ ሰላም ላላቸው ከመቀመጫቸው ተነስተው ጉንጫቸውን በመሳም «የኔን እድሜ ይስጣችሁ ተባረኩ» ይላሉ። ልጃቸው ጃጋማ ዋሚም አጠገባቸው ቆሞ «ተዉት ይነሳና ሰላም ይበላችሁ። በዚህ እድሜው እኔ የማልሰራውን ጅምናስቲክ ነው የሚሰራው። ጠንካራ ነው» በማለት ከመቀመጫቸው ተነስተው ሰላምታ ሲሰጡ የሚሳቀቁትን እንግዶች ያበረታታል። ሁኔታው እጅግ የሚያስገርም እና ደስ የሚል ነበር። ይህ ከሆነ አንድ ቀን አልፏል። በእለቱ የአትሌት ዋሚን ልደት የፎቶ አውደ ርእይ፣ የዶክመንተሪ ፊልም፣ በተወለዱበት ቦታ የሩጫ ውድድር እንዲሁም የተለያዩ ዝግጅቶችን በማድረግ በደማቅ ስነ ስርአት በተከታታይ ጊዜ እንደሚከበር ተረድተን ተለያይተናል። የልደት በአሉ ከዚያን ቀን ጀምሮ መከበር ይጀምር ነበር። በቀጣዩ ቀን ከቤት ተነስቼ ወደ ስራ እየሄድኩ ነው። ትናንት በአትሌት ዋሚ የልደት ዝግጅት ላይ የነበሩትን ሁነቶች እያስታወስኩ የትራፊክ መጨናነቁን እየሸወድኩት ነበር። የነበርኩበት የታክሲ ሹፌር ሙዚቃውን ዘግቶ ራዲዮኑን ከፈተ። አጋጣሚ ሆኖ ዝግጅቱ አንድ የስፖርት ፕሮግራም ላይ ነበር። ይዞት የቀረበው ዜና ግን የሚያስደነግጥ ነበር። «ማርሽ ቀያሪው አትሌት ሻለቃ ምሩፅ ይፍጠር ከዚህ አለም በሞት ተለይቷል። ጀግናው አትሌት ብዙ የሰራ ግን ያልተዘመረለት ነበር» ይላል። እውነትም ሁኔታው እጅግ አሳዛኝ እና የሚያስቆጭ አይነት ነበር። ትናንት የአትሌት ሻለቃ ባሻ ዋሚ ቢራቱን ስለማክበር እያወራን በነጋታው ተመሳሳይ ጀግናችንን አጣነው። ሁኔታው እጅግ የሚያሳዝንም የሚያስገርምም ነበር የሆነብኝ። በራዲዮው ላይ የሚያወሩት ሁለት የስፖርት ጋዜጠኞች ደግሞ «ኢትዮጵያን በአለም አቀፍ መድረክ ላይ በክብር ባንዲራዋን ያውለበለቡትን ጀግኖቻችንን በሚገባ ሳናከብር እና ሳናመሰግን መቅረታችን የሚያስቆጭ ነው» በማለት አበክረው ይናገራሉ። ሀሳባቸው ገዢ እና ትክክል ነበር። ነገር ግን አንድ ሌላ ሀሳብ ከፊት ለፊቴ ተደቅኖ ይሞግተኝ ጀመር። እነዚህ ታዋቂ የስፖረት ጋዜጠኞች ትናንት አትሌት ሻለቃ ባሻ ዋሚ ቢራቱን ለማክበር እና ለማመስገን በተጀመረው ዝግጅት ላይ አልነበሩም። ስለ ሁኔታውም አልዘገቡም። ታዲያ ዛሬ የአትሌት ሻለቃ ምሩፅ ይፍጠር ሞት እጅግ እንዳንገበገባቸው እየተቀባበሉ ያወራሉ። መቼም ሞት አይቀርም ሁሉም ወደዚያው ነው። ሆኖም አፋችን ከተግባራችን ቢቀድም የተሻለ ይሆናል። ማዘን ባይከለከልም አላግባብ ቁጭት ማስመሰል ይሆናል። ከነዚህ ጋዜጠኞች ጋር የተቃርኖ ስሜቴ እንዲህ እያለ ቀጠለ። አትሌት ሻለቃ ምሩፅ ይፍጠርን ብናጣውን ሌላ ተመሳሳይ ማመስገን እና ማክበር ያለብን ጀግና በእጃችን አሉ «አትሌት ሻለቃ ባሻ ዋሚ ቢራቱ»፤ ይህ ለሁላችንም ሁለተኛ እድል ነው። ሌላ የሚኖረን አይመስለኝም። አትሌት ሻለቃ ባሻ ዋሚ ቢራቱ ማናቸው አትሌት ሻለቃ ባሻ ዋሚ ቢራቱ የተወለዱት በ1909 ዓ.ም በቀድመሞው ሸዋ ከፍለ አገር በመናገሻ አውራጃ በሱሉልታ ወረዳ በአካኮና መናበቹ ቀበሌ ገበሬ ማህበር ነው። ፓስፖርታቸው ላይ የተመዘገበው የአድሜ መረጃ እና ሌሎች ሰነዶች እንደሚናገሩት ከሆነ ጥር 11 ድፍን 100 አመት ይሞላቸዋል። በሩጫ መድረክ ላይ የነገሱትን ዋሚ ቢራቱ ወደዚህች ምደር ያመጧቸው እናታቸው ወይዘሮ ወርቄ አያና እና አባታቸው ቢራቱ በራቄ ናቸው። ዋሚ ጠንከር እያሉ ሲመጡ በመንደራቸው ላይ ቤተሰባቸውን ከብት በመጠበቅ እንዲሁም አንዳንድ የእርሻ ስራዎችን በማከናወን ይረዱ ነበር። ተሮጦ ዝነኛ እንደሚኮን እንዲሁም ሰዎችን ሌሎች ተፎካካሪዎችን መብለጥ እንደሚችሉ ያወቁት ባጋጣሚ ነበር። በሩጫ አገር ማስጠራት እንደሚቻልም እንደዚሁ። አጋጣሚውን የፈጠሩት ደግሞ እናታቸው ናቸው። ወይዘሮ ወርቄ አንዳንድ ነገሮች ለመሸማመት ወደ አዲስ አበባ ይመጣሉ። አስፈላጊውን ሁሉ ካከናወኑ በኋላም ወደ ቀዬአቸው ይመለሳሉ። ልጅ ዋሚ ደግሞ እናታቸው ሸክፈው የመጡትን እቃ ተቀብለው ወደ ቤት ይገባሉ። በዚህ እቃ ተጠቅልሎበት የመጣ ጋዜጣ እጃቸው ላይ ይገባል። ጋዜጣው የአንድ ሯጭ ምስልን ይዟል። ዋሚ ደግሞ በመንደራቸው ጋራ ተራራውን፣ ቁልቁለት ዳገቱን በሩጫ ሲቦርቁ ነው የሚውሉት። ሩጫ ስፖርት መሆኑን ተገንዝበውም እርሳቸው ጥሩ ሯጭ መሆን እንደሚችሉ በማመናቸው ልባቸው ይህን ማድረግ ይመኝ ጀመር። ይህ ከሆነ ከ 2ዓመት በኋላ ወንድማቸውን ሊጠይቁ ወደ አዲስ አበባ ጎራ አሉ። የወንድማቸው መኖሪያ አሮጌው አውሮፕላን ማረፊያ ሲሆን በዚያች ገጠመኝም አዲስ ወታደሮች ሲመለመሉ ተመለከቱ። ምልመላውን ቆመው ሲመለከቱ አንድ ሃምሳ አለቃም ዋሚን ለምን አትገባም ብሎ ጥያቄ አቀረቡላቸው ።ከመስከረም 5 ቀን 1945 ዓ.ም ጀምሮ ወታደር ሆነው ተቀጠሩ። ስልጠናቸው ሲጨርሱ ዋሚ ሁለተኛ ክፍለ ጦር ተመድበው ወደ አስመራ ሄዱ። በወቅቱ ምልመላ ወታደሮችና ነባሮች በህብረት ሩጫ ይወዳደሩ ነበር በ10 ኪ.ሜ ዋቢ አንደ ኛ ሆነው ማሸነፍ ቻሉ በዚህም ምክንየት ስፖርት ላይ በመደበኛነት ቆዩ 1947 ዓ.ም ለዋቢም ሆነ ለኢትዮጵያ አትሌቲክስ ልዩ ዓመት ነበር። ለሜሊቦርን ኦሎምፒክ ማጣሪ የሙሉ ማራቶን ውድድር ተዘጋጀ ከዚያ በፊት ማራቶን ተብሎ ይሮጥ የነበረው 15 ኪ.ሜ ብቻ ነበር። በዚህ ዓመት ግን ማራቶኑ በመደበኛ 42 ኪ.ሜ ከ1950 ዓ.ም ሊሮጥ ተወሰነ። እያንዳንዱ ክፍለ ጦር ሶስት ሶስት ተወዳዳሪ ተመርጦ ከ8ኛ ክፍል ጦሮች 24 ተወዳዳሪ ተመረጠ በኋላ ግን የጦር ኃላፊዎቹ የሚፈልግ ሁሉ ይሩጥ ብለው አዘዙ። የተወዳዳሪዎቹ ቁጥር 50 ደረሰ። ውድድሩ ተጀመረ ዋሚ ያለ ምንም ችግር አንደ ኛ ሆነው አሸነፉ በቦታው የነበሩት ንጉሰ ነገስቱ አፄ ኃይለ ስላሴ ለአሸናፊዎቹ ዋንጫ አንዲሰጥ አዘዙ። ቀድሞ በ5 ሺህ እና በ10 ሺህ አሸንፈው የነበሩት ዋቢ ሶስት ዋንጫ ተሸለሙ በማራቶኑ ውድድር ዋሚን ተከትለው ሁለተኛ እና ሶስተኛ ሆኑት ነጋሽ ቤኛ እንዲሁም ገብሬ ብርቄ አንድ አንድ ዋንጫ ተሸለሙ። የመጀመሪያው የማራቶን ውድድር በዋሚ ቢራቱ አሸናፊ ተጠናቀቀ። ለመጀመሪያ ጊዜ በኢትዮጰያ ውስጥ በተዘጋጀው የማራቶን ውድድር አሸናፊ የሆኑት አትሌት ሻለቃ ዋሚ ቢራቱ ናቸው። ከዚያን በኋላ እነ አበበ ቢቂላ ማሞ ወልዴ መድረኩን ነግሰውበታል። ይሁንና የዋሚ እና የመጀመሪው መስሪያ ቤታቸው ጦር ሃይሎች ጋር ብዙም መቆየት አልቻሉም ነበር። በአጋጣሚ ከቀዬአቸው ወጥተው የጦር ሃሐይሎች ዓባል የሆኑት ዋሚ ቤተሰቦቻቸውን ለማየት ፈቃድ ጠየቁ። የፈቃድ ጥያቄው ግን ተቀባይነት አላገኘም ነበር። ዋሚና ጦር ሃይሎች ተኳረፉ። በዚህ የተነሳ በ1948 ዋሚ ክብር ዘበኛ ተቀጠሩ። 1949 ዓ.ም በልኡል መኮንን ሞት እንዲሰረዙ ተደረገ። ከ1950 እስከ 1952 በ5 ሺህ በ10 ሺህ እና በማራቶን ዋሚን የሚረታ ጠፋ። በተለይ በ1952 ዋሚ የማራቶን አንደኛነቱን ሲይዙ አበበ በቂላ 2ኛ ሆኖ ጨረሰ። ስለዚህም ዋሚ ቢራቱ እና አበበ በቂላ በሮም ኦሎምፒክ ኢትዮጵያን እንዲወክሉ ተመረጡ። በወቅቱ ይህንን ሁሉ ስኬት ሲያስመዘግቡ ፌዴሬሽንም ሆነ አሰልጣኝ አልነበራቸውም። የስፖርት ጥትቅ የሚባል ነገርም እንደዚሁ። ይሁንና ዋሚ ራሳቸውንም ሆነ አበበ ቢቂላን እያሰለጠኑ አዲስ ታሪክ መሰራቱን ቀጠሉ፡፡ በወቅቱ በኦሎምፒክ ህግ መሰረት አንድ ሰው አሰልጣኝም ተወዳዳሪም መሆን ሰለማይችል አሰልጣኝ መቅጠር ግድ ሆነ። ስለዚህም ሰዊዲናዊው ሜጆሮኒ ስካና አበበን እና ዋሚን ለማሰልጠን ተቀጠሩ። ስዊዲናዊው አሰልጣኝ በጥቂት ጊዜ ውስጥ የአለም ምርጥ አትሌቶች የሚሆኑ ብላቴናዎችን እያሰለጠኑ መሆንን ለመረዳት ጊዜ አልወሰደባቸውም። እኚህ የባህር ማዶ አሰልጣኝ በአበበ እና በዋሚ ኢትዮጵያ አማካኝነት በረጅም እርቀት ሩጫ ድል እንደምታስመዘግብ እርግጠኛ ሆነው ነበር። ይህንንም ለንጉሱ በወቅቱ ቀርበው ተናግረው ነበር። ይሁንና ያን ሁሉ ተስፋ ተጥሎባቸው የነበሩት ሻለቃ ባሻ ዋሚ ቢራቱ በድንገት ታመሙ። የሮም ኦሎምፒክ ውድድር ስድስት ቀን ሲቀረው ኢትዮጵያ የተማመነችባቸው ጀግና 19 ቦታ ብጉንጅ ወጣባቸው። አሰልጣኙ ሁለተኛውን ምርጥ አትሌታቸውን አበበ ቢቂላን ለማሳለፍ ተገደዱ። ስለዚህም አበበ በሮም ጎዳናዎች ታላቁን ተልእኮ ለመሸከም እና ለመፈፀም ተገደደ። አበበ ኢትዮጵያን ሮም ላይ ወክሎ ሮጠ። ኢትዮጵያውያንን አላሳፈረም። ፌዴሬሽን የሌላት ትጥቅም የማታቀርበው ሀገር በባዶ እግሩ በሮጠው ሰው አሸናፊነት አዲስ ታሪክ አፃፈች። ብዙዎች «አንድ ጥቁር አፍሪካዊ ጣሊያንን በባዶ እግሩ ወረራት» በማለት ከአድዋ ድል ጦርነት ታሪክ ጋር አያያዙት። ከውድድሩ በኋላ በባዶ እግሩ ሮጦ ያሸነፈውን ጥቁር ሰው ጋዜጠኞች ጥያቄ አቀረቡለት «በሀገሬ እኔ አይደለሁም፤ በህመም ምክንያት አሸናፊው አልመጣም አላቸው» ሲል አጋሩን ዋሚ ቢራቱን አንቆለጳጰሰው። አበበ በሮም ላይ ያስመዘገበው ድል ለአለም ህዝብ ድንቅ ቢሆንም አትሌት ዋሚ ቢመጣ ኖሮ ከዚህ በላይ ተአምር ታዩ ነበር በማለት በአስተያየቱ አለምን ይበልጥ አስደነቀ። በዋሚ መንገድ አበበ በቂላ ፣ማሞ ወልዴ ፣ምሩፅ ይፍጠር ፣ሃይሌ ገ/ስላሴ ፣ደራርቱ ቱሉ ፣ቀነኒሳ በቀለ ፣ፋቱማ ሮባ ፣ብርሃኔ አደሬ ፣ጌጤ ዋሚ ፣ጥሩነሽ ዲባባ ፣መሰረት ደፋር ፣ስለሺ ስህል ፣ገንዘቤ ዲባባ የመሳሰሉ ጀግኖች መፍራታቸውን ብዙዎች ይናገራሉ። ሻለቃ ባሻ ዋሚ ቢራቱ በተለያዩ የሩጫ መድረክ ላይ አገራቸውን ያስጠሩበት ድል አስመዝግበዋል። ከነዚህ መካከል በ1ሺ500፣3ሺ፣5ሺ፣10ሺ፣21ኪሜ፣25ኪሜ፣በ32ኪ.ሜ በአገር አቋራጭ እና የተለያዩ የማራቶን ውድድሮች ላይ በመሳተፍ 51 የወርቅ፣ 44 የብር እና 30 የነሀስ ሜዳሊያዎችን ማገኘት ችለዋል። ከዚህም ሌላ 21 ሰርተፍኬት፣ 4 ዲፕሎማ እና ከ40 በላይ ዋንጫዎችን ወስደዋል። በተለያየ ወቅትም የኢትዮጰያ ባንዲራ ከፍ ብሎ እንዲውለበለብ አስችለዋል። የሶምሶማ እሩጫ በአገራችን እንዲለመድ ለማድረገ ጥረት ያደረጉ መሆናቸውም ይነገርላቸዋል። እኚህ አንጋፋ አትሌት ምንም እንኳን እድሜያቸው ቢገፋም በተለያየ ጊዜ ውድድሮችን እና ስፖርታዊ እንቅስቃሴዎችን በማድረግ ይታወቃሉ። ለጠንካራ ተክለ ሰውነታቸው እና በጤንነት ረጅም እድሜ መቆየታቸው ደግሞ በስፖርታዊ እንቅስቃሴዎች መሳተፋቸው ያመጣው ውጤት እንደሆነ ይነገራል። ከዚህ ጥንካሬያቸው መካከልም በእርጅና ዘመናቸው በታላቁ ሩጫ ላይ ተሳታፊ ሆነው ያለምንም ችግር ማጠናቀቃቸቸው ነው። ሻለቃ ባሻ ዋሚን ለማክበር ሻለቃ ባሻ ዋሚ የፊታችን ጥር 11 ድፍን 100 አመት ይሞላቸዋል። በአትሌቲክሱ ላይ ደግሞ ለ64 አመት ነግሰውበታል። የ100ኛ አመት ልደትና ሩጫ የጀመሩበት 64ኛ ዓመት በዓል በዶክሜንተሪ ፊልም፣ በስእል አውደ ርዕይ በስማቸው አደባባይና መንገድ በመሰየምና ወደ ትውልድ ከተማቸው በመሄድ ይከበራል። አትሌት ሻለቃ ባሻ ዋሚ ቢራቱ ሩጫን የተቀላቀሉት በውትድርና አገራቸውን እንዲያገለግሉ ከተመደቡበት ጊዜ አንስቶ ነው። ከዚያን ዘመን ጀምሮ በተለያዩ ጊዜያት ለአገራቸው ድልን በማስመዝገብ እንደ አበበ ቢቂላ ላሉ ብርቅዬ አትሌቶች አርአያ ቢሆኑም የሰሩትን ያህል አለመከበራቸውን በተለያየ ጊዜ ይገለፃል። አሁን ይህን ዝግጅት ለማድረግ ያሰቡት አካላትም ጀግኖቻችን በህይወት እያሉ እናክብራቸው የሚል ሀሳብ ሰንቀው ነው ስራውን የጀመሩት። እርሳቸውን ከማክበር እና ከመደገፍ ባሻገር የጥንካሬያቸውን ምስጢር ለተተኪው ትውልድ ለማስተላለፍ ትልቅ እድል

2867

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A9%E1%88%B2%E1%8B%AB

ሩሲያ

ተ ሩሲያ (መስኮብኛ፦ /ሮሲያ/) ወይም የሩሲያ ፌዴሬሽን (መስኮብኛ፦ /ሮሲስካያ ፍየድየራትሲያ/) በአውሮፓ እና እስያ አህጉሮች ውስጥ የምትገኝ አገር ናት። በ17,075,200 ካሬ ኪ.ሜ. ከዓለም በመሬት ስፋት አንደኛ ስትሆን በሕዝብ ብዛትም ከዓለም ስምንተኛ ናት። ሩስያ ከኖርዌ፣ ፊንላንድ፣ ኤስቶኒያ፣ ሌትላንድ (ላቲቪያ)፣ ሊትዌኒያ፣ ፖላንድ፣ ቤላሩስ፣ ዩክሬን፣ ጆርጂያ፣ አዘርባይጃን፣ ካዛኪስታን፣ የቻይና ሕዝባዊ ሬፑብሊክ፣ ሞንጎሊያ እና ሰሜን ኮሪያ ጋር ድንበር አላት። ሞስኮ ዋና እና ትልቅ ከተማዋ ሲሆን ሴንት ፒተርስበርግ ሁለተኛው ትልቅ ከተማ ናት በምስራቃዊ አውሮፓ ክፍል የሚኖሩ የስላቭ ህብረተሰብ ወደ አሁኗ ሩስያ ከሶስት እስከ ስምንተኛው ክፍል ዘመን ተሰደዱ። ኬይቫን ረስ የሩስያ ህዝብ ማንነት እንዲኖሮ በማድረግ ከ9ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የነበረ ትልቅ ግዛት ነው። በተጨማሪም፣ የሩስያ ኦርቶዶክስ መነሳት ትልቅ ሚና ተጫውቷል። በ988 ዓም፣ ክርስትና ከቢዛንታይ ወደ ሩስያ ተስፋፋ። ልክ የረስ ስልጣን በሞንጎል ወረራ ሲዳከም፣ ምስራቃዊ ክፍሏ በልዕልና እስከ 13ተኛው ክፍለ ዘመን ይመራ ነበር። እስከ 18ተኛው ክፍለ ዘመን ድረስ፣ ምዕራባዊው ግዛት በፍጥነት ድንበሯን ወደ ምስራቅ በማስፋፋት የሩስያ ኢምፓየር መመረት ችላለች። በ1917 የተነሳው የሩስያ አብዮት የመንግስቱን ስርአት ወደ ሶሻሊስት በመቀየር የሶቬት ህብረትን በ1922 አቋቋመች። ሰፊውን የምስራቃዊ አውሮፓና መካከለኛ እስያ ክፍልን የሚይዘው የሶቬት ህብረት በሁለተኛው የአለም ጦርነት አክሲስ ሀያላንን በመዋጋት ጎልህ ሚና ነበራት። ነገር ግን ከጆሴፍ ስታንሊን አመራር ጀምሮ፣ የሶቬት ህብረት አምባገነናዊ እየሆነ ሄደ። ብዙ ቤት ክርስቲያኖች ወደሙ፣ ብዙ ሰዎች ተገደሉ፣ ብዙ አይሁዶች ከቀያቸው ተፈናቀሉ። የሶቬት ህብረት ከአሜሪካ ጋር የቀዝቃዛውን ጦርነት ስታስጀምር ብዙ ደባና ጭካኔ አድርሳለች። ለምሳሌ፣ የቬትናም ጦርነት ላይ ከአሜሪካ ጋር የውክልና ጦርነት በማድረግ ሰብዕዊ መብት ጥሳለች። በተቃራኒው ሶቬት በሳይንስና ቴክኖሎጂ እጅግ በጣም መበልፀግ የጀመረችበት ጊዜ ነበር። በማርክሲዝ ሌኒንዝም አብዮት የተሞላችው ሶቬት ህብረት በ1991 በህዝበ ውሳኔ ልትፈርስ ችላለች። ሩስያ በ1993 መንግስቷን ወደ ፌድራል ልትቀይር ችላለች፤ እስካሁንም ትመራለች። ሩስያ ሀያላን ሀገር ናት። በተጨማሪም በጦርና በማዕድን የምትታወቅ ናት። ስም ሩሲያ የሚለው ስም በዋነኝነት በምስራቅ ስላቭስ የሚኖር የመካከለኛው ዘመን ግዛት ከሆነው ሩስ' የተገኘ ነው። ይሁን እንጂ ትክክለኛው ስም በኋለኛው ታሪክ ውስጥ ጎልቶ የወጣ ሲሆን አገሪቷ በተለምዶ በነዋሪዎቿ "የሩሲያ ምድር" ተብላ ትጠራ ነበር.ይህን ግዛት ከእሱ ከተገኙት ሌሎች ግዛቶች ለመለየት በዘመናዊ የታሪክ አጻጻፍ ኪየቫን ሩስ ተብሎ ይገለጻል. ሩስ የሚለው ስም እራሱ የመጣው ከጥንት የመካከለኛው ዘመን የሩስ ሰዎች የኖርስ ነጋዴዎች እና ተዋጊዎች ቡድን ከባልቲክ ባህር ማዶ በኖቭጎሮድ ላይ ያተኮረ ግዛት በመመሥረት በኋላ ኪየቫን ሩስ ሆነ። የመካከለኛው ዘመን የላቲን ስም ሩስ' የሚለው ስም ሩተኒያ ነበር፣ እሱም ለምስራቅ ስላቪክ እና ለምስራቅ ኦርቶዶክስ ክልሎች ከበርካታ ስያሜዎች አንዱ እና በተለምዶ ለሩሲያ መሬቶች መጠሪያነት ያገለግል ነበር። የወቅቱ የአገሪቱ ስም ሩሲያ (ሮስሲያ) የመጣው ከባይዛንታይን ግሪክ የሩስ ስያሜ ነው፣ ፊደል ተባለ በዘመናዊ ግሪክ።የሩሲያ ዜጎችን ለማመልከት መደበኛው መንገድ በእንግሊዝኛ “ሩሲያውያን” ነው። ሁለት ቃላት አሉ። በሩሲያኛ በተለምዶ ወደ እንግሊዘኛ "ሩሲያውያን" ተብሎ የሚተረጎመው አንደኛው "ሩስስኪ" (ሩስስኪ) ነው, እሱም ብዙውን ጊዜ ሩሲያውያንን የሚያመለክት ሲሆን ሌላኛው ደግሞ "ሮሺያኔ" (ሮስሲያኔ) ነው, እሱም የሩሲያ ዜጎች ምንም ቢሆኑም. ብሄረሰብ። «ሩሲያ» ወይም ከእንግሊዝኛ አጠራሩ «ራሺያ» የሩስኛ ስም «ሮሲያ» ያንጸባርቃሉ። በሀገሩ ዜና መዋዕሎች ዘንድ፣ «ሩስ» የተባለ የቫይኪንግ ወገን ከስዊድን በስላቮች ለማስተዳደር 830 ዓም ገደማ ተጋበዙ። የዛሬውን ኪየቭ መቀመጫቸውን አድርገው ኪየቫን ሩስ የተባለ መንግሥት በ874 ዓም መሠረቱ። በፊንኛ /ርዎጺ/ የሚለው መጠሪያ ማለት ሩስያ ሳይሆን የስዊድን መጠሪያ እስካሁን ነው፤ እንዲሁም ለፊንኛ የተዛመዱት ቋንቋዎች ስዊድንን በተመሳሳይ ስያሜዎች ይሉታል። የስዊድንም ባልቲክ ባሕር ዳር «ሮስላግን» ይባል ነበር፤ የ«ሮስ» ትርጓሜ «መርከብ ቀዛፊዎች» እንደ ሆነ ይታስባል። ዳሩ ግን ሌሎች ራሻዊ ሊቃውንት የ«ሩስ» ስም ከስዊድን እንደ መጣ አይቀበሉም። በተለይ አንድ የሳርማትያ ወይም እስኩቴስ ወገን ሮክሶላኒ ተብሎ ከ100 ዓክልበ. እስከ 350 ዓም ግድም በአካባቢው ይገኝ ነበር። በአንድ አስተሳሰብ የሮክሶላኒ ስም ከ«ሮስ» እና ከ«አላኒ» (አላኖች) ውሑድ ይሆናል። እንዲሁም ከ90 እና 550 ዓም መካከል «ሩጊ» (ሩጋውያን) የተባለ ምሥራቅ ጀርመናዊ ወገን ይጠቀስ ነበር፤ በኋላ በኪዬቫን ሩስ ዘመን የሮማይስጥ ሰነዶች ብዙ ጊዜ ለሩስ «ሩጊ» ይሉዋቸው ነበር። በ1275 ዓም የሞስኮ ግዛት ተመሠረተ፤ በኋላም የሞስኮ ታላቅ መስፍን በሌሎቹ ሩስያ ግዛቶች ላዕላይነት አገኘ። እስከ 1714 ዓም ድረስ ታላቁ ፕዮትር የሩስያ ግዛት (1714-1909 ዓ.ም.) እስካዋጀ ድረስ፣ መንግሥቱ በሮማይስጥ «ሞስኮቪያ»፣ በእንግሊዝኛም /መስኮቪ/ ይባል ነበር። በአማርኛ ይህ ስም «መስኮብ» ተጽፎ እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ሲቆይ ቋንቋውም ሩስኛ ደግሞ «መስኮብኛ» በመባል ይታወቃል። ታሪክ የጥንት ታሪክ ዘላን አርብቶ አደርነት በፖንቲክ-ካስፒያን ስቴፔ ከቻኮሊቲክ ጀምሮ ጎልብቷል። የእነዚህ የእርከን ሥልጣኔ ቅሪቶች እንደ አይፓቶቮ፣ ሲንታሽታ፣ አርቃይም እና ፓዚሪክ ባሉ ቦታዎች ተገኝተዋል፤ እነዚህም በጦርነት ውስጥ በጣም የታወቁትን የፈረስ አሻራዎች በሚይዙባቸው ቦታዎች። የጥንት ግሪክ ነጋዴዎች በጣና እና ፋናጎሪያ ውስጥ ወደሚገኙት የንግድ ቦታዎች ክላሲካል ስልጣኔን አመጡ። በ 3 ኛው እስከ 4 ኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም, የጎቲክ ኦይየም ግዛት በደቡብ ሩሲያ ውስጥ ይኖር ነበር, እሱም በኋላ በሃንስ ተሸነፈ. በ 3 ኛው እና 6 ኛው መቶ ዘመን ዓ.ም መካከል የግሪክ ቅኝ ግዛቶችን የተከተለው የሄለናዊ ፖለቲካ የነበረው የቦስፖራን መንግሥት እንደ ሁንስ እና ዩራሺያን አቫርስ ባሉ ተዋጊ ጎሳዎች በተመራ ዘላኖች ወረራ ተጨናንቋል። በካስፒያን እና በጥቁር ባህር መካከል ያለውን የታችኛውን የቮልጋ ተፋሰስ ስቴፕ እስከ 10 ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ይገዛ ነበር። የሩስያውያን ቅድመ አያቶች በአውሮፓ ሰሜናዊ ምስራቅ ክፍል ከታዩት ከፕሮቶ-ኢንዶ-አውሮፓውያን ከተለዩት የስላቭ ጎሳዎች መካከል ናቸው. ከ 1500 ዓመታት በፊት. የምስራቅ ስላቭስ ቀስ በቀስ ምዕራብ ሩሲያን በሁለት ማዕበል ሰፈሩ፡ አንደኛው ከኪየቭ ወደ ዛሬው ሱዝዳል እና ሙሮም እና ሌላው ከፖሎትስክ ወደ ኖቭጎሮድ እና ሮስቶቭ ሄደ። ከ 7 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ, የምስራቅ ስላቭስ በምእራብ ሩሲያ ውስጥ ከፍተኛውን ህዝብ ያቀፈ ሲሆን ቀስ በቀስ ግን ሰላማዊ በሆነ መንገድ የፊንላንድ ተወላጆችን አዋህዷል. ኪየቫን ሩስ በ9ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የመጀመሪያዎቹ የምስራቅ ስላቪክ ግዛቶች መመስረት ከምስራቃዊ ባልቲክ እስከ ጥቁር እና ካስፒያን ባህሮች ድረስ ባሉት የውሃ መስመሮች ላይ የተሳፈሩት ቫይኪንጎች ቫራንግያውያን ከመጡበት ጊዜ ጋር ተገጣጠመ። በአንደኛ ደረጃ ዜና መዋዕል መሠረት ሩሪክ የተባለ ከሩስ ሕዝብ የመጣ ቫራንጂያን በ 862 የኖቭጎሮድ ገዥ ሆኖ ተመረጠ። በ 882 ተተኪው ኦሌግ ወደ ደቡብ በመዞር ቀደም ሲል ለካዛርስ ግብር ይከፍል የነበረውን ኪየቭን ድል አደረገ። የሩሪክ ልጅ ኢጎር እና የኢጎር ልጅ ስቪያቶላቭ በመቀጠል ሁሉንም የአካባቢውን የምስራቅ ስላቪክ ጎሳዎች በኪየቫን አገዛዝ አሸንፈው የካዛርን ካጋኔትን አወደሙ እና ወደ ባይዛንቲየም እና ፋርስ ብዙ ወታደራዊ ዘመቻዎችን ጀመሩ። በ 10 ኛው እስከ 11 ኛው ክፍለ ዘመን ኪየቫን ሩስ በአውሮፓ ውስጥ ካሉት ትላልቅ እና በጣም የበለጸጉ ግዛቶች አንዱ ሆነች. የታላቁ የቭላድሚር ዘመን (980-1015) እና ልጁ ያሮስላቭ ጠቢብ (1019-1054) የኪየቭ ወርቃማ ዘመንን ይመሰርታል እሱም የኦርቶዶክስ ክርስትና ከባይዛንቲየም ተቀባይነት ያገኘ እና የመጀመሪያው የምስራቅ ስላቪክ የጽሑፍ የሕግ ኮድ ተፈጠረ። የሩስካያ ፕራቭዳ. የኪየቫን ሩስን በጋራ ይመራ በነበረው የሩሪክ ሥርወ መንግሥት አባላት መካከል የማያቋርጥ የእርስ በርስ ግጭት የሚታይበት የፊውዳሊዝም እና ያልተማከለ አስተዳደር ዘመን መጥቷል። የኪየቭ የበላይነት እየቀነሰ በሰሜን-ምስራቅ ለቭላድሚር-ሱዝዳል፣ በሰሜን-ምዕራብ ኖቭጎሮድ ሪፐብሊክ እና በደቡብ-ምዕራብ ውስጥ ጋሊሺያ-ቮልሂኒያ ጥቅም ላይ ይውላል። የኪየቫን ሩስ በመጨረሻ ተበታተነ፣ የመጨረሻው ምት የሞንጎሊያውያን ወረራ በ1237–40 ሲሆን ይህም ኪየቭን ተባረረ እና የሩስ ህዝብ ዋና ክፍል ሞተ። በኋላ ላይ ታታር በመባል የሚታወቁት ወራሪዎች የወርቅ ሆርዴ ግዛትን መሰረቱ፣ እሱም የሩሲያን ርዕሳነ መስተዳድሮች የዘረፈ እና የሩሲያ ደቡባዊ እና መካከለኛ ቦታዎችን ከሁለት መቶ ዓመታት በላይ ያስተዳድር ነበር። ጋሊሺያ-ቮልሂኒያ በመጨረሻ በፖላንድ መንግሥት የተዋሃደች ሲሆን በኪዬቭ ዳርቻ ላይ የሚገኙት ኖቭጎሮድ ሪፐብሊክ እና ቭላድሚር-ሱዝዳል የተባሉት ሁለት ክልሎች ለዘመናዊው የሩሲያ ሕዝብ መሠረት ሆኑ። በልዑል አሌክሳንደር ኔቪስኪ እየተመራ ኖቭጎሮድያውያን በ1240 በኔቫ ጦርነት ወራሪዎቹን ስዊድናውያን እንዲሁም በ1242 የጀርመናዊ የመስቀል ጦረኞችን በበረዶው ጦርነት አባረሩ። የሞስኮ ግራንድ ዱቺ ከኪየቫን ሩስ ጥፋት በኋላ የተፈጠረው በጣም ኃይለኛው የሞስኮ ግራንድ ዱቺ በመጀመሪያ የቭላድሚር-ሱዝዳል አካል ነበር። አሁንም በሞንጎሊያውያን ታታሮች ግዛት ሥር እና ከነሱ ጋር በመሆን ሞስኮ በ 14 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በአካባቢው ተጽእኖውን ማረጋገጥ ጀመረች, ቀስ በቀስ የሩስ አገሮችን እንደገና በማዋሃድ እና ሩሲያን በማስፋፋት ሂደት ውስጥ ግንባር ቀደም ኃይል ሆናለች. የሞስኮ የመጨረሻ ተቀናቃኝ የሆነው ኖቭጎሮድ ሪፐብሊክ እንደ ዋና የፀጉር ንግድ ማእከል እና የሃንሴቲክ ሊግ ምስራቃዊ ወደብ ሆነች በሞስኮ ልዑል ዲሚትሪ ዶንኮይ የሚመራው እና በሩሲያ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን የታገዘው የተባበሩት መንግስታት ጦር በ 1380 በኩሊኮቮ ጦርነት በሞንጎሊያውያን ታታሮች ላይ ትልቅ ሽንፈትን አድርሷል ሞስኮ ቀስ በቀስ ወላጇን ቭላድሚር-ሱዝዳልን ወሰደ ከዚያም በዙሪያው እንደ እና ኖቭጎሮድ ያሉ ቀደምት ጠንካራ ተቀናቃኞችን ጨምሮ ርዕሰ ጉዳዮች። ኢቫን ("ታላቅ") በመጨረሻ ወርቃማው ሆርዴ ቁጥጥርን ጥሎ መላውን ሰሜናዊ ሩስን በሞስኮ ግዛት አዋህዶ "የሩስ ሁሉ ታላቅ መስፍን" የሚል ማዕረግ የወሰደ የመጀመሪያው የሩሲያ ገዥ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1453 ከቁስጥንጥንያ ውድቀት በኋላ ሞስኮ የምስራቅ ሮማን ኢምፓየር ቅርስ መሆኗን ተናግራለች። ኢቫን የመጨረሻው የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ የእህት ልጅ የሆነችውን ሶፊያ ፓላይኦሎጂን አገባ እና የባይዛንታይን ባለ ሁለት ጭንቅላት ንስርን የራሱ እና በመጨረሻም የሩሲያን ኮት ኦፍ-ክንድ አደረገው። ሳርዶኤም የሩሲያ የሦስተኛው ሮም ሀሳቦች እድገት ታላቁ መስፍን ኢቫን አራተኛ ("አስፈሪው") በ 1547 የሩሲያ የመጀመሪያ ንጉስ ዘውድ በይፋ ተቀበለ ዛር አዲስ የሕግ ኮድ አወጀ (የ 1550 ሱዲቢኒክ) የመጀመሪያውን የሩሲያ ፊውዳል ተወካይ አቋቋመ አካል (ዘምስኪ ሶቦር)፣ ወታደሩን አሻሽሎ፣ የቀሳውስቱን ተጽእኖ ገድቦ የአካባቢ አስተዳደርን አደራጀ። ኢቫን በረዥም የግዛት ዘመኑ ሦስቱን የታታር ካናቶችን ማለትም ካዛን እና አስትራካንን በቮልጋ እና በደቡብ ምዕራብ ሳይቤሪያ የሚገኘውን የሲቢርን ኻኔትን በማካተት ቀድሞውንም ትልቅ የነበረውን የሩሲያ ግዛት በእጥፍ ለማሳደግ ተቃርቧል። በመጨረሻም በ 16 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ሩሲያ ከኡራል ተራሮች በስተ ምሥራቅ ተስፋፍቷል. ሆኖም የዛርዶም የፖላንድ መንግሥት እና የሊቱዌኒያ ግራንድ ዱቺ ጥምረት (በኋላ የተባበሩት የፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ)፣ የስዊድን መንግሥት፣ እና ዴንማርክ–ኖርዌይ ጥምረት ላይ በተደረገው ረጅም እና ያልተሳካ የሊቮኒያ ጦርነት ተዳክሟል። የባልቲክ የባህር ዳርቻ እና የባህር ንግድ በ 1572 የክራይሚያ ታታሮች ወራሪ ጦር ወሳኝ በሆነው የሞሎዲ ጦርነት ሙሉ በሙሉ ተሸንፏል። የኢቫን ልጆች ሞት በ1598 የጥንቱ የሩሪክ ሥርወ መንግሥት ማብቃቱን የሚያመለክት ሲሆን በ1601–03 ከደረሰው አስከፊ ረሃብ ጋር ተዳምሮ የእርስ በርስ ጦርነት፣ የአስመሳዮች አገዛዝ እና የውጭ ጣልቃገብነት በችግር ጊዜ አስከትሏል። 17 ኛው ክፍለ ዘመን. የፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ የሩስያን ክፍሎች በመቆጣጠር ወደ ዋና ከተማዋ ሞስኮ ዘልቋል። በ1612 ፖላንዳውያን በነጋዴ ኩዝማ ሚኒን እና በልዑል ዲሚትሪ ፖዝሃርስኪ የሚመራው በሩሲያ በጎ ፈቃደኞች ጓዶች ለማፈግፈግ ተገደው ነበር። የሮማኖቭ ሥርወ መንግሥት በ 1613 በዜምስኪ ሶቦር ውሳኔ ዙፋኑን ተቀበለ እና ሀገሪቱ ከችግር ቀስ በቀስ ማገገም ጀመረች ሩሲያ በ 17 ኛው ክፍለ ዘመን የግዛት እድገቷን ቀጥላለች, እሱም የኮሳክስ ዘመን ነበር. እ.ኤ.አ. በ 1654 የዩክሬን መሪ ቦህዳን ክሜልኒትስኪ ዩክሬንን በሩሲያ ንጉስ አሌክሲስ ጥበቃ ስር ለማድረግ አቅርበዋል የዚህ አቅርቦት ተቀባይነት ወደ ሌላ የሩስያ-ፖላንድ ጦርነት አመራ. በመጨረሻም ዩክሬን በዲኒፐር በኩል ተከፈለች, ምስራቃዊውን ክፍል (ግራ-ባንክ ዩክሬን እና ኪየቭ) በሩሲያ አገዛዝ ስር ትተው ነበር. በምስራቅ, ፈጣን የሩሲያ ፍለጋ እና ሰፊ የሳይቤሪያ ቅኝ ግዛት, ጠቃሚ የሆኑ ፀጉራሞችን እና የዝሆን ጥርስን ማደን ቀጠለ. የሩስያ አሳሾች በዋነኛነት በሳይቤሪያ ወንዝ መስመሮች በኩል ወደ ምሥራቅ ገፍተው ነበር፣ በ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ፣ በምሥራቃዊ ሳይቤሪያ፣ በቹክቺ ባሕረ ገብ መሬት፣ በአሙር ወንዝ እና በፓስፊክ ውቅያኖስ ዳርቻ ላይ የሩስያ ሰፈሮች ነበሩ። እ.ኤ.አ. በ 1648 ሴሚዮን ዴዥኒቭ በቤሪንግ ስትሬት ውስጥ ለመጓዝ የመጀመሪያው አውሮፓዊ ሆነ። አስያኢዊ ራሽያ በታላቁ ፒተር ሩሲያ በ 1721 ኢምፓየር ተባለች እና ከአውሮፓ ታላላቅ ሀይሎች አንዷ ሆነች። ከ1682 እስከ 1725 የገዛው ፒተር ስዊድንን በታላቁ ሰሜናዊ ጦርነት (1700-1721) በማሸነፍ የሩሲያ የባህር እና የባህር ንግድ መዳረሻን አስገኘ። እ.ኤ.አ. በ 1703 በባልቲክ ባህር ፒተር ሴንት ፒተርስበርግ የሩሲያ ዋና ከተማ አድርጎ መሰረተ። በእሱ አገዛዝ ዘመን ሁሉ፣ ሰፊ ማሻሻያዎች ተደርገዋል፣ ይህም የምዕራብ አውሮፓውያን ባሕላዊ ተጽዕኖዎች በሩሲያ ላይ አመጡ። በ1741-62 የጴጥሮስ አንደኛ ሴት ልጅ ኤልዛቤት የግዛት ዘመን ሩሲያ በሰባት ዓመታት ጦርነት (1756-63) ውስጥ ተሳትፎዋን ተመልክቷል። በግጭቱ ወቅት የሩሲያ ወታደሮች ምስራቅ ፕራሻን አሸንፈዋል, አልፎ ተርፎም የበርሊን በር ደረሱ. ነገር ግን፣ ኤልዛቤት ስትሞት፣ እነዚህ ሁሉ ወረራዎች የፕሩሺያን ደጋፊ በሆኑት ሩሲያዊው ፒተር ሳልሳዊ ወደ ፕሩሺያ ግዛት ተመለሱ። በ 1762-96 የገዛው ካትሪን ("ታላቅ") የሩስያ የእውቀት ዘመንን ይመራ ነበር. በፖላንድ-ሊቱዌኒያ ኮመንዌልዝ ላይ የሩሲያ የፖለቲካ ቁጥጥርን አራዘመች እና አብዛኛዎቹን ግዛቶቿን ወደ ሩሲያ በመቀላቀል በአውሮፓ በሕዝብ ብዛት ቀዳሚ አድርጋለች። በደቡብ ከኦቶማን ኢምፓየር ጋር ከተካሄደው ስኬታማ የሩሶ-ቱርክ ጦርነቶች በኋላ ካትሪን የክሬሚያን ካንትን በማፍረስ እና ክራይሚያን በመቀላቀል የሩስያን ድንበር እስከ ጥቁር ባህር አድርጋለች። በሩሲያ-ፋርስ ጦርነቶች ቃጃር ኢራን ላይ ባደረገችው ድል በ19ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ሩሲያ በካውካሰስ ከፍተኛ የግዛት እመርታ አስመዝግባለች። የካተሪን ተተኪ ልጇ ፖል ያልተረጋጋ እና በዋነኝነት የሚያተኩረው በቤት ውስጥ ጉዳዮች ላይ ነበር። አጭር የግዛት ዘመኑን ተከትሎ ካትሪን የ1ኛ አሌክሳንደር (1801-25) በ1809 ከተዳከመችው ስዊድን እና በ1812 ከኦቶማን ከቤሳራቢያን ፊንላንድ በመታጠቅ የካትሪን ስትራቴጂ ቀጥሏል። አላስካ በ 1803-1806 የመጀመሪያው የሩሲያ ሰርቪስ ተደረገ. በ 1820 አንድ የሩሲያ ጉዞ የአንታርክቲካ አህጉርን አገኘ. በናፖሊዮን ጦርነት ወቅት ሩሲያ ከተለያዩ የአውሮፓ ኃያላን መንግሥታት ጋር ኅብረትን በመቀላቀል ከፈረንሳይ ጋር ተዋግታለች። እ.ኤ.አ. በ 1812 በናፖሊዮን የስልጣን ከፍታ ላይ የፈረንሳይ ሩሲያን ወረራ ወደ ሞስኮ ደርሶ ነበር ግን በመጨረሻ ከቀዝቃዛው የሩሲያ ክረምት ጋር ተቀናጅቶ የነበረው ግትር ተቃውሞ በወራሪዎች ላይ አስከፊ ሽንፈት አስከትሏል ይህም የፓን-አውሮፓዊው ግራንዴ አርሜይ ፍጹም በሆነ ሁኔታ ገጥሞታል ጥፋት። በሚካሂል ኩቱዞቭ እና ሚካኤል አንድሪያስ ባርክሌይ ደ ቶሊ የሚመራው ኢምፔሪያል የሩሲያ ጦር ናፖሊዮንን አስወግዶ በስድስተኛው ጥምረት ጦርነት በመላው አውሮፓ በመንዳት በመጨረሻ ፓሪስ ገባ። አሌክሳንደር 1ኛ የሩስያ ልዑካንን በቪየና ኮንግረስ ተቆጣጠረ፣ ይህም የድህረ-ናፖሊዮን አውሮፓን ካርታ ይገልጻል። ናፖሊዮን ከሞስኮ ማፈግፈግ በአልብሬክት አዳም (1851)። ናፖሊዮንን አሳድደው ወደ ምዕራብ አውሮፓ የገቡት መኮንኖች የሊበራሊዝም ሃሳቦችን ወደ ሩሲያ አመጡ እና እ.ኤ.አ. በአውሮፓ ውስጥ ያለው የሩሲያ ኃይል እና ተጽዕኖ በክራይሚያ ጦርነት ሽንፈት ተስተጓጎለ። የኒኮላስ ተተኪ አሌክሳንደር 2ኛ (1855-81) በ1861 የተካሄደውን የነፃ ማውጣት ማሻሻያ ጨምሮ በመላ ሀገሪቱ ከፍተኛ ለውጦችን አድርጓል።እነዚህ ማሻሻያዎች ኢንደስትሪላይዜሽን አነሳስተዋል እና ከ1877 በኋላ ብዙ የባልካን ግዛቶችን ከኦቶማን አገዛዝ ነፃ ያወጣውን ኢምፔሪያል የሩሲያ ጦርን ዘመናዊ አድርጓል። -78 የሩስያ-ቱርክ ጦርነት. በአብዛኛው በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ሩሲያ እና ብሪታንያ በአፍጋኒስታን እና በመካከለኛው እና በደቡብ እስያ በሚገኙ አጎራባች ግዛቶች ላይ ተስማሙ። በሁለቱ ዋና ዋና የአውሮፓ ግዛቶች መካከል የነበረው ፉክክር ታላቁ ጨዋታ በመባል ይታወቃል። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ በሩሲያ ውስጥ የተለያዩ የሶሻሊስት እንቅስቃሴዎች መነሳት ታይቷል. አሌክሳንደር 2ኛ በ1881 በአብዮታዊ አሸባሪዎች ተገደለ።የልጃቸው አሌክሳንደር (1881-94) የግዛት ዘመን ብዙም ሊበራል ግን የበለጠ ሰላማዊ ነበር። የመጨረሻው የሩሲያ ንጉሠ ነገሥት ኒኮላስ (1894-1917) እ.ኤ.አ. በ 1905 በተካሄደው የሩሲያ አብዮት የተከሰቱትን ክስተቶች መከላከል አልቻለም በአዋራጅ የሩሶ-ጃፓን ጦርነት እና የደም እሑድ በመባል በሚታወቀው ማሳያ ክስተት የተነሳ። ህዝባዊ አመፁ ተቀምጧል፣ ነገር ግን መንግስት የመናገር እና የመሰብሰብ ነፃነቶችን መስጠትን፣ የፖለቲካ ፓርቲዎችን ህጋዊ ማድረግ እና የተመረጠ የህግ አውጭ አካል መመስረትን ጨምሮ ትላልቅ ማሻሻያዎችን (የ 1906 የሩሲያ ህገ-መንግስት) ለመቀበል ተገደደ። አብዮት እና የእርስ በርስ ጦርነት እ.ኤ.አ. በ 1914 ሩሲያ ወደ አንደኛው የዓለም ጦርነት የገባችው ኦስትሪያ-ሀንጋሪ በሩሲያ አጋር በሆነችው ሰርቢያ ላይ ጦርነት ባወጀችበት ወቅት ነው እና ከሦስትዮሽ ኢንተንቲ አጋሮች ስትገለል በተለያዩ ግንባሮች ተዋግታለች። እ.ኤ.አ. የኦስትሮ-ሃንጋሪ ጦር. ነገር ግን በጦርነቱ ዋጋ እየናረ በመምጣቱ፣ በደረሰበት ከፍተኛ ጉዳትና በሙስና እና የሀገር ክህደት ወሬዎች ቀድሞውንም የነበረው ህዝባዊ አመኔታ የጎደለው ነበር። ይህ ሁሉ በ 1917 የሩስያ አብዮት የአየር ንብረትን አቋቋመ, በሁለት ዋና ዋና ተግባራት ተከናውኗል. በ 1917 መጀመሪያ ላይ ኒኮላስ ለመልቀቅ ተገደደ; በሩሲያ የእርስ በርስ ጦርነት ወቅት እሱ እና ቤተሰቡ በየካተሪንበርግ ታስረው ተገድለዋል. ንጉሣዊው ሥርዓት ራሱን ጊዜያዊ መንግሥት ብሎ ባወጀው በተናወጠ የፖለቲካ ፓርቲዎች ጥምረት ተተካ። ጊዜያዊ መንግሥት በመስከረም ወር የሩሲያ ሪፐብሊክን አወጀ. እ.ኤ.አ. ጥር 6 (19) 1918 የሩሲያ ሕገ-መንግሥታዊ ምክር ቤት ሩሲያ ዴሞክራሲያዊ ፌዴራላዊ ሪፐብሊክ (የጊዜያዊ መንግሥት ውሳኔን በማፅደቅ) አወጀ። በማግሥቱ የሕገ መንግሥት ጉባኤ በሁሉም የሩሲያ ማዕከላዊ ሥራ አስፈፃሚ ኮሚቴ ፈረሰ። ቭላድሚር ሌኒን፣ ሊዮን ትሮትስኪ እና ሌቭ ካሜኔቭ በሶቪየት-ፖላንድ ጦርነት፣ ግንቦት 1 ቀን 1920 ወታደሮችን እንዲዋጉ አነሳሱ። ተለዋጭ የሶሻሊስት ተቋም በዴሞክራሲያዊ መንገድ በተመረጡት የሰራተኞች እና የገበሬዎች ምክር ቤቶች ፣ሶቪየትስ በሚባለው የፔትሮግራድ ሶቪየት ሥልጣኑን ይቆጣጠር ነበር። የአዲሶቹ ባለስልጣናት አገዛዝ ችግሩን ከመፍታት ይልቅ በሀገሪቱ ውስጥ ያለውን ቀውስ አባባሰው እና በመጨረሻም በቦልሼቪክ መሪ ቭላድሚር ሌኒን የሚመራው የጥቅምት አብዮት ጊዜያዊ መንግስትን አስወግዶ የሶቪዬት መንግስት ሙሉ የአስተዳደር ስልጣንን ሰጠ ይህም ለሶቪዬቶች መፈጠር ምክንያት ሆኗል በዓለም የመጀመሪያው የሶሻሊስት መንግሥት. የሩሲያ የእርስ በርስ ጦርነት በፀረ-ኮሚኒስት ነጭ እንቅስቃሴ እና በአዲሱ የሶቪየት አገዛዝ በቀይ ጦር መካከል ተከፈተ። ከአንደኛው የዓለም ጦርነት ማዕከላዊ ኃያላን ጋር ጦርነቱን ያጠናቀቀውን የብሬስት-ሊቶቭስክ ስምምነት ከተፈረመ በኋላ; ቦልሼቪስት ሩሲያ 34% ህዝቧን 54% የኢንዱስትሪዎቿን 32% የእርሻ መሬቷን እና 90% የሚሆነውን የድንጋይ ከሰል ማዕድን የሚስተናገዱትን አብዛኛዎቹን ምዕራባዊ ግዛቶች አስረከበች። የተባበሩት መንግስታት ፀረ-ኮምኒስት ኃይሎችን ለመደገፍ ያልተሳካ ወታደራዊ ጣልቃ ገብነት ጀመሩ። እስከዚያው ድረስ ሁለቱም የቦልሼቪኮች እና የነጭ ንቅናቄዎች ቀይ ሽብር እና ነጭ ሽብር በመባል የሚታወቁትን የማፈናቀል እና የሞት ቅስቀሳዎችን አድርገዋል። በአመጽ የእርስ በርስ ጦርነት ማብቂያ ላይ የሩሲያ ኢኮኖሚ እና መሠረተ ልማት በከፍተኛ ሁኔታ ተጎድቷል እና በጦርነቱ ወቅት 10 ሚሊዮን የሚደርሱት ጠፍተዋል, በአብዛኛው ሲቪሎች. ሚሊዮኖች ነጭ ኤሚግሬስ ሆነዋል, እና በ 1921-22 የሩስያ ረሃብ እስከ አምስት ሚሊዮን የሚደርሱ ተጎጂዎችን አጠፋ. ሶቪየት ህብረት በታህሳስ 30 ቀን 1922 ሌኒን እና ረዳቶቹ የሶቪየት ህብረትን አቋቋሙ የሩሲያ ኤስኤፍኤስአርን ከባይሎሩሺያን ትራንስካውካሲያን እና የዩክሬን ሪፐብሊኮች ጋር አንድ ነጠላ ግዛት ውስጥ በመቀላቀል በመጨረሻም የውስጥ የድንበር ለውጦች እና መቀላቀል በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት የ 15 ሪፐብሊኮች ህብረት ፈጠረ በብዛቱ እና በሕዝብ ብዛት ትልቁ የሩስያ ኤስኤፍኤስአር ነው፣ እሱም ህብረቱን በሙሉ ታሪኩ በፖለቲካ፣ በባህላዊ እና በኢኮኖሚ የበላይ አድርጎታል። በ1924 የሌኒን ሞት ተከትሎ፣ ትሮይካ እንዲቆጣጠር ተሾመ። በመጨረሻም የኮሚኒስት ፓርቲ ዋና ፀሀፊ ጆሴፍ ስታሊን ሁሉንም ተቃዋሚዎች በማፈን ስልጣኑን በእጁ በማጠናከር በ1930ዎቹ የሀገሪቱ አምባገነን ለመሆን ችሏል። የዓለም አብዮት ዋነኛ አራማጅ የሆነው ሊዮን ትሮትስኪ በ1929 ከሶቭየት ኅብረት ተሰደደ።የስታሊን የሶሻሊዝም ሃሳብ በአንድ ሀገር ውስጥ ይፋዊ መስመር ሆነ።በቦልሼቪክ ፓርቲ ውስጥ የቀጠለው የውስጥ ትግል በታላቁ ጽዳት ተጠናቀቀ። በስታሊን መሪነት፣ መንግስት የዕዝ ኢኮኖሚ፣ አብዛኛው የገጠር ሀገሪቱን ኢንዱስትሪያላይዜሽን እና የግብርናውን መሰብሰብ ጀመረ። በዚህ ፈጣን ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ ለውጥ ወቅት በሚሊዮን የሚቆጠሩ ሰዎች የስታሊንን አገዛዝ በመቃወም ወይም በተጠረጠሩበት ወቅት ብዙ የፖለቲካ ወንጀለኞችን ጨምሮ ወደ ቅጣት የጉልበት ካምፖች ተላኩ። እና በሚሊዮኖች የሚቆጠሩት ተፈናቅለው ወደ ሶቪየት ዩኒየን ርቀው ወደሚገኙ አካባቢዎች ተወሰዱ።የሀገሪቱ የግብርና ሽግግር ሽግግር፣ከአስቸጋሪ የመንግስት ፖሊሲዎች እና ድርቅ ጋር ተዳምሮ በ1932–1933 የሶቪየትን ረሃብ አስከተለ። ይህም እስከ 8.7 ሚሊዮን ገደለ።ሶቭየት ኅብረት በመጨረሻ ከግብርና ኢኮኖሚ ወደ ትልቅ የኢንዱስትሪ ሃይል በአጭር ጊዜ ውስጥ ውድ የሆነ ለውጥ አደረገ። ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሶቪየት ኅብረት መስከረም ቀን ዓ.ም ፖላንድን በመውረር ወደ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት የገባችው በሞሎቶቭ ሪበንትሮፕ ከናዚ ጀርመን ጋር በተደረገው ሚስጥራዊ ፕሮቶኮል መሠረት ነው። ሶቪየት ኅብረት በኋላ ፊንላንድን ወረረ፣ እናም የባልቲክ ግዛቶችን፣ እንዲሁም የሮማኒያን አንዳንድ ክፍሎች ተቆጣጠረ።፡ 91–95 ሰኔ 22 ቀን 1941 ጀርመን ሶቪየት ኅብረትን ወረረች፣ የሁለተኛው የዓለም ጦርነት ትልቁን የምስራቅ ግንባርን ከፈተች።: በመጨረሻም 5 ሚሊዮን የሚጠጉ የቀይ ጦር ወታደሮች በናዚዎች ተማርከዋል፤፡ 272 የጄኔራል ፕላን ኦስትን ለመፈጸም እንደፈለገ የኋለኛው 3.3 ሚሊዮን የሶቪዬት ጦር ኃይሎች እና እጅግ በጣም ብዙ ሰላማዊ ዜጎችን ገደለ። 175–186 ዌርማችቶች ቀደምት ስኬት ቢኖራቸውም ጥቃታቸው በሞስኮ ጦርነት ቆመ። በመቀጠልም ጀርመኖች በ1942-43 ክረምት መጀመሪያ በስታሊንግራድ ጦርነት እና በኩርስክ ጦርነት በ1943 የበጋ ወቅት ትልቅ ሽንፈት ደርሶባቸዋል።ሌላኛው የጀርመን ውድቀት ከተማዋ ሙሉ በሙሉ የነበረችበት የሌኒንግራድ ከበባ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1941 እና በ 1944 መካከል በጀርመን እና በፊንላንድ ኃይሎች መሬት ላይ ተከልክሏል እናም በረሃብ እና ከአንድ ሚሊዮን በላይ ሞተ ግን በጭራሽ እጅ አልሰጠም። በ1944–45 የሶቪየት ጦር በምስራቅ እና በመካከለኛው አውሮፓ ተዘዋውሮ በርሊንን በግንቦት 1945 ያዘ። በነሐሴ 1945 የሶቪየት ጦር ማንቹሪያን ወረረ እና ጃፓናውያንን ከሰሜን ምስራቅ እስያ በማባረር በጃፓን ላይ ለተካሄደው ድል አስተዋጽኦ አድርጓል። የ 1941-45 የሁለተኛው የዓለም ጦርነት ጊዜ በሩሲያ ውስጥ እንደ ታላቁ የአርበኝነት ጦርነት ይታወቃል. በሶቪየት ኅብረት ከዩናይትድ ስቴትስ፣ ዩናይትድ ኪንግደም እና ቻይና ጋር በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ውስጥ እንደ ትልቅ አራት የሕብረት ኃይሎች ተደርገው ይቆጠሩ ነበር እና በኋላ የተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት መሠረት የሆነው አራቱ ፖሊሶች ሆነዋል።: 27 ጦርነት፣ የሶቪየት ሲቪል እና ወታደራዊ ሞት ከ26-27 ሚሊዮን ገደማ ሲሆን ይህም ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት ሰለባዎች ግማሹን ይይዛል።፡ 295 የሶቪየት ኢኮኖሚ እና መሰረተ ልማት ከፍተኛ ውድመት ደርሶባቸዋል፣ ይህም የሶቪየትን ረሃብ በ1946–47 አስከተለ። ይሁን እንጂ ብዙ መስዋዕትነት በመክፈል የሶቪየት ኅብረት ዓለም አቀፍ ልዕለ ኃያል ሆና ተገኘች። ቀዝቃዛ ጦርነት ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ የፖትስዳም ኮንፈረንስ እንደገለፀው የምስራቅ እና መካከለኛው አውሮፓ ክፍሎች ፣ምስራቅ ጀርመን እና ምስራቃዊ የኦስትሪያ ክፍሎች በቀይ ጦር ተይዘዋል በምስራቅ ብሎክ ሳተላይት መንግስታት ላይ ጥገኛ የሆኑ የኮሚኒስት መንግስታት ተተከሉ።የአለም ሁለተኛዋ የኒውክሌር ሃይል ከሆነች በኋላ፣ሶቭየት ህብረት የዋርሶ ስምምነትን በመመስረት፣ቀዝቃዛው ጦርነት እየተባለ ከሚጠራው እና ከተቀናቃኙ አሜሪካ እና ኔቶ. እ.ኤ.አ. ክሩሽቼቭ ታው. በተመሳሳይ የዩናይትድ ስቴትስ ጁፒተር ሚሳኤሎች ወደ ቱርክ እና የሶቪየት ሚሳኤሎች በኩባ ስለመዘርጋቷ ሁለቱ ተቀናቃኞች ሲጋጩ የቀዝቃዛው ጦርነት ውጥረቱ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል። እ.ኤ.አ. በ 1957 የሶቭየት ኅብረት በዓለም የመጀመሪያውን ሰው ሰራሽ ሳተላይት ስፑትኒክ 1 አመጠቀች በዚህም የጠፈር ዘመን ተጀመረ። እ.ኤ.አ. ሚያዝያ 12 ቀን 1961 ቮስቶክ 1 ሰው በያዘው የጠፈር መንኮራኩር በመሳፈር ምድርን በመዞር የመጀመሪያው ሰው የሆነው ሩሲያዊው ኮስሞናዊት ዩሪ ጋጋሪን ሆነ። እ.ኤ.አ. የ1970ዎቹ እና የ1980ዎቹ መጀመሪያ ዘመን ከጊዜ በኋላ የመቀዛቀዝ ዘመን ተብሎ ተሰየመ። እ.ኤ.አ. በ 1965 የተካሄደው የ ተሃድሶ የሶቪዬት ኢኮኖሚን በከፊል ያልተማከለ ነው እ.ኤ.አ. በ 1979 በአፍጋኒስታን በኮሚኒስት መሪነት አብዮት ከተካሄደ በኋላ የሶቪየት ኃይሎች አገሪቱን ወረሩ በመጨረሻም የሶቪየት-አፍጋኒስታን ጦርነት ጀመሩ በግንቦት 1988 ሶቪየቶች ከአፍጋኒስታን መውጣት ጀመሩ በአለም አቀፍ ተቃውሞ የማያቋርጥ ፀረ-ሶቪየት የሽምቅ ጦርነት እና የሶቪየት ዜጎች ድጋፍ እጦት. እ.ኤ.አ. ከ1985 ጀምሮ በሶቭየት ሥርዓት ውስጥ ሊበራል ማሻሻያዎችን ለማድረግ የፈለጉት የመጨረሻው የሶቪየት መሪ ሚካሂል ጎርባቾቭ የ (ክፍትነት) እና የፔሬስትሮይካ (መዋቅር) ፖሊሲዎችን በማስተዋወቅ የኤኮኖሚው መቀዛቀዝ ጊዜን ለማቆም እና መንግሥትን ወደ ዴሞክራሲ ለማምጣት በመሞከር ነበር። ይህ ግን በመላ ሀገሪቱ ጠንካራ ብሔርተኝነት እና ተገንጣይ እንቅስቃሴዎች እንዲነሱ አድርጓል። ከ 1991 በፊት የሶቪየት ኢኮኖሚ በዓለም ሁለተኛ ደረጃ ላይ ነበር, ነገር ግን በመጨረሻዎቹ ዓመታት ውስጥ, ቀውስ ውስጥ ገባ. እ.ኤ.አ. በ 1991 የባልቲክ ግዛቶች ከሶቪየት ኅብረት ለመገንጠል በመረጡበት ወቅት ኢኮኖሚያዊ እና ፖለቲካዊ ውዥንብር መቀቀል ጀመረ እ.ኤ.አ. መጋቢት 17 ቀን ህዝበ ውሳኔ ተካሂዷል፣ አብዛኞቹ ተሳታፊ ዜጎች ሶቭየት ህብረትን ወደ አዲስ ፌዴሬሽን ለመቀየር ድምጽ የሰጡበት። እ.ኤ.አ ሰኔ 1991 ቦሪስ የልሲን የሩስያ ኤስኤፍኤስአር ፕሬዝዳንት ሆነው ሲመረጡ በሩሲያ ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያው በቀጥታ የተመረጠ ፕሬዝዳንት ሆነ።በነሐሴ 1991 በጎርባቾቭ መንግስት አባላት መፈንቅለ መንግስት ሙከራ በጎርባቾቭ ላይ ያነጣጠረ እና ሶቭየትን ለመጠበቅ ያለመ ነው። ዩኒየን በምትኩ የሶቪየት ዩኒየን ኮሚኒስት ፓርቲ ፍጻሜ አደረሰ። እ.ኤ.አ. በታህሳስ 25 ቀን 1991 የሶቪዬት ህብረት መፍረስ ከዘመናዊቷ ሩሲያ ጋር ከሶቪየት-ሶቪየት በኋላ አስራ አራት ሌሎች መንግስታት ብቅ አሉ። ድህረ-ሶቪየት ሩሲያ (1991-አሁን) የሶቭየት ህብረት ኢኮኖሚያዊ እና ፖለቲካዊ ውድቀት ሩሲያን ወደ ጥልቅ እና ረዥም የመንፈስ ጭንቀት ዳርጓታል. በሶቪየት ኅብረት መፍረስ ወቅት እና በኋላ፣ የፕራይቬታይዜሽን እና የገበያ እና የንግድ ነፃነትን ጨምሮ ሰፊ ማሻሻያዎች ተካሂደዋል፣ መስመር ላይ ሥር ነቀል ለውጦች ተካሂደዋል። ወደ ፕራይቬታይዜሽን መሸጋገሩ በዋነኛነት የኢንተርፕራይዞችን ቁጥጥር ከመንግስት ኤጀንሲዎች ወደ በመንግስት ውስጥ ውስጣዊ ግንኙነት ወደሌላቸው ግለሰቦች ቀይሮታል፣ይህም አስነዋሪዎቹ የሩሲያ ኦሊጋርቾች እንዲነሱ አድርጓል። ብዙዎቹ አዲስ ሀብታሞች በከፍተኛ የካፒታል በረራ በቢሊዮኖች የሚቆጠሩ ጥሬ ገንዘብ እና ንብረቶችን ከአገሪቱ ውጭ አንቀሳቅሰዋል። በኢኮኖሚው ውስጥ ያለው ጭንቀት የማህበራዊ አገልግሎቶች ውድቀትን አስከትሏል-የልደት መጠን አሽቆለቆለ የሞት መጠን ሲጨምር እና ሚሊዮኖች ወደ ድህነት ገቡ; ከፍተኛ ሙስና፣ እንዲሁም የወንጀለኞች ቡድኖች እና የተደራጁ ወንጀሎች በከፍተኛ ሁኔታ ጨምረዋል። እ.ኤ.አ. በ 1993 መገባደጃ ላይ በየልሲን እና በሩሲያ ፓርላማ መካከል የነበረው አለመግባባት በሕገ መንግሥታዊ ቀውስ ተጠናቀቀ ይህም በወታደራዊ ኃይል በኃይል አብቅቷል በችግር ጊዜ ዬልሲን በምዕራባውያን መንግስታት የተደገፈ ሲሆን ከ 100 በላይ ሰዎች ተገድለዋል በታህሳስ ወር ህዝበ ውሳኔ ተካሂዶ ጸድቋል ይህም አዲስ ሕገ መንግሥት በማውጣት ለፕሬዚዳንቱ ትልቅ ስልጣን ሰጠ እ.ኤ.አ. በ1990ዎቹ በሰሜን ካውካሰስ በትጥቅ ግጭቶች ፣በአካባቢው የጎሳ ግጭቶች እና ተገንጣይ እስላማዊ አመጾች ታመው ነበር። በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ የቼቼን ተገንጣዮች ነፃነታቸውን ካወጁበት ጊዜ አንስቶ ጊዜያዊ የሽምቅ ውጊያ በአማፂ ቡድኖች እና በሩሲያ ጦር መካከል ተካሄዷል። በንፁሀን ዜጎች ላይ የሽብር ጥቃት በቼቼን ተገንጣዮች የተፈፀመ ሲሆን በሺዎች የሚቆጠሩ የሩሲያ ንፁሀን ዜጎች ህይወት ቀጥፏል። ከሶቪየት ኅብረት መፍረስ በኋላ ሩሲያ የኋለኛውን የውጭ ዕዳዎች ለመፍታት ኃላፊነቷን ወሰደች. እ.ኤ.አ. በ 1992 አብዛኛው የሸማቾች የዋጋ ቁጥጥሮች ጠፍተዋል ይህም ከፍተኛ የዋጋ ግሽበትን አስከትሏል እና የሩብልን ዋጋ በእጅጉ አሳንሷል። ከፍተኛ የበጀት ጉድለቶች ከካፒታል በረራ መጨመር እና ዕዳዎችን ለመክፈል አለመቻል በ 1998 የሩሲያ የፋይናንስ ቀውስ አስከትሏል, ይህም ተጨማሪ የሀገር ውስጥ ምርት ማሽቆልቆልን አስከትሏል. የፑቲን ዘመን እ.ኤ.አ. በታህሳስ 31 ቀን 1999 ፕሬዝዳንት የልሲን ባልተጠበቀ ሁኔታ ሥልጣናቸውን ለቀው በቅርቡ ለተሾሙት ጠቅላይ ሚኒስትር እና ለተመረጡት ቭላድሚር ፑቲን ሹመት ሰጥተዋል። ዬልሲን ቢሮውን በሰፊው ተወዳጅነት ያላገኘ ሲሆን በአንዳንድ ግምቶች 2% ዝቅተኛ የማጽደቅ ደረጃ ተሰጥቶታል። ከዚያም ፑቲን እ.ኤ.አ. በ 2000 ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ አሸንፈዋል እናም የቼቼን አማፂያን አፍኑ። ፑቲን እ.ኤ.አ. በ 2004 ለሁለተኛ ጊዜ የፕሬዝዳንትነት ጊዜ አሸንፈዋል በከፍተኛ የነዳጅ ዋጋ የውጭ ኢንቨስትመንት መጨመር እና ጥንቃቄ የተሞላበት ኢኮኖሚያዊ እና የፊስካል ፖሊሲዎች የሩሲያ ኢኮኖሚ በከፍተኛ ሁኔታ አደገ በከፍተኛ ደረጃ የሩሲያን የኑሮ ደረጃ ማሻሻል እና በአለም አቀፍ ፖለቲካ ውስጥ ያለውን ተጽእኖ ማሳደግ. የፑቲን አገዛዝ መረጋጋትን ጨምሯል፣ ሩሲያን ወደ ፈላጭ ቆራጭ ሀገርነት ሲቀይር። እ.ኤ.አ. መጋቢት 2 ቀን 2008 ዲሚትሪ ሜድቬዴቭ ፕሬዝዳንት ሆነው ተመረጡ ፑቲን ጠቅላይ ሚኒስትር ሲሆኑ ህገ መንግስቱ ፑቲንን ለሶስተኛ ተከታታይ የፕሬዝዳንታዊ የስልጣን ዘመን እንዳያገለግሉ ከልክሏል። እ.ኤ.አ. በ2012 የተካሄደውን ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ተከትሎ ፑቲን ወደ ፕሬዝዳንትነት የተመለሱ ሲሆን ሜድቬዴቭ ደግሞ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው ተሾሙ። ይህ የአራት አመት የጋራ አመራር በሁለቱ ሀገራት መካከል "ታንድ ዲሞክራሲ" በውጭ ሚዲያዎች የተቀረፀ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2014 ፑቲን የክሬሚያን ፓርላማ ለመያዝ የሩሲያ ወታደሮችን ወደ ዩክሬን በማሰማራቱ ክሬሚያን እንድትቆጣጠር አድርጓል። ከዚህ በኋላ ሩሲያ ክሪሚያን መግዛቷ እና ከዚያ በፊት የተካሄደው ህዝበ ውሳኔ በዓለም አቀፍ ደረጃ እውቅና ሳይሰጠው ቆይቶ በምዕራቡ ዓለም ሀገራት ማዕቀብ እንዲጣል ምክንያት ሆኗል፤ ይህን ተከትሎም የሩሲያ መንግስት በሁለተኛው ላይ የጸረ-ማዕቀብ ምላሽ ሰጥቷል። እ.ኤ.አ. በማርች 2018 ፑቲን በአጠቃላይ ለአራተኛው የፕሬዝዳንት ጊዜ ተመርጧል። እ.ኤ.አ. በጥር 2020 በህገ-መንግስቱ ላይ ጉልህ ማሻሻያዎች ቀርበዋል ከሀምሌ ወር ጀምሮ ተግባራዊ ይሆናል ይህም ፑቲን አሁን ያለው የስልጣን ጊዜ ካለቀ በኋላ ለሁለት ተጨማሪ የስድስት ዓመታት ፕሬዝዳንታዊ የስልጣን ዘመን እንዲወዳደር አስችሎታል። እ.ኤ.አ. የካቲት 24 ቀን 2022 ሩሲያ በዩክሬን ላይ ወረራ ጀመረች። በ 06:00 በሞስኮ ሰዓት ፑቲን በዩክሬን ወታደራዊ ዘመቻ እንደሚካሄድ አስታውቋል; ከደቂቃዎች በኋላ የዩክሬን ከተሞች በሚሳኤል ጥቃት ደረሰባቸው። የመሬት አቀማመጥ ሩሲያ በአውሮፓ ምሥራቃዊ ክፍል እና በእስያ ሰሜናዊ ጫፍ ላይ በስፋት የተዘረጋች አህጉር አቋራጭ ሀገር ነች። የዩራሺያ ሰሜናዊውን ጫፍ ይሸፍናል; እና ከ37,653 ኪሜ (23,396 ማይል) በላይ የሚሸፍነው በዓለም አራተኛው ረጅሙ የባህር ዳርቻ አለው። ሩሲያ በኬክሮስ 41° እና 82° እና ኬንትሮስ 19° እና 9,000 ኪሜ (5,600 ማይል) ከምስራቅ ወደ ምዕራብ እና ከ2,500 እስከ 4,000 ኪሜ (ከ1,600 እስከ 2,500 ማይል) ከሰሜን ወደ ደቡብ ትዘረጋለች። በመሬት ስፋት፣ ከሶስት አህጉራት የሚበልጥ ሲሆን ከፕሉቶ ጋር ተመሳሳይ የሆነ የገጽታ ስፋት አለው። ሩሲያ ዘጠኝ ዋና ዋና የተራራ ሰንሰለቶች ያሏት ሲሆን እነሱም በካውካሰስ ተራሮች ላይ ጉልህ የሆነ ክፍል የሚጋሩት በደቡብ ምዕራብ ክልሎች ይገኛሉ (በሩሲያ እና በአውሮፓ 5,642 ሜትር (18,510 ጫማ) ከፍታ ያለው የኤልብሩስ ተራራን ይይዛል); በሳይቤሪያ ውስጥ የአልታይ እና የሳያን ተራሮች; እና በምስራቅ የሳይቤሪያ ተራሮች እና በሩሲያ ሩቅ ምስራቅ ውስጥ በካምቻትካ ባሕረ ገብ መሬት በ 4,750 ሜትር (15,584 ጫማ) በዩራሲያ ውስጥ ከፍተኛው ንቁ እሳተ ገሞራ ነው) የያዘ. የኡራል ተራሮች ከሰሜን ወደ ደቡብ በሀገሪቱ ምዕራብ በኩል የሚጓዙት በማዕድን ሀብት የበለፀጉ እና በአውሮፓ እና በእስያ መካከል ባህላዊ ድንበር ይመሰርታሉ። ሩሲያ ከሶስት ውቅያኖሶች ጋር ከሚዋሰኑ የአለም ሁለት ሀገራት አንዷ እንደመሆኗ መጠን ከብዙ ባህር ጋር ትስስር አላት። ዋና ደሴቶቹ እና ደሴቶቹ ኖቫያ ዘምሊያ፣ ፍራንዝ ጆሴፍ መሬት፣ ሰቬርናያ ዘምሊያ፣ አዲሱ የሳይቤሪያ ደሴቶች፣ የኩሪል ደሴቶች እና ሳክሃሊን ያካትታሉ። በሩሲያ እና በዩናይትድ ስቴትስ የሚተዳደረው የዲዮሜድ ደሴቶች በ3.8 ኪሜ (2.4 ማይል) ልዩነት አላቸው። እና ኩናሺር ደሴት የኩሪል ደሴቶች ከሆካይዶ፣ ጃፓን 20 ኪሜ (12.4 ማይል) ብቻ ይርቃሉ። ከ100,000 በላይ ወንዞች መኖሪያ የሆነችው ሩሲያ ከአለም ትልቁ የገጸ ምድር የውሃ ሃብት አንዱ ያላት ሲሆን ሀይቆቿ በግምት አንድ አራተኛ የሚሆነውን የአለም ፈሳሽ ውሃ ይይዛሉ። የባይካል ሀይቅ ትልቁ እና ከሩሲያ ንጹህ የውሃ አካላት መካከል በጣም ታዋቂው የአለም ጥልቅ ንፁህ ጥንታዊ እና በጣም አቅም ያለው ንጹህ ውሃ ሀይቅ ነው ከአለም ንፁህ የገጽታ ውሃ ከአንድ አምስተኛ በላይ ይይዛል። በሰሜን ምዕራብ ሩሲያ የሚገኙት ላዶጋ እና ኦኔጋ በአውሮፓ ከሚገኙት ትላልቅ ሀይቆች መካከል ሁለቱ ናቸው። በአጠቃላይ ታዳሽ የውሃ ሀብቶች ሩሲያ ከብራዚል ቀጥሎ ሁለተኛ ነች። በምዕራብ ሩሲያ የሚገኘው ቮልጋ፣ እንደ ሩሲያ ብሔራዊ ወንዝ በሰፊው የሚነገርለት በአውሮፓ ውስጥ ረጅሙ ወንዝ ነው። በሳይቤሪያ የሚገኙት የኦብ፣ የኒሴይ፣ የሌና እና የአሙር ወንዞች ከአለም ረዣዥም ወንዞች መካከል ናቸው። 2 ጥንታዊ መድረኮችን የሚለየው የኡራል-ሞንጎሊያ ኤፒፓልዮዞይክ የታጠፈ ቀበቶ መዋቅር ውስጥ የ ሪፊን ባይካል ሳላይር, ካሌዶኒያኛ እና ሄርሲኒያን የታጠፈ ቦታዎች አሉ. የየኒሴይ-ሳያን-ባይካል የሪፊያን እና የባይካል ማጠፍያ የሳይቤሪያ መድረክን ያዘጋጃል። ከምስራቃዊ አውሮፓ መድረክ ጋር ባለው ድንበር ላይ፣ በፔርሚያን ስትራታ የተሞላው የሲስ-ኡራል የኅዳግ ገንዳ በሰሜን ውስጥ ጠንካራ የድንጋይ ከሰል እና በገንዳው መካከለኛ ክፍል ውስጥ የፖታስየም ጨዎችን (ኡራልን ይመልከቱ)። በሩሲያ ግዛት ላይ ያለው የፓሲፊክ የታጠፈ ቀበቶ በከፍተኛ ሰሜናዊ ምዕራብ ክፍል ይወከላል በውስጡም ጥንታዊ የቅድመ-ሪፊያን ግዙፍ የሜሶዞይክ እና የሴኖዞይክ ማጠፍያ አካባቢዎች እና ዘመናዊ የቴክኖሎጂ ንቁ ዞኖች ይገኛሉ። በቬርኮያንስክ-ቹኮትካ ክልል ውስጥ የወርቅ ክምችቶች ከጁራሲክ እና የታችኛው ክሪቴሴየስ ግራናይት ወረራዎች እንዲሁም ከቲን፣ ከተንግስተን እና ከሜርኩሪ ጋር ተያይዘው ይታወቃሉ። ትላልቅ የድንጋይ ከሰል ክምችቶች በ ገንዳ እና በዚሪያንስክ የመንፈስ ጭንቀት ውስጥ በሚገኙ ሞላሰስ ውስጥ ይገኛሉ. የምእራብ ካምቻትካ የታጠፈ ስርዓት የላይኛው ክሪታሴየስ ጂኦሳይክሊናል ውስብስብ ነው፣ እሱም በግራናይት-ግኒዝ እና ሼል-ማፊክ ምድር ቤት ላይ ተደራርቦ ነበር፣ እና ከታጠፈ በኋላ በፓሊዮጂን-ኒኦጂን ዓለቶች ተሸፍኗል። የምስራቃዊው ዞን በተደራረቡ ዘመናዊ እሳተ ገሞራዎች (28 ንቁ እሳተ ገሞራዎች) ይታወቃል. የኩሪል ደሴት አርክ ታላቁ እና ትንሹ ሪጅስ 39 ንቁ እሳተ ገሞራዎች ያሉት ሲሆን ክሪታሴየስ እና ኳተርንሪ የእሳተ ገሞራ- ደለል እና የእሳተ ገሞራ ፍጥረታት ናቸው። የ ቅስት ወጣት ሥርዓት የተከፋፈለ ነው, እና ፊት ለፊት, እንዲሁም በካምቻትካ ምሥራቃዊ ክፍል ፊት ለፊት, ጥልቅ-የውሃ ቦይ አለ. የሳክሃሊን ሴኖዞይክ የታጠፈ ክልል በማዕከላዊ ሳክሃሊን ግራበን ተለያይቶ ወደ ምስራቃዊ እና ምዕራባዊ ዞኖች የተከፈለ ነው። የነዳጅ እና የጋዝ ክምችቶች ከሰሜን ሳካሊን ዲፕሬሽን ጋር የተቆራኙ ናቸው, እና የድንጋይ ከሰል ክምችቶች በደሴቲቱ ላይ ከሚገኙት የመካከለኛው ሚዮሴን ድንጋዮች ጋር የተቆራኙ ናቸው. የአየር ንብረት የሩሲያ ስፋት እና የብዙዎቹ አከባቢዎች ከባህር ርቀው የሚገኙት ከታንድራ እና ከደቡብ ምዕራብ ጽንፍ በስተቀር በአብዛኛዎቹ የአገሪቱ ክፍሎች እርጥበት ያለው አህጉራዊ የአየር ንብረት የበላይነትን ያስከትላል። በደቡብ እና በምስራቅ የሚገኙት የተራራ ሰንሰለቶች ከህንድ እና ፓሲፊክ ውቅያኖሶች የሚነሳውን የሞቀ አየር ፍሰት ያደናቅፋሉ የአውሮፓ ሜዳ በምእራብ እና በሰሜን በኩል በአትላንቲክ እና በአርክቲክ ውቅያኖሶች ላይ ተጽዕኖ እንዲያሳድር ይከፍታል። አብዛኛው የሰሜን ምዕራብ ሩሲያ እና ሳይቤሪያ የከርሰ ምድር አየር ንብረት አላቸው፣ በሰሜን ምስራቅ ሳይቤሪያ ውስጣዊ ክልሎች እጅግ በጣም ከባድ ክረምት (በአብዛኛው ሳካሃ፣ ቀዝቃዛው ሰሜናዊ ዋልታ የሚገኝበት እና ዝቅተኛ የሙቀት መጠን -71.2 ሴ ወይም -96.2 እና የበለጠ መጠነኛ ክረምት በሌላ ቦታ። በአርክቲክ ውቅያኖስ አቅራቢያ ያለው ሰፊ የሩሲያ የባህር ዳርቻ እና የሩሲያ አርክቲክ ደሴቶች የዋልታ የአየር ንብረት አላቸው። በጥቁር ባህር ላይ ያለው የክራስኖዶር ክራይ የባህር ዳርቻ ክፍል በተለይም ሶቺ እና አንዳንድ የሰሜን ካውካሰስ የባህር ዳርቻ እና የውስጥ ክፍልፋዮች እርጥብ እና እርጥብ ክረምት ያለው እርጥብ የአየር ንብረት አላቸው። በብዙ የምስራቅ ሳይቤሪያ እና የሩሲያ ሩቅ ምስራቅ ክልሎች ክረምቱ ከበጋ ጋር ሲወዳደር ደረቅ ነው; ሌሎች የአገሪቱ ክፍሎች በየወቅቱ የበለጠ ዝናብ ያጋጥማቸዋል። በአብዛኛዎቹ የአገሪቱ ክፍሎች የክረምት ዝናብ እንደ በረዶ ይወርዳል። የምዕራባዊው የካሊኒንግራድ ክልል ክፍሎች እና በደቡባዊ ክራስኖዶር ክራይ እና በሰሜን ካውካሰስ አንዳንድ ክፍሎች የውቅያኖስ የአየር ንብረት አላቸው። በታችኛው ቮልጋ እና ካስፒያን ባህር ዳርቻ ያለው ክልል እንዲሁም አንዳንድ ደቡባዊ የሳይቤሪያ ቁንጮዎች በከፊል ደረቃማ የአየር ጠባይ አላቸው። በአብዛኛዎቹ ክልሎች ውስጥ ሁለት የተለያዩ ወቅቶች ብቻ ናቸው, ክረምት እና በጋ; እንደ ጸደይ እና መኸር በአብዛኛው በጣም ዝቅተኛ እና እጅግ በጣም ከፍተኛ በሆነ የሙቀት መጠን መካከል አጭር የለውጥ ወቅቶች ናቸው. በጣም ቀዝቃዛው ወር ጥር (የካቲት በባህር ዳርቻ ላይ); በጣም ሞቃት ብዙውን ጊዜ ሐምሌ ነው። ከፍተኛ የሙቀት መጠኖች የተለመዱ ናቸው። በክረምት ወቅት የሙቀት መጠኑ ከደቡብ እስከ ሰሜን እና ከምዕራብ ወደ ምስራቅ ይበርዳል። በሳይቤሪያ ውስጥ እንኳን ክረምቱ በጣም ሞቃት ሊሆን ይችላል. ብዝሃ ህይወት ሩሲያ ግዙፍ በሆነ መጠንዋ ምክንያት የዋልታ በረሃዎች፣ ታንድራ፣ የደን ታንድራ፣ ታይጋ፣ የተቀላቀለ እና ሰፊ ደን፣ የደን ስቴፔ፣ ስቴፔ፣ ከፊል በረሃ እና የሐሩር ክልልን ጨምሮ የተለያዩ ስነ-ምህዳሮች አሏት። ከሩሲያ ግዛት ውስጥ ግማሽ ያህሉ በደን የተሸፈነ ነው, እና በዓለም ላይ ትልቁ የደን ክምችት አለው, እሱም "የአውሮፓ ሳንባ" በመባል ይታወቃል; በሚወስደው የካርቦን ዳይኦክሳይድ መጠን ከአማዞን ደን ቀጥሎ ሁለተኛ ነው። የሩስያ ብዝሃ ህይወት 12,500 የቫስኩላር ተክሎች, 2,200 የብሪዮፊት ዝርያዎች, 3,000 የሚያህሉ የሊች ዝርያዎች, 7,000-9,000 የአልጌ ዝርያዎች እና 20,000-25,000 የፈንገስ ዝርያዎችን ያጠቃልላል. የሩሲያ እንስሳት ከ 320 በላይ አጥቢ እንስሳት ከ 732 በላይ የአእዋፍ ዝርያዎች 75 የሚሳቡ እንስሳት ወደ 30 የሚጠጉ የአምፊቢያን ዝርያዎች 343 የንፁህ ውሃ ዓሳ ዝርያዎች (ከፍተኛ ኤንደምዝም) በግምት 1,500 የጨው ውሃ ዓሳ 9 የሳይክሎስቶማታ ዝርያዎች እና በግምት 100-150,000 ኢንቬርቴብራቶች (ከፍተኛ የደም መፍሰስ). በግምት 1,100 የሚሆኑ ብርቅዬ እና ሊጠፉ የተቃረቡ የእፅዋት እና የእንስሳት ዝርያዎች በሩሲያ ቀይ መረጃ መጽሐፍ ውስጥ ተካትተዋል። የሩስያ ሙሉ በሙሉ ተፈጥሯዊ ስነ-ምህዳሮች ወደ 15,000 የሚጠጉ ልዩ ጥበቃ በሚደረግላቸው የተፈጥሮ ግዛቶች ውስጥ የተጠበቁ ናቸው የተለያዩ ደረጃዎች ከጠቅላላው የሀገሪቱ ክፍል ከ 10% በላይ ይዘዋል. እነሱም 45 የባዮስፌር ክምችቶች፣ 64 ብሄራዊ ፓርኮች እና 101 የተፈጥሮ ክምችቶችን ያካትታሉ። ሩሲያ እስካሁን ድረስ በሰው ያልተነኩ ብዙ ሥነ-ምህዳሮች አሏት። በዋነኛነት በሰሜናዊ ታይጋ አካባቢዎች እና በሳይቤሪያ ንዑስ ታንድራ ውስጥ። ሩሲያ በ2019 የደን መልክዓ ምድራዊ አቀማመጥ አማካኝ ነጥብ 9.02 ያስመዘገበች ሲሆን ከ172 ሀገራት 10ኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። እና በዓለም አቀፍ ደረጃ የመጀመሪያ ደረጃ ዋና ሀገር። መንግስት እና ፖለቲካ ሩሲያ ያልተመሳሰለ ፌዴሬሽን እና ከፊል ፕሬዝዳንታዊ ሪፐብሊክ ነው, እሱም ፕሬዚዳንቱ ርዕሰ መስተዳድር ናቸው, እና ጠቅላይ ሚኒስትሩ የመንግስት መሪ ናቸው. በመሠረታዊነት የተዋቀረው የመድበለ ፓርቲ ተወካይ ዴሞክራሲ ሲሆን ፌዴራል መንግሥት በሶስት ቅርንጫፎች የተዋቀረ ነው፡- ህግ አውጪ፡- 450 አባላት ያሉት የግዛት ዱማ እና 170 አባላት ያሉት የፌዴሬሽን ምክር ቤት የፌደራል ህግን ያፀደቀው ጦርነት አውጀዋል ስምምነቶችን ያፀድቃል የቦርሳውን ስልጣን እና የፕሬዚዳንቱን የመክሰስ ስልጣን ያለው የሩሲያ የሁለት ምክር ቤት ፌዴራል ምክር ቤት ሥራ አስፈፃሚ: ፕሬዚዳንቱ የጦር ኃይሎች ዋና አዛዥ ነው, እና የፌዴራል ህጎችን እና ፖሊሲዎችን የሚያስተዳድሩ እና የሚያስፈጽም የሩሲያ መንግስት (ካቢኔ) እና ሌሎች መኮንኖችን ይሾማል. ዳኝነት፡- በፕሬዚዳንቱ አቅራቢነት በፌዴሬሽን ምክር ቤት የሚሾሙ ዳኞች ሕገ መንግሥታዊ ፍርድ ቤት፣ ጠቅላይ ፍርድ ቤት እና የሥር ፌዴራል ፍርድ ቤቶች ሕጎችን ተርጉመው ሕገ መንግሥታዊ ናቸው የሚሏቸውን ሕጎች መሻር ይችላሉ። ፕሬዚዳንቱ የሚመረጠው በሕዝብ ድምፅ ለስድስት ዓመታት የሥራ ዘመን ሲሆን ከሁለት ጊዜ በላይ ሊመረጥ አይችልም። የመንግስት ሚኒስቴር መስሪያ ቤቶች ጠቅላይ ሚኒስትሩ እና ምክትሎቻቸው፣ ሚኒስትሮች እና ሌሎች የተመረጡ ግለሰቦችን ያቀፈ ነው። ሁሉም በፕሬዚዳንቱ የተሾሙት በጠቅላይ ሚኒስትሩ አቅራቢነት ነው (የኋለኛው ሹመት ግን የግዛቱን ዱማ ፈቃድ ይጠይቃል)። ዩናይትድ ሩሲያ በሩሲያ ውስጥ የበላይ የፖለቲካ ፓርቲ ሲሆን "ትልቅ ድንኳን" ተብሎም ተገልጿል. የፖለቲካ ክፍሎች በሕገ መንግሥቱ መሠረት የሩስያ ፌዴሬሽን 85 የፌዴራል ርዕሰ ጉዳዮችን ያቀፈ ነው. እ.ኤ.አ. በ 1993 አዲሱ ሕገ መንግሥት ሲፀድቅ 89 የፌዴራል ጉዳዮች ተዘርዝረዋል ግን የተወሰኑት በኋላ ተዋህደዋል። የፌዴራል ርዕሰ ጉዳዮች በፌዴሬሽን ምክር ቤት, በፌዴራል ምክር ቤት የላይኛው ምክር ቤት ውስጥ እኩል ውክልና አላቸው-ሁለት ተወካዮች እያንዳንዳቸው. እነሱ ግን በሚደሰቱት የራስ ገዝ አስተዳደር ደረጃ ይለያያሉ። በ 2000 የሩስያ ፌዴራል አውራጃዎች በ 2000 በፑቲን የተመሰረቱት የማዕከላዊ መንግስት የፌዴራል ርዕሰ ጉዳዮችን ለመቆጣጠር ነው. በመጀመሪያ ሰባት፣ በአሁኑ ጊዜ ስምንት የፌደራል ወረዳዎች አሉ፣ እያንዳንዳቸው በፕሬዚዳንቱ በተሾሙ መልእክተኞች የሚመሩ ናቸው። የውጭ ግንኙነት ሩሲያ እ.ኤ.አ. በ2019 ከአለም አምስተኛዋ ትልቁ የዲፕሎማሲያዊ ትስስር ነበራት። ከ190 የተባበሩት መንግስታት ድርጅት አባል ሀገራት፣ ሁለት በከፊል እውቅና ካላቸው ሀገራት እና ከሶስት የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ታዛቢ መንግስታት ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነቷን ትጠብቃለች። ከ144 ኤምባሲዎች ጋር ሩሲያ በተባበሩት መንግስታት ድርጅት የፀጥታው ምክር ቤት ከአምስቱ ቋሚ አባላት አንዷ ስትሆን ልዕለ ኃያል ሀገር ነች። በታሪክ ውስጥ ትልቅ ኃይል እና ጉልህ የሆነ የክልል ኃይል ነበር. ሩሲያ የ 20፣ የአውሮፓ ምክር ቤት፣ እና አባል ነች። እንደ ሲአይኤስ፣ ኢኤኢዩ፣ እና ባሉ ድርጅቶች ውስጥ የመሪነት ሚና ይጫወታል። ሩሲያ ከጎረቤት ቤላሩስ ጋር የቅርብ ግንኙነት ትኖራለች እሱም በዩኒየን ግዛት ውስጥ ከሩሲያ ጋር የኋለኛው ኮንፌዴሬሽን ነው። ሁለቱም ሀገራት ጠንካራ የባህል፣ የጎሳ እና የሃይማኖት ዝምድና ስለሚኖራቸው ሰርቢያ ከሩሲያ ጋር በታሪካዊ የቅርብ አጋር ነበረች። ህንድ ከሩሲያ ወታደራዊ መሳሪያዎች ትልቁ ደንበኛ ስትሆን ሁለቱ ሀገራት ከሶቪየት ዘመነ መንግስት ጀምሮ ጠንካራ ስልታዊ እና ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት አላቸው። ሩሲያ በጂኦፖለቲካዊ ጠቀሜታ በደቡብ ካውካሰስ እና በመካከለኛው እስያ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳድራል። እና ሁለቱ ክልሎች እንደ ሩሲያ "ጓሮ" ተገልጸዋል. በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን በሩሲያ እና በቻይና መካከል ያለው ግንኙነት በከፍተኛ ደረጃ በሁለትዮሽ እና በኢኮኖሚ ተጠናክሯል; በጋራ የፖለቲካ ፍላጎቶች ምክንያት. ቱርክ እና ሩሲያ ውስብስብ ስትራቴጂካዊ፣ ጉልበት እና የመከላከያ ግንኙነት አላቸው። ሩሲያ ስትራቴጂካዊ እና ኢኮኖሚያዊ አጋር በመሆኗ ከኢራን ጋር ጥሩ ግንኙነት አላት። ሩሲያ በአርክቲክ፣ በእስያ-ፓሲፊክ፣ በአፍሪካ፣ በመካከለኛው ምስራቅ እና በላቲን አሜሪካ ተጽእኖዋን ለማስፋት እየገፋች ነው። በተቃራኒው ሩሲያ ከምዕራቡ ዓለም ጋር ያለው ግንኙነት; በተለይም ዩናይትድ ስቴትስ, የአውሮፓ ህብረት እና ኔቶ; ቀስ በቀስ እየተባባሱ መጥተዋል.

22875

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A5%E1%88%AD%E1%8A%9D

ጥርኝ

ጥርኝ (ሮማይስጥ፦ ኢትዮጵያ ውስጥ የሚገኝ አጥቢ እንስሳ ነው። ጥርኞች ከአፍሪቃ የሸለምጥማጥና ጥርኝ አስተኔ ዘመድ ውስጥ በመጠን ትልቆቹ ናቸው። የእንስሳው የተፈጥሮ ሁኔታና ባሕርይ ክብደታቸው ከ፯ እስከ ኪሎግራም፣ ከፍታቸው ከ፴፭ እስከ ሴንቲሜትር፣ ከጅራታቸው በስተቀር ርዝመታቸው ከ፷፰ እስከ ሴንቲሜትር የሆነ ሥጋ በሎች ናቸው። ጅራታቸው የጠቅላላ አካላቸውን ርዝመት ሢሦ ይሆናል። በመጠን ወንዶቹ ጥርኞች ከሴቶቹ ይበልጣሉ። ፈርጠም ያሉ ቅልጠሞቻቸው ከሌሎቹ የዘመዱ አባሎች ይልቅ ረዘም ያሉ፣ ታፋቸው ከፍ ብሎ የኋላ እግሮቻቸው ከፊተኞቹ የበለጠ ጠንካራ የሆኑ፣ በያንዳንዱ እግር አምስት ጣቶች ያሏቸው፣ እያንዳንዱ ጣት ዱልዱም ኮኮኔ ያለው እንስሳ ነው። ጥርኞች ጥርሶቻቸው ትላልቅ ሆነው እንደ ውሻ ሁሉ ሰፋፊ የመንጋጋ ጥርሶች አሏቸው። ጆሮዎቻቸው ሰፋፊ ናቸው።የቆዳቸው ፀጉር ግራጫ ሆኖ ጥቋቁር መስመሮችና ረጃጅም ነጠብጣቦች አሉት። አንገታቸው ላይ ሁለት ጥቋቁር መስመሮች አሏቸው። ልጆቻቸው ጥቁር ቡናማ ቀለም ሲኖሯቸው ምልክቶቹ ግን አይለዩም። ትልቅ የእዥ ዕጢና የቂጥ ከረጢት ዕጢ አላቸው። ጥርኞች ለስሪያ ከአካባቢያቸው ርቀው ሊሄዱ ይችላሉ። ከወትሮው በተለየ ይንቀዠቀዣሉ። ወንዱ የሴቷን ዝባድና ሽንት እያሸተተና ሽቅብ እያነፈነፈ የመቀበል ጊዜዋ መድረሱን ያረጋግጣል። በመጀመሪያ ሴቷ በቁጣ ስታባርረው ወንዱ በተሸናፊነት ይመለሳል። ሙሉ ለሙሉ ዝግጁ የሆነችው ሴት በወንዱ አጠገብ በመሮጥ እንዲከተላት ትቆሰቁሰዋለች። በስሪያ ጊዜ ከታፋዋ ከፍ አድርጋ በፊት እግሮቿ ላይ ትተኛለች። ሴቱቱ ጮሃ ወደፊት ለመንቀሳቀስ ከፈለገች ወንድየው የአንገቷን ጸጉር በጥርሱ ጨምድዶ ይገታታል። አንድ ደቂቃ ያህል ከሚፈጀው ስሪያ በኋላ ሁለቱም ብልቶቻቸውን ይልሳሉ። ጥርኞች ከአንድ እስከ አራት ቡችሎችን በጉድጓድ ውስጥ ይወልዳሉ። የቡችሎቹ ዓይኖች ሲወለዱ ወይም በጥቂት ቀኖች ውስጥ ይከፈታሉ። በአምሥት ቀኖች ውስጥ መራመድ ይችላሉ። ሆኖም ከጉድጓዳቸው የሚወጡት በሥስተኛው ሳምንት ነው። በሁለት ሳምንት ውስጥ እርስ በርስ መጫወት ይጀምራሉ። እያንዳንዱ ቡችላ አንድ ጡት ይጠባል። እናቶች ከአንድ ወር ጀምረው ጡት ማስጣል ይጀምሯቸዋል። ሆኖም ጨርሰው መጥባት የሚተዉት ከ፲፬ እስከ ሳምንት ሲሞላቸው ነው። በአምስተኛው ወር ዝባድ ማውጣት ይጀምራሉ። በዚህ ወቅት ወንዶቹ ቡችላዎች ምልክት ማድረግና ሽንት ማሽተት ይጀምራሉ። የቆለጣቸውም መጠን ትልቅ እየሆነ ይሄዳል። በሰው ቁጥጥር ስር ሆነው በዓመት ሦስት ጊዜ የሚወልዱ መሆናቸው ቢታወቅም በተፈጥሮ ሁኔታ የሚወልዱት ክረምት ሲጀምር ነው። አንድ ዓመት የሞላት ጥርኝ ማርገዝ ትችላለች። ከወለደች ከሦስት ወር ተኩል በኋላም እንደገና ማርገዝ ትችላለች። የእርግዝናቸው ጊዜ ወደ ቀኖች ግድም ነው። ማኅበራዊ አደረጃጀታቸው ብቸኛ፣ ሌቴ፣ እና ምናልባትም ክልልተኛ ነው። ቀን ቀን በጉድጓዶችና ጥቅጥቅ ባለ ጥሻ ይጠለላሉ። ቀን በግልፅ የሚታዩት አልፎ አልፎ ብቻ ነው። ጥርኞች በአንድ ሥፍራ ተወስነው የሚኖሩ፤ ምግባራቸው የማይለዋወጥ አልፎ አልፎ ምልክት ባደረጉበት መንገድ የሚጓዙ እንስሶች ናቸው። ምንም እንኳ የሽታ ምልክት ማድረጋቸውና ዓይነ ምድራቸውን በተወሰኑ የድንበር ሥፍራዎች መጣላቸው የታወቀ ቢሆንም ክልልተኛው ወንዱ ብቻ ይሁን ወይስ ሴቷም ጭምር የታወቀ ነገር የለም። የተያዙ ጥርኞች በስሪያ ጊዜ መጣላታቸው እንዲሁም የቡችሎቻቸው የጨዋታ ትግል ወደ ምር ፀብ መለወጡ ማኅበራዊ አለመሆናቸውን ያመለክታሉ። ወንድና ሴት አብረው የሚገኙት ለስሪያ ብቻ ነው። ጥርኞች ማታ ለአደን ሲወጡ ጸጥ ብለው ራሳቸውን ወደ መሬት ደፍተው እጅግ ጥሩ የሆነውን የማሽተትና የመስማት ኃይላቸውን በመጠቀም ጥሻ ውስጥ ያሉትን ታዳኞች ለማግኘት ይጥራሉ። ጥርኞች የሚያድኑት እንደ ሸለምጥማጥ አድፍጠውና አሳደው ሳይሆን በያሉበት ቀጨም እያደረጉ ነው። ጥርኞች የሚያድኑትን ሁሉ የሚይዙት አገጫቸውን ተጠቅመው ቢሆንም የአጠቃቅ ዘዴያቸው እንደታዳኙ መጠንና የመከላከል ችሎታ ይለያያል። አይጥና እባብን የመሰሉት ሲገድሉ፣ ነክሰው በኃይል በመነቅነቅ የጀርባ አጥንቶቻቸውን በመሰባበር ነው። ተለቅ ያለ እንስሳ ሲሆን የራስ ቅሉን በጽኑ በመንከስ ነው። ጥርኞች ሲበሉ እየተጣደፉ ነው፤ ሲውጡም በደንብ ሳያኝኩ ነው። ጥርኞች ለምግብ ፍለጋ ቀስ ብለው ቢራመዱም ሲያስፈልግ በፍጥነት መሮጥ ይችላሉ። እስከ ግማሽ ሜትር ያህል ከፍታ እየሮጡ መዝዘል ይችላሉ። ብዙ ጊዜ ግን ከመሮጥ ይልቅ ወደሚሸሸጉበት ጥሻ እጥፍ ማለትን ያዘወትራሉ። የመኖሪያው መልክዓ ምድር እጅግ በረሃማ ከሆኑ ሥፍራዎች በስተቀር በቂ ሽፋን ባለበት ቦታ በመላው አፍሪቃ ይገኛሉ። ብዙ ጊዜ ውኃ ካለበት ሥፍራ አይርቁም። በአካሉ መዋቅር የተነሳ ምድቡ ከሥጋ በሎች ቢሆንም ጥርኝ ሥጋም ሆነ ዕፅ ያገኘውን የሚበላ እንስሳ ነው። የተለያዩ ዕፅዋትን፣ አትክልትና ፍራፍሬ፣ ሦስት አፅቄዎችና ሌሎች የጀርባ አጥንት የሌላቸው እንስሳትን ይበላሉ። የጀርባ አጥንት ካላቸውም ውስጥ አዲስ የተወለዱ አነስተኛ የቀንድ እንስሳት ጭምር አድነው ይበላሉ። ጥንብም ይበላሉ። የእንስሳው ጥቅም በቂጥ ከረጢት እዣቸው ምልክት የሚያደርጉት በመንገዳቸው ዳር ያሉ ዛፎች ግንዶች ላይ ነው። በተለይም ፍሬውን የሚበሉት ዛፍ ላይ በየ ሜትሩ ገደማ በዚህ እዥ ምልክት ያደርጋሉ። ይህ እዥ ዝባድ ይባላል። ወፈር ያለ፣ ቢጫ ቅባት ዓይነት ነው። እየቆየ ሲሄድ ግን ይጠጥርና ጥቁር ቡኔ ይሆናል። ሽታው ደግሞ እስከ አራት ወር ይቆያል። ተይዘው የሚገኙ ጥርኞች አልፎ አልፎ በየጊዜው ዝባድ ይጨለፍባቸዋል። ዝባድ ሴቬቶን ወደሚባል ውሕድ ይጣራና ውድ የሆኑ ሽቶዎች የሚሠሩ ፋብሪካዎች ይጠቀሙበታል። ወንዶቹም ሴቶቹም በጣም የሚሸተውን ዓይነ ምድራቸውን በአንድ ሥፍራ ይጥላሉ። በሽንታቸው ምልክት የሚያደርጉት ግን ወንዶቹ ብቻ ናቸው። ዋቢ ምንጭ- ሪፖርተር (20 2013) ፤«ጥርኝ ሰሎሞን ይርጋ (ዶር.) ‹‹አጥቢዎች›› (2000) የኢትዮጵያ አጥቢ እንስሳት የዱር

51692

https://am.wikipedia.org/wiki/Tadbaba%20Maryam

Tadbaba Maryam

ተድባበ ማርያም (በቀዳሚ ስሟ ተድባበ ጽዮን). በደቡብ ወሎ በቀድሞው ቦረናና ሳይንት አውራጃ የምትገኘኝ በኢትዮጵያ ከሁሉም ቀድማ የተመሰረተች ታሪካዊ አድባር ናት፡፡ ተድባበ ማርያም በኦሪት ዘመን በቤተመቅደስ (ምኩራብ) አምልኮተ እግዚአብሔርና ፣መስዋዕተ ኦሪት ከተሰዋባቸው ቀደምት አድባራት መካከል አንዷና ዋናዋ ናት።}}). የምስረታ ታሪክ ተድባበ ማርያም በ982 ዓመተ ዓለም (ከእየሱስ ልደት በፊት) የተመሰረተች ሲሆን መስራቹ ደግሞ የቤተልሔም ተወላጅና የአሚናዳብ ዘር የሆነው ሳቤቅ ነው። ሳቤቅ የቅዱስ ዳዊት የወንድም ልጅ ሲሆን፤ በአዛሪያስ መሪነት ከእስራኤል ወደ ኢትዮጵያ ታቦተ ጽዮንን ተከትለው ከመጡት 12,000 (አስራ ሁለት ሺህ) ነገደ እስራል መካከል አንዱ ነው። አዛሪያስ ደግሞ የተድባበ ማርያም የመጀመሪያው ፓትርያርክ ነው። በመጻህፍትም እንደተደነገገው ተድባበ ማርያም የፓትርያርክ መቀመጫ ነበረች። በመፅሐፈ ሱባኤ ዘአማኑኤል ካልእ ገጽ 2:6 ላይ እንደተጻፈው፤ ከሳቤቅ ጋር ከኢየሩሳሌም ወደ ኢትዮጵያ አብረውት ከመጡት መካከል ሊቀ ካህን አዛርያስ፣ የዳዊት ልጅ ከአቢያጥ የተወለደው ጌዴዎን፣ የእሴይ ልጅ የሰሎሞን አጎት ኤልያብ፣ የዳዊት የልጅ ልጅ የአምኖን ልጅ ሔት፣ ኢዩኤል፣ ከነገደ ቢኒያም የተወለደው አብሔል፣ ከከነዓን የተወለደው በልዳድ፣ ከነገደ ይሁዳ የተወለደው አሴር፣ ከመሳፍንት ወገን የሆኑት ሱርባ እና ጉርባ ጥቂቶቹ ናቸው። ከሌዋዊያኑ ካህናት ጋር ወደ ኢትዮጵያ ከመጡት መሣፍንት፣ መኳንንትና፣ ወይዛዝርት መካከል 1,500 (አንድ ሺህ አመስት መቶ) የሚሆኑት በተግባረ ዕድ የሰለጠኑ የወርቅና የብር፣ የብረትና የመዳብ፣ እንዲሁም የነሐስ አንጥረኞች አዋቂዎች ጠቢባን ፀበርተ ዕፀውና ወቀርተ አዕባን ናቸው፡፡ ወደ ኢትዮጵያ ከገቡም በኋላ 2,500 (ሁለት ሺህ አመስት መቶ) የሚሆኑት የሌዋዊያን ካህናትና ነገደ እስራል ተከዜን ተሻግረው በየጁ በኩል አድርገው ተጉዘው በጥንቱ አጠራር አምሐራ ሳይንት የሚባለው አካባቢ ላይ ሰፍረዋል። አማራ ሳይንት፣ የአሁኗ ተድባበ ማርያም ካለችበት አምባ ላይ እንደደረሱ 12 በር ባለው ታቦር ተራራ ላይ ለእግዚብሔር ቤተ መቅደስ ሰርተው የአምልኮ ስርዓታቸውን ማከናወን ጀመሩ። ቦታዋንም በሀገሩ ስም ገሊላ ብሎ ጠራት፡፡ ፓትርያርክ አዛሪያስ ደስ አለውና ስሙን በቡራኬ አፀደቀለት፡፡ ቤተ መቅደሱን ሰርቶ ሲጨርስ ከሌዋውያኑም ከካህናቱም ከፍሎ መስዋተ ኦሪት የሚሰው ካህናትና ሌዋውያንንም ሾመ፡፡ መስፍኑ ሳቤቅ ቤተልሄማዊም በገፀ ንጉስ በወርቅ ወንበር የሚቀመጥ ነበር፡፡ በኋላም ሌዋዊያኑ ካህናት ግማሾቹ ደብር ደባብ እንበላት አሉ አዛርያስ እና የዳዊት የወንድም ልጆች ሳቤቅ ይህቺማ የኢየሩሳሌም የዳዊት መታሰቢያ ከተማ ትሆን ዘንድ ተድባበ ጽዮን እንበላት ብለው እንደሰየሟት ይነገራል፡፡ በኋላም በዘመነ ሐዲስ ክርስትና ሲስፋፋ አማሮች ተድባበ ጽዮን የሚለውን ስያሚ እንዲቀይሩ የአክሱም ነገስታት የነበሩት አብረሃ ወአጽበሃ አሰገደዷቸው፡፡ ነገስታቱም ተድባብ ጽዮንን ተድባበ ማርያም ብለው ሰየሙ፡፡ ትርጓሜውም ለእግዚአብሔር የተመረጠ ከፍተኛ ቦታ ማለት ነው፡፡ ተድባበ ማርያም የተመሰረተችበት ተራራ 12 በሮች ሲኖሩት፣ ወደ ተራራው መዝለቅ ወይም መግባት የሚቻለው ግን በሁለት የተፈጥሮ በር ብቻ ነው። እነዚህ 12 በሮችም ለነገደ እስራኤል መታሰቢያ ይሆኑ ዘንድ ሳቤቅ አገሮቹን አሻግሮ እያየ በሀገሩ ምሳሌ ሰይሟዋቸዋል፡፡ እነዚህም በሮች ገሊላ፣ደብረ ዘይት፣ ኬብሮን፣እያሪኮ፣ሎዛ፣ታቦር፤ ቦረና መግቢያ ላይ ሊባኖስ፣ ደማስቆ፣ አርሞንኤም፣ ደብር ፋራን፤ በሰሜን በኩል ደግሞ ኮሬብ ፣ቃዴስ ደብረ ፍጌህ፣ ቂሣርያ፣ ቢታኒያ፣ ጋዛ፣ ጎልጎታ፣ ፌልስጥኤም በመባል ይታወቃሉ፡፡ ሳቤቅ አማራ ሳይንትን ያስተዳድር እንደነበር ተጽፏል።ዙፋኑ፣ ዳታኑና፣ ወንበሩ የብረት ዙፋን በመባል ይታወቃል።/ያሬድ ግርማ ጎንደር ታሪክ 1999 ዓ.ም ርዕስ አድባራት ወገዳማት ተድባበ ማርያም በብሉይ ኪዳን ስለመመስረቷ ምስክር የሚሆኑ አንዳንድ የኦሪት ሥረዓቶች ሲከናወኑ ይስተዋላሉ ታቦታቱ በበሚነግሱበት ወቅት በምስራቅ ያሉ ምዕመናን ነዋያተ ቅዱሳቱን ይዘው በምዕራብ ካህናት ተሰልፈው በሰሜን ያሉ ምዕመናን መጋረጃን ይዘው በደቡብ ያሉ ምዕመናን ጎራዴውንና ካሰማውን ይዘው መንቀሳቀሳቸው በኦሪት ዚሁልቁ ያለውን የኦሪት ሥርዓት ያመለክታል። አጼ ይኩኖ አምላክ በ13ኛው ክ/ዘ ቤተመንግስታቸውን በታቦር ተራራ አድርገው በብሉይ ዘመን የፍርድ መስጫ የነበረውን አደባባይ (ጉላቴ) እንዳሉት ይነገራል። በተራራው በስተቀኝ በኩል በሚገኘው በዚህ አደባባይ በ1270 አጼ ይኩኖ አምላክ የአማርኛ ቋንቋን ብሄራዊ ቋንቋ እንዲሆን አውጀውበታል። በተጨማሪም በተጋር ተራራ ዮሐንስ ገብላዊ የቅኔ መድብል ያዘጋጁበት ብሉያተ ካህናት የተናገሩበት ጽዋተ ዜማ የተዘመረበት ቦታ ነው። የአፄ ይኩኖ አምላክ ቤተ-መንግስት ፍርስራሽ ይገኝበታል ተብሎ የሚታመነዉ በታቦር ተራራ ነው። ህንጻ ቤተክርስቲያን ተድባበ ማርያም ስትመሰረት በኦሪት ዘመን በነበረው ስርዓተ አምልኮተ ስለነበር አመሰራረቷ እንደ ቤተመቅደስ (ምኩራብ፣ አድባር) ነበር። በገድለ ገላውዲዎስ ላይ እንደተመለከተው ግን፣ ለዘመናት በድንኳን ውስጥ እንደነበረች ተገልጿል። የኋላ ኋላ በዘመነ ሃዲስ የክርስትና መስፋፋትን ተከትሎ ህንጻ ቤተክርስቲያን ተሰርቶላታል። የተድባበ ማርያምን የመጀመሪያ ህንጻ ቤተ ክርስቲያን ያሰሩት አጼ ገላውድዎስ ናቸው። በስማቸውም ጽላት ተቀርጾለቸው በየአመቱ ግንቦት 2 እየተከበረ ይገኛል። ህንጻ ቤተክርስቲያኑ በየዘመናቱ በተነሱ ነገስታት ሲሰራና ሲፈርስ ኖሮ አሁን ያለውና ከነሞገሱ የሚታየው ህንጻ ዘጠነኛው ህንጻ ሲሆን የተሰራው በንጉሥ ሚካኤል ነው፡፡ የሳር ጣሪያዋ ደግሞ በ1955 ዓ.ም. በእቴጌ መነን መልካም ፍቃድና ገንዘብ ቆርቆሮ እንዲለብስ ተደርጓል፡፡ አጼ ገላውድዎስ አባታቸውን አጼ ልብነ ድንግልን ተክተው አገራችን ኢትዮጵያ ከ1533 አስከ 1551 ዓ.ም ድረስ ለ19 አመታት አስተዳድረዋል አጼ ገላውድዎስ በልዩ ልዩ ስፍራዎች ከግራኝ አህመድ ጋር ጦርነት አካሂደዋል፡፡ በመጨረሻም አጼ ገላውድዎስ የተድባበ ማርያምን ጽላት በመያዝ ዘምተው በ1535 ዓ.ም በበጌምድር ግዛት ግራኝን ድል አድርገው አሸንፈዋል፡፡ ጽላቷን ይዘው ከአጼ ገላውዴዎስ ጎን የተሰለፉት በወቅቱ የተድባበ ማርያም ፓትርያርክ የነበሩት አባ ዮሐንስ ናቸው። ከዚያም አጼ ገላውድዎስ ዋና ከተማቸውን ተድባበ ማርያም ካስማ ከተባለ ቦታ ላይ አደረጉ፡፡ ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ተድባበ ማርያም በአካባቢው ህብረተሰብ ‹‹የግራኝ እመቤት›› እየተባለች ትጠራለች፡፡ ቤተክርስቲያኑ አራት በሮች 3 ሜትር ቁመት) እና 32 መስኮቶች 2 ሜትር ቁመት) በውጭ በኩል ክብ ክብ ነው። በንድፍ ቤተክርስቲያኑ በሦስት ክፍሎች በተሰበሰቡ ክበቦች ተደራጅቷል። በማዕከሉ ውስጥ ያለው አብዛኛው ክፍል ውስጠ ቅድስት (ቅድስተ ቅዱሳን) እና ዲያሜትር 24 ሜትር ያህል ነው። ታቦቱ በግልጽ ድንኳን ውስጥ (ድንኳን) ውስጥ እንደሚቀመጥ የታመነበት ይህ ነው። አሁን ባለችበት ሁኔታ ቤተክርስቲያኑ በአጠቃላይ ወደ 34 ሜትር ዲያሜትር ትለካለች። ሥርዓተ በዓላት በዘመነ አራት የቂጣ በዓል የአይሁድ ፋሲካ ይከበር ነበር፡፡ በዘመነ አብረሃ ወአጽብሃ ተድባበ ማርያምን አንጽው ካበቁ በኋላ ጥር 21 ቀን በአሏን ለማክበር ደንግገው ነበር፡፡ ይህም የበአል አከባበር እስከ ዐፄ ገላውዴዎስ ከቆየ በኋላ ዐፄ ገላውዴዎስ ግራኝ አህመድን ድል አድርጎ ሲመለስ ግንቦት ቀን ተድባበ ማርያም በመግባቱ የገባሁት በልደቷ እለቱ የእመቤታችን ልደቷ ነው በማለት የልደታን ጽላት አሰገብቶ የተድባበ ማርያምን በአል ግንቦት ቀን እንዲሆን አዋጅ አስነገረ፡፡ ከዚያን ዘመን ጀምሮ እስከ አሁን ድረስ ግንቦት አንድ ቀን በደማቆ ሁኔታ ይከበራል፡፡ በማግስቱ ግንቦት ሁለት የገላውዴዎስ ልደት በመሆን ተከብሮ ይውላል፡፡ ከክብረ በአሏ በተጨማሪ ከዓመት እስከ ዓመት ሰብሀተ ነግህና ሠዓታት ቅዳሴና መዓልት ሰዓታት አይቋረጥባትም፡፡ አሁን በሌላው ደብር ዓመት እስከ ዓመት ይቀድስ ነበር፣ ሰብሀተ ነግህ ይቆምበት ነበር ተብሎ ይነገርበታል እንጀ ሲሆን አይታይም ተድባበ ማርያም ግን እስከ አሁን ድረስ ቅደዳሴና ስብሐተ ነግህ ሰዓታትና መዓልት ሰዓታት ዓመት እስከ ዓመት አይቋረጥም፡፡ ዋዜማው ከጧቱ ሦስት ሰአት ተጀምሮ ከቀኑ አስር ሰአት ያልቃል ማህሌቱ ማታ ሁለት ሰአት ተጀምሮ እስከ ቅዳሴ መግቢያ ይቀጥላል በማህሌት ሰርዓቱ ላይ የሚቆመው እንደሌላ ቦታ መልክዓ ማርያም ሳይሆን የራሷ ሌቃውንት የደረሱት መልከዓ ልደታ ነው፡፡ ለአብነት ያህል ሰላም ለህንብርትኪ ዘአርያሁ ሰሌዳ ወለ ማህጸንኪ ቤቴል ማህደረ ክርስቶስ እንግዳ በእንቲአኪ ይብሉ ማርያም ሠራዊተ ንጉስ ይሁዳ ዳዊት ዘመዳ ኤያቄም ወለዳ ኤያቄም ወለዳ ዳዊት ዘመዳ፡፡ እያሉ የራሷን ድርሰት ይቆማሉ ይህም በሌላ ቦታ አይባልም፡፡ ሊቀ ካህኑ ሁል ጊዜ የአይሁድ ዘሮች እንደሆኑ ከታመነ ከካህናት ክፍል ጎሳዎች ይመረጣሉ። በተጨማሪም ዲያቆኖች ዕድሜያቸው ከ 9 ዓመት በታች ብቻ አገልግሎት እንዲሰጡ ይፈቀድላቸዋል። በቤተክርስቲያኑ ውስጥ ጥቅም ላይ የዋሉት አብዛኛዎቹ ቅርሶች እና መገልገያዎች ዕጣን ማቃጠያ (ማጣሪያ በሰንሰለት) ጨምሮ ከንፁህ ወርቅ የተሠሩ ናቸው። ወደ ቅድስተ ቅዱሳን በሚገቡበት ጊዜ ረዳቶች በአደጋ ጊዜ የሊቀ ካህናቱን አካል በደህና ከውስጣዊው ቅድስት ውስጥ እንዲወጡ ለማድረግ ከሊቀ ካህኑ ጋር ታስሯል። የኢ ኦ ተ ቤ ክ 3 ኛ ፓትርያርክ አቡነ ታክላ ሃይማኖት ወደ ቅድስተ ቅዱሳን ለመግባት ሞክረው በገመድ ተጎትተው ቢወጡም ከአንድ ዓመት በኋላ በ 1988 ዓ.ም. በዓመታዊ በዓላት ወቅት በታቦቱ ፊት የመጥፎ አደጋን ተከትሎ መሬቱን ስለወረረ ወረርሽኝ አንድ ታሪክ ይነገራል። በኋላ የአገሩ ሰዎችም በእብጠት እና በበሽታ ተሠቃዩ። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ታቦቱ ከድንኳኑ ውጭ ተሸክሞ ወይም በጉባኤ ወቅት ለሕዝቡ ታይቷል። የቅርስ ክምችት ተድባበ ማርያም እድሜ ጠገብና አያሌ ታሪክ ያስተናገደች እጅግ ጥንታዊ መካነ ቅርስ ናት፡፡ የሚታዩና፣ የማይታዩ፤ ብሎም የተሰወሩና፣ ያልተነገሩ አያሌ ድንቅ የኢትዮጵያ ታሪኮችና ቅርሶችን ጠብቃ ዘመን ያሻገረች ህያው ሙዚየም ናት፡፡ ነገሥታት ዘውዳቸውን አውልቀው የሰጧት፣ ካባቸውን የደረቡላት፣ ደስታቸውን በድንቅ ስጦታዎቻቸው የገለጹላት ስፍራ ናት፡፡ አፄ ገላውደወስ፣ አፄ ዘርአያእቆብ፣ አፄ በዕደማርያም፣ አፄ እስክንድርና፣ ንጉስ ሚካኤልና ሌሎች ነገስታትም ልብሰ መንግስታቸውን፣ እንቁ፣ አልማዝ፣ ወርቅ፣ ብርና፣ ሌሎች የከበሩ ማእድናትንም ለቤተክርስትያኗ አበርክተዋል። ተድባበ ማርያም እጅግ ብዙ ውድ ሀብቶች አሏት አንዳንዶቹም ከድሮው መጽሐፍ ቅዱስ (ኦሪት) ጀምሮ ናቸው። ክምችቶቹ አሁን በአብያተ ክርስቲያናት ግቢ ውስጥ ባለው ሙዚየም ውስጥ ይታያሉ። እጅግ ልዩ ከሆኑት ቅርሶች መካከልም የበግ ምስልና የተቁለመለመ የበግ ቀንድ ያለበት መስቀል በዚያ ይገኛል፡፡ የዚህ መስቀል ብርሀን የሚያስገርምና ዓይንን የሚያንፀባርቅ ሲሆን ከምን አይነት ማእድን እንደተሰራ አይታወቅም፡፡ ከጥንታዊያን ነገስታትም መካከል ዐፄ ካሌብ ወደ ደቡብ አረቢያ የናግራንን ክርስቲያኖች ለመርዳት ሲዘምቱ ፓትርያርክ ዘሙሴ እሱም የኦየሩሳሌምን ገዳም ያቀናና በመጨረሻም በአባ ጴንጠሌዎን ገዳም ገብቶ ያረፈ አባት ጋር ዘምተው ድል አድርገው ሲመለሱ ይዘው የሄዱትን ጋሻ በስዕለት ለተድባባ ማርያም አስገብተውት በቦታው ይገኛል፡፡ እንዲሁም የእብራይጥ ሲኖዶስና የአረማይክ ቅዳሴ እግዚእ በቦታው ላይ ይገኛል፡፡ በዚህ ገዳም ከ1000 ያላነሱ የብራና ጥንታዊያን መጸህፍት ይገኛሉ እነዚህም መጻህፍት ክፊሎቹ በጥንታዊት የአክሱም ዘመን መንግስት የተጻፈ ሲሆኑ ሌሎቹ ደግም በመካከለኛ ዘመን የተጻፉ ናቸው፡፡ ተድባበ ማርያም ለትውልድ ካቆየቻቸው ቅርሶች መካከልም የሚታዩትና የሚዳሰሱት በጥቂቱ ከዚህ በታች ተዘርዝረዋል፡፡ 1. የበግ ምስልና እንደ ኮኮብ የሚያበራ የተቁለመለመ የበግ ቀንድ ያለበት መስቀል 2. ዐፄ ካሌብ ወደ ደቡብ አረቢያ የናግራንን (የመን) ክርስቲያኖች ለመርዳት ይዘውት የዘመቱት ጋሻ 3. የእብራይጥ ሲኖዶስና 4. የአረማይክ ቅዳሴ እግዚእ (ገበታ ቅዳሴ) 5. በአረማክ ቋንቋ የተጻፉ የስሌዳ መጻህፍት 6. 4. በአረበኛና በግእዝ የተጻፉ መጻህፍት 7. ወንጌል ዘወርቅ እየተባለ የሚጠራ ትልቅ የወርቅ ጉብጉብታ ያለበት ቅዱስ ወንጌል 8. የመጀመሪያው ኢትዮጵያዊ ጳጳስ የቀደሰበት የእጅ መስቀል 9. የመጥመቀ መለኮት ቅዱስ ዮሐንስ መስቀል 10. የዕጨጌ ዮሐንስ በትረ ሆሳዕና እና የእጅ መስቀል 11. የአቡነ አኖሪዎስ የእጅ መስቀል 12. የአቡነ ቄርሎስ የእጅ መስቀል 13. ስእርተ ሀና (የማርያም እናት፣ ቅድስት ሀና ጸጉር)፣ የተቀመጠበት የሽክላ ገንቦ ጥንታዊና በስነ-ጥበባዊ ይዘቱ የሚያስገርም ነው 14. ሄሮድስ የጨፈጨፋቸው ህጻናት ዓጽም በክፊል 15. የቅዱስ ጊዩርጊስ አወራ ጣት 16. 13. በአጠቃላይ የ28 ሰማእታት ዓጽም ይገኛል 17. የዐፄ ገላውዴዎስን ጨምሮ የስድስት ነገስታትና የአራት እጨጌዎች ዓጽም ይገኛል 18. የአጼ ዳዊት ዙፋን 19. የቅዱስ የሬድ ድጓ እና ጊዩርጊስ ወልደ አሚድ፣ ገድለ አዳም 20. ከ1000 የሚበልጡ ጥንታዊ የብራና መጻህፍት 21. ሉቃስ እንዳሳላት የሚነገርላት የቅድስት ድንግል ማርያም ስዕለ አድህኖ 22. በርካታ ጥንታዊ የእጅና የመጾር መስቀል 23. 20.ልዩ ልዩ ንዋየ ቅድሳት 24. የነገስታት ዘውዶች፣ወንበርና አልባሳት 25. ባለ 3 ተከፍች የገበታ ስእልና ጥንታዊና ስነ ጥበባዊ ቅርሶች ይገኛሉ ስነ-ፅሁፍና ኪነ-ጥበብ ርእስ አድባራት ወገዳማት ተድባበ ማርያም የሐዲስ ኪዳን የስርዓት መነሻ የቅኔ ምንጭ የደጔ ምልክት ነቅ ደጔ ከጠፋ በኋላ የድጔን ምልክት በመፍጠር ለትወልድ ያሰተላልፉ አዛዢ ጌራንና አዛዢ ዘራጉኤልን ያፈራች ዙሪያዋን በታላቅ ገዳማት እና አድባራት የተከበበች የአማርኛ ቋንቋ መገኛ እንደሆነች የሚነገርላት የጎንደር የጎጃምና የሽዋ እንዲሁም የወሎ መገናኛ ማእከል የሆነች ለስነ ልሳን ተመራማሪዎች ትልቅ የቅርስ ስፍራ የሆነችው ርእስ አድባራት ወገዳማት ተድባበ ማርይም የታቦር ተራራ የቅኔ መገኛ ሰማንያ ጋሻ መሬት የሸፈነ የደንቆር ብሔራዊ ፓርክ ክልል የሚገኝባት ስትሆን ለኢትዮጵያ ታላቅ የታሪክ ማህደር ናት፡፡ ለበርካታ ጊዜያት በተፈጠሩ ክስተቶችና ወረራዎች አያሌ የቤተክርስትያን ንዋያተ ቅድሳት፣ ቅርሶች፣ መጸህፍትና፣ ሌሎችም ተቃጥለዋል፣ ወድመዋልም። በነዚህም ወረራዎች በርካታ ገዳማትና አድባራት ሲቃጠሉና ሲመዘበሩ ተድባበ ማርያም ግን ምንም አይነት ቃጠሎና የቅርስ ዝርፊያ አልደረሰባትም፡፡ ለዐዋቂዎች ጥበብን እንናግራቸዋለን ነገር ግን የዚህን ዓለም ጥበብ ወይም ያልፉ ዘንድ ያላቸውን የዚህን ዓለም ሹመች ጥበብ አይደለም፡፡ ነገር ግን እግዚአብሔር አስቀድሞ ከዘመናት በፊት ለክብራችን የወሰነውን ተሰውሮም የነበረውን የእግዚአብሔርን ጥበብ በምስጢር እንናገራለን፡፡ የእመቤታችን የፅዮን ማርያም ቤተክርስቲያን ማጣቀሻዎች የንጉስ ጉላውዴዎስ ዜና መዋዕል ሰለሞን ገብረየስ። ጎጃም ውስጥ ጉዞዎች-ቅዱስ ሉቃስ ኢኮንስ እና ብራንክሌዎን እንደገና ተገኙ። 41965874 እ.ኤ.አ. የወሎ ጠቅላይ ግዛት ማህበራዊ እና ፖለቲካዊ ታሪክ በኢትዮጵያ 1769–1916። ምስጋናው ታደሰ መላኩ የኢትዮጵያ ታሪክ ጥራዝ ኑቢያ እና አቢሲኒያ ኢኤ ዎሊስ ቡጌ (ገጽ 346 351 350 353)። ተድባበ ማርያም (ተድባበ ጽዮን ርዕሰ አድባራት ወገዳማት ተድባበ ማርያም) (ጽሑፍ እና

18567

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%BE%E1%89%B6%E1%8A%A9%20%E1%88%95%E1%8C%8D%E1%8C%8B%E1%89%B5

የሾቶኩ ሕግጋት

የሾቶኩ ሕግጋት ወይም 17 አንቀጽ ያለ ሕገ መንግሥት (ጃፓንኛ፦ /ጁሺቺጆ ከንፖ/) በ596 ዓ.ም. በጃፓን ልዑል ሾቶኩ የተጻፈ ሕገ መንግሥታዊ ሰነድ ነው። እስከ 1883 ዓ.ም. ድረስ እንደ ጃፓን መንግስት ላዕላይ ሕግ ይቆጠር ነበር። በ1883 ዓ.ም. የጃፓን ንጉሥ አዲስ ዘመናዊ አይነት ሕገ መንግሥት አወጡ። ቢሆንም በግልጽ መቸም ስላልተሰረዘ፣ አንዳንድ የጃፓን ሕግ ጠባቂ የሾቶኩ ሕግጋት እስካሁን ሕጋዊ እንደሚሆኑ ይከራክራል። በ1939 ዓ.ም. የወጣ የአሁኑ ጃፓን ሕገ መንግሥት (አንቀጽ 98) ለእርሱ ተቃራኒ የሆነውን ሕግጋት ብቻ ሠረዘ። የጃፓን ልዑል ሾቶኩ 17 አንቀጽ ያለ ሕገ መንግሥት (596 ዓ.ም.) አንቀጽ 1፦ መስማማት ሊከብር ይገባልና ከጠብ መንገሻገሽ ይገባል። ሰው ሁሉ ዝንባሌውን አለው፤ ጥቂት ሰዎች ሩቅ ዕይታ አላቸው። ስለዚህ አንዳንድ ሰዎች ጌቶቻቸውን አባቶቻቸውንም እምቢ ይላሉ፣ ከጎረቤቶቻቸውም ጋር ይበባቃላሉ። ነገር ግን አለቆቹ ሲስማሙ፣ ተገዦቹም ወዳጅ ሲሆኑ፣ ያንጊዜ ጉዳዮች በጸጥታ ይወየያሉና ትክክለኛው አስተሳሰብ ያሸንፋል። አንቀጽ 2፦ ሦስቱ መዝገቦች እነርሱም ቡዳ፣ የቡዳ ሕግ፣ እና የቡዳ ቄሳውንት በቅንነት ሊከብሩ ይገባል፤ እነርሱ የሁሉ ኗሪዎች መጨረሻ መሸሸጊያ ናቸውና። ከሰው ልጆች መካከል፣ ጥቂት ብቻ ዕውነታቸውን ለመማር የማይችሉ መጥፎዎች ናቸው። አንቀጽ 3፦ ለንጉሳችሁ ትዕዛዛት ከመገዛት እንዳትቀሩ። እርሳቸው ከምድር በላይ እንዳለው ሰማይ ናቸው፤ ተገዡም ስማይን እንደምትዳግፈው ምድር ነው። ሰማይና ምድር በሚገባቸው ስፍራቸው ሲኖሩ፣ የአመቱ ወቅቶች መንገዳቸውን ይከተላሉና በሥነ ፍጥረት ሁሉ መልካም ነው። ምድር ግን የሰማይን ቦታ ለመውሰድ ብትሞክር ኖሮ፣ ሰማይ በፍርስራሽ ይወድቅ ነበር። ከዚህ የተነሣ፣ ጌታው ሲናገር ተገዢው ያዳምጣል፤ አለቃውም ሲንቀሳቀስ፣ ተገዢው ይታዘዛል። ስለዚህ የንጉሳችሁን ትዕዛዝ ስትቀበሉ፣ እሱን ከመፈጽም አትቀሩ፤ አለዚያ መበላሸት ተፈጥሮአዊ ውጤቱ ይሆናል። አንቀጽ 4፦ ሚኒስቴሮችና የመንግሥት ባለሥልጣናት መጀመርያ መርኃቸው ግብረ ገብ እንዲያድርጉት ይገባል። አለቆቹ በደንብ ካልሠሩ፣ ተገዦቹ ቅጥ ያጡ ይሆናሉና፤ ተገዦቹም አላግባብ ከሠሩ፣ ጥፋቶች በተፈጥሮ ይነሣሉ። ስለዚህ ጌታውና ተገዢው በግብረ ገብ ሲሠሩ፣ የማዕረግ ልዩነቶች አይዛቡም፤ ሕዝብም በሚገባ ሲሠራ፣ መንግሥት በመልካም ይተዳደራል። አንቀጽ 5፦ የሚቀርቡልህን አቤቱታዎች ያለ አድልዎ ፍረድ። ክስ የሚሰማው በያኝ መነሻው መቀዳጀት ከሆነ፣ ክሱንም የሚሰማው ጉቦ ለማግኘት በማሰቡ ከሆነ፣ እንግዲህ የሀብታሙ ክስ ወደ ውሃ እንደሚወረውረው ድንጊያ ምንም መቃወም የማይገኘው ይሆናል፤ የድኆቹ አቤቱታ ግን በድንጊያ ላይ እንደሚውረወር ውሃ ይሆናል። በዚያ ሁኔታ፣ ድኃ ወዴት እንደሚዞር አያውቅም፣ በደንብም አይሠራም። አንቀጽ 6፦ ክፉውን ቅጣ፣ መልካሙን ደግፍ። ይህ የጥንቱ አንጋፋ ደንብ ነበረ። ስለዚህ የሌሎችን መልካም ጸባይ አትሸሽግ፣ ወይም ስታየው የተሳተውን ከማረም አትቀር። ሸንጋዮችና አታላዮች መንግሥትን ለመገልበጥ ስለታም መሳሪያ ናቸው፣ ለሕዝብም ጥፋት የተሳለ ሠይፍ ናቸው። እንዲህ አይነት ሰዎች ለጌታቸውም ሆነ ለሕዝቡ ከቶ ታማኝ አይሆኑም። ይህ ሁሉ የብርቱ ብሔራዊ ሁከት ምንጭ ነው። አንቀጽ 7፦ ሰው ሁሉ የራሱን ሥራ አለው። የተግባር ክፍፍሎች አይዛቡ። ጥበበኞች ለሹመት ሲታመኑ፣ የምስጋና ድምጽ ይነሣል። ብልሹ ሰዎች ቢሾሙ፣ ጥፋትና ሁከት ይበዛሉ። በነገሮች ሁሉ በትልቁም በትንሹም የሚገባውን ሰው አግኝና በትክክል ይተዳደራሉ። ስለዚህ የጥንቱ ጥበበኞች ነገሥታት የፈለጉት ማዕረጉን የሚሞላውን ሰው እንጂ ሰውዬውን የሚሞላውን ማዕረግ ለማግኘት አልነበረም። እንዲህ ከሆነ፣ መንግሥቱ ዘላቂ ይሆናል፣ ግዛቱም ከአደጋ ነጻ ይሆናል። አንቀጽ 8፦ ሚኒስቴሮችና ባለሥልጣናት በማለዳ በችሎት እንዲቀመጡ፣ እስከ ምሽትም ድረስ እንዲሠሩ ይገባቸዋል፤ ቀኑ ሙሉ የመንግሥቱን ጉዳይ ለመፈጽም አይበቃምና። ሰው ለችሎት ቢረፍድ እንደ ሆነ፣ አደጋዎች ሊፈቱ አይችሉም፣ ሹሞቹም ቶሎ ቢትዉት፣ ሥራው ሊጨረስ አይችልም። አንቀጽ 9፦ መልካም እምነት የመተካከል መሰረት ነው። በነገሮች ሁሉ መልካም እምነት ይኖር፤ አለቃውና ተገዢው ቢተማመኑ፣ ምን የማይቻል ነገር አለና? አለቃውና ተገዢው ባይተማመኑ፣ ሁሉ በውድቀት ይጨረሳል። አንቀጽ 10፦ ራሳችንን እንቆጣጥር፤ ሰዎችም ሲውዛግቡን አንቀየም፤ ሰው ሁሉ ልቡና አለውና፣ እያንዳንዱም ልቡና የገዛ ስሜቱን አለውና። ለሰው ትክክለኛ የሆነው ለኛ ስኅተት ነው፤ ለኛም ትክክል የሆነው ለነርሱ ስኅተት ነው። እኛ ያለ ጥያቄ ጠቢቦች አይደለንም፣ እነርሱም ያለ ጥያቄ ሞኞች አይደሉም። ሁለታችን በቀላሉ ተራ ሰዎች ነን። ማንም ሰው መልካሙን ከስህተቱ የሚለይበት ደንብ ለማዋጅ እንዴት ይችላል? ሁላችን አንዴ ጥበበኛ፣ አንዴም ሞኝ ነን። ስለዚህ፣ ሌሎች ለቊጣ ፈቀቅ ቢሉም፣ እኛ ግን የራሳችንን በደል እንፍራ፤ እኛም ብቻ ትክክለኛ እንድንሆን ቢመስለንም፣ አብዛኞቹን እንከተልና እንደነርሱ እናደርግ። አንቀጽ 11፦ ከዋጋና ከቅጣት መካከል ያለውን ልዩነት ዕወቅ፤ ለያንዳንዱም ዋጋውንና ቅጣቱን ስጠው። በአሁኑ ወቅት፣ ዋጋ ከጉብዝና ወይም ቅጣት ከወንጀል ሁልጊዜ አይከተልም። በሕዝቡ ጉዳዮች ላይ ኅላፊነትን ያላችሁ እናንተ ባለሥላጣናት ሆይ፣ ዋጋና ቅጣትን በንጹሕ መስጠት አደራረጋችሁ ይሁን። አንቀጽ 12፦ የክልሉ መሳፍንት በሕዝብ ላይ እንዳይገብሩ። በሀገር ውስጥ ሁለት ጌቶች ሊኖሩ አይቻልም፤ ሰዎችም ሁለት ገዢዎች ሊኖሯቸው አይችሉም። ንጉሡ የመላውን ግዛት ሕዝብ አንድያ ጌታ ናቸው፤ የሚሾሟቸውም ሹሞች ሁሉ የሳቸው ተገዦች ናቸው። እነርሱ በሕዝቡ ላይ ግብርን ለመጣል እንዴት ይደፍራሉ? አንቀጽ 13፦ በሹመት የታመኑት ሰዎች ሁሉ ተግባራቸውን በእኩልነት ይጠብቁ። ምናልባት አንዳንዴ ሥራቸው በኅመም ወይም በተልእኮ ሊቋረጥ ይቻላል። ሆኖም ተግባራቸውን ለመጠብቅ በሚቻላቸው ሰዓት ሁሉ፣ እንደሚያውቁት አድርገው ይፈጽሙት፤ አላውቅበትም ብለው በሕዝቡ ጉዳይ መሰናከል አይሆኑ። አንቀጽ 14፦ ቅናተኞች አትሁኑ! ሰዎችን በምቀኝነት ብንይ፣ እነርሱም በፈንታቸው እኛን በምቀኝነት ያዩናልና። የቅናት ክፋት ወሰን የማያውቅ ነው። ሰው በብልሃቱ ቢበልጠን፣ ደስ አይለንም፤ ችሎታው ቢበልጥ፣ ቀናተኞች ነን። ነገር ግን ጥበበኞችንና ጠቢቦችን ካላገኝን፣ ግዛቱ እንዴት ይገዛል? አንቀጽ 15፦ የግሉን ጥቅም ከጋራው ጥቅም በታች ማድረግ ያው የተገዢው መንገድ ነው። አሁን የሰው ተጽእኖ የግል መነሻው ከሆነ፣ ቅሬታ ይኖረዋል፤ ቅሬታውም ተጽእኖው ከሆነ፣ ከሰዎች ጋር በስምምነት መስራቱ ይቀረዋል። ቅሬታ ለሥርአት እንቅፋት ነውና ሕግን መጣስ ነው። አንቀጽ 16፦ ሕዝቡን በወቅታዊ ወራት በሥራ አስገድዳቸው። ይህ ጥንታዊና አንጋፋ ደንብ ነው። በበጋ በመዝናናታቸው ጊዜ ቀጥራቸው፣ ነገር ግን በልግና ክረምት የእርሻ ስራ ሲይዛቸው ወይም ቅጠል ለሐር ትል የመመግብ ሥራ ሲይዛቸው አትቀጥራቸው። ሰዎች እርሻን ባይጠብቁ፣ ምን የሚበላ ይኖራልና? ቅጠሉንም ለሐር ትል ባይመግቡ፣ ምን የሚለበስ ይኖራልና? አንቀጽ 17፦ ቁም ነገር በሆነው ጉዳይ ላይ ያለው ብያኔ በአንድ ሰው ብቻ ሊደረግ አይገባም። ከብዙ ሰዎች ጋር ሊወያዩ ይገባል። ጥቃቅን ነገሮች እንዲህ ከባድ አይደሉምና ብዙ ሰዎችን ማማከር አያስፈልግም። ቁም ነገር በሆኑት ጉዳዮች ብቻ፣ ሊዛቡ እንደሚቻል ሲጠራጠር፣ ትክክለኛውን ድምዳሜ ለመድረስ ከሌሎች ጋር ማማከር ይገባል። የውጭ መያያዣ የሾቶኩ ሕግጋት ሕገ መንግሥታት የእስያ ታሪክ ጃፓን

17440

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%83%E1%88%AA%20%E1%8D%96%E1%89%B0%E1%88%AD%20%E1%8A%AD%E1%8D%8D%E1%88%8D%20%E1%88%B5%E1%8B%B5%E1%88%B5%E1%89%B5%20%28%E1%8D%8A%E1%88%8D%E1%88%9D%29

ሃሪ ፖተር ክፍል ስድስት (ፊልም)

ሃሪ ፖተር ክፍል ስድስት ጥሬ ትርጉሙ: ሃሪ ፖተርና የግማሽ ደም ልዑሉ) እኤአ ዓም ለዕይታ የበቃ የብሪቲሽ ፊልም ነው። ፊልሙ በሃሪ ፖተር ተከታታይ ፊልሞች ውስጥ ስድስተኛው ክፍል ሲሆን በዴቪድ የትስ ዳይሬክት ተደርጎ በስቲቭ ክሎቭስ ተፅፎ እንዲሁም በዋርነር ብሮስ ተዘጋጅቶ የቀረበ ነው። ሃሪ ፖተር የአሜሪካ ፊልሞች ይህ ፊልም በተሰኘው በፀሀፊ ጄ.ኬ ሮውሊንግ የተፃፈውና እ.ኤ.አ በ፳፻፭ ዓም ለህትመት በበቃው መፅሀፍ ተመስርቶ የተሰራ ሲሆን ፊልሙ የሚተርከውም ሃሪ ፖተር ስድስተኛ የትምህርት አመቱን በሆግዋርትስ የአስማተኛ ትምህርት ቤት የሚያሳልፈውን ጊዜንና የሎርድ ቮልድሞርትን የመርቻ ቁልፍ ስራ የሚሰራበትን ኩነት ነው። እ.ኤ.አ በ፲፭ ጁላይ ዓም ሲኒማ ቤትን የረገጠው ይህ ፊልም በተመልካቾችና በሐያስያን ዘንድ ከፍተኛ ተቀባይነት አግኝቷል። የዚህ ተከታይ ፊልም ሃሪ ፖተር ክፍል ሰባት በኖቬምበር ዓም ለዕይታ በቅቷል። ይዘት ሎርድ ቮልድሞርት በተራው )ና በአስማተኛው አለም የሽብር እጆቹን አሁንም እየዘረጋ ነው። ፕሮፌሰር ዳምብልዶ ሃሪን ከፕሮፌሰር ስለጎርን አስተዋውቆት እንዲቀርበው ያዘዋል። በዚህም ጊዜ ዳምብልዶ ግራ እጁ እንደገረጣና እንደጠቆረ ሃሪ ያስተውላል። ምን እነደሆነ ሃሪ ቢጠይቀውም ዳምብልዶ ሊመልስለት አልፈለገም። ከጥቂት ጊዜ በኋላም ሃሪ ድራኮ ማልፎይን ከእናቱ ጋር ወደ አንድ የእንጨት መደብር ሲያመራ ይመለከተዋል። እሱም ማልፎይ የአባቱ የሉሲየስ ማልፎይ መታሰርን ተከትሎ የሎርድ ቮልድሞርት ተከታይ ወይም ዴዝ እንደሆነ ጠረጠረ። ይህ ሀሳብ ቅዠት ነው ብለው ጓደኞቹ ሄርመኒና ሮን ቢነግሩትም ሊሰማቸው አልፈለገም። በድብቅም እሱን መከታተልም ጀመረ። በሆግዋርትስም ፕሮፌሰር ስለጎርን አስተማሪያቸው እንደሚሆን በዳምብልዶ ተበሰረ። ሃሪም በፕሮፌሰር ስለጎርን ትምህርቶች ላይ በግማሽ ደም መፅሐፍ አጋዥነት ጥሩ ተሳትፎ እያሳየ የፕሮፌሰሩን ቀልብ ሳበ። ይህን የተመለከተችው ጓደኛው ሄርሞኒም የባለመፅሐፉን ማንነት እንዲያጣራ ደጋግማ ለመነችው እሱ ግን አሻፈረኝ ብሎ ይበልጥኑ ከመፅሐፉ ጋር ያለውን ቁርኝት አጠበቀው። አንድ ጊዜ ዳምብልዶ ሃሪን ቢሮው ጠርቶ ያለፉትን ትዝታዎችን እንደ መስታወት በሚያሳየው በሚባለው አስማተኛ እቃ በመጠቀም ከሎርድ ቮልድሞርት ወይም በዛን ጊዜ ቶም ሪድል ተብሎ የሚጠራበትና እሱን ለመጀመሪያ ጊዜ የተዋወቀበት ወቅት አሳየው። ዳምብልዶም አክሎ ቶም በሆግዋርትስ ተማሪ ሳለ ከፕሮፌሰር ስለጎርን ጋር የጠበቀ ዝምድና እንዳላውና ለሱ ምስጢር እንደሚያካፍለው ገለፀለት። በመቀጠልም በአንድ ሰሞን ለእሱ የነገረውን ምስጢር የያዘ እንዲቀበለው አዘዘው ለዚህም ቀድሞ እንዳስተዋወቀውና እንዲቀርበው እንደጠየቀው ነገረው። ሃሪም ይህን ተከትሎ ብዙ ጊዜ ሊያወጣጣው ሞከረ ግን አልቻለም። የማልፎይ ነገር አሁንም አልዋጥለት ያለው ሃሪ ክትትሉን አላቆመም። በአንድ ወቅትም ለዳምብልዶ በተላከ እቃ ውስጥ የሚገል አስማተኛ ተያዘ። ሃሪም ቀጥታ ማልፎይን ጠረጠረ። በማልፎይና በፕሮፌሰር ስኔፕ ድብቅ ንግግርም ማልፎይ ዳምብልዶን እንዲገል በቮልድሞርት እንደተላከ ሰማ። ስኔፕም እሱን ሊረዳው ለእናቱ ቃል እንደገባ ነገረው። ይህንንም ለኦርደር ኦፍ አባል ለሆኑት ለሉፒንና ለሮን አባት አርተር ገለፀላቸው እነሱም ስኔፕ የኦርደር ኦፍ ፎኒክሱ አባል እንደሆነና ዳምብልዶም እንደሚያምነውም ነገሩት። በነገሩ ግራ የተጋባው ሃሪ አይኑን ከሁለቱ ማለትም ስኔፕና ማልፎይ ሊነቅል አልፈለገም። ከጥቂት ጊዜ ቆይታ በኋላም እውነቱን ለማወጣጣት ማልፎይን ተጋፈጠው። ማልፎይም በንዴት ሃሪ ላይ ጥቃት ማድረስ ሞከር። ሃሪ ከግማሽ ደም ልዑሉ የተማረውን አስማተኛ ተጠቀመበት። ይህም አደገኛ ጉዳት ማልፎይ ላይ አደረሰ ስኔፕም በቦታው ተገኝቶ ማልፎይን ከአደጋው አተረፈው በዚህ የተደናገጠው ሃሪ መፅሐፉ መጥፎ ነገር እንዳስተማረው ተረድቶ ከጂኒ ጋር እቃዎች በሚደበቅበት ክፍል ውስጥ ደበቁት። በዛውም ጂኒ ለእሱ ያላትን ፍቅር ገለፀችለት። ከብዙ ካልተሳኩ ሙከራዎች በኋላ ሃሪ በስለጎርን ትምህረቶች ጥሩ አቋም በነበረበት ጊዜ ላይ የተሸለመውን ጥሩ እድል አምጪ በመጠቀም ከስለጎርን ቮልድሞርት የነገረውን ትዝታ ሰጠው። ዳምብልዶና ሃሪም ተመለከቱት። ከሱም ቮልድሞርት የተባለ አስማት የተጠቀመ እንደሆነና ነፍሱንም ሰባት ቦታ ከፍሎት በተለያዩ እቃዎች እንዳስቀመጠው ተረዱ። ዳምብልዱ የጠረጠረው ልክ እንደነበርና የመጀመሪያው ነፍሱ ያየዘው እቃ የእሱ ዲያሪ እንደነበርና ሃሪም ከአራት አመት በፊት እንዳጠፋው ሁለተኛው ደግሞ የእናቱ ቀለበት ሲሆን እሱን ለማጥፋት ሲል ግራ እጁ እንደጠቆረና እንደገረጣ ነገረው። በመጨመርም ሶስተኛውን እንዳገኘና አብረው ማጥፋት እንደሚሻ ገለፀለት። ሃሪም ተስማማ። ሃሪና ዳምብልዶ የቮልድሞርት ሶስተኛ ነፍስ የተቀመጠበትን እቃ ለመፈለግ ወደ አንድ ዋሻ ያመራሉ በዚያም ዳምብልዶ አድካሚ ፈሳሽ የመጠጣት ክፍያ አስከፍሎት ሶስተኛውን ወይም የአንገት ሃብሉን አገኙት። ሀብሉን አግኝተውት እንደተመለሱም ዳምብልዶ በመድከሙ ስኔፕን እንዲጠራለት ሃሪን አዘዘው። ሃሪም ስኔፕን ለመጥራት ልክ ሲሄድ ማልፎይ ዳምብልዶን ሊገለው መጣ። ዳምብልዶም ማልፎይ ገዳይ እንዳልሆነና ሊገለው እንደሚፈልግ ከብዙ ጊዜ በፊት ያውቅ እንደ ነበር በእርጋታ ነገረው። ማልፎይን ተከትሎም ለሌሎች የቮልድሞርት ተከታዮች በቦታው ተገኙ። ዳምብልዶም ትምህርት ቤቱ ከፍተኛ ጥበቃ እየተደረገለት እንዴት ተከታዮቹ ወደ ውስጥ እንደዘለቁ ጠየቀው እሱም አንድ እንጨት መደብር ውስጥ ያለ ቁም ሳጥን ትምህርት ቤቱ ውስጥ ሌላ መንታ ቁምሳጥን እንዳለውና ሰውን አንዱ ቁምሳጥን ካለበት ቦታ ወደሌላኛው ቁምሳጥን እንደሚያዘዋውር ነገረው። ዳምብልዶም ደጋግሞ እንዳይገለው ቢጠይቀውም ማልፎይ እንደፈራና ካልገደለው ቮልድሞርት እንደሚገለው እንባ እየተናነቀው ነገረው። ይህንን ሁኔታ በድብቅ የሚከታተለው ሃሪ ስኔፕ ከቦታው እንዳይነቃነቅ ምልክት ሰጠው። ስኔፕም በቦታው በማምራት የዳምብልዶን አይን እየተመለከተ ዳምብልዶን ገድሎት ከቦታው ሸሸ። ይህንን አይቶ የደረቀው ሃሪ ስኔፕን በሩጫ ተከተለው። ሊጎዳውም ስለፈለገ ከመፅሐፉ የወሰደውን ቃል ተጠቀመበት። ስኔፕም በቀላሉ ጥቃቱን ተከላከለ ቀርቦም ይህንን አስማተኛ ቃል እራሱ እንደፈጠረና የመፅሀፉ ባለቤት(ባለግማሽ ደም ልዑል) እሱ እንደሆነ ነገረው። በመጨረሻም ሃሪ ዳምብልዶ ሲገደል እያየ ምንም አለማድረጉ እንደቆጨውና እሱ የጀመረውን ስራ ማለትም ነፍሶቹን እንደሚፈልግ ለጓደኞቹ ነገራቸው እነሱም እንደሚረዱት ቃል ገቡ። ተዋንያንና ገፀባህሪያት ዳንኤል ራድክሊፍ እንደ ሃሪ ፖተር ሃሪ ፖተር ገና ልጅ ሳለ ጨካኑ አስማተኛ ቮልድሞርት እናትና አባቱን የገደለበትና በእሱም ላይ የግድያ ሙከራ ያመለጠ ሲሆን በዚህም ሰበብ ቮልድሞርትና ሃሪ ቀንደኛ ጠላት ናቸው። በዚህ ክፍል ውስጥ ባለ፲፭ቱ ታዳጊ ሃሪ ቮልድሞርትን ለመርታት ከዳምብልዶ ጋር ሆኖ ሲፋለም እናየዋለን። ዳንኤል ራድክሊፍም ከመጀመሪያው ክፍል ጀምሮ ሃሪን ሆኖ የተወነው አሁንም ለሰባተኛው ክፍል አንደሚተውነው ፈርሟል። ኤማ ዋትሰን እንደ ሄርሞኒ ግሬንጀር የሃሪ ፖተር ጓደኛና የበሰለ አስተሳሰብ ያላት ልጅ ናት። በዚህ ፊልም ላይም ከጓደኛዋ ሮን ጋር ፍቅር እንደያዛት እንመለከታለን። ሩፔርት ግሪንት እንደ ሮን ዊዝሊ የሃሪና የሄርሞኒ ጓደኛ። ሮን የአስማተኞች ጨዋታ ላይ ተካፋይ ሆኖ ድል ተቀዳጅቷል። ሚካኤል ጋምበን እንደ ፕሮፌሰር ዳምብልዶ በአስማተኛው አለም ውስጥ በጣም ብልጥና ብልህ አስማተኛ ነው። ከጥንት ጊዜ ጀምሮ ቮልድሞርትን ሲዋጋ እንደነበርና እሱን ለመዋጋትም ኦርደር ኦፍ ፊኒክስ የተባለ ቡድን አቋቁሟል። በዚህ ክፍልም በባልደረባው በስኔፕ ተክዶ ሞቷል። አላን ሪክማን እንደ ፕሮፌሰር ስኔፕ የሆግዋርትስ ትምህርት ቤት መምህርና በፊት ቮልድሞርት ተከታይ። ሃሪ አሁንም ቢሆን ለቮልድሞርት እንደሚሰራ ቢጠረጥርም ጥርጣሬው በጓደኞቹ ዘንድ ተቀባይነት አላገኘም። በመጨረሻም ስኔፕ ዳምብልዶን ገድሎት ጥርጣሬው ልክ እንደነበር እንመለከታለን። ቶም ፌልተን እንደ ድሬኮ ማልፎይ ማልፎይ ከድሮ ጀምሮ ከሃሪ ጋር አይስማሙም ነበር። አሁንም ጠላትነታቸው ጣሪያ ነክቷል። በቮልድሞርት ዳምብልዶን እንዲገል ቢታዘዝም ሊያሳካ አልቻለም። ጂም ብሮድቤንት እንደ ፕሮፌሰር ስለጎርን የሆግዋርት ትምህርት ቤት መምህርና በአንድ ጊዜ የቮልድሞርት መምህር። ሃሪ ከስለጎርን ቮልድሞርት የነገረውን ምስጢር ለማወቅ ይሞክራል። ከብዙ ሙከራ በኋላም ተሳክቶለታል። ራልፍ ፊንስ እንደ ሎርድ ቮልድሞርት ስሙ በፊልሙ ቢጠቀስም በአካል አልታየም። ቮልድሞርት ከመቼውም በላይ ሀይሉ እየጨመረ መጥቷል። ሃሪም እሱን መውጊያ ምስጢር አውቋል። ሃሪ ፖተር (ተከታታይ

49264

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AA%E1%88%9D%20%E1%8C%86%E1%8A%95%E1%8C%8D%20%E1%8A%A1%E1%8A%95

ኪም ጆንግ ኡን

ኪም ኮሪያኛ: ኮሪያኛ: ጥር 8 ቀን 1983 ተወለደ) የሰሜን ኮሪያ ከፍተኛ መሪ የነበረ የሰሜን ኮሪያ ፖለቲከኛ ነው። ኮሪያ ከ 2011 ጀምሮ እና ከ 2012 ጀምሮ የኮሪያ የሰራተኞች ፓርቲ መሪ. ከ 1994 እስከ 2011 ሁለተኛው የሰሜን ኮሪያ ከፍተኛ መሪ የነበረው የኪም ጆንግ-ኢል ልጅ እና ኮ ዮንግ-ሁይ ናቸው. እ.ኤ.አ. በ1948 የሰሜን ኮሪያ መስራች እና የመጀመሪያ የበላይ መሪ የነበሩት የኪም ኢል ሱንግ የልጅ ልጅ ናቸው። እ.ኤ.አ. ከ2010 መጨረሻ ጀምሮ ኪም የሰሜን ኮሪያን አመራር ተተኪ ተደርጎ ይታይ ነበር። በታህሳስ 2011 የአባቱን ሞት ተከትሎ የመንግስት ቴሌቪዥን ኪምን "ታላቅ ተተኪ" ብሎ አስታወቀ። ኪም የኮሪያ የሰራተኞች ፓርቲ ዋና ፀሀፊ፣ የማዕከላዊ ወታደራዊ ኮሚሽን ሊቀ መንበር እና የመንግስት ጉዳዮች ኮሚሽን ፕሬዝዳንት ማዕረግን ይዟል። እንዲሁም ከፍተኛው ውሳኔ ሰጪ አካል የሆነው የኮሪያ የሰራተኞች ፓርቲ ፖሊት ቢሮ ፕሬዚዲየም አባል ነው። እ.ኤ.አ. በጁላይ 2012 ኪም የጦር ኃይሎች ጠቅላይ አዛዥ በመሆን ስልጣኑን በማጠናከር በኮሪያ ህዝብ ጦር ውስጥ የማርሻል ከፍተኛ ማዕረግ አግኝቷል። የሰሜን ኮሪያ የመንግስት ሚዲያዎች ብዙ ጊዜ "ማርሻል" ወይም "ውድ የተከበሩ መሪ" ብለው ይጠሩታል። እ.ኤ.አ. በ1960ዎቹ ከኪም ኢል ሱንግ ፖሊሲ ጋር የሚመሳሰል የቢንግጂን ፖሊሲን አስተዋውቋል ይህም የሁለቱም ኢኮኖሚ እና የሀገሪቱን የኒውክሌር ጦር መሳሪያ ልማት በአንድ ጊዜ በማጣቀስ ነው። ኪም ሰሜን ኮሪያን እንደ ፍፁም አምባገነንነት የሚገዙ ሲሆን አመራሩም እንደ አያቱ እና አባቱ ተመሳሳይ የስብዕና አምልኮን ተከትሏል። እ.ኤ.አ. በ 2014 የተባበሩት መንግስታት የሰብአዊ መብቶች ምክር ቤት ዘገባ ኪም በሰብአዊነት ላይ በፈጸሙ ወንጀሎች ክስ ሊመሰረት እንደሚችል ጠቁሟል በርካታ የሰሜን ኮሪያ ባለስልጣናት እንዲፀዱ ወይም እንዲገደሉ አዟል። እ.ኤ.አ. በ2017 የግማሽ ወንድሙ ኪም ጆንግ-ናም በማሌዥያ እንዲገደል እንዳዘዘ በብዙዎች ዘንድ ይታመናል። የፍጆታ ኢኮኖሚ መስፋፋትን፣ የግንባታ ፕሮጀክቶችን እና የቱሪስት መስህቦችን መርተዋል። ኪም የሰሜን ኮሪያን የኒውክሌር መርሃ ግብር በማስፋት ከዩናይትድ ስቴትስ እና ከደቡብ ኮሪያ ጋር ከፍተኛ ውጥረት እንዲፈጠር አድርጓል። እ.ኤ.አ. በ2018 እና 2019 ኪም ከደቡብ ኮሪያው ፕሬዝዳንት ሙን ጄ ኢን እና የአሜሪካው ፕሬዝዳንት ዶናልድ ትራምፕ ጋር በመሪዎች ላይ ተሳትፈዋል። በሰሜን ኮሪያ የ -19 ወረርሽኝን በመዋጋት ረገድ ስኬታማ መሆኑን ተናግሯል ምንም እንኳን ብዙ ባለሙያዎች አገሪቱ በአጠቃላይ ምንም ዓይነት ጉዳዮች እንደሌሏት ቢጠራጠሩም የመጀመሪያ ህይወት የሰሜን ኮሪያ ባለስልጣናት እና የመንግስት መገናኛ ብዙሃን የኪም የልደት ቀን 8 ጃንዋሪ 1982 ነበር, ነገር ግን የደቡብ ኮሪያ የስለላ ባለስልጣናት ትክክለኛው ቀን ከአንድ አመት በኋላ እንደሆነ ያምናሉ.የኪም ይፋዊ የልደት አመት በምሳሌያዊ ምክንያቶች ተለውጧል ተብሎ ይታሰባል; እ.ኤ.አ. በ1982 አያቱ ኪም ኢል ሱንግ ከወለዱ 70 ዓመታት በኋላ እና አባቱ ኪም ጆንግ-ኢል በይፋ ከወለዱ 40 ዓመታት በኋላ ነው። ከ2018 በፊት የዩኤስ የግምጃ ቤት ዲፓርትመንት የኪም ጆንግ ኡን ይፋዊ የልደት ቀን እ.ኤ.አ. ጥር 8 ቀን 1984 ሲል ዘርዝሯል። እ.ኤ.አ. በ1984 ተወለደ የሚለው አባባል በ1998 ወደ አሜሪካ በሄዱት አክስቱ እና አጎቱ በሲአይኤ ከጠየቁት ግጥሚያዎች ጋር። ኪም ጆንግ-ኡን ለኪም ጆንግ-ኢል ከወለዱት ሶስት ልጆች መካከል ሁለተኛዋ ኮ ዮንግ-ሁዊ ነው; ታላቅ ወንድሙ ኪም ጆንግ ቹል እ.ኤ.አ. በ 1981 ተወለደ ታናሽ እህቱ ኪም ዮ-ጆንግ በ1987 እንደተወለደች ይታመናል እሱ የሰሜን ኮሪያ መስራች እና መሪ የነበረው የኪም ኢል ሱንግ የልጅ ልጅ ነው። ከተመሠረተበት 1948 ጀምሮ እስከ ዕለተ ሞቱ 1994 ዓ.ም. ሁሉም የኪም ጆንግ-ኢል ልጆች በስዊዘርላንድ ውስጥ እንደነበሩ ይነገራል, እንዲሁም የሁለቱ ታናናሽ ወንድ ልጆች እናት, በጄኔቫ ለተወሰነ ጊዜ የኖሩት. የመጀመሪያዎቹ ዘገባዎች ኪም ጆንግ ኡን ከ1993 እስከ 1998 በስዊዘርላንድ ጓምሊገን በሚገኘው የበርን የግል ዓለም አቀፍ ትምህርት ቤት ወይም በሚል ስያሜ የተማረ መሆኑን ገልፀው ከ1993 እስከ 1998 ዓ.ም. ዓይናፋር፣ ጥሩ ጥሩ ተማሪ እንደነበር ተነግሯል። ከክፍል ጓደኞቹ ጋር በጥሩ ሁኔታ, እና የቅርጫት ኳስ ደጋፊ ነበር. የእሱ ጠባቂ ነው ተብሎ በሚገመተው አንድ ትልቅ ተማሪ ገፋፍቶታል። ነገር ግን በኋላ ላይ የጉምሊገን ትምህርት ቤት ተማሪ ኪም ጆንግ-ኡን ሳይሆን ታላቅ ወንድሙ ኪም ጆንግ-ቹል እንደሆነ ተጠቁሟል።በኋላ፣ ኪም ጆንግ-ኡን ከ1998 እስከ 2000 ድረስ የሰሜን ኮሪያ ኤምባሲ ሰራተኛ ልጅ ሆኖ በበርን አቅራቢያ በሚገኘው ኮኒዝ በሚገኘው የሊበፌልድ ስታይንሆልዝሊ ግዛት ትምህርት ቤት “ፓክ-ኡን” ወይም “ኡን-ፓክ” በሚል ስያሜ እንደተማረ ተዘግቧል። በርን. የሰሜን ኮሪያ ተማሪ በዚያ ወቅት ትምህርት ቤቱን መማሩን ባለስልጣናት አረጋግጠዋል። ፓክ-ኡን በመጀመሪያ የውጪ ቋንቋ ለሚማሩ ህጻናት ልዩ ክፍል የተማረ ሲሆን በኋላም በመደበኛው የ6ኛ፣ 7ኛ፣ 8ኛ እና የመጨረሻው 9ኛ አመት ክፍል ተካፍሏል በ2000 መገባደጃ ላይ በድንገት ትምህርት ቤቱን ለቅቋል። የቅርጫት ኳስ መጫወት የሚወድ የተዋሃደ እና ከፍተኛ ፍላጎት ያለው ተማሪ። ነገር ግን ውጤቱ እና የመገኘት ደረጃው ደካማ እንደነበር ተዘግቧል። በስዊዘርላንድ የሰሜን ኮሪያ አምባሳደር ሪ ቾል ከእሱ ጋር የቅርብ ግንኙነት ነበራቸው እና እንደ አማካሪ ሆነው አገልግለዋል። ከፓክ-ዩን አብረው ከሚማሩት አንዱ የሰሜን ኮሪያ መሪ ልጅ እንደሆነ እንደነገረው ለጋዜጠኞች ተናግሯል። አንዳንድ ዘገባዎች እንደሚያሳዩት ኪም በክፍል ጓደኞቻቸው ዘንድ ከልጃገረዶች ጋር የማይመች እና ለፖለቲካዊ ጉዳዮች ደንታ ቢስ የሆነ አይናፋር ልጅ ነበር፣ ነገር ግን በስፖርቱ ራሱን የለየ እና በአሜሪካ ብሄራዊ የቅርጫት ኳስ ማህበር እና በሚካኤል ዮርዳኖስ ዘንድ ፍቅር ነበረው። አንድ ጓደኛው ከኮቤ ብራያንት እና ከቶኒ ኩኮቾ ጋር የፓክ-ኡን ፎቶ እንደታየው ተናግሯል። እ.ኤ.አ. ሚያዝያ 2012 ኪም ጆንግ-ኡን ከ1991 ወይም 1992 ጀምሮ በስዊዘርላንድ እንደኖሩ የሚጠቁሙ አዳዲስ ሰነዶች ወጡ። በፈረንሣይ ሊዮን ዩኒቨርሲቲ የአናቶሚክ አንትሮፖሎጂ ላብራቶሪ በ1999 በሊበፌልድ ስታይንሆልዝሊ ትምህርት ቤት የተወሰደውን የፓክ-ዩን ሥዕል ከኪም ጆንግ-ኡን ሥዕል ጋር እ.ኤ.አ. እነሱ ተመሳሳይ ሰው እንደሆኑ በመጥቀስ። ዋሽንግተን ፖስት እ.ኤ.አ. በ2009 እንደዘገበው የኪም ጆንግ ኡን የትምህርት ቤት ጓደኞች “የቺካጎ ቡልስ ዋና ኮከብ ሚካኤል ዮርዳኖስን ከፍተኛ የእርሳስ ስዕሎችን በመስራት ብዙ ሰዓታትን እንዳጠፋ” አስታውሰዋል። እሱ በቅርጫት ኳስ እና የኮምፒውተር ጨዋታዎች ተጠምዶ ነበር፣ እና የጃኪ ቻን አክሽን ፊልሞች አድናቂ ነበር። ከ2002 እስከ 2007 ኪም ጆንግ ኡን በኪም ኢል ሱንግ ዩኒቨርሲቲ በፒዮንግያንግ መሪ የመኮንኖች ማሰልጠኛ ትምህርት ቤት ገብቷል ኪም ሁለት ዲግሪዎችን እንዳገኘ አንደኛው በኪም ኢል ሱንግ ዩኒቨርሲቲ በፊዚክስ እና ሌላኛው በወታደራዊ መኮንንነት እንደተቀበለ ብዙ ተንታኞች ይስማማሉ። ኪም ኢል ሱንግ ወታደራዊ ዩኒቨርሲቲ እ.ኤ.አ. በየካቲት 2018 መገባደጃ ላይ ሮይተርስ እንደዘገበው ኪም እና አባቱ በተለያዩ ሀገራት ቪዛ ለማግኘት በብራዚል የተሰጡ እና በየካቲት 26 ቀን 1996 የተጭበረበሩ ፓስፖርቶችን ተጠቅመዋል። ሁለቱም የ10 አመት ፓስፖርቶች "የብራዚል ኢምባሲ በፕራግ" የሚል ማህተም አላቸው። የኪም ጆንግ ኡን ፓስፖርት "ጆሴፍ ፕዋግ" የሚለውን ስም እና የተወለደበትን ቀን የካቲት 1 1983 መዝግቧል። ለብዙ አመታት የተረጋገጠ አንድ ፎቶ ብቻ ከሰሜን ኮሪያ ውጭ እንዳለ ይታወቃል፣ በ1990ዎቹ አጋማሽ ላይ የተነሳው ይመስላል፣ እሱ አስራ አንድ ነበር። አልፎ አልፎ፣ ሌሎች የእሱ ምስሎች ይታዩ ነበር ነገር ግን ብዙ ጊዜ አከራካሪ ነበሩ። እ.ኤ.አ. በሰኔ 2010 ነበር እሱ ኦፊሴላዊ ልጥፎችን ከመሰጠቱ እና ለሰሜን ኮሪያ ህዝብ በይፋ ከማወቁ በፊት ኪም በስዊዘርላንድ ትምህርት ቤት ሲማር የተነሱት ተጨማሪ ምስሎች የተለቀቁት። በጉልምስና የታየበት የመጀመሪያው ይፋዊ ምስል እ.ኤ.አ. በሴፕቴምበር 30 ቀን 2010 የተለቀቀው የቡድን ፎቶግራፍ ነበር እሱን በብቃት የቀባው የፓርቲው ጉባኤ መጨረሻ ላይ ከፊት ለፊት በተቀመጠው ከአባቱ ሁለት ቦታዎች ይህን ተከትሎ በኮንፈረንሱ ላይ ሲገኝ የሚያሳይ የዜና ዘገባ ቀርቧል። ኮሪያ

2482

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%B5%E1%89%B1%20%E1%8A%83%E1%8B%AD%E1%88%88%20%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%8B%AB%E1%88%9D

መንግስቱ ኃይለ ማርያም

ይህን ታሪክ የጸፍው ግለሰብ የመንግስት ሀይለማሪያ ቀንደኛ ደጋፊ እንደሆነ ከፁሁፉ አንጸር መርዳት አያዳግትም ትክክለኛውን ታሪክ ከምንጭ ጋር እንደሚያስተካክልው ተስፍ አደርጋለሁ። መንግሥቱ ኀይለማሪያም በግንቦት 27 በ1929 እ.ኤ.አ. በአዲስ አበባ ተወለዱ። አባታቸው ሃምሳዓለቃ ሃይለማሪአም ወልዴ፣ እናታቸው ብዙነሽ ተሰማ ነበሩ የአሁኑ መንግስት እና ብዙ የምእራባውያን መንግስታት እሱን እንደ ኮሚኒስት ተኮር አምባገነን አድርገው የሚቆጥሩት ሲሆን የቀድሞው አምባገነን ሮበርት ሙጋቤ የጥገኝነት ጥያቄውን ከተቀበሉ ወዲህ ወደዚምባብዌ ተሰዷል ምንም እንኳን መንግስት እንደዚህ ያሉ ክሶችን በተደጋጋሚ ቢክድም በ 2006 (2008) በኢትዮጵያ አዲስ አበባ ፍ ቤት በዘር ማጥፋት ወንጀል ተከሷል ሆኖም በሰብዓዊ መብት ጥሰት ወንጀል እንዲከሰስ በሄግ አልተከሰሰም ኮሎኔል መንግስቱ ኃይለ ማርያም' ከ1966 እስከ 1983 ዓ.ም. (1974 እስከ 1991 እ.ኤ.አ.) ለ17 ዓመታት የኢትዮጵያ መሪ ነበሩ። ወደ ስልጣን የወጡት በደርግ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግስት ንጉሠ ነገሥቱን ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴን በመገልበጥ ሲሆን የአብዮቱ መሪ ሆነው ከቆዩ በኋላ በመለስ ዜናዊ በሚመራው በኢሓዴግ ሽምቅ ተዋጊ ቡድን እና በአሜሪካው የቀድሞው የሲአይኤ ዳሪክተር ሃርማንኮህ እርዳታ በ1983ዓ.ም ከስልጣን ተወገዱ። በአሁኑ የሀገሩ መንግስት እና በአብዛኞቹ የምዕራባውያን አገራት የኮሚኒስት አምባገነን ተደርጎ ይህ መፈንቅለመንግስት በሲአይኤ ስውር ዘዴ የተከናወነ ሲሆን የህወሓትና የሻእብያው መሪ ከሱዳን በቦይን 777 ከቀድሞው ከሲአይኤ ዳሪክተር ከ ሃርማንኮህ ጋር ታጅበው አዲስ አበባ ገብተዋል። ይህነው የኮሎኔል መንግሰቱ ኃይለማርያም የመንግሰቱ ግልበጣ ሳቦታጅ!! መንግስቱ ኃይለማርያም ያላሰበው ግልበጣ ተቀናብሮበት ያለአማራጭ በአየርላይ ቀረ እንጂ በራሱ ፍላጎት ሸሽቶ ዚምቡዋቤ ተሸሸገ የሚለው አባባል ከእውነት የራቀነው። ኮሎኔል መንግስቱ ኃይለማርያም በቃላቸው የሚገኙ አገር ወዳድ ጀግና ሰው እንደነበሩ እናውቃለን። መንግሥቱ ኃይለማሪያም ወደ ርዕሰ ብሄርነት ሥልጣን ብቅ ሲሉ ገና የ፫፯ ዓመት ወጣት የነበሩ ሲሆኑ በሀረር የ3ኛ ክፍለ ጦር የመሳሪያ ግምጃ ቤት ውስጥ ይሰሩ ነበር። በወቅቱ በክፍለ ጦሩ አዛዥ የነበሩት ጀነራል ሓይሌ ባይከዳኝ የሚባሉ ኮ/ መንግስቱን በባህሪያቸው በመጠርጠራቸው ከአጠገባቸው ዞር ለማድረግ ወደ ኦጋዲን አዛውረዋቸው እንደ ነበር ይነገራል። በእዚያም ጥቂት ጊዜ በኋላ ለትምህርት ወደ አሚሪካ ሜሪላንድ ለወታደራዊ ሳይንስ ትምህርት ተላኩ። ከትምህርት ሲመለሱም በ3ኛ ክፍለ ጦር የመሳሪያ ግምጃ ቤት ሃላፊ ሆነው ተሾሙ። ከዛም በደረጃ እድገት ካገኙ በሁዋላ የአፄ ኃይለስላሴን ጨቋኝ አገዛዝ ለመገርሰስ የደርግ ኩዴታን መሰረቱ በመኮንኖች ህብረት የተመሰረተው ደርግ በአብዛኛው ተደማጭነትና የፓለቲካ ብስለት በነበራቸው በቆራጥነታቸው ታዋቂ በሆኑት በመንግስቱ ኃይለማርያም ስልታዊ አደረጃጀት ተቀናብሮ የንጉሱን ወንበር ገለበጡት ይህ በሆነ ወቅት በነበረው አለመረጋጋት በከተማው የተኩስ ልውውጥ ተደረጎነበር። የመጀመርያውን ስልጣን በመያዝ የደርግ ሊቀመንበር ሆነው የተሾሙት ጀኔራል አማን አምዶም ነበሩ። በተለያየ አመታት በተለያየ ክህደትና አሻጥር የተገኙ አመራሮች ከስልጣን ሲወገዱ ቆይተው በአራ0ተኛው ዙር ኮሎኔል መንግስቱ ኃይለማርያም የኢትዮጵያ የመጀመርያው ፕሬዚዳንት ለመሆን በቅተዋል። ወደ ስልጣን በመጡ ማግስት ሶማሊያየዚያድባሬ መንግስት በሶቭየቶች ተደግፋ ሀገራችንን ድንገት ወረረች። በወቅቱ የአሜሪካ ፕሬዚዳንት ነበሩትን ፕሬዚዳንት ጂሚ ካርተርን ፈጣን ወታደራዊ እርዳታ ጠይቀው እሳቸውም የንጉሱ የቅርብ ወዳጅ ስለነበሩ በስዊስ ባንክ ያለውን የኢትዮጵያ ሃብት ለመንግስቱ ኃይለማርያም ከሰለመስጠት በተደረገው ውይይት የአሜሪካ እጅ ስለነበረበት መንግስቱ ነጮችን በ73 ሰአት ውስጥ ኢትዮጵያን ለቀው እንዲወጡ አድርጎ ስለነበር በዚህ ቂም ጥያቄውን ሳይቀበሉ ቀሩ። በእዚህም ምክንያት አማራጭ ያጣው ደርግና መንግሥቱ ሀገሪቱ በከፍተኛ ስጋት ላይ በመውደቋ የግድ ወደ ሞስኮ መሳሪያ ልመና ልኡካን ላኩ። በሌላ በኩል ሞስኮ ከሶማሊያ ጋር ጥቅምዋን በማወዳደር ለመንግስቱ መሳሪያ መስጠት ካስፈለገ በፊርማ ሶሻሊስት ካምፐ መግባቱን እንዲያረጋግጡ ስለ ጠየቀች ኮ/መንግሥቱ ይህን በማድረጋቸው በይፋ የሚመሩት አብዩት የሌኒኒስት ማርክሲስት መሆኑን በአዋጅ አሳወቁ። ኮ/መንግሥቱ የቼጉቬራና የሶቬቱን ማርክሲዝም አሜሪካ ለወታደራዊ ሳይንስ ትምህርት በተላኩበት ዘመን ትምህርታቸውን አጠናቀው ወደ ሃር ሳይመለሱ ወደ ሞስኮ በማምራት የራሻን ሶሻሊዝም በግላቸው ተምረው ነበር፣ወደ አገር ሲመለሱም ንጉሱ በዚህ ድርጊታቸው ለሁለት አመት በኦጋዴን በረሃ በቅጣት እንዲቆዩ ተደርጎነበር። የመንግስቱ ስለሶቪየት ሶሸሰሊዝም ፖለቲካ እውቀት የሚያውቁት የቅርብ መኮንኖች በደርግ ኩዴታው የነቃውንና ብስለት ያለውን ደፋሩን መንግስቱ ኃይለማረወያምን ነበር በአደራጅነት የመደቡት። ከስምምነቱም በሁዋላ በ፪ ወር ጊዜ ውስጥ የብዙ ሚሊዮን ዶላር ታንክና የጦር መሣሪያ እርዳታ ማግኘት ብቻ ሳይሆን በሞስኮ በኩል የኩባን የጦር አማካሪዎች በማግኘታቸው የወራሪውን የሶማሊያን ኃይል መመከት ችለዋል። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ አሜሪካ የጭንቅ ጊዜ ጥያቄ መላሽ ሆና ባለመገኘትዋና በንጉሱ ስም በስዊስ ባንክ የተቀመጠውን በትሪሊዮን የሚቆጠር ዶላርና ወርቅ የስዊስ ባንክ ለኢትዮጵያ መንግስት እንድትመልስ መንግስቱ ኃይለማረወያም ያቀረበውን ጥያቄ ውድቅ በማድረጓ የአሜሪካ ትብብር በመኖሩ ምክንያት መንግስቱ ኃይለማርያም በስልጣን እስከቆዩበት ዘመን ሁሉ በዋና ጠላትነት ተፈርጀዋል። አንዳንድ ሚሲዮናዊያንንም ከአገር አባረሩ። በንጉስ ኃይለስላሴ ፊርማ በስዊስባንክ የነበረው የኢትዮጵያ ሃብት እስካሁን አልተመለሰም። አብይ አህመድ ይህን የመጠየቅ ወኔ የለውም፣ምፅዋእት ከመለመን በቀር። በወቅቱ በአገር ውስጥ ግንባር ቀደም ተቃናቃኝና ተቃዋሚ ከነበረው ከኢህአፓ ጋር የከተማ ለከተማ ውጊያና መገዳደል ተጀመረ። ሁለቱም ወገኖች ቀን በቀን ግድያም ለብዙ ወጣትና አዋቂ እልቂት ምክንያት ሆኑ። መንግሥቱ ኃ/ማሪያም በወታደራዊ አመራር ውስጥ የተከስተው የስልጣን ዝቀጠትና ምግባረ ብልሹነት፤ የደህንነቱ ክፍል በሁለት ቢላዋ መብላት፣ ተደማምሮ ውድቀታቸውን እንዳፋጠነው የፖለቲካ ተንታኞች ይናገራሉ። የመንግስቱን አስተዳደር ለውድቀት ያበቃው የኮሎኔሉ አምባገነን አመራር ነው የሚሉት ተቀናቃኞቻቸውና በሁለት ቢለዋ እየበሉ አገርን ለመሸጥ ያስማሙ የነበሩ በወቅቱ (በመኢሶን) ውስጥ ተሰግስገው የነበሩ የኦነግ ስውር ባንዳ መኮንኖችና እና የ ሰላዮችና አገር በሆድና በስልጣን የሸጡ የመንግስቱ ተቀናቃኞች መረጃን አሾልኮ ለተቃዋሚ ኃይሎች አሳክፎ በመስጠት እንደሆነ ይታወቃል። በመንግስቱ ኃይለማርያምላይ የተቀነባበረ የ 16 ግዜ የመግደል ሙከራ ተደርጎባቸው አምልጠዋል። ጠላቶቻቸው ከውስጥና ከውጭ ብዙ ስለነበሩ ለ17 አመታት ቀንና ሌሊት ሲዋጉ አገርን በልማት በምርት ዘመቻ፣በትምህርትዘመቻ፣እንዲሁም ስራአጥነትንና ሴተኛ አዳሪነትን ለማስወገድ የኢንዱስትሪ ስራዎችን በመክፈትና በማስፋፋት መሬትን ለአራሹ በመሰከፋፈል፣ ለደሃው ህዝብ ርካሽ የቤትክራይን በመደንገግ፣ለአገራቸው ከፍተኛ አገልግሎት ያበረከቱ ታላቅ መሪናቸው። ይህን በጎ ተግባራቸውን ለመናገር የሚያንቃቸው የግል ጥቅማቸውን ከአገር ጥቅም ይልቅ አብልጠው የሚወዱ ተቀናቃኝ ሰዎች ብቻ ናቸው። መንግሥቱ (የቀድሞው) ርዕሰ ብሔር ማንኛውም መሪ ላይ ሊከሰት የሚችል ስህተት ነው የፈፀሙት...ስለ ሐገር ስለ ብሔራዊ ክብር እና ኩራት ግን እርሳቸው ከፊት ቢሠለፉ የሚገባቸውና የሚያምርባቸው ናቸው። የኮሎኔል መንግስቱን ህይወት ተቀጥፋ ለማየት የጓጉና የፎከሩ ሁሉ ቀድመዋቸው ሞተዋል!! የእድሜ በለፀጋው ጓድ ኮሎኔል መንግስቱ ኃይለማርያም የሦስት ልጆች አባት ሲሆኑ 3ስቱም ልጆቻቸው ዶክተሮች ናቸው። ዛሬ የ 83 አመት አዛውንት ሆነው በሃራሬ በህይወት ይገኛሉ። ማህበራዊ አውታረ መረቦች መንግስቱ በፌስቡክ

9305

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%93%E1%88%9D%E1%88%A9%E1%8B%B5

ናምሩድ

በመጽሐፍ ቅዱስ እንዲሁም በአፈ ታሪክ፣ ናምሩድ (ዕብራይስጥ /ኒምሮድ/) የኩሽ ልጅ፣ የካም ልጅ ልጅ እና የኖህ ልጅ-ልጅ-ልጅ ሲሆን የሰናዖር ንጉሥና 'በእግዚአብሔር ፊት ኃያል አዳኝ' ይባላል። በመጽሐፍ ቅዱስ ስሙ የሚገኘው በኦሪት ዘፍጥረት 10፣ በዜና መዋዕልና በትንቢተ ሚክያስ ብቻ ነው። እነዚህ መጻሕፍት ስለ ናምሩድ ብዙ ባይነገሩንም፣ ከመጽሐፍ ቅዱስ ውጭ ስለሱ ያሉት ትውፊቶች ግን በርካታ ናቸው። ከነዚህም ትውፊቶች መካከል ከሁሉ የታወቀው የባቢሎን ግንብ እንዲገነባ ያዘዘ መሆኑ ነው። በመጽሐፍ ቅዱስ ኦሪት ዘፍጥረት 10፡8-10፦ «ኩሽም ናምሩድን ወለደ፤ እርሱም በምድር ላይ ኃያል መሆንን ጀመረ። እርሱም በእግዚአብሔር ፊት ኃያል አዳኝ ነበረ፤ ስለዚህም፦ በእግዚአብሔር ፊት ኃያል አዳኝ እንደ ናምሩድ ተባለ። የግዛቱም መጀመሪያ በሰናዖር አገር ባቢሎን፥ ኦሬክ፥ አርካድ፥ ካልኔ ናቸው።» መጽሐፈ ዜና መዋዕል ቀዳማዊ 1፡10 ከዚህ በላይ ምንም አይጨምርም። ትንቢተ ሚክያስም 5፡6፦ «የአሦርንም አገር በሰይፍ፥ የናምሩድንም አገር በመግቢያው ውስጥ ያፈርሳሉ» ያለው ነው። በእብራይስጥ ትርጉም ኦሪት ዘፍጥረት 10፡11-12 ዘንድ ነነዌንና በነነዌ ዙሪያ ሌሎች ከተሞች የሠራው የሴም ልጅ አሦር ወይም ናምሩድ መሆኑ ግልጽ አይደለም። ስለዚህ በአንዳንድ ትርጉም ዘንድ በአሦር አገር ያሉትን ከተሞች የሠራው ደግሞ ናምሩድ ነበረ። በመጽሐፈ ኩፋሌ 8፡39 የኤቦር ሚስት አዙራድ «የአብሮድ ልጅ ናት» ሲል በግሪኩ ደግሞ በ«አብሮድ» ፈንታ «ነብሮድ» አለው፤ ይህም በግሪክ መጽሐፍ ቅዱስ «ናምሩድ» ማለት ነው። ናምሩድ የኤቦር አማትና የፋሌክ ቅድማያት ከሆነ፣ እንግዲህ አብርሃምና አይሁዶች ሁሉ ኢየሱስ ቢሆንም ከናምሩድ ከኩሽና ከካም ትንሽ ተወላጅነት አለባቸው ማለት ነው። በዘፍጥረት በብዙ ጥንታዊ ግዕዝ ቅጂዎች የናምሩድ ስም ኑቤርድ ወይም ኑቤር ተጽፎ ይታያል፤ ይህም ከግሪኩ አጻጻፍ ነብሮድ የደረሰ ይሆናል። አንድ ግዕዝ ቅጂ ግን «ናምሩድ» አለው፤ ይህም ከአረብኛው አጻጻፍ ታረመ። በአፈ ታሪክና በትውፊቶች በአይሁድ ልማዶች ዘንድ በተለይ በታልሙድ እንደሚገኘው ናምሩድ የባቢሎን ግንብ እንዲሠራ ያዘዘው ነው። በአንዳንድም የአይሁዶች ምንጭ ዘንድ፣ ከአብርሃም ጋር የታገለው የባቢሎን ንጉስ አምራፌል (ዘፍ. 14፡1) እና ናምሩድ አንድ ናቸው። ፕሲውዶ-ፊሎ የሚባል የአይሁድ መጽሐፍ (70 ዓ.ም. ያህል ተጽፎ) እንደሚለው፣ ናምሩድ የነገደ ካም አለቃ ሲሆን፣ እንዲሁ ዮቅጣን የነገደ ሴም አለቃ፣ የያዋንም ልጅ ዶዳኒም (ሮድኢ) ልጅ ፌኔክ የነገደ ያፌት አለቃ ሆኑ። በ1ኛ ክፍለ-ዘመን የአይሁድ ታሪክ ጸሐፊ ፍላቪዩስ ዮሴፉስ ስለ ናምሩድ እንዲህ ብሎ ጻፈ፦ «እግዚአብሔርን ለመናቅና ለማቃለል ያበረታታቸው ናምሩድ ነበረ። እሱ የካም ልጅ ልጅ፣ ደፋር ሰው ነበረ፤ ታላቅ የእጅ ብርታትም ነበረው። ደስታቸው በእግዚአብሔር አማካይነት የደረሠ ሳይሆን ከገዛ ድፍረታቸው የተነሣ እንዲደሰቱ አሳመናቸው። ከዚህ በላይ ቀስ በቀስ መንግሥቱን ወደ አምባገነንነት ቀየረ፤ ሰዎችን ከአምላክ ፍርሃት ለማዛወርና ለራሱ ስልጣን ምንጊዜ ጥገኛ እንዲሆኑ ከማድረግ በቀር ሌላ ዘዴ አላወቀም ነበርና… ብዙዎቹም የናምሩድን ውሳኔ እንዲከተሉ፣ ለእግዚአብሔርም መገዛት እንደ ቦቅቧቃነት እንዲቆጠሩ በጣም ተዘጋጁ። ግንብም ሠሩ፤ ምንም ጣር አላስቀሩም ወይም በምንም ረገድ ስራቸውን ቸል አላሉም። በስራው ላይ በተደረጉ እጆች ብዛት ምክንያት፣ ማንም ሳይጠብቀው ቶሎ ቶሎ እጅግ ከፍ ከፍ አለ፤ ሆኖም ውፍረቱ በጣም ግዙፍ በመሆኑ፣ ታላቅ ከፍታው ከርቀት ሲታይ ከእውኑ ያነሰው ይመስል ነበር። ውኃ እንዳይዘልቀው የተሠራው በዝፍት ከተመረገ ከተቃጠለ ጡብ ነበር። እግዚአብሔርም እንዲህ ያለ አእምሮ እንደ አደረጉ ባየ ጊዜ፣ በሙሉ እንዲያጠፋቸው አላሰበም፤ በቀድሞ ሐጢአተኞች ጥፋት ጥበበኛ አልሆኑምና፤ ነገር ግን ትርምስ አደረገባቸው፣ የተለያዩም ልሣናት አስገኘባቸው፣ በቋንቋዎች ብዛት ሳቢያ እርስ በርስ እንዳይግባቡ። ግንቡን ያገነቡበት ሥፍራ አሁን ባቢሎን ይባላል፤ ምክንያቱም አስቀድሞ በቀላል የገባቸው ቋንቋ ተደናገረና፤ አይሁዶች 'ባቤል' በሚለው ቃል 'ድብልቅ' ማለታቸው ነውና…» ኪታብ አል-ማጋል የተባለው ጥንታዊ አረብኛ መጽሐፍ (ከ'ቄሌምንጦስ መጻሕፍት' መሃል) እንደሚለው፤ ናምሩድ ሐዳኒዩንን፣ እላሳርን፣ ሴለውቅያን፣ ክቴሲፎን፣ ሩሂን፣ አትራፓተነን፣ ተላሎንንና ሌሎችን ከተሞች ሠራ። የፋሌቅ ዕድሜ 50 አመት ሲሆን ናምሩድ ኒሲቢስን፣ ራሃን (ኤደሣ) እና ካራንን ሠርቶ ከዚህ በላይ የራግው ዕድሜ 163 አመት በሆነበት ወቅት ናምሩድ የዓለም ንጉስ ሆኖ ለ69 አመታት ነገሠ። በተጨማሪ ናምሩድ 'ጥቁር ጨርቅና ዘወድ በሰማይ አይቶ ሸማኔውን ሳሳንን ጠርቶ እሱ በእንቁ ሠሮቶት በራሱ ላይ ጫነው። እሱ መጀመርያ ዘውድ የጫነው ንጉስ ነበረ። ስለዚህ ነገር ምንም የማያውቁ ሰዎች ዘውድ ከሰማይ ወረደለት አሉ።' በኋላ መጽሐፉ ናምሩድ የእሳትና የጣኦት አምልኮት መሠርቶ ለ3 አመት የአስማት ትምህርት ከኖህ 4ኛ ልጅ ከ'ቡኒተር' እንደ ተቀበለ ይላል። በጽርዕ የተጻፈው በዓተ መዛግብት (350 ዓ.ም.) ስለ ናምሩድ ተመሳሳይ ታሪክ አለው፤ ነገር ግን ናምሩድ ኒሲቢስን፣ ኤደሣንና ካራንን የሠራው የራግው ዕድሜ 50 አመት ሲሆን ነው፤ የናምሩድም ዘመን የጀመረው የራግው ዕድሜ 130 በሆነበት ወቅት ይባላል። በዚህ መጽሐፍ ደግሞ የሸማኔው ስም 'ሲሳን'፣ የኖህም አራተኛ ልጅ ስም 'ዮንቶን' ይባላል። ቅዱስ ሄሮኒሙስ 380 ዓ.ም. ገዳማ በጻፉት ጽሕፈት እብራይስጥ ጥያቄዎች ስለ ኦሪት ዘፍጥረት እንደሚሉ፣ ናምሩድ በባቤል ከነገሠ በኋላ «ደግሞ የነገሠባቸው በኦሬክ እሱም ኤደሣ፤ በአርካድ እሱም አሁን ኒሲቢስ፣ በሐላኔ [ካልኔ] እሱም ስሙ ከተቀየረ በኋላ ስለ ንጉስ ሴሌውቆስ 'ሴሌውቅያ' አሁንም እንዲያውም 'ክተሲፎን' የሚባሉ ከተሞች ናቸው» ነገር ግን ይህ ልማዳዊ መታወቂያ በዘመናዊ ሊቃውንት አይቀበለም፤ የናምሩድ ከተሞች በሶርያ ሳይሆኑ ሁላቸው በሱመር ይገኛሉ ባዮች ናቸውና። በግዕዝ የተጻፈው መጽሐፈ አዳምና ሕይዋን (ምናልባት ከ5ኛ ክፍለዘመን የታወቀ) ደግሞ ለበዓተ መዛግብት ተመሳሳይ ታሪክ አለው፤ በዚህ ግን የዘውዱ ሠሪ ስም 'ሳንጣል'፤ ናምሩድንም ያስተማረው የኖህ 4ኛ ልጅ ስም 'ባርውን' ይባላል። በአይሁድ መጽሐፍ ፒርኬ ዴ-ረቢ ኤልኤዘር (826 ዓ.ም. ያህል) ዘንድ፣ ናምሩድ ከአባቱ ከኩሽ የአዳምና የሕይዋን ልብሶች ወረሰ። እኚህም ልብሶች የማይሸነፍ አደረጉት ይላል። ከዚያ የናምሩድ ወገን ነገደ ያፌትን ድል በማድረግ ላዕላይ ገዚነት ተቀበለ። በኋላ ዔሳው (የአብርሃም ልጅ-ልጅ) ናምሩድን ገደለው። ይህ ተረት እንደገና ከ1618 ዓ.ም. በሚታወቀው «ያሻር መጽሐፍ» በሚባለው ሚድራሽ ይገኛል። ከዚህ በላይ የናምሩድ ልጅ ማርዶን በክፋት ከአባቱ እንደበለጠ ይጨምራል። በ9ኛ መቶ ዘመን 'የነቢያትና የነገሥታት ታሪክ' የጻፉት የእስላም ጸሓፊ ሙሐመድ እብን ጃሪር አል-ታባሪ ይህን የመሰለ ተረት ያቀርባል በዚህ መሠረት ናምሩድ ግንቡን በባቢል (ባቢሎን) አስገንቦ አላህ አጠፋውና የሰው ልጅ ቋንቋ ከዚያ ቀድሞ የሶርያ (አራማያ) ሲሆን የዛኔ ወደ 72 ልሣናት ይደባለቃል። ከዚያ በላይ ደግሞ በ13ኛ መቶ ዘመን የጻፉት ሌላ የእስላም ታሪከኛ አቡ አል-ፊዳ ይህን መሰል ታሪክ ሲያወራ የአብርሃም ቅድመ-አያት ዔቦር ግንቡን ለመሥራት እምቢ ስላለ የፊተኛው ቋንቋ ዕብራይስጥ እንዲቀርለት ተፈቀደ ብሎ ይጽፋል። በሀንጋሪ አፈ ታሪክ ደግሞ የሀንጋሪ ሰዎች አባቶች ወንድማማች 'ሁኖር' እና 'ማጎር' ሲሆኑ እነኚህ የታና ልጅ መንሮጥ እና የሚስቱ የኤነሕ መንታዎች ይባላሉ። በአንዳንድ ትውፊት ይህ መንሮጥ የኩሽ ልጅ ናምሩድ እንደ ነበር ይባላል። ጥቂት ደራሲዎች የ'ታና' እና የ'ኩሽ' ስሞች ከታሪካዊ ሱመራዊ የኪሽ ንጉሥ ኤታና ጋር እንዲሁም ከኩሻን መንግሥት (እስኩቴስ) አባት 'ኩሽ-ታና' ጋር ያለውን ተመሳሳይነት አጠቁመዋል። ሆኖም በአንድ መጽሐፍ ዘንድ የሁኖርና የማጎር አባት የኤነሕም ባል ናምሩድ ሳይሆን የኖህ ልጅ ያፌት ነበረ። በአርሜኒያ አፈ ታሪክ ዘንድ፣ የአርሜኒያ ሕዝብ መስራች ሐይክ ናምሩድን በቫን ሐይቅ አጠገብ በተካሔደ ፍልሚያ አሸንፎት ነበር። በዩናይትድ ስቴትስ በሚገኘው በሞርሞን ሃይማኖት መጻሕፍት ዘንድ፣ ልሣናት በተደባለቁበት ጊዜ የ'ያሬድ' ወገኖች መጀመርያውን ቋንቋ ጠብቀው በስሜን ቅርብ ወደ ሆነ፣ ስለ አዳኙም 'ናምሩድ' ወደ ተባለ ሸለቆ እንዲጓዙ ታዘዘ። ክፉ ናምሩድና ጻድቁ አብርሃም በመጽሐፍ ቅዱስ ስለ ናምሩድና አብርሃም ምንም ግንኙነት የለም። እንዲያውም ከሁለቱ መካከል 7 ትውልዶች አሉ። ይሁንና በሐሣዊ ፊሎ ጽሕፈት; በተልሙድም፣ በመካከለኛው ዘመን ረቢዎች ጽሕፈቶች እና በዛሬም አይሁዶች ልማድ ዘንድ፤ ናምሩድና አብርሃም በአንድ ጊዜ የኖሩ ጠላቶች ያደርጋቸዋል። በዚሁ ትውፊት፣ አብርሃም ናምሩድን ስለ ጣኦት አምልኮት ይገሥጸዋል። በቤተ እሥራኤል ጽሕፈት ትዕዛዘ ሰንበት ተመሳሳይ እምነት ይተረካል። እዚህ ግን ናምሩድ የከነዓን ንጉሥ ይባላል። በኢብራሂም (አብርሃም) እና ባልተሰየመ ንጉሥ መሃል ያለው ተመሳሳይ ክርክር ደግሞ በእስልምና ቁርዓን ይገኛል። በአይሁድ ምንጮች መሠረት፣ የእስላም ሊቃውንት ይህ ንጉሥ ናምሩድ ነበር ይላሉ። ናምሩድ የፈላጭ ቁራጭና የክፋት አራያ ሆኖ በእብራይስጥ 'ናምሩድ ክፉው' በአረብኛም 'ናምሩድ አል-ጃባር' (አምባገነን) ይሠየማል። ሌሎች አስተያየቶች የታሪክም ሆነ የአፈታሪክ ሊቃውንት ለረጅም ዘመን የናምሩድን መታወቂያ ለመገመት ሙከራዎች አድርገዋል። የከለዳውያን ጸሐፊ ቤሮስስ በ3ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. እንደ ጻፉ፣ ከማየ አይኅ በኋላ መጀመርያው ንጉሥ የከላውዴዎን ንጉሥ «ኤወኮዮስ» እንደ ነበር መሠከረ። ስለዚህ በ4ኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም. በክርስቲያን ሊቀ ጳጳስ አውሳብዮስ አስተያየት ይህ ኤወኮዮስና ናምሩድ አንድ ነበሩ። ከዚህም ጋር በ200 ዓ.ም. ግድም የጻፉት ክላውዲዩስ አይሊያኑስ እንዳለው፣ «ኤወኮሮስ» የባቢሎን ንጉሥና የ«ጊልጋሞስ» አያት ይባላል። የዛሬው ሊቃውንት እምደሚያስቡ፣ የዚህ «ኤወኮሮስ ኤወኮዮስ» መታወቂያ በተጨማሪ ከኩኔይፎርም ሰነዶች ከታወቀው ከኡሩክ (ኦሬክ) ጥንታዊ መስራች ከኤንመርካር ጋር አንድ ላይ ነው። በጥንታዊ ጽሑፍ ኤንመርካርና የአራታ ንጉሥ ዘንድ፣ ኤንመርካር የግንብ መቅደስ በኡሩክ (ኦሬክ) እና በኤሪዱ (ባቢሎን እንደመሰለው) ሠርተው ነበር። «ባቢሎን» ማለት የኤሪዱ መጠሪያ እንደ ነበር የሚል ማስረጃ በሌሎችም ጥናቶች አለ። ሌሎች ሊቃውንት ለናምሩድ የተለያዩ መታወቂያዎች አቅርበዋል። የ4ኛው ሮማ ፓፓ ቅሌምንጦስ በጻፉት ደብዳቤ መሠረት፣ ናምሩድ የፋርስ ሃይማኖት ሰባኪ ዞራስተር (ዛራጡሽትራ) ነበረ ደግሞ የባቢሎን አምላክ ሜሮዳክ አፈ ታሪክ ከናምሩድ ሕይወት እንደ ተወሰደ ተብሎአል። ሌሎች ሃሣብ ናምሩድ በዕውኑ የአሦር ንጉሥ 1ኛ ቱኩልቲ-ኒኑርታ ነበር ይላል። አሌክሳንድር ሂስሎፕ በ19ኛ ክፍለ ዘመን የጻፈው በግሪክ አፈ ታሪክ ዘንድ የመስጴጦምያ ንጉስና የሴሚራሚስ ባል ኒኑስ ተመሳሳይነት አየ። በሱመራውያን ነገሥታት ዝርዝር የአካድ መስራች ታላቁ ሳርጎን ስለሆነ እንዲሁም በባቢሎን ዜና መዋእል ስነድ 19:51) ሳርጎን የባቤል መስራች ስለ ሆነ፣ አንድ ሃልዮ ሳርጎንንና ናምሩድን አንድ ያደርጋቸዋል። ነገር ግን ሌሎች ጽሕፈቶች አካድ ከሳርጎን አስቀድሞ በኤንሻኩሻና እና በሉጋልዛገሢ ዘመናት እንደ ነበር ስለሚመሰክር ይህ ሃሳብ ተጠይቋል። በተጨማሪ ሌላ ሰነድ 20:18-19) ሳርጎን ባቢሎንን ወደ አካድ ዙሪያ እንዳዛወረው ይላል። ዋቢ ምንጮች 1998) 2002) 83, 1. 1990), 1-29 የውጭ መያያዣዎች የብሉይ ኪዳን

9753

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AD%E1%88%AD%E1%88%B5%E1%89%B5%E1%8A%93

ክርስትና

ክርስትና በኢየሱስ ክርስቶስ (1ኛ ክፍለዘመን ዓ.ም.) ሕይወትና ትምህርት የተመሠረተ እምነት ነው። የክርስትና መጀመርያ የሚተረክበት አዲስ ኪዳን በተለይም ወንጌልና የሐዋርያት ሥራ ነው። የቅሌምንጦስ ስነ ጽሑፍ እንደሚለው ረቢ ኢየሱስ በይሁዳ ክፍላገር ገና ሲያስተምር፣ ደቀ መዝሙሩ ባርናባስ በሮሜ ከተማ አደባባይ ቆሞ ኢየሱስ መሲኅ መሆኑን አዋጀ፤ ይህ ታሪክ ግን አሁን በምዕራባውያን መምኅሮች ዘንድ አጠያያቂ ሆኗልና በሰፊ አይታወቅም። በሌላ ልማድ ኢየሱስ ለኦስሮኤና ንጉሥ ለ5ኛው አብጋር ደብዳቤ ጻፈ፣ ታዓምራዊ መልክም እንደ ላካቸው ይባላል (የጄኖቫ ቅዱስ መልክን ይዩ።) በወንጌል መሠረት ኢየሱስ ከተሰቀለ በኋላ፣ እንደገና በሕይወት ከመቃብር ተነሥቶ ለደቂቀ መዝሙሮቹ እንደገና ታይቶ ከዚያ ወደ ሰማይ ዓረገ። ከዚህ በኋላ የአይሁድ ጉባኤ ጴጥሮስንና ሌሎችን ሐዋርያት አስገረፋቸው፣ በኢየሱስ ስም እንዳያስተምሩ ከለከሉዋቸው። ጴጥሮስ ግን፦ «ከሰው ይልቅ ለእግዚአብሔር ልንታዘዝ ይገባል» ብሎ መለሳቸው (የሐዋርያት ሥራ 5:29)። የኢየሱስ ወንድም ያዕቆብ በኢየሩሳሌም የቤተክርስቲያን መጀመርያ መሪ ሆኑ። ከትንሽ በኋላ አይሁድ ያልሆኑ አሕዛብ ምዕመናን እንዲሆኑ ፈቀደ፣ ግርዘት ወይም ሌሎች የሕገ ሙሴ ከባድ ደንቦች አላስገደዳቸውም፣ ነገር ግን ከሕገ ሙሴ «ለጣዖት ከተሠዋ፣ ከደምም፣ ከተናቀም (ከመብላት)፣ ከዝሙትም ትርቁ ዘንድ» አስገደዳቸው (የሐዋርያት ሥራ 15)። ከዚያ በተለይ በቅዱስ ጳውሎስ ስብከት ምክንያት ክርስትና ወንጌልም በቶሎ በሮማ መንግሥት እስከ ሮሜ ከተማ ድረስ ተስፋፋ። በተጨማሪ ልዩ ልዩ ሐዋርያት ወንጌሉን እስከ አክሱም መንግሥትና እስከ ሕንድ ድረስ ቶሎ ወሰዱ። በ41 ዓም የሮሜ ቄሣር ክላውዴዎስ «አይሁዶችን» ከሮሜ ከተማ ባሳደዳቸው ዘመን፣ ብዙዎቹ ክርስቲያኖች እንደ ነበሩ ይመስላል። ክርስቲያኖች በሮሜ መንግሥት ብዙ ጊዜ እስከ 303 አም ድረስ ከቄሣሮቹ መከራዎች ቢያገኙም፣ ሃይማኖቱ ግን ምንጊዜም እየተበዛ ነበር። የአይሁዶች ትምህርት ግን በረቢ አኪቫ በን ዮሴፍ መሪነት በሌላ አቅጣቻ ሄዶ አዋልድ መጻሕፍት ከብሉይ ኪዳን አጠፉና ተልሙድ በተባለ ጽሑፍ አዳዲስ ትምህርቶችን ፈጠሩ። ስለዚህ የሮሜ ንጉሥ ቤስጳስያን የኢየሩሳሌምን ቤተ መቅደስ በ62 ዓም ካጠፋ በኋላ፣ አይሁድና እና ክርስትና እንደተለያዩ ሃይማኖቶች ተቆጥረዋል። በ303 ዓም ክርስትና በሮሜ መንግሥት በጋሌሪዎስ ዘመን ሕጋዊ ሆነ። የሚቀጠለው ቄሳር ቆስጠንጢኖስ በመጋቢት 10 ቀን 313 ዓ.ም. በአዋጅ እሑድ ለሮማ ዜጎች ሁሉ ስለ ጣኦቱ አፖሎ የእረፍት ቀን እንዲሆንላቸው አዘዘ። በኋላ በ317 ዓም እርሱ የንቅያ ጉባኤ ጠራ፣ በዚህ ጉባኤ በዚያን ጊዜ በዕብራይስጥ የተገኙት ጸሐፍት ብቻ (አዋልድ መጻሕፍት ሳይሆኑ) በብሉይ ኪዳን እንዲቀበሉ ተስማሙ። ከጥቂት ዓመታት በኋላ ቆስጠንጢኖስ እራሱ ተጠመቀ። ከዚያስ የሮሜ ቤተ ክርስቲያን የአይሁዶችን «አጭር» ብሉይ ኪዳን የሚያጸድቀው ምንም ቢሆንም፣ እንደ አስርቱ ቃላት ሰንበት በቅዳሜ የከበሩት ሁሉ እንደ «አይሁዳውያን» ሀራ ጤቆች በአውሮጳ ይቆጠሩ ጀመር። በዚህ ዘመን ያህል ብዙ ሌሎች ተወዳዳሪ ትምህርቶች በሮሜ መንግሥት ይሄዱ ነበር፣ በተለይም፦ የአሪያን ቤተ ክርስቲያን በመሪያቸው አሪዩስ ትምህርት ኢየሱስ ወይም ወልድ ከእግዚአብሔር አብ በታች የተለየ አምላክ ነበር እንጂ ሥላሴን አላስተማረም። ይህ እምነት በብዙ ጀርመናውያን ብሔሮች ለጊዜ ይቀበል ነበር። ሞንታኒስም ነቢያቸው ሞንታኑስ «እኔ ፓራቅሌጦስ (መንፈስ ቅዱስ) ነኝ» ብሎ ሰበከ። ኖስቲሲስም ወይም ኖስቲኮች አንዳንድ ሐሣዌ የተቆጠሩት ወንጌሎች ጽፈው ነበር፣ ሌሎች ትምህርቶች በምስጢር ጠበቁ። ማኒኪስም እንደ ኖስቲሲሲም የመሰለ በምስጢር የተማረ የፋርስ ነቢይ ማኒ ሃይማኖት ሚትራይስም ሌላ የፋርስ (ዞራስተር) ጣኦት በአረመኔዎች በኩል ዘመናዊ ሆነ፣ እሱ ደግሞ በምስጢር ይማር ነበር። የዱሮ አረመኔነት ወዳጆች ከ353 እስከ 356 ዓም ድረስ በቄሳሩ ዩሊያኖስ ከሐዲ ሥር ለአጭር ጊዜ ወደ ሥልጣን ተመለሱ፤ ጸረ-ክርስቲያን ትምህርቶች አስገቡ። ሆኖም ከበፊቱ ይልቅ ጨዋዎች ሆነው ነበር። ስለዚህ የንቅያ ጉባኤ የንቅያ ጸሎተ ሃይማኖት ወሰነ። በዚህ ውስጥ ኢየሱስ ወልድ፣ ከአብ ጋራ አንድ ባሕርይ አለው ይላል። በ372 ዓም በተሰሎንቄ ዐዋጅ ቄሣሩ ጤዎዶስዮስ ይህን እምነት በሮሜ ግዛት ውስጥ የመንግሥት ሃይማኖት አደረገው፤ ብዙ የአረመኔ መቅደሶች ተፈረሱ። በሚከተለው ዓመት በ373 ዓም ፩ኛው የቁስጥንጥንያ ጉባኤ የጸሎተ ሃይማኖቱን ይፋዊ ቃላት ትንሽ ቀየሩ፤ በተለይም ስለ መንፈስ ቅዱስ ባሕርይና መለኰታዊነት በይበልጥ የሚገልጹ ቃላት ተጨመሩ። ከዚያ የተነሣ ወደፊት ቄሣሮች በማንም ሰዓት ጉባኤ በመጥራት ይፋዊ የመንግሥት ሃይማኖት ቀይረው በፍጹም ሊያባልሹት ይቻላል የሚል ጭንቀት ነበር። በተለይ ኢየሱስ «ከአብ ጋር አንድ ባሕርይ አለው» ቢልም፣ ሆኖም ሁለት ልዩ ልዩ ጸባዮች አሉት የሚሉ አስተማሪዎች ሲቀርቡ፣ ይህ ኢየሱስ በሁለት ልዩ ልዩ ጸባዮች ተለይቷል ማለታቸው ወደፊት ቄሣሮቹ በተንኮላቸው ብዛት የመለኮታዊነቱን ጸባይ በይፋ አስለይተው ወደፊትም አንዱን ጸባይ መካድ ይችላሉና የሃይማኖት ጽሑፉን እንደገና ቀይረው 'ተራ ሰው ብቻ መሆኑ የሮሜ ይፋዊ እምነት ነው' ማለት ይችላሉ የሚል ጭንቀት ተነሣ። የንቅያ (ቁስጥንጥንያ የ373 ዓም) ጸሎተ ሃይማኖት ግን እስካሁን ድረስ ምንም ቃል ሳይቀየር በአብያተ ክርስቲያናት ሁሉ (ካቶሊክ፣ ተዋሕዶ፣ ኦርቶዶክስ እና ፕሮቴስታንት) ይደገፋል። ኢየሱስ አንድ «ተዋሕዶ» ጸባይ (ሰውና አምላክ) ያመነበት ወገን እንዲህ ካልሆነ ፈጣሪ ወደ ፍጥረቱ በፍጹምነት ተዋሕዶ ካልገባ በቀር የሰውን ልጅ አያድንም ነበር ባዮች ነበሩ። ነገር ግን የኢየሱስ «ሁለት ጸባዮች» ትምህርት ወዳጅ ወገን በመጨረሻ በፓፓ ኬልቄዶን ጉባኤ (443 አም) ስለ ተቀበለ፣ የሮሜ ፓፓ ከሌሎቹ ጳጳሳት (የእስክንድርያ፣ የአንጾኪያ ጳጳሳት) ተለያየ። እስካሁንም ድረስ ተዋሕዶ የተባሉት አብያተ ክርስቲያናት መጀመርያ ፫ቱ ጉባኤዎች (ንቅያ፣ ቁስጥንጥንያ፣ ኤፌሶን) ብቻ የሚቀበሉ ናቸው እንጂ የኬልቄዶን ጉባኤ አይቀበሉም። እስከ 777 ዓም ድረስ በጥምቀት ሥርዓት ወደ ክርስትና የገቡት በጠቅላላ በፈቃደኝነትና በሰላም ነበር። ከነዚህ መካከል ብዙ ሕዝቦች ክርስትናን ተቀበሉ (የክርስትና መስፋፋት ይዩ።) በ777 ዓም ግን የፍራንኮች ንጉሥ ካሮሉስ ማግኑስ የሳክሶኖች ብሔር (በጀርመን የቀሩትን ሕዝብ) በግድና በዛቻ አስጠመቁዋቸው። ጀርመኖች ደግሞ በበኩላቸው ዞረው የባልቲክ ቋንቋ ተናጋሪ ነገዶችን (በተለይ ላትቪያ፣ ሊትዌኒያ እና የቀድሞው ፕሩሳውያን) በጨካኝ ጦሮች አስጠመቁዋቸውና እንደ ባርዮች ያህል አደረጉዋቸው። ከነዚዎች ጉዳዮች በስተቀር ግን በክርስትና ታሪክ በአጠቃላይ አብዛኞቹ ብሔሮች የገቡት በሰላምና በፈቃደኝነት ሆኖዋል። ቋንቋዎች ኢየሱስ የሰበከው በተለይ በአረማይስጥና በዕብራይስጥ እንደ ነበር ይታመናል። ግሪክኛ ደግሞ በዙሪያው በሰፊ ይነገር ነበርና የአዲስ ኪዳን መጀመርያ የምናውቀው ቅጂ ግሪክኛ ነው። በሉቃስና ዮሐንስ ወንጌላት ዘንድ በመስቀል የተጻፉት ልሳናት ዕብራይስጥ፣ ግሪክኛና ሮማይስጥ ስለ ሆኑ እነዚህም ለዚያው ይከበራሉ። አዲስ ኪዳን በኋላ የተተረጎመባቸው ሌሎች ልሳናት ደግሞ እንደ ክቡራን ቋንቋዎች ተቆጠሩ፤ ግዕዝ፣ ቅብጥኛ፣ አርሜንኛ፣ ጥንታዊ ስላቭኛ እና ሌሎች በአብያተ ክርስትያናት መደበኛ ሆኑ። በአሁኑ ጊዜ አዲስ ኪዳን ወይም ቢያንስ ወንጌል በብዙ ሺህ የሰው ልጅ ቋንቋዎች

48862

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%93%E1%8D%93%20%E1%8D%8D%E1%88%AB%E1%8A%95%E1%88%B2%E1%88%B5%E1%8A%AE%E1%88%B5

ፓፓ ፍራንሲስኮስ

ፓፓ ፍራንሲስኮስ ወይም ፖፕ ፍራንሲስ፣ ልደት ስም ሖርጌ ማሪዮ ቤርጎልዮ (1929 ዓም አርጀንቲና ተወለዱ) ከ2005 ዓም ጀምሮ የሮሜ ፓፓ ወይም የሮማን ካቶሊክ መሪ ናቸው።ከ 2013 (አውሮፓውያን) ጀምሮ የካቶሊክ ቤተክርስቲያን መሪ እና የቫቲካን ከተማ ግዛት ሉዓላዊ ገዥ ናቸው። ፍራንሲስ የኢየሱስ ማኅበር አባል ለመሆን የመጀመሪያው ጳጳስ ነው፣ የመጀመሪያው ከአሜሪካ፣ የመጀመሪያው ከደቡብ ንፍቀ ክበብ፣ በ 8ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከገዛው ሶርያዊ ጎርጎርዮስ ሳልሳዊ በኋላ ከአውሮፓ ውጪ የመጀመሪያው ጳጳስ ነው። በቦነስ አይረስ፣ አርጀንቲና የተወለደው ቤርጎሊዮ በወጣትነት ጊዜ የኬሚስትነት ሙያ ከማሰልጠን በፊት በምግብ ሳይንስ ላብራቶሪ ውስጥ በቴክኒሻንነት ከመስራቱ በፊት በባውንተርነት እና በፅዳት ሰራተኛነት ለተወሰነ ጊዜ ሰርቷል። ከከባድ ሕመም ካገገመ በኋላ በ1958 የኢየሱስ (የጀሱሳውያን) ማኅበር አባል ለመሆን ተነሳሳ። በ1969 የካቶሊክ ቄስ ሆኖ ተሹሟል፤ ከ1973 እስከ 1979 በአርጀንቲና ውስጥ የየየሱሳውያን ጠቅላይ ግዛት የበላይ ሆኖ ተሾመ። እ.ኤ.አ. በ1998 የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ ሆኑ እና በ2001 በርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ዮሐንስ ጳውሎስ ዳግማዊ ካርዲናል ፈጠሩ። በታህሳስ 2001 በአርጀንቲና በተፈጠረው ሁከት የአርጀንቲና ቤተ ክርስቲያንን መርተዋል። የኔስቶር ኪርችነር እና የክርስቲና ፈርናንዴዝ ደ ኪርችነር አስተዳደሮች እንደ ፖለቲካ ተቀናቃኝ አድርገው ይመለከቱት ነበር። እ.ኤ.አ. ለአሲሲው ቅዱስ ፍራንሲስ ክብር ሲል ፍራንሲስን የጵጵስና ስም አድርጎ መረጠ። በአደባባይ ህይወቱ በሙሉ፣ ፍራንሲስ በትህትናው፣ በእግዚአብሔር ምህረት ላይ አፅንዖት በመስጠት፣ በአለም አቀፍ ደረጃ እንደ ጳጳስ ታይነት፣ ለድሆች ተቆርቋሪነት እና በሀይማኖቶች መካከል ውይይት ለማድረግ ባለው ቁርጠኝነት ይታወቃሉ። ለጵጵስናው ከቀደምቶቹ ያነሰ መደበኛ አቀራረብ እንደነበረው ይነገርለታል፡ ለምሳሌ ቀደምት ሊቃነ ጳጳሳት ይገለገሉበት በነበረው የሐዋርያዊ ቤተ መንግሥት የጳጳሳት አፓርታማዎች ውስጥ ከመኖር ይልቅ በዶሙስ ሳንክታ ማርቴ የእንግዳ ማረፊያ ውስጥ መኖርን መርጧል። ፍራንሲስ ውርጃን፣ ቀሳውስትን አለማግባትን እና የሴቶችን መሾም በተመለከተ የቤተክርስቲያኗን ትውፊታዊ አመለካከቶች ይጠብቃሉ፣ ነገር ግን በዲቁናነት ዕድል ላይ ውይይት ጀምሯል እና ሴቶችን በሮማን ኪዩሪያ የዲያስትሪክት ሙሉ አባላት አድርጓል። ቤተክርስቲያኑ ለኤልጂቢቲ ማህበረሰብ አባላት የበለጠ ክፍት እና እንግዳ ተቀባይ መሆን እንዳለባት ይጠብቃል። ፍራንሲስ ያልተገራ የካፒታሊዝም እና የነፃ ገበያ ኢኮኖሚክስ፣ የፍጆታ ተጠቃሚነት እና ከመጠን በላይ እድገትን የሚተቹ እና በአየር ንብረት ለውጥ ላይ እርምጃ እንዲወስዱ ተሟጋቾች የሉዳቶ ሲ' አዋጅ የጵጵስና ስልጣናቸው ትኩረት ነው። በአለምአቀፍ ዲፕሎማሲ, በዩናይትድ ስቴትስ እና በኩባ መካከል ሙሉ ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነቶችን ለማደስ እና በአውሮፓ እና በመካከለኛው አሜሪካ የስደተኞች ቀውሶች ወቅት የስደተኞችን ጉዳይ ደግፏል. ከ 2018 ጀምሮ እሱ የሕዝባዊነት ተቃዋሚ ነው።ኢኩሜኒዝምን ማስፋፋቱን ጨምሮ፣ እንዲሁም በሲቪል የተፋቱ እና እንደገና የተጋቡ ካቶሊኮች ከአሞሪስ ላቲሺያ እትም ጋር እንዲተባበሩ ማድረጉን ጨምሮ በብዙ ጥያቄዎች ላይ ከሥነ-መለኮት ወግ አጥባቂዎች ትችት ገጥሞታል። የመጀመሪያዎቹ ዓመታት ጆርጅ ማሪዮ ቤርጎሊዮ ታኅሣሥ 17 ቀን 1936 (አውሮፓዊ) ወይም በኢትዮጵያ 1929 በቦነስ አይረስ ሰፈር ፍሎሬስ ተወለደ። እሱ የማሪዮ ሆሴ ቤርጎሊዮ (1908–1959) እና ሬጂና ማሪያ ሲቮሪ (1911–1981) የአምስት ልጆች ታላቅ ነበር። ማሪዮ ቤርጎሊዮ በጣሊያን ፒዬድሞንት ግዛት በፖርታኮማሮ (የአስቲ ግዛት) የተወለደ ጣሊያናዊ ስደተኛ አካውንታንት ነበር። ሬጂና ሲቮሪ በቦነስ አይረስ የተወለደች የቤት እመቤት ነበረች። የማሪዮ ሆሴ ቤተሰቦች ከቤኒቶ ሙሶሎኒ ፋሺስታዊ አገዛዝ ለማምለጥ በ1929 ጣሊያንን ለቀው ወጡ። ማሪያ ኤሌና ቤርጎሊዮ (በ1948 ዓ.ም.) እንደተናገረችው፣ የጳጳሱ ብቸኛ ሕያው ወንድም እህት፣ እነሱ በኢኮኖሚያዊ ምክንያቶች አልተሰደዱም። ሌሎች ወንድሞቹ አልቤርቶ ሆራሲዮ (1942–2010)፣ ኦስካር አድሪያን (1938 ሟች) እና ማርታ ሬጂና (1940–2007) ነበሩ። ሁለት የልጅ ልጅ የሆኑት አንቶኒዮ እና ጆሴፍ በትራፊክ ግጭት ሞቱ። የእህቱ ልጅ ክሪስቲና ቤርጎሊዮ በስፔን ማድሪድ ውስጥ ሰአሊ ነው። በስድስተኛ ክፍል ቤርጎሊዮ በቦነስ አይረስ ግዛት ራሞስ ሜጂያ በሚገኘው የዶን ቦስኮ የሽያጭ ሰዎች ትምህርት ቤት ዊልፍሪድ ባሮን ደ ሎስ ሳንቶስ አንጄልስ ተምሯል። በቀድሞው የአርጀንቲና ፕሬዝዳንት ስም የተሰየመውን 27 ን በቴክኒካል ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ተከታትሎ በኬሚካል ቴክኒሻን ዲፕሎማ ተመርቋል (አንዳንድ ሚዲያዎች በስህተት እንደዘገቡት በኬሚስትሪ የማስተርስ ዲግሪ አይደለም)። በዚ ብቃቱ፣ በሂኪቲየር-ባችማን ላብራቶሪ የምግብ ክፍል ውስጥ በአስቴር ባሌስቲሪኖ ስር ሰርቶ ለብዙ አመታት አሳልፏል። ቤርጎሊዮ በኬሚካል ቴክኒሻንነት ከመስራቱ በፊት እንደ ባር ቆጣቢ እና እንደ ጽዳት ፎቆችም ሰርቷል። የ21 ዓመት ልጅ እያለ ለሕይወት አስጊ በሆነ የሳንባ ምች እና በሦስት የሳይሲስ በሽታ ተሠቃይቷል። ብዙም ሳይቆይ የሳንባ ክፍል ተቆርጧል። ቤርጎሊዮ የሳን ሎሬንዞ ደ አልማግሮ የእግር ኳስ ክለብ የዕድሜ ልክ ደጋፊ ነው። ቤርጎሊዮ የቲታ ሜሬሎ፣ ኒዮሪያሊዝም እና ታንጎ ዳንስ ፊልሞች አድናቂ ነው፣ የአርጀንቲና እና የኡራጓይ ባህላዊ ሙዚቃ ሚሎንጋ በመባል ይታወቃል። ጀሱት (1958-2013) ቤርጎሊዮ የክህነት ጥሪውን ያገኘው የፀደይ ቀንን ለማክበር በጉዞ ላይ እያለ ነው። ኑዛዜ ለመሄድ በቤተ ክርስቲያን በኩል አለፈ፣ እናም በካህኑ ተመስጦ ነበር። ቤርጎሊዮ በጠቅላይ ቤተ ክህነት ሴሚናሪ ኢንማኩላዳ ኮንሴፕሲዮን ሴሚናሪ በቪላ ዴቮቶ ቦነስ አይረስ ከተማረ በኋላ ከሦስት ዓመታት በኋላ ወደ ኢየሱስ ማኅበር ጀማሪ መጋቢት 11 ቀን 1958 ገባ። ያገኛትን ልጅ አፍቅሮ ሃይማኖታዊ ሥራውን ለመቀጠል በአጭሩ ተጠራጠረ። እንደ ጀማሪ ጀማሪ በሳንቲያጎ፣ ቺሊ የሰው ልጅን አጥንቷል። በኢየሱስ ማኅበር ውስጥ ከጀመረ በኋላ፣ ቤርጎሊዮ መጋቢት 12 ቀን 1960 ዓ.ም የሃይማኖታዊ ሙያውን የድህነት፣ የንጽሕና እና የሥርዓት አባል ታዛዥነትን በፈጸመ ጊዜ በይፋ ኢየሱሳዊ ሆነ። እ.ኤ.አ. በ1960 ቤርጎሊዮ በቦነስ አይረስ ግዛት ሳን ሚጌል ከሚገኘው ከኮሌጂዮ ማክስሞ ደ ሳን ሆሴ የፍልስፍና ፈቃድ አገኘ። ከ1964 እስከ 1965 በሳንታ ፌ በሚገኘው ኮሌጂዮ ዴ ላ ኢንማኩላዳ ኮንሴፕሲዮን ሁለተኛ ደረጃ ትምህርት ቤት ስነ-ጽሁፍ እና ስነ ልቦና አስተምሯል።በ1966 በቦነስ አይረስ በሚገኘው ኮሌጆ ዴል ሳልቫዶር ተመሳሳይ ኮርሶችን አስተምሯል። ፕሬስባይቴሬት (1969-1992) እ.ኤ.አ. በ1967 ቤርጎሊዮ የነገረ መለኮት ትምህርቱን በፋኩልታዴስ ደ ፊሎሶፊያ ጀመረ እና በታህሳስ 13 ቀን 1969 በሊቀ ጳጳስ ራሞን ሆሴ ካስቴላኖ የክህነት ማዕረግ ተሹሟል። በዚያ ለነበረው ክፍለ ሀገር የጀማሪዎች አለቃ ሆኖ አገልግሏል እና የነገረ መለኮት መምህር ሆነ። ቤርጎሊዮ የመጨረሻውን የመንፈሳዊ የስልጠና ደረጃውን በአልካላ ዴ ሄናሬስ፣ ስፔን አጠናቀቀ እና የመጨረሻውን የኢየሱስዊት ቃል ኪዳን ገባ። እ.ኤ.አ. የዮም ኪፑር ጦርነት። የስልጣን ዘመናቸውን ካጠናቀቁ በኋላ በ1980 የተማሩበት የሳን ሚጌል የፍልስፍና እና ስነ መለኮት ፋኩልቲ ዳይሬክተር ሆነው ተሾሙ። ይህንን አዲስ ሹመት ከመውሰዱ በፊት፣ እ.ኤ.አ. በ1980 የመጀመሪያዎቹን ሶስት ወራት በአየርላንድ እንግሊዘኛ ለመማር አሳልፏል፣ በዱብሊን ሚልታውን የስነመለኮት እና የፍልስፍና ተቋም ውስጥ በጄስዊት ማእከል ቆየ። እ.ኤ.አ. እስከ 1986 ድረስ በሳን ሚጌል ለስድስት ዓመታት አገልግሏል በጄሱሳዊው ጄኔራል ፒተር ሃንስ ኮልቨንባች ውሳኔ በኢየሱስ ማኅበር ውስጥ ካለው ዓለም አቀፋዊ የማህበራዊ ፍትህን ከማጉላት አዝማሚያ ጋር በሚስማማ ሰው ተተካ በታዋቂው ሃይማኖታዊ እና ቀጥተኛ የአርብቶ አደር ሥራ ላይ. በጀርመን ፍራንክፈርት በሚገኘው የሳንክት ጆርጅገን የፍልስፍና እና የነገረ መለኮት ምረቃ ትምህርት ቤት የመመረቂያ ርእሶችን በማጤን ብዙ ወራት አሳልፏል። የጀርመናዊውን/ ጣሊያናዊውን የሃይማኖት ምሁር ሮማኖ ጋርዲኒ ሥራ በመቃኘት ላይ ተሰማርቷል፣ በተለይም በ1925 በዴር ጌንሣትዝ ሥራው ላይ ያሳተመውን 'ንፅፅር' ጥናት። ነገር ግን፣ በኮርዶባ ለሚገኘው የጄሱስ ማህበረሰብ መናዘዝ እና መንፈሳዊ ዳይሬክተር ሆኖ ለማገልገል ያለጊዜው ወደ አርጀንቲና ሊመለስ ነበረበት። በጀርመን በአውስበርግ የሚገኘውን ሜሪ ዩኒት ኦቭ ኖትስ የተሰኘውን ሥዕል አይቷል እና የሥዕሉን ቅጂ ወደ አርጀንቲና አመጣ እና አስፈላጊ የማሪያን አምልኮ ሆነ። በሣሌዥያ ትምህርት ቤት ተማሪ በነበረበት ጊዜ፣ ቤርጎሊዮ በዩክሬን ግሪክ ካቶሊክ ቄስ ስቴፋን ክዝሚል ተማክሮ ነበር። ቤርጎሊዮ ብዙ ጊዜ ከክፍል ጓደኞቹ ከሰአታት በፊት ተነስቶ ቅዳሴን ለማገልገል። በ 1992 ቤርጎሊዮ ከየየሱሳውያን መሪዎች እና ሊቃውንት ጋር በተፈጠረው አለመግባባት ፣የቤርጎሊዮን “አለመስማማት” ስሜት የካቶሊክ ኦርቶዶክሱን እና የነፃነት ሥነ-መለኮትን በመቃወም እና በሠራው ሥራ በ 1992 በጄሱሳውያን ባለሥልጣናት እንዳይኖር ተጠየቀ የቦነስ አይረስ ረዳት ጳጳስ። እንደ ኤጲስ ቆጶስነቱ ለጄሱሳዊ አለቃው ተገዥ አልነበረም። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ, እሱ ኢየሱስ ቤቶችን አልጎበኘም እና ጳጳስ ሆኖ እስከተመረጠበት ጊዜ ድረስ "ከኢየሱሳውያን የራቀ" ነበር. ቅድመ-ጳጳስ ኤጲስ ቆጶስ (1992-2013) ቤርጎሊዮ በ1992 የቦነስ አይረስ ረዳት ጳጳስ ተብሎ ተሰይሟል እና በጁን 27 ቀን 1992 የአውካ ጳጳስ የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ ብፁዕ ካርዲናል አንቶኒዮ ኳራሲኖ ዋና ገዳም ሆነው ቀደሱ። እንደ ኤጲስ ቆጶስነት መሪ ቃል መረጠ። በማቴዎስ 9፡9-13 ላይ “በምሕረት አይቶ ስለ መረጠው” ከሚለው የቅዱስ በዴ ስብከት የተወሰደ ነው። ሰኔ 3 ቀን 1997 ቤርጎሊዮ የመተካት መብት ያለው የቦነስ አይረስ አስተባባሪ ሊቀ ጳጳስ ሆኖ ተሾመ። እ.ኤ.አ. በዚ ተግባር፣ በርጎሊዮ አዲስ አድባራትን ፈጠረ እና የጠቅላይ ቤተ ክህነት አስተዳደር ጽ/ቤቶችን በአዲስ መልክ አዋቅሮ፣ ለሕይወት ደጋፊ የሆኑ ተግባራትን መርቷል፣ እና የፍቺ ኮሚሽን ፈጠረ። እንደ ሊቀ ጳጳስ የቤርጎሊዮ ዋና ተነሳሽነቶች አንዱ የቤተክርስቲያንን መገኘት በቦነስ አይረስ ሰፈር ውስጥ ማሳደግ ነው። በእሱ መሪነት, በድሃ መንደሮች ውስጥ እንዲሰሩ የተመደቡት ካህናት ቁጥር በእጥፍ ጨምሯል. ይህ ሥራ "የድሆች ጳጳስ" ተብሎ እንዲጠራ አድርጎታል. ቤርጎሊዮ የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ በነበሩበት ወቅት የጠቅላይ ቤተ ክህነቱን አክሲዮኖች በተለያዩ ባንኮች በመሸጥ ሒሳቡን ወደ መደበኛው ዓለም አቀፍ ባንኮች ተቀይሯል። በባንክ የነበረው አክሲዮን አጥቢያ ቤተ ክርስቲያን ወደ ከፍተኛ ወጪ እንዲሸጋገር አድርጓታል፣ በዚህም ምክንያት ጠቅላይ ቤተ ክህነት ለኪሳራ እየተቃረበ ነበር። የባንኩ መደበኛ ደንበኛ እንደመሆኖ፣ ቤተ ክርስቲያኒቱ በከፍተኛ የፊስካል ዲሲፕሊን ውስጥ እንድትገባ ተገድዳለች። እ.ኤ.አ. ህዳር 6 1998 የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ ሆነው ሳለ፣ በአርጀንቲና ላሉ የራሳቸው ቤተ ክርስቲያን ሊቀ ጳጳስ ለሌላቸው የምስራቅ ካቶሊኮች ተራ ተባሉ። ሜጀር ሊቀ ጳጳስ በርጎሊዮ የሼቭቹክ ዩክሬንኛ የግሪክ ካቶሊካዊ ቤተ ክርስቲያን ሥርዓተ አምልኮ፣ ሥርዓት እና መንፈሳዊነት እንደሚረዳና ሁልጊዜም የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ በነበሩበት ጊዜ ለምስራቅ ካቶሊኮች እንደ ተራ ነገር “የአርጀንቲና ቤተክርስቲያናችንን ይጠብቅ ነበር” ብለዋል። በ2000 ቤርጎሊዮ ብቸኛው የቤተ ክርስቲያን ባለሥልጣን ነበር በ1972 የአርጀንቲናውን አብዮት ወታደራዊ አምባገነን መንግሥት በመቃወም በካህንነት ከታገደው ከጄሮኒሞ ፖዴስታ ከቀድሞው ጳጳስ ጋር ያስታረቀ። በዚያው ዓመት ቤርጎሊዮ የአርጀንቲና ካቶሊካዊት ቤተ ክርስቲያን በ1970ዎቹ በቆሸሸው ጦርነት ወቅት “በአምባገነኑ ዘመን ለተፈፀሙት ኃጢአት የሕዝብን የንስሐ ልብስ መልበስ አለባት” ብሏል። ቤርጎሊዮ እንደ እስር ቤቶች፣ ሆስፒታሎች፣ የጡረተኞች መኖሪያ ቤቶች ወይም ሰፈር ባሉ ቦታዎች የእግር መታጠብን የቅዱስ ሀሙስ ስነ ስርዓት ማክበርን ልማዱ አድርጎታል። እ.ኤ.አ. በ2007፣ በነዲክቶስ 16ኛ ከሁለተኛው የቫቲካን ጉባኤ በፊት የነበሩትን የቅዳሴ ቅጾች ለመጠቀም አዲስ ሕግ ካወጡ ከሁለት ቀናት በኋላ፣ ብፁዕ ካርዲናል ቤርጎሊዮ በዚህ ያልተለመደ የሮማውያን ሥርዓት ለሳምንታዊ ቅዳሴ የተወሰነ ቦታ አቋቋሙ። በየሳምንቱ ይከበር ነበር። እ.ኤ.አ. ህዳር 8 ቀን 2005 ቤርጎሊዮ የአርጀንቲና ኤጲስ ቆጶስ ኮንፈረንስ ፕሬዝዳንት ሆኖ ተመረጠ ለሦስት ዓመታት (2005-08)። በኅዳር 11 ቀን 2008 ለሌላ የሶስት ዓመት የሥራ ዘመን ተመረጠ። የኮሚሽኑ ቋሚ የአስተዳደር አካል አባል ሆኖ ቆይቷል። የአርጀንቲና ጳጳሳዊ ካቶሊካዊ ዩኒቨርሲቲ የኮሚቴው ፕሬዝዳንት እና የቅዱስ ቤተመቅደሶች እንክብካቤ የቅዳሴ ኮሚቴ አባል። በርጎሊዮ የአርጀንቲና ካቶሊካዊ ጳጳሳት ጉባኤ መሪ በነበረበት ወቅት በቆሻሻ ጦርነት ወቅት ቤተ ክርስቲያናቸው ሰዎችን ከጁንታ ለመከላከል ባለመቻሏ የጋራ ይቅርታ ጠይቀዋል። በታህሳስ ወር 2011 75 ዓመት ሲሞላቸው ቤርጎሊዮ የቦነስ አይረስ ሊቀ ጳጳስ ሆነው መልቀቂያቸውን ለጳጳስ በነዲክቶስ 16ኛ በቀኖና ሕግ አስረከቡ።ነገር ግን ምንም አስተባባሪ ሊቀ ጳጳስ ስላልነበራቸው በቫቲካን የሚሾመውን ሰው በመጠባበቅ በቢሮው ቆዩ ካርዲናሌት እ.ኤ.አ. በጥቅምት 14 ቀን በዚያ ቤተ ክርስቲያን ውስጥ በመደበኛነት ተጭኗል። ለሥነ ሥርዓቱ ወደ ሮም ሲሄድ እሱና እህቱ ማሪያ ኤሌና አባታቸው የተወለደበትን ሰሜናዊ ኢጣሊያ መንደር ጎበኙ። እንደ ካርዲናል፣ ቤርጎሊዮ በሮማን ኩሪያ ውስጥ ለአምስት የአስተዳደር ቦታዎች ተሾመ። እሱ የመለኮታዊ አምልኮ እና የቅዱስ ቁርባን ተግሣጽ ጉባኤ፣ የካህናት ጉባኤ፣ የተቀደሰ ሕይወት ተቋማት ጉባኤ እና ሐዋርያዊ ሕይወት ማኅበራት ጉባኤ፣ የቤተሰብ ጳጳሳዊ ምክር ቤት እና የላቲን አሜሪካ ኮሚሽን አባል ነበሩ። በዚያው ዓመት ብፁዕ ካርዲናል ኤድዋርድ ኤጋን በሴፕቴምበር 11 ላይ የደረሰውን ጥቃት ተከትሎ ወደ ኒውዮርክ ሲመለሱ፣ ቤርጎሊዮ በጳጳሳት ሲኖዶስ ውስጥ በሪተርተር (ዘጋቢ ፀሐፊ) ተክተው እንደ ካቶሊካዊ ሄራልድ ገለጻ፣ “እንደ ሰው ክፍት ሆኖ ጥሩ ስሜት ፈጠረ። ወደ መግባባት እና ውይይት" ብፁዕ ካርዲናል ቤርጎሊዮ በግላዊ ትሕትና፣ በአስተምህሮ ወግ አጥባቂነት፣ እና ለማህበራዊ ፍትህ ባለው ቁርጠኝነት ይታወቃሉ። ቀላል የአኗኗር ዘይቤ በትሕትና እንዲታወቅ አስተዋጽኦ አድርጓል። እሱ በኦሊቮስ ከተማ ውስጥ ባለው የሚያምር ጳጳስ መኖሪያ ውስጥ ሳይሆን በትንሽ አፓርታማ ውስጥ ይኖር ነበር። የህዝብ ማመላለሻ ወስዶ የራሱን ምግብ ያበስል።በሮም የነበረውን ጊዜ ለ"መብረቅ ጉብኝት" ወስኗል። ለሊሴው ቅድስት ቴሬሴ ያደሩ እንደነበር ይታወቃል፣ እና በጻፋቸው ደብዳቤዎች ላይ የእርሷን ትንሽ ምስል "ታላቅ ሚስዮናዊት ቅድስት" በማለት ጠርቷታል። ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ጆን ፖል ዳግማዊ በኤፕሪል 2 2005 ከሞቱ በኋላ ቤርጎሊዮ በቀብራቸው ላይ ተገኝተው የጵጵስና ሹመትን ለመተካት እንደ አንዱ ተደርገው ይቆጠሩ ነበር። በ2005 ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ቤኔዲክት 16ኛን በመረጠው የጳጳስ ጉባኤ እንደ ካርዲናል መራጭ ተሳትፈዋል። በብሔራዊ የካቶሊክ ዘጋቢ፣ ጆን ኤል አለን ጁኒየር በ2005 የጉባኤው ግንባር ቀደም ተዋናይ እንደነበር ዘግቧል። በሴፕቴምበር 2005 ሊምስ የተሰኘው የኢጣሊያ መጽሔት ቤርጎሊዮ በዚያ ጉባኤ ብፁዕ ካርዲናል ራትዚንገር 2ኛ እና ዋና ተፎካካሪ እንደነበር ገልጿል። እና በሶስተኛው ድምጽ 40 ድምጽ አግኝቷል, ነገር ግን በአራተኛው እና ወሳኝ ድምጽ ወደ 26 ወድቋል. የይገባኛል ጥያቄዎቹ የተመሠረቱት በጉባኤው ላይ ተገኝተው ያልታወቁ የካርዲናሎች ንብረት ናቸው በሚባል ማስታወሻ ደብተር ላይ ነው። እንደ ጣሊያናዊው ጋዜጠኛ አንድሪያ ቶርኒዬሊ፣ ይህ የድምጽ ቁጥር ለላቲን አሜሪካ ፓፓቢል ምንም ዓይነት ቅድመ ሁኔታ አልነበረውም። ላ ስታምፓ እንደዘገበው በምርጫው ወቅት ቤርጎሊዮ ከራትዚንገር ጋር በቅርበት ይከራከር ነበር፣ ካርዲናሎቹ እንዳይመርጡለት በስሜት ተማፅኖ እስኪያቀርብ ድረስ።እንደ ቶርኒዬሊ ገለጻ ቤርጎሊዮ ይህን ጥያቄ ያቀረበው ስብሰባው በምርጫው ላይ ብዙ እንዳይዘገይ ለመከላከል ነው። ጳጳስ እንደ ካርዲናል፣ ቤርጎሊዮ የታማኝ ማኅበራት በመባል የሚታወቀው የካቶሊክ ወንጌላዊ እንቅስቃሴ ከሆነው ከቁርባን እና ነፃ አውጪ ጋር የተያያዘ ነበር። በጣሊያን የበጋ ወራት መጨረሻ ላይ በተካሄደው የሪሚኒ ስብሰባ ተብሎ በሚጠራው አመታዊ ስብሰባ ላይ አንዳንድ ጊዜ ብቅ ብሏል። እ.ኤ.አ. በ2005፣ ካርዲናል ቤርጎሊዮ በሳን ፓትሪሲዮ ቤተክርስትያን እልቂት ለተገደሉ ስድስት የፓሎቲን ማህበረሰብ አባላት የድብደባ ሶስተኛው የቅድስና ደረጃ ጥያቄን ፈቀዱ። በተመሳሳይ ጊዜ ቤርጎሊዮ በግድያዎቹ ላይ ምርመራ እንዲደረግ አዘዘ ይህም በብሔራዊ መልሶ ማደራጀት ሂደት አርጀንቲና ላይ ይገዛ የነበረው ወታደራዊ ጁንታ በሰፊው ተከሷል ክርስትና መሪዎች

3500

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B5%E1%8B%8A%E1%8B%98%E1%88%AD%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B5

ስዊዘርላንድ

ስዊዘርላንድ፣ በይፋ የስዊስ ኮንፌዴሬሽን፣ በምዕራብ፣ መካከለኛው እና ደቡብ አውሮፓ መገናኛ ላይ ያለ ወደብ የለሽ ሀገር ነች። አገሪቱ በ26 ካንቶን የተዋቀረች የፌደራል ሪፐብሊክ ነች፣ በበርን ላይ የተመሰረተ የፌዴራል ባለስልጣናት ያሏት። ስዊዘርላንድ በደቡብ ከጣሊያን፣ በምዕራብ ከፈረንሳይ፣ በሰሜን ከጀርመን እና በምስራቅ በሊችተንስታይን ትዋሰናለች። በጂኦግራፊያዊ ሁኔታ በስዊስ ፕላቶ፣ በአልፕስ ተራሮች እና በጁራ መካከል የተከፋፈለ ሲሆን በአጠቃላይ 41,285 ኪ.ሜ. (15,940 ካሬ ማይል) እና የመሬቱ ስፋት 39,997 ኪ.ሜ. (15,443 ካሬ ማይል) ይሸፍናል። ምንም እንኳን የአልፕስ ተራሮች የግዛቱን ትልቁን ቦታ ቢይዙም በግምት 8.5 ሚሊዮን የሚሆነው የስዊዘርላንድ ህዝብ በአብዛኛው በደጋው ላይ ያተኮረ ነው ትላልቅ ከተሞች እና ኢኮኖሚያዊ ማዕከሎች ባሉበት ከእነዚህም መካከል ዙሪክ ፣ጄኔቫ ባዝል እና ላውዛን ናቸው። እነዚህ ከተሞች እንደ ፣ የዓለም አቀፍ ኦሊምፒክ ኮሚቴ መቀመጫ፣ የፊፋ ዋና መሥሪያ ቤት፣ የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ሁለተኛ ትልቁ ጽሕፈት ቤት እንዲሁም የባንኩ ዋና መሥሪያ ቤቶች ያሉባቸው በርካታ የዓለም አቀፍ ድርጅቶች ቢሮዎች ናቸው። ለአለም አቀፍ ሰፈራዎች. የስዊዘርላንድ ዋና ዓለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያዎችም በእነዚህ ከተሞች ውስጥ ይገኛሉ። በመካከለኛው ዘመን መገባደጃ ላይ የድሮው የስዊስ ኮንፌዴሬሽን መመስረት የተገኘው በኦስትሪያ እና በቡርገንዲ ላይ በተደረጉ ተከታታይ ወታደራዊ ስኬቶች ነው። የስዊዘርላንድ ከቅድስት ሮማን ግዛት ነፃ ወጥታ በ1648 በዌስትፋሊያ ሰላም ውስጥ በይፋ እውቅና አገኘ። እ.ኤ.አ. የ 1291 የፌዴራል ቻርተር በስዊዘርላንድ ብሔራዊ ቀን የሚከበረው የስዊዘርላንድ መስራች ሰነድ ነው። ከ 16 ኛው ክፍለ ዘመን ተሐድሶ ጀምሮ ስዊዘርላንድ የታጠቁ የገለልተኝነት ፖሊሲን ጠብቃለች; ከ 1815 ጀምሮ ዓለም አቀፍ ጦርነት አላደረገም እና እስከ 2002 ድረስ የተባበሩት መንግስታትን አልተቀላቀለችም. ቢሆንም, ንቁ የውጭ ፖሊሲን ይከተላል. በአለም አቀፍ የሰላም ግንባታ ሂደቶች ውስጥ በተደጋጋሚ ይሳተፋል። ስዊዘርላንድ የቀይ መስቀል መፍለቂያ ናት፣ በዓለም ካሉት አንጋፋ እና ታዋቂ የሰብአዊ ድርጅቶች አንዱ ነው። እሱ የአውሮፓ ነፃ ንግድ ማህበር መስራች አባል ነው ግን በተለይም የአውሮፓ ህብረት የአውሮፓ ኢኮኖሚ ወይም የዩሮ ዞን አካል አይደለም ሆኖም በ አካባቢ እና በአውሮፓ ነጠላ ገበያ በሁለትዮሽ ስምምነቶች ይሳተፋል። ስዊዘርላንድ በአራቱ ዋና ዋና የቋንቋ እና የባህል ክልሎች፡ ጀርመንኛ፣ ፈረንሣይኛ፣ ጣልያንኛ እና ሮማንሽ እንደተገለፀው የጀርመን እና የፍቅር አውሮጳ መስቀለኛ መንገድን ትይዛለች። ምንም እንኳን አብዛኛው ህዝብ ጀርመንኛ ተናጋሪ ቢሆንም የስዊዘርላንድ ብሄራዊ ማንነት ግንኙነቱ የጋራ ታሪካዊ ዳራ፣ የጋራ እሴቶች እንደ ፌዴራሊዝም እና ቀጥተኛ ዲሞክራሲ እንዲሁም የአልፓይን ተምሳሌትነት ነው። በቋንቋ ልዩነት ምክንያት ስዊዘርላንድ በተለያዩ የአፍ መፍቻ ስሞች ትታወቃለች፡ (ጀርመንኛ);[ማስታወሻ 5] ስዊስ (ፈረንሳይኛ); (ጣሊያን); እና (ሮማንሽ)። በሳንቲሞች እና ማህተሞች ላይ፣ የላቲን ስም፣ በተደጋጋሚ ወደ "ሄልቬቲያ" የሚታጠረው ከአራቱ ብሄራዊ ቋንቋዎች ይልቅ ጥቅም ላይ ይውላል። የበለጸገች አገር፣ በአዋቂ ሰው ከፍተኛው ስምንተኛ-ከፍተኛ የነፍስ ወከፍ ጠቅላላ የአገር ውስጥ ምርት አላት፤ እንደ የግብር ቦታ ተቆጥሯል እሱ በአንዳንድ ዓለም አቀፍ መለኪያዎች ኢኮኖሚያዊ ተወዳዳሪነት እና የሰው ልማትን ጨምሮ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል። እንደ ዙሪክ ፣ጄኔቫ እና ባዝል ያሉ ከተሞቿ ምንም እንኳን በአለም ላይ ከፍተኛ የኑሮ ውድነት ቢኖራቸውም በኑሮ ጥራት ከአለም ከፍተኛ ደረጃ ላይ ይገኛሉ። እ.ኤ.አ. በ2020፣ አይኤምዲ የሰለጠነ ሰራተኞችን በመሳብ ስዊዘርላንድን ቀዳሚ አድርጓል። በዓለም አቀፍ ደረጃ አምስተኛውን ተወዳዳሪ አገር አስቀምጧል ሥርወ ቃል የእንግሊዝኛው ስም ስዊዘርላንድ በ 16 ኛው እስከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ጥቅም ላይ የዋለ ለስዊስ ሰው ጊዜ ያለፈበት ቃል ስዊዘርላንድን የያዘ ውህድ ነው። የእንግሊዘኛ ቅፅል ስዊስ ከፈረንሣይ ስዊስ የተገኘ ብድር ነው፣ እሱም ከ16ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ጥቅም ላይ ይውላል። ስዊዘርላንድ የሚለው ስም ከአለማኒክ ሽዊዘር የመጣ ነው፣ በመነሻውም የሽዊዝ ነዋሪ እና ተዛማጅ ግዛቱ፣ ከዋልድስተቴ ካንቶኖች አንዱ የሆነው የብሉይ ስዊስ ኮንፌዴሬሽን አስኳል ነው። ስዊዘርላንድ ከ 14 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ጥቅም ላይ የዋለው "ኮንፌዴሬቶች" ከሚለው ቃል ጎን ለጎን ከ 1499 የስዋቢያን ጦርነት በኋላ ስዊዘርላንድ ለራሳቸው ስም መቀበል ጀመሩ የስዊዘርላንድ የመረጃ ኮድ፣ ከላቲን (እንግሊዝኛ፡ የተገኘ ነው። ሽዊዝ የሚለው ስም እራሱ ለመጀመሪያ ጊዜ የተመሰከረው በ972 ነው፣ እንደ ኦልድ ሃይ ጀርመናዊ ስዊትስ፣ በመጨረሻም ምናልባት ከስዊድን 'ለመቃጠል' የተቃጠለውን እና የተጸዳውን የደን ቦታ በመጥቀስ ከስዊድን ጋር ይዛመዳል። ለመገንባት. ይህ ስም በካንቶን የበላይነት ወደሚገኝበት አካባቢ ተስፋፋ እና ከ 1499 የስዋቢያን ጦርነት በኋላ ቀስ በቀስ ለመላው ኮንፌዴሬሽን ጥቅም ላይ መዋል ጀመረ። የስዊዝ ጀርመናዊው የአገሪቷ ስም ሽዊዝ ከካንቶን እና ሰፈራው ጋር ተመሳሳይ ነው ግን የተወሰነውን አንቀፅ በመጠቀም ግን በቀላሉ ለካንቶን እና ከተማ) ይለያል። ረጅም የስዊዘርላንድ ጀርመን በታሪካዊ እና ዛሬም ብዙ ጊዜ ከ ይልቅ ይጽፋል፣ የሁለቱን ስሞች የመጀመሪያ ማንነት በጽሁፍም ይጠብቃል። የላቲን ስም ነበር እና በ 1848 የፌዴራል ግዛት ምስረታ በኋላ ቀስ በቀስ አስተዋወቀ, ወደ ናፖሊዮን ሄልቬቲክ ሪፐብሊክ ወደ ኋላ 1879 ጀምሮ ሳንቲሞች ላይ ታየ, 1902 ውስጥ የፌዴራል ቤተ መንግሥት ላይ የተጻፈው እና 1948 በኋላ ኦፊሴላዊ ማኅተም ጥቅም ላይ (1948) ለምሳሌ የ የባንክ ኮድ ለስዊስ ፍራንክ እና የሀገሪቱ ከፍተኛ ደረጃ ጎራ ሁለቱም ከስቴቱ የላቲን ስም የተወሰዱ ናቸው)። ሄልቬቲካ ከሮማውያን ዘመን በፊት በስዊዘርላንድ አምባ ላይ ከሚኖረው ከሄልቬቲ የተገኘ የጋሊሽ ጎሳ ነው። ሄልቬቲያ በ 17 ኛው ክፍለ ዘመን የስዊስ ኮንፌዴሬሽን ብሔራዊ ሰው ሆኖ በ 1672 በጆሃን ካስፓር ዌይሰንባክ ተውኔት ታየ ታሪክ በአካባቢው በጣም የታወቁት የባህል ጎሳዎች ከኒውቸቴል ሀይቅ በስተሰሜን በሚገኘው በላ ቴኔ አርኪኦሎጂካል ቦታ የተሰየሙት የሃልስታት እና የላ ቴኔ ባህሎች አባላት ነበሩ። የላ ቴኔ ባህል ያደገው እና ያደገው በኋለኛው የብረት ዘመን ከ450 ዓክልበ. አካባቢ ነው፣ ምናልባትም በግሪክ እና ኢትሩስካን ስልጣኔዎች በተወሰነ ተጽእኖ ስር ሊሆን ይችላል። በስዊስ ክልል ውስጥ ካሉት በጣም አስፈላጊ የጎሳ ቡድኖች አንዱ ሄልቬቲ ነው። በጀርመናዊ ጎሳዎች በየጊዜው ትንኮሳ በደረሰበት በ58 ዓክልበ ሄልቬቲ የስዊዝ አምባን ትቶ ወደ ምዕራብ ጋሊያ ለመሰደድ ወስኗል፣ነገር ግን የጁሊየስ ቄሳር ጦር ዛሬ በምስራቅ ፈረንሳይ በሚገኘው የቢብራክቴ ጦርነት በማሳደድ አሸነፋቸው። ወደ መጀመሪያው የትውልድ አገሩ በ15 ከክርስቶስ ልደት በፊት፣ አንድ ቀን ሁለተኛው የሮማ ንጉሠ ነገሥት የሆነው ጢባርዮስ እና ወንድሙ ድሩሰስ የአልፕስ ተራሮችን ድል አድርገው ከሮም ግዛት ጋር አዋህደው ያዙ። በሄልቬቲ የተያዘው አካባቢ የኋለኛው ስሞች በመጀመሪያ የሮማ ጋሊያ ቤልጂካ ግዛት እና ከዚያም የጀርመኒያ የላቀ አውራጃ አካል ሆነ የዘመናዊው ስዊዘርላንድ ምስራቃዊ ክፍል ደግሞ ወደ ሮማ ግዛት ሬቲያ ተቀላቀለ። በጥንት ዘመን መጀመሪያ አካባቢ ሮማውያን ቪንዶኒሳ የሚባል ትልቅ የጦር ካምፕ ጠብቀው ቆይተዋል፣ አሁን በአሬ እና ሬውስ ወንዞች መጋጠሚያ ላይ፣ የብሩግ ወጣ ገባ በሆነችው በዊንዲሽ ከተማ አቅራቢያ ውድመት ደረሰ። የመጀመሪያው እና ሁለተኛው ክፍለ ዘመን ዓ.ም በስዊዘርላንድ አምባ ላይ ለሚኖሩ ህዝቦች የብልጽግና ዘመን ነበር። እንደ እና ያሉ በርካታ ከተሞች እጅግ አስደናቂ መጠን ላይ ደርሰዋል፣ በመቶዎች የሚቆጠሩ የግብርና ግዛቶች በገጠር ተመስርተዋል። በ260 ዓ.ም አካባቢ፣ ከራይን በስተሰሜን ያለው የአግሪ ዲኩሜትስ ግዛት መውደቅ የዛሬዋን ስዊዘርላንድ ወደ ኢምፓየር ድንበር ምድር ቀይሯታል። በአላማኒ ጎሳዎች ተደጋጋሚ ወረራ የሮማውያንን ከተሞች እና ኢኮኖሚ ውድመት አስከትሏል፣ ይህም ህዝቡ በሮማውያን ምሽጎች አቅራቢያ መጠለያ እንዲያገኝ አስገድዶ ነበር፣ ለምሳሌ በኦገስታ ራውሪካ አቅራቢያ እንደ ካስትራም ራውራሰንስ። ኢምፓየር በሰሜን ድንበር (ዶና-ኢለር-ራይን-ሊምስ ተብሎ የሚጠራው) ሌላ የመከላከያ መስመር ገነባ። አሁንም በአራተኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ፣ የጨመረው የጀርመን ግፊት ሮማውያን የመስመር መከላከያ ጽንሰ-ሐሳብን እንዲተዉ አስገደዳቸው። የስዊዘርላንድ አምባ በመጨረሻ ለጀርመን ጎሳዎች መኖሪያ ክፍት ሆነ። በመካከለኛው ዘመን መጀመሪያ ከ 4 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ጀምሮ የዘመናዊቷ ስዊዘርላንድ ምዕራባዊ ስፋት የቡርጋንዲን ነገሥታት ግዛት አካል ነበር። አለማኒ በ 5 ኛው ክፍለ ዘመን የስዊዝ አምባን እና በ 8 ኛው ክፍለ ዘመን የአልፕስ ተራሮች ሸለቆዎችን ሰፈረ አልማንኒያ ፈጠረ። የአሁኗ ስዊዘርላንድ ስለዚህ በአሌማንኒያ እና በቡርገንዲ ግዛቶች መካከል ተከፈለች። በ 504 ዓ.ም ክሎቪስ 1 በአለማኒ ላይ በቶልቢያክ ድል እና በኋላም የቡርጋንዳውያን የፍራንካውያን የበላይነትን ተከትሎ በ6ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አካባቢው ሁሉ የተስፋፉ የፍራንካውያን ግዛት አካል ሆነ። በቀሪው 6ኛው፣ 7ኛው እና 8ኛው ክፍለ ዘመን፣ የስዊስ ክልሎች በፍራንካውያን የበላይነት (በሜሮቪንግያን እና ካሮሊንግያን ስርወ መንግስት) ቀጥለዋል። ነገር ግን በሻርለማኝ ስር ከተስፋፋ በኋላ የፍራንካውያን ኢምፓየር በ 843 በቬርዱን ስምምነት ተከፋፈለ። የአሁኗ ስዊዘርላንድ ግዛቶች በመካከለኛው ፍራንሢያ እና በምስራቅ ፍራንሢያ ተከፋፈሉ በ1000 ዓ.ም አካባቢ በቅድስት ሮማ ግዛት ሥር እስኪቀላቀሉ ድረስ። እ.ኤ.አ. በ1200፣ የስዊዘርላንድ አምባ የሳቮይ፣ የዛህሪንገር፣ የሀብስበርግ እና የኪበርግ ቤቶችን ግዛቶች ያካትታል። አንዳንድ ክልሎች ፣ በኋላ ዋልድስተተን በመባል የሚታወቁት) ኢምፓየር በተራራ መተላለፊያዎች ላይ ቀጥተኛ ቁጥጥር እንዲደረግ የኢምፔሪያል አፋጣኝ ፍቃድ ተሰጥቷቸዋል። በ1263 የኪበርግ ሥርወ መንግሥት ወድቋል። በ1264 ዓ.ም. የሀብስበርግ መንግሥት በንጉሥ ሩዶልፍ (በ1273 የቅዱስ ሮማ ንጉሠ ነገሥት) የኪይበርግ መሬቶችን በመያዝ ግዛታቸውን እስከ ምሥራቃዊው የስዊስ አምባ ድረስ ያዙ።የድሮው የስዊስ ኮንፌዴሬሽን በመካከለኛው የአልፕስ ተራሮች ሸለቆ ማህበረሰቦች መካከል ጥምረት ነበር። በተለያዩ ካንቶኖች በሚገኙ መኳንንት እና ፓትሪሻኖች የሚመራው ኮንፌዴሬሽን የጋራ ፍላጎቶችን ማስተዳደር እና ጠቃሚ በሆኑ የተራራ ንግድ መስመሮች ላይ ሰላምን አረጋግጧል። በ1291 የወጣው የፌደራል ቻርተር በኡሪ፣ ሽዊዝ እና ዩንተርዋልደን የገጠር ማህበረሰቦች መካከል የተስማማው የኮንፌዴሬሽኑ መስራች ሰነድ ነው፣ ምንም እንኳን ተመሳሳይ ጥምረት ከብዙ አሥርተ ዓመታት በፊት የነበረ ቢሆንም። እ.ኤ.አ. በ 1353 ሦስቱ ኦሪጅናል ካንቶኖች ከግላሩስ እና ዙግ እና ከሉሰርን ዙሪክ እና የበርን ከተማ ግዛቶች ጋር ተቀላቅለው እስከ 15ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ድረስ የነበረውን የስምንት ግዛቶችን “አሮጌ ኮንፌዴሬሽን” ፈጠሩ። መስፋፋቱ ለኮንፌዴሬሽኑ ሥልጣንና ሀብት እንዲጨምር አድርጓል። እ.ኤ.አ. በ 1460 ኮንፌዴሬቶች አብዛኛው ግዛት ከራይን በስተደቡብ እና በምዕራብ እስከ አልፕስ እና የጁራ ተራሮች በተለይም በ 1470 ዎቹ ውስጥ በቻርልስ ዘ ቦልድ ኦፍ ቡርጋንዲ ላይ ከሀብስበርግ (የሴምፓች ጦርነት የናፍልስ ጦርነት) ድል በኋላ እና የስዊዘርላንድ ቅጥረኞች ስኬት. እ.ኤ.አ. በ1499 ከስዋቢያን ንጉሠ ነገሥት ማክስሚሊያን 1ኛ የስዋቢያን ሊግ ጋር በስዊዘርላንድ በተደረገው ጦርነት በስዊዘርላንድ የተቀዳጀው ድል በቅድስት ሮማ ኢምፓየር ውስጥ ነፃነትን አስገኝቷል። በ 1501 ባዝል እና ሻፍሃውሰን የድሮውን የስዊስ ኮንፌዴሬሽን ተቀላቀለ።የድሮው የስዊስ ኮንፌዴሬሽን በነዚህ ቀደምት ጦርነቶች የማይሸነፍ ዝና አግኝቷል፣ነገር ግን የኮንፌዴሬሽኑ መስፋፋት እ.ኤ.አ. በ1515 በስዊዘርላንድ በማሪኛኖ ጦርነት ሽንፈት ገጥሞታል። ይህ የስዊዘርላንድ ታሪክ “ጀግና” እየተባለ የሚጠራውን ዘመን አበቃ። በአንዳንድ ካንቶኖች የዝዊንጊ ተሐድሶ ስኬት በ1529 እና 1531 (የካፔል ጦርነቶች) በካንቶናዊ መካከል የሃይማኖት ግጭቶች እንዲፈጠሩ አድርጓል። በ1648 በዌስትፋሊያ ሰላም፣ የአውሮፓ አገሮች ስዊዘርላንድ ከቅድስት ሮማ ግዛት ነፃ መውጣቷንና ገለልተኝነቷን የተገነዘቡት ከእነዚህ የውስጥ ጦርነቶች ከአንድ መቶ ከሚበልጡ ዓመታት በኋላ ነበር። በስዊዘርላንድ የጥንት ዘመናዊ ጊዜ ውስጥ የፓትሪያል ቤተሰቦች እያደገ የመጣው አምባገነንነት ከሠላሳ ዓመታት ጦርነት በኋላ ከደረሰው የገንዘብ ችግር ጋር ተዳምሮ በ 1653 የስዊዝ የገበሬዎች ጦርነት ምክንያት ሆኗል ከዚህ ትግል በስተጀርባ በካቶሊክ መካከል የተፈጠረው ግጭት እና የፕሮቴስታንት ካንቶኖች በ 1656 በቪልመርገን የመጀመሪያ ጦርነት እና በቶገንበርግ ጦርነት (ወይም የቪልመርገን ሁለተኛ ጦርነት) በ 1712 ተጨማሪ ብጥብጥ ፈነዳ። ናፖሊዮን ዘመን በ1798 አብዮታዊው የፈረንሳይ መንግስት ስዊዘርላንድን ወረረ እና አዲስ የተዋሃደ ህገ መንግስት ደነገገ። ይህም የአገሪቱን መንግሥት ያማከለ፣ ካንቶኖቹን በሚገባ በማጥፋት፣ በተጨማሪም ሙልሃውሰን ፈረንሳይን ተቀላቀለ እና የቫልቴሊና ሸለቆ ከስዊዘርላንድ በመለየት የሲሳልፓይን ሪፐብሊክ አካል ሆነ። ሄልቬቲክ ሪፐብሊክ በመባል የሚታወቀው አዲሱ አገዛዝ በጣም ተወዳጅ አልነበረም. ወራሪ የውጭ ጦር የዘመናት ወግ ገድቦና አጠፋው፤ ስዊዘርላንድ ከፈረንሳይ ሳተላይት ግዛት ያለፈ ነገር አልነበረም። እ.ኤ.አ. በሴፕቴምበር 1798 የኒድዋልደን አመፅ የፈረንሣይ ኃይለኛ አፈና የፈረንሳይ ጦር ጨቋኝ መገኘት እና የአካባቢው ህዝብ ወረራውን የመቋቋም ምሳሌ ነበር። በፈረንሳይና በተቀናቃኞቿ መካከል ጦርነት በፈነዳበት ጊዜ የሩሲያና የኦስትሪያ ኃይሎች ስዊዘርላንድን ወረሩ። ስዊዘርላንድ በሄልቬቲክ ሪፐብሊክ ስም ከፈረንሳይ ጋር ለመፋለም ፈቃደኛ አልሆነም። እ.ኤ.አ. በ 1803 ናፖሊዮን በፓሪስ ከሁለቱም ወገኖች መሪ የስዊስ ፖለቲከኞች ስብሰባ አዘጋጀ የሽምግልና ህግ ውጤቱ ነው፣ እሱም የስዊስ ራስን በራስ የማስተዳደርን ባብዛኛው ወደነበረበት ይመልሳል እና የ19 ካንቶን ኮንፌዴሬሽን አስተዋወቀ። ከአሁን በኋላ፣ አብዛኛው የስዊስ ፖለቲካ የካንቶኖችን ራስን በራስ የማስተዳደር ባህል ከማዕከላዊ መንግስት ፍላጎት ጋር ማመጣጠን ያሳስበዋል። እ.ኤ.አ. በ 1815 የቪየና ኮንግረስ የስዊስ ነፃነትን ሙሉ በሙሉ እንደገና አቋቋመ እናም የአውሮፓ ኃያላን የስዊስ ገለልተኝነቶችን በቋሚነት እውቅና ለመስጠት ተስማምተዋል። የስዊዘርላንድ ወታደሮች በጌታ ከበባ ሲዋጉ እስከ 1860 ድረስ የውጭ መንግስታትን አገልግለዋል። ስምምነቱ ስዊዘርላንድ የቫሌይስ፣ የኒውቸቴል እና የጄኔቫ ካንቶኖችን በመቀበል ግዛቷን እንድትጨምር አስችሎታል። ከአንዳንድ ጥቃቅን ማስተካከያዎች በስተቀር የስዊዘርላንድ ድንበሮች አልተቀየሩም። ዘመናዊ ታሪክ ስዊዘርላንድ በሁለቱም የዓለም ጦርነቶች አልተወረረችም። በአንደኛው የዓለም ጦርነት ወቅት ስዊዘርላንድ የሶቪየት ዩኒየን አብዮታዊ እና መስራች ቭላድሚር ኢሊች ኡሊያኖቭ (ቭላዲሚር ሌኒን) መኖሪያ ነበረች። እ.ኤ.አ. እስከ 1917 ድረስ እዚያው ቆየ። በ1917 በግሪም-ሆፍማን ጉዳይ የስዊዘርላንድ ገለልተኝነት በቁም ነገር ተጠራጥሮ ነበር፣ ነገር ግን ያ ብዙም አልቆየም። እ.ኤ.አ. በ1920 ስዊዘርላንድ ከማንኛውም ወታደራዊ መስፈርቶች ነፃ እንድትሆን በጄኔቫ የሚገኘውን የመንግስታቱን ሊግ ተቀላቀለች። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት፣ ዝርዝር የወረራ እቅዶች በጀርመኖች ተዘጋጅተው ነበር፣[46] ስዊዘርላንድ ግን ጥቃት አልደረሰባትም። በጦርነቱ ወቅት ትላልቅ ክስተቶች ወረራ ስላዘገዩ ስዊዘርላንድ በወታደራዊ መከላከያ፣ ለጀርመን በሰጠችው ስምምነት እና መልካም ዕድል በመጣመር ነፃ ሆና መቀጠል ችላለች። በጄኔራል ሄንሪ ጉይሳን ለጦርነቱ ጊዜ ዋና አዛዡን የተሾመው የጦር ኃይሎች አጠቃላይ ቅስቀሳ ታዝዟል። የስዊዘርላንድ ወታደራዊ ስትራቴጂ የኢኮኖሚውን እምብርት ለመጠበቅ በድንበር ላይ ከሚገኝ የማይንቀሳቀስ የመከላከያ ዘዴ ወደ የተደራጀ የረጅም ጊዜ መጥፋት እና መውጣት ወደ ጠንካራ እና በጥሩ ሁኔታ ወደተከማቸ የአልፕስ ተራሮች ከፍታ ወደ ሬዱይት ተለወጠ። ስዊዘርላንድ በግጭቱ ውስጥ ለሁለቱም ወገኖች የስለላ አስፈላጊ መሰረት ነበረች እና ብዙ ጊዜ በአክሲስና በተባባሪ ኃይሎች መካከል የሚደረጉ ግንኙነቶችን አስታራቂ ነበር። የስዊዘርላንድ ንግድ በሁለቱም አጋሮች እና በአክሲዎች ታግዷል። ለናዚ ጀርመን የኢኮኖሚ ትብብር እና ብድር ማራዘም እንደ ወረራ ግምት እና እንደ ሌሎች የንግድ አጋሮች አቅርቦት ይለያያል። እ.ኤ.አ. በ 1942 በቪቺ ፈረንሳይ በኩል ያለው ወሳኝ የባቡር ሐዲድ ከተቋረጠ በኋላ ስዊዘርላንድ (ከሊችተንስታይን ጋር) በአክሲስ ቁጥጥር ስር ከሰፊው ዓለም ሙሉ በሙሉ ተለይታ ከነበረች በኋላ ቅናሾች ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደረሱ። በጦርነቱ ወቅት ስዊዘርላንድ ከ300,000 በላይ ስደተኞችን አስገብታለች እና በጄኔቫ የሚገኘው አለም አቀፍ ቀይ መስቀል በግጭቱ ወቅት ትልቅ ሚና ተጫውቷል። ጥብቅ የኢሚግሬሽን እና የጥገኝነት ፖሊሲዎች እና ከናዚ ጀርመን ጋር ያለው የገንዘብ ግንኙነት ውዝግብ አስነስቷል፣ ግን እስከ 20ኛው ክፍለ ዘመን መጨረሻ ድረስ አልነበረም። በጦርነቱ ወቅት የስዊዘርላንድ አየር ሃይል የሁለቱም ወገኖች አውሮፕላኖችን በማሳተፍ በግንቦት እና ሰኔ 1940 11 የሉፍትዋፍ አውሮፕላኖችን በመተኮስ ከጀርመን ዛቻን ተከትሎ የፖሊሲ ለውጥ ካደረገ በኋላ ሌሎች ሰርጎ ገቦችን አስገድዶ ነበር። በጦርነቱ ወቅት ከ100 በላይ የህብረት ቦንብ አውጭዎች እና ሰራተኞቻቸው ከ1940 እስከ 1945 ባለው ጊዜ ውስጥ ስዊዘርላንድ በተባበሩት መንግስታት በቦምብ ተመታ የሰው ህይወት እና ንብረት ወድሟል።[47] በቦምብ ከተጠቁት ከተሞችና ከተሞች መካከል ባዝል፣ ብሩስዮ፣ ቺያሶ፣ ኮርኖል፣ ጄኔቫ፣ ኮብሌዝ፣ ኒደርዌንገን፣ ራፍዝ፣ ሬኔንስ፣ ሳሜዳን፣ ሻፍሃውሰን፣ ስታይን አም ራይን፣ ተገርዊለን፣ ታይንገን፣ ቫልስ እና ዙሪክ ይገኙበታል። 96ኛውን የጦርነት አንቀፅ የጣሰውን የቦምብ ፍንዳታ በአሰሳ ስህተት፣ በመሳሪያዎች ብልሽት፣ በአየር ሁኔታ እና በቦምብ አውሮፕላኖች የተደረጉ ስህተቶች መሆናቸውን የህብረት ሃይሎች አብራርተዋል። ስዊዘርላንዳውያን የቦምብ ፍንዳታዎቹ ከናዚ ጀርመን ጋር ኢኮኖሚያዊ ትብብር እና ገለልተኝነታቸውን እንዲያቆሙ በስዊዘርላንድ ላይ ጫና ለመፍጠር ታስቦ ነው ሲሉ ስጋት እና ስጋት ገለጹ። የወታደራዊ ፍርድ ቤት ክስ በእንግሊዝ የተካሄደ ሲሆን የዩኤስ መንግስት ለቦምብ ጥቃቱ ማካካሻ 62,176,433.06 በስዊስ ፍራንክ ከፍሏል። ስዊዘርላንድ ለስደተኞች ያላት አመለካከት የተወሳሰበ እና አወዛጋቢ ነበር። በጦርነቱ ወቅት በናዚዎች ከፍተኛ ስደት የደረሰባቸውን አይሁዶች ጨምሮ በአስር ሺዎች የሚቆጠሩትን ጨምሮ 300,000 የሚደርሱ ስደተኞችን ተቀብሏል። ከጦርነቱ በኋላ የስዊዘርላንድ መንግስት ክሬዲቶችን ወደ ውጭ በመላክ ሽዌይዘርስፔንዴ በሚባለው የበጎ አድራጎት ፈንድ በኩል ለማርሻል ፕላን በመለገስ የአውሮፓን ማገገም ይረዳዋል፣ ይህ ጥረት በመጨረሻ የስዊስ ኢኮኖሚን ተጠቃሚ አድርጓል። በቀዝቃዛው ጦርነት ወቅት የስዊዘርላንድ ባለስልጣናት የስዊዝ የኒውክሌር ቦምብ ግንባታን ግምት ውስጥ አስገብተው ነበር። በፌዴራል የቴክኖሎጂ ኢንስቲትዩት ዙሪክ እንደ ፖል ሸርረር ያሉ ግንባር ቀደም የኑክሌር ፊዚክስ ሊቃውንት ይህንን ተጨባጭ ሁኔታ አቅርበውታል። እ.ኤ.አ. በ 1988 የፖል ሸርረር ኢንስቲትዩት የኒውትሮን መበታተን ቴክኖሎጂዎችን ቴራፒዩቲካል አጠቃቀምን ለመመርመር በስሙ ተመሠረተ በመከላከያ በጀት እና በሥነ ምግባራዊ ጉዳዮች ላይ ያሉ የፋይናንስ ችግሮች ከፍተኛ መጠን ያለው ገንዘብ እንዳይመደብ አግደዋል እና የ 1968 የኑክሌር መስፋፋት ስምምነት እንደ ትክክለኛ አማራጭ ታይቷል በ1988 የኑክሌር ጦር መሣሪያዎችን ለመገንባት የቀሩት እቅዶች በሙሉ ወድቀዋል ስዊዘርላንድ ለሴቶች የመምረጥ መብት የሰጠች የመጨረሻዋ ምዕራባዊ ሪፐብሊክ ነበረች። አንዳንድ የስዊስ ካንቶኖች በ 1959 ይህንን አጽድቀዋል በፌዴራል ደረጃ በ 1971 እና ከተቃውሞ በኋላ በመጨረሻው ካንቶን አፕንዘል ኢንነርሮድ (ከሁለት የቀሩት ላንድስጌምአይንድ ከግላሩስ ጋር) በ 1990 ውስጥ ተገኝቷል በፌዴራል ደረጃ፣ ሴቶች በፍጥነት በፖለቲካዊ ጠቀሜታ ጨምረዋል፣ የመጀመሪያዋ ሴት ሰባት አባላት ባሉት የፌደራል ምክር ቤት ስራ አስፈፃሚ ከ1984 እስከ 1989 ያገለገሉት ኤልሳቤት ኮፕ፣ እና የመጀመሪያዋ ሴት ፕሬዝዳንት ሩት ድሪፈስ በ1999 ዓ.ም. ስዊዘርላንድ በ1963 የአውሮፓ ምክር ቤትን ተቀላቀለች። በ1979 ከበርን ካንቶን የወጡ አካባቢዎች ከበርኔዝ ነፃነታቸውን አግኝተው አዲሱን የጁራ ካንቶን ፈጠሩ። እ.ኤ.አ. ሚያዝያ 18 ቀን 1999 የስዊዘርላንድ ህዝብ እና ካንቶኖች ሙሉ በሙሉ የተሻሻለውን የፌዴራል ሕገ መንግሥት ደግፈዋል። እ.ኤ.አ. በ 2002 ስዊዘርላንድ የተባበሩት መንግስታት ሙሉ አባል ሆና ቫቲካን ከተማ ሙሉ በሙሉ የተባበሩት መንግስታት አባልነት የሌላት የመጨረሻዋ ሰፊ እውቅና ያለው ሀገር ሆና ቀረች። ስዊዘርላንድ የኢኤፍቲኤ መስራች አባል ናት ግን የአውሮፓ ኢኮኖሚክ አካባቢ አባል አይደለችም። የአውሮፓ ህብረት አባልነት ማመልከቻ በግንቦት 1992 ተልኳል፣ ነገር ግን ኢኢአ በታህሳስ 1992 ውድቅ ከተደረገበት ጊዜ ጀምሮ ስዊዘርላንድ በኢ.ኢ.ኤ ላይ ህዝበ ውሳኔ የጀመረች ብቸኛ ሀገር ነች። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በአውሮፓ ህብረት ጉዳይ ላይ በርካታ ህዝበ ውሳኔዎች ተካሂደዋል; በዜጎች ተቃውሞ ምክንያት የአባልነት ማመልከቻው ተሰርዟል. ቢሆንም፣ የስዊስ ህግ ከአውሮፓ ህብረት ህግ ጋር ለመጣጣም ቀስ በቀስ እየተስተካከለ ነው፣ እና መንግስት ከአውሮፓ ህብረት ጋር በርካታ የሁለትዮሽ ስምምነቶችን ተፈራርሟል። ስዊዘርላንድ፣ ከሊችተንስታይን ጋር፣ ኦስትሪያ ከገባችበት እ.ኤ.አ. ይህች ሀገር በባህላዊ መልኩ እንደ ገለልተኛ እና ወደ የበላይ አካላት ለመግባት ፈቃደኛ እንደሌላት ይቆጠራል። እ.ኤ.አ. በሴፕቴምበር 2020 ከአውሮፓ ህብረት ነፃ የሰዎች ዝውውር የሚፈቅደውን ስምምነት ለማቆም ድምጽ እንዲሰጥ የሚጠይቅ ህዝበ ውሳኔ በስዊዘርላንድ ህዝቦች ፓርቲ (ኤስ.ፒ.ፒ.) አስተዋወቀ። ነገር ግን፣ መራጮች የኢሚግሬሽንን መልሶ ለመቆጣጠር የተደረጉ ሙከራዎችን ውድቅ በማድረግ የቀረበውን ጥያቄ ከ63-37 በመቶ በሆነ ልዩነት በማሸነፍ። የመሬት አቀማመጥ በሰሜን እና በደቡብ የአልፕስ ተራሮች በምዕራብ-መካከለኛው አውሮፓ፣ ስዊዘርላንድ በ41,285 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (15,940 ስኩዌር ማይል) ስፋት ላይ እጅግ በጣም ብዙ የመሬት አቀማመጥ እና የአየር ንብረትን ያጠቃልላል። የህዝብ ብዛት ወደ 8.7 ሚሊዮን (2020 እ.ኤ.አ.) ነው። እ.ኤ.አ. በ2019 አማካይ የህዝብ ብዛት 215.2 ነዋሪዎች በካሬ ኪሎ ሜትር (557/ስኩዌር ማይል) ነበር።: 79 በትልቁ ካንቶን በአከባቢው ግራውዩንደን፣ ሙሉ በሙሉ በአልፕስ ተራሮች ላይ ተኝቶ፣ የህዝብ ጥግግት በአንድ ካሬ ኪሎ ሜትር ወደ 28.0 ነዋሪዎች ይወርዳል (73 /ስኩዌር ማይል):: 30 ትልቅ የከተማ ዋና ከተማ ባለችው ዙሪክ ካንቶን ውስጥ መጠኑ 926.8 በካሬ ኪሎ ሜትር (2,400/ስኩዌር ማይል) ነው።፡ 76 ስዊዘርላንድ በኬክሮስ 45° እና 48° እና በኬንትሮስ 5° እና 11° ሠ መካከል ትገኛለች። በውስጡም ሶስት መሰረታዊ የመሬት አቀማመጥ ቦታዎችን ይዟል፡ የስዊስ ተራሮች ወደ ደቡብ፣ የስዊስ ፕላቶ ወይም መካከለኛው አምባ እና በምዕራብ የጁራ ተራሮች። የአልፕስ ተራሮች የሀገሪቱን አጠቃላይ ስፋት 60% የሚሆነውን በመሃልኛው እና በደቡባዊው የሀገሪቱ ክፍል የሚያቋርጡ ከፍተኛ የተራራ ሰንሰለቶች ናቸው። አብዛኛው የስዊስ ህዝብ በስዊስ ፕላቶ ውስጥ ይኖራል። በስዊዘርላንድ ተራሮች ላይ ከሚገኙት ከፍተኛ ሸለቆዎች መካከል፣ ብዙ የበረዶ ግግር በረዶዎች ይገኛሉ፣ በድምሩ 1,063 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (410 ካሬ ማይል)። ከእነዚህም በአራቱ ካርዲናል አቅጣጫዎች ወደ መላው አውሮፓ የሚፈሱ እንደ ራይን፣ ኢንን፣ ቲሲኖ እና ሮን ያሉ የበርካታ ዋና ዋና ወንዞች ዋና ውሃ ይመነጫል። የሃይድሮግራፊክ አውታረመረብ በመካከለኛው እና በምዕራብ አውሮፓ ውስጥ በርካታ ትላልቅ የንፁህ ውሃ አካላትን ያጠቃልላል ከእነዚህም መካከል የጄኔቫ ሀይቅ (በፈረንሳይኛ ሌ ላክ ሌማን ተብሎም ይጠራል) ኮንስታንስ ሀይቅ (በጀርመን ቦደንሴ በመባል ይታወቃል) እና ማጊዮር ሀይቅ ይገኙበታል። ስዊዘርላንድ ከ 1500 በላይ ሀይቆች ያላት ሲሆን 6% የአውሮፓ ንጹህ ውሃ ክምችት ይዟል. ሐይቆች እና የበረዶ ግግር ከብሔራዊ ክልል 6 በመቶውን ይሸፍናሉ። ትልቁ ሀይቅ በምዕራብ ስዊዘርላንድ ከፈረንሳይ ጋር የሚጋራው የጄኔቫ ሀይቅ ነው። ሮን የጄኔቫ ሀይቅ ዋና ምንጭ እና መውጫ ሁለቱም ነው። ሐይቅ ኮንስታንስ ሁለተኛው ትልቁ የስዊስ ሀይቅ ነው እና ልክ እንደ ጄኔቫ ሀይቅ፣ በኦስትሪያ እና በጀርመን ድንበር ላይ ባለው የራይን መካከለኛ ደረጃ ነው። ሮን በፈረንሣይ ካማርጌ ክልል ወደ ሜድትራንያን ባህር ሲፈስ እና ራይን ወደ ሰሜን ባህር በኔዘርላንድ ሮተርዳም 1,000 ኪሎ ሜትር (620 ማይል) ይርቃል ሁለቱም ምንጮች ከእያንዳንዳቸው 22 ኪሎ ሜትር (14 ማይል) ብቻ ይለያሉ። በስዊስ ተራሮች ውስጥ ሌላ ከስዊዘርላንድ አርባ ስምንቱ ተራሮች በከፍታ ወይም ከዚያ በላይ በ4,000 ሜትሮች (13,000 ጫማ) ከባህር ላይ (15,203 ጫማ) በሞንቴ ሮዛ ከፍተኛው ነው፣ ምንም እንኳን ማተርሆርን (4,478 ሜትር ወይም 14,692 ጫማ) ብዙውን ጊዜ እንደ ትልቁ ይቆጠራል። ታዋቂ. ሁለቱም የሚገኙት ከጣሊያን ጋር ድንበር ላይ በሚገኘው የቫሌይስ ካንቶን ውስጥ በፔኒን አልፕስ ውስጥ ነው። 72 ፏፏቴዎችን የያዘው ከጥልቅ የበረዶ ግግር ላውተርብሩነን ሸለቆ በላይ ያለው የበርኔስ ተራሮች ክፍል ለጁንግፍራው (4,158 ሜትር ወይም 13,642 ጫማ) ኢገር እና ሞንች እና በክልሉ ውስጥ ላሉት በርካታ ውብ ሸለቆዎች የታወቀ ነው። በደቡብ ምስራቅ በረዥሙ ኤንጋዲን ሸለቆ፣ በ ካንቶን የሚገኘውን የቅዱስ ሞሪትዝ አካባቢን የሚያጠቃልለውም ይታወቃል። በአጎራባች በርኒና አልፕስ ከፍተኛው ጫፍ ፒዝ በርኒና (4,049 ሜትር ወይም 13,284 ጫማ) ነው። በሕዝብ ብዛት የሰሜኑ የአገሪቱ ክፍል፣ ከጠቅላላው የአገሪቱ ክፍል 30% የሚሆነው፣ የስዊስ ፕላቱ ተብሎ ይጠራል። ብዙ ክፍት እና ኮረብታ መልክአ ምድሮች፣ ከፊል በደን የተሸፈኑ፣ ከፊል ክፍት የግጦሽ መሬቶች፣ አብዛኛውን ጊዜ የግጦሽ መንጋ ወይም አትክልት እና የፍራፍሬ ማሳዎች አሉት፣ ግን አሁንም ኮረብታ ነው። ትላልቅ ሀይቆች እዚህ ይገኛሉ, እና ትልቁ የስዊስ ከተማዎች በዚህ የአገሪቱ አካባቢ ይገኛሉ. በስዊዘርላንድ ውስጥ ሁለት ትናንሽ አከባቢዎች አሉ፡ የጀርመን ነው፣ ካምፒዮን ዲ ኢታሊያ የጣሊያን ነው። ስዊዘርላንድ በሌሎች አገሮች ኤክስክላቭ የላትም። የአየር ንብረት የስዊስ የአየር ንብረት በአጠቃላይ መጠነኛ ነው፣ ነገር ግን በአከባቢዎቹ መካከል በጣም ሊለያይ ይችላል፣ በተራራ አናት ላይ ካለው የበረዶ ሁኔታ አንስቶ እስከ በስዊዘርላንድ ደቡባዊ ጫፍ ላይ ባለው በሜዲትራኒያን አቅራቢያ እስከ ጥሩ የአየር ሁኔታ ድረስ። በስዊዘርላንድ ደቡባዊ ክፍል አንዳንድ ቀዝቃዛ-ጠንካራ የዘንባባ ዛፎች የሚገኙባቸው አንዳንድ ሸለቆዎች አሉ። የበጋ ወቅት ወቅታዊ ዝናብ ሲኖር ሞቃታማ እና እርጥብ ይሆናል, ስለዚህ ለግጦሽ እና ለግጦሽ ተስማሚ ናቸው. በተራሮች ላይ ያለው አነስተኛ እርጥበት ያለው ክረምት ለሳምንታት የተረጋጋ ሁኔታዎችን ረጅም ክፍተቶች ማየት ይችላል። በተመሳሳይ ጊዜ, የታችኛው መሬቶች በተገላቢጦሽ ይሰቃያሉ, በእነዚህ ወቅቶች, ስለዚህ ለሳምንታት ምንም ፀሐይ አይታዩም. ፎህን ተብሎ የሚጠራው የአየር ሁኔታ ክስተት (ከቺኑክ ንፋስ ጋር ተመሳሳይ ውጤት ያለው) በዓመቱ ውስጥ በማንኛውም ጊዜ ሊከሰት የሚችል እና ባልተጠበቀ ሞቃት ነፋስ ተለይቶ የሚታወቅ ሲሆን ይህም በዝናብ ጊዜ በጣም ዝቅተኛ አንጻራዊ እርጥበት ያለው አየር ወደ አልፕስ ተራሮች ሰሜን ያመጣል. በአልፕስ ተራሮች ደቡባዊ ፊት ላይ ጊዜያት። ይህ በአልፕስ ተራሮች ላይ በሁለቱም መንገድ ይሰራል ነገር ግን ከደቡብ ቢነፍስ ለሚመጣው ንፋስ ገደላማ እርምጃ የበለጠ ውጤታማ ነው። ከደቡብ ወደ ሰሜን የሚሄዱ ሸለቆዎች ምርጡን ውጤት ያስከትላሉ። ዝቅተኛ ዝናብ በሚያገኙ የውስጠኛው የአልፕስ ሸለቆዎች ሁሉ በጣም ደረቅ ሁኔታዎች ይቀጥላሉ ምክንያቱም የሚመጡ ደመናዎች ወደ እነዚህ ቦታዎች ከመድረሳቸው በፊት ተራሮችን ሲያቋርጡ ብዙ ይዘታቸውን ያጣሉ እንደ ያሉ ትላልቅ የአልፕስ አካባቢዎች ከቅድመ-አልፓይን አካባቢዎች የበለጠ ደረቅ ሆነው ይቆያሉ, እና በቫሌይስ ዋና ሸለቆ ውስጥ, ወይን ወይን እዚያ ይበቅላል. በጣም ሞቃታማው የአየር ሁኔታ በከፍታ ተራራማ አካባቢዎች እና በቲሲኖ ካንቶን ብዙ ፀሀይ ባለበት እና ከጊዜ ወደ ጊዜ ከባድ ዝናብ በሚዘንብበት አካባቢ ይቀጥላል። የዝናብ መጠን በዓመቱ ውስጥ በመጠኑ ይሰራጫል፣ በበጋ ከፍተኛ ነው። መኸር በጣም ደረቅ ወቅት ነው ክረምቱ ከበጋ ያነሰ ዝናብ ይቀበላል ነገር ግን በስዊዘርላንድ ውስጥ ያለው የአየር ሁኔታ በተረጋጋ የአየር ንብረት ስርዓት ውስጥ አይደለም። ምንም ጥብቅ እና ሊገመቱ የሚችሉ ወቅቶች ሳይኖሩባቸው ከአመት ወደ አመት ሊለያዩ ይችላሉ. አካባቢ ስዊዘርላንድ ሁለት የመሬት አከባቢዎችን ይይዛል-የምእራብ አውሮፓ ሰፊ ደኖች እና የአልፕስ ኮንፈር እና ድብልቅ ደኖች። የስዊዘርላንድ ስነ-ምህዳሮች በተለይ በቀላሉ ሊበላሹ ይችላሉ፣ ምክንያቱም በረጃጅም ተራሮች የሚለያዩት ብዙ ስስ ሸለቆዎች ብዙውን ጊዜ ልዩ የሆነ ስነ-ምህዳር ይፈጥራሉ። ተራራማ አካባቢዎች እራሳቸውም ለጥቃት የተጋለጡ ናቸው፣ ብዙ የእጽዋት ዝርያዎች በሌላ ከፍታ ላይ የማይገኙ እና ከጎብኚዎች እና ከግጦሽ ግጦሽ ይደርስባቸዋል። የአልፕስ አካባቢ የአየር ንብረት፣ ጂኦሎጂካል እና መልክአ ምድራዊ ሁኔታዎች በተለይ ለአየር ንብረት ለውጥ ተጋላጭ የሆነውን በጣም ደካማ ሥነ-ምህዳር እንዲኖር ያደርጋሉ። ቢሆንም፣ በ2014 የአካባቢ አፈጻጸም ኢንዴክስ መሰረት፣ ስዊዘርላንድ አካባቢን በመጠበቅ ከ132 ሀገራት አንደኛ ሆና ትገኛለች፣ ይህም በአካባቢ ማህበረሰብ ጤና ላይ ባላት ከፍተኛ ውጤት፣ በታዳሽ የሃይል ምንጮች (ሃይድሮ ፓወር እና የጂኦተርማል ኢነርጂ) ላይ ከፍተኛ ጥገኛ በመሆኗ እና የአካባቢ ጥበቃን በመቆጣጠር ረገድ ስዊዘርላንድ ቀዳሚ ሆናለች። በ2020 ከ180 ሀገራት ሶስተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል። ሀገሪቱ እ.ኤ.አ. ከ1990 ጋር ሲነፃፀር በ 2030 የ ልቀትን በ 50% ለመቀነስ ቃል ገብታለች እና በ 2050 ዜሮ ልቀት ላይ ለመድረስ እቅድ አውጥታ እየሰራች ነው። ነገር ግን፣ በስዊዘርላንድ የባዮአፓሲቲ ተደራሽነት ከአለም አማካይ እጅግ ያነሰ ነው። እ.ኤ.አ. በ2016 ስዊዘርላንድ በግዛቷ ውስጥ ለአንድ ሰው 1.0 ግሎባል ሄክታር ባዮአፓሲቲ ነበራት፣ ይህም ከአለም አማካይ በ1.6 ሄክታር በአንድ ሰው 40 በመቶ ያነሰ ነው። በተቃራኒው, በ 2016, 4.6 ግሎባል ሄክታር ባዮኬጅ የፍጆታ ሥነ-ምህዳራዊ አሻራቸውን ተጠቅመዋል. ይህ ማለት ስዊዘርላንድ ከያዘችው 4.6 እጥፍ ያህል ባዮአፓሲቲ ተጠቅመዋል ማለት ነው። ቀሪው ከውጭ ወደ ሀገር ውስጥ በማስገባት እና አለም አቀፍ የጋራ ንብረቶችን (እንደ በከባቢ አየር በካይ ጋዝ ልቀቶች) ከመጠን በላይ ከመጠቀም የመጣ ነው. በውጤቱም, ስዊዘርላንድ የባዮካፓሲቲ እጥረት እያካሄደች ነው. ስዊዘርላንድ የ2019 የደን መልክዓ ምድራዊ አቀማመጥ ኢንቴግሪቲ ኢንዴክስ አማካይ 3.53/10 ነጥብ ነበራት፣ ይህም በአለም ከ172 ሀገራት 150ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች።

