Datasets:

LaMOP
/

Basis-Latin-French

0 stringlengths 0 2.02M
Innocentius episcopus seruus seruorum Dei, dilectis filiis, abbati monasterij Sancti Stephani diuionensis, eiusque fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam professis. In Petri et Pauli Amen. Religiosam vitam eligentibus apostolicum conuenit adesse presidium, ne forte cuiuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito reuocet, aut robur quod absit sacre religionis infringat. Eapropter, dilecti in domino filii, vestris iustis postulationibus clementer annuimus, et monasterium Sancti Stephani diuionensis, lingonensis diocesis, in quo diuino estis obsequio mancipati sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti priuilegio communimus. Inprimis si quidem statuentes ut ordo canonicus qui secundum Deum et beati Augustini regulam in eodem loco institutus esse dinoscitur, perpetuis ibidem temporibus, inuiolabiliter obseruetur. Preterea quascumque possessiones, quecumque bona idem monasterium impresentiarum iuste ac canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum oblatione fidelium seu aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, firma iurisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hec propriis duximus exponenda vocabulis locum ipsum in quo prefatum monasterium situm est, cum omnibus pertinentiis suis, Sancti Michaelis, Sancte Marie, Sancti Petri, Sancti Nicholai, et Sancti Medardi in Diuione ecclesias cum omnibus pertinentiis earumdem, ecclesiam Sancte Marie de Marceniaco, cum omnibus pertinentiis suis, ecclesiam Sancti Andree de Parigniaco, Sancti Aniani in Aquaductu, Sancti Martini de Quintiniaco, Sancti Mauritij de Siliciaco, Sancti Germani de Copiaco, Sancti Florentini de Tilecastro cum capella Sancte Marie et Sancti Petri de Mirebello, ecclesias cum decimis, tertijs et omnibus pertinentiis earumdem de Curceyaco, Sancti Martini de Campis cum capella de Fontanis, Sancte Marie de Gemellis cum capella de Pichangis, Sancti Andree de Ormentiaco cum capellis suis et de Colomerio cum capellis suis, et Sancti Martini de Arco, ecclesias cum decimis, tertijs et omnibus pertinentiis earumdem; capellam que est inter Leulerium et Sanctum Fidolum cum omnibus pertinentiis suis; locum de Puteolo, locum de Agnino Fonte, locum de Galdo Altrei, locum de Franceis, locum de Bonaualle virense cum omnibus pertinentiis eorumdem; grangiam de Geyaco, grangiam de Lespai, grangiam de Espireio, villam que dicitur Asniere cum omnibus pertinentiis suis, villam que dicitur Alta Villa, cum pratis, terris, nemoribus, usuagijs, pascuis in bosco et plano, in aquis et molendinis, in vijs et semitis et omnibus aliis libertatibus et immunitatibus suis. Sane noualium vestrorumque propriis manibus aut sumptibus colitis, de quibus noualibus hactenus aliquis non percepit, sive de vestrorum animalium nutrimentis, nullus a vobis decimas exigere vel extorquere presumat. Liceat quoque vobis clericos vel laicos liberos et absolutos e seculo fugientes ad conuersionem recipere, et eos absque contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper ut nulli fratrum vestrorum, post factam in monasterio vestro possessionem, fas sit sine abbatis sui licentia de eodem loco nisi artioris religionis obtentu discedere, discedentem vero absque communium litterarum vestrarum cautione, nullus audeat retinere, cum autem generale interdictum terre fuerit, liceat vobis clausis ianuis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa voce diuina officia celebrare, dummodo causam non dederitis interdicto. Crisma vero oleum sanctum consecrationes altarium seu basilicarum ordinationes clericorum qui ad ordines fuerint promouendi a diocesano suscipietis episcopo, si quidem catholicus fuerit et gratiam et communionem romanam sedis habuerit et ea vobis voluerit sine prauitate aliqua exhibere. Prohibemus insuper ut infra fines parrochie vestre, nullus sine assensu diocesani episcopi et vestro capellam seu oratorium de nouo construere audeat, saluis priuilegiis pontificum romanorum ad hec nouas et indebitas exactiones ab archiepiscopis, episcopis archidiaconis facta decanis, aliisque omnibus ecclesiasticis secularisue personis, a vobis omnino fieri prohibemus; sepulturam quoque ipsius loci liberam esse decernimus ut eorum deuotioni et extreme voluntati qui se illic sepeliri deliberauerint nisi forte excommunicati vel interdicti sint, aut etiam publice usurarij, nullus absisbat, salua tamen iustitia illarum ecclesiarum a quibus mortuorum corpora assumuntur. Decimas preterea et possessiones ad ius ecclesiarum vestrarum spectantes que a laicis detinentur, redimendi, et legitime liberandi de manibus eorum et ad ecclesias ad quas pertinent reuocandi, libera sit vobis de nostra auctoritate facultas. Obeunte vero te nunc eiusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astucia seu violentia preponatur, nisi quem fratres communi consensu vel maior pars consilii sanioris secundum Deum et beati Augustini regulam prouiderit eligendum. Paci quoque et tranquillitati vestre paterna in posterum sollicitudine prouidere volentes, auctoritate apostolica prohibemus ut infra clausuras locorum seu grangiarum vestrarum nullus rupinam seu furtum facere, ignem apponere, sanguinem fundere, hominem temere capere, vel interficere seu violentiam audeat exercere. Preterea omnes libertates et immunitates a predecessoribus nostris romanis pontificibus monasterio vestro concessas, necnon libertates et exemptiones seculorum exactionum a regibus et principibus vel aliis fidelibus, rationabiliter vobis indultas, auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti priuilegio communimus. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere seu quibuslibet vexationibus fatigare sed omnia integra conseruentur eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura; salua sedis apostolice auctoritate et diocesanorum episcopum canonica iustitia in supradictis decimis moderatione concilii generalis. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularive persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptaverit, secundo tertioue commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate, reamque se divino iudicio existere, de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et domini redemptoris nostri Iehsu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte subiaceat ultioni. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit pax domini nostri Iehsu Christi quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen. Rota. — Sanctus Petrus, Sanctus Paulus, Innocentius papa IIII. Fac domine vias vite notas mihi. Ego Innocentius catholice ecclesie episcopus. Ego Petrus canonicus Sancti Marcelli presbiter cardinalis. Ego Willelmus basilice duodecim apostolorum presbiter cardinalis. Ego frater Johannes canonicus Sancti Laurentii in lucina, presbiter cardinalis. Ego frater Hugo canonicus Sancte Sabine presbiter cardinalis Ego Oto Sancti Rufini episcopus. Ego Petrus albanensis episcopus. Ego Willelmus sabiniensis episcopus. Ego Egidius sanctorum Cosme diaconus cardinalis. Ego Octavianus Sancte Marie in uia lata diaconus cardinalis. Ego Johannes Sancti Nicolai in carcere tullinense diaconus cardinalis. Ego Willelmus Sancti Eustachii diaconus cardinalis. Datum Lugduno per manum magistri Martini sancte romane ecclesie vicancellarij, decimo kalendas septembri, indictionis iij, incarnationis dominice anno M°. CC°. XLV°, pontificatus vero Domini Innocentii papæ IIII, anno tertio.
Alexander episcopus.... dilectis filiis prioribus et fratribus Heremite sancti Augustini ac sancti Willelmi .... salutem .... Vestram et vestrorum ordinum condecet honestatem, ut ordinate caritatis studio desudantes super hiis que tamquam ingrata vobis et inimica refugiatis, neminem offendere presumatis. [Fol. 22] Hinc est quod nos, dilectorum filiorum fratrum ordinis Predicatorum supplicationibus inclinati, universitati vestre per apostolica scripta in virtute obedientie districte precipiendo mandamus, quatinus si quos fratres ipsius ordinis absque suorum priorum petita et obtenta licentia recepistis, eidem ordini sine dilectione ac difficultate qualibet restituere studeatis. Nos autem, ad precludendam viam similia in posterum presumendo, auctoritate presentium districtius inhibemus, ne pretextu quarumcunque litterarum a sede apostolica generaliter vel specialiter obtentarum seu obtinendarum, que de presentibus plenam et expressam non fecerint mentionem in posterum dicti ordinis fratres professos sine prefata licentia in ordinibus vestris aliquatinus admittatis, ac decernentes nichilominus irritum et inane quicquid per vos contra preceptum et inhibitionem nostram super hoc contingerit attemptari. Eadem auctoritate statuimus ut presumentes scienter contra hujusmodi preceptum et inhibitionem propria temeritate venire, ipso facto, sententiam excommunicationis incurrant, a qua non possint absolvi nisi conspectui sedis apostolice personaliter se presentent ab ea juxta ipsius providentiam absolvendi Nulli ergo ..... [Fol. 22 v°] institutionis et inhibitionis. Datum Viterbii, III nonas martii. – anno quarto.
«Interfuerunt donnus Guido Molismensis abbas, et donnus Guarnerus Resbacensis abbas, et Guillelmus modo prior de Feritate, et Guaucherus de Feritate, et Hugo Albus et Guillelmus filius suus, et Andreas de Baldimento et Hugo potarius et Rembaudus molendinarius et Borrellus et Hugo de Lisi et Rogerus capellanus et Gonfredus capellanus. Facta est autem hec carta anno ab incarnatione Domini M°. C°. XIX°.»
Ego Petrus Dei gratia Diuionensis Abbas notum facio tam presentibus quam futuris quod Stephanus et Jullianus Ramaigi dederunt Deo et Fratribus Dei de Brochon utramque domum suam lapideam et ligneam, Martino fratre suo concedente, in presentia nostra, quoquo modo contingat eos remanere in itinere Ierusolomitano: si alter eorum remanserit in dicto itinere, praedicti Fratres habebunt mediam partem utriusque domus; si uero alter eorum uel uterque redierit, non licebit eis infra septennium redimere, nec etiam licebit eisdem dare aut vendere uel inuadiare alicui, nec Fratribus Domus Dei de Brochon: si ipsi fratres tantum uoluerint dare quantum alius, inde est quod Fratres de Brochon accomodauerunt Stephano et Iuliano quinque marcas argenti et dimidiam supra utramque domum et quidquid iamdicti Fratres expendent in aedificatione utriusque domus, testimonio trium hominum computabitur super utramque domum; si praedictae domus redimantur, in dispositione fratrum erit recipere quinque marcas et dimidiam uel pro marca quinquaginta solidos Prouiniensis monetae. Testes Martinus magister de Brochon, Dominicus filius Bernardi Divitis, Henricus Galare, Galo de Mayne, Mauritius Captarius et filius eiusdem, Robertus Porcherius, Thomas filius Burg (?), etc. Et ut hoc in posterum magis ratum habeatur, sigilli nostri impressione muniri fecimus. Actum est anno M° C° LXXX° IX°.
Omnibus sancte Dei ecclesie fidelibus, futuris et presentibus, notum fieri volumus, ego Odilo abba et omnis congregatio nostra, quod quedam nobilis mulier, cum consilio sui sponsi Attonis et filii sui Ugonis, adiit presentiam nostre humilitatis, suppliciter deprecans ut ei concederemus solummodo in vita sua quasdam vineas nostras: unam in Chediis, habentem [in] longitudinem perticas XXV, et in latitudinem XV; alteram in Prischeio, habentem in longitudinem perticas XXIII et in latitudinem XV. Prefatus vero sponsus mulieris predicte et filius ejus jam dictus, ipsa scilicet mulier ejus nomine Nazaria, donant Deo et sanctis apostolis ejus Petro et Paulo silvam dimidiam in Joco, unde jam possidebamus alteram medietatem dono nobilium virorum Maioli, Bladini et Milonis; terram namque similiter, quam predictorum virorum in eadem villa dono abemus dimidiam, donant nobis totam usque ad currentem guttam partem suam; donantque nobis in Concisiis duos campos ubi seminare possunt duo frumenti modii; et in Chedis donant nobis terram cum vinea, habentem longitudinem perticas XX, in latitudinem perticas XIII et dimidiam: eo tenore ut quandiu ipsa vixerit, habeat supradictas nostras vineas; nos quoque habeamus ad presens supradictam silvam cum predicta terra, excepta ejusdem terre parte dimidia, et fructu predicte ejus vinee; post dicessum vero uxoris ejusdem Attonis, videlicet Nazarie, redeat omnis terra huic cartulæ conscripta vel denominata ad sanctorum apostolorum Petri et Pauli et Cluniensis cenobii monachorum stipendia. Si aliquis, quod non credimus, exurrexerit, et hanc terram a predicto monasterio abtulerit, de commutatione quam feci pro ista terra in Aguleio, et in Vasconolia, et in Villena, pro merito hujus donationis redeant ad hereditatem nostram monachis superius dictis. Si quis hanc donationem violare voluerit, anathema sit, et cum Juda, traditore Domini, ab omni consorcio fidelium alienus habeatur. S. Attonis et uxoris ejus Nazarie, cum filio suo Ugone, qui hanc cartam fecerunt et ipsi firmaverunt, et heredibus suis firmare fecerunt. S. Lanbert. S. Achardei. S. Antonis. S. Ornadi. S. Anselmi. S. Girbert. S. Ainardi.
Ego Willelmus Nivernensis comes, notum facio omnibus tam presentibus quam futuris quod ego dedi et concessi talem libertatem Bernardo priori S. Stephani et monachis ibi Deo in perpetuum servientibus et famulis eorum ut absque banno et absque aliqua disturbatione vindemiare possint sicut et famuli mei faciunt. Hujus rei testis est sigilli mei impressio et qui ad fuerunt: magister Stephanus cancellarius meus, Aichardus dapifer, Bernardus de Trineis, Raynaldus Boerny, Aurardus Marescaldus, Gualterius Bercavena, Robertus Cocus. Factum est hoc anno ab incarnatione Domini Mº centesimo sexagesimo quarto.
Dominus dicit in Evangelio: «Date helemosinam» et cetera. Ego Stephanus et mater mea Adaleidis reminiscimus pondus peccatorum nostrorum et senioris nostri Artaldi, donamus Deo et sanctis apostolis ejus Petro et Paulo Cluniaco monasterio, ubi domnus Odilo abba preesse videtur, aliquid de nostra possessione pro remedio animæ nostræ. Sunt vero ipse res in comitatu Claromontensi, in episcopatu Lucdunensi et Augustudunensi, hoc est quarta pars de ecclesia Aneda de decimis, et unum mansum in villa quæ dicitur Massadone, et unum servum, nomine Constantium, cum uxore et filiis et omnia quicquid pertinet ad ipsum mansum, et capella que est in villa Cotonensi, consecrata in honore sancti Petri, et quicquid ad ipsam pertinet. Faciant rectores supranominati loci quid eis placuerit. S. Stephanus et mater ejus Adaleidis.
Ego Hugo dominus Vergeii omnibus qui sunt et qui venturi sunt notum facio quod promisi et iuravi domino abbati Cisterciensi et domui Cisterciensi et fratribus eiusdem domus quod vel ego vel alius per preceptum vel per assensum meum ulterius non auferemus nec per vim capiemus boves eorum vel vaccas, asinos vel equos vel equas carros vel quadrigas. Quod si aliquis in quem habeam potestatem vel de hiis que supradixi vel de aliis domui Cisterciensi iniuriam fecerit ego infra quindecim dies ex quo fuero conventus pro posse meo in bona fide factam iniuriam faciam emendari. Promisi etiam quod bona fide servabo domum Cisterciensem et omnia que ad illam pertinent. Anno Dominice Incarnationis millesimo centesimo octogesimo VIIo tercio die post festum sancti Dyonisii apud Vergeium factum est hoc per manum domini abbatis Villermi et Petri prioris Cisterciensis coram testibus hiis : Servio cellerario, Symone et Galterio monachis et Hugone magistro de Voget, Johanne archipresbitero, Petro de Nuiz, Odone de Baisse, Christiano capellano Vergei, Symone fratre meo, Odone Viridi, Hugone de Charre, Dodone Albo et Hugone Roberto et pluribus aliis.
Universis presentes litteras inspecturis, frater Johannes, humilis abbas Sancti Benedicti Floriacensis, totusque ejusdem loci conventus, salutem in Domino. Quoniam ea quae legitime acta sunt non decet oblivionis nebula offuscari, posteriorum notitie presentium annotatione duximus commendare, quod talis inter nos et dilectum nostrum Garnerium Stampensem, dictum Cellerarium, pactio intercessit, quod dictus Garnerius receptionem bladorum nostrorum de grangiis infrascriptis, scilicet Aurea valle, Buxedello, Merovilla, Sumcampo, Sainvilla et Plaissaio que ipse recipiebat de jure competenti sibi, ut dicebat, ad mensuram que mensuram fori excedebat, et etiam receptionem omnium aliorum bladorum predictorum et reddituum tam de molendinis quam de aliis rebus cum custodia bladorum predictorum quam se habere asserebat, nobis vendidit, resignavit penitus et quittavit et omni juri quod in dictis bladis habebat vel habere poterat, abrenuntians promisit sacramento prestito quod in eisdem nec per se nec per alium aliquid de cetero reclamaret, preterea tamen quasdam consuetudines et etiam redditus in prioratu nostro Stampensi et in quadam grangia ejusdem prioratus que vocatur Grangia Sancti Petri, Garnerius predictus diceret se habere videlicet receptionem omnium oblationum in festis infra annotatis, scilicet in festo Omnium Sanctorum, Nativitate Domini, Purificatione Beate Marie Virginis, in Pascha et in singulis festis dominicis octo denarios et candelas quantum pugillo continere poterat pro recepta, et cum dictis octo denariis in Nativitate Domini duos solidos, et in Pascha duos solidos; preterea cum contingebat vinum vendi in dicto prioratu, dictus Garnerius dicebat quod per servientem suum debebat vendi qui cum expensis prioris erat procurandus, et pro quolibet dolio vendito dicebat habere duodecim denarios; in grangia vero dicta ipse Garnerius medietatem pillonis, excussionis jarbarum et sedis earumdem et terre et mine que de blado excusso et parato impleri non poterant, omnium bladorum scilicet campiparti decime et terrarum ad culturam dicte grangie pertinentium et cum dicta medietate duos modios hybernagii in dicta decima se habere dicebat ad mensuram Stampensem, et ad blada dicte grangie terenda ipse tritores ponebat qui sibi fidelitatem faciebant et priori utrique videlicet de jure suo fideliter conservando, que omnia memoratus Garnerius omnino resignavit et quittavit; ita quod in decima dicte grangie percipiet ipse tres modios hybernagii ad mensuram Stampensem annuatim, addens quod liceat priori sine contradictione sua vel heredum suorum in furnis suis de burgo Sancti Petri Stampensis furnarios constituere et amovere pro voluntate sua et dictos furnos reparare cum viderit expedire, dicto Garnerio et successore suo minime requisito, qui dicebat quod ipso irrequisito dictus prior facere non poterat hoc sibi de voluntate nostra retinens in dictis furnis quod quoties furnos dicti burgi prior admodiabit dictus Garnerius et qui succedet in feodum admodiationem recipiet, et de dicta admodiatione denarios sibi debitos pro festis et generalibus suis recipiet, et residuum dicte admodiationis restituet dicto priori aliqua contradictione non obstante, licebitque ipsi Garnerio et successori suo qui feodum tenebit panem ad opus suum et familie sue secum commorantis ad furnos antedicto sine furnagio coquere, ita quod si in furno de platea panis ejus coqui possit, ad alium sine furnagio ab ipso non coquetur, et si ad furnum de platea coquere non poterit, ad alium sine furnagio recursum habebit et singulis diebus in quibus furnum de platea calefieri contigerit, ipse habebit unam patellatam brasie ad alium furnum nullum recursum quantum ad patellatam habiturus; resignationem autem, venditionem et quittationem omnium rerum predictarum Gila, uxor predicti Garnerii, voluit, concessit et laudavit, spontanea et sine aliqua coactione promittens per fidem suam quod contra predictam venditionem, resignationem et quittationem de cetero non veniet, pro venditione, resignatione et quittatione omnium rerum superius expressarum; dedimus dicto Garnerio mille et trecentas libras parisiensium de quibus ille mille et sexaginta libras recepit in pecunia numerata, pro ducentis autem et quadraginta libris que sibi non fuerunt numerate, dedimus ipsi Garnerio in compensationem majoriam cum omnibus pertinentiis suis quam Stampis habebamus, integre et quiete possidendam; et quoniam de appendiciis majorie facta est mentio que ad majorem pertinent exprimamus. Pertinet enim ad majorem receptio censuum spectantium ad priorem nostrum Stampensem et ad cellerarium nostrum Sancti Benedicti, que receptio fit in festo sancti Remigii, et ea die debet habere panem et vinum et generale constitutum; pertinent etiam ad ipsam majorem revestiones et bonagia; et quilibet homo in cujus terris prior habet numeragium debet eidem majori unam minam bladi crescentis in terram, quam minam eidem garentire tenebuntur in quantum jus dictaverit, et quotiens major querit culcitras ad opus abbatis vel archiepiscopi venientis causa visitandi ecclesiam Sancti Petri Stampensis, ipse debet habere panem, vinum et generale constitutum, et duos denarios pro culcitris afferendis, et centum solidos quos dominus rex habet super homines dicti burgi Sancti Petri Stampensis nomine tallie, major levare debet, et inde habere quinque solidos pro labore suo quos dicti homines solvere tenebuntur, habebit etiam dictus major de omnibus emendis quas homines dicte majorie facient coram eo aut etiam priore vel alio loco prioris triginta denarios; residuum autem emende quantumcunque fuerit prioris sine contradictione majoris persolvetur et quoties homines de majoria coram priore citandi erunt per majorem citabuntur, quedam vero domus sita versus pontem Junie cum quadraginta quatuor solidis tribus de denariis annui census proprie majoris est, de quibus videlicet quadraginta quatuor solidis dictus Garnerius et successores ejus solvent annuatim priori nostro Sancti Petri Stampensis septem solidos et dimidium quos major noster Stampensis in perpetuam eleemosinam quondam priori nostro legavit; sergenteriam vero quam ipse Garnerius a nobis tenebat eidem concessimus ad feodum ligium cum majoria et appendiciis supradictis ut ex eis abbati qui pro tempore fuerit, tam ipse quam successores qui res predictas tenebunt facient homagium, et ut omnis contentio sopiatur que pro dicta sergenteria percipere debet, duximus declaranda, scilicet singulis diebus duos panes et duas ferratas vini que ad mensuram Sancti Benedicti percipientur ab eodem, videlicet panis et vini quibus monachi in prioratu Stampensi commorantes consuetudinarie utuntur, et unam scutellam pulmenti singulis diebus, si ibi pulmentum fuerit, et singulis diebus extra quadragesimam pro generali quinque ova, exceptis die Jovis et die dominica in quibus percipiet tam in quadragesima, quam extra singulos denarios et in quadragesima singulis diebus quatuor allecia pro generali et cum generali constituto, in singulis festis beati patris Benedicti et in singulis festis Beate Marie, Sancti Petri, Nativitate Domini, Epiphania, Purificatione, Pascha, Ascensione, Pentecosten, et in festo Omnium Sanctorum percipiet duos denarios et in die martis carnis privii sex denarios. Concessimus autem eidem Garnerio ad feodum supradictum herbergagium suum, sicut muri comportant, cum vinea retro sita et terram domui sue adjacentem, que protenditur usque ad viam que ducit ad fontem, in qua via dictus Garnerius et successor suus habebit usum suum ad eundum et redeundum solummodo, pratum sum retro clausum monachorum et hortos suos sitos juxta fontem, et domum deffuncti Rainardi Castellani et duodecim denarios censuales quos habet in vinea Herberti Scutiferi; sex autem denarios censuales quos habebamus in domo Odonis Rufi, burgensis Stampensis, et circiter quadraginta arpenta nemorum nostrorum de Sumcamp in quibus decimam capiemus in augmentationem feodi supradicti eidem dedimus ad essartandum. In cujus rei memoriam presentes letteras fieri et sigillorum nostrorum munimine fecimus roborari. Datum anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo octavo, mense junio.
In nomine Sancte Trinitatis, Gontardus sancte Matiscensis ecclesie presul, notum esse volumus successoribus nostris omnibusque fidelibus jam dicte ecclesie, quia quidam presbiter Berninius et Adorelo succensi duo pro remedio animarum suarum, quasdam res proprietatis Sancto Vincentio dederunt hereditario jure que sunt site in pago Tolnendonense, in agro Cupriacense, in loco qui vocatur villa Leodretico. Habent fines et terminationes, a mane Reno fluvio, a medio die guttula que de Barbariaco pergit in Reno, (a sero via publica, a cercio guttula que de Croso Valla pergit in Reno); infra istas terminationes, ipsum curtilum et alias res queque ad ipsum curtilum aspiciunt supradicto Adoni per prestariam ad integrum concedimus ad capellam faciendam, eo videlicet tenore ut ipsam capellam et ipsas res quicquid in predicto loco vel fines conquirere potuerit, cartam firmitatis faciat Sancto Vincentio et annis singulis, festivitate ipsius sancti, deferat ceram denaratas IIII, fratribus autem denarios XII. Et ut hec pactio stabilior sit, manu nostra eam firmavimus et firmandam his tradimus. S. Fulqualdus. S. Baldricus. S. Adalbertus. S. Leutboldus. S. Falcoldus. Hactum est hoc tempore Ludovici regis.
