instruction
stringlengths
28
194
input
stringlengths
6
481
output
stringlengths
37
439
«Ардың ісі» айдарына арналған үздік мақаланы жазыңыз.
<noinput>
«Ардың ісі» айдары әдебиет пен мәдениеттің маңыздылығын көрсетеді. Мақалада қазақ әдебиетінің тарихы, Абайдың рөлі және тәуелсіздік кезеңіндегі шығармашылық жетістіктер туралы айтылады.
Наурыз мейрамының ерекшеліктерін сипаттаңыз.
<noinput>
Наурыз мейрамы - көктемнің жаңаруын, табиғаттың тірілуін білдіреді. Бұл күні адамдар бір-бірімен қауышып, сыйластық көрсетіп, дәстүрлі тағамдар дайындайды. Дастарқан аққа толып, түрлі мерекелік іс-шаралар ұйымдастырылады.
Қыстағы мерекелер кезінде тұрғындардың денсаулығына қауіп төндіретін жағдайларды атаңыз.
<noinput>
Қыстағы мерекелер кезінде тұрғындар мұзда тайып құлап, жарақат алуы, ішімдік ішіп улануы, және көлік апаттарына ұшырауы мүмкін. Дәрігерлердің айтуынша, мұндай жағдайлардың алдын алу үшін сақтық шараларын сақтау маңызды.
Алматы облысында қар барысының суретке түсуі туралы пікіріңізді білдіріңіз.
<noinput>
Алматы облысында қар барысының суретке түсуі - табиғаттың байлығы мен экологиялық жағдайлардың жақсарып келе жатқанын көрсетеді. Бұл оқиға еліміздің фаунасын қорғау мен зерттеу жұмысындағы жетістіктердің бірі.
Ауыл шаруашылығында су тапшылығының әсері жайлы түсініктеме беріңіз.
<noinput>
Су тапшылығы ауыл шаруашылығында дақылдардың өсуіне кері әсер етеді, өнімділікті төмендетеді және шаруалардың шығындарын арттырады. Былтыр су жетіспеушілігі көптеген диқандар үшін қиыншылық туғызған болатын.
Облыс әкімі Амандық Баталовтың су шаруашылығы саласына жасаған қолдауы туралы қысқаша баяндама жасаңыз.
<noinput>
Облыс әкімі Амандық Баталовтың қолдауымен су шаруашылығы саласын жандандыру үшін 151 миллион теңге бөлінді, бұл қаржы алты автокөлік пен алты экскаватор сатып алуға жұмсалды.
Нұрмахан Тыналиевтің Азия ойындарындағы жетістіктерін сипаттаңыз.
<noinput>
Нұрмахан Тыналиев Азия ойындарының екі дүркін чемпионы, бірақ осы жолы финалда өзбекстандық балуанға есе жіберіп, күміс медальмен оралды.
Облыстық әкімдікте өткен сейсмикалық оқу-жаттығудың мақсатын атаңыз.
<noinput>
Сейсмикалық оқу-жаттығудың мақсаты – зілзала кезінде азаматтардың дайындығын арттыру.
8 желтоқсанда ауа райы болжамы бойынша қандай жағдайлар күтілуде?
<noinput>
8 желтоқсанда ауа райы жауын-шашынсыз, аязды, сонымен қатар тұман мен желдің күшеюі болжанады.
Арал теңізінің қазіргі жағдайы туралы қысқаша мәлімет беріңіз.
<noinput>
Арал теңізі бүгінде қаңқаға айналған, бұрынғы жүк тасымалдайтын кемелер мен балықшылардың естеліктері тарихта ғана қалды. Теңізді қайта түлету мақсатында экологиялық шаралар қолға алынуда, бірақ су жетіспеушілігі мәселесі әлі де өткір күйінде қалып отыр.
Конференцияның негізгі тақырыбын анықтаңыз.
Аралдың экологиялық мәселелері мен Кіші Аралды сақтау жолдары.
Конференцияның негізгі тақырыбы – Аралдың экологиялық проблемалары мен Кіші Аралды сақтау жолдары.
Жиында қандай ұсыныстар айтылғанын тізіңіз.
Көкарал бөгетінің биіктігін 51 метрге көтеру.
Жиында Көкарал бөгетінің екінші кезеңін жүзеге асыру барысында биіктігін 51 метрге көтеру ұсынысы айтылды.
Есік көлінің экологиялық проблемалары туралы жазыңыз.
Есік көлінің жағалауындағы ретсіз салынған нысандар.
Есік көлінің экологиялық проблемаларына жағалауында ретсіз салынған қоғамдық тамақтандыру нысандары мен автокөлік тұрақтары, сондай-ақ моторлы қайықтар мен катерлердің шығаратын жағымсыз иістері мен химиялық элементтері жатады.
Қазақ қыздарының тәрбиесі туралы өз пікіріңізді білдіріңіз.
Қазіргі қазақ қыздарының тәрбиесіне байланысты қандай мәселелер бар?
Қазіргі қазақ қыздарының тәрбиесінде қоғамдағы қысым, ата-ананың жауапкершілігі мен қыздардың өз таңдауына байланысты мәселелер байқалады. Кейбір ата-аналар тәрбиеде салғырттық танытып, қыздарының қоғамдық орындарда қалай жүретініне мән бермеуі мүмкін.