4195

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%88%B5%E1%88%8D%E1%88%9D%E1%8A%93

እስልምና

እስልምና አረብኛ: በላቲን: "ለ [አምላክ]መገዛት ወይም መተናነስ አሀዳዊ ኢብራሂማዊ እምነት ነው, በዋናነት ቁርአንን ማእከል ያደረገ እምነት ነው ቁርአን ሀይማኖታዊ ፅሁፍ ሲሆን በሙስሊሞች ዘንድ ከአላህ ለመሀመድ(ሰ.አ.ወ) የተገለጠ ነው ተብሎ ይታሰባል, መሀመድም ዋነኛ እና የመጨረሻ እስላማዊ ነብይ ነው.ከክርስትና እምነት በመቀጠል በአለማችን በአማኝ ብዛት በሁለተኛ ረድፍ ይመደባል; ከሁለት ቢሊየን ተከታይ በላይ በአለም አቀፍ ደረጃ 25ፐርሰንት ይሸፍናል።እስልምና አምላክ(አላህ)(ምስጋና ይገባው) አዛኝ, አይነተኛ, ሀያል እና የሰው ልጆችን በተላያዩ ነብያት ,ሀይማኖታዊ መፅሀፍት እና ተአምራት አማካኝነት ወደ ቀጥተኛው መንገድ ይመራል። የመሀመድ አስተምህሮት እና ተግባራት(ሱና) ተሰብስቦ እና ተጠርዞ በሰነድ ይገኛል ይህም ሀዲስ ይባላል።ሀዲስ በሙስሊሞች ዘንድ ከቁርአን በመቀጠል ለህግ እና ለተዛማጅ አገልግሎት ይውላል። ሙስሊሙን አሊያም ሙስሊሚን ነው ሙስሊማ አንስታይ ሲሆን የርሱ ብዙ ቁጥር ሙስሊማት ነው። ኢስላም ደግሞ ዲኑ ሲሆን 8 ጊዜ ተወስቷል። ወጅህ ሁለንተናን አሊያም ህላዌን የሚያሳይ ሲሆን የቃል ትርጉሙ *ፊት* ማለት ነው፣ አንድ ሰው ሁለንተናውን ለአላህ ሲሰጥ ታዛዥ፣ ተገዥ፣ አምላኪ ይባላል፣ ይህ በአረቢኛ *ሙስሊም* ማለት ነው፦ 2:112 እርሱ በጎ ሠሪ ኾኖ ፊቱን ለአላህ የሰጠ ሰው ለርሱ በጌታው ዘንድ ምንዳው አለው፡፡ በነሱም ላይ ፍርሃት የለባቸውም፤ እነሱም አያዝኑም፡፡ 4:125 እርሱ መልካም ሰሪ ሆኖ ፊቱን ለአላህ ከሠጠ እና የኢብራሂምን መንገድ ቀጥተኛ ሲሆን፣ ከተከተለ ሰው፣ ይበልጥ ሃይማኖቱ ያማረ ሰው ማነው? 3:20 ቢከራከሩህም:- ፊቴን ለአላህ ሰጠሁ የተከተሉኝም ሰዎች እንደዚሁ ለአላህ ሰጡ በላቸዉ፤ የኢስላም አስኳሉ ተህሊል ,ነው፣ ተህሊል ማለትም “ላ-ኢላሀ ነው፣ “ላ-ኢላሀ ኢልለሏህ” ማለት *ከአንዱ አላህ በስተቀት ሌላ አምላክ የለም* ማለት ነው፣ “ላ-ኢላሀ ኢልለሏህ” ሁለት ማዕዘናት አለው፣ አንዱ *ነፍይ* ሲሆን ሁለተኛው *ኢሥባት* ነው፣ ነፍይ ማለት ላ-ኢላሀ*ሌላ አምላክ የለም* ስንል ጣኦታትን ውድቅ ማድረግን ሲያመለክት ኢሥባት ደግሞ ኢልለሏህ*ከአንዱ አላህ በስተቀት* ስንል አንዱን አምላክ እያረጋገጥን ነው፣ ይህ ተህሊል *ጠንካራን ዘለበት* ይባላል፦ 31:22 እርሱ መልካም ሠሪ ሆኖ ፊቱን ወደ አላህ የሚሰጥም ሰው፣ ጠንካራ ገመድ በእርግጥ ጨበጠ፤ የነገሩም ሁሉ ፍጻሜ ወደ አላህ ነው። 2:256 በጣዖትም የሚክድና በአላህ የሚያምን ሰው ለርሷ መበጠስ የሌላትን ጠንካራ ዘለበት በእርግጥ ጨበጠ፡፡ አላህም ሰሚ ዐዋቂ ነው፡፡ ሙስሊም ማለት እንግዲህ ይህ ነው፣ አንዱን አምላክ በብቸኝነት ከሌሎች ጣኦታት ለይቶ የሚያመልክ ማለት ነው፣ በዚህ ሂሳብ ሁሉም ነቢያት ሙስሊሞች ናቸው፣ ሙስሊሞች አልነበሩም ማለት አንዱ አምላክ አያመልኩም ማለት ነው፣ ነገር ግን ቁርአን ሁሉም ነቢያት አንዱን አምላክ የሚያመልኩ ነበሩ ይለናል፦ ነጥብ አንድ ነቢያት አላህ ጥንት ለነበሩት ነቢያት ወህይ የሚያወርድላቸው የነበረው “ላ ኢላሃ ኢልላ አና” *ከኔ በቀር ሌላ አምላክ የለም* የሚል ነው፦ 21:25 ከአንተ በፊትም፣ እነሆ *ከኔ በቀር ሌላ አምላክ የለም* እና ተገዙኝ፣ በማለት ወደርሱ የምናወርድለት ቢሆን እንጅ ከመልክተኛ አንድንም አልላክንም። 16:2 ከባሮቹ በሚሻው ሰው ላይ መላእክትን ከራእይ ጋር በፈቃዱ ያወርዳል፤ አስጠንቅቁ፤ እነሆ *ከኔ በቀር ሌላ አምላክ የለም* ፍሩኝም ማለትን አሳታውቁ በማለት ያወርዳል። 20:14 እኔ አላህ እኔ ነኝ፣*ከኔ በቀር ሌላ አምላክ እና ተገዛኝ፤ ሶላትንም በርሷ እኔን ለማውሳት ስገድ። ወደ ሰዎች ሲልካቸውም *ማ ለኩም ሚን ኢላሂ ገይሩሁ* *ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የላችሁም* ብለው እንዲናገሩ ነው፦ 16:36 በየሕዝቡም ሁሉ ውስጥ አላህን ተገዙ፤ ጣዖትንም ራቁ፤ በማለት መልክተኛን በእርግጥ ልከናል፤ 23:32 በውስጣቸውም ከእነሱ የኾነን መልክተኛ አላህን ተገዙ ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የላችሁም አትጠነቀቁምን በማለት ላክን፡፡ 7:59 ኑሕን ወደ ወገኖቹ በእርግጥ ላክነው፤ አላቸው፦ወገኖቼ ሆይ! አላህን ተገዙ፤ ለናንተ *ከእርሱ በቀር ሌላ ምንም አምላክ የላችሁም* 11:50 ወደ ዓድም ወንድማቸውን ሁድን ላክን አላቸው ወገኖቼ ሆይ አላህን ተገዙ *ከእርሱ ሌላ በቀር ምንም አምላክ የላችሁም* 11:61 ወደ ሠሙዶችም ወንድማቸውን ሷሊህን ላክን፤ ፦ሕዝቦቼ ሆይ አላህን ተገዙ፤ *ከእርሱ በቀር ሌላ ለናንተ አምላክ፣ የላችሁም* 11:84 ወደ መድየንም ወንድማችውን ሹዐይብን፣ ላክን፤ አላቸው ሕዝቦቼ ሆይ! አላህን ተገዙ፤ *ከእርሱ በቀር ሌላ ለናንተ አምላክ የላችሁም* ይህን መረዳት ይዘን ሁሉም ነቢያት አንዱን አምላክ አላህን የሚያመልኩ ነበሩ በአረቢኛ ሙስሊሞች ነበሩ ማለት ነው፣ ችግራችሁ ቋንቋ ከሆነ ሙስሊም የሚለውን አማርኛው ታዛዦች ብሎ ይፈታዋል፦ 2:133 ያዕቁብን ሞት በመጣበት ጊዜ ለልጆቹ ከኔ በኋላ ማንን ትገዛላችሁ ባለ ጊዜ ቀራቢዎች ነበራችሁን? እነርሱም አምላክህንና የአባቶችህን የኢብራሂምን የኢስማዒልንና የኢስሐቅንም አምላክ አንድ የኾነውን አምላክ እኛ ለርሱ ፍፁም *ታዛዦች* ኾነን እናመልካለን አሉ፡፡ 10:83 ሙሳም አለ፡-«ሕዝቦቼ ሆይ! በአላህ አምናችሁ እንደ ሆነ በርሱ ላይ ተጠጉ፡፡ *ታዛዦች* እንደ ሆናችሁ በአላህ ላይ ትመካላችሁ» 3:52 ዒሳ ከነርሱ ክሕደት በተሰማዉም ጊዜ ፡-ወደ አላህ ረዳቶቼ እነማን ናቸዉ? አለ፤ ሐዋሪያት -እኛ የአላህ ረዳቶች ነን፤ በአላህም አምነናል፤ እኛም ትክክለኛ *ታዛዦች* መሆናችንን፥ መስክር፥ አሉ። 5:44 እነዚያ ትእዛዝን የተቀበሉት ነቢያት በነዚያ ይሁዳውያን በሆኑት ላይ በርሷ ይፈርዳሉ፤ አላህ የነቢያችንን ኡማ ሙስሊሞችን ነው ብሎ የተናገረው የጥንቶቹን በተናገረበት ስሌት ነው፦ 29:46 የመጽሐፉን ባለቤቶችም በዚያች እርሷ መልካም በሆነችው ክርክር እንጂ አትከራከሩ፤ ከነሱ ነዚያን የበደሉትን ሲቀር በሉም፦ በዚያ ወደኛ በተወረደው፣ ወደናንተም በተወረደው አመንን፤ አምላካችንም አምላካችሁም አንድ ነው፤ እኛም ለርሱ ታዛዦች ነን። 3:84 በአላህ አመንን፤ በኛ ላይ በተወረደዉም በቁርአን በኢብራሂምና በኢስማዒልም፣ በኢስሐቅም በያዕቆብም፣ በነገዶችም ላይ በተወረደዉ፤ ለሙሳና ለዒሳም፣ ለነቢያትም ሁሉ ከጌታቸዉ በተሰጠዉ አመንን፤ ከነርሱ መካከል አንዱንም አንለይም፤ እኛ ለርሱ ታዛዦች ነን፣ በል። 2:136 «በአላህና ወደኛ በተወረደው ቁርኣን ወደ ኢብራሂምም ወደ ኢስማዒልና ወደ ኢስሐቅም ወደ ያዕቁብና ወደ ነገዶቹም በተወረደው በዚያም ሙሳና ዒሳ በተሰጡት በዚያም ነቢያት ሁሉ ከጌታቸው በተሰጡት ከነርሱ በአንድም መካከል የማንለይ ስንኾን አመንን፤ እኛም ለርሱ ታዛዦች ነን» በሉ፡፡ 21:108 ያ ወደኔ የሚወረደው፣ አምላካችሁ አንድ አምላክ ብቻ ነው ማለት ነው፤ ታዲያ እናንተ ፍጹም ታዛዦች ናችሁን? በላቸው። 22:34 አምላካችሁም አንድ አምላህ ብቻ ነው፤ ለርሱም ብቻ ታዘዙ ለአላህ ተዋራጆቸንም አብስራቸው። 40:66 እኔ ከጌታዬ አስረጅዎች በመጡልኝ ጊዜ እነዚያን ከአላህ ሌላ የምታመልኳቸውን እንዳላመልክ ተከልክያለሁ፤ ለዓለማት ጌታም እንድግገዛ ታዝዣለሁ በላቸው። 6:71 «የአላህ መንገድ እርሱ ቀጥተኛው መንገድ ነው፡፡ ለዓለማት ጌታ ልንገዛም ታዘዝን» በላቸው፡፡ አላህ ነቢያትን ሲልክ በማህበረሰቡ ሊግባባበት በሚችል ቋንቋ ነው፣ በራሳቸው ቋንቋ ሁሉንም ያለው *ሙስሊም* ማለትም ታዛዢዎች፣ አምላኪዎች፣ ተገዢዎች ነው፣ ሙስሊሞች አይደሉም ብሎ መቃወም አንዱን አምላክ አያመልኩም፣ ጣኦታውያን ነበሩ እንደማለት ነው፣ ስለዚህ ኢስላም በነቢያችን የተጀመረ ሳይሆን የተጠናቀቀ የአላህ ዲን ነው፦ 22:78 በአላህም ሃይማኖት ተገቢውን ትግል ታገሉ; አርሱ መርጧችኃል በናንተም ላይ በሃይማኖቱ ውስጥ ምንም ችግር አላደረገባችሁም፤ የአባታችሁን የኢብራሂምን ሃይማኖት ተከተሉ፤ እርሱ ከዚህ በፊት *ሙስሊሞች* ብሎ ሰይሟችኋል፤ 14:4 ከመልክተኛ ማንኛውንም፤ ለነርሱ ያብራራላቸው ዘንድ በወገኖቹ *ቋንቋ* እንጂ በሌላ አልላክንም፤ 30:22 ሰማያትንና ምድርንም መፍጠሩ፥ *የቋንቋዎቻችሁ* እና የመልኮቻችሁም መለያየት ከአስደናቂ ምልክቶቹ ነው፤ ነጥብ ሁለት የነቢያት አምላክ አላህ ጥንት ነቢያቶች የሚያመልኩት የነቢያት አምላክ መሆኑን የምናውቀው ከጥንቶቹ ነቢያት ጋር የነበረውን መስተጋብር ለመግለጽ ቁልና *አልን* አርሰልና *ላክን*፣ አውሃይና *አወረድን* በማለት ጥንትም ነቢያትን ሲልክ የነበረው፣ ሲያወርድ የነበረውና በተለያየ መንገድ ሲያናግራቸው የነበረው እርሱ መሆኑን ይገልጻል፦ 1. አልን፦ 20:116 ለመላእክትም፣ ለአዳም ስገዱ፣ *ባልን* ጊዜ አስታውስ፤ 2:35 «አደም ሆይ! አንተ ከነሚስትህ በገነት ተቀመጥ፤ ከርሷም በፈለጋችሁት ስፍራ በሰፊው ተመገቡ፤ ግን ይህችን ዛፍ አትቅረቡ፤ ከበደለኞች ትኾናላችሁና» *አልንም*፡፡ 11:40 ትእዛዛችንም በመጣና እቶኑም በገነፈለ ጊዜ፣ በርሷ ውስጥ ከየዓይነቱ ሁሉ ሁለት ሁለት፣ ወንድና ሴት ቤተሰቦችህንም ቃል ያለፈበት ብቻ ሲቀር ያመነንም ሰው ሁሉ ጫን *አልነው*፤ 22:26 ለኢብራሂምም የቤቱን ስፍራ መመለሻ ባደረግንለት ጊዜ፣ በኔ ምንንም አታጋራ፤ ቤቴንም፣ ለሚዞሩትና ለሚቆሙበት፣ ለሚያጎነብሱትና በግንባራቸውም ለሚደፉት ንጹሕ አድርግላቸው፣ *ባልነው* ጊዜ አስታውስ። 2:125 ወደ ኢብራሂምና ወደ ኢስማዒልም ቤቴን ለዘዋሪዎቹና ለተቀማጮቹም ለአጎንባሾች ሰጋጆቹም አጥሩ *ስንል* ቃል ኪዳን ያዝን፡፡ 2:60 ሙሳም ለሕዝቦቹ መጠጥን በፈለገ ጊዜ የኾነውን አስታውሱ፡፡ «ድንጋዩንም በበትርህ ምታ» *አልነው*፡፡ 17:2 ሙሳንም መጽሐፉን ሰጠነው፤ ለእስራኤልም ልጆች መሪ አደረግነው፤ ከኔ ሌላ መጠጊያን አትያዙ *አልናቸውም*። 2. ላክን፦ 16:36 በየሕዝቡም ሁሉ ውስጥ አላህን ተገዙ፤ ጣዖትንም ራቁ፤ በማለት መልክተኛን በእርግጥ *ልከናል*፤ 57:25 መልክተኞቻችንን በግልጽ ማስረጃዎች በእርግጥ *ላክን*፤ 23:32 በውስጣቸውም ከእነሱ የኾነን መልክተኛ አላህን ተገዙ ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የላችሁም አትጠነቀቁምን በማለት *ላክን*፡፡ 7:59 ኑሕን ወደ ወገኖቹ በእርግጥ ላክነው፤ 11:50 ወደ ዓድም ወንድማቸውን ሁድን ላክን፤ 11:61 ወደ ሠሙዶችም ወንድማቸውን ሷሊህን ላክን፤ 11:84 ወደ መድየንም ወንድማችውን ሹዐይብን፣ ላክን፤ 3. አወረድን፦ 4:163 እኛ ወደ ኑሕና ከርሱ በኋላ ወደ ነበሩት ነቢያት *እንዳወረድን*፣ ወደ አንተም *አወረድን*፤ ወደ ኢብራሂምም፣ ወደ ኢስማዒልም፣ ወደ ኢስሐቅም፣ ወደ ያዕቆብም፣ ወደ ነገዶቹም ወደ ዒሳም፣ ወደ አዮብም፣ ወደ ዩኑስም፣ ወደ ሀሩንና ወደ ሱለይማንም *አወረድን*፤ ለዳዉድም ዘቡርን ሰጠነው። 21:25 ከአንተ በፊትም፣ እነሆ ከኔ ሌላ አምላክ የለምና ተገዙኝ፣ በማለት ወደርሱ *የምናወርድለት* ቢሆን እንጅ ከመልክተኛ አንድንም አልላክንም። 12:109 ካንተ በፊትም ከከተሞች ሰዎች ወደ እነርሱ ራዕይ *የምናወርድላቸው* የሆኑን ወንዶችን እንጂ አልላክንም፤ 21:7 ከአንተም በፊት ወደ እነርሱ *የምናወርድላቸው* የኾኑ ሰዎችን እንጂ ሌላን አልላክንም፤ 16:43 ከአንተም በፊት ወደ እነርሱ ወሕይን *የምናወርድላቸውን* ሰዎችን እንጂ፣ ሌላን አልላክንም፤ የኢስላም መሰረቶች አርካኑል ኢስላም *የኢስላም መሰረቶች* አምስት ናቸው፣ እነዚህም፦ ሸሃዳ ሶላት ፣ እና ሃጅ ናቸው። ሰሂህ ቡሃሪ ቅጽ 1, መጽሃፍ 2, ቁጥር 8: ይመልከቱ፦ ኢስላም የነቢያት ሃይማኖት ከሆነ ነቢያችን የመሰረቱት ሳይሆን ከጥንት ነቢያት የመጣ አስተምህሮት ነው፣ እነዚህን የኢስላም መሰረቶች የጥንቶቹ ነቢያት ድርጊት መሆኑን አንድ በአንድ እንመልከት፦ 1.ሸሃዳ ሸሃዳ ምስክርነት ሲሆን ከአላህ በቀር አምላክ አለመኖሩን በቀውል የሚደረግ የኢባዳ ክፍል ነው፣ ይህንን ምስክርነት ሰዎች በእያንዳንዱ ነብይ ዘመን በዘመኑ የነበረውን ነብይ መልእክተኛ አድርገው ይቀበላሉ፦ 23:32 በውስጣቸውም ከእነሱ የኾነን መልክተኛ አላህን ተገዙ ከእርሱ በቀር ሌላ አምላክ የላችሁም አትጠነቀቁምን በማለት ላክን፡፡ 7:59 ኑሕን ወደ ወገኖቹ በእርግጥ ላክነው፤ አላቸው፦ወገኖቼ ሆይ! አላህን ተገዙ፤ ለናንተ *ከእርሱ በቀር ሌላ ምንም አምላክ የላችሁም* 11:50 ወደ ዓድም ወንድማቸውን ሁድን ላክን አላቸው ወገኖቼ ሆይ አላህን ተገዙ *ከእርሱ ሌላ በቀር ምንም አምላክ የላችሁም* 11:61 ወደ ሠሙዶችም ወንድማቸውን ሷሊህን ላክን፤ ፦ሕዝቦቼ ሆይ አላህን ተገዙ፤ *ከእርሱ በቀር ሌላ ለናንተ አምላክ፣ የላችሁም* 11:84 ወደ መድየንም ወንድማችውን ሹዐይብን፣ ላክን፤ አላቸው ሕዝቦቼ ሆይ! አላህን ተገዙ፤ *ከእርሱ በቀር ሌላ ለናንተ አምላክ የላችሁም* 7:61 አላቸው ወገኖቼ ሆይ! ምንም መሳሳት የለብኝም፤ ግን እኔ ከዓለማት ጌታ *መልክተኛ* ነኝ። 7:67 አላቸው፦ወገኖቼ ሆይ! እኔ ሞኝነት የለብኝም፤ ግን እኔ ከዓለማት ጌታ *የተላክሁ* ነኝ፤ 61:5 ሙሳም ለሕዝቦቹ ሕዝቦቼ ሆይ! እኔ ወደ እናንተ *የአላህ መልክተኛ* መሆኔን በእርግጥ የምታውቁ ስትሆኡ ለምን ታሰቃዩኛላችሁ? 61:6 የመርየም ልጅ ዒሳም የ እስራኤል ልጆች ሆይ እኔ ከተውራት በፊቴ ያለውን የማረጋግጥና ከኔ በኋላ በሚመጣው መልክተኛ ስሙ አሕመድ በሆነው የማበስር ስሆን ወደናንተ የተላክሁ *የአላህ መልክተኛ* ነኝ ባለ ጊዜ አስታውስ፤ በተመሳሳይ መልኩ አላህ ለነቢያችን *እርሱ እንጂ ሌላ አምላክ የለም* *የአላህ መልክተኛ* ነኝ በል ብሏቸዋል፦ 9:129 ቢያፈገፍጉም አላህ በቂዬ ነው፤ ከእርሱ ሌላ አምላክ የለም በርሱ ላይ ተጠጋሁ፤ እርሱም የታላቁ ዐርሽ ጌታ ነው በላቸው። 7:158 በላቸው፦እላንተ ሰዎች ሆይ! እኔ ወደ እናንተ ወደሁላችሁም *የአላህ መልክተኛ* ነኝ፤ ያ የሰማይና የምድር ንግስና ለርሱ ብቻ የሆነ ነው፤ ከእርሱ በቀር ሌላ ሌላ አምላክ የለም በአላህና በመልክተኞቹም አምኖ ምስክርነት መስጠት የኢስላም ማዕዘን ነው፣ ለዛ ነው *ከአላህ በቀር አምላክ የለም ሙሐመድም የአላህ መልክተኛ ነው* ብለን የምንመሰክረው፦ 3:179 ግን አላህ ከመልክተኞቹ የሚሻዉን ይመርጣል፤ በአላህና በመልክተኞቹም እመኑ። 57:7 በአላህና በመልክተኛው እመኑ፤ 63:1 መናፍቃን በመጡህ ጊዜ አንተ የአላህ መልክተኛው መሆንህን በእርግጥ *እንመሰክራለን* ይላሉ፤ 2. ሶላት ሶላት *ጸሎት* ከኢስላም መሰረቶች አንዱ ነው፣ ሁሉም ነቢያት ሶላት ነበራቸው ምናልባት ይዘቱ ይለያይ ይሆናል፣ በቀን አምስት ጊዜ ላይሆን ይችል ይሆናል እንጂ ሶላት ከነቢያችን በፊት በነበሩት ነቢያት ነበር፦ 21:73 በትእዛዛችንም፣ ወደ በጎ ሥራ የሚመሩ፣ መሪዎች አደረግናቸው፤ ወደነሱም መልካም ሥራዎችን መሥራትን፣ ሶላትን መስገድን፣ ዘካንም መስጠትን፣ አወረድን፤ ለኛ ተገዢዎችም ነበሩ። 20:14 እኔ አላህ እኔ ነኝ፣ ያለ እኔ አምላክ የለምና ተገዛኝ፤ ሶላትንም በርሷ እኔን ለማውሳት ስገድ። 14:37 ጌታችን ሆይ! እኔ አዝመራ በሌለው ሸለቆ ውስጥ በተከበረው ቤት አጠገብ ከዘሮቼ አስቀመጥሁ፤ ጌታችን ሆይ! ሶላትን ያቋቁሙ ዘንድ አስቀመጥኳቸው፤ ከሰዎችም ልቦችን ወደነሱ የሚናፍቁ አድርግ፤ ያመሰግኑህም ዘንድ ከፍሬዎች ስጣቸው፤ 14:40 ጌታዬ ሆይ! ሶላትን አዘውትሬ የምሰግድ አድርገኝ፤ ከዘሮቼም አድርግ፤ ጌታችን ሆይ ጸሎቴን ተቀበለኝ፤ 20:132 ቤተሰብህንም በስግደት እዘዝ፤ በርሷም ላይ ዘውትር፤ ሲሳይን አንጠይቅህም፤ እኛ እንሰጥሃለን መልካሚቱ መጨረሻም ለጥንቁቆቹ ናት። 19:31 በየትም ስፍራ ብኾን ብሩክ አድርጎኛል፤ በሕይወትም እስከ አለዉ ሶላትን በመስገድ ዘካንም በመስጠት አዞኛል። 19:55 ቤተሰቦቹንም በሶላት እና በዘካ ያዝ ነበር፤ እጌታዉም ዘንድ ተወዳጅ ነበር። 2:83 የእስራኤል ልጆችንም ጥብቅ ኪዳን አላህን እንጂ ሌላን አታምልኩ፤ በወላጆችም በጎን ሥራ አድርጉ፤ በዝምድና ባለቤቶችም፣ በየቲሞችም በምስኪኖችም በጎ ዋሉ፤ ለሰዎችም መልካምን ተናገሩ፤ ሶላትንም ደንቡን ጠብቃችሁ ስገዱ፤ ዘካንም ስጡ በማለት በያዝንባቸው ጊዜ አስታውሱ፡፡ 10:87 ወደ ሙሳና ወደ ወንድሙ፡- «ለሕዝቦቻችሁ በምስር ቤቶችን ሥሩ፡፡ ቤቶቻችሁንም መስገጃ አድርጉ፡፡ ሶላትንም በደንቡ ስገዱ፡፡ ለሙሳ ምእምናኖቹንም አብስር» ስንል ላክን፡፡ 3. ሰውም ጾም በቀድሞቹ ነቢያት የተሰጠ መመሪያ ነው፣ ምናልባት በዘጠነኛው ወር በረመዳን አይሁን እንጂ ጾም ነበረ፦ 2:183 እናንተ ያመናችሁ ሆይ ጾም በነዚያ ከናንተ በፊት በነበሩት ሕዝቦች ላይ እንደ ተጻፈ በናንተም ላይ ተጻፈ ልትጠነቀቁ ይከጀላልና፡፡ 4.ዘካ ምጽዋት በቀድሞቹ ነቢያት የተሰጠ መመሪያ ነው፣ ምናልባት ከመቶ ሁለት ነጥብ አምስት አይሁን እንጂ ምጽዋት ነበረ፦ 21:73 በትእዛዛችንም፣ ወደ በጎ ሥራ የሚመሩ፣ መሪዎች አደረግናቸው፤ ወደነሱም መልካም ሥራዎችን መሥራትን፣ ሶላትን መስገድን፣ ዘካንም መስጠትን፣ አወረድን፤ ለኛ ተገዢዎችም ነበሩ። 19:31 በየትም ስፍራ ብኾን ብሩክ አድርጎኛል፤ በሕይወትም እስከ አለዉ ሶላትን በመስገድ ዘካንም በመስጠት አዞኛል። 19:55 ቤተሰቦቹንም በሶላትና በዘካ ያዝ ነበር፤ እጌታዉም ዘንድ ተወዳጅ ነበር። 2:83 የእስራኤል ልጆችንም ጥብቅ ኪዳን አላህን እንጂ ሌላን አታምልኩ፤ በወላጆችም በጎን ሥራ አድርጉ፤ በዝምድና ባለቤቶችም፣ በየቲሞችም በምስኪኖችም በጎ ዋሉ፤ ለሰዎችም መልካምን ተናገሩ፤ ሶላትንም ደንቡን ጠብቃችሁ ስገዱ፤ ዘካንም ስጡ በማለት በያዝንባቸው ጊዜ አስታውሱ፡፡ 5. ሃጅ ሚሽነሪዎች ስለራሳቸው ዲን በቅጡ ስላልተረዱ ሙስሊሞች ስነ-አመክኖአዊ ጥያቄዎች ስንጠይቃቸው እርርና ምርር ብለው ከመንጨርጨርና ከመንተክተክ ውጪ ምላሽ አይሰጡም፣ ከዚያም አልፎ ከኢስላም ድንቅና ብርቅ መሰረቶች አንዱ የሆነውን ሃጅ ከፓጋን የተቀዳ ነው ሲሉ በመሰለኝ ሲተቹ ይታያል፣ እግር እራስን ሊያክ አይችልም፣ ምን ከኢስላም የተሻለ ነገር ተይዞ ነው ኢስላምን ሊያኩ የተነሱት? እስቲ ይህንን ሃጅ እናስተንትን፣ ሃጅ የሚለው ቃል ሃጅጀ *ጎበኘ* ከሚል የመጣ ሲሆህ ማለት ነው፣ ሃጅ የተጀመረው በነቢያችን አሊያም በሙሽሪኮች ሳይሆን በጥንቱ ነብይ ኢብራሂም ዘመን ነው፣ ይህን አምላካችን አላህ ሲናገር እንዲህ ይላል፦ 22:26-27 ለኢብራሂምም የቤቱን ስፍራ #መመለሻ# ባደረግንለት ጊዜ፣ በኔ ምንንም አታጋራ፤ ቤቴንም፣ ለሚዞሩትና ለሚቆሙበት፣ ለሚያጎነብሱትና በግንባራቸውም ለሚደፉት ንጹሕ አድርግላቸው፣ ባልነው ጊዜ አስታውስ። አልነውም፦ በሰዎችም ውስጥ በሐጅ ትዕዛዝ ጥራ፤ 2:125 ቤቱንም ለሰዎች #መመለሻ# እና ጸጥተኛ ባደረግን ጊዜ አስታውስ፡፡ ከኢብራሂምም መቆሚያ መስገጃን አድርጉ፡፡ ወደ ኢብራሂምና ወደ ኢስማዒልም ቤቴን ለዘዋሪዎቹና ለተቀማጮቹም ለአጎንባሾች ሰጋጆቹም አጥሩ ስንል ቃል ኪዳን ያዝን፡፡ አላህ ሰዎች እንዲጎበኙት ያዘዘው ቤት የራሱ ጥንታዊ ቤት ነው፦ 22:26-27 ለኢብራሂምም የቤቱን ስፍራ መመለሻ ባደረግንለት ጊዜ፣ በኔ ምንንም አታጋራ፤ #ቤቴንም#፣ ለሚዞሩትና ለሚቆሙበት፣ ለሚያጎነብሱትና በግንባራቸውም ለሚደፉት ንጹሕ አድርግላቸው፣ ባልነው ጊዜ አስታውስ። 2:125 #ቤቴን# ለዘዋሪዎቹና ለተቀማጮቹም ለአጎንባሾች ሰጋጆቹም አጥሩ ስንል ቃል ኪዳን ያዝን፡፡ 22:29 ከዚያም እንደ ጠጉርና ጥፍር ያሉትን ትርፍ አካላችቸንንና ዕድፋቸውን ያስወግዱ፤ ስለቶቻቸውንም ይምሉ፤ #በጥንታዊው #ቤት# ይዙሩ 3:96-97 ለሰዎች #መጀመሪያ የተኖረዉ #ቤት# ብሩክና ለዓለማት ሁሉ መመሪያ ሲኾን ያ #በበካህ ያለው ነው፡፡ በውስጡ ግልጽ የኾኑ ተዓምራቶች የኢብራሒምም መቆሚያ አልለ፡፡ ወደ ውስጡ የገባ ሰው ጸጥተኛ ይኾናል፡፡ ለአላህም በሰዎች ላይ ወደርሱ መኼድን በቻለ ሁሉ ላይ #ቤቱን# መጎብኘት ግዴታ አለባቸው፡፡ አላህ በነቢያችን ያዘዘው ጉብኝት የጥንቱን ትዕዛዝ ዋቢና ታሳቢ ያደረገ ነው፦ 3:97ለአላህም በሰዎች ላይ ወደርሱ መኼድን በቻለ ሁሉ ላይ ቤቱን መጐብኘት ግዴታ አለባቸዉ፤ የካደም ሰዉ አላህ ከዓለማት ሁሉ የተብቃቃ ነዉ። ሃጅ ምንጩ መለኮታዊ እንጂ ፓጋናዊ እንደሆነ የሚያሳይ የቁርአን፣ የሃዲስ፣ የታሪክ መረጃ የለም፣ ለመሆኑ የአረቦችስ ታሪክ ከኢስላማዊ ምንጭ ሌላ ኖሮስ ነው እንዴ ለመተቸት የተበቃው? ሙሽሪኮች የጥንቱን ነብይ የኢብራሂምን አምልኮ ከጣኦት ጋር ቀላቅለው ማምለክ መጀመራቸውን የሚተርከው ኢስላማዊ ምንጭ ነው፣ መመዘንም ያለበት በዚሁ ምንጭ ነው፣ እስቲ የሚተቹትን የሃጅ ስርዓቶች እንመልከት፦ ነጥብ አንድ ጠዋፍ ጠዋፍ የሚለው ቃል ጣፈ *ዞረ* ከሚል ቃል የመጣ ሲሆን *መዞር* ማለት ነው፣ ይህንንም ያዘዘው አምላካችን አላህ ለጥንቱ ነብይ ለኢብራሂም ነው 22:26-27 ለኢብራሂምም የቤቱን ስፍራ መመለሻ ባደረግንለት ጊዜ፣ በኔ ምንንም አታጋራ፤ ቤቴንም፣ ለሚዞሩት እና ለሚቆሙበት፣ ለሚያጎነብሱትና በግንባራቸውም ለሚደፉት ንጹሕ አድርግላቸው፣ ባልነው ጊዜ አስታውስ። 2:125 ቤቱንም ለሰዎች መመለሻና ጸጥተኛ ባደረግን ጊዜ አስታውስ፡፡ ከኢብራሂምም መቆሚያ መስገጃን አድርጉ፡፡ ወደ ኢብራሂምና ወደ ኢስማዒልም ቤቴን ለዘዋሪዎቹ እና ለተቀማጮቹም ለአጎንባሾች ሰጋጆቹም አጥሩ ስንል ቃል ኪዳን ያዝን፡፡ 22:27-29 አልነውም፦ በሰዎችም ውስጥ በሐጅ ትዕዛዝ ጥራ፤ ……ከዚያም እንደ ጠጉርና ጥፍር ያሉትን ትርፍ አካላችቸንንና ዕድፋቸውን ያስወግዱ፤ ስለቶቻቸውንም ይምሉ፤ በጥንታዊው ቤት ነጥብ ሁለት ኢህራም ኢህራም ግላዊ ፍላጎትን በመተው በኢህክላስ ወደ አላህ የመቅረብ ውሳኔና ተግባር ነው፦ 2:197 ሐጅ ጊዜያቱ የታወቁ ወሮች ናቸው፡፡ በእነርሱም ውስጥ ሐጅን እንዲሠራ ነፍሱን ያስገደደ ሰው በሐጅ ውስጥ ሴትን መገናኘት ማመጽም ክርክርም የለም፡፡ አሲም አነስን ስለ ሶፋና መርዋ ሲጠይቀው አነስ ከመዲና የሆነ ሰሃቢይ ስለሆነ ግንዛቤው ስላልነበረውን እንዲህ ይላል፦ ኢማም ቡሃሪ ቅጽ2 መጽሃፍ 26 ቁጥር 710 አሲም ኢብኑ ሱለይማን እንደተረከው፦ እኔ አነስ ኢብኑ ማሊክን ስለ ሶፋና መርዋ ጠየኩት፣ እርሱም መለሰልኝ ኢስላም ከመምጣቱ በፊት በዘመነ መሃይማኑ ጊዜ የነበረ ስርአት አድርገን እናስብ ነበር፣ ግን ኢስላም በመጣ ጊዜ በዚያ መዞርን አቆምን፣ ከዚያም አላህ እንዲህ የሚለውን አንቀጽ አወረደ፦ 2:158 ሶፋና መርዋ ከአላህ ትዕዛዝ መፈጸሚያ ምልክቶች ናቸው፡፡ ቤቱን በሐጅ ወይም በዑምራህ ሥራ የጎበኘ ሰው በሁለቱ መካከል በመመላለሱ በርሱ ላይ ኃጢአት የለበትም፡፡ ሙሽሪኮች ሶፋና መርዋ መካከል ማናት የምትባለውን ጣኦት አስገብተው ያመልኩ ነበር፣ ይህን የተረዱት የመዲና ሰዎች ኢህራም የማናት ስም ይመስላቸው ነበር፣ ይህንን ጉዳይ እሜቴ አይሻ ሲናገሩ፦ ኢማም ቡሃሪ ቅጽ 6 መጽሃፍ 60 ቁጥር 384 አይሻ በመጨመር፦ ይህ አንቀጽ የወረደው ከአንሷር ጋር የሚገናኝ ነው፣ እነርሱ ወደ ኢስላም ከመግባታቸው በፊት ኢህራም የማናት ስም ነው ብለው ያስቡ ነበር። ተቺዎች ይህንን ሃዲስ ይዘው ነው ሃጅ፣ ጠዋፍ፣ ኢህራም፣ ሶፋና መርዋ የፓጋን ነው የሚሉት፣ ጥቅሱ የሚያወራው ደግሞ ሌላ ጉዳይ ነው፣ ለመተቸው ምንጩ ኢስላማዊ እስከሆነ ድረስ መልሱም ኢስላማዊ ምንጭ ነውና መቀበል አለባችሁ፣ ከሃጅ ጋር በተያያዘ መልኩ የሚደረጉ ጠጉርና ጥፍር መቆረጥና ዕድፍን ማስወገድ ለኢብራሂም የተሰጠ ትዕዛዝ ነው፦ 22:29 *ከዚያም እንደ ጠጉርና ጥፍር ያሉትን ትርፍ አካላችቸንንና ዕድፋቸውን ያስወግዱ*፤ ስለቶቻቸውንም ይምሉ፤ በጥንታዊው ቤት ይዙሩ። ማጠቃለያ ኢስላም የነቢያት ሃይማኖት ነው፣ ይህን የነቢያት አስተምሮት ሙሽሪኮች ከጊዜ በኋላ ከጣኦታት ጋር ደባልቀውታል፣ ያን ጊዜ የመሃይምነቱ ጊዜ ተጀመረ፣ የነቢያቱ አምላክ አላህ ነቢያችንን በማስነሳት የጥንቱን የኢብራሂምን አስተምህሮት አመጣ፣ ሙሽሪኮች የሚሰሩትን ነገር አላህ በቃሉ ሲናገር፦ 6:136 ለአላህም ከፈጠረው ከአዝመራና ከግመል፣ ከከብት፣ ከፍየልም ድርሻን አደረጉ፡፡ በሐሳባቸውም «ይህ ለአላህ ነው፡፡ ይህም ለተጋሪዎቻችን ነው፡፡» ለተጋሪዎቻቸውም «ለጣዖታት የኾነው ነገር ወደ አላህ አይደርስም፡፡ ለአላህም የኾነው እርሱ ወደ ተጋሪዎቻቸው ይደርሳል» አሉ፡፡ የሚፈርዱት ፍርድ ከፋ። አላህ የዓለማቱ ጌታ መሆኑን ቢረዱም አላህም ከፈጠረው ከአዝመራና ከግመል፣ ከከብት፣ ከፍየልም ለጣኦቶቻቸው ድርሻን አደረጉ፡፡ ይህን ያደረጉበት 360 ጣኦቶቻቸው ወደ አላህ ያቃርቡናል ብለው ነው፣ ይህን አድራጎታቸው የቂያማ ቀን ዋጋቸውን ያገኛሉ፦ 39:3 እነዚያም ከርሱ ሌላ ጣዖታትን ረዳቶች የያዙት ወደ አላህ ማቃረብን እንዲያቃርቡን እንጅ ለሌላ አንግገዛቸውም፣ ይላሉ፤ 19:81-82 ከአላህም ሌላ አማልክትን ለነሱ መከበሪያ አማላጅ እንዲኾኑዋቸዉ ያዙ፤ ይከልከሉ መገዛታቸዉን በእርግጥ ይክዷቸዋል በነሱም ላይ ተቃራኒ ይኾኑባቸዋል። 29:17 ከአላህ ሌላ የምትግገዙት ጣዖታትን ብቻ ነው፤ ውሸትንም ትቀጣጥፋላችሁ፤ እነዚያ ከአላህ ሌላ የምትግገዙዋችው ለናንተ ሲሳይን ሊሰጧችሁ አይችሉም፤ ስለዚህ ሲሳይን ከአላህ ዘንድ ብቻ ፈልጉ፤ ተገዙትም፤ ለርሱም አመስግኑ፤ ወደርሱ ትመለሳላችሁ። 10:104 «እናንተ ሰዎች ሆይ! ከእኔ ሃይማኖት በመጠራጠር ውስጥ ብትሆኑ እነዚያን ከአላህ ሌላ የምትገዟቸውን አልገዛም፡፡ ግን ያንን የሚገድላችሁን አላህን እገዛለሁ፡፡ ከምእምናን እንድሆንም ታዝዣለሁ» በላቸው፡፡ 8:35 በቤቱ ዘንድም ስግደታቸው ማፏጨትና ማጨብጨብ እንጂ ሌላ አልነበረም፤ ትክዱት በነበራችሁትም ነገር ቅጣትን ቅመሱ ይባላሉ። ኢማም ቡሃሪ ቅጽ 9 መጽሃፍ 83ቁጥር 21 ወሰላሙ

51110

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8A%A4%E1%88%8D

ኢትኤል

አባታችን አዳም በዕለተ አርብ በነግህ ከተፈጠረ በኋላ እናታችን ሔዋን በሳምንቱ አርብ በዘመናችን አነጋገር 3 ሰዓት ላይ ከግራ ጎኑ ተፈጠረች። በገነትም 7 ዓመት ከ3 ወር ከ 17 ዕለታት ካሳለፉ በኋላ ሕግን ተላልፈው እፀ በለስን በመብላታቸው ከገነት ተባረሩ። በዚህ ግዜ አምላካችን እግዚአብሔር ለአዳም የተስፋ ቃል ሰጠው፤ እርሱም ከልጅ ልጅህ ተወልጀ ከ5 ቀን ከመንፈቅ በኋላ አድንሃለሁ የሚል ቃል ነበረ። ይህ የተስፋ ቃልና ከመላእክት ለአዳም የተሰጡትን ስጦታዎች አዳምና የልጅ ልጆቹ ሲቀባበሉት ቆይቶ ከካሕኑ መልከጼዴቅ እጅ ላይ ደረሰ። ከመልከጼዴቅ አንዳንዶቹ ለአብርሃም ተሰጠ ሲሉ አንዳንዶቹ ደግሞ ለኢት-ኤል ተሰጠ ይላሉ። 🔰መልከጼዴቅም ኢት-ኤልን እንዲህ አለው፦ ይህን የዕንቁ እንክብል ውሰድ፤ ሄደህም በአባይ ወንዝ መነሻ ኑሮህን መስርት። እንክብሉ በርሃብና በመከራ ወቅት ይጠቁራል፤ በጥጋብና በመልካም ወቅቶች ደግሞ ያበራል፤ ኢትዮጵያውያን የሚሆኑ ትውልዶችህ ይህን ዕንቁ ተንከባክበው እንዲጠብቁ እዘዛቸው። የሰላሙ ንጉሥ መወለዱንም አንድ ብሩህ ኮከብ ከሰማይ ያመላክታቸዋል፤ ጨረሮቹም ንጉሡ ወደ ሚወለድበት አቅጣጫ ይፈነጥቃሉ። በተወለደበት ቦታ ላይ ሲደርሱ ኮከቡ ንቅናቄውን ያቆማል። ነግሥታቱ ልጆችህም በዚያ ለንጉሡ ‘አንተ የዘላለም አምላክ ነህ’ ብለው ይስገዱለት። ልዩ የሆነውንም የኢትዮጵያ ‘ዮጵ’ የተባለውን ቢጫ ወርቅ፤ እንዲሁም ዕንጣንና ከርቤ ለሰላሙ ንጉሥ ገጸ-በረከት ያቅርቡለት። 🔰ከዚህ በኋላ ደሸት(ዘረ ደሸት) 1400-1600 ቅ.ል.ክ ላይ በጣና ዳር ሆኖ ሲጸልይና ከዋክብትን ሲመራመር ድንግል ከነልጅዋ በራእይ ተመለከተ፤ እርሱንም በወርቅና በብር ሰሌዳ ላይ ጽፎ ለትውልድ አስተላለፈ። ከነሸምሸልና ከነ ቀራሚድ በኋላ ደሸት ጣና አከባቢ ጎጃም ውስጥ ደሸት በተባለ ስፍራ ላይ ይኖር ነበረ። ሰብአ ሰገሎች ማን ናቸው ስለ ሰብአ ሰገሎች ከማብራራታችን በፊት የስማቸውን አንድምታ ማወቅ ይኖርብናል። #ሰብእ ማለት በግእዝ ቋንቋ #ሰው ማለት ሲሆን #ሰገል ማለት ደግሞ #ጥበብ ፈላስፋ እንደማለት ነው። በእንግሊዘኛው ሐዲስ ኪዳን ይላቸዋል፤ በብዙ ቁጥር ሲሆን ደግሞ ይላቸዋል። እነዚህ ነገሥታት በሥነ-ከዋክብት እውቀት ላይ የተራቀቁ እንደነበሩ ሁሉም ተመራማሪዎች ይስማሙበታል። በቀደምቱ ዓለም ደግሞ ሥነ-ጠፈር፥ ሥነ-ከዋክብትንና ሥነ ሕክምናን ከዓለም አስቀድማ ያጠናችና ጥበቡን ያስተላለፈች ቅድስት ምድር ኢትዮጵያ እንደነበረች ብዙዎች ይስማማሉ። 🔰ተመራማሪው ሉስያን በማለት ኢትዮጵያ በሥነ ከዋክብትና በተለያዩ ዘርፎች ገናና ጥበብ ከነበራቸውን ሀገራት ውስጥ ተጠቃሽ ናት። 🔰መምሕር መስፍን ሰሎሞን “7 ቁጥር” በተባለው መጽሐፋቸው ላይ ባቢሎን፥ ግሪክ፥ ሕንድ፥ ኢትዮጵያ፥ ሮም፥ ቻይናና ፋርስ በቀደመው ዓለም 7 የሥነ-ጠፈር አጥኚ ሀገራት ናቸው” በማለት አስፍረዋል። ነገር ግን ስለ ሰብአ ሰገል መነሻ ስፍራ አንድ ወጥ የሆነ አስተሳሰብ የለም፤ ትልቅ ጥናት የሚያስፈልገው የታሪክ ክስተት ነው። አንዳንዶቹ በፋርስ ከነበረ ማኅበረሰብ የመጡ ናቸው ይላሉ፤ ይሄም የሚለው ስያሜ የመጣበት ማኅበረሰብ እንደሆነ ይገመታል። አንዳንዶቹ የፋርስ ሰዎች ናቸው በማለት ዘረ-ደሸት የተባለ ሰው በፋርስ ይኖር ነበረ ይላሉ፤ ይህ ግን በጣም አስቂኝ ነገር ነው ዘረ-ደሸትን ከዞሮአስተር ጋር እያየያዙት ነው። በሀገራችን ደሸት የተባለ ቦታ አሁን ድረስ ጣና አከባቢ ይገኛል። ታዲያ ይህንን ታሪክ ከኢትዮጵያ በማውጣት ለሌላ ዓለም እየሰጡ ነው፤ ልክ የትሮይ ጦርነትን ኢትዮጵያውያን ተዋግተው ታሪኩ ግን ለግሪክ እንደተሰጠው የታሪክ መዛባትና ስርቆት ማለት ነው። 🔰ታላቁ የቤተ-ክርስቲያናችን ሊቅ አለቃ አያሌው ታምሩ ሰብአ ስገል 3 ሲሆኑ ሁሉም ኢትዮጵያዊ ነበሩ ብለው “የኢትዮጵያ እምነት በ፫ቱ ሕግጋት” በተባለው መጽሐፋቸው ላይ አስፍረው አልፈዋል። በርካታ የታሪክ ተመራማሪዎች ቁጥራቸው 3 ናቸው በማለት ስማቸውን እንዲህ በማለት ይዘረዝራሉ። ሜልኩ[ሜልኪዮር]- የፐርሽያ ንጉሥ ማንቱሲማር[ጋስፓር]- የሕንድ ንጉሥና በዲዳስፋ የኢትዮጵያ ንጉሥ በሚለው ስያሜ በርካታ ተመራማሪዎች ይስማማሉ። ተመራማሪዎቹ ሰብአ ሰገል 3 ናቸው ያሉበት ዋና ምክንያት ወርቅ፥ ዕጣንና ከርቤን በመገበራቸው ነው። 🔰ከምዕራባውያን ተመራማሪዎች ውስጥ ዊልያም ሊዮ ሀንስበሪና ኢሀርፐር ጆንሰን በተባለው ጽሁፋቸው ላይ ሁሉም ኢትዮጵያዊ ናቸው ቁጥራቸውም 3 ናቸው ይላሉ። አንዳንድ ተመራማሪዎች 3 አንዳንዶቹ ደግሞ 12 ናቸው እያሉ የየራሳቸውን ማስረጃዎች ያቀርባሉ። ሰብአ ሰገል ኢትዮጵያዊ ለመሆናቸው ማስረጃዎች ሰብአ ሰገሎች ኢትዮጵያዊ ናቸው ከሚሉት ውስጥ አለቃ አያሌው ታምሩ፥ አባ ተስፋ ሥላሴ ሞገስ፥ ፕ/ር ፍቅሬ ቶሎሳ፥ መሪ ራስ አማን በላይ እንዲሁም ከላይ የተጠቀሱት ዊልያም ሊዮ ሀንስበሪና ኢሀርፐር ጆንሰን ተጠቃሽ ናቸው። እኒህ መረጃ አድርገው የሚያቀርቧቸው ማስረጃዎች ውስጥ ትንቢተ ኢሳያስ 60፥ 6 ላይ ያለው ቃል ዋነኛው ነው፤ ነገሥታቱ የሳባ ነገሥታት ናቸው ብቻ ስለሚል ነገሥታቱ የሳባ ነገሥታት ናቸው ማለት እኒህ ነገሥታት የተነሱት ከኢትዮጵያ ነው ማለት ነው። እንዲሁም መዝ. 71፥ 9-10 ላይ “በፊቱም ኢትዮጵያ ይሰግዳሉ፤ ጠላቶቹም አፈር ይልሳሉ” በሚለው ቃል ላይ “ኢትዮጵያ” ብሏልና እነዚህ ሰብአ ሰገል ኢትዮጵያዊ ናቸው ብለው ማስረጃ ያቀርባሉ። ከላይ የተጠቀሰው የደሸት ታሪክም አንዱ ማስረጃ ሲሆን ዋናው ማስረጃ ደግሞ ኢትዮጵያ ከዓለም ብቸኛዋ ወርሃ ተኅሣሥን ከሰብአ ሰገል ጋር አያይዛ የሰየመች መሆኑ ነው። ታኅሣሥ ትርጉሙ የማሰስ የመፈለግ ወር ማለት ነውና። ስለ ሰብአ ሰገል በመጽሐፍ ቅዱስ በማቴ. 2 ላይ የተነገረ ሲሆን ከምሥራቅ መጡ ይላል እንጂ ስማቸውን አይዘረዝርም። ፕ/ር ፍቅሬ ቶሎሳና መሪ ራስ አማን በላይ በሰብአ ሰገል ዙሪያ ተመሳሳይ አመለካከቶች ሲኖራቸው ሰብአ ሰገል 12 ናቸው የተነሱትም ከኢትዮጵያ ነው ይላሉ። 🔰የእያንዳንዱን ነገሥታት ስምም በመጽሐፋቸው ላይ እንዲህ ብለው አስፍረዋል። 1- የጎንጂ ንጉሥ አጎጃ ጃቦን ዮጵ ወርቅ ይዞ ተነሣ 2- አቦል 3- ቶና 4- በረካን 3ቱ የአጎጃ ጃቦን ወንድም የዳጋ ነገሥታት ነበሩ። 5- የሱዳንና የአረብ ንጉሥ መሊ አቡሰላም 6- የሰገልና የማጂ ንጉሥ መጋል 7- የኤውላጥ[ኦጋዴን]ና የሶማሊያ ንጉሥ መቃዲሽ ከርቤ ይዞ ተነሣ 8- የአዳል ንጉሥ አውርና 9- የአፋር ንጉሥ ሙርኖ ዕጣን ይዘው። 10- የአዘቦ ንጉሥ አጋቦን 11- የኑባው ንጉሥ ሀጃቦንና 12- በሳባ ከተማ በሃማሴን ይቀመጥ የነበረው አርስጣ ናቸው። ሰብአ ሰገል 12 መሆናቸው ከ12ቱ ሐዋርያት ጋር የተያያዘ መለኮታዊ ምስጢር አለው በማለት 2ቱ ተመራማሪውች የኢትዮጵያ ትንሣኤ ታሪክና ስውሩና ያልተነገረው የኢትዮጵያውያንና የአይሁዳውያን ታሪክ በተባለው መጽሐፋቸው ላይ አስፍረዋል።አባ ተስፋ ሥላሴ ሞገስ በመጽሐፋቸው ላይ ሰብአ ሰገል 3 ነገሥታትና 2 ልዑላን ናቸው በማለት ሁሉም ኢትዮጵያዊ ናቸው ይሉንና እኒህ ነገሥታት ኢትዮጵያዊ ናቸው፤ ቀለማቸው ግን ነጭ ሊኖር ይችላል። ያ ኢትዮጵያዊነታቸውን አይፍቅም። ኢትዮጵያዊ ከአንድ እናትና አባት 4 አይነት ቀለም ያላቸው የተለያዩ አበባ የመሰሉ ልጆችን ይወልዳሉና ይላሉ በጥናታቸው ላይ። 🔰አባ ተስፋ ሥላሴ ሞገስ የነገሥታቱን ስምና የትውልድ ቦታ እንዲህ በማለት ያብራሩታል። 1- ናሁ አዳም(ከወንድሙ ጋር) ተነሳ ከኢትዮጵያ 2- ራይናስ(ከወንድሙ ጋር) ከምሥር 3- አሕራም ከየመን ኮከቡን ያዩት በነገሡ በ13ኛው ዕለት ሲሆን የጉዞው መሪ ከ3ቱ ኢትዮጵያውያን ውስጥ እስከ መካከለኛው ምሥራቅ ይገዛ የነበረው ናሁ አዳም ነው ይላሉ። በአጠቃላይ በሰብአ ሰገል ማንነት ላይ ሁሉም ተመራማሪዎች ቢያንስ ከ3 ወይንም ከ12 አንዱ ኢትዮጵያዊ ነው በማለት ይስማማሉ። 🔰ከላይ የጠቀስናቸው የመጽሐፍ ቅዱስ የትንቢተ ኢሳያስና የመዝሙረ ዳዊት አገላለጾችና አንድምታዎች በተጨማሪም ኢትዮጵያ በሥነ-ጠፈር ምርምር የተራቀቀች መሆኗ ሰብአ ሰገል ኢትዮጵያዊ ናቸው ወደሚለው ጥናት ይወስደናል። በዚያም ሆነ በዚህ ሰብአ ሰገል ውስጥ አንዱ ወይንም ከዚያ በላይ የሆኑት ኢትዮጵያዊ ናቸው የሚለው ሃሳብ ሁሉንም ተመራማሪዎች ያስታርቃል። ሰብአ ሰገል የተመለከቱት ኮከብ ምን አይ ከጠዋቱ ፀሐይ እንደወጣች ልክ ሦስት[፫] ጫማ በዘመናችን አነጋገር ከጠዋቱ 3 ሰዓት እንደሆነ ጂራቱ 13 ክንድ የሚያህል 7 ሕብረ ቀለማት ያለው በጣም የሚያምር ጂራታም ኮከብ ከምሥራቅ በኩል ወጥቶ በኢትዮጵያና በዓለም ላይ አበራ፤ ይህንን ኮከብ የሚያዩት ለማየት ከአምላካችን #ሥላሴ የተፈቀደላቸው ብቻ ናቸው። ይላሉ አባ ተስፋ ሥላሴ ሞገስ። 🔰በተመሳሳይ የታኅሣሡ ስንክሳር “ልውጥ ኮከብ” ይለዋል፤ ይህም የሚቀያየር የሚሰወር ኮከብ ለማለት ሲሆን አንድም ሕብረ ቀለሙን ለመግለጽም ነው። ሰብአ ሰገል በመሃል ከተማ በሚገቡበት ጊዜ ኮከቡ ይሰወራቸው ነበር ይላል። ኮከቡ አንዴ ሕጻን የታቀፈች ድንግል ብላቴናን አንዴ ደግሞ ራስ፥ እጅና እግር ያለውን ሰው ይመስል ነበረ። ይህ ኮከብ የታየው ክርስቶስ ከመወለዱ ከ2 ዓመታት በፊት ነበረ፤ ይሄም ቀድሞ በቅድስት ሥላሴ ፈቃድ የተከናወነ ጎዞ መሆኑን ያመለክተናል። ምክንያቱም ከ2 ዓመት በኋላ በቤተልሔም ስለሚደርሱ ነው። 🔰ስለ ኮከቡ ምንነት በቤተክርስቲያን አስተምሕሮ መሰረት ሁሉም አንድ ወጥ ሃሳብ አላቸው፤ ‘ኮከቡ ሊቀ መላእክት ቅዱስ ገብርኤል ነው’ የሚል። ለዚህም ማስረጃ የሚሆነን ኮከብ በቀን አይታይምና ኮከብ ዝቅ ብሎ እነርሱ ባሉበት ደረጃ አይጓዝም የሚል ነው። ኮከብ የተባለው በምስጢራዊ አነጋገር ነው ይላሉ መተርጉማነ መጻሕፍት። የሰብአ ሰገል ጉዞ[ከኢትዮጵያ ወደ ኢየሩሳሌም] ሰብአ ሰገል ከኢትዮጵያ ወደ ኢየሩሳሌም የሄዱት ስዊዝ ካናል ከመከፈቱ በፊት መንገድ ነበረ በዚያ ነው። ከቦታው ለመድረስም 2 ዓመት ፈጅቶባቸዋል። በትርክቶች መሰረት ሲነሱ 12 ነገሥታት ሲሆኑ ኢየሩሳሌም ግን የደረሱት 3ቱ ናቸው ይባላል፤ ምክንያቱም ስንቅ ስላለቀባቸውና ጦር ስለ ተነሳባቸው ነው ይላሉ። ይህ ግን በኢትዮጵያ መዛግብት ዘንድ ተቀባይነት የለውም። ሰብአ ሰገል ኢየሩሳሌም ሲደርሱ ከተማዋ ተሸበረች እነ ሄሮድስ ደነበሩ፤ ለወረራ የመጡ መስሏቸው ነበረና ኢትዮጵያውያን ሮማውያንን ከጥንት ጀምሮ አይቀጡ ቅጣት ይቀጧቸው ነበረና። እነርሱም ለንጉሡ ልንሰግድለትና ሥጦታ ልንሰጥ መጣን ሲሉ ሄሮድስ ተደሰተ ለርሱ መስሎት ነበረና፤ ለርሱ አለመሆኑን ሲረዳ ግን ተበሳጨ ከእኔ ውጭ የይሁዳ ንጉሥ አለ እንዴ በሚል ተናደደ። እነርሱንም ንጉሡን ስታገኙት ንገሩኝ እኔም መጥቼ እንድሰግድለት አላቸው። 🔰ሰብአ ሰገል ከበረቱ በደረሱ ጊዜ ኮከቧ ቆመች[ ከላይ መልከጼዴቅ ያለውን ይመልከቱ] ወደ ውስጥም ገብተው ለጌታችን ለኢየሱስ ክርስቶስና ለእናቱ ለድንግል ማርያም ሰግደው ዮጵ ወርቅ፥ ዕጣን፥ ከርቤ፥ ቅባት፥ አክሊል፥ ዘውድ፥ በትረ መንግሥት፥ በትረ መስቀልና ሽቶ ሥጦታ አበረከቱ። ሰብአ ሰገል ከዚህ ሁሉ በኋላ አስቀድሞ የአምላክን ሰው መሆን ለድንግል ማርያም ባበሰራት በሊቀ መላእክት ቅዱስ ገብርኤል ትእዛዝ በነፋስ ኃይል በብርሃን ሰረገላ በስውር ዓለምን ዙረው ወደ ሀገራቸው ኢትዮጵያ ከተመለሱ በኋላ የአምላክን ሰው መሆን የምስራች ለኢትዮጵያ ሕዝቦች በሙሉ አበሰሩ የመጀመሪያዎቹ ክርስቲያኖች በመሆን ሰበኩ። ከዚህ በኋላ ዋልድባ[አርምኃ ደጋ] በመግባት ከአበው ጋር በመቀላቀል አምላክን ሲያገለግሉ ኖሩ። 😲ሰብአ ሰገል በሕይወት ይኖራል እንጂ አልሞቱም፥ ቅዱስ ገብርኤል ጌታን ዳግም እስከምታዩት ድረስ አትሞቱም ብሏቸዋልና አሁን እንደነ ነብዩ ሄኖክ፥ ቅዱስ ኤልያስ፥ ቅዱስ ያሬድ፥ ቅዱስ ነአኩቶለአብ፥ አቡነ አረጋዊ እንዲሁም ሌሎች ቅዱሳን ተሰውረው ይገኛሉ። ፨ኢትኤል ኢትዮጵያን የሰራ ድንቅ ጥበበኛ መሪ ነበር። ተጻፈ በኃይለሚካኤል ደሣለኝ መንገደ ጥበብ ዩቲዩብ

13832

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A0%E1%88%AD%E1%8D%80%20%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%8C%8D%E1%88%8D

ሠርፀ ድንግል

ዓፄ ሠርጸ ድንግል 1542 መስከረም 27, 1590 በዙፋን ስማቸው "መለክ ሰገድ" ኢትዮጵያን ከ1555 1590 ዓ.ም. የመሩ ንጉሥ ነበሩ። አባታቸው ዓፄ ሚናስ ሲሆኑ እናታቸው ደግሞ እቴጌ አድማስ ሞገስ ነበሩ። ከግራኝ ወረራ ጀምሮ እስከ ዓፄ ሚናስ ዘመን የቀጠለው አለመረጋጋት በኒህ ንጉሥ ዘመን አንጻራዊ እልባት አግኝቷል። ለዚህ ተጠያቂ የሚሆኑ አራት ጉልህ ክስተቶች፡ በሰሜን የቱርኮች ወረራ በንጉሡ ወታደራዊ ብቃት በመክሸፉ በደቡብ የባሬንቱ ኦሮሞዎች ሐረርን በመውረራቸው የአዳል ግዛት ኃይል በመዳከሙ እና ስለዚህ ምክንያት ከአዳል ጦርነት በማብቃቱ የቦረና ኦሮሞዎች ወደ ሸዋ የሚያካሂዱትን ዘመቻ ለጊዜው መግታት በመቻሉ፣ የአገሪቱን ዋና ከተማ ከመካከለኛው ክፍል ወደ አባይ ምዕራብ በማሻገሩ ነበር። በአጠቃላይ መልኩ ይህ ንጉስ ከሚናስ የተረከበውን ግዛት አስፍቶና አጠናክሮ ለቀጣዩ መሪ ትቶ አልፈዋል። የንግሱ ባለቤት እቴጌ ማርያም ሰናም ለተከታዮቹ ነገሥታት መነሳትም ሆነ መውደቅ ባበረክተችው አስተዋጽኦ በታሪክ ትታወሳለች። ቅድመ መለክ ስገድ በሠርፀ ድንግል የህጻንነት ዘመን የነበረችው አገር ብዙ ውዝግቦችን እምታስተናግድ ነበረች። ከምክንያቶቹ ውስጥ አንደኛው ዓፄ ሚናስ ከፖርቱጋል ካቶሊኮች ጋር አለመስማማቱ ሲሆን ካቶሊኮቹም አንድ ጊዜ ከባህር ንጉስ ይስሐቅ ጋር በማበር ሌላ ጊዜ ባህር ንጉሱ ከቱርኮች ጋር በመተጋገዝ በሚናስ ላይ አመጽና ዘመቻ በመፈጸማቸው ነበር። ሌላው ምክንያት የአዳል ግዛት ኃይሉ እምብዛም ያልተዳከመ ስለነበር በመካከለኛው መንግስት ላይ ጦር የመክፈት ልማዱ አልተገታም ነበር። ሦስተኛው በዘመኑ የአገሪቱ የአስተዳደር ማዕከል የነበረው የሸዋ እና ፈጠገር ክፍሎችን ቦረናዎች መውረር መጀመራችው ነበር። በነዚህ ምክያቶች አገሪቱ በበጋው ወቅት ጦርነት የሚካሄድባት በክረምት ደግሞ ሰፊ ሰራዊት በመያዝ ከጊዜ ወደጊዜ በሚቀያየሩት ዋና ከተሞች የሚሰፈርባት ነበረች። ሠርፀ ድንግል መንገሱ ዓፄ ሚናስ በ1555 ሲሞቱ ቀጣዩ ንጉስን ለመምረጥ የአገሪቱ መሳፍንቶች በሸዋ ተሰበሰቡ። ምንም እንኳ ሠረፀ ድንግል የሚናስ ታላቁ ልጅ ቢሆንም ብዙ ተቀናቃኞች ነበሩት። ከነዚሁም ውስጥ፣ የዓፄ ልብነ ድንግል እህት የወይዘሮ ሮማነወርቅ ልጅ የነበረው ሐመልማል ዋና ሲሆን ሌሎች እንደ ሐርቦ፣ አቤቶ ፋሲል እና ይስሐቅ ያሉ ተገዳዳሪዎች ስብሰባው የተወዛገበ እንዲሆን አድርገውት ነበር። የዚህ ስብሰባ ውጤት የ13 ዓመቱ ሠርፀ ድንግል ንጉስ እንዲሆን ነበር። ሆኖም ሐምልማል ይህን ውጤት ባለመቀበል የጎጃም እና ደምበያ መሳፍንቶችን በማስተባበር በወጣቱ ንጉስ ላይ ዘመቻ ከፍቶ በመጀመሪያ አካባቢ ድል ተቀዳጅቶ ነበር። ይሁንና የቀሳውስቱን እና እንዲሁም እቴጌ ሰብለ ወንጌልን ድጋፍ በማግኘቱ፣ ይህንም ተከትሎ በየጊዜው ቁጥራቸው እየጨመሩ የሄዱ መሳፍንቶችን ከርሱ ጎን በመሰለፋቸው በመጨረሻ ሐመልማልን በጦርነት ለማሸነፍ ቻለ። ጎጃምን ለተሸነፈው ለሐመልማል እንደ ግዛት በመስጠት ሰላም ለማስፈን ቻለ። የአጎቱ ልጆች ማመጽ ይህ ከሆነ በኋላ ባህር ንጉስ ይስሃቅ የተባለው ያሁኑ ኤርትራ መሪ በአጼ ሚናስ ዘመን ያመጸ ቢሆንም ልጁ ሲነግስ የልጁን ስልጣን ተቀበለ። ክሁለት አመት በኋል ፋሲል የተባለው ሌላው ያጎቱ ልጅ አመጽ አስነስተውብታል (ምንም እንኳ ሁቱም ቢሸነፉ)። የቱርኮች ጦርነት፣ የግንቦች መታነጽ በአክሱም የአክሊል መድፋት መልሶም በ1569 ከቱርኮች ጋር ባደረገው ጦርነት ለመጀመሪያ ጊዜ ቱርኮችን አሸነፈ። ለዚህ መታሰቢያ በእምፍራዝ (ጉዛራ) በ1571 ቤ/መንግስት አሰራ። ወደ ሰሜንም በመዝለቅ በወገራ እና በአይባ ሌሎች ቤ/መንግስቶችን አሰርቷል። የኪዳነ ምህርት ቤ/ክርስቲያንም እንዲሁ። ከዚያም ባህር ንጉስ ይስሐቅ በኦቶማን ቱርኮችና በአዳል ሰራዊት ታግዞ አመጽ ማስነሳቱ አልቀረም። በዚህ ጊዜ ንጉሱ ወደ ትግራይ በመዝመት በ1578 ባህረ ነጋሹንና (በአዲ ቆሮ) አባሪ ኦቶማኑን ኦዝደሚር ፓሻንና የአዳል መሪ የነበረውን ሱልጣን መሃመድ አራተኛ (በተምቤን) ጦርነት አሸንፎ ገደላቸው። በድባርዋ (የድሮው ኤርትራ ዋና ከተማ) የነበሩት ቱርኮችም ያለምንም ተኩስ እጃቸውን ሰጡ። በዚያውም ሰርጸ ድንግል በአክሱም ስርዓተ ተክሊሉን ፈጸመ (ይህ እንግዲህ ከዘርዓ ያዕቆብ በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ መሆኑ ነው)፣ መልአክ ሰገድ የሚለውንም ስም ያገኘው በዚህ ጊዜ ነበር። ከ10 አመት በሁዋላ፣ በ1588 ኦቶማን ቱርኮች፣ ከተባረሩበት ድባርዋ መልሰው ሊቆጣጠሩ ሲሞክሩ በመሸነፋቸው አርቂቆ ላይ የነበረውን ግዛታቸውን ሰርጸ ድንግል አፈረሰባቸው። በዚህ ምክንያት የቱርኩ መሪ ፓሻ በወርቅ ያጌጠ ፈረስ እስከ ሳዱላው በመላክ ከንጉሱ ዘንድ ሰላም እንደሚሻ አስታወቀ። ሌሎች ዘመቻዎች እና ሰላም ሰርጸ ድንግል የኖረበት ዘመን ከግራኝ አህመድ ወረራ ጥቂት ዘመን አሳልፎ ስለነበር የህዝቦች ፍልሰት በዚሁ ዘመን ይታይ ነበር። የኦሮሞን ወደ ሰሜን ወረራ ለመጀመሪያ ጊዜ የተጋፈጠ ንጉስ ይሄው ሰርጸ ድንግል ነው። በዚሁ ዘመን የኦሮሞወች ጥንካሬ ከማየሉ የተነሳ ኑር ኢብን ሙጃሂድ የተሰኘውን የግራኝን ምትክ በመግደል ሐረርን ወረው ነበር። ቀጥሎም ወደሰሜን በመዝመት ሰርጸ ድንግል በነገሰ በ10ኛው አመት ዝዋይ ሃይቅ አካባቢ ከንጉሱ ሰራዊት ጋር ተጋጭተው ተሸነፉ። ከዚህ በኋላ ንጉሱ በኦሮሞወች ቡድኖች ላይ በ1578 እና በ1588 ዘምቷል። በ1580 እና 85 ደግሞ በቤተ እስራኤል (ፈላሾች) ቡድኖች ላይ ዘምቷአል። አገው ላይም በ1581 እና 85፣ ጋምቦ ላይ በ 1590 እናም ሱዳን ውስጥ በሻንቅላ ላይ አድርጓል። እንራያ ደግሞ ሁለት ጊዜ በ 1586 እና 97 ጦርነት በመክፍት ህዝቡን ከነመሪያቸው ክርስቲያን አደርገ። ስለመጨረሻው የ1597 ዓ.ም. ዘመቻው የንጉሱ ዜና-መዋዕል እንዲህ ሲል ያትታል፡ መነኮሳት ተሰብስበው ንጉሱ ወደዳሞት ጦር ሜዳ እንዳይሄድ ለመኑት፣ ንጉሱ ግን ልቡ እንደደነደነ ስለተገነዘቡ በተወሰነ ወንዝ [አሳ የሚበዛበት የገሊላ ወንዝ ውስጥ የሚገኝን አሳ እንዳይበላ አጥብቀው አስጠነቀቁት። እሱ ግን የተባለውን ቸል በማለት ባስጠነቀቁት ወንዝ ሲያልፍ ከዚይ ወንዝ የወጣን አሳ በላ። ሳይዘገይም በጸና ታመመና ሞተ። በሞተም ጊዜ ሬማ ደሴት፣ ጣና ሃይቅ፣ መድሃኔ አለም ቤ/ክርስቲያን ተቀበረ። የሰርጸ ድንግል መንግስት ረጅምና ከመጀመሪያው ጀምሮ ብዙ ጦርነት የበዛበት ቢሆንም ንጉሱ ለልጁ ያዕቆብ ያስረከበው ግዛት ግን ሰላማዊና ያልተከፋፈለ ታላቅ ሃገር ነበር። የስልጣን ሽግግር በጥንቱ ኢትዮጵያ ታሪክ የስልጣን ሽግግር ብዙ ችግር የተሞላበት ነበር። የሰርጸ ድንግል ስርዓትም ከዚህ አላመለጠም። አጼ ሰርጸ ድንግል ከህጋዊ ባለቤታቸው ንግስት ማርያም ሰና ሴት ልጆችን እንጂ ወንድ ልጅ አላገኙም። ሐረግዋ ከተባለች የቤተ እስራኤል (ፈላሻ) ቅምጣቸው ግን ያዕቆብ የሚባል ወንድ ልጅ ነበራቸው። ይሁንና ልጅ አባቱ በሞተ ጊዜ ገና የ7 አመት ህጻን ነበር። በዚህ ምክንያት የሰርጸ ድንግል ወንድም ልጅ የነበረው ዘድንግል ስልጣን ላይ ይወጣል የሚል ግምት በመላ ሃገሪቱ ተንሰራፍቶ ነበር። ነገር ግን ንግስት ማርያም ሰና ከልጆቻ ባለቤቶች ራስ አትናትዮስ የጎንደር መሪ እና ራስ ክፍለ ዋህድ የትግራይ መሪ ጋር በመሆን ህጻኑን የእንጀራ ልጇን ያዕቆብን በራስ አትናቲዮስ ሞግዚትነት የንጉሰ ነገስትነቱን ስልጣን እንዲወርስ አደረገች። ማጣቀሻወች ዋቢ መጻሕፍት ሠርፀ ድንግል የኢትዮጵያ

13399

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%88%E1%88%AD%E1%8B%96%E1%8A%96%E1%89%BD%20%E1%8B%9D%E1%88%AD%E1%8B%9D%E1%88%AD

የፈርዖኖች ዝርዝር

የግብጽ ፈርዖኖች ዝርዝር በሥርወ መንግሥታት አከፋፈል እንደ ተለመደ ከማኔጦን የተወረሰ ነው። በተጨማሪ አንዳንድ ሌላ ጥንታዊ ዝርዝር ምንጭ ይታወቃል። ለመሆኑ ለብዙዎች ፈርዖኖች በሥነ ቅርስ የሃይሮግሊፍ መዝገብ በመገኘቱ፣ የስሞቻቸው አጠራር በግብጽኛ አሁን ሊታወቅ ይችላል። ለብዙዎቹም አያሌ ልዩ ስሞች አሏቸው። ጥንታዊው መንግሥት የጥንታዊ መንግሥት ዘመኖች ቁጥር በትክክል ሊታወቅ አይችልም። ከጥንታዊው ዘመን በኋላ የመካከለኛው መንግሥት (ምሥር) ፈርዖኖች መጀመርያ የገቡት 2130 ዓክልበ. ግድም ስለ ሆነ፣ ጥንታዊው መንግሥት ከዚያው በፊት መጨረስ ነበረበት። ነገር ግን ለያንዳንዱ ፈርዖን የዘመነ መንግሥታቸው ዕድሜዎች በየምንጩ እጅግ ይለያልና በጠቅላላ ምን ያህል ጊዜ እንደ ፈጀ ለማለት ያስቸግራል። በአንዳንድ ሊቃውንት ግምት ዘንድ የተመሠረተው 3200-3100 ዓክልበ. ግድም ቢሆንም፣ ይህ ግመት ብቻ መቅረቱ ማስታወስ ያሻል። ከ1ኛው ሥርወ መንግሥት አስቀድሞ በደቡብ የነገሡት አለቆች ንጉስ ጊንጥ ኢሪ-ሆር ሁለት ጭላቶች ካ 1ኛው ሥርወ መንግሥት ናርመር ሜኒስ) 1 ቴቲ (አሃ) ጀር (ኢቲ) ጀት (ኢታ) ደን (ሰምቲ) አነጅብ (መርባፐን) ሰመርኸት (ሰምሰም) ቃዓ 2ኛው ሥርወ መንግሥት ሆተፕሰኸምዊ (ሆተፕ) ነብሬ (ካካው?) ኒነጨር ሰነጅ (ወነግ) ነፈርካሬ ነፈርካሶከር ፐሪብሰን ኃሰኸምዊ 3ኛው ሥርወ መንግሥት ነጨሪኸት (ጆሰር) ሳናኅት (ነብካ?) ሰኸምኸት ኃባ (ነብካሬ?) ነፈርካ ሁኒ (ሁኒሱት) 4ኛው ሥርወ መንግሥት ስነፈሩ ኁፉ ረጀደፍ ኃፍሬ መንካውሬ ሸፕሰስካፍ 5ኛው ሥርወ መንግሥት ኡሠርካፍ ሳሁሬ ነፈሪርካሬ ሸፕሰስካሬ ነፈረፍሬ ኒዩሠሬ መንካውሆር ጀድካሬ ኢዜዚ ኡናስ 6ኛው ሥርወ መንግሥት 2 ቴቲ ኡሠርካሬ 1 ፔፒ 1 መረንሬ 2 ፔፒ 2 መረንሬ 7ኛው ሥርወ መንግሥት ማኔጦንና ሌሎቹ ጥንታዊ ምንጮች ለ7ኛው ሥወ መንግሥት በርካታ ተጨማሪ ስሞች (እስከ 70 ፈርዖኖች ድረስ) አስገብተዋል። ከነዚህም ሁሉ አንዱ ስም ብቻ (የነፈርካሬ ነቢ) ኅልውና በሥነ ቅርስ ተረጋግጧል። ስለዚህ ብዙ ሊቃውንት 7ኛው ሥርወ መንግሥት እንደ ኅሣዊ (ታሪካዊ እንዳልሆነ) ይቆጥሩታል። 8ኛው ሥርወ መንግሥት የማኔጦን 8ኛው ሥርወ መንግሥት እንደገና ብዙ ተጨማሪ ስሞች (በጠቅላላ 27) አሉት። ከነዚህ ሁሉ 3 ብቻ በዕውነት እንደ ነገሡ ይታወቃል። እነርሱም ቃካሬ ኢቢ፣ ነፈርካውሆር እና ዋጅካሬ ናቸው። ሌሎቹ ስሞች በኋለኛ ዘመን በውሸት እንደ ተፈጠሩ ይታሥባል። መጀመርያው ጨለማ ዘመን (9ኛው-11ኛው ሥርወ መንግሥታት) ከጥንታዊው መንግሥት መጨረሻ በኋላ ሥነ ቅርስ ስለሚከተለው ዘመን (2758-2413 ዓክልበ. ግድም) ዝም ይላል። ከዚሁም ዘመን በሕዋላ (2413-2002 ዓክልበ. ግድም) ብዙ አይልም። የመቃብሮች ቁጥር እጅግ በመቀነሱ እንዲህ የሕዝብ ቁጥር መቀነሱ ይታወቃል። ፈርዖኖች እንደገና ሲታዩ፣ ዋና ከተማቸው እንደ ዱሮ በሜንፊስ ሳይሆን አሁን በሄራክሌውፖሊስ ይገኛል። ለታሪክ በእርግጥ የታወቁት ፈርዖኖች ጥቂት ናቸው፤ አከታተላቸውና ዘመኖቻቸው የሚጠራጠር ነው። ዋህካሬ ቀቲ 2417-2350 ዓክልበ. ግድም 1 ነፈርካሬ ቀቲ 2350-2331 ዓክልበ. ግድም መሪብታዊ ቀቲ 2331-2271 ዓክልበ. ግድም ሳ-ቀቲ ኡሰርመሬ 2271-2236 ግድም 2 ነፈርካሬ ቀቲ 2236-2232 ዓክልበ. ግድም ሸድ ኡሰርሃፒ 2232-2200 ግድም ነብካውሬ ቀቲ 2200-2167 ዓክልበ. ግድም ሰነን ነፈርካሬ? 2167-2147 ግድም መሪካሬ 2147-2081 ግድም 11ኛው ሥርወ መንግሥት 10ኛው ሥርወ መንግሥት በሄራክሌውፖሊስ እየገዛ፣ ተወዳዳሪው 11ኛው ሥርወ መንግሥት በጤቤስ ወደ ደቡብ ተመሠረተ። ይሄ ሥርወ መንግሥት በመጨረሻ መላውን ግብጽ ያዘ። 2 መንቱሆተፕ 2121-2077 ዓክልበ. ግድም 1 አንተፍ 2077-2066 ዓክልበ. ግድም 2 አንተፍ 2066-2016 ዓክልበ. ግድም 3 አንተፍ 2016-2010 ዓክልበ. ግድም 3 መንቱሆተፕ 2010-2003 ዓክልበ. ግድም 4 መንቱሆተፕ 2003-2002 ዓክልበ. ግድም መካከለኛው መንግሥት 12ኛው ሥርወ መንግሥት 1 አመነምሃት 2002-1972 ዓክልበ. ግድም 1 ሰኑስረት 1972-1938 ዓክልበ. ግድም 2 አመነምሃት 1938-1905 ዓክልበ. ግድም 2 ሰኑስረት 1905-1888 ዓክልበ. ግድም 3 ሰኑስረት 1888-1859 ዓክልበ. ግድም 3 አመነምሃት 1859-1832 ዓክልበ. ግድም 4 አመነምሃት 1832-1824 ዓክልበ. ግድም ሶበክነፈሩ (ንግሥት) 1824-1820 ዓክልበ. ግድም ሁለተኛው ጨለማ ዘመን (13ኛው-17ኛው ሥርወ መንግሥታት) 13ኛው ሥርወ መንግሥት ሰኸምሬ ኹታዊ 1 ሶበክሆተፕ 1819-1816 ዓክልበ. ግድም ሰኸምካሬ ሶንበፍ 1816-1812 ዓክልበ. ግድም ነሪካሬ 1812-1811 ዓክልበ. ግድም ሰኸምካሬ 5 አመነምሃት 1811-1808 ዓክልበ. ግድም አመኒ ቀማው 1808-1806 ዓክልበ. ግድም ሆተፒብሬ 1806-1803 ዓክልበ. ግድም ዩፍኒ 1803 ዓክልበ. ግድም 6 አመነምሃት 1803-1800 ዓክልበ. ግድም ሰመንካሬ ነብኑኒ 1800-1798 ዓክልበ. ግድም ሰኸተፒብሬ 1798-1796 ዓክልበ. ግድም ሰዋጅካሬ 1796 ዓክልበ. ግድም ነጀሚብሬ 1796 ዓክልበ. ግድም ኻአንኽሬ ሶበክሆተፕ 1795-1791ዓክልበ. ግድም ረንሰነብ 1791 ዓክልበ. ግድም ሆር አዊብሬ 1791-1783 ዓክልበ. ግድም ሰኸምሬኹታዊ ኻውባው 1783-1781 ዓክልበ. ግድም ጀድኸፐረው 1781 ዓክልበ. ግድም ሰጀፋካሬ 1781-1776 ዓክልበ. ግድም ኹታዊሬ ወጋፍ 1776-1774 ዓክልበ. ግድም ኡሰርካሬ ኸንጀር 1774-1766 ዓክልበ. ግድም ስመንኽካሬ ኢሚረመሻው 1766-1754 ዓክልበ. ግድም ሰኸተፕካሬ አንተፍ 1754-1744 ዓክልበ. ግድም ሴት መሪብሬ 1744-1741 ዓክልበ. ግድም 3 ሶበክሆተፕ 1741-1702 ዓክልበ. ግድም 1 ነፈርሆተፕ 1702-1690 ዓክልበ. ግድም ካነፈሬ 4 ሶበክሆተፕ 1690-1684 ዓክልበ. ግድም መርሆተፕሬ 5 ሶበክሆተፕ 1684-1680 ዓክልበ. ግድም ኻውተፕሬ 6 ሶበክሆተፕ 1680-1676 ዓክልበ. ግድም ዋሂብሬ ኢቢያው 1676-1665 ዓክልበ. ግድም መርነፈሬ አይ 1665-1661 ዓክልበ. ግድም፤ ከርሱ በኋላ ያሉት ከጤቤስ ውጭ አልገዙም። መርሆተፕሬ ኢኒ 1661-1659 ዓክልበ. ግድም ሰዋጅተው 1659-1656 ዓክልበ. ግድም መርሰኸምሬ 1656-1653 ዓክልበ. ግድም ሰውጅካሬ ሆሪ 1653-1648 ዓክልበ. ግድም 7 ሶበክሆተፕ 1648-1646 ዓክልበ. ግድም መርኸፐሬ 1646 ዓክልበ. ግድም ሰኸቀንሬ 1646 ዓክልበ. ግድም በ13ኛው ሥርወ መንግሥት ውድቀት 16ኛው ሥርወ መንግሥት በጤቤስ፣ ሌላው «የአቢዶስ ሥርወ መንግሥት» በአቢዶስ ተነሡ። 14ኛው ሥርወ መንግሥት ከከነዓን የደረሱ እረኞችና ነጋዴዎች በአባይ ወንዝ አፍ በስሜን ግብጽ ነጻ መንግሥት መሠረቱ። ይህ ለጊዜው ከ13ኛው ሥርወ መንግሥት ጋር አንድላይ ነበር (1821-1742 ዓክልበ. ግድም)፤ ዘመናቸው ግን እርግጠኛ አይደለም። ያክቢም ሰኻኤንሬ 1821-1811 ዓክልበ. ግድም ያዓሙ ኑብዎሰሬ 1811-1801 ቃረህ ኻዎሰሬ 1801-1791 አሙ አሆተፕሬ 1791-1786 ሸሺ ማዓይብሬ 1786-1753 ነህሲ 1753 ኑያ 1752 ሸነህ 1752-1747 ሸንሸክ 1747 ዋዛድ 1746-1742 ያዕቁብ-ሃር 1742 ዓክልበ. ግድም፤ ከርሱ በኋላ ይህ ሥርወ መንግሥት ከጤቤስ ተሠረዘ። 15ኛው ሥርወ መንግሥት ከመርነፍሬ አይ ዘመን ቀጥሎ (1661 ዓክልበ.) ሌሎች ከከነዓን ገብተው አዲስ ተወዳዳሪ መንግሥት በስሜን ግብጽ ተነሣ፤ እሱም ሂክሶስ (ኸካ-ሻሱ ወይም «ውጫገር አለቆች») ይባላል። ሳኪር-ሃር 1661-1642 አፐር-አናቲ 1642-1638 ኽያን 1638-1602 ሻሙቄኑ 1602-1593 አፐፒ 1593-1560 ኻሙዲ 1560-1548 16ኛው ሥርወ መንግሥት የ13ኛው ሥርወ መንግሥት ተከታዮች በጤቤስ ናቸው። በዚህም ዘመን አቢዶስ የራሱን የአቢዶስ ሥርወ መንግሥት እንደ ነበረው ይታሥባል። ጀሁቲ 1646-1643 8 ሶበክሆተፕ 1643-1637 3 ነፈርሆተፕ 1636 መንቱሆተፒ 1635 1 ነቢሪራው 1635-1614 2 ነቢሪራው 1613 ሰመንሬ 1612 በቢአንኽ 1612-1600 ሰኸምሬ ሸድዋሰት 1600-1596 የሚከተሉት አጫጭር ዘመናት የገዙት ነገሥታት ቅድም-ተከተል እርግጠኛ አይደለም። 1 ደዱሞስ 1595 ሞንተምሳፍ 1594 መራንኽሬ 6 መንቱሆተፕ 1593 4 ሰኑስረት 1592 2 ደዱሞስ 1591 በ1590 ዓክልበ. ግድም የ15ኛው ሥርወ መንግሥት (ሂክሶስ) ፈርዖን አፐፒ ጤበስን ማረከ። 17ኛው ሥርወ መንግሥት ሂክሶስ ከጤቤስ ከወጡ በኋላ የ16ኛው ሥርወ መንግሥት ተከታዮች በጤቤስ ሆኑ። የገዙት ነገሥታት ቅድም-ተከተል እርግጠኛ አይደለም። ራሆተፕ 1588-1584 ዓክልበ. ግ. 1 ሶበከምሳፍ 1584-1577 ዓክልበ. ግ. 2 ሶበከምሳፍ 1577 5 አንጠፍ 1577-1574 6 አንጠፍ 1574-1568 7 አንጠፍ 1568 ሰናኽተንሬ አሕሞስ 1567 ሰቀነንሬ ታዖ 1566-63 ካሞስ 1563-1558 ዓክልበ. ግድም አዲሱ መንግሥት (18ኛው-20ኛው ሥርወ መንግሥታት 18ኛው ሥርወ መንግሥት 1 አሕሞስ 1558-1534 ዓክልበ. 1 አመንሆተፕ 1534-1513 ዓክልበ. 1 ቱትሞስ 1513-1501 ዓክልበ. 2 ቱትሞስ 1501-1487 ዓክልበ. ንግሥት ሃትሸፕሱት 1487-1466 ዓክልበ. 3 ቱትሞስ 1487-1433 ዓክልበ. 2 አመንሆተፕ 1435-1409 ዓክልበ. 4 ቱትሞስ 1409-1399 ዓክልበ. 3 አመንሆተፕ 1399-1361 ዓክልበ. አኸናተን 1361-1344 ዓክልበ. ንግሥት ነፈርነፈርኑአተን 1344-1341 ዓክልበ. ስመንኽካሬ 1341-1340 ዓክልበ. ቱታንኻመን 1340-1331 ዓክልበ. አይ 1331-1327 ዓክልበ. ሆረምኸብ 1327-1300 ዓክልበ. 19ኛው ሥርወ መንግሥት 1 ራምሴስ 1300-1298 ዓክልበ. 1 ሰቲ 1298-1287 ዓክልበ. 2 ራምሴስ 1287-1221 ዓክልበ. መርነፕታህ 1221-1211 ዓክልበ. 2 ሰቲ 1211-1205 ዓክልበ. ሲፕታህ 1205-1199 ዓክልበ. ንግሥት ተዎስረት 1199-1197 ዓክልበ. 20ኛው ሥርወ መንግሥት ፈርዖኖች ዝርዝር ፈርዖኖች

9586

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B0%E1%88%A8%E1%89%B5%20%E1%88%88

ተረት ለ

ለሀምሳ ጋን አንድ አሎሎ ይበቃል ለሀብት መትጋት ሰውነትን ያከሳል ገንዘብን ማሰብ እንቅልፍ ይነሳል ለሀጥአን የወረደ ለጻድቃን ይተርፋል ለሁሉም ጊዜ አለው ለሂያጅ የለውም ወዳጅ ለህልም ምሳሌ የለውም ለሆዳም ሰው ማብላት ውቅያኖስን ለመደልደል መቃጣት ለሆዳም በሬ ገለባ ያዝለታል ለሆዳም በሬ ጭድ ያዝለታል ለሆዳም በሬ ቫት ተከፈለ ለሆዳም በቅሎ ጭድ ያዝለታል ለሆዴ ጠግቤ በልብሴ አንግቤ ለሆድ ቁርጠት ብላበት ለራስ ምታት ጩህበት ለላሙ መንጃ ለሸማው መቅደጃ ለላሙ መንጃ ለሸማው መከንጃ ለላም ቀንዷ አይከብዳትም ለላም ከጥጃዋና ከአላቢዋ ማን ይቀርባታል ለላም የሳር ለምለም ለላም ጥጃዋ ለአህያ ውርንጭላዋ ለሌለው ምን ትለው ለሌባ ቅሌት ልብሱ ነው ለልደት ያልሆነ ቀሚስ ይበጣጠስ ለልጅ ሲሉ ይበሉ ለወዳጅ ሲሉ ይጠሉ ለልጅ ሲሉ ይበሉ ለወገን ሲሉ ይጠሉ ለልጅ አይስቁለትም ለውሻ አይሮጡለትም ለልጅ ከሳቁለት ለውሻ ከሮጡለት ለልጅ ጥርስህን ለዝንብ ቁስልህን ለልጅ ጨዋታ ለባለጌ ቧልታ ለሎሌው ምን ትለው ለመሀን እምዬ ለአገልጋይ እትዬ ብርቋ ነው ለመሄድና ለመላወስ አዛዥ ራስ ለመሄድና ለመመለስ አዛዥ ራስ ለመሆኑ ሳይሆን እንዴት ይሆናል ቢሆን ለመማር ክፍል መግባት ለመኮረጅ ካሮት መብላት ለመማር ክፍል መግባት ለማለፍ ካሮት መብላት ለመስማት የፈጠንህ ለመናገርና ለቁጣ የዘገየህ ሁን ለመስማት የፈጠንህ ለመናገር የዘገየህ ሁን ለመስራት የሚያፍር መብላት አይደፍርም ለመስራት ያፈረ ለመብላት ደፈረ ለመስጠት አለመቸኮል ከሰጡም ወዲያ አለመጸጸት ለመነኩሴ መልካም ሎሌ ለመታማት መፍራት ለመከራ ያለው መነኩሴ ዳዊቱን ሸጦ አህያ ይገዛል ለመከራ የጣፈው ቢነግድ አይተርፈው ለሙት የለው መብት ለሚመለከት ለሚያየው ሞት ቅርብ ነው ለሚስት ያጎርሷል ለተመታ ይክሷል ለማረም ማን ብሎት ሲሰራው ግን ግድፈት ለማን አለው ፈጣሪ አለው ጠጅ ለሌለው ውሀ አለው ለማን ይፈርዱ ለወደዱ አይደለም ለወለዱ ለማኝ ቢያብድ ስልቻውን አይጥልም ለማኝ አያማርጥም ማር አይኮመጥጥም ለማየት የፈለገ አይኑን ይገልጣል ለማያቅህ ታጠን ብሎሀል ሀሰን ለማያውቅ ፎገራ ዱሩ ነው ለማያውቁሽ ታጠኚ ለማያውቁሽ ታጥበሽ ቅረቢ ለማይሞት መድሀኒት አለው ለማይሰጥ ሰው ስጡኝ ማለትን ማን አስተማረው ለማይሰጥ ሰው ስጡኝን ማን አስተማረው ለማእበል ወደብ ለነፋስ ገደብ የለውም ለምሽት መብራት ለመከራ ጊዜ ብልሀት ለምክንያት ምክንያት አለው ለምን ላለው ፈጣሪ አለው ጠጅ ለሌለው ውሃ አለው ለምን ሰርግ ይሄዳል ሰርግ አለ በቤቱ ለምን ተክዤ አምላክን ይዤ ለምን ያለው ስልቻውን ጫን ያለው ኮርቻውን ለምን ያለው ስልቻውን ጫን ያለው ኮርቻውን አያጣም ለምን ጊዜው ነቀዝሽ ለምኖ ለማኝ ቆቤን ቀማኝ ለሞኝ ሰኔ በጋው መስከረም ክረምቱ ለሞኝ ንገረው ምን ይሰማ ብዬ ለብልህ ንገረው ምን ይሳተው ብዬ ለሞኝ ከሳቁለት ለውሻ ከሮጡለት ለሞኝ ጉድጓድ አያሳዩትም ቤት ነው ብሎ ይገባበታል ለሞፈር ቆራጭ እርፍ አይታየውም በግላጭ ለረዥም ሰው ልብ እና ልብስ ያጥረዋል ለረዥም መንገድ አትሩጥበት ለረዥም ነገር አትቸኩልበት ለራሱ አያውቅ ነዳይ ቅቤ ለመነ ላዋይ ለራሱ አያውቅ ጠንቋይ መድሀኒቱ ላዋይ ለራሱ ጥላ ለእግሩ ከለላ ለራሱ የማይረባ ለሌላም አይረባ ለራሱ የማይረባ ለሰውም አይረባ ለራስ ምታት ጩህበት ለሆድ ቁርጠት ብላበት ለራሱ አያውቅ ሰው አይጠይቅ ለራስ ሲቆርሱ አያሳንሱ ለራስ ቢያወሩ ለቅንቅን ይዘሩ ለራስ ቢያወሩ ለቅንቅን ይዘሩ አለች ዶሮ ለራስ ከበጁ አይታጡ ደጁ ለራበው ሰው ቆሎ ለቁልቁለት በቅሎ ለራበው ባዶ መሶብ ማቅረብ ለራት የማይተርፍ ዳረጎት ለርስት ሴቶች ስንኳ ይሞቱበታል ለሰማይ ምሰሶ የለው ለባእድ ስር የለው ለሰለባ የመጣ ልብስ ቢጥሉለት አይመለስ ለሰለባ የመጣ ልብስ ቢጥሉለት አይመለስም ለሰበበኛ ቂጥ መረቅ አታብዛበት ለሰባቂ ጆሮህን አትስጠው ለሰው ልጅ ሲያበሉ ለውሻ ልጅ ያብሉ ለሰው ልጅ ከሚያበሉ ለውሻ ልጅ ያብሉ ለሰው ልጅ ከማብላት ለውሻ ልጅ ማብላት ለሰው ልጅ እውቀት ለጦጣ ብልጠት ለሰው ሞት አነሰው ለሰው ሞት አነሰው ውሻውንስ ፈሴ መለሰው አለች ቀበሮ ለሰው ቢነግሩት ለሰው ለሰው ቢናገሩ መልሶ ለሰው ጫር ጫር አድርጌ አፈር ላልብሰው ለሰው ብሎ መሞት አምላክነት ያሻል ለሰው ብሎ ሲያማ ለኔ ብለህ ስማ ለሰው ብትል ትጠፋለህ ለእግዜር ብትል ትለማለህ ለሰው እንግዳ ላገሩ ባዳ ለሰው እንዴት አነሰው ለሰው ከበሬታው ሰው ለወጥ ማጣፈጫው ጨው ለሰው ጠላቱ ይወጣል ከቤቱ ለሰው የማይል ሰው ሞትም ሲያንሰው ለሰው ብሎ ሲያማ ለእኔ ብለህ ስማ ለሴትና ለጉም አይዘነጉም ለሰይጣን አትስጠው ስልጣን ለእሳት ውሀ ለጸጉር ቡሀ ለሴት ልጅ እስከአርባ ቀን ሞቷን ከዚያ ወዲያ ሀብቷን ለሴት ምስጢር ማውራት በወንፊት መቅዳት ለሴት ምክር አይገባትም ለሴትና ለጉም አይዘነጉም ለሴት ጠላ ለፈረስ ቆላ ለስሟ መጠሪያ ቁና ሰፋች ለስሱ ፍትፍት አሳይቶ እበት ያጎርሷል ለሸማኔ ማገጃ ስለት ማረጃ ለሹመት ካልመከሩለት ለጥርስ ካልነከሩለት ለሹመት ካልመከሩለት ለጥርስ ካልከደኑለት ለሹመት ያደለው የለማኝ አለቃ ይሆናል ለሺ ፍልጥ ማሰሪያው ልጥ ለቀላል ምስጢር መንገር በቀዳዳ ጤፍ መቋጠር ለቀላል ሰው ምስጢር መንገር በቀዳዳ ጤፍ መቋጠር ለቀላል ሰው ምስጢር መንገር በቀዳዳ አቁማዳ ጤፍ መቋጠር ለቀማኛ የለውም እጅ ለበቅሎ የለውም ልጅ ለቀበጠች አማት ሲሶ በትር አላት ለቀባሪው አረዱት ለቀን ቀጠሮ ለሴት ወይዘሮ ለቀንዳም በሬ ቤት አትከልክለው ቀንዱ ይከልክለው ለቀንዳም በሬ ቤት አትከልክለው ቀንዱ ይከለክለዋል ለቁንጫ ለምጽ ያወጣል ለቁንጫ መላላጫ ለቂጡ ጨርቅ የለው ቆንጆ ያባብላል ለቅልብልብ አማት ሲሶ በትር አላት ለቅሶ ሳለ ከቤት ይሄዳል ጎረቤት ለቅናት የለውም ጥናት ለቅዘን እግር አንስተውለት ለውሻ ሮጠውለት ለቆመ ሰማይ ቅርቡ ነው ለቆማጣ አንድ ጣት ብርቁ ናት ለበራ ወለባ ለውሻ ገለባ ለበጋ ጥጃ ውስ አነሰው ወይ ለበግ ደጋ ለምቾት አልጋ ለቡናሽ ቁርስ የለሽ ለነገርሽ ለዛ የለሽ ለባለጌ ገድሉ ውርደቱ ለቤት ሳማ ለውጭ ቄጤማ ለቤት ሳንቃ ለሰው አለቃ ለቤት ሳንቃ ለነገር ጠበቃ ለቤት ባላ ለችግር ነጠላ ለብልህ ንገረው ምን ይስተው ብዬ ለሞኝ ንገረው ምን ይገባው ብዬ ለብልህ አይነግሩ ለድመት አያበሩ ለብልህ አይነግሩ ላንበሳ አይመትሩ ለብልህ አይነግሩ ለንጉስ አይመክሩ ለብልህ አይነግሩም ለንጉስ አይመክሩም ለብልህ አይነግሩ ካልጠየቀ በስተቀር ለተማሪ ቆሎ ለወታደር በቅሎ ለተሟጋች መዘዘኛ የዳኛ ትእግስተኛ ለተረታው ያበደረ እሳት ጨመረ ለተራበ ግብር ለተበደለ ነገር ለተራበ በግብር ለተበደለ በነገር ለተራበ ቂጣ ለተጠማ ዋንጫ ለተሸሸገ ምግብ የተሸሸገ ሆድ አይጠፋለትም ለተሾመ ይሟገቱለታል ለተሻረ ይመሰክሩበታል ለተሾመው ይመሰክሩለታል ለተሻረው ይመሰክሩበታል ለተሾመ ይመሰክሩለታል ለተሻረ ይመሰክሩበታል ለተቀማጭ ሰማይ ቅርቡ ነው ለተባባሰው ማጭድ አታውሰው ለተንኮለኛ ሲሉ ይሰበስባሉ ለቅን ይፈርዳሉ ለተወገረ የማያዝን እንብርት የለውም ለትኋን ልጓም ማጉረስ ላፈኛ ሰው መመለስ ለትኋን ልጓም ማጉረስ ላፈኛ ሰው መመለስ አይቻልም ለቸኮለ ሰው ዋንጫ አስጨብጠው ለችግር የፈጠረው ቢነግድ አይተርፈው ለነገረኛ ሰው ጀርባህን ስጠው ለነገረኛ ነገር ተውለት ለሆዳም እህል አቅርብለት ለኔ ነግ በኔ ለንጉስ የማይገዛ ለእግዚአብሄር አይገዛ ለንጉስ ያልረዳ ከባህር የማይቀዳ ለንጉስ ያልረዳ ከባህር ያልቀዳ ለንፉግ ሰው የገበያ መንገድ ይጠበዋል ለንፉግ ሰው የገበያ መንገድ ይጠበው ለአህያ ማር አይጥማትም ለአምላክ ልንገረው ለማያስቀረው ለአበባ የለው ገለባ ለአቤቱታ የለው ይሉኝታ ለአንበሳ አታበድር ካበደርክ አትጠይቅ ለአንተ ያለውን እንጀራ ይሻግታል እንጂ ማንም አይበላውም ለአኩራፊ ምሳው እራት ይሆነዋል ለአይነ ስውር መስተዋት ለአይንና ለወዳጅ ጥቂት ይበቃል ለአይን የሚከፋ ለአፍንጫ ይከረፋ ለአዋጅ ነጋሪት ለጥጥ ልቃቂት ለአገሩ እንግዳ ለሰው ባዳ ለአፈ ግም አፍንጫ ድፍን ያዝለታል ለአፉ ለከት የለውም ለአፍታ የለውም ፋታ ለአፍ ዳገት የለውም ለእሳት እንጨት ካልነሱት አይጠፋም ለእሳት እንጨት ካልነፈጉት አይጠፋም ለእሳት ውሀ ለጸጉር ቡሀ ለእሳት ፍላት ለጮማ ስባት ለእበጥ ፍላት ለእንጨት እሳት ለእባብ እግር የለው ለሞኝ መላ የለው ለእብለት ስር የለው ለእባብ እግር የለው ለእብለት ስር የለውም ለእባብ እግር የለውም ለእበጥ ፍላት ለእንጨት እሳት ለእኔ እናት ምን ደላት ያም አፈር ያም ድንጋይ ጫነባት ለእውር ዝማሜ ለመላጣ ጋሜ ለእጅ ርቆ ለአይን ጠልቆ ለእግሩ የተጠየፈ ለቂጡ አተረፈ ለእግር የፈሩት ለቂጥ ይተርፋል ለእግዚአብሄር የቀነቀነ ለጽድቅ ለጌታ የቀነቀነ ለወርቅ ለእውነት ማማ ለውሸት ጨለማ ለከለላ ጥላ ቢርብህ ብላ ለከሳሽ የለው መላሽ ለካህን ጥምቀት ለገበሬ ግንቦት ለክፋት ያደለው አሳዳጊ የበደለው ለኮ መሳቢያ ወፍጮ ማላሚያ ለወሬ ሞትሁ ለወሬ ሞትሁ ለእህል ሰለፍኩ ለወሬ ወዳጁ ወሬ ለመነኩሴ ጥሬ ለወሬ የለው ፍሬ ለወሬ የለው ፍሬ ለአበባ የለው ገለባ ለወሬ የቸኮለ እናቱን በመንገድ ይረዳል ለወርቅ ያሉት አንገት ላሽክት ለወታደር ሰፊ መንደር ለወዲላ መልካም ዱላ ለወይዘሮ መልካም ዶሮ ለወደላ መልካም ዱላ ለወዳጅ የማር ወለላ ለጠላት አሜኬላ ለወዳጅና ለአይን ትንሽ ይበቃዋል ለወጡም እዘኑለት ከእንጀራውም ጉረሱለት ለወጡ ጊዜስ ከደረቁም ለወጡም እዘኑለት ከደረቁም ብሉለት ለወጥ የሚሻል ቅልውጥ ለዋንጫ ቡሽ ለውሀ ጉሽ የለውም ለዋስ አፍ የለው ለጉንዳን ደም የለው ለውሻ ምሳ የለው ራት ብቻ ለውሻ ሞት ፊት አይነጩለትም ለውሻዬ ያልሁትን ልጄ ቢበላብኝ አልወድም ለውሽማ ሞት ፊት አይነጩለትም ለውጡኝ ባይ የሚሻለውን አውቆ ለዘመዴ ያዝናል ሆዴ ለዚህ ሆዴ ጠላኝ ዘመዴ ለዝናም ጌታ ውሀ ነሱ ለዝናም ጌታ ውሀ ነሱት ለዝንብ ከትላንት ወዲያም ድሮ ነው ለይቶ እንደፈፋ አንጓሎ እንዳረፋ ለይቶት አባ ንጉሷ ለደህና ሰው ዋጋ አነሰው ለደህና ሰው ውሸት ለጅብ እሸት ለደብተራ መቋሚያና ጭራ ለደደብ ማስረዳት ድንጋይ ቅቤ መቀባት ለደግ ንጉስ እለት እለት ማልቀስ ለዳርቻው ሲሳሱ መካከሉን ተነሱ ለዳርቻው ሲሳሱ ከነመሀሉም ተነሱ ለዳባ ለባሽ ነገርህን አታበላሽ ለዳኛ አመልክት እንዲሆን መሰረት ለዳኛ የነገሩት በርጥብ ያቃጠሉት ለዳኛ ዳኛ አለው ለአንበሳ ተኩላ አለው ለድሀ ማን ሰጠው ውሀ ለድህነት የፈጠረው ቢነግድ አይተርፈው ለድህነት የፈጠረው ቢነግድ አያተርፍም ለድሪ ያሉት አንገት ለአሸንክታብ ለድሪ ያሉት አንገት ላሽክት ለድካም የጣፈኝ ብነግድ አይተርፈኝ ለዶሮ ሲነገሩ ምጥማጥ ይሰማል ለጆሮ ጥርስ ለሆዳም ስስ ለገላጋይ ደም የለውም ለገበሬ መልካም በሬ ለገቢህ ተንገብገብ ለገና ጨዋታ አይቆጡም ጌታ ለገደለ ጎፈሬ ላረጋገጠ ወሬ ለገዳም የረዳ አይጎዳ ለጉንዳን ደም የለው ለዝንብ ቤት የለው ለጉንዳን ደም የለው ለገንዘብ ቤት የለው ለጋስ ቢለግስ አበደረ እንጂ አልሰጠም ለጋስ ቢለግስ አበደረ እንጂ እንዲያው አልሰጠም ለእግዜር የተቀናቀነ ጽድቅ ለንጉስ የተቀናቀነ ወርቅ ለጎበዝ ስጠው ሰንጋ ፈረስ ለጠላትህ እንደ ዳቦ እስኪገምጥህ አትመቸው ለጠቢብ አንድ ቃል ይበቃል ለጠጪ ሰው የመጠጥ ወሬ አውራው ለጥልና ለዳኛ ያለው ገንዘብ አፋፍ ይቆያል ለጥርጣሬ ምንጣሬ ለጥቅም ሲታጠቁ ከጎን ይጠንቀቁ ለጥቅምት ያልሆነ ቀሚስ ይበጣጠስ ለውጠኝ ባይ የሚሻለውን አውቆ ለጨለማ ጊዜ መብራት ለመከራ ጊዜ ብልሀት ለጨቅጫቃ ሰው ከማበደር ይሻላል በጄ ማደር ለጭሰኛ መሬት ለሳር ቤት ክብሪት ለጾም ግድፈት ለበአል ሽረት ለጾም ግድፈት ለባል ሽረት ለፈረስህ አንገት ለጋሻህ እንብርት ለፈሪና ለንፉግ እያደር ይቆጨዋል ለፈሪ ሜዳ አይነሱም ለፈሪ ምድር አይበቃውም ለፈሪ ይበቃል ፍርፋሪ ለፈሪ ስጠው ፍርፋሪ ለፋሲካ የተዳረች ሁል ጊዜ የፋሲካ ይመስላታል ለፍቅር ብተኛት ለጠብ አረገዘች ለፍቅር የለውም ድውር ለፍየል ቆላ ለሙክት ባቄላ ለፍየል ህመም በሬ ማረድ ለፍየል ስም አውጣ ቢለው ሞት አይደርስ አለው ሊበሉዋት ያሰብዋትን አሞራ ይሏታል ጂግራ ሊወጋ የመጣ ጌታዬ ቢሉት አይመለስም ሊያልፍ ውሀ አደረገኝ ድሀ ሊያስቡት አይገድም ሊጣላ የመጣ ሰብብ አያጣም ላህያ ፈስ አፍንጫ አይዙለትም ላህያ ማር አይጥማት ላህያ ያልከበደው ለመጫኛ ከበደው ላለው ቅንጭብ ያረግዳል ላለው ይጨመርለታል ላለፈ አይጸጸቱም ለሚመጣው አይበለጡም ላለፈው አይጸጸቱም ለሚመጣው አይበለጡም ላለፈው ክረምት ቤት አይሰራለትም ላለፈው ክረምት ውሀ ማቆር አይቻልም ላለፈው ጸሎት ከንቱ ጩኸት ላሊበላ ሄደሽ ከህንጻው ብትሰፍሪ አይገኝም ጽድቅ አለ ባህሪ ላሊበላ አደራውን አይበላ ላሊበላ የቃሉን አይበላ ላሊበላን ካላጠገቡት ይጮሀል ሎሌም ካልሰጡት ይከዳል ላላየ ልጅ ዳቦ ፍሪዳው ላላየው የሚያስገርም ለሰማው የሚያስደንቅ ላላዩ ልጅ ዳቦ ፍሪዳው ላላወቀው ፎገራ ዱር ነው ላመት ልብስ ለእለት ጉርስ ላሜ ቦራ የልጆቼን ነገር አደራ ላም ሲበዘበዝ ጭራዋን ያዝ ላም ቀንዷ አይከብዳትም ላም በረቱን የሰው ልጅ አባቱን አይረሳም ላም ባልዋለበት ኩበት ለቀማ ላም አለኝ በሰማይ ወተትዋንም አላይ ላም አለኝ በሰማይ ገመድ እፈልጋለሁ ላም እሳት ወለደች እንዳትልሰው ፈጃት እንዳትተወውም ልጅ ሆነባት ላም ከወንዝ ልጅ ከቦዝ ላንተ መምከር ጥቁር ድንጋይ ላይ ውሀ ማፍሰስ ነው ላንቺ ቁምነገርሽ በሶብላ ወጥሽ ላንቺ ብርቅሽ በሶቢላ ወጥሽ ላያዘልቅ ጸሎት ለቅስፈት ላይቀርልኝ እዳ በጊዜ ልሰናዳ ሌባ ላመሉ ቅድመ እውቅና አገኘ ሌባ ላመሉ ንግድ ይላል ሌባ ላመሉ ዳቦ ይልሳል ሌባ እናት ልጇን አታምንም ሌባን ሌባ ቢሰርቀው እንዴት ይደንቀው ልባም ሴት ለባልዋ ዘውድ ናት ልብስህን በውሀ ገንዘብህን በድሀ ልብ ካላየ አይን አያይም ልብ ካላየ አይን አይፈርድም ልትደርቅ የደረሰች ምንጭ ጭልጭል ትላለች ልትሰራ ሂዳ ተላጭታ መጣች ልጅም ከሆነ ይገፋል ድንችም ከሆነ ይጠፋል ልጅ ለናቷ ምጥ አስተማረች ልጅ ምን ቢሮጥ አባቱን አይቀድምም ልጅ ሳለህ አጊጥ ሞል ሳይዘጋ ሸምት ልጅ ቢያኮርፍ ቁርሱ እራት ይሆናል ልጅና እሳት ባለቤቱ ያጠፋዋል ልጅን አሳዳጊ እሳትን ውሀ ያጠፋዋል ልጅና ወረቀት የያዘውን አይለቅም ልጅና ጦጣ ውሀ ይጠጣ ልጅ ያቦካው ለእራት አይሆንም ልጅ ይወለዳል ከቦዝ ላም ይገዛል ከወንዝ ልጅ ደረሰ ቤት ፈረሰ ልግመኛ ባሪያ መጇን ትደብቃለች ልግመኛ አጋዥ ብታገኝ መጅ ደበቀች ልግመኛን መምከር ውሀ በወንፊት ማኖር ልፋት ቢያምርህ መሬት ግዛ ችግር ቢያምርህ ልጅ አብዛ ልፋ ያለው ሊስትሮ እግር ስር ይውላል ልፋ ያለው ምረጡኝ አለ ልፋ ያለው በህልሙ ሲሸከም ያድራል ልፋ ያለው አንድ እንጨት ያስራል ልፋ ያለው በሬ ቆዳው ለከበሮ ልፋ ያለው ቢን ላደንን ይፈልጋል ልፋ ያለው አንድ እንጨት ያስራል ሎሌ ለስህተት ጌታ ለምህረት ሎሌ ሲከብር ጌታውን ይከሳል ሙክት ሲሰባ ሾተሉን ይልሳል ሎሌ ያገለገለውን ይቆጥራል ጌታ ያስቀየመውን ያስባል ሎሌና አሞሌ ካዘዙት ይውላል ሎሚ ካልመጠጡት እምቧይ ነው ሎሚ ካልመጠጡት እምቧይ ዳቦ ካልገመጡት ድንጋይ ሎሚና ትርንጎ ሞልቶልህ ባገር እንቧይ ታሸታለህ የድሀ ነገር ሎሚና ትርንጎ ሞልቶ ባገር እንቧይ ያሸታል አወይ የድሀ ነገር ሎሚ ቢያብብ ቢኖርና መልካም ሽታ ቢሰጥ መኮምጠጡን አይተውም

47575

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%85%E1%8B%B1%E1%88%B5%20%E1%8C%B4%E1%8C%A5%E1%88%AE%E1%88%B5

ቅዱስ ጴጥሮስ

ቅዱስ ጴጥሮስ ወይም ስምዖን ጴጥሮስ (አራማይስጥ፦ ሸማዮን ከፓ፤ ሽምዖን ባር ዮና፤ ግሪክኛ፦ ፔትሮስ፤ 8 ዓክልበ. ግ. 56 ዓም) የኢየሱስ ክርስቶስ ሐዋርያ እና መጀመርያው የሮሜ ጳጳስ (ፓፓ) ነበሩ። ጴጥሮስ በመጸሐፍ ቅዱስ ክርስቶስ ጴጥሮስን ብዙ ጊዜ ከመጥፋት ያዳነው ደቀመዝሙር ነበር ምክኒያቱም በመሰለው መንገድ ወይም በስሜታዊነት እየሱስን ሳያማክር ይናገር ፣ይመራ ስለነበር ነው ይህም ገና በመንፈሳዊ ዕውቀት ስላላደገ ሆነ በተለይ እየሱስ ስለ ስቃዩ፣ሞቱ፣መነሳቱ ለደቀመዝሙሮቹ ሲነግራቸው ጴጥሮስ ባለመረዳቱ ክርስቶስ የዛን ጊዜ ለጴጥሮስ አጥብቆ ጸለየለት በኋላው የሚፈታተነውን ስለሚያውቅ ለነገሩ "እኔን ማን ይሉኛል" ለሚለ ው የክርስቶስ ጥያቄ ትክክለኛው መልስ የሰጠው ጴጥሮስ ነበረ ይህንንም የመንፈስ ቅዱስ ስጦታ በክርስቶስ ትምህርት ማዳበር የሚጠበቅበት አንድ ትልቅ እርምጃ ነበር እየሱስ ክርስቶስምእንደሚክደው፣እንደሚፀፀት፣በልቡም በጣም እንደሚወደው ያውቅ ነበር ከክርስቶስ ትንሣዔ በኋላም ወደ ዐሣ አጥማጅነት ተመልሶ ሄዷል በዛም ወቅት በዐሣ ጠመዳ ተአምሩን አሳይቶት ሁሉ በእጁ እንደሆነ አሳምኖት ልቡ እንዲሰበር አድርጎ ለወንጌል ሰበካ ለገነት ቁልፍ ተረካቢነት ከዛም አልፎ ከዕርገት በኋላ መንፈስ ቅዱስን ተቀብሎ የሚያውቀው ጸንቶለት የማያውቀው ተገልጾለት በአንድ ቀን ስብከት ፫ሺህ ሕዝብ የወንጌልን ቃል ለማሳመንና ለሰማዕትነት አብቅቶታል የመጀመሪያዪቱ የጴጥሮስ፡ መልእክት ምዕራፍ 1-2፤የኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ሐዋርያ፡ጴጥሮስ፥እግዚአብሔር፡አብ፡አስቀድሞ፡እንዳወቃቸው፡በመንፈስም፡ እንደሚቀደሱ፥ይታዘዙና፡በኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ደም፡ይረጩ፡ዘንድ፡ለተመረጡት፡በጳንጦስና፡በገላትያ፡ በቀጰዶቅያም፡በእስያም፡በቢታንያም፡ለተበተኑ፡መጻተኛዎች፤ጸጋና፡ሰላም፡ይብዛላችኹ። 3-5፤ኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ከሙታን፡በመነሣቱ፡ለሕያው፡ተስፋና፡ለማይጠፋ፥እድፈትም፡ ለሌለበት፥ለማያልፍም፡ርስት፡እንደ፡ምሕረቱ፡ብዛት፡ኹለተኛ፡የወለደን፡የጌታችን፡የኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ አምላክና፡አባት፡ይባረክ፤ይህም፡ርስት፡በመጨረሻው፡ዘመን፡ይገለጥ፡ዘንድ፡ለተዘጋጀ፡መዳን፡በእምነት፡ በእግዚአብሔር፡ኀይል፡ለተጠበቃችኹ፡ለእናንተ፡በሰማይ፡ቀርቶላችዃል። 6-7፤በዚህም፡እጅግ፡ደስ፡ይላችዃል፥ነገር፡ግን፥በእሳት፡ምንም፡ቢፈተን፡ከሚጠፋው፡ወርቅ፡ይልቅ፡ አብልጦ፡የሚከብር፡የተፈተነ፡እምነታችኹ፥ኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ሲገለጥ፥ለምስጋናና፡ለክብር፡ለውዳሴም፡ይገኝ፡ ዘንድ፡አኹን፡ለጥቂት፡ጊዜ፡ቢያስፈልግ፡በልዩ፡ልዩ፡ፈተና፡ዐዝናችዃል። 8-9፤ርሱንም፡ሳታዩት፡ትወዱታላችኹ፤አኹንም፡ምንም፡ባታዩት፡በርሱ፡አምናችኹ፥የእምነታችኹን፡ፍጻሜ፡ ርሱም፡የነፍሳችኹን፡መዳን፡እየተቀበላችኹ፥በማይነገርና፡ክብር፡በሞላበት፡ሐሤት፡ደስ፡ይላችዃል። 10፤ለእናንተም፡ስለሚሰጠው፡ጸጋ፡ትንቢት፡የተናገሩት፡ነቢያት፡ስለዚህ፡መዳን፡ተግተው፡እየፈለጉ፡መረመሩት፤ 11፤በእነርሱም፡የነበረ፡የክርስቶስ፡መንፈስ፥ስለክርስቶስ፡መከራ፡ከርሱም፡በዃላ፡ስለሚመጣው፡ክብር፡ አስቀድሞ፡እየመሰከረ፥በምን፡ወይም፡እንዴት፡ባለ፡ዘመን፡እንዳመለከተ፡ይመረምሩ፡ነበር። 12፤ለእነርሱም፡ከሰማይ፡በተላከ፡በመንፈስ፡ቅዱስ፡ወንጌልን፡የሰበኩላችኹ፡ሰዎች፡አኹን፡ባወሩላችኹ፡ነገር፡ እናንተን፡እንጂ፡ራሳቸውን፡እንዳላገለገሉ፡ተገለጠላቸው፤ይህንም፡ነገር፡መላእክቱ፡ሊመለከቱ፡ይመኛሉ። 13፤ስለዚህ፥የልቡናችኹን፡ወገብ፡ታጥቃችኹና፡በመጠን፡ኖራችኹ፥ኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ሲገለጥ፡የምታገኙትን፡ ጸጋ፡ፈጽማችኹ፡ተስፋ፡አድርጉ። 14፤እንደሚታዘዙ፡ልጆች፡ባለማወቃችኹ፡አስቀድሞ፡የኖራችኹበትን፡ምኞት፡አትከተሉ። 15-16፤ዳሩ፡ግን፦እኔ፡ቅዱስ፡ነኝና፡ቅዱሳን፡ኹኑ፡ተብሎ፡ስለ፡ተጻፈ፡የጠራችኹ፡ቅዱስ፡እንደ፡ኾነ፡ እናንተ፡ደግሞ፡በኑሯችኹ፡ዅሉ፡ቅዱሳን፡ኹኑ። 17፤ለሰው፡ፊትም፡ሳያደላ፡በያንዳንዱ፡ላይ፡እንደ፡ሥራው፡የሚፈርደውን፡አባት፡ብላችኹ፡ብትጠሩ፡ በእንግድነታችኹ፡ዘመን፡በፍርሀት፡ኑሩ። 18-19፤ከአባቶቻችኹ፡ከወረሳችኹት፡ከከንቱ፡ኑሯችኹ፡በሚያልፍ፡ነገር፡በብር፡ወይም፡በወርቅ፡ ሳይኾን፥ነውርና፡እድፍ፡እንደ፡ሌለው፡እንደ፡በግ፡ደም፡በክቡር፡የክርስቶስ፡ደም፡እንደ፡ተዋጃችኹ፡ ታውቃላችኹ። 20-21፤ዓለም፡ሳይፈጠር፡እንኳ፡አስቀድሞ፡ታወቀ፥ነገር፡ግን፥እምነታችኹና፡ተስፋችኹ፡በእግዚአብሔር፡ ይኾን፡ዘንድ፥ከሙታን፡ባስነሣው፡ክብርንም፡በሰጠው፡በእግዚአብሔር፡በርሱ፡ስለምታምኑ፡ስለ፡እናንተ፡በዘመኑ፡መጨረሻ፡ተገለጠ። 22፤ለእውነት፡እየታዘዛችኹ፡ግብዝነት፡ለሌለበት፡ለወንድማማች፡መዋደድ፡ነፍሳችኹን፡አንጽታችኹ፡ርስ፡ በርሳችኹ፡ከልባችኹ፡አጥብቃችኹ፡ተዋደዱ። 23፤ዳግመኛ፡የተወለዳችኹት፡ከሚጠፋ፡ዘር፡አይደለም፥በሕያውና፡ለዘለዓለም፡በሚኖር፡በእግዚአብሔር፡ ቃል፡ከማይጠፋ፡ዘር፡ነው፡እንጂ። 24፤ሥጋ፡ዅሉ፡እንደ፡ሣር፡ክብሩም፡ዅሉ፡እንደ፡ሣር፡አበባ፡ነውና፤ሣሩ፡ይጠወልጋል፡አበባውም፡ ይረግፋል፤ 25፤የጌታ፡ቃል፡ግን፡ለዘለዓለም፡ይኖራል።በወንጌልም፡የተሰበከላችኹ፡ቃል፡ይህ፡ነው። ምዕራፍ 1፤እንግዲህ፡ክፋትን፡ዅሉ፡ተንኰልንም፡ዅሉ፡ግብዝነትንም፡ቅንአትንም፡ሐሜትንም፡ዅሉ፡አስወግዳችኹ፥ 2-3፤ጌታ፡ቸር፡መኾኑን፡ቀምሳችኹ፡እንደ፡ኾነ፥ለመዳን፡በርሱ፡እንድታድጉ፡አኹን፡እንደ፡ተወለዱ፡ ሕፃናት፡ተንኰል፡የሌለበትን፡የቃልን፡ወተት፡ተመኙ። 4፤በሰውም፡ወደተጣለ፡በእግዚአብሔር፡ዘንድ፡ግን፡ወደተመረጠና፡ክቡር፡ወደኾነው፡ወደ፡ሕያው፡ድንጋይ፡ወደ፡ርሱ፡እየቀረባችኹ፥ 5፤እናንተ፡ደግሞ፡እንደ፡ሕያዋን፡ድንጋዮች፡ኾናችኹ፥በኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ለእግዚአብሔር፡ደስ፡የሚያሠኝ፡ መንፈሳዊ፡መሥዋዕትን፡ታቀርቡ፡ዘንድ፡ቅዱሳን፡ካህናት፡እንድትኾኑ፡መንፈሳዊ፡ቤት፡ለመኾን፡ተሠሩ። 6፤በመጽሐፍ፦እንሆ፥የተመረጠና፡የከበረን፡የማእዘን፡ራስ፡ድንጋይ፡በጽዮን፡አኖራለኹ፥በርሱም፡ የሚያምን፡አያፍርም፡ተብሎ፡ተጽፏልና። 7፤እንግዲህ፡ክብሩ፡ለእናንተ፡ለምታምኑት፡ነው፤ለማያምኑ፡ግን፡ዐናጢዎች፡የጣሉት፡ድንጋይ፡ርሱ፡ የማእዘን፡ራስ፡የዕንቅፋትም፡ድንጋይ፡የማሰናከያም፡አለት፡ኾነ፤ 8፤የማያምኑ፡ስለ፡ኾኑ፡በቃሉ፡ይሰናከሉበታልና፤ለዚህ፡ደግሞ፡የተመደቡ፡ናቸው። 9፤እናንተ፡ግን፡ከጨለማ፡ወደሚደነቅ፡ብርሃኑ፡የጠራችኹን፡የርሱን፡በጎነት፡እንድትናገሩ፡የተመረጠ፡ ትውልድ፥የንጉሥ፡ካህናት፥ቅዱስ፡ሕዝብ፥ለርስቱ፡የተለየ፡ወገን፡ናችኹ፤ 10፤እናንተ፡ቀድሞ፡ወገን፡አልነበራችኹም፡አኹን፡ግን፡የእግዚአብሔር፡ወገን፡ናችኹ፤እናንተ፡ምሕረት፡ ያገኛችኹ፡አልነበራችኹም፡አኹን፡ግን፡ምሕረትን፡አግኝታችዃል። 11፤ወዳጆች፡ሆይ፥ነፍስን፡ከሚዋጋ፡ሥጋዊ፡ምኞት፡ትርቁ፡ዘንድ፡እንግዳዎችና፡መጻተኛዎች፡እንደ፡ መኾናችኹ፡እለምናችዃለኹ፤ 12፤ስለሚመለከቱት፡ስለ፡መልካም፡ሥራችኹ፥ክፉ፡እንደምታደርጉ፡በዚያ፡እናንተን፡በሚያሙበት፡ ነገር፥በሚጐበኝበት፡ቀን፡እግዚአብሔርን፡ያከብሩት፡ዘንድ፡በአሕዛብ፡መካከል፡ኑሯችኹ፡መልካም፡ይኹን። 13፤ስለ፡ጌታ፡ብላችኹ፡ለሰው፡ሥርዐት፡ዅሉ፡ተገዙ፤ለንጉሥም፡ቢኾን፥ከዅሉ፡በላይ፡ነውና፤ 14፤ለመኳንንትም፡ቢኾን፥ክፉ፡የሚያደርጉትን፡ለመቅጣት፡በጎም፡የሚያደርጉትን፡ለማመስገን፡ከርሱ፡ ተልከዋልና፥ተገዙ። 15፤በጎ፡እያደረጋችኹ፥የማያውቁትን፡ሞኞች፡ዝም፡ታሠኙ፡ዘንድ፡እንዲህ፡የእግዚአብሔር፡ፈቃድ፡ነውና፤ 16፤ሐራነት፡ወጥታችኹ፡እንደእግዚአብሔር፡ባሪያዎች፡ኹኑ፡እንጂ፡ያ፡ሐራነት፡ለክፋት፡መሸፈኛ፡እንዲኾን፡ አታድርጉ። 17፤ዅሉን፡አክብሩ፥ወንድሞችን፡ውደዱ፥እግዚአብሔርን፡ፍሩ፥ንጉሥን፡አክብሩ። 18፤ሎሌዎች፡ሆይ፥ለበጎዎችና፡ለገሮች፡ጌታዎቻችኹ፡ብቻ፡ሳይኾን፡ለጠማማዎች፡ደግሞ፡በፍርሀት፡ዅሉ፡ ተገዙ። 19፤በግፍ፡መከራን፡የሚቀበል፡ሰው፡እግዚአብሔርን፡እያሰበ፡ሐዘንን፡ቢታገሥ፡ምስጋና፡ይገ፟ባ፟ዋልና። 20፤ኀጢአት፡አድርጋችኹ፡ስትጐሰሙ፡ብትታገሡ፥ምን፡ክብር፡አለበት፧ነገር፡ግን፡መልካም፡አድርጋችኹ፡ መከራን፡ስትቀበሉ፡ብትታገሡ፥ይህ፡ነገር፡በእግዚአብሔር፡ዘንድ፡ምስጋና፡ይገ፟ባ፟ዋል። 21፤የተጠራችኹለት፡ለዚህ፡ነውና፤ክርስቶስ፡ደግሞ፡ፍለጋውን፡እንድትከተሉ፡ምሳሌ፡ትቶላችኹ፡ስለ፡ እናንተ፡መከራን፡ተቀብሏልና። 22፤ርሱም፡ኀጢአት፡አላደረገም፥ተንኰልም፡በአፉ፡አልተገኘበትም፤ 23፤ሲሰድቡት፡መልሶ፡አልተሳደበም፥መከራንም፡ሲቀበል፡አልዛተም፤ነገር፡ግን፥በጽድቅ፡ለሚፈርደው፡ ራሱን፡አሳልፎ፡ሰጠ፤24፤ለኀጢአት፡ሞተን፡ለጽድቅ፡እንድንኖር፥ርሱ፡ራሱ፡በሥጋው፡ኀጢአታችንን፡በዕንጨት፡ላይ፡ ተሸከመ፤[*]፡ 25፤በመገረፉ፡ቍስል፡ተፈወሳችኹ።እንደ፡በጎች፡ትቅበዘበዙ፡ነበርና፥አኹን፡ግን፡ወደነፍሳችኹ፡እረኛና፡ ጠባቂ፡ተመልሳችዃል። [*]፤በግእዝ፡እንዲህ፡ተጽፏል።ወበእንተ፡ኃጥኣዊነ፡ውእቱ፡ተሰቅለ፡ዲበ፡ዕፅ፡በሥጋሁ፡ከመ፡ያውፅአነ፡እምኃጥኣዊነ፡ወበጽድቁ፡ ያሕይወነ። ምዕራፍ 1-2፤እንዲሁም፥እናንተ፡ሚስቶች፡ሆይ፥ከባሎቻችኹ፡አንዳንዱ፡ለትምህርት፡የማይታዘዙ፡ቢኖሩ፥በፍርሀት፡ ያለውን፡ንጹሑን፡ኑሯችኹን፡እየተመለከቱ፡ያለትምህርት፡በሚስቶቻቸው፡ኑሮ፡እንዲገኙ፡ተገዙላቸው። 3፤ለእናንተም፡ጠጕርን፡በመሸረብና፡ወርቅን፡በማንጠልጠል፡ወይም፡ልብስን፡በመጐናጸፍ፡በውጭ፡የኾነ፡ ሽልማት፡አይኹንላችኹ፥ 4፤ነገር፡ግን፥በእግዚአብሔር፡ፊት፡ዋጋው፡እጅግ፡የከበረ፡የዋህና፡ዝግተኛ፡መንፈስ፡ያለውን፡ የማይጠፋውን፡ልብስ፡ለብሶ፡የተሰወረ፡የልብ፡ሰው፡ይኹንላችኹ። 5፤እንዲህ፡በቀድሞ፡ዘመን፡በእግዚአብሔር፡ተስፋ፡ያደረጉት፡ቅዱሳት፡ሴቶች፡ደግሞ፡ለባሎቻቸው፡ሲገዙ፡ ተሸልመው፡ነበርና፤ 6፤እንዲሁም፡ሳራ፡ለአብርሃም፦ጌታ፡ብላ፡እየጠራችው፡ታዘዘችለት፤እናንተም፡ከሚያስደነግጥ፡ነገር፡ አንዳች፡እንኳ፡ሳትፈሩ፡መልካም፡ብታደርጉ፥ልጆቿ፡ናችኹ። 7፤እንዲሁም፥እናንተ፡ባሎች፡ሆይ፥ደካማ፡ፍጥረት፡ስለ፡ኾኑ፡ከሚስቶቻችኹ፡ጋራ፡በማስተዋል፡ ዐብራችኹ፡ኑሩ፤ጸሎታችኹ፡እንዳይከለከል፥ዐብረው፡ደግሞ፡የሕይወትን፡ጸጋ፡እንደሚወርሱ፡አድርጋችኹ፡ አክብሯቸው። 8፤በመጨረሻው፡ዅላችኹ፡ባንድ፡ልብ፡ኹኑ፥የሌላው፡መከራ፡ለእናንተ፡እንደሚኾን፡አድርጉ፥እንደ፡ ወንድሞች፡ተዋደዱ፥ርኅሩኆችና፡ትሑታን፡ኹኑ፤ 9፤ክፉን፡በክፉ፡ፈንታ፡ወይም፡ስድብን፡በስድብ፡ፈንታ፡አትመልሱ፥በዚህ፡ፈንታ፡ባርኩ፡እንጂ፤በረከትን፡ ልትወርሱ፡ለዚህ፡ተጠርታችዃልና። 10፤ሕይወትን፡ሊወድ፡መልካሞችንም፡ቀኖች፡ሊያይ፡የሚፈልግ፡ሰው፥ምላሱን፡ከክፉ፡ከንፈሮቹንም፡ ተንኰልን፡ከመናገር፡ይከልክል፤ 11፤ከክፉ፡ፈቀቅ፡ይበል፥መልካምንም፡ያድርግ፥ሰላምን፡ይሻ፡ይከተለውም፤ 12፤የጌታ፡ዐይኖች፡ወደ፡ጻድቃን፡ናቸውና፥ዦሮዎቹም፡ለጸሎታቸው፡ተከፍተዋል፥የጌታ፡ፊት፡ግን፡ክፉ፡ነገርን፡በሚያደርጉ፡ላይ፡ነው። 13፤በጎንም፡ለማድረግ፡ብትቀኑ፡የሚያስጨንቃችኹ፡ማን፡ነው፧ 14፤ነገር፡ግን፥ስለ፡ጽድቅ፡እንኳ፡መከራን፡ብትቀበሉ፡ብፁዓን፡ናችኹ።ማስፈራራታቸውንም፡አትፍሩ፡ አትናወጡም፥ 15፤ዳሩ፡ግን፡ጌታን፡ርሱም፡ክርስቶስ፡በልባችኹ፡ቀድሱት።በእናንተ፡ስላለ፡ተስፋ፡ምክንያትን፡ ለሚጠይቋችኹ፡ዅሉ፡መልስ፡ለመስጠት፡ዘወትር፡የተዘጋጃችኹ፡ኹኑ፥ነገር፡ግን፥በየዋህነትና፡በፍርሀት፡ይኹን። 16፤በክርስቶስ፡ያለውን፡መልካሙን፡ኑሯችኹን፡የሚሳደቡ፡ሰዎች፡ክፉን፡እንደምታደርጉ፡በሚያሙበት፡ነገር፡ እንዲያፍሩ፡በጎ፡ኅሊና፡ይኑራችኹ። 17፤የእግዚአብሔር፡ፈቃድ፡እንዲህ፡ቢኾን፥ክፉ፡ስለ፡ማድረግ፡ሳይኾን፡በጎ፡ስለ፡ማድረግ፡መከራን፡ ብትቀበሉ፡ይሻላችዃልና። 18፤ክርስቶስ፡ደግሞ፡ወደ፡እግዚአብሔር፡እንዲያቀርበን፡ርሱ፡ጻድቅ፡ኾኖ፡ስለ፡ዐመፀኛዎች፡አንድ፡ጊዜ፡ በኀጢአት፡ምክንያት፡ሞቷልና፤በሥጋ፡ሞተ፡በመንፈስ፡ግን፡ሕያው፡ኾነ፥ 19፤በርሱም፡ደግሞ፡ኼዶ፡በወህኒ፡ለነበሩ፡ነፍሳት፡ሰበከላቸው፤ 20፤ጥቂቶች፡ማለት፡ስምንት፡ነፍስ፡በውሃ፡የዳኑበት፡መርከብ፡ሲዘጋጅ፥የእግዚአብሔር፡ትዕግሥት፡በኖኅ፡ ዘመን፡በቈየ፡ጊዜ፡ቀድሞ፡አልታዘዙም። 21፤ይህም፡ውሃ፡ደግሞ፡ማለት፡ጥምቅት፡ምሳሌው፡ኾኖ፡አኹን፡ያድነናል፥የሰውነትን፡እድፍ፡ማስወገድ፡ አይደለም፥ለእግዚአብሔር፡የበጎ፡ኅሊና፡ልመና፡ነው፡እንጂ፥ይህም፡በኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ትንሣኤ፡ነው፤ 22፤ርሱም፡መላእክትና፡ሥልጣናት፡ኀይላትም፡ከተገዙለት፡በዃላ፡ወደ፡ሰማይ፡ኼዶ፡በእግዚአብሔር፡ቀኝ፡አለ። ምዕራፍ 1-2፤ክርስቶስም፡በሥጋ፡ስለ፡እኛ፡መከራን፡ስለተቀበለ፥ከእንግዲህ፡ወዲህ፡በሥጋ፡ልትኖሩ፡በቀረላችኹ፡ ዘመን፡እንደእግዚአብሔር፡ፈቃድ፡እንጂ፡እንደ፡ሰው፡ምኞት፡እንዳትኖሩ፥እናንተ፡ደግሞ፡ያን፡ዐሳብ፡እንደ፡ ዕቃ፡ጦር፡አድርጋችኹ፡ያዙት፥በሥጋ፡መከራን፡የተቀበለ፡ኀጢአትን፡ትቷልና። 3፤የአሕዛብን፡ፈቃድ፡ያደረጋችኹበት፡በመዳራትና፡በሥጋ፡ምኞትም፡በስካርም፡በዘፈንም፡ያለልክም፡ በመጠጣት፡ነውርም፡ባለበት፡በጣዖት፡ማምለክ፡የተመላለሳችኹበት፡ያለፈው፡ዘመን፡ይበቃልና። 4፤በዚህም፡ነገር፡ወደዚያ፡መዳራት፡ብዛት፡ከነርሱ፡ጋራ፡ስለማትሮጡ፡እየተሳደቡ፡ይደነቃሉ፤ 5፤ግን፡እነርሱ፡በሕያዋንና፡በሙታን፡ላይ፡ሊፈርድ፡ለተዘጋጀው፡መልስ፡ይሰጣሉ። 6፤እንደሰዎች፡በሥጋ፡እንዲፈረድባቸው፡በመንፈስ፡ግን፡እንደ፡እግዚአብሔር፡እንዲኖሩ፡ስለዚህ፡ምክንያት፡ ወንጌል፡ለሙታን፡ደግሞ፡ተሰብኮላቸው፡ነበርና። 7፤ዳሩ፡ግን፡የነገር፡ዅሉ፡መጨረሻ፡ቀርቧል።እንግዲህ፡እንደ፡ባላእምሮ፡ዐስቡ፥ 8፤ትጸልዩም፡ዘንድ፡በመጠን፡ኑሩ፤ፍቅር፡የኀጢአትን፡ብዛት፡ይሸፍናልና፥ከዅሉ፡በፊት፡ርስ፡በርሳችኹ፡ አጥብቃችኹ፡ተዋደዱ። 9፤ያለማንጐራጐር፡ርስ፡በርሳችኹ፡እንግድነትን፡ተቀባበሉ፤ 10፤ልዩ፡ልዩን፡የእግዚአብሔርን፡ጸጋ፡ደጋግ፡መጋቢዎች፡እንደ፡መኾናችኹ፥እያንዳንዳችኹ፡የጸጋን፡ስጦታ፡እንደተቀበላችኹ፡መጠን፡በዚያው፡ጸጋ፡ርስ፡በርሳችኹ፡አገልግሉ፤11፤ማንም፡ሰው፡የሚናገር፡ቢኾን፥እንደእግዚአብሔር፡ቃል፡ይናገር፤የሚያገለግልም፡ቢኾን፥እግዚአብሔር፡ በሚሰጠኝ፡ኀይል፡ነው፡ብሎ፡ያገልግል፤ክብርና፡ሥልጣን፡እስከ፡ዘለዓለም፡ድረስ፡ለርሱ፡በሚኾነው፡ በኢየሱስ፡ክርስቶስ፡በኩል፡እግዚአብሔር፡በነገር፡ዅሉ፡ይከብር፡ዘንድ፤አሜን። 12፤ወዳጆች፡ሆይ፥በእናንተ፡መካከል፡እንደ፡እሳት፡ሊፈትናችኹ፡ስለሚኾነው፡መከራ፡ድንቅ፡ነገር፡እንደ፡ መጣባችኹ፡አትደነቁ፤ 13፤ነገር፡ግን፥ክብሩ፡ሲገለጥ፡ደግሞ፡ሐሤት፡እያደረጋችኹ፡ደስ፡እንዲላችኹ፥በክርስቶስ፡መከራ፡ በምትካፈሉበት፡ልክ፡ደስ፡ይበላችኹ። 14፤ስለክርስቶስ፡ስም፡ብትነቀፉ፡የክብር፡መንፈስ፡የእግዚአብሔር፡መንፈስ፡በእናንተ፡ላይ፡ያርፋልና፥ብፁዓን፡ናችኹ። 15፤ከእናንተ፡ማንም፡ነፍሰ፡ገዳይ፡ወይም፡ሌባ፡ወይም፡ክፉ፡አድራጊ፡እንደሚኾን፡ወይም፡በሌላዎች፡ጕዳይ፡እንደሚገ፟ባ፟፡ኾኖ፡መከራን፡አይቀበል፤ 16፤ክርስቲያን፡እንደሚኾን፡ግን፡መከራን፡ቢቀበል፡ስለዚህ፡ስም፡እግዚአብሔርን፡ያመስግን፡እንጂ፡አይፈር። 17፤ፍርድ፡ከእግዚአብሔር፡ቤት፡ተነሥቶ፡የሚዠመርበት፡ጊዜ፡ደርሷልና፤አስቀድሞም፡በእኛ፡የሚዠመር፡ ከኾነ፡ለእግዚአብሔር፡ወንጌል፡የማይታዘዙ፡መጨረሻቸው፡ምን፡ይኾን፧ 18፤ጻድቅም፡በጭንቅ፡የሚድን፡ከኾነ፡ዐመፀኛውና፡ኀጢአተኛው፡ወዴት፡ይታይ፡ዘንድ፡አለው፧ 19፤ስለዚህ፥ደግሞ፡እንደእግዚአብሔር፡ፈቃድ፡መከራን፡የሚቀበሉ፥መልካምን፡እያደረጉ፡ነፍሳቸውን፡ ለታመነ፡ፈጣሪ፡ዐደራ፡ይስጡ። ምዕራፍ 1፤እንግዲህ፡እኔ፥ከነርሱ፡ጋራ፡ሽማግሌ፡የክርስቶስም፡መከራ፡ምስክር፡ደግሞም፡ሊገለጥ፡ካለው፡ክብር፡ ተካፋይ፡የኾንኹ፥በመካከላቸው፡ያሉትን፡ሽማግሌዎች፡እመክራቸዋለኹ፤ 2፤በእናንተ፡ዘንድ፡ያለውን፡የእግዚአብሔርን፡መንጋ፡ጠብቁ፤እንደእግዚአብሔር፡ፈቃድ፡በውድ፡እንጂ፡ በግድ፡ሳይኾን፥በበጎ፡ፈቃድ፡እንጂ፡መጥፎውን፡ረብ፡በመመኘት፡ሳይኾን፡ጐብኙት፤ 3፤ለመንጋው፡ምሳሌ፡ኹኑ፡እንጂ፡ማኅበሮቻችኹን፡በኀይል፡አትግዙ፤ 4፤የእረኛዎችም፡አለቃ፡በሚገለጥበት፡ጊዜ፡የማያልፈውን፡የክብርን፡አክሊል፡ትቀበላላችኹ። 5፤እንዲሁም፥ጐበዞች፡ሆይ፥ለሽማግሌዎች፡ተገዙ፤ዅላችኹም፡ርስ፡በርሳችኹ፡እየተዋረዳችኹ፡ትሕትናን፡ እንደ፡ልብስ፡ታጠቁ፥እግዚአብሔር፡ትዕቢተኛዎችን፡ይቃወማልና፥ለትሑታን፡ግን፡ጸጋን፡ይሰጣል። 6፤እንግዲህ፡በጊዜው፡ከፍ፡እንዲያደርጋችኹ፡ከኀይለኛው፡ከእግዚአብሔር፡እጅ፡በታች፡ራሳችኹን፡አዋርዱ፤ 7፤ርሱ፡ስለ፡እናንተ፡ያስባልና፥የሚያስጨንቃችኹን፡ዅሉ፡በርሱ፡ላይ፡ጣሉት። 8፤በመጠን፡ኑሩ፡ንቁም፥ባላጋራችኹ፡ዲያብሎስ፡የሚውጠውን፡ፈልጎ፡እንደሚያገሣ፡አንበሳ፡ይዞራልና፤ 9፤በዓለም፡ያሉት፡ወንድሞቻችኹ፡ያን፡መከራ፡በሙሉ፡እንዲቀበሉ፡እያወቃችኹ፡በእምነት፡ጸንታችኹ፡ ተቃወሙት። 10፤በክርስቶስ፡ኢየሱስ፡ወደዘለዓለም፡ክብሩ፡የጠራችኹ፥የጸጋ፡ዅሉ፡አምላክ፥ለጥቂት፡ጊዜ፡መከራን፡ ከተቀበላችኹ፡በዃላ፥ራሱ፡ፍጹማን፡ያደርጋችዃል፥ያጸናችኹማል፥ያበረታችኹማል። 11፤ለርሱ፡ክብርና፡ኀይል፡እስከ፡ዘለዓለም፡ድረስ፡ይኹን፤አሜን። 12፤እየመከርዃችኹና፡የምትቆሙባት፡ጸጋ፡እውነተኛ፡የእግዚአብሔር፡ጸጋ፡እንድትኾን፡እየመሰከርኹላችኹ፥የታመነ፡ወንድም፡እንደ፡ኾነ፡በቈጠርኹት፡በስልዋኖስ፡እጅ፡በዐጪሩ፡ጽፌላችዃለኹ። 13፤ከእናንተ፡ጋራ፡ተመርጣ፡በባቢሎን፡ያለች፡ቤተ፡ክርስቲያን፡ልጄም፡ማርቆስ፡ሰላምታ፡ያቀርቡላችዃል። 14፤በፍቅር፡አሳሳም፡ርስ፡በርሳችኹ፡ሰላምታ፡ተሰጣጡ።በክርስቶስ፡ላላችኹ፡ለኹላችኹ፡ሰላም፡ ይኹን።አሜን፨ የሁለተኛዪቱ የጴጥሮስ መልክት ምዕራፍ 1፤የኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ባሪያና፡ሐዋርያ፡የኾነ፡ስምዖን፡ጴጥሮስ፥በአምላካችንና፡በመድኀኒታችን፡በኢየሱስ፡ ክርስቶስ፡ጽድቅ፡ካገኘነው፡ጋራ፡የተካከለ፡የክብር፡እምነትን፡ላገኙ፤ 2-3፤የመለኮቱ፡ኀይል፥በገዛ፡ክብሩና፡በበጎነቱ፡የጠራንን፡በማወቅ፥ለሕይወትና፡እግዚአብሔርን፡ለመምሰል፡ የሚኾነውን፡ነገር፡ዅሉ፡ስለ፡ሰጠን፥በእግዚአብሔርና፡በጌታችን፡በኢየሱስ፡ዕውቀት፡ጸጋና፡ሰላም፡ ይብዛላችኹ። 4፤ስለ፡ክፉ፡ምኞት፡በዓለም፡ካለው፡ጥፋት፡አምልጣችኹ፡ከመለኮት፡ባሕርይ፡ተካፋዮች፡በተስፋ፡ቃል፡ እንድትኾኑ፥በእነዚያ፡ክብርና፡በጎነት፡የተከበረና፡እጅግ፡ታላቅ፡የኾነ፡ተስፋን፡ሰጠን። 5፤ስለዚህም፡ምክንያት፡ትጋትን፡ዅሉ፡እያሳያችኹ፡በእምነታችኹ፡በጎነትን፡ጨምሩ፥ 6፤በበጎነትም፡ዕውቀትን፥በዕውቀትም፡ራስን፡መግዛት፥ራስንም፡በመግዛት፡መጽናትን፥በመጽናትም፡ እግዚአብሔርን፡መምሰል፥ 7፤እግዚአብሔርንም፡በመምሰል፡የወንድማማችን፡መዋደድ፥በወንድማማችም፡መዋደድ፡ፍቅርን፡ጨምሩ። 8፤እነዚህ፡ነገሮች፡ለእናንተ፡ኾነው፡ቢበዙ፥በጌታችን፡በኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ዕውቀት፡ሥራ፡ፈቶችና፡ፍሬ፡ ቢሶች፡እንዳትኾኑ፡ያደርጓችዃልና፤ 9፤እነዚህ፡ነገሮች፡የሌሉት፡ዕውር፡ነውና፥በቅርብም፡ያለውን፡ብቻ፡ያያል፥የቀደመውንም፡ኀጢአቱን፡ መንጻት፡ረስቷል። 10፤ስለዚህ፥ወንድሞች፡ሆይ፥መጠራታችኹንና፡መመረጣችኹን፡ታጸኑ፡ዘንድ፡ከፊት፡ይልቅ፡ ትጉ፤እነዚህን፡ብታደርጉ፡ከቶ፡አትሰናከሉምና። 11፤እንዲሁ፡ወደዘለዓለሙ፡ወደጌታችንና፡መድኀኒታችን፡ወደኢየሱስ፡ክርስቶስ፡መንግሥት፡መግባት፡ በሙላት፡ይሰጣችዃልና። 12፤ስለዚህ፥እነዚህን፡ነገሮች፡ምንም፡ብታውቁ፥በእናንተም፡ዘንድ፡ባለ፡እውነት፡ምንም፡ብትጸኑ፥ስለ፡ እነዚህ፡ዘወትር፡እንዳሳስባችኹ፡ቸል፡አልልም። 13፤ዅልጊዜም፡በዚህ፡ማደሪያ፡ሳለኹ፡በማሳሰቤ፡ላነቃችኹ፡የሚገ፟ባ፟ኝ፡ይመስለኛል። 14፤ጌታችን፡ኢየሱስ፡ክርስቶስ፡እንዳመለከተኝ፡ከዚህ፡ማደሪያዬ፡መለየቴ፡ፈጥኖ፡እንዲኾን፡ዐውቃለኹና። 15፤ከመውጣቴም፡በዃላ፡እነዚህን፡ነገሮች፡እንድታስቡ፡በየጊዜው፡ትችሉ፡ዘንድ፡እተጋለኹ። 16፤የርሱን፡ግርማ፡አይተን፡እንጂ፡በብልኀት፡የተፈጠረውን፡ተረት፡ሳንከተል፡የጌታችንን፡የኢየሱስ፡ ክርስቶስን፡ኀይልና፡መምጣት፡አስታወቅናችኹ። 17፤ከገናናው፡ክብር፦በርሱ፡ደስ፡የሚለኝ፡የምወደ፟ው፡ልጄ፡ይህ፡ነው፡የሚል፡ያ፡ድምፅ፡በመጣለት፡ጊዜ፡ ከእግዚአብሔር፡አብ፡ክብርንና፡ምስጋናን፡ተቀብሏልና፤ 18፤እኛም፡በቅዱሱ፡ተራራ፡ከርሱ፡ጋራ፡ሳለን፡ይህን፡ድምፅ፡ከሰማይ፡ሲወርድ፡ሰማን። 19፤ከርሱም፡ይልቅ፡እጅግ፡የጸና፡የትንቢት፡ቃል፡አለን፤ምድርም፡እስኪጠባ፡ድረስ፡የንጋትም፡ኮከብ፡ በልባችኹ፡እስኪወጣ፡ድረስ፥ሰው፡በጨለማ፡ስፍራ፡የሚበራን፡መብራት፡እንደሚጠነቀቅ፡ይህን፡ቃል፡ እየጠነቀቃችኹ፡መልካም፡ታደርጋላችኹ። 20፤ይህን፡በመዠመሪያ፡ዕወቁ፤በመጽሐፍ፡ያለውን፡ትንቢት፡ዅሉ፡ማንም፡ለገዛ፡ራሱ፡ሊተረጕም፡ አልተፈቀደም፤ 21፤ትንቢት፡ከቶ፡በሰው፡ፈቃድ፡አልመጣምና፥ዳሩ፡ግን፡በእግዚአብሔር፡ተልከው፡ቅዱሳን፡ሰዎች፡ በመንፈስ፡ቅዱስ፡ተነድተው፡ተናገሩ። ምዕራፍ 1፤ነገር፡ግን፥ሐሰተኛዎች፡ነቢያት፡ደግሞ፡በሕዝቡ፡መካከል፡ነበሩ፡እንዲሁም፡በመካከላችኹ፡ደግሞ፡ ሐሰተኛዎች፡አስተማሪዎች፡ይኾናሉ፤እነርሱም፡የዋጃቸውን፡ጌታ፡እንኳ፡ክደው፡የሚፈጥንን፡ጥፋት፡በራሳቸው፡ ላይ፡እየሳቡ፡የሚያጠፋ፡ኑፋቄን፡አሹልከው፡ያገባሉ፤ 2፤ብዙዎችም፡በመዳራታቸው፡ይከተሏቸዋል፡በእነርሱም፡ጠንቅ፡የእውነት፡መንገድ፡ይሰደባል። 3፤ገንዘብንም፡በመመኘት፡በተፈጠረ፡ነገር፡ይረቡባችዃል፤ፍርዳቸውም፡ከጥንት፡ዠምሮ፡አይዘገይም፡ ጥፋታቸውም፡አያንቀላፋም። 4፤እግዚአብሔር፡ኀጢአትን፡ላደረጉ፡መላእክት፡ሳይራራላቸው፡ወደ፡ገሃነም፡ጥሎ፡በጨለማ፡ጕድጓድ፡ ለፍርድ፡ሊጠበቁ፡አሳልፎ፡ከሰጣቸው፥ 5፤ለቀደመውም፡ዓለም፡ሳይራራ፡ከሌላዎች፡ሰባት፡ጋራ፡ጽድቅን፡የሚሰብከውን፡ኖኅን፡አድኖ፡ በኀጢአተኛዎች፡ዓለም፡ላይ፡የጥፋትን፡ውሃ፡ካወረደ፥6፤ኀጢአትንም፡ያደርጉ፡ዘንድ፡ላሉት፡ምሳሌ፡አድርጎ፡ከተማዎችን፡ሰዶምንና፡ገሞራን፡ዐመድ፡እስኪኾኑ፡ ድረስ፡አቃጥሎና፡ገልብጦ፡ከፈረደባቸው፥ 7-8፤ጻድቅ፡ሎጥም፡በመካከላቸው፡ሲኖር፡እያየና፡እየሰማ፡ዕለት፡ዕለት፡በዐመፀኛ፡ሥራቸው፡ጻድቅ፡ ነፍሱን፡አስጨንቆ፡ነበርና፥በዐመፀኛዎች፡ሴሰኛ፡ኑሮ፡የተገፋውን፡ያን፡ጻድቅ፡ካዳነ፥ 9-10፤ጌታ፡እግዚአብሔርን፡የሚያመልኩትን፡ከፈተና፡እንዴት፡እንዲያድን፥በደለኛዎችንም፡ይልቁንም፡ በርኩስ፡ምኞት፡የሥጋን፡ፍትወት፡እየተከተሉ፡የሚመላለሱትን፡ጌትነትንም፡የሚንቁትን፡እየቀጣቸው፡ለፍርድ፡ ቀን፡እንዴት፡እንዲጠብቅ፡ያውቃል።ደፋሮችና፡ኵሩዎች፡ኾነው፡ሥልጣን፡ያላቸውን፡ሲሳደቡ፡ አይንቀጠቀጡም፤ 11፤ዳሩ፡ግን፡መላእክት፡በኀይልና፡በብርታት፡ከነርሱ፡ይልቅ፡ምንም፡ቢበልጡ፡በጌታ፡ፊት፡በእነርሱ፡ላይ፡ የስድብን፡ፍርድ፡አያመጡም። 12፤እነዚህ፡ግን፡ለመጠመድና፡ለመጥፋት፡በፍጥረታቸው፡እንደ፡ተወለዱ፡አእምሮ፡እንደ፡ ሌላቸው፡ እንስሳዎች፡ኾነው፥በማያውቁት፡ነገር፡እየተሳደቡ፡በጥፋታቸው፡ይጠፋሉ፤ 13፤የዐመፃቸውን፡ደመ፡ወዝ፡ይቀበላሉ።በቀን፡ሲዘፍኑ፡እንደ፡ተድላ፡ይቈጥሩታል፤ነውረኛዎችና፡ርኩሳን፡ ኾነው፡ከእናንተ፡ጋራ፡ሲጋበዙ፡በፍቅር፡ግብዣ፡ይዘፍናሉ፤ 14፤ምንዝር፡የሞላባቸው፡ኀጢአትንም፡የማይተዉ፡ዐይኖች፡አሏቸው፤የማይጸኑትን፡ነፍሳት፡ ያታልላሉ፤መመኘትን፡የለመደ፡ልብ፡አላቸው፤የተረገሙ፡ናቸው። 15፤ቅንን፡መንገድ፡ትተው፡ተሳሳቱ፤የባሶርን፡ልጅ፡የበለዓምን፡መንገድ፡ተከተሉ፤ርሱ፡የዐመፃን፡ደመ፡ ወዝ፡ወደደ፥ 16፤ነገር፡ግን፥ስለ፡መተላለፉ፡ተዘለፈ፤ቃል፡የሌለው፡አህያ፡በሰው፡ቃል፡ተናግሮ፡የነቢዩን፡እብድነት፡ አገደ። 17፤ድቅድቅ፡ጨለማ፡ለዘለዓለም፡የተጠበቀላቸው፡እነዚህ፡ውሃ፡የሌለባቸው፡ምንጮች፡በዐውሎ፡ነፋስም፡ የተነዱ፡ደመናዎች፡ናቸው። 18፤ከንቱና፡ከመጠን፡ይልቅ፡ታላቅ፡የኾነውን፡ቃል፡ይናገራሉና፥በስሕተትም፡ከሚኖሩት፡አኹን፡ የሚያመልጡትን፡በሥጋ፡ሴሰኛ፡ምኞት፡ያታልላሉ። 19፤ራሳቸው፡የጥፋት፡ባሪያዎች፡ኾነው፦ሐራነት፡ትወጣላችኹ፡እያሉ፡ተስፋ፡ይሰጧቸዋል፤ሰው፡ ለተሸነፈበት፡ለርሱ፡ተገዝቶ፡ባሪያ፡ነውና። 20፤በጌታችንና፡በመድኀኒታችን፡በኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ዕውቀት፡ከዓለም፡ርኵሰት፡ካመለጡ፡በዃላ፡ዳግመኛ፡ በርሷ፡ተጠላልፈው፡የተሸነፉ፡ቢኾኑ፥ከፊተኛው፡ኑሯቸው፡ይልቅ፡የዃለኛው፡የባሰ፡ኾኖባቸዋል። 21፤ዐውቀዋት፡ከተሰጣቸው፡ከቅድስት፡ትእዛዝ፡ከሚመለሱ፡የጽድቅን፡መንገድ፡ባላወቋት፡በተሻላቸው፡ ነበርና። 22፤ውሻ፡ወደ፡ትፋቱ፡ይመለሳል፥ደግሞ፦የታጠበች፡ዕሪያ፡በጭቃ፡ለመንከባለል፡ትመለሳለች፡እንደሚባል፡እውነተኛዎች፡ምሳሌዎች፡ኾኖባቸዋል። ምዕራፍ 1-2፤ወዳጆች፡ሆይ፥አኹን፡የምጽፍላችኹ፡መልእክት፡ይህች፡ኹለተኛዪቱ፡ናት።በቅዱሳን፡ነቢያትም፡ ቀድሞ፡የተባለውን፡ቃል፡በሐዋርያታችኹም፡ያገኛችዃትን፡የጌታንና፡የመድኀኒትን፡ትእዛዝ፡እንድታስቡ፡ በኹለቱ፡እያሳሰብዃችኹ፡ቅን፡ልቡናችኹን፡አነቃቃለኹ። 3፤በመጨረሻው፡ዘመን፡እንደ፡ራሳቸው፡ምኞት፡የሚመላለሱ፡ዘባቾች፡በመዘበት፡እንዲመጡ፡ይህን፡በፊት፡ዕወቁ፤ 4፤እነርሱም፦የመምጣቱ፡የተስፋ፡ቃል፡ወዴት፡ነው፧አባቶች፡ከሞቱባት፡ጊዜ፥ከፍጥረት፡መዠመሪያ፡ ይዞ፡ዅሉ፡እንዳለ፡ይኖራልና፥ይላሉ። 5፤ሰማያት፡ከጥንት፡ዠምረው፡ምድርም፡በእግዚአብሔር፡ቃል፡ከውሃ፡ተጋጥማ፡በውሃ፡መካከል፡እንደ፡ ነበሩ፡ወደ፟ው፡አያስተውሉምና፤ 6፤በዚህም፡ምክንያት፡ያን፡ጊዜ፡የነበረ፡ዓለም፡በውሃ፡ሰጥሞ፡ጠፋ፤ 7፤አኹን፡ያሉ፡ሰማያትና፡ምድር፡ግን፡እግዚአብሔርን፡የማያመልኩት፡ሰዎች፡እስከሚጠፉበት፡እስከፍርድ፡ ቀን፡ድረስ፡ተጠብቀው፡በዚያ፡ቃል፡ለእሳት፡ቀርተዋል። 8፤እናንተ፡ግን፡ወዳጆች፡ሆይ፥በጌታ፡ዘንድ፡አንድ፡ቀን፡እንደ፡ሺሕ፡ዓመት፥ሺሕ፡ዓመትም፡እንደ፡ አንድ፡ቀን፡እንደ፡ኾነ፡ይህን፡አንድ፡ነገር፡አትርሱ። 9፤ለአንዳንዶች፡የሚዘገይ፡እንደሚመስላቸው፡ጌታ፡ስለተስፋ፡ቃሉ፡አይዘገይም፥ነገር፡ግን፥ዅሉ፡ወደ፡ ንስሓ፡እንዲደርሱ፡እንጂ፡ማንም፡እንዳይጠፋ፡ወዶ፡ስለ፡እናንተ፡ይታገሣል። 10፤የጌታው፡ቀን፡ግን፡እንደ፡ሌባ፡ኾኖ፡ይመጣል፤በዚያም፡ቀን፡ሰማያት፡በታላቅ፡ድምፅ፡ ያልፋሉ፥የሰማይም፡ፍጥረት፡በትልቅ፡ትኵሳት፡ይቀልጣል፥ምድርም፡በርሷም፡ላይ፡የተደረገው፡ዅሉ፡ ይቃጠላል። 11-12፤ይህ፡ዅሉ፡እንዲህ፡የሚቀልጥ፡ከኾነ፥የእግዚአብሔርን፡ቀን፡መምጣት፡እየጠበቃችኹና፡ እያስቸኰላችኹ፥በቅዱስ፡ኑሮ፡እግዚአብሔርንም፡በመምሰል፡እንደ፡ምን፡ልትኾኑ፡ይገ፟ባ፟ችዃል፧ስለዚያ፡ቀን፡ሰማያት፡ተ ቃጥለው፡ይቀልጣሉ፡የሰማይም፡ፍጥረት፡በትልቅ፡ትኵሳት፡ይፈታል፤ 13፤ነገር፡ግን፥ጽድቅ፡የሚኖርባትን፡ዐዲስ፡ሰማይና፡ዐዲስ፡ምድር፡እንደተስፋ፡ቃሉ፡እንጠብቃለን። 14፤ስለዚህ፥ወዳጆች፡ሆይ፥ይህን፡እየጠበቃችኹ፡ያለነውርና፡ያለነቀፋ፡ኾናችኹ፡በሰላም፡በርሱ፡እንድትገኙ፡ ትጉ፥ 15፤የጌታችንም፡ትዕግሥት፡መዳናችኹ፡እንደ፡ኾነ፡ቍጠሩ።እንዲህም፡የተወደደው፡ወንድማችን፡ጳውሎስ፡ ደግሞ፡እንደተሰጠው፡ጥበብ፡መጠን፡ጻፈላችኹ፥በመልእክቱም፡ዅሉ፡ደግሞ፡እንደ፡ነገረ፡ስለዚህ፡ነገር፡ ተናገረ። 16፤በእነዚያ፡ዘንድ፡ለማስተዋል፡የሚያስቸግር፡ነገር፡አለ፥ያልተማሩትና፡የማይጸኑትም፡ሰዎች፡ሌላዎችን፡ መጻሕፍት፡እንደሚያጣምሙ፡እነዚህን፡ደግሞ፡ለገዛ፡ጥፋታቸው፡ያጣምማሉ። 17፤እንግዲህ፡እናንተ፥ወዳጆች፡ሆይ፥ይህን፡አስቀድማችኹ፡ስለምታውቁ፥በዐመፀኛዎቹ፡ስሕተት፡ተስባችኹ፡ከራሳችኹ፡ጽናት፡እንዳትወድቁ፡ተጠንቀቁ፤18፤ነገር፡ግን፥በጌታችንና፡በመድኀኒታችን፡በኢየሱስ፡ክርስቶስ፡ጸጋና፡ዕውቀት፡እደጉ።ለርሱ፡አኹንም፡ እስከ፡ዘለዓለምም፡ቀን፡ድረስ፡ክብር፡ይኹን፤አሜን፨

52066

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%8D%E1%8A%95%20%E1%8A%90%E1%89%A5%E1%8B%A9%20%E1%88%98%E1%88%80%E1%88%98%E1%8B%B5%20%E1%88%80%E1%88%B0%E1%89%B0%E1%8A%9B%20%E1%8A%93%E1%89%B8%E1%8B%8D%3F

እውን ነብዩ መሀመድ ሀሰተኛ ናቸው?

ቢስሚላህ አልሀምዱሊላህ እውን ነብዩ ሙሀመድ(ሰ.ዐ.ወ) ሀሰተኛ ነብይ ናቸው? ሀሰተኞች አላማቸው አለማዊ ጥቅም ማግኘት ነው ማለትም ለስልጣን፣ ለክብር፣ ለዝና፣ለገንዘብ፣ለሴት.... ብለው ነው ነብይ ሳይሆኑ ነብይ ነኝ ሚሉት። ሙስሊም ያልሆኑ ሰዎች አብዛኞቹ ሚያስቡት ነብዩ ሙሀመድ(ሰ.ዐ.ወ) ነብይ ነኝ ሲሉ ሁሉም ሰው ባንዴ ነብይነታቸውን ተቀብሎ ያመናቸው እና የተከተላቸው አርገው ነው ሚያስቡት። ነገሩ ግን በተገላቢጦሽ ነው የሆነው። ከነብይነታቸው በፊት ታማኙ ሙሀመድ በተባሉበት ምላስ አላህ ነብይ አድርጎ ልኮኛል ሲሉ ተስተባብለዋለ፣ ውሸታም፣ መተተኛ፣ ደጋሚ፣ እብድ.... ተብለዋል። ፊታቸው ላይ ተተፍቶባቸዋል ለፈጣሪ በመስገድላይ እያሉ ፈርስ ተደፍቶባቸዋል እየሱስ መከራን እንደተቀበለው ሁላ ነብዩ ሙሀመድ(ሰ.ዐ.ወ) ያልደረሰባቸው የመከራ አይነት የለም ያውም በወገኖቻቸው ተሰድበዋል ፣ተደብድበዋል ፣በድንጋይ ተወግረዋል ፣መአቀብ ተጥሎባቸዋል፣የግድያ ሙከራ ተደርጎባቸዋል ፣ከሀገራቸው ተባረዋል የተጣለባቸው መአቀብ ለሶስት ዓመታት የቆየ ሲሆን ማንም ሰው ከነብዩ ሙሀመድ እና ከቤተሰቦቻቸው ጋር መገበያየት በጋብቻ መተሳሰር ማናገር ቤታቸው መግባት የሚከለክል ነበር። አስባችሁታል መተዳደሪያው ንግድ ብቻ ለሆነ ማህበረሰብ ለሶስት ዓመታት መሸጥ መለወጥ ሲከለከል ኑሮ እንዴት እንደሚከብድ። ሚላስ ሚቀመስ አጥተው እንዴት እንደተቸገሩ የመካ ባላባቶች ለ ነብዩ ሙሀመድ(ሰ.ዐ.ወ) ሙሀመድ ሆይ ክብር ፈልገክ ከሆነ የሁላችንም አለቃ እናድርግህ ያላንተ ፈቃድ ምንም አንፈፅምም ንግስናም ፈልገክ ከሆነ ንጉስ አድርገን እንሹምህ ሀብትም ከሆነ ምትፈልገው ያሻህን ያህል ሀብት እንስጥህ ሴትም ፈልገክ ከሆነ ቆነጃጅትን መርጠን እንዳርልህ ታመክም ከሆነ አለ የተባለ ሀኪም አስመጥተን እናሳክምህ(ሀኪሙ ይፈውስህ) አንተ ብቻ #"አላህ ነብይ አድርጎ ልኮኛል አላህን ብቻ አምልኩ ጣዖታትን ራቁ" ምትለውን ተው ብለው መደራደሪያ አቅርበውላቸው ነበር በዚ ግዜ የነብዩ ሙሀመድ (ሰ.ዐ.ወ)መልስ ፀሀይን በቀኝ እጄ ጨረቃን በግራ እጄ ላይ ብታስቀምጡልኝ እንኳን አላህ የላከኝን መልእክት ለሰው ዘር እስከማደርስ ወይም እስከምሞት ድረስ አላርፍም ብለው ነበር የመለሱት። ታዲያ ሀሰተኛ ነብይ ቢሆኑ ኖሮ ይህን ሁሉ አለማዊ ጥቅም እምቢ ብለው ያን ሁሉ መከራ ይሸከሙ ነበር መልሱን ለናንተው ትቸዋለው ሌላም ማባበያ አቅርበውላቸው ነበር እሱም አንተም የኛን ጣዖቶች አምልክ እኛም ያንተን አምላክ እናምልክ መሀል ላይ እንገናኛለን ብለዋቸው ነበር የነብዩ መልስ ለኔም የራሴ እምነት አለኝ ለናንተም የራሳችሁ እምነት አላችሁ የፈለገ ሰው ያሻውን እምነት ይከተል የእምነት ነፃነት ይኑር ብለው ነው የመለሱላቸው። እየሱስም የሀገሩ ሰዎች ከማመን ሲሰናከሉበት ማርቆስ 6 :4 ኢየሱስም፣ “ነቢይ የማይከበረው በገዛ አገሩ፣ በዘመዶቹ መካከልና በቤተ ሰቡ ዘንድ ብቻ ነው” እንዳለው ነብዩ ሙሀመድም (ሰ.ዐ.ወ) የገዛ ዘመዶቻቸው እና የሀገራቸው(የመካ) ሰዎች አናምንህም ብለው አስተባብሏቸው ከዚህም አልፈው ሊገድሏቸው ሲሉ በመጨረሻ ተወልደው ያደጉባትን መካን ትተው ወደ መዲና ተሰደዱ የመዲና ነዋሪኦች በመልካም ተቀበሏቸው እዛ አዲስ መሀበረሠብ ማነፅ ጀመሩ ኢሄኔ መካውያን መዲና ላይ የንግድ መአቀብ ጣሉባት ይህም ሳይበቃ ጦርነት አወጁባቸው። ይህ ሁሉ መከራ ነብይ በመሆናቸው ነው። እየሱስም የተሰቃየው በዚው ምክንያት ነው። ብዙ ሚስቶች ማግባታቸው አላማው የሴት ፍላጎት ቢሆን ኖሮ ልጃገረድ የሆኑትን ብቻ ነበር ሚሰበስቡት። ነገር ግን ከአጠቃላይ ሚስቶቻቸው አንዷ ብቻ ናት ልጃገረድ ሌሎቹ አግብተው የፈቱ ባሎቻቸው የሞቱባቸው እድሜያቸው የገፋ ሴቶች ናቸው። አላማው በዘመኑ ከአንድ ጎሳ አባል ጋር በጋብቻ ከተሳሰርክ በአማችነት የተነሳ ያጎሳ ከአንተ ጋር ሰላም ይፈጥራል ከጎንህ ይቆማል ጦርነት አያውጅብህም በሌላ ቋንቋ ለሰላም ሲባል ማለት ነው። ለዚህ እና ሌሎች ምክንያቶች በርካታ ሚስቶችን አግብተዋል። ይህ ባይሆንማ ኖሮ በርካታ ኮረዶችን ብቻ ባገቡ ነበር ሁሉም በሚያሰኝ መልኩ የሀገሪቱ ሴቶች (ልጃገረዶች) የነብዩ ሚስት መሆንን ይመኙ ነበር። ምክንያቱም ጀግና፣ ቆንጆ፣ የሀገር መሪ፣ የጥሩ ስነ-ምግባር ባለቤት በዚህ ላይ ተወዳጅ ነብይ ነበሩና ነው። የኛ ከሆነ ከሰል ነጭ ነው ቢልህም ትክክል ነው የነሱ ከሆነ ወተት ነጭ ነው ቢልህም ስተት ነው የሚል አስተሳሰብ አግባብ አይደለም የነገሩንን ብቻ አምኖ መቀበል ሳያሆን እውነቱን ለማወቅ ሁሉንም እውነተነኛ መፅሀፍት በሚዛናዊ አእምሮ በማንበብ አመዛዝኖ እውነታው ላይ መድረስ ነው ያለብን። እየሱስ ነጣቂ የሆኑ ሀሰተኛ ነብዮች እና ሀሰተኛ ክርስቶሶች እንደሚነሱ መናገሩ እንዲሁም እንዳያስቷችሁ ማለቱ እውነት ነው፡፡ ነብዩ ሙሀመድም(ሰ.ዐ.ወ) ሀሰተኛ ነብዮች እደሚነሱ ተናግረዋል #አላህ ከኔ በፊት ብዙ ነብያትን ልኳል እኔ የመጨረሻው ነብይ ነኝ ከኔ ቡሀላ ነብይ አይላክም ነገር ግን ሀሰተኞች ነብይ ነኝ ብለው የሚሉ ሰዎች ይነሳሉ ሀሰተኞች ናቸው እንዳታምኟቸው ብለዋል። ያሉትም አልቀረ ነብዩ ሊሞቱ አቅራቢያ ሁለት ሰዎች ነብይ ነኝ ብለው በተለያዩ ቦታዎች ላይ ተነስተው ነበር አሁንም በየ አዳራሹ ነብይ ነኝ ሚሉ ሀሰተኞች ሞልተዋል። ነብይነት ከፈጣሪ የሚሰጥ እንጂ በህዝብ ድምፅ ወይም ነኝ በማለት የሚገኝ አይደለም። የአላህ ሰላም በነብዩ ሙሀመድ ሰለላሁ አለይሂ ወሰለም ላይ ይሁን። አላህም(ፈጣሪ) እንዲህ ሲል ነብይነታቸውን ገልፇል ሙሐመድ ከወንዶቻችሁ የአንድም ሰው አባት አይደለም፡፡ ግን የአላህ መልክተኛና የነቢዮች መደምደሚያ ነው፡፡ አላህም በነገሩ ሁሉ ዐዋቂ ነው፡፡ (ሱረቱ አል- አሕዛብ 40) እርሱ ያ መልክተኛውን በመሪ መጽሐፍና በእውነተኛ ሃይማኖት በሃይማኖት ሁሉ ላይ ሊያልቀው የላከ ነው፡፡ መስካሪም በአላህ በቃ፡፡ (ሱረቱ አል ፈትሕ 28) እነዚያ የካዱ ከአላህ መንገድም የከለከሉ (አላህ) ሥራዎቻቸውን አጠፋባቸው፡፡ (ሱረቱ ሙሐመድ 1) እነዚያም ያመኑ፣ በጎዎችንም የሠሩ፣ በሙሐመድ ላይም የወረደው እርሱ ከጌታቸው ሲኾን እውነት ስለ ኾነ ያመኑ ከእነርሱ ላይ ኃጢአቶቻቸውን ያባብሳል፡፡ ኹኔታቸውንም ሁሉ ያበጃል፡፡ (ሱረቱ ሙሐመድ 2) ይህ እነዚያ የካዱት ውሸትን የተከተሉ በመኾናቸውና እነዚያም ያመኑት ከጌታቸው የኾነን እውነት ስለተከተሉ ነው፡፡ እንደዚሁ አላህ ለሰዎች ምሳሌዎቻቸውን ያብራራል፡፡ (ሱረቱ ሙሐመድ

50223

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%93%E1%88%A9%E1%88%82%E1%89%B6

ናሩሂቶ

ናሩሂቶ ይጠራ የተወለደው የካቲት 23 ቀን 1960) የጃፓን ንጉሠ ነገሥት ነው። በሜይ 1 2019 የሪዋ ዘመን በመጀመር የአባቱ አኪሂቶ ከስልጣን መውረድን ተከትሎ ወደ ክሪሸንተምም ዙፋን ተቀላቀለ። በጃፓን ባህላዊ የሥርዓት ሥርዓት መሠረት 126ኛው ንጉሥ ነው። ናሩሂቶ በቶኪዮ የተወለደችው የአኪሂቶ እና የሚቺኮ የበኩር ልጅ ሲሆን የዚያን ጊዜ ዘውድ ልዑል እና የጃፓን ልዕልት ነው። እ.ኤ.አ. ጥር 7 ቀን 1989 የአፄ ሸዋን ሞት ተከትሎ አባቱ ንጉሠ ነገሥት ሆነው በተሾሙበት ወቅት አልጋ ወራሽ ሆነ እና በ 1991 ዘውድ ልዑል ሆነው መዋዕለ ንዋያቸውን ሰጡ በቶኪዮ የጋኩሹይን ትምህርት ቤቶች ገብተው ትምህርታቸውን በጋኩሹን ዩኒቨርሲቲ እና እንግሊዘኛን በሜርተን ተምረዋል። ኮሌጅ, ኦክስፎርድ. እ.ኤ.አ. በ 1993 የሃርቫርድ ምሩቅ እና ዲፕሎማት ማሳኮ ኦዋዳን አገባ ከእርሷ ጋር አንዲት ሴት ልጅ አላት፣ አይኮ ልዕልት ቶሺ (እ.ኤ.አ. የተወለደ 2001)። በተፈረደባቸው የጦር ወንጀለኞች ላይ የአያቱን እና የአባቱን ቦይኮት በመቀጠል የያሱኩኒ መቅደስን ጎብኝቶ አያውቅም። ቦይኮቱ የተጀመረው እ.ኤ.አ. በ1975 ነው። ናሩሂቶ በውሃ ፖሊሲ እና በውሃ ጥበቃ ላይ ፍላጎት አለው እና ቫዮላን መጫወት ይወዳል። እሱ የ2020 የበጋ ኦሎምፒክ እና የ2020 የበጋ ፓራሊምፒክ የክብር ፕሬዝዳንት ሲሆን የአለም የስካውት እንቅስቃሴ ድርጅት ደጋፊ ነው። ስም ንጉሠ ነገሥት ከመሆናቸው በፊት በአጠቃላይ በጃፓን ፕሬስ ውስጥ በተሰየመው ስም እና የልዑል ማዕረግ ይጠቀሳሉ. ዙፋኑን ሲረከብ፣ በስሙ አልተጠራም፣ ይልቁንም “ግርማዊ ንጉሠ ነገሥቱ” ተብሎ ይጠራል፣ እሱም “ግርማዊነቱ” ሄካ) ተብሎ ሊጠራ ይችላል። በጽሑፍ፣ ንጉሠ ነገሥቱ በመደበኛነት “የሚገዛው ንጉሠ ነገሥት” ኪንጆ ቴኖ) ተብሎም ይጠራል። የናሩሂቶ የግዛት ዘመን “ሪኢዋ” የሚል ስም አለው።እና እንደ ልማዱ እሱ ከሞተ በኋላ በካቢኔ ትእዛዝ ንጉሠ ነገሥት ሬይዋ ሬይዋ ቴኖ፣ “ከሞት በኋላ ያለው ስም ይመልከቱ”) ይባላል። በእሱ ምትክ የሚቀጥለው ዘመን ስም ከሞተ በኋላ ወይም ከመውረዱ በፊት ይቋቋማል የመጀመሪያ ህይወት ናሩሂቶ በየካቲት 23 ቀን 1960 ከቀኑ 4፡15 ላይ ተወለደ። በቶኪዮ ኢምፔሪያል ቤተ መንግሥት ኢምፔሪያል ቤተሰብ ኤጀንሲ ሆስፒታል ውስጥ። እንደ ልዑል በኋላ፣ “የተወለድኩት በበረንዳ ውስጥ ባለው ጎተራ ውስጥ ነው። ወላጆቹ አኪሂቶ እና ሚቺኮ ያኔ የጃፓን ዘውድ ልዑል እና ዘውድ ልዕልት ሲሆኑ የአባታቸው አያት ሂሮሂቶ በንጉሠ ነገሥትነት ነገሠ። ሮይተርስ እንደዘገበው የናሩሂቶ ቅድመ አያት እቴጌ ኮጁን ምራቷን እና የልጅ ልጆቿን በ1960ዎቹ ሚቺኮ ለልጇ ተስማሚ አይደለችም በማለት ያለማቋረጥ በመክሰስ ምራቷን እና የልጅ ልጆቿን ለመንፈስ ጭንቀት እንዳዳኗቸው ሮይተርስ ዘግቧል። የናሩሂቶ የልጅነት ጊዜ ደስተኛ እንደነበረ ተዘግቧል፣ እና እንደ ተራራ መውጣት፣ መጋለብ እና ቫዮሊን መማር ባሉ እንቅስቃሴዎች ይደሰት ነበር። ከንጉሣዊው ቻምበርሊን ልጆች ጋር ተጫውቷል እና በማዕከላዊ ሊግ ውስጥ የዮሚዩሪ ጃይንቶች ደጋፊ ነበር የእሱ ተወዳጅ ተጫዋች ቁጥር 3 በኋላ የቡድን አስተዳዳሪ ሺጊዮ ናጋሺማ። አንድ ቀን ናሩሂቶ በታሪክ የመጀመሪያ ዲግሪውን እና ሁለተኛ ዲግሪውን የሚያቀርበውን የትራንስፖርት ታሪክ ቀልብ የሳበው የጥንታዊ መንገድ ፍርስራሽ በቤተ መንግስት ቅጥር ግቢ ውስጥ አገኘ። በኋላ ላይ "ከልጅነቴ ጀምሮ ለመንገድ ከፍተኛ ፍላጎት ነበረኝ. በመንገድ ላይ ወደማይታወቀው ዓለም መሄድ ትችላለህ. በነፃነት ለመውጣት ጥቂት እድሎች ባለኝ ህይወት እየመራሁ ስለነበርኩ, መንገዶች ለመንገዱ ውድ ድልድይ ናቸው. ያልታወቀ ዓለም ለመናገር። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 1974 ልዑሉ 14 ዓመት ሲሆነው ወደ ሜልቦርን፣ አውስትራሊያ ለመኖሪያ ተላከ። የናሩሂቶ አባት፣ ያኔ የዘውድ ልዑል አኪሂቶ፣ ከዓመት በፊት በነበረው ጉዞ በዚያ ጥሩ ተሞክሮ ነበረው፣ እና ልጁም እንዲሄድ አበረታተው። ከነጋዴው ኮሊን ሃርፐር ቤተሰብ ጋር ቆየ። ከአስተናጋጁ ወንድሞቹ ጋር ተግባብቶ በፖይንት ሎንስዴል ዙሪያ እየጋለበ፣ ቫዮሊን እና ቴኒስ በመጫወት እና ኡሉሩ ላይ አንድ ላይ ወጣ። አንድ ጊዜ በገዥው ጄኔራል ሰር ጆን ኬር በተዘጋጀው በመንግስት ቤት በተዘጋጀው የመንግስት እራት ላይ ለታላላቅ ሰዎች ቫዮሊን ተጫውቷል። ትምህርት ናሩሂቶ የአራት ዓመት ልጅ እያለ ብዙ የጃፓን ልሂቃን ቤተሰቦች እና ናሪኪን (የኖውቪክ ሀብት) ልጆቻቸውን በሚልኩበት በታዋቂው የጋኩሹይን ትምህርት ቤት ተመዘገበ። በከፍተኛ ደረጃ ናሩሂቶ የጂኦግራፊ ክለብን ተቀላቀለ። ናሩሂቶ በማርች 1982 ከጋኩሹን ዩኒቨርሲቲ በታሪክ በፊደል ባችለር ዲግሪ ተመርቋል። እ.ኤ.አ. በጁላይ 1983 ናሩሂቶ በዩናይትድ ኪንግደም ሜርተን ኮሌጅ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ከመግባቱ በፊት የሶስት ወር የጠነከረ የእንግሊዘኛ ኮርስ ወሰደ እና እስከ 1986 ተምሯል። ቴምዝ በ18ኛው ክፍለ ዘመን እስከ 1989 ዓ.ም. በኋላ እነዚህን አመታት ዘ ቴምስ እና እኔ በኦክስፎርድ የሁለት አመት ማስታወሻ በተባለው መጽሃፉ ላይ በድጋሚ ጎበኘ። ትራውት ኢንን ጨምሮ 21 ያህል ታሪካዊ መጠጥ ቤቶችን ጎብኝቷል። ናሩሂቶ የጃፓን ሶሳይቲ እና የድራማ ማህበረሰብን ተቀላቀለ እና የካራቴ እና የጁዶ ክለቦች የክብር ፕሬዝዳንት ሆነ። ኢንተር-ኮሌጅ ቴኒስ ተጫውቷል፣ በሜርተን ቡድን ውስጥ ቁጥር ሶስትን ከስድስት ውስጥ ዘርግቷል፣ እና የጎልፍ ትምህርቶችን ከፕሮፌሽናል ወሰደ። በሜርተን ባሳለፈው ሶስት አመታትም በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ በሶስቱ የምርታማነት ሀገራት ከፍተኛውን ከፍታ ላይ ወጥቷል፡ የስኮትላንድ ቤን ኔቪስ፣ የዌልስ ስኖውደን እና ስካፌል ፓይክ በእንግሊዝ። በኦክስፎርድ በነበረበት ጊዜ ናሩሂቶ በመላው አውሮፓ ለመጎብኘት እና የብሪታንያ ንጉሣዊ ቤተሰብን ጨምሮ አብዛኛው ንጉሣዊ ሥልጣኑን ማግኘት ችሏል። የዩናይትድ ኪንግደም ንጉሣዊ ቤተሰብ አባላት በአንጻራዊ ሁኔታ ዘና ያለ ምግባር አስደንቆታል፡- “ንግሥት ኤልሳቤጥ ዳግማዊ፣ በመገረም አስተውላ፣ የራሷን ሻይ አፍስሳ እና ሳንድዊች አቀረበች። ከሊችተንስታይን ልዑል ሃንስ-አዳም 2ኛ ጋር በበረዶ መንሸራተቻ ሄዷል፣ በሜዲትራኒያን ባህር ውስጥ በማሎርካ ከስፔኑ ንጉስ ጁዋን ካርሎስ 1ኛ ጋር እረፍት አድርጓል፣ እና ከኖርዌይ ልዑል ሃራልድ እና የዘውድ ልዕልት ሶንጃ እና የኔዘርላንድ ንግስት ቢአትሪክስ ጋር በመርከብ ተሳፍሯል። ናሩሂቶ ወደ ጃፓን ሲመለስ በጋኩሹዊን ዩኒቨርሲቲ በታሪክ ማስተር ኦፍ ሂውማኒቲስ ዲግሪ አግኝቶ በ1988 በተሳካ ሁኔታ ዲግሪውን አግኝቷል። የግል ሕይወት ጋብቻ እና ቤተሰብ ናሩሂቶ በህዳር 1986 በቶኪዮ ዩኒቨርሲቲ ስታጠና ከማሳኮ ኦዋዳ (በውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ውስጥ የሚሰሩ ሰራተኞች) ከስፔን ኢንፋንታ ኢሌና ሻይ ጋር ተገናኘች። ልዑሉ ወዲያውኑ በእሷ ተማረከ እና በሚቀጥሉት ጥቂት ሳምንታት ውስጥ ብዙ ጊዜ እንዲገናኙ አመቻችቶላቸዋል። በዚህ ምክንያት በ1987 የንጉሠ ነገሥቱ ቤተሰብ ኤጀንሲ ማሳኮ ኦዋዳን ባይቀበልም፣ እና ለቀጣዮቹ ሁለት ዓመታት በቦሊኦል ኮሌጅ ኦክስፎርድ ብትማርም፣ ናሩሂቶ የማሳኮ ፍላጎት አላት። ጃንዋሪ 19 ቀን 1993 የኢምፔሪያል ቤተ መንግስት መቀላቀላቸውን ከማስታወቁ በፊት ሶስት ጊዜ ሀሳብ አቀረበላት። ሰርጉ የተፈፀመው ሰኔ 9 ቀን በተመሳሳይ አመት በቶኪዮ ኢምፔሪያል ሺንቶ አዳራሽ ከ 800 ተጋባዥ እንግዶች በፊት ሲሆን ይህም በርካታ የአውሮፓ መንግስታት እና የንጉሳውያን መሪዎችን ጨምሮ።በትዳራቸው ጊዜ የናሩሂቶ አባት ዙፋን ላይ ስለወጣ ናሩሂቶ በየካቲት 23 ቀን 1991 ልዑል ሂሮ ሂሮ-ኖ-ሚያ) በሚል ማዕረግ እንደ ዘውድ ልዑል ተሰጥቷል። የማሳኮ የመጀመሪያ እርግዝና በታኅሣሥ 1999 ታወጀ፣ ነገር ግን ፅንስ አስወገደች። ንጉሠ ነገሥት ናሩሂቶ እና እቴጌ ማሳኮ አንዲት ሴት ልጅ አሏቸው አይኮ፣ ልዕልት ቶሺ )፣ ታኅሣሥ 1 ቀን 2001 በቶኪዮ ኢምፔሪያል ቤተ መንግሥት በሚገኘው ኢምፔሪያል ቤተሰብ ኤጀንሲ ሆስፒታል ተወለዱ። የትርፍ ጊዜ ማሳለፊያዎች እና ፍላጎቶች ናሩሂቶ በውሃ ፖሊሲ እና በውሃ ጥበቃ ላይ ፍላጎት አለው. በመጋቢት 2003 የሶስተኛው አለም የውሃ ፎረም የክብር ፕሬዝዳንት በመሆን በፎረሙ የመክፈቻ ስነ ስርዓት ላይ "የኪዮቶ እና የአካባቢ ክልሎችን የሚያገናኝ ውሀዎች" በሚል ርዕስ ንግግር አድርገዋል። እ.ኤ.አ. በመጋቢት 2006 ሜክሲኮን ጎብኝተው በአራተኛው የዓለም የውሃ ፎረም “ኢዶ እና የውሃ ትራንስፖርት” የመክፈቻ ሥነ-ሥርዓት ላይ የመክፈቻ ንግግር አድርገዋል። እና በታህሳስ 2007 የመጀመሪያው የእስያ-ፓሲፊክ የውሃ ስብሰባ የመክፈቻ ሥነ-ሥርዓት ላይ "ሰዎች እና ውሃ: ከጃፓን ወደ እስያ-ፓሲፊክ ክልል" ንግግር አቅርበዋል. ናሩሂቶ ቫዮላን ይጫወታል፣ ከቫዮሊን በመቀየሩ የኋለኛው "በጣም ብዙ መሪ፣ በጣም ታዋቂ" ለሙዚቃ እና ለግል ምርጫው ተስማሚ ነው ብሎ ስላሰበ። በትርፍ ሰዓቱ መሮጥ፣ የእግር ጉዞ ማድረግ እና ተራራ መውጣት ያስደስተዋል። የጃፓን ልዑል የዘውዱ ልዑል የ1998 የክረምት ኦሎምፒክ እና የ1998 የክረምት ፓራሊምፒክ ደጋፊ ነበር። ልዑሉ የዓለም የስካውት ንቅናቄ ደጋፊ ናቸው እና በ 2006 በጃፓን የስካውት ማህበር በተዘጋጀው የጃፓን ብሄራዊ ጃምቦሬ በ 14 ኛው ኒፖን ጃምቦሬ ተገኝተዋል ዘውዱ ልዑል ከ1994 ጀምሮ የጃፓን ቀይ መስቀል ማህበር የክብር ምክትል ፕሬዝዳንት ሆነው አገልግለዋል። እ.ኤ.አ. በ2012 ለሁለት ሳምንታት ናሩሂቶ የአባቱን ሃላፊነት በጊዜያዊነት በመምራት ንጉሰ ነገስቱ ገብተው ከልብ ቀዶ ጥገና ሲያገግሙ ነበር። የናሩሂቶ ልደት በሺዙካ እና ያማናሺ አውራጃዎች ለተራራው ፍቅር ስለነበረው ተብሎ ተሰይሟል። የጃፓን ንጉሠ ነገሥት እ.ኤ.አ. ታኅሣሥ 1 ቀን 2017 መንግሥት የናሩሂቶ አባት አፄ አኪሂቶ በ30 ኤፕሪል 2019 ከስልጣን እንደሚነሱ እና ናሩሂቶ ከግንቦት 1 ቀን 2019 ጀምሮ የጃፓን 126ኛው ንጉሠ ነገሥት እንደሚሆን አስታውቋል። ሚያዝያ 30 ቀን ከሰዓት በኋላ የስልጣን መልቀቂያ ሥነ ሥርዓትን ተከትሎ፣ አኪሂቶ የግዛት ዘመን እና የሃይሴይ ዘመን እስከ ቀኑ መጨረሻ ድረስ ቀጠለ። ከዚያም ናሩሂቶ በሜይ 1 መጀመሪያ ላይ በንጉሠ ነገሥትነት ተተካ፣ የሪዋን ዘመን አስገኘ። ሽግግሩ የተካሄደው እኩለ ሌሊት ላይ ነው። የናሩሂቶ የንጉሠ ነገሥት ቦታ በሜይ 1 ጥዋት ላይ በተካሄደ ሥነ ሥርዓት ላይ መደበኛ ነበር በንጉሠ ነገሥትነቱ የመጀመሪያ መግለጫው አባታቸው የተከተሉትን አካሄድ በጥልቀት ለማሰላሰል እና ሕገ መንግሥታዊ ኃላፊነታቸውን ለመወጣት ቃል ገብተዋል "የጃፓን የሀገር እና የህዝብ አንድነት ምልክት" ናቸው በህገ መንግስቱ አንቀፅ 4 ስር የናሩሂቶ ሚና ሙሉ በሙሉ ስነ-ስርዓት እና ተወካይ ተብሎ ይገለጻል, ከመንግስት ጋር የተገናኘ ምንም ስልጣን የለም; የፖለቲካ መግለጫ እንዳይሰጥ ተከልክሏል። የእሱ ሚና በሕገ መንግሥቱ በተደነገገው መሠረት የክልል ሥራዎችን በመፈጸም ላይ ብቻ የተገደበ ነው, ከዚያም በሕገ መንግሥቱ መስፈርቶች እና በካቢኔው አስገዳጅ ምክሮች የተገደበ ነው. ለምሳሌ ጠቅላይ ሚኒስትሩን በይፋ ሲሾም በብሔራዊ አመጋገብ የሚሾመውን ሰው መሾም ይጠበቅበታል። የናሩሂቶ የንግሥና ሥነ ሥርዓት የተካሄደው በ22 ኦክቶበር 2019 ነበር፣ እሱም በትክክል በጥንታዊ የአዋጅ ሥነ ሥርዓት ላይ በተቀመጠበት። በጁላይ 23 2021 ናሩሂቶ አያቱ ሂሮሂቶ በ1964 እንዳደረጉት ሁሉ በ2020 የበጋ ኦሊምፒክ (በመጀመሪያ በ2020 ሊደረግ የታቀደው፣ በኮቪድ-19 ወረርሽኝ የተራዘመ) በቶኪዮ ከፈተ። ክብር –የክሪሸንተሙም ከፍተኛ ትዕዛዝ አንገትጌ (ግንቦት 1 ቀን 2019) የ የበላይ ትዕዛዝ ግራንድ ኮርዶን (የካቲት 23 ቀን 1980) የጳውሎውኒያ አበቦች ትዕዛዝ ግራንድ ኮርዶን (ግንቦት 1 ቀን 2019) የባህል ቅደም ተከተል (ግንቦት 1 ቀን 2019) ወርቃማው ፋዘር ሽልማት (1989) የጃፓን

22401

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%85%E1%88%9B%E1%8A%95%E1%89%B5

ቅማንት

1-ከመንትነይ ድምፅ ኘ ኙ ኚ ኛ ኜ ኝ ኞ ጞ ጙ ጚ ጛ ጜ ጝ ጐ ኸ ኹ ኺ ኻ ኼ ኽ ኾ 2-ከመንትነይ ሳብ 2.1 ከመንትነይ ሳብ ሸካ አጛሽ ላኛ አንድ----1 አንኳ--ዐምስት 5 ሰሳ-ዘጠኝ--9 ኒኛ ኹለት---- 2 ወልታ-ስድስት --6 ሸካ--ዐሥር--10 ሲኳ ሦስት --3 ነኘታ-ሰባት------------7 ሰጃ አራት--- 4 ሳወታ-ስምንት------8 2.2 ከመንትነይ ሳብ ነኘይኝ አጛሽ ሸኪላኛ- 11 ሸኪ ወልታ……16 ሸኪ ኒኛ--… 12 ሸኪ ነኘታ…….17 ሸኪ ሲኳ- 13 ሸኪ ሳወታ-…..-18 ሸኪ ሰጃ-… 14 ሸኪ ሰሳ-- 19 ሸኪ አንኳ-…15 ነኘይኝ-- 20 2.3 ከመንትነይ ሳብ ሊጝ አጛሽ ወልትኝ .…60 ሳኞይኝ----……..30 ነኘቲኝ-………-70 ሳመቲኝ-……...-80 ሰጅኝ-- 40 ሰሲኝ--………...-90 አንኮይኝ-…….-.50 ሊጝ---…………..100 2.4 ከመንትነይ ሳብ ሸክ አጛሽ ላኛ ሊጝ-100 ወልታ ሊጝ-600 ኒኛ ሊጝ-200 ነኘታ ሊጝ-700 ሲካ ሊጝ-300 ሳወታ ሊጝ-800 ሰጃ ሊጝ- 400 ሰሳ ሊጝ-900 አንኳ ሊጝ-500 ሸክ----1000 ለምዳ 1- ሰጅኝ ሰሳ 2- ሸኪ ወልታ ሸክ ላኛ ሊጝ ሰሲኝ ሲኳ፡፡ 3- ሸካ ሸክ፡፡ 4- ሳወታ ሊጝ ሳወቲኝ ሳወታ፡፡ 5- ኒኛ ሸክ ነኘይኝ፡፡ 6- አንኳ ሊጝ አንኮይኝ አንኳ ሸክ አንኳ ሊጝ አንኮይኝ አንኳ፡፡ 3- ንኝ-ይር ኮና-……-እናት -ያን………..-አያት/ወንድ/ ገና…….--እናት -ታን--……….አያት/ሴት/ አባ--….…አባት -ንዋግ-…………..አማት ዘን-……..ወንድም -ያንሻት……….-አማት/ወንድ/ ሸን-……-እኅት -ታንሻት……………-አማት/ሴት/ አግ-……አጎት -ይር-…………………ሰው ቴር…..- አክስት -ይረን-……………….ሰዎች ዊና-……ሚስት -እዠን-………………-ሕዝብ ጉርዋ……..-ባል -ማኸል-………………-ጓደኛ ኹራ-…….ሴት ልጅ -ከልሜድ-እረኛ እውራ……-ወንድ ልጅ -ግርበድ-እኩያ ለለማ………-ሕፃን -አበኩና-እናት አባት መሙ-……..ማሙሽ -ከበኔላ-መካን 3.1 ተውላጠ ሽኑ (1) አን--እኔ ኒ--እሱ ይ-----የኔ እንት--አንተ/አንቺ ንሽ--እሷ ቲ----ያንተ/ያንቺ እኔው-- እኛ ናይዴው-እነሱ አናጝ----የእኛ 3.1.1.ግስ(1) ይሰኩ ይሰት ይሰኩን 3.1.2 አረፍተ ጋቢ ሰራጝ አን አኔው ኒ ንሽ ናይዴው ይሰት ይስኩን ይስኩ ለምዳ /ምሳሌ 1.አን ጎለንታው ይስኩ፡፡ 2.ንሽ አልማዝ ይሰት፡፡ 3.ናይዴው ጎለንታው ኩ አልማዝ ይሰኩን፡፡ 3.2 ተውላጠ ሽኑ(2) ኒሻው------የሱ እንትዴው-----እናንተ ንሻው…….የሷ እን…….ይህ እንታጝ……የናንተ እንዴው…..እነዚህ ይንዴው…..እነዚያ አናጝ----እኛ ይን……ያ ናጝ---የነሱ ይት…..አንተን ይትማ---እኔን ናይ…..እርሳቸው አይሩ---አንተ (በርቀት ለመጥራት) አይኩ---አንቺ (በርቀት ለመጥራት) 3.2.1 ግስ ጋላ…..ነው አን ጋይል---እኔ ነኝ ጋይላ…ናት ንሽ ጋይላ---እሷ ናት ኒት- --ናት ኒ ጋላ---እሱ ነው ጋይል---ነኝ ናይዴው ጋጝላ--- እነሱ ናቸው ጋጝላ---ናቸው አረፍተ ጋቢ ስራጝ እን ይን እንዴው ይንዴው ቢራ ከው ገልት ይረን ናጝ ንሻው አናጝ ኒሻው ጋላ ጋጝላ 1-እን ቢረ ኒሻው ጋላ፡፡ 2-ይንዴው ይረን አናጝ ጋጝላ፡፡ 3-ይን ጋላ ድባ አረፍተ ጋቢ ስራጝ ኒሻው ንሻው እንታጝ ናጝ አናጝ ቲ ማኸል ዊና ጉርዋ ያን አውኒ ይሰት? ይሰኩን? ይሰኩ? 1-ቲ ዊና አውኒ ይሰት? 2- ኒሻው ማኸል አውኒ ይሰኩ? 3- ናጝ ያን አውኒ ይሰኩን? 4-ንኝዝ እንሰሲ ከማ---ላም ፍንትራ---ፍየል ግምላ---ግመል ክዝማ---መዝገር ቢረ---በሬ በጊ---በግ ዶርያ---ዶሮ አንሽዋ----ዐይጥ ገር---ጥጃ አቢር---ወጠጤ ሻሹና---ጫጩት ላግላ---ንብ ጀርኮ---እንቦሳ በይላ---በቅሎ ኡራጝና---እንቁላል ሸንሻ----ዝንብ ሜን---ጓደር ድኹራ---አህያ ግዝኝ---ውሻ ብታ---ቅማል ቱምታ---ወይፈን ፊርዛ..ፈረስ ዳሚያ---ድመት ተዘራ ዘነቡ ተዘራ ኩ ዘነቡ ሳኞይኝ ነኘታ ኒኛ ነኘይኝ ኒኛ ኡራጝና ሻሹና ከም በይላ ግዝኝ ሸይዶ ሸይጙ ሸቲ ሸይ 4.1 ግስ ሸይ አለኝ ሸቲ አላት ሸይጙ- አለው ሸይዶ አላቸው ሸይል ---የለኝም 4.2 ግስ ዋይት መግዛት ክዝ---መሸጥ ዋይትጙ---ገዛ ክዝጙ---ሸጠ ዋይሲት ---ገዛች ክዝሲት---ሸጠች ዋይትዶ---ገዙ ክዝዶ ሸጡ ይ ቲ ንሻው ኒሻው ናጝ እንታጝ ዘን አግ ጉርዋ ዊና ሸን ሜን ድኹራ ዶርያ ከማ ፍንትራ ክዝሲት ዋይትጙ ዋይሲት ክዝጙ 5 -ክቭናዝ እንስሲ ጂወይሳ---አሞራ ከውያ---ቆቅ ታምታሚያ ድንቢጥ ጀል---ወፍ ሜዋ---ሜዳቋ ለምሽ---ዐዞ ጃኒ ---ዝኆን ድኹሊ---ድኩላ ሸንኩላ---ሙጭልጭላ ገመኒ---አንበሳ ሚዋ ሰሳ ሸሽባ---ምስጥ ወይ---ጅብ ኺራው ---ዐሣማ ሸሻ---ጣጤ ይቫ---ነብር ምርዋ……እባብ ሻሳው---ጉንዳን ሽሽዋ---ጦጣ ግርሻ ግራጫ አኻኺሊያ ---እንሽላሊት ጅግሪ---ዝንጀሮ በንተሌ ---ጥንቸል ኻልኻሊያ--- እንቁራሪት ግስ አኸኩ---አውቃለሁ አኸል---አላውቅም ይከለኩ---እወዳለሁ ይከለል---አልወድም ኮዚል ዋነኩ ቃላት አረፍተ ጋቢ ስራጝ፡፡ 6. ጊዜ 6.1 ግርክ (1) ግርጊ----ቀን ሰን----ሰኞ ሳውት---ሳምንት ስሉዝ---ማግሰኞ/ማክሰኞ አርፋ-----ወር ለቦ ---ሮብ/ረቡዕ አመይ----ዓመት አሞዝ ---ዐሙስ ሻጉ-----ሳልስት አርቭ----ዐርብ ሰናብት---ቅዳሜ አድ----እሑድ ግስ ትው-------መጣ “ለ” ቲት--------መጣች 1-ችጎይ አውን ቴጝ? ትንጉ-------መጡ 2-ችጎይ አውን ትው? ቴጝ--------ይመጣል 3-ኢንዛኩና አውን ቴቲ? ቴቲ--------ትመጣለች 4-ችጎይ ኩ ኢንዛኩና አውን ትንጉ? ቴታጝ--------ትመጣለህ/ሽ 5-ኢንዛኩና አውን ቲት? ቴኩ----------እመጣለሁ 6-ችጎይ ኩ ኢንዛኩና አውን ቴኩን? ቴኩን--------ይመጣሉ፡፡ 7-እንት አውን ቴታጝ? ቴናጝ-------እንመጣለን ’’ሀ’’ 1-ችጎይ ትው፡፡ 2-ኢንዛኩና ቲት፡፡ 3-ችጎይ ኩ ኢንዛኩና ትንጉ፡፡ 6.2 ግርክ (2) ናን---አኹን ይኹም- -------ዓምና ሲን----ቅድም ናኙ------------ዘንድሮ ግቶ ----ኋላ ከውንቶ-------ድሮ ንጝ----ዛሬ መሽ----------በጋ አመር--ነገ ሻጝ------------ክረምት እንጅኝ----ትናንት ግበር ግርክ-------እኩለ ቀን ክስና ጠዋት ግበር ኺር --------እኩለ ሌሊት ኩና--ማታ/ምሽት ግበር አመይ ---ግማሽ አመት/መንፈቅ ኩነው መሽ ኩንሴ--------ምሽት ክስነው ---ነጋ ኺር----------ሌሊት አረፍተ ጋቢ 1-ናኙ ሻጝ ከመንቲነይ ዋጘር ኪነይ-ንኝ ብዝዋነኩ፡፡ 2-ናንዝ ጊዜ ዲሞክራሲዝ ጊዜ ጋላ፡፡ 3-ናኙዝ ሻጝ ከውንቶዝ ሻጝ ተከኩ፡፡ 7-ገላጮች (1) ፍራግ-----ትልቅ ሰራ--------ቀይ ሽጎይ------ትንሽ ሻዣ---------ነጭ ለገዛ-------ረጅም ባልቲ------አሮጌ ግሌይር----ዐጭር ሸመኒ---------ጥቁር ጂከክ--------ከባድ አዚ------------ዐዲስ ሸራጝ------ጥሩ ይዝም----መጥፎ 7.1. ገላጭ(2) ካርት----እሩቅ ካጋ--------ደረቅ ተይ-----ቅርብ ዂተኔ-------እርጥብ ካርትጙ----እራቀ ሽጎጙ--------አነስ ተይጙ----ቀረበ ናጝታ-------ብዙ ሎው-----ቀኝ ድኙዝ-----በጣም ገብ-------ግራ ሳይኝ--------ጎን ኮዛ--------ላይ ንኙዋ------ከፍታ ኮዚል------ከላይ አመርት----ቆንጆ ንኛ------------ወደላይ ግበር----------ግማሽ ዳግ----------ላይ ኳሪፊ--------ምስራቅ ዳግዝ--------በላይ ኳሪቱ---------ምዕራብ ልውድ------ውስጥ ........ደቡብ ልውድል-----ከውስጥ ይሽጙሼ-------ሰሜን ዳይ------------ዳር ሳጎለውዝ------በታች/ከታች ዳይል--------ከዳር ወለሽ----------በፍጥነት ዋነ-----------ዋና ወለሽታ-------በዝግታ ጎኝ------------ጥልቅ አረፍተ ጋቢ 1-ድኙዝ ሽራጝ 6-ሰራ አባ 2-ልውድል ንኝ 7-ካጋ አረ 3-ካርት ከው 8-ለገዛ ቢረ 4-ናጝታ ይር 9-ሻዣ ዶርያ 5-አመርት ዊና 10-ፍራግ ሸመኒ 8-ይርዝ ጉብኝክ ክፍሎች ’’ሀ’’ አወይ -እራስ ክርሻ -ጉንጭ ሸብካ--ጸጉር ኹም--አንገት ይልት--ዐይን ጋኛ- ገሽ----- ግምባር ጋዶ- ማጅራት በው-----ፊት ጅውር-- መከይ---አፍ ተንከል-ትከሻ እርኩ---ጥርስ ኩዝራ---ክንድ ምለይ-----ምላስ ናንት----እጅ ኹንባ-----አፍንጫ ሻብ------የእጅ መዳፍ እኹ----ጆሮ ናግላ------የእጅ ጣት ተክረሲክ---ግንጭል ላንግላ----ጥፍር ጉብኝክ---ገላ/ጉኛ ጋው/አምብ----ብብት ቲር---ደረት/ፍርምባ አንጉ---ጡት ’’ለ’’ ጎዝጉ---ሆድ ልብከ--ልብ ሰግ----ጀርባ ኮሽራ----ጨጓራ ጅር--------አንጀት ግት-----ቂጥ ኒደንብ --ጭን ናሽ------ዐጥንት ግርብ……..ጉልበት ሲያ-------ሥጋ ሻምኘ--የእግር ጫማ ብር-----ደም ልኩ------እግር ማሞ---ቆለጥ ሰንካካይ---ጉበት ብዙዃ-- ምራቅ ኩንቻ---ቁላ/የወንድ ብልት ቲያነስ --ፅንስ መርያግ---ሐሞት አንጎል---አክታ ክማ---እምስ/የሴት ብልት ርዂ-ሒወት/እስትፋስ ተቫ ---ጣፊያ ተውር----ሽንት ጅረይ---ጅራት ከምጊያ----ቀንድ ሳጓ-----ሳምባ ዳግራ-----ሰገራ 9- ቢያዝ ክፍሎች ቢያ --መሬት ስብሪ------ስፍራ/ቦታ ቤዝ---ዐፈር ሳይኝ----ጉድጓድ ክርና -ድንጋይ ጎዝ-------ዕርሻ ድባ --ተራራ ድዛጝ---ጠፍ ኩራ --ወንዝ ሸሻ-------ጭንጫ ወለጋ ---ሜዳ ኳረ----ፀሓይ ክቭና ---ዱር ምዝበራ-----ጨረቃ ጋጛ---አቀበት ሰዊ-------ዝናብ ገኣ---ገደል ወይና----አውድማ በዣ--ፊፋ ኮላ-------ቆላ ገዝናጝ--ጥርጊያ/ ዲያ----ደጋ ገውራ ---መንገድ ከው----አገር/መንደር ሽኻ -ጭቃ ደብሳ----መቃብር 10-ንኝ ንኝ-----ቤት ወዛ-----አመድ ከሳ-----ጎጆ ታዛ------ጢስ በዳ ---ደጅ ደርቢ-------መደብ ታባ------አጥር ይርዋ--ንኝ---ዕቃ ቤት ትወና-----መግቢያ/በር ዳዛ-----------ዳስ ጓርዝ---ጓሮ ሽዋ---------ቆጥ/ማማ በላ-----መዝጊያ ኮለፍሳ------መቆለፊያ/ቁልፍ 12 11-ዂይሳጝ ኩ ጃኸሳጝ አረ------እንጀራ ሸቭ---ወተት ላላ-----ቂጣ/ዳቦ እርጉ-----እርጎ ብውራ------ገንፎ ጎርብ-----ወገሜት ቱቱን-----ንፍሮ ሸላኹ-----አጎት ታዝ------ቆሎ ሸላኹፍር-----አጓት ፍሬ ሻዂ----ወጥ ስላጛ------ጠላ ሳጊ--------ማር ፍሻኹ----ቅራሪ ሳያ-------ጠጅ ትክዘው----አረቂ አዂ-----ውሃ ትላ-------መድኀኒት ሊኳ------ስንቅ ጎርሻ-------ጉርሻ ስና-----ቅቤ ቡር----------ብቅል ሽውራ----እሸት ግስ ይ------ብላ/ይ ጃኽ--------ጠጣ/ጪ ኹ ---------ብሉ አረፍተ ጋቢ ስራጝ 1-እንት አረ ዂይ፡፡ 2-ችጎይ ሽራጝ ብውራ ዂይጙ፡፡ 3- ችጎይ ኩ ኢንዛኩና አረ ሲያዝ ሻኹ ኹ፡፡ 13 12. አር/እህል ታቭ ----ጤፍ ዳንሻ---------ድንች መይላ---ማሽላ እምብራ-----ጎመን ዳውሻ----ዳጉሳ አማ-------ዱባ አርፍ-----በቆሎ ቢዋ--------ቅል በልጋ------ገብስ ፍር------ፍሬ ጎዲያ-------ዘንጋዳ ብባ----በርበሬ አተርባ-----ባቄላ ትርባ----ተልባ ይተር-----አተር አዘር------ሽምብራ ስንቢ-----ፌጦ ግስ ፊዝጙ-----ዘራ መውትጙ-----ተሸከመ ሻንስጙ-----ጫነ ታኸነጙ---ፈጨ ለምዳ 1-ችጎይ ጎዲያ ፌዝጙ፡፡ 2- ኒ ሲኳ ጀይዳ ታቭ ሻንስጙ፡፡ 3-ቲ ቴር ዳውሻ አውኒ ታኸነጙ፡፡ 4- ይን ላኛ ኩንታል አተርባ አውኒ መውትጙ? 13 ይርዋዝ-ንኝ/የቤት ዕቃ 13.1 ይርዋዝ ንኝ ላኛ ጀኽሻጝ---መጠጫ ሳባ---ሰፌድ ኹይሻጝ---መብያ ሳግና---ስፌት ሽልባ---ጭልፋ ከረትማ---ቅርጫት ከምኒ---ዋንጫ ቻንችካ---ጎተራ ግበይ---ገበታ ማንታኸን---ወፍጮ ከተምሳ---መክደኛ መዉ---ሙቀጫ ሻርሻ---መጫሪያ ካናካ---ድርጎ ክቡ---እንቅብ ባከር---ቋት ገምስና---ማዉረጃ ወንተብ---ወንፊት ልማግ---መክደኛ ጀይዳ---አቅማዳ መጉና---ምጎጎ/ምጣድ/ ለምዳ---ጥላ/ምሳሌ መርኩ---ማጀት 13.2 ይረዋዝ -ንኝ ኒኛ አርግ---ዐልጋ ሻጋ---ጠመንጃ ሰንኮታ---መጥረቢያ ከቢያ---መቀስ ተኮስምሻ---መቀመጫ መይተል---እንዝርት ናኸስ---ወንበር ምራይ---መስታዉት ዉሻጋ---ምንጣፍ ኹረኒ---ሻንጣ ከርበይ---ቆረንጮ/ቆዳ/ ክርሚ---ከበሮ ሻኹካና----ወጥ ዕንጨት ይርዋ---ዕቃ ሸይስሸይሳጝ---ሰንሰለት ዛክናኸስ---አካፋ ጉዳጉዶ----ዶማ 13.3 ጉዘንቲዝ ይርዋ ንዉ---ሞፈር ሸይሳ---መያዣ ሸሌ---ቀምበር ሸይነይ---ጭነት ደንደዋ---ማረሻ ክና---ማደሪያ እርፍና---እርፍ መኮት---የንብጎሬ ሸሊካን---ማነቂ ሸዉያጝ---ወጥመድ ፍንችዋ---ጅራፍ ሳማ---ሀብት አገር---ጠፍር ሰንኮቲካና---የመጥረቢያእጀታ ምራኒ---ምራን ሸዊ አኹ---አምቦ ክምብ---በትር ሸረክሳጝ---ስንጣቂ አበላ---ማጭድ ሰጋጝ---የሚሰፋ በኹርናሰ---መሮ ሸጋጝ---ጭጋግ ዳንጓ---ቀፎ 13.4 ካና ካና---ዕንጨት/ዛፍ/ ገለብና---ገለባ አርማ---አረም አሻ---ቅጠል አቲና---ሸምበቆ ደርጉና---ዋርካ ሻንካ---ሳር አዛ---ምሳና ቲያ---ጥጥ ቦሻ---ዋንዛ አሙ---እሾህ አሸሪ---አጋም ካንቻ---አገዳ ሰርኪና---ሰርኪን 14. ሸውዛ ሸዉዛ---ሕመም አጚያጝ---እበጥ/እባጭ/ አንፊ---ጉንፋን ይኮይ---ቋቁቻ ገምሽ---ጉንፋን ጝሲያ---አጓጎት አጝያጝ---ቁስል ዊዊ---ምናምን ኪያጝ---ሬሳ ገሳጝ---ጥራጊ በጀትና---የወርአበባ 15.ኽትራ/አለባሳት/ ለዉ---ነጠላ ታዛ---ክር ኽትራ---ጨርቅ/ልብስ/ ለኬለከ---ንቅሳት ደበይ---መቀነት ኻልሻጝ---መነፀር መሽከክ---ቀበቶ ምራያጝ---የሚሳይ አልቢያ---ከለበት 16 ጎለይስጙ/ልዩ ልዩ ሲኳልላጝ---ሩብ ሻጓ----እበት ሮዎና---ኩበት ጉምብልዛ---መኪና ኹቢያ---ፈሳሽ ድኙና---ምዕራፍ ዱካ---ኮቲ ትዉሻ---መባቻ ቡቲ--ትገል ምኻዣ---ደሞዝ ነበይትና---ጥምቀት አቭን--------እንግ ቢዉይፊዚን---መራራ ዲኸላ-------ዲቃላ ባራ---------ባሪያ ድኺ--------ድሃ ወዝዳ--------ዋስ ባጘር--------በኩር ወዝድና-----መዋስ ከበሲያ---------ዜጋ ኻሻ---------እስላም መለይሴይ----ድንግል ኻሽኒ-------ሌባ አቪ-----ክ/አባት አምኒ---አማኝ ሳበንታ-------ቆጣሪ አወየን---እርሶች ጃኘንታ--------ሂያጅ አደሪን---ጌቶች ክልኘንታ-------አዝማሪ/ዘፋኝ ረበጋጝ---የማይረባ ልመንታ--------አጥፊ አዱ---ጠላት ባዘንታ---------ገጣሚ አዱወን---ጠላቶች ድወንታ------ጠንቋይ አኸንታ---ሊቅ ድወንቲ---------ጥንቆላ መስገነሳጝ---ምስጉን ይረንታ---------ሀሚተኛ ሊኮክሻጝ---እግረኛ ጓጘንታ---ፈሪ አዠንታ---ገቢያተኛ ሸርቨንታ---ጠራቢ ለንታ---አስተዋይ ዋይተንታ---ገዥ ክዝደንታ---ሻጭ ናብቻት---ብቻዉ ክዝደንታ---ሻጭ ናብቻት---ብቻዉ መላክተንታ---መላክተኛ አዠ---ገቢያ ሳብሳጝ---መቁጠሪያ አለምሊ---ከአለም ዋንኸርና ወ----ምን ዊ----ስንት ወኒ----ምንድን/ምንድን ነዉ/ መኒ----ነዉን ወስ----ምኑን ወዝ----የምን ወዝኒ----ለምን አዉኒ----ማን አዉት----የት አዉን--መቸ ለምዳ እን ወ ይሳጝ ዶርያዝ ዋያ ዊ ጋላ ይን ወኒ ወስ ኹይጙ ወዝ ከው ይር ጋላ ወዝኒ ትዉ ኒ አዉኒ ይሳጝ እንት አዉት ፈይታጝ ንሽ አዉን ቴቲ 19 ወ ኪዛጝ አያያዦች ኩ---………………..-እና ኒምክኒያት----ምክንያቱም ገን---…………….-ግን ዋ----ወደ ወይር--…………..--ወይም ጋቢ---………….-ነገር ድክ---…………..-ጋር ናይክ--……………-ኹሉ አጛሽ--…………..--እስከ ኒትኪር--………--ኹሉም ኮዞ…………….---ደግሞ አጝጝ----ሳይኾን አጘነር----ቢኾንም ለምዳ አጘገነር----ባይኾን ሸርጝ ጋቢ ቅጥያዎች አዉን አጛሽ ጋላ እንት ስምቤጘ የ----/በ-------- ከ-------- -------ን ---ም ሲያ ዋነኩ ገን ሽጛ ባ እን- -ኒምክኒያተኒ እንት እንል ስብሪ ገነይና ሸይስጙ የሚ--- -ችጎይ ላው ንኝዋ ፊይሳብ ኩ ኪዝም ኹይሳብ መ--------- /የሚ- -አን ኪዝም ኹይ ዋነኩያር እንት ኹይ፡፡ ----ያለዉ -ልውድል ንኝ አውኒ ዋነኩ? ስለ----- ነኘይኝ ሸክ ሸጛ ወይር ይ ሻጋ ለይ፡፡ ------የ አኒር እንቲር ኒር ላብረ ጋሽኖሳብ፡፡ አናጝስ ዋጘር አኔው ጋሽኖሳብ፡፡ ፊይ ኳሪ ፊያጝዋ!፣ አኸና /እውቀት/ ኪንትናር ------ተማሪ ኪነይ ንኝ ት/ቤት ኪንሽናር --------አስተማሪ ኪንተኩ--------/እማራለሁ ኪንታጝ -------ምሁር/የተማረ ኪንተጙ------------ተማረ ኪነይ --------ትምህርት ኪንተይ-----------ተማረች ኪንተን-----------ተማሪዎች ሲሸንቲ---------መምህር ኪንትነኙ--------እንማር ግስ ፈይ------------መኼድ ትንጉ--…….--መጡ ጃኝ----------------ኺድ ለሽነል----አናመጣም ፌል----…----አልኼድም ለይን--…….--ይስጥህ ፊያግ/ር-..---የሚኼድ ቲት----መጣች ፌኩ-----------ኼደ በሾ----አምጣ ፌንታ----..-ሂያጅ ትዉ----መጣ ላዉ-…… ---ና/ነይ ትታ----አትምጣ ለሽ---….-አምጣ/ጪ ሸቲ----ያዘች ለይ---…..-ስጠኝ/ጭ ይዉ----ስጥ ፈሽ---…--ዉሰድ/ጅ ይኖ----ብለው ሸይ---….-ያዝ ድዎኩ……እናገራለኹ ሻይል---የለኝም እንያጝይሶ--እንዲህ ብሎ ሸይጙ--.-ያዘ ይነዝይሶ----ለማለት ብሎ ከለብትጙ….--ተቀበለ ይኩን-----------------ይላሉ ከለብትኩ-----ተቀበልኩ ጋኽ----------------ሩጥ ከለብታ---ተቀባይ ቴኩን----ይመጣሉ የኩ----…..-ይላል ይነዝ-…..--በማለት አዶ--እሽ/ይሁን ትንጉ----መጡ ከውያ---ጩኸት ቲት----መጣች አዝጙ---ከፊት ለ/ነሽነል---አናመጣም ልማጙ----ዘጋ ላይን-----ይስጥህ ልምስጙ---ተዘጋ በሾ-----አምጣ ዳድጙ---ረገጠ ትው----መጣ ብዝ---መክፈት ብዘንታ----መክፈቻትታ---አትምጣ ለም---መዝጋት ሸቲ-----ያዘች ብዝስጙ---ተከፈተ ይው----ስጥ ዋነኩ----አለሁ/አለ ኻንጙ--በላን ዋነት---አለች ኹይ--ብላ/ይ እላ----የለም/የለችም ኹ---ብሉ ዋነል----የለሁም ይጙ--አለ ሰሚል----አልነበርኩም ይት---አለች ዋለል------አልሰማሁም ዋኔይ---ያለች ሸንሲያ------ጭቆና በይ----ተው ገርሽ----------ቻለ ብትኹ--በቃኝ ማል-----መጣል ሸበኩ----ኾነ ጉዝ------ማንሳት ሸብኩን---ኾነልን ጉይ-----መነሳት ገርሽጙ---ቻለ ጓርትጙ- --ተጣ ገርሸላ---አይችልም ሰኸለጉ---ሰቀለ ገርሽኩ---እችላለሁ ጉየኩ-----ተነሳ አጚላ---አይኾንም ደበጙ----አረደ 22 አጎ----ኹኖ ፈጘጙ--ጋገረ እዣ--አወ ጃዝጙ---ጣደ ሸበጙ----አደረገ ታኸነጙ----ፈጨ ሳበጙ---ቆጠረ ኸደጙ----ቀዳ ሳብና----መቁጠር ኸዳግና--መቅዳት ፊዝት---አወጣች ኸድዋነኩ--ቀድቻለሁ ፌዝጉ---አወጣ ገዝጙ---ጠረገ ፊጉስጙ---ተነፈሰ ገዛግ---የሚጠርግ ተክሽ ተክሽጙ---ተመሳሰለ ለከምና---መልቀም ደስይጙ----ደስተስኘ ለክምጙ---ለቀ ድሻግ------ሸሸገ ሻን---መጫን ድሸንታ-----ሸሻጊ ሻንስጙ-ጫነ ከበርና-----መሸረብ ኳሸረጙ-----ቋጠረ ኳኘጙ---አዘለ መለይሻጝ----መጠበቅ መለይሽጙ----ጠበቀ መለይተንታ---ጠባቂ ሸውና---መለመን ኹይሳግ----የሚበላ ይው----ስጥ ከባጝ---ቆራጭ ኹሽ----ጋብዝ አጛ----አይደል ትኝና----ማግኘት ከበኒት/ከበኒአነት----ወለደች ኪርና----ማሽተት ከበነጙ---ወለደ ታምና---መቅመስ ከበኒእሳ----አልወለደችም ፊግሽጙ---አሳረፈ ከበኔማ?-----ወልዳነው? አከለሽጙ----አቃለለ ሚስጙ-----ረሳ ነከነክሽጙ--አነቃነቀ ሸውዛ---ህመም/በሽታ ጉዘጉሸጙ---አነሳሳ ሸውስጙ----ታመመ ሸለመጙ----ሸለመ ሸውሲት---ታመመች አመስገነጙ---አመሰገነ ታብና------መውቃት ታበጙ-----ወቃ ድክር----ርሀብ/መራብ ለከምና---መልቀም ታመጉ----ጣፈጠ ለከመጙ---ለቀመ ድዝና----አለቀ/ማለቅ ጃምኹ---እንቅልፍ ስመርና----ማፈር ኸርና----መባዳት ጠበብሽጙ----አጠበበ ጀመውና---ማንቀላፋት ከበበጙ----ከበበ ገንጁና---መተኛት ለመለመጙ----ለመለመ በን----እዳ/ብድር ኳኘጙ----ቆረጠመ ስካ----ዝምበል ገባዝጙ----ቀማ ትንቢ-----መቆም ገበዝና----መቀማት ትንብና----መቆም ገነይነጙ--- ደከመ ገነይና----ድካም ጀሉና----መዞር ትንብጉ---- ቆመ ይኮይና----መሳቅ ትንብሲት---- ቆመች ማልቱ----ችግር ወንትራ----መመለስ ኢኮይ----መሳቅ ነብ----መጥባት ፈዋ----ልቅሶ ነበጙ----ጠባ ፋ----ማልቀስ ነብሲት----ጠባች ታንቦ----መምታት ሸዉና----ማሰር ላቨ----መዉደቅ አደግና----መቅረት ሸይስበይና----መልቀቅ ኳኝ--------አላምጥ ባዝና----መግጠም ደብ------ቅበር ባዘንታ----ገጣሚ ገወትና----መመረቅ ካብ----መርዳት ገውትና----ምርቃት ታይና----መምታት ሽውስጙ----ታሰረ ገርያግ-----ደካማ ኻይሳጝ---የታጠበ ክሻግ-----ማሳደሪያ ተኮዛ---ትኩሳት ፌጉ---------ረፍት አጊላ---አይደለም ማጎርና------መስፈሪያ ዋንኸር-ጠይቅ ማጎርሳ------ሰፋሪ ኻል---እይ ቱ---ግባ ፊይ----ውጣ ልመንታ---- -አጥፊ ሳግንሽ---አንቀሳቅስ በቴ-------ትተሽ ገመርስኖ--እንነጋገር በየ------ተዉ ጓረኹ---ቆፍር ስምብ----ቆየን አሰብሽና---መታሰቢያ ስምብኛ-ቆይ አጘኩ----ይኾናል/ኾነ ጋሽና ---ማደግ ጀርበል----እምቢ ጋሽዘንታ-አሳዳጊ ግርግዋነኩ----ዋልኩ ሳኟነኩ---ዋጠው ኒፋጘኩ----ይገባዋል አግግ-ሳይኾን አንዋነኩ----እኔ አለኹ ግቶ----ኃላ እንተዋኒ----አንተ አለኽ እልግቷ--ከዚህ በኋላ ልትዶ----ይመችህ/ሽ ጎለይስነይ--ልዩነት ዋጎ----ምን ኾኖ ስምበኒር--ቢኖርም መኒ----ነዉን ከደምሻ---በማስቀደም አኖዛ----እንግዲያስ ግድዝየንታ--አስፈላጊ/ግድባይ ዋሰኩ----እሰማለኹ ይንዝጊዜዝ--የዚያን ጊዜ ናኒር----አሁንም ዳው---በፊት እኗ----እንግዲያማ ወልያጝ---የወል አንር----እኔም 25 ታገስጙ---ታገሰ እንዝክና----እንደዚህ ሸይሳግ-----የተያዘ ዋስካ----ትሰማለኽ ክልኝ----ቅናት ኪነይ-ንኝ----ት/ቤት ስምባጝ----የነበረ /የሚኖር ኪንትነኙ----እንማር ዋናጝ--ያለ ኪነይ----ትምህርት ዳንግ----ደህና ስምቢያ--የምትኖር ላብረ---አብሮ/አብረን ኮንኩል----ቆርጥም ይደርሊ--------በእግዚር ፍዝና----መዉጫ ወንተረሽ----ምላሽ አበብና----ማጠን ደስሸክ-----ደስተኛ/ደስተኞች ፍዝጙ----ዘራ ጃቦ----መጀመሪያ ፈንገይጉ----ነፈሰ ዮዉበይ----በለዉ ይሸጉ----በራ ዋገር----ጨዋታ/ወሬ ሳበንታ----ቆጣሪ ግርበደ----እኩያ ጃኜንታ----ሒያጅ ገመርስኖ----እንነጋገር ክልኘንታ----አዝማሪ ሰራጝ----ስራ ዋይተንታ----ገዥ(ለዕቃ) ኪና----መሞት መላክተንታ----መላክተኛ ኪጙ----ሞተ ይረንታ----ሃሚተኛ ኬሳብ-----እየሞተ መረጥሴይ----የተመረጠች ድንኟነኩ---ጨረስኩ ዳንግነይ----ቸርነት ገብር----የሌላ/የሰው ኪንሽናር----አስተማሪ ኪዛጝ--ይሻላእልልቲ----እልልታ አየጉ---ሌላ ኽለንታ----አስተዋይ ታገን--ብኾን ኪንትናር----ተማሪ ለወይነር--ለውጥ ኪንተን----ተማሪዎች ይከለኩ--እወዳለሁ ኪንሻጝ----አስተማሪ ኹዋነኩ--እበላለሁ 26 ኪንታጝ----ምሁር(የተማረ) ጃግስጙ---ሰደበ ሲሸንቲ----መምህር ወርሳ -----አውራሽ አውሽና -----አግባብ ጋቢ .ነገር አዱ ---ፀር/ጠላት ኻልስጋጝ --የማይታይ እኒ ወኒ ------ይህ ምንድን ነው? አድዊል ---ከጠላት ወ ይቶኒ --------ምን ብለህ ነው? ቡጢ/ሸሹ---ትግል ቲ ጅሪ ወኒ -----ብሔርኽ ምንድን ነው? ጎዝጉተት---አረገዘች አውን ቲያ-----መቸ መጣኽ? ንሽደው---ንገራት ኒ አናጝ ይር መኒ----እሱ የኛ ሰው ነውን ኹሽና ----ማብላት ኒምክኒያት ወኒ------ምክኒያቱ ምንድን ነው? ኸተይና ---መቅደድ ወ ሸቢናር---------ምን ልታደርጉ መርግና ----መምረግ አውን አጛሽ---------እስከ መቸ? ኮርና -----መኩራት ጋኝኩ ቴኩ--------እሩጨ እመጣለሁ፡፡ ዋግሽጙ ----አስኘኝ ቲወስ ፊሽ-------ያንተውን ውሰድ፡፡ ታኽን-------/ዱቄት አን ዋነኩ ------እኔ አለሁ ገምሻ---ውርጃ እንት ዋኒ-------አንተ አለህ ትገሽጙ---መቅጣት/ቀጣ ናይዴውስ መኒ----እነሱን ነውን በብጙ -----ዋኘ ናይዴው ጋጛላ ---------እነሱ ናቸው ካድጙ ---ካድ አን ጋይል--------እኔ ነኝ ብትካርማ---አልጠገብክም? ሃር ላይ ---------ነፃነት ስጠኝ ግቶ የጙ ---ወደኃላ አለ ፍንትራዝ ሸቭ-----------የፍየል ወተት ከበውጙ-------ቀዘቀዘ ኒ አወይስ ጋርሽ---------እራሱን ቻለ ጎለይሳጝ----የተለያየ ይሜን ክስት----------የኔ ጊደር ተሸጠች ሳብሳጝ-------መቁጠሪያ ይዘንቲማታዋይትጙ----ወንድሜ ወይ ፈን ገዛ እንደክ -----ኖር ቲ ልበኪ ሚስጙ----------ልብህ/ሽ እረሳ 27 ብልኸ -----ብለህ ሸመርዝ ገኒ -------የጦር አለቃ ለምዳ -----ምሳሌ ሽጎይ ላንግላ----------ትንሽ ጣት ኒ ልበኪ ከርሷነኩ-----ልቡ ተሰቀለ አዚ ጋቢ ---------አዲስ ነገር ሽራጝ ጋቢ--------ጥሩ ነገር ይንዴውዝ ዶካ -------ለእነዚያ ንገራቸው ይንዝ ድውካ ---------ለዚያ ንገረው ኻሽኒ በላስ ከልጙ-------ሌባው በሩን ሰበረ ሰዊ ናጝቷነኩ -------ዝናቡ በዝቷል አመር አዠ ፌኩ----ነገ ገቢያ እሔዳለሁ ይ ፊዘን ምኻላ----- የኔ ዘር አይኾንም ወ አዳጎኒ ---------ምን ቀረባችሁ አዳጎጌ ---------ቀርቶብኛል ዋገርተሷብ--------እየተጫወትኩ ይረን ዋጘርሳኖአነኩ------ሰዎች ያወራሉ ናን ኳሪ ፊያነቲ -----አኹን ፀሓይ ወጥታለች እልሴዛ ወ ትተኪና-------ታዲያ ምን ትመስላለህ? ቱዋነኩ ሚልት ------------ጠብቀኝ መጣሁ ደስሽ ፊሻ-----------ደስ ካለህ ውሰደው ድውኖሳብ አጛ---------እየነገርናቸው አይደል ቶሳብ ጋላ----------------እየመጣ ነው ጋቢ ግን-----------------ነገር ግን ግርጊ ማለኩ----------ቀን ይጥላል ግርጊ ገዘኩ------------ቀን ያነሳል ግርጊ ፌኩ -----------ቀን ይሔዳል ግርጊ ቴኩ------------ቀን ይመጣል 28 በልጋ አሸጙ----------ገብስ አጨደ ድሾሳብ ጋላ---------እያጠፋ ነው ዋሰኩ-------እሰማለሁ ኹይሳግ------------የሚበላ/ምግብ ዘመንዝ ሳብሳጝ-----የዘመን ቁጥር አጎ አነኙ-------ሆኖ እያለ እንዴት ይቴኒ-------እንዴት ያለች? አከኹ------------አውቃለሁ ገር ነበጙ------------ጥጃው ጠባ ይልላጝ-------አንድ ዓይና ኒያ ሸራጝስ በጙ----እሱስ ጥሩ ነበር ወዝኒ አዳጘጋጝ-----ለምን አልቀርም ክርና ከል----ድንጋይ ስበር አውት ሰረንትኖ----------የት እንገናኝ በቲበይ በከኩ-----በልተወው በቃኝ እንኮ ስናግ ---------እንኳን አደረሰን ኪኝ አፋፍል------በሞት አፋፍ ኦጚ-----------ኹን ሻኹ ካና----------ወጥ እንጨት ኦጝዶ------------ይኹን ሸረብሳ ካና-------ጥርብ እንጨት ኦጝቶ----------ትኹን ምዝገና አገን-------እግ/ይመስገን ኦጋ------------ኹኑ ድኙዝ ናግተኩ-----እጅግ በዛ ኦጝኒ----------ይሁኑ/አክብርት/ ንኝዝ ምራያ-------የቤት መስታውት -አውሪ ጎርዋ ----አውራ መንገድ ብትከርማ--------አልጠገብክም -ክብሻጝ ፊርዚ---ክንፍ ያለው ፈረስ ዳግዚ ፊያግ----------አውሮፕላን/የሚበር -አኹዝ ፊያግ-----------መርከብ አውኒዝ ድክ----------------ከማን ጋር ቴናጝ?-------ትመጣላችሁ ተይሻጝዝ ------------በቅደም ተከተል ቴጝ----------ይመጣል መኸኸርነዝ ----------በመመካከር ቴኩ----------መጣ/ይመጣል ተፍቀርስነዝ----------በመፈቃቀር ቴቲ-------ትመጣለች ላግነይ---------------በአንድነት ቴታጝ?-------ትመጣለህ/ሽ ከው ይከልነይዝ ----ባገር ወዳድነት ይሳጝ-------ይባላል ትውስትስነዝ ---------በመግባባት ዋስካ---------ትሰማለ ሕዝብ ቁጥር የቅማንት ህዝብ ቁጥር በአሁኑ ሰዓት በ2000000 በላይ ይሆናል ተብሎ ይገመታል። መልክዓ ምድር ቅማንት የሚኖረው በላይ አርማጭሆ፣በጭልጋ፣በከፊል ደንቢያ፣በመተማ፣በጎንደር ዙሪያና በቋራ ወረዳዎች ሲሆን ማኅበረሰቡ የአማራና የትግሬ ጎሳዎች ወደ ኢትዮጵያ ከመምጣትና ከመስፈራቸው በፊት ቀድሞ ገብቶ ለአብዛኛዎች አካባቢዎች ስም የሰጠ የሰለጠነ ቋንቋ ባለቤት እንደሆነ በታሪክ መጽሐፍት ተፅፎ ይገኛል። ኢሲራክ ዘወንጌ ነኝ። ታሪክ ታዋቂ ሰዎች ቅማንት የኢትዮጵያ ብሔር ነው። የኢትዮጵያ

1547

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8B%B2%E1%88%B5%20%E1%8A%A0%E1%89%A0%E1%89%A3