Ego, in Dei nomine, Arembertus dono Deo et sanctis apostolis ejus Petro et Paulo, ad locum Cluniacum, ubi donnus abbas Maiolus preesse videtur, aliquid de rebus meis quæ sunt sitæ in pago Matisconense, in villa Besorniaco, hoc est campum unum qui terminatur a mane terra Letherii, a meridie terra Sancti Martini de Alcialco, a sero aqua currente, a cirtio via publica, et habet perticas VI; duas dono ad jam dictum locum, IIIIor vendo precio duorum solidorum. Dono etiam in ipsa villa perticam unam de prato pro remedio anime meæ, et ut Dominus justus judex liberet me de angustia in qua sum; et faciant rectores Cluniensis cenobii quicquid voluerint. Et qui calumpniare presumpserit, auri unciam persolvat, et deinceps firma et stabilis permaneat, stipulatione subnixa. S. Aremberti, qui fieri et firmare rogavit. S. Bernardi. S. Girbaldi. S. Attonis. S. Gunfredi. S. Ingelberti. Actum Cluniaco publice, regnante Hugono rege anno V. Evrardus levita scripsit.
Notum fieri volumus tam futuris quam presentibus quod ego Henricus, Eduensis episcopus, sicut continetur in privilegiis a sancte Romane ecclecie pontificibus datis, dono Bartholomeo, abbati de Firmitate, et fratribus ibidem Deo servientibus et in perpetuum possidendam concedo decimam omnium terrarum quas propriis manibus aut sumptibus excoluerint, et decimam omnium bestiarum quas in domibus aluerint grangie que continetur in confinio duarum parrochiarum, scilicet Charmei et Sancti Benigni, et ne aliqua ecclesiastica seu secularis persona huic donationi a Romanis pontificibus data et a nobis concessa contradicere presumat, auctoritate Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti et nostra, interdicimus et a liminibus sancte Dei ecclesie donec resipiscat alienamus. Hujus rei testes sunt Galterius, Eduensis archidiaconus, cujus precibus factum est, Galterius, archidiaconus de Flaviniaco, Galterius, archipresbiter de Arneto, Guiardus de Burziaco.
Noverint presentes et posteri calumniam quam dominus Letaldus de Calmonte contra fratres Cluniacenses habebat sic esse terminatam. In manu domni Petri, Cluniacensis abbatis, guerpivit et dedit Deo et ecclesie Cluniacensi servos et ancillas, liberos et liberas, quos calumniabatur et suos esse dicebat, quorum hic ex parte nomina subjuncta sunt: Brictio, Maiolus, Achardus, Paganus, Amicus de Carella, Bernardus Sus, Bernardus Furnerius, Bonitus de Brocis et Bernardus, fratres, Raimberga et Armenberga sorores, Osanna, Stephana, Adalgardis, Leucta, Makia, Elmentrudis, et quoscumque alios de hominibus ejus Cluniacensis ecclesia tenebat die qua concordia hec facta est. Propter hanc concordiam et firmam pacem in perpetuum, dederunt fratres Cluniacenses predicto Letaldo XIIcim libras. Laudaverunt hoc: Florentia, uxor ejus, et filii ejus universi, videlicet Wichardus atque Bernardus. Interfuerunt huic concordie et testes sunt: domnus Hugo, camerarius domni abbatis, Drogo, constabulus, Girardus de Chopetra, Gervasius sacrista, monachi; Vincentius capellanus, Vincentius mareschallus, Petrus de Belmonte, Ubaldus, Johannes Conrei, laici. Acta sunt hec anno ab incarnatione Domini M. C. XXX. sexto, indictione XIIII, regnante Francorum rege Ludovico. Ex parte autem Letaldi sunt testes: Bernardus de Centarbenes, Gaufredus de Marchesuto; ex parte domine et filiorum ejus: idem Gaufredus de Marchesuto, et Gaufredus de Petra Campi, Umbertus presbiter, Grimaldus prefectus, Durannus de Hospitali et alii quamplures.
Ego Willermus comes Joviniaci. Notum facio presentibus pariter et futuris me dedisse in elemosinam pro remedio anime mee et consanguineorum meorum domui Cisterciensi X libras Proviniacenses singulis annis percipiendas in octava Assumptionis beate Marie in pedagio meo de Joviniaco ad procurationem abbatum qui ad edificationem sui ordinis et conservationem mutue dilectionis in Christo solent ad dictam domum de diversis mundi partibus convenire. Testes autem huius rei sunt : Menardus Pontiniacensis, Renaudus Fontis Johannis, Hu. Escharl[eii] abbates, Gilduinus frater vicecomitis Joviniaci, Vivianus de Sepax et Augano de Eschieges milites. Quod ut inviolabilem Firmitatem obtineat et nullius possit infirmari malicia presentem paginam scribi et sigilli mei feci munimine roborari. Actum apud Pontiniacum anno Incarnationis Domini Mo Co LXXXo IXo.
NOTVM sit omnib. fidelibus, quod ego Willelmus de Warenna Gōdreda vxor mea, pro redemptione animarum nostrarum, consilio assensu Domini nostri Regis Anglorum Guillelmi, donauimus Deo Sanctis Apostolis eius Petro Paulo, ad locum Cluniacū, vbi præest domnus HVGO Abbas, in eadem Anglorum terra Ecclesiam sancti Pancratij cum his quæ ad eam pertinent, terram duarum carrucarum in proprio ..... cum villanis ad eam pertinentibus, unius in terra quæ nuncupatur Falemelā, vbi sunt tres carrucæ propriæ, cum his omnibus quæ ad eam pertinent, sicut tenebat eam supradicta vxor mea. In nomine Domini nostri Iesu Christi. Ego Guillelmus Dei gratia Rex Anglorum. Inspiratione diuina compunctis pro incolumitate regni mei, salute animæ meæ, rogantibus etiam obnixe postulantibus Willelmo de Warenna, vxore eius Gondreda, hanc inscriptam donationem quam faciunt sanctis Apostolis Dei Petro Paulo, ad locum Cluniacum, sigillo nostro signatam confirmo, regali auctoritate corroboro, vt in perpetuum firma inconcussa permaneat. Hanc donationem ita concedo, vt habeam eandem donationem in ea, quam habeo in ceteris eleemosynis, quas mei Proceres faciunt meo nutu: hoc in ista eleemosyna habeam quod habeo in aliis. Signum Willelmi Regis Anglorum. S. A. Reginæ Anglorum. S. Willelmi filij Regis, Comitis. S. Roberti de Bellomonte. S. Henrici de Bellomonte. S. Roberti Gifradi. S. Rogeri de Mortuo-mari. S. Galfridi de Caluo-monte. S. Radulphi dapiferi. S. Willelmi de Warenna. S. Mauricij, Cancij Cancellarij. S. Gundredæ vxoris Willelmi de Warenna.
Sacrosancte ecclesie Sancti Vincentii martiris que est constructa infra muros Matisconum cui preest Letbaldus episcopus. Ego in Dei nomine Bladinus presbiter pro Dei amore et parentum meorum salute et pro lucro quod mihi dedit domnus predictus episcopus et ceteri fratres, de ecclesia Sancti Desiderii que est constructa in Verriaco villa, propterea dono ad ipsam casam Dei aliquid ex rebus proprie hereditatis mee que est sita in pago Matisconense, in agro Itgiacense, in villa Verriaco: manso uno et indominicato cum curtilo et vinea insimul tenente, terminat a mane et a circio de ipsa hereditate, a medio die rivo volvente, a sero Sancti Vincentii et Winebaldi; et dono pratum unum ad ipsam casam Dei in Molicia vocat, terminat a mane et a sero Sancti Vincentii, a medio die rivo currente, a circio via publica; et dono in ipso pago Matisconensi, ad ipsam casam Dei, in Marunaco villa mansum unum et vineam insimul tenentem, terminat a mane terra Sancti Marcelli et Sancti Benedicti, a medio die terra Alberti necnon atque Alberto, a sero via publica, a circio Lamberto, et alias res que ad ipsum mansum aspiciunt. Hoc sunt campis, pratis, silvis exartis et recrebitis, omnia et in omnibus sicut supra insertum est, dono ad ipsam casam Dei eo tenore dummodo vivo teneo et possideo; post meum vero decessum, ad ipsam ecclesiam Dei perveniat. Loco census, tempore vindemie, modium unum de musto persolvat omni quoque anno. Et dono ad ipsam ecclesiam Dei vineam in Boonisco vocato, terminat a mane via publica, a medio die Sancti Vincentii, a sero terra Francorum, a circio de ipsa hereditate. Et aliam vineam dono in ipsa villa Verriaco; terminat a mane terra Vinimaci, a medio die Sancti Petri, a sero via publica, a circio Sancti Vincentii. Et dono supradicte ecclesie mansum unum quem possideo per excambio mee terre in ipsa villa, terminat a mane et a medio die et sero et circio Sancti Vincentii, ut quamdiu vixero teneam et possideam, post nostrum decessum ad ipsam casam Dei perveniat nullo contradicente. Si quis contradixerit auri libras componat X. S. Bladino presbitero. S. Widrado. S. Provado. S. Grolberto. S. Otbranno.
Cy gisent nobles personnes messire Nicolas Rolin chevalier seigneur d'Authumes et dame Guigonne de Salins sa femme patrons de l'eglise de ceans et lesquels y ont fonde les sept heures canoniaux messes et autres divins offices et trespassement assavoir ledit messire Nicolas le XVIII jour de janvier mil quatre cent soixante et ung et ladite dame Guigonne le jour du mois de l'an mil CCCC et LXX pries Dieu pour eux.
Sciant omnes præsentes, et futuri, quod Thebaldus, qui nuncupatur de sancto Prudentio, quicquid ædificii habuit super campum, qui cappellæ sanctæ Mariæ adjacet scilicet de vinea, reddidit beato Petro, et Stephano Abbati et Secretario Johanni in perpetum possidendum, et pro tali commercio, dedit illi Johannes Secretarius XXV solidos, et unam combam quam plantaverat: communicavit ei taliter, ut per medium excolat, et per medium fructum capiat. Eo tenore, si fidelis cultor extiterit, habeat eam cum honore tempore vitæ suæ absque censu. Post ejus obitum si quis legalis hæres ejus supradictam vineam habere voluerit, cum Secretario qui Dominus et socius inde est inprimis eam offerat. Si ipse eam sibi retinuerit, bene, sin autem noluerit, per consilium Abbatis et Monachorum vendat eam alicui de servis sancti Petri qui eam fideliter excolat, et censum et consuetudines Secretario reddat. Huic Cartæ assignamus testes. Signum Stephani Abbatis, Wilenci, Johannis Secretarii, qui hoc fecit, Girardi, Albrici, Thebaldi, Hugonis villici, Haidulfi, Hugonis famuli, Berengarii, Baldi, et aliorum multorum de familia Ecclesiæ.
X Ci gist messires Iehans de Châtillon, d’armes et de loiz chevalierz, qui par sa grant dévotion ci prit l’abit de Cordeliez, et trespassa l’an de grace M. CCC. et XLIIII, lou XXIIIIe jour de janvier. Pour l’ame veuliez Dex prier.
Par le roy // Ogier ; Visa. Charles par la grace de Dieu, roy de France. Sçavoir faisons à touz presens et à venir que nous qui avons tousjours desiré et desirons de tout nostre cuer l’acroissement de l’eritage du royaume et de la Couronne de France, considerans que nostre hostel de Paris appellé l’ostel de Saint Pol, lequel nous avons achaté et fait edefier de noz propres deniers, est hostel solennel et de grans esbatemenz, et ouquel avons eu plusieurs plaisirs, acquis et recouvré à l’ayde de Dieu santé de plusieurs grans maladies que nous avons eues et souffertes en nostre temps, pour lesquelles choses et autres qui à ce nous ont esmeu, ayens au dit hostel amour, plaisance et singuliere affeccion, avons voulu et ordené de nostre propre mouvement, certaine science, plaine puissance et auctorité royal, voulons et ordenons par la teneur de ces presentes que nostre hostel dessus dit, tout ainsi comme il se comporte, extent en lonc, en ley, en toutes ses parties haut et bas avec touz les jardins, appartenances et appendences d’ycelui quelconques, soit et demeure à touz jours perpetuellement propre demaine et heritage de nostre dit royaume et de la Couronne de France pour nous, noz successeurs roys de France, et lequel hostel, les jardins et toutes leurs appartenances et appendences quelconques, en quelconques estat qu’il soient, et tout ce que nous y avons acquesté, acreu, acquesterons et accroistrons, nous adjoingnons, adunons et annexons au demaine du royaume et de la dicte Couronne, sanz ce que jamais à nul jour il en soient ou puissent estre desjoint, divisié ou separé pour quelconques dons ou ottrois que nous en facions ou puissions faire, feust à nostre tres chiere et amee compaigne la royne, à noz enffans, se aucuns en avions, à noz tres chiers freres ou à aucun d’eulx, ne à autres quelconques de nostre sanc ne aussi noz diz successeurs, pour quelconque autre cause, soit pour raison de partages qui se pourroient faire entre noz hoirs ou successeurs, ou d’assiette de douaires fais ou à faire par nous ou noz diz successeurs à roynes ou autres femmes de quelconques estat ou condicion que elles soient, ne autrement en aucune maniere ; lesquelz dons ou ottrois, partages ou assiettes pour cause de douaire ou autrement, se faiz en estoient, comment que ce feust, nous des maintenant pour lors les cassons, irritons et adnullons du tout, et decernons par ces mesmes lettres, par nostre decret royal, estre de nulle value, et voulons et declairons de nostre auctorité et puissance royaulz que doresenavant ycelui nostre hostel ne doye ou puisse estre desjoint en aucune maniere du demaine de la dicte Couronne de France, et que ycellui aprés le palais royal soit propre et especial hostel de nous et de noz successeurs roys, du propre demaine et heritage du dit royaume et de la Couronne de France à tousjours perpetuelment. Et pour ce que ce soit ferme chose et estable sans nul rappel, nous avons fait mettre nostre grant seel à ces presentes faictez et donnees en nostre dit hostel royal de Saint Pol, l’an de grace mil trois cenz soixante et quatre, ou mois de juillet.
Willelmus, Dei gratia, Autissiodorensis episcopus, omnibus presentes litteras inspecturis in Domino salutem. Noverint universi quod dilectus filius E. sacrista Autissiod. concessit operi ecclesie Autissiodorensis tres oblationes que ad ipsum spectant in anno: quarum prima est in festo Sancti-Martini in hieme, secunda in festo beati Stephani quod est in crastino natalis Domini, tertia vero in Parasceve. Has tres oblationes concessit operi supradictus sacrista quandiu opus durabit. Idem autem sacrista singulis annis in recompensationem dictarum oblationum quadraginta solidos de confratria operis percipiet quamdiu opus durabit. Tertiam partem quadraginta solidorum in festo Sancti-Martini, terciam in festo beati Stephani, terciam vero in Parasceve. Finito autem opere dicte oblationes ad sacristam libere revertentur, nec ipse deinceps illos quadraginta solidos de confratria recipiet.
et eo casu quo contrafieret possint resistere manu armata. Responsio : Placet nobis et volumus cum beneplacito regio sic ut petitur perpetuo. Confirmatio statutorum Item quod dignetur confirmare statuta generaliter in Provincia edita olim per dominum genitorem Berengarium, Karolum primum, Karolum secundum, necnon per dominos Philipum de Tharento et Petrum de Ferrariis tangentia utilitatem universitatis predicte. Responsio : Utilitatem publicam tangentia approbamus et confirmamus. De eligendo officiales dicte civitatis et quod possint arma portare Item quod cum universitas predicta usa fuerit perpetuo et a tanto tempore citra de cujus contrario memoria hominum non existit anno quolibet in presentia officialium reginalium olim dicte curie nunc regie dicte civitatis eligere quatuor arbitros et unum notarium arbitrorum necnon duodecim camperios et duodecim supercamperios qui in manibus dictorum officialium jurant bene legaliter eorum officium exercere dignetur per sua privilegia dictum jus eligendi confirmare et de novo concedere et quod possint arma portare. Responsio : Dictum jus eligendi prout est actenus consuetum confirmamus et de novo concedimus et pro exercitio officiorum prelibatorum possint arma portare sine offensione cujusquam. Quod consilium de octo possit congregari sine presentia officialium Item quod cum dicta universitas consueverit a tanto tempore citra de cujus contrario memoria hominum non existit quod sindici dicte civitatis unacum eorum consiliario et octo consiliariis aliis per consilium eligendis tenent et tenere possunt eorum consilium circa negotia universitatis absque presentia aliquorum officialium curie regie memorate et se congregare totiens quotiens videtur eis expediens et neccessarium dignetur dicte universitati premissa confirmare et de novo concedere per sua privilegia et donare. Responsio : Dictam consuetudinem de qua sumus debite informati confirmamus atque concedimus dum tamen aliquid illiciti vel contra regiam curiam non consulatur aut ordinetur ibidem.
Hugo archipresbyter Eduensis, etc. Noveritis quod Gaufridus de Lucenay et Ermengardis soror ipsius, filii quondam Garterii de Porta defuncti, in nostra presentia constituti dederunt in perpetuam eleemosinam, quittaverunt Deo et ecclesie B. Martini Eduensis et monachis ibidem Deo servientibus duas vineas quas habebant in territorio de Longchamp ab ipsa ecclesia in perpetuum pacifice possidendas. Hanc autem eleemosinam Ermengardis uxor dicti Gaufridi, Petrus, Thibaudus, Renaudus et Maria, filii eorumdem, prefate ecclesie laudaverunt et concesserunt et super sacrosancta se tenere juraverunt. Pro hac autem eleemosina prefati monachi de bonis suis a Deo collatis predicto Gaufrido centum solidos divionensium, et Ermengardi sorori ejusdem Gaufridi triginta solidos ejusdem monete contulerunt. Actum anno gratie millesimo ducentesimo vigesimo quinto, mense martio.
Sciant cuncti presentes et futuri, quod quidam miles, nomine Dalmatius Ginniacensis, quandam ancillam Sancti Petri, nomine Adeleidem cum filiis suis calumpniando, quasi ab aliis sibi datam requisivit, et ob hoc in presentiam domni Berardi, Matisconensis episcopi, cum monachis Cluniacensibus ad placitum venit. Episcopus autem et cæteri qui aderant, ejus sententia audita, injusta eum querere senserunt, et hoc idem viva voce ei annunciaverunt. Qui licet a presumptione sua non cessaverit, ex sententia judicum injusta se querere recognovit. Testes sunt episcopus ipse, Johannes de Blani et cæteri omnes qui placito interfuerunt.
In nomine Domini. Notum sit omnibus fidelibus, quod ego Hylaria et filii mei Vuinebald, Atto et Rago, donamus sancto Petro et monachis Cluniacensibus unum servum, nomine Landulfum, et faciant quicquid facere voluerint. S. Hylarie et filiorum ejus Vuinebaldi et Attonis et Ragonis, qui hanc donationem fecerunt. S. Adalelmi. Signum Leodegarii.
Sacrosancto et exorabili loco in honore Dei et sanctorum apostolorum Petri et Pauli dicato, cui domnus Maiolus abbas preesse dinoscitur, qui etiam nuncupatur Cluniacus. Ego Gerbaldus et uxor mea Christiana donamus Deo et predictis ejus apostolis et ad jam dictum locum Cluniacum aliquid ex rebus nostris quæ sunt in pago Matisconensi, in agro Ponziaco, in villa Buciaco, in loco qui dicitur Vallis, videlicet quicquid inibi habemus, campis scilicet, vineis, pratis, curtilis, vircariis, totum usque ad inquirendum; terminantur vero hæ res a mane via publica, a medio die terra Heldeberti, a sero terra Gerbaldi, a cercio terra Duranni. Infra istas terminationes donamus, ut dictum est, has res pro remedio animarum nostrarum, sive patris ac matris meæ, vel omnium parentum meorum, ea itaque ratione ut, quamdiu ego solus Gerbaldus advixero, teneam et possideam; et infra ipso termino, duas rascias de vinea in vestitura rectores Sancti Petri habeant. Si quis hanc donationem calumniare voluerit, non valeat vindicare quod repetit, sed coactus, auri libras duas persolvat, carta vero ista firma ac stabilis omni tempore permaneat, stipulatione subnixa. Actum Cabineas publice. S. Gerbaldi, qui fieri et firmare rogavit. Signum Isembardi et Constantini et Eldrici et Duranni et item Duranni [et Vendranni] et Constantii et Christianæ et Martini. Data per manum Bernardi, regnante Lothario rege anno XXX. Bernardus, presbiter, dominico die, in mense julio, scripsit.
In nomine sanctæ individuæ Trinitatis, LUDOVICUS Dei gratiâ Rex Francorum Dux Aquitanorum. Ad regiæ dignitatis spectat officium, Ecclesiarum libertatem integrè conservare, earum partiter possessiones ac jura, piâ protectione tueri. Quo nimirum intuitu, Trenorcensium monachorum justis petitionibus adquiescendum esse decrevimus, ut libertatem, immunitatémve quæ Trenorcensi cœnobio à prædecessoribus nostris Francorum Regibus piâ quadam devotione concessa est, necnon omnia quæ à præsignatis Regibus eidem monasterio benignè collata sunt; nos quoque auctoritatis nostræ præcepto, tam ipsis quàm ipsorum successoribus in perpetuum concederemus, concedendo firmaremus. Notum igitur facimus universis, præsentibus pariter futuris, quòd præfatæ Ecclesiæ monachis in eâ professis, ipsorúmque successoribus in posterum, universa quæ ex dono vel concessione prædecessorum nostrorum Regum obtinent, vel obtinere debent, secundùm quòd in eorum præceptis scriptum habetur, cum omni integritate plenitudine æternitaliter ad habendum jure ecclesiastico possidendum concedimus: libertatem quoque eamdem in omnibus absque omni diminutione immutatione omnimodè confirmamus. De quibus omnibus quæ vel ad possessiones pertinent, vel ad libertatem loci respiciunt, nonnulla quæ frequentiori semper sunt hahenda memoriâ, præsenti paginâ placuit annotare, succinctâ enumeratione subscribere. De possessionibus quidem, ipsum locum, omnes adjacentes ei, vel ad eum pertinentes, cum omni libertate. Annale quoque mercatum per dies quatuor, tribus temporibus anni: teloneum ipsius mercati, ut à nullâ impediatur judiciariâ potestate: omnes denique res quæ olim à fidelibus prænominato monasterio collatæ sunt. Libertatem autem secundùm præceptum gloriosissimi Regis Francorum Philippi avi nostri totam concedimus: ut nunquam nos, vel aliquis heredum, vel successorum nostrorum, donum aut testamentum, vel aliquid quod libertatem tanti loci impediat, alicui personæ cujuscumque potestatis vel ordinis faciamus: sed semper locus ille Domino Salvatori, beatæ Genitrici, necnon Sanctis quorum est reliquiis insignitus, monachísque ibidem professis, hoc nostro privilegio concessione munitus, liber immunísque permaneat. Concedimus etiam eis immunitatem sexcentorum solidorum, quam Carolus Imperator, cæteri Reges post ipsum concesserunt. Jubentes pariter ut nullus nostrorum vel successorum, Dux, vel Comes, seu Vicecomes, aut Vicarius, aut Missus discurrens, in prædictâ immunitate aut monasterio à nobis antecessoribus nostris collatâ exquirere, aut mansionaticum, aut palafradum, aut eulogias præsumat. Nec eorum quippiam ab eorum servis, colonis, seu francis super eorum terram commanentibus exigere in publicis mercatis, sive de fratrum negotiis, sive de suis teloneum, aut ullam exactionem. Neque in mari, sive in Ligeris fluvio, aut Rhodano, seu Sagonnâ, aut Dou, vel cæteris fluminibus navigantibus, aut littoribus commorantibus, exigere audeat aut præsumat, aut navaticum, aut cespitaticum, aut portaticum, neque in terrâ rotaticum, neque in tabernis ullam exhibitionem. Privilegia denique Apostolicæ Sedis, privilegia quoque Episcoporum, quæ ad libertatem seu deffensionem loci facta sunt, sinceriter conlaudamus, conlaudando firmamus. Præcipimus insuper nostrâ regiâ auctoritate, ut nemo Antistitum vel Comes, aut aliqua laicalis potestas, in præfato loco placitum constituere aut tenere audeat, nisi ab Abbate invitatus. Quod nostræ confirmationis præceptum ut perpetuæ stabilitatis obtineat munimenta, scripto commendari, sigilli nostri auctoritate muniri, nostríque nominis subter inscripto charactere corroborari præcepimus. Actum publicè apud Eduam civitatem, anno ab Incarnatione Domine millesimo centesimo quadragesimo-sexto, regni verò nostri decimo: adstantibus in palatio nostro, quorum nomina subtitulata sunt, signa. Signum RADULFI Viromandorum Comitis, Dapiferi nostri. S. Vvilelmi Buticularii. S. Matthæi Camerarii. S. Matthæi Constabularii. Data per manum Cadurci Cancellarii.
