Datasets:

long292

/

PADNCH_3

like 0

Thu thất nguyệt, tam nhậtm Thượng tướng Thái sư Chiêu Minh Đại vương Quang Khải tốt, niên ngũ thập tứ.

Mùa thu, tháng 7, ngày mồng 3, Thượng tướng thái sư Chiêu Minh Đại Vương Quang Khải mất, thọ 54 tuổi.

Quang Khải hữu học thức, thông chư Phiên ngữ.

Quang Khải có học thức, hiểu tiếng nói của các phiên .

Sơ Thánh Tông thân chinh, Quang Khải hộ tòng, quỹ tịch hư vị, thích Bắc sứ chí.

Trước kia, Thánh Tông thân đi đánh giặc, Quang Khải theo hầu, ghế tể tướng bỏ không, vừa lúc có sứ phương Bắc đến.

Thái Tông triệu Hưng Đạo Vương Quốc Tuấn vị viết: Thượng tướng hộ tòng, trẫm dục dĩ khanh vi Tư Đồ dĩ ứng Bắc sứ.

Hưng Đạo Vương Quốc Tuấn tới bảo: “Thượng tướng đi theo hầu vắng, trẫm định lấy khanh làm Tư đồ để tiếp sứ phương Bắc”.

Quốc Tuấn đối viết: Ứng tiếp.

Quốc Tuấn trả lời: “Việc tiếp

Huống Quan gia viễn chinh, Quang Khải hộ tòng, nhi Bệ hạ tự hành phong bái, thượng hạ tình nghĩa khủng hữu vị an, bất thiếp Quan gia cập Quang Khải chi ý.

Quan gia đi đánh giặc xa, Quang Khải theo hầu mà bệ hạ lại tự ý phong chức, thì tình nghĩa trên dưới, e có chỗ chưa ổn, sẽ không làm vui lòng Quan gia và Quang Khải.

Sĩ giá hồi bái mệnh vị vãn.

Đợi khi xa giá trở về, sẽ xin vâng mệnh cũng chưa muộn”.

Cập Thánh Tông hồi, sự toại tẩm, cái nhị nhân tố bất tương hiệp dã.

Đến khi Thánh Tông trở về, việc ấy lại bỏ đấy, vì hai người vốn không ưa nhau.

Nhất nhật, Quốc Tuấn tự Vạn Kiếp lai, Quang Khải hạ thuyền bác hí cánh nhật nãi hồi.

Một hôm, Quốc Tuấn từ Vạn Kiếp tới, Quang Khải xuống thuyền chơi suốt ngày mới trở về.

Quang Khải diệc viết: Kim nhật đắc Quốc công tẩy tảo.

Quang Khải cũng nói: “Hôm nay được Quốc công tắm rửa cho”.

Dũ đốc thân vi tướng tương giáp phụ vương thất nhị công vi xưng thủ.

Bản thân làm tướng văn, tướng võ, giúp rập nhà vua, hai ông đứng hàng đầu.

Quang Khải thị học năng thi, hữu Lạc đạo.

Quang Khải ham học hay thơ, có Lạc đạo

tập hành vu thế.

tập lưu hành ở đời.

Tử Văn Túc Vương Đạo Tái diệc dĩ văn học danh vu thời, Thượng hoàng hậu ái dị chư tòng đệ.

Con ông là Văn Túc Vương Đạo Tái cũng nổi tiếng về văn học thời đó, được Thượng hoàng ưu ái hơn các em thúc bá khác.

Kì thân tín sủng dị như thử, dục đại dụng chi, nhi thiên bất giả dĩ niên.

Tin yêu, quý mến Đạo Tái đến như vậy, định dùng ông vào chức to, nhưng trời không cho sống lâu.

Tôn Uy Túc công Văn Bích Minh Tông thời Thái bảo, Tăng tôn Chương Túc quốc thượng hầu Nguyên Đán Nghệ Tông thời Tư đồ, diệc hữu hiển danh.

Cháu là Uy Túc công Văn Bích làm Thái bảo thời Minh Tông, chắt là Chương Túc quốc thượng hầu Nguyên Đán là Từ đồ đời Nghệ Tông cũng có danh tiếng.