አዲስ አበባ

አዲስ አበባ ወይም በረራ ፣አዱ ገነት ወይም በተለምዶ "ሸገር" የኢትዮጵያ ዋና ከተማ ስትሆን በተጨማሪ የአፍሪካ ሕብረት መቀመጫ እንዲሁም የብዙ የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ቅርንጫፎችና ሌሎችም የዓለም የዲፕሎማቲክ (የሰላማዊ ግንኙነት) ልዑካን መሰብሰቢያ ከተማ ናት ራስ-ገዝ አስተዳደር ስላላት በኢ.ፌ.ዲ.ሪ ህገመንግስት የፌደራል ከተማነትን ማዕረግ ይዛ ትገኛለች። ከባሕር ጠለል በ2500 ሜትር ከፍታ ላይ የምትገኘው ከተማ በ1999 አ.ም በተደረገው የህዝብ ቆጠራ ወደ 2,739,551 በላይ ሕዝብ የሚኖርባት በመሆኗ የሀገሪቱ ትልቋ ከተማ ናት። ከተማዋ እቴጌ ጣይቱ በመረጡት ቦታ ማለትም በፍልውሐ አካባቢ ላይ በባላቸው በዳግማዊ ምኒልክ በ፲፰፻፸፰ (1878) ዓ.ም. ተቆረቆረች። የሕዝቧ ብዛት በያመቱ 8% (ስምንት በመቶ) እየጨመረ አሁን ወደ አምስት ሚሊዮን እንደሚደርስ ይገመታል። ከእንጦጦ ጋራ ግርጌ ያለችው መዲና የአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ መገኛ ነች። ይህም በመስራቹ የቀድሞው ንጉሠ-ነገሥት ስም ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ዩኒቨርሲቲ ይባል ነበር። ታሪክ ቅድመ ታሪክ በዓለም ዙሪያ ካሉ ወደ 1,000 የሚጠጉ ሰዎች በዘረመል መረጃ ላይ የተመሰረተ ጥናት የሰው ዘር ከአዲስ አበባ ቅርብ ከሆነ ቦታ ከ100,000 ዓመታት በፊት እንደተበተነ ያመለክታል። መካከለኛው ዘመን የመካከለኛው ዘመን ነገሥታት መዲና የነበረው በራራ ተብሎ ለሚጠራው ቦታ ከቀረቡት ጥቂት ቦታዎች መካከል ከአሁኑ አዲስ አበባ በስተሰሜን የሚገኘው እንጦጦ ተራራ ላይ ያለ ከፍ ያለ ጠፍጣፋ መሬት ነው። ይህ ቦታ እስከ 16ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የዐጼ ልብነ ድንግል አገዛዝ ድረስ የበርካታ ነገስታት ዋና መኖሪያ ሆኖ አገልግሏል። በ1442 ዓ.ም አካባቢ ጣሊያናዊው የካርታ ባለሙያ ፍራ ማውሮ ባሳለው ካርታ ላይ ከተማዋን በዝቋላ ተራራ እና በመንጋሻ መካከል አስቀምጧታል። ሆኖም ግን የመናዊው ጸሃፊ አረብ-ፋቂህ እንደዘገበው በ1521 ዓ.ም የንጉሠ ነገሥቱ ጦር ከአዋሽ ወንዝ በስተደቡብ ተይዞ ሳለ በግራኝ አህመድ ተመትታለች። በራራ የሚገኘው በእንጦጦ ተራራ ላይ ነው የሚለው ሀሳብ የሚደግፈው በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የተመሰረተውና በዓለት በተፈለፈለው ዋሻ ሚካኤል እና በእንጦጦ ማርያም ቤተ ክርስቲያን መካከል የሚገኝ ትልቅ የመካከለኛው ዘመን ከተማ በመገኘቱ ነው። በ30 ሄክታር ቦታ ለ ያረፈው ይህ ጥንታዊ ከተማ ከ 520 ሜትር የድንጋይ ግንብ እስከ 5 ሜትር ቁመት ያላቸው 12 ማማዎች ያሉት ቤተመንግስት ያካትታል። ምስረታ ከከተማዋ በፊት የኢትዮጵያ ዋና ከተማ የነበረችው እንጦጦ የተመሰረተችው በዳግማዊ ዐጼ ምኒልክ በ1871 ዓ.ም ነበር። በወቅቱ የሸዋ ጠቅላይ ግዛት ንጉስ የነበሩት ምኒልክ የእንጦጦ ተራራን በደቡብ ወታደራዊ ዘመቻቸው ጠቃሚ መሰረት አድርገው አገኙት። በስፍራው የነበረውንም ፍርስራሽ እና ያልተጠናቀቀ የመካከለኛው ዘመን ውቅር ቤተክርስቲያን ጎበኙ። ሚስታቸው እቴጌ ጣይቱ ቤተክርስቲያን በእንጦጦ ላይ መስራት በጀመሩበት ወቅት፣ የምኒሊክ ዝንባሌ ወደእዚህ ስፍራ በተለይ ተሳበ፤ ሁለተኛም ቤተክርስቲያን ባቅራቢያው ሠሩ። ነገር ግን ማገዶም ሆነ ውኃ በማጣት ምክንያት አካባቢው መንደር ለመመሥረት አይመችም ነበር፤ ስለዚህ ሰፈራው የጀመረበት ከተራራው ትንሽ ወደ ደቡብ በሚገኘው ሸለቆ ውስጥ በ1878 ነበረ። እቴጌ ጣይቱ እርሳቸውና የሸዋ ቤተመንግስት ወገን መታጠብ ይወዱ የነበረበት ፍልወሃ ምንጭ አጠገብ ለራሳቸው ቤት ሠሩ። አዲስ አበባ (ወይም ባጭሩ «አዲስ») ተብላ የተሠየመችው እቴጌ ጣይቱ ኅዳር ቀን (1879) ዓ.ም. ፍልወሃ ምንጭ ወርደው ሳሉ ከዚህ በፊት አይተዋት የማያውቋት አንዲት ልዩ አበባ አይተ ስለማረከቻቸው ቦታውን ‹‹አዲስ አበባ!›› አሉ ይባላል። ከእዚያ በኋላ ሌሎች መኳንንቶች ከነቤተሰቦቻቸው አቅራቢያውን ሠፈሩ፤ ምኒልክም የሚስታቸውን ቤት ቤተመንግሥት እንዲሆን አስፋፉትና እስከ ዛሬ ድረስ ቤተ መንግሥት ሆኖ ቆይቷል። ምኒልክ የኢትዮጵያ ንጉሰ ነገሥት በሆነበት ወቅት በ1881 ዓ.ም አዲስ አበባ የኢትዮጵያ ዋና ከተማ ሆነች። ከእዚያ ጀምሮ ከተማዋ ለመኳንንቶች ብቻ ሳይሆን የእጅ ጥበብ ባለሙያዎችን፣ ነጋዴዎችን እና የውጭ ሀገር ጎብኝዎችን ጨምሮ በርካታ የስራ ክፍሎችን በመሳብ አደገች። ቀደምት የመኖሪያ ቤቶች ጎጆዎች ነበሩ። የአዲስ አበባ ዕድገት የጀመረው ያለቅድመ ዕቅድ በተከሰተ ፈጣን የከተማ መስፋፋት ነው። ከአፄ ምኒልክ አስተዋፅዖዎች አንዱ ዛሬም በከተማው ጎዳናዎች የሚታዩት በርካታ የባሕር ዛፎች ተከላ ነው። እንደ ሪቻርድ ፓንክረስት ገለጻ የከተማዋ የተፋጠነ የህዝብ ቁጥር መጨመር ምክንያት በጊዜያዊ ገዥዎች እና በወታደሮቻቸው፣ በ1892 ረሃብ እና የአድዋ ጦርነት ምክንያት ነው። ሌላው የ1899 የመሬት ህግ፣ በ1901 የማዘጋጃ ቤት አስተዳደር እና ከ20ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የነበረው የባቡር እና የዘመናዊ የትራንስፖርት ስርዓት እድገት ነው። 20ኛው ክፍለ ዘመን ቅድመ-ጣሊያን ወረራ (1908-1927) በ1908 አቶ ገብረህይወት ባይከዳኝ የዋና ዋና የአስተዳደር ክፍሎችና የኢትዮ– ጅቡቲ የባቡር መስመር አስተዳዳሪ ሆኑ። በ1909 ራስ ተፈሪ መኮንን፣ (በኋላም ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ) ከተሾሙ በኋላ በከተማዋ ከፍተኛ ሰው ነበሩ። ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ራስ ተፈሪ በ1910 እንደ እንደራሴ ህጋዊ ስልጣን አግኝተዋል። የዘመናዊነትንና ከተሜነትን አስፈላጊነት በመገንዘብም ከተማዋን ወደ ለውጥ ለማምጣት ጥረት ያበረከቱ ሲሆን ሀብት ክፍፍልም አድርገዋል። በ1918 እና 1919 መጠነ ሰፊ የኢኮኖሚ አብዮት ተፈጠረ በካፒታል ክምችት ምክንያት የተትረፈረፈ የቡና ምርት ማደግ ጀመረ ።መካከለኛው የህብረተሰብ ክፍል ከዚህ ሃብት በማትረፍ ከውጪ የሚገቡ የአውሮፓ የቤት እቃዎች እና አዳዲስ አውቶሞቢሎችን በማስመጣት፤ ባንኮችን በማስፋፋትና አዳዲስና በድንጋይ የተገነቡ ቤቶችን በመስራት ከተማዋን ተጠቃሚ አድርገዋል። በ1918 የተሽከርካሪዎች አጠቃላይ መዝገብ 76 ሲሆን በ1922 ወደ 578 ደርሷል። የመጀመሪያው የመንገድ ትራንስፖርት በአዲስ አበባ እና በጅቡቲ መካከል በደሴ አቅጣጫ የተከፈተው አውራ ጎዳና ነው። አውራ ጎዳናው ለጅቡቲው የፈረንሳይ የባቡር መስመር ጠቃሚ ነበር። በ 1922 ንጉሠ ነገሥቱ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ዘውድ ጭነው አዳዲስ ቴክኖሎጂዎችን እና የመሰረተ ልማት ግንባታዎችን ቀጥለዋል ከእነዚህም መካከል የኤሌክትሪክ መስመሮችንና ስልክ እንዲሁም እንደ ሚያዚያ 27 አደባባይ ያሉ በርካታ ሐውልቶችን ይካተታሉ። በጣሊያን ወረራ ጊዜ (1928-1933) በ1928 ዓ.ም. በጦርነት ጊዜ የፋሺስቶች ሠራዊት ከተማዋን ወርረው ዋና ከተማቸው አደረጉዋት፤ እስከ 1931 ድረስ የኢጣልያ ምስራቅ አፍሪቃ አገረ ገዥ ነበረባት።ከተማዋ ከወረራ በኋላ እስከ 1933 ድረስ የጣሊያን ምስራቅ አፍሪካ ዋና ከተማ ሆና ነበረች። በ1933 ከተማይቱ በሜጀር ጄነራል ዊንጌት እና በአፄ ኃይለ ሥላሴ የኢትዮጵያ ጌዲዮን ሃይል እና የኢትዮጵያ ንቅናቄ ነፃ ወጣች። አፄ ኃይለ ሥላሴም ከሄዱ ከአምስት ዓመታት በኋላ ግንቦት 5 ቀን 1941 ዓ.ም. ተመለሱ። የድህረ-ጣሊያን ወረራ (1933-1966) በ1938 አጼ ኃይለ ሥላሴ ከተማዋን የአፍሪካ ዋና ከተማ እንድትሆን ንድፍና እና የማስዋብ ግቦችን ለማሰራት ታዋቂውን እንግሊዛዊ ማስተር ፕላን ሰሪ ፓትሪክ አበርክሮምቢን ጋበዙ። ማስተር ፕላኑ በ1935 ከነበረው የለንደን የትራፊክ ችግር ተሞክሮ በመውሰድ የዋና ዋና የትራፊክ መስመርና የሰፈር ክፍሎችን ጥንቃቄ በተሞላበት መልኩ በመለየት ተጠናቀቀ። ኃይለ ሥላሴ በ1963 በኋላም በ1994 ፈርሶ በአፍሪካ ኅብረት የተተካውን የአፍሪካ አንድነት ድርጅት እንዲመሰርትም ረድተው ነበር፣ ዋና መሥሪያ ቤቱም በከተማዋ ነው። የተባበሩት መንግሥታት ምጣኔ ሀብት ጉባኤ ለአፍሪቃ ደግሞ ጠቅላይ መሥሪያ ቤት ባዲስ አበባ አለው። በ1957 ዓ.ም. አዲስ አበባ ለኦርቶዶክስ አብያተ ክርስቲያናት ስብሰባ ሥፍራው ነበረች። እ.ኤ.አ. በ1957 የተማሪዎች ሰልፍ “መሬት ላራሹ” በሚል መፈክር በማሰማት በኢትዮጵያ የማርክሲስት ሌኒኒስት እንቅስቃሴ ተካሂዷል። በተጨማሪም በ1955 የተከሰተው የነዳጅ ቀውስ በከተማይቱ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል። በ1966 ዓ.ም ሃይለስላሴ ከስልጣናቸው በፖሊስ አባላት ወረዱ። በኋላም ቡድኑ በይፋ “ጊዜያዊ ወታደራዊ አስተዳደር ምክር ቤት” በማለት ራሱን ደርግ ብሎ ሰየመ። በወቅቱ ከተማዋ 10 ወረዳዎች ብቻ ነበሩት። የደርግ አስተዳደር (1966-1983) ደርግ ስልጣን ከያዘ በኋላ በግምት ሁለት ሶስተኛው ቤቶች ወደ ኪራይ ቤት ተዛወሩ። የህዝብ ቁጥር ዕድገት ከ6.5% ወደ 3.7% ቀነሰ። በ1975 ደርግ በግል ባለ አክሲዮኖች የተገነቡ “ተጨማሪ” የኪራይ ቤቶችን የአገር ንብረት አደረገ። በመሆኑም በአዋጅ ቁጥር 47/1975 የተዳከሙ ቤቶች(ከጭቃ የተገነቡ) በቀበሌ ቤቶች ይተዳደራሉ፣ ጥራት ያላቸው የኪራይ ቤቶች ደግሞ በኪራይ ቤቶች አስተዳደር ኤጀንሲ ስር ይሆናሉ። እነዚያ የኪራይ ቤቶች ዋጋ ከ100 ብር (48.31 የአሜሪካ ዶላር) በታች ከሆነ በቀበሌ አስተዳደር ሥር ይሆናል። ይህን ተከትሎ የአስተዳደር ክፍፍሉ ወረዳዎች ወደ 25 እና 284 ቀበሌዎች አድጓል። በደርግ ጊዜ የሃንጋሪው አርክቴክት ፖሎኒ በከተማ ልማትና ቤቶች ሚኒስቴር እገዛ የከተማውን ማስተር ፕላን የጀመረው የመጀመሪያው ሰው ነው ፖሎኒ በጊዜው አብዮት አደባባይ ተብሎ የተጠራውን የመስቀል አደባባይን በአዲስ መልክ በመንደፍ ሠርቷል። ኢ.ፌ.ዲ.ሪ (1983-አሁን) ደርግን ለመጣል እየታገለ የነበረው ጥምር ፓርቲ የኢትዮጵያ ህዝቦች አብዮታዊ ዲሞክራሲያዊ ግንባር (ኢህአዴግ) ግንቦት 20 ቀን 1983 አዲስ አበባን ተቆጣጠረ። ተዋጊዎች 4ኪሎ ቤተመንግስት ታንክና ከባድ መሳርያ ታጥቀው ገቡ። ከአንድ ዓመት በኋላ አዲሱ የኢ.ፌ.ዲ.ሪ ሕገ መንግሥት ወጣ። ሁሉም የኢትዮጵያ ከተሞች ተጠሪነታቸው ለክልል አስተዳደር ሲሆን፣ አዲስ አበባ (አዋጅ ቁጥር 87/1997) እና ድሬዳዋ (አዋጅ ቁጥር 416/2004) እራስን በራስ የማስተዳደር እና የልማታዊ ማዕከልነት ስልጣን ያላቸው ቻርተርድ ከተሞች ሆኑ። በሚያዝያ 25/2007 ዓ.ም የአዲስ አበባን ድንበሮች በ1.1 ሚሊዮን ሄክታር ወደ ኦሮሚያ ልዩ ዞን ለማስፋፋት የተዘጋጀው አወዛጋቢ ማስተር ፕላን፣ የ2007ቱን የኦሮሞ ተቃውሞ አስነስቷል። መንግስት በሰላማዊ ሰልፈኞች ላይ በመተኮስና በድብደባ የሰጠው ምላሽ ወደ ለየለት አድማና ተቃውሞ አባባሰው። አወዛጋቢው ማስተር ፕላን በጥር 12 ቀን 2008 ተሰርዟል።በዚያን ጊዜ 140 ተቃዋሚዎች ተገድለዋል። በአብይ አህመድ የጠቅላይ ሚኒስትርነት ጊዜ በአዲስ አበባ እና አካባቢዋ "ሸገርን ማስዋብ" የተሰኘ ስራ ተካሂዷል። ይህ ፕሮጀክት የከተማዋን አረንጓዴ ሽፋንና ውበት ለማሳደግ ያለመ ነው። 2010 ዶ/ር አብይ ከእንጦጦ ተራሮች እስከ አቃቂ ወንዝ ድረስ 56 ኪሎ ሜትር የወንዝ ዳርቻዎችን ለማስፋፋት ያቀደውን "የአዲስ አበባ ወንዞች ዳርቻዎች ልማት ፕሮጀክት" የተሰኘ ፕሮጀክት አስጀመሩ። ሰፈሮች የአዲስ አበባ ከተማ ሠፈሮች ስያሜያቸውን ያገኙት በተለያዩ ምክንያቶችና አጋጣሚዎች ነው። እነዚህንም በተለያዩ ዘርፎች ከፍሎ በቅደም ተከተል ማየት ይቻላል። በርካታዎቹ የከተማዋ ቀደምት ሠፈሮች ስያሜያቸውን ያገኙት በቤተ-መንግሥቱ ዙሪያ መሬት በጉልት መልክ በተሠጣቸው መሣፍንቶችና መኳንንቶች ስም ነው። በዚህ መልክ ስያሜያቸውን ካገኙት ሠፈሮች መካከል ራስ መኮንን ሠፈር፣ ራስ ተሰማ ሠፈር፣ ራስ ብሩ ሠፈር፣ ፊታውራሪ ሀብተ ጊዮርጊስ ሠፈር፣ ራስ ስዩም ሠፈር፣ ደጃዝማች ውቤ ሠፈር፣ ነጋድራስ ኃይለ ጊዮርጊስ ሠፈር ደጃዝማች ዘውዱ አባኮራን ሠፈር እና ሸጎሌ (የአሶሣ ገዢ በነበሩት በሼክ ሆጀሌ አል ሐሠን የተሠየመው) ሠፈር ይጠቀሳሉ። ከእነዚህ ሠፈሮች መካከል ደጃዝማች ውቤ ሠፈር በተለይ ከጣሊያን ወረራ በፊት በሴተኛ አዳሪነት የሚተዳደሩ ነዋሪዎች በከፍተኛ ደረጃ ከሚገኙባቸው የከተማዋ ሠፈሮች አንዱ እንደነበረ ይነገራል። በዚህም ሳቢያ በስነ ቃል በርካታ ግጥሞች በዚህ ሠፈር ዙሪያ ተገጥመዋል። ከነዚህም መካከል፣ «ደጃች ውቤ ሠፈር ምን ሠፈር ሆነች፣ ያችም ልጅ አገባች ያችም ልጅ ታጨች። ደጃች ውቤ ሠፈር ሲጣሉ እወዳለሁ፣ ገላጋይ መስዬ እገሊትን አያለሁ። ደጃች ውቤ ሠፈር የሚሠራው ሥራ፣ጠይሟን በጥፊ ቀይዋን በከዘራ» የሚሉት ይገኙበታል። በሁለተኛ ደረጃ ደግሞ ከመላው የአገሪቱ ማዕዘናት መጥተው አዲስ አበባ በሠፈሩ ብሔረሰቦች የተመሠረቱ ሠፈሮች ይጠቀሳሉ። በዚህ መልክ ከተመሠረቱት ሠፈሮች መካከል ለአብነት አደሬ ሠፈር፣ ጎፋ ሠፈር፣ ወሎ ሠፈር፣ ወርጂ ሠፈር፣ መንዜ ሠፈርና ሱማሌ ተራ ይገኙበታል። የወርጂ ሠፈርን የመሠረቱት የወርጂ ብሔረሰብ አባላት በቆዳና በበርኖስ ንግድ የተሠማሩ እንደነበሩ ይነገርላቸዋል። በተመሣሣይ መልኩ የሱማሌ ተራ ነዋሪዎች ዋነኛ መተዳደሪያ የሻይ ቤት ሥራ እንደነበር ይታመናል። በሶስተኛ ደረጃ በተለያዩ ሙያዎች ተሠማርተው በተለይም በቤተ መንግሥቱ የተለያዩ የሥራ ድርሻዎች በነበራቸው ባለሙያዎች የተቆረቆሩ ሠፈሮችን እናገኛለን። እነዚህም ከብዙ በጥቂቱ ሠራተኛ ሠፈር፣ ዘበኛ ሠፈር፣ ሥጋ ቤት ሠፈር፣ ኩባንያ ሠፈር፣ ጠመንጃ ያዥ ሠፈር፣ ካህን ሠፈር (በኋላ ገዳም ሠፈር) ገባር ሠፈር ሠረገላ ሳቢ ሠፈርና ውሃ ስንቁ ሠፈርን ያካትታሉ። ሠራተኛ ሠፈር በአፄ ምኒልክ ቤተ-መንግሥት በዕደ ጥበባት ሙያ በተሠማሩ ነዋሪዎች የተመሠረተ ሠፈር ነው። የሠፈሩ መሥራቾች ዋነኛ ሙያ የብረታ ብረት ሥራ እንደነበረ ይነገራል። ይሄም የተለያዩ የብረታ ብረት ውጤቶችን ለምሣሌ ማረሻ፣ የፈረስ እርካብን፣ የቤት እቃዎችን፣ የጋሻና ጦር እና የጠመንጃ ዕድሳትን ይጨምራል። በቤተ መንግሥቱ በአናጢነት የተሠማሩ ባለሙያዎችም የሚኖሩት በሠራተኛ ሠፈር እንደነበር ይነገራል። በከተማዋ ከሚኖሩት የውጭ ተወላጆችም መካከል ጥቂቶቹ የሚኖሩት በዚሁ ሠፈር ነበር። ከነዚህም የውጭ ነዋሪዎች መካከል በግንባር ቀደምትነት የሚጠቀሱት አርመናዊው የግብረ ህንፃ ባለሙያ ሙሴ ሚናስ ሔርቤጊን ነበሩ። ዘበኛ ሠፈር የቤተ-መንግሥቱ ጠባቂዎች ወይም የዕልፍኝ ዘበኞች የሠፈሩበት ሠፈር ሲሆን፣ ገባር ሠፈር ደግሞ ከተለያዩ የአገሪቱ ክፍላተ ሀገር እንደ ማር፣ እህልና ከብት በመሣሠሉት ምርቶች ዓመታዊ ግብር ለመክፈል ወደ ከተማዋ በሚመጡ ግለሰቦች የተመሠረተ ሠፈር እንደሆነ ይነገራል። የውሃ ስንቁ ሠፈር መስራቾች ደግሞ መደበኛ ክፍያ የሌላቸው እና ስንቃቸው ውሃ ብቻ የሆነ የጦሩ አባላት የሠፈሩበት ሠፈር እንደነበረ ይነገራል። በሌላ በኩል ጥቂት የማይባሉ የአዲስ አበባ ሠፈሮች ስያሜያቸውን ያገኙት በተለያዩ አጋጣሚዎች፣ ክስተቶችና ታሪካዊ ክንዋኔዎች ነው። ሠባራ ባቡር እሪ በከንቱ ዶሮ ማነቂያ አፍንጮ በር ፣አራት ኪሎ ስድስት ኪሎ አምስት ኪሎ ጣሊያን ሠፈር፣ ሃያ ሁለት ማዞሪያ፣ ሽሮ ሜዳ እና ነፋስ ስልክ ተብለው የሚጠሩትን ሠፈሮች በዚሁ ዘርፍ መፈረጅ ይቻላል። ሰባራ ባቡር ሠፈር ስያሜውን ያገኘው ሙሴ ሰርኪስ ተርዚያን በሚባሉ አርመናዊ ነጋዴ አማካኝነት ከውጭ አገር መጥቶ አሁን ስያሜውን ባገኘበት ቦታ ተበላሽቶ በቀረው የመንገድ መሥሪያ ተሽከርካሪ (ሮለር) ምክንያት ሠፈሩ ሰባራ ባቡር እንደተባለ ይነገራል። አገሬው “የሠርኪስ ባቡር” እያለ የሚጠራው መሣሪያ አዲስ አበባ በደረሰ ጊዜ የሚከተለው ግጥም ተገጥሞለት ነበር። «ባቡሩ ሰገረ ስልኩም ተናገረ፣ምኒልክ መልአክ ነው ልቤ ጠረጠረ።» በሌላ በኩል ከዐድዋ ጦርነት በኋላ በድል አድራጊው የኢትዮጵያ ሠራዊት የጦር ምርኮኞች የሆኑት የጣሊያን ተወላጆች በማረፊያነት የተመረጠው ቦታ ጣሊያን ሠፈር የሚለውን ስያሜ ማግኘቱ ይታወቃል። እንደዚሁም የስድስት ኪሎ ሠፈር አራት መንገዶች መገናኛ የሆነው አካባቢ አራት ኪሎ ሠፈር በሁለቱ ሠፈሮች መካከል ያለው አካባቢ ቆይቶ አምስት ኪሎ ሠፈር የሚለውን ስያሜ ማግኘቱም የሚታወቅ ነው። ሌላው በከተማው ከሚገኙ ዋና ዋና ሠፈሮች መካከል በከተማዋ ቀደምት ነዋሪዎች በሆኑት የኦሮሞ ተወላጆችና የቦታ ስሞች የተሰየሙ ሠፈሮችን እናገኛለን። ከነዚህም መካከል ጉለሌ ጎርዶሜ ቀበና ኮተቤ ፣የካ እንዲሁም ገርጂ እና ላፍቶ የተባሉት ሠፈሮች ለአብነት ይጠቀሳሉ። ከእነዚህም ሠፈሮች መካከል በቀበና ወንዝ ስም በተሰየመው ቀበና ሠፈር ከተገጠሙት ግጥሞች አንዱን እንመልከት። «ቀበና ለዋለ አራዳ ብርቁ ነው፣ አራዳም ለዋለ ቀበና ብርቁ ነው፣እሱስ ላገናኘው ሴት ወይዘሮም ደግ ነው።» በሌላ ዘርፍ ከ1928 የጣሊያን ወረራ እና የአምስት ዓመት ቆይታ ጊዜ አንዳንድ የአዲስ አበባ ቦታዎች እና ሠፈሮች የጣሊያንኛ ስያሜ አግኝተዋል። ከእነዚህም መካከል መርካቶ (የአገሬው ገበያ) ፒያሣ (የቀድሞው አራዳ) ካዛንቺስ፣ ካዛ ፖፖላሬ እና ካምቦሎጆ ዋና ዋናዎቹ ናቸው። ካዛንቺስ ስያሜውን ያገኘው አዲስ አበባ በጣሊያን ይዞታ ስር በነበረችበት ጊዜ ለከፍተኛ የጣሊያን ሹማምንት መኖሪያ ቤቶች በሠራው የጣሊያን ኩባንያ ምህፃረ ቃል ሲሆን ካዛ ፖፖላሬ ደግሞ በዝቅተኛ ደረጃ ለሚገኙ ጣሊያናዊያን ቤቶች በሠራው በካዛ ፖፖላሬ ኩባንያ ስም ነው ስያሜውን ያገኘው። በሌላ በኩል ካምቦሎጆ ሠፈር መጠሪያውን ያገኘው ካምፖ አሎጅዬ ኦፔራ ከሚለው ስም ሲሆን ይሄም ማለት የሠራተኞች ካምፕ ማለት ነው። እንዲሁም በከተማዋ በሚገኙ አብያተ ክርስቲያን እና አጥቢያዎች የተሰየሙ ሠፈሮች ሌላው ዋነኛ ዘርፍ ነው። በዚህ ዘርፍ ከሚገኙ ሠፈሮች መካከል ተቀዳሚውን ሥፍራ የሚይዘው አራዳ ጊዮርጊስ ሠፈር ነው። አራዳ በተለይም ከጣሊያን ወረራ ቀደም ባለው ጊዜ የአዲስ አበባ የኢኮኖሚ ማዕከል ከመሆኑ አኳያና በርካታ ማሕበራዊ ክንዋኔዎችን ያስተናግድ የነበረ ሠፈር እንደመሆኑ በስነቃል ብዙ ተብሎለታል። ለአብነት «ሱሪ ያለቀበት አይገዛም አዲስ፣ ወይ አዲስ አበባ ወይ አራዳ ጊዮርጊስ። እስኪ አራዳ ልውጣ ብርቱካን ባገኝ፣ ትናንት ኮሶ ጠጣሁ ዛሬ መረረኝ። ምነው በአደረገኝ ከአራዳ ልጅ መሣ፣ እንኳን ለገንዘቡ ለነፍሱ የማይሣሣ። የአራዳ ዘበኛ ክብሬ ነው ሞገሴ፣በቸገረኝ ጊዜ የሚደርስ ለነፍሴ» የሚሉት ይገኙባቸዋል። በዚህ ዘርፍ የሚመደቡ ሌሎች ሠፈሮች ደግሞ አማኑኤል ዮሴፍ ኪዳነ ምሕረት ቀራኒዮ መድኃኔ ዓለም እና ቀጨኔ መድኃኔ ዓለምን ያካትታሉ። እ.ኤ.አ. ከ 1888 ዓ.ም. የዐድዋ ጦርነት ድል እና ከአዲስ አበባው ስምምነት በኋላ ጣሊያን፣ ሌሎች የአውሮፓ መንግሥታት እና አሜሪካ የአገራችንን ሉዓላዊነት በመቀበል ከኢትዮጵያ ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት መሥርተዋል። በዚህ ሂደት በርካታ አገሮች የነዚህን አገሮች ፈለግ በመከተል ኤምባሲዎቻቸውን በአዲስ አበባ ከፍተዋል። ከአዲስ አበባ በርካታ ሠፈሮች መካከል አንዳንዶቹ ስያሜያቸውን ያገኙት ከእነዚህ ኤምባሲዎችና ቀደም ሲል ደግሞ ከሌጋሲዮኖች ነው። ፈረንሣይ ሌጋሲዮንና ሩዋንዳ ሠፈሮች ለዚህ ጥሩ ምሳሌ ናቸው። በመጨረሻም ከአዲስ አበባ ሠፈሮች መካከል አንዳንዶቹ በታዋቂ የውጭ አገር ዜጎች ስም የተሠየሙ ናቸው። ከእነዚህም መካከል ቤኒን ሠፈር እና ተረት ሠፈር ይገኙበታል። ቤኒን ሠፈር ስያሜውን ያገኘው ከጣሊያን ወረራ በፊት ተዋቂ ነጋዴ በሆኑት የአይሁድ ተወላጅ ቤኑን ሲሆን ተረት ሠፈር ደግሞ ስያሜውን ያገኘው በአዲስ አበባ ከተከፈቱት ከመጀመሪያዎቹ ሆቴሎች አንዱ በነበረው በሆቴል ዳፍራንስ ባለቤት በሆኑት ፈረንሣዊው ሙሤ ቴረስ ስም ነው። ተረት ሰፈር በጣም ታዋቂ የሆኑ አረብ እመቤት ይኖሩ ነበር ።የሰፈሩ ሰው እኚህን እመቤት <የተረት ሰፈር አድባር> ብሎ ይጠራቸው ነበር ትክክለኛ ስማቸው ግን ወ/ሮ መርየም ቃሲም ሲሆን የሰፈሩ ሰው ያወጣላቸው የሁልግዜም መጠሪያ ስማቸው ግን "እሜት ማሪያም" ነበር ።የተረት ሰፈር ሰው ሆኖ እሜት ማሪያምን እና የመካሻ ማሞ ጋራጅን የማያውቅ የለም ክፍለ ከተሞች አዲስ አበባ በዐሥር ክፍለ ከተሞች እና በዘጠና ዘጠኝ ቀበሌዎች ትከፈላለች። ዐሥሩ ክፍለ ከተሞች ከዚህ በመቀጠል የተዘረዘሩት ናቸው። ለሚ ኩራ ክፍለ ከተማ በ2012 አስራ አንደኛው የአዲስ አበባ ክፍለ ከተማ ሆኖ ተጨምሯል። የስነ ሕዝብ አወቃቀር በ1999 የኢትዮጵያ ብሄራዊ ስታስቲክስ ባለስልጣናት ባደረገው የህዝብ ቆጠራ አዲስ አበባ በአጠቃላይ 2,739,551 የከተማ እና የገጠር ነዋሪዎች አሏት። ለዋና ከተማው 662,728 አባወራዎች በ628,984 መኖሪያ ቤቶች ውስጥ እንደሚኖሩ ተቆጥሯል, ይህም በአማካይ 5.3 ሰዎች በአንድ ቤተሰብ ማለት ነው።. ሁሉም የኢትዮጵያ ብሔረሰቦች በአዲስ አበባ የሀገሪቱ ዋና ከተማ በመሆኗ የተወከሉ ቢሆንም፣ ትልቁ የአማራ (47.05%)፣ ተከትሎም ኦሮሞ (19.51%)፣ እንዲሁም ጉራጌ (16.34%)፣ ትግራዋይ (6.18%)፣ ስልጤ (2.94%)፣ እና ጋሞ (1.68%) ያጠቃልላል። በአፍ መፍቻ ቋንቋነት የሚነገሩ ቋንቋዎች አማርኛ (70.99%)፣ አፋን ኦሮሞ (10.72%)፣ ጉራጌኛ (8.37%)፣ ትግርኛ (3.60%)፣ ስልጤ (1.82%) እና ጋሞ (1.03%) ይገኙበታል። የኑሮ ደረጃ በ1999 በተካሄደው ሀገር አቀፍ የህዝብ ቆጠራ መሰረት 98.64 በመቶው የአዲስ አበባ መኖሪያ ቤቶች የንፁህ መጠጥ ውሃ ተጠቃሚ ሲሆኑ፣ 14.9% ንጹህ መጸዳጃ ቤት፣ 70.7% ጉድጓድ መጸዳጃ ቤቶች (አየር ማናፈሻም ያላቸውም ሆነ የሌላቸው) እና 14.3% የሚሆኑት የመጸዳጃ ቤት አገልግሎት አልነበራቸውም። የአዋቂዎች ማንበብና መጻፍ በሀገሪቱ በሁለቱም ፆታዎች ከፍተኛ ሲሆን ለወንዶች 93.6% እና ለሴቶች 79.95% ነው። ኢኮኖሚ ከፌዴራል መንግሥት በተገኘው ኦፊሴላዊ አኃዛዊ መረጃ መሠረት በከተማው ውስጥ 119,197 የሚያህሉ ሰዎች በንግድና ንግድ ላይ ተሰማርተዋል; 113,977 በማኑፋክቸሪንግ እና በኢንዱስትሪ; 80,391 የተለያዩ የቤት ሰሪዎች; 71,186 በሲቪል አስተዳደር; 50,538 በትራንስፖርት እና በመገናኛ; 42,514 በትምህርት, በጤና እና በማህበራዊ አገልግሎቶች; 32,685 በሆቴል እና በመመገቢያ አገልግሎቶች; እና 16,602 በግብርና። ከተማዋ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በብዙ ቦታዎች ላይ በረጃጅም ሕንፃዎች ግንባታ ላይ ትገኛለች። የተለያዩ የቅንጦት አገልግሎቶችም እየታዩ ሲሆን የገበያ ማዕከላት ግንባታም ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ መጥቷል። የኢትዮጵያ አየር መንገድ ዋና መስሪያ ቤት በአዲስ አበባ ቦሌ አለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያ ቅጥር ግቢ ውስጥ ይገኛል። ቱሪዝም ቱሪዝም በአዲስ አበባ እና በአጠቃላይ በኢትዮጵያ እያደገ ያለ ኢንዱስትሪ ነው። በ2007 የአውሮፓ የቱሪዝም እና ንግድ ምክር ቤት ኢትዮጵያን ለሀገር ውስጥ ቱሪዝም ምርጥ ሀገር ብሎ ሰይሟታል። የኮቪድ-19 ወረርሽኝ እና የትግራይ ጦርነት የቱሪዝም ቅነሳ አስከትሏል። አስተዳደር በ1987 በወጣው የኢትዮጵያ ሕገ መንግሥት የአዲስ አበባ ከተማ ተጠሪነታቸው ለኢትዮጵያ ፌዴራል መንግሥት ከሆኑ ሁለት የፌዴራል ከተሞች አንዷ ነች። ቀደም ሲል በ1983ቱ በኢትዮጵያ የሽግግር ቻርተር መሰረት የፌደራል አወቃቀሩን ተከትሎ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር በወቅቱ ከነበሩት 14 ክልላዊ መንግስታት አንዱ ነበር። ነገር ግን ያ መዋቅር በፌዴራል ሕገ መንግሥት በ1987 ተቀይሮ አዲስ አበባ የክልልነት ደረጃ የላትም። የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር አስፈጻሚ አካላቱን የሚመራ ከንቲባ እና የከተማውን ደንብ የሚያወጣ የከተማውን ምክር ቤት ያቀፈ ነው። ነገር ግን የፌዴራል መንግሥት አካል እንደመሆኑ መጠን የፌዴራል ሕግ አውጪው በአዲስ አበባ ውስጥ አስገዳጅ የሆኑ ሕጎችን ያወጣል። የከተማው ምክር ቤት አባላት በቀጥታ የሚመረጡት በከተማው ነዋሪዎች ሲሆን ምክር ቤቱ በተራው ደግሞ ከአባላቱ መካከል ከንቲባውን ይመርጣል። ለተመረጡት ባለስልጣናት የስራ ዘመን አምስት ዓመት ነው። ነገር ግን የፌደራሉ መንግስት አስፈላጊ ሆኖ ሲያገኘው የከተማውን ምክር ቤት እና አጠቃላይ አስተዳደሩን አፍርሶ ምርጫ እስኪደረግ ድረስ በጊዜያዊ አስተዳደር ሊተካ ይችላል። የአዲስ አበባ ነዋሪዎች በፌዴራል በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ተወክለዋል። ነገር ግን ከተማዋ በፌዴሬሽን ምክር ቤት አልተወከለችም። በከንቲባው ስር ያለው አስፈፃሚ አካል የከተማውን ስራ አስኪያጅ እና የተለያዩ የሲቪል ሰርቪስ መሥሪያ ቤቶችን ያካትታል። ከ2012 ጀምሮ ከታከለ ኡማ በኋላ ወ/ሮ አዳነች አቤቤ የአዲስ አበባ ከንቲባ ሆነው በማገልገል ላይ ሲሆኑ፣ በከንቲባነት በመምራት የመጀመሪያዋ ሴት ናቸው።ከታከለ በፊት የፌዴራል መንግስት ከግንቦት 9 ቀን 1998 እስከ ጥቅምት 30 ቀን 2000 ያገለገሉትን ብርሃነ ደሬሳን በጊዜያዊ ባለአደራ ከንቲባነት እንዲመሩ ሾሟቸው ነበር። የዚህም ምክንያቱ በ1997 ዓ.ም ሀገር አቀፍ ምርጫ ገዥው ፓርቲ ኢህአዴግ በአዲስ አበባ ትልቅ ሽንፈት ቢያስተናግድም በአዲስ አበባ ያሸነፉት ተቃዋሚዎች በክልል እና በፌዴራል ደረጃ በመንግስት ውስጥ አልተሳተፉም። ይህ ሁኔታ አዲስ ምርጫ እስኪደረግ ድረስ በኢህአዴግ የሚመራው የፌደራል መንግስት ጊዜያዊ አስተዳደር እንዲመድብ አስገድዶታል። ከቀዳሚዎቹ የአዲስ አበባ ከንቲቦች አርከበ ዕቁባይ (1995-1997)፣ ዘውዴ ተክሉ (1977-81)፣ ዓለሙ አበበ (1969-77) እና ዘውዴ ገብረሕይወት (1952-61) ይገኙበታል። ታሪካዊ ምስሎች የውጭ መያያዣ የአዲስ አበባ ካርታ ማመዛገቢያ የአዲስ አበባ

22622

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%BD%E1%8D%88%E1%88%AB%E1%8B%8D

ሽፈራው

ሽፈራው ኢትዮጵያ ውስጥ የሚገኝ ተክል ነው። የሞሪንጋ/ሽፈራው ዛፍ ምንነትና ጠቀሜታው የሞሪንጋ ዛፍ በኢትዮጵያ በተለምዶ ሽፈራው በሚል የሚታወቅ ሲሆን በዓለም አቀፍ ደረጃ ከ13 በላይ ዝርያዎች ያሉትና በሁለገብ ጠቀሜታቸው ከሚታወቁት ዛፎች መካከል አንዱ ነው። በአለም ላይ ካሉት የሞሪንጋ ዛፍ ዝርያዎች ውስጥ ሰባት የሚሆኑት በምስራቅ አፍሪካ በተለይ ደግሞ በኢትዮጵያ፣ በኬንያ፣ በጅቡቲና በሶማሊያ አካባቢዎች ይገኛሉ። ሽፈራው ከሚለው ስያሜ ባሻገር የጎመን ዛፍ ወይም የአፍሪካ ሞሪንጋ- ተብሎ የሚጠራው ዛፍ በኢትዮጵያ በአብዛኛው በዝቅተኛው የስምጥ ሸለቆ ሀይቅ በደረቃማ እና ከፊል-ደረቃማ በሆኑት የአየር ንብረት ክልሎች ማለትም በ ጌዴኦ፤ ሲዳማ፤ ኮንሶ፤ ኦሞ (ወላይታ) ምዕራብ ጋሞጎፋ፤ ጊዶሎ፣ ቡርጂ፣ ሴይሴና በመሌ ይገኛል። ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በወሎ፤ ሸዋ፤ ሀረርጌና ሲዳማ አካባቢዎች የግብርና ልማትን ከአፈርና ውሃ ጥበቃ ስራዎች ጋር በማቀናጀት ለሰርቶ ማሳያ እየተተከለ መሆኑን ዘገባዎች ይጠቁማሉ። ሞሪንጋ በፎንተኒና (ወሎ)፣ ዴራ (አርሲ) እንዲሁም በዝዋይ መስኖ እርሻ ለነፋስ መከላከያ አጥር በመሆን ጥቅም ላይ እየዋለ ነው። ከዚህ በተጨማሪ በኢትዮጵያ ደቡባዊው የስምጥ ሸለቆ ክፍል በተለይም በከፋ፣ ጋሞ ጎፋና ሲዳማ አካባቢዎች አንፃራዊ በሆነ መልኩ በተሻለ ስርጭት ይገኛል። ሞሪንጋ በምድር ወገብ ፈጣን ዕድገት አለው። ይህ ዛፍ ከሚሰጣቸው ዘርፈ ብዙ ጠቀሜታዎች መካከል ለምግብነት፣ ለመድሃኒትነት፣ ለውሃ ማጣሪያነት፣ ለእንስሳት መኖነትና ለንብ ቀሰምነት ዋና ዋናዎቹ ናቸው። በደቡብ ክልል የኮንሶ ብሔረሰቦች ለምግብ አገልግሎት ከመጠቀማቸው ባለፈ ከሌሎች ሰብሎች ጋር አሰባጥረው በመትከል ቀጣይነት ባለው የአመራረት ዘይቤ የመሬት ምርትና ምርታማነት እዲጨምር በማድረግ ለበርካታ ዓመታት ሲጠቀሙበት ቆይተዋል። ይህ ዛፍ ቅጠሉ በምግብ ንጥረ ነገር ይዘታቸው ከሚታወቁት ሰብሎች ማለትም ከካሮት (ቫይታሚን ኤ)፣ ከአተር (ፕሮቲን)፣ ከብርቱካን (ቫይታሚን ሲ)፣ ከወተት (ካልሽየም) እና ከቆስጣ (ብረት) ንጥረ ነገሮች ይዘት እንዳሚበልጥ ጥናቶች ያሳያሉ። በአማራ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስት ዝናብ አጠር በሆኑት በዋግኽምራ ዞን (አበርገሌ) እና በሰሜን ሸዋ (እንሳሮ ወረዳ) በተሰሩ የምርምር ስራዎች ሞሪንጋ በአካባቢው መላመድ የሚችልና ውጤታማ ዛፍ መሆኑ ተረጋግጧል፤ በመሆኑም በተመሳሳይ ስነምህዳሮች (አካባቢዎች) እንዲስፋፋ ማድረግ ተገቢ ነው። የተገኘው የምርምር ሙከራ ውጤት እንደሚያመለክተው የሞሪንጋ ዛፍ በበጋ ወራት ቅጠሉን በመጠኑ የሚያረገፍ ነገር ግን ቅርንጫፉ ከተቆረጠ /ከተከረከመ/ ቅጠሉን ከማርገፍ የሚቆጠብና ብዙ ቅጠል የሚያቆጠቁጥ መሆኑ ታይቷል። ዛፉ ደረቃማና ከፊል ደረቃማ በሆኑ አካባቢዎች የሚበቅልና የሚያድግ በመሆኑ የአካባቢ ስነ-ምህዳርን ለመጠበቅና ለምግብነት አገልግሎት ስለሚውል የምግብ ዋስትናን ለማረጋገጥ በሚደረገው ርብርብ አስተዋጽዖው የጎላ ነው። ስለዚህ ከባቢያዊ ችግር ባለባቸውና ድርቅ በሚያጠቃቸው አካባቢዎች ቢለማና መስፋፋት ቢችል ለምግብ ዋስትና ከሚያደርገው አስተዋፅዖ በተጨማሪ ለአካባቢ ጥበቃ ስራ ተመራጭ ዛፍ ያደርገዋል። ተስማሚ አካባቢዎች የሞሪንጋ ዛፍ ከደረቅ እስከ መጠነኛ እርጥበታማ ስነ-ምህዳሮችና የተለያዩ የማምረት አቅም ባላቸው የአፈር አይነቶች መብቅልና ማደግ ይችላል። ዛፉ ደረቃማ፣ ከፊል ደረቃማ እና ከፊል እርጥበታማ አካባቢዎች የሚያድግ በመሆኑ በቀላሉ መትከል ይቻላል። ይህ ዛፍ ከረግረጋማና ውሃ አዘል ቦታዎች በስተቀር የኮምጣጣነት መጠኑ ከ5-9 በሆነ በማንኛውም የአፈር አይነት እና ሁኔታ፤ ከባህር ወለል በላይ ከ500 2100ሜ በሆነ ከፍታ ከ500-1400 ሚ.ሜ የሆነ የዝናብ መጠንና ከ24-30 ዲግሪ ሴንቲግሬድ ዓመታዊ አማካይ የሙቀት መጠን ይፈልጋል። በአጠቃላይ ተስማሚ የአየር ንብረት ካገኘ የተተከለው ችግኝ ምንም አይነት የመጠውለግ ሁኔታ የማይስተዋልበትና ለአካባቢ ጥበቃ ስራዎችም ከፍተኛ ፋይዳ አለው። ጠቀሜታና አገልግሎት በተለያዩ ክፍለ-ዓለማት የሞሪንጋ ዛፍ (ሽፈራው) የተለያዩ ጥቅሞች አሉት። የሽፈራው ቅጠል በውስጡ የተለያዩ ንጥረ ነገሮችን የያዘ በመሆኑ የምግብ ይዘት አትክልትን መተካት የሚችል ዛፍ እንደሆነ ጥናቶች ያሳያሉ። ስለዚህም የጎመን ዛፍ በመባል ይታወቃል። በቤተሰብ ደረጃ የምግብ ፍጆታን ለማሟላት፣ የገቢ ምንጭን ለማሳደግ፣ የመሬትን ምርትና ምርታማነት ለማሳደግ እና ለተለያዩ የባህላዊ መድሃኒትነት አገልግሎት የሚውል ሁለገብ ጠቀሜታ ያለው የአግሮፎሬስትሪ ዛፍ ነው። ለምግብነት ቅጠል ቅጠሉ በቪታሚን (ኤ፤ ቢ፤ ሲ)፣ በካልሲየምና በብረት የበለፀገ በመሆኑ ለምግብነት ተመራጭ ነው። በደቡብ ኢትዮጵያ የሚገኙ የኮንሶ ብሄረሰብ ዘንድ ተወዳጅ የሆነ የዕለት ተዕለት ምግብ ውስጥ እየተካተተ ለዘመናት የተጠቀሙበት ዛፍ ነው። የተለያዩ ጥናቶች እንደሚያሳዩት የሽፈራው ቅጠል ከተለያዩ የሰብል ዓይነቶች ጋር በንጥረ ነገር ተወዳዳሪነት አለው። ይህ የሚያሳየው የሽፈራው ዛፍ በሰዎች የእለት ተዕለት አመጋገብ ስርዓት ላይ ጉልህ ሚና መጫወት የሚችል መሆኑን ነው። የሚከተለው ሰንጠረዥ 2 እንደሚያመለክተው ሽፈራው በንጥረ ነገር ከተለያዩ ምግቦች ጋር ሲወዳደር ነው። አዲስ የተቆረጠ ቅጠል ደርቆ የተፈጨ ቅጠል ከካሮት ቫይታሚን ኤ በ4 እጥፍ ይበልጣል በ10 እጥፍ ይበልጣል ከብርቱካን ቫይታሚን ሲ በ7 እጥፍ ይበልጣል 1/2ኛ ያህል ይዟል ከወተት ካልሼም በ4 እጥፍ ይበልጣል በ17 እጥፍ ይበልጣል ከሙዝ ፖታሼም በ3 እጥፍ ይበልጣል በ15 እጥፍ ይበልጣል ከቆስጣ ብረት 3/4ኛ ያህል ይዟል በ25 እጥፍ ይበልጣል ሰንጠረዥ ሽፈራው በምግብ ይዘት ከሌሎች ሰብሎች ጋር ሲነጻጸር ቅጠሉን በተለያየ መልክ በማዘጋጀት መመገብ በውስጡ የሚገኙ በምግብነታቸው የታወቁ ጠቃሚ ንጥረ ነገሮችን በቀላሉ ማግኘት ይቻላል። ለአብነት ያህል እንደ ጎመን በመቀቀልና በመከሸን በእንጀራ ወይም በሳንዱዊች መልኩ በማዘጋጀት መመገብ ይቻላል። የሞሪንጋ ሳምቡሳና የሞሪንጋ ጭማቂ ማዘጋጀት ይቻላል። በተጨማሪም ከሾርባ ጋር ጨምሮ በማዘጋጀትም ሆነ ከእንቁላል ጋር አብሮ በመምታት መጥበስና መመገብ ይቻላል። ለተጠቃሚዎች በተለይም ለአርሶ አደሮችና የሽፈራው /ሞሪንጋ/ ምግብ በማዘጋጀት ለምግብነት እንደሚውል በሰርቶ ማሳያ በምርምር ማዕከላት ተረጋግጧል። ሻይ ሞሪንጋ ከምግብነት አገልግሎት ባሻገር ለሻይ መጠቀም ይቻላል። የሞሪንጋን አዲስ የተቆረጠ ቅጠል ወይም ደርቆ የተፈጨውን ዱቄት ለሻይ ማዋል ይቻላል። ፍሬ ዘር አቃፊ /ፖድ ወይም ቆባ/ በለጋነቱ እንደፎሶሊያ ተቀቅሎ መመገብ የሚቻል ሲሆን በአንድ ዛፍ በአማካይ በዓመት እስከ 70 ኪሎ ግራም ድረስ ምርት ይሰጣል። ፍሬው ከደረቀ በኋላ ከዘሩ 40 በመቶ የምግብ ዘይት የሚሰጥ ሲሆን ተረፈ ምርቱ ወይም ፋጉሎ ለከብት መኖ ወይም ለውሃ ማጣሪያ ያገለግላል። ፍሬውን በቀጥታ መመገብ ፀረ-ትላትል፣ የጉበት ችግርን፣ የእንቅልፍ ችግርንና የመገጣጠሚያ ቁርጥማትን ማከም እንደሚቻል ጥናቶች ያሳያሉ። በተጨማሪም ከፍተኛ ፕሮቲንና የፋይበር ይዘት ስላለው የተመጣጠነ የምግብ እጥረትንና የተቅማጥ በሽታን ለመከላከል ያስችላል። ውሃ ማጣራት ከወንዝ የተቀዳ ንፁህ ያልሆነ (የደፈረሰ) ውሃን ተፈጭቶ በላመ የሽፈራው ዘር ዱቄት በመጨመር በፍጥነትና ቀላል በሆነ ዘዴ ማከም ወይም ማጣራት ይቻላል። የሞሪንጋ ዘር ካታዮን የተባሉ በውስጡ የያዘ በመሆኑ የደፈረሰ ውሃን ለማጥራት ይረዳል። ከዘሩ የተገኘ ዱቄት ከውሃው ውስጥ ካሉት ጠጣር ነገሮችኝ በማጣበቅ ወደ ታች እንዲዘቅጡ ያደርጋል። ይህ የማከም ዘዴ ከ90-99% በውሃው ውስጥ ባክቴሪዎችን ለማስዎገድ /ለመግደል/ ያስችላል። የተለያዩ ኬሚካሎችን ለምሳሌ አሉሚኒየም ሰለፌት የተባሉ ለሰው ልጅ አደገኛና ጎጂ የሆኑ ንጥረ ነገሮች ለማጣራት ይረዳል። ለከብት መኖ ቅድሚያ የሚሰጠው ለሰው ምግብነት ቢሆንም ፍሬው ከመድረቁ በፊት ለከብት መኖ በመሆን ያገለግላል። የዘይቱ ተረፈ ምርት (ፋጉሎ) ለውሃ ማጣሪያና በፕሮቲን የበለፀገ የከብት መኖ መሆን ይችላል። ቅጠሉም እንዲሁ ለከብት መኖ ያገለግላል። ከዚህ ባሻገር ዛፉ ለንብ መኖ፣ ለአጥር መድሃኒትነት፣ ለማዳበሪያነት ይውላል፡፡ የንብ መኖ ይህ ዛፍ አበባ ሰጪ ከሚባሉና መዓዛማ አበባ ከሚሰጡ የዛፍ ዝርያዎች ውስጥ አንዱ ነው። ንብ ማነብ ቀጣይና አዋጭ እንዲሆን ለማድረግ በቋሚ ተክል ልማት መመስረት ቢችል ተመራጭነት አለው። ይህ ተክል በተለያዩ የእንክብካቤና አያያዝ ስልቶች ዓመቱን በሙሉ አረንጓዴና ታዳጊ ማድረግ ስለሚቻል ከፍተኛ የሆነ የአበባ ምርት ይሰጣል። ይህ ደግሞ በንቦች የቀሰም ዕፀዋት እጥረት በሚኖርበት ወቅት ለንቦች ምግባቸውን በማሟላት ][ማር]] ዓመቱን ሙሉ እንዲመረት ይረዳል። ስለዚህም የአርሶ አደሩን ምርትና ምርታማነት በማሳደግ ተጨማሪ የገቢ ምንጭ እንዲፈጥር የሚያስችል ስለሆነ ሁለገብ ጠቀሜታ ካላቸው የጥምር ግብርና (አግሮፎሬስትሪ) ዛፎች እንዲመደብ ያደርገዋል። አበባ ከአበቦቹ የተገኘ ጭማቂ ጡት የምትመግብን ሴት የወተት ጥራትና ፍሰት መጠን ያሻሽላል፤ ከሽንት ጋር ተያይዞ ያሉ ችግሮችን በመፍታት የሽንት መፈጠርን ያበረታታል። እንጨት ገርና በቀላሉ ተሰባሪ በመሆኑ ለጣውላና ሌሎች የእንጨት ውጤቶች አገልግሎት የመዋል ውስንነት ይታይበታል። ለአጥር የሽፈራው ዛፍን በመትከል ህይወት ያለው አጥር በመጠቀም ለንፋስ መከላከያና ለጥላነት ያገለግላል። ይህም በዝዋይና ሌሎች ደረቃማ አካባቢዎች ልምዶች ያሉ በመሆኑ ለንፋስ መከላከያነት መጠቀም ይቻላል። ዛፉ በፍጥነት ስለሚያድግ በአጭር ጊዜ ለጥላ አገልግሎት ሊደርስ ይችላል። መድኃኒትነት እስካሁን ድረስ በዓለም ዙሪያ የሽፈራው እያንዳንዱ ክፍል ሙሉ በሙሉ በተለያየ መልኩ ለመድሃኒትነት ይውላል። ለምሳሌ የደም ማነስና የጉበት ችግርን ማከም ይችላል። ለማዳበሪያ ዘሩ ለዘይት ከተጨመቀ በኋላ የሚቀረውን ተረፈ ምርት ለከብት መኖ ወይም ኮምፖስት በማዘጋጀት ለማደበሪያነት ሊውል ይችላል። የውጭ መያያዣዎች የኢትዮጵያ እጽዋት

1064

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%80%E1%8B%B3%E1%88%9B%E1%8B%8A%20%E1%8A%83%E1%8B%AD%E1%88%88%20%E1%88%A5%E1%88%8B%E1%88%B4

ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ

ቀዳማዊ ዓፄ ኃይለ ሥላሴ (ቀ.ኃ.ሥ.) ከጥቅምት ቀን እስከ መስከረም ቀን ዓ.ም. የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት ነበሩ። ተፈሪ መኰንን ሐምሌ ፡ ቀን ፲፰፻፹፬ ዓ.ም. ከአባታቸው ከልዑል ራስ መኰንን እና ከእናታቸው ከወይዘሮ የሺ እመቤት ኤጀርሳ ጎሮ በተባለ የገጠር ቀበሌ ሐረርጌ ውስጥ ተወለዱ። በ፲፰፻፺፱ የሲዳሞ አውራጃ አገረ ገዥ ሆኑ። በ፲፱፻፫ ዓ.ም. የሐረርጌ አገረ ገዥ ሆኑ። የሐረርጌ አገረ ገዥ ሲሆኑ በጣም ብዙ ሺህ ተከታዮች ነበሩዋቸውና ልጅ እያሱን ከእንደራሴነት በኅይል እንዳያስወጡ እያሱም ተፈሪን ከሐረር አገረ ገዥነት እንዳይሽሯቸው የሚል ስምምነት ተዋዋሉ። ዳሩ ግን እያሱ ሃይማኖታቸውን ከክርስትና ወደ እስልምና እንደቀየሩ የሚል ማስረጃ ቀረበና ብዙ መኳንንትና ቀሳውስት ስለዚህ ኢያሱን አልወደዱዋቸውም ነበር። ከዚህም በላይ እያሱ ተፈሪን ከሐረር ከአገረ ገዥነታቸው ለመሻር በሞከሩበት ወቅት ስምምነታቸው እንግዲህ ተሠርዞ ተፈሪ ደግሞ ለወገናቸው ከስምምነቱ ተለቅቀው በዚያን ጊዜ እሳቸው እያሱን ከእንደራሴነት አስወጡ። እንግዲህ በ፲፱፻፱ ዓ.ም. መኳንንቱ ዘውዲቱን ንግሥተ ነገሥት ሆነው አድርገዋቸው ተፈሪ ደግሞ እንደራሴ ሆኑ። ከዚህ ወቅት ጀምሮ ተፈሪ በኢትዮጵያ ውስጥ ባለሙሉ ሥልጣን ነበሩ። በመስከረም ፡ ቀን ፲፱፻፳፩ ዓ.ም. የንጉሥነት ማዕረግ ተጨመረላችው። በ፲፱፻፳፪ ዓ.ም ንግሥት ዘውዲቱ አርፈው ንጉሠ ነገሥት ሆኑና ጥቅምት ፡ ቀን ፲፱፻፳፫ ዓ.ም. ብዙ የውጭ ልዑካን በተገኙበት ታላቅ ሥነ-ሥርዓት ቅብዓ ቅዱስ ተቀብተው እሳቸውና ሚስታቸው እቴጌ መነን ዘውድ ጫኑ። በንግሥ በዓሉ ዋዜማ ጥቅምት ፡ ቀን የትልቁ ንጉሠ-ነገሥት የዳግማዊ ዓፄ ምኒልክ ሐውልት በመናገሻ ቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ-ክርስቲያን አጠገብ ለዘውድ በዓል የመጡት እንግዶች በተገኙበት ሥርዐት የሐውልቱን መጋረጃ የመግለጥ ክብር ለብሪታንያ ንጉሥ ወኪል ለ(ዱክ ኦፍ ግሎስተር) ተሰጥቶ ሐውልቱ ተመረቀ። ለንግሥ ስርዐቱ ጥሪ የተደረገላቸው የውጭ አገር ልኡካን ከየአገራቸው ጋዜጠኞች ጋር ከጥቅምት ፡ ቀን ጀምሮ በየተራ ወደ አዲስ አበባ ገብተው ስለነበር ሥርዓቱ በዓለም ዜና ማሰራጫ በየአገሩ ታይቶ ነበር። በተለይም በብሪታንያ ቅኝ ግዛት በጃማይካ አንዳንድ ድሀ ጥቁር ሕዝቦች ስለ ማዕረጋቸው ተረድተው የተመለሰ መሢህ ነው ብለው ይሰብኩ ጀመር። እንደዚህ የሚሉት ሰዎች እስከ ዛሬ ድረስ ስለ ፊተኛው ስማቸው «ራስ ተፈሪ» ትዝታ ራሳቸውን «ራስታፋራይ» (ራሰተፈሪያውያን) ብለዋል። ዓጼ ኃይለ ሥላሴ ዘውድ እንደጫኑ የአገሪቱን የመጀመሪያ ሕገ-መንግሥት እንዲዘጋጅ አዝዘው በዘውዱ አንደኛ ዓመት በዓል ጥቅምት ፡ ቀን ፲፱፻፳፬ ዓ.ም. በአዲሱ ምክር ቤት (ፓርላማ) ለሕዝብ ቀረበ። ከዚህም በላይ ብዙ የቴክኖዎሎጂ ስራዎችና መሻሻያዎች ወደ ኢትዮጵያ ከውጭ አገር አስገቡ። በ፲፱፻፳፰ ዓ.ም. የሙሶሊኒ ፋሺስት ሠራዊት ኢትዮጵያን በወረረ ጊዜ ጃንሆይ ሕዝባቸውን ወራሪውን በሙሉ ለመቃወም እንዳስነሡና የከተት ዐዋጆቻቸው በታሪክ ገጾች ይዘገባሉ። በዐዋጅ መሠረት የዘመቻው ጊዜ እስቲያልቅ ድረስ ለሚታግሉ ነጋዶች ከቀረጥ አስተስርየት ሰጣቸው። እራሳቸው በቆራጥነት ከታገሉ በኋላ የጠላቱ ጦር ኅይል ግን በመጨረሻ ወደ እንግሊዝ አገር ለጊዜው አሰደዳቸው። ወደ ጄኔቭ ስዊስ ወደ ዓለም መንግሥታት ማኅበር ሄደው ስለ ጣልያኖች የዓለምን እርዳታ በመጠየቅ ተናገሩ። የዓለም መንግሥታት ግን ብዙ አላደረጉም። በ፲፱፻፴፪ ዓ.ም. ግን አውሮፓ ሁሉ በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ተያዘ። የእንግሊዝ ሠራዊቶች ለኢትዮጵያ አርበኞች እርዳታ በመስጠት ጣልያኖች ተሸንፈው በ፲፱፻፴፫ ዓ.ም. ኢትዮጵያን ተዉ። ዓፄ ኃይለ ሥላሴ አዲስ አበባን እንደገና የገቡበት ቀን ከወጡበት ቀን በልኩ ዕለት አምስት ዓመት በኋላ ነበረ። ከዚህ በኋላ በ1948 ዓ.ም. ተሻሽሎ የወጣ የኢትዮጵያ ሕገ መንግሥት የሕዝቦችን መብቶችና ተከፋይነት በመንግሥት አስፋፍቶ ሁለቱ ምክር ቤቶች እንደመረጡ አደረገ። በ፲፱፻፶፭ ዓ.ም. ግርማዊነታቸው የአፍሪካ አንድነት ድርጅት በአዲስ አበባ እንዲመሠረት ብዙ ድጋፍ ሰጡ። በ፲፱፻፶፰ ዓ.ም. ወደ ካሪቢያን ጉብኝት አድርገው የጃማይካ ራስታዎች ተገኛኙ። በ፲፱፻፷፯ ዓ.ም. በማርክሲስት አብዮት ደርግ ሥልጣን ያዙና እሳቸው በእሥር ቤት ታሰሩ። በሚከተለው ዓመት ከተፈጥሮ ጠንቅ እንደ አረፉ አሉ ሆኖም ለምን እንደ ሞቱ ስለሚለው ጥያቄ ትንሽ ክርክር አለ። ብዙ ራስታዎች ደግሞ አሁን እንደሚኖሩ ይላሉ። ስያሜያቸው የዓፄ ኃይለ ሥላሴ የትውልድ ስም ልጅ ተፈሪ መኮንን ነው። ስመ-መንግሥታቸው ግርማዊ ቀዳማዊ ዓፄ ኃይለ ሥላሴ ንጉሠ ነገሥት ዘኢትዮጵያ ነበር። ሞዓ አንበሣ ዘእምነገደ ይሁዳ ሥዩመ እግዚአብሔር ንጉሠ ነገሥት ዘኢትዮጵያ የሚለው የሰሎሞናዊ ሥረወ-መንግሥት ነገሥታት መጠሪያም በንጉሠ-ነገሥቱ አርማ እና ሌሎች ይፋዊ ጽሑፎች ላይ ከመደበኛው ማዕረግ ጋር ይጠቀስ ነበር። ጃንሆይ ታላቁ መሪ እና አባ ጠቅል በመባልም ይታወቁ ነበር። ጥቅስ የንጉሶች ንጉስ እንደ ንጉሥ እና ንጉሠ ነገሥት በ1928 ደጃዝማች ባልቻ ሳፎ ትልቅ ታጣቂ ይዘው ወደ አዲስ አበባ ሲሄዱ የተፈሪ ስልጣን ፈታኝ ነበር። ተፈሪ ግዛቱን በግዛቶች ላይ ሲያጠናክር፣ ብዙ የሚኒሊክ ተሿሚዎች አዲሱን ደንብ ለማክበር ፈቃደኛ አልሆኑም። በተለይ በቡና የበለጸገው የሲዳሞ ግዛት አስተዳዳሪ (ሹም) አስተዳዳሪ ባልቻ ሳፎ በጣም አስጨናቂ ነበር። ለማእከላዊ መንግስት ያስተላለፈው ገቢ የተጠራቀመውን ትርፍ ያላሳየ ሲሆን ተፈሪ ወደ አዲስ አበባ አስጠራው። አዛውንቱ በከፍተኛ ድግሪ ገብተው በስድብ ብዙ ጦር ይዘው መጡ። የካቲት 18 ቀን ባልቻ ሳፎና የግል ጠባቂው አዲስ አበባ በነበሩበት ወቅት ተፈሪ ራስ ካሳ ሀይሌ ዳርጌን ጦር ገዝተው የሲዳሞ ጠቅላይ ግዛት ሹም ሆነው እንዲፈናቀሉ አመቻችተው በብሩ ወልደ ገብርኤል እራሳቸው በደስታ ዳምጠው ተተክተዋል። እንዲያም ሆኖ የባልቻ ሳፎ እርምጃ እቴጌ ዘውዲቱን በፖለቲካ ስልጣን ሰጥቷት ተፈሪን በሀገር ክህደት ለመወንጀል ሞከረች። በነሀሴ 2 የተፈረመውን የ20 አመት የሰላም ስምምነትን ጨምሮ ከጣሊያን ጋር ባደረገው በጎ ግንኙነት ተሞክሯል። በሴፕቴምበር ላይ፣ አንዳንድ የእቴጌይቱን አሽከሮች ጨምሮ የቤተ መንግስት ምላሽ ሰጪዎች ቡድን ተፈሪን ለማስወገድ የመጨረሻ ሙከራ አደረጉ። የመፈንቅለ መንግስት ሙከራው አጀማመሩ አሳዛኝ ሲሆን መጨረሻውም አስቂኝ ነበር። የመፈንቅለ መንግሥቱ መሪዎች ከተፈሪና ከሠራዊቱ ጋር በተፋጠጡ ጊዜ ምኒልክ መካነ መቃብር በሚገኘው ቤተ መንግሥት ቅጥር ግቢ ውስጥ ተጠልለዋል። ተፈሪና ሰዎቹ ከበው በዘውዲቱ የግል ጠባቂ ብቻ ከበው። ብዙ የተፈሪ ካኪ የለበሱ ወታደሮች መጥተው ውጤቱን በትጥቅ ብልጫ ወሰኑ።የህዝብ ድጋፍ እና የፖሊስ ድጋፍ አሁንም ተፈሪ ጋር ቀረ። በመጨረሻም እቴጌይቱ ተጸጽተው ጥቅምት 7 ቀን 1928 ተፈሪን ንጉስ አድርገው ዘውድ ጫኑባቸው (አማርኛ፡ “ንጉስ”)። የተፈሪ ንጉስ ሆኖ መሾሙ አነጋጋሪ ነበር። ወደ ግዛቱ ግዛት ከመሄድ ይልቅ እንደ እቴጌይቱ ተመሳሳይ ግዛት ያዘ። ሁለት ነገሥታት አንዱ ቫሳል ሌላው ቀርቶ ንጉሠ ነገሥት (በዚህ ጉዳይ ላይ ንጉሠ ነገሥት) በኢትዮጵያ ታሪክ ውስጥ አንድ ቦታ ተይዘው አያውቁም። ወግ አጥባቂዎች ይህንን የዘውዳዊውን ክብር ነቀፋ ለማስተካከል ተነሳስተው የራስ ጉግሳ ቬለ አመጽን አስከትሏል። ጉግሳ ቬለ የእቴጌይቱ እና የበጌምድር ጠቅላይ ግዛት የሹም ባል ነበር። በ1930 ዓ.ም መጀመሪያ ላይ ጦር አሰባስቦ ከጎንደር ከተማ ወደ አዲስ አበባ ዘመቱ። መጋቢት 31 ቀን 1930 ጉግሳ ቬሌ ከንጉስ ተፈሪ ታማኝ ጦር ጋር ተገናኝቶ በአንኬም ጦርነት ተሸነፈ። ጉግሳ ቬለ የተገደለው በድርጊቱ ነው። ሚያዝያ 2 ቀን 1930 እቴጌ በድንገት ሲሞቱ የጉግሳ ቬለ የሽንፈትና የሞት ዜና በአዲስ አበባ ብዙም ተስፋፍቶ ነበር። ከተለየችው ግን የምትወደው ባለቤቷ፣ እቴጌ ጣይቱ በጉንፋን በሚመስል ትኩሳት እና በስኳር በሽታ መያዛቸው ተረጋግጧል።ዘውዲቱ ካረፉ በኋላ ተፈሪ እራሱ ንጉሠ ነገሥት ሆኖ ንጉሠ ነገሥት ዘኢትዮጵያ "የኢትዮጵያ ነገሥታት ንጉሥ" ተብሎ ተጠራ። ህዳር 2 ቀን 1930 በአዲስ አበባ ቤተ ጊዮርጊስ ካቴድራል ዘውድ ተቀዳጁ። የዘውድ ሥርዓቱ በሁሉም መልኩ “እጅግ አስደናቂ ተግባር” ነበር፣ እና በመላው አለም የተውጣጡ የንጉሣዊ ቤተሰብ አባላት እና ታላላቅ ባለስልጣናት ተገኝተዋል። በስብሰባው ላይ ከተገኙት መካከል የግሎስተር መስፍን (የኪንግ ጆርጅ አምስተኛ ልጅ)፣ ፈረንሳዊው ማርሻል ሉዊስ ፍራንቼት ዲኤስፔሬ እና የኢጣሊያ ንጉሥ ቪክቶር ኢማኑኤል ሳልሳዊን የሚወክል የኡዲን ልዑል ይገኙበታል። የዩናይትድ ስቴትስ፣ የግብፅ፣ የቱርክ፣ የስዊድን፣ የቤልጂየም እና የጃፓን ተላላኪዎች እንዲሁ ብሪታኒያ ደራሲ ኤቭሊን ዋግ ተገኝተው ስለ ዝግጅቱ ወቅታዊ ዘገባ ሲጽፉ አሜሪካዊው የጉዞ መምህር በርተን ሆልምስ የዝግጅቱን ብቸኛ የፊልም ቀረጻ አሳይቷል። በዓሉ ከ3,000,000 ዶላር በላይ ወጪ እንደወጣበት አንድ የጋዜጣ ዘገባ ጠቁሟል። በስብሰባው ላይ ከነበሩት መካከል ብዙዎቹ የተትረፈረፈ ስጦታዎችን ተቀበሉ; በአንድ ወቅት የክርስቲያኑ ንጉሠ ነገሥት በዘውድ ሥርዓቱ ላይ ላልተገኝ አንድ አሜሪካዊ ጳጳስ በወርቅ የታሸገ መጽሐፍ ቅዱስ ልኮ ነበር፤ ነገር ግን በዘውዳዊው ዕለት ለንጉሠ ነገሥቱ ጸሎት ወስኗል። ኃይለ ሥላሴ የሁለት ምክር ቤት ሕግ አውጭ አካል የሚደነግገውን በኢትዮጵያ የመጀመሪያውን የተጻፈ ሕገ መንግሥት ሐምሌ 16 ቀን 1931 ዓ.ም. ሕገ መንግሥቱ ሥልጣንን በባላባቶች እጅ እንዲይዝ አድርጓል፣ ነገር ግን በመኳንንቶች መካከል የዴሞክራሲ ደረጃዎችን አስቀምጧል፣ ወደ ዲሞክራሲያዊ አገዛዝ መሸጋገርን በማሳየት “ሕዝቡ ራሱን መምረጥ እስኪችል ድረስ” ያሸንፋል። ሕገ መንግሥቱ የዙፋኑን ሥልጣን በኃይለ ሥላሴ ዘሮች ብቻ ወስኖታል፤ ይህ ነጥብ የትግራይ መኳንንትንና የንጉሠ ነገሥቱን ታማኝ የአጎት ልጅ ራስ ካሳ ኃይለ ዳርጌን ጨምሮ የሌሎች ሥርወ መንግሥት መሳፍንት ተቀባይነት ያጣ ነበር። እ.ኤ.አ. በ1932 የጅማ ሱልጣኔት ዳግማዊ የጅማ ሱልጣን አባ ጅፋርን ህልፈት ተከትሎ ወደ ኢትዮጵያ ገባ። ከጣሊያን ጋር ግጭት ኢትዮጵያ በ1930ዎቹ የታደሰ የኢጣሊያ ኢምፔሪያሊስት ዲዛይኖች ኢላማ ሆናለች። የቤኒቶ ሙሶሎኒ ፋሽስታዊ አገዛዝ ጣሊያን በአንደኛው ኢታሎ-አቢሲኒያ ጦርነት በኢትዮጵያ ላይ የደረሰባትን ወታደራዊ ሽንፈት ለመበቀል እና በአድዋ ላይ በደረሰው ሽንፈት በሚገለጽ መልኩ “ሊበራል” ኢጣሊያ ሀገሪቱን ለመቆጣጠር ያደረገውን የከሸፈ ሙከራ ለመመከት ከፍተኛ ፍላጎት ነበረው። ኢትዮጵያን መውረርም የፋሺዝምን ጉዳይ ሊያጠናክር እና የግዛቱን ንግግሮች ሊያበረታታ ይችላል። ኢትዮጵያ በጣሊያን ኤርትራ እና በጣሊያን ሶማሊላንድ ንብረቶች መካከል ድልድይ ትሰጣለች። ኢትዮጵያ በሊግ ኦፍ ኔሽን ውስጥ ያላት አቋም ጣሊያኖችን በ1935 ዓ.ም. በሊጉ የታሰበው “የጋራ ደህንነት” ምንም ፋይዳ አልነበረውም፣ እናም የሆአሬ-ላቫል ስምምነት የኢትዮጵያ ሊግ አጋሮች ጣሊያንን ለማስደሰት እያሴሩ እንደሆነ ሲገልጽ ቅሌት ተፈጠረ። ማሰባሰብ ታህሣሥ 5 ቀን 1934 ጣሊያን በኦጋዴን ግዛት ወልወል ኢትዮጵያን ወረረ፣ ኃይለ ሥላሴ የሰሜን ሠራዊቱን ተቀላቅሎ በወሎ ጠቅላይ ግዛት በደሴ ዋና መሥሪያ ቤት አቋቋመ። በጥቅምት 3 ቀን 1935 የቅስቀሳ ትዕዛዙን አውጥቷል፡- በአገርህ ኢትዮጵያ የምትሞትበትን የሳል ወይም የጭንቅላት ጉንፋን መሞትን ከከለከልክ (በወረዳህ፣ በአባትህ እና በአገርህ) ጠላታችንን ለመቃወም ከሩቅ አገር እየመጣ ነው። እኛንም ደማችሁንም ባለማፍሰስ ከጸናችሁ ስለርሱ በፈጣሪያችሁ ትገሥጻላችሁ በዘርህም ትረገማለህ። ስለዚህ፣ የለመደው ጀግንነት ልብህን ሳትቀዘቅዝ፣ ወደፊት የሚኖረውን ታሪክህን እያስታወስክ በጽኑ ለመታገል ውሳኔህ ወጣ……በሰልፍህ ላይ ማንኛውንም ቤት ውስጥ ወይም ከብቶች እና እህል ውስጥ ያለውን ንብረት፣ ሳር እንኳን ሳይቀር ብትነካካ፣ ገለባና እበት ያልተካተተ፣ ከአንተ ጋር የሚሞተውን ወንድምህን እንደ መግደል ነው… አንተ፣ የአገር ልጅ፣ በተለያዩ መንገዶች የምትኖር፣ በሰፈሩበት ቦታ ለሠራዊቱ ገበያ አዘጋጅተህ፣ በአውራጃህም ቀን... ለኢትዮጵያ ነፃነት የሚዘምቱ ወታደሮች ችግር እንዳይገጥማቸው ገዥው ይነግርሃል። በወታደራዊ ካምፖች ውስጥ ለምታገበያዩት ለማንኛውም ነገር የዘመቻው ማብቂያ ድረስ የኤክሳይዝ ቀረጥ አይከፍሉም፡ ይቅርታ ሰጥቻችኋለሁ… ወደ ጦርነት እንድትሄዱ ከታዘዛችሁ በኋላ ግን ከዘመቻው ጠፍታችሁ ጠፍተዋል፣ እና በአካባቢው አለቃ ወይም በከሳሽ ሲያዙ, በውርስዎ መሬት, በንብረትዎ እና በሰውነትዎ ላይ ቅጣት ይደርስብዎታል; ከንብረትህ ሲሶውን ለከሳሹ እሰጣለሁ... ጥቅምት 19 ቀን 1935 ኃይለ ሥላሴ ለጦር ኃይሉ ለጠቅላይ አዛዡ ለራስ ካሳ እንዲህ የሚል ትእዛዝ ሰጡ። ድንኳን ስትተክሉ በዋሻዎች በዛፎች እና በእንጨት ላይ ቦታው ከእነዚህ ጋር የተቆራኘ ከሆነ እና በተለያዩ ፕላቶዎች ውስጥ የሚለያይ ከሆነ እርስ በርሳቸው በ30 ክንድ ርቀት ላይ ድንኳኖች ይተክላሉ። አይሮፕላን በሚታይበት ጊዜ ትላልቅ ክፍት መንገዶችን እና ሰፋፊ ሜዳዎችን ትቶ በሸለቆዎች እና በቆሻሻ ማጠራቀሚያዎች እና በዚግዛግ መንገዶች ዛፎች እና ጫካዎች ባሉበት ቦታ መሄድ አለበት አውሮፕላን ቦምብ ለመወርወር ሲመጣ ወደ 100 ሜትር ካልወረደ በስተቀር ይህን ለማድረግ አይመቸውም; ስለዚህ ለእንዲህ ዓይነቱ ተግባር ዝቅ ብሎ በሚበርበት ጊዜ አንድ ሰው ጥሩ እና በጣም ረጅም ሽጉጥ ያለው ቮሊ መተኮስ እና ከዚያም በፍጥነት መበተን አለበት። ሶስት አራት ጥይቶች ሲመቱ አውሮፕላኑ መውደቅ አይቀሬ ነው። ነገር ግን ለእንዲህ ዓይነቱ ተኩስ በተመረጠ መሳሪያ እንዲተኩሱ የታዘዙት እሳቶች ብቻ ይሁኑ፣ ምክንያቱም ሁሉም ሽጉጥ የያዘውን ቢተኮስ ጥይት ከማባከን እና ወንዶቹ ያሉበትን ቦታ ከመግለጽ ውጭ ምንም ጥቅም የለውም። አውሮፕላኑ እንደገና በሚነሳበት ጊዜ የተበተኑት ሰዎች ያሉበትን እንዳይያውቅ፣ አሁንም በጣም ቅርብ እስከሆነ ድረስ በጥንቃቄ ተበታትኖ መቆየት ጥሩ ነው። በጦርነት ጊዜ ጠመንጃውን በተጌጡ ጋሻዎች ጌጣጌጦች የብር እና የወርቅ ካባዎች የሐር ሸሚዝ እና መሰል ነገሮች ላይ ማነጣጠር ለጠላት ተስማሚ ነው ጃኬት ቢይዝም ባይኖረውም ጠባብ እጅጌ ያለው ሸሚዝ ከቀለማት ጋር ቢለብሱ ይመረጣል። ስንመለስ በእግዚአብሔር ረዳትነት የወርቅና የብር ጌጦቻችሁን መልበስ ትችላላችሁ። አሁን ሄዶ መታገል ነው። በጥንቃቄ እጦት ምንም አይነት ትልቅ ጉዳት እንዳይደርስባችሁ በማሰብ እነዚህን ሁሉ የምክር ቃላት እናቀርባለን። በተመሳሳይ ጊዜ በጦርነት ጊዜ ልናረጋግጥልዎ ደስተኞች ነን. ለኢትዮጵያ ነፃነት ስንል ደማችንን በመካከላችሁ ለማፍሰስ ተዘጋጅተናል... የጦርነቱ እድገት ከጥቅምት 1935 መጀመሪያ ጀምሮ ጣሊያኖች ኢትዮጵያን ወረሩ። ነገር ግን በህዳር ወር የወረራው ፍጥነት በአስደናቂ ሁኔታ ቀነሰ እና የሃይለስላሴ ሰሜናዊ ሰራዊት "የገና ጥቃት" ተብሎ የሚጠራውን ለመጀመር ችሏል. በዚህ ጥቃት ወቅት ጣሊያኖች ወደ ቦታው እንዲመለሱ እና መከላከያ እንዲሰለፉ ተደርገዋል። እ.ኤ.አ. በ1936 መጀመሪያ ላይ የተምቤን የመጀመሪያው ጦርነት የኢትዮጵያን ጥቃት ግስጋሴ አቆመ እና ጣሊያኖች ጥቃታቸውን ለመቀጠል ተዘጋጁ። በአምባ አራዳም ጦርነት፣ በሁለተኛው የተምቤን ጦርነት እና በሽሬ ጦርነት የሰሜን ኢትዮጵያ ጦር ሽንፈትንና ውድመትን ተከትሎ ሀይለስላሴ በሰሜን ግንባር የመጨረሻውን የኢትዮጵያ ጦር ይዞ ሜዳውን ወሰደ። መጋቢት 31 ቀን 1936 በደቡብ ትግራይ በማይጨው ጦርነት በራሱ ጣሊያኖች ላይ የመልሶ ማጥቃት ጀመረ። የንጉሠ ነገሥቱ ጦር ተሸንፎ ወደ ኋላ አፈገፈገ። የኃይለስላሴ ጦር ለቆ ሲወጣ ጣሊያኖች ታጥቀው ከኢጣሊያኖች የሚከፈላቸው ከአማፂ የራያ እና የአዘቦ ጎሳ አባላት ጋር በአየር ላይ ጥቃት ሰነዘሩ።ሃይለስላሴ ወደ ዋና ከተማቸው ከመመለሱ በፊት ከፍተኛ የመያዣ አደጋ ደርሶባቸው በላሊበላ የሚገኙትን አብያተ ክርስቲያናት በብቸኝነት ተጉዘዋል። የመንግስት ምክር ቤት ከፍተኛ ማዕበል ካለበት በኋላ አዲስ አበባን መከላከል ባለመቻሉ መንግስት ወደ ደቡብ ጎሬ ከተማ እንዲዛወር እና የንጉሰ ነገስቱን ባለቤት ወይዘሮ መነን አስፋውን እና የንጉሱን ባለቤት አቶ መነን አስፋውን እና የክልሉን መንግስት ለመጠበቅ ሲባል ወደ ደቡብ ጎሬ ከተማ እንዲዛወሩ ስምምነት ላይ ተደርሷል። የቀሩት የንጉሠ ነገሥቱ ቤተሰብ ወዲያውኑ ወደ ፈረንሣይ ሶማሌላንድ ይውጡ እና ከዚያ ወደ እየሩሳሌም ይቀጥሉ የስደት ውይይት ሃይለስላሴ ወደ ጎሬ ይሂድ ወይስ ቤተሰቡን ይሸኝ ይሆን በሚለው ጉዳይ ላይ ተጨማሪ ክርክር ከተደረገ በኋላ ከኢትዮጵያ ቤተሰባቸው ጋር ትቶ የኢትዮጵያን ጉዳይ በጄኔቫ ለሊግ ኦፍ ኔሽን እንዲያቀርብ ስምምነት ላይ ተደርሷል። ውሳኔው በአንድ ድምፅ ባለመሆኑ በርካታ ተሳታፊዎች፣ ክቡር ብላታ ተክለ ወልደ ሐዋሪያትን ጨምሮ፣ የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት ከወራሪ ኃይል ፊት ይሰደዳል የሚለውን ሐሳብ አጥብቀው ተቃውመዋል። ኃይለ ሥላሴ የአጎታቸውን ልጅ ራስ እምሩ ኃይለ ሥላሴን በሌሉበት ልዑል ገዢ አድርገው ሾሟቸው፣ ግንቦት 2 ቀን 1936 ከቤተሰባቸው ጋር ወደ ፈረንሳይ ሶማሊላንድ አቅንተዋል። በሜይ 5 ማርሻል ፒዬትሮ ባዶሊዮ የጣሊያን ወታደሮችን እየመራ ወደ አዲስ አበባ ገባ፣ እና ሙሶሎኒ ኢትዮጵያን የጣሊያን ግዛት አወጀ። ቪክቶር አማኑኤል ሳልሳዊ አዲሱ የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት ተብሎ ታወጀ። በቀደመው ቀን ኢትዮጵያውያን በስደት ላይ የነበሩት የእንግሊዝ ክሩዘር ኤችኤምኤስ ኢንተርፕራይዝ ከፈረንሳይ ሶማሌላንድ ተነስተው ነበር። ወደ እየሩሳሌም የተጓዙት በእንግሊዝ የፍልስጤም ማንዴት ሲሆን የኢትዮጵያ ንጉሣዊ ቤተሰብ መኖሪያ ቤት ነበር። የንጉሠ ነገሥቱ ቤተሰብ ሃይፋ ላይ ከወረዱ በኋላ ወደ እየሩሳሌም ሄዱ። እዚያ እንደደረሱ ኃይለ ሥላሴና ሹማምንቶቻቸው ጉዳያቸውን በጄኔቫ ለማድረግ ተዘጋጁ። የሰለሞናዊው ሥርወ መንግሥት የዳዊት ቤት ዘር ነው ስለሚል የኢየሩሳሌም ምርጫ በጣም ምሳሌያዊ ነበር። ቅድስት ሀገሩን ለቆ የወጣው ኃይለ ሥላሴና አጃቢዎቻቸው በብሪቲሽ ክሩዘር ኤችኤምኤስ ኬፕታውን በመርከብ በመርከብ ወደ ጊብራልታር በማምራት ሮክ ሆቴል ገብተዋል። ከጅብራልታር ምርኮኞቹ ወደ ተራ መስመር ተላልፈዋል። ይህን በማድረግ የዩናይትድ ኪንግደም መንግስት ከመንግስት አቀባበል ወጪ ተረፈ። የጋራ ደህንነት እና የመንግሥታት ሊግ 1936 (አውሮፓዊ) ሙሶሎኒ ኢትዮጵያን ወረረ እና ወዲያው የራሱን "የጣሊያን ኢምፓየር" አወጀ። የሊግ ኦፍ ኔሽን ለኃይለ ሥላሴ በጉባኤው ላይ ንግግር እንዲያደርጉ ዕድል ከሰጣቸው በኋላ፣ ጣሊያን የሊጉን ልዑካን በግንቦት 12 ቀን 1936 አገለለ።በዚህም ሁኔታ ነበር ኃይለ ሥላሴ በሊግ ኦፍ ኔሽን አዳራሽ የገቡት፣ በሊግ ኦፍ ኔሽን ፕሬዝደንት ያስተዋወቁት። ጉባኤ እንደ "የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥት ግርማዊ ንጉሠ ነገሥት" መግቢያው በርካታ የጣሊያን ጋዜጠኞችን በየጋለሪዎቹ ውስጥ በማሾፍ፣ በፉጨት እና በፉጨት እንዲፈነዳ አድርጓል። እንደ ተለወጠው፣ ቀደም ሲል የሙሶሎኒ አማች በሆነው በ ፊሽካ አውጥተው ነበር። የሮማኒያ ተወካይ የሆነው ኒኮላ ቲቱሌስኩ በምላሹ ወደ እግሩ ዘሎ "ከአረመኔዎች ጋር ወደ በሩ!" አለቀሰ እና ጥፋተኛ ጋዜጠኞች ከአዳራሹ ተወግደዋል። ኃይለ ሥላሴ አዳራሹ እስኪጸዳ ድረስ በእርጋታ ጠብቆ፣ በ20ኛው ክፍለ ዘመን እጅግ ቀስቃሽ ከነበሩት መካከል አንዳንዶቹ ያነሱት ንግግር “በግርማ ሞገስ” መለሱ። የሊጉ የስራ ቋንቋ የሆነው ፈረንሳይኛ አቀላጥፎ ቢያውቅም ሀይለስላሴ ታሪካዊ ንግግራቸውን በአፍ መፍቻው በአማርኛ መናገርን መርጧል። “በሊግ ላይ ያለው እምነት ፍጹም ስለነበር” አሁን ህዝቦቹ እየተጨፈጨፉ መሆኑን አስረግጦ ተናግሯል። በሊግ ኦፍ ኔሽን የኢትዮጵያን ሞገስ ያገኙት እነዚሁ የአውሮፓ መንግስታት ጣሊያንን እየረዱ የኢትዮጵያን ብድርና ቁሳቁስ እምቢ በማለት በወታደራዊ እና በሲቪል ኢላማ ላይ የኬሚካል ጦር መሳሪያ እየተጠቀመች መሆኑን ጠቁመዋል። የማካሌ ከተማን የመከለል ዘመቻ እየተካሄደ በነበረበት ወቅት ነበር የጣሊያን አዛዥ መንገድን በመፍራት አሁን አለምን ማውገዝ ያለበትን አሰራር የተከተለው። በአውሮፕላኑ ላይ ልዩ የሚረጩ መሳሪያዎች ተጭነዋል፣ ስለዚህም እንዲተኑ፣ ሰፊ በሆነ ክልል ላይ፣ ቅጣት የሚያስቀጣ ዝናብ። ዘጠኝ፣ አስራ አምስት፣ አስራ ስምንት አውሮፕላኖች እርስበርስ ተከትለው የሚወጡት ጭጋግ ቀጣይነት ያለው አንሶላ ፈጠረ። ስለዚህም ነበር ከጥር 1936 መጨረሻ ጀምሮ ወታደሮች፣ ሴቶች፣ ህፃናት፣ ከብቶች፣ ወንዞች፣ ሀይቆች እና የግጦሽ መሬቶች በዚህ ገዳይ ዝናብ ያለማቋረጥ ሰምጠው ነበር። ሕያዋን ፍጥረታትን ሁሉ በዘዴ ለማጥፋት፣ ውሃንና የግጦሽ መሬቶችን ለመመረዝ፣ የጣሊያን ትእዛዝ አውሮፕላኑን ደጋግሞ እንዲያልፍ አደረገ። ዋናው የጦርነት ዘዴ ይህ ነበር። የራሱ “12 ሚሊዮን ነዋሪ የሆኑ ትንንሽ ሰዎች፣ መሳሪያ የሌላቸው፣ ሃብት የሌላቸው” እንደ ጣሊያን ባሉ ትልቅ ሃይል የሚደርስበትን ጥቃት መቼም ሊቋቋሙት እንደማይችሉ በመጥቀስ 42 ሚሊዮን ህዝቦቿ እና “ያልተገደበ መጠን እጅግ በጣም ብዙ ሞት አድራጊ መሳሪያ”። ጥቃቱ ሁሉንም ትንንሽ ግዛቶችን እንደሚያሰጋ እና ሁሉም ትናንሽ ግዛቶች የጋራ ዕርምጃ በሌለበት ሁኔታ ወደ ቫሳል ግዛቶች እንዲቀነሱ ተከራክረዋል “እግዚአብሔርና ታሪክ ፍርድህን ያስታውሳል” ሲል ማኅበሩን መክሯል። የጋራ ደህንነት ነው፡ የመንግስታቱ ድርጅት ህልውና ነው። እያንዳንዱ ሀገር በአለም አቀፍ ስምምነቶች ላይ የሚያኖረው እምነት ነው… በአንድ ቃል፣ አደጋ ላይ ያለው ዓለም አቀፋዊ ሥነ ምግባር ነው። ፊርማዎቹ ከስምምነት ዋጋ ጋር ተያይዘው የገቡት የፈራሚው ሃይሎች ግላዊ፣ ቀጥተኛ እና የቅርብ ፍላጎት እስካላቸው ድረስ ብቻ ነው? ንግግሩ ንጉሠ ነገሥቱን በዓለም ዙሪያ ላሉ ፀረ ፋሺስቶች ተምሳሌት ያደረጋቸው ሲሆን ታይምም “የአመቱ ምርጥ ሰው” ብሎ ሰይሞታል። እሱ ግን በጣም የሚፈልገውን ለማግኘት አልተሳካም-ሊጉ በጣሊያን ላይ ከፊል እና ውጤታማ ያልሆነ ማዕቀብ ብቻ ተስማማ። እ.ኤ.አ. በ 1937 የጣሊያንን ወረራ እውቅና ያልሰጡት ስድስት ሀገራት ብቻ ቻይና ኒውዚላንድ ሶቪየት ህብረት የስፔን ሪፐብሊክ ሜክሲኮ እና አሜሪካ። ጣልያን በአቢሲኒያ ላይ የጀመረችውን ወረራ በማውገዝ ባለመቻሉ የመንግሥታቱ ድርጅት (ሊግ ኦፍ ኔሽን) በተሳካ ሁኔታ ወድቋል ይባላል። ዋቢ ምንጭ ሕይወቴና የኢትዮጵያ እርምጃ፣ ፩ኛው መጽሐፍ ፍሬ ከናፈር ቁ. የጃንሆይ ይፋዊ ዜና መዋዕል ከመጋቢት 1947 እስከ ነሐሴ 1949 ዓ.ም. ድረስ ያቀርባል ኃይለ

11286

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%B5%E1%88%AB%E1%89%B5%20%E1%8B%88%E1%88%8D%E1%8B%B0%E1%8B%A8%E1%88%B5

አስራት ወልደየስ

ፕሮፈሰር አስራት ወልደየስ አዲስ አበባ ተወልደው ድሬዳዋ ያደጉ ሲሆኑ፣ ለመጀመርያ ጊዜ ፕሮፌስናል ስልጠና ያገኙ የመጀመርያው ኢትዮጵያዊ ቀዶ ጠጋኝ ነበሩ። ፕሮፌሰር አስራት ወያኔ ስልጣን በያዘ ጊዜ የወያኔ ተቃዋሚ በመሆን መአሀድ የመላው አማራ ሕዝብ ድርጅት መስራችና ዋና ሊቀመንብር በመሆን ታላቅ የወያኔ ተቃዋሚ ሲሆኑ ወያኔም በፍረሀት ወደ እስርቤት ካስገባቸው በሗላ በሰሜን ሸዋ ደብረ ብርሀን፣ ጅሩ እነዋሪ፣ መንዝ፣ ተጉለትና ቡልጋ፣ አውራጃ ውስጥ እንዲሁም በመላው የአማራ ክልል የፕሮፌሰር አስራት ተከታዮች በማለት በጣም ብዙ ሕዝብ ጨፍጭፏል። በአሁን ሰዓትም የአማራ ብሔርተኝነት በፕሮፌሰር አስራት ወልደየስ የመንፈስ ልጅነት እየተመራ ይገኛል፡፡ የኢትዮጵያ ሀኪሞች በመጀመሪያ ትክክል ነበሩ በኇላ አበላሹት:: ፕሮፌሰር አስራት ወልደየስ እና የአማራ ህዝብ ትግል!!!!! አንደበት ላጣ ህዝብ ካልተናገሩለት ወንጀል አይሆንም ወይ ወገኑ ነኝ ማለት" ሀይሉ( ገሞራው) ማሳሰቢያ ይህ ፅሁፍ ከተፃፈ አራት አመት አልፎታል ነገር ግን በየአመቱ የጓደኞቼ ብዛት ስለሚጨምር ለአዲሶቹ አባላት የተወሰነ ስለ አባታችን ፕሮፌሰር አስራት ወልደየስ መረጃ ለመስጠት ያህል ሲሆን በዛውም የሙት አመታቸውን ለማስታወስ ያህል ነው፡፡ ሌላው ፅሁፉን ምስጋናው አንዷለም መለክ ሀራ) እኔን አስፈቅዶ ግዮናዊነት>> የሚለው መፅሀፉ ውስጥ አካቶታል፡፡ ግዮናዊነት ሊወጣ ሲል ምስገጋናው ፅሁፉን በደንብ አጎልብተው እያለኝ እኔም በግሌ ከ 9- 12 ክፍል የሂሳብ መርጃ መፅሀፍ እየፃፍኩ በነበረበት ሰአት ስለነበረ ተደራረበብኝና ትንሽ ተዘናጋሁ መፅሀፉ ሲወጣ ግን ህዝቡም ሲወደው የተሻለ ባበረክት ኑሮ ብዬ ተቆጨሁ፡፡ ነገሩን ነው እንጂ አሁን ላይ በጋሻው መርሻ የተፃፈ አንፀባራቂው ኮከብ>> የተባለ የፕሮፌሰር አስራትን ትግል የሚዳስስ መፅሀፍ ስላለ አንባቢዎች በጥልቀት ያንን ቢያነቡ ስል እመክራለሁ፡፡ 1. ግለ ታሪክ እውቁ የቀዶ ጥገና መምህር ፕሮፌሰር አስራት ወልደየስ ሀምሌ 11 1920ዓ.ም በአዲስ አበባ የተወለዱ ሲሆን፤ በሶስት አመታቸው ቤተሰቡ በሙሉ ወደ ድሬደዋ በመዛወሩ እድገታቸው ድሬደዋ ሊሆን ችሏል፡፡ ጣልያን ኢትዮጲያን ሲወር ገና የ8 አመት ልጅ ቢሆኑም የወረራው ወቅት ግን ለብላቴናው አስራት መጥፎ ትዝታን ጥሎ ያለፈ ነበር:: ገና በመጀመሪያ አመት ላይ ፋሽስት ጣሊያን አያታቸውን ቀኝ አዝማች ፅጌ ወረደን ወደ ጣልያን በምርኮ የወሰዳቸው ሲሆን፣ የ1932ቱን የግራዚያኒ ግድያ ሙከራ ተከትሎ ከ30,000 በላይ ኢትዮጲያዊ ሲያልቁ አባታቸው አቶ ወልደየስ አጥላየ አንዱ መስዋዕት ሆኑ፡፡ ይህንን ተከትሎም በባላቸው ሀዘን ከፍተኛ ህመም ላይ የወደቁት እናታቸው ወዲያውኑ ሞቱባቸው፡፡ በ1933ዓ.ም ኢትዮጲያ ከጣሊያን ነፃ ስትወጣ ወደ አዲስ አበባ የመጡት አስራት ወልደየስ በሚቀጥለው አመት ማለትም በ1934ዓ.ም በተፈሪ መኮንን ት.ቤት ዘመናዊ የቀለም ትምህርት ጀምረዋል፡፡ በትምህርት ላይ ጥሩ አቀባበል የነበበራቸው ይህ ምሁር በ1935ዓ.ም የፎቶ ካሜራ ተሸልመዋል፡፡ በኀላም ከ42ቱ ምርጥ ተማሪዎች አንዱ ሆነው የውጭ የመማር እድል አግኝተዋል፡፡ በግብፅ አሌክሳንደሪያ ቪክቶሪያ ኮሌጅ በ1948ዓ.ም በቀዶ ጥገና ሙያ በጥሩ ነጥብ ተመርቀው የወጡት ፕሮፌሰር አስራት ወደ ሌላ ለገር ለመሄድ ወለም ዘለም ሳይሉ ደሀውን ወገናቸውን ሊያገለግሉ ወደ ሀገራቸው መጥተዋል፡፡ ለተከታታይ አምስት አመታት ህዝቡን ሲያገለግሉ ቆይተው ወደ እስኮትላንዱ ለማድረግ ተመልሰው ሄደዋል፡፡ ትምህርታቸውን እንደጨረሱ ሀገር ቤት ከረጅም ግዜ ልፋት በኀላ የሙያ አጋሮቻቸው ጋር በመሆን የመጀመሪያውን የህክምና ት.ቤት አቋቁመዋል፡፡ በሙያቸው መምህር፣ ሀኪምና የት.ቤቱ ዲን ሆነው ደሀውን ህዝባቸውን አገልግለዋል፡፡ ለዚህም እስከ ንጉሱ የግል ሀኪምነት ድረስ ደርሰዋል፡፡ 2. በወታደራዊው ደርግ ዘመን ወታደራዊው መንግስት ስልጣን እንደያዘ ንጉሱን ገሎ ለህዝብ የሰጠውን መግለጫ በሚል መፅለፋቸው ሁኔታውን ሲገልፁት፦ ይህም ማለት በግርድፉ (ደርግ ንጉሱን ገሎ ለህዝብ በሰጠው መግለጫ ሲታመሙብን የግል ሀኪማቸውን እሰጠርቸን ነበር ግን ቤታቸው አልነበሩም>> ሲል ፕሮፌሰሩ ግን በሰአቱ ቤቴ ነበርኩ መንም የጠራኝ የለም ሲሉ ንግግሩን ተቃውመዋል) በዚህ የተጀመረው ግንኙነት በኀላም የደርግ ካድሬዎች የህክምና ት.ቤቱ ላይ ሊያሳርፉት በሚሞክሩት የሶሻሊስት ፅንሰ ሀሳብ በተደጋጋሚ ፕሮፌሰሩ ጋር ሳያስማማቸው ኖሯል፡፡ ይህም ሆኖ ግን በ1970ወቹ መጀመሪያ አካባቢ ከሰሜን ተገንጣዮች ጋር ያደርገው የነበረው ፍልሚያ ላይ ፕሮፌሰር አሰራት ሙያዊ ግዴታቸውን ለመወጣት ወደ ቦታው አቅንተው ነበር፡፡ 3. በኢህአዴግ ዘመን ምሁር በአይኔ አልይ የሚለው ይህ መንግስት ገና ከጅማሮው ነበር ፕሮፌሰሩሠ ላይ የስም ማጥፋት ዘመቻ የጀመረው፡፡ በወቅቱ በመንግስት ቁጥጥር ስር ይታተሙ በነበሩ ጋዜጦች( እፎይታ፣ ማለዳ፣ አዲስ ዘመን፣ አቢዮታዊ ዲሞክራሲ...) ፕሮፌሰሩ ከደርግ ጋር ሆነው እንደወጉት አድርገው መፃፍ ጀመሩ፤ በወቅቱ ፕሮፌሰሩ ሲጠየቁ ግን፦ እኔ የህዝብ ልጅ ነኝ በሙያየ ከንጉሱ እስከ መንግስቱ ሀ/ ማርያም ቤተቦች፤ ከድሀ ገበሬ አስከ ወታደር የሙያው ስነምግባር በሚጠብቅ ሁኔታ አገልግያለሁ። እነሱ እንደሚሉትም ሳይሆን ምፅዋ ላይ የኢትዮጲያ ወታደር ወይም የተገንጣይ ሳንል አክመናል፡፡ አሁንም ቢሆን እርዳታየ ካስፈለጋቸው ለእነሱም ለማገልገል ችግር የለብኝም፡፡" ነበር ያሉት፡፡ ፕሮፌሰር አስራትን ለየት የሚያደርጋቸው ስብእና በሙያው እንዳሉ ሌሎች አጋሮቻቸው፤ የራሳቸው የግል ህክምና ተቋም ገንብተው ገንዘብ ለመሰብሰብ አንድም ቀን ያልሞከሩ ሲሆን፤ ህይወታቸውን በሙሉ ለህዝብ ችግር አሳልፈው የሰጡ ነበሩ፡፡ 4. የፖለቲካ ህይወት እዚሀህ ላይ ብዙዎች የሚጠይቁት ጥያቄ ዋናው ይህ ትልቅ ምሁር እንዴት ወደ ዘር ፖለቲካ ሊገቡ ቻሉ? የሚለው ነው። ለዚህም ራሳቸውን ጨምሮ ብዙ ፀሀፊዎች እንደሚያስቀምጡት የተለያዩ ምክንያተቶች አሉ ከእነሱም ውስጥ፦ ሀ. በሰኔ መጨረሻ 1983ዓ.ም በአውሮፓውያን እና አሜሪካ አቀናባሪነት የተደረገው ፕሮፌሰሩ አዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ ወክሎ የታደመው ቡድን አባል ሆነው ተሰብስበው ነበር፡፡ በዚህ ስብሰባ ላይ የተለያዩ ዘሮችን የወከሉ ቡድኖች ሲኖሩ በህዝብብዛቱ ሁለተኛ የሆነውን አማራን የወከለው ቡድን የለም ነበር፡፡ የስብሰባው ዋነኛ አጀንዳም 'ስለተጨቆኑ ብሄር ብሄረሰቦች ...ምናምን ሲሆን ጨቋኝ ሆኖ የቀረበው ቡድን ደግሞ አማራው ነበር፡፡ ይህ ነገር መንግስት በሚቆጣጠራቸው ሚዲያ ሳይቀር አማራው ደርግና የአፄው ስርአት ላጠፉት ጥፋቶች ሁሉ እንደ ዋና ባለቤት ተደርጎ ተወሰደ፤ ቋንቋው ቆሻሻ ቋንቋ/ ወይም እንደ ኦነግ አጠራር ተብሎ ይጠራ ጀመር፡፡ በግልፅም የመንግስት አካል የነበረው የወቅቱ ጠቅላይ ሚኒስተር ታምራት ላይኔ ሳይቀር ኤርትራ ሄዶ በአማራው ስም "በነፍጠኛው ስርአት ለተደረጉ ማንኛውም ግፍ እና በደል እኔ በአማራው ስም ይቅርታ እጠይቃለሁ" የሚል ሰንፋጭ ንግግር አድርጎ መጣ፡፡ ይህ ሁሉ በሬ ወለደ ፕሮፓጋንዳ ፍሬ አፍርቶ ወደ ተግባር ተለወጠ፡፡ ለ. ይህንን የቃላት ጦርነት ወደ ተግባር ለመለወጥ ሁለም ታጣቂ ሀይሎች ተንቀሳቅሰዋል፡፡ ኦነግ፣ ኦህዲድ/ ኢህአዲግ/... በበደኖ 154 ሰው፣ ጊራዋ፣ ኩርፋ ጨሌ፣ ለንጋ፣ ኬርሳ፣ ሶካ፣ ደደር፣ ሂርና፣ ቁኒ፣ መስላ፣ ጋሊቲ፣ ደባ የቸባሉ አካባቢዎች ከ 1000 ሰው በላይ፤ አርባ ጉጉ ላይ ከሞተው ውጭ ከ32,000 በላይ ሰው ከመኖሪያው ተፈናቅሏል አርሲ ነገሌ 60 ሰው፣ ወለጋ ከ200 ሰው በላይ እንደ ዱር እንስሳ ታድነው ተገለዋል፡፡ ይህ ከብዘ በጥቂቱ ነው፡፡ ሴቶችን መድፈር፣ ፅንሳቸውንን በጩቤ እያወጡ ማሳየት ዋና መዝናኛቸው ነበር፡፡ ይህ ሁላ ሲሆን ወያኔ/ህወሀት/ ዳር ቆሞ ለኦነግ እና ሌሎቸች መሳሪያ እያስታጠቀ ያልታጠቁ ንፁህ ገበሬ አማሮችን አስጨፈጨፈ። የሚገርመው በቀደመ ስሙ ኢህዲን የጥምቀት ስሙ ብአዲን የሚባለው ድኩማን ድርጅት ይህ ሁሉ ጭፍጨፋ ሲካሄድ አንድም ተቃውሞ አላደረገም፡፡ ከበአዲን ይልቅ የኢሳ_ ሶማሌ_ጎሳዎች ለመንግስት ባስገቡት ደብዳቤ እንደገለፁት "ይህ በኦነግ እና ኦህዲድ አማካኝነት የሚደረግ ንፁሀን ጭፍጨፋ ማስቆም ካልቻላችሁ እኛ ጣልቃ ገብተን እናስቆማለን" የሚል የወንድማዊ እና ታሪክ የማይረሳው ስራ ሰርተውልናል፡፡ እንግዲህ ከላይ የጠቀስናቸው ምክንያቶች እና ሌሎችም ተጨምረው ናቸው ፕሮፌሰሩን መአህድን ጥር ወር 1984ዓ.ም ሊያቋቁሙ ያስቻላቸው፡፡ መአህድ መላው አማራ ህዝባዊ ድርጅት) ገና ከጅማሮው በተለያዩ የሀገሪቱ ክፍሎች ፅህፈት ቤት የከፈተ ሲሆን፡፡ በተለያየ መንገድ ተፅዕኖ ማድረግ ጀመረ፡፡ በህዳር ወር 1985ዓ.ም ደብረ ብርሃን ላይ ያደረገው ህዝባዊ ስብሰባ ድርጅቱን በመንግስት ደህንነቶች ክትትል ስር እንዳይወጣ አደረገው፡፡ መአህድን እንደፈሩት የሚያስታውቀው በወቅቱ የመከላከያ ሚኒስተር የነበሩት አቶ ስየ አብርሃ የድርጅታቸው ስብሰባ ላይ፦ መአህድ 17 ....ይህ የሚያመለክተው ወያኔ መአህድን ምን ያህል ፈርቶት እንደነበረ ነው፡፡ ከመስከረም እስከ ሀምሌ 1985ዓ.ም ብቻ ከ40 በላይ የመአህድ ማእከላዊ ኮሚቴ አባላት ታስረዋል፡፡ ፕሮፌሰር አስራት ከአርባ አንዱ የዩኒቨርስቲ መምህሮች ጋር 'በአቅም ማነስ' በሚል ፖለቲካዊ ስም ማጥፋት ታርጋ በገነት ዘውዴ በሚመራው ትምህርት ሚኒስተር ተባረዋል፡፡ ይህ እንግዲህ የሚሆነው ከ የተመረቁትን ምሁር በደደቢት በረሀ ምሩቃን መሆኑ ነው፡፡ በ1986ዓ.ም መንግስታዊው ጁንታ እውቁን ምሁር ደብረ ብርሃን ስብሰባ ላይ ባደረጉት ንግግር አማካኝነት መንግስትን በሀይል ለመገልበጥ አሲረዋል" ሲል ሁለት አመት ፈረደባቸው፡፡ እዛው እስር ላይ እያሉ በ1988ዓ.ም እንደገና በሌላ ክስ ሶስት አመት ጨመረባቸው፡፡ ይህ ሁሉ የሚሆነው ከ65 አመት በላይ የነበሩ አዛውንት ላይ ነበር፡፡ ፕሮፌሰር ከዚህ አመት በኀላ ግን ጤና አጡ በተከታታይም ሀኪሞች የውጭ ህክምና ያስፈልጋቸዋል ቢባልም መንግስት ሊቀበል አልቻለም፡፡ በመጨረሻ ከተዳከሙ በኀላ በታህሳስ ወር 1991ዓ.ም ወደ ውጭ እንዲሄዱ ቢፈቀድም በጣም ተዳክመው ስለነበር ከ5 ወር በኀላ ግንቦት 6 1991ዓ.ም ሊያርፉ ችለዋል፡፡ የዚህ ፅሁፍ ባለቤት ከተለያየ ቦታ የጨመቀውን ይችን ፅሁፍ የፃፈው አንድም ታላቁን መምህር ለማስታወስ ነው፡፡ ሌላው የአሁኑ ትውልድ ከዚህ ምን ይማራል? የሚለውን ሁሉም በየቤቱ እንዲያስብበት ነው በተጨማሪም የአማራው_መደራጀት ግድ መሆኑን ለማስመር ነው፡፡ በመጨረሻ ስለ አማራዊነት ማሰብ ተመርጦ የሚገባበት ጉዳይ ሳይሆን ከመገፋት፣ ከጭቆና የሚመጣ መሆኑን ለማጠየቅ ነው፡፡ 1. ነፀብራቅ 2. ዶ.ር አሰፋ ነጋሽ 1997" 3. 1,

9589

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B0%E1%88%A8%E1%89%B5%20%E1%88%B0

ተረት ሰ

ሰለሞን ሳባን ውሀ ባያስጠማት ኖሮ የሱ ጥም ባልበረደ ነበር ሰውን ፈላጊ በምርጫ ይሽነፋል ሰማይ አትረስ ንጉስ አትክሰስ ሰርገኛ መጣ በርበሬ ቀንጥሱ ሰባት አመት ባይማሩ ሰባ አመት ይደንቁሩ ሰነፍ ሴት ያገባ በሬው በሰኔ ገደል የገባ ሰነፍ በዓል ያበዛል ሰነፍ ቢመክሩት ውሀ ቢወቅጡት ሰነፍ ገበሬ በሰኔ ይሞታል ሰነፍ ገበሬ ክረምት በጋው በጋው ክረምቱ ሰኔ መቃጠሪያ ህዳር መገናኛ ሰኔ ሰላሳ የለውም ካሳ ሰኔና ሰኞ ሰኔን በዘራዘር ሃምሌን በጎመን ዘር ሰካራም ቤት አይሰራም ሰካራም ዋስ አያጣም ሰው መሳይ በሸንጎ ሰው በዋለበት ውሀ በወረደበት ሰው ቢማር ቄስ እንጂ መላክ አይሆንም ሰው ባለው ይሰለፋል ሰውን ማመን ቀብድ ተቀብሎ ነው ሰውን ሰው ናቀው የራሱን ሳያውቀው ሰውን ሰው ያሰኘው እቁብ ነው ሰውን ሲወዱ ከነንፍጡ እና ልጋጉ ሰውን ሲያማ ለእኔ ብለህ ስማ ሰው አለብልሀቱ ገደል መግባቱ አለጉልበቱ ውሀ መግባቱ ሰው አለወንዙ ብዙ ነው መዘዙ ሰው እንደ እውቀቱ ነው ሰው ከሞተ የለ ንስሀ ከፈሰሰ አይታፈስ ውሀ ሰውየው ውሀ ሲወስደው እኔም ወደ ቆላ እወርዳለሁ ብዬ ነበር አለ ሰው ያመነ ውሀ የዘገነ ሰው ያስገድላል አባይ ውሀ ያስጮሀል ድንጋይ ሰው ያለስራው የተሰረቀ አህያ ይነዳል ሰው ጥራ ቢሉት መራራን ጠራት ሰው ጥራ ቢሉት እራሱ መጣ ሰዶ ማሳደድ ቢሻህ ዶሮህን ለቆቅ ለውጥ ሰዶ ማሳደድ ካማረህ ዶሮህን በቆቅ ለውጥ ሲሉ ስምታ ዶሮ ሞተች ዋና ገብታ ሲመክሩት ያልሰማ ሲያጮሉት ይሰማ ሲመች ያማት ተዝካር ይወጣል ሳይመች ያባት ይቀራል ሲሞቱ ብታይ አንቀላፋች ሲሮጡ የታጠቁት ሲሮጡ ይፈታል ሲሮጡ የፈቱት ሲቀመጡ ለማስተካከል ቀላል ነው ሲሮጥ የመጣን አህያ አጥብቀህ ጫነው ሲሰርቀኝ ያየሁትን ቢጨምርልኝ አላምነውም ሲስሟት ትታ ሲስቧት ሲስሟት እንቢ ብላ ሲጎትቷት ሲሾም ያልበላ ሲሻር ይቆጨዋል ሲበሉ አድርሰኝ ሲጣሉ አርቀኝ ሲበሉ አድርሱኝ ሲጣሉ መልሱኝ ሲቃ የቀስቀስው ነቅቶ አይተኛም ሲታጠቡ እስከ ክንድ ሲታረቁ ከሆድ ሲቸኩሉ የታጠቁት ለወሲብ አይመችም ሲቸግር ጤፍ ብድር ሲያውቀኝ ናቀኝ ሲያዩት ያላማረ ሲበሉት ያቅራል ሲያደርጉ አይታ ዶሮም ጡት መያዣ ገዛች ሲጠሩት ወዴት ሲልኩት አቤት ሲጠባ ያደገ ጥጃ ቢይዙት ያጓራል ሲገደገድ ያልበጀው ሲወቀር እሳት ፈጀው ሳል ይዞ ስርቆት ቂም ይዞ ጸሎት ሳትወልድ ብላ ሳያሽ የበላ ዝንጀሮ ሲስል ያድራል ሳያውቁ የቆረጡት አበባ የፈለጉት ቀን ይደርቃል ሳያጣሩ ወሬ ሳይገሉ ጎፈሬ ሳይርቅ በቅርቡ ሳይደርቅ በቅርቡ ሳይሰሙ ወሬ ሳይገሉ ጎፈሬ ሳይቃጠል በቅጠል ሳይተርፋት አበድራ ሳትቀበል ሞተች ሳይቸግር ጤፍ ብድር ሳይቸግር ጤፍ ብድር መከበር በከንፈር ሳይቸግር ጤፍ ብድር በስተርጅና ሙሽርና ሳይከካ ተቦካ ሳይደግስ አይጣላም ሳይጠሩት አቤት የሰይጣን ጎረቤት ሳይጠሩት ወይ ባይ ሳይሰጡት ተቀባይ ሴቱ ሲበዛ ጎመን ጠነዛ ሴትና ዶሮ ዱር ከሄዱ ቤታቸውን ይክዳሉ ሴት ከወንድ እህል ከሆድ ሴት ለቤት ወፍጮ ለዱቄት ሴትና መሬት የማይችሉት የለም ሴት ማገዶ ሲቸግራት ምሰሶ ትነቅላለች ሴት ሲበዛ ልማት ይፋጠናል ሴት ሲበዛ ወንዶች ይፈራሉ ሴት በማጀት ወንድ በችሎት ሴት በጳጳስ ኳደሬ በንጉስ ሴት ብታውቅ በወንድ ያልቅ ሴት ሲያፏጩላት ያረሱላት ይመስላታል ሴት ታውቅ በወንድ ያልቅ ሴት አማት የመረዘው ኮሶ ያነዘዘው ሴት አግብተው ሴት ቢወልዱ የት አለ ንግዱ ሴት ከወንድ እህል ከሆድ ሴት ከጠላች በቅሎ ከበላች አመል አወጣች ሴት ካላበለች ባልዋን ትወልዳለች ሴት ካልወለደች ቋንጣ አትጠብስም ሴት ካልዋሸች ባልዋን ትወዳለች ሴትና መሬት የማይችሉት የለም ሴት የወደደ ጉም የዘገነ ሴት ያመጣው ጠብ አይበርድም ሴት ይወዷል ማጀት ያንጎዳጉዷል ሴትና ቄስ ቀስ ሴትና በቅሎ እንደገሪዋ ነው ሴትና አህያ በዱላ ሴትና አህያ ዱላ ይወዳል ሴትና ድመት ወደ ሞቀበት ሴትና ዶሮ ሳይጣላ አይውልም ሴትና ድስት ወደ ማጀት ሴትና ዶሮ ሳያብድ አይውልም ሴትና ፈረስ እንደኩሬ ውሀ እያደር ማነስ ሴትና ፈረስ የስጡትን ይቀምስ ሴትን ያመነ ጉም የዘገነ ሴት የላከው ምልክቱን አይረሳም ሴት የላከው ሞት አስፈራራው ሴት የላከው ሞት አይፈራም ሴት የላከው በር አያንኳኳም ሴት የላከው አልቃይዳን አይፈራም ሴት የላከው ጅብ አይፈራም ሴት የላከው ፓርላማ ይገባል ሴትየዋ እንደፈራሁት ተቀደደብኝ አለች ስለ ጨሰ አይነድም ስለዳመነ አይዘንብም ስልቻ ቀልቀሎ ቀልቀሎም ስልቻ ስምህ ማነው ላገር አይመች ማን አወጣልህ ጎረቤቶች ስምሽ ማነው ሲሏት ቂጤ ትልቅ ነው አለች ስምን መላክ ያወጣዋል ስም ከመቃብር በላይ ይቆማል ስም ያለው ሞኝ ነው ስም ይወጣል ከቤት ይሄዳል ጎረቤት ስም ይወጣል ከቤት ይከተላል ጎረቤት ስራ ለሰሪው ምርጫ ለመራጭ ስራ ለሰሪው እሾህ ላጣሪው ስራ ከመፍታት ምርጫ መወዳደር ስራ ከምፈታ ልጄን ላፋታ ስራ ያጣ መለኩሴ አደገኛ ቦዘኔ ተባለ ስራ ያጣ መነኩሴ ቆቡን ቀዶ ይሰፋል ስራ ያጣ መነኩሴ "አደገኛ ቦዘኔ" ተብሎ ታሰረ ስራ ያጣ መነኩሴ የምርጫ ቅስቀሳ ጀመረ ስራ ያጣ ቄስ ቆቡን ቀዶ ይሰፋል ስብ ሊያርዱ ጉፋያ ይነዱ ስትወልድ የምትበላውን በርግዝናዋ ጨረስችው ስትግደረደሪ ጾምሽን እንዳታድሪ ስደትና አግዳሚ ሁሉንም እኩል ያረጋል ስጋ ቁጠር ቢሉት ጣፊያ አንድ አለ ስጋው ያሳማ እንኳን ለበላው ለሰማው ገማ ስጋው ያሳማ ከበላው የሰማው ገማ ሶስቴ ከመፍሳት አንዴ መቅዘን

45336

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AD%E1%88%AD%E1%88%B5%E1%89%B6%E1%88%B5

ክርስቶስ

ክርስቶስ ማለት ከግሪክኛ ቋንቋ ነው፤ ይህም ለመሢሕ (ከዕብራይስጥ ማሺያሕ ወይም «የተቀባ») ትርጒም ነው። በክርስትና እምነት እንደ ኢየሱስ ክርስቶስ (ረቢ ይሆሹዓ) ስያሜ ይጠቀማል፤ «የተቀባ» ማለትም ወልድ (ከሥላሴ አንዱ) ሆኖ ለንጉሥነት ማለት ነው። «በእርሱ የመለከት ሙላት ሁሉ በሰውነት ተገልጦ ይኖራልና» (ቈላስ. በአዲስ ኪዳን የተመሠረተ እምነት ነው። በትምህርተ ሥላሴ ዘንድ እሱ ብቻ መላው አምላክ ሳይሆን የፈጣሪው ክንድ ወይም አካል ነው፤ እንደ አብና መንፈስ ቅዱስ ሆኖ ደግሞ በሌሎች ቦታዎች አለ። በብሉይ ኪዳን ደግሞ “መሲሕ” የሚለው የአረቢኛ ቃል “መሢሐ” የሚለው የእብራይስጥ ቃል “መሢሕ” የሚለው የአረማይ ቃል ሴማዊ መነሻ ሲኖረው ትርጉሙ “የተቀባ” ማለት ነው፣ በግሪክ ደግሞ “ክርስቶስ” ነው፤ ይህ ማእረግ በብሉይ ኪዳን ለተለያየ ነገስታትና ነቢያት በግሪኩ ሰፕቱጀንት ላይ “ክርስቶስ” በእብራይስጡ ደግሞ መሢሐ” ተብሎ አገልግሎት ላይ ውሏል፤ መቀባት መሾምን ያመለክታል በአምላክ የተቀቡ የአምላክ መሢሖች ብዙ ናቸው፦ 1ኛ ዜና 16፥22 “መሢሖቼን” አትዳስሱ፥ “በነቢያቴም” ክፉ አታድርጉ ብሎ፥ ሰው ግፍ ያደርግባቸው ዘንድ አልፈቀደም ስለ እነርሱም ነገሥታትን ገሠጸ። መዝሙረ ዳዊት 105፥14-15 “መሢሖቼን” አትዳስሱ፥ “በነቢያቴም” ክፉ አታድርጉ ብሎ፥ ሰው ግፍ ያደርግባቸው ዘንድ አልፈቀደም ስለ እነርሱም ነገሥታትን ገሠጸ። አንደኛ “ሳኦል” 1ሳኦል በትንቢት የተነገረለት መሢሐዊ ንጉስ ነው፦ 1 ሳሙ 2:10 እግዚአብሔር እስከ ምድር ዳርቻ ይፈርዳል፤ “ለንጉሡም” ኃይል ይሰጣል፤ “የመሲሑንም” ቀንድ ከፍ ከፍ ያደርጋል። ይህንን ጥቅስ የአይሁድ ምሁራን እና ለዘብተኛ የብሉይ ተንታኞች ለሳኦል እንደሆነ ያትታሉ፤ በተጨማሪም በሳሙኤል ዘመን የተቀባ መሢሕ ሳኦል እንደሆነ በቁና መረጃ አለ፦ 1ሳሙ 10:1፤ ሳሙኤልም የዘይቱን ብርሌ ወስዶ በራሱ ላይ አፈሰሰው፥ ሳመውም፥ እንዲህም አለው። በርስቱ ላይ አለቃ ትሆን ዘንድ እግዚአብሔር “ቀብቶሃል” 1ሳሙ 12፥3 እነሆኝ በእግዚአብሔርና “በመሲሑ” ፊት መስክሩብኝ የማንን በሬ ወሰድሁ? 1ሳሙ 12፥5 እርሱም፦ በእጄ ምንም እንዳላገኛችሁ እግዚአብሔርና “መሲሑ” ዛሬ በእናንተ ላይ ምስክሮች ናቸው አላቸው፤ ሁለተኛ “ዳዊት” 2 ሳሙ 22፥51 የንጉሡን መድኃኒት ታላቅ ያደርጋል፤ ቸርነቱንም ለመሲሑ ለዳዊትና ለዘሩ፥ ለዘላለም ይሰጣል። 2 ሳሙ 23፥1 የዳዊትም የመጨረሻ ቃሉ ይህ ነው። ከፍ ከፍ የተደረገው፥ የያዕቆብም አምላክ መሢሕ በእስራኤል ዘንድ መልካም ባለ ቅኔ የሆነ፥ የእሴይ ልጅ የዳዊት ንግግር፤ መዝ 132:17 በዚያ ለዳዊት ቀንድን አበቅላለሁ፥ “ለመሢሔ” ሰው መብራትን አዘጋጃለሁ። ሶስተኛ “ሰለሞን” 1ሳሙ 2:35 የታመነም ካህን ለእኔ አስነሣለሁ፥ በልቤም በነፍሴም እንዳለ እንዲሁ ያደርጋል፤ እኔም የታመነ ቤት እሠራለታለሁ፥ ዘመኑን ሁሉ በመሢሔ ሰው ፊት ይሄዳል። ይህ ጥቅስ ትንቢት ሲሆን ትንቢቱም ስለ ካህንና ካህኑ የሚሄድበት መሢሑ ናቸው፤ ምሁራን ካህኑ ሳዶቅ ሲሆን መሢሑ ደግሞ ቤት የሰራው ሰለሞን ነው፦ 1 ኛ ነገሥት 1፥39 ካህኑም ሳዶቅ ከድንኳኑ የቅብዓቱን ቀንድ ወስዶ ሰሎሞንን ቀባ ቀንደ መለከትም ነፉ፤ ሕዝቡም ሁሉ፦ ሰሎሞን ሺህ ዓመት ይንገሥ አሉ። አራተኛ “ሴዴቂያስ” ምሁራን በባቢሎን ምርኮ ጊዜ በጉድጓድ የተያዘው ሴዴቅያስ እንደሆነ ያትታሉ፤ ይህም ንጉስ መሲህ ተብሏል፦ ሰቆእንኖራለንቃው ኤርምያስ 4፥20 ሬስ። ስለ እርሱ። በአሕዛብ መካከል በጥላው በሕይወት ያልነው “የእግዚአብሔር መሢሕ” የሕይወታችን እስትንፋስ፥ በጕድጓዳቸው ተያዘ። አምስተኛ “ሙሴና ኤልያስ” ዘካ 4:14 እርሱም። በምድር ሁሉ ጌታ አጠገብ የቆሙት “ሁለቱ የተቀቡት” እነዚህ ናቸው አለኝ። በምድር ሁሉ ጌታ አጠገብ የቆሙት “ሁለቱ የተቀቡትየተባሉት ዝናብ እንዳይዘንብ ሰማይን ካዘጋው ከኤልያስና ውኃዎችንም ወደ ደም ካስለወጠው ከሙሴ ሌላ እነማን ሊሆኑ ይችላሉ? ምሁራን በዚህ ሸክ የላቸውም፦ ራእይ 11፥3-10 “ለሁለቱም ምስክሮቼ” ማቅ ለብሰው ሺህ ከሁለት መቶ ስድሳ ቀን “ትንቢት” ሊናገሩ እሰጣለሁ። እነዚህ “በምድር ጌታ ፊት የሚቆሙ” ሁለቱ ወይራዎችና ሁለቱ መቅረዞች ናቸው። ዘካርያስ 4፥11 እኔም መልሼ፦ በመቅረዙ በስተ ቀኝና በስተ ግራ ያሉ እነዚህ “ሁለት የወይራ ዛፎች” ምንድር ናቸው? አልሁት። ዘካ 4:14 እርሱም። በምድር ሁሉ ጌታ አጠገብ የቆሙት “ሁለቱ የተቀቡት” እነዚህ ናቸው አለኝ። ስድስተኛ “ኢየሱስ” መዝሙረ ዳዊት 2፥2 የምድር ነገሥታት ተነሡ፥ አለቆችም በእግዚአብሔርና በመሢሑ ላይ እንዲህ ሲሉ ተማከሩ። ክርስቶስ ቅድመ ዓለም ያለ እናት ከባሕርይ አባቱ ከአብ ድኀረ ዓለም ያለ አባት ከቅድስት ድንግል ማርያም በሥጋ የተወለደ፣ ሥጋን እና ነፍስን ከቅድስት ድንግል ማርያም ነሥቶ ሰው የሆነ የባሕርይ አምላክ ነው::የሰውን ልጅ ከባርነት ነጻ ለማውጣት ከሞት ወደ ሕይወት፣ ከባርነት ወደ ነጻነት፣ ከጨለማ ወደ ብርሃን ለማሸጋገር፤ ፍቅር ከዙፋኑ ስቦት የወረደ፤ አምላክ ነው ኢየሱስ ክርስቶስ:: ክርስቶስ ኢየሱስ ቸር እረኛ፣ አምላክ፣ ወልደ አምላክ፣ ሰውም አምላክም፣ ሲሆን በክርስቲያኖች መካከል ስለ ባሕርይው የተለያዩ አመለካከቶች አሉ::በጥንታዊት ቤተክርስቲያን ማለትም ከጉባኤ ኬልቄዶን በፊት አንዲት ሐዋርያዊት ቤተክርስቲያን በነበረችበት ወቅት ያለው አስተምህሮ ክርስቶስ'' እግዚአብሔር ነው ፤አምላክ ነው፤ አምላክ ደግሞ አንድ ባሕርይ አለው፤ ክርስቶስም አንድ ባህርይ አንድ አካል አለው ይል ነበር:: ከሁለት አካል አንድ አካል፣ ከሁለት ባሕርይ አንድ ባሕርይ ሰውም አምላክም፣ ትስእብት(ሥጋ) ከመለኮት ጋር ፍጹም ከተዋሐደ በኋላ እንደ ሁለት አካል ወይም ባህርይ አይቆጠርም ፤ብላ ታስተምር የነበረች አለማቀፋዊት ቤተክርስቲያን በጉባዔ ኬልቄዶን ከሁለት ተከፈለች::ይህም አንድ ባሕርይ እና ሁለት ባሕርይ በማለት ነበር:: ነገር ግን ማንም ክርስቲያን ቢሆን አሁን ላይ ያለው እምነት ክርስቶስ የዓለም መድህን፣ የእግዚአብሔር ልጅ የሕይወት መገኛ፣ ህብስተ ሕይወት፣ መንገድ እና መልካም እረኛ እንደሆነ፤ የሰውን ልጅ ድንቅ በሆነ ፍቅሩ ከሰይጣን አገዛዝ ነጻ ያወጣ በምድር አባት በሰማይ እናት የሌለው ሁለት ልደታት ያለው፣ ከብርሃን የተገኘ የዓለም ብርሃን ቅን ፈራጅ እና እውነተኛ ዳኛ እንደሆነ ይታመናል::ክርስቶስ በክርስትና ዓለም ላሉ ሰወች መራራ ሞትን ሞቶ ሕይወትን የሰጠ ፣መራራ ከርቤን ጠጥቶ ጣፋጭ ወይንን(ደሙን) ያጠጣ፣ ራቁትን ሆኖ ፀጋን ያለበሰ፣ ተሰቅሎ ሰይጣንን ከፊታችን ጠርቆ ያስወገደ ተርቦ ሰማያዊ ሕብስትን ያበላ የሁሉም አዳኝ መሆኑ ይታመናል::ክርስቶስ'''-«ሁሉም በእርሱ ሆነ፥ (በእርሱ ተፈጠረ)፥ ከሆነውም (ከተፈጠረውም) ሁሉ ያለ እርሱ ምንም የሆነ የለም። ዮሐ ፩፥፫።-ተብሎ እንደተጻፈ፤ ደግሞም በትንቢት ነብዩ ኢሳይያስ <<ሕፃን ተወልዶልናልና፥ ወንድ ልጅም ተሰጥቶናልና አለቅነትም በጫንቃው ላይ ይሆናል ስሙም ድንቅ መካር፥ ኃያል አምላክ፥ የዘላለም አባት፥ የሰላም አለቃ ተብሎ ይጠራል።>> ተብሎ እንደተተነበየ፤ በወንጌልም <<ቃል እግዚአብሔር ነበረ>> ተብሎ የምሥራች እንደተነገር፤ በዮሐንስ ወንጌል ሐዋርያው ቶማስ ጌታዬ አምላኬ ብሎ እንደመሰከረ፤ ክርስቶስ እግዚአብሔር መሆኑ በብዛት ባለንበት ዓለም ይታመናል::ነገር ግን ከዚህ የተለየ እምነት በአለማችን እንዳለም ይታወቃል::

52425

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%8A%E1%8B%9B%20%E1%89%B3%E1%88%8B%E1%89%85%20%E1%8D%92%E1%88%AB%E1%88%9A%E1%8B%B5

የጊዛ ታላቅ ፒራሚድ

ታላቁ የጊዛ ፒራሚድ (የኩፉ ፒራሚድ ወይም የቼፕስ ፒራሚድ በመባልም ይታወቃል) በጊዛ ፒራሚድ ኮምፕሌክስ የዛሬ ጊዛን በታላቁ ካይሮ፣ ግብፅ ውስጥ ከሚገኙት ፒራሚዶች ሁሉ ጥንታዊ እና ትልቁ ነው። ከጥንታዊው ዓለም ሰባቱ አስደናቂ ነገሮች ውስጥ እጅግ ጥንታዊው ነው፣ እና በብዛት ሳይበላሽ የቀረው ብቸኛው። የግብፅ ተመራማሪዎች ፒራሚዱ ለአራተኛው ሥርወ መንግሥት የግብፅ ፈርዖን ኩፉ መቃብር ሆኖ እንደተሠራ እና በ26ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. በ27 ዓመታት አካባቢ እንደተገነባ ይገምታሉ። መጀመሪያ ላይ 146.5 ሜትር (481 ጫማ) ላይ የቆመው ታላቁ ፒራሚድ በአለም ላይ ከ3,800 ዓመታት በላይ ረጅሙ ሰው ሰራሽ መዋቅር ነበር። በጊዜ ሂደት፣ አብዛኛው ለስላሳ ነጭ የኖራ ድንጋይ መከለያ ተወግዷል፣ ይህም የፒራሚዱን ቁመት አሁን ወዳለው 138.5 ሜትር (454.4 ጫማ) ዝቅ አድርጎታል። ዛሬ የሚታየው ከስር ያለው ዋና መዋቅር ነው. መሰረቱ የተለካው ወደ 230.3 ሜትር (755.6 ጫማ) ካሬ ሲሆን ይህም መጠን በግምት 2.6 ሚሊዮን ኪዩቢክ ሜትር (92 ሚሊዮን ኪዩቢክ ጫማ) ሲሆን ይህም ውስጣዊ ሂሎክን ያካትታል። የፒራሚዱ ስፋት 280 ንጉሣዊ ክንድ (146.7 ሜትር፣ 481.4 ጫማ) ቁመት፣ የመሠረቱ ርዝመት 440 ክንድ (230.6 ሜትር፣ 756.4 ጫማ)፣ 5+ ሰከንድ መዳፎች (የ 51°50'40 ቁልቁል)። ታላቁ ፒራሚድ በድምሩ 6 ሚሊዮን ቶን የሚመዝኑ 2.3 ሚሊዮን የሚገመቱ ትላልቅ ብሎኮችን በመቆፈር የተገነባ ነው። አብዛኛዎቹ ድንጋዮች በመጠን እና በቅርጽ አንድ ወጥ አይደሉም እና በጣም የለበሱ ብቻ ናቸው።[5] የውጪው ንብርብሮች በሙቀጫ አንድ ላይ ተጣብቀዋል. በዋነኛነት ከጊዛ ፕላቱ የተገኘ የኖራ ድንጋይ ጥቅም ላይ ውሏል። ሌሎች ብሎኮች በአባይ ወንዝ ላይ በጀልባ ይገቡ ነበር፡ ነጭ የኖራ ድንጋይ ከቱራ ለመያዣ፣ እና ከአስዋን እስከ 80 ቶን የሚመዝኑ ግራናይት ብሎኮች ለንጉሱ ቻምበር መዋቅር። በታላቁ ፒራሚድ ውስጥ ሶስት የታወቁ ክፍሎች አሉ። ዝቅተኛው ፒራሚዱ የተገነባበት አልጋ ላይ ተቆርጧል, ነገር ግን ሳይጠናቀቅ ቀረ. የንግስት ቻምበር እና የንጉስ ክፍል እየተባለ የሚጠራው፣ ግራናይት ሳርኮፋጉስ ያለው፣ በፒራሚድ መዋቅር ውስጥ ከፍ ያለ ነው። የኩፉ ቪዚየር ሄሚዩን (ሄሞን ተብሎም ይጠራል) በአንዳንዶች የታላቁ ፒራሚድ መሐንዲስ እንደሆነ ይታመናል። ብዙ የተለያዩ ሳይንሳዊ እና አማራጭ መላምቶች ትክክለኛውን የግንባታ ቴክኒኮችን ለማብራራት ይሞክራሉ። በፒራሚዱ ዙሪያ ያለው የቀብር ሥነ ሥርዓት በአንድ መንገድ (ከፒራሚድ አቅራቢያ አንዱ እና በናይል ወንዝ አቅራቢያ) የተገናኙ ሁለት የሬሳ ቤተመቅደሶችን ያቀፈ ነው የቅርብ ቤተሰብ እና የኩፉ ፍርድ ቤት መቃብሮች ለኩፉ ሚስቶች ሦስት ትናንሽ ፒራሚዶችን ጨምሮ የበለጠ ትንሽ የሳተላይት ፒራሚድ" እና አምስት የተቀበሩ የፀሐይ ጀልባዎች. የኩፉ መለያ በታሪክ ታላቁ ፒራሚድ ለኩፉ የተነገረው በጥንታዊ ጥንታዊነት ደራሲዎች ቃል ላይ በመመስረት ነው፣ በመጀመሪያ ደረጃ ሄሮዶተስ እና ዲዮዶረስ ሲኩለስ። ነገር ግን፣ በመካከለኛው ዘመን ሌሎች በርካታ ሰዎች ለፒራሚዱ ግንባታ እውቅና ተሰጥቷቸው ነበር፣ ለምሳሌ ዮሴፍ፣ ናምሩድ ወይም ንጉስ ሳሪድ። እ.ኤ.አ. በ 1837 ከንጉሱ ቻምበር በላይ አራት ተጨማሪ የእርዳታ ክፍሎች ከነሱ ጋር ከተገናኙ በኋላ ተገኝተዋል ክፍሎቹ, ቀደም ሲል ሊደረስባቸው የማይችሉት, በቀይ ቀለም በሂሮግሊፍስ ተሸፍነዋል. ፒራሚዱን የሚገነቡት ሠራተኞች የፈርዖንን ስም የሚያጠቃልል የቡድናቸው ስም (ለምሳሌ፡ “ወንበዴው፣ የክኑም-ኩፉ ነጭ ዘውድ ኃይለኛ ነው”) ብሎኮችን በቡድናቸው ስም አስፍረዋል። የኩፉ ስሞች ከደርዘን በላይ ጊዜ በግድግዳዎች ላይ ተጽፈዋል። ከእነዚህ የግራፊቲ ጽሑፎች ውስጥ ሌላው በፒራሚዱ 4ኛ ንብርብር ውጫዊ ክፍል ላይ በጎዮን ተገኝቷል። ፅሁፎቹ በሌሎች የኩፉ ቦታዎች ላይ ከሚገኙት ጋር የሚነፃፀሩ ናቸው ለምሳሌ በ [11] ላይ ያለው አልባስተር ቋሪ ወይም በዋዲ አል-ጃርፍ ወደብ እና በሌሎች ፈርዖኖች ፒራሚዶች ውስጥም ይገኛሉ። በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን ከፒራሚዱ አጠገብ ያሉት የመቃብር ቦታዎች ተቆፍረዋል. የኩፉ ቤተሰብ አባላት እና ከፍተኛ ባለስልጣናት የተቀበሩት በምስራቅ ፊልድ ከመንገድ በስተደቡብ እና በምእራብ ሜዳ ነው። በተለይም የኩፉ ሚስቶች ፣ልጆች እና የልጅ ልጆች ፣ሄሚኑ ፣አንካፍ እና (የቀብር መሸጎጫ) ሄቴፌሬስ 1 የኩፉ እናት። ሀሰን እንደተናገረው፡- “ከመጀመሪያዎቹ የስርወ መንግስት ዘመናት ጀምሮ ዘመዶቻቸው፣ ጓደኞቻቸው እና የቤተ መንግስት አስተዳዳሪዎች በህይወት እያሉ ሲያገለግሉት በነበሩት ንጉስ አካባቢ መቀበር የተለመደ ነበር። ከዚህ በኋላ." የመቃብር ስፍራዎቹ እስከ 6ኛው ሥርወ መንግሥት ድረስ በንቃት ተዘርግተው ከዚያ በኋላ ብዙም ጥቅም ላይ አልዋሉም። የመጀመርያው የፈርዖን ስም የማኅተም ግንዛቤዎች የኩፉ፣ የፔፒ የቅርብ ጊዜ ነው። የሠራተኛ ግራፊቲ በአንዳንድ የመቃብር ድንጋዮች ላይም ተጽፎ ነበር; ለምሳሌ፣ (የኩፉ ሆረስ ስም) በቹፉናክት ማስታባ ላይ፣ ምናልባትም የኩፉ የልጅ ልጅ። በማስታባስ የጸሎት ቤቶች ውስጥ ያሉ አንዳንድ ጽሑፎች (እንደ ፒራሚዱ፣ የመቃብሪያ ክፍሎቻቸውም አብዛኛውን ጊዜ የተቀረጹ ጽሑፎች የሌላቸው ነበሩ) ኩፉ ወይም ፒራሚዱን ይጠቅሳሉ። ለምሳሌ፣ የመርስያንክ ሳልሳዊ ጽሑፍ “እናቷ [የላይኛው እና የታችኛው ግብፅ የኩፉ ንጉስ ልጅ ነች” ይላል። ብዙ ጊዜ እነዚህ ማጣቀሻዎች የማዕረግ አካል ናቸው፣ ለምሳሌ፣ “የመቋቋሚያ ዋና አስተዳዳሪ እና የአክሄት-ኩፉ ፒራሚድ ከተማ የበላይ ተመልካች” ወይም መሪብ “የኩፉ ካህን”። በርካታ የመቃብር ባለቤቶች የንጉሥ ስም እንደየራሳቸው ስም አካል አላቸው (ለምሳሌ ቹፉድጀዴፍ፣ ቹፉሴንብ፣ መሪቹፉ)። በጊዛ የተጠቀሰው የመጀመሪያው ፈርዖን ሰኔፍሩ (የኩፉ አባት) ነው። እ.ኤ.አ. በ 1936 ሀሰን በጊዛ ታላቁ ሰፊኒክስ አቅራቢያ የአሜንሆቴፕ ን ምስል ገለጠ ይህም ሁለቱ ትላልቅ ፒራሚዶች አሁንም በአዲሱ መንግሥት ለክሁፉ እና ከፋሬ የተሰጡ ናቸው እንዲህ ይነበባል፡- “በሜምፊስ ፈረሶችን በማገናኘት ገና በወጣትነቱ፣ እና በሆር-ኤም-አኸት (ስፊንክስ) መቅደስ ላይ ቆመ። የመቅደሱን ውበት በመመልከት በዙሪያው በመዞር ጊዜ አሳለፈ። የኩፉ እና ካፍራ የተከበረው. እ.ኤ.አ. በ 1954 ከፒራሚዱ ደቡባዊ ግርጌ የተቀበሩ ሁለት የጀልባ ጉድጓዶች አንደኛው ኩፉ መርከብ ተገኘ። የጄደፍሬ ካርቱች የጀልባውን ጉድጓዶች በሚሸፍኑት ብዙ ብሎኮች ላይ ተገኝቷል። እንደ ተተኪ እና የበኩር ልጅ ለኩፉ ቀብር ተጠያቂ ሊሆን ይችላል። ሁለተኛው የጀልባ ጉድጓድ በ 1987 ተመርምሯል. ቁፋሮ ሥራ በ 2010 ተጀምሯል በድንጋዮቹ ላይ ግራፊቲ በ 4 "ኩፉ" ስም, 11 "ድጄደፍሬ", አንድ አመት (በንግሥና, ወቅት, ወር እና ቀን), የድንጋይ መለኪያዎች, የተለያዩ ምልክቶች እና ምልክቶች, እና በግንባታ ላይ ጥቅም ላይ የሚውል የማጣቀሻ መስመር, ሁሉም በቀይ ወይም በጥቁር ቀለም የተሠሩ ናቸው. በ2013 በቁፋሮ ወቅት የሜረር ማስታወሻ ደብተር በዋዲ አል-ጃርፍ ተገኝቷል። ከቱራ ወደ ታላቁ ፒራሚድ የነጭ የኖራ ድንጋይ ብሎኮችን ማጓጓዝን ይመዘግባል። ድንጋዮቹ በሼ አኸት-ኩፉ ("የኩፉ የፒራሚድ አድማስ ገንዳ") እና በሮ-ሼ ኩፉ ("የኩፉ ገንዳ መግቢያ") በአንክሃፍ፣ የግማሽ ወንድም እና ክትትል ስር እንደነበሩ በዝርዝር ይገልጻል። የኩፉ እንዲሁም የጊዛ ምስራቃዊ መስክ ትልቁ ማስታባ ባለቤት ዕድሜ ታላቁ ፒራሚድ ወደ 4600 ዓመታት ያህል ዕድሜ እንዳለው በሁለት ዋና ዋና አቀራረቦች ተወስኗል፡ በተዘዋዋሪም ከኩፉ እና በጊዜ ቅደም ተከተል ዘመኑ በአርኪኦሎጂያዊ እና ጽሑፋዊ መረጃዎች ላይ በመመስረት; እና በቀጥታ፣ በፒራሚዱ ውስጥ በተገኙ እና በሙቀጫ ውስጥ የተካተተው ኦርጋኒክ ቁሳቁስ በሬዲዮካርቦን የፍቅር ግንኙነት። ታሪካዊ ቅደም ተከተል በቀደሙት ዘመናት ታላቁ ፒራሚድ ቀኑ የተነገረው ለክፉ ብቻ በመሆኑ የታላቁን ፒራሚድ ግንባታ በግዛቱ ውስጥ አስቀምጦ ነበር። ስለዚህ ከፒራሚድ ጋር መተዋወቅ ከኩፉ እና ከ 4 ኛው ስርወ መንግስት ጋር የመገናኘት ጉዳይ ነበር። የክስተቶች አንጻራዊ ቅደም ተከተል እና ተመሳሳይነት በዚህ ዘዴ የትኩረት ነጥብ ላይ ይቆማል. ፍፁም የቀን መቁጠሪያ ቀናቶች ከተጠላለፉ የመረጃ መረብ የተገኙ ናቸው፣ የጀርባ አጥንታቸውም ከጥንታዊ የንጉሥ ዝርዝሮች እና ሌሎች ጽሑፎች የታወቁት የተከታታይ መስመሮች ናቸው። የግዛቱ ርዝማኔ ከኩፉ እስከ ቀደም ባሉት ጊዜያት ወደታወቁት ነጥቦች የተጠቃለለ፣ በዘር ሐረግ መረጃ፣ በሥነ ፈለክ ምልከታ እና በሌሎች ምንጮች የተጠናከረ ነው። እንደዚያው፣ የግብፅ ታሪካዊ የዘመን አቆጣጠር በዋነኛነት ፖለቲካዊ የዘመን አቆጣጠር ነው፣ ስለዚህም ከሌሎች የአርኪኦሎጂ ማስረጃዎች እንደ ስትራቲግራፊ፣ ቁሳዊ ባህል ወይም ራዲዮካርበን መጠናናት። አብዛኛው የቅርብ ጊዜ የዘመን አቆጣጠር ግምቶች ኩፉ እና ፒራሚዱ በ2700 እና 2500 ዓክልበ. ራዲዮካርበን የፍቅር ጓደኝነት ሞርታር በታላቁ ፒራሚድ ግንባታ ላይ በብዛት ጥቅም ላይ ውሏል። በማደባለቅ ሂደት ውስጥ ከእሳት የሚወጣው አመድ በሙቀጫ ውስጥ ተጨምሯል ሊወጣ የሚችል ኦርጋኒክ እና ራዲዮካርቦን ቀንሷል። በ 1984 እና 1995 በአጠቃላይ 46 የሞርታር ናሙናዎች ተወስደዋል, ይህም ከዋናው መዋቅር ጋር በግልጽ የተገጣጠሙ መሆናቸውን በማረጋገጥ እና በኋላ ላይ ሊካተቱ አይችሉም. ውጤቶቹ በ2871-2604 ዓክልበ. የኦርጋኒክ ቁሳቁሱ ዕድሜ የሚወሰነው ለመጨረሻ ጊዜ ጥቅም ላይ የዋለበት ጊዜ ስላልነበረ የድሮው የእንጨት ችግር ለ 100-300 ዓመታት ማካካሻ በዋናነት ተጠያቂ እንደሆነ ይታሰባል. መረጃው እንደገና ሲተነተን በ2620 እና 2484 ዓክልበ. መካከል ፒራሚዱ የተጠናቀቀበትን ቀን በትናንሾቹ ናሙናዎች ላይ በመመስረት አሳይቷል። እ.ኤ.አ. በ 1872 ዌይንማን ዲክሰን የታችኛውን ጥንድ "አየር-ዘንግ" ተከፈተ ቀደም ሲል በሁለቱም ጫፎች ተዘግቷል ቀዳዳዎችን ወደ ንግስት ቻምበር ግድግዳዎች በመቁረጥ በውስጡ ከተገኙት ነገሮች አንዱ የዲክሰን ጓደኛ የሆነውን ጄምስ ግራንት የያዘው የዝግባ እንጨት ነው። ከውርስ በኋላ እ.ኤ.አ. በ1946 ለአበርዲን ሙዚየም ተሰጥቷል ፣ነገር ግን ተከፋፍሎ ነበር እና በስህተት ተይዟል። በሰፊው የሙዚየም ስብስብ ውስጥ የጠፋው በ2020 ብቻ ራዲዮካርበን ሲሆን በ3341–3094 ዓክልበ. ከኩፉ የዘመን አቆጣጠር ከ500 አመት በላይ የሚበልጠው አቤር ኢላዳንይ እንጨቱ ከረጅም እድሜ ዛፍ መሃል እንደመጣ ወይም ፒራሚዱ ውስጥ ከመቀመጡ በፊት ለብዙ አመታት እንደገና ጥቅም ላይ ውሎ እንደነበረ ይጠቁማል። የኩፉ እና የታላቁ ፒራሚድ የፍቅር ጓደኝነት ታሪክ በ450 ዓክልበ. ሄሮዶተስ ታላቁን ፒራሚድ ቼፕስ (ሄለናይዜሽን ኦፍ ኩፉ) እንደሆነ ተናግሮ ነበር፣ ሆኖም ግን በራምሳይድ ዘመን በኋላ በስህተት ንግሥናውን አኖረ። ማኔቶ፣ ከ200 ዓመታት በኋላ፣ የግብፅን ነገሥታት ዝርዝር በማዘጋጀት፣ በሥርወ መንግሥት ከፋፍሎ፣ ኩፉን ለ 4ኛ መድቧል። ነገር ግን፣ በግብፅ ቋንቋ ፎነቲክ ከተቀየረ በኋላ እና በግሪክ ትርጉም፣ ወደ "ሶፊስ" (እና ተመሳሳይ ስሪቶች) ተቀይሯል። ግሬቭስ፣ በ1646፣ የፒራሚዱ ግንባታ የሚካሄድበትን ቀን የማጣራት ከፍተኛ ችግር መሆኑን ዘግቧል፣ በጎደሉት እና እርስ በርሱ የሚጋጩ ታሪካዊ ምንጮች። ከላይ በተገለጹት የፊደል አጻጻፍ ልዩነቶች ምክንያት፣ በማኔቶ የንጉሥ ዝርዝር ውስጥ ኩፉን አላወቀውም (በአፍሪካነስ እና በዩሴቢየስ እንደተፃፈው)፣ ስለዚህም በሄሮዶተስ የተሳሳተ መለያ ላይ ተመርኩዞ ነበር። የተከታታይ መስመሮችን ቆይታ በማጠቃለል፣ ግሬቭስ 1266 ዓክልበ. የኩፉ የግዛት ዘመን መጀመሪያ እንዲሆን ተጠናቀቀ። ከሁለት መቶ ዓመታት በኋላ፣ በማኔቶ የዘመን አቆጣጠር ውስጥ አንዳንድ ክፍተቶች እና እርግጠኛ ያልሆኑ ነገሮች እንደ ቱሪን፣ አቢዶስ እና ካርናክ በመሳሰሉት የንጉስ ሊስት ግኝቶች ተጠርገዋል። በ1837 በታላቁ ፒራሚድ እፎይታ ክፍል ውስጥ የተገኘው የኩፉ ስም ቼፕስ እና ሶፊስ አንድ እና አንድ መሆናቸውን ግልጽ ለማድረግ ረድተዋል። ስለዚህ ታላቁ ፒራሚድ በ 4 ኛው ሥርወ መንግሥት ውስጥ እንደተገነባ ታወቀ። በግብፅ ተመራማሪዎች መካከል ያለው የፍቅር ግንኙነት አሁንም በበርካታ ክፍለ ዘመናት (ከ4000-2000 ዓክልበ. ግድም) ይለያያል፣ እንደ ዘዴው፣ አስቀድሞ የታሰቡ ሃይማኖታዊ አስተሳሰቦች (እንደ መጽሐፍ ቅዱሳዊ የጥፋት ውሃ) እና የትኛው ምንጭ የበለጠ ታማኝ ነው ብለው ያስባሉ። ግምቶች በ20ኛው ክፍለ ዘመን በከፍተኛ ሁኔታ እየጠበቡ ነው፣ አብዛኛውም በ250 ዓመታት ውስጥ፣ በሦስተኛው ሺህ ዓመት ዓክልበ አጋማሽ አካባቢ ነው። አዲስ የተገነባው ራዲዮካርበን የፍቅር ግንኙነት ዘዴ ታሪካዊው የዘመን አቆጣጠር በግምት ትክክል መሆኑን አረጋግጧል። ነገር ግን በትላልቅ ህዳጎች ወይም ስህተቶች የመለኪያ ጥርጣሬዎች እና አብሮ የተሰራ የእድሜ ችግር (በዕድገት እና በመጨረሻው አጠቃቀም መካከል ያለው ጊዜ) እንጨትን ጨምሮ በእጽዋት ቁሳቁስ ምክንያት አሁንም ሙሉ በሙሉ አድናቆት ያለው ዘዴ አይደለም። ከግንባታው ጊዜ ጋር. የግብፅ የዘመን አቆጣጠር መጣራቱን ቀጥሏል እና ከበርካታ የትምህርት ዘርፎች የተገኙ መረጃዎች እንደ መጠናናት፣ ራዲዮካርበን መጠናናት እና ዴንድሮክሮኖሎጂ በመሳሰሉት ምክንያቶች መካተት ጀምረዋል። ለምሳሌ፣ በሞዴላቸው ውስጥ ከ200 በላይ የራዲዮካርቦን ናሙናዎችን አካትቷል። የታሪክ መዝገብ የጥንት ግሪክ ታሪክ ጸሐፊ ሄሮዶተስ በ 5 ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት ሲጽፍ, ፒራሚዱን ከጠቀሱት የመጀመሪያዎቹ ዋና ደራሲዎች አንዱ ነው. በሁለተኛው መጽሃፉ ዘ ታሪክ ውስጥ፣ ስለ ግብፅ እና ስለ ታላቁ ፒራሚድ ታሪክ ይናገራል። ይህ ዘገባ የተፈጠረዉ አወቃቀሩ ከተሰራ ከ2000 አመታት በኋላ ነዉ ይህ ማለት ሄሮዶተስ እዉቀቱን ያገኘዉ በዋናነት ከተለያዩ የተዘዋዋሪ ምንጮች ማለትም ባለስልጣናቱን እና ቄሶችን ፣የሀገር ዉስጥ ግብፃዊያንን ፣የግሪክ ስደተኞችን እና ሄሮዶተስን እራሱ ተርጓሚዎችን ያጠቃልላል። በዚህ መሠረት የእሱ ገለጻዎች እራሳቸውን ለመረዳት የሚቻሉ መግለጫዎች, የግል መግለጫዎች, የተሳሳቱ ዘገባዎች እና ድንቅ አፈ ታሪኮች ድብልቅ ናቸው; ስለዚህም ስለ ሃውልቱ ብዙዎቹ ግምታዊ ስህተቶች እና ውዥንብሮች ከሄሮዶተስ እና ከስራው ሊገኙ ይችላሉ። ሄሮዶተስ ታላቁ ፒራሚድ የተገነባው በኩፉ (ሄለኒዝድ እንደ ቼፕስ) እንደሆነ ጽፏል እሱም በስህተት አስተላልፏል ከራምሲድ ዘመን (ስርወ መንግስት እና በኋላ ይገዛል። ክሁፉ አምባገነን ንጉስ ነበር ይላል ሄሮዶቱስ፣ እሱም የግሪኮችን አመለካከት እንደሚያብራራ እንዲህ ያሉ ሕንፃዎች ሊፈጠሩ የሚችሉት በሰዎች ላይ በጭካኔ በመበዝበዝ ብቻ ነው። ሄሮዶተስ በተጨማሪ እንደገለጸው 100,000 የጉልበት ሠራተኞችን ያቀፈ ቡድን በሦስት ወር ፈረቃ ውስጥ በሕንፃው ላይ ሲሠራ 20 ዓመታት ፈጅቷል። በመጀመሪያዎቹ አስር አመታት ውስጥ ሰፊ መንገድ ተዘርግቶ ነበር, ሄሮዶተስ እንደሚለው, የፒራሚዶቹን ግንባታ ያህል አስደናቂ ነበር. ወደ 1 ኪሎ ሜትር የሚጠጋ (0.62 ማይል) ርዝመት እና 20 ያርድ (18.3 ሜትር) ስፋት፣ እና ወደ 16 ያርድ (14.6 ሜትር) ከፍታ ያለው ሲሆን የተወለወለ እና በምስል የተቀረጸ ድንጋይ ነው። በተጨማሪም ፒራሚዶቹ በሚቆሙበት ኮረብታ ላይ የመሬት ውስጥ ክፍሎች ተሠርተዋል. እነዚህም የኩፉ መቃብር እንዲሆኑ የታሰቡ ሲሆን ከናይል ወንዝ በመጣ ቻናል በውሃ የተከበቡ ነበሩ። ሄሮዶተስ ከጊዜ በኋላ በካፍሬ ፒራሚድ (ከታላቁ ፒራሚድ አጠገብ በሚገኘው) አባይ ወደ ደሴት በተሰራ መተላለፊያ በኩል እንደሚፈስ ተናግሯል። ኩፉ የተቀበረበት። (ሀዋስ ይህንን ሲተረጉመው ከታላቁ ፒራሚድ በስተደቡብ በሚገኘው በካፍሬ መንገድ ላይ የሚገኘውን “ኦሳይረስ ዘንግ”ን ለማመልከት ነው።) በተጨማሪም ሄሮዶተስ ከፒራሚዱ ውጭ ያለውን ጽሑፍ ገልጿል፣ ተርጓሚዎቹ እንደሚሉት፣ ሠራተኞቹ በፒራሚዱ ላይ ሲሠሩ የሚበሉትን ራዲሽ፣ ነጭ ሽንኩርት እና ቀይ ሽንኩርት መጠን ያሳያል። ይህ የዳግማዊ ራምሴስ ልጅ ካምዌሴት ያከናወነው የተሃድሶ ሥራ ማስታወሻ ሊሆን ይችላል። በግልጽ ለማየት እንደሚቻለው የሄሮዶተስ ባልደረቦች እና ተርጓሚዎች የሂሮግሊፍ ጽሑፎችን ማንበብ አልቻሉም ወይም ሆን ብለው የተሳሳተ መረጃ ሰጡት። ዲዮዶረስ ሲኩለስ ከ60-56 ዓክልበ. መካከል፣ የጥንታዊው ግሪክ ታሪክ ጸሐፊ ዲዮዶረስ ሲኩለስ ግብፅን ጎበኘ እና በኋላም የእሱን የመጀመሪያውን መጽሐፍ ታላቁን ፒራሚድ ጨምሮ ለመሬቱ፣ ለታሪኳ እና ለሀውልቶቿ ሰጠ። የዲዮዶረስ ሥራ በጥንት ታሪክ ጸሐፊዎች ተመስጦ ነበር፣ነገር ግን ዲዮዶረስ አስደናቂ ተረቶችና አፈ ታሪኮችን ይናገራል ከሚለው ከሄሮዶተስ ራሱን አገለለ። ዲዮዶረስ እውቀቱን የሳበው ከጠፋው የአብደራው ሄካቴዎስ ስራ እንደሆነ ይገመታል እና እንደ ሄሮዶቱስ የፒራሚዱን ገንቢ "ኬሚስ"ንም ከራምሴስ 3ኛ ቀጥሎ አስቀምጧል። በሪፖርቱ መሠረት ኬሚስ (ኩፉ) ወይም ሴፍረን (ካፍሬ) በፒራሚዳቸው ውስጥ አልተቀበሩም ይልቁንም በሚስጥር ቦታዎች ግንባታዎችን ለመገንባት የተገደዱት ሰዎች ሬሳውን ለበቀል እንዳይፈልጉ በመፍራት ነበር በዚህ አባባል ዲዮዶረስ በፒራሚድ ግንባታ እና በባርነት መካከል ያለውን ግንኙነት አጠናከረ። እንደ ዲዮዶረስ ገለጻ፣ የፒራሚዱ ሽፋን በወቅቱ በጥሩ ሁኔታ ላይ ነበር፣ የፒራሚዱ የላይኛው ክፍል ግን 6 ክንድ (3.1 ሜትር፣ 10.3 ጫማ) ከፍታ ባለው መድረክ ተሠርቷል። ስለ ፒራሚዱ ግንባታ እስካሁን ምንም አይነት የማንሳት መሳሪያዎች ስላልተፈጠሩ በመንገዶች ታግዞ መገንባቱን ይጠቅሳል። ፒራሚዶቹ ከተጠናቀቁ በኋላ እንደተወገዱ ከመንገዶቹ ምንም አልቀረም። ታላቁን ፒራሚድ ለማቆም የሚያስፈልጉትን ሰራተኞች ብዛት 360,000 እና የግንባታ ጊዜውን 20 አመት ገምቷል። ከሄሮዶቱስ ጋር በሚመሳሰል መልኩ፣ ዲዮዶረስ ደግሞ ከፒራሚዱ ጎን “የአትክልትና ፍራፍሬ ዋጋ ለሠራተኞቹ ከአሥራ ስድስት መቶ መክሊት በላይ ተከፍሏል” በሚለው ጽሑፍ ተጽፎበታል

14806

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%8D%E1%8D%8D%E1%88%AC%E1%8B%B5%20%E1%8A%A2%E1%88%8D%E1%8C%8D

አልፍሬድ ኢልግ

ቢትወደድ አልፍሬድ ኢልግበዳግማዊ ዓፄ ምኒልክ ዘመነ መንግሥት ኑሮውን ኢትዮጵያ ውስጥ የመሠረተ፤ የስዊትዘርላንድ ዜጋ ነበር። ኢልግ በምሕንድስና ሙያው ባቡር እና የቧንቧ ውሐ ለአገራችን ካስተዋወቃቸው ብዙ ዘመናዊ የሥልጣኔ መስመሮች ሁለቱ ሲሆኑ በንጉሠ ነገሥቱ ፊት ታላቅ ታማኝነትን በማፍራቱ የዘውድ አማካሪ እና የአገሪቱን የውጭ ጉዳይ እስከመምራትም የበቃ ሰው ነበር። ቢትወደድ ኢልግ በዘመናዊት ኢትዮጵያ ታሪክ ብዙ ሚና ከተጫወቱ አውሮፓውያን መሃል ባገሪቱ ባሳለፋቸው ሃያ ሰባት ዓመታት እና ባስቀመጣቸው የልማት አሻራዎቹ የታሪክ ሥፍራው በጣም የጎላ ሆኖ እናገኘዋለን። ኢልግ በስዊትዘርላንድ፣ ፍራውንፌልድ በሚባል ከዙሪክ ከተማ በሰሜን-ምሥራቅ አቅጣጫ በሚገኝ ሥፍራ በ መጋቢት ወር ዓ/ም ተወልዶ በስድሳ ሁለት ዓመቱ የገና ዕለት (ታሕሣሥ ቀን) ዓ/ም ዙሪክ ላይ በልብ ምታት ምክንያት አረፈ። ወደ ኢትዮጵያ መግባት ታዋቂው የታሪክ ምሁር ሪቻርድ ፓንክኸርስት ዳግማዊ ምኒልክ ገና በልጅነታቸው የዓፄ ተዎድሮስ እስረኛ በነበሩ ጊዜ ቴዎድሮስ አጠገባቸው የነበሩትን አውሮፓዊ ወንጌላያን መድፍና መሣሪያዎች እንዲሠሩላቸው ማግባባታቸውን ልብ አድርገው ነበርና የሸዋ ንጉሥ ሲሆኑ በ ኤደን ላይ የነበረ አንድ የስዊትዘርላንድ ዜጋ ነጋዴ ምሕንድስና የሚያውቁ አውሮፓውያን ባለሙያዎችን እንዲፈልግላቸው ጠይቀውት ነበር ይላል። ኢልግ እና ሁለት የአገሩ ሰዎች በ፲፰፻፸ ዓ/ም አካባቢ ጉዞዋቸውን ወደኢትዮጵያ አምርተው ሸዋ ሲገቡ ንጉሥ ምኒልክ መጫሚያ እንዲሠራላቸው ያዙትና ሠርቶ ባበረከተላቸውም መጫሚያ እጅግ እንደተደሰቱ ይነገራል። በሌላ ዘገባ ደግሞ ንጉሡ ኢልግን ጠመንጃ እንዲሠራላቸው አዘዙት። ኢልግ ጠመንጃ ለመሥራት ሙያ እንደሌለውና ከውጭ የሚመጣ መሣሪያ እሱ ከሚሠራው እጅግ የላቀ እንደሚሆን ቢያስረዳም፤ ምኒልክ ኃሳባቸውን የማይለውጡ ሆኑ። እሱም እንደተጠየቀው የሙከራውን ውጤት ሲያሳቸው ንጉሡ ተደስተው ይሄንኑ ጠመንጃ በግምጃ ቤታቸው የክብር ቦታ ሰጡት። ያም ሆነ ይህ ኢልግ በንጉሡ በኩል ዘለቄታ የነበረው የበጎ አስተያየትን እንዳተረፈ ግልጽ ነው። ወዲያው በምሕንድስና ሥራ በደሞዘኝነት ቀጥረውት በየወሩ ሰባት ወይም ስምንት ፓውንድ በጠገራ ብር ይከፍሉት እንደነበር ፓንክኸርስት ዘግቧል። ድልድይ ኢልግ ከሠራቸው አንዱ አዋሽ ወንዝ ላይ ያቆመው ድልድይ ነው። ስለዚህ ድልድይ ሥራ ኢልግ ሲጽፍ፤ የመጀመሪያው የድልድይ ሥራ እንደነበረና የድልድዩ ቋሚዎች በሰው ሸክም አሥራ አምስት ኪሎ ሜትር ተጉዘው እንደመጡ ይተርክና ሥራውን በሐሩር እና በዶፍ እንዲሁም በማታ የዱር አራዊትን በመቋቋም እራሱ ድንጋይ እየጠረበ፣ ምስማር፣ ችንካር እና ብሎን እያቀለጠ እየቀጠቀጠ እንደሠራው ይነግረናል። ባቡር ምኒልክ በሸዋ ንጉሥ ከሆኑ በኋላ ሐዲድ አዘርግተው ባቡር ለማስገባት አሰቡ። ይህም ሀሳባቸው እንዲፈቀድላቸው የበላያቸውን ንጉሠ ነገሥቱን አጤ ዮሐንስን ፈቃድ ጠየቁ። በአጤ ዮሐንስ አካባቢ የነበሩ መኳንንቶች መክረው ምኒልክ ከግዛታቸው ከሸዋ ውጭ ሐዲድ ለመዘርጋት እንደማይችሉ ተነገራቸው። በሳቸው መቸኮልና መጓጓት ምክንያት አልፍሬድ ኢልግ በሥራና በሀሳብ ተጠምዶ እንደነበር ወዲያውም ለጃንሆይ ምኒልክ የሞዴል ባቡር ተጎታች ጋሪዎችን እየጎተተ በሐዲድ ላይ ሲሄድ የሚያሳይ ሠርቶ ሲያሳያቸው በጣም እንደተደሰቱ ጳውሎስ ኞኞ “አጤ ምኒልክ” በተባለው መጽሐፋቸው ዘግበዋል። ከዓፄ ዮሐንስ ሞት በኋላ ምኒልክ የንጉሠ ነግሥትነትን ዘውድ በጥቅምት ወር ጭነው ወዲያው በኅዳር ወር ላይ የምድር ባቡርን ሥራ አንቀሳቅሰዋል። ለዚህም ኢልግ ከማንኛውም ኩባንያ ጋር ተዋውሎ ሐዲዱን ለማሠራት የሚችልበትን ፈቃድና የሚዋዋልበትን የውል ዓይነት መጋቢት ቀን ዓ/ም አስጽፈው በማህተማቸው አትመው ሰጡት። ኢልግም ፓሪስ ከተማ ላይ ቢሮ ከፍቶ ለሥራው የሚያስፈልገውን መዋእለ ነዋይ፤ ሥራውን የሚኮናተሩ ድርጅቶችን እና ሌላም ጥናቶችን ማቀናበር ጀመረ። የዚህ የምድር ባቡር መሥመር ከጂቡቲ ወደብ ተነስቶ አዲስ አበባ ድረስ ኪሎ ሜትር ሲሆን ሥራው በ፲፰፻፺ ዓ/ም ተጀምሮ ከሀያ ዓመታት በኋላ በ ዓ/ም ተገባደደ። መቸም የኃሳቡ ጸንሳሽ ዳግማዊ ዓፄ ምኒልክም ሆኑ ሕልማቸውን ዕውን በማድረግ ብዙ አስተዋጽዖ ያስመዘገበው ኢልግም ፍጻሜውን ባያዩትም በኢትዮጵያ የምድር ባቡርን ስናስብ የነዚህ የሁለቱ ሰዎች ትዝታ በታሪክ ተመዝግቦ ይኖራል። ፖስታ ዳግማዊ ዓፄ ምኒልክ መጋቢት 10 ቀን 1887 ዓ/ም ለስዊስ መንግሥት ሪፑብሊክ ፕሬዚዳንት ከጻፉት ደብዳቤ። “ሙሴ ኢልግን እጅግ ያገለገለኝ የኔ መሐንዲስ ለዚህ ለፖስታ ማኅበር ለመግባት የሚያስፈልገውን ጉዳይ ሁሉ ለመፈጸም ሙኡ ሥልጣን ሰጥቸዋለሁ።” ዳግማዊ ምኒልክ በመንግሥታቸው ስርዓትን ለማስገባት፤ ኢትዮጵያ ከአውሮፓ “ክርስቲያን ሕዝብ” ጋር እንዲለማመድ እና በዋናነት ግን በ[[፲፰፻፹፭ ዓ/ም ለአድዋ ጦርነት መንስዔ የሆነውን የውጫሌ ውል ካፈረሱ በኋላ እንደልባቸው ከውጭው ዓለም ጋር ያለኢጣልያ ጣልቃ ገብነት መገናኛ መንገድ አስበው የፖስታ ስርዓትን ሲመሠርቱ በጊዜው የፖስታ ማኅበር ዋና መሥሪያ ቤት በስዊስ ከተማ በርን ላይ ነበር። ንጉሠ ነገሥቱ የፖስታ ድርጅት ከተቋቋመ በኋላ ወደአገር ውጭ ከጻፏቸው ደብዳቤዎች አንዱ ሐምሌ 13 ቀን 1887 ዓ/ም ኢልግ ወደአገሩ ሄዶ በነበረበት ጊዜ ለሱ የጻፉት ይጠቀሳል። “ፖስታ ማበጀታችን እንኳን ያንተ የወዳጃችን ደብዳቤና የማንም ነጋዴ ደብዳቤ ሁሉ እንዲመላለስበት ነበር። ያንተ ደብዳቤ መጥፋቱ ፖስታ ለምን ተደላደለ ብለህ አኩርፈህ ይሆን ወይስ የምድር ባቡር እስከ አዲስ አበባ ድረስ እስቲበጅ መጠበቅህ ይሆን? ያለዚያ ያንተን ደብዳቤ የሚውጥ አውሬ ከመንገድ ላይ እንዳለ ቁርጡን አስታውቀኝ።….” ይላል። የኢልግ መልስ ምን እንደነበር ባናውቅም፣ ምኒልክ ግን የቱን ያህል ናፍቀውት እንደነበር እንገነዘባለን። የቤተ መንግሥት እነጻ የሸዋው ንጉሥ ምኒልክ ዋና ከተማቸውን ከአንኮበር ወደ እንጦጦ ሲያዛውሩ መጀመሪያ የሠፈሩት በድንኳን ነበር። ወዲያ መሐንዲሳቸው አልፍሬድ ኢልግ አዲስ ቤተ መንግሥት እንዲያሠራላቸው በሰጡት ትዕዛዝ መሠረት፣ አሁን ድረስ ቆሞ በቤተ ቅርሳ ቅርስነት የሚያገለግለውን ሕንጻ አሠራላቸው። ቤተ መንግሥቱ ከአንኮበሩ ቤተ መንግሥት ያነሰ እና በዚያ ጊዜ የነበሩትን ቤተ መንግሥቶች ያህል ስፋት የለውም በሚል በጊዜው ነቀፋ ተሰንዝሮበት ነበር። ሆኖም ምኒልክ የንጉሠ ነገሥትነቱን ሥልጣን እስከጨበጡ ጊዜ ድረስ ተገልግለውበታል። አንዳንዴም ወደሰሜን ሲጓዙ ወይም እንጦጦ ማርያምን ሊሳለሙ ሲሄዱ ያርፉበት እንደነበር ይታወቃል። እሳቸውም ከሞቱ በኋላ እቴጌ ጣይቱ እስከ ዕድሜያቸው መጨረሻ ድረስ በግዞት ኖረውበታል። አዲስ አበባም የሚገኘው “ታላቁ” ወይም “የምኒልክ ቤተ መንግሥት” በ፲፰፻፺ ዓ/ም ላይ መታነጽ ሲጀምር ኢልግ በምሕንድስናው ሥራ ላይ ብዙ ተሳትፎ እንደነበረው ተጽፏል። በጊዜው ከተማዋን ትጎበኝ የነበረች፣ ወይዘሮ ፒስ የምትባል እንግሊዛዊት “(በቤተ መንግሥቱ) ብዙ (የስዊስ ባሕር ምስል እና የዊሊያም ቴል ጸሎት ቤት) ስዊሳዊ ተጽእኖዎች እንደተገነዘበች ጽፋለች ይላሉ ሪቻርድ ፓንክኸርስት የቧንቧ ውሃ “አዲስ አበባ ከተማ ከተመሠረተችና የነዋሪዋ ብዛት እየጨመረ ከሄደ በኋላ በአዲስ አበባ ከተማ ውስጥ የውሃ እጥረት እያስጨገረ ሄደ።….ዓፄ ምኒልክም የውጭ አገር አማካሪዎቻቸው በፈረንጅ አገር ውሃ በቧንቧ እየተጠለፈ እንዴት አድርጎ ከቤት ድረስ እንደሚመጣ ካስረዷቸው በኋላ ያ ቧንቧ የተባለው ሥራ እንዲሠራ ዋና አማካሪያቸውንና መሐንዲሳቸውን ሙሴ ኢልግን አዘዙት።” አቶ ጳውሎስ ስለዚህ ሥራ በሰፊው ሲያጫውቱን ሥራው በ፲፰፻፹፮ ዓ/ም እንደተጀመረና ለቧንቧ መግዣ ሰባት ሺ ማርያ ጠሬዛ ብር እንደሰጡ፤ ውሃው ከእንጦጦ ኪዳነ ምኅረት ቤተ ክርስቲያን አካባቢ ተጠልፎ ከቤተ መንግሥቱ እንደገባ ይነግሩናል። በዘመኑም “እንዲህ ያለ ንጉሥ የንጉሥ ቂናጣ ውሃ በመዘውር ሰገነት አወጣ አሁን ከዚህ ወዲያ ምን ጥበብ ሊመጣ” ተብሎ ተገጠመ ይባላል። የቤተ መንግሥቱ የቧንቧ ውሃ ከተገጠመ በኋላ ምኒልክ አዲስ አበባ ከተማ በሙሉ እንዲዳረስ የውሃ ቧንቧ አስገዝተው ቧንቧው ከጂቡቲ እስከ ድሬ ዳዋ በምድር ባቡር፣ እስከ አዲስ አበባ ደግሞ በሰው ሸክም እንዲመጣ አዘዙ። ሆኖም እሳቸው ያሠሩት የቧንቧ ውሃ እምብዛም ሳይስፋፋ እስከ ጣልያን ወረራ ድረስ ቆየ። ሆኖም በዘመኑ የምኒልክ እንግዳ ሆኖ ኢትዮጵያን የጎበኘው አሜሪካዊው ዊሊያም ኤሊስ በምኒልክ አዳራሽ “ለኔ ክብር በተዘጋጀ ሰባት ሺ ሰዎች በተጋበዙበት ግብር ላይ፣ ጠጅ የሚባለውን መጠጥ በግብር ቤቱ ዙሪያውን በተገጠመ ቧንቧ የፈለገው ሰው እየተነሳ ከቧንቧው ይቀዳል።” ሲል ተቀድቷል። የዘውድ አማካሪና የመንግሥት አደራዳሪ ዳግማዊ ምኒልክ ኢልግን የውጭ ዜጋም ቢሆን እንኳ ያከብሩትና ያምኑትም ነበር። ትውልድ አገሩ ስዊስ የቅኝ ግዛት ምኞት የሌላትና ትንሽ፣ የ ባሕር ወደብ የለሽ እና ከሌላ አውሮፓዊ ኃያል መንግሥታት ጋር ያልተሻረከች መሆኗም የኢልግን ታማኘት ሳያጠናክረው አይቀርም። ኢልግም በበኩሉ “እንደአባቴ እወዳቸዋለሁ” ያላቸውን ምኒልክን ለሀያ ዓመታት በታማኝነት አገልግሏል። ኢልግ ከንጉሠ ነገሥቱ ጋር ወደ ትግራይ እና ዝዋይ የመሳሰሉ ቦታዎች ተጉዟል። እንዲሁም ወድጣልያን አገር ተጉዞ ከሚንስትሮቻቸው ጋር ከተወያየ በኋላ ሲመለስ ኢጣልያ ኢትዮጵያን በቅኝ ግዛት ለመያዝ አሳብ እንዳላት ዳግማዊ ምኒልክን አስጠንቅቋቸዋል። ከጦርነቱም በኋላ የአድዋ ድልም ያስከተለውን የድርድር መስፋፋት እንዲያስተዳድር እና የአገሪቷን የውጭ ጉዳይ እንዲይስፋፋ ባለሙሉ ሥልጣን አደረጉት። ንጉሠ ነገሥቱ ኢልግን ሲሾሙት አብረውም የቢትወደድን ማዕርግ ሰጡት። በዚህ ሃላፊነት ሥራው ንጉሠ ነገሥቱን ወክሎ የውጭ አደራዳሪዎችን ያነጋግራል፣ ከኃያላን መንግሥታትም ጋር ይጻጻፋል። ሰውዬው ከአማርኛ ሌላ በጀርመንኛ፣ ፈረንሳይኛ፣ ጣልያንኛና እንግሊዝኛ ቋንቋዎች የሠለጠነ ስለነበር ለዚህ ሥራ ብቃት የነበረው ሰው ነበር። ከንጉሠ ነገሥቱም ሌላ ከብዙ ኢትዮጵያውያን መሳፍንት፣ መኳንንትና ሹማምንትም ጋር ይጻጻፍ እንደነበር ተዘግቧል። ከነኚህም መሃል እቴጌ ጣይቱ፣ የጎጃም ንጉሥ ተክለሃይማኖት፣ የሐረርጌው ገዥ ልዑል ራስ መኮንን፣ የጅማው አባ ጅፋር እና የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ሊቀ ጳጳስ አቡነ ማቴዎስ ይገኙበታል። ከአድዋ ድል በኋላ በኢጣልያ እና ኢትዮጵያ መሃል ጥቅምት ቀን የተፈረመውን የዕርቅ ውል፤ ከብሪታንያ እና ከፈረንሳይ መንግሥታት ጋር በመጋቢት ወር የተፈረሙትን ውሎች እንዲሁም ከጀርመን መንግሥት እና ከኦቶማን ንጉዛት መንግሥት ጋር የተፈረሙ ውሎችን በማዘጋጀትም ሆነ ማዋዋል ድረስ ኢልግ ሙሉ ተሳትፎ እንደነበረው ታሪክ ይዘግባል። ወደመጨረሻው ጊዜ ንጉሠ ነገሥቱም ጤናቸው እየደከመ መጣ። በቤተ መንግሥቱም እሱን የሚመቀኙት ሰዎች በዙ። ከሁሉም ግን በየካቲት ወር ዓ/ም የጀርመን ልዑካንን የመራው ፍሬድሪክ ሮሰን የተባለው ጀርመናዊ በኢትዮጵያ መንግሥት እና በጀርመን መንግሥት መሃል ብዙ ውሎችን ከተፈራረመ በኋላ በቤተ መንግሥቱ የኢልግ ተሰሚነት እየመነመነ ሄዶ በ፲፱፻ ዓ/ም ሥራውን ለቆ ወደትውልድ አገሩ ተመለሰ። ወደአገሩ ከተመለሰ በኋላ በእሪ በከንቱ ሠፈር ያለው መኖሪያ ቤቱ የመጀመሪያው ዘመናዊ ትምህርት ቤት (የአሁኑ ዳግማዊ ምኒልክ) በ፲፱፻፩ ዓ/ም ተከፈተበት። ከጥቂት ጊዜ በኋላ ግን ትምህርት ቤቱ አሁን አራት ኪሎ ወዳለበት ሥፍራ ተዛወረ። አልፍሬድ ኢልግም በተወለደ በስድሳ ሁለት ዓመቱ የገና ዕለት (ታሕሣሥ ቀን) ዓ/ም ዙሪክ ላይ በልብ ምታት ምክንያት አረፈ። ማመዛገቢያ ዋቢ ምንጮች (እንግሊዝኛ) 2008) =126 ጳውሎስ ኞኞ፣ “አጤ ምኒልክ”፣ (የካቲት ዓ/ም) (እንግሊዝኛ) 1900” =3898064 የኢትዮጵያ ታሪክ ስዊዘርላንድ

45625

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%B3%E1%8B%AD%E1%8A%95%E1%88%B5%E1%8A%93%20%E1%89%B4%E1%8A%AD%E1%8A%96%E1%88%8E%E1%8C%82%20%E1%88%98%E1%88%A8%E1%8C%83%20%E1%88%9B%E1%8B%95%E1%8A%A8%E1%88%8D%20%28%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB%29

የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ ማዕከል (ኢትዮጵያ)

የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ ማዕከል (ሳ.ቴ.መ.ማ.)፣ ኢትዮጵያ የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃዎችን የመሰብሰብ፣ የመምረጥ፣ የመተንተንና እሴት አክሎ የማሰራጨት ኃላፊነት የተጣለበት የመንግስት ድርጅት ነው። የአመሰራረት ታሪክ በኢትዮጵያ ውስጥ ብሔራዊ የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃዎች ስብስብ ማዕከልን ለማቋቋም የመጀመሪያውን ሀሳብ የወጠነው በ1977 እ.ኤ.አ. የኢትዮጵያ የሳይንስና ቴክኖሎጂ ኮሚሽን (ኢ.ሳ.ቴ.ኮ) ነበር። ኢኒስቲቲዩቱ የተመሰረተበት ዋነኛ ዓላማ የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃዎችን ለመሰብሰብ፣ ለማደራጀት እና ለማሰራጨት የሚያስፈልጉ የተለያዩ አገልግሎቶችንና መገልገያ ቁሳቁሶችን ለማቅረብ ምቹ ሁኔታን ለመፍጠር ነው። ዋና መቀመጫውን አዲስ አበባ፣ ኢትዮጵያ ልዩ ስሙ ቡልጋሪያ ማዞሪያ ያደረገው የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ ማዕከል (ሳ.ቴ.መ.ማ) በማቋቋሚያ ደንብ ቁጥር 257/2004 የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃዎችን በማፈላለግ፣ በመሰብሰብ፣ በመመምረጥ፣ በማደራጀት፣ በመተንተን እና በጥናትና ምርምር እሴት ጨምሮ በማሰራጨት የሀገሪቱን የቴክኖሎጂ ሽግግር ሂደት የማፋጠን ተልዕኮን በመያዝ የተመሰረተ ነው። የማዕከሉ ስትራቴጂክ መሰረቶች የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ በመንግስትና በሕዝብ የተሰጠውን ሀገራዊ ተልዕኮ በላቀ ብቃት ለማሳካት የተልዕኮ አፈፃፀም አቅጣጫ ጠቃሚ ኮምፓሶች የሆኑት ራዕይ፣ ተልዕኮ፣ እሴቶችና ተቋማዊ ፍልስፍናዎች (ስትራቴጂክ መሰረቶች) ያስፈልጉታል። በመሆኑም የማዕከሉ ስትራቴጂክ መሰረቶች እንደሚከተለው ቀርቧል። ራዕይ በ2015 ዓ.ም የኢንፎርሜሽን ማኅበረሰብ ለመፍጠር የሚያስችል የሳይንስና ቴክኖሎጂ ልዕቀት ማዕከል ተገንብቶ ማየት፤ ተልዕኮ ቴክኖሎጂን ለልማት ለመጠቀም በሚደረግ ጥረት ዘላቂ የኢንፎርሜሽን ምንጭ መሆን፤ እሴቶች የባለቤትነት ስሜት መደመር ተማሪነት ተቋማዊ ፍልስፍና መረጃችን ለሀገራዊ ቴክኖሎጂ ምጥቀት፤ ተቋማዊ ልዕቀታችን በሰው ኃይላችን፤ እሴት በማከል እንተማለን፤ ተቋማዊ አወቃቀር ዳይሬክቶሬት የምርምርና ትንተና ዳይሬክቶሬት የእውቀት አስተዳደርና ስርጭት ዳይሬክቶሬት የኢንፎርሜሽን መሰረተ ልማት ዳይሬክቶሬት የኢትዮጵያ የሳይንስ፣ ቴክኖሎጂ እና ኢኖቬሽን ፖሊሲ የኢትዮጵያ የሳይንስ፣ ቴክኖሎጂ እና ኢኖቬሽን ፖሊሲ በ2004 ዓ.ም የፀደቀ ሲሆን ሀገሪቷ ውጤታማ የሆኑ የውጭ ቴክኖሎጂዎችን ለማፈላለግ፣ ለመምረጥ፣ ለማስገባት እንዲሁም ለመጠቀም የሚያስችላትን ሀገራዊ የኢኖቬሽን ስርዓት ለመፍጠርም ያለመ ነው። የፖሊሲው ዓላማ ውጤታማ የሆኑ የውጭ ቴክኖሎጂዎችን በማፈላለግ፣ በመምረጥ እና በማስገባት በማምረቻና በአገልግሎት መስጫ ተቋማት ውስጥ የመማር፣ የማላመድ እና የመጠቀም ሀገራዊ አቅም ለመገንባት የሚያስችል የቴክኖሎጂ ሽግግር ማዕቀፍ መፍጠር ነው። የሀገሪቷን የሳይንስ፣ ቴክኖሎጂ እና ኢኖቬሽን ችግሮች ጥናትና ምርጥ ተሞክሮ ያላቸው የሌሎች ሀገራት ሁኔታ ላይ የዳሰሳ ጥናት የተካሄደ ሲሆን በዚህም መሰረት አስራ አንድ ወሳኝ የፖሊሲ ጉዳዮች ተለይተዋል። እነዚህም፡- የቴክኖሎጂ ሽግግር፣ የሰው ሀብት ልማት፣ የማምረቻና የአገልግሎት ሰጪ ተቋማት፣ ምርምር፣ የፋይናንስ ሥርዓትና ማበረታቻ ሥርዓት፣ ብሔራዊ የጥራት መሰረተ ልማት፣ የዩኒቪርሲቲዎች፣ የምርምር ተቋማት፣ የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ሥልጠና ተቋማትና የኢንዱስትሪ ትስስር፣ የአዕምሯዊ ንብረት ሥርዓት፣ የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ፣ የአካባቢ ልማትና ጥበቃ እንዲሁም ዓቀም አቀፍ ትብብር ናቸው። ሀገራዊው የኢኖቬሽን ሥርዓት አስተዳደር መዋቅር የፖሊሲውን አፈፃፀም ለመምራት፣ ለመደገፍ እና ለመከታተል እንዲያስችል ተዘርግቷል። የኢኖቬሽን ሥርዓቱ ዋና ዋና ተዋናዮችም፡- ሀገራዊው የሳይንስና ቴክኖሎጂ ምክር ቤት፣ የሳይንስና ቴክኖሎጂ ሚኒስቴር እና ሌሎች ሚኒስቴር መስሪያ ቤቶች እንዲሁም የኢኖቬሽን ድጋፍና የምርምር ሥርዓት ናቸው። የኢንፎርሜሽን ስርጭት የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ ማዕከል አንዱ ቁልፍ ተግባር እሴት የታከለባቸው የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃዎችን ማሰራጨት ሲሆን እነዚህን መረጃዎች ለማሰራጨት ማዕከሉ የተለያዩ የማሰራጫ ስልቶችን ይጠቀማል። ከስልቶቹ መካከል የቴሌቪዥን ስርጭት፣ ድረ-ገፅ ወይም የሳይበር እና የህትመት ሚዲያን ይጠቀማል። ማዕከሉ በአማርኛ ቋንቋ የተዘጋጀ ቴክ-ሳይንስ የተሰኘ መጽሐፍን በሶስት ወር አንድ ጊዜ የሚያሳትም ሲሆን ከዚህም በተጨማሪ በሳምንት አንድ ቀን ለ30 ደቂቃ ቆይታ የሚያደርግ የቴሌቪዥን ፕሮግራም አለው። ይህ የቴሌቪዥን ፕሮግራም በኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን (ኢ.ቢ.ሲ) የቴሌቪዥን ጣቢያ የሚሰራጭ ነው። ሌላው መረጃ የማሰራጫ ስልት የሳይበር ሚዲያ ሲሆን ማዕከሉ የራሱ የሆነ ድረ-ገፅን ወይም ይጠቀማል። ይህ ድረ-ገፅ በየቀኑ ከዓለማችን የተሰበሰቡና እሴት የታከለባቸው የተለያዩ የሳይንስና ቴክኖሎጂ ዜናዎችን የያዘ ሲሆን በተጨማሪም የተለያዩ የምርምር ጥናቶችንና ህትመቶችን የያዘ ነው። የሳይንስና ቴክኖሎጂ አመላካቾች የሳይንስና ቴክኖሎጂ አመላካቾች ስለ ሳይንስና ቴክኖሎጂ ስርዓት፣ ዉስጣዊ መዋቅር፣ ከኢኮኖሚና ከማኅበረሰብ ጋር ስላለው ትስስር እንዲሁም ስርዓቱን የሚያስተዳድሩ አካላት፣ በውስጡ እንቅስቃሴ ለሚያደርጉ እና ስርዓቱ ተፅዕኖ ለሚያደርስባቸው አካላት ጥያቄዎችን የሚመልሱ ተያያዥነት ያላቸው መረጃዎች ናቸው። ይህ የሚያመላክተው በብሔራዊ ሳይንስ፣ ቴክኖሎጂ እና ኢኖቬሽን ስርዓት ላይ የሚመጣ ለውጥ በአምራችና አገልግሎት ሰጪ (የንግድ ተቋማት)፣ ተመራማሪዎች፣ የመንግስት ኤጀንሲዎች፣ በዘርፉ የሚሳተፉ ባለድርሻ አካላት መካከል ያለ ትስስርና ግንዛቤ ላይ ተጨባጭ ለውጥ እንደሚያመጣ ነው። የምርምርና ስርፀት ሰርቬይ ምርምርና ስርፀት አንዱ የሳይንስና ቴክኖሎጂ አመላካች ነው። ይህ አመላካች አዲስ ግኝቶችን ለመፍጠር የሚያስችሉ የዕውቀት ክምችትን እድገት፣ ከግለሰቦች የሚገኝን፣ ከባህልና ከማኅበረሰብ የሚገኝን እውቀት የሚያካትት እንዲሁም የዕውቀት ክምችትን መጠቀምን የሚያጠቃልል ነው። የመጀመሪያው ብሔራዊ የሳይንስና ቴክኖሎጂ አመላካች ዳሰሳ ጥናት በሳይንስና ቴክኖሎጂ ሚኒስቴር በ2010 እ.ኤ.አ. የተካሄደ ሲሆን በ2013 እ.ኤ.አ. ሳ.ቴ.መ.ማ ኃላፊነቱን ወስዶ ሁለተኛውን ብሔራዊ የሳይንስና ቴክኖሎጂ አመላካች ዳሰሳ ጥናት በማከናወን የጥናቱን ውጤት በ2014 እ.ኤ.አ. አውጥቷል። ዳሳሳ ጥናቱ ሀገሪቱ በምርምርና ስርፀት ላይ ያላትን ኢንቨስትመንትና የሰው ኃይል አግባብ በአራት ዘርፎች ከፋፍሎ የሚያሳይ ጥናት ነው። የመንግስት ተቋማት፣ የከፍተኛ የትምህርት ተቋማት፣ የቢዝነስ ተቋማት እና የግብረ ሰናይ ድርጅቶች ጥናቱ የዳሰሳቸው ዘርፎች ናቸው። በ2014 እ.ኤ.አ. የታተመው ጥናት በዋነኛነት ሀገሪቱ ለምርምርና ስርፀት የምታወጣው ወጪ ከሀገሪቱ አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት ምን ያህል እንደሆነ ለመጠቆም ነው። ከጥናቱም የተገኘው ውጤት እንደሚያመለክትው የምርመርና ስርፀት ወጪ የሀገሪቱን አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት 0.6 በመቶ ነው። ይህም በአፍሪካ ከአጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት 1 በመቶ የሚሆነውን ወጪ ለምርምርና ስርፀት ማዋል ተብሎ የተቀመጠውን አቅጣጫ የሳተ ውጤት እንዳልሆነ ለመገንዘብ ተችሏል። በተጨማሪም በ2010 እ.ኤ.አ. ከተከናወነው ጥናት ውጤት ጋር ሲነፃፀር አመላካቹ (0.24 በመቶ) በ3 እጥፍ እድገት አሳይቷል። የኢኖቬሽን ሰርቬይ ኢትዮጵያ ከግብርና መር ኢኮኖሚ ወደ ኢንዱስትሪ መር ኢኮኖሚ ለመሸጋገርና የተጀመረውን የልማት ጎዳና ቀጣይነት ባለዉ መልኩ ለማስኬድ እውቀት መር ኢኮኖሚ ልትከተል ይገባል። በእውቀት መር ኢኮኖሚ ኢኖቬሽን ቁልፍ ሚና ይጫወታል። ይህንንም በመገንዘብ በሀገሪቱ ውስጥ ያለዉን የኢኖቬሽን ደረጃ ለመገንዘብና ተቋማት ለኢኖቬሽን እንቅስቃሴዎች የሚያወጡትን ወጪና ከተለያዩ ተቋማት ጋር እውቀትንና ክፍሎትን ለማዳበር የሚያደርጉትን ግንኙነቶች ለመረዳት እንዲሁም ዘርፉን ለማስተዳደር የሚችል ፖሊሲ ለመቅረፅ በ2007 የመጀመሪያውን የኢኖቬሽን ሰርቬይ ለማካሄድ ታቅዷል። ይህንንም እንዲያከናውን የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ ማዕከል ሙሉ ሀላፊነት ተጥሎበታል። ማዕከሉ የንግድ ተቋማትን እንደዋነኛ የጥናት ክፍል በመውሰድ በአራት ዘርፎች ላይ፣ ከዘጠኙ ክልሎችና በሁለቱ የፌደራል ከተማ መስተዳድሮች ውስጥ በናሙና የተመረጡ ተቋማት በሚያመርቷቸው ምርቶች ላይ፣ ከአመራረት ሂደት አንፃር፣ ከተቋም አስተዳደር እና ከግብይት ስርዓት አንፃር የሚያከናውኗቸው ኢኖቬሽኖች ላይ ጥናት ሊያከናውን አቅዷል። ተቋሙ ጥናቱን በሀምሌ 2006 ጀምሮ በሰኔ 2007 ዓም የሚያጠናቅቅ ሲሆን አሁን ማለትም በሚያዚያ ወር ላይ የጥናቱ 90 በመቶ ተገባዷል። ቢብሎሜትሪክስ የሳይንስና ቴክኖሎጂ አመላካች ተብለው ከሚጠቀሱት ውስጥ ሌላው ቢብሎሜትሪክስ ነው። ቢብሎሜትሪክስ የጥናታዊ ፅሁፍ ህትመቶችንና ማጣቀሻዎቻቸውን አህዛዊ ትንተናና ስታስቲክስን በመጠቀም የሚለካ ነው። ቢብሎሜትሪክስ ስታትስቲካዊ ትንተና በመጠቀም የማጣቀሻና የቃላት ድግግሞሽ ትንተና በማከናወን መረጃዎች አቅጣጫ ማግኘት ነው። የህትመቶችንና የማጣቀሻዎቻቸውን አህዛዊ ልኬትን በመጠቀም መለካት በመላው ዓለም ጥቅም ላይ እየዋለ ያለ አካሄድ ነው። ቢብሎሜትሪክስ የጥናቶችን አቅም ለመለካት ጥቅም ላይ ይውላል። ቢብሎሜትሪክስን የጥናቶችን አቅም ለመለካት ከሚጠቀሙ መካከል ዩኒቨርሲቲዎችና የመንግስት ላቦራቶሪዎች፣ ፖሊሲ የሚቀርፁ አካላት፣ የምርምር ዳይሬክተሮችና አስተዳደሮች፣ የመረጃ ልዩ ሙያተኞች እና ላይብረሪያኖች እንዲሁም የምርምር ባለሙያዎች ዋነኞቹ ናቸው። እስካሁን ድረስ በኢትዮጵያ የቢብሎሜትሪክስ ትንተና በሀገሪቱ የጥናት ባለሙያዎች አልተከናወነም። የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ ማዕከል በ2014 እ.ኤ.አ. የቢብሎሜትሪክስ ትነተና ለማከናወን ዕቅድ ይዟል። የአይ.ሲ.ቲ ሲስተሞች ዌብ መሰረት ያደረገ የሰው ኃይል አውቶሜሽን ሲስተም በማዕከሉ ውስጥ የሚኖረው የሰው ኃይል አስተዳደር ስራ የተማከለና በአንድ መስኮት የሚከናወን ለማድረግ ምቹ የሆነ፣ የሰራተኞችን ማህደር በመያዝ ሰራተኞች የግል መረጃዎቻቸውን ማየትና ማስተካከል እንዲችሉ የሚረዳ ሲስተም ነው። ዌብ መሰረት ያደረገ የእውቀት አስተዳደርና ኢለርኒንግ ሲስተም በማዕከሉ በሚገኙት ሰራተኞች ዉስጥ የሚኖርን እውቀት ተደብቆ እንዳይቀር እርስ በእርስ የመማሪያና የእውቀት መገበያያ መድረክ በመሆን የሚያገለግል ሲስተም ሲሆን ከዚህ በተጨማሪ በተለያዩ መንገዶች የተሰበሰቡ እውቀቶችን ከማዕከሉ ዉጪ ለሚገኙ ተጠቃሚዎች ለማጋራት አመቺ ስፍራ የሚፈጥር ሲስተም ነው። የመረጃ ማነፍነፊያ ሲስተም ይህ ጎልጉል የተሰኘው የመረጃ ማነፍነፊያ ሲሆን መንግስት ትኩረት በሰጠባቸው የሳይንስና ቴክኖሎጂ ዘርፎች መረጃዎችን ኢንዴክስ በማድረግ የተጠቃሚዎችን የመረጃ ጥማት ለማርካት የተበለፀገ ሲስተም ነው። የብሔራዊ ሳይንስና ቴክኖሎጂ ዲጂታል ላይብረሪ ሲስተም መንግስት ትኩረት በሰጠባቸው የሳይንስና ቴክኖሎጂ መስኮች ዙሪያ የሚገኙ መጽሐፍትን ተጠቃሚዎች ባሉበት ቦታ ሆነው በኢንተርኔት እንዲያገኙ የሚያስችል ሀገራዊ ይዘት የተላበሰ ሲስተም ነው። ዌብ መሰረት ያደረገ የአዕምሯዊ ንብረት ሲስተም በቴክኖሎጂ ሽግግሩ መንግስት ትኩረት በሰጠባቸው የትኩረት መስኮች የተሰበሰቡ የፓተንት መረጃዎች ለስራ ፈጣሪዎችና ተመራማሪዎች በሚያመችና ቀላል በሆነ ሀገራዊ ይዘትን በተላበስ መንገድ ማግኘት እንዲቻል የተበለፀገ ሲስተም ነው። (ኦፕቲካል ካራክተር ሪኮግኒሽን) ሲስተም በህትመት መልክ የሚገኙ አማርኛን ጨምሮ በሌሎች ቋንቋዎች ያሉ ማንኛውም አይነት መረጃዎች ስካን ከተደረጉ በኋላ በቀላሉ በኮምፒውተር አማካኝነት መረዳትና መነበብ እንዲሁም ኤዲት መደረግ እንዲችሉ የሚያግዝ ሲስተም ነው። የማዕከሉ ድረ-ገፅ በማዕከሉ የሚገኙትን ሳይንሳዊና ቴክኖሎጂያዊ እውቀቶችና ትኩስ የሳይንስና ቴክኖሎጂ ዜናዎችን ተደራሽ ለማድረግ ማራኪ ገፅታን ተላብሶና የተጠቃሚዎችን ፍላጎት መሰረት አድርጎ በአማርኛና እንግሊዝኛ ቋንቋ የተዘጋጀ ድረ ገፅ ነው። የማዕከሉ የውስጥ መገናኛ ኢንተርናል ፖርታል ይህ የዉስጥ ለዉስጥ መገናኛ በማዕከሉ ዉስጥ የሚገኙ ሰራተኞች የማዕከሉን መተዳደሪያ ሕግና ደንብ፣ ፖሊሲና መመሪያዎች እንዲሁም ማስታወቂያዎች በቀላሉ እንዲያገኙ የሚያስችል፣ የማዕከሉን ወቅታዊ የስራ ሂደትና የሰራተኞች የአፈፃፀም ደረጃ የሚያሳይ ሲሆን በተጨማሪም ሰራተኞች እርስ በእርስ የሚኖራቸውን የስራ ግንኙነት በይበልጥ ለማጠናከር የሚያግዝ ሲስተም ነው። ዌብ መሰረት ያደረገ ሲስተም ይህ አውቶሜትድ የውጤት ተኮር ምዘና ሲስተም የማዕከሉን፣ በማዕከሉ ውስጥ የሚገኙ የስራ ሂደቶችን፣ የቡድን መሪዎችና ግለሰቦች ስራዎቻቸውን የሚያቅዱበት፣ አፈፃፀማቸውን የሚመዘግቡበትና የአፈፃፀም ምዘና ሪፖርት ማግኘት የሚችሉበት ያለምንም ሰው ጣልቃ ገብነት በኮምፒውተር አማካኝነት የሚከወን የተማከለ ሲስተም ነው። ቴክኖሎጂ ትንተናና ትንበያ በሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ ማዕከል ስር ከሚገኙት ዋና ዋና የስራ ሂደቶች ዉስጥ አንዱ ሲሆን በዋነኝነት ቴክኖሎጂዎችን ከማህበረ-ኢኮኖሚያዊ፣ ከባህል፣ ከዝግጁነት፣ ከአካባቢ፣ ከስጋት፣ ወደፊት ከሚያስከትሉት ተፅዕኖ እና ከሌሎች ዕይታዎች አንፃር በማየት ላይ ትኩረት ያደርጋል። የቴክኖሎጂ ትንተናና ትንበያ ስራን ለማከናወን የተለያዩ ደረጃዎች የሚታለፉ ሲሆን መረጃ ማሰባሰብ፣ መለየት፣ የቴክኖሎጂዎችን ቅድመ ትንተናና ትንበያ መረዳት እና የማጠቃለያ ሃሳብ ማስቀመጥ ከደረጃዎቹ መሀከል የሚገኙ ናቸው። ከትንተናና ትንበያ የሚገኘው መረጃ ለፖሊሲ አርቃቂዎች፣ ተመራማሪዎች፣ የፈጠራ ባለሙያዎችና ልዩ በሆኑ ሌሎች ባለድርሻ አካላት በመረጃ ምንጭነት ያገለግላል። ኢሳይንስ ኢሳይንስ በእያንዳንዱ የሳይንሳዊ ጥናትና ምርምር ገፅታ ላይ ትልቅ ሚና የሚጫወት መስክ ነው። ለማንኛውም አይነት ፈር ቀዳጅ ለሆኑ ሳይንሳዊ ጥናቶችና ግኝቶች ከመጀመሪያ ፅንሰ ሃሳብ ጀምሮ የተለያዩ በስርዓት የተቀረፁ ሙከራዎችን ለማካሄድ፣ መረጃዎችን በስርዓት ለመሰብሰብ እንዲሁም ተጓዳኝ የሆኑ መረጃዎችን ለመተንተን የሚያገለግል አስቻይ መሳሪያ ነው። ማንኛውም አይነት የሳይንሳዊ ፅንሰ ሃሳብም ሆነ መላምት ፍላጎት መጠነ ሰፊ የሆነ መረጃ መሰብሰብ መቻል አለበት። ይህንንም ለማጎልበትና ለማሳካት የሚያግዙ ሲስተሞችን ባደጉ የኮምፒውቲንግ ስርዓቶች ለመደገፍ ኢሳይንስ ትልቅ አስተዋፅዖ ይኖረዋል። ኢሳይንስ ሳይንቲስቶች የስራቸውን ውጤት ለማከማቸት፣ ለማብራራት፣ ለመተንተን፣ የግንኙነት አውታራቸውን ለመዘርጋት እንዲሁም የራሳቸውን መረጃ ለሌላ ተመሳሳይ ቡድን ለማካፈል የሚያስችል አሰራርና ሂደትን በውስጡ ያዘለ ነው። የሳይንስና ቴክኖሎጂ መረጃ ማዕከል የመረጃ ማዕከል እንደ መሆኑ ኢሳይንስን ተግባራዊ ማድረጉ የመረጃ የመሰብሰብና ማሰራጨት ስራዎች በዋናነት ለማቀላጠፍ ያስችላል። እንዲሁም የመረጃ ማዕከሉ በውስጡ የምርምር ስራዎችን የሚሰራ ስለሆነ የምርምር ስራዎችን በተሻለ ጥራትና አቅም እንዲሰሩ ኢሳይንስ ከፍተኛ አስተዋፅዖ አለው። ከሳ.ቴ.መ.ማ. ጋር ተመሳሳይ የሆኑ ዓለም አቀፍ ተቋማት የኮሪያ የሳይንስና ቴክኖሎጂ ኢንፎርሜሽን ተቋም የቻይና ሳይንሳዊና ቴክኒካል ኢንፎርሜሽን ተቋም የማሌዢያ የሳይንስና ቴክኖሎጂ ኢንፎርሜሽን ተቋም የፊሊፒንስ የሳይንስና ቴክኖሎጂ ኢንፎርሜሽን ተቋም የኢትዮጵያ ድርጅቶች የኢትዮጵያ መንግሥት የመረጃና የመገናኛ

13542

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%82%E1%88%A9%E1%89%B5%20%E1%89%A0%E1%89%80%E1%88%88

ሂሩት በቀለ

ሂሩት በቀለ ሂሩት በቀለ ከ50ዎቹ መጀመሪያ እስከ 80ዎቹ መጨረሻ ድረስ በጊዜው ኢትዮጵያ ካፈራቻቸው ጥቂት ስመጥር የሴት አርቲስቶች መሐከል አንዷ ተወዳጅ ድምፃዊት የነበረች ስትሆን: በተጨማሪም የግጥምና የዜማ ደራሲ ነበረች:: ሂሩት የተጫወተቻቸው ዘመን ተሻጋሪ ሙዚቃዋቿ እስከ አሁን ድረስ በህዝብ ዘንድ በጣም ተወዳጅና እንደውም ለብዙ አዳዲስ ወጣት ሴት አርቲስቶች መነሳሻና አቅም መፈተሻ የነበሩ መሆናቸው ግልጽ ነው። የህይወት ታሪክ ሂሩት በቀለ እንደ ኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር በእለተ ሰኞ መስከረም 28 ቀን 1935 ዓ.ም. ከእናቷ ከወ/ሮ ተናኜወርቅ መኮንንና ከአባቷ የመቶ አለቃ በቀለ ክንፌ በአዲስ አበባ ከተማ ልዩ ስሙ ቀበና ተወለደች:: እድሜዋ ለትምህርት ሲደርስም ቀበና ሚሲዩን ት/ቤት በመግባት የአንደኛ ደረጃ ትምህርቷ ተከታትላለች:: የስራ ዝርዝር ሂሩት በትምህርት ቤት በነበረችበት ወቅት ለክፍል ጏደኞቿና ለሰፈሯ ልጆች ማንጎራጎር ታዘወትር ነበር:: ይህን ችሎታዋን የተመለከቱት ጏደኞቿም ወደሙዚቃው አለም እንድትገባ በተደጋጋሚ ያበረታቷትና ይገፏፏት ነበር:: በዚህ መሰረት እንደ ኢትዮጵያ ዘመን አቆጣጠር በ1951 ዓ.ም. ከቅርብ ጏደኛዋ ጋር በመሆን ወደ ምድር ጦር ሙዚቃ ክፍል በመሄድ በድምፃዊነት ተፈትና ለመቀጠር በቃች:: ብዙም ሳትቆይ ለመጀመሪያ ግዜ በተጫወተችው “የሐር ሸረሪት” በተሰኘው ዜማ በህዝቡ ዘንድ ከፍተኛ አድናቆትንና ተቀባይነትን አገኘች:: ይሄኔ ነበር የፖሊስ ሰራዊት ኦርኬስትራ ክፍል አይኑን የጣለባት። ጥሎባትም አልቀረ በ 1952 ዓ.ም. ላይ ከምድር ጦር ሙዚቃ ክፍል እውቅና ውጪ የፖሊስ ሰራዊት ኦርኬስትራ ሂሩትን በመጥለፍ በጊዜው ኮልፌ ፈጥኖ ደራሽ ወደሚባለው የፖሊስ ማሰልጠኛ ካምፕ በመውሰድ በልዩ ኮማንዶዎች የ24 ሰዓት ጥበቃ እየተደረገላት ለበርካታ ወራቶች ተደብቃ ቆየች:: ከረጅም ወራቶች ያላሰለሰ ጥረት በኃላ የምድር ጦር ሙዚቃ ክፍል ፍለጋውን ለማቋረጥ በመገደዱ: የፖሊስ ሰራዊት ኦርኬስትራ ክፍል ሂሩትን በይፋ በቋሚነት የሠራዊቱ የሙዚቃ ክፍል አባል አድርጎ ቀጠራት:: ሂሩት ከተጫወተቻቸው አያሌ ሙዚቃዎቿ መሀከል አንደ ህዝብ መዝሙር በአገር አቀፍ ደረጃ የሚታወቀውና ከትንሽ እስከ ትልቅ በሀገር ፍቅር ስሜት እስከአሁን የሚያዜመው “ኢትዮጵያ” አንዱ ነው:: ሂሩት በፖሊስ ሰራዊት የሙዚቃና የትያትር ክፍል ውስጥ በቅንነት ለ35 ዓመት አገልግላለች:: በነዚህም 35 ዓመታት ውስጥ 200 በላይ ሙዚቃዎችን የተጫወተችና ለህዝብ ጆሮ ያደረሰች ሲሆን ከነዚህም ውስጥ በሸክላ የታተሙት ከ38 በላይ ሙዚቃዎች ሲሆኑ: በካሴት ደረጃ ደግሞ 14 ካሴቶች እያንዳዳቸው 10 ዘፈኖችን የሚይዙ ለሙዚቃ አፍቃሪዎቿ አበርክታለች:: ሂሩት በሙዚቃ አለም በቆየችባቸው አያሌ አመታት ውስጥ ከብዙ ስመጥር ድምፃውያን ጋር በመሆን ስራዋን ለህዝብ አቅርባለች: ከነዚህም መሀከል ጥቂቶቹን ለመጥቀስ ያህል: ማህሙድ አህመድ: አለማየሁ እሸቴ: ቴዎድሮስ ታደሰ: መልካሙ ተበጀ: ታደለ በቀለ: መስፍን ሀይሌ: ካሳሁን ገርማሞና ሌሎችም ይገኙበታል። ሂሩት በቀለ ከ1987 ዓ.ም. በኃላ እራስዋን ከሙዚቃ አለም በማግለል ጌታን እንደግል አዳኟ በመቀበል ሙሉ ጊዜዋንና ህይወቷን ለመንፈሳዊ አገልግሎት በመስጠት ከ28 ዓመት በላይ በአገር ውስጥና በውጭ አገር በመዘዋወር ስለጌታችን እየሱስ ክርስቶ ታላቅነት ላልሰሙ በማሰማት አያሌ ወገኖች የእግዚህአብሄርን መንገድ እንዲከተሉና ወደ ህይወት እንዲመጡ ምስክርነት በመስጠት: በጸሎት በመትጋት ጌታን በዝማሬ እያገለገለች ትገኛለች:: ሂሩት በቀለ የመሰረተ ክርስቶስ ቤተክርስትያን አባል ስትሆን: ሶስት የመዝሙር አልበሞችንም ለክርስትያን ወገኖቿ አቅርባለች:: የግል ህይወት ሂሩት በቀለ በሙዚቃ አለም በነበረችበት ጊዜ ከፍተኛ አድናቆትንና ዝናን ያተረፈች እንዲሁም ደግሞ በመንፈሳዊ ህይወቷ ደሰታንና የመንፈስ እርካታን ያገኘች ቢሆንም: የግል ህይወቷን በተመለከተ ግን ያላትን ትርፍ ግዜ ሁሉ ከልጆቿና ከቤተሰቧ ጋር ማሳለፍ እጅግ አድርጎ ያስደስታት ነበር:: ሂሩት ከሙዚቃ ስራዋና ከመንፈሳዊ ህይወቷ በተጨማሪ፥ በጨዋታ አዋቂነቷ በቅርብ የሚያውቋት የስራ ባልደረቦቿ: ጏደኞቿና ቤተሰቦቿ ይናገራሉ:: ሂሩት በቀለ ባደረባት የስኳር ህመም ምክንይት በአገር ውስጥና በውጪ አገር ለረጅም ጊዜ ህክምናዋን ስትከታተል የቆየች ቢሆንም የጌታ ፈቃድ ይፈጸም ዘንድ ግንቦት 4, 2015 ዓ.ም. በተወለደች በ 80 አመቷ ወደምትወደውና ሁሌም ወደምትናፍቀው ወደ የሰማይ አባቷ በክብር ሄዳለች:: ሂሩት በቀለ የ7 ልጆች እናት፣ የ10 ልጆች አያት እና የ7 ልጆች ቅድመ አያት ነበረች። ሽልማቶች ሂሩት በቀለ በሙያዋ ላበረከተችው አስተዋጽዎ ከአገር ውስጥና ከውጭ ሀገር በርካታ ሽልማትና የእውቅና ምስክር ወረቀት ያገኘች ሲሆን ከነዚህም ውስጥ ለመጥቀስ ያህል: 1ኛ) ከግርማዊ ቀዳማዊ ኃይለስላሴ እጅ ከወርቅ የተሰራ የእጅ አምባር እና የምስጋና ደብዳቤ 2ኛ) ከኢትዮጵያ ፖሊስ ሰራዊት ኮሚሽነር የከፍተኛ ስኬትና የላቀ አስተዋጽዎ ሽልማት ከምስክር ወረቀት ጋር 3ኛ) በሙዚቃው ዓለም ላበረከተችው ተሳትፎ ከፖሊስ ሰራዊት ኦርኬስትራ የብር ዋንጫና የምስጋና ደብዳቤ 4ኛ) በሙዚቃው ዘርፍ ለእናት ሐገሯ ላበረከተችው ከፍተኛ አስተዋጽዎ ከቀድሞዎ የኢትዮጵያ ፕሬዘዳንት ኮሎኔል መንግስቱ ኃማርያም እጅ ሰርተፍኬት 5ኛ) ከባህልና ስፖርት ሚኒስቴር በኢትዮጵያና በሱዳን ህዝቦች መካከል ያለውን ወዳጅነት ለማደስ ላበረከተችው አስተዋፅኦ የእውቅና የምስክር ወረቀት 6ኛ) ለኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ላበረከተችው የሙዚቃ አስተዋፅዖ ከኢትዮጵያ አብዮታዊ ጦር የፖለቲካ አስተዳደር የምስጋና ደብዳቤና ሽልማት 7ኛ) ከፖሊስ ሰራዊት ኦርኬስትራ የቲያትር እና ሙዚቃ ክፍል የ25-ዓመታት ከፍተኛ ስኬት እና የላቀ አስተዋፅኦ የምስክር ደብዳቤ ከፍተኛ ሽልማት ጋር 8ኛ) ከቀድሞ የሰሜን ኮርያ ፕሬዘዳንት ኪም ኢል ሱንግ እጅ ከወርቅ የተሰራ ሜዳልያ 9ኛ) ከኢትዮጵያ ፖሊስ ኮሚሽነር: ለፖሊስ ሃይል ስፖርት ፌስቲቫል ላበረከተችው አስተዋፅኦ የእውቅና ሰርተፍኬት 10ኛ) ከመሰረተ ክርስቶስ ቤተክርስቲያን: ላበረከተችው አስተዋፅኦ ልዩ እውቅና እና የምስጋና ሰርተፍኬት 11ኛ) ከወንጌል ብርሃን አለማቀፍ አገልግሎት ቤተክርስቲያን: በሃይማኖታዊ ህይወት ላሳየችው ትጋትና አስተዋፅኦ የምስጋና ሰርተፍኬት ይገኙበታል 12ኛ) ከጠቅላይ ምንስትር አብይ አህመድ እጅ የህይወት ዘመን ግልጋሎት ሜዳልያ ይገኙበታል ማጣቀሻወች የኢትዮጵያ

45297

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%B5%E1%89%83%E1%8A%95

መስቃን

በአምባሳደር ድንበሩ አለሙ (ጎጎት ከሚለው መፅሃፍ የተወሰደ) በመጀመሪያ ስለ መስቃን ህዘብ ታሪካዊ አመጣጥ ከመመልከታችን በፊት ስለ ህዝቡ አሰፋፈርና ስለ አካባቢው መልከዓ ምድራዊ አቀማመጥ ማወቅ አስፈላጊ ነው። የመስቃን ህዝብ በጉራጌ ዞን ከሚገኙ አስራ አንድ ወረዳዎች መካከል አንዱ በሆነው በመስቃን ወረዳ ውስጥ የሚገኝ ሲሆን የሚዋሰነውም በሰሜን ሶዶ በደቡብ ስልጤ በምእራብ ሰባት ቤት ጉራጌና በምስራቅ ከማረቆ ጋር ነው። የመስቃን ህዝብ ካለው የህዘብ ብዛትና ከሰፈረበት ይዞታ አኳያ የወረዳው መጠሪያ ስም ለመሆን የቻለ ሲሆን ህዝቡ ተራራማ ከሆነው የመስቃን ደጋና ወይና ደጋ ክፍል አንስቶ የወረዳው ርእሰ ከተማ የሆነችው ቡታጅራን ጨምሮ እስከ ቆላማው የወረዳው ድንበር ድረስ ሰፍሮ ይገኛል። በተጨማሪም የመስቃን ቤተ ጉራጌ አባላት በአጎራባች ወረዳዎችና በደቡብ ኢትዮጵያ ህዝቦች ክልል በከንባታ አለባ ጠንባሮ በሲዳማና በጌዲኦ ዞኖች እንዲሁም በኦሮሚያ ክልል በመቂ አከባቢና በሃገሪቷ በሆነችው በአዲስ አበባ ከተማ ውስት ተሰራጭተው ኑሮአቸውን መስርተው የገኛሉ። የመስቃን ቤተ ጉራጌ አመጣጥ የመስቃን ህዝብ ታሪካዊ አመጣጥን በተመለከተ እስከዛሬ ድረስ በሃገር ውስጥም ሆነ በውጪ ሃገር የታሪክ ምሁራን በኩል የተካሄደ ጥናት ካለመኖሩ ባሻገር የጉራጌን ህዝብ ታሪክ ለመጻፍ የተነሱ የታሪክ ምሁራን ባሰባሰቧቸው የታሪክ መዘክሮች የጻፉት ነገር ቢኖር በጣም አናሳ በሆነ ሁኔታ የጉራጌ ብሄረሰብ አካል መሆኑንና የጉራጌ ብሄረሰብ የዘር ግንድ ከሆኑት ሰዎች ጋር ወደ ዛሬው የጉራጌ ምድር መምጣታቸውን የሚጠቁም መጠነኛ ፍንጭ የሚሰጥ ሆኖ እናገኘዋለን። በዚህ ምክንያት የህዘቡን ማንነት የሚገልጽ ጥናት ባለመካሄዱ በተጨማሪም ወደ ሰነድነት የተሸጋገረ የቆየ ታሪኩን የሚዘግብ ጽሁፍ ባለመኖሩ በተለይም ወጣቱ ትውልድ ስለህዝቡ ታሪክ ባህልና ገድል በቂ ግንዛቤ ለመጨበጥ የተቸገረ መሆኑ አሌ የማይባል ሀቅ ነው። ሆኖም ባንድ ታሪክ ወቅት የሚገኝ ህብረተሰብ በተለያየ የእድገት ደረጃ ላይ ይሁን እንጂ የትኛውም ህዝብ የራሱ የሆነ ታሪክ ባህልና ቋንቋ ያለው ስለመሆኑ የሚያጠያይቅ ጉዳይ አይሆንም በመሆኑም ከዚህ መሰረታዊ ጉዳይ በመነሳት የመስቃን ህዝብ የማንነት መግለጫ የሆነው ታሪኩና ባህሉን ለማጥናት ከላይ በተገለጸው ነባራዊ ሁኔታ አስቸጋሪ ቢሆንም ባሁኑ ጊዜ በህይወት ያሉ የማህበረሰቡ ተወላጆ የሆኑ አዛውንቶች ባፈ ታሪከ የሚናገሩትን መረጃ በማሰባሰብና አንዳንድ መጽሃፍቶች ስለ መስቃን ህዘብ ከሚሰጡት መጠነኛ ፍንጭ ጋር በተገናዘበ መልኩ የተሟላ ባይሆንም መጠነኛ ግንዛቤ የሚያስጨብጥ የመስቃን ህዝብ የረጅም ዘመን ታሪክን ከዚህ ቀጥሎ ለማየት እንሞክራለን። በመጀመሪያ ደረጃ የመስቃን ህዝብ መስቃን የሚለው መጠሪያ ስያሜ ያገኘው በመካከለኛው ዘመን መባቻ ላይ ቢዳራ በሚባለው ቀበሌ ተገንብቶ የነበረውና በሗላም በ16ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ባህመድ ግራኝ የፈረሰው መስቀለ እየሱስ ከሚባለው ቤተክርስቲያን ስም የተወሰደ ለመሆኑ የመስክ ጉብኝት በተደረገበት ወቅት ለጥናቱ ተባባሪ የሆኑ አዛውንቶች ገልጸዋል። በተጨማሪም ስሙንት(ስምንት) ሰንጋ መስቃን በመባል የሚታወቁት አከባቢዎች ደግሞ የጠቀር፣ ሚካኢሎ፣ ውሪብ፣ አቦራት፣ እም (እናት) መስቃን እምቦር (ፈረዝአገኝ) የተቦን እና ጎይባን ናቸው። ወደ ተነሳንበት ርእሰ ጉዳይ ስንመለስ የዛሬው የመስቃን ህዝብ በተሰበሰበው መረጃ መሰረት በስሩ 62 (ስልሳ ሁለት) ጎሳዎችን ያቀፈ ነው። የእነዚህ ጎሳዎች ታሪካዊ አመጣጥን ስንመለከት በተለያየ ወቅት ከተለያ አቅጣጫ በተለያ ምክንያት የመጡ ሲሆን ከነባርና ቀድመው ከመጡ ጎሳዎች ጋር በስምምነትና በግጭት እየተቀለቀሉ እየተዋሃዱ በረጅም ጊዜ የታሪክ ሂደት የዛሬውን የመስቃን ቤተ ጉራጌ በመባል የሚታወቀውን ህዝብ ለመመስረት ችሏል። 1. እናት መስቃን ቦንጂ አልወድሽ ማሬኖ ወሬቦ ድላባ ሊላቶ ሰጦ ፋጌ ተራሞ በጋሞ ሰቡቴ አውራሪ 2. እምቦር ስናኖ ኦዳ ኢንዴ ቃሶ ኤሉ 3. ዲራማ ሞንኢሎ 4. ፈረዝአገኝ ሱሚየ ንቡወ ጋሎ 5. ግዴይ ዋተራ ገሬኖ ጃርሶ 6. ውሪብ ቸሮ ሱነከሌ ቦሰኖ ጎዳና ገሬኖ ጃርሶ 7. ሚካኢሎ ሚካኢሎ 8. የጠቀር አረቢዳስ ጃተኒ ቅምቦት ወጎ ከሳዬ 9. የተቦን ዳረጎት አስፎ ገድፍ አማኖ ወሶ ግድርወ ራያ ዋቆ ኤቤኝ መንደል ጅርመከር 10. ጐይባን ሸዋ ጨዋ አትርዱ ወይንጉስ ወልዶ ሁልየ አርቦ ደዋዲን ዳሞ ሼህ መረዲን(ማሬኖ) ባሮ ጉምባር ከዚህ አኳያ የዛሬው የመስቃን ህዝብ ታሪካዊ አመጣጥን ለማወቅ በሶስት ዋና ዋና ምክንያቶችና ጊዜያቶች ከፍለን መመልከት የበለጠ ግንዘቤን ስለሚያስጨብጥ ከዚህ ቀጥሎ በዝርዝር ለመመልከት እንሞከራለን። ሀ) በሰሜኑ ማእከላዊ መንግስት የግዛት መስፋፋት ፖሊሲ ምክንያት በአጼ አምደ ጽዮን ዘመነ መንግስት (1314 –1344) በመጀመሪያ ደረጃ በዛሬው መስቃን ምድር ላይ የሚታዩ ትክል ድንጋዮች መኖራቸው የሚታወቅ ሲሆን እነዚህም የትክል ድንጋዮች መጀመሪአ ባካባቢው ሰው ኖር እንደነበር የሚጠቁም የታሪከ አሻራ ነው። ከዚህ አኳያ "ኢትዮጵያ ህዝብ ረጅም የህዝብና የመንግስት ታሪክ" በሚለው መጽሃፍ ስለ ደቡብ ነባር ህዝቦች ሲጽፍ በደቡብ ኢትዮጵያ ያሉ የዋሻ ድንጋይ ላይ ስዕሎች የቀረጹ የትክል ድንጋዮች የሰሩና የተከሉ የመቃብር ላይ ሃውልቶች ያነፁ የጥንታዊ ህዝቦች መንነትና ታሪካዊ አመጣጥ በሚመለከት በዘመነ ክርስትና ከስምንተኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ በቀይ ባህር ከዳህለክ ደሴትና ከጠረፍ ወደቦች ጀበርቲ በመባል የሚታወቁ የአረብ ነጋዴዎችና የሃይማኖት ሰባኪዎች በምስራቅ አፍሪካ እስኪገኙ ድረስ ከትሮሎጅሎድ ከበርበራና ከአዛኒያ የጠረፍ አገሮች እና ሀዝቦች ውጪ ጥንተዊ የግሪክ የሮማውያንና የአረብ የታሪክ ፀሃፊዎች ስለ ምስራቅ ደቡብና መሃል ኢትዮጵያ ነባር ሃገሮችና ህዝቦች የፃፉት ነገር እስከ ዛሬ አለመገኘቱን አስምሮበታል። ከዚህ አኳያ በዚህ ስፈራ ነበሩ ህዝቦች የኢነርያንና የሲዳማ ህዝቦች እንደሆኑና የጉራግ ህዝብ ከምስራቅ አቅጣጫ መጥቶ ከእነዚህ ነባር ህዝቦች ጋር እንደተዋሃደ በርካታ የታሪክ ምሁራኖች የሚስማሙበት ቢሆንም የጉራጌን ህዝብ ታሪክ በጥልቀት ስንመረምረው ደግሞ እውነታው ከዚህ ሌት እንደሚል በመጀመሪያው ምእራፍ ላይ ለማየት ተሞክሯል በመሆኑም በመስቃን ምድር ከጥንት ጀምሮ ነባር የሆኑ ህዝቦች እንዳሉ ግልፅ ቢሆንም እስከ አስራ አራተኛው ክፍለ ዘመን የነበሩት ታሪካዊ ማንነት በተመለከተ ካለው የመረጃ እጥረት አኳያ በትክክል ለማወቅ አስቸጋሪ ቢሆንም የዚህ ህዝብ ታሪክ በግልፅ ከሚታወቅበት ዘመን ጀምሮ ያለውን ለመመልከት እንሞክራለን ከዚህ መሰረተ ሃሳብ በመነሳት "ባጼ አምደ ፂዮን ዘመነ መንግስት ባዝማች የሚመራ የኢትዮጵያ ሰራዊት ቡድን ባካለ ጉዛይ አውራጃ ትግረ ውስጥ ጉርአ ከሚባል ስፍራ ተነስቶ በዛሬው ሰሜን ጉራጌ አይመለል በሚባለው ቦታ ላይ ሰፈረ" በማለት ዊሊያም ሻክ። ከዚህ በሗላ ያዝማች ሰብሃት ሰራዊት ከአይመለል ተነስቶ ወደ ጨቦ አመቦ፣ ጭላሎና ኦሞ ወንዝ ድረስ በቡድን በቡድን ተከፋፍሎ በመያዝ የራሳቸው ግዛት አደረጉ ከዚህ አኳያ በጉራጌ አካባቢ አንድ ቡድን መስቃን፣ አንድ ቡድን ሰባት ቤት ጉራጌ እና ሶዶ ምድር ገብተው እንደተቀመጡ ይነገራል። በመስቃን ህብረተሰብ ውስጥ ከሚገኙ በርካታ ጎሳዎች መካከል የመስቃን የዘር ግንድ ከሚታወቀው አንዱ ሻዶ ሲሆን የአያቱ ስም በዚያ ዘመን ከታግራይ መጥቶ እናት መስቃን በሚባል ስፍራ ተቀምጦ የሻዶን አባት ቤህሩንን መውለዱና ሻዶ ደግሞ ቦንጂ አልወድሽ እና ገራድባለከሽ የተባሉ ሶስት ልጆችን ወልደዋል ቦንጂና አልወድሽ ራሳቸውን የቻሉ የዘር ግንድ ለመሆን የበቁ ሲሆን ገራድ ባለከሽ ደግሞ ማሬኖ ወሬቦ ድላባ ፣ሲላቶ ፣ሰጦ እና በርኮ የተባሉ ስድስት ልጆችን በመውለድ ለዛሬዎቹ የተለያዩ የመስቃን ጎሳዎች መጠሪያ ስም ለመሆን በቅተዋል በተጨማሪም በዚያ ዘመን አዝማች ስብሃትን ተከትለው ወደዚህ ስፍራ የመጡ ጎሳዎች ተራም፣በጋምና ፋጌ የመሳሰሉ ጎሳዎች ይገኙበታል። እነዚህ አዝማች ስብሃትን ተከትለው የመጡ ሰዎች አቦራት ፣በሚካኤሎ ፣በጎይባን አካባቢዎች ዝርየዎቻቸው ተሰራጭተው ይገኛሉ ።ሌላው ጐይባን አካባቢ ሸዋ የሚባል ጎሳ ከትግረ አገር ተነስቶ ሸዋ አካባቢ ከኖረ በሗላ ዘግየት ብሎ ወደ ዛሬው ጎይባን እንደመጣ ይነገራል የህም ጎየባን ውስጥ ሸበሬር የሚባል አካባቢ ሸዋ የሚባል ሰው ድላሞ፣ ኡራጎ፣ ዝወ፣ ማንዳኝ፣ ጦኔና አርጥቦ በመባል የሚታወቁ ስድስት ልጆችን የወለደ ሲሆን የመጨረሻዎች ሁለቱ ጦኔና አርጥቦ በአሁኑ ወቅት ዶቢ ቀበሌ አርጉሜ ስፍራ የሚገኙ ናቸው። ሚካኤሎ ቀበሌ የሚገኝ ሚካኤሎ በመባል የሚታወቀው ጎሳ በዚያ ዘመን ከአዝማች ስብሃት ጋር አብሮ የመጣ ሲሆን ከእዣ (ቆንጫጫ) ጋር ወንድማማቾች እንደሆኑ ይነገራል። በተጨማሪም በዚህ ዘመን ከመጡት ውስጥ በኣቦራት ቀበሌ ነዋሪ የሆኑት ሱምየ፣ ንቡወና ጋሎ በመባል የሚታወቁ ጎሳዎች ናቸው። ንቡወ የዘር ግንዱ እዣ ውስጥ የሚገኝ ቆንጫጫ ጎሳ ጋር የዘር ትስስር እንዳለው ይነገራል። ይቀጥላል ይጎብኙ ሙሉ መረጃዎቹን

9583

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B0%E1%88%A8%E1%89%B5%20%E1%88%80

ተረት ሀ

ሀሜተኛ ነው ከዳተኛ ሀሜተኛ ያፍራል ሀስተኛ ይረታል ሀሜት አይቀር ከድሀም ቤት ሀሜትና ጅራት በስተኋላ ነው ሀምሌ ቢያባራ በጋ ይመስላል ሀምሌና ሙሽራ ሳይገለጡ ነው ሀምሌን በብጣሪ ነሀሴን በእንጥርጣሪ ሀምሳ ሎሚ ለሀምሳ ሰው ጌጡ ለአንድ ሰው ሸክሙ ሀረጉን ሲስቡት ዛፉ ይወዛወዛል ሀረጉን ሳብ ዛፉ እንዲሳሳብ ሀረግ ለመዳፍ አልጋ ለምንጣፍ ሀሰተኛ ምስክር ጉልበት ይሰብር ሀሰተኛን ሲረቱ በወንድም በእህቱ ሀሰተኛ ሲናገር ይታወቃል ስሱ ሲበላ ይታነቃል ሀሰተኛ ሲናገር ይታወቃል በሶ ሲበሉት ያንቃል ሀሰተኛ በቃሉ ስደተኛ በቅሉ ሀሰተኛ ብርቱ ወንጀለኛ ሀሰተኛ ያወራውን ፈረሰኛ አይመልሰውም ሀሰት ስለበዛ እውነት ሆነ ዋዛ ሀሰት ቢናገሩ ውቃቢ ይርቃል ሀሰትና ስንቅ እያደረ ያልቅ ሀሰት አያቀላ እውነት አያደላ ሀሰት አያድንም መራቆት መልክ አያሳምርም ሀስት እያደር ይቀላል እውነት እያደር ይበራል ሀስት እያደር ይቀላል እውነትና ውሀ እያደር ይጠራል ሀሰት ነገር ክፉ ገሀነም እሳት ትርፉ ሀሳቡ ጥልቅ ነገሩ ጥብቅ ሀሳብህን ጨርቅ ያድርገው ሀሳብና መንገድ ማለቂያ የለውም ሀሳብ ከውለታ አይቆጠርም ሀሳብ ከፊት አይፈታ ሙት አይመታ ሀሳብ ያገናኛል ፍራት ያሸኛኛል ሀሳብ ያገናኛል ፍርሀት ያሸኛኛል ሀ ሳይሉ ጥፈት ውል ሳይዙ ሙግት ሀ ባሉ ተዝካር በሉ ሀ ባሉ ደሞዝ በሉ ሀብታም ለሀብታም ይጠቃቀሱ ድሀ ለድሀ ይለቃቀሱ ሀብታም ለሰጠ የድሀ ሙርጥ አበጠ ሀብታም ለሰጠ የድሀ ሙርጥ ያብጣል ሀብታም ለሰጠ ደሀ ምንጭሩ አበጠ ሀብታም ለሰጠው ደሀ ይንቀጠቀጣል ሀብታም ሊሰጥ የደሀ ቂጥ ያብጥ ሀብታም ሊሰጥ የደሀው ሙርጥ ያብጣል ሀብታም ሊሰጥ ደሀ ምርጥ ያወጣል ሀብታም ሲወድቅ ከሰገነት ድሀ ሲወድቅ ከመሬት ሀብታም በመመጽወቱ ድሀ በጸሎቱ ሀብታም በከብቱ ድሀ በጉልበቱ ሀብታም በወርቁ ድሀ በጨርቁ ሀብታም በገንዘቡ ድሀ በጥበቡ እርስ በርስ ይቃረቡ ሀብታም በገንዘቡ ይኮራል ድሀ በጥበቡ ይከብራል ሀብታም ቢሰጥ አበደረ እንጂ አልሰጠም ሀብታም ቢያብር ድህነትን ያጠፋል ሀብታም ነው መባል ያኮራል ድሀ ነው መባል ያሳፍራል ሀብታም እንደሚበላለት ድሀ እንደሚከናወንለት ሀብታም ያለ ድሀ አይኮራም ድሀ ያለ ሀብታም አይበላም ሀብታም ገንዘቡን ያስባል ድሀ ቀኑን ይቆጥራል ሀብት እና እውቀት አይገኝ (ም አንድነት ሀብት የጠዋት ጤዛ ነው ሀኪም ሲበዛ በሽተኛው ይሞታል ሀኪም የያዘው ነፍስ ባያድር ይውላል ሀኪሞች እስኪመካከሩ በሽተኛው ይሞታል ሀዘንሽ ቅጥ አጣ ከቤትሽ አልወጣ ሀዘንና ደስታ ጎን ለጎን ናቸው ሀዘንን የፈራ በደስታ የተጣራ ሀይለኛ ውሀ አሻቅቦ ይፈሳል ሀይለኛ ዱቄት ከነፋስ ይጣላል ሀይማኖቱ ከጅማት ጉልበቱ ከብረት የጠና ሀይማኖት ከግብር ጸሎት ከፍቅር ሀይማኖት ያለ ፍቅር ጸሎት ያለ ግብር ሀይማኖት የሌለው ሰው ልጓም የሌለው ፈረስ ነው ሀጢአት ለሰሪው ምህረት ለአክባሪው ሀጢአት ሲደጋገም ጽድቅ ይመስላል ሀጢአት ሳያበዙ በጊዜ ይጓዙ ሀጢአት በንስሀ በደል በካሳ ሀጢአት በንስሀ እድፍ በውሀ ሀፍረት ያከሳል ያመነምናል ሁለተኛ ደሞ ለዘበኛ አሉ ሁለተኛ ግፌ ጫንቃዬን ተገርፌ ልብሴን መገፈፌ ሁለተኛ ግፍ ልብሴን ይገፍ ጀርባዬን ይገርፍ ሁለተኛ ጥፋት ቆሞ ማንቀላፋት ሁለተኛ ጥፋት ከገበያ ማንቀላፋት ሁለተኛ ጥፋት ከገበያ ቆሞ ማንቀላፋት ሁለቱን የተመኘ አንዱንም አላገኝ ሁለቱን የተመኘ አንድም አላገኘ ሁለቱን ወንበዴ በአንድ ዘዴ ሁለቴ ሰላምታ አንዱ ለነገር ነው ሁለት ሆነው የተናገሩት በመሬት የቀበሩት ሁለት ሞት መጣ ቢለው አንዱን ግባ በለው አለ ሁለት ሞግዚት ያለው ህጻን ያለጥርጥር በእሳት ይቃጠላል ሁለት ቁና ሰጥቼ አንድ ጥንቅል ሁለት ባላ ትከል አንዱ ሲስበር ባንዱ ተንጠልጠል ሁለት ባላ ትከል አንዱ ሲነቀል ካንዱ ተንጠልጠል ሁለት ብልጥ ኑግ አያደቅ ሁለት አይወዱም ከመነኮሱ አይወልዱም ሁለት አይወዱ ከመነኩሴ አይወልዱ ሁለት አይወዱ ከመነኮሱ አይወልዱ ሁለት አገር አራሽ ለባልንጀራው አውራሽ ሁለት እግር አለኝ ብሎ ሁለት ዛፍ አይወጡም ሁለት እግር አለኝ ብሎ እሁለት ዛፍ አይወጣም ሁለት እግር አለኝ ተብሎ ሁለት ዛፍ አይወጣም ሁለት አፎች ባይናከሱ ይናቀሱ ሁለት ወፎች ባይናከሱ ይናቀሱ ሁለት የተመኘ አንድም አላገኘ ሁለት የወደደ አንዱን ሳያገኝ ሄደ ሁለት ጉድጓድ ያላት አይጥ አትሞትም ሁለት ጊዜ ተናገርህ ከፋህ ሁለት ጊዜ በላህ ተፋህ ሁለት ጊዜ ተናግረህ ከፋህ ሁለት ጊዜ በላህ ተፋህ ሁለት ጊዜ ነው የዶሮ ልደት አንዱ በእንቁላል አንዱ በጫጩት ሁለት ጊዜ ይፈርዱ ጉድ ይወልዱ ሁለት ጥፉ ካገር ይጥፉ ሁሉ ሄዶ ተበተነ እህና እኔ ቀረነ አለ እያዘነ ሁሉ ሄደ ተበተነ እህና እኔ ቀረነ አለ ያዘነ ሁሉ ሆነ ቃልቻ ማን ይሸከም ስልቻ ሁሉም ሰው መምሰሉ ባይታይ አመሉ ሁሉም ሸክሙን ፍቅርም ያዥውን ሁሉም በየዘመድህ ቢሉት አክንባሎ ጋጥ ገባ ሁሉም አካል ነው ግን እንደአይን አይሆንም ሁሉም ከኋላው ያገኘዋል እንደስራው ሁሉም ከልኩ አያልፍም ሁሉም ወንፈሉን ፈታይም ድውሩን ሁሉም ያልፋል እውነት ብቻ ይተርፋል ሁሉ በእጄ ሁሉ በደጄ ሁሉ ቢናገር ማን ይሰማል ሁሉ አማረኝን ገበያ አታውጣት ሁሉ አረሰ ማን ይሸምት ሁሉ የሚገኝ ከእሱ የሚገኝ የለም ያለእርሱ ሁሉን ለእኔ አትበል ሁሉን ቢናገሩት ሆድ ባዶ ይቀራል ሁሉን አውቆ አሳውን እሾህ ከስጋው ለይቶ ሁሉ ያልፋል እስኪያልፍ ያለፋል ሁሉም ያልፋል ግን እስኪያልፍ ያለፋል ሁሉ ያልፋል እውነት ብቻ ይተርፋል ሁሉም በየዘርህ ቢሉት አከንባሎ ጋጣ ገባ ሁሉም ያልፋል የሚኮርጅም ቢሆን ሁሉ አማረሽን ዲስኮ አታውጧት ሁሉ አማረሽን ገበያ አታውጧት ሁል ጊዜ ባሬራ ትበያለሽ ወይ አንዳንድ ጊዜ እንኳ ወጥ አትይሞይ ሁል ጊዜ ከመደንገጥ አንድ ጊዜ መሸጥ ሂዳ ጉበት ቢነሷት ታናሽ ታላቅ ስደዱልኝ አለች ሂዳ ጉበት የነሷት ታናሽ ታላቅ ስደዱልኝ አለች ሂዳ ጉበት ይነሷታል ታናሽ ታላቅ ላኩልኝ አለች ሂድ አትበለው እንዲሄድ አድርገው ሂድ አትበለው እንደሚሄድ አርገው ሂድ ካገር ኑር ካገር ህልም ተፈርቶ ሳይተኛ አይታደርም ህልም አለ ተብሎ ሳይተኛ አይታደርም ህመሙ ቀርቶ ሞቱን በሰጠኝ ህመሙ ቀርቶ ሞቱን በተወኝ ህመሙን የሸሸገ መድሀኒት የለውም ህመሙን የደበቀ መድሀኒቱም አልታወቀ ህመሙን የደበቀ መድሀኒት የለውም ህዳር መማረሪያ ሰኔ መቃጠሪያ ህያዋን ለነገስታት ሙታን ለካህናት ይገብራሉ ህግ ይኖራል ተተክሎ ስርአት ይኖራል ተዛውሮ ሆሆሆ ስቄ ልሙት አለ ሰውየው ሆቴል ቢያብር ገንዘብ ያስገኛል ሆደ ሰፊ ነገር አሳላፊ ሆደ ሰፊ ይሻላል ከአኩራፊ ሆዱ ሲሞላ ፍቅሩ ሌላ ሆዱ ሲጎድል ሰው ያጋድል ሆዱ ናረት ሙያው ከጅረት ሆዱን የወደደ ማእረጉን የጠላ ሆዱን የወደደ ማእረጉን ይጠላል ሆዱን ያለ ሆዱን ተወጋ ሆዱ ወድዶ አፉ ክዶ ክፉ ለምዶ ሆዱ ፈሪ እግሩ ዳተኛ አዳም ሲዋጋ እርሱ ይተኛ ሆዳም ሰው እንብርት የለውም ሆዳም ቢሸከም የበላ ይመስለዋል ሆዳም ቢፈተፍት የጠገበ ይመስለዋል ሆዳም ፍቅር አያውቅም ሆዴ በጀርባዬ ቢሆን ገፍቶ ገደል በጣለኝ ሆዴ ኑር በዘዴ ሆዴን በልቶኝ ጎኔን ቢያኩኝ አይገባኝ ሆዴ አታጣላኝ ከዘመዴ ሆድህና ልጅህ አይጥሉህ ሆድህን ጎመን ሙላው ጀርባህን ለጠላት አታሳየው ሆዴ ሆዴ የሚለውን ጌታ ያየዋል አይኔ አይኔ የሚለውን ሰው ያየዋል ሆድ ሆዴን የምትል ወፍ አለች ምናለች ሆድ ለማታ በልቶ ለጠዋት ሆድ ለባሰው ማጭድ አታውሰው ሆድ ለባሰው ቢላዋ አታውሰው ሆድ ለተተባሰው ማጭድ አታውሰው ሆድ ሲሞላ ራስ ባዶ ይቀራል ሆድ ሲያር ጥርስ ይስቃል ሆድ ሲያውቅ ዶሮ ማታ ሆድ ሲያውቅ ዶሮ ጠዋት ሆድ ባዶን ይጠላል ሆድ ባዶ ይጠላል ሆድ ከሁዳድ ይስፋል ሆድ ካገር ይስፋል ሆድ እንዳሳዩት ነው ሆድና ግንባር አይሸሸጉም ሆድና ግንባር አይሸሸግም ሆድን በጎመን ቢደልሉት ጉልበት ዳገት ላይ ይለግማል ሆድን በጎመን ቢደልሉት ጉልበት በዳገት ይለግማል ሆድን በጎመን ቢደልሉት ጉልበት በዳገት ይለግማል ሆድ ወዶ አፍ ክዶ ክፉ ለምዶ ሆድ ዘመድ ሳይወድ አፍ እህል ሳይለምድ ሆድ የኔ ነው ሲሉት ቁርጠት ሆኖ ይገድላል ሆድ የሸሸገውን ብቅል ያወጣዋል ሆድ ያበላውን ያመሰገናል ሆድ ያባውን ብቅል ያወጣዋል

2753

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%8A%9B

አማርኛ

አማርኛ የኢትዮጵያ መደበኛ ቋንቋ ነው ከሴማዊ ቋንቋዎች እንደ ዕብራይስጥ ወይም ዓረብኛ አንዱ ነው። በአፍሪካ ውስጥ ደግሞ ከምዕራብ አፍሪካው ሐውሳና ከምሥራቅ አፍሪካው ስዋሂሊ ቀጥሎ 3ኛውን ቦታ የያዘ ነው። እንዲያውም 85.6 ሚሊዮን ያህል ተናጋሪዎች እያሉት አማርኛ ከአረብኛ ቀጥሎ ትልቁ ሴማዊ ቋንቋ ነው። የሚጻፈውም በአማርኛ ፊደል ነው። አማርኛ ከዓረብኛና ከዕብራይስጥ ያለው መሰረታዊ ልዩነት እንደ ላቲን ከግራ ወደ ቀኝ መጻፉ ነው። የሐማራ ግዛት ተብሎ የሚታወቀው ቦታ በአሁኑ መካከለኛና ደቡብ ወሎ ይገኝ እንደነበር በታሪክ ይጠቀሳል። ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ200 130 ዓ.ዓ. የነበረው አጋታርከስ ስለ ቀይ ባህር እና አካባቢው ሲጽፍ ትሮጎዶላይት ያላቸው ሕዝቦች (የካማራ ቋንቋ) ወይንም (ካማራ ቋንቋ) ይናገሩ እንደነበር ዘግቧል። ከዚህ ተነስተው የተለያዩ ታሪክ አጥኝዎች የአጋታርከስ ካማራ ቋንቋ የአሁኑ አማርኛ በወር የቋንቋ አባሪና ወላጅ እንደሆነ ያስረዳሉ። ትክክለኛው አማርኛ አንዳንዴ «የንጉሥ ቋንቋ» ወይም ደግሞ «ልሳነ-ንጉሥ» በመሰየም ታወቋል። አማርኛ ልሳነ-ንጉሥ የሆነው በ1272 ዓ.ም. ከዛጔ ሥርወ መንግሥት በኋላ አጼ ይኩኖ አምላክ ሰሎሞናዊውን ሥርወ-መንግሥት መልሶ ሲያቋቁም ነበር። አማርኛ ልሳነ-ጽሑፍ መሆን የጀመረው በ14ኛው ክፍለ ዘመን ላይ ሲሆን ይህንንም ያደረገው ሁሉንም የግዕዝ ፈደላትን በመውሰድና 6 አዳዲስ የላንቃ ፊደላትን (ማለትም ሸ ቸ ኘ ዠ ጀ ጨ) እና ኸን በመጨመር ነበር። ነገር ግን በጽሑፍ ይበልጥ መስፋፋት የጀመረው ከአጼ ቴዎድሮስ ጀምሮ ሲሆን ለእዚህም በተለይ አስተዋጽኦ ያደረገው ጸሐፊያቸው ደብተራ ዘነብ ነበር። አማርኛ በተለይ የተስፋፋው የዳግማዊ አጼ ምኒሊክን የግዛት ማስፋፋት ዘመቻ ተከትሎና እንዲሁም ዘመናዊ ትምህርት ኢትዮጵያ ውስጥ ከተጀመረ በኋላ ነበር። አማርኛ ለብዙ ዘመናት በእጅ ሲጻፍ ቆይቶ በ፲፱፻ ዓ.ም. ገደማ በማተሚያ መሣሪያ ሊከተብ ችሏል። የግዕዝን ፊደል በዶ/ር ኣበራ ሞላ ፈጠራ ወደ ኮምፕዩተር ገብቶ ከ፲፱፻፹ ዓ. ም. ወዲህ በኮምፕዩተር መጠቀም ከመቻሉም ሌላ በዩኒኮድ ዕውቅና ኣግኝቷል። ይህ የተስፋፋ ገጽም የቀረበው በእዚሁ ሥርዓት ሲሆን በቋንቋው የተጻፉ መረጃዎች ቊጥሮች እያደጉ ነው። የዓማርኛ ፊደልና ቋንቋም ዕውቅና እያደገ ስለመጣ በእጅ ስልኮችም በሚገባ ሥራ ላይ እየዋለ ነው። ኣፕል የቋንቋ ገበታዎቹን ሌሎችም እንዲጠቀሙበት በ፳፻፯ ዓ. ም. ስለከፈተ ዓማርኛን እንደሌሎች የዓለም ባለፊደል ቋንቋዎች መርጦ መጠቀም ተችሏል። በ፳፻፰ ዓ. ም. ግዕዝ የመጀመሪያን የኣሜሪካ የባለቤትነት መታወቂያ (ፓተንት) ኣግኝቷል። ይህም የሆነው በየካቲት 10 ቀን 2008 ዓ.ም. አማርኛ ወደ ማናቸውም ሌላ ቋንቋ በኮምፒውተር በቀላሉ ወደሚተረጎሙት ቋንቋዎች ገብታለች። ሆኖም የትርጉሙ ጥራት ከፍ ያለ ሳይሆን ስኅተቶች የተሞላበት ሆኖ ቀርቷል። ትንተና በሷዴሽ ዝርዝር 207 ተራ ቃላት ውስጥ 28 ቃላት ወይም 13.5% ከግዕዙ በምንም አይለዩም (አንተ፣ እንስሳ፣ ዓሣ፣ ፍሬ፣ ሥጋ፣ ደም፣ ዐይን፣ አፍ፣ እግር፣ ክንፍ፣ ልብ፣ ነከሰ፣ ሞተ፣ ቆመ፣ ዞረ፣ አሠረ፣ ፀሐይ፣ ኮከብ፣ ባሕር፣ ደመና፣ ሰማይ፣ ነፋስ፣ ጢስ፣ እሳት፣ ሌሊት፣ ዓመት፣ ክብ፣ ስም።) 77 ወይም 37% ከግዕዙ ቃላት በቀጥታ የተደረጁ ናቸው (እኔ፣ እኛ፣ እናንተ፣ ማን፣ ምን፣ የት፣ መቼ፣ ሁሉ፣ ብዙ፣ አንድ፣ ሁለት፣ ሦስት፣ አራት፣ አምስት፣ ረጅም፣ ከባድ፣ ትንሽ፣ አጭር፣ ጠባብ፣ ቀጭን፣ ሴት፣ ሰው፣ ልጅ፣ ሚስት፣ አባት፣ ወፍ፣ ቅማል፣ ዘር፣ ቅጠል፣ ሥር፣ ልጥ፣ ሣር፣ አጥንት፣ ስብ፣ እንቁላል፣ ቀንድ፣ ጸጉር፣ ራስ፣ ጥፍር፣ እጅ፣ ጉበት፣ ጠጣ፣ በላ፣ ጠባ፣ ነፋ፣ ተነፈሰ፣ ሳቀ፣ አየ፣ ሰማ፣ አሠበ፣ ፈራ፣ ገደለ፣ ቈረጠ፣ መጣ፣ ወደቀ፣ ያዘ፣ ጨመቀ፣ አጠበ፣ ሳበ፣ ገፋ፣ ጣለ፣ ሰፋ፣ አለ፣ አበጠ፣ ዝናብ፣ ጨው፣ ጉም፣ አመዳይ፣ አመድ፣ ቀይ፣ ሙቅ፣ ሙሉ፣ አዲስ፣ አሮጌ፣ እርጥብ፣ ቅርብ፣ ሩቅ።) በዝርዝሩ ከተረፉት ግማሽ ቃላት፣ ብዙዎች ከሌሎች የግዕዝ ሥሮች በሌላ መንገድ መጡ፣ ለምሳሌ «እርሱ» በግዕዝ «ውእቱ» ፈንታ፣ ከ«ርዕሱ» (ራሱ) ይመስላል። ከግዕዝ ጭምር ከሰው ልጆች ልሳናት የተበደሩ ሌሎች ቃላት እንደ ዘመኑ ይለያያሉ፦ ከግሪክኛ፣ ከአረብኛ፣ ከፖርቱጊዝኛ፣ ከቱርክኛ፣ ከፈረንሳይኛ፣ ከጣልኛና ከእንግሊዝኛ ቃላት የተቀበሉባቸው ዘመኖች ኑረዋል። እንዲሁም አንዳንድ የአማርኛ ቃሎች ከግዕዝ ይልቅ እንደ ኦሮምኛ ወይም እንደ ኩሻዊ ቋንቋዎች ቃላት ይመስላሉ። ምሳሌዎች፦ ከግሪክኛ፦ ጠረጴዛ ከአረብኛ፦ ባሩድ ከቱርክኛ፦ ሰንደቅ ከፈረንሳይኛ፦ ባቡር ከጣልኛ፦ ቡሎን ከእንግሊዝኛ፦ ኢንተርናሽናል ="2" ደግሞ ይዩ መዝገበ ቃላት ቅድመ-ሴማዊ ጽሕፈት የውጭ መያያዣዎች አማርኛ-እንግሊዝኛ መዝገበ ቃላት ኢትዮፒክ.ኮም በኣበራ ሞላ አዲስ ሳይንስ ዋርካ ውይይት በአማርኛ ፌስቡክ በአማርኛ ግዕዝኤዲት ነፃ የአማርኛ መክተቢያ ለዊንዶውስና ማክ ጉግል በአማርኛ የኢትዮጵያ ፊደል አማርኛ ቋንቋ መማሪያ ታይፕ፥ ኢሜል፥ እና ቴክስት በአማርኛ ግዕዝኤዲት ቴክስት በአማርኛ ለመጻፍ፣ ለመላክ፣ ለመፈለግ፣ በኣይፎን 6 እና ኣይፓድ 6 ግዕዝኤዲት ለዊንዶውስ ስለ ነፃው ግዕዝኤዲት ቪድዮ በዶ/ር ኣበራ ሞላ እና የኣዲስ ኣበባ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ኣበራ ሞላ 2015-04-07, 2015-04-07 ኣበራ ሞላ 2017-08-15, 2017-08-15 ማጣቀሻ ="2" ="2"

1912

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%89%A3%E1%89%A0%E1%88%A9%E1%89%B5%20%E1%8C%8D%E1%8B%9B%E1%89%B6%E1%89%BD