Uniuersis presentes litteras inspecturis, nos Iohannes de Uergeyo dominus Mirabelli, senescallus Burgundie, notum facimus quod clare memorie, Henricus de Uergeyo quondam senescallus Burgundie et dominus Mirabelli, pater noster, promisit quondam pro se et suis successoribus uiris religiosis abbati et conuentui Sancti Stephani Diuionensis, ad quos cura et ius parochiatus castri et uille de Mirabello, pertinet ab antiquo, quod in domo Dei seu hospitali, quam dictus Henricus in dicta uilla construxit et edificauit ac ipsam certis possessionibus, libertatibus et usagiis dotauit ad hospitalitatem pauperum ibidem perpetuo exercendam, nullum collegium religiosorum conuersorum seu conuersarum alicuius religionis, in dicta domo possent esse de cetero, nec capella, uel oratorium, seu altare, seu cismeterium de expressa uoluntate dictorum abbatis et conuentus. Nos igitur, attendentes affectionem sinceram quam predicti religiosi ad nos et nostros habent et hactenus habuerint, attendentes etiam, proiuxta mandatum apostolicum persone religiose astricte sint ad hospitalitatem pauperum continue insectendam et quod per ipsos hospitalitas in dicta domo uberius tenebitur et fient orationes et elemosine ac cetera misericordie opera habundantius et frequentius in eadem; attendentes etiam, quod si per priorem seu unum de consociis suis in capella castri nostri de Mirabello deseruiatur de cetero diuina officia pro nobis et nostris in ipsa capella deuocius et honestius celebrabuntur et admentabitur diuinus cultus. Nos anime nostre saluti cupientes prouidere proborum freti consilio, predictam domum Dei cum capellania predicte capelle nostre cum omnibus iuribus, possessionibus, redditibus, libertatibus, usagiis plenariis, tam in nemoribus quam in uanis pasturiis ac aliis aisantiis furnis et molendinis et aliis quibuscumque et de quibus dicta domus et capellania uel eorum deseruitores gaudent et in possessione sunt et fuerunt usque ad presentem diem damus et concedemus predictis abbati et conuentui pro se et suis successoribus et eorum monasterio pacifice et perpetuo possidendum in hunc modum. Predicti religiosi in dicta capella adminus ter in edomada in nostri absentia diuina tenebuntur facere celebrare et quocienscumque nos uel quicumque fuerint dominus uel domina Mirabelli presentes erimus, cotidie celebrare diuina tenebuntur; tenebuntur insuper predicti religiosi et ex pacto in dicta domo Dei hospitalitatem continuam pauperum ibidem asseruientium exercere humiliter et deuote prout in dicto loco et talibus piis locis consuetum est facere et secundum loci facultatem necessaria ministrare; preterea cum domus Dei predicta ac etiam capellania ac earum derseruitores in nemoribus nostris de Mirabello plenarium habuerint usagium, pro pane suo coquendo et omnibus aliis sibi necessariis, de quo usagio dicti religiosi seu prior ipsorum de Mirabello sine occasione et perturbatione a nostris seruientibus sibi faciendis pacifice uti non possent, nisi dictus prioratus in dictis nemoribus consimile haberet usagium. Uolumus et concedimus quod dicti religiosi, tam pro dicta domo Dei et capellania quam prioratui predicto usagio nemorum predicto communiter utantur pro omnibus necessitatibus suis in dictis locis et uilla et finagiis Mirabelli perpetuo faciendis et quod ad furnum dicte domus Dei priori dicti loci pro se et eius familia liceat quoquere panem suum, absque molestatione aliqua a nobis uel nostris, eidem in posterum facienda; preterea cum predicti religiosi nobis olim dederint ad uitam nostram dumtaxat fructus, exitus et prouentus tertiarum suarum de Mirabello pacifice possidendos, nos ex nunc predictas tertias eisdem religiosis remittimus et quittamus renunciando precise donationi predicte de predictis tertiis nobis facte et nichilominus tenemur ex pacto omnes homines et subditos nostros compellere ad solutionem decimarum et tertiarum predictarum dictis religiosis faciendam iuxta tenorem litterarum quas super hoc habent a nobis et predecessoribus nostris religiosi predicti in quibus litteris continetur inter cetera, quodcumque fuerit prepositus Mirabelli ad requisitionem dictorum religiosorum iuret et iurare teneatur, quod dictas tertias et decimas cum integralitate soluere et reddere faciet religiosis memoratis et illos qui non soluent ad requisitionem dictorum religiosorum uel eorum mandati super hoc compellendo ad quod etiam faciendum nos, successores nostros ad prepositum qui tempore fuerit Mirabelli iterum ex tenore presentium obligamus; tenemur etiam, assidere et assignare eisdem religiosis centum solidatas annui et perpetui redditus quas eisdem dare et assignare olim promissimus quando nobis dictas tertias concesserunt et ut dicti religiosi de cetero in dicto loco sub dominio nostro pacifice domino ualeant famulari, uolumus et concedimus quod ipsi omnes terras, uineas, prata, ceterasque possessiones, quas prior dicti loci usque ad presentem diem possedit et possidet de cetero in pace teneat et possideat in perpetuum, absque reclamatione et perturbatione, a nobis et nostris filiis in posterum facienda has autem donationes, pactiones et conuentiones Nos Iohannes predictus per iuramentum meum super sancta Dei euangelia corporaliter prestitum et sub obligatione et cetera..... Promittimus pro nobis et nostris successoribus dictis religiosis in pace tenere et in nullo contraire ymo potius contra omnes garantire; promittimus etiam et tenemus sub obligatione predicta facere et curare quod illustris princeps dominus uir Robertus, dux Burgundie, de cuius feudo tenemus castrum et uillam Mirabelli cum ipsorum finagiis predicta omnia laudabit, ratificauit et sub sigillo camere sue confirmabit et ne in posterum a nobis uel nostris dictis religiosis super predictis molestentur, tenemur eisdem omnes possessiones, iura, priuilegia predicta domus Dei et capellanie sub sigillo nostro specificare ac etiam declarare quando ab ipsis fuerimus requisiti.
Quidam igitur Miles hujus nostræ Regionis, nobili prosapia ortus, Olgerius nomine, cum multis aliis loca Hierosolymitana expeciit, sed in revertendo post multa pericula pro Christo tolerata, felici, ut credimus obitu, lucem præsentis vitæ reliquid. § Præsentibus autem conviatoribus, et audientibus, sancto Petro Besuæ, et ejus Monachis, apud Vetusvineas unum mansum vestitum cum servo in eo habitante, nomine Arnaldo delegavit, ita sicut pater ipsius Arnaldi vocabulo Ademarus usque in diem mortis suæ tenuit, et eidem filio suo Arnaldo dimisit. Uxorem etiam ejus nomine Tedindem cum filiis, et filiabus simul cum eo dari jussit; pariterque palmas, quas testes peregrinationis suæ, a Jerico tulerat; altari superponi rogavit. Quam donationem conjunx ejus Tetburgis appellata, et filii ejus libenti animo laudaverunt, et suos homines laudare compulerunt. Debet vero iste mansus porcum, et arietem, sex panes, et tres sextarios vini, carroperam, et omnes consuetudines, quas dominis persolvere debent servi. Quos suos protulerunt testes, signamus calamo omnes. Signum Tetburgis conjugis ejus. Sig. Heinrici, et Ulrici filiorum ejus. Signum Tetbaldi. Signum Aldonis. S. Formaldi. S. Nerduini. S. Humberti. S. Nerduini juvenis. S. Widonis Decani. Sig. Hugonis Præpositi. Sig. Rotberti Presbyteri. Sig. Johannis. Sig. Arengerii, et omnium servorum ipsius apud mansiones conmorantium.
Notum sit omnibus futuris et presentibus quod Jofridus de Draciaco, filius Roclini, antequam acciperet uxorem dedit Deo et sancte Marie de Firmitate et monachis ejusdem loci quicquid habebat vel calumpniabatur in bosco de Salvaisun, qui est prope cellarium predictorum monachorum apud Gibriacum. Hujus rei testes: Bartholomeus et Stephanus de Cristolio, Galterius Sine Terra, Robertus de Draciaco, Falco de Chasteillun.
Noverint omnes ad quos presens cartula pervenerit, quod ego Odo dux Burgundie, pro redemptione anime mee quitavi et pacifice in perpetuum dimisi Deo et ecclesie sancti Nazarii Eduensis quasdam consuetudines que dicebantur charnagium, quas in villa Susiaci et in potestate ejusdem habebam. Preterea donavi et concessi memorate ecclesie quicquid in casamento meo de Antullie, emptione, dono vel elemosina canonici poterunt adquirere. Actum Edue in presentia donni Galteri Eduensis episcopi, videntibus et audientibus Hugone cantore, Hugone preposito Susiaci, magistro Balduino, Willemo de sancto Leodegario, Girardo senescalco, Iohanne de Paris et multis aliis canonicis; Bartholomeo de Rebello milite, Regnaldo vigerio, Teobaldo forestario, Galterio forestario. Et ut res ista firmiorem obtineat noticiam, sigilli mei munimine presentem paginam feci roborari.
Je Pierres, dit Galafins, de Poloigney, chevaliers, fais savoir à touz ces qui verront et orront ces presantes lettres que j’ay pris en fié dou noble baron Jeham de Chalon, signour d’Arlay, une moie piece de vigne assisse ou territoire de Bivilley, ou leu que l’on dit en Sarre, et la place et les autres fiez et les partaiges, liquex vigne siet delez la vigne mons. Haymon, chastelain de Monront, d’une part, et delez la vigne Ogier, dit Entre, de Bivilley, d’autre part, et en ay fait homaige et feauté au devantdit noble baron monsignour Jeham de Chalon, sauve la feauté de mes signours, c’est assavoir dou Chastelenat de mons. Odon Le Grant, de Poloigney, chevalier, et des hoirs mons. Haymon, dit Juene. Et pour ce que je suis antrez en l’omaige doudit noble baron, il m’a donné XV livres de bons estevenans, lesquex j’ay eues et receues de luy, et bien m’an suis tenuz appaiez. En tesmoignaige de laquel chose, je, lidiz Pierres, ay requis et fait metre en ces lattres le seel de la court dou noble baron et puissant le conte de Bourgoigne, duquel l’on use à Poloigney. Faites et données en l’am de l’incarnation Nostre Signour Jhesu Crist corrant per mil CC octante et cinc, ou mois de decembre.
Ego Hugo Dux Burgundiæ notum facimus omnibus præsentes litteras inspecturis, quòd in præsentia Andreæ Domini Espissiæ, mandati nostri à nobis constituti, videlicet Boini Vigerij Castellionis, Petri de Corbigny Præpositi Aualonis, Ioannes de Vineis, filij eius, videlicet Andreas, Nicolaus Clericus, Hugoino Achardus, omnes alij hæredes sui quitauerunt Ecclesiæ Reomaensi spontanei, non coacti, absque vlla reclamatione, quidquid iuris se dicebant habere in omni vtilitate in villa de Soanceio cum appendiciis suis, in finagio eiusdem villæ, si quid iuris in eodem habebant. Dictus autem Andreas Dominus Espissiæ, Ioannes de Vineis, filij eius supradicti non humiliter rogauerunt, vt dictam villam de Soanceio cum appendiciis suis aduersùs eos, aduersùs omnes homines manuteneremus defenderemus Abbati Conuentui Reomaensi, de dictæ quitatione legitimam garantiam eidem Ecclesiæ portatemus. Nos verò precibus supra dictorum inclinati, dictam villam de Soanceio cum appendiciis suis tenemur defendere conseruare bona fide memoratæ Ecclesiæ Reomaensi. Et vt ista quitatio rata maneat inconcussa, ad instantiam supradictorum præsentes litteras suprà dictis Abbati Conuentui tradidimus sigillinostri munimine roboratas. Actum est hoc anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo, mense Ianuario.
Universis presentes litteras inspecturis, frater Yvo, miseratione divina Clugniacensis ecclesie minister humilis, ac ejusdem loci conventus, salutem in Domino Jesu Cristo. Noveritis quod, cum illustris vir Johannes, comes Burgundie et dominus Salinensis, ad sui munitionem castrum firmaverit in monte qui vulgariter appellatur Mons Majorum, et nos ibi partem in monte et alios redditus plures contiguos haberemus, scilicet in villis de Nan et de Faya, ad domum nostram Monasterii de Alta Petra pertinentibus, nos, ad requisitionem dicti comitis, quicquid juris vel actionis habebamus vel habere poteramus in predictis locis, retentis nobis et predicte domui nostre de Alta Petra spiritualibus et annexis eisdem spiritualibus, cedimus, concedimus et quittamus comiti supra dicto et omnibus suis heredibus et successoribus in futurum. Idem vero comes, in recompensacionem predictorum, nobis et domui nostre Monasterii de Alta Petra predicta refudit ducentas libras stephaniensium in utilitatem ejusdem domus de Alta Petra et ad acquisitionem reddituum ad domum ipsam spectandorum totaliter convertendas. Hec autem facta fuerunt in nostro Clugniacensi capitulo generali, de assensu venerabilium et karissimorum fratrum nostrorum Figiacensis et Mauzacensis abbatum, Karitacensis et Marcigniacensis priorum, diffinitorum ipsius capituli generalis. In cujus rei testimonium, presentibus litteris sigilla nostra duximus apponenda. Datum anno Domini Mº ducentesimo sexagesimo, die jovis ante festum apostolorum Philippi et Jacobi.
Omnibus sancte et inviolabilis matris filiis notum facimus quod Garoldus, miles de Frontanai, post placitum quod fecerant ei monachi Firmitatis de omnibus quod habebat in territoriis de Chillei et de Amestei et de Clus et de Vigouz, cepit calumpniari injuste super placitum quod fecerant ei monachi. Monachi vero, non ferentes injustam calumpniam, presentaverunt justiciam exequi in curia Huonis, patrui ducis, qui duxerat in conjugio filiam Valterii, domini castri Navilliaci, laudante etiam Garoldo predicto. Data est dies utriusque partis exequendi justiciam. Ventum est ad diem in curia predicti Huonis. Facta itaque discussione, judicatum est ut, si monachi haberent testes quod ipsi placitaverant ei concorditer de predictis calumpniis, teneret eis pacem. Tunc statim affuerunt per quorum manus ipse placitum et pacem fecerat cum monachis, scilicet Karolus, decanus de Neblas, Vido, dominus castri Virduni, qui et compositores placiti inter monachos et ipsum Garoldum fuerunt, et contestati sunt quod monachi dederunt ipsi Garoldo trecentos solidos et ipse Garoldus dedit monachis quicquid habebat in territoriis de Chillei et de Amestei et de Clus et de Vigouz, sine ulla retentione, in bosco, in plano, in aqua, nichil excipiendo, et pro decima quam ipse calumpniabatur injuste dederunt ei unum equum. Hujus rei testes: Huo, patruus ducis, Stephanus de Neblas, dominus castri ejusdem, Vido, dominus castri Virduni, Karolus decanus, Robertus, capellanus de Longapetra, Galterius de Bozulenges, prepositus Navilliaci, Poncius, major de Monz, Villelmus, Firmitatis abbas, Sofridus, monachus ejusdem loci, Durannus, magister grangie, conversus.
Johannes episcopus servus servorum Dei, reverentissimo et sanctissimo Adalgario sanctæ Augustudunensis ecclesiæ episcopo ac per te... in eadem ecclesia in perpetuum. Divinæ præceptionis monent cunctos eloquia ut quotiens res aliena contra rationis ordinem a quoquam detinetur, æquitate debeat imminente restitui. Constat siquidem villam quandam Tilionacum proprietatis jure sancti fuisse quondam Leodegarii Augustidunensis episcopi et ab eo sancto collatam Nazario, cujus vocabulo ipse honoratur episcopatus. Post vero cum a pravis hominibus longo tempote fuisset retenta et quasi in proprietatem eorum redacta, dilectus filius noster Karolus clementissimus imperator supra hoc, subtili examinatione habita, cum eam ad jus ecclesiæ Augustidunensis pertinuisse legitime cognovisset, et possessam primo ab ea et postea pervasam a violentibus hominibus liquido didicisset, hanc precepto suæ auctoritatis ipsi episcopio reddidit et ad jus ipsius ecclesiæ revocavit cui scilicet hanc superius nominatus sanctus Leodegarius olim contulerat. Et ideo quia postulavit a nobis sanctitas tua ut jam memoratam villam secundum imperiale preceptum apostolicæ auctoritatis liberalitate aut privilegio Augustidunensi ecclesiæ confirmaremus, inclinati precibus tuis, supernæ pietatis gratia suffragante, prædictæ ecclesiæ cui fraternitas tua præesse dinoscitur sæpe nominatam villam sicut antiquitus fuit denuo confirmamus ut hoc quod suum fuerat et redditum nunc possidet, debeat sine cunctatione perpetuis temporibus possidere vel adhærere hujus privilegii auctoritate confirmantes, antedictam villam in præfato episcopio constituimus, quod in ejusdem episcopii ecclesia de qua ablata fuerat nunc reddita in ipsius dominio sine ambiguitate permaneat. Non solum autem crebro dictam villam sed et omnes quæ ejusdem ecclesiæ vel modo sunt vel futuræ consistunt in eodem episcopio confirmamus habendas; statuentes pontificali censura sub interdictione anathematis futurique judicii nulli liceret hæc quæ a nobis tam super jamdicta villa quam super omnibus rebus ab eadem ecclesia vel habitis vel habendis promulgata sunt, aliqua temeritate violare vel conturbare aut repetere, sed potius stabilitate perhenni inconvulsa permanere in eodem pio loco decernimus. Quod si quis autem magnus vel parvus adversus hoc privilegium auctoritate apostolicæ sedis munitum agere temptaverit sciat se perhenni judicio condempnandum et igni qui non extinguitur mancipandum. Qui vero custos et conservator ejus extiterit, æternis gaudiis perfruatur et præmiis cum angelis in cœlestibus potiatur. Scriptum per manus Gregorii notarii regionarii et scriniarii sanctæ romanæ Ecclesiæ, in mense novembri, indictione decima. Benevalete.
Innocentius Abbati conventui Trenorchiensis indulget, ut nullus Sedis Apostolicæ Delegatus, vel Delegati Subdelegatus, in universitatem eorum interdicti, suspensionis, vel excommunicationis sententiam audeat promulgare, sine speciali Sedis ipsius mandato faciente de indulgentiâ hujusmodi mentionem. Datum ut suprà.
In nomine Dei, amen. Anno MCCC LXXVII die vicesima nona aprilis, nos Guillelmus et Guillelmus Boniones, Cabilonenses, fratres, omnibus notum facimus quod nos debemus et solvere tenemur religioso et honesto viro domno Petro Boni monacho monasterii S. Martini Eduensis, etc. Quatuor libras turonenses, etc., de annuo redditu seu pensione annuali ad ejus vitam naturalem pro suo partagio seu ejus portione patrimonii sui, etc.
Fugitivi monasterii, cum redeunt, hoc modo debent satisfacere. Si veniunt post capitulum, debet elemosinarius eos suscipere donec in crastino, cum fratres fuerint in capitulo; quibus congregatis, postquam aliquantulum de ordine suo locuti fuerint, mittitur elemosinarius ut eos adducat. Illi autem, nudati in auditorio et discalceati, cuculla plicata in sinistra, acceptoque virgarum manipulo in dextra, sic debent venire in medio capituli, positisque cucullis ad sinistram et virgis ad dexteram, coram abbate vel priore humiliter venias petunt in medio earum: deinde dicto eis ut surgant, sedent ad terram resumptis cucullis tantum super genua. Tunc, si dominus abbas affuerit, quale illi judicium placuerit dabitur eis; si vero non adest, non dabitur eis judicium, sed dicet eis qui tenet capitulum: Istud judicium domini abbatis est, ille expectandus est; ite et circumdate vobis vestimenta vestra, ac redite. Quo facto petunt iterum venias suas et præcipitur eis ut eant sessum ultimi omnium; et sic semper sunt et in choro et in capitulo et in omnibus locis, extremi videlicet etiam omnium novitiorum, quousque dominus abbas faciat eis misericordiam. § Qui autem habitum abjicierunt eodem quidem modo suscipiuntur, excepto quod habitum in capitulum secum non deferunt, sed ponitur ante pedes ejus qui tenet capitulum, et postquam, ut prædictum est, nudi satisfecerint, dicitur eis a præsidente ut, si volunt, habitum quem voluntate propria reliquerunt sponte sua accipiant. § Quando autem dominus abbas venerit, si ut dictum est eo absente suscepti sunt, tam illi quam isti non debent venire in præsentia illius donec ipse præcipiat, sed vel in infirmaria vel in alio loco manere donec ipse pro eis mittat; et tunc non nudantur neque discalciantur, sed stamineas suas præparant ut, si domino (62) abbati placuerit, nudi suscipere judicia parati inveniantur. Cum autem capitulum ingrediuntur, non ad sedes suas, sed recto tramite ante dominum abbatem gradiuntur, ut venias petere non morentur.
Je Perrin d’Arlay, escuier, fil çay en arriers mons. Fromont de Mintrey, chevaliers, fais savoir à touz ces qui verront ces presantes lattres que je suis hons liges à la noble dame Lore, fame çay en arriers le noble baron Jeham, conte de Bourgoigne et signour de Salins, et preng de ly en fié lige quanque j’ay à Myntrey et ou finaige doudit leu; et quanque je doy avoir en homes, en chans, en vignes, en prez, en bois et en toutes autres choses, je [en] dey faire valoir cent soudées de terre, au regart de proudomes. Et ledit fié ay je fait, pour moy et pour les miens, à ladite dame, pour ly et pour les suens, et li promet, par mon soiremant corporelmant donné sus saint ewangile, garder et garantir ledit fié lige et quitte d’autrui fié. En tesmoignaige de ceste chose, à ma priere et à ma requeste, li religious et honorauble hommes Pierres, priour, et Willermes, diens de Lons, ont mis lour seaux pendant en ces lettres... Ce fut fait l’an mil CC sexante et nuef, ou mois de fevrier.
Domno fratri Samuel, emtores, ego, in Dei nomine, Jamalbertus, venditor, vendimus tibi aliquid de res nostras que sunt sitas in pago Matisconense, in agro Agenacense, in villa Busiaco: hoc est curtilo cum vinea et superposito; qui terminat de tres partes terra Sancti Martini, de quarta parte via publica. Infra istas terminaciones, totum ad integrum tibi vendimus, tradimus adque transfundimus ad perabendum, et accepimus precium valente solidos XL, in pro ipsa precia de nostro jure in tua tradimus dominacione, ad faciendum in omnibus quicquid volueris, nullum contradicentem. Si quis vero, si ego ipse, aut ullus homo, aut ullus ex heredibus meis, qui contra hanc venditionem istam aliquid temtare aut calumniare voluerit, auri libera I componat, et inantea presens venditio ista firma permaneat, cum stipulatione subnixa. Actum Busiaco villa publice. S. Jamalberti, qui vinditione ista fieri et firmare rogavit. S. Ansoldi. S. Ermenfredi. S. Maioli. S. Eldeverti. S. Lunolt. S. Adalgisi. S. Fanuel. S. Vuitart. S......... S......... S. Altei. S. Euvrart. Ego Maimbodus levita rogatus scripsi, die martis, mense maio, anno III regnante Rodulfo rege.
Charles, par la grâce de Dieu roy de France, à tous présens et advenir, salut. Scavoir faisons que à nostre première nouvelle et joyeuse venue et entrée en ceste nostre bonne ville de Dijon, en laquelle noz très chers et bien amez les vicomte Mayeur, eschevins, manans et habitans de la dicte ville, nous ont très honnorablement et à grande joye et liesse reçeuz comme leur souverain et naturel seigneur; Nous avons confermé, promis et juré sur les sainctz Evangilles de Dieu, estant sur l’hostel de Sainct-Bénigne du dict Dijon, tenir, entretenir, garder et observer aux dictz viconte Mayeur, eschevins, manans et habitans de nostre dicte ville de Dijon, toutes et chacunes les chartres, previlleiges, exemptions, franchises et libertez par noz prédécesseurs Roys et ducz de Bourgongne à eulx octroyez, et tout ainsi que depuis nostre advénement à la couronnc leur ont esté par nous confirmez; et aussi nostre cher et bien amé Me Bénigne Martin, docteur en droictz, advocat en nostre court de Parlement et viconte Mayeur de nostre dicte ville de Dijon, estant lors en nostre présence en la dicte église Sainct-Bénigne, pour luy et pour tous les autres manans et habitans d’icelle ville, a juré qu’ilz nous seront bons et loyaulx, vrays et obéissans subgectz, et garderont nostre personne et tous noz droictz envers et contre tous, et en oultre leur avons octroyé et octroyons que noz hoirs et successeurs en nostre Duché jureront et seront tenuz jurer semblablement, en la dicte église de Sainct-Bénigne du dict Dijon, leur garder et observer les dictez libertez, franchises, immunitez, chartres, previlleiges et confermations d’icelles, à eulx donnez de noz devanciers Roys et ducs de Bourgongne, en la forme et manyère dessus declairé, et à ce faire et fermement tenir et garder, nous obligeons spéciallement et expressément, nous, nos hoirs et successeurs, et ceulx qui auront cause de nous en nostre dict Duché, et promectons en bonne foy et parolles de Roy, l’entretenir à tousjours, sans venir allencontre par nous ne par aultres, en quelque manyère que ce soit. Et afin que ce soit chose ferme et stable à tousjours, nous avons faict mectre nostre scel à ces dictez présentes, sauf en autres choses nostre droict, et l’autruy en toutes. § Donné à Dijon, au moys de may, l’an de grâce mil cinq cens soixante quatre, et de nostre règne le quatriesme. § CHARLES. § Par le Roy, vous et autres présens. — DE L’AUBESPINE. § Visa. Contentor.
Clarescere volumus cunctis, quod Milo de Bellomonte concessit sancto Petro pro uxore sua, unum mansum in Pinriaco vico cum appendiciis suis, et unum servum nomine Ewardum, cum sorore sua. Signum Milonis, Hugonis, Fulconis.