Жетісу облысындағы қысқы спорт түрлерінің дамуы туралы ақпарат беріңіз.
Жетісу облысында қысқы спорт түрлеріне қандай қолдау көрсетілуде?
Жетісу облысында қысқы спорт түрлерін дамыту мақсатында Талдықорғандағы №1 олимпиадалық резервтегі мамандандырылған балалар мен жасөспірімдер спорт мектебінде бөлімше ашылып, жаттығулар балалар үшін тегін өткізіледі.
Қазақстандағы ауа райы болжамын қысқаша сипаттаңыз.
13 қарашадағы ауа райы қандай болады?
13 қарашада Қазақстанның басым бөлігінде атмосфералық фронттардың әсерінен ауа райы тұрақсыз болып, жауын-шашын мен көктайғақ күтіледі, тек батыс өңірлерде жауын-шашынсыз болады.
Алматыдағы жер сілкінісі туралы мәлімет беріңіз.
2 баллдық жер сілкінісі қашан болды және оның әсері қандай?
Алматыда 2 баллдық жер сілкінісі 6 наурызда 05:09 кезінде тіркелді. Сілкініс Алматы қаласынан 266 шақырым жерде Қытай аумағында болды және Алматыда 2 балл көлемінде сезілді.
Ақмола облысындағы ауа райы болжамын сипаттаңыз.
Ақмола облысының солтүстігінде, батысында найзағай ойнап, күндіз бұршақ жауады. Оңтүстік-шығысында шаңды дауыл күтіледі.
Ақмола облысының солтүстігінде және батысында найзағай соғып, күндіз бұршақ жауады. Оңтүстік-шығысында шаңды дауыл болжануда.
Алматы облысының таулы аймақтарындағы ауа райын сипаттаңыз.
Алматы облысының таулы аймақтарында найзағай күтіледі. Оңтүстік-шығыстан жел соғады, күндіз 35 градус қатты ыстық болады.
Алматы облысының таулы аймақтарында найзағай болып, оңтүстік-шығыстан жел соғады. Күндіз ауа температурасы 35 градусқа дейін жетеді.
Жамбыл облысындағы ауа райының ерекшеліктерін атаңыз.
Жамбыл облысының таулы аудандарында найзағай, бұршақ, дауыл соғады деп күтіледі.
Жамбыл облысының таулы аудандарында найзағай, бұршақ және дауыл болжануда, бұл ауа райының ерекше жағдайларын көрсетеді.
Қызылорда облысындағы ауа райы туралы ақпарат беріңіз.
Қызылорда облысында күндіз 40-41 градус қатты ыстық, облыс орталығында шаңды дауыл күтіледі.
Қызылорда облысында күндізгі температура 40-41 градусқа дейін жетеді, ал облыс орталығында шаңды дауыл болжануда.
Қазақстанның ауа райы туралы мәліметтерді қысқаша баяндаңыз.
Синоптиктер батыстан келе жатқан антициклон республика аумағына жазғы ауа-райын әкеліп, күн жылынады. Кейбір аудандарда қысқа мерзімді жаңбыр жауады.
Батыс антициклоны Қазақстанға жазғы ауа-райын алып келуде, бірақ кейбір аймақтарда қысқа мерзімді жаңбыр жаууы мүмкін.
Алдағы үш күннің ауа райы болжамын сипаттаңыз.
Алдағы үш тәулікте Қазақстанның басым бөлігінде жаңбыр жауады, найзағай, желдің күшеюі және бұршақ жаууы мүмкін.
Келесі үш күнде Қазақстанның көп бөлігінде жаңбыр жауып, найзағай, желдің күшеюі және бұршақ жаууы мүмкін.
Қазақстандағы жаз мезгілінің ерекшеліктерін сипаттаңыз.
Батыстан келген антициклон еліміздің аумағына жазғы ауа-райын әкеліп, күн жылынады.
Қазақстанда жаз мезгілінде батыстан келген антициклонның әсерімен күннің жылынуы мен тұрақты жылы ауа-райы байқалады.
Синоптиктердің болжауынша, ауа температурасының өзгерістері туралы не айтасыз?
Елдің көп бөлігінде температура аясында айтарлықтай өзгерістер болмайды, тек солтүстік аймақтарда жылудың 18-28 градусқа дейін аздап төмендеуі күтіледі.
Синоптиктердің болжамы бойынша, елдің көп бөлігінде температура айтарлықтай өзгермейді, бірақ солтүстік аймақтарда 18-28 градусқа дейін төмендеуі мүмкін.
Қазақстанның қай облыстарында найзағай күтілуде екенін атап өтіңіз.
<noinput>
Найзағай Ақмола, Алматы, Ақтөбе, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Жамбыл және Қарағанды облыстарында күтіледі.
Ауа райы болжамына сәйкес, ең жоғары жел жылдамдығын көрсетіңіз.
<noinput>
Ең жоғары жел жылдамдығы 23 м/с, Түркістан облысының таулы аудандарында күтіледі.