Bát nguyệt, Thượng hoàng thân chinh Ai Lao, sinh cầm nhân súc bất khả thắng số.

Tháng 8, Thượng hoàng đích thân đi đánh Ai Lao, bắt được người và súc vật nhiều không kể xiết.

Tứ Ngũ Lão kim phù .

Ban kim phù cho Ngũ Lão.

Cửu nguyệt dĩ đản nhật vi Sùng Thiên tiết .

Tháng 9, lấy ngày sinh làm tiết Sùng Thiên.

Đế khiến Nội viên ngoại lang Trần Khắc Dụng, Phạm Thảo giai hành, thu đắc Đại Tạng kinh bộ hồi, lưu Thiên Trường phủ, phó bản san hành .

Vua sai Nội viên ngoại lang Trần Khắc Dụng, Phạm Thảo cùng đi theo, nhận được bộ kinh Đại Tạng đem về để ở phủ Thiên Trường, in bản phó để lưu hành.

viết: Phụ thiểm xưng Hiếu Hoàng, nghi dĩ thử xưng quan gia .

nói : “Cha tự thẹn xưng là Hiếu Hoàng, nên dùng danh hiệu ấy để gọi Quan gia thì phải”.

Thập tam nhật, kinh thành hữu bạn Tây Nhai phường phụ nhân Lê Thị Ta văn phu Phạm Mưu sứ Nguyên bệnh tốt, ai tư bất thực tam nhật, diệc tốt.

Ngày 13, người đàn bà ở phường Tây Nhai phía hữu kinh thành là Lê Thị Ta nghe tin chồng là Phạm Mưu đi sứ nước Nguyên ốm mất, thương nhớ không ăn 3 ngày rồi cũng mất.

Sự văn uý chi dĩ ngân cẩm.

Việc ấy tâu lên, cho bạc lụa để viếng.

Tặng Đinh Củng Viên vi Thiếu phó .

Truy tặng Đinh Củng Viên làm Thiếu phó.

Thu bát nguyệt, thí văn quan miện sam dĩ hạ.

Mùa thu, tháng 8, thi con trai các quan văn từ miện sam trở xuống

nam ư An Hoa nha, xung bổ bản nha thuộc.

ở nha An Hoa, sung bổ làm thuộc viên nha ấy.

Bính Thân tứ niên, xuân tam nguyệt, Thượng phẩm Nguyễn Hưng đổ bác, trượng sát chi.

Mùa xuân, tháng 3, Thượng phẩm Nguyễn Hưng đánh bạc, đánh chết.

Nhân Huệ Vương Khánh Dư tự Bài Áng nhập triều.

Nhân Huệ Vương Khánh Dư từ Bài Áng vào chầu.

Trấn nhân cáo Khánh Dư tham bỉ.

Người trong trấn kiện Khánh Dư tham lam thô bỉ.

Khánh dư nhập triều bất quá tứ nhật nhi hồi, cái khủng cửu lưu tao Đế khiển trách dã .

Khánh Dư vào chầu không quá 4 ngày đã trở về, vì sợ ở lâu bị vua khiển trách.

Thu thất nguyệt, Đế.

Mùa thu, tháng 7, vua

hạnh Đông Bộ Đầu quan cạnh chu .

ngự đến Đông Bộ Đầu xem đua thuyền.

Cải giáp vi hương .

Đổi giáp thành hương.

sách Hưng Nhượng vương Quốc Tảng phạt Sầm tử sách .

Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng đi đánh sách Sầm Tử.

Ai Lao xâm Chàng Long giang.

Ai Lao xâm phạm sông Chàng Long.

Phạm Ngũ Lão kích phá chi, phục kì cố địa.

Phạm Ngũ Lão đánh bại chúng, lấy lại được đất cũ.

Tứ Phạm Ngũ Lão vân phù .

Ban vân phù cho Phạm Ngũ Lão.

Hạ tứ nguyệt, dĩ Trần Thời Kiến vi Kiểm pháp quan nhậm Kinh sư Đại An phủ.

Mùa hạ, tháng 4, lấy Trần Thì Kiến làm Kiểm pháp quan, nhậm chức Đại an phủ Kinh sư.

thám hầu thổ chi.

móc họng mửa ra.