[Urbanus Episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis Joanni Priori de Consiaco, ejusque fratribus tam præsentibus quàm futuris regularem vitam professis in perpetuum, Quoties à nobis petitur quod honestati et religioni convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum suffragium impartiri. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et Ecclesiam S. Petri de Consiaco, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et præsentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo Monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti regulam in eodem loco institutus esse dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Prætereà quascumque possessiones, quæcumque bona eadem Ecclesia impræsentiarum justè et Canonicè possidet, aut infuturum concessione Pontificum, largitione Regum vel Principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis præstante Domino poterit adipisci, firma vobis, vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus hæc propriis duximus exprimenda vocabulis: locum ipsum, in quo præfata Ecclesia sita est, cum omnibus pertinentiis suis. Altare de vico Duroman. Altare de Curte Roberti. Altare de Gentovillari. Altare de Sarmasia. Altare de Besona. Quatuor Altaria, quæ vobis dedit bonæ memoriæ Hugo Suessionensis Episcopus, scilicet de Saponiaco, de Runcheriis, de Berniaco, de Espargo. Et quatuor Altaria, quæ vobis dedit Lisiardus bonæ memoriæ Suessionensis Episcopus, scilicet de Cresenci, de Condez, de Vulcenis, de Calte. Ecclesiam S. Petri de Calte, cum pertinentiis suis. Minutam decimam de Parochia S. Leodegarii Suessionensis. Ecclesiam de Bruclio, cum appendiciis suis. Ecclesiam S. Mariæ de Fonce, cum appendiciis suis, et homines ad Altare ejusdem Ecclesiæ pertinentes ubicumque sint. Altare Despalx. Altare de Ascerpiniaco, cum appendiciis suis, et omni decima, de qua Sacerdos eisdem Altaribus deserviens habet in unoquoque anno duos modios hyemalis annonæ, et unum modium Avenæ. Decimam de Luy magnam et minutam. Decimam de S. Remigio de Yvery; et quicquid habuerunt Joannes de Brumes, et Hugo Cognomento Punarque in Altari et decima de Vuescli. Decimam de Maisiaco. Altare de Raoulcourt. Altare de Carcobio. Decimam de Armenteria, et de Cursabro. In decima de Cugny unum modium hiemalis annonæ de eleemosyna Hugonis de Magny. Dimidium modium frumenti, de Terragiis de Ton, de eleemosyna Joannis Christion. Unum modium hiemalis annonæ apud Asunliz, de eleemosyna Guidonis de Conce. Quidquid Joannes de Ulcheio cognomento Vicecomes possidebat in terragiis de Ulanzi, et nemore. Decimam de Sarmasia, et de Ciriaco magnam et minutam. Omnem magnam de partibus decimam, et tertiam partem minutæ decimæ. Decimam de Berciaco sancti Basoli. Decimam de Bernerda, et omnem tractum. Decimam de Grisoltis, et de Raoulcourt. Unum modium frumenti in decima de Aucensvilla, de eleemosyna Lisiardi Teuvagia de Lasteli; et omnem censum de omnibus masuris, quæ sunt in atrio, et quod habetis in altari de Duro magno omni die tres partes oblationum omnium, quarta autem Sacerdotis est, cum oblatione nummi et candelæ die Dominica pro pane benedicto, et cum oblatione nubentium post Missæ celebrationem, cum oblationibus etiam et benedictione peregrinantium, et quicquid mulier purificanda manu suâ obtulerit. De minutis decimis, vino scilicet, fabis, pisis, lana, lino, fœno, pecudibus, et volatilibus, vos tres partes; Presbyter autem quartam; de magna verò decima vos septem partes et omnem tractum habetis, Presbyter verò octavam, exceptis decimis Caltararum Comitis, de quibus Sacerdos nihil accipit; tres partes omnium candelarum, quæ per totum annum offeruntur, excepta illa Dominicali candela quæ Sacerdotis est. Si verò incensum vel candela in Ecclesia deficiunt, seu defecerint, de communi oblatione comparabuntur. Quicquid etiam Petrus de Noroy apud Vismolin. possidebat, et modium unum vini apud Palie, viginti solidos ad Bac. Apud Pontuert unum modium annonæ, medietatem frumenti et reliquum avenæ, de eleemosyna Oilardi Armigeri. Quicquid Guido de Brenna habebat apud Berniacum et apud Crucem, Altare scilicet cum appendiciis suis, et homines ad Altare pertinentes cum universis consuetudinibus quas ei debebant. Apud longam-villam, quicquid habebat præter capita hominum. Apud Cresanciacum, quidquid habebat in Briennensi pago. Allodium suum de curte Roberti. Allodium de Vverdon et omnia ipsis Allodiis, in hominibus, fœminabus, terris, pratis, aquis, molendinis et sylvis pertinentia, et manum firmam de Jamvillari, villam scilicet cum omnibus appendiciis suis. Apud Roncherias in decimis magnis et minutis duas partes; in villa de omnibus redditibus et proventibus, quoquo modo evenerint, tertiam partem; in nemoribus verò et Pascuis ad villam pertinentibus, ubicumque sint, tertiam partem, exceptis masuris, quarum census singulariter vester est, et masura cum omnimoda justitia. Partem villæ propriæ vestræ quæ incipit à domibus, quæ sunt subter viam quæ subjacet domui vestræ, et tendit usque ad viculum illum qui vertitur ad fontem Vberti: ex alia verò parte vertitur per publicum aggerem qui tendit Castellionem usque ad nemus de Campo-vicini, et inde per fossatum quod dicitur Brunechildis tendit usque ad fontem Boël, inde autem revertitur usque ad angulum antiqui nemoris, quod est ad exitum villæ versus Castellionem, et Ecclesiam de sancto Fidolo cum omnibus pertinentiis suis, sicut eam de donatione bonæ memoriæ Philippi quondam Trecensis Episcopi rationabiliter possidetis. Item apud sanctum Fidolum, quod vobis et Ecclesiæ vestræ bonæ memoriæ Comes Theobaldus, et filius ejus Hugo quondam Trecensis Comes in eleemosynam pia concessione dederunt, sicut in eorum scripto authentico continetur, cum his quæ in altari de Sticourt et Toncourt possidetis. Libertatem villæ vestræ, in qua Ecclesia vestra fundata est, sicut eam quondam Theobaldus Comes antiquior, et postmodum filius ejus Comes Stephanus vobis pia concessione donarunt. Altare quoque de Misiaco cum magna et minuta decima. Libertatem villæ de Vlcenis ab Hugone Trecensi Comite vobis concessam. Altare et personatum de Glisoliis cum omnibus appendiciis suis. Apud Boncherias Terragia de Carruragio vestro sine parte militis et Vice-comitatum ejusdem villæ, Terragia, et census, et omnem plenariam justitiam ejusdem Vice-comitatus sine militis reclamatione vel advocatione. Sanè Novalium vestrorum, quæ propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum, nullus à vobis decimas exigere vel extorquere præsumat. Liceat vobis clericos vel laïcos è sæculo fugientes liberos et absolutos ad conversionem recipere, et eos absque contradictione aliqua retinere. Cum generale autem interdictum terræ fuerit, liceat vobis clausis januis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa voce divina celebrare. In Parochialibus verò Ecclesiis, quas tenetis, liceat vobis Sacerdotes eligere et Diœcesano Episcopo præsentare, quibus, si idonei fuerint, Episcopus curam animarum committat, et ei de spiritualibus, vobis autem de temporalibus debeant respondere. Libertates præterea et immunitates antiquas, et rationabiles consuetudines Monasterio vestro concessas, et hactenus observatas ratas habemus, et eas futuris temporibus illibatas manere censemus. Chrisma verò, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes clericorum seu Monachorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, à Diœcesano suscipiatis Episcopo, siquidem Catholicus fuerit, et gratiam atque communionem Apostolicæ Sedis habuerit, et ea vobis gratis et absque pravitate aliqua voluerit exhibere; alioqui liceat vobis quemcumque malueritis adire antistitem, qui nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Sepulturam præterea illius loci liberam esse decernimus, ut eorum quoque devotioni et extremæ voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi fortè excommunicati fuerint vel interdicti nullus obsistat, salva tamen justitia Ecclesiarum illarum, à quibus mortuorum corpora assumuntur. Quia verò decimæ tam veteri quàm nova lege Ministris Ecclesiarum sunt concéssæ, auctoritate Apostolica prohibemus, ne ullus laïcus à vobis decimas exigere vel extorquere præsumat. Prohibemus etiam ne cui liceat infra terminos Parochiarum vestrarum Ecclesiam vel Oratorium sine assensu Diœcesani Episcopi, et Abbatis, et Capituli Cluniacensis, de novo construere, salvis tamen privilegiis Romanorum Pontificum. Inhibemus etiam ne Ecclesias, aut terras, seu quodlibet beneficium Ecclesiæ vestræ ullatenus liceat alicui personaliter dari, sive alio modo alienari, sine consensu totius Capituli, aut majoris et sanioris partis. Si quæ verò donationes aliter quàm dictum est, factæ fuerint, eas irritas esse censemus. Paci quoque et tranquillitati vestræ paterna sollicitudine providere volentes, auctoritate Apostolica prohibemus, ut infra clausuras locorum seu grangiarum vestrarum nullus violentiam vel rapinam furtumve committere, ignem apponere, hominem capère vel interficere aliqua temeritate præsumat. Locus autem ipse cum omnibus pertinentiis suis, sicut hactenus fuisse cognoscitur, sub Cluniacensis Monasterii obedientia et subjectione perpetuò consistat. Decernimus ergo ut nulli omninò hominum fas sit præfatum locum temerè perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare: sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva Sedis Apostolicæ auctoritate, et Diœcesani Episcopi canonica justitia, Si qua igitur in futurum Ecclesiastica sæcularisve persona hanc nostræ constitutionis paginam sciens, contra eam temerè venire tentaverit, secundò tertióve commonita, nisi reatum suum satisfactione congrua correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et à sacratissimo Corpore ac Sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bonæ actionis percipiant, et apud districtum Judicem præmia æternæ pacis inveniant. Amen. Amen. Amen. Ego URBANUS Catholicæ Ecclesiæ Episcopus. Ego Therdinus Portuensis et sanctæ Barsinensis Sedis Episcopus. Ego Henricus Albanensis Episcopus. Ego Theobaldus Hostiensis et Velletrensis Episcopus. Ego Joannes Presbyter Cardinalis tituli sancti Marci. Ego Laborans Presbyter Cardin. S. Mariæ trans Tiberim tit. Calixti. Ego Pandulphus tit. duodecim Apostolorum. Ego Albinus tit. S. Crucis in Jerusalem Presbyter Cardinalis. Ego Melior Presb. Card. SS. Joannis et Pauli tit. Pammachii. Ego Ardicio Diac. Card. S. Theodori. Ego Gratianus SS. Cosmæ et Damiani Diaconus Cardinalis. Ego Sofredus S. Mariæ in via-lata Diac. Cardinalis. Ego Rolandus S. Mariæ in Porticu Diaconus Card. Ego Petrus Diaconus Cardinalis S. Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Radulphus S. Georgii ad velum aureum Diaconus Cardinalis. Datum Veronæ per manum Transimundi S.R. Ecclesiæ Notarii XVII. Kalendas Januarii indictione IV. Incarnationis Dominicæ anno M. C. LXXXV. Pontificatus autem Domni Urbani Papæ tertii anno primo.]
Notum sit monachis Majoris Monasterii quod Guanilo cle eo anano quancio moriebatur guerpunt Beato Martino et suis monachis quicquid habebat in cimiterio de Palmerio. Hoc concessit frater suus Hirvisus. Quod viderunt et Anclepunt Uuarnerui amuiger ei. Alberieu ips moriae hu cle ponte leveti. Notbrum cle ions monae hu rix. Quicio prepoitu. Actu est hoc anno ab ineapnracione ciri m. teri ub ciono abbe deprapcio. regnante rege Philippo in Gallia.
Ego Hugo Dei gratia Autisiodorensis episcopus, notum fieri volo presentibus et futuris quod Gaufridus dominus de Arsi [2] pro salute anime sue, uxoris, filiorum suorum et filiarum et antecessorum suorum dedit in elemosinam [3] Deo et beate Marie et fratribus de Regniaco jure perpetuo aesantiam pasturarum tocius terre sue, [4] citra Coram fluvium et ultra, sine dampno pastionum, pratorum, segetum et vinearum in quibus [5] si fratres vel servientes vel pecora eorum dampnum queque intulerint, reddito capitali, liberi ab omni [6] alia occasione et exactione existerint. Hujus rei testes sunt : Willelmus capellanus de Arsi, dominus [7]…., Balduinus Grossus, Galterius Barard, Hugo de Areis, Iterius prepo-[8]-situs de Malliaco castro. Hoc autem laudaverunt filii ejus Galfridus, Girardus, Jocelinus coram [9] supradictis et multis aliis. Hoc ipsum laudaverunt uxor ipsius Galfridi de Arsi nomine Agnes et [10] filie ejus Mabilia, Dameruns, Agnes. Hujus rei testes sunt : Willelmus capellanus de Arsi, [11] Arnulfus de Vincellis, Rainaudus Coquins, presbiteri ; Balduinus Grossus, Galterius [12] Barard, milites ; Iterius prepositus de Malliaco castro. Ut igitur istud ratum et firmum…
In nomine sancte et individue Trinitatis. Noverint cuncti fideles quod ego Constabilis dono Deo et sanctis apostolis ejus Petro et Paulo, et ad locum Cluniacum, aliquid ex rebus meis que sunt site in pago Matisconense, in villa Varenniaco nomine: hoc est vineam unam, et habet perticas in longo quatuordecim, et in latitudine quinque; terminat a mane de ipsa hereditate, et a medio die similiter de ipsa hereditate, a cercio via publica, et a sero terra Sancti Petri. Dono hæc in tali tenore, ut, quandiu ego vixero, usum et fructum habeam, et in vestitura omni anno dono duos sextarios de vino. Post meum vero discessum, ad jam dictum locum revertatur, et faciant rectores Sancti Petri quicquic facere voluerint. Si quis autem contra hanc donationem aliquem litem inferre voluerint, auri untiam persolvat, et postea firma et stabilis permaneat, astipulatione subnixa. Actum Cluniaco publice. S. Constabilis, qui fieri et firmare rogavit. S. Constantii, filii ejus. S. Rannaldi. S. Duranni. S. Arlei. S. Hugonis. S. David. Data die dominico, regnante Hugone rege anno V. Evrardus levita scripsit.
In nomine sancte et individue Trinitatis, ego Odo, decanus, et universum capitulum Senonensis ecclesie notum fieri volumus tam presentibus quam futuris quod compositioni, que inter venerabilem dominum archiepiscopum nostrum Villelmum et capitulum et abbatem Arraudum et monasterium sancti Benedicti Floriacensis super ecclesia beate Marie Loriaci facta est assensum prebuimus et eam ratam habemus, et ne alicujus vel aliquorum possit tergiversatione perverti eam scripto commendavimus. De universis siquidem oblationibus etc., ut supra in charta n° CXCVII mutatis mutandis usque ad verba gaudebit incremento. Actum est hoc publice in capitulo Senonensi, anno incarnati Verbi M°C°LXX°I°. Hujus rei testes sunt quorum nomina subscripta sunt: Hugo, archidiaconus; Hilduinus, thesaurarius; Gaufridus, precentor et archidiaconus Pruvinensis; Theo, cellerarius; Guido, archidiaconus Gastinensis; Simo, archidiaconus Melundensis; Hugo, archidiaconus Stampensis; Martinus, Jacquinus, Fromundus, sacerdotes et canonici; Petrus, Illibertus, Theobaudus, Odo, Garnerius, diaconi et canonici; Arraudus, Gauterus et Menardus, Guido, Stephanus, Angenulfus, Geraldus, Guido, Renaudus, Bartholomeus, subdiaconi et canonici. Data per manum Gofredi, precentoris et cancellarii.
Notum sit omnibus hominibus quod ego Johannes de Molendino et Osilia, uxor mea, cum filio nostro Gofredo et filia Læticia, eorum omnium quæ in Pontiniensi territorio continentur, a rivo, scilicet, de Senitione, usque ad semitam qua itur ab ecclesia S. Porchariæ ad Venussam, totum jus nostrum Deo et fratribus Pontiniacensis cœnobii, jure perpetuo, contradimus et concedimus possidendum. Silvam tamen de Cauda, a via vetere quæ ducit a Lanniaco Venussam desursum ad sinistram, nobis retinemus, sed eam in omnes usus suos libere concedimus, excepto quod si de ipsa aliquid complanaverint et carrucam immiserint, de labore ejus fructuarium usum terræ quem vulgo tercias vocant, nobis reddiderint. Eo autem anno quo in ea tanta porcorum pastio fuerit ut pro pastinagio porci intromittendi sint, prædicti monachi suos inde custodient usquequo vel nostri, vel alii intromittantur; quod si dilatum usque ad octavam Natalis Domini fuerit, libere intrabunt. Si vero præter quam concessum est a nobis in prædicta silva, porci Pontiniaci capti fuerint, dato pro eis conveniente pastinagio, de cætero pro eodem pastinagio, prout voluerint, utantur. Pro hac autem concessione accipimus ab eis octo libras denariorum: Bartholomæus, de cujus beneficio nos hoc habere recognoscimus, decem solidos a nobis et a monachis dimidiam accipit marcham argenti. Testes hujus rei sunt: Bartholomæus, qui hoc fieri præcepit, et Ulricus, frater ejus; Milo, presbyter; Ansigisius, presbyter; Guiardus Lepus et Theobaudus, frater ejus; Paulus et Archardus fratres; Ebrardus, Otberdus, Thebaldus de Caciaco; Wido, præpositus cum filio Brictio; Seguinus. Actum Lanniaci, anno ab incarnatione Domini Mº Cº XIXº; papa romano Gelasio II, Francie rege Ludovico.
Notum sit omnibus futuris et presentibus quod Rodulfus de Marniaco et Petrus Raschaz, frater ejus, antequam haberent natos, laudante domino suo Landrico de Seniceo, teneuram quam habebant in manso domine Oiselle dimiserunt et concesserunt Deo et sancte Marie de Firmitate et monachis ejusdem loci. Hujus rei testes: Petrus de Mez, Artaldus de Limant, Pains Mortal, Brunus de Pairola, Robertus Villelmus.
Ego Alaidis, ducissa Burgundię, notum facimus omnibus presentes litteras inspecturis quod Petrus, dominus de Paluel, in presentia nostra constitutus, harbergeriam quam habebat in prioratu et villa de Corbertaldo et quicquid juris habebat ibidem quittavit et in perpetuam elemosinam dedit et concessit priori et monachis ejusdem loci. Hanc vero donationem et quittationem laudaverunt Sarra, uxor dicti domini Petri, et Hugo, filius ejusdem, Poncia et Estrange, filię memorati Petri. In hujus rei testimonium ad preces et instantiam jam dictorum scilicet Petri, Sarrę, Hugonis, Poncie et Estrange, presenti pagine sigillum nostrum apposuimus. Actum est hoc anno Domini M°CC° vicesimo secundo, mense Augusto.
[I]n nomine sancte et individue Trinitatis Hludovicus misericordia dei rex. Si servorum dei iustis postulationibus aurem nostre serenitatis accommodamus casque ad effectum pie peticionis opem ferendo perducimus, hoc nobis profutururn fore ad aeternae remunerationis premium facilius obtinendum et ad presentem vitam facilius transigendam nullo modo dubitamus. Quocirca novent omnium sanctae dei aecclesiae fidelium nostrorumque tam presentium quamque futurorum industria, quoniam Eudo venerabilis abbas Virzelliacensis monasterii, adiens celsitudinem nostram deprecatus est ut idem cenobium cum omnibus appenditiis suis sub immunitatis nostre tuicione et regali defensione acciperemus, eo videlicet modo ut ea que in precepto domni et genitoris nostri dive recordationis Karoli gloriosissimi imperatoris augusti et in privilegio domni ac patris nostri Iohannis universalis pape continentur inviolata et inconvulsa per-maneant. Quod cenobium situm est in pago Avalensi super Coram fluvium et est constructum in honore dei et Salvatoris nostri Iesu Christi eiusdemque genitricis semper virginis Mariae beatorumque apostolorurn Petri et Pauli. Cuius peticioni libenter annuimus et prefatum cenobium cum omni integritate sua, sen et ea que a fidelibus divina gratia ordinante ohm ibi fuerint oblata, sub nostra immunitione sen tuicione accepimus. Precipientes ergo iubemus ut nullus cornes seu vicecomes aut aliquis ex secularibus iudicibus vel e missis nostris discurrentibus in prefato cenobio potestative mansiones accipiat aut paratas sen freda aut cespitaticum aut pontaticum aut rotaticum aut inferendas ab eo exigere presumat. Sed liceat servis dei in eodem cenobio degentibus secure ac quiete pro patre et genitrice nostra ac pro nobis coniugeque et proie totiusque regni statu absque alicuius inquietantis molestia dominum exorare. Sin autem, quod minime futurum credimus, aliquis hominum qualibet seculari preditus potestate contra hoc nostrae altitudinis immunitatis preceptum venire aut illud ternerare sen in aliquo violare presumpserit, sexcentorum solidorum multa coactus exolvat, medietatem scilicet fisco nostro, alteram vero medietatem ecclesie cui litem intuleri t. Et ut hoc nostre claritudinis firmitatis pactum firmum ac stabile per futura maneat tempora, precamur successores nostros ut, sicut sua que legitime statuerint firma esse a sequentibus voluerint, ita et hec que a nobis modo corroborantur firma et inconvulsa perpetualiter custodire studeant. Ut autem hoc nostre auctoritatis preceptum in dei nomine pleniorem firmitatis obtineat f. vigorem, manu nostra illud firmavimus et anuli nostri inlpressione subter iussimus sigillari. Signum Hludovici gloriosissimi regis (Monogramme). Data XVIII Kal. Jan., indictione XI, anno primo regnante Hludovico rege gloriosissimo. Vulfardus notarius ad vicem Gauzelini recognovit. Actum Compendio palatio publico in dei nomine feliciter amen.
Ego Mathildis, comitissa Nivernensis, notum facio presentibus et futuris, quod ego, ob remedium anime mee et antecessorum meorum, pro damnis et injuriis que feci et fieri mandavi monachis de Charitate et rebus suis, in obsidione ville Caritatensis et alibi, dono, quitto et concedo Deo et beate Marie de Charitate et monachis ibidem Deo servientibus, omnes justitias et districtus, si quos habeo vel habere possum in villis, terris, granchiis, domibus, et aliis locis suis quibuscunque, in toto comitatu meo. Nolens quod inter me seu successores meos et ipsos monachos discordia de cetero oriatur, occasione justitiarum aliquarum. Preterea concedo ipsis et confirmo, laudo et approbo omnes cartas predecessorum meorum, et me et successores meos in perpetuum observare promitto et ad hec me et heredes meos obligo et astringo. Actum anno gratie millesimo ducentesimo vicesimo quinto, mense septembri.
[Innocentius Episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Guidoni Priori Prioratus S. Sepulchri de Sambleriis, ejusque fratribus tam præsentibus, quàm futuris regularem vitam professis in perpetuum. Ad hoc universalis Ecclesiæ cura à provisore omnium bonorum Deo commissa est, ut religiosas diligamus personas, et beneplacentes Deo religiones studeamus modis omnibus propagare. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et S. Sepulchri Ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio ad exemplar fœlicis recordationis Innocentii et Alexandri prædecessorum nostrorum Romanorum Pontificum, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et præsentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascumque possessiones, quæcumque bona idem Monasterium in præsentiarum juste et Canonice possidet, aut in futurum concessione Pontificum, largitione Regum vel Principum, oblatione fidelium seu aliis modis Deo propitio poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant, in quibus hæc propriis duximus vocabulis exprimenda. Villam S. Sepulchri cum Ecclesiis, et omnibus decimis, et justitiis, cæterïsque ad eam pertinenibus, annuales præbendas, sicut per litteras Trecensis Episcopi et Capituli: in Ecclesia S. Petri Trecensis vobis concessæ sunt, Ecclesiam de monte Lusanno, Capellam de Gued, Capellam de Abbatia, molendinum de Gued, et quidquid habetis in territorio ejusdem villæ, tertiam partem oblationum in Ecclesia de Bulliaco, videlicet in natale Domini, in Pascha, in festivitate S. Laurentii, et decimam in quarto anno, domum de Bulliaco cum vineis et appendiciis suis, et vineas de Lavis, Ecclesiam de Viaspero, de S. Victore de Bonavicina, Ecclesiam de Albiniaco; et decimam in tertio anno, et minutam decimam, Ecclesiam montis Hugonis, et terras ad eam pertinentes, et minutam decimam, et medietatem majoris, et censum atrii, et domum hospitalem cum appendiciis: in Ecclesia S. Leonis, tertiam partem oblationum: in Natale, in Epiphania, in Purificatione beatæ Mariæ, in Pascha, in Pentecoste, in festivitate S. Leonis, et omnium Sanctorum de oblationibus eorum, qui peras accipiunt similiter sepulturas: censum atrii, medietatem majoris et minutæ decimæ: decimam de Redelor, Ecclesiam de Bellevilla, et eamdem villam cum pertinentiis suis, et minutam decimam et decimam totius agriculturæ vestræ, Ecclesiam Demergi, et decimam minutam ejusdem villæ et majorem in tertio anno, et quidquid apud eamdem villam habetis, Ecclesiam de Troauno cum omnibus decimis, et tertiam partem in molendino de Mediavilla, et censum, et justitiam ejusdem molendini, et quidquid apud ipsam villam habetis: in Ecclesia de Human, duas partes oblationum: in Natale Domini, in Pascha, in festo omnium Sanctorum, et minutam decimam, Ecclesiam de Villeta, et censum atrii cum omnibus decimis, decimam Fenicis in Grangia de Vulperia, sex sextaria bladi, minutam decimam de Vilervis, et medietatem majoris. Sex feriis, quartam partem majoris decimæ, et minutæ Saneriis, quartam partem majoris decimæ, et minutæ, et censum atrii: in Fontanis, quartam partem totius decimæ, capellam Galonis, et justitiam ejusdem cum omnibus decimis et pertinentiis suis. Trecis Aream domus sancti Arraldi omnino liberam, et omnem hæreditatem quam idem Arraldus cum servis et ancillis cœnobii S. Sepulchri contulit liberam omnibus exclusis hæredibus, et sine ulla retentione, sicut in instrumento bonæ memoriæ Philippi quondam Trecensis Episcopi legitimè continetur. Trecis domum Theobaldi Archidiaconi, et aliam domum quam in foro habetis, decimam reddituum duarum nundinarum, quæ fiunt Trecis in festo S. Joannis, et in festo sancti Remigii, et decimam vini clausi Comitis Trecensis, quatuor libras denariorum in Trecensi moneta, in unoquoque anno, quæ dedit vobis Hugo Trecensis Comes, villam de Fontanis et justitiam ejus cum pertinentiis suis, domum Droti cum pertinentiis suis, et quidquid habetis apud alium Drotum et apud Villare, quidquid habetis apud Sosiacum et Lintella in terris cultis sive incultis, et apud Sesanniam et decimam vinearum vestrarum de Bulliaco et Lavis, quidquid justè acquirere poteritis dono vel emptione de casamento Trecensis Comitis, de casamento Gaufredi de Bullepot et uxoris suæ Alaidis, salvamentum de Calciniaco, de Mergiaco, de Chauciniaco, de Fontenis, de sancto Sepulchro, Vsuaria in omnibus nemoribus Comitis Brenensis ad omnia necessaria à Bernardo Comite Brenensi vobis concessa, Pasturas Guidonis de Pedaniis, in Expensario ad omnia necessaria, et molendina de Espiniaco. Sanè novalium vestrorum quæ propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium nullus a vobis decimas exigere vel extorquere præsumat. Prohibemus itaque ut nullus terras vel possessiones, quas à vestro tenet Monasterio, aliis Ecclesiis vel Monasteriis in vita seu in morte auferre, vel ab ipso alienare absque licentia vel assensu vestro præsumat: in Parrochialibus verò Ecclesiis quas tenetis, liceat vobis Sacerdotes eligere et Episcopo præsentare, quibus si idonei inventi fuerint, Episcopus animarum curam committet, ut de plebis quidem cura Episcopo, vobis autem de temporalibus debeat respondere, sepulturam quoque ipsius loci liberam decernimus eorum devotioni et extremæ voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia illarum Ecclesiarum, à quibus corpora mortuorum assumuntur. Decernimus ergo ut nulli hominum liceat præfatum Monasterium temerè perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva Sedis Apostolicæ auctoritate. Si qua igitur in futurum Ecclesiastica sæcularisve persona hanc nostræ constitutionis paginam sciens, contra eam temerè venire tentaverit, secundò tertióve commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se judicio divino existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et à sacratissimo Corpore et Sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ ultioni subjaceat: cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bonæ actionis percipiant, et apud districtum judicem præmia æternæ pacis inveniant. Amen. Ego INNOCENTIUS Catholicæ Ecclesiæ Episcopus. Joannes tit. S. Joannis in Cœlio monte Presb. Card. Cinthius tit. S. Laurentii in Lucina Presb. Cardin. Gaufredus tit. S. Praxedis Presbyter Cardinalis. Sancius tit. SS. Joannis et Pauli Presb. Cardinalis. Gregorius tit. S. Vitalis Presb. Cardinalis. Petrus tit. S. Marcelli Presb. Cardinalis. Leo tit. S. Crucis Presbyter Cardinalis. Rogerius tit. S. Anastasiæ Presb. Cardinalis. Petrus S. Prudentianæ tit. Pastoris Presb. Card. Stephanus S. Chrysogoni Presb. Cardinalis. Petrus Portuensis et S. Ruffinæ Episcopus. Joannes Albanensis Episcopus. Joannes Sabinensis Episcopus. Nicolaus Tusculanensis Episcopus. Guido Prænestinus Episcopus. Hugo Hostiensis Episcopus. Gregorius S. Georgii ad velum aureum Diac. Card. Guido S. Nicolai in carcere Tulliano Card. Diaconus. Glabastæ Mariæ in Porticu Diac. Cardinalis. Gregorius S. Theodori Diac. Cardinalis. Ocyus SS. Sergii et Bacchi Diac. Cardinalis. Joannes SS. Cosmæ et Damiani Diaconus Cardinalis. Datum Laterani per manum Joannis sanctæ Mariæ in Cosmedin Diaconi Cardinalis, sanctæ Romanæ Ecclesiæ Cancellarii VI. Kalendas Aprilis, indictione IX. Incarnationis Dominicæ, anno M. CC. VII. Pontificatus verò Domni Innocentii Papæ III. anno decimo.]