የተባበሩት ግዛቶች

ይህ ፅሑፍ ስለ አገሪቱ ነው። ስለ አህጉሮች ለመረዳት፣ ስሜን አሜሪካ ወይንም ደቡብ አሜሪካን ይዩ። ዩናይትድ ስቴትስ ኦፍ አሜሪካ (ዩኤስኤ ወይም ዩኤስኤ)፣ አሜሪካ በተለምዶ ዩናይትድ ስቴትስ ወይም በ18ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ዩኤስ በሰሜን አሜሪካ መስፋፋት ጀመረች፣ ቀስ በቀስ አዳዲስ ግዛቶችን ማግኘት፣ አንዳንዴም በጦርነት፣ አሜሪካዊያን ተወላጆችን በተደጋጋሚ እያፈናቀለች እና አዳዲስ ግዛቶችን መቀበል ጀመረች። እ.ኤ.አ. በ 1848 ዩናይትድ ስቴትስ አህጉሩን ከምስራቅ ወደ ምዕራብ ዘረጋች። በባርነት ተግባር ላይ የተነሳው ውዝግብ ያበቃው በአሜሪካ የእርስ በርስ ጦርነት (1861-1865) የቀሩትን የሕብረቱን ግዛቶች ተዋግቶ በነበረው የአሜሪካ ኮንፌዴሬሽን ግዛቶች መለያየት ነው። በህብረቱ ድል እና ጥበቃ፣ ባርነት በአስራ ሶስተኛው ማሻሻያ ተወገደ። እ.ኤ.አ. በ 1900 ዩናይትድ ስቴትስ የዓለም ትልቁ ኢኮኖሚ ሆነች እና የስፔን-አሜሪካ ጦርነት እና አንደኛው የዓለም ጦርነት አገሪቷን የዓለም ኃያል ሀገር አድርጓታል። እ.ኤ.አ. በ 1941 ጃፓን በፐርል ሃርበር ላይ ከደረሰች ድንገተኛ ጥቃት በኋላ ዩናይትድ ስቴትስ በተባበሩት መንግስታት ወደ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ገባች ከጦርነቱ በኋላ ዩናይትድ ስቴትስ እና ሶቪየት ኅብረት የዓለም ሃያላን አገሮች ሆኑ። በቀዝቃዛው ጦርነት ወቅት ሁለቱም አገሮች የርዕዮተ ዓለም የበላይነትን ለማስፈን ትግል ቢያካሂዱም ቀጥተኛ ወታደራዊ ግጭትን አስቀርተዋል። በ1969 የአሜሪካ የጠፈር በረራ ሰዎችን ለመጀመሪያ ጊዜ በጨረቃ ላይ ባሳረፈው የጠፈር ሬስ ውድድርም ተወዳድረዋል። በተመሳሳይ ጊዜ፣ የሲቪል መብቶች እንቅስቃሴ (1954–1968) የግዛት እና የአካባቢ የጂም ክራውን ህጎች እና ሌሎች በአፍሪካ አሜሪካውያን ላይ የሚደርሰውን የዘር መድልዎ የሚሽር ህግ አወጣ። እ.ኤ.አ. በ 1991 የሶቪየት ህብረት መፍረስ የቀዝቃዛውን ጦርነት በማቆም ዩናይትድ ስቴትስ የዓለም ብቸኛ ልዕለ ኃያል ሀገር እንድትሆን አድርጓታል። እ.ኤ.አ. በ2001፣ የሴፕቴምበር 11 ጥቃቶችን ተከትሎ፣ ዩናይትድ ስቴትስ የአፍጋኒስታን ጦርነትን (2001-2021) እና የኢራቅ ጦርነትን (2003–2011)ን ጨምሮ የአለም አቀፍ ጦርነት በሽብርተኝነት ግንባር ቀደም አባል ሆነች። ዩናይትድ ስቴትስ ፌዴራላዊ ሪፐብሊክ ነው, ሁለት የተለያዩ የመንግስት አካላትን ጨምሮ ሶስት የተለያዩ የመንግስት ቅርንጫፎች አሉት. ሊበራል ዲሞክራሲ ሲሆን የገበያ ኢኮኖሚ አለው። በአለም አቀፍ የህይወት ጥራት፣ የገቢ እና የሀብት መለኪያ፣ የኢኮኖሚ ተወዳዳሪነት፣ የሰብአዊ መብቶች፣ ፈጠራ እና የትምህርት ደረጃዎች በጣም ከፍተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል። ዝቅተኛ የሙስና ደረጃ አለው. ዩናይትድ ስቴትስ በዓለም ላይ ካሉ ማናቸውም ፖሊሲዎች በእያንዳንዱ ሰው ከፍተኛውን መካከለኛ ገቢ አላት። ከፍተኛ የእስር እና የእኩልነት እጦት እና ሁለንተናዊ የጤና እንክብካቤ የላትም። የባህሎች እና የብሄር ብሄረሰቦች መፍለቂያ፣ ዩኤስ የተቀረፀው በዘመናት በዘለቀው የኢሚግሬሽን ነው። ዩናይትድ ስቴትስ በከፍተኛ ደረጃ የበለጸገች አገር ናት፣ ኢኮኖሚዋ ከዓለም አቀፉ የሀገር ውስጥ ምርት ሩብ ያህል የሚሸፍን ሲሆን በገበያ ምንዛሪ ዋጋ ከዓለም ትልቁ ናት። በዋጋ ዩናይትድ ስቴትስ በዓለም ትልቁ አስመጪ እና ሁለተኛዋ ላኪ ነች። ምንም እንኳን ከጠቅላላው የአለም ህዝብ ከ 4.2% በላይ ብቻ ቢይዝም, ዩኤስ በአለም ላይ ካለው አጠቃላይ ሀብት ከ 30% በላይ ይዛለች, በየትኛውም ሀገር ትልቁን ድርሻ ይይዛል. ዩናይትድ ስቴትስ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የአለም ባንክ የአለም የገንዘብ ድርጅት የአሜሪካ መንግስታት ድርጅት ኔቶ የኳድሪተራል የደህንነት ውይይት መስራች አባል እና የተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት ቋሚ አባል ነች። ሀገሪቱ ከሲሶ በላይ ለሚሆነው የአለም ወታደራዊ ወጪ ተጠያቂ ስትሆን በአለም ላይ ግንባር ቀደም ወታደራዊ ሃይል እንዲሁም መሪ የፖለቲካ፣ የባህል እና የሳይንስ ሃይል ነች። ሥርወ ቃል ለመጀመሪያ ጊዜ የታወቀው "አሜሪካ" የሚለው ስም በ 1507 የጀመረው በጀርመናዊው የካርታግራፍ ባለሙያ ማርቲን ዋልድሴምሙለር በተዘጋጀው የዓለም ካርታ ላይ በፈረንሳይ ሴንት-ዲዬ-ዴስ ቮስጌስ ከተማ ውስጥ ታይቷል. በካርታው ላይ ስሙ ለአሜሪጎ ቬስፑቺ ክብር ሲባል አሁን ደቡብ አሜሪካ ተብሎ በሚጠራው በትልልቅ ፊደላት ይታያል። ምዕራብ ህንዶች የእስያ ምሥራቃዊ ድንበርን እንደማይወክሉ ነገር ግን ቀደም ሲል ያልታወቀ የመሬት ስፋት አካል መሆናቸውን የገለፀው ጣሊያናዊው አሳሽ የመጀመሪያው ነው። እ.ኤ.አ. በ 1538 የፍሌሚሽ ካርቶግራፈር ጄራርደስ መርኬተር "አሜሪካ" የሚለውን ስም በራሱ የዓለም ካርታ ላይ ተጠቅሞ በመላው ምዕራባዊ ንፍቀ ክበብ ላይ ተግባራዊ አደረገ. "ዩናይትድ ስቴትስ ኦፍ አሜሪካ" ለሚለው ሐረግ የመጀመሪያው ዶክመንተሪ ማስረጃ በጥር 2, 1776 በስቴፈን ሞይላን ለጆርጅ ዋሽንግተን ረዳት-ደ-ካምፕ ጆሴፍ ሪድ ከጻፈው ደብዳቤ ጀምሮ ነው። ሞይላን በአብዮታዊ ጦርነት ጥረት ውስጥ እርዳታ ለመጠየቅ “ከአሜሪካ ወደ ስፔን በሙሉ እና በቂ ሃይሎች ለመሄድ ፍላጎቱን ገልጿል። ለመጀመሪያ ጊዜ የታወቀው “ዩናይትድ ስቴትስ ኦፍ አሜሪካ” የሚለው ሐረግ ስም-አልባ በሆነ መጣጥፍ ውስጥ ነበር። የቨርጂኒያ ጋዜት ጋዜጣ በዊልያምስበርግ፣ ሚያዝያ 6 ቀን 1776 በጆን ዲኪንሰን ተዘጋጅቶ ከሰኔ 17 ቀን 1776 በኋላ የተጠናቀቀው ሁለተኛው የኮንፌዴሬሽን አንቀጾች ረቂቅ “የዚህ ኮንፌዴሬሽን ስም ‘ዩናይትድ ስቴትስ ኦፍ አሜሪካ’ ይሆናል።” የአንቀጾቹ የመጨረሻ እትም አወጀ። እ.ኤ.አ. በ1777 መጨረሻ ላይ ለማፅደቅ ወደ ግዛቶች ተልኳል “የዚህ ኮንፌዴሬሽን ስቲል “ዩናይትድ ስቴትስ ኦፍ አሜሪካ” ይሆናል ብለዋል በሰኔ 1776 ቶማስ ጄፈርሰን "የዩናይትድ ስቴትስ አሜሪካ" የሚለውን ሐረግ በሁሉም አቢይ ሆሄያት "የመጀመሪያው ሻካራ ድራግ" የነጻነት መግለጫ ርዕስ ላይ ጽፏል. ይህ የሰነዱ ረቂቅ እስከ ሰኔ 21 ቀን 1776 ድረስ አልወጣም እና ዲኪንሰን በሰኔ 17 የኮንፌዴሬሽን አንቀጾች ረቂቅ ላይ ቃሉን ከመጠቀሙ በፊት ወይም በኋላ መጻፉ ግልፅ አይደለም አጭር ቅጽ "ዩናይትድ ስቴትስ" እንዲሁ መደበኛ ነው. ሌሎች የተለመዱ ቅርጾች እና "አሜሪካ" ናቸው። የቃል ስሞች ናቸው። እና በአለም አቀፍ ደረጃ "ግዛቶች". በ 18 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ በነበሩት የአሜሪካ ግጥሞች እና ዘፈኖች ታዋቂ የሆነው "ኮሎምቢያ" መነሻው ከክርስቶፈር ኮሎምበስ ነው ሁለቱም እና በዩኤስ የቦታ-ስሞች, ኮሎምበስ, ኦሃዮን ጨምሮ በተደጋጋሚ ይታያሉ; ኮሎምቢያ, ደቡብ ካሮላይና; እና የኮሎምቢያ ዲስትሪክት. በምዕራባዊው ንፍቀ ክበብ ውስጥ ያሉ ቦታዎች እና ተቋማት ኮሎን፣ ፓናማ፣ የኮሎምቢያ ሀገር፣ የኮሎምቢያ ወንዝ እና የኮሎምቢያ ዩኒቨርሲቲን ጨምሮ ሁለቱን ስሞች ይይዛሉ። "ዩናይትድ ስቴትስ" የሚለው ሐረግ በመጀመሪያ በአሜሪካውያን አጠቃቀም ብዙ ቁጥር ነበረው። የግዛቶች ስብስብን ገልጿል-ለምሳሌ, "ዩናይትድ ስቴትስ ናቸው..." የነጠላ ቅርጽ የእርስ በርስ ጦርነት ካበቃ በኋላ ታዋቂ ሆነ እና አሁን መደበኛ አጠቃቀም ነው. የዩናይትድ ስቴትስ ዜጋ "አሜሪካዊ" ነው. "ዩናይትድ ስቴትስ", "አሜሪካዊ" እና "ዩ.ኤስ." አገሪቷን በቅጽል ("የአሜሪካ እሴቶች"፣ "የአሜሪካ ኃይሎች") ተመልከት። በእንግሊዘኛ "አሜሪካዊ" የሚለው ቃል ከዩናይትድ ስቴትስ ጋር በቀጥታ ያልተገናኙ ርዕሰ ጉዳዮችን ወይም ጉዳዮችን እምብዛም አያሳይም። ታሪክ የአገሬው ተወላጆች እና የቅድመ-ኮሎምቢያ ታሪክ የሰሜን አሜሪካ የመጀመሪያዎቹ ነዋሪዎች በቤሪንግ የመሬት ድልድይ ከሳይቤሪያ እንደተሰደዱ እና ቢያንስ ከ 12,000 ዓመታት በፊት እንደደረሱ በአጠቃላይ ተቀባይነት አግኝቷል ይሁን እንጂ አንዳንድ መረጃዎች እንደሚያሳዩት የመድረሻ ቀን እንኳን ቀደም ብሎ ነበር። ከክርስቶስ ልደት በፊት በ11,000 አካባቢ ብቅ ያለው የክሎቪስ ባህል የአሜሪካን አሜሪካን የመጀመሪያ የሰፈራ ማዕበል ይወክላል ተብሎ ይታመናል። ይህ ምናልባት በሰሜን አሜሪካ ወደ ፍልሰት ከሦስት ዋና ዋና ማዕበል መካከል የመጀመሪያው ነበር; በኋላ ላይ ማዕበሎች የአሁኖቹ የአታባስካን፣ የአሌውትስ እና የኤስኪሞስን ቅድመ አያቶች አመጡ። በጊዜ ሂደት፣ በሰሜን አሜሪካ ያሉ የአገሬው ተወላጆች ባህሎች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተወሳሰቡ እየጨመሩ ይሄዳሉ፣ እና አንዳንዶቹ እንደ ደቡብ ምስራቅ የቅድመ-ኮሎምቢያ ሚሲሲፒያን ባህል የላቀ ግብርና፣ አርክቴክቸር እና ውስብስብ ማህበረሰቦችን አዳብረዋል። የካሆኪያ ከተማ-ግዛት በዘመናዊቷ ዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ትልቁ፣ በጣም ውስብስብ የቅድመ-ኮሎምቢያ አርኪዮሎጂ ጣቢያ ነው። በአራት ማዕዘናት ክልል፣ የአባቶች ፑብሎአን ባህል ከብዙ መቶ ዓመታት የግብርና ሙከራ አድጓል። በደቡባዊ ታላቁ ሀይቆች አካባቢ የሚገኘው የተመሰረተው በአስራ ሁለተኛው እና አስራ አምስተኛው ክፍለ ዘመን መካከል በሆነ ወቅት ነው። በአትላንቲክ ውቅያኖስ ዳርቻ ላይ በጣም ታዋቂ የሆኑት የአልጎንኩዊያን ጎሳዎች ነበሩ አደን እና ወጥመድን ይለማመዱ ከእርሻ ውስንነት ጋር። በአውሮፓ ግንኙነት ጊዜ የሰሜን አሜሪካን ተወላጅ ህዝብ መገመት ከባድ ነው። የስሚዝሶኒያን ተቋም ባልደረባ የሆኑት ዳግላስ ኤች ኡቤላከር በደቡብ አትላንቲክ ግዛቶች 92,916 ህዝብ እና 473,616 ህዝብ በባህረ ሰላጤው ግዛቶች እንዳሉ ይገምታሉ፣ ነገር ግን አብዛኞቹ ምሁራን ይህን አሃዝ በጣም ዝቅተኛ አድርገው ይመለከቱታል። አንትሮፖሎጂስት ሄንሪ ኤፍ ዶቢንስ የህዝቡ ብዛት እንደሆነ ያምኑ ነበር። በሜክሲኮ ባሕረ ሰላጤ ዳርቻ ወደ 1.1 ሚሊዮን አካባቢ፣ 2.2 ሚሊዮን ሰዎች በፍሎሪዳ እና በማሳቹሴትስ መካከል፣ 5.2 ሚሊዮን በሚሲሲፒ ሸለቆ እና ገባር ወንዞች፣ እና በፍሎሪዳ ባሕረ ገብ መሬት ውስጥ ወደ 700,000 የሚጠጉ ሰዎች ይጠቁማሉ። የአውሮፓ ሰፈራዎች በኖርስ የባህር ዳርቻ ኒው ኢንግላንድ ቅኝ ግዛት ቀደም ብሎ የይገባኛል ጥያቄዎች አከራካሪ እና አከራካሪ ናቸው። በ1513 ወደ ፍሎሪዳ የተጓዘው እንደ ሁዋን ፖንሴ ዴ ሊዮን ያሉ የስፔን ድል አድራጊዎች ለመጀመሪያ ጊዜ የተረጋገጠው አውሮፓውያን ወደ አህጉራዊው ዩናይትድ ስቴትስ መግባታቸው የተረጋገጠ ነው። ቀደም ሲልም ክሪስቶፈር ኮሎምበስ በ1493 ጉዞው በፖርቶ ሪኮ እና ሳን ላይ አርፏል። ጁዋን ከአሥር ዓመት በኋላ በስፔኖች ሰፍሯል። ስፔናውያን በፍሎሪዳ እና በኒው ሜክሲኮ የመጀመሪያዎቹን ሰፈሮች አቋቁመዋል፣ ለምሳሌ እንደ ሴንት አውጉስቲን ብዙ ጊዜ የሀገሪቱ ጥንታዊ ከተማ እና ሳንታ ፌ። ፈረንሳዮች በሚሲሲፒ ወንዝ አጠገብ የራሳቸውን ሰፈራ መስርተዋል፣ በተለይም ኒው ኦርሊንስ። በሰሜን አሜሪካ ምስራቃዊ የባህር ጠረፍ የተሳካው የእንግሊዝ ሰፈር በቨርጂኒያ ቅኝ ግዛት በ1607 በጄምስታውን እና ከፒልግሪሞች ቅኝ ግዛት በፕሊማውዝ በ1620 ተጀመረ።በአህጉሪቱ ለመጀመሪያ ጊዜ የተመረጠው የህግ አውጭ ምክር ቤት የቨርጂኒያ የቡርጌሰስ ቤት በ1619 ተመሠረተ።እንደ ሰነዶች ያሉ የሜይፍላወር ኮምፓክት እና የኮነቲከት መሠረታዊ ትዕዛዞች በመላው የአሜሪካ ቅኝ ግዛቶች የሚለሙ ተወካዩ ራስን በራስ ማስተዳደር እና ሕገ መንግሥታዊ ሥርዓትን አቋቁመዋል። ብዙ የእንግሊዝ ሰፋሪዎች የሀይማኖት ነፃነት ለማግኘት የመጡ ክርስቲያኖችን ይቃወሙ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1784 ሩሲያውያን በአላስካ በሦስት ቅዱሳን ቤይ ሰፈር ለመመስረት የመጀመሪያዎቹ አውሮፓውያን ነበሩ። ራሽያ አሜሪካ በአንድ ወቅት አብዛኛውን የአላስካ ግዛት ይዛለች። በቅኝ ግዛት ዘመን መጀመሪያ ላይ፣ ብዙ የአውሮፓ ሰፋሪዎች ለምግብ እጥረት፣ ለበሽታ እና በአሜሪካ ተወላጆች ጥቃት ይደርስባቸው ነበር። የአሜሪካ ተወላጆችም ብዙ ጊዜ ከአጎራባች ጎሳዎች እና ከአውሮፓ ሰፋሪዎች ጋር ይዋጉ ነበር። በአብዛኛዎቹ ሁኔታዎች ግን የአገሬው ተወላጆች እና ሰፋሪዎች እርስ በርስ መደጋገፍ ጀመሩ. ሰፋሪዎች ለምግብ እና ለእንስሳት እርባታ ይገበያዩ ነበር; ተወላጆች ለጠመንጃ፣ መሳሪያዎች እና ሌሎች የአውሮፓ እቃዎች። የአገሬው ተወላጆች ብዙ ሰፋሪዎች በቆሎ፣ ባቄላ እና ሌሎች ምግቦችን እንዲያለሙ አስተምረዋል። አውሮፓውያን ሚስዮናውያን እና ሌሎች የአሜሪካ ተወላጆችን "ማሰልጠን" አስፈላጊ እንደሆነ ተሰምቷቸው የአውሮፓን የግብርና ልምዶች እና የአኗኗር ዘይቤዎችን እንዲከተሉ አሳስበዋቸዋል። ነገር ግን፣ በሰሜን አሜሪካ በተስፋፋው የአውሮፓ ቅኝ ግዛት፣ የአሜሪካ ተወላጆች ተፈናቅለው ብዙ ጊዜ ተገድለዋል። የአሜሪካ ተወላጆች አውሮፓውያን ከደረሱ በኋላ በተለያዩ ምክንያቶች ቀንሷል, በዋነኝነት እንደ ፈንጣጣ እና ኩፍኝ ባሉ በሽታዎች. የዩናይትድ ስቴትስ ካርታ በምስራቅ የባህር ዳርቻ ላይ የመጀመሪያዎቹን አስራ ሶስት ቅኝ ግዛቶች ያሳያል የመጀመሪያዎቹ አሥራ ሦስት ቅኝ ግዛቶች (በቀይ የሚታየው) በ1775 ዓ.ም አውሮፓውያን ሰፋሪዎችም የአፍሪካን ባሪያዎች ወደ ቅኝ ግዛት አሜሪካ በትራንስ አትላንቲክ የባሪያ ንግድ ማዘዋወር ጀመሩ።የሐሩር ክልል በሽታዎች ዝቅተኛ ስርጭት እና የተሻለ ህክምና በመኖሩ ባሪያዎች በሰሜን አሜሪካ ከደቡብ አሜሪካ የበለጠ የህይወት ተስፋ ነበራቸው።ይህም ፈጣን እድገት አስከትሏል። ቁጥራቸው. የቅኝ ገዥው ማህበረሰብ በባርነት ሃይማኖታዊ እና ሥነ ምግባራዊ አንድምታዎች ላይ በአብዛኛው የተከፋፈለ ሲሆን በርካታ ቅኝ ግዛቶች ድርጊቱን የሚቃወሙ እና የሚደግፉ ድርጊቶችን ፈጽመዋል። ነገር ግን፣ በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መባቻ ላይ፣ አፍሪካውያን ባሮች በተለይ በአሜሪካ ደቡብ የሚኖሩ አውሮፓውያን አገልጋዮችን እንደ ጥሬ ገንዘብ ሰብል ተክተው ነበር። አስራ ሶስቱ ቅኝ ግዛቶች (ኒው ሃምፕሻየር፣ ማሳቹሴትስ፣ ኮነቲከት፣ ሮድ አይላንድ፣ ኒው ዮርክ፣ ኒው ጀርሲ፣ ፔንስልቬንያ፣ ዴላዌር፣ ሜሪላንድ፣ ቨርጂኒያ፣ ሰሜን ካሮላይና፣ ደቡብ ካሮላይና እና ጆርጂያ) በእንግሊዞች ይተዳደራሉ እንደ የውጭ አገር ጥገኛዎች. ያም ሆኖ ግን ለአብዛኞቹ ነፃ ሰዎች ምርጫ ክፍት የሆኑ የአካባቢ መንግስታት ነበሯቸው። እጅግ በጣም ከፍተኛ በሆነ የወሊድ መጠን፣ ዝቅተኛ የሞት መጠን እና የተረጋጋ ሰፈራ፣ የቅኝ ገዥው ህዝብ በፍጥነት አደገ፣ የአሜሪካ ተወላጆችን ሸፈነ። የ1730ዎቹ እና 1740ዎቹ የክርስቲያን ተሀድሶ እንቅስቃሴ ታላቁ መነቃቃት በመባል የሚታወቀው በሃይማኖት እና በሃይማኖታዊ ነፃነት ላይ ፍላጎት እንዲጨምር አድርጓል። በሰባት አመታት ጦርነት (1756–1763) በአሜሪካ የፈረንሳይ እና የህንድ ጦርነት በመባል በሚታወቀው የብሪታንያ ሃይሎች ካናዳን ከፈረንሳይ ያዙ። የኩቤክ ግዛት ሲፈጠር፣ የካናዳ የፍራንኮፎን ህዝብ ከኖቫ ስኮሺያ፣ ኒውፋውንድላንድ እና አስራ ሶስት ቅኝ ግዛቶች እንግሊዝኛ ተናጋሪ የቅኝ ግዛት ጥገኝነት ተነጥሎ ይቆያል። እዚያ ይኖሩ የነበሩትን የአሜሪካ ተወላጆችን ሳይጨምር፣ አስራ ሶስት ቅኝ ግዛቶች በ1770 ከ2.1 ሚሊዮን በላይ ህዝብ ነበራቸው፣ ይህም ከብሪታንያ አንድ ሶስተኛው ያህል ነበር። አዲስ መጤዎች ቢቀጥሉም, የተፈጥሮ መጨመር መጠን በ 1770 ዎቹ ጥቂት አሜሪካውያን ወደ ባህር ማዶ የተወለዱት በጣም ትንሽ ነበር. ቅኝ ግዛቶቹ ከብሪታንያ ርቀው ራስን በራስ የማስተዳደር እድገት አስችሏቸዋል፣ ነገር ግን ከዚህ በፊት ታይቶ የማያውቅ ስኬት የብሪታንያ ነገስታት በየጊዜው የንጉሣዊ ሥልጣኑን እንደገና ለማስከበር እንዲሞክሩ አነሳስቷቸዋል። ነፃነት እና መስፋፋት በአስራ ሶስት ቅኝ ግዛቶች ከብሪቲሽ ኢምፓየር ጋር የተዋጋው የአሜሪካ አብዮታዊ ጦርነት አውሮፓዊ ያልሆነ አካል በዘመናዊ ታሪክ ከአውሮፓ ሃይል ጋር የፈፀመው የመጀመሪያው የተሳካ የነጻነት ጦርነት ነው። አሜሪካውያን የ"ሪፐብሊካኒዝም" ርዕዮተ ዓለም አዳብረዋል፣ መንግሥት በሕዝብ ፍላጎት ላይ ያረፈ መሆኑን በአካባቢያቸው የሕግ አውጭ አካላት ላይ አስረግጠው ነበር። “እንደ እንግሊዛዊ መብታቸውን” እና “ያለ ውክልና ግብር አይከፈልም” ሲሉ ጠይቀዋል። እንግሊዞች ግዛቱን በፓርላማ እንዲያስተዳድሩ አጥብቀው ጠየቁ፣ ግጭቱም ወደ ጦርነት ተለወጠ። ሁለተኛው ኮንቲኔንታል ኮንግረስ፣ የተባበሩት ቅኝ ግዛቶችን የሚወክል ጉባኤ፣ የነጻነት መግለጫን ሐምሌ 4 ቀን 1776 በሙሉ ድምፅ አጽድቋል። ይህ ቀን በየዓመቱ የነፃነት ቀን ተብሎ ይከበራል እ.ኤ.አ. በ 1777 የኮንፌዴሬሽን አንቀጾች ያልተማከለ መንግሥት እስከ 1789 ድረስ ይሠራ ነበር እ.ኤ.አ. በ 1781 በዮርክታውን ከበባ ከተሸነፈች በኋላ ብሪታንያ የሰላም ስምምነት ፈረመች የአሜሪካ ሉዓላዊነት በዓለም አቀፍ ደረጃ እውቅና አገኘ፣ እና ሀገሪቱ ከማሲሲፒ ወንዝ በስተምስራቅ ያሉትን ሁሉንም መሬቶች ተሰጥቷታል። ከብሪታንያ ጋር ያለው ውጥረት ግን ቀረ፣ ወደ እ.ኤ.አ. በ1812 ወደ ጦርነት አመራ፣ እሱም በአቻ ተፋልሟል። ብሔርተኞች በ1787 የፊላዴልፊያ ኮንቬንሽን በመምራት በ1788 በክልላዊ ስምምነቶች የፀደቀውን የዩናይትድ ስቴትስ ሕገ መንግሥት በመጻፍ በ1789 በሥራ ላይ የዋለው ይህ ሕገ መንግሥት የፌደራል መንግሥቱን በሦስት ቅርንጫፎች በአዲስ መልክ አዋቅሮ ሰላምታና ሚዛንን በመፍጠር መርህ ላይ አዘጋጀ። ኮንቲኔንታል ጦርን ለድል ያበቃው ጆርጅ ዋሽንግተን በአዲሱ ሕገ መንግሥት መሠረት የተመረጠ የመጀመሪያው ፕሬዚዳንት ነበር። የመብቶች ህግ፣ የፌዴራል የግል ነፃነቶችን ገደብ የሚከለክል እና የተለያዩ የህግ ከለላዎችን የሚያረጋግጥ፣ በ1791 ጸድቋል። ወደ ምዕራብ መስፋፋቱን የሚያሳይ የዩኤስ ካርታ በ1783 እና 1917 መካከል የዩናይትድ ስቴትስ ግዛት ግዥዎች ምንም እንኳን የፌደራል መንግስት በ1807 የአሜሪካን በአትላንቲክ የባሪያ ንግድ መሳተፍን ቢከለክልም፣ ከ1820 በኋላ፣ ከፍተኛ ትርፋማ የሆነውን የጥጥ ሰብል ማረስ በጥልቁ ደቡብ ውስጥ ፈነዳ፣ ከሱም ጋር የባሪያው ህዝብ። የሁለተኛው ታላቅ መነቃቃት በተለይም በ1800-1840 ሚሊዮኖችን ወደ ወንጌላዊ ፕሮቴስታንትነት ለወጠ። በሰሜን ውስጥ, አቦሊቲዝምን ጨምሮ በርካታ የማህበራዊ ማሻሻያ እንቅስቃሴዎችን አበረታቷል; በደቡብ፣ ሜቶዲስቶች እና ባፕቲስቶች በባሪያ ህዝቦች መካከል ወደ ክርስትና ተቀየሩ። ከ 18 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ጀምሮ አሜሪካዊያን ሰፋሪዎች ወደ ምዕራብ መስፋፋት ጀመሩ ይህም ረጅም ተከታታይ የአሜሪካ ህንድ ጦርነቶችን አስከትሏል የ 1803 የሉዊዚያና ግዢ የሀገሪቱን አካባቢ በእጥፍ ጨምሯል ስፔን በ 1819 ፍሎሪዳ እና ሌሎች የባህረ ሰላጤ የባህር ዳርቻ ግዛቶችን ሰጠች የቴክሳስ ሪፐብሊክ ተቀላቀለች። እ.ኤ.አ. በ 1845 በመስፋፋት ወቅት እና በ 1846 ከብሪታንያ ጋር የተደረገው የኦሪገን ስምምነት የአሜሪካን የአሜሪካን ሰሜን ምዕራብ እንዲቆጣጠር አደረገ በሜክሲኮ-አሜሪካ ጦርነት ድል በ 1848 የካሊፎርኒያ የሜክሲኮ መቋረጥ እና አብዛኛው የአሜሪካ ደቡብ ምዕራብ አሜሪካን አህጉር እንድትሆን አድርጓል። እ.ኤ.አ. እንደ የሐዋርያት ሥራ፣ ከዩናይትድ ስቴትስ አጠቃላይ ስፋት 10% የሚጠጋውን እና ለግል የባቡር ሐዲድ ኩባንያዎች እና ኮሌጆች እንደ የመሬት ዕርዳታ ለነጮች አውሮፓውያን ሰፋሪዎች ሰፊ መጠን ያለው መሬት መሰጠቱ ኢኮኖሚያዊ ዕድገትን አነሳሳ። ከእርስ በርስ ጦርነት በኋላ፣ አዲስ አህጉር አቋራጭ የባቡር ሀዲዶች ሰፋሪዎችን በቀላሉ ማዛወርን፣ የውስጥ ንግድን ማስፋት እና ከአሜሪካውያን ተወላጆች ጋር ግጭቶችን ጨምሯል። እ.ኤ.አ. በ1869 አዲስ የሰላም ፖሊሲ የአሜሪካ ተወላጆችን ከጥቃት ለመጠበቅ፣ ተጨማሪ ጦርነትን ለማስወገድ እና የመጨረሻውን የአሜሪካ ዜግነታቸውን ለማስጠበቅ ቃል ገብቷል። ቢሆንም፣ መጠነ ሰፊ ግጭቶች በመላው ምዕራብ እስከ 1900ዎቹ ድረስ ቀጥለዋል። የእርስ በርስ ጦርነት እና የመልሶ ግንባታ ጊዜ በአፍሪካውያን እና በአፍሪካ አሜሪካውያን ባርነት ላይ የማይታረቅ የክፍል ግጭት በመጨረሻ ወደ አሜሪካ የእርስ በርስ ጦርነት አመራ። እ.ኤ.አ. በ1860 የሪፐብሊካን አብርሃም ሊንከን ምርጫ በአስራ ሶስት የባሪያ ግዛቶች የተካሄዱት ኮንቬንሽኖች መገንጠልን በማወጅ የአሜሪካ ኮንፌዴሬሽን ግዛቶችን ("ደቡብ" ወይም "ኮንፌዴሬሽን") ሲመሰርቱ የፌደራል መንግስት ("ህብረት") መገንጠል ህገወጥ ነው ሲል ይህንን መገንጠል ለማምጣት ወታደራዊ እርምጃ በተገንጣዮቹ ተጀመረ እና ህብረቱም ምላሽ ሰጠ። የሚቀጥለው ጦርነት በአሜሪካ ታሪክ ውስጥ እጅግ ገዳይ የሆነ ወታደራዊ ግጭት ይሆናል ይህም ወደ 620,000 የሚጠጉ ወታደሮች እና ከ 50,000 በላይ ንፁሀን ዜጎች ሞት ምክንያት ሆኗል ህብረቱ መጀመሪያ ላይ ሀገሪቱን አንድነቷን ለመጠበቅ ተዋግቷል ቢሆንም፣ ከ1863 በኋላ የተጎዱት ሰዎች ቁጥር እየጨመረ ሲሄድ እና ሊንከን የነጻነት አዋጁን ሲያወጣ፣ ከህብረቱ እይታ አንጻር የጦርነቱ ዋና አላማ ባርነትን ማስወገድ ሆነ። በእርግጥ፣ ህብረቱ በኤፕሪል 1865 ጦርነቱን ሲያሸንፍ፣ በተሸነፈው ደቡብ ውስጥ ያሉት እያንዳንዱ ግዛቶች የአስራ ሦስተኛውን ማሻሻያ እንዲያፀድቁ ይጠበቅባቸው ነበር፣ ይህም እንደ ቅጣት ሰራተኛ ካልሆነ በስተቀር ባርነትን ይከለክላል። ሌሎች ሁለት ማሻሻያዎችም ጸድቀዋል፣ የዜግነት እና የጥቁሮችን የመምረጥ መብቶችን ያረጋግጣሉ። ከጦርነቱ በኋላ ተሃድሶው በከፍተኛ ሁኔታ ተጀመረ። ፕሬዘዳንት ሊንከን በህብረቱ እና በቀድሞው ኮንፌዴሬሽን መካከል ወዳጅነትን እና ይቅርታን ለመፍጠር ሲሞክሩ፣ በኤፕሪል 14, 1865 የተገደለው ግድያ በሰሜን እና በደቡብ መካከል እንደገና እንዲፋታ አደረገ። በፌዴራል መንግስት ውስጥ ያሉ ሪፐብሊካኖች የደቡብን መልሶ ግንባታ ለመቆጣጠር እና የአፍሪካ አሜሪካውያንን መብት ለማረጋገጥ ግባቸው አድርገዋል። እ.ኤ.አ. በ1877 በተደረገው ስምምነት ሪፐብሊካኖች በ1876 የተካሄደውን ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ ዴሞክራቶች እንዲቀበሉ በደቡብ የሚገኙ የአፍሪካ አሜሪካውያንን መብት መጠበቅ ለማቆም ሲስማሙ ቆይተዋል። የደቡብ ነጮች ዴሞክራቶች፣ ራሳቸውን "ቤዛዊ" ብለው የሚጠሩት፣ ከዳግም ግንባታው ማብቂያ በኋላ፣ የአሜሪካን የዘር ግንኙነት መነሻ በማድረግ ደቡብን ተቆጣጠሩ። ከ1890 እስከ 1910 ድረስ ቤዛዎች የጂም ክሮው ህግ የሚባሉትን አቋቁመዋል፣ ይህም የብዙ ጥቁሮችን እና አንዳንድ ድሆች ነጮችን በመላ ክልሉ ተነጠቁ። ጥቁሮች በአገር አቀፍ ደረጃ በተለይም በደቡብ ውስጥ የዘር መለያየት ያጋጥማቸዋል። ተጨማሪ ኢሚግሬሽን፣ መስፋፋት እና ኢንዱስትሪያላይዜሽን በሰሜን ከከተማ መስፋፋት እና ከደቡብ እና ከምስራቅ አውሮፓ ታይቶ በማይታወቅ ሁኔታ የፍልሰተኞች ፍልሰት ለአገሪቱ ኢንዳስትሪላይዜሽን ተጨማሪ የሰው ኃይል አቅርቦ ባህሏን ቀይሯል። ብሄራዊ መሠረተ ልማት፣ ቴሌግራፍ እና አህጉር አቋራጭ የባቡር ሀዲዶችን ጨምሮ፣ የኢኮኖሚ እድገትን እና የአሜሪካን ኦልድ ምዕራብ የበለጠ ሰፈራ እና ልማት አነሳስቷል። ከጊዜ በኋላ የኤሌክትሪክ መብራት እና የስልክ ፈጠራ የመገናኛ እና የከተማ ህይወት ላይ ተጽእኖ ይኖረዋል. ዩናይትድ ስቴትስ ከ1810 እስከ 1890 ከሚሲሲፒ ወንዝ በስተ ምዕራብ የሕንድ ጦርነቶችን ተዋግታለች። አብዛኛዎቹ እነዚህ ግጭቶች የተጠናቀቁት የአሜሪካ ተወላጆች ግዛት በማቋረጥ እና በህንድ በተያዙ ቦታዎች ላይ በመታሰሩ ነው። በተጨማሪም፣ በ1830ዎቹ የእምባ መሄጃ መንገድ ህንዶችን በግዳጅ የሰፈረውን የህንድ የማስወገድ ፖሊሲ ምሳሌ ነው። ይህ በሜካኒካል እርሻ ስር የሚገኘውን የአከርክ እርሻን የበለጠ በማስፋፋት ለአለም አቀፍ ገበያዎች ትርፍ ጨምሯል። የሜይንላንድ መስፋፋት በ1867 አላስካን ከሩሲያ መግዛትን ያጠቃልላል። በ1893 በሃዋይ የሚገኙ የአሜሪካ ደጋፊ አካላት የሃዋይን ንጉሳዊ አገዛዝ ገልብጠው የሃዋይ ሪፐብሊክን መሰረቱ፣ በ1898 ዩናይትድ ስቴትስ የተቀላቀለችውን የሃዋይ ሪፐብሊክን መሰረተች። ፖርቶ ሪኮ፣ ጉዋም እና ፊሊፒንስ ተሰጡ። በስፔን በዚያው ዓመት፣ የስፔን-አሜሪካን ጦርነት ተከትሎ። አሜሪካዊው ሳሞአ በ1900 ከሁለተኛው የሳሞአ የእርስ በርስ ጦርነት ማብቂያ በኋላ በዩናይትድ ስቴትስ ተገዛ። የዩኤስ ቨርጂን ደሴቶች በ1917 ከዴንማርክ ተገዙ። በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ፈጣን ኢኮኖሚያዊ እድገት የበርካታ ታዋቂ ኢንደስትሪ ሊቃውንት እድገት አበረታቷል። እንደ ኮርኔሊየስ ቫንደርቢልት፣ ጆን ዲ ሮክፌለር እና አንድሪው ካርኔጊ ያሉ ባለሀብቶች ሀገሪቷን በባቡር ሀዲድ፣ በፔትሮሊየም እና በብረት ኢንዱስትሪዎች እድገት መርተዋል። ባንኪንግ የምጣኔ ሀብት ዋና አካል ሆነ፣ ጄ.ፒ. ሞርጋን ጉልህ ሚና ተጫውቷል። የአሜሪካ ኤኮኖሚ አደገ፣ የዓለማችን ትልቁ ሆነ። እነዚህ አስደናቂ ለውጦች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ የመጣው ኢ-እኩልነት እና ማህበራዊ አለመረጋጋት የታጀበ ሲሆን ይህም የተደራጀ የሰው ኃይል ከፖፕሊስት፣ ሶሻሊስት እና አናርኪስት እንቅስቃሴዎች ጋር እንዲስፋፋ አድርጓል።ይህ ወቅት በመጨረሻ የፕሮግረሲቭ ዘመን መምጣት ጋር አብቅቷል፣ ይህም የሴቶች ምርጫን፣ አልኮልን ጨምሮ ከፍተኛ ለውጦችን አድርጓል። መከልከል የፍጆታ ዕቃዎችን መቆጣጠር እና ለሠራተኛ ሁኔታዎች ውድድርን እና ትኩረትን ለማረጋገጥ የበለጠ ፀረ እምነት እርምጃዎች አንደኛው የዓለም ጦርነት፣ ታላቅ ጭንቀት፣ እና ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ዩናይትድ ስቴትስ አንደኛው የዓለም ጦርነት ከተቀሰቀሰበት እ.ኤ.አ. በ 1914 እስከ 1917 ድረስ ጦርነቱን ከአንደኛው የዓለም ጦርነት አጋሮች ጋር በመሆን ጦርነቱን በተቀላቀለችበት ጊዜ “ተዛማጅ ኃይል” ሆና በመካከለኛው ኃያላን ላይ ማዕበሉን ለማዞር ስትረዳ ቆይታለች። እ.ኤ.አ. በ1919፣ ፕሬዘደንት ውድሮው ዊልሰን በፓሪስ የሰላም ኮንፈረንስ የመሪነት ዲፕሎማሲያዊ ሚና ነበራቸው እና ዩናይትድ ስቴትስ የመንግስታቱን ሊግ እንድትቀላቀል አጥብቀው ተከራከሩ። ሆኖም ሴኔቱ ይህንን ለማጽደቅ ፈቃደኛ ባለመሆኑ የመንግሥታትን ማኅበር ያቋቋመውን የቬርሳይ ስምምነት አላፀደቀም። እ.ኤ.አ. በ1920 የሴቶች መብት ንቅናቄ የሴቶችን ምርጫ የሚሰጥ የሕገ መንግሥት ማሻሻያ አሸነፈ። እ.ኤ.አ. በ 1920 ዎቹ እና 1930 ዎቹ ውስጥ የሬዲዮ ስርጭት ለሰፊ ግንኙነት እና ቀደምት ቴሌቪዥን መፈጠር ታየ የሮሪንግ ሃያዎቹ ብልጽግና በ 1929 የዎል ስትሪት ግጭት እና በታላቁ ጭንቀት መጀመሪያ አብቅቷል እ.ኤ.አ. በ 1932 ፕሬዝዳንት ሆነው ከተመረጡ በኋላ ፍራንክሊን ዲ. ሩዝቬልት በአዲሱ ስምምነት ምላሽ ሰጡ በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ አፍሪካውያን አሜሪካውያን ከደቡብ አሜሪካ የወጡበት ታላቅ ፍልሰት ከአንደኛው የዓለም ጦርነት በፊት የጀመረው እና በ1960ዎቹ የተራዘመ ነው። እ.ኤ.አ. በ1930ዎቹ አጋማሽ የነበረው የአቧራ ጎድጓዳ ሳህን ብዙ ገበሬዎችን ድህነት ዳርጓል እና አዲስ የምዕራባዊ ፍልሰት ማዕበልን አነሳሳ።በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት ዩናይትድ ስቴትስ በማርች 1941 በብድር-ሊዝ መርሃ ግብር አማካኝነት ለተባበሩት መንግስታት ቁሳቁሶችን ማቅረብ ጀመረች። ታኅሣሥ 7 ቀን 1941 የጃፓን ኢምፓየር በፐርል ሃርበር ላይ ድንገተኛ ጥቃት በመሰንዘር ዩናይትድ ስቴትስ ከአክሲስ ኃይሎች ጋር ከተባበሩት መንግሥታት ጋር እንድትቀላቀልና በሚቀጥለው ዓመት ወደ 120,000 የሚጠጉ የዩኤስ ነዋሪዎችን (አሜሪካውያንን ጨምሮ) የጃፓናውያን ነዋሪዎችን ለመለማመድ አነሳሳ። መውረድ። ጃፓን ዩናይትድ ስቴትስን ቀድማ ብታጠቃም፣ ዩኤስ ነገር ግን "የአውሮፓ መጀመሪያ" የመከላከያ ፖሊሲን ተከትላለች።በዚህም ዩናይትድ ስቴትስ ሰፊውን የኤዥያ ቅኝ ግዛት ፊሊፒንስን ገለል አድርጋ ከጃፓን ወረራ እና ወረራ ጋር የተሸነፈችውን ትግል ታግላለች። በጦርነቱ ወቅት ዩናይትድ ስቴትስ ከብሪታንያ፣ ከሶቪየት ኅብረት እና ከቻይና ጋር በመሆን ከጦርነቱ በኋላ ያለውን ዓለም ለማቀድ ከተሰበሰቡት “አራቱ ኃያላን” አንዷ ነበረች። ምንም እንኳን ሀገሪቱ ወደ 400,000 የሚጠጉ ወታደራዊ ሰራተኞችን ቢያጣም ከጦርነቱ የበለጠ ጉዳት ሳይደርስበት በኢኮኖሚ እና በወታደራዊ ተጽእኖ ታየ። ዩናይትድ ስቴትስ በ እና ኮንፈረንሶች ላይ የመሪነት ሚና ተጫውታለች, በአዳዲስ ዓለም አቀፍ የገንዘብ ተቋማት እና በአውሮፓ ድህረ-ጦርነት እንደገና ማደራጀት ላይ ስምምነቶችን ተፈራርመዋል. በአውሮፓ የተባበሩት መንግስታት ድል እንደተጎናጸፈ፣ እ.ኤ.አ. ከዚያም ዩናይትድ ስቴትስ እና ጃፓን በታሪክ ግዙፉ የባህር ኃይል ጦርነት በሆነው በሌይት ባሕረ ሰላጤ ጦርነት ተዋግተዋል። ዩናይትድ ስቴትስ የመጀመሪያውን የኒውክሌር ጦር መሳሪያ በማዘጋጀት በጃፓን በሄሮሺማ እና ናጋሳኪ ከተሞች በኦገስት 1945 ተጠቀመችባቸው። ሁለተኛው የዓለም ጦርነት አብቅቶ በሴፕቴምበር 2 ጃፓኖች እጅ ሰጡ። ቀዝቃዛ ጦርነት እና በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን መጨረሻ ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ ዩናይትድ ስቴትስ እና ሶቪየት ኅብረት በካፒታሊዝም እና በኮምኒዝም መካከል በነበረው የርዕዮተ ዓለም ልዩነት ተገፋፍተው የቀዝቃዛው ጦርነት ተብሎ በሚጠራው ጦርነት ለሥልጣን፣ ለተጽዕኖ እና ለክብር ተወዳድረዋል። ዩኤስ እና የኔቶ አጋሮቿ በአንድ በኩል በሶቪየት ህብረት እና በዋርሶ ስምምነት አጋሮቿ በሌላ በኩል የአውሮፓን ወታደራዊ ጉዳዮች ተቆጣጠሩ። ዩኤስ የኮሚኒስት ተጽእኖን ለማስፋፋት የመከላከል ፖሊሲ አዘጋጅታለች። ዩናይትድ ስቴትስ እና ሶቪየት ኅብረት በውክልና ጦርነት ውስጥ ሲሳተፉ እና ኃይለኛ የኒውክሌር ጦር መሣሪያዎችን ሲያዘጋጁ ሁለቱ አገሮች ቀጥተኛ ወታደራዊ ግጭትን አስወገዱ። ዩናይትድ ስቴትስ በሶቪየት ደጋፊነት የምትመለከታቸዉን የሶስተኛው አለም እንቅስቃሴዎችን ትቃወም ነበር እና አልፎ አልፎም በግራ ክንፍ መንግስታት ላይ የአገዛዝ ለዉጥ እንዲደረግ ቀጥተኛ እርምጃ ትወስድ ነበር። የአሜሪካ ወታደሮች እ.ኤ.አ. በ1950-1953 በኮሪያ ጦርነት የኮሚኒስት የቻይና እና የሰሜን ኮሪያ ጦርን ተዋግተዋል።[146] እ.ኤ.አ. በ 1957 የሶቪየት ኅብረት የመጀመሪያውን ሰው ሰራሽ ሳተላይት ወደ አመጠቀችው እና እ.ኤ.አ. በቬትናም ጦርነት (1955-1975)፣ በ1965 የውጊያ ኃይሎችን አስተዋውቋል። በቤት ውስጥ፣ ዩኤስ ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ ቀጣይነት ያለው የኢኮኖሚ መስፋፋት እና የህዝቡ እና የመካከለኛው መደብ ፈጣን እድገት አጋጥሟታል። የሴቶች የጉልበት ተሳትፎ ከጨመረ በኋላ በተለይም በ1970ዎቹ በ1985 አብዛኞቹ ሴቶች 16 እና ከዚያ በላይ የሆናቸው ሴቶች ተቀጥረው ነበር። የኢንተርስቴት ሀይዌይ ሲስተም ግንባታ በሚቀጥሉት አስርት ዓመታት ውስጥ የሀገሪቱን መሠረተ ልማት ለውጦታል። ሚሊዮኖች ከእርሻ እና ከውስጥ ከተሞች ወደ ትላልቅ የከተማ ዳርቻዎች የመኖሪያ ቤቶች ተንቀሳቅሰዋል። እ.ኤ.አ. በ 1959 ዩናይትድ ስቴትስ በመደበኛነት ከተከታታይ ዩናይትድ ስቴትስ አልፋለች የአላስካ እና የሃዋይ ግዛቶች በቅደም ተከተል 49 ኛው እና 50 ኛው ግዛቶች ወደ ህብረት ሲገቡ። እያደገ የመጣው የሲቪል መብቶች ንቅናቄ መለያየትን እና መድልዎን ለመጋፈጥ አል-አመጽ ተጠቅሟል። ኪንግ ጁኒየር ታዋቂ መሪ እና መሪ መሆን። እ.ኤ.አ. በ 1968 በሲቪል መብቶች ህግ ውስጥ የተጠናቀቁ የፍርድ ቤት ውሳኔዎች እና ህጎች ጥምረት የዘር መድልዎ ለማስቆም ፈለገ ይህ በእንዲህ እንዳለ የፀረ-ባህል እንቅስቃሴ ጨመረ ይህም በ ትናም ጦርነት በጥቁር ኃይል እንቅስቃሴ እና በጾታዊ አብዮት ተቃውሞ የተነሳ። የ"ድህነት ጦርነት" መጀመር የመብቶች እና የበጎ አድራጎት ወጪዎችን አስፋፍቷል፣ ከነዚህም መካከል ሜዲኬር እና ሜዲኬይድ መፍጠር፣ ሁለቱን መርሃ ግብሮች ለአረጋውያን እና ድሆች በቅደም ተከተል የጤና ሽፋን ይሰጣሉ፣ እና በምክንያት የተፈተነ የምግብ ስታምፕ ፕሮግራም እና ለቤተሰቦች ርዳታ ጥገኛ ልጆች. እ.ኤ.አ. በ 1970 ዎቹ እና በ 1980 ዎቹ መጀመሪያ ላይ የ መጀመሪያ ታየ። ዩናይትድ ስቴትስ በዮም ኪፑር ጦርነት ወቅት እስራኤልን ደግፋለች; በምላሹም ሀገሪቱ ከኦፔክ መንግስታት የነዳጅ ማዕቀብ ገጥሟታል፣ ይህም የ1973 የነዳጅ ቀውስ አስከትሏል። ከተመረጡ በኋላ ፕሬዚደንት ሮናልድ ሬጋን ለኢኮኖሚው መቀዛቀዝ በነጻ ገበያ ተኮር ማሻሻያዎች ምላሽ ሰጥተዋል። የዲቴንቴ ውድቀትን ተከትሎ “መያዣን” ትቶ ወደ ሶቪየት ዩኒየን የበለጠ ጨካኝ የሆነውን “የመመለሻ” ስትራቴጂን አነሳ። እ.ኤ.አ. በ1980ዎቹ መገባደጃ ላይ ከሶቪየት ኅብረት ጋር በነበረው ግንኙነት “ቀለጥን” አመጣ እና በ1991 መውደቅ በመጨረሻ የቀዝቃዛ ጦርነትን አቆመ። ይህ ከዩናይትድ ስቴትስ ጋር የዓለም የበላይ ኃያላን እንደመሆኗ አለመወዳደር አመጣ። ከቀዝቃዛው ጦርነት በኋላ በመካከለኛው ምስራቅ ያለው ግጭት በ1990 ኢራቅ የዩናይትድ ስቴትስ አጋር የሆነችውን ኩዌትን በወረረችበት ወቅት ቀውስ አስከትሏል። አለመረጋጋት እንዳይስፋፋ በመፍራት በነሀሴ ወር ፕሬዝዳንት ጆርጅ ኤች.ደብሊው ቡሽ በኢራቅ ላይ የባህረ ሰላጤውን ጦርነት ከፍተው መርተውታል። እ.ኤ.አ. እስከ የካቲት 1991 ድረስ ከ34 ሀገራት በተውጣጡ ጥምር ሃይሎች ሲካሄድ የነበረው የኢራቅ ጦር ከኩዌት በማባረር እና የንጉሳዊ ስርዓቱን ወደ ነበረበት በመመለስ አበቃ። በዩኤስ ወታደራዊ መከላከያ አውታሮች ውስጥ የመነጨው በይነመረብ ወደ አለም አቀፍ የትምህርት መድረኮች ከዚያም በ1990ዎቹ ወደ ህዝብ ተሰራጭቶ በአለም ኢኮኖሚ፣ ማህበረሰብ እና ባህል ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል። በዶት ኮም ቡም የተረጋጋ የገንዘብ ፖሊሲ እና የማህበራዊ ደህንነትን ቀንሷል። እ.ኤ.አ. በ 1990 ዎቹ ውስጥ በዘመናዊው የአሜሪካ ታሪክ ውስጥ ረጅሙ ኢኮኖሚያዊ መስፋፋት ታይቷል ከ 1994 ጀምሮ ዩኤስ የሰሜን አሜሪካን የነፃ ንግድ ስምምነት ተፈራረመ ይህም በአሜሪካ በካናዳ እና በሜክሲኮ መካከል የንግድ ልውውጥ እንዲጨምር አድርጓል 21 ኛው ክፍለ ዘመን በሴፕቴምበር 11, 2001 የአልቃይዳ አሸባሪ ጠላፊዎች የመንገደኞች አውሮፕላኖችን በኒውዮርክ ከተማ ወደሚገኘው የአለም ንግድ ማእከል እና በዋሽንግተን ዲሲ አቅራቢያ በሚገኘው ፔንታጎን በመብረር ወደ 3,000 የሚጠጉ ሰዎችን ገድለዋል። በኋላ ላይ በመቶዎች የሚቆጠሩ ከጥቃቶቹ ጋር በተያያዙ ህመሞች ሞተዋል፣ እና ምናልባትም በሺዎች የሚቆጠሩ የመጀመሪያ ምላሽ ሰጭዎች፣ የጽዳት ሰራተኞች እና የተረፉ ሰዎች በረጅም ጊዜ ተፅእኖዎች ይሰቃያሉ። በምላሹም ፕሬዝዳንት ጆርጅ ደብሊው ቡሽ ከ2001 እስከ 2021 በአፍጋኒስታን ለ20 ዓመታት የሚጠጋ ጦርነት እና የ2003-2011 የኢራቅ ጦርነትን ጨምሮ በሽብር ላይ ጦርነት ከፍተዋል። ተመጣጣኝ ቤቶችን ለማራመድ የተነደፈው የመንግስት ፖሊሲ፣ በድርጅታዊ እና የቁጥጥር አስተዳደር ውስጥ የተንሰራፋ ውድቀቶች እና በፌዴራል ሪዘርቭ የተቀመጡት በታሪካዊ ዝቅተኛ የወለድ ተመኖች ወደ ዩናይትድ ስቴትስ የመኖሪያ ቤት አረፋ በ 2006 አምርቶ ነበር ይህም በ 2007-2008 የፋይናንስ ቀውስ እና ታላቁ የኢኮኖሚ ድቀት ከታላቁ የኢኮኖሚ ድቀት በኋላ በሀገሪቱ ትልቁ የኢኮኖሚ ውድቀት። በችግር ጊዜ በአሜሪካውያን የተያዙ ንብረቶች ዋጋቸውን አንድ አራተኛ ያህል አጥተዋል። የመጀመሪያው የብዝሃ ዘር ፕሬዝዳንት የሆኑት ባራክ ኦባማ የአፍሪካ-አሜሪካዊ የዘር ግንድ ያላቸው በ2008 በችግር ጊዜ ተመርጠዋል እና በመቀጠልም የአሜሪካን የማገገም እና መልሶ ኢንቨስትመንት የ2009 የኢኮኖሚ ማነቃቂያ ህግን እና የዶድ-ፍራንክ ዎል ስትሪት ማሻሻያ እና የሸማቾች ጥበቃ ህግን በመከላከል አሉታዊ ውጤቶቹ እና ቀውሱ እንደገና እንደማይከሰት ያረጋግጣል። ጂኦግራፊ 48ቱ ተቀራራቢ ግዛቶች እና የኮሎምቢያ ዲስትሪክት 3,119,885 ስኩዌር ማይል (8,080,470 ኪ.ሜ.) ጥምር ቦታን ይይዛሉ። ከዚህ አካባቢ 2,959,064 ስኩዌር ማይል (7,663,940 ኪ.ሜ.2) የሚጣረስ መሬት ነው፣ ከጠቅላላው የአሜሪካ የመሬት ስፋት 83.65% ያቀፈ ነው። ከሰሜን አሜሪካ በስተደቡብ ምዕራብ በመካከለኛው ፓስፊክ ውስጥ የሚገኘውን ደሴት የምትይዘው ሃዋይ በአከባቢው 10,931 ስኩዌር ማይል (28,311 ኪ.ሜ.2) ነው። አምስቱ ህዝብ የሚኖርባቸው ግን ያልተቀላቀሉት የፖርቶ ሪኮ የአሜሪካ ሳሞአ ጉዋም ሰሜናዊ ማሪያና ደሴቶች እና የአሜሪካ ቨርጂን ደሴቶች በአንድ ላይ 9,185 ካሬ ማይል (23,789 ኪ.ሜ.) ይሸፍናሉ። በመሬት ስፋት ብቻ ሲለካ ዩናይትድ ስቴትስ ከሩሲያ እና ከቻይና በመቀጠል በሶስተኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች፤ ከካናዳ ጥቂት ቀደም ብሎ። ዩናይትድ ስቴትስ በጠቅላላ በቦታ (በመሬት እና በውሃ) ከአለም ሶስተኛዋ ወይም አራተኛዋ ሀገር ነች፣ ከሩሲያ እና ካናዳ ቀጥላ እና ከቻይና ጋር እኩል ነች። የደረጃ አሰጣጡ በቻይና እና በህንድ የተከራከሩ ሁለት ግዛቶች እንዴት እንደሚቆጠሩ እና የዩናይትድ ስቴትስ አጠቃላይ መጠን እንዴት እንደሚለካ ይለያያል። የአትላንቲክ ውቅያኖስ የባህር ዳርቻ ሜዳ ለገደል ደኖች እና ለፒዬድሞንት ተንከባላይ ኮረብታ የበለጠ ወደ መሀል ሀገር ይሰጣል። የአፓላቺያን ተራሮች የምስራቃዊውን የባህር ዳርቻ ከታላላቅ ሀይቆች እና ከመካከለኛው ምዕራብ የሳር ምድር ይከፋፍሏቸዋል። ሚሲሲፒ–ሚሶሪ ወንዝ፣ በአለም አራተኛው ረጅሙ የወንዞች ስርዓት፣ በዋነኛነት ከሰሜን እስከ ደቡብ በሀገሪቱ እምብርት በኩል ይሰራል። የታላቁ ሜዳ ጠፍጣፋ ለም መሬት ወደ ምዕራብ ይዘልቃል፣ በደቡብ ምስራቅ በደጋ ክልል ተቋርጧል። በሰሜን አሪዞና የሚገኘው ግራንድ ካንየን ከታላቁ ሜዳ በስተ ምዕራብ የሚገኙት የሮኪ ተራሮች በኮሎራዶ ውስጥ 14,000 ጫማ (4,300 ሜትር) ከፍታ ላይ የሚገኙት በመላ አገሪቱ ከሰሜን እስከ ደቡብ ይዘልቃሉ። በስተ ምዕራብ ራቅ ያሉ ዓለታማ ታላቁ ተፋሰስ እና እንደ ቺዋዋ እና ሞጃቭ ያሉ በረሃዎች አሉ። የሴራ ኔቫዳ እና ካስኬድ የተራራ ሰንሰለቶች ወደ ፓሲፊክ የባህር ዳርቻ ቅርብ ናቸው፣ ሁለቱም ክልሎች ከ14,000 ጫማ (4,300 ሜትር) በላይ ከፍታ ላይ ይደርሳሉ። በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ዝቅተኛው እና ከፍተኛው ነጥቦች በካሊፎርኒያ ግዛት ውስጥ ይገኛሉ፣እና በ84 ማይል (135 ኪሜ) ልዩነት። በ20,310 ጫማ (6,190.5 ሜትር) ከፍታ ላይ፣ የአላስካ ዴናሊ በሀገሪቱ እና በሰሜን አሜሪካ ከፍተኛው ጫፍ ነው። ንቁ እሳተ ገሞራዎች በአላስካ አሌክሳንደር እና አሌውቲያን ደሴቶች የተለመዱ ናቸው፣ እና ሃዋይ የእሳተ ገሞራ ደሴቶችን ያቀፈ ነው። በሮኪዎች ውስጥ የሚገኘው የሎውስቶን ብሔራዊ ፓርክ የአህጉሪቱ ትልቁ የእሳተ ገሞራ ባህሪ ነው። ትልቅ መጠን ያለው እና ጂኦግራፊያዊ ዝርያ ያላት ዩናይትድ ስቴትስ አብዛኛዎቹን የአየር ንብረት ዓይነቶች ያካትታል። ከ100ኛው ሜሪዲያን በስተምስራቅ የአየር ሁኔታው ከሰሜን እርጥበት አዘል አህጉር እስከ ደቡብ ሞቃታማ የአየር ጠባይ ይደርሳል። ከ100ኛው ሜሪድያን በስተ ምዕራብ ያሉት ታላቁ ሜዳዎች ከፊል-ደረቅ ናቸው። አብዛኛው የምዕራባውያን ተራሮች የአልፕስ አየር ንብረት አላቸው። የአየር ንብረቱ በታላቁ ተፋሰስ፣ በደቡብ ምዕራብ በረሃ፣ በሜዲትራኒያን በባህር ዳርቻ በካሊፎርኒያ፣ እና በውቅያኖስ ዳርቻ በኦሪገን እና በዋሽንግተን እና በደቡባዊ አላስካ ውስጥ ደረቅ ነው። አብዛኛው አላስካ ንዑስ ክፍል ወይም ዋልታ ነው። ሃዋይ እና የፍሎሪዳ ደቡባዊ ጫፍ ሞቃታማ ናቸው, እንዲሁም በካሪቢያን እና በፓስፊክ ውቅያኖስ ውስጥ ያሉ ግዛቶች. ከሜክሲኮ ባሕረ ሰላጤ ጋር የሚዋሰኑ አገሮች ለአውሎ ንፋስ የተጋለጡ ናቸው፣ እና አብዛኛው የአለም አውሎ ነፋሶች በአገሪቱ ውስጥ በተለይም በቶርናዶ አሌይ አካባቢዎች በመካከለኛው ምዕራብ እና በደቡብ ውስጥ ይከሰታሉ። በአጠቃላይ ዩናይትድ ስቴትስ ከማንኛውም ሀገር የበለጠ ከፍተኛ ተጽዕኖ የሚያሳድሩ የአየር ሁኔታ ሁኔታዎችን ትቀበላለች። በዚህ አለም. ብዝሃ ህይወት ዩኤስ ከፍተኛ መጠን ያላቸው ሥር የሰደዱ ዝርያዎች ከያዙ 17 ሜጋዳይቨርሲቲ አገሮች አንዷ ነች፡ 17,000 የሚያህሉ የደም ሥር እፅዋት ዝርያዎች በተባበሩት ዩናይትድ ስቴትስ እና አላስካ ውስጥ ይከሰታሉ፣ እና ከ1,800 በላይ የአበባ እፅዋት ዝርያዎች በሃዋይ ይገኛሉ፣ ከእነዚህ ውስጥ ጥቂቶቹ በ .ዩናይትድ ስቴትስ 428 አጥቢ እንስሳት ዝርያዎች, 784 የአእዋፍ ዝርያዎች, 311 የሚሳቡ ዝርያዎች እና 295 አምፊቢያን ዝርያዎች እንዲሁም 91,000 የሚጠጉ የነፍሳት ዝርያዎች ይገኛሉ. በብሔራዊ ፓርክ አገልግሎት የሚተዳደሩ 63 ብሔራዊ ፓርኮች እና በመቶዎች የሚቆጠሩ በፌዴራል የሚተዳደሩ ፓርኮች፣ ደኖች እና ምድረ በዳ አካባቢዎች አሉ። በአጠቃላይ መንግስት ከሀገሪቱ የመሬት ስፋት 28% ያህሉን ይይዛል፣ በተለይም በምእራብ ግዛቶች። አብዛኛው ይህ መሬት የተጠበቀ ነው፣ ምንም እንኳን አንዳንዶቹ ለዘይት እና ጋዝ ቁፋሮ፣ ማዕድን ማውጣት፣ ሎጊ ወይም የከብት እርባታ ቢከራዩም .86% ገደማ ለውትድርና አገልግሎት ይውላል። የአካባቢ ጉዳዮች በነዳጅ እና በኒውክሌር ኢነርጂ ላይ ክርክር የአየር እና የውሃ ብክለትን የዱር እንስሳትን ለመጠበቅ ኢኮኖሚያዊ ወጪዎች የደን ጭፍጨፋ እና የአየር ንብረት ለውጥን ያካትታሉ በጣም ታዋቂው የአካባቢ ጥበቃ ኤጀንሲ በፕሬዝዳንት ትእዛዝ የተፈጠረው የአካባቢ ጥበቃ ኤጀንሲ ነው። እ.ኤ.አ. በ 1970. የምድረ በዳ ሀሳብ ከ 1964 ጀምሮ የህዝብ መሬቶችን አስተዳደር በበረሃ ህግ 1973 የመጥፋት አደጋ ላይ ያሉ ዝርያዎችን እና በዩናይትድ ስቴትስ የአሳ እና የዱር አራዊት ቁጥጥር ስር ያሉትን መኖሪያዎቻቸውን ለመጠበቅ የታሰበ ነው አገልግሎት. ዩናይትድ ስቴትስ በአካባቢ አፈጻጸም መረጃ ጠቋሚ ውስጥ ከሀገሮች 24ኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። ሀገሪቱ በ2016 የአየር ንብረት ለውጥ የፓሪስ ስምምነትን የተቀላቀለች ሲሆን ሌሎች በርካታ የአካባቢ ጥበቃ ቁርጠኝነትም አላት። በ2020 የፓሪስ ስምምነትን ትቶ በ2021 እንደገና ተቀላቅሏል። ዩናይትድ ስቴትስ የ 50 ግዛቶች ፌዴራላዊ ሪፐብሊክ ነው, የፌደራል አውራጃ, አምስት ግዛቶች እና በርካታ ሰው አልባ የደሴቶች ንብረቶች. በዓለም ላይ እጅግ ጥንታዊ የሆነው ፌዴሬሽን ነው። ፌደራላዊ ሪፐብሊክ እና ተወካይ ዲሞክራሲ ነው "በህግ በተጠበቁ አናሳ መብቶች የአብላጫዎቹ አገዛዝ የሚናደድበት"። እ.ኤ.አ. በ 2021 ዩኤስ በዲሞክራሲ መረጃ ጠቋሚ 26 ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች እናም “የተበላሸ ዴሞክራሲ” ተብሎ ተገልጿል በትራንስፓረንሲ ኢንተርናሽናል የ2019 የሙስና አመለካከቶች መረጃ ጠቋሚ፣ የመንግስት ሴክተር ደረጃው በ2015 ከነበረበት 76 ነጥብ በ2019 ወደ 69 ዝቅ ብሏል። በአሜሪካ ፌደራሊዝም ስርዓት ዜጎች በአብዛኛው በሶስት የመንግስት እርከኖች ተገዢ ናቸው፡ ፌዴራል፣ ክልል እና አካባቢያዊ። የአካባቢ አስተዳደር ተግባራት በተለምዶ በካውንቲ እና በማዘጋጃ ቤት መካከል የተከፋፈሉ ናቸው። በሁሉም ጉዳዮች ላይ ከሞላ ጎደል አስፈፃሚ እና ህግ አውጭ ባለስልጣኖች የሚመረጡት በዲስትሪክት በዜጎች የብዙሃነት ድምጽ ነው። መንግሥት የሚቆጣጠረው በዩኤስ ሕገ መንግሥት በተገለጸው የፍተሻና ሚዛን ሥርዓት የአገሪቱ የሕግ ሰነድ ሆኖ ያገለግላል።ሕገ መንግሥቱ የፌዴራል መንግሥቱን አወቃቀሮችና ኃላፊነቶች እንዲሁም ከግል ክልሎች ጋር ያለውን ግንኙነት ያዘጋጃል። አንቀጽ አንድ የ ኮርፐስ ጽሑፍ የማግኘት መብትን ይከላከላል። ሕገ መንግሥቱ 27 ጊዜ ተሻሽሏል፣ የመጀመሪያዎቹ አሥር ማሻሻያዎች፣ የመብቶች ቢል የሚያካትቱት፣ እና አሥራ አራተኛው ማሻሻያ የአሜሪካውያን የግለሰብ መብቶች ማዕከላዊ መሠረት ናቸው። ሁሉም ህጎች እና የመንግስት አካሄዶች ለፍርድ ይመለከታሉ እና ፍርድ ቤቶች ህገ መንግስቱን የሚጥስ ነው ብለው ከወሰኑ ማንኛውም ህግ ውድቅ ሊሆን ይችላል. የዳኝነት ግምገማ መርህ፣ በህገ መንግስቱ ውስጥ በግልፅ ያልተጠቀሰ፣ በጠቅላይ ፍርድ ቤት በማርበሪ ማዲሰን (1803) በዋና ዳኛ ጆን ማርሻል በተሰጠው ውሳኔ የተመሰረተ ነው። የፌዴራል መንግሥት ሦስት ቅርንጫፎችን ያቀፈ ነው- ህግ አውጪ፡ በሴኔቱ እና በተወካዮች ምክር ቤት የተዋቀረው የሁለት ምክር ቤት የፌደራል ህግ ያወጣ፣ ጦርነት አውጀዋል፣ ስምምነቶችን ያፀድቃል፣ የኪስ ቦርሳው ስልጣን ያለው እና የመከሰስ ስልጣን ያለው ሲሆን በዚህም የተቀመጡ አባላትን ያስወግዳል። መንግስት. ሥራ አስፈፃሚ፡ ፕሬዝዳንቱ የወታደሩ ዋና አዛዥ ነው፣ የሕግ አውጪ ሂሳቦች ሕግ ከመውጣታቸው በፊት (በኮንግረሱ መሻር ምክንያት) እና የካቢኔ አባላትን (የሴኔትን ፈቃድ በማግኘት) እና ሌሎች ባለሥልጣናትን ይሾማል፣ የፌዴራል ህጎችን እና ፖሊሲዎችን ማስፈጸም። ዳኝነት፡- የጠቅላይ ፍርድ ቤት እና የስር ፌዴራል ፍርድ ቤቶች ዳኞቻቸው በሴኔት ይሁንታ በፕሬዝዳንት የሚሾሙ ህግጋትን ተርጉመው ሕገ መንግሥታዊ ናቸው ያሏቸውን ይሽራሉ። የተወካዮች ምክር ቤት 435 ድምጽ ሰጪ አባላት ያሉት ሲሆን እያንዳንዳቸው የሁለት ዓመት የስራ ዘመን የኮንግረስ ወረዳን ይወክላሉ። የቤት መቀመጫዎች በሕዝብ ብዛት ከክልሎች የተከፋፈሉ ናቸው። እያንዳንዱ ክልል ከቆጠራው ክፍፍል ጋር ለመስማማት ነጠላ አባል የሆኑ ወረዳዎችን ይስላል። የዲስትሪክት ኦፍ ኮሎምቢያ እና አምስቱ ዋና ዋና የአሜሪካ ግዛቶች እያንዳንዳቸው አንድ የኮንግረስ አባል አላቸው እነዚህ አባላት ድምጽ እንዲሰጡ አይፈቀድላቸውም። ሴኔቱ 100 አባላት ያሉት ሲሆን እያንዳንዱ ግዛት ሁለት ሴናተሮች አሉት ከትልቅ እስከ ስድስት ዓመት ጊዜ ውስጥ ተመርጠዋል በየሁለት ዓመቱ አንድ ሶስተኛ የሴኔት መቀመጫዎች ለምርጫ ይቀርባሉ. የኮሎምቢያ ዲስትሪክት እና አምስቱ ዋና ዋና የአሜሪካ ግዛቶች ሴናተሮች የላቸውም።ፕሬዚዳንቱ ለአራት ዓመታት ያገለግላሉ እና ለቢሮው ከሁለት ጊዜ በላይ ሊመረጡ ይችላሉ። ፕሬዚዳንቱ የሚመረጡት በቀጥታ ድምጽ ሳይሆን በተዘዋዋሪ የምርጫ ኮሌጅ ስርዓት ሲሆን ይህም ድምፅ የሚወስኑት ለክልሎች እና ለዲስትሪክት ኦፍ ኮሎምቢያ የሚከፋፈሉበት ነው። በዩናይትድ ስቴትስ ዋና ዳኛ የሚመራው ጠቅላይ ፍርድ ቤት ዘጠኝ አባላት አሉት። ለሕይወት የሚያገለግሉ. የፖለቲካ ክፍሎች ዋና መጣጥፎች፡ የዩናይትድ ስቴትስ የፖለቲካ ክፍሎች፣ የአሜሪካ ግዛት፣ የዩናይትድ ስቴትስ ግዛቶች፣ የዩናይትድ ስቴትስ ግዛቶች እና ግዛቶች ዝርዝር እና የህንድ ቦታ ማስያዝ ተጨማሪ መረጃ፡ የዩናይትድ ስቴትስ የግዛት ዝግመተ ለውጥ መግለጫውን ይመልከቱ የዩናይትድ ስቴትስ ካርታ 50ቱን ግዛቶች፣ የኮሎምቢያ ዲስትሪክት እና አምስቱን ዋና ዋና የአሜሪካ ግዛቶች ያሳያል። 50ዎቹ ክልሎች በሀገሪቱ ውስጥ ዋና የፖለቲካ ክፍፍሎች ናቸው። እያንዳንዱ ክልል ከፌዴራል መንግስት ጋር ሉዓላዊነት በሚጋራበት በተወሰነ መልክዓ ምድራዊ ግዛት ላይ የዳኝነት ስልጣን አለው። እነሱ በካውንቲዎች ወይም በካውንቲ አቻዎች የተከፋፈሉ እና ተጨማሪ ወደ ማዘጋጃ ቤቶች ይከፋፈላሉ. የኮሎምቢያ ዲስትሪክት የዩናይትድ ስቴትስ ዋና ከተማ የሆነችውን የዋሽንግተን ከተማን የያዘ የፌደራል ዲስትሪክት ነው። ግዛቶች እና የኮሎምቢያ ዲስትሪክት የዩናይትድ ስቴትስ ፕሬዚዳንትን ይመርጣሉ። እያንዳንዱ ግዛት በኮንግሬስ ውስጥ ካሉት ተወካዮቻቸው እና ሴናተሮች ብዛት ጋር እኩል የሆነ ፕሬዚዳንታዊ መራጮች አሉት። የኮሎምቢያ ዲስትሪክት በ 23 ኛው ማሻሻያ ምክንያት ሶስት አለው. እንደ ፖርቶ ሪኮ ያሉ የዩናይትድ ስቴትስ ግዛቶች ፕሬዝዳንታዊ መራጮች የላቸውም, እና በእነዚያ ግዛቶች ውስጥ ያሉ ሰዎች ለፕሬዝዳንት ድምጽ መስጠት አይችሉም.ዩናይትድ ስቴትስ እንዲሁ ከግዛቶች ሉዓላዊነት ጋር እንደሚደረገው ሁሉ የአሜሪካ ተወላጆች አሜሪካዊ ብሔረሰቦችን የጎሳ ሉዓላዊነት በተወሰነ ደረጃ ትመለከታለች። የአሜሪካ ተወላጆች የዩኤስ ዜጎች ናቸው እና የጎሳ መሬቶች በዩኤስ ኮንግረስ እና በፌዴራል ፍርድ ቤቶች ሥልጣን ተገዢ ናቸው. እንደ ክልሎች ትልቅ የራስ ገዝ አስተዳደር አላቸው፣ ነገር ግን እንደ ክልሎች ጎሳዎች ጦርነት እንዳይፈጥሩ፣ የራሳቸው የውጭ ግንኙነት እንዲያደርጉ፣ ገንዘብ ማተም እና ማውጣት አይፈቀድላቸውም። ምንም እንኳን 12 የተያዙ ቦታዎች የግዛት ድንበሮችን የሚያቋርጡ ቢሆንም አብዛኛውን ጊዜ የተያዙ ቦታዎች የአንድ ግዛት አካል ናቸው።የህንድ ሀገር በሲቪል እና በወንጀል ጉዳዮች ላይ የዳኝነት ስልጣን በጎሳዎች፣ ክልሎች እና በፌደራል መንግስት የተጋራ ነው። ዜግነት ሲወለድ በሁሉም ግዛቶች፣ በዲስትሪክት ኦፍ ኮሎምቢያ እና ከአሜሪካ ሳሞአ በስተቀር በሁሉም ዋና ዋና የአሜሪካ ግዛቶች ይሰጣል። በህገ መንግስቱ መሰረት ትንሽ ተጨማሪ ሉዓላዊ ስልጣን በተሰጠው የአሜሪካ ተወላጅ ምክንያት አሁንም ለፍርድ የሚቀርቡበት ምክንያት አይደሉም። ፓርቲዎች እና ምርጫዎች ዩናይትድ ስቴትስ ለአብዛኛው ታሪኳ በሁለት ፓርቲ ሥርዓት ስትንቀሳቀስ ቆይታለች። በአብዛኛዎቹ ደረጃዎች ላሉ ተመራጭ ቢሮዎች፣ በመንግስት የሚተዳደረው የመጀመሪያ ደረጃ ምርጫዎች ለቀጣይ አጠቃላይ ምርጫ ዋና ዋና የፓርቲ እጩዎችን ይመርጣሉ። እ.ኤ.አ. ከ1856 አጠቃላይ ምርጫ ጀምሮ ዋና ዋናዎቹ ፓርቲዎች በ1824 የተመሰረተው ዴሞክራቲክ ፓርቲ እና በ1854 የተመሰረተው የሪፐብሊካን ፓርቲ ፓርቲ ናቸው። የእርስ በርስ ጦርነት ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ፣ አንድ የሶስተኛ ወገን ፕሬዝዳንታዊ እጩ ብቻ የቀድሞ ፕሬዚዳንት ቴዎዶር ሩዝቬልት እንደ አንድ ምርጫ ይወዳደሩ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1912 ተራማጅ ከሕዝብ ድምጽ 20% ያህል አሸንፏል ምንም እንኳን በራስ የገንዘብ ድጋፍ የተደረገው የሮስ ፔሮት የተሃድሶ ፓርቲ ዘመቻ በ 1992 18.9% ወስዷል። ፕሬዚዳንቱ እና ምክትል ፕሬዚዳንቱ በምርጫ ኮሌጅ ተመርጠዋል። በአሜሪካ የፖለቲካ ባህል የመሀል ቀኝ የሪፐብሊካን ፓርቲ “ወግ አጥባቂ”፣ የማዕከላዊ ግራው ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ ደግሞ “ሊበራል” ነው የሚባለው። የሰሜን ምስራቅ እና የምእራብ ጠረፍ ግዛቶች እና አንዳንድ የታላላቅ ሀይቆች ግዛቶች፣ "ሰማያዊ ግዛቶች" በመባል የሚታወቁት በአንጻራዊ ሁኔታ ሊበራል ናቸው። የደቡብ "ቀይ ግዛቶች" እና የታላቁ ሜዳ እና የሮኪ ተራሮች ክፍሎች በአንጻራዊነት ወግ አጥባቂዎች ናቸው። የ2020 ፕሬዚዳንታዊ ምርጫ አሸናፊ እና የቀድሞ ምክትል ፕሬዝዳንት ዴሞክራቱ ጆ ባይደን 46ኛው የዩናይትድ ስቴትስ ፕሬዝዳንት ሆነው በማገልገል ላይ ይገኛሉ። በሴኔት ውስጥ ያለው አመራር ምክትል ፕሬዝዳንት ካማላ ሃሪስን፣ ፕሬዘዳንት ፕሮቴም ፓትሪክ ሌሂን፣ የአብላጫውን መሪ ቹክ ሹመርን እና አናሳ መሪ ሚች ማክኮንን ያጠቃልላል። በምክር ቤቱ ውስጥ ያለው አመራር የምክር ቤቱ አፈ-ጉባዔ ናንሲ ፔሎሲ፣ የአብላጫ ድምጽ መሪ ስቴኒ ሆየር እና አናሳ መሪ ኬቨን ማካርቲን ያጠቃልላል። በ117ኛው የዩናይትድ ስቴትስ ኮንግረስ የተወካዮች ምክር ቤት እና ሴኔት በዲሞክራቲክ ፓርቲ ጠባብ ቁጥጥር ስር ናቸው። ሴኔቱ 50 ሪፐብሊካኖች እና 48 ዲሞክራቶች ከዲሞክራትስ ጋር በመተባበር ከዲሞክራቶች ጋር ግንኙነት ያላቸው ምክትል ፕሬዚደንት ሃሪስ ግንኙነታቸውን ማፍረስ የሚችሉ ሁለት ገለልተኛ አባላትን ያቀፈ ነው። ምክር ቤቱ 222 ዴሞክራቶች እና 211 ሪፐብሊካኖች አሉት።የክልሉ ገዥዎች 27 ሪፐብሊካኖች እና 23 ዴሞክራቶች አሉ። ከዲሲ ከንቲባ እና ከአምስቱ የክልል ገዥዎች መካከል ሶስት ዴሞክራቶች፣ አንድ ሪፐብሊካን እና አንድ አዲስ ፕሮግረሲቭ አሉ። የውጭ ግንኙነት ዩናይትድ ስቴትስ የተቋቋመ የውጭ ግንኙነት መዋቅር አላት። የተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት ቋሚ አባል ነው, እና ኒው ዮርክ ከተማ የተባበሩት መንግስታት ዋና መሥሪያ ቤት ነው. እንዲሁም 7፣ 20 እና አባል ነው። ሁሉም አገሮች ማለት ይቻላል በዋሽንግተን ዲ.ሲ ኤምባሲዎች አሏቸው፣ እና ብዙዎቹ በሀገሪቱ ዙሪያ ቆንስላ አላቸው። እንደዚሁም፣ ሁሉም ማለት ይቻላል የአሜሪካ ዲፕሎማሲያዊ ሚሲዮኖችን ያስተናግዳሉ። ይሁን እንጂ ኢራን፣ ሰሜን ኮሪያ፣ ቡታን እና ታይዋን ከዩናይትድ ስቴትስ ጋር መደበኛ ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት የላቸውም (ምንም እንኳን ዩኤስ ከታይዋን ጋር ይፋዊ ያልሆነ ግንኙነት ቢኖራትም እና ወታደራዊ መሣሪያዎችን የምታቀርብ ቢሆንም)። ዩናይትድ ስቴትስ ከዩናይትድ ኪንግደም ጋር "ልዩ ግንኙነት" እና ከካናዳ, አውስትራሊያ, ኒውዚላንድ, ፊሊፒንስ, ጃፓን, ደቡብ ኮሪያ, እስራኤል እና ፈረንሳይ, ጣሊያን, ጀርመን, ስፔን እና ጨምሮ በርካታ የአውሮፓ ህብረት አገሮች ጋር ጠንካራ ግንኙነት አላት. ፖላንድ ከኔቶ አባላት ጋር በወታደራዊ እና በደህንነት ጉዳዮች እና ከጎረቤቶቿ ጋር በአሜሪካ መንግስታት ድርጅት እና በነጻ ንግድ ስምምነቶች እንደ የዩናይትድ ስቴትስ-ሜክሲኮ-ካናዳ የሶስትዮሽ ስምምነት በቅርበት ይሰራል። ኮሎምቢያ በተለምዶ በዩናይትድ ስቴትስ በደቡብ አሜሪካ ውስጥ በጣም ታማኝ አጋር እንደሆነች ትቆጠራለች። ዩኤስ ሙሉ አለምአቀፍ የመከላከያ ስልጣንን እና ለማክሮኔዥያ፣ ማርሻል ደሴቶች እና ፓላው በኮምፓክት ኦፍ ፍሪ ማህበር በኩል ሀላፊነት ትሰራለች። የመንግስት ፋይናንስ ይህ መጣጥፍ በአጠቃላይ እና ይህ የንዑስ ክፍል ክፍል የአውሮፓውያንን የቀን አቆጣጠር ከአቅም በላይ የያዘ በመሆኑ ከኢትዮጵያ አቆጣጠር ጋር መምታታት የለበትም። በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ያለው ግብር በሂደት ላይ ያለ ነው፣ እና በፌዴራል፣ በክልል እና በአከባቢ መስተዳድር ደረጃዎች የሚከፈል ነው። ይህም በገቢ፣ በደመወዝ ክፍያ፣ በንብረት፣ በሽያጭ፣ ወደ አገር ውስጥ በማስገባት፣ በንብረት ላይ እና በስጦታ ላይ የሚደረጉ ታክሶችን እንዲሁም የተለያዩ ክፍያዎችን ይጨምራል። በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ያለው ግብር በዜግነት ላይ የተመሰረተ እንጂ በነዋሪነት አይደለም. ሁለቱም ነዋሪ ያልሆኑ ዜጐችም ሆኑ ግሪን ካርድ የያዙ የውጭ ሀገር ዜጎች በሚኖሩበት ቦታ ወይም ገቢያቸው ምንም ይሁን ምን በገቢያቸው ላይ ቀረጥ ይጣልባቸዋል። ዩናይትድ ስቴትስ በዓለም ላይ ካሉ ጥቂት አገሮች አንዷ ነች። እ.ኤ.አ. በ 2010 በፌዴራል በክልል እና በማዘጋጃ ቤት የተሰበሰቡ ታክሶች ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት ውስጥ 24.8% ነበሩ። ለ 2018፣ ለሀብታሞች 400 አባወራዎች ውጤታማ የሆነው የታክስ መጠን 23 በመቶ ሲሆን ከ 24.2 በመቶው ጋር ሲነፃፀር ለታችኛው የአሜሪካ ቤተሰቦች ግማሽ። በ2012 በጀት ዓመት የፌደራል መንግስት 3.54 ትሪሊዮን ዶላር በጀት ወይም ጥሬ ገንዘብ አውጥቷል። የ2012 በጀት አመት ዋና ዋና ምድቦች፡ ሜዲኬር እና ሜዲኬይድ (23%)፣ ማህበራዊ ዋስትና (22%)፣ የመከላከያ መምሪያ (19%)፣ መከላከያ ያልሆነ ውሳኔ (17%)፣ ሌላ አስገዳጅ (13%) እና ወለድ (6) እ.ኤ.አ. በ 2018 ዩናይትድ ስቴትስ በዓለም ላይ ትልቁ የውጭ ዕዳ ነበራት። ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት በመቶኛ በ 2017 በዓለም ላይ 34 ኛው ትልቁ የመንግስት ዕዳ ነበረው. ይሁን እንጂ የቅርብ ጊዜ ግምቶች ይለያያሉ. በ2019 አራተኛው ሩብ ዓመት የዩናይትድ ስቴትስ አጠቃላይ ብሄራዊ እዳ 23.201 ትሪሊዮን ዶላር ወይም 107% የሀገር ውስጥ ምርት ነበር። በ2012 አጠቃላይ የፌደራል ዕዳ 100% በልጧል። ዩኤስ የክሬዲት ደረጃ ከስታንዳርድ እና ድሆች፣ ከ እና ከ ወታደራዊ ፕሬዚዳንቱ የዩናይትድ ስቴትስ ጦር ኃይሎች ዋና አዛዥ ሲሆኑ መሪዎቹን፣ የመከላከያ ፀሐፊን እና የስታፍ ጄነንት አለቆችን ይሾማሉ። የመከላከያ ሚኒስቴር ከስድስቱ የአገልግሎት ቅርንጫፎች አምስቱን ያስተዳድራል፣ እነሱም ከሠራዊት፣ የባህር ኃይል፣ የባህር ኃይል፣ የአየር ኃይል እና የጠፈር ኃይል የተዋቀሩ ናቸው። የባህር ዳርቻ ጥበቃ፣ እንዲሁም የጦር ሃይሎች ቅርንጫፍ፣ በመደበኛነት በአገር ውስጥ ደህንነት መምሪያ የሚተዳደረው በሰላም ጊዜ እና በጦርነት ጊዜ ወደ ባህር ሃይል ዲፓርትመንት ሊዛወር ይችላል። እ.ኤ.አ. በ2019፣ ሁሉም ስድስቱ የዩኤስ ጦር ሃይሎች ቅርንጫፎች 1.4 ሚሊዮን ሰራተኞች በንቃት ስራ ላይ መሆናቸውን ሪፖርት አድርገዋል። የተጠባባቂዎች እና የብሔራዊ ጥበቃ ወታደሮች አጠቃላይ ቁጥርን ወደ 2.3 ሚሊዮን አድርሰዋል. የመከላከያ ሚኒስቴር ኮንትራክተሮችን ሳይጨምር ወደ 700,000 የሚጠጉ ሲቪሎችን ቀጥሯል። ምንም እንኳን በጦርነት ጊዜ በ በኩል የግዳጅ ግዳጅ ሊኖር ቢችልም በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ የውትድርና አገልግሎት በፈቃደኝነት ነው። ከ 1940 እስከ 1973 ድረስ, በሰላም ጊዜም ቢሆን የግዴታ ግዴታ ነበር. ዛሬ የአሜሪካ ኃይሎች በአየር ሃይል ትላልቅ የትራንስፖርት አውሮፕላኖች፣ የባህር ኃይል 11 ንቁ አውሮፕላን ተሸካሚዎች እና የባህር ኃይል ጉዞ ክፍሎች ከባህር ኃይል ጋር በባህር ላይ እና በጦር ኃይሎች አየር ወለድ ኮር እና 75 ኛ ሬንጀር ሬጅመንት በአየር ሃይል ማጓጓዣ አውሮፕላኖች ሊሰማሩ ይችላሉ። የአየር ሃይሉ በስትራቴጂክ ቦምብ አውሮፕላኖች አማካኝነት ኢላማዎችን በመላው አለም ሊመታ ይችላል፣የአየር መከላከያውን በመላው ዩናይትድ ስቴትስ ይጠብቃል እና ለሰራዊት እና የባህር ኃይል ጓድ የምድር ሃይሎች የቅርብ የአየር ድጋፍ ያደርጋል።የህዋ ሃይል የአለም አቀማመጥ ስርዓትን ይሰራል፣ምስራቅን ይሰራል። እና ዌስተርን ሬንጅ ለሁሉም የጠፈር መንኮራኩሮች፣ እና የዩናይትድ ስቴትስ የጠፈር ክትትል እና የሚሳኤል ማስጠንቀቂያ አውታሮችን ይሰራል። ወታደሩ ወደ 800 የሚጠጉ መሰረቶችን እና መገልገያዎችን በውጭ ሀገራት ይሰራል፣ እና በ25 የውጭ ሀገራት ውስጥ ከ100 በላይ ንቁ ሰራተኞችን ያሰማራል። አሜሪካ እ.ኤ.አ. በ2019 649 ቢሊዮን ዶላር በወታደርዋ ላይ አውጥታለች፣ ከአለም አቀፍ ወታደራዊ ወጪ 36% ነው። በ4.7% ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት መጠኑ ከሳዑዲ አረቢያ በመቀጠል ከከፍተኛ 15 ወታደራዊ ወጪ አድራጊዎች መካከል በሁለተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል።የመከላከያ ወጪ በሳይንስና ቴክኖሎጂ ኢንቨስትመንት ውስጥ ትልቅ ሚና የሚጫወት ሲሆን ከአሜሪካ የፌዴራል ምርምር እና ልማት ግማሹ በዲፓርትመንት የተደገፈ ነው። .የመከላከያ አጠቃላይ የአሜሪካ ኢኮኖሚ ድርሻ ከቅርብ አሥርተ ዓመታት ወዲህ ባጠቃላይ ቀንሷል፣ የቀዝቃዛው ጦርነት መጀመሪያ በ1953 ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት 14.2% እና በ1954 ከነበረው የፌደራል ወጪ 69.5% ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት 4.7% እና በ2011 የፌደራል ወጪ 18.8% ደርሷል። በአጠቃላይ የሰራተኞች ብዛት፣ ዩናይትድ ስቴትስ በአለም ላይ ከቻይና ህዝቦች ነፃ አውጪ ጦር እና የህንድ ጦር ሃይሎች ቀጥሎ በሶስተኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። ዩናይትድ ስቴትስ ከአምስቱ የኒውክሌር ጦር መሳሪያ ግዛቶች አንዷ እና የኒውክሌር ጦር መሳሪያ ባለቤት ከሆኑ ዘጠኝ ሀገራት አንዷ ነች። ከሩሲያ በመቀጠል በአለም ሁለተኛ ደረጃ ያለው የኒውክሌር ጦር መሳሪያ ክምችት አላት። ዩናይትድ ስቴትስ ከ40 በመቶ በላይ የሚሆነው የዓለም 14,000 የኒውክሌር ጦር መሳሪያ ባለቤት ነች። ፖሊስ በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ የሕግ አስከባሪ አካላት በዋነኛነት የአካባቢ ፖሊስ መምሪያዎች እና የሸሪፍ ቢሮዎች ኃላፊነት ነው፣ የክልል ፖሊስ ሰፋ ያለ አገልግሎት ይሰጣል። እንደ የፌዴራል የምርመራ ቢሮ (ኤፍቢአይ) እና የዩኤስ ማርሻል አገልግሎት ያሉ የፌዴራል ኤጀንሲዎች የሲቪል መብቶችን የብሔራዊ ደህንነትን እና የዩኤስ የፌዴራል ፍርድ ቤቶችን ውሳኔዎችን እና የፌዴራል ህጎችን ማስከበርን ጨምሮ ልዩ ተግባራት አሏቸው። የፍትህ ቢሮ ስታትስቲክስ ቢሮ እና ቻርልስ ኤች ራምሴ የተባሉ የቀድሞ የፊላዴልፊያ፣ ፔንስልቬንያ ፖሊስ አዛዥ ላይ እንደገለፁት በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ወደ 18,000 የሚጠጉ የአሜሪካ ፖሊስ ኤጀንሲዎች አሉ። ያ ቁጥር የከተማ ፖሊስ መምሪያዎች፣ የካውንቲ የሸሪፍ ቢሮዎች፣ የክልል ፖሊስ/የሀይዌይ ፓትሮል እና የፌደራል ህግ አስከባሪ ኤጀንሲዎችን ያጠቃልላል። የክልል ፍርድ ቤቶች አብዛኛውን የወንጀል ችሎት ሲያካሂዱ የፌደራል ፍርድ ቤቶች የተወሰኑ ወንጀሎችን እና እንዲሁም ከክልል የወንጀል ፍርድ ቤቶች የተወሰኑ ይግባኞችን ይይዛሉ። እ.ኤ.አ. በ 2010 የዓለም ጤና ድርጅት የሟችነት ዳታቤዝ ላይ የተደረገ ተሻጋሪ ትንታኔ እንደሚያሳየው የዩናይትድ ስቴትስ የነፍስ ግድያ መጠን "ከሌሎች ከፍተኛ ገቢ ካላቸው ሀገራት በ7.0 እጥፍ ከፍ ያለ ሲሆን ይህም በጠመንጃ ግድያ መጠን በ25.2 እጥፍ ከፍ ያለ" ነው። እ.ኤ.አ. በ 2016 የዩኤስ ግድያ መጠን ከ 100,000 5.4 ነበር ከ1980ዎቹ እስከ 2000ዎቹ ባለው ጊዜ ውስጥ የታሰሩ አሜሪካውያን ቁጥር በከፍተኛ ሁኔታ መጨመሩን የሚያሳይ ገበታ አጠቃላይ በዩናይትድ ስቴትስ እስራት በአመት (1920-2014) ዩናይትድ ስቴትስ በእስር ቤት ከፍተኛ ቁጥር ያለው የእስር ቤት ብዛት እና በዓለም ላይ ትልቁ የእስር ቤት ህዝብ አላት። የፍትህ ዲፓርትመንት እ.ኤ.አ. በ 2019 በግዛት ወይም በፌዴራል ተቋማት ውስጥ ከአንድ አመት በላይ የተፈረደባቸው ሁሉም እስረኞች የእስራት መጠን ከ 100,000 ነዋሪዎች 419 የደረሰ ሲሆን ይህም እ.ኤ.አ. በ 1,430,800 ይህም ከአስር አመታት በፊት ከነበረው የህዝብ ቁጥር 11% ቅናሽ አሳይቷል.እንደ እስር ቤት ፖሊሲ ኢኒሼቲቭ ያሉ ሌሎች ምንጮች በ 2020 ውስጥ የእስረኞችን ጠቅላላ ቁጥር 2.3 ሚሊዮን አድርገው ነበር. በፌዴራል ማረሚያ ቤቶች ቢሮ መሰረት, አብዛኛዎቹ እስረኞች ናቸው. በፌደራል ማረሚያ ቤቶች የተያዙት በአደንዛዥ እፅ ወንጀሎች የተከሰሱ ናቸው።የእስር ቤቱን ህዝብ ቁጥር ለመቀነስ የሚደረገው ጥረት የመንግስት ፖሊሲዎችን እና መሰረታዊ ጅምሮችን የሚያበረታቱ ናቸው የቅርብ ጊዜ ምሳሌዎች በፌዴራል እና በክልል ደረጃ ያሉ ህጎችን ለምሳሌ እንደ ፍትሃዊ ፍርድ ህግ፣ የመጀመሪያ እርምጃ ህግ፣ የሜሪላንድ ፍትህ መልሶ ኢንቨስትመንትን ያጠቃልላል። ህግ እና የካሊፎርኒያ ገንዘብ ዋስ ማሻሻያ ህግ። ወደ 9% ገደማ የሚሆኑ እስረኞች በግል እስር ቤቶች ውስጥ ተይዘዋል, ይህ አሰራር በ 1980 ዎቹ ውስጥ የጀመረው እና የክርክር ርዕሰ ጉዳይ ነው. በጥር 26, 2021 የቢደን አስተዳደር የፌዴራል መንግስት ከግል እስር ቤቶች ጋር የገባውን ውል ማደስን የሚያቆም አስፈፃሚ ትዕዛዝ ተፈራርሟል, ነገር ግን ሰነድ የሌላቸውን ስደተኞች የሚያዙ የማቆያ ማዕከላትን አይመለከትም። ምንም እንኳን አብዛኛዎቹ ሀገራት የሞት ቅጣትን ቢያጠፉም በዩናይትድ ስቴትስ በተወሰኑ የፌደራል እና ወታደራዊ ወንጀሎች እና በመንግስት ደረጃ በ 28 ግዛቶች ውስጥ እገዳ ተጥሎበታል, ምንም እንኳን ሶስት ክልሎች በገዥዎቻቸው የተጣለባቸውን ቅጣት ለመፈጸም እገዳዎች ቢኖሩም. እ.ኤ.አ. በ2019 ሀገሪቱ ከቻይና፣ ኢራን፣ ሳዑዲ አረቢያ፣ ኢራቅ እና ግብፅ በመቀጠል ስድስተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች። በፉርማን ጆርጂያ የቀድሞውን ልምምድ ያፈረሰ. ከውሳኔው ጀምሮ ግን ከ1,500 በላይ የሞት ቅጣት ተፈፅሟል። በቅርብ ዓመታት ውስጥ፣ የሞት ቅጣት እና የሞት ቅጣት ሕጎች መገኘት ቁጥር በአገር አቀፍ ደረጃ እየቀነሰ መጥቷል፣ ብዙ ክልሎች በቅርቡ ቅጣቱን ሰርዘዋል። ኢኮኖሚ እንደ አለም አቀፉ የገንዘብ ድርጅት የ22.7 ትሪሊዮን ዶላር አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት መጠን 24 በመቶውን በገበያ ምንዛሪ እና ከጠቅላላ የአለም ምርት ከ16 በመቶ በላይ የሚሆነው በግዢ ሃይል መጠን ይይዛል። እ.ኤ.አ. በየካቲት 2፣ 2022 ዩናይትድ ስቴትስ የ30 ትሪሊዮን ዶላር ብሄራዊ ዕዳ ነበራት። በነፍስ ወከፍ ወደ ውጭ የሚላከው በአንጻራዊ ሁኔታ ዝቅተኛ ቢሆንም ዩናይትድ ስቴትስ ትልቁን የሸቀጥ አስመጪ እና ሁለተኛዋ ላኪ ነች። እ.ኤ.አ. በ 2010 አጠቃላይ የዩኤስ የንግድ ጉድለት 635 ቢሊዮን ዶላር ነበር። ካናዳ፣ ቻይና፣ ሜክሲኮ፣ ጃፓን እና የአውሮፓ ህብረት ዋነኛ የንግድ አጋሮቿ ናቸው። ከ1983 እስከ 2008 የዩኤስ እውነተኛ የተቀናጀ አመታዊ የሀገር ውስጥ ምርት ዕድገት 3.3% ነበር፣ ከተቀረው 7 አማካይ 2.3% ክብደት ጋር። ሀገሪቱ በስመ የሀገር ውስጥ ምርት በነፍስ ወከፍ ከዓለም አምስተኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች፣ በጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት በነፍስ ወከፍ በ ሰባተኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። የአሜሪካ ዶላር የአለም ቀዳሚ የመጠባበቂያ ገንዘብ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2009 የግሉ ሴክተር 86.4% ኢኮኖሚን ይመሰርታል ተብሎ ይገመታል ኢኮኖሚዋ ከኢንዱስትሪ በኋላ የዕድገት ደረጃ ላይ ቢደርስም፣ ዩናይትድ ስቴትስ ግን የኢንዱስትሪ ኃያል ሆና ቆይታለች። በነሐሴ 2010 የአሜሪካ የሠራተኛ ኃይል 154.1 ሚሊዮን ሰዎችን (50%) ያቀፈ ነበር። 21.2 ሚሊዮን ህዝብ ያለው የመንግስት ሴክተር የስራ መስክ ቀዳሚ ነው። ትልቁ የግል የስራ ዘርፍ የጤና እንክብካቤ እና ማህበራዊ ድጋፍ ሲሆን 16.4 ሚሊዮን ሰዎች አሉት። አነስተኛ የበጎ አድራጎት ግዛት ያላት እና ብዙ ገቢ ካላቸው ሀገራት ያነሰ ገቢን በመንግስት እርምጃ ታከፋፍላለች። ዩናይትድ ስቴትስ ለሠራተኞቿ ለዕረፍት ክፍያ የማይሰጥ ብቸኛ የላቀ ኢኮኖሚ ነች እና እንደ ህጋዊ መብት ያለ ክፍያ የቤተሰብ ፈቃድ ከሌላቸው ጥቂት የአለም ሀገራት አንዷ ነች። የሙሉ ጊዜ አሜሪካዊያን ሰራተኞች 74% የሚሆኑት የህመም እረፍት ያገኛሉ ይላል የሰራተኛ ስታትስቲክስ ቢሮ ምንም እንኳን የትርፍ ሰዓት ሰራተኞች 24% ብቻ ተመሳሳይ ጥቅሞችን ያገኛሉ ሳይንስ እና ቴክኖሎጂ ዩናይትድ ስቴትስ ከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ጀምሮ በቴክኖሎጂ ፈጠራ እና በሳይንሳዊ ምርምር ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ጀምሮ ግንባር ቀደም ነች። ተለዋጭ ክፍሎችን ለማምረት የሚረዱ ዘዴዎች በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ በፌዴራል የጦር መሳሪያዎች በዩኤስ የጦርነት ዲፓርትመንት ተዘጋጅተዋል. ይህ ቴክኖሎጂ ከማሽን መሳሪያ ኢንዱስትሪ መመስረት ጋር በ19ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ዩኤስ ከፍተኛ መጠን ያለው የልብስ ስፌት ማሽኖችን፣ ብስክሌቶችን እና ሌሎች እቃዎችን እንዲያመርት አስችሎታል እና የአሜሪካ የማምረቻ ስርዓት በመባል ይታወቃል። በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የፋብሪካ ኤሌክትሪፊኬሽን እና የመሰብሰቢያ መስመር እና ሌሎች የሰው ኃይል ቆጣቢ ቴክኒኮች የጅምላ ምርትን ስርዓት ፈጥረዋል. በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን በግምት ሁለት ሦስተኛው የምርምር እና የልማት ገንዘብ ከግሉ ሴክተር ነው የሚመጣው። ዩናይትድ ስቴትስ በሳይንሳዊ ምርምር ወረቀቶች እና በተፅዕኖ ምክንያት ዓለምን ትመራለች። እ.ኤ.አ. በ 1876 አሌክሳንደር ግርሃም ቤል ለስልክ የመጀመሪያ የዩኤስ ፓተንት ተሰጠው በዓይነቱ የመጀመሪያ የሆነው የቶማስ ኤዲሰን የምርምር ላቦራቶሪ የፎኖግራፍ፣ የመጀመሪያው ረጅም ጊዜ የሚቆይ አምፖል እና የመጀመሪያው ውጤታማ የፊልም ካሜራ ፈጠረ። የኋለኛው ደግሞ ዓለም አቀፋዊ የመዝናኛ ኢንዱስትሪ እንዲፈጠር ምክንያት ሆኗል. በ20ኛው መቶ ዘመን መጀመሪያ ላይ የራንሶም ኢ ኦልድስ እና ሄንሪ ፎርድ የተባሉት የመኪና ኩባንያዎች የመሰብሰቢያውን መስመር በሰፊው አበዙት። የራይት ወንድሞች፣ በ1903፣ የመጀመሪያውን ቀጣይነት ያለው እና የተቆጣጠረውን ከአየር በላይ የከበደ በረራ አደረጉ። እ.ኤ.አ. በ1920ዎቹ እና 30ዎቹ የፋሺዝም እና ናዚዝም መነሳት ብዙ የአውሮፓ ሳይንቲስቶች አልበርት አንስታይን፣ ኤንሪኮ ፈርሚ እና ጆን ቮን ኑማንን ጨምሮ ወደ አሜሪካ እንዲሰደዱ አድርጓቸዋል። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት የማንሃታን ፕሮጀክት የኒውክሌር ጦር መሳሪያን በማዘጋጀት የአቶሚክ ዘመንን አስከትሏል የስፔስ ውድድር ደግሞ በሮኬት በቁሳቁስ ሳይንስ እና በኤሮኖቲክስ ፈጣን እድገት አስገኝቷል። በ 1950 ዎቹ ውስጥ ትራንዚስተር ፈጠራ በሁሉም ዘመናዊ ኤሌክትሮኒክስ ውስጥ ቁልፍ ንቁ አካል ብዙ የቴክኖሎጂ እድገቶችን እና የዩኤስ የቴክኖሎጂ ኢንዱስትሪን ጉልህ መስፋፋት አስከትሏል። ይህ ደግሞ በካሊፎርኒያ ውስጥ እንደ ሲሊከን ቫሊ ያሉ በሀገሪቱ ውስጥ ብዙ አዳዲስ የቴክኖሎጂ ኩባንያዎችን እና ክልሎችን ማቋቋም አስችሏል. የአሜሪካ ማይክሮፕሮሰሰር ኩባንያዎች እንደ እና ከሁለቱም የኮምፒዩተር ሶፍትዌሮች እና ሃርድዌር ኩባንያዎች እንደ አዶቤ ሲስተምስ፣ አፕል ኢንክ.፣ አይቢኤም፣ ማይክሮሶፍት እና ሰን ማይክሮ ሲስተምስ ያሉ ግስጋሴዎች ግላዊ ኮምፒዩተሩን ፈጥረው ተወዳጅ አደረጉት። ኤአርፓኔት በ1960ዎቹ የተገነባው የመከላከያ ሚኒስቴር መስፈርቶችን ለማሟላት ነው፣ እና ወደ በይነመረብ ከተሻሻሉ ተከታታይ አውታረ መረቦች ውስጥ የመጀመሪያው ነው። እ.ኤ.አ. በ2021 ዩናይትድ ስቴትስ ከስዊዘርላንድ እና ስዊድን በመቀጠል በሶስተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች። ገቢ፣ ሀብት እና ድህነት ከዓለም ህዝብ 4.24 በመቶውን የሚሸፍኑት አሜሪካውያን በአጠቃላይ 29.4% የሚሆነውን የዓለም ሀብት ይይዛሉ። እ.ኤ.አ. በ 2020 724 ቢሊየነሮች እና 10.5 ሚሊዮን ሚሊየነሮች ያሏት አሜሪካ በዓለም ላይ ካሉ ቢሊየነሮች እና ሚሊየነሮች አንደኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። ከ2019-2021 ዓለም አቀፍ -2 ወረርሽኝ በፊት ክሬዲት ስዊስ 18.6 ሚሊዮን የአሜሪካ ዜጎችን ዘርዝሯል። ከአንድ ሚሊዮን ዶላር በላይ የተጣራ ሀብት ያለው። እ.ኤ.አ. በ2020፣ የምግብ ዋስትና መረጃ ጠቋሚ ዩናይትድ ስቴትስን በምግብ ዋስትና 11ኛ ደረጃ ላይ አስቀምጧታል፣ ይህም አገሪቱ 77.5/100 ነጥብ አስገኝታለች። አሜሪካውያን በአማካይ በአንድ መኖሪያ ቤት ከእጥፍ በላይ እና በአንድ ሰው ከአውሮፓ ህብረት ነዋሪዎች የበለጠ የመኖሪያ ቦታ አላቸው። ለ 2019 የተባበሩት መንግስታት የልማት ፕሮግራም በሰብአዊ ልማት መረጃ ጠቋሚ (ኤችዲአይ) ከ189 ሀገራት ዩናይትድ ስቴትስ 17ኛ እና ከ151 ሀገራት መካከል 28ኛ በእኩልነት የተስተካከለ አስቀምጧል።እንደ ገቢ እና ግብሮች ያሉ ሀብቶች በጣም የተከማቸ ነው; በጣም ሀብታም 10 በመቶው የአዋቂ ህዝብ 72% የሀገሪቱን ቤተሰብ ሀብት ይይዛሉ የታችኛው ግማሽ 2% ብቻ አላቸው። እንደ ፌዴራል ሪዘርቭ ዘገባ ከሆነ በ 2016 ከፍተኛው 1% የሀገሪቱን ሀብት 38.6% ተቆጣጥሯል በ 2018 በኦኢሲዲ ጥናት መሠረት ዩናይትድ ስቴትስ ከማንኛውም የበለፀጉ አገራት ማለት ይቻላል ዝቅተኛ ገቢ ካላቸው ሠራተኞች የበለጠ ነው ደካማ የጋራ ድርድር ሥርዓት እና ለአደጋ የተጋለጡ ሰራተኞች የመንግስት ድጋፍ እጦት. ከዓመታት መቀዛቀዝ በኋላ፣ ለሁለት ተከታታይ ዓመታት የተመዘገበ እድገትን ተከትሎ በ2016 አማካይ የቤተሰብ ገቢ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል። ሆኖም የገቢ አለመመጣጠን በከፍተኛ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል፣ ከጠቅላላ ገቢዎች ውስጥ ግማሹን የሚበልጠው አምስተኛው ከፍተኛ ገቢ ያላቸው። እ.ኤ.አ. በ1976 ከነበረበት ዘጠኝ በመቶ በእጥፍ አድጎ በ2011 ወደ 20 በመቶ የደረሰው የጠቅላላ አመታዊ ገቢ ከፍተኛው አንድ በመቶ ድርሻ ከፍ ማለቱ የገቢ አለመመጣጠን ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳደረ ሲሆን ዩናይትድ ስቴትስ ከመካከላቸው ሰፊ የገቢ ክፍፍል ውስጥ አንዷ ሆናለች። አባላት. ከ2009 እስከ 2015 ከተገኘው ገቢ ከፍተኛው አንድ በመቶው የገቢ ገቢ 52 በመቶውን ይሸፍናል፣ ገቢውም የመንግስትን ሽግግር ሳይጨምር የገበያ ገቢ ተብሎ ይገለጻል። የገቢ አለመመጣጠን መጠን እና አግባብነት አከራካሪ ጉዳይ ነው። በጃንዋሪ 2019 በዩኤስ ውስጥ ወደ 567,715 የተጠለሉ እና ያልተጠለሉ ቤት አልባ ሰዎች ነበሩ ከሁለት ሶስተኛው የሚጠጉት በድንገተኛ መጠለያ ወይም የሽግግር ቤት ፕሮግራም ውስጥ ይቆያሉ የቤት እጦትን ለመዋጋት የሚደረጉት ሙከራዎች ክፍል 8 የቤት ቫውቸር ፕሮግራም እና የቤቶች የመጀመሪያ ስትራቴጂ በሁሉም ላይ መተግበርን ያጠቃልላል። የመንግስት ደረጃዎች. እ.ኤ.አ. በ2011፣ 16.7 ሚሊዮን ሕፃናት በምግብ ዋስትና ባልተረጋገጠ ቤተሰብ ውስጥ ይኖሩ ነበር፣ ከ2007 ደረጃዎች 35 በመቶው ይበልጣል፣ ምንም እንኳን 845,000 የአሜሪካ ሕፃናት ብቻ (1.1%) በዓመቱ ውስጥ በተወሰነ ጊዜ የምግብ አወሳሰድ ወይም የአመጋገብ ስርዓት መስተጓጎል ያዩ ቢሆንም አብዛኛዎቹ ጉዳዮች አልነበሩም። ሥር የሰደደ. እ.ኤ.አ. ከሰኔ 2018 ጀምሮ፣ 40 ሚሊዮን ሰዎች፣ በግምት 12.7% የሚሆነው የአሜሪካ ህዝብ፣ 13.3 ሚሊዮን ህጻናትን ጨምሮ በድህነት ይኖሩ ነበር። ከድሆች መካከል 18.5 ሚሊዮን ያህሉ በጥልቅ ድህነት ውስጥ ይኖራሉ (የቤተሰብ ገቢ ከድህነት ወለል ከግማሽ በታች) እና ከአምስት ሚሊዮን በላይ የሚሆኑት “በሦስተኛው ዓለም” ሁኔታ ውስጥ ይኖራሉ። እ.ኤ.አ. በ 2017 ዝቅተኛ እና ከፍተኛ የድህነት መጠን ያላቸው የአሜሪካ ግዛቶች ወይም ግዛቶች ኒው ሃምፕሻየር (7.6%) እና አሜሪካዊ ሳሞአ (65%) ነበሩ። በኮቪድ-19 ወረርሽኝ ያስከተለው ኢኮኖሚያዊ ተፅእኖ እና የጅምላ ስራ አጥነት የጅምላ መፈናቀል ቀውስ ስጋትን ፈጥሯል ፣የአስፐን ኢንስቲትዩት ባደረገው ትንታኔ በ2020 ከ30 እስከ 40 ሚሊዮን የሚደርሱ ሰዎች የመፈናቀል አደጋ ላይ መሆናቸውን አመልክቷል።ሲዲሲ እና የቢደን መንግስት የፌድራል ማፈናቀል እገዳን አውጥቷል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ትዕዛዙን ውድቅ አድርጎታል ይህንን ለማድረግ በፌዴራል ህጎች መሠረት ስልጣን እንደሌላቸው ወስኗል መጓጓዣ የግል ማጓጓዣ በአውቶሞቢሎች የተያዘ ሲሆን በ4 ሚሊዮን ማይል (6.4 ሚሊዮን ኪሎ ሜትር) የህዝብ መንገዶች አውታር ላይ የሚሰሩ ናቸው። ዩናይትድ ስቴትስ ከዓለም ሁለተኛዋ የአውቶሞቢል ገበያ ያላት ሲሆን በዓለም ላይ በነፍስ ወከፍ ከፍተኛ የተሽከርካሪ ባለቤትነት ያላት ስትሆን 816.4 ተሽከርካሪዎች ከ1,000 አሜሪካውያን (2014)። እ.ኤ.አ. በ 2017 255,009,283 ባለሁለት ጎማ ያልሆኑ የሞተር ተሽከርካሪዎች ወይም በ 1,000 ሰዎች 910 ያህል ተሽከርካሪዎች ነበሩ የሲቪል አየር መንገድ ኢንዱስትሪ ሙሉ በሙሉ የግል ነው እና ከ 1978 ጀምሮ በአብዛኛው ከቁጥጥር ውጭ ሆኗል, አብዛኛዎቹ ዋና ዋና ኤርፖርቶች ግን በህዝብ ባለቤትነት የተያዙ ናቸው. በተሳፋሪዎች የተሸከሙት በዓለም ላይ ሦስቱ ትላልቅ አየር መንገዶች ዩ.ኤስ. የአሜሪካ አየር መንገድ እ.ኤ.አ. በ2013 በአሜሪካ አየር መንገድ ከገዛ በኋላ አንደኛ ነው። ከአለማችን 50 በጣም በተጨናነቀ የመንገደኞች አውሮፕላን ማረፊያዎች፣ 16ቱ በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ይገኛሉ፣ በጣም የሚበዛውን ሃርትፊልድ–ጃክሰን አትላንታ አለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያን ጨምሮ። ዩናይትድ ስቴትስ በዓለም ላይ ረጅሙ የባቡር ኔትወርክ አላት፣ ከሞላ ጎደል ደረጃውን የጠበቀ መለኪያ። አውታረ መረቡ በአብዛኛው ጭነትን ያስተናግዳል፣ በመንግስት የሚደገፈው አምትራክ ከአራቱም ግዛቶች በስተቀር የከተማ አቋራጭ የመንገደኞች አገልግሎት ይሰጣል። መጓጓዣ በዩናይትድ ስቴትስ ውስጥ ትልቁ ነጠላ የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀቶች ምንጭ ነው። ሀገሪቱ በቻይና ብቻ በልጦ በሙቀት አማቂ ጋዞች ሁለተኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። ዩናይትድ ስቴትስ በግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን በነፍስ ወከፍ በዓለም ትልቁን ያቀፈች ስትሆን ከካናዳ ጋር በሦስተኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። ጉልበት እ.ኤ.አ. ከ2019 ጀምሮ ዩናይትድ ስቴትስ 80% የሚሆነውን ኃይል ከቅሪተ አካል ነዳጆች ታገኛለች። እ.ኤ.አ. በ 2019 ትልቁ የሀገሪቱ የኃይል ምንጭ ከፔትሮሊየም (36.6%) የተፈጥሮ ጋዝ (32%) የድንጋይ ከሰል (11.4%) ታዳሽ ምንጮች (11.4%) እና የኒውክሌር ኃይል (8.4%)። አሜሪካውያን ከዓለም ህዝብ ከ 5% በታች ናቸው ነገር ግን 17% የሚሆነውን የኃይል ፍጆታ ይጠቀማሉ ከዓለም የነዳጅ ፍጆታ 25% ያህሉ ሲሆኑ ከዓለማችን ዓመታዊ የፔትሮሊየም አቅርቦት 6% ብቻ

52715

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%88%E1%88%8B%E1%8B%AD%E1%89%B3%20%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8A%95%20%E1%8A%A0%E1%89%86%E1%8C%A3%E1%8C%A0%E1%88%AD

የወላይታ ዘመን አቆጣጠር

ስለ ጊፋታ በዓል አከባበር አጭር ማብራሪያ [በደስታ ወጋሶ የጊፋታ በዓል ምንነት የወላይታ ብሔር የበርካታ የማይዳሰሱ ቅርሶች ባለቤት ነው፡፡ ከእነዚህ ሀብቶች መካከል የብሔሩ ዘመን መለወጫ በዓል ጊፋታ አንዱ ነው፡፡ ጊፋታ የወላይታ ሕዝብ በኦሞ ወንዝ ተፋሰስ ቋሚ ኑሮ ከጀመረበት ጊዜ ጀምሮ ሲተገብሩት የቆዬ ከማንኛውም ባህላዊ እምነትም ሆነ ዘመናዊ ኃይማኖትና የአምልኮ ሥርዓት ጋር ምንም ግኑኝነት የሌለው የዘመን መለወጫ ክብረ በዓል ነው፡፡ የጊፋታ በዓል ትርጉም እንደ ብሔሩ የታሪክ አዋቂ ሽማግሌዎች ጊፋታ በብሄሩ ትልቅ ስፍራ የሚሰጠው ታላቅ በዓል ሲሆን ከትውልድ ወደ ትውልድ ሲተላለፍ የመጣ የብሔሩ ማንነት መገለጫ የሆነ የአሮጌው ዓመት ማብቅያና የአዲሱ ዓመት መጀመሪያ የመሸጋገሪያ በዓል ነው፡፡ ጊፋታ ማለት ባይራ(ታላቅ)፣ መጀመሪያ እንደ ማለት ሲሆን በሌላ በኩል ጊፋታ ማለት መሻገር ማለት ነው፡፡ ይህም ከአሮጌ ወደ አዲስ፣ ከጨለማ ወደ ብርሃን መሻገር የሚለውን ይገልጻል፡፡ ጊፋታ ሰዎች ብቻ ሳይሆኑ አእዋፋትና የቤት እንስሳትም ጭምር በጋራ የሚያከብሩት በዓል ነው ተብሎ ይታመናል፡፡ የወላይታ ብሔር የራሱ የሆነ የዘመን መቁጠሪያ/ካሌንደር አለው፡፡ በወላይታ የዘመን አቆጣጠር ጊፋታ የዓመቱ የመጀመሪያ ወር ስያሜ ነው፡፡ በበዓሉ ተብሎ ይዘፈናል፡፡ ይህም የበዓሉን ታላቅነት ለመግለጽ ነው፡፡ የዘመን አቆጣጠር፡- አሮጌው ዓመት እየተገባደ ሲሄድ በንጉሱ አማካሪዎች አማካይነት የዘመን ቆጠራ ባለሙያዎች ወደ ቤተመንግሥት ይጠራሉ፡፡ ከዚያም ሌሊት ሌሊት እየወጡ የጨረቃን ኡደት መነሻ ለማወቅ የጨረቃን አራት ክፍሎች ማለትም /ፖኡዋ፣ ጡማ፣ ጤሯ፣ ጎባና/ በየትኛው ክፍል እንደሚውል የዓመቱን የቆጠራ ምልክቶች ይዘው መጥተው የሙሉ ጨረቃዋን ኡደት ተመልክተው ለንጉሱና ለአማካሪዎቹ ያበስራሉ፡፡ ከዚያም ኮከብ ቆጣሪዎቹ በዓሉ የሚከበርበት ቀን በትክክል ለንጉሱ ከነገሩ በኋላ ሽልማት ይዘው ወደ ቤታቸው ይመለሳሉ፡፡ ቀጥሎም ንጉሱ የበዓሉን መቃረብ ለህዝቡ “በጫላ ኦዱዋ” (አዋጇ) በየገበያውና የህዝብ መሰብሰቢያ እንዲነገር ያደርጋል፡፡ የጊፋታ በዓል ታሪካዊ አመጣጥ የጊፋታ በዓል ታሪካዊ አመጣጡን በተመለከተ በዘመናዊ ታሪክ አቆጣጠር ከክርስቶስ ልደት በፊት ጀምሮ በአካባቢው ይከበር የነበረ በዓል እንደሆነ ይገመታል፡፡ ነገር ግን በዓሉ መቼና እንዴት ተጀምሮ እያደገ እንደመጣ ትክክለኛውን ጊዜ የሚጠቁም መረጃ በብዛት ባይኖርም ለበዓሉ ታሪካዊ አመጣጥ ሁለት ዋና ዋና አመለካከቶች እንዳሉ ይታወቃል፡፡ የመጀመሪያው አመለካከት በወላይታ መንግሥት ተመስርቶ ግዛቱን ተቆጣጥሮ መኖር ከጀመረበት ጊዜ ጀምሮ ማለትም የመጀመሪያው የወላይታ ማላ ዘረ-ግንድ ቀዳሚ ንጉስ “ካዎ ቢቶ” ዘመነ መንግስት ጀምሮ ሲከበር እንደነበርና ይህንንም ከአያት ቅድመ-አያት መሠረት ሲወርድ ሲዋረድ የመጣ ነው ተብሎ በአፈ-ታሪክ ይነገራል፡፡ ሁለተኛው አመለካከት ደግሞ “በሞቼና ቦራጎ” ዋሻ እየተደረገ ካለው የአርኪዮሎጂ ጥናት ውጤት ጋር የተያያዘ ሲሆን መረዳት የሚቻለው ሴኖዞይክ ኤራ (የድንጋይ ወይም የበረዶ ዘመን) በመባል ስለሚታወቀው ዘመን በዓለም ላይ ምርምር ከሚካሔድባቸው ሰባት ታላላቅ የምርምር ቦታዎች አንዱ በሆነው በዚህ ዋሻ ከ58,000 እስከ 70,000 ዓመት በፊት የወላይታ ሕዝብ ሆነ ሌሎች የአካባቢው ህዝቦች በዚህ አካባቢ የተረጋጋ(ቋሚ) ሕይወት የጀመሩበት ጊዜ መሆኑን የፕሮፌሰር ስቴቨን 4ኛ ዙር ጥናት ግኝት ሪፖርት ያመለከታል፡፡ ይህ ጥናት ፍንጭ የሚሰጥ ምልክት የተገኘበት ለቀጣይ ጥናት ሁኔታ የሚመቻችበት ብለው መዝግበው አቆይተዋል፡፡ የበዓሉ አከባበር ጅማሮም ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ሊሆን እንደሚችል ይገመታል፡፡ እነዚህን ሁለት መላምቶችን መነሻ አድርገን በምናይበት ጊዜ የመጀመሪያው የጊፋታን በዓል አጀማመር ከወላይታ ቋሚ መንግስት መመሥረት ጋር ያገናኛል፡፡ ሆኖም ግን ሰዎች በአንድ አካባቢ ተሰባስበው በዓላትን ለማክበር የግድ መንግሥት በሚባል የአስተዳደር መሣሪያ ሥር መሆን ያለባቸው አይመስለንም፡፡ ምክንያቱም በቀደሙት ጊዜያት በአካባቢያችን የሚገኙ የተለያዩ ብሄሮችና ብሔረሰቦች ራሳቸውን የሚያስተዳሩበት የተደራጀ መንግሥታዊ መዋቅር ባይኖራቸውም የተለያዩ ሕዝባዊ በዓላትን ያከብሩ እንደነበር ታሪካቸው ያስረዳል፡፡ በእኛ እምነት በአንድ አካባቢ ሰዎች ቋሚ ኑሮ መኖር ሲጀምሩ ማህበራዊ ግንኙነታቸው እየሰፋና እየተጠናከረ ይሄዳል፡፡ በዚህን ጊዜ የአምልኮ ሥርዓት፣ የሐዘንና የደስታ አገላለጽ፣ የበዓላት አከባበርም ጭምር በማህበር/በህብረት ከሚከናወኑ ተግባራት መካከል ይጠቀሳሉ፡፡ ስለሆነም የወላይታ ሕዝብ የዘመን መለወጫ በዓሉን ማክበር የጀመረው በንጉስ መተዳደር ከጀመረበት ጊዜ ጀምሮ ሳይሆን በኦሞ ወንዝ ሸለቆ ቋሚ ኑሮ መኖር ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ ነው የሚለው መላምት የተሻለ ሳይንሳዊ አገላለጽ ያለው መሆኑን እናምናለን፡፡ የጊፋታ በዓል ቅድመ ዝግጅት፡- የጊፋታ በዓል ከሌሎች በዓላት በተለየ የረዥም ወቅት ዝግጅት ይደረግለታል፡፡ ሁሉም የማህበረሰቡ አባላት ማለትም አባቶች፣ እናቶች እንዲሁም ወጣት ወንዶችና ሴቶች ሕጻናትም ሳይቀሩ በጊፋታ በዓል ዝግጅት የየራሳቸው የሥራ ድርሻ አላቸው፡፡ ከዚህም በተጨማሪ የቅድመ ዝግጅት ሥራው በማህበር ወይም በደቦ ሆኖ አንዱ ሌላውን በማገዝም ይከናወናል፡፡ በጊፋታ ሁሉም የቤተሰብ አባላት የየራሳቸው የሥራ ድርሻ አላቸው፡፡ የአባወራዎች ተግባር የጊፋታ በዓል ዝግጅት የሚጀምረው በቁጠባ/”ቆራጱዋ” ነው፡፡ ይህም በጊፋታ ዕለት ወንዶች በሬ ከታረደ በኋላ ከሁሉም የሥጋ ዓይነት ከየዓይነቱ ትንሽ ትንሽ ቆርጠው በባለተራው ቤት በተዘጋጀው ማባያ ማለትም ቆጮ፣ ቂጣ፣ ዳታ በርበሬ ጋር የ”አሙዋ” አባላት በጋራ ይቋደሳሉ፡፡ ይህም የአንድነትና የፍቅር ማብሰሪያ ተደርጎ ይወሰዳል፡፡ ከዚያም የተከፋፈሉትን ሥጋ ከመውሰዳቸው በፊት ለመጪው ዓመት በሬ መግዣ አሁን በታረደው በሬ ቆዳ ላይ ተቀማጭ ገንዘብ ማሰባሰብ ይጀምራሉ፡፡ ይህንንም ስርዓት የጋዚያ ጨዋታ ሲጠናቀቅ በየሳምንቱ ገንዘቡን በታማኝ አባወራ ቤት ቁጠባውን ይቀጥላሉ፡፡ በመጨረሻም ዓመቱ ሲጠናቀቅ ተሰብስበው በሬ ከገዙ በኋላ የሚተርፈውን ገንዘብ ለቤት ውስጥ ወጪ ይጠቀማሉ፡፡ ለምግብነት የሚውሉ የምግብ ዓይነቶችን በዘር ወቅት መዝራት መሰብሰብና ለጊፋታ ወቅት ለይቶ ማስቀመጥ፤ ከበዓሉ ቀደም ብሎ ለማገዶ የሚሆኑ እንጨቶችን ሰብስቦ(ፈልጦ) ማከማቸት፤ በጊፋታ ወቅት ለከብቶች የሚሆን ሳር በበቂ ደረጃ አጭዶ መከመር፤ በዓሉ ሲቃረብ ለልጆች አዳዲስ ልብሶችን መግዛት፤ ለቅመማ ቅመም መግዣ የሚሆን ገንዘብ ለእናቶች መስጠት የመሳሰሉት ናቸው፡፡ ከዚህም ሌላ ከአባዎራዎች ተግባር አንዱና ዋንኛው የበሬ ግዥ ነው፡፡ ለጊፋታ የሚታረድ በሬ ለመግዛት ሲፈለግ ከአሙዋ አባላት መካከል ሦስት ሰዎች ተመርጠው በገንዘብ ያዡ ቤት የጧት ቡና ከጠጡ በኋላ ገንዘብ ያዡን ይዘው ወደ ገበያ ይሄዳሉ፡፡ ገበያ እንደደረሱም ቢቀለብ በአጭር ጊዜ ሊሰባ የሚችል በሬ ዋጋ ተደራድረው ገዝተውና በአዲስ ገመድ አስረው በልጆች በማስጎተት ወደ “አሪያዋ” ቤት ያመጣሉ፡፡ “አሪያዋ“ ማለት በሬውን እስከ እርድ ዕሁድ ዕለት ድረስ በቤቱ አስሮ የሚንንከባከብ ተረኛ የ“አሙዋ አባል ማለት ነው፡፡ ለእርድ ቀን ከሁለት ወር በላይ የሚሆን ጊዜ ሲቀረው የተገዛው በሬ ለ”አርያዋ” ይሰጣል፡፡ ለበሬው ምቹ ቦታ ቀድሞ በዚህ ቤት እንዲዘጋጅ ይደረጋል፡፡ የጊፋታ በሬ እንደሙሽራ ስለሚታይ ሰው እንዳያየው የተለየ ጋጣ ተዘጋጅቶ ሁሉም ቀዳዳዎች በቆናሽያ (በደረቅ የኮባ ቅጠል) ከምግብ መስጫ ጠባብ በር ውጪ ሙሉ በሙሉ ይሸፈናል፡፡ ከዚያም የአሙዋ አባለት ስኳር ድንች፣ የበቆሎ አገዳ፣ በቆሎ… በልጆቻቸው እያሸከሙ ወይም በአህያ እየጫኑ በየተራ በማምጣጥ ይቀልባሉ፡፡ ቀጥሎም በየ15 ቀኑ ተሰብስበው በሬውን ወደ ውጪ በማውጣት ያለበትን ደረጃ በማየት በጣም እየወፈረ ከሆነ ተንከባካቢውን እያሞገሱ አስተያየት ይሰጣሉ፡፡ በዚህ ዓይነት የጊፋታ በሬ ይቀለባል፡፡ ሌላው በአባቶችና በወንድ ልጆቻቸው የሚከናወን የአካባቢ እድሳት ሥራ ነው፡፡ ይህም በወላይታ ብሔር አዲስ ዓመት የመታደስ ምልክት ስለሆነ ሰዎች በግላቸው የቤታቸውን የሳር ኪዳን በአዲስ ሳር መቀየር፣ በቤት ውስጥ ያረጁትን ነገሮች ማለትም ቃረጣ፣ ቁሩጧ፣ ሻኳ፣ ሴፋ፣ ጋጣታ፣ ዛዳሉዋ፣ ጎጵያ፣ ቱቂያ፣ ድዝግያ፣ ኮጫ፣ እንዳ የመሳሰሉትን ከውጪ ደግሞ በቤቱ ዙሪያና በአካባቢው የሚገኙ ቆሻሻዎችን በማጽዳት በዓሉን ይቀበሉታል፡፡ እነዚህ ከአባወራ ተግባራት በጥቂቱ የሚጠቀሱ ናቸው፡፡ የእማወራዎች ተግባር እማዎራዎች ለጊፋታ በዓል ከሚያደርጉት ዝግጅቶች የመጀመሪያው ”ኦይሳ ቆራጱዋ” ወይም የቅቤ ዕቁብ ሲሆን ይህም ዋንኛው የእማወራ ተግባር ነው፡፡ በዚህም መሠረት ዓመቱን ሙሉ ለጊፋታ የቆጠቡትን ቅቤ በቦቦዳ አጥቢያ ሰብሳቢያዋ ቤት ተሰብስበው የቅቤ ቡና ከጠጡ በኋላ የየድርሻቸውን ተከፋፍለው ይወስዳሉ፡፡ ጊፋታ ካለፈ በኋላም ለቀጣይ ዓመት በየሳምንቱ ቁጠባውን ይቀጥላሉ፡፡ እናቶች ከሰኔ ወር መጨረሻ አካባቢ ለተለያዩ ባህላዊ ምግቦች ማለትም ለቆጮ፤ ለሙቹዋ፤ ለባጪራ፤ የሚሆኑ የደረሱ እንሰቶችን በመፋቅ ዝግጅት ያደርጋሉ፡፡ እንሰት መፋቅ የእናቶች ተግባር ቢሆንም የሚፋቀውን እንሰት መርጦ ማዘጋጀት ግን የአባወራው ተግባር ነው፡፡ በአባወራው ተለይቶ የተሰጠውን እንሰት ጓደኞቿንና ሴት ልጆቿን በማስተባበር መፋቅና ማዘጋጀት የእማወራ ተግባር ነው፡፡ ከዚህም በተጨማሪ የወላይታ ዳታ በርበሬ ያዘጋጃሉ፤ በዓሉ ሲቃረብ የተለያዩ መጠጦችን ማለትም ቦርዴ፡ ጠላ እና ወተት በታላቅ እንስራ ይዘጋጃል፤ ለልጆች “ጋዚያ” ጨዋታ የሚሆን ሎሚ ገዝተው በቀዝቃዛ ቦታ ያስቀምጣሉ፤ የተለያዩ መዋቢያ ጌጣጌጦችን ይገዛሉ፤ ለምግብነት የሚውሉ የተለያዩ የእህል ዓይነቶችን ገዝተው ያጠራቅማሉ፡፡ በጊፋታ በዓል ዝግጅት የወጣት ወንድ ልጆችና ልጃገረዶች ዋና ተግባር ወንዱ የጉሊያ እንጨት ከመቁረጥ፣ ከማቆምና ከማቃጠል እንዲሁም የማገዶ እንጨት ከመፍለጥ፣ የከብቶችን ሳር አጭዶ ከመከመር ውጪ በአጠቃላይ አባቱ በሚያደርገው እንቅስቃሴ አባቱን የሚረዳ ሲሆን ልጃገረዶችም በመጨረሻው ቀን እንሶስላ ከመሞቅ ውጪ በእያንዳንዱ እንቅስቃሴ እናታቸውን ያግዛሉ፡፡ ዕዳ መክፈል ከጊፋታ በዓል ቅድመ ዝግጅቶች አንዱ ያደረ ዕዳ መክፈል ነው፡፡ በወላይታ ብሔር ሰዎች ከዕዳ ጋር አዲሱን ዓመት አይቀበሉም፡፡ ምክንያቱም የግለሰብም ሆነ የመንግሥት ዕዳ ተሸክሞ አዲሱን ዓመት የሚቀበሉ ከሆነ ዓመቱን በሙሉ ቢያመርትም በረከት የለውም ተብሎ ይታመናል፡፡ ስለሆነም አንድ ገንዘብ ወይም እህል ያስፈለገው ሰው ከሌላ ሰው ሲበደር አበዳሪው ይህ ዕዳ እጅግ ቢዘገይ እስከ ጊፋታ በዓል ድረስ እንደሚመለስ በጣም እርግጠኛ ሆኖ ነው ብድሩን የሚሰጠው፡፡ በመሆኑ በብሄሩ ከጊፋታ በፊት ዕዳን አሟጦ መክፈል የቆየ ነባር ባህል ነው፡፡ በጊፋታ ሳይከፈሉ የዘገዩ ዕዳዎች ሁሉ አዲሱን ዓመት ከመቀበል አስቀድሞ ተሟጠው ይከፈላሉ፡፡ የጊፋታ በዓል ሲቃረብ የሚውሉ ገበያዎች ከእርድ ቀን ቀደም ብሎ የጊፋታ በዓል መቃረቡን የሚያበስሩ በብሔሩ አባላት የሚታወቁ ገበያዎች አሉ፡፡ እነሱም “ሃሬ ሀይቆ”፤ ”ቦቦዶ” እና “ጎሻ” በመባል የሚታወቁ ሲሆን ሌላው ደግሞ ቃኤ ጊያ ይባላል፡፡ 1. ሃሬ ሀይቆ ቀጥተኛ ትርጉሙ የአህያ መሞቻ እንደ ማለት ሲሆን ይህም በወቅቱ ለአህዮች ያለባቸውን ድካም ለማሳየት ነው፡፡ በዓሉ እየተቃረበ በመጣ ቁጥር ሁሉም ሰው ለበዓሉ ዝግጅት እህልና ሌሎችን ቁሳቁሶች በአህዮች እየጫነ ወደ ገበያ ያወጣል፡፡ ይህንን ጊዜ ከሌላዉ የሚለየዉ አንድ አህያ በቀን ከሦስት ጊዜ በላይ እየጫነ ወደ ገበያ ሊመላለስ ይችላል፡፡ በመሆኑም ይህ ወቅት በሕብረተሰቡ የጊፋታ በዓል ዝግጅት ሸመታና ሽያጭ የሚጀምሩበት ነው፡፡ በመሆኑም ከሌሎች ገበያዎች በጣም የተረጋጋ እንቅስቃሴ የሚታይበት ገበያ ነው፡፡ 2. ሁለተኛው በሃሬ ሀይቆ ሳምንት የሚውለው ገበያ ሲሆን ይህ ገበያ ከወትሮ ለየት ባለ መልኩ በአዳዲስ ነገሮች የተሞላ ገበያ ነው፡፡ በዚህ ገበያ ገበያተኛው በተለመደው ጊዜ ቀድሞ ወደ ገበያ የሚመጣበትና በአብዛኛው ሴቶች የሚበዙበት ነው፡፡ ሴቶች ለበዓሉ የሚያስፈልጋቸውን የቤት ውስጥ ቁሳቁሶች የሚሸምቱበት ሆኖ በዚህ ገበያ የሸክላ ዕቃዎች ሽያጭና ግዥ በእጅጉ ይደራል፡፡ ከዚህም ሌላ በዓሉ እየተቃረበ ከመምጣት ጋር ተያይዞ ሰዎች ሆዳቸውን ባርባር(ፍርሃት ፍርሃት) የሚላቸው ጊዜ እንደሆነ ይገልጻሉ፡፡ የፍርሃቱ ምንጭም ከበዓሉ ትልቅነትና ስፋት አንጻር ምን ይጎልብኝ ይሁን በማለት ቤተሰቡ በሙሉ በፍርሃትና በጭንቀት የሚያሳልፍበት ወቅት ነው፡፡ 3. ጎሻ ሶስተኛው ሳምንት ገበያ ጎሻ የሚባል ሲሆን ጥሬ ትርጉሙ እብደት እንደ ማለት ነው፡፡ ሰዎች ከወትሮ በተለዬ ሁኔታ ከንጋቱ 11፡30 ሰዓት ጀምሮ ወደ ገበያ ይሰበሰባሉ፡፡ በገበያ ውስጥ እርስ በርስ የሚገፋፉበት፣የሚገጫጩበት፣እንደ እብድ የሚይዙትን የሚጨባጡትን የሚያጡበት ነገር ግን የማይቀያየሙበት የገበያ ውሎ ነው፡፡ ሴቶች የልጃገረዶችን አልባሳት ማለትም “ማሽኩዋ፣ ግጠቱዋ፣ ጥብቁዋ፣ ሻማጭያ፣ ጎማራ ሀዲያ፣ ዳንጩዋ፣ ሚግዱዋ፣ ሳጋዩዋ፣ ጎዝዳ፣ ዬሌሉዋ፣ ካሎስያ፣ ወሶሉዋ፣ ሎሚያ ወዘተ” የሚገዙበት ሲሆን ወንዶች ደግሞ ወንድ ልጆቻቸውን አስከትለው ሄደው የወንዶች አልባሳትን ማለትም ቆሊያ፣ ሀዲያ፣ ማሄላንዱዋ፣ ሞጋ፣ ህርቦራ፣ ካላቻ፣ ሁካ፣ ጎፋሪያ ወዘተ የሚገዙበትና በአጠቃላይ ገበያተኛው የሚዋከብበት ገበያ ነው፡፡ ከጊፋታ የእርድ ቀን በኋላ ለሚቀጥሉት 15 ቀናት በየትኛውም አካባቢ ገበያ ስለማይኖር ለበዓሉና ለእነዚህ ጊዜያት የሚበቃ ቁሳቁስና እህል ተሟጦ የሚሸመትበት ነው፡፡ ስለሆነም ሁሉም ሰው በዚህ ሳምንት መረጋጋት የማይታይበት በጥድፊያና በችኮላ የተሞላበት ሳምንት በመሆኑ የዕብድ ገበያ ወይም የዕብደት ሳምንት ይባላል፡፡ ቃኤ ጊያ፡- ሌላው የመጨረሻው ማሳረጊያ ቃኤ ጊያ የሚባል ሲሆን ይህም በእርድ እሁድ ዕለት ማለትም ቅዳሜ ለእሁድ አጥቢያ ከሌሊቱ 10፡00 እስከ ጧቱ 2፡00 ሰዓት የሚቆም ሲሆን በዚህም ለበዓሉ የሚያስፈልግ ሆኖ ድንገት የተረሳ ነገር ካለ የሚሸመትበት ነው፡፡ ለእርድ እሁድ 15 ቀናት ሲቀሩት ከሚከናወኑ ተግባራት መካከል ከበዓሉ ወቅትና ከበዓሉ በኋላ በሚኖሩት የመዝናኛ ሳምንታት ምንም ዓይነት ሥራ ስለማይሠራ ለከብቶች የሚበቃ ሳር በወንድ ልጆች ይታጨዳል፡፡ በአሞሌ ጨው ድርቆሽ ይዘጋጃል፡፡ ከዚህም ሌላ እንጨት በአባቶችና በታላላቅ ወንድ ልጆች ይፈለጣል፤ የቆጮ ቆረጣ በእናቶችና በሴት ልጆቻችው ይደረጋል፤ በድሮ ጊዜ ማሽላና በቆሎ በባህላዊ ወፍጮ ተፈጭቶ ዱቄቱ ይዘጋጃል፤ ዳታ በርበሬ የመለንቀጥ ሥራ በሴቶች ይሠራል፡፡ የጎሻ ሳምንት እየተገባደደ ሲመጣ የሚውለው ሀሙስ “ኮሰታ ሃሙሳ”(ሻጋ ጋላሳ) ይባላል፡፡ ትርጉሙ የእንኩሮ ሃሙስ ማለት ሲሆን ዓርብ ሱልኣ አርባ(ብዛ ጋላሳ) ይባላል፡፡ ይህም በየቤቱ ለቦርዴ የሚሆን እህል የሚዘጋጅበት ሲሆን ለሆድ ማሟሻ ጎዳሬ እና ከቦዬ የሚዘጋጅ የሚበላበት ዕለት ነው፡፡ ቅዳሜ የባጪራ ቅዳሜ የሚባል ሲሆን በዚሁ ዕለት ለእሁድ(የእርድ) ዕለት ሆድ ማለስለሻ ምግቦች ይበላሉ፡፡ በዚህ ዕለት በዋናነት የሚዘጋጁ ምግቦች ባጪራ፣ ሙቹዋ፣ ጉርዱዋ በመባል የሚታወቁ ናቸው፡፡ ሌላው ትልቁ ሥርዓት ደግሞ የእጥበት ሥርዓት ነው፡፡ በዚህ ዕለት ሌሊት ሁሉም ሰው ልብሳቸውን ያጥባሉ ገላቸውንም ይታጠባሉ፡፡ ይህም ከአሮጌው ዓመት እድፍና ቆሻሻ ጋር ወደ አዲሱ ዓመት መሻገር አያስፈልግም ተብሎ ስለሚታመን ነው፡፡ እሁድ የአዲሱ ዓመት መጀመሪያ ቀን ሲሆን ከሁለት ወር በፊት አባላት የተገዛው የጊፋታ በሬ በተረኛ የአሙዋ(የቡድኑ) አባል ቤት እሼት በቆሎ፤ስኳር ድንች እንዲሁም ለምለም ሳር አባለቱ በየቀኑ እያዋጡ በደንብ የተቀለበዉ በሬ የሚታረድበት ዕለት ሲሆን የዝግጅት ምዕራፍ ተጠናቆ የመዝናኛ ሳምንት የሚጀመርበት ነው፡፡ የበዓሉ አከባበር የዕርድ ዕለት ጧት ወፍ እንደተንጫጫ በቤተመንግሥት 12 ጊዜ ነጋሪት ይጎሰማል፡፡ በዚህን ጊዜ ከሁሉም የወላይታ አካባቢዎች የአላና ኃላፊዎች ይሰበሰባሉ፡፡ የነጋሪቱን ድምጽ እንደሰሙ የበሬ አራጆች ሥራቸውን ይጀምራሉ፡፡ ከተለያየ ቦታ የመጡ የአላና ኃላፊዎች ወደ ግብር አዳራሽ ይገባሉ፡፡ ቀጥሎም ንጉሱ በክብር ወደ አዳራሹ ከገቡ በኋላ ለሰማይ አምላክ ምስጋና አቅርበው ለበዓሉ የተዘጋጀው ቦርዴ ንጉሱ ከቀመሱ በኋላ እርስ በርስ የፍቅር መግለጫ በሆነው የ”ዳጌታ“ ሥርዓት ይጠጣሉ፡፡ ለበዓሉ የታረደው ሥጋ በዳታ በርበሬ፣ በቂጣና በጎዴታ ቆጮ ይቀርባል፡፡ ሁሉም በልተውና ጠጥተው ወደ የአካባቢያቸው ይመለሳሉ፡፡ ይህም በብሔሩ የጊፋታ “ቃይዴታ” ሥርዓት የሚባል ሲሆን የተጣላ የሚታረቅበት ፍቅራቸውን ከአንድ ማዕድ በመቁረስ የሚያድሱበትና የአዲስ ዓመት ማብሰሪያ ነው፡፡ በዕለቱ የበሬ ሥጋ በጋራ የሚያርዱ የ”አሙዋ” አባላት በየቤታቸው ጠዋት ሙቹዋ ወይም ባጭራ በቅቤ ቡና ይቀምሱና ብላዋና ቅርጫት አስይዘው ወንድ ልጆቻቸውን ወንድ ልጅ ከሌላቸው ሴት ልጆቻቸውን በሬ ወደሚታረድበት ደጃፍ ይሄዳሉ፡፡ የበሬውን ቆዳ ከገፈፉ በኋላ መጀመሪያ ፊኛው ወጥቶ ለልጆች ይሰጣል፡፡ ልጆች ሥጋው ታርዶ እስከሚጠናቀቅ ድረስ ፊኛ በእግራቸው እየመቱ ይጫወታሉ፡፡ በሬ በሚታረድበት ቤት ደጃፍ የተሰበሰቡ ሰዎች “ባጭራ” ወይም “ሙቹዋ” ከቅቤ ቡና ጋር ይበላሉ፤ባህላዊ መጠጥም ይቀርባል፤ እነዚህ ሰዎች በሬውን በጋራ ያርዳሉ፤ በሬው እየታረደ እያለ ከሁሉም የሥጋው ብልት የተወሰነ ይቆረጥና የ”አሙዋ”አባላት የፍቅር መግለጫ ነው ተብሎ ስለሚታመን በጋራ ይቋደሳሉ፡፡ በመቀጠልም ዕጣ ጥለው ሥጋውን ከተከፋፈሉ በኋላ ለሚቀጥለው ዓመት ጊፋታ በዓል በሬ መግዣ ተቀማጭ በታረደው በሬ ቆዳ ላይ ይጀመራል፡፡ ይህ የቁጠባ ሥርዓት ከ”ጎሉዋ ኢጌታ” በኋላ በየሳምንቱ እስከ ዓመቱ መጨረሻ የሚቀጥል ይሆናል፡፡ የአመጋገብ ሥርዓት የግፋታ ዕለት ከንጋት ጀምሮ ቤት ውስጥ የተለያዩ ዝግጅቶች ይደረጋሉ፡፡ እናቶች ከተዘጋጀው ዳታ ለዕለቱ የሚበቃውን ከፍለው ቅቤ በመጨመር በእሳት ያንተከትካሉ፣ ቂጣ፣ ቆጮ ያዘጋጃሉ፡፡ ከዚህም ሌላ “ኤርጊያ” የሚባላውን ያልተበሳሳ ኮባ ቅጠል ተቆርጦ ሳሎን ላይ በመሬት እንዲዘረጋ ይደረጋል፡፡ አባት ካመጣው ሥጋ መካካል ጥሬ የሚበላውን በማዘጋጀት በቢላዋ እየቆረጠ በኮባው ቅጠል ላይ ዙሪያውን ያስቀምጣል፡፡ ቆጮና ቂጣም በተመሳሳይ ሁኔታ ይደረጋል፤ በመሃል በመሃሉ ዳታ በርበሬ በወጪት ተደርጎ ይቀመጣል፡፡ ማዕዱ ከቀረበ በኋላ ከዓመት ዓመት በሰላም ያሸጋገረውን አምላክ እንደዬ አምልኮ ስርዓታቸው ያመሠግናሉ፡፡ አባት ከሁሉም በፊት ከተዘጋጀው ማዕድ እናትን ያጎርሳል፡፡ በመቀጠል በማዕዱ ዙሪያ የተቀመጡትን ልጆች ሁሉ ያጎርሳቸዋል፡፡ ቀጥሎም የቤተሰቡ አባላት ለየራሳቸው መመገብ ይጀምራሉ፡፡ የጉሊያ አቀጣጠል ሥርዓት ጉሊያ የወላይታ ብሔር የጊፋታ በዓልን በእሳት ብርሃን የሚያከብረው ሥርዓት ሲሆን የሰኔ “ኩሻ” ወር ማብቂያ ሦስት ቀናት ሲቀሩት የሠፈር ወጣቶች ብዙ አገልግሎት የማይሰጡ እንጨቶችን ከጫካ ውስጥ ቆርጠው እየጎተቱ በአንድ ቦታ ይከምራሉ፡፡ የተከመረው እንጨት ለጊፋታ በዓል ሁለት ሳምንት ሲቀረው እንዲቆም ይደረጋል፡፡ የተከመረው እንጨት የጊፋታ ወር መጀመሪያ ጨረቃ በታየች አራት ቀናት መካከል በሚውለው እሁድ (ሹሃ ወጋ) እርድ ተከናውኖ ሥጋ ከተበላ በኋላ ማታ የሚከበር ታላቅ ሥነ-ሥርዓት ነው፡፡ በዚህ ዕለት ማታ አንድ ሰዓት አካባቢ የሠፈር ወጣት ወንዶችና አባቶች ከየቤታቸው ቺቦ(ጢፋ) በመያዝ በጉሊያው ዙሪያ ይሰበሰባሉ:: በአካባቢው ታዋቂና ታላቅ የሆነ ሰው ጉሊያውን በእሳት እንዲለኩስ ይጋበዛል፡፡ በዚህን ጊዜ ይህሰው(ሳሮ ላይታ ኦታ፣ ሲቆ ላይታ ኦታ፣ ካሎ ላይታ ኦታ) እያለ በእሳት የተቀጣጠለ ችቦ ይዞ ይዞርና ኡደቱን ከፀሐይ መውጫ ጀምሮ ዞሮ ከገጠመ በኋላ ጉሊያውን ይለኩሳል፡፡ ከዚያም ከየቤታቸው ያመጡትን ችቦ ይጨምራሉ፣ የጉሊያው ምሶሶ እስኪወድቅ ድረስ ወጣቶች ዞሪያውን ከቦ “ሃያያ ሌኬ” የሚባለውን ባህላዊ ዘፈን ይዘፍናሉ፤ ይጨፍራሉ፡፡ ሥጋ ከተበላ በኋላ ልጃገረዶች በአካባቢው ጉሊያ ወደሚቀጣጠልበት ቦታ በመሄድ ክብ ይሠሩና የጊፋታን ጨዋታ እየተጫወቱ ያመሻሉ፤ በመጨረሻ በቀጥታ በአካባቢው አዲስ ሙሽራ ካለች ወደሷ ቤት በመሄድ እየዘፈኑና እየጨፈሩ ይቆያሉ፤ እኩለ ሌሊት ሲደርስ ቀን በዛ ቤት ተፍቆ አዘጋጅቶ ያስቀመጡትን እንሶስላ ይሞቃሉ፡፡ ከእርድ በኋላ ከፍ ብሎ እንደተጠቀሰው በእርድ ዕለት ማታ ጉሊያ የማቃጠል ሥርዓት የሚፈጸም ሲሆን የእርድ ዕሁድ ማግስት ሰኞ ታማ ሰይኖ ይባላል፡፡ ጥሬ ትርጉሙ የእሳት ሰኞ ማለት ነው፡፡ ይህም እሁድ ዕለት በሁሉም ሰው ቤት እስከ ሌሊት ድረስ እሳት ስለሚነድ በነጋታው ሰኞ ማንም ሰው ወደ ጎረቤቱ እሳት ለመጫር አይሄድም፡፡ ምክንያቱም የእሳቱ ፍም በነጋታውም ቢሆን በሁሉም ቤት አይጠፋም፡፡ በዚህ ቀን ከሚከናወኑ ተግባራት አንዱ የተረፈው ሥጋ ተዘልዝሎ እሳት በምድጃው ላይ በደንብ እንዲነድ ተደርጉ በምድጃው ግራና ቀኝ ባላ እንጨት ተተክሎ ተዘልዝሎ ይጠበስና ማባያ ተዘጋጅቶ ሁሉም ተሰብስበው ይበላሉ ይጠጣሉ፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ በዚህ ቀን ቶሎ የሚበላሹ የሥጋ ዓይነቶችን በእሳት በማገንፈል ጨው አዘጋጅቶ በማከም ለረዥም ጊዜ እንዲቆይ ያደርጋሉ፡፡ ከግፋታ ቀጥሎ የሚመጣው ሁለተኛው ቀን ማክሰኞ “ጪሻ ማስቃይኖ” ይባላል፡፡ ይህም የመልካም ምኞት አበባ የሚለዋወጡበት ቀን ነው፡፡ በዚሁ ዕለት የአዲስ ዓመት ማብሰሪያ “ኮርማ ጪሻ” ተብሎ የሚጠራው ነጭ አበባ ይህ ካልተገኘ ደግሞ የአደይ አበባ የተባለው የአበባ ዓይነት ተይዞ እንኳን አደረሳችሁ! ጊፋታ ዮዮ! እየተባለ አማች፣ አበልጅ ቤት እንዲሁም ደግሞ እንደየቅርበቱ ዘመድ አዝማድ ቤት እየተኬደ መልካም ምኞታቸውን የሚገልጹበት ዕለት ነዉ፡፡ አበባውን ይዘው ከሄዱ በኋላ ለቤቱ አባወራ የሚሰጥ ሲሆን እሱም በቀኝ እጁ ይቀበልና ከምሶሶ ጋር ያስራል፡፡ እነዚህ ሁለት ዓይነት አበቦች በጊፋታ ወቅት ብቻ የሚፈኩ አበቦች ስለሆኑ አባወራው አበባዉን ከተቀበለ በኋላ ጊፋታ እናንተን አይቁጠር እናንተ ጊፋታን ቁጠሩ ከዓመተ ዓመት በሰላም ያድርሳችሁ በማለት ይመርቃሉ፡፡ ከዚያም የሚበላና የሚጠጣ ነገር ተጋብዘው ወደ ቤታቸው ይመለሳሉ፡፡ በነጋታው ጋዜ ኦሩዋ ሲሆን ይህም ሰዎች አጠቃላይ ሀሳባቸውን ወደ መዝናኛ የሚያደርጉበት ሆኖ ታላቁ የጊፋታ ጨዋታ ጋዚያ” ”መድመቅ የሚጀምርበት ዕለት ነዉ፡፡ በዚህ በተከታታይ ለሁለት ሳምንታት በሚቆየዉ ጨዋታ የመንደሩ ወጣት ወንዶችና ወጣት ሴቶች በአካባቢው ታዋቂ ሽማግሌ ደጃፍ ተሰብስበው ወንዶች ሃያያ ሌኬ እያሉ ትከሻ ለትከሻ ተቃቅፈው ሎሚ ከልጃገረዶች በመለመን ለትዳር የሚፈልጓትን የሚመርጡበትና የሚያባብሉበት ሴቶችም ደግሞ እንደ አስፈላጊነቱ ምላሽ እየሰጡ የሚጫወቱት የጨዋታ ዓይነት ነው፡፡ በጋዚያ ወጣቶች ይዘፍናሉ፤ ትግል ይገጥማሉ፤ ሩጫ ይወዳደራሉ፤ የፈረስ ጉግስ ይደረጋል፤ ሎሚ ከልጃገረዶች ላይ ይለምናሉ፡፡ ልጃገረዶች አንድ ላይ በመሆን በየቡድኑ ተከፋፍለው ተቀምጠው “ሀያ ወላሎሜ” እያሉ ለወንዶች ሎሚ በመወርወር ይመርጣሉ፡፡ አንዳቸው ለሌላው ልዩ ሚስጥረኛ ይሆናሉ፤ ከዚያን ዕለት ጀምረው በስማቸው ሳይሆን የሚጠራሩት “ሎሜ ሎሜ” በማለት እርስ በርስ ይጠራራሉ፡፡ ሌላው ደግሞ ልጃገረዶች እርስ በርስ ለሚዜነት ከሚመርጧት ጋር አንድ ሎሚ በጥርሳቸው በጋራ በመካፈል እስከ ሕይወታቸው ፍጻሜ ድረስ እርስ በርስ ሚስጥር በመጠበቅ የልብ ጓደኛሞች ይሆናሉ፡፡ በጋዚያ ቦታ ወላጆች የልጆቻቸውን ጨዋታ ለማየት አልፎ አልፎ ይመጣሉ፡፡ እርስ በርስ እንዳይጣሉና ግጭት እንዳይፈጠር እንዲሁም ደግሞ ጠለፋ እንዳይፈጸም ይከታተላሉ፡፡ በዚያ ቦታ ከጓደኞቻቸው ጋር በመገናኘት በመባባል እርስ በራሳቸው ይጫወታሉ፤ በመጨረሻም አንድ ላይ ተቃቅፈው ለዘለዓለም እንኖራለን በማለት አንዱ ለሌላው መልካም ምኞቱን ይገልጻል፡፡ ከጋዜ ኦሩዋ ጀምሮ ተቆጥሮ የሚመጣው ሶስተኛ ረቡዕ ጎሏ ኦሩዋ ይባላል፡፡ ይህም ከአንድ ወር በላይ ለሚሆን ጊዜ የቆየው የበዓል ዝግጅትና አጠቃላይ የጊፋታ በዓል ሥነ-ሥርዓት አብቅቶ የሚሸኝበት ቀን ሲሆን ከበዓሉ ጋር ተያይዞ በነበረው የመዝናኛ ወቅት ምክንያት በሕዝቡ ዘንድ ስንፍና እንዳይገባ በማለት ሁሉም ችቦ እያቀጣጠሉ ለሚመጣው በዓል አምላክ በሰላም እንዲያደርሳቸው በመመኛት ይሸኛሉ፡፡ ይህም የመዝናኛ የዕረፍት ወቅት አብቅቶ ወደ ሥራ የሚገባበት ወቅት በመሆኑ ይባላል፡፡ ይህም ከዕሮብ በኋላ ዕረፍትና መዝናናት የለም የሥራ ወቅት ተጀምሯል፤ ወደ ሥራ አንግባ እንደማለት

48460

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B6%E1%88%80%E1%89%A3%20%28sahabah%29/%E1%8A%A0%E1%8A%A2%E1%88%BB%20%28%E1%88%A8.%E1%8B%90%E1%8A%95%E1%88%80%29

ሶሀባ (sahabah)/አኢሻ (ረ.ዐንሀ)

እናታችን አዒሻ (ረ.ዐ) “በኢስላም የመጀመሪያው የፍቅር መግለጫ ነብዩ ለአዒሻ የነበራቸው ፍቅር ነው።” ከሥረ መሠረቱ ኢስላምን ከንጹህ ምንጭና ከትክክለኛው አካባቢ የመረዳት ምሳሌ ናት። ከመምህራኖቹ ሁሉ ምርጡ መምህር (ከነብዩ ሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ)) እንደመማሯም አንድ ሙስሊም ሊደርስበት የሚያስበው የፅድቅ ደረጃ የደረሰች አርአያ ሴት ነች። በመሠረቱ የአዒሻ ምሳሌነት ዘርፈ ብዙ ነው። ከግል ሕይወት እስከ ሕዝባዊ፣ ከቤት ውስጥ ኑሮ እስከ ምሁራዊ ጉዞ፣ ወዘተ። ከነዚህ የአርኣያነት ምሳሌነቶች ውስጥ ወሳኝ ድርሻ ያለው ደግሞ የምዕመናን እናትነቷ ነው። በቁርኣን የተገለጸውን ምርጥ ኢስላማዊ ምግባር በማሟላትም ምሥጉን ስብእና ነበራት። ቸርነት፣ ቅንነት፣ ታማኝነትና እውነትንና ፍትህን መፈለግ የአዒሻ ዋነኛ መገለጫዎች ነበሩ። አዒሻ እንደተማሪ ከጎበዝ ወጣትነት በተጨማሪ በጠያቂና ተመራማሪ ጭንቅላት ወደ ስኬታማና የተከበረ አዋቂ፣ መምህርና ዳኛ ሆና፤ በተፍሲር፣ በፊቅሂ፣ በሐዲስ፣ በታሪክና በዐረብኛ ቋንቋ ዘርፎች ከፍተኛ ደረጃ ከመድረሷም በላይ በምትሰጣቸው ደፋር፣ ቀጥተኛና የበሰሉ ምሁራዊ ትንተናዎች ትታወቃለች። የአዒሻ ለምታምንበት ነገር ሁሉ ደፋር፣ ግልጽና ቀጥተኛ መሆንን ከፍተኛነት፤ በአሁኑ ሰዓት በሙስሊሙ ዘንድ እንኳ ሴት ልጅ በጾታዋ ምክንያት ብቻ ከማህበረሰቡ የእለት ተዕለት ሕይወት የተገለሉትን ሙስሊም ሴቶች በማየት እንኳ ማረጋገጥ ይቻላል። አዒሻ ከማንም በበለጠ ኹኔታ በነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) የእለት ተዕለት ሕይወት የነበራት ቦታ እንዲሁም የአስተሳሰብና የባሕሪይ ነጻነቷ በዘመኗ ከነበሩ ታላላቅ ስብዕናዎች ሁሉ የበለጠ ትኩረት እንድትስብ አድርጓታል። የአዒሻ የኋላ ታሪክ አዒሻ ሙሉ ስሟ፤ አዒሻ ቢንት አቡበከር አስ-ሲዲቅ ቢሆንም አዒሻ ቢንት ሲዲቅ በመባል በብዛት ትታወቃለች። ይበልጥ የምትታወቀው ግን አስ-ሲዲቃ ቢንት አስ-ሲዲቅ (እውነተኛዋ የእውነተኛው ልጅ) በሚለው ነው። ነብዩም የእህቷን ልጅ አብዳላህ ኢብኑ ዙበይርን እጅግ በመንከባከቧ ምክንያት (ኡሙ አብደላህ) የአብደላህ እናት በሚል ቅጽል ሥም ይጠሯት ነበር። ሁለቱም ወላጆቿ ኢስላምን ገና በጠዋቱ የተቀበሉ በመሆናቸው አስተዳደጓ በንጹህ ኢስላማዊ ከባቢ ውስጥ ነበር ማለት ይቻላል። እሷም ስትናገር “ገና ከጨቅላነቴ አንስቶ ወላጆቼ ኢስላምን ሲተገብሩ ለማየት ታድያለሁ” ትል ነበር። ገና ከጠዋቱ ስታስተውለው የኖረችው ኢስላማዊ አኗኗር በኋላ ላዳበረችው የአዕምሮ ንቃትና ሠብዕና ከፍተኛውን ሚና ተጫውቷል። ከልጅነቷ አንስቶ በኢስላም ላይ ከፍተኛ እምነት ስታሳድር ለእውነት መስዋዕት መሆንን ደግሞ አስተምሯታል። በተመሳሳይ ኹኔታም ክህደትና መሃይምነትን ትጠላለች። የምዕመናን እናት አዒሻ ከነብዩ ባለቤቶች መካከል ብቸኛዋ ልጃገረድ ናት። የሁለቱ ትዳር የተፈጸመው በአላህ ትዕዛዝ ነበር። አዒሻም ስታገባ በወቅቱ በነበሩት በዐረቦች፣ በእብራውያንና በሌሎች ሕዝቦች ባህል እንደተለመደው ትንሽ እድሜ ነበራት። ይህንን የዕድሜ ሁኔታ አሁን ከ1400 ዓመታት በኋላ ባለው ባህልና ዝንባሌ ለመገምገም መሞከርም ስህተት ነው። የነብዩ የትዳር ሁኔታ ከሳቸው ተልዕኮ ተለይቶ ሊታይ አይችልም። ተልዕኮዋቸውም የዐረቦችን አንድነት መፍጠርና እውቀትና ጥበባቸውን ለሠው ዘር ማስተላለፍ ናቸው። ካለፉትም ከአሁኖችም ምሁራን አስተያየት ማረጋገጥ እንደሚቻለው አዒሻ (ረ.ዐ) በአስተዳደጓም ሆነ በተፈጥሮዋ ምርጥ የተባለችው ምርጫ ነች። ይህንን ተግባርም በወሳኝ እድሜዋ ከነብዩ ጎን በመኖር እየኖረችው በብቃት ፈጽማዋለች። አዒሻ ለነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) በነበራት ፍቅርና እርሳቸውን የግሏ ብቻ ለማድረግ ባላት ጽኑ ፍላጎት ምክንያት በሌሎቹ ሚስቶቻቸው ላይ ትቀና ነበር። ነብዩም ይህን ፍቅሯን ተመሳሳይ መጠን ያለውን ፍቅር በመስጠት መልሰውላታል። የሳቸው ፍቅር ለሰሃቦችም ምሳሌ ነበር። አነስ (ረ.ዐ) እንደዘገቡትም፤ “በኢስላም የመጀመሪያው የፍቅር መግለጫ ነብዩ ለአዒሻ የነበራቸው ፍቅር ነው።” ነብዩ ለሷ የነበራቸው ፍቅር ከአካላዊ ውበቷ ጋር የተሳሳረም አይደለም። ይልቅስ፤ አዒሻ ከተሰጣት አምላካዊ ተልዕኮና የነብያዊ ተግባሩን ቀጣይነት ከማረጋገጥ ጋር የተቆራኘ ነው። የዚህ የማይታለፍ ሚና ማሳያ ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ከሌሎች ሚስቶቻቸው ጋር የማይገጥማቸው ወህይ ከኢዒሻ ጋር ከተቀመጡባቸው ወቅቶች ሲሆኑ ጅብሪልን አይተዋል። ይህ ደግሞ በነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) እንደተነገረው የሠማያዊው ክብር ሥጦታ መገለጫ ነው። አዒሻ (ረ.ዐ) የገጠሟትን ፈተናዎች፣ የነበራትን እጅ የመስጠት (የኢስቲስላም) አመለካከት ምክንያት በማድረግ የወረዱትን የቁርኣን አንቀፆች በመመልከት “የአላህ እዝነት መፍሰሻ” ትባላለች። ምክንያቱም፤ እነዚህ አንቀፆች ከሷም በኋላ ላለው ትውልድ ሁሉ የሚያገለግል ነው። አንዳንድ ሶሃባዎች የአዒሻን የአላህ እዝነት መገለጫነት ለመግለጽ ከሚጠቀሙት ነገሮች አንዱ የተየሙም ድንጋጌ በአዒሻ ምክንያት መውረዱን ነው። ከዚህም አልፎ አላህ (ሱ.ወ) ይህች እናታችን ስሟ በመናፍቃን በሐሰት በመወሳቱ ምክንያቱ በሱረቱ አን-ኑር ምዕራፍ 24 በተለይም አንቀጽ 23 እና 26 ላይ ክብሯን በመመለስ አንቀጹን ያነበበ ሁሉ ትምህርት እንዲሆነው አድርጓል። “ሙስሊሞች ወንዶችና ሙስሊሞች ሴቶች፣ ምእምናንና ምእምናትም፣ ታዛዦች ወንዶችና ታዛዦች ሴቶችም፣ እውነተኞች ወንዶችና እውነተኞች ሴቶችም፣ ታጋሾች ወንዶችና ታጋሾች ሴቶችም፣ አላህን ፈሪዎች ወንዶችና አላህን ፈሪዎች ሴቶችም፣ መጽዋቾች ወንዶችና መጽዋቾች ሴቶችም፣ ጿሚዎች ወንዶችና ጿሚዎች ሴቶችም፣ (ካልተፈቀደ ሥራ) ብልቶቻቸውን ጠባቂዎች ወንዶችና ጠባቂ ሴቶችም፣ አላህን በብዙ አውሺዎች ወንዶችና አውሺዎች ሴቶችም፣ አላህ ለእነርሱ ምሕረትንና ታላቅን ምንዳ አዘጋጅቶላቸዋል።” (አል-አህዛብ 33፤ 35) የአዒሻ ኃይማኖተኛነትና ዙሕድ ከተከበረ፣ ሃብታም፣ ዝነኛና ከፍ ካለ ቤተሠብ ብትወለድም ከሃብታሙ አቡበከር (ረ.ዐ) ተወልዳ በምቾት ብታድግም፤ ከነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ጋር ችግርን በትዕግስት አሳልፋለች፤ ሕይወትን በዙህድ (ቀለል ያለና የምድራዊውን ዓለም ሕይወት የናቀ የአኗኗር ዘይቤ) መርታለች ቀለል ባለ ኑሮ ኑራለች። አላህም ለሁሉም የነብዩ ሚስቶች አላህን፣ መልዕክተኛውን እና የመጨረሻውን ዓለም በመምረጥ ከነብዩ ጋር የችግር ህይወት መምራትና ምድራዊ ደስታን በመምረጥ መካከል ምርጫ አስቀመጠላቸው። እነሱም የመጀመሪያውን መረጡ። አዒሻም ቀለል ያለ የዙህድ (ምድራዊውን ሕይወት የናቀ) ሕይወት በመምረጧ ምክንያት ጥቂት እየተመገበች፣ ጥቂት እየጠጣች፣ የተጣጠፈ እየለበሠች ካላትም ትንሽ ላይ እየለገሠች ለመኖር ተገደደች። እዚህ ጋር ሳይጠቀስ የማያልፈው ነገር የአዒሻ አለጋገስ ነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) እንዳሉት ቀኟ ሲለግስ ግራዋ አያውቅባትም። ተምሳሌታዊ ለጋስነቷ አንዳንድ ጊዜ የራሷን አንገብጋቢ ፍላጎቶች እስከመርሳት ያደርሳል። ይህ ሁኔታዋ አላህ በቁርኣን “የራሳቸው አንገብጋቢ ፍላጎት ቢኖርባቸውም እንኳ ሌሎችን ከራሳቸው ያስበልጣሉ” እንዳለው ነው። ከአዒሻ ተማሪዎች መካከል የነበረው ታላቁ የኢስላም ምሁር ዑርዋ ኢብን ዙበይር አዒሻ በየቦታው የተጣጣፈ ልብስ ለብሳ ሰባ ሺህ ዲርሃም ለምስኪኖች ስትሰጥ ማየቱን ተናግሯል። እናታችን ምንም እንኳ እድሜዋ ለጋ ቢሆንም ለአላህ ካላት መተናነስና ለነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ካላት ክብርና ለተልዕኮዋቸው ካላት ጽኑ እምነት የተነሳ ነበር ቀለል ያለ ሕይወትን ለመኖር የመረጠችው። ይህ ምርጫዋ ደግሞ ብዙ የሕይወት ስንክሳሮችን እንድትጋፈጥ አድርጓታል። ከነብዩ (ሶ.ዐ.ወ) ኅልፈት በኋላም አዒሻ በዙህድ መኖር፣ መጾም መጸለይ እና ለወላጅ አጦች እንዲሁም ለድሆች መርዳቷ ቀጥላለች። እውቀቷና ብልህነቷ የአዒሻ የአዕምሮ ብስለትና ፍጥነት ለጥቂቶች ብቻ የተሠጠ የሚባል ዓይነት ነበር። ከመምህራኖች ሁሉ ምርጡ መምህር ዘንድ የምትማር የኃይማኖት ተማሪ ብትሆንም እንዲሁ የተሠጣትን ብቻ ተቀብላ የምትነፍስ አልነበረችም። ይልቅ፤ ተመራማሪ ጭንቅላትና ጠያቂ አዕምሮ ነበራት። መታወቂያዋም ይኀው ነው። ነብዩ እየመለሱ እሷ ግን መላልሳ እየጠየቀች የምትታይባቸው ብዙ አጋጣሚዎችም ነበሩ። ለአብነት ያህልም፡- በአንድ አስፈሪ ሌሊት እርሳቸው ለሞቱ ሶሃባዎች ዱዓእ ሊያደርጉ በወጡበት ሳያውቁ እርሷ ግን ተከትላቸው መምጣቷን ሲያስተውሉ “ለምን በዚህ አስፈሪ ጨለማ ተከተልሽኝ? ጂኒሽ ጎብኝቶሽ እንዴ?” አዒሻ ግን ይህን አጋጣሚ እንኳ ጥያቄ ለመጠየቅ ተጠቀመችበት። ምን አለች? “ሁሉም ሰው የሚከታተለው ጂን አለ እንዴ?” ነብዩም (ሰ.ዐ.ወ) “አዎ እኔን ጨምሮ ጂን ይከታተለናል። ነገር ግን የኔውን አላህ አስልሞታል (በክፉ አያዘኝም)” አሏት። ሌላም የአዒሻን ጠያቂ ባህሪ የሚያሳይ ምሳሌ ማሳየት ይቻላል። ነብዩ ስለ ዕለተ ትንሳዔ ሲናገሩ ሁላችንም ራቁታችንን ያልተገረዝን ሆነን እንደምንቀሰቀስ ሲገልጹ አዒሻ (ረ.ዐ) እንደተለመደው “ታዲያ ሁሉም እርቃኑን ሆኖ ሲነሳ አንዱ የአንዱን ኃፍረተ-ገላ ሊያይ ነው?” ስትል ጠየቀች። ነብዩም “አዒሻ ሆይ! የእለቱ ችግር አንዱ የአንዱን ኃፍረት ለማየት የሚያስችለው አይደለም” ሲሉ መለሱላት። ለከፍተኛው ብልሃቷ ምስጋና ይግባውና አዒሻ ኢ-ምክንያታዊ ለሆኑና ከቁርኣን አስተምህሮ ጋር የሚጋጩ “ኃይማኖታዊ” ተግባራትን ታግሳ የምታልፍበት ልብ አልነበራትም። እሷ በምንም ሁኔታ የቁርኣን አስተምህሮ ከምክንያታዊነት ጋር አይጋጭም የሚል ጽኑ እምነት ነበራት። እንዴት ሆኖስ ይጋጫል አላህ ራሱ “በቁርኣኑ ውስጥ ምንም መጋጨትን አታገኙም” እያለ? በዚህ እይታዋ ምክንያት የአብደላህ ኢብኑ ዑመርን “አንድ ሠው ሲሞት ቤተሰቦቹ በሚያለቅሱት መረን የለቀቀ ለቅሶ ምክንያት ይቀጣል” የሚለውን ሐዲስ ሳትቀበል ቀርታለች። ምክንያቷም፤ “ቁርኣን ‘ማንም ነፍስ የማንኛይቱንም ኃጢያት አትሸከምም’ እያለ ነብያችን እንዴት እንዲህ ይላሉ?” የሚል ነው። ሌላኛው የአዒሻ ተመራማሪነት ማሳያ የሚሆነው ነብዩ “ውሻ፣ አህያና ሴት እነዚህ ሶስት ነገሮች ሶላት ያበላሻሉ።” ብለዋል መባሉን አለመቀበሏ ነው። አዒሻ ይሄንን አባባል ስትሰማ “ምን ያህል ብትደፍሩን ነው እኛን ከውሻና ከአህያ ጋር የምታነፃፅሩን? ነብዩ እንኳ እኔ ተኝቼ ለሊት ሲሰግዱ ሱጁድ ማድረጊያ ቦታቸው ላይ እግሬን ዘርግቼ ሲያገኙ እግሬን ቀስ አድርገው ይገፉትና ሱጁዳቸውን ያደርጋሉ” አብደላህ ኢብኑ ዑመር ሴቶቹን በትጥበት (ጉስል) ወቅት ጸጉራቸውን እንዲፈቱ ማዘዙን ስትሰማ “ታዲያ አንድነቱን ጸጉራቸውን እንዲላጩ አያዛቸውም ነበር? እኔኮ ከነብዩ ጋር በአንድ የውሃ መያዣ ስታጠብ ጸጉሬ ላይ ሶስት ጊዜ ውሃ ከማፍሰስ ውጪ ፀጉሬን አልፈታውም ነበር።” ማለቷ ይነገራል። አዎንታዊ ምልከታዋ የአዒሻን አስደናቂ ባህሪና ጥንካሬ ለመግለጽ በሕይወቷ እጅግ አስቸጋሪ የሆነውን አጋጣሚ፣ በሀሰት የዝሙት ክስ ሲቀርብባት እንዴት እንዳለፈችው መግለጹ ጠቃሚ ነው። ይህ ክስ ሲቀርብባት አዒሻ እጅግ አዘነች በጣም ኃይለኛ ድብርት ውስጥ ገባች። ሆኖም፤ ፈጽሞ አላፈገፈገችም፤ ለማንምም አላጎበደደችም። ይልቅስ፤ መተማመኛዋን አላህን በማድረግ እሱ ራሱ ንጽህናዋን እስኪገልጽ ድረስ በጽናት ቆመች። አላህ ንጽህናዋን እንደሚገልፅ እርግጠኛ ብትሆንም ቅሉ በሷ ምክንያት አላህ ለመልክተኛው ወህይ (ራዕይ) ያወርዳል ብላ ግን አልጠበቀችም ነበር። ዳሩ ግን፤ አላህ ሙሉ ሱራ (ምዕራፍ) ሲያወርድ በተለያዩ ቦታዎች ላይ የሷን ንጽህናና ታማኝነት ሲገልጽ ነብዩን ለማመስገን ፈቃደኛ ሳትሆን ቀረች። አላህን ብቻ ነው የማመሰግነው በማለት በአቋሟ ጸናች። ይህን ያለችው ግን ነብዩ ላይ ሥርኣት ለማጣት ሳይሆን የአላህን መብት ለርሱ ብቻ ከመስጠት አንጻር ነው። ይህ ተግባሯ ለሁሉም ሙስሊሞች እንደ ምርጥ ምሳሌ ሊቀርብ የሚችል ጉዳይ ነው። ምድራዊ ኃይላት የቱንም ያህል ቢሆኑ ከአላህ ጋር አይወዳደሩም። ለነገሩ ይህ አይነቱ ውስጣዊ ጥንካሬ ቀደምት ሙስሊሞች የነበራቸው ኃብት ነበር። አሁንም ለአዎንታዊ አመለካከቷ ምስጋና ይግባውና አዒሻ ኢ-ፍትሃዊነት፣ ኢ-ሞራላዊና ውሸት ያለችውን ነገር ከመጋፈጥ ወደ ኋላ ብላ አታውቅም። አንዳንዶች አቡበከር ሲዲቅ ከሞተ በኋላ እርሱ ላይ አቃቂር ለመፈለግ ሲሞክሩ ጠራቻቸውና አቡበከር በሕይወት ዘመኑ የፈጸማቸውን ተግባራት፤ ያደረጋቸውን ገድሎች እና ስኬቶቹን በመግለጽ ከርሱ ላይ ያገኙት ምን አይነት ሥህተት እንደሆነ ጠየቀቻቸው አንዳቸውም መልስ አልነበራቸውም። በኸሊፋዎቹም ላይ (ሙዓውያን ጨምሮ) አንድ የፖሊሲ ስህተት ካየች ሳትናገራቸው አልፋ አታውቅም ነበር። አንዴ ሴቶች ቀብር ዚያራ እንዳያደርጉ እቀባ ነበር። እሷ ታዲያ መካ በሄደችበት የወንድሟን ቀብር ለመዘየር በቆመችበት አንድ ሠው መጣና “ነብያችን (ሰ.ዐ.ወ) ሴቶች ቀብር እንዳይዘይሩ ከልክለዋል” አላት። እሷም “ነብያችን ቀብር መዘየርን ለወንድም ለሴትም ከልክለው የነበረ ቢሆንም በኋላ አንስተዋል።” አለችው። በሷ ግንዛቤ መሠረት እቀባው ለሁለቱም ጾታ እኩል ተነስቷል። ለሴቶች አልተነሳም የሚባልበት አንዳችም ማረጋገጫ የለም። በሷ ጥንካሬም የእናታችን ሰፍያህ ፍላጎት ተሳክቷል። እናታችን ሰፍያህ ለአይሁዱ ወንድሟ የሃብቷን አንድ ሶስተኛ ለመስጠት ብትፈልግም ኸሊፋው ግን “ከነብዩ አስተምህሮ ውጪ ነው” በሚል ሊፈቅድላት አልቻለም። ሆኖም፤ በአዒሻ ያላሰለሰ ጥረት የእናታችን ሰፍያህ ፍላጎት ሊሳካ ችሏል። በውርስ ህግ ላይ የነበራት ከፍተኛ ብቃትና በራስ መተማመን በሌሎች ጉዳዮች ላይም እንድትሳተፍና ሴቶች በሙስሊም ማኅበረሰብ ውስጥ ስላላቸው ሚና ያለውን አስተሳሰብ የሚለውጥ ነው። ለአብነት ያህል ሴቶች ከሶላተል ጀናዛ ስግደት እንዲታቀቡ መደረጉን መቃወሟ ነው። እንዲያውም አንዳንድ ጊዜ ጀናዛውን አስመጥታ መስጂድ በማስገባት የነብዩ ባለቤቶች እንዲሰግዱበት ታደርግ ነበር። በሁሉም የህይወት መስክ ተሳታፊ አዒሻ ለሴቶች ማኅበራዊ ተሳትፎ አቻ የማይገኝላት ድንቅ ምሳሌ ናት። ምክንያቱም፤ አዒሻ ከነብዩ ሞት በኋላ እንኳ በየትኛውም ኢስላማዊ ሕይወት ውስጥ ከመሳተፍ ወደ ኋላ ብላ አታውቅምና። በነብዩ የሕይወት ዘመን ደግሞ ጦር ሜዳ ድረስ በመሄድ የተሳትፎዋን ጥግ አሳይታለች። በዐሊይ ላይ በተካሄደው ፍልሚያም “የዑስማንን (ረ.ዐ) ገዳዮች ለመበቀል ዐልይ ቸልተኝነት አሳይቷል” በሚለው የተሳሳተ ድምዳሜዋ ምክንያት ዐሊይን ለመውጋት የተሠለፈውን ጦር መርታለች። በኋላ በዚህ አቋሟ ብትጸጸትም ዋናው ጉዳይ ግን ሴት ብትሆንም ሐሳቧን ለማሳካት እስከ ጦርነት ድረስ ለመሄድ እንደማትመለስ ማወቁ ነው። በሷ እይታ ሴት በኢስላም ያላት ሚና ቤት ውስጥ የታጠረ አይደለም። ስትፀፀትም የተጸጸተችው በዐልይ ላይ በያዘችው አቋም እንጂ በነበራት ተሳትፎ አልነበረም። ከነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) ጎን ሳይሆን ከእህቶቿ (ከሌሎቹ የነብዩ ባለቤቶች) ጎን በጀነት አል-ባቂ ለመቀበር የመረጠችውም ነብዩን በዐልይ ላይ በነበራት አቋም አፍራቸው ነው። እውቀት በማምረት ረገድ የነበራት ተሳትፎ አዒሻ ተፍሲር፣ ሐዲስ፣ ፊቅሂ እና ታሪክን በመሳሰሉ ኢስላማዊ የዕወቀት ዘርፎች እንዲሁም በዐረብኛ ቋንቋ እና በሕክምና የነበራት እውቀት በሶሃባዎችና በተከታዮቻቸው በሠፊው የሚታወቅ ጉዳይ ነው። ሌላው ቀርቶ ታላላቆቹ የነብዩ ባልደረቦች አቡበከርና ዑመር እንዲሁም የተቀሩት የነብዩ ባለቤቶች የአንድን ጉዳይ የመጨረሻ ውሳኔ አዒሻን ያማክሯት ነበር። ከሰባቱ ታላላቅ የመዲና ቃዲዎች መካከል አንዱ የሆነው አቡ ሰለማህ ቢን አብዱራህማን “በሕይወቴ የአዒሻን ያህል ሠፊ የሐዲስ ግንዛቤ፣ ለሙስሊሞች አስፈላጊ በሆኑ አጀንዳዎች ላይም ጥልቅ የፊቅሂ ዕውቀት ያለው እና የቁርኣን አንቀጾችንም መችና ለምን እንደወረዱ አብጠርጥሮ የሚያውቅ በውርስ ህግጋት ላይም የሚወዳደራት ሠው አላየሁም” ሲል ምስክርነቱን ሰጥቷል። አዒሻ ከአላህ መልክተኛ (ሰ.ዐ.ወ) ሞት በኋላ የመምህራን መምህርት (አሰልጣኝ) ሆና አገልግላለች። በነብዩ መስጂድ ውስጥ የሚያስተምሩ ሠዎችንም ሲሳሳቱ ስታይ ታርማለች ጥያቄ ሊጠይቃት የመጣውንም መልስ ትሠጠዋለች። ከሷ ትምህርት ከቀሰሙ ሠዎች ውስጥ ጥቂቶቹ አብደላህ፣ ቃሲም፣ ዑርዋህ እና ዑምራህ ቢንት አብዱራህማን አል-አንሳሪ ይገኙበታል። ጥልቅ የሆነው የፊቅሂ ዕውቀቷ ብቻዋን ኢጅቲሃድ እንድታደርግ አስችሏታል። አል-ቃሲም እንደዘገበውም ከራሷ ኢጅቲሃድም በመነሳት በአቡበከር፣ በዑመርና በዑስማን ዘመን ከዚያ በኋላም እስከ ሕይወቷ ፍጻሜ ትምህርቶችን ስትሰጥ ኖራለች። ከላይ እንደተገለጸውም የአዒሻ ኢጅቲሃድ የተመሠረተው ባላት ጥልቅ የቁርኣን እውቀት ላይ የተመሠረተ ነው። አንድ ሠው ስለአለማግባት ሲጠይቃት “አግባ አላህ ‘በርግጥ ከአንተ በፊት መልክተኞችን ልከናል፤ ለሁሉም ሚስቶችንና ልጆችን ሠጥተናል’ የሚለውን የአላህ ቃል አልሰማህምን? ስለዚህ፤ ከማግባት ረስህ አታቅብ” አለችው። ኢጅቲሃዷ ከማንምና ከምንም ነጻ መሆኑን የሚያሳየን አንዳንድ ጊዜ እይታዋ ከሌሎቹ ሶሃባዎች እይታ ጋር ቀጥታ የሚቃረን መሆኑ ነው። አንዱ መጣና “አንዲት ሴት ረጅም መንገድ ስትሄድ ሁሌ መህረም (ባል ወይም የቅርብ ዘመድ) ሊከተላት ይገባልን?” ሲል ጠየቃት። እሷም “ሁሉም ሰው ሙህረም ይኖረዋልን?” ስትል መለሠችለት። ማጠቃለያ በተለይም፤ የአዒሻ ሕይወት አስደማሚ የሚሆነው የነበረችበትን ዘመን በትኩረት ስናጤን ነው። በዚህ ዘመን የሚኖሩ ሴቶች እንኳ አላህ የሠጣቸውን ችሎታ መጠቀም በማይችሉበት ኹኔታ አዒሻ በ6ተኛውና በ7ኛው ክፍለ ዘመን ያን የመሠለ ሕይወት መምራቷ ልዩ ምሳሌና ፋና ያደርጋታል። ገና ከልጅነቷ አንስቶ በንጹህ እስላማዊ አየር ውስጥ አደገች፤ ሆኖም እስረኛ አልሆነችም። ሐሳቧን በልበ-ሙሉነት ከመግለጽና በማኅበረሠቡ ጉዳዮች ከመሳተፍ የማህበረሰቧም መሪ ከመሆን ያገዳት አንዳችም ነገር አልነበረም። በቀላሉ ለማስቀመጥ አዒሻ ለአላህና ለመልክተኛው (ሰ.ዐ.ወ) የተሰዋ ክቡር ሕይወትን መርታለች። ይህን አጭር መጣጥፍ በራሷ በእናታችን ንግግር እንዘጋዋለን። ምን አለች? “ሠዎችን ለማስደሰት ብሎ አላህ ያስከፋ አላህ ለሠዎች አሳልፎ ይተወዋል፤ አላህን ለማስደሰት የፈለገ ግን አላህ

14356

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%BE%E1%88%98%20%E1%8D%8D%E1%88%8D%E1%88%B0%E1%89%B3

ጾመ ፍልሰታ

ጾመ ፍልሰታ (ከዋርካ የተወሰደ፦) <ፍልሰታ የሚለው ቃል የሚገልጸው ከአንድ ቦታ ወደ ሌላ ቦታ ለቆ መሔድን መሰደድን መፍለስን ያመለክታል። ይህም የእመቤታችንን ሥጋ ከጌቴሴማኒ ወደ ገነት መፍለሱን በኋላም በገነት በዕፀ ሕይወት ሥር ከነበረበት መነሣቱን ለማመልከት ይነገራል። ጾመ ፍልሰታ እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ዓመት በዚች ምድር ኖራ እንደ አንድ ልጇ መሞቷን መነሣቷንና ማረጓን ያዩ ዘንድ ሐዋርያት የጾሙት ጾም ነው። ጾሙ ከነሐሴ ቀን እስከ ነሐሴ ቀን ሲጾም የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን በዐዋጅ ከደነገገቻቸው ሰባቱ አጽዋማትም አንዱ ነው። ሃይማኖታዊ መሠረት እመቤታችን ከአባቷ ከኢያቄም እና ከናቷ ከሐና ነሐሴ ቀን ተፀንሳ ግንቦት ቀን በሊባኖስ ተወልዳለች። <እምሊባኖስ ትወጽዕ መርአት ከሊባኖስ ሙሽራ ትወጣለች እንደተባለ እመቤታችን በእናት አባቷ ቤት ሦስት ዓመት፤ በቤተ መቅደስ አሥራ ኹለት ዓመት፤ ከልጇ ከወዳጇ ከኢየሱስ ክርስቶስ ጋር ሠላሳ ሦስት ዓመት ከሦስት ወር ከዮሐንስ ወልደዘብዴዎስ ዘንድ አሥራ አራት ዓመት ከዘጠኝ ወር ቆይታ በ ዓመት ዕድሜዋ በ፵፱ ዓ/ም ከዚህ ዓለም በሞት ተለይታለች። የእመቤታችንን ስም የሚገልጹ የውዳሴ ጽሑፎችም በዕድሜዋ ልክ ተደርሰዋል። ለምሳሌ የውዳሴ ማርያም ቁጥር ነው፤ የመልክዐ ማርያም ቁጥርም ነው። ባረፈች ጊዜ ቅዱሳን ሐዋርያት ተሰባስበው አስከሬኗን ይዘው ወደ ጌቴሴማኒ መቃብር ለማሳረፍ ሲሄዱ አይሁድ ለተንኮል አያርፉምና ተተናኮሏቸው። ቀድሞ ልጇ ሞቶ ተነሣ፣ ዐረገ እያሉ ሲያስቸግሩን ይኖራሉ: ደግሞ አሁን እሷም ተነሣች፣ ዐረገች ሊሉ አይደል በማለት አይሁድ ተሰባስበው አስከሬኗን ለማቃጠል ሲተናኮሉ እግዚአብሔር በተአምር ከነዚያ አይሁዶች አድኗቸዋል የእመቤታችንንም አስከሬን ነጥቆ ከሐዋርያው ከቅዱስ ዮሐንስ ጋር በገነት በዕፀ ሕይወት ሥር አኑሮታል። ከዚያ በኋላ ሐዋርያት ሥጋዋን አግኝተው ይቀብሩት ዘንድ በዐረፈች በስምንተኛው ወር ከነሐሴ ጀምሮ እስከ ነሐሴ ቀን ድረስ ኹለት ሱባዔ ይዘው በአሥራ አራተኛው ቀን ሥጋዋን ከጌታ ተቀብለው በጸሎትና በምህላ በፍጹም ደስታ በጌቴሰማኔ አሳረፉት በሦስተኛውም ቀን ተነሥታ ስታርግ ከሰኡቃዊያን ወገን የሆነው ሐዋርያው ቅዱስ ቶማስ አያት። እርሱም በቀብር ሥርዓቱ ጊዜም አልነበረም። ሀገረ ስብከቱ ህንድ ስለነበር ሊያስተምር ወደዛው ሂዶ ነበርና። በዚያም ሲያስተምር ሰንብቶ በደመና ተጭኖ ሲመጣ ያገኛታል። ትንሣኤዋን ከርሱ ሰውራ ያደረገች መስሎት አዝኖ «ቀድሞ የልጅሽን ትንሣኤ ሳላይ ቀረሁ አሁን ደግሞ ያንቺን ትንሣኤ ሳላይ ቀርቼ ነውን ብሎ ቢያዝንባት እመቤታችንም ከርሱ በቀር ማንም ትንሣኤዋን እንዳላየ ነግራ አጽናናችው። ለሌሎቹ ሐዋርያትም እንዲነግራቸው ለምልክትም /ለምስክርም እንዲሆነው ሰበኗን /መግነዟን ሰጥታው ዐረገች። ቶማስም ኢየሩሳሌም ደርሶ ሐዋርያትን «የእመቤታችን ነገርስ እንደምን ሆነ?» ሲል ቢጠይቅ «አግኝተን ቀበርናት እኮ» አሉት። እርሱ ምስጢሩን አዉቆ ደብቆ «ሞት በጥር በነሐሴ መቃብር» እንዴት ይሆናል አይደረግም ይላቸዋል። ሊያሳያቸውም መቃብሩ ዘንድ ሂደው ቢከፍቱት አጧት። እርሱም «አታምኑኝም ብዬ እንጂ እርሷስ ተነሥታ ዐርጋለች» በማለት ኹኔታውን ተረከላቸውና ለምስክር ይሁንህ ብላ የሰጠችውን ሰበኗን አሳያቸው። ከዚህ በኋላ ለበረከት ይሆናቸው ዘንድ ሰበኑን ተካፍለው ወደየአህጉረ ስብከታቸው ሄዱ። ዛሬ በቅዳሴ ጊዜ ዲያቆኑ በሚይዘው የመጾር መስቀል ላይ በሁለት ቀዳዳዎች አልፎ ተጠምጥሞ የምናየው መቀነት መሰል ጨርቅ የዚያ ሰበን ምሳሌ ነው። በዓመቱ ሐዋርያት ከያሉበት ተሰባስበው ቶማስ ትንሣኤሽን አይቶ እኛስ እንዴት ይቀርብናል ብለው ከነሐሴ ቀን ጀምርው ሱባዔ ቢይዙ ከኹለት ሱባዔ በኋላ እንደገና ትንሣኤዋንና ዕርገቷን ለማየት በቅተዋል። ሐዋርያዊት የሆነች የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያናም ምእመኖቿ ከእመቤታችን በረከትን እንዲያገኙ ይጾሙ ዘንድ ይህን ሐዋርያት የጾሙትን ጾም እንዲጾሙ ዐዉጃለች። ምእመናንም በተለየ መልኩ በጾም በጸሎት በሱባዔ ጽሙድ ሆነው ይህን ወቅት ያሳልፋሉ። የእመቤታችን ትንሣኤ ድንገት እንደእንግዳ ደራሽ እንደ ውሃ ፈሳሽ የተደረገ ሳይሆን በቅዱሳት መጻሕፍት በትንቢተ ነቢያት የተገለጸ ነው። ነቢዩ ዳዊት በመዝሙር ቁጥር ላይ «አቤቱ ወደ ዕረፍትህ ተነሥ አንተና የመቅደስህ ታቦትም» ይላል። በዚህም ምእመናንን ወደ ምታሳርፍበት ወደ መንግሥተ ሰማያት የመቅደስህ ታቦት ድንግል ማርያምን ይዘህ ተነሥ አለ። ታቦት የጽላት ማደርያ እንደሆነ ሁሉ እመቤታችንም ለክርስቶስ ማደርያ በመሆኗ አማናዊት ታቦት ትባላለች። ንጉሥ ሰሎሞንም በመኃልየ መኃልይ ዘሰሎሞን ምዕራፍ ቁጥር ላይ «ውዴ እንዲህ ብሎ ተናገረኝ፤ ወዳጄ ሆይ ተነሽ፡ ውበቴ ሆይ ነይ» ብሏል። እዚህ ላይ «ወዳጄ ...ውበቴ»" የተባለች እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ናት ክቡር ዳዊት መዝሙር ቁጥር ላይ «በወርቅ ልብስ ተጎናጽፋና ተሸፋፍና ንግሥቲቱ በቀኝህ ትቆማለች» እንደሚል ልጇ ኢየሱስ ክርስቶስ ለዓለም ቤዛነቱን ከፈጸመ በኋላ ወደ ቀደመ ክብሩ እንዳረገ እመቤታችን ቅድስት ድንገል ማርያምም በቀኙ ትቀመጥ ዘንድ «ተነሽ ነይ» አላት እንግዲህ ይህንና የመሰለዉን ሁሉ ይዘን የእናታችንን ዕረፍቷንና ትንሣኤዋን እንዘክራለን እንመሰክራለንም። ዋቢ ምንጮች

39063

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B0%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8C%88%E1%8A%95%20%E1%8C%88%E1%89%A5%E1%88%AC

ተመስገን ገብሬ

ተመስገን ገብሬ የተወለዱት በጎጃም ጠቅላይ ግዛት በደብረ ማርቆስ ከተማ በ፲፱፻፪ ዓ/ም ነው፡፡ ዕድሜያቸው ለትምህርት ሲደርስ የቤተ ክህነት ትምህርት ተከታትለዋል፡፡ ቤተሰባቸው ካህናት ከመሆናቸውም በላይ ጎበዝ ተማሪ ነበሩ። ጉብዝናቸው በዘመናዊ ትምህርት ሲከታተሉም ጎልቶ ወጥቷል፡፡ ከጎጃም አዲስ አበባም በመምጣት በስዊድን]] ሚሲይናዊ ትምህርት ቤት ተማሩ በወቅቱ ሀገሪቱ ካፈራቻቸው ጎበዝ ተማሪዎች አንዱ ነበሩ፡፡ ተመስገን በጋዜጠኝነት ሙያ ከመሥራታቸውም በላይ በተለያዩ የመንግሥት መሥሪያ ቤቶች በኃላፊነት ቦታ ተመድበው አገልግለዋል፡፡ ኢትዮጵያ በኢጣሊያ በተወረረችበት ወቅት በአርበኝነት ከጠላት ጋር ተፋልመዋል፡፡ በኋላም ወደ ሱዳን ተሰደው ገዳሪፍ ውስጥ እያሉ ኢትዮጵያዊያንን በልዩ ልዩ መልክ አስተምረዋል፡፡ ጣሊያን ከለቀቀች በኋላ የዘመናዊ አስተሳሰብና ዕድገት ዓላማዋ ዕውን እንዲሆንም ፍፁም የለውጥ አርበኛ ሆነው ሠርተዋል። ተመስገን፣ ኅዳር ቀን ዓ/ም በ አዲስ አበባ ነፃነት ማተሚያ ቤት “የጉለሌው ሰካራም” በሚል ርዕስ ያሳተሙት ድርሰታቸው የመጀመሪያው፣ የታተመ የአማርኛ አጭር ልብ-ወለድ መሆኑ ተረጋግጧል፡፡ የጉለሌው ሰካራም ከመታተሙ በፊት ስለ የካቲቱ ፋሺስታዊ ጭፍጨፋ (ግፊቱን በቀመሱት አርበኛው ደራሲ አገላለጽ፣ ‹‹ዓለም በድንገት ተለውጣ፣ አዲስ አበባም ኢጣሊያኖች ኢትዮጵያውያንን የሚያርዱበት ቄራ ሆና ነበር፡፡››) “የካቲት በሚል ርዕስ እና “ሊቀ-ጠበብት እውነቱ” የተሰኙ ሁለት አጫጭር ልብወለዶችን በጋዜጣ ላይ አውጥተዋል፡፡ ከዚህም ሌላ ‹‹ሕይወቴ›› የተሰኘውን ግለታሪካቸውን ያዘጋጁት አርበኛው አቶ ተመስገን ገብሬ በአምስቱ ዓመት የፋሺስት ወረራ ጊዜም በደረሱት ‹‹በለው በለው አትለውም ወይ፤ የጥቁር አንበሳ አይደለህም ወይ›› በሚለው መዝሙራቸውም ይታወሳሉ፡፡ ማጣቀሻ እና ዋቢ ምንጮች የኢትዮጵያ ጸሓፊዎች በየአመቱ የካቲት 12 ቀን ሲደርስ ከማስታውሳቸው የዚህች አገር ባለውለተኞች መካከል ተመስገን ገብሬ አንዱ ነው፡፡ ይህ ሰው ሀገሩ ኢትዮጵያ በፋሽስቶች እንዳትወረር ብዙ ትግል አካሂዷል፡፡ ከወረራው በኋላም በአርበኝነት ተሰማርቶ የፋሽስቶችን ግብአተ-መሬት ካፋጠኑ የኢትዮጵያ ታላላቅ ደራሲያን መካከል ከግንባር ቀደሞቹ አንዱ ነው፡፡ ተመስገን ገብሬ በ1901 ዓ.ም ጐጃም ደብረማርቆስ ከተማ ነው የተወለደ፡፡ ታህሳስ 15 ቀን 1941 ዓ.ም በ40 ዓመቱ አረፈ፡፡ በትምህርቱ እጅግ ጐበዝ የሚባል በመሆኑ ገና በ15 ዓመቱ የቅኔ መምህር ሆኖ ነበር፡፡ በቤተ-ክህነት ትምህርት በዚህ እድሜ የቅኔ መምህር የሆነ ሰው ከተመስገን ሌላ አልተገኘም ይባላል፡፡ ይህ ሰው በ1918 ዓ.ም ወደ አዲስ አበባ መጥቶ የዘመናዊ ትምህርቱን በስዊድሽ ሚስዮን ተከታትሎ ጨርሷል፡፡ በ1920ዎቹ ውስጥ ጣሊያን ኢትዮጵያን ከመውረሯ በፊት ወረራው ለኢትዮጵያ እንደማይቀር በማወቅ በየአደባባዩ ሕዝብን እየሰበሰበ አንድ እንዲሆንና ጠላትን እንዲመክት ያስተምር ነበር፡፡ በአንድነቷ የጠነከረች ኢትዮጵያን ለመመስረት ብርቱ ትግል አድርጓል፡፡ ተመስገን የኤርትራ ድምፅ የሚሰኝ ጋዜጣ ዋና አዘጋጅም ነበር፡፡ የአልጋ ወራሽ አስፋው ወሰን ኃይለስላሴ የቤት ውስጥ መምህርም ነበር፡፡ በኢትዮጵያ የመጀመሪያው አጭር ልቦለድ የሚባለው የጉለሌው ሰካራም መጽሐፍም ደራሲ ነው፡፡ በአማርኛ ቋንቋ ችሎታውና በአፃፃፍ ቴክኒኩ እጅግ የተዋጣለት ደራሲ መሆኑን ሃያሲያን ይናገራሉ፡፡ ተመስገን ገብሬ በኢጣሊያ ወረራም በፋሽስቶች ሊገደሉ ከሚፈለጉ ኢትዮጵያዊያን መካከል አንዱ ነበር፡፡ በተለይ ደግሞ የካቲት 12 ቀን 1929 ዓ.ም አብርሃ ደቦጭ እና ሞገስ አስገዶም ግራዚያኒ ላይ ቦምብ ወርውረው ካቆሰሉት በኋላ ፋሽስቶች 30 ሺ ያህል የሚገመት የአዲስ አበባን ሕዝብ ጨፍጭፈዋል፡፡ ጣሊያኖች እነ አብርሀ ደቦጭ ግራዚያኒን ለመግደል ያሴሩት በተመስገን ገብሬ ግፊት ነው ብለው በማመናቸው በዋና ጠላትነት ይፈልጉት ነበር፡፡ በዚያን ወቅት ተመስገንም በአጋጣሚ በፋሽስቶች እጅ ይወድቃል፡፡ ግን ተመስገን ገብሬ መሆኑን አላወቁም፡፡ ስሙን ሸሸጋቸው፡፡ እሱንም ሊገድሉት እስር ቤት ባስገቡት ወቅት ጣሊያኖች ኢትዮጵያዊያኖችን ሲጨፈጭፉ በዓይኑ አይቷል፡፡ ከዚህም ጭፍጨፋ በተአምር አምልጦ ወደ ሱዳን ይሰደዳል፡፡ ተመስገን ገብሬ ይህን የየካቲት 12 ቀን 1929 ዓ.ም የተደረገውን ጭፍጨፋ እና በአጠቃላይ በርሱ ሕይወት ዙሪያ ያለውን ውጣ ውረድ ሕይወቴ በሚል ርዕስ ፅፎታል፡፡ ይህን መጽሀፍ በ2000 ዓ.ም የአርትኦት ስራውን የሰራነውና እንዲታተም ያደረግነው እኔ እና ደረጀ ገብሬ እንዲሁም የተመስገን ገብሬ ልጅ ሲስተር ክብረ ተመስገን መሆናችንን በዚህ አጋጣሚ መጥቀስ እወዳለሁ፡፡ ከዚሁ መጽሐፍ ውስጥ የተወሰነውን ክፍል በመውሰድ በወቅቱ ምን ዓይነት ግፍ እንደተፈፀመ ለማስታወስ እሞክራለሁ፡፡ ተመስገን ጭፍጨፋውን በተመለከተ በወቅቱ ለንደን ለሚገኙት ለጃንሆይም ያየውን ጽፎላቸው ሲያነቡት አልቅሰዋል፡፡ ምን ይሆን ለጃንሆይ የፃፈላቸው? ከብዙ በጥቂቱ የሚከተለውን ይመስላል፡- “ከሦስት ቀን የከተማ ጥፋት በኋላ ከሆለታ የመጡ የፋሽስት አውሬዎች በሚመለሱበት ካሚዮን በኋላው በኩል አቶ አርአያን እግራቸውን ጠርቅመው አሰሯቸው፡፡ ካሚዮኑ ሳይጐትታቸው “እኔ ወደ ሰማይ እንድገባ ሰማይ ተከፍቶ ይጠብቀኛል፡፡ እየሱስንም በዚያ አየዋለሁ፡፡ ደስ ይለኛል፡፡ ደስ ይለኛል፡፡ ደስ ይለኛል!” የሚለውን የሚሲዮን መዝሙር ዘመሩ፡፡ ፋሽስቶቹም የተሻለውን መዝሙር ብትሰማ ይሻልሃል አሏቸውና ዱኪ ዱኪ የሚለውን መዝሙራቸውን ዘመሩ፡፡ ካሚዮኑም ሞተሩን አስነስቶ ሲነዳ ታስረው ቁመው ነበርና ያን ጊዜ ዘግናኝ አወዳደቅ አቶ አርአያ ወደቁ፡፡ ካምዮኑም እየፈጠነ ጐተታቸው፡፡ ከአዲስ አበባ እስከ ሆለታ አርባ ኪሎ ሜትር ይሆናል፡፡ ካምዮኑ ከዚያ ሲደርስ ያ ከካሚዮኑ ጋር የታሰረው እግራቸው ብቻ እንደተንጠለጠለ ነበርና የካሚዮኑ ነጂ ከካሚዮኑ ፈታና ለውሾች ወረወረው፡፡ እኔንም ያለሁበትን ቤት ሰብረው ከዚያ ቤት ያለነውን አውጥተው ከየመንደሩም ሕዝቡን አጠራቅመው ኑረዋል፡፡ ከዚያም መሐል ጨመሩን፡፡ ስምንት መትረየስ በዙሪያችን ጠምደዋል፡፡ በዚያም ቦታ ቁጥራቸው በብዙ የሆኑ ሐበሾችን አስቀድመው ገለዋቸዋል፡፡ ሬሣቸውም ተቆላልፎ በፊታችን ነበረ፡፡ እኛንም በዚያ ሊገድሉን ተዘጋጁ፡፡ ለመትረየስም ተኩስ እንድንመች ያንዳችንን እጅ ካንዱ ጋር አያይዘው አሰሩን፡፡ አሥረውን ወደ መተኰሱ ሳይመለሱ አንድ ታላቅ ሹም መጣ፡፡ የርሱም ፖለቲካ ልዩ ነበረ፡፡ ፋሽስቶች የሚያደርጉትን የሰላማዊ ሕዝብ መግደል፤ ሕፃናቶችን ከአባትና እናታቸው ጋራ በቤት ዘግቶ ማቃጠል መልካም ብሎ ቢወድ እንኳን እኒያ ቦምብ በቤተ-መንግስቱ ስብሰባ የወረወሩት ሐበሾች ሳይታወቁ እንዲቀሩ አይወድም ነበርና ስለዚህ ካሚዮኖች ይዞ እየዞረ ፋሽስቶች የሚገድሉትን እያስጣለ ወደ እስር ቤት ለምርመራ ይወስድ ኑረዋል፡፡ እኛንም እንዲተኮስብን ታሰረን ከቆምንበት ከቅዱሰ ጊዮርጊስ ጠበል አጠገብ ካለው ሸለቆ እስራታችንን አስፈትቶ በአምስተ ረድፍ ወደላይኛው መንገድ ለመድረስ ስንሄድ በአካፋ ራሳቸውን የተፈለጡ እጅግ ብዙ ሰዎች ነበሩ፡፡ ምራቄ ደረቀ፡፡ በካሚዮኑ ወደ እስር ቤት አስወሰደን፡፡ ለጊዜው እስር ቤት ያደረጉት ማዘጋጃ ቤትን ነበር፡፡ ከማዘጘጃ ቤቱ በር ስንደርስ በአምስት ካምዮን ያጠራቀመንን ሰዎች በዋናው መንገድ እንድንቆም አዘዘን፡፡ ዙሪያችንንም ከበው በሳንጃ እየወጉን ጨፍቅ ብለን በመንገዱ ቆምን፡፡ ከወደኋላችን ትልቁን የጣሊያን ካሚዮን በላያችን ላይ ነዱብን፡፡ አስራ ስምንት ቆስለው አልተጨረሱም፤በሳንጃ ጆሮአቸውን ወጓቸው፡፡ በአንድ ጊዜ ማለት አርባ ስምንት ሰዎች ጨፈለቀ፡፡ ተካሚዮኑ ወደኋላ ያፈገፈጉትን እሥረኞች ዙሪያውን ሳንጃ መዘው የቆሙት ወጓቸው፡፡ እኔም በካምዮኑ ጉልበቴን መታኝ፡፡ ያን ጊዜ የቆሰልሁት እስከ ዛሬ ለምጥ ይመስላል፡፡ የቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ-ክርስትያን ተቃጥሎ ኑሯል፡፡ እንደ ማታ የፀሐይ ጮራ ከምዕራብ በኩል ይታያል፡፡ በለሊት ወስደው ከገደሉት በእስር ቤት የቀረው ያንሳል፡፡ ነገር ግን በዚህ ለመግደል ሲያወጡ የሚበልጥ በዚያ በር ያገቡ ነበር፡፡ በበነጋው ከተደበደበው ሕዝብ ከኪሱ የተገኘውን እየቆጠሩ ለሹሙ አስረከቡ፤ እኔም ከጽሕፈት ቤቱ ፊት ለፊት ነበርሁ፡፡ የደበደቧቸውን የሐበሾችን የጋብቻ ቀለበታቸውን በሲባጐ እንደ መቁጠሪያ ሰክተው ደርድረው በአንገታቸው አግብተው አቀረቡት፡፡ አንዱ ቆጥሮ መዝኖም እስኪያስረክብ ሌላው ገና ባንገታቸው ነበር፡፡ ንፁህ የሆነውንም ልብስ በካምዮን አምጥተውት ነበርና አየቆጠሩ እስኪረከቡ፤ ገናም ሳይገቡ ገፈዋቸው ኖሯል፡፡ ስለዚህም ከጥቂቶች በቀር ሙሉው ልብስ በደም አልተበላሸም፡፡ በመሬትም ጣል ጣል እያደረጉ እየቆጠሩ እስኪረከቡ የጥቂቶች ልብሶች ገና እስከ ትኩስ ደም ኑረው ከመሬት መልሰው ሲያነሱዋቸው አፈር እና ግብስባሱን እየያዙት ሲነሱ አየሁ፡፡ ይህን ባዬ ጊዜ አንዱ ብድግ ብሎ እንደ እብድ ተነሳ፡፡ “እርሷን አሁን ከመሬት አፈር ይዛ የተነሳችውን ደም እግዚአብሔር አየ፤ ሊፈርድ ነው፡፡ ይህ ክፉ ስራችሁ በጭካኔ ሕዝቡን የሰው ሕይወት በማጥፋት ትጫወታላቸሁ፡፡ የገደላችኋቸው ወገኖቻችን ቀለበት በሲባጐ ሰክታችሁ መዝናችሁ ወሰዳችሁ፡፡ ደማችንን መሬቱ መጠጠው፤ ሬሳውም እንደ ገለባ ተከመረ፡፡ ስትገድሉ እግዚአብሔር ሊፈርድባችሁ ነው፡፡ ይኸው አሁን የእግዚአብሔር ሚዛን ሞላ፡፡ እንግዲህ ኢትዮጵያን ከቶ አትገዙም፡፡ እኔንም አሁን ልትገድለኝ ነው” አላቸው፡፡ ገናም ነገሩን ሳይጨርስ አምስት ቦምብ ተወረወረ፡፡ በአጠገቡ ያሉ ሁሉ ተቆላልፈው ሰማንያ ሰዎች ወደቁ፡፡ ካሚዮንም ሬሳውን ለመውሰድ አመጡ፡፡ ሬሳውን በአንድ ካሚዮን ከወሰዱ በኋላ ሌሎች ካሚዮኖችም ቁስለኞችን ለመውሰድ አመጡ፡፡ በብርቱም የቆሰሉትን እያነሱ ወስደው ከእስር ቤት በር በመትረየስ ተኰስዋቸው፡፡ በጥቂት የቆሰሉት ሰዎች ግን ቁስላቸውን አየሸሸጉ እንደ ደህና እየመሰሉ በእስረኛው መሐል ተሸሸጉ፡፡ ኢጣሊያኖችም እየበረበሩ ጥቂትም ቆስሎ ቢሆን ልትታከሙ ነው እያሉ እየመረጡ ከበር ገደሏቸው፡፡ ቁስል የሌላቸውንም እየነዱ ሲያወጡ “እረ እኛ ጤነኛ ነን አልቆሰልንም” እያሉ ቢጮሁ “አይሆንም ትታከማለህ፤ ቆስላችኋል” ብለው እየጐተቱ አውጥተው ከማዘጋጃ ቤት በር ሲደርሱ የሳንቃውን ቋሚ ዘንግ የሚመስሉትን ብረቶች በሁለት እጃቸው አንቀው ይዘው አልወጣ አሉ፡፡ በእንጨት ላይ እያሰለፉ ገደሏቸው፡፡ ቀኑ ብርቱ ፀሐይ ነበር፡፡ በዚያ እስር ቤት በማዘጋጃ ቤት ሜዳ ነበርና ብርቱ ክቢያ ተከበን ታላቅ ፍርሃት ነበር፡፡ ውሃና መብልም አላገኘንም፡፡ በሦስተኛው ቀን ጊዜውም ስድስት ሰዓት ሲሆን አስራ ሰባት ሰዎች በውሃ ጥማቱ ሞቱ፡፡ ይህም ቀን ጨለመ፡፡ እህልና ውሃ ሳናገኝ ሦስተኛው ቀን ነበርና ገንዘብም አየተቀበሉ በኰዳቸው ጣሊያኖች ለእስረኞች ውሃ መሸጥ ጀመሩ፡፡ ሕይወታችንም በዚህ ስቃይ ውስጥ ታንቃ ስንጨነቅ መሸ፤ እንጂ ለቀን ቀኑ ረጅም ነበር፡፡ ከዚያ ረሐብና ውሃ ጥማት እንዲገድሉን መርጠን ነበር፡፡ ይህንንም ከልክለውን ሁለት ካሚዮን አምጥተው ከዚህ ወደሚሰፋ እስር ቦታ ሊወስዱን እየቆጠሩ ስሙን እየፃፉ 30ውን አሳፈሩት፡፡ እንደተናገርኩት እኔ በጽህፈት ቤቱ በር አጠገብ ስለነበርኩ እስረኛውን አየቆጠሩ አያሳፈሩ መጓዝ የጀመሩ ከወዲያ በኩል ነበርና ስለዚህ የኔ መሄዴ ዘግይቶ ነበር፡፡ ብዙ የሚያሳዝን ቁም ነገሮች በመዘግየቴ አየሁ፡፡ ሦስት ሴቶች በወሊድ ተጨንቀው ኖረዋል፡፡ ሊወልዱም ቦታ አላገኙምና በአስረኛው ግፊ ተጨፍልቀው ሞተዋል፡፡ ሦስቱም ከትንንሽ ህፃናቶቻቸው ጋር ሬሳቸው ወድቆ አየሁት፡፡ በውሃ ጥማትና በረሃብ እነርሱም በቦምብ ከገደሉት ከሞተው ሰውና ከሬሳው ብዛት የተነሳ እኒህን በወሊድ የሞቱትን ያስተዋላቸው አልነበረም፡፡ እኔንም ሊገድሉኘ ስሜን በሊስት ይዘው ይፈልጉኝ ነበርና ስሜን ፅፈው ሊያሳፍሩኝ ሲሉ ሌላ ስም ነገርኳቸው፡፡ በካሚዮንም እስረኛውን ወደወሰዱበት ስፍራ አጓዙን፡፡ በመንገድም የካሚዮኑ መብራት በሚወድቅበት እንመለከት ነበር፡፡ መንገዱ ሁሉ ሬሳ ተሞልቶ ነበር፡፡ በገደሏቸው በሐበሾች ሬሳ ተሞልቶ ነበር፡፡ ዝም ብለው በላዩ ይነዱበት ነበር፡፡ በሬሳው ብቻ አይደለም፡፡ ነገር ግን ሬሳውን ደግሞ በካሚዮናቸው በጨፈለቁት ወቅት በሰው ሬሳ መንገዱ ተበላሽቶ ያስጸይፍ ነበር፡፡ ከመንገዱም ዳር የወደቁትን ሬሶች የካሚዮኑ ብርሃን በወደቀባቸው ጊዜ ድመቶች ጐንጫቸውን ነክሰው ጺማቸውን እያራገፉ ሲበሏቸው አየሁ፡፡ ካሚዮኑ ከእስር ቤቱ በር ፊት በር በሚባለው በደረሰ ጊዜ ከካሚዮን እንድንወርድ አደረጉን፡፡ በኋላ በኩል ከነበሩት መጀመሪያ የወረዱትን ቦምብ ወርውረው ገደሏቸው፡፡ የቀረነው አንወርድም ብለን ራሳችንን በውስጥ በሸሸግን ጊዜ በኋላ በኩል ነጂው በሚቀመጥበት በኩል መትረየስ አምጥተው አስገብተው ተኩሰውብን ሞላዎችን ገደሏቸው፡፡ የቀረነው እየዘለልን ከካሚዮን ወረድን፡፡ ለጥይቱ ፈርተው በኋላ በኩል ሸሽተው ነበርና የወረደም የለም፡፡ የእስር ቤቱ በር ክፍት ስለነበር እየፈጠንን ሩጠን ተጨመርን፡፡ ሌሊቱንም ሁሉ እስረኛውን እያጋዙት ሲጨምሩት አደሩ፡፡ ይህም ቦታ ጠፍ ሁኖ የኖረ ነበረና ሳማና ልት የሚባለው ምንስ ወራቱ መጋቢት ቢሆን ቅጠሉ ለምልሞ ነበር፡፡ በታላቅ ረሃብና ውሃ ጥማት የተጨነቀው እስረኛ ያንን መራራ ቅጠል በላ፡፡ ሲጠጣ ይህን ቅጠል ያሳደሩ ስሩን እየገፈፉ በሉ፡፡ እኔም ምን የሚበላ ነገር ይህ ፍጥረት አገኘ? ባገኘው ህይወት ነው ብዬ ወደሚያላምጡት ሰዎች ሔድሁ፡፡ የሚያውቀኝ ሰው አገኘሁና ከዚያ ስር ቆፍሮ ሰጠኘ፡፡ እኔም ወስጄ ለባልንጀሮቼ አካፈልኋቸው፤ለውሃ ጥማት ይህን ማላመጥ መድሃኒት ነው ብሎ ነግሮኝ ነበርና ለውሃ ጥማት መድሃኒት ነው ብዬ ነገርኋቸው፡፡ ከፊላችንም መራራ አንደሚጣፍጥ ይህን እያላመጥን እስከ አራት ሰዓት ቆየን፡፡ ዛሬ ቀኑ አሁድ ነበር፡፡ የተያዝንበትም አርብ በስምንት ሰዓት ነበር፡፡ ከዚያ እስከ ዛሬ እህል የሚባል እንኳን ለመብል ማግኘት ቀርቶ ያየን የለም፡፡ ፀሐይ በዚህ ቀን ሲተኩስ ሰው ሁሉ ልቡሱን እያወለቀ በራሱ ላይ ተከናነበው፡፡ በዚህም መከናነብ የፀሐይ ትኩሳት ሲበርድ ውሃውን ጥማት መከላከል የሚችሉ መስሏቸው ነበር፡፡ ከሌላው እስር ቤት በቀር በዚህ እስር ቤት ውስጥ የነበረው አስረኛ እነሱ ጣሊያኖች እንደገመቱት 18 ሺ ነበር፡፡ ከረሐቡና ከጥማቱ የተነሳ እስረኛውም ሁሉ መናገር አይችልም ነበር፡፡ ነፍሱ ገና አለቀው እያለች ነው እንጂ ሁሉም ደክሞ ይጠራሞት ነበር፡፡ ለመተንፈስ እስከማይችል ድረስ ያ ትልቁ ሰፊ ሜዳ ጠቦ ነበር፡፡ አንዱ እየተጋፋ መጣ፡፡ ጠርሙስ በእጁ ነበር፡፡ ፊቱ ክስመት ገብቶ ነበር፡፡ ከአጠገባችን ቆሞ ሊናገረን ፈለገ፡፡ ገና ከንፈሩን ማላቀቅ ግን አፈልቻለም፡፡ ከውሃ ጥማት የተነሳ ረድኤት በማፈልግ ዓይን በሚያሳዝን ተኩሮ ወደ አኛ ተመለከተ፡፡ በታላቅ ችግር በውሃ ጥማት የተያያዘውን ከንፈር አላቀቀው፡፡ ደካማ በሆነ ድምፅ “እባካችሁ! እባካችሁ!” ሲል ሰማነው፡፡ ነገሩን የሚለውን አጥርተን አልሰማነውም ነበርና ልንሰማው እንድንችል ወደ እኛ በጣም ቀረበ፡፡ እ…ባካችሁ ከአናንተ ጭብጦ የሌላችሁ ሽንቱን በዚህ ጠርሙስ ይስጠኝ ወንድሞቼ ሁለቱ በውሃ ጥማት ሞቱ፤ እኔም ልሞት ነኝ፤ እባክዎ ጭብጦ ባይኖርዎ ሽንትዎን አባክዎ ጌታ ይስጡኝ” ብሎ ልመናውን ወደ አቶ ገብረመድህን አወቀ አበረታው፡፡ አቶ ገብረመድህን አወቀም “እኔም አንዳንተ ነኝ፡፡ ውሃ ከጠጣሁ ሦስተኛ ቀኔ ነው፡፡ ከዬት ሽንት አመጣለሁ?” እኛንም አልፎ እየዞረ ሲለምን አልቆየም፡፡ አስከ መጨረሻው ደክሞት ነበር፡፡ መናገርም አቃተው፡፡ አንድ ድንጋይም በአጠገባችን ተንተርሶ ጥቂት ጊዜ ተጋድሞ በሕይወቱ ቆየ፡፡ በመጨረሻም ግን እንደ እንቅልፍ በሞት ያችን ድንጋይ እንደተንተራሰ አሸለበ፡፡ በዚህ ቀን በውሃ ጥማት ከመቶ በላይ እሰረኛ ከጥዋት እስከ ሰባት ሰዓት ሞቱ፡፡ ሬሳቸውንም ካሚዮኖች መጥተው ወሰዱት፡፡ በዚህ ጊዜ የእስር ቤቱ ሹም ቲሊንቲ ሎዊጂ ኮርቦ የሚባለው በዚያ እስር ውስጥ ገብቶ የተጠሙትን ነፍሳቸው አልላቀቅ ያላቸውን አይቷቸው ኑሯል፡፡ በኰዳው ውሀ ይዞ መጣ፡፡ ቲሊንቲም የኮዳውን ውሃ ለእስረኛው መሸጡን ሰማን፡፡ ገንዘብም ይዤ ሄድሁ፡፡ የሚሸጠው እሱ ብቻ ስለሆነ ካጠገቡ መድረስ አይቻልም፡፡ የተጠማው ብዙ ሕዝብ ውሃ ለማግኘት ዙሪያውን ከቦት ይጋፋ ነበር፡፡ ገዥውም ፋታ አያገኝም ነበር፡፡ በቀኝ እጁ ሽጉጡን አውጥቶ፤ በግራ እጁ በተጠማው ሰው በአፉ ውስጥ ትንሽ ጠብ ያደርግለታል፡፡ የኢጣሊያ አንድ ኰዳ ሁለት ጠርሙስ ተኩል ይይዛል፡፡ ቲሊንቲ አንዱን ኰዳ ውሃ ለሃያ አምስት ሰው አስጠጥቶ ሃያ አምስት ብር ለአንድ ኮዳ ተከፈለው፡፡ የአቶ ስለሺ አሽከርም በጣም ተጠምቶ ነበር፡፡ አንድ ብር በቲሊንቲ ግራ እጅ አኖረ፡፡ እሱም ከኰዳው አጠጣው፡፡ ቲሊንቲም ውሃውን አቀረበና በአፉ አፈሰሰበት፡፡ ጠጪውም ስላልረካ ኮዳውን ቲሊንቲን ቀልጥፎ ሲያቃናው በሁለት እጁ ከአፉ አስጠግቶ ያዘው፡፡ ቲሊንቱም ሽጉጡን በዓይኑ መሐል ተኮሰበት፡፡ ሳይውጠው ገና በጉንጩ የነበረው ሲወድቅ በአፉ ፈሰሰ፡፡ ቲሊንቲም ደጋግሞ ተኩሶ ጨረሰው፡፡ እርሱን በተኰሰው ጊዜ አሳልፎ ክንዱን ያንዱን ሰው አቁስሎት ስለነበር የቆሰለው ብር እንኳ ቢሰጠው እንዲሁ ያለ ዋጋ አጠጣው፡፡ ይህንም በውሃ ጥማት የሆነውን ታላቅ እልቂት እንዲቀር ውሃ በሸራ ቧንቧ ኢጣሊያኖች ከታሰርንበት ድረስ አስገብተው በ120 በርሜል ሞሉልን፡፡ እኒያ ሁለት ሹማምንቶች ማርሻሎና ቲሊኒቲ ሎዊጂ ኮርቦ እስረኛውን እያካፈሉ ከዚያ ወዲህ ያለው ይጠጣ እያሉ ሲከላከሉ አንድ ጊዜ እስረኛው እንደ ናዳ ተንዶ ጥሷቸው ሄደና ውሃም የቻለውን ያህል ይጠጣ አለ፡፡ በርሜሉንም ገና ያላየው ነበር፡፡ እነርሱም በዚህ ግፊት እኒህ ውሃ ሲሸጡ የዋሉ ሹማምንቶች ተድጠው ሞተው ኑረዋል፡፡ የሹማምንቶቻቸውን ሞት ስላወቁ ሰው ላይ ቦምብ ይወረውሩበት ጀመር፡፡ በበርሜሎች ዙሪያ ሬሳው ተከመረ፡፡ በቦምብ የተመቱት የጥቂቶችም ሬሳ በበርሜሎች ውሃ ውስጥ ገባ፡፡ ደማቸው ተቀላቀለበት፤ ሰውም ከላያቸው ላይ ሳይፀየፍ ይጠጣ ነበር፡፡ ልብሶቸውንም በበርሜሉ ውሃ እየነከሩ አምጥተው የተነከረውን ልብስ እንደ ጡት ጠቡት፡፡ በደከሙት ባልጀሮች አፍም እየጨመቁላቸው ቤዛ ሆኑ፡፡ ከተወረወረብንም ቦምብ ብዛት የተነሳ የሞተው ሬሳ በበርሜሎች ዙሪያ ተቆልሎ ነበርና ሰው ቢሄድም ሬሳው ወደ በርሜሉ እንደማያደርሰው አወቀ፤ ከመሄድም ታገሰ፡፡ ሦስት መትረየስ አግብተው ጠምደው ተኮሱብን፡፡ ውሃ ለእስረኛ ሲሸጡ ውለው እግዜር ፈርዶባቸው የተዳጡትንም የሹማምነቶቻቸውን በቀል ተበቀሉን፡፡ አምስት ካሚዮን አመላልሰው አንድ ሺ አምስት መቶ የሚያህል እስረኛ ሞተ፡፡ ሬሳውንም በካሚዮን እስኪያወጡ ድረስ ፈፅሞ ጨለመ፡፡ በኢጣሊያ ፋሽስት የተያዘ ሳይገደል በህይወት ፊት ምንድን ነው? መብልና ውሃ የሰጡን ሹማምንቶች ወደ ቤታቸው በተመለሱ ጊዜ ቁጣቸውን አድሰው በዙሪያው በውድሞው ያሉ ፋሽስቶች በሰው ህይወት ሊጫወቱ ቦምብ ይወረውሩብን ጀመረ፡፡ ግን የቁጣ ምክንያት አልነበራቸውም፡፡ በዙሪያው ከሚወረወር ቦምብ ለመሸሽ የማይደረስበት መሃከለኛውን ቦታ ለመያዝ እርስ በርሳችን ተጨናንቆ ተጋፍቶ ቆሞ ሳለ በዙሪያ ዳር የሚወረወሩት ቦምቦች ከመሀል አወራወራቸው ሊያደርሳቸው ስለማይችል በዳር በኩል ዙሪያውን ያሉትን ጨፈጨፏቸው፡፡ የቀረውም ከመሀል ሆኖ ለቦምብ ውርውራ ስለአቃታቸው መትረየሱን ለመሀል ጠምደው ተኮሱብን፡፡ ከጥይት ለመዳን የፈለገ ሲተኛ የቆመው ህዝብ ጨፈለቀው፡፡ የቆመውን መትረየስ ጠረገው፡፡ የቆሰለና ያልቆሰለ የሞተና ደህነኛ እስኪጠባ ድረስ ተቆላልፎ አደረ፡፡ ሰኞ በበነጋው ሌላ ሹም መጥቶ ደህናውንና የቆሰለውን በአንድ በኩል ለየው፤ የሞተውን ሬሳ ግን በካሚዮን ማጓዝ ጀመረ፡፡ ግን በዚያ ማታ በቦምብ የገደሏቸውን ሬሳውን ሳይወስዱ ስለቀሩ ወደ በሩ ሲል ወዳለው ማዕዘን አንድ ሴት እስከ ልጇ የታሰረች በቦመብ ተመታ ሞታ ኑሯል፡፡ ልጇ ደህና ነበረ፡፡ የእናቱንም ሬሳ ሌሊትን ሁሉ በደረቷ ላይ ተሰቅሎ ገና በሕይወት እንዳለች ሁሉ ይጠባት ነበር፡፡ እሰረኞችም ምንስ በእንዲህ ያለ ጭንቅ ተይዘው፤ በውሃ ረገድ ባይረዳዱ የዚህ ሕፃን ስቃይ ልባቸውን አንቀሳቀሰው፡፡ ይህን ሕፃን አንስተው ትናንት በግፍ ልጇ ለተዳጠባት ሴት እባክሽ አጥቢው ብለው ሰጧት፡፡ ያችም ሴት ለልጇ ምትክ እንዳገኘች ደስ ብሏት አልተቀበለችም፡፡ እንዲያውም ወርውራ ጣለችው፡፡ ነገ ኢጣሊያኖች በቦምብ ለሚገድሉት ለማሳደግ አላጠባም፡፡ ለመትረየስና ለሳንጃም አላሳዳግም ብላ ወረወረችው፡፡ በዚያ ብርቱ ፀሐይ ተንጋሎ ወድቆ ብርቱ ለቅሶ አለቀሰ፡፡ እኔም አንስቼ እናቱ ሬሳ ላይ አስቀመጥኩት፡፡ እናቱንም አንዳገኘ ሁሉ ደስ ብሎት ለቅሶውንም አቆመ፡፡ ወዲያውም በካሚዎን ሬሳውን መውሰድ ጀመሩ፡፡ የዚህን ህፃን እናቱ በካሚዎን ሬሳዋን ፋሽስቶች ወስደው ሲያገቡ አንዱ ኦፊሰር የሆነ ፋሽስት ይህን ህፃን ታቅፎ በእውነት ሲያለቅስ አየነው፡፡ እነዚህ የካቶሊክ ካህናት የሃይማኖት ወገናቸውን ሁሉ አስፈትተው ይዘው ሄዱ፡፡ የዛኑ ለት ማታውኑ የቀረነውን እስረኞች በካምዮን ጭነው ወደ ሆለታ ወሰዱን፡፡ እዛም ስንደርስ በጫካው አውርደው ተኮሱብን፡፡ እኔም አጠገቤ ያለው ሰው ተመቶ ሲወድቅ አብሬው ወደቅሁ፡፡ ጣሊያኖችም ጨርሰናቸዋል ብለው ትተውን ሄዱ፡፡ እኔም ካምዮኑ መሄዱን አረጋግጨ በሆዴ እየተንፏቀቅሁ ከዛ እሬሳ መሃል ወጥቸ በጨረቃ ብርሃን ወደ እትቴ በዛብሽ ቤት ሄድኩ፡፡ እዛም እንደደረስሁ በምክር ወደ ጐጃም እንዴት እንደምደርስ አሰላን፤ እርስዋም ልብሷን አለበሰችኝና ሻሽዋንም አስራልኝ ማሰሮ አሳዝላኝ በጨረቃ ብርሃን ጉዞየን ወደ ጐጃም አቀናሁ፡፡ የማውቀው የአባይን በረሃ በለሊት እየተጓዝሁ በቀን እየተደበቅሁ እማርቆስ ገባሁ፡፡ እዛም እናቴንና እህቴን በሌላ መንደር አገኘኋቸው፡፡ እናቴ “በቤቱ በምበላበት ገበታ ዙሪያውን ልጆቼና አባቴ ከበው ይቀመጡ ነበር፡፡ ዛሬ ግን በዚያው ገበታ ዙሪያና በዚያው ቤት ብቻየን እቀመጣለሁ፡፡ ክርስቶስ በመስቀሉ ላይ እንደ ቀመሰው መራራ ውኃ፤ ሕይወቴ ሁሉ መራራ ሆነ፡፡ ሕይወቴ ሁሉ እንዲህ ለኃዘን ከሆነ ለምን ሰው ሆንሁኝ?” አለች፡፡ እናቴን በእንዲህ ያለ ኃዘን ባየሁ ጊዜ ከቶ የተራበው ሰውነቴ እጅግ መብል ሊወስድ አልቻለም፡፡ በባቢሎን ወንዝ ዳር ተቀምጠው እሥራኤል ጽዮንን እያሰቡ ያለቅሱ እንደ ነበር ልንበላ በከበብነው ገበታ ዙሪያ ፈረንጆች የገደሏዋቸውን አያቴንና አራቱን ወንድሞቼን እያሰበች እናቴ አለቀሰች፡፡ እናቴ ገና ከአንድ ወር በፊት በገበታ ዙሪያ አብረዋት ይከቡ የነበሩትን ልጆቿን ፈረንጆቸ ሲገድሉባት ይቀመጡበት የነበረውን ቦታ ባዶውን ስታይ በአጭር ጊዜ እንዴት ልትረሳቸው ይሆንላታል? ይቀመጡበት የነበረው የገበታው ዙሪያና ይተኙበት የነበረው ክፍል ባዶነት እንደ ሐውልት ቁሞ ነበር፡፡ ወደ መብል ስትቀመጥ ባዶ የሆነውን ዙሪያ ወደመኝታ ቤት ስትሔድ ባዶውን አልጋ ማየት ለእናቴ እጅግ ኅዘን ነበር፡፡ ስለዚህም እናቴ ያን ቤት ትታ ሌላ ቤት ተከራይታ ነበር፡፡ እንዲሁ የእናቴ ዕንባ በጐንጮችዋ ላይ ሲወርድ ባየሁ ጊዜ ነጮች ያፈሰሱትን የወንድሞቸን ደም ያህል የቀረበውን መብል ቆጠርሁ፤ ለመብላትም ፈቃዴ ተዘጋ፤ ምንም እንኳ ተርቤ ብሰነብት፡፡ ከዚሀ በኋላ የቀረበው ሁሉ መብል ተነሣ፡፡ እኔ ከነጮች እንድሸሽ አጎቴ የሰጠኝን ፈረስ አቀረበልኝ፡፡ ጠጉሬ የከተማ ሰው ቁርጥ ነበርና እንደ ውጭ ባላገር እንድመስል እኅቴ እያበላለጠች ስትቆርጥልኝ አዘገየችኝ፡፡ ገና ከተዘንቦው በኩል ስትቆርጥልኝ አያሌ የነጭ ወታደሮች ቤቱን ከበቡት፡፡ እናቴ ከድንጋጤ የተነሣ አእምሮዋ ሳይቀር ጠፋባት፤ አጎቴና እኅቴ ከቤት ወጥተው ነገሩ ምንድን ነው? ብለው ጠየቋቸው፡፡ ብርጋዴሩ የያዘውን ሊስት አየና… እፈልጋለሁ አለ፡፡ በጣም ያስደንቅ ነበር፡፡ በሊስት የተያያዘው ስም በፍፁም የእኔ ስም ነው፡፡ ግን ያባቱ ስም አሥራት ይባል ነበር፡፡ የእኔ አባት ስም ሌላ ነበር፡፡ እህቴም የሚፈልጉትን ሰው ቤቱን እንደ ተሳሳቱ ነገረቻቸው፡፡ ብራጋዴሩ ሊስቱን እንደገና አየና ከአጎቱ ጋር ይኖራል እንጂ ለእርሱ ቤት የለውም ብሎ ነገራት፡፡ አዎን ያ ሰው ደግሞ ከአጎቱ ጋር ይኖር ነበርና አዎን ከአጎቱ ጋር ነው ብላ ነገረችው፤ ወታደሮቹም ሔደው ያንን ቤት ከበቡት፡፡ መንደረተኛውን ሁሉ እንዳይወጣና አንዳይገባ ከለከሉ፡፡ ያን ለመያዝ ከዚያም ጫጫታ ሆነ፡፡ በዚህ ጊዜ ለማምለጥ ቅጽበት ጊዜ አገኘሁ፡፡ ኮርቻ ለመጫንና ለመለጎም ጊዜ አልነበረም፤ በፈረሱ ያለ ኮርቻ ያለ ልጓም ተቀመጥሁና ጋለብሁ፡፡ ጠጉሬን ግማሹን ተቆርጨ ግማሹን ሳልቆረጥ አመለጥሁ፡፡ ይህም ዛሬ ተረት ይመስላል፡፡ ሕይወቴ ከነጮች በማምለጥ ለሩጫና ለሽሽት ብቻ ሆነ፡፡ በፊቴም ሁሉ ተስፋና መጽናኛ የለም፤ ዙሪያውም ሁሉ ከሌሊት የባሰ ጨለማ ሆነብኘ፡፡ በሀገራችን እያባረሩ ለሚያድኑን ለነጮች የምታበራይቱ ፀሐይ ግን በሃገራችን ሰማይ ታበራ ነበር፡፡ ስለዚህም ለሚያዳኑን ለእነርሱ የሚያምረው የበጋ ብርሃን ለምታደነው ለእኔ የክረመት ጨለማ ነበር፡፡ በዚያ ጊዜ አእምሮው ጮሌ የሆነ ዕውር ከእኔ የተሻለ ነበር፡፡ ወዴት እንደምሸሽ ከቶ አላውቅም ነበር፡፡ ወዴት እንድጋልብ ሳላውቅ ፈረሱን ወደ ቀጥታው እንዲጋልብ ለቀቅሁት፡፡ በማዶው በኩል በተራራው ግርጌ ተፋጥኜ ካለፍሁ በኋላ አርባ ማይል እንደ ተጓዝሁ ከራዕዩ እንደ ተመለሰ ሰው ሆንሁ፡፡ ለጥቁር ሕዝብ በሰላም የተሰማራበትን ነጮቹ በማደን የማያባርሩበትን አዲሱን ክበብ አየሁ፡፡ አዲስ ምድርና አዲስ ሰማይ ያህል መሰለኝ፡፡ በዚያም ጠባቂ የሌለው በግ ጥቁሩ ሕዝብ ተሰማርተዋል፡፡ ጠባቂው በእንግሊዝ አገር ነው፡፡ ቀበሮው ከዚህ አስቀድሞ አልገባም ነበር፡፡ የዘር ወራት ነበርና ሁሉም ደርሶ ነበር፡፡ ያን ሃገር ነበረና የዘራውን ሊበላ በተስፋ ይዘራ ነበር፡፡ ገና ነጮች ሃገሩን አልወረሩትም ነበርና በመስኩ ከብቱ ተሰማርቶ ነበር፡፡ እናቶች በቤታቸው ናቸው፡፡ ሕፃናቶችም በመንደራቸው አንደ ማለዳ ወፎች እየተንጫጩ ይጫወታሉ፡፡ በግ ጠባቂው በጎችን ይመለከታል፡፡ ከብቶችን የማያረባው ዘላን ከብቶችን ይከተላል፡፡ ወደ መንደራቸው ጠባቂዎች ከመንጋዎቻቸው ጋር ይጓዛሉ፡፡ ወርቅ የሚመስለው የፀሐይ ጮራ በተራራዎች ላይ ተዘርግቷል፡፡ ገበሬዎች በሚያርሱበት ቦታ ጅራፍ ብቻ ይጮሃል፡፡ የኤውሮፓ ማሰልጠኛ ቦንብና መድፍ መትረየስ ድምፅ አይሰማም፡፡ በነጮች ወራሪ የሣር ክዳን አንድ ጎጆ የተቃጠለ አመድ የለምና ንፋሱም አመድ አያበንም፡፡ በወንዙ ዳር የተተከሉ ለጋ ሸንበቆዎች በወታደር አልተጣሱም፡፡ ገና ንፋሱ ያወዛውዛቸዋል፡፡ ባላገሮች በሃገራቸው ላይ በፍፁም ፀጥታ ይኖራሉ፡፡ እንዲህ ያለ ጥቁር ሕዝብ ከሰላሙ ጋር የሚኖርበት አዲስ አገር አገኘሁ፡፡ የሰላም የሰላም የሰላም ሃገር፡፡ ነጮች ወራሪዎች አልረገጥዋትም፤በድንገት ግን አደጋ ጥሎ ለመወረር ገና ሳያዩዋቸው በሚስጥር መግባት ጀምረዋል፡፡ በቤቴ ለመኖር የነበረኝ ሰላም በነጮች ከተቀጠቀጠ ሁለት ዓመት ያህል ሆኖ ነበርና በሀገራቸው በሰላም እንዲሁ የሚኖሩትን ሰዎች በማየቴ ካለፈው ዓመት በፊት እንዴት በሰላም ከበቴ እኖር እንደነበር አሳሰበኝ፡፡ በሰሩት ቤት መኖር! ሰማይ ቢከፈት ከዚህ የበለጠ ስጦታ በምድር ሊዘንብ በቻለ፡፡ ሕዝብ በሀገር ውስጥ በሰላም መኖር ሕፃናትን በሰላመ ማሳደግ ቤተሰብን መረዳት ከዚህም ጋራ በሰሩት ቤት በሰላም መኖር! ከዚህ የበለጠ የበረከት ፍሬ መሬት ልትሰጥ ትችላለችን? ሰው በሕይወቱ የሚመኘውና ሊኖረው የሚፈልገው ይህ ብቻ ነው፡፡ የነጮች ወራሪዎች በረገጧት ሃገር ሁሉ ለሕያው ነፍስ የሚያስፈልገው የሰላም ኑሮ የለም ነበር፡፡ ከወራሪዎች ድንግል በነበረችው ከዚህች አውራጃ ሃገር በደረስሁ ጊዜ አዲስ ሌላ አለም ያየሁ ያህል መሰለኝ፡፡ ያልታደለችው ኢትዮጵያ በእርግጥ ሰፊ ሃገር ናት፡፡ ወራሪዎችም ባንድ ጊዜ በሙሉዋ ሊጎርሷት አልቻሉም ነበርና በየከተማ አጠገብ ያሉትን ሃገሮች በቦምብ በመርዝና ቤቶችን በማቃጠል ያልታደለውን ፍጥረት ገና ያመነዥኩ ነበር፡፡ በተራራዎችና በአፋፎች የኢጣልያኖች መድፎች እንደ ክረምት ነጎድጓድ ይጮሃሉ፡፡ ባለ ከብቶች ከከብታቸው ጋር የሚኖርባቸው ጠፍጣፋ ሃገሮች በጉም እንደሚጋረዱ የተራራ እግሮች በመርዝ ጢስ ታፍነዋል፡፡ ከዓመት አራት ጊዜ ፍሬዋን ትሰጥ የነበረች ሃገር ያለ አዝመራ ሆነች፡፡ ለመታጨድ የደረሱ አዝመራዎችን የሰለጠኑት ነጮች በእሳት ቦምብ ሲያቃጥሉት፤ ዝሆኖች አንበሶች አንደሚኖሩባት በረሃ የገበሬዎች አዝመራ ተቃጠለ፡፡ ቅጠልያ የሆነችው ሃገር ከቃጠሎው የተነሣ እንደ ነብር ቆዳ ዝንጉርጉር ሆነች፡፡ ከጠፍጣፋው ሃገር ሸሽተው በተራራ ሰዎቸ ተሰማሩ፡፡ የተሰማሩበት ጫካ ሳይቀር ተቃጠለ፤ ከነጮች የሥልጣኔ ቦምብና መርዝ የሚሸሹ የአፍሪካ ሕፃናቶች ለሊት ሲባንኑ መርዝ! መርዝ! መርዝ! እያሉ በዕንቅልፋቸው እየጮሁ ያለቅሱ ነበር፡፡ በዚህም ሁሉ ያ የኢትዮጵያ ሕዝብ ተስፋ ለመቁረጥ ብቻ

11265

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%89%A5%E1%88%AD%E1%88%80%E1%88%9D%20%E1%88%8A%E1%8A%95%E1%8A%A8%E1%8A%95

አብርሀም ሊንከን

አብርሀም ሊንከን (እንግሊዝኛ፦ የካቲት ቀን ዓ.ም. ሚያዝያ ቀን ዓ.ም. ድረስ የኖሩ) ከ፲፰፻፶፫ ዓ.ም. እስከ ዓ.ም. ድረስ ፲፮ኛው የአሜሪካ ፕሬዚዳንት ነበሩ። ዓ.ም. ከአሜሪካ የእርስ በርስ ጦርነት ፍጻሜ በኋላ ጆን ዊልክስ ቡዝ በተባለ ነፍሰ ገዳይ እጅ በጥይት ተመትተው ተገደሉ። የአብርሀም አባት ማሀይም ገበሬ ቢሆንም፣ አብርሀም ከልጅነት ጀምሮ እራሱን በትጋት ያስተምር ነበር። በ፲፰፻፳፮ ዓ.ም. ለኢሊኖይ ክፍለ ሀገር ምክር ቤት መቀመጫ ተመረጡ። የሕግ ትምህርት በጠንካራ ትጉነት አጥንቶ የሕግ ባለሙያ ሆነ። ከ፲፰፻፳፱ ዓ.ም. ጀምሮ የባርነት ተቃዋሚ ሆነ። ከአፍሪካ የተወሰዱት ጥቁር ሕዝቦች በግብርና መሥራት እንዲገደዱ ትክክለኛ ወይም ጥሩ ሀሣብ አይደለም ብለው አመኑ። ዳሩ ግን በ1834 ብዙ ባርያዎች ባገለገሉበት ቤተሠብ ውስጥ ያደገችውን ሚስታቸውን ሜሪ ቶድን አገቡ። ሜሪ ያለ ባርያዎች ከባልዋ ጋር መኖር ትንሽ የተቸገሩ ቢሆነም ከጊዜ ብዛት ግን ለምደዉ 4 ወንድ ልጆችን በተከተሉት አመታት ወለዱ። በ፲፰፻፴፰ ዓ.ም. የአሜሪካ ፕሬዚዳንት ጄምስ ፖልክ በሜክሲኮ ላይ ጦርነት ባደረገ ጊዜ አብርሀም ሊንከን የዚህን ጦርነት ተቃዋሚ ነበሩ። በ፲፰፻፵፮ ዓ.ም. የባርነት ተቃዋሚዎች ወገን ሪፐብሊካን ፓርቲ መሥርተው አብርሀም ከፍተኛ ሚና አጫወቱ። በ፲፰፻፶፪ ዓ.ም. የፕሬዚዳንትነት ምርጫ ዘመቻ፣ እሳቸው የሪፐብሊካን ዕጩ ሆኑ። ምርጫው በተደረገበት ቀን በጥቅምት ቀን ዓ.ም.፣ ሊንከን አሸነፉ። ይህም የሆነ የሕዝቡ ብዛት በአገሩ ስሜን እየኖረ የሬፑብሊካን ደጋፊዎች ነበሩ። በስሜኑ ክፍላገሮች ደግሞ፣ ባርነት ከዚህ በፊት ተክለክሎ ነበር። በአሜሪካ ደቡብ በተገኙ ክፍላገሮች ግን ባርነት ገና የተለመደ ከመሆኑ በላይ በጥጥ የተመሠረተው የምጣኔ ሀብታቸው አስፈላጊነት መሰላቸው። ስለዚህ የባርነት ተቃዋሚ ሊንከን ፕሬዚዳንት መሆኑ በደቡብ ያሉት ክፍላገሮች ከአሜሪካ መገንጠላቸው ማለት ነበር። እንዲሁም ከምርጫው ቶሎ ተቀጥሎ ማዕረጉንም እንኳን ገና ሳይይዙ፣ ሳውዝ ካሮላይና በታኅሣሥ ቀን ዓ.ም. መገንጠሏን አወጀች። በጥቂት ጊዜ ውስጥ ሌሎች የደቡብ ክፍላገሮች እንዲህ አዋጁና በጥር ቀን ቴክሳስ ፯ኛው ሆነ። ከዚያ ቀጥሎ እነዚህ ክፍላገሮች በሞንትጎመሪ፣ አላባማ ተባብረው አዲሱ መንግሥት የአሜሪካ ኮንፌዴራት ክፍላገሮች ተባሉ። በየካቲት ቀን ሊንከን የፕሬዚዳንትነቱን ማዕረግ በተቀበሉበት ቀን አገሩ በተግባር በሁለት ተከፋፍሎ ነበር። የደቡብ ፕሬዚዳንት ጄፈርሰን ዴቪስ ሆኑ። የደቡብ ክፍላገሮች ለጦርነት ተዘጋጁና ምሽጎች ሠራዊት ሊይዙ ጀመር። በሚያዝያ ቀን ፎርት ሰምተር ምሽግ በሳውስ ካሮላይና በግፍ ስለ ተያዘ ጦርነቱ ጀመረ። ስለዚህ ሊንከን ከስሜኑ ሺ ሰዎች ለዘመቻ ጠሩ። ከዚህ በኋላ ሌላ አራት ደቡብ ክፍላገሮች ተገንጥለው ተጨመሩ። የደቡብ ዋና ከተማ ለዋሺንግተን ዲሲ ቅርብ ወደ ሆነው ወደ ሪችሞንድ፣ ቪርጂንያ ተዛወረ። በጦርነቱ የስሜን ሠራዊት ከብዛታቸው የተነሣ በአራት ዓመት ውስጥ አሸነፉ። በዚህ ጊዜ ላይ ሊንከን ለአመጸኖቹ ባርዮች ነጻነት አዋጁ። ያላመጹ ዜጎች ባርያዎች ግን በዚያን ጊዜ ነጻ አልወጡም። በ፲፰፻፶፮ዓ.ም.ምርጫ ሊንከን በቀላል ለሁለተኛ ጊዜ ለፕሬዚዳንትነት ተመረጡ። በሚያዝያ ቀን ዓ.ም. የኮንፌደራት ሠራዊት እጁን ሰጠ። ነገር ግን ሚያዝያ ቀን የመድረክ ትርዒት ሲያዩ በነፍሰ ገዳዩ በጆን ዊልክስ ቡዝ እጅ በጥይት ተመትተው በማግሥቱ ሞቱ። ከዚህም ትንሽ በኋላ ባርነት በሕግ በሙሉ ተክለክሎ የተረፉት ባርያዎች ነጻነት አገኙ። ቤተሰብ እና ልጅነት አብርሀም ሊንከን የተወለደው እ.ኤ.አ. የካቲት 12፣ 1809 (አውሮፓዊ)፣ የቶማስ ሊንከን እና ናንሲ ሀንክስ ሊንከን ሁለተኛ ልጅ፣ በሆድገንቪል፣ ኬንታኪ አቅራቢያ በሚገኘው ሲንኪንግ ስፕሪንግ ፋርም ውስጥ ባለው የእንጨት ጎጆ ውስጥ ነው። እሱ የሳሙኤል ሊንከን ዘር ነበር፣ ፣ ወደ ስሙ ሂንግሃም፣ ማሳቹሴትስ፣ በ1638 የፈለሰው እንግሊዛዊ ነው። ከዚያም ቤተሰቡ በኒው ጀርሲ፣ ፔንስልቬንያ እና ቨርጂኒያ አልፈው ወደ ምዕራብ ፈለሱ። የሊንከን አባታዊ አያቶች፣ ስሙ ካፒቴን አብርሃም ሊንከን እና ሚስቱ ቤርሳቤህ (እናቴ ሄሪንግ) ቤተሰቡን ከቨርጂኒያ ወደ ጀፈርሰን ካውንቲ ኬንታኪ አዛወሩ። ካፒቴኑ የተገደለው በ1786 የህንድ ወረራ ሲሆን (አውሮፓዊ) የአብርሃም አባት የስምንት አመት ልጅ ቶማስን ጨምሮ ልጆቹ ጥቃቱን አይተዋል። ቶማስ በ1800ዎቹ መጀመሪያ ላይ ቤተሰቡ በሃርዲን ካውንቲ ኬንታኪ ከመስፈራቸው በፊት በኬንታኪ እና ቴነሲ ውስጥ ያልተለመዱ ስራዎችን ሰርቷል። የሊንከን እናት ናንሲ ቅርስ እስካሁን ግልፅ አይደለም፣ነገር ግን የሉሲ ሀንክስ ልጅ እንደነበረች በሰፊው ይገመታል። ቶማስ እና ናንሲ ሰኔ 12፣ 1806 (አውሮፓዊ) በዋሽንግተን ካውንቲ ተጋቡ እና ወደ ኤልዛቤትታውን ኬንታኪ ተዛወሩ። ሦስት ልጆች ነበሯቸው፡ ሳራ፣ አብርሃም እና ቶማስ በሕፃንነቱ የሞተው። ቶማስ ሊንከን በንብረት ይዞታ ምክንያት በፍርድ ቤት ክርክር ከ200 ኤከር (81 ሄክታር) በስተቀር ሁሉንም ከማጣቱ በፊት በኬንታኪ እርሻዎችን ገዝቶ አከራይቷል። በ 1816 ቤተሰቡ ወደ ኢንዲያና ተዛወረ የመሬት ቅየሳ እና የማዕረግ ስሞች ይበልጥ አስተማማኝ ነበሩ. ኢንዲያና "ነጻ" (የባሪያ ያልሆነ) ግዛት ነበረች እና እነሱ በኢንዲያና በፔሪ ካውንቲ ሀሪኬን ውስጥ "ያልተሰበረ ጫካ" ውስጥ መኖር ጀመሩ። እ.ኤ.አ. በ 1860 ሊንከን ቤተሰቡ ወደ ኢንዲያና የሄደው “በከፊሉ በባርነት ምክንያት” እንደሆነ ተናግሯል ግን በዋነኝነት በመሬት ባለቤትነት ችግር። በስፔንሰር ካውንቲ ኢንዲያና ውስጥ ሊንከን ያደገበት የእርሻ ቦታ በኬንታኪ እና ኢንዲያና፣ ቶማስ ገበሬ፣ ካቢኔ ሰሪ እና አናጺ ሆኖ ሰርቷል። በተለያዩ ጊዜያት የእርሻ፣ የከብት እርባታ እና የከተማ ዕጣ ነበረው፣ ግብር ይከፍላል፣ በዳኞች ላይ ተቀምጧል፣ ርስቶችን ይገመግማል እና በካውንቲ ፓትሮል ውስጥ አገልግሏል። ቶማስ እና ናንሲ አልኮልን፣ ጭፈራን እና ባርነትን የሚከለክል የተለየ ባፕቲስቶች ቤተክርስቲያን አባላት ነበሩ። የፋይናንስ ተግዳሮቶችን በማሸነፍ፣ ቶማስ በ1827 ኢንዲያና ውስጥ 80 ኤከር (32 ሄክታር) የትንሽ እርግብ ክሪክ ማህበረሰብ በሆነው አካባቢ ግልጽ የሆነ ርዕስ አገኘ የእናት ሞት እ.ኤ.አ. ኦክቶበር 5፣ 1818 ናንሲ ሊንከን በወተት ህመም ተሸነፈ፣ የ11 ዓመቷ ሳራ አባቷን፣ የ9 ዓመቱን አብርሃምን እና የናንሲ የ19 ዓመቷን ወላጅ አልባ የአጎት ልጅ ዴኒስ ሃንክስን ጨምሮ የቤተሰብ አስተዳዳሪን ትተዋለች። ከአሥር ዓመታት በኋላ፣ ጥር 20 ቀን 1828፣ ሳራ የሞተ ወንድ ልጅ ስትወልድ ሞተ፣ ሊንከንን አውድሟል። ታኅሣሥ 2፣ 1819፣ ቶማስ ከኤሊዛቤትታውን፣ ኬንታኪ የምትኖረውን መበለት ሳራ ቡሽ ጆንስተንን፣ የራሷን ሦስት ልጆች አገባ። አብርሃም ከእንጀራ እናቱ ጋር ተጠግቶ "እናት" ብሎ ጠራት። ሊንከን ከእርሻ ሕይወት ጋር የተያያዘውን ከባድ የጉልበት ሥራ አልወደደም. ቤተሰቦቹ እንኳን “በንባብ፣ በመፃፍ፣ በመፃፍ፣ በመፃፍ፣ በመፃፍ፣ በግጥም በመፃፍ፣ ወዘተ” ሁሉ ሰነፍ ነበር አሉ። የእንጀራ እናቱ “በአካላዊ ጉልበት” እንደማይደሰት ተናግራለች ነገር ግን ማንበብ ይወድ ነበር። ትምህርት እና ወደ ኢሊኖይ ይሂዱ ሊንከን በአብዛኛው ራሱን የተማረ ነበር። መደበኛ ትምህርቱ የተጓዥ አስተማሪዎች ነበር። በሰባት ዓመቱ ማንበብ የተማረበት ነገር ግን መፃፍ ያልቻለበት በኬንታኪ ሁለት አጫጭር ቆይታዎችን ያካተተ ሲሆን ኢንዲያና ውስጥ በእርሻ ሥራ ምክንያት አልፎ አልፎ ወደ ትምህርት ቤት በሄደበት በአጠቃላይ ከ12 ወራት ባነሰ ጊዜ ውስጥ ዕድሜው 15. እንደ ጎበዝ አንባቢ ሆኖ ጸንቷል እናም የዕድሜ ልክ የመማር ፍላጎት ነበረው። ቤተሰብ፣ ጎረቤቶች እና አብረውት የሚማሩት ንባባቸው የኪንግ ጀምስ ባይብልን፣ የኤሶፕ ተረት፣ የጆን ቡኒያን ዘ ፒልግሪም ግስጋሴ፣ የዳንኤል ዴፎ ሮቢንሰን ክሩሶ እና የቤንጃሚን ፍራንክሊን የህይወት ታሪክን እንደሚያካትት አስታውሰዋል። በአሥራዎቹ ዕድሜ ውስጥ እያለ ሊንከን ለቤት ውስጥ ሥራዎች ኃላፊነቱን ወስዶ 21 ዓመት እስኪሆነው ድረስ አባቱን ከቤት ውጭ ከሥራ የሚያገኘውን ገቢ ሁሉ ይሰጥ ነበር። በወጣትነቱ ንቁ ተዋጊ ነበር እና በከባድ መያዝ-እንደ-መያዝ-ካን ዘይቤ (እንዲሁም ካች ሬስሊንግ በመባልም ይታወቃል) የሰለጠኑ። በ21 አመቱ የካውንቲ የትግል ሻምፒዮን ሆነ።"የክላሪ ግሮቭ ቦይስ" በመባል ከሚታወቀው የሩፊያ መሪ ጋር በተካሄደ የትግል ውድድር አሸንፎ በጥንካሬ እና በድፍረት መልካም ስም አትርፏል። በማርች 1830 ሌላ የወተት በሽታ መከሰቱን በመፍራት፣ አብርሃምን ጨምሮ በርካታ የሊንከን ቤተሰብ አባላት ወደ ምዕራብ ወደ ኢሊኖይ ተዛወሩ፣ እና በማኮን ካውንቲ ሰፈሩ። ከዚያም አብርሃም ከቶማስ በጣም እየራቀ መጣ፣በከፊሉ በአባቱ የትምህርት እጥረት። እ.ኤ.አ. በ1831፣ ቶማስ እና ሌሎች ቤተሰቦች በኮልስ ካውንቲ፣ ኢሊኖይ ውስጥ ወደሚገኝ አዲስ መኖሪያ ቤት ለመዛወር ሲዘጋጁ፣ አብርሃም በራሱ ላይ መታ። ቤቱን በኒው ሳሌም ኢሊኖይ ለስድስት ዓመታት ሠራ። ሊንከን እና አንዳንድ ጓደኞቹ ዕቃቸውን በጠፍጣፋ ጀልባ ወደ ኒው ኦርሊንስ፣ ሉዊዚያና ወሰዱ፣ እሱም በመጀመሪያ ለባርነት ተጋልጧል። እ.ኤ.አ. በ 1865 ሊንከን የንግግር ችሎታውን እንዴት ማግኘት እንደቻለ ተጠየቀ በህግ አሰራር ውስጥ "ማሳየት" የሚለውን ቃል በተደጋጋሚ ያጋጥመው ነበር ነገር ግን ስለ ቃሉ በቂ ግንዛቤ እንደሌለው መለሰ. ስለዚህ፣ “በዓይን ሲታይ በ6ቱ የኢውክሊድ መጽሃፎች ውስጥ ማንኛውንም ሀሳብ መስጠት እስኪችል ድረስ” እስኪያጠና ድረስ ስፕሪንግፊልድን ለቆ ወደ አባቱ ቤት ሄደ። ጋብቻ እና ልጆች የሊንከን የመጀመሪያ የፍቅር ፍላጎት ወደ ኒው ሳሌም ሲዛወር ያገኘችው አን ሩትሌጅ ነበረች። እ.ኤ.አ. በ 1835 ግንኙነት ውስጥ ነበሩ ነገር ግን በመደበኛነት አልተሳተፉም እ.ኤ.አ. ነሐሴ 25 ቀን 1835 በታይፎይድ ትኩሳት ሞተች። በ1830ዎቹ መጀመሪያ ላይ ከኬንታኪ ሜሪ ኦውንስን አገኘ። እ.ኤ.አ. በ1836 መገባደጃ ላይ ሊንከን ወደ ኒው ሳሌም ከተመለሰች ከኦዌንስ ጋር ለመወዳደር ተስማማ። ኦወንስ በዚያ ህዳር ደረሰ እና ለተወሰነ ጊዜ እሷን ለፍርድ; ሆኖም ሁለቱም ሁለተኛ ሀሳብ ነበራቸው። እ.ኤ.አ. ነሐሴ 16 ቀን 1837 ኦውንስ ግንኙነቱን ካቋረጠ እንደማይወቅሳት የሚገልጽ ደብዳቤ ጻፈ እና ምንም ምላሽ አልሰጠችም። እ.ኤ.አ. በ1839 ሊንከን ከሜሪ ቶድ ጋር በስፕሪንግፊልድ፣ ኢሊኖይ ተገናኘ፣ እና በሚቀጥለው አመት ታጩ።[46] እሷ የሮበርት ስሚዝ ቶድ ልጅ ነበረች፣ ሀብታም ጠበቃ እና በሌክሲንግተን፣ ኬንታኪ ውስጥ ነጋዴ። በጥር 1, 1841 የተደረገ ሰርግ በሊንከን ጥያቄ ተሰርዟል ነገር ግን ታረቁ እና በ ህዳር 4, 1842 በማርያም እህት ስፕሪንግፊልድ መኖሪያ ውስጥ ተጋቡ። ለሠርግ ሥነ ሥርዓት በጭንቀት እየተዘጋጀ ሳለ ወዴት እንደሚሄድ ተጠይቀው "ወደ ገሃነም እንደማስበው" ሲል መለሰ. እ.ኤ.አ. በ 1844 ባልና ሚስቱ በሕግ ቢሮ አቅራቢያ በስፕሪንግፊልድ ቤት ገዙ ማርያም በተቀጠረችና በዘመድ እርዳታ ቤቷን ትጠብቅ ነበር። ሊንከን አፍቃሪ ባል እና የአራት ወንዶች ልጆች አባት ነበር፣ ምንም እንኳን ስራው በየጊዜው ከቤት ይርቀው ነበር። አንጋፋው ሮበርት ቶድ ሊንከን በ1843 የተወለደ ሲሆን እስከ ጉልምስና ድረስ የኖረ ብቸኛ ልጅ ነበር። በ 1846 የተወለደው ኤድዋርድ ቤከር ሊንከን (ኤዲ) በየካቲት 1, 1850 በሳንባ ነቀርሳ ምክንያት ሞተ. ሦስተኛው የሊንከን ልጅ "ዊሊ" ሊንከን የተወለደው ታኅሣሥ 21, 1850 ሲሆን የካቲት 20 ቀን 1862 በዋይት ሀውስ በሙቀት ሞተ። ትንሹ ቶማስ "ታድ" ሊንከን ሚያዝያ 4, 1853 ተወለደ እና ተረፈ. አባቱ ግን በልብ ድካም በ18 አመቱ ሞተ ሐምሌ 16 ቀን 1871 ሊንከን "በሚገርም ሁኔታ ህጻናትን ይወድ ነበር" እና ሊንኮኖች ከራሳቸው ጋር ጥብቅ እንደሆኑ አይቆጠሩም ነበር. እንደ እውነቱ ከሆነ የሊንከን የህግ አጋር ዊልያም ኤች ሄርንዶን ይበሳጫል. ሊንከን ልጆቹን ወደ ህግ ቢሮ ሲያመጣ። አባታቸው የልጆቹን ባህሪ ሳያስተውል በስራው ብዙ ጊዜ የተጠመቀ ይመስላል። ሄርንዶን እንዲህ ሲል ተናግሯል፣ "ትንንሽ አንገቶቻቸውን ለመጠቅለል እንደፈለኩ ብዙ እና ብዙ ጊዜ ተሰምቶኛል፣ ነገር ግን ለሊንከን አክብሮት ስላለኝ አፌን ዘጋሁት። ሊንከን ልጆቹ የሚያደርጉትን ወይም የሚያደርጉትን አላስተዋሉም ነበር።" የልጆቻቸው የኤዲ እና የዊሊ ሞት በሁለቱም ወላጆች ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል። ሊንከን በ"ሜላኖሊ" ተሠቃይቷል, ይህ ሁኔታ አሁን ክሊኒካዊ ድብርት ነው ተብሎ ይታሰባል. በኋለኛው ህይወቷ፣ ሜሪ ባሏንና ወንድ ልጆቿን በሞት በማጣቷ ውጥረት ውስጥ ትታገል ነበር፣ እናም ሮበርት በ1875 ለተወሰነ ጊዜ ጥገኝነት እንድትሰጥ አስገደዳት። የአሜሪካ

49236

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8B%AD%E1%8A%93%20%E1%8B%B0%E1%8C%8B

ወይና ደጋ

በአቶ ድንበሩ አለሙ (ጎጎት ከሚለው መፅሃፍ የተወሰደ) በመጀመሪያ ስለ መስቃን ህዘብ ታሪካዊ አመጣጥ ከመመልከታችን በፊት ስለ ህዝቡ አሰፋፈርና ስለ አካባቢው መልከዓ ምድራዊ አቀማመጥ ማወቅ አስፈላጊ ነው። የመስቃን ህዝብ በጉራጌ ዞን ከሚገኙ አስራ አንድ ወረዳዎች መካከል አንዱ በሆነው በመስቃን ወረዳ ውስጥ የሚገኝ ሲሆን የሚዋሰነውም በሰሜን ሶዶ በደቡብ ስልጤ በምእራብ ሰባት ቤት ጉራጌና በምስራቅ ከማረቆ ጋር ነው። የመስቃን ህዝብ ካለው የህዘብ ብዛትና ከሰፈረበት ይዞታ አኳያ የወረዳው መጠሪያ ስም ለመሆን የቻለ ሲሆን ህዝቡ ተራራማ ከሆነው የመስቃን ደጋና ወይና ደጋ ክፍል አንስቶ የወረዳው ርእሰ ከተማ የሆነችው ቡታጅራን ጨምሮ እስከ ቆላማው የወረዳው ድንበር ድረስ ሰፍሮ ይገኛል። በተጨማሪም የመስቃን ቤተ ጉራጌ አባላት በአጎራባች ወረዳዎችና በደቡብ ኢትዮጵያ ህዝቦች ክልል በከንባታ አለባ ጠንባሮ በሲዳማና በጌዲኦ ዞኖች እንዲሁም በኦሮሚያ ክልል በመቂ አከባቢና በሃገሪቷ በሆነችው በአዲስ አበባ ከተማ ውስት ተሰራጭተው ኑሮአቸውን መስርተው የገኛሉ። የመስቃን ቤተ ጉራጌ አመጣጥ የመስቃን ህዝብ ታሪካዊ አመጣጥን በተመለከተ እስከዛሬ ድረስ በሃገር ውስጥም ሆነ በውጪ ሃገር የታሪክ ምሁራን በኩል የተካሄደ ጥናት ካለመኖሩ ባሻገር የጉራጌን ህዝብ ታሪክ ለመጻፍ የተነሱ የታሪክ ምሁራን ባሰባሰቧቸው የታሪክ መዘክሮች የጻፉት ነገር ቢኖር በጣም አናሳ በሆነ ሁኔታ የጉራጌ ብሄረሰብ አካል መሆኑንና የጉራጌ ብሄረሰብ የዘር ግንድ ከሆኑት ሰዎች ጋር ወደ ዛሬው የጉራጌ ምድር መምጣታቸውን የሚጠቁም መጠነኛ ፍንጭ የሚሰጥ ሆኖ እናገኘዋለን። በዚህ ምክንያት የህዘቡን ማንነት የሚገልጽ ጥናት ባለመካሄዱ በተጨማሪም ወደ ሰነድነት የተሸጋገረ የቆየ ታሪኩን የሚዘግብ ጽሁፍ ባለመኖሩ በተለይም ወጣቱ ትውልድ ስለህዝቡ ታሪክ ባህልና ገድል በቂ ግንዛቤ ለመጨበጥ የተቸገረ መሆኑ አሌ የማይባል ሀቅ ነው። ሆኖም ባንድ ታሪክ ወቅት የሚገኝ ህብረተሰብ በተለያየ የእድገት ደረጃ ላይ ይሁን እንጂ የትኛውም ህዝብ የራሱ የሆነ ታሪክ ባህልና ቋንቋ ያለው ስለመሆኑ የሚያጠያይቅ ጉዳይ አይሆንም በመሆኑም ከዚህ መሰረታዊ ጉዳይ በመነሳት የመስቃን ህዝብ የማንነት መግለጫ የሆነው ታሪኩና ባህሉን ለማጥናት ከላይ በተገለጸው ነባራዊ ሁኔታ አስቸጋሪ ቢሆንም ባሁኑ ጊዜ በህይወት ያሉ የማህበረሰቡ ተወላጆ የሆኑ አዛውንቶች ባፈ ታሪከ የሚናገሩትን መረጃ በማሰባሰብና አንዳንድ መጽሃፍቶች ስለ መስቃን ህዘብ ከሚሰጡት መጠነኛ ፍንጭ ጋር በተገናዘበ መልኩ የተሟላ ባይሆንም መጠነኛ ግንዛቤ የሚያስጨብጥ የመስቃን ህዝብ የረጅም ዘመን ታሪክን ከዚህ ቀጥሎ ለማየት እንሞክራለን። በመጀመሪያ ደረጃ የመስቃን ህዝብ መስቃን የሚለው መጠሪያ ስያሜ ያገኘው በመካከለኛው ዘመን መባቻ ላይ ቢዳራ በሚባለው ቀበሌ ተገንብቶ የነበረውና በሗላም በ16ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ባህመድ ግራኝ የፈረሰው መስቀለ እየሱስ ከሚባለው ቤተክርስቲያን ስም የተወሰደ ለመሆኑ የመስክ ጉብኝት በተደረገበት ወቅት ለጥናቱ ተባባሪ የሆኑ አዛውንቶች ገልጸዋል። በተጨማሪም ስሙንት(ስምንት) ሰንጋ መስቃን በመባል የሚታወቁት አከባቢዎች ደግሞ የጠቀር፣ ሚካኢሎ፣ ውሪብ፣ አቦራት፣ እም (እናት) መስቃን እምቦር (ፈረዝአገኝ) የተቦን እና ጎይባን ናቸው። ወደ ተነሳንበት ርእሰ ጉዳይ ስንመለስ የዛሬው የመስቃን ህዝብ በተሰበሰበው መረጃ መሰረት በስሩ 62 (ስልሳ ሁለት) ጎሳዎችን ያቀፈ ነው። የእነዚህ ጎሳዎች ታሪካዊ አመጣጥን ስንመለከት በተለያየ ወቅት ከተለያ አቅጣጫ በተለያ ምክንያት የመጡ ሲሆን ከነባርና ቀድመው ከመጡ ጎሳዎች ጋር በስምምነትና በግጭት እየተቀለቀሉ እየተዋሃዱ በረጅም ጊዜ የታሪክ ሂደት የዛሬውን የመስቃን ቤተ ጉራጌ በመባል የሚታወቀውን ህዝብ ለመመስረት ችሏል። 1. እናት መስቃን ቦንጂ አልወድሽ ማሬኖ ወሬቦ ድላባ ሊላቶ ሰጦ ፋጌ ተራሞ በጋሞ ሰቡቴ አውራሪ 2. እምቦር ስናኖ ኦዳ ኢንዴ ቃሶ ኤሉ 3. ዲራማ ሞንኢሎ 4. ፈረዝአገኝ ሱሚየ ንቡወ ጋሎ 5. ግዴይ ዋተራ ገሬኖ ጃርሶ 6. ውሪብ ቸሮ ሱነከሌ ቦሰኖ ጎዳና ገሬኖ ጃርሶ 7. ሚካኢሎ ሚካኢሎ 8. የጠቀር አረቢዳስ ጃተኒ ቅምቦት ወጎ ከሳዬ 9. የተቦን ዳረጎት አስፎ ገድፍ አማኖ ወሶ ግድርወ ራያ ዋቆ ኤቤኝ መንደል ጅርመከር 10. ጐይባን ሸዋ ጨዋ አትርዱ ወይንጉስ ወልዶ ሁልየ አርቦ ደዋዲን ዳሞ ሼህ መረዲን(ማሬኖ) ባሮ ጉምባር ከዚህ አኳያ የዛሬው የመስቃን ህዝብ ታሪካዊ አመጣጥን ለማወቅ በሶስት ዋና ዋና ምክንያቶችና ጊዜያቶች ከፍለን መመልከት የበለጠ ግንዘቤን ስለሚያስጨብጥ ከዚህ ቀጥሎ በዝርዝር ለመመልከት እንሞከራለን። ሀ) በሰሜኑ ማእከላዊ መንግስት የግዛት መስፋፋት ፖሊሲ ምክንያት በአጼ አምደ ጽዮን ዘመነ መንግስት (1314 –1344) በመጀመሪያ ደረጃ በዛሬው መስቃን ምድር ላይ የሚታዩ ትክል ድንጋዮች መኖራቸው የሚታወቅ ሲሆን እነዚህም የትክል ድንጋዮች መጀመሪአ ባካባቢው ሰው ኖር እንደነበር የሚጠቁም የታሪከ አሻራ ነው። ከዚህ አኳያ "ኢትዮጵያ ህዝብ ረጅም የህዝብና የመንግስት ታሪክ" በሚለው መጽሃፍ ስለ ደቡብ ነባር ህዝቦች ሲጽፍ በደቡብ ኢትዮጵያ ያሉ የዋሻ ድንጋይ ላይ ስዕሎች የቀረጹ የትክል ድንጋዮች የሰሩና የተከሉ የመቃብር ላይ ሃውልቶች ያነፁ የጥንታዊ ህዝቦች መንነትና ታሪካዊ አመጣጥ በሚመለከት በዘመነ ክርስትና ከስምንተኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ በቀይ ባህር ከዳህለክ ደሴትና ከጠረፍ ወደቦች ጀበርቲ በመባል የሚታወቁ የአረብ ነጋዴዎችና የሃይማኖት ሰባኪዎች በምስራቅ አፍሪካ እስኪገኙ ድረስ ከትሮሎጅሎድ ከበርበራና ከአዛኒያ የጠረፍ አገሮች እና ሀዝቦች ውጪ ጥንተዊ የግሪክ የሮማውያንና የአረብ የታሪክ ፀሃፊዎች ስለ ምስራቅ ደቡብና መሃል ኢትዮጵያ ነባር ሃገሮችና ህዝቦች የፃፉት ነገር እስከ ዛሬ አለመገኘቱን አስምሮበታል። ከዚህ አኳያ በዚህ ስፈራ ነበሩ ህዝቦች የኢነርያንና የሲዳማ ህዝቦች እንደሆኑና የጉራግ ህዝብ ከምስራቅ አቅጣጫ መጥቶ ከእነዚህ ነባር ህዝቦች ጋር እንደተዋሃደ በርካታ የታሪክ ምሁራኖች የሚስማሙበት ቢሆንም የጉራጌን ህዝብ ታሪክ በጥልቀት ስንመረምረው ደግሞ እውነታው ከዚህ ሌት እንደሚል በመጀመሪያው ምእራፍ ላይ ለማየት ተሞክሯል በመሆኑም በመስቃን ምድር ከጥንት ጀምሮ ነባር የሆኑ ህዝቦች እንዳሉ ግልፅ ቢሆንም እስከ አስራ አራተኛው ክፍለ ዘመን የነበሩት ታሪካዊ ማንነት በተመለከተ ካለው የመረጃ እጥረት አኳያ በትክክል ለማወቅ አስቸጋሪ ቢሆንም የዚህ ህዝብ ታሪክ በግልፅ ከሚታወቅበት ዘመን ጀምሮ ያለውን ለመመልከት እንሞክራለን ከዚህ መሰረተ ሃሳብ በመነሳት "ባጼ አምደ ፂዮን ዘመነ መንግስት ባዝማች የሚመራ የኢትዮጵያ ሰራዊት ቡድን ባካለ ጉዛይ አውራጃ ትግረ ውስጥ ጉርአ ከሚባል ስፍራ ተነስቶ በዛሬው ሰሜን ጉራጌ አይመለል በሚባለው ቦታ ላይ ሰፈረ" በማለት ዊሊያም ሻክ። ከዚህ በሗላ ያዝማች ሰብሃት ሰራዊት ከአይመለል ተነስቶ ወደ ጨቦ አመቦ፣ ጭላሎና ኦሞ ወንዝ ድረስ በቡድን በቡድን ተከፋፍሎ በመያዝ የራሳቸው ግዛት አደረጉ ከዚህ አኳያ በጉራጌ አካባቢ አንድ ቡድን መስቃን፣ አንድ ቡድን ሰባት ቤት ጉራጌ እና ሶዶ ምድር ገብተው እንደተቀመጡ ይነገራል። በመስቃን ህብረተሰብ ውስጥ ከሚገኙ በርካታ ጎሳዎች መካከል የመስቃን የዘር ግንድ ከሚታወቀው አንዱ ሻዶ ሲሆን የአያቱ ስም በዚያ ዘመን ከታግራይ መጥቶ እናት መስቃን በሚባል ስፍራ ተቀምጦ የሻዶን አባት ቤህሩንን መውለዱና ሻዶ ደግሞ ቦንጂ አልወድሽ እና ገራድባለከሽ የተባሉ ሶስት ልጆችን ወልደዋል ቦንጂና አልወድሽ ራሳቸውን የቻሉ የዘር ግንድ ለመሆን የበቁ ሲሆን ገራድ ባለከሽ ደግሞ ማሬኖ ወሬቦ ድላባ ፣ሲላቶ ፣ሰጦ እና በርኮ የተባሉ ስድስት ልጆችን በመውለድ ለዛሬዎቹ የተለያዩ የመስቃን ጎሳዎች መጠሪያ ስም ለመሆን በቅተዋል በተጨማሪም በዚያ ዘመን አዝማች ስብሃትን ተከትለው ወደዚህ ስፍራ የመጡ ጎሳዎች ተራም፣በጋምና ፋጌ የመሳሰሉ ጎሳዎች ይገኙበታል። እነዚህ አዝማች ስብሃትን ተከትለው የመጡ ሰዎች አቦራት ፣በሚካኤሎ ፣በጎይባን አካባቢዎች ዝርየዎቻቸው ተሰራጭተው ይገኛሉ ።ሌላው ጐይባን አካባቢ ሸዋ የሚባል ጎሳ ከትግረ አገር ተነስቶ ሸዋ አካባቢ ከኖረ በሗላ ዘግየት ብሎ ወደ ዛሬው ጎይባን እንደመጣ ይነገራል የህም ጎየባን ውስጥ ሸበሬር የሚባል አካባቢ ሸዋ የሚባል ሰው ድላሞ፣ ኡራጎ፣ ዝወ፣ ማንዳኝ፣ ጦኔና አርጥቦ በመባል የሚታወቁ ስድስት ልጆችን የወለደ ሲሆን የመጨረሻዎች ሁለቱ ጦኔና አርጥቦ በአሁኑ ወቅት ዶቢ ቀበሌ አርጉሜ ስፍራ የሚገኙ ናቸው። ሚካኤሎ ቀበሌ የሚገኝ ሚካኤሎ በመባል የሚታወቀው ጎሳ በዚያ ዘመን ከአዝማች ስብሃት ጋር አብሮ የመጣ ሲሆን ከእዣ (ቆንጫጫ) ጋር ወንድማማቾች እንደሆኑ ይነገራል። በተጨማሪም በዚህ ዘመን ከመጡት ውስጥ በኣቦራት ቀበሌ ነዋሪ የሆኑት ሱምየ፣ ንቡወና ጋሎ በመባል የሚታወቁ ጎሳዎች ናቸው። ንቡወ የዘር ግንዱ እዣ ውስጥ የሚገኝ ቆንጫጫ ጎሳ ጋር የዘር ትስስር እንዳለው ይነገራል።

48462

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B6%E1%88%80%E1%89%A3%20%28sahabah%29/%E1%8A%A1%E1%88%99%20%E1%8A%A0%E1%8B%AD%E1%88%98%E1%8A%95%20%E1%89%A0%E1%88%A8%E1%8A%AB%28%E1%88%A8.%E1%8B%90%E1%8A%95%E1%88%81%29

ሶሀባ (sahabah)/ኡሙ አይመን በረካ(ረ.ዐንሁ)

(ሶሀባ): ☞የኡሙ አይመን በረካ ታሪክ☜ ሱብሃን አሏህ "ከእናቴ ቡኃላ እናቴ ነሽ" ረሱል (ሰ.ዐ.ወ) ❀በባሪያ ንግድ ወቅት ያች ወጣት ኢትዮዺያዊት ሴት በረካ እንዴት መካ ውስጥ ለሽያጭ እንደበቃች ባይታወቅም እንዲሁም የዘርሃረጓ፤ እናቷ ማን እንደሆነች አባቷ ማንእንደሆነ ወይም ቅድመአያቶቿ ማን እንደሆኑ ባይታወቅም እሷን መሰል ወጣት ወንዶችና ሴቶች አረቦችም ሆኑ አረብ ያልሆኑ ነገርግን ተይዘው ወደ ባሪያ ገበያ ለሽያጭ የበቁ በርካቶች ነበሩ። ❀በመጥፎ የባሪያ ገዥዎች እጅ የወደቀ ባሪያ መጥፎ እድል የሚገጥመው ሲሆን አብዛሃኛዎቹም ጉልበታቸውን ከልክ በላይ ይበዘብዟቸዋል ከልክ በላይ በሆነ ግፍና በደል ይይዟቸዋል በዚህ ሁኔታ ላይ እድለኞች የሆኑ እጅግ በጣም ጥቂቶች ናቸው። ❀ወጣት ኢትዮዺያዊት ሴት በረካ ከእድለኞቹ መካከል ስትሆን ደግና ቸር የነበረው የአብዱል ሙጦሊብ ልጅ አብዱሏህ የራሱ አደረጋት። በእርግጥም በቤቱ ውስጥ ብቸኛዋ አገልጋይ ሆነች። አብዱሏህ አሚናን ባገባ ጊዜ በረካ (ረ.ዐ) ሁሉንም ጉዳዮቿን የምትጠብቅ እና የምትቆጣጠር ሆነች። እንደ በረካ ገለፃ ሁለቱ ጥንዶች ከተጋቡ ከሁለት ሳምንታት ብኋላ የአብዱሏህ አባት ወደ ቤታቸው መጣና ከነጋዴዎች ጋር ወደ ሶሪያ ለንግድ እንዲሄድ አዘዘው። አብዱሏህም ትዕዛዙን ተቀብሎ ሄደ። ❀ይህን ተከትሎ አሚና በጥልቅ አዘነች፤ አለቀሰችም። ምን ያልተለመደ ነገር ነው! ገና ሙሽሪት ሆኜ በእጄ ላይ ያለው ሂና ሳይለቅ እንዴት ባሌ ለንግድ ወደ ሶሪያ ይሄዳል? ስትል አሚና በጣም አዘነች። ❀የአብዱሏህ መነጠል ልብ የሚሰብር ነበር። እናታችን አሚና በጭንቀት ላይ ሆና ራሷን ሳተች። በረካም እንዲህ ትላለች አሚና እራሷን ስታ ሳያት በጭንቀት እመቤቴ ሆይ! ስል ጮኹኩኝ። አሚናም አይኖቿን ከፈት አድርጋ እያነባች ተመለከተችኝ። ማቃሰቷን አምቃ በረካ ወደ አልጋው ውሰጅኝ አለች። ይህን ተከትሎ አሚና ለረጅም ጊዜ የአልጋ ቁራኛ ሆነች። ማነንንም አታናግርም፤ ማንንም አትመለከትም ያሽማግሌ ታላቅ ሰው አብዱል ሙጦሊብ ሲቀር። አብዱሏህ ተነጥሏት ከሄደ ከሁለት ወር ብኋላ አንድ ቀን ጧት ንጋት ላይ አሚና ጠራችኝ። ፊቷም በደስታ ይበራ ነበር። እንዲህ አለችኝ በረካ ሆይ! ያልተለመደ(እንግዳ) የሆነ ህልም አየሁ። እመቤቴ! ደስየሚል ነገር ነው? አልኴት። ብርሃን ከሆዴ ወጥቶ በመካ ዙርያ ያሉ ተራራዎችን ኮረብታዎችን እና ሸለቆዎችን ሲያበራ አየሁ። እመቤቴ! የነፍሰጡርነት ስሜት ይሰማሻል እንዴ? አልኴት። አዎ በረካ! ነገርግን ሌሎች ሴቶች እንደሚሰማቸው የምቾት ማጣት ስሜት እይሰማኝም አለች። ሱብሃን አላህ መልካም ነገር ይዞ የሚመጣ የተባረከ ልጅ ትወልጃለሽ አልኴት። አብዱሏህ ከአሚና ከተለየበት ጊዜ አንስቶ በሐዘንና በትካዜ ላይ ወደቀች። በረካ(ረ.ዐ) ከጐኗ ሁና እያወራቻትና የተለያዩ ታሪኮችን እየተረከችላት ታፅናናት ነበር። አብርሃ ተብሎ የሚጠራ የየመን ገዥ ከተማውን እያጠቃ ስለነበር አብዱል ሙጦሊብ ቤቷን ትታ ወደ ተራራው እንድትሰደድ ሲነግራት የበለጠ አዘነች። አሚናም በጣም ሐዘን ላይ እንደሆነችና ወደ ተራራው ለመውጣት ደካማ እንደሆነች እንዲሁም አብርሃ ወደ መካ ገብቶ ካዕባን በፍፁም እንደማያጠፋውና በአሏህ የተጠበቀ እንደሆነ ስትነግረው በጣም ተበሳጨባት። ይሁን እንጂ ከአሚና ፊት የፍርሃት ምልክት አይታይም ነበር። በረካ እንዲህ ትላለች ቀንም ማታም ከጐኗ ነኝ። ሆኖም ከአልጋዋ ስር ስለነበር የምተኛው እያቃሰተች ባሏን ስትጠራ እሰማትታለሁ። ማቃሰቷ ይቀሰቅሰኝ ስለነበር ተነስቼ ላፅናናት እና ላጀግናት እሞክራለሁ። ከፊሎቹ ነጋዴዎች ከሶሪያ በተመለሱ ጊዜ ቤተሰቦቻቸው በእልልታ ተቀበሏቸው። በረካ ስለአብዱሏህ ሁኔታ ለማወቅ ወደ አብዱል ሙጦሊብ ቤት ተደብቃ በሚስጥር ሄደች። ነገርግን ስለእሱ ምንም ዜና አልነበረም። ወደ አሚና ተመልሳ ሄደች። ሆኖምግን እንዳታዝን እና እንዳትጨነቅ በማሰብ ያየቸችውንና የሰማችውን ነገር አልነገረቻትም። በመጨረሻም ሙሉ ነጋዴዎች ተመለሱ፤ አብዱሏህ ግን እነርሱ ጋር አልነበረም። ብኋላ ላይ የአብዱሏህ መሞት ዜና በመጣ ጊዜ በረካ ከአብዱል ሙጠሊብ ቤት ነበረች። እንዲህ ትላለች ዜናውን ስሰማ ጮኹኩኝ። ከዛ ብኋላ ምን እንደማረግ አላውቅም። እየጮኹኩ ወደ አሚና ቤት ሄድኩ። አብዱሏህ ተወዳጅ የነበረ፤ ለረጅም ጊዜ የጠበቀቅነው፤ መልከመልካም የመካ ወጣት፤ የቁረይሾች ኩራት ነበር። አሚና ይህን አሳማሚ ዜና ስትሰማ ራሷን ሳተች። እኔም በመኖርና በመሞት አፋፍ መካከል ሆና ያለ ከአልጋዋ ጐን ሆኜ አስታመምኴት። እኔ ብቻ ስቀር ከአሚና ቤት ማንም አልነበረም። እናም ልጇን እስክትወልድ ድረስ ቀኑንም ሌሊቱንም ከጐኗ ሆንኩ። ሙሐመድ(ሰ.ዐ.ወ) በተወለዱ ጊዜ በእጆቿ እቅፍ ያደረገቻቸው የመጀመሪያዋ በረካ ነበረች ሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ) ወደ ገላጣው በረሃ ሐሊማ ጋር በተላኩ ጊዜ በረካ ከአሚና ጋር ቆየች። ከ5 ዓመት ብኋላ ወደ መካ መጡ፤ አሚናም በፍቅር በደስታ ተቀበለቻቸው። ሙሐመድ(ሰ.ዐ.ወ) ስድስት ዓመት ሲሞላቸው እናታቸው አሚና በያስሪብ የሚገኘውን የባሏን መቃወብር ልትጐበኝ ወሰንች። በረካ እና አብዱል ሙጠሊብ ሊያግባቧት ቢሞክሩም አሚና ቆርጣ ስለተነሳች አልተቀበለቻቸውም። እናም አንድ ቀን ጧት ጉዞ ጀመሩ። ይሁእንጂ ልጇን ከሃዘን እና ከጭንቀት ለማዳን አሚና ለሙሐመድ(ሰ.ዐ.ወ) የአባታቸውን መቃብር ልትጐበኝ እየሄደች መሆኑን አልነገረቻቸውም። አብዛሃኛውን ጊዜም ነብያችን ሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ) ከበረካ አንገት አካባቢ እጃቸውን ተደግፈው ይተኙ ነበር። አሚና የአብዱሏህን መቃብር በጐበኘባቸው ጊዜ ውስጥ የበለጠ በሃዘን ተጐሳቆለች። ወደ መካ እየተመለስን እያለ አሚና ባሳሳቢ ሁኔታ ታመመች። በያስሪብ እና በመካ መከካል አል-አብዋ ተብሎ በሚጠራ ቦታ የአሚና የጤንነት ሁኔታ በፍጥነት አሳሳቢ ደረጃ ላይ ደረሰ። አንድ ቀን ምሽት ሰውነቷ ግሎ በሚተናንነቅ ድምፅ በረካ! በረካ! ስትል ጠራችኝ። በረካ እንዲህ ስትል ትተርካለች:- በረካ ሆይ! በቅርቡ ይህን አለም እነጠላለሁ፤ ልጄን ሙሐመድ(ሰ.ዐ.ወ) ተንከባከቢው፤ በሆዴ ውስጥ ሆኖ ያለ አባቱን አጣ አሁን ደግሞ እናቱን ሊያጣ ነው። አንች እናት ሁኝው፤ አትተይውም ስትል በጆሮየ ሹክ አለችኝ። ልቤ ተንቀጠቀጠ እናም ማልቀስ ጀመርኩ። በእኔ ለቅሶ ህፃኑም ማልቀስ ጀመረ። እራሱን ወደ እናቱ እጆች ወረወረና በአንገቷ ጥምጥም አለ። እንዴ አቃስታ አሸለበች። በረካ አምራ አለቀሰች። በእጆቿ ከአሸዋው መቃብሯን ቆፍራ ቀበረቻት። ከልቧ በቀረው እንባዋ መቃብሯን አራሰችው። በረካ ከሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ) ጋር ወደ መካ ተመልሳ በአያታቸው እንክብካቤ ስር እንዲሆን አደረገች። ልጁን ለመንከባከብ እና ለመጠበቅ ከቤቱ ሆና የቆየች ሲሆን አብዱል ሙጦሊብ ከሁለት ወር ብኋላ ሲሞት ልጁን ይዛ ወደ አጐቱ አቡጧሊብ ሄደች። እናም ረሱል (ሰ.ዐ.ወ) እስኪያድጉና ኸድጃ(ረ.ዐ) እስኪያገቡ ድረስ ተንከባክባ ፍላጐታቸውን አሟልታ አሳደገቻቸው። በረካ ከሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ) ጋር ከኸድጃ ቤት መኖር ጀመረች። በፍፁም ትቼው አላውቅም እሱም በፍፁም ትቶኝ አያውቅም ትላለች። አንድ ቀን ሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ) ጠሩኝና እናቴ ሆይ! አሁን አግብቻለሁ አንቺ ደግሞ እስካሁን አላገባሽም የሆነ ሰው ቢመጣና ለጋብቻ ቢጠይቅሽ ምንታስቢያለሽ? አሉኝ። በረካም ረሱልን (ሰ.ዐ.ወ) እየተመለከተች በፍፁም ትቼህ አልሄድም። እናት ልጇን ትተዋለች እንዴ? አለች። ረሱል(ሰ.ዐ.ወ) ፈገግ አሉና ግንባሯን ሳምምምም! አደረጓት። ረሱል(ሰ.ዐ.ወ) ሚስታቸውን ኸድጃ(ረ.ዐ) እየተመለከቱ ይች በረካ ከእናቴ ቀጥሎ እናቴ ናት። ቀሪ ቤተሰቤ እሷናት አሉ። ኸድጇ (ረ.ዐ) በረካን እየተመለከተች በረካ ሆይ! ለሙሐመድ (ሰ.ዐ.ወ) ስትይ ወጣትነትሽን መስዋዕት አደረግሽ አሁን ደግሞ እሱ ሊክስሽ ይወዳል። ለሱም ለኔም ስትይ እርጅና ሳይጫጫንሽ አግቢ ትላታለች። በረካም ማንነው የማገባው እመቤቴ? ስትል ትጠይቃታለች። ከኸዝረጅ ጐሳ የሆነ ኡበይድ ኢብን ዘይድ ለጋብቻ ፈልጐሽ ወደኛ መቶ ነበር። ለእኔስትይ እምቢ አትበይኝ? በረካ ተስማምታ ኡበይድ ኢብን ዘይድን አገባች። ከእርሱም ጋር ወደ ያስሪብ ሄዳ እዚያው ልጅ ወለደች፤ ልጇንም አይመን ስትል ጠራችው። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ኡሙ አይመን (የአይመን እናት) እየተባለች ትጠራለች። ባሏ ሲሞትባት ከረሱል (ሰ.ዐ.ወ) ጋር ለመኖር ወደ መካ ሄደች። ከኸድጃ ቤት በረካን ጨምሮ አሊ ኢብን አቢጧሊብ እና ዘይድ ኢብን ሐሪሳ ነበሩ። አንድ ቀን ምሽት ረሱል (ሰ.ዐ.ወ) ዘወትር ሶኻባዎቻቸውን ሰብስበው ወደ ሚያስተምሩበት የሚወስደውን ምንገድ ሙሽሪኮች ዘጉት። በዚህ ወቅት ኸድጃ ለረሱል (ሰ.ዐ.ወ) አስቸኴይ መልዕክት ስለነበራት በረካ ሂወቷን መስዋዕት አድርጋ ከተሰባሰቡበት ቦታ ለመድረስ ሞከረች። በደረሰች ጊዜ መልዕክቱን ለነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) አደረሰች። ረሱል (ሰ.ዐ.ወ) ፈገግ አሉና እንዲህ አሏት:- የአይመን እናት ሆይ! አንች የተባረክሽ ነሽ በእርግጥም ``በጀነት`` ቦታ አለሽ አሏት። ኡሙ አይመን በሄደች ጊዜ ነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) ሱኻባዎቹን ተመለከቱና ከጀነት የሆነችን ሴት ከእናንተ መካከል ማግባት የሚሻ አለን? ኡሙ አይመንን ያግባ አሉ። ሁሉም ሱኻባዎች ፀጥ አሉ። አንዲትን ቃል እንኴ ትንፍሽ አላሉም። በጊዜው ኡሙ አይመን ወጣት ያልነበረች ሲሆን ውበቷ ጠውልጓል። በዚህ ወቅት 50 ዓመቷ ነበር። ነገር ግን ዘይድ ኢብን አልሐሪሳ ወደ ፊት መጣ አለና የአሏህ መልዕክተኛ ሆይ! እኔ ኡሙ አይመንን አገባታለሁ። በአሏህ ይሁንብኝ! ግርማሞገስና ውበት ካላት ሴት በላጭ ናት አለ። ዘይድና ኡሙ-አይመን ተጋብተው ልጅ ወለዱ፤ ልጃቸውንም ኡሳማ አሉት። ነብዩ(ሰ.ዐ.ወ) እንደ ልጃቸው ይወዱታል። ኡሳማ በወጣትነት ጊዜው እራሱን ለኢስላም ማገልገል ጀመረ። ብኋላ ላይ ረሱል(ሰ.ዐ.ወ) ከባድ ሃላፊነት ሰጡት። ነብዩ(ሰ.ዐ.ወ) ወደ መዲና ሲሰደዱ ኡሙ-አይመን ቤታቸውን እንድትቆጣጠርላቸው እዛው መካ ትተዋት ሄዱ። በመጨረሻ ላይ ግን በራሷ ወደ መዲና ተሰደደች። በዛ በረሃማና ተራራማ መሬት ረጅም እና አስቸጋሪ የሆነ ጉዞ በእግሯ ተጓዘች። ሙቀቱ በጣም የሚያቃጥል ሲሆን አሸዋ ይዞ የሚነፍሰው ንፋስ መንገዱን ይጋርድባት ነበር። ነገርግን ለሙሐመድ(ሰ.ዐ.ወ) ከነበራት ጥልቅ ፍቅር ምክኒያት ፀጥንታ ጉዞዋን ቀጠለች። መዲና ስትደርስ እግሮቿ አብጠውና ቆስለው፤ ፊቷ በአሸዋና በአፈር ተሸፍኖ ነበር። ኡሙ-አይመን ሆይ! እናቴ ሆይ! በእርግጥም በጀነት ቦታ አለሽ አሏት። አይኖቿንና ፊቷን ጠረጉላት፤ እግሮቿን እና ትካሻዋንም አሻሿት። በረካ በተለያዩ ዘመቻዎችና ጦርነቶች ተሳትፋለች። ለምሳሌ:- በኡኹድ ውሃ ለተጠሙት ውሃ ታከፋፍላለች፤ የቆሰሉትንም ትጠብቃለች። በኸይበር እና በኹነይን ዘመቻ ረሱልን (ሰ.ዐ.ወ) አጅባለች። ልጇ አይመን የተገደለው በኹነይን ዘመቻ ነበር። ረሱል(ሰ.ዐ.ወ) ከሞቱ ቡኋላ ከበረካ አይኖች እንባ አይጠፋም ነበር። አንዴ ለምንድ ነው የምታለቅሽው ተብላ ተጠይቃ በአሏህ ይሁንብኝ የአሏህ መልዕክተኛ እንደሚሞቱ አውቃለሁ ነገርግን የማለቅሰው ወህዩ ስለተቇረጠብን ነው ስትል መለሰች። በረካ ረሱል(ሰ.ዐ.ወ) ከተወለዱበት ጊዜ አንስቶ እስከሞቱበት ጊዜ ድረስ ከጐናቸው ነበረች። ለእስልምና ሃይማኖት የነበራት ፍቅር እጅግ በጣም ጠንካራ ሲሆን የሞተችው በኸሊፋው ኡስማን ዘመን ነበር። ረዲየሏሁ

4132

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%B0%E1%89%A3%E1%89%A0%E1%88%A9%E1%89%B5%20%E1%8B%A8%E1%88%80%E1%8C%88%E1%88%AD%20%E1%8A%95%E1%8C%89%E1%88%B3%E1%8B%8A%20%E1%8A%A0%E1%8C%88%E1%8B%9B%E1%8B%9D