Жауын-шашын жаумайтын аймақтарды тізіп шығыңыз.
<noinput>
Республика бойынша батыс, солтүстік-шығыс аймақтарында жауын-шашын жаумайтын болады.
Ақмола облысындағы ауа райы жағдайын сипаттаңыз.
<noinput>
Ақмола облысының басым бөлігінде найзағай, солтүстігінде және батысында бұршақ күтіледі, жел жылдамдығы 15-20 м/с болады.
Қазақстандағы шипажайлардың бағаларын салыстырып, арзан және қымбат орындарды анықтаңыз.
Қапшағай, Ыстықкөл, «Қапал Арасан», «Қазақстан», «Ақбұлақ», «Сарыағаш» санаторийлерінің бағалары.
Ыстықкөлдегі бағалар 4-5 есе арзан, ал «Қапал Арасан» мен «Қазақстан» санаторийлерінің бағалары 16-21 мың теңге аралығында, «Сарыағаш» 55-58 мың теңге тұрады, сондықтан Ыстықкөл арзан демалыс орны болып табылады.
Жаз айларында жағажайларда демалудың артықшылықтарын тізімдеңіз.
<noinput>
1. Күннің астында демалу; 2. Жағажай спорт түрлерімен айналысу; 3. Табиғи сұлулықты тамашалау; 4. Денсаулықты жақсарту; 5. Отбасы мен достармен уақыт өткізу.
Көктемдегі жаңбырдың әсері туралы қысқаша баяндап беріңіз.
Жаңбырдың табиғатқа әсері мен ерекшеліктері.
Көктемдегі жаңбыр ұзақ және найзағайлы болып, табиғатты оятып, жасыл түске енуіне септігін тигізеді, алайда жаздағы жаңбырдан артық суғарып, жылы ауа райының салқындауына әкеледі.
Сертай Сағиевтің медицина саласындағы жетістіктерін сипаттаңыз.
Сертай Сағиевтің қызметі мен жетістіктері.
Сертай Сағиев 35 жыл бойы медицина саласында еңбек етіп, аудандық аурухананың бас дәрігері болып қызмет атқарды, онда 40 мың тұрғынның денсаулығына жауапты, медицина саласының үздігі атанды.
Берілген мәтін бойынша алкогольді ішімдіктердің қоғамға әсері туралы қысқаша баяндама жазыңыз.
<noinput>
Алкогольді ішімдіктердің қоғамға әсері терең және көпқырлы. Статистика көрсеткендей, маскүнемдік отбасылық-тұрмыстық заң бұзушылықтарға, кісі өлімдеріне, жол апаттарына және басқа да әлеуметтік мәселелерге әкеп соқтырады. Мысалы, Қазақстанда мас күйінде көлік жүргізу салдарынан мыңдаған адам қайтыс болады, ал алкогольге уланған науқастар саны жыл сайын артуда. Осы мәселелердің алдын алу үшін мемлекет деңгейінде шаралар қабылдау қажет.
Мәтінді қолдана отырып, маскүнемдіктің алдын алу бойынша ұсыныстар жасаңыз.
<noinput>
Маскүнемдіктің алдын алу үшін мынадай ұсыныстар жасалады: 1) Жастар арасында алкогольдің зияны туралы ақпараттық жұмыстар жүргізу; 2) Спорттық және мәдени шараларды қолдау арқылы салауатты өмір салтын насихаттау; 3) Алкоголь өнімдерінің сатылуына шектеулер енгізу; 4) Маскүнемдерге арналған оңалту бағдарламаларын дамыту; 5) Отбасылық-тұрмыстық заң бұзушылықтармен күрес бойынша кешенді шараларды жүзеге асыру.
Мәтінде көрсетілген статистикалық мәліметтерді пайдаланып, кісі өлімі мен жол апаттарының себептері туралы қысқаша зерттеу жасаңыз.
<noinput>
Зерттеу нәтижелері бойынша, маскүнемдік кісі өлімі мен жол апаттарының негізгі себептерінің бірі болып табылады. Қазақстанда өткен жылы алкогольдің әсерінен 30% кісі өлімі тіркелген. Алкогольді ішімдіктерді шамадан тыс тұтыну жол апаттарының 4833 оқиғасына себеп болып, 977 адамның өліміне әкелді. Бұл көрсеткіштер маскүнемдіктің қоғамдағы қауіп-қатерін көрсетеді.
Мәтіннің негізінде, Қазақстандағы су тапшылығы мен оның ауыл шаруашылығына әсері туралы мәлімет беріңіз.
<noinput>
Қазақстандағы су тапшылығы ауыл шаруашылығының дамуына теріс әсер етуде. Су ресурстарының жетіспеушілігі егістік алқаптардың өнімділігін төмендетіп, диқандар мен малшыларға қиындық туғызуда. Бұл жағдай ауыл шаруашылығын тұрақты дамыту үшін өзекті мәселе болып отыр, сондықтан су үнемдеу шараларына көңіл бөлу қажет.
Наурыз мейрамының маңыздылығын сипаттап беріңіз.
Наурыз мейрамын атап өтудің қазақ халқы үшін қандай маңызы бар?