Prudentiores filios seculi hujus in sua generatione esse, filiis suis Christus Dominus, qui vera lux est, affirmat, nostramque ignaviam qui, regni ipsius intuitu, terrenas possessiones reliquisse videmur, eleganti redarguit exemplo. Cernimus etenim quam subtiles, quam alacres, quam robusti homines seculi in suis causis existant, quantosque labores pro caducis perferant honoribus, quos ignorant utrum unquam adipisci valeant. Quid vero de sollicitudine heredum memorem cum ibi omnis dissuasio deficiat, et quasi a durissimo saxo excepta resiliat, denique quanquam obitiant vel verbo vel sensu illud apostoli: si quis suorum curam non habet fidem negavit et est infideli deterior, tamen plerumque parentes ipsis ipsam mortem preparant in his que ingentibus curis eis provident. Nimirum sepissime intemperans heres brevissimo spacio vilissimoque precio expendit, in dampno tam anime quam corporis sui, quod predecessores tota pene vita sua, summa istantia, maximo labore, ad commodum illi se provide putaverunt. In his ergo omnibus fidelium certitudo reprehenditur ac vituperatur, quod in rebus in quibus nulla dubietas, nulla fallendi suspicio, nonnumquam hebetes, pigri ac desides inveniuntur, raraque sollicitudine posteriorum morientur. Nos autem hec omnia pertimescentes, ad noticiam futurorum tradimus litteris ea que ad subsidium sancto martiri Marcello famulantium ipsi attributa sunt nostro tempore. Letbaldus, filius Arleii, ad succurrendum monachicum habitum suscipiens, beato martiri unum mansum dedit apud Silviniacum, cum servo qui eum incolebat, scilicet Brunone, uxore quoque ejus ac cunctis filiis, prata autem et silvas ad eumdem mansum pertinentes, et addidit et insuper cursum LX porcorum in ceteris silvis. Si filii vero ejus discesserint de hac vita absque herede legitimo, totum predium quod ibidem est, et illud quod est apud Pusols, et, ad opus ecclesie que est in villa que Oratorium dicitur, in cunctis utensilibus usum per omnes silvas suas. Horum testes sunt: Roclenus de Marciliaco, Arnulphus de Sparvens, Bertrannus de Oratorio et multi alii.
Precedentium religiosorum hominum auctoritas hoc instituit, ut litteris mandari debeat quod in futurum inconvulsum conservare debeat succedens posteritas. Quapropter, in Dei nomine, ego Ava, et filii mei Wichardus, Hugo, Jozerannus, G..., Z... volumus scire omnes heredes juris nostri et possessionis nostre, et cives omnes presentes et supervenientes hujus patrie, quatinus habentes certam sive injustam calumpniam quandam cum monachis Sancti Petri Cluniacensis pro quadam terra seu servis et ancillis que conjacent in pago Augustodunensi, in loco qui nominatur Fontanet, et que res supradictas dedit Sancto Petro et ad locum Cluniacum, in quo videtur domnus Odilo abbas preesse, frater scilicet Antelmus, avunculus scilicet filiis meis; hac vero de causa infesti fuimus contra monachos Sancti Petri et ipsum locum actenus. Tandem aliquando, Deo volente, cum domno Gausfredo priore et reliquis fratribus qui ibi fuerunt in placito, videlicet domno Warnerio, Hugone, Valone, Tetfredo, Henrico, Bernardo; ex secularibus, domno Gisleberto, Rodberto, Arlabaldo presbitero, Bernardo, ad hanc devenimus finem: werpivimus omnem querelam et calumpniam quam cum monachis predictis habebamus. Fecimus eis werpitionem sive donationem de his rebus ac servis de Fontaneto, scilicet et Albergarda cum infantibus suis, que calumpniaveramus juste sive injuste proclamabamus. Fecimus autem non solum werpitionem, verum etiam [legitima fir]mitatis ratione donationem, et accepimus ab illis solidos quinquaginta; et ea de causa ut me cum omnibus filiis meis, et [patre meo et matre] ac parentibus nostris, tam vivis quam defunctis, participes ac consortes existeremus predicti loci Cluniacensi [societatis et caritatis]. Et si in hac finiero patria, ad sepeliendum me recipiant, sine aliquo precio, nisi ego aut aliquis ex heredibus meis gratanter dederimus. Tandem hoc definito, venimus ante presentiam domni Odilonis abbatis, ego et filius meus Wichardus, et ipse sicut dictum erat de societate adimplevit iterum sub tali conditione et contestatione, ut nullus heredum nostrorum de his supradictis causis injuriam ac calumpniam supradictis fratribus inferre presumat; et si aliquis agere contra istam constitutionem temptaverit, nisi cito resipuerit et congruam satisfactionem emendaverit, sciat se mundanis legibus obnoxium et celesti propitiatione indignum. Actum apud Cluniacum hoc placitum, idibus decembris. Signum Ave mulieris, [que hanc cartam] fieri et firmare rogavit. [S. Vuichardi], S. Hugonis, S. Jozeranni, filiorum ejus.
Quidam miles, nomine Wilelmus de Luurci, post innumera dampna huic loco illata, gravi incommodo constrictus, a viris quibusdam nobilibus nimium monitus, tandem resipiscens, fideliter coram omnibus se obtulit Deo, abiciens mundum ex toto, uxorem et utramque prolem; asportatusque in hoc loco, filiis, uxore, parentibus et amicis præsentibus, dedit Deo in hoc loco ea quæ in ecclesia Luurciaco vocata possidebat, id est medietatem æcclesiæ, omnium oblacionum, introitum presbiteri ex toto, presbiterium, medietatem omnium decimarum et cimiterii: omnia, ut diximus, sicut ipse habebat, ea ratione ut uxorem ejus post finem sepeliant. Addidit etiam ad augendam helemosinam loci, loco qui dicitur Verreris, situm molini, quem mulnarem vocant, ad construendum molendinum. Hoc datum laudaverunt uxor ejus Ingelberga, Jodzerannus et Painus, filii ejus, sororesque eorum et viri earum, Iterius et Hugo, Bertrannus, Hugo de la Sulvusi, Rotbertus de Luurci, Artaldus Malereti, Aimo Jhavazola, Hugo de Scabellis, Girbertus capellanus. Pax et gratia servantibus, pœna direptoribus.
Sacrosancte Dei ecclesie in honore beatorum apostolorum Petri et Pauli dicate. Ego igitur, in Dei nomine, Johannes presbiter dono Deo et sanctis apostolis ejus jam dictis, pro anima mea et pro anima Vulfierii fratris mei, aliquid ex rebus meis que sunt in pago Matisconense, in villa Carsiniaco: hoc est campum unum; terminat ipse campus a mane terra Sancti Petri, a medio die terra Sancti Jangulfi, a sero rivo currente, a cercio terra Dodoni et ad suos heredes. Dono autem hanc donationem ego Johannes pro anima mea et pro anima fratris mei Vulfierii, et pro animabus omnium parentum meorum, ut Dominus in futuro seculo nobis dignetur esse propitius; et faciant rectores Sancti Petri quicquid voluerint ab hodierno die et deinceps. Si quis autem contra hanc donationem aliquem litem intulerit, auri uncias duas persolvat, cogente judiciaria potestate, et deinceps firma et stabilis permaneat, stipulatione subnixa. Actum Peronna publice. S. Johannis presbiteri, qui fieri et firmare rogavit. S. Rotrudis et Bertane, qui consenserunt. S. Herii. S. Vulfart. S. Raimbert. S. Suvalt. S. Arlolt. S. Eldeart, qui consensit. Data mense octuber, regnante Hugone rege anno VII. [Evr]ard levita scripsit.
In nomine Domini, amen. Universis presens instrumentum publicum visuris et audituris officialis curie Eduensis rei geste noticiam et salutem. Coram Roberto de S. Gengulpho, clerico, et apostolica et imperiali autoritate notario publico ac jurato notario curie Eduensis et nostre, et vice nostra in hac parte fungente, propter hoc personaliter constitutus, anno Domini M CCC XXII die sabbati ante festum Ascensionis ejusdem, indictione quinta, pontificatus sanctissimi patris ac domini, domini Johannis, divina providentia pape XXII anno sexto, Guillelmus maior de Monestoy, domicellus, spontaneus, providus et discretus nec in aliquo circumventus confitetur et publice recognoscit, presente fratre Hugone Mileti, monacho et procuratore monasterii S. Martini Eduensis, se debere religiosis viris priori et conventui monasterii antedicti, singulis annis, in perpetuum, mense marcio, decem solidos monete divionensis, ex annuo et perpetuo redditu, pro anniversario defuncte dicte la Moine de Quinceyo, domicelle, tradite ecclesiastice sepulture in cimeterio monasterii S. Martini predicti; dictos que religiosos fuisse et esse per se vel per alium, eorum nomine et pro ipsis et eorum monasterio, per multa tempora et ultima, in possessione percipiendi et habendi ab eodem Guillelmo maiore seu ab alio, ejus nomine et pro ipso, singulis annis, dictos decem solidos divionenses ex ea predicta, et super hiis petiit dictus frater Hugo Mileti, procurator, procuratorio nomine, a dicto notario sibi dari et fieri publicum instrumentum testes annotans hic astantes. In quorum testimonium nos prefatus officialis, ad preces et instantiam dicti procuratoris, procuratorio nomine nobis oblatas per dictum notarium et juratum notarium, cui super hiis et majoribus fidem plenariam adhibemus, sigillum curie Eduensis una cum signo et subscriptione ejusdem notarii publici presenti instrumento publico inde confecto duximus apponendum. Datum et actum anno, die, indictione et pontificatu supradictis, presentibus magistro Guillelmo de Capella, predicta auctoritate qua super publico notario, et domino Hugone Brutini de Edua, ad hoc vocatis testibus et rogatis. Et ego Robertus de Sancto Gengulpho, Cabilonensis diecesis clericus, apostolica et imperiali nec non et dicti domini officialis auctoritate notarius publicus, in cujus et testium predictorum presencia facta fuit confessio supradicta et alia premissa acta sunt in hoc instrumento publico inde confecto, et subscripsi et publicavi, signo que meo solito signavi, vocatus et rogatus.
In alia villa vocabulo Vallis, dono ego Godulricus mansum unum indominicatum cum omnibus quæ ad ipsum mansum aspiciunt. Est autem ipse mansus in agro Sedunensi: eo autem tenore ut quandiu ego vixero teneam ac possideam, post meum vero discessum ad jam dictum locum perveniat. Hoc autem primitus facio pro anima mea et uxoris mee Letgarde, et Gislardi et Ameldis, uxoris ejus. Porro in vestitura in manso Quadransi IIII denarios, in alio autem de Vallis VI denarios. Si quis autem contradictor extiterit, auri libras XX persolvat, et inantea firma et stabilis permaneat, stipulatione subnixa. Actum Cluniaco publice. S. Godulrici atque Acardi, qui firmare et fieri rogavit. S. Arlei. S. Sumi. S. Sofredi. S. Evrardi. Dictata per manum Aldeberti levite, regnante Ludowico rege anno primo.
Nomina episcoporum Autissiodorensium, qui fuerunt quinquaginta quinque, quorum triginta duo fuerunt sancti, et quatuor ex ipsis triginta duo fuerunt martyres, reliqui viginti tres fuerunt simpliciter episcopi. Hoc cognovimus ex catalogo Pontificum illius ecclesiæ, quem quidam presbyter noster ad nos attulit. Quod vix aut nunquam in alio episcopatu invenies tot sanctos episcopos in uno episcopatu fuisse.
Nous Merguerite, par la grace de Deu jadis reyne de Jherusalem et de Sezile, faisons savoir à touz que, con discors fut entre le noble baron Robert, duc de Bourgoigne, nostre chier oncle, d’une part, et le noble home mons. Jehan de Chalon, signour d’Allay, en non de noble dame madame Marguerite, sa fame, nostre chiere tante, et ou non doudit Jehan, pour la raison de ladite Marguerite, sa fame, d’autre, sus l’eschoite damoiselle Biatrix, jadis dame de Monreal, laquel eschoite, ensamble toutes ses obventions et touz ses droiz lidiz Jehans, ou nom come dessus, disoit apartenir et devoir apartenir à ladite Marguerite et à luy, par raison de ladite Marguerite, quant à la tierce partie, per raison de pruchaineté, li devantdiz duc disant encontre et affermant les devantdites choses apartenir et devoir apartenir à luy per plusours raisons; à la fin nous, vuillanz et desirant la pais entre les parties dessusdites, requerimes et priames à grant instance le devantdit duc et ledit Jehan, ou nom que dessus, qu’il nous donassent pooir de faire, de dire et de ordener à nostre volonté doudit descort, laquel chose les parties dessusdites, ou nom come dessus, outroiarent à nous, et encour à nostre priere nous donarent pooir de declairier et de interpreter des choses dessusdites et des appartenant à ycelles, se riens y avoit oscur ne dotous, toutes foiz que mestier seroit et que il nous pleroit, et nous retenimes en nous ceste chose. Lesquies choses ensi faites, nous, pour bien de paiz, disons, volons et pronunçons que ladite Marguerite et lidiz Jehans, ses mari, ou non come dessus, quittoient pour aux et pour lour hoirs à devantdit duc et à ses hoirs tout le droit, touz le profit que il pooient avoir et avoient en l’eschoite dessusdite à temps que ladite Biatrix morut, et touz droiz et touz profiz que il ont ou puent avoir en ladite eschoite ou par occasion ou par cause de ladite eschoite à maintenant. Pour laquel chose façant nous disons, volons et pronunçons que li devantdiz dux, pour luy et pour ses hoirs, assée, bailloit et delivroit à ladite Marguerite, fame doudit Jehan, pour li et pour ses hoirs, et adit Jehan ou nom de aux, le chestel de Viteaul, c’est à savoir la forteresce de Viteal senz pris, c’est à savoir les murs et les maisons qui sunt dou domoyne à signour; item, la vile, tout l’autre domoyne, les fiez et toutes autres choses apartenant adit chestel, pour mil livrées de terre à tornois, en tel maniere que, se lesdites choses ne soffisoient à l’assise desdites mil livrées de terre, li dux parfaroit lesdites mil livrées de terre autre part à plus près, covenablement pour les doues parties, à nostre regart. Et toutes les choses qui saront bailliées à ladite Marguerite et à ses hoirs et adit Jehan ou non d’aux, saront tenues en fié doudit duc et de ses hoirs, et seront bailliés en tel condiction que, se la dame d’Allay moroit senz hoirs de son cors, que jà n’aviegne, ou li hoir de son propre cor sen hoir de lour propre cors, les choses dessusdites repaireroient adit duc de Bourgoigne, et dois enqui en avant cil venroient à l’eschoite qui y devroient venir par droit ou par costume. Item, li devantdiz dux sera tenuz de garandir la devantdite dame d’Allay et ledit Jehan, ou non de li, contre touz creanciers qui porroient riens demander à ladite Merguerite ou adit Jehan, ou non de li, pour cause de la succession dessusdite, quant à la tierce partie de touz les debz que messires Hugues de Bourgoigne, pere de ladite Biatrix, devoit à temps que il morut. Et est à savoir que lidiz Jehans ne sui hoir ne porront riens demander adit duc de Bourgoigne ne à nostre chiere tante Ysabel, par la grace de Deu jadis reyne des Romains, ne à lour hoir, de debtes que messires Hugues deut ou peust devoir à ladite dame d’Allay ou adit Jehan, son mari, par raison dou mariaige desdiz Jehan et Marguerite, ainz prometent à garantir contre touz cex qui porroient riens demander, pour les causes dessusdites, le devantdit duc et ladite Ysabel. Et volons que lettres soient faites, seelées des seaux des parties sus les choses dessusdites et pronunciés en la maniere et en la forme dessus contenue. Et encour disons que à nostre regart ladite dame d’Allay puisse aumoner des choses dessusdites. Et retenons nous, dou consentement des parties dessusdites, que nous puissons entrepreter et declairier quant es choses dessusdites toutes foiz que mestier sera et il nous plera. Et nos, Robers, dux de Bourgoigne dessusdiz, Merguerite et Jehans, ou non de ladite Merguerite et pour ly et pour nous en tant con il nous appartient et puet apartenir, à laquelle Merguerite nous, Jehans, avons doné pooir et actorité quant es choses dessusdites, approvons, louons et volons et confermons tout quanque est dit, volu et pronuncié par nostre chiere dame Merguerite, par la grace de Deu jadis royne de Jherusalem et de Secile dessusdite; et prometons... En tesmoint desquex choses toutes dessusdites, nous, dessus nommée Merguerite, par la grace de Deu jadis reyne de Jherusalem et de Sezile, Robers, dux de Bourgoigne, Jehans de Chalon, sires d’Allay, et Merguerite, sa fame, de l’auctorité et de l’assentement d’ycelui Jehan, nostre signour et nostre mari, avons mis nos seaux en ces presentes lettres, faites et données l’an de grace M CC IIIIxx XIX, ou mois de marz.
Anno incarnationis M CCC, die Jovis ante festum Beati Dionisii, Ego Guido de Chaudenayo, phisicus, notum facio quod ego dono et concedo religiosis viris abbati et conventui S. Martini Eduensis in perpetuam eleemosynam, nec non et pro anniversario meo et domini Alerandi, avunculi mei, quondam prioris de Anzeyo, ab ipsis religiosis et successoribus eorum in ecclesia S. Martini faciendis, videlicet quemdam mansum meum moventem ex capite meo, qui situatur apud Eschaulées, et vocatur mansus Dou Boisson, inter domum eleemosinarii S. Martini predicti et fontem d’Eschaulees. Actum in presentia Hugonis de S. Poncio clerici notarii Eduensis, Girardi curati de Cella, domini Guillelmi Becmy presbiteri, et Johannis de Maigne, testium.
Autre despence faicte par lui pour l’exicution de Perrenote Jaide, servande de maistre Estienne Desans, qui fut arce le XVIIIe de juillet suiguant. Constat pro toto Capitulo ut sequitur. Premierement pour environ cinq charretées de bois prises de fait et fere amener au gibet par plusieurs habitans de Longvy et Ouges : neant, pour ce que l’on n’an a depuis rens demandé pour ce : neant A ung homme du Pont de Norges pour une charrettée d’estrain randue au gibet : VII blancs Pour une piece de bois pour ataichier ladite femme, achetée a Dijon par le Durand Deaul et randue au gibet pour : II gros Pour graille corde et autre corde a lyer ladicte femme : II gros Pour une chayne de fer a mectre a l’entour du coul de ladicte femme, achetée a Dijon du maistre du reloige : II gros Pour deux journées et despences de Jaquot Micodet au fere venir ledit bois au gibet : VIII gros Notatur quod erat servicies prepositi et habet vadia ab ipso. Radiatur dictis causis ; eciam confessus fuit quod nichil receperat a dicto gubernatore etc. ad burellum IIIa januarii M° CCCC° XVIII° Notatur quod videtur esse nimis transit visa certiffic. scripta in dicto kaello papireo h. reddito Pour le digner de sept sergens de Monsieur et autres compaignons qui furent planter l’estaiche au gibet et pour leur boire du retour : I florin Pour III pintes vin, I pain, I pot de terre qui fut pourtey au Gibet, achetey chiez Jehan Berbier : I gros demi Pour unez paire gans au bourreaul : I gros Pour le salaire dudit bourreaul : neant, car Messieurs des compte l’en ont fait paier autre part pour ce : neant Somme XXII gros I quart
Agnoscat omnes fideles futuri et presentes quod Lebaudus de Sancto Marcello dedit Deo et sancte Marie de Firmitate et monachis ejusdem loci medietatem bosci de Salvaisun, qui est prope cellarium predictorum monachorum apud Gibriacum, sine ulla retentione. Hujus rei testes: Bartholomeus et Stephanus de Cristolio, Galterius Sine Terra, Robertus de Draciaco.
Nos fratres scilicet, R[obertus], comes Drocensis, et P[etrus] dux Britanniae, et J[ohannes], comes Masticensis, notum facimus universis presentes litteras inspecturis quod pacem seu finationem quam venerabilis abbas Sancti Benedicti super Ligerim et homines de Senivilla fecerunt cum carissimo fratre nostro H[enrico], thesaurario Belvacensi, super pastu quem habebat ipse thesaurarius de triennio in triennium ratam habemus et acceptam eo modo quo in litteris praefati nostri fratris H[enrici], Belvacensis thesaurarii, continetur. Quod ut ratum et stabile permaneat, praesentes litteras sigillorum nostrorum appositione confirmavimus. Actum anno dominicae Incarnationis MCCXXV, mense januario.
Ex divini paginis didicimus Testamenti, condempnationis æternæ maledicto debere eum subici, qui Ecclesiam Dei persequi, et contra ministros ejus nititur altercari. Pacem enim quam Angelus in Redemptoris cecinit Nativitate hominibus bonæ voluntatis, impium est exturbare. § Ego igitur Hugo Bellimontis Dominus, pœnitentia ductus quod mea Besuensis Cœnobii Fratres tociens vexaverit inperitia, animum apposui, jam ab eorum injuriis cessare, et eis amodo perhenni dulcedine concordare. Ad sopiendam ergo fori, quod eis abstuleram, calumpniam, ante Lingonensem Episcopum, cui clamor ab Abbate prædicti loci factus super hoc fuerat, veni, et quia pro eo, qui siquidem Abbatias sui Episcopatus tueri ac defendere deberet, justiciari, rationemque facere nolueram, rectum feci, et de cætero me emendaturum promisi. Quadam itaque sollempni die cum aput Besuam dedicaretur Ecclesia beati Remigii, ac pro tantæ celebritatis devotione innumerabiles undecumque confluxissent populi, in Monasterio beatorum Apostolorum Petri et Pauli fratribus adstantibus cum prædicto Pontifice quamplurimis nobilibus, Clericis, ac Militibus adstiti, et quod eis forum amplius non auferrem, nec in castro meo, nec in tota terra mea, neque in toto posse meo forum venale constituerem, nec homines meæ terræ a mercato Besuensi prohiberem, promisi, filiumque meum Hugonem promittere, et jurare feci. Ego ipse Hugo dexteræ manus meæ juramento firmavi, et insuper ne successorum aliqua redeat in futurum calumpnia, Deo, et sancto Petro, et Fratribus Besuensis Ecclesiæ quicquid est, vel erat, quod meum jus juste aut injuste possederat de hoc mercato, totum super altare posui, et ipsum mercatum dono donavi. § Ne autem alicujus longævitatis hoc dispereat oblivione, virorum subscriptorum testimonio placuit hanc cartam roborare. Signum Guilenci Episcopi. Sig. Gocelmi Archidiaconi. Sig. Fulconis Archidiaconi. Sig. Garneri Rufi Archidiaconi. Sig. Poncii de Rivel. Sig. Gerardi Abbatis. Sig. Wilenci Prioris. Sig. Rodulfi Sacristæ. Sig. Josberti Præpositi. Sig. Albrici de Arcione. Sig. Lebaldi de Ganibreris. Sig. Rainaldi de Granceio. Sig. Milonis de Poens. Sig. Odelrici de Renavis. Sig. Guidonis Ranivel. Sig. Oberti. Sig. Hugonis Dapiferi. Sig. Constancii, Giroardi, et filii ejus.