Chí thị, hựu trạc vi Kiểm pháp quan.

Đến đây lại được thăng làm Kiểm pháp quan.

Mỗi tụng chí tắc triết chi dĩ lí sự lai tắc ứng chi dĩ phương.

Mỗi khi có kiện tụng, thì dùng lý lẽ mà bắt bẻ, việc đến thì tìm phương pháp để ứng phó.

Thu bát nguyệt, cấm chư nhân bất đắc ư đại thần tông thất chư gia xưng thần .

Mùa thu, tháng 8, cấm mọi người không được xưng là “thần” với các nhà đại thần tôn thất.

Đấu trượng .

Thi đánh gậy.

Cửu nguyệt, bạo phong đại vũ .

Tháng 9, gió lớn mưa to.

Phạm Ngũ Lão vi Hữu kim ngô vệ đại.

Lấy Phạm Ngũ Lão làm Hữu kim ngô vệ đại

tướng quân.

tướng quân.

Trí Thượng đô, Thuỷ dạ xoa đô, Chân Kim đô, thích Chân Kim đẳng tự ư ngạch thượng .

Đặt Thượng đô , Thuỷ dạ xoa đô, Chân kinh đô, thích các chữ như “Chân kim”.. lên trán.

Ngự sử đại phu Trần Khắc Chung vi Kinh sư đại an phủ .

Lấy Ngự sử đại phu Trần Khắc Chung làm Đại an phủ Kinh sư.

Dĩ Trần Thời Kiến vi Nhập nội hành khiển hữu gián nghị đại phu.

Lấy Trần Thì Kiến làm Nhập nội hành khiển hữu gián nghị đại phu.

Nhược Nguỵ, Thấp, Nam, Càn, Tô, Tuấn, Anh, Tảng đẳng tự lâm văn giảm hoạ.

Các các chữ Nguỵ, Thấp, Nam, Càn, Tô, Tuấn, Anh, Tảng khi làm văn phải viết bớt nét.

Trần huý ngoại thân tự thử thuỷ .

Nhà Trần kiêng tên huý

Ngũ nguyệt, dĩ Đoàn Nhữ Hài vi Ngự sử trung tán.

Tháng 5, lấy Đoàn Nhũ Hải làm Ngự sử trung tán.

Thượng hoàng dư hành biển quan cung điện tự Thìn chí Tị.

Thượng hoàng thong thả đi thăm khắp các cung điện, từ giờ Thìn đến giờ Tỵ.

Thượng hoàng đại nộ, tức hoàn Thiên Trường, chiếu bách quan minh nhật cụ chí Thiên Trường phủ, điểm tập vi giả luận tội.

Thượng hoàng giận lắm, lập tức trở về Thiên Trường, xuống chiếu cho các quan ngay ngày mai đều phải tới phủ Thiên Trường để điểm danh, ai trái lệnh sẽ bị xử tội.

Đế đại cụ, xu xuất cung môn vô nhân thủ vệ, quá Tư Phúc tự kiến học sinh Đoàn Nhữ Hài tại tự môn.

Vua sợ quá, đi rảo ra khỏi cửa cung không thấy ai coi giữ; qua chùa Tư Phúc, thấy học sinh Đoàn Nhữ Hài ở cửa chùa.

Vấn viết: Nhữ hà do tại thử? Nhữ Hài thương tốt phục địa đối viết: Thần dĩ tập học ngộ tại thử nhĩ.

Nhữ Hài vội vàng lạy rạp xuống đất tâu: “Thần vì mãi học, đi lỡ ra đây”.

tiền tạ quá nhữ nghi vi trẫm thảo biểu văn.

trước mặt ngài tạ tội, ngươi hãy thảo cho trẫm bài biểu”.

Nhữ Hài lập ư Đế tiền, soạn thành chi.

Nhữ Hài đứng trước mặt vua, soạn xong tờ biểu.

Hậu nhật đại tảo, chí Thiên Trường phủ phụng biểu tạ tội.

Sáng sớm hôm sau, vua tới phủ Thiên Trường, dâng biểu tạ tội.

