filename
stringlengths 13
128
| headline
stringlengths 17
281
| content
stringlengths 109
6.26k
| category
stringclasses 7
values | translators
stringclasses 12
values | split
stringclasses 3
values |
|---|---|---|---|---|---|
a_onda-de-violencia-no-brasil-depois-de-derrota-dilma-manifesta-tristeza-no-twitter_1953789.txt | Sokhumelela sa ikhirini oParasiili nomala oxinttiwa, Dilma ohooniherya oriipiwa murima muTwitter | Sokhumelela sa ikhirini oParasiili nomala oxinttiwa, Dilma ohooniherya oriipiwa murima muTwitter
Waattiwa ophareya wo Kopakapana ni muhupi wa Dilma waveleliheryaka atthu muTwitter: "Mwemele, mwiitathe ntthupi ni muxintte"
Oxinttiwa wa Parasiili ni Alemaanya nsana, 8 mweeri wa Xuulyu, wa ikoolu thannapili khwa emosa wotharamulela manyakunyaku mpooma mwa elapo yeele. Ophareya wo Kopakapana, oRio de Janeiro, wahitupheliwa nsana ohiyu, ninleelo wampwaheryo wa mukumanelo wa mphira Parasiili wattikhaawe ni Alemaanya, omukumin'he Parasiili wa nipuro nopacerya wa mixinttaano sa mphira molumwenkuni sa mwaakha wa 2014.
Atthu imiya imiya sene yanweha mphira opuro yoowo nomala opacerya ophunyaniwa watharamuleliwa ni makhuru manceene, yattyawa mwa anamunceene ni yawiirelya atthu yakumanasa aya. OSão Paulo ohoonaneya nave epuruma-puruma ni manyakunyaku. Wepaceroni wa ohiyu mikukutta sinceene sahipahiwa, Miteko sa enxinyero ya mettelo (CET) sopahiwa mikukutta saya mithannamiraru.
oBelo Horizonte ohoonaneya miyaha sa khirini, weywo atthu athanu ovariwaaya, axexe wa yawo apattin'he epantera yo Parasiili okathi waphumuriwa wa mukumanelo wa mphira. Mulopwana a nethanu ovariwe mwaha wohiwiwelela amahoolela.
Mukhulupale Dilma Rousseff omurumeela Twitter wi osuwelihe wiira, ntoko atthu akina oParasiili, owo ori oripiwa murima ni oxinttiwa wa nikhuru na elapo yo Parasiili ni nikhuru nanamattikha a Walemaanya. "Wannikiwereya wa oktheene ahu, anamaphenteleya ni wanamattikha ahu oolepa", Dilma.
Mukhulupale oovekela, wi ananmawaani ahihiyererye axankexaka: "Mwemele, mwitathe ntthupi ni muxintte oolepa", omuromolaka Paulo Vanzolini, ohinliyaliwa wa nsu na Beth Carvalho.
Nikhuru no Parasiili nolaxerya wa mutthokelo woxintta sa mixinttano, ni ololiwa wa ikoolu thannapiili khwa emosa ni Alemaanya. Namahoolela ittikhelo Bernard tovolon'hale ekoolu emosa ya nikhuru noParasiili.
Nva nto Parasiili onirowa ottikhaka wophavela okhala nipuro naneraru, ni nikhuru nintthuna ololiwa wa mphira wa Olanta ni Arxentiina, enamararu yeela, 9, oSao Paulo. | desporto | Araibo | dev |
a_cristiano-ronaldo-visita-angola-em-2014_1800118.txt | Cristiano Ronaldo onxukurya Wankoola mwaakha wa 2014 | Cristiano Ronaldo onxukurya Wankoola mwaakha wa 2014
Namattikha oPortukaale ni a nikhuru na o Real Madrid oXipaanya, Cristiano Ronaldo, onorowa mwaakha wa 2014, oLuwanta, wa ekwaha yolattuliwa ni Kabuscorp Futebol Club wo Palanca.
Ehapri yeela ehinmwale enamaxexe yeela wa namasuweliha ihapari ni mahoolela a Kabuscorp, Bento dos Santos Kangamba. Muxukuryo onirowa wiiraneya wahinatthi ila nomala wonaneya mixinttano sa mphira molumwenkuni sa mwaakha wa 2014. Ronaldo onirowa ohooliwa ni mahoolela a miteko sa mutthenkeso waamphira oPortukaale Fernando Gomes. | desporto | Araibo | dev |
a_violencia-mais-phelps-cubano-desertor_3461744.txt | Soohooxa, maxi Phelps ni kupaano oocawacawa | Soohooxa, maxi Phelps ni kupaano oocawacawa
Atthu khanrowa mwa sootheene.