Наурыз мейрамы қазақ халқының мәдениеті мен дәстүрлерін жаңғыртып, туысқандық пен ынтымақтастықты арттырады. Бұл мейрамда адамдар бір-біріне жақсы тілектер айтып, отбасы мен достарымен кездесу арқылы байланыстарын нығайтады.
Наурыз мейрамында өткізілетін "Көрісу күні" туралы айтып беріңіз.
14 наурызда аталып өтетін "Көрісу күні" қандай салт-дәстүрлермен байланысады?
"Көрісу күні" адамдар бір-бірімен көрісіп, сәлемдеседі, араздық-өкпелерді ұмытып, бір-біріне ризашылық білдіреді. Бұл күнде үлкендерге сәлем беру, көрші-қолаңмен байланыс орнату дәстүрі бар.
Наурыз мерекесінің қайта жаңғыру тарихын сипаттаңыз.
Наурыз мейрамын қайта жаңғырту үшін қазақ зиялылары қандай қадамдар жасады?
1988 жылы Наурыз мейрамын қайта жаңғырту үшін Мұхтар Шаханов бастаған зиялылар Кеңес үкіметінің басшылығына хат жазып, мейрамды тойлауға рұқсат алуға тырысты. Олар халықтың мейрамды тойлауға деген ынтасын, ұлттық дәстүрлерді жаңғырту қажеттілігін алға тартты.
"National Geographic" журналы ұйымдастырған көрмені сипаттаңыз.
"Жануарлар әлемінің ғажайып суреттері" атты фотокөрмеде қандай ерекшеліктер бар?
Көрмеде жануарлардың табиғи ортасында түсірілген 70 үздік фотосурет ұсынылды. Бұл суреттер «National Geographic» журналынан алынған, фотосуретшілердің шығармашылығы мен жануарлардың тіршілігін бейнелейді, сонымен қатар фототүсірілімнің эволюциясын көрсетеді.
Көктемгі ауа райы болжамын сипаттаңыз.
<noinput>
2024 жылдың наурыз айында жауын-шашын көп болады, ал ауа температурасы солтүстік өңірлерде -25°C-қа дейін төмендейді, оңтүстікте болса +8°C-қа дейін көтеріледі.
Текелі қаласындағы туристік жобаларды атап өтіңіз.
<noinput>
Текелі қаласында Smart City жүйесі енгізіліп, туристерді тарту мақсатында абаттандыру, мото-туризм мен қысқы спорт түрлерін дамыту жоспарланған.
Ауыл шаруашылығында тыңайтқыштардың маңыздылығын түсіндіріңіз.
<noinput>
Тыңайтқыштар ауыл шаруашылығының негізгі ресурстарының бірі болып табылады, себебі олар өнімділікті арттыруға және егіннің сапасын жақсартуға мүмкіндік береді.
Әзілхан Нұршайықовтың "Ақиқат пен аңыз" романынан әсерлі үзінді жазыңыз.
<noinput>
"Ақиқат пен аңыз" романында жазушының өмірі мен шығармашылығының шындығы, сондай-ақ, оқырмандарға берілетін терең ойлар мен сезімдер терең бейнеленген.
Серік Рәсіловтің журналистикадағы жетістіктерін сипаттаңыз.
<noinput>
Серік Рәсілов "Лениншіл жас" газетінде қызмет етіп, жастар басылымында шығармашылық жолын бастады, кейіннен "Атажұрт" баспа орталығының бас редакторы болып тағайындалды.
Көктем мезгілінің сипаттамасын жазыңыз.
<noinput>
Көктем – табиғаттың жаңаруы мен өмірдің қайта оралуын білдіретін кезең. Күннің шуағы жерді жылытып, көк өсімдіктердің бүршік жаруына себеп болады.
Наурыз мерекесінің маңызын түсіндіріңіз.
<noinput>
Наурыз мерекесі – жаңа жылдың басталуы, табиғаттың жаңаруы мен адамдардың бір-біріне игі тілектерін білдіретін дәстүрлі мереке.
Мақтаарал ауданындағы су тасқынының зардаптарын жою үшін қандай шаралар қабылданғанын сипаттаңыз.
<noinput>
Мақтаарал ауданындағы су тасқынынан зардап шеккен тұрғындарға көмек көрсету мақсатында үкіметтік комиссия құрылып, эвакуациялау, медициналық көмек көрсету және шығындарды есептеу шаралары қолға алынды.
Түркістан облысы әкімінің су басу жағдайы туралы баяндамасында қандай деректер келтірілген?
<noinput>
Түркістан облысы әкімінің баяндамасында 31 606 тұрғынның 14 елді мекеннен эвакуацияланғаны және 7639 гектар егістік жердің су астында қалғаны туралы мәліметтер келтірілген.
Су басқан ауылдардағы эвакуация жұмыстарын ұйымдастырудағы қиындықтарды талқылаңыз.
<noinput>
Су басқан ауылдардағы эвакуация жұмыстарында тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, уақытында көмек көрсету және қажетті ресурстарды жеткізу сынды қиындықтар туындады.
Мақтаарал ауданындағы су тасқынына байланысты қаражаттың қайдан алынатыны туралы пікіріңізді жазыңыз.