የተባበሩት የሀገር ንጉሳዊ አገዛዝ

የታላቋ ብሪታንያ እና የሰሜን አየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም በተለምዶ ዩናይትድ ኪንግደም (ዩኬ) ወይም ብሪታንያ በሰሜን-ምዕራብ አውሮፓ በሰሜን-ምእራብ አውሮፓ የባህር ዳርቻ ላይ የምትገኝ ሉዓላዊ ሀገር ነች። ዩናይትድ ኪንግደም ደሴትን ያጠቃልላል። ታላቋ ብሪታንያ፣ የአየርላንድ ደሴት ሰሜናዊ ምስራቅ ክፍል እና በብሪቲሽ ደሴቶች ውስጥ ያሉ ብዙ ትናንሽ ደሴቶች። ሰሜን አየርላንድ ከአየርላንድ ሪፐብሊክ ጋር የመሬት ድንበር ትጋራለች። ያለበለዚያ ዩናይትድ ኪንግደም በአትላንቲክ ውቅያኖስ የተከበበ ሲሆን በምስራቅ ሰሜን ባህር ፣በደቡብ የእንግሊዝ ቻናል እና የሴልቲክ ባህር በደቡብ-ምዕራብ ፣በአለም ላይ 12 ኛውን ረጅሙ የባህር ዳርቻ ይሰጣታል። የአየርላንድ ባህር ታላቋን ብሪታንያ እና አየርላንድን ይለያል። የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ ስፋት 93,628 ስኩዌር ማይል (242,500 ኪ.ሜ.) ነው፣ በ2020 ከ67 ሚሊዮን ህዝብ ይገመታል። ዩናይትድ ኪንግደም አሃዳዊ ፓርላማ ዲሞክራሲ እና ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ ሥርዓት ነች። ንጉሥ ቻርለስ ሣልሳዊ ከ ሴፕቴምበር 8 2022 ጀምሮ ነገሡ። ዋና ከተማዋና ትልቁ ከተማ ለንደን ናት፣ 14 ሚሊዮን ሕዝብ የሚኖርባት ዓለም አቀፍ ከተማ እና የፋይናንስ ማዕከል ናት። ሌሎች ዋና ዋና ከተሞች በርሚንግሃም ያካትታሉ, ማንቸስተር, ግላስጎው, ሊቨርፑል እና ሊድስ. ዩናይትድ ኪንግደም አራት አገሮችን ያቀፈ ነው-እንግሊዝ ስኮትላንድ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ። ከእንግሊዝ በቀር፣ የተካተቱት አገሮች የራሳቸው የተከፋፈሉ መንግስታት አሏቸው፣ እያንዳንዳቸው የተለያየ ሥልጣን አላቸው። ዩናይትድ ኪንግደም ለበርካታ መቶ አመታት ከተከታታይ መቀላቀል፣ ማኅበራት እና መከፋፈያዎች የተሻሻለ ነው። በእንግሊዝ መንግሥት (እ.ኤ.አ. በ1542 የተካተተውን ዌልስን ጨምሮ) እና የስኮትላንድ መንግሥት በ1707 መካከል የተደረገው የሕብረት ስምምነት የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ፈጠረ። በ 1801 ከአየርላንድ መንግሥት ጋር ያለው ህብረት የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ፈጠረ። አብዛኛው አየርላንድ በ1922 ከእንግሊዝ ተለየች፣ የአሁኑን የታላቋ ብሪታኒያ እና የሰሜን አየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ትቶ በ1927 ይህን ስም በይፋ ተቀብሏል። በአቅራቢያው ያለው የሰው ደሴት፣ ጉርንሴይ እና ጀርሲ የዩናይትድ ኪንግደም አካል አይደሉም፣ የዘውድ ጥገኝነት ከብሪቲሽ መንግስት ጋር ለመከላከያ እና ለአለም አቀፍ ውክልና ሀላፊነት ያለው። እንዲሁም 14 የብሪቲሽ የባህር ማዶ ግዛቶች አሉ፣ የብሪቲሽ ኢምፓየር የመጨረሻ ቅሪቶች በ1920ዎቹ ከፍታ ላይ ሲደርሱ፣ የአለምን መሬት ሩብ የሚጠጋውን እና ከአለም ህዝብ አንድ ሶስተኛውን ያቀፈ እና በታሪክ ውስጥ ትልቁ ኢምፓየር ነበር። የብሪታንያ ተጽእኖ በብዙዎቹ የቀድሞ ቅኝ ግዛቶቿ ቋንቋ፣ ባህል እና የሕግ እና የፖለቲካ ሥርዓቶች ውስጥ ይስተዋላል። ዩናይትድ ኪንግደም በአለም አምስተኛው ትልቁ ኢኮኖሚ በስም ጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት (ጂዲፒ) እና አስረኛው ትልቁን በግዢ ሃይል እኩልነት ነው። ከፍተኛ ገቢ ያለው ኢኮኖሚ እና በጣም ከፍተኛ የሰው ልጅ ልማት መረጃ ጠቋሚ ደረጃ አላት፤ ከአለም 13ኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም የመጀመሪያዋ በኢንዱስትሪ የበለጸገች ሀገር ሆነች እና በ19ኛው እና በ20ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የአለም ቀዳሚ ሃይል ነበረች።ዛሬ እንግሊዝ ከአለም ታላላቅ ሀይሎች አንዷ ሆና ቀጥላለች፣በኢኮኖሚ፣ባህላዊ፣ወታደራዊ፣ሳይንሳዊ፣ቴክኖሎጂ እና ፖለቲካዊ ተፅእኖዎች። እውቅና ያለው የኒውክሌር መንግስት ሲሆን በአለም አቀፍ ደረጃ በወታደራዊ ወጪ በአራተኛ ደረጃ ላይ ተቀምጧል የተባበሩት መንግስታት የፀጥታው ምክር ቤት በ 1946 ከመጀመሪያው ስብሰባ ጀምሮ ቋሚ አባል ነው. ዩናይትድ ኪንግደም የኮመንዌልዝ ኦፍ ኔሽን፣ የአውሮፓ ምክር ቤት፣ 7፣ ቡድን አስር፣ 20፣ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት፣ ኔቶ፣ የኢኮኖሚ ትብብርና ልማት ድርጅት ኢንተርፖል አባል ነች። እና የዓለም ንግድ ድርጅት እ.ኤ.አ. በ2016 የተካሄደውን ህዝበ ውሳኔ ተከትሎ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገር እና ተከታዩ የአውሮፓ ህብረት እ.ኤ.አ. ሥርወ-ቃላት እና ቃላት የተባበሩት መንግስታት 1707 ወይም አቦር 1700 ወይም 1699 በኢትዮጵያ የቀን አቆጣጠር የእንግሊዝ መንግሥት እና የስኮትላንድ መንግሥት “በታላቋ ብሪታንያ ስም ወደ አንድ መንግሥት የተዋሐዱ ናቸው” በማለት አውጇል። “ዩናይትድ ኪንግደም” የሚለው ቃል አልፎ አልፎ ጥቅም ላይ ውሏል ከ 1707 እስከ 1800 ያለው ኦፊሴላዊ ስም በቀላሉ "ታላቋ ብሪታንያ" ቢሆንም ለቀድሞው የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት መግለጫ። የ 1800 የሕብረት ሥራ በ 1801 የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ መንግስታትን አንድ አደረገ የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ፈጠረ። በ1922 የአየርላንድ ክፍፍል እና የአይሪሽ ነፃ ግዛት ሰሜን አየርላንድ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ የአየርላንድ ደሴት ብቸኛ አካል ሆና ከቀረችው በኋላ በ1922 ዓ.ም. ምንም እንኳን ዩናይትድ ኪንግደም ሉዓላዊ ሀገር ብትሆንም፣ እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ እንደሀገር በስፋት ይጠራሉ።የእንግሊዝ ጠቅላይ ሚኒስትር ድረ-ገጽ ዩናይትድ ኪንግደምን ለመግለጽ "በሀገር ውስጥ ያሉ ሀገራት" የሚለውን ሀረግ ተጠቅሟል። አንዳንድ ስታቲስቲካዊ ማጠቃለያዎች፣ እንደ ዩናይትድ ኪንግደም ለአስራ ሁለቱ 1 ክልሎች ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ እንደ “ክልሎች” ሰሜን አየርላንድ ደግሞ “አውራጃ” ተብሎም ይጠራል። አወዛጋቢ፣ ምርጫው ብዙውን ጊዜ የአንድን ሰው የፖለቲካ ምርጫ ያሳያል። "ታላቋ ብሪታንያ" የሚለው ቃል በተለምዶ የታላቋ ብሪታንያ ደሴትን ወይም በፖለቲካዊ መልኩ ወደ እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ እና ዌልስ በጥምረት ይመለከታል። አንዳንድ ጊዜ ለዩናይትድ ኪንግደም በአጠቃላይ እንደ ልቅ ተመሳሳይ ቃል ያገለግላል። "ብሪታንያ" የሚለው ቃል ለሁለቱም ለታላቋ ብሪታንያ እና ለዩናይትድ ኪንግደም ተመሳሳይ ቃል ጥቅም ላይ ይውላል. አጠቃቀሙ ድብልቅ ነው፡ የዩናይትድ ኪንግደም መንግስት በእሱ ላይ "ብሪታንያ" ወይም "ብሪቲሽ" ከሚለው ቃል ይልቅ "ዩኬ" የሚለውን ቃል መጠቀም ይመርጣል. ሁለቱም ቃላቶች ዩናይትድ ኪንግደምን እንደሚያመለክቱ እና በሌላ ቦታ "የብሪታንያ መንግስት" ቢያንስ እንደ "የዩናይትድ ኪንግደም መንግስት" ጥቅም ላይ እንደሚውል በማመን የራሱ ድረ-ገጽ (ከኤምባሲዎች በስተቀር)። የዩናይትድ ኪንግደም የጂኦግራፊያዊ ስሞች ቋሚ ኮሚቴ "ዩናይትድ ኪንግደም", "ዩኬ" እና "ዩኬ" እውቅና ሰጥቷል. በታላቋ ብሪታንያ እና በሰሜን አየርላንድ ለዩናይትድ ኪንግደም እና በሰሜን አየርላንድ በቶፖኖሚክ መመሪያዎች ውስጥ እንደ አጠር እና አጠር ያለ የጂኦፖለቲካ ቃላት; “ብሪታንያ”ን አልዘረዘረም ነገር ግን “ሰሜን አየርላንድን የማይለዋወጥ ብቸኛዋ “ታላቋ ብሪታንያ” የሚለው መጠሪያ ቃል ብቻ እንደሆነ ልብ ይሏል። ቢቢሲ በታሪክ "ብሪታንያን" ለታላቋ ብሪታንያ ብቻ መጠቀምን ይመርጣል፣ ምንም እንኳን የአሁኑ የአጻጻፍ መመሪያ "ታላቋ ብሪታንያ" ሰሜን አየርላንድን ከማስወጣቱ በስተቀር አቋም አይወስድም። "ብሪቲሽ" የሚለው ቅጽል በተለምዶ ከዩናይትድ ኪንግደም ጋር የተያያዙ ጉዳዮችን ለማመልከት ጥቅም ላይ ይውላል እና በህግ የዩናይትድ ኪንግደም ዜግነት እና ከዜግነት ጋር የተያያዙ ጉዳዮችን ለማመልከት ያገለግላል. የዩናይትድ ኪንግደም ሰዎች ብሄራዊ ማንነታቸውን ለመግለጽ የተለያዩ ቃላትን ይጠቀማሉ እና እራሳቸውን እንደ ብሪቲሽ፣ እንግሊዘኛ፣ ስኮትላንዳዊ፣ ዌልሽ፣ ሰሜናዊ አይሪሽ ወይም አይሪሽ መሆናቸውን ሊገልጹ ይችላሉ። ወይም የተለያዩ ብሄራዊ ማንነቶችን በማጣመር። የዩናይትድ ኪንግደም ዜጋ ኦፊሴላዊ ስያሜ "የብሪታንያ ዜጋ" ነው. ታሪክ ከኅብረት ስምምነት በፊት ዩናይትድ ኪንግደም ለመሆን በነበረችው በሰውኛ ዘመናዊ ሰዎች የሰፈሩት ከ30,000 ዓመታት በፊት ጀምሮ በማዕበል ነበር።በክልሉ ቅድመ ታሪክ ዘመን መጨረሻ ህዝቡ በዋነኛነት ኢንሱላር ሴልቲክ ከሚባለው ባህል የመጣ እንደሆነ ይታሰባል። ብሪቶኒክ ብሪታንያ እና ጌሊክ አየርላንድን ያቀፈ። ከሮማውያን ወረራ በፊት ብሪታንያ ወደ 30 የሚጠጉ የአገሬው ተወላጆች መኖሪያ ነበረች። ትልልቆቹ ቤልጌ፣ ብሪጋንቶች፣ ሲልረስ እና አይስኒ ነበሩ። የታሪክ ምሁር የሆኑት ኤድዋርድ ጊቦን ስፔን፣ ጋውል እና ብሪታንያ በ‹‹ሥነ ምግባር እና ቋንቋዎች›› መመሳሰል ላይ ተመስርተው ‹‹በተመሳሳይ ጠንካራ አረመኔዎች ዘር›› እንደሚኖሩ ያምናል። በ43 ዓ.ም የጀመረው የሮማውያን ወረራ እና የደቡብ ብሪታንያ የ400 ዓመት አገዛዝ በኋላ በጀርመናዊው የአንግሎ-ሳክሰን ሰፋሪዎች ወረራ የብሪቶኒክ አካባቢን በዋነኛነት ወደ ዌልስ፣ ኮርንዋል እና እስከ መጨረሻው ደረጃ ድረስ እንዲቀንስ አድርጓል። የአንግሎ-ሳክሰን ሰፈር፣ ሄን ኦግሌድ (ሰሜን እንግሊዝ እና የደቡባዊ ስኮትላንድ ክፍሎች)። በአንግሎ-ሳክሰኖች የሰፈረው አብዛኛው ክልል በ10ኛው ክፍለ ዘመን እንደ እንግሊዝ መንግሥት አንድ ሆነ። ይህ በንዲህ እንዳለ፣ በሰሜን ምዕራብ ብሪታንያ የሚገኙ የጌሊክ ተናጋሪዎች (ከአየርላንድ ሰሜናዊ ምስራቅ ጋር ግንኙነት ያላቸው እና በተለምዶ በ 5 ኛው ክፍለ ዘመን ከዚያ ተሰደዱ ተብሎ የሚታሰበው) በ9ኛው ክፍለ ዘመን የስኮትላንድን መንግስት ለመፍጠር ከፒክቶች ጋር ተባበሩ።በ1066 ኖርማኖች እና ብሬተን አጋሮቻቸው እንግሊዝን ከሰሜን ፈረንሳይ ወረሩ። እንግሊዝን ከያዙ በኋላ፣ ሰፊውን የዌልስ ክፍል ያዙ፣ ብዙ አየርላንድን ያዙ እና በስኮትላንድ እንዲሰፍሩ ተጋብዘው ወደ እያንዳንዱ ሀገር በሰሜን ፈረንሳይ ሞዴል እና በኖርማን-ፈረንሣይ ባህል ላይ ፊውዳሊዝምን አመጡ። የአንግሎ-ኖርማን ገዥ መደብ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል፣ነገር ግን በመጨረሻ ከእያንዳንዱ የአካባቢ ባህሎች ጋር ተዋህዷል። ተከታዩ የመካከለኛው ዘመን የእንግሊዝ ነገሥታት የዌልስን ወረራ አጠናቀቁ እና ስኮትላንድን ለመቀላቀል ሙከራ አድርገው አልተሳኩም። እ.ኤ.አ. በ1320 የአርብራት መግለጫ ነፃነቷን ስታረጋግጥ፣ ስኮትላንድ ከእንግሊዝ ጋር የማያቋርጥ ግጭት ብታደርግም ከዚያ በኋላ ነፃነቷን አስጠብቃለች። የእንግሊዝ ነገሥታት፣ በፈረንሳይ ከፍተኛ ግዛቶችን በመውረስ እና የፈረንሣይ ዘውድ ይገባኛል በሚል፣ በፈረንሳይ በተፈጠሩ ግጭቶች፣ በተለይም የመቶ ዓመታት ጦርነት፣ የስኮትላንዳውያን ነገሥታት በዚህ ጊዜ ውስጥ ከፈረንሣይ ጋር ኅብረት ፈጥረው ነበር። የጥንቷ ብሪታንያ ሃይማኖታዊ ግጭቶች የተሐድሶ ተሃድሶ እና የፕሮቴስታንት መንግሥት አብያተ ክርስቲያናት በየሀገሩ መጀመራቸውን ተመለከተ። ዌልስ ሙሉ በሙሉ ወደ እንግሊዝ ግዛት ተቀላቀለች እና አየርላንድ ከእንግሊዝ ዘውድ ጋር በግላዊ አንድነት እንደ መንግስት ተመስርታ ነበር ሰሜናዊ አየርላንድ በምትሆንበት ወቅት የነፃው የካቶሊክ ጋሊሊክ መኳንንት መሬቶች ተወስደው ከእንግሊዝ ለመጡ ፕሮቴስታንት ሰፋሪዎች ተሰጡ። እና ስኮትላንድ. እ.ኤ.አ. በ 1603 የእንግሊዝ የስኮትላንድ እና የአየርላንድ መንግስታት የስኮትስ ንጉስ ጄምስ ስድስተኛ የእንግሊዝ እና የአየርላንድ ዘውዶችን ወርሶ ፍርድ ቤቱን ከኤድንበርግ ወደ ለንደን ሲያንቀሳቅስ በግል ህብረት ውስጥ አንድ ሆነዋል ሆኖም እያንዳንዱ አገር የተለየ የፖለቲካ አካል ሆኖ ቆይቶ የተለየ የፖለቲካ፣ የሕግ እና የሃይማኖት ተቋማትን እንደያዘ ቆይቷል። በ 17 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ሦስቱም መንግስታት በተከታታይ በተያያዙ ጦርነቶች (የእንግሊዝ የእርስ በርስ ጦርነትን ጨምሮ) ንጉሣዊው አገዛዝ በጊዜያዊነት እንዲገለበጥ፣ በንጉሥ ቻርልስ ቀዳማዊ መገደል እና የአጭር- በእንግሊዝ ኮመንዌልዝ ስኮትላንድ እና አየርላንድ አሃዳዊ ሪፐብሊክ ኖረ። በ 17 ኛው እና በ 18 ኛው ክፍለ ዘመን የብሪቲሽ መርከበኞች በአውሮፓ እና በካሪቢያን የባህር ዳርቻ ላይ መርከቦችን በማጥቃት እና በመስረቅ የባህር ላይ የባህር ላይ የባህር ላይ ዝርፊያ (የግል ንብረትነት) ተግባር ላይ ተሰማርተዋል ንጉሣዊው ሥርዓት ቢታደስም፣ ኢንተርሬግኑም (እ.ኤ.አ. ከ 1688 የከበረ አብዮት እና ተከታዩ የሕግ ድንጋጌ 1689 እና የይገባኛል ጥያቄ 1689) ከሌሎች የአውሮፓ አገሮች በተለየ መልኩ የንጉሣዊው አብሶልቲዝም እንደማያሸንፍ አረጋግጠዋል። ካቶሊክ ነኝ ባይ ወደ ዙፋኑ መቅረብ አይችልም። የብሪታንያ ሕገ መንግሥት የሚገነባው ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ ሥርዓትንና የፓርላማ ሥርዓትን መሠረት በማድረግ ነው። በ1660 የሮያል ሶሳይቲ ሲመሰረት፣ ሳይንስ በጣም ተበረታቷል። በዚህ ጊዜ ውስጥ በተለይም በእንግሊዝ የባህር ኃይል ማደግ እና ለግኝት ጉዞዎች ፍላጎት የባህር ማዶ ቅኝ ግዛቶችን በተለይም በሰሜን አሜሪካ እና በካሪቢያን አካባቢዎች እንዲሰፍሩ አድርጓል. እ.ኤ.አ. በ1606፣ 1667 እና 1689 በታላቋ ብሪታንያ ሁለቱን መንግስታት አንድ ለማድረግ ቀደም ሲል የተደረገው ሙከራ ባይሳካም፣ በ1705 የተጀመረው ሙከራ የ1706 የኅብረት ስምምነት በሁለቱም ፓርላማዎች እንዲስማማና እንዲፀድቅ አድርጓል። የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ግንቦት 1 ቀን 1707 (ኤውሮጳ) የታላቋ ብሪታንያ መንግሥት ተመሠረተ የሕብረት ሥራ ውጤት በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ ፓርላማዎች የ 1706 የሕብረት ስምምነትን ለማፅደቅ እና ሁለቱን መንግስታት አንድ ለማድረግ። በ18ኛው ክፍለ ዘመን የካቢኔ መንግስት በሮበርት ዋልፖል ስር ተቋቋመ፣ በተግባር የመጀመሪያው ጠቅላይ ሚኒስትር (1721-1742)። ተከታታይ የያዕቆብ አመፅ የፕሮቴስታንት ሃኖቨርን ቤት ከብሪቲሽ ዙፋን ላይ ለማስወገድ እና የካቶሊክን የስቱዋርትን ቤት ለመመለስ ፈለገ። በመጨረሻ በ1746 በኩሎደን ጦርነት ያቆባውያን ተሸነፉ፣ከዚያም የስኮትላንድ ሀይላንድ ነዋሪዎች በጭካኔ ተጨፈኑ። በሰሜን አሜሪካ የእንግሊዝ ቅኝ ግዛቶች በአሜሪካ የነጻነት ጦርነት ከብሪታንያ ተገንጥለው በ1783 በብሪታንያ እውቅና ያገኘችው ዩናይትድ ስቴትስ ኦፍ አሜሪካ ሆነች። የእንግሊዝ ኢምፔሪያል ምኞት ወደ እስያ በተለይም ወደ ህንድ ዞረ። ብሪታንያ በአትላንቲክ የባሪያ ንግድ ውስጥ ግንባር ቀደም ሚና ተጫውታለች፣ በተለይም እ.ኤ.አ. በ 1662 እና 1807 መካከል የብሪታንያ ወይም የእንግሊዝ ቅኝ ግዛት ባሪያ መርከቦች ከአፍሪካ ወደ 3.3 ሚሊዮን የሚጠጉ ባሪያዎችን ሲያጓጉዙ ነበር። ባሪያዎቹ በብሪቲሽ ይዞታዎች በተለይም በካሪቢያን ግን በሰሜን አሜሪካ በሚገኙ እርሻዎች ላይ እንዲሠሩ ተወስደዋል። ባርነት ከካሪቢያን የስኳር ኢንዱስትሪ ጋር ተዳምሮ በ18ኛው ክፍለ ዘመን የብሪታንያ ኢኮኖሚ በማጠናከር እና በማደግ ረገድ ትልቅ ሚና ነበረው። ነገር ግን ፓርላማው በ1807 ንግዱን አግዷል፣ በ1833 በብሪቲሽ ኢምፓየር ባርነትን ታግዶ፣ ብሪታንያም በአፍሪካ በመገደብ ባርነትን ለማስወገድ በሚደረገው እንቅስቃሴ ውስጥ ግንባር ቀደም ሚና ነበራት እና ሌሎች ሀገራት የንግድ ንግዳቸውን በተከታታይ ስምምነቶች እንዲያቆሙ ግፊት አድርጋለች። አንጋፋው አለም አቀፍ የሰብአዊ መብት ተሟጋች ድርጅት ፀረ-ባርነት ኢንተርናሽናል በ1839 በለንደን ተቋቋመ። ከአየርላንድ ጋር ከነበረው ህብረት እስከ አንደኛው የዓለም ጦርነት ማብቂያ ድረስ በ1801 የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ፓርላማዎች እያንዳንዳቸው ሁለቱን መንግስታት አንድ በማድረግ እና የታላቋ ብሪታንያ እና የአየርላንድ ዩናይትድ ኪንግደም ሲፈጥሩ “ዩናይትድ ኪንግደም” የሚለው ቃል ይፋ ሆነ። በፈረንሣይ አብዮታዊ ጦርነቶች እና የናፖሊዮን ጦርነቶች መጨረሻ (1792-1815) የፈረንሳይ ሽንፈት ከደረሰ በኋላ ዩናይትድ ኪንግደም የ19ኛው ክፍለ ዘመን ዋና የባህር ኃይል እና የንጉሠ ነገሥት ኃይል ሆና ብቅ አለች (ከ1830 ገደማ ጀምሮ ለንደን በዓለም ላይ ትልቁ ከተማ ነበረች) በባህር ላይ ያልተፈታተነው የብሪታንያ የበላይነት ከጊዜ በኋላ ፓክስ ብሪታኒካ ("የብሪቲሽ ሰላም") ተብሎ ተገልጿል ይህም በታላላቅ ሀይሎች መካከል አንጻራዊ ሰላም የሰፈነበት ጊዜ (1815-1914) የብሪቲሽ ኢምፓየር አለም አቀፋዊ ግዛት የሆነበት እና የአለም አቀፍ ፖሊስነትን ሚና የተቀበለበት ወቅት ነበር. እ.ኤ.አ. በ 1851 ታላቁ ኤግዚቢሽን ወቅት ብሪታንያ “የዓለም አውደ ጥናት” ተብላ ተገልጻለች። እ.ኤ.አ. ከ 1853 እስከ 1856 ብሪታንያ ከሩሲያ ግዛት ጋር በተደረገው ጦርነት ከኦቶማን ኢምፓየር ጋር በመተባበር በቦንኒያ ባሕረ ሰላጤ እና በፊንላንድ ባሕረ ሰላጤ የአላንድ ጦርነት ተብሎ በሚታወቀው የባልቲክ ባህር የባህር ኃይል ጦርነቶች ውስጥ በመሳተፍ በክራይሚያ ጦርነት ተሳትፋለች። ከሌሎች ጋር. የብሪቲሽ ኢምፓየር ተስፋፍቷል ህንድ፣ ትላልቅ የአፍሪካ ክፍሎች እና ሌሎች በአለም ዙሪያ ያሉ ሌሎች ግዛቶችን ይጨምራል። በቅኝ ግዛቶቿ ላይ ከወሰደችው መደበኛ ቁጥጥር ጎን ለጎን፣ ብሪታንያ በአብዛኛዎቹ የአለም ንግድ የበላይነት የበርካታ ክልሎችን እንደ እስያ እና ላቲን አሜሪካ ያሉ ኢኮኖሚዎችን በብቃት ተቆጣጥራለች። በአገር ውስጥ፣ የፖለቲካ አመለካከቶች የነጻ ንግድን እና የላይሴዝ-ፋይር ፖሊሲዎችን እና ቀስ በቀስ የድምፅ መስጫ ፍራንቺስ እንዲስፋፋ አድርጓል። በክፍለ ዘመኑ የህዝቡ ቁጥር በከፍተኛ ደረጃ ጨምሯል፣ከተሜነት መስፋፋት ታጅቦ ከፍተኛ ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ጭንቀቶችን አስከትሏል።አዲስ ገበያዎችን እና የጥሬ ዕቃ ምንጮችን ለመፈለግ፣በዲስራኤሊ ስር ያለው ወግ አጥባቂ ፓርቲ በግብፅ፣ደቡብ አፍሪካ የኢምፔሪያሊስት መስፋፋትን ጀምሯል። እና ሌላ ቦታ. ካናዳ፣ አውስትራሊያ እና ኒውዚላንድ ራሳቸውን በራሳቸው የሚያስተዳድሩ ገዢዎች ሆኑ። ከመቶ አመት መባቻ በኋላ የብሪታንያ የኢንዱስትሪ የበላይነት በጀርመን እና በዩናይትድ ስቴትስ ተገዳደረ። ከ 1900 በኋላ የአየርላንድ ማህበራዊ ማሻሻያ እና የቤት ውስጥ ህግ አስፈላጊ የቤት ውስጥ ጉዳዮች ነበሩ የሌበር ፓርቲ በ 1900 ከሰራተኛ ማህበራት እና ትናንሽ የሶሻሊስት ቡድኖች ጥምረት ወጣ እና ከ 1914 በፊት የሴቶች ድምጽ የመምረጥ መብት እንዲከበር የምርጫ ቅስቀሳ አድርጓል ።ብሪታንያ ከፈረንሳይ፣ ሩሲያ እና (ከ1917 በኋላ) ዩናይትድ ስቴትስ፣ ከጀርመን እና አጋሮቿ ጋር በአንደኛው የዓለም ጦርነት (1914-1918) ተዋግታለች። የብሪቲሽ ጦር ኃይሎች በአብዛኛው የብሪቲሽ ኢምፓየር እና በተለያዩ የአውሮፓ ክልሎች በተለይም በምዕራቡ ግንባር ላይ ተሰማርተው ነበር። በትሬንች ጦርነት ምክንያት የሞቱት ሰዎች ቁጥር ብዙ ትውልድ እንዲጠፋ ምክንያት ሆኗል፣ በሀገሪቱ ውስጥ ዘላቂ የሆነ ማህበራዊ ተፅእኖ እና በማህበራዊ ስርዓቱ ላይ ትልቅ መስተጓጎል አስከትሏል። ከጦርነቱ በኋላ ብሪታንያ በበርካታ የቀድሞ የጀርመን እና የኦቶማን ቅኝ ግዛቶች ላይ የመንግስታቱን ሊግ ስልጣን ተቀበለች። የብሪቲሽ ኢምፓየር ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል፣ ከአለም አንድ አምስተኛውን የመሬት ገጽታ እና ከህዝቡ አንድ አራተኛውን ይሸፍናል። ብሪታንያ 2.5 ሚሊዮን ጉዳት ደርሶባታል እናም ጦርነቱን በከፍተኛ ብሄራዊ ዕዳ ጨርሳለች። የእርስ በርስ ጦርነት ዓመታት እና ሁለተኛው የዓለም ጦርነት በ1920ዎቹ አጋማሽ አብዛኛው የብሪታንያ ህዝብ የቢቢሲ የሬዲዮ ፕሮግራሞችን ማዳመጥ ይችላል። የሙከራ የቴሌቭዥን ስርጭቶች በ1929 ጀመሩ እና የመጀመሪያው የቢቢሲ ቴሌቪዥን አገልግሎት በ1936 ተጀመረ። የአየርላንድ ብሔርተኝነት መነሳት፣ እና በአየርላንድ ውስጥ በአይሪሽ የቤት ህግ ውሎች ላይ በአየርላንድ ውስጥ አለመግባባቶች፣ በመጨረሻም በ1921 ወደ ደሴቲቱ መከፋፈል ምክንያት ሆነዋል። የአየርላንድ ነፃ ግዛት ነፃ ሆነ፣ መጀመሪያ ላይ በ1922 የዶሚኒየን ደረጃ ያለው፣ እና በ1931 በማያሻማ ሁኔታ እራሱን የቻለ። አየርላንድ የዩናይትድ ኪንግደም አካል ሆና ቆይታለች። እ.ኤ.አ. የ1928 ህግ ለሴቶች ከወንዶች ጋር እኩልነት እንዲኖረው በማድረግ የምርጫውን ምርጫ አስፋፍቷል። እ.ኤ.አ. በ 1920 ዎቹ አጋማሽ ላይ የምሽት ማዕበል በ 1926 አጠቃላይ አድማ ብሪታንያ ታላቁ የኢኮኖሚ ድቀት (1929-1932) በተከሰተበት ጊዜ ከጦርነቱ ውጤቶች አላገገመችም ይህ በቀድሞው የኢንዱስትሪ አካባቢዎች ከፍተኛ ሥራ አጥነት እና ችግር፣ እንዲሁም በ1930ዎቹ የፖለቲካ እና የማህበራዊ አለመረጋጋት፣ የኮሚኒስት እና የሶሻሊስት ፓርቲዎች አባልነት እየጨመረ መጥቷል። ጥምር መንግሥት በ1931 ዓ.ም. ቢሆንም፣ "ብሪታንያ በጣም ሀብታም ሀገር ነበረች፣ በጦር መሣሪያ የምትፈራ፣ ጥቅሟን ለማስከበር ርህራሄ የሌላት እና በአለም አቀፍ የምርት ስርአት እምብርት ላይ የተቀመጠች ሀገር ነበረች።" ናዚ ጀርመን ፖላንድን ከወረረ በኋላ ብሪታንያ በ1939 በጀርመን ላይ ጦርነት በማወጅ ወደ ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ገባች። ዊንስተን ቸርችል በ1940 ጠቅላይ ሚኒስትር እና የጥምር መንግሥት መሪ ሆነ። በጦርነቱ የመጀመሪያ አመት የአውሮፓ አጋሮቿ ሽንፈት ቢያጋጥሟትም ብሪታንያ እና ግዛቱ በጀርመን ላይ ብቻውን ጦርነቱን ቀጠለ። ቸርችል በጦርነቱ ወቅት ለመንግስት እና ለጦር ኃይሉ ለመምከር እና ለመደገፍ ኢንዱስትሪ፣ ሳይንቲስቶች እና መሐንዲሶች ተሰማሩ። እ.ኤ.አ. በ 1940 የሮያል አየር ሀይል በብሪታንያ ጦርነት ሰማዩን ለመቆጣጠር በተደረገው ትግል የጀርመኑን ሉፍትዋፍን ድል አደረገ። በ ወቅት የከተማ አካባቢዎች ከባድ የቦምብ ጥቃት ደርሶባቸዋል። እ.ኤ.አ. በ 1941 የተቋቋሙት የብሪታንያ የዩናይትድ ስቴትስ እና የሶቪየት ህብረት ግራንድ ህብረት በአክሲስ ሀይሎች ላይ አጋሮችን እየመራ በአትላንቲክ ውቅያኖስ ጦርነት፣ በሰሜን አፍሪካ ዘመቻ እና በጣሊያን ዘመቻ ውሎ አድሮ ከባድ የተፋለሙ ድሎች ነበሩ። እ.ኤ.አ. በ 1944 በኖርማንዲ ማረፊያ እና አውሮፓን ነፃ በማውጣት የብሪታንያ ኃይሎች ከአጋሮቻቸው ከአሜሪካ ከሶቪየት ኅብረት እና ከሌሎች አጋር አገሮች ጋር ትልቅ ሚና ተጫውተዋል የብሪቲሽ ጦር በጃፓን ላይ የበርማ ዘመቻን ሲመራ የብሪቲሽ ፓሲፊክ የጦር መርከቦች ጃፓንን በባህር ላይ ተዋጉ። የብሪታንያ ሳይንቲስቶች ለጃፓን እጅ እንድትሰጥ ምክንያት የሆነውን የማንሃተን ፕሮጀክት አስተዋፅዖ አድርገዋል። የመሬት አቀማመጥ የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ ቦታ በግምት 244,820 ካሬ ኪሎ ሜትር (94,530 ካሬ ማይል) ነው። አገሪቷ የብሪቲሽ ደሴቶችን ዋና ክፍል ትይዛለች እና የታላቋ ብሪታንያ ደሴት የአየርላንድ ደሴት ሰሜናዊ ምስራቅ አንድ ስድስተኛ እና አንዳንድ ትናንሽ ደሴቶችን ያጠቃልላል። በሰሜን አትላንቲክ ውቅያኖስ እና በሰሜን ባህር መካከል የሚገኝ ሲሆን በደቡብ ምስራቅ የባህር ዳርቻ ከሰሜን ፈረንሳይ የባህር ዳርቻ በ 22 ማይል (35 ኪሜ) ርቀት ላይ ይገኛል ከሱም በእንግሊዝ ቻናል ይለያል እ.ኤ.አ. በ 1993 10 በመቶው የዩናይትድ ኪንግደም በደን የተሸፈነ ነበር 46 በመቶው ለግጦሽ አገልግሎት የሚውል ሲሆን 25 በመቶው ደግሞ ለግብርና ነው የሚመረተው። በለንደን የሚገኘው ሮያል ግሪንዊች ኦብዘርቫቶሪ በ1884 በዋሽንግተን ዲሲ የጠቅላይ ሜሪዲያን መለያ ነጥብ ሆኖ ተመረጠ። 100 ሜትር ወደ ኦብዘርቫቶሪ በስተምስራቅ. ዩናይትድ ኪንግደም በኬክሮስ 49° እና 61° እና ኬንትሮስ 9° እና 2° ሰሜን አየርላንድ ከአየርላንድ ሪፐብሊክ ጋር 224 ማይል (360 ኪሜ) የመሬት ወሰን ትጋራለች። የታላቋ ብሪታንያ የባህር ዳርቻ 11,073 ማይል ነው። (17,820 ኪሜ) ርዝመት. 31 ማይል (50 ኪሜ) (24 ማይል (38 ኪሜ) በውሃ ውስጥ) ላይ ባለው የቻናል ቱነል ከአህጉር አውሮፓ ጋር የተገናኘ ሲሆን በአለም ላይ ካሉት የውሃ ውስጥ ረጅሙ ዋሻ ነው። እንግሊዝ ከጠቅላላው የዩናይትድ ኪንግደም ስፋት ከግማሽ በላይ ብቻ (53 በመቶ) ይሸፍናል፣ ይህም 130,395 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (50,350 ካሬ ማይል) ይሸፍናል።[164] አብዛኛው የሀገሪቱ ክፍል የቆላማ መሬትን ያቀፈ ነው፣ መስመር በስተሰሜን ምዕራብ የበለጠ ደጋማ እና አንዳንድ ተራራማ መሬት ያለው። የሐይቅ አውራጃን፣ ፔኒኒስን፣ ኤክስሞርን እና ዳርትሞርን ጨምሮ። ዋናዎቹ ወንዞች እና ወንዞች ቴምዝ ሰቨርን እና ሀምበር ናቸው። የእንግሊዝ ከፍተኛው ተራራ በሐይቅ አውራጃ ውስጥ ስካፌል ፓይክ (978 ሜትር (3,209 ጫማ)) ነው። ስኮትላንድ ከጠቅላላው የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ ስፋት ከአንድ ሶስተኛ (32 በመቶ) በታች ነው የሚይዘው፣ 78,772 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (30,410 ካሬ ማይል) ይሸፍናል። በተለይም ሄብሪድስ፣ ኦርክኒ ደሴቶች እና ሼትላንድ ደሴቶች። ስኮትላንድ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ በጣም ተራራማ አገር ነች እና የመሬት አቀማመጥ በሃይላንድ ድንበር ጥፋት የጂኦሎጂካል አለት ስብራት ስኮትላንድን በምዕራብ ከአራን አቋርጦ በምስራቅ እስቶንሃቨን ይለያል። ስህተቱ ሁለት ልዩ ልዩ ክልሎችን ይለያል; ማለትም በሰሜን እና በምዕራብ በኩል ሀይላንድ እና ዝቅተኛ ቦታዎች በደቡብ እና በምስራቅ. በጣም ወጣ ገባ የሆነው ሃይላንድ ክልል ቤን ኔቪስን ጨምሮ 1,345 ሜትሮች (4,413 ጫማ) በብሪቲሽ ደሴቶች ውስጥ ከፍተኛው ቦታ የሆነውን አብዛኛው የስኮትላንድ ተራራማ መሬት ይይዛል። ቆላማ አካባቢዎች በተለይም በፈርዝ ክላይድ እና በፈርት ኦፍ ፎርዝ መካከል ያለው ጠባብ የመሬት ወገብ ሴንትራል ቤልት በመባል የሚታወቀው የስኮትላንድ ትልቁ ከተማ ግላስጎው እና ዋና እና የፖለቲካ ማእከል የሆነችው ኤድንበርግ ጨምሮ የአብዛኛው ህዝብ መኖሪያ ነው። ምንም እንኳን ደጋማ እና ተራራማ መሬት በደቡባዊ አፕላንድ ውስጥ ይገኛል። 20,779 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (8,020 ስኩዌር ማይል) የሚሸፍነው ዌልስ ከጠቅላላው የዩናይትድ ኪንግደም አካባቢ ከአንድ አስረኛ (9 በመቶ) ያነሰ ነው። ዌልስ በአብዛኛው ተራራማ ነው፣ ምንም እንኳን ሳውዝ ዌልስ ከሰሜን እና ከመሃል ዌልስ ያነሰ ተራራማ ነው። ዋናው የህዝብ ብዛት እና የኢንዱስትሪ አካባቢዎች በሳውዝ ዌልስ ውስጥ የሚገኙት የካርዲፍ፣ ስዋንሲ እና ኒውፖርት የባህር ዳርቻ ከተሞችን እና በሰሜን በኩል የደቡብ ዌልስ ሸለቆዎችን ያቀፈ ነው። በዌልስ ውስጥ ከፍተኛዎቹ ተራሮች በስኖዶኒያ ውስጥ ሲሆኑ ስኖውዶን (ዌልሽ፡ ይር ዋይድፋ) በ1,085 ሜትር (3,560 ጫማ) ላይ ያለው፣ በዌልስ ውስጥ ከፍተኛው ጫፍ ነው። ዌልስ ከ2,704 ኪሎ ሜትር በላይ (1,680 ማይል) የባህር ዳርቻ አላት። ብዙ ደሴቶች ከዌልሽ ዋና መሬት ርቀው ይገኛሉ፣ ትልቁ ደሴቶች በሰሜን ምዕራብ የሚገኘው አንግልሴይ (ይኒስ ሞን) ነው። ሰሜን አየርላንድ፣ ከታላቋ ብሪታንያ በአይሪሽ ባህር እና በሰሜን ቻናል የተነጠለች፣ 14,160 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (5,470 ካሬ ማይል) ስፋት ያላት ሲሆን በአብዛኛው ኮረብታ ነው። በ388 ስኩዌር ኪሎ ሜትር (150 ስኩዌር ማይል) በብሪቲሽ ደሴቶች ውስጥ በአከባቢው ትልቁ ሀይቅ የሆነውን ን ያጠቃልላል። በሰሜን አየርላንድ ከፍተኛው ጫፍ ስሊቭ ዶናርድ በሞርኔ ተራሮች በ852 ሜትር (2,795 ጫማ) ነው። ዩናይትድ ኪንግደም አራት የመሬት አከባቢዎችን ይዟል፡ የሴልቲክ ሰፊ ጫካዎች፣ የእንግሊዝ ዝቅተኛላንድስ የቢች ደኖች፣ የሰሜን አትላንቲክ እርጥበታማ ድብልቅ ደኖች እና የካሌዶን ኮኒፈር ደኖች። አገሪቷ የ2019 የደን መልክዓ ምድራዊ አቀማመጥ ኢንቴግሪቲ ኢንዴክስ 1.65/10 አማካይ ነጥብ ነበራት፣ ይህም በአለም ከ172 ሀገራት 161ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች። የአየር ንብረት አብዛኛው የዩናይትድ ኪንግደም ሞቃታማ የአየር ንብረት አለው፣ በአጠቃላይ ቀዝቀዝ ያለ የሙቀት መጠን እና ዓመቱን ሙሉ ብዙ ዝናብ። የሙቀት መጠኑ በታች እየቀነሰ ወይም በላይ በሚጨምር ወቅቶች ይለያያል። አንዳንድ ክፍሎች፣ ከባህር ዳርቻ ርቀው፣ ደጋማ እንግሊዝ፣ ዌልስ፣ ሰሜናዊ አየርላንድ እና አብዛኛው ስኮትላንድ፣ የከርሰ ምድር ውቅያኖስ የአየር ንብረት ያጋጥማቸዋል። በስኮትላንድ ውስጥ ያሉ ከፍታ ቦታዎች አህጉራዊ ንዑስ-አርክቲክ የአየር ንብረት (ዲኤፍሲ) እና ተራሮች የ የአየር ንብረት ያጋጥማቸዋል። ነፋሱ ከደቡብ ምዕራብ ሲሆን መለስተኛ እና እርጥብ የአየር ሁኔታን ከአትላንቲክ ውቅያኖስ በተደጋጋሚ ይሸከማል፣ ምንም እንኳን የምስራቃዊው ክፍል በአብዛኛው ከዚህ ንፋስ የተከለለ ቢሆንም አብዛኛው ዝናብ በምዕራባዊ ክልሎች ላይ ስለሚወድቅ የምስራቃዊው ክፍል በጣም ደረቅ ነው። በባህረ ሰላጤው ጅረት የሚሞቅ የአትላንቲክ ሞገዶች መለስተኛ ክረምትን ያመጣሉ፤በተለይ በምእራብ ክረምት ክረምት እርጥብ በሆነበት እና በከፍታ ቦታ ላይ። ክረምቱ በደቡብ ምስራቅ እንግሊዝ በጣም ሞቃታማ ሲሆን በሰሜን ደግሞ በጣም ቀዝቃዛ ነው። በከፍታ ቦታ ላይ በክረምት እና በፀደይ መጀመሪያ ላይ ከባድ የበረዶ ዝናብ ሊከሰት ይችላል, እና አልፎ አልፎ ከኮረብታዎች ርቆ ወደ ከፍተኛ ጥልቀት ይሰፍራል. ዩናይትድ ኪንግደም ከ180 ሀገራት 4ቱን በአከባቢ አፈፃፀም መረጃ ደረጃ ላይ ትገኛለች። እ.ኤ.አ. በ2050 የዩናይትድ ኪንግደም በካይ ጋዝ ልቀቶች ዜሮ ዜሮ እንደሚሆን ህግ ወጣ መንግስት እና ፖለቲካ ዩናይትድ ኪንግደም በህገ-መንግስታዊ ንግስና ስር ያለ አሃዳዊ መንግስት ነው። ንግሥት ኤልዛቤት የእንግሊዝ ንጉሠ ነገሥት እና ርዕሰ መስተዳድር፣ እንዲሁም 14 ሌሎች ነፃ አገሮች ናቸው። እነዚህ 15 አገሮች አንዳንድ ጊዜ "የጋራ ግዛቶች" ተብለው ይጠራሉ. ንጉሠ ነገሥቱ "የመመካከር፣ የማበረታታት እና የማስጠንቀቅ መብት" አላቸው። የዩናይትድ ኪንግደም ሕገ መንግሥት ያልተስተካከሉ እና በአብዛኛው የተለያዩ የተፃፉ ምንጮች ስብስቦችን ያቀፈ ነው, እነሱም ደንቦች, ዳኛ ሰጭ የክስ ህግ እና ዓለም አቀፍ ስምምነቶች ከህገመንግስታዊ ስምምነቶች ጋር. የዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ የሕገ-መንግስታዊ ማሻሻያ የፓርላማ ስራዎችን በማፅደቅ ማካሄድ ይችላል, እና ስለዚህ ማንኛውንም የሕገ-መንግስቱን የተፃፈ ወይም ያልተፃፈ ነገር የመቀየር ወይም የመሻር የፖለቲካ ስልጣን አለው. ማንም ተቀምጦ ፓርላማ ወደፊት ፓርላማዎች ሊለወጡ የማይችሉትን ህግ ሊያወጣ አይችልም። ዩናይትድ ኪንግደም የፓርላማ ዲሞክራሲ እና ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ አገዛዝ ነች። የእንግሊዝ ፓርላማ ሉዓላዊ ነው። እሱ ከኮመንስ, ከጌቶች ቤት እና ከዘውድ ጋር የተዋቀረ ነው.የፓርላማ ዋና ሥራ የሚከናወነው በሁለቱ ምክር ቤቶች ውስጥ ነው, ነገር ግን ህጉ የፓርላማ ህግ (ህግ) እንዲሆን የንጉሣዊ ፈቃድ ያስፈልጋል. ለጠቅላላ ምርጫ (የጋራ ምክር ቤት ምርጫ)፣ ዩናይትድ ኪንግደም በ650 የምርጫ ክልሎች የተከፋፈለ ሲሆን እያንዳንዱም በፓርላማ አባል ይወከላል። የፓርላማ አባላት እስከ አምስት አመታት ድረስ ስልጣንን ይይዛሉ እና ሁልጊዜም ለጠቅላላ ምርጫዎች ይወዳደራሉ. የወግ አጥባቂ ፓርቲ፣ የሌበር ፓርቲ እና የስኮትላንድ ብሄራዊ ፓርቲ እንደቅደም ተከተላቸው፣ አሁን ያሉት አንደኛ፣ ሁለተኛ እና ሶስተኛ ትላልቅ ፓርቲዎች (በፓርላማ አባላት ቁጥር) በኮመንስ ሃውስ ውስጥ ናቸው። ጠቅላይ ሚኒስትሩ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ የመንግስት መሪ ናቸው ሁሉም ጠቅላይ ሚኒስትሮች ማለት ይቻላል የግምጃ ቤት የመጀመሪያ ጌታ ሆነው አገልግለዋል ሁሉም ጠቅላይ ሚኒስትሮች ከ 1905 ጀምሮ የግምጃ ቤት የመጀመሪያ ጌታ ከ 1968 ጀምሮ የሲቪል ሰርቪስ ሚኒስትር እና ሚኒስትር ሆነው አገልግለዋል ህብረቱ ከ 2019 ጀምሮ (አውሮፓ). በዘመናችን፣ ጠቅላይ ሚኒስትሩ፣ በሕገ መንግሥት ኮንቬንሽን፣ የፓርላማ አባል ናቸው። ጠቅላይ ሚኒስትሩ የሚሾሙት በንጉሠ ነገሥቱ ሲሆን ሹመታቸውም በሕገ መንግሥታዊ ድንጋጌዎች የሚመራ ነው። ነገር ግን፣ በመደበኛነት በፓርላማው ውስጥ ብዙ መቀመጫዎች ያሉት የፖለቲካ ፓርቲ መሪ ናቸው እና የህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት እምነትን በማዘዝ ስልጣንን ይይዛሉ። ጠቅላይ ሚኒስትሩ በሕግ የተደነገጉ ተግባራት (ከሌሎች ሚኒስትሮች ጋር) ብቻ ሳይሆን የንጉሣዊው ዋና አማካሪ ናቸው እና ንጉሣዊውን ከመንግሥት ጋር በተገናኘ የንጉሣዊ ሥልጣናቸውን ተግባራዊ ለማድረግ ለእነሱ ምክር መስጠት አለባቸው። በተለይም ጠቅላይ ሚኒስትሩ የሚኒስትሮችን ሹመት እና የካቢኔ ሰብሳቢዎችን ይመራሉ የአስተዳደር ክፍሎች የዩናይትድ ኪንግደም ጂኦግራፊያዊ ክፍፍል በካውንቲ ወይም በሺርስ የጀመረው በመካከለኛው ዘመን መጀመሪያ ላይ በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ ውስጥ ሲሆን በዘመናዊው ዘመን መጀመሪያ በመላው በታላቋ ብሪታኒያ እና አየርላንድ ተጠናቀቀ። በዩናይትድ ኪንግደም በእያንዳንዱ ሀገር አስተዳደራዊ ዝግጅቶች በተናጥል ተዘጋጅተዋል፣ መነሻቸውም ብዙውን ጊዜ ዩናይትድ ኪንግደም ከመፈጠሩ በፊት ነበር። ዘመናዊ የአካባቢ አስተዳደር በከፊል በጥንታዊ አውራጃዎች ላይ በመመስረት በተመረጡ ምክር ቤቶች በእንግሊዝ እና በዌልስ በ 1888 በስኮትላንድ በ 1889 እና በአየርላንድ በ 1898 ሕግ ይህ ማለት ወጥነት ያለው የአስተዳደር ወይም የጂኦግራፊያዊ አከላለል ስርዓት የለም ማለት ነው በመላው ዩናይትድ ኪንግደም. እስከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ በእነዚያ ዝግጅቶች ላይ ትንሽ ለውጥ አልተደረገም ግን ከዚያ በኋላ የሚና እና የተግባር ለውጥ አለ በእንግሊዝ ውስጥ የአከባቢ መስተዳድር አደረጃጀት ውስብስብ ነው, የተግባሮች ስርጭት እንደ አካባቢያዊ ዝግጅቶች ይለያያል. የእንግሊዝ የላይኛው-ደረጃ ንዑስ ክፍልፋዮች ዘጠኙ ክልሎች ናቸው አሁን በዋነኝነት ለስታቲስቲክስ ዓላማዎች ያገለግላሉ። አንድ ክልል ታላቋ ለንደን ከ2000 ጀምሮ በቀጥታ የተመረጠ ጉባኤ እና ከንቲባ ነበረው በህዝበ ውሳኔ የቀረበውን ሀሳብ ህዝባዊ ድጋፍ ተከትሎ። ሌሎች ክልሎችም የራሳቸው የተመረጡ የክልል ምክር ቤቶች እንዲሰጡ ታቅዶ ነበር፣ ነገር ግን በሰሜን ምስራቅ ክልል ሊካሄድ የታቀደው ስብሰባ በ2004 በህዝበ ውሳኔ ውድቅ ተደርጓል። ከ2011 ጀምሮ በእንግሊዝ አስር ጥምር ባለስልጣናት ተቋቁመዋል። ከእነዚህ ውስጥ ስምንቱ ከንቲባዎችን መርጠዋል፣ የመጀመሪያው ምርጫ በግንቦት 4 ቀን 2017 ተካሄዷል። ከክልል ደረጃ በታች፣ አንዳንድ የእንግሊዝ ክፍሎች የካውንቲ ምክር ቤቶች እና የአውራጃ ምክር ቤቶች ሲኖራቸው ሌሎች ደግሞ አሃዳዊ ባለስልጣናት ሲኖራቸው ለንደን 32 የለንደን ወረዳዎችን እና ከተማዋን ያቀፈ ነው። የለንደን. የምክር ቤት አባላት የሚመረጡት በአንደኛው-ያለፈው-ፖስት ሥርዓት በነጠላ-አባል ቀጠናዎች ወይም በባለብዙ-አባላት የብዙነት ሥርዓት በብዙ-አባል ቀጠናዎች ውስጥ ነው። ለአካባቢ አስተዳደር ዓላማ፣ ስኮትላንድ በ32 የምክር ቤት አካባቢዎች የተከፋፈለ ሲሆን ይህም በመጠን እና በሕዝብ ብዛት ሰፊ ልዩነት አለው። የግላስጎው፣ የኤድንበርግ፣ አበርዲን እና ዳንዲ ከተሞች የተለያዩ የምክር ቤት አካባቢዎች ናቸው፣ እንደ ሃይላንድ ካውንስል ሁሉ፣ የስኮትላንድን አንድ ሶስተኛ የሚያካትት ግን ከ200,000 በላይ ሰዎች ብቻ። የአካባቢ ምክር ቤቶች በተመረጡ የምክር ቤት አባላት የተዋቀሩ ሲሆን ከእነዚህ ውስጥ 1,223; የትርፍ ሰዓት ደመወዝ ይከፈላቸዋል. ምርጫዎች የሚካሄዱት ሶስት ወይም አራት የምክር ቤት አባላትን በሚመርጡ ባለ ብዙ አባላት ባሉበት በአንድ የሚተላለፍ ድምጽ ነው። እያንዳንዱ ምክር ቤት የምክር ቤቱን ስብሰባዎች የሚመራ እና የአከባቢው ዋና መሪ ሆኖ የሚሰራ ፕሮቮስት ወይም ሰብሳቢ ይመርጣል። በዌልስ ውስጥ የአካባቢ አስተዳደር 22 አሃዳዊ ባለስልጣናትን ያቀፈ ነው። ሁሉም አሃዳዊ ባለስልጣናት የሚመሩት በምክር ቤቱ በራሱ በተመረጠ መሪ እና ካቢኔ ነው። እነዚህም የካርዲፍ፣ ስዋንሲ እና ኒውፖርት ከተሞችን ያጠቃልላሉ፣ እነሱም በራሳቸው መብት አሃዳዊ ባለስልጣናት ናቸው። ምርጫዎች በየአራት አመቱ የሚካሄደው በአንደኛ-ያለፈው-ፖስት ስርዓት ነው። በሰሜን አየርላንድ ያለው የአካባቢ አስተዳደር ከ1973 ጀምሮ በ26 የዲስትሪክት ምክር ቤቶች ተደራጅቷል፣ እያንዳንዳቸው በአንድ በሚተላለፍ ድምፅ ተመርጠዋል። ሥልጣናቸው እንደ ቆሻሻ መሰብሰብ፣ ውሾችን መቆጣጠር እና ፓርኮችን እና የመቃብር ቦታዎችን በመንከባከብ ላይ ባሉ አገልግሎቶች ላይ ብቻ የተገደበ ነው። በ 2008 ሥራ አስፈፃሚው 11 አዳዲስ ምክር ቤቶችን ለመፍጠር እና አሁን ያለውን አሰራር ለመተካት በቀረቡት ሀሳቦች ላይ ተስማምቷል የተደራጁ መንግስታት ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ እያንዳንዳቸው የራሳቸው መንግሥት ወይም ሥራ አስፈፃሚ አላቸው፣ በአንደኛ ሚኒስትር የሚመራ (ወይንም በሰሜን አየርላንድ ጉዳይ፣ የዲያስትሪክት የመጀመሪያ ሚኒስትር እና ምክትል ተቀዳሚ ሚኒስትር) እና የተወከለ አንድነት ያለው የሕግ አውጭ አካል። የእንግሊዝ ትልቋ ሀገር የሆነችው እንግሊዝ ምንም አይነት ስልጣን አስፈፃሚ ወይም የህግ አውጭ አካል የላትም እና በሁሉም ጉዳዮች ላይ በቀጥታ በእንግሊዝ መንግስት እና ፓርላማ የምትተዳደረው እና የምትተዳደር ናት። ይህ ሁኔታ ከስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ የተውጣጡ የፓርላማ አባላት እንግሊዝን ብቻ በሚመለከቱ ጉዳዮች ላይ አንዳንድ ጊዜ በቆራጥነት ድምጽ መስጠት የሚችሉበትን እውነታ የሚመለከት የምእራብ ሎቲያን ጥያቄ እንዲነሳ አድርጓል። እንግሊዝን ብቻ የሚመለከቱ ህጎች ከአብዛኞቹ የእንግሊዝ የፓርላማ አባላት ድጋፍ ያስፈልጋቸዋል።የስኮትላንድ መንግስት እና ፓርላማ ለዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ በተለየ ሁኔታ ትምህርትን፣ የጤና አጠባበቅን፣ የስኮትላንድ ህግን እና የአካባቢ መንግስትን ጨምሮ በማንኛውም ጉዳይ ላይ ሰፊ ስልጣን አላቸው። በ2020 የዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ ባፀደቀው ድርጊት በኢኮኖሚ ጉዳዮች ላይ ያላቸው ስልጣን በከፍተኛ ሁኔታ የተገደበ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2012 የእንግሊዝ እና የስኮትላንድ መንግስታት የኤድንበርግ ስምምነትን በ2014 የስኮትላንድ ነፃነት ህዝበ ውሳኔ 55.3 በመቶ የተሸነፈበትን ስምምነት ተፈራርመዋል። ወደ 44.7 በመቶ በዚህም ምክንያት ስኮትላንድ የዩናይትድ ኪንግደም የተከፋፈለ አካል ሆና እንድትቀር አድርጓልየዌልስ መንግስት እና ሴንድድ (የዌልስ ፓርላማ፤ የቀድሞ የዌልስ ብሔራዊ ምክር ቤት) ወደ ስኮትላንድ ከተሰጡት የበለጠ የተገደበ ሥልጣን አላቸው። ሴኔድ ለዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ በተለየ መልኩ በሌለበት በማንኛውም ጉዳይ በሴኔድ ሳይምሩ የሐዋርያት ሥራ በኩል ሕግ ማውጣት ይችላል። የሰሜን አየርላንድ ስራ አስፈፃሚ እና ምክር ቤት ለስኮትላንድ ከተሰጡት ጋር ተመሳሳይ ስልጣን አላቸው። ሥራ አስፈፃሚው የአንድነት እና የብሔራዊ ምክር ቤት አባላትን በሚወክል ዲያቢሲ ይመራል የሰሜን አየርላንድ ዲቮሉሽን በሰሜን አየርላንድ አስተዳደር በሰሜን-ደቡብ የሚኒስትሮች ምክር ቤት ውስጥ በሰሜን አየርላንድ አስተዳደር ተሳትፎ ላይ የተመሰረተ ነው የሰሜን አየርላንድ ሥራ አስፈፃሚ በመተባበር እና በጋራ እና በጋራ ፖሊሲዎች ያዘጋጃል የአየርላንድ መንግስት. የብሪቲሽ እና የአየርላንድ መንግስታት የሰሜን አየርላንድ አስተዳደር በማይሰራበት ጊዜ የሰሜን አየርላንድን ሀላፊነት በሚወስደው በብሪቲሽ-አይሪሽ በይነ መንግስታት ኮንፈረንስ ሰሜን አየርላንድን በሚመለከቱ ጉዳዮች ላይ ይተባበራሉ።ዩናይትድ ኪንግደም የተቀናጀ ሕገ መንግሥት የላትም እና ሕገ መንግሥታዊ ጉዳዮች ለስኮትላንድ፣ ዌልስ ወይም ሰሜን አየርላንድ ከተሰጡት ሥልጣኖች መካከል አይደሉም። በፓርላማ ሉዓላዊነት አስተምህሮ፣ የዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ በንድፈ ሀሳብ፣ የስኮትላንድ ፓርላማን፣ ሴኔድን ወይም የሰሜን አየርላንድ ጉባኤን ማጥፋት ይችላል። በእርግጥ፣ በ1972፣ የዩኬ ፓርላማ የሰሜን አየርላንድ ፓርላማን በአንድ ወገን መራመዱ፣ ይህም ለወቅታዊው ከስልጣን ተቋማት ጋር ተዛማጅነት ያለው ምሳሌ ነው። በተግባር፣ በሪፈረንደም ውሳኔዎች የተፈጠረውን የፖለቲካ መሠረተቢስነት ግምት ውስጥ በማስገባት፣ የዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ ለስኮትላንድ ፓርላማ እና ለሴኔድ ውክልና መስጠትን መሰረዝ በፖለቲካ ረገድ ከባድ ነው። በሰሜን አየርላንድ ያለው የስልጣን ክፍፍል ከአየርላንድ መንግስት ጋር በተደረገው አለም አቀፍ ስምምነት ላይ የተመሰረተ በመሆኑ በዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ በሰሜን አየርላንድ የስልጣን ክፍፍልን ለማደናቀፍ በዩናይትድ ኪንግደም ፓርላማ ላይ የሚኖረው ፖለቲካዊ ገደብ ከስኮትላንድ እና ዌልስ ጋር ካለው ግንኙነት የበለጠ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2020 በፀደቀው ሕግ የፓርላማዎችን የሕግ አውጭ ብቃት በኢኮኖሚ መስክ አሳልፏል ገኛዎች ዩናይትድ ኪንግደም የዩናይትድ ኪንግደም እራሷ አካል ያልሆኑ በ17 ግዛቶች ላይ ሉዓላዊነት አላት፡ 14 የብሪቲሽ የባህር ማዶ ግዛቶች እና ሶስት የዘውድ ጥገኞች። 14ቱ የብሪቲሽ የባህር ማዶ ግዛቶች የብሪቲሽ ኢምፓየር ቅሪቶች ናቸው፡ አንጉዪላ; ቤርሙዳ; የብሪቲሽ አንታርክቲክ ግዛት; የብሪቲሽ ህንድ ውቅያኖስ ግዛት; የብሪቲሽ ቨርጂን ደሴቶች; የካይማን ደሴቶች; የፎክላንድ ደሴቶች; ጊብራልታር; ሞንትሴራት; ሴንት ሄለና, ዕርገት እና ትሪስታን ዳ ኩንሃ; የቱርኮች እና የካይኮስ ደሴቶች; የፒትካይርን ደሴቶች; ደቡብ ጆርጂያ እና ደቡብ ሳንድዊች ደሴቶች; እና አክሮቲሪ እና ዴኬሊያ በቆጵሮስ ደሴት ላይ። የብሪታንያ የይገባኛል ጥያቄ በአንታርክቲካ ዓለም አቀፍ እውቅና የተገደበ ነው። በአጠቃላይ የብሪታንያ የባህር ማዶ ግዛቶች 480,000 ስኩዌር ናቲካል ማይል (640,000 ስኩዌር ማይልስ፣ 1,600,000 ኪ.ሜ.2) የሚሸፍን ሲሆን በአጠቃላይ ወደ 250,000 የሚጠጋ ህዝብ ያለው። የባህር ማዶ ግዛቶች 6,805,586 ኪ.ሜ (2,627,651 ስኩዌር ማይል) ላይ በአለም አምስተኛው ትልቁን ብቸኛ የኢኮኖሚ ዞን ሰጥተውታል። የ1999 የዩናይትድ ኪንግደም መንግስት ነጭ ወረቀት እንዲህ ይላል፡ ብሪቲሽ ሆነው ለመቀጠል እስከፈለጉ ድረስ ብሪቲሽ ናቸው። ብሪታንያ ነፃነቷን በተጠየቀችበት ቦታ በፈቃደኝነት ሰጥታለች እናም ይህ አማራጭ ከሆነ ይህንን ማድረጋችንን እንቀጥላለን። የራስን ዕድል በራስ የመወሰን መብት በበርካታ የባህር ማዶ ግዛቶች ሕገ-መንግስቶች የተደነገገ ሲሆን ሦስቱ በተለይ በብሪታንያ ሉዓላዊነት (ቤርሙዳ በ1995፣ ጊብራልታር በ2002 እና በፎክላንድ ደሴቶች 2013) ስር እንዲቆዩ ድምጽ ሰጥተዋል። የዘውድ ጥገኞች ከእንግሊዝ የባህር ማዶ ግዛቶች በተቃራኒ የዘውዱ ንብረቶች ናቸው። በገለልተኛነት የሚተዳደሩ ሶስት ስልጣኖችን ያቀፉ፡ የጀርሲ ቻናል ደሴቶች እና በእንግሊዝ ቻናል ውስጥ ጉርንሴይ እና በአይሪሽ ባህር ውስጥ የሰው ደሴት። በጋራ ስምምነት፣ የእንግሊዝ መንግስት የደሴቶቹን የውጭ ጉዳይ እና መከላከያ ያስተዳድራል እና የዩኬ ፓርላማ እነርሱን ወክሎ ህግ የማውጣት ስልጣን አለው። በአለምአቀፍ ደረጃ፣ እንደ “ዩናይትድ ኪንግደም ተጠያቂ የሆነችባቸው ክልሎች” ተደርገው ይወሰዳሉ። ደሴቶቹን የሚመለከቱ ህግ የማውጣት ስልጣን በመጨረሻ በየራሳቸው የህግ አውጭ ስብሰባዎች ላይ የተመሰረተ ነው፣ በዘውዱ ፍቃድ (የግላዊነት ምክር ቤት ወይም በጉዳዩ ላይ የሰው ደሴት፣ በአንዳንድ ሁኔታዎች ሌተና ገዥው)። እ.ኤ.አ. ከ2005 ጀምሮ እያንዳንዱ የዘውድ ጥገኝነት ዋና ሚኒስትር የመንግስት መሪ ሆኖ ቆይቷል ህግ እና የወንጀል ፍትህ የ1706 የኅብረት ስምምነት አንቀጽ 19 የስኮትላንድ የተለየ የሕግ ሥርዓት እንዲቀጥል እንደደነገገው ዩናይትድ ኪንግደም አንድም የሕግ ሥርዓት የላትም። ዛሬ ዩናይትድ ኪንግደም ሶስት የተለያዩ የህግ ሥርዓቶች አሏት፡ የእንግሊዝ ህግ፣ የሰሜን አየርላንድ ህግ እና የስኮትስ ህግ። በጥቅምት 2009 የጌቶች ምክር ቤት ይግባኝ ሰሚ ኮሚቴን ለመተካት አዲስ የዩናይትድ ኪንግደም ጠቅላይ ፍርድ ቤት ተፈጠረ። የፕራይቪ ካውንስል ዳኞች ኮሚቴ፣ ከጠቅላይ ፍርድ ቤት ጋር ተመሳሳይ አባላትን ጨምሮ፣ የበርካታ ነጻ የኮመንዌልዝ ሀገራት፣ የብሪቲሽ የባህር ማዶ ግዛቶች እና የዘውድ ጥገኞች ከፍተኛው የይግባኝ ፍርድ ቤት ነው።በእንግሊዝ እና በዌልስ ውስጥ የሚሰራው ሁለቱም የእንግሊዝ ህግ እና የሰሜን አየርላንድ ህግ በጋራ ህግ መርሆዎች ላይ የተመሰረቱ ናቸው። የጋራ ሕግ ፍሬ ነገር በሕገ-ደንብ መሠረት ሕጉ በፍርድ ቤት ዳኞች ተዘጋጅቷል ሕግን ቅድመ ሁኔታን እና ምክንያታዊ ዕውቀትን በፊታቸው ያሉትን እውነታዎች በመተግበር ለወደፊቱ ሪፖርት የሚደረጉ እና አስገዳጅ የሕግ መርሆዎችን አግባብነት ያላቸውን የሕግ መርሆዎች የማብራሪያ ፍርዶች መስጠቱ ነው። ተመሳሳይ ጉዳዮች .የእንግሊዝ እና የዌልስ ፍርድ ቤቶች በእንግሊዝ እና ዌልስ ከፍተኛ ፍርድ ቤቶች የሚመሩ ናቸው, የይግባኝ ፍርድ ቤት, የፍትህ ከፍተኛ ፍርድ ቤት (የፍትሐ ብሔር ጉዳዮች) እና የዘውድ ፍርድ ቤት (የወንጀል ጉዳዮች) ያካተቱ ናቸው.ጠቅላይ ፍርድ ቤት በእንግሊዝ፣ በዌልስ እና በሰሜን አየርላንድ ለሁለቱም የወንጀል እና የፍትሐ ብሔር ይግባኝ ጉዳዮች በምድሪቱ ውስጥ ከፍተኛው ፍርድ ቤት ነው እናም የሚወስነው ማንኛውም ውሳኔ በተመሳሳይ ችሎት ውስጥ ባሉ ሌሎች ፍርድ ቤቶች ላይ አስገዳጅ ነው፣ ብዙ ጊዜ በሌሎች ስልጣኖች ውስጥ አሳማኝ ተጽእኖ ይኖረዋል። የስኮትስ ህግ በሁለቱም የጋራ ህግ እና በሲቪል ህግ መርሆዎች ላይ የተመሰረተ ድቅል ስርዓት ነው። ዋና ፍርድ ቤቶች የፍትሐ ብሔር ጉዳዮች እና የወንጀል ጉዳዮች ከፍተኛ ፍርድ ቤት የክፍለ ጊዜ ፍርድ ቤት ናቸው. የዩናይትድ ኪንግደም ጠቅላይ ፍርድ ቤት በስኮትስ ህግ መሰረት ለፍትሐ ብሔር ጉዳዮች ከፍተኛው የይግባኝ ፍርድ ቤት ሆኖ ያገለግላል። የሸሪፍ ፍርድ ቤቶች ከአብዛኛዎቹ የሲቪል እና የወንጀል ጉዳዮች ጋር የወንጀል ችሎቶችን ከዳኞች ጋር፣ የሸሪፍ ልዩ ፍርድ ቤት በመባል የሚታወቁትን፣ ወይም ከሸሪፍ እና ከዳኞች ጋር፣ የሸሪፍ ማጠቃለያ ፍርድ ቤት በመባል የሚታወቁትን ጨምሮ ይመለከታል። የስኮትላንድ የህግ ስርዓት ለወንጀል ችሎት ሶስት ሊሆኑ የሚችሉ ብይን ሲኖረው ልዩ ነው፡ "ጥፋተኛ ያልሆነ" እና "ያልተረጋገጠ"። ሁለቱም “ጥፋተኛ አይደሉም” እና “ያልተረጋገጠ” ጥፋተኛ አይደሉም። በእንግሊዝ እና በዌልስ በ 1981 እና 1995 መካከል ባለው ጊዜ ውስጥ ጨምሯል ምንም እንኳን ከዚያ ከፍተኛ ደረጃ ጀምሮ ከ 1995 እስከ 2015 በተመዘገበው የወንጀል አጠቃላይ የ 66 በመቶ ውድቀት ታይቷል እንደ የወንጀል ስታቲስቲክስ። የእንግሊዝ እና የዌልስ ወህኒ ቤቶች ቁጥር ወደ 86,000 ከፍ ብሏል ይህም በምዕራብ አውሮፓ እንግሊዝ እና ዌልስ ከ100,000 ሰዎች 148 እስራት ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሰዋል። ለፍትህ ሚኒስቴር ሪፖርት የሚያደርገው የግርማዊቷ ወህኒ ቤት አገልግሎት በእንግሊዝ እና በዌልስ ውስጥ የሚገኙትን አብዛኛዎቹን እስር ቤቶች ያስተዳድራል። በእንግሊዝ እና በዌልስ ያለው የግድያ መጠን በ2010ዎቹ የመጀመሪያ አጋማሽ መረጋጋት ችሏል ከ100,000 1 ሰው ግድያ ሲሆን ይህም በ2002 ከፍተኛው ግማሹ ነው እና በ1980ዎቹ በስኮትላንድ የተፈጸመው ወንጀል በ2014–2015 በመጠኑ ቀንሷል። በ 39 ዓመታት ውስጥ ዝቅተኛው ደረጃ በ 59 ግድያዎች ከ 100,000 1.1 ግድያ ጋር። የስኮትላንድ እስር ቤቶች ተጨናንቀዋል ነገር ግን የእስር ቤቱ ቁጥር እየቀነሰ ነው። የውጭ ግንኙነት እንግሊዝ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የፀጥታው ምክር ቤት ቋሚ አባል፣ የኔቶ አባል፣ የኮመንዌልዝ ኦፍ ኔሽን፣ የ 7 የገንዘብ ሚኒስትሮች፣ 7 ፎረም፣ 20፣ ፣ የአውሮፓ ምክር ቤት እና ነች። ዩናይትድ ኪንግደም ከዩናይትድ ስቴትስ ጋር "ልዩ ግንኙነት" እና ከፈረንሳይ "ኢንቴቴ ኮርዲያል" ጋር የቅርብ አጋርነት እንዳላት ይነገራል እና የኒውክሌር ጦር መሳሪያ ቴክኖሎጂን ከሁለቱም ሀገራት ጋር ትጋራለች; የአንግሎ-ፖርቱጋል ህብረት በዓለም ላይ እጅግ ጥንታዊው አስገዳጅ ወታደራዊ ትብብር ተደርጎ ይቆጠራል። ዩናይትድ ኪንግደም ከአየርላንድ ሪፐብሊክ ጋር በቅርበት የተሳሰረ ነው; ሁለቱ ሀገራት የጋራ የጉዞ አካባቢን በመጋራት በብሪቲሽ-አይሪሽ በይነ መንግስታት ኮንፈረንስ እና በብሪቲሽ-አይሪሽ ካውንስል በኩል ትብብር ያደርጋሉ። የብሪታንያ ዓለም አቀፋዊ ህላዌ እና ተፅእኖ የበለጠ እየጨመረ የሚሄደው በንግድ ግንኙነቷ፣ በውጭ ኢንቨስትመንቶች፣ በይፋ የልማት ዕርዳታ እና በወታደራዊ ተሳትፎ ነው። ካናዳ፣ አውስትራሊያ እና ኒውዚላንድ፣ ሁሉም የቀድሞ የብሪቲሽ ኢምፓየር ቅኝ ገዥዎች ሲሆኑ፣ ንግሥት ኤልዛቤት ን እንደ ርዕሰ መስተዳድር የሚጋሩት፣ በብሪታንያ ሕዝብ ዘንድ በዓለም ላይ በጣም የሚወደዱ አገሮች ናቸው። ወታደራዊ የግርማዊቷ ጦር ኃይሎች ሶስት የባለሙያ አገልግሎት ቅርንጫፎችን ያቀፈ ነው-የሮያል ባህር ኃይል እና ሮያል ማሪን (የባህር ኃይል አገልግሎትን ይመሰርታሉ) የብሪቲሽ ጦር እና የሮያል አየር ሀይል የዩናይትድ ኪንግደም ጦር ኃይሎች በመከላከያ ሚኒስቴር የሚተዳደሩ እና የሚቆጣጠሩት የመከላከያ ካውንስል, በመከላከያ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር የሚመራ. ዋና አዛዡ የብሪታኒያ ንጉሠ ነገሥት ነው, የሠራዊቱ አባላት የታማኝነት ቃለ መሃላ የፈጸሙበት. የጦር ኃይሎች ዩናይትድ ኪንግደምን እና የባህር ማዶ ግዛቶቿን በመጠበቅ፣ የዩናይትድ ኪንግደም ዓለም አቀፍ የጸጥታ ጥቅሞችን በማስተዋወቅ እና ዓለም አቀፍ የሰላም ማስከበር ጥረቶችን በመደገፍ ተከሷል። የ የተባበሩት ፈጣን ምላሽ ጓድአምስት የኃይል መከላከያ ዝግጅቶች, እና ሌሎች የአለም አቀፍ ጥምረት ስራዎችን ጨምሮ በኔቶ ውስጥ ንቁ እና መደበኛ ተሳታፊዎች ናቸው. የባህር ማዶ ሰፈሮች እና መገልገያዎች በአሴንሽን ደሴት፣ ባህሬን፣ ቤሊዝ፣ ብሩኔይ፣ ካናዳ፣ ቆጵሮስ፣ ዲዬጎ ጋርሺያ፣ የፎክላንድ ደሴቶች፣ ጀርመን፣ ጊብራልታር፣ ኬንያ፣ ኦማን፣ ኳታር እና ሲንጋፖር ይገኛሉ። በ18ኛው፣ በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የብሪቲሽ ኢምፓየር አውራ የዓለም ኃያል መንግሥት እንዲሆን የብሪታኒያ ጦር ኃይሎች ቁልፍ ሚና ተጫውተዋል። ከግጭቶች አሸናፊ በመሆን ብሪታንያ ብዙውን ጊዜ በዓለም ክስተቶች ላይ በቆራጥነት ተጽዕኖ ማሳደር ችላለች። ከብሪቲሽ ኢምፓየር መጨረሻ ጀምሮ ዩናይትድ ኪንግደም ዋና ወታደራዊ ሃይል ሆና ቆይታለች። የቀዝቃዛው ጦርነት ማብቃት ተከትሎ፣ የመከላከያ ፖሊሲ እንደ አንድ ጥምር አካል “በጣም የሚጠይቁ ተግባራት” እንደሚካሄድ ግምቱን አስቀምጧል። የስቶክሆልም ዓለም አቀፍ የሰላም ምርምር ኢንስቲትዩት እና ዓለም አቀፍ የስትራቴጂ ጥናት ተቋምን ጨምሮ ምንጮች እንደሚሉት፣ ዩናይትድ ኪንግደም አራተኛው ወይም አምስተኛው ከፍተኛ ወታደራዊ ወጪ አላት። አጠቃላይ የመከላከያ ወጪ ከብሔራዊ የሀገር ውስጥ ምርት ውስጥ 2.0 በመቶ ይደርሳል ኢኮኖሚ ዩናይትድ ኪንግደም በከፊል ቁጥጥር የሚደረግበት የገበያ ኢኮኖሚ አላት። በገበያ ምንዛሪ ተመኖች ላይ በመመስረት፣ እንግሊዝ ዛሬ በዓለም አምስተኛዋ ኢኮኖሚ እና በአውሮፓ ከጀርመን ቀጥላ ሁለተኛዋ ናት። ኤች ኤም ግምጃ ቤት፣ በቻንስለር ኦፍ ኤክስቼከር የሚመራ፣ የመንግስትን የህዝብ ፋይናንስ ፖሊሲ እና የኢኮኖሚ ፖሊሲን የማዘጋጀት እና የማስፈፀም ሃላፊነት አለበት። የእንግሊዝ ባንክ የዩናይትድ ኪንግደም ማዕከላዊ ባንክ ሲሆን በሀገሪቱ ምንዛሪ ፓውንድ ስተርሊንግ ኖቶች እና ሳንቲሞች የማውጣት ሃላፊነት አለበት። በስኮትላንድ እና በሰሜን አየርላንድ ያሉ ባንኮች ጉዳያቸውን ለመሸፈን በቂ የእንግሊዝ ባንክ ኖቶች እንዲቆዩ በማድረግ የራሳቸውን ማስታወሻ የማውጣት መብት አላቸው። ፓውንድ ስተርሊንግ በዓለም አራተኛው ትልቁ የመጠባበቂያ ገንዘብ ነው (ከአሜሪካ ዶላር፣ ዩሮ እና የጃፓን የን በኋላ)።ከ1997 ጀምሮ በእንግሊዝ ባንክ ገዥ የሚመራ የእንግሊዝ ባንክ የገንዘብ ፖሊሲ ኮሚቴ ወለድ የማዘጋጀት ኃላፊነት ነበረበት። በየአመቱ በቻንስለር የተቀመጠውን አጠቃላይ የኢኮኖሚ ግሽበት ግብ ለማሳካት አስፈላጊ በሆነው ደረጃ ተመኖች። የዩናይትድ ኪንግደም የአገልግሎት ዘርፍ ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት 79 ከመቶ ያህሉን ይይዛል። ለንደን ከአለም ትልቁ የፋይናንሺያል ማእከላት አንዷ ነች፣ በአለም 2ኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች፣ ከኒውዮርክ ከተማ በመቀጠል፣ በአለምአቀፍ የፋይናንሺያል ማእከላት ማውጫ በ2020። በአውሮፓ. በ2020 ኤዲንብራ በአለም 17ኛ፣ እና በምዕራብ አውሮፓ 6ኛ ደረጃ ላይ በግሎባል የፋይናንሺያል ማእከላት መረጃ ጠቋሚ በ2020። ቱሪዝም ለብሪቲሽ ኢኮኖሚ በጣም አስፈላጊ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2004 ከ 27 ሚሊዮን በላይ ቱሪስቶች የገቡት ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም ላይ ስድስተኛ ዋና የቱሪስት መዳረሻ ሆና ትገኛለች እና ለንደን በዓለም ላይ ካሉ ከማንኛውም ከተማዎች የበለጠ ዓለም አቀፍ ጎብኚዎች አላት። በ 1997 እና 2005 መካከል በአማካይ 6 በመቶ በዓመት. ዩናይትድ ኪንግደም ከአውሮፓ ህብረት መውጣቷን ተከትሎ፣ የዩናይትድ ኪንግደም የውስጥ ኢኮኖሚ ገበያ ተግባር በዩናይትድ ኪንግደም የውስጥ ገበያ ህግ 2020 የተደነገገ ሲሆን ይህም የሸቀጦች እና አገልግሎቶች ንግድ በዩናይትድ ኪንግደም አራት ሀገራት ውስጥ ያለ ውስጣዊ እንቅፋት መቀጠሉን ያረጋግጣል ።የኢንዱስትሪ አብዮት በዩኬ ውስጥ የጀመረው በጨርቃ ጨርቅ ኢንዱስትሪ ላይ ትኩረት በመስጠት ነው ከዚያም እንደ የመርከብ ግንባታ የድንጋይ ከሰል ማዕድን ማውጣት እና ብረት ማምረቻዎች ያሉ ሌሎች ከባድ ኢንዱስትሪዎች ተከትለዋል የብሪታንያ ነጋዴዎች ላኪዎች እና የባንክ ባለሙያዎች ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም አቀፍ ደረጃ የበላይ እንድትሆን በሚያስችላቸው ከሌሎች ብሔሮች የላቀ ጥቅም አዳብሯል። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ንግድ. ሌሎች አገሮች በኢንዱስትሪ ሲበለጽጉ፣ ከሁለት የዓለም ጦርነቶች በኋላ ከኢኮኖሚ ውድቀት ጋር ተዳምሮ፣ ዩናይትድ ኪንግደም የፉክክር ጥቅሟን ማጣት ጀመረች እና በ20ኛው ክፍለ ዘመን በሙሉ ከባድ ኢንዱስትሪ በዲግሪ እያሽቆለቆለ ነበር። ማኑፋክቸሪንግ የኢኮኖሚው ወሳኝ አካል ቢሆንም በ2003 ከብሔራዊ ምርት 16.7 በመቶውን ብቻ ይይዛል።የአውቶሞቲቭ ኢንዱስትሪው ወደ 800,000 የሚጠጉ ሰዎችን የሚቀጥር ሲሆን በ2015 በ70 ቢሊዮን ፓውንድ ገቢ 34.6 ቢሊዮን ፓውንድ (ከዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ የወጪ ንግድ ዕቃዎች 11.8 በመቶ) አስገኝቷል። እ.ኤ.አ. በ 2015 እንግሊዝ ወደ 1.6 ሚሊዮን የመንገደኞች ተሽከርካሪዎች እና 94,500 የንግድ ተሽከርካሪዎችን አምርታለች። ዩናይትድ ኪንግደም ለኤንጂን ማምረቻ ዋና ማዕከል ናት፡ በ2015 ወደ 2.4 ሚሊዮን የሚጠጉ ሞተሮች ተመርተዋል። የዩናይትድ ኪንግደም የሞተር ስፖርት ኢንዱስትሪ ወደ 41,000 የሚጠጉ ሰዎችን ይቀጥራል፣ ወደ 4,500 የሚጠጉ ኩባንያዎችን ያቀፈ እና ዓመታዊ ገቢ ወደ 6 ቢሊዮን ፓውንድ ይደርሳል። የዩናይትድ ኪንግደም የኤሮስፔስ ኢንደስትሪ በአለም ላይ ሁለተኛው ወይም ሶስተኛው ትልቁ ብሄራዊ የኤሮስፔስ ኢንደስትሪ ነው እንደ የመለኪያ ዘዴ እና አመታዊ ትርፋማ 30 ቢሊዮን ፓውንድ ሲስተምስ በአንዳንድ የአለም ታላላቅ የመከላከያ ኤሮስፔስ ፕሮጀክቶች ውስጥ ወሳኝ ሚና ይጫወታል። በዩኬ ውስጥ ኩባንያው የታይፎን ዩሮ ተዋጊ ትላልቅ ክፍሎችን ይሠራል እና አውሮፕላኑን ለሮያል አየር ኃይል ይሰበስባል። እንዲሁም 35 ላይ ዋና ንዑስ ተቋራጭ ነው -የአለም ትልቁ ነጠላ የመከላከያ ፕሮጄክት የተለያዩ አካላትን እየነደፈ። በተጨማሪም ሃውክ የተባለውን የአለማችን በጣም ስኬታማ የሆነውን የጄት ማሰልጠኛ አውሮፕላኖችን ያመርታል። ኤርባስ ዩኬ ደግሞ ለኤ 400 ሜትር ወታደራዊ ማጓጓዣ ክንፉን ያመርታል። ሮልስ ሮይስ የዓለማችን ሁለተኛው ትልቁ የኤሮ-ሞተር አምራች ነው። የእሱ ሞተሮች ከ 30 በላይ የንግድ አውሮፕላኖችን ያመነጫሉ እና ከ 30,000 በላይ ሞተሮችን በሲቪል እና በመከላከያ ዘርፎች ውስጥ ያገለግላሉ የዩናይትድ ኪንግደም የጠፈር ኢንዱስትሪ በ2011 እና 29,000 ሰዎችን ቀጥሯል። እንደ ጃንጥላ ድርጅቱ የዩኬ የጠፈር ኤጀንሲ እንደገለጸው በየዓመቱ በ7.5 በመቶ እያደገ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2013 የብሪታንያ መንግስት ለስካይሎን ፕሮጀክት 60 ሚ. የመድኃኒት ኢንዱስትሪው በዩኬ ኢኮኖሚ ውስጥ ትልቅ ሚና የሚጫወት ሲሆን ሀገሪቱ ከዓለም አቀፍ የመድኃኒት ወጪዎች ሦስተኛው ከፍተኛ ድርሻ አላት። ግብርናው የተጠናከረ፣ በከፍተኛ ሜካናይዜድ እና በአውሮፓ ደረጃዎች ቀልጣፋ ሲሆን 60 በመቶ የሚሆነውን የምግብ ፍላጎት ከ1.6 በመቶ ያነሰ የሰው ኃይል (535,000 ሠራተኞች) በማምረት ነው። ሁለት ሦስተኛው የሚሆነው ምርት ለከብቶች፣ አንድ ሦስተኛው ለእርሻ ሰብሎች ይውላል። ምንም እንኳን በጣም የቀነሰ የአሳ ማጥመድ ኢንዱስትሪ ዩናይትድ ኪንግደም ጉልህ ስፍራን ይይዛል። በተጨማሪም የድንጋይ ከሰል፣ፔትሮሊየም፣ የተፈጥሮ ጋዝ፣ ቆርቆሮ፣ የኖራ ድንጋይ፣ የብረት ማዕድን፣ ጨው፣ ሸክላ፣ ኖራ፣ ጂፕሰም፣ እርሳስ፣ ሲሊካ እና የተትረፈረፈ የሚታረስ መሬትን ጨምሮ በተለያዩ የተፈጥሮ ሃብቶች የበለፀገ ነው።እ.ኤ.አ. በ 2020 የኮሮና ቫይረስ መቆለፊያ እርምጃዎች የዩኬ ኢኮኖሚ በተመዘገበው ትልቁ ውድቀት በሚያዝያ እና ሰኔ መካከል በ 20.4 በመቶ በዓመቱ የመጀመሪያዎቹ ሶስት ወራት ጋር ሲነፃፀር በ 20.4 በመቶ ቀንሷል ይህም በይፋ በ 11 ዓመታት ውስጥ ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ ውድቀት እንዲገባ አድርጓታል ዩናይትድ ኪንግደም 9.6 ትሪሊዮን ዶላር የውጭ ዕዳ አለባት፣ ይህም ከአሜሪካ ቀጥላ በአለም ሁለተኛዋ ነው። እንደ አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት መጠን የውጭ ዕዳ 408 በመቶ ሲሆን ይህም ከሉክሰምበርግ እና አይስላንድ ቀጥሎ በሦስተኛ ደረጃ ላይ ይገኛል። የሳይንስ እና የቴክኖሎጂ እድገት እንግሊዝ እና ስኮትላንድ ከ17ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የሳይንሳዊ አብዮት ማዕከላት ግንባር ቀደም ነበሩ። ዩናይትድ ኪንግደም ከ 18 ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ የኢንዱስትሪ አብዮትን መርታለች, እና ጠቃሚ እድገቶች የተመሰከረላቸው ሳይንቲስቶች እና መሐንዲሶችን ማፍራቷን ቀጥላለች. የ17ኛው እና 18ኛው ክፍለ ዘመን ዋና ንድፈ ሃሳቦች የእንቅስቃሴ እና የስበት ብርሃን ህግጋት የዘመናዊ ሳይንስ ቁልፍ ድንጋይ ሆነው ይታዩ የነበሩት አይዛክ ኒውተን ይገኙበታል። ከ19ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ በተፈጥሮ ምርጫ የዝግመተ ለውጥ ንድፈ ሃሳብ ለዘመናዊ ባዮሎጂ እድገት መሰረታዊ የሆነው ቻርለስ ዳርዊን እና ክላሲካል ኤሌክትሮማግኔቲክ ቲዎሪ የፈጠረው ጄምስ ክለርክ ማክስዌል፤ እና በቅርብ ጊዜ በኮስሞሎጂ, በኳንተም ስበት እና በጥቁር ጉድጓዶች ምርመራ ውስጥ ዋና ዋና ንድፈ ሐሳቦችን ያዳበረው ስቴፈን ሃውኪንግ.ከ 18 ኛው ክፍለ ዘመን ዋና ዋና ሳይንሳዊ ግኝቶች በሄንሪ ካቨንዲሽ ሃይድሮጅን ያካትታሉ; ከ 20 ኛው ክፍለ ዘመን ፔኒሲሊን በአሌክሳንደር ፍሌሚንግ, እና የዲኤንኤ መዋቅር, በፍራንሲስ ክሪክ እና ሌሎች. ታዋቂ የእንግሊዝ መሐንዲሶች እና የኢንዱስትሪ አብዮት ፈጣሪዎች ጄምስ ዋት፣ ጆርጅ እስጢፋኖስ፣ ሪቻርድ አርክራይት፣ ሮበርት እስጢፋኖስ እና ኢሳባርድ ኪንግደም ብሩነል ያካትታሉ። ከእንግሊዝ የመጡ ሌሎች ዋና ዋና የምህንድስና ፕሮጀክቶች እና አፕሊኬሽኖች በሪቻርድ ትሬቪቲክ እና አንድሪው ቪቪያን የተሰራውን የእንፋሎት ሎኮሞቲቭን ያካትታሉ።ከ19ኛው ክፍለ ዘመን ጀምሮ ኤሌክትሪክ ሞተር በሚካኤል ፋራዳይ፣በቻርልስ ባባጅ የተነደፈው የመጀመሪያው ኮምፒውተር፣የመጀመሪያው የንግድ ኤሌክትሪክ ቴሌግራፍ በ ዊልያም ፎዘርጊል ኩክ እና ቻርለስ ዊትስቶን በጆሴፍ ስዋን የበራ አምፖል እና የመጀመሪያው ተግባራዊ ስልክ በአሌክሳንደር ግራሃም ቤል የፈጠራ ባለቤትነት; እና በ20ኛው ክፍለ ዘመን በአለም የመጀመሪያው የሚሰራው የቴሌቭዥን ስርዓት በጆን ሎጊ ቤርድ እና ሌሎች፣ የጄት ሞተር በፍራንክ ዊትል፣ የዘመናዊው ኮምፒዩተር መሰረት የሆነው በአላን ቱሪንግ እና የአለም አቀፍ ድር በቲም በርነርስ ሊ። ሳይንሳዊ ምርምር እና ልማት በብሪቲሽ ዩኒቨርሲቲዎች ውስጥ አስፈላጊ ሆኖ ይቆያል፣ ብዙዎቹ የሳይንስ ፓርኮችን በማቋቋም ምርትን እና ከኢንዱስትሪ ጋር መተባበርን ያመቻቻሉ። እ.ኤ.አ. በ 2004 እና 2008 መካከል ዩናይትድ ኪንግደም 7 በመቶውን የአለም ሳይንሳዊ የምርምር ወረቀቶችን አዘጋጅታለች እና 8 በመቶ የሳይንሳዊ ጥቅሶች ድርሻ ነበራት ይህም በዓለም ላይ ሶስተኛ እና ሁለተኛ ደረጃ (ከአሜሪካ እና ከቻይና በቅደም ተከተል)። በዩኬ ውስጥ የሚዘጋጁ ሳይንሳዊ መጽሔቶች ተፈጥሮ፣ ብሪቲሽ ሜዲካል ጆርናል እና ላንሴት ይገኙበታል። ዩናይትድ ኪንግደም እ.ኤ.አ. በ2020 እና 2021 በአለምአቀፍ ኢኖቬሽን ኢንዴክስ 4ኛ ሆናለች፣ በ2019 ከ5ኛ ደረጃ ጉልበት እ.ኤ.አ. በ 2006 ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም ዘጠነኛዋ ትልቁ የኃይል ፍጆታ እና 15 ኛ-ትልቁ አምራች ነበረች። ዩናይትድ ኪንግደም የበርካታ ትላልቅ የኢነርጂ ኩባንያዎች መኖሪያ ነች፣ ከእነዚህም ውስጥ ሁለቱን ከስድስት ዘይት እና ጋዝ "ሱፐርሜጆሮች" ቢፒ እና ሼል ጋር። እ.ኤ.አ. በ 2013 ዩናይትድ ኪንግደም በቀን 914 ሺህ በርሜል (ቢቢሊ ዲ) ዘይት በማምረት 1,507 ሺህ በላ። ምርቱ አሁን እያሽቆለቆለ ነው እና ዩናይትድ ኪንግደም ከ 2005 ጀምሮ የተጣራ ዘይት አስመጪ ነች። በ2010 እንግሊዝ 3.1 ቢሊዮን በርሜል የተረጋገጠ የድፍድፍ ዘይት ክምችት ነበራት ይህም ከማንኛውም የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ትልቁ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2009 ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም ላይ 13 ኛ-ትልቁ የተፈጥሮ ጋዝ አምራች እና በአውሮፓ ህብረት ውስጥ ትልቁ አምራች ነበረች። ምርት አሁን እያሽቆለቆለ ነው እና ዩናይትድ ኪንግደም ከ 2004 ጀምሮ የተፈጥሮ ጋዝ የተጣራ አስመጪ ነች። በ 19 ኛው እና በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን የድንጋይ ከሰል ማምረት በዩኬ ኢኮኖሚ ውስጥ ቁልፍ ሚና ተጫውቷል. እ.ኤ.አ. በ 1970 ዎቹ አጋማሽ 130 ሚሊዮን ቶን የድንጋይ ከሰል ይመረት ነበር እስከ 1980 ዎቹ መጀመሪያ ድረስ ከ 100 ሚሊዮን ቶን በታች አልወደቀም። እ.ኤ.አ. በ1980ዎቹ እና 1990ዎቹ ውስጥ ኢንዱስትሪው በከፍተኛ ሁኔታ ወደ ኋላ ተመልሷል። እ.ኤ.አ. በ2011 እንግሊዝ 18.3 ሚሊዮን ቶን የድንጋይ ከሰል አምርታለች። እ.ኤ.አ. በ 2005 የተረጋገጠ 171 ሚሊዮን ቶን የድንጋይ ከሰል ክምችት ተገኝቷል።[358] የዩናይትድ ኪንግደም የድንጋይ ከሰል ባለስልጣን ከ 7 ቢሊዮን ቶን እስከ 16 ቢሊዮን ቶን የድንጋይ ከሰል በከርሰ ምድር ውስጥ በከሰል ጋዝ ማምረቻ ወይም 'ፍራኪንግ' የማምረት አቅም እንዳለ ገልጿል, እና አሁን ባለው የዩኬ የድንጋይ ከሰል ፍጆታ ላይ በመመስረት, እንዲህ ዓይነቱ ክምችት በ 200 መካከል ሊቆይ ይችላል. እና 400 ዓመታት. ኬሚካሎች ወደ ውሃ ወለል ውስጥ መግባታቸው እና አነስተኛ የመሬት መንቀጥቀጥ ቤቶችን ስለሚጎዱ የአካባቢ እና ማህበራዊ ጉዳዮች ተነስተዋል። እ.ኤ.አ. በ 1990 ዎቹ መገባደጃ ላይ የኑክሌር ኃይል ማመንጫዎች በዩኬ ውስጥ ከጠቅላላ አመታዊ የኤሌክትሪክ ኃይል ማመንጫዎች 25 ከመቶ ያህሉ አስተዋፅዖ አድርገዋል፣ ነገር ግን አሮጌ እፅዋት በመዘጋታቸው እና ከእርጅና ጋር የተያያዙ ችግሮች በእጽዋት አቅርቦት ላይ ተጽዕኖ ስለሚያሳድሩ ይህ ቀስ በቀስ ቀንሷል። እ.ኤ.አ. በ 2012 ዩናይትድ ኪንግደም 16 ሬአክተሮች በመደበኛነት 19 በመቶውን የኤሌክትሪክ ኃይል የሚያመነጩ ነበሯት። ከአንዱ ሬአክተሮች በስተቀር ሁሉም በ 2023 ጡረታ ይወጣሉ ከጀርመን እና ከጃፓን በተለየ መልኩ ዩናይትድ ኪንግደም ከ 2018 ገደማ ጀምሮ አዲስ የኑክሌር ተክሎችን ለመገንባት አስባለች. በ2011 ሩብ ዓመት ውስጥ በዩናይትድ ኪንግደም ከሚፈጠረው የኤሌክትሪክ ኃይል 38.9 ከመቶ የሚሆነው የሁሉም ታዳሽ የኤሌክትሪክ ምንጮች የኤሌክትሪክ ኃይል አቅርበዋል ዩናይትድ ኪንግደም በአውሮፓ ውስጥ ለንፋስ ሃይል በጣም ጥሩ ከሚባሉት ውስጥ አንዱ ነው፣ እና የንፋስ ሃይል ምርት በጣም ፈጣን እድገት ያለው አቅርቦት ነው በ 2019 ከጠቅላላው የዩኬ 20 ከመቶ የሚሆነውን ኤሌክትሪክ አመነጨ። የውሃ አቅርቦት እና የንፅህና አጠባበቅ በዩኬ የተሻሻለ የውሃ አቅርቦት እና የንፅህና አጠባበቅ ተደራሽነት ሁለንተናዊ ነው። 96.7 በመቶ የሚሆኑ አባወራዎች ከቆሻሻ ማስወገጃ መረብ ጋር የተገናኙ እንደሆኑ ይገመታል። የአካባቢ ጥበቃ ኤጀንሲ እንደገለጸው፣ በዩናይትድ ኪንግደም ለሕዝብ ውሃ አቅርቦት አጠቃላይ የውሃ ማጠቃለያ በ2007 በቀን 16,406 ሜጋሊተር ነበር። በእንግሊዝ እና በዌልስ የውሃ እና የፍሳሽ አገልግሎት የሚሰጡት በ10 የግል የክልል የውሃ እና ፍሳሽ ኩባንያዎች እና 13 በአብዛኛው ትናንሽ የግል "ውሃ ብቻ" ኩባንያዎች ናቸው። በስኮትላንድ የውሃ እና የፍሳሽ አገልግሎት የሚሰጠው በአንድ የህዝብ ኩባንያ ስኮትላንድ ውሃ ነው። በሰሜን አየርላንድ የውሃ እና የፍሳሽ አገልግሎቶች በአንድ የህዝብ አካል በሰሜን አየርላንድ ውሃ ይሰጣሉ። የስነ ሕዝብ አወቃቀር በየ10 አመቱ በሁሉም የዩኬ ክፍሎች ቆጠራ በአንድ ጊዜ ይከናወናል። በ2011 በተደረገው ቆጠራ የዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ የህዝብ ብዛት 63,181,775 ነበር። በአውሮፓ አራተኛው ትልቅ ነው (ከሩሲያ ከጀርመን እና ከፈረንሣይ በኋላ) በኮመንዌልዝ ውስጥ አምስተኛው-ትልቁ እና በዓለም ላይ 22 ኛ-ትልቅ ነው። በ 2014 አጋማሽ እና በ 2015 አጋማሽ ላይ የተጣራ የረዥም ጊዜ ዓለም አቀፍ ፍልሰት ለሕዝብ እድገት የበለጠ አስተዋፅዖ አድርጓል. እ.ኤ.አ. በ2012 አጋማሽ እና በ2013 አጋማሽ ላይ የተፈጥሮ ለውጥ ለሕዝብ ዕድገት ከፍተኛውን ድርሻ አበርክቷል። በ 2001 እና 2011 መካከል ያለው የህዝብ ቁጥር በአማካይ በ 0.7 በመቶ ገደማ ጨምሯል. ይህም ከ 1991 እስከ 2001 ባለው ጊዜ ውስጥ 0.3 በመቶ እና ከ1981 እስከ 1991 ባለው 0.2 በመቶ ጋር ይነጻጸራል። የ2011 የሕዝብ ቆጠራም እንደሚያሳየው ካለፉት 100 ዓመታት ውስጥ ከ0-14 ዕድሜ ያለው የህዝብ ብዛት ከ31 ቀንሷል። ከመቶ ወደ 18 በመቶ፣ እና 65 እና ከዚያ በላይ የሆናቸው ሰዎች መጠን ከ 5 ወደ 16 በመቶ ከፍ ብሏል። እ.ኤ.አ. በ 2018 የዩኬ ህዝብ አማካይ ዕድሜ 41.7 ዓመታት ነበር። እ.ኤ.አ. በ 2011 የእንግሊዝ ህዝብ 53 ሚሊዮን ነበር ይህም ከዩናይትድ ኪንግደም አጠቃላይ 84 በመቶውን ይወክላል። በ2015 አጋማሽ ላይ በአንድ ካሬ ኪሎ ሜትር 420 ሰዎች የሚኖሩባት፣ በተለይ በለንደን እና በደቡብ-ምስራቅ የሚገኙ ህዝቦች በብዛት ከሚኖሩባቸው የአለም ሀገራት አንዷ ነች። እ.ኤ.አ. በ 2011 የተካሄደው ቆጠራ የስኮትላንድን ህዝብ 5.3 ሚሊዮን ዌልስ በ 3.06 ሚሊዮን እና ሰሜን አየርላንድ 1.81 ሚሊዮን እ.ኤ.አ. በ 2017 በዩናይትድ ኪንግደም አማካይ አጠቃላይ የወሊድ መጠን በሴት የተወለዱ 1.74 ልጆች ነበሩ። እየጨመረ የሚሄደው የወሊድ መጠን ለሕዝብ ዕድገት አስተዋፅዖ እያደረገ ቢሆንም፣ በ1964 በሴቷ 2.95 ሕፃናት ከነበረው የሕፃን ዕድገት ጫፍ በእጅጉ በታች፣ ወይም በ1815 ከሴቷ የተወለዱት 6.02 ሕፃናት ከፍተኛ፣ ከ2.1 የመተካካት መጠን በታች፣ ነገር ግን ከፍ ያለ ነው። የ 2001 ዝቅተኛው 1.63. እ.ኤ.አ. በ 2011 በዩኬ ውስጥ 47.3 በመቶው የተወለዱት ላላገቡ ሴቶች ነው። የብሔራዊ ስታትስቲክስ ቢሮ እ.ኤ.አ. በ 2015 በዩናይትድ ኪንግደም 16 እና ከዚያ በላይ የሆናቸው ህዝብ 1.7 በመቶው ግብረ ሰዶማዊ ሌዝቢያን ወይም ሁለት ሴክሹዋል መሆናቸውን ያሳያል (2.0 በመቶው ወንድ እና 1.5 በመቶ) 4.5 ከመቶ የሚሆኑት ምላሽ ሰጪዎች "ሌላ"፣ "አላውቅም" በማለት ምላሽ ሰጥተዋል ወይም ምላሽ አልሰጡም። በ2001 እና 2008 መካከል በተደረገው ጥናት በዩኬ ውስጥ የትራንስጀንደር ሰዎች ቁጥር ከ65,000 እስከ 300,000 መካከል እንደሚሆን ተገምቷል። የጎሳ ቡድኖች በታሪክ፣ የብሪቲሽ ተወላጆች ከ12ኛው ክፍለ ዘመን በፊት እዚያ ሰፍረው ከነበሩት ከተለያዩ ጎሳዎች የተውጣጡ ናቸው ተብሎ ይታሰባል፡- ኬልቶች፣ ሮማውያን፣ አንግሎ ሳክሰኖች፣ ኖርስ እና ኖርማኖች። የዌልስ ሰዎች በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ በጣም ጥንታዊው የጎሳ ቡድን ሊሆኑ ይችላሉ። እ.ኤ.አ. በ 2006 የተደረገ የዘረመል ጥናት እንደሚያሳየው ከ50 በመቶ በላይ የሚሆነው የእንግሊዝ የጂን ገንዳ ጀርመናዊ ክሮሞሶም አለው። ሌላ እ.ኤ.አ. በ 2005 የዘረመል ትንታኔ እንደሚያመለክተው “ከዘመናዊቷ ብሪታንያ ህዝብ ሊመረመሩ ከሚችሉት ቅድመ አያቶች ውስጥ 75 በመቶው የሚሆኑት ከ6,200 ዓመታት በፊት በብሪቲሽ ኒዮሊቲክ ወይም የድንጋይ ዘመን መጀመሪያ ላይ ወደ ብሪቲሽ ደሴቶች ደርሰው ነበር” እና እንግሊዞች በሰፊው ይጋራሉ። ከባስክ ሰዎች ጋር የጋራ የዘር ግንድ. ዩናይትድ ኪንግደም በአፍሪካ የባሪያ ንግድ ወቅት ቢያንስ ከ1730ዎቹ ጀምሮ በሀገሪቱ ውስጥ ጥንታዊው ጥቁር ህዝብ ያለው ሊቨርፑል ነጭ ያልሆነ የኢሚግሬሽን ታሪክ አላት። በዚህ ጊዜ ውስጥ የታላቋ ብሪታንያ አፍሮ-ካሪቢያን ህዝብ ከ 10,000 እስከ 15,000 ይገመታል እና በኋላ ላይ ባርነት በመጥፋቱ ምክንያት ቀንሷል በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ቻይናውያን መርከበኞች ከመጡበት ጊዜ ጀምሮ በአውሮፓ ውስጥ እጅግ ጥንታዊ የቻይና ማህበረሰብ አላት እ.ኤ.አ. በ1950 በብሪታንያ ከ20,000 ያነሱ ነጭ ያልሆኑ ነዋሪዎች ነበሩ፣ ሁሉም ማለት ይቻላል በባህር ማዶ የተወለዱ ናቸው። እ.ኤ.አ. በ 1951 በደቡብ እስያ ቻይና አፍሪካ እና ካሪቢያን የተወለዱ በግምት 94,500 ሰዎች በብሪታንያ ይኖሩ ነበር ከዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ ከ 0.2 በመቶ በታች። እ.ኤ.አ. በ 1961 ይህ ቁጥር ከአራት እጥፍ በላይ ወደ 384,000 አድጓል ይህም ከዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ ከ 0.7 በመቶ በላይ ብቻ ነው። ከ1948 ጀምሮ ከአፍሪካ፣ ካሪቢያን እና ደቡብ እስያ ከፍተኛ የሆነ የኢሚግሬሽን በብሪቲሽ ኢምፓየር የፈጠሩት ትሩፋት ናቸው። እ.ኤ.አ. ከ2004 ጀምሮ ከመካከለኛው እና ምስራቃዊ አውሮፓ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ፍልሰት በእነዚህ የህዝብ ቡድኖች ውስጥ እድገት አስከትሏል ምንም እንኳን አንዳንድ የዚህ ፍልሰት ጊዜያዊ ነው። እ.ኤ.አ. ከ1990ዎቹ ጀምሮ የስደተኞች ቁጥር ከፍተኛ ልዩነት ነበረው ወደ እንግሊዝ የሚመጡ ስደተኞች ካለፉት ማዕበሎች በጣም ሰፋ ያሉ ሀገራት ይመጣሉ ይህም በአንጻራዊ ሁኔታ ሲታይ አነስተኛ ቁጥር ካላቸው ሀገራት የሚመጡ ስደተኞችን ይጨምራል ምሁራን አሉ ለመጀመሪያ ጊዜ በ1991 የሕዝብ ቆጠራ ላይ የተዋወቁት በብሪቲሽ ብሔራዊ ስታቲስቲክስ ውስጥ የተቀጠሩት የጎሳ ምድቦች በጎሳ እና በዘር ጽንሰ-ሀሳቦች መካከል ግራ መጋባትን ያካትታሉ ሲል ተከራክሯል። እ.ኤ.አ. በ 2011 ከዩናይትድ ኪንግደም 87.2 በመቶው የዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ እራሳቸውን ነጭ ብለው ለይተዋል ይህም ማለት 12.8 በመቶው የዩናይትድ ኪንግደም ህዝብ እራሳቸውን ከቁጥር አናሳ የጎሳ ቡድኖች መካከል እንደ አንዱ ይለያሉ በ 2001 ቆጠራ ይህ አሃዝ ከዩኬ ህዝብ 7.9 በመቶው ነው። በእንግሊዝ እና በዌልስ፣ በስኮትላንድ እና በሰሜን አየርላንድ ጥቅም ላይ በሚውሉት የህዝብ ቆጠራ ቅጾች የቃላት አገባብ ልዩነት የተነሳ የሌላ ነጭ ቡድን መረጃ ለዩናይትድ ኪንግደም በአጠቃላይ አይገኝም፣ ነገር ግን በእንግሊዝ እና በዌልስ ይህ በመካከላቸው በፍጥነት እያደገ ያለው ቡድን ነበር። የ 2001 እና 2011 ቆጠራ, በ 1.1 ሚሊዮን (1.8 በመቶ ነጥብ) ጨምሯል. ለሁሉም የዩናይትድ ኪንግደም ክፍሎች ተመጣጣኝ መረጃ ከሚገኙ ቡድኖች መካከል, ሌላው የእስያ ምድብ በ 2001 መካከል ከ 0.4 በመቶ ወደ 1.4 ከመቶ የህዝብ ብዛት ጨምሯል. እና 2011፣ የተቀላቀለው ምድብ ከ1.2 በመቶ ወደ 2 በመቶ ከፍ ብሏል።በ ንግሊዝ ገር ውስጥ የብሔር ልዩነት በከፍተኛ ሁኔታ ይለያያል። 30.4 ከመቶው የለንደን ህዝብ እና 37.4 ከመቶው የሌስተር ህዝብ በ2005 ነጭ እንዳልሆኑ ሲገመት ከ5 በመቶ ያነሱ የሰሜን ምስራቅ እንግሊዝ ፣ዌልስ እና ደቡብ ምዕራብ ህዝቦች ከአናሳ ጎሳዎች የተውጣጡ ነበሩ ፣በ2001 መሰረት የሕዝብ ቆጠራ. እ.ኤ.አ. በ 2016 በእንግሊዝ ውስጥ 31.4 ከመቶ የመጀመሪያ ደረጃ እና 27.9 ከመቶ ሁለተኛ ደረጃ ተማሪዎች የአናሳ ጎሳ አባላት ነበሩ።የ1991 ቆጠራ የጎሳ ቡድንን በተመለከተ ጥያቄ ያለው የመጀመሪያው የእንግሊዝ ቆጠራ ነው። እ.ኤ.አ. በ 1991 በዩኬ በተደረገው የህዝብ ቆጠራ 94.1 በመቶ የሚሆኑት እራሳቸውን ነጭ ብሪቲሽ ነጭ አይሪሽ ወይም ነጭ ሌላ እንደሆኑ ዘግበዋል 5 ቋንቋዎች የዩናይትድ ኪንግደም ኦፊሴላዊ ቋንቋ እንግሊዝኛ ነው። ከዩናይትድ ኪንግደም 95 በመቶው ህዝብ አንድ ቋንቋ ተናጋሪ እንግሊዘኛ ተናጋሪዎች እንደሆኑ ይገመታል።[5.5 ከመቶው ህዝብ ወደ እንግሊዝ የመጡ ቋንቋዎች እንደሚናገሩ ይገመታል በአንፃራዊነት በቅርብ ጊዜ በስደት ምክንያት። የደቡብ እስያ ቋንቋዎች ፑንጃቢ፣ ኡርዱ፣ ቤንጋሊ፣ ሲልሄቲ፣ ሂንዲ እና ጉጃራቲ የሚያካትቱ ትልቁ ቡድን ናቸው። እ.ኤ.አ. በ 2011 የሕዝብ ቆጠራ መሠረት ፖላንድ በእንግሊዝ ውስጥ ሁለተኛው ትልቁ ቋንቋ ሆኗል እና 546,000 ተናጋሪዎች አሉት። በ2019 ሦስት አራተኛው ሚሊዮን ሰዎች እንግሊዘኛ የሚናገሩት ትንሽ ወይም ምንም አልነበሩም። በዩኬ ውስጥ ሶስት ሀገር በቀል የሴልቲክ ቋንቋዎች ይነገራሉ፡ ዌልሽ፣ አይሪሽ እና ስኮትላንዳዊ ጌሊክ። በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ እንደ መጀመሪያ ቋንቋ የጠፋው ኮርኒሽ፣ ለተሃድሶ ጥረቶች ተገዥ ነው፣ እና አነስተኛ ቁጥር ያለው ሁለተኛ ቋንቋ ተናጋሪዎች አሉት። በ2011 የሕዝብ ቆጠራ፣ በግምት አንድ አምስተኛ (19 በመቶ) የሚሆነው የዌልስ ሕዝብ ዌልሽ መናገር እንደሚችሉ ተናግረዋል፣ ይህም ከ1991 የሕዝብ ቆጠራ (18 በመቶ) ጭማሪ። በተጨማሪም ወደ 200,000 የሚጠጉ የዌልስ ተናጋሪዎች በእንግሊዝ እንደሚኖሩ ይገመታል። በሰሜን አየርላንድ በተካሄደው ተመሳሳይ ቆጠራ 167,487 ሰዎች (10.4 በመቶ) “የአይሪሽ የተወሰነ እውቀት እንዳላቸው” (በሰሜን አየርላንድ ውስጥ የአየርላንድ ቋንቋን ተመልከት) በብሔረተኛ (በዋነኛነት በካቶሊክ) ሕዝብ ውስጥ ብቻ ማለት ይቻላል ብለዋል። በስኮትላንድ ውስጥ ከ92,000 በላይ ሰዎች (ከህዝቡ ከ2 በመቶ በታች) 72 በመቶውን በውጪ ሄብሪድስ ውስጥ የሚኖሩትን ጨምሮ አንዳንድ የጌሊክ ቋንቋ ችሎታ ነበራቸው። በዌልስም ሆነ በስኮትላንድ ጌሊክ እየተማሩ ያሉ ልጆች ቁጥር እየጨመረ ነው። ከተሰደዱ ሰዎች መካከል አንዳንድ ስኮትላንዳዊ ጌሊክ አሁንም በካናዳ (በተለይ ኖቫ ስኮሺያ እና ኬፕ ብሪተን ደሴት) እና ዌልስ በፓታጎንያ፣ አርጀንቲና ይነገራል። ስኮትስ፣ ከመጀመሪያዎቹ ሰሜናዊ መካከለኛው እንግሊዘኛ የተወለደ ቋንቋ፣ ከክልላዊው ልዩነቱ፣ በሰሜን አየርላንድ የሚገኘው አልስተር ስኮት፣ ለመጠበቅ እና ለማስተዋወቅ ልዩ ቁርጠኝነት ሳይኖረው ዕውቅና ውሱን ነው። ከኤፕሪል 2020 ጀምሮ በዩኬ ውስጥ ወደ 151,000 የሚጠጉ የብሪቲሽ የምልክት ቋንቋ (ቢኤስኤል)፣ መስማት የተሳናቸው ሰዎች የሚጠቀሙበት የምልክት ቋንቋ ተጠቃሚዎች እንዳሉ ይነገራል። በእንግሊዝ ውስጥ ተማሪዎች እስከ 14 አመት እድሜ ድረስ ሁለተኛ ቋንቋ መማር አለባቸው። በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ በብዛት የሚማሩት ፈረንሳይኛ እና ጀርመንኛ ሁለቱ ሁለተኛ ቋንቋዎች ናቸው። በዌልስ ውስጥ ያሉ ሁሉም ተማሪዎች ዌልሽ እንደ ሁለተኛ ቋንቋ እስከ 16 አመት ይማራሉ ወይም በዌልሽ እንደ መጀመሪያ ቋንቋ ይማራሉ ሃይማኖት በአሁኑ ጊዜ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ከ1,400 ለሚበልጡ ዓመታት የክርስትና ዓይነቶች ሃይማኖታዊ ሕይወትን ሲቆጣጠሩ ኖረዋል። ምንም እንኳን አብዛኛው ዜጋ አሁንም በብዙ ጥናቶች የክርስትና እምነት ተከታይ ቢሆንም ከ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ጀምሮ መደበኛ የቤተክርስትያን መገኘት በእጅጉ ቀንሷል፣ የኢሚግሬሽን እና የስነ-ህዝብ ለውጥ ግን ለሌሎች እምነቶች በተለይም ለእስልምና እድገት አስተዋጽኦ አድርጓል።ይህም አንዳንድ ተንታኞችን አድርጓል። ዩናይትድ ኪንግደም እንደ ባለ ብዙ እምነት፣[ሴኩላራይዝድ ወይም ድህረ-ክርስቲያን ማህበረሰብ እንደሆነ ለመግለጽ። እ.ኤ.አ. በ 2001 በተደረገው የህዝብ ቆጠራ 71.6 በመቶው ምላሽ ከሰጡት ሰዎች መካከል 71.6 በመቶው ክርስቲያን መሆናቸውን አመልክተዋል ቀጣዩ ትላልቅ እምነቶች እስልምና (2.8 በመቶ) ሂንዱይዝም (1.0 በመቶ) ሲኪዝም (0.6 በመቶ) ይሁዲዝም (0.5 በመቶ) ናቸው። ቡዲዝም (0.3 በመቶ) እና ሁሉም ሌሎች ሃይማኖቶች (0.3 በመቶ)።[15 በመቶው ምላሽ ሰጪዎች ምንም ዓይነት ሃይማኖት እንደሌላቸው ገልጸዋል፣በተጨማሪ 7 በመቶው ሃይማኖታዊ ምርጫን አልገለጹም። እ.ኤ.አ. በ2007 የተደረገ ጥናት እንደሚያሳየው ከ10 ብሪታንያውያን መካከል አንዱ ብቻ በየሳምንቱ ወደ ቤተክርስትያን እንደሚሄድ ያሳያል። እ.ኤ.አ. በ 2001 እና 2011 መካከል ባለው የህዝብ ቆጠራ መካከል በ12 በመቶ ክርስቲያን ብለው የታወቁ ሰዎች ቁጥር ቀንሷል ምንም ዓይነት ሃይማኖታዊ ግንኙነት እንደሌለው የሚናገሩት በመቶኛ በእጥፍ ጨምሯል። ይህ ከሌሎቹ ዋና ዋና የሀይማኖት ቡድኖች እድገት ጋር ተቃርኖ፣ የሙስሊሞች ቁጥር በከፍተኛ ደረጃ እየጨመረ በድምሩ 5 በመቶ ገደማ ደርሷል። የሙስሊሙ ህዝብ በ2001 ከነበረበት 1.6 ሚሊዮን በ2011 ወደ 2.7 ሚሊዮን በማደግ በዩናይትድ ኪንግደም ሁለተኛው ትልቅ የሃይማኖት ቡድን አድርጎታል። በ 2016 በ (የብሪቲሽ ማህበራዊ አመለካከት) በሃይማኖታዊ ግንኙነት ላይ የተደረገ ጥናት; ምላሽ ከሰጡት 53 በመቶዎቹ 'ሃይማኖት የለም' ሲሉ 41 በመቶው ክርስቲያን መሆናቸውን ሲገልጹ 6 በመቶው ደግሞ ከሌሎች ሃይማኖቶች (ለምሳሌ እስልምና፣ ሂንዱይዝም፣ ይሁዲነት፣ ወዘተ) ጋር ግንኙነት ያላቸው ናቸው። በክርስቲያኖች መካከል፣ የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን ተከታዮች 15 በመቶ፣ የካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን 9 በመቶ እና ሌሎች ክርስቲያኖች (ፕሬስባይቴሪያንን፣ ሜቶዲስቶችን፣ ሌሎች ፕሮቴስታንቶችን፣ እንዲሁም የምስራቅ ኦርቶዶክስን ጨምሮ) 17 በመቶ ናቸው። ከ18–24 አመት የሆናቸው ወጣቶች 71 በመቶው ሃይማኖት እንደሌላቸው ተናግረዋል። የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን በእንግሊዝ ውስጥ የተመሰረተ ቤተ ክርስቲያን ነው። በዩኬ ፓርላማ ውስጥ ውክልና ይይዛል እና የብሪቲሽ ንጉሠ ነገሥት ጠቅላይ ገዥው ነው። በስኮትላንድ፣ የስኮትላንድ ቤተ ክርስቲያን ብሔራዊ ቤተ ክርስቲያን በመባል ይታወቃል። በመንግስት ቁጥጥር ስር አይደለም፣ እና የብሪቲሽ ንጉሠ ነገሥት ተራ አባል ነው፣ እሱ ወይም እሷ በመጡበት ጊዜ “የፕሮቴስታንት ሃይማኖትን እና የፕሪስባይቴሪያን ቤተ ክርስቲያን መንግሥትን ለመጠበቅ እና ለመጠበቅ” መሐላ እንዲገባ ያስፈልጋል። የዌልስ ቤተክርስቲያን በ1920 ተቋረጠ እና አየርላንድ ከመከፋፈሏ በፊት በ1870 የአየርላንድ ቤተ ክርስቲያን እንደተበታተነች፣ በሰሜን አየርላንድ ምንም የተቋቋመ ቤተ ክርስቲያን የለም። ምንም እንኳን እ.ኤ.አ. በ 2001 በተደረገው የህዝብ ቆጠራ የግለሰብን የክርስቲያን ቤተ እምነቶች ስለመከተል በዩኬ ውስጥ ሰፊ መረጃ ባይኖርም 62 በመቶው ክርስቲያኖች አንግሊካን 13.5 በመቶው ካቶሊክ 6 በመቶው ፕሬስባይቴሪያን እና 3.4 በመቶ የሜቶዲስት እንደሆኑ ተገምቷል እንደ ፕሊማውዝ ወንድሞች እና የኦርቶዶክስ አብያተ ክርስቲያናት ያሉ ሌሎች የፕሮቴስታንት ቤተ እምነቶች ስደት ዩናይትድ ኪንግደም በተከታታይ የስደት ማዕበል አጋጥሟታል። በአየርላንድ የተከሰተው ታላቁ ረሃብ፣ በወቅቱ የዩናይትድ ኪንግደም አካል፣ ምናልባትም አንድ ሚሊዮን ሰዎች ወደ ታላቋ ብሪታንያ እንዲሰደዱ አድርጓል። ለንደን ከዚህ ህዝብ ግማሽ ያህሉን ይዛለች፣ እና ሌሎች ትናንሽ ማህበረሰቦች በማንቸስተር፣ ብራድፎርድ እና ሌሎችም ነበሩ። የጀርመን ስደተኛ ማህበረሰብ እስከ 1891 ድረስ ከሩሲያ አይሁዶች ቀጥሎ ከፍተኛ ቁጥር ያለው ቡድን ነበር። ከ 1881 በኋላ ሩሲያውያን አይሁዶች መራራ ስደት ደርሶባቸዋል እና በ 1914 2,000,000 የሩስያን ኢምፓየር ለቀው ወጡ 120,000 ያህሉ በብሪታንያ በቋሚነት ተቀምጠዋል ከብሪቲሽ ደሴቶች ውጭ ካሉ አናሳ ጎሳዎች ትልቁ ይህ ሕዝብ በ1938 ወደ 370,000 አድጓል። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ማብቂያ ወደ ፖላንድ መመለስ ባለመቻሉ ከ120,000 በላይ የፖላንድ አርበኞች በእንግሊዝ በቋሚነት ቆይተዋል። ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ፣ ብዙ ሰዎች በካሪቢያን እና በህንድ ክፍለ አህጉር ከነበሩት ቅኝ ግዛቶች እና የቀድሞ ቅኝ ግዛቶች፣ እንደ ኢምፓየር ውርስ ወይም በሠራተኛ እጥረት ተገፋፍተው ተሰደዱ። እ.ኤ.አ. በ 1841 ከእንግሊዝ እና ከዌልስ ህዝብ 0.25 በመቶው በውጭ ሀገር የተወለዱ ሲሆን በ 1901 ወደ 1.5 በመቶ በ 1931 2.6 በመቶ እና በ 1951 4.4 በመቶ። እ.ኤ.አ. በ 2014 የኢሚግሬሽን የተጣራ ጭማሪ 318,000 ነበር ኢሚግሬሽን በ 641,000 ነበር በ 2013 ከ 526,000 ከአንድ አመት በላይ የለቀቁት ስደተኞች ቁጥር 323,000 ነበር። የቅርብ ጊዜ የፍልሰት አዝማሚያ በምስራቅ አውሮፓ ከሚገኙት አዲሶቹ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ሰራተኞች መምጣት 8 ሀገራት በመባል ይታወቃል። እ.ኤ.አ. በ 2011 የአዲሱ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ዜጎች 13 በመቶው ስደተኞች ናቸው። ዩናይትድ ኪንግደም በጥር 2007 የአውሮፓ ህብረትን የተቀላቀለው የሮማኒያ እና የቡልጋሪያ ዜጎች ላይ ጊዜያዊ እገዳዎችን ተጠቀመች በስደት ፖሊሲ የእኩልነት እና የሰብአዊ መብት ኮሚሽን የተደረገ ጥናት እንደሚያመለክተው ከግንቦት 2004 እስከ መስከረም 2009 ባለው ጊዜ ውስጥ 1.5 ሚሊዮን ሰራተኞች ከ አዲስ የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት ወደ ዩኬ፣ አብዛኛዎቹ የፖላንድ ናቸው። በኋላ ብዙዎች ወደ አገራቸው ተመለሱ፣ በዚህም ምክንያት በዩኬ ውስጥ የአዲሶቹ አባል ሀገራት ዜጎች ቁጥር ጨምሯል። በ 2000 ዎቹ መገባደጃ ላይ በዩኬ ያለው የኢኮኖሚ ውድቀት ፖልስ ወደ እንግሊዝ ለመሰደድ ኢኮኖሚያዊ ማበረታቻን ቀንሷል [ስደትን ጊዜያዊ እና ሰርኩላር አድርጎታል። በ ንግሊዝ ገር ውስጥ የውጭ ተወላጆች ድርሻ ከብዙ ሌሎች የአውሮፓ ሀገሮች ትንሽ ያነሰ ነው. በ1991 እና 2001 መካከል ካለው የህዝብ ቁጥር ግማሹን ያህሉ የጨመሩት ከ1991 እስከ 2001 ድረስ ስደተኞች እና እንግሊዝ የተወለዱ ልጆች ቁጥር እየጨመረ በመምጣቱ ኢሚግሬሽን በአሁኑ ጊዜ እየጨመረ ነው እ.ኤ.አ. በ 2015 ይፋዊ ስታቲስቲክስ ተለቋል። ኦኤንኤስ እንደዘገበው የተጣራ ፍልሰት ከ2009 ወደ 2010 በ21 በመቶ ወደ 239,000 ከፍ ብሏል። እ.ኤ.አ. በ 2013 ወደ 208,000 የሚጠጉ የውጭ ሀገር ዜጎች እንደ ብሪታንያ ዜጋ ተሰጥተዋል ከ 1962 ጀምሮ ከፍተኛው ቁጥር ይህ አሃዝ በ 2014 ወደ 125,800 ዝቅ ብሏል እ.ኤ.አ. በ 2009 እና 2013 መካከል በየዓመቱ የሚሰጠው አማካኝ የእንግሊዝ ዜግነት 195,800 ነበር። እ.ኤ.አ. በ 2014 ዜግነት የተሰጣቸው በጣም የተለመዱት የቀድሞ ብሄረሰቦች ህንድ ፓኪስታን ፊሊፒንስ ናይጄሪያ ባንግላዲሽ ኔፓል ቻይና ደቡብ አፍሪካ ፖላንድ እና ሶማሊያ ናቸው። በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ቋሚ የመኖሪያ ፈቃድ የሚሰጥ ነገር ግን ዜግነት የሌለው የሰፈራ ጠቅላላ የገንዘብ ድጋፍ በ2013 በግምት 154,700 ነበር ይህም ካለፉት ሁለት ዓመታት የበለጠ ነው። እ.ኤ.አ. በ 2008 የብሪቲሽ መንግስት የስኮትላንድ መንግስት ትኩስ ታለንት ተነሳሽነትን ጨምሮ የቀድሞ እቅዶችን ለመተካት ከአውሮፓ ኢኮኖሚ ክልል ውጭ ለሚመጡ ስደተኞች ነጥብ ላይ የተመሠረተ የኢሚግሬሽን ስርዓት አስተዋውቋል። በሰኔ 2010 ከአውሮፓ ህብረት ውጭ የሚመጡ ስደተኞች ጊዜያዊ ገደብ ተጀመረ፣ ይህም በሚያዝያ 2011 ቋሚ ካፕ ከመጣሉ በፊት ማመልከቻዎችን ተስፋ ለማስቆረጥ ነው። በ19ኛው ክፍለ ዘመን ስደት የብሪቲሽ ማህበረሰብ አስፈላጊ ገጽታ ነበር። ከ1815 እስከ 1930 ባለው ጊዜ ውስጥ ወደ 11.4 ሚሊዮን የሚጠጉ ሰዎች ከብሪታንያ እና 7.3 ሚሊዮን ከአየርላንድ ተሰደዱ። ግምቶች እንደሚያሳዩት በ20ኛው መቶ ዘመን መገባደጃ ላይ 300 ሚሊዮን የሚያህሉ የብሪታንያና የአየርላንድ ዝርያ ያላቸው ሰዎች በዓለም ዙሪያ በቋሚነት ሰፍረዋል። ዛሬ ከ5.5 ሚሊዮን ያላነሱ የእንግሊዝ ተወላጆች በውጭ የሚኖሩ ሲሆን በተለይም በአውስትራሊያ፣ ስፔን፣ አሜሪካ እና ካናዳ ይኖራሉ። ትምህርት በዩናይትድ ኪንግደም የከፍተኛ ትምህርት በዩኒቨርሲቲዎች እና ዩኒቨርሲቲ ባልሆኑ ተቋማት (ኮሌጆች, ተቋማት, ትምህርት ቤቶች እና አካዳሚዎች) የሚሰጥ ሲሆን ሁለቱንም በጥናት ላይ የተመሰረተ እና ከፍተኛ ሙያዊ ትምህርት ይሰጣል. ዩንቨርስቲዎች በዲግሪ (ባችለር፣ ማስተርስ ወይም ዶክትሬት ዲግሪ) የሚጨርሱ የዲግሪ መርሃ ግብሮችን እና የዲግሪ ያልሆኑ ፕሮግራሞችን እንደ ሰርተፍኬት ወይም ዲፕሎማ ያሉ የሙያ መመዘኛዎችን ይሰጣሉ። የብሪቲሽ ከፍተኛ ትምህርት በጥራት እና በጠንካራ የአካዳሚክ ደረጃዎች በአለም ዙሪያ ከፍተኛ ዋጋ ያለው ነው። በየመስካቸው ከፍተኛ ደረጃ ላይ የደረሱ ታዋቂ ሰዎች የብሪቲሽ ከፍተኛ ትምህርት ውጤቶች ናቸው። ብሪታንያ በዓለም ላይ በጣም ታዋቂ የሆኑ ከፍተኛ የትምህርት ተቋማት መገኛ ነች እና በዓለም ላይ ካሉ ዩኒቨርሲቲዎች አንደኛ ደረጃ ላይ ትገኛለች። እንደ ካምብሪጅ ዩኒቨርሲቲ፣ ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ፣ ኢምፔሪያል ኮሌጅ ለንደን እና ዩሲኤል ያሉ ተቋማት በተከታታይ ከአለም ምርጥ አስር ዩኒቨርሲቲዎች ተርታ ይመደባሉ። ለ የሚቀመጡ ተማሪዎች ከ20 እስከ 25 ፈተናዎችን ይወስዳሉ እና አብዛኛውን ጊዜ 9 ይወስዳሉ። አብዛኛው ተማሪ የሂሳብ፣ የእንግሊዘኛ ስነጽሁፍ፣ የእንግሊዘኛ ቋንቋ እና ድርብ ሳይንስ ይወስዳሉ፣ ይህም በአጠቃላይ 5 ተማሪዎች በመደበኛነት በተለያዩ የትምህርት ዓይነቶች ተጨማሪ 4 ዎችን ይወስዳሉ። በፈተና ላይ መቀመጥ የ 11 ዓመታት የግዴታ ትምህርት ያበቃል. የሁለተኛ ደረጃ ትምህርት አጠቃላይ ሰርተፍኬት ለእያንዳንዱ ለሚያልፍ የትምህርት አይነት የሚሰጥ ሲሆን የአለም ትምህርት አገልግሎት ቢያንስ ሶስት ጂሲኤስዎች ከተገመገመ በኋላ የሁለተኛ ደረጃ ዲፕሎማ ይሰጣል። በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ የቅድመ-ዩኒቨርሲቲ ትምህርት የሁለት ዓመት ከፍተኛ ሁለተኛ ደረጃ መርሃ ግብር ነው, ይህም ወደ አዲስ ዙር ፈተናዎች የሚያመራ አጠቃላይ የትምህርት የምስክር ወረቀት, ከፍተኛ ደረጃ (በተጨማሪም በመባል ይታወቃል). እንደ ሁሉ ለፈተና የሚቀመጡ ተማሪዎች የትምህርት ዓይነቶችን እና የፈተናዎችን ብዛት ይመርጣሉ (የተወሰዱት አማካይ ቁጥር ሶስት ነው)። ሽልማቶች ባሳለፉት የትምህርት ዓይነቶች ተፈጥሮ እና ብዛት ላይ በመመስረት የመጀመሪያ ዲግሪ ክሬዲት ነው። እያንዳንዱ ዩኒቨርሲቲ የራሱ የሆነ የመግቢያ ፖሊሲዎች እና ለእያንዳንዱ የተለየ የከፍተኛ ትምህርት መርሃ ግብር ዝቅተኛ የመግቢያ መስፈርቶች አሉት።የአጠቃላይ የትምህርት የላቀ ደረጃ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ላሉ ዩኒቨርሲቲዎች የመግቢያ ብቃት እና ብዙ ነው በዓለም ዙሪያ ያሉ ሌሎች ዩኒቨርሲቲዎች የከፍተኛ ትምህርት ለመከታተል ፍላጎት ያላቸው ተማሪዎች ብዙውን ጊዜ በቅድመ-ዩኒቨርስቲ እና ተጨማሪ የትምህርት ፕሮግራሞች ውስጥ ይመዘገባሉ. የቅድመ-ዩኒቨርስቲ ትምህርት እስከ ሁለት አመት የሚፈጅ ሲሆን ይህም በአዲስ የፈተናዎች ስብስብ ይጠናቀቃል, አጠቃላይ የትምህርት የምስክር ወረቀት, የላቀ ደረጃ -ደረጃዎች). በተመሳሳይ ከጂሲኤስኢ ጋር፣ ፈተና የሚወስዱ ተማሪዎች የፍላጎት ርእሶቻቸውን እና የፈተናዎችን ብዛት ይመርጣሉ። አብዛኛዎቹ ተማሪዎች በአማካይ ሶስት የትምህርት ዓይነቶችን ይወስዳሉ እና ባሳለፉት የትምህርት ዓይነቶች ተፈጥሮ እና ብዛት ላይ በመመርኮዝ የቅድመ ምረቃ ክሬዲት ይሰጣል። የባችለር ዲግሪዎች በባዶ ዝቅተኛው በተለምዶ ከሁለት እስከ ሶስት ደረጃ ማለፊያዎች ያስፈልጋሉ እና ዝቅተኛው የ ብዛት በ ወይም ከዚያ በላይ ያልፋል ባህል "የብሪቲሽ ሥነ ጽሑፍ" ከዩናይትድ ኪንግደም፣ ከማን ደሴት እና ከቻናል ደሴቶች ጋር የተያያዙ ጽሑፎችን ያመለክታል። አብዛኛው የብሪቲሽ ሥነ ጽሑፍ በእንግሊዝኛ ነው። በ2005 በዩናይትድ ኪንግደም 206,000 የሚያህሉ መጽሐፎች የታተሙ ሲሆን በ2006 በዓለም ላይ ትልቁን መጽሐፍ አሳታሚ ነበር። እንግሊዛዊው ፀሐፌ ተውኔት እና ገጣሚ ዊልያም ሼክስፒር የ20ኛው ክፍለ ዘመን እንግሊዛዊ የወንጀል ፀሐፊ አጋታ ክሪስቲ የዘመኑ ምርጥ ሽያጭ ደራሲ ናቸው። በቢቢሲ የዓለም ተቺዎች አስተያየት ከተመረጡት 100 ልብ ወለዶች ውስጥ 12 ቱ ምርጥ 25 በሴቶች የተፃፉ ናቸው። እነዚህ በጆርጅ ኤሊዮት፣ ቨርጂኒያ ዎልፍ፣ ሻርሎት እና ኤሚሊ ብሮንት፣ ሜሪ ሼሊ፣ ጄን አውስተን፣ ዶሪስ ሌሲንግ እና ዛዲ ስሚዝ የተሰሩ ስራዎችን ያካትታሉ። የዩናይትድ ኪንግደም ባህል በብዙ ምክንያቶች ተጽዕኖ አሳድሯል-የሀገሪቱ ደሴት ሁኔታ; እንደ ምዕራባዊ ሊበራል ዲሞክራሲ እና ትልቅ ኃይል ያለው ታሪክ; እንዲሁም እያንዳንዱ ልዩ ወጎች, ልማዶች እና ተምሳሌታዊ ባህሪያትን የሚጠብቅ የአራት አገሮች የፖለቲካ አንድነት ነው. በብሪቲሽ ኢምፓየር የተነሳ የብሪታንያ ተጽእኖ በብዙዎቹ የቀድሞ ቅኝ ግዛቶቿ ቋንቋ፣ ባህል እና ህጋዊ ስርአቶች አውስትራሊያ፣ ካናዳ፣ ህንድ፣ አየርላንድ፣ ኒውዚላንድ፣ ፓኪስታን፣ ደቡብ አፍሪካ እና ዩናይትድ ስቴትስ፣ ዛሬ እንደ አንግሎስፌር የጋራ ባህል ተፈጠረ። የዩናይትድ ኪንግደም ከፍተኛ የባህል ተጽእኖ እንደ "የባህል ልዕለ ኃያል" እንድትባል አድርጓታል። ለቢቢሲ በተደረገው ዓለም አቀፍ የሕዝብ አስተያየት ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም ላይ (ከጀርመን እና ካናዳ ጀርባ) በሦስተኛ ደረጃ በአዎንታዊነት የሚታይባት ሀገር ሆናለች። የስኮትላንድ አስተዋፅዖዎች አርተር ኮናን ዶይል (የሼርሎክ ሆልምስ ፈጣሪ)፣ ሰር ዋልተር ስኮት፣ ጄ ኤም ባሪ፣ ሮበርት ሉዊስ ስቲቨንሰን እና ገጣሚው ሮበርት በርንስ ይገኙበታል። በቅርብ ጊዜ ሂዩ ማክዲያርሚድ እና ኒል ኤም.ጉንን ለስኮትላንድ ህዳሴ አስተዋፅዖ አድርገዋል፣ ከኢያን ራንኪን እና ከአይን ባንክስ ገራሚ ስራዎች ጋር። የስኮትላንድ ዋና ከተማ ኤዲንብራ በዩኔስኮ የመጀመሪያዋ የአለም የስነ-ጽሁፍ ከተማ ነበረች። የብሪታንያ አንጋፋው የታወቀው ግጥም የተቀናበረው ምናልባትም በ6ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ነው። የተጻፈው በከምብሪክ ወይም በብሉይ ዌልሽ ሲሆን የንጉሥ አርተርን ጥንታዊ ማጣቀሻ ይዟል። የአርተርሪያን አፈ ታሪክ የበለጠ የተገነባው በሞንማውዝ ጂኦፍሪ ነው። ገጣሚ ዳፊድ አፕ ግዊሊም (እ.ኤ.አ. 1320-1370) በዘመኑ ከነበሩት ታላላቅ የአውሮፓ ገጣሚዎች አንዱ ተደርጎ ይወሰዳል።ዳንኤል ኦወን በ1885 ን ያሳተመው የመጀመሪያው የዌልስ ልቦለድ ደራሲ እንደሆነ ይነገርለታል። የዌልስ ገጣሚዎች ዲላን ቶማስ እና አር ኤስ ቶማስ ሲሆኑ፣ በ1996 ለኖቤል ሽልማት በሥነ ጽሑፍ የታጩት። የ20ኛው ክፍለ ዘመን መሪ የዌልስ ደራሲያን ሪቻርድ ሌዌሊን እና ኬት ሮበርትስ ይገኙበታል። ሁሉም አየርላንድ የዩናይትድ ኪንግደም አካል በነበረችበት ጊዜ የሚኖሩ የአየርላንድ ፀሐፊዎች ኦስካር ዋይልዴ፣ ብራም ስቶከር እና ጆርጅ በርናርድ ሻው ይገኙበታል። መነሻቸው ከዩናይትድ ኪንግደም ውጭ የሆኑ ግን ወደ እንግሊዝ የተዛወሩ በርካታ ደራሲያን ነበሩ። እነዚህም ጆሴፍ ኮንራድ፣ ቲ.ኤስ.ኤልዮት፣ ካዙኦ ኢሺጉሮ፣ ሰር ሳልማን ራሽዲ እና ኢዝራ ፓውንድ ያካትታሉ። ሙዚቃ የእንግሊዝ፣ የዌልስ፣ የስኮትላንድ እና የሰሜን አየርላንድ አገር በቀል ሙዚቃዎችን ጨምሮ የተለያዩ የሙዚቃ ስልቶች በእንግሊዝ ታዋቂ ናቸው። ከ16ኛው እና 17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የመጡ ልዩ የህዳሴ እና ባሮክ አቀናባሪዎች ቶማስ ታሊስ፣ ዊልያም ባይርድ፣ ኦርላንዶ ጊቦንስ፣ ጆን ዶውላንድ፣ ሄንሪ ፐርሴል እና ቶማስ አርን ያካትታሉ። በንግሥት አን የግዛት ዘመን ወደ ለንደን ከተዛወረ በኋላ፣ ጆርጅ ፍሪደሪክ ሃንዴል በ1727 የጆርጅ 2ኛ ዘውድ የንግሥና ሥርዓተ ንግሥ ለሆነው ቄስ ሳዶቅ የተሰኘውን መዝሙር ባቀናበረ ጊዜ፣ በ1727 የብሪቲሽ ዜጋ ሆነ። ሁሉንም የወደፊት ነገሥታትን የመቀባት ባህላዊ ሥነ ሥርዓት ሙዚቃ ሆነ። ብዙዎቹ የሃንደል ታዋቂ ስራዎች፣ ለምሳሌ መሲህ፣ የተፃፉት በእንግሊዝኛ ነው። ታዋቂው የ19ኛው እና የ20ኛው ክፍለ ዘመን የብሪቲሽ አቀናባሪዎች ኤድዋርድ ኤልጋር፣ ሁበርት ፓሪ፣ ጉስታቭ ሆልስት፣ አርተር ሱሊቫን (ከሊብሬቲስት ጊልበርት ጋር በመስራት በጣም ታዋቂ)፣ ራልፍ ቮን ዊሊያምስ፣ ዊልያም ዋልተን፣ ሚካኤል ቲፕት እና ቤንጃሚን ብሪተን፣ የዘመናዊቷ ብሪታንያ አቅኚ ናቸው። ኦፔራ ከጦርነቱ በኋላ ከነበረው ትውልድ፣ ፒተር ማክስዌል ዴቪስ፣ ማልኮም አርኖልድ፣ ሃሪሰን ቢርትዊስትል፣ ጆን ሩትተር፣ ጆን ታቨርነር፣ አሉን ሆዲኖት፣ ቲያ ሙስግሬድ፣ ጁዲት ዌር፣ ጄምስ ማክሚላን፣ ማርክ-አንቶኒ ተርኔጅ፣ ጆርጅ ቤንጃሚን፣ ቶማስ አዴስ እና ፖል ሜሎር ነበሩ። ከዋነኞቹ አቀናባሪዎች መካከል። ዩናይትድ ኪንግደም በዓለም የታወቁ የሲምፎኒ ኦርኬስትራዎች እና እንደ የቢቢሲ ሲምፎኒ ኦርኬስትራ እና የለንደን ሲምፎኒ ቾረስ ያሉ መዘምራን መኖሪያ ነች። ታዋቂ የብሪቲሽ መሪዎች ሰር ሄንሪ ውድ፣ ሰር ጆን ባርቢሮሊ፣ ሰር ማልኮም ሳርጀንት፣ ሰር ቻርለስ ግሮቭስ፣ ሰር ቻርለስ ማከርራስ እና ሰር ሲሞን ራትል፣ በተመሳሳይ ጊዜ እንደ ጆርጅ ሶልቲ እና በርናርድ ሃይቲንክ ያሉ የብሪታንያ ተወላጆች ሳይሆኑ ዓለም አቀፍ መሪዎች በሲምፎኒክ ሙዚቃ እና ኦፔራ በብሪታንያ ግንባር ቀደም ሆነዋል። ከታወቁት የፊልም ውጤቶች አቀናባሪዎች መካከል ጆን ባሪ፣ ክሊንት ማንሴል፣ ማይክ ኦልድፊልድ፣ ጆን ፓውል፣ ክሬግ አርምስትሮንግ፣ ዴቪድ አርኖልድ፣ ጆን መርፊ፣ ሞንቲ ኖርማን እና ሃሪ ግሬግሰን-ዊሊያምስ ያካትታሉ። አንድሪው ሎይድ ዌበር የሙዚቃ ቲያትር አቀናባሪ ነው። ስራዎቹ ከ20ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ጀምሮ የለንደንን ዌስት ኤንድ ተቆጣጥረውታል እና በአለም አቀፍ ደረጃ የንግድ ስኬት ሆነዋል። ዘ ኒው ግሮቭ ዲክሽነሪ ኦፍ ሙዚቃ እና ሙዚቀኞች ድረ-ገጽ እንደገለጸው፣ “ፖፕ ሙዚቃ” የሚለው ቃል የመጣው በ1950ዎቹ አጋማሽ ላይ ከብሪታንያ የሮክ እና ሮል ውህደትን ከ“አዲሱ የወጣቶች ሙዚቃ” ጋር ለመግለጽ ነው። የኦክስፎርድ ሙዚቃ መዝገበ ቃላት እንደ ዘ ቢትልስ እና ሮሊንግ ስቶንስ ያሉ አርቲስቶች በ1960ዎቹ መጀመሪያ ላይ የፖፕ ሙዚቃን በታዋቂ ሙዚቃዎች ግንባር ቀደም አድርገው እንደነበሩ ይገልጻል። በሚቀጥሉት ዓመታት ብሪታንያ በሮክ ሙዚቃ እድገት ውስጥ አንድ ክፍል ነበራት የብሪታንያ ድርጊቶች የሃርድ ሮክ ፈር ቀዳጅ በመሆን; ራጋ ሮክ; አርት ሮክ; ከባድ ብረት; የጠፈር ድንጋይ; ግላም ሮክ አዲስ ሞገድ; ጎቲክ ሮክ እና ስካ ፓንክ። በተጨማሪም, የብሪታንያ ድርጊቶች ተራማጅ ዓለት አዳብረዋል; ሳይኬደሊክ ሮክ; እና ፓንክ ሮክ. ከሮክ ሙዚቃ በተጨማሪ የብሪቲሽ ድርጊቶች ኒዮ ነፍስን አዳብረዋል እና ዱብስቴፕን ፈጠሩ።ቢትልስ ከ1 ቢሊዮን በላይ ዩኒቶች አለምአቀፍ ሽያጮች አላቸው እና በታዋቂ ሙዚቃ ታሪክ ውስጥ ትልቁ ሽያጭ እና ከፍተኛ ተጽዕኖ ፈጣሪ ባንድ ናቸው። ሌሎች ታዋቂ የብሪቲሽ አስተዋጽዖ አበርካቾች ባለፉት 50 ዓመታት ውስጥ ታዋቂ ሙዚቃዎች ላይ ዘ ሮሊንግ ስቶንስ፣ ፣ እና ሁሉም በዓለም አቀፍ ደረጃ 200 ሚሊዮን ወይም ከዚያ በላይ ሽያጭ ያስመዘገቡ ናቸው። የብሪቲሽ ሽልማቶች አመታዊ የሙዚቃ ሽልማቶች ሲሆኑ ከብሪቲሽ ለሙዚቃ የላቀ አስተዋፅዖ ሽልማት ከተበረከቱት መካከል አንዳንዶቹ፣ ማን፣ ዴቪድ ቦዊ፣ ኤሪክ ክላፕቶን፣ ሮድ ስቱዋርት፣ ፖሊስ፣ እና ፍሊትዉድ ማክ (የብሪቲሽ-አሜሪካዊ ባንድ የሆኑ)።[578] አለምአቀፍ ስኬት ያስመዘገቡ የቅርብ ጊዜ የዩኬ የሙዚቃ ስራዎች ጆርጅ ሚካኤል፣ ኦሳይስ፣ ስፓይስ ገርልስ፣ ራዲዮሄድ፣ ኮልድፕሌይ፣ አርክቲክ ጦጣዎች፣ ሮቢ ዊሊያምስ፣ ኤሚ ወይን ሃውስ፣ አዴሌ፣ ኢድ ሺራን፣ አንድ አቅጣጫ እና ሃሪ ስታይልስ ያካትታሉ። በርካታ የዩኬ ከተሞች በሙዚቃቸው ይታወቃሉ። የሊቨርፑል የሐዋርያት ሥራ 54 የዩናይትድ ኪንግደም ገበታ ቁጥር 1 ነጠላ ነጠላዎችን አግኝቷል። ግላስጎው ለሙዚቃ ያበረከተው አስተዋፅዖ በ2008 የዩኔስኮ ከተማ የሙዚቃ ከተማ ስትባል ታወቀ።ማንችስተር እንደ አሲድ ቤት ባሉ የዳንስ ሙዚቃዎች መስፋፋት እና ከ1990ዎቹ አጋማሽ ጀምሮ ብሪትፖፕ ሚና ተጫውቷል። ለንደን እና ብሪስቶል እንደ ከበሮ እና ባስ እና ጉዞ ሆፕ ካሉ የኤሌክትሮኒካዊ ሙዚቃ ንዑስ ዘውጎች አመጣጥ ጋር በቅርበት የተቆራኙ ናቸው።ቢርሚንግሃም የሄቪ ሜታል የትውልድ ቦታ በመባል ይታወቅ ነበር፣የጥቁር ሰንበት ባንድ በ1960ዎቹ ጀምሮ ነበር። ፖፕ በነጠላ ነጠላ ሽያጭ እና ዥረቶች በጣም ታዋቂው የሙዚቃ ዘውግ ሆኖ ይቆያል በ 2016 ከገበያው 33.4 በመቶ በመቀጠል ሂፕ-ሆፕ እና በ 24.5 በመቶ። ሮክ በ 22.6 በመቶ ወደ ኋላ ሩቅ አይደለም ዘመናዊው እንግሊዝ ከዩናይትድ ስቴትስ ጋር በመሆን ስቶርምዚ ካኖ ያክስንግ ባኔ ራምዝ እና ስኬፕታ የተባሉትን ታዋቂ የእንግሊዝኛ ተናጋሪ ራፕዎችን በማፍራት ይታወቃል። ስፖርት የማህበር እግር ኳስ፣ ቴኒስ፣ የጠረጴዛ ቴኒስ፣ ባድሚንተን፣ ራግቢ ዩኒየን፣ ራግቢ ሊግ፣ ራግቢ ሰባት፣ ጎልፍ፣ ቦክስ፣ መረብ ኳስ፣ የውሃ ፖሎ፣ የሜዳ ሆኪ፣ ቢሊያርድ፣ ዳርት፣ ቀዘፋ፣ ዙሮች እና ክሪኬት የተፈጠሩት ወይም በከፍተኛ ደረጃ የተገነቡት በዩኬ ውስጥ ነው። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የቪክቶሪያ ብሪታንያ የብዙ ዘመናዊ ስፖርቶች ህጎች እና ኮዶች ተፈለሰፉ እና ተስተካክለዋል። እ.ኤ.አ. በ 2012 የ ፕሬዝዳንት ዣክ ሮጌ “ይህች ታላቅ ስፖርት ወዳድ ሀገር የዘመናዊ ስፖርት መፍለቂያ እንደሆነች በሰፊው ትታወቃለች የስፖርታዊ ጨዋነት እና የፍትሃዊ ጨዋታ ፅንሰ-ሀሳቦች በመጀመሪያ ግልፅ ህጎች እና የተቀናጁት እዚህ ነበር እዚህ ነበር ስፖርት በትምህርት ቤት ሥርዓተ-ትምህርት ውስጥ እንደ ትምህርታዊ መሣሪያ የተካተተው። እ.ኤ.አ. በ 2003 በተደረገ የሕዝብ አስተያየት እግር ኳስ በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ በጣም ተወዳጅ ስፖርት ነው እንግሊዝ የክለቦች እግር ኳስ መፍለቂያ በፊፋ እውቅና ያገኘች ሲሆን የእግር ኳስ ማህበርም የዚህ አይነት ጥንታዊ ሲሆን የእግር ኳስ ህግጋት በ1863 በአቤኔዘር ኮብ ሞርሊ ተዘጋጅቷል። እያንዳንዱ አገር ቤት የራሱ የእግር ኳስ ማህበር፣ ብሔራዊ ቡድን እና ሊግ ስርዓት ያለው ሲሆን በግለሰብ ደረጃ ከፊፋ ጎን ለጎን የአለም አቀፍ እግር ኳስ ማህበር የቦርድ አስተዳዳሪ አባላት ናቸው። የእንግሊዝ ከፍተኛ ዲቪዚዮን ፕሪሚየር ሊግ በአለም ላይ በብዛት የታየ የእግር ኳስ ሊግ ነው። የመጀመሪያው ዓለም አቀፍ የእግር ኳስ ግጥሚያ በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ የተካሄደው እ.ኤ.አ. ህዳር 30 ቀን 1872 ነበር። እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ፣ ዌልስ እና ሰሜን አየርላንድ እንደ ተለያዩ አገሮች በአለም አቀፍ ውድድር ይወዳደራሉ።እ.ኤ.አ. በ 2003 የራግቢ ህብረት በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ሁለተኛው በጣም ተወዳጅ ስፖርት ነበር ስፖርቱ የተፈጠረው በዋርዊክሻየር በራግቢ ትምህርት ቤት ሲሆን የመጀመሪያው ራግቢ ዓለም አቀፍ እ.ኤ.አ. በማርች 27 ቀን 1871 በእንግሊዝ እና በስኮትላንድ መካከል ተካሄዷል። እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ፣ ዌልስ፣ አየርላንድ፣ ፈረንሳይ እና ጣሊያን በስድስት ሀገራት ሻምፒዮና ውስጥ ይወዳደራሉ። በሰሜናዊው ንፍቀ ክበብ የመጀመሪያ ደረጃ ዓለም አቀፍ ውድድር። በእንግሊዝ፣ በስኮትላንድ፣ በዌልስ እና በአየርላንድ ያሉ የስፖርት አስተዳዳሪ አካላት ጨዋታውን በተናጥል ያደራጁ እና ይቆጣጠራሉ። በየአራት ዓመቱ እንግሊዝ፣ አየርላንድ፣ ስኮትላንድ እና ዌልስ ብሪቲሽ እና አይሪሽ አንበሶች በመባል የሚታወቁትን ጥምር ቡድን ያደርጋሉ። ቡድኑ አውስትራሊያን፣ ኒውዚላንድን እና ደቡብ አፍሪካን ጎብኝቷል። ክሪኬት የተፈለሰፈው በእንግሊዝ ሲሆን ሕጎቹ የተቋቋሙት በሜሪሌቦን ክሪኬት ክለብ እ.ኤ.አ. ዩኬ ከሙከራ ሁኔታ ጋር። የቡድን አባላት ከዋናው የካውንቲ ጎኖች የተውጣጡ ናቸው, እና ሁለቱንም የእንግሊዝኛ እና የዌልስ ተጫዋቾችን ያካትታሉ. ክሪኬት ዌልስ እና እንግሊዝ ብሔራዊ ቡድኖችን የሚለያዩበት ከእግር ኳስ እና ከራግቢ የተለየ ነው፣ ምንም እንኳን ዌልስ ከዚህ ቀደም የራሷን ቡድን ብታሰልፍም። የስኮትላንድ ተጫዋቾች ለእንግሊዝ ተጫውተዋል ምክንያቱም ስኮትላንድ የፈተና ደረጃ ስለሌላት እና በቅርቡ በአንድ ቀን ኢንተርናሽናልስ መጫወት የጀመረው። ስኮትላንድ፣ ኢንግላንድ (እና ዌልስ) እና አየርላንድ (ሰሜን አየርላንድን ጨምሮ) በክሪኬት የዓለም ዋንጫ ተወዳድረዋል፣ እንግሊዝ በ2019 ውድድሩን አሸንፋለች። 17 የእንግሊዝ ካውንቲዎችን እና 1 የዌልስ ካውንቲ የሚወክሉ ክለቦች የሚወዳደሩበት የፕሮፌሽናል ሊግ ሻምፒዮና አለ።ዘመናዊው የቴኒስ ጨዋታ በአለም ዙሪያ ከመስፋፋቱ በፊት በ1860ዎቹ በእንግሊዝ በርሚንግሃም የተጀመረ ነው። የዓለማችን አንጋፋው የቴኒስ ውድድር የዊምብልደን ሻምፒዮና ለመጀመሪያ ጊዜ የተካሄደው እ.ኤ.አ. በ1877 ሲሆን ዛሬ ዝግጅቱ የሚካሄደው በሁለት ሳምንት ጊዜ ውስጥ በሰኔ መጨረሻ እና በሐምሌ ወር መጀመሪያ ላይ ነው። ዩናይትድ ኪንግደም ከሞተር ስፖርት ጋር በቅርብ የተቆራኘ ነው። በፎርሙላ አንድ 1) ውስጥ ያሉ ብዙ ቡድኖች እና አሽከርካሪዎች በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ የተመሰረቱ ናቸው፣ እና ሀገሪቱ ከማንም በላይ የአሽከርካሪዎች እና የግንባታ አርእስቶች አሸንፋለች። ዩናይትድ ኪንግደም እ.ኤ.አ. በ1950 የመጀመሪያውን ኤፍ 1 ግራንድ ፕሪክስን በሲልቨርስቶን አስተናግዳለች፣ የብሪቲሽ ግራንድ ፕሪክስ በየዓመቱ በጁላይ ይካሔዳል።ጎልፍ በዩኬ ውስጥ በተሳታፊነት ስድስተኛው በጣም ተወዳጅ ስፖርት ነው። በስኮትላንድ የሚገኘው የቅዱስ አንድሪውስ የሮያል እና ጥንታዊ ጎልፍ ክለብ የስፖርቱ የቤት ኮርስ ቢሆንም የዓለማችን አንጋፋው የጎልፍ ኮርስ በእውነቱ የሙስልበርግ ሊንኮች የድሮ ጎልፍ ኮርስ ነው። እ.ኤ.አ. በ 1764 መደበኛው ባለ 18-ቀዳዳ የጎልፍ ኮርስ በሴንት አንድሪስ አባላት ትምህርቱን ከ22 ወደ 18 ጉድጓዶች ሲያሻሽሉ ተፈጠረ።በአለም ላይ እጅግ ጥንታዊው የጎልፍ ውድድር እና በጎልፍ ውስጥ የመጀመሪያው ትልቅ ሻምፒዮና የሆነው ዘ ክፍት ሻምፒዮና በየአመቱ ይጫወታሉ። በሐምሌ ወር ሶስተኛው አርብ ቅዳሜና እሁድ. ራግቢ ሊግ በ 1895 በሁደርስፊልድ ዌስት ዮርክሻየር የጀመረ ሲሆን በአጠቃላይ በሰሜን እንግሊዝ ውስጥ ይጫወታል። አንድ ነጠላ 'የታላቋ ብሪታኒያ አንበሶች' ቡድን በራግቢ የአለም ዋንጫ እና የሙከራ ግጥሚያ ጨዋታዎች ተወዳድሮ ነበር፣ ነገር ግን ይህ በ2008 እንግሊዝ፣ ስኮትላንድ እና አየርላንድ እንደ ተለያዩ ሀገራት ሲወዳደሩ ተለወጠ። ታላቋ ብሪታንያ አሁንም እንደ ሙሉ ብሔራዊ ቡድን ሆና ቆይታለች። ሱፐር ሊግ በዩኬ እና በአውሮፓ ከፍተኛው የፕሮፌሽናል ራግቢ ሊግ ነው። ከሰሜን እንግሊዝ 11 ቡድኖችን ያቀፈ ሲሆን እያንዳንዳቸው ከለንደን፣ ዌልስ እና ፈረንሳይ አንድ ቡድን ናቸው። በቦክስ ውስጥ የአጠቃላይ ህጎች ኮድ የሆነው የተሰየመው በ 1867 በኩዊንስቤሪ 9ኛ ማርከስ በጆን ዳግላስ ስም የተሰየመ ሲሆን የዘመናዊ ቦክስ መሰረትን ፈጠረ። ስኑከር የዩናይትድ ኪንግደም ታዋቂ የስፖርት ኤክስፖርት አንዱ ሲሆን የአለም ሻምፒዮናዎች በየዓመቱ በሼፊልድ ይካሄዳሉ። በሰሜን አየርላንድ የጌሊክ እግር ኳስ እና መወርወር በተሳታፊም ሆነ በተመልካቾች ዘንድ ተወዳጅ የቡድን ስፖርቶች ናቸው። በዩኬ እና በዩኤስ ያሉ የአየርላንድ ስደተኞችም ይጫወቷቸዋል። (ወይም በስኮትላንድ ደጋማ ቦታዎች ታዋቂ ነው። የሃይላንድ ጨዋታዎች በፀደይ እና በበጋ በስኮትላንድ ውስጥ ይካሄዳሉ፣ የስኮትላንድ እና የሴልቲክ ባህል እና ቅርስ በተለይም የስኮትላንድ ሀይላንድን ያከብራሉ። ዩናይትድ ኪንግደም በ1908፣ 1948 እና 2012 የበጋ ኦሊምፒክ ጨዋታዎችን ለሶስት ጊዜያት አስተናግዳለች፣ ለንደን የሶስቱንም ጨዋታዎች አስተናጋጅ ሆናለች። በበርሚንግሃም ሊካሄድ የታቀደው የ2022 የኮመንዌልዝ ጨዋታዎች እንግሊዝ ለሰባተኛ ጊዜ የኮመንዌልዝ ጨዋታዎችን ስታዘጋጅ ነው።

8561

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B5%E1%8A%95%E1%8B%B1%20%E1%8C%88%E1%89%A5%E1%88%A9

ስንዱ ገብሩ

ወይዘሮ ስንዱ ገብሩየመጀመሪያዋ ሴት የፓርላማ ተመራጭ፣ የጦር አርበኛ፣ ፀሐፊ- ተውኔት፣ ደራሲ፣ የመጀመሪያዋ ሴት ዲፕሎማት የነበሩት እና ሚያዝያ ቀን ዓ/ም በ፺፫ ዓመታቸው ከዚህ ዓለም በሞት የተለዩን የክብርት ዶክቶር፣ ወይዘሮ ስንዱ ገብሩን ማንነት የሚዘክር “ዝክረ ስንዱ ገበሬ”፣ በሚል ዝግጅት በእቴጌ መነን ትምህርት ቤት በኢትየጽያ የሴቶች ማኅበራት ቅንጅት (ኢሴማቅ)፣ ከኢትዮጵያ ሴት ደራሲያን ማኅበር፣ ከኢትዮጵያ ሴት መገናኛ ብዙኀን ማኅበር፣ ከኢትዮጵያ ሕግ ባለሙያ ሴቶች ማኅበረና፣ ከጾታዊ ጥቃት መከላከያ ማኅበር ጋር በትብብር የተዘጋጀ ዝክር ተከናውኗል። ልደትና የወጣትነት ዘመናት ወይዘሮ ስንዱ ገብሩ በሸዋ ክፍለ ሀገር በመናገሻ አውራጃ በአዲስ ዓለም ከተማ ጥር ቀን ዓ/ም ተወለዱ። አባታቸው ታዋቂው ዲፕሎማት፣ የመጀመሪያ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ምክትል ፕሬዘደንት፤ ጣሊያኖች ከኢትዮጵያ ከወጡ በኋላ ደግሞ የምክር ቤቱ ፕሬዘደንት የነበሩት በዳግማዊ ምኒልክ ሹመትም የመጀመሪያው የጎንደር ከተማ አስተዳዳሪ የነበሩት ከንቲባ ገብሩ ደስታ ሲሆኑ ታናሽ እህታቸው ደግሞ የውብዳር ገብሩ (አሁን ታዋቂዋ ሙዚቀኛ እማሆይ ጽጌ ማርያም) ናቸው። ዕድሜያቸው ለትምህርት በደረሰበት ወቅት እቤታቸው አስተማሪ ተቀጥሮላቸው የአማርኛን ትምህረት ከፊደል መቁጠር እስከ ዳዊት መድገም በቤታቸው ተማሩ። ከዚያም ወደ አዲስ አበባ ሄደው በስዊድን ሚሲዮን ትምህርት ቤት በመግባት እስከ ስምንተኛ ክፍል ተምረዋል። ከንቲባ ገብሩ ወጣቷን ስንዱ ገብሩን እያስከተሉ ወደ ቤተ መንግሥትም ሆነ ሌላ ሥፍራዎች ይወስዷቸው እንደነበረና ከጊዜው አልጋ ወራሽ ተፈሪ መኮንንም ጋር እንዳስተዋዋቋቸው ተዘግቧል። አልጋ ወራሹም የወጣቷን ብልህነትና ትጋት በማድነቅ ወደ ፈረንጅ አገር ተልከው ትምህርታቸውን እንዲከታተሉ ባዘዙት መሠረት ወይዘሮ ስንዱ በ፲፱፻፳፩ ዓ/ም (ፊታውራሪ አመዴ በ፲፱፻፲፱ ዓ/ም ይላሉ) ወደ ስዊስ ለትምህርት ቢሄዱም ኑሮው ስላልተመቻቸውና ትምህርት ይሰጥበት የነበረውን የጀርመንኛ ቋንቋ ስላልወደዱት ወደ ፈረንሳይ አቅንተው ትምህርታቸውን ቀጠሉ። በመጨረሻም በስዊስ እና በፈረንሳይ ሁለት ትምህርት ቤቶች በመዘዋወር በዲፕሎማ ተመረቁ። እዛው የሕግ ትምህርት ለመቀጠል ጀምረው የነበረ ቢሆንም፤ ፍላጎታቸው ወደ ሥነ-ጽሑፍ በማዘንበሉ በአጠቃላይ ለአምስት ዓመታት እዛው ተምረው ወደ ሀገራቸው ተመለሱ። ወደ ሀገራቸው እንደተመለሱም በአዲስ አበባ በቅዱስ ጊዮርጊስ ትምህርት ቤት ውስጥ የፈረንሳይኛ ቋንቋን፣ ሀይጅን፣ ቁጥርንና የአማርኛ ድርሰት አጻጻፍን ማስተማር ጀመሩ። በዚህ ሁኔታ አንድ ዓመት እንደቆዩ ለብላታ ሎሬንሶ ታዕዛዝ ተዳሩና ባለቤታቸው የሐረርጌ ክፍለሀገር አስተዳዳሪ ሆነው በመሾማቸው ወደዚያው ከባለቤታቸው ጋር አቀኑ። ከአንድ ዓመት ተኩል በኋላም ብላታ ሎሬንሶ የፍርድ ቤት ሹምና የዜና ስርጭት ኃላፊ ሆነው በመሾማቸው ወደ አዲስ አበባ ሲመለሱ አብረዋቸው ወደ አዲስ አበባ ተመለሱ። የፋሺስት ኢጣልያ ወረራ ዘመናት ፋሺስቶች ኢትዮጵያን በወረሩ ጊዜ ንጉሠ ነገሥቱ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ወደ እንግሊዝ ሀገር ሲሰደዱ ብላታ ሎሬንሶ ታዕዛዝም አብረው ከጃንሆይ ጋር ሄዱ። ወይዘሮ ስንዱ ግን ከቤተሰቦቻቸው ጋር እና ሆለታ ውስጥ ከሚገኙ ወደ መቶ የሚጠጉ የጦር መኮንኖች ጋር ተቀላቅለው ፋሺስቶችን ለመፋለም ወደ ቦሬ ሄዱ። እዚያም የመትረየስ አተኳኮስ ትምህርት ተማሩ። ወደ ነቀምት በመሄድም ሕዝብን እየሰበሰቡ ስለ ነፃነት ማስተማሩን ተያያዙት። በዚህ ወቅት በባንዳዎች ጠቋሚነት በፋሽስት እጅ ከመውደቅ ለጥቂት አምልጠው ጎሬ ላይ ከልዑል ራስ እምሩ ጦር ጋር ተቀላቀሉ። ከዚያም በጦርነቱ የሚጎዱ አርበኞችን ለማከም የሚሆን ቀይ መስቀል ለማቋቋም መፈለጋቸውን ለራስ እምሩ አማክረው በተሰጣቸው መቶ ብር አቋቁመው አርበኞችን መርዳት ጀመሩ። ወዲያው ግን እርሳቸው ተቀላቅለውት የነበረው የጥቁር አንበሳ ጦር ሲመታ በጣልያን ሠራዊት እጅ ተማርከው በእስር ወደ አዲስ አበባ አመጧቸውና የቁም እስረኛ ሆኑ። የካቲት ቀን ዓ/ም ግራዚያኒን ለመግደል በተደረገው ሙከራ ወንድማቸው መሸሻ ገብሩ አሉበት በመባል ይታሰሱ ስለነበር ወንድማቸውን ከአደጋ ለማዳን ሲሞክሩ በድጋሚ በፋሺስቶች እጅ ወደቁ። በወቅቱ ግራዚያኒ ይኖርበት የነበረው የገነተ ልዑል ቤተ መንግሥት ውስጥ ታሰሩ። ቀጥሎም ወደ አስመራ፣ ከዚያ ወደ ምጽዋ ተወሰዱ። ከምጽዋ ወደብ ሦስት መቶ ወንዶችና ስምንት ሴቶች (እማሆይ ጽጌ ማርያምን ጭምር) ሆነው በመርከብ “አዚናራ” ወደተባለች የኢጣሊያኖች እስር ቤት ተወስደው ዘጠኝ ወራት ታሰሩ። ከእስር በኋላም ወደ አዲስ አበባ ሲመለሱ በእንደዚህ ያለ ተግባር ላይ እንዳይሰማሩ ከፍተኛ ማስጠንቀቂያ ቢሰጣቸውም፤ ማስፈራሪያው ሳይበግራቸው አርበኞችን በግጥም፣ በወኔ ቀስቃሽ ጽሑፎች በማበረታታት፣ መረጃ በማቀበል፣ መሣሪያ በማዳረስ የጀግንነት ተግባር ፈጽመዋል። ከድል በኋላ ከድል በኋላ ወይዘሮ ስንዱ ለሁለት ዓመታት ደሴ ከተማ የሚገኘው የወይዘሮ ስኂን ትምህርት ቤት አስተዳዳሪ በመሆን፣ በኋላም ወደ አዲስ አበባ ተመልሰውም የእቴጌ መነን ትምህርት ቤት ምክትል ርዕሰ መምህርነት፣ ከዚያም የመጀመሪያዋ ሴት ርዕሰ መምህር ሆነው አገልግለዋል። በእቴጌ መነን ትምህርት ቤት በነበሩበት ወቅት፤ “ኮከብ ያለው ያበራል ገና”፣ “የየካቲት ቀኖች”፣ “የኑሮ ስህተት” የሚሉ ትያትሮችን ሠርተው አቅርበዋል። የመጀመሪያዋ ሴት የሕግ መምሪያ ምክር ቤት አባል ከ፲፱፻፵፰ ዓ/ም እስከ ዓ/ም ድረስ የመጀመሪያዋ የሴት የሕግ መምሪያ ምክር ቤት አባልና የሕግ መወሰኛ ምክር ቤት ምክትል ሊቀ መንበር ሆነው አገልግለዋል። በዚህ ምክር ቤት አባል በነበሩበት ጊዜ ብቸኛዋ ሴት ከመሆናቸውም ባሻገር የሴቶች እኩልነት በማይከበርበት ጊዜ እና “የወንድ ዓለም” በገነነበት የታሪክ ምዕራፍ የሴቶችን ሰብዓዊ መብት ለማስከበርና እኩልነትን በሕግ ለማስተማመን ብዙ የታገሉ ሴት ነበሩ። ስለዚህ ጊዜ ሁኔታዎች ምስክርነት ከሰጡት በከፊሉ፦ የቤተሰብ ሕጉ በእርሳቸው ጊዜ ሲወጣ፣ የመኖሪያ ስፍራ የመምረጥን መብት በተመለከተ ለባል የተሰጠውን መብት ተከራክረው ተቀባይነት ቢያጡም የፍትሕ ብሔር ሕጉ ላይ ሴቶች ባገቡት ወንድ ስም ይጠሩ የሚለውን በመቃወም እንዳይፀድቅ ያደረጉና ያስቀየሩ ሴት ስለሆኑ ቀዳማይት ታጋይ እላቸዋለሁ። ወይዘሮ መዓዛ አሸናፊ፤ የኢትዮጵያ የሕግ ባለሙያ ሴቶች ማኅበር የቦርድ ሰብሳቢ። የተፈጠሩበትን ዘመን፣ ሁኔታና አካባቢ አልፈው ዓላማቸውን ያሳኩ አንቱ ለተባለላቸው የአገልግሎቶችና የሥራ አይነቶች ከውጊያ እስከ ውሳኔ ሰጪነት በመቀመጥ ፈር ቀዳጅ ናቸው። በተቀመጡበት ሥልጣንም፣ ለተነሱበት ዓላማ ለሴቶች የእኩልነት ጥያቄ የከፈሉት አስተዋጽኦና ተግባራት በታሪክ የዘመኑ ታላቅ ሰው ያደርጋቸዋል ወይዘሮ ሳባ ገብረ መድኅን፣ የኢትዮጵያ ሴቶች ማኅበራት ቅንጅት ዳይሬክተር። እራሳቸውም በጊዜው የዚሁ ሸንጎ አባል የነበሩት ፊታውራሪ አመዴ ለማ ደግሞ ስለዚህ ጉዳይ ትዝታቸውን ሲያካፍሉን፦ “የፍተሐ ብሔሩ ሕግ ቀርቦ ስንከራከር፣ ምን ይላል ፍትሐ ብሔር ውስጥ ያን ጊዜ ሲወጣ፣ ‘የቤቱ ሹም ባል ይሆናል። ሚስት ለባሏ ታዛዥ መሆን አለባት። እንዲህ እንዲህ የሚል ሴቶችን የሚጫኑ አንቀጾች አሉ። ይሄንን ወይዘሮ ስንዱ የዚያን ጊዜ ቀደም ብለው የነቁ ስለነበረ “እንዴ! ለምን አንድ ጊዜ እኛን ንጉሠ ነገሥቱ እኩል ናችሁ ካሉን በኋላ በእራሳችን ስምምነት እንጂ በሕግ ሴቶችን የሚጨቁን ሕግ መግባት የለበትም” ብለው ተከራከሩ። እሺ ድምጽ ይሰጥበት ሲባል አንድ ሰው ብቻ ደገፋቸው። ተናደዱ። “እናንተ እዚህ ምክር ቤት የመጣችሁ ወንዶች፤ ስትመረጡ ሴትና ወንደ ነበር የመረጣችሁ፣ ግን ልትመክሩ የመጣችሁት ለወንዶች እንጂ ለሴቶች እንዳልሆነ ታዝቤአችኋለሁ። ይህ ዛሬ እናንተ የሰጣችሁት ውሳኔ፣ ከአንድ ከተወሰነ ጊዜ በኋላ ብዙ ሴቶች ገብተው ይገለብጡታል እና ዘለቄታ የለውም።” ብለው ተናደው ይሄን ተናግረው ወጡ። ይላሉ ሌላው የዚህ ሸንጎ አባልና ለብዙ ዘመናት የወይዘሮ ስንዱ ጓደና የነበሩት አቶ ጠንክር ተድላ፦ ሴቶችን በተመለከተ ጉዳይ ባል ከሚስቱ እውቀት ውጭ ከ አምሥት መቶ ብር በላይ እንዳይበደር የሚል ሃሣብ አቅርበው በጋለ ስሜት እንደተከራከሩና ውጤቱም ይህ ቁም ነገር ሕግ ለመሆን የበቃ መሆኑን ይመሰክራሉ። ሌላው ብዙ የተሟገቱበትና ውጤታማ የሆኑበት ጉዳይ በጊዜው ቀርቦ የነበረው ‘እንደ ፈረንጆች’ ተለምዶ የኢትዮጵያም ሴቶች ባል ሲያገቡ የባላቸውን አባት ስም እንዲጠቀሙበት የሚል ያልተሳካ የሕግ ረቂቅ ነበር። ሌላ አስተዋጽዖዎች የኢትዮጵያ ቀይ መስቀልና ቀይ ጨረቃ ማኅበር ፕሬዝዳንት፣ የሕዝባዊ ኑሮ እድገት ዋና ፀሐፊነትና አስተዳዳሪነት፣ በምዕራብ ጀርመን ለሦስት ዓመት የትምህርት አታሼ በመሆን አገልግለዋል። ወይዘሮ ስንዱ ከአሥር በላይ የግጥምና ልብ ወለድ መጻሕፍት የጻፉ ሲሆኑ ሠላሳ ሁለት ጽሑፎቻቸው በ[[አዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ] ይገኛሉ። የድርሰት ሥራዎች ኮከብህ ያውና ያበራል ገና በግራዚያኒ ጊዜ የየካቲት ቀኖች ዓ/ም) የታደለች ህልም ዓ/ም) ርእስ የሌለው ትዳር ዓ/ም) የኔሮ ስህተት ዓ/ም) ከማይጨው መልስ ዓ/ም) ፊታውራሪ ረታ አዳሙ ዓ/ም) የመጀመሪያዋ የሴት ፓርላማ አባል፣ የሴት የሰብዓዊ መብት ተሟጋች፣ ጀግናና ፀረ-ፋሺስት አርበኛ፣ ፀሐፊ ተውኔት፣የመጽሐፍ ደራሲ፣ እና የመጀመሪያዋ የሴት ዲፕሎማት ስንዱ ገብሩ (የክቡር ዶክተር) ሰኞ ሚያዝያ ቀን ዓ/ም በተወለዱ በ ዓመታቸው ሕይወታቸው አልፎ በመንበረ ፀባዖት ቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን ተቀብረዋል። ወይዘሮ ስንዱ ገብሩ ላበረከቷቸው አስተዋጽዖዎች የወርቅ ሜዳሊያ፣ የንግሥት ሣባ የወርቅ ኒሻን፣ የቀይ መስቀል የወርቅ ሜዳሊያ እና በኢ.ህ.አ.ዴ.ግ ዘመን ከአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የክብር ዶክትሬት ተሰጥቷቸዋል። ዋቢ ምንጮች (ሰኞ ግንቦት 3 ቀን 2001 ዓ.ም. 11, 2009) በዮናስ ኃይለ መስቀል. ፌብሩዋሪ 20 ቀን 2007 ታይቷል። =15 (መስከረም ቀን ዓ/ም ታይቷል።) የኢትዮጵያ ጸሓፊዎች

52626

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AA%E1%88%BA%20%E1%88%B1%E1%8A%93%E1%8A%AD

ሪሺ ሱናክ

ሪሺ ሱናክ ግንቦት 12 ቀን 1980 ተወለደ) ከ2020 እስከ 2022 የውጪ ቻንስለር ሆኖ ያገለገለ ብሪቲሽ ፖለቲከኛ ነው፣ ከዚህ ቀደም ከ2019 እስከ 2020 የግምጃ ቤት ዋና ፀሀፊ ሆኖ አገልግሏል። የኮንሰርቫቲቭ ፓርቲ አባል። ከ2015 ጀምሮ ለሪችመንድ (ዮርክ) የፓርላማ አባል ነው። በደቡብ ምስራቅ አፍሪካ በህንድ ዲያስፖራ ውስጥ ካደጉት ከፑንጃቢ ሂንዱ ወላጆች በሳውዝሃምፕተን የተወለደ ሱናክ በዊንቸስተር ኮሌጅ ተምሯል። በመቀጠል በሊንከን ኮሌጅ ኦክስፎርድ ፍልስፍናን፣ ፖለቲካን እና ኢኮኖሚክስን አነበበ እና በኋላም በካሊፎርኒያ ከሚገኘው ስታንፎርድ ዩኒቨርሲቲ የ ምሁር ሆነ። በስታንፎርድ ሲማር የወደፊት ሚስቱን አክሻታ ሙርቲን አገኘው፣ ኢንፎሲስን የመሰረተው የሕንድ ቢሊየነር ነጋዴ የ ሴት ልጅ። ሱናክ እና ሙርቲ በብሪታንያ 222ኛ ባለጸጎች ሲሆኑ እ.ኤ.አ. በ2022 በድምሩ 730 ሚሊዮን ፓውንድ ሀብታቸው። ከተመረቀ በኋላ ለጎልድማን ሳችስ እና በኋላም በሄጅ ፈንድ ኩባንያዎች የህፃናት ኢንቨስትመንት ፈንድ አስተዳደር እና ጭብጥ አጋሮች ውስጥ አጋር ሆኖ ሰርቷል። ሱናክ በ 2015 አጠቃላይ ምርጫ በሰሜን ዮርክሻየር ለሪችመንድ (ዮርክ) የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ተመረጠ። በቴሬዛ ሜይ ሁለተኛ መንግስት ለአካባቢ አስተዳደር የፓርላማ ምክትል ፀሀፊ በመሆን አገልግለዋል። ለሜይ ብሬክሲት የመውጣት ስምምነት ሶስት ጊዜ ድምጽ ሰጥቷል። ሜይ ከስልጣን ከወጣች በኋላ ሱናክ የኮንሰርቫቲቭ መሪ ለመሆን የቦሪስ ጆንሰን ዘመቻ ደጋፊ ነበር። ጆንሰን ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው ከተሾሙ በኋላ ሱናክን የግምጃ ቤት ዋና ጸሐፊ አድርጎ ሾመው። ሱናክ በፌብሩዋሪ 2020 ከለቀቁ በኋላ ሳጂድ ጃቪድን ቻንስለር አድርገው ተክተዋል። እንደ ቻንስለር ሱናክ ለኮቪድ-19 ወረርሽኝ በሰጠው የፋይናንስ ምላሽ እና በኢኮኖሚው ተፅእኖ፣ የኮሮና ቫይረስ የስራ ማቆያ እና ለእርዳታ መብላትን ጨምሮ። በፓርቲጌት ቅሌት መካከል፣ በብሪታንያ ታሪክ ውስጥ የመጀመርያው የውጭ ጉዳይ ሚኒስተር ቻንስለር በመሆን ቢሮ ውስጥ በነበሩበት ወቅት ህጉን በመጣስ ማዕቀብ የተጣለባቸው በመቆለፊያ ጊዜ የኮቪድ-19 ደንቦችን በመጣስ የቅጣት ማስታወቂያ ከተሰጣቸው በኋላ ነው። በመልቀቂያ ደብዳቤው ላይ በእራሱ እና በጆንሰን መካከል ያለውን የኢኮኖሚ ፖሊሲ ልዩነት በመጥቀስ በጁላይ 5 2022 ቻንስለርነቱን ለቋል። በጁላይ 8 2022፣ በኮንሰርቫቲቭ ፓርቲ አመራር ምርጫ ጆንሰንን ለመተካት እጩነቱን አስታውቋል። እ.ኤ.አ. ጁላይ 20፣ በኮንሰርቫቲቭ የፓርላማ አባላት መካከል በመጀመሪያ ድምጽ ሰጥቷል፣ እና አሁን በሊዝ ትረስ ላይ የፓርቲ አባላት በፖስታ ድምጽ በመወዳደር ላይ ነው፣ ውጤቱም በሴፕቴምበር 5 2022 ይገለጻል። የመጀመሪያ ህይወት እና ትምህርት ሱናክ በ12 ሜይ 1980 በሳውዝሃምፕተን ተወለደ የፑንጃቢ ዝርያ ካላቸው የሂንዱ ወላጆች ያሽቪር እና ኡሻ ሱናክ። ከሦስት ወንድሞችና እህቶች መካከል ትልቁ ነው። አባቱ ያሽቪር ተወልዶ ያደገው በኬንያ ቅኝ ግዛት እና ጥበቃ (በአሁኑ ኬንያ) ሲሆን እናቱ ኡሻ በታንጋኒካ (በኋላ የታንዛኒያ አካል የሆነችው) ተወለደች። አያቶቹ የተወለዱት በፑንጃብ ግዛት፣ ብሪቲሽ ህንድ ሲሆን ከምስራቅ አፍሪካ ከልጆቻቸው ጋር በ1960ዎቹ ወደ እንግሊዝ ተሰደዱ። ያሽቪር አጠቃላይ ሐኪም ነበር፣ እና ኡሻ በአካባቢው የሚገኝ ፋርማሲስት የሚመራ ፋርማሲስት ነበር። ሱናክ በስትሮድ ትምህርት ቤት፣ በሮምሴ፣ ሃምፕሻየር፣ እና ዊንቸስተር ኮሌጅ፣ የወንዶች ገለልተኛ አዳሪ ትምህርት ቤት፣ ዋና ልጅ እና የት/ቤቱ ወረቀት አርታኢ በሆነበት የመሰናዶ ትምህርት ቤት ገብቷል። በበጋው የዕረፍት ጊዜ በሳውዝአምፕተን ውስጥ የካሪ ቤት አገልጋይ ነበር። በሊንከን ኮሌጅ ኦክስፎርድ ፍልስፍና፣ ፖለቲካ እና ኢኮኖሚክስ አንብቦ በ2001 በአንደኛ ደረጃ ተመርቋል። ገና ዩኒቨርሲቲ እያለ፣ በኮንሰርቫቲቭ ዘመቻ ዋና መሥሪያ ቤት ተለማምዶ ሠራ። እ.ኤ.አ. በ2001 ከወላጆቹ ጋር ለቢቢሲ ዘጋቢ ፊልም ሚድል ክፍልስ፡ ራይስ ኤንድ ስፕራውል ተጠይቀው ነበር፡ በዚህ ወቅትም እንዲህ ሲል ተናግሯል፡- “እኔ መኳንንት የሆኑ ጓደኞች አሉኝ፣ የከፍተኛ ክፍል ጓደኞች አሉኝ፣ የስራ መደብ የሆኑ ጓደኞች አሉኝ ደህና የሥራ ክፍል አይደለም እ.ኤ.አ. በ 2006 የፉልብራይት ምሁር ከነበረበት ከስታንፎርድ ዩኒቨርሲቲ ተቀበለ። የንግድ ሥራ ሱናክ ከ2001 እስከ 2004 ባለው ጊዜ ውስጥ ለኢንቨስትመንት ባንክ ጎልድማን ሳችስ ተንታኝ ሆኖ ሰርቷል። ከዚያም በሴፕቴምበር 2006 አጋር በመሆን ለሄጅ ፈንድ አስተዳደር ድርጅት ዘ ህጻናት ኢንቨስትመንት ፈንድ አስተዳደር ሰርቷል። በጥቅምት 2010 የጀመረው 700 ሚሊዮን ዶላር በአስተዳደሩ ስር የጀመረው የተባለው አዲስ የሄጅ ፈንድ ድርጅት። በአማቹ የህንድ ነጋዴ ባለቤትነት የተያዘው የካታማራን ቬንቸርስ የኢንቨስትመንት ድርጅት ዳይሬክተርም ነበሩ። የቀድሞ የፖለቲካ ሥራ የፓርላማ አባል ሱናክ በጥቅምት 2014 ዌንዲ ሞርተንን በማሸነፍ ለሪችመንድ (ዮርክ) የወግ አጥባቂ እጩ ሆኖ ተመርጧል። ወንበሩ ቀደም ሲል የፓርቲው መሪ፣ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር እና የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር በነበሩት ዊልያም ሄግ የተያዙት ሲሆን በሚቀጥለው አጠቃላይ ምርጫ መወዳደርን መርጠዋል። መቀመጫው በዩናይትድ ኪንግደም ውስጥ ካሉ በጣም አስተማማኝ የኮንሰርቫቲቭ መቀመጫዎች አንዱ ሲሆን በፓርቲው ከ 100 ዓመታት በላይ ተይዟል. በዚሁ አመት ሱናክ የጥቁር እና አናሳ ብሄረሰብ የምርምር ክፍል የመሀል ቀኝ አስተሳሰብ ታንክ የፖሊሲ ልውውጥ ሃላፊ ነበር፣ ለዚህም በዩኬ ውስጥ ባሉ ማህበረሰቦች ላይ ሪፖርት አቅርቧል። እ.ኤ.አ. በ2015 በተካሄደው አጠቃላይ ምርጫ በ19,550 (36.2%) አብላጫ ድምፅ ለምርጫ ክልሉ የፓርላማ አባል ሆነው ተመርጠዋል። በ2015-2017 ፓርላማ ውስጥ የአካባቢ፣ ምግብ እና ገጠር ጉዳዮች ምርጫ ኮሚቴ አባል ነበር። በጁን 2016 የአውሮፓ ህብረት አባልነት ህዝበ ውሳኔ ላይ ሱናክ ብሬክሲትን (እንግሊዝ ከአውሮፓ ህብረት ለቃ) ደገፈ። በዚያው ዓመት፣ ከ በኋላ ነፃ ወደቦችን ማቋቋምን የሚደግፍ የፖሊሲ ጥናት ማእከል ቲንክ ታንክ) ሪፖርት ጻፈ፣ እና በሚቀጥለው ዓመት ለአነስተኛ እና መካከለኛ ኢንተርፕራይዞች የችርቻሮ ቦንድ ገበያ መፍጠርን የሚደግፍ ዘገባ ጻፈ። ሱናክ በ2017 አጠቃላይ ምርጫ እንደገና ተመርጧል፣ አብላጫ ድምጽ 23,108 (40.5%) ጨምሯል። እ.ኤ.አ. በጥር 2018 እና ጁላይ 2019 መካከል የፓርላማ አባል የመንግስት ፀሐፊ ሆነው አገልግለዋል ሱናክ በወቅቱ ለጠቅላይ ሚኒስትር ቴሬዛ ሜይ የብሬክዚት መልቀቂያ ስምምነት በሶስቱም ጊዜያት ድምጽ ሰጥተዋል እና በማንኛውም የመልቀቂያ ስምምነት ላይ ሁለተኛ ህዝበ ውሳኔን ተቃወሙ። እ.ኤ.አ. በ 2019 የኮንሰርቫቲቭ ፓርቲ አመራር ምርጫ ቦሪስ ጆንሰንን ደግፏል እና በሰኔ ወር በዘመቻው ወቅት ለጆንሰን ጥብቅና ለመቆም ከፓርላማ አባላት ሮበርት ጄንሪክ እና ኦሊቨር ዶውደን ጋር በታይምስ ጋዜጣ ላይ አንድ ጽሑፍ ጽፈዋል የግምጃ ቤት ዋና ጸሐፊ ሱናክ በቻንስለር ሳጂድ ጃቪድ ስር በማገልገል በጠቅላይ ሚኒስትር ቦሪስ ጆንሰን ጁላይ 24 ቀን 2019 የግምጃ ቤት ዋና ፀሐፊ ሆነው ተሾሙ። በማግስቱ የፕራይቪ ካውንስል አባል ሆነ። ሱናክ በ2019 አጠቃላይ ምርጫ በ27,210 (47.2%) አብላጫ ድምፅ በድጋሚ ተመርጧል። በምርጫ ቅስቀሳ ወቅት ሱናክ በሁለቱም የቢቢሲ እና የአይቲቪ የሰባት መንገድ የምርጫ ክርክሮች ወግ አጥባቂዎችን ወክሏል። የውጭ ጉዳይ ቻንስለር (2020-22) ቀጠሮ ሱናክ የኤክቼከር ቻንስለር ሆኖ ከመሾሙ በፊት ባሉት ሳምንታት ውስጥ በፕሬስ ውስጥ ብዙ መግለጫዎች በሱናክ የሚመራ አዲስ የኢኮኖሚ ሚኒስቴር ሊቋቋም እንደሚችል ጠቁመዋል ይህም በካንስለር ሳጂድ ጃቪድ በግምጃ ቤት ውስጥ ያለውን ኃይል እና ፖለቲካዊ ተፅእኖ ለመቀነስ ሱናክ በዶሚኒክ ኩሚንግስ የተወደደ የጆንሰን ታማኝ ታማኝ እንደሆነ ይታሰብ እና በ2019 የምርጫ ክርክር ወቅት ጠቅላይ ሚኒስትሩን በብቃት የወከለው እንደ “የወጣ ኮከብ” ሚኒስትር ይታይ ነበር። እ.ኤ.አ. በፌብሩዋሪ 2020 ጃቪድ ቻንስለር ሆኖ እንደሚቆይ እና ሱናክ የግምጃ ቤት ዋና ፀሃፊ ሆኖ እንደሚቆይ ዘ ጋርዲያን ዘግቧል የጠቅላይ ሚኒስትሩ ዋና አማካሪ ኩምንግስ “እንዲከታተሉት” ጃቪድ ሱናክ በየካቲት 13 2020 የካቢኔ ማሻሻያ አካል ሆኖ ወደ ቻንስለር ከፍ ብሏል፣ ከሱ በፊት የነበረው ጃቪድ በተመሳሳይ ቀን ከስልጣን መልቀቁን ተከትሎ። ጃቪድ ከጠቅላይ ሚኒስትር ጆንሰን ጋር ባደረጉት ውይይት ከኤክስቼከር ቻንስለርነታቸው ተነስተዋል። በስብሰባው ወቅት ጆንሰን በኩምንግስ በተመረጡ ግለሰቦች ለመተካት ሁሉንም አማካሪዎቻቸውን በግምጃ ቤት ውስጥ እንዲያሰናብቱ ቅድመ ሁኔታ አቅርበው ነበር። ጃቪድ ሥራውን በመልቀቅ ለፕሬስ ማኅበር እንደተናገረው “ለራሱ የሚያከብር ሚኒስትር እነዚህን ውሎች አይቀበልም” ሲል ተናግሯል። አንዳንድ የፖለቲካ ተንታኞች የሱናክን ሹመት ግምጃ ቤቱ ከዳውኒንግ ስትሪት ነፃ መውጣቱን የሚያመላክት እንደሆነ አድርገው ይመለከቱት ነበር የፋይናንሺያል ታይምስ የፖለቲካ ተንታኝ ሮበርት ሽሪምሌይ “ጥሩ መንግስት ብዙውን ጊዜ በከፍተኛ ሚኒስትሮች እና በተለይም በቻንስለር መቻል ላይ የተመሠረተ ነው ሲሉ ተከራክረዋል መጥፎ ሀሳቦችን መዋጋት". የኮቪድ-19 ወረርሽኝ የሱናክ የመጀመሪያ በጀት የተካሄደው በ11 ማርች 2020 ነው። ይህ የ30 ቢሊዮን ፓውንድ ተጨማሪ ወጪ ማስታወቂያን ያካተተ ሲሆን ከዚህ ውስጥ 12 ቢሊዮን ፓውንድ የኮቪድ-19 ወረርሽኝ ኢኮኖሚያዊ ተፅእኖን ለመቀነስ ተመድቧል። ወረርሽኙ የፋይናንስ መዘዝን ሲያስገኝ አንዳንድ ሰራተኞች ለግምጃ ቤት የገቢ ድጋፍ እርምጃዎች ብቁ መሆን ባለመቻላቸው የቻንስለር ሱናክ እርምጃዎች ትችት ደርሰዋል። የሊበራል ዴሞክራቶች ተጠባባቂ መሪ ኤድ ዴቪ፣ ሰዎች በመቶዎች የሚቆጠሩ የፓርላማ አባላት ቻንስለርን ካነጋገሩ በኋላ “የሕልማቸው ሥራ ወደ ቅዠት እየተቀየረ” ኢፍትሐዊ በሆነ መንገድ “እንዲደርቁ” እየተደረጉ ነው ብለዋል። የቅጥር ጥናት ኢንስቲትዩት እንዳስታወቀው 100,000 ሰዎች አዲስ ሥራ በመጀመራቸው በጣም ዘግይተው በሥራ ማቆየት መርሃ ግብር ውስጥ ለመካተት ምንም ዓይነት የመንግሥት እርዳታ ለማግኘት ብቁ ሊሆኑ እንደማይችሉ የብሪቲሽ እንግዳ ተቀባይ ማህበር የግምጃ ቤት መረጣ ኮሚቴ ከ 350,000 እስከ በዘርፉ 500,000 ሠራተኞች ብቁ አልነበሩም። ሱናክ በወረርሽኙ ላይ ውሳኔዎችን ያሳለፈ የካቢኔ ሚኒስትሮች (እንዲሁም ጆንሰን ማት ሃንኮክ እና ሚካኤል ጎቭን ጨምሮ) ኮሚቴ አካል ነበር። ሱናክ ከጆንሰን ጋር በፓርቲ ላይ በመገኘታቸው ተቀጡ እንጂ መግለጫ አላቀረቡም ወይም ስራቸውን አልለቀቁም። የሥራ ማቆየት እቅድ እ.ኤ.አ. ማርች 17 ሱናክ 330 ቢሊዮን ፓውንድ ለንግድ ድርጅቶች የአደጋ ጊዜ ድጋፍ እና እንዲሁም ለሰራተኞች የችኮላ እቅድ አስታውቋል የብሪታንያ መንግስት እንዲህ አይነት የሰራተኞች ማቆያ ዘዴ ሲፈጥር ይህ የመጀመሪያው ነው። መርሃግብሩ በማርች 20 ቀን 2020 ለቀጣሪዎች 80% የሰራተኛ ደሞዝ እና የቅጥር ወጪዎችን በየወሩ ለመክፈል ድጎማ የሚሰጥ ሲሆን ይህም በአንድ ሰው በወር እስከ £2,500 ድረስ ይፋ ሆነ። ወጪው ለማስኬድ በወር 14 ቢሊዮን ፓውንድ እንደሚሆን ተገምቷል። የኮሮና ቫይረስ የስራ ማቆያ መርሃ ግብር መጀመሪያ ላይ ለሶስት ወራት ተካሂዶ ወደ ማርች 1 ተመለሰ። ለሶስት ሳምንታት የተራዘመውን የሀገሪቱን መቆለፊያ ተከትሎ እቅዱ በሱናክ እስከ ሰኔ 2020 መጨረሻ ድረስ ተራዝሟል። በግንቦት መጨረሻ ሱናክ እቅዱን እስከ ኦክቶበር 2020 መጨረሻ ድረስ አራዘመ። የስራ ማቆያ መርሃ ግብሩን ለማራዘም ውሳኔ ተደረገ። ከ1930ዎቹ ጀምሮ ያልታዩ የጅምላ ድጋፎችን፣ የኩባንያ ኪሳራዎችን እና የስራ አጥነት ደረጃዎችን ለማስወገድ ወይም ለማዘግየት። እ.ኤ.አ. በጥቅምት 31 ቀን 2020 በእንግሊዝ ለሁለተኛ ጊዜ መቆለፉ ከታወጀ በኋላ እስከ ታህሳስ 2 ቀን 2020 ተጨማሪ ማራዘሚያ ተገለጸ፣ ይህ በኖቬምበር 5 2020 እስከ ማርች 31 ቀን 2021 ድረስ ረዘም ያለ ማራዘሚያ ተደረገ። እስከ ኤፕሪል 30 ቀን 2021 ተጨማሪ ማራዘሚያ በሱናክ ተገለጸ። በ17 ዲሴምበር 2020። እ.ኤ.አ. በ2021 የዩናይትድ ኪንግደም በጀት እ.ኤ.አ. በግንቦት ወር መጨረሻ ላይ በእቅዱ ላይ የተደረጉ ለውጦችን ተከትሎ የሰሜን አየርላንድ የችርቻሮ ኮንሶርቲየም ዳይሬክተር እንደገለፁት ንግዶች በማይገበያዩበት ጊዜ ደመወዝ እንዲከፍሉ መጠየቁ ተጨማሪ ጫና ነው ፣የአነስተኛ ንግዶች ፌዴሬሽን ቻንስለር ማስታወቁ ተገርሟል ሲጨርስ የመርሃግብሩ መለጠፊያ (68) የሰሜን አየርላንድ ኢኮኖሚ ሚኒስትር ዳያን ዶድስ እንደተናገሩት በእቅዱ ላይ የተደረጉ ለውጦች ለአንዳንድ ሴክተሮች በተለይም በእንግዶች እና በችርቻሮ ዘርፍ መቼ እንደሚከፈቱ እርግጠኛ ካልሆኑት በጣም ከባድ ሊሆን ይችላል የፋይናንስ ሚኒስትሩ ኮኖር መርፊ በበኩላቸው በኢኮኖሚው ማገገሚያ ላይ በጣም ቀደም ብሎ ነው ብለዋል በነሀሴ 15 80,433 ድርጅቶች በእቅዱ መሰረት የይገባኛል ጥያቄ የቀረበባቸውን £215,756,121 መልሰዋል። ሌሎች ኩባንያዎች ማንኛውንም የትርፍ ክፍያ ለማካካስ በሚቀጥለው ክፍያ አነስተኛ መጠን ያለው የገንዘብ ድጋፍ ጠይቀዋል። የኤች.ኤም.ኤም ገቢዎችና ጉምሩክ ባለሥልጣኖች £3.5 ቢሊዮን በስህተት ወይም ለአጭበርባሪዎች የተከፈለ ሊሆን እንደሚችል ያምኑ ነበር። በእቅዶቹ ላይ ማጭበርበር ሰኔ 2020፣ የማጭበርበር አማካሪ ፓነል የበጎ አድራጎት ድርጅት ሊቀመንበር ዴቪድ ክላርክ እና ከፍተኛ የነጮች አንገት የወንጀል ባለሙያዎች ቡድን በመንግስት ግብር ከፋይ ላይ የማጭበርበር አደጋን ለማስጠንቀቅ ለሱናክ፣ ለብሔራዊ ኦዲት ቢሮ እና ለሌሎችም ደብዳቤ ጻፉ። የሚደገፉ የማነቃቂያ እቅዶች. የመረጃ ማዛመጃ ማጭበርበርን ለመከላከል፣ለመከላከል እና ለመለየት የሚቀበሉ ኩባንያዎች ስም እንዲታተም ጠይቀዋል። በሴፕቴምበር 2020 የመንግስት ሚኒስትሮች ስለ ቢቢኤልኤስ እና የወደፊት ፈንድ ያሳሰባቸው የመንግስት ብሪቲሽ ቢዝነስ ባንክ ዋና ስራ አስፈፃሚ ኪት ሞርጋን በፋይናንስ ድጋፍ እቅዶች ላይ የማጭበርበር አደጋ ማስጠንቀቂያ እንደተሰጣቸው ወጣ። በዲሴምበር 2020፣ ባንኮች እና ብሔራዊ የወንጀል ኤጀንሲ ን በማጭበርበር አላግባብ መጠቀም እንዳሳሰባቸው ተዘግቧል። እ.ኤ.አ. በጥር 2021፣ እንደዘገበው ለተመሳሳይ የለንደን የፋይናንስ ተቋም ይሰሩ የነበሩ ሶስት የከተማ ሰራተኞች በቁጥጥር ስር የዋሉት በተጭበረበረ በድምሩ 6 ሚሊዮን ፓውንድ ነው። ኤንሲኤ ሰዎቹ ማጭበርበርን ለመፈጸም ያላቸውን "ልዩ እውቀት" ተጠቅመው ተጠርጥረው ነበር ብሏል። ይህ የዉስጥ አዋቂ ማጭበርበር በጁን 2020 ለሱናክ በተላከው ደብዳቤ ላይ የተገለጸ አደጋ ነበር። እ.ኤ.አ. በ2022 የመረጃ ነፃነት ጥያቄ ለብሪቲሽ ቢዝነስ ባንክ፣ የመንግስት አካል የብድር መመለሻ ዘዴን የሚያስተዳድረው አካል፣ አንድ አምስተኛ ማለት ይቻላል፣ ወይም እ.ኤ.አ. ሰኔ 27 ቀን 2022 193,000 ቢዝነሶች የመክፈያ ውሎቻቸውን ማሟላት አልቻሉም። የዩኬ መንግስት £4.9 ቢሊዮን የተመለሱ ብድሮች በማጭበርበር ሊጠፉ እንደሚችሉ ገምቷል። ለእርዳታ ምግብ ይበሉ በሀምሌ ወር ተጨማሪ የ30 ቢሊዮን ፓውንድ ወጪን ይፋ አድርጓል ይህም የቴምብር ቀረጥ በዓል፣ ለእንግዶች ተጨማሪ እሴት ታክስ (ተጨማሪ እሴት ታክስ) የመስተንግዶ ዘርፍ ቅነሳ፣ ከመብላት መውጣት እና ከስራ ማቆያ ጉርሻ ጋር የተያያዘ እቅድ አውጥቷል። ለቀጣሪዎች. ኢት ኦው ቶ ርዳታ ኦውት በመስተንግዶ ኢንዱስትሪ ውስጥ ለመደገፍ እና የስራ እድል ለመፍጠር ተገለጸ። መንግስት በተሳታፊ ካፌዎች፣ መጠጥ ቤቶች እና ሬስቶራንቶች የምግብ እና የለስላሳ መጠጦችን በ50% በነፍስ ወከፍ እስከ £10 ድጎማ አድርጓል። ቅናሹ ከሰኞ እስከ እሮብ በየሳምንቱ ከኦገስት 3 እስከ 31 ይገኛል። በአጠቃላይ እቅዱ 849 ሚሊዮን ፓውንድ ለምግብ ድጎማ አድርጓል። አንዳንዶች ዕቅዱ የእንግዳ ተቀባይነት ኢንዱስትሪውን በማሳደግ ረገድ ስኬታማ እንደሆነ አድርገው ይመለከቱታል፣ ሌሎች ግን አይስማሙም። ከኮቪድ-19 ወረርሽኝ አንፃር፣ በዋርዊክ ዩኒቨርሲቲ የተደረገ ጥናት እንዳመለከተው እቅዱ በኮቪድ-19 ኢንፌክሽኖች ከ8 በመቶ እስከ 17 በመቶ ከፍ እንዲል አስተዋጽኦ አድርጓል። በሴፕቴምበር 2020 የሕዝብ አስተያየት፣ ሱናክ በኤፕሪል 1978 ከሠራተኛ ዴኒስ ሄሌይ ጀምሮ ከማንኛውም የብሪታኒያ ቻንስለር ከፍተኛውን እርካታ አግኝቷል። በሴፕቴምበር 26 ሱናክ እንደሚያስከተለው አስከፊ ኢኮኖሚያዊ መዘዞች እና ለዚያም ሊደርስበት ባለው ሀላፊነት የተነሳ የስራ መልቀቂያ ማስፈራሪያውን በመቃወም ለሁለተኛ ጊዜ መዘጋቱን ተቃውሟል የማርች 2021 በጀት እ.ኤ.አ. በማርች 2021 ባወጣው በጀት እ.ኤ.አ. በ2020/2021 የበጀት ዓመት ጉድለቱ ወደ 355 ቢሊዮን ፓውንድ ከፍ ማለቱን አስታውቋል፣ ይህም በሰላም ጊዜ ከፍተኛው ነው። በጀቱ የኮርፖሬሽኑ የታክስ መጠን በ2023 ከ19 በመቶ ወደ 25 በመቶ መጨመር፣ ከቀረጥ ነፃ በሆነው የግል አበል ላይ ለአምስት ዓመታት መቆየቱ እና ከፍተኛ የገቢ ግብር ገደብ እና የፉርሎፍ እቅዱን እስከ መጨረሻው ማራዘምን ያጠቃልላል። የመስከረም ወር. ሱናክ በ1974 ከሄሌይ ጀምሮ የኮርፖሬሽኑን የግብር ተመን ያሳደገ የመጀመሪያው ቻንስለር ነበር። ቋሚ የቅጣት ማስታወቂያ በኤፕሪል 12 2022 ሱናክ በመቆለፊያ ጊዜ የኮቪድ-19 ደንቦችን በመጣስ የተወሰነ የቅጣት ማስታወቂያ ተሰጥቶ ነበር። ሌሎች በርከት ያሉ ደግሞ ጆንሰንን ጨምሮ ቋሚ የቅጣት ማሳሰቢያዎችን ተቀብለዋል። ሱናክ በብሪታንያ ታሪክ ውስጥ በስልጣን ላይ እያሉ ህጉን ጥሰው የተገኙ የመጀመሪያው ቻንስለር ሆነዋል። የሚኒስትሮች ፍላጎቶች ምዝገባ እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 2020 ሱናክ የሚስቱን እና የቤተሰቡን የገንዘብ ፍላጎት በሚኒስትሮች መዝገብ ላይ ከፍተኛ መጠን እንዳላሳወቀ ዘ ጋርዲያን ዘግቧል፣ ይህም በህንድ ኩባንያ ኢንፎሲስ ውስጥ የተካተተውን 1.7 ቢሊዮን ፓውንድ የአክሲዮን ድርሻን ጨምሮ። ሱናክ ከኃላፊነቱ ጋር "ተዛማጅ" የሆኑ ፍላጎቶችን እና "ግጭት ይፈጥራል ተብሎ የሚታሰበውን" ፍላጎቶች ለማወጅ በሚኒስቴር ህጉ መሰረት ይጠየቃል. የሚኒስትሮች ጥቅም ገለልተኛ አማካሪ ሱናክ ምንም አይነት ህግጋትን አልጣሰም ብሎ ደመደመ። ቡድን 7 የታክስ ማሻሻያ በሰኔ 2021 በለንደን ላንካስተር ሃውስ በሱናክ በተዘጋጀው የጂ7 ስብሰባ የታክስ ማሻሻያ ስምምነት ተፈረመ ይህም በመርህ ደረጃ በአለም አቀፍ ደረጃ ዝቅተኛ ግብር በመልቲናሽናልስ እና በመስመር ላይ የቴክኖሎጂ ኩባንያዎች ላይ ለመመስረት ይፈልጋል። በጥቅምት 2021፣ የታክስ ማሻሻያ ዕቅድን ለመቀላቀል ስምምነት ተፈራርሟል የታቀደ አረንጓዴ ቀረጥ እንደ ቻንስለር ሱናክ በግላቸው የአረንጓዴ ቀረጥ ለመጣል የፔትሮል እና የናፍታ ዋጋ እንዲጨምር ለማድረግ በ2050 የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን ወደ ዜሮ ለመቀነስ እቅዱን ለመክፈል ይረዳ ነበር። በ የመንገድ ትራንስፖርት ብክለትን, እንዲሁም የማጓጓዣ, የህንጻ ማሞቂያ እና የናፍታ ባቡሮች, በአንድ ላይ ከ 40% በላይ የዩኬ የካርቦን ልቀትን ለመጨመር ፈለገ. ሃሳቡ በመጨረሻ በቦሪስ ጆንሰን ውድቅ ተደረገ, እሱም ለተጠቃሚዎች ወጪ መጨመር እንደማይፈልግ ለባለስልጣናቱ መመሪያ ሰጥቷል የኑሮ ውድነት በጥቅምት 2021 ሱናክ ሶስተኛውን የበጀት መግለጫ ሰጥቷል። ከሳይንስ እና ከትምህርት ጋር በተያያዙት ከፍተኛ ወጪ ተስፋዎችን አካትቷል። ሱናክ የፀደይ መግለጫውን እ.ኤ.አ. ማርች 23 ቀን 2022 ሰጥቷል። ከ -19 ወረርሽኝ ማገገም በሩሲያ ዩክሬን ወረራ ተስተጓጉሏል ብሏል። የነዳጅ ቀረጥ ቆርጧል፣ በሃይል ቆጣቢ መሳሪያዎች ላይ ተ.እ.ታን በማንሳት (እንደ ሶላር ፓነሎች እና ኢንሱሌሽን ያሉ) እና ለአነስተኛ ቢዝነሶች የሚሰጠውን የብሔራዊ ኢንሹራንስ ክፍያ ቀንሷል እና በሚያዝያ ወር የታቀደውን የብሔራዊ ኢንሹራንስ ጭማሪ ሲቀጥል ቀዳሚውን ደረጃ ከመሠረታዊው ጋር ለማጣጣም ቃል ገብቷል ከጁላይ ጀምሮ የግል የገቢ አበል። በ2024 የገቢ ታክስን ለመቀነስ ቃል ገብቷል።የበጀት ሃላፊነት ጽህፈት ቤት ከ1940ዎቹ ጀምሮ የግብር ጫናው ከፍተኛ ደረጃ ላይ እንደሚደርስ ተናግሯል። ሱናክ ለችግር የተጋለጡ ሰዎች የኑሮ ውድነቱን እንዲቋቋሙ ለመርዳት የተወሰነ የገንዘብ ድጋፍ አድርጓል። እ.ኤ.አ. በኤፕሪል 2022 የሌበር መሪ ኬይር ስታርመር ሱናክ በኑሮ ውድነት ምክንያት ከተራ ሰዎች ትግል ጋር ግንኙነት እንደሌለው ተናግረዋል ክሪፕቶ ምንዛሬዎች እና ኤንኤፍቲዎች እንደ ቻንስለር ሱናክ ከእንግሊዝ ባንክ የቴክኖሎጂው የፋይናንሺያል መረጋጋት ቢፈራም ለእለት ተእለት ክፍያ የሚውልበትን አዲስ ህግ በመግፋት ላይ ነበር። እ.ኤ.አ. በኤፕሪል 2022 ሱናክ በዩናይትድ ኪንግደም የሚደገፈው የማይበገር ማስመሰያ (ኤንኤፍቲ) እንዲፈጥር ለሮያል ሚንት አዘዘው በበጋ 2022 የሚወጣ። የባለቤቱ እና የግሪን ካርዱ መኖሪያ ያልሆነ ሁኔታ የሱናክ ሚስት አክሻታ ሙርቲ መኖሪያ ያልሆነ ደረጃ አላት ይህም ማለት በዩኬ ውስጥ ስትኖር በውጪ የምታገኘውን ገቢ ግብር መክፈል የለባትም። ደረጃውን ለማስጠበቅ ወደ 30,000 ፓውንድ ትከፍላለች፣ ይህም በዩኬ ውስጥ በግምት 20 ሚሊዮን ፓውንድ የሚገመት ግብር ከመክፈል እንድትቆጠብ ያስችላታል። የሚዲያ ውዝግብ ተከትሎ፣ በኤፕሪል 8፣ በአለም አቀፍ ገቢዎ ላይ የዩኬን ግብር እንደምትከፍል አስታውቃለች፣ በመግለጫው ላይ ጉዳዩ "ለባለቤቴ ትኩረት የሚስብ እንዲሆን" እንደማትፈልግ ተናግራለች። በኤፕሪል 10 ላይ የእርሷን የግብር ሁኔታ ዝርዝር ማን እንደ ሾለከ ለማወቅ የኋይትሆል ጥያቄ መጀመሩ ተገለጸ። እ.ኤ.አ. ኤፕሪል 11 ቀን 2022 ዘ ጋርዲያን “ኬይር ስታርመር ቤተሰቦቹ የራሳቸውን የግብር እዳ እየቀነሱ እያለ ለተራ ብሪታንያውያን ቀረጥ እየጣለ ነው በሚል ምክንያት ሪሺ ሱናክን 'ግብዝነት' በማለት ከሰሰው። በዚህ ጊዜ አካባቢ ሪፖርት ማድረግ ሱናክ እ.ኤ.አ. በ2000ዎቹ ያገኘውን የአሜሪካ ቋሚ ነዋሪ ካርድ እስከ 2021 ድረስ መያዙን እንደቀጠለ፣ ቻንስለር ከነበረ በኋላ ለ18 ወራት ጨምሮ፣ ይህም የአሜሪካን የግብር ተመላሽ ማስመዝገብ እንደሚያስፈልግ አጋልጧል። በሁለቱም የሚስቱ የግብር ሁኔታ እና የመኖሪያ ሁኔታው ላይ በተደረገው ምርመራ ሱናክ የሚኒስትሮችን ህግ እንዳልጣሰ አረጋግጧል የስራ መልቀቂያ እ.ኤ.አ. ጁላይ 5 2022 ሱናክ በ ላይ በቀረበው የፆታዊ ትንኮሳ ውንጀላ ዙሪያ ሳጂድ ጃቪድ ከጤና ፀሐፊነት ከለቀቁ በኋላ ከቻንስለርነት ስራቸውን ለቀቁ። በሱናክ የስራ መልቀቂያ ደብዳቤው ላይ “ህዝቡ መንግስትን በአግባቡ፣ በብቃትና በቁም ነገር እንዲመራ በትክክል ይጠብቃል። ይህ የመጨረሻው የሚኒስትር ስራ ሊሆን እንደሚችል እገነዘባለሁ፣ ነገር ግን እነዚህ መመዘኛዎች መታገል ተገቢ ናቸው ብዬ አምናለሁ እናም ለዚህ ነው ስራዬን የምለቅቀው። በሚቀጥለው ሳምንት ስለ ኢኮኖሚው የጋራ ንግግራችን ለመዘጋጀት አቀራረባችን በመሠረቱ በጣም የተለያየ እንደሆነ ግልጽ ሆኖልኛል። ከተጨማሪ የስራ መልቀቂያ በኋላ፣ ጆንሰን በጁላይ 7 ከኮንሰርቫቲቭ ፓርቲ መሪነት ተነሳ። የአመራር ጨረታ እ.ኤ.አ. ጁላይ 8 ቀን 2022 ሱናክ ጆንሰንን ለመተካት በኮንሰርቫቲቭ ፓርቲ አመራር ምርጫ እንደ እጩ እንደሚቆም አስታውቋል። ጆንሰንን ይደግፉ የነበሩ ወግ አጥባቂ ፖለቲከኞች ሱናክን “ጠቅላይ ሚኒስትሩን በማውረድ ግንባር ቀደም” ሲሉ ተችተውታል፣ ጃኮብ ሪስ-ሞግ ደግሞ “ከፍተኛ የታክስ ቻንስለር” ብለውታል። ጎራ ለመጀመሪያ ጊዜ የተመዘገበው በታህሳስ 23 2021 ሲሆን በጁላይ 6 2022 የተመዘገበ ሱናክ ቻንስለርነቱን ከለቀቀ ከሁለት ቀናት በኋላ ነው። የቀድሞው ጎራ ወደ ሁለተኛው እንደ ማዞሪያ ሆኖ ይሰራል የህዝብ ምስል እ.ኤ.አ. በ 2020 መጀመሪያ ላይ ፣የኤክስቼኩር ቻንስለር ሆነው ከተሾሙ በኋላ ሱናክ በአንፃራዊ ጨለማ ውስጥ በሕዝብ ንግግር ላይ ደረሰ። በኮቪድ-19 ወረርሽኝ የመጀመሪያ ደረጃዎች እሱ በብሪቲሽ ፖለቲካ መስፈርቶች በጣም ታዋቂ ነበር በአንድ ተንታኝ “ከቶኒ ብሌየር የጅምላ ዘመን ጀምሮ ከማንኛውም ፖለቲከኛ የተሻሉ ደረጃዎች” እንዳለው ሲገለጽ። የተለያዩ ምርጫዎች እንደሚያሳዩት ሱናክ በ2020 በኮንሰርቫቲቭ ደጋፊዎች እና በሌሎች በርካታ ብሪታንያውያን ዘንድ ተወዳጅ ሆኖ ቆይቷል።በዚህ ጊዜ ውስጥ የኮንሰርቫቲቭ ፓርቲ ጠቅላይ ሚኒስትር እና መሪ ለመሆን ተመራጭ ሆኖ በሰፊው ይታይ ነበር።[125] ሱናክ በማህበራዊ ድህረ ገጾች እና በመጽሔቶች ላይ የጾታ ስሜትን የሚስብ ሆኖ በመሳለቅ እና በመሳቅ በመከተል የአምልኮታዊ ሚዲያ የሆነ ነገር ፈጠረ። በ2021 ለሱናክ ያለው ህዝባዊ አመለካከት በሰፊው አዎንታዊ ሆኖ ቆይቷል፣ ምንም እንኳን ታዋቂነቱ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየቀነሰ ሄደ። እ.ኤ.አ. በ2022 መጀመሪያ ላይ፣ የኑሮ ውድነቱ እያደገ የህዝቡ ትኩረት እየሆነ በመምጣቱ የሱናክ ምላሽ እንደ ቻንስለር ኦፍ ኤክስቼከር፣ በቂ እንዳልሆነ ተገንዝቦ አንዳንድ ዝቅተኛ የማጽደቅ ደረጃ አሰጣጡን አግኝቷል። የሱናክ ቤተሰብ የፋይናንስ ጉዳዮች ሲፈተሹ ይህ ውድቀት ቀጠለ የግል ሕይወት ሱናክ በነሀሴ 2009 የህንዱ ቢሊየነር ኤን አር ናራያና ሙርቲ ልጅ የሆነችውን አክሻታ ሙርቲን አገባ። በብሪታንያ ካሉት ሀብታም ሴቶች አንዷ አድርጓታል። እ.ኤ.አ. በ2022 ሩሲያ በዩክሬን ላይ ያደረገችውን ወረራ ተከትሎ በሱናክ እና በቤተሰቡ ላይ ትችት አስከትሎ የነበረ ቢሆንም፣ በሚያዝያ ወር ላይ ግን የሩሲያ ቢሮውን እንደሚዘጋ አስታውቋል። በሁለቱ የጄሚ ኦሊቨር ሬስቶራንት ንግዶች፣ ዌንዲ በህንድ፣ ኮሮ ኪድስ እና ዲግሜ የአካል ብቃት እንቅስቃሴዎች ላይ አክሲዮኖች አሉት። ሱናክ እና ሙርቲ በስታንፎርድ ዩኒቨርሲቲ ሲማሩ ተገናኙ; ሁለት ሴት ልጆች አሏቸው. የአባቷ የኢንቨስትመንት ኩባንያ ካታማራን ቬንቸርስ ዳይሬክተር ናቸው። የሚኖሩት በኪርቢ ሲግስተን ማኖር በሰሜን ዮርክሻየር በኖርዝለርተን አቅራቢያ በሚገኘው በኪርቢ ሲግስተን መንደር ነው። እንዲሁም በማዕከላዊ ለንደን ውስጥ በኬንሲንግተን ውስጥ የሜውስ ቤት፣ በሎንዶን ኦልድ ብሮምፕተን መንገድ ላይ ያለ አፓርታማ እና በሳንታ ሞኒካ ካሊፎርኒያ ውስጥ የሚገኝ የቤት ውስጥ አፓርታማ አላቸው። ሱናክ የሂንዱ እምነት ተከታይ ነው፣ እና በብሃጋቫድ ጊታ በሚገኘው የኮመንስ ቤት የፓርላማ አባል በመሆን ቃለ መሃላ ፈጸመ። ቲቶቶለር ነው። እሱ ቀደም ሲል የምስራቅ ለንደን ሳይንስ ትምህርት ቤት ገዥ ነበር። ሱናክ ኖቫ የሚባል ላብራዶር አለው። የሱናክ ወንድም ሳንጃይ የሥነ ልቦና ባለሙያ ነው። እህቱ ራኪ የተባበሩት መንግስታት አለም አቀፍ የትምህርት ፈንድ የትምህርት ፕላን ስትራቴጂ እና እቅድ ዋና መሪ ነች። ሱናክ ከትምህርት ዘመናቸው ጀምሮ ከሚያውቃቸው የፖለቲካ አርታኢ ጄምስ ፎርሲት ጋር የቅርብ ጓደኛሞች ናቸው። ሱናክ ከጋዜጠኛ አሌግራ ስትራትተን ጋር በፎርሲት ሰርግ ላይ ምርጥ ሰው ነበር እና አንዳቸው ለሌላው ልጆች አማልክት ናቸው። እ.ኤ.አ. በኤፕሪል 2022 ሱናክ እና ባለቤቱ ከ11 ዳውኒንግ ስትሪት ወደ አዲስ የታደሰ የቅንጦት የምዕራብ ለንደን ቤት እንደሄዱ ተዘግቧል። በእሁድ ታይምስ የሪች ሊስት 2022 የእንግሊዝ ባለጸጎች ደረጃ ሱናክ እና ሙርቲ 222ኛ ደረጃ ላይ ተቀምጠዋል።በአጠቃላይ ሀብታቸው 730 ሚሊየን ፓውንድ

52403

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B6%E1%88%AA%E1%8B%AB

ሶሪያ

ሶሪያ (አረብኛ፡ ወይም )፣ በይፋ የሶሪያ አረብ ሪፐብሊክ (አረብኛ፡ በምእራብ-አስያ-አራብዒህ-አስያ-አስያ-አስያ-አስያ-ጁምህ-ሀገር፣ ሮማንኛ ሶሪያ በምዕራብ የሜድትራንያን ባህርን፣ በሰሜን ቱርክ፣ ኢራቅን በምስራቅና በደቡብ ምስራቅ፣ በደቡብ ዮርዳኖስ፣ እና እስራኤል እና ሊባኖስን በደቡብ ምዕራብ ትዋሰናለች። ቆጵሮስ በምዕራብ በሜዲትራኒያን ባህር በኩል ትገኛለች። ለም ሜዳ፣ ከፍተኛ ተራራዎች እና በረሃዎች ያሉባት ሀገር፣ ሶሪያ የተለያዩ ጎሳ እና ሀይማኖታዊ ቡድኖች የሚኖሩባት ሲሆን አብዛኞቹ የሶሪያ አረቦች፣ ኩርዶች፣ ቱርክማን፣ አሦራውያን፣ አርመኖች፣ ሰርካሲያን፣ ማንዳውያን እና ግሪኮች ይገኙበታል። የኃይማኖት ቡድኖች ሱኒዎች፣ ክርስቲያኖች፣ አላውያን፣ ድሩዝ፣ ኢስማኢሊስ፣ መንዳኢያን፣ ሺዓዎች፣ ሳላፊዎች እና ያዚዲስ ይገኙበታል። የሶሪያ ዋና ከተማ እና ትልቁ ከተማ ደማስቆ ነው። አረቦች ትልቁ ጎሳ ሲሆኑ ሱኒ ደግሞ ትልቁ የሃይማኖት ቡድን ነው። ሶሪያ 14 ጠቅላይ ግዛቶችን ያቀፈች አሃዳዊ ሪፐብሊክ ስትሆን በፖለቲካዊ መልኩ ባቲዝምን የምትደግፍ ብቸኛ ሀገር ነች። ከተባበሩት መንግስታት ድርጅት፣ ከተባበሩት መንግስታት ድርጅት ውጪ የአንድ አለም አቀፍ ድርጅት አባል ነው። እ.ኤ.አ. በኖቬምበር 2011 ከአረብ ሊግ እና ከእስላማዊ ትብብር ድርጅት ታግዶ ከህብረት ለሜዲትራኒያን ባህር እራሱን ታግዷል። “ሶሪያ” የሚለው ስም በታሪክ ሰፊ ክልልን የሚያመለክት፣ በሰፊው ከሌቫንት ጋር ተመሳሳይ ነው፣ እና በአረብኛ አል ሻም በመባል ይታወቃል። ዘመናዊው መንግሥት የ 3 ኛው ሺህ ዓመት ዓክልበ. የኤብላን ሥልጣኔን ጨምሮ የበርካታ ጥንታዊ መንግሥታት እና ኢምፓየር ቦታዎችን ያጠቃልላል። አሌፖ እና ዋና ከተማዋ ደማስቆ በአለም ላይ ካሉት ቀጣይነት ያላቸው ሰዎች ከሚኖሩባቸው ከተሞች መካከል አንጋፋዎቹ ናቸው። በእስላማዊው ዘመን ደማስቆ የኡመያ ኸሊፋነት መቀመጫ እና የግብፅ የማምሉክ ሱልጣኔት ግዛት ዋና ከተማ ነበረች። ዘመናዊው የሶሪያ መንግስት የተመሰረተው በ20ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ከዘመናት የኦቶማን አገዛዝ በኋላ ሲሆን ከጥቂት ጊዜ በኋላ እንደ ፈረንሣይ ሥልጣን አዲስ የተፈጠረችው መንግሥት በኦቶማን ይመራ ከነበረው የሶሪያ ግዛት የወጣችውን ትልቁን የአረብ መንግሥት ይወክላል። በጥቅምት 24 ቀን 1945 የሶሪያ ሪፐብሊክ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት መስራች አባል በሆነችበት ጊዜ ዴ ጁር ነፃነቷን እንደ ፓርላሜንታዊ ሪፐብሊክ አገኘች ይህ ድርጊት በሕጋዊ መንገድ የቀድሞውን የፈረንሳይ ማንዴት ያቆመ ምንም እንኳን የፈረንሳይ ወታደሮች እስከ ኤፕሪል 1946 ሀገሪቱን ለቀው ባይወጡም ከ1949 እስከ 1971 ድረስ ብዙ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግስት እና መፈንቅለ መንግስት ሙከራዎች ሀገሪቱን አንቀጠቀጠ።ከነጻነት በኋላ የነበረው ጊዜ ውዥንብር ነበር።በ1958 ሶሪያ ከግብፅ ጋር የተባበሩት አረብ ሪፐብሊክ የተባለች አጭር ህብረት ፈጠረች፣ይህም በ1961 የሶሪያ መፈንቅለ መንግስት ተቋረጠ። ሪፐብሊኩ በ1961 መጨረሻ ላይ የሶሪያ አረብ ሪፐብሊክ ተብሎ ተሰይሟል እ.ኤ.አ. በታህሣሥ 1 የሕገ መንግሥት ሕዝበ ውሳኔ በኋላ፣ እና እስከ 1963 የባአትስት መፈንቅለ መንግሥት ድረስ የተረጋጋ ነበር፣ ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ባአት ፓርቲ ሥልጣኑን አስጠብቆ ቆይቷል። ሶሪያ ከ1963 እስከ 2011 በአደጋ ጊዜ ህግ ስር ነበረች፣ ይህም ለዜጎች የሚሰጠውን አብዛኛዎቹን ህገ-መንግስታዊ ጥበቃዎች ውጤታማ በሆነ መንገድ አግዷታል። ባሽር አል አሳድ እ.ኤ.አ. ከ 2000 ጀምሮ በፕሬዚዳንትነት የቆዩ ሲሆን ከ 1971 እስከ 2000 በስልጣን ላይ የነበሩት አባቱ ሃፌዝ አል-አሳድ ነበሩ።በስልጣን ዘመናቸው ሁሉ ሶሪያ እና ገዥው ባአት ፓርቲ በተለያዩ የሰብአዊ መብት ጉዳዮች ሲወገዙ እና ሲተቹ ቆይተዋል። በዜጎች እና በፖለቲካ እስረኞች ላይ ተደጋጋሚ ግድያ እና ከፍተኛ ሳንሱርን ጨምሮ የመብት ጥሰቶች። እ.ኤ.አ. ከመጋቢት 2011 ጀምሮ ሶሪያ በባለብዙ ወገን የእርስ በርስ ጦርነት ውስጥ ትገኛለች ፣በቀጣናው እና ከዚያ በላይ ባሉ በርካታ ሀገራት በወታደራዊም ሆነ በሌላ መልኩ ተሳትፎ አድርገዋል። በዚህም ምክንያት፣ በሶሪያ ግዛት ላይ በርካታ ራሳቸውን የፖለቲካ ነን የሚሉ የሶሪያ ተቃዋሚዎች፣ ሮጃቫ፣ ታህሪር አል ሻም እና እስላማዊ መንግስት ቡድንን ጨምሮ ብቅ አሉ። ሶሪያ ከ 2016 እስከ 2018 በአለም አቀፍ የሰላም መረጃ ጠቋሚ የመጨረሻ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች, ይህም በጦርነቱ ምክንያት በአለም ላይ ከፍተኛ ጥቃት የሚደርስባት ሀገር አድርጓታል. ግጭቱ ከ570,000 በላይ ሰዎችን ገድሏል፣ 7.6 ሚሊዮን ተፈናቃዮችን አስከትሏል (የጁላይ 2015 ግምት) እና ከ5 ሚሊዮን በላይ ስደተኞች (ጁላይ 2017 በ ተመዝግቧል) ከቅርብ ዓመታት ወዲህ የህዝብ ግምገማ አስቸጋሪ አድርጎታል። ሥርወ ቃል ብዙ ምንጮች እንደሚያመለክቱት የሶሪያ ስም ከክርስቶስ ልደት በፊት በ8ኛው ክፍለ ዘመን ከሉዊያውያን ቃል "ሱራ/ኢ" ሲሆን የጥንታዊው የግሪክ ስም፡ ወይም ስይሮይ፣ ሁለቱም በመጀመሪያ ከአሽሽዩሪያዩ የመጡ ናቸው። ሜሶፖታሚያ ነገር ግን፣ ከሴሉሲድ ኢምፓየር (323-150 ዓክልበ.) ይህ ቃል ለሌቫንትም ተተግብሯል፣ እናም ከዚህ ነጥብ ግሪኮች ቃሉን በሜሶጶጣሚያ አሦራውያን እና በሌዋውያን አራማውያን መካከል ያለ ልዩነት ተጠቀሙበት። የሜይንስትሪም ዘመናዊ አካዳሚክ አስተያየቶች የግሪክ ቃል ከኮኛት አሦር፣ በመጨረሻም ከአካዲያን አሹር የተገኘ ነው የሚለውን መከራከሪያ በጥብቅ ይደግፋል። የግሪኩ ስም ፊንቄያን "አሱር"፣ "አሦራውያን" ጋር የሚዛመድ ይመስላል፣ በ8ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. ጽሑፍ ላይ ተመዝግቧል። በቃሉ የተሰየመው ቦታ በጊዜ ሂደት ተለውጧል። በጥንታዊ መልኩ፣ ሶሪያ በሜዲትራኒያን ምሥራቃዊ ጫፍ፣ በአረብ ወደ ደቡብ እና በትንሿ እስያ በሰሜን መካከል ትገኛለች፣ ኢራቅን በከፊል ለማካተት ወደ ውስጥ ተዘርግታለች፣ እና ሽማግሌው ፕሊኒ ከምዕራብ እንደሚጨምር የገለፀው በሰሜን ምስራቅ በኩል እርግጠኛ ያልሆነ ድንበር አላት ወደ ምስራቅ፣ ኮማጌኔ፣ ሶፊኔ እና አዲያቤኔ። በፕሊኒ ጊዜ ግን ይህች ትልቋ ሶርያ በሮማ ኢምፓየር ስር ወደተለያዩ አውራጃዎች ተከፋፍላለች (ነገር ግን በፖለቲካዊ መልኩ አንዳቸው ከሌላው ነጻ ናቸው)፡ ይሁዳ፣ በኋላም ፓሌስቲና የተባለችው በ135 ዓ.ም. ግዛቶች, እና ዮርዳኖስ) በደቡብ ምዕራብ ጽንፍ; ፊንቄ (በ194 ዓ.ም. የተመሰረተ) ከዘመናዊ ሊባኖስ፣ ደማስቆ እና ሆምስ ክልሎች ጋር የሚዛመድ; ኮሌ-ሶሪያ (ወይም “ሆሎው ሶሪያ”) እና ከኤሉቴሪስ ወንዝ በስተደቡብ። ታሪክ የጥንት ጥንታዊነት ሶሪያ የኒዮሊቲክ ባህል ማዕከላት አንዱ ነበር (ቅድመ ሸክላ ኒዮሊቲክ ኤ በመባል የሚታወቀው) ግብርና እና የከብት እርባታ በዓለም ላይ ለመጀመሪያ ጊዜ ከታዩበት። የሚከተለው የኒዮሊቲክ ጊዜ በሙሬቤት ባህል አራት ማዕዘን ቅርፅ ያላቸው ቤቶች ይወከላል። በቅድመ-የሸክላ ስራ ኒዮሊቲክ ዘመን ሰዎች ከድንጋይ, ከጂፕስ እና ከተቃጠለ ሎሚ (ቫስሴል ብላንች) የተሠሩ መርከቦችን ይጠቀሙ ነበር. ከአናቶሊያ የተገኙ የ መሳሪያዎች ግኝቶች ቀደምት የንግድ ግንኙነቶች ማስረጃዎች ናቸው። የሃሙካር እና የኤማር ከተሞች በኒዮሊቲክ እና የነሐስ ዘመን መገባደጃ ላይ ትልቅ ሚና ተጫውተዋል። አርኪኦሎጂስቶች በሶርያ ውስጥ ያለው ሥልጣኔ በምድር ላይ ካሉት እጅግ ጥንታዊ ከሚባሉት አንዱ እንደሆነና ምናልባትም ቀደም ሲል በሜሶጶጣሚያ ብቻ እንደነበረ አረጋግጠዋል። በክልሉ ውስጥ ቀደምት የተመዘገበው የአገሬው ተወላጅ ሥልጣኔ በዛሬዋ ኢድሊብ፣ ሰሜናዊ ሶሪያ አቅራቢያ የሚገኘው የኤብላ መንግሥት ነው። ኤብላ በ3500 ዓክልበ. አካባቢ የተመሰረተች ትመስላለች፣ እና ቀስ በቀስ ሀብቷን ከሜሶጶጣሚያ ግዛቶች ሱመር፣ አሦር እና አካድ እንዲሁም በሰሜን ምዕራብ ካሉት ከሁሪያን እና ከሃቲያን ህዝቦች ጋር በመገበያየት በትንሿ እስያ። በቁፋሮ ወቅት የተገኙት የፈርዖኖች ስጦታዎች ኤብላ ከግብፅ ጋር ያላትን ግንኙነት አረጋግጠዋል። ከሶሪያ የመጀመሪያዎቹ የተጻፉ ጽሑፎች አንዱ የኤብላው ቪዚየር ኢብሪየም እና አባርሳል ሐ በሚባል አሻሚ መንግሥት መካከል የተደረገ የንግድ ስምምነት ነው። 2300 ዓክልበ.. የኤብላ ቋንቋ ከአካድያን ቀጥሎ ከታወቁት ጥንታዊ የሴማዊ ቋንቋዎች አንዱ እንደሆነ ሊቃውንት ያምናሉ። የኤብላይት ቋንቋ በቅርብ ጊዜ የተከፋፈለው የምስራቅ ሴማዊ ቋንቋ ነበር፣ ከአካድ ቋንቋ ጋር በቅርበት ይዛመዳል። ኤብላ ከማሪ ጋር ባደረገው ረዥም ጦርነት ተዳክማለች፣ እና መላው ሶርያ የሜሶጶጣሚያ አካድ ግዛት አካል ሆነች በኋላ የአካድ ሳርጎን እና የልጅ ልጁ ናራም-ሲን ወረራ ከክርስቶስ ልደት በፊት በ23ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ ኤብላን በሶርያ ላይ የገዛውን የበላይነት ካቆመ በኋላ። በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ, ሁሪያኖች በሰሜናዊ ምስራቅ የሶርያ ሰሜናዊ ክፍል ሲሰፍሩ የተቀረው አካባቢ በአሞራውያን ተገዝቷል. ሶርያ በአሦር ባቢሎን ጎረቤቶቻቸው የአሙሩ (አሞራውያን) ምድር ተብላ ትጠራ ነበር። በከነዓናውያን ቋንቋዎች የተረጋገጠው የአሞራውያን የሰሜን ምዕራብ ሴማዊ ቋንቋ ነው። ማሪ በዚህ ጊዜ ውስጥ እንደገና ተነሳች እና በባቢሎን ሀሙራቢ እስኪያሸንፍ ድረስ የታደሰ ብልጽግናን አይታለች። ኡጋሪት እንዲሁ በዚህ ጊዜ ውስጥ ተነሳ፣ ከክርስቶስ ልደት በፊት በ1800 አካባቢ፣ ለዘመናዊቷ ላታኪያ ቅርብ። ኡጋሪቲክ የሴማዊ ቋንቋ ከከነዓናውያን ቋንቋዎች ጋር በቀላሉ የሚዛመድ ሲሆን የኡጋሪቲክ ፊደላትን ያዳበረ ሲሆን ይህም በዓለም የመጀመሪያ ደረጃ የታወቀ ፊደል ተደርጎ ይቆጠር ነበር። የኡጋሪት መንግሥት በ12ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት በ12ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የኋለኛው የነሐስ ዘመን ውድቀት ተብሎ በሚታወቀው የኢንዶ-አውሮፓ ባህር ሕዝቦች እጅ እስከ ጠፋበት ጊዜ ድረስ ተመሳሳይ መንግሥታትና ግዛቶች ተመሳሳይ ጥፋት በባህር ሕዝቦች እጅ ሲወድቁ ኖሯል። ያምሃድ (የአሁኗ አሌፖ) ሰሜናዊ ሶርያን ለሁለት መቶ ዓመታት ተቆጣጥሮ ነበር፣ ምንም እንኳን ምስራቃዊ ሶርያ በ19ኛው እና በ18ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት በብሉይ የአሦር መንግሥት በሻምሺ-አዳድ 1 አሞራውያን ሥርወ መንግሥት ይገዛ የነበረ ሲሆን እና በአሞራውያን በተመሰረተው የባቢሎን ግዛት ተያዘ። ያምሃድ በማሪ ጽላቶች ውስጥ በምስራቅ አቅራቢያ ካሉት ኃያላን መንግስታት እና ከባቢሎን ሀሙራቢ የበለጠ ሎሌዎች እንዳሉት ተገልጿል ያምሃድ በአላላክ፣ ቃትና፣ በሁሪያን ግዛቶች እና በኤፍራጥስ ሸለቆ ላይ እስከ ባቢሎን ድንበር ድረስ ሥልጣኑን ሰጠ። የያምሃድ ጦር በኤላም (የአሁኗ ኢራን) ድንበር እስከ ዴር ድረስ ዘመቱ። ያምሃድ ከኤብላ ጋር በ 1600 ዓክልበ ገደማ በትንሿ እስያ በመጡ ኢንዶ-አውሮፓውያን ኬጢያውያን ድል ተደረገ። ከዚህ ጊዜ ጀምሮ, ሶርያ ለተለያዩ የውጭ ግዛቶች የጦር ሜዳ ሆናለች, እነዚህም የኬጢያውያን ኢምፓየር, ሚታኒ ኢምፓየር, የግብፅ ኢምፓየር, መካከለኛው የአሦር ኢምፓየር እና በትንሽ ደረጃ ባቢሎን ናቸው. ግብፃውያን በመጀመሪያ ደቡቡን፣ ኬጢያውያን፣ እና ሚታኒ፣ አብዛኛውን ሰሜናዊ ክፍል ተቆጣጠሩ። ይሁን እንጂ ከጊዜ በኋላ አሦር የበላይነቱን በማግኘቱ የሚታኒ ግዛትን በማጥፋት ቀደም ሲል በኬጢያውያንና በባቢሎን ተይዘው የነበረውን ሰፊ ግዛት ያዘ። ከክርስቶስ ልደት በፊት በ14ኛው ክፍለ ዘመን አካባቢ፣ የተለያዩ ሴማዊ ህዝቦች በምስራቅ ከባቢሎንያ ጋር ያልተሳካ ግጭት ውስጥ የገቡት ከፊል ዘላኖች ሱታውያን እና የቀደምት አሞራውያንን የገዙ የምዕራብ ሴማዊ ተናጋሪ አራማውያን ነበሩ። እነሱም ለዘመናት በአሦርና በኬጢያውያን ተገዙ። ግብፃውያን ምዕራብ ሶርያን ለመቆጣጠር ከኬጢያውያን ጋር ተዋጉ; ጦርነቱ ከፍተኛ ደረጃ ላይ የደረሰው በ1274 ዓክልበ ከካዴስ ጦርነት ጋር ነው። ምዕራቡም የኬጢያውያን ግዛት አካል ሆኖ እስከ ጥፋቱ ሐ. 1200 ዓክልበ.፣ ምስራቃዊ ሶርያ በአብዛኛው የመካከለኛው አሦር ግዛት አካል ሆኖ ሳለ፣ እሱም እንዲሁም በቴግላት-ፒሌሶር 1 1114-1076 ዓክልበ. የግዛት ዘመን አብዛኛውን ምዕራባዊ ክፍል ያጠቃለለ። ከክርስቶስ ልደት በፊት በ11ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ በኬጢያውያን ጥፋት እና በአሦር ውድቀት፣ የአራም ነገዶች አብዛኛውን የውስጥ ክፍል ተቆጣጠሩ፣ እንደ ቢት ባሂያኒ፣ አራም-ደማስቆ፣ ሃማት፣ አራም-ረሆብ፣ አራም-ነሀራይም፣ የመሳሰሉ ግዛቶች መስራች እና ሉሁቲ። ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ክልሉ አራምያ ወይም አራም ተብሎ ይጠራ ነበር. በሰሜን መካከለኛ አራም (ሶሪያ) እና በደቡብ መካከለኛው በትንሿ እስያ (አሁኗ ቱርክ) ላይ ያተኮሩ በርካታ የሲሮ-ኬጢያ ግዛቶችን በመመሥረት በሴማዊ አራማውያን እና በህንድ-አውሮፓ ኬጢያውያን ቅሪቶች መካከል ውህደት ነበረ። ቀርኬሚሽ እና ሰማል።ፊንቄያውያን በመባል የሚታወቁት የከነዓናውያን ቡድን የሶሪያን የባህር ዳርቻዎች (እንዲሁም ሊባኖስ እና ሰሜናዊ ፍልስጤም) ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ጀምሮ እንደ አምሪት፣ ሲሚራ፣ አርዋድ፣ ፓልቶስ፣ ራሚታ እና ሹክሲ የመሳሰሉ የከተማ ግዛቶችን ሊቆጣጠር መጣ። ከእነዚህ የባህር ዳርቻ ክልሎች በመላ በሜዲትራኒያን ባህር ውስጥ በማልታ በሲሲሊ በአይቤሪያ ባሕረ ገብ መሬት (በአሁኑ ስፔን እና ፖርቱጋል) እና በሰሜን አፍሪካ የባህር ዳርቻዎች እና በተለይም የካርቴጅ ዋና ከተማን መመስረትን ጨምሮ ተጽኖአቸውን በመላው ሜዲትራኒያን አሰራጭተዋል። በዘመናዊቷ ቱኒዚያ) ከክርስቶስ ልደት በፊት በ9ኛው ክፍለ ዘመን፣ እሱም ብዙ ቆይቶ የሮማን ኢምፓየር ተቀናቃኝ የትልቅ ግዛት ማዕከል ለመሆን ነበር። ሶሪያ እና የምስራቅ ምዕራባዊ አጋማሽ ከዚያም ወደ ሰፊው የኒዮ አሦር ግዛት ወደቀ (911 ዓክልበ 605 ዓክልበ.)። አሦራውያን ኢምፔሪያል አራማይክን እንደ ግዛታቸው ቋንቋ አስተዋውቀዋል። ይህ ቋንቋ በ7ኛው እና በ8ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ዓ.ም የአረቦች እስላማዊ ወረራ እስካበቃ ድረስ በሶሪያ እና በምስራቅ አካባቢ ሁሉ የበላይ ሆኖ እንዲቀጥል እና ለክርስትና መስፋፋት መሸጋገሪያ መሆን ነበረበት። አሦራውያን የሶሪያን እና የሊባኖስን ቅኝ ግዛቶች ኤቦር-ናሪ ብለው ሰየሙ። የአሦራውያን የበላይነት አብቅቷል አሦራውያን በተከታታይ ጨካኝ በሆኑ የውስጥ የእርስ በርስ ጦርነቶች ራሳቸውን ካዳከሙ በኋላ፣ ከሜዶን፣ ባቢሎናውያን፣ ከለዳውያን፣ ፋርሳውያን፣ እስኩቴሶች እና ሲሜሪያውያን ጥቃቶች ተከተሉ። በአሦር ውድቀት ወቅት እስኩቴሶች አብዛኛውን የሶርያን ክፍል ዘረፉ። የመጨረሻው የአሦር ጦር በ605 ዓክልበ. በሰሜን ሶርያ በቀርኬሚሽ ነበር። የአሦር መንግሥት በኒዮ-ባቢሎን ግዛት (605 ዓክልበ 539 ዓክልበ.) ተከትሏል። በዚህ ወቅት፣ ሶርያ በባቢሎን እና በሌላ የቀድሞ የአሦር ቅኝ ግዛት በግብፅ መካከል የጦር ሜዳ ሆነች። ባቢሎናውያን እንደ አሦራውያን ግንኙነታቸው በግብፅ ላይ ድል ነሡ። ክላሲካል ጥንታዊነት የዛሬዋን ሶርያን ያቋቋሙት መሬቶች የኒዮ-ባቢሎንያ ኢምፓየር አካል ነበሩ እና በ 539 ዓክልበ በአካሜኒድ ኢምፓየር ተጠቃለለ፣ በታላቁ ቂሮስ የተመሰረተ። ፋርሳውያን ኢምፔሪያል አራማይክ ከአካሜኒድ ኢምፓየር (539 ዓክልበ 330 ዓክልበ.) ዲፕሎማሲያዊ ቋንቋዎች እንደ አንዱ አድርገው ያዙ፣ እንዲሁም የአራም/ሶሪያ ኤበር-ናሪ አዲስ ባለ ሥልጣናት የአሦራውያን ስም ያዙ። ሶርያ በ330 ዓክልበ. በታላቁ እስክንድር ይገዛ በነበረው የግሪክ መቄዶንያ ኢምፓየር ተቆጣጠረች፣ እና በዚህም ምክንያት የኮኤሌ-ሶሪያ ግዛት የግሪክ ሴሌውሲድ ግዛት ሆነች (323 ከክርስቶስ ልደት በፊት 64 ዓክልበ.)፣ የሴሌውሲድ ነገሥታት እራሳቸውን 'የሶሪያ ንጉሥ' ብለው እየለጠፉ ነበር። የአንጾኪያ ከተማ ዋና ከተማዋ ከ240 ጀምሮ ነው። ስለዚህም "ሶርያ" የሚለውን ስም ወደ ክልሉ ያስተዋወቁት ግሪኮች ናቸው። በመጀመሪያ በሰሜን ሜሶጶጣሚያ (ኢራቅ) የ"አሦር" የኢንዶ-አውሮፓ ሙስና ግሪኮች ይህንን ቃል አሦርን ብቻ ሳይሆን በምእራብ በኩል ያሉትን አገሮችም ለመግለጽ ተጠቀሙበት። ስለዚህ በግሪኮ-ሮማን ዓለም ሁለቱም የሶሪያ ሶርያ እና የሜሶጶጣሚያ አሦራውያን (የአሁኗ ኢራቅ) በምስራቅ "ሶሪያ" ወይም "ሶሪያውያን" ተብለው ተጠርተዋል ምንም እንኳን እነዚህ በራሳቸው የተለያየ ህዝቦች ቢሆኑም ግራ መጋባት ያጋጠመው ወደ ዘመናዊው ዓለም ይቀጥላል. በስተመጨረሻ የደቡባዊ ሴሉሲድ ሶሪያ አንዳንድ ክፍሎች በሄለናዊው ኢምፓየር ቀስ በቀስ መፍረስ ላይ በይሁዳ ሃስሞናውያን ተወሰዱ። ሶሪያ ከ 83 ዓክልበ. ለአጭር ጊዜ በአርሜኒያ ቁጥጥር ስር ወደቀች፣ በአርሜኒያ ንጉስ ታላቁ ቲግራኔስ ወረራ፣ በሶሪያ ህዝብ ከሴሉሲድ እና ከሮማውያን አዳኝ ሆኖ የተቀበለው። ነገር ግን የሮማ ኢምፓየር ጄኔራል የነበረው ታላቁ ፖምፔ ወደ ሶርያ በመሳፈር ዋና ከተማዋን አንጾኪያን በመያዝ በ64 ዓክልበ. ሶርያን የሮማ ግዛት አድርጐ በመቀየር ለሁለት አስርት ዓመታት የዘለቀውን የአርመን ግዛት መቆጣጠር አበቃ። ሶሪያ በሮማውያን አገዛዝ የበለፀገች ሲሆን በሀር መንገድ ላይ ስትራቴጅ በመገኘቷ ከፍተኛ ሀብትና ጥቅም ያስገኘላት ሲሆን ይህም ተቀናቃኞቹ ሮማውያን እና ፋርሳውያን የጦር አውድማ አደረጋት።ፓልሚራ, ሀብታም እና አንዳንድ ጊዜ ኃይለኛ ቤተኛ አራማይክ ተናጋሪ መንግሥት በሰሜን ሶርያ በ 2 ኛው ክፍለ ዘመን ውስጥ ተነሣ; ፓልሚሬኔ ከተማዋን በሮማን ግዛት ውስጥ ካሉት እጅግ ባለጸጋዎች መካከል አንዷ እንድትሆን የሚያደርግ የንግድ መረብ አቋቋመ። በመጨረሻ በ3ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የፓልሚሬኑ ንጉስ ኦዳኤናቱስ የፋርስን ንጉሠ ነገሥት ሻፑርን 1 አሸንፎ የሮማን ምሥራቅን ሙሉ በሙሉ ሲቆጣጠር የሱ ተከታይ እና መበለት ዘኖቢያ የፓልሚሬን ግዛት ሲመሠርት እሱም ግብፅን፣ ሶርያን፣ ፍልስጤምንን፣ አብዛኛው የእሢያ ክፍልን ለአጭር ጊዜ ድል አድርጓል። ትንሹ፣ ይሁዳ እና ሊባኖስ፣ በመጨረሻ በ273 ዓ.ም በሮማውያን ቁጥጥር ስር ከመውደዳቸው በፊት። ሰሜናዊው የሜሶጶጣሚያ አሦራውያን የአድያቤኔ መንግሥት በሮም ከመውረሯ በፊት ከ10 ዓ.ም እስከ 117 ዓ.ም ባለው ጊዜ ውስጥ በሰሜን ምስራቅ ሶርያ ያሉትን ቦታዎች ተቆጣጠረ። የአረማይክ ቋንቋ በጥንቷ ብሪታንያ ውስጥ እስከ ሃድሪያን ግንብ ድረስ ርቆ ይገኛል፣ በፎርት አርቢያ ቦታ በፓልሚሬን ስደተኛ የተጻፈ ጽሑፍ ጋር። በመጨረሻ የሶሪያ ቁጥጥር ከሮማውያን ወደ ባይዛንታይን ተሻገረ፣ በሮም ግዛት መከፋፈል። የባይዛንታይን ግዛት በነበረበት ወቅት በብዛት ኦሮምኛ ተናጋሪ የነበረው የሶሪያ ሕዝብ ምናልባት እስከ 19ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ እንደገና ሊበልጥ አልቻለም። ከክርስቶስ ልደት በኋላ በ7ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የአረብ እስላማዊ ወረራ ከመጀመሩ በፊት አብዛኛው ህዝብ አራማውያን ነበሩ፣ ነገር ግን ሶርያ የግሪክ እና የሮማውያን ገዥ መደቦች መኖሪያ ነበረች፣ አሦራውያን አሁንም በሰሜን ምስራቅ፣ በባሕር ዳርቻዎች ያሉት ፊንቄያውያን፣ የአይሁድ እና የአርመን ማህበረሰቦች ይኖራሉ። በደቡብ ሶሪያ በረሃዎች ውስጥ ናባቲዎች እና ቅድመ-እስልምና አረቦች እንደ ላክሚድስ እና ጋሳኒድስ ባሉ ትላልቅ ከተሞች ውስጥ ነበሩ ምንም እንኳን ሌሎች አሁንም ይሁዲነት፣ ሚትራይዝም፣ ማኒቺኒዝም፣ ግሪኮ-ሮማን ሃይማኖት፣ የከነዓናውያን ሃይማኖት እና የሜሶጶጣሚያ ሃይማኖት ቢከተሉም የሶርያ ክርስትና እንደ ዋና ሃይማኖት ያዘ። የሶሪያ ትልቅ እና የበለፀገ ህዝብ ሶሪያን ከሮማውያን እና የባይዛንታይን ግዛቶች በተለይም በ 2 ኛው እና በ 3 ኛው ክፍለ ዘመን (እ.ኤ.አ.) በጣም አስፈላጊ ከሆኑት መካከል አንዷ አድርጓታል።በሴቨራን ሥርወ መንግሥት ጊዜ ሶሪያውያን ከፍተኛ መጠን ያለው ሥልጣን ያዙ። የሮም ቤተሰብ እና እቴጌይቱን የንጉሠ ነገሥት ሴፕቲሚየስ ሴቭረስ ሚስት በመሆን ያገለገሉት ጁሊያ ዶምና ከኤሜሳ ከተማ (የአሁኗ ሆምስ) ከተማ የሆነች ሶሪያዊት ስትሆን ቤተሰቧ የኤል-ጋባል አምላክ የክህነት መብት የነበራቸው ናቸው። ታላላቅ የወንድሟ ልጆች፣ እንዲሁም ከሶሪያ የመጡ አረቦች፣ እንዲሁም የሮማ ንጉሠ ነገሥት ይሆናሉ፣ የመጀመሪያው ኤላጋባልስ እና ሁለተኛው የአጎቱ ልጅ አሌክሳንደር ሴቨረስ ነው። ሌላው የሮም ንጉሠ ነገሥት የሶሪያዊው አረብ ፊልጶስ (ማርከስ ጁሊየስ ፊሊጶስ) ሲሆን የተወለደው በሮም አረቢያ ነው። ከ 244 እስከ 249 ንጉሠ ነገሥት ነበር እና በሦስተኛው ክፍለ ዘመን ቀውስ ውስጥ ለአጭር ጊዜ ገዛ። በንግሥና ዘመኑ፣ በትውልድ ከተማው ፊሊጶፖሊስ (በአሁኑ ሻህባ) ላይ ያተኮረ ሲሆን ከተማዋን ለማሻሻል ብዙ ግንባታዎችን የጀመረ ሲሆን አብዛኞቹ ከሞቱ በኋላ ቆመዋል። ሶሪያ በክርስትና ታሪክ ውስጥ ትልቅ ቦታ አለች; ሐዋርያው ጳውሎስ በመባል የሚታወቀው የጠርሴሱ ሳውሎስ ወደ ደማስቆ መንገድ ተለውጦ በጥንቷ ሶርያ በምትገኘው አንጾኪያ በምትገኘው የክርስቲያን ቤተ ክርስቲያን ውስጥ ትልቅ ሰው ሆኖ ብቅ አለ፣ በዚያም በብዙ የሚስዮናውያን ጉዞዎች ላይ ወጣ። የሐዋርያት ሥራ 9:1–43) መካከለኛ ዘመን መሐመድ ከሶሪያ ሕዝብና ጎሣዎች ጋር ለመጀመሪያ ጊዜ ያደረገው ግንኙነት በጁላይ 626 በዱማቱል ጃንዳል ወረራ ወቅት ተከታዮቹ ዱማን እንዲወርሩ ትእዛዝ አስተላልፏል።ምክንያቱም መሐመድ አንዳንድ ጎሳዎች በሀይዌይ ዘረፋ ላይ ተሰማርተው መዲናን ራሷን ለመውጋት መዘጋጀታቸውን መረጃ ስለደረሰበት ነው። ዊልያም ሞንትጎመሪ ዋት ይህ በጊዜው መሐመድ ያዘዘው ታላቅ ጉዞ ነበር ይላሉ፣ ምንም እንኳን በዋና ምንጮች ላይ ብዙም ማስታወቂያ ባይሰጠውም። ዱማት አል-ጃንዳል ከመዲና 800 ኪሎ ሜትር (500 ማይል) ይርቅ ነበር፣ እና ዋት ወደ ሶሪያ የሚያደርገዉ ግንኙነት እና ወደ መዲና የሚደርሰዉ ነገር ከመቋረጡ በቀር ለመሐመድ ምንም አይነት ፈጣን ስጋት እንደሌለ ተናግሯል። ዋት "መሐመድ ከሞቱ በኋላ ስለተደረገው መስፋፋት አንድ ነገር አስቀድሞ እየገመተ ነው ብሎ ማሰብ አጓጊ ነው" እና የወታደሮቹ ፈጣን ጉዞ "የሰሙትን ሁሉ ያስደነቀ" መሆን አለበት። ዊልያም ሙር መሐመድ ተከትሎ 1000 ሰዎች በሶሪያ ግዛት ሲደርሱ የሩቅ ጎሳዎች ስሙን ባወቁበት ወቅት የመሐመድ የፖለቲካ አድማስ ሲራዘም ጉዞው ጠቃሚ ነበር ብሎ ያምናል።በ640 ዓ.ም ሶሪያን በካሊድ ኢብኑል ወሊድ የሚመራው የአረብ ራሺዱን ጦር ተቆጣጠረች። በ 7 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ የኡማያ ሥርወ መንግሥት የዚያን ጊዜ የግዛቱ ገዥዎች የግዛቱን ዋና ከተማ በደማስቆ አስቀመጠ። በኋለኛው የኡመያድ አገዛዝ ወቅት የሀገሪቱ ሥልጣን ቀንሷል; ይህ በዋነኛነት በጠቅላይ አገዛዝ፣ በሙስና እና በተፈጠሩት አብዮቶች ምክንያት ነው። ከዚያም የኡመውያ ሥርወ መንግሥት በ750 በአባሲድ ሥርወ መንግሥት ተወግዶ የግዛቱን ዋና ከተማ ወደ ባግዳድ አዛወረው። አረብኛ በኡመያድ አገዛዝ ውስጥ ይፋ የሆነው በባይዛንታይን ዘመን የነበረውን ግሪክ እና አራማይክ በመተካ ዋና ቋንቋ ሆነ። እ.ኤ.አ. በ 887 በግብፅ ላይ የነበሩት ቱሉኒዶች ሶሪያን ከአባሲዶች ወሰዱት እና በኋላ አንድ ጊዜ በግብፅ ኢክሺዲዶች እና አሁንም በሃምዳኒዶች በሰይፍ አል-ዳውላ በተመሰረተው አሌፖ ተተኩ

18399

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%B5%E1%88%AD%E1%89%B1%20%E1%89%83%E1%88%8B%E1%89%B5

አስርቱ ቃላት

አስርቱ ቃላት ወይም አስርቱ ትዕዛዛት በመጽሐፍ ቅዱስ ዘንድ እግዚአብሔር ለሙሴ በደብረ ሲና የገለጣቸው 10 ትዕዛዛት ወይም ሕግጋት ናቸው። የሚገኘው በኦሪት ዘጸአት 20፡2-17 ሲሆን፣ ዳግመኛ በኦሪት ዘዳግም 5፡6-21 በጥቃቅን ተለውጦ ሊታዩ ይችላሉ። እስከምናውቀው ድረስ፣ መጀመርያ የተጻፉበት ቋንቋ ዕብራይስጥ ነበረ። (ዘጸአት 20፡2-3፣ ዘዳግም 5፡6-7) ዕብራይስጥ (በፊደል)፦ «አኖኪ ይሆዋህ ኤሎሄይካ እሼር ሆጸእቲካ መኤሬጽ ሚጽረዪም ሚበይት ዕባዲም።» «ሎእ-ዪህዬህ ልካ ኤሎሂም እሐሪም ዐል-ፓናየ።» አማርኛ፦ ከግብፅ ምድር ከባርነት ቤት ያወጣሁህ እግዚአብሔር አምላክህ እኔ ነኝ። ከእኔ በቀር ሌሎች አማልክት አይሁኑልህ። ግዕዝ፦ አነ ውእቱ እግዚእ እግዚአብሔር ዘአውፃእኩክሙ እምድረ ግብጽ እምቤተ ምቅናይክሙ ኢታምልክ አማልክተ ዘእንበሌየ ፪ (ዘጸአት 20፡4-6፤ ዘዳግም 5፡8-10) ዕብራይስጥ፦ «ሎእ-ተዕሤህ ልካ ፌሴል፣ ውካል-ቲሙናህ እሼር በሻመዪም ሚመዐል፣ ወእሼር ባአሬጽ ሚታሐት፣ ወእሼር በመዪም ሚተሐት ላአሬጽ።» «ሎእ-ቲሽተሕዌህ ላሄም፣ ውሎእ ታዓብደም፣ ኪ አኖኪ ይሆዋህ ኤሎሄይካ ኤል ቀናእ፣ ፎቀድ ዕዎን አቦት ዐል-ባኒም ዐል-ሺለሺም ውዐል-ሪበዒም ልሥንአይ፤ ውዖሤህ ሔሜድ ለእላፊም ልኦህበይ ኡልሾምረይ ሚጽዎታይ።» አማርኛ፦ በላይ በሰማይ ካለው፥ በታችም በምድር ካለው፥ ከምድርም በታች በውኃ ካለው ነገር የማናቸውንም ምሳሌ፥ የተቀረጸውንም ምስል ለአንተ አታድርግ። አትስገድላቸው፥ አታምልካቸውምም፤ በሚጠሉኝ እስከ ሦስተኛና እስከ አራተኛ ትውልድ ድረስ የአባቶችን ኃጢአት በልጆች ላይ የማመጣ፤ ለሚወድዱኝ፥ ትእዛዜንም ለሚጠብቁ እስከ ሺህ ትውልድ ድረስ ምሕረትን የማደርግ እኔ እግዚአብሔር አምላክህ ቀናተኛ አምላክ ነኝና። ግዕዝ፦ ወኢትግበር ለከ አምላከ ከመዘ በውስተ ሰማይ በላዕሉ ወከመዘ በውስተ ምድር በታሕቱ ወበውስተ ማያት ዘበታሕቴሃ ለምድር ኢትስግድ ሎሙ ወኢታምልኮሙ እስመ አነ እግዚእ እግዚአብሔር ዚአከ እግዚአብሔር ቀናኢ አነ ዘእፈዲ ኀጢአተ አብ ለውሉድ እስከ ሣልስት ወራብዕት ትውልድ ለእለ ይጸልዑኒ ወእገብር ምሕረተ ለለ፲፻ለእለ ያፈቅሩኒ ወትእዛዝየ እለ የዐቅቡ ወለእለ የዐቅቡ ሕግየ ፫ (ዘጸአት 20፡7፤ ዘዳግም 5፡11) ዕብራይስጥ፦ «ሎእ ቲሣእ ኤት-ሸም-ይሆዋህ ኤሎሄይካ ለሻውእ፤ ኪ ሎእ ይነቄህ ይሆዋህ ኤት እሼር-ዪሣእ ኤት ሽሞ ለሻውእ።» አማርኛ፦ የእግዚአብሔርን የአምላክህን ስም በከንቱ አትጥራ፤ እግዚአብሔር ስሙን በከንቱ የሚጠራውን ከበደል አያነጻውምና። ግዕዝ፦ ኢትምሐል ስመ እግዚአብሔር ፈጣሪከ በሐሰት እስመ ኢያነጽሕ እግዚአብሔር ዘይነሥእ ስሞ በሐሰት ፬ (ዘጸአት 20፡8-11፤ ዘዳግም 5፡12-15) ዕብራይስጥ፦ «ዛኮር ኤት-ዮም ሀሸባት ልቀድሾ።» «ሸሼት ያሚም ተዕቦድ፣ ውዓሢታ ካል-ምለእክቴካ፤ ውዮም ሀሽቢዒ ሸባት ለይሆዋህ ኤሎሄይካ፤ ሎእ-ተዕሤህ ካል-ምላእካህ፣ አታህ፣ ኡቢንካ፣ ኡቢቴካ፤ ዐብድካ፣ ወእማትካ፣ ኡብሄምቴካ፣ ውገርካ እሼር ቢሽዓሬይካ።» «ኪ ሸሼት-ያሚም ዓሣህ ይሆዋህ ኤት-ሀሻመዪም ውኤት-ሀአሬጽ፣ ኤት-ሀያም፣ ውኤት-ካል-እሼር-ባም፤ ወያነሕ በዮም ሀሽቢዒ፤ ዐል-ከን በረክ ይሆዋህ ኤት-ዮም ሀሸባት ወይቀድሸሁ።» አማርኛ*፦ የሰንበትን ቀን ትቀድሰው ዘንድ አስብ። ስድስት ቀን ሥራ፣ ተግባርህንም ሁሉ አድርግ፤ ሰባተኛው ቀን ግን ለእግዚአብሔር ለአምላክህ ሰንበት ነው፤ አንተ፥ ወንድ ልጅህም፥ ሴት ልጅህም፥ ሎሌህም፥ ገረድህም፥ ከብትህም፥ በደጆችህም ውስጥ ያለ እንግዳ በእርሱ ምንም ሥራ አትሥሩ፤ እግዚአብሔር በስድስት ቀን ሰማይንና ምድርን፥ ባሕርንም፥ ያለባቸውንም ሁሉ ፈጥሮ በሰባተኛው ቀን ዐርፎአልና፤ ስለዚህ እግዚአብሔር የሰንበትን ቀን ባርኮታል ቀድሶታልም። *(በኦሪት ዘዳግም 5፡12-15፣ ቃሉ እንዲህ ሲል ከኦሪት ዘጸአት 20፡8-11 ትንሽ ይለያል፦ «የሰንበትን ቀን ትቀድሰው ዘንድ ጠብቅ። ስድስት ቀን ሥራ፣ ተግባርህንም ሁሉ አድርግ፤ ሰባተኛው ቀን ግን ለእግዚአብሔር ለአምላክህ ሰንበት ነው፤ አንተ እንደምታርፍ ሎሌህና ገረድህ ያርፉ ዘንድ፥ አንተ ወንድ ልጅህም ሴት ልጅህም ሎሌህም ገረድህም በሬህም አህያህም ከብትህም ሁሉ በደጆችህም ውስጥ ያለ እንግዳ በእርሱ ምንም ሥራ አትሥሩ። አንተም በግብፅ ባሪያ እንደ ነበርህ አስብ፣ እግዚአብሔር አምላክህ በጸናች እጅና በተዘረጋ ክንድ ከዚያ አወጣህ፤ ስለዚህ እግዚአብሔር አምላክህ የሰንበትን ቀን ትጠብቅ ዘንድ አዘዘህ።») ግዕዝ፦ ተዘከር ዕለተ ሰንበት አጽድቆታ ሰዱሰ ዕለተ ግበር ተግበረ ቦቱ ኵሎ ትካዘከ ወበሳብዕት ዕለት ሰንበት ለእግዚአብሔር ለእግዚእከ ኢትግበሩ ባቲ ወኢምንተ ግብረ ኢአንተ ወኢወልድከ ወኢወለትከ ወኢአድግከ ወኢኵሉ እንስሳከ ወኢፈላሲ ዘይነብር ኀቤከ እስመ በሰዱስ ዕለት ገብረ እግዚአብሔር ሰማየ ወምድረ ወባሕረ ወኵሎ ዘውስቴቱ ወአዕረፈ አመ ሳብዕት ዕለት በበይነዝ ባረካ እግዚአብሔር ለሳብዕት ዕለት ወአጽደቃ ፭ (ዘጸአት 20፡12፤ ዘዳግም 5፡16) ዕብራይስጥ፦ «ከበድ ኤት-አቢካ ውኤት-ኢሜካ፤ ልመዐን የእሪኩን ያሜይካ ዐል ሃእዳማህ እሼር-ይሆዋህ ኤሎሄይካ ኖተን ልካ።» አማርኛ፦ አባትህንና እናትህን አክብር፤ እግዚአብሔር አምላክህ በሚሰጥህ ምድር ዕድሜህ እንዲረዝም*። *(በኦሪት ዘዳግም 5፡16፣ «መልካምም እንዲሆንልህ» የሚለውን ይጨመራል።) ግዕዝ፦ አክብር አባከ ወእመከ ከመ ይኩንከ ጽድቀ ብዙኀ ዕለተ ትረክብ በውስተ ምድር ዘጻድቅት ውእቱ እግዚእ እግዚአብሔር የሀብከ ፮ (ዘጸአት 20፡13፤ ዘዳግም 5፡17) ዕብራይስጥ፦ «ሎእ ቲርጸሐ።» አማርኛ፦ አትግደል። ግዕዝ፦ ኢትቅትል ፯ (ዘጸአት 20፡14፤ ዘዳግም 5፡18) ዕብራይስጥ፦ «ሎእ ቲንአፍ።» አማርኛ፦ አታመንዝር። ግዕዝ፦ ኢትዘሙ ፰ (ዘጸአት 20፡15፤ ዘዳግም 5፡19) ዕብራይስጥ፦ «ሎእ ቲግኖብ።» አማርኛ፦ አትስረቅ። ግዕዝ፦ ኢትስርቅ ፱ (ዘጸአት 20፡16፤ ዘዳግም 5፡20) ዕብራይስጥ፦ «ሎእ-ቴዕኔህ ብረዕካ ዐድ ሻቄር።» አማርኛ፦ በባልንጀራህ ላይ በሐሰት አትመስክር። ግዕዝ፦ ስምዐ በሐሰት ኢትስማዕ ለቢጽከ ስምዐ በሐሰት ፲ (ዘጸአት 20፡17፤ ዘዳግም 5፡21) ዕብራይስጥ፦ «ሎእ ተሕሞድ በይት ረዔካ፤ ሎእ ተሕሞድ ኤሼት ረዔካ፣ ውአብዶ፣ ወእማቶ፣ ውሾሮ፣ ወሕሞሮ፣ ውኮል እሼር ልረዔካ።» አማርኛ፦ የባልንጀራህን ቤት አትመኝ፤ የባልንጀራህን ሚስት ሎሌውንም ገረዱንም በሬውንም አህያውንም ከባልንጀራህ ገንዘብ ሁሉ ማናቸውንም አትመኝ። *(በኦሪት ዘዳግም 5፡21፣ ቃሉ እንዲህ ሲል ከኦሪት ዘጸአት 20፡17 ትንሽ ይለያል፦ «የባልንጀራህን ሚስት አትመኝ፤ የባልንጀራህንም ቤት እርሻውንም ሎሌውንም ገረዱንም በሬውንም አህያውንም፥ ከባልንጀራህ ገንዘብ ሁሉ ማናቸውንም አትመኝ።) ግዕዝ፦ ኢትፍቶ ብእሲተ ካልእከ ኢትፍቶ ቤቶ ለካልእከ ወኢገራህቶ ወኢገብሮ ወኢአመቶ ወኢላህሞ ወኢብዕራዊሁ ወኢኵሎ በውስተ እንስሳሁ ዘአጥረየ አጥርዮ ቢጽከ መጽሐፍ

32729

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%86%E1%8D%8B%E1%88%AA%E1%8B%8E%E1%89%B9

ቆፋሪዎቹ

ቆፋሪዎቹ (እንግሊዝኛ፦ /ዲገርዝ/) ከ1641 እስከ 1643 ዓ.ም. ድረስ በእንግሊዝ አገር የቆየ ኅብረተሠባዊ እንቅስቃሴ ነበረ። በ1641 በኦሊቨር ክሮምዌል ዘመን የመሠረተው ሳባኪው ጄራርድ ዊንስታንሊ ሲሆን ደንበኛ ስማቸው «ዕውነተኛ አስተካካዮቹ» (/ትሩ ሌቨለርዝ/) ይባል ነበር። ሆኖም ከድርጊቶቻቸው የተነሣ «ቆፋሪዎቹ» ተብለው ይታወቁ ጀመር። «ዕውነተኛ አስተካካዮቹ» የሚለው ስያሜያቸው የመጣ ከሐዋርያት ሥራ 4፡32 ቃል መሠረት የምጣኔ ሀብታቸው እኩልነት እምነት ስለ ነበራቸው። ቆፋሪዎቹ ርስትን በ«ማስተካከል» የቆየውን ኅብረተሠብ ለማሻሻል ሞከሩ። ዋና ሃሳባቸው በትንንሽ እርሻ ሰፈሮች ላይ በግብርና ሁላቸው እኩል ሆነው ለመኖር ነበር። በዚሁ ዘመን ከተነሡት ከእንግሊዝ ቤተክርስቲያን ተቃራኒ እንቅስቃሴዎች አንዱ ናቸው። 1641 ዓ.ም. በእንግሊዝ አገር ኅብረተሠባዊ ሁከቶች የበዙበት አመት ነበር። የፓርላማ ወገን በጦር ሜዳ ላይ በሰፊው ድል አድርገው ቢሆንም የተሸነፈው ንጉሥ 1ኛ ቻርልስ ገና ስምምነት አልፈቀድም ነበር። በመጨረሻ ፓርላማና ሠራዊቱ እንደ አታላይ ይሙት በቃ ፈረዱበት። የንጉሥ ጉባኤ በአዲስ መንግሥት ጉባኤ ወዲያው ተተካ። የፓርላማም ሥልጣን በጠብ ብዛት ስለ ተደከመ ይህ አዲስ ጉባኤ በሠራዊቱ ተገዛ። ብዙ ሰዎች በፖለቲካ ውስጥ ገብተው የአዲስ መንግሥት ለውጥ እንዴት እንደሚሻሻል ያላቸውን ልዩ ልዩ ሃሣቦቻቸውን እያቀረቡ ነበር። የቀደመውን ንጉሥ ልጅ 2ኛ ቻርልስ በዙፋን ላይ ማስቀመጥ የፈለጉ ወገን ሲኖር እንደ ክሮምዌል የነበሩት መሪዎች ደግሞ ባለ ሃብታሞች ብቻ የሚውከሉበት ፓርላማ ፈለጉ። በጆን ሊልቡርን መጻሕፍት ተጽእኖ የወጣ ተቃራኒ ወገን ደግሞ እያንዳንዱ አዋቂ ወንድ ባላቤት እንዲወከል እንጂ በሀብት መሠረት እንዳይሆን ጣሩ። እነኚህ «አስታካካዮቹ» (/ሌቨለርዝ/) ተባሉ። ከዚህ በላይ «አምስተኛው ንጉዛት ሰዎች» የሚባለው ወገን ሃይምኖታዊ መንግሥት ፈለጉ። ከነዚህ ወገኖች መካከል የዊንስታንሊ ቆፋሪዎች ሥርነቀል መፍትሔ አራመዱ። ጄራርድ ዊንስታንሊና 14 ሌሎች እራሳቸውን ከአስተካካዮቹ ለመለየት ስማቸውን «ዕውነተኛ አስተካካዮቹ» ብለው አንድ ጽሑፍ አሳተሙ። ሃሳባቸውን ተግባራዊ አድርገው የጋራ መሬት ለማረስ ከጀመሩ በኋላ ሰዎች «ቆፋሪዎች» ይሉዋቸው ነበር። በቆፋሪዎቹ እምነት ተፈጥሮአዊ አኗርኗር አይነተኛ ነበረ። ዊንስታንሊ እንዳለው «ዕውነተኛ ነጻነት ሰው ምግቡንና ደህንነቱን ባገኘበት ይተኛል፣ ያውም በምድሪቱ ጥቅም ነው።» በቆፋሪዎች አስተሳሰብ፣ ከኖርማኖች ወረራ (1058 ዓ.ም.) አስቀድሞ እንግሊዞች ቀና፣ ጻድቅ፣ እና በእኩልነት የኖረ ነገድ ሆነው ነበር። ኖርማኖች ከወረሩ በኋላ ግን መንግሥቱን በመያዛቸው መኳንንት ሆኑ፣ ኗሪ እንግሊዞች ግን ተራ ሕዝቦች ሆነው በኖርማኖች ሥር («የኖርማኖች ቀንበር») ተጨቆኑ። ዊንስታንሊ እንደ መሰለው የእንግሊዝ ንጉሥና የእንግሊዝ መንግሥት የኖርማኖች ተከታዮች ስለ ሆኑ መጣል ነበረባቸው። ተግባር ቅዱስ ጊዮርጊስ ኮረብታ፣ ወይብሪጅ፣ ሳሪ በሚያዝያ 1641 ዓ.ም. ለመንግሥት ጉባኤ በቀረበው ደብዳቤ መሠረት፣ ብዙ ግለሠቦች በቅዱስ ጊዮርጊስ ኮረብታ፣ ወይብሪጅ ላይ፣ በኮብሃም፣ ሳሪ ዙሪያ በጋራ መሬት ላይ አትክልትን ይተክሉ ጀመር፣ ይህም የምግብ ዋጋ ካለፈው ጊዜ ይልቅ ከሁሉ ከፍ ባለ ደረጃ ሲደርስ ነበር። የአቶ ሳንደርዝ ደብዳቤ እንዳወራው፣ «ሰው ሁሉ መጥቶ እንዲረዳቸው ሲለምኑ ምግብን፣ መጠትንና ልብስን በምላሽ እንዲያገኙ ቃላቸውን ሰጥተው ነበር።» አጥሮቹን ሁሉ በመፍረስ የዙሪያው ሕዝብ አንድ ላይ እንዲሠሩ ለማድረግ አሰቡ። በ10 ቀን ውስጥ ቁጥራቸው ብዙ ሺህ እንዲሆን አሳመኑ። «ዕቅድ በእጅ እንደ ያዙ የሚል ፍርሃት አለ።» በዚሁም ወር፣ ቆፋሪዎቹ «የእውነተኛ አስተካካዮቹ መርኅ ተራመደ» የሚባል ጽሑፍና አቤቱታ አሳተሙ። በዙሪያው ባለርስቶች ጥያቄ፣ የአዲስ አራያ ሠራዊት አለቃ ሰር ቶማስ ፌይርፋክስ ከወታደሮች ጋር ደረሰና ዊንስታንሊንና ሌላ ቆፋሪ ዊልያም ኤቨራርድን በጥያቄ መረመራቸው። ኤቨራርድ ብርቱ ችግር እንደ ፈላ ስለ መሰለው ከእንቅስቃሰው ቶሎ ወጣ። ዳሩ ግን በፌይርፋክስ አስተያየት ቆፋሪዎች ጉዳት የሚያምጡ ስላልነበሩ፣ ባለርስቶቹ ጉዳዩን በችሎት እንዲቀጥሉት መከረ። ዊንስታንሊ በሰፈሩ ላይ ቆየና ቆፋሪዎቹ ስላገኙት እንቅብቃቤ ለመጻፍ ቀጠለ። የርስቱ ጌታ ፍራንሲስ ድረይክ (ይህ የስመ ጥሩ ተጓዥ ፍራንሲስ ድረይክ አልነበረም) ሆን ብሎ በቅጥ ሊያሳድዳቸው ሞከረ። ወንበዶችን በቡድን አሰብስቦ ብዙ ጊዜ ከመደበደባቸው በላይ አንዴ የጋራ ቤታቸውንም አቃጠሉ። በችሎቱ ጉዳይ ቆፋሪዎች ለራሳቸው እንዳይመሰክሩ ተከለከለ። መረኑ የ«ዘላባጆቹ» (/ራንተርዝ/) ወገን አባላት ተብለው ተፈረደባቸው። (እንዲያውም ግን ዊንስታንሊ የዘላባጆች መሪ ላውረንስ ክላርክሶንን መረንንነትን ስለማስተማሩ ወቀሰው) በችሎቱ ጉዳይ ስለ ተሸነፉ፣ መሬቱን ለመልቀቅ እምቢ ካሉ ሠራዊት በእርግጥ ያስወጣቸው ነበር፤ ስለዚህ ለባለርስቶቹ ደስታ ቅዱስ ጊዮርጊስ ኮረብታን በነሐሴ 1641 ተዉ። ሊተል ሂስ በኮብሃም፣ ሳሪ ዙሪያ ከቅዱስ ጊዮርጊስ ከተሳደዱት ቆፋሪዎች መካከል አንዳንድ በትንሽ ርቀት ወደ ሊተል ሂስ ፈለሱ። 4.5 ሄክታር የመሬት ስፋት ልክ ታረሰ፤ ስድስት ቤቶች ታሠሩ፣ የበጋ ሰብል ተመረተ፣ አንዳንድ ጽሑፍ ታተመ። መጀመርያ በርኅራኄ ያያቸው የኮብሃም ርስቱ ጌታ ካህን ጆን ፕላት በኋላ ዋና ጠላታቸው ሆነ። በሥልጣኑ አማካይነት የዙሪያው ሕዝብ እንዳይረዳቸው አሰናከለ፤ እንዲሁም ቆፋሪዎቹም ሆነ ንብረታቸው በግፍ እንዲበደሉ አደረገ። በሚያዝያ 1642 ዓ.ም. ፕላትና ሌሎች ባለርስቶች ከርስታቸው በፍጹም አባረሯቸው። ዌሊንግቦሮ፣ ኖርሳምቶንሺር ሌላ የቆፋሪዎች ሰፈር ደግሞ በዌሊንግቦሮ፣ ኖርሳምቶንሺር አካባቢ ቆመ። ይህ ማህበር በ1642 ዓ.ም. ያሳተመው አዋጅ እንዲህ ተባለ፦ «እኛ የዌሊንግቦሮ መንደር በኖርሳምቶን ድኃ ኗሪዎች በይርሻንክ በተባለው በዌሊንግቦሮ ኗሪዎች ጋራ ወና ምድር ላይ ለመቆፈር፣ ለማዳበርና እህልን ለመዝራት ፈቅደን የጀመርንበት መሠረቶችና ምክንያቶች አዋጅ...» ይህ ሠፈር የተጀመረው ከሳሪ ቆፋሪዎች ግንኙነት የተነሣ ይመስላል። በመጋቢት 1642 ከሳሪው ሰፈር የደረሱ 4 ተልእኮዎች በባኪንግሃምሸር ታሠሩ፤ የያዙትም ደብዳቤ በጄራርድ ዊንስታንሊና በሌሎች ቆፋሪዎች ተፈርሞ ሰዎች በየቦታው ለራሳቸው የቆፋሪ ሠፈር ለማቆምና የሳሪን ሰፈር በስንቅ ለመርዳት የሚል ልማኔ ነበር። «ፍጹም በየዕለቱ» የሚባለው ጋዜጣ እንደሚናግረው፣ እነኚህ ተልእኮዎች ከሳሪ ወደ ሚድልሴክስ፣ ህርትፎርድሺር፣ ቤድፎርድሸር፣ ባኪንግሃምሸር፣ ባርክሸር፣ ሃንቲንግደንሸር እና ኖርሳምቶንሸር አውራጃዎች ከተጓዙ በኋላ ታሠሩ። በሚያዝያ 10 ቀን 1642 ዓ.ም. የመንግሥት ጉባኤ የኖርሳምቶንሸር ዳኛ አቶ ፔንትሎው በሚከተለው ችሎት «በአቅራቢያው ባሉት አስተካካዮች ላይ» ክስ እንዲያካሄድባቸው ታዘዘ። የአይቫ ቆፋሪዎች እንደ መዘገቡት፣ ከዌሊንግቦሮ ቆፋሪዎች 9 በወህኒ ታስረው ምንም ወንጀል በነርሱ ማረጋገጥ ባይቻልም ኖሮ ዳኛው ነጻ እንዳያስወጣቸው እምቢ ብለው ነበር። አይቫ፣ ባኪንግሃምሸር ከሳሪና ከኖርሳምቶንሸር ሠፈሮች ጋር ግንኙነት የነበራቸው ሌላ ቆፋሪዎች ሰፈር በአይቫ፣ ባኪንግሃምሸር ተገኘ። ይህም ከቅዱስ ጊዮርጊስ ኮረብታ በ14 ኪ.ሜ ይርቃል። የአይቫ ቆፋሪዎች አዋጅ እንዳለው፣ ሌሎችም ሠፈሮች ደግሞ በባርኔት፣ ህርትፎርድሸር፣ በኤንፊልድ፣ ሚድልሴክስ፣ በዳንስተብል፣ ቤድፎርድሸር፣ በቦስዎርስ፣ ግሎስተርሸር እና እንዲሁም በኖቲንግሃምሸር ኖሩ። በተጨማሪ የሳሪ ሰፈር ከተሳደደ በኋላ፣ ቆፋሪዎቹ ልጆቻቸውን በአሳዳጊነት መተው እንደ ተገደዱ ይገልጻል። የእንቅስቃሴው መጨረሻ በመላ እንግሊዝ አገር የቆፋሪ ሰፈሮች በጠቅላላ ከጥቂት መቶ ሰዎች በላይ አልነበሯቸውም። በባለርስቶችና በመንግሥት ጉባኤ ማሳደድ ምክንያት እንቅስቃሴው በ1643 ዓ.ም. ጨረሰ። ተጽእኖ ጽሑፎች («ዕውነት ከነውሩ በላይ ራሱን ሲያነሣ» 1641 ዓ.ም.፤ ጄራርድ ዊንስታንሊ) («የጽድቅ አዲስ ሕግ» ጥር 1641፣ ጄራርድ ዊንስታንሊ) («የዕውነተኛ አስተካካዮች መርኅ ተራመደ» 20, 1649) («በእንግሊዝ አገር ከተጨቆኑት ድኆች ባለርስቶች ለተባሉት ሁሉ የደረሰው አዋጅ» 1, 1649). 9, 1649) 22, 1649), 11, 1649), 26, 1649), 1649), 2, [1894]) 8, 1649), 2, [1894]) 1649,1650) 2, [1894]), (1650, 20, 1649), 1, 1650), 1650), 4, 1650), 19, 1650), 26, 1650), 24 1650), 9, 1650), 4, 1650), (1652), የአውሮፓ ታሪክ እንግሊዝ የክርስትና

8351

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%88%A6%E1%88%AD

አሦር

አሦር (አሹር) ማለት በጥንታዊ ዘመን በላይኛ ጤግሮስ ወንዝ አጠገብ የተገኘ ከተማና አካባቢው ነበረ። በኋለኛ ጊዜ የአሦር መንግሥት ሃይለኛ ሆኖ መላ መሬት እስከ ግብጽ ድረስ ገዛ። በጥንታዊ አሦር ከተማና በጤግሮስ አጠገብ ያሉትም ተራሮች እስከ ዛሬው አርሜንያ ድረስ 'የአሦር ተራሮች' ይሰየሙ ነበር። በኦሪት ዘፍጥረት መሠረት አሦር (አሹር) ከኖኅ ልጅ ሴም ልጆች አንዱ ሲሆን፥ ከሰናዖር ወጥቶ አንዳንድ ከተማ ሠራ። በአሦራውያንም እምነት ዘንድ 'አሹር' ከተማውን የመሠረተው አምላክ ስም ነበረ። ከቅድመኛው ዘመን አውራጃው ሹቡር ተብሎ ከሰናዖር (ሹመር)፣ ማሪ ወይም ከአካድ ይገዛ ነበር። ሹቡር በታላቁ ሳርጎን መንግሥት ውስጥ ክፍል ሆኖ ጉታውያን እስከ አጠፉት ድረስ ቆየ። በኋላ እስከ 1879 ዓክልበ. ግ. ከኡር 3ኛ ሥርወ መንግሥት ይቆጣጠር ነበር። የዑር መንግሥት ሲወድቅ የአሦር ከተማ ነገሥታት ሊሙ ስሞች ይመዘገባሉ። በዚህ ወቅት አሦር ከተማ-አገር ብቻ ነበረ። ሆኖም አሦራውያን የብረታብረት ንግዳቸውን ለማስፋፋት በማሰብ አንዳንድ ቅኝ-ከተማ (ካሩም) በሐቲ (ዛሬው ቱርክ) ውስጥ መሠረቱ። ከነዚህም ዋነኛው ካነሽ የተባለው ከተማ ነበር። በ1720 ዓክልበ. ግ. አሞራዊው ንጉሥ 1 ሻምሺ-አዳድ አገሩን ከነአሦር ከተማ አቀና። ልጁን 1 እሽመ-ዳጋን (1688-1678 ዓክልበ.) በአሦር ላይ ሾመው። ነገር ግን የባቢሎን ንጉስ ሃሙራቢ ድል አድርጎት ዙሪያው ወደ ባቢሎን መንግሥት ተሳለፈ። ከትንሹ እስያ ይካሄድ የነበረው የብረታብረት ንግድ በዚያን ጊዜ ተቋረጠ። ለሚከተለው መቶ አመት አሦር ለባቢሎን ተገዥ ነበር። በ1507 ዓክልበ. ግ. ባቢሎን ለካሣውያን ከወደቀ በኋላ፥ አሦር በሚታኒ መንግሥት (ሑራውያን) በ1441 ዓክልበ.ግ. ይሸነፍ ነበር። ሚታኒ በኬጢያውያን ግፊት ሲወድቅ ግን የአሦር ንጉስ አሹር-ኡባሊት ነጻነቱን አዋጀ (1366 ዓክልበ. ያህል)። ከዚህ በላይ ይህ አሹር-ኡባሊት የራሱን ልጅ ኩሪጋልዙን በባቢሎን ዙፋን ላይ አሾመው። በ1290 ዓክልበ. የአሦር ንጉስ 1 አዳድ-ኒራሪ የሚታኒን መንግሥት አሸነፈ። የአዳድ-ኒራሪ ተከታይ 1 ስልምናሶር መንግሥቱን በከጢያውያን አግጣጫ እስከ ከርከሚሽ ድረስ አስፋፋ። የስልምናሶርም ልጅ 1 ቱኩልቲ-ኒኑርታ እንኳን በባቢሎን ላይ ገዛ። ሆኖም በቅርብ ጊዜ ባቢሎን በአሦር ላይ አመጽ ታደርግ ነበር። በ1200 ዓክልበ.. አካባቢ የኬጢያውያን መንግሥት በሙሽኪ (ፍሩጋውያን) ግፊት ስለ ወደቀ፥ ባቢሎንና አሦር ለአሞራውያን መሬት ተወዳዳሪዎች ሆኑ። የአሦር ንጉስ 1 አሹር-ረሽ-ኢሺ በዚህ አቅራቢያ በ1140 ዓክልበ. በባቢሎንን ንጉሥ 1 ናቡከደነጾር ላይ አሸነፈ። የአሹር-ረሽ-ኢሺ ልጅ 1 ቴልጌልቴልፌልሶር የመንግሥቱን ጠረፍ በጣም አስፋፋ። ከርከሚሽን ከመማረኩ በላይ በሙሽኪ ላይ እስከ ጥቁር ባሕር ድረስ ዘመቻ አደረገ። ደግሞ እስከ ሜድትራኒያን ባሕር ድረስ ሲዘረጋ ፊንቄን (ሊባኖስ) ያዘ። ከ1 ቴልጌልቴልፌልሶር በኋላ ከጎረቤቶቹ ከአራማውያንና ከኡራርቱ የተነሣ የአሦር ኅይል ደክሞ ነበር። በ920 ዓክልበ. ግን 2 አዳድ ኒራሪ ንጉሥ ሆሞ የአሦር ሃይል ታደሰ። ደግሞ ወደ ስሜን የኖሩትን ሕዝቦች በሙሉ በሰፈራ አፈለሳቸው። ይሁንና መንግሥቱ ከአቦር ወንዝ ወደ ምዕራብ አልዘረጋም። ንጉስ አሹር-ናሲር-ፓል ከ890 ዓክልበ. ጀምሮ ነግሦ ያለ ምኅረት ጠረፎቹም አስፋፋ። ከአቦርና ከኤፍራጥስ መካከል ያሉትን አራማውያን ድል አድርጎ በሜድትራኒያን ሲደርስ ፊንቄን ቀረጠ። ካልሁንም ዋና ከተማው እንዲሆን አደረገው። በልጁ 3 ስልምናሶር 34 አመት ዘመን (865-831 ዓክልበ.) አሦር በየአመቱ ለጦርነት ሠለፈ። ባቢሎን ተወርሮ ተቀረጠ። የሶርያ (አራም-ደማስቆ) ንጉስ ወልደ አዴር (አድርአዛር) ከእስራኤል ንጉስ አክዓብ ጋራ በቃርቃር ፍልሚያ ስልምናሶርን አጋጠመው። ስልምናሶርም ፊንቄንና የእስራኤል ንጉስ ኢዩን አስቀረጠ። በዋና ከተማው በካልሁ የተገኘው ጥቁር ሐውልት ስለ 3 ስልምናሶር ዘመን ድርጊቶች ይመሰክራል ከዚህ ቀጥሎ የአሦር አቅም ለመቶ አመት እንደገና ይደክም ጀመር። ሆኖም ንጉሱ 3 አዳድ-ኒራሪ (818-790 ዓክልበ.) ስርያን ማረከ ሜዶንንም ወረረ። 3 ቴልጌልቴልፌልሶር በ755 ዓክልበ. አሦር በብሔራዊ ጦርነት ተይዞ ባቢሎን በንጉሱ ናቦፖላሣር መሪነት እንደገና ነጻነቱን አዋጀ። በሚከተለው አመት ፎሐ (ፑሉ) የሚባል አለቃ የአሦር መንግሥት ቀምቶ 3 ቴልጌልቴልፌልሶር ተብሎ ንጉስ ሆነ። እሱ በዘመኑ ባቢሎንን ዳግመኛ ቀርጦ ኡራርቱን፤ ሜዶንንና ኬጢያውያንን ድል አድርጎ ሠራዊቱን ወደ ሶርያ ወደ ፊንቄም አዞረ። አርፋድን በ 748 ዓክልበ. አጠፋ፤ ሐማትንም ያዘ። በ746 ዓክልበ. ፊልሥጥኤም ወርሮ የእስራኤልን ንጉስ ምናሔምን 1000 መክሊት ብር አስገበረ። በኋላ (740 ዓክልበ.) የእስራኤል ንጉስ ፋቁሔ ከሶርያ (አራም) ንጉስ ረአሶን ጋራ አደጋ በይሁዳ ላይ ሲጣሉ የይሁዳ ንጉሥ አካዝ የመቅደሱን ወርቅ ሰጥቶ ከቴልጌልቴልፌልሶር እርዳታ ጠየቀ። ከዚያ ቴልጌልቴልፌልሶርም ደማስቆን አጠፍቶ የሶርያ ሕዝብና የእስራኤል ግማሽ ሕዝብ በምርኮት ወደ ሌላ አገሮች ሰደዳቸው። በ737 ክ.በ. ቴልጌልቴልፌልሶር ወደ ባቢሎን ወርዶ ንጉሱን ናቡ-ሙኪን-ዜሪ ማረከና እራሱ 'የባቢሎን ንጉስ ፑሉ' ተብሎ ዘውዱን ተጫነ። 5 ስልምናሶር በ735 ክ.በ. ልጁ 5 ስልምናሶር ተከተለው። እሱ የመንግሥቱን ግዛት በየአውራጃው እያካፈለ፣ ተገዥ አገሮች ቀረጥ አንሰጥም ብለው አመጸኛ በሆኑበት ወቅት፣ አሦራዊ አገረ ገዥ አደረገባቸው። የእስራኤል ንጉሥ ሆሴዕ ግን በ733 ክ.በ. ግብርን ባቋረጠ ጊዜ የግብጽ ጠባቂነት አገኘ። ስለዚህ ስልምናሶር ወርሮ ከሦስት አመት ትግል በኋላ ሰማርያን ያዘና የእስራኤልን ቅሬታ ወደ ሌላ አገሮች ሰደዳቸው። 2 ሳርጎን በ730 ክ.በ. ስልምናሶር ሰማርያን እየከበባት ድንገት ከሞተ በኋላ ሻለቃው 2 ሳርጎን ዙፋኑን ያዘ። ደግሞ ይዩ የአሦር ነገሥታት