Nihiku narowayiye Rayiinya a ineneeryo olimpika akela muncayiwa, eneneeryo ya ocawa, Riyu de xaneyiro ovinnye ni mitthaka sa okhwa wa mutthu aari toropa a elapo, Helio Andrade, oopeliwe avolowaka ni atoropa anli mukaaroni, okompelexu ya mwaaliteyiya ya Mare, yootepa okhala alavilavi wa elapo yootheene.
Moota anhimaya axitokweene wiira ekaaro ya atoropa ootepa okhalana owerya wa elapo yootheene, evolonwaya mwaaliteyiya eroothwelela, ntoko wiira axitokweene ahaana yeemiheriwaka orowa mpantta mukina wa elapo.
Ahooleli aatoropa a elapo eharuma alopwana mwaliteyiya, maxi nsana ohiyu ekarro ya mutthu mmosa yaahopeliwa evolowa epairro yele, kontutor khaavulalihiwe.
Owehererya olelo ori wa namacawa a wa etiyoopiya wii okuxa metaalya ya ewooro awera acawa 10 mil meeturu: Almaz Ayana, orina 24 iyaakha, ni ookiserya olola olumenku wootheene okwasa 5 mil imeturu, onrowa ohova wa opacera olola ewooro, ni Tirunesh Dibaba, orina iyaakha 31, ni ovinreene mwaakha mmosa sapatiko wiira okhalano mwanawe oopacera oyariwa, ootthika ni onrowa ohova okhala muthiyana ooxintta imetaalya sa ewooro wa ekatekoriya.
Ole ompacera ohisuwela wiirela ikontha sa imetaalya ti nayikuru Batimore namaxexe, 11, olonle yawawe 26a ithanu ni piili, wa 22 sa ewooro.
Michael Phelps, ohimme wiira khiyareere ovila weemerera yaamala ekhumelenle ekampo Akwaatiku Olimpiku olonle equaha ya ixexe wa 200 imeeturu. Ookhala oolola iquaha piili.
Ehapari wa nanaano wa oparasiiliya, ehaana imitthaka sikina, ntoko wisoonihera oSawu Pawulu envelaka mwaatanle sa muhooleli a elapo ni meetiku mmosa a okuupa ohinhye yoovarihaniwa Mais Totore othoriha orowa wa Estaatus Uniitus.
Jesus Brito Vargas, aavara muteko o Ponkayi, mulaponi mwa Sawu Pawulu, oohiya ewarakha emosa ya waalaxera anamuteko akhwaawe ni anamaretta ataphulelaka emmwiiriha.
Kinrowa owaani, okhala wii miyo inkimphavela otthikela okuupa ni okhala wiira inkiwenre ohala oParasiili, kithorinhe orwa ohowa okhala Estaatus Unitus, oolepa Brito Vargas, ole ohisuweliwe oronwayiye.
Sotumuhiwa soothowa sa Riyu-2016 khasinkhuma ntoko valipeleliwaya. Nnamwi atthu a ilapo sa okhopela ehirina moota wa othanla wa iperesu, soolipa wa sootumihiwa, maparasileyiro anlipelela ovukuliwa iperesu ya vira oxinttana wa olimpiku. Ikamisa sa ekeekhayi sintumihiwa 33 toollare, exapewu enkhala 20 toolare erowaka siiso. Kekhanle yoolikanyihiwa, ni iperesu sa ekeekhayi sa muntiyaale wa imphira, sinkhala sootepa irika. Vano sookhala soolikanyihiwa ni sa ekeekhayi vanni roromelihiwa, ntoko sihimmwaya.
Nihikuyu noonara, mwaha wa epula ni oriirya, ehinviikana ni erde Xeneiyo, weyiwo nnaamwi oreene okathi wa epula, maasi a ekole a oxelariwa enkhala pure
Etthu yookisera enooneyaxa mahiku ala eneneero sinceene sa oxinttana ni atthu anceene anilepihaya. Nthooniyihero nimosa, Ekampo ela olimpiku, kiraaka, numuru na atthu eninweha imphira khampiya 40 puru sento wa eyinnuwelo ya ekampo. | desporto | Raja,benedito | dev |
a_amnistia-internacionl-denuncia-vioencia-policia-rio_3306128.txt | Anamaleva a Ilapo, anikaxari mavonyeryo a mAsuphayi nnakhabla Apiliisa o Riiyu ti Caneero | Anamaleva a Ilapo, anikaxari mavonyeryo a mAsuphayi nnakhabla Apiliisa o Riiyu ti Caneero
Okaxaariwa iwe opakiwe okathi voviraka mahiku 100 okhuuma vopaceriwni wamphiira a ithiuvo.