<noinput>
Мақтаарал ауданындағы су тасқынына байланысты қаражат мемлекеттік бюджеттен, сондай-ақ, халықаралық ұйымдар мен қайырымдылық қорларынан жиналуы мүмкін, бұл тұрғындардың шығындарын өтеп, қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік береді.
Ауылдың қысқы тіршілігін сипаттайтын қысқа әңгіме жазыңыз.
<noinput>
Ауылда қыс келгенде, қар аралас жаңбыр жауып, жер тоңазыды. Түнде суық жел соғып, ауыл тұрғындары пештің жанында жылынып, дастарқан жайып, бірге отырады. Жас-кәрі демей, барлығы бірге өмір сүріп, қысқы кештерді тойлайды.
Соғыс кезіндегі ауылдағы өмірді сипаттаңыз.
<noinput>
Соғыс кезінде ауылда ер адамдардың жоқтығынан, әйелдер ауыл шаруашылығын басқарды. Ауылда балалар мектепке барып, білім алуға тырысты. Алайда, тұрғындар соғыс қамытын киіп, ауыртпашылықтармен бетпе-бет келді. Төребайдың оралуы ауыл тұрғындарына үміт сыйлады.
Ауыл тұрғындарының көктемгі егіс науқанына дайындықтарын сипаттаңыз.
<noinput>
Көктем шыға, ауыл тұрғындары колхоз тракторымен жерді жыртып, егіс жұмыстарына дайындық жүргізеді. Жүгері, күнбағыс, қауын және қарбыз егу үшін тұқымдарды дайындап, егіс алаңдарына кетеді. Әр үйдің алдында 25 сотық жері бар, оларды тиімді пайдалану үшін тырысуда.
Төребайдың ауылға оралғандағы сезімдерін сипаттаңыз.
<noinput>
Төребай ауылға оралғанда, оның жүрегі толқыды. Ол туған жерінің тыныштығын, достарының қолдауын сезініп, соғыс жылдарындағы қиындықтардың артта қалғанына қуанды. Алайда, оның денсаулығының нашарлауы ауыл тұрғындарын алаңдатып, оның жағдайын үнемі бақылап отырды.
Берілген мәтін бойынша ғарыштық катаклизмдердің әсерін талдаңыз.
Жердің климаттық тарихында ғарыштағы айрықша оқиғалар маңызды рөл атқарды. Сириус қос жұлдызындағы жарылыстар жер атмосферасын бұзып, отты ағындарды түсірді.
Ғарыштық катаклизмдер, әсіресе Сириус қос жұлдызындағы жарылыстар, Жер атмосферасына теріс әсер етіп, климаттық өзгерістер мен экологиялық апаттарға алып келді.
Берілген ақпаратты пайдаланып, климаттың өзгеруіне байланысты болжам жасаңыз.
Соңғы жылдары жаһандық жылыну салдары туралы болжамдар күшейді. Мамандар 50 жылдан кейін жаһандық салқындауға ауысу мүмкіндігін атап өтті.
Мамандардың болжамы бойынша, жаһандық жылыну үдерісі жалғасса, кейбір аумақтар су астында қалуы мүмкін, ал 50 жылдан кейін жаңа мұз дәуірі басталуы ықтимал.
Топан су оқиғаларының тарихи маңызын сипаттаңыз.
Топан сулардың пайда болуы ежелгі эпос пен мифологияда көрініс тапқан.
Топан су оқиғаларының тарихи маңызы зор, олар әлемнің әртүрлі мәдениеттерінде аңыздар мен мифологияларда жиі кездеседі, бұл халықтардың экологиялық өзгерістерге реакциясын көрсетеді.
Мәтіннен мамонттардың табылу фактісін анықтаңыз.
Солтүстік Қазақстанның өзінде мамонттардың 24 қаңқасы табылды.
Солтүстік Қазақстанда мамонттардың 24 қаңқасы табылғаны – бұл тарихи-археологиялық зерттеулердің маңызды нәтижесі.
Берілген мәтін бойынша негізгі идеяны анықтаңыз.
Бәкір ӘБДІЖӘЛЕЛ, саяси ғылым докторы, профессор Алаш ұлт-азаттық қозғалысының Тәуелсіздік үшін күресі ең бірінші рухани дүниеміздің өзегі – тілдің бостандығынан басталған еді.
Тілдің бостандығы Алаш ұлт-азаттық қозғалысының Тәуелсіздік үшін күресінің негізгі негізі болған.
«Ақ бұлақ» бағдарламасының негізгі міндеттерін тізіп шығыңыз.
Бағдарламаның мақсаты – халықты қажетті мөлшерде және кепілдендірілген сапада ауызсумен қамтамасыз ету болса, міндеттері – сумен жабдықтайтын жаңа нысандар салу және қолданыстағыларын қайта жаңарту.
- Халықты ауызсумен қамтамасыз ету - Жаңа сумен жабдықтау нысандарын салу - Қолданыстағыларын қайта жаңарту
Есіл өзенінің жағалауындағы көріністі сипаттап беріңіз.
Елордадағы Есіл өзенінің абаттандырылған жағалауы бірнеше шақырым, бір басынан екінші басына жету үшін талай уақытың кетеді.