Loys, par la grâce de Dieu, roy de France, savoir faisons à tous présens et avenir, nous avoir receu l’umble supplicacion de noz chiers et bien amez les Mayeur, eschevins, bourgois, manans et habitans de notre ville et commune de Beaune, contenant que tantost après la redduction en notre obéissance de la duché de Bourgoigne et mesmement de la dite ville de Beaune, nous avons par noz autres lettres de don et confirmation en forme de chartre, confermé, ractiffié et approuvé les previleiges, franchises, immunitez et libertez, donnez, octroiez et confermez ausdiz supplians, tant par noz prédécesseurs Roys de France que par les feuz Ducs de Bourgoigne, et avec ce leur avons fait plusieurs dons et octroyz tant des deniers du portaige de la dite ville, ung denier à lever sur chacune pinte de sel ou saloignon qui se vend et vendra en icelle ville, quatre deniers sur chacune queue de vin mise en rasins par estrangiers en la dite ville; la confiscation des vins mis sans brevet et licence en icelle, que autres dons et octrois pour la fortification et réparation d’icelle notre ville. Desquels privileiges, franchises et libertez, iceulx supplians ont depuis joï et usé plainement et paisiblement et jusques ad ce que par la faulte, et coulpe, et trahison d’aucuns particuliers d’icelle ville et leurs adhérens, la dite ville a esté subvertie et mise hors de notre obéissance par aucun temps et jusques puis naguerres que elle a esté remise et rendue en notre dite obéissance, et doubtent iceulx supplians que, au moyen de la dite rébellion et désobéissance, on les voulust empescher en la joyssance de leurs previleiges, dons, octroys, confirmations, libertez et franchises, et en leurs biens ou autrement les travailler et molester, en nous requérant humblement que, actendu que icelle rébellion n’est advenue seullement que par la faulte, et coulpe, et trahison d’aucuns particuliers d’icelle ville, dont les aucuns sont depuis mors et absentez, il nous plaise, en ensuivant nos dites confirmacions, dons et octrois, leurs dits privileiges, dons, franchises, libertez, octrois, leur reconfermer, louer, ratiffier et approuver de nouvel, et sur ce leur impartir nostre grâce. Pourquoy, nous, ces choses considérées, inclinant libéralment à la requeste des diz Mayeur, eschevins, habitans et commune de notre dite ville de Beaune, supplians, ad ce que doresenavant ils soient plus enclins à eulx acquitter envers nous comme bons et loyaulx subgets, avons, de notre grâce espécial, plaine puissance et auctorité royal, reconfermé, loué, ratiffié et approuvé, et par ces présentes reconfermons, louons, ractiffions et approuvons à iceulx supplians tous leurs dits priviléges, franchises, libertez, confirmations, dons et octrois dessus diz, par nous à eulx faiz, pour en joyr et user et de leurs diz biens par eulx et leurs successeurs, doresenavant, perpétuellement et à tousjours, selon le contenu en nos dites autres lettres de dons, octrois, confirmations d’icelles, ainsi et par la forme et manière qu’ils faisoient ou pouvoient faire par avant la dite subvercion, rébellion et désobéissance de la dite ville de Beaune, ainsi advenue comme dit est. Laquelle rébellion et désobéissance en tant que mestier seroit, nous leur avons quitté et aboly, et par ces présentes quittons, pardonnons et abolissons de notre dite grâce espécial, plaine puissance et auctorité royal, par ces dites présentes, avec toute peine, offense et amende corporelle, criminelle ou civille qui s’en peut ou pourroit ensuir, et les avons remis et restituez, remectons et restituons en notre dite grâce et en leur bonne fame et renommée, et à leurs biens tant en général comme en particulier, nonobstant quelque don par nous, notre gouverneur ou autres qui en aient esté ou soient faiz à quelque personne que ce soit, et sur ce imposons silence perpétuel à nos justiciers et officiers. Si donnons en mandement par ces présentes à noz amez et féaulx les gens de nos Comptes à Dijon, au bailli de Dijon ou son lieutenant, à notre amé et féal conseiller et général sur le fait et gouvernement de noz finances en Bourgoigne, et à tous noz autres justiciers et officiers, et à chacun d’eulx ainsi que à luy appartiendra, que les diz Mayeur, eschevins, bourgois, manans et habitans de nostre dite ville et commune de Beaune, et chacun d’eulx, ils facent, seuffrent et laissent joyr et user paisiblement de noz présens grâce, dons et confirmations, octroys, quittance, abolicion, pardon et autres choses dessus dites, tout ainsy et par la forme et manière contenue en noz dites autres lettres de dons et confirmacions et expédicions d’icelles, et ainsy qu’ils faisoient ou povoient faire par avant la dite rébellion et désobéissance, sans leur faire ou donner, ne souffrir estre fait, mis ou donné, ores ne pour le temps advenir, aucun arrest, destourbier ou empeschement aucun. Lequel se fait, mis ou donné avoit esté ou estoit, le réparent et mettent ou facent réparer et mettre sans délay au premier estat et deu. Toutes voyes, nous n’entendons noz rebelles et désobéissans et tenans party à nous contraire estre aucunement comprins en ceste notre présente abolition, ny joyr du contenu en ces dites présentes en aucune manière. Et afin que ce soit chose ferme et estable à tousjours, nous avons fait mettre notre scel à ces dites présentes, saulf en autres choses notre droit et l’autruy en toutes. Donné au Pleisseiz du Parc lez Tours, ou moys d’octobre, l’an de grâce mil CCCC soixante dix huit, et de notre règne le dix huitiesme. § Par le Roy, le gouverneur de Bourgoigne et du Daulphin, le prothonotaire de Clugny et autres présens. § A. COURTIN. § Visa. Contentor. ROLANT.
Per hanc scripturam sigillo domini nostri comitis Stephani munitam, futuris et presentibus notificamus quod ego Johannes Barons et uxor mea Sicilia cum filio meo Baronet et filia Maientia et genere meo Duranno dedimus sancte Marie Cistercii et fratribus ibi degentibus, apud Ledonium, mansum unum prope puteum, fundum videlicet baerne, nichil alicui ecclesie vel homini debentem preter quod ecclesie de Balmis singulis annis IIIIor salignuns censuales debet, quibus solutis omni tempore vite nostre ab omni alia costuma et exactione liberum eum esse prout juris ratio dictaverit nos monstrare promisimus. Obtulimus autem hoc donum ecclesie cisterciensi super altare Dei Genitricis Marie, et hoc Johannes de Laudona monachus Cistercii de manu nostra suscepit apud Ledonium in ecclesia sancti Desiderati. Juravimus etiam propriis manibus extensis ad sacra nos hoc donum fratribus cisterciensibus inconcussum tenere et conservare et contra omnes hujus rei adversarios fideliter garantire. Hoc viderunt et audiverunt Guido prior sancti Desiderati, magister Rodulphus et frater ejus Leo, Humbertus de sancto Desiderato, Petrus Larret prepositus comitis Stephani, Girez prepositus comitis Girardi, Johannes Morez, Albericus Limarescaz, Aymonet filius Desiderati, Adalanus Girinus et Filibertus frater ejus, Aimo albus, Constantinus Preveranges, Giroldus pellifex, Addo cellerarius Cistercii, Leodegarius conversus, Johannes Pertica, et Morellus. Laurentia vero et filie ejus Clementia et Bonarda et mariti filiarum, Filibertus balbus et Filibertus Girinus laudaverunt hoc et concesserunt in presentia comitis Stephani, Johannis monachi Cistercii, Leodegarii conversi, Guidonis de Arlai, Humberti de sancto Desiderato, Humberti de Paerna, Petri Larre, et Johannis More, Giroldi. Et quoniam qui seminat in benedictionibus, de benedictionibus et metit, post susceptam societatem orationum cistercienses dederunt nobis de beneficiis temporalibus XXXa libras ledoniensis monete, cujus tunc temporis XXX VII solidi valebant marcham unam argenti puri; Filiberto quoque balbo et Filiberto Girino dederunt XLa et V. solidos divionensium. Hujus ergo rei seriem ad fugandas oblivionis tenebras scripture mandavimus et auctoritate domini nostri comitis Stephani confirmari fecimus. Ego Stephanus comes hoc approbavi et concessi et manutenendum accepi et in signum, cui non liceat contradici, sigilli mei formam imposui.
A B C D E FG. In nomine sanctę et individuę trinitatis ego Guido abbas Arremarensis notum sit posteritati nostrę quod discordia erat inter me et Willermum abbatem de Maseriis pro eo quod abbas de Maseriis habebat grangiam unam in parrochia de Saviniaco de qua ęcclesię nostrę decimas reddere nolebat cum Saviniacensis ecclesia cum decimis et pertinentiis suis propria sit ecclesię Arremarensis. Tandem querela quę inter utramque ęcclesiam erat hoc fine perducta est ad pacem et concordiam. Statutum est ut ęcclesia de Maseriis per singulos annos persolvat ęcclesię Arremarensis in festivitate beati Michaelis septem sextarios annonę et medietas sit de frumento et alia medietas vel de ordeo vel de avena sicut nascetur in terra. Quod si ecclesia de Maseriis aliquas terras amplius adquirere poterit in omni decimatione ęcclesię Saviniacensis et ecclesię de Bez sub hoc pacto erit ut nichil amplius quam quod predictum est persolvat. Et si iterum aliquando alibi congruam commutationem ęcclesie Arremarensis dare potuerit accipiet eam. Hoc etiam adiunctum est ut si forte terrę quas ecclesia de Maseriis vel adquisiunt vel adquisierit in alienas manus redierint ęcclesia Arremarensis decimas habebit. Et ne hoc aliqua temporum vetustate vel pravorum hominum perversitate vel mutaretur vel deperiret utriusque abbatis sigillo et assensu capituli utriusque munitum est et confirmatum. Huic concordię interfuerunt Radulfus archidiaconus Eduensis et Belnensis decanus, Gilo archipresbiter, Rainaldus de Pomar vicarius, Constantinus de Biliniaco, Johannes de Saviniaco presbiteri, magister Rainaldus, Robertus senescalcus, Galterius Gifardus canonici, Ismereus de Savini et Arnulfus nepos eius, Henricus Amorous, Petrus prior Buxerię. De Maseriis : Wicardus prior, Benedictus cellerarius, Willermus de Archis monachi Arremarenses, Burdinus prepositus, magister Nicholaus, Jacobus monach[i], Aldo cellerarius Cistercii. Actum Belnę in claustro canonicorum anno Incarnationis Domini Mo C L VIII mense februarii.
Magister Josbertus et magister G., curie Senonensis officiales, omnibus has litteras inspecturis, in Domino salutem. Notum fieri volumus quod, cum Florentia, uxor defuncti Gaufridi de Codreio et W. et Renaudus, filii ejus, quoddam nemus haberent commune cum Daimberto, monacho, contiguum nemori Sancte-Columbe, apud Capellam-super-Orosam, coram nobis recognoverunt se dedisse partem suam, medietatem nemoris illius scilicet, ecclesie Sancte-Columbe in perpetuam elemosinam; et insuper ipsi et Gila, filia Florentie jamdicte, de illo investierunt ecclesiam per librum quemdam quem, coram nobis, adsistentibus monachis domus illius, et pluribus aliis, tam clericis quam laïcis, super majus altare obtulerunt. Fiduciaverunt etiam in manu nostra dicta Florentia, que super medietatem partis illius nemoris, que ad ipsam et filios suos contingebat, dotem suam habebat, et predicti W. et Renaudus, quod donum illud ubique de jure garantirent. Constituerunt etiam plegios de predicto nemore de jure garantiendo Petrum, monachum, et Paganum, fratrem ejus et Deimbertum (sic) monachum, qui etiam dictam elemosinam laudaverunt; et Deimbertus, de cujus feodo nemus erat, feodum quitavit in perpetuum. Laudaverunt etiam hoc donum Florentia, de cujus dote, sicut dictum est, medietas erat; et Gileta, filia ejus. Predictus autem W. qui peregre Jherosolimam erat in proximo, annuente Domino, profecturus, recepit de caritate domus viginti libras; et supradicta Florentia, mater ejus, quadraginta solidos. Actum, die festi Beati-Hylarii, apud Sanctam-Columbam, anno Domini millesimo ducentesimo.
Cy gist noble dame de Guigone de Salins et de Vienne veuve de feu noble et puissant seigneur messire Nicholas Rolin chevalier jadis chancelier de Bourgogne en son vivant lieu laquelle y trespassa le XXIV jour de decembre l'an mil CCCC LXX priez Dieu pour eulx.
Notum sit amantibus veritatem et pacem, precipueque Arvernensibus populis, quod ego Johannes, filius Dalmatii de Caseta, nepos Warini et Heldini de Montepancerio, post multas contrarietates quas per me et per fratres meos Cluniacensibus monachis feceram, volens tollere elemosinam ipsorum Warini et Heldini, tandem, datis obsidibus in manu Arnaldi, decani de Nazach, cum ipso Arnaldo veni ad domnum Hug[onem], Cluniacensem abbatem, apud Berziacum. Ibi sicut Heldinus monachus ab abbate suo per debitam obedientiam perque suam professionem adjuratus verum dicere, elemosinam ipsam denominavit ac determinavit, ita ego werpivi et finivi in manu predicti abbatis et coram ipso et multis aliis super sanctas reliquias juravi, quod de ipsa terra jam deinceps nunquam forfactum facerem, nec quisquam mortalium, meo assensu, monachis Cluniacensibus. Quod si errore aliquo, vel ego, vel alius per me, forfactum inde faceret, infra VII aut XV dies a nuncio abbatis vel prioris vel decani de Cavaros in rationem positus per caput emendarem, et de cetero juramentum tenerem. Juxta hunc tenorem juravit Petrus major frater meus ex sua parte, et alius frater meus Rollannus in manu abbatis pleviam fecit, et duos alios meos germanos, qui presentes non erant, promisi me quantum possem ad hoc ipsum adducere. Pro hoc abbas et monachi, magis miserati quam constricti, dederunt nobis quingentos et XX solidos et societatem in capitulo, in quo et presentem cartam ego Johannes cum fratribus meis Petro et Rollanno firmavi et obtuli, accepta sponsione ab abbate et monachis, ut si quando vel ipse ego, vel quilibet ex fratribus meis vellemus venire, etiamsi omnes, ad monachatum, gratis nos susciperent. Pro hoc etiam et parentibus nostris defunctis societatem in benefactis suis donaverunt. Testes hujus rei sunt hi: predictus Arnaldus decanus, Johannes cantor Mathicensis, Rotbertus miles de Breciis, Willelmus Jocerannus, Johannes de Mauziaco, Boton, Martinus, Rodulfus, Benedictus, Stephanus, multique alii. De monachis: domnus Bernardus prior, Bladinus, Artaldus, camerarius, Hugo, Seguinus, Heldinus, Willelmus, Lambertus, pluresque alii. SS. Johannis, qui hoc fecit et juravit. SS. Petri, fratris ejus. SS. Rollanni, fratris ejus. Hec carta facta est et firmata anno Dominicæ incarnationis millesimo C.VII, indictione XV, in mense augusto, sub domno Paschali papa IIº.
Creator et gubernator omnium dat consilium qualiter per fructus elemosinarum possimus adipisci cælestis regni aditum. Iccirco ego Alpadis, diem obitus mei prope esse non ignorans, consentientibus filiis meis, dono, pro remedio animæ meæ, sanctis apostolis Petro et Paulo et ad locum Cluniacum, quandam terram quæ est posita in villa Mirifiriaco, et ipsam terram vocant Quarterenchi, cum pratis, silvis, aquis, aquarumve decursibus, totum acquisitum et inquirendum. Ut autem hæc carta firma et stabilis permaneat, manu propria firmavi, testibusque tradidi roborandam. S. Alpadis, quæ hanc cartam fecit et firmare rogavit. S. Esmonis et Ardradi et Gausmari et Truanni ac filiorum ejus. S. Gausfredi de la Rocca et Humberti de Balberiaco et Allonis et uxoris ejus Ave et filiorum ejus Letaldi et Hugonis, qui hanc cartam et predictam terram querelabant.
Cunctis sanum sapientibus certum est, ut hii qui bona temporalia possident, ex ipsis studeant æterna premia adquirere, dicente hoc Domino: «Facite vobis amicos de Mamona iniquitatis, ut cum defeceritis recipiant vos in eternis tabernaculis.» Quam rem perpendens, ego Roclenus cedo Domino Deo sanctisque ejus apostolis Petro et Paulo, et ad locum Cluniacum, ubi preest domnus Odilo abba, omnia que mihi jure hereditario obveniunt in villa Burziaco, et in Perroilo terciam partem unius curtilis quem Stephanus tenet; ut ab hodierna die predicti loci habitatores teneant et possideant, sine ullo contradicente. Signum Raucleni, qui hanc cartam fieri rogavit. S. Aymoni. S. Alarici. S. Fredeberti. S. Raimberti. S. Higgerii.
Nos frater Garnerius, humilis decanus Cluniacensis, notum facimus universis presentes litteras inspecturis, quod Guieta, filia quondam Symonis de Vergeçon, et Bartholomeus Avener, maritus ejus, in nostra propter hoc presentia constituti, permutationem quam magister Stephanus de Vergeçon, canonicus Matisconensis, fecit cum reverendis patribus nostris Yvoni, abbati (sic), et conventu Cluniacensi de prato sito juxta pratum nostrum de Ulmo, quod pratum quondam fuerat Symonis antedicti, et quod pratum cum eorumdem patrum vinea de Laisarable idem Stephanus permutavit, secundum quod in ipsorum patrum et nostris litteris super eadem permutatione confecti[s] plenius continetur, laudant, volunt, approbant penitus et acceptant; promittentes eisdem patribus nostris per prestitum coram nobis corporaliter sacramentum, quod contra predictam permutationem non venient per se vel per alium in futurum, nec in dicto prato quicquam de cetero reclamabunt. In cujus rei testimonium, ad predictorum Guiete et Bartholomei conjugum petitionem et instanciam, sigillum nostrum presentibus duximus apponendum. Actum die mercurii post festum beati Dyonisii, anno Domini Mº CCº septuagesimo septimo.
Galterus, Dei gratia Senonensis archiepiscopus, universis presentes litteras inspecturis in Domino salutem. Universitati vestre notum fieri volumus quod cum verteretur controversia inter nos, ex una parte, et venerabiles viros Bartholomeum abbatem et conventum Sancti Benedicti Floriacensis, ex alia, coram venerabili in Christo patre Symone, Bituricensi archiepiscopo, J., Dolensi abbate, et magistro P. de Vico, archidiacono Bituricensi, a Domino Papa judicibus delegatis, super procuratione quam petebamus in monasterio Sancti Benedicti Floriacensis, tandem, intervenientibus bonis viris et habita deliberatione plenaria, compromisimus in eosdem tanquam in arbitros seu arbitratores, promittentes quod quicquid iidem dicerent vel statuerent vel eciam ordinarent super eadem controversia firmiter observaremus et litteris nostris et capituli nostri Senonensis firmaremus, ipsi vero, habito prudentum virorum consilio, dictum suum protulerunt in hunc modum, quod pro dicta procuratione monasterii abbas et conventus darent nobis quadringentas libras parisiensium, et sic monasterium Sancti Benedicti esset a dicta procuratione liberum et in perpetuum absolutum. Nos autem dictum eorum, sicut superius est expressum, approbantes et ratum habentes, dictam procurationem in prefato monasterio pro ipsis quadringentis libris parisiensium de quibus est nobis plenarii satisfactum quitavimus, ita quod predictum monasterium ab ipsa procuratione sit liberum in perpetuum et absolutum nolentes quod propter hoc fiat aliquod prejudicium privilegiis a Romana ecclesia eidem monasterio indultis vel quod eis in aliquo derogetur. In cujus rei noticiam presentibus litteris sigillum nostrum duximus apponendum. Actum anno gratie millesimo ducentesimo vicesimo quarto, mense octobris.
Quecumque processu temporis stabilia manere censentur immoque a primatibus vel pastoribus sacrarum ecclesiarum ordinanda sunt, sic ea opportet apicibus caracterum adnotare inconvulsa in reliquum valeant persistere, et quicumque ex eisdem basilicarum rebus aliquid suis nititur aptare jure usibus, si a rectoribus earum id impertiri meruerit obtinere queat securius. Hujus rei gratia, (omnibus) notum fieri dignum duximus quia cum esset domnus Berno, superna sibi providente clementia, presul prestantissimus secus basilicam athlete martiris Christi Vincentii que est infra ambitum meniorum Matisconis, adiit quidam vir illustris Stephanus nomine presentiam ejus humili prece et devotione postulans sibi ab eo conferri aliquid ex rebus prelibati martiris que conjacent in commitatu Avalensi ecclesiam scilicet Sancti Pancratii, cum XV mansis quamvis dispersa sint atque aliquatenus diruta cum omnibus illorum appendenciis. Quapropter prescriptus pontifex, communi consensu parique voluntate canonicorum suorum pariter concordantium, concessit illi et filiis ejus Banoni et Armadico, sub decreto census, cum universis ibidem adjacentibus ut dum advixerint securiter tenere queant quod humiliter expetivere quatenus die exitii eorum meliorata jam fata ecclesia Sancti Vincentii cum usuris que sua sunt recipiat; illis vero decedentibus, sine ullius controversia Sancto Vincentio deveniat. Si vero, quod absit, quispiam hec immutare visus fuerit et Almo Vincentio differe jura sue proprietatis voluerit, deterreat eum vox divina que fatur, «Maledicti qui transgrediuntur terminos quos posuerunt patres antiqui.» Ea vero ratione acta sunt hec ut revolutione uniuscujusque anni, festivitate jam dicti martiris, duos solidos denariorum sine refragatione eidem ecclesie persolvant, si autem exinde negligentes in reddendo apparuerint, mulctati in duplum cogantur exsolvere; nempe ne in posterum alicujus malignitatis astu molestiam paterentur, inde domnus antistes moderantissimus hanc prestariam illis fieri jussit quam firmavit et canonicorum digitis signandum tradidit suorum. Ego Berno peccator, episcopus. Rodulfus archidiaconus. Adalardus. Ardradus presbiter. Aynardus presbiter. Ado abba. Winusius subdiaconus. Ayminius, cunctorum devotissimus clericorum atque archicancellarius, dictando scripsit et datavit die Martis, in mense Junio, anno VII regni Rodulfi gloriosissimi regis.
Reverentissimo G. Dei dispositione Cisterciensi abbati universoque sanctorum patrum capitulo R. Gaufredi cognomento Barral[is] eiusdem gratia vicecomes Massilie indeficientem in sancta professione leticiam. Quoniam teste humani generis redemptore non habent opus sani medico sed qui male habent multis et immensis peccatorum depressus gravaminibus divina favente gratia remedia a potentibus subveniendi expostulo. Siquidem ab omnipotentis Dei ineffabilli bonitate ingenti impietate et iniquitate mea longe factus nisi forte in eo dixerim esse mecum quod gratia ipsius iniquitatem meam ego cognosco et peccatum meum coram me est semper ad eius assessores et collaterales atque ipso testante amicos idest ad vos orationum vestrarum suffragia implorando confugio. De vestri igitur ordinis habundanti caritate confisus absens licet corpore presens tamen mente instanti devotione deposco ut me in fratrem et fidelilem recipiatis et pro anima bone memorie fratris mei Guillermi Grossi iuges domino preces fundatis et utrumque omnium bonorum vestrorum participem faciatis atque ingens missarum debitum quod pro eo teneor persolvere intuitu caritatis si placet ex parte relevare curetis ut a vobis semper impleatur quod apostolus precepit alter alterius honera portare et cetera. Ego enim qui spiritualia a vobis requiro non quidem indignum sed parvum duco cum temporalia vobis porrigo. Hoc tamen concedo laudo et iure perpetuo confirmo quod sicut abbates vestri ordinis qui mihi vicini sunt ita et omnes longe vel prope positi liberi ab omni exactione et securi in urbe Massilia et per omnem terram meam eant et redeant vendentes et ementes queque sibi fuerint necessaria.
Notificamus presentium futurorumque scientie dona que Deo et Sancte Marie Molismensi apud ecclesiam Sancti Johannis Babtiste, que sita est in Flandria in territorio Tarvennensi, a parrochianis loci illius (concessa sunt). Dedit etiam donnus Baldricus de Choam XVI. jugera terre et unum hospitem et decimam unius carruce et duas falces prati. Nicolaus de Colhem (sic) IIII. jugera terre. Baldricus de Chelti VIII. jugera. Arnulfus unum juger. Emma unum juger. Balduinus de Perona IIII. jugera et unum hospitem. Hujus rei testes adsisterunt (sic): Baldricus de Alneto, Sehirus de Witica, Aloldus et Eustatius frater ejus, Arnulfus de Gaschira, Trebertus de Sarcofago, Haimo de Colhem, Walterius filius Walterii de Blandica, Eustacius filius Nicholai, et alii multi. Ipso etiam die emerunt tria jugera terre ab Alpade et filiis ejus Balduino et Stephano domnus Baldricus de Colhem et Agnes de Blaringaham, cum aliis multis qui ibi presentes fuerunt cum eis. Hec omnia presente domno Roberto primo abbate Molismensi et monachis cum eo astantibus facta fuerunt.
Ego Girardus comes Vienne et Matisconis notum volo fieri presentibus et futuris quod ego pro remedio anime meę et patris mei comitis Guilermi et aliorum predecessorum meorum donavi Deo et ęcclesię fratrum Quinciacensium duas muntatas singulis ebdomadis in puteo Ledonis de meis propriis et dominicis muntariarum caldariis quas pater meus mihi dimisit liberas et quietas iure perpetuo possidemdas. Alias etiam duas si eas vel a me vel ab hominibus meis me laudante et sciente elemosina vel emptione adquirere potuerint simili libertate eisdem fratribus donavi. Pedagia quoque et minagia et ventas in omni potestate mea in terra et aqua universaliter quas ipsi daturi fuerant predictis fratribus similiter donavi. Ipsos etiam fratres Quinciacensium et res eorum in custodia et manutenemento per totam terram meam accepi. Donavi quoque eisdem fratribus Stephanum Frarinum cum omni tenemento et posteritate eius. Dedi etiam eisdem quod si ipsi aut res ipsorum aliquid alicui in terra mea forifecerint solum capitale absque alia emendatione persolventes de cetero quieti abeant. Concessi quoque quod si ego aut aliquis filiorum meorum seculo abrenuntiare voluerimus non alibi in ordine Citerciensium quam apud Quinciacum habitum religionis suscipiemus. Hanc donationem ego obtuli Deo et fratribus Quinciacensibus per quemdam librum super altare Sancte Marie Quinciaci. Super idem altare ego iuravi quod donationem istam fideliter tenerem et garantirem nec me daturum terram alicui filiorum meorum quousque donationem istam se tenere et garantire ecclesie Quinciacensium sub iuramento mihi promiserint. Iuraverunt etiam Guillelmus de Chavisio, Ebrardus de Ayuens, Huldricus de Vienna, Cristianus marescalcus quod si ex his ecclesie Quinciacensium in aliquo deviaretur ipsi ad voluntatem abbatis et fratrum Quinciacensium se haberent quousque omnia eis redintegrarentur. Huius rei testes sunt : Hugo Salinensis prepositus Sancti Anatholii, Hugo de Bers decanus de Nablens, Hugo de Vinzellis, Tibertus Junior de Monte Moreti, Rainaldus de Treva. Et ut hoc inperpetuum ratum habeatur sigilli mei inpressione munivi. Actum anno ab Incarnatione Domini Mo Co LXXo secundo.
Anno Domini mil CC VII mense octobris in die sancte Fidis virginis obiit nobilis vir Galterus miles de progenie dominorum de Saulz dominus de Courtivron anima ejus per misericordiam Dei requiescat in pace amen.