3690

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%8B%A8%E1%88%A9%E1%88%B3%E1%88%8C%E1%88%9D

እየሩሳሌም

እየሩሳሌም ዕብራይስጥ፡ የድምጽ ማጉያ አዶ ዬሩሻላይም፤ አረብኛ፡ የድምጽ ማጉያ አዶ-ቁድስ) በምዕራብ እስያ የምትገኝ ከተማ ናት። በሜዲትራኒያን እና በሙት ባህር መካከል ባለው የይሁዳ ተራሮች ላይ ባለ አምባ ላይ የምትገኝ ሲሆን በአለም ላይ ካሉት ጥንታዊ ከተሞች አንዷ ነች እና ለሶስቱ አበይት የአብርሃም ሀይማኖቶች ማለትም ይሁዲነት፣ ክርስትና እና እስላም ቅዱስ ተደርጋ ትገኛለች። ከተማዋ በእስራኤል እና በዌስት ባንክ መካከል ባለው አረንጓዴ መስመር ላይ ትገኛለች። ሁለቱም እስራኤላውያን እና ፍልስጤማውያን እየሩሳሌም ዋና ከተማቸው እንደሆነች ይናገራሉ፣ እስራኤል ከተማዋን በሙሉ በመቆጣጠር ዋና መንግሥታዊ ተቋሞቿን እዚያ ትጠብቃለች፣ የፍልስጤም ብሄራዊ ባለስልጣን እና የፍልስጤም ነፃ አውጪ ድርጅት በመጨረሻ የፍልስጤም ግዛት የስልጣን መቀመጫ እንደሆነች አድርገው ይቆጥሯታል። በዚህ የረዥም ጊዜ አለመግባባት ምክንያት የትኛውም የይገባኛል ጥያቄ በዓለም አቀፍ ደረጃ ተቀባይነት የለውም። ኢየሩሳሌም በረጅም ታሪኳ ውስጥ ቢያንስ ሁለት ጊዜ ወድማለች፣ 23 ጊዜ ተከባ፣ 44 ጊዜ ተይዛ እንደገና ተማርካለች፣ እና 52 ጊዜ ተጠቃች። የዳዊት ከተማ ተብሎ የሚጠራው የኢየሩሳሌም ክፍል በ 4 ኛው ሺህ ዓመት ከዘአበ ለመጀመሪያ ጊዜ የሰፈራ ምልክቶችን ያሳያል ይህም የእረኞችን ሰፈር ይመስላል። በከነዓናውያን ዘመን (በ14ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከዘአበ) ኢየሩሳሌም በጥንቷ ግብፃውያን ጽላቶች ላይ ኡሩሳሊም ተብላ ተጠርታለች፣ ይህ ደግሞ ሻሊም የተባለውን የከነዓናውያንን አምላክ ያመለክታል። በእስራኤላውያን ዘመን ጉልህ የሆነ የግንባታ ሥራዎች በከተማዋ በሙሉ የተጀመሩት በ9ኛው መቶ ዘመን ከዘአበ (የብረት ዘመን 2) ሲሆን በ8ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከዘአበ ኢየሩሳሌም የይሁዳ መንግሥት ሃይማኖታዊና የአስተዳደር ማዕከል ሆናለች። እ.ኤ.አ. በ1538 በዙሪያው ያሉት የከተማው ግድግዳዎች በኦቶማን ኢምፓየር ግርማ ሞገስ ባለው ሱሌይማን ስር ለመጨረሻ ጊዜ እንደገና ተገነቡ። ዛሬ፣ እነዚህ ግድግዳዎች ከ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ጀምሮ በግለሰብ ደረጃ የሚታወቁትን (ከደቡብ ምስራቅ ጫፍ በሰዓት አቅጣጫ) በመባል የሚታወቁት በተለምዶ በአራት ክፍሎች የተከፈለችውን አሮጌውን ከተማ ይገልፃሉ፡ የአይሁድ ሩብ፣ የአርመን ሩብ፣ የክርስቲያን ሩብ እና የሙስሊም ሩብ።የድሮው ከተማ በ1981 የአለም ቅርስ ሆነች፣ እና ከ1982 ጀምሮ በአደጋ ላይ ባሉ የአለም ቅርስነት ዝርዝር ውስጥ ትገኛለች።ከ1860 ጀምሮ እየሩሳሌም ከድሮ ከተማ ድንበሮች በላይ አድጋለች። እ.ኤ.አ. በ2015 እየሩሳሌም ወደ 850,000 የሚጠጉ ነዋሪዎች ነበሯት ወደ 200,000 የሚጠጉ ዓለማዊ አይሁዳውያን እስራኤላውያን 350,000 ሃረዲ አይሁዶች እና 300,000 ፍልስጤማውያን አረቦችን ያቀፈ ነው እ.ኤ.አ. (36%)፣ ክርስቲያኖች 15,800 (2%)፣ እና ያልተመደቡ የትምህርት ዓይነቶች 10,300 (1%) ያቀፉ ናቸው። በዕብራይስጥ መጽሐፍ ቅዱስ መሠረት፣ ከተማይቱ ከኢያቡሳውያን በእስራኤል ንጉሥ በዳዊት ተቆጣጥሮ ነበር፣ እሱም የዩናይትድ ኪንግደም የእስራኤል ዋና ከተማ አድርጎ አቋቋመ። የዳዊት ልጅ እና ተከታይ ሰሎሞን በከተማይቱ ውስጥ የመጀመሪያውን ቤተመቅደስ እንዲገነባ ትእዛዝ ሰጠ። የዘመናችን ሊቃውንት አይሁዶች ከከነዓናውያን ህዝቦች እና ባሕል የተውጣጡ ልዩ የሆነ አንድ አምላክ ያለው እና በኋላም አንድ አምላክ ያለው ኤል/ያህዌን ያማከለ ሃይማኖት በማዳበር እንደሆነ ይከራከራሉ። በ1ኛው ሺህ ዓመት ከዘአበ መባቻ ላይ የደረሱት እነዚህ መሰረታዊ ክንውኖች ለአይሁድ ሕዝብ ማዕከላዊ ተምሳሌታዊ ጠቀሜታ ነበራቸው።የ"ቅድስት ከተማ" ከግዞት በኋላ በኢየሩሳሌም ላይ የተያያዘች ነበረች። ክርስቲያኖች እንደ ብሉይ ኪዳን በተቀበሉት የዕብራይስጡ መጽሐፍ ቅዱስ በግሪክ ትርጉም ተጠብቆ የነበረው የኢየሩሳሌም ቅድስና በክርስትና፣ በአዲስ ኪዳን የኢየሱስ ስቅለትና ከዚያ በኋላ ስለ ትንሣኤው በሚገልጸው ዘገባ ተጠናክሯል። በሱኒ እስልምና፣ እየሩሳሌም በዛሬዋ ሳውዲ አረቢያ ከመካ እና መዲና በመቀጠል ሶስተኛዋ ቅድስተ ቅዱሳን ከተማ ነች። ይህ የሆነበት ምክንያት ከመካ በፊት የመጀመሪያዋ ቂብላ (የሙስሊሞች ሰላት መደበኛ መመሪያ) በመሆንዋ ነው። በእስላማዊ ትውፊት መሐመድ በ621 ዓ.ም ወደ እየሩሳሌም የሌሊት ጉዞ አድርጓል።ከዚያም ወደ ሰማይ ካረገ በኋላ እግዚአብሔርን አነጋገረ። በእነዚህ ሁሉ ክስተቶች ምክንያት ምንም እንኳን 0.9 ኪሜ 2 (3⁄8 ካሬ ማይል) ብቻ ቢኖራትም አሮጌው ከተማ ብዙ የዘር ሃይማኖታዊ ጠቀሜታ ያላቸው ቦታዎች መኖሪያ ነች። ይኸውም ቤተ መቅደሱ ተራራ በምዕራባዊው ግድግዳ፣ የቅዱስ መቃብር ቤተ ክርስቲያን፣ የሮክ ጉልላት እና አል-አቅሳ መስጊድ። ዛሬ፣ የእየሩሳሌም ሁኔታ የእስራኤል እና የፍልስጤም ግጭት እና የሰላም ሂደቱ አንኳር ጉዳዮች አንዱ ነው። እ.ኤ.አ. በ 1948 በአረብ-እስራኤል ጦርነት ምዕራብ እየሩሳሌም ከተያዙ እና በኋላ በእስራኤል ከተካተቱት አካባቢዎች መካከል አንዱ ሲሆን ምስራቅ እየሩሳሌም አሮጌዋን ከተማ ጨምሮ ተያዘ እና በኋላ በዮርዳኖስ ተጠቃሏል። ይሁን እንጂ በ1967ቱ የስድስት ቀን ጦርነት ምሥራቅ እየሩሳሌም ከዮርዳኖስ በእስራኤል ተማርካለች፣ከዚያም በኋላ በእስራኤል ቁጥጥር ሥር በሚገኙት ሌሎች የከተማዋ ክፍሎች ከተጨማሪ በዙሪያዋ ካሉ ግዛቶች ጋር ተዋህዳለች። ከእስራኤል መሰረታዊ ህግጋቶች አንዱ የሆነው እ.ኤ.አ. ሁሉም የእስራኤል መንግስት ተቋማት በኢየሩሳሌም ውስጥ ይገኛሉ፣ የጠቅላይ ሚኒስትር (ቤት አግዮን) እና የፕሬዚዳንት (ቤት ሃናሲ) መኖሪያ ቤቶች እና ጠቅላይ ፍርድ ቤት። እስራኤል በምእራብ እየሩሳሌም ላይ ያቀረበችውን የሉዓላዊነት ጥያቄ በአለም አቀፉ ማህበረሰብ ዘንድ ሰፊ ተቀባይነት ያለው ቢሆንም በምስራቅ እየሩሳሌም ላይ የግዛት ሉዓላዊነት ጥያቄዋ ህገወጥ ነው ተብሎ የሚታሰብ ሲሆን ምስራቅ እየሩሳሌም በተባበሩት መንግስታት ድርጅት በእስራኤል የተወረረ የፍልስጤም ግዛት እንደሆነች ይታወቃል። ስሞች: ታሪክ እና ሥርወ-ቃል የጥንት ግብፅ ምንጮች በመካከለኛው የግብፅ መንግሥት አፈጻጸም ጽሑፎች ውስጥ ሩሳሊም የምትባል ከተማ (በ19ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. ግድም) በሰፊው፣ ነገር ግን በአጠቃላይ ኢየሩሳሌም ተብላ ትጠራለች። ሥርወ ቃል “ኢየሩሳሌም” የሚለው ስም በተለያየ መንገድ የሻለም አምላክ መሠረት (ሴማዊ ‘መሠረተ፣ የማዕዘን ድንጋይ መጣል’) ማለት ነው፣ ሻሌም አምላክ ስለዚህ የነሐስ ዘመን ከተማ የመጀመሪያ ሞግዚት አምላክ ነበር። ሻሊም ወይም ሻሌም በከነዓናውያን ሃይማኖት ውስጥ የማታ አምላክ ስም ነበር፣ ስሙም በተመሳሳይ ሥር ኤስ-ኤል-ኤም ላይ የተመሠረተ ሲሆን “ሰላም” የሚለው የዕብራይስጥ ቃል የተገኘበት (ሻሎም በዕብራይስጥ፣ ከአረብኛ ሰላም ጋር የተገናኘ)። ስለዚህም ይህ ስም በአንዳንድ ክርስቲያን ደራሲዎች ውስጥ እንደ “የሰላም ከተማ”፣ የሰላም ማደሪያ፣ የሰላም መኖሪያ” (“በደህንነት የተመሰረተ”) ወይም “የሰላም ራዕይ” ላሉ ሥርወ-ቃላት አቅርቧል። ፍጻሜው -አኢም ድርብ መሆኑን የሚያመለክት ነው፣ ስለዚህም እየሩሳሌም የሚለው ስም ከተማዋ መጀመሪያ ላይ በሁለት ኮረብታዎች ላይ መቀመጡን ያመለክታል ወደሚል ሀሳብ ያመራል። የዕብራይስጥ መጽሐፍ ቅዱስ እና የአይሁድ ምንጮች እየሩሳሌም ወይም እየሩሳሌም የሚለው ቅጽ በመጀመሪያ በመጽሐፍ ቅዱስ፣ በመጽሐፈ ኢያሱ ውስጥ ይገኛል። አንድ ሚድራሽ እንደገለጸው ይህ ስም በእግዚአብሔር የተዋሃዱ ሁለት ስሞች ይሬህ (“ማደሪያው”)፣ አብርሃም ልጁን ለመሥዋዕት ያቀደበትን ቦታ የሰጠው ስም እና ሻለም (“የሰላም ቦታ”) ነው። ሊቀ ካህናቱ ሴም የሰጡት ስም) ስለ “ኢየሩሳሌም” በጽሑፍ እጅግ ጥንታዊው መጠቀስ ኢየሩሳሌም የሚለው ቃል ከመጀመሪያዎቹ መጽሐፍ ቅዱሳዊ የዕብራይስጥ ጽሑፎች ውስጥ አንዱ የተጻፈው በስድስተኛው ወይም በሰባተኛው መቶ ዘመን ዓ.ዓ. ሲሆን በ 1961 በቤቴ ጉቭሪን አቅራቢያ በሚገኘው ኪርቤት ቤት ላይ ተገኘ። ጽሑፉ እንዲህ ይላል:- “እኔ ያህዌ አምላክህ ነኝ። የይሁዳ ከተሞች እና እኔ ኢየሩሳሌምን እንቤዣታለሁ" ወይም ሌሎች ምሁራን እንደሚጠቁሙት: "እግዚአብሔር የምድር ሁሉ አምላክ ነው. የይሁዳ ተራሮች የእርሱ ናቸው, የኢየሩሳሌም አምላክ ነው. በፓፒረስ ላይ ያለ ጥንታዊ ምሳሌ የሚታወቀው ከጥንት ጀምሮ ነው. ያለፈው ክፍለ ዘመን. በሰባተኛው ወይም በስድስተኛው መቶ ዘመን ዓ.ዓ. የተጻፈውን ኢየሩሳሌም የሚለውን ቃል ከመጽሐፍ ቅዱሳዊ ውጪ ያለውን የዕብራይስጥ ጽሑፍ የሚያሳይ የኪርቤት ቤት ሌይ ጽሑፍን ዝጋ። ከመጽሐፍ ቅዱሳዊ ውጭ ጽሑፎች ውስጥ፣ የመጀመሪያው የታወቀው ፍጻሜ ምሳሌ ከጥንቷ ኢየሩሳሌም በስተ ምዕራብ 3 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ባለው አምድ ላይ ተገኝቷል፣ ይህም በመጀመሪያው ክፍለ ዘመን ዓ.ዓ. ኢያቡስ፣ ጽዮን፣ የዳዊት ከተማ ከግዮን ምንጭ በላይ ባለው ኮረብታ ላይ በነሐስ ዘመን የተቋቋመው የኢየሩሳሌም ጥንታዊ ሰፈር፣ በመጽሐፍ ቅዱስ መሠረት ኢያቡስ ይባላል። የጽዮን ምሽግ (መጽሐፈ ጽዮን) ተብላ ትጠራለች፡ የዳዊት ከተማ ተብላ ተጠራች፡ በጥንት ጊዜም በዚህ ስም ትታወቅ ነበር። ሌላ ስም "ጽዮን" በመጀመሪያ የከተማዋን ልዩ ክፍል ያመለክታል, ነገር ግን በኋላ ከተማዋን በጠቅላላ ለማመልከት እና በኋላ መላውን የእስራኤልን መጽሐፍ ቅዱሳዊ ምድር ለመወከል መጣ. የግሪክ የሮማውያን እና የባይዛንታይን ስሞች በግሪክ እና በላቲን የከተማዋ ስም ሂሮሶሊማ (በግሪክኛ በግሪክ ሄሮሮስ ማለት ቅዱስ ማለት ነው) ከተማይቱ በሮማውያን የታሪክ ጊዜ ውስጥ ኤሊያ ካፒቶሊና ተብሎ ቢጠራም በቋንቋ ፊደል ተተርጉሟል። ሳሌም የሙት ባሕር ጥቅልሎች የዘፍጥረት ኦሪት ዘፍጥረት (1ቃፕ ዘፍጥረት 22፡13) ኢየሩሳሌምን በዘፍጥረት 14 የመልከ ጼዴቅ መንግሥት ነበረች ከተባለችው ከቀደመው “ሳሌም” ጋር ያመሳስላቸዋል። ይሁን እንጂ ታርጉሚም በሰሜን እስራኤል የምትገኘውን ሳሌምን በሴኬም (ሴኬም) አቅራቢያ አስቀምጧት ነበር፤ ይህች ከተማ አሁን ናቡስ የተባለች በጥንት የዕብራይስጥ ጽሑፍ ውስጥ ትልቅ ቦታ ነበረች። ምናልባት የዘፍጥረት አዋልድ መጽሐፍ አስታራቂ መልከ ጼዴቅን ከሴኬም አካባቢ ማላቀቅ ፈልጎ ነበር፣ እሱም በወቅቱ የሳምራውያን ይዞታ ነበረው፣ ሆኖም ያ ሳይሆን አይቀርም፣ በኋላ የረቢዎች ምንጮች ሳሌምን ከኢየሩሳሌም ጋር ያመሳስሏታል፣ በዋናነት መልከ ጼዴቅን ከኋለኛው የቤተመቅደስ ወጎች ጋር ለማገናኘት ነው። የአረብኛ ስሞች በአረብኛ ኢየሩሳሌም በተለምዶ ትባላለች፣ አል ቁድስ ተብሎ የተተረጎመ ሲሆን ትርጉሙም "ቅዱስ" ወይም "ቅዱስ ስፍራ" ማለት ነው። የሚጠራው ድምጽ በሌለው የዩቭላር ፕሎሲቭ ነው፣ እንደ እ.ኤ.አ. ክላሲካል አረብኛ፣ ወይም ከግሎትታል ማቆሚያ ጋር እንደ ሌቫንቲን አረብኛ።የእስራኤል መንግስት ይፋዊ ፖሊሲ እንደ ተብሎ የተተረጎመ፣ እሱም የዕብራይስጥ እና የእንግሊዘኛ ስሞች የተዋሃደ፣ ለከተማዋ የአረብኛ ቋንቋ ስም እንዲሆን ያዛል። ከ ጋር በማጣመር። ዴስ። ከዚህ ከተማ የመጡ የፍልስጤም አረብ ቤተሰቦች ብዙውን ጊዜ "ቁድሲ" ወይም "መቅዲሲ" ይባላሉ, የፍልስጤም ሙስሊም እየሩሳሌም ግን እነዚህን ቃላት እንደ ጋኔን ሊጠቀሙባቸው ይችላሉ. ታሪክ በሁለቱም የአይሁድ ብሔርተኝነት (ጽዮናዊነት) እና የፍልስጤም ብሔርተኝነት ከተማዋን ማእከላዊ ቦታ ስንመለከት፣ ወደ 5,000 ዓመታት የሚጠጋ ታሪክን ለማጠቃለል የሚያስፈልገው መራጭነት ብዙውን ጊዜ በርዕዮተ ዓለም አድልዎ ወይም የኋላ ታሪክ ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል። የእስራኤል ወይም የአይሁድ ብሔርተኞች የከተማዋን መብት የሚናገሩት በአይሁዶች የመሬት ተወላጆች በተለይም የእስራኤላውያን መገኛ እና ዝርያቸው እየሩሳሌም ዋና ከተማቸው ከሆነች እና የመመለሻ ጉጉት ነው። በአንፃሩ የፍልስጤም ብሔርተኞች የከተማዋን መብት የሚናገሩት በዘመናዊ ፍልስጤማውያን የረጅም ጊዜ መገኘት እና ከተለያዩ ህዝቦች ለዘመናት በክልሉ ውስጥ ሰፍረው ወይም ይኖሩ ከነበሩ ዘሮች በመነሳት ነው። በከተማው ላይ ያላቸውን አንጻራዊ የይገባኛል ጥያቄ ለማጠናከር እና ይህም በተለያዩ ሰዎች የተደገፈ መሆኑን የተለያዩ ጸሃፊዎች በከተማዋ ታሪክ ውስጥ በተለያዩ ክስተቶች እና ወቅቶች ላይ ያተኩራሉ. እየሩሳሌም ትክክል ለታሪክ ተመራማሪዎች እና ለአርኪኦሎጂስቶች፣ ስለ ኢየሩሳሌም ዕድሜ ስንወያይ ትኩረት የሚስበው የዳዊት ከተማ በመባል የምትታወቀው የኢየሩሳሌም ደቡብ-ምስራቅ ኮረብታ ነው፣ ምክንያቱም በጥንቷ እየሩሳሌም ቋሚ ሰፈር የተጀመረበት ቦታ ተደርጎ የሚቆጠር ሰፊ ተቀባይነት ያለው ቦታ ስለሆነ ነው። ሹፋት እ.ኤ.አ. በ 1967 ከስድስት ቀን ጦርነት በኋላ ሹፋት ወደ እየሩሳሌም ማዘጋጃ ቤት ተካቷል ሹፋት ከኢየሩሳሌም አንጋፋ ታሪካዊ ክፍል በስተሰሜን 6 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ይገኛል፣ የዳዊት ከተማ እየተባለ የሚጠራው እና ከቅጥሩ አሮጌ ከተማ በስተሰሜን 5 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ይገኛል። ዛሬ ሹፋት ከጎረቤቷ ከኢየሩሳሌም ሰፈሮች ውጭ በነሐስ ዘመን እና ኢየሩሳሌም በ70 ዓ.ም እስከ ጠፋችበት ጊዜ ድረስ እና ሌላው ቀርቶ ከኢየሩሳሌም ዋናው ሁለተኛ ቤተ መቅደስ ሰሜናዊ ኔክሮፖሊስ ውጭ ነበር። ሹፋት በአርኪዮሎጂያዊ አገላለጽ "በኢየሩሳሌም አካባቢ" ተብሎ በይፋ ተገልጿል. ሹፋት የሚቆራረጥ የሰፈራ ታሪክ አለው ፣በከፊሉ ከኢየሩሳሌም በስተቀር ፣የ 7,000 ዓመታት ዕድሜ ያስቆጠሩ የቻልኮሊቲክ የስነ-ህንፃ ግኝቶች ከዚያም ከሁለተኛው የቤተመቅደስ ጊዜ (ከ2ኛው-1ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. የተጠናከረ የግብርና ሰፈራ) እና በአንደኛው የአይሁድ-ሮማን ጦርነት ማብቂያ (66-70) እና በባር ኮክባ አመፅ (132-135) መካከል ያለው አጭር ጊዜ፣ በ2ኛው-4ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በኋላ በትንሽ መጠን እንደገና መኖር ጀመረ። ቅድመ ታሪክ የዳዊት ከተማ በመባልም የሚታወቀው ደቡብ-ምስራቅ ኮረብታ የታሪካዊው እየሩሳሌም የመጀመሪያ አስኳል ነው።በዚያ የግዮን ምንጭ ከ 6000 እስከ 7000 ዓመታት በፊት በውሃው አጠገብ የሰፈሩ እረኞችን ሳበ ፣በቻልኮሊቲክ ዘመን ሴራሚክስ እና የድንጋይ ቅርሶችን ትተዋል። ወይም የመዳብ ዘመን (ከ4500-3500 ዓክልበ. ግድም) የጥንት ዘመን ቋሚ ቤቶች በደቡብ-ምስራቅ ኮረብታ ላይ ከበርካታ ምዕተ-አመታት በኋላ ታዩ፣ አንዲት ትንሽ መንደር በ3000-2800 ዓክልበ. በመጀመርያ የነሐስ ዘመን ወይም ታየ። አንዳንዶች የዚህን የመጀመሪያ ሰፈራ ቦታ ኦፌል ሪጅ ብለው ይጠሩታል። በዚህ ጊዜ የከተማይቱ ነዋሪዎች ከነዓናውያን ነበሩ፣ እነሱም በምሁራኑ ዘንድ በዝግመተ ለውጥ ወደ እስራኤላውያን የተፈጠሩት ያህዌን ያማከለ አሀዳዊ አምላክ የሆነ የእምነት ሥርዓት በማዘጋጀት ነው።የአፈፃፀም ጽሑፎች (19ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. አካባቢ)፣ እሱም የምትባል ከተማን የሚያመለክት፣ በተለያየ መልኩ ሩሻሊሙም/ኡሩሻሊሙም/ሮሽ-ራመን እና የአማርና ፊደላት (14ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. ግድም) ተብሎ የተተረጎመ የከተማይቱ የመጀመሪያ ጊዜ ሊሆን ይችላል። ናዳቭ ናአማን የግዛቱ ማዕከል የሆነው በ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከዘአበ አካባቢ እንደሆነ ይሞግታል።በኋለኛው የነሐስ ዘመን፣ እየሩሳሌም የግብፅ ቫሳል ከተማ-ግዛት ዋና ከተማ ነበረች፣ ጥቂት ራቅ ያሉ መንደሮችን እና የአርብቶ አደር አካባቢዎችን የሚያስተዳድር መጠነኛ ሰፈራ፣ በትንሽ የግብፅ ጦር ሰፈር እና በንጉሥ አብዲ-ሄባ ባሉ ተሿሚዎች የሚተዳደር፣ በዘመኑ ሴቲ 1 (አር. 1290-1279 ዓክልበ.) እና ራምሴስ (አር. 1279-1213 ዓክልበ.)፣ ብልጽግና እየጨመረ ሲመጣ ትልቅ ግንባታ ተካሄዷል።በጥንቷ እስራኤላውያን የአርኪኦሎጂ ቅሪቶች የሰሊሆም መሿለኪያ፣ በይሁዳ ንጉሥ በሕዝቅያስ የተገነባው እና አንድ ጊዜ የሰሊሆም ጽሑፍ ተብሎ የሚጠራ ጥንታዊ የዕብራይስጥ ጽሑፍ ያለበትን የውሃ ቦይ ያካትታል። ሰፊው ግንብ ተብሎ የሚጠራው፣ በ8ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ዓ.ዓ.፣ እንዲሁም በሕዝቅያስ የተገነባው የመከላከያ ምሽግ፣ የስልዋን ኔክሮፖሊስ ከስልዋን ሞኖሊት እና የንጉሣዊው መጋቢ መቃብር ጋር በዕብራይስጥ ጽሑፎች ያጌጡ ነበሩ፤ እና እስራኤላውያን ግንብ እየተባለ የሚጠራው፣ የጥንታዊ ምሽግ ቅሪት፣ ከትላልቅና ጠንካራ ቋጥኞች በተቀረጹ የማዕዘን ድንጋይዎች የተገነቡ ናቸው።ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ከፍተኛ መጠን ያለው የውሃ ማጠራቀሚያ በ 2012 በሮቢንሰን አርክ አቅራቢያ መገኘቱን ያሳያል፣ ይህም በመላው ጥቅጥቅ ያለ ሩብ መኖሩን ያሳያል። በይሁዳ መንግሥት ጊዜ ከቤተ መቅደሱ ተራራ በስተ ምዕራብ ያለው አካባቢ። በ722 ከዘአበ አሦራውያን የእስራኤልን መንግሥት ድል ባደረጉበት ጊዜ ኢየሩሳሌም ከሰሜን መንግሥት በመጡ ብዙ ስደተኞች ተጠናክራለች። የናቡከደነፆር ኒዮ-ባቢሎን ግዛት ይሁዳንና ኢየሩሳሌምን ድል አድርጎ የሰሎሞንን ቤተ መቅደስና ከተማዋን ባወደመበት ጊዜ የመጀመሪያው የቤተመቅደስ ጊዜ በ586 ዓ.ዓ. አብቅቷል። የመጽሐፍ ቅዱስ ዘገባ ይህ ዘመን፣ ከነዓን የግብፅ ግዛት አካል የሆነበት ወቅት፣ በመጽሐፍ ቅዱሳዊ ዘገባዎች ከኢያሱ ወረራ ጋር ይዛመዳል፣ ነገር ግን ሁሉም ሊቃውንት ከሞላ ጎደል የኢያሱ መጽሐፍ ለጥንቷ እስራኤል ትንሽ ታሪካዊ ጠቀሜታ እንዳለው ይስማማሉ።በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ፣ እየሩሳሌም በኢያቡሳውያን ብትያዝም ለቢንያም ነገድ በተመደበው ክልል ውስጥ ትገኛለች። ዳዊት እነዚህን በኢያቡስ ከበባ እንዳሸነፈ ይነገራል፣ እና ዋና ከተማውን ከኬብሮን ወደ እየሩሳሌም በማዛወር የእስራኤል የዩናይትድ ኪንግደም ዋና ከተማ ሆነች እና ከበርካታ የሃይማኖት ማዕከላት አንዷ ነች። ምርጫው ምናልባት እየሩሳሌም የእስራኤላውያን ነገድ ሥርዓት አካል ስላልሆነች የኮንፌዴሬሽኑ ማዕከል ሆና ለማገልገል ተስማሚ በመሆኗ ነው። ትልቅ የድንጋይ ውቅር እየተባለ የሚጠራው እና በአቅራቢያው ያለው የተዘረጋው የድንጋይ አወቃቀር ከንጉሥ ዳዊት ቤተ መንግሥት ጋር ሊታወቅ ይችላል ወይም ከኋለኛው ጊዜ ጋር የተገናኘ ነው በሚለው ላይ አስተያየት ተከፋፍሏል።በመጽሐፍ ቅዱስ መሠረት ንጉሥ ዳዊት ለ40 ዓመታት ገዛው እና በልጁ ሰሎሞን ተተካ እርሱም በሞሪያ ተራራ ላይ መቅደሱን ሠራ። የሰሎሞን ቤተ መቅደስ (በኋላ ቀዳማዊ ቤተመቅደስ በመባል ይታወቃል)፣ በአይሁድ ሃይማኖት ውስጥ እንደ የቃል ኪዳኑ ታቦት ማከማቻ ትልቅ ሚና ተጫውቷል። ሰሎሞን ሲሞት፣ አሥሩ የሰሜኑ የእስራኤል ነገዶች ከዩናይትድ ንጉሣዊ መንግሥት ጋር በመፈራረስ የራሳቸውን ሕዝብ፣ ነገሥታቱን፣ ነቢያቱን፣ ካህናቱን፣ ሃይማኖትን የሚመለከቱ ወጎች፣ ዋና ከተማዎችና ቤተ መቅደሶች በሰሜናዊ እስራኤል ይገኛሉ። የደቡቡ ነገዶች፣ ከአሮናዊው ክህነት ጋር፣ በኢየሩሳሌም ቆዩ፣ ከተማይቱም የይሁዳ መንግሥት ዋና ከተማ ሆነች። ዋና ከተሞች እስራኤል የእስያ

1527

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A2%E1%89%B5%E1%8B%AE%E1%8C%B5%E1%8B%AB

ኢትዮጵያ

ኢትዮጵያ ወይም በይፋ የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ (ኢ.ፌ.ዲ.ሪ.) በአፍሪካ ቀንድ የምትገኝ የረጅም ዘመን ታሪክ ያላት ሀገር ናት። በአፍሪካ ነፃነቷን ጠብቃ የኖረች ብቸኛ ሀገር ነች። በህዝብ ብዛት ከአፍሪካ ኢትዮጵያ ሁለተኛ ስትሆን በቆዳ ስፋት ደግሞ አስረኛ ናት። ዋና ከተማዋ አዲስ አበባ ናት። አብዛኛዎቹ የአፍሪካ ሀገሮች ዕድሜያቸው ከአንድ ምዕተ-ዓመት የሚያንስ ሲሆን ኢትዮጵያ ግን ከጥንት ጊዜ ጀምሮ በንጉሠ-ነገሥታት እና ንግሥተ-ነግሥታት የተመራች ሀገር ናት። የሰለሞናዊው ሥርወ-መንግሥት የአመጣጡን ዘር እስከ አስረኛው ዓመተ-ዓለም ድረስ ይቆጥራል። ኢትዮጵያ የሰው ልጅ ከጥንት ጊዜ ጀምሮ የኖረባት ቦታ እንደሆነች ብዙ የሳይንሳዊ መረጃ ተግኝቷል። በበርሊን ጉባኤ በኩል የአውሮፓ ሀያላት ሀገሮች አፍሪካን ሲከፋፍሏት፣ ኢትዮጵያ ነፃነቷን ጠብቃለች። የሊግ ኦፍ ኔሽንስ አባል ከነበሩት ሶስት የአፍሪካ ሀገሮች አንዷ ነበረች። ከአጭር የኢጣልያ ወረራ ጊዜ በኋላም ከየተባበሩት መንግሥታት መሥራቾች አንዷ ናት። ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ ብዙ የአፍሪካ ሀገራት ነፃነታቸውን ሲያገኙ፣ ሰንደቅ-አላማቸውን በኢትዮጵያ ቀለሞች ማለትም በአረንጓዴ ቢጫ እና ቀይ ላይ ነው የመሠረቱት። አዲስ አበባ ደግሞ ለየተለያዩ በአፍሪካ ላይ ላተኮሩ አለም አቀፍ ድርጅቶች መቀመጫ ሆነች። የዛሬዋ ኢትዮጵያ የትልቅ የግዛት ለውጥ ውጤት ናት። ከሰሜን ግዛቱዋ በጣም የተቀነሰ ሲሆን በደቡብ በኩል ደግሞ ተስፋፍቷል። በ (1967) ዓ.ም.፣ ግርማዊ ቀዳማዊ ዓፄ ኃይለ ሥላሴ ከሥልጣን ሲወርዱ፣ የእርስ በርስ ጦርነት በሀገሩ ተባባሰ። ከዚህ ጊዜ በኋላ ኢትዮጵያ በተለያዩ የመንግሥት አይነቶች ተዳድራለች። ዛሬ አዲስ አበባ የአፍሪካ ሕብረት እና የተባበሩት መንግሥታት የኢኮኖሚክ ኮሚሽን ለአፍሪካ መቀመጫ ናት። የኢትዮጵያ የመከላከያ ሠራዊት ከአፍሪካ ኃያል ሠራዊቶች አንዱ ነው። ኢትዮጵያ በአፍሪቃ የእራሷ ጥንታዊ ፊደል ያላት ሀገርም ናት። ኢትዮጵያ ተፈጥሮ ያደላት ሀገር ናት። ከአፍሪካ ትላልቅ ተራራዎች እንዲሁም ከዓለም ከባህር ጠለል በታች በጣም ጥልቅ ከሆኑ ቦታዎች አንዳንዶቹ ይገኙባታል። ሶፍ ዑመር ከአፍሪካ ዋሻዎች ትልቁ ሲሆን ዳሎል ከዓለም በጣም ሙቅ ቦታዎች አንዱ ነው። ወደ ሰማንኒያ የሚቆጠሩ ብሔሮችና ብሔረሰቦች ዛሬ በኢትዮጵያ ይገኛሉ። ከእነዚህም ኦሮሞና አምሀራ በብዛት ትልቆቹ ናቸው። ኢትዮጵያ በኣክሱም ሓውልት፣ ከአንድ ድንጋይ ተፈልፍለው በተሰሩ ቤተ-ክርስትያኖቹዋ እና በኦሎምፒክ የወርቅ ሜዳልያ አሸናፊ አትሌቶቹዋ ትታወቃለች። የቡና ፍሬ ለመጀመሪያ ጊዜ የተገኘው በኢትዮጵያ ሲሆን ሀገሪቱዋ በቡናና ማር አምራችነት በአፍሪካ ቅድሚያ ይዛለች። ኢትዮጵያ ከዓለም ሶስቱ ትላልቅ የአብርሃም ሀይማኖቶች ጋር ታሪካዊ ግንኙነት አላት። ክርስትናን በአራተኛው ምዕተ-ዓመት ተቀብላለች። ከሕዝቡ አንድ ሁለተኛው ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ክርስትና ነው። የመጀመሪያው የእስላም ሂጅራ ወደ ኢትዮጵያ ነው የተከናወነው። ነጋሽ በአፍሪካ የመጀመሪያው የእስላም መቀመጫ ናት። እስከ ዎቹ ድረስ ብዙ ቤተ-እስራኤሎች በኢትዮጵያ ይኖሩ ነበር። የራስ ተፈሪ እንቅስቃሴ ኢትዮጵያን በትልቅ ክብር ነው የሚያያት። ግርማዊ ቀዳማዊ ዓፄ ኃይለ ሥላሴ ከስልጣን ከወረዱ በኋላ ድህነት በኢትዮጵያ በጣም ተስፋፍቶ ነበር። ሰማኒያ አምስት ከመቶ በላይ የሚሆነው የአባይ ወንዝ ውሀ ከሀገሩ የሚመጣ ቢሆንም በ ዎቹ በተከሰቱ ድርቆች በብዙ ሺህ የሚቆጠሩ ሰዎች ሞተዋል። ያንን ካሳለፈች በኋላ ሀገሪቱዋ አዲስ መንገድ በመፈለግ ላይ ትገኛለች። “ኢትዮጵያ” የሚለው ቃል ትርጉሙንና አመጣጡን ለመመርመር በ፲፱፻፹፩ (1987 እ.ኤ.አ.) በወጣው ሰምና ወርቅ በተባለው የምርምር መጽሔት ፪ኛ ዓመት፣ ቁጥር አጥር ያለ ጽሑፍ አቅርበን፣ አንዳንድ ምሁራን፤ “ኢትዮጵያ ማለት ከግሪክ ቋንቋ የመጣ ቃል፣ ‘ፊቱ በፀሓይ የተቃጠለ፣ የተጠበሰ፣ ያረረ’ ማለት ነው የሚሉት ትክክል እንዳልሆነ ለማሳየት፤ ናይጀርያ የሚባል አገርና፣ ኒጀር የሚባሉ አገርና ወንዝ በአፍሪካ እንዳሉ ጠቅሰን፣ ኔግራ፣ ኔግሮ፣ ኒገር፣ ኔግሪትዩድ ለሚሏቸው ቃላት ወደ ላቲን/እንግሊዝኛ ቋንቋ ለመግባት ምክንያት ሆኑ እንጂ፣ ከላቲን ቋንቋ ተወስዶ ለአፍሪካ አገሮችና ወንዝ የተሰጠ ስም አይደለም በማለት፣ ኢትዮጵያ የሚለውም ቃል እንዲሁ ጥንታዊ ምንጩ ከግሪክ ሳይሆን ከአገራችን የወጣ ቃል መሆኑን ለመግለጽ ሞክረን ነበር። አንድ-አንድ ቃላትን ስንመረምር በውስጣቸው የተደበቅ ምስጢር እናገኛለን። የተደበቀውን ምስጠር ለማግኘት ጥልቅ የታሪክና የቃላት ምርምርና ጥናት ማድረግ ያስፈልጋል። በብዙ ምርምርና ጥናትም ምስጢሩ የሚገለጥበት ጊዜ አለ። ለምሳሌ በግዕዝ፣ በትግርኛና፣ አማርኛ ‘አነ’፣ ‘እኔ’ የሚሉ ቃላት ስናገኝ፣ በላቲን/በእንግሊዝኛ ደግሞ ‘አይ’ እንግሊዝኛ)፣ ‘ኢዮ’ -ጣልያንኛ) አሏቸው። በግዕዝ፣ ትግርኛና፣ አማርኛ ‘ዓይን’ ‘ዓይኒ’ ለሚሉ ቃላት ደግሞ፣ በእንግሊዝኛ አይ እናገኛለን። በአማርኛና ትግርኛ፤ ‘ያለቀለት ጉዳይ’ ለማለት ‘ሙት፣ የሞተ ነገር’፣ ስንል በእንግሊዝኛ ‘ሙት ኢሹ’ ይላሉ። በግዕዝና፣ ትግርኛ፣ ‘መርዓ’ ስንል፣ በእንግሊዝኛ ‘መረጅ’ ይላሉ። ፈርኦን ከሚባል ጥንታዊ የግብፅ ንጉሥም ወደ ግዕዝ፣ ትግርኛና አማርኛ፣ እንዲሁም ወደ እንግሊዝኛ ቃላት፤ ‘ፈሪሃ’ ‘ፍርሓት’ (ፊር) ለሚሏቸው ቃላት ምንጭ የሆነ ይመስላል። ንጉሡ ታላቅና የሚፈራ የነበረ ነው የሚመስል። እነዚህን ለምሳሌ አቀረብን እንጂ እንደዚህ ብዙ የቃላት መቀራረብ እናገኛለን። “ማን ከማን ወሰደ? ታሪካዊ አመጣጡና አወራረዱስ እንዴት ነው?” የሚሉትን ጥያቄዎች ለመመለስ ነው የቃላት ጥናትና ምርምር የሚያስፈልግ። አንድ-አንድ ቃላትም ከቋንቋችን ፈልቀው ይወጡና ዓለምን ዞረው ተመልሰው ሲመጡ ብርቅ አድርገን እንቀበላቸዋለን። ለምሳሌ በኃይለሥላሴ ዘመን ያኔ ልዕልት ፀሓይ ሲባል ከነበረው ሆስፒታል ጎን አዲስ የሕንፃ ኮሌጅ ተከፍቶ፣ ‘የመሃንድስ ኮሌጅ’ በመባል ይታወቅ ነበር። መሃንድስ ማለት ምን ማለት ነው? መሃንድስ ማለት መሃናስ/መሃንዳሰ ከሚል የዓረብኛ ቃል የመጣ ሲሆን፣ እርሱ ደግሞ ሃነፀ፣ ይሃንፅ፣ ማነፅ፣ ማሕፀን (ሕፃን የሚታነፅበት ቦታ) ወዘተ ከሚሉ የግዕዝ፣ የትግርኛና፣ የአማርኛም ቃላት ይዛመዳል። እንግዲያውስ ማነፅ ከሚለው ቃል መሃንዳስ ሆኖ ተጣመመና፣ ከዚያም መሃንድስ ተብሎ፣ ዞሮ ተመልሶ ብርቅ ቃል ሆኖብን ለሕንፃ ኮሌጀ መጠሪያ ሆነ። አሁንም ቢሆን ኢንጂኔር ለማለት መሃንድስ ሲባል እንሰማለን። ሌላም ቃል ፋጡማ/ፋጢማ የሚል ስም ስንመለከት፣ ከነብዩ ሙሓመድ ሴት ልጆች ለአንዷ የተሰጠ መጠሪያ ነበረ። በዓረብኛ አባባል ግን ጠ/ጸ የሚለው ሳይሆን ተ የሚለው ፊዴል ድምፅ ነው። ይህም ማለት፣ ቃሉ “ፈቲማ” ብለው ሲሉ፣ ትርጉሙም፡ ፍጽምት፣ ማለት ነው። ስለዚህ ፈቲማ ማለት፣ ፈጺማ (ትግረኛ) ፈጸመች (አማርኛ) ማለት ነው። ከሃያ አምስት ዓመታት በፊት ሰምና ወርቅ በተባለው የምርምር መጽሔት (1987 እ.ኤ.አ.) ያቀረብነው፣ “ኢትዮጵያ የሚለው ቃል ትርጉሙ ምን ማለት ነው? ኢትዮጲስ የሚባለው ንጉሥስ ለምን ይህ ስም ተሰጠው ብለን በጠየቅንበት ጊዜ አጥጋቢ መልስ ባለማግኘታችን ቋንቋ ለሚመረምሩ እንዲያተኩሩበት በዚሁ እንተወዋለን” በማለት ምርምሩን ደመደምነው።በዚህም ይህን መልስ አግኝተናል ኢትዮጲስ በመጽሐፈ አክሱም ዘንድ ኑቢያን የመሠረተው የካም ልጅ ኩሽ ልጅ ነበር። በዚህ መሠረት በኢትዮጵያ የሚኖሩት ኩሺቲክ ብሔሮች አባት በመሆኑ አገሩ 'ኢትዮጵያ' መባሉ እንደሚገባው ይታመናል። በተክለ ጻድቅ መኩሪያ የተጻፈው “የኢትዮጵያ ታሪክ፣ ኑብያ፣ (ናፓታ-መርዌ)” በተባለው መጽሐፍ በገጽ19-22 የካም ወገን የሆኑ 22 ነገሥታ ን ስምጠቅሶ፣ 55 ዓመት ከገዛው ከአክናሁስ ወይም ሳባ ፪ኛ (1985-1930 ከክርስቶስ ልደት በፊት አንስቶ የ29 ነገሥታትን ስም አስቅምጦ፤ ራማ የተባለ የህንድ ንጉሥ ወደ ኢትዮጵያ ዘምቶ ማሸነፉንና ሕዝቡን እንደ ባርያ ይገዛው እንደ ጀመረ ያትታል። ከዚያ ግን ሦስት የዮቅጣን ልጆች ተባብረው ተነስተው እሸነፉት፥ ገድለውም፣ አግዓዝያን (ነፃ አውጭዎች) ተብለው መንግሥቱን እንደ ያዙ ገልጾ፣ ከዚያ ቀጥለው የነገሡትን የ52 የኢትዮጵያ ነገሥታት ስም ይዘረዝራል። ከፊተኞቹ 29 ነገሥታትም የመጀመሪያዎቹ 10 ነገሥታት የሚከተሉት ናቸው:- ከዚህም ዓምድ እንደሚታየው ኢትዮጲስ ፩ኛ ከ1856-1800 ከክርስቶስ ልደት በፊት፣ ለ56 ዓመት መንገሡ፣ ኢትዮጲስ ፪ኛው ደግሞ ከ1730-1700 ከክርስቶስ ልደት በፊት፣ ለ30 ዓመት ያህል መንገሡ በታሪክ ተጽፏል። ይህንን ያላነበቡ ምሁራኖቻችን ግን ኢትዮጵያ ማለት ከግሪክ ቋንቋ የመጣ ቃል፤ ‘ፊቱ በፀሓይ የተቃጠለ፣ የተጠበሰ፣ ያረረ ማለት ነው’ ይሉናል። ታላቁ የግሪክ ተራኪና ባለ ቅኔ፣ ሆመር የኖረው 800 700 ከክርስቶስ ልደት በፊት ሲሆን፣ የግሪክ ስልጣኔ ዘመን ወይም የሄሌኒስቲክ ኤጅ ተብሎ የሚታወቀውም ከታላቁ እስክንድር ዘመን አንስቶ፣ ማለትም 300-30 ከክርስቶስ ልደት በፊት ድረስ ያለው ጊዜ ነው። ይህ ማለት ኢትዮጲስ ፩ኛ ከባለቅኔው ከሆመር በፊት አንድ ሺሕ ዓመት ቀድሞ የነገሠ ንጉሥ ነው። እንግዲያውስ ምሁራኖቻችን ኢትዮጵያ ማለት ከግሪክ ቋንቋ የመጣ፤ ‘ፊቱ በፀሓይ የተቃጠለ፣ የተጠበሰ፣ ያረረ ማለት ነው’ ሲሉን፣ ሊመልሷችው የማይችሉ ሁለት ጥያቄዎች አሉን፣ 1 የጥንት የአገራችን ነገሥታት የግሪክን ቋንቋ ከሆመር መወለድ በፊት አንድ ሺሕ ዓመት አስቀድመው እንደምን ዐወቁት? ዘመኑ አቴናውያንና ስፓርታውያን የእርስ-በርስ ጦርነት 431-404 ከክርስቶስ ልደት በፊት) አንድ ሺሕ አራት መቶ ዓመት በፊት ነው። የግሪክ ቋንቋም በአካባቢው ከነበሩ መቄዶንያ፣ ማግያር፣ አናጦልያ ወዘተ ከመሳሰሉት ቋንቋዎች በምኑም ተለይቶ የሚታወቅ፣ ወይም የገነነ ልሳን አልነበረም። ስለዚህ እንዴት ተብሎ ይህንን ስም የአገራችን ነገሥታት ከግሪክ ቋንቋ ወሰዱት ማለት ይቻላል? 2 ቋንቋውን ቢያውቁና ቃሉን ከግሪክ ወሰዱት ብንልም፣ እንዴት የአገራችን ነገሥታት ራሳቸውን፤ “ፊታችን በፀሓይ ያረረ፣ የተጠበሰ፣ የተቃጠለ ነውና ራሳችንን ኢትዮጲስ፤ ‘ፊታቸው በፀሓይ ያረረ፣ የተጠበሰ፣ የተቃጠለ’ ብለን እንጥራ ብለው የራሳቸውን የንግሥ ስም አወጡ? ይህ ዓይነቱ አባባል ይታመናል? ፈጽሞ የማይመስል ወሬ ነው። ምሁራኖቻችን እነዚህን ሁለት ጥያቄዎች ሲጠየቁ፣ “አፋፍ-ላፋፍ ስትሄድ አግኝቸ ሚዳቋ፣ በጅራቷ ብይዛት ዓይኗ ፍጥጥ አለ እንደሚሉት ዓይናቸውን ከማፍጠጠና ከመቅበዝበዝ በቀር ሌላ የሚያድርጉት ሆነ የሚሰጡት ምንም መልስ የላቸውም። በግሪክ ቋንቋ (አይትዮፕያ) ማለት ፊቱ በፀሓይ የተቃጠለ፣ የተጠበሰ፣ ያረረ ማለት ለመሆኑ አያጠያይቅም። ጥያቄው፤ የትኛው ቃል ከየትኛው መጣ? ነው። ግሪኮች የአገራችን ጥቁር ሰው አይተው ነው ቃሉን ወደ ቋንቋቸው ያስገቡት፣ ወይስ የአገራችን ነገሥታት ናቸው ስማቸውን ከግሪክ ቋንቋ ወስደው ለራሳቸው መጠሪያ ያደረጉት? ጥያቄው ይህ ነው! የዚህ ዓይነቱ የተዛባ አስተሳሰብ የተላበሰ አንድ የሃይማኖት መሪ፤ ድንቅና ተአምር የሆነ የእግዚአብሔር ጥበብ የሚገርም ነገር አለ፣ ዓይናችን፣ አፍንጫችንና፣ ጆሮአችን እንዴት ብሎ ለመነጽር እንደሚገጥም ሆኖ መፈጠሩ ዕጹብ አይደለም?” እያለ ሰብኳል ይባላል። ይህ ግን የትኛው ቀዳሚ፣ የትኛው ኋለኛ መሆኑን ባለማወቁ ነው። መነጽር ነው ለዓይን፣ ለአፍንጫና ለጆሮ እንዲገጥም ሆኖ የተሠራ እንጂ፣ ፊታችን ለመነጽር እንዲገጥም ሆኖ አልተፈጠረም። ጥልቀት የሌለው ዐውቃለሁ ባይነት ግን ለእንዲህ ዓይነቱ መዘላበድ ያጋልጣል። ፪ኛ የቃላትና የፊዴላት ምርምር ‘ፐ’ ‘ጰ’ ‘ጠ’ ‘ተ’ በመጀመሪያ ‘አይትዮፕያ’‘ኢትዮጵያ’ የሚሉ ቃላት ለመሆኑ የአገራችን ቃላት ናቸው ወይ ብሎ መጠየቅ ተገቢ ነው። ለመሆኑ ከግዕዝ፣ ከአማርኛና፣ ከትግርኛ ቋንቋዎች “ጰ” ወይም “ፐ” የሚል ፊዴል ያላቸውን ቃላት ብንፈልግ ምን እናገኛለን? በግዕዝፅ በትግርኛና በአማርኛ ፖሊስ ከሚል ቃል ሌላ ‘ፐ’ ፊዴል ያለበት ምን ቃል አለ? ምንም ያለ አይመስለንም። የአገራችን ሰውም ፓሊስ ከማለት ‘ቦሊስ’ ማለት ነው የሚቀናው፥ ኢትዮጵያ ከማለትም ይጦብያ ማለት ይቀልለዋል። ‘ፐ’ እና ‘ጰ’ የሚባሉ ፊዴላትም ወደ አገራችን የፊዴል ሰነድ የገቡት በቅርብ ጊዜ ከመሆኑም በላይ፥ የውጭ ቃላትን ለመጻፍ እንዲያመቹ ተብሎ መሆኑ ግልጽ ነው። በፊደላት ሰንጠረጅም ከሁሉ በታች፣ ወይም ከመጨረሻ ቦታ መስፈራቸው ኋላ የመጡ ለመሆናቸው ተጨማሪ ማስረጃ ነው። ‘ጰ’ የሚል ፊዴል ያላቸውን ቃላት የአገራችን ቋንቋዎች ብንፈልግም፤ ጴጥሮስ፣ ጳውሎስ፣ ቆጵሮስ፣ ጠረጴዛ ወዘተ... እናገኛለን። ይሁንና እነዚህ ሁሉ የውጭ ቃላት፣ ከመካከለኛው ምስራቅና ከኤውሮጳ የገቡ እንጂ የአገራችን ቃላት አይደሉም። ‘ጠረጴዛ’ የሚል ቃልም ትራፔዞይድ ከሚለው የላቲን/የእንግሊዝኛ ቋንቋ የተገኘ እንጂ በመሰረቱ የአማርኛ ቃል አይደለም። በጥንታዊ ግዕዝ ጽሑፍም ስንመለከት፤ ‘ክሊዎፓትራ፣ የፕቶሎሚ ልጅ’ ለማለት፤ “አከልኡበጥራ፣ ወለተ በጥሊሞስ” ይላታል። ይህ የሚያሳየው “ፐ” የሚባል ፊዴል በጥንታዊ የአገራችን ቋንቋዎች ፈጽሞ እንዳልነበረ ነው። ክሊዎፓትራና አባቷ ፕቶሎሚ ግን ዘራቸው ግሪክ፣ ታላቁ እስክንድር ግብፅን አሸንፎ ከዚያው በኋላ ተክሏቸው የሄደ የግሪክ ገዢዎች ስለሆኑ፣ ስማቸው የግሪክ ስም ነው። ‘ፐ’ የሚል ፊዴልም አለበት። ይህንን የፊዴላት ጥያቄ ያመጣነው ጥንታዊው የሁለቱ ነገሥታት ስም አጠራር ‘ኢትዮጲስ’ ወይም ‘ኢትዮፒስ’ ሊሆን እንደማይችል ለማስረዳት ነው። እንግዲያውስ ከዚህ የቃላት ምርምር የምናገኘው ነገር ካለ ይኽ ነው፤ በትክክለኛው ጥንታዊ አባባል ኢትዮጲስ፣ ኢይቶጲስ፣ ኢቶፒስ፣ አይቶፒስ... የሚሉ ስሞች ፈጽሞ የአገራችን ንገሥታት ስም ሊሆኑ እንደማይችሉ ነው። ስለ ‘ጠ’ ፊዴል ካነሳን ደግሞ በግሪክ ቋንቋና በሌሎችም የኤውሮጳ ቋንቋዎች ‘ጠ’ የሚል ድምፅ የላቸውምና ‘ጠ’ የሚለውን በ ‘ተ’ እና ‘ፐ’ በሚሉ ፊዴላት ይተኳቸዋል። እንግዲያው ትክክለኛው አባባል ‘ይቶፒስ’ ሳይሆን “ይጦብስ” መሆን ይገባዋል እንላለን። ግሪኮች ‘ጠ’ ማለት ስላልቻሉ ነው ‘አይትዮፕያ’ ያሉት። እኛም ይኸው እስከ ዛሬ ኤውሮ‘ፓ’ ከማለት ኤውሮ‘ጳ’ እንደሚቀናን ማለት ነው። የውጭ ታሪክ ጸሓፊዎች እነ ዮሴፍ ሃለቪ እኖ ሊትማን ኤድዋርድ ግላሴር ኮንቲ ሮሲኒ ጂ. ሪክማንስ የመሳሰሉትና ሌሎችም የውጭ አገር ሰዎች ያቀረቡት ጽሑፍ ይጦብያ ለማለት ስላልቻሉ ይቶፕያ፣ ኢቶፕያ፣ ሆኖ ወደ ቋንቋችን ሲተረጐም ‘ኢትዮጵያ’ ተብሎ ሊጸና ቻለ እንጂ ይህ ስም ትክክለኛ የአገራችን ይሁን የንጉሦቻችን ስም እንዳልሆነ ግልጽ ነው። በአገራችን ታሪክ የምናገኘው ሓቅ ደግሞ፣ “ይጦብያ”፣ “ይጦብስ” የሚል ስም ለሕዝብና ለአገር ቀርቶ ለተራ ንጉሥም የማይሰጥ እንደ ነበረ ነው። ሕዝቡ ነገደ አግዓዝያን፣ አገሩ ብሔረ አግዓዚ፣ ቋንቋው ልሳነ ግዕዝ ነበር። ነገሥታቱም በየክፍለ-ሃገሩ ስም፤ የትግራይ ንጉሥ፣ የወሎ ንጉሥ፣ የጎጃም ንጉሥ፣ የሸዋ ንጉሥ... ወዘተ፣ ይባሉ ነበር። “ይጦብያ” ተብሎ የሚታወቀው ሁሉን የጠቀለለ ንጉሠ-ነገሥቱ ብቻ ነበር። ይህም የጥንቱን የይጦብስ ንጉሥን ጠቅላይ ስም ወራሽነት መያዙ ለማሳየት ሆን ብሎ የተደረገ ብልሓት ይመስላል። ይጦብስ ማለትስ ምን ማለት ነው? በግዕዝ በትግርኛና በአማርኛም “መጥበስ” የሚል ቃል አለ። ቃሉም ሲራባ፤ ጠበሰ፣ ተጠበሰ፣ ይጠብስ፣ ትጠብስ፣ ጥቡስ፣... ወዘተ፣ እያለ ይራባል። እንግዲያውስ ይጦብስ ማለት ጥንታዊ ትርጉሙ፤ ይጠብሳል፣ ያቃጥላል፣ ኃይለኛ ንጉሥ ነው! ተብሎ ጠላቶችን ለማስፈራሪያ የወጣ ስም ይመስላል እንጂ ከግሪክ ቋንቋ ተወስዶ ለአገራችን ነገሥታት ‘ፊቱ የተጠበሰ፣ በፀሓይ የተቃጠለ’ ተብሎ የተሰጠ ስም ነው ማለት አይቻልም። ይህንን የምንለው ኢትዮጵያ የሚለው ቃል ከግሪኮች የመጣ ነው ለሚሉት አጉል ምሁራን ስሕተታቸውን ለማሳየት ነው እንጂ፣ በየዘመናቱ ኢትዮጵያ የሚለው ቃል ልዩ-ልዩ ትርጉሞች እንደ ተሰጡት አይጠረጠርም። ለምሳሌ ኢትዮጵያ ማለት መልካም መዓዛ ያለው ዕጣን ነው የሚሉ አሉ። የለም፣ ታላቅና ጠቅላይ ማለት ነው የሚሉም አሉ። ከዘመናት ብዛትልዩ-ልዩ ትርጉሞች እንደተሰጡት አያጠራጥርም። የሚደንቀው ነገር ግን መሃነስ/መሃንደስ የሚል ቃል ዓለምን ዞሮ ወደኛ መሃንድስ ሆኖ ሲመለስ ህንፃ የሚለውን ትርጉሙን እንዳልሳተ፣ ‘ይጦብስ’ የሚለውም ቃል እንዲሁ የቃሉ አባባል ትንሽ ተወላግዶ በግሪኮች አነጋገር ‘ይቶፒስ’ ቢባልም የመቃጠልና የመጠበስ ትርጉሙን ሳይስት እንደ ተቀመጠ ለብዙ ዘመናት የቆየ ይመስላል። እዚህ ላይ ‘ይህ እንዴት ሊሆን ቻለ?’ብሎ መጠየቅ ተገቢ ነው። ምናልባት በይጦብስ ዘመን የአገራችን ተጓዦች ወይም ነጋዴዎች ከግሪክ ሰዎች ጋር ለመጀመሪያ ጊዜ ሲገናኙ፤ “እናንተ እነማንናችሁ?”ብለዋቸው ይሆናል። “የይጦብስ ሰዎች ነን”፣ብለው መልሰዋል። “ይጦብስ ማለትስ ምን ማለት ነው?” ብለው ሳይጠይቋቸው አልቀሩም። “የሚያሳርር፣ የሚያቃጥል፣ የሚጠብስ ኃይለኛ!” ማለት ነው ብለው አስረድተዋቸዋል። ከዚያ ወድያ ግሪኮችጠቆር ያለውን ሰው ባዩ ቁጥር “ይጦብስ” እያሉ መጥራት ጀምረው፣ ቃሉም ወደ ቋንቋቸው ከመግባቱም በላይ፣ “ይጠብስ” የሚለውን ጥንታዊውን ትርጉም ሳይስት ለጥቁር አፍሪካዊ ሁሉ ‘ፊቱ የተጠበሰ፣ በፀሓይ የተቃጠለ’ ‘ኢትዮጵያ’ የሚል መጠሪያ ለመሆን የበቃ ነው የሚመስል። ምርምራችን በዚህ ያበቃል። ምንጭ፡ ታሪክ ቅድመ ታሪክ ኢትዮጵያ ከጥንት ጀምሮ የሰው ልጅ ከነበረባችው ቦታዎች አንዷ መሆኗ ትታወቃለች። የሰው ፍልሰት ጥናቶች የቅሪተ አካል ጥናቶችና ሌሎች የሳይንሳዊ ዘዴዎች ይህን ያረጋግጣሉ። ድንቅነሽ የምትባለው በአፋር ክልል ውስጥ የተገኘችው አጽም በአለም በዕድሜ ሁለተኛ ጥንታዊ ናት። ከ 3.2 ሚሊዮን ዓመታት በፊት በኢትዮጵያ እንደኖረች ይገመታል። ሌሎችም ታዋቂ አጽሞች በኢትዮጵያ ተገኝተዋል። ከዚህም በተጨማሪ ኢትዮጵያ የክርስትና እምነት ደሴት በመሆን የቆየች ታላቅ ሀገር ናት። የመጀመሪያዎቹ መንግስታት በ (800) ዓመተ-ዓለም አካባቢ ደአማት የሚባል መንግስት በሰሜን ኢትዮጵያና ኤርትራ ተቋቋመ። በሰሜን ኢትዮጵያ የምትገኘው የሀ የደአማት ዋና ከተማ ነበረች። በየመን የሚኖሩት ሳባውያን በደአማት ላይ ተፅዕኖ እንደነበራቸው የሚታመን ሲሆን ይህ ተፅዕኖ ምን ያህል እንደሆነ ግን በእርግጥ አይታወቅም። ወደ (400) ዓመተ-ዓለም አካባቢ የደአማት መንግስት ከስልጣን ሲወድቅ በትናንሽ መንግስቶች ተተካ። ከነዚህ ትናንሽ መንግስቶች አንዱ አክሱም ሲሆን አካባቢውን እንደገና በአንድነት ለመግዛት ችሎ ነበር። የአክሱማውያን ስፈን በኢትዮጵያ የመጀመሪያው ጠንካራ መንግሥታዊ ማኅበረሰብ ነበር። በፋርስ ሮማ እና ቻይና ይገኙ ከነበሩ ታላላቅ መንግሥታት በወደረኛነት የሚቆጠር ትልቅ ኅይል ነበር። በ4ኛው ምእተ-ዓመት አክሱም ወደ ክርስትና ተለወጠ። በ፮ኛው ምእት ዓመት የአክሱማውያን ግዛታዊ ቁጥጥር የዛሬዋን የመን ግዛት ይጨምር ነበር። ግን በ፮ኛው እና በ ፰ኛው አምኣት የአክሱም ሥልጣኔ በእስልምና መነሣት እና መስፋፋት ተዳክሞ ለውድቀት በቃ ተከታዩ የዛጔ ሥርወ-መንግሥት ልክ በድንገት እንደተነሳ በድንገት ሲያበቃ ይኵኖ አምላክ ሥልጣን በ (1262) ዓ. ም. ጨበጡ እንዲያም ሲል የሰለሞናዊው ሥርወ-መንግሥትን መለሱ። ከዚያም ለብዙ ዘመናት የሰለሞናዊው መንግስት ከጠለ። ከአውሮፓ ጋር የታደሰ ግንኙነት በ ፭ኛው ምዕተ-ዓመት መጀመሪያ ኢትዮጵያ ከአክሱም ጊዜ በኋላ ለመጀመሪያ ጊዜ ከአውሮፓ ጋር ግንኙነት ጀመረች። ከእንግሊዝ ንጉሥ ሄነሪ አራተኛ ወደ የአቢሲኒያ ንጉሠ-ነገሥት የተላከ ደብዳቤ እስከ ዛሬ ድረስ አለ። በ1428 እ.ኤ.አ. አፄ ይስሐቅ ወደ የአራጎን ንጉሥ አልፎንዞ አምስተኛ ሁለት መልክተኞች ልከው ነበር። ግን የመጀመራያው ያልተቋረጠ ግንኙነት በአፄ ልብነ ድንግል ስር ከፖርቱጋል ጋር ከ1508 እ.ኤ.አ. ጀምሮ ነው የተካሄደው። ኢትዮጵያ በአህመድ ግራኝ ስትጠቃ ፖርቱጋል አራት መቶ ወታደሮችና የጦር መሳሪያ በመላክ ኢትዮጵያን ረድታለች። አፄ ሱስንዮስ በፖርቱጋልና እስፓንያ ተጽዕኖ እና ተጨማሪ እርዳታ ከመፈለጋቸው የተነሳ ወደ የሮማ ካቶሊክ ክርስትና ተለወጡ የኢትዮጵያ ይፋ ሀይማኖትንም አደረገቱት። ይህ ውሳኔ ወደ ግዙፍ ተቃውሞና ጦርነት አመራ። በብዙ ሺህ የሚቆጠሩ ሰዎች ከሞቱ በኋላ የአፄ ሱስንዮስ ልጅ አፄ ፋሲለደስ በ 1632 እ.ኤ.አ. ኢትዮጵያ ወደ አርቶዶክስ ክርስትና መመለሷን አወጁ። አውሮፓውያኖቹንም ከኢትዮጵያ አስወጡ። ዘመነ መሳፍንት ከ (1755) እስከ (1855) እ. ኤ. አ. ኢትዮጵያ እንደገና ከአለም ጉዳዮች ተገላ ነበር። ይህ ጊዜ «ዘመነ-መሳፍንት» ይባላል ምክኒያቱም የኢትዮጵያ ንጉሠ ነገሥቶች በራስ ሚካኬል ስሁል ራስ ወልደ ሥላሴ ራስ ጉግሳ እና በመሳሰሉት ቁጥጥር ስር ነበሩ። ራስ ጉግሳ በ፲፯ኛው ክፍለ ዘመን ጎንደርን በመምራታቸው የቤተ-መንግሥቱን ቋንቋ ከአማርኛ ወደ ኦሮምኛ ለውጠው ነበር። የኢትዮጵያ ግለልኘነት ያበቃው ከእንግሊዝ ጋር ግንኙነት ስትጀምር ነው። ኢትዮጵያ እንደገና የተዋሀደችው እንዲሁም የዘውዱ ስልጣን የተጠናከረው በ (1855) እ. ኤ. አ. በአፄ ቴዎድሮስ ምክኒያት ነው። የሰሜን አሮሞዎችና ትግሬዎች አመፅና የግብፆች ተደጋጋሚ ድንበር መጣስ የአፄ ቴዎድሮስ ስልጣን እንዲዳከም አደረጉት። በመጨረሻም ከእንግሊዝ ጋር በነበረው ጦርነት እስረኛ አልሆንም ብለው አፄ ቴዎድሮስ እራሳቸውን አጠፉ። በ (1868) እ. ኤ. አ. ኢትዮጵያና ግብፅ ጉራ በሚባለው ቦታ ተዋጉ። በአፄ ዮሐንስ አራተኛ የተመሩት የሰሜን ኢትዮጵያ ኃይሎች ድል ተቀናጁ። በ (1889) እና በ (1890) ዎቹ እ.ኤ.አ. መጀመሪያ የሸዋ ንጉሥ ሳህለ ሥላሴ ከዚያም ዳግማዊ አፄምኒልክ በራስ ጎበና እርዳታ አማካኝነት ሀገሯን ወደ ደቡብና ምሥራቅ ማስፋፋት ጀመሩ። ከአህመድ ግራኝ ወረራ በኋላ በኢትዮጵያ ቁጥጥር ስር ያልነበሩ ሌሎች ደግሞ በማንኛው ጊዜ በኢትዮጵይ ቁጥጥር ስር ያልነበሩ ቦታዎች በዳግማዊ አፄ ምኒልክ አገዛዝ ጊዜ በኢትዮጵያ ስር ሆኑ። ከዚህ ጊዜ በኋላ የኢትዮጵያ ድንበር ብዙ አልተለወጠም። ከ (1888) እስከ (1892) እ. ኤ. አ. ድረስ የነበረው የሰፋ ድርቅ ከኢትዮጵያ ህዝብ በአንድ ሶስተኛ የሚገመተውን ቀጥፎአል። የአውሮፓ ሽሚያ ለአፍሪካ በ (1880) ዎቹ እ. ኤ. አ. የአውሮፓ መንግሥቶች በበርሊን ጉባኤ ተስማምተው አፍሪካን በቅኝ ገዢነት መከፋፈል ጀመሩ። በኢትዮጵያ እና ጣልያን መካከል የነበሩ የዚያ ዘመን ውዝግቦች ወደ አድዋ ጦርነት በ (1888) ዓ. ም. አመሩ። በጦርነቱ የጣልያን ትልቅ ዘመናዊ ጦር በኢትዮጵያ ጦር ትልቅ ሽንፈት የደረሰበት መሆኑ ዓለምን አስደነቀ። የአድዋ ጦርነት በካቲት 23 ቀን 1888 ዓ.ም በአጼ ምኒልክ በተመራው የኢትዮጵያ ሠራዊትና ባህር አቋርጦ ከአውሮፓ ከመጣው የጣሊያን ሠራዊት ጋር የተካሄደው የዓድዋው ጦርነት በታሪክ ውስጥ ከሚጠቀሱ ጉልህ ክስተቶች መካከል አንዱ ነው። የኢትዮጵያ አርበኞች የዓድዋ ድል ጣሊያን አፍረካ ውስጥ በተለይ ደግሞ በምሥራቁ የአህጉሪቱ አካባቢ ለማስፋፋት አቅዳ የተነሳችለትን የቅኝ ግዛት ዕቅድን ያጨናገፈ ከመሆኑ ባሻገር፤ በዘመኑ የአውሮፓዊያን ሠራዊት በአፍሪካዊያን ካበድ ሽንፈት ሲገጥመው የመጀመሪያ በመሆኑ ድንጋጤንም ፈጥሮ ነበር። ለዓደዋው ጦርነት ዋነኛ ምክንያት የሆነው በኢትዮጵያና በጣሊያን መንግሥታት መካከል የተፈረመው የውጫሌ ውል ነበር። በዚህ ውል አንቀጽ 17 ላይ በጣሊያንኛ የሰፈረው ጽሑፍ ኢትዮጵያ ከአውሮፓ መንግሥታት ጋር ማድረግ የምትፈልገውን ግንኙነት በጣሊያ በኩል መሆን እንዳለበት ሲያመለክት የአማርኛው ግን ግንኙነቱን በኢጣሊያ በኩል ማድረግ ትችላለች ይላል። የአድዋ ማዕከል የአዲስ አበባ እምብርት ላይ ሊሰራ ነው ጣልያን በተሸነፈችበት አድዋ ቆንስላዋን ለምን ከፈተች? መከፋፈል ያጠላበት ጉዞ አድዋ ይህ የትርጉም ልዩነት እንደታወቀ መጀመሪያ ላይ አጼ ምኒልክ የውሉን አንቀጽ አስራ ሰባት እንደማይቀበሉ ካሳወቁ በኋላ ቀጥሎም የውጫሌውን ውል ሙሉውን ውድቅ አደረጉት። ይህም ጣሊያን ጦሯን በማዝመት ወረራ እንድትፈጽም ሊያደርጋት እንደሚችል የተረዱት ንጉሡ ዝግጅት ማድረግ ጀምረው ነበር። የተፈራው አልቀረም የጣሊያን ሠራዊት ለወረራ እንቅስቃሴ ጀመረ። ከኢትዮጵያ በኩል የንጉሡን ጥሪ ተከትሎ ከመላዋ አገሪቱ የተሰባሰበው ሠራዊት አገሩን ከጣሊየን ወረራ ለመከላከል ያለውን መሳሪያ ይዞ ወደ ሰሜን አቀና። በአጼ ምኒልክ የተመራው ሠራዊት እስከ ሃያ ሺህ የሚደርሱ ፈረሰኞችን ጨምሮ ከአንድ መቶ እስከ መቶ ሃያ ሺህ የሚገመት አርበኛ ወደ አድዋ ሲተም መነሻው ከአዲስ አበባ ነበር። ሠራዊቱ ዓድዋ ለመድረስ አንድ ሺህ ኪሎ ሜትር አካባቢ በእግሩና በጋማ ከብት መጓዝ ነበረበት። ሠራዊቱ ዓድዋ ከደረሰ በኋላ ለፍልሚያ አመቺ ጊዜን ሲጠብቅ ቆይቶ የካቲት 23 ቀን 1888 ዓ.ም ከ17 ሺህ በላይ ወታደሮችን ካሰለፈው አውሮፓዊ ኃይል ጋር ጦርነት ገጠመ። ጦርነቱ በተጀመረ በግማሽ ቀን ውስጥ የኢትዮጵያ አርበኞች በሁሉም አቅጣጫ በጣሊያን ሠራዊት ላይ በሰነዘሩት ጥቃት ከባድ ጉዳት ስላደረሱበት በአንድ ላይ ተሰልፎ ኢትዮጵያዊያኑን ለመቋቋም ሳይችል ቀረ። በሺዎች የሚቆጠሩ የጣሊያን ሠራዊት አባላት ሲገደሉ ሌሎች ሺህዎች ደግሞ ተማርከዋል። በዚህም መድፎችን ጨምሮ ከፍተኛ መጠን ያለው የጦር መሳሪያም ተማርኳል። በተጨማሪም የጣሊያንን ሠራዊት ከመሩት መኮንኖች መካከል ጄኔራል አልቤርቶኒ ሲማረክ ዋና አዛዥ ጄኔራል ባራቴሪ ሸሽቶ አመለጠ። የግርማዊ ቀዳማዊ ዓፄ ኃይለ ሥላሴ ዘመን በ ፳ኛው ምእት ሁለተኛው ሩብ ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ኢትዮጵያን ከልጅ ኢያሱ በኋላ መምራት ጀመሩ። ዓፄ ኃይለ ሥላሴ ለአፍሪካ ሕብረት መቋቋም ትልቅ ሚና ተጫውተዋል። የኢትዮጵያ ነጻነት በጣልያን ወረራ ከ (1936) እስከ (1941) እ. ኤ. አ. ድረስ ቢጠቃም በጀግኖችዋ መከታ ተጠብቋል። በአዚህ ጥቃት ጊዜ ዓፄ ኃይለሥላሴ በ (1935) እ. ኤ. አ. በሊግ ኦፍ ኔሽንስ ፊት የሚታወስ ንግግር በአማርኛ አደረጉ። ይህ ንግግር በዓለም ታዋቂ አደረጋቸው። እንዲሁም በ (1935) እ.ኤ.አ. በ ታይም መጽሄት «የዓመቱ ሰው» አስባላቸው። ጣልያን ሁለተኛው የዓለም ጦርነት ውስጥ መሳተፍ ስትጀምር እንግሊዝ ከኢትዮጵያዊ ተዋጊዎች ጋር ኢትዮጵያን ነጻ አወጣች። ግን እስከ (1943) እ. ኤ. አ. ድረስ አንዳንድ ጣልያኖች በደፈጣ ያለ ስኬት ይዋጉ ነበር። በ (1942) እ. ኤ. አ. ዓፄ ኃይለ ሥላሴ ባርነት እንደ ተከለከለ አወጁ። ዓፄ ኃይለ ሥላሴ ጀግና ሆነው ቢታዩም የ (1973) እ.ኤ.አ. ዓለም አቀፍ የነዳጅ ቀውስ የምግብ ዕጥረትና የድንበር ጦርነቶች ተቃውሞ አስነሱ። ከዚያም በ (1974) እ. ኤ. አ. በሶቪየት ሕብረት የተደገፈውና በመንግስቱ ኃይለ ማርያም የተመራው ደርግ (ደርግ ማለት ኮሚቴ ማለት ነው) ዓፄ ኃይለ ሥላሴን ከስልጣን አስወረደ። ኮምዩኒዝም የተለያዩ መፈንቅለ መንግሥቶች የሰፋ ድርቀትና ስደተኞች የደርግ ሥርዓት ትልቅ ችግሮች ነበሩ። በ (1977) እ. ኤ. አ. ሶማሊያ ኦጋዴንን በመውረሯ የኦጋዴን ጦርነት ተነሳ። በሶቪየት ሕብረት ኩባ ደቡብ የመን ምስራቅ ጀርመንና ሰሜን ኮሪያ የመሳሪያ እርዳታ እንዲሁም ወደ ሺህ በሚቆጠሩ የኩባ ወታደሮች ድጋፍ አማካኝነት ደርግ ኦጋዴንን እንደገና መቆጣጠር ቻለ። በመቶ ሺህ የሚቆጠሩ ሰዎች በቀይ ሽብር የግዴታ ስደት ወይም ረሀብ ሞተዋል። መንግስቱ ቀይ ሽብር ያካሄደው በተቀዋሚዎች በተፈጸመው ነጭ ሽብር መልስ እንደሆነ ጠቅሷል። በ (2006) እ. ኤ. አ. መንግስቱ ኃይለ ማርያም በሌሉበት የሞት ቅጣት ተፈርዶባቸዋል። በ (1980) ዎቹ መጀመሪያ የተከሰቱ ድርቀቶች ምክኒያት ስምንት ሚሊዮን የሚሆን ሕዝብ ሲራብ አንድ ሚሊዮን ደግሞ ሞተዋል። ተቃውሞ በትግራይና ኤርትራ ክልሎች ተስፋፋ። በ (1989) እ. ኤ. አ. ሕዝባዊ ወያኔ ሓርነት ትግራይ ከሌሎች እንቅስቃሴዎች ጋር በመቀናጀት የኢትዮጵያ ሕዝቦች አብዮታዊ ዲሞክራሲያዊ ግንባርን መሠረተ። የሶቪየት ሕብረትም ለኢትዮጵያ የምታደርገውን ድጋፍ መቀነስ ጀመረች። የኢኮኖሚ ችግሮች ተከሰቱ እንዲሁም የኢትዮጵያ የመከላከያ ሰራዊት ተዳከመ። በሜይ (1991) እ. ኤ. አ. የኢ. ህ. አ. ዴ. ግ. ጦር ወደ አዲስ አበባ አመራ። የመንግስት ኃይሎች ምንም አይነት የውጭ እርዳታ ስላላገኙ የኢ.ህ.አ.ዴ.ግ.ን ጥቃቶች መቋቋም አልቻሉም። መንግስቱ ኃይለ ማርያም ወደ ዚምባብዌ ሄደው እስከ ዛሬ ድረስ በዛችው ሀገር ይኖራሉ። ኢ.ህ.አ.ዴ.ግ. ፯ አባላት ያሉት የሽግግር መንግሥት መሠረተ። በጁን (1992) እ. ኤ. አ. የኦሮሞ ነጻነት ግንባር እንዲሁም በማርች (1993) እ. ኤ. አ. የደቡብ ኢትዮጵያ ሕዝቦች ዴሞክራሲያዊ ኅብረት የሽግግር መንግሥቱን ለቀው ወጡ። በ (1994) እ. ኤ. አ. ሁለት የሕግ አውጪ ምክር ቤቶችንና የፍትሕ ስርዓትን የሚደነግግ አዲስ ሕገ መንግሥት ተፃፈ። የመጀመሪያው ምርጫ በሜይ (1995) እ.ኤ.አ. ተካሄደ። አቶ መለስ ዜናዊ ጠቅላይ ሚኒስትር እንዲሁም ዶ/ር ነጋሶ ጊዳዳ ፕሬዝዳንት ሆነው ተመረጡ። በቅርብ ጊዜ በየተባበሩት መንግሥታት ውሳኔ ኢትዮጵያና ኤርትራ በፌደሬሽን ተዋህደው ነበር። በ (1993) እ.ኤ.አ. በተካሄደውና የተባበሩት መንግሥታት በታዘበው ሕዝበ ድምፅ በወቅቱ ስልጣንን በጠመንጃ አፈሙዝ የያዙትና የኤርትራን መገንጠል በሚፈልጉት በህውአትና ህዝባዊ ወያኔ ሃርነት ትግራይ አማካይነት ለኤርትራ ህዝብ ‹ባርነት› ወይንስ ‹ነፃነት› ተብሎ እንዲመርጡ ተገደው ማንም ባርነትን የሚመርጥ የለምና ነፃነትን መረጡ ተባሎ በረሃ ገብተው ሲታገሉለት የነበረውን አላማ ስልጣናቸውን በመጠቀም አስፈፅመው ከ ከመቶ በላይ የሚሆነው የኤርትራ ሕዝብና በውጭ ሀገር የነበሩ ኤርትራውያን ከኢትዮጵያ መገንጠልን መርጠዋል። በሜይ ፣ (1993) እ. ኤ. አ. ኤርትራ ከኢትዮጵያ ነፃነቷን አወጀች። በሜይ (1998) እ. ኤ. አ. የድንበር ውዝግብ እስከ ጁን (2000) እ. ኤ. አ. ወደ ቀጠለው የኢትዮ-ኤርትራ ጦርነት አምርቶአል። ይህ ጦርነት የኢትዮጵያ ኢኮኖሚን ጎድቶአል። በሜይ ፣ (2005) እ.ኤ.አ. አጠቃላይ ምርጫ ቢካሄድም ተቃዋሚዎች ማጭበርበር እንደነበረ ወንጅለዋል። በአጠቃላይ የተቃዋሚ ፓርቲዎች ከ (200) በላይ የፓርላማ መቀመጫዎችን አሸንፈዋል። ግን አንዳንድ የቅንጅት ለአንድነትና ለዴሞክራሲ ፓርቲ አባሎች ከምርጫው በኋላ ከነበረው ረብሻ ጋር በተያያዘ ታስረው ነበር። በአሁኑ ጊዜ ያለው የፖለቲካ ስርአት በብሄር ላይ የተመሰረተ ፌደራላዊ ስርአት ነው፡፡ መልክዓ-ምድር ኢትዮጵያ በሰሜን ምስራቅ አፍሪካ ከ 3-14 ዲግሪ ሰሜን እና ከ 33-48 ዲግሪ ምሥራቅ የምትገኝ አገር ስትሆን የቆዳ ስፋቱዋም 1,127,127 ካሬ ኪ.ሜ. ነው። በሰሜን ከኤርትራ በምዕራብ ከሱዳንና ደቡብ ሱዳን በደቡብ ከኬኒያ እንዲሁም በምሥራቅ ከጅቡቲ እና ከሶማሊያ ጋር ትዋሰናለች። የኢትዮጵያ አብዛኛው ግዛት በተራሮች እና አንባዎች የተሞላ ሲሆን ታላቁ የምሥራቅ አፍሪካ ስምጥ ሸለቆ እነዚህኑ ከፍተኛ ቦታዎች ከሰሜን ምሥራቅ ወደ ደቡብ ምዕራብ በመጋደም ለሁለት ይከፍላቸዋል። በስምጥ ሸለቆው ዙሪያም በረሃማ የሆኑ ዝቅተኛ ቦታዎች ይገኛሉ። ይሄን መሰሉ የመልክዓ-ምድር ልዩነት አገሪቷ የተለያዩ የአየር ንብረት የአፈር የዕፅዋት እና የሕዝብ አሰፋፈር ገጽታዎች እንዲኖሯት አስችሏታል። በከፍታና በመልክዓ-ምድራዊ አቀማመጥ የተነሣ በኢትዮጵያ ውስጥ ሦስት ዓይነት የአየር-፡ ንብረት ክልሎች ይገኛሉ። እነሱም፦ ደጋ ከፍታቸው ከባሕር ጠለል 2400 ሜትር የሚጀምር እና የሙቀት መጠናቸው ከ 16 ዲግሪ ሴ. ግ. የማይበልጥ ወይናደጋ ከፍታቸው ከባሐር ጠለል ከ 1500 እስከ 2400 ሜትር ሙቀታቸውም ከ 16 ዲግሪ ሴ. ግ. እስከ 30 ዲግሪ ሴ. ግ. የሚደርስ እና ቆላ ከባህር ጠለል በታች ጀምሮ እስከ 1500 ሜትር ከፍታ ያላቸው የሙቀት መጠናቸውም ከ 30 ዲግሪ ሴ. ግ. እስከ 50 ዲግሪ ሴ. ግ. የሚደርስ አካባቢዎች ናቸው። ዋናው የዝናብ ወቅት ከሰኔ አጋማሽ እስከ መስከረም አጋማሽ ሲሆን ከሱ ቀደም ብሎ አልፎ አልፎ የሚጥል የበልግ ዝናብ በየካቲት እና በመጋቢት ይከሰታል። የተቀሩት ወራት በአብዛኛው ደረቅ ናቸው። አስተዳደራዊ ክልሎች ከ (1996) እ.ኤ.አ. በፊት ኢትዮጵያ በ ክልሎች ተከፍላ ነበር። በአሁኑ ወቅት በኢትዮጽያ ውስጥ አስተዳደራዊ ክልሎች ይገኛሉ። አወቃቀራቸውም በህገ-መንግስቱ በተደነገገው መሰረት «በህዝብ አሰፋፈር ቋንቋ ማንነት እና ፈቃድ ላይ» ተመስርቶ ሲሆን ክልሎቹም፦ 1. የትግራይ ክልል 2. የአፋር ክልል 3. የአማራ ክልል 4. የኦሮሚያ ክልል 5. የሶማሌ ክልል 6. የቤንሻንጉል-ጉምዝ ክልል 7. የደቡብ ብሔሮች ብሔረሰቦችና ሕዝቦች ክልል 8. የጋምቤላ ሕዝቦች ክልል 9. የሐረሪ ሕዝብ ክልል 10. የሲዳማ ሕዝቦች ክልል 11. ደቡብ ምዕራብ ኢትዮጵያ ክልል ሲሆኑ በተጨማሪም 12. አዲስ አበባ እና 13. ድሬዳዋ እራሳቸውን የቻሉ የአስተዳደር አካባቢዎች ሆነው ተዋቅረዋል። ዋና ሰሪ ምዕራፍ ሰሎሞን አስተደዳራዊ ክልሎች ሕዝብ የኢትዮጵያ ሕዘብ ቁጥር ከ (100000000) በላይ ሲሆን እንዲሁም ከ (80) በላይ የሚሆኑ ብሔረሰቦች የሚገኙባት «የብሄረሰቦች ሙዚየም» ልትሰኝ የቻለች ሀገር ነች። ትልልቆቹ ብሄረሰቦች የአማራ እና የኦሮሞ የትግራይ እንደሁም የሶማሌ ሲሆኑ እነዚሁ ብሄረሰቦች ከጠቅላላው የሀገሪቷ ሕዝብ ቁጥር ከ 3/4ኛ በላይ የሚሆነውን ይይዛሉ። በሃይማኖት በኩልም ሁለቱ ትልልቅ ሃይማኖቶች ክርስትና እና እስልምና በስፋት የሚስተዋልባት አገር ናት። የክርስትና እምነት ተከታዮች ከ 55%-60 እስልምና ከ35% እሰከ 40% እንዲሁም የፕሮቴስታንት እምነት ተከታዮች ወደ 5%-8% የሚሆነውን ይይዛሉ። ቋንቋዎች በኢትዮጵያ ውስጥ ከ በላይ ብሔር ብሔረሰቦች የሚኖሩ ሲሆን በቋንቋም በኩል ከ በላይ የሚሆኑ ቋንቋዎች የሚነገሩባት ሀገር ናት። በአሁኑ ወቅት በአብዛኛው ኢትዮጵያውያን የሚነገሩት ቋንቋዎች አማርኛ እና ኦሮምኛ ሲሆኑ አማርኛ በተለያዩ የሀገሪቱ ክፍል ያሉ ነዋሪዎች የመማሪያ የመገበያያ እንዲሁም የስራ ቋንቋ ሆኖ የቆየ በመሆኑ በአሁኑ ወቅት የስራ ቋንቋ ነው። በኢትዮጵያ ውስጥ የሚነገሩት ቋንቋዎች አፍሮ-ኤስያዊ እና ናይሎ ሳህራዊ በሚባሉ ሁለት ዋና የቋንቋ ክፍሎች ሊካተቱ ይችላሉ። በአፍሮ-ኤስያዊ የቋንቋ ቤተሰብ ውስጥም ኩሻዊ፣ ኦሞአዊ እና ሴማዊ የሚባሉ ንዑስ ክፍሎች አሉ። ኩሻዊ ከሚባሉት ቋንቋዎች ዋና ዋናዎቹ አፋን ኦሮሞ ሶማልኛ አፋርኛ ሲዳምኛ ሃዲያኛ ፣ቀቤንኛ እና ከምባትኛ ሲሆኑ ከአባይ-ሰሃራዊ የቋንቋ ምድብ የሚካተቱት በርታኛ ኩናማኛ ጉሙዝኛ ሙርሲኛ እና የመሳሰሉት ናቸው። እንደ ወላይትኛ [[ጋሞኛ]፣ ጎፍኛ ከፋኛ ሃመርኛ የመሳሰሉት የኦሞአዊ ቋንቋ ዘሮች ሲሆኑ አማርኛ ትግርኛ ጉራጊኛ ስልጢኛ ሀደሪኛ፣ አርጎብኛ፣ ጎፍኛ እና መሰል ቋንቋዎች ከሴማዊ ቋንቋዎች ይመደባሉ። ዘጋቢ በአወል ሙሀመድ ደራ ፊደል የሴሚቲክ ምንጭ ያላቸው እንደ ትግርኛና አማርኛ ያሉት ቋንቋዎች የራሱ የሆነ የተለየ የፊደል ስርአት ያላቸው ሲሆን ይህም ኢትዮጵያን ከአፍሪቃ ብቸኛዋ ባለ ጥንት ፊደል ሀገር ያደርጋታል። እነኚህ የሴሚቲክ ምንጭ ያላችው ቋንቋዎች ግዕዝ የተባለ በአሁኑ ወቅት ከቤተክርስትያን ውጭ ለዕለት ተዕለት ግልጋሎት ላይ የማይውል ግንድ ዘር አላቸው። በኣሁኑ ጊዜ ግዕዝ በዩኒኮድ ዕውቅና ያገኙትን የቢለን፣ ቤንች፣ ምኢን፣ ሙርሲ፣ ሱሪ፣ ትግረ፣ ትግርኛ፣ ኣገው፣ ኣውንጂ፣ ኦሮሚፋ፣ ዓማርኛ፣ ዲዚ፣ ዳውሮ፣ ጉሙዝ፣ ጉራጌ፣ ጋሞ ጎፋ እና ግዕዝ ቋንቋዎች የሚጋሯቸውን ቀለሞችና ሌሎች ያጠቃልላል። በፊደሉ ከሚጠቀሙ ቋንቋዎች መካከል ሓረሪ ኣንዱ ነው። መጽሓፍ ቅዱስ ሙሉዉን ወይም በከፊል ከ፲፭፻፮ ዓ.ም. ጀምሮ በግዕዝ ቀለሞች በማተሚያ ቤቶች ከታተሙባቸው ቋንቋዎች መካከል ሃዲያ፣ ሲዳሞ፣ ከምባታ፣ ኦሮሞ፣ ወላይታ እና ጌዴኦ ይገኙበታል። (ደግሞ ኣበራ ሞላ ይዩ።) በእጅ ጽሑፍና ማተሚያ ቤቶች ብቻ ይቀርብ የነበረው የግዕዝ ፊደል በ፲፱፻፹ ገደማ ኮምፕዩተራይዝድ ስለሆነ ኣጠቃቀሙ ወደ ኮምፕዩተር ዞሯል። ከእዚያም ወዲህ ፊደሉ የዩኒኮድ የዓለም ፊደላት መደብ ውስጥ ስለገባ እያንዳንዱ ቀለም የእራሱ ስፍራ ኣለው። ይህ የኣማርኛ ውክፔድያ ድረገጽም የቀረበው በእዚሁ ፊደል ነው። ከቅርብ ጊዜ ወዲህም ፊደሉን በእጅ ስልክ መጠቀም ተችሏል። ለፊደሉ ኣጠቃቀም ኣስፈላጊ ሆነው የተፈጠሩ ኣዳዲስ የቴክኖሎጂ ዘዴዎችም የዩናይትድ እስቴትስ የባለቤትነት መታወቂያ ወይንም ፓተንት ማግኘት ጀምረዋል። ባህል እና ሃይማኖት የውጭ መያያዣዎች

52302

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8D%E1%8B%91%E1%88%8D%20%E1%8D%8A%E1%88%8A%E1%8D%95%20%E1%8B%A8%E1%8A%A4%E1%8B%B5%E1%8A%95%E1%89%A0%E1%88%AD%E1%8C%8D%20%E1%88%98%E1%88%B5%E1%8D%8D%E1%8A%95

ልዑል ፊሊፕ የኤድንበርግ መስፍን

ልዑል ፊልጶስ፣ የኤዲንብራ መስፍን (የግሪክ እና የዴንማርክ ልዑል ፊሊፕ፣ በኋላ ፊሊፕ ተራራተን፣ ሰኔ 10 ቀን 1921 9 ኤፕሪል 2021) የንግሥት ኤልዛቤት ባል ነበር። እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. ፊልጶስ የተወለደው በግሪክ, በግሪክ እና በዴንማርክ ንጉሣዊ ቤተሰቦች ውስጥ ነው; የአስራ ስምንት ወር ልጅ እያለ ቤተሰቡ ከሀገር ተሰደደ። በፈረንሳይ፣ በጀርመን እና በዩናይትድ ኪንግደም ከተማሩ በኋላ በ18 አመቱ በ1939 ሮያል ባህር ኃይልን ተቀላቀለ። በጁላይ 1939፣ ከ13 ዓመቷ ልዕልት ኤልዛቤት፣ ከታላቂቱ ሴት ልጅ እና ከንጉሥ ጆርጅ ስድስተኛ ወራሽ ጋር መጻጻፍ ጀመረ። ፊሊፕ ለመጀመሪያ ጊዜ የተገናኘችው በ1934 ነው። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት በብሪቲሽ ሜዲትራኒያን እና ፓሲፊክ መርከቦች ውስጥ በልዩነት አገልግሏል። በ1946 የበጋ ወቅት ንጉሱ ኤልዛቤትን እንዲያገባ ፊልጶስን ፈቀደለት። እ.ኤ.አ. በጁላይ 1947 የተሳትፎ መሆናቸው ይፋ ከመደረጉ በፊት ፊሊፕ የግሪክ እና የዴንማርክ ንጉሣዊ ሥዕሎችን እና ዘይቤዎችን ትቶ የብሪታንያ ርዕሰ ጉዳይ ሆነ እና የእናቱን አያቶቹን ስም ተቀበለ። እ.ኤ.አ. ህዳር 20 ቀን 1947 ኤልዛቤትን አገባ። ከሠርጋቸው በፊት በነበረው ቀን ንጉሱ ፊልጶስን የንጉሣዊ ልዕልና ሥልጣናቸውን ሰጡት። በሠርጋቸው ቀን፣ በተጨማሪ የኤድንበርግ መስፍን፣ የሜሪዮኔት አርል እና ባሮን ግሪንዊች ተፈጠረ። ኤልዛቤት በ1952 ዙፋን ስትይዝ ፊሊፕ የወታደራዊ አገልግሎትን ትቶ የአዛዥነት ማዕረግ ደርሶ ነበር። በ 1957 የእንግሊዝ ልዑል ተፈጠረ. ፊልጶስ ከኤልዛቤት ጋር አራት ልጆች ነበሩት: ቻርለስ, የዌልስ ልዑል; አን, ልዕልት ሮያል; የዮርክ መስፍን አንድሪው; እና ልዑል ኤድዋርድ፣ የቬሴክስ አርል እ.ኤ.አ. የአያት ስም መጠሪያ ስም ባላቸው የንጉሣዊ ቤተሰብ አባላትም ጥቅም ላይ ውሏል። የስፖርት አድናቂው ፊሊፕ የፈረስ ግልቢያን የሠረገላ መንዳት ክስተት እንዲያዳብር ረድቷል። እሱ ጠባቂ፣ ፕሬዝዳንት ወይም ከ780 በላይ ድርጅቶች አባል ነበር፣ የአለም አቀፍ ፈንድ ፎር ተፈጥሮን ጨምሮ፣ እና ከ14 እስከ 24 አመት ለሆኑ ሰዎች የሚሰጠውን የወጣቶች ሽልማት ፕሮግራም የ ሊቀመንበር ሆነው አገልግለዋል። የብሪታንያ ንጉሣዊ ቤተሰብ ወንድ አባል። እ.ኤ.አ. ኦገስት 2 2017 በ96 ዓመቱ 22,219 ብቸኛ ተሳትፎዎችን እና 5,493 ንግግሮችን በማጠናቀቅ ከንጉሣዊ ሥልጣኑ ጡረታ ወጣ። ፊልጶስ 100ኛ ልደቱ ሁለት ወራት ሲቀረው በ9 ኤፕሪል 2021 ሞተ። የመጀመሪያ ህይወት እና ትምህርት ልዑል ፊሊጶስ ግሪክ ፣ ሮማንኛ ፊሊፖስ የግሪክ እና የዴንማርክ ተወላጅ በ ሞን ሬፖስ በግሪክ ደሴት ኮርፉ ቪላ ሰኔ 10 ቀን 1921 በመመገቢያ ክፍል ጠረጴዛ ላይ ተወለደ እሱ አንድ ልጅ እና አምስተኛ እና የመጨረሻ ነበር። የግሪክ እና የዴንማርክ ልዑል አንድሪው ልጅ እና የባተንበርግ ልዕልት አሊስ። የዴንማርክ ገዥው ቤት የግሉክስበርግ ቤት አባል እሱ ከግሪክ ንጉሥ ጆርጅ 1 እና ከዴንማርክ ንጉሥ ክርስቲያን ዘጠነኛ በመወለዱ የግሪክ እና የዴንማርክ ልዑል ነበር ከልደቱ ጀምሮ በሁለቱም ዙፋኖች ተከታትሎ ነበር። የፊልጶስ አራት ታላላቅ እህቶች ማርጋሪታ፣ ቴዎዶራ፣ ሴሲሊ እና ሶፊ ነበሩ። በኮርፉ አሮጌው ምሽግ በሚገኘው የቅዱስ ጊዮርጊስ ቤተ ክርስቲያን በግሪክ ኦርቶዶክስ ሥርዓት ተጠመቀ። ወላጆቹ የግሪክዋ አያቱ ንግስት ኦልጋ፣ የአጎቱ ልጅ የግሪክ ልዑል ጆርጅ፣ አጎቱ ሎርድ ሉዊስ ማውንባተን እና የኮርፉ ከንቲባ አሌክሳንድሮስ ኮኮቶስ ነበሩ። ፊሊፕ ከተወለደ ብዙም ሳይቆይ የእናቱ አያቱ ልዑል ሉዊስ የባተንበርግ፣ በወቅቱ ሉዊስ ማውንባተን በመባል የሚታወቁት፣ የሚሊፎርድ ሄቨን ማርከስ፣ በለንደን አረፉ። ሉዊስ በእንግሊዝ የዜግነት ተወላጅ ሲሆን በሮያል ባህር ኃይል ውስጥ ከሰራ በኋላ የጀርመን ማዕረጎቹን ትቶ በእንግሊዝ ፀረ-ጀርመን ስሜት የተነሳ በአንደኛው የዓለም ጦርነት ወቅት ስሪት ስሙን የተቀበለ። ለአያቱ የመታሰቢያ አገልግሎት ለንደንን ከጎበኘ በኋላ ፊሊፕ እና እናቱ ወደ ግሪክ ተመለሱ፣ ልዑል አንድሪው በግሪኮ-ቱርክ ጦርነት ውስጥ የገባውን የግሪክ ጦር ክፍል ለማዘዝ በቆዩበት ቦታ ነበር። ግሪክ በጦርነቱ ከፍተኛ ኪሳራ ደርሶባታል፣ ቱርኮችም ብዙ ትርፍ አግኝተዋል። የፊሊፕ አጎት እና የግሪክ ዘፋኝ ሃይል ከፍተኛ አዛዥ ንጉስ ቆስጠንጢኖስ 1ኛ ለሽንፈቱ ተጠያቂ ነበር እና በሴፕቴምበር 27 ቀን 1922 ከስልጣን ለመልቀቅ ተገደደ። አዲሱ ወታደራዊ መንግስት ልዑል እንድርያስን ከሌሎች ጋር አሰረ። የሰራዊቱ አዛዥ ጄኔራል ጆርጂዮስ ሃቲያኔስቲስ እና አምስት ከፍተኛ ፖለቲከኞች በስድስቱ ችሎት ተይዘው ተጠርጥረው ተገድለዋል። የልዑል አንድሪው ህይወትም አደጋ ላይ ነው ተብሎ ይታመን ነበር፣ እና ልዕልት አሊስ በክትትል ውስጥ ነበረች። በመጨረሻም፣ በታህሳስ ወር፣ አብዮታዊ ፍርድ ቤት ልዑል አንድሪውን ከግሪክ በሕይወት ዘመናቸው አባረረው። የብሪታንያ የባህር ኃይል መርከብ ኤች ኤም ኤስ ካሊፕሶ የአንድሪው ቤተሰብን አፈናቅሏል፣ ፊሊፕ በፍራፍሬ ሣጥን ውስጥ ተወስዷል። የፊልጶስ ቤተሰቦች ወደ ፈረንሳይ ሄዱ፣ እዚያም በፓሪስ ሴንት ክላውድ አካባቢ መኖር የጀመሩት ከሀብታም አክስቱ፣ የግሪክ እና የዴንማርክ ልዕልት ጆርጅ በሰጣቸው ቤት ነው። እ.ኤ.አ. በ 1930 ፊሊፕ ወደ ዩናይትድ ኪንግደም ተልኳል ከእናቱ አያቱ ቪክቶሪያ ማውንባተን ዶዋገር ማርሺዮነስ ከሚልፎርድ ሃቨን በኬንሲንግተን ቤተመንግስት እና አጎቱ ጆርጅ ማውንባተን ሚልፎርድ ሃቨን 2 ኛ ማርከስ በሊንደን ማኖር በብሬይ በርክሻየር። በሚቀጥሉት ሶስት አመታት አራቱ እህቶቹ የጀርመን መኳንንት አግብተው ወደ ጀርመን ሄዱ እናቱ ስኪዞፈሪንያ ታውቃለች እና ጥገኝነት ውስጥ ገባች እና አባቱ በሞንቴ ካርሎ መኖር ጀመረ። ፊልጶስ በልጅነቱ ቀሪ ጊዜ ከእናቱ ጋር ብዙም ግንኙነት አልነበረውም። እ.ኤ.አ. በ 1937 እህቱ ሴሲሊ ባለቤቷ ጆርጅ ዶናቱስ የዘር ውርስ ግራንድ መስፍን ሁለት ታናናሽ ልጆቿ ሉድቪግ እና አሌክሳንደር አራስ ልጇ እና አማቷ የሶልምስ-ሆሄንሶልምስ-ሊች አማቷ ልዕልት ኤሌኖሬ ተገድለዋል በ ላይ የአየር አደጋ; በወቅቱ የ16 ዓመቱ ፊሊፕ በዳርምስታድት የቀብር ሥነ ሥርዓት ላይ ተገኝቷል። ሴሲሊ እና ባለቤቷ የናዚ ፓርቲ አባላት ነበሩ። በሚቀጥለው ዓመት አጎቱ እና አሳዳጊው ሎርድ ሚልፎርድ ሄቨን በአጥንት መቅኒ ካንሰር ሞቱ። የሚልፎርድ ሄቨን ታናሽ ወንድም ሎርድ ሉዊስ ለቀሪው የወጣትነት ጊዜ ፊልጶስን የወላጅነት ሃላፊነት ወሰደ። ፊልጶስ ገና ሕፃን ሳለ ግሪክን ስለተወ፣ ግሪክኛ አልተናገረም። እ.ኤ.አ. በ 1992 "በተወሰነ መጠን ሊረዳው እንደሚችል" ተናግሯል. ፊሊፕ ራሱን እንደ ዴንማርክ እንደሚያስብ ተናግሯል፣ ቤተሰቡም እንግሊዝኛ፣ ፈረንሳይኛ እና ጀርመንኛ ይናገሩ ነበር። ፊልጶስ ያደገው እንደ ግሪክ ኦርቶዶክስ ክርስቲያን ነው። በአሥራዎቹ ዕድሜ ውስጥ እያለ በጀርመን ፕሮቴስታንት እምነት ውስጥ ይሳተፍ ነበር. በወጣትነቱ በውበቱ የሚታወቀው ፊሊፕ ኦስላ ቤኒንን ጨምሮ ከበርካታ ሴቶች ጋር ተቆራኝቷል። ፊሊፕ ለመጀመሪያ ጊዜ የተማረው በፓሪስ በዶናልድ ማክጃኔት የሚተዳደረው በተባለ የአሜሪካ ትምህርት ቤት ሲሆን ፊልጶስን “ሁሉንም ብልህ ሰው የሚያውቅ፣ ግን ሁልጊዜ በሚያስደንቅ ሁኔታ ጨዋ” ሲል ገልጿል። እ.ኤ.አ. በ1930 እንግሊዝ ከገቡ በኋላ በ ትምህርት ቤት ገብተዋል። እ.ኤ.አ. በ 1933 በጀርመን ወደሚገኘው ሹል ሽሎስ ሳሌም ተላከ “የትምህርት ቤት ክፍያን የመቆጠብ ጥቅማጥቅም” ነበረው ምክንያቱም የወንድሙ ወንድም በርትሆልድ የባደን ማርግሬብ ቤተሰብ ንብረት ነው። በጀርመን የናዚዝም መነሳት፣ የሳሌም አይሁዳዊ መስራች ኩርት ሀን ስደትን ሸሽቶ ጎርደንስቶውን ትምህርት ቤትን በስኮትላንድ አቋቋመ። የባህር ኃይል እና የጦርነት ጊዜ አገልግሎት እ.ኤ.አ. በ1939 መጀመሪያ ላይ ጎርደንስቶዩንን ከለቀቀ በኋላ ፊሊፕ በሮያል ባህር ኃይል ኮሌጅ ዳርትማውዝ የካዴትነት ትምህርቱን አጠናቀቀ ከዚያም ወደ ግሪክ ተመልሶ ከእናቱ ጋር በ 1939 አጋማሽ ላይ ለአንድ ወር ያህል በአቴንስ ኖረ በግሪኩ ንጉስ ጆርጅ (የመጀመሪያው የአጎቱ ልጅ) ትእዛዝ በመስከረም ወር ወደ ብሪታንያ ተመልሶ ለሮያል ባህር ኃይል ስልጠና ቀጠለ። በኮርስ ምርጥ ካዴት ሆኖ በሚቀጥለው አመት ከዳርትማውዝ ተመርቋል። በሁለተኛው የዓለም ጦርነት ወቅት፣ በእንግሊዝ ጦር ውስጥ ማገልገሉን ቀጠለ፣ ሁለቱ አማቹ፣ የሄሴው ልዑል ክሪስቶፍ እና በርትሆልድ፣ የባደን ማርግሬብ፣ በጀርመን ተቃራኒ ወገን ተዋጉ። ፊሊፕ በጃንዋሪ 1940 የመሃል አዛዥ ሆኖ ተሾመ። በህንድ ውቅያኖስ ውስጥ ያሉትን የአውስትራሊያ ኤክስፕዲሽን ሃይል ኮንቮይዎችን በመጠበቅ፣ በኤችኤምኤስ ኬንት፣ በኤችኤምኤስ ሽሮፕሻየር እና በብሪቲሽ ሴሎን ላይ ለአራት ወራት ያህል በውጊያ መርከብ ኤችኤምኤስ ራሚሊዎች ላይ አሳልፏል። በጥቅምት 1940 በጣሊያን ግሪክን ከወረረ በኋላ ከህንድ ውቅያኖስ ወደ ጦርነቱ መርከብ ኤችኤምኤስ ቫሊያንት በሜዲትራኒያን ባህር መርከብ ተዛወረ። እ.ኤ.አ. ከሌሎች ተሳትፎዎች መካከል፣ በቀርጤስ ጦርነት ውስጥ የተሳተፈ ሲሆን በኬፕ ማታፓን ጦርነት ወቅት ለአገልግሎቱ በተላከው መልእክት ተጠቅሷል፣ በዚህ ጊዜ የጦር መርከብ መፈለጊያ መብራቶችን ይቆጣጠር ነበር። የግሪክ ጦርነት መስቀልም ተሸልሟል። ሰኔ 1942 በብሪታንያ ምስራቃዊ የባህር ጠረፍ ላይ በኮንቮይ አጃቢ ተግባራት ላይ ለተሳተፈው አጥፊው ኤች ኤም ኤስ ዋላስ ተሾመ እንዲሁም የሲሲሊ ህብረት ወረራ የሌተናነት እድገት በጁላይ 16 1942 ተከተለ። በዚሁ አመት በጥቅምት ወር በሮያል ባህር ሃይል ውስጥ ከታናሽ የመጀመሪያ ሌተናንት አንዱ የሆነው 21 አመቱ የኤችኤምኤስ ዋላስ የመጀመሪያ ምክትል አለቃ ሆነ። በሲሲሊ ወረራ ወቅት፣ በጁላይ 1943፣ የዋላስ ሁለተኛ አዛዥ ሆኖ፣ መርከቧን ከምሽት የቦምብ ጥቃት አዳነ። ቦምብ አጥፊዎችን በተሳካ ሁኔታ እንዲዘናጉ በማድረግ መርከቧ ሳታውቀው እንድትንሸራተት የሚያስችለውን የጭስ ተንሳፋፊ ቦይ ለመክፈት እቅድ ነድፎ ነበር። እ.ኤ.አ. በ 1944 ወደ አዲሱ አጥፊ ኤችኤምኤስ ዌልፕ ተዛወረ እዚያም በ 27 ኛው አጥፊ ፍሎቲላ ውስጥ ከብሪቲሽ ፓሲፊክ መርከቦች ጋር አገልግሎት ተመለከተ የጃፓን እጅ የመስጠት መሳሪያ ሲፈረም በቶኪዮ ቤይ ተገኝቶ ነበር። ፊሊፕ በጃንዋሪ 1946 ወደ ዩናይትድ ኪንግደም ተመለሰ እና በ ኤችኤምኤስ ሮያል አርተር በኮርሻም ዊልትሻየር የፔቲ መኮንኖች ትምህርት ቤት አስተማሪ ሆኖ ተለጠፈ። ጋብቻ በ1939 ንጉስ ጆርጅ ስድስተኛ እና ንግስት ኤልዛቤት በዳርትማውዝ የሮያል የባህር ኃይል ኮሌጅ ጎብኝተዋል። በጉብኝቱ ወቅት ንግሥቲቱ እና ሎርድ ማውንባተን የወንድሙን ልጅ ፊሊፕን ጠየቁት የንጉሱን ሁለት ሴት ልጆች ኤሊዛቤት እና ማርጋሬትን በንግሥት ቪክቶሪያ በኩል የፊልጶስ ሦስተኛ የአጎት ልጆች የነበሩትን እና ሁለተኛ የአጎት ልጆች በአንድ ወቅት በዴንማርክ ንጉሥ ክርስቲያን በኩል ተወግደዋል። ኤልዛቤት ፊልጶስን አፈቅራታለች፣ እና በ13 ዓመቷ ደብዳቤ መለዋወጥ ጀመሩ። በመጨረሻ፣ በ1946 የበጋ ወቅት፣ ፊሊፕ የሴት ልጁን እጅ እንዲያገባ ንጉሱን ጠየቀ። ማንኛውም መደበኛ ተሳትፎ በሚቀጥለው ኤፕሪል እስከ ኤልሳቤጥ 21ኛ ልደት ድረስ እንዲዘገይ እስካልሆነ ድረስ ንጉሱ ጥያቄውን ተቀብለዋል። በማርች 1947 ፊሊፕ የግሪክ እና የዴንማርክ ንጉሣዊ ማዕረጎችን ትቶ ነበር፣ ከእናቱ ቤተሰብ የሚለውን ስም ተቀበለ እና የብሪታንያ ርዕሰ ጉዳይ ሆነ። ተሳትፎው በጁላይ 10 ቀን 1947 ለህዝብ ይፋ ሆነ። ፊልጶስ "ሁልጊዜ ራሱን እንደ አንግሊካን ይቆጥር የነበረ" ቢመስልም እና በእንግሊዝ ውስጥ ከክፍል ጓደኞቹ እና ከግንኙነቱ ጋር የአንግሊካን አገልግሎትን እና በንጉሣዊ የባህር ኃይል ዘመናቸው ሁሉ ቢሳተፍም በግሪክ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን ተጠምቋል። የካንተርበሪ ሊቀ ጳጳስ ጂኦፍሪ ፊሸር በጥቅምት 1947 ያደረገውን የእንግሊዝ ቤተ ክርስቲያን በይፋ ተቀብሎ የፊልጶስን አቋም "ለመቆጣጠር" ፈለገ። ከሠርጉ አንድ ቀን በፊት ንጉሥ ጆርጅ ስድስተኛ የንጉሣዊውን ክብር ዘይቤ ለፊልጶስ ሰጠው እና በሠርጉ ማለዳ ህዳር 20 ቀን 1947 የኤድንበርግ መስፍን አርል ኦፍ ሜሪዮኔት እና የግሪንዊች ባሮን ግሪንዊች ተባለ። የለንደን ካውንቲ. ስለዚህ፣ በህዳር 19 እና 20 1947 መካከል የጋርተር ፈረሰኛ በመሆን፣ ያልተለመደ ዘይቤን ሌተናንት ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴን ሰር ፊሊፕ ማውንባትተንን ወልዷል እናም በህዳር 20 1947 በደብዳቤዎች የፈጠራ ባለቤትነት ላይ ተገልጿል ፊሊፕ እና ኤልዛቤት ጋብቻቸውን የፈጸሙት በዌስትሚኒስተር አቤይ በተዘጋጀ ሥነ ሥርዓት ሲሆን በቢቢሲ ሬድዮ ተቀርጾ በዓለም ዙሪያ ላሉ 200 ሚሊዮን ሰዎች ተላለፈ። ከጦርነቱ በኋላ በብሪታንያ ውስጥ የኤድንበርግ ጀርመናዊ ግንኙነት የፊልጶስ ሶስት እህትማማቾችን ጨምሮ ሁሉም የጀርመን መኳንንት ያገቡ የኤድንበርግ ዱክ ለሠርጉ መጋበዙ ተቀባይነት አልነበረውም። ከተጋቡ በኋላ የኤድንበርግ ዱክ እና ዱቼዝ በክላረንስ ሃውስ መኖር ጀመሩ። የመጀመሪያዎቹ ሁለቱ ልጆቻቸው የተወለዱት በ1952 ኤልዛቤት አባቷን በመተካት ንግሥና ከመውጣቷ በፊት ነው፡ ልዑል ቻርልስ በ1948 እና ልዕልት አን በ1950። ትዳራቸው ከማንኛውም የብሪታንያ ንጉሠ ነገሥት ረጅሙ ሲሆን ከ73 ዓመታት በላይ የዘለቀው በኤፕሪል 2021 ፊሊፕ እስከሞተበት ጊዜ ድረስ ነው። የአባቷ ደካማ ጤንነት ኤልዛቤት ፊልጶስ ማጨስን እንዲያቆም አጥብቃ ተናገረች፣ እሱም አደረገ፣ ቀዝቃዛ ቱርክ፣ በሠርጋቸው ቀን። ፊልጶስ ልክ እንደ ልጆቹ ቻርልስ እና አንድሪው እና ሌሎች የንጉሣዊ ቤተሰብ አባላት (ከመጀመሪያው የስኖዶን አርል በስተቀር) የበርማ ፊሊጶስ አርል ማውንባትተን ከተደረገው ከአጎቱ ሉዊስ ማውንባተን በፊት ከጌታዎች ቤት ጋር ተዋወቀ። የ1999 የጌቶች ቤት ህግን ተከትሎ የጌታ ምክር ቤት አባል መሆን አቆመ።በቤት ውስጥ ተናግሮ አያውቅም።ፊልጶስ ከጫጉላ ሽርሽር በኋላ በሞንባትተን ቤተሰብ ቤት ብሮድላንድስ፣ መጀመሪያ ላይ በአድሚራልቲ የዴስክ ስራ እና በኋላም በግሪንዊች የባህር ኃይል ሰራተኛ ኮሌጅ የሰራተኛ ኮርስ ወደ ባህር ሃይል ተመለሰ። ከ 1949 ጀምሮ, በሜዲትራኒያን ባህር ውስጥ የ 1 ኛው አጥፊ ፍሎቲላ መሪ መርከብ የአጥፊው ኤችኤምኤስ ቼክየርስ የመጀመሪያ አዛዥ ሆኖ ከተለጠፈ በኋላ በማልታ (በቪላ የሚኖር) ተቀምጦ ነበር። እ.ኤ.አ. ጁላይ 16 ቀን 1950 ወደ ሌተናንት አዛዥ ከፍ ብሏል እና የፍሪጌት ኤችኤምኤስ ማግፒ ትዕዛዝ ተሰጠው። ሰኔ 30 ቀን 1952 ፊሊፕ ወደ አዛዥነት ተሾመ ምንም እንኳን ንቁ የባህር ኃይል ህይወቱ በጁላይ 1951 ቢያበቃም ንጉሱ በጤና እክል ስላጋጠማቸው ልዕልት ኤልዛቤት እና የኤድንበርግ መስፍን ሁለቱም በህዳር 4 1951 በካናዳ የባህር ዳርቻ ጉብኝት ካደረጉ በኋላ ለፕራይቪ ካውንስል ተሹመዋል። በጥር 1952 መጨረሻ ላይ ፊሊፕ እና ሚስቱ የኮመንዌልዝ ህብረትን ለመጎብኘት ሄዱ። እ.ኤ.አ. የካቲት 6 ቀን 1952 በኬንያ ነበሩ የኤልዛቤት አባት ሲሞት እና ንግሥት ሆነች። በሳጋና ሎጅ ለኤልዛቤት ዜናውን የሰራው ፊሊፕ ነበር እና የንጉሣዊው ፓርቲ ወዲያውኑ ወደ ዩናይትድ ኪንግደም ተመለሰ። እ.ኤ.አ. በታህሳስ 5 ቀን 1952 ፊሊፕ የፍሪሜሶናዊነት ንጉሣዊ ድጋፍን ወግ እንደሚጠብቅ ግልፅ አድርጎ ለሟች ንጉስ የገባውን ቃል ኪዳን በማክበር በአምላኪው የባህር ኃይል ሎጅ ቁጥር 2612 ወደ ፍሪሜሶናዊነት ተጀመረ። ነገር ግን፣ በ1983 አንድ ጋዜጠኛ እንደጻፈው፣ ሁለቱም የፊሊፕ አጎት፣ ሎርድ ሙንተባተን እና ንግሥቲቱ እናት ስለ ፍሪሜሶናዊነት መጥፎ አመለካከት ነበራቸው። ፊሊፕ ከተነሳ በኋላ በድርጅቱ ውስጥ ምንም ተሳትፎ አልነበረውም. ምንም እንኳን የንግሥቲቱ አጋር ቢሆንም፣ ፊሊፕ በጊዜው የብሪቲሽ ፍሪሜሶናዊነት ግራንድ መምህር ተደርጎ ሊሆን ይችላል፣ የንግሥቲቱ ዘመድ፣ ኤድዋርድ፣ የኬንት መስፍን፣ ያንን ሚና በ1967 ወሰደ። የፊልጶስ ልጅ ልዑል ቻርልስ ፍሪሜሶናዊነትን ፈጽሞ አልተቀላቀለም። የንግስት ሚስት ኤልዛቤት ወደ ዙፋን መምጣቷ የንጉሣዊውን ቤት ስም ጥያቄ አስነስቷል፣ ምክንያቱም ኤልዛቤት በትዳር ጊዜ የፊልጶስን የመጨረሻ ስም ትወስድ ነበርና። የዱክ አጎት፣ የበርማው ኤርል ማውንባተን፣ የ ቤት የሚለውን ስም ደግፈዋል። ፊሊፕ ከባለ ሁለት ማዕረግ በኋላ የኤድንበርግ ቤትን ሀሳብ አቀረበ። የኤልዛቤት አያት ንግሥት ሜሪ ይህንን በሰማች ጊዜ የብሪታንያ ጠቅላይ ሚኒስትር ዊንስተን ቸርችልን አሳወቀቻቸው። በኋላም ንግሥቲቱ የንጉሣዊው መንግሥት የዊንሶር ቤት በመባል እንደሚታወቅ የሚገልጽ የንግሥና አዋጅ እንድታወጣ መከረች። ፊልጶስ "እኔ ደም አፍሳሽ አሜባ እንጂ ሌላ አይደለሁም:: እኔ ብቻ ነኝ በአገሪቱ ውስጥ ስሙን ለልጆቹ እንዳይሰጥ የተከለከልኩት" ሲል ተናገረ። እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. እንደ ሮያል ከፍተኛነት ወይም እንደ ልዕልት ወይም ልዕልት የተሰየመ። ምንም እንኳን ንግስቲቱ በእንደዚህ ዓይነት ለውጥ ላይ “በፍፁም ልቧን ያዘጋጀች” እና በአእምሮዋ ውስጥ የነበራት ቢመስልም የተከሰተው ልዑል አንድሪው (የካቲት 19) ከመወለዱ 11 ቀናት በፊት ነው እና ከሶስት ወር የረዘመ የደብዳቤ ልውውጥ በኋላ ነበር የሕገ መንግሥት ኤክስፐርት ኤድዋርድ ኢዊ (እንዲህ ያለ ለውጥ ከሌለ የንጉሣዊው ልጅ ይወለዳል ብሎ የተናገረው) እና የኢዊን ክርክር ለማስተባበል የሞከሩት ጠቅላይ ሚኒስትር ሃሮልድ ማክሚላን። ወደ ዙፋኑ ከወጣች በኋላ ንግሥቲቱ ዱክ በአጠገቧ “በሁሉም አጋጣሚዎች እና በሁሉም ስብሰባዎች ላይ በፓርላማ ሕግ ካልተደነገገው በስተቀር” “ቦታ የበላይነት እና ቀዳሚነት” እንዲኖራት ንግሥቲቱ አስታውቃለች። ይህ ማለት ዱክ ከልጁ የዌልስ ልዑል፣ ከብሪቲሽ ፓርላማ በይፋ ካልሆነ በቀር ቅድሚያ ሰጠው ማለት ነው። እንደ እውነቱ ከሆነ ግን ፓርላማው የገባው ንግስቲቱን ለዓመታዊው የፓርላማ መክፈቻ ንግሥት ሲያጅብ ብቻ ነበር፣ እዚያም በእግሩ ሄዶ ከጎኗ ተቀምጧል። ለዓመታት ከተወራው በተቃራኒ ንግሥቲቱ እና ዱክ የኤልዛቤት የግዛት ዘመን ፈተናዎች ቢገጥሟቸውም በትዳራቸው ጊዜ ሁሉ ጠንካራ ግንኙነት እንደነበራቸው በውስጥ አዋቂዎች ተነግሯል። ንግስቲቱ በ2012 የአልማዝ ኢዮቤልዩ በዓልን ምክንያት በማድረግ ባደረጉት ንግግር ልዑል ፊሊጶስን “የቋሚ ጥንካሬ እና መመሪያ” በማለት ጠቅሳዋለች።ልዑል ፊሊፕ የፓርላማ አበል (ከ 1990 ጀምሮ የ 359,000 የህዝብ ተግባራትን ለመፈጸም ኦፊሴላዊ ወጪዎችን ለማሟላት ያገለግላል. የጡረታ አበል በ 2011 ሉዓላዊ ግራንት ህግ መሰረት በንጉሣዊው ፋይናንስ ማሻሻያ ምንም አልተነካም. ጥቅም ላይ ያልዋለ ማንኛውም የአበል ክፍል ኦፊሴላዊ ወጪዎችን ለማሟላት ለግብር ተጠያቂ ነበር, በተግባር, ሙሉው አበል ለኦፊሴላዊ ተግባራቱ የገንዘብ ድጋፍ ይውል ነበር. ከንግሥቲቱ ጋር በመሆን፣ ፊሊፕ ባለቤቱን ሉዓላዊነት በሚያደርጋቸው አዳዲስ ተግባራቶች ውስጥ ደግፋለች፣ እንደ በተለያዩ አገሮች የፓርላማ መክፈቻ ንግግሮች፣ የግዛት ራት ግብዣዎች እና የውጭ ሀገር ጉብኝቶች ባሉ ሥነ ሥርዓቶች ላይ አብሯት ነበር። የዘውድ ኮሚሽነር ሊቀመንበር እንደመሆናቸው መጠን በክብረ በዓሉ ላይ የሚሳተፉትን ወታደሮች ጎብኝተው በሄሊኮፕተር በመብረር የመጀመሪያው የንጉሣዊው ቤተሰብ አባል ነበሩ። ፊልጶስ ራሱ የዘውድ አገልግሎት ላይ ዘውድ አልተጫነም ነገር ግን በኤልሳቤጥ ፊት ተንበርክካ እጆቿን ከዘራ ጋር በማያያዝ ‹የሕይወትና የአካል ጉዳተኛ ሰው› ለመሆን ማለላት።እ.ኤ.አ. በ1950ዎቹ መጀመሪያ ላይ አማቱ ልዕልት ማርጋሬት የተፋታችውን ትልቅ ሰው ፒተር ታውንሴንድ ለማግባት አስባ ነበር። ጋዜጠኞቹ ፊልጶስን በጨዋታው ላይ በጠላትነት የከሰሱት ሲሆን “ምንም ያደረግኩት ነገር የለም” ሲል መለሰ። ፊልጶስ ጣልቃ አልገባም, ከሌሎች ሰዎች ፍቅር ህይወት መራቅን መርጧል. በመጨረሻም ማርጋሬት እና ታውንሴንድ ተለያዩ። ለስድስት ወራት፣ ከ1953–1954፣ ፊሊፕ እና ኤልዛቤት የኮመንዌልዝ ህብረትን ጎብኝተዋል። ልክ እንደበፊቱ ጉብኝቶች, ልጆቹ በብሪታንያ ውስጥ ቀርተዋል.እ.ኤ.አ. በ 1956 ዱክ ከኩርት ሀን ጋር ለወጣቶች "ለራሳቸው እና ለማህበረሰባቸው የኃላፊነት ስሜት" ለመስጠት የ "ዱክ ኦፍ ኤድንበርግ ሽልማት" አቋቋሙ። በዚያው ዓመት የኮመንዌልዝ የጥናት ጉባኤዎችንም አቋቁሟል። እ.ኤ.አ. ከ1956 እስከ 1957 ፊሊፕ አዲስ በተቋቋመው ኤችኤምአይ ብሪታኒያ ተሳፍሮ አለምን ተዘዋውሮ በ1956 የበጋ ኦሎምፒክ በሜልበርን ከፍቶ አንታርክቲክን ጎብኝቶ የአንታርክቲክ ክበብን አቋርጦ የመጀመሪያው ንጉስ ሆነ። ንግስቲቱ እና ልጆቹ በእንግሊዝ ቆዩ። በጉዞው የመልስ ጨዋታ የፊልጶስ የግል ፀሃፊ ማይክ ፓርከር በሚስቱ ለፍቺ ከሰሱ። ልክ እንደ ፕሬስ አሁንም ፍቺን እንደ ቅሌት ገልጿል፣ እና በመጨረሻም ፓርከር ስራውን ለቋል። በኋላ ላይ ዱክ በጣም ደጋፊ እንደነበረች ተናግሯል እናም “ንግሥቲቱ በዚህ ጊዜ አስደናቂ ነበረች ፍቺን እንደ ሀዘን ትቆጥራለች እንደ ተንጠልጣይ ወንጀል አይደለም በአደባባይ የድጋፍ ትርኢት ንግስቲቱ ፓርከርን የሮያል ቪክቶሪያ ትዕዛዝ አዛዥ

46347

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B5%E1%8A%95%E1%89%A2%E1%89%B0%20%E1%8B%B3%E1%8A%95%E1%8A%A4%E1%88%8D

ትንቢተ ዳንኤል

ዳንኤል የሚለው ስም "ዳን" እና "ኤል" የሚሉት የሁለት ቃላት ጥምረት ሲሆን ትርጓሜውም እግዚአብሔር ፈራጄ ወይም ዳኛዬ ነው ማለት ነው፡፡ ዳንኤልና ሦስቱ ወዳጆቹ የአይሁዳውያን ማኅበረሰብ ክፍል የነበሩና ወደ ባቢሎን በምርኮ እንደ ተወሰዱ መጽሐፉ ያትታል (ዳን1)፡፡ ዳንኤል በባቢሎን በነበረበት ጊዜ ብልጣሶር የሚል ተጨማሪ ስም ነበረው፡፡ በባቢሎናውያን ቋንቋ ብልጣሶር ማለት "ሕይወቱን ጠብቀው" ማለት ነው፡፡ ነቢዩ ዳንኤል በይሁዳ አገር ከመሳፍንት ወይም ከንጉሣዊ ቤተሰብ የተወለደ፣ የባቢሎንና የፋርስ ሥልጣኔ እጅግ በጣም ባየለበትና ዓለም በእነዚህ ሥልጣኔዎች በተወረረችበት ጊዜ የኖረ ሰው ነው፡፡ ዳንኤል በወቅቱ ከነበሩት ታላላቅ ነገሥታት ከሚባሉት ከእንደእነ ናቡከደነፆር፣ ከቂሮስና ከሜዶናዊው ዳርዮስ ጋር የሠራ ጥበበኛ አገልጋይ ነው፡፡ በተጨማሪም ዳንኤል ታማኝና ቅን አገልጋይ፣ እምነተ ጠንካራ፣ ነቢይነት ከአስተዳዳሪነት ጋር የተካነ ወጣት ነበር(ዳን 1፡3)፡፡ ዳንኤል የከለዳውያን ቋንቋና ባህል ተምሮ በንጉሡ ቤት እንደተሾመ ከመጽሐፉ እንረዳለን(ዳን 1፡3-21)፡፡ ዳንኤል የሚለው ስም በነቢዩ ሕዝቅኤል ውስጥ ከኖኅና ከኢዮብ ጋር ሁለት ጊዜ ተደጋግሞ ስለተጠቀሰ ትንቢተ ሕዝቅኤልን ያነበቡ ዳንኤል ጻድቅ እንደነበር በቀላሉ ይገነዘባሉ (ሕዝ 14፡12-23)፡፡ የመጽሐፉ ዋና ገጸ ባሕርይ የሆነው ዳንኤል ግን በ605 በምርኮ ወደ ባቢሎን የተወሰደ በመሆኑ የኖረው ከ620 ዓ.ዓ እስከ 539 ዓ.ዓ ድረስ እንደሆነና ባቢሎን ውስጥ ሞቶ እንደተቀበረ ይገመታል፡፡ ዳንኤል ባቢሎን ውስጥ በስደት በሚኖርበት ጊዜ አብረውት የተሰደዱ ሦስት ወዳጆች እንደነበሩት ይታወቃል፡፡ በስደት በነበሩበት ጊዜ የዳንኤል ሦስቱ ወዳጆችም በተመሳሳይ መልኩ ስማቸው ተቀየረ፡፡ በዚህም መሠረት ዳንኤል ብልጣሶር፣ ሐናንያ ሲድራቅ፣ ሚሳኤል ሚሳቅ፣ ዐዛርያን አብደናጎ ተብለው ተጠሩ (ዳን 1፡7)፡፡ አብደናጎ የሚለውን ስም ላይ የመጨረሻው ክፍል "ናጎ" ባቢሎናውያን ከሚያመልኩአቸው አማልክት ውስጥ የአንዱ ስም ሲሆን "ሚሳቅ" የሚለው ደግሞ ሌላ "ሚሳቅ" የሚባል የባቢሎናውያን አማልክት ስም መሆኑን ይታወቃል፡፡ በአጠቃላይ በባቢሎናውያን ንጉሥ ባለሟሎች አለቃ አማካይነት የተቀየሩት ስሞች ከባቢሎናውያን አማልክቶች ጋር የተቆራኘ ትርጓሜ ያላቸው ናቸው፡፡ የተጻፈበት ዘመን፣ ሥፍራና ይዘት መጽሐፉ የሚሸፍነው ረዥም ታሪክ ወይም ብዙ ዘመናት ውስጥ የተከናወኑ ድርጊቶችና በተለያዩ ጊዜያት ስለተነሡት ኃያላን ነገሥታት ስለሆነ በአንድ ጊዜና በአንድ ሰው የተጻፈ ነው ለማለት ያስቸግራል፡፡ መጽሐፉ በብዙ ሊቃውንት ዘንድ ከክርስቶስ ልደት በፊት በስድስተኛው መቶኛ ክፍለ ከመን ሊጻፍ እንደሚችል ቢያምኑም ሌሎች ግን ይህንን በመቃወም ከክርስቶስ ልደት በፊት በሁለተኛው መቶ ክፍለ ዘመን እንደሆነ ይናገራሉ፡፡ በሁለተኛው መቶ ክፍለ ዘመን ተጽፏል እንደሚሉት ሊቃውንት አገላለጽ፤ ትንቢተ ዳንኤል የተጻፈው እንዲያውም አንጥዮኩስ ኤጲፋኑስ አራተኛው የተባለው መሪ የግሪክን ሥልጣኔ በአይሁዳውያን ዘንድ የማስፋፋት ዘመቻውን ባጠናከረበት ወቅት እንደሆነ ይገልጻሉ፡፡ አንጥዮኩስ ኤጲፋኑስ አራተኛው ቤተ መቅደስን በማርከስና የአይሁድን ሃይማኖት በመቃወም ከፍተኛ ዘመቻ ያደረገው ከ168 እስከ 164 ዓ.ዓ ባለው ጊዜ እንደሆነ ከጽሑፉ ይዘትና ከታሪክ መዛግብት ያረጋግጣሉ፡፡ ሆኖም በክርስትና በአዲስ ኪዳን ውስጥ ኢየሱስ ክርስቶስ ትንቢተ ዳንኤልን ሲጠቅስ (ማቴ 24:15)፣ የተነበየው ማርከስ ገና ወደፊት በዚህ ዓለም ወደ መጨረሻው ቀን እንደሚደርስ ዳግመኛ አረጋገጠ፤ ስለዚህ ብዙዎች ትንቢቱ ስለ አፊፋኖስ አይሆንም በማለት ያምናሉ። ዕብራይስጡ መጻሕፍት ከነአዋልድ መጻሕፍትና ተረፈ ዳንኤል ጭምር በ፸ ሊቃውንት ወደ ግሪክኛ ቋንቋ መተረጎሙ የተጀመረው ከአፊፋኖስ ዘመን አስቀድሞ ከ250 ዓክልበ. አካባቢ ጀምሮ ስለ ነበር፣ በአፊፋኖስ ዘመን ተጻፈ ለማለት ልዩ መግለጫዎች ይፈልጋል። እንዲሁም በታላቁ እስክንድር ዘመን (340 ዓክልበ ያሕል) የኢየሩሳሌም ቄሳውንት ከትንቢተ ዳንኤል ስለ ጠቀሱ እስክንድር ከተማቸውን አልፈረሰም የሚል ታሪክ በፍላቪዩስ ዮሴፉስ (100 ዓም ግድም) ጽሑፍ ውስጥ ይገኛል። ትንቢተ ዳንኤል በዕብራይስጥና በአራማይስጥ ቋንቋዎች የተጻፈ መጽሐፍ ነው፡፡ መጽሐፉ በዕብራይስጥ ይጀምርና በምዕራፍ 2፡4 ላይ ወደ አራማይስጥ ቋንቋ ይቀየራል፤ በድጋሚ በምዕራፍ 8፡1 ላይ ወደ ዕብራይስጥ ቋንቋ ተመልሶ እስከ መጨረሻው በዚሁ ቋንቋ ይደመድማል፡፡ በእርግጥ አራማይስጥ በስደት የቆዩበት ቦታ ቋንቋ መሆኑ ሲነገር ዕብራይስጥ ደግሞ የስደተኞቹ የእስራኤላውያን ቋንቋ ነበር፡፡ ጸሐፊው በዕብራይስጥ መጻፍ ከጀመረ በኋላ በስደት ጊዜ የተወለዱ ብዙ እስራኤላውያን ከዕብራይስጥ ይልቅ የተሰደዱበት ቦታ ቋንቋ የሆነውን አራማይስጥ መረዳታቸው በመገንዘቡ ምክንያት ወጣት ስደተኞችንም ለመርዳት በማሰብ ጭምር በአራማይስጥ መጻፍ ጀመረ የሚል መላ ምት በአንዳንድ ሊቃውንት ቀርቧል፡፡ ከ40 ዓም እና 90 ዓም መካከል ጽሑፉ እጅግ እንደ ተለወጠ ሊታወቅ ይቻላል። ምክንያቱም ከዚያ አስቀድሞ የነበሩት ግሪክኛ ሊቃውንት) እና ከቁምራን ጥቅል ብራናዎች መካከል የተገኘው ዕብራይስጥ /አራማይስጥ ትርጉም ከለውጦቹ በፊት የነበረው አጻጻፍ ያሳያሉ። በ90 ዓም ግን በተለይ በአይሁዶች ረቢው አኪቫ በን ዮሴፍ ጥረት፣ የብሉይ ኪዳን ቃላት በመላው ተቀየሩ፤ በተለይም ትንቢተ ዳንኤል በዚያም ውስጥ በተለይ ምዕራፍ 11 እጅግ ተቀየሩ። በትንቢተ ዳንኤል ውስጥ ለውጦቹ ከግሪኩ በተለይ ስለ በዙ፣ በ140 ዓም ያሕል ጤዎዶትዮን የተባለ አንድ አይሁዳዊ መምኅር አዲስ ግሪክኛ ትርጉም ሠራ፤ ይህም ከአኪቫ ማሶራዊ ትርጉም ጋር ይስማማል። ዛሬውም በእንግሊዝኛም ሆነ በአብዛኞቹ ልሳናት የትንቢተ ዳንኤል ትርጉም የአኪቫን ማሶራዊ ዕብራይስጥ ትርጉም ይከተላል፤ ነገር ግን በመጀመርያ ክፍለ ዘመናት የኖሩት ክርስትያኖች ከጤዎዶትዮን በፊት የተገኘውን «ጥንታዊ ግሪክ ዳንኤል» ያንብቡ ነበር። የመጽሐፉ ይዘት፣ ያጻጻፉ ስልት መለያየት፣ የተጻፈበት ቋንቋ ከአንድ በላይ መሆን፣ ያካተታቸው ታሪኮች ይዘት፣ የሕልሞችና ራእዮች ሁኔታ እንዲሁም የተጠቀመው የዘመን አቆጣጠር ሲታይ በአንድ ጸሐፊና በአንድ ወቅት የተጻፈ ነው ብሎ ለማመን ያስቸግራል፡፡ ምናልባት የታሪኩ ዋናው ክፍል ቀድሞ ተጽፎ በኋላ ሌሎች የቀድሞውን ጽሑፍ በመከለስ አዳዲስ ነገሮችን አካተው በድጋሚ ጽፈውት ሊሆን እንደሚችል ይታመናል፡፡ የመጽሐፉ ይዘት በምናይበት ጊዜ ሕልምና ራእይ፣ በደግና በክፉ መካከል የሚደረጉ ትግሎች፣ ምሳሌያዊ ቁጥሮች፣ ስለ ዓለም መጨረሻ ክንውኖች፣ የፍርድ ሂደቶች ከታሪካዊ ክስተቶች ጋር አጣምሮ የያዘ ነው፡፡ መጽሐፉ የጻፈው ወይንም የጻፉት ሰዎች ቅዱሳት መጻሕፍትን ያወቁና ያገናዘቡ እንደሆኑ ጽሑፉ ውስጥ ከተካተቱት ከቀድሞ የነቢያቶች፣ የጥበብና የኦሪት መጻሕፍት ጥቅሶች መረዳት ይቻላል፡፡ በአጠቃላይ በመጽሐፉ የመጀመሪያው ክፍል ውስጥ ልብ ሰቃይ የሆኑ የፍርድ ሂደቶችና እምነትን በመፈታተን ወደ ክህደት ሊመሩ የሚችሉ ክንውኖች ቢኖሩም የመጽሐፉ ዋና ገጸ ባሕርይ የሆኑት ዳንኤልና ሦስቱ ወዳጆቹ ግን በእግዚአብሔር ላይ ባላቸው የእምነታቸው ጽናት አሸናፊዎች ሆነው በመወጣት ነገሩን በድል ሲያጠናቅቁ ይታያል፡፡ የመጽሐፉ ሁለተኛው ክፍል ግን(ዳን 7-14) አብዛኛው ትኩረቱ ዳንኤል በሚያያቸው ራእዮችና መላእክቶች በሚሰጡት የራእዮቹ ትርጓሜ ላይ ነው፡፡ ዳንኤልና ሦስቱ ወዳጆቹ በስደት ወደ ባቢሎን ተማርከው ታዋቂና የንጉሥ አገልጋይ ሆኑ በወቅቱ የባቢሎን ንጉሥ የነበረው ናቡከደነፆር አይሁዳውያን ብልኾችና ጠንካሮች እንደሆኑ ያውቅ ስለነበር በቤተ መንግሥቱ ውስጥ የሚያገለግሉት አይሁዳውያን ተመርጠው እንዲዘጋጁ አዘዘ፡፡ በዚህም መሠረት ዳንኤልና ሦስቱ ወዳጆቹ በባቢሎን ውስጥ እያሉ ከእስራኤል ምርኮኞች መካከል ተመርጠው ለሦስት ዓመት ከሠለጠኑ በኋላ በንጉሡ ፊት ቀርበው ሥራቸውን እንዲ ምሩ ተወሰነ(ዳን 1)፡፡ዳንኤልም ደስ የሚያሰኘው የንጉሡን ምግብ በመመገብና የወይን ጠጁንም በመጠጣት ራሱን ላለማርከስ ቁርጥ ውሳኔ በማድረግ የአትክልት ምግብ ብቻ ይመገብ ነበር፡፡ እግዚአብሔርም ለዳንኤልና ለሦስቱ ወዳጆቹ በማናቸውም ጥበብና ሥነ ጽሑፍ ዕውቀትና ማስተዋል ሰጣቸው፤ ዳንኤል ግን በተጨማሪ ራእይንና ሕልምን የመተርጐም ችሎታ ነበረው፡፡ በናቡከደነፆር ፊት ቀርበው ማገልገል ሲጀምሩም በማናቸውም ጥበብና ማስተዋል ንጉሡ ለሚያቀርበው ጥያቄና እንቆቅልሽ ሁሉ ፈጥኖ መልስ በመስጠት ረገድ በግዛቱ ካሉት ጠንቋዮችና አስማተኞች መካከል እነርሱ ዐሥር ጊዜ ብልጫ ያላቸው ሆነው ተገኙ፡፡ በዚህ ሁኔታ መጽሐፉ ገና ከጅምሩ ዳንኤልን በድሎትና በሥልጣን የማይበገር ጥበበኛ፣ ታማኝና የወገኖቹን ባህልና ሥርዓት ጠባቂ አድርጎ ያቀረበዋል፡፡ ይህ መሆኑ ለቀጣዩ ክፍል እጅግ በጣም አስፈላጊ ነው፡፡ በእርግጥ በቀጣዩ ክፍል ይህንን ጥበቡና ታማኝነቱ ወደ ላቀ ደረጃ እንደሚያደረሱትና ዝናውን የበለጠ የገነነ እንደሚያረጉት ያስገነዝባል፡፡ ቀጥሎም ዳንኤል ለንጉሥ ናቡከደነፆር የናቡከደነጾር የምስል ሕልምን ከነትርጓሜው ገለጠለት(ዳን 2)፡፡ ይህ ጥበብ የተሞላበት ድርጊቱ በንጉሡ ታላቅ የክብር ቦታ እንዲቀመጥ፣ ብዙ ስጦታዎች እንዲያገኝ፣ በባቢሎን ግዛቶችም ሁሉ ላይ የበላይ ገዥ እንዲሆንና በባቢሎንም ጠቢባን ሁሉ ላይ አለቃ እንዲሆን አደረገው፡፡ ከዚህ በኋላ ለዳንኤል ሦስቱ ወዳጆች የመጀመሪያው የመፈተኛ ጊዜ ይሆናል(ዳን 3)፡፡ በዚህ አስቸጋሪ የፈተና ጊዜ ሦስቱ የዳንኤል ጓደኞች ለወርቁ ምስል ባለመስገዳቸው ተከሰሱ፤ በሞት እንዲቀጡ ተፈረደባቸው፤ በመጨረሻ ግን በእምነታቸው ጽናት ምክንያት ታሪኩ ሙሉ በሙሉ ተቀይሮ ከእሳት ውስጥ ወጥተው ተሾሙ፡፡ ዳንኤል ሁለተኛውን የናቡከደነፆር ሕልም እንደ ተረጐመ፤ ናቡከደነፆርም ለእግዚአብሔር ምስጋና አቀረበ፡፡ ከዚህ ጋር በተያያዘ ሁኔታ እግዚአብሔር በሰጠው ብልኀት፣ዕውቀትና፣ ጥበብ በመመራት ዳንኤል ንጉሥ ቤልሻጻር ያየውን ምሥጢራዊ ጽሑፍ ነገር ግን ማናቸውም ጠቢባን አማካሪዎቹና አስማተኞቹ ሁሉ ሊተረጉሙት ያልቻሉትን ለንጉሡ ገለጠ፡፡ በዚህም ምክንያት የክብር ምልክት የሆነውን የወርቅ ሐብል በአንገቱ እንዲያደርጉለትና በመንግሥቱም ሥልጣን ሦስተኛውን ማዕረግ እንዲይዝ በዐዋጅ ተነገረ(ዳን 5)፡፡ በዚህ ምክንያት ዳንኤልና ሦስቱ ወዳጆቹ ባቢሎን(የዛሬዪቱ ኢራቅ) ውስጥ ትልቅ የክብር ቦታ ተቀዳጁ፡፡ የዳንኤልና ሦስቱ ወዳጆቹ ታማኝነታቸው ምስክር በእግዚአብሔር ላይ የሚደረግ ታማኝነት የመጽሐፉ ዋና ትኩረት ስለሆነ ይህንን ታማኝነት ግልጽ በሆነና ትምህርት ሰጭ በሆነ መልኩ ተደጋግሞ ተገልጿል፡፡ ዳንኤልና ሦስቱ ወዳጆቹ ለእግዚአብሔርና ላደጉበት አይሁዳዊ ባህልና ሥርዓትፍጹም ታማኝ መሆናቸውን በተለያየ መልኩ ተገልጿል፡፡ ዳንኤልና ወዳጆቹ በንጉሡ ቤት በልዩ ሁኔታ የተዘጋ ምግብና ወይን ጠጅ እየተመገቡና እየጠጡ እንዲያገለግሉ ቢፈቀድላቸውም መቀበል አልፈለጉም፡፡ የንጉሡን ምግብ በመመገብና የወይን ጠጁንም በመጠጣት ራሳቸውን ላለማርከስና አትክልት ብቻ እየተመገቡና ውሃ እየጠጡ ለመቆየት መምረጣቸውን ነው(ዳን 1፡8)፡፡ በእርግጥ በኦሪት ዘሌዋውያን ምዕራፍ 11 ላይ እግዚአብሔር ለሙሴና ለአሮን ለምግብነት መዋል ስለሚገባቸውና ስለሌለባቸው ወይም ስለ ረከሱ እንስሳትና አዕዋፋት በተመለከተ የአመጋገብ ሥርዓት ሲሰጥ ይታያል፡፡ ባቢሎናውያን ምንአልባት ከእነዚህ ከተከለከሉት እንስሳትና አዕዋፋት መካከል ውስጥ ይመገቡ ነበር፡፡ ዳንኤልና ወዳጆቹ ግን ለአይሁዳዊነት ባህልና ሥርዓት እንዲሁም ለእግዚአብሔር ሕግ ታማኝነታቸውና ታዛዥነታቸው የንጉሡን ምግብ ላለመብላት በመወሰን አሳይተዋል፡፡ ቀጥሎም ለእግዚአብሔር ታማኝነት የተገለጸው በሦስቱ የዳንኤል ወዳጆች ሲሆን ይህም ናቡከደነፆር ላቆመው የወርቅ ምስል አንሰግድም በማለታቸው ምክንያት በሚነደው የእሳት ነበልባል ውስጥ እስከመጣል መድረሳቸውን ነው፡፡ እነዚህ ሦስቱ የዳንኤል ወዳጆችም እኛ የምናገለግለው አምላክ ከዚህ ከሚነድደው ከእሳቱ ነበልባልም ሆነ ከአንተ እጅ ሊያድነን ይችላል፤ ንጉሥ ሆይ! እርሱ ሊያድነን ፈቃዱ ባይሆን እንኳ አማልክትህን እንደማናመልክና ላቆምኸው የወርቅ ምስል እንደማንሰግድ ዕወቅ በማለት ቈራጥነታቸውንና ታማኝነታቸውን ለእግዚአብሔር ገለጹ(ዳን 3፡17-18)፡፡ ታማኝነታቸውና ከእግዚአብሔር የተደረገላቸውን ጥበቃ ንጉሡን ጭምር ያስደነቀ እንደነበር ሲገልጽ አስረን በሚነደው የእሳት ነበልባል ውስጥ የጣልናቸው ሰዎች ሦስት ብቻ አልነበሩምን? እነሆ እኔ እሳቱ ምንም ሳይጐዳቸው ከእስራት ተፈትተው በነበልባሉ ውስጥ የሚመላለሱ አራት ሰዎች አያለሁ፤ አራተኛውም የአማልክትን ልጅ ይመስላል ይላል(ዳን 3፡24-25)፡፡ቀጥሎ የምናገኘው የዳንኤል መፈተንና ያሳየውን ግንነት የተሞላበት ታማኝነቱን ነው፡፡ የንጉሥ ዳርዮስ መሳፍንት ወደ ንጉሡ በመሄድ ዳንኤል አንተን አያከብርህም፤ ፈርመህበት የወጣውንም ዐዋጅ በመጣስ በቀን ሦስት ጊዜ ወደ አምላኩ ይጸልያል ብለው በመክሰስና ንጉሥ ያስተላለፈው ዐዋጅ ወይም ትእዛዝ መለወጥ እንደማይቻል ለንጉሡ በማረጋገጥ በአንበሶች ጉድጓድ እንዲጣል አደረጉት(ዳን 6፡15-16)፡፡ ይህ ከመደረጉ በፊት ግን በድርጊቱ እጅግ በጣም ያዘነው ንጉሥ ዳርዮስ ዳንኤልን ሁልጊዜ በታማኝነት የምታገለግለው አምላክህ ያድንህ በማለት አበረታታው(ዳን 6፡16)፡፡ የታመኑትን ሁሌም የሚታደገው አምላክ ዳንኤልን በአንበሶች እንዲቦጫጨቅ አልፈቀደምና አንበሶቹ እንዳይጎዱኝ እግዚአብሔር መልአኩን ልኮ አፋቸውን ዘጋ፤ ይህንንም ያደረገው እኔ ንጹሕ መሆኔንና አንተንም አለመበደሌን ስላወቀ ነው በማለት በውሳኔው ተረብሾ እንቅልፍ አጥቶ ላደረው ለንጉሡ ይገልጽለታል(ዳን 6፡21)፡፡ በዳንኤል ምስክርነትና ባዳነው አምላክ የተደነቀው ንጉሥ ዳርዮስ በመንግሥቴ የሚኖር ሕዝብ ሁሉ የዳንኤልን አምላክ እንዲፈራና እንዲያከብር በዐዋጅ አዝዣለሁ፤ እርሱ ሕያውና ዘላለማዊ አምላክ ነው፤ እርሱ ዘላለማዊ ንጉሡ ነው፤ ለመንግሥቱም ፍጻሜ የለውም በማለት ለሕዝቡ ትእዛዝ አስተላለፈ(ዳን 6፡ 26-27)፡፡ በአጠቃላይ በዳንኤልና በሦስቱ ወዳጆቹ የተከናወኑት ግንነት የተሞላባቸው ምስክርነቶች አይሁዳውያን ሃይማኖታቸው፣ ባህላቸው፣ ሥርዓቶቻቸው ጠብቀው ለእግዚአብሔር ታማኝ ሆነው ለማንኛውም አረማዊ ንጉሥ ሳይፈሩ፣ ሳይንበረከኩና በጥቅማጥቅምና በሥጋዊ ድሎት ሳይታለሉ መመስከርና በእምነታቸው መጽናት እንዳለባቸው የሚያሳይ ነው፡፡ ስለ ሙታን መነሣትና ስለ መጨረሻው ፍርድ በብሉይ ኪዳን ውስጥ ከሞት በኋላ ስላለው ፍርድና የሕይወት ሁኔታ የሚገልጹ የመጽሐፍ ክፍሎች እጅግ በጣም ጥቂት ናቸው፡፡ ከእነዚህም ውስጥ ትንቢተ ዳንኤል ከሞት በኋላ ስለሚኖረው ፍርድና የእያንዳንዱ ሰው የመጨረሻ እጣ ፈንታ ምንም በማያሻማ ሁኔታ ስለሚገልጽ ከብሉይ ኪዳን መጻሕፍት እንደ ዋና መረጃ ሆኖ ይጠቀሳል፡፡ትንቢተ ዳንኤል አገላለጽ ዳግመኛ ሕይወት ወይም ትንሣኤ በምንልበት ጊዜ ከሞት በኋላ በነፍስ ብቻ ሳይሆን በሥጋና በነፍስ ሕይወት ማግኘትን ያመለክታል፡፡ በእርግጥ አንዳንድ መጻሕፍት ሰዎች ሥጋቸው በስብሶ መሬት ውስጥ እንደማይቀር፣ በሥጋ እንደሚነሡና ዘላለማዊ ሕይወት አግኝተው እንደሚኖሩ ያስገነዝባሉ(መዝ16፡9-11፤ ኢሳ 26፡19)፡፡ እንደ ትንቢተ ዳንኤል አገላለጽ የዓለም ፍጻሜ ከመሆኑ በፊት ሕዝቡን ሁሉ የሚፈታተንና ለሥቃይ የሚዳርግ በምድር ላይ ታላቅ የመከራ ጊዜ ይመጣል(ዳን 12፡1)፡፡ በምድር ላይ ምንም እንኳ አስቸጋሪ የሆነ የመከራ ጊዜ ቢከሰትም ስማቸው በእግዚአብሔር መጽሐፍ የተጻፉት ግን ይድናሉ(ዳን 12፡1)፡፡ እነዚህ በታማኝነት ጸንተው በመኖር የመከራ ጊዜን በብቃት የሚወጡትና ስማቸው በእግዚአብሔር መጽሐፍ የተጻፉት በፈተና ነጥረውና ጠርተው በመውጣታቸው እንከን የሌለባቸው ስለሚሆኑ ቢሞቱም ተነሥተው በመጨረሻው ቀን የክብር ድርሻቸውን እንደሚያገኙ መልአኩ ለዳንኤል ያረጋግጥለታል(ዳን 11፡35፤12፡ 10-13)፡፡ ስለዚህ አስቀድመው በሞት ተለይተው የነበሩት ተነሥተው እንደገና በሕይወት ይኖራሉ፤ ከእነርሱም እኩሌቶቹ የዘላለም ሕይወት አግኝተው ሲደሰቱ እኩሌቶቹ ለዘላለም በሐፍረትና በጉስቁልና ይሠቃያሉ(ዳን 12፡2)፡፡ የዘላለም ሕይወት አግኝተው ከሚደሰቱትም መካከል ውስጥ ጠቢባኖችና ብዙ ሰዎችን በማስተማርና ጥበባቸውን አገልግሎት ላይ በማዋል ሌሎችን ከክፉ መንገድ ወይም ከጥፋት ጐዳና ወደ ደግ ሥራ የመለሱ ሁሉ ብልጫ እንዳላቸው ይገልጻል(ዳን 12፡3 እና 10)፡፡ መላእክትና አገልግሎታቸው መላእክት ተላላኪ መልእክተኞች፣ በፍጥረታቸው ረቂቃን የሆኑ፣ ብዛታቸው የማይቆጠር፣ ኃይላቸው ብርቱ፣ ቅዱሳን ጠባቂዎች፣ ስለ ታናናሾች በእግዚአብሔር ፊት የሚቆሙ አልፎ አልፎ ራሳቸውን በሰው መልክ የሚገልጹና እግዚአብሔርንም የሚያመሰግኑ መሆናቸው በቅዱስ መጽሐፍ ውስጥ በተለያየ መልኩ ተጠቅሶ እናገኘዋለን(ዘፍ 19፡1 እና 12፤ ኢዮ 1፡6፤ ዳን 8፡15-26፤ ኢሳ 6፤ ዘካ 14፡5፤ ማቴ 18፡10፤ ማቴ 22፡30፤ ማቴ 24፡36፤ ሉቃ 15፡10፤ ሉቃ 24፡39፤ ራእ 5፡11-12፤ ዕብ 1፡4)፡፡ በትንቢተ ዳንኤል ውስጥ ግን መላእክቶች ግልጽ በሆነ ሁናቴ በስማቸው እየተጠሩ የተለያዩ የአገልግሎት ተግባራት ሲወጡ ይታያል፡፡ ከእነዚህም ውስጥ የመጀመሪያው መላኩ ቅዱስ ገብርኤል ነው፡፡ መላኩ ገብርኤል ዳንኤል ወደነበረበት ቦታ በመድረስ ግራ የተጋባባቸውና መፍታት ያልቻላቸውን ራእዮች በመተንተን ያስረዳዋል (ዳን 8፡15-27፤ ዳን 9፡21-27)፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ ዳንኤል ስለ እስራኤላውያን ኃጢአት እየተናዘዘ ምሕረትን ከእግዚአብሔር ሲለምን መላኩ ገብርኤል ወደ እርሱ በመቅረብ ገና መጸለይ ስትጀምር እግዚአብሔር ልመናህን ሰምቶአል፤ እርሱ ስለወደደህም የጸሎትህን መልስ ልነግርህ መጥቼአለሁ፤ እንግዲህ የራእዩን ትርጉም ስነግርህ በጥንቃቄ አድምጠኝ በማለት የእግዚአብሔር ተላላኪነቱና ራእይ ፈቺነቱ ይገልጻል(ዳን.9፡23)፡፡ በተጨማሪም መላኩ ገብርኤል እኔ ወደዚህ የመጣሁት የትንቢቱን ምስጢር እንድታውቅ ጥበብንና ማስተዋልን ልሰጥህ ነው በማለት ጥበብንና ማስተዋል እንዲሰጥ ከእግዚአብሔር ዘንድ የተላከ መሆኑን ይገልጻል(ዳን 9፡22)፡፡ ከዚህ የምንረዳው መላኩ ገብርኤል ከእግዚአብሔር ጋር ቀረቤታ እንዳለው፣ ሰዎች ግራ ተጋብተው ችግራቸውን ለእግዚአብሔር በጸሎት በሚገልጹበት ጊዜ የጸሎታቸውን ምላሽ በመያዝ በፍጥነት የሚደርስ፣ ራእዮችን በመፍታት ነገሮች ግልጽ የሚያደርግ ታማኝ መልእክተኛ ነው፡፡ ሌላው በትንቢተ ዳንኤል ውስጥ በስም የተጠቀሰውና ብዙ የአግልግሎት ተግባራት የሚፈጽመው መላኩ ቅዱስ ሚካኤል ነው፡፡ ዳንኤል በጤግሮስ ወንዝ አጠገብ በሐዘን ላይ ለሦስት ሳምንታት ሥጋም ሆነ ሌላ ምግብ ሳይበላ፣ የወይን ጠጅም ሳይጠጣና ቅባትም ሳይቀባ በቆየበት ጊዜ አስደናቂ የሆነ ራእይ አየ (ዳን 10፡2-8)፡፡ በዚህ ጊዜ ዳንኤል ኃይሉ ሁሉ ተሟጦ እጅግ በጣም ከመድከሙ የተነሣ መልኩ ተለዋውጦ ባየው ራእይ በመደንገጥ እንደ በድን ሆኖ መሬት ላይ ወደቀ፤ በፍርሃትም ተንቀጠቀጠ (ዳን 10፡9)፡፡ በዚህ ጊዜ በስም ያልተጠቀሰ መልአክ ወደ ዳንኤል ደርሶ ደጋግፎ በእጁና በእግሩ እንዲቆም ካደረገው በኋላ በእግዚአብሔር ዘንድ እጅግ የተወደድህ ዳንኤል ሆይ! እነሆ እኔ ወደ አንተ ተልኬ መጥቻለሁ፤ ባለህበት ጸጥ ብለህ ቁም፤ የምነግርህም ጸጥ ብለህ አስተውል በማለት ካበረታታው በኋላ የሚነግረውን በጥንቃቄና በማስተዋል እንዲሰማው ያስገነዝበዋል (ዳን.10፡11)፡፡ በመላኩ ንግግር ውስጥ በፋርስ ብቸኛ መሆኔን አይቶ ከመላእክት አለቆች አንዱ የሆነው ሚካኤል ሊረዳኝ መጣ ካለ በኋላ በድጋሚ በንግግሩ መጨረሻ ላይ የእስራኤል ጠባቂ መልአክ ከሆነው ከሚካኤል በቀር እኔን የሚረዳ የለም በማለት ይደመድማል (ዳን 10፡13 እና 21)፡፡ ከዚህ የምንረዳው መላኩ ሚካኤል የመላእክቶች አለቃ፣ የእግዚአብሔር ሕዝብ ብርቱ ጠባቂ፣ የእግዚአብሔር ታማኞች በብቸኝነት ኑሮ በተጎሳቈሉ ጊዜ ፈጥኖ የሚደርስና የሚረዳ መልእክተኛ እንደሆነ ነው፡፡ በተጨማሪም መላኩ ሚካኤል የዓለም ፍጻሜ በሚሆንበት ጊዜ እንደሚገለጥ ሲናገር ሕዝብህን የሚጠብቀው ታላቁ መልአክ ሚካኤል በዚያን ጊዜ ይገለጣል ይላል (ዳን 12፡1)፡ በአዲስ ኪዳን ውስጥ ተጠቅሶ ከአዲስ ኪዳን ጸሐፊዎች ውስጥ ትንቢተ ዳንኤልን በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ መንገድ በሰፊው የጠቀሰው ዮሐንስ ሲሆን ይህም በራእይ ውስጥ ነው፡፡ ቅዱስ ዮሐንስ "አንድ አውሬ ከባሕር ሲወጣ አየሁ" በማለት ስለ አውሬው የሚዘረዝረውን ዳንኤል 7 ላይ ከተገለጸው አውሬ ጋር እጅግ በጣም ተቀራራቢ የሆነ ተመሳሳይነት አለው(ራእ 13)፡፡ በዮሐንስ ራእይ እንደ መለኮታዊ ተዋጊ፣ ትክክለኛ ፈራጅ፣ ዐይኖቹ በእሳት ነበልባል የተመሰሉት፣ በደም የተነከረ ልብስ የለበሰው፣ ስሙም "የእግዚአብሔር ቃል" ተብሎ የተጠራውና ክፋትን ሁሉ ድል ያደረገው በነጭ ፈረስ ላይ የተቀመጠ ፈረሰኛ ተጠቅሷል፡፡ በትንቢተ ዳንኤል ደግሞ "የሰውን ልጅ የሚመስል በሰማይ ደመና ተከብቦ ሲመጣ አየሁ" ይላል፡፡ እነዚህ ሁለቱ ገጸ ባሕርያት ተመሳሳይነትና ተዛማጅነት እንዳላቸው መረዳት አያዳግትም(ራእ 19፡ 11-21፤ ዳን 7፡ 13)፡፡ በተጨማሪም ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በተደጋጋሚ ራሱን "የሰው ልጅ" ብሎ ይጠራ እንደነበርና ይህም የሰው ልጅ የሚለው ቃል በትንቢተ ዳንኤል ውስጥ ቀድሞውኑ ተገልጾ እንደነበር ይታወቃል፡፡ በአጠቃላይ የዮሐንስ ራእይ በብዙ መልኩ ከትንቢተ ዳንኤል ጋር ተመሳሳይነት ስላለው ሳቦቹም ከዛው ጋር የተወራረሱ ስለሆኑ ጸሐፊው ትንቢተ ዳንኤልን እንዳነበበውና የሚጽፈውም ሁሉ በቂ የሆነ የትንቢተ ዳንኤል ተወራራሽ ሳባች እንደተጠቀመ መረዳት ይቻላል፡፡ የእግዚአብሔር መንግሥት ከዓለም መንግሥታት ጋር ሲወዳደር ትንቢተ ዳንኤል እነዚህ ኃያላን መንግሥታት በመጥቀስና ከእግዚአብሔር መንግሥት ጋር በማወዳደር ኃያሉና እውነተኛው መንግሥት የትኛው እንደሆነ አንባቢው እንዲረዳና የራሱን ድምዳሜ ላይ እንዲደርስ ያደርጋል፡፡ ለምሳሌ ለዳንኤል የተገለጠለት ስለ አራቱ አውሬዎችና ለዘላለም ሕያው ሆኖ ስለሚኖረው ራእይ ይህንኑ የዓለም መንግሥታትና የእግዚአብሔር መንግሥት የማወዳደር ሁኔታ ይንጸባረቃል (ዳን 7)፡፡ በዚህ ራእይ እንደምንረዳው ከአራቱ ማእዘናት የተነሣውነፋስ ታላቁን ባሕር ባናወጠው ጊዜ አራት የተለያዩ ታላላቅ አውሬዎች ከባሕሩ ወጡ። እነዚህም በአንበሳ፣ በድብ፣ በነብርና አንድ ኃይለኛ፣ አስቀያሚና አስፈሪ በሆነ እንስሳቶች የተመሰሉ ነበሩ። ይችም አንበሣ የንሥር ክንፎች የነበራትና የንሥር ክንፎቿም የሚነቀሉባት አውሬ ናት። አራተኛዋም አስቀያሚዋ አውሬ ቀንዶች (አለቆች) አሏት፤ ከነዚህም መካከል ሌላ ትንሽ ቀንድ ለትወሰነ ጊዜ በትዕቢት እየተናገረ ዓለሙን ይጨቆናል። ከትግሎች ሁሉ በኋላ በመጨረሻም እነዚህ አውሬዎች ሥልጣናቸውን ተነጠቁ። በሌላ መልኩ የሰውን ልጅ የሚመስል በሰማይ ደመና ተከብቦ ሲመጣ ታየ፡፡ ይህ በሰው ልጅ የተመሰለው ግን ለዘላለም ሕያው ወደሆነው ፊት አቀረቡት፡፡ በልዩ ልዩ አገር የሚኖሩ ሕዝቦችና ልዩ ልዩ ቋንቋ የሚናገሩ ነገዶች ያገለግሉት ዘንድ ሥልጣን፣ ክብርና ኀይል ተሰጠው፤ ሥልጣኑ ለዘላለማዊ ነው፤ ለመንግሥቱም ፍጻሜ የለውም(ዳን 7፡1-14)፡፡ በምዕራፍ 8 ስለ «ፍጻሜ ዘመን» (8፡17) የሆነ ሌላ ራዕይ ይታያል። ይህ የአውራ በግና አውራ ፍየል ትርዒት ነው። ፍየሉ በምድር ስፋት ሁሉ ምድርን ሳይነካ አውራ በግ በኤላም መታ፣ ቀንዶቹን ሰበረ። መልዓኩ እንደሚያስረዳው የበጉ ቀንዶች መታወቂያ የማዴ (ሜዶን)ና የፋርስ ነገሥታት ሲሆኑ፣ የፍየሉም መታወቂያ የያዋን (ግሪክ ወይም ምዕራባውያን) ንጉሥ ነው። ከዚህ ትግል በኋላ፣ ፍየሉ ይታበያል፣ አንድያ ቀንዱ ተነቅሎ አራት ቀንዶች ይከተላሉ፤ ከነዚህም አራት ቀንዶች መካከል ትንሽ ቀንድ ይነሣል፤ ትንሹም ቀንድ እንደ ምዕራፍ 7 ለተወሰነ ጊዜ ዓለሙን በጭካኔ የሚገዛው ነው። በመጨረሻም ከዳን 10-11 እንደምንረዳው ሌሎችም ታላላቅ «የስሜን» ነገሥታት የተባሉትም ተነሥተው ለጥቂት ጊዜያት ከገዙ በኋላ ይወድቃሉ። ታላላቅ ከተባሉትም ውስጥ መጨረሻው ክፉ ንጉሥ የኤዶም፣ ሞአብና አሞን፤ የግብጽ፣ የሊቢያና የኢትዮጵያ ሀብቶች ወይንም ሰዎች ይበዝብዛል (ዳን 11፡43)። (በዕብራይስጥ ትርጉም፣ እነዚህ መጨረሻ ሦስቱ የካም ልጆች ምጽራይም፣ ፉጥና ኩሽ ስሞች ናቸው። በአራተኛው ልጅ በከነዓን ፈንታ ግን የአብርሃም ዘሮች የነበሩት «ኤዶም፣ ሞአብና አሞን» አለው።) ይህ ስስታም ንጉሥ በመጨረሻው ይጠፋል፤ የሚረዳውም አይገኝም (ዳን 11፡45)። ከተወሰኑት ቀኖች ቁጥር በኋላ ግን፣ የእግዚአብሔር መንግሥትና በታማኝነት የሚኖሩት ሕዝቦቹ ጸንተው ይኖራሉ። ቢሞቱም እንኳ በመጨረሻው ቀን በሙታን ትንሳኤ የክብር ድርሻቸውን ያገኛሉ (ዳን 12)። ሌላው በዳንኤል ከተተረጐመው የመጀመሪያው የንጉሥ ናቡከደነፆር ሕልም (ዳን 2) እንደምንረዳው በዓለም ላይ ኃያላን የተባሉና በወርቅ፣ በብር፣ በነሐስና በብረት የተመሰሉ አራት መንግሥታት ይነሣሉ። መጀመርያውም ባቢሎን መሆኑን ሲነገር፣ በተለመደው የተረፉት ፋርስ፣ ግሪክ እና የሮሜ መንግሥት ትንቢት እንደ ነበሩ ይታመናል። የእነዚህም ሕልሞች ፍቺ እንደሚያስረዱት ለናቡከደነፆር የሰማይ አምላክ መንግሥትንና ኃይልን፣ ሥልጣንና ክብርን እንደሰጠውና በሕልሙ ያየውን የወርቁ ራስ እንደሆነ ዳንኤል ያረጋግጥለታል (ዳን 2፡38)። ቀጥሎም ሌሎች ሦስት መንግሥታት እንደሚነሡ ከገለጸ በኋላ በነሐስና በብረት የተመሰሉት ሦስተኛውና አራተኛውን እጅግ በጣም ኃያላን ዓለምን ለመግዛትና ሁሉንም ነገር ለመሰባበርና ለማንኮታኮት የሚችሉ እንደሚሆኑ ያስገነዝባል። ነገር ግን በእነዚያም ነገሥታት ዘመን የሰማይ አምላክ ፈጽሞ የማይፈርስና ግዛቱም በሌላ ሕዝብ የማይደፈር መንግሥትን ይመሠርታል፤ ይህ መንግሥት ሌሎችን መንግሥታት እስከ መጨረሻው ያጠፋቸዋል፤ እርሱ ግን ለዘላለም ጸንቶ ይኖራል (2፡ 44-45)። መጽሐፍ

46237

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%A3%E1%88%8D%E1%8B%AB%E1%8A%95%20%E1%89%B3%E1%88%AA%E1%8A%AD

የጣልያን ታሪክ

የኢትዮጵያ ታሪክ ጣልያን (ኢትሊ፤ኢጣልያ፤ጣሊያን) በደቡባዊው አውሮፓ በተራራማ ሸለቆዎች ተከባ፣ ፖ ወንዝ ሸለቆ የሚባለውንም አቅፋ የቬኔሺያን ዝርግ ስፍራ ቦታ ጨምሮ ወጣ ብሎም የዳንዩብ የፍሳሽ መስመር እነ ላምፕዱሳ ደሴትንም ታካትታለች። የጣልያን መንግስት ጣልያን የቡትስ ጫማ ቅርፅ ያላት ሀገር በመባልም፤ ከሮማ ፍርስራሾች፤ በህዳሴው ዘመን ውጤቶች ትታወቃለች። የሮሜ መንግሥት ዝና በዛሬው አለማችን ላያ በሰፊው ይታያል፤ ማለትም በህዝብ የተመረጠ መንግስት፤ በክርስትና፤ በላቲን አፃፃፍ ውስጥ ማለት ነው። የጣልያን ዝርያዎች ላቲኖች በመባል የሚታወቁት የሮማ ስርወ መንግስትን መሰረቱ ከሚጎራበቶቸውን እንደ ሴልትስ እና ሳባዊያን ያሉ ስልጣኔዎችን በመውረር እና በመጠቅለል ስለዚህም ጥንታዊውን የሮማውያን መንግስት መሰረቱ እናም ሮም ተፅእኖ ፈጣሪ እና ኀያል ሆና ብቅ አለች። ምንአልባትም ከ753 ዓክልበ. በቲበር ወንዝ ተፋሰስ ላይ የተመሰረተችው ሮም ከብሪታኒያ እስከ ፐርሺያ ድረስ የግዛት ወሰን ነበራት። በአሁኑ ወቅት ጣልያን የአለማችን ቅርስ መዝገብ የሰፈሩ 51 የሚደነቁ ስፍራች ሲኗሯት በብዛትም ከሚጎበኙ አገሮች አንዲት ናት። በአስራ አንድኛው ክ/ዘመን በባህር ዳርቻ ያሉ የመንግስት ይዞታዎች እነ ቬኒስ ፒዛ በተጋድሎም ከባይዛንቲን፤ ከአረቦች፤ ከኖርማን እንዲሁም በንግድ ፤በመርከብ አገልግሎት፤ በባንክ ግልጋሎት፤ ካፒታሊዝምን ከመጀመረም ጀምሮ በልፅገው ከሜዲትራኒአን እስከ የምስራቁ አለም ድረስ ያለውን የንግድ መስመር መቆጣጠር ችለው ነበር። በዘመነ ተህድሶ (የሳይንስ፤ የስነ ጥበብ፤ የምርምር እና ሰውን ማዐከል ባደረገ ጥበብ) ጣልያን እና የተቀረው አውሮፓ ወደ ዘመናዊነት ገቡ። በዚህም ወቅት የጣልያን ባህል አበበ የባህል እና የጥበብ ብቅ ብቅ ማለት የህዳሴው ዘመን መሰረት ከጣልያን ነው ምክንያቱም በታዋቂዎቹ የንግድ ከተሞች በተገኘው ሀብት እና ተፅእኖ ባላቸው የቤተሰብ ስርዐት ጥበቃ ለምሳሌም የሜዲሲ ቤተሰብ እና በኮንስታንቲኖፖል መወረር ምክንያት ከግሪክ የፈለሱት ወይንም የተሰደዱት ምሁሮች ምክንያት ነው። ትላልቅ ከተሞች በመስፋፋት ሲኞሪ የተባሉ በነጋዴ ቤተሰብ የሚመሩ እና ክልላዊ ስረወ መንግስት ያላቸውን አስተዳደሮች መፍጠር ቻሉ። የጥቁር ሞት ወረርሺኝ 1348 አንድ ሶስተኛውን የ ሀገሪቱን ህዝብ ጨርሶት የማይረሳ ጠባሳ ጥሎ አልፎል ይሁንና የመልሶ መቋቋም ሂደት ለከተሞች ለንግድ እና ለኢኮኖሚው በረዳው ሂደት ለህዳሴው ዘመን ማበብ ረድቶል፡፡ ፍሎረንስ፣ ሚላን፣ ቬኒስ በ19ኛው ክፍለ-ዘመን ማብቂያ ጀምሮ ኢጣልያ ሶማሊያ፤ ኤርትሪያን፤ ሊቢያ እና በአጌአን ባህር ላይ ያሉ ደሴቶችን በቅኝ ገዢነት ወደ እራሶ አስተዳደር ጠቀለለች ይህም የምስራቅ አፍሪካ ዒጣሊያን ዓላማ ያነገበ ነበር፡፡ ኤርትራ ጣልያን የጣልያን መንግስት በቀይ ባህር ዳርቻ ላይ ያሉትን በ ስዊዝ መተላለፊያ መከፈት ምክንያት ብቅ ብቅ በማለት ያሉትን የንግድ መዳረሻዎች ከነጋዴ ባለቤቶቿ ላይ ገዛች ቀደም ብሎ የቀይ ባህር ዳርቻዎች በኦቶማን ቱርኮች አገዛዝ በግብጦች እይታ ስር የነበረ ቢሆንም በግብፆች እና በኢትዮጵያኖች በተደረገ ጦረነት ግብጦች በመሸነፋቸው አካባቢው ወደ አለመረጋጋት አመራ ብሪቲሽ መንግስት ከግብፅ፤ ከኢትዮጵያ ከሱዳን ጋር ያላቸውን ግኑኝነት እያጠኑ፣ ድጋፋቸውን ለኢጣሊ በመስጠታቸው ኢጣልያ ወደ ሰሜን እስከ ምፅዋ ድረስ ግዛቷን አስፋፋች፡፡ ሶማሊያ ጣልያን፤ በ1888 የሶማሌ ቀነድ ሱልጣን ዩሱፍ አሊ እና ሌሎችም ከጣልያን ጋር በመዋዋል የጣልያንን ከለላ አገኙ ይሁን እና የጣልያን ፍላጎት በሱማሌ ወደቦች ላይ የስዊዝ መተላለፊያ እና የ ኤደን ላይ ትኩረት ነበር፡፡ ሊብያ ጣልያን፤ ጣልያን በሰሜን አፍሪካ ግዛቷ የኦቶማን ተሪፖሊታና በኢታሎ ቱርክ ,ጦርነት ከወረረች በሆላ ኦቶማኖች ስልጣናቸውን ቢለቁም ከ ሴኑሲ የሀይማታዊ እና የፖለቲካዊ ድርጅት ከፍተኛ ተቃውሞ ደረሰባቸው መሪያቸውም ኦማር አል ሙክታር ነበር፡፡ ኢትዮጵያ ጣሊያን፤ የኤርትራውን ግዛት ለማስፋት ጣልያን ከኢትዮጵያ ጋር ያላት የግዛት ወሰን እና የመረዳዳት የውጫሌ ስምምነት በአተረጓገም ምክንያት ጣሰች በአደዋው ጦርነትም በመጋቢት 1896 የጣልያንው ቕኝ ገዢ ሀይል በኢትዮጵያኖቹ ለሸነፍ ችሏል፡፡ በ20ኛው ክፍለዘመን ከ1ኛው የዐለም ጦርነት ጊዜ ምንም እንኳን ጣልያን ከአሸናፊዎች አንዶ ብትሆንም የኢኮኖሚ እና የማህበረወዊ ውጥንቅጥ ውስጥ ገባች የሶቪዪቶችንም አይነት አብዮትም በመሸሽ በቤኒቶ ሞሶሎኒ የሚመራ ፋሺስት አምባገነንነት አመራርበ 1922 ገባች፡፡ በ1935 ሙሶሎኒ ኢትዮጵያን በድጋሚ ወረር በጦርነቱም ዘመናዊ በአየር ሀይል የታገዘ ብሎም በአለም አቀፍ ህግ የተከለከለ መርዛማ ጋዝ በመጠቀሙ በጊዜው የነበረው የኢትዮጵያ ጦር ሊቋቋመው አልቻለም፡፡ ውጤቱም ጣልያንን በጊዜው ከነበረው የመንግስታቱ ድርጅት ይሑንና በወቅቱ ከነበረዉ አለምአቀፋዊ ሁኔታ አንፃር ጣልያን ላይ ማእቀቡ ተፅእኖ ሊፈጥር አልቻለም ቆይቶም ብዙ ሀገራት የህግ ጥሰቱን ችላ ብለውታል፡፡ ይህም ጊዜ ገፍቶ በሁለተኛው የአለም ጦርነት የተባበሩት ወገን የሆነው ሲሲሊ በወረረ ጊዜ የፋሺስቱ አገዛዝ ተገረሰሰ ጣልያን በአገዛዛቸው ስር ብትወድቅም ጀርመኖች የሰሜን እና ማሀከለኛውን ጣልያን በመያዛቸው ጣልያን የጦርአውድማ ሆና ነበረች በዚም ጊዜ የፋሺስቱ አመራር ከፍተኛ ተቃውሞ ደርሶበት መሪው ሞሶሎኒም ተማረኮ ተገደለ ምንም እንኮን በብሪቲሽ ሶማሊላንድ እና በግብፅ ጣልያን እየገፋች የነበረ ቢሆንም ጣልያን በምስራቅ አፍሪካ በ ግሪክ በሩሲያ እና በ ሰሜን አፍሪካ ሽንፈት አጋጠማት፡፡ ጣልያን የተፃፈ ዲሞክራሲያዊ የሆነ ህገ መንግስት በፋሺዝም ተቃራኒ ከሆኑ ተወካዮች ፤ለናዚ እና ፋሺስት መውደቅ፤ በሰሩ አባለት የተረቀቀ ህግ አላት የህግ ማስከበር ስራ በተለያዩ የፖሊስ አባላት ይከናወናል ለምሳሌ የጣልያን ብሄራዊ ፓርክ እና የደኖች ጥበቃ፤የመሰረተ ልማት አውታሮች ጥበቃ፤ ይሁንና የተደራጁ የወንጀል ድርጅቶች የማህበራዊ እና የፖለቲካ ስራዎችን ሲያዉኩ ይታወቀሉ ለዚህም ማፊያ በሚባሉት ይታወቃሉ፡፡ የጣልያን ጠቅላይ ሚኒስተር የሚኒስተሮች ምክር ቤት ፕሬዚዳንት ነው ለዋና ውሳኔዎችም የእነሱን ፍቃድ ማግኘት አለበት፤ እናም ፓርላማውን የመበተን የሚደርስ ስልጣን የለውም፡፡ ሰሜናዊው የሀገሪቱ ክፍል የኢንዱስትሪ ማዐከል በመሆኑ ደቡብ እና ገጠራማው ክፍልም ያልበለፀገ በመሆኑ ለጠቅላላ ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ድክመት ምክንያት ነው ምንም እንኮን ጣልያን የተለያዩ ዲያልክት ቢኖሩም ብሄራዊ የሆነ የትምህርት ስርአት በመኖሩ የተለያዩ የቋንቋ ንግግሮች በሀገሪቱ እንዳይኖር አድርጓል ብሎም የመገናኛ ስርጭት መስፋፋት እና የኢኮኖሚው ማደግ ተከትሎ አንድ ወጥ ስርአት መጠቀም ቻሉ፡፡ የትምህርት ደረጃ በመጀመሪያ(ጣልያንንኛ፤ እንግሊዘኛ፤ ታሪክ የመሳሰሉትን አካቶ 8 አመታትን ይወስዳል በሁለተኛ( 5 አመታትን እና የባህል ትምህርት ቤቶችን ያጠቃልላል) በሶስተኛ( በህዝብ፤ በግል እና በተመረጡ ከፍተኛ ኒቨርስቲዎች ተከፋፍሎ ሊሲኦ የሚባለው ፈተና ተማሪዎችን ለዩኒቨርሲቲ ዝግጅት ይረዳቸዋል፤ ይሁንና የጣልያን የትምህርት ስርአት ከቀረው አውሮፓ ጋር ሲወዳደር ደረጃው ዝቅተኛ ነው፡፡ ጣልያን ስለ ሚደነቁቁ እና ስለ ሚታወቁ የስነ ህንፃ ክህሎቶች ትታወቃለች ለምሳሌ ያህል ኮሎሰም ሚላን ካቴህድራል፤ የተንጋደዱት የፒዛ ማማዎች እና የቬኒስ ከተማ ግንባታ እናም አርክ ዶምስ በመባል የሚታውቁትንም የስነ ህንፃ ዲዛይኖች እናም የልኡል ቤተሰቦች በአብዛኛውም ከ እንግሊዝ እና ሌላውም አለማት በዲዛይናቸው ተደንቀው መኖሪያ ቤታቸውን እና ቤተመንግስታቸውንም አስመስለው ሰርተዋል፡፡ የጣልያን ገበታ በአብዛኛው በባህላዊ ውጤቶች ላይ በማተኮሩ ይፈለጋል ፤ቡና፣ እስፕሬሶ፣ ቴራሚሱ ፣ካሳታ፣. .ፒዛ፣ ፓስታ፣ ጄላቶ፣ ከሚታወቁት መካከል የጣልያን ተወዳጅ እስፖርት የእግር ኮስ ጨዋታ ,ነው ብሄራዊ ቡድኑም በመባል ይታወቃሉ፤ ከፍተኛው የእግርኮስ የጨዋታ ፕሮግራም ሴሪአ ከ አውሮፓ በተመራጭነት 4ኛ ነው፡፡ የፊፋና ዋንጫ አራት ጊዜ በማንሳት ጀርመን እና ብራዚልንም ትከተላለች (1934, 1938, 1982, 2006). ሮቤርቶ ባጂዮ ከጣልያን ነው: የጣልያን ሲኒማ ታሪክ ከ ሉሚር ወንድማቾች የተንቀሳቃ ሽፊልሞች ተእይንት ካሳዩ በሆላ ይጀምራል፤ የታላቁ ዉበት ፤ህይወት ቆንጆ ነው፤ ፖስተኛው፤ ጥሩው መጥፎው እና የባይስክሉ ሌቦች ፤የመሳሰሉት ከሲኒማ መህደሮች ታዋቂዎቹ ናቸው፡፡ ዋኖዎቹ የጣልያን የፋሽን አይነቶች ፣ጉሲ ፕራዳ እንደ እንግሊዝ እን ሰሜን አሜሪካ ታዋቂ ናቸው፡፡ የጣልያን ቃላቶች የእነጨት ውጤቶች መዝበ ቃላት ውስጥ ገብተውላታል፡፡ ሌሎችም ታዋቂ የጣልያን ዲዣይኖችም ፈሪጅ፤ ሶፋ ፣ ናቸው፡፡ የአዲሲቷ ጣልያን ቋንቋ መሰረቱ በ ፈሎሬንቲን ገጣሚ ዳንቴ ተጥሎል የሱም የተደነቀ ኮመዲ(አስቂ) በአውሮፓ ውስጥ ከነበሩ የስነፅሁፍ ስራዎች ዝናኛው ነው፡፡ በኢጣልያ የስነፅሁፍ ሰው ለመጥቀስ አይቸግርም እነ አሌሳንድሮ ማንዞኒ፤ ጂዮቫኒ ቦካሲዮ፤ በዚህም እንደ ሶኔት ያሉ የግጥም ስራዎች ይጠቀሳሉ፡፡ የሮማ ድራማቲስቶች ከግሪክ ተውኔቶችን ተቀድተው ተተርጉመው ተሰርተዋል የካርሎ ኮሎዲ ድርሰት የፒኖቼ አጋጣሚ ታዋቂ የልጆች ደርሰት ነው 1883 ፒያኖ፤ ቫዮሊን በኢጣልያ ነበር የተገኙት፤ ሉቺያኖ ከጣልያን ነው፡፡ የንፅፅር ዕይታን በመጠቀም የስዕልን እና የቅብ ውጤት ወደ ላቅ ያለ ደረጃ የደረሱት እነ ሚካኤል አንጄሎ ፣ራፋኤል ሲሆን፤ የሰው ዐካላትን እና የመጠን ልዩነታቸውን የሚያጠናውን ሳይንስም ትምህርት ክፍልም ከጣልያን ነው የተገኘው፤ እናም እንደ ሊኦናርዶ ዳ ቪነች የዘመናዊው ሳይንስ እና የስነ ህዋ አባት፤ ክ.ኮሎምበስ ተጓዡ ፤የፊዚስት ሊቁ ኤነሪኮ ፈረሚ በ ሂሳብ ላግራንጄ በሂሳብ አያያዝ ወይንም አካውንቲንግ ፤በኬሚስትሪ አ. የመሳሰሉ የጥበብ ሰዎችን መገኘት መጥቀስ ይቻላል፡ ጣልያን የአውሮፓ

53968

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%88%9B%E1%88%86%E1%8B%AD%20%E1%8C%BD%E1%8C%8C%20%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%8B%AB%E1%88%9D%20%E1%8C%88%E1%89%A5%E1%88%A9

እማሆይ ጽጌ ማርያም ገብሩ

እማሆይ ጽጌ ማርያም ገብሩ (ከምንኩስናቸው በፊት ይጠሩበት በነበረው ስማቸው የውብዳር ገብሩ) ታኅሣሥ 4 ቀን 1915 ዓ.ም. አዲስ አበባ ነበር የተወለዱት። ገና የስድስት ዓመት ሕጻን ሳሉ ከታላቅ እኅታቸው ከሥንዱ ገብሩ ጋር ወደ ስዊትዘርላንድ ሔደው “ሞንት ሚራል” በተባለ አካዳሚ ትምህርት ይጀምራሉ። በትምህርት ቤቱ ውስጥ ከቀለም ትምህርቱ በተጓዳኝ ቫየሊን እና ፒያኖ አጥንተዋል። የውብዳር ገብሩ 11 ዓመት ሲኾናቸው፣ ወደ ኢትዮጵያ ተመለሱ። በዚህ ጊዜ ጣሊያን ኢትዮጵያን ወራ ነበር። ከንቲባ ገብሩም መላ ቤተሰባቸውን ይዘው ወደ ጎሬ ለመሠደድ ተገደዱ። የእኅቶቻቸው እና የእርሳቸው ትምህርት ተቋርጦ ከደስታ ገብሩ እና ከገነት ገብሩ ጋር በስደት ቆይተዋል። እማሆይ ጽጌ ማርያም የጽሕፈት መኪና መምታት ተምረው ስለነበረ በውጪ ጉዳይ ሚኒስቴር ለጥቂት ጊዜ በጸሐፊነት ሠርተዋል። ሙዚቃን በከፍተኛ ደረጃ ለመማር ቁርጥ ውሳኔ ላይ የደረሱት ከዚህ ጊዜ በኋላ ነበር። ይህን ውሳኔያቸውን በማስታወሻቸው እንዲህ ሲሉ አስፍረውታል። “እንደገና አባባን አስቸግሬ፤ ጃንሆይን እንዲለምኑልኝ አስደርጌ ወደ ውጪ ሀገር ሔጄ የሙዚቃ ትምህርቴን እንድቀጥል ተፈቅዶልኝ ወደ ካይሮ ሔድኩኝ። ትካዜ እንደ ጓደኛ አይለየኝም ነበር። ብዙ የፍቅር መጻሕፍትን ስለማነብ ስለ ሰው ልጅ ጥሩ አስተሳሰብ አልነበረኝም። ሰው አታላይ ነው፣ ውሽታም ነው በማለት ሰውን እምብዛም አላምንም ነበር።” ይላሉ እማሆይ። ለከፍተኛ የሙዚቃ ትምህርት ወደ ግብጽ ሔደው “ቬሉኑስ ኮንሰርቫቶሪ ኦፍ ሉቺኒያ” በተባለው የሙዚቃ ትምህርት ቤት አሌክሳንደር ኮንትሮቪች በተባለ ፖላንዳዊ የሙዚቃ መምህር ሥር ትምህርታቸውን ተከታትለዋል። አሌክሳንደር ኮንትሮቪች ኋላ ላይ ወደ ኢትዮጵያ መጥቶ፤ በዐፄ ኃይለ ሥላሴ ትዕዛዝ የክብር ዘበኛ ሙዚቃን አደራጅቶ፤ በ1948 ዓ.ም. የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ኦርኬስትራ ሙዚቀኞች በመምራት ከፍተኛ አስተዋጽዖ የነበረው የሙዚቃ ባለሙያ ነበር። እማሆይ ከትምህርታቸው በኋላ ወደ ሀገራቸው ተመልሰው የሙዚቃ ቅማሬዎቻቸውን ማዘጋጀት ጀመሩ። “በዚህ ጊዜ ውስጥ” ይላሉ ወንድማቸው ኮ/ል ዳዊት ገብሩ። “በዚህ ጊዜ ውስጥ ከዕለታት አንድ ቀን የንጉሣዊ በተሰብ የኾኑ አንድ ሰው ለኹለት ዓመት ትምህርት ወደ እንግሊዝ እንድትሔድ የቅድሞሽ ቢከፍሉላትም፣ የይለፍ ወረቀቱን ኹሉ ይዛ ሳለ፣ ‘ከበላይ የመጨረሻ ፈቃድ አልተገኘም’ ተብላ ቀረች። ይህ ልክ በእኔ የደረሰብኝ ዓይነት ነው፤” ይላሉ ኮ/ል ዳዊት ገብሩ በመጽሐፋቸው። “አባቴ በ1922 ዓ.ም. …ለትምህርት ወደ ጀርመን ሊልኩኝ ቢያስቡም፤ የትምህርት ሚኒስትሩ ሳህሌ ጸዳሉ ተመሳሳይ ዕግድ በማድረግ የትምህርት ዕድሌን አጨናግፈውብኛል። እኔ ብዙ ስላየሁ ቻልኩት እኅቴ ግን አልቻለችውም።” በማለት አጋጣሚውን በኀዘን ይገልፁታል። በወጣትነታቸው በወሰኑት በዚህ የምንኩስና ሕይወት አባትታቸው እና እናታቸው ከፍተኛ ኀዘን ላይ ወደቁ። ብዙም አልቆዩ፤ እማሆይ በመነኮሱ በኹለት ዓመታቸው አባታቸው ከንቲባ ገብሩ ከዚህ ዓለም በሞት ተለዩ። ከዚያ በኋላ እማሆይ ሙሉ ጊዜያቸውን ለሙዚቃ ቅማሬ እና ለመንፈሳዊው ግልጋሎት ብቻ ወሰኑ። የመጀመሪያ ቅማሬያቸውን ለማስቀረጽ ወሰኑ። የዚህ ሙዚቃ የማስቀረጹ ውሳኔ፤ የራሱ የኾነ ምክንያት ነበረው። “ቅማሬዬን በሸክላ ለማስቀረጽ ያነሳሳኝ ዐቢይ ምክንያት ነበር። ጎንደር በነበርኩበት ጊዜ በየቤተክርስቲያኑ የማይጠገበውን ማኅሌት ሰምቼ ስመለስ፤ እደጅ የአገር ቤት ተማሪዎች በየሜዳው ጥቅልል ብለው ተኝተው አያለሁ። ብጠይቅ ሌሊት ቤተክስቲያን ያደሩ ናቸው፣ ጥግና ቤት የሌላቸው። በዚህም ልቤ ተነካ፣ አዘንኩ። እኔ ሀብት የለኝ፤ ያለችኝ ያቺው ሙዚቃዬ። ስለዚህ አስኪ ሙዚቃዬን ላስቀርጽ እና ሽያጩን እነዚህ ልጆች ገብተው በነጻ የሚያድሩበት ቤት ላቋቁም አልኩ። መከረኞቹም አሉ ሸክላውም ተቀረጸ። ነገር ግን ተንኮለኛ አይጠፋምና ለሽያጭ ከመቅረቡ በፊት እንጉሡ ጆሮ ስለ ደረሰ ሐሳቡ መና ቀረ መሞከሬ ግን አልቀረም።” ይህንን በመሰለ “እርሳቸው ያልተረጋጋ” በሚሉት ሕይወት እስከ 1975 ዓ.ም. ከቆዩ በኋላ ወደ ኢየሩሳሌም ሔዱ። እማሆይ በደብረ ገነት ኪዳነ ምሕረት ከሦስት ዐሥርት ዓመታት በላይ ኖረዋል። ላለፉት ሦስት ዐሥርት ዓመታት ስላሉበት ኹኔታ ምንም ዓይነት ዐዲስ ዜና ተሰምቶ ስለማይታወቅ በሕይወት መኖራቸውን የተጠራጠሩ ብዙዎች ነበሩ። ከቅርብ ዓመታት ወዲህ ግን፣ ሥራዎቻቸው የታላቅ ሙዚቀኞችን ቀልብ መሳብ ጀመረ። በወጣትነታቸው ብዙ መሥዋዕትነት የከፈሉለት፣ ማንም ልብ ሳይለው የዘሩት የረቂቅ ሙዚቃ የቅማሬ ዘር፤ ዛሬ ላይ ብዙዎች እርሳቸውን ብለው፣ የእርሳቸውን ሙዚቃ እንዲያጠኑ እያደረገ ነው። የዓለም ታላላቅ የዜና የዓለም ታላላቅ የዜና አውታሮችም ከ2013 ዓ.ም. (እ.ኤ.አ.) ጀምሮ ስለ እማሆይ ሙዚቃዎች አዳዲስ ነገሮችን ማቅረብ ጀምረዋል። በ2013ቱ የኢየሩሳሌም የባህል ክብረ በዓል ከተከናወኑ ፕሮጀክቶች መካከል አንዱ በእማሆይ ሕይወት ታሪክ እና የሙዚቃ ሥራዎች ዙሪያ ያተኮሩ ተግባራት ነበሩ። ባለኹለት ጥራዝ መጻሕፍትን በእማሆይ የሕይወት እና የሙዚቃ ሥራዎች ላይ መታተም ችለዋል። የሙዚቃ ሥራዎቻቸውን በኖታ የያዘ ባለ 146 ገጽ መጽሐፍም ታትሟል። እንደ ናዳቭ ሀርፐር ያሉ የእስራኤል ታላላቅ ሙዚቀኞች ስለ እማሆይ ሥራዎች ጥልቀት ምስክርነት እየተሰጡ ይገኛሉ። በወጣትነት ዕድሜ የተሠራ የአስተውሎት ሥራ የኋላ ኋላ የራሱ ትንሣኤ ይኖረዋል። የእማሆይ ጽጌ ማርያም ሕይወት በሙዚቃ በብዙ ተፈትነዋል። ከመንፈሳዊ ሕይታቸው ጋር የሚቃረን የሚመስላቸው አንዳንዶች፣ ሙያቸውን እና የሙዚቃ ፍቅራቸውን አጣጥለውባቸዋል። የሕይወታቸውን አቅጣጫ ፍጹም በማይገመት መንገድ እንዲጓዝ ያደረገም ነው። ከሀገራቸው አሰድዶ በሌላ በዓት ተነጥለው እንዲኖሩ ያደረገ ነው። ግን ከዚህ ኹሉ በኋላ የስማቸውን ትንሣኤ ዕድለኛ ኾነው፣ ከዘጠኝ ዐሥርት ዓመታት በኋላ በታላቅ ክብር ከብዙዎች ብድራቱን አግኝተውበታል። በቀድሞው የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ቴአትር ቤት ከንጉሠ ነገሥቱ ብቻ በቀር ማንም በትዕግሥት ሊያዳምጠው ያልቻለው ኮንሠርታቸው፤ ሐምሌ 23 ቀን 2013 ዓ.ም. ሥራዎቻቸውን በሚጫወቱ ወጣቶች አማካኝነት ከ1800 በላይታዳሚያን በተገኙበት በአድናቆት ተመልካች አግኝቷል። ገና ያልተደመጡት አዳዲሶቹ ስድስት ክላሲካል ቅማሬዎቻቸው በትልቅ ኦርኬስትራ ሊቀርቡ ዝግጅት እየተደረገ ነው። ውልደት እና እድገት የውብዳር ገብሩ 11 ዓመት ሲኾናቸው፣ ወደ ኢትዮጵያ ተመለሱ። በዚህ ጊዜ ጣሊያን ኢትዮጵያን ወራ ነበር። ከንቲባ ገብሩም መላ ቤተሰባቸውን ይዘው ወደ ጎሬ ለመሠደድ ተገደዱ። የእኅቶቻቸው እና የእርሳቸው ትምህርት ተቋርጦ ከደስታ ገብሩ እና ከገነት ገብሩ ጋር በስደት ቆይተዋል። ምንኩስና ዚህ በኋላ የወጣቷ፣ በሙዚቃ ብዙ የመግፋት ጉጉት የነበራት የየውብዳር ገብሩ የሕይወት መስመር ሌላ አቅጣጫ ያዘ። የዚህ ዕድል መሰናከል ምን እንዳስከተለ የእማሆይ ማስታወሻ እንዲህ ይገልፀዋል።“የመጨረሻ ዕድሌ በመሰበሩ፣ መንፈሴ ተሰባብሮ፣ ሞትን ብቻ ፈለግኹ። ከ15 ቀን በላይ እህል ውኃ ሳልቀምስ ጥቁር ባዶ ቡና ብቻ እየጠጣሁ ስሰነብት፤ ያው የሞት ጥላ በላዬ ላይ ሲያንዣብብ፣ የመጨረሻ ቁርባን እንዲሰጠኝ ጠይቄ አንድ ቄስ እስከነበርኩበት ምስካየ ኅዙናን መድኀኔ ዓለም አጠገብ እነበረው ሆስፒታል ድረስ መጥተው አቆረቡኝ። የዚህ ዓለም ፍቅር እና የመኖር ፍላጎት ከኅሊናዬ ፈጽሞ ተወገደ፤” ይላሉ። በቤተሰቦቻቸው ርብርብ ሕይወታቸው በቤተሰቦቻቸው ርብርብ ሕይወታቸው ተርፎ ጥቂት የተጽናኑት እማሆይ፤ ቤተሰቦቻቸውን አዘናግተው ወደ ግሼን ደብረከርቤ ተጓዙ። “ለኹለት ዓመታት አንድ ቀን ሳይቋረጥብኝ ሰዓታቱንም፣ ቅዳሴውንም ሥራውንም ከዘለቅሁት በኋላ ስቆረጠልኝ። የኹለት ወር ፈቃድ እና ደመወዝ ይዤ ከአንድ ዓመት በፊት ከእናቴ ከወ/ሮ ካሣዬ ጋር ሔጄበት ወደነበረው ወደ ግሼን ማርያም ተጓዝኩ። ወደዚያ ስሔድ ግን ነፋስ መለወጥ አለብኝ ብዬ አባባን እና እናቴን አስፈቅጄ ነው። እነርሱ ምንም አልጠረጠሩም ነበረና ለሽርሽር የምሄድ መስሏቸው ፈቀዱልኝ።” ይላሉ። ከዚያም ለግሼኑ አቡነ ሚካኤል መመንኮስ እንደሚፈልጉ ይነግሯቸዋል። “ዘመዶችሽ በኋላ መጥተው ቢያስቸግሩስ?” ቢሏቸው፤ “በነፍሴ የሚያዝባት ሰው ካለ እኔ ሌላ የለም።” ስላሉዋቸው ምንኩስናው ተፈቀደላቸው። ከምንኩስናው በፊት በጸጉር የመላጨቱ ሥነ ሥርዓት ወቅት የተከሰተው ነገር እዚህ ላይ ሳይጠቀስ አይታለፍም። “ከእንክብካቤ እቅፍ ውስጥ ወጥቶ ተሞነጫጭሮ ትከሻዬ ላይ የተዘረገፈውን ፀጉሬን ዐይተው አቡነ ሚካኤል፤ ‘ይህ ጠጉር ደግሞ መላጨት አለበት፤ አሉኝ። ቀጠል አድርጌ ኧረ እርሱስ ግድ የለም አልኳቸውና አባ ደሳለኝ የሚባሉትን የደሴ ግቢ መርቆርዮስ አስተዳዳሪ እንዲላጩኝ ጠየቅኳቸው። አባ ደሳለኝ ሲላጩኝ እጃቸው ለብዙ ጊዜ ሲያርፍ ‘ምን ኾነው ነው?’ ብዬ ዘወር ብዬ ሳያቸው፤ ዕንባ አውጥተው ሲያለቅሱ ዐየሁና ‘ምነው አባቴ ምን ኾኑ?’ ብላቸው፤ ‘አባቴ እንኳን ሲሞት አላለቀስኩም፣ እንዲያው አዝኜ ነው’ አሉኝ። እኔም ‘ምን ለፀጉሩ ነው ይህንን ያህል የሚያዝኑት’ ብዬ ቀለድኩባቸው። እንኳንስ ፀጉር ሌላም በነበረኝ ለጌታዬ የምሰጠው አልኳቸው።” ይላሉ። በዚህ ዕለት ማግስት የምንኩስና ሥርዓቱ ተፈጸመላቸው። ይህ ሲኾን ዕድሜያቸው 20ዎቹ መጀመሪያ ላይ ነበር። ሙዚቃ የዓለም ታላላቅ የዜና አውታሮችም ከ2013 ዓ.ም. (እ.ኤ.አ.) ጀምሮ ስለ እማሆይ ሙዚቃዎች አዳዲስ ነገሮችን ማቅረብ ጀምረዋል። በ2013ቱ የኢየሩሳሌም የባህል ክብረ በዓል ከተከናወኑ ፕሮጀክቶች መካከል አንዱ በእማሆይ ሕይወት ታሪክ እና የሙዚቃ ሥራዎች ዙሪያ ያተኮሩ ተግባራት ነበሩ። ባለኹለት ጥራዝ መጻሕፍትን በእማሆይ የሕይወት እና የሙዚቃ ሥራዎች ላይ መታተም ችለዋል። የሙዚቃ ሥራዎቻቸውን በኖታ የያዘ ባለ 146 ገጽ መጽሐፍም ታትሟል። እንደ ናዳቭ ሀርፐር ያሉ የእስራኤል ታላላቅ ሙዚቀኞች ስለ እማሆይ ሥራዎች ጥልቀት ምስክርነት እየተሰጡ ይገኛሉ። መታሰቢያ የእማሆይ ጽጌማርያም ገብሩ ህልፈትን ተከትሎ በያሬድ ሙዚቃ ትምህርት ቤት ውስጥ "ዝክረ እማሆይ ጽጌማርያም ገብሩ" የተሰኘ የመታሰቢያ መረሃ ግብር በቀጣዩ 15 ቀናት ውስጥ እንደሚዘጋጅ መምህር ዕዝራ አባተ ለቢቢሲ ገልጸዋል። በዚህ የመታሰቢያ መረሃ ግብር ላይ "በተቻለ መጠን እማሆይን ጽጌማሪያም የሚያስታውስ መሰናዶ በያሬድ ሙዚቃ ትምህር ቤት ይከናወናል" ብለዋል መምህሩ። ይህ መሰናዶ "ወጣቶች እንዲያስታውሷቸው" ያለመ እንደሆነ ዕዝራ ተናግረዋል። አያይዘው እንደገለጹት የመሰናዶው ዋነኛ ይዘት የእማሆይ ጽጌማርያም ሙዚቃዊ አበርክቶ ይሆናል። "በዋነኛነት ትምህርታዊ አበርክቷቸው ላይ የሚያተኩር ይሆናል። በኢትዮጵያ ሙዚቃ ያላቸውን አስተዋጽኦም ይዳስሳል" ሲሉ አስረድተዋል። በዚህ የመታሰቢያ መረሃ ግብር ላይ ሙዚቀኞች እንዲሁም መምህራን ይሳተፉበታል ተብሎ እንደሚጠበቅም መምህር ዕዝራ አባተ ለቢቢሲ ገልጸዋል። ታዋቂ ስራዎች ማያ ከእማሆይ አሳዛኝ ቅንብሮቻቸውን እንደምትወድ ብሎም ሦስቱን ለይታ እንደምትወዳቸው ትናገራለች። "በእርግጥ ይሄ አሁን ላይ ያለ እንጂ እንደጊዜው፣ እንደ አየር ሁኔታው እና እንደ ስሜቴ ሊቀያየር ይችላል (ሳቅ)" ትላለች ማያ። ዘ ጋርዲያንስ ኦፍ ጌትሰማኔ፣ ጎልጎታ እና ጄሩሳሌም አሁን ላይ የምትወዳቸው እና የምታዳምጣቸው የእማሆይ ቅንብሮች ናቸው። "ዘ ጋርዲያንስ ኦፍ ጌትሰማኔ በሕብረ ቀለማት የተንቆጠቆጠ፣ ኮርድስ እና ፎልስ ሩር ኤግዞቲክ

13591

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%AD%E1%88%AD%E1%8C%8B%20%E1%8B%B1%E1%89%A3%E1%88%88

ይርጋ ዱባለ

ይርጋ ዱባለ የኢትዮጵያ ታዋቂ ዘፋኝ ሲሆን ብዙ ባህላዊ የሙዚቃ ስራወችን በማቅረብ ይታወቃል። የህይወት ታሪክ ይርጋ ዱባለ የተወለደው ጎንደር ከተማ አርባያ በምትባል መንደር ግንቦት 16 ቀን 1922 ዓ.ም ነው። አባቱ ከሌላ የወልዷቸው በርካታ ልጆች ቢኖሩም ከአንድ አባት የተወለዱ አንድ ወንድና አንዲት ሴት ግን ነበሩ። እንዳጋጣሚ ግን ሁለቱም አሁን በህይወት የሉም። ይርጋ ዱባለ የ10 ዓመት ልጅ እያለ፣ ታናሽ ወንድሙ ባዘዘው ዱባለ ደግሞ የ 7 ዓመት ልጆች ሆነው ማሲንቋቸውን ይዘው ሲጫወቱ “እኒያ ልጆች የታሉ?” እየተባሉ እየተጠየቁ ጠረጴዛ ላይ እያወጧቸው ነበር የሚያዘፍኗቸው። ወደ አዲስ አበባ ተወስዳችሁ ትዘፍናላችሁ ሲባሉ እናታቸው “ልጆቼን ሊቀሙብኝ ነው” በሚል ስጋት አባ ጊዮርጊስ የሚባል ቦታ ወስደው የደበቋቸው። ይርጋ እንደሚለው በወቅቱ ደጃዝማች አርአያ ገ/መድህን ወረዳ አስተዳዳሪ ነበሩና ህጻናቱን ድምጻዊያን በደንብ ጠብቀዋቸዋል። ከይርጋ በድምጽም በመሰንቆ ጨዋታም የሚበልጠው ባዘዘው ግን ወደ ስምንተኛ ዓመት ዕድሜው ሊሻገር ሲል ሞተ። “ጥላ ወጊ ገደለብኝ.. ደጃዝማች አርአያ ገ/መድህን ግን ቱልቱላና ጥሩምባ እያስነፉ በክብር አስቀብረውታል” ይላል ይርጋ ስለወንድሙ ሲናገር። እሱ ከሞተ በኋላ ይርጋ ከአባ ጊዮርጊስ ወደ ጎንደር ተመለሰ። ሶስት ልጆች ወልደው አንድ ብቻ የቀራቸው የይርጋ እናት ልጃቸውን ቶሎ ድረው የልጅ ልጆች ማየትን ቸኮሉ። እናም የስድስት ዓመት ልጅ አጩለት። ወዳጅ ዘመድ ተቃውሞ ነበር። “ይህች ህጻን ምን ልትሆን ነው? ይልቅ አንድ ልጅሽ ነውና ቶሎ ለመውለድ የምትበቃውን ሴት ዳሪው” ብለው መከሩ፣ እናት አልሰሙም። ከነ ሞግዚቷ በበቅሎ ተጭና የመጣቸውን ሙሽራ የልጃቸው ሚስት እንድትሆን በአደራ ተቀበሉ። ጎረምሳው ይርጋም እንዴት ይሆናል ብሎ ማሲንቆውን አንጠልጥሎ የቤተሰቡን ሃብት ንብረት ትቶ ከተማ ገባ እየዘፈነ ሊኖር። ከከተማ ሲመጣ ለዚያች ህጻን ከረሜላ ይዞ ይመጣል። “አያያ መጣ” ትላለች በእናቱ ቤት በሞግዚት የተቀመጠችው የወደፊት ሚስቱ። እሷ ታላቅ ወንድሟ ነበር የሚመስላት። ደስታ ከረሜላውን እየሰጠ፣ እያሻሸ እያጫወተ እንድትለምደው ያደርግ ነበር። እሷም እያደገች መጣች። በመጨረሻም እሱ ሌላ ሴት ሳያውቅ፣ እሷም ሌላ ወንድ ሳታውቅ ተጋቡ። 46 ዓመታትም በትዳር ኖሩ፣ አስር ልጆችም አፈሩ፣ ከነዚያ ውስጥ አራቱ ግን በህይወት የሉም። ስድስት ልጆችና አምስት የልጅ ልጆች ዛሬም አሉ። ከ1955 በኋላ ይርጋ ዱባለ ባለቤቱን ጎንደር ከተማ አስቀምጦ ወደ አዲስ አበባ መጣ። ሽለላና ቀረርቶ ስለሚችልም የምድር ጦር ሰራዊት ሊቀጠር ነበር ሃሳቡ፡ የሚቀጠርበትን ደሞዝ ሲሰማ ግን ሊተወው ፈለገ 70 ብር በወር ነበር። እምቢ ሲል 300 ብር እንስጥህ አሉት፣ እሱንም አልፈለገም፣ ሌላው ቀርቶ ሠርግ እዚያው ጎንደር ቢሰራ፣ ሽልማቱ ብቻ ከሶስት መቶ ይበልጥ ነበር፣ ስለዚህ አዲስ አበባን ትቶ ወደ ጎንደር ተመለሰ። ጦር ሰራዊቶች ግን ዝም አላሉትም ጎንደር ሄደው አስረው አመጡት። እየጠፋ ሲመለስ፣ እንደገና እያሰሩ ሲያመጡት ቀስ በቀስ ለመደውና አዲስ አበባ ቀረ። በቀዳማዊ ሃይለሥላሴ ጊዜ የነበሩ ሚኒስትሮች ይወዱት እንደነበር የሚናገረው ይርጋ፣ በርካታ ጠመንጃና ሽጉጦች በሽልማት መልክ ይሰጡኝ ነበር ይላል። እሱ ግን አንዲት ሽጉጥ ብቻ አስቀርቶ ሌላውን ለነጋዴዎች እንደሸጠ ይናገራል። ይርጋ በጣም የታወቀበት “የፍየል ወጠጤ” ተብሎ የሚጠራው ሽለላ ነበር። ይህን ሽለላ በ1957 ዓ.ም አስመራ ውስጥ ነበር የተጫወተው። ይርጋ አስመራ የሄደው ለሠርግ ሥራ ነበር ግን ማምሻውን አንድ ቡና ቤት ገብቶ ሳለ፣ ወቅቱ ጦርነት ጦርነት የሚሸትበት ጊዜ ነበረና ይርጋ ይሸልል ጀመር በአዳፍኔ ጠመንጃ፣ ወንዝ የሚያሻገር በኤም ዋን ብረት ሰባብሮ የሚጥል ሲመጣ እንደንፋስ የሚወረውር፣ በተላከው ጠረፍ የማያሳፍር፣ ያባ ጠቅል አሽከር ..እያለ ይፎክራል። ያን ጊዜም አንድ ሰው በተደጋጋሚ ይርጋን ይሸለም ጀመር። ከዚህ በኋላ የተፈጠረውን ይርጋ እንዲህ ሲል ያስታውሳል “ሰውየው ደጋግሞ ሸለመኝና መጨረሻ ላይ እፈልግሃለሁ ብሎ ወደ ውጭ አወጣኝ.. ውጭ አንድ ጂፕ መኪና ቆሟል ግባ አለኝ፣ ምን አጠፋሁ ብዬ ደነገጥኩ። ሰውየው ግን ሽለላዬን እንደወደደውና ወደፊትም ሊያሰራኝ እንደሚፈልግ ነግሮኝ፣ ሆቴል ተከራየልኝ፣ በማግስቱም ጂፕ መኪና ተላከልኝና ወታደሮች ይዘውኝ ሄዱ ወስደውም ያ ማታ የሸለመኝ ሰው ፊት አቆሞኝ፣ ደነገጥኩ፣ በሚሊተሪ ልብስ ተንቆጥቁጦ ቆሟል ማን መስላችሁ ..ጄኔራል አማን አንዶም!” እናም በማግስቱ ጃንሆይ ምጽዋ ይመጣሉና እዚያም ትሸልላለህ ተባልኩ፣ እኔም አዲስ ግጥም ጽፌ አደርኩ፣ የምጽዋው ዝግጅትም በሬዲዮ ተላለፈ፣ ያኔ ነው ያ ሽለላ የተቀረጸው። የፍየል ወጠጤ፣ ልቡ ያበጠበት፣ እንዋጋ ብሎ ለነብር ላከበት፣ የማትረባ ፍየል ዘጠኝ ትወልዳለች እነሱም ያልቃሉ እሷም ትሞታለች” አልኩ። ይርጋ እንደሚለው ይህ ዘፈን ለሱዳን እና ለሶማሌ የተዘፈነ ቢሆንም፣ ደርግ ሥልጣን ሲይዝ ለራሱም ተጠቀመበት። ከዚያ በኋላ ለውጥ መጣ፣ ይርጋም ጎንደር ላይ ሰርቷቸው የነበሩት 13 ቤቶች ተወረሱበት። እሱም ጠቅልሎ አዲስ አበባ ገባ። በኋላም በልጅነቱ ከአባቱ የሰማውን ግጥም፦ “የአሳማ ገበሬ የዝንጀሮ ጎልጓይ የጅብ ዘር አቀባይ ሁሉም እንብላው ባይ የለውም ገላጋይ” የሚለውን ፉከራ ማሰማት ሲጀምር ግን ነገር መጣበት። ያን ጊዜም እስራኤል ኤምባሲ ገብቶ ቪዛ በመጠየቅ ወደ እስራኤል ሄደና መኖር ጀመረ። እስራኤል በገባ በስምንት ወሩ ያለፈው መንግስት ሥርዓት በማብቃቱ ወደ ኢትዮጵያ ተመለሰ። ከዚያ ወዲያ አሜሪካም አውሮፓም እያለ “የሰው የለው ሞኝ”ን በመጫወት ቤተስቡን ያስተዳደር ገባ። ይርጋን ለየት የሚያደርገው የምሽት ክበብ ሰርቶ አለማወቁ ነው። ሰርግ ወይም ግብዣ ወይም ትልቅ የሙዚቃ ዝግጅት ላይ እየሰራ ነው ልጆቹን ያሳደገውና ንብረት ያፈራው። የዛሬ ስምንት ዓመት ታዲያ ይርጋ ዱባለ በነርቭ በሽታ ተይዞ አልጋ ላይ ዋለ። የበሽታውን ምክንያት ሲናገር “22 ማዞሪያ አካባቢ ዮሃንስ ክትፎ ቤት አጠገብ ቤት ለመግዛት የከፈልኩትን 200ሺ ብር የተቀበለኝ ሰው ስለካደኝ በብስጭት በሽተኛ ሆንኩ” ነው ያለው። ከጊዜ ብዛት ግን በተለይ ፕሮፌሰር ጉታ በሚባሉ ሃኪም ድጋፍ እየተሻለው መጥቶ ነበር። ውስኪና ጮማ ትቶ አትክልት ብቻም እየተመገበ ህይወቱ እስካለፈበት ቀን ድረስ ቆይቷል። የጎንደር ልማት ማህበርም ለአገልግሎቱ ትልቅ ዝግጅት አድርጎ ስለሸለመው ሁልጊዜ ምስጋናውን እንዳቀረበ ነበር። ሰው ምንም ቢኖር ከሞት አይቀርምና በተወለደ በ 81 ዓመቱ፣ ግንቦት 8 ቀን 2003 (ሜይ 16/2011) 82 ዓመት ሊሞላው አንድ ሳምንት ሲቀር ከዚህ ዓለም አልፏል። የቀብሩ ሥነ ስር ዓትም በማግስቱ ግንቦት 9 ቀን አዲስ አበባ ከተማ በቅድስት ሥላሴ ካቴድራል ተፈጽሟል። ስለባህል ሙዚቃ ተጫዋች ይርጋ ዱባለ ባለቤቱ ወ/ሮ እናት ምስክር በህይወት እያለ እንዲህ ሲሉ ምስክርነት ሰጥተው ነበር “የጋሼ ይርጋን ባልነት ተዉት፣ ገነት ነው። መድሃኒዓለምን ብር ሰርቶ አምጥቶ ኪሱ እንኳን አይከትም፣ ሁሉንም እንቺ ነው የሚለኝ፣ እኔንም እንኳ ንፉግ አደረገኝ፣ እንዲህ ሰርቶ አምጥቶ እየሰጠኝ እንዴት ነው የማባክነው እያልኩ አስባለሁ፣ የሚታገዝ ቢሆን በሽታውን ባገዝኩት፣ ይርጋን የመሰለ ባህል አይገኝም፣ አይማታ፣ አይቆጣ፣ አይነዛነዝ፣ አያሳርዘነ፣ አያስርበነ፣ እኔንም እንደ ሚሽት፣ እንደ እህት እንደ እናት ነው አንቀባሮ የያዘኝ፣ ምቾተኛ ነኝ፣ ማጣትን አላውቀውም” የስራ ዝርዝር ማጣቀሻወች የኢትዮጵያ

9593

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B0%E1%88%A8%E1%89%B5%20%E1%89%B0

ተረት ተ

ተሁለት ዛፍ የወደቀ ተሁሉም ያው ወንድም ቢከፋም ቢበጅም ተለመደና ዶሮ መከሽከሽ እኝህ እናትሽ ሀሙስ ከች ተለማማጭ አልማጭ ተለማበት የተጋባበት ተለጣጭ የጎረቤቷን ድልህ ሟጣጭ ተለጣጭ የጎረቤቷን ድልህ አሟጣጭ ተላም የዋለ በሬ ተሴት የዋለ ገበሬ ተላም የዋለ በሬ ከጋለሞታ የዋለ ገበሬ ተሌባ ሌባ ቢሰርቀው ምን ይደንቀው ተልባ መስሎሽ ሰናፍጭ ትቀምሽ ተልባ በቅባ ኑግ ለሰሚው ግራ ለበይው መልካም ነው ተልባ በጥባጭ ሳለች ጎመን ቀንጣሹዋን ምች መታት ተልባ በጥባጭ እያለች ጎመን ቀንጣሹዋን ምች መታት ተልባ ቢንጫጫ ባንድ ሙቀጫ ተመልከት አላማህን ተከተል አለቃህን ተመልከኛ ዳኛ መልካም ፈራጅ ተመምሩ ደቀመዝሙሩ ተመመራመር ይገኛል ነገር ተመመራመር ይገኛል ቁምነገር ተመሞት ይሻላል መስንበት ተመረቅሁ ብለህ ተተረገመ አትዋል ተመረቅሁ ብለህ ከተረገመ አትዋል ተመርቄያለሁ ብለህ ከተረገመ አትዋል ተመሮጥ ማንጋጠጥ ተመሮጥ ማንጋጠጥ ይሻላል ተመንግስት አመልጣለሁ ለሞት እድናለሁ ማለት ዘበት ተመክሮ ልብ ተሸምቶ ድልብ አይሆንም ተመዋረድ ጌታን መውደድ ተሟጋች እኔ እረታ ይመስለኛል ሰውም ይመለከተኛል ተሙጃ መሀል የወጣች ቄጤማ ወይ ለወፍ ወይ ለባላ ተማሪ ዘኬ ለቃሚ ተማሪ ውሻ ቀባሪ ተማሪና ዶሮ በሞቱ ክብሩ ነው በቁመናው እራቱ ጥሬ ነው ተማሪና ዶሮ በሞቱ ክቡር ነው በቁመናው እራቱ ጥሬ ነው ተማክረው የፈሱት ፈስ አይገማም ተማክሮ የፈሱት ፈስ አይገማም ተምሮ የማይጽፍ አክፍሎ የማይገድፍ ተምሮ ያላስተማረ ዘርቶ ያላጠረ ተሞተች ሚስቴ ምን አለኝ ካማቴ ተሞኝ ደጅ ሞፈር ይቆረጣል ተረታን እንዳይሉ ይግባኝ ይላሉ ተረቴን መልስ አፌን በዳቦ አብስ ተረት ለነገር ይሆናል መሰረት ተራራ ለጥናት ውሀ ለጥማት ተራስ በላይ ንፋስ ተራጋሚ ራሱን ደርጋሚ ተርጅናና ተሞት ቢሸሹ አያመልጡ ተሰብሮ ቢጠገን እንደነበረ አይሆን ተሰብሮ ቢጠገን እንደድሮው አይሆን ተሰው አለሁ ብዬ ከጅብ ተዳብዬ ተሰው አለሁ ብዬ ከጅብ ጋር ተዳብዬ ተሰግዳዳ ቦታ ታዳጊ ጌታ ተስስታም አንድ ያንቀው አንድ ይወድቀው ተስፋ መስጠት እዳ መግባት ተስፋ መስጠት እያዩ እዳ መግባት ተስፋ ርቆ የተሰቀለ ዳቦ ነው ተስፋ ቆርጦ አንድ ላይ ከመቆም ይሻላል በተስፋ ሲጓዙ መክረም ተስፋ ያልቆረጠ መነኩሴ ምናኔ ሲሄድ ሴቲቱን ይሰናበታል ተስፋ ያድናል ክህደት ያመነምናል ተስፋ የተሰቀለ ዳቦ ነው ተሸፋፍኖ ቢተኙ ገልጦ የሚወጋ ጌታ አለ ተሸፋፍኖ ቢተኙ ገልጦ የሚያይ አምላክ አለ ተሹሞ ከመታለል ጥሎ መከብለል ተሺ ምስክር የታቦት እግር ተሻገር ከወንዙ ጉድ እንዳያበዙ ተቀመጥ በወንበሬ ተናገር በከንፈሬ ተቀማጭ አፉ ምላጭ ተቀማጭ የሌለው ተሟጋች ስልቻ የሌለው ቧጋች ተቀማጭ የሌለው ተሟጋች ስልቻ የሌለው አንጋች ተቀምጠው የሰቀሉት ቆመው ለማውረድ ያስቸግራል ተቀባሪ ወዲያ ማን ያርዳ ተቀዳዳ ይሻላል ጨምዳዳ ተቁመቱ ማጠር የልቡ መጠጠር ተቁመትህ ማጠሩ ሆድህ መጠጠሩ ተቁም ዶሮ ከሸክላ ማሰሮ ተቂል አትጫወት አይንህን ያወጣል በእንጨት ተቅበላ ጥጋብ የስቅለት ጦም ማደር ይሻላል ተቆብ ላይ ሚዶ ተበድሮ ቅቤ ታርዞ ጎፈሬ ተባለ ቀትር አትቀታተር ተባቄላ አይጠፋም ዲቃላ ከጠላ አይታጣም አተላ ተተሳለ የማይበርድ ተታዘለ የማይወርድ ተተናገረ አያባራ አፋቸው ከያዘ አይለቅ ምንቸታቸው ተተናገረ አያባራ አፋቸው ከያዘ አይለቅ እጃቸው ተተያዙ ብዙ ነው መዘዙ ተተያዙ ወዲያ ቄስ ጥሩልኝ ማለት ላያደላድሉ በሺ ብር ጭነት ተታመሙ መክሳት ካጡ መንጣት ተናት ቀን ይሻላል ተናካሽ ውሻ የጅብ መቋደሻ ተናካሽ ውሻህን ተዋጊ በሬህን እሰር ተናካሽ ውሻ የጅብ መደገሻ ተናዞ ይሞቷል አምኖ ይሟገቷል ተናገር በከንፈር ተቀመጥ በወንበር ተናግሮ አናገረኝ ይወደኝ ይመስል ሄዶ ተናገረ የላክሁት ይመስል ተናግሮ አናገረኝ ይወደኝ ይመስል ሄዶ ተናገረ የላኩት ይመስል ተናግሮ አናግሮ የሆድን ጨርሶ ጠላት ይሆናል ወዳጅ ተመልሶ ተናግሮ ከማሰብ ተከንፈር መሰብሰብ ተናግሮ ከማሰብ ከንፈርን መሰብስብ ተናግሮ ከመጨነቅ የቀልቀሎዬን አፉን እንቅ ተናግሮ ያጣ ሰው ሶስት ጊዜ ሞቱ ነው ተንከትክተሽ ስትስቂ የጥርስሽ ወገብ እንዳይቀጭ ተንኮለኛ መበለት በጾም ዶሮ በፋሲካ እልበት ተንኮለኛ የሰይጣን አርበኛ ተንኮለኛ ተሰባብሮ ተኛ ተንኮለኛ ናቸው አርቃችሁ ቅበሩዋቸው ተንኮለኛ ገደል ዝንጀሮ ይጥላል በሬ ያሳልፋል ተንጋሎ ቢተፉ ተመልሶ ካፉ ተኚ ብልሽ አትነሺ አልኩሽ(ን) ተኛ ወዲያ ጎራሽ እህል አበላሽ ተከበሩ ሰው አይፈሩ ተከብሮ ያደርጋል ደንቆሮ ተከብት እንስት ተሀብት ርስት ተከተማ ወደዱር ተአልጋ ወደምድር ተከናንቦ የሚበላውን ተጎንብሰህ ግባበት ተከፈት ያለው ጉሮሮ ጦም አያድርም ተኩላ እንደ አንበሳ እጮህ ብላ ተተረተረች ተኩላ ፍየል በላ ተኩሶ ጣለ ወጋ ነቀለ ተኳሽ በሁለት አይኑ አያነጣጥርም ተክፉ ተወልጄ ስፈጭ አደርኩ ተክፉ ጎረቤት አይሰሩም ደህና ቤት ተኮሰ ጣለ ወጋ ነቀለ ተወደዱ ወዲያ ገደሉ ሜዳ ተወገብ በላይ ታቦት ከወገብ በታች ጣኦት ተወገብ በላይ ጥጋብ ተወገብ በታች ራብ ተወጭት አፍ የወንጭት አፋፍ ተወጭት አፍ ተወንጭት አፋፍ ተወፈሩ ፈጣሪን አይፈሩ ሰውን አያፍሩ ተዋርዶ ከማግኘት ኮርቶ ማጣት ተዋቅሶ ወዳጅነት የቂም ጠባሳ ባንገት ተዋሰኝ ግዝት ይሆነኝ አበድረኝ አይማረኝ ተዋጊ በሬ ተጭድ ይጣላል ተዋጊ በሬህን ተናካሽ ውሻህን ያዝ ተው አትርሳ ተሰርቶልሀል የሳት ገሳ ተው ፈረሴን ለጉም አይዘነጉም ለሴትና ለጉም ተዝካር ያየ ተማሪ ሸቀጥ ያየ አጣሪ ተዝካር ያየ ተማሪ ሸቀጥ ያየ አጣሪ አይን የለውም ተይዛ ትዘፍን ጦጣ ተይዞ ከመለማመጥ አርፎ መቀመጥ ተደርቦ መጣላት ስራ ማጣት ተደብቃ ትጸንሳለች ሰው ሰብስባ ትወልዳለች ተደብቃ ትጸንሳለች በሰው ስብሳብ ትወልዳለች ተድረው ቢመለሱ የውሀ መንገድ ረሱ ተድረው ቢመለሱ የውሀን መንገድ ረሱ ተዳኛ ተሟግቶ ታዲያማ ተዋግቶ ተዳኛ ተሟግቶ ላያደማ ተዋግቶ ተጀመሩ መጨረስ ካራገዱ ማልቀስ ተጄ በጉንጬ ተገናኝተናል መሳ ለመሳ አንቺም እውር ነሽ እኔም አንካሳ ተገናኝተው ሳሉ ምን ጊዜ እንገናኝ ይላሉ ተገዳዩም ሟቹ ይጣደፋል ተጋበዙና ብሉ ሀይ በሉ ከልክሉ ተጋፊ ውሀ ሽቅብ ይሄዳል ተጋፊ ውሀ አሻቅቦ ይፈሳል ተግደርዳሪ ጦም አዳሪ ተግደርዳሪ በልቶ ሽሮ ተበዳሪ ተግደርዳሪ ቀላዋጭ ቀባጣሪ ተጎሽ እበት ተንጨት ሽበት ተጎንብሶ የሚበላን ተኝተህ ቀላውጠው ተጠማኝ ቢሰነብት ባለርስት ይሆናል ተጠንቀቅ ወደል እንዳትገባ ገደል ተጥዶ የማይፈላ ተሹሞ የማይበላ ተጥዶ የማይፈላ ተሹሞ የማይበላ የለም ተጦረኛ ስንቅ አይደባልቁ ተጦጣ የዋለ ጉሬዛ እህል ፈጅቶ ገባ ተጨንቆ ኩራት ተንጠራርቶ ራት ተጫውቶ መማረር አለ ጉዳይ መብረር ተፈጣሪ ሙርጥ ጫሪ ተፈጣሪ ይበልጣል ቂጥ ጫሪ ተፈጥሮን ተመክሮ አይመልሰውም ተፈጭቶ ያልተነፋ ዱቄት ተበራይቶ ያልተመረተ ምርት ተፈጥሮ ሞት ተሾሞ ሸረት ተፈጥሮን ተመክሮ አይመልሰውም (ጠያቂ) ታድያስ (መላሽ) አለን በአዲዳስ ያውም ሳንዋስ ታጥቦ ጭቃ ታላቅ ወንድም እንደ አባት ይቆጠራል ታላቅ ጦር ባይወጉበት ያስፈራሩበት ታለቀ መቆጠብ ተሞተ መንጠብጠብ ታላረፉ መከራ ነው ትርፉ ታላቁን ነገር እየተመኘሁ ቢከፍቱት ተልባ ሁኘ ቀረሁ ታላወቀ ዘዴ በለው በጎራዴ ታልተናገሩ አይከፈት በሩ ታልቸኮሉ ቀስ በቀስ ይገኛል ሁሉ ታሞ የተነሳ እግዜርን ረሳ ታሞ የተነሳ እግዚሄርን ረሳ ታሞ ከመማቀቅ አስቀድሞ መጠንቀቅ ታረጁ ወዲያ ጎፈሬ አዝመራ የሳተው ገበሬ ታልጠገቡ አይዘሉ ካልዘለሉ አይሰበሩ ታረጁ አይበጁ ታሪክን የረሳ ስህተት መድገሙ አይቀርም ይባላል ታርቄ ተመርቄ ታጥቤ ተለቃልቄ ታርቆ ሙግት በልቶ ስት ታሳጭ ማራኪ ይሻላል ታሳጭ መካሪ ይሻላል ታስሮ ከመማቀቅ ይሻላል መጠንቀቅ ታቀበት በረዶ ተቁልቁለት ዘንዶ ታባ ቁፍር እሸት ተበልቶለት ታባቱ የተረፈ ተጠለፈ ታቦተ ክፉ አጸደ መልካም ታቦት በራሱ ቃጭል በጥርሱ ታከረሩት ይበጠሳል ታየው ትመለከተው ትታነቀው ትሞተው ታዝበው ኪጠሉህ ታዝበው ይውደዱህ ታዝበው ሲጠሉህ ታዝበው ይወደዱህ ታዳጊ ያለው በግ ላቱን በውጭ ያሳድራል ታጉል ጉልበት እዩልኝ ስሙልኝ ማለት ታጉል ጥንቆላ የጨዋ ልጅ መላ ታጥቦ ጭቃ ታጥቀህ ታገል እንዳትንገላታ አስተውለህ ተሟገት እንዳትረታ ትለብሰው የላት ትከናነበው አማራት ትላንት ልጄን ዛሬ እናቴን ምን ይበጃል ዘንድሮ አለ አውራ ዶሮ ትልቁ አሳ ትንሹን አሳ ይውጣል ትልቁ ዳቦ ሊጥ ሆነ ትልቅ ብልሀት ለንጉስ መገዛት ትልቅ ብልሀት ለትምህርት መትጋት ትልቅ ጥቃት ለምኖ ማጣት ትልና መጋዝ በሽተኛና ጓዝ ትምህርትም እንደ ኮት ፋሽኑ አለፈበት ትምህርት በልጅነት አበባ በጥቅምት ትምህርትን ለፈጠረ ጥይት በርጫን ላገኘ ገነት ትምህርት ከሚሉት ነቀርሳ ኤድስ ከሚሉት በሽታ ያውጣን ትምሀርት የማያልቅ ምርት ትምህርት የማያልቅ ሀብት ትሻልን ትቼ ትብስን አገባሁ ትተውት የማይሄዱትን ባልንጀራ አይቀድሙትም ትናንሽ ልጆች ትናንሽ ሀብቶች ትንሳኤ ትንሳኤ ቢሉኝ ጸሎተ ሀሙስ መሰለኝ ትንሽ ምላጭ አገር ትላጭ ትንሽ ሰው ትንሽ ነው ትንሽ ስጋ እንደ መርፌ ትወጋ ትንሽ ሽሮ ባገኝ ጨው የለኝም እንጂ ተበድሬ ወጥ እሰራ ነበር ትንሽ ልጅ ከሰራው ሽማግሌ የጎበኘው ትንሽ ቆሎ ይዞ ካሻሮ ጠጋ ትንሽ ቆሎ ያደርሳል ካሻሮ ትንሽ አበላሽ ትንሽ ሰው ትንሽ ነው ትንሽ ጎልማሳ ትቢያ ታነሳ ትንቢት ይመራል ልጓም ይገራል ትንኝም ለሆዱ ዝሆንም ለሆዱ ወደ ወንዝ ወረዱ ትንኝም ለሆዱ ዝሆንም ለሆዱ ተያይዘው ወደ ወንዝ ወረዱ ትንሽ በመናገር እውነት ትከበር ትኩስ ሬሳ ደረቁን አስነሳ ትንሽ ጭላንጭል ታስይዛለች ምንጭር ትእቢትን ከስስት ምን አገናኝቶት ትእግስተኛ ከፈለገበት ይደርሳል ትእግስት ፍራቻ አይደለም ትካዜ ሲመጣ መከፋት ጓዝ ይሆናል ትገርም ሻሸመኔ ትብስ ኮፈሌ ትጸድቅ ትኮነን ቢለው ቆይ መክሬ አስታውቅሀለሁ አለ ትፈጭ የነበረች ማንጓለል አቃታት ትፈጭ የነበረች ማንጓለል ተሳናት ቶሎ ቶሎ ቢቆጡ አብረው አይቀመጡ ቶፋ በማን ምድር ትለፋ ቶፋ መቀበሪያው ያው ፈፋ]]

16079

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8D%E1%8A%AB%E1%88%AC%20%E1%8B%9E%E1%88%AB%E1%88%B3%E1%89%B0%E1%88%AD

ፍካሬ ዞራሳተር

'ፍካሬ ዞራስተር: ወደ ሁሉምና ወደ ማንም' በፍሬድሪች ዊልሄልም ኒሺ የተደረሰ የፍልስፍና ልቦለድ* ነው። መጽሐፉ በ1883 እና 1885 (እ.ኤ.አ) መካከል በ4 ክፍል የተደርሰ ሲሆን በጊዜው ይሰራበት ከነበረው የአስተሳሰብ ዘዴ ለየት ባለ መልኩ የፍልስፍናን እና የግብረገብን ጥናቶች መርምሯል። የመጽሃፉ አትኩሮቶች፡ የዘላለማዊ ምልልስ፣ ኃይልን መፍቀድ (*ፈቃድ እዚህ ላይ ጠንካራ ፍላጎት ማለት ነው)፣ የአዳዲስ ዋጋ ወይም ህግጋት አስፈላጊነት፣ የአምላክ በጊዜው በነበሩ አውሮጳውያን ልብ ውስጥ መሞት፣ የበላይ ሰው (*በኒሺ አስተሳሰብ የሰው ልጅ በጦጣወችና በበላይ ሰው መካከል ያለ ፍጡር ነው) መምጣት ትምቢቶች ነበሩ። ጽሁፉ የመጽሐፍ ቅዱስ አጻጻፍ ስልት ይከተል እንጂ የውስጡ ፍሬ ነገር ግን የክርስትናና አይሁድ ሃይማኖቶችን መሰረታዊ እምነቶች የሚጻረር ነበር። ኒሺ ይህን መጽሐፍ ከሰወችና ከጊዜ 6000 ጫማ" እርቆ እንደጻፈ ይናገራል፣ ማለቱም የመጽሃፉን ሃሳቦች በተራራ ላይ እያለ እንዳገኛቸው ለማስገንዘብ ነበር። ኒሺ ይህን "ፍካሬ ዞራስተር" ብሎ የሰየመውን መጽሃፍ "ስርዓት አልባ"(ጥራዝ ነጠቅ) ወይም ስርዓት ይለሽ በሆነ ዘዴ ስለጻፈው ለተመራማሪወች እጅግ አስቸጋሪ ሆነ። ይሁንና ተመራማሪወች አንድ አንድ ቋሚ የሆኑ የመጽሃፉን ይዘቶች ማስተዋላቸው አልቀረም፦ የበላይ ሰው፡ ለኒሺ የበላይ ሰው ማለት በራሱ ላይ ሙሉ ቁጥጥር ያለው ግለሰብ፣ እምቅ ኃይሉን ወደ ስራ የተርጎመ ሰው ማለት ነው። አሁን ያለው የሰው ልጅ (በኒሺ አሰተያየት) በእንስሳ እና በዚህ በበላይ ሰው መካከል ያለ ፍጡር ነው። የዘላለም ምልልስ፡ ማናቸውም የተከሰቱ ነገሮች እንደገና ይከሰታሉ፣ አሁን የሚከሰቱ ነገሮች ድሮም ተከስተው ነበር ለወደፊቱም እልፍ አዕላፍ ጊዜ ይከሰታሉ! ይህ አለም ልክ እንደምናየው ሆኖ እንደገና ይከሰታል፣ ሰውም ይሞታል ግን ልክ በነበረበት መልኩ በነበረበት አለም ተመልሶ ይመጣል። ኅይል መፍቀድ፡ የሰው ተፈጥሮ መሰረታዊ ባህርይ ነው። ማናቸውም የምንሰራቸው ነገሮች፣ እንደ ኒሺ አስተያየት፣ የዚህ መሪ ሃሳብ መገለጫ ናቸው። ከመራባት፣ ደስታ፣ ሐሴት ጋር ሲነጻጸር የኅይል መፍቀድ ሁሉም የሰው ልጅ ከከባቢው አለም ጋር የሚያደርገውን ትግል ጠቅልሎ የሚይዝ ጽንሰ ሃሳብ ነው። በክፋትና ደግነት በተሰኙ ተቃራኒ የክርስትና ሃሳቦች ላይ ብዙ ትችት መመስረት። በኒሺ አስተያየት እኒህ ነገሮች የሰው ልጅ ፈጠራወች እንጂ በተፈጥሮ የሚገኙ አይደሉም። በሱ አስተያየት የሰው ልጅ ተግባር መለካት ያለበት አስቀድሞ በተቀመጡ የግብረ ገብ ዋጋወች/ህጎች (ጥሩና መጥፎ) ሳይሆን የተግባሩን መዘዝ በመለካት ነው። መጽሐፉ ባጭሩ በመጽሃፉ መግቢያ ላይ ዞራስተር 30 አመት ሲሞላው ወደ ተራራ እንደወጣና በዚያ ከሰወች ተገሎ ብዙ ጥበቦችን እንደሰበሰብ እናነባለን። 40 አመት ሲሞላው ያከማቸውን ጥበብ ለማካፈል ከተራራው ወረደ። የመውረዱ ዋና አላማ "የበላይ ሰው"ን መምጣት ለመስበክ ነበር። የበላይ ሰው፣ በዞራስተር አስተሳሰብ፣ ከሰው በላይ የሆነ ፍጡር ማለት ነው፡ ልክ የሰው ልጅ ከጦጣወች በላይ የሆነ ፍጡር እንደሆነ። በዞራስተር ግምት ዘመናዊው ሰው የሞራል ግሽበት፣ ባዶነትና አጠቃላይ የህይወት ውዥንብር ስለገጠመው አዲስ ትምህርት ያስፈልገዋል። በዞራስተር አስተሳሰብ የዘመናዊው ሰው መንፈሳዊ ግሽበት ምክንያት የአምላክ መሞት ነው። በርግጥ አምላክ ለመሞት አይቻለውም ሆኖም ግን በዞራስቶር አስተሳሰብ አምላክ ሞተ ማለት ዘመናዊው ሰው በአምላክ ላይ ያለው እምነት መሞት ማለት ነው። ስለሆነም የድሮወቹ ሰወች ብዙ አስደናቂ ስራወችን ለአምላክ ሲሉ ቢሰሩም የዘመናዊው ሰው ግን ይህን እመንቱን በማጣቱ አጠቃላይ ዘመናዊ ህብረተሰብ መሪ ሃሳብ የማጣት፣ የመበስበስና ተስፋ የማጣት ምልክቶች አሳየ። ህግን የሚሰጥ በሰው አምሳያ ያለ አምላክ ለአዲሱ ሳይንሳዊና ዘምናዊ ህብረተሰብ እጅግ ኋላ ቀር መስሎ ታየ። ስለሆነም በተማሩ ዘንድ የአለም የህይወት ትርጉምና የግብረገብ ስርዓት እጅግ ዝብርቅርቅ ያለ ሆነ። ዘመናዊ ሰው ባዶነት "ኒሂልዝም"( የህይወት ትርጉም ማጣት) የሚባል ችግር ተጋረጠው፣ የ"ዞራስተር ፍካሬ" ዋና አላማ ይህን ባዶነት ("ኒሂልዝም" የህይወት ትርጉም ማጣት) መታገል ነበር። በኒሺ አስተሳሰብ አዲሱ የ"በላይ ሰው" ትምህርት ለዚህ ዘመናዊ ባዶነት ፍቱን መድሃኒት መሆን ነበር። ዞራስተር ከተራራው ወርዶ በሰወች መካከል እንዲህ ሲል ሰበከ፡ የሰው ልጅ በአሁኑ ሰዓት ያለበትን መናኛነት (ተራነት)ና የከሰረ ስልጣኔ በማሸነፍ የ"በላይ ሰው"ን መፍጠር አለበት፡ «የሰው ልጅ ሊሸነፍ የሚገባ ነው። ለማሸነፍ እያንዳንዳችሁ ምን አድርጋችኋል?» ሆኖም ግን ይህ ሰበካው ተቀባይነት አጣ። ህዝቡም መልሶ «የበላይ ሰውህን ለራስህ» ብለውም ተሳለቁበት። የተመቻቸና ጥሩ ኑሮ ከመፈለግ ውጭ የበላይ ሰውን እንደማይፈልጉ ነገሩት። ህይወት ከፍተኛ ትርጉም ከሌለው በርግጥም ከደስታ ውጭ ምንስ ያስፈልጋል? በዚህ ምክንያት የስልጣኔ ዋና ዓላማ "ከፍተኛ ደስታ ለከፍተኛ ቁጥር ላለው ሰው" ሆነ። በዚህ ምክንያት ዞራስተር ለህዝቡ ያለው ጥላቻና ንቀት አደገ ምንም እንኳ ከጊዜ ወደጊዜ ሊያዝንላቸውና ሊረዳቸው ህሊናው ቢግደረደርም)። ተማሪውም ሆነ ያልተማረው፣ ፖለቲከኛውም ሆነ ፈላስፋው፣ ሰዓሊውም ሆነ ፕሮፌሰሩ፣ ሁሉም የተደላደለ ህይወት ከመሻት ውጭ ውስጣቸው ያለውን እምቅ ስብዕና ለማሳደግ የማይጥሩ ሆኖ አገኛቸው። ዞራስተር ብዙ ተከታይ ከማፍራት ይልቅ ሊግባባቸው የሚችሉ ጥቂት ፈርጥ የሆኑ ሰወችን ፍለጋ ጀመረ፡ ተራ(መናኛ) ነገሮችን ከህይወት ለማግኘት የሚሞክሩን ሳይሆን፣ ከፍተኛ ነገርን ለማግኘት የሚሞክሩትን። ፍለጋው ጥቂት ሰወችን ስላስገኘለት በዚህ ወቅት ለተመረጡት "ማስተማር" በጥብቅ ጀመረ። ክፍል በዚህ የመጽሃፉ ክፍል የዞራስተር ዋና ነጥቦች በስድስት ዋና ዋና ሃሳቦች ይጠቃላል። የመጀመሪያው የዞራስተር ነጥብ አጠቃላይ ሜታፊዝክን መካድ ነው። ሜታፊዚክ ማለት በተጨባጩ አለም ጀርባ የማናየው፣ የማንዳሰሰው፣ የማናሸተው እውነተኛ አለም አለ በማለት ይህን አለም ለማግኘት የሚጥር የፍልስፍና ዘርፍ ነው። በዞራስተር አስተያየት አንድ አለም ብቻ አለ፡ እርሱም ተጨባጩ አለም ነው። ሁለተኛው የዞራስተር ነጥብ የአይምሮና አካል ክፍፍልን መካድ ነበረ። በተለምዶ ሰው አካል አለው ብንልም በዞራስተር አስተያየት ሰው እራሱ አካል ነው። የሰው ልጅ ከማይጨበጥ ምናባዊ ነገር (አዕምሮ) እና ከተጨባጭ ነገር (አካል) የተሰራ ሳይሆን ሙሉ በሙሉ ከአካል የተሰራ ነው። በነደካርት የተነሳው ቀልበኛ ፍልስፍና የስውን ልጅ ከሁለት (አዕምሮና ሰወነት) ከከፈለ ወዲህ የስው ልጅ የስራ ውጤቶች ብዙ አመርቂ አልሆኑ፣ ይልቁኑ የጥንቶቹ ከያኒያን በ"ደማቸው የጻፉዋቸው መጽሃፎች" (በአይምሮ ከተጻፉ ዘመናዊ መጽሃፎች) በተለየ መልኩ ስሜት የሚነኩ እንደነበሩ አስተማረ። የሰው ልጅ "አዕምሮ" ከሆነ ወዲህ ስራው ሁሉ በቀመር የተወጠረና ምንም ስሜት የማይቀስቀስ ሆነ። ዞራስተር ሙሉ በሙሉ የግለሰብ ነጻነትን ይደግፋል። ግብረገብ፣ የጋራ ሰላምና፣ ይሉኝታ ለዞራስተር ደንታው አይደሉም። የህይወት ኃይሎች በምንም አይነት መታፈን የለባቸውም። የተመረጡ ነፍሶች የመንጋወችን ግብረ ገብና ስርዓቶች ወደጎን ትተው የራሳቸውን ዋጋ/ህግ አውጥተው የራሳቸውን አላማ ለማስፈጸም ይታገላሉ። ትክክለኛው የህይወት ጣዕም በህግጋትና ግብረገብ የተጋረደ ሳይሆን ከኃጢያትና ጽድቅ ወዲያ ርቆ የሚገኝ ነው። ሙሉው የግለሰብ ነጻነት "ሁሉ በሁሉ ላይ" ጦር እንዲያነሳ ሊያደርግ ይችላል። ይህ ግን በዞራስተር አይን ምንም አይደለም ምክንያቱም ሁሉም ህይወት ያለው ነገር "ኃይልን ይፈቅዳል"፡ ሁሉም ህይወት ያለው ነገር እራሱን ያረጋግጣል፣ ለመኖሩም ምልክት ትግል ያካሂዳል። ሄራክሊተስ እንደጻፈ "ጦርነት የሁሉ ነገር አባት ነው"፣ በዞራስቱራ አስተያየት ያለፍልሚያ ምንም ጥቅም ያለው ነገር አይመጣም። ዞራስተር ለጓደኞቹ የሚመክረውም "በአደጋ ኑር!" እያለ ነበር። ፍቅረኛሞች እንኳ ሳይቀሩ ችግር ሊገጥም እንዲችል መረዳት አለባቸው፣ በፍቅር መጎዳት የሚፈራ ወይም ቂም የሚያሲይዝ ሳይሆን እራስን ለማሳደግና አዳዲስ ነገሮችን ለመረዳት የሚያገልግል ዕድል ነው። ጦርነት ተቀባይነት ያለው መሳሪያ ብቻ ሳይሆን ተቀባይነት ያለው ግብም ነው። እራስን መወሰን ለዞራስተር ፍልስፍና ዋና ቁልፍ ነው። ይህ አለም ከላይም ሆነ ከታች ከጎንም ሳይቀር የተሰጠው ትርጉምም ሆነ ህግጋት የሉትም። ሁሉም ሰው የራሱን ትርጉምና ህግጋት በመፍጠር እራሱን ይወስናል። ሁሉም ሰው ልክ እንደሙሴ የራሱን ጽላት እንዲቀርጽ እንጂ ለሁሉም የሚሰራ ከላይ የተላለፈ ህግ የለም። ከዚህ አንጻር እራስን መወሰን ባንድ በተስተካከል የአለም ስርዓት ውስጥ ራስን መቻል ሳይሆን ከትርምስ ውስጥ የራስን አለምን እንደመፍጠር ነው። ህይወት ሂደት እንጂ ሁኔታ አይደለም። አንድ የሰው ልጅ በሂደት ላይ ያለ እንጂ፣ ቆሞ ያለ የሆነ ነገር አይደለም። እራስን እንደ አንድ ቋሚ ነገር ማሰብ በዞራስተር ስህተት ነው። በመጠበቅ፣ እውቀትንና ሃብትን ዝም ብሎ በማከማቸት ህይወት አይኖርም፣ ይልቁኑ እራስን በየጊዜው በማሸነፍና እራስን በመቀየር ህይወት ይኖራል። ሶስቱ ሽግግሮች ሌላው የዚህ ክፍል ዋና ሃሳብ ሶስቱ ሽግግሮች ናቸው፡፡የሰው መንፈስ እውነቱንና እራሱን ለማወቅ 3 ከባድ ለውጦች እንደሚያካሂድ ዞራስትራ በዚህ ክፍል ሲያስረዳ፦ እነሆ ነፍሳችሁ ሶስት ጊዜ ይሻገራል፡ እንኪያስ ግመል ነበራችሁ፣ ግመሉ አምበሳ፣ በመጨረሻ አምበሳው ህጻን ልጅ!" ትርጉሙም የመጀመሪያው የመንፈስ ለውጥ ወደ ግመል ሲሆን ይህም "ትሁት መንፈስ"ን ያመላክታል፡ እራስን መካድ፣ በሃብት መቆጠብን፣ መታዘዝንና ችግርን መቋቋምን። ይህም ግመልን እራሷን ዝቅ አድርጋ የጭነት እንስሳ እንደሚያደርጋት ባህርይ ነው። መጫን ያለበት መንፈስ እንዲህ ይጠይቃል "ከሁሉ ነገር ከባዱ ምንድን ነው?" መልሶም "በጫንቃየ ላይ ጭነቴን አዝየ በጥንካሬየ ሐሴት ማድረግ አይደለምን? እራሴን በማዋረድ ኩራቴን መግደል አይደለምን? የዋህነቴን በማጋነን ጥበቤን መፎተት አይደለምን?" ከዚህ የግመል አለም ወደ አንበሳነት የሰው መንፈስ ለሁለተኛ ጊዜ ይሻገራል። በዚህ ጊዜ ከጭነት ነጻ ይሆናል፣ ከላይ ወደታች በተዘርጋ የሃይል አሰላለፍ ቁንጮውን ለመያዝ ጥረት ያደርጋል፣ ራስ ገዝ ሆኖ ነጻነቱን በራስ ገዝነትና በሃያልነት ይደነግጋል። በታላቁ ዘንዶ ላይ ጦርነት ይክፈታል፣ የቀድሞውን ግብረገብ ጽንሰ ሃሳብ አውልቆ ይጥላል። "ለራሱ ነጻነትን ለመቀዳጀት፣ በህግጋት ላይ ሳይቀር "እምቢ" ለማለት፣ ወንድሞች፣ ለዚያ ለዚያ አንበሳ ያስፈልጋል። አዳዲስ ህግጋትን የመፍጠር መብት እንዳለ ለማወቅ ለተሸካሚና ለአክባሪ ነፍሳት እጅግ አስቸጋሪ ነው። ይህ ተግባር ለነዚህ እንደ ማደን እና የሚታደን እንስሳ ስራ ነው።" አንበሳ እንግዲህ የነበረውን እምቢ በማለት የሚያፈርስ እንጂ አዲስ የሚፈጥር አይደለም። ስለሆነም የሰው መንፈስ አዳዲስ ህግጋትን ለመፍጠር ለ3ኛ ጊዜ መሻገር ይኖርበታል። በዚህ የመጨረሻው ሽግግር መንፈሱ ከአንበሳ ወደ ህጻን ይቀራል። ህጻኑ አዲስ ጅማሬን፣ ንጹህ የዋህነትን የሚወክልና የድሮወቹን ህግጋት ድል ካደረገ በኋላ አዲስ ዋጋወችን ፈጣሪ ይሆናል። "ሕጻን የዋህነት ነው፣ ያለፈውን መርሳትም ነው፣ አዲስ ጅማሬ፣ ጨዋታ፣ እራሱን የሚያሽከረክር ጎማ፣ የመጀመሪያ እንቅስቃሴ፣ ቅዱስ የሆነ "አወ-ማለት"። አወ! ወንድሞች፣ የፈጠራ ጨዋታ ቅዱስ የሆነ "አወ" ማለትን ይጠይቃል፡ መንፈስ የራሱን ፈቃድ ይፈቅዳል፣ አለሙን ያጣ እንግዲህ የራሱን አለም ያገኛል።" ሁሉ ነገር በህጻን ልጅ ተጀምሮ እንደገና በህጻን ማብቃቱ የኒሺን የዘላለም ምልልስ ጽንሰ ሃሳብ የሚያንጸባርቅ ነው። በዚህ የዘላለም ድግግሞሽ የሰው ልጅ እራሱን በማሽነፍ ከነበሩበት ድክመቶች ሁሉ ነጻ በመውጣት አዲስ አይነት ሰው የራሱ ህግ/ዋጋ ያለው የበላይ ሰው ይፈጥራል። እኒህን ነጥቦች ለተመረጡ ተከታዮቹ ካስተማረ በኋላ ዞራስተር ወደተራራ ዋሻው እንደተመለሰ መጽሃፉ ያትታል። የዚህ ምክንያቱ ያለሱ ተጽዕኖ ተከታዮቹ በራሳቸው ውሳኔ የራሳቸውን ሃሳብ እንዲያዳብሩ ነው። አስተማሪነቱን ማቆሙም ይህን የፍልስፍናውን ግብ ላለማጣረስ ነበር። ክፍል በሁለተኛው ክፍል ዞራስተር ከከተማውና ከገበያው በመሸሽ ወደ ተራራው ስለመመለሱ ያትታል። "ዘሩን እንደዘራ ገበሬ ማደጉንም እንደሚጠባበቅ፣ ዞራስተር ከሰወች በማምለጥ ወደአምባው፣ ወደ የብቸኝነት ዋሻው ተመለሰ" ዞራስተር በዚህ ወቅት ከተራራው ወርዶ ስላጋጠመው ሁኔታ ማንሰላሰል ጀመረ፣ በተለይ "ኃይልን መፈለግ" ("ኃይልን መፍቀድ") የሚለውን ጽንሰ ሃሳብ ተገነዘበ በሄድኩበት ቦታ ሁሉ ያገኘሁት ህይወት ያለው ነገር ሁሉ ኃይልን ይፈቅዳል፣ የሚታዘዙት እንኳ ሳይቀር ጌታ ለመሆን ይፈቅዳሉ! ደካሞች ለጠንካሮች ለመታዘዝ በሌላ ሳይሆን በራሳቸው ፈቃድ ይስማማሉ፣ ደካሞቹ ደግሞ በተራቸው ከነሱ የበለጠ ደካማ ለሆነው ጌትነት ይፈቅዳሉ፡ ይህ ጨርሰው ሊተውት የማይፈቅዱት ደስታቸው ነው! ታናናሾቹ ከነሱ ያነሱት ላይ ኅይል እንዲኖራቸው ለበላዮቻቸው ፈቀቅ እንደሚሉ ሁሉ ከሁሉ የበላይ የሆነው ለአደጋና ከባድ ፈተና እንዲሁ ፈቀቅ ይላል፣ ለኅይል ሲልም ህይወቱን አደጋ ላይ ይጥላል። የሁሉ ታላቅ ፈቀቅ ማለት ለህይወት አስጊ ለሆነ አደጋና በሞትና በህይወት ቁማር ለመጫወት ነው። ይህ የጽሁፍ ክፍል ዞራስቶራ በ3ኛው የመጽሃፍ ክፍል የሚያጋጥመውን ፈተና በመተንበይ ይከናወናል፡ ይህን በምሳሌ እነግራችዋለሁ። ትላንትና ጸጥታ በሰፈነበት ሰዓት፣ ድንገት ከእግሬ በታች ምድር ተንሸራታ ጠፋች፡ ህልሜም ጀመረ። የጊዜ እጅ ወደፊት በሚነጉድበት፣ የህይወቴ ሰዓት ትንፋሹን በዋጠበት የሰማሁት ጸጥታ ልቤን በፍርሃት ሞላው። በድንገትም ያለምንም ድምፅ አለኝ "ታውቃለህ ዞራስተር?" ሹክሹክታው ስላስፈራኝ ጮኽኩ፣ ፊቴም ገረጣ፣ ግን ካፌ ድምጽም አልወጣም! ቀጠለም "ዞራስተር ታውቃለህ ግን አትናገርም!" በመጨረሻ በሚገዳደር ቃል ተናገርኩ "አወ! አውቃለሁ ግን መናገር አልፈልግም!" ድምጽ የሌለው ሹክሹክታ ግን ጠየቀ አትፈልግም? ይሄ እውነት ነው? በመገዳደር ቃል እራስክን አትደብቅ!" በዚህ ወቅት አለቀስኩ፣ እንደህጻንም ልጅ ተንቀጠቀጥኩ፣ መለስኩም፡ "ስለእውነትስ እፈልግ ነበር! ግን እንዴት አድርጌ? እባክህ ተወኝ! ይሄ ከኔ በላይ ነው!" ድምጽ የሌለው ሹክሽክታም መለሰ፣ አለም "አንተ ማን ነህ ዞራስተር? ይልቁን የምትናገረውን ተናገርና ሙት!" ክፍል በዚህ ክፍል ዞራስተር ሃሳቡን ወደታች የሚጎትተውን ጉልበት በማሸነፍ አዳዲስ ሃሳቦችን ያፈልቃል። ብሎም የዘላለም ምልልስን በግልጽ ይናገራል። "ኦ! ዞራስተር" አሉ እንስሳቶቹ "ሁሉም ነገር ይሄዳል፣ ሁሉም ነገር ተመልሶ ይመጣል፣ ለዘላለም የህልውና ጎማ ይሽከረከራል። ሁሉም ይሞታል፣ ሁሉም እንደገና ያብባል፣ የህይወት ቀለበት በንዲህ መልኩ ለዘላለም ይቀጥላል። ሁሉም ይሰበራል፣ ሁሉም እንደገና ይጋጠማል፣ ላለም እስከ ዘላለም አንድ አይነት የኅልውና ቤት ይገነባል። ሁሉም ይለያያል፣ ሁሉም ከሁሉ ጋር እንደገና ይገናኛል፣ ለዘለዓለም የኅልውና ቀለበት በራሱ ላይ እንዲህ ይሽከረከራል።" ይህን በሰማ ጊዜ ዞራስተር የዘላለም ምልልስን ማስተማር የህይወቱ አላማ መሆኑን ተገነዘበ። ስለዚህም ከነበረበት ተራራ ወረደ። ከዘላለም መመላለስ በተጨማሪ ኒሼ ስለ አዳዲስ ህግጋት/ዋጋወች ማውጣት በዚሁ ክፍል አጥብቆ አስተምሯል። "በተሰባበሩና ግማሽ ድረስ በተጻፈባቸው ጽላቶች ተከብቤ ተቀምጨ እጠባበቃለሁ። መቼ ይሆን ጊዜየ የሚመጣው?" ክፍል በክፍል 4፣ ዞራስተር ከትልልቅ ሰወች ጋር በመገናኘት እራሱን በኒህ ሰወች ይከባል፣ ምግብንም ከነሱ ጋር ይካፈላል፡፡ እነዚህ ታላላቅ ሰወች፡ የግራና የቀኙ ንጉሶች፣ የአረጀው ምትሃተኛ፣ የሮማው ፓፓ፣ ፈቃደኛው ለማኝና ጥላው፣ ንጹህ አዕምሮ፣ በጣም ፉንጋው ሰው ናቸው። እያንዳንዱ ታላቅ ሰው እንግዲህ በአዕምሮው ትክክል ነው ብሎ የተቀበለው ነገር ትክክል ሳይሆን ተጣሞበት (አምላክ፣ እውነት፣ ልብ) ስላገኘ፣ ሆኖም ግን ከዚህ በመነሳት ውሳኔ ላይ መድረስ አቅቷቸው ተስፋ የቆረጡ ነበሩ። በዚህ ምክንያት ድሮ ይሰሩት የነበረውን ስራ መስራት አቅቷቸው የድሮው ስራቸው ተዋናይ/ገጸ ባህርይ ወደ መሆን የወረዱ ነበሩ። ለነዚህ ሰወች ሃዘን ሊገባው የነበረው ዞራስተር ከሃዘኑ ጋር ትንቅንቅ በመፍጠር ሃዘኑን ማሸነፍ እንዳለበት ያሳያል። "የመጨረሻው ጥፋቴ ምን ይሆን?" ከዚህ በኋላ ዞራስተር ወደ ራሱ አዕምሮ አተኮረ፣ ከትልቅ ድንጋይ ላይ ተቀምጦም አንሰላሰለ። በድንገት ተስተካክሎ ተቀመጠ፣ መለሰም፦ "ለታላላቆቹ ሰወች ከንፈር መምጠጥ! በዚህ ጊዜ ፊቱ ወደ ንሐስ ተቀየረ ከዚህ በኋላ በዚህ ክፍል ዞራስተር እንደ አዲስ ሰው ተቀየረ፣ "አንበሳውም መጥቷል፣ ልጆቸም ተቃርበዋል፣ ዞራስተርም በስሏል፣ ሰዓቴም ተቃርቧል፦ ጎሄ ቀደደ፣ ቀኔ ጀመረ፣ ተነሳ! ተነሳ! አንት ድንቅ ቀትር!" እንዲህ በመናገር ዞራስተር ዋሻውን ለቆ ወጣ፣ ከድቅድቅ ተራራ መካከል እየተፈናጠቀች እንደምትወጣ የጠዋት ጸሓይ እያብረቀረቀ በጥንካሬ ተራመደ። ከፍካሬ ዞራስተር የተወሰዱ ጥቅሶች ህይወትን የምናፈቅር መኖርን ስለተለማመድን ሳይሆን ማፍቀርን ስለተለማመድን ነው። በፍቅር ውስጥ ሁል ጊዜ ዕብደት አለ። በዕብደት ውስጥ ደግሞ ሁልጊዜ ምክንያት አለ። አንቺ ታላቅ ኮከብ! ፍንትው ብለሽ የምታበሪላቸ ባይኖሩ ደስታሽ ምኑ ላይ ነበር? መብረርን የሚማር ሰው መጀመሪያ መቆምን፣ ከዚያም መራመድን፣ ብሎም መሮጥንና ዛፍ መውጣትን እንዲሁም መደነስን መማር አለበት፣ አንድ ሰው ወደ መብረር መብረር አይችልም! እውነትን መናገር በጣም ጥቂት ሰወች ይችላሉ! ከነዚህ ከሚችሉት ግን የሚፈፅሙት የሉም`! ደፋር፣ ደንታ የሌለው፣ ተሳዳቢ፣ ጸበኛ-- ጥበብ ከኛ እኒህን ትፈልጋለች፡ ሴት ናትና የምትወደውም ጦረኛን ብቻ ነው። እራሱን የማያዝ መታዘዝ አለበት። ብዙወች እራሳቸውን ማዘዝ ይችላሉ፣ ነገር ግን ለራሳቸው ከመታዘዛቸው በፊት ብዙ ይጎላቸዋል! ማህበረሰብ ተኩላውን አላምዶ ውሻ አደረገ። የሰው ልጅ ከሁሉም በላይ ለማዳ እንስሳ ነው! አንድ ትውፊት አጀማመሩ በሩቅ የዘመን ጭጋግ እየተሸፈነ ከሄደ፣ አመሰራረቱም እየተምታታ ከመጣ በክብር እያደገ ይሄዳል። ክብሩ ከትውልድ ወደ ትውልድ እየጨመረ ይሄዳል። በመጨረሻ ትውፊት ቅዱስ ይሆንና በሰወች ዘንድ ድንቅ ይሆናል። ሰው በንዴት አይገልም፣ በሳቅ እንጂ። በቁመና ለማደግ፣ ወደብርሃንም ለመጠጋት በተፈለገ ጊዜ፣ ስርን ወደ መሬት መላክ ያስፈልጋል፣ ወደ ድቅድቅ ጨለማው፣ ወደ ጥልቁ ወደ መጥፎው። እውነተኛ ወንድ ሁለት ነገር ይፈልጋል፡ አደጋና ጨዋታ። ለዚያ ሲልም ሴትን ይፈልጋል፣ ከሁሉ በላይ አደገኛ የሆነች መጫወቻ። "የታላላቆቹ ተራሮች አመጣት ከየት ይሆን?" ብየ ጠይኩ። ከባህር እንደመጡ ደረስኩበት፣ ማስረጃውም በአለቶቻቸውና በከፍተኛ ገጽታቸው ተጽፎ ይገኛል። ታላላቅ ከፍታወች የሚመጡት ከታላላቅ ጥልቀቶች ነው። ነጻ ከምን? ለዞራስተር ደንታ ይሰጠው ይመስል! ይልቁኑ ብሩህ አይኖችህ እንዲህ ይበሉ፡ ነጻ ምን ለማድረግ? ሳንደንስበት ያለፈን ቀን እንደጠፋ ቀን መቁጥር ይገባል። እንዲሁ በሳቅ ያልታጀበን እውነት ውሸት ማለት ይገባል። መተኛት ቀላል ጥበብ አይደለም፡ ለዚህ ሲባል ቀኑን ሙሉ መንቃት ግድ ይላል። ማጣቀሻ መደብ :ፍልስፍና መደብ :ኒሺ ሥነ

15368

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8D%E1%88%B5%E1%89%A0%E1%89%B5

ግስበት

ግስበት ማናቸውም ግዝፈት ያላቸው ቁስ ነገሮች እርስ በርሳቸው እንዲሳሳቡ ግድ የሚላቸው የተፈጥሮ ጉልበት ነው። በዕለት ተለት ኑሯችን ግዝፈት ያላቸው ነገሮች በአየር ከመንሳፈፍ ይልቅ ከመሬት ጋር እንዲላተሙ የሚያደረጋቸው፣ በሌላ አነጋገር ለነገሮች ክብደት የሚሰጣቸው ግስበት ነው። የመሬት ግስበት ወይም በተለምዶ የመሬት ስበት መሬት ባላት ግዝፈት ምክንያት ሌላ ግዝፈት ያለውን ነገር የምትስብበት የተፈጥሮ ጉልበቷ ነው። ጨረቃ ከመሬት በራ የማትጠፋው የመሬት ግስበት አንቆ ስለያዛት ነው። ሜርኩሪን፣ ቬነስን፣ ሌሎች የተቀሩትን ፈለኮችን በፀሐይ ዙሪያ ጠፍሮ ከምህዋራቸው በረው እንዳይጠፉ የሚያደርጋቸው የፀሐይ ግስበት ነው። ከዋክብትንና ሌሎች ግዙፍ ቁሶችን በየረጨታቸው መድቦ አስተቃቅፎ የሚይዛቸው ይኽው መሰረታዊ ጉልበት ነው። ግስበት፣ ባጠቃላይ መልኩ በጥልቁ ጠፈር ውስጥ ተበትኖ የሚገኘውን ቁስ እንዲጓጉል ያደርጋል። ከዚህ አንጻር ለመሬት፣ ለተስፈንጣሪ ከዋክብት፣ ለ ፈለኮች (ፕላኔቶች) ለከዋክብት፣ ለረጨቶችና መሰል ግዙፍ አካላት ጓጉሎ መፈጠርና ቀጣይ ህልውና ይህ ጉልበት አስፈላጊና በርግጥም መሰረታዊ ነው አለበለዚያ የመጓጎልና አንድ ሁነው የመቀጠል እድል አይገጥማቸውም ነበርና። በውቅያኖሶች ለሚፈጠሩ ማዕበሎች፣ ለወንዞች መፍሰስ፣ ለአዳዲስ ከዋክብትና ፈለኮች ውስጣው ከፍተኛ ሙቀት እና ሌሎች ህልቁ መሳፍርት ክስተቶች ተጠያቂ ጉልበት ነው። የግስበት ጥናት ታሪክ ዘመናዊው የግስበት ጥናት የተጀመረው በ16ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃና 17ኛው ክፍለ ዘመን መባቻ በጋሊልዮ ጋሊሊ ነበር። ከዚህ ዘመን በፊት ይሰራበት የነገበረው አስተሳሰብ በጥንቱ የግሪክ ፈላስፋ አሪስጣጣሊስ እንደተጻፈ «ከባድ ነገሮች ከቀላል ነገሮች በፈጠነ ሁኔታ ወደ መሬት ይወድቃሉ» ነበር። ሆኖም ግን ጋሊልዮ በጥንቃቄ ልኬት በታገዘ ተሞክሮ እንዳሳየ ከባድና ቀላል ነገሮች በእኩል ፍጥነት ወደመሬት እንዲወድቁ ነበር። በከባቢ አየር በተሞላው አለማችን ብዙ ጊዜ ከባድ ነገሮች ከቀላል ነገሮች ፈጥነው ሲወድቁ እምናስተውልበት ምክንያት በአየር ግጭት እንጂ በመሬት ስበት እንዳልሆነ ጋሊልዮ መዘገበ። ለኢሳቅ ኒውተን ቀጣይ የተብራራ ርዕዮት ፈር የቀደደ ትክክለኛ አስተያየት ነበር። የኒውተን የግስበት ርዕዮት ለ ሒሳባዊው የኒውተን የግስበት ቀመር የኒውተን የግስበት ቀመር ላይ ይመልከቱ በ1645፣ እስማኤል ቡላይል የተሰኘው ፈረንሳዊ ፕላኔቶችን በፀሐይ ዙሪያ አንቆ የያዛቸው የግስበት መጠን ከፀሐይ ርቅት ጋር የተገልባጭ ስኩየር ዝምድና እንዳለው ቢገምትም በውኑ አለም ውስጥ ጉልበቱ ህልው መሆኑን ክዷል። በርግጥ ኢሳቅ ኒውተን የዚህን ተመራማሪ መጻህፍት እንዳነበበ መረጃ አለ። በተለምዶው ኢሳቅ ኒውተን ይህን ህግ አገኘ ይባላል እንጂ በርግጥም ብዙ ተማሪወች (እንደ ሮበርት ሁክ፣ ክሪስቶፎር ሬን፣ ቦሌር እና መሰሎቹ )የዚህን ህግ መኖር ከኒውተን በፊት ተረድተዋል። ኒውተን ስሙ የገነነው የህጉን እርግጠኛነት በሂስብ ስላረጋገጠ ነበር። በ1687 ኢሳቅ ኒውተን ባሳተመው መጽሐፉ ልክ እንደ ቡላይል የፀሐይን ግስበት ተገልባጭ ስኩየር ህግ ገምቷል። ሆኖም ግን ከቡላይል በተለየ መልኩ የጉልበቱን ተጨባጭ ህልውና በማመኑና በሂሳብ ቀመር በማረጋገጡ እስካሁን ዘመን ድረስ ስሙ ከግስበት ጥናት ጋር አብሮ ይነሳል። ኒውተን በራሱ አንደበት ሲናገር «ለማረጋገጥ እንደቻልኩት ፕላኔቶችን በምህዋራቸው አንቆ የሚይዛቸው ጉልበት ከፀሐይ መካከለኛ ቦታ እስከ ፈለኮቹ (ፕላኔቶቹ) መካከለኛ ቦታ ድረስ ባለው ርቀት ተገልባጭ ስኩየር መጠን እየደበዘዘ ይሄዳል። እንዲሁ ጨረቃን ከመሬት ጋር አዋዶ የያዛት ጉልበት የጨረቃ መሃል ከመሬት መሃል ካለው ርቀት አንጻር እንደ ፈለኮቹና ጸሃይ ህግ ተመሳሳይ ነው የነፕትዩን መገኘት ተመራምሪወች በአጉሊ መነጽራቸው የተለያዩ ፈለኮችን ከኒውተን በኋላ አጥንተዋል። ለምሳሌ የኡራኑስን አካሄድ በመንጽራቸው ቢያጠኑም ይህ ፕላኔት ከሌሎች ፕላኔቶች የተለየ እንግዳ ምህዋር ይዞ ይሾር ነበር። ምክንያቱን ለማወቅ በተደረገ ጥረት ኸርባን ለ ቬይ የተሰኘው ፈረንሳዊ የኒውተንን ህግ ተጠቅሞ ባደረገው ትንተና ለጊዜው በመነጽር ያልተስተዋለ ሌላ ፕላኔት በኡራኑስ ላይ የግስበት ተጽዕኖ እንዲያደርስበትና በኒውተን ህግ መሰረት ፕላኔቱ የት ሊኖር እንደሚችል ተነበየ። ዮሐን ጋሌ ለ ቬይ በተነበየው ስፍራ ላይ መነጽሩን በማለም ነፕቲዩን የተሰኘችውን ፈለክ ለማግኘት ቻለ። ግኝቱ እስካሁን ደረስ የኒውተን የግስበት ህግ ታላቁ ድል በመባል ይታወሳል። የኒውተን ህግ ወሰኖች ከኒውተን መነሳት 200 አመት በኋላ፣ በ19ኛው ክፍለ ዘመን መጨረሻ በተደረጉ ጥንቃቄ የተሞላባቸው ክትትሎች የሜርኩሪ ምህዋር በጣም ጥቃቅን መርበትበት እንደሚያሳይ ታወቀ። ይህን መርበትበት በኒውተን ህግጋት ለመግለጽ ተሞክሮ ሳይሳካ ቀረ። ይህ ችግር በንዲህ ሁኔታ ሳይፈታ ቆይቶ አልበርት አይንስታይን በ1915 አዳዲስ ሃሳቦችን በማፍለቅ ለመጀመሪያ ጊዜ የዚህን ፕላኔት የምህዋር መርበትበት በአዲሱ አጠቃላይ አንጻራዊነት ብሎ በሰየመው መጽሃፉ በአጥጋቢ ሁኔታ ጉዳዩን ሊፈታው ቻለ። በአሁኑ ዘመን በርግጥ የኒውተን ህግ በአይንስታይን የአጠቃላይ አንጻራዊነት ህግጋት ቢሻሻልም፣ አብዛኛው ዘመናዊ የግስበት ስሌት እስካሁን ድረስ የሚሰራው የኒውተንን ርዕዮት በመጠቀም ነው። ምክንይቱም የኒውተን ህግ ቀላል ስለሆነ ከሞላ ጎደል ትክክል መልስ ስለሚያስገኝ በተለይ አንስተኛ ግዝፈት ላላቸው፣ አንስተኛ ፍጥነት ላላቸውና አንስተኛ አቅም ላላቸው ነገሮች ከአንስታይን ርዕዮት ጋር ብዙ የማይለያይ መልስ ስለሚያስገኝ። ለምሳሌ ከመሬት ወደ ጨረቃ ተስፈንጥረው የተላኩት መንኮራኩሮች ምህዋር የተሰላው በኒውተን ህጎች ነበር። የአንስታይን የግስበት ጥናት በ19ኛው ክፍለዘመን በተደረገ ጥናት የኒውተን የግስበት ርዕዮት በቂ እንዳይደለ ሳይንቲስቶች ተገነዘቡ። በተለይ በሜርኩሪ ምህዋር ላይ የሚደርሰው ጥቃቅን መርበትበት በኒውተን ህግ በጭራሽ ሊተነተን እንደማይችል ታወቅ። በዚህ ሁኔታ ላይ እያለ አልበርት አንስታይን በ1916 የአጠቃላይ አንጻራዊነት ርዕዮተ አለሙን በመጽሃፍ አቀረበ። ለዚህ ጥናታዊ መጽሃፍ መንደርደሪያ ግን ቀደምት የተነሱ ጠቃሚ ጽንሰ ሃሳቦች ነበሩ፡ ከነዚህም ውስጥ የዕኩልነት መሪ ሃሳብ ተብሎ የሚታወቀው ይገኛል። የዕኩልነት መሪ ሃሳብ የዕኩለነት መሪ ሃሳብ እንደሚያስቀምጠው አየር በሌለበት በጠፈር ውስጥ ሁሉም ነገር እኩል ይወድቃል። ይህን መሪ ሃሳብ ለመፈተን ሁለት የተለያየ ክብደት ያላቸው ኳሶችን አየር በሌለበት ቱቦ ውስጥ ወደ መሬት በመጣል መፈተን ይቻላል። በዚህ ሁኔታ በተደረጉ ሙከራወች በርግጥም ማናቸውንም አይነት ክብደት ያላቸው ኳሶች እኩል መሬትን እንደሚነኩና ፍጥነታቸውም እኩል እንደሆነ ተደርሶበታል። ከዚህ በተሻለ መልኩ ይህን መሪ ሃሳብ በቶሪሶን ፔንዱለም ተመራማሪወች ተጠቅመው እንደሚሰራ አረጋግጠዋል። በላይ በጥልቁ ጠፈር በሚመላለሱት ሳተላይቶችም የበለጠ ለመፈተን እቅድ አለ። የዕኩለነት መሪ ሃሳብ ቀመር የዕኩለነት መሪ ሃሳብ በጥንቃቄ በተሞላበት ትርጉሙ ሲጻፍ፡ «በግስበት ሜዳ ውስጥ ያለ አንድ ነጥብ ግዝፈት ጉዞ የሚወሰነው መጀመሪያ በነበረው አቀማመጥና ፍጥነት እንጂ በተሰራበት ግዝፈት አይደለም»' የአንስታይን ዕኩልነት መሪ ሃሳብ እንዲህ ይላል፡ በአንድ እንደልቡ በሚወድቅ ላብራቶር ውስጥ የሚካሄድ ግስበታዊ ያልሆነ ማናቸውም ተሞክሮ ከላብራቶሩ በመውደቂያው ፍጥነትና መቼታዊ አቀማመጥ አይቀየረም' ጠንካራው የዕኩለነት መሪ ሃሳብ ከላይ የተጠቀሱትን ሁለቱንም መሪ ሃሳቦች ይጠቀልላል። ይህ መሪ ሃሳብ ለግስበት ቋሚ ቁጥር፣ ለየግስበት ጂዎሜትሪያዊ ተፈጥሮ፣ ምናልባትም ለ5ኛ የጉልበት አይነት መገኘት (በአሁኑ ዘመን 4 መሰረታዊ ጉልበቶች ብቻ እንዳሉ ይታመናል) እና ለአጠቃላይ አንጻራዊነት ጥናት ይጠቅማል። አጠቃላይ አንጻራዊነት በአጠቃላይ አንጻራዊነት፣ ግስበት ጉልበት ሳይሆን ግዝፈት ባለበት ቦታ ሁሉ የጊዜና ኅዋ ጥምር ውጤት የሆነው ይችን አለም የሚያቅፋት መቼት መንጋደድ ነው።