Есіл өзенінің жағалауы абаттандырылған, бірнеше шақырымды қамтиды, сол себепті бір шетінен екінші шетіне бару үшін көп уақыт жұмсау қажет.
Мәтіннің кейіпкерлерінің арасындағы диалогты жалғастырыңыз.
Абамүсілім: – Кеше таңертең осы отырғышта отырып әңгіме-дүкен құрған жоқпыз ба?
Абамүсілім: – Шайдың дәмі қалай болды? Әлсейіт: – Дәмді болды, бірақ менің денсаулығымды жақсартуға көмектескен жоқ.
«Балалар Евровидениесіне» қатысушы Данэлия Төлешова туралы қысқаша ақпарат беріңіз.
<noinput>
Данэлия Төлешова — украиндық «Голос. Дети» тележобасының жеңімпазы, 2015 жылғы «Детская новая волна» байқауының көрермендер көзайымы. Ол «Балалар Евровидениесінде» «Өзіңе сен» әнін орындайды.
«Хабар» телеарнасының жаңа маусымындағы жобаларды атап көрсетіңіз.
<noinput>
«Хабар» телеарнасының жаңа маусымында «Балалар Евровидениесі», «Топжарған» вокалдық шоуы, «Зерде» интеллектуалдық ойыны, «Миллион кімге бұйырады?» шоуы және бірнеше жаңа детектив жанрындағы фильмдер ұсынылады.
Күз мезгілінің ерекшеліктерін сипаттаңыз.
<noinput>
Күз мезгілі — байлық пен молшылықтың символы. Жасыл жапырақтар сары түске боялып, табиғаттың өзгеруін көрсетеді. Бұл кезең шығармашылық адамдар үшін мазмұнды туындылардың туындауына ықпал етеді.
Қазақстанның ғарыштық бағдарламасының қажеттіліктерін талқылаңыз.
<noinput>
Қазақстанның ғарыштық бағдарламасы үшін отыз миллион долларлық қаражат қажет. Спутниктердің орбиталық топтамасын кеңейту мақсатында «KazSat-2R» жерсерігін жасау жоспарлануда.
Қазақстандағы тұщы су тапшылығының себептерін анықтап, оларды тізімдеңіз.
<noinput>
1) Тұщы су көздерінің біркелкі таралмауы; 2) Сумен жабдықтау инфрақұрылымының ескіргендігі; 3) Географиялық ерекшеліктер; 4) Су ресурстарын ұтымсыз басқару; 5) Су саясатын қалыптастырудағы басымдықтың жеткіліксіздігі; 6) Климаттың жаһандық өзгерістері.
Қазақстанның су ресурстарының жағдайын бағалаңыз, оның ішінде жерасты суларының маңызына тоқталыңыз.
Қазақстанда жерасты сулары халықты ауыз сумен, техникалық және басқа да сумен қамтамасыз ету үшін маңызды рөл атқарады.
Қазақстандағы жерасты сулары халықтың 51%-ын шаруашылық-ауыз сумен қамтамасыз етеді, бұл елдің экономикалық дамуында маңызды қор болып табылады.
Гидролог маманның пікіріне сүйене отырып, климаттың өзгеруі су ресурстарына қалай әсер ететінін сипаттаңыз.
Климаттың өзгеруі су тасқындары мен құрғақшылықты туындата алады.
Климаттың өзгеруі өзендердің гидрологиялық режимін өзгертеді, бұл су тасқындарын және құрғақшылықты тудырады, нәтижесінде су сапасының нашарлауы байқалады.
Қазақстанда су ресурстарын тиімді пайдалану үшін қандай шаралар қабылдануы керек екендігін талқылаңыз.
Су үнемдеу технологияларын енгізу және халықты суды үнемдеуге үйрету қажет.
Су ресурстарын тиімді пайдалану үшін су үнемдеу технологияларын енгізіп, халықты суды үнемдеудің маңыздылығы туралы хабардар ету қажет.
Көктем мен жаз мезгіліндегі ауыл шаруашылығына қатысты дәстүрлерді сипаттаңыз.
<noinput>
Көктем мен жаз мезгілінде қазақ халқы арасында төлдеу, егіс егу және малды жайлауға шығару сияқты дәстүрлер сақталған. Бұл кезеңде ауыл шаруашылығы жұмысында белсенділік артады.
Мәтіннің негізгі идеясын қысқаша тұжырымдаңыз.
"Биылғы Барыс жылы өңірде жайлы басталып, адамға да, малға да қолайлы болды. Ақпанның алай-дүлей боранды, үскірік аязды күндері барыс жылында өзіндік «мінезін» көрсетпей, Наурыз айы жылы қабағын танытумен басталды."
Барыс жылы ауа райы адам мен малға қолайлы болып, Наурыз айында жылы кезең басталды.
Климаттың континенттілігі туралы ақпарат беріңіз.
<noinput>
Климаттың континенттілігі қыстағы және жаздағы температура айырмашылығының үлкен болуымен сипатталады. Бұл климаттың ерекшелігі ауа райының шектеулі жауын-шашынмен және жыл бойындағы температураның ауытқуларымен байланысты.