Nội nhân dĩ Quan Gia phủng biểu nhân đối.

Nội nhân trả lời là người dâng biểu của Quan gia.

Thượng hoàng bất ứng.

Thượng hoàng không nói gì.

Vãn thời phong vũ đại chí.

Buổi chiều, mưa gió ập đến.

Thượng hoàng viết: Thuỳ vi nhữ soạn biểu.

Thượng hoàng hỏi: “Ai soạn biểu cho ngươi”.

Đối viết: Thư sinh Đoàn Nhữ Hài dã.

Vua thưa: “Đó là thư sinh Đoàn Nhữ Hài”.

gia phục Đế vị, bách quan hoàn triều như cố.

gia lại vẫn làm vua; các quan về triều như cũ.

Đế hoàn tự Thiên Trường, bái Nhữ Hài vi Ngự sử trung tán.

Vua từ Thiên Trường trở về , phong Nhữ Hài làm Ngự sử trung tán.

Thời hữu kị Nhữ Hài niên thiếu dụng sự, vi thi tiếu chi viết: Phong hiến luận đàm truyền cổ ngữ, Khẩu tồn nhũ xú Đoàn Trung tán.

Bấy giờ có người ghen Nhữ Hài tuổi trẻ làm quan to, làm thơ chế giễu rằng: Phong hiến luận đàm truyền cổ ngữ, Khẩu tồn nhữ xú Đoàn trung tán.

Cập thụ thị chức, quan sử thần sở tái thực lục, pha hữu mậu ngộ, nãi vi cải chính, những phàn cựu cảo .

Đến khi nhận chức này, xem thực lục của sử thần chép, có chổ lầm lẫn, bèn sửa lại cho đúng, rồi đốt bỏ bản thảo cũ đi.

Đế bái yết sơn lăng .

Vua bái yết sơn lăng.

Lục nguyệt, biến tế sơn xuyên thần chi .

Tháng 6, tế khắp các thần kỳ núi sông.

Thu thất nguyệt, tu Yên Tử Ngự Dược am .

Mùa thu, tháng 7, xây am Ngự Dược trên núi Yên Tử.

Thượng hoàng tự Thiên Trường phủ phục xuất gia nhập Yên Tử sơn khổ hạnh.

Tháng 8, Thượng hoàng từ phủ Thiên Trường lại xuất gia vào núi Yên Tử tu khổ hạnh.

nghi văn bễ thị bất vong bản.

xăm rồng vào đùi để tỏ là không quên gốc”.

Thời, văn thích công dĩ hậu mệnh cung môn ngoại.

Bấy giờ thợ xăm đã đợi mệnh ở ngoài cửa cung.

Đế tứ Thượng hoàng tha cố tức hồi Trùng Hoa cung.

Vua rình lúc Thượng hoàng quay nhìn chỗ khác, về ngay cung Trùng Hoa.

Lương cửu, Thượng hoàng vấn: Quan Gia hà tại, tả hữu đối viết: dĩ hồi Trùng Hoa cung hĩ.

Một lúc lâu, Thượng hoàng hỏi Quan gia đâu rồi, các quan tả hữu thưa là đã về cung Trùng Hoa.

Thượng hoàng viết: Quan Gia dĩ độn gia? tắc văn thích Huệ Vũ Quốc Chẩn.

Thượng hoàng bảo: “Quan gia đã trốn rồi chăng? thì xăm cho Huệ Vũ Quốc Chẩn vậy”.

Quốc phụ bễ gian hữu long toa chi thích thị hậu tự hoàng vô văn bễ do Anh Tông thuỷ.

Quốc phụ có xăm hình rồng ở đùi, mà về sau nối ngôi không xăm ở đùi nữa là bắt đầu từ Anh Tông.

Mỗi dạ thừa khiên dư dữ thị vệ thập số nhân biến lịch kì nội, kê minh nãi hoàn cung.

Vua thích vi hành, cứ đêm đến, lại lên kiệu, cùng với hơn chục thị vệ đi khắp trong kinh kỳ, gà gáy mới trở về cung.

Thường dạ xuất chí quân phường, vô lại bối phao chuyên.