8994

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%8D%E1%89%A5%E1%88%A8%20%E1%88%B5%E1%8C%8B%20%E1%8C%8D%E1%8A%95%E1%8A%99%E1%8A%90%E1%89%B5

ግብረ ስጋ ግንኙነት

ግብረ ስጋ ግንኙነት ወይም ሩካቤ ስጋ ማለት በሴትና በወንድ መካከል ለስሜት እርካታ የሚደረግ ግንኙነት ወይም ፍቅር መሥራት ነው። ይህም ለመባዛት ወይም ለመዋለድ አስፈላጊ ከመሆኑ በላይ የወሲብን እርካታዊ ፍላጎት ለማሟላት ሊሆን ይችላል። በሥነ ሕይወት ዘርፍ ሲታይ ወሲብ፣ የእንስትን (ሴትን) እና የተባእትን (ወንድን) ዘር በማዋሃድ ወይንም በማዳቀል፣ የፍጡራን ዝርያ ከአሮጌ ወደ አዲስ እየታደስ፡ በቅጥልጣይ ረገድ ለረዥም ጊዜ እንዲቆይ የሚያስችል፣ ተፈጥሮ የቸረችው ተፈጥሯዊ ተግባር ነው። በእያንዳንዱ የፍጡር ዝርያ ተባእትና እንስት ፆታዎች ይገኛሉ። እነዚህ ፆታዎች በየራሳቸው ዘርን ማስተላልፍ የሚችሉብት ልዮ የማዳቀያ ህዋሳትን በአካላቸው ወስጥ ይሠራሉ ወይንም ያዘጋጃሉ። እነዚህ ልዮ ህዋሳት 'ጋሜት' በመባል ይታወቃሉ። እነዚህ ልዩ ህዋሳት በአካልቸው ተመሳሳይ (በተለይ በመባል የሚታወቁት) ሊሆኑ ቢችሉም፣ ነገር ግን በአብዛኛው ጊዜ ከተባእትና እንስት የሚገኙት የዘር ህዋሳት በቅርፃቸውም ሆነ በአኳኋናቸው ይለያያሉ። የወንዱ የዘር ህዋስ፣ ም'ጥን ያለና በትንሽ ይዘት ብዙ ዘራዊ ምልክቶችን ማጨቅ እንዲችል ሆኖ የተሠራ ሲሆን፣ ይህንንም ይዞ ረጅም ርቀት መጓዝ እንዲችል የፈሳሽ ውስጥ ተስለክላኪነት ባህርይ ወይንም ችሎታ አለው። የሴቷ ልዩ ህዋስ፣ ከወንዱ ህዋስ ጋር ሲስተያይ በአካሉ አንጋፋ ሲሆን፣ ይህ የሆነበትም ምክንያት ተንቀሳቃሽ ሳይሆን የረጋ ከመሆኑም ሌላ፣ ከተባእት ዘር ጋር ከተገናኘ በኋላ በውስጡ ለሚፈጠረው ሽል አስፈላጊውን የማፋፊያ ንጥረ ነገር መያዝ ስላለበት ነው። የአንድ ፍጡር ፆታ የሚታወቀው በሚፈጥረው የዘር ህዋሥ አይነት ነው። ተባእት ፍጡራን የተባእትን የዘር ህዋሥ ሲፈጥሩ፣ እንሥት ፍጡራን የእንሥትን የዘር ህዋሥ ይፈጥራሉ። የተወሰኑ ዝርያዎች፣ የተባእትንም የእንስትንም የዘር ህዋሥ ከአንድ ግላዊ አካል የሚያፈልቁ ሆነው ይገኛሉ። እነዚህ ፍናፍንት በመባል ይታወቃሉ። አብዛኛውን ጊዜ የአንድ ዝርያ ተቃራኒ ፆታዎች፣ የተለያየ የአካል ቅርፅና የባህርይ ገጽታ ይታይባቸዋል። ይህ ልዩነት ሁለቱ ፆታዎች ያለባቸውን የእርባታ ኃላፊነትና የሚያስከትለውን አካላዊ ተፅእኖ ያንፀባርቃል። ወሲባዊ እርባታ ይህ ተግባር፣ ከላይ እንደተጠቀሰው፣ የእንስትና የተባእትን ዘር በማዋኃድ ወይንም በማዳቀል፣ ፍጡራን ዝርያ )፣በተዋልዶ ከአሮጌ ወደ አዲስ እየተታደስ፡ በቅጥልጣይ ረገድ ለረዥም ጊዜ እንዲቆይ የሚያስችል፣ ተፈጥሯዊ ተግባር ነው። በዘር ሀዋሣት ውህደት ወቅት ክሮሞሶም ከአንዱ ለጋሽ (ወላጅ) ወደሌላው ይተላለፋል። እያንዳንዱ ተሣታፊ ህዋሥ የለጋሾችን ግማሽ ክሮሞሶም ይይዛል። ግማሽ የአባት፣ ግማሽ የእናት ክሮሞሶሞች ተገናኛተው ይዋሃዳሉ ማለት ነው። ተወራሽ የዘር ምልክቶች፣ ዲ-አክሲ-ሪቦ-ኒውክሊክ አሲድ ወይንም ዲ-ኤን-ኤ በመባል በሚታወቀው፣ በክሮሞሶሞች ውስጥ የሚገኝ ንጥረ ነገር ውስጥ ሰፍረው ይገኛሉ። ይህ ውህደት ክግማሽ የአባት፣ ክግማሽ የእናት ክፍል የተስራ የክሮሞሶም ጥማድ ይፈጥራል። ክሮሞሶሞች በጥንድ ሆነው በሚገኙበት ጊዜ ዳይፕሎይድ ይባላሉ። ክሮሞሶሞች በአሃዳዊ ህላዌ ጊዜ ሃፕሎይድ ይባላሉ። ዳይፕሎይድ የሃፕሎይድ ህዋስን (ጋሜት መፍጠር ይችላሉ። ይህ የሃፕሎይድ ጥንሰሳ ሂደት ሚዮሲስ በመባል ይታወቃል። ሚዮሲስ የሚባለው ሂደት የክሮሞሶማዊ ቅልቅል ሁኔታን ሊፈጥርም ይችላል። ይህ ሁኔታ መሳ በሆኑ ክሮሞሶምች መካከል የሚፈፀም ሲሆን፣ የክሮሞሶሙ ዲ-ኤን-ኤ ከባቢ ተቆርሶ ከሁለተኛው ክሮሞሶም ዲ-ኤን-ኤ ከባቢ ጋር ይዋሃዳል። ተራፊዎቹ ዲ-ኤን-ኤ እርስ በርሳቸው ባኳያቸው ይዋሃዳሉ። ውጤቱም በባህርይ ከበኩር ዳይፕሎይድ የተለየ አዲስ ዳይፕሎይድ መፍጠር ነው። ይህ የክሮሞሶም ቅልቅል ሂደት ከለጋሽ ወላጆች በተፈጥሮ ባህሪው የተለየ አዲስ ዝርያ ይከስታል። በብዙ ፍጡራን የርቢ ሂደት ውስጥ የሀፕሎይድ ክስተት፣ ጋሜት በመፍጠር ላይ ብቻ ያተኮረ ነው። በዚህ ሁኔታ የሚገኙት ጋሜት እርስ በርሳቸው በመቀላቀል ዳይፕሎይድ መከሰት እንደሚችሉ ሆነው የተዘጋጁ ናቸው። እንዲሁም በሌሎች ፍጡራን ርቢ ጊዜ ጋሜት ራሳቸውን በመክፈል አዲስና ልዩ ልዩ የአካል ህዋሣትን መፍጠር ይችላሉ። እነዚህ በዚህ ሁኔታ የሚፈጠሩ የአካል ህዋሣት ሃፕሎይድ ክሮሞሶም ይኖሯቸዋል። በሁለቱም በኩል የሚገኙት ጋሜት በውጭ አካላቸው ተመሣሣይነት ያሳያሉ። ሆኖም ግን በአካላቸው የማይመሳሰሉ ጋሜት ይገኛሉ። በተለምዶ ተለቅ ያሉት ጋሜት የእንስት ህዋስ ሲሆኑ፣ አነስ ያሉት ደግሞ የተባእት ህዋስ ናቸው። በአካል መጠን ተልቅ ያለ ጋሜት የሚያመነጭ ግለፍጡር የእንስትነትን ፆታ ይይዛል፣ እንዲሁም አነስ ያለ ጋሜት የሚያመንጭ ግለፍጡር የተባእትን ፆታ ይይዛል። ሁለቱንም አይነት ጋሜት በአካሉ ውስጥ የሚያመነጭ ግለፍጡር ፍናፍንት ይባላል። በአንዳንድ ሁኔታ ራሳቸውን በራሳቸው በማዳቀል፣ ያላንዳች ወሲባዊ ጓደኛ አዲስ አካል (ፅንሥ) መፍጠር ይቸላሉ እንስሳት አብዛኞቹ የወሲባዊ ተራቢ እንስሳት እንድሜያቸውን የሚያሳልፉት በዳይፕሎይድነት ነው። በነዚህ እንሥሣት ውስጥ የሃፕሎይድ መኖር ጋሜትን ለመከሰት ብቻ የተዋሰነ ነው። የእንስሳት ጋሜት የእንስትና የተባእት ህላዌ አልቸው። እነዚሀም የተባእት ህዋስ እና የእንሥት ህዋስ የሚባሉት ናቸው። ጋሜት በእንስቷ አካል ውስጥ በመዳቀል (በመዋኃድ) ከወላጅ ለጋሾች ዘር የተዋጣና፣ የታደስ አዲስ ፍጡር ወይንም ፅንስ ይፈጥራሉ። የወንዱ ጋሜት፣ የተባእት የዘር ህዋሥ በወንዱ ቆለጥ ወስጥ የሚጠነሰስ ሆኖ፣ በመጠኑ አነስተኛና በፈሳሽ ውስጥ ለመስለክለክ የሚያስችለው ጭራ አለው። ይህ የዘር ህዋስ ከሌሎች የአካል ህዋሳት ጋር ሲነፃፀር አብዝኛዎቹ መደበኛ ህዋሳዊ ክፍሎች የተሟጠጡበትና፣ ለፅንሥ ምስረታ ብቻ የሚያስፈልጉ ነግሮችን የያዘ ህዋስ ነው። የህዋሱ አካላዊ ቅርፅ፣ በፈሳሽ ውስጥ በፍጥነትና በቀላሉ እንዲጓዝ የተገነባ ነው። የእንስት የዘር ህዋስ ፍሬያዊ ወይንም የእንቁላል ህዋስ ሲሆን በእንስቷ ማህፀን ውስጥ፣ እንቁላል እጢ ወይንም በሚባሉ ቦታዎች ውስጥ የሚጠነሰስ ነው። ይህ የዘር ህዋስ፣ ከተባእት የዘር ህዋስ ጋር ሲነጻጸር በአካሉ ትልቅ ሲሆን፣ የእንቁላል ወይንም የፍሬ ቅርፅ ይኖረዋል። በውስጡም ለመጸነሻ የሚያስፈልጉ የዘር ክሮሞሶሞችና፣ ጽንሱም ከተፈጠረ በኋላ አስፈልጊ የሆኑ ንጥረ ነገሮችን ከሚይዙ ክሌሎች ህዋሳት ጋር የተቆራኘ ሆኖ ይገኛል ሁሉም በአንድ እሽግ እንቁላል ውስጥ ይገኛሉ። የአጥቢ እንሥሣት ፅንስ በእንስቷ ውስጥ ለውልድ እስኪበቃ ድረስ ያድጋል። የሚያስፈልጉትን ንጥረ ነገሮችም ከእናቲቱ አካል በቀጥታ ይካፈላል። እንሥሣት በአብዛኛው ተንቅሳቃሽ ሲሆኑ፣ የወሲባዊ ጓደኛ ወይንም አጣማጅ ይፈልጋሉ፣ ያስሳሉ። አንዳንድ በውሃ ውስጥ ይሚኖሩ እንሥሣት ውጫዊ ድቅለት የሚባለውን ይጠቀማሉ። በዚህ ጊዜ የንእንስቷ እንቁላሎችና የተባእቱ የዘር ህዋስ ውኃው ውስጥ አንድ ላይ ተለቀው እንዲቀላቀሉ ይደረጋል። በመሬት ላይ የሚኖሩ እንሥሣት ግን የወንዱን የዘር ህዋሳት ወደሴቷ ሰውነት የማስተላልፍ ዘዴ ይጠቀማሉ። ይህ ውስጣዊ ድቅለት ይባላል። አእዋፍ፣ አብዛኞቹ ለሠገራ፣ ለሽንት እንዲሁም ለመዳቀል የሚጠቀሙበት አንድ ብቸኛ ቀዳዳ አላችው። ይህ ሬብ ይባላል። ተባእትና እንስት አእዋፍ፣ ሬባቸውን በማገናኘት ወይንም በማጣበቅ የወንዱን ነባዘር ያስተላልፋሉ። ይህ ሬባዊ ጥብቀት በመባል ይታወቃል። አብዛኞቹ የመሬት ላይ እንሥሣት የወንዱን ነባዘር ለማስተላለፍ ይሚጠቅም ብልት ይኖራቸዋል። ይህ ብልት፣ ተስኪ ብልት በመባል ይታወቃል። በሰብአውያንና በአጥቢ እንሥሣት ውስጥ ይህ ብልት፣ ቁላ ተብሎ የሚታወቀው ነው። ይህ ብልት በእንስቷ የድቅያ ቀጣና (እምሥ) ውስጥ በመግባት የወንዱን ነባዘር ያፈሳል። ይህ ሂደት ወሲባዊ ግንኙነት (የግብረ ሥጋ ግንኙነት) ይባላል። የወንዱ ብልት፣ የወንዱ ነባ ዘር የሚያልፍበት የራሱ ቀጣና ይኖረዋል። የእንስት አጥቢ እንሥሣት ወሲባዊ ብልት (እምሥ) ከማህፀኗ ጋር የተገናኘ ነው። የሴቷ ማህፀን ፅንሱን በውስጡ በማቀፍ አስፈላጊ ንጥረ ነገሮችን ከሴቷ አካል እያንቆረቆረ፣ አቅፎ ጠብቆ ለውልድ እስኪበቃ ያሳድገዋል። ይህ ሂደት እርግዝና ይባላል። በተንቀሳቃሽነታቸው ምክንያት፣ የአንዳንድ እንሥሣት ድቅለት የግዳጅ ወሲብን ይከስታል። አንዳንድ ነፍሳት ለምሳሌ፣ የእንስቷን ሆድ በመቅደድ ወሲብ ያካሂዳሉ። ይህ እንስቷን የሚያቆስል ብቻ ሳይሆን፣ የሚያሰቃይ ነው። እፅዋት እንደ እንሥሣት፣ ዕፅዋትም የእንስትና የተባእት የዘር ህዋስ ያመነጫሉ። ብዙ ታዋቂ የሆኑ ዕፅዋት የሚያመነጩት ተባእታይ የዘር ህዋስ በቅርፊት የታቀፈ ሆኖ በናኒ )ይባላል። የእፅዋት እንሥት የዘር ህዋስ በኦቭዩል ውስጥ የሚገኝ ነው። ይህ እንስታይ ህዋስ፣ በወንዱ ወንዴዘር ከተደቀለ በኋላ የእፁን ዘር ያመነጫል። ይህ ዘር እንደ እንቁላል በውስጡ ለሚፈጠረው ፅንሥ አስፈላጊ ንጥረ ነገር ይይዛል። እንስት (በግራ) እና ተባእት (በቀኝ) ሆነው የሚታዩት ፍሬ መሰሎች፣ የዝግባና የመሳሰሉት ስርክ-አበብ ትልልቅ ዛፎች የሴትና የወንድና ወሲባዊ ብልቶች ናቸው ብዙ ዕፅዋት አ'ባቢዎች ናቸው፣ ማለትም አበቦችን ያወጣሉ። አበቦች የዕፅዋቱ ወሲባዊ ብልቶች ናቸው። አበቦች አብዛኛውን ጊዜ ፍናፍንት በመሆናቸው፣ የሁለቱንም ፆታዎች (የወንድና የሴት) የዘር ህዋሳት ይይዛሉ። በአበባው መሃል ካርፔል ይገኛሉ። ከነዚህ አንዱ ወይንም በዛ ያሉት ተጣምረው ፒስቲል ይሰራሉ። በፒስቲል ውስጥ የእንስት ፍሬ ወይንም ዘር ማመንጫ ኦቭዩል ይገኛሉ። ኦቭዩል ከተባእት የዘር ሀዋስ ጋር ሲዳቀሉ ዘር ያመነጫሉ። የአባባው ተባእት ክፍሎች ስቴምን ይባላሉ። እነዚህ ጭራ መሰል ተርገብጋቢዎች በአባባው ዛላና በፒስቲል ውጫዊ ዙሪያ የሚገኙ ሲሆኑ፣ ጫፋቸው ላይ በውስጣቸው የተባእትን የዘር ህዋስ የሚይዙ የንፋስ በናኒዎች ማመንጫ ክፍሎች አሏቸው። አንድ የወንዴዘር ረቂቅ በካርፔል ላይ ሲያርፍ፣ የእፁ ውስጣዊ ክፍል እንቅስቃሴ በማድረግ ረቂቁን በካርፔል ቀጣና ውስጥ በማሳለፍ ከኦቭዩል ውስጥ እንዲገባና እንዲዋሃድ ይደረጋል። ይህ ውህደት ዘር ይፈጥራል። ዝግባና መስል ሰርክ አበብ ዛፎች አና ዕፅዋት፣ የተባእትና የእንስትነት ህላዌ የሚይዙ ፍሬ መሰል አካሎች አሏቸው። በብዛት ሰው የሚያቃችው ፍሬ-መሰል አብዝኛውን ጊዜ ጠንካራ ሲሆኑ በውስጣቸው ኦቭዩል አሏቸው። የተባእት ፍሬ-መሰል አነስ ያሉ ሲሆኑ በናኒ ወንዴዘር አመንጪዎች ናቸው። እነዚህ በናኒዎች በንፋስ በንነው ከእንስቱ ፍሬ-መሰል ላይ ያርፋሉ። አበቦች ላይ እንደሚታየው ሁኔታ፣ እንስታዊ ፍሬ-መሰል ከተባእት ወንዴዘር ጋር ከተዳቀሉ ዘር ያመነጫሉ። እፅዋት በአንድ ቦታ የረጉ በመሆናቸው፣ ደቂቅና በናኒ ወንዴ የዘር ህዋሳትን ወደ እንስታን ክፍል ለማስተላለፍ የተለያዩ ዘዴዎችን ይጠቀማሉ። ከነዚህ ውስጥ ለመጥቀስ ያክል፣ ሰርክ አበብ ዛፎችና የሳር አይነቶች፣ ደቂቅና ብናኝ የሆኑ የወንዴዘሮችን በማዘጋጀት በንፋስ ተሽካሚነት ወደ እንስት ክፍሎች እንዲደርሱ ያደርጋሉ። በዚህ ጊዜ የአንድ ሳር ወይንም ዛፍ ወንዴዘር ወደጎረቤት ሳር ወይንም ዛፍ የእንስት ክፍሎች በመድረስ ሊዳቀል ይችላል። ሌሎች እፅዋት ደግሞ ከበድ ያሉ ተጣባቂ ወንዴዘሮችን ያዘጋጃሉ። እነዝህ እፅዋት በነፍሳት ላይ የሚመካ አቅርቦትን ይጠቀማሉ። እነዚህ እፅዋት በአበቦቻችው ውስጥ የሚያመነጩት ጣፋጭ ፍሳሽ ብዙ ነፍሳትን የሚስብ ወይንም የሚማርክ ነው። ነፍሳቱ፣ ለምሳሌ ቢራቢሮዎችና ንቦች ይህንን ጣፋጭ ለመቅሰም ከአበባው ላይ ያርፋሉ። በዚህ ጊዜ ተጣባቂ ወንዴዘር ከነፍሳቱ እግሮች ላይ ይጣበቃሉ። ነፋሳቱም ብናኞቹን በእግሮቻቸው በመሸከም ወደ ሌላ ተክል በመውሰድ ከእፁ እንስታዊ ክፍሎች ላይ ያደርሷቸዋል። በተጨማሪ፣ ብዙ የአትክልት አይነቶች ወሲባዊ በማይሆን ዘዴ መስፋፋትና መባዛት ይችላሉ። ይህ እፃዊ ተዋልዶ ይባላል። ለምሳሌ ከአንድንድ የፍራፍሬ ዛፍ (እንደ በለስ) አንድ ቅርንጫፍ ተወስዶ ከአዲስ መሬት ቢተከል፣ ይህ ቅርንጫፍ ያለ ወሲብ አዲስ 'ሕጻን' ዛፍ ሊሆን ይችላል። ፈንጋይ አብዛኞቹ በወሲባዊ ዘዴ የሚራቡት ፈንጋይ፣ የህልውና ሂደታቸው በሃፕሎይድና ዳይፕሎይድ ደረጃ ውስጥ ያልፋል። ፈንጋይ በአብዛኛው ፍናፍንትነትን የሚያሳዩና፣ ለእንስትነትና ለተባእትነት የተወሰኑ ፆታዎች የሏቸውም። የፈንጋይ ሃፕሎይድ አንዱ ከሌላው የሚያቀራርብ አካላዊ እድገት ያሳዩና፣ በመጨረሻው ሙሉ በሙሉ በመገናኘት የዘር ህዋሶቻቸውን ያዋህዳሉ። አንድአንድ ጊዜ ይህ ውህደት ሙሉ በሙሉ በአካል የተስተካከለ ሳይሆን የተዛባ ነው። በዚህ ወቅት፣ ህዋሳዊ ክሮሞሶም ብቻ የሚያቀርበውና አስፈላጊ ንጥረነገሮችን የማያዋጣው ሃፕሎይድ ተባእት ሊባል ይችላል የሚል የሚመጥን ሃሳብ ማቅረብ ይቻላል። የአንድአንድ ፈንጋይ ወሲባዊ ሂደት፣ (ለምሳሌ እርሾ ውስጥ የሚገኙት) የወንድና የሴትነት ተዋናይነትን የሚይዙ ጥንዶችን ይፈጥራል። የእርሾ ፈንጋይ አንዱ ሃፕሎይድ ከተመሳሳይ ሃፕሎይድ ጋር አይዋሃድም። ይህም ማለት የመምረጥ ዝንባሌ እያሳየ ከራሱ ተቃራኒ የሆነ ሃፕሎይድ ጋር ብቻ ይዋሃዳል። የዚህ ጥምረት ተዋንያን የወንድነትና የሴትነት ህላዊ አላቸው ለማለት ይቻላል። የአንዳንድ ፈንጋይ ወሲባዊ ሂደት ዕፅ መስል አካላዊ ደረጃዎችን ይፈጥራል። ላምሳሌ የጅብ ጥላ በመባል የሚታወቀው፣ የፈንጋይ ወሲባዊ ሂደት ክፍል ነው። የጅብ ጥላ የሚፈጠረው፣ የዳይፕሎይድ ክስተት በፍጥነት የመከፋፈል ሂደት ውስጥ ሲያልፍ ነው። ይህ ክፍፍል ወይንም ሚዮሲስ የሃፕሎይድ ስፖር ይፈጥራል። እነዚህ የመብነን እድላቸውን ለማብዛት ከመሬት ወጥተው ያድጋሉ ወይንም ይረዝማሉ። ይህ ሂደት ጥላ መስል ቅርፅ ይይዛል። ዝግመተ ለውጥ ወሲባዊ እርባታ ለመጀመሪያ ጊዜ የተከሰተው ከአንድ ቢሊዮን አመታት በፊት እንደሆነ ይገመታል። የወሲብ ክስተት አሃዳዊ ህዋስነት ካላቸው )ከሚባሉ ደቂቅ ህላውያን የመነጨ ነው። የወሲባዊ እርባታ ክስተት እንዲሁም እስክጊዜያችን የመዝለቁ ጉዳይ አከራካሪና እልባት ያልተገኘለት ጉዳይ ነው። አንዳንድ መጣኝ መላምቶች የሚከተሉትን ይመስላሉ፤ ወሲብ ፅንሶቹ የተለያየ ዘራዊ ባህርይ እንዲኖራቸው ያግዛል፣ ወሲብ ጠቃሚ የዘር ገፅታዎች እንዲሰራጩ ይረዳል፣ ወሲብ የማይጠቅሙ ገፅታዎች እንዳይሰራጩ ይረዳል፣ የሚሉት ይገኙበታል። ወሲባዊ እርባታ ዩክሮይት ብቻ የሚጠቀሙበት ዘዴ ነው። ዩክሮይት፣ በውስጣቸው ማዕከላዊ )እና ከባቢ )ያሏቸው ህዋሳት ናቸው። ከእንሰሳት በተጨማሪ፣ ዕፅዋት እና ፈንጋይ እንዲሁም ሌሎች ዩክሮይት (ምሣሌ፣ የወባ ነቀዝ) ወሲባዊ እርባታን ይጠቀማሉ። አንዳንድ ደቂቅ ህላውያን ለምሳሌ ባክቴርያ አካላዊ ውህደት )የሚባለውን ድቀላ ይጠቀማሉ። ይህ ድቀላ ወሲባዊ ባይሆንም የዘር ምልክቶች እንዲዳቀሉና አዲስ ፅንስ እንዲፈጠር ይረዳል። ወሲባዊ እርባታን ወይንም ወሲባዊ ድቅለትን ያረጋግጣል ተብሎ የሚታመነው ክስተት የጋሜት ልዩነትና የድቀላው አሃዳዊነት ናቸው። በአንድ ዝርያ የተለያዩ ጋሜት መኖራቸው እንደ ወሲባዊ ድቅለት ቢቆጠርም፣ በህብረ ህዋስ እንሥሣት ውስጥ ሳልሳዊ ጋሜት ስለመኖሩ የሚታወቅ ነገር የለም። የስብአዊ ፍጡር ርባታ የሰብእን ሥነ ፍጥረታዊ እርባታ በተመረኮዘ ወደፊት ራሱን የቻለ አምድ ይዘጋጃል። ለጊዜው ይህ ርዕስ ተንገዋሏል። ፆታ መወሰኛ በፍጡራን ውስጥ መደበኛው የፆታ አይነት ፍናፍንት የሚባለው ለምሳሌ የቅንቡርስና የአብዛኞቹ እፅዋት ይዘት ነው። በዚህ የፆታ አይነት አንድ ግላዊ ፍጡር ሁለቱንም ተቃራኒ የፆታ አይነቶች ማለትም የተባእትና የእንስትን የዘር ህዋሳት ያመንጫል። ሆኖም ግን ብዙ ዝርያዎች በፆታችው አኃዳዊ የሆኑ ግላውያንን ያዘጋጃሉ። ማለትም እነዚህ ግላውያን የዝርያውን እንስታዊ ብቻ ወይንም ተባእታዊ ብቻ ፆታ ይይዛሉ። የአንድን ግላዊ ፍጡር ፆታ የሚወስነው ሥነፍጥረታዊ ሂደት፣ ፆታ መወሰኛ )በመባል ይታወቃል። የተወሰኑ ፍጡራን ለምሳሌ እንደቀይ ትል ያሉት ፆታዎቻቸው የፍናፍንትነትና የተባእት ይዘት አላቸው። ይህ ዘዴ አንድሮዳዮሲ )ይባላል። አንዳንድ ጊዜ በአንድ ፅንስ እድገት ሂደት ጊዜ ሽሉ በሴትነትና በወንድንት ማእከል ውስጥ ያለ ይሆናል። ይህ ሁኔታ ድብልቅ ፆታ ሲባል፣ በዚህ ሁኔታ ውስጥ ያሉ ግላዊ ፍጡራን ፍናፍንት ሊባሉ ይችላሉ። ሆኖም ግን እንዚህ ፍጡራን ያልተለመዱ ናቸው ምክንያቱም በሴትነትም ሆነ በወንድንት ሙሉ በሙሉ ያልዳበሩ በመሆናቸው ነው። ዘረ መልአዊ በዘረ መልአዊ መወሰኛ ዘይቤ፣ የአንድ ግላዊ ፆታ የሚወሰነው በሚወርሰው የዘርምል )ነው። የዘረ መልአዊ ፆታ መወሰኛ ዘይቤ በተዛባ ሁኔታ የሚወረስ፣ የክሮሞሶማዊ ውህደት ላይ የተመረኮዘ ነው። እነዚህ ክሮሞሶሞች በውስጣቸው የፆታን ክስተት የሚወስኑ የዘር ምልክቶች ይይዛሉ። የፅንሱ ፆታ የሚወሰነው ባሉት የፆታ ክሮሞሶም አይነቶች ወይንም በሚገኙት ክሮሞሶሞች ብዛት ነው። የዘረ መልአዊ ፆታ ውሳኔ በክሮሞሶማዊ ውቅረት ላይ የተመረኮዘ ስለሆነ፣ አብዛኛውን ጊዜ የሚፀነሱት የተባእትና የእንስት ፅንሶች ቁጥር በብዛት አኳያ ሲታይ ተመጣጣኝ ነው። ሰብዓውያንና ሌሎች አጥቢ እንስሳት የ የፆታ መወሰኛ ዘዴን ይጠቀማሉ። ክሮሞሶም የወንድ ፅንስ እንዲፈጠር የሚያግዙ ማነሳሻ ነገሮችን ይይዛል። የ ክሮሞሶም በሌለ ጊዜ በመደበኝነት የሚከሰተው ፅንስ እንስት ይሆናል። ስለዚህ ኣጥቢ እንሥሣት እንስት ሲሆኑ የሆኑት ደግሞ ተባዕት ናቸው። የ ፆታ መወሰኛ ዘይቤ በሌሎች ፍጡራን ለምሣሌ በዝንቦችና በእፅዋት ውስጥ ይገኛል። አንዳንድ ጊዜ፣ ለምሳሌ በዝንቦች ውስጥ የፆታ ወሳኝ የሚሆነው የ ሳይሆን ክሮሞሶም ነው። አእዋፍ ፆታ መወሰኛ ዘይቤ ሲኖራቸው ከላይ ከተጠቀሰው የተገላቢጦሽ ሁኔታ ይታይባቸዋል። ክሮሞሶም የእንስትን ፅንስ መ'ከሰት የሚያነሳሱ ነገሮችን ሲይዝ መደበኛው ፆታ ግን ወንድ ነው። በዚህ ሁኔታ ግላውያን ተባእታን ሲሆኑ፣ ደግሞ እንስታን ናቸው። ብዙ በራሪዎች፣ ቢራቢሮዎችን ጨምሮ የፆታ መወሰኛ ዘዴን ይከተላሉ። ባየናቸው የ እና ፆታ መወሰኛ ዘይቤዎች ውስጥ የፆታ መወሰኛው ክሮሞሶም በአካሉ በአብዛኛው አናሳ ሲሆን የፆታ መወስኛና ማነሳሻ ምልክቶችን ከመያዙ በስተቀር ሌሎች ነገሮች በውስጡ በብዛት አይኖሩም። ሌሎች ነፍሳት ደግሞ የሚከተሉት የፆታ መወሰኛ ዘይቤ ባላቸው የክሮሞሶም ብዛት ላይ የተመረኮዘ ነው። ይህ ፆታ መወሰኛ ዘይቤ ይባላል። የፆታ መወሰኛ ክሮሞሶም አለመኖርን ያመላክታል። በነኝህ ፍጡራን ውስጥ ያሉት ክሮሞሶም ዳይፕሎይድ ሲሆኑ፣ ሆኖም ግን አንዳንዶቹ አንድ ወይንም ሁለት ክሮሞሶም ሊወርሱ ይችላሉ። በፌንጣዎች ለምሳሌ አንድ ክሮሞሶም የሚወርሰው ፅንስ ወንድ ሲሆን፣ ሁለቱን የሚወርሰው ደግሞ ሴት ይሆናል። በሚባሉት ትሎች ውስጥ አብዛኞቹ ራስ በራስ ተዳቃዮች ፍናፍንቶች ሲሆኑ አልፎ ደግሞ በክሮሞሶም ውርሰት ውዝግብ ምክንያት ክሮሞሶም ብቻ ያላቸው ግላውያን ሊፈጠሩ ይችላሉ። እነኝህ ግላውያን ተራቢ ተባእት ይሆናሉ። (ከሚፀንሷቸው ፅንስ ግማሾቹ ተባእት ይሆናሉ።) ሌሎች ነፍሳት፣ ለምሳሌ ንቦችና ጉንዳኖች የሚባለውን የፆታ መወሰኛ ዘይቤ ይጠቀማሉ። በዚህ ጊዜ ዳይፕሎይድ የሆኑት ግላውያን በአብዛኛው እንስት ሲሆኑ፣ ሃፕሎይድ ይሆኑት (ከተደቀለ እንቁላል የሚያድጉት) ደግሞ ተባእት ናቸው። ይህ የፆታ መወሰኛ ዘይቤ፣ በቁጥር ረገድ ወዳንዱ ፆታ ዝንባሌ ላለው የፆታ ስርጭት ይዳ'ርጋል። የህ የሚሆንበት ምክንያት የፅንሱ ፆታ የሚወሰነው በድቅለት ጊዜ እንጂ በሚዮሲስ ጊዜ በሚከሰተው ክሮሞሶማዊ ይዘት አለመሆኑ ነው። ኢ-ዘረመልአዊ በዘረ መልአዊ የፆታ ውሳኔ የማይጠቀሙ፣ ነገር ግን የከባቢ ተፈጥሮን ፀባዮች የሚመረኮዝ ፆታዊ ውሳኔ ያላቸው ብዙ ፍጡራን አሉ። ብዙ ደመ ቀዝቃዛ፣ ገበሎ-አስተኔ )ፍጡራን የከባቢ ሙቀት ላይ የተመረኮዘ የፆታ መወሰኛ ዘዴ ይጠቀማሉ። ፅንሱ በእድገቱ ጊዜ የሚሰማው ከባቢ ሙቀት የሽሉን ፆታ ይወስናል። ለምሳሌ በአንዳንድ የኤሊ አይነቶች ውስጥ ፅንሱ በእርግዝና ጊዜ ከባቢው ቀዝቀዝ ያለ ከሆነ ሽሉ ተባእት ይሆናል። ይህ የፆታ መወሰኛ ሙቀት መጠን ወሰናዊ ዝልቀቱ አያልፍም። ብዙ የአሳ ዘሮች በህልውናቸው ዘመን ፆታ የመለወጥ ፀባይ ይታይባቸዋል። ይህ ክስተት የቅደም ተከተል ፍናፍንትነት ይባላል። በአንዳንድ የአሳ አይነቶች በአካሉ አንጋፋ የሆነው ግለፍጡር እንስት ሲሆን፣ አናሳ የሆነው ደግሞ ተባእት ይሆናል። በሌሎች የአሳ አይነቶች ለምሳሌ የዚህ የተገላቢጦሽ ሁኔታ ይታያል፣ ማለትም ግላውያኑ በወጣትነታቸው እንስት ሆነው ያድጉና ሲተልቁ የተባእትነትን ፆታ ይይዛሉ። እነዚህ ቅደም-ተከተላዊ ፍናፍንትነትን የሚከተሉት ፍጡራን የሁለቱንም ፆታዎች የዘር ህዋስ ወይንም ጋሜት በህይወት ዘመናቸው ጊዜ ማመንጨት ቢችሉም፣ በአንድ በተወሰነ ጊዜ ግን ወይ ሴቶች ናቸው ወይ ወንዶች ናቸው። በአንዳንድ ትላልቅ ዛፎች በተለይ ፈርን )ተብለው በሚታወቁት ውስጥ መደበኛው ፆታ ፍናፍንትነት ነው፣ ሆኖም በቅድሚያ የፍናፍንትን ተክል ያበቀለ አፈር ላይ የሚያድጉት ግላውያን በሚያገኙዋቸው ትርፍራፊ ንጥረነገሮች ተፅዕኖ ምክንያት የተባእትነትን ፆታ ይዘው ያድጋሉ። ፆታዊ የአካል ልዩነት ብዙ እንሥሣት በመልክም ሆነ በመጠን ልዩነት ያሳያሉ። ይህ ክስተት ፆታዊ የአካል ልዩነት )በመባል ይታወቃል። ፆታዊ የአካል ልዩነት ከወሲባዊ ምርጫ ተመሣሣይ ፆታ ያላቸው ግላውያን ከተቃራኒ ፆታ ጋር ለመዳራት የሚያደርጉት ፉክክር- ጋር የተቆራኘ ነው። የአጋዘን ቀንድ ላምሣሌ፣ ወንዶቹ ከሴቶቹ ጋር የመዳራት እድል ለማግኘት ለሚያደርጉት ፍልሚያ ያሚያገለግል ነው። በአብዛኛው ዝርያ፣ የወንድ ፆታ አባሎች ከሴቶቹ በአካል ይገዝፋሉ። በአጥቢ እንሥሣት ውስጥ ክፍተኛ ፆታዊ የአካል ልዩነት ከአለ ከዚሁ ጋር ተያይዞ አንድ ወንድ ብቻውን ከብዙ ሴቶች ጋር የመዳራት ሁኔታ ይታያል። ይህም የሚሆነው በአካባቢው በሚገኙት ግላውያን ወንዶች መካከል በሚከስተው የጋለ የድሪያ መብት ማረጋገጫ ፍልሚያ ምክንያት ነው። በሌሎች እንሥሣት፣ ነፍሳትንና አሦችን ጨምሮ፣ ሴቶቹ በአካል ከወዶቹ የሚገዝፉበትም ክስተት አለ። ይህ ሁኔታ የድቀላ እንቁላልን ከማዘጋጀት ጋር የተያያዘ ነው ለማለት ይቻላል። ቀድም ሲል እንደተወሳው የእንስትን የዘር ቅንቁላል ወይንም ፍሬ ማዘጋጀት፣የተባእትን የዘር ህዋስ ከማዘጋጅት ይልቅ ብዙ የንጥረነገር ቅምር ይጠይቃል። በአካል የገዘፉ እንስታን ብዙ የዘር እንቁላል መሥራት ይችላሉ። አንዳንድ ጊዜ ይህ ፆታዊ የአካል ልዩነት እጅግ የበዛ ከመሆኑ የተነሳ ወንዶቹ የሴቶቹ ጥገኛ በመሆን ብቻ ተወስነው እንዲቀሩ ያደርጋል። በአእዋፍ ውስጥ ወንዶቹ በአብዛኛው በህብረቀለም የተዋቡ (ለምሣሌ እንደ ተባእት የገነት ወፍ) ሆነው ይታያሉ። ይህ ሁኔታ አንዳንድ ፍጡራንን ለኑሮ በጂ ያልሁነ ሁኔታ ላይ ይጥላቸዋል የሚል አመለካከት አለ። (ለምሣሌ ህብራዊ ቀለም አንድን ወፍ ለአጥቂዎች በግልፅ እንዲታይ ያደርገዋል) ከዚህ በተፃፃሪነት ደግሞ "የስንኩልነት ዘይቤ" )የሚባል አመለካከት አለ። ይህ አመለካከት ወንዱ ወፍ ራሱን ለአጥቂዎች አጋልጦ በማሳየቱ፣ ነገዳዊ ጥንካሬውንና ድፍረቱን ለሴቶቹ ይገልፃል ይላል። ሰብአዊ ፍጡራን፣ ወንዶቹ አጠቃላይ የሰውነት ግዝፈትና የሰውነት ፀጉር በመያዝ እንዲሁም ሴቶቹ ተለቅ ያሉ ጡቶችን በማውጣት፣ ሰፋ ያሉ ዳሌዎችን በመያዝና ከፍ ያለ የውስጥ ሰውነት ቅባታዊ ይዘት በማፍለቅ የፆታ አካልዊ ልዩነትን ያሳያሉ። ሥነ

50605

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%85%E1%8B%B5%E1%88%B5%E1%89%B5%20%E1%8A%A0%E1%88%AD%E1%88%B4%E1%88%9B

ቅድስት አርሴማ

ቅድስት አርሴማ ሂርፕሲም (አርሜኒያዊት) እንዲሁም ሪሂፕሲም ሪፕሲም አርብሲማ ወይም አርሴማ ተብላ የምትጠራ ሮማዊ መሰረት ያላት ሰማዕት ነበረች። እርሷ እና ባልደረቦችዋ የሰማዕትነት አክሊል የተቀዳጁ የመጀመሪያዎቹ የአርሜንያ ሰማዕታት እንደሆኑ ተደርገው ይታያሉ እናታችን ከአባቷ ከቅዱስ ቴዎድሮስና ከእናቷ ቅድስት አትናሲያ በስዕለት ተወለደች ቤተሰቦቿ እግዚአብሔርን በቅንነት ያገለግሉ ከነበሩ ከከበሩ ካህናት ወገን እንደነበሩ የገድሏ መጽሐፍ ይነግረናል ሰማዕቷ ቅድስት አርሴማ ቅዱሳት መጻሕፍትን ከቤተሰቦቿ በሚገባ የተማረች፤ የተማረችውንም በተግባር የተረጎመች፤ በጸሎት ሕይወት የምትተጋ ከቅዱሳት አንስት አንዷ ናት ገድልዋ እደሚያስረዳው ድንግል እናታችን ቅድስት አርሴማን በምን እንመስላታለን? እርሷ በአድማስ ላይ ተቀምጦ እንደሚያበራ እንቁ ናትና ክብሯ ብዙ ነው መድኃኒታችን ክርስቶስ በወንጌል እንዳለው "በተራራ ላይ ያለች ከተማ ልትሠወር አይቻላትምና የሰማዕቷ ሕይወት በፊታችን እንደ ብርሃን ተገልጦ ይታያል ቅድስት አርሴማ እንደ ልጅ ወላጆቿን በመታዘዝ ደስ ያሰኘች ቡርክት ናት ቅድስት አርሴማ ይሕ ቀረሽ የማይሏት ውብ ናት ቅድስት አርሴማ ድንግል ናት ቅድስት አርሴማ ባሕታዊት ጻድቅ ናት ቅድስት አርሴማ ኃያል ሰማዕት ናት ይሕስ እንደ ምን ነው ቢሉ፦ አበው በትውፊት እንደ ነገሩን ቅዱስ ጐርጐርዮስ የታላቋ ሰማዕት ቅድስት አርሴማ ትልቅ ወንድም ነው በዜና ሰማዕታት ተጽፎ እንደሚገኘው በዚያ የመከራ ዘመን ቅዱስ ጐርጐርዮስ ሦስት ኃላፊነቶች ነበሩበት ፩.ቅድስት አርሴማን ጨምሮ ደናግሉን ማጽናት ፪.ትምህርተ ቤተ ክርስቲያንን በሚገባ ማጥናት ፫.የሚመጣውን መከራ ለመቀበል ራሱን ማዘጋጀት ቅዱሱ ሦስቱንም ኃላፊነቶች በሚገባ በመወጣቱ ከራሱ አልፎ ለሌሎቹ አርአያ መሆን ቻለ ያቺን ንጽሕት አርበኛ ቅድስት አርሴማንም አጽንቶ የደናግሉ መሪ አደረጋት መከራው በጣም ገፍቶ እስከ መጣበት ጊዜ ድረስ በአንድ የደናግል ገዳም ውስጥ ሆነው ይጸልዩ፣ ይጾሙ ገዳማዊ ሥራንም ይሠሩ ነበር ለዚህም ነው ቅድስት አርሴማና ቅዱስ ጐርጐርዮስ ጻድቃን የምንላቸው በኋላ ግን ማኅደረ ሰይጣን ዲዮቅልጢያኖስ በመልኳ ተማርኮ ቅድስት አርሴማን ካላገባሁ በማለቱ ቅዱስ ጐርጐርዮስ ድንግሏን አርሴማን ጨምሮ መቶ ሃያ ሰባት ክርስቲያኖችን ይዞ ወደ አርማንያ ተሰደደ በአርማንያም በአንድ ገዳም ውስጥ ተደብቀው በጾምና በጸሎት ለጥቂት ጊዜ ቆዩ፤ ነገር ግን ረሃብ ፈጃቸው የሚላስ የሚቀመስ ነገር በአካባቢው ባለ መኖሩ ቅዱስ ጐርጐርዮስ ወደ ከተማ ለመውጣት ተገደደ በዚያም በድርጣድስ ቤተ መንግስት ውስጥ ባርነት ተቀጠረ በሚያገኛት ገንዘብም ወገኖቹን ይረዳ ነበር። መከራው ግን አለቀቃቸውም ርጉም ዲዮቅልጢያኖስ ቅዱሳኑ ወደ አርማንያ መሔዳቸውን ስለ ሰማ ይዞ እንዲልክለት ድርጣድስን ላከበት ድርጥዳስ ግን ለራሱ ፈለጋት የሰማዕትነትዋ መነሻ ይቺ ታላቅ ሰማዕት በነበረችበት ዘመን በአርመን የነገሠው አረማዊ ንጉሥ ይኸው ድርጣድስ ይባላል፡፡ ይህ ንጉሥ እግዚአብሔር አምላክ በሙሴ ላይ አድሮ "ቀልጠው የተሠሩትን የአማልክት ምስሎች ለአንተ አታድርግ" ብሎ የተናገረውን በመቃወም ለጣዖት የሚሰግድ ፀሐይንም ያመልክ ነበር ዘጸ.፴፬ ቁ.፲፯ በዘመኑ የነበሩ ክርስቲያኖችን "እኔ ለማመልከው "አምላክ" ወይም ጣዖት መስገድ አለባችሁ ይህን የማታደርጉ ከሆነ ትእዛዜን ጥሳችኋልና መከራ ይጸናባችኋል" የሚል ዐዋጅ በማውጣት ክርስቲያኖች ለስቃይ እዲጋፈጡ ሆ ጨካኙ ንጉሥ ድርጣድስ ይህን ትእዛዙን ባለማክበራቸው መከራና ስቃይ ያደረሰባቸው ክርስቲያኖች ቁጥራቸው ነበር የቅድስት አርሴማ ውሳኔ ቅድስት አርሴማም ይህን አይታ ከክርስቲያን ወገኖችዋ ጋር ወግና ስለክርስቶስ መመስከር ጀመረች የንጉሡም አገልጋይ በደም ግባቷና በንግግሯ ማማር ተደንቆ በዚች በፈቃዷ ሰማዕትነትን ልትቀበል በወደደች ሴት ምንም ሊያደርግባት ስላልወደደ ወደ ንጉሡ ወደ ድርጣድስ ከሃያ ሰባቱ ክርስቲያኖች ጋር ወሰዳት ንጉሡም ብዙ የተነገረላትን ወጣት ሲያይ በውበቷና በንግግሯ ተማርኮ ለዓለማዊ ደስታውና ፍላጎቱ ተመኛት ሚስት ትሆነው ዘንድ አብዝቶ ተማጸናት እጅ መንሻና ማታለየ የዚህን ዓለም ወርቅና ብር አቀረበላት ቅድስት አርሴማ ግን መልክ ረጋፊ የዚህ ዓለም ሀብትም ከንቱ እንደሆነ ስለምታውቅ በዓላማዋ ጸናች! ንጉሡንም "እኔ የንጉሥ ክርስቶስ ሙሽራ እንጂ የዚህን ዓለም አላፊ ጠፊ የሆነውን ገንዘብና ደስታ የምሻ አይደለሁም በማለት መለሰችለት የንጉሡም መልስና ዕድሉ ይህን በሰማ ጊዜ ሊያስፈራራትም ሞከረ ዓይኑዋ አያየ ደናግሉን ጨፈጨፋቸው ኣልሳካልህ ቢለው በኣደባባይ በግድ ሊያገባት ቢሞከር እጁን ጠምዝዛ በሰው ሁሉ ፊት መሬት ላይ ጣለችው እጅግ ስላፈረ ኣስገረፋት ኣሰቃያት ኣይኑዋንም አወጣ በመጨረሻም አንገቱዋን አስቆርጦ ከሰማዕታቱ ጋር ተራራ ላይ ጣላት ከነገሩ ሁሉ በህዋላ ድርጣድስና ባለምዋሎቹ ለኣደን በሔዱበት እርኩስ መንፈስ ወደ ኣውሬነት ቀየራቸው የንጉሱ እንሰሳ (አውሬ) መሆን በአርሜኒያ ታላቅ ድንጋጤ ፈጠረ የንጉሡ እህት ስታለቅስ በራዕይ ተገልጾላት ጎርጎሪዮስን ከተቀበረበት ካላወጣቹህ አትድኑም ኣለቻቸው ወዲያውም ቆፍረው አወጡት ቅዱሱ እንደወጣ ዕረፍት አልፈለገም ለአስራ አምስት ዓመታት ቀባሪ አጥቶ የተበተነውን የቅድስት አርሴማና የ ሰማዕታቱን አጽም ሰብስቦ በክብር አኖረው ።ድርጣድስና ባለምዋሎቾንም ወደ በርሃ ሔዶ ፈወሳቸው የቅድስት አርሴማ አጽም በአስራ አራተኛው ክፍለ ዘመን ከሌሎች ሰማዕታት አጽም ጋር ወደ ኢትዮጵያ እንደመጣ አባቶቻችን በትውፊት ይናገራሉ

50039

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8D%E1%88%AB%E1%8A%95%E1%8A%AD%20%E1%8A%A6%20%E1%8A%AE%E1%8A%93%E1%88%AD

ፍራንክ ኦ ኮናር

ኤዲፐሳዊ ቅናቴ[1] ብሩክ በየነ እንደተረጎመው ፈላስፋው ፍሩድ ካብራራው በጣም የበለጠ አይርላንዳዊው ፋራንክ ኦ’ኮናር ቁልጭ አድርጎ ነገሩን ይገልጸዋል አባቴ የጦርነቱን ዘመን በሙሉ ያሳለፈው ወታደር ሆኖ ነበር ማለቴ በአንደኛው የዓለም ጦርነት በቤታችን ውስጥ አልነበረም በመሆኑም ዕድሜዬ አምስት እስከሚሆን ድረስ ያን ያክል አባቴን ያን ያክል በደንብ አሳምሬ አላውቀውም ነበረ። በዚህም ምክንያት በዚያ የጦርነቱ ጊዜ ባጋጣሚ አግኝቼ ሳየው ምንም እኔን ሊያስጨንቀኝ የሚችል ባሕሪ አልነበረበትም። አንዳንድ ጊዜ ከእንቅልፌ ስነቃ፣ በቃ እሱ ማለት የሆነ በሻማ ብርሃን ቁልቁል አፍጦ የሚመለከተኝ፣ ካኪ የለበሰ ግዙፍ ሰው እንደሆነ ብቻ አድርጌ እቈጥረዋለሁ። አልፎ አልፎ ጠዋት በማለዳ የቤታችን የፊት በር በኃይል ተወርውሮ ጓ ብሎ ሲዘጋ እና በግቢያችን የእግረኛ መረማመጃ የተጠረበ ድንጋይ ላይ የቆዳ ቦቲ ጫማዎቹ ሶል ላይ የተለበዱት ብረቶች እየተንቋቁ ሲሄዱ ይሰማኛል። እነዚህ ድምፆች የአባቴን መምጣት እና መሄድ የሚጠቁሙኝ የድምፅ ምልክቶቼ ናቸው። ልክ እንደ አባት ድንገት ሳይታሰብ በምሥጢር ይመጣል፣ እንደገና ተመልሶ በድንገትና በምሥጢር ይሄዳል። በርግጥ ምንም እንኳ በጠዋት ከእንቅልፌ ተነስቼ ትልቁ አልጋ ውስጥ ከመሃላቸው ስገባ ለእናቴ እና ለእሱ ምቾት የሚነሳ የመጣበብ ዓይነት ስሜት የሚፈጥርባቸው ቢሆንም የእሱ ወደ ቤታችን መምጣት እንዲያውም ደስ ይለኝ ነበር ማለት እችላለሁ። ሲጋራ ስለሚያጨስ እና ጺሙን ሲላጭ ሽቶ ነገሮችን ስለሚቀባባ የሲጋራው ሽታ እና ሽቶው አንድ ላይ ተደማምሮ የሆነ ደስ የሚል የሚጠነባ የሰውነት ጠረንን አጎናጽፎታል። ይህ ሁሉ ግን “እኔም ባደረግኩት” የሚያሰኝ የሆነ ለዓዋቂ ሰዎች ብቻ የተፈቀደ ድርጊት ነው። እንደ ሞዴል ታንኮች፣ እጀታቸው ከጥይት ቀለሃ የተሠሩ ጉርካ የሚባሉ ቢላዋዎች፣ የጀርመን ጦር ጥሩሮች (ሄልሜቶች) እና የወታደራዊ ቆብ የመለዮ ባጆችን እንዲሁም አጫጭር የጦር ሠራዊት ብትረ አዛዦችን ብሎም ሁሉንም ዓይነት ሌሎች የሚሊታሪ ቁሳቁሶችን የመሳሰሉ ነገሮችን እንደ ቅርስ በቤታችን ውስጥ እንዲቀመጡለት ትቶዋቸው ይሄዳል። ከቁም ሳጥኑ አናት ላይ በሚቀመጠው ረዥም ቀጭን ሳንዱቅ ውስጥ ልክ ለሆነ ነገር ድንገት ቢፈልጋቸው ወዲያው ሊያገኛቸው በሚችልበት አኳኻን በመልክ መልካቸው ለይቶ በጥንቃቄ አንድ ላይ ሸክፎ ያስቀምጣቸዋል። አባቴ ትንሽ የአራዳ ሌባ ዓይነት ባሕሪም ነበረበት፤ እንደርሱ አስተሳሰብ ሁሉም ነገር በሚፈለግበት ጊዜና በሚፈለገው ፍጥነት ወዲያው መገኘት መቻል አለበት። የሆነ ሌላ ነገር ለማድረግ ፊቱን ከእኛ ዞር ሲያደርግ፣ እናቴ ወንበር ላይ እኔ እንድወጣ እና እነዚህን ውድ ዕቃዎቹን ትንሽ እንዳተራምስለት ትፈቅድልኛለች። እሱ እንደሚያስበው እናቴ ያን ያክል ከእሱ ኮተቶች ዋጋ የምትሰጣቸው አይመስለኝም። የጦርነቱ አብዛኛው ጊዜ ማለት ይቻላል፣ ሕይወቴ በጣም ሰላም የተሞላችበት የሚባል ዘመን ነበር። ከቤታችን ጣራ ላይ የተሠራችው የመኝታ ቤቴ መስኮት ፊቱን ወደ ደቡብ ምሥራቅ አቅጣጫ ያደረገ ነው። እናቴ መስኮቱን በመጋረጃ ጋርዳዋለች፤ ቢሆንም መጋረጃው ውጭውን ዓለም እንዳላጣጥም በኔ ላይ ያሳደረው ተጽዕኖ እዚህ ግባ የሚባል አይደለም። ጠዋት ጠዋት ከፀሐይ ብርሃን የመጀመሪያው ጨረር ጋር አብሬ ከእንቅልፌ እነቃለሁ፤ ባለፈው ቀን በኔ ላይ ተጥሎብኝ የነበረ ግዴታና ኃላፊነት ሙሉ በሙሉ እንደ በረዶ ቀልጦ ወደ ኋላዬ ይቀራል። የንጋቷ ፀሐይን ስመለከት እኔው ራሴ ልክ እንደ ፀሐይዋ የሆንኩ ሆኖ ይሰማኛል፤ አለ አይደል በቃ ብርሃኔን ለመፈንጠቅ እና ለመደሰት ዝግጁ የሆንኩ ልዩ ዓይነት ፍጡር። ሕይወት እንደዚያ ዘመን ቀላልና ግልፅልፅ ያለች ብሎም በመልካም ነገሮች የተሞላች መስላ በጭራሽ ታይታኝ አታወቅም። እግሮቼን ከአንሶላዎቹ ቀስ ብዬ ሹልክ አድርጌ አወጣቸውና ወለሉን እረግጠዋለሁ ለእግሮቼ “ወይዘሮ ግራ እግር” እና “ወይዘሮ ቀኝ እግር” በማለት ስም አውጥቼላቸዋለሁ። በእግሮቼ ወለሉን ከረገጥኩት በኋላ በዚያ ዕለት ከፊት ለፊታችን የተጋረጡትን ችግሮች እንዴት በቅድሚያ መፍትሔ እንደሚሰጡባቸው የሚወያዩባቸውን የውይይት መድረክ ለእግሮቼ እፈጥርላቸዋለሁ። ቢያንስ ወይዘሮ ቀኝ እግር ስሜቷን በአካላዊ እንቅስቃሴ ለማንፀባረቅ አትሰንፍም ነበር፤ ምክንያቱም የወይዘሮ ግራ እግርን ያክል ቅልጥፍና እና አንደበተ ርቱዕነት አልነበራትም። ስለዚህ ወይዘሮ ግራ እግር በውይይቶቹ ላይ በሚቀርበው ሐሳብ ላይ መስማማትዋን ጭንቅላቷን በመነቅነቅ ብቻ በውይይቱ ላይ በምታደርገው ተሳትፎ ደስተኛ ነበረች። በዕለቱ እናቴ እና እኔ ምን ማድረግ እንዳለብን፣ ለእኔ ለልጅየው “አባባ እማማ” ምን ዓይነት የገና ስጦታ መስጠት እንዳለባቸው እና ቤቱን ለማድመቅ እንዲሁም በቤቱ ላይ ነፍስ ለመዝራት ምን ዓይነት እርምጃዎች መወሰድ እንዳለባቸው እግሮቼ ይነጋገራሉ። ለአብነት ከሚወያዩባቸው ችግሮች አንዱ ትንሽ ችግር ይኼ የማሙሽ ነገር ነው። እናቴ እና እኔ በዚህ ነጥብ ላይ በጭራሽ ልንግባባ አልቻልንም። በሰፈራችን ውስጥ የፎቁ በረንዳ ላይ ጠዋት ጠዋት ሕፃን ፀሐይ የማይሞቅበት ብቸኛ ቤት የእኛው የራሳችን ቤት ነው፤ እና እናቴ ማሙሾች እንዳይገዙ ዋጋቸው አሥራ ሰባት ፓውንድ ከስልሳ እንደሆነና አባባ ከጦርነቱ እስከሚመጣ ልጅ ለመግዛት አቅማችን እንደማይፈቅድልን አስረግጣ ደጋግማ ትነግረኛለች። ይኼ አነጋገርዋ ምን ያክል ተራ ሴት እንደሆነች በተጨባጭ ያሳያል። ከኛ ቤት ማዶ ያሉ የጌኔይ ቤተሰቦች ማሙሽ ወደ ቤታቸው ገዝተው አምጥተዋል፤ እና ማንም በሰፈራችን ያለ ሰው ሁሉ እነርሱ አሥራ ሰባት ፓውንድ ከስልሳ ከየትም ሊያመጡ እንደማይችሉ አሳምሮ ያውቃል። ምናልባት የገዙት በጣም ርካሹን ማሙሽ ሊሆን ይችላል። እናቴ ምናልባት በጥሩ ዋጋ፣ ጥሩ የሆነ ማሙሽ መግዛት ነው የምትፈልገው፤ ቢሆንም በጣም ያበዛችው ሆኖ ይሰማኛል። እነ ጌኔይ ያመጡት ልጅ ለኛ ቢመጣ ምንም አይለንም፤ አሳምሮ ይበቃናል። የቀኑን ዕቅዴን በሚገባ ከነደፍኩ በኋላ ከአልጋዬ እነሣና ከትንሿ መኝታ ቤት መስኮት ሥር የራሴን ወንበር አስቀምጣለሁ፤ ጭንቅላቴን ወደ ውጭ ለማውጣት የሚበቃኝን ያክል መስኮቱን ወደ ላይ እከፍተዋለሁ። መስኮቱ ከእኛ ቤት ጀርባ ያሉትን ቤቶች በረንዳ ከላይ ሆኖ ለመቃኘት ያስችላል፤ ከነዚህ ቤቶች ባሻገር ደግሞ ጭው ያለውን ገደል አልፎ ከወዲያ ማዶ ካለው ትንሽ ተራራ ላይ የተገነቡትን ረዣዥም፣ ባለ ቀይ ጡብ ቤቶች አንድ ላይ እጅብ ብለው አንድ ባንድ መንጥሮ ለማየት ያስችላል፤ በዚህ ጠዋት እንደ ወትሮው ሁሉ አሁንም ድረስ የፀሐይዋ ብርሃን አላገኛቸውም፣ ከእነርሱ ይልቅ ከገደሉ ወዲህ በእኛ ቤት በኩል ያሉት ቤቶች ግን በማለዳዋ ፀሐይ ፈክተዋል። ቢሆንም የሆነ እንግዳ ጥላ በላያቸው ላይ በቀጭኑ አጥልቶባቸው ደስ የማይሉ፣ ነፍስ የሌለባቸው የማይንቀሳቀሱ እና ከልክ በላይ በቀለም ያሸበረቁ የቤቶች ተራ መንጋ አድርጓቸዋል። ከዚህ በኋላ ወደ እናቴ መኝታ ቤት እሄድና ትልቁ አልጋ ላይ እወጣለሁ። ከእንቅልፏ ትነቃለች። እኔም የዕለቱን ዕቅዶቼን አንድ በአንድ ለእሷ መንገር እጀምራለሁ። ሆኖም ምንም እንኳ ልብ ብዬ አስተውዬው የማውቅ ባይመስለኝም፣ ይህን ጊዜ የሆነ ፍርሃት ይወረኝ እና ቢጃማዬ በላብ ይጠመቃል። እንዲህም ሆኖ ግን የመጨረሻዋ ጤዛ እስክትቀልጥ ድረስ በፍርሃት ተውጬ ማውራቴን እንደቀጠልኩ፣ ሳላስበው ከእሷ አጠገብ ጋደም እንዳልኩ እንቅልፍ ጭልጥ አድርጎ መልሶ ይወስደኛል፤ ከዚያም እሷ ከምድር ቤት ቁርስ ልትሠራ ከታች ሸብ ረብ ስትል ደግሞ መልሼ ከእንቅልፌ እነቃለሁ። ከቁርስ በኋላ ወደ ከተማ አብረን ከእናቴ ጋር እንወጣለን። በቅድስት አውጉስጢን ቤተ ክርስቲያን ቅዳሴ እንሰማለን፤ ለአባባ ጸሎት እናደርግለታለን እና በመቀጠል አንዳንድ የሚሸማመቱ ነገሮች ከገበያው እንገዛለን። ከቀትር በኋላ ያለው አየር ፀባይ ጥሩ ከሆነ ከመንደራችን ወጣ ብሎ ወደ የሚገኝው ገጠር በእግራችን ለመሸራሸር እንሄዳለን፤ ወይም በእመቤታችን ቅድስት ዶመኒክ ገዳም የሚኖሩትን የእማማን ምርጥ ወዳጅ ሄደን እንጠይቃቸዋለን። በገዳሙ ያሉትን ሁሉ ለአባባ እንዲጸልዩለት እማማ ታስደርጋቸዋለች፤ እና እኔም በየቀኑ ማታ ማታ ከመተኛቴ በፊት አባባን እግዚአብሔር በሰላም ወደ እኛ ከጦርነቱ እንዲመልስልን እለምነዋለሁ። በርግጥ ምን ብዬ እየጸለይኩ እንደሆነ በደንብ አልተገለጸልኝም ያኔ! አንድ ቀን ጠዋት፣ በትልቅየው አልጋ ላይ ከእንቅልፌ ስነቃ አባቴ በተለመደ “የአባባ ገና” አስተኔው በርግጠኝነት በቦታው ተገትሮ ነበረ፤ ሆኖም ግን፣ ዛሬ የለበሰው በወታደራዊ መለዮ ምትክ ዝንጥ ያለውን ምርጡን ሰማያዊ ሙሉ ሱፍ ልብሱን ነበር። እማማ እንደዛን ቀን ተደስታ ዐይቼያት አላውቅም። በበኩሌ እንደዚያ የሚያስደስት ምንም ነገር አልታየኝም፤ ምክንያቱም አባቴ መለዮውን ሲያወልቅ ያን ያክል ደስ የሚል ዓይነት ሰው አይደለም። የሆነው ሆኖ ብቻ፣ እሷ በደስታ ብዛት ፈክታለች፤ ጸሎታችን መልስ እንዳገኘ ለእኔ ለማስረዳትም ሞከረች። በመቀጠል አባባን በሰላም ወደ ቤቱ ስለ መለሰው ለእግዚአብሔር ምስጋና ለማቅረብና ቅዳሴ ለመስማት ወደ ቤተ ክርስቲያን መሄድ አለብን ተብሎ ሦስታችንም አብረን ሄድን። ይህ ሁሉ ጸሎት ግን ከንቱ ነገር ነበር! ገና ከመምጣቱ በመጀመሪያው ቀን ምሳ ሰዓት ላይ ምሳውን ለመብላት ወደ ቤት ሲገባ የቆዳ ቡትስ ጫማውን አወለቀና ነጠላ ጫማውን ካደረገ በኋላ ከብርዱ እንዲያስጥለው በቤት ውስጥ የሚያደርገውን ቆሻሻ አሮጌ ቆብ ጭንቅላቱ ላይ አጠለቀ። እግሮቹን አጣምሮ ከተቀመጠ በኋላ እናቴን ክፉ ቃላት እየተጠቀመ ያናግራት ጀመረ። እናቴም የተጨነቀች መሰለችኝ። በደመ ነፍስ እናቴ እንዲህ ስትጨነቅ ሳያት በጭራሽ ደስ አይለኝም፣ ምክንያቱም ጭንቀት ደም ግባቷን ገፎ ያጠፋዋል፤ ስለዚህ ንግግሩን ጣልቃ ገብቼ አቋረጥኩበት። "ላሪ አንድ ጊዜ ቆይ!" አለች ረጋ ብላ። እንዲህ ብላ የምታናገረኝ ደባሪ ሰዎች ቤታችን ሲመጡ ብቻ ስለሆነ ለንግግሯ ብዙም ቁብ ሳልሰጠው መናገሬን ቀጠልኩ። "ላሪ ዝም በል እኮ አልኩህ!" ስትል ትዕግስቷን የጨረሰች መሰለች። "ከዳዲ ጋር እየተነጋገርኩ አይደለም እንዴ ያለሁት?" እነዚህን “ከዳዲ ጋር እየተነጋገርኩ አይደለም እንዴ?” የሚሉ አስጨናቂና ግራ አጋቢ ቃላት ስሰማ ይኼ የመጀመሪያ ጊዜዬ ነበር፤ በመሆኑም እግዚአብሔር ሰዎች ለሚያቀርቡለት ጸሎቶች ምላሽ የሚሰጠው በዚህ መልኩ ከሆነ ጸሎቶቹ ምን እንደሚሉ ጆሮ ሰጥቶ ልብ ብሎ አይሰማቸውም ማለት ነው ብዬ እንዳላስብ የሚያደርግ ምንም አጥጋቢ ምክንያት ማግኘት አልቻልኩም። "ለምን ዳዲን ታናግሪዋለሽ?" አልኩ በተቻለኝ መጠን ደንታ እንዳልሰጠኝ ለማስመሰል ያለኝን አቅም ሁሉ አሰባስቤ። "ምክንያቱም ዳዲ እና እኔ የምንነጋገረው ቁም ነገር ጉዳይ አለን። በቃ፣ ከአሁን በኋላ ወሬያችንን እንዳታቋርጠን!" ከቀትር በኋላ በእናቴ ጥያቄ አባቴ በእግር ሊያሸራሽረኝ ወደ ውጭ ወሰደኝ። እንደሌላው ጊዜ ከእናቴ ጋር እንደምንሄደው ወደ ገጠር ሳይሆን የሄድነው ወደ ከተማው እምብርት ነበር። በመጀመሪያ እንደ ወትሮው ቀና ቀናውን የማሰብ ልማዴ መሠረት ከዚህ በፊት የነበረው በእኔ እና በእሱ መካከል ያለው ደስ የማይል ሁኔታ እየተሻሻለ ነው ብዬ አስቤ ነበረ። ሆኖም ግን አብረን ያሳለፍነው ጊዜ ምንም የዚህ ዓይነቱ ምልክት በላዩ ላይ አልነበረበትም። አባቴ እና እኔ በከተማው ውስጥ በእግራችን ስንዟዟር ሁለታችንም ስለ ሽርሽሩ ትርጉም የየራሳችን የተለያየ ግንዛቤ ነበረን። አባባ እንደ የከተማ ባቡር፣ ጀልባዎች እና የፈረስ ጋሪዎች በመሳሰሉ ነገሮች ላይ ምንም ዓይነት የጨዋ ሰው አመለካከት ወይም እነዚህን ነገሮች የማድነቅ ስሜት በላዩ ላይ አልነበረበትም። ቀልቡን የሚስበው ነገር ቢኖር ዕድሜያቸው እንደሱ ከሆኑ ቢጤዎቹ ጋር ማውራት ብቻ ነው። እኔ ቆም ማለት ስፈልግ፣ የእኔን ስሜት ከምንም ሳይቆጥር እኔን በእጄ በግድ ከኋላ ከኋላው እየጎተተ ወደፊት መራመዱን ይቀጥላል፤ እሱ ቆም ማለት ሲፈልግ ግን እኔ ሌላ ምንም አማራጭ አልነበረኝም፣ ያው በግድ ሲቆም እቆማለሁ። ግድግዳ በተደገፈ ቊጥር ለረዥም ጊዜ ሊቆም እንደፈለገ ምልክት ሊሆን እንደሚችል አስተውያለሁ። ለሁለተኛ ጊዜ ሲደግመው ስመለከተው ራሴን መቆጣጠር እስኪያቅተኝ ድረስ አናደደኝ። ልክ ለዘላለም እዛው ግድግዳውን ተደግፎ ተገትሮ የሚቀር ይመስላል። በኮቱ እና በሱሪው ይዤ ጎተትኩት፣ ግን እንደ እናቴ በቀላሉ እጅ የሚሰጥ ዓይነት ሰው አልነበረም። “እንሂድ” ብለህ ከጨቀጨቅከውና አልቀህም ካልከው ጭራሽ “ላሪ፣ አደብ የማትይዝ ከሆነ በጥፊ አጮልሃለሁ” ይልሃል። አባቴ ፍቅር የተሞላ ቀልብ የመንሳት ድርጊትን የሚያስተናግድበት የራሱ የሆነ የተለየ ተሰጥዖ ነበረው። ከሱ በልጬ ተገኘሁ ብዬ በለቅሶ ላጨናንቀው ሞከርኩ። ግን እሱ እቴ! ደንቆት ነው! የፈለገውን እሪ ብልም ጭራሽ ደንታ አልሰጠውም። እውነት ለመናገር ከሆነ ተራራ ነገር ጋር በእግር ሽርሽር የመሄድ ያክል ነበር። አይሞቀው፣ አይበርደው! ልብሱን መጎተቴን እና ውትወታዬን ከመጤፍ አይቆጥረውም ወይም ከላይ ወደ ታች የግርምት ፈገግታ እያሳየ በመገልፈጥ ይመለከተኛል። እንደ እርሱ የመሰለ በራሱ ስሜት ብቻ የሚመራ ሰው በሕይወቴ አጋጥሞኝ አያውቅም። ከሰዓት በሻይ ሰዓት ጊዜ “ከዳዲ ጋር እየተነጋገርኩ አይደለም እንዴ?” የምትለው አነጋገር እንደገና ተጀመረች። እሱ ማታ ማታ ታትሞ የሚወጣውን ጋዜጣ እያነበበ ነበረ። በየጥቂት ደቂቃ ልዩነት ጋዜጣውን ቁጭ ያደርገውና ስላነበበው የሆነ አዲስ ነገር ለእማማ ይነግራታል። በዚህ የተነሳ ያቺ አነጋገር ከቅድሙ እንዲያውም ይበልጥ እየከረረች ሄደች። ይሄ ሙሉ በሙሉ ፋውል የተሞላ ጨዋታ እንደሆነ ሆኖ ተሰማኝ። ልክ ወንድ ከወንድ ጋር እንደሚፋለመው፣ የእማማን ቀልብ ለማግኘት በሞከረ ቁጥር ከእርሱ ጋር ለመፎካከር ተዘጋጀሁ። ዕድሉ ሲሰጠው የእሱ ወሬ ሌሎችን ሰዎች በወሬው ውስጥ ገብተው ስለሚያደርገው የእሷን ጆሮ ከእኔ ይልቅ ይበልጥ ለመያዝ ተመቻችቶለታል። ለእኔ ምንም የሚተርፈኝ የእናቴ ጆሮ አልነበረም። የሚያወሩትን ነገር ርእሰ ጉዳይ ለመቀየር ደጋግሜ ብሞክርም ምንም ሊሳካልኝ አልቻለም። "ላሪ፣ ዳዲ ሲያነብ ዝም ማለት አለብህ!” ትዕግስቷ አልቆ እማማ ጮኸችብኝ። እኔን ከማናገር ይልቅ ከአባባ ጋር ማውራት እንዲሁ በቀናነት ይበልጥ ደስ ይላታል ወይም እውነቱን አውጥታ እንዳትናገር የሚያስፈራት የሆነ እሷን ጨቆኖ የያዘበት ምሥጢር እንዳለው ግልጽ ነው። "ማሚ፣" አልኳት ልክ እኔን አፌን ለማስዘጋት ስትጮኽብኝ፣ “በደንብ ጠንክሬ ብጸልይ እግዚአብሔር ዳዲን እዛው ወደ የነበረበት ወደ ጦር ሜዳው ሊመልሰው የሚችል ይመስልሻል?" ስል ጠየቅኳት። በዚህ ነጥብ ላይ ትንሽ ስታስብበት የቆየች መሰለች። "አይመስለኝም፣ ውዴ" ፈገግ ብላ መልስ ሰጠችኝ። "የሚመለስ አይመስለኝም።" "ለምን አይመለስም፣ ማሚ?" "ምክንያቱም ከእንግዲህ ምንም ዓይነት ጦርነት የለማ፣ ውዴ።" "ግን ማሚ እግዚአብሔር ከፈለገ ሌላ ጦርነት ማስነሳት አይችልም?" "እግዜር ጦርነት አይፈልግም ውዴ። ጦርነት የሚያስነሱት መጥፎ ሰዎች እንጂ እግዚአብሔር አይደለም።” "ኤጭ!" አልኩ። በዚህ በጣም ነው የተከፋሁት። ለካስ እግዚአብሔር እንደሚባለው ዓይነት ሁሉን ነገር ማድረግ አይችልም ኖሯል ብዬ ለራሴ ማሰብ ጀመርኩ። በማግስቱ ጠዋት ላይ በተለመደው ሰዓቴ ከእንቅልፌ ስነቃ ልክ የሻምፓኝ ጠርሙስ የሆንኩ ይመስል ልፈነዳ በነገር ተወጥሬ ነበረ። እግሬን ወለሉ ላይ አደረግኩና ረዥም ውይይት በእግሮቼ መካከል ፈጠርኩ። በውይይቱ ላይ ወይዘሮ ቀኝ እግር አባትዋን ወደ መኖሪያ ቤቷ ከማስገባቷ በፊት ከአባቷ ጋር ስለነበረባት ችግር አወራች። መኖሪያ ቤት ማለት በትክክል ምን እንደሆነ እስከዚያ ጊዜ ድረስ በደንብ አይገባኝም ነበረ። ሆኖም ትርጉሙ ለአባት ምቹ የሆነ ቦታ እንደ ማለት ይመስላል። ከዚያ ወንበሬን በቦታው አስቀመጥኩ እና በትንሿ መኝታ ቤት መስኮት በኩል አንገቴን አስግጌ አወጣሁ። ገና እየነጋ ነበር፣ እያደረግኩ ባለሁት ያልተፈቀደ ድርጊት እጅ ከፍንጅ የተያዝኩ ያክል የሚመስል የጸጸት ስሜትን ያዘለ አየር በሰፈራችን ይነፍስ ነበር። ጭንቅላቴ በተለያዩ ታሪኮች እና ዕቅዶች ተወጥሮ ሊፈነዳ እንደደረሰ በቤቱ ውስጥ ወዳለው ሌላኛው በር እየተንገዳገድኩ ደረስኩ። እናም ግማሽ በግማሽ ጨለማ በተሞላው ክፍል ውስጥ እንደምንም ተፍጨርጭሬ ትልቁ አልጋ ውስጥ ገባሁ። በእማማ በኩል ምንም ክፍት ቦታ አልነበረም ስለዚህ በእሷ እና በአባባ መካከል ባለው ቦታ ላይ መግባት ነበረብኝ። ለጊዜው ስለ እሱ ማሰቤን እርግፍ አድርጌ ተውኩት። እና ለበርካታ ደቂቃዎች እግሬን እንዳጠፍኩ ቀጥ ብዬ በመሃላቸው ቁጭ አልኩና ከእሱ ጋር ምን ማድረግ እንዳለብኝ በማሰብ አንጎሌን ውስጥ ለውስጥ እየነቀነቅኩ በሐሳብ አወዛወዝኩት። አልጋውን ለእሱ ከሚገባው በላይ ቦታ ይዞ ተንደላቆ በማን አለብኝነት ተቆጣጥሮታል። ስለዚህ ምንም ሊመቸኝ አልቻለም። ደጋግሜ በእግሬ ጎሸም ጎሸም ሳደርገው እያጉረመረመ ሰውነቱን ዘረጋጋው። አሁን እንደ ምንም የተወሰነ ቦታ ለቆልኛል፣ ጥሩ ነው። እማማ ነቃችና እቅፍ አደረገችኝ። ጣቴን አፌ ውስጥ ከትቼ በአልጋው ሙቀት ተደላድዬ ዘና ብዬ ጋደም አልኩ። "ማሚ!" አልኩ ጮኽ ብዬ በደስታ። "እሽሽሽ! ውዴ፣" አንሾካሾከችልኝ። "ዳዲን እንዳትቀሰቅሰው!" ይህ ““ከዳዲ ጋር እየተነጋገርኩ አይደለም እንዴ?” ከሚለው አነጋገር ይልቅ እጅግ የከፋ አስፈሪ የሆነ አዲስ ነገር ነበር። ጠዋት በማለዳ ከእናቴ ጋር ከማደርገው ውይይት ውጭ ሕይወትን መኖር በጭራሽ ሊታሰብ አይችልም። "ለምን?" ምርር ብሎኝ ጠየቅኩዋት። "ምክንያቱም ምስኪኑ ዳዲ ደክሞታል።" ይህ ሙሉ በሙሉ ለእኔ አጥጋቢ ምክንያት ሆኖ ሊገኝ አልቻለም። እንዲያውም ይኼ የእሷ “ምስኪኑ ዳዲ” የሚለው አነጋገሯ ጭራሽ ሊያስታውከኝ ወደ ላይ አለኝ። እንዲህ ያለው እንዲያው ድንገት ደርሶ ልፍስፍስ ማለት በጭራሽ እኔ አልወደውም፤ ሁልጊዜም የሆነ ሽንገላ ነገር፣ የማስመስል ዓይነትና እምነትን የማጉደል ድርጊት ሆኖ ይታየኝ ነበር። "ኤጭ!" አልኩ ቀስ ብዬ። በመቀጠል አንጀትዋን ሊበላ በሚችል ምርጥ የመጨረሻ ቅላጼዬ ተጠቅሜ፦ "ዛሬ ከአንቺ ጋር የት መሄድ እንደምፈልግ ታውቂያለሽ ማሚ?" "አላውቅም፣ ውዴ" ተንፈስ አለች። "ወደ “ግሌን” ወንዝ እንድንሄድ እና በአዲሱ የዓሣ ማስገሪያ መረቤ ዓሣዎችን ማጥመድ እፈልጋለሁ። ከዚያ ወደ ፎክስ እና ሃውንድስ መጫወቻ ቦታ መሄድ እፈልጋለሁ፣ ከዚያ እጇን አፌ ላይ እየደፈነች "ዳዲን እንዳትቀሰቅሰው!" በማለት በስጨት ብላ በለሆሳስ ተናገረች። ግን ዘግይታለች። ነቅቶ ነበር ወይም ሊነቃ ተቃርቦ ነበር። አጉረመረመ እና ክብሪቱን በእጆቹ መፈለግ ጀመረ። ከዚያም ዓይኑን ማመን ያቀተው ይመስል የእጅ ሰዓቱ ላይ አፈጠጠ። ከዚህ በፊት ስትጠቀምበት ሰምቼያት በማላውቀው ፍጹም ትህትናና ጨዋነት በተሞላ ለስላሳ ድምፅ "ሻይ ትፈልጋለህ፣ የኔ ጌታ?" ስትል ጠየቀችው እናቴ። እንዲያውም ልክ በጣም የፈራች ዓይነት ነው የሚመስለው። "ምን? ሻይ ነው ያልሽው" በቁጣ ጮኸ። "ስንት ሰዓት እንደሆነ ታውቂያለሽ?" "እና ከዚያ በኋላ ደግሞ በራዝኩኒ ጎዳና ላይ ሽቅብ በእግሬ መሄድ እፈልጋለሁ" ጮኽ ብዬ ተናገርኩ፣ እንዲህ ባሉት ሁኔታዎች ሐሳቤ እየተበታተነ የሆነ ነገር እንዳልረሳ ጭንቅ ይዞኛል። "ላሪ አርፈህ ተኛ፣ በቃ!" አንባረቀች። እየተነፋነፍኩ ማልቀስ ጀመርኩ። ቀልቤን ሰብስቤ ምንም ነገር ማሰብ አልቻልኩም። እነዚህ ጥንዶች እያደረጉ ያሉት ነገር አስቸጋሪ ነው፤ የእኔን የማለዳ ጠዋት ዕቅዶች እንዲህ ፋይዳ ቢስ ማድረጋቸው አንድን ጨቅላ ሕፃን ከነጨቅላ መኝታ አልጋው ከነነብሱ የመቅበር ያህል አስነዋሪ ድርጊት ነው። አባቴ ምንም ነገር አላለም፣ ግን በአጠገቡ እማማ ሆነ እኔ መኖራችንን የረሳ ያህል በቤቱ ውስጥ ያሉትን ጥላዎች ትኩር ብሎ እያየ ፒፓውን ለኮሰ። በጣም እንደተናደደ ገብቶኛል። የሆነች ነገር ትንፍሽ ስል እማማ በስጨት ብላ አፌን ታስይዘኛለች። ይኼ በጭራሽ ፍትሐዊነት የጎደለው አካሄድ ነው ብዬ ተሰማኝ፤ እንዲያውም በዚህ ጉዳይ ላይ የሆነ የተደባበቀ ተንኮል ነገር እንዳለ አሰብኩ። በፊት በፊት አንድ አልጋ ላይ ሁለታችን መተኛት እየቻልን በተለያየ ሁለት አልጋ ላይ እኔና እሷ መተኛታችን ዝምብሎ ኪሳራ እንደሆነ ጠቆም ባደረግኩላት ቊጥር ለጤናችን የተሻለው እንደዚያ ተለያይቶ መተኛቱ እንደሆነ ትነግረኝ ነበር። እና አሁን ደግሞ ይኼ እንግዳ ሰውዬ ቤታችን መጥቶ ስለ የእሷ ጤና ቅንጣት ያክል እንኳ ሳያስብ ይኸው አብሯት እየተኛ ነው! ቀደም ብሎ ከአልጋ ተነሣ እና ራሱ ሻይ አፈላ፤ ምንም እንኳ ለእማማ ሻይ ቢያመጣላትም እኔ ግን ጭራሽ ትዝም አላልኩትም። "ማሚ፣" ጩኸቴን ለቀቅኩት፣ "እኔም ሻይ እፈልጋለሁ።" "እሺ የኔ ውድ፣" አለች በትዕግስት። "ከእናትህ ስኒ ላይ መጠጣት ትችላለህ።" ለችግሩ መፍትሔ ሰጥታ ሞታለች! አባቴ ወይም እኔ ቤቱን ለቀን መውጣት አለብን። ከእናቴ የሻይ ስኒ በጭራሽ መጠጣት አልፈልግም፤ በገዛ ቤቴ እንደ ማንኛውም ሰው እኩል እንድታይ እፈልጋለሁ፣ ስለዚህ ዋጋዋን ለመስጠት ያክል በስኒው ውስጥ የነበረውን ሻይ በሙሉ ሙልጭ አድርጌ ጠጣሁትና ለእሷ ምንም ሳልተውላት መልሼ ሰጠኋት። ይኼንንም በፀጥታ ምንም ሳትል አለፈችው። ግን የዚያን ቀን ማታ አልጋዬ ላይ ስታስተኛኝ ቀስ ብላ እንዲህ አለችኝ፦ "ላሪ፣ የሆነ ነገር ቃል እንድትገባልኝ እፈልጋለሁ።" "ምንድን ነው ቃል የምገባልሽ?" "ጠዋት ላይ ሁለተኛ ወደ መኝታ ቤት እንዳትመጣ። ምስኪኑን ዳዲን ከእንቅልፉ እንዳትረብሸው እሺ? ቃል ትገባልኛለህ?" እንዲህ ነችና አሁንም እንደገና "ምስኪኑ ዳዲ"! ያ በምንም ታግዬ ላሸንፈው ያልቻልኩት ሰውዬ በሚያደረገው ነገር ሁሉ በጣም መጠራጠር ጀመርኩ። "እንዴ ለምን?" "ምክንያቱም ምስኪኑ አባባ ጭንቀት ላይ ነው። በዚህ ላይ ደክሞታል። ስለዚህ በደንብ እንቅልፍ አይተኛም።" "ለምንድን ነው የማይተኛው፣ ማሚ?" "አየህ ምን መሰለህ፣ ትዝ ይልህ እንደሆነ እሱ ጦር ሜዳ እያለ ማሚ ከፖስታ ቤቱ እየሄደች ሳንቲሞች ስትቀበል ትዝ ይልሃል?" "ከወይዘሪት ማክካርቲ አይደል?" "ትክክል ብለሃል። ግን አሁን እንደምታውቀው ወይዘሪት ማክካርቲ ምንም የቀራት ሳንቲም የለም። ስለዚህ ዳዲ ወደ ውጭ ሄዶ የተወሰነ ሳንቲም ለእኛ ማግኘት አለበት። ሳንቲሙን ሳያገኝ ቢቀር በእኛ ላይ ምን ችግር እንደሚፈጠርብን ታውቃለህ አይደል የኔ ልጅ?" "አላውቅም" አልኳት ወዲያውኑ፣ "ምን እንደሚፈጠር ንገሪና።" "እሺ ግድየለም፣ እነግርሃለሁ። ልክ ዓርብ ዓርብ እንደምታያቸው እኒያ አሮጊት ሴትዬ ከቤት ወጥተን ሳንቲሞቹን ለማግኘት ሰዎችን መለመን ይኖርብናል። እንደዛ እንድናደርግ አንፈልግም አይደል ልጄ?" "አንፈልግም" ተስማማሁ። "በጭራሽ አንፈልግም።" "ስለዚህ ወደ መኝታ ቤቱ እየመጣህ እንደማትቀሰቅሰው ቃል ትገባልኛለህ?" "እሺ በቃ፣ ቃል ገብቼያለሁ።" ልብ አድርጉ እንግዲህ፣ ቃል የገባሁት ከልቤ ነበረ። ሳንቲሞች በጣም አሳሳቢ ነገሮች እንደሆኑ አሳምሬ ዐውቃለሁ እና ከቤት ወጥቶ ልክ እንደዛች ዓርብ ዓርብ የምናያት አሮጊት ወደ ልመና ሊያስገባን የሚችልን ማናቸውንም ነገር ሁሉ አምርሬ እቃወማለሁ። ከአልጋዬ በየትኛውም ጎን በኩል ብነሳ አንዳቸው ላይ እንድወድቅ አድርጋ እናቴ መጫወቻዎቼን በሙሉ ሰብስባ በአልጋዬ ዙሪያ ደረደረቻቸው። በዚህ መንገድ ከእንቅልፌ ስነሳ ወዲያው የገባሁትን ቃል ማስታወስ እችላለሁ ማለት ነው። ከእንቅልፌ ተነሣሁ እና ወለሉ ላይ ቁጭ ብዬ ለእኔ ለሰዓታት ለሚመስል ጊዜ ብቻዬን ተጫወትኩ። ቀጥዬ ወንበሬን ሳብኩ እና ለተጨማሪ ሌሎች ሰዓታት በትንሿ መኝታ ቤት መስኮት አንገቴን አውጥቼ ወደ ውጭ ስመለከት ቆየሁ። አባቴ ከእንቅልፉ የሚነሣበት ጊዜ በደረሰ ብዬ በጣም ተመኘሁ፤ የሆነ ሌላ ሰው ለእኔ ሻይ ባፈላልኝ ብዬም ተመኘሁ። እንደ ፀሐይ የሆንኩ መስሎ ይሰማኝ የነበረው ስሜት ምንም አልተሰማኝም፤ በዚህ ፈንታ በጣም ተደብሬ እና በጣምም በርዶኝ ነበር! የሚያሞቀኝ ነገር ባገኘሁ እና ትልቁን ከወፍ ላባ የተሠራው አልጋ ውስጥ በገባሁ ብዬ ብቻ ስመኝ ነበር። ወደ የሚቀጥለው ክፍል ሄድኩ። በእማማ በኩል ምንም ክፍት ቦታ ሳላልነበረ በእሷ ላይ ወጣሁ። ገና መውጣት ከመጀመሬ ብን ብላ ነቃች። “ላሪ፣” እጄን አጥብቃ ይዛ፣ አንሾካሾኸች፣ "ምን ብለህ ነበር ቃል የገባኸው?" "እንዴ የገባሁትን ቃል አክብሬያለሁ፣ ማሚ" ያው እጅ ከፍንጅ እንደመያዜ እንደ መነፋነፍ አደረገኝ። "እስካሁን እኮ ለረዥም ጊዜ ጭጭ ብዬ ተቀምጬ ነበረ።" "ኦ የኔ ልጅ፣ በጣም ተቅዘቅዛለህ!" አዘነችልኝ፣ እና እቅፍ አደረገችኝ። "አሁን፣ እዚህ እንድትሆን ከፈቀድኩልህ ምንም ነገር ላለማውራት ቃል ትገባለህ?" "ግን ማውራት እኮ እፈልጋለሁ ማሚ፣" አሁንም ተነፋነፍኩ። "ያ ከምልህ ነገር ጋር ምንም አያገናኘውም፣" ለእኔ አዲስ በሆነ ቆራጥ አነጋገር ተናገረችኝ። "ዳዲ መተኛት ይፈልጋል። አሁን የምለው ይገባሃል? አይገባህም?" ከሚገባው በላይ ገብቶኛል እንጂ። እኔ ማውራት እፈልጋለሁ፣ እሱ መተኛት ይፈልጋል ግን ለመሆኑ ቤቱ የማን ነው? "ማሚ፣" እኔም ከሷ ባልተናነሰ ቆራጥነት የተሞላ አነጋገር መናገር ጀመርኩ፣ "ዳዲ በራሱ አልጋ ላይ ቢተኛ እኮ ለጤናው የሚሻል ይመስለኛል።" ያ አነጋገር የሆነ ነገሩዋን ውስጥ ገብቶ የጎረበጣት መሰለኝ፣ ምክንያቱም ለትንሽ ጊዜ ምንም መናገር አልቻለችም። "አሁን ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ" ማስፈራራትዋን ቀጠለች፣ "አንዳች ነገር ትንፍሽ ሳትል ዝም ትላለህ ወይስ ወደራስህ መኝታ ተመልሰህ ትሄዳለህ? የትኛው ይሻልሃል?" የፍትሕ መዛባቱ ክፉኛ ስሜቴን ጎዳው። በገዛ ምላሷ ራሷ የተናገረችውን ስታፈርሰው በማየት የምትደረድራቸው ምክንያቶች እርስ በርስ እንደሚጋጩ በማሳየት ጥፋተኛ መሆንዋን አሳያቼያታለሁ። ይህን ሳደረግ ምንም ማስተባበያ መልስ እንኳ መስጠት አልቻለችም ነበር። ውስጤን ቂም እንደተሞላሁ አባባን በእርግጫ አቀመስኩት። ይህን ሳደርግ እሷ አላየችኝም እሱ ግን አጉረመረመ እና በድንጋጤ ዓይኖቹን በልቅጦ በረገዳቸው። "ስንት ሰዓት ነው?" ድንጋጤ በወረረው ድምፅ ጠየቀ፣ እናቴን ሳይሆን በር በሩን እየተመለከተ፤ ልክ የሆነ ሰው በሩ ላይ ቆሞ የሚታየው ያለ ይመስል። "ገና ነው፣" ቀስ ብላ አለሳልሳ መልስ ሰጠችው። "ምንም ነገር የለም፣ ልጃችን ብቻ ነው። መልሰህ ተኛ.... ስማ ላሪ አሁን!" ከአልጋው ላይ እየተነሳች፣ "ዳዲን ከእንቅልፉ ቀሰቅሰኸዋል ወደ መኝታ ቤትህ መመለስ አለብህ።" ይኼን ጊዜ እንዲህ በተረጋጋ ሁኔታዋ፣ የተናገረችው ከልቧ እንደሆነ ዐውቄያለሁ። እና የእኔን ዋንኛ መብቶች እና ጥቅማ ጥቅሞቼን አሁኑኑ ማስከበር ካልቻልኩ እስከ ወዲያኛው ተመልሰው ላይገኙና እልም ብለው እንደሚጠፉም አሳምሬ ተረድቼያለሁ። ከአልጋው ላይ ስታነሣኝ፣የተኛውን አባቴን አይደለም ሙታንን እንኳ ሊቀሰቅስ የሚችል እሪታዬን አስነካሁት። አጉረመረመ። "ይኼ የተረገመ ልጅ! እንዴ እንቅልፍ የሚባል ነገር አያውቅም እንዴ? ለመሆኑ መቼ ነው የሚተኛው?" ምንም እንኳ አነጋገሩ እንዳስቀየማት እኔ ማየት ብችልም "ዝምብሎ መጥፎ ልማድ ሆኖበት ነው የኔ ጌታ" ስትል ተለሳልሳ በትህትና መልስ ሰጠችው። "ይሁና፣ ከዚህ መጥፎ ልማዱ መታረም ያለበት ጊዜ አሁን ነው፣" አባቴ አንባረቀ፣ አልጋው ውስጥ መንደፋደፍ ጀመረ። የአልጋ ልብሱንና አንሶላውን በሙሉ ወደ ራሱ ሰበሰበና ፊቱን ወደ ግድግዳው አዞረ። ቀጥሎ አንገቱን ዞር አድርጎ ሌላ ምንም ነገር ሳይሆን ሁለት ጥላቻ የተሞሉ የሞጨሞጩ ዓይኖቹን አሳየኝ። ሰውዬው በጣም ተንኮለኛ ይመስላል። የመኝታ ቤቱን በር ለመክፈት፣ እናቴ እኔን ወደ መሬት ማውረድ ነበረባት። ያኔ ነጻነቴን መልሼ አገኘሁ። በተቻለኝ ፍጥነት ወደ አንዱ ጥግ ቱር ብዬ ሄጄ ጥጌን ይዤ እሪታዬን ለቀቅኩት። አባቴ ደንግጦ አልጋው ላይ በረገግ ብሎ ቁጭ አለ። "ዝም በል አንተ ትንሽ ቡችላ" አለ በታነቀ ድምፅ። እሪታዬን መልቀቄን በማቆሜ ለራሴ በጣም ገርሞኛል። ከዚህ በፊት ማንም እንዲህ ባለ ድምፀትና ቃና በጭራሽ፣ በጭራሽ ተናግሮኝ አያውቅም። ባለማመን ስሜት ትኩር ብዬ አየሁት። ፊቱ በቁጣ ግሎ እየተንቦገቦገ እንደሆነ አስተዋልኩ። እግዚአብሔር ይኼ ጭራቅ ወደ እኛ ቤት በሰላም እንዲመጣ ለጸለይኩት ጸሎት ምንኛ ዋጋዬን እንደሰጠኝ ገና ያን ጊዜ ነበረ በደንብ ፍንትው ብሎ የታየኝ። "አንተ ራስህ ዝም በል!" አቅሜ የፈቀደውን ያክል እኔም አንባረቅኩ። "ምንድነው ያልከው አንተ?" አባቴ ጮኸና እየተንገዳገደ ከአልጋው ዘሎ ወረደ። "ማይክ፣ ማይክ!" እማማ ጮኸች። "ይኼ ልጅ ገና በደንብ እንዳልለመደህ አይገባህም እንዴ?" "አዎ፣ ዝም ብሎ ደህና እንደተቀለበ እንጂ ሥርዓት የሚባል ነገር እንዳልተማረማ በደንብ ገብቶኛል፣" እጁን ወዲያና ወዲህ እያወናጨፈ አባቴ አጓራ። "ቂጡ ላይ መለጥለጥ ያስፈልገዋል!" እነዚህ እኔን ምን እንደሚያስፈልገኝ የተናገራቸው የመጨረሻ ቃላት ከዚህ ቀደም እየጮኸ ከተናገራቸው ጋር ሲነጻጸሩ የበፊቶቹ ምንም ማለት ናቸው ይቻላል። እነዚህ የመጨረሻዎቹ ቃላት በእውነት ደሜ ፈልቶ በውስጤ እንዲንተከተክ አደረጉት። "የራስህን ቂጥ ለጥልጥ!" በምፀት እኔም ጮኽኩ። "የራስህን ቂጥ ለጥልጥ! ዝምበል ብዬሃለሁ ዝምበል!" እዚህ ላይ የነበረው ትዕግስት በሙሉ ተሟጦ አለቀና ወደኔ እየበረረ በአየር ላይ መጣ። ከአንዲት እናት ፍርሃት የተሞሉ ዓይኖች ሥር አንድ የተከበረ ጦርነትን የሚያክል ነገር ላይ ደርሶ የተመለሰ ጨዋ ሰው ያደርገዋል ተብሎ የማይጠበቀውን ነገር ለማድረግ የቃጣ ቢሆንም፤ ያ ሁሉ ዛቻ እና እንደዛ ተስፈንጥሮ በአየር ላይ የመምጣቱ ነገር ትንሽ እኔን ነካ ከማድረግ ያለፈ ሌላ ውጤት አላስገኘም። ይህም ሆኖ ግን ማንነቱ በማይታወቅ እንግዳ ሰው ያውም በእኔ ቅንነት የተሞላ የምልጃ ጸሎት ተሳክቶለት ከጦርነት የሚያክል ነገር ወጥቶ የኛ ትልቁ አልጋ ላይ መድረስ በቻለ እንግዳ ሰው እንዲህ መደፈሬ ያደረሰብኝ ከፍተኛ ውርደት ሙሉ በሙሉ እንደ እብድ እንድሆን አደረገኝ። አንዘፈዘፈኝ፣ መልሶ መላልሶ አንዘፈዘፈኝ፣ በባዶ እግሬ በንዴት ተፍጨረጨርኩ። አባቴ ጉስቁልቁል ብሎ አጭር ግራጫ የጦር ሠራዊት ካናቴራውን ብቻ እንዳደረገና የሰውነቱ ጸጉር ከላይ እስከ ታች ቀጥ ብሎ እንደቆመ፣ ልክ ሊገለኝ የፈለገ ያክል እንደ ተራራ ከላዬ ላይ ቆሞ በንዴት ተውጦ አፈጠጠብኝ። ይመስለኛል፣ ያን ጊዜ ነው እሱም በኔ እንደሚቀና ፍንትው ብሎ የታየኝ። እማማ የሌሊት ልብሷን እንደለበሰች ቆማለች። ልቧ በእኔና በእሱ መካከል ለሁለት የተከፈለባት ትመስላለች። መስላ እንደምትታየው ቢሰማት ብዬ ተመኘሁላት። አዎ፣ ይህን ሁሉ ጣጣ ያመጣችው እሷ ስለሆነች ቢያንስባት እንጂ አይበዛባትም። እንኳንም እንደዛ ሆነች። ከዚያ ቀን ጠዋት ጀምሮ ሕይወቴ ገሃነመ እሳት ሆነ። አባቴ እና እኔ የለየልን እና የታወቀልን ጠላቶች ሆንን። አንዳችን በአንዳችን ላይ የማያቋርጥ ጥቃት መሰንዘራችንን ቀጠልንበት፤ እሱ እኔ ከእናቴ ጋር ሊኖረኝ የሚችለውን ጊዜ ሊሰርቅ ይሞክራል እኔም የእሱን ጊዜ እሰርቃለሁ። እሷ እኔ አልጋ ላይ ተቀምጣ ተረት ተረት ስትነግረኝ ጦርነቱ ሲጀመር ድሮ እኔ ክፍል ውስጥ ትቶት የሄደውን ቡትስ ጫማ እፈልጋለሁ ብሎ ምክንያት በመስጠት መኝታ ቤቴን ያተራምሳል። እሱ ከእናቴ ጋር ሲያወራ፣ በሚያወሩት ነገር ምንም ዓይነት ደንታ እንደማይሰጠኝ ለማሳየት ከመጫወቻዎቼ ጋር ጮኽ ብዬ እያወራሁ እጫወታለሁ። አንድ ቀን ማታ ከሥራ ወደ ቤት ሲመለስ እና ያ የእሱን ሳጥን ከፍቼ በወታደራዊ ባጆቹ፣ ጉርካ ቢላዎቹ እና የጦር ሠራዊት በትሮቹ ስጫወት ሲያገኘኝ እጅግ አሳፋሪ የሚባል የቅሌት ድርጊት ፈጸመ። እናቴ ከተቀመጠችበት ብድግ አለችና ሳጥኑን ከእኔ ቀማችኝ። "ካልፈቀደልህ በቀር በዳዲ መጫወቻዎች በጭራሽ መጫወት የለብህም። ትሰማለህ ላሪ!" ቆጣ ብላ አምርራ ተናገረች። "ዳዲ ባንተ መጫወቻ ይጫወታል እንዴ? አይጫወትም።" በሆነ ምክንያት አባቴ ልክ በሆነ ነገር የነረተችው ያህል አተኩሮ ከተመለከታት በኋላ እየተሳደበ ፊቱን ዞር አደረገ። "ስሚ መጫወቻ አይደሉም፣" አጓራ፣ የሆነ ነገር አንስቼ እንደሆነ ለማየት ሳጥኑን መልሶ ዝቅ አድርጎ ተመለከተው። "አንዳንዶቹ ዕቃዎች በጭራሽ በቀላሉ የማይገኙ ናቸው፣ ዋጋቸውም አይቀመስም።" ግን ጊዜ እየገፋ ሲሄድ እናቴን እና እኔን መነጣጠሉ እንዴት ይዋጣለት እንደነበረ ይበልጥ ግልፅ እየሆነልኝ ሄደ። ከዚህ ሁሉ የከፋው ደግሞ ስልቱን ስለሚቀያይር በቀላሉ ላውቅበት አለመቻሌ ወይም እናቴ ምኑን እያየች ወደሱ እንደምትሳብ ግልፅ ሊሆንልኝ አለመቻሉ የእኔን የተስፋ የመቁረጥ ስሜት ይበልጥ አፋፋመው። በእያንዳንዱ እሷን ሊማርኩ ይቻላሉ በሚባሉ መንገዶች ሁሉ ከእኔ ይብሳል እንጂ አይሻልም። አነጋገሩ ያልተገራ የባለገር ዓይነት ነው። ሻይ ሲጠጣ ፉት ሲል ድምፅ አውጥቶ እያፏጨ ነው የሚጠጣው። ምናልባት ወደሱ እንድትሳብ የሚያደርጋት ያ የሚያነበው ጋዜጣ ሊሆን ይችላል ብዬ ለተወሰነ ጊዜ አስቤ ነበር። ስለዚህ ለእርሷ ወሬዎችን ለመንገር እንድችል የተወስኑ ቁርጭራጭ ዜናዎችን አቀናብሬና ራሴ አዘጋጅቼ ሞከርኳት። አልተሳካም። ቀጥዬ ምናልባት ያ ጭሱ ሊሆን ይችላል ብዬ አሰብኩ። ይህን እንኳ እኔም ራሴ የሆነ የሚስብ ነገር እንደሆነ አምንበታለሁ። እሱ እስኪይዘኝ ቀን ድረስ ቤት ውስጥ ላያቸው ላይ እየተነፈስኩ የእሱን ፒፓዎች ይዤ ጎርደድ ጎርደድ አልኩባቸው። ሌላው ሳይቀር ሻይ ስጠጣ እንደሱ ሻዩን ስምግ አፌን ማስፏጨት ጀመርኩ። ግን እናቴ በጣም እንደሚያስጠላብኝ ነገረችኝ እንጂ ያተረፍኩት ነገር የለም። ምሥጢሩ የተቆለፈው እዚያ ለጤና አደገኛ ከሆነው አብሮ መተኛት ጋር ሙሉ በሙሉ ከተያያዘ ያልታወቀ ነገር ላይ ያለ ይመስላል። ስለዚህ ወደ የእነርሱ መኝታ ቤት ባሻኝ ጊዜ ዘው ብሎ በመግባት እና አስፈላጊውን ጩኸት በመፍጠርና ከራሴ ጋር በማውራት ተቃውሞዬን ይፋ አደረግኩት። ስለዚህ እያየሁዋቸው እንደሆነ ስለማያውቁ የሆነ እኔ የማላውቀውን ነገር ሲያደርጉ ለማየት ሞከርኩ። ግን እኔ የሚታየኝ ምንም የሚያደርጉት ነገር አልነበረም። በመጨረሻ እኔው ራሴ ተሸነፍኩ። ምሥጢሩ ያለው ትልቅ ሰው ከመሆን እና ለሰዎች ቀለበት ከመስጠት ጋር የተያያዘ ይመስላል። በመሆኑም ይህ ለእኔም እስኪሆንልኝ ድረስ ታግሼ መጠበቅ እንዳለብኝ ተገነዘብኩ። እንዲህም ሆኖ ግን አሁን ላይ ራሱ ጊዜዬን እየጠበቅኩ እንደሆነ እንጂ ትግሉን በቃኝ ብዬ በተሸናፊነት እንዳልተውኩት ለራሴ ርግጠኛ ለመሆን ፈልግኩ። አንድ ቀን ማታ ክፋቱን ተሞልቶ፣ አናቴ ላይ ቆሞ ካንባረቀብኝ በኋላ አዘናግቼ ዋጋውን ሰጠሁት። "ማሚ፣" አልኩ፣ "ሳድግ ምን እንደማደረግ ታውቂያለሽ?" "አላውቅም የኔ ልጅ" መልስ ሰጠችኝ። "ምን ታደርጋለህ?" "አንቺን አገባሻለሁ፣" ረጋ ብዬ መልሱን ሰጠኋት። አባቴ የሆነ ነገር ሲቀፈውና ቀልቡ ሲገፈፍ ታየኝ፣ ግን ምንም አላለኝም። እያስመሰለ እንደሆነ እንጂ ውስጡ ብግን ብሎ እንደተቃጠለ በደንብ ዐውቄበታለሁ። እና እናቴ ምንም ይሁን ምን በተናገርኩት ነገር በጣም ደስ አላት። አንድ ቀን አባቴ በእሷ ላይ ያለው የበላይነት እንደሚያበቃ በማወቋ ምናልባት እፎይታ ስሜት የተሰማት መስሎ ተሰማኝ። "ደስ የሚል ነገር አይሆንም?" ፈገግ ብላ ተናገረች። "በጣም ደስ የሚል ነገር ይሆናል፣" በራስ መተማመን መንፈስ መናገሬን ቀጠልኩ። "ምክንያቱም በጣም ብዙ ብዙ ልጆች ይኖሩናል።" "ልክ ነህ የኔ ልጅ" በጽሞና ተሞልታ በእርጋታ ተናገረች። "በቅርቡ አንድ ማሙሽ ልጅ የሚኖረን ይመስለኛል፣ ከዚያ በኋላ አብሮህ የሚሆን ጓደኛ አታጣም።" በዚህ ነገር እንዳሰበችው ደስ አላለኝም። ምክንያቱም ምንም እንኳ እሷ ራሱን ያን ያክል ለአባቴ ራሷን አሳልፋ የሰጠች መሆኗ ቢታወቅም የኔን ምኞት ከግምት ለማስገባት እየሞከረች እንደሆነ በግልፅ ያታያል። ከዚህ ጐን ለጐን የጌነይ ቤተሰቦች ባሉበት ሁኔታ የእኛ የበላይ እንደሆኑ እንዲቀጥሉ ያደርጋቸዋል። ምንም እንኳ መጨረሻው እንዳዛ ሆኖ ባያልቅም። ከሥር መሠረቱ ለመጀመር ያክል፣ ከልክ በላይ በጣም ብዙ ጉዳይ አለባት ያንን የተባለውን አሥራ ሰባት ፓውንድ ከስልሳ ከየትም አታመጣውም ብዬ አስባለሁ እንዲሁም አባቴ ማታ ማታ አምሽቶ ቢመጣም ለኔ የፈየደልኝ ነገር የለም። እኔን በእግራችን ለመሸራሸር ይዛ መውጣቷን ትታዋለች፣ ልክ እንደ እሳት ዝምብላ ትፋጃለች ሲላትም ከመሬት ተነስታ ትገርፈኛለች። አንዳንድ ጊዜ እነዚያን በርከት ያሉ ልጆች ስለ መውለዳችን ምንም ባልተናገርኩ ይሻል ነበር እላለሁ ለራሴ ለሌላ ነገር ሳይሆን በራሴው ላይ መከራን ለማምጣት ብቻ የሚያስችል ብልህ አእምሮ ያለኝ መስሎ ይሰማኛል። መከራውም በርግጥ ቀላል መከራ አልነበረም! ሶኒ በእጅግ አስቀያሚ ዋይታ እና ሁከታ መካከል ወደ ቤታችን መጣ ያን ሁሉ ግርግር እና ጩኸት ሳያበዛ መምጣት እንኳ አልቻለም እና ገና ካየሁት ቀን ጀምሮ ጠላሁት። በጣም አስቸጋሪ ሕፃን ነበር እኔን እስከሚያገባኝ ድረስ ሁልጊዜም አስቸጋሪ ልጅ ነበር እና ከልክ በላይ ትኩረት እንዲሰጠው ይፈልጋል። እናቴ የሱ ነገር ሲነሳ እንደ ጅል ያደርጋታል፣ እና መቼ ጉራውን ዝም ብሎ እየነፋ እንደሆነ እንኳ ለይታ ማወቅ አልቻለችም። እንደ ጓደኛ ከታየ፣ ከእርባና ቢስም የከፋ ዓይነት ከንቱ ፍጡር ነው። ሙሉ ቀን እንቅልፉን ይለጥጣል፣ እና እሱን ከእንቅልፉ ላለመቀስቀስ ቤት ውስጥ በእግሮቼ ጣቶች ቀስ ብዬ መሄድ ነበረብኝ። አሁን ጥያቄው አባቴን መቀስቀስ ወይም አለመቀስቀስ አይደለም። አዲሱ መፈክር "ሳኒን እንዳትቀሰቅስው!" የሚል ሆኗል። ሕፃኑ በትክክለኛው ሰዓት ለምን እንደማይተኛ ሊገባኝ አልቻለም፤ ስለዚህ እናቴን ጀርባዋን በሰጠችን ቁጥር ቀስ ብዬ እቀሰቅሰው ነበር። አንዳንድ ጊዜ እንቅልፍ እንዳይወስደው በተጨማሪ ቆንጠጥ ሁሉ አደርገውም ነበር። አንድ ቀን እናቴ ይህን እያደረግኩ እጅ ከፍንጅ ያዘችኝና ያለ ምንም ርህራሄ ሙልጭ አድርጋ ገረፈችኝ። አንድ ቀን ማታ አባቴ ከሥራ መመለሱ ነበር። ከፊት ለፊት ባለው የግቢያችን መናፈሻ ላይ ባቡር ባቡር እየተጫወትኩ ነበር። ልክ መምጣቱን ያላወቅኩ መስዬ ጨዋታዬን ቀጠልኩ፤ ልክ ከራሴ ጋር የማወራ አስመስዬ ድምፄን ከፍ አድርጌ "ሌላ ልጅ ከአሁን በኋላ እዚህ ቤት ከመጣ፣ እኔ ከዚህ ቤት እወጣለሁ።" ብዬ ተናገርኩ። አባቴ ደንግጦ የሞተ ሰው ያክል ደርቆ ቀረ እና ዞር ብሎ ተመለከተኝ። "ምንድን ነው ያልከው አንተ?" ሲል ጠየቀኝ ኮስተር ብሎ። "ከራሴ ጋር እያወራሁ ነበር፣" መልስ ሰጠሁት፣ መፍራቴ እንዳይታወቅብኝ ድምፄን ጥረት እያደርግኩ። "የግል ምሥጢር ነው።" ዞር ብሎ ምንም ነገር ሳይናገር መንገዱን ወደ ቤት ቀጠለ። ልብ አድርጉ እንግዲህ፣ እኔ ያሰብኩት ዝም ብሎ እንደ ማስጠንቀቂያ ሆኖ እንዲያገለግል ነበር፤ ነገር ግን ያስገኘው ውጤት በጣም ያልተጠበቀ ስኬት ነበር። አባቴ ለእኔ ደግ ይሆንልኝ ጀመረ። ይሄንን መረዳት በርግጥ እችል ነበረ። ምክንያቱም እናቴ ከሶኒ ጋር ስትታይ በጣም ታስጠላለች። ሌላው ሳይቀር በገበታ ሰዓት እንኳ ሳይቀር ከመዐድ ላይ ትነሳና ከሆነ የጅል ፈገግታ ጋር በሕፃን አልጋው ላይ ታፈጣለች፣ እና አባቴም ልክ እንደሷ እንዲያደርግ ትጠይቀዋለች። ይህንን ሲጠይቅ ሁልጊዜም ትህትና አይጎድለውም፣ ግን ስለ ምን ጉዳይ እያወራች እንዳለ ለማወቅ ግራ እንደተጋባ ለማየት ትችላላችሁ። ሶኒ ሌሊት ስለሚያለቅስበት የአለቃቀስ ሁኔታ ቅሬታውን ያሰማል። እሷ ግን ችላ ብላ ታልፈውና ሶኒ የሆነ ነገር ካልሆነ በቀር እንደማያለቅስ ለማስረዳት ትሞክራለች ይኼ የሚያበግን ቅጥፈት ነበር፣ ምክንያቱም ሶኒ ምንም የሚሆነው ነገር አልነበረውም። የሚያለቅሰው ትኩረት ለመሳብ ሲፈልግ ብቻ ነው። ምን ያክል እንዲህ ያለ ተራ ጭንቅላት ያላት ሴት እንደሆነች ስትታይ፣ በእውነት በጣም ነው የምታመው። አባቴ ያን ያክል የሚሰብ ዓይነት ሰው አልነበረም፤ ቢሆንም ግን የተሻለ አእምሮ ነበረው። የሶኒ ተንኮልን ለይቶ ዐውቆበታል እና አሁን እኔም ልክ እንደሱ ተንኮሉ እንደገባኝ ተረድቶቷል። አንድ ሌሊት ከእንቅልፌ ነቃሁ። አልጋዬ ላይ ሌላ ሰው ተኝቶ ነበረ። ለአንድ የሆነ ምንነቱ የማይታወቅ አፍታ ጊዜ እናቴ መሆን እንዳለባት የርግጠኛነት ስሜት ተሰማኝ። ወደ ልቧ በስተመጨረሻ ተመልሳ፣ አባቴን እስከ ወዲያኛው ተሰናብታ ወደኔ የመጣች መሰለኝ። ሆኖም ግን በቅዠቴ መሃል ሶኒ ሲያለቅስና እናቴ "ይኸው የኔ ቆንጆ! እሺ እሺ ተኛ የኔ እናት! አይዞህ!" ስትል ከዚያኛው ክፍል ሰማሁዋቸው፤ ስለዚህ አጠገቤ ያለችው እሷ እንዳልሆነች ታወቀኝ። አባቴ ነበር አጠገቤ የተኛው። እንቅልፍ አልወሰደውም፣ ቁና ቁና ይተነፍሳል፣ በግልፅ እንደሚታየው በንዴት እስከ መጨረሻው ግሎ በግኗል። ከትንሽ አፍታ በኋላ ምን እንደዚያ እንዳበገነው ተገለፀልኝ። አሁን የእሱ ተራ ነበር። እኔን ከትልቁ አልጋ እንድባረር ካደረገኝ በኋላ፣ አሁን ደግሞ እሱ ራሱን በራሱ አባሯል። እናቴ አሁን ከዚያ መርዛማ ከሆነ ቡችላ ሶኒ በቀር ሌላ ምንም ደንታ የሚሰጣት ሰው የለም። ለአባቴ በጣም አዘንኩለት። እኔም እሱ ያጋጠመውን መከራ ከዚህ ቀደም አልፌዋለሁ፣ እንዲያውም ሌላው ሳይቀር ያንን መከራ የተቀበልኩት ዕድሜዬ ገና እምቦቅቅላ በነበረበት ዘመን ነበር። የራሱን ጸጉር ጫር ጫር እያደረግኩለት ቀስ ብዬ በለሆሳስ፦ "ይኸው የኔ ቆንጆ! እሺ እሺ ተኛ የኔ እናት! አይዞህ!" ማለት ጀመርኩ። ምንም ዓይነት የተቃውሞ ምላሽ አልሰጠም። "አንተም አልተኛህም?" እንደ መነፋነፍ ብሎ ተናገረ። "እንዴ አይዞህ፣ በእጅህ አድርገህ እቀፈኝና እንተቃቀፍ፣ ማቀፍ አትችልም?" አልኩት፣ እሱም እንዳልኩት በራሱ መንገድ እንደ ምንም ዕቅፍ አደረገኝ። በከፍተኛ ጥንቃቄ ብላችሁ ሁኔታውን ልትገልፁት የምትችሉ ይመስለኛል። በጣም ቀጫጫ ነው፤ ቢሆንም ባዶ እጅ ከመቅረት ግን ይሻላል። ለገና በዓል ጊዜ በጣም ምርጥ የሆነ የባቡር መጫወቻ ከነ የባቡሩ ሃዲድ በራሱ ፍላጎት ገዝቶልኝ መጣ። [1] እንደ እና ኤዲፐሳዊ ቅናት የሚለው አገላለጽ ከክርስቶስ ልደት በፊት በአምስተኛው ክፍለ ዘመን ኖሯል ተብሎ በአፈ ታሪክ የሚታመነውን ከግሪኩ ኤዲፐስ የሚባል ንጉሥ ስም የተገኘ ሲሆን ጥሬ ትርጉሙ አንድ ወንድ ልጁ በእናቱ ላይ የሚኖረው ወሲባዊ ፍላጎትን እና በዚህም የተነሣ የሚከሰተው ልጁ በአባቱ ላይ የሚኖው ክፉ የቅናት ስሜትን ይወክላል። የቃሉ አመጣጥ አስቀድሞ እንደ ተገለጸው መነሻው ኤዲፐስ ስለተባለው የግሪክ ንጉሥ የሚያወራው አፈ ታሪክ ሲሆን በዚህ ትርክት መሠረት የኤዲፐስ አባት ላዩስ ከአማልክት ጋር በሚነጋገርበት ጊዜ ልጁ እሱን እንደሚገድለው እና በአባቱ ዙፋን ላይ እንደሚነግሥ ንግርት ይነገረዋል። ይህ እንዳይፈጠር አባትየው ላዩስ ልጁን ኤዲፐስን እንዲሞት በማሰብ ራቅ አድርጎ በመውሰድ ተራራማ አካባቢ ይጥለዋል። ሆኖም ግን የተጣለውን ልጅ አንድ እረኛ ያገኘውና ወደ ቤቱ ወስዶ ያሳድገዋል። ከብዙ ዓመታት በኋላ ኤዲፐስ ወደ ትውልድ አገሩ ይመለሳል። የገዛ ወላጆቹን ማንነት አያውቅም ነበር። ስለሆነም ኤዲፐስ የገዛ አባቱን ላዩስን ይገድልና እናቱን ጆካስታን ሚስት አድርጎ ያገባታል። በዚህ ታሪክ ላይ በመመርኮዝም ኤዲፐስ ሬክስ የሚባለው ተወዳጅ እና ዝነኛ ተውኔት ከክርስቶስ ልደት በፊት በ429 ገደማ በሶፎክልስ ተጽፎ ከዚያም ወደ የተለያዩ ቋንቋዎች ተተርጉሞ በዓለም ዙሪያ በመድረክ ላይ ሲታይ እስከ አሁኑ ዘመን ድረስ ቆይቷል። አሁንም ገና በመታየትም ላይ ነው። ከዚህ ባሻገር፣ በዘመናዊው ሥነ አእምሮና ሥነ ልቦና ጥናት ኤዲፐሳዊ ቅናት ወይም ብዙ አባባሉ ባይዘወተርም በመባል የሚታወቀው የባሕሪ መገለጫ) ትርጉሙ ሕፃን ሴት ከሆነች ከአባቷ፣ ወንድ ከሆነ ደግሞ ከእናቱ ጋር ወሲብ ለመፈጸም የሚገፋፋቸው ደመ ነፍሳዊ ግን ተለዋዋጭ ውስጣዊ ስሜት አላቸው ብሎ የሚከራከር የፍልስፍና እሳቤ ጽንሰ ሐሳብ ነው። …ኤዲፐሳዊ ቅናት የሚለው ሳይንሳዊ ትንታኔ በመጀመሪያ መሰጠት ሲጀምር አንድ ወንድ ልጅ በእናቱ ላይ የሚያድርበትን ወሲባዊ ድብቅ ስሜት የሚገልፅ ቃል ነበር። “ኤዲፐሳዊ ቅናት” የሚለውን ቃል አገጣጥሞ የፈጠረው ሲግመንድ ፍሩድ የተባለው የሥነ ልቦና ሊቅ እና ፈላስፋ ሁለቱም ወንድ እና ሴት ሕፃናት ከወላጆቻቸው ጋር የሚኖራቸውን ድብቅ ስሜት ይወክላል ብሎ ያምናል።

2315

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%89%E1%8C%8D%E1%88%8D

ጉግል

ጉግል በ1998 እ.ኤ.አ. የግለሰብ ድርጅት ሆኖ ነው የጀመረው። የጉግል ፍለጋ ዌብሳይትን የሰራው እና የሚያስተዳድረው ይሄው ድርጅት ነው። የጉግል ዓላማ የዓለምን መረጃ ለማሰናዳት ለማቅረብና ጠቃሚ ማድረግ ነው። ታሪክ መጀመሪያ ጉግል እንደ ፕሮጀክት ሆኖ በጃኑዋሪ 1996 እ.ኤ.አ. በላሪ ፔጅ እና ሰርጂ ብሪን በስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ ነው የጀመረው። የፕሮጀክቱ ሀሳብ የድረ ገጾችን ግንኙነት በማጥናት የተሻለ የፍለጋ አገልግሎት መሰጠት መቻል ነበር። ወደ አንድ ድረ ገጽ ብዙ መያያዣዎች ካሉ ያ ድረ ገጽ ትክክለኛ ኢንፎርሜሽን አለው የሚለውን ሀሳብ ሞክረው ትክክለኛ መሆኑን አዩ (ይህ ዘዴ ፔጅራንክ ይባላል)፣ ለፍለጋ ድረ ገጻቸውም መሠረት ጣሉ። በእዚያ ጊዜ ፍለጋውን የሚያስተናግደው የስታንፎርድ ዌብሳይት ነበር። አድራሻውም ነበር። ያሁኑ አድራሻቸው በ, 1990 15, 1997 እ.ኤ.አ.) ነው የተመዘገበው። በማርች 1999 እ.ኤ.አ. ድርጅቱ ወደ 165 ዩኒቨርስቲ አቬኑ, ፓሎ አልቶ መስሪያ ቤቱን አዛወረ። ከዚያ በኋላ ሌሎች ሁለት ቦታዎች ቢቀያይሩም በ2003 እ.ኤ.አ. 1600 አምፊቲያትር ፓርክዌይ, ማውንቴን ቪው ወደ ሚገኙ ሕንጻዎች አረፉ። አብዛኛው በዚህ ጊዜ ይጠቀምበት የነበረው የኮምፒዩተር ዕቃዎች ከኢንቴል እና አይቢኤም የተለገሡ ነበሩ። በፍጥነት የሚያድገው የኢንተርኔት ተጠቃሚዎች ጉግልን ማድነቅ ጀመሩ። ተጠዋሚዎች ወደ ዌብሳይቱ ቀላል እና ዓይን የሚስብ ዲዛይን ተሳቡ። በ2000 እ.ኤ.አ. በፍለጋ ቃላት ላይ የተመሠረቱ ማስታወቂያዎችን ማሳየት ጀመሩ። ነጻ የዌብሳይት ዲዛይን አንዲኖርና የዌብሳይቱን የመጫን ጊዜ ፈጣን እንዲሆን ማስታወቂያዎቹ የምስል ሳይሆን የጽሁፍ ብቻ ናቸው። ሌሎች ተወዳዳሪዎቹ እየወደቁ ሲመጡ ጉግል ግን እያደገ እና እየታወቀ መጣ። በ, 1993 4, 2001 እ.ኤ.አ.) የዩናይትድ ስቴትስ ፓተንት ቢሮ የፔጅራንክ ዘዴን ፓተንት ለስታንፎርድ ዩኒቨርስቲ ሰጠ። በፌብሩዋሪ 2003 እ.ኤ.አ. ጉግል ፓይራ ላብስ የሚባለውን የብሎገር ባለቤት ገዛ። በ2004 እ.ኤ.አ. መጀመሪያ ጉግል በወርልድ ዋይድ ዌብ ከነበረው የፍለጋ ጥያቄዎች 84.7 በመቶውን በራሱ ዌብሳይትና በሌሎች ጓደኛ ዌብሳይቶች ያስተናግድ ነበር። በፌብሩዋሪ 2004 እ.ኤ.አ. ያሁ! ከጉግል ጋር የነበረውን ጓደኝነት አቆመ። በበዓል ቀናት፣ የአንድ ነገር መታሰቢያ ቀናት እና ልዩ ቀኖች የጉግል ዌብሳይት አስቂኝ ነገሮችን ይይዛል። ከነዚህም ታዋቂው የድርጅቱን አርማ መለወጥ ነው። ይህም 'ጉግል ዱድልስ' ይባላል። በየጊዜው አዲስ ነገር ከጉግል ይመነጫል። ጉግል ላብስ የሚባለው የዌብሳይቱ ክፍል አዲስ በሙከራ ያሉ ውጤቶችን ይይዛል። ይህም የተጠቃሚዎችን አስተያየት ስለሚያስገኘው ከተጠቃሚዎች ጋር ያለውን ግንኙነት ያዳብራል። ይህም አዲሶቹን ምርቶች አሰራር ያሻሽላል። የአርማ ለውጥ በዓመታት ውስጥ የጉግል አርማ ተለውጧል። የጉግል አርማዎችን ስብስብ ለማየት የጉግል አርማዎችን ያለቅጥ የሚያሳይ ዌብሳይትም አለ ይህ ዌብሳይት ደግሞ ሰዎች በጉግል የሰሩትን የውሸት አርማዎች ያሳያል የቃል አመሠራረት ጉግል የሚለው ቃል ጉጎል ከሚለው የመጣ ነው። ጉጎል የሚባለው ቃል የተፈጠረው በሚልተን ሲሮታ በ1938 እ.ኤ.አ. በዘጠኝ ዓመቱ ነው። ሚልተን ኤድዋርድ ካስነር የሚባል ማቲማቲሻን ወንድም/እሀት? ልጅ ነው። የቃሉ አጠቃቀም የጉግልን በኢንተርኔት የሚገኘውን ኢንፎርሜሽን ለማሰናዳት ያለውን ዓላማ ያንፀባራቃል። የጉግል ጠቃላይ መምሪያ ጉግልፕሊክስ ይባላል። ዛሬ 'ጉግል' በአንዳንድ ቋንቋዎች እንደ ቃል ይወሰዳል። ትርጉሙም 'የዌብሳይት ፍለጋ ማድረግ' ነው። ፋይናንስ የጉግል የመጀመሪያ ዕርዳታ ከአንዲ ቤክቶልሸም የተጻፈ የ$100,000 ቼክ ነው። ዛሬ ጉግል እያደገ ሲመጣ ትልቅ ውድድር እየሳበ ይመጣል። አንድ ምሳሌ በጉግል እና ማይክሮሶፍት መሀል ነው። ማይክሮሶፍት ኤምኤስኤን ሰርች የሚባለውን የፍለጋ አገልግሎት በየጊዜው እየለወጠ ከጉግል ጋር የተወዳዳሪ ቦታ እንዲይዝ ይሞክራል። ከዚህም በላይ ሁለቱ ድርጅቶች አንድአይነት አገልግሎቶችን ማቅረብ ጀምረዋል። ጉግል በፍለጋ አገልግሎት መሪ ስለሆነ እንደ ያሁ! ያሉትን ተወዳዳሪዎች ለማሸነፍ ይጥራል። የጉግልና ያሁ ትኩረት የተለያየ ቢሆንም ጉግል ግን አዳዲስ አገልግሎቶችን እየከፈተ ነው። በጁን 21, 2005 እ.ኤ.አ. ጉግል እንደ ኢቤይ ያሉትን የንግድ ዌብሳይቶችን ለመወዳደር ያለውን ዕቅድ አሳውቋል። ሠራተኞች በጉግል የመጀመሪያ ዓመታት የሠራተኞች ደሞዝ ትንሽ ነበር። በአሁኑ ጊዜ ግን ዩጉግል ሼር በከፍተኛ መጠን እያደገ ስለመጣ የሠራተኞች ደሞዝ በአንጻሩ ጨምሯል። ከደሞዝ ሌላ ታዋቂነት እና ሌሎች ጥቅሞች ብዙ አመልካቾችን ስቧል። ከአንድ ላነሰ የሥራ ቦታ አንድ ሺህ አመልካቾች እንዳሉ ተገምቷል። የድርጅቱ መሥራቾችና ሌሎች ዋና ሠራተኞች አንድ የአሜሪካን ዶላር እየተከፈላቸው ይሰራሉ። እነዚህ ሰዎች የድርጅቱን ብዙ ሼር ይይዛሉ። ማርች 31 2007 የተለቀቀው መረጃ እንደሚያመለክተው ጉግል 12238 ሰራተኞች አሉት። ቴክኖሎጂ የጉግል አገልግሎቶች በብዙ ሰርቨሮች ውስጥ በሚገኙ ተራ ኮምፕዩተሮች ላይ ነው ያሉት። ኮምፒዩተሮቹ የሊኑክስ ኮምፒዩተር ፕሮግራም ይጠቀማሉ። ድርጀቱ ስለሚጠቀመው ማሽኖች ብዙ ዝርዝር ባይሰጥም በ1996 ከ60,000 በላይ ኮምፒዩተሮችን እንደሚጠቀሙ ይገመታል። ፔጅራንክ ፔጅራንክ ጉግል የፍለጋ ገጾቹ ላይ የዌብሳይቶችን ቅድመተከተል ለማግኘት የሚጠቀመው ዘዴ ነው። በፔጅራንክ እያንዳንዱ ዌብሳይት ቁጥር አለው። ይህ ቁጥር ከፍ ባለ ጊዜ የዛ ዌብሳይት ደረጃ በፍለጋ ገጹ ላይ ይጨምራል። ይሄ ቁጥር የሚወሰነው ሌሎች ወደዚህ ዌብሳይት በሚያመለክቱ ዌብሳይቶች ነው። የእነዚህ ዌብሳይቶች ቁጥር ከፍተኛ ከሆነ የዚኛውም በአንጻሩ ይጨምራል። በኣንዳንድ ምክንያቶች የተነሳ ይህ ኣስተማማኝ ላይሆን ይችላል። የድርጅቱ ባሕል ፍልስፍና ጉግል የራሱ የተለያዩ ዕምነቶች አሉት። አንዱ 'መጥፎ ነገር ሳትሰራ ገንዘብ ማግኘት ትችላለህ' ይላል። ሊሎች ዋና ሀሳቦች እዚህ ይገኛሉ። 'ሃያ በመቶ' ጊዜ ሁሉም የጉግል ኢንጅነሮች 20 በመቶ የሥራ ጊዜያቸውን እነሱ በሚስባቸው ሥራ ላይ እንዲያሳልፉ ያበረታታል። ከእነዚህ ውስጥ አንዳንድ ሥራዎች የጉግል ሌላ አገልግሎት ይሆናሉ። ጉግልፕሌክስ የጉግል መጥላይ መምሪያ ጉግልፕሌክስ ይባላል። ይህ ቦታ ለሠራተኞች የተለያዩ መዝናኛዎችን ያቀፈ ነው። ከነዚህም ውስጥ የአካል ማጎልመሻ ክፍል፣ የተለያዩ ስፖርቶች፣ የተለያዩ ምግብና መጠጦች ይጠቀሳሉ። የስራ ትብብር የሚከተሉት የሥራ አጋሮች ናቸው፦ ናሳ ሰን ማይክሮሲስተምስ ሞዚላ ዓለምአቀፍ ጉግል ከደርዘን በላይ በሚሆኑ ሀገሮች ቢሮዎች አሉት። የተለያዩ ሀገሮች የተለያየ ሕጎች ስላሏቸው ጉግል ሁሉንም ለማስማማት ይሞክራል። የፍለጋ ዓይነቶች ምስሎች ይህ በኢንተርኔት ላይ ያሉ ምስሎችን ብቻ ለመፈለግ ያገለግላል የውይይት የመወያያ ግሩፖችን ለመፈለግ ዜና ከተለያዩ ምንጮች ዜናን ለማንበብ ፕሮዳክት ፍለጋ (የድሮ "ፍሩግል" ይህ ድረ-ገጽ ተጠቃሚዎች በኢንተርኔት ዕቃ እንዲገዙ ያስችላል። ፍሩግልን ይዩ ሎካል በአቅራቢያዎ ያሉ ሱቆችንና ሌሎች የንግድ ቦታዎችን ለመፈለግ ያገለግላል እርዝ የዓለም የሳይተላይት ፎቶዎችን የሚያሳይ ፕሮግራም ወደ ኮምፒዩተሮ መጫን ይችላል ዴስክቶፕ በኮምፒዩተሮ ላይ ያሉትን ሰነዶች (ፅሁፍ፣ ፎቶ፣ ድምፅ፣ ምስል) ለመፈለግ ቪዲዮስ በኢንተርኔት ላይ ያሉ ቪዲዮችን ለመፈለግ ብሎግስ በኢንተርኔት ላይ ያሉ ብሎጎችን ለመፈለግ ስኮላር ትምህርታዊ ጽሁፎችን ለመፈለግ ፋይናንስ የንግድ መረጃ፣ ዜና እና ሰንጠረዦች ለመፈለግ ካርታ ካርታዎችንና የመንጃ መመሪያዎችን ለማየት የውጭ መያያዣዎች የጉግል ዌብሳይት የጉግል ዌብሳይት በአማርኛ

49163

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B4%E1%89%AA%E1%8B%B5%20%E1%8B%89%E1%8B%B3%E1%88%AD%E1%8B%B5

ዴቪድ ዉዳርድ

ዴቪድ ውድዋርድ (ልደት ኤፕሪል 6፣ 1964) አሜሪካዊ ፀሐፊና ኮንዳክተር ነው፡፡ በ1990ዎቹ የፕሪኪየም የሚባለውን ቃል ፈጠረ፣ ይህ የመግቢያና የሬኪየም መዚቃ ስብጥር ነው፣ ይህም በነበረበት የቡዲዝም ዕምነት ልምድ መሰረት ከሟች ህልፈት በኋላ ወዲያው ወይም በቅርበተ-ህልፈት ወቅት የሚጫወት ሙዚቃ ነው፡፡ሎሳንጅለስ ውድዋርድ በኮንዳክተርነትና በሙዚቃ ዳይሬክተርናት የነበረበት የሎሳንጅለስ መታሰቢያ አገልግሎት በ2001 አሁን ላይ ስራ ባቆመው ኤንጅልስ ፍላይት በተሰኘው ጥምዝምዝ የባቡር ሀዲድ ላይ የአደጋ ሰለባዎች የሆኑትን ሟች ሊዎን ፕራፖርት እና የተጎዳች ባለቤቱን ሎላን ላምስታወስ የተደረገውን የ2001 የሙዚቃ ዝግጅት ይጨምራል፡፡ የዱር እንስሳት ወደ ታች ወርደው በተከሰከሱበት የማህር ዳርቻ አካባቢ የተደረገውን የካሊፎርኒያን ብራውን ፌሊካን ዝግጅት ጨምሮ በርካታ ሬኪየሞች ኮንዳክት አድርጓል፡፡ ውድዋርድ የድሪም ማሽንን ተመሳሳይ በመስራቱ ይታወቃል፣ ይህ በመጠኑ ሳይኮአክቲቭ የሆነ አምፖል ነው፣ ይህም በዓለም ዙሪያ ባሉ የጥበብ ማዕከሎች ለህዝብ ዕይታ ቀርቧል፡፡ በጀርመን እና በኔፓል በዴር ፍሬውንድ ጋዜጣ ላይ በሚጽፋቸው ጽሑፎች ይተታወቃል፣ ጽሑፎቹ በኢንተር-ስፒሲስ ካርማ እና በዕጽዋት ንቃተ-ህሊና እንዲሁም ኒዩቫ ጀርመኒያ የተሰኘውን የፓራጓዮች መስፈር ዙሪያ የተጻፉ ናቸው፡፡ ትምህርት ውድዋርድ የተማረው ሴይንት ባርባራ በሚገኙት ዘ ኒው ስኩል ፎር ሶሻል ሪሰርች እና ዩኒቨርሲቲ ኦፍ ካሊፎርኒያ በተሰኙ የትምህርት ተቋማት ነው፡፡ ኒዩቫ ጀርመኒያ በ 2003 ውድዋርድ በጁኒፐር ሂልስ (ሎሳንጅለስ ግዛት) ካሊፎርኒያ ውስጥ አማካሪ ሆነ፡፡ በዚህ ስራ እያለ ከፕራግ ከተማ ኒዩቫ ጀርመኒያ ጋር የእህትማማችነት ግንኙነት ሀሳብ አቀረበ፡፡ ሀሳቡንም ለማሳካት ወደ ኤረስትዋይል/ሴት ዘመሟ መቀመጫ በመጓዝ ከከተማው አስተዳደሮች ጋረ ተወያይቷል፡፡ የመጀመሪያውን ጉብኝት ተከትሎ ለወዳጅነቱ ተጨማሪ ግፊት ሳያደርግ ቢቀርም ከማህረሰቡ ለሚቀጥሉት የጽሑፍ ስራዎቹ የሚጠቅሙ ጉዳዮች አግኝቷል፡፡ ለግምታዊ አቃጁ ሪቻርድ ቫግነር እና ከባሏ በርናርድ ፎርስተር ጋር በፈጠሩት ግዛት ከ1886 እስከ 1889 የኖረችው ኤልሳቤጥ ፎርስተር ኒቼ ፕሮቶ-ትራንሹማኒስት ሀሳቦች የተለየ ግምት አለው፡፡ ሪቻርድ ቫግነር ከ 2004 እስከ 2006 ውድዋርድ ብዙ ጉዞዎችን ወደ ኒዩቫ ጀርመኒያ መርቷል፣ ይህን በማድረጉም በወቅቱ ከነበሩት የአሜሪካ ምክትል ፕሬዝዳንት ዲክ ቼኒ ድጋፍ አግኝቷል፡፡ በ 2011 ውድዋርድ ለስዊዙ ደራሲ ክርስቲያን ራችት በመካከላቸው ስለነበረው በአብዛኛው በኒዩቫ ጀርመኒያ ዘሪያ የተደረገ መጻጻፍ በሁለት መድብል በሀኖቨር ዩኒቨርሲቲ ስር በሚገኘው ዌርሃም ቬርለላግ እንዲታተም ፈቃድ ሰጥቷል፡፡ በነበራቸው የደብዳቤ ልውውጥ ውስጥ ፍራንክፈርተር አለጌሚኒ ዜቱን እንዲህ ይላል፣ "[ውድዋርድ እና ራችት] በህይወትና በጥበብ መካከል ያለውን ድንበር አጥፉ፡፡" የመጀመሪያው መድብል፣ አምስት ዓመት፣ ዕትም 1 ኢምፔሪየም ለተሰኘው ቀጣይ የራችት ድርሰት "መዘጋጃ መንፈሳዊ ስራ ነው ሲል ደር ስፓይግል ግምቱን ያስቀምጣል፡፡ እንደ አንዲሪው ማክካን፣ "ራችት ከድዋርድ ጋር ከውድመት ወደ ተረፈውና የመጀመሪያዎቹ ሰፋሪዎች ቀጣይ ተውልድ በወረደ የአኗኗር ሁኔታ [ስር] ወደሚኖሩበት ስፍራ ተጉዟል፡፡ ጋዜጠኛው እንደሚያጋልጠው፣ ወድዋርድ ስለማህበረሰቡ የማወቅ ፍላጎት እንዲያዳብርና በአንድ ወቅት የኤልሳቤጥ ፍርስተር ኒቼ ቤተሰቦች መኖሪያ በነበረው ስፍራ ባይሬውዝ የተሰኘውን መዘውተርያ ኦፔራሃውስ እንዲገነባ አስገዳጅ ሁኔታ ፈጥሮበታል፡፡" በቅርብ ዓመታት ኒዩቫ ጀርመኒያ መኝታ፣ ቁርስና ማረፊያ ሆኖ ወደ ተወዳጅ መዘውተሪያ ስፍራነት ተቀይሯል፡፡ ድሪም ማሽን ከ 1989 እስከ 2007 ውድዋርድ በብራይን ጋይሲን እና አያያ ሶቨርቪል የተበጀውን ከመዳብ ወይም ከወረቀት የተሰራ የተቀደደ ስሊንደር የያዘና በኤሌክትሪክ አምፖል ዙሪያ የሚሽከረከር ዓይን ተጨፍኖ ሲደመጥ የመድሃኒት ስካር ተጽዕኖ ወይም የህልም ስሜት ውስጥ የሚከት የድሪም ማሽን ተመሳሳይ የስትሮቦስኮፒክ ኮንትሮቫንስ ፈጠረ፡፡ ለዊሊያም ኤስ. ቦሮውስ የ1996 ኤል ኤ ሲ ኤም ኤ ዕይታዊ የጀርባ ማስገቢያዎች ድሪም ማሽን ካበረከተ በኋላ ውድዋርድ ከጸፊው ጋር በመወዳጀት ለ83ኛ ዓመት ልደቱ “ቦሄሚናል ሞዴል” (ወረቀት) ድሪም ማሽን ስጦታ አበርክቶለታል፡፡ ሶዝቢ የመጀመሪያውን ማሽን በ2002 ለግል ሰብሳቢ በጨረታ ሸጧል፣ የመጨረሻው በተራዘመ ውሰተት ከቦሮው ተወስዶ በስፔንሰር የጥበብ ሙዚየም ይገኛል፡፡ ማጣቀሻዎችና ማስታወሻዎች ማስታወሻዎች ማጣቀሻዎች የውጭ መያያዣ ውኪ ጥቅሶች: ዴቪድ ውድዋርድ 1014196620 0000 0003 5593 5615 174755630 174755630 የአሜሪካ የጥበብ ሰዎች የአሜሪካ ሙዚቀኞች የአሜሪካ

17754

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%A0%E1%8B%B5%E1%8B%8B%20%E1%8C%A6%E1%88%AD%E1%8A%90%E1%89%B5

የአድዋ ጦርነት

የአድዋ ጦርነት በየካቲት ቀን ዓ.ም. በኢትዮጵያና ኢጣሊያ መካከል የተካሄደ ውጊያ ሲሆን የአንደኛው የኢትዮጵያና ጣሊያን ጦርነት ክፍል ነው። በ ኢትዮጵያ አሸናፊነት የጣልያን የቀኝ ግዛት ማስፋፋት ተኮላሸ። ምኒሊክ ተወልዶ ባያነሣ ጋሻ ግብሩ እንቁላል ነበር ይሄን ጊዜ አበሻ፤ ገበየሁ ቢሞት ተተካ ባልቻ መድፍ አገላባጭ ብቻለብቻ፤ የአድዋ ሥላሴን ጠላት አረከሰው ገበየሁ በሞቴ ግባና ቀድሰው፤ የአድዋ ድል የኢትዮጵያ ብሔራዊ ክብር ማኅተም፤ የጥቁር ህዝቦች የነፃነት ተጋድሎ ቀንዲል ነው፡፡ የመላው ዓለም ተፈጥሮአዊ ግብር እና ሰብአዊ ክብር የታደሠው፤ በእውነትና በፍትህ ህልውናና ምልዓት ላይ የተሰካ ትልቅ ጥርስ የተነቀለው በአድዋ የታላቅ ህዝቦች ታላቅ ድል ነው፡፡ ከአዲስ አበባ ወደ ሰሜን ኢትዮጵያ ስንሄድ 1066 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ታላቁ ጦርነት የተደረገበትና ታላቁ ድል የተገኘበት ሥፍራ አድዋ ከተማና የከተማው ግድም ገመገሞች ይገኛሉ፡፡ በኢትዮጵያውያን አቡሻኽር የካቲት 23 ቀን 1888 ዓ.ም፤ ወይም በአውሮጳውያን የዘመን አቆጣጠር (የካቲት) መጨረሻ እና (መጋቢት) መጀመሪያ ላይ 1896. ለጦርነቱ መነሻ የሆነው ውል የተፈፀመው በዚሁ ዘመን ከአዲስ አበባ በስተሰሜን 468 ኪሎ ሜትር ርቀት ግድም ከውጫሌ ከተማ ግርጌ ከአምባሰል ተራራ ሥር ወሎ ውስጥ ንጉሥ ይስማ እየተባለ በሚጠራ ሥፍራ ነው፡፡ ሸልዶ ተራራ ወይም (ሶሎዳ ተራራ)፤ ማርያም ሸዊቶ፤ አዲ ተቡን፤ ረቢ አርእየኒ (እግዚሃር አሳየኝ)… በመሠኘት የሚታወቁት እነዚህ ገመገሞችና ተራራማ ሥፍራዎች ዋነኞቹ የጦር ግንባሮች ናቸው፡፡ በመቶ ሺህ የሚሠላ የኢትዮጵያ ገበሬ ሠራዊት ከአንድ ቀን ባልበለጠ ጊዜ ውስጥ የአውሮጳ ቅኝ ገዢ ወራሪዎችን ድባቅ ከመታና ረግጦ ካስወጣ በኋላ ከምሽቱ አራት ሰዓት ግድም (የካቲት 23 ቀን) እንዳማርያም ላይ ተሰባስቦ በአንድ እግሩ ቆሞ ቀኙን (ድሉን) ለሰጠው አምላክ ምሥጋና አቅርቧል፡፡ አባት ሆይ፤ ንቀውን የመጡ የአገራችንን ድንበርና ልዕልና የደፈሩ የአውሮጳ ኮሎኒያሊስት ወራሪዎችን እንድናሸንፍ (ድል እንድናደርግ) ስለረዳኸን እናመሰግንሃለን ሃያ ዘጠኝ ሺህ ፈረሰኞችን ጨምሮ ከመቶ ሺህ እስከ መቶ ሃያ ሺህ የሚገመት አንድ ሺህ ኪሎ ሜትር በባዶ እግሩ የተጓዘ የኢትዮጵያ የገበሬ ሠራዊት በወታደራዊ አካዳሚ የሠለጠነውን የአውሮጳ ወራሪ ጦር የካቲት 23 ማለዳ አሥራ አንድ ሰዓት ግድም ገጥሞ ከረፋዱ አራት ሰዓት ላይ ማሸነፉን አረጋግጧል ይለናል የታሪክ ተመራማሪው ጆርጅ በርክሌይ የአድዋ ጦርነትና ዳግማዊ አፄ ምኒሊክ በተሰኘና ዳኘው ኃይለሥላሴ ወደ አማርኛ በተረጐሙት መጽሐፉ ላይ፡፡ የኢትዮጵያ ገበሬ ሠራዊት ፈረሱ ላይ ሆኖ የጋሻውን እምብርት መሬት ላይ እያጠቀሰ ጐራዴውን አየር ውስጥ እየቀዘፈ ባበደ መንፈስ (በተቆጣና በቆረጠ መንፈሥ) በጀግንነት ተዋግቷል፡፡ ጦርነቱ በተጀመረ ከአምስት ሰዓት ባልበለጠ ጊዜ ውስጥ ሃምሣ ስድስቱም የኢጣሊያ መድፎች ሙሉ ለሙሉ ተማርከዋል፤ የቅኝ ገዢውን ወራሪ ሠራዊት ከመሩት ጀኔራሎች ጄኔራል አልቤርቶኒ ሲማረክ የሠራዊቱ ዋና አዛዥ ጄኔራል ባራቴሪ ከጥቂት አጃቢዎቹና በሽንፈት ከተበታተኑ የኢጣሊያ ወታደሮች ጋር ሸሽቷል፡፡ በዚህ ድብልቅልቅ ያለ ውጊያ ከሃምሣ ስድስቱ የኢጣሊያ መድፎች በተጨማሪ ብዙ ሺህ ቀላልና ከባድ መትረየሶች እንዲሁም የነፍስ ወከፍ ጠመንጃዎች በአሥር ሺሆችና በመቶ ሺዎች ከሚቆጠሩ መሰል ጥይቶቻቸው ጋር ተማርከዋል፡፡ በአጠቃላይ ምርኮው ወደ አዲስ አበባ የተጓጓዘው በአምስት መቶ አጋሰሶች ተጭኖ ነው፡፡ በማግስቱ የካቲት 24 ቀን 1888 ዓ.ም ከጠዋቱ አራት ሰዓት ላይ የኢጣሊያ ምርኮኞች በምኒሊክ ድንኳን ፊት ሲያልፉ የኢትዮጵያ ጀግና የገበሬ ሠራዊት እየፎከረ እየሸለለ አሳልፉዋቸዋል፡፡ ጄኔራል አልቤርቶኒ በምርኮኛነት ኢትዮጵያ ውስጥ ቆይቶ አገሩ ከተመለሰ በኋላ በፃፈው መጽሐፍ ላይ ከሚፎክሩት ጥቁር የነፃነት ተዋጊዎች መሃከል አንዱ እንደ እኛው ነጭ አውሮጳዊ ነው ብሎአል፡፡ ይህ ሰው ከፈረንሣይ አገር ወደ ኢትዮጵያ ለጦር መሣሪያ ጥገና የመጣ ካፒቴን ኦርዲናንስ ሲሆን፤ አሁን ጊዜው የጦርነት ስለሆነ ወደ አገርህ ተመለስ ቢባል ቢሠራ አሻፈረኝ ብሎ ከእኛ ጋር አድዋ ድረስ የዘመተ ነው፡፡ ኢትዮጵያ በአድዋ ጦርነት ላይ ከተዋጋችባቸው የጦር መሣሪያዎች ሠማንያ ሺህ የሚሆኑት አሮጌ ጠመንጃዎች የተገዙት ከፈረንሳይ አገር በምሥጢር ነው፡፡ ጠመንጃዎቹን ገዝተው ወደ ኢትዮጵያ ያስገቡት ለመጀመሪያ ጊዜ መኪና ወደ ኢትዮጵያ ያስገቡት በሥጋ በደምና በትውልድ አርመናዊ በነፍስና በመንፈስ በዜግነትና በልብ ፍቅር ኢትዮጵያዊ የሆኑት የኢትዮጵያ የልብ ወዳጅ ሰርኪስ ቴሪዝያን ናቸው፡፡ አሁን በመዲናችን የሚገኘው የአርሾ ላቦራቶሪ ባለቤትና በዓለም ላይ ኢትዮጵያን የመሰለ ውብ አገር የለም ያሉኝ ዶክተር አርሻቪር ቴሪዝያን ኢትዮጵያ ውስጥ አርመናዊ ትውልድ ኖሮት ኢትዮጵያዊ ዜግነት የሌለው (ኢትዮጵያዊ ያልሆነ) አርመን ያለመኖሩን ያጫወቱኝ ከአሥራ አምስት ዓመታት በፊት ነው፡፡ የሠማንያ ሺህ ጠመንጃዎቹን አገዛዝ ሁናቴ የሚያውቁት ደግሞ ከአርሾ ቀደም የሚሉትና ከአሥራ ስድስት ዓመታት በፊት ለሪፖርተር ጋዜጣ ይሄንኑ በአንደበታቸው የገለፁት አቬዲስ ቴሪዝያን ናቸው፡፡ ሠርኪስ ቴሪዝያን ጠመንጃዎቹን ከገዙ በኋላ ወደ ኢትዮጵያ ያስገቡት በጅቡቲ በኩል ነፋስ ባህሩን ሲያነሳና እንደ ግድግዳ ሲያቆም በዚያ ተፈጥሮአዊ ክንውን በመጠቀም ደብቀውና ሸሽገው ነው፡፡ የአድዋ ድል ለመጀመሪያ ጊዜ የተከበረው በሠባተኛ ዓመቱ በ1895 ዓ.ም (እ.ኤ.አ በ1903) ከአንድ መቶ ዘጠኝ ዓመታት በፊት አሁን ጊዮርጊስ ቤተክርስቲያን ያለበት ሥፍራ ምኒሊክ አደባባይ ነው፡፡ በክብረ በዓሉ (በድል በዓሉ) ላይ ዲፕሎማቶችና የውጪ አገር መንግሥታት ተወካዮች አርበኞች የመንግስት ባለሥልጣኖች ብዙ ሺህ ፈረሰኞችና ሥፍር ቁጥር (ወፈ ሠማይ የሆኑ) ኢትዮጵያውያን ከሊቅ እስከ ደቂቅ መገኘታቸውን፤ ከፈረሰኞቹ ብዛት የተነሳ ፀሐይ በአቧራ እስከመጋረድ መድረሷን ጳውሎስ ኞኞ የኢጣሊያና የኢትዮጵያ ጦርነት በተሰኘ መጽሐፉ ላይ ጽፎአል፡፡ እንዲሁም ተክለፃዲቅ መኩሪያን የመሳሰሉ ኢትዮጵያውያን የታሪክ ተመራማሪዎችና የውጪ አገር ዜግነት ያላቸው ፀሐፍትና ተመራማሪዎች በተለያዩ መፃሕፍቶቻቸው ይሄንን አሣምረው ጽፈውታል፡፡ ታላቁ የጥቁር ህዝቦች ድል (የአድዋ ድል) በመላው ዓለም ፖለቲካ ላይ ከፍተኛና ዋነኛ ለውጦች አምጥቶአል፡፡ የእንግሊዝ ጋዜጦች በአድዋ ድል ማግስት የዓለም ታሪክ ተገለበጠ ታላቅ የትውልድ ኃይል በአፍሪቃ ተቀሰቀሰ ብለው ፃፉ፡፡ በኢንሳይክሎፒዲያ ብሪታኒካ፡- ዘመናዊት ኢትዮጵያን የፈጠረ የተባሉት ዳግማዊ ዓፄ ምኒሊክ በሌሉበት (እርሳቸው በአካል ባልተገኙበት የነፃነት ተጋድሎ መሪዎች ጉባኤ) የአፍሪቃና የመላው ዓለም ጥቁር ህዝቦች የነፃነት ተጋድሎ መሪ ተደርገው ተመረጡ፡፡ ጦርነቱ ከመደረጉ በፊት እ.ኤ.አ በ1880ዎቹ መጀመሪያ ጀርመን አገር በርሊን ከተማ ላይ በተደረገው የአውሮጳ ቅኝ ገዢ (ኮሎኒያሊስት) መንግስታት ሥልጣናትና ልሂቃን የጦር ጄኔራሎችና ሊቃውንት ስብሰባ ላይ ጥቁር ትልቅ ትል ነው ቅንቡርስ ነው እንጂ ነፍስ ያለው ሰው አይደለም ብለው የነበሩ አፈሩ፤ እውነትና ፍትህ ኢትዮጵያና አፍሪቃ ከበሩ፡፡ ከሲግመንድ ፍሮይድ የሳይኮ አናላይሲስ ጥናትና ምርምር በፊት፡- ጥቁር ህዝብ ትልቅ ትል ላይሆን ነፍስ ያለው ሰው ከሰውም ሰው ጀግና መሆኑን በተጨባጭ ያስመሰከረ የኢትዮጵያ ገበሬ ሠራዊት ነው፡፡ ከፈረንጅ የአውሮጳ መንግሥታት ሩሲያና ፈረንሳይ የአድዋን ድል ከልብ ደገፉ፡፡ ጀኔራል ባራቴሪ በአገሩ በኢጣሊያ ጦር ፍርድ ቤት ቀርቦ ማዕረጉ ተገፈፈ፡፡ የአገሪቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ሲኞር ክሪስፒ በፈቃዳቸው ሥልጣናቸውን ለቀቁ፡፡ የኢጣሊያዊው ንጉሥ አማኑኤል ኡምቤርቶ የልደት ቀን የሀዘን ቀን እንዲሆን ተወሰነ፡፡ ሮማ (ሮም)ን ፍሎሬንስን ሚላኖ (ሚላን)ን ቬነስን…የመሳሰሉ የኢጣሊያ ከተሞች ምኒሊክ ለዘላለም ይኑር በሚሉ የተቆጡ አውሮጳውያን ትዕይንተ ህዝብ አድራጊዎች ተጥለቀለቁ፡፡ ኢትዮጵያ በአድዋ ጦርነት ወቅት በዋናው የጦር ግንባር ገጥማ በፍልሚያ ድል ማድረግ ብቻ ሳይሆን በአጠቃላይ በአራት መስክ ሠለጠነች በምትባለው አውሮጳዊት አገር ኢጣሊያ ላይ ድል ተቀዳጅታለች፡፡ ይኸውም፡- በጦርነት እና በወታደራዊ መረጃ በዲፕሎማሲና በፖለቲካ ጥበብ ነው፡፡ በፖለቲካ ጥበብ በኢጣሊያ ቅኝ ገዢ ብልጣብልጥ የመንግሥት ሥልጣን ላይ ድል የተቀዳጀችው ገና ጦርነቱ ሳይጀመር ለጦርነቱ መጀመር መነሻ የሆነው የውጫሌ ውል በተደረገበት ሥፍራ ነው፡፡ የውጫሌ ውል አንቀጽ አሥራ ሰባት የጣሊያንኛው፡- ኢትዮጵያ ከአውሮጳ መንግሥታት ጋር ማድረግ የምትፈልገውን ግንኙነት በኢጣሊያ መንግስት በኩል ማድረግ አለባት ሲል፤ አማርኛው ደግሞ ኢትዮጵያ ከአውሮጳ መንግሥታት ጋር ማድረግ የምትፈልገውን ግንኙነት በኢጣሊያ መንግሥት በኩል ማድረግ ትችላለች ይላል፡፡ የአማርኛው የኢትዮጵያን ሉአላዊነትና ልዕልና ያከብራል፤ የጣሊያንኛው የኢትዮጵያን ሉአላዊነትና ልዕልና መድፈር ብቻ ሳይሆን ብሔራዊ ክብሯንና ጥቅሟን ይነካል፡፡ ይሄን የተገነዘቡት የኢትዮጵያ መሪዎች የውሉ አንቀጽ አሥራ ሰባት የጣሊያንኛ ትርጓሜ የኢትዮጵያን ክብርና ጥቅም በማይነካና ሉአላዊነቷን በሚያከብር መልኩ እንዲስተካከል በተደጋጋሚ ወተወቱ፡፡ መወትወቱ ውጤት ሳያመጣ ቢቀር፤ ምኒሊክ፡- መዘግየት አደገኛ ነው ጣይቱ አሉ፤ ስለዚህ ጉዞ ወደ ወሳኙ ጦርነት (ማድረግ) የግድ ነበር፡፡ የኢትዮጵያን አገራዊ ክብርና ጥቅም ህልውናና ልዕልና ሲሆን ሲሆን በውድ ካልሆነ ደግሞ ሳይወድ በግድ ማስከበርና ማስጠበቅ የአንድ አገር መንግሥት ዋነኛ ግዴታና ኃላፊነት ነው፡፡ ስለዚህ አባቶቻችን (የጥንት ወላጆቻችን) ውትወታቸው አልሰማ ቢል ጦር እንግጠም አሉ፡፡ ይሄ የፖለቲካ ጥበብ ብልጫ ወይም ድል ነው፡፡ በወታደራዊ መረጃ ብልጫ የኢንቲጮ ተወላጅ በሆኑት ባሻዬ አውአሎም ሀረጐት አማካይነት ኢትዮጵያ ሠለጠነ የተባለውን የአውሮጳ ኃይል አሸንፋ ጣሊያኖች ባልፈለጉት ቦታና ባልመረጡት ጊዜ ወደ ጦርነት እንዲገቡ አድርጋለች፡፡ በወታደራዊ ሣይንስ አገባብ ለጦርነት የተንቀሳቀሰ አንድ ሠራዊት ወዲያውኑ ወደ ጦር ግንባር መግባት አለበት፡- ይሄ አንድ ነጥብ ነው፡፡ ሌላው ነጥብ አንድ ለግዳጅ የተንቀሣቀሠ ሠራዊት ለመሰናዶም ሆነ ለመከላከል ውጊያ በአንድ የመከላከያ ወረዳ ከሠፈረ በዚያ መከላከያ ወረዳ ከስድስት ወራት በላይ መቆየት የለበትም፡፡ በአንድ ቦታ ላይ ከስድስት ወራት በላይ ከቆየ ሊደርስ የሚችል የወታደራዊ ሥነልቦና ጉዳት አለ፡፡ የመሸገበትን የመከላከያ ወረዳ እየተለመማመደ ሲሄድ ስለሚዘናጋና የውጊያ ስሜቱ እየቀነሰ (እየቀዘቀዘ) ስለሚመጣ ጉዳት አለው፡፡ ከሎጂስቲክ አኳያ የውጊያ ዝግጁነቱም አደጋ ላይ ስለሚወድቅ (በሌላ አነጋገር ስንቅ እየጨረሰ ስለሚሄድ) በነዚህ ምክንያቶች በአፋጣኝ ወደ ጦርነት መግባት ለሠራዊቱ ድል አድራጊነት ትልቅ ጥቅም አለው፡፡ የኢትዮጵያ በሠላም ጊዜ ገበሬ በጦርነት ጊዜ ጀግና ተዋጊ እንጂ ዘመናዊ ወታደራዊ መሠረት ያለው ባልነበራት በዚያ ዘመን ለአንድ መቶ ሃያ ሺህ ሠራዊት የሎጂስቲክ አገልግሎት እየሰጡ ለረጅም ጊዜ መቆየት አስቸጋሪ ነው፡፡ ስለዚህ የጀግንነት ግለት ሳይበርድ የሎጂስቲክ (ስንቅ ትጥቅ መድሃኒት) አቅም ሳይዳከም በፍጥነት ጦር መግጠም እጅግ አስፈላጊ ነበር፡፡ የኢትዮጵያ ሠራዊት ጦርነቱን ፈጥኖ ለመግጠም ጣሊያኖች ወደ አድዋ መምጣት አለባቸው፤ ወይም ደግሞ የእኛ ሠራዊት ጣሊያኖች ወደመሸጉበት የኤርትራ ከፍተኛ ቦታዎች መሄድ አለበት፡፡ ከነዚህ ሁለት ሁኔታዎች የአንደኛው መሆን የግድ ነበር፡፡ ወደ ጣሊያኖች መሄድ ከፖለቲካ ሁኔታዎች ባሻገር ከወታደራዊ ሳይንስ አንፃር የሚመረጥ አይደለም፡፡ በምሽግ ውስጥ ሆኖ የሚከላከል ሠራዊትና ከምሽግ ወጥቶ የሚያጠቃ ሠራዊት መስዋዕትነት የመክፈል ዕድሉ እኩል አይደለም፤ ለሚከላከል አንድ ወታደር ሶስት የሚያጠቃ ወታደር ነው የሚያስፈልገው፡፡ ስለዚህ ጣሊያኖች ወደ አድዋ እንዲመጡ ማድረግ የግድ ሆነና የአድዋ ድል ቁልፍ የምላቸው የአርባ ዓመቱ ጐልማሣ ባሻዬ አውአሎም ሀረጐት ተጠሩና ለአንድ ታላቅ አገራዊ ኃላፊነት እንዲሠናዱ ተደረገ፡፡ ይሄ ሁሉ በምሥጢር ነው የተከወነው፡፡ በሚቀጥሉት ቀናት አውአሎም ለኢጣሊያ ኮሎኒያሊስት ወራሪዎች ከሚሠልሉ የአገር ተወላጆች (ፌርማቶሪዎች) ጋር ወደ ባራቴሪ ተላኩ፡፡ ከመሄዳቸው በፊት ስንቅ ማለቁና ተስቦ በሽታ በሠራዊቱ ውስጥ መግባቱ ፌርማቶሪዎች ባሉበት ተለፈፈ፡፡ አውአሎምና ፌርማቶሪዎቹ ወደ ኤርትራ ዘልቀው ለጄነራል ባራቴሪ ይሄንኑ ነገሩት፡፡ ባራቴሪ ጊዜው አሁን ነው አለና የካቲት 22 አመሻሽ ላይ በአውአሎም መሪነት ሠራዊቱን ይዞ ወደ አድዋ ተመመ፡፡ የካቲት 21 እንዳይነሣ ዝናብ ስለያዘው እንጂ ታላቁ ጦርነት የካቲት 22 ሊደረግ ይችል ነበር፡፡ ስለዚህ ጄነራል ባራቴሪ በዝናብ በመያዙ ምክንያት ዘመቻውን በማግሥቱ አደረገና የካቲት 22 ቀን 1888 ዓ.ም ሌሊቱን ሙሉ ሲጓዝ አድሮ ሊነጋ ሲል የካቲት 23 ቀን 1888 ዓ.ም አድዋ ጦር ግንባር ደረሠ፡፡ አውአሎም ከፊት ለፊታቸው የጀግናው የቱርክ ፓሻ የአፍሪቃ ጀኔራል አሉላ አባነጋ የገበሬ ሠራዊት ምሽግ እንደታያቸው መሮጥ ጀመሩ፡፡ ባራቴሪ፡- አውአሎም አውአሎም ብሎ ተጣራ፡፡ እስሀ ዝዋአልካዮ አያውለና ብለውት ዘለው አሉላ ምሽግ ውስጥ ገቡ፡፡ ዛሬ አንተን አያድርገኝ ማለታቸው ነው በአማርኛ፡- እስሀ ዝዋአልካዮ አያውለና፡፡ ከጥቂት ደቂቆች በኋላ ምድር ቁና የሆነችበት ድብልቅልቅ ያለው ጦርነት ተጀመረ፡፡ የኢትዮጵያ ጀግና የገበሬ ሠራዊት ከጠዋቱ አራት ሠዓት ግድም ታላቁን የአድዋ ድል መቀዳጀቱን አረጋገጠ ብዙ ሺህ የኢጣሊያ ወታደሮች በጦር ሜዳ ተገደሉ፡፡ ብዙ ሺዎች ደግሞ ቁስለኛና ምርኮ ሆኑ፡፡ የተቀረውንና ድል ተመትቶ የተበታተነውን የኢጣሊያ ወታደር እያሣደደና እያባረረ አፍሪቃዊው ኃይል ፈጀው ብሎ ፅፎአል ጆርጅ በርክሌይ፡፡ ከሚሸሹት መሃከል አንዱ የአውሮጳዊው ወራሪ ሠራዊት ዋና አዛዥ ጄኔራል ባራቴሪ ነው፡፡ ይሄ (በአውአሎም ብስለትና ሥልጡንነት መስዋዕትነትና ኢትዮጵያዊ ፍቅር የተገኘው) ሰለጠነ በሚባለው የአውሮጳ ኃይል ላይ አልሰለጠነም በሚባለው አፍሪቃዊ ኃይል የተጨበጠ ትልቅ የወታደራዊ መረጃ ብልጫ ወይም ድል ነው፡፡ በወታደራዊ ሣይንስ ደግሞ ወታደራዊ መረጃ ለወታደራዊ ግጃጅ አፈፃፀም ዋነኛና ወሣኝ ጠቀሜታ አለው፡፡ በዚህች ዓለም ላይ ከተደረጉ አብዛኞቹ ጦርነቶች ድል ያደረጉት የወታደራዊ መረጃ ብልጫ የነበራቸውና ፍትህና እውነትን ፖለቲካዊ መሠረት ያደረጉት ናቸው፡፡ እኛ ሁለቱንም ነበረን፤ ዓላማችን የአገራችንን ጥቅምና ክብር ህልውናና ልዕልና ማስከበር ነፃነታችንን ማስጠበቅ ሲሆን፡- ይህም የፍትህና የእውነት ነፍሥ ነው፡፡ በአገር ወዳዱ ባሻዬ አውአሎም ሀረጐት አማካይነት ደግሞ በአውሮጳ ላይ የወታደራዊ መረጃ ብልጫን ተቀዳጀን፡፡ ኢትዮጵያ በረጅም ዘመን ታሪኳ ከውጪ ወራሪዎች ጋር ባደረገቻቸው ጦርነቶች ሁሉ፡- እውነትና ፍትህን መሠረት አድርጋለች፡፡ የዲፕሎማሲያዊ ድሉን የተቀዳጀችው ኢትዮጵያ፡- አውሮጳ ውስጥ ባስቀመጠቻቸው የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ወላጅ አባት ራስ መኮንንና ግራዝማች ዮሴፍ በተሰኙ ዲፕሎማቶቿ አማካይነት ነው፡፡ ጣሊያኖች ኢትዮጵያውያን ያልሰለጠኑ በመሆናቸው በምርኮኞች ላይ ሠብአዊነት የጐደለው ድርጊት ይፈፅማሉ ብለው ያስወራሉ፡፡ ግራዝማች ዮሴፍ በተለያዩ ቋንቋዎች እየፃፈ ለአውሮጳ ጋዜጦች ይሄን ያስተባብላሉ፡፡ ከጥቂት ጊዜያት በኋላ ደግሞ ኢትዮጵያ ልክ ዲፕሎማቶቿ እንዳሉት ምርኮኞችን ግብር አብልታ አካላቸዉም ምቾታቸውም ሳይጓደል ወደ አገራቸው ሰደደች፡፡ በዚህም ዲፕሎማሲያዊ ሥልጣኔዋን ለመላው አውሮጳ እና ለመላው ዓለም በተጨባጭ አሳየች፡፡ ከመቶ ዓመታት በላይ ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት ያላት ብቸኛ አፍሪቃዊት አገር፡- ኢትዮጵያ ነች፡፡ የአብዛኞቹ የአፍሪቃ አገሮች ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት ረጅም ዕድሜ ከስድሣ ዓመት አይዘልም፡፡ ኢትዮጵያ፡- ከኢጣሊያና ከፈረንሣይ ከአሜሪካ እና ከእንግሊዝ ከሩሢያና ከጀርመን (ከስድስት አገራት) ጋር ከመቶ ዓመታት ለሚበልጥ ጊዜ ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነትን አዳብራ እና አፅንታ ቆይታለች፡፡ በአድዋ ድል፡- ዋነኛው ድል በጦር ግንባር ፍልሚያ የተገኘው ድል ነው፤ ታላቁ የአድዋ ድል፡፡ የአድዋ ጦርነት(የጥቁሮች የነፃነት ተምሳሌት) የተደረገው በሁዳዴ ፆም ውስጥ ነው፡፡ ከዚያ በፊት በአፄ ቴዎድሮስ ዘመነ መንግሥት የተደረገው የመቅደላ ጦርነትም በሁዳዴ ፆም ውስጥ ነው የተካሄደው፡፡ በአድዋ ጦርነት ፆምና ውጊያ አብሮ ስለማይሄድ ግብፃዊውን ጳጳስ ሠራዊቱን ይፍቱትና እንደ ልቡ ይዋጋ ቢባሉም ባለመፍታታቸው ከኢትዮጵያ የገበሬ ሠራዊት ጿሚ የሆነው እየፆመ ለመዋጋት ተገዶአል፡፡ በመቅደላ ውጊያ ዓፄ ቴዎድሮስ [ካሣ ኃይሉ ወልደጊዮርጊስ (አባ ታጠቅ ካሣ) (መዩሣው ካሣ) (ወሬሣው ካሣ)] ሊወጋቸው ለመጣው እንግሊዛዊው ጄኔራል ናፒዬርና ሠራዊቱ ፆምህን ፈትተህ ከእኔ ጋር ውጊያ ግጠም ብለው አንድ ሺህ በጐች ልከውለታል፡፡ ከአድዋ ጦርነት በፊት ባሉት ጥቂት ወራትና ሣምንታት መቀሌና አምባላጌ ላይ የተደረጉ ጦርነቶች አሉ፡፡ የመቀሌን ከተማ በኢጣሊያዊው ኮሎኔል ጋሊያኖ ከሚመራው አውሮጳዊ ሠራዊት ለማስለቀቅ መስዋዕትነቱ የበዛ በመሆኑ፡- መቀሌ የተለቀቀችው በፈረንጆች ሚሊኒየም የሚሊኒየሙ ምርጥ ሠብዕና ብሎ ከአህጉር አፍሪቃ ባጫቸው ከጐንደር ቤተሠብ በሚወለዱት እቴጌ ጣይቱ ብጡል ሥልጡን ወታደራዊ መላ ነው፡፡ ዝርዝሩን እዚህ አላወሣውም እንጂ መቀሌ በጣይቱ ልዩ ወታደራዊ ብቃት መያዝዋን መግለፅ ይጠቅማል፡፡ በኋላ ላይ ኮሎኔል ጋሊያኖ በአድዋ ጦርነት ተማርኮ፡- የምንሊክን ፊት ከማይ ግደሉኝ ብሎአል፡፡ በአምባላጌው ጦርነት ሊቀ መኳስ አባተ መድፍ ተኩሠው በጣሊያን መድፍ አፍ ውስጥ እስከ መክተት የዘለቀ አነጣጣሪነታቸውን አሣይተዋል፡፡ የኢትዮጵያ መንግሥት ሥልጣናት፡- ማዕከል ወሎ ውጫሌ በነበረበት ሁናቴ፤ ዳግማዊ ዓፄ ምኒሊክ (አባ ዳኘው) ለህዝባቸው የክተት ጥሪ ካደረጉ በኋላ ከዳር እስከ ዳር የተንቀሣቀሠው የተቆጣ ኢትዮጵያዊ ሠራዊት ሢተም፤ ሲገባኝ ከሠሜን ኢትዮጵያ ከጐንደር ከጐጃም ከወሎና ከትግራይ የተንቀሳቀሰው አትንኩኝ ያለ ኢትዮጵያዊ ጀግና ከሚተምመው ሠራዊት የተገናኘው በትውልድ አቅራቢያው ሆኖ ነው፡፡ መጓጓዣ በሌለበት ዘመን የሠሜኑን የኢትዮጵያ ጀግና የገበሬ ሠራዊት ወደ ሰሜን ለማዝመት ሲባል በመሀል አገር ማሰባሰብ የሚያስፈልግበት ሁኔታ አልነበረም፡፡ ታላቅ ድል።

15910

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8C%82%E1%8A%A6%E1%88%9C%E1%89%B5%E1%88%AA%E1%8A%AD%20%E1%8B%9D%E1%88%AD%E1%8B%9D%E1%88%AD

የጂኦሜትሪክ ዝርዝር

በሒሳብ ጥናት ውስጥ አንድ የቁጥሮች ዝርዝር በቀዳሚና ተከታይ አባሎቹ መካከል ቋሚ ውድር ካለው ያ ዝርዝር የጆሜትሪ ዝርዝር ይባላል። ምሳሌ እያንዳንዱን ቀጣይ ቁጥር ከፊት ያለውን ቁጥር በ1/2 ኛ በማባዛት ማግኘት ስለምንችል ከላይ የተቀመጡው ዝርዝር የጆሜትሪ ዝርዝር ይባላል። የጆሜትሪ ዝርዝር ቀላል ቢመስልም ጥቅሙ ግን ስፋት ባላቸው የጥናትና ምርት ምህንድስና ስራወች ላይ ከፍተኛ ጠቃሚነት አለው። አንድናንድ የጆሜትር ድርድሮች ለዘላለም ይቀጥሉ እንጂ ድምር ውጤታቸው ግን የተወሰነ ቋሚ ቁጥር ስለሆነ ለካልኩለስ ጥናት መወለድ እና እድገት ከፍተኛ አስተዋጾ አድርጓል። ባጠቃላይ መልኩ የጆሜትሪ ዝርዝር በምህንድስና፣ ስነ-ተፈጥሮ፣ ካልኩለስ፣ ሒሳብ፣ ስነ-ህይወት፣ ኮምፒዩተር ሳይንስ፣ ስነ-ንዋይ] እና መሰል የጥናት ዘርፎች ውስጥ ግልጋሎት እየሰጠ ያለ የሒሳብ መሳሪያ ነው። የጋራ ውድር ከላይ እንዳየነው እያንዳንዱ የጆሜትሪ ዝርዝር አባል ከፊት ካለው አባል በአንድ ቋሚ ቁጥር እይተባዛ የሚገኝ ነው። እታች ያለው ሰንጠረዥ ይሄን ጉዳይ ለማስረዳት ይሞክራል፦ እያንዳንዱ አባል ቁጥር ባህርይ እንግዲህ በውድሩ መጠን ይወሰናል: ውድሩ በ-1 እና በ+1 መካከል ከሆነ፣ የድርድሩ አባሎች ቁጥራቸው በጨመረ ጊዜ ይዘታቸው እየተመናመነ እና እየከሱ ይሄዳሉ፣ በዚህ ምክንያት ወደ ዜሮ በማያቋርጥ ሁኔታ ይነጉዳሉ። ከላይ ውድሩ 1/2ኛ የሆነው ዝርዝር አባላቱ ወደ ዜሮ እየተጠጉ እንደሚሄዱ በአይነ ህሊናችን ልንደርስበት እንችላለን ወደሁዋላ ላይ እንደምናየው ይህ ጸባይ፣ አጠቃላይ ድምራቸው ቋሚ ቁጥር እንዲሆን አስችሏቸዋል። በአንጻሩ የድርድሩ ውድር ከ -1 ካነሰ ወይም ከ1 ከበለጠ፣ የድርድሩ አባሎች እየወፈሩና መጠን እያጡ ይሄዳሉ። እነዚህ አባሎች ቢደመሩ፣ ባይነ ህሊናችን ማስተዋል እንድምንችለው ድምሩ ከጊዜ ወደጊዜ እየጨመረ እንጂ እያነሰ አይሄድም። በዚህም ክንያት ማንንም የማይጠጋ ዝርዝር እንለዋለን። ውድሩ +1 ከሆነ አባል ቁጥሮቹ አንድ ቋሚ ቁጥር ይይዛሉ። ለምሳሌ የመጀመሪያው ቁጥር 2 ከሆነ፣ ድርድሩ እንግዲህ 2፣2፣2፣2፣2፣2፣2፣2... ይሆናል ማለት ነው። የዚህ ዝርዝር ድምር ወጤትም እያደገ ስለሚሄድ ማንንም ቁጥር አይጠጋም ስለዚህ ማንንም የማይጠጋ ዝርዝር ነው ማለት ነው። በአንጻሩ ውድሩ -1 ክሆነ አባል ቁጥሮቹ አንድ አይነት መጠን ኖሮዋቸው ነገር ግን በነጌትቭ እና ፖዘቲቭ ቁጥርነት ይዋልላሉ። ለምሳሌ የመጀመሪያው ቁጥር -3 ቢሆን ድርድሩ ይህን ይመስላል -3፣3፣-3፣3፣-3፣... የዚህ ዝርዝር ውጤትም 0፣ -3፣ 0፣ -3፣...እያለ ዥዋዥዌ ስለሚጫወት፣ ማንንም የማይጠጋ ዝርዝር ነው ማለት ነው። ድምር የጆሜትሪ ዝርዝር ድምር ውጤት ሊተነበይ ይችላል። ይህ ግን እሚሆነው ወይም ለተወሰኑ የዝርዝር አባሎች ወይም ደግሞ ለየተይሌሌ ከሆነ ውድራቸው በ-1 እና በ1 መካከል ለሆኑት ወይም ደግሞ በሌላ አባባል አባል ቁጥራቸው ወደ ዜሮ እየተጠጋ ለሚሄዱት ብቻ ነው። ድምሩም የሚገኝበት ዘዴ በጣም ቀላል ነው ምክንያቱም እያንዳንዱ አባል ከሱ በፊት ያለው አባል ብዜት ስለሆነና ማብዣውም ቋሚ ስለሆነ ይህን ተመሳሳይ ባህርይ የማስላቱን መንገድ እጅግ ቀላል ያድረገዋል። ይህን ዘዴ እንመልከት፦ ምሳሌ የሚከተለውን የጆሜትሪ ዝርዝር ድምር እንመልከት: የዚህ ዝርዝር ውድር እንግዴህ 2/3ኛ ነው። እንግዲህ ድርድሩን በሙሉ በ2/3ኛ ብናበዛ, ድሮ 1 የነበር አሁን 2/3ኛ ይሆናል, 2/3 ድግሞ 4/9 ይሆናል, 4/9 ወደ 8/27ኛ ይለወጣል ...ወዘተረፈ የመጀመሪያው ቁጥር 1 በ 2/3ኛ ከመለወጡ ውጭ፣ ይህ አዲሱ ዝርዝር ከድሮው ዝርዝር ጋር ምንም ልዩነት የለውም እንግዴህ አዲሱን ዝርዝር ከድሮው ዝርዝር ስንቀንስ ከመጀመሪያው አባል (1) በቀር የተቀሩት አባሎች በሙሉ እርስ በርሳቸው ይጠፋፋሉ: በዚህ መንገድ ማናቸውንም ከራሳቸው ጋር ተመሳሳይ የሆኑ ድምሮችን መደመርና ውጤቱን ማወቅ እንችልለን። አጠቃላይ ፎርሙላ ወደራቸው 1 ወይም -1 የሆኑ የጆሜትሪ ድርድሮች የመጀመሪያ በ+1 አባሎች ድምር ውጤት ይህን ይመስላል: እዚ ላይ ማለት የድርድሩ የመጀመሪያ አባል ማለት ነው, ደግሞ የጋራው ውደር ነው። ይህን ፎርሙላ ለማግኘት በሚከተለው መንገድ እንንቀሳቀሳለን: ከላይ 'ን ለጊዜው ገለል አድርገን በ 1 ስለተካናት የላይኛው ፎርሙላ አጠቃላይ መሆኑ ቀርቶ የመጀመሪያው ቁጥራቸው 1 ለሆኑ ድርድሮች ብቻ ይሰራል ማለት ነው። አጠቃላይ ለማድረግ እንግዲ ሁሉንም ማብዛት ግድ ይላል። ከላይ ያለው ፎርሙላ እንግዲ የሚሰራው ውድራቸው 1 ላልሆኑ ለማናቸውም የጆሜትሪ ዝርዝር ሲሆን፣ የተደማሪወቹ ቁጥር የተወሰነ ወይም ደግሞ የትየለሌ ያልሆነ መሆን አለበት። ውድራቸው በ-1 እና በ 1ለሆኑ ድርድሮች ግን፣ አባሎቻቸው ማለቂያ ባይኖራቸው እንኳ ድምራቸው ይገኛል። ከዚህ በታች ዘዴው ተዘርዝሯል፦ በሚሆን ጊዜ፣ ከላይ የተጻፈው ፎርሙላ የሚከተለውን መልክ ይይዛል፦ ይህ ፎርሙላ የተገኘበትም መንገድ ይህን ይመስላል፦ አጠቃላዩ ፎርሙላን ለማግኘት እንግዲህ ማብዛት ሊኖርብን ነው ማለት ነው። ይህ ፎርሙላ የሚሰራው ለተጠጊ ድርድሮች ብቻ እንደሆነ እንዳንረሳ። ማለት ተጠጊ ያልሆኑ ድርድሮችን በደፈናው ከላይ በተቀመጠው ፎርሙላ መደመር ይቻላል፦ ለምሳሌ ውድሩ 10 የሆነ አንድ ዝርዝር በላይ ባለው ፎርሙላ ብንደመርው የሚል መልስ እናገኛልን ነገር ግን ይሄ ስህተት ነው ምክናይቱም ውድሩ 10 የሆነ ዝርዝር ተጠጊ ዝርዝር አይደለማ። ይህ ጥንቃቄ ለ የአቅጣጫ ቁጥሮች ሳይቀር ይሰራል። ለምሳሌ የውድሩ መጠን ከ1 ካነሰ የሚከተለው ዝርዝር ተጠጊ ዝርዝር ይሆናል፦ ሲሆን, ከላይ የጻፍነው ወደዚህ ይቀየራል፦ እስካሁን በቁጥር የጻፍነውን በቅርጻ-ቅርጽ ለማየት የሚከተለውን ምሳሌ ከ .2, 2.1, 188, 1996 እንውሰድ: ጥቅም ድግግም የነጥብ ቁጥሮችን ዋጋ ለማግኘት እራሳቸውን የሚደጋግሙ የነጥብ ቁጥሮች ውድራቸው የ1/10 ንሴት )እንደሆነ አድርገን መተርጎም እንችላለን። ለምሳሌ: እንግዲህ ይህን ተደጋጋሚ የነጥብ ቁጥር ወደ ክፋይ ለመለወጥ ከላይ ያገኘናቸውን ፎርሙላወች መጠቀም እንችላለን: ይህ ፎርሙላ ለምትደጋገም አንዲት ቁጥር ብቻ ሳይሆን በቡድን ሆነው ለሚደጋገሙ ቁጥሮች ሳይቀር ይሰራል። ምሳሌ: ከዚህ እንደምንረዳው ማናቸውንም ተደጋጋሚ የነጥብ ቁጥሮች በቀላሉ በንደዚህ መንገድ ወደ ክፋይ ቁጥሮች መቀየር እንችላለን፦ የፓራቦላን ስፋት በአርኪሜድ መንገድ ለማግኘት (ያለ ካልኩለስ) አርኪሜድስ የተሰኘው የጥንቱ የግሪክ ሒሳብ ተመራማሪ በፓራቦላና በቀጥታ መስመር መካከል ያለውን ስፋት መጠን በጆሜትሪ ዝርዝር ነበር ያገኘው። በዚህም ጥረቱ አርኪሜድስ የፓራቦላውን አጠቃላይ ስፋት የሰማያዊው ሶስት ማእዘን 4/3ኛ እንደሆነ አረጋግጦአል። ይህ አስደናቂ የሚሆንበት ያለምንም ካልኩለስ ጥናት ይህን ውጤት ማግኘቱ ነው። ማሳመኛ፦ አርኪሜድስ ባደረገው ጥናት እያንዳንዱ ቢጫ ሶስት ማእዘን 1/8 የሰማያዊ ሶስት ማእዘኖችን የስፋት ይዘት እንዳላቸው ተረዳ፣ በተራቸው አረንጓዴወቹ ደግሞ 1/8 የቢጫወቹ እንደሆነ አረጋጠ...ወዘተረፈ.. እንግዲህ ሰማያዊው ሶስት ማእዘን ስፋቱ 1 ካሬ ሜትር ነው ብንል፣ ቢጫውን፣ አረንጌዴውንና ሌሎቹ የትየለሌ በፓራቦላውና በቀሩት ሶስት ማእዘኖች መካከል ያሉትን ጥቃቅን ሶስት ማእዘኖችን ስፋት ለመደመር እንዲህ እናደርጋለን ማለት ነው፦ ከላይ፣ የመጀመሪያው ቁጥር የሚያሳየው የሰማያዊውን ሶስት ማእዘን ስፋት ነው፣ ከዚያ የቢጫ ሶስት ማእዘኖችን፣ ከዚያ የአረንጓዴወቹን፣ ይቀጥላል..። ክፍልፋዮቹን ስናቃልል ይህን እናገኛለን፦ እንደምንገነዘበው ይ ሄ እንግዲህ የጆሜትሪ ዝርዝር ሲሆን የጋራ ውድሩም ነው። ስለዚህ ከላይ ባገኘነው ፎርሙላ መሰረት አጠቃላይ ስፋቱ እንዲህ ይሆናል፦ ድምሩ እንግዲህ ማሳመኑ ተጠናቀቀ ባሁኑ ጊዜ የፓራቦላ ስፋት በ ካልኩለስ ሲጠና፣ የሚገኝበትም ዘዴ የተወሰነ ኢንቴግራል ይባላል። የፍራክታል ጆሜትሪ የጥንቱ ግሪካዊ ዜኖ እንቆቅልሽ ጥንታዊው ዜኖ እንዲህ ሚል እንቆቅልሽ ነበረው- እያንዳንዱን እርምጃ ለመውሰድ መጀመሪያ ግማሹን መንገድ መጓዝ ይጠይቃል፣ ግማሹን ለመጉዋዝ ደግሞ የዚያን ግማሽ መጓዝ ይጠይቃል ወዘተረፈ.... አንድን የተወሰነ ርቀት ለመጓዝ የትየለሌ ርምጃ ስለሚያስፈልግ በዚህ ምክንያት እንቅስቃሴ ባጠቃላይ የማይቻል ነው ይል ነበር። ነገር ግን ከላይ እንዳይነው 1+ 1/2 1/4 1/8 ...መልሱ የትየለሌ ሳይሆን አንድ ቋሚ ቁጥር ነው።ማለት ዜኖ ያሰበው የትይለሌ የሚሆኑ የተወሰኑ እርምጃወች ሲደመሩ የተወሰነ ርቀት ሳይሆን የትየለሌ ይሆናል ብሎ ነበር። በዚህ ገጽ መግቢያ ላይ ይህ አስተያየት ስህተት መሆኑን ስላየን፣ የሱ እንቆቅልሽ በዚህ መንገድ ተፈቷል። ስነ ንዋይ ለምሳሌ ሎተሪ ቆርጠው ሽልማቱ 100 ብር ከሚቀጥለው ዓመት ጀምሮ በየዓምቱ እስከ እለተ ህልፈትዎ የሚያስከፍል ይሁን። የዛሬ አንድ አመት 100 ብር መከፈልና አሁን 100 ብር በኪስዎ መያዝ አንድ አይደሉም ምክንያቱም አሁን ብሩን ቢያገኙት ስራ ላይ አውለውት ትርፍ ሊያስገኝለወት ይችላልና። የዛሬ ዓመት የሚከፈለው 100 ብር በአሁን ጊዜ ይህን አይነት ዋጋ ለእርስዎ አለው $100 (1 እንግዲህ ወለድ ነው. በተመሳሳይ የዛሬ ሁለት ዓመት የሚከፈልዎ $100 አሁን ይህን አይነት ዋጋ ለእርስዎ አለው $100 (1 )2 በ2 ከፍ ያለበት ምክንያት ወለዱን ሁለት ጊዜ ሊያገኙ ይችሉ ስለነበር ነው ስለዚህ እስከ ዘላለም 100 ብር ቢከፈልዎ ከሚቀጥለው ዓመት ጀምሮ፣ አሁን ለእርስዎ ያለው ዋጋ ይህን ይመስላል፦ ይህ እንግዲህ የጆሜትሪ ዝርዝር ሲሆን የጋራ ውድሩም 1 (1 )ነው። ከላይ ባገኘነው ፎርሙላ ስንደምረው ይሆናል። ለምሳሌ የአመቱ ወለድ 10% ቢሆን 0.10), አጠቃላይ ድምሩ $1000 ነው ማለት ነው። ማለት ዘላለምወን 100$ በየዓመቱ ቢከፈልወና አሁን 1000 ብር ኪስወ ቢኖር ሁለቱ አንድ ዋጋ ነው ያላቸው እዚህ ላይ ማወቅ ያለብን 100 ብሩን ስራ ላይ አውለወት በአመት 10% ወለድ እየወለደልወ እንደሆነ ነው)። ይህ አይነት ስሌት ለ ሞርጌጅ ክፍያ በባንኮች ዘንድ የሚጠቀሙበት ነው። የስቶክ ተጠባቂ ዋጋንም ካሁኑ ለመተንበይ ይጠቅማል። ባጠቃላይ የብድርን አመታዊ ወለድ ፐርሰንቴጅ ለማስላት ነጋዴወችና ባንኮች የሚጠቀሙበት ዘዴ ነው። የታወቁ አንዳንድ የጆሜትሪ ድርድሮች የጋንዲ ዝርዝር 1 2 4 8 1 2 4 8 1/2 1/4 1/8 1 እንደሆነ የሚያሳይ ምሳሌ፦ 1/2 1/4 1/8 1/16 1/2 1/4 1/8 1/16 1/4 1/16 1/64 1/256 ማጣቀሻወች (2002). 978-0534393397 (2005). 978-0618502981 (1997). 978-0883857007 የዚህ ክፍል ታሪክና ፍልስፍና (1994). 978-0387943138. (1991). 978-0691025117 (2000). 978-0415225267 ስነ-ነዋይ (1994). 978-0393957334 (2003). 978-0415267847 ስነ-ፍጥረት (1992). 978-0387096483 (1998). 978-0521576987 የኮምፒዩተር ሳይንስ (2000). 978-0071378703 ተጨማሪ ድረ ገጾች 2007. ካልኩለስ ኤሌክትሪካል ኢንጂኔሪንግ አልጀብራ መደብ :ሥነ

9788

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8A%96%E1%88%85%20%E1%88%8D%E1%8C%86%E1%89%BD

የኖህ ልጆች

የኖህ ልጆች በመጽሐፍ ቅዱስ ብሉይ ኪዳን ኦሪት ዘፍጥረት ምዕራፍ 10 ይዘርዘራሉ። በአዚህ መጽሐፍ ዘንድ የዓለም ሕዝቦች ሁሉ ከኖህ 3 ልጆች ከሴም ካምና ያፌትና ከሚስቶቻቸው ተወልደዋል ይባላል። ይህም በአውሮፓ ውስጥ በብዙዎቹ እስከ 19ኛ ክፍለ ዘመን ድረስ እንደ ታሪካዊ ዕውነት ይቆጠር ነበር። እስከ ዛሬም ድረስ በብዙ አይሁድ፣ እስላምና ክርስቲያን አማኞች ዘንድ ዕውነተኛ ታሪክ ሆኖ ይታመናል። የሴም ልጆች የሴማውያን አባት ይባላል። ኤላም የሴም ልጅ። የኤላም ሕዝብ አገራቸውን «ሃልታምቲ» ሲሉት ከጥንት ጀምሮ መንግሥትና ዋና ከተማ ሱሳ ነበራቸው። ኤላምኛ ግን ከሴማዊ ቋንቋዎች ጋር አይቆጠርም። አንዳንድ ሊቃውንት ኤላምኛ ከደቡብ ሕንድ ድራቪዲያን ቋንቋዎች ጋር ግንኙነት እንዳለው ይገምታሉ። አሦር (ደግሞ «አቡር» በኩፋሌ) የሴም ልጅ። የአሦር አገር ሕዝብ ራሳቸው ከቅድማያታቸውና አምላካቸው ከአሹር እንደተወለደ አመኑ። ደግሞ በጤግሮስ ወንዝ የተመሠረተው ዋና ከተማ ስም አሹር ነበረ። ሉድ የሴም ልጅ። አብዛኛው የጥንት ጸሐፍያን ይህ ስም ከትንሹ እስያ መንግሥት ከልድያ ጋር ይሄዳል ብለዋል። እነሱም በአሦር መዝገቦች «ሉዱ» ተብለው ታወቁ። ከዚያ ቀድሞ በዚያው ዙሪያ የኖሩት የሉዊያ ሰዎች ደግሞ ተጠቅሰዋል። አራም የሴም ልጅ። በአካድ ንጉሥ ናራም-ሲን ጽላቶች በ2034 ዓክልበ ገደማ በ«አራም» ላይ ዘመቻ እንደ ተገረገ ሲመዝገብ ይህ የአራም ሕዝብ ጥንታዊነት ይመሰክራል። አራማውያን በቀድሞ ዘመን «አራም-ነሃራይም» ሲባሉ በስሜን-ምዕራብ ሜስጶጦምያ ተገኙ። የአራም ልጆች በካራን እንደ ተሠፈሩ ይባላል። በመጽሐፈ ዜና መዋዕል ቀዳማዊ ውስጥ፣ የአራም 4 ልጆች እንደ ሴም ልጆች ቢመስሉም፣ በጥቂት ዕብራይስጥና ግሪክ ቅጂ ግን «እነዚህም የአራም ልጆች ናቸው» የሚሉ ተጨማሪ ቃላት ይገኛሉ። ዑፅ የአራም ልጅ። ደግሞ በመጽሐፈ ኢዮብ ይጠቀሳል። ሁል የአራም ልጅ። ጌቴር የአራም ልጅ። በአረባዊ ልማድ ዘንድ ይህ የጣሙድ አባት ነበረ። ሞሶሕ («ሞሳሕ» በ1 ዜና መዋ.) የአራም ልጅ። አርፋክስድ የሴም ልጅ። ልጆቹ በመጽሐፈ ኩፋሌ መሠረት የከላውዴዎን ዑር ሠሩ። ይህም ከተማ ምናልባት ከኤፍራጥስ ወንዝ ደቡብ ያለው የሱመር ከተማ ዑር፤ ወይም ምናልባት ዑርፋ (በዛሬው ደቡብ-ምሥራቅ ቱርክ) ይሆናል። ቃይንም በአንዳንድ ጥንታዊ ምንጭ ዘንድ የአርፋክስድ ልጅና የሳላ አባት ነው። ስሙ በእብራይስጥ ማሶሬታዊ ትርጉም ባይገኝም በግሪክ፣ በኩፋሌና በሉቃስ 3፡36 (የኢየሱስ ትውልድ መጽሐፍ) ይገኛል። ሳላ የቃይናም (ወይም የአርፋክስድ) ልጅ። ዔቦር የሳላ ልጅ። ፋሌቅ («ፋሌክ» በኩፋሌ) የኤቦር ልጅ። ምድር በፋሌቅ ቀን በሴም ካምና ያፌት ልጆች መካከል እንደ ተካፈለ ይባላል። ዮቅጣን የኤቦር ልጅ። አልሞዳድ የዮቅጣን ልጅ። ልጆቹ ምናልባት በየመን ሠፈሩ። ሣሌፍ የዮቅጣን ልጅ። ልጆቹ ምናልባት ሣሊፍ በየመን ነበሩ። ዋና ከተማቸውም ሱላፍ ነበር። ሐስረሞት የዮቅጣን ልጅ። ምናልባት የሃድራማውት መንግሥት በምስራቅ የመን ያራሕ የዮቅጣን ልጅ። ሀዶራም የዮቅጣን ልጅ። ምናልባት ከሁራሪና ጋር ግንኙነት ሊሆን ይችላል። ይህም በአሦር ንጉሥ አስናፈር ጽላቶች ዘንድ በደቡብ አረቢያ የተገኘው ከተማ ሲሆን፣ ከዚህ በላይ በሸዋ ብቻ የሚገኝ የፍራፍሬ አይነት ስም ነው። አውዛል የዮቅጣን ልጅ። ምናልባት የሳና (የመን) ጥንታዊ ስም «አዛል» ደቅላ የዮቅጣን ልጅ። ዖባል የዮቅጣን ልጅ። አቢማኤል የዮቅጣን ልጅ። ሳባ የዮቅጣን ልጅ። ሳባ የኩሽ ልጅ ይዩ። ይህ ሳባ ደግሞ ከሳባውያን ጋር እንደሚሄድ ይታስባል። ኦፊር የዮቅጣን ልጅ። ምናልባት በየመን ወይም ሕንድ። ኤውላጥ የዮቅጣን ልጅ። ኤውላጥ የኩሽ ልጅ ይዩ። ይህም ኤውላጥ ደግሞ በቀይ ባሕር አጠገብ የሆነ የአረቢያ ክፍል መሆኑ ይታሥባል። ዮባብ የዮቅጣን ልጅ። የካም ልጆች ኩሽ («ኲሽ»፣ «ኲሳ» በኩፋሌ) የካም ልጅ። የኩሽ መንግሥት ከጥንት ጀምሮ ከግብጽ ደቡብ እንደ ኖረ ይታወቃል። አንዳንድ ጸሐፊዎች ግን ከሱመር ከተማ ኪሽ ጋራ ወይም ከዚያ ምስራቅ ባሉት በዛግሮስ ተራሮች ከኖሩት ካሣውያን ነገድ ጋራ ግኙነት ያያሉ። ሳባ የኩሽ ልጅ። ይህ ሳባ (ወይም ሸባ) የኩሽ ልጅ እና 'ሳባ የራዕማ ልጅ' ሁለቱ ከሳባውያን ጋር እንደሚሄዱ ይታስባል። ከሁለቱ ሸባ በኤርትራ ሳባም በየመን እንደ ተገኘ ይታስባል። ኤውላጥ የኩሽ ልጅ። አብዛኛው ጊዜ ይህ በቀይ ባሕር አጠገብ የሆነ የአረቢያ ክፍል መሆኑ ይታሥባል። ሰብታ የኩሽ ልጅ። ምናልባት የሃድራሞት (የመን) ጥንታዊ ዋና ከተማ ሳውባጣ? አባ ጎርጎርዮስ እንደሚሉ አቢሲ ነው። ራዕማ የኩሽ ልጅ። ምናልባት በስትራቦን የተጠቀሰው ነገድ ራማኒታይ ወይም በፋርስ ባሕር ላይ ያለው ከተማ ረግማህ? ድዳን የራዕማ ልጅ። ሳባ (ሸባ) የራዕማ ልጅ። ከዚህ ላይ ሳባ የሚለውን ተመልከት። ሰበቃታ («ሰብቃታ» በ1 ዜና መዋ.) የኩሽ ልጅ። ምናልባት «ሳባይቲኩም ኦስቲዩም» ወይም በአንድ የኤርትራ ወደብ ዙሪያ የኖረ የሳባውያን ነገድ። ናምሩድ የኩሽ ልጅ። ደግሞ «በእግዚአብሔር ፊት ኃያል አዳኝ» በመባል ይታወቃል። እሱ ጥንታዊ ባቤልን፣ አካድን፣ ሰናዖርንና ምናልባትም ከተሞች በአሦር እንደ መሠረተ ይጻፋል። በእብራይስጥ ዘፍ. 10፡11 ሁለት ትርጉሞች ይቻላል፤ ስለዚህ «አሦር» ሲል የሴም ልጅ ስም ወይም በናምሩድ የገነባው ሥፍራ መሆኑ እርግጠኛ አይደለም። የዛሬው ትርጉሞች በዚህ ጥያቄ ይለያያሉ። ምጽራይም (ደግሞ «ሜስጥሮም» በኩፋሌ) የካም ልጅ። ምጽራይም ለጥንታዊ ግብጽ የሆነ ስም ሲሆን ቃል በቃል ከጥንታዊ ግብጽ ቋንቋ ታ-ውይ (ሁለቱ አገሮች) ያስተርጒማል። ዛሬ በአማርኛም ሆነ በአረብኛ «ምስር» የሚለው ስም ከዚህ የተነሣ ነው። ሉዲም የምጽራይም ልጅ። ዐናሚም የምጽራይም ልጅ። ከአሦር ንጉሥ 2ኛ ሳርጎን ዘመን የደረሰ መዝገብ በሊቢያ የተገኘ ነገድ «አናሚ»ን ይጠቅሳል። ላህቢም ነፍታሌም (ነፍተሂም በዜና) የምጽራይም ልጅ። ምናልባት ከሜምፎስ ስም በጥንታዊ ግብስ ቋንቋ («ና-ፕታህ») ጋር ግንኙነት ይሆናል። ፈትሩሲም የምጽራይም ልጅ። ምናልባት ከጥንታዊ ግብጽኛ ቃል «ፓ-ቶ-ሪስ» (ማለት ደቡባውያን) ጋር ግንኙነት አለው። ከስሉሂም («ፍልስጥኤማውያን ከነሱ የመጡባቸው») የምጽራይም ልጅ። ቀፍቶሪም (ከፍቶሪም በዜና) የምጽራይም ልጅ። «ቀፍቶር» ወይም ቀርጤስ (ክረይት) ወይም ቆጵሮስ ወይም ሁለቱ ይሆናል። ፉጥ (ደግሞ «ፉድ» በኩፋሌ) የካም ልጅ። የጥንት ሊቃውንት «ፉጥ» ጥንታዊ ሊብያውያን («ለቡ» እና «ፒቱ») እንደ ነበሩ በማለት ይስማማሉ። እነዚህ የግብጽ ጎረቤቶች በስተ ምዕራብ ነበሩ። ከነዓን የካም ልጅ። ዛሬ እስራኤል እና ሊባኖስ በሚባለው በሜዲቴራኔያን ምሥራቅ ጠረፍ ላይ ባለው አገር የተቀመጠ ብሔርና ሕዝብ ስም እንደ ነበር ይታወቃል። ሲዶን የከነዓን በኲር ልጅ። በፊንቄ ጠረፍ ላይ ያለውም የጥንታዊ ከተማ-አገር ስም ነው። ኬጢያውያን («ኬጢ» በ1 ዜና መዋ.) የከነዓን ልጅ። ኬጢያውያን በብሉይ ኪዳን በምድረ ከነዓን ከተገኙት ወገኖች አንዱ ሆነው ከመቆጠራቸው በላይ ወደ ስሜን በትንሹ እስያ ሃይለኛ የኬጢያውያን መንግሥት ነበረ። ይህም በ20ኛው መቶ ዘመን በሥነ ቅርስ ተረጋገጠ። ኢያቡሳውያን («ኢያቡሳዊው» በ1 ዜና መዋ.) የከነዓን ልጅ። በኢየሩሳሌም ዙሪያ የኖረ ወገን። የኢየሩሳሌም ስም ቀድሞ በመጽሐፈ ነገሥት ዘንድ «ኢያቡስ» ነበረ። አሞራውያን («አሞራዊው» በ1 ዜና መዋ.) የከነዓን ልጅ። በዮርዳኖስና በኤፍራጥስ ወንዞች መካከል የኖረ ሕዝብ፤ በአካዳውያንና በግብጻውያን ሰነዶች «አሙሩ» ተብለው ታወቁ። ጌርጌሳውያን («ጌርጌሳዊው» በ1 ዜና መዋ.) የከነዓን ልጅ። ኤዊያውያን («ኤዊያዊው» በ1 ዜና መዋ.) የከነዓን ልጅ። ዐሩኬዎን («ዐርካዊው» በ1 ዜና መዋ.) የከነዓን ልጅ። ምናልባት የፊንቄ ከተማ-አገር አርቃ። ሲኒ («ሲኒያዊው» በ1 ዜና መዋ.) የከነዓን ልጅ። ምናልባት ከሲን ምድረ በዳ ጋር ግንኙነት አለ። አራዴዎን የከነዓን ልጅ። የፊንቄ ከተማ-አገር አርዋድ ሰማሪዎን የከነዓን ልጅ። የፊንቄ ከተማ-አገር ዘማር አማቲ የከነዓን ልጅ። የሶርያ ከተማ ሐማት አፍሪካውያን እንግዲህ በጥንት የካም ልጆች ተባሉ። እስከ ዛሬ ኩሻውያን ወይም ኩሺቲክ ሕዝቦች ሲገኙ በምዕራብ አፍሪቃ የሚገኙት ዮሩባ ሕዝብ የትውልዳቸውን ሐረግ እስከ ካም ድረስ ያደርሱታል። ከ9ኛው መቶ ዘመን ጀምሮ አንድ አይሁድ የስዋሰው መምህር ይሁዳ እብን ቁራይሽ እንደ አስረዳ የኩሺቲክና የሴሚቲክ ቋንቋ ቤተሠቦች ዝምድናን ያሳያሉ። ዛሬ የቋንቋ ጥናት ሊቃውንት እነዚህን ልሳናት ከግብጽኛ፣ በርበርኛ፣ ቻዲክ፣ እና ኦሞቲክ ቤተሠቦች ጋራ በአንድ ታላቅ አፍሮ-እስያዊ ቋንቋዎች ቤተሰብ ውስጥ ይጨምራሉ። በተጨማሪ በደቡባዊ አፍሪካ ያሉት ቤተሠቦች (እንደ ባንቱ) ከነዚህ የተለዩ ናቸው። የያፌት ልጆች ጋሜር («ጎሜር»፣ «ሴሜር» በኩፋሌ) የያፌት ልጅ። አብዛኛው ጊዜ መታወቂያቸው ከአሦርኛ መዝገቦች የታወቁት ዘላን ሕዝብ ጊሚሩ (ኪሜራውያን) መሆኑ ይገመታል። የዌልስ አፈ ታሪክ ደግሞ ከጋሜር ዘር መሆኗን ይነግራል። አስከናዝ የጋሜር ልጅ። ምናልባት በእብራይስጥ ፊደል «ዋው» ፈንታ «ኑን» በመሳሳት ስሙ በትክክል «አሽኩዝ» እንደ ሆነ የሚል ግመት አለ። አሽኩዝ እና ኢሽኩዝ ለእስኩቴስ ሰዎች ስሞቻቸው ነበረ። ይኸውም ሕዝብ አንዳንዴ ከአውሮጳና ከእስያ እጅግ ሰፊ ምድር በጥንት ይይዙ ነበር። በአይሁዶች ልማድ ግን አስከናዝ ጀርመንን ያመለክታል። ሪፋት የጋሜር ልጅ። ቴርጋማ የጋሜር ልጅ። የአርሜኒያ እንዲሁም የጆርጅያ አፈ ታሪክ ከቴርጋማ መውለዳቸውን ይናግራል። ሌላ ሰዎች ግን ልጆቹ የቱርኪክ ሕዝቦች እንደ ሆኑ ባዮች ናቸው። ማጎግ የያፌት ልጅ። በስዊድንና በአይርላንድ እንዲሁም በሀንጋሪ አፈ ታሪክ ማጎግ የኛ ቅድማያት ነበረ የሚሉ ልማዶች ይገናሉ። ማዴ («ማዳይ» በኩፋሌ) የያፌት ልጅ። በስሜን-ምዕራብ ፋርስ የኖሩ የሜዶን ሰዎች ኩርዶችም እስካሁን ከሱ እንደተወለዱ ይላሉ። ያዋን («ኢዮአያ»፣ «ኢዮአያን» በኩፋሌ) የያፌት ልጅ። ይህ ስም የግሪክ ጥንታዊ ነገድ የኢዮንያውያን መነሻ እንደሆነ ይባላል። ኤሊሳ የያዋን ልጅ። በዮሴፉስ ዘንድ ልጆቹ «አዮሌስ» የተባለው ግሪክ ነገድ ሆነ፣ በሌሎች ትውፊቶች የፖርቱጋል ወይም የጀርመን አባት ሆነ። አሁን ከአላሺያ (ቆጵሮስ) ጋር እንደ ተዛመደ ይታስባል። ተርሴስ የያዋን ልጅ። በትንሹ እስያ ለሚገኘው ከተማ ጠርሴስ ስሙን እንደ ሰጠ ይታመናል፤ ከዚህ በላይ ስሙን በደቡብ እስፓንያ ላለው አውራጃ ለታርቴሦስ የሰጠ እሱ ነው ባዮች አሉ። ኪቲም የያዋን ልጅ። በቆጵሮስ ላለው ከተማ ለኪቲዮን ስሙን እንደ ሰጠ ይታመናል፤ ሆኖም ይህ ስም በሌሎች ሰነዶች ልዩ ልዩ ትርጉሞች ይዟል። ሮድኢ የያዋን ልጅ። አብዛኛው ጊዜ በትንሹ እስያ ዳርቻ አጠገብ ለሚገኘው ታላቅ ደሴት ለሮዶስ ስሙን እንደ ሰጠ ይታመናል። (ይልሳ) (ይህ የያፌት ልጅ ስም በእብራይስጥ ባይገኝም፣ በአማርኛና በግዕዝ መ.ቅ. መገኘቱ በግሪኩ ስላለ ነው። በዜና መዋዕል ወይም በመጽሐፈ ኩፋሌ የለም። በግሪኩም «ይልሳ» እና «ኤሊሳ» አንድ አጻጻፍ ስላላቸው፣ የያዋን ልጅ ስም በስህተት እንደገና ለያፌት ልጅ እንደ ተጻፈ ይመስላል።) ቶቤል የያፌት ልጅ። በትንሹ እስያ የተገኘው ሕዝብ ታባላውያን ከሱ እንደ ወጡ ከመባሉ በላይ በካውካሶስ ተራሮች ያሉት ኢቤራውያን እንዲሂም በእስፓንያና በፖርቱጋል ያሉት ኢቤራውያን ደግሞ የኢጣልያና የኢሊርያ ሰዎች ከሱ እንደ ተወለደ ተብሏል። በመጽሐፈ ኩፋሌ ዘንድ ርስቱ ሦስቱ የምድር ልሳናት ነበረ። ሞሳሕ («ሞስክፍ»፣ «ሞሳኮ» በኩፋሌ) የያፌት ልጅ። በፍርግያ የኖረው ሙሽካውያን ሕዝብ ስማቸውን ከሱ እንዳገኙ ይባላል። ሙሽካውያን እና ታባላውያን የኬጥያውያን መንግሥት ያፈረሱት ናቸው። ሙሽካውያን ከጆርጅያ ህዝብ አባቶች መካከል የቆጠራሉ፤ ደግሞ በሜዲቴራኔያን ባሕር የዞሩት የባሕር ሕዝቦች ከነሱና ከሌሎች ነበሩ። ቲራስ («ቴራስ» በዜና መዋዕል፤ ደግሞ «ቴሬስ» በኩፋሌ) የያፌት ልጅ። አብዛኛው ጊዜ ይህ ስም ከጥራክያውያን ጋር ይጠቀሳል። ከዚህ በላይ አንዳንድ ከባሕር ሕዝቦች ነገዶች ለምሳሌ ቱርሻ እና ቲርሴኖይ፤ የድኒስተር ወንዝ ጥንታዊ ስም ቲራስ ወንዝ፤ እና በትንሹ እስያ ስሜን-ምዕራብ የተገኘው ትሮአስ ከዚህ ስም ጋር ግንኙነት እንዳለ ይገመታል። በአንዳንድ የድሮ እና ዘመናዊ አስተያየቶች ዘንድ የያፌት ስም ከሮማውያን አምላክ ዩፒተር ጋር ግንኙነት እንዳለው የሚል ክርክር አቅርበዋል። ከዚህ በላይ ከግሪኩ አፈ ታሪካዊ ቅድማያት ከያፔቶስ ጋር ወይም ከሕንድ አፈ ታሪክ ሰው ከፕራ-ጃፓቲ ጋር ግንኙነት እንደ ነበራቸው የሚሉ ጽፈዋል። በድሮ ታሪከኞች መጻሕፍት በዮሴፍ ቤን-ማቲትያሁ በ1ኛ ክፍለ ዘመን የጻፈው ሮማዊ-አይሁድ ታሪከኛ ፍላዊዩስ ዮሴፉስ (ዮሴፍ ቤን-ማቲትያሁ) የአይሁዶች ጥንቶች በሚለው መጽሐፍ ውስጥ (1፣ 6) በዘፍጥረት 10 ላሉት ስሞች በየቀገኑ ለማስታወቅ ከሞከሩት አንድ ነው። እሱ የጻፋቸው መታወቂያዎች ለተከታተሉት ደራሲዎች መሠረት ሆነው እንዲህ ነበሩ፦ ጎመር (ጋሜር): «ግሪኮች አሁን 'ገላትያውያን' የሚሏቸው፣ የዛኔ ግን 'ጎሜራውያን' የተባሉት» አስካናክስ (አስከናዝ): «አስካናክሳውያን፣ አሁን በግሪኮች 'ሬጊናውያን' የሚባሉት» ሪጳጥ (ሪፋት): «ሪጴያውያን፣ አሁን 'ፓጵላጎናውያን' ተብለው» ጥሩግራማ (ቴርጋማ): «ጥሩግራሜያውያን፣ ግሪኮች እንደሰየማቸው 'ፍርግያውያን' የተባሉት» ማጎግ: «ማጎጋውያውያን፣ በግሪኮች 'እስኩቴሳውያን' የሚባሉት» ማዳይ (ማዴ): «ማዴያውያን፣ በግሪኮች 'ሜዶናውያን' የሚባሉት» ያዋን: «ኢዮኒያ እና ግሪኮቹ ሁሉ» ኤሊሳ: «ኤሊሴያውያን... አሁንም 'አዮልያውያን' ናቸው።» ጣርሶስ (ተርሴስ): «ጣርስያውያን፣ ኪልቅያ በጥንት እንዲህ ተባለና።» ደግሞ ከተማቸው ጠርሴስ ስለ ጣርሱስ እንደ ተሰየመ ይላል። ከጢሞስ (ኪቲም): «ደሴቲቱ ከጢማ፤ አሁንም ቆጵሮስ ትባላለች።» ደግሞ የከተማቸው ግሪክ ስም ኪቲዮስ ከከጢሙስ ነው ይላል። ጦቤል (ቶቤል): «ጦቤላውያን፣ አሁን 'ኢቤራውያን' የሚባሉት» ሞሶክ (ሞሳሕ): «ሞሶኬናውያን... አሁን ቀጰዶቅያውያን ናቸው።» ደግሞ የዋና ከተማቸው ማዛካ ስም ከሞሶክ ነው ይላል። ጢራስ (ቲራስ): «ጢራሳውያን፤ ግሪኮቹ ግን ስማቸው 'ጥራክያውያን' አደረጉት።» ኩስ (ኩሽ): «እትዮጵያውያን... ዛሬም ቢሆንም በራሳቸውም ሆነ በእስያ ባሉት ሰዎች ሁሉ 'ኩሳውያን' የተባሉ» ሳባስ (ሳባ): ሳባውያን ኤዊላስ (ኤውላጥ): «ኤዊሌያውያን፣ 'ጌቱሊ' የሚባሉ» ሳባጤስ (ሰብታ): «ሳባጤናውያን፣ አሁን ቤግሪኮች 'አስታቦራውያን' ይባላሉ።» ሳባክታስ (ሰብቃታ): ሳባክቴንውያን ራግሞስ (ራዕማ): ራግሜያውያን ዩዳዳስ (ድዳን): «ዩዳድያውያን፣ የምዕራብ ኢትዮጵያውያን ብሔር» ሳባስ (ሳባ): ሳባውያን መስራይም (ምጽራይም): ግብፅ ወይም በሱ አገር «ሜስትሬ» (ምስር) የሚባል «የመስራይምም ልጆን በቁጥር ስምንት ሆነው ከጋዛ እስከ ግብጽ ያለውን አገር ቢያዙም የአንዱን ስም ብቻ ነበራቸው እሱም ፍልስጥኤም ነው፤ ግሪኮች የዛችን አገር ከፊል 'ፓሌስቲና' ይሉታልና። ሌሎቹስ ሉዶዬም፣ ኤነሚምም፣ ሊቢያ ብቻ የኖረበትም አገሩንም ስለራሱ የጠራው ላቢም፣ ነዲምም፣ ጴጥሮሲምም፣ ከስሎዊምም፣ ከፍቶሪምም፣ ስለነሱ ከስሞቻቸው በቀር ምንምን አናውቅም፣ እነዚይ ከተሞች የተገለበጡበት ምክንያት ከዚህ በኋላ የምናስረዳው ኢትዮጵያዊው ጦርነት ነበረና።» ጱት (ፉጥ): ሊቢያ። «በሞራውያን አገር» አንድ ወንዝና ዙሪያ በግሪኮች ዘንድ ገና 'ጱት' ይባል ሲሆን አዲስ ስሙን ግን «ከመስራይም ልጆች መካከል 'ሊብዮስ' ስለተባለው» እንደ ተቀበለ ይነግራል። ከነዓን: ይሁዳ፣ «ከራሱ ስም 'ከነዓን' የሰየመው» ሲዶኒዮስ (ሲዶን): የሲዶኒዮስ ከተማ፣ «በግሪኮች ሲዶን የተባለ» አማጦስ (አማቲ): «አማጢኔ፣ እስከ ዛሬም በኗሪዎቹ 'አማጤ' የሚባል፣ መቄዶናውያን ግን ከዘሮቹ ስለአንዱ 'ኤጲፋኒያ' ብለው ሰየሙት።» አሩዴዮስ (አራዴዎን): «ደሴቲቱ አራዶስ» አሩካስ (ዐሩኬዎን): «በሊባኖስ ያለው አርኬ» «ዳሩ ግን ስለ ሰባት ሌሎቹ (የከነዓን ልጆች) ኬጤዮስ፣ ዬቡሴዮስ፣ አሞሬዮስ፣ ጌርጌሶስ፣ ኤውዴዮስ፣ ሲኔዮስ፣ ሳማሬዮስ፣ በቅዱሳን መጻሕፍት ከስሞቻቸው በቀር ምንምን የለንም፤ ዕብራውያን ከተሞቻቸውን ገለበጡና።» ኤላም: «የፋርሳውያን ቅድማያቶች የሆኑት ኤላማውያን» አሹር: አሦራውያንና በአሦር የተገነባ ከተማቸው ነነዌ አርጳክሳድ (አርፋክስድ): «አርጳክሳዳውያን፣ አሁን ከለዳውያን የሚባሉ» ሳላ ሄበር (ኤቦር): «በመጀመርያ አይሁዶችን 'ዕብራውያን' የጠሩአቸው ከእሱ ነው።» ጳሌግ (ፋሌቅ): «'ፋሌክ' በዕብራውያን ዘንድ 'መለያየት' ማለት ነውና አሕዛብ ወደየአገሩ በመበተናቸው ጊዜ ስለ ተወለደ» እንዲህ እንደ ተሰየመ ያመለክታል። ዮክታን «ኤልሞዳድ፣ ሳሌፍ፣ አሴርሞጥ፣ ዬራ፣ አዶራም፣ አይዜል፣ ዴክላ፣ ኤባል፣ አቢማኤል፣ ሳቤዮስ፣ ኦፊር፣ እዊላትና ዮባብ እነዚህ ከሕንድ ወንዝ ከኮፈን ጀምሮና ባጠገቡ ባለው በእስያ ክፍል ውስጥ ኖሩ።» አራም: «አራማውያን፣ ግሪኮች 'ሶርያዉያን' ያሏቸው» ኡዝ: (ዑፅ) «ኡዝ ትራኮኒቲስንና ደማስቆን መሠረተ፤ ይህም አገር ከፓሌስቲናና ከኰለ-ሲርያ መካከል ይገኛል።» ኡል (ሁል): አርሜኒያ ጋጤር (ጌቴር): ባክትርያውያን ሜሳ (ሞሶሕ): «ሜሳኔያውያን፣ አሁን 'ካራክስ ስፓሲኒ' ይባላል።» ላውድ (ሉድ): «ላውዳውያን፣ አሁን 'ልድያውያን' የሚባሉ» በአቡሊዴስ የቅዱስ አቡሊዴስ ዜና መዋዕል (226 ዓ.ም.) በብዙ ሮማይስጥና ግሪክ ቅጂዎች ሲገኝ በኦሪት ዘፍጥረት ምዕ. 10 ላሉት ስሞች በየሕዝቡ መታወቂያ ለመስጠት እንደገና ይሞክራል። አንዳንዴ ከዮሴፉስ ውጤት ጋር ተመሳሳይ ቢሆን ልዩነቶቹ ግን ሰፊ ናቸው፣ እነሱም፦ ጋሜር ቀጰዶቅያውያን አስከናዝ ሳርማትያውያን ሪፋት ሳውሮማትያውያን ቴርጋማ አርሜንያውያን ማጎግ ገላትያውያን፣ ኬልቶች ያዋን ኤሊሳ ሲኩሊ (የፋሲካ ዜና መዋዕል: ትሮያውያንና ፍርጋውያን) ተርሴስ ኢበራውያን፣ ቲሬንያውያን ኪቲም መቄዶናይውያን፣ ሮማውያን፣ ላቲናውያን ቶቤል «ሔታሊ» ሞሳሕ እልዋርያውያን ምጽራይም ሉዲም ልድያውያን ዐናሚም ጵንፍልያውያን ፈትሩሲም ሉቅያውያን (1 ቅጂ፦ ቀርጤሳውያን) ቀፍቶሪም ኪልቅያውያን ፉጥ ትሮግሎዲታውያን ከነዓን አፍሪ እና ፊንቄያውያን ዐሩኬዎን ትሮፖሊታንያውያን ሉድ ሓሊዞናውያን አርፋክስድ ቃይንም «ከሳርማትያውያን ወደ ምሥራቅ የሚኖሩ» (1 ቅጂ) ዮቅጣን አልሞዳድ ሕንዳውያን ሣሌፍ ባክትርያውያን ሐስረሞት፣ ሳባ አረባውያን ሀዶራም ካርማንያውያን አውዛል አርያናውያን (1 ቅጂ፦ ጳርቴያውያን አቢማኤል ሂርካናውያን ዖባል እስኩቴሳውያን ኦፊር አርሜናውያን ደቅላ ጌድሮስያውያን አራም «ኤትያውያን» ሁል ልድያውያን (1 ቅጂ፦ ኮልቅያውያን) ጌቴር «ጋስጴንያውያን» ሞሶሕ ሞሢኖይክያውያን (1 ቅጂ፦ ሞሶቄንያውያን) የ346 ዓ.ም. ዜና መዋዕል፣ በክርስቲያን ጸሐፊ ኤጲፋንዮስ ዘሳላሚስ የተጻፈው መጽሐፍ ፓናርዮን (367 ዓ.ም. ገደማ)፣ የፋሲካ ዜና መዋዕል (619 ዓ.ም.)፣ የጅዮርጅያ ታሪከኛ ሙሴ ካጋንካትቫትሲ (7ኛው ክፍለ ዘመን) የጻፈው የአልባንያ ታሪክ እና ዮሐንስ ስኩሊትዜስ የጻፈው የታሪኮች መደምደምያ (1049 ዓ.ም.) ሁሉ የአቡሊዴስን መታወቂያዎች የከተላሉ። ጦቤል: ጤሳልያውያን አርሞት አረባውያን በሄሮኒሙስ በ382 ዓ.ም. ገዳማ የጻፉት ቅዱስ ሄሮኒሙስ (ጀሮም) በጻፉት ጽሕፈት ዕብራይስጥ ጥያቄዎች በዘፍጥረት የዮሴፉስን መታወቂያዎች በአዲስ ዝርዝር አወጣ። የሄሮኒሙስ ዝርዝር በተግባር እንደ ዮሴፉስ ዝርዝር ይመስላል፤ እነዚህ ልዩነቶች ግን አሉ፦ የያፌት ልጅ ጡባል (ቶቤል) «ኢቤራውያን፤ እነሱም ደግሞ ቄልጢበራውያን ከነሱ የተገኙላቸው እስፓንያውያን ናቸው፤ አንዳንድ ሰዎች ግን ኢጣልያውያን መሆናቸውን ይገምታል።» የአራም ልጅ ጌጤር (ጌቴር) «አካርናንያውያን ወይም ካርያውያን» የአራም ልጅ ማሽ (ሞሶሕ) ማዮንያውያን በኢሲዶሬ ዘሰቪሌ ጳጳሱና መምኅሩ ኢሲዶሬ ዘሰቪሌ 600 ዓ.ም. ገደማ በጻፉት ኤቲሚሎጊያይ የሄሮኒሙስን መታወቂያዎች ሁሉ ይደግማል፣ ከነዚህ ጥቃቅን ልዩነቶች በቀር፦: የኤቦር ልጅ ዮቅጣን ሕንዳውያን የዮቅጣን ልጅ ሳሌፍ ባክትርያውያን የያፌት ልጅ ማጎግ «እስኩቴሳውያንና ጎታውያን» የጋሜር ልጅ አስከናዝ «ሳርማትያውያን፣ ግሪኮቹ 'ሬጊንያውያን' የሚሏቸው» የኢሲዶሬ መታወቅያዎች ለያፌት ልጆች እንደገና በሂስቶሪያ ብሪቶኑም ይገኛሉ። የኢሲዶሬ መታወቂያዎች ደግሞ ለብዙ ኋለኞች መካከለኛ ዘመን መምህራን መሠረት ሆኑ። ዘመናዊ ጥያቄዎች በዘፍጥረት 10 የሚገኘው ትውልድ መጽሐፍ፣ የልጆቹ ስሞች 70 ወይም 72 አገሮችና ቋንቋዎች ሆኑ። ይህ እምነት ለረጅም ዘመን ሳይጠየቅ ተቀበለ። ነገር ግን በቅርቡ ክፍለ ዘመናት የቋንቋ ጥናት ሲመሠረት አዳዲስ ጥያቄዎች በአውሮፓ ተፈጠሩ። ጥያቄዎች የተነሡባቸው ዋን ምክንያቶች፦ ኤላም የሴም ልጅ ቢሆንም ኤላምኛ የሴማዊ ቋንቋዎች ቤተሠብ ዘመድ አይደለም። ሉድ የሴም ልጅ ቢሆንም ሉድኛ ሴማዊ ቋንቋ ሳይሆን የሕንዳዊ-አውሮፓዊ ቋንቋዎች ቤተሠብ አባል ነው። ከነዓን የካም ልጅ ቢሆንም ከነዓንኛ ሴማዊ ቋንቋ ይባላል። በቅዱሳን መጻሕፍት ያልተጠቀሱ የኖህ ልጆች ከመጽሐፍ ቅዱስ ውጭ ኖኅ ከሴም ካምና ያፌት ጭምር ሌላ ልጅ እንደ ተወለደለት የሚናገሩ ልዩ ልዩ ታሪኮች ይገኛሉ። በነዚህ ምንጮች ዘንድ ተጨማሪው ልጅ የሚወለደው ወይም ከማየ አይህ በፊት፣ ወይም በኋላ (ወይም በውሃው ጊዜ እራሱ) በመሆን ይለያል። በቁራን ሱራ «ሁድ» ዘንድ (11፡42-43) በመርከቡ እንዳይሣፈር እምቢ ያለ ሌላ ወንድ ልጅ ለ ኖኅ ነበረው። በመርከቡ በመሣፈር ፈንታ እሱ በተራራ ወጣና ሰመጠ። አንዳንድ የእስልምና ጸሐፊ ስሙ ወይም ያም ወይም ከነዓን እንደ ነበር ጽፏል። በአይርላንድ አፈ ታሪክ ዘንድ፣ በመርከቡ ለመሣፈር ያልተፈቀደ ቢጥ የተባለ ሌላ ወንድ ልጅ ለኖኅ ነበረው። በዚህ ታሪክ መሠረት ቢጥ ከዚያ በኋላ ወደ አይርላንድ ከነቤተሠቡ (በጠቅላላ 54 ሰዎች) ቢፈልሱም፣ ሁላቸው በማየ አይኅ ግን ሰጠሙ። በ9ኛው መቶ ዘመን ዓ.ም. በተጻፈ የአንግሎ-ሳክሰን ዜና መዋዕል ዘንድ፣ ሼይፍ የዌሰክሽ ሥርወ መንግሥት ቅድማያት ሲባል በመርከቡ ላይ የተወለደ የኖህ አራተኛ ወንድ ልጅ መሆኑ ይነገራል። በ1112 ዓ.ም. ገደማ ዊልያም ኦፍ ማልምዝቡሪ የእንግሊዝ ነገሥታት ትውልድ ጽፎ ግን ይህ ሼይፍ በመርከቡ ላይ ከተወለደው ከኖህ አራተኛው ወንድ ልጅ ከስትሬፊዩስ ዘር እንደ ነበር ብሏል። ኪታብ አል-ማጋል የተባለው ጥንታዊ አረብኛ መጽሐፍ (ከ«ቄሌምንጦስ መጻሕፍት» መሃል) እንደሚለው የኖህ አራተኛ ወንድ ልጅ ቡኒተር ከማየ አይኅ ቀጥሎ ተወልዶ ሥነ ፈለክም ፈጥሮ የናምሩድ አስተማሪ ሆነ። ለዚህ ተመሳሳይ ታሪኮች ለኖህ አራተኛ ልጅ የተለያዩ አጠራሮች ሲሰጡት ይታያል። ከነዚህም ጥንታዊው የግዕዝ ሰነድ መጽሐፈ አዳምና ሕይዋን (ስሙ ባርዊን ሆኖ)፤ ጥንታዊው የጽርዕ ሰነድ የመዝገቦች ዋሻ (ዮንቶን)፤ ፕሲውዶ- ('ሐሰተኛ') ሜቶድዮስ በተባለው ሰነድ (ዮኒቱስ)፣ በጽርዕ በ1213 ዓ.ም. የተጻፈው መጽሐፈ ንቡ (ዮናቶን)፤ በዕብራይስጥ በ12ኛው-14ኛው መቶ ዘመን አካባቢ የተጻፈው የይረሕምኤል ዜና መዋዕል (ዮኒጠስ)፣ እና በበርካታ አርሜንኛ ራዕዮች ውስጥ ማኒቶን ይባላል። ከዚህም በላይ ስለ ኖህ 4ኛ ወንድ ልጅ ተመሳሳይ ታሪኮች በጸሐፊዎቹ ጴጥሮስ ኮሜስቶር በ1152 ዓ.ም. ገደማ (ዮኒጡስ)፣ ጎድፍሬይ ዘቪቴርቦ 1177 ዓ.ም. (ኢሆኒቱስ)፤ ሚካኤል ሶርያዊው 1188 ዓ.ም. (ማኒቶን)፤ አቡ ሳሊኅ አርመናዊው 1200 ዓ.ም. ገደማ (አቡ ናይጡር)፤ ያዕቆብ ቫን ማይርላንት 1232 ገደማ (ዮኒቱስ)፤ አብርሃም ዛኩቶ 1496 ዓ.ም. (ዮኒኮ) እና ይሒኤል ቤን ሰሎሞን ሃይልፕሪን 1689 ዓ.ም. ገደማ (ዩኒኩ)። ማርቲን ዘኦፓቫ (1240 ዓ.ም. ገደማ)፣ የሚራቢሊያ ዑርቢስ ሮማይ ኋለኛ ቅጂዎች፣ እና የጆቫኒ ዲ ማሪንዮላ ክሮኒኮን ቦሄሞሩም (1347 ዓ.ም.) ሁላቸው ሲስማሙ፣ ወደ ጣልያን አገር ፈልሶ ሥነ ፈለክን ፈጥሮ ናምሩድንም ያስተማረው የኖህ አራተኛ ወንድ ልጅ ያኑስ ነበረ (የሮማ አረመኔው አምላክ 'ያኑስ' ሆነ ለማለት ነው)። በመነኩሴው አኒዮ ዳ ቪቴርቦ ዘንድ (1490 ዓ.ም.)፣ በግሪኮች ዘመን (~300 ዓክልበ) በባቢሎን የጻፈው ታሪከኛ ቤሮሶስ ለኖኅ ከማየ አይኅ በኋላ 30 ልጆች እንደ ተወለዱለት ጽፎ ነበር። ከነዚህም መካከል ቱዊስኮን፣ ጵሮሜጤዎስ፣ ያፔቶስ፣ ማክሮስ፣ «16 ቲታኖች»፣ ክራኖስ፣ ግራናዎስ፣ ውቅያኖስ እና ቲፌዮስ የተባሉ ወንድ ልጆች በስም ይጠቀሳሉ። ደግሞ የኖኅ ሴት ልጆች አራክሳ «ታላቂቱ»፣ ሬጊና፣ ፓንዶራ፣ ክራና እና ጤቲስ ይባላሉ። ነገር ግን አኒዮ ያገኘው ሰነድ የቤሮሶስ ሳይሆን ሐሰተኛ መሆኑ ዛሬ አይጠረጠርም። ነጥቦች የውጭ ድረገጾች

49635

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%89%E1%89%83%E1%88%B5%20%E1%8B%88%E1%8A%95%E1%8C%8C%E1%88%8D