Атақты қазақ жайлауларының бірін атаңыз және оның маңыздылығын түсіндіріңіз.
Шалкөде жайлауы
Шалкөде жайлауы – Алматы облысында орналасып, үш ауданның малшыларына қызмет ететін атақты жайлау. Ол мал шаруашылығында маңызды рөл атқарады, себебі малшылардың малдарын семіртіп, сапалы өнімдермен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Азық-түлік қауіпсіздігі мәселесін талқылап, Қазақстанның қазіргі жағдайын сипаттаңыз.
Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенінде азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету қиындықтары бар, соның ішінде импортқа тәуелділік мәселесі.
Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігі жағдайы толық қанағаттанарлық емес, өйткені елдің агроөнеркәсіптік кешені соңғы 20 жылда азық-түлік импортын 18-35 пайызға дейін жеткізді, бұл экономикалық қауіпсіздікке қатер төндіреді.
Алматы қаласында ағаштарды кесу жоспарлары туралы ақпарат жинаңыз.
Алматыда 4 млн-нан астам ағаш өсіп тұр, оның 84 мыңнан астамы құлау қаупінде. Былтыр 6 мың ағаш кесіліп, 68 мың көшет отырғызылған.
Алматы қаласында 16 925 қауіпті ағашты кесу жоспарлануда, ал кесілген ағаштардың орнына 169 250 көшет отырғызу көзделген. Жұмыстар 33 бригадамен жүзеге асырылуда.
Сел тасқынының түрлерін атаңыз және олардың сипаттамасын беріңіз.
Сел тасқыны климаттық, метеорологиялық, гидрологиялық, және антропогенді факторлардан туындайды.
Сел тасқынының түрлері: 1. Жаңбырлы сел - жаңбырдың көп түсуінен. 2. Қарлы сел - қар жамылғысының еруінен. 3. Сейсмогенді сел - сейсмикалық құбылыстардан. 4. Антропогенді сел - адамның шаруашылық іс-әрекетіне байланысты. 5. Гляциалды сел - мұздың еруінен.
Алматы қаласындағы қар жинау жұмыстары туралы ақпарат беріңіз.
Алматыда қар 7 желтоқсан күні жауа бастады, коммуналдық қызметтер 417 техникамен жұмыс жүргізуде.
Алматыда 7 желтоқсанда жауған қардың қалыңдығы 13 сантиметр, коммуналдық қызметтер 417 техникамен қар жинау жұмыстарын жүргізуде, 5200 тонна көлемінде қоспа пайдаланылды.
Наурыз мерекесін атап өтудің қазіргі маңыздылығы туралы пікіріңізді білдіріңіз.
<noinput>
Наурыз мерекесі тек табиғаттың жандануы ғана емес, сонымен қатар ұлттық бірегейлікті нығайту мен отбасылық құндылықтарды дәріптеудің маңызды сәті. Бұл мерекені атап өтудің маңызы қоғамды біріктіруде, экологиялық құндылықтарды насихаттауда, және халықтың мәдени мұрасын жаңғыртуда жатыр.
Наурыз мерекесіне арналған күндердің мән-маңызын сипаттап беріңіз.
14 наурыз – Көрісу күні, 15 наурыз – Жайлау күні, 16 наурыз – Шежіре күні
Наурыз мерекесінің күндері халықтың мәдениеті мен дәстүрін айқын көрсетеді. Көрісу күні – туыстармен қауышу, Жайлау күні – мал шаруашылығы мәселелерін көтеру, ал Шежіре күні – ата-бабаларымыздың тарихын білу мен құрметтеу күні.
Наурыз мерекесін тойлаудың экологиялық аспектілерін талқылаңыз.
<noinput>
Наурыз мерекесін тойлау барысында экологияға ерекше назар аудару қажет. Табиғаттың жаңаруы мен тазартылуын насихаттау, ағаш отырғызу, және табиғатқа қамқор болу шаралары Наурыздың мәнін тереңдетеді.
Наурыз мейрамын тойлаудағы ұлттық тағамдардың рөлін түсіндіріңіз.
<noinput>
Наурыз мейрамында ұлттық тағамдар ерекше рөл атқарады. Олар халықтың мәдениетінің, дәстүрлерінің көрінісі болып табылады және отбасы мен туыстардың бірлігін нығайтуға көмектеседі.
Қазақстандағы су тапшылығы мәселесінің шешімі ретінде қандай шараларды ұсынар едіңіз?
<noinput>
Су тапшылығын шешу үшін суды үнемдеу технологияларын енгізу, трансшекаралық келісімдерді нығайту және су шаруашылығы инфрақұрылымын жаңғырту қажет.
Ертіс өзенінің су қорына қатысты қандай мәліметтер бар?
Ертіс өзенінің көлемі және оның Қазақстандағы су қорына әсері туралы ақпарат беріңіз.
Ертіс өзенінің көлемінің шамамен 40%-ы Шығыс Қазақстан, Абай және Павлодар облыстарынан өтеді, бұл аймақтардың өндірістік дамуына тікелей әсер етеді.
Су ресурстарына қатысты заңнамалық өзгерістердің қажеттілігін түсіндіріңіз.