Có đêm, ra đến quân phường, bị bọn vô lại ném gạch

trúng Đế thủ.

trúng vào đầu vua.

Tòng giả viết: Thừa dư tại thử.

Người theo hầu thét lên: “Kiệu vua đấy”.

Nhất nhật, Thượng hoàng kiến Đế thủ sang ngân, cật chi cụ, dĩ thực đối.

Một hôm, thượng hoàng thấy đầu vua có vết thương, vặn hỏi, vua cứ thực mà thưa.

Thượng hoàng phún phún cửu chi .

Thượng hoàng giận giữ hồi lâu.

Ấn hành Phật giáo pháp sự đạo trường tân văn, cập công văn, cách thức phân thiên hạ .

In các sách Phật giáo pháp sư, Đạo trường tân văn và Công văn cách thức ban hành trong cả nước.

Chiếu thiên hạ sĩ nhân tập học nghiệp đãi thí .

Xuống chiếu cho sĩ nhân trong nước ôn luyện để đợi thi.

Dĩ Nội quan Trần Hùng Thao tham tri chính sự đồng tri Thánh Từ cung tả ti sự.

Trần Hùng Thao làm Tham tri chính sự, đồng tri Thánh Từ cung tả ty sự.

Hậu toạ phê bạ xuất nhân tội bãi.

Sau Hùng Thao can tội phê án tha người nên bãi chức.

Canh Tí bát niên, xuân chính nguyệt, nhị thập thất nhật, địa chấn giả tam tự Thân chí Tí chỉ .

Mùa xuân, tháng giêng, ngày 27, động đất 3 lần, suốt từ giờ thân đến giờ tý mới thôi.

Nhuận tam nguyệt, Trần Quốc Khang tốt.

Tháng 3 nhuận, Trần Quốc Khang chết.

Quốc Khang thường quản Diễn Châu tuyển.

Quốc Khang từng cai trị Diễn Châu, chọn

châu nữ hữu tư sắc giả vi cơ thiếp, cố kì thứ tử Huệ Nghĩa, Quốc Trinh đẳng giai Diễn Châu nữ sở xuất.

con gái đẹp trong châu làm vợ lẽ nàng hầu, nên các con thứ như Huệ Nghĩa, Quốc Trinh đều do các bà Diễn Châu sinh ra.

Quyết hậu, Diễn Châu tri châu giai dĩ Quốc Khang tử tôn vi chi.

Về sau chức Tri châu Diễn Châu đều do con cháu Quốc Khang làm cả.

Cập miêu duệ chi tự, thuỷ dụng châu nhân lị sự .

Đến khi dòng giống thiếu người nối dõi, mới dùng người trong châu làm chức ấy.

Hạ tứ nguyệt, nhật đãng .

Tháng 6, ngày 24, sao sa.

Ngũ nguyệt thập, lục nhật,, chiếu phàm triều ban văn võ giai hữu phê tự nhi vô trướng hạ ấn giả giảm nhất tư kích tặc chi công bất giảm .

Tháng 5, ngày 16, xuống chiếu rằng các quan văn võ trong triều ai mới có chữ phê mà không có ấn trướng hạ thì phải giảm 1 tư, người có công đánh dẹp thì không phải giảm .

Hồng lộ phụ nữ sinh nam lưỡng đầu .

Người đàn bà lộ Hồng đẻ một con trai có hai đầu.

Lục nguyệt, nhị thập tứ nhật, tinh vẫn .

Mùa hạ, tháng 4 , mặt trời rung động.

Hưng Đạo Đại Vương ngoạ bệnh.

Hưng Đạo Vương ốm.

Đế hạnh kì đệ vấn viết: Như hữu bất huý Bắc khấu lai xâm, kì sách an tại? Đối viết: Tích Triệu Vũ lập quốc, Hán Đế gia binh tiểu dân thanh dã, đại quân xuất Liêm, Khâm kích Trường Sa, đoản binh phức hậu thử.

Vương trả lời: “Ngày xưa Triệu Vũ dựng nước, vua Hán cho quân đánh, nhân dân làm kế “thanh dã” , đại quân ra Khâm Châu, Liêm Châu đánh vào Trường Sa, còn đoản binh thì đánh úp phía sau.