Postquam Dominus ac redemptor noster, devicto mortis principe, illo unde descenderat reddiit, post apostolorum ejus gloriosa certamina, post innumerabilium martirum agones et ab eo percepta premia, gratia et misericordia illius per diversas regiones extiterunt sancti viri, qui ejus preventi gratia, spreto mundo et calcatis viciis diaboli, crucem suam ferendo ejus magisterio se subdiderunt et jugo leni; ex quibus pater Columbanus, de Ybernia nobili prosapia ortus, pro amore ejus ad Gallias transitum faciens, multorum cænobiorum ibidem fundator extitit devotus, tempore Theoderici, regis Francorum, qui eundem patrem de regno suo ej[i]ciens, ad multorum salutem Italiam ire conpulit. Ex quibus in suburbio Nevernis urbis unum extitit in honore beate Mariæ semper virginis et Sancti Stephani protomartyris Christi, quod valde religiosum fuisse et clarum adhuc multis patet indiciis, cujus ruina cum per multorum curricula annorum in miserata maneret, nos peccatores et indigni Malguinus, Nevernensis episcopus, et comes ejusdem urbis Wilelmus, et Hugo, ipsius æcclesiæ Nevernensis decanus, adjunctis nobis Hugone vicecomite et fratre ejus Leone, cum Gauzberto milite, premissa horum omnium auctoritate et dono Geraldi clerici, jam aliis canonicis defunctis adhuc eidem loco presidenti, ceteris etiam clericis laudantibus, qui jam ex parte manum miserant ut se eidem loco adtitularent, donamus et stabili firmitate concedimus eandem æcclesiam et omnia quæ pertinent ad eam Domino Deo et sanctis apostolis ejus Petro et Paulo, ad locum Cluniacum, ubi domnus Hugo abbas preesse videtur, et dimittimus omnes malas consuetudines quas ibi abuimus, et ita liberum et absolutum reddimus, ut ab odierna die et deinceps nullus mortalium ibi aliquid requirat, nisi Deus et sancti apostoli ejus Petrus et Paulus, et locus Cluniacus, et abbates et monachi qui ibi Deo servierint. Si quis autem, quod fieri non credimus, contra hanc nostre donationis cartam in aliquo secus egerit, nisi resipuerit, in primis iram Domini Dei incurrat, sancti quoque apostoli ejus Petrus et Paulus, quibus potestatem dedit ligandi atque solvendi in cælo et in terra, ei januam vitæ claudant. Qui autem conservator extiterit, absolutionem suorum peccatorum ab eisdem apostolis consequi mereatur. Et ut hæc carta firma et stabilis maneat, manibus nostris confirmavimus, et testibus roborandam tradidimus. S. Malguini, Nevernensis episcopi. S. Geraldi canonici. S. Wilelmi comitis, et filiorum ejus Rainaldi et Wilelmi. S. Hugonis decani. S. Hugonis vicecomitis, et Leonis, fratris ejus. S. Gauzberti militis. Facta est autem hæc carta anno millesimo sexagesimo octavo ab incarnatione Domini nostri Jesu Christi, epacta VIta, indictione undecima.
[Gregorius Episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis Abbati, et Conventui Cluniacensi, salutem et Apostolicam benedictionem. Justis petentium desideriis dignum est nos facilem præbere consensum, et vota, quæ à rationis tramite non discordant, effectu prosequente complere. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus grato concurrentes affectu, omnes libertates, et immunitates per Privilegia, et indulgentias Romanorum Pontificum prædecessorum nostrorum Monasterio vestro, ac Prioratibus, et membris, ipsi Monasterio subjectis concessas, necnon libertates, et exemptiones sæcularium exactionum à Regibus, et Principibus, et aliis Christi fidelibus rationabiliter vobis, et Monasterio vestro, ac vestris Prioratibus, et membris indultas, sicut eas justè ac pacificè obtinetis, vobis, et per vos Monasterio vestro, Prioratibus, et membris prædictis auctoritate Apostolica confirmamus, et præsentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc. Datum apud Vrbem-veterem, II. Idus Decembris, Pontificatus nostri anno primo.]
Alexander, episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio abbati sancti Benedicti salutem et apostolicam benedictionem. Ea que compositione vel judicio statuuntur in sua debent stabilitate consistere et apostolico robore communiri. Eapropter transactionem inter te et venerabilem fratrem nostrum Senonensem archiepiscopum super presentationibus ecclesiarum de quibus inter vos controversia vertebatur, per manum venerabilis fratris nostri Remensis archiepiscopi, tituli sancte Sabine cardinalis, apostolice Sedis legati, in quem compromisistis pariter factam, sicut absque pravitate facta est et hinc inde suscepta, ratam habentes, autoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus, statuentes ut nulli omnino hominum, etc. Si quis autem, etc. Datum Laterani, idibus aprilis.
In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis, evangelio mundi per climata jam pene predicante, utrum quis de Mammona iniquitatis amicos spondeat se posse facturum, veniam peccatorum didicimus se fore habiturum. Hac ego Berardus predicatione utcumque conpunctus, annuatim solitus habere receptum in villa que dicitur Cavariacus, quod mea culpa male usurpavi, istud omnino pro anima patris mei vel matris, scilicet antecessorum meorum, reddo; immo accipio precium unius mulæ ac centum XXXta Vque solidos denariorum, et istud donum concedo Deo et apostolis ejus Petro et Paulo atque Johanni Baptistæ, ea lege, et eo tenore, ut si quis illud amodo calumpniaverit vel reclamaverit, sit anathematizatus et alienatus a sanctis Dei muneribus, et sit sequestratus a mea hereditate, usque dum satisfaciat. Hoc vero firmo et corroboro et aliis testibus concedo, presente donno Hugone, cujus obsecratio et precio ista faveo, testantibus istis: Berardo de Sendreens, Duranno fratre ejus, Widone Ferreolo, Achardo Bresenchio, Manasse de Canniaco, Berardo de Misiriaco, Bernardo prefecto nostro. Laudatores vero istius cartæ fuerunt isti: Wilelmus comes Burgundiæ, Rainaldus filius ejus comes Matisconensis; in presentia istorum: Duranni Clari clerici, Guidonis Burgundionis, Galterii de Felins, Achardi Bresenci, Aini de Curriberti, Bernardi, prepositi de Cavarico. Firma carta ista idus junii, feria II, luna XII, regnante Philipo rege Francorum. Ista carta fuit firmata in civitate Matisconensi, tempore Landrici episcopi.
Domino, sacro monasterio sancto Benedicto, ecclesiæ quæ est sita in pago Augustidunense, in villa quæ dicitur Patriciacus, ego Erblaius sacerdos indignus, pro amore et bona voluntate et pro remedio animæ genitore meo vel genitrice mea, pro ipso amore, dono ad ipsa casa Dei curtilum cum omne superposito ex vinea insimul tenentur, in pago Matisconense, in fine Agenacense, in villa Cravis. Terminat de uno latus via publica, de alio latus terra de ipsa hæreditate, in uno fronte superiore terra Leodono et in supteriore Odolvulgart. Infra istas terminationes ad integrum dono ad ipsa casa Dei, in tale tenore, dummodo ego vivo usum et fructum habeo et omni anno modio de vino in vestitura et post meum discessum ad integrum dono ad ipsam casam Dei et faciant pastores sancti Benedicti post illo die, in omnibus quæ facere voluerint; si quis vero ullum contradictum facere voluerit, si ego ipse, aut ullus de hæredibus, etc. Actum Carisvilla. S. Erblaici qui hanc donationem fieri et firmare rogavit. S. Guntardi. S. Girmaldi. (chrismon) Ego Deodatus rogatus scripsi. Data in die Martis in mense maio, anno X regnante Ludovico rege.
«Charta Guillelmi, comitis Juvigniaci, qua filio suo Guillelmo, per emancipationem extra manum suam posito, villam quæ dicitur Coulanges-les-Vineuses, cum omnibus pertinentiis ejusdem, tam in forteritiâ quam in plano, assignat. Actum Trecis, anno dominicæ Incarnationis MCCXV, mense Augusto.»
Quicquid pro amore gerimus divino in futurum nobis prodesse non dubitamus. Idcirco ego, in Dei nomine, Bernardus dono aliquid de res meas quas habeo in villa Baiaco, in Villario vocat. Dono etiam beato Petro, nec non et beato Marcello, pro remedium anime mee et pro remedium uxoris mee Rodzelene, ad locum sancti Marcelli martiris, hoc est campus et pratus. Terminatur ipse campus de ambis latis de ipsa hereditate, de uno fronte communis terra, de alio fronte terra Bernardi; sunt autem quindecim seliones. Pratus fessardi vocat; terminat autem de una parte terra Sancti Vincentii et de alia Maresco. Dono etiam et totum ad integrum ad supradictum locum sine ullo contradicente. Si quis autem hanc donationem contradicere presumpserit, vel qui inquietare voluerit, coactus judiciaria potestate libras componat III de auro, et deinceps firma et stabilis permaneat cum stipulatione subnixa. Fidem fecerunt contra cancellario, Constabolus et Bernardus. S. Bernardi qui fieri jussit et firmare rogavit. S. Bernardi. S. Constaboli. S. Gausberti.
Ego Ansellus decanus cum capitulo Eduensi notum facimus presentibus et futuris, quod nos de unanimi assensu donavimus domino Iohanni de Parisiis, concanonico nostro et abbati sancti Stephani, domum illam quam habemus a Lamberto Ventario de Colchis, cum appenditiis quandiu vixerit pacifice possidendam. Idem vero Iohannes de communi assensu nobis donavit illas sexaginta libras quas vir venerabilis Stephanus concanonicus noster et archidiaconus Parisiensis deputaverat ad comparandos redditus per manum dicti Iohannis de quibus fiat distributio duorum denariorum ad matutinas Quadragesime: verum predictus Iohannes debet reddere singulis annis camerario nostro sexaginta solidos in principio Quadragesime ad distribuendum in matutinis que celebrantur pro defunctis in Quadragesima. Nos vero tenemur facere anniversarium predicti Lamberti Ventarii de Colchis sic continetur in martyrologio. Post decessum vero sepedicti Iohannis quicumque habuerit dictam domum persolvet dictos sexaginta solidos et quicquid exinde ultra poterit haberi ad faciendam distributionem sic supra dictum est. In cujus rei testimonium presentem paginam sigilli nostri munimine dignum duximus insigniri. Actum est hoc, nobis sedentibus in capitulo de communi assensu die assignata ad capitulandum, feria quarta post Lœtare Jerusalem, anno Domini Mº CCº XXº nono.
Omnibus presentes litteras inspecturis, officialis curie Senonensis in Domino salutem. Notum facimus quod in nostra presentia constitutus Guillerinus, filius quondam defuncti Guillermi de Mangecourt, militis, recognovit quod cum inter defunctum patrem suum, ex una parte, et viros religiosos abbatem et conventum Sancti Benedicti Floriacensis, ex altera, super consuetudinibus et redditibus agnorum, charreii, procurationis et justitie, quae omnia idem defunctus Guillelmus dicebatur habere in villis de Orval et de Bella Silva et in hominibus earumdem villarum ad dictos religiosos pertinentibus, idem defunctus Guillelmus, sicut a praedicto filio suo audivimus, omnia predicta et omnes alias consuetudines que in predictis villis et hominibus habebat, dictis religiosis per fidem suam super hoc prestitam quittavit penitus et dimisit, excepta decima omnium terrarum predictarum villarum quam sibi retinuit dictus Guillermus. Hanc autem quittationem et dimissionem Petrus, armiger, qui se secundum dominum predictorum omnium esse dicebat, de cujus feodo res predicte movebant, sicut ipse dicebat, voluit et concessit, fide sua in manu nostra super hoc specialiter prestita, promittens quod omnia predicta dictis religiosis tanquam secundus dominus feodi garentizabit erga omnes. In cujus rei testimonium presentes litteras, ad petitionem ipsorum Guillerini filii supradicti defuncti et Petri armigeri, sigillo Senonensis curie fecimus sigillari. Actum anno Domini 1241, mense aprili.
Notum sit omnibus tam futuris quam presentibus quod Haymo de Brevi Muro et Capilinus ejus filius, et Airardus et Manases fratres sui Deo et Sancte Marie uxorem Emmaffredi de Neceiaco cum pueris suis, tam nascituris quam natis, liberam concesserunt; qui ob hanc absolutionem sexaginta solidos habuerunt. Hujus vero deliberationis testes fuerunt Walterius de Monteneiaco, Acheus ejus consanguineus, Teodericus carpentarius et Erminardus frater ejus, Enreldus villicus Sancte Marie Molismensis, Hubertus qui cognominatur Episcopus, Teodericus major, Teotbaldus Baldels.
Ego Hugo, Dei gratia Senonensis archiepiscopus, notum fieri volo universis præsentibus et futuris, quod Ansellus Porcellus, laudante Rotznide, uxore sua, et filio suo Mainardo, dedit ecclesiæ Sanctæ-Mariæ de Deiloco, pro filiabus suis Sanaolde et Christiana, quas canonici Deilocenses in domo sororum suarum receperunt, quicquid habebat a fonte Sancti-Filiberti usque ad viam Sarracenorum quæ ducit ad molendinum monachorum Scarliarum, sive in terra, sive in censu, sive in pratis; et quicquid habebat in foresta de Varellis, quam ab ecclesia Deilocensi sub censu trium denariorum tenebat, et quicquid eidem forestæ pertinebat. Habebunt tamen in eodem nemore usuale suum Servanus, Constantius et Stephanus, de Pontibus, ad domos suas ædificandas et ad calefaciendum se, quamdiu vixerint; sed hæredes eorum nihil inde prorsus accipient. Ne igitur futuris temporibus oblivioni traderetur, vel super hoc aliquis ecclesiæ calumpnias inserere moliretur, scripto commendare præcepi et sigilli mei authoritate confirmare curavi. Hujus rei testes sunt: Helveus, prepositus; Symon, thesaurarius; Odo, decanus; Girardus, abbas Sanctæ-Columbæ; Girardus, abbas Sancti-Remigii; Manasses, Trecensis archidiaconus; Josbertus de Jaunia; Salo, vicecomes et filii ejus Garinus et Bulchardus; Erlebaudus de Plasseto; Salo de Mailliaco; Josbertus de Dongione. Actum est Senonis, anno Verbi incarnati Mº Cº LIIIIº; regnante Ludovico Juniore, in Francia.
Domino magnifico Ugoni et ucxore sua Lilia, emtores, ego quidem Teotrada femina, vendetris, vindedi vobis campo qui est situs in pago Matisconense, in agro Galoniacense, in villa Bieria, qui terminat a mane terra ad ipso emtore, a medio die via publica et Sancto Martino, a sero terra ad ipso emtore, a cercio terra Teotbodi. Abet in longo perticas agribinales XXX, et ubi reclavum facit, a medio die perticas XIIII, a mane via publica, ipse campus ubi reclavum facit in quisquo fronte perticas VII et pedes VI. Infra istas terminaciones et perticaciones ad integrum et a die presente vobis vendimus, tradimus adque transfundimus, et accepimus de vobis precium in presente valente solidos VI, et nullum contradicentem. Si quis vero, quod fieri minime esse non credimus, si fuerit post unc die ullus omo aut ulla emissa oposita persona qui contra oc vindicione ista venire aut agere tentare presumserit, et ad me vel eres meos defensatam non fuerit, inferamus vobis una qui tentat auri uncia media componat, et presens vindicio ista in vos facta omnique tempore firma et stabilis permaneat, cum stibulacione subnixa. Actum Bieria villa, in publice. S. Teotrada femina, qui vendicione ista fieri et firmare rogavit. S. Arluino, S. Davit, qui genitrice eorum consenserunt in omnibus. S. Dacbert. S. Alboino. S. Estefano. S. Bernart. S. Ariolfo. S. Fredelono. S. item Bernart. S. Jordano. Ego Jospertus archipresbiter scripsit, dadavit die sabatto, kalendas novembris, anno VIIII regnante Karlo rege.
In nomine Domini, amen. Per hoc presens publicum instrumentum cunctis pateat evidenter quod anno Domini millesimo trecentesimo vicesimo sexto, indictione decima, mensis decembris secunda die, scilicet die martis post festum beati Andree apostoli, pontificatus sanctissimi patris ac domini nostri domini Johannis divina providentia Pape vicesimi secundi anno undecimo, in mei Stephani Guiardini de Edua, notarii publici, ac testium infrascriptorum presentia, reverendo in Christo patre fratre Johanne de Marigneyo, abbate monasterii Sancti Martini Eduensis, ordinis Sancti Benedicti, in ecclesia matrici Sancti Nazarii Eduensis personaliter constituto, vir venerabilis et discretus magister Albertus Sororii, jurisperitus, rector ecclesie de Cruenceyo, dyocesis Eduensis, socius reverendi in Christo patris ac domini, domini Petri, Dei gratia episcopi Eduensis, exposuit et narravit ibidem dictum abbatem die dominica proximo preterita apud Sedelocum benedictionem a dicto domino episcopo sollempniter recepisse, et per dictum dominum episcopum eidem abbati injungendum fuisse quod, hac die martis, in ecclesia Eduensi compareret idem abbas facturus inibi eidem domino episcopo et sue ecclesie Eduensi professionem a sanctis patribus constitutam ut debebat. Quiquidem dominus abbas confitens se propter hoc ad dictum locum venisse, predictam professionem fecit legendo ore suo proprio in scriptis quamdam cedulam quam in manibus tenebat, ante dictum altare, cujus cedule tenor de verbo ad verbum talis est: Ego Johannes, abbas monasterii Sancti Martini Eduensis, ordinis Sancti Benedicti, subjectionem et reverenciam et obedientiam a sanctis patribus constitutam secundum regulam Sancti Benedicti, domino Petro, episcopo Eduensi, et suis successoribus canonice substituendis, et huic matrici ecclesie, salvo ordine meo perpetuo, me exhibiturum promitto. Cujusmodi cedula sic lecta et supra dictum altare, per ipsum abbatem, posita, idem abbas posuit manum suam propriam supra dictum majus altare extensam, professionem hujusmodi, sicut legerat, faciendo et promittendo ac etiam confirmando. Astantibus ibidem venerabilibus viris dominis Johanne de Sancto Valeriano, decano, Petro de Costa, succentore, Theobaldo de Sinemuro, Symone de Dintavilla et Johanne de Lissiaco et pluribus aliis dicte ecclesie canonicis pro se et capitulo Eduensi, necnon dicto magistro Alberto pro dicto domino episcopo, petentibus super hiis sibi confici publicum instrumentum seu publica instrumenta. Acta fuerunt hec in dicta ecclesia, ante dictum majus altare, hora quasi tertia, anno, indictione, mense, die et pontificatu predictis, presentibus venerabili viro domino Guillelmo de Sura, archidiacono Lugdunensi, sedis apostolice nuntio ad petendum subsidium pro negociis ecclesie romane a personis ecclesiasticis provincie Lugdunensis destinato, et domino Stephano Sapientis socio suo, ac religiosis et honestis viris fratribus Gerardo prioratus de Masilliis et Regnaudo prioratus de Sancto Verano prioribus, ordinis Sancti Benedicti, et domino Regnauldo de Nonlayo Sancti Leodegarii de Bosco, Henrieto Monachi de Mota Othoseii, Eduensis dyocesis, ecclesarium rectoribus, et Richardo de Monte Regali ac Johanne Guiardini, notariis curie Eduensis, ac pluribus aliis testibus in premissis vocatis et rogatis.
Nos frater Michael humilis abbas S. Martini Eduensis notum facimus quod nos assidemus et assignamus super mansum, quem Robertus Gaischez et Guillemetus frater ejus homines nostri tenent apud S. Valerianum in diecesi Cabilonensi a nobis et abbatia nostra, viginti solidos monete currentis pro anniversario fratris Johannis de Rocha, monachi nostri, annuatim die obitus ipsius fratris Johannis in abbatia nostra beati Martini celebrando, et pro missa S. Spiritus annis singulis ad vitam ipsius die crastina octabarum beati Martini hyemalis a conventu nostro in predicta abbatia celebranda. Quos viginti solidos promittimus bona fide reddere et solvere conventui nostro predicto vel eorum pictanciario, nomine eorum, annis singulis ad vitam ipsius Johannis fratris predicta die qua missa Sancti Spiritus pro ipso celebrabitur, et post decessum ipsius, die qua anniversarium ejus annis singulis in perpetuum celebrabitur in abbatia supradicta. Et volumus quod nos et successores nostri vel ille qui pro tempore tenebit domum nostram de Cheneves teneatur reddere et solvere predicto conventui vel eorum pictanciario, nomine eorum, annis singulis in perpetuum predictos viginti solidos pro predicta missa vel pro anniversario post decessum ipsius ad predictos terminos prout superius est expressum. Si vero contigerit, quod absit, quod nos vel successores nostri deficeremus in solutione predictorum viginti solidorum, volumus quod predicti Robertus et Guillemetus homines nostri, fratres, vel eorum heredes vel successores qui pro tempore tenebunt predictum mansum ipsorum fratrum, prout nobis tenentur reddere et solvere viginti solidos predictos, predicto conventui vel eorum pictanciario, nomine eorum, singulis annis reddere et solvere teneantur, censibus et costumis quos predicti fratres nobis et abbatie nostre consueverunt solvere, salvis nobis penitus et retentis. Et nos conventus S. Martini promittimus singulis annis unam missam S. Spiritus pro fratre Johanne celebrare, et post ejus decessum anniversarium ipsius semel in anno in abbatia nostra benigne et devote facere et celebrare. Datum et actum in capitulo nostro anno Domini M CC LXX die festo SS. Innocentium, mense decembri.
In nomine sanctæ individuæ Trinitatis, PHILIPPUS gratiâ Dei Rex. Si locis cultibus divinis mancipatis, ac servorum Dei necessitatibus, emolumentum regiæ celsitudinis exhibemus, profuturum nobis hoc ad præsentem vitam feliciter transigendam, ad futuram beatitudinem faciliùs obtinendam nullatenùs dubitamus. Quocircâ noverit omnium sanctæ Dei Ecclesiæ fidelium industria, quoniam adiit nostræ præsentiam potestatis Guillelmus infimus omnium Abba, humiliter supplicando efflagitans, quatinùs præcepta quæ antecessores nostri Francorum Reges, sanctæ intemeratæ Virgini Mariæ, sanctóque fecerant Philiberto Confessori præcellentissimo, prænotato Abbati, omnibúsque monachis ejus nutu subditis præcepto nostræ auctoritatis corroboraremus: Dei, Sanctorúmque omnium amore, atque pro salute animæ meæ, patrísque mei Donni Heynrici Regis, genitricísque meæ Annæ, necnon perpetuâ prosperitate nostrâ, ac statu regni nostri. Quorum petitionibus annuentes, ut in diplomate patris ejus Henrici Regis.
Le XXVIe jour de jung l’an mil cinq cens et huit furent présens en leurs personnes Pierre Hale, Melet de Boulonoys, Perron, Bonneau et Jehan Bruneau demeurans à Perrières en Gastinoys, lesquels et chacun d’eulx pour le tout renonceant au bénéfice de division ont promis et accordé à Guillaume Menuet, Jehan Michel et Jehan Vincent, à ce présent de servir et continuer à servir de deux trompetes, ung cleron, et une sacquebotte durant sept journeez, où mistere de la Passion qui se jourra en ceste ville (d’Auxerre) à la Magdelaine prochain venant, dont la première se commancera le jour des monstres et durant les six jours dudit mistere. Et s’il advient qu’elle ne soit jouée durant lesditz jours, ilz seront tenuz les recompenser et leurs bailler leurs despens. Et ce moiennant le pris et somme de vingt livres tournois et demy muy de vin que lesdits Menuet, Vincent et Michel seront tenuz leur paier après ce qu’ilz auront servi et ledit mistère fait. Et avec ce leur bailleront des bannieres ouquelles seront les armes de la ville pour mettre en leurs trompettes. Car ainsi, etc. obligeant, etc. renonçant, etc. présens à ce Guenin Jacquinot et Jehan Boquin. Signé ARMANT, notaire.
Ci gist le corps de noble dame et tres humble religieuse madame Marguerite de Neuvy jadis abbesse de l'eglise de ceans le temps trepassa le de mois de septembre l'an mil CCCC et XII priez nostre Seigneur qu'il lui face pardon de ses peschez.
In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis, ego Henricus, gratia Dei Francorum Rex; cum in exhibitione temporalium rerum, quas humana religio, divino cultui famulando, locis sanctis et congregationibus fidelium devotione animi largitur, tam presentis quam perpetuæ vitæ, ut jam pridem multis expertum est indiciis, solatium acquiratur, saluberrimus valde et omnibus inimitabilis est hic fructus primitivæ virtutis, videlicet charitatis, per quem et mundi prosperatur tranquillitas et felici remuneratione et æterna succedit felicitas. Noverint ergo et præsentis status et posteritas sanctæ Matris ecclesiæ filiorum nostrorumque Primatum et omnium sub nostro regimine degentium, quod quidam summæ nobilitatis comes, Theobaldus nomine, nostræ serenitatis adierit præsentiam, rogans et obnixe postulans, ut sibi quandam ecclesiam, S. videlicet Aygulphi, sub Pruvinensi oppido sitam, quas de nobis beneficiose tenebat, liceret monachos de monasterio domni Petri Trecassini Cellensis cognominati primitive, ponere et ad Dei servitium perpetualiter et continue, quod inibi prius negligenter agebatur, administrandum destinare. Ea tamen ratione, ut quidquid Archiepiscopus Senonensis in eadem ecclesia possidebat, videlicet altare, ab eo impetraret, et simili adstipulatione Monachis præmissis in futurum habendum per nostræ authoritatis præceptum perpetualiter firmaret. Cæterum regia censura decernimus, ut quod præsens habet dicta ecclesia, semper habeat, et quod a fidelibus populis illi dandum est, æterno tempore possideat; Monachi qui nunc ponuntur, et qui de memorato loco per successionem ibi transfundentur, ibi serviant, rerum loci administratione necessaria impleant. Modis omnibus tandem inhibemus ne quilibet suppositi veniant, qui adulatorio susurro dicti Comitis aures demulceant, vel pecunia animam ejus vel successorum ejus dignitatis corrumpant, ne alii seminent, et alii colligant, ne alii frigus, famem, labores patiantur, et alii per nefas bonis paratis injuste abutantur; sed qui dignis et prioribus studiis nascentis religionis insudabunt, in sancta postmodum otia resolvantur. Jam vero et comitis petitionibus benigne annuimus, et donationes ejus et Archiepiscopales traditiones libere fieri concedimus. Ut autem evidens esset nostræ voluntatis assensus, sigilli nostri impressione hanc cartam adsignari præcepimus. Actum publice in Senonico Palatio, anno Incarnati verbi MXLVIII, et regni Henrici Regis XVII. Gilduinus Archiepiscopus. Imbertus Parisiensis Episcopus. Isambardus Aurelianensis Episcopus. Mainardus Trecacensis Episcopus. Hugo Nivernensis Episcopus. Herbertus Autissiodorensis Episcopus. Walterius Meldensis Episcopus. Robertus Dux Burgundiæ. Teobaudus comes. Arnaudus comes. Rodulphus comes. Willermus comes. Ego Balduinus Cancellarius relegendo subscripsi.