Namathokosa a mpaatte wa aminixitiya Iterenasiyonaale (AI), olaleerya enamararu yeela, ya 27, wiira nnakhala atthu 11 ohokotthiwa ni Asupayi o Parasiili, okhuma yopaceryani wa mweeri wa Neexexe.
Vomalaka mahiko 100 vaavale opacenryewa aya amphira a Ithuuvo Riiyu 2016, murano onakiherya ihakhi sa pinatamu ohimwa wiira, eyaakha ya 2015, atthu imiiya 307 avira etuniya mmatatani mwa atoropa a okapitaali ye elapo, mmosa wa khuta ohasariwe vananyiheriwa wiira oholleliwe ni Asupayi aniira avaraka mutekola.
Tiretoore ovanriha muteko wa AI, avaanyiha mwaha wowucerereya miriira sa sintanyerya okwiiwa viira ivariwaka miteko sa masupayi muttetthe a Riiyu ti Ceneero.
"Nnaamwi solipiheriwa sohiiwa sa epooma yowixeetta wiira ekhanle eseeti ekhanle yowathukumanya Amphira a Ithuuvo, anaakwa akhumeela mwaha wa mavareliwo miteko variiyara va Asupayi yanuheryaka miteko sayaa iyaakha iya nno sokhiserya o Riiyu", onuunuwa vakhaani vakhaani Atila Roque.
Muhooleli ole othikeha ohimwa nleelo mwaha yoothowa miteko sothokosa mokottheliwo atthu iwe oluttelelane ni mapiliisa, ohikhala ikettelo sotharihelaka manamuna owarumeela akapwiitthi ahiniiva ni okosyiwa manamuna owinihiwa nikuruta na maxeeti ale.
"Nleelo vokhala okathi anitharelana mahiku 100 any arye wiira amakhulupale ni nikhuuru na anamweteteerya amphira a ithuuvo alipiherye wiira ehiraneye nnakhala muteeko amapiliisa othuuna ovonyola ihakhi sa pinaatamu. Nroromelo nahu ti wiira Asupayi a Riiyu ti Caneero apaceryeke woopana mwaha muhina mwa sookoha ni wixeetta wanamunceene ni mukhaleelo okasoopa, athokoreryaka ihakhi ya Okumi vahikhanle ohaalana minamuna sowopela opaceryawene, akoheke ni votharelana", otumererya, Atila Roque.
Ntoko solempwa sa AI, ononaneya muncerereyo worumeeliwa ikuuro vophovatho vahipwanela ni votepihiha wa masupayi a muttetthe wa Exitaato ya Riiyu ti Caneero.
Alipo yapwanye ehisara iye aceenexa amwavano, anooriipe, alipo ankhala opuru ohilokasa ni ale otteyivela awaani.
Mwaakha wa 2014, okathi muttetthe a Parasiili omuthipenle awe niira na olumwenko muhina mwa Mphiira, Asupayi owookotha atthu 580, ipuruseento sene sene 40 sinoniha wiira ti vatananihiwa ni ale yaari a 2013.
Mwaakha wa 2015, yaari 645 yivakasiwe.
Wakiherya oholeliwa ni Asupayi muhina mwa eyekese ekese ni mithiito ikiisa sa maxaankiho a okathi olipeleeliwa mayeesommpatte wa Aminixitiya Interenasiyonaale.
"Iyaakha piili siviire niwiraneya niira namuttikha mphira olumweenku, okathi a vaniira oviira vanamwi akaxaari mulattu iye sirumeliwa ikuru nnamwi sari sovirikana viraneyaka epwepwethe, votakaherya ni orumeeliwa akapwitthi vohipwanela ni ohikhala ale ahikumiha okumi, khuuvu nnakhala ntumereryo mmosa okelihiwe oholo wa ikasoopa miyiriira sovonyola savomeelo, omaliherya Roque. | desporto | Gito | dev |
a_lewis-hamilton-e-toto-wolff-não-vão-à-gala-da-de-prémios-da-fia_6357218.txt | Lewis Hamilton ni Toto Wolff khanrowa worekhani wa ntthuvo na FIA | Lewis Hamilton ni Toto Wolff khanrowa worekhani wa ntthuvo na FIA
WAXINTTONI
Nuumala okhalana, mulipa oweettiha eviyawu obritânico a Formula 1, nlelo ontthyawiha etinta muntthuvoni wa ihapari.
Nnaari maana owo oweelihya ekarawu, masi maana owo Muhooleli muulupale eekipa ya Mercedes, Toto Wolff, alakelasa ohira mpantta wa Sootthara 1.