Су заңнамасын жетілдірудің экологиялық тұрақтылыққа әсері туралы жазыңыз.
Су заңнамасын жетілдіру экожүйелердің экологиялық тұрақтылығын қалпына келтіруге, су ресурстарын тиімді пайдалануға және су тапшылығы мәселесін шешуге көмектеседі.
Су ресурстарын басқару жүйесінің проблемаларын атап өтіңіз.
Су ресурстарын басқару саласындағы кадр тапшылығы мәселесін түсіндіріңіз.
Су ресурстарын басқару жүйесіндегі кадр тапшылығы саланың стратегиялық дамуына теріс әсер етеді, бұл мәселені шешу үшін маман даярлау жүйесін күшейту қажет.
Сәуір айының ерекшеліктерін сипаттаңыз.
<noinput>
Сәуір айы көкек құсының шақыруымен байланысты, бұл уақытта құстар жылы жақтан оралып, табиғат жаңарып, жер көктей бастайды. Жаңбырлы, ылғалды кезең болып, адамдар егін егу жұмыстарын жүргізеді.
"Наурыз" мерекесінің маңыздылығын түсіндіріңіз.
<noinput>
Наурыз мейрамы - қазақ халқының жаңа жылдың басталуы, табиғаттың жаңаруы мен ризашылық білдіру мерекесі. Бұл күні адамдар бір-біріне жақсы тілектер айтып, дастарқан жайып, ұлттық тағамдарды даярлайды.
Көктем мезгіліндегі ауыл өмірінің жағдайын сипаттаңыз.
<noinput>
Көктем мезгілінде ауыл өмірі жанданады: малдар төлдеп, егістік алқаптары дайындалады. Ауыл тұрғындары егін егу үшін дайындық жұмыстарын жүргізіп, жаңбырлы күндерді пайдаланады.
Көктемгі жаңбырдың табиғатқа әсерін сипаттаңыз.
<noinput>
Көктемгі жаңбыр табиғатты жандандырып, жерді нәрлендіреді. Жаңбырдан кейін өсімдіктер гүлдеп, қоңыздар мен құстардың дауысы естіліп, табиғаттың сұлулығы арта түседі.
Жас адамдардың жиналыста белсенділік көрсетуі туралы пікіріңізді жазыңыз.
<noinput>
Жас адамдардың жиналыстарда белсенділігі маңызды, өйткені олар жаңа идеялар мен көзқарастарды енгізе отырып, қоғамды дамытуға үлес қосады. Алайда, олардың сөйлеу мәнері мен қатысу стилі ересек адамдардан ерекшеленуі мүмкін, бұл кейде тыңдаушылар үшін қолайсыздық туғызады.
Исламбек Омаровтың өмір жолын қысқаша сипаттаңыз.
Исламбек Омаров, Түркістан өңірінің тумасы, теміржол көлік инженерлігі мамандығын бітірген, комсомол жетекшісі болып қызмет атқарған, Шымкент қаласында әкімдік жұмыстарында белсенділік танытқан.
Исламбек Омаров – Түркістан өңірінде дүниеге келген, теміржол көлік инженерлігі бойынша білім алып, комсомол ұйымында жетекшілік еткен, кейіннен Шымкент қаласында түрлі әкімшілік қызметтерде абыройлы еңбек еткен азамат.
"Kieli Tabigat" экологиялық акциясының мақсатын түсіндіріңіз.
<noinput>
"Kieli Tabigat" экологиялық акциясының мақсаты – халық арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыру, сакралды және ұлттық табиғи парктердің тазалығын сақтау арқылы мәдениет деңгейін арттыру.
Қазақстандағы Жерорта теңізі климатының ерекшеліктерін сипаттаңыз.
<noinput>
Қазақстандағы Жерорта теңізі климатының ерекшелігі – жазы құрғақ, қоңыржай жылы, ал қысы жылы, жауынды-шашынды болады. Жазда температураның жоғары болуы, ал қыста қардың аз жаууы тән.
Көктем мезгілінің ерекшеліктерін атап көрсетіңіз.
<noinput>
Көктем мезгілі табиғаттың жандануымен, күннің ұзара бастауымен және ауыл шаруашылығы жұмыстарының белсенділігінің артуымен сипатталады.
Қазақ халқының көктем туралы мақал-мәтелдерінен мысал келтіріңіз.
<noinput>
"Көктем туды – жыл басталды" деген мақал көктемнің жаңаруға, өмірдің жаңғыруына символ екенін білдіреді.
Жаз айларында халықтың көңіл-күйін сипаттаңыз.
<noinput>
Жаз айларында адамдардың көңіл-күйі шат-шадыман, өйткені күннің жарықтығы мен ұзақ күндер демалысқа, саяхатқа, табиғатта уақыт өткізуге мүмкіндік береді.
"Соғым айы" дәстүрін түсіндіріңіз.
<noinput>
"Соғым айы" дәстүрі қазақ халқында қаңтар айында мал сойып, отбасы мен ауыл арасында мейрамдасудың, сондай-ақ, жақындар мен туысқандарды шақырып, қуырдақтан дәм татудың маңызды кезеңі болып табылады.