End of preview. Expand in Dataset Viewer.

Dataset Card for Basis-Latin-French

The Basis-Latin-French dataset is an unannotated Latin and old French corpus, compiled from different resources from the web. This resources include the Corpus de la Bourgogne du Moyen Âge, The e-NDP project, HIMANIS Guérin and the HOME-Alcar project and the Corpus Cisterciens et Ressources.

Licence

[https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en](Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International)

Dataset Sources [optional]

Corpus de la Bourgogne du Moyen Âge

"Projet CBMA - Corpus Burgundiae Medii Aevi. Site du projet Corpus de la Bourgogne du Moyen Âge, [En ligne]. http://www.cbma-project.eu (consulté le 10/02/2024)."

The e-NDP project: collaborative digital edition of the Chapter registers of Notre-Dame of Paris (1326-1504). Ground-truth for handwriting text recognition (HTR) on late medieval manuscripts.

https://zenodo.org/records/7575693

"Claustre, J., Smith, D., Torres Aguilar, S., Bretthauer, I., Brochard, P., Canteaut, O., Cottereau, E., Delivré, F., Denglos, M., Jolivet, V., Julerot, V., Kouamé, T., Lusset, E., Massoni, A., Nadiras, S., Perreaux, N., Regazzi, H., & Treglia, M. (2023). The e-NDP project : collaborative digital edition of the Chapter registers of Notre-Dame of Paris (1326-1504). Ground-truth for handwriting text recognition (HTR) on late medieval manuscripts. (1.0, p. https://zenodo.org/record/7575693) [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.7575693"

HIMANIS Guérin

https://zenodo.org/records/5535306

"Stutzmann, D., Hamel, S., Kernier, I. de ., Mühlberger, G., & Hackl, G. (2021). HIMANIS Guérin [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.5535306"

HOME-Alcar: Aligned and Annotated Cartularies

https://zenodo.org/records/5600884

"Stutzmann, D., Torres Aguilar, S., & Chaffenet, P. (2021). HOME-Alcar: Aligned and Annotated Cartularies [Data set]. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.5600884"

Corpus Cisterciens et Ressources

https://cisterciensetressources.lamop.fr/

"Corpus Cisterciens et Ressources - Benoit Rouzeau, Danielle Arribet-Deroin, Pierre Brochard, Version 1.1, mise en ligne 22/09/2022, consulté le 10/02/2024. URL : https://cisterciensetressources.lamop.fr/"

Hugo Regazzi, Pierre Brochard, Julie Claustre - Transcriptions du Y//3 - Livre Rouge du Châtelet de Paris
Eduardo Henrik Aubert - Transcription du manuscrit de Semur-en-Auxois, Bibliothèque Municipale, ms. 1

https://www.nakala.fr/10.34847/nkl.e905tdea

Base de Français Médiéval

http://bfm.ens-lyon.fr/

"Guillot-Barbance, Céline, Heiden, Serge et Lavrentiev, Alexei (2017), « Base de français médiéval : une base de référence de sources médiévales ouverte et libre au service de la communauté scientifique », Diachroniques, n 7, pp.168-184. 〈halshs-01809581〉"

C@nivez

Statuta Capitulorum Generalium Ordinis Cisterciensis ab anno 1116 ad annum 1786, Louvain, Bureaux de la Revue, 1933‑1941.

https://lamop.hypotheses.org/11405

Dump de Wikisource en latin

https://dumps.wikimedia.org/lawikisource/20240901/

Downloads last month: 55

Edit dataset card

Size of the auto-converted Parquet files:

401 MB

Number of rows:

32,863