የሉቃስ ወንጌል

የጌታችን የኢየሱስ ክርስቶስ ወንጌል ቅዱስ ሉቃስ እንደ ጻፈው። ቅዱስ ሉቃስ ሙያው ጥንቃቄ የሚፈልግ ስለነበረ ወንጌልንም ሲፅፍ ትልቅ ጥንቃቄ እያደረገ ለምሳሌ ከቃሉ ምንጭ ከሆነች ከእመቤታችን ቅድስ ድንግል ማርያም ዘንድ ድረስ እየሄደ በማነጋገር እንደፃፈ ይነገርለታል። በተጨማሪም የሐዋርያት ሥራን የፃፈ ይሄው ቅዱስ ነው። ከቅዱስ ጳውሎስ ጋርም ብዙ ቦታዎች ላይ ተገኝቷል። እንዲሁም ጌታ ከሙታን ተለይቶ ምትን ድል አድርጎ በተነሣበት ቀን በፍኖተ ኢማሑስ (በኢማሑስ መንገድ) ጌታችን ከተገለጠላቸው ከሁለቱ ደቀመዛሙርት አንዱ ቅዱስ ሉቃስ እንደሆነ የቤተክርስቲያን ሊቃውንት ያስተምራሉ። ወንጌላዊው ሉቃስ በላህም ይመሰላል ምክኒያቱም መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በከብቶች በረት መወለዱን በእለተ ልደቱም የከብት እረኞች ከመላእክት ጋር መዘመራቸውን ከሌሎች ወንጌላውያን ሠፋ አድርጐ ስለሚተርክ ነው። (ሉቃ፡፪.፰-፲፰) ከዚህ ሌላ ላህም በብሉይ ኪዳን የመሥዋዕት እንሰሳ ሲሆን ሉቃስም የክርስቶስን መስዋትነት በፍሪዳ ምሳሌ ጽፎአል። (ሉቃ፡፲፭.፳፪-፳፬) ላም የቀንድ ከብት ነው በዚሁም መሠረት ወንጌላዊው ሉቃስ ክርስቶስ ቀርነ መድኃኒት እንደሆነ ነብዩ ዘካርያስ የተናገረውን ትንቢት በመግለጽ ስለፃፈ የላህም ምልክት እንደተሰጠው መተርጉማን ሊቃውንት ይናገራሉ። የሉቃስ ወንጌል ምዕራፍ 1-4፤የከበርኽ፡ቴዎፍሎስ፡ሆይ፥ከመዠመሪያው፡በዐይን፡ያዩትና፡የቃሉ፡አገልጋዮች፡የኾኑት፡ እንዳስተላለፉልን፥በኛ፡ዘንድ፡ስለተፈጸመው፡ነገር፡ብዙዎች፡ታሪክን፡በየተራው፡ ለማዘጋጀት፡ስለ፡ሞከሩ፥እኔ፡ደግሞ፡ስለተማርኸው፡ቃል፡ርግጡን፡እንድታውቅ፡ በጥንቃቄ፡ዅሉን፡ከመዠመሪያው፡ተከትዬ፡በየተራው፡ልጽፍልኽ፡መልካም፡ኾኖ፡ታየኝ። 5፤በይሁዳ፡ንጉሥ፡በሄሮድስ፡ዘመን፡ከአብያ፡ክፍል፡የኾነ፡ዘካርያስ፡የሚባል፡አንድ፡ካህን፡ነበረ፤ሚስቱም፡ ከአሮን፡ልጆች፡ነበረች፥ስሟም፡ኤልሳቤጥ፡ነበረ። 6፤ኹለቱም፡በጌታ፡ትእዛዝና፡ሕግጋት፡ዅሉ፡ያለነቀፋ፡እየኼዱ፥በእግዚአብሔር፡ፊት፡ ጻድቃን፡ነበሩ። 7፤ኤልሳቤጥም፡መካን፡ነበረችና፡ልጅ፡አልነበራቸውም፤ኹለቱም፡በዕድሜያቸው፡ አርጅተው፡ነበር።8፤ርሱም፡በክፍሉ፡ተራ፡በእግዚአብሔር፡ፊት፡ሲያገለግል፥ 9፤እንደ፡ካህናት፡ሥርዐት፡ወደጌታ፡ቤተ፡መቅደስ፡ገብቶ፡ለማጠን፡ዕጣ፡ደረሰበት። 10፤በዕጣንም፡ጊዜ፡ሕዝቡ፡ዅሉ፡በውጭ፡ቆመው፡ይጸልዩ፡ነበር። 11፤የጌታም፡መልአክ፡በዕጣኑ፡መሠዊያ፡ቀኝ፡ቆሞ፡ታየው። 12፤ዘካርያስም፡ባየው፡ጊዜ፡ደነገጠ፥ፍርሀትም፡ወደቀበት። 13፤መልአኩም፡እንዲህ፡አለው፦ዘካርያስ፡ሆይ፥ጸሎትኽ፡ተሰምቶልኻልና፥አትፍራ፤ ሚስትኽ፡ኤልሳቤጥም፡ ወንድ፡ልጅ፡ትወልድልኻለች፥ስሙንም፡ዮሐንስ፡ትለዋለኽ። 14፤ደስታና፡ተድላም፡ይኾንልኻል፥በመወለዱም፡ብዙዎች፡ደስ፡ይላቸዋል። 15፤በጌታ፡ፊት፡ታላቅ፡ይኾናልና፥የወይን፡ጠጅና፡የሚያሰክር፡መጠጥ፡አይጠጣም፤ ገናም፡በእናቱ፡ማሕፀን፡ ሳለ፡መንፈስ፡ቅዱስ፡ይሞላበታል፤ 16፤ከእስራኤልም፡ልጆች፡ብዙዎችን፡ወደ፡ጌታ፡ወደ፡አምላካቸው፡ይመልሳል። 17፤ርሱም፡የተዘጋጁትን፡ሕዝብ፡ለጌታ፡እንዲያሰናዳ፥የአባቶችን፡ልብ፡ወደ፡ልጆች፡የማይታዘዙትንም፡ ወደጻድቃን፡ጥበብ፡ይመልስ፡ዘንድ፡በኤልያስ፡መንፈስና፡ኀይል፡በፊቱ፡ይኼዳል። 18፤ዘካርያስም፡መልአኩን፦እኔ፡ሽማግሌ፡ነኝ፥ሚስቴም፡በዕድሜዋ፡አርጅታለችና፥ይህን፡በምን፡ ዐውቃለኹ፧አለው። 19፤መልአኩም፡መልሶ፦እኔ፡በእግዚአብሔር፡ፊት፡የምቆመው፡ገብርኤል፡ ነኝ፥እንድናገርኽም፡ይህችንም፡ የምሥራች፡እንድሰብክልኽ፡ተልኬ፡ነበር፤ 20፤እንሆም፥በጊዜው፡የሚፈጸመውን፡ቃሌን፡ስላላመንኽ፥ይህ፡ነገር፡እስከሚኾን፡ቀን፡ድረስ፡ዲዳ፡ ትኾናለኽ፡መናገርም፡አትችልም፡አለው። 21፤ሕዝቡም፡ዘካርያስን፡ይጠብቁት፡ነበር፤በቤተ፡መቅደስም፡ውስጥ፡ስለ፡ዘገየ፡ይደነቁ፡ነበር። 22፤በወጣም፡ጊዜ፡ሊነግራቸው፡አልቻለም፥በቤተ፡መቅደስም፡ራእይ፡እንዳየ፡አስተዋሉ፤ርሱም፡ ይጠቅሳቸው፡ነበር፤ድዳም፡ኾኖ፡ኖረ። 23፤የማገልገሉም፡ወራት፡ሲፈጸም፡ወደ፡ቤቱ፡ኼደ። 24-25፤ከዚህም፡ወራት፡በዃላ፡ሚስቱ፡ኤልሳቤጥ፡ፀነሰችና፦ነቀፌታዬን፡ከሰው፡መካከል፡ያስወግድልኝ፡ ዘንድ፡ጌታ፡በተመለከተበት፡ወራት፡እንዲህ፡አድርጎልኛል፡ስትል፡ራሷን፡ዐምስት፡ወር፡ሰወረች። 26፤በስድስተኛውም፡ወር፡መልአኩ፡ገብርኤል፡ናዝሬት፡ወደምትባል፡ወደ፡ገሊላ፡ከተማ፥ 27፤ከዳዊት፡ወገን፡ለኾነው፡ዮሴፍ፡ለሚባል፡ሰው፡ወደ፡ታጨች፡ወደ፡አንዲት፡ድንግል፡ከእግዚአብሔር፡ ዘንድ፡ተላከ፥የድንግሊቱም፡ስም፡ማርያም፡ነበረ። 28፤መልአኩም፡ወደ፡ርሷ፡ገብቶ፦ደስ፡ይበልሽ፥ጸጋ፡የሞላብሽ፡ሆይ፥ጌታ፡ከአንቺ፡ጋራ፡ነው፤አንቺ፡ ከሴቶች፡መካከል፡የተባረክሽ፡ነሽ፡አላት። 29፤ርሷም፡ባየችው፡ጊዜ፡ከንግግሩ፡በጣም፡ደነገጠችና፦ይህ፡እንዴት፡ያለ፡ሰላምታ፡ነው፧ብላ፡ዐሰበች። 30፤መልአኩም፡እንዲህ፡አላት፦ማርያም፡ሆይ፥በእግዚአብሔር፡ፊት፡ጸጋ፡አግኝተሻልና፥አትፍሪ። 31፤እንሆም፥ትፀንሻለሽ፡ወንድ፡ልጅም፡ትወልጃለሽ፥ስሙንም፡ኢየሱስ፡ትዪዋለሽ። 32፤ርሱ፡ታላቅ፡ይኾናል፡የልዑል፡ልጅም፡ይባላል፥ጌታ፡አምላክም፡የአባቱን፡የዳዊትን፡ዙፋን፡ይሰጠዋል፤ 33፤በያዕቆብ፡ቤትም፡ላይ፡ለዘለዓለም፡ይነግሣል፥ለመንግሥቱም፡መጨረሻ፡የለውም። 34፤ማርያምም፡መልአኩን፦ወንድ፡ስለማላውቅ፡ይህ፡እንዴት፡ይኾናል፧አለችው። 35፤መልአኩም፡መልሶ፡እንዲህ፡አላት፦መንፈስ፡ቅዱስ፡ባንቺ፡ላይ፡ይመጣል፥የልዑልም፡ኀይል፡ ይጸልልሻል፡ስለዚህ፡ደግሞ፡ከአንቺ፡የሚወለደው፡ቅዱስ፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ይባላል። 36፤እንሆም፡ዘመድሽ፡ኤልሳቤጥ፥ርሷ፡ደግሞ፡በእርጅናዋ፡ወንድ፡ልጅ፡ፀንሳለች፥ለርሷም፡መካን፡ትባል፡ ለነበረችው፡ይህ፡ስድስተኛ፡ወር፡ነው፤ 37፤ለእግዚአብሔር፡የሚሳነው፡ነገር፡የለምና። 38፤ማርያምም፦እንሆኝ፡የጌታ፡ባሪያ፡እንደ፡ቃልኽ፡ይኹንልኝ፡አለች።መልአኩም፡ከርሷ፡ኼደ። 39፤ማርያምም፡በዚያ፡ወራት፡ተነሥታ፡ወደ፡ተራራማው፡አገር፡ወደይሁዳ፡ከተማ፡ፈጥና፡ወጣች፥ 40፤ወደዘካርያስም፡ቤት፡ገብታ፡ኤልሳቤጥን፡ተሳለመቻት። 41፤ኤልሳቤጥም፡የማርያምን፡ሰላምታ፡በሰማች፡ጊዜ፡ፅንሱ፡በማሕፀኗ፡ውስጥ፡ዘለለ፤በኤልሳቤጥም፡መንፈስ፡ ቅዱስ፡ሞላባት፥ 42፤በታላቅ፡ድምፅም፡ጮኻ፡እንዲህ፡አለች፦አንቺ፡ከሴቶች፡መካከል፡የተባረክሽ፡ነሽ፥የማሕፀንሽም፡ፍሬ፡ የተባረከ፡ነው። 43፤የጌታዬ፡እናት፡ወደ፡እኔ፡ትመጣ፡ዘንድ፡እንዴት፡ይኾንልኛል፧ 44፤እንሆ፥የሰላምታሽ፡ድምፅ፡በዦሮዬ፡በመጣ፡ጊዜ፡ፅንሱ፡በማሕፀኔ፡በደስታ፡ዘሏልና። 45፤ከጌታ፡የተነገረላት፡ቃል፡ይፈጸማልና፥ያመነች፡ብፅዕት፡ናት። 46፤ማርያምም፡እንዲህ፡አለች 47፤ነፍሴ፡ጌታን፡ታከብረዋለች፥መንፈሴም፡በአምላኬ፡በመድኀኒቴ፡ሐሴት፡ታደርጋለች፤ 48፤የባሪያዪቱን፡ውርደት፡ተመልክቷልና።እንሆም፥ከዛሬ፡ዠምሮ፡ትውልድ፡ዅሉ፦ብፅዕት፡ይሉኛል፤ 49፤ብርቱ፡የኾነ፡ርሱ፡በእኔ፡ታላቅ፡ሥራ፡አድርጓልና፤ስሙም፡ቅዱስ፡ነው። 50፤ምሕረቱም፡ለሚፈሩት፡እስከ፡ትውልድና፡ትውልድ፡ይኖራል። 51፤በክንዱ፡ኀይል፡አድርጓል፤ትዕቢተኛዎችን፡በልባቸው፡ዐሳብ፡በትኗል፤ 52፤ገዢዎችን፡ከዙፋናቸው፡አዋርዷል፤ትሑታንንም፡ከፍ፡አድርጓል፤ 53፤የተራቡትን፡በበጎ፡ነገር፡አጥግቧል፤ባለጠጋዎችንም፡ባዷቸውን፡ሰዷቸዋል። 54-55፤ለአባቶቻችን፡እንደ፡ተናገረ፥ለአብርሃምና፡ለዘሩ፡ለዘለዓለም፡ምሕረቱ፡ትዝ፡እያለው፡እስራኤልን፡ብላቴናውን፡ረድቷል። 56፤ማርያምም፡ሦስት፡ወር፡የሚያኽል፡በርሷ፡ዘንድ፡ተቀመጠች፡ወደ፡ቤቷም፡ተመለሰች። 57፤የኤልሳቤጥም፡የመውለጃዋ፡ጊዜ፡ደረሰ፥ወንድ፡ልጅም፡ወለደች። 58፤ጎረቤቶቿም፡ዘመዶቿም፡ጌታ፡ምሕረቱን፡እንዳገነነላት፡ሰምተው፡ከርሷ፡ጋራ፡ደስ፡አላቸው። 59፤በስምንተኛውም፡ቀን፡ሕፃኑን፡ሊገርዙት፡መጡ፥በአባቱም፡ስም፡ዘካርያስ፡ሊሉት፡ወደዱ። 60፤እናቱ፡ግን፡መልሳ፦አይኾንም፥ዮሐንስ፡ይባል፡እንጂ፡አለች። 61፤እነርሱም፦ከወገንሽ፡ማንም፡በዚህ፡ስም፡የተጠራ፡የለም፡አሏት። 62፤አባቱንም፡ማን፡ሊባል፡እንዲወድ፡ጠቀሱት። 63፤ብራናም፡ለምኖ፦ስሙ፡ዮሐንስ፡ነው፡ብሎ፡ጻፈ።ዅሉም፡አደነቁ። 64፤ያን፡ጊዜም፡አፉ፡ተከፈተ፥ምላሱም፡ተፈታ፥እግዚአብሔርንም፡እየባረከ፡ተናገረ። 65፤ለጎረቤቶቻቸውም፡ዅሉ፡ፍርሀት፡ኾነ፤ይህም፡ዅሉ፡ነገር፡በይሁዳ፡በተራራማው፡አገር፡ዅሉ፡ተወራ፤ 66፤የሰሙትም፡ዅሉ፦እንኪያ፡ይህ፡ሕፃን፡ምን፡ይኾን፧እያሉ፡በልባቸው፡አኖሩት፤የጌታ፡እጅ፡ከርሱ፡ ጋራ፡ነበረችና። 67፤አባቱ፡ዘካርያስም፡መንፈስ፡ቅዱስ፡ሞላበትና፡ትንቢት፡ተናገረ፡እንዲህም፡አለ። 68፤የእስራኤል፡ጌታ፡አምላክ፡ይባረክ፥ጐብኝቶ፡ለሕዝቡ፡ቤዛ፡አድርጓልና፤ 69-70፤ከጥንት፡ዠምሮ፡በነበሩት፡በቅዱሳን፡ነቢያት፡አፍ፡እንደ፡ተናገረ፥በብላቴናው፡በዳዊት፡ቤት፡የመዳን፡ቀንድን፡አስነሥቶልናል፤ 71፤ማዳኑም፡ከወደረኛዎቻችንና፡ከሚጠሉን፡ዅሉ፡እጅ፡ነው፤ 72-73፤እንደዚህ፡ለአባቶቻችን፡ምሕረት፡አደረገ፤ለአባታችን፡ለአብርሃምም፡የማለውን፡መሐላውን፡ቅዱሱን፡ኪዳን፡ዐሰበ፤ 74-75፤በርሱም፡ከጠላቶቻችን፡እጅ፡ድነን፡በዘመናችን፡ዅሉ፡ያለፍርሀት፡በቅድስናና፡በጽድቅ፡በፊቱ፡እንድናገለግለው፡ሰጠን። 76፤ደግሞም፡አንተ፡ሕፃን፡ሆይ፥የልዑል፡ነቢይ፡ትባላለኽ፥መንገዱን፡ልትጠርግ፡በጌታ፡ፊት፡ትኼዳለኽና፤ 77፤እንደዚህም፡የኀጢአታቸው፡ስርየት፡የኾነውን፡የመዳን፡ዕውቀት፡ለሕዝቡ፡ትሰጣለኽ፤ 78፤ይህም፡ከላይ፡የመጣ፡ብርሃን፡በጐበኘበት፡በአምላካችን፡ምሕረትና፡ርኅራኄ፡ምክንያት፡ነው፤79፤ብርሃኑም፡በጨለማና፡በሞት፡ጥላ፡ተቀምጠው፡ላሉት፡ያበራል፡እግሮቻችንንም፡በሰላም፡መንገድ ያቀናል። 80፤ሕፃኑም፡አደገ፡በመንፈስም፡ጠነከረ፥ለእስራኤልም፡እስከታየበት፡ቀን፡ድረስ፡በምድረ፡በዳ፡ኖረ። ምዕራፍ አውግስጦስ፡ቄሳር፡ትእዛዝ፡ወጣች። 2፤ቄሬኔዎስ፡በሶርያ፡አገር፡ገዢ፡በነበረ፡ጊዜ፡ይህ፡የመዠመሪያ፡ጽሕፈት፡ኾነ። 3፤ዅሉም፡እያንዳንዱ፡ይጻፍ፡ዘንድ፡ወደ፡ከተማው፡ኼደ። 4-5፤ዮሴፍም፡ደግሞ፡ከዳዊት፡ቤትና፡ወገን፡ስለ፡ነበረ፡ከገሊላ፡ከናዝሬት፡ከተማ፡ተነሥቶ፡ቤተ ልሔም፡ ወደምትባል፡ወደዳዊት፡ከተማ፡ወደ፡ይሁዳ፥ፀንሳ፡ከነበረች፡ከዕጮኛው፡ከማርያም፡ጋራ፡ይጻፍ፡ዘንድ፡ወጣ። 6፤በዚያም፡ሳሉ፡የመውለጃዋ፡ወራት፡ደረሰ፥ 7፤የበኵር፡ልጇንም፡ወለደች፥በመጠቅለያም፡ጠቀለለችው፤በእንግዳዎችም፡ማደሪያ፡ስፍራ፡ስላልነበራቸው፡ በግርግም፡አስተኛችው። 8፤በዚያም፡ምድር፡መንጋቸውን፡በሌሊት፡ሲጠብቁ፡በሜዳ፡ያደሩ፡እረኛዎች፡ነበሩ። 9፤እንሆም፥የጌታ፡መልአክ፡ወደ፡እነርሱ፡ቀረበ፡የጌታ፡ክብርም፡በዙሪያቸው፡አበራ፥ታላቅ፡ፍርሀትም፡ ፈሩ። 10፤መልአኩም፡እንዲህ፡አላቸው፦እንሆ፥ለሕዝቡ፡ዅሉ፡የሚኾን፡ታላቅ፡ደስታ፡የምሥራች፡ እነግራችዃለኹና፡አትፍሩ፤ 11፤ዛሬ፡በዳዊት፡ከተማ፡መድኀኒት፡ርሱም፡ክርስቶስ፡ጌታ፡የኾነ፡ተወልዶላችዃልና። 12፤ይህም፡ምልክት፡ይኾንላችዃል፤ሕፃን፡ተጠቅሎ፟፡በግርግምም፡ተኝቶ፡ታገኛላችኹ። 13፤ድንገትም፡ብዙ፡የሰማይ፡ሰራዊት፡ከመልአኩ፡ጋራ፡ነበሩ።እግዚአብሔርንም፡እያመሰገኑ። 14፤ክብር፡ለእግዚአብሔር፡በአርያም፡ይኹን፡ሰላምም፡በምድር፡ለሰውም፡በጎ፡ፈቃድ፡አሉ። 15፤መላእክትም፡ከነርሱ፡ተለይተው፡ወደ፡ሰማይ፡በወጡ፡ጊዜ፥እረኛዎቹ፡ርስ፡በርሳቸው።እንግዲህ፡እስከ፡ ቤተ፡ልሔም፡ድረስ፡እንኺድ፡እግዚአብሔርም፡የገለጠልንን፡ይህን፡የኾነውን፡ነገር፡እንይ፡ተባባሉ። 16፤ፈጥነውም፡መጡ፡ማርያምንና፡ዮሴፍን፡ሕፃኑንም፡በግርግም፡ተኝቶ፡አገኙ። 17፤አይተውም፡ስለዚህ፡ሕፃን፡የተነገረላቸውን፡ነገር፡ገለጡ። 18፤የሰሙትን፡ዅሉ፡እረኛዎቹ፡በነገሯቸው፡ነገር፡አደነቁ፤ 19፤ማርያም፡ግን፡ይህን፡ነገር፡ዅሉ፡በልቧ፡እያሰበች፡ትጠብቀው፡ነበር። 20፤እረኛዎችም፡እንደ፡ተባለላቸው፡ስለ፡ሰሙትና፡ስላዩት፡ዅሉ፡እግዚአብሔርን፡እያመሰገኑና፡እያከበሩ፡ ተመለሱ። 21፤ሊገርዙት፡ስምንት፡ቀን፡በሞላ፡ጊዜ፥በማሕፀን፡ሳይረገዝ፡በመልአኩ፡እንደ፡ተባለ፥ስሙ፡ኢየሱስ፡ ተብሎ፡ተጠራ። 22-24፤እንደ፡ሙሴም፡ሕግ፡የመንጻታቸው፡ወራት፡በተፈጸመ፡ጊዜ፥በጌታ፡ሕግ፦የእናቱን፡ማሕፀን፡ የሚከፍት፡ወንድ፡ዅሉ፡ለጌታ፡የተቀደሰ፡ይባላል፡ተብሎ፡እንደ፡ተጻፈ፡በጌታ፡ፊት፡ሊያቆሙት፥በጌታም፡ ሕግ።ኹለት፡ዋሊያ፡ወይም፡ኹለት፡የርግብ፡ጫጩቶች፡እንደ፡ተባለ፥መሥዋዕት፡ሊያቀርቡ፡ወደ፡ ኢየሩሳሌም፡ወሰዱት። 25፤እንሆም፥በኢየሩሳሌም፡ስምዖን፡የሚባል፡ሰው፡ነበረ፥ይህም፡ሰው፡የእስራኤልን፡መጽናናት፡ይጠባበቅ፡ ነበር፤ጻድቅና፡ትጉህም፡ነበረ፥መንፈስ፡ቅዱስም፡በርሱ፡ላይ፡ነበረ። 26፤በጌታም፡የተቀባውን፡ሳያይ፡ሞትን፡እንዳያይ፡በመንፈስ ቅዱስ፡ተረድቶ፡ነበር። 27፤በመንፈስም፡ወደ፡መቅደስ፡ወጣ፤ወላጆቹም፡እንደ፡ሕጉ፡ልማድ፡ያደርጉለት፡ዘንድ፡ሕፃኑን፡ኢየሱስን፡ በአስገቡት፡ጊዜ፥ 28፤ርሱ፡ደግሞ፡ተቀብሎ፡ዐቀፈው፡እግዚአብሔርንም፡እየባረከ፡እንዲህ፡አለ። 29፤ጌታ፡ሆይ፥አኹን፡እንደ፡ቃልኽ፡ባሪያኽን፡በሰላም፡ታሰናብተዋለኽ፤30-31፤ዐይኖቼ፡በሰዎች፡ዅሉ፡ፊት፡ያዘጋጀኸውን፡ማዳንኽን፡አይተዋልና፤32፤ይህም፡ለአሕዛብ፡ዅሉን፡የሚገልጥ፡ብርሃን፡ለሕዝብኽም፡ለእስራኤል፡ክብር፡ነው።''' 33፤ዮሴፍና፡እናቱም፡ስለ፡ርሱ፡በተባለው፡ነገር፡ይደነቁ፡ነበር። 34-35፤ስምዖንም፡ባረካቸው፡እናቱን፡ማርያምንም፦እንሆ፥የብዙዎች፡ልብ፡ዐሳብ፡ይገለጥ፡ዘንድ፥ይህ፡ በእስራኤል፡ላሉት፡ለብዙዎቹ፡ለመውደቃቸውና፡ለመነሣታቸው፡ለሚቃወሙትም፡ምልክት፡ተሾሟል፥ባንቺም፡ ደግሞ፡በነፍስሽ፡ሰይፍ፡ያልፋል፡አላት። 36፤ከአሴር፡ወገንም፡የምትኾን፡የፋኑኤል፡ልጅ፡ሐና፡የምትባል፡አንዲት፡ነቢዪት፡ነበረች፤ርሷም፡ከድንግልናዋ፡ዠምራ፡ከባሏ፡ጋራ፡ሰባት፡ዓመት፡ኖረች፤ 37፤ርሷም፡ሰማንያ፡አራት፡ዓመት፡ያኽል፡መበለት፡ኾና፡በጣም፡አርጅታ፡ነበር፤በጾምና፡በጸሎትም፡ ሌሊትና፡ቀን፡እያገለገለች፡ከመቅደስ፡አትለይም፡ነበር። 38፤በዚያችም፡ሰዓት፡ቀርባ፡እግዚአብሔርን፡አመሰገነች፤የኢየሩሳሌምንም፡ቤዛ፡ለሚጠባበቁ፡ዅሉ፡ስለ፡ርሱ፡ ትናገር፡ነበር። 39፤ዅሉንም፡እንደ፡ጌታ፡ሕግ፡ከፈጸሙ፡በዃላ፥ወደ፡ገሊላ፡ወደ፡ከተማቸው፡ወደ፡ናዝሬት፡ተመለሱ። 40፤ሕፃኑም፡አደገ፥ጥበብም፡ሞልቶበት፡በመንፈስ፡ጠነከረ፤የእግዚአብሔርም፡ጸጋ፡በርሱ፡ላይ፡ነበረ። 41፤ወላጆቹም፡በያመቱ፡በፋሲካ፡በዓል፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ይወጡ፡ነበር። 42፤የዐሥራ፡ኹለት፡ዓመት፡ልጅ፡በኾነ፡ጊዜ፥እንደ፡በዓሉ፡ሥርዐት፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ወጡ፤ 43፤ቀኖቹንም፡ከፈጸሙ፡በዃላ፥ሲመለሱ፡ብላቴናው፡ኢየሱስ፡በኢየሩሳሌም፡ቀርቶ፡ነበር፥ዮሴፍም፡እናቱም፡ አላወቁም፡ነበር። 44፤ከመንገደኛዎች፡ጋራ፡የነበረ፡ስለ፡መሰላቸው፡ያንድ፡ቀን፡መንገድ፡ኼዱ፥ከዘመዶቻቸውም፡ ከሚያውቋቸውም፡ዘንድ፡ፈለጉት፤ 45፤ባጡትም፡ጊዜ፡እየፈለጉት፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ተመለሱ። 46፤ከሦስት፡ቀንም፡በዃላ፡በመምህራን፡መካከል፡ተቀምጦ፡ሲሰማቸውም፡ሲጠይቃቸውም፡በመቅደስ፡ አገኙት፤ 47፤የሰሙትም፡ዅሉ፡በማስተዋሉና፡በመልሱ፡ተገረሙ። 48፤ባዩትም፡ጊዜ፡ተገረሙ፥እናቱም፦ልጄ፡ሆይ፥ለምን፡እንዲህ፡አደረግኽብን፧እንሆ፥አባ ትኽና፡እኔ፡ እየተጨነቅን፡ስንፈልግኽ፡ነበርን፡አለችው። 49፤ርሱም፦ስለ፡ምን፡ፈለጋችኹኝ፧በአባቴ፡ቤት፡እኾን፡ዘንድ፡እንዲገባኝ፡አላወቃችኹምን፧አላቸው። 50፤እነርሱም፡የተናገራቸውን፡ነገር፡አላስተዋሉም። 51፤ከነርሱም፡ጋራ፡ወርዶ፡ወደ፡ናዝሬት፡መጣ፥ይታዘዝላቸውም፡ነበር።እናቱም፡ይህን፡ነገር፡ዅሉ፡በልቧ፡ ትጠብቀው፡ነበር። 52፤ኢየሱስም፡ደግሞ፡በጥበብና፡በቁመት፡በሞገስም፡በእግዚአብሔርና፡በሰው፡ፊት፡ያድግ፡ነበር። ምዕራፍ 1፤ጢባርዮስ፡ቄሳርም፡በነገሠ፡በዐሥራ፡ዐምስተኛዪቱ፡ዓመት፥ጰንጤናዊው፡ጲላጦስም፡በይሁዳ፡ ሲገዛ፥ሄሮድስም፡በገሊላ፡የአራተኛው፡ክፍል፡ገዢ፥ወንድሙ፡ፊልጶስም፡በኢጡርያስ፡በጥራኮኒዶስም፡አገር፡ የአራተኛው፡ክፍል፡ገዢ፥ሊሳኒዮስም፡በሳቢላኒስ፡የአራተኛው፡ክፍል፡ገዢ፡ኾነው፡ሳሉ፥ 2፤ሐናና፡ቀያፋም፡ሊቃነ፡ካህናት፡ሳሉ፥የእግዚአብሔር፡ቃል፡ወደዘካርያስ፡ልጅ፡ወደ፡ዮሐንስ፡በምድረ፡በዳ፡መጣ። 3-6፤በነቢዩ፡በኢሳይያስ፡ቃል፡መጽሐፍ፦የጌታን፡መንገድ፡አዘጋጁ፡ጥርጊያውንም፡አቅኑ፡እያለ፡በምድረ፡ በዳ፡የሚጮኽ፡ሰው፡ድምፅ፤ዐዘቅቱ፡ዅሉ፡ይሙላ፡ተራራውና፡ኰረብታውም፡ዅሉ፡ዝቅ፡ ይበል፥ጠማማውም፡የቀና፡መንገድ፡ይኹን፥ሻካራውም፡መንገድ፡ትክክል፡ይኹን፤ሥጋም፡የለበሰ፡ዅሉ፡ የእግዚአብሔርን፡ማዳን፡ይይ፡ተብሎ፡እንደ፡ተጻፈ፡ለኀጢአት፡ስርየት፡የንስሓን፡ጥምቀት፡እየሰበከ፡ በዮርዳኖስ፡ዙሪያ፡ወዳለችው፡አገር፡ዅሉ፡መጣ። 7፤ስለዚህ፥ከርሱ፡ሊጠመቁ፡ለወጡት፡ሕዝብ፡እንዲህ፡ይላቸው፡ነበር፦እናንተ፡የእፍኝት፡ ልጆች፥ከሚመጣው፡ቍጣ፡እንድትሸሹ፡ማን፡አመለከታችኹ፧ 8፤እንግዲህ፡ለንስሓ፡የሚገ፟ባ፟፡ፍሬ፡አድርጉ፤በልባችኹም፦አብርሃም፡አባት፡አለን፡ማለትን፡ አትዠምሩ፤ከነዚህ፡ድንጋዮች፡ለአብርሃም፡ልጆች፡ሊያስነሣለት፡እግዚአብሔር፡እንዲችል፡እላችዃለኹና። 9፤አኹንስ፡ምሣር፡ደግሞ፡በዛፎች፡ሥር፡ተቀምጧል፤እንግዲህ፡መልካም፡ፍሬ፡የማያደርግ፡ዛፍ፡ዅሉ፡ ይቈረጣል፡ወደ፡እሳትም፡ይጣላል። 10፤ሕዝቡም፦እንግዲህ፡ምን፡እናድርግ፧ብለው፡ይጠይቁት፡ነበር። 11፤መልሶም፦ኹለት፡ልብስ፡ያለው፡ለሌለው፡ያካፍል፥ምግብም፡ያለው፡እንዲሁ፡ያድርግ፡ይል፡ነበር። 12፤ቀራጮችም፡ደግሞ፡ሊጠመቁ፡መጥተው፦መምህር፡ሆይ፥ምን፡እናድርግ፧አሉት። 13፤ከታዘዘላችኹ፡አብልጣችኹ፡አትውሰዱ፡አላቸው። 14፤ጭፍራዎችም፡ደግሞ፦እኛ፡ደግሞ፡ምን፡እናድርግ፧ብለው፡ይጠይቁት፡ነበር።ርሱም፦በማንም፡ግፍ፡ አትሥሩ፡ማንንም፡በሐሰት፡አትክሰሱ፥ደመ፡ወዛችኹም፡ይብቃችኹ፡አላቸው። 15፤ሕዝቡም፡ሲጠብቁ፡ሳሉ፡ዅሉም፡በልባቸው፡ስለ፡ዮሐንስ፦ይህ፡ክርስቶስ፡ይኾንን፧ብለው፡ሲያስቡ፡ ነበር፥ 16፤ዮሐንስ፡መልሶ፦እኔስ፡በውሃ፡አጠምቃችዃለኹ፤ነገር፡ግን፥የጫማውን፡ጠፍር፡መፍታት፡ከማይገ፟ባ፟ኝ፡ ከእኔ፡የሚበረታ፡ይመጣል፤ርሱ፡በመንፈስ፡ቅዱስና፡በእሳት፡ያጠምቃችዃል፤ 17፤መንሹም፡በእጁ፡ነው፥ዐውድማውንም፡ፈጽሞ፡ያጠራል፥ስንዴውንም፡በጐተራው፡ይከታል፥ገለባውን፡ ግን፡በማይጠፋ፡እሳት፡ያቃጥለዋል፡አላቸው። 18፤ስለዚህ፥ሕዝቡን፡በብዙ፡ሌላ፡ምክር፡እየመከራቸው፡ወንጌልን፡ይሰብክላቸው፡ነበር፤ 19፤የአራተኛው፡ክፍል፡ገዢ፡ሄሮድስ፡ግን፥ስለ፡ሄሮድያዳ፡ስለ፡ወንድሙ፡ስለ፡ፊልጶስ፡ሚስትና፡ሄሮድስ፡ ስላደረገው፡ሌላ፡ክፋት፡ዅሉ፡ዮሐንስ፡ስለ፡ገሠጸው፥ 20፤ይህን፡ደግሞ፡ከዅሉ፡በላይ፡ጨምሮ፡ዮሐንስን፡በወህኒ፡አገባው። 21፤ሕዝቡም፡ዅሉ፡ከተጠመቁ፡በዃላ፡ኢየሱስ፡ደግሞ፡ተጠመቀ።ሲጸልይም፡ሰማይ፡ተከፈተ፥ 22፤መንፈስ፡ቅዱስም፡በአካል፡መልክ፡እንደ፡ርግብ፡በርሱ፡ላይ፡ወረደ፤የምወድኽ፡ልጄ፡አንተ፡ ነኽ፥ባንተ፡ደስ፡ይለኛል፡የሚል፡ድምፅም፡ከሰማይ፡መጣ። 23፤ኢየሱስም፡ሊያስተምር፡ሲዠምር፡ዕድሜው፡ሠላሳ፡ዓመት፡ያኽል፡ኾኖት፡ነበር፤እንደመሰላቸው፡ የዮሴፍ፡ልጅ፡ኾኖ፥የኤሊ፡ልጅ፥ 24፤የማቲ፡ልጅ፥የሌዊ፡ልጅ፥የሚልኪ፡ልጅ፥ 25፤የዮና፡ልጅ፥የዮሴፍ፡ልጅ፥የማታትዩ፡ልጅ፥የዓሞጽ፡ልጅ፥የናሖም፡ልጅ፥የኤሲሊም፡ልጅ፡ 26፤የናጌ፡ልጅ፥የማአት፡ልጅ፥የማታትዩ፡ልጅ፡የሴሜይ፡ልጅ፥የዮሴፍ፡ልጅ፥ 27፤የዮዳ፡ልጅ፥የዮናን፡ልጅ፥የሬስ፡ልጅ፥የዘሩባቤል፡ልጅ፥የሰላትያል፡ልጅ፥የኔሪ፡ልጅ፥ 28፤የሚልኪ፡ልጅ፥የሐዲ፡ልጅ፥የዮሳስ፡ልጅ፥የቆሳም፡ልጅ፥የኤልሞዳም፡ልጅ፥የኤር፡ልጅ፥ 29፤የዮሴዕ፡ልጅ፥የኤልዓዘር፡ልጅ፡የዮራም፡ልጅ፥የማጣት፡ልጅ፥የሌዊ፡ልጅ፥ 30፤የስምዖን፡ልጅ፥የይሁዳ፡ልጅ፥የዮሴፍ፡ልጅ፥ 31፤የዮናን፡ልጅ፥የኤልያቄም፡ልጅ፥የሜልያ፡ልጅ፥የማይናን፡ልጅ፥የማጣት፡ልጅ፥የናታን፡ልጅ፡ 32፤የዳዊት፡ልጅ፥የእሴይ፡ልጅ፥የኢዮቤድ፡ልጅ፥የቦዔዝ፡ልጅ፥የሰልሞን፡ልጅ፥ 33፤የነአሶን፡ልጅ፥የዐሚናዳብ፡ልጅ፥የአራም፡ልጅ፥የአሮኒ፡ልጅ፥የኤስሮም፡ልጅ፥ 34፤የፋሬስ፡ልጅ፥የይሁዳ፡ልጅ፥የያዕቆብ፡ልጅ፥የይሥሐቅ፡ልጅ፥የአብርሃም፡ልጅ፥የታራ፡ልጅ፥ 35፤የናኮር፡ልጅ፥የሴሮህ፡ልጅ፥የራጋው፡ልጅ፥የፋሌቅ፡ልጅ፥የአቤር፡ልጅ፥የሳላ፡ልጅ፥ 36፤የቃይንም፡ልጅ፥የአርፋክስድ280፡ልጅ፥የሴም፡ልጅ፥የኖኅ፡ልጅ፥የላሜህ፡ልጅ፥ 37፤የማቱሳላ፡ልጅ፥የሔኖክ፡ልጅ፥የያሬድ፡ልጅ፥ 38፤የመላልኤል፡ልጅ፥የቃይናን፡ልጅ፥የሄኖስ፡ልጅ፥የሴት፡ልጅ፥የአዳም፡ልጅ፥የእግዚአብሔር፡ልጅ። ምዕራፍ 1፤ኢየሱስም፡መንፈስ፡ቅዱስ፡መልቶበት፡ከዮርዳኖስ፡ተመለሰ፥በመንፈስም፡ወደ፡ምድረ፡በዳ፡ተመርቶ፥ 2፤አርባ፡ቀን፡ከዲያብሎስ፡ተፈተነ።በነዚያም፡ቀኖች፡ምንም፡አልበላም፥ከተጨረሱም፡በዃላ፡ተራበ። 3፤ዲያብሎስም፦የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ከኾንኽ፥ይህን፡ድንጋይ፦እንጀራ፡ኹን፡ብለኽ፡እዘዝ፡አለው። 4፤ኢየሱስም፦ሰው፡በእግዚአብሔር፡ቃል፡ዅሉ፡እንጂ፡በእንጀራ፡ብቻ፡አይኖርም፡ተብሎ፡ተጽፏል፡ብሎ፡ መለሰለት። 5፤ዲያብሎስም፡ረዥም፡ወደ፡ኾነ፡ተራራ፡አውጥቶ፡የዓለምን፡መንግሥታት፡ዅሉ፡በቅጽበት፡አሳየው። 6፤ዲያብሎስም፦ይህ፡ሥልጣን፡ዅሉ፡ክብራቸውም፡ለእኔ፡ተሰጥቷል፡ለምወደ፟ውም፡ለማንም፡እሰጠዋለኹና፡ ለአንተ፡እሰጥኻለኹ፤ 7፤ስለዚህ፥አንተ፡በእኔ፡ፊት፡ብትሰግድ፥ዅሉ፡ለአንተ፡ይኾናል፡አለው። 8፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ለጌታ፡ለአምላክኽ፡ስገድ፡ርሱንም፡ብቻ፡አምልክ፡ተብሎ፡ተጽፏል፡አለው። 9-11፤ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ደግሞ፡ወሰደው፤በመቅደስም፡ጫፍ፡ላይ፡አቁሞ፦ይጠብቁኽ፡ዘንድ፡መላእክቱን፡ ስለ፡አንተ፡ያዝ፟ልኻል፥እግርኽንም፡በድንጋይ፡ከቶ፡እንዳትሰናከል፡በእጃቸው፡ያነሡኻል፡ተብሎ፡ ተጽፏልና፥የእግዚአብሔር፡ልጅስ፡ከኾንኽ፥ከዚህ፡ወደ፡ታች፡ራስኽን፡ወርውር፡አለው። 12፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ጌታን፡አምላክኽን፡አትፈታተነው፡ተብሏል፡አለው። 13፤ዲያብሎስም፡ፈተናውን፡ዅሉ፡ከጨረሰ፡በዃላ፡እስከ፡ጊዜው፡ከርሱ፡ተለየ። 14፤ኢየሱስም፡በመንፈስ፡ኀይል፡ወደ፡ገሊላ፡ተመለሰ፤ስለ፡ርሱም፡በዙሪያው፡ባለችው፡አገር፡ዅሉ፡ዝና፡ ወጣ። 15፤ርሱም፡በምኵራባቸው፡ያስተምር፥ዅሉም፡ያመሰግኑት፡ነበር። 16፤ወዳደገበትም፡ወደ፡ናዝሬት፡መጣ፤እንደ፡ልማዱም፡በሰንበት፡ቀን፡ወደ፡ምኵራብ፡ገባ፥ሊያነብም፡ ተነሣ። 17-19፤የነቢዩንም፡የኢሳይያስን፡መጽሐፍ፡ሰጡት፥መጽሐፉንም፡በተረተረ፡ጊዜ፦የጌታ፡መንፈስ፡በእኔ፡ላይ፡ ነው፥ለድኻዎች፡ወንጌልን፡እሰብክ፡ዘንድ፡ቀብቶኛልና፤ለታሰሩትም፡መፈታትን፡ለዕውሮችም፡ማየትን፡ እሰብክ፡ዘንድ፥የተጠቁትንም፡ነጻ፡አወጣ፡ዘንድ፡የተወደደችውንም፡የጌታን፡ዓመት፡እሰብክ፡ዘንድ፡ልኮኛል፡ ተብሎ፡የተጻፈበትን፡ስፍራ፡አገኘ። 20፤መጽሐፉንም፡ጠቅሎ፟፡ለአገልጋዩ፡ሰጠውና፡ተቀመጠ፤በምኵራብም፡የነበሩት፡ዅሉ፡ትኵር፡ብለው፡ ይመለከቱት፡ነበር። 21፤ርሱም፦ዛሬ፡ይህ፡መጽሐፍ፡በዦሯችኹ፡ተፈጸመ፡ይላቸው፡ዠመር። 22፤ዅሉም፡ይመሰክሩለት፡ነበር፡ከአፉም፡ከሚወጣው፡ከጸጋው፡ቃል፡የተነሣ፡እየተደነቁ፦ይህ፡የዮሴፍ፡ ልጅ፡አይደለምን፧ይሉ፡ነበር። 23፤ርሱም፦ያለጥርጥር፡ይህን፡ምሳሌ፦ባለመድኀኒት፡ሆይ፥ራስኽን፡ፈውስ፤በቅፍርናሖም፡እንዳደረግኸው፡ የሰማነውን፡ዅሉ፡በዚህ፡በገዛ፡አገርኽ፡ደግሞ፡አድርግ፡ትሉኛላችኹ፡አላቸው። 24፤እንዲህም፡አለ፦እውነት፡እላችዃለኹ፥ነቢይ፡በገዛ፡አገሩ፡ከቶ፡አይወደድም። 25፤ነገር፡ግን፥እውነት፡እላችዃለኹ፥በኤልያስ፡ዘመን፡ሦስት፡ዓመት፡ከስድስት፡ወር፡ሰማይ፡ተዘግቶ፡ሳለ፡ በምድር፡ዅሉ፡ብርቱ፡ራብ፡በነበረ፡ጊዜ፥በእስራኤል፡ብዙ፡መበለቶች፡ነበሩ፤ 26፤ኤልያስም፡በሲዶና፡አገር፡ወዳለች፡ወደ፡ሰራጵታ፣ወደ፡አንዲት፡መበለት፡እንጂ፥ከነርሱ፡ወደ፡አንዲቱ፡ አልተላከም። 27፤በነቢዩ፡በኤልሳዕ፡ዘመንም፡በእስራኤል፡ብዙ፡ለምጻሞች፡ነበሩ፥ከሶርያዊው፡ከንዕማን፡በቀር፡ከነርሱ፡ አንድ፡ስንኳ፡አልነጻም። 28፤በምኵራብም፡የነበሩ፡ዅሉ፡ይህን፡ሰምተው፡ቍጣ፡ሞላባቸው፥ተነሥተውም፡ከከተማ፡ወደ፡ውጭ፡ አወጡት፥ 29፤ይጥሉትም፡ዘንድ፡ከተማቸው፡ተሠርታባት፡ወደነበረች፡ወደተራራው፡አፋፍ፡ወሰዱት፤ 30፤ርሱ፡ግን፡በመካከላቸው፡ዐልፎ፡ኼደ። 31፤ወደገሊላ፡ከተማም፡ወደ፡ቅፍርናሖም፡ወረደ።በሰንበትም፡ያስተምራቸው፡ነበር፤ 32፤ቃሉ፡በሥልጣን፡ነበርና፥በትምህርቱ፡ተገረሙ። 33፤በምኵራብም፡የርኩስ፡ጋኔን፡መንፈስ፡ያደረበት፡ሰው፡ነበረ፥በታላቅ፡ድምፅም፡ጮኾ፦ 34፤ተው፥የናዝሬቱ፡ኢየሱስ፡ሆይ፥ከአንተ፡ጋራ፡ምን፡አለን፧ልታጠፋን፡መጣኽን፧ማን፡እንደ፡ኾንኽ፡ ዐውቄኻለኹ፥አንተ፡የእግዚአብሔር፡ቅዱሱ፡አለ። 35፤ኢየሱስም፦ዝም፡በል፡ከርሱም፡ውጣ፡ብሎ፡ገሠጸው።ጋኔኑም፡በመካከላቸው፡ጥሎት፡ሳይጐዳው፡ ከርሱ፡ወጣ። 36፤ዅሉንም፡መደነቅ፡ያዛቸው፥ርስ፡በርሳቸውም፦ይህ፡ቃል፡ምንድር፡ነው፧በሥልጣንና፡በኀይል፡ርኩሳን፡መናፍስትን፡ያዛ፟ልና፥ይወጡማል፡ብለው፡ተነጋገሩ። 37፤ዝናም፡በዙሪያው፡ባለች፡አገር፡ወደ፡ስፍራው፡ዅሉ፡ስለ፡ርሱ፡ወጣ። 38፤በምኵራብም፡ተነሥቶ፡ወደስምዖን፡ቤት፡ገባ።የስምዖንም፡ዐማት፡በብርቱ፡ንዳድ፡ታማ፡ነበር፡ስለ፡ ርሷም፡ለመኑት። 39፤በአጠገቧም፡ቆሞ፡ንዳዱን፡ገሠጸውና፡ለቀቃት፤ያን፡ጊዜውንም፡ተነሥታ፡አገለገለቻቸው። 40፤ፀሓይም፡በገባ፡ጊዜ፡በልዩ፡ልዩ፡ደዌ፡የተያዙ፡በሽተኛዎችን፡ዅሉ፡ወደ፡ርሱ፡አመጧቸው፤ርሱም፡ በያንዳንዳቸው፡ላይ፡እጁን፡ጭኖ፡ፈወሳቸው። 41፤አጋንንትም፡ደግሞ፦አንተ፡ክርስቶስ፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ነኽ፡እያሉ፡እየጮኹም፡ከብዙዎች፡ይወጡ፡ ነበር፤ገሠጻቸውም፡ክርስቶስም፡እንደ፡ኾነ፡ዐውቀውት፡ነበርና፥እንዲናገሩ፡አልፈቀደላቸውም። 42፤በጸባም፡ጊዜ፡ወጥቶ፡ወደ፡ምድረ፡በዳ፡ኼደ፤ሕዝቡም፡ይፈልጉት፡ነበር፤ወደ፡ርሱም፡ መጡ፥ከነርሱም፡ተለይቶ፡እንዳይኼድ፡ሊከለክሉት፡ወደዱ። 43፤ርሱ፡ግን፦ስለዚህ፡ተልኬያለኹና፡ለሌላዎቹ፡ከተማዎች፡ደግሞ፡የእግዚአብሔርን፡መንግሥት፡ወንጌል፡ እሰብክ፡ዘንድ፡ይገ፟ባ፟ኛል፡አላቸው። 44፤በገሊላም፡ምኵራቦች፡ይሰብክ፡ነበር። ምዕራፍ 1፤ሕዝቡም፡የእግዚአብሔርን፡ቃል፡እየሰሙ፡ሲያስጠብቡት፡ሳሉ፥ርሱ፡ራሱ፡በጌንሳሬጥ፡ባሕር፡ዳር፡ቆሞ፡ ነበር፤ 2፤በባሕር፡ዳርም፡ቆመው፡የነበሩትን፡ኹለት፡ታንኳዎች፡አየ፤ዓሣ፡አጥማጆች፡ግን፡ከነርሱ፡ውስጥ፡ ወጥተው፡መረቦቻቸውን፡ያጥቡ፡ነበር። 3፤ከታንኳዎቹም፡የስምዖን፡ወደነበረች፡ወደ፡አንዲቱ፡ገብቶ፡ከምድር፡ጥቂት፡ፈቀቅ፡እንዲያደርጋት፡ለመነው፤በታንኳዪቱም፡ተቀምጦ፡ሕዝቡን፡ያስተምር፡ነበር። 4፤ነገሩንም፡ከጨረሰ፡በዃላ፥ስምዖንን፦ወደ፡ጥልቁ፡ፈቀቅ፡በል፡መረቦቻችኹንም፡ለማጥመድ፡ጣሉ፡ አለው። 5፤ስምዖንም፡መልሶ፦አቤቱ፥ሌሊቱን፡ዅሉ፡ዐድረን፡ስንደክም፡ምንም፡አልያዝንም፤ነገር፡ግን፥በቃልኽ፡ መረቦቹን፡እጥላለኹ፡አለው። 6፤ይህንም፡ባደረጉ፡ጊዜ፡እጅግ፡ብዙ፡ዓሣ፡ያዙ፤መረቦቻቸውም፡ተቀደዱ። 7፤በሌላ፡ታንኳም፡የነበሩትን፡ጓደኛዎቻቸውን፡መጥተው፡እንዲያግዟቸው፡ጠቀሱ፤መጥተውም፡ኹለቱ፡ ታንኳዎች፡እስኪሰጥሙ፡ድረስ፡ሞሏቸው። 8፤ስምዖን፡ጴጥሮስ፡ግን፡ባየ፡ጊዜ፡በኢየሱስ፡ጕልበት፡ላይ፡ወድቆ፦ጌታ፡ሆይ፥እኔ፡ኀጢአተኛ፡ነኝና፡ ከእኔ፡ተለይ፡አለው። 9፤ስላጠመዱት፡ዓሣ፡ርሱ፡ከርሱ፡ጋራም፡የነበሩ፡ዅሉ፡ተደንቀዋልና፥ 10፤እንዲሁም፡ደግሞ፡የስምዖን፡ባልንጀራዎች፡የነበሩ፡የዘብዴዎስ፡ልጆች፡ያዕቆብና፡ዮሐንስም፡ተደነቁ።ኢየሱስም፡ስምዖንን፦አትፍራ፤ከእንግዲህ፡ወዲህ፡ሰውን፡የምታጠምድ፡ትኾናለኽ፡አለው። 11፤ታንኳዎችንም፡ወደ፡ምድር፡አድርሰው፡ዅሉን፡ትተው፡ተከተሉት። 12፤ከከተማዎችም፡በአንዲቱ፡ሳለ፥እንሆ፥ለምጽ፡የሞላበት፡ሰው፡ነበረ፤ኢየሱስንም፡አይቶ፡በፊቱ፡ ወደቀና፦ጌታ፡ሆይ፥ብትወድስ፥ልታነጻኝ፡ትችላለኽ፡ብሎ፡ለመነው። 13፤እጁንም፡ዘርግቶ፡ዳሰሰውና፦እወዳለኹ፥ንጻ፡አለው፤ወዲያውም፡ለምጹ፡ለቀቀው። 14፤ርሱም፡ለማንም፡እንዳይናገር፡አዘዘው፥ነገር፡ግን፦ኼደኽ፡ራስኽን፡ለካህን፡አሳይ፥ለእነርሱም፡ምስክር፡እንዲኾን፡ስለ፡መንጻትኽ፡ሙሴ፡እንዳዘዘ፡መሥዋዕት፡አቅርብ፡አለው። 15፤ወሬው፡ግን፡አብዝቶ፡ወጣ፥ብዙ፡ሕዝብም፡ሊሰሙትና፡ከደዌያቸው፡ሊፈወሱ፡ይሰበሰቡ፡ነበር፤ 16፤ነገር፡ግን፥ርሱ፡ወደ፡ምድረ፡በዳ፡ፈቀቅ፡ብሎ፡ይጸልይ፡ነበር። 17፤አንድ፡ቀንም፡ያስተምር፡ነበር፤ከገሊላና፡ከይሁዳ፡መንደሮችም፡ዅሉ፡ከኢየሩሳሌምም፡መጥተው፡የነበሩ፡ፈሪሳውያንና፡የሕግ፡መምህራን፡ይቀመጡ፡ነበር፤ርሱም፡እንዲፈውስ፡የጌታ፡ኀይል፡ኾነለት። 18፤እንሆም፥አንድ፡ሽባ፡በዐልጋ፡ተሸክመው፡አመጡ፤አግብተውም፡በፊቱ፡ሊያኖሩት፡ይሹ፡ነበር። 19፤ስለ፡ሕዝቡም፡ብዛት፡እንዴት፡አድርገው፡እንዲያገቡት፡ሲያቅታቸው፥ወደ፡ሰገነቱ፡ወጡ፡የጣራውንም፡ ጡብ፡አሳልፈው፡በመካከል፡በኢየሱስ፡ፊት፡ከነዐልጋው፡አወረዱት። 20፤እምነታቸውንም፡አይቶ፦አንተ፡ሰው፥ኀጢአትኽ፡ተሰረየችልኽ፡አለው። 21፤ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያንም፦ይህ፡የሚሳደብ፡ማን፡ነው፧ከአንዱ፡ከእግዚአብሔር፡በቀር፡ኀጢአት፡ ሊያስተሰርይ፡ማን፡ይችላል፧ብለው፡ያስቡ፡ዠመር። 22፤ኢየሱስም፡ዐሳባቸውን፡እያወቀ፡መልሶ፦በልባችኹ፡ምን፡ታስባላችኹ፧ 23፤ኀጢአትኽ፡ተሰረየችልኽ፡ከማለት፡ወይስ፦ተነሣና፡ኺድ፡ከማለት፡ማናቸው፡ይቀላል፧ 24፤ነገር፡ግን፥በምድር፡ላይ፡ኀጢአት፡ሊያስተሰርይ፡ለሰው፡ልጅ፡ሥልጣን፡እንዳለው፡እንድታውቁ፡ ብሎ፥ሽባውን፦አንተን፡እልኻለኹ፥ተነሣ፥ዐልጋኽን፡ተሸክመኽ፡ወደ፡ቤትኽ፡ኺድ፡አለው። 25፤በዚያን፡ጊዜም፡በፊታቸው፡ተነሣ፥ተኝቶበትም፡የነበረውን፡ተሸክሞ፡እግዚአብሔርን፡እያመሰገነ፡ወደ፡ ቤቱ፡ኼደ። 26፤ዅሉንም፡መገረም፡ያዛቸው፥እግዚአብሔርንም፡አመስግነው።ዛሬስ፡ድንቅ፡ነገር፡አየን፡እያሉ፡ፍርሀት፡ ሞላባቸው። 27፤ከዚህም፡በዃላ፡ወጥቶ፡ሌዊ፡የሚባል፡ቀራጭ፡በመቅረጫው፡ተቀምጦ፡ተመለከተና፦ተከተለኝ፡አለው። 28፤ዅሉንም፡ተወ፤ተነሥቶም፡ተከተለው። 29፤ሌዊም፡በቤቱ፡ታላቅ፡ግብዣ፡አደረገለት፤ከነርሱም፡ጋራ፡በማእዱ፡ተቀምጠው፡የነበሩ፡ከቀራጮችና፡ ከሌላዎች፡ሰዎች፡ብዙ፡ሕዝብ፡ነበሩ። 30፤ፈሪሳውያንና፡ጻፊዎቻቸውም፡በደቀ፡መዛሙርቱ፡ላይ፦ስለ፡ምን፡ከቀራጮችና፡ከኀጢአተኛዎች፡ጋራ፡ ትበላላችኹ፡ትጠጡማላችኹ፧ብለው፡አንጐራጐሩ። 31፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ሕመምተኛዎች፡እንጂ፡ባለጤናዎች፡ባለመድኀኒት፡አያስፈልጋቸውም፤ 32፤ኀጢአተኛዎችን፡ወደ፡ንስሓ፡እንጂ፡ጻድቃንን፡ልጠራ፡አልመጣኹም፡አላቸው። 33፤እነርሱም፦የዮሐንስ፡ደቀ፡መዛሙርት፡ስለ፡ምን፡ብዙ፡ይጦማሉ፡ጸሎትስ፡ስለ፡ምን፡ ያደርጋሉ፥ደግሞም፡የፈሪሳውያን፡ደቀ፡መዛሙርት፡ስለ፡ምን፡እንደዚሁ፡ያደርጋሉ፤የአንተ፡ደቀ፡ መዛሙርት፡ግን፡ይበላሉ፡ይጠጣሉም፧አሉት። 34፤ኢየሱስም፦ሙሽራው፡ከነርሱ፡ጋራ፡ሳለ፡ሚዜዎችን፡ልታስጦሙ፡ትችላላችኹን፧ 35፤ነገር፡ግን፥ወራት፡ይመጣል፥ሙሽራውም፡ከነርሱ፡ሲወሰድ፡ያን፡ጊዜ፥በዚያ፡ወራት፡ይጦማሉ፡ አላቸው። 36፤ደግሞም፡ምሳሌ፡እንዲህ፡ሲል፡ነገራቸው፦የዐዲስ፡ልብስ፡ዕራፊ፡ባረጀ፡ልብስ፡ላይ፡የሚያኖር፡ የለም፤ቢደረግ፡ግን፡ዐዲሱን፡ይቀደዋል፡ደግሞም፡ዐዲስ፡ዕራፊ፡ለአሮጌው፡አይስማማውም። 37፤ባረጀ፡አቍማዳም፡ዐዲስ፡የወይን፡ጠጅ፡የሚያኖር፡የለም፤ቢደረግ፡ግን፡ዐዲሱ፡የወይን፡ጠጅ፡ አቍማዳውን፡ያፈነዳል፥ርሱም፡ይፈሳል፡አቍማዳውም፡ይጠፋል። 38፤ዐዲሱን፡የወይን፡ጠጅ፡ግን፡በዐዲስ፡አቍማዳ፡ማኖር፡ይገ፟ባ፟ል፥ኹለቱም፡ይጠባበቃሉ። 39፤አሮጌ፡የወይን፡ጠጅ፡ሲጠጣ፡ዐዲሱን፡የሚሻ፡ማንም፡የለም፤አሮጌው፡ይጣፍጣል፡ይላልና። ምዕራፍ 1፤በሰንበትም፡በዕርሻ፡መካከል፡ያልፍ፡ነበር፡ደቀ፡መዛሙርቱም፡እሸት፡ይቀጥፉ፡በእጃቸውም፡እያሹ፡ ይበሉ፡ነበር። 2፤ከፈሪሳውያን፡ግን፡አንዳንዶቹ፦በሰንበት፡ሊያደርግ፡ያልተፈቀደውን፡ስለ፡ምን፡ታደርጋላችኹ፧አሏቸው። 3-4፤ኢየሱስም፡ለእነርሱ፡መልሶ፦ዳዊት፡በተራበ፡ጊዜ፡ርሱ፡ዐብረውት፡ከነበሩ፡ጋራ፡ ያደረገውን፥ወደእግዚአብሔር፡ቤት፡እንደ፡ገባ፡ከካህናት፡ብቻ፡በቀር፡መብላቱ፡ያልተፈቀደውን፡ የመሥዋዕትን፡እንጀራ፡ይዞ፡እንደ፡በላ፥ከርሱም፡ጋራ፡ለነበሩት፡ደግሞ፡እንደ፡ሰጣቸው፡ይህን፡ አላነበባችኹምን፧አለ። 5፤የሰው፡ልጅ፡የሰንበት፡ጌታ፡ነው፡አላቸውም። 6፤በሌላው፡ሰንበትም፡ወደ፡ምኵራብ፡ገብቶ፡አስተማረ፤በዚያም፡ቀኝ፡እጁ፡የሰለለች፡ሰው፡ነበረ፤ 7፤ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያንም፡መክሰሻ፡ሊያገኙበት፡በሰንበት፡ይፈውስ፡እንደ፡ኾነ፡ይጠባበቁት፡ነበር። 8፤ርሱ፡ግን፡ዐሳባቸውን፡ዐውቆ፡እጁ፡የሰለለችውን፡ሰው፦ተነሣና፡በመካከል፡ቁም፡አለው፤ተነሥቶም፡ ቆመ። 9፤ኢየሱስም፦እጠይቃችዃለኹ፤በሰንበት፡በጎ፡ማድረግ፡ተፈቅዷልን፡ወይስ፡ክፉ፧ነፍስ፡ማዳንን፡ወይስ፡ መግደል፧አላቸው። 10፤ኹላቸውንም፡ዙሪያውን፡አየና፡ሰውዬውን፦እጅኽን፡ዘርጋ፡አለው።ርሱም፡እንዲህ፡አደረገ፥እጁም፡ እንደ፡ኹለተኛዪቱ፡ዳነች። 11፤እነርሱም፡ቍጣ፡ሞላባቸው፥በኢየሱስም፡ምን፡እንዲያደርጉበት፡ርስ፡በርሳቸው፡ተባባሉ። 12፤በነዚህም፡ወራት፡ይጸልይ፡ዘንድ፡ወደ፡ተራራ፡ወጣ፥ሌሊቱንም፡ዅሉ፡ወደ፡እግዚአብሔር፡ሲጸልይ፡ ዐደረ። 13፤በነጋም፡ጊዜ፡ደቀ፡መዛሙርቱን፡ጠራ፥ከነርሱም፡ዐሥራ፡ኹለት፡መረጠ፡ደግሞም፡ሐዋርያት፡ብሎ፡ ሰየማቸው፤ 14፤እነርሱም፥ጴጥሮስ፡ብሎ፡እንደ፡ገና፡የሰየመው፡ስምዖን፥ወንድሙም፡እንድርያስ፥ያዕቆብም፡ ዮሐንስም፥ፊልጶስም፡በርተሎሜዎስም፥ 15፤ማቴዎስም፡ቶማስም፥የእልፍዮስ፡ልጅ፡ያዕቆብም፡ቀናተኛ፡የሚባለው፡ስምዖንም፥ 16፤የያዕቆብ፡ይሁዳም፥አሳልፎ፡የሰጠውም፡የአስቆሮቱ፡ይሁዳ፡ናቸው። 17፤ከነርሱም፡ጋራ፡ወርዶ፡በተካከለ፡ስፍራ፡ቆመ፥ከደቀ፡መዛሙርቱም፡ወገን፡ብዙ፡ሕዝብ፡ ነበረ፥ደግሞም፡ሊሰሙትና፡ከደዌያቸው፡ሊፈወሱ፡ከይሁዳ፡ዅሉ፡ከኢየሩሳሌምም፡ከጢሮስና፡ከሲዶና፡ባሕር፡ ዳርም፡የመጡ፡ብዙ፡ሰዎች፡ነበሩ፤ 18፤ከርኩሳንም፡መናፍስት፡ይሠቃዩ፡የነበሩት፡ተፈወሱ፤ 19፤ከርሱም፡ኀይል፡ወጥቶ፡ዅሉን፡ይፈውስ፡ነበርና፥ሕዝቡ፡ዅሉ፡ሊዳስሱት፡ይሹ፡ነበር። 20፤ርሱም፡ወደ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ዐይኑን፡አነሣ፡እንዲህም፡አላቸው፦እናንተ፡ድኻዎች፡ብፁዓን፡ ናችኹ፥የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡የእናንተ፡ነውና። 21፤እናንተ፡አኹን፡የምትራቡ፡ብፁዓን፡ናችኹ፥ትጠግባላችኹና።እናንተ፡አኹን፡የምታለቅሱ፡ብፁዓን፡ናችኹ፥ትሥቃላችኹና። 22፤ሰዎች፡ስለሰው፡ልጅ፡ሲጠሏችኹ፡ሲለይዋችኹም፡ሲነቅፏችኹም፡ስማችኹንም፡እንደ፡ክፉ፡ ሲያወጡ፥ብፁዓን፡ናችኹ። 23፤እንሆ፥ዋጋችኹ፡በሰማይ፡ታላቅ፡ነውና፥በዚያን፡ቀን፡ደስ፡ይበላችኹ፡ዝለሉም፤አባቶቻቸው፡ነቢያትን፡ እንዲህ፡ያደርጉባቸው፡ነበርና። 24፤ነገር፡ግን፥እናንተ፡ባለጠጋዎች፡ወዮላችኹ፥መጽናናታችኹን፡ተቀብላችዃልና። 25፤እናንተ፡አኹን፡የጠገባችኹ፡ወዮላችኹ፥ትራባላችኹና።እናንተ፡አኹን፡የምትሥቁ፡ ወዮላችኹ፥ታዝናላችኹና፡ታለቅሱማላችኹ። 26፤ሰዎች፡ዅሉ፡መልካም፡ሲናገሩላችኹ፥ወዮላችኹ፤አባቶቻቸው፡ለሐሰተኛዎች፡ነቢያት፡እንዲሁ፡ ያደርጉላቸው፡ነበርና። 27፤ነገር፡ግን፥ለእናንተ፡ለምትሰሙ፡እላችዃለኹ፥ጠላቶቻችኹን፡ውደዱ፥ለሚጠሏችኹ፡መልካም፡ አድርጉ፥ 28፤የሚረግሟችኹንም፡መርቁ፥ስለሚበድሏችኹም፡ጸልዩ። 29፤ጕንጭኽን፡ለሚመታኽ፡ደግሞ፡ኹለተኛውን፡ስጠው፥መጐናጸፊያኽንም፡ለሚወስድ፡እጀ፡ጠባብኽን፡ ደግሞ፡አትከልክለው። 30፤ለሚለምንኽ፡ዅሉ፡ስጥ፥ገንዘብኽንም፡የሚወስድ፡እንዲመልስ፡አትጠይቀው። 31፤ሰዎችም፡ሊያደርጉላችኹ፡እንደምትወዱ፡እናንተ፡ደግሞ፡እንዲሁ፡አድርጉላቸው። 32፤የሚወዷ፟ችኹንማ፡ብትወዱ፥ምን፡ምስጋና፡አላችኹ፧ኀጢአተኛዎች፡ደግሞ፡የሚወዷ፟ቸውን፡ይወዳሉና። 33፤መልካምም፡ለሚያደርጉላችኹ፡መልካም፡ብታደርጉ፥ምን፡ምስጋና፡አላችኹ፧ኀጢአተኛዎች፡ደግሞ፡ያን፡ ያደርጋሉና። 34፤እንድትወስዱባቸው፡ተስፋ፡ለምታደርጓቸው፡ብታበድሩ፥ምን፡ምስጋና፡አላችኹ፧ኀጢአተኛዎች፡ደግሞ፡ በትክክል፡እንዲቀበሉ፡ለኀጢአተኛዎች፡ያበድራሉ። 35፤ነገር፡ግን፥ጠላቶቻችኹን፡ውደዱ፤መልካም፡አድርጉ፤ምንም፡ተስፋ፡ሳታደርጉም፡አበድሩ፥ዋጋችኹም፡ ታላቅ፡ይኾናል፥የልዑልም፡ልጆች፡ትኾናላችኹ፥ርሱ፡ለማያመሰግኑ፡ለክፉዎችም፡ቸር፡ነውና። 36፤አባታችኹ፡ርኅሩኅ፡እንደ፡ኾነ፡ርኅሩኆች፡ኹኑ። 37፤አትፍረዱ፡አይፈረድባችኹምም፤አትኰንኑ፡አትኰነኑምም።ይቅር፡በሉ፡ይቅርም፡ትባላላችኹ። 38፤ስጡ፡ይሰጣችኹማል፤በምትሰፍሩበት፡መስፈሪያ፡ተመልሶ፡ይሰፈርላችዃልና፥የተጨቈነና፡የተነቀነቀ፡ የተትረፈረፈም፡መልካም፡መስፈሪያ፡በዕቅፋችኹ፡ይሰጣችዃል። 39፤ምሳሌም፡አላቸው፦ዕውር፡ዕውርን፡ሊመራ፡ይችላልን፧ኹለቱ፡በጕድጓድ፡አይወድቁምን፧ 40፤ደቀ፡መዝሙር፡ከመምህሩ፡አይበልጥም፤ፈጽሞ፡የተማረ፡ዅሉ፡ግን፡እንደ፡መምህሩ፡ይኾናል። 41፤በወንድምኽም፡ዐይን፡ያለውን፡ጕድፍ፡ስለ፡ምን፡ታያለኽ፥በራስኽ፡ዐይን፡ግን፡ያለውን፡ምሰሶ፡ስለ፡ ምን፡አትመለከትም፧ 42፤በዐይንኽ፡ያለውን፡ምሰሶ፡ራስኽ፡ሳታይ፥እንዴት፡ወንድምኽን፦ወንድሜ፡ሆይ፥በዐይንኽ፡ያለውን፡ ጕድፍ፡ላውጣ፡ፍቀድልኝ፡ልትል፡ትችላለኽ፧አንተ፡ግብዝ፥አስቀድመኽ፡ከዐይንኽ፡ምሰሶውን፡አውጣ፡ ከዚያም፡በዃላ፡በወንድምኽ፡ዐይን፡ያለውን፡ጕድፍ፡ታወጣ፡ዘንድ፡አጥርተኽ፡ታያለኽ። 43፤ክፉ፡ፍሬ፡የሚያደርግ፡መልካም፡ዛፍ፡የለምና፥እንዲሁም፡መልካም፡ፍሬ፡የሚያደርግ፡ክፉ፡ዛፍ፡ የለም። 44፤ዛፍ፡ዅሉ፡ከፍሬው፡ይታወቃልና፤ከሾኽ፡በለስ፡አይለቅሙም፥ከዐጣጥ፡ቍጥቋጦም፡ወይን፡ አይቈርጡም። 45፤በልብ፡ሞልቶ፡ከተረፈው፡አፉ፡ይናገራልና፥መልካም፡ሰው፡ከልብ፡መልካም፡መዝገብ፡መልካሙን፡ ያወጣል፥ክፉ፡ሰውም፡ከልብ፡ክፉ፡መዝገብ፡ክፉውን፡ያወጣል። 46፤ስለ፡ምን፦ጌታ፡ሆይ፥ጌታ፡ሆይ፥ትሉኛላችኹ፥የምለውንም፡አታደርጉም፧ 47፤ወደ፡እኔ፡የሚመጣ፡ዅሉ፡ቃሌንም፡ሰምቶ፡የሚያደርገው፥ማንን፡እንዲመስል፡አሳያችዃለኹ። 48፤ቤት፡ሲሠራ፡አጥልቆ፡የቈፈረ፡በአለት፡ላይም፡የመሠረተ፡ሰውን፡ይመስላል፤ጐርፍም፡በመጣ፡ጊዜ፡ ወንዙ፡ያን፡ቤት፡ገፋው፥በአለት፡ላይም፡ስለ፡ተመሠረተ፡ሊያናውጠው፡አልቻለም። 49፤ሰምቶ፡የማያደርገው፡ግን፡ያለመሠረት፡በምድር፡ላይ፡ቤቱን፡የሠራ፡ሰውን፡ይመስላል፤ወንዙም፡ ገፋው፡ወዲያውም፡ወደቀ፡የዚያ፡ቤት፡አወዳደቅም፡ታላቅ፡ኾነ። ምዕራፍ 1፤ቃሉን፡ዅሉ፡በሕዝብ፡ዦሮዎች፡በጨረሰ፡ጊዜ፡ወደ፡ቅፍርናሖም፡ገባ። 2፤አንድ፡የመቶ፡አለቃም፡ነበረ፤የሚወደ፟ውም፡ባሪያው፡ታሞ፡ሊሞት፡ቀርቦ፡ነበር። 3፤ስለ፡ኢየሱስም፡በሰማ፡ጊዜ፡የአይሁድን፡ሽማግሌዎች፡ወደ፡ርሱ፡ላከና፡መጥቶ፡ባሪያውን፡እንዲያድን፡ ለመነው። 4፤እነርሱም፡ወደ፡ኢየሱስ፡መጥተው፦ይህን፡ልታደርግለት፡ይገ፟ባ፟ዋል፤ 5፤ሕዝባችንን፡ይወዳልና፥ምኵራብም፡ራሱ፡ሠርቶልናል፡ብለው፡አጽንተው፡ለመኑት። 6፤ኢየሱስም፡ከነርሱ፡ጋራ፡ኼደ።አኹንም፡ወደ፡ቤቱ፡በቀረበ፡ጊዜ፡የመቶው፡አለቃ፡ወዳጆቹን፡ወደ፡ርሱ፡ ላከ፤አለውም፦ጌታ፡ሆይ፡በቤቴ፡ጣራ፡በታች፡ልትገባ፡አይገ፟ባ፟ኝምና፥አትድከም፤ 7፤ስለዚህም፡ወዳንተ፡ልመጣ፡እንዲገባኝ፡ሰውነቴን፡አልቈጠርኹትም፤ነገር፡ግን፥ቃል፡ ተናገር፥ብላቴናዬም፡ይፈወሳል። 8፤እኔ፡ደግሞ፡ከሌላዎች፡በታች፡የምገዛ፡ሰው፡ነኝ፥ከእኔም፡በታች፡ወታደሮች፡አሉኝ፥አንዱንም፦ኺድ፡ ብለው፡ይኼዳል፥ሌላውንም፦ና፡ብለው፡ይመጣል፥ባሪያዬንም፦ይህን፡አድርግ፡ብለው፡ያደርጋል። 9፤ኢየሱስም፡ይህን፡ሰምቶ፡በርሱ፡ተደነቀ፥ዘወርም፡ብሎ፡ለተከተሉት፡ሕዝብ፦እላችዃለኹ፥በእስራኤልስ፡ እንኳ፡እንዲህ፡ያለ፡ትልቅ፡እምነት፡አላገኘኹም፡አላቸው። 10፤የተላኩትም፡ወደ፡ቤት፡ተመልሰው፡ባሪያውን፡ባለጤና፡ኾኖ፡አገኙት። 11፤በነገውም፡ናይን፡ወደምትባል፡ወደ፡አንዲት፡ከተማ፡ኼደ፥ደቀ፡መዛሙርቱም፡ብዙ፡ሕዝብም፡ከርሱ፡ ጋራ፡ዐብረው፡ኼዱ። 12፤ወደ፡ከተማዪቱም፡በር፡በቀረበ፡ጊዜ፥እንሆ፥የሞተ፡ሰው፡ተሸክመው፡አወጡ፤ርሱም፡ለእናቱ፡አንድ፡ ልጅ፡ነበረ፥ርሷም፡መበለት፡ነበረች፥ብዙም፡የከተማ፡ሕዝብ፡ከርሷ፡ጋራ፡ዐብረው፡ነበሩ። 13፤ጌታም፡ባያት፡ጊዜ፡ዐዘነላትና፦አታልቅሺ፡አላት። 14፤ቀርቦም፡ቃሬዛውን፡ነካ፥የተሸከሙትም፡ቆሙ፤አለውም፦አንተ፡ጐበዝ፥እልኻለኹ፥ተነሣ። 15፤የሞተውም፡ቀና፡ብሎ፡ተቀመጠ፡ሊናገርም፡ዠመረ፥ለእናቱም፡ሰጣት። 16፤ዅሉንም፡ፍርሀት፡ያዛቸውና፦ታላቅ፡ነቢይ፡በእኛ፡መካከል፡ተነሥቷል፥ደግሞ፦እግዚአብሔር፡ ሕዝቡን፡ጐበኘ፡እያሉ፡እግዚአብሔርን፡አመሰገኑ። 17፤ይህም፡ዝና፡ስለ፡ርሱ፡በይሁዳ፡ዅሉ፡በዙሪያውም፡ባለች፡አገር፡ዅሉ፡ወጣ። 18፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ለዮሐንስ፡እነዚህን፡ዅሉ፡አወሩ። 19፤ዮሐንስም፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ኹለት፡ወደ፡ርሱ፡ጠርቶ፦የሚመጣው፡አንተ፡ነኽን፡ወይስ፡ሌላውን፡ እንጠብቅ፧ብሎ፡ወደ፡ኢየሱስ፡ላከ። 20፤ሰዎቹም፡ወደ፡ርሱ፡መጥተው፦መጥምቁ፡ዮሐንስ፦የሚመጣው፡አንተ፡ነኽን፡ወይስ፡ሌላውን፡ እንጠብቅ፧ብሎ፡ወዳንተ፡ላከን፡አሉት። 21፤በዚያች፡ሰዓት፡ከደዌና፡ከሥቃይ፡ከክፉዎች፡መናፍስትም፡ብዙዎችን፡ፈወሰ፥ለብዙ፡ዕውሮችም፡ማየትን፡ ሰጠ። 22፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ኼዳችኹ፡ያያችኹትን፡የሰማችኹትንም፡ለዮሐንስ፡አውሩለት፤ዕውሮች፡ ያያሉ፥ዐንካሳዎችም፡ይኼዳሉ፥ለምጻሞችም፡ይነጻሉ፥ደንቈሮዎችም፡ይሰማሉ፥ሙታንም፡ ይነሣሉ፥ለድኻዎችም፡ወንጌል፡ይሰበካል፤ 23፤በእኔም፡የማይሰናከለው፡ዅሉ፡ብፁዕ፡ነው፡አላቸው። 24፤የዮሐንስ፡መልክተኛዎችም፡ከኼዱ፡በዃላ፥ለሕዝቡ፡ስለ፡ዮሐንስ፡ይናገር፡ዠመር፡እንዲህም፡ አለ፦ምን፡ልታዩ፡ወደ፡ምድረ፡በዳ፡ወጣችኹ፧ነፋስ፡የሚወዘውዘውን፡ሸምበቆን፧ወይስ፡ምን፡ልታዩ፡ ወጣችኹ፧ 25፤ቀጭን፡ልብስ፡የለበሰውን፡ሰውን፧እንሆ፥ጌጠኛ፡ልብስ፡የሚለብሱና፡በቅምጥልነት፡የሚኖሩ፡በነገሥታት፡ ቤት፡አሉ። 26፤ወይስ፡ምን፡ልታዩ፡ወጣችኹ፧ነቢይን፧አዎን፡እላችዃለኹ፥ከነቢይም፡የሚበልጠውን። 27፤እንሆ፥መንገድኽን፡በፊትኽ፡የሚጠርግ፡መልክተኛዬን፡በፊትኽ፡እልካለኹ፡ተብሎ፡የተጻፈለት፡ይህ፡ ነው። 28፤እላችዃለኹ፥ከሴቶች፡ከተወለዱት፡መካከል፡ከመጥምቁ፡ዮሐንስ፡የሚበልጥ፡ማንም፡ የለም፤በእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ግን፡ከዅሉ፡የሚያንሰው፡ይበልጠዋል። 29፤የሰሙትም፡ሕዝብ፡ዅሉ፡ቀራጮች፡እንኳ፡ሳይቀሩ፡በዮሐንስ፡ጥምቀት፡ተጠምቀው፡እግዚአብሔርን፡ አጸደቁ፤ 30፤ፈሪሳውያንና፡ሕግ፡ዐዋቂዎች፡ግን፡በርሱ፡ስላልተጠመቁ፡የእግዚአብሔርን፡ምክር፡ከራሳቸው፡ጣሉ። 31፤እንግዲህ፡የዚችን፡ትውልድ፡ሰዎች፡በምን፡አስመስላቸዋለኹ፧ማንንስ፡ይመስላሉ፧ 32፤በገበያ፡የሚቀመጡትን፡ልጆች፡ይመስላሉ፥ርስ፡በርሳቸውም፡እየተጠራሩ።እንቢልታ፡ነፋንላችኹ፡ አልዘፈናችኹምም፤ሙሾ፡አወጣንላችኹ፡አላለቀሳችኹምም፡ይላል። 33፤መጥምቁ፡ዮሐንስ፡እንጀራ፡ሳይበላ፡የወይን፡ጠጅም፡ሳይጠጣ፡መጥቶ፡ነበርና፦ጋኔን፡አለበት፡ አላችኹት። 34፤የሰው፡ልጅ፡እየበላና፡እየጠጣ፡መጥቷልና፦እንሆ፥በላተኛና፡የወይን፡ጠጅ፡ጠጪ፥የቀራጮችና፡ የኀጢአተኛዎች፡ወዳጅ፡አላችኹት። 35፤ጥበብም፡ለልጆቿ፡ዅሉ፡ጸደቀች። 36፤ከፈሪሳውያንም፡አንድ፡ከርሱ፡ጋራ፡ይበላ፡ዘንድ፡ለመነው፤በፈሪሳዊው፡ቤትም፡ገብቶ፡በማእዱ፡ ተቀመጠ። 37፤እንሆም፡በዚያች፡ከተማ፡ኀጢአተኛ፡የነበረች፡አንዲት፡ሴት፤በፈሪሳዊው፡ቤት፡በማእዱ፡እንደ፡ ተቀመጠ፡ባወቀች፡ጊዜ፥ሽቱ፡የሞላበት፡የአልባስጥሮስ፡ቢልቃጥ፡አመጣች። 38፤በስተዃላውም፡በእግሩ፡አጠገብ፡ቆማ፡እያለቀሰች፡በእንባዋ፡እግሩን፡ታርስ፡ዠመር፥በራስ፡ጠጕሯም፡ ታብሰው፡እግሩንም፡ትስመው፡ሽቱም፡ትቀባው፡ነበር። 39፤የጠራው፡ፈሪሳዊም፡አይቶ፦ይህስ፡ነቢይ፡ቢኾን፥ይህች፡የምትዳስሰው፡ሴት፡ማን፡እንደ፡ኾነች፡ እንዴትስ፡እንደ፡ነበረች፡ባወቀ፡ነበር፥ኀጢአተኛ፡ናትና፥ብሎ፡በልቡ፡ዐሰበ። 40፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ስምዖን፡ሆይ፥የምነግርኽ፡ነገር፡አለኝ፡አለው።ርሱም፦መምህር፡ሆይ፥ተናገር፡ አለ። 41፤ላንድ፡አበዳሪ፡ኹለት፡ተበዳሪዎች፡ነበሩት፡በአንዱ፡ዐምስት፡መቶ፡ዲናር፡ነበረበት፡በኹለተኛውም፡ ዐምሳ። 42፤የሚከፍሉትም፡ቢያጡ፡ለኹለቱም፡ተወላቸው።እንግዲህ፡ከነርሱ፡አብልጦ፡የሚወደ፟ው፡ማንኛው፡ነው፧ 43፤ስምዖንም፡መልሶ፦ብዙ፡የተወለቱ፡ይመስለኛል፡አለ።ርሱም፦በእውነት፡ፈረድኽ፡አለው። 44፤ወደ፡ሴቲቱም፡ዘወር፡ብሎ፡ስምዖንን፡እንዲህ፡አለው፦ይህችን፡ሴት፡ታያለኽን፧እኔ፡ወደ፡ቤትኽ፡ ገባኹ፥ውሃ፡ስንኳ፡ለእግሬ፡አላቀረብኽልኝም፤ርሷ፡ግን፡በእንባዋ፡እግሬን፡አራሰች፡በጠጕሯም፡አበሰች። 45፤አንተ፡አልሳምኸኝም፤ርሷ፡ግን፡ከገባኹ፡ዠምራ፡እግሬን፡ከመሳም፡አላቋረጠችም። 46፤አንተ፡ራሴን፡ዘይት፡አልቀባኸኝም፤ርሷ፡ግን፡እግሬን፡ሽቱ፡ቀባች። 47፤ስለዚህ፥እልኻለኹ፥እጅግ፡ወዳ፟ለችና፥ብዙ፡ያለው፡ኀጢአቷ፡ተሰርዮላታል፤ጥቂት፡ግን፡የሚሰረይለት፡ ጥቂት፡ይወዳል። 48፤ርሷንም፦ኀጢአትሽ፡ተሰርዮልሻል፡አላት። 49፤ከርሱም፡ጋራ፡በማእዱ፡ተቀምጠው፡የነበሩት፡በልባቸው፦ኀጢአትን፡እንኳ፡የሚያስተሰርይ፡ይህ፡ማን፡ ነው፧ይሉ፡ዠመር። 50፤ሴቲቱንም፦እምነትሽአድኖሻል፤ በሰላም፡ኺጂ፡አላት። ምዕራፍ 1፤ከዚህም፡በዃላ፡እየሰበከና፡ስለእግዚአብሔር፡መንግሥት፡የምሥራች፡እየተናገረ፡በየከተማዪቱ፡በየመንደሩም፡ ያልፍ፡ነበር፤ 2፤ዐሥራ፡ኹለቱም፡ከርሱ፡ጋራ፡ነበሩ፥ከክፉዎች፡መናፍስትና፡ከደዌም፡ተፈውሰው፡የነበሩ፡አንዳንድ፡ ሴቶች፤እነርሱም፡ሰባት፡አጋንንት፡የወጡላት፡መግደላዊት፡የምትባል፡ማርያም፥ 3፤የሄሮድስ፡አዛዥ፡የኩዛ፡ሚስት፡ዮሐናም፡ሶስናም፡ብዙዎች፡ሌላዎችም፡ኾነው፡በገንዘባቸው፡ያገለግሉት፡ ነበር። 4፤ብዙ፡ሕዝብም፡በተሰበሰቡ፡ጊዜ፡ከከተማዎችም፡ዅሉ፡ወደ፡ርሱ፡በመጡ፡ጊዜ፡በምሳሌ፡እንዲህ፡ሲል፡ ተናገራቸው፦ 5፤ዘሪ፡ዘሩን፡ሊዘራ፡ወጣ።ሲዘራም፡አንዳንዱ፡በመንገድ፡ዳር፡ወደቀ፡ተረገጠም፥የሰማይ፡ወፎችም፡ በሉት። 6፤ሌላውም፡በአለት፡ላይ፡ወደቀ፥በበቀለም፡ጊዜ፡ርጥበት፡ስላልነበረው፡ደረቀ። 7፤ሌላውም፡በሾኽ፡መካከል፡ወደቀ፥ሾኹም፡ዐብሮ፡በቀለና፡ዐነቀው። 8፤ሌላውም፡በመልካም፡መሬት፡ላይ፡ወደቀ፤በበቀለም፡ጊዜ፡መቶ፡ዕጥፍ፡አፈራ።ይህን፡በተናገረ፡ ጊዜ፦የሚሰማ፡ዦሮ፡ያለው፡ይስማ፡ብሎ፡ጮኸ። 9፤ደቀ፡መዛሙርቱም፦ይህ፡ምሳሌ፡ምንድር፡ነው፧ብለው፡ጠየቁት። 10፤ርሱም፡እንዲህ፡አለ፦ለእናንተ፡የእግዚአብሔርን፡መንግሥት፡ምስጢር፡ማወቅ፡ ተሰጥቷችዃል፤ለሌላዎች፡ግን፡እያዩ፡እንዳያዩ፡እየሰሙም፡እንዳያስተውሉ፡በምሳሌ፡ነው። 11፤ምሳሌው፡ይህ፡ነው።ዘሩ፡የእግዚአብሔር፡ቃል፡ነው። 12፤በመንገድ፡ዳርም፡ያሉት፡የሚሰሙ፡ናቸው፤ከዚህ፡በዃላም፡ዲያብሎስ፡ይመጣል፡አምነውም፡ እንዳይድኑ፡ቃሉን፡ከልባቸው፡ይወስዳል። 13፤በአለት፡ላይም፡ያሉት፡ሲሰሙ፡ቃሉን፡በደስታ፡የሚቀበሉ፡ናቸው፤እነርሱም፡ለጊዜው፡ብቻ፡ያምናሉ፡ እንጂ፡በፈተና፡ጊዜ፡የሚክዱ፡ሥር፡የሌላቸው፡ናቸው። 14፤በሾኽ፡መካከልም፡የወደቀ፡እነዚህ፡የሚሰሙት፡ናቸው፤መንገዳቸውንም፡ኼደው፡በሕይወት፡ዘመን፡በዐሳብና፡በባለጠግነት፡ምቾት፡ይታነቃሉ፥ሙሉ፡ፍሬም፡አያፈሩም። 15፤በመልካም፡መሬት፡ላይም፡የወደቀ፡እነርሱ፡በመልካምና፡በበጎ፡ልብ፡ቃሉን፡ሰምተው፡የሚጠብቁት፡ በመጽናትም፡ፍሬ፡የሚያፈሩ፡ናቸው። 16፤መብራትንም፡አብርቶ፡በዕቃ፡የሚከድነው፡ወይም፡ከዐልጋ፡በታች፡የሚያኖረው፡የለም፥የሚገቡት፡ሰዎች፡ ብርሃኑን፡እንዲያዩ፡በመቅረዝ፡ላይ፡ያኖረዋል፡እንጂ። 17፤የማይገለጥ፡የተሰወረ፡የለምና፥የማይታወቅም፡ወደ፡ግልጥም፡የማይመጣ፡የተሸሸገ፡የለም። 18፤እንግዲህ፡እንዴት፡እንድትሰሙ፡ተጠበቁ፤ላለው፡ዅሉ፡ይሰጠዋልና፥ከሌለውም፡ዅሉ፥ያው፡ያለው፡ የሚመስለው፡እንኳ፡ይወሰድበታል። 19፤እናቱና፡ወንድሞቹም፡ወደ፡ርሱ፡መጡ፥ከሕዝቡም፡ብዛት፡የተነሣ፡ሊያገኙት፡አልተቻላቸውም። 20፤እናትኽና፡ወንድሞችኽ፡ሊያዩኽ፡ወደ፟ው፡በውጭ፡ቆመዋል፡ብለው፡ነገሩት። 21፤ርሱም፡መልሶ፦እናቴና፡ወንድሞቼስ፡የእግዚአብሔርን፡ቃል፡ሰምተው፡የሚያደርጉት፡እነዚህ፡ናቸው፡ አላቸው። 22፤ከዕለታቱም፡በአንዱ፡ርሱ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡ጋራ፡ወደ፡ታንኳ፡ገብቶ፦ወደባሕር፡ማዶ፡እንሻገር፡ አላቸው፤ተነሡም። 23፤ሲኼዱም፡አንቀላፋ።ዐውሎ፡ነፋስም፡በባሕር፡ላይ፡ወረደ፥ውሃውም፡ታንኳዪቱን፡ይሞላ፡ ነበርና፥ይጨነቁ፡ነበር። 24፤ቀርበውም፦አቤቱ፥አቤቱ፡ጠፋን፡እያሉ፡አስነሡት።ርሱም፡ነቅቶ፡ነፋሱንና፡የውሃውን፡ማዕበል፡ገሠጻቸው፤ተዉም፥ጽጥታም፡ኾነ። 25፤ርሱም፦እምነታችኹ፡የት፡ነው፧አላቸው።ፈርተውም፡ተደነቁ፥ርስ፡በርሳቸውም፦እንዲህ፡ነፋሳትንና፡ ውሃን፡እንኳ፡የሚያዝ፡ለርሱም፡የሚታዘዙለት፡ይህ፡ማን፡ነው፧አሉ። 26፤በገሊላም፡አንጻር፡ወዳለችው፡ወደጌርጌሴኖን፡አገር፡በታንኳ፡ደረሱ። 27፤ወደ፡ምድርም፡በወጣ፡ጊዜ፡አጋንንት፡ያደሩበት፡አንድ፡ሰው፡ከከተማ፡ወጥቶ፡ተገናኘው፥ከብዙ፡ ዘመንም፡ዠምሮ፡ልብስ፡ሳይለብስ፡በመቃብር፡እንጂ፡በቤት፡አይኖርም፡ነበር። 28፤ኢየሱስንም፡ባየ፡ጊዜ፡ጮኾ፡በፊቱ፡ተደፋ፡በታላቅ፡ድምፅም፦የልዑል፡እግዚአብሔር፡ልጅ፡ኢየሱስ፡ ሆይ፥ከአንተ፡ጋራ፡ምን፡አለኝ፧እንዳትሣቀየኝ፡እለምንኻለኹ፡አለ። 29፤ርኩሱን፡መንፈስ፡ከሰውዬው፡እንዲወጣ፡ያዘ፟ው፡ነበርና።ብዙ፡ዘመንም፡ይዞት፡ነበርና፥በሰንሰለትና፡ በእግር፡ብረትም፡ታስሮ፡ይጠበቅ፡ነበር፤እስራቱንም፡ሰብሮ፡በጋኔኑ፡ወደ፡ምድረ፡በዳ፡ይነዳ፡ነበር። 30፤ኢየሱስም፦ስምኽ፡ማን፡ነው፧ብሎ፡ጠየቀው።ርሱም፡ብዙዎች፡አጋንንት፡ገብተውበት፡ ነበርና፦ሌጌዎን፡አለው። 31፤ወደ፡ጥልቁም፡ሊኼዱ፡እንዳያዛቸው፡ለመኑት። 32፤በዚያም፡በተራራው፡የብዙ፡ዕሪያ፡መንጋ፡ይሰማሩ፡ነበር፤ወደ፡እነርሱም፡ሊገቡ፡እንዲፈቅድላቸው፡ ለመኑት፤ፈቀደላቸውም። 33፤አጋንንትም፡ከሰውዬው፡ወጥተው፡ወደ፡ዕሪያዎች፡ገቡ፥መንጋውም፡ከአፋፉ፡ወደ፡ባሕር፡ተጣደፉና፡ ሰጠሙ። 34፤እረኛዎችም፡የኾነውን፡ባዩ፡ጊዜ፡ሸሽተው፡በከተማውና፡በአገሩ፡አወሩት። 35፤የኾነውን፡ነገር፡ሊያዩ፡ወጥተውም፡ወደ፡ኢየሱስ፡መጡ፥አጋንንትም፡የወጡለትን፡ሰው፡ለብሶ፡ልቡም፡ ተመልሶ፡በኢየሱስ፡እግር፡አጠገብ፡ተቀምጦ፡አገኙትና፡ፈሩ። 36፤ያዩትም፡ደግሞ፡አጋንንት፡ያደሩበት፡ሰው፡እንዴት፡እንደ፡ዳነ፡አወሩላቸው። 37፤በዙሪያውም፡በጌርጌሴኖን፡አገር፡ያሉት፡ሕዝብ፡ዅሉ፡ታላቅ፡ፍርሀት፡ይዟቸዋልና፥ከነርሱ፡እንዲኼድ፡ ለመኑት፡በታንኳም፡ገብቶ፡ተመለሰ። 38፤አጋንንት፡የወጡለት፡ሰውም፡ከርሱ፡ጋራ፡ይኖር፡ዘንድ፡ለመነው፤ 39፤ነገር፡ግን፦ወደ፡ቤትኽ፡ተመለስ፥እግዚአብሔር፡እንዴት፡ያለ፡ታላቅ፡ነገር፡እንዳደረገልኽ፡ንገር፡ ብሎ፡አሰናበተው።ኢየሱስም፡እንዴት፡ያለ፡ታላቅ፡ነገር፡እንዳደረገለት፡በከተማው፡ዅሉ፡እየሰበከ፡ኼደ። 40፤ኢየሱስም፡በተመለሰ፡ጊዜ፡ዅሉ፡ይጠብቁት፡ነበርና፥ሕዝቡ፡ተቀበሉት። 41፤እንሆም፥ኢያኢሮስ፡የሚባል፡ሰው፡መጣ፥ርሱም፡የምኵራብ፡አለቃ፡ነበረ፡በኢየሱስም፡እግር፡ላይ፡ ወድቆ፡ወደ፡ቤቱ፡እንዲገባ፡ለመነው፤ 42፤ዐሥራ፡ኹለት፡ዓመት፡የኾናት፡አንዲት፡ሴት፡ልጅ፡ነበረችውና፤ርሷም፡ለሞት፡ቀርባ፡ነበር።ሲኼድም፡ ሕዝቡ፡ያጨናንቁት፡ነበር። 43፤ከዐሥራ፡ኹለት፡ዓመትም፡ዠምሮ፡ደም፡የሚፈሳ፟ት፡ሴት፡ነበረች፥ትዳሯንም፡ዅሉ፡ለባለመድኀኒቶች፡ ከስራ፥ማንም፡ሊፈውሳት፡አልተቻለውም። 44፤በዃላውም፡ቀርባ፡የልብሱን፡ጫፍ፡ዳሰሰች፥የደሟም፡ፈሳሽ፡በዚያን፡ጊዜ፡ቆመ። 45፤ኢየሱስም፦የዳሰሰኝ፡ማን፡ነው፧አለ።ዅሉም፡በካዱ፡ጊዜ፥ጴጥሮስና፡ከርሱ፡ጋራ፡ የነበሩት፦አቤቱ፥ሕዝቡ፡ያጫንቁኻልና፥ያጋፉኽማል፤የዳሰሰኝ፡ማን፡ነው፡ትላለኽን፧አሉ። 46፤ኢየሱስ፡ግን፦አንድ፡ሰው፡ዳሶ፟ኛል፥ኀይል፡ከእኔ፡እንደ፡ወጣ፡እኔ፡ዐውቃለኹና፡አለ። 47፤ሴቲቱም፡እንዳልተሰወረች፡ባየች፡ጊዜ፡እየተንቀጠቀጠች፡መጥታ፡በፊቱ፡ተደፋች፥በምን፡ምክንያትም፡ እንደ፡ዳሰሰችው፡ፈጥናም፡እንደ፡ተፈወሰች፡በሕዝቡ፡ዅሉ፡ፊት፡አወራች። 48፤ርሱም፦ልጄ፡ሆይ፥እምነትሽ፡አድኖሻል፤በሰላም፡ኺጂ፡አላት። 49፤ርሱም፡ገና፡ሲናገር፡አንድ፡ሰው፡ከምኵራብ፡አለቃው፡ቤት፡መጥቶ፦ልጅኽ፡ሞታለች፤እንግዲህ፡ መምህሩን፡አታድክም፡አለ። 50፤ኢየሱስ፡ግን፡ሰምቶ፦አትፍራ፤እመን፡ብቻ፡ትድንማለች፡ብሎ፡መለሰለት። 51፤ወደ፡ቤትም፡ሲገባ፡ከጴጥሮስና፡ከያዕቆብ፡ከዮሐንስም፡ከብላቴናዪቱም፡አባትና፡እናት፡በቀር፡ማንም፡ ከርሱ፡ጋራ፡ይገባ፡ዘንድ፡አልፈቀደም። 52፤ዅሉም፡እያለቀሱላት፡ዋይ፡ዋይ፡ይሉ፡ነበር።ርሱ፡ግን፦አታልቅሱ፤ተኝታለች፡እንጂ፡አልሞተችም፡ አለ። 53፤እንደ፡ሞተችም፡ዐውቀው፡በጣም፡ሣቁበት። 54፤ርሱ፡ግን፡እጇን፡ይዞ፦አንቺ፡ብላቴና፥ተነሺ፡ብሎ፡ጮኸ። 55፤ነፍሷም፡ተመለሰች፥ፈጥናም፡ቆመች፥የምትበላውንም፡እንዲሰጧት፡አዘዘ። 56፤ወላጆቿም፡ተገረሙ፤ርሱ፡ግን፡የኾነውን፡ለማንም፡እንዳይነግሩ፡አዘዛቸው። ምዕራፍ 1፤ዐሥራ፡ኹለቱንም፡ሐዋርያት፡በአንድነት፡ወደ፡ርሱ፡ጠርቶ፡በአጋንንት፡ዅሉ፡ላይ፡ደዌንም፡ይፈውሱ፡ ዘንድ፡ኀይልና፡ሥልጣን፡ሰጣቸው፤ 2፤የእግዚአብሔርንም፡መንግሥት፡እንዲሰብኩና፡ድውዮችን፡እንዲፈውሱ፡ላካቸው፥ 3፤እንዲህም፡አላቸው፦በትርም፡ቢኾን፥ከረጢትም፡ቢኾን፥እንጀራም፡ቢኾን፥ብርም፡ቢኾን፡ለመንገድ፡ ምንም፡አትያዙ፥ኹለት፡እጀ፡ጠባብም፡አይኹንላችኹ። 4፤በማናቸውም፡በምትገቡበት፡ቤት፡በዚያ፡ተቀመጡ፡ከዚያም፡ውጡ። 5፤ማናቸውም፡የማይቀበሏችኹ፡ቢኾኑ፥ከዚያ፡ከተማ፡ወጥታችኹ፡ምስክር፡እንዲኾንባቸው፡ከእግራችኹ፡ ትቢያ፡አራግፉ። 6፤ወጥተውም፡ወንጌልን፡እየሰበኩና፡በስፍራው፡ዅሉ፡እየፈወሱ፡በየመንደሩ፡ያልፉ፡ነበር። 7፤የአራተኛው፡ክፍል፡ገዢ፡ሄሮድስም፡የተደረገውን፡ነገር፡ዅሉ፡ሰምቶ፥አንዳንድ፡ሰዎች፦ 8፤ዮሐንስ፡ከሙታን፡ተነሣ፥ሌላዎችም፦ኤልያስ፡ተገለጠ፥ሌላዎችም፦ከቀደሙት፡ነቢያት፡አንዱ፡ ተነሥቷል፡ይሉ፡ስለ፡ነበር፡አመነታ። 9፤ሄሮድስም፦ዮሐንስንስ፡እኔ፡ራሱን፡አስቈረጥኹት፤ይህ፡እንዲህ፡ያለ፡ነገር፡የምሰማበት፡ማን፡ ነው፧አለ።ሊያየውም፡ይሻ፡ነበር። 10፤ሐዋርያትም፡ተመልሰው፡ያደረጉትን፡ዅሉ፡ነገሩት።ከርሱ፡ጋራም፡ወስዷቸው፡ቤተ፡ሳይዳ፡ከምትባል፡ ከተማ፡አጠገብ፡ወደ፡ምድረ፡በዳ፡ለብቻው፡ፈቀቅ፡አለ። 11፤ሕዝቡም፡ዐውቀው፡ተከተሉት፤ተቀብሏቸውም፡ስለእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ይነግራቸው፡ነበር፥መፈወስ፡ ያስፈለጋቸውንም፡ፈወሳቸው። 12፤ቀኑም፡ይመሽ፡ዠመር፤ዐሥራ፡ኹለቱም፡ቀርበው፦በዚህ፡በምድረ፡በዳ፡ነንና፡በዙሪያችን፡ወዳሉ፡ መንደሮችና፡ገጠሮች፡ኼደው፡እንዲያድሩና፡ምግብ፡እንዲያገኙ፡ሕዝቡን፡አሰናብት፡አሉት። 13፤ርሱ፡ግን፦እናንተ፡የሚበሉትን፡ስጧቸው፡አላቸው።እነርሱም፦ኼደን፡ለዚህ፡ዅሉ፡ሕዝብ፡ምግብ፡ ካልገዛን፥ከዐምስት፡እንጀራና፡ከኹለት፡ዓሣ፡የሚበልጥ፡የለንም፡አሉት፤ዐምስት፡ሺሕ፡ሰዎች፡ያኽሉ፡ነበርና። 14፤ለደቀ፡መዛሙርቱ፦በየክፍሉ፡ዐምሳ፡ዐምሳውን፡አስቀምጧቸው፡አላቸው። 15፤እንዲህም፡አደረጉ፡ዅሉንም፡አስቀመጧቸው። 16፤ዐምስቱንም፡እንጀራና፡ኹለቱን፡ዓሣ፡ይዞ፥ወደ፡ሰማይ፡አሻቅቦ፡አየና፡ባረካቸው፡ቈርሶም፡ለሕዝቡ፡ እንዲያቀርቡ፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡ሰጠ። 17፤ዅሉም፡በልተው፡ጠገቡ፥ከነርሱም፡የተረፈውን፡ቍርስራሽ፡ዐሥራ፡ኹለት፡መሶብ፡ወሰዱ። 18፤ለብቻውም፡ሲጸልይ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡ከርሱ፡ጋራ፡ነበሩና፦ሕዝቡ፡እኔ፡ማን፡እንደ፡ኾንኹ፡ ይላሉ፧ብሎ፡ጠየቃቸው። 19፤እነርሱም፡መልሰው፦መጥምቁ፡ዮሐንስ፥ሌላዎችም፦ኤልያስ፥ሌላዎችም፦ከቀደሙት፡ነቢያት፡አንዱ፡ ተነሥቷል፡ይላሉ፡አሉት። 20፤እናንተስ፡እኔ፡ማን፡እንደ፡ኾንኹ፡ትላላችኹ፧አላቸው።ጴጥሮስም፡መልሶ፦ከእግዚአብሔር፡የተቀባኽ፡ ነኽ፡አለ። 21-22፤ርሱ፡ግን፦የሰው፡ልጅ፡ብዙ፡መከራ፡ሊቀበል፡በሽማግሌዎችም፡በካህናት፡አለቃዎችም፡በጻፊዎችም፡ ሊጣል፡ሊገደልም፡በሦስተኛውም፡ቀን፡ሊነሣ፡ይገ፟ባ፟ዋል፡ብሎ፡ለማንም፡ይህን፡እንዳይናገሩ፡አስጠንቅቆ፡ አዘዘ። 23፤ለዅሉም፡እንዲህ፡አላቸው፦በዃላዬ፡ሊመጣ፡የሚወድ፡ቢኖር፥ራሱን፡ይካድ፡መስቀሉንም፡ዕለት፡ ዕለት፡ተሸክሞ፡ይከተለኝ። 24፤ነፍሱን፡ሊያድን፡የሚወድ፡ዅሉ፡ያጠፋታልና፤ስለ፡እኔ፡ነፍሱን፡የሚያጠፋ፡ዅሉ፡ግን፡ርሱ፡ያድናታል። 25፤ሰው፡ዓለሙን፡ዅሉ፡አትርፎ፡ራሱን፡ቢያጠፋ፡ወይም፡ቢያጐድል፡ምን፡ይጠቅመዋል፧ 26፤በእኔና፡በቃሌ፡የሚያፍር፡ዅሉ፥የሰው፡ልጅ፡በክብሩ፡በአባቱና፡በቅዱሳን፡መላእክቱ፡ክብርም፡ሲመጣ፡ በርሱ፡ያፍርበታል። 27፤እውነት፡እላችዃለኹ፥በዚህ፡ከሚቆሙት፡ሰዎች፡የእግዚአብሔርን፡መንግሥት፡እስኪያዩ፡ድረስ፡ሞትን፡ የማይቀምሱ፡አንዳንድ፡አሉ። 28፤ከዚህም፡ቃል፡በዃላ፡ስምንት፡ቀን፡ያኽል፡ቈይቶ፡ጴጥሮስንና፡ዮሐንስን፡ያዕቆብንም፡ይዞ፡ሊጸልይ፡ ወደ፡ተራራ፡ወጣ። 29፤ሲጸልይም፡የፊቱ፡መልክ፡ተለወጠ፤ልብሱም፡ተብለጭልጮ፡ነጭ፡ኾነ። 30፤እንሆም፥ኹለት፡ሰዎች፡እነርሱም፡ሙሴና፡ኤልያስ፡ከርሱ፡ጋራ፡ይነጋገሩ፡ነበር፤ 31፤በክብርም፡ታይተው፡በኢየሩሳሌም፡ሊፈጽም፡ስላለው፡ስለ፡መውጣቱ፡ይናገሩ፡ነበር። 32፤ነገር፡ግን፥ጴጥሮስንና፡ከርሱ፡ጋራ፡የነበሩት፡እንቅልፍ፡ከበደባቸው፤ነቅተው፡ግን፡ክብሩንና፡ከርሱ፡ ጋራ፡ቆመው፡የነበሩትን፡ኹለት፡ሰዎች፡አዩ። 33፤ከርሱም፡ሲለ፟ዩ፥ጴጥሮስ፡ኢየሱስን፦አቤቱ፥በዚህ፡መኾን፡ለእኛ፡መልካም፡ነውና፥አንድ፡ለአንተ፡ አንድም፡ለሙሴ፡አንድም፡ለኤልያስ፡ሦስት፡ዳሶች፡እንሥራ፡አለው፤የሚለውንም፡አያውቅም፡ነበር። 34፤ይህንም፡ሲናገር፡ደመና፡መጣና፡ጋረዳቸው፤ወደ፡ደመናውም፡ሲገቡ፡ሳሉ፡ፈሩ። 35፤ከደመናውም፦የመረጥኹት፡ልጄ፡ይህ፡ነው፥ርሱን፡ስሙት፡የሚል፡ድምፅ፡መጣ። 36፤ድምፁም፡ከመጣ፡በዃላ፡ኢየሱስ፡ብቻውን፡ኾኖ፡ተገኘ።እነርሱም፡ዝም፡አሉ፥ካዩትም፡ነገር፡በዚያ፡ወራት፡ምንም፡ለማንም፡አላወሩም። 37፤በነገውም፡ከተራራ፡ሲወርዱ፡ብዙ፡ሕዝብ፡ተገናኙት። 38፤እንሆም፥ከሕዝቡ፡አንድ፡ሰው፡እንዲህ፡እያለ፡ጮኸ፦መምህር፡ሆይ፥ለእኔ፡አንድ፡ልጅ፡ ነውና፥ልጄን፡እንድታይልኝ፡እለምንኻለኹ። 39፤እንሆም፥ጋኔን፡ይይዘዋል፥ድንገትም፡ይጮኻል፡ዐረፋም፡እያስደፈቀው፡ያንፈራግጠዋል፥እየቀጠቀጠም፡ በጭንቅ፡ይለቀዋል፤ 40፤ደቀ፡መዛሙርትኽንም፡እንዲያወጡት፡ለመንኹ፥አልቻሉምም። 41፤ኢየሱስም፡መልሶ፦እናንተ፡የማታምን፡ጠማማ፡ትውልድ፥እስከ፡መቼ፡ከእናንተ፡ጋራ፡ እኖራለኹ፧እስከ፡መቼስ፡እታገሣችዃለኹ፧ልጅኽን፡ወደዚህ፡አምጣው፡አለ። 42፤ሲቀርብም፡ጋኔኑ፡ጣለውና፡አንፈራገጠው፤ኢየሱስ፡ግን፡ርኩሱን፡መንፈስ፡ገሥጾ፡ብላቴናውን፡ፈወሰው፡ ለአባቱም፡መለሰው። 43፤ዅሉም፡ከእግዚአብሔር፡ታላቅነት፡የተነሣ፡ተገረሙ።ዅሉም፡ኢየሱስ፡ባደረገው፡ዅሉ፡ሲደነቁ፥ 44፤ለደቀ፡መዛሙርቱ፦የሰው፡ልጅ፡በሰው፡እጅ፡ይሰጥ፡ዘንድ፡አለውና፥እናንተ፡ይህን፡ቃል፡በዦሯችኹ፡ አኑሩ፡አለ። 45፤እነርሱ፡ግን፡ይህን፡ነገር፡አላስተዋሉም፥እንዳይገባቸውም፡ተሰውሮባቸው፡ነበር፤ስለዚህ፡ነገርም፡ እንዳይጠይቁት፡ፈሩ። 46፤ከነርሱም፡ማን፡እንዲበልጥ፡ክርክር፡ተነሣባቸው። 47፤ኢየሱስም፡የልባቸውን፡ዐሳብ፡ዐውቆ፡ሕፃንን፡ያዘ፤በአጠገቡም፡አቁሞ፦ 48፤ማንም፡ይህን፡ሕፃን፡በስሜ፡የሚቀበል፡እኔን፡ይቀበላል፤የሚቀበለኝም፡ዅሉ፡የላከኝን፡ይቀበላል፤ከኹላችኹ፡የሚያንስ፡ርሱ፡ታላቅ፡ነውና፥አላቸው። 49፤ዮሐንስም፡መልሶ፦አቤቱ፥አንድ፡ሰው፡በስምኽ፡አጋንንትን፡ሲያወጣ፡አየነው፥ከእኛ፡ጋራም፡ ስለማይከተል፡ከለከልነው፡አለው። 50፤ኢየሱስ፡ግን፦የማይቃወማችኹ፡ከእናንተ፡ጋራ፡ነውና፥አትከልክሉት፡አለው። 51፤የሚወጣበትም፡ወራት፡በቀረበ፡ጊዜ፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ለመኼድ፡ፊቱን፡አቀና፥ 52፤በፊቱም፡መልክተኛዎችን፡ሰደደ።ኼደውም፡ሊያሰናዱለት፡ወደ፡አንድ፡ወደሳምራውያን፡መንደር፡ገቡ፤ 53፤ፊቱም፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡እንደሚኼድ፡ስለ፡ነበር፥አልተቀበሉትም። 54፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ያዕቆብና፡ዮሐንስ፡አይተው፦ጌታ፡ሆይ፥ኤልያስ፡ደግሞ፡እንዳደረገ፡እሳት፡ ከሰማይ፡ወርዶ፡ያጥፋቸው፡እንል፡ዘንድ፡ትወዳለኽን፧አሉት። 55፤ርሱ፡ግን፡ዘወር፡ብሎ፡ገሠጻቸውና፦ምን፡ዐይነት፡መንፈስ፡እንደ፡ኾነላችኹ፡አታውቁም፤ 56፤የሰው፡ልጅ፡የሰውን፡ነፍስ፡ሊያድን፡እንጂ፡ሊያጠፋ፡አልመጣም፡አለ።ወደ፡ሌላ፡መንደርም፡ኼዱ። 57፤እነርሱም፡በመንገድ፡ሲኼዱ፡አንድ፡ሰው፦ጌታ፡ሆይ፥ወደምትኼድበት፡ዅሉ፡እከተልኻለኹ፡አለው። 58፤ኢየሱስም፦ለቀበሮዎች፡ጕድጓድ፡ለሰማይም፡ወፎች፡መሳፈሪያ፡አላቸው፥ለሰው፡ልጅ፡ግን፡ራሱን፡ የሚያስጠጋበት፡የለውም፡አለው። 59፤ሌላውንም፦ተከተለኝ፡አለው።ርሱ፡ግን፦ጌታ፡ሆይ፥አስቀድሜ፡ልኺድና፡አባቴን፡እቀብር፡ዘንድ፡ፍቀድልኝ፡አለ። 60፤ኢየሱስም፦ሙታናቸውን፡እንዲቀብሩ፡ሙታንን፡ተዋቸው፤አንተስ፡ኼደኽ፡የእግዚአብሔርን፡መንግሥት፡ ስበክ፡አለው። 61፤ደግሞ፡ሌላው፦ጌታ፡ሆይ፥እከተልኻለኹ፤ነገር፡ግን፥አስቀድሜ፡ከቤቴ፡ሰዎች፡እንድሰናበት፡ ፍቀድልኝ፡አለ። 62፤ኢየሱስ፡ግን፦ማንም፡ዕርፍ፡በእጁ፡ይዞ፡ወደ፡ዃላ፡የሚመለከት፡ለእግዚአብሔር፡መንግሥት፡የተገባ፡ አይደለም፡አለው። ምዕራፍ 1፤ከዚህም፡በዃላ፡ጌታ፡ሌላዎቹን፡ሰብዓ፡ሾመ፥ኹለት፡ኹለትም፡አድርጎ፡ርሱ፡ሊኼድበት፡ወዳለው፡ ከተማና፡ስፍራ፡ዅሉ፡በፊቱ፡ላካቸው። 2፤አላቸውም፦መከሩስ፡ብዙ፡ነው፥ሠራተኛዎች፡ግን፡ጥቂቶች፡ናቸው፤እንግዴህ፡የመከሩን፡ጌታ፡ ለመከሩ፡ሠራተኛዎች፡እንዲልክ፡ለምኑት። 3፤ኺዱ፤እንሆ፥እንደ፡በጎች፡በተኵላዎች፡መካከል፡እልካችዃለኹ። 4፤ኰረጆም፡ከረጢትም፡ጫማም፡አትያዙ፤በመንገድም፡ለማንም፡እጅ፡አትንሡ። 5፤ወደምትገቡበት፡ቤት፡ዅሉ፡አስቀድማችኹ፦ሰላም፡ለዚህ፡ቤት፡ይኹን፡በሉ። 6፤በዚያም፡የሰላም፡ልጅ፡ቢኖር፥ሰላማችኹ፡ያድርበታል፤አለዚያም፡ይመለስላችዃል። 7፤በዚያም፡ቤት፡ከነርሱ፡ዘንድ፡ካለው፡እየበላችኹና፡እየጠጣችኹ፡ተቀመጡ፤ለሠራተኛ፡ደመ፡ወዙ፡ ይገ፟ባ፟ዋልና።ከቤት፡ወደ፡ቤት፡አትተላለፉ። 8፤ወደምትገቡባትም፡ከተማ፡ዅሉ፡ቢቀበሏችኹ፥ያቀረቡላችኹን፡ብሉ፤ 9፤በርሷም፡ያሉትን፡ድውዮችን፡ፈውሱና፦የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ወደ፡እናንተ፡ቀረበች፡በሏቸው። 10፤ነገር፡ግን፥ወደምትገቡባት፡ከተማ፡ዅሉ፡ባይቀበሏችኹ፥ወደ፡አደባባይዋ፡ወጥታችኹ። 11፤ከከተማችኹ፡የተጣበቀብንን፡ትቢያ፡እንኳን፡እናራግፍላችዃለን፤የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ግን፡ወደ፡ እናንተ፡እንደ፡ቀረበች፡ይህን፡ዕወቁ፡በሉ። 12፤እላችዃለኹ፥በዚያን፡ቀን፡ከዚያች፡ከተማ፡ይልቅ፡ለሰዶም፡ይቀልላታል። 13፤ወዮልሽ፡ኮራዚን፥ወዮልሽ፡ቤተ፡ሳይዳ፤በእናንተ፡የተደረገው፡ተኣምራት፡በጢሮስና፡በሲዶና፡ተደርጎ፡ ቢኾን፥ማቅ፡ለብሰው፡በዐመድም፡ተቀምጠው፡ከብዙ፡ጊዜ፡በፊት፡ንስሓ፡በገቡ፡ነበር። 14፤ነገር፡ግን፥በፍርድ፡ከእናንተ፡ይልቅ፡ለጢሮስና፡ለሲዶና፡ይቀልላቸዋል። 15፤አንቺም፡ቅፍርናሖም፥እስከ፡ሰማይ፡ከፍ፡አልሽን፧ወደ፡ሲኦል፡ትወርጃለሽ። 16፤የሚሰማችኹ፡እኔን፡ይሰማል፥እናንተንም፡የጣለ፡እኔን፡ይጥላል፤እኔንም፡የጣለ፡የላከኝን፡ይጥላል። 17፤ሰብዓውም፡በደስታ፡ተመልሰው፦ጌታ፡ሆይ፥አጋንንት፡ስንኳ፡በስምኽ፡ተገዝተውልናል፡አሉት። 18፤እንዲህም፡አላቸው፡ሰይጣንን፡እንደ፡መብረቅ፡ከሰማይ፡ሲወድቅ፡አየኹ። 19፤እንሆ፥እባቡንና፡ጊንጡን፡ትረግጡ፡ዘንድ፥በጠላትም፡ኀይል፡ዅሉ፡ላይ፡ሥልጣን፡ ሰጥቻችዃለኹ፥የሚጐዳችኹም፡ምንም፡የለም። 20፤ነገር፡ግን፥መናፍስት፡ስለ፡ተገዙላችኹ፡በዚህ፡ደስ፡አይበላችኹ፥ስማችኹ፡ግን፡በሰማያት፡ሰለ፡ተጻፈ፡ ደስ፡ይበላችኹ። 21፤በዚያን፡ሰዓት፡ኢየሱስ፡በመንፈስ፡ቅዱስ፡ሐሤት፡አደረገና፦የሰማይና፡የምድር፡ጌታ፡አባት፡ ሆይ፥ይህን፡ከጥበበኛዎችና፡ከአስተዋዮች፡ሰውረኽ፡ለሕፃናት፡ስለ፡ገለጥኽላቸው፥አመሰግናለኹ፤አዎን፡አባት፡ ሆይ፥ፈቃድኽ፡በፊትኽ፡እንዲህ፡ኾኗልና። 22፤ዅሉ፡ከአባቴ፡ዘንድ፡ተሰጥቶኛል፥ወልድንም፡ማን፡እንደ፡ኾነ፡ከአብ፡በቀር፡የሚያውቅ፡ የለም፥አብንም፡ማን፡እንደ፡ኾነ፡ከወልድ፡በቀር፡ወልድም፡ሊገልጥለት፡ከሚፈቅድ፡በቀር፡የሚያውቅ፡የለም፡አለ። 23፤ወደ፡ደቀ፡መዛሙርቱም፡ዘወር፡ብሎ፡ለብቻቸው፦የምታዩትን፡የሚያዩ፡ዐይኖች፡ብፁዓን፡ናቸው። 24፤እላችዃለኹና፥እናንተ፡የምታዩትን፡ብዙዎች፡ነቢያትና፡ነገሥታት፡ሊያዩ፡ወደዱ፡ አላዩምም፥የምትሰሙትንም፡ሊሰሙ፡ወደ፟ው፡አልሰሙም፡አለ። 25፤እንሆም፥አንድ፡ሕግ፡ዐዋቂ፡ሊፈትነው፡ተነሥቶ፦መምህር፡ሆይ፥የዘለዓለምን፡ሕይወት፡እንድወርስ፡ምን፡ላድርግ፧አለው። 26፤ርሱም፡በሕግ፡የተጻፈው፡ምንድር፡ነው፧እንዴትስ፡ታነባለኽ፧አለው። 27፤ርሱም፡መልሶ፦ጌታ፡አምላክኽን፡በፍጹም፡ልብኽ፡በፍጹም፡ነፍስኽም፡በፍጹም፡ኀይልኽም፡በፍጹም፡ ዐሳብኽም፡ውደድ፥ባልንጀራኽንም፡እንደ፡ራስኽ፡ውደድ፡አለው። 28፤ኢየሱስም፦እውነት፡መለስኽ፤ይህን፡አድርግ፡በሕይወትም፡ትኖራለኽ፡አለው። 29፤ርሱ፡ግን፡ራሱን፡ሊያጸድቅ፡ወዶ፟፡ኢየሱስን፦ባልንጀራዬስ፡ማን፡ነው፧አለው። 30፤ኢየሱስም፡መልሶ፡እንዲህ፡አለ፦አንድ፡ሰው፡ከኢየሩሳሌም፡ወደ፡ኢያሪኮ፡ወረደ፡በወንበዴዎችም፡እጅ፡ ወደቀ፤እነርሱም፡ደግሞ፡ገፈፉት፡ደበደቡትም፡በሕይወትና፡በሞት፡መካከልም፡ትተውት፡ኼዱ። 31፤ድንገትም፡አንድ፡ካህን፡በዚያ፡መንገድ፡ወረደ፥አይቶትም፡ገለል፡ብሎ፡ዐለፈ። 32፤እንዲሁም፡ደግሞ፡አንድ፡ሌዋዊ፡ወደዚያ፡ስፍራ፡መጣና፡አይቶት፥ገለል፡ብሎ፡ዐለፈ። 33፤አንድ፡ሳምራዊ፡ግን፡ሲኼድ፡ወደ፡ርሱ፡መጣ፥አይቶትም፡ዐዘነለት፤ 34፤ቀርቦም፡ዘይትና፡የወይን፡ጠጅ፡በቍስሎቹ፡ላይ፡አፍሶ፟፡አሰራቸው፤በራሱ፡አህያም፡ላይ፡አስቀምጦት፡ ወደእንግዳዎች፡ማደሪያ፡ወሰደው፥ጠበቀውም። 35፤በማግስቱም፡ኹለት፡ዲናር፡አውጥቶ፡ለባለቤቱ፡ሰጠና፦ጠብቀው፥ከዚህም፡በላይ፡የምትከስረውን፡ዅሉ፡ እኔ፡ስመለስ፡እከፍልኻለኹ፡አለው። 36፤እንግዲህ፡ከነዚህ፡ከሦስቱ፡በወንበዴዎች፡እጅ፡ለወደቀው፡ባልንጀራ፡የኾነው፡ማንኛው፡ይመስልኻል፧ 37፤ርሱም፦ምሕረት፡ያደረገለትአለ። ኢየሱስም:ኺድ፥አንተም፡እንዲሁ፡አድርግ፡አለው። 38፤ሲኼዱም፡ርሱ፡ወደ፡አንዲት፡መንደር፡ገባ፤ማርታ፡የተባለች፡አንዲት፡ሴትም፡በቤቷ፡ተቀበለችው። 39፤ለርሷም፡ማርያም፡የምትባል፡እኅት፡ነበረቻት፥ርሷም፡ደግሞ፡ቃሉን፡ልትሰማ፡በኢየሱስ፡እግር፡አጠገብ፡ ተቀምጣ፡ነበር። 40፤ማርታ፡ግን፡አገልግሎት፡ስለ፡በዛባት፡ባከነች፤ቀርባም፦ጌታ፡ሆይ፥እኔ፡እንድሠራ፡እኅቴ፡ብቻዬን፡ ስትተወኝ፡አይገድኽምን፧እንኪያስ፡እንድታግዘኝ፡ንገራት፡አለችው። 41፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ማርታ፥ማርታ፥በብዙ፡ነገር፡ትጨነቂያለሽ፡ትታወኪማለሽ፥ 42፤የሚያስፈልገው፡ግን፡ጥቂት፡ወይም፡አንድ፡ነገር፡ነው፤ማርያምም፡መልካም፡ዕድልን፡መርጣለች፡ ከርሷም፡አይወሰድባትም፡አላት። ምዕራፍ 1፤ርሱም፡ባንድ፡ስፍራ፡ይጸልይ፡ነበር፥በጨረሰም፡ጊዜ፡ከደቀ፡መዛሙርቱ፡አንዱ፦ጌታ፡ሆይ፥ዮሐንስ፡ ደቀ፡መዛሙርቱን፡እንዳስተማረ፡እንጸልይ፡ዘንድ፡አስተምረን፡አለው። 2፤አላቸውም፦ስትጸልዩ፡እንዲህ፡በሉ፦ በሰማያት፡የምትኖር፡አባታችን፡ሆይ፤ስምኽ፡ይቀደስ፤መንግሥትኽ፡ትምጣ፤ፈቃድኽ፡በሰማይ፡እንደ፡ኾነች፡እንዲሁ፡በምድር፡ትኹን፤3፤የዕለት፡እንጀራችንን፡ዕለት፡ዕለት፡ስጠን፤4፤ኀጢአታችንንም፡ይቅር፡በለን፥እኛ፡ደግሞ፡የበደሉንን፡ዅሉ፡ይቅር ብለናልና፤ከክፉ፡አድነን፡እንጂ፡ወደ፡ፈተና፡አታግባን። 5፤እንዲህም፡አላቸው፦ከእናንተ፡ማናቸውም፡ወዳጅ፡ያለው፥በእኩል፡ሌሊትስ፡ወደ፡ርሱ፡ኼዶ፦ወዳጄ፡ ሆይ፥ሦስት፡እንጀራ፡አበድረኝ፥ 6፤አንድ፡ወዳጄ፡ከመንገድ፡ወደ፡እኔ፡መጥቶ፡የማቀርብለት፡የለኝምና፡ይላልን፧ 7፤ያም፡ከውስጥ፡መልሶ፦አታድክመኝ፤አኹን፡ደጁ፡ተቈልፏል፡ልጆቼም፡ከእኔ፡ጋራ፡በዐልጋ፡ላይ፡ አሉ፤ተነሥቼ፡ልሰጥኽ፡አልችልም፡ይላልን፧ 8፤እላችዃለኹ፥ወዳጅ፡ስለ፡ኾነ፡ተነሥቶ፡ባይሰጠው፡እንኳ፥ስለ፡ንዝነዛው፡ተነሥቶ፡የሚፈልገውን፡ዅሉ፡ ይሰጠዋል። 9፤ እኔም እላችዃለኹ፥ለምኑ፥ይሰጣችኹ ማል፤ፈልጉ፥ታገኙማላችኹ፤መዝጊያን፡ አንኳኩ፥ይከፍትላችኹማል። 10፤የሚለምን፡ዅሉ፡ይቀበላልና፥የሚፈልግም፡ያገኛል፥መዝጊያውንም፡ለሚያንኳኳው፡ይከፈትለታል። 11፤አባት፡ከኾናችኹ፡ከእናንተ፡ከማንኛችኹም፡ልጁ፡እንጀራ፡ቢለምነው፥ርሱም፡ድንጋይ፡ይሰጠዋልን፧ዓሣ፡ ደግሞ፡ቢለምነው፡በዓሣ፡ፋንታ፡እባብ፡ይሰጠዋልን፧ 12፤ወይስ፡ዕንቍላል፡ቢለምነው፡ጊንጥ፡ይሰጠዋልን፧ 13፤እንኪያስ፡እናንተ፡ክፉዎች፡ስትኾኑ፡ለልጆቻችኹ፡መልካም፡ስጦታ፡መስጠት፡ካወቃችኹ፥በሰማይ፡ ያለው፡አባት፡ለሚለምኑት፡እንዴት፡አብልጦ፡መንፈስ፡ቅዱስን፡ይሰጣቸው፧ 14፤ዲዳውንም፡ጋኔን፡ያወጣ፡ነበር፤ጋኔኑም፡ከወጣ፡በዃላ፡ዲዳው፡ተናገረ፡ሕዝቡም፡ተደነቁ፤ 15፤ነገር፡ግን፥ከነርሱ፡አንዳንዱ፦በብዔል፡ዜቡል፡በአጋንንት፡አለቃ፡አጋንንትን፡ያወጣል፡አሉ። 16፤ሌላዎችም፡ሲፈትኑት፡ከሰማይ፡ምልክት፡ከርሱ፡ይፈልጉ፡ነበር። 17፤ርሱ፡ግን፡ዐሳባቸውን፡ዐውቆ፡እንዲህ፡አላቸው፦ርስ፡በርሷ፡የምትለያይ፡መንግሥት፡ዅሉ፡ ትጠፋለች፤ቤትም፡በቤት፡ላይ፡ይወድቃል። 18፤እኔ፡አጋንንትን፡በብዔል፡ዜቡል፡እንዳወጣ፡ትላላችኹና፡ሰይጣን፡ደግሞ፡ርስ፡በርሱ፡ከተለያየ፡ መንግሥቱ፡እንዴት፡ትቆማለች፧ 19፤እኔስ፡በብዔል፡ዜቡል፡አጋንንትን፡የማወጣ፡ከኾንኹ፥ልጆቻችኹ፡በማን፡ያወጧቸዋል፧ስለዚህ፡እነርሱ፡ ፈራጆች፡ይኾኑባችዃል። 20፤እኔ፡ግን፡በእግዚአብሔር፡ጣት፡አጋንንትን፡የማወጣ፡ከኾንኹ፥እንግዲህ፡የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ ወደ፡እናንተ፡ደርሳለች። 21፤ኀይለኛ፡ሰው፡ጋሻና፡ጦር፡ይዞ፡የራሱን፡ግቢ፡ቢጠብቅ፥ያለው፡ገንዘቡ፡በሰላም፡ይኾናል፤ 22፤ከርሱ፡ይልቅ፡የሚበረታ፡መጥቶ፡ሲያሸንፈው፡ግን፥ታምኖበት፡የነበረውን፡ጋሻና፡ጦር፡ይወስድበታል፡ ምርኮውንም፡ያካፍላል። 23፤ከእኔ፡ጋራ፡ያልኾነ፡ይቃወመኛል፥ከእኔ፡ጋራም፡የማያከማች፡ይበትናል። 24፤ርኩስ፡መንፈስ፡ከሰው፡በወጣ፡ጊዜ፡ዕረፍትን፡እየፈለገ፡ውሃ፡በሌለበት፡ቦታ፡ ያልፋል፤ባያገኝም፦ወደወጣኹበት፡ቤቴ፡እመለሳለኹ፡ይላል፤ 25፤ሲመጣም፡ተጠርጎ፡አጊጦም፡ያገኘዋል። 26፤ከዚያ፡ወዲያ፡ይኼድና፡ከርሱ፡የከፉትን፡ሌላዎችን፡ሰባት፡አጋንንት፡ከርሱ፡ጋራ፡ይይዛል፥ገብተውም፡ በዚያ፡ይኖራሉ፤ለዚያም፡ሰው፡ከፊተኛው፡ይልቅ፡የዃለኛው፡ይብስበታል። 27፤ይህንም፡ሲናገር፥ከሕዝቡ፡አንዲት፡ሴት፡ድምፇን፡ከፍ፡አድርጋ፦የተሸከመችኽ፡ማሕፀንና፡ የጠባኻቸው፡ጡቶች፡ብፁዓን፡ናቸው፡አለችው። 28፤ርሱ፡ግን፦አዎን፥ብፁዓንስ፡የእግዚአብሔርን፡ቃል፡ሰምተው፡የሚጠብቁት፡ናቸው፡አለ። 29፤ብዙ፡ሕዝብም፡በተሰበሰቡ፡ጊዜ፡እንዲህ፡ይል፡ዠመር፦ይህ፡ትውልድ፡ክፉ፡ነው፤ምልክት፡ ይፈልጋል፥ከነቢዩም፡ከዮናስ፡ምልክት፡በቀር፡ምልክት፡አይሰጠውም። 30፤ዮናስ፡ለነነዌ፡ሰዎች፡ምልክት፡እንደ፡ኾናቸው፥እንዲሁ፡ደግሞ፡የሰው፡ልጅ፡ለዚህ፡ትውልድ፡ምልክት፡ ይኾናል። 31፤ንግሥተ፡አዜብ፡በፍርድ፡ከዚህ፡ትውልድ፡ሰዎች፡ጋራ፡ተነሥታ፡ትፈርድባቸዋለች፤የሰሎሞንን፡ጥበብ፡ ለመስማት፡ከምድር፡ዳር፡መጥታለችና፥እንሆም፥ከሰሎሞን፡የሚበልጥ፡ከዚህ፡አለ። 32፤የነነዌ፡ሰዎች፡በፍርድ፡ከዚህ፡ትውልድ፡ጋራ፡ተነሥተው፡ይፈርዱበታል፤በዮናስ፡ስብከት፡ንስሓ፡ ገብተዋልና፥እንሆም፥ከዮናስ፡የሚበልጥ፡ከዚህ፡አለ። 33፤መብራትንም፡አብርቶ፡በስውር፡ወይም፡በእንቅብ፡በታች፡የሚያኖረው፡የለም፥የሚገቡ፡ሰዎች፡ብርሃኑን፡ እንዲያዩ፡በመቅረዝ፡ላይ፡ያኖረዋል፡እንጂ። 34፤የሰውነትኽ፡መብራት፡ዐይንኽ፡ናት።ዐይንኽ፡ጤናማ፡በኾነች፡ጊዜ፡ሰውነትኽ፡ዅሉ፡ደግሞ፡ብሩህ፡ ይኾናል።ዐይንኽ፡ታማሚ፡በኾነች፡ጊዜ፡ግን፡ሰውነትኽ፡ደግሞ፡የጨለመ፡ይኾናል። 35፤እንግዲህ፡ባንተ፡ያለው፡ብርሃን፡ጨለማ፡እንዳይኾን፡ተመልከት። 36፤እንግዲህ፡ሰውነትኽ፡ዅሉ፡የጨለማ፡ቍራጭ፡የሌለበት፡ብሩህ፡ቢኾን፥መብራት፡በደመቀ፡ብርሃን፡ እንደሚያበራልኽ፡በጭራሽ፡ብሩህ፡ይኾናል። 37፤ይህንንም፡ሲናገር፡አንድ፡ፈሪሳዊ፡ከርሱ፡ጋራ፡ምሳ፡ይበላ፡ዘንድ፡ለመነው፡ገብቶም፡ተቀመጠ። 38፤ከምሳም፡በፊት፡አስቀድሞ፡እንዳልታጠበ፡ባየው፡ጊዜ፥ፈሪሳዊው፡ተደነቀ። 39፤ጌታም፡እንዲህ፡አለው፦አኹን፡እናንተ፡ፈሪሳውያን፡የጽዋውንና፡የወጭቱን፡ውጭ፡ ታጠራላችኹ፥ውስጣችኹ፡ግን፡ቅሚያና፡ክፋት፡ሞልቶበታል፡ 40፤እናንት፡ደንቈሮዎች፥የውጩን፡የፈጠረ፡የውስጡን፡ደግሞ፡አልፈጠረምን፧ 41፤ነገር፡ግን፥በውስጥ፡ያለውን፡ምጽዋት፡አድርጋችኹ፡ስጡ፥እንሆም፥ዅሉ፡ንጹሕ፡ይኾንላችዃል። 42፤ነገር፡ግን፥እናንተ፡ፈሪሳውያን፥ከአዝሙድና፡ከጤና፡አዳም፡ከአትክልትም፡ዅሉ፡ዓሥራት፡ ስለምታወጡ፥ፍርድንና፡እግዚአብሔርን፡መውደድ፡ስለምትተላለፉ፥ወዮላችኹ፤ነገር፡ግን፥ሌላውን፡ሳትተዉ፡ ይህን፡ልታደርጉት፡ይገ፟ባ፟ችኹ፡ነበር። 43፤እናንተ፡ፈሪሳውያን፥በምኵራብ፡የከበሬታ፡ወንበር፡በገበያም፡ሰላምታ፡ስለምትወዱ፥ወዮላችኹ። 44፤እናንተ፡ግብዞች፡ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፥ሰዎች፡ሳያውቁ፡በላዩ፡የሚኼዱበት፡የተሰወረ፡መቃብር፡ስለምትመስሉ፥ወዮላችኹ። 45፤ከሕግ፡ዐዋቂዎችም፡አንዱ፡መልሶ፦መምህር፡ሆይ፥ይህን፡ማለትኽ፡እኛን፡ደግሞ፡መስደብኽ፡ነው፡ አለው። 46፤ርሱም፡እንዲህ፡አለ፦እናንተ፡ደግሞ፡ሕግ፡ዐዋቂዎች፥አስቸጋሪ፡ሸክም፡ለሰዎች፡ ስለምታሸክሙ፥ራሳችኹም፡በአንዲት፡ጣታችኹ፡ስንኳ፡ሸክሙን፡ስለማትነኩት፥ወዮላችኹ። 47፤አባቶቻችኹ፡የገደሏቸውን፡የነቢያትን፡መቃብር፡ስለምትሠሩ፥ወዮላችኹ። 48፤እንግዲህ፡ለአባቶቻችኹ፡ሥራ፡ትመሰክራላችኹ፡ትስማማላችኹም፤እነርሱ፡ገድለዋቸዋልና፥እናንተም፡ መቃብራቸውን፡ትሠራላችኹ። 49፤ስለዚህ፡ደግሞ፥የእግዚአብሔር፡ጥበብ፡እንዲህ፡አለች፦ወደ፡እነርሱ፡ነቢያትንና፡ሐዋርያትን፡ እልካለኹ፥ከነርሱም፡ይገድላሉ፥ያሳድዱማል፥ 50፤ዓለም፡ከተፈጠረ፡ዠምሮ፡የፈሰሰው፡የነቢያት፡ዅሉ፡ደም፥ 51፤ከአቤል፡ደም፡ዠምሮ፡በመሠዊያውና፡በቤተ፡መቅደስ፡መካከል፡እስከ፡ጠፋው፥እስከ፡ዘካርያስ፡ደም፡ ድረስ፥ከዚህ፡ትውልድ፡እንዲፈለግ፡አዎን፡እላችዃለኹ፥ከዚህ፡ትውልድ፡ይፈለጋል። 52፤እናንተ፡ሕግ፡ዐዋቂዎች፥የዕውቀትን፡መክፈቻ፡ስለ፡ወሰዳችኹ፥ወዮላችኹ፡ራሳችኹ፡አልገባችኹም፡ የሚገቡትንም፡ከለከላችኹ። 53-54፤ይህንም፡ሲናገራቸው፥ጻፊዎችና፡ፈሪሳውያን፡በአፉ፡የተናገረውን፡ሊነጥቁ፡ሲያደቡ፥እጅግ፡ ይቃወሙና፡ስለ፡ብዙ፡ነገር፡እንዲናገር፡ያነሣሡ፡ዠመር። ምዕራፍ 1፤በዚያን፡ጊዜ፡የሕዝብ፡አእላፍ፡ርስ፡በርሳቸው፡እስኪረጋገጡ፡ድረስ፡ተሰብስበው፡ሳሉ፥ለደቀ፡ መዛሙርቱ፡እንዲህ፡ይል፡ዠመር።አስቀድማችኹ፡ከፈሪሳውያን፡ርሾ፡ተጠበቁ፥ርሱም፡ግብዝነት፡ነው። 2፤ነገር፡ግን፥የማይገለጥ፡የተከደነ፥የማይታወቅም፡የተሰወረ፡ምንም፡የለም። 3፤ስለዚህ፥በጨለማ፡የምትናገሩት፡ዅሉ፡በብርሃን፡ይሰማል፥በዕልፍኝም፡ውስጥ፡በዦሮ፡የምትናገሩት፡በሰገነት፡ላይ፡ይሰበካል። 4፤ለእናንተም፡ለወዳጆቼ፡እላችዃለኹ፥ሥጋን፡የሚገድሉትን፡በዃላም፡አንድ፡ስንኳ፡የሚበልጥ፡ሊያደርጉ፡ የማይችሉትን፡አትፍሩ። 5፤እኔ፡ግን፡የምትፈሩትን፡አሳያችዃለኹ፤ከገደለ፡በዃላ፡ወደ፡ገሃነም፡ለመጣል፡ሥልጣን፡ያለውን፡ ፍሩ።አዎን፡እላችዃለኹ፥ርሱን፡ፍሩ። 6፤ዐምስት፡ድንቢጦች፡በዐሥር፡ሳንቲም፡ይሸጡ፡የለምን፧ከነርሱም፡አንዲቱ፡ስንኳ፡በእግዚአብሔር፡ፊት፡ አትረሳም። 7፤ነገር፡ግን፥የእናንተ፡የራሳችኹ፡ጠጕር፡ዅሉ፡እንኳ፡የተቈጠረ፡ነው፤እንግዲያስ፡አትፍሩ፡ከብዙ፡ ድንቢጦች፡ትበልጣላችኹ። 8፤እላችኹማለኹ፥በሰው፡ፊት፡የሚመሰክርልኝ፡ዅሉ፥የሰው፡ልጅ፡ደግሞ፡በእግዚአብሔር፡መላእክት፡ ፊት፡ይመሰክርለታል፤ 9፤በሰውም፡ፊት፡የሚክደኝ፡በእግዚአብሔር፡መላእክት፡ፊት፡ይካዳል። 10፤በሰው፡ልጅም፡ላይ፡ቃል፡የሚናገር፡ዅሉ፡ይሰረይለታል፤መንፈስ፡ቅዱስን፡የሚሰድብ፡ግን፡አይሰረይለትም። 11፤ወደ፡ምኵራቦችና፡ወደ፡መኳንንቶችም፡ወደ፡ገዢዎችም፡ሲጐትቷችኹ፥እንዴት፡ወይም፡ምን፡ እንድትመልሱ፡ወይም፡እንድትናገሩ፡አትጨነቁ፤ 12፤መንፈስ፡ቅዱስ፡በዚያች፡ሰዓት፡ልትናገሩ፡የሚገ፟ባ፟ችኹን፡ያስተምራችዃልና። 13፤ከሕዝቡም፡አንድ፡ሰው፦መምህር፡ሆይ፥ርስቱን፡ከእኔ፡ጋራ፡እንዲካፈል፡ለወንድሜ፡ንገረው፡አለው። 14፤ርሱም፦አንተ፡ሰው፥ፈራጅና፡አካፋይ፡በላያችኹ፡እንድኾን፡ማን፡ሾመኝ፧አለው። 15፤የሰው፡ሕይወት፡በገንዘቡ፡ብዛት፡አይደለምና፡ተጠንቀቁ፥ከመጐምዠትም፡ዅሉ፡ተጠበቁ፡አላቸው። 16፤ምሳሌም፡ነገራቸው፡እንዲህ፡ሲል፦አንድ፡ባለጠጋ፡ሰው፡ዕርሻ፡እጅግ፡ፍሬያም፡ኾነችለት። 17፤ርሱም፦ፍሬዬን፡የማከማችበት፡ስፍራ፡ዐጥቻለኹና፡ምን፡ላድርግ፧ብሎ፡በልቡ፡ዐሰበ። 18፤እንዲህ፡አደርጋለኹ፤ጐተራዬን፡አፍርሼ፡ሌላ፡የሚበልጥ፡እሠራለኹ፥በዚያም፡ፍሬዬንና፡በረከቴን፡ ዅሉ፡አከማቻለኹ፤ 19፤ነፍሴንም፦አንቺ፡ነፍሴ፥ለብዙ፡ዘመን፡የሚቀር፡ብዙ፡በረከት፡አለሽ፤ዕረፊ፥ብዪ፥ጠጪ፥ደስ፡ ይበልሽ፡እላታለኹ፡አለ። 20፤እግዚአብሔር፡ግን፦አንተ፡ሰነፍ፥በዚች፡ሌሊት፡ነፍስኽን፡ከአንተ፡ሊወስዷት፡ይፈልጓታል፤ይህስ፡ የሰበሰብኸው፡ለማን፡ይኾናል፧አለው። 21፤ለራሱ፡ገንዘብ፡የሚያከማች፥በእግዚአብሔር፡ዘንድም፡ባለጠጋ፡ያልኾነ፡እንዲህ፡ነው። 22፤ለደቀ፡መዛሙርቱም፡እንዲህ፡አለ፦ስለዚህ፡እላችዃለኹ፥ለነፍሳችኹ፡በምትበሉት፡ወይም፡ለሰውነታችኹ፡በምትለብሱት፡አትጨነቁ። 23፤ነፍስ፡ከመብል፡ሰውነትም፡ከልብስ፡ይበልጣልና። 24፤ቍራዎችን፡ተመልከቱ፤አይዘሩም፡አያጭዱምም፥ዕቃ፡ቤትም፡ወይም፡ጐተራ፡የላቸውም፥እግዚአብሔርም፡ይመግባቸዋል፤እናንተስ፡ከወፎች፡እንዴት፡ትበልጣላችኹ፧ 25፤ከእናንተ፡ተጨንቆ፡በቁመቱ፡ላይ፡አንድ፡ክንድ፡መጨመር፡የሚችል፡ማን፡ነው፧ 26፤እንግዲህ፡ትንሹን፡ነገር፡ስንኳ፡የማትችሉ፡ከኾናችኹ፥ስለ፡ምን፡በሌላ፡ትጨነቃላችኹ፧ 27፤አበባዎችን፡እንዴት፡እንዲያድጉ፡ተመልከቱ፤አይደክሙም፡አይፈትሉምም፤ነገር፡ ግን፥እላችዃለኹ፥ሰሎሞንስ፡እንኳ፡በክብሩ፡ዅሉ፡ከነዚህ፡እንደ፡አንዲቱ፡አለበሰም። 28፤እግዚአብሔር፡ግን፡ዛሬ፡ያለውን፡ነገም፡ወደ፡እቶን፡የሚጣለውን፡በሜዳ፡የኾነውን፡ሣር፡እንዲህ፡ የሚያለብሰው፡ከኾነ፥እናንተ፡እምነት፡የጐደላችኹ፥እናንተንማ፡ይልቁን፡እንዴት፧ 29፤እናንተም፡የምትበሉትን፡የምትጠጡትንም፡አትፈልጉ፥አታወላውሉም፤ 30፤ይህንስ፡ዅሉ፡በዓለም፡ያሉ፡አሕዛብ፡ይፈልጉታልና፤የእናንተም፡አባት፡ይህ፡እንዲያስፈልጋችኹ፡ ያውቃል። 31፤ዳሩ፡ግን፡መንግሥቱን፡ፈልጉ፡ይህም፡ዅሉ፡ይጨመርላችዃል። 32፤አንተ፡ታናሽ፡መንጋ፥መንግሥትን፡ሊሰጣችኹ፡የአባታችኹ፡በጎ፡ፈቃድ፡ነውና፥አትፍሩ። 33፤ያላችኹን፡ሽጡ፡ምጽዋትም፡ስጡ፤ሌባ፡በማይቀርብበት፡ብልም፡በማያጠፋበት፡በሰማያት፡የማያልቅ፡ መዝገብ፡የሚኾኑትን፡የማያረጁትንም፡ኰረጆዎች፡ለራሳችኹ፡አድርጉ፤ 34፤መዝገባችኹ፡ባለበት፡ልባችኹ፡ደግሞ፡በዚያ፡ይኾናልና። 35፤ወገባችኹ፡የታጠቀ፡መብራታችኹም፡የበራ፡ይኹን፤ 36፤እናንተም፡ጌታቸው፡መጥቶ፡ደጁን፡ሲያንኳኳ፡ወዲያው፡እንዲከፍቱለት፡ከሰርግ፡እስኪመለስ፡ድረስ፡ የሚጠብቁ፡ሰዎችን፡ምሰሉ፡ 37፤ጌታቸው፡በመጣ፡ጊዜ፡ሲተጉ፡የሚያገኛቸው፡እነዚያ፡ባሪያዎች፡ብፁዓን፡ናቸው፤እውነት፡ እላችዃለኹ፥ታጥቆ፡በማእዱ፡ያስቀምጣቸዋል፡ቀርቦም፡ያገለግላቸዋል። 38፤ከሌሊቱም፡በኹለተኛው፡ወይም፡በሦስተኛው፡ክፍል፡መጥቶ፡እንዲሁ፡ቢያገኛቸው፥እነዚያ፡ባሪያዎች፡ ብፁዓን፡ናቸው። 39፤ይህን፡ግን፡ዕወቁ፡ባለቤት፡በምን፡ሰዓት፡ሌባ፡እንዲመጣ፡ቢያውቅ፡ኖሮ፥በነቃ፥ቤቱም፡እንዲቈፈር፡ ባልፈቀደም፡ነበር። 40፤እናንተ፡ደግሞ፡ተዘጋጅታችኹ፡ኑሩ፥የሰው፡ልጅ፡በማታስቡበት፡ሰዓት፡ይመጣልና። 41፤ጴጥሮስም፦ጌታ፡ሆይ፥ይህን፡ምሳሌ፡ለእኛ፡ወይስ፡ደግሞ፡ለዅሉ፡ትናገራለኽን፧አለው። 42፤ጌታም፡አለ፦እንኪያስ፡ም38፤ከሌሊቱም፡በኹለተኛው፡ወይም፡በሦስተኛው፡ክፍል፡መጥቶ፡እንዲሁ፡ቢያገኛቸው፥እነዚያ፡ባሪያዎች፡ ብፁዓን፡ናቸው። 39፤ይህን፡ግን፡ዕወቁ፡ባለቤት፡በምን፡ሰዓት፡ሌባ፡እንዲመጣ፡ቢያውቅ፡ኖሮ፥በነቃ፥ቤቱም፡እንዲቈፈር፡ ባልፈቀደም፡ነበር። 40፤እናንተ፡ደግሞ፡ተዘጋጅታችኹ፡ኑሩ፥የሰው፡ልጅ፡በማታስቡበት፡ሰዓት፡ይመጣልና። 41፤ጴጥሮስም፦ጌታ፡ሆይ፥ይህን፡ምሳሌ፡ለእኛ፡ወይስ፡ደግሞ፡ለዅሉ፡ትናገራለኽን፧አለው። 42፤ጌታም፡አለ፦እንኪያስ፡ምግባቸውን፡በጊዜው፡ይሰጣቸው፡ዘንድ፡ጌታው፡በቤተ፡ሰዎቹ፡ላይ፡ የሚሾመው፡ታማኝና፡ልባም፡መጋቢ፡ማን፡ነው፧ 43፤ጌታው፡መጥቶ፡እንዲህ፡ሲያደርግ፡የሚያገኘው፡ያ፡ባሪያ፡ብፁዕ፡ነው። 44፤እውነት፡እላችዃለኹ፥ባለው፡ዅሉ፡ላይ፡ይሾመዋል። 45፤ያ፡ባሪያ፡ግን፦ጌታዬ፡እስኪመጣ፡ይዘገያል፡ብሎ፡በልቡ፡ቢያስብ፡ሎሌዎችንና፡ገረዶችንም፡ይመታ፡ ይበላም፡ይጠጣም፡ይሰክርም፡ዘንድ፡ቢዠምር፥ 46፤የዚያ፡ባሪያ፡ጌታ፡ባልጠበቃት፡ቀን፡ባላወቃትም፡ሰዓት፡ይመጣል፥ከኹለትም፡ይሰነጥቀዋል፡ዕድሉንም፡ ከማይታመኑ፡ጋራ፡ያደርጋል። 47፤የጌታውንም፡ፈቃድ፡ዐውቆ፡ያልተዘጋጀ፡እንደ፡ፈቃዱም፡ያላደረገ፡ያ፡ባሪያ፡እጅግ፡ይገረፋል፤ 48፤ያላወቀ፡ግን፥መገረፍ፡የሚገ፟ባ፟ውንም፡ያደረገ፡ጥቂት፡ይገረፋል።ብዙም፡ከተሰጠው፡ሰው፡ዅሉ፡ከርሱ፡ብዙ፡ይፈለግበታል፥ብዙ፡ዐደራም፡ከተሰጠው፡ከርሱ፡አብዝተው፡ይሹበታል። 49፤በምድር፡ላይ፡እሳት፡ልጥል፡መጣኹ፥አኹንም፡የነደደ፡ከኾነ፡ዘንድ፡ምን፡እፈልጋለኹ፧ 50፤ነገር፡ግን፥የምጠመቃት፡ጥምቀት፡አለችኝ፥እስክትፈጸምም፡ድረስ፡እንዴት፡እጨነቃለኹ፧ 51፤በምድር፡ላይ፡ሰላምንም፡ለመስጠት፡የመጣኹ፡ይመስላችዃልን፧እላችዃለኹ፥አይደለም፥መለያየትን፡ እንጂ። 52፤ካኹን፡ዠምሮ፡በአንዲት፡ቤት፡ዐምስት፡ሰዎች፡ይኖራሉና፤ሦስቱም፡በኹለቱ፡ላይ፡ኹለቱም፡በሦስቱ፡ ላይ፡ተነሥተው፡ይለያያሉ። 53፤አባት፡በልጁ፡ላይ፡ልጅም፡በአባቱ፡ላይ፥እናት፡በልጇ፡ላይ፡ልጇም፡በእናቷ፡ላይ፥ዐማት፡በምራቷ፡ ላይ፡ምራትም፡በአማቷ፡ላይ፡ተነሥተው፡ይለያያሉ። 54፤ደግሞም፡ሕዝቡን፡እንዲህ፡አለ፦ደመና፡ከምዕራብ፡ሲወጣ፡ባያችኹ፡ጊዜ፥ወዲያው።ዝናብ፡ይመጣል፡ ትላላችኹ፥እንዲሁም፡ይኾናል፤ 55፤በአዜብም፡ነፋስ፡ሲነፍስ፦ትኵሳት፡ይኾናል፡ትላላችኹ፥ይኾንማል። 56፤እናንት፡ግብዞች፥የምድሩንና፡የሰማዩን፡ፊት፡ልትመረምሩ፡ታውቃላችኹ፥ነገር፡ግን፥ይህን፡ዘመን፡ የማትመረምሩ፡እንዴት፡ነው፧ 57፤ራሳችኹ፡ደግሞ፡ጽድቅን፡የማትፈርዱ፡ስለ፡ምን፡ነው፧ 58፤ከባላጋራኽ፡ጋራ፡ወደ፡ሹም፡ብትኼድ፥ወደ፡ዳኛ፡እንዳይጐትትኽ፡ዳኛውም፡ለሎሌው፡አሳልፎ፡ እንዳይሰጥኽ፡ሎሌውም፡በወህኒ፡እንዳይጥልኽ፥ገና፡በመንገድ፡ሳለኽ፡ከባላጋራኽ፡እንድትታረቅ፡ትጋ። 59፤እልኻለኹ፥የመጨረሻዋን፡ግማሽ፡ሳንቲም፡እስክትከፍል፡ድረስ፡ከዚያ፡ከቶ፡አትወጣም። ምዕራፍ 1፤በዚያን፡ጊዜም፡ሰዎች፡መጥተው፡ጲላጦስ፡ደማቸውን፡ከመሥዋዕታቸው፡ጋራ፡ስላደባለቀው፡ስለገሊላ፡ ሰዎች፡አወሩለት። 2፤ኢየሱስም፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦እነዚህ፡የገሊላ፡ሰዎች፡ይህ፡ስለ፡ደረሰባቸው፥ከገሊላ፡ሰዎች፡ ዅሉ፡ይልቅ፡ኀጢአተኛዎች፡የኾኑ፡ይመስሏችዃልን፧ 3፤እላችዃለኹ፥አይደለም፤ነገር፡ግን፥ንስሓ፡ባትገቡ፡ዅላችኹ፡እንዲሁ፡ትጠፋላችኹ። 4፤ወይስ፡በሰሌሆም፡ግንቡ፡የወደቀባቸውና፡የገደላቸው፡እነዚያ፡ዐሥራ፡ስምንት፡ሰዎች፡በኢየሩሳሌም፡ ከሚኖሩት፡ዅሉ፡ይልቅ፡በደለኛዎች፡ይመስሏችዃልን፧አይደለም፥እላችዃለኹ፤ 5፤ነገር፡ግን፥ንስሓ፡ባትገቡ፡ዅላችኹ፡እንደዚሁ፡ትጠፋላችኹ። 6፤ይህንም፡ምሳሌ፡አለ፦ላንድ፡ሰው፡በወይኑ፡አትክልት፡የተተከለች፡በለስ፡ነበረችው፥ፍሬም፡ሊፈልግባት፡ መጥቶ፡ምንም፡አላገኘም። 7፤የወይን፡አትክልት፡ሠራተኛውንም፦እንሆ፥ከዚች፡በለስ፡ፍሬ፡ልፈልግ፡ሦስት፡ዓመት፡እየመጣኹ፡ ምንም፡አላገኘኹም፤ቍረጣት፤ስለ፡ምን፡ደግሞ፡መሬቱን፡ታጐሳቍላለች፧አለው። 8፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፦ጌታ፡ሆይ፥ዙሪያዋን፡እስክኰተኵትላትና፡ፋንድያ፡እስካፈስላት፡ድረስ፡በዚች፡ዓመት፡ ደግሞ፡ተዋት። 9፤ወደ፡ፊትም፡ብታፈራ፥ደኅና፡ነው፤ያለዚያ፡ግን፡ትቈርጣታለኽ፡አለው። 10፤በሰንበትም፡ባንድ፡ምኵራብ፡ያስተምር፡ነበር። 11፤እንሆም፥ከዐሥራ፡ስምንት፡ዓመት፡ዠምሮ፡የድካም፡መንፈስ፡ያደረባት፡ሴት፡ነበረች፥ርሷም፡ጐባጣ፡ ነበረች፥ቀንታም፡ልትቆም፡ከቶ፡አልተቻላትም። 12፤ኢየሱስም፡ባያት፡ጊዜ፡ጠራትና፦አንቺ፡ሴት፥ከድካምሽ፡ተፈተ፟ሻል፡አላት፥እጁንም፡ጫነባት፤ 13፤ያን፡ጊዜም፡ቀጥ፡አለች፥እግዚአብሔርንም፡አመሰገነች። 14፤የምኵራብ፡አለቃ፡ግን፡ኢየሱስ፡በሰንበት፡ስለ፡ፈወሰ፡ተቈጥቶ፡መለሰና፡ሕዝቡን፦ሊሠራባቸው፡ የሚገ፟ባ፟፡ስድስት፡ቀኖች፡አሉ፤እንግዲህ፡በእነርሱ፡መጥታችኹ፡ተፈወሱ፡እንጂ፡በሰንበት፡አይደለም፡አለ። 15፤ጌታም፡መልሶ፦እናንተ፡ግብዞች፥ከእናንተ፡እያንዳንዱ፡በሰንበት፡በሬውን፡ወይስ፡አህያውን፡ከግርግሙ፡ ፈቶ፟፡ውሃ፡ሊያጠጣው፡ይወስደው፡የለምን፧ 16፤ይህችም፡የአብርሃም፡ልጅ፡ኾና፡ከዐሥራ፡ስምንት፡ዓመት፡ዠምሮ፡ሰይጣን፡ያሰራት፡በሰንበት፡ቀን፡ ከዚህ፡እስራት፡ልትፈታ፡አይገ፟ባ፟ምን፧አለው። 17፤ይህንም፡ሲናገር፡ሳለ፡የተቃወሙት፡ዅሉ፡ዐፈሩ፤ከርሱም፡በተደረገው፡ድንቅ፡ዅሉ፡ሕዝቡ፡ዅሉ፡ደስ፡ አላቸው። 18፤ርሱም፦የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ምን፡ትመስላለች፥በምንስ፡አስመስላታለኹ፧ 19፤ሰው፡ወስዶ፡በአትክልቱ፡የጣላትን፡የሰናፍጭ፡ቅንጣት፡ትመስላለች፤አደገችም፡ታላቅ፡ዛፍም፡ ኾነች፥የሰማይ፡ወፎችም፡በቅርንጫፎቿ፡ሰፈሩ፡አለ። 20፤ደግሞም፥የእግዚአብሔርን፡መንግሥት፡በምን፡አስመስላታለኹ፧ 21፤ሴት፡ወስዳ፡ዅሉ፡እስኪቦካ፡ድረስ፡በሦስት፡መስፈሪያ፡ዱቄት፡የሸሸገችውን፡ርሾ፡ትመስላለች፡አለ። 22፤ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ሲኼድ፡ከተማዎችንና፡መንደሮችን፡እያስተማረ፡ያልፍ፡ነበር። 23፤አንድ፡ሰውም፦ጌታ፡ሆይ፥የሚድኑ፡ጥቂቶች፡ናቸውን፧አለው።ርሱም፡እንዲህ፡አላቸው፦ 24፤በጠበበው፡በር፡ለመግባት፡ተጋደሉ፤እላችዃለኹና፥ብዙዎች፡ሊገቡ፡ይፈልጋሉ፡አይችሉምም። 25፤ባለቤቱ፡ተነሥቶ፡በሩን፡ከቈለፈ፡በዃላ፥እናንተ፡በውጭ፡ቆማችኹ፦ጌታ፡ሆይ፥ጌታ፡ሆይ፥ክፈትልን፡ እያላችኹ፡በሩን፡ልታንኳኩ፡ትዠምራላችኹ፡ርሱም፡መልሶ፦ከወዴት፡እንደ፡ኾናችኹ፡አላውቃችኹም፡ ይላችዃል። 26፤በዚያን፡ጊዜም፦በፊትኽ፡በላን፡ጠጣንም፡በአደባባያችንም፡አስተማርኽ፡ልትሉ፡ትዠምራላችኹ፤ 27፤ርሱም፦እላችዃለኹ፥ከወዴት፡እንደ፡ኾናችኹ፡አላውቃችኹም፤ዅላችኹ፡ዐመፀኛዎች፥ከእኔ፡ራቁ፡ ይላችዃል። 28፤አብርሃምንና፡ይሥሐቅን፡ያዕቆብንም፡ነቢያትንም፡ዅሉ፡በእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ባያችኹ፡ ጊዜ፥እናንተ፡ግን፡ወደ፡ውጭ፡ተጥላችኹ፡ስትቀሩ፥በዚያ፡ልቅሶና፡ጥርስ፡ማፋጨት፡ይኾናል። 29፤ከምሥራቅና፡ከምዕራብም፡ከሰሜንና፡ከደቡብም፡ይመጣሉ፥በእግዚአብሔርም፡መንግሥት፡በማእዱ፡ ይቀመጣሉ። 30፤እንሆም፥ከዃለኛዎች፡ፊተኛዎች፡የሚኾኑ፡አሉ፥ከፊተኛዎችም፡ዃለኛዎች፡የሚኾኑ፡አሉ። 31፤በዚያን፡ሰዓት፡ከፈሪሳውያን፡አንዳንዱ፡ቀርበው፦ሄሮድስ፡ሊገድልኽ፡ይወዳልና፥ከዚህ፡ውጣና፡ኺድ፡ አሉት። 32፤እንዲህም፡አላቸው፦ኼዳችኹ፡ለዚያች፡ቀበሮ፦እንሆ፥ዛሬና፡ነገ፡አጋንንትን፡አወጣለኹ፡ በሽተኛዎችንም፡እፈውሳለኹ፥በሦስተኛውም፡ቀን፡እፈጸማለኹ፡በሏት። 33፤ዳሩ፡ግን፡ነቢይ፡ከኢየሩሳሌም፡ውጭ፡ይጠፋ፡ዘንድ፡አይገ፟ባ፟ውምና፥ዛሬና፡ነገ፣ከነገ፡በስቲያም፡ልኼድ፡ ያስፈልገኛል። 34፤ኢየሩሳሌም፥ኢየሩሳሌም፥ነቢያትን፡የምትገድል፡ወደ፡ርሷ፡የተላኩትንም፡የምትወግር፥ዶሮ፡ጫጩቶቿን፡ በክንፎቿ፡በታች፡እንደምትሰበስብ፡ልጆችሽን፡እሰበስብ፡ዘንድ፡ስንት፡ጊዜ፡ወደድኹ፥እናንተም፡ አልወደዳችኹም። 35፤እንሆ፥ቤታችኹ፡የተፈታ፡ኾኖ፡ይቀርላችዃል።እላችዃለኹም፦በጌታ፡ስም፡የሚመጣ፡የተባረከ፡ነው፡ እስክትሉ፡ድረስ፡ከእንግዲህ፡ወዲህ፡አታዩኝም። ምዕራፍ 1፤በሰንበትም፡ከፈሪሳውያን፡አለቃዎች፡ወደ፡አንዱ፡ቤት፡እንጀራ፡ሊበላ፡በገባ፡ጊዜ፡እነርሱ፡ይጠባበቁት፡ ነበር። 2፤እንሆም፥ሆዱ፡የተነፋ፡ሰው፡በፊቱ፡ነበረ። 3፤ኢየሱስም፡መልሶ፦በሰንበት፡መፈወስ፡ተፈቅዷልን፡ወይስ፡አልተፈቀደም፧ብሎ፡ለሕግ፡ዐዋቂዎችና፡ ለፈሪሳውያን፡ተናገረ። 4፤እነርሱ፡ግን፡ዝም፡አሉ።ይዞም፡ፈወሰውና፡አሰናበተው። 5፤ከእናንተ፡አህያው፡ወይስ፡በሬው፡በጕድጓድ፡ቢወድቅ፡በሰንበት፡ወዲያው፡የማያወጣው፡ማን፡ ነው፧አላቸው። 6፤ስለዚህ፡ነገርም፡ሊመልሱለት፡አልተቻላቸውም። 7፤የታደሙትንም፡የከበሬታ፡ስፍራ፡እንደ፡መረጡ፡ተመልክቶ፡ምሳሌ፡ነገራቸው፡እንዲህ፡ሲል፦ 8፤ማንም፡ለሰርግ፡ቢጠራኽ፡በከበሬታ፡ስፍራ፡አትቀመጥ፤ምናልባት፡ከአንተ፡ይልቅ፡የከበረ፡ተጠርቶ፡ ይኾናልና፥አንተን፡ርሱንም፡የጠራ፡መጥቶ፦ 9፤ለዚህ፡ስፍራ፡ተውለት፡ይልኻል፥በዚያን፡ጊዜም፡እያፈርኽ፡በዝቅተኛው፡ስፍራ፡ልትኾን፡ትዠምራለኽ። 10፤ነገር፡ግን፥በተጠራኽ፡ጊዜ፥የጠራኽ፡መጥቶ፦ወዳጄ፡ሆይ፥ወደ፡ላይ፡ውጣ፡እንዲልኽ፥ኼደኽ፡ በዝቅተኛው፡ስፍራ፡ተቀመጥ፤ያን፡ጊዜም፡ከአንተ፡ጋራ፡በተቀመጡት፡ዅሉ፡ፊት፡ክብር፡ይኾንልኻል። 11፤ራሱን፡ከፍ፡የሚያደርግ፡ዅሉ፡ይዋረዳልና፥ራሱንም፡የሚያዋርድ፡ከፍ፡ይላል። 12፤የጠራውንም፡ደግሞ፡እንዲህ፡አለው፦ምሳ፡ወይም፡እራት፡ባደረግኽ፡ጊዜ፥እነርሱ፡ደግሞ፡በተራቸው፡ ምናልባት፡እንዳይጠሩኽ፡ብድራትም፡እንዳይመልሱልኽ፥ወዳጆችኽንና፡ወንድሞችኽን፡ዘመዶችኽንም፡ ባለጠጋዎች፡ጎረቤቶችኽንም፡አትጥራ። 13፤ነገር፡ግን፥ግብዣ፡ባደረግኽ፡ጊዜ፡ድኻዎችንና፡ጕንድሾችን፡ዐንካሳዎችንም፡ዕውሮችንም፡ጥራ፤ 14፤የሚመልሱት፡ብድራት፡የላቸውምና፡ብፁዕ፡ትኾናለኽ፤በጻድቃን፡ትንሣኤ፡ይመለስልኻልና። 15፤ከተቀመጡትም፡አንዱ፡ይህን፡ሰምቶ፦በእግዚአብሔር፡መንግሥት፡እንጀራ፡የሚበላ፡ብፁዕ፡ነው፡ አለው። 16፤ርሱ፡ግን፡እንዲህ፡አለው፦አንድ፡ሰው፡ታላቅ፡እራት፡አድርጎ፡ብዙዎችን፡ጠራ፤ 17፤በእራትም፡ሰዓት፡የታደሙትን፦አኹን፡ተዘጋጅቷልና፥ኑ፡እንዲላቸው፡ባሪያውን፡ላከ። 18፤ዅላቸውም፡በአንድነት፡ያመካኙ፡ዠመር።የፊተኛው፦መሬት፡ገዝቻለኹ፡ወጥቼም፡ላየው፡በግድ፡ ያስፈልገኛል፤ይቅር፡እንድትለኝ፡እለምንኻለኹ፡አለው። 19፤ሌላውም፦ዐምስት፡ጥምድ፡በሬዎች፡ገዝቻለኹ፡ልፈትናቸውም፡እኼዳለኹ፤ይቅር፡እንድትለኝ፡ እለምንኻለኹ፡አለው። 20፤ሌላውም፦ሚስት፡አግብቻለኹ፡ስለዚህም፡ልመጣ፡አልችልም፡አለው። 21፤ባሪያውም፡ደርሶ፡ይህን፡ለጌታው፡ነገረው።በዚያን፡ጊዜ፡ባለቤቱ፡ተቈጥቶ፡ባሪያውን፦ወደከተማ፡ ጐዳናና፡ወደ፡ስላች፡ፈጥነኽ፡ውጣ፡ድኻዎችንና፡ጕንድሾችን፡ዐንካሳዎችንና፡ዕውሮችንም፡ወደዚህ፡አግባ፡ አለው። 22፤ባሪያውም፦ጌታ፡ሆይ፥እንዳዘዝኸኝ፡ተደርጓል፥ገናም፡ስፍራ፡አለ፡አለው። 23፤ጌታውም፡ባሪያውን፦ቤቴ፡እንዲሞላ፡ወደ፡መንገድና፡ወደ፡ቅጥር፡ውጣና፡ይገቡ፡ዘንድ፡ግድ፡ በላቸው፤ 24፤እላችዃለኹና፥ከታደሙት፡ከነዚያ፡ሰዎች፡አንድ፡ስንኳ፡እራቴን፡አይቀምስም፡አለው። 25፤ብዙም፡ሕዝብ፡ከርሱ፡ጋራ፡ይኼዱ፡ነበር፥ዘወር፡ብሎም፡እንዲህ፡አላቸው፦ 26፤ማንም፡ወደ፡እኔ፡የሚመጣ፡ቢኖር፡አባቱንና፡እናቱን፡ሚስቱንም፡ልጆቹንም፡ወንድሞቹንም፡እኅቶቹንም፡ የራሱን፡ሕይወት፡ስንኳ፡ሳይቀር፡ባይጠላ፥ደቀ፡መዝሙሬ፡ሊኾን፡አይችልም። 27፤ማንም፡መስቀሉን፡ተሸክሞ፡በዃላዬ፡የማይመጣ፥ደቀ፡መዝሙሬ፡ሊኾን፡አይችልም። 28፤ከእናንተ፡ግንብ፡ሊሠራ፡የሚወድ፡ለመደምደሚያ፡የሚበቃ፡ያለው፡እንደ፡ኾነ፡አስቀድሞ፡ተቀምጦ፡ ከሳራውን፡የማይቈጥር፡ማን፡ነው፧ 29፤ያለዚያ፡መሠረቱን፡ቢመሠርት፥ሊደመድመውም፡ቢያቅተው፥ያዩት፡ዅሉ፦ 30፤ይህ፡ሰው፡ሊሠራ፡ዠምሮ፡ሊደመድመው፡አቃተው፡ብለው፡ሊዘብቱበት፡ይዠምራሉ። 31፤ወይም፡ሌላውን፡ንጉሥ፡በጦርነት፡ሊጋጠም፡የሚኼድ፥ከኹለት፡እልፍ፡ጋራ፡የሚመጣበትን፡ባንድ፡ እልፍ፡ሊገናኝ፡የሚችል፡እንደ፡ኾነ፡አስቀድሞ፡ተቀምጦ፡የማያስብ፡ንጉሥ፡ማን፡ነው፧ 32፤ባይኾንስ፡ሌላው፡ገና፡ሩቅ፡ሳለ፡መልክተኛዎች፡ልኮ፡ዕርቅ፡ይለምናል። 33፤እንግዲህ፡እንደዚሁ፡ማንም፡ከእናንተ፡ያለውን፡ዅሉ፡የማይተው፡ደቀ፡መዝሙሬ፡ሊኾን፡አይችልም። 34፤ጨው፡መልካም፡ነው፤ጨው፡ዐልጫ፡ቢኾን፡ግን፡በምን፡ይጣፈጣል፧ 35፤ለምድር፡ቢኾን፡ለፍግ፡መቈለያም፡ቢኾን፡አይረባም፤ወደ፡ውጭ፡ይጥሉታል።የሚሰማ፡ዦሮ፡ያለው፡ ይስማ። ምዕራፍ የሉቃስ ወንጌል 15 ምዕራፍ፡15፤ 1፤ቀራጮችና፡ኀጢአተኛዎችም፡ዅሉ፡ሊሰሙት፡ወደ፡ርሱ፡ይቀርቡ፡ነበር። 2፤ፈሪሳውያንና፡ጻፊዎችም፦ይህስ፡ኀጢአተኛዎችን፡ይቀበላል፡ከነርሱም፡ጋራ፡ይበላል፡ብለው፡ርስ፡ በርሳቸው፡አንጐራጐሩ። 3፤ይህንም፡ምሳሌ፡ነገራቸው፡እንዲህ፡ሲል፦ 4፤መቶ፡በግ፡ያለው፡ከነርሱም፡አንዱ፡ቢጠፋ፥ዘጠና፡ዘጠኙን፡በበረሓ፡ትቶ፡የጠፋውን፡እስኪያገኘው፡ ድረስ፡ሊፈልገው፡የማይኼድ፡ከእናንተ፡ማን፡ነው፧ 5፤ባገኘውም፡ጊዜ፡ደስ፡ብሎት፡በጫንቃው፡ይሸከመዋል፤ 6፤ወደ፡ቤትም፡በመጣ፡ጊዜ፡ወዳጆቹንና፡ጎረቤቶቹን፡በአንድነት፡ጠርቶ፦የጠፋውን፡በጌን፡አግኝቼዋለኹና፡ ከእኔ፡ጋራ፡ደስ፡ይበላችኹ፡ይላቸዋል። 7፤እላችዃለኹ፥እንዲሁ፡ንስሓ፡ከማያስፈልጋቸው፡ከዘጠና፡ዘጠኝ፡ጻድቃን፡ይልቅ፡ንስሓ፡በሚገባ፡ባንድ፡ ኀጢአተኛ፡በሰማይ፡ደስታ፡ይኾናል። 8፤ወይም፡ዐሥር፡ድሪም281፡ያላት፡አንድ፡ድሪም፡ቢጠፋባት፥መብራት፡አብርታ፡ቤቷንም፡ጠርጋ፡ እስክታገኘው፡ድረስ፡አጥብቃ፡የማትፈልግ፡ሴት፡ማን፡ናት፧ 9፤ባገኘችውም፡ጊዜ፡ወዳጆቿንና፡ጎረቤቶቿን፡በአንድነት፡ጠርታ፦የጠፋውን፡ድሪሜን፡አግኝቼዋለኹና፡ ከእኔ፡ጋራ፡ደስ፡ይበላችኹ፡ትላቸዋለች። 10፤እላችዃለኹ፥እንዲሁ፡ንስሓ፡በሚገባ፡ባንድ፡ኀጢአተኛ፡በእግዚአብሔር፡መላእክት፡ፊት፡ደስታ፡ ይኾናል። 11፤እንዲህም፡አለ፦አንድ፡ሰው፡ኹለት፡ልጆች፡ነበሩት። 12፤ከነርሱም፡ታናሹ፡አባቱን፦አባቴ፡ሆይ፥ከገንዘብኽ፡የሚደርሰኝን፡ክፍል፡ስጠኝ፡አለው።ገንዘቡንም፡ አካፈላቸው። 13፤ከጥቂት፡ቀንም፡በዃላ፡ታናሹ፡ልጅ፡ገንዘቡን፡ዅሉ፡ሰብስቦ፡ወደ፡ሩቅ፡አገር፡ኼደ፥ከዚያም፡እያባከነ፡ ገንዘቡን፡በተነ። 14፤ዅሉንም፡ከከሰረ፡በዃላ፡በዚያች፡አገር፡ጽኑ፡ራብ፡ኾነ፥ርሱም፡ይጨነቅ፡ዠመር። 15፤ኼዶም፡ከዚያች፡አገር፡ሰዎች፡ከአንዱ፡ጋራ፡ተዳበለ፥ርሱም፡ዕሪያ፡ሊያሰማራ፡ወደ፡ሜዳ፡ሰደደው። 16፤ዕሪያዎችም፡ከሚበሉት፡ዐሠር፡ሊጠግብ፡ይመኝ፡ነበር፥የሚሰጠውም፡አልነበረም። 17፤ወደ፡ልቡም፡ተመልሶ፡እንዲህ፡አለ፦እንጀራ፡የሚተርፋቸው፡የአባቴ፡ሞያተኛዎች፡ስንት፡ናቸው፧እኔ፡ ግን፡ከዚህ፡በራብ፡እጠፋለኹ። 18፤ተነሥቼም፡ወደ፡አባቴ፡እኼዳለኹና፦አባቴ፡ሆይ፥በሰማይና፡በፊትኽ፡በደልኹ፥ 19፤ወደ፡ፊትም፡ልጅኽ፡ልባል፡አይገ፟ባ፟ኝም፤ከሞያተኛዎችኽ፡እንደ፡አንዱ፡አድርገኝ፡እለዋለኹ። 20፤ተነሥቶም፡ወደ፡አባቱ፡መጣ።ርሱም፡ገና፡ሩቅ፡ሳለ፡አባቱ፡አየውና፡ዐዘነለት፥ሮጦም፡ዐንገቱን፡ ዐቀፈውና፡ሳመው። 21፤ልጁም፦አባቴ፡ሆይ፥በሰማይና፡በፊትኽ፡በደልኹ፥ወደ፡ፊትም፡ልጅኽ፡ልባል፡አይገ፟ባ፟ኝም፡አለው። 22፤አባቱ፡ግን፡ባሪያዎቹን፡አለ፦ፈጥናችኹ፡ከዅሉ፡የተሻለ፡ልብስ፡አምጡና፡አልብሱት፥ለእጁ፡ቀለበት፡ ለእግሩም፡ጫማ፡ስጡ፤ 23፤የሰባውን፡ፊሪዳ፡አምጥታችኹ፡ዕረዱት፥እንብላም፡ደስም፡ይበለን፤ 24፤ይህ፡ልጄ፡ሞቶ፡ነበርና፥ደግሞም፡ሕያው፡ኾኗል፤ጠፍቶም፡ነበር፡ተገኝቷልም።ደስም፡ይላቸው፡ ዠመር። 25፤ታላቁ፡ልጁ፡በዕርሻ፡ነበረ፤መጥቶም፡ወደ፡ቤት፡በቀረበ፡ጊዜ፡የመሰንቆና፡የዘፈን፡ድምፅ፡ሰማ፤ 26፤ከብላቴናዎችም፡አንዱን፡ጠርቶ፦ይህ፡ምንድር፡ነው፧ብሎ፡ጠየቀ። 27፤ርሱም፦ወንድምኽ፡መጥቷልና፥በደኅና፡ስላገኘው፥አባትኽ፡የሰባውን፡ፊሪዳ፡ዐረደለት፡አለው። 28፤ተቈጣም፡ሊገባም፡አልወደደም፤አባቱም፡ወጥቶ፡ለመነው። 29፤ርሱ፡ግን፡መልሶ፡አባቱን፦እንሆ፥ይህን፡ያኽል፡ዓመት፡እንደ፡ባሪያ፡ተገዝቼልኻለኹ፡ከትእዛዝኽም፡ ከቶ፡አልተላለፍኹም፤ለኔም፡ከወዳጆቼ፡ጋራ፡ደስ፡እንዲለኝ፡አንድ፡ጥቦት፡ስንኳ፡አልሰጠኸኝም፤ 30፤ነገር፡ግን፥ገንዘብኽን፡ከጋለሞታዎች፡ጋራ፡በልቶ፡ይህ፡ልጅኽ፡በመጣ፡ጊዜ፥የሰባውን፡ፊሪዳ፡ ዐረድኽለት፡አለው። 31፤ርሱ፡ግን፦ልጄ፡ሆይ፥አንተ፡ዅልጊዜ፡ከእኔ፡ጋራ፡ነኽ፥ለኔም፡የኾነ፡ዅሉ፡የአንተ፡ነው፤ 32፤ዳሩ፡ግን፡ይህ፡ወንድምኽ፡ሞቶ፡ነበረ፡ሕያው፡ስለ፡ኾነ፡ጠፍቶም፡ነበር፡ስለ፡ተገኘ፡ደስ፡እንዲለን፡ ፍሥሓም፡እንድናደርግ፡ይገ፟ባ፟ናል፡አለው። 281 ጽር.፥ድራኽሚ፡(የፋርስ፡ገንዘብ፡ስም፥የወቄት፡ወርቅ፡1/16 ኛ፤2፡ቀመት፡1፡ድሪም፡ይኾናል)። ምዕራፍ 1፤ደግሞም፡ለደቀ፡መዛሙርቱ፡እንዲህ፡አለ፦መጋቢ፡የነበረው፡አንድ፡ባለጠጋ፡ሰው፡ነበረ፥በርሱ፡ ዘንድ፦ይህ፡ሰው፡ያለኽን፡ይበትናል፡ብለው፡ከሰሱት። 2፤ጠርቶም፦ይህ፡የምሰማብኽ፡ምንድር፡ነው፧ወደ፡ፊት፡ለእኔ፡መጋቢ፡ልትኾን፡አትችልምና፡ የመጋቢነትኽን፡ሒሳብ፡አስረክበኝ፡አለው። 3፤መጋቢውም፡በልቡ፦ጌታዬ፡መጋቢነቱን፡ከእኔ፡ይወስዳልና፥ምን፡ላድርግ፧ለመቈፈር፡ኀይል፡ የለኝም፥መለመንም፡ዐፍራለኹ። 4፤ከመጋቢነቱ፡ብሻር፡በቤታቸው፡እንዲቀበሉኝ፡የማደርገውን፡ዐውቃለኹ፡አለ። 5፤የጌታውንም፡ባለዕዳዎች፡እያንዳንዳቸውን፡ጠርቶ፡የፊተኛውን፦ለጌታዬ፡ምን፡ያኽል፡ዕዳ፡ አለብኽ፧አለው። 6፤ርሱም፦መቶ፡ማድጋ፡ዘይት፡አለ።ደብዳቤኽን፡እንካ፡ፈጥነኽም፡ተቀምጠኽ፡ዐምሳ፡ብለኽ፡ጻፍ፡ አለው። 7፤በዃላም፡ሌላውን፦አንተስ፡ስንት፡ዕዳ፡አለብኽ፧አለው።ርሱም፦መቶ፡ጫን፡ስንዴ፡አለ።ደብዳቤኽን፡ እንካ፡ሰማንያ፡ብለኽም፡ጻፍ፡አለው። 8፤ጌታውም፡ዐመፀኛውን፡መጋቢ፡በልባምነት፡ስላደረገ፡አመሰገነው፡የዚህ፡ዓለም፡ልጆች፡ለትውልዳቸው፡ ከብርሃን፡ልጆች፡ይልቅ፡ልባሞች፡ናቸውና። 9፤እኔም፡እላችዃለኹ፥የዐመፃ፡ገንዘብ፡ሲያልቅ፡በዘለዓለም፡ቤቶች፡እንዲቀበሏችኹ፥በርሱ፡ወዳጆችን፡ ለራሳችኹ፡አድርጉ። 10፤ከዅሉ፡በሚያንስ፡የታመነ፡በብዙ፡ደግሞ፡የታመነ፡ነው፥ከዅሉ፡በሚያንስም፡የሚያምፅ፡በብዙ፡ደግሞ፡ ዐመፀኛ፡ነው። 11፤እንግዲያስ፡በዐመፃ፡ገንዘብ፡ካልታመናችኹ፥እውነተኛውን፡ገንዘብ፡ማን፡ዐደራ፡ይሰጣችዃል፧ 12፤በሌላ፡ሰው፡ገንዘብ፡ካልታመናችኹ፥የእናንተን፡ማን፡ይሰጣችዃል፧ 13፤ለኹለት፡ጌታዎች፡መገዛት፡የሚቻለው፡ባሪያ፡ማንም፡የለም፤ወይም፡አንዱን፡ይጠላልና፥ኹለተኛውንም፡ ይወዳል፥ወይም፡ወደ፡አንዱ፡ይጠጋል፡ኹለተኛውንም፡ይንቃል።ለእግዚአብሔርና፡ለገንዘብ፡መገዛት፡ አትችሉም። 14፤ገንዘብንም፡የሚወዱ፡ፈሪሳውያን፡ይህን፡ዅሉ፡ሰምተው፡ያፌዙበት፡ነበር። 15፤እንዲህም፡አላቸው፦ራሳችኹን፡በሰው፡ፊት፡የምታጸድቁ፡እናንተ፡ናችኹ፥ነገር፡ግን፥እግዚአብሔር፡ ልባችኹን፡ያውቃል፤በሰው፡ዘንድ፡የከበረ፡በእግዚአብሔር፡ፊት፡ርኵሰት፡ነውና። 16፤ሕግና፡ነቢያት፡እስከ፡ዮሐንስ፡ነበሩ፤ከዚያ፡ዠምሮ፡የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ይሰበካል፤ዅሉም፡ወደ፡ ርሷ፡በኀይል፡ይገቡባታል። 17፤ነገር፡ግን፥ከሕግ፡አንዲት፡ነጥብ፡ከምትወድቅ፡ሰማይና፡ምድር፡ሊያልፍ፡ይቀላል። 18፤ሚስቱንም፡የሚፈታ፡ዅሉ፡ሌላዪቱንም፡የሚያገባ፡ያመነዝራል፥ከባሏም፡የተፈታችውን፡የሚያገባ፡ ያመነዝራል። 19፤ቀይ፡ልብስና፡ቀጭን፡የተልባ፡እግር፡የለበሰ፡አንድ፡ባለጠጋ፡ሰው፡ነበረ፥ዕለት፡ዕለትም፡እየተመቸው፡በደስታ፡ይኖር፡ነበር። 20፤አልዓዛርም፡የሚባል፡አንድ፡ድኻ፡በቍስል፡ተወርሶ፡በደጁ፡ተኝቶ፡ነበር፥ 21፤ከባለጠጋውም፡ማእድ፡ከሚወድቀው፡ፍርፋሪ፡ሊጠግብ፡ይመኝ፡ነበር፤ውሻዎች፡እንኳ፡መጥተው፡ ቍስሎቹን፡ይልሱ፡ነበር። 22፤ድኻውም፡ሞተ፥መላእክትም፡ወደአብርሃም፡ዕቅፍ፡ወሰዱት፤ባለጠጋው፡ደግሞ፡ሞተና፡ተቀበረ። 23፤በሲኦልም፡በሥቃይ፡ሳለ፡አሻቅቦ፡አብርሃምን፡በሩቅ፡አየ፡አልዓዛርንም፡በዕቅፉ። 24፤ርሱም፡እየጮኸ፦አብርሃም፡አባት፡ሆይ፥ማረኝ፥በዚህ፡ነበልባል፡እሣቀያለኹና፡የጣቱን፡ጫፍ፡በውሃ፡ ነክሮ፡ምላሴን፡እንዲያበርድልኝ፡አልዓዛርን፡ስደድልኝ፡አለ። 25፤አብርሃም፡ግን፦ልጄ፡ሆይ፥አንተ፡በሕይወትኽ፡ሳለኽ፡መልካም፡እንደ፡ተቀበልኽ፡ዐስብ፡አልዓዛርም፡ እንዲሁ፡ክፉ፤አኹን፡ግን፡ርሱ፡በዚህ፡ይጽናናል፡አንተም፡ትሣቀያለኽ። 26፤ከዚህም፡ዅሉ፡ጋራ፡ከዚህ፡ወደ፡እናንተ፡ሊያልፉ፡የሚፈልጉ፡እንዳይችሉ፥ወዲያ፡ያሉ፡ደግሞ፡ወደ፡ እኛ፡እንዳይሻገሩ፡በእኛና፡በእናንተ፡መካከል፡ታላቅ፡ገደል፡ተደርጓል፡አለ። 27፤ርሱም፦እንኪያስ፥አባት፡ሆይ፥ወዳባቴ፡ቤት፡እንድትሰደው፡እለምንኻለኹ፤ዐምስት፡ወንድሞች፡ አሉኝና፤ 28፤እነርሱ፡ደግሞ፡ወደዚህ፡ሥቃይ፡ስፍራ፡እንዳይመጡ፡ይመስክርላቸው፡አለ። 29፤አብርሃም፡ግን፦ሙሴና፡ነቢያት፡አሏቸው፤እነርሱን፡ይስሙ፡አለው። 30፤ርሱም፦አይደለም፥አብርሃም፡አባት፡ሆይ፥ነገር፡ግን፥ከሙታን፡አንዱ፡ቢኼድላቸው፡ንስሓ፡ይገባሉ፡ አለ። 31፤ሙሴንና፡ነቢያትንም፡የማይሰሙ፡ከኾነ፥ከሙታንም፡እንኳ፡አንድ፡ቢነሣ፡አያምኑም፡አለው። ምዕራፍ 1፤ለደቀ፡መዛሙርቱም፡እንዲህ፡አለ፦መሰናክል፡ግድ፡ሳይመጣ፡አይቀርም፥ነገር፡ግን፥መሰናክሉን፡ ለሚያመጣው፡ወዮለት፤ 2፤ከነዚህ፡ከታናናሾች፡አንዱን፡ከማሰናከል፡ይልቅ፡የወፍጮ፡ድንጋይ፡በዐንገቱ፡ታስሮ፡ወደ፡ባሕር፡ቢጣል፡ ይጠቅመው፡ነበር። 3፤ለራሳችኹ፡ተጠንቀቁ።ወንድምኽ፡ቢበድልኽ፡ገሥጸው፥ቢጸጸትም፡ይቅር፡በለው። 4፤በቀንም፡ሰባት፡ጊዜ፡እንኳ፡ቢበድልኽ፡በቀንም፡ሰባት፡ጊዜ፦ተጸጸትኹ፡እያለ፡ወዳንተ፡ቢመለስ፥ይቅር፡ በለው። 5፤ሐዋርያትም፡ጌታን፦እምነት፡ጨምርልን፡አሉት። 6፤ጌታም፡አለ፦የሰናፍጭ፡ቅንጣት፡የሚያኽል፡እምነት፡ቢኖራችኹ፥ይህን፡ሾላ፦ተነቅለኽ፡ወደ፡ባሕር፡ ተተከል፡ብትሉት፥ይታዘዝላችኹ፡ነበር። 7፤ከእናንተም፡የሚያርስ፡ወይም፡ከብትን፡የሚጠብቅ፡ባሪያ፡ያለው፥ከዕርሻ፡ሲመለስ፦ወዲያው፡ቅረብና፡ በማእዱ፡ተቀመጥ፡የሚለው፡ማን፡ነው፧ 8፤የምበላውን፡እራቴን፡አሰናዳልኝ፥እስክበላና፡እስክጠጣ፡ድረስ፡ታጥቀኽ፡አገልግለኝ፥በዃላም፡አንተ፡ ብላና፡ጠጣ፡የሚለው፡አይደለምን፧ 9፤ያንን፡ባሪያ፡ያዘዘውን፡ስላደረገ፡ያመሰግነዋልን፧ 10፤እንዲሁ፡እናንተ፡ደግሞ፡የታዘዛችኹትን፡ዅሉ፡ባደረጋችኹ፡ጊዜ፦የማንጠቅም፡ባሪያዎች፡ ነን፥ልናደርገው፡የሚገ፟ባ፟ንን፡አድርገናል፡በሉ። 11፤ወደ፡ኢየሩሳሌምም፡ሲኼድ፡በገሊላና፡በሰማርያ፡መካከል፡ዐለፈ። 12፤ወደ፡አንዲት፡መንደርም፡ሲገባ፡በሩቅ፡የቆሙት፡ዐሥር፡ለምጻሞች፡ተገናኙት፤ 13፤እነርሱም፡እየጮኹ፦ኢየሱስ፡ሆይ፥አቤቱ፥ማረን፡አሉ። 14፤አይቶም፦ኺዱ፥ራሳችኹን፡ለካህናት፡አሳዩ፡አላቸው። 15፤እንሆም፥ሲኼዱ፡ነጹ።ከነርሱም፡አንዱ፡እንደ፡ተፈወሰ፡ባየ፡ጊዜ፡በታላቅ፡ድምፅ፡እግዚአብሔርን፡ እያከበረ፡ተመለሰ፥ 16፤እያመሰገነውም፡በእግሩ፡ፊት፡በግንባሩ፡ወደቀ፤ርሱም፡ሳምራዊ፡ነበረ። 17፤ኢየሱስም፡መልሶ፦ዐሥሩ፡አልነጹምን፧ዘጠኙስ፡ወዴት፡አሉ፧ 18፤ከዚህ፡ከልዩ፡ወገን፡በቀር፡እግዚአብሔርን፡ሊያከብሩ፡የተመለሱ፡አልተገኙም፡አለ። 19፤ርሱንም፦ተነሣና፡ኺድ፤እምነትኽ፡አድኖኻል፡አለው። 20፤ፈሪሳውያንም፦የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡መቼ፡ትመጣለች፡ብለው፡ ቢጠይቁት፥መልሶ፦የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡በመጠባበቅ፡አትመጣም፤ 21፤ደግሞም፦እንዃት፡በዚህ፡ወይም፦እንዃት፡በዚያ፡አይሏትም።እንሆ፥የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ በመካከላችኹ፡ናትና፥አላቸው። 22፤ለደቀ፡መዛሙርቱም፡እንዲህ፡አለ፦ከሰው፡ልጅ፡ቀኖች፡አንዱን፡ልታዩ፡የምትመኙበት፡ወራት፡ ይመጣል፡አታዩትምም። 23፤እነርሱም፦እንሆ፥በዚህ፥ወይም፦እንሆ፥በዚያ፡ይሏችዃል፤አትኺዱ፡አትከተሏቸውም። 24፤መብረቅ፡በርቆ፡ከሰማይ፡በታች፡ካለ፡ካንድ፡አገር፡ከሰማይ፡በታች፡ወዳለው፡ወደ፡ሌላ፡አገር፡ እንደሚያበራ፥የሰው፡ልጅ፡በቀኑ፡እንዲህ፡ይኾናል። 25፤አስቀድሞ፡ግን፡ብዙ፡መከራ፡እንዲቀበል፥ከዚህም፡ትውልድ፡እንዲጣል፡ይገ፟ባ፟ዋል። 26፤በኖኅ፡ዘመንም፡እንደ፡ኾነ፥በሰው፡ልጅ፡ዘመን፡ደግሞ፡እንዲሁ፡ይኾናል። 27፤ኖኅ፡ወደ፡መርከብ፡እስከገባበት፡ቀን፡ድረስ፥ይበሉና፡ይጠጡ፡ያገቡና፡ይጋቡም፡ነበር፥የጥፋት፡ውሃም፡ መጣ፡ዅሉንም፡አጠፋ። 28፤እንዲሁ፡በሎጥ፡ዘመን፡እንደ፡ኾነ፤ይበሉ፡ይጠጡም፡ይገዙም፡ይሸጡም፡ይተክሉም፡ቤትም፡ይሠሩ፡ ነበር፤ 29፤ሎጥ፡ከሰዶም፡በወጣበት፡ቀን፡ግን፡ከሰማይ፡እሳትና፡ዲን፡ዘነበ፡ዅሉንም፡አጠፋ። 30፤የሰው፡ልጅ፡በሚገለጥበት፡ቀን፡እንዲሁ፡ይኾናል። 31፤በዚያም፡ቀን፡በሰገነት፡ያለ፡በቤቱ፡ያለውን፡ዕቃ፡ሊወስድ፡አይውረድ፥እንዲሁም፡በዕርሻ፡ያለ፡ወደ፡ ዃላው፡አይመለስ። 32፤የሎጥን፡ሚስት፡ዐስቧት። 33፤ነፍሱን፡ሊያድን፡የሚፈልግ፡ዅሉ፡ያጠፋታል፥ነፍሱንም፡የሚያጠፋ፡ዅሉ፡በሕይወት፡ይጠብቃታል። 34፤እላችዃለኹ፥በዚያች፡ሌሊት፡ኹለት፡ሰዎች፡ባንድ፡ዐልጋ፡ይኾናሉ፤አንዱ፡ይወሰዳል፡ኹለተኛውም፡ይቀራል። 35፤ኹለት፡ሴቶች፡ባንድ፡ወፍጮ፡ይፈጫሉ፤አንዲቱ፡ትወሰዳለች፡ኹለተኛዪቱም፡ትቀራለች። 36፤ኹለት፡ሰዎች፡በዕርሻ፡ይኾናሉ፤አንዱ፡ይወሰዳል፡ኹለተኛውም፡ይቀራል። 37፤መልሰውም፦ጌታ፡ሆይ፥ወዴት፡ነው፧አሉት።ርሱም፦ሥጋ፡ወዳለበት፡በዚያ፡አሞራዎች፡ይሰበሰባሉ፡ አላቸው። ምዕራፍ 1፤ሳይታክቱም፡ዘወትር፡ሊጸልዩ፡እንዲገባቸው፡የሚል፡ምሳሌን፡ነገራቸው፥ 2፤እንዲህ፡ሲል፦በአንዲት፡ከተማ፡እግዚአብሔርን፡የማይፈራ፡ሰውንም፡የማያፍር፡አንድ፡ዳኛ፡ነበረ። 3፤በዚያችም፡ከተማ፡አንዲት፡መበለት፡ነበረች፥ወደ፡ርሱም፡እየመጣች፦ከባላጋራዬ፡ፍረድልኝ፡ትለው፡ ነበር። 4፤ዐያሌ፡ቀንም፡አልወደደም፤ከዚህ፡በዃላ፡ግን፡በልቡ፦ምንም፡እግዚአብሔርን፡ባልፈራ፡ሰውንም፡ ባላፍር፥ 5፤ይህች፡መበለት፡ስለምታደክመኝ፡ዅልጊዜም፡እየመጣች፡እንዳታውከኝ፡እፈርድላታለኹ፡አለ። 6፤ጌታም፡አለ፦ዐመፀኛው፡ዳኛ፡ያለውን፡ስሙ። 7፤እግዚአብሔር፡እንኪያስ፡ቀንና፡ሌሊት፡ወደ፡ርሱ፡ለሚጮኹ፡ለሚታገሣቸውም፡ምርጦቹ፡ አይፈርድላቸውምን፧ 8፤እላችዃለኹ፥ፈጥኖ፡ይፈርድላቸዋል።ነገር፡ግን፥የሰው፡ልጅ፡በመጣ፡ጊዜ፡በምድር፡እምነትን፡ያገኝ፡ ይኾንን፧ 9፤ጻድቃን፡እንደ፡ኾኑ፡በራሳቸው፡ለሚታመኑና፡ሌላዎቹን፡ዅሉ፡በጣም፡ለሚንቁ፡ይህን፡ምሳሌ፡ነገራቸው፥ 10፤እንዲህ፡ሲል፦ኹለት፡ሰዎች፡ሊጸልዩ፡ወደ፡መቅደስ፡ወጡ፥አንዱ፡ፈሪሳዊ፡ኹለተኛውም፡ቀራጭ። 11፤ፈሪሳዊም፡ቆሞ፡በልቡ፡ይህን፡ሲጸልይ፦እግዚአብሔር፡ሆይ፥እንደ፡ሌላ፡ሰው፡ዅሉ፥ቀማኛዎችና፡ ዐመፀኛዎች፡አመንዝራዎችም፥ወይም፡እንደዚህ፡ቀራጭ፡ስላልኾንኹ፡አመሰግንኻለኹ፤ 12፤በየሳምንቱ፡ኹለት፡ጊዜ፡እጦማለኹ፥ከማገኘውም፡ዅሉ፡ዓሥራት፡አወጣለኹ፡አለ። 13፤ቀራጩ፡ግን፡በሩቅ፡ቆሞ፡ዐይኖቹን፡ወደ፡ሰማይ፡ሊያነሣ፡እንኳ፡አልወደደም፥ነገር፡ግን፦አምላክ፡ ሆይ፥እኔን፡ኀጢአተኛውን፡ማረኝ፡እያለ፡ደረቱን፡ይደቃ፡ነበር። 14፤እላችዃለኹ፥ከዚያ፡ይልቅ፡ይህ፡ጻድቅ፡ኾኖ፡ወደ፡ቤቱ፡ተመለሰ፤ራሱን፡ከፍ፡የሚያደርግ፡ዅሉ፡ ይዋረዳልና፥ራሱን፡ግን፡የሚያዋርድ፡ከፍ፡ይላል። 15፤እንዲዳስሳቸውም፡ሕፃናትን፡ደግሞ፡ወደ፡ርሱ፡አመጡ፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡አይተው፡ገሠጿቸው። 16፤ኢየሱስ፡ግን፡ሕፃናትን፡ወደ፡ርሱ፡ጠርቶ፦ሕፃናት፡ወደ፡እኔ፡ይመጡ፡ዘንድ፡ተዉአቸው፡ አትከልክሏቸውም፤የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡እንደ፡እነዚህ፡ላሉት፡ናትና። 17፤እውነት፡እላችዃለኹ፥የእግዚአብሔርን፡መንግሥት፡እንደ፡ሕፃን፡የማይቀበላት፡ዅሉ፡ከቶ፡አይገባባትም፡ አለ። 18፤ከአለቃዎችም፡አንዱ፦ቸር፡መምህር፥የዘለዓለምን፡ሕይወት፡እንድወርስ፡ምን፡ላድርግ፧ብሎ፡ጠየቀው። 19፤ኢየሱስም፦ስለ፡ምን፡ቸር፡ትለኛለኽ፧ከአንዱ፡ከእግዚአብሔር፡በቀር፡ቸር፡ማንም፡የለም። 20፤ትእዛዛቱን፡ታውቃለኽ፥አታመንዝር፥አትግደል፥አትስረቅ፥በሐሰት፡አትመስክር፥አባትኽንና፡እናትኽን፡ አክብር፡አለው። 21፤ርሱም፦ይህን፡ዅሉ፡ከሕፃንነቴ፡ዠምሬ፡ጠብቄያለኹ፡አለ። 22፤ኢየሱስም፡ይህን፡ሰምቶ፦አንዲት፡ገና፡ቀርታኻለች፤ያለኽን፡ዅሉ፡ሽጠኽ፡ለድኻዎች፡ስጥ፥በሰማይም፡ መዝገብ፡ታገኛለኽ፥መጥተኽም፡ተከተለኝ፡አለው። 23፤ርሱ፡ግን፡ይህን፡ሰምቶ፡እጅግ፡ባለጠጋ፡ነበርና፥ብዙ፡ዐዘነ። 24፤ኢየሱስም፡ብዙ፡እንዳዘነ፡አይቶ፦ገንዘብ፡ላላቸው፡ወደእግዚአብሔር፡መንግሥት፡መግባት፡እንዴት፡ ጭንቅ፡ይኾናል። 25፤ባለጠጋ፡ወደእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ከሚገባ፡ይልቅ፡ግመል፡በመርፌ፡ቀዳዳ፡ሊገባ፡ይቀላል፡አለ። 26፤የሰሙትም፦እንግዲህ፡ማን፡ሊድን፡ይችላል፧አሉ። 27፤ርሱ፡ግን፦በሰው፡ዘንድ፡የማይቻል፡በእግዚአብሔር፡ዘንድ፡ይቻላል፡አለ። 28፤ጴጥሮስም፦እንሆ፥እኛ፡ዅሉን፡ትተን፡ተከተልንኽ፡አለ። 29፤ርሱም፦እውነት፡እላችዃለኹ፥ስለእግዚአብሔር፡መንግሥት፡ቤትን፡ወይም፡ወላጆችን፡ወይም፡ ወንድሞችን፡ወይም፡ሚስትን፡ወይም፡ልጆችን፡የተወ፥ 30፤በዚህ፡ዘመን፡ብዙ፡ዕጥፍ፡በሚመጣውም፡ዓለም፡የዘለዓለምን፡ሕይወት፡የማይቀበል፡ማንም፡የለም፡ አላቸው። 31፤ዐሥራ፡ኹለቱንም፡ወደ፡ርሱ፡አቅርቦ፡እንዲህ፡አላቸው:እንሆ፥ወደ፡ኢየሩሳሌም፡እንወጣለን፥ስለሰው፡ ልጅም፡በነቢያት፡የተጻፈው፡ዅሉ፡ይፈጸማል። 32፤ለአሕዛብ፡አሳልፈው፡ይሰጡታልና፥ይዘብቱበትማል፡ያንገላቱትማል፡ይተፉበትማል፤ 33፤ከገረፉትም፡በዃላ፡ይገድሉታል፥በሦስተኛውም፡ቀን፡ይነሣል። 34፤እነርሱም፡ከዚህ፡ነገር፡ምንም፡አላስተዋሉም፥ይህም፡ቃል፡ተሰውሮባቸው፡ነበር፥የተናገረውንም፡ አላወቁም። 35፤ወደ፡ኢያሪኮም፡በቀረበ፡ጊዜ፡አንድ፡ዕውር፡እየለመነ፡በመንገድ፡ዳር፡ተቀምጦ፡ነበር። 36፤ሕዝብም፡ሲያልፍ፡ሰምቶ፦ይህ፡ምንድር፡ነው፧ብሎ፡ጠየቀ። 37፤እነርሱም፦የናዝሬቱ፡ኢየሱስ፡ያልፋል፡ብለው፡አወሩለት። 38፤ርሱም፦የዳዊት፡ልጅ፥ኢየሱስ፡ሆይ፥ማረኝ፡እያለ፡ጮኸ። 39፤በስተፊት፡ይኼዱ፡የነበሩትም፡ዝም፡እንዲል፡ገሠጹት፤ርሱ፡ግን፦የዳዊት፡ልጅ፡ሆይ፥ማረኝ፡እያለ፡ አብዝቶ፡ጮኸ። 40፤ኢየሱስም፡ቆሞ፡ወደ፡ርሱ፡እንዲያመጡት፡አዘዘ።በቀረበም፡ጊዜ፦ምን፡ላደርግልኽ፡ትወዳለኽ፧ብሎ፡ ጠየቀው። 41፤ርሱም፦ጌታ፡ሆይ፥አይ፡ዘንድ፡ነው፡አለው። 42፤ኢየሱስም፦እይ፤እምነትኽ፡አድኖኻል፡አለው። 43፤በዚያን፡ጊዜም፡አየ፥እግዚአብሔርም፡እያከበረ፡ተከተለው።ሕዝቡም፡ዅሉ፡አይተው፡እግዚአብሔርን፡ አመሰገኑ። ምዕራፍ 1-2 ወደ ኢያሪኮም ገብቶ ያልፍ ነበር። እነሆም ዘኬዎስ የሚባል ሰው፥ እርሱም የቀራጮች አለቃ ነበረ፥ ባለ ጠጋም ነበረ። 3 ኢየሱስንም የትኛው እንደ ሆነ ሊያይ ይፈልግ ነበር፤ ቁመቱም አጭር ነበረና ስለ ሕዝቡ ብዛት አቃተው። 4 በዚያችም መንገድ ያልፍ ዘንድ አለውና ያየው ዘንድ ወደ ፊት ሮጦ በአንድ ሾላ ላይ ወጣ። 5 ኢየሱስም ወደዚያ ስፍራ በደረሰ ጊዜ፥ አሻቅቦ አየና፦ ዘኬዎስ ሆይ፥ ዛሬ በቤትህ እውል ዘንድ ይገባኛልና ፈጥነህ ውረድ አለው። 6 ፈጥኖም ወረደ በደስታም ተቀበለው። 7 ሁሉም አይተው፦ከኃጢአተኛ ሰው ጋር ሊውል ገባ ብለው አንጐራጐሩ። 8 ዘኬዎስ ግን ቆሞ ጌታን፦ ጌታ ሆይ፥ ካለኝ ሁሉ እኵሌታውን ለድሆች እሰጣለሁ፤ ማንንም በሐሰት ከስሼ እንደ ሆንሁ አራት እጥፍ እመልሳለሁ አለው። 9 ኢየሱስም፦ እርሱ ደግሞ የአብርሃም ልጅ ነውና ዛሬ ለዚህ ቤት መዳን ሆኖለታል፤ 10 የሰው ልጅ የጠፋውን ሊፈልግና ሊያድን መጥቶአለና አለው። 11 እነርሱም ይህን ሲሰሙ፥ ወደ ኢየሩሳሌም መቅረቡ ስለ ሆነ የእግዚአብሔርም መንግሥት ፈጥኖ ሊገለጥ እንዳለው ስለ መሰላቸው ምሳሌ ጭምር ተናገረ። 12 ስለዚህም እንዲህ አላቸው፦ አንድ መኰንን ለራሱ መንግሥትን ይዞ ሊመለሰ ወደ ሩቅ አገር ሄደ። 13 አሥር ባሪያዎችንም ጠርቶ አሥር ምናን ሰጣቸውና፦ እስክመጣ ድረስ ነግዱ አላቸው። 14 የአገሩ ሰዎች ግን ይጠሉት ነበርና፦ ይህ በላያችን ሊነግሥ አንወድም ብለው በኋላው መልክተኞችን ላኩ። 15 መንግሥትንም ይዞ በተመለሰ ጊዜ፥ ገንዘብ የሰጣቸውን እነዚህን ባሪያዎች ነግደው ምን ያህል እንዳተረፉ ያውቅ ዘንድ እንዲጠሩለት አዘዘ። 16 የፊተኛውም ደርሶ፦ ጌታ ሆይ፥ ምናንህ አሥር ምናን አተረፈ አለው። 17 እርሱም፦ መልካም፥ አንተ በጎ ባሪያ፥ በጥቂት የታመንህ ስለ ሆንህ በአሥር ከተማዎች ላይ ሥልጣን ይሁንልህ አለው። 18 ሁለተኛውም መጥቶ፦ ጌታ ሆይ፥ ምናንህ አምስት ምናን አተረፈ አለው። 19 ይህንም ደግሞ፦ አንተም በአምስት ከተማዎች ላይ ሁን አለው። 20 ሌላውም መጥቶ፦ ጌታ ሆይ፥ በጨርቅ ጠቅልዬ የጠበቅኋት ምናንህ እነሆ፤ 21 ፈርቼሃለሁና፥ ጨካኝ ሰው ስለ ሆንህ፤ ያላኖርኸውን ትወስዳለህ ያልዘራኸውንም ታጭዳለህ አለው። 22 እርሱም፦ አንተ ክፉ ባሪያ፥ አፍህ በተናገረው እፈርድብሃለሁ። እኔ ያላኖርሁትን የምወስድና ያልዘራሁትን የማጭድ ጨካኝ ሰው እንደ ሆንሁ አወቅህ፤ ምን ነው ገንዘቤን ለለዋጮች አደራ ያልሰጠኸው? 23 እኔም መጥቼ ከትርፉ ጋር እወስደው ነበር አለው። 24 በዚያም ቆመው የነበሩትን፦ ምናኑን ውሰዱበት አሥሩ ምናን ላለውም ስጡት አላቸው። 25 እርሱም፦ ጌታ ሆይ፥ አሥር ምናን አለው አሉት። 26 እላችኋለሁ፥ ላለው ሁሉ ይሰጠዋል፥ ከሌለው ግን ያው ያለው ስንኳ ይወሰድበታል። 27 ነገር ግን እነዚያን በላያቸው ልነግሥ ያልወደዱትን ጠላቶቼን ወደዚህ አምጡአቸው በፊቴም እረዱአቸው። 28 ይህንም ከተናገረ በኋላ፥ ወደ ኢየሩሳሌም ሲወጣ ይቀድማቸው ነበር። 29 ደብረ ዘይትም በሚባል ተራራ አጠገብ ወዳሉት ወደ ቤተ ፋጌና ወደ ቢታንያ በቀረበ ጊዜ፥ ከደቀ መዛሙርቱ ሁለቱን ላከና፦ 30 በፊታችሁ ወዳለችው መንደር ሂዱ፥ ወደ እርስዋም ገብታችሁ ከሰው ማንም ገና ያልተቀመጠበት ውርንጫ ታስሮ ታገኛላችሁ፥ ፈትታችሁም አምጡት። 31 ማንም፦ ስለ ምን ትፈቱታላችሁ? ብሎ ቢጠይቃችሁ፥ እንዲሁ፦ ለጌታ ያስፈልገዋል በሉ አላቸው። 32 የተላኩትም ሄደው እንዳላቸው አገኙ። 33 እነርሱም ውርንጫውን ሲፈቱ ጌቶቹ፦ ውርንጫውን ስለ ምን ትፈቱታላችሁ? አሉአቸውም 34 እነርሱም፦ ለጌታ ያስፈልገዋል አሉ። 35 ወደ ኢየሱስም አመጡት፥ በውርንጫውም ላይ ልብሳቸውን ጭነው ኢየሱስን አስቀመጡት። 36 ሲሄድም ልብሳቸውን በመንገድ ያነጥፉ ነበር። 37 ወደ ደብረ ዘይት ቍልቍለትም አሁን በቀረበ ጊዜ፥ ደቀ መዛሙርቱ ሁላቸው ደስ እያላቸው ተአምራትን ሁሉ ስላዩ በታላቅ ድምፅ እግዚአብሔርን ሊያመሰግኑ ጀምረው። 38 በጌታ ስም የሚመጣ ንጉሥ የተባረከ ነው፤ በሰማይ ሰላም በአርያምም ክብር አሉ። 39 ከሕዝብም መካከል ከፈሪሳውያን አንዳንዱ፦ መምህር ሆይ፥ ደቀ መዛሙርትህን ገሥጻቸው አሉት። 40 መልሶም፦ እላችኋለሁ፥ እነዚህ ዝም ቢሉ ድንጋዮች ይጮኻሉ አላቸው። 41 ሲቀርብም ከተማይቱን አይቶ አለቀሰላት፥ 42 እንዲህ እያለ፦ ለሰላምሽ የሚሆነውን በዚህ ቀን አንቺስ ስንኳ ብታውቂ፤ አሁን ግን ከዓይንሽ ተሰውሮአል። 43 ወራት ይመጣብሻልና፥ ጠላቶችሽም ቅጥር ይቀጥሩብሻል ይከቡሻልም በየበኵሉም ያስጨንቁሻል፤ 44 አንቺንም በአንቺም ውስጥ የሚኖሩትን ልጆችሽን ወደ ታች ይጥላሉ፥ በአንቺ ውስጥም ድንጋይ በድንጋይ ላይ አይተዉም፥ የመጐብኘትሽን ዘመን አላወቅሽምና። 45 ወደ መቅደስም ገብቶ በእርሱ የሚሸጡትን የሚገዙትንም ያወጣ ጀመር፤ 46 እርሱም፦ ቤቴ የጸሎት ቤት ይሆናል ተብሎ ተጽፎአል፤ እናንተ ግን የወንበዴዎች ዋሻ አደረጋችሁት አላቸው። 47 ዕለት ዕለትም በመቅደስ ያስተምር ነበር፤ ነገር ግን የካህናት አለቆችና ጻፎች የሕዝቡ ታላላቆችም ሊገድሉት ይፈልጉ ነበር፥ 48 የሚያደርጉበትንም አጡ፤ ሕዝቡ ሁሉ ሲሰሙት ተንጠልጥለውበት ነበርና። ምዕራፍ 1፤አንድ፡ቀንም፡ሕዝቡን፡በመቅደስ፡ሲያስተምር፡ወንጌልንም፡ሲሰብክላቸው፥የካህናት፡አለቃዎችና፡ጻፊዎች፡ ከሽማግሌዎች፡ጋራ፡ወደ፡ርሱ፡ቀረቡና፦ 2፤እስኪ፡ንገረን፤እነዚህን፡በምን፡ሥልጣን፡ታደርጋለኽ፡ወይስ፡ይህን፡ሥልጣን፡የሰጠኽ፡ማን፡ ነው፧ብለው፡ተናገሩት። 3፤መልሶም፦እኔ፡ደግሞ፡አንዲት፡ነገር፡እጠይቃችዃለኹ፥እናንተም፡ንገሩኝ፤ 4፤የዮሐንስ፡ጥምቀት፡ከሰማይ፡ነበረችን፡ወይስ፡ከሰው፧አላቸው። 5፤ርስ፡በርሳቸውም፡ሲነጋገሩ፦ከሰማይ፡ብንል፦ስለ፡ምን፡አላመናችኹበትም፧ይለናል፤ 6፤ከሰው፡ብንል፡ግን፡ሕዝቡ፡ዅሉ፡ይወግሩናል፤ዮሐንስ፡ነቢይ፡እንደ፡ነበረ፡ዅሉ፡ያምኑ፡ነበርና፥አሉ። 7፤መልሰውም፦ከወዴት፡እንደ፡ኾነ፡አናውቅም፡አሉት። 8፤ኢየሱስም፦እኔም፡በምን፡ሥልጣን፡እነዚህን፡እንዳደርግ፡አልነግራችኹም፡አላቸው። 9፤ይህንም፡ምሳሌ፡ለሕዝቡ፡ይላቸው፡ዠመር፦አንድ፡ሰው፡የወይን፡አትክልት፡ተከለ፡ለገበሬዎችም፡ አከራይቶ፡ለብዙ፡ዘመን፡ወደ፡ሌላ፡አገር፡ኼደ። 10፤በጊዜውም፡ከወይኑ፡አትክልት፡ፍሬ፡እንዲሰጡት፡አንድ፡ባሪያ፡ወደ፡ገበሬዎች፡ላከ፤ገበሬዎቹ፡ግን፡ ደበደቡት፡ባዶውንም፡ሰደዱት። 11፤ጨምሮም፡ሌላውን፡ባሪያ፡ላከ፤እነርሱም፡ያን፡ደግሞ፡ደበደቡት፡አዋርደውም፡ባዶውን፡ሰደዱት። 12፤ጨምሮም፡ሦስተኛውን፡ላከ፤እነርሱም፡ይህን፡ደግሞ፡አቍስለው፡አወጡት። 13፤የወይኑም፡አትክልት፡ጌታ፦ምን፡ላድርግ፧የምወደ፟ውን፡ልጄን፡እልካለኹ፤ምናልባት፡ርሱን፡አይተው፡ ያፍሩታል፡አለ። 14፤ገበሬዎቹ፡ግን፡አይተውት፡ርስ፡በርሳቸው፡ሲነጋገሩ፦ወራሹ፡ይህ፡ነው፤ርስቱ፡ለእኛ፡እንዲኾን፡ኑ፡ እንግደለው፡አሉ። 15፤ከወይኑም፡አትክልት፡ወደ፡ውጭ፡አውጥተው፡ገደሉት።እንግዲህ፡የወይኑ፡አትክልት፡ጌታ፡ምን፡ ያደርጋቸዋል፧ 16፤ይመጣል፡እነዚህንም፡ገበሬዎች፡ያጠፋል፥የወይኑንም፡አትክልት፡ለሌላዎች፡ይሰጣል። ይህንም፡በሰሙ፡ ጊዜ፦ይህስ፡አይኹን፡አሉ። 17፤ርሱ፡ግን፡ወደ፡እነርሱ፡ተመልክቶ፦እንግዲህ፦ግንበኛዎች፡የናቁት፡ድንጋይ፡ርሱ፡የማእዘን፡ራስ፡ ኾነ፡ተብሎ፡የተጻፈው፡ይህ፡ምንድር፡ነው፧ 18፤በዚያም፡ድንጋይ፡ላይ፡የሚወድቅ፡ዅሉ፡ይቀጠቀጣል፤የሚወድቅበትን፡ዅሉ፡ግን፡ይፈጨዋል፡አለ። 19፤የካህናት፡አለቃዎችና፡ጻፊዎችም፡ይህን፡ምሳሌ፡በእነርሱ፡ላይ፡እንደ፡ተናገረ፡ዐውቀው፡በዚያች፡ሰዓት፡ እጃቸውን፡ሊጭኑበት፡ፈለጉ፥ነገር፡ግን፥ሕዝቡን፡ፈሩ። 20፤ሲጠባበቁም፡ወደገዢ፡ግዛትና፡ሥልጣን፡አሳልፈው፡እንዲሰጡት፡ጻድቃን፡መስለው፡በቃሉ፡ የሚያጠምዱትን፡ሸማቂዎች፡ሰደዱበት። 21፤ጠይቀውም፦መምህር፡ሆይ፥እውነትን፡እንድትናገርና፡እንድታስተምር፡ለሰው፡ፊትም፡እንዳታደላ፡ እናውቃለን፥በእውነት፡የእግዚአብሔርን፡መንገድ፡ታስተምራለኽ፡እንጂ፤ 22፤ለቄሳር፡ግብር፡ልንሰጥ፡ተፈቅዷልን፧ወይስ፡አልተፈቀደም፧አሉት። 23፤ርሱ፡ግን፡ተንኰላቸውንም፡ተመልክቶ፦ስለ፡ምን፡ትፈትኑኛላችኹ፧አንድ፡ዲናር፡አሳዩኝ፤ 24፤መልኩ፡ጽሕፈቱስ፡የማን፡ነው፧አላቸው።መልሰውም፦የቄሳር፡ነው፡አሉት። 25፤ርሱም፦እንኪያስ፡የቄሳርን፡ለቄሳር፡የእግዚአብሔርንም፡ለእግዚአብሔር፡አስረክቡ፡አላቸው። 26፤በሕዝቡም፡ፊት፡በቃሉ፡ሊያጠምዱት፡አልቻሉም፡በመልሱም፡እየተደነቁ፡ዝም፡አሉ። 27፤ትንሣኤ፡ሙታንንም፡የሚክዱ፡ከሰዱቃውያን፡አንዳንዶቹ፡ቀርበው፡ጠየቁት፥ 28፤እንዲህ፡ሲሉ፦መምህር፡ሆይ፥ሙሴ፦ሚስት፡ያለችው፡የአንድ፡ሰው፡ወንድም፡ልጅ፡ሳይወልድ፡ ቢሞት፥ወንድሙ፡ሚስቱን፡አግብቶ፡ለወንድሙ፡ዘር፡ይተካ፡ብሎ፡ጻፈልን። 29፤እንግዲያስ፡ሰባት፡ወንድማማች፡ነበሩ፤የፊተኛውም፡ሚስት፡አግብቶ፡ልጅ፡ሳይወልድ፡ሞተ፤ 30-31፤ኹለተኛውም፡አገባት፥ሦስተኛውም፥እንዲሁም፡ሰባቱ፡ደግሞ፡ልጅ፡ሳይተዉ፡ሞቱ። 32፤ከዅሉም፡በዃላ፡ሴቲቱ፡ደግሞ፡ሞተች። 33፤እንግዲህ፡ሰባቱ፡አግብተዋታልና፥ሴቲቱ፡በትንሣኤ፡ከነርሱ፡ለማንኛቸው፡ሚስት፡ትኾናለች፧ 34፤ኢየሱስም፡መልሶ፡እንዲህ፡አላቸው፦የዚህ፡ዓለም፡ልጆች፡ያገባሉ፡ይጋባሉም፥ 35፤ያን፡ዓለምና፡ከሙታን፡ትንሣኤ፡ሊያገኙ፡የሚገ፟ባ፟ቸው፡እነዚያ፡ግን፡አያገቡም፡አይጋቡምም፥እንደ፡ መላእክት፡ናቸውና፥ 36፤ሊሞቱም፡ወደ፡ፊት፡አይቻላቸውም፥የትንሣኤም፡ልጆች፡ስለ፡ኾኑ፡የእግዚአብሔር፡ልጆች፡ናቸው። 37፤ሙታን፡እንዲነሡ፡ግን፡ሙሴ፡ደግሞ፡በቍጥቋጦው፡ዘንድ፡ጌታን፡የአብርሃም፡አምላክ፡የይሥሐቅም፡ አምላክ፡የያዕቆብም፡አምላክ፡በማለቱ፡አስታወቀ፤ 38፤ዅሉ፡ለርሱ፡ሕያዋን፡ስለ፡ኾኑ፥የሕያዋን፡አምላክ፡ነው፡እንጂ፡የሙታን፡አይደለም። 39፤ከጻፊዎችም፡አንዳንዶቹ፡መልሰው፦መምህር፡ሆይ፥መልካም፡ተናገርኽ፡አሉት። 40፤ወደ፡ፊትም፡አንድ፡ነገር፡ስንኳ፡ሊጠይቁት፡አልደፈሩም። 41፤እንዲህም፡አላቸው፦ክርስቶስ፡የዳዊት፡ልጅ፡ነው፡እንዴት፡ይላሉ፧ 42-43፤ዳዊትም፡ራሱ፡በመዝሙራት፡መጽሐፍ፦ጌታ፡ጌታዬን፦ጠላቶችኽን፡ለእግርኽ፡መርገጫ፡ እስካደርግልኽ፡ድረስ፡በቀኜ፡ተቀመጥ፡አለው፡ይላል። 44፤እንግዲህ፡ዳዊት፦ጌታ፡ብሎ፡ይጠራዋል፥እንዴትስ፡ልጁ፡ይኾናል፧ 45፤ሕዝቡም፡ዅሉ፡ሲሰሙ፡ደቀ፡መዛሙርቱን፦ 46፤ረዣዥም፡ልብስ፡ለብሰው፡መዞር፡ከሚፈልጉ፥በገበያም፡ሰላምታ፥በምኵራብም፡የከበሬታ፡ ወንበር፥በምሳም፡የከበሬታ፡ስፍራ፡ከሚወዱ፡ከጻፊዎች፡ተጠበቁ፤ 47፤የመበለቶችን፡ቤት፡የሚበሉ፡ጸሎታቸውንም፡በማስረዘም፡የሚያመካኙ፥እነዚህ፡የባሰ፡ፍርድ፡ይቀበላሉ፡አለ። ምዕራፍ 1 ዓይኑንም አንሥቶ መባቸውን በመዝገብ የሚጥሉ ባለ ጠጎችን አየ። 2 አንዲትም ድሀ መበለት ሁለት ሳንቲም በዚያ ስትጥል አየና፦ 3 እውነት እላችኋለሁ፥ ይህች ድሀ መበለት ከሁሉ ይልቅ አብልጣ ጣለች፤ 4 እነዚህ ሁሉ ከትርፋቸው ወደ እግዚአብሔር መዝገብ ጥለዋልና፤ ይህች ግን ከጕድለትዋ የነበራትን ትዳርዋን ሁሉ ጣለች አለ። 5 አንዳንዶቹም ስለ መቅደስ በመልካም ድንጋይና በተሰጠው ሽልማት እንዳጌጠ ሲነጋገሩ፦ ይህማ የምታዩት ሁሉ፥ 6 ድንጋይ በድንጋይ ላይ ሳይፈርስ በዚህ የማይቀርበት ዘመን ይመጣል አለ። 7 እነርሱም፦ መምህር ሆይ፥ እንግዲህ ይህ መቼ ይሆናል? ይህስ ይሆን ዘንድ እንዳለው ምልክቱ ምንድር ነው? ብለው ጠየቁት። 8 እንዲህም አለ፦ እንዳትስቱ ተጠንቀቁ፤ ብዙዎች፦ እኔ ነኝ፥ ዘመኑም ቀርቦአል እያሉ በስሜ ይመጣሉና፤ እነርሱን ተከትላችሁ አትሂዱ። 9 ጦርንና ሁከትንም በሰማችሁ ጊዜ አትደንግጡ፤ ይህ አስቀድሞ ይሆን ዘንድ ግድ ነውና፥ ነገር ግን መጨረሻው ወዲያው አይሆንም። 10 በዚያን ጊዜ እንዲህ አላቸው፦ ሕዝብ በሕዝብ ላይ፥ መንግሥትም በመንግሥት ላይ ይነሣል፤ 11 ታላቅም የምድር መናወጥና በልዩ ልዩ ስፍራ ቸነፈር ራብም ይሆናል፤ የሚያስፈራም ነገር ከሰማይም ታላቅ ምልክት ይሆናል። 12 ከዚህም ሁሉ በፊት እጃቸውን በላያችሁ ይጭናሉ ያሳድዱአችሁማል፤ ስለ ስሜም ወደ ምኵራብና ወደ ወኅኒ አሳልፈው ይሰጡአችኋል፥ ወደ ነገሥታትና ወደ ገዥዎችም ይወስዱአችኋል፤ 13 ይህም ለምስክርነት ይሆንላችኋል። 14 ስለዚህ እንዴት እንድትመልሱ አስቀድማችሁ እንዳታስቡ በልባችሁ አኑሩት፤ 15 ወደረኞቻችሁ ሁሉ ሊቃወሙና ሊከራከሩ የማይችሉትን አፍና ጥበብ እሰጣችኋለሁና። 16 ወላጆችም ስንኳ ወንድሞችም ዘመዶችም ወዳጆችም አሳልፈው ይሰጡአችኋል፥ ከእናንተም አንዳንዱን ይገድላሉ፤ 17 በሁሉም ስለ ስሜ የተጠላችሁ ትሆናላችሁ። 18 ከራሳችሁም አንዲት ጠጉር ስንኳ አትጠፋም፤ 19 በመታገሣችሁም ነፍሳችሁን ታገኛላችሁ። 20 ኢየሩሳሌም ግን በጭፍራ ተከባ ስታዩ በዚያን ጊዜ ጥፋትዋ እንደ ቀረበ እወቁ። 21 የዚያን ጊዜ በይሁዳ ያሉ ወደ ተራራዎች ይሽሹ፥ በመካከልዋም ያሉ ከእርስዋ ፈቀቅ ይበሉ፥ በገጠር ያሉም ወደ እርስዋ አይግቡ፤ 22 የተጻፈው ሁሉ እንዲፈጸም ይህ የበቀል ጊዜ ነውና። 23 በዚያን ወራት ለእርጕዞችና ለሚያጠቡ ወዮላቸው፤ ታላቅ ችግር በምድር ላይ፥ በዚህም ሕዝብ ላይ ቍጣ ይሆናልና፤ 24 በሰይፍ ስለትም ይወድቃሉ፤ ወደ አሕዛብ ሁሉም ይማረካሉ፤ የአሕዛብም ዘመን እስኪፈጸም ድረስ ኢየሩሳሌም በአሕዛብ የተረገጠች ትሆናለች። 25 በፀሐይና በጨረቃም በከዋክብትም ምልክት ይሆናል፤ በምድር ላይም አሕዛብ ከባሕሩና ከሞገዱም ድምፅ የተነሣ እያመነቱ ይጨነቃሉ፤ 26 ሰዎችም ከፍርሃትና በዓለም የሚመጣበትን ከመጠበቅ የተነሣ ይደክማሉ፤ የሰማያት ኃይላት ይናወጣሉና። 27 በዚያን ጊዜም የሰው ልጅ በኃይልና በብዙ ክብር በደመና ሲመጣ ያዩታል። 28 ይህም ሊሆን ሲጀምር ቤዛችሁ ቀርቦአልና አሻቅባችሁ ራሳችሁን አንሡ። 29 ምሳሌንም ነገራቸው እንዲህ ሲል፦ በለስንና ዛፎችን ሁሉ እዩ፤ 30 ሲያቈጠቍጡ ተመልክታችሁ በጋ አሁን እንደ ቀረበ ራሳችሁ ታውቃላችሁ። 31 እንዲሁ ደግሞ እናንተ ይህ ሁሉ መሆኑን ስታዩ የእግዚአብሔር መንግሥት እንደ ቀረበች እወቁ። 32 እውነት እላችኋለሁ፥ ይህ ሁሉ እስኪሆን ድረስ ይህ ትውልድ አያልፍም። 33 ሰማይና ምድር ያልፋሉ ቃሌ ግን አያልፍም። 34 ነገር ግን ልባችሁ በመጠጥ ብዛትና በስካር ስለ ትዳርም በማሰብ እንዳይከብድ፥ ያ ቀንም በድንገት እንዳይመጣባችሁ ለራሳችሁ ተጠንቀቁ፤ 35 በምድር ሁሉ ላይ በሚቀመጡ ሁሉ እንደ ወጥመድ ይደርስባቸዋልና። 36 እንግዲህ ሊመጣ ካለው ከዚህ ሁሉ ለማምለጥ፥ በሰው ልጅም ፊት ለመቆም እንድትችሉ ስትጸልዩ ሁል ጊዜ ትጉ። 37 ዕለት ዕለትም በመቅደስ ያስተምር ነበር፥ ሌሊት ግን ደብረ ዘይት ወደምትባል ተራራ ወጥቶ ያድር ነበር። 38 ሕዝቡም ሁሉ ይሰሙት ዘንድ ማልደው በመቅደስ ወደ እርሱ ይመጡ ነበር። ምዕራፍ 1፤ፋሲካም፡የሚባለው፡የቂጣ፡በዓል፡ቀረበ። 2፤የካህናት፡አለቃዎችና፡ጻፊዎችም፡እንዴት፡እንዲያጠፉት፡ይፈልጉ፡ነበር፤ሕዝቡን፡ይፈሩ፡ነበርና። 3፤ሰይጣንም፡ከዐሥራ፡ኹለቱ፡ቍጥር፡አንዱ፡በነበረው፡የአስቆሮቱ፡በሚባለው፡በይሁዳ፡ገባ፤ 4፤ኼዶም፡እንዴት፡አሳልፎ፡እንዲሰጣቸው፡ከካህናት፡አለቃዎችና፡ከመቅደስ፡አዛዦች፡ጋራ፡ተነጋገረ። 5፤እነርሱም፡ደስ፡አላቸው፥ገንዘብም፡ሊሰጡት፡ተዋዋሉ። 6፤ዕሺም፡አለ፥ሕዝብም፡በሌለበት፡አሳልፎ፡እንዲሰጣቸው፡ምቹ፡ጊዜ፡ይፈልግ፡ነበር። 7፤ፋሲካንም፡ሊያርዱበት፡የሚገ፟ባ፟ው፡የቂጣ፡በዓል፡ደረሰ፤ 8፤ጴጥሮስንና፡ዮሐንስንም፦ፋሲካን፡እንድንበላ፡ኼዳችኹ፡አዘጋጁልን፡ብሎ፡ላካቸው። 9፤እነርሱም፦ወዴት፡እናዘጋጅ፡ዘንድ፡ትወዳለኽ፧አሉት። 10፤ርሱም፡አላቸው፦እንሆ፥ወደ፡ከተማ፡ስትገቡ፡ማድጋ፡ውሃ፡የተሸከመ፡ሰው፡ ይገናኛችዃል፤ወደሚገባበት፡ቤት፡ተከተሉት፤ 11፤ለባለቤቱም፦መምህሩ፦ከደቀ፡መዛሙርቴ፡ጋራ፡ፋሲካን፡የምበላበት፡የእንግዳ፡ቤት፡ክፍል፡ወዴት፡ ነው፧ይልኻል፡በሉት፤ 12፤ያም፡በደርብ፡ላይ፡ያለውን፡የተነጠፈ፡ታላቅ፡አዳራሽ፡ያሳያችዃል፤በዚያም፡አሰናዱልን። 13፤ኼደውም፡እንዳላቸው፡አገኙና፡ፋሲካን፡አሰናዱ። 14፤ሰዓቱም፡በደረሰ፡ጊዜ፡ከዐሥራ፡ኹለቱ፡ሐዋርያት፡ጋራ፡በማእዱ፡ተቀመጠ። 15፤ርሱም፦ከመከራዬ፡በፊት፡ከእናንተ፡ጋራ፡ይህን፡ፋሲካ፡ልበላ፡እጅግ፡እመኝ፡ነበር፤ 16፤እላችዃለኹና፥በእግዚአብሔር፡መንግሥት፡እስኪፈጸም፡ድረስ፥ወደ፡ፊት፡ከዚህ፡አልበላም፡አላቸው። 17፤ጽዋንም፡ተቀበለ፡አመስግኖም፦ይህን፡እንካችኹ፥በመካከላችኹም፡ተካፈሉት፤ 18፤እላችዃለኹና፥የእግዚአብሔር፡መንግሥት፡እስክትመጣ፡ድረስ፡ካኹን፡ዠምሮ፡ከወይኑ፡ፍሬ፡ አልጠጣም፡አለ። 19፤እንጀራንም፡አንሥቶ፡አመሰገነ፡ቈርሶም፡ሰጣቸውና፦ስለ፡እናንተ፡የሚሰጠው፡ሥጋዬ፡ይህ፡ነው፤ይህን፡ ለመታሰቢያዬ፡አድርጉት፡አለ። 20፤እንዲሁም፡ከእራት፡በዃላ፡ጽዋውን፡አንሥቶ፡እንዲህ፡አለ፦ይህ፡ጽዋ፡ስለ፡እናንተ፡በሚፈሰው፡በደሜ፡ የሚኾን፡ዐዲስ፡ኪዳን፡ነው። 21፤ነገር፡ግን፥አሳልፎ፡የሚሰጠኝ፡እጅ፥እንሆ፥በማእዱ፡ከእኔ፡ጋራ፡ናት። 22፤የሰው፡ልጅስ፡እንደተወሰነው፡ይኼዳል፥ነገር፡ግን፥ዐልፎ፡ለሚሰጥበት፡ለዚያ፡ሰው፡ወዮለት። 23፤ከነርሱም፡ይህን፡ሊያደርግ፡ያለው፡ማን፡እንደ፡ኾነ፡ርስ፡በርሳቸው፡ይጠያየቁ፡ዠመር። 24፤ደግሞም፡ማናቸውም፡ታላቅ፡ኾኖ፡እንዲቈጠር፡በመካከላቸው፡ክርክር፡ኾነ። 25፤እንዲህም፡አላቸው፦የአሕዛብ፡ነገሥታት፡ይገዟቸዋል፥በላያቸውም፡የሚሠለጥኑት፡ቸርነት፡አድራጊዎች፡ ይባላሉ። 26፤እናንተ፡ግን፡እንዲህ፡አትኹኑ፤ነገር፡ግን፥ከእናንተ፡ታላቅ፡የኾነ፡በመካከላችኹ፡እንደ፡ ታናሽ፥የሚገዛም፡እንደሚያገለግል፡ይኹን። 27፤በማእዱ፡የተቀመጠ፡ወይስ፡የሚያገለግል፡ማናቸው፡ታላቅ፡ነው፧የተቀመጠው፡አይደለምን፧እኔ፡ግን፡ በመካከላችኹ፡እንደሚያገለግል፡ነኝ። 28፤ነገር፡ግን፥እናንተ፡በፈተናዎቼ፡ከእኔ፡ጋራ፡ጸንታችኹ፡የኖራችኹ፡ናችኹ፤ 29-30፤አባቴ፡እኔን፡እንደ፡ሾመኝ፡እኔ፡ደግሞ፡በመንግሥቴ፡ከማእዴ፡ትበሉና፡ትጠጡ፡ዘንድ፥በዐሥራ፡ ኹለቱ፡በእስራኤል፡ነገድ፡ስትፈርዱ፡በዙፋኖች፡ትቀመጡ፡ዘንድ፡ለመንግሥት፡እሾማችዃለኹ። 31፤ጌታም፦ስምዖን፡ስምዖን፡ሆይ፥እንሆ፥ሰይጣን፡እንደ፡ስንዴ፡ሊያበጥራችኹ፡ለመነ፤ 32፤እኔ፡ግን፡እምነትኽ፡እንዳይጠፋ፡ስለ፡አንተ፡አማለድኹ፤አንተም፡በተመለስኽ፡ጊዜ፡ወንድሞችኽን፡አጽና፡አለ። 33፤ርሱም፦ጌታ፡ሆይ፥ወደ፡ወህኒም፡ወደ፡ሞትም፡ከአንተ፡ጋራ፡ለመኼድ፡የተዘጋጀኹ፡ነኝ፡አለው። 34፤ርሱ፡ግን፦ጴጥሮስ፡ሆይ፥እልኻለኹ፥እንዳታውቀኝ፡ሦስት፡ጊዜ፡እስክትክደኝ፡ድረስ፡ዛሬ፡ዶሮ፡ አይጮኽም፡አለው። 35፤ደግሞም፦ያለኰረጆና፡ያለከረጢት፡ያለጫማም፡በላክዃችኹ፡ጊዜ፥አንዳች፡ ጐደለባችኹን፧አላቸው።እነርሱም፦አንዳች፡እንኳ፡አሉ። 36፤ርሱም፦አኹን፡ግን፡ኰረጆ፡ያለው፡ከርሱ፡ጋራ፡ይውሰድ፥ከረጢትም፡ያለው፡እንዲሁ፤የሌለውም፡ ልብሱን፡ሽጦ፡ሰይፍ፡ይግዛ። 37፤እላችዃለኹና፥ይህ፦ከዐመፀኛዎች፡ጋራ፡ተቈጠረ፡ተብሎ፡የተጻፈው፡በእኔ፡ሊፈጸም፡ግድ፡ ነው፤አዎን፥ስለ፡እኔ፡የሚኾነው፡አኹን፡ይፈጸማልና፥አላቸው። 38፤እነርሱም፦ጌታ፡ሆይ፥እንሆ፥በዚህ፡ኹለት፡ሰይፎች፡አሉ፡አሉት።ርሱም፦ይበቃል፡አላቸው። 39፤ወጥቶም፡እንደ፡ልማዱ፡ወደ፡ደብረ፡ዘይት፡ኼደ፤ደቀ፡መዛሙርቱም፡ደግሞ፡ተከተሉት። 40፤ወደ፡ስፍራውም፡ደርሶ፦ወደ፡ፈተና፡እንዳትገቡ፡ጸልዩ፡አላቸው። 41፤ከነርሱም፡የድንጋይ፡ውርወራ፡የሚያኽል፡ራቀ፥ተንበርክኮም፦አባት፡ሆይ፥ 42፤ብትፈቅድ፡ይህችን፡ጽዋ፡ከእኔ፡ውሰድ፤ነገር፡ግን፥የእኔ፡ፈቃድ፡አይኹን፡የአንተ፡እንጂ፡እያለ፡ ይጸልይ፡ነበር። 43፤ከሰማይም፡መጥቶ፡የሚያበረታ፡መልአክ፡ታየው። 44፤በፍርሀትም፡ሲጣጣር፡አጽንቶ፡ይጸልይ፡ነበር፤ወዙም፡በምድር፡ላይ፡እንደሚወርድ፡እንደ፡ደም፡ ነጠብጣብ፡ነበረ። 45፤ከጸሎትም፡ተነሥቶ፡ወደ፡ደቀ፡መዛሙርቱ፡መጣና፡ከሐዘን፡የተነሣ፡ተኝተው፡ሲያገኛቸው። 46፤ስለ፡ምን፡ትተኛላችኹ፧ወደ፡ፈተና፡እንዳትገቡ፡ተነሥታችኹ፡ጸልዩ፡አላቸው። 47፤ገናም፡ሲናገር፥እንሆ፥ሰዎች፡መጡ፤ከዐሥራ፡ኹለቱ፡አንዱም፡ይሁዳ፡የሚባለው፡ይቀድማቸው፡ ነበር፥ሊስመውም፡ወደ፡ኢየሱስ፡ቀረበ። 48፤ኢየሱስ፡ግን፦ይሁዳ፡ሆይ፥በመሳም፡የሰውን፡ልጅ፡አሳልፈኽ፡ትሰጣለኽን፧አለው። 49፤በዙሪያውም፡የነበሩት፡የሚኾነውን፡ባዩ፡ጊዜ፦ጌታ፡ሆይ፥በሰይፍ፡እንምታቸውን፧አሉት። 50፤ከነርሱም፡አንዱ፡የሊቀ፡ካህናቱን፡ባሪያ፡መቶ፟፡ቀኝ፡ዦሮውን፡ቈረጠው። 51፤ኢየሱስ፡ግን፡መልሶ፦ይህንስ፡ፍቀዱ፡አለ፤ዦሮውንም፡ዳሶ፟፡ፈወሰው። 52፤ኢየሱስም፡ወደ፡ርሱ፡ለመጡበት፡ለካህናት፡አለቃዎችና፡ለመቅደስ፡አዛዦች፡ ለሽማግሌዎችም፦ወንበዴን፡እንደምትይዙ፡ሰይፍና፡ጐመድ፡ይዛችኹ፡ወጣችኹን፧ 53፤በመቅደስ፡ዕለት፡ዕለት፡ከእናንተ፡ጋራ፡ስኾን፡እጆቻችኹን፡አልዘረጋችኹብኝም፤ይህ፡ግን፡ጊዜያችኹና፡ የጨለማው፡ሥልጣን፡ነው፡አላቸው። 54፤ይዘውም፡ወሰዱት፡ወደሊቀ፡ካህናት፡ቤትም፡አገቡት፤ጴጥሮስም፡ርቆ፡ይከተለው፡ነበር። 55፤በግቢ፡መካከልም፡እሳት፡አንድደው፡በአንድነት፡ተቀምጠው፡ሳሉ፡ጴጥሮስ፡በመካከላቸው፡ተቀመጠ። 56፤በብርሃኑም፡በኩል፡ተቀምጦ፡ሳለ፡አንዲት፡ገረድ፡አየችውና፡ትኵር፡ብላ፦ይህ፡ደግሞ፡ከርሱ፡ጋራ፡ ነበረ፡አለች። 57፤ርሱ፡ግን፦አንቺ፡ሴት፥አላውቀውም፡ብሎ፡ካደ። 58፤ከጥቂት፡ጊዜም፡በዃላ፡ሌላው፡አይቶት፦አንተ፡ደግሞ፡ከነርሱ፡ወገን፡ነኽ፡አለው።ጴጥሮስ፡ ግን፦አንተ፡ሰው፥እኔ፡አይደለኹም፡አለ። 59፤አንድ፡ሰዓትም፡የሚያኽል፡ቈይቶ፡ሌላው፡አስረግጦ፦ርሱ፡የገሊላ፡ሰው፡ነውና፥በእውነት፡ይህ፡ ደግሞ፡ከርሱ፡ጋራ፡ነበረ፡አለ። 60፤ጴጥሮስ፡ግን፦አንተ፡ሰው፥የምትለውን፡አላውቅም፡አለ።ያን፡ጊዜም፡ገና፡ሲናገር፡ዶሮ፡ጮኸ። 61፤ጌታም፡ዘወር፡ብሎ፡ጴጥሮስን፡ተመለከተው፤ጴጥሮስም፦ዛሬ፡ዶሮ፡ሳይጮኽ፡ሦስት፡ጊዜ፡ትክደኛለኽ፡ እንዳለው፡የጌታ፡ቃል፡ትዝ፡አለው። 62፤ጴጥሮስም፡ወደ፡ውጭ፡ወጥቶ፡ምርር፡ብሎ፡አለቀሰ። 63፤ኢየሱስንም፡የያዙት፡ሰዎች፡ይዘብቱበትና፡ይደበድቡት፡ነበር፤ 64፤ሸፍነውም፡ፊቱን፡ይመቱት፡ነበርና፦በጥፊ፡የመታኽ፡ማን፡ነው፧ትንቢት፡ተናገር፡እያሉ፡ይጠይቁት፡ነበር። 65፤ሌላም፡ብዙ፡ነገር፡እየተሳደቡ፡በርሱ፡ላይ፡ይናገሩ፡ነበር። 66፤በነጋም፡ጊዜ፡የሕዝቡ፡ሽማግሌዎችና፡የካህናት፡አለቃዎች፡ጻፊዎችም፡ተሰብስበው፡ወደሸንጓቸው፡ ወሰዱትና፡ 67፤ክርስቶስ፡አንተ፡ነኽን፧ንገረን፡አሉት።ርሱ፡ግን፡እንዲህ፡አላቸው፦ብነግራችኹ፡አታምኑም፤ 68፤ብጠይቅም፡አትመልሱልኝም፡አትፈቱኝምም። 69፤ነገር፡ግን፥ካኹን፡ዠምሮ፡የሰው፡ልጅ፡በእግዚአብሔር፡ኀይል፡ቀኝ፡ይቀመጣል። 70፤ዅላቸውም፦እንግዲያስ፡አንተ፡የእግዚአብሔር፡ልጅ፡ነኽን፧አሉት።ርሱም፦እኔ፡እንደ፡ኾንኹ፡ እናንተ፡ትላላችኹ፡አላቸው። 71፤እነርሱም፦ራሳችን፡ከአፉ፡ሰምተናልና፥ከእንግዲህ፡ወዲህ፡ምን፡ምስክር፡ያስፈልገናል፧አሉ። ምዕራፍ 1፤ዅሉም፡በሞላው፡ተነሥተው፡ወደ፡ጲላጦስ፡ወሰዱትና፦ 2፤ይህ፡ሕዝባችንን፡ሲያጣምም፡ለቄሳርም፡ግብር፡እንዳይሰጥ፡ሲከለክል፡ደግሞም፦እኔ፡ክርስቶስ፡ንጉሥ፡ ነኝ፡ሲል፡አገኘነው፡ብለው፡ይከሱት፡ዠመር። 3፤ጲላጦስም፦አንተ፡የአይሁድ፡ንጉሥ፡ነኽን፧ብሎ፡ጠየቀው።ርሱም፡መልሶ፦አንተ፡አልኽ፡አለው። 4፤ጲላጦስም፡ለካህናት፡አለቃዎችና፡ለሕዝቡ፦በዚህ፡ሰው፡አንድ፡በደል፡ስንኳ፡አላገኘኹበትም፡አለ። 5፤እነርሱ፡ግን፡አጽንተው፦ከገሊላ፡ዠምሮ፡እስከዚህ፡ድረስ፡በይሁዳ፡ዅሉ፡እያስተማረ፡ሕዝቡን፡ያውካል፡ አሉ። 6፤ጲላጦስ፡ግን፦ገሊላ፡ሲሉ፡በሰማ፡ጊዜ፦የገሊላ፡ሰው፡ነውን፧ብሎ፡ጠየቀ፤ 7፤ከሄሮድስም፡ግዛት፡እንደ፡ኾነ፡ባወቀ፡ጊዜ፡ወደ፡ሄሮድስ፡ሰደደው፤ርሱ፡ደግሞ፡በዚያ፡ጊዜ፡ በኢየሩሳሌም፡ነበረና። 8፤ሄሮድስም፡ኢየሱስን፡ባየው፡ጊዜ፡እጅግ፡ደስ፡አለው፤ስለ፡ርሱ፡ስለ፡ሰማ፡ከብዙ፡ጊዜ፡ዠምሮ፡ ሊያየው፡ይመኝ፡ነበርና፥ምልክትም፡ሲያደርግ፡ሊያይ፡ተስፋ፡ያደርግ፡ነበር። 9፤በብዙ፡ቃልም፡ጠየቀው፤ርሱ፡ግን፡አንድ፡ስንኳ፡አልመለሰለትም። 10፤የካህናት፡አለቃዎችና፡ጻፊዎችም፡አጽንተው፡ሲከሱት፡ቆመው፡ነበር። 11፤ሄሮድስም፡ከሰራዊቱ፡ጋራ፡ናቀው፡ዘበተበትም፥የጌጥ፡ልብስም፡አልብሶ፡ወደ፡ጲላጦስ፡መልሶ፡ሰደደው። 12፤ሄሮድስና፡ጲላጦስም፡በዚያን፡ቀን፡ርስ፡በርሳቸው፡ወዳጆች፡ኾኑ፥ቀድሞ፡በመካከላቸው፡ጥል፡ነበረና። 13፤ጲላጦስም፥የካህናትን፡አለቃዎችና፡መኳንንትን፡ሕዝቡንም፡በአንድነት፡ጠርቶ፡እንዲህ፡አላቸው። 14፤ሕዝቡን፡ያጣምማል፡ብላችኹ፡ይህን፡ሰው፡ወደ፡እኔ፡አመጣችኹት፤እንሆም፥በፊታችኹ፡መርምሬ፡ ከምትከሱበት፡ነገር፡አንድ፡በደል፡ስንኳ፡በዚህ፡ሰው፡አላገኘኹበትም። 15፤ሄሮድስም፡ደግሞ፡ምንም፡አላገኘም፤ወደ፡እኛ፡መልሶታልና፤እንሆም፥ለሞት፡የሚያደርሰው፡ምንም፡ አላደረገም፤ 16-17፤እንግዲያስ፡ቀጥቼ፡እፈታዋለኹ።በበዓሉ፡አንድ፡ይፈታላቸው፡ዘንድ፡ግድ፡ነበረና። 18፤ዅላቸውም፡በአንድነት፦ይህን፡አስወግድ፥በርባንንም፡ፍታልን፡እያሉ፡ጮኹ፤ 19፤ርሱም፡ሁከትን፡በከተማ፡አንሥቶ፡ሰውን፡ስለ፡ገደለ፡በወህኒ፡ታስሮ፡ነበር። 20፤ጲላጦስም፡ኢየሱስን፡ሊፈታ፡ወዶ፟፡ዳግመኛ፡ተናገራቸው፤ 21፤ነገር፡ግን፥እነርሱ፦ስቀለው፡ስቀለው፡እያሉ፡ይጮኹ፡ነበር። 22፤ሦስተኛም፦ምን፡ነው፧ያደረገውስ፡ክፋት፡ምንድር፡ነው፧ለሞት፡የሚያደርሰው፡በደል፡ አላገኘኹበትም፤ስለዚህ፥ቀጥቼ፡እፈታዋለኹ፡አላቸው። 23፤እነርሱ፡ግን፡እንዲሰቀል፡በታላቅ፡ድምፅ፡አጽንተው፡ለመኑት።የእነርሱ፡ጩኸትና፡የካህናት፡አለቃዎችም፡ ቃል፡በረታ። 24፤ጲላጦስም፡ልመናቸው፡እንዲኾንላቸው፡ፈረደበት። 25፤ያንን፡የለመኑትንም፥ስለ፡ሁከት፡ሰውንም፡ስለ፡መግደል፡በወህኒ፡ታስሮ፡የነበረውን፡ አስፈታላቸው፥ኢየሱስን፡ግን፡ለፈቃዳቸው፡አሳልፎ፡ሰጠው። 26፤በወሰዱትም፡ጊዜ፡ስምዖን፡የተባለ፡የቀሬናን፡ሰው፡ከገጠር፡ሲመጣ፡ይዘው፡ከኢየሱስ፡በዃላ፡መስቀሉን፡ እንዲሸከም፡ጫኑበት። 27፤ዋይ፡ዋይ፡ከሚሉና፡ሙሾ፡ከሚያወጡ፡ሴቶችና፡ከሕዝቡ፡እጅግ፡ብዙዎች፡ተከተሉት። 28-29፤ኢየሱስ፡ግን፡ወደ፡እነርሱ፡ዘወር፡ብሎ፡እንዲህ፡አለ፦እናንተ፡የኢየሩሳሌም፡ልጆች፥ለኔስ፡ አታልቅሱልኝ፤ዳሩ፡ግን፦መካኖችና፡ያልወለዱ፡ማሕፀኖች፡ያላጠቡ፡ጡቶችም፡ብፁዓን፡ናቸው፡የሚሉበት፡ ጊዜ፥እንሆ፥ይመጣልና፥ለራሳችኹና፡ለልጆቻችኹ፡አልቅሱ። 30፤በዚያን፡ጊዜ፡ተራራዎችን፦በላያችን፡ውደቁ፥ኰረብታዎችንም፦ሰውሩን፡ይሉ፡ዘንድ፡ይዠምራሉ፤ 31፤በርጥብ፡ዕንጨት፡እንዲህ፡የሚያደርጉ፡ከኾኑ፥በደረቀውስ፡እንዴት፡ይኾን፧ 32፤ሌላዎችንም፡ኹለት፡ክፉ፡አድራጊዎች፡ደግሞ፡ከርሱ፡ጋራ፡ይገድሉ፡ዘንድ፡ወሰዱ። 33፤ቀራንዮም፡ወደሚባል፡ስፍራ፡በደረሱ፡ጊዜ፥በዚያ፡ርሱን፡ክፉ፡አድራጊዎቹንም፡አንዱን፡በቀኝ፡ ኹለተኛውንም፡በግራ፡ሰቀሉ። 34፤ኢየሱስም፦አባት፡ሆይ፥የሚያደርጉትን፡አያውቁምና፡ይቅር፡በላቸው፡አለ።ልብሱንም፡ተካፍለው፡ዕጣ፡ ተጣጣሉበት። 35፤ሕዝቡም፡ቆመው፡ይመለከቱ፡ነበር።መኳንንቱም፡ደግሞ፦ሌላዎችን፡አዳነ፤ርሱ፡በእግዚአብሔር፡ የተመረጠው፡ክርስቶስ፡ከኾነ፥ራሱን፡ያድን፡እያሉ፡ያፌዙበት፡ነበር። 36፤ጭፍራዎችም፡ደግሞ፡ወደ፡ርሱ፡ቀርበው፡ሖምጣጤም፡አምጥተው፦ 37፤አንተስ፡የአይሁድ፡ንጉሥ፡ከኾንኽ፥ራስኽን፡አድን፡እያሉ፡ይዘብቱበት፡ነበር፦ 38፤ይህ፡የአይሁድ፡ንጉሥ፡ነው፡ተብሎ፡በግሪክና፡በሮማይስጥ፡በዕብራይስጥም፡ፊደል፡የተጻፈ፡ጽሕፈት፡ ደግሞ፡በርሱ፡ላይ፡ነበረ። 39፤ከተሰቀሉት፡ከክፉ፡አድራጊዎቹም፡አንዱ፦አንተስ፡ክርስቶስ፡አይደለኽምን፧ራስኽንም፡እኛንም፡አድን፡ ብሎ፡ሰደበው። 40፤ኹለተኛው፡ግን፡መልሶ፦አንተ፡እንደዚህ፡ባለ፡ፍርድ፡ሳለኽ፡እግዚአብሔርን፡ከቶ፡አትፈራውምን፧ 41፤ስላደረግነውም፡የሚገ፟ባ፟ንን፡እንቀበላለንና፡በእኛስ፡እውነተኛ፡ፍርድ፡ነው፤ይህ፡ግን፡ምንም፡ክፋት፡ አላደረገም፡ብሎ፡ገሠጸው። 42፤ኢየሱስንም፦ጌታ፡ሆይ፥በመንግሥትኽ፡በመጣኽ፡ጊዜ፡ዐስበኝ፡አለው። 43፤ኢየሱስም፦እውነት፡እልኻለኹ፥ዛሬ፡ከእኔ፡ጋራ፡በገነት፡ትኾናለኽ፡አለው። 44፤ስድስት፡ሰዓትም፡ያኽል፡ነበረ፥ጨለማም፡እስከ፡ዘጠኝ፡ሰዓት፡በምድር፡ዅሉ፡ላይ፡ኾነ፥ፀሓይም፡ ጨለመ፥ 45፤የቤተ፡መቅደስም፡መጋረጃ፡ከመካከሉ፡ተቀደደ። 46፤ኢየሱስም፡በታላቅ፡ድምፅ፡ጮኾ፦አባት፡ሆይ፥ነፍሴን፡በእጅኽ፡ዐደራ፡እሰጣለኹ፡አለ።ይህንም፡ብሎ፡ ነፍሱን፡ሰጠ። 47፤የመቶ፡አለቃውም፡የኾነውን፡ነገር፡ባየ፡ጊዜ፦ይህ፡ሰው፡በእውነት፡ጻድቅ፡ነበረ፡ብሎ፡ እግዚአብሔርን፡አከበረ። 48፤ይህንም፡ለማየት፡ተከማችተው፡የነበሩ፡ሕዝብ፡ዅሉ፥የኾነውን፡ባዩ፡ጊዜ፥ደረታቸውን፡እየደቁ፡ ተመለሱ። 49፤የሚያውቁቱ፡ግን፡ዅሉ፡ከገሊላ፡የተከተሉት፡ሴቶችም፡ይህን፡እያዩ፡በሩቅ፡ቆመው፡ነበር። 50፤እንሆም፥በጎና፡ጻድቅ፡ሰው፡የሸንጎ፡አማካሪም፡የኾነ፡ዮሴፍ፡የሚባል፡ሰው፡ነበረ፤ 51፤ይህም፡በምክራቸውና፡በሥራቸው፡አልተባበረም፡ነበር፤አርማትያስም፡ከምትባል፡ከአይሁድ፡ከተማ፡ኾኖ፡ ርሱ፡ደግሞ፡የእግዚአብሔርን፡መንግሥት፡ይጠባበቅ፡ነበር። 52፤ይኸውም፡ወደ፡ጲላጦስ፡ቀርቦ፡የኢየሱስን፡ሥጋ፡ለመነው፤ 53፤አውርዶም፡በተልባ፡እግር፡ልብስ፡ከፈነው፥ማንም፡ገና፡ባልተቀበረበት፡ከአለትም፡በተወቀረ፡መቃብር፡ አኖረው። 54፤የመዘጋጀት፡ቀንም፡ነበረ፤ሰንበትም፡ሊዠምር፡ነበረ። 55፤ከገሊላም፡ከርሱ፡ጋራ፡የመጡት፡ሴቶች፡ተከትለው፡መቃብሩን፡ሥጋውንም፡እንዴት፡እንዳኖሩት፡አዩ። 56፤ተመልሰውም፡ሽቱና፡ቅባት፡አዘጋጁ።በሰንበትም፡እንደ፡ትእዛዙ፡ዐረፉ። ምዕራፍ 1፤ነገር፡ግን፥ከሳምንቱ፡በመዠመሪያው፡ቀን፡ያዘጋጁትን፡ሽቱ፡ይዘው፡ከነርሱም፡ጋራ፡አንዳንዶቹ፡ወደ፡ መቃብሩ፡እጅግ፡ማልደው፡መጡ። 2፤ድንጋዩንም፡ከመቃብሩ፡ተንከባሎ፡አገኙት፥ 3፤ገብተውም፡የጌታን፡የኢየሱስን፡ሥጋ፡አላገኙም። 4፤እነርሱም፡በዚህ፡ሲያመነቱ፥እንሆ፥ኹለት፡ሰዎች፡የሚያንጸባርቅ፡ልብስ፡ለብሰው፡ወደ፡እነርሱ፡ቀረቡ፤ 5፤ፈርተውም፡ፊታቸውን፡ወደ፡ምድር፡አቀርቅረው፡ሳሉ፥እንዲህ፡አሏቸው፦ሕያውን፡ከሙታን፡መካከል፡ ስለ፡ምን፡ትፈልጋላችኹ፧ተነሥቷል፡እንጂ፡በዚህ፡የለም። 6-7፤የሰው፡ልጅ፡በኀጢአተኛዎች፡እጅ፡ዐልፎ፡ሊሰጥና፡ሊሰቀል፡በሦስተኛውም፡ቀን፡ሊነሣ፡ግድ፡ነው፡ እያለ፡ገና፡በገሊላ፡ሳለ፡ለእናንተ፡እንደ፡ተናገረ፡ዐስቡ። 8-9፤ቃሎቹንም፡ዐሰቡ፥ከመቃብሩም፡ተመልሰው፡ይህን፡ዅሉ፡ለዐሥራ፡አንዱና፡ለሌላዎች፡ዅሉ፡ ነገሯቸው። 10፤ይህንም፡ለሐዋርያት፡የነገሯቸው፡መግደላዊት፡ማርያምና፡ዮሐና፡የያዕቆብም፡እናት፡ማርያም፡ከነርሱም፡ ጋራ፡የነበሩት፡ሌላዎች፡ሴቶች፡ነበሩ። 11፤ይህም፡ቃል፡ቅዠት፡መስሎ፡ታያቸውና፡አላመኗቸውም። 12፤ጴጥሮስ፡ግን፡ተነሥቶ፡ወደ፡መቃብር፡ሮጠ፤በዚያም፡ዝቅ፡ብሎ፡ሲመለከት፡የተልባ፡እግር፡ልብስን፡ ብቻ፡አየ፤በኾነውም፡ነገር፡እየተደነቀ፡ወደ፡ቤቱ፡ኼደ። 13፤እንሆም፥ከነርሱ፡ኹለቱ፡በዚያ፡ቀን፡ከኢየሩሳሌም፡ስድሳ፡ምዕራፍ፡ያኽል፡ወደሚርቅ፡ኤማሁስ፡ወደሚባል፡መንደር፡ይኼዱ፡ነበር፤ 14፤ስለዚህም፡ስለኾነው፡ነገር፡ዅሉ፡ርስ፡በርሳቸው፡ይነጋገሩ፡ነበር። 15፤ሲነጋገሩና፡ሲመራመሩም፥ኢየሱስ፡ራሱ፡ቀርቦ፡ከነርሱ፡ጋራ፡ይኼድ፡ነበር፤ 16፤ነገር፡ግን፥እንዳያውቁት፡ዐይናቸው፡ተይዞ፡ነበር። 17፤ርሱም፦እየጠወለጋችኹ፡ስትኼዱ፥ርስ፡በርሳችኹ፡የምትነጋገሯቸው፡እነዚህ፡ነገሮች፡ምንድር፡ ናቸው፧አላቸው። 18፤ቀለዮጳ፡የሚባልም፡አንዱ፡መልሶ፦አንተ፡በኢየሩሳሌም፡እንግዳ፡ኾነኽ፡ለብቻኽ፡ትኖራለኽን፧በእነዚህ፡ ቀኖች፡በዚያ፡የኾነውን፡ነገር፡አታውቅምን፧አለው። 19፤ርሱም፦ይህ፡ምንድር፡ነው፧አላቸው።እነርሱም፡እንዲህ፡አሉት፦በእግዚአብሔርና፡በሕዝቡ፡ዅሉ፡ ፊት፡በሥራና፡በቃል፡ብርቱ፡ነቢይ፡ስለነበረው፡ስለናዝሬቱ፡ስለ፡ኢየሱስ፤ 20፤ርሱንም፡የካህናት፡አለቃዎችና፡መኳንንቶቻችን፡ለሞት፡ፍርድ፡እንዴት፡አሳልፈው፡እንደ፡ሰጡትና፡እንደ፡ሰቀሉት፡ነው። 21፤እኛ፡ግን፡እስራኤልን፡እንዲቤዥ፡ያለው፡ርሱ፡እንደ፡ኾነ፡ተስፋ፡አድርገን፡ነበር፤ደግሞም፡ከዚህ፡ ዅሉ፡ጋራ፡ይህ፡ከኾነ፡ዛሬ፡ሦስተኛው፡ቀን፡ነው። 22፤ደግሞም፡ከእኛ፡ውስጥ፡ማልደው፡ከመቃብሩ፡ዘንድ፡የነበሩት፡አንዳንድ፡ሴቶች፡አስገረሙን፤ 23፤ሥጋውንም፡ባጡ፡ጊዜ፦ሕያው፡ነው፡የሚሉ፡የመላእክትን፡ራእይ፡ደግሞ፡አየን፡ሲሉ፡መጥተው፡ ነበር። 24፤ከእኛም፡ጋራ፡ከነበሩት፡ወደ፡መቃብር፡ኼደው፡ሴቶች፡እንደ፡ተናገሩት፡ኾኖ፡አገኙት፥ርሱን፡ግን፡ አላዩትም። 25፤ርሱም፦እናንተ፡የማታስተውሉ፥ነቢያትም፡የተናገሩትን፡ዅሉ፡ልባችኹ፡ከማመን፡የዘገየ፤ 26፤ክርስቶስ፡ይህን፡መከራ፡ይቀበል፡ዘንድና፡ወደ፡ክብሩ፡ይገባ፡ዘንድ፡ይገ፟ባ፟ው፡የለምን፧አላቸው። 27፤ከሙሴና፡ከነቢያት፡ዅሉ፡ዠምሮ፡ስለ፡ርሱ፡በመጻሕፍት፡ዅሉ፡የተጻፈውን፡ተረጐመላቸው። 28፤ወደሚኼዱበትም፡መንደር፡ቀረቡ፥ርሱም፡ሩቅ፡የሚኼድ፡መሰላቸው። 29፤እነርሱ፦ከእኛ፡ጋራ፡ዕደር፥ማታ፡ቀርቧልና፥ቀኑም፡ሊመሽ፡ዠምሯል፡ብለው፡ግድ፡አሉት፤ከነርሱም፡ ጋራ፡ሊያድር፡ገባ። 30፤ከነርሱም፡ጋራ፡በማእዱ፡ተቀምጦ፡ሳለ፡እንጀራውን፡አንሥቶ፡ባረከው፥ቈርሶም፡ሰጣቸው፤ 31፤ዐይናቸውም፡ተከፈተ፥ዐወቁትም፤ርሱም፡ከነርሱ፡ተሰወረ። 32፤ርስ፡በርሳቸውም፦በመንገድ፡ሲናገረን፡መጻሕፍትንም፡ሲከፍትልን፡ልባችን፡ይቃጠልብን፡ አልነበረምን፧ተባባሉ። 33-34፤በዚያችም፡ሰዓት፡ተነሥተው፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ተመለሱ፥ዐሥራ፡አንዱና፡ከነርሱ፡ጋራ፡ የነበሩትም፦ጌታ፡በእውነት፡ተነሥቷል፡ለስምዖንም፡ታይቷል፡እያሉ፡በአንድነት፡ተሰብስበው፡አገኟቸው። 35፤እነርሱም፡በመንገድ፡የኾነውን፡እንጀራውንም፡በቈረሰ፡ጊዜ፡እንዴት፡እንደ፡ታወቀላቸው፡ተረኩላቸው። 36፤ይህንም፡ሲነጋገሩ፡ኢየሱስ፡ራሱ፡በመካከላቸው፡ቆሞ፦ሰላም፡ለእናንተ፡ይኹን፡አላቸው። 37፤ነገር፡ግን፥ደነገጡና፡ፈሩ፡መንፈስም፡ያዩ፡መሰላቸው። 38፤ርሱም፦ስለ፡ምን፡ትደነግጣላችኹ፧ስለ፡ምንስ፡ዐሳብ፡በልባችኹ፡ይነሣል፧ 39፤እኔ፡ራሴ፡እንደ፡ኾንኹ፡እጆቼንና፡እግሮቼን፡እዩ፤በእኔ፡እንደምታዩት፥መንፈስ፡ሥጋና፡ዐጥንት፡ የለውምና፡እኔን፡ዳስሳችኹ፡እዩ፡አላቸው። 40፤ይህንም፡ብሎ፡እጆቹንና፡እግሮቹን፡አሳያቸው። 41፤እነርሱም፡ከደስታ፡የተነሣ፡ገና፡ስላላመኑ፡ሲደነቁ፡ሳሉ፦በዚህ፡አንዳች፡የሚበላ፡አላችኹን፧አላቸው። 42፤እነርሱም፡ከተጠበሰ፡ዓሣ፡አንድ፡ቍራጭ፥ከማር፡ወለላም፡ሰጡት፤ 43፤ተቀብሎም፡በፊታቸው፡በላ። 44፤ርሱም፦ከእናንተ፡ጋራ፡ሳለኹ፡በሙሴ፡ሕግና፡በነቢያት፡በመዝሙራትም፡ስለ፡እኔ፡የተጻፈው፡ዅሉ፡ ይፈጸም፡ዘንድ፡ይገ፟ባ፟ል፡ብዬ፡የነገርዃችኹ፡ቃሌ፡ይህ፡ነው፡አላቸው። 45፤በዚያን፡ጊዜም፡መጻሕፍትን፡ያስተውሉ፡ዘንድ፡አእምሯቸውን፡ከፈተላቸው፤ 46፤እንዲህም፡አላቸው፦ክርስቶስ፡መከራ፡ይቀበላል፡በሦስተኛውም፡ቀን፡ከሙታን፡ይነሣል፥ 47፤በስሙም፡ንስሓና፡የኀጢአት፡ስርየት፡ከኢየሩሳሌም፡ዠምሮ፡በአሕዛብ፡ዅሉ፡ይሰበካል፡ተብሎ፡እንዲሁ፡ተጽፏል። 48፤እናንተም፡ለዚህ፡ምስክሮች፡ናችኹ። 49፤እንሆም፥አባቴ፡የሰጠውን፡ተስፋ፡እኔ፡እልክላችዃለኹ፤እናንተ፡ግን፡ከላይ፡ኀይል፡እስክትለብሱ፡ድረስ፡ በኢየሩሳሌም፡ከተማ፡ቈዩ። 50፤እስከ፡ቢታንያም፡አወጣቸው፡እጆቹንም፡አንሥቶ፡ባረካቸው። 51፤ሲባርካቸውም፡ከነርሱ፡ተለየ፡ወደ፡ሰማይም፡ዐረገ። 52፤እነርሱም፤ሰገዱለትና፡በብዙ፡ደስታ፡ወደ፡ኢየሩሳሌም፡ተመለሱ፥ 53፤ዘወትርም፡እግዚአብሔርን፡እያመሰገኑና፡እየባረኩ፡በመቅደስ፡ኖሩ። መጽሐፍ

36491

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8B%93%E1%88%88%E1%88%9D%20%E1%88%98%E1%88%9E%E1%89%85

የዓለም መሞቅ

ሙቀት መጨመር ስለ ነው የሙቀት መጠን ውስጥ ምድር ላዩን, ውቅያኖሶችን እና ከባቢ አየር ሺዎች ዓመታት በሺዎች የሚቆጠሩ በላይ እሄዳለሁ. [1] በዛሬው ጊዜ አማካይ የሙቀት መጠን ሰዎች በ 1750 አካባቢ ብዙ የድንጋይ ከሰል ማቃጠል ከመጀመራቸው በፊት 1 ሴ (1.8 ያህል ከፍ ያለ ነው። [2] ግን በአንዳንድ የአለም ክፍሎች ከዚህ ያነሰ እና የተወሰኑ ናቸው። አብዛኞቹ የሳይንስ ሊቃውንት እ.ኤ.አ. በ 2100 ሙቀቶች እ.ኤ.አ. ከ 1750 በፊት ከነበረው ጋር ሲነፃፀር በ 2 ሴ (ከ 3.6 እስከ 4 ሴ (7.2 ከፍ እንደሚል ይናገራሉ ፡በዚህ የሙቀት መጠን መጨመር ምክንያት ሰዎች በቀላሉ ሊያዩዋቸው የሚችሏቸው ለውጦች በዓለም ዙሪያ ያሉ የበረዶ ክዳኖች መቅለጥ ነው የባህር ምክንያት በሁለት ምክንያቶች እየጨመረ ነው አንደኛው ምክንያት እንደ ግሪንላንድ ያለ መሬት ላይ በረዶ ወደ ባህር እየቀለጠ ነው ሌላኛው ምክንያት ውሃ በሚሞቅበት ጊዜ እየጨመረ ስለሚሄድ ነው ብዙ ከተሞች በከፊል በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን በውቅያኖሱ በከፊል በጎርፍ ይሞላሉ የአለም ሙቀት መጨመር በአብዛኛው ሰዎች ቤንዚን እና ቤቶችን እንዲሞቁ ለማድረግ የተፈጥሮ ጋዝ ያሉ ነገሮችን በማቃጠል ምክንያት ነው ነገር ግን ከሚቃጠለው ሙቀቱ ራሱ ዓለምን ትንሽ ትንሽ ሞቅ ያለ ያደርገዋል እሱ ከሚነደው የሚወጣው ካርቦን ዳይኦክሳይድ የችግሩ ትልቁ ክፍል ነው ከሙቀት- ጋዞች መካከል ከ 200 ዓመታት በፊት የጆሴፍ ፉሪየርን ሥራ የሚያረጋግጥ ከመቶ ዓመት በፊት በስቫንቴ አርርኒየስ እንደተነበየው በከባቢ አየር ውስጥ ያለው የካርቦን ዳይኦክሳይድ መጨመር ለዓለም ሙቀት መጨመር ዋነኛው መንስኤ ነው ሰዎች መቼ ያቃጥለዋል ነዳጆች እንደ ከሰል ዘይት እና የተፈጥሮ ጋዝ ይህ ካርቦን ዳይኦክሳይድን ወደ አየር ውስጥ ይጨምረዋል [4] ይህ የሆነበት ምክንያት የቅሪተ አካል ነዳጆች ብዙ ካርቦን ይይዛሉ እና ማቃጠል ማለት በነዳጅ ውስጥ ያሉትን አብዛኛዎቹ አቶሞች ከኦክስጂን ጋር መቀላቀል ማለት ነው ሰዎች ብዙ ዛፎችን ሲቆርጡ የደን መጨፍጨፍ ይህ ማለት በእነዚያ ዕፅዋት ከከባቢ አየር ውስጥ አነስተኛ የካርቦን ዳይኦክሳይድ ይወሰዳል ማለት ነው ወደ ምድር ገጽ ሙቀት የሞቀው እየሆነ እንደ ባሕር ደረጃ ከፍተኛ ይሆናል. ይህ የሆነበት ምክንያት ከ 4 ዲግሪ ሴንቲግሬድ (7.2 በላይ ውሃ በሚሞቅበት ጊዜ ስለሚስፋፋ ነው [5] በተጨማሪም በከፊል ነው ምክንያቱም ሞቃት ሙቀቶች የበረዶ ግግር እና የበረዶ ሽፋኖች እንዲቀልጡ ያደርጋቸዋል የባሕሩ ከፍታ የባህር ዳርቻ አካባቢዎችን ጎርፍ ያስከትላል [6] የአየር ሁኔታ ዘይቤዎች የት እና ምን ያህል ዝናብ ወይም በረዶ እንዳለ ጨምሮ እየተቀየሩ ናቸው። በረሃዎች ምናልባት በመጠን ይጨምራሉ ከቀዝቃዛ አካባቢዎች ይልቅ ቀዝቃዛ አካባቢዎች በፍጥነት ይሞቃሉ ጠንካራ ማዕበል ዕድላቸው ሊሆን ይችላል እና የእርሻ ያህል እንደ ማድረግ አይችሉምምግብ እነዚህ ተፅእኖዎች በሁሉም ቦታ ተመሳሳይ አይሆኑም ከአንድ አካባቢ ወደ ሌላ የሚደረጉት ለውጦች በደንብ የታወቁ አይደሉም በመንግስት ውስጥ ያሉ ሰዎች እና የአየር ንብረት ለውጥ ላይ የመንግሥታት ፓነል (አይ.ፒ.ሲ.ሲ.) ስለ ዓለም ሙቀት መጨመር እየተናገሩ ነው ግን መንግስታት ኩባንያዎች እና ሌሎች ሰዎች ስለዚህ ጉዳይ ምን እንደሚደረግ አይስማሙም አንዳንድ የሙቀት መጨመርን የሚቀንሱ ነገሮች አነስተኛ የቅሪተ አካል ነዳጆችን ማቃጠል ብዙ ዛፎችን ማብቀል ሥጋን መቀነስ እና ጥቂት ካርቦን ዳይኦክሳይድን ወደ መሬት ውስጥ ማስገባት ናቸው ምድርን ከአንዳንድ የፀሐይ ብርሃን ማጋለጡ (ይህ ጂኦኢንጂኔንግንግ ተብሎ ይጠራል) እንዲሁ የሙቀት መጨመርን ሊቀንስ ይችላል ግን በሌሎች መንገዶች የአየር ሁኔታን እንዴት እንደሚለውጠው አልገባንም እንዲሁም ሰዎች ከማንኛውም የሙቀት ለውጥ ጋር መላመድ ይችላሉ የ የኪዮቶው እና ፓሪስ ስምምነት ለመቀነስ ይሞክሩ ብክለት ነዳጆች መቃጠል ጀምሮ. አብዛኞቹ መንግስታትለእነሱ ተስማምተዋል ነገር ግን በመንግስት ውስጥ ያሉ አንዳንድ ሰዎች ምንም መለወጥ የለባቸውም ብለው ያስባሉ በላም መፈጨት የሚያመነጨው ጋዝም የዓለም ሙቀት መጨመርን ያስከትላል ምክንያቱም ሚቴን የተባለ ግሪንሃውስ ጋዝን ይይዛል [7] ይዘቶች 1 የሙቀት ለውጦች 1.1 የግሪንሃውስ ውጤት 1.2 ፀሐይ 1.3 አቧራ እና ቆሻሻ 2018-01-02 እልልልልልልልልልልል 121 2 በአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት ሰዎች እየሰሩ ያሉት አንዳንድ ነገሮች 3 የአየር ንብረት ለውጥ ሳይንስ ታሪክ 4 በባህር ደረጃዎች ላይ የአለም ሙቀት መጨመር ውጤቶች 4.1 በአሁኑ የባህር ደረጃ የተጎዱት ከተሞች ይነሳሉ 5 ተጨማሪ ንባብ 6 ተዛማጅ ገጾች 7 ማጣቀሻዎች 8 ሌሎች ድርጣቢያዎች የሙቀት ለውጦች በተጨማሪ ይመልከቱ- ያለፉት 1000 ዓመታት የሙቀት መዝገብ ከተለያዩ ተኪ መልሶ ግንባታዎች ባለፉት ሁለት ሺህ ዓመታት ውስጥ የሙቀት ግራፍ የአየር ንብረት ለውጥ በምድራችን ታሪክ ላይ የበረዶ ለውጥን መምጣትን እና መጓዝን ጨምሮ ያለማቋረጥ ተከስቷል ነገር ግን ሰዎች በፍጥነት ካርቦን ዳይኦክሳይድን ወደ ከባቢ አየር ውስጥ ስለሚያስገቡ ዘመናዊ የአየር ንብረት ለውጥ የተለየ ነው 8 ከ 1800 ዎቹ ጀምሮ ሰዎች የዕለቱን የሙቀት መጠን መዝግበዋል በ 1850 አካባቢ ሳይንቲስቶች የአለምን አማካይ የሙቀት መጠን ማወቅ እንዲችሉ የሙቀት መጠንን የሚለኩ በቂ ቦታዎች ነበሩ ሰዎች ብዙ የሚነድ ጀመረ በፊት ጋር ሲነጻጸር ከሰል ለ ኢንዱስትሪ የሙቀት 1 ሴ (1.8 ገደማ ተነሥቶአል. [2] ከ 1979 ጀምሮ ሳተላይቶች የምድርን የሙቀት መጠን መለካት ጀመሩ ከ 1850 በፊት ምን ያህል ሙቀት ወይም ቀዝቃዛ እንደነበረ ለማወቅ ለእኛ በቂ የሙቀት መለኪያዎች አልነበሩም የአየር ንብረት ተመራማሪዎች ቴርሞሜትሮች ከመኖራቸው በፊት ያለፈ የሙቀት መጠንን ለማወቅ ለመሞከር የተኪ ልኬቶችን ይጠቀማሉ ይህ ማለት ሲቀዘቅዝ ወይም ሲሞቅ የሚለወጡ ነገሮችን መለካት ማለት ነው አንደኛው መንገድ ወደ አንድ ዛፍ መቁረጥ እና የእድገት ቀለበቶች ምን ያህል ርቀት እንዳሉ መለካት ነው ለረጅም ጊዜ መኖር መሆኑን ዛፎች እኛን እንዴት አንድ ሀሳብ መስጠት ይችላሉ የሙቀት እና ዝናብ በሕይወት ሳለ ተቀይሯል. ላለፉት 2000 ዓመታት አብዛኛው የሙቀት መጠኑ ብዙም አልተለወጠም የሙቀት መጠኖቹ ትንሽ ሞቃታማ ወይም ቀዝቃዛዎች የነበሩባቸው አንዳንድ ጊዜዎች ነበሩ በጣም ዝነኛ ከሆኑት የሙቅ ጊዜያት አንዱ የመካከለኛው ዘመን ሞቃታማ ዘመን እና በጣም ዝነኛ ከሆኑት ቀዝቃዛ ጊዜያት አንዱ ትንሹ አይስ ዘመን ነበር በጥልቅ ጉድጓዶች ውስጥ የሚለካው የሙቀት መጠን ያሉ ሌሎች ተኪ ልኬቶች በአብዛኛው ከዛፉ ቀለበቶች ጋር ይስማማሉ የዛፍ ቀለበቶች እና የቦረቦር ቀዳዳዎች ሳይንቲስቶች ከ 1000 ዓመታት ገደማ በፊት የሙቀት መጠኑን እንዲሰሩ ብቻ ሊረዱ ይችላሉ የአይስ ኮሮች እንዲሁ ወደ ግማሽ ሚሊዮን ዓመታት ገደማ በፊት የሙቀት መጠኑን ለማወቅ ያገለግላሉ የግሪንሃውስ ውጤት ዋና ጽሑፍ- የግሪንሃውስ ውጤት ከአምስት አይፒሲሲ ሁኔታዎች ጋር ሲነፃፀር ከቅሪተ አካል ነዳጅ ጋር ተያያዥነት ያላቸው የ 2 ልቀቶች ዳይፕስ ከዓለም አቀፍ ውድቀት ጋር ይዛመዳል የኮል ኃይል ተክሎች, የመኪና ፋብሪካ እና ሌሎች ሰው ሰራሽ ቆሻሻ ጋዝ ማንፈሻ የካርቦን ዳይኦክሳይድ እና ሌሎች ቢሊዮን 23 ስለ ቶን ማጥፋት መስጠት ጋዞች በየዓመቱ ወደ ምድር ከባቢ አየር ውስጥ. በአየር ውስጥ ያለው የ 2 መጠን ከ 1750 ገደማ ጋር ሲነፃፀር በ 31% ገደማ ይበልጣል ላለፉት 20 ዓመታት ሰዎች በአየር ውስጥ ካስቀመጡት የ 2 ሶስት አራተኛ ገደማ የሚሆነው እንደ የድንጋይ ከሰል ወይም እንደ ዘይት ቅሪተ አካል በማቃጠል ነው ቀሪው በአብዛኛው የሚመጣው እንደ ዛፍ መቆረጥን በመሳሰሉ መሬት ላይ በሚውሉ ለውጦች ላይ ነው 9 ፀሐይ ዋና መጣጥፍ- ፀሐይ ፀሀይ በየ 11 ዓመቱ ትንሽ ትሞቃለች እና ቀዝቅዛለች ይህ የ 11 ዓመት የፀሐይ ዑደት ዑደት ይባላል። ለውጡ በጣም ትንሽ ስለሆነ ሳይንቲስቶች የምድርን የሙቀት መጠን እንዴት እንደሚነካ በጭንቅ መለካት ይችላሉ ፀሐይ ምድርን እንድትሞቀው የሚያደርግ ቢሆን ኖሮ የላይኛውንም ሆነ በአየር ውስጥ ከፍ ይል ነበር ነገር ግን በላይኛው ትራቶፊል ውስጥ ያለው አየር በእውነቱ እየቀዘቀዘ ነው ስለሆነም ሳይንቲስቶች በፀሐይ ላይ የሚከሰቱ ለውጦች ብዙ ውጤት ይኖራቸዋል ብለው አያስቡም በተጨማሪም ከመቶ ሚሊዮን ዓመታት በላይ ፀሐይ ቀስ እያለ እየደም ነው አቧራ እና ቆሻሻ በአየር ውስጥ ያለው አቧራ እና ቆሻሻ እንደ እሳተ ገሞራ [10] [11] የአፈር መሸርሸር እና የሜትሮሪክ አቧራ ካሉ የተፈጥሮ ምንጮች ሊመጣ ይችላል የተወሰኑት ቆሻሻዎች በጥቂት ሰዓታት ውስጥ ይወድቃሉ አንዳንዶቹ ኤሮስሶል ናቸው በጣም ትንሽ በመሆኑ በአየር ውስጥ ለዓመታት ሊቆይ ይችላል በከባቢ አየር ውስጥ የሚገኙት የአይሮሶል ቅንጣቶች ምድርን ቀዝቀዝ ያደርጋሉ ስለዚህ የአቧራ ውጤት የግሪንሃውስ ጋዞችን አንዳንድ ውጤቶች ይሰርዛል። [12] ምንም እንኳን የሰው ልጆች የድንጋይ ከሰል ወይም ዘይት ሲያቃጥሉ ኤሮሶል በአየር ውስጥ ቢያስቀምጡም ይህ ከ 20 ዓመት ባነሰ ጊዜ ውስጥ የሚነድ ነዳጅ ግሪንሃውስ ውጤትን ብቻ ይሰርዛል 13 በአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት ሰዎች እየሰሩ ያሉት አንዳንድ ነገሮች አንዳንድ ሰዎች ብዙውን ጊዜ አነስተኛ ቅሪተ አካልን በማቃጠል የዓለም ሙቀት መጨመርን ለማስቆም ይሞክራሉ ብዙ ሰዎች አገራት አነስተኛ የሙቀት አማቂ ጋዞችን እንዲለቁ ለማድረግ ሞክረዋል የ የኪዮቶው ስምምነት በ 1997 ይህ ይሁን እንጂ በ 1990 ያላቸውን ደረጃዎች ከታች ወደ በከባቢ አየር ውስጥ ግሪንሃውስ ጋዞች መጠን ለመቀነስ የታሰበ ነበር የተፈረመ ነበር, የካርቦን ዳይኦክሳይድ መጠን እንዲነሣ ቀጥለዋል. የኃይል ቆጣቢነት አነስተኛ የቅሪተ አካል ነዳጅ ለማቃጠል ያገለግላል። እንዲሁም ሰዎች እንደ ሃይድሮጂን የፀሐይ ፓናሎች ወይም ከኑክሌር ኃይል ወይም ከነፋስ ኃይል የሚመጡ የቅሪተ አካል ነዳጅ የማያቃጥሉ የኃይል ምንጮችን መጠቀም ይችላሉ ወይም የካርቦን ዳይኦክሳይድ ወደ ከባቢ አየር እንዳይወጣ ይከላከላሉ ይህም ካርቦን መያዝ እና ማከማቻ (ሲሲኤስ) ይባላል ሰዎች የዓለም ሙቀት መጨመር በሚያመጣቸው ማናቸውም ለውጦች ምክንያት ሰዎች እንዴት እንደሚኖሩም መለወጥ ይችላሉ ለምሳሌ የአየር ሁኔታው ወደ ተሻለ ቦታዎች መሄድ ወይም የጎርፍ ውሃ እንዳይገባ በከተሞች ዙሪያ ግድግዳ መገንባት ይችላሉ እንደ መከላከያ እርምጃዎች ሁሉ እነዚህ ነገሮች ገንዘብ ያስወጣሉ እናም ሀብታም ሰዎች እና ሀብታም ሀገሮች ከድሆች በበለጠ በቀላሉ ሊለወጡ ይችላሉ ጂኦኢንጂኔሪንግ እንዲሁ በአንዳንዶች ዘንድ እንደ አንድ የአየር ንብረት ለውጥ ቅነሳ ምላሽ ተደርጎ ይወሰዳል ለምሳሌ ናኖቴክኖሎጂን በመጠቀም ኤታኖልን ለመፍጠር የካርቦን ዳይኦክሳይድን ከአየር በማስወገድ ሂደት ተገኝቷል [14] [15] [16] የአየር ንብረት ለውጥ ሳይንስ ታሪክ ጆሴፍ ፉሪየር; በመጀመሪያ የአየር ንብረት ለውጥን ለማብራራት ስቫንቴ አርርኒየስ; የአየር ንብረት ለውጥ ብዙ ዓመታት እንደሚወስድ ይታመናል ከ 1820 ዎቹ መጀመሪያ አንስቶ ብዙ የሳይንስ ሊቃውንት ስለ የአየር ንብረት ለውጥ ማወቅ ጀመሩ ጆሴፍ ፉሪየር ከፀሐይ የሚወጣው ብርሃን ወደ ከባቢ አየር ውስጥ ሊገባ ይችላል የሚል እምነት ነበረው ግን በቀላሉ ሊተው አይችልም አየር የኢንፍራሬድ ጨረር ሊወስድ እንደሚችል እና ወደ ምድር ገጽ እንደሚሰጥ ለማረጋገጥ ሞክሯል በኋላ እ.ኤ.አ. በ 1859 ጆን ቲንዳል የውሃ ተን እና 2 በፀሐይ የተሰጡትን የሙቀት ሞገዶች እንደሚያጠምዱ ተገነዘበ እ.ኤ.አ. በ 1896 ስቫንቴ አርርኒየስ የምድርን ሙቀት ከ5-6 ሴ ከፍ ለማድረግ ለ 2 የኢንዱስትሪ ምርት በሺዎች የሚቆጠሩ ዓመታት እንደሚወስድ ለማረጋገጥ ሞከረ ግን በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ብዙ ሰዎች ይህን ሀሳብ አላመኑም ምክንያቱም በጣም ቀላል ነበር በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ሳይንቲስቶች በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን በከባቢ አየር ውስጥ በ 10% የካርቦን ዳይኦክሳይድ ጭማሪ እንዳለ ሰሩ ይህም ትንሽ ትንሽ ሞቅ ያደርገዋል ሰዎች የ 2 ልቀቶች በከፍተኛ ደረጃ እንደሚጨምሩ ያመኑበት በዚህ ወቅት ነበር ምንጭ? ወደፊት እና ወደ ውቅያኖሶች ውስጥ ጋዞች ማንኛውም ትርፍ ቀስመው ነበር. በ 1956 ጊልበርት ኤን ፕላስየግሪንሃውስ ጋዝ ልቀቶች በምድር ሙቀት ላይ ተጽዕኖ እንደሚያሳድሩ የወሰነ ሲሆን ስለ ጂኤችጂ ልቀት አለማሰብ ስህተት ይሆናል ሲል ተከራከረ ብዙም ሳይቆይ ሁሉንም የተለያዩ ሳይንስ ዓይነቶች የሚያጠኑ የሳይንስ ሊቃውንት የጂኤችጂ ልቀት ምስጢራዊነት እና ውጤቶቻቸውን ለማወቅ አብረው መሥራት ጀመሩ ቴክኖሎጂ እየገፋ ሲሄድ በ 2 ደረጃዎች የመጨመሩ ማረጋገጫ በ 1980 ዎቹ ውስጥ ነበር በቁፋሮ የተያዘ የበረዶ እምብርት የካርቦን ዳይኦክሳይድ መጠን ከፍ ማለቱን ግልፅ ማስረጃ አቅርቧል 17 የዓለም ሙቀት መጨመር በባህር ደረጃዎች ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ የዓለም ሙቀት መጨመር ማለት አንታርክቲካ እና ግሪንላንድ የበረዶ ንጣፎች እየቀለጡ እና ውቅያኖሶች እየሰፉ ናቸው ማለት ነው የቅርብ ጊዜ የአየር ንብረት ለውጥ አሁንም 6 ሜትር (20 ጫማ) እንኳን ባሕር-ደረጃ መነሳት ሊያስከትል ነበር ግሪንሃውስ ጋዝ ልቀት ውስጥ ሳይንሳዊ ወረቀት በ 2015 ቅናሽ ነበር ሳይንስ 18] [19] እንደ ባንግላዴሽ ፍሎሪዳ ኔዘርላንድስ እና ሌሎች አካባቢዎች ያሉ ዝቅተኛ ስፍራዎች ከፍተኛ የጎርፍ መጥለቅለቅ ይገጥማቸዋል 20] [21] በአሁኑ የባህር ደረጃ የተጎዱት ከተሞች ጭማሪ በ 6 ሜትር (20 ጫማ) በባህር ከፍታ በጎርፍ የሚጥለቀለቁ ቦታዎች አሁን ያለው የባህር ደረጃ ከፍ ካለ ብዙ ከተሞች የባህር ወደቦች እና የጎርፍ አደጋዎች ናቸው እነዚህ እና ሌሎቹ ከተሞች እየጨመረ የመጣውን የባህር ከፍታ እና ተያያዥ የዝናብ ማዕበልን ለመቋቋም መሞከራቸውን ጀምረዋል ወይም በዚህ ላይ እየተወያዩ መሆናቸውን ታማኝ ምንጮች ገልጸዋል ለንደን [22] ኒው ዮርክ ሲቲ [23] [24] [25] [26] በአሜሪካ ውስጥ በሃምፕተን መንገዶች አካባቢ ኖርፎልክ ቨርጂኒያ [27] [28] ሳውዝሃምፕተን [29] ክሪስፊልድ ሜሪላንድ አሜሪካ [30] ቻርለስተን ሳውዝ ካሮላይና [31] ማይሚ ፍሎሪዳ ከአውሎ ነፋሱ ጋር በተዛመደ የጎርፍ መጥለቅለቅ እና በባህር ደረጃ መጨመር በንብረት ላይ ጉዳት ሊያስከትል በሚችል ሁኔታ “በአለም ቁጥር እጅግ ተጋላጭ የሆነች ከተማ” ተብላ ተመዘገበች 32 [33] ሴንት ፒተርስበርግ [34] ሲድኒ አውስትራሊያ [35] ጃካርታ [36] እና ውስጥ, ፓኪስታን [37] ማሌ ማልዲቭስ ሙምባይ ቦነስ አይረስ ሎስ አንጀለስ ሪዮ ዴ ጄኔይሮ [26] ደግሞም ሁሉም ሌሎች የባህር ዳርቻ ከተሞች አደጋ ላይ ናቸው ተጨማሪ ንባብ የአየር ንብረት ለውጥ ናሽናል ጂኦግራፊክ ልጆች ምንድነው? የአየር ንብረት ለውጥ ምንድነው? በእውነት ቀላል መመሪያ ቢቢሲ ተዛማጅ ገጾች የአየር ንብረት ለውጥ ጄምስ ሃንሰን ስተርን ክለሳ ብክለት የአየር ንብረት ለውጥን በተመለከተ የመንግሥታት ፓነል ከባቢ አየር

12248

https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%88%AC%E1%89%B5

መሬት

መሬት (ምልክት፦) ከፀሀይ ሶስተኛዋ ፕላኔት ናት እና ህይወትን በመያዝ የሚታወቀው ብቸኛው የስነ ፈለክ ነገር ነው። በፀሃይ ስርአት ውስጥ ከፍተኛ መጠን ያለው ውሃ ሊገኝ ቢችልም, ምድር ብቻ ፈሳሽ ውሃን ታስተናግዳለች. 71% የሚሆነው የምድር ገጽ ከውቅያኖስ ነው የተሰራው፣ የምድር ዋልታ በረዶ፣ ሀይቆች እና ወንዞች። ቀሪው 29% የምድር ገጽ መሬት ነው አህጉራትን እና ደሴቶችን ያቀፈ። የምድር የላይኛው ክፍል የተራራ ሰንሰለቶችን፣ እሳተ ገሞራዎችን እና የመሬት መንቀጥቀጦችን ለማምረት መስተጋብር ከበርካታ ቀስ ብለው በሚንቀሳቀሱ ቴክቶኒክ ፕላቶች የተሰራ ነው። የምድር ፈሳሽ ውጫዊ ኮር የምድርን ማግኔቶስፌር የሚቀርጸውን መግነጢሳዊ መስክ ያመነጫል፣ አጥፊ የፀሐይ ንፋስን ያስወግዳል። የምድር ከባቢ አየር በአብዛኛው ናይትሮጅን እና ኦክስጅንን ያካትታል. ከዋልታ ክልሎች የበለጠ የፀሐይ ኃይል በሞቃታማ ክልሎች ይቀበላል እና በከባቢ አየር እና በውቅያኖስ ዝውውር እንደገና ይሰራጫል። የውሃ ትነት በከባቢ አየር ውስጥ በሰፊው የሚገኝ ሲሆን አብዛኛውን ፕላኔቷን የሚሸፍኑ ደመናዎችን ይፈጥራል። እንደ ካርቦን ዳይኦክሳይድ 2) ያሉ በከባቢ አየር ውስጥ ያሉ የግሪን ሃውስ ጋዞች ከፀሃይ ወደ ላይ ከሚገኘው የኃይል ክፍል ይጠመዳሉ። የአንድ ክልል የአየር ንብረት የሚተዳደረው በኬክሮስ ነው፣ ነገር ግን ከፍታ እና ወደ መካከለኛ ውቅያኖሶች ቅርበት ነው። እንደ ሞቃታማ አውሎ ነፋሶች፣ ነጎድጓዶች እና የሙቀት ሞገዶች ያሉ ከባድ የአየር ሁኔታ በአብዛኛዎቹ አካባቢዎች ይከሰታሉ እና ህይወትን በእጅጉ ይጎዳሉ። ምድር ወደ 40,000 ኪ.ሜ አካባቢ የሆነ ዔሊፕሶይድ ነች። በሶላር ሲስተም ውስጥ በጣም ጥቅጥቅ ያለ ፕላኔት ነው። ከአራቱ ዓለታማ ፕላኔቶች ትልቁ እና ግዙፍ ነው። ምድር ከፀሀይ ስምንት የብርሀን ደቂቃዎች ርቃ ትዞራለች፣ አንድ አመት ወስዳለች (365.25 ቀናት አካባቢ) አንድ አብዮት ለመጨረስ። ምድር በቀን ውስጥ በራሷ ዘንግ ዙሪያ ትዞራለች። የምድር የመዞሪያ ዘንግ ከፀሐይ ጋር ካለው የምሕዋር አውሮፕላኑ አንፃር ዘንበል ይላል፣ ወቅቶችን ይፈጥራል። ምድር በ 380,000 ኪሜ (1.3 ቀላል ሰከንድ) የምትዞረው በአንድ ቋሚ የተፈጥሮ ሳተላይት ጨረቃ ትዞራለች እና እንደ ምድር ሩብ ያህል ስፋት አለው። ጨረቃ ሁል ጊዜ ወደ ምድር በአንድ ጎን ትይዛለች ማዕበል በመቆለፍ እና ማዕበልን ያስከትላል የምድርን ዘንግ ያረጋጋል እና ቀስ በቀስ ሽክርክሯን ይቀንሳል። «አብርሃማዊ» በተባሉት ሃይማኖቶች (በተለይ ክርስትና፣ እስልምናና አይሁድና) ቅዱሳን መጻሕፍት እንደሚሉ፣ መጀመርያ ሰዎች አዳምና ሕይዋን ከኤደን ገነት ወጥተው የሰው ልጅ ታሪክ ከ6 ሺህ አመታት በላይ ብዙ አይሆንም። ከዚያ አስቀድሞ በገነት ያለፈው ዘመን ልክ ባይቆጠረም፣ ፍጥረቱ ከነምድርና ፀሐይ በ፯ «ጧቶች»ና «ምሽቶች» እንደ ተፈጸመ ስለሚባል፣ ባንድ ሳምንት ውስጥ እንደ ሆነ የሚያምኑ አሉ።ይሁን እንጂ ሳይንቲስቶች ምድር ከ4.6 ቢሊዮን ዓመታት በፊት እንደተፈጠረች ይናገራሉ፣ነገር ግን ይህ በኬንት ሆቪንድ ሳይንቲስቶች አጥብቆ ውድቅ የተደረገበት የይገባኛል ጥያቄ ነው። ሥርወ ቃል ምድር የሚለው ዘመናዊ የእንግሊዝኛ ቃል በመካከለኛው እንግሊዘኛ በኩል አዳበረ፣ ከአሮጌው የእንግሊዝኛ ስም ብዙ ጊዜ ተብሎ ይፃፋል። በሁሉም የጀርመንኛ ቋንቋዎች ውስጥ መግባቢያዎች አሉት፣ እና የአያት ሥሮቻቸው እንደ እንደገና ተሠርተዋል። በመጀመሪያ ምስክርነቱ፣ የሚለው ቃል የላቲን ቴራ እና የግሪክ በርካታ ስሜቶችን ለመተርጎም ቀደም ሲል ጥቅም ላይ ውሏል፡ መሬቱ፣ አፈሩ፣ ደረቁ መሬት፣ የሰው አለም፣ የአለም ገጽ (ባህርን ጨምሮ) እና ሉል ራሱ ልክ እንደ ሮማን ቴራ/ቴሉስ እና ግሪክ ጋያ፣ ምድር በጀርመን ጣዖት አምላኪነት የተመሰለች አምላክ ሊሆን ይችላል፡ የኋለኛው የኖርስ አፈ ታሪክ ጆርዱ ('ምድር')ን ጨምሮ፣ ብዙ ጊዜ የቶር እናት ሆና የምትሰጥ ግዙፍ ሴት ናት። በታሪክ፣ ምድር በትንንሽ ሆሄ ተጽፋለች። ከመጀመሪያው መካከለኛው እንግሊዘኛ፣ “ግሎብ” የሚለው ትክክለኛ ትርጉሙ እንደ ምድር ይገለጻል። በቀድሞው ዘመናዊ እንግሊዝኛ፣ ብዙ ስሞች በካፒታል ተጽፈው ነበር፣ እና ምድርም እንዲሁ በምድር ላይ ተጽፏል፣ በተለይም ከሌሎች የሰማይ አካላት ጋር ሲጣቀስ። ከቅርብ ጊዜ ወዲህ፣ ስሙ አንዳንድ ጊዜ በቀላሉ ምድር ተብሎ ይሰጠዋል፣ ከሌሎቹ ፕላኔቶች ስሞች ጋር በማመሳሰል፣ ምድር እና ቅርጾች ግን የተለመዱ ናቸው። የቤት ስልቶች አሁን ይለያያሉ፡ የኦክስፎርድ አጻጻፍ ትንሽ ሆሄ በጣም የተለመደ እንደሆነ ይገነዘባል፣ በአቢይ ሆሄያት ደግሞ ተቀባይነት ያለው ልዩነት ነው። ሌላው ኮንቬንሽን እንደ ስም በሚገለጥበት ጊዜ “ምድርን” አቢይ ያደርገዋል (ለምሳሌ “የምድር ከባቢ አየር”) ነገር ግን ከ (ለምሳሌ “የምድር ከባቢ አየር”) ሲቀድም በትንሽ ፊደላት ይጽፋል። ሁልጊዜ ማለት ይቻላል በትናንሽ ሆሄያት ይታያል እንደ "በምድር ላይ ምን እያደረክ ነው?" አልፎ አልፎ፣ ቴራ የሚለው ስም በሳይንሳዊ ፅሁፎች እና በተለይም በሳይንስ ልቦለድ ውስጥ የሰው ልጅ የሚኖርበትን ፕላኔት ከሌሎች ለመለየት ጥቅም ላይ ይውላል በግጥም ውስጥ ቴሉስ የምድርን አካል ለማመልከት አገልግሏል። ቴራ በአንዳንድ የፍቅር ቋንቋዎች (ከላቲን የተሻሻሉ ቋንቋዎች) እንደ ጣሊያንኛ እና ፖርቱጋልኛ የፕላኔቷ ስም ሲሆን በሌሎች የሮማንቲክ ቋንቋዎች ቃሉ በትንሹ የተቀየረ ሆሄያት (እንደ እስፓኒሽ ቲዬራ እና ፈረንሳዊው ቴሬ) ስሞች እንዲፈጠሩ አድርጓል። የላቲን መልክ ወይም (እንግሊዝኛ: የግሪክ የግጥም ስም ጥንታዊ ግሪክ: ወይም ምንም እንኳን አማራጭ አጻጻፍ የተለመደ ሆኗል ምክንያቱም የጋይያ መላምት፣ በዚህ ሁኔታ አጠራሩ ከጥንታዊው እንግሊዝኛ ይልቅ ነው። ለፕላኔቷ ምድር በርካታ ቅጽል ስሞች አሉ። ከምድር እራሱ ምድራዊ ነው። ከላቲን ቴራ ተርራን ምድራዊ እና (በፈረንሳይኛ በኩል) ተርሬን ከላቲን ቴሉስ ደግሞ ቴልዩሪያን እና ቴልዩሪክ ይመጣሉ። የዘመን አቆጣጠር የምድር ከባቢ አየር እና ውቅያኖሶች የተገነቡት በእሳተ ገሞራ እንቅስቃሴ እና በጋዝ መውጣት ነው። ከእነዚህ ምንጮች የሚወጣው የውሃ ትነት ወደ ውቅያኖሶች ተጨምቆ፣ ከውሃ እና ከአስትሮይድ፣ ከፕሮቶፕላኔቶች እና ከኮሜትዎች የተነሳ በረዶ ተጨምሮበታል። ውቅያኖሶችን ለመሙላት በቂ ውሃ ከተፈጠረ ጀምሮ በምድር ላይ ሊሆን ይችላል. በዚህ ሞዴል በከባቢ አየር ውስጥ ያሉ የግሪንሀውስ ጋዞች አዲስ የተቋቋመው ፀሐይ አሁን ካላት ብርሃን 70% ብቻ በነበራት ጊዜ ውቅያኖሶች እንዳይቀዘቅዝ አድርገዋል። በ 3.5 ጋ የምድር መግነጢሳዊ መስክ ተመስርቷል ይህም ከባቢ አየር በፀሐይ ንፋስ እንዳይወሰድ ረድቷል የቀለጠው የምድር ሽፋን ሲቀዘቅዝ የመጀመሪያውን ጠንካራ ቅርፊት ፈጠረ፣ እሱም በአቀነባበሩ ውስጥ በጣም ጥሩ ነው ተብሎ ይታሰባል። በዚህ የማፊያ ቅርፊት ከፊል መቅለጥ የተፈጠረው የመጀመሪያው አህጉራዊ ቅርፊት በአፃፃፍ ውስጥ የበለጠ ፈልሳፊ ነበር። በ ዓለቶች ውስጥ የሃዲያን ዘመን የማዕድን ዚርኮን እህሎች መኖራቸው ቢያንስ አንዳንድ ፍልሰት ቅርፊት እንደ 4.4 ጋ ምድር ከተፈጠረች በኋላ 140 ብቻ እንደነበረ ይጠቁማል። ይህ የመጀመሪያ አነስተኛ መጠን ያለው አህጉራዊ ቅርፊት አሁን ያለበትን ብዛት ለመድረስ እንዴት እንደ ተለወጠ የሚያሳዩ ሁለት ዋና ሞዴሎች አሉ፡ (1) እስከ ዛሬ ድረስ በአንጻራዊነት የተረጋጋ እድገት፣ ይህም በአለም አቀፍ ደረጃ በአህጉራዊ ቅርፊት ባለው ራዲዮሜትሪክ እና (2) የመጀመርያ ፈጣን እድገት በአርኪያን ጊዜ በአህጉራዊ ቅርፊት መጠን ውስጥ አሁን ያለውን የአህጉራዊ ቅርፊት ጅምላውን ይፈጥራል ይህም በዚርኮን እና ኒዮዲሚየም በዚርኮን ውስጥ ባለው ማስረጃ የተደገፈ ነው። ሁለቱ ሞዴሎች እና እነርሱን የሚደግፉ መረጃዎች በተለይም የምድር ታሪክ የመጀመሪያ ደረጃዎች ላይ በትልቅ አህጉራዊ ቅርፊት እንደገና ጥቅም ላይ በማዋል ሊታረቁ ይችላሉ. አዲስ አህጉራዊ ቅርፊት በፕላስቲን ቴክቶኒክስ ምክንያት ይፈጠራል፣ ይህ ሂደት በመጨረሻ ከምድር ውስጠኛው ክፍል በሚመጣው የማያቋርጥ ሙቀት ማጣት የተነሳ ነው። በመቶ ሚሊዮኖች በሚቆጠሩ አመታት ውስጥ የቴክቶኒክ ሃይሎች የአህጉራዊ ቅርፊቶችን አንድ ላይ በመቧደን በኋላ የተበታተኑ ሱፐር አህጉራትን እንዲፈጥሩ አድርገዋል። በ 750 ማ አካባቢ ከመጀመሪያዎቹ ከሚታወቁት ሱፐር አህጉራት አንዱ የሆነው ሮዲኒያ መለያየት ጀመረ። አህጉራቱ እንደገና ተዋህደው ፓኖቲያ በ600–540 በመጨረሻም ፓንጋያ፣ እሱም በ180 መለያየት ጀመረ። በጣም የቅርብ ጊዜው የበረዶ ዘመን ንድፍ ወደ 5,000 ዓመታት ጀምሮ የጀመረ ሲሆን ከዚያም በፕሌይስቶሴን ጊዜ በ 3 አካባቢ ተጠናክሯል. ከፍተኛ እና መካከለኛ ኬክሮስ ክልሎች ከ 5,000 ዓመታት በፊት ባበቃው የምድር ሕይወት ውስጥ አንድ ጊዜ ያህል ደጋግመው የበረዶ ግግር እና የሟሟ ዑደቶች አልፈዋል። የመጨረሻው የበረዶ ግግር ጊዜ፣ በቋንቋው “የመጨረሻው የበረዶ ዘመን” ተብሎ የሚጠራው፣ ትላልቅ የአህጉራትን ክፍሎች፣ እስከ መካከለኛው ኬክሮስ፣ በበረዶ ውስጥ የሸፈነ እና ከ 5,000 ዓመታት በፊት ያበቃል። የሳይንስ ሊቃውንት የኖህ የጥፋት ውሃ ከታላቁ ጎርፍ እንዲወጣ የሚያደርጉ መሳሪያዎችን እንደሚፈጥር የበረዶ ሙቀትን እንደሚፈጥር ተናግረዋል እና የበረዶው ዘመን ታላቁ የጎርፍ ዘመን ይሆናል። የመሬት ውስጣዊ ክፍል መሬት በመዋቅሯ ከእንቁላል ጋር ተመሳሳይ መዋቅር አላት። ውስጣዊ እና ውጫዊ ይዘቷ ባጠቃላይ በሶስት ይከፈላል። ይህም በእንቁላል አካል የውጨኛው ቅርፊት፣ የመካከለኛው ፈሳሽ እና የውስጠኛው አስኳል ብለን እንደምንከፍለው በመሬትም ተመሳሳይ አቀማመጥ ያላቸው ክፍሎች አሉ። ውጫዊ የመሬት ክፍል የመጀመሪያው ውጫዊው የመሬት ክፍል ወይም በእንግሊዝኛው ክረስት የሚባለው ሲሆን የመሬት ቅርፊት ልንለው እንችላለን። በአብዛኛው ከተለያዩ የቋጥኝ አይነቶች የተገነባ ሲሆን ህይወት ያላቸው ነገሮች በሙሉ የሚኖሩት በዚህኛው የመሬት ክፍል ላይ ነው። ይህ ክፍል ውፍረቱን በሁለት ከፍሎ ማየት ይቻላል። ምክንያቱ ደግሞ በውቅያኖሶች ስር ያለው የውፍረቱ መጠን እና በአህጉራት ላይ ያለው መጠን ስለሚለያይ ነው። የመሬት ቅርፊት በውቅያኖሶች ስር ያለው ውፍረት ከአምስት ሺህ ሜትር 3 ማይል) እስከ አስር ሽህ ሜትር 6 ማይል) ነው። ይህ ውፍረት በአህጉሮች ላይ ከሰላሳ ኪ.ሜ. (20 ማይል) እስከ ሃምሳ ኪ.ሜ. (30 ማይል) ነው። መካከለኛው የመሬት ክፍል ሁለተኛው የመሬት ክፍል መካከለኛው የመሬት ክፍል ወይም በእንግሊዝኛው ማንትል በመባል ይጠራል። ይህ የመሬት ክፍል ፈሳሻማ ይዘት አለው። ውፍረቱ እስከ 2890 ኪ.ሜ. (1800 ማይል) ይደርሳል። የመሬትን 84 በመቶ (84%) መጠን ይሆናል። በአብዛኛው በቅልጥ አለት ወይም ማግማ የተሞላ ነው። ይህም በእንቁላል የመካከለኛው ነጭ ፈሳሽ ይወከላል። ውስጠኛው የመሬት ክፍል የመጨረሻው እና ሶስተኛው ደግሞ ውስጠኛው የመሬት ክፍል ወይም በእንግሊዝኛው ኮር የሚባለው ነው። በእንቁላል የውስጠኛው አስኳል መወከል ይቻላል። እጅግ በጣም ሞቃት ሲሆን የፀሐይን የውጨኛ ክፍል መጠነ ሙቀት ይኖርዋል። ይህ ክፍል መጠኑ አነስተኛ ሲሆን በራዲየስ እስከ 1220 ኪ. ሜ. ብቻ ነው። በዚህም የጨረቃን መጠን 70 በመቶ (70%) ጋር ይነጻጸራል። የመሬት ታሪክ የመሬትን ታሪክ ለማወቅ የተፈጥሮ ሳይንስ የበኩሉን ጥረት ሲያደርግ ቆይቷል። በዚህም የመሬት እድሜ ከ4.67 ቢሊዮን አመት ወዲህ ያሉትን አመታት በሙሉ የሚያጠቃልል ይሆናል። ይህም የጠቅላላ ሰማያዊ አካላት ወይም ዩኒቨርስን ሲሶ (አንድ ሶስተኛ) እድሜ ይሸፍናል። በዚህ ዘመን ነው እንግዲህ መልከዓ-ምድራዊም ሆነ ፍጥረታዊ ለውጦች የተከናወኑት። በአጠቃላይ የመሬትን ታሪክ ሳይንሳዊ በሆነ ወይም ሃይማኖታዊ በሆነ መልኩ ማየት ይቻላል። ሁለቱም በአሁኑ ጊዜ ተቀባይነት ያላቸው መላምቶች ናቸው። (ደግሞ «ባለሙያ ንድፍ»ን ይዩ።) ሃይማኖታዊ የመጀመሪያው እና ከተመሰረተ ከሁለት ሺህ አመታት በላይ ያስቆጠሩት ሃይማኖታዊ እምነቶች አሉ። በነዚህ መሰረት መሬት የተፈጠረችው የአለም ፈጣሪና ጌታ በሆነው በእግዚአብሔር ወይም በአላህ ለሰው ልጆች መኖሪያ ተብሎ ነው የሚል እምነት አለው። ይህ እምነት በአብዛሃኛው የአለም ሃይማኖታዊ ህዝቦች ተቀባይነት ያለው ነው። ይዘቱም በተለያዩ የእምነት አይነቶች የተለያየ ፈጣሪ እንደመኖሩ የሚለያይ ነው። ለዚህ አስተሳሰብ ከሚወክሉት መሃል አንዱ የቅብጥ ተዋሕዶ ቄስ አባ ታድሮስ ማላቲ እንደሚሉት፣ በትምህርተ ሂሳብ ረገድ የመሬቲቱ ስፋት ለአንድ ሚልዮን አመታት የሰው ልጅ ትውልድ መበዛት በቂ ሊሆን ከቶ አይችልም። እያንዳንዱ ቤተሠብ በአማካኝ 3 ልጆች ብቻ ቢወልዱ በሚልዮን አመታት የመሬት ስፋት አንድ ሺህ እጥፍ ቢሆንም እንኳ አይበቃም ይላሉ። ስለዚህ የምድር እድሜ ስፍር ቁጥር የሌለው ረጅም ጊዜ ቢሆንም፣ የስው ልጅ ትውልድ ግን ከ6000 ሺህ አመታት በላይ ብዙ ሊሆን አይችልም ይላሉ። ሳይንሳዊ ይህ ቲዎሪ የተመሰረተው ሳይንስ ካገኛቸው የመሬት ላይ መረጃዎች ጥናት ላይ ነው። በአለማችን ረጅም እድሜ ያስቆጠረው አለት 4.0 ቢሊዮን አመት ነው። ዘመናት እነዚህ የሳይንስ ሊቃውንት የይገባኛል ጥያቄዎች ትክክል ላይሆኑ ይችላሉ እና እንደ ንድፈ ሃሳብ የተከፋፈሉ እና በሁሉም ምሁራን የተስማሙበት እውነታ ወይም የአጽናፈ ሰማይ ህግ ላይሆኑ ይችላሉ። የመሬትን ታሪክ በመሬት ጥናት ወይም ጂኦሎጂ በተለያዩ ዘመናት ወይም በእንግሊዝኛው ኢራ ከፋፍሎ ማየት ይቻላል። ይህም ሁሉ የሚታሰበው ከሳይንሳዊ ሊቃውንት ሃልዮ ምርመራ ዘንድ ነው። እነዚህ ዘመናት በቢሊዮን እና ሚሊዮኖች የሚቆጠሩ አመታት እድሜ ያላቸው ሲሆኑ በተለያዩ አነስተኛ ዘመናት ወይም ፔሬድስ ይከፋፈላሉ። ጂኦሎጂ የመሬትን ታሪክ በአራት ዋና ዘመናት ወይም ኢራስ ከፍሎ ያያል። እነዚህም፦ የመጀመሪያው ዘመን ወይም በእንግሊዝኛው ቅድመ ዘመን ወይም በእንግሊዝኛው መካከለኛው ዘመን ወይም በእንግሊዝኛው እና አሁን ያለንበት ዘመን ወይም በእንግሊዝኛው ናቸው። የመጀመሪያው ዘመን ወይም በእንግሊዝኛው አንዳንድ ሳይንቲስቶች እንደሚሉት የምድርን ዕድሜ እና የጊዜ ወቅቶች በንድፈ ሃሳብ ያቀረቡት: ይህ ዘመን ከ4500 ሚሊዮን አመታት በፊት ያለው የመሬት እድሜ ነው። የመሬትን ሰባት ስምንተኛ እድሜ የሚያጠቃልል ነው። ነገር ግን ስለዚህ ዘመን ዘመናዊው ሳይንስ ማወቅ የቻለው ጥቂት ነገር ብቻ ነው። በዚህ ዘመን ህይወት ያለው ነገር ለመፈጠሩ የተገኙ መረጃዎች አነስተኛ ቢሆኑም በምዕራብ አውስትራሊያ 3.46 ቢሊዮን አመታት ያስቆጠረ ህዋስ ወይም ባክቴሪያ ተገኝቷል። ቅድመ ዘመን ወይም በእንግሊዝኛው ይህ ዘመን የሚሸፍነው ከ 542 ሚሊዮን እስከ 251 ሚሊዮን አመታት በፊት ያለውን የመሬት እድሜ ነው። የተለያዩ የዓሳ ዝርያዎችን ጨምሮ ትላልቅ የእንሽላሊት ዘሮች ወይም ዳይኖሰሮች በዘመኑ መገባደጃ አካባቢ ተከስተዋል። መካከለኛው ዘመን ወይም በእንግሊዝኛው ከ251 ሚሊዮን አመት እስከ 65.5 ሚሊዮን አመት በፊት ያለው ጊዜ በዚህ ዘመን የሚጠቃለል ነው። አሁን ያለንበት ዘመን ወይም በእንግሊዝኛው ከ65.5 ሚሊዮን አመታት በፊት ጀምሮ አሁን እስካለንበት ያለውን ጊዜ የሚሸፍነው ይህ ዘመን አብዛሃኛው የመሬት ለውጦች ተከናውነውበታል። የመሬት ከባቢ አየር የመሬት የከባቢ አየር በተለያዩ ጊዜያት የተለያዩ ይዘቶች ነበሩት። በውስጡ የሚገኙት ህይወት ላላችው ነገሮች አስፈላጊ የሆኑ ነገርችም የኦዞን ንጣፍን ጨምሮ) በየጊዜው ተለዋውዋል።ከባቢ አየራችን በውስጡ 78 በመቶ ናይትሮጅን፣ 21 በመቶ ኦክስጅን፣ 0.93 በመቶ አርገን፣ 0.038 በመቶ ካርቦን ክልቶኦክሳይድ የተባሉ ንጥረ ነገሮችን (ጋዞችን) በውስጡ ይዟል። አሁን ያለው ሁኔታ መሬት ለተጨማሪ 1.5 ቢሊዮን አመታት ህይወት ያላቸው ነገሮች እንዲኖሩባት ያስችላል ተብሎ ይታመናል። ይዩ ፕላኔቶች ጨረቃ ቋጥኛዊ ይዘት ያላቸው ፕላኔቶች የውጭ ማያያዣዎች |ዩ ኤስ ጂ ኤስ የጂኦማግኔቲዝም ፕሮግራም |በናሳ የመሬት ቅኝት በ |የአየር ንብረት ለውጥ የመሬትን ቅርፅ ለውጦታል ናሳ |የመሬት ልዩ ልዩ ጠፈራዊ ምሥሎች መልክዐ ምድር ሥነ ፈለክ የመሬት