Lewis Hamilton ni Toto Wolff, nnaari khanrwa oniirani wovahererya ntthuvo na FIA elapo Paris ohiyu ya nexexe, 16 ya mweeri wa namulooko ni miili, olipiha Wolff.
Elipihero yohirwa ekhunme wa ottharana wolipiha eMercedes nnaari yohithonyerya yophwnya na ntthuvo nuulupale naAbu Dhabi, nenno noomuweha Max Verstappen oxinttaka ntthuvo na Hamilton mowiraneyani mootikiniha evara yokiserya yotthimaka.
Aneenli esite ya Mitthenkeso sa otthekula ESPN, Mercedes olipiha mosuwelihani wira onohapusxa yowupuwela awe wovekela mukhalihero ankha yophwanya yuulupale ya ntthuvelo ya elapo Abu Dhabi, masi ontthoka omuhiyerya FIA mwaha wa siniraneya Abu Dhabi. FIA ohimya wira nihiku nanamararu, nihuku 15, onorowa okohakoha iivara soomaliha ntoko nipatuxa na "muteko wowoniheerya", ovirikanya ni Mercedes ni ikipa sa F1 sinorowa wiira mpantta.
Opacerya vakina wowakuveya, woweha mikukutta pahi eriyari ya Hamilton ni Verstappen evikananaka, yomuphwanyiha Verstappen Okathi Worerela omuvikana Hamilton evara yookiserya, siso emukhaliheryaka onxintta nivathanelo nootthimaka.
Muttapunye | desporto | Helio | dev |
a_ferroviário-de-maputo-perde-com-patriots-do-ruanda-e-falha-apuramento-para-as-meias-finais-_5908203.txt | Ferroviyaariyu a oMaputu ooxinttiwa ni Patiriyotisi wa Ruwanta ni ookusya orowa ohoolo wa meyiyas-finaale | Ferroviyaariyu a oMaputu ooxinttiwa ni Patiriyotisi wa Ruwanta ni ookusya orowa ohoolo wa meyiyas-finaale
KIKALI-
Ferroviyariyu a oMaputu oomulayiha Pasketpall Afrika Leake ( PAL) vaxinttiwawe ni Patiriyotisi PPC, wa 73-7, okusya orowa ohoolo wa meyiyas-finaale sa PAL.
Nnaamwi oreene siiso, Kampeyawu a oMosampiikhi aahinvonya saana ovikana naalipelelahu, okhala wii axooku axexe aahixintta ikwaha piili ni aahinxinttiwa vanli.
Wa xooku a kwarutu-te-finaale aavonyiwe ohiyu namaxexe, lokomotiva yaholenle ekiipa eninvonya owannyeya ele ohiya anammawani anrowa okhalihera ekiipaaya, yookhalano atthu anli a ifayita: Paul Kagame( muhooleli wa elapo ya Ruwanta) ni Emanuel Macro ( muhooleli a Faransa), ola ookisera oronwe oxukuru elapo ele.
Woopacerani waneexexe epacera wooneya ohalela wa Ferroviyaariyu omanle ni 24-15 emureerelaka Patiriyotisi, yakhanle saana moovonyani mwa ota ni mwaha wa muwiirelo owo exintta woopacerani.
Ekwarutu ya nenli, maxokatore a ekiipa ya oMosampiikhi epacera okhalana oohaleela mwaha wa mammaru owaatta a opahula, eyo yaari etthu yaakhumelela ni Alvaro Masa ni Adjehi Baru, ntoko okusya wa onvoya wa ota yiirinhe wii wa ephaka ekhoolelo yaari ya 42-39, yamureerela ekiipa ya owaani
Amiravo a Milagre Makome yahaakhula saana ekwartu ya neeraru, oweryaka vakhaani 12-18, okhoolenle wa 54-57 ovanhe ikuru sa nanvonyiwa, yoonihereyaka omusuwela vanceene wa Inelcio Chire ohenle iponto ithanu ni piili.
Wokiserani wa iminuutu muloko, eekiipa sopiili saamulikana, ni maruwantexi ekhalaka onnvonya saana, vanceenexa Keneth Gasana aanvonye mpakha ophiya 23 wa iponto ni 5 iresaltu, Ferroviyaariyu aaxintta ekhotto ya vathi wa etapela.
Okusya wa Baruque ohiiriha ohikhalana iponto piili ohikhanle nwanani ohoolo wawe ni ehalaka 23 wa isekuntu wii omale Álvaro Masa ookusya elansamento emosa ya iponto iraru ni mukhoolelo warri wa 71-70, emanle ekhalaka yootakhala wa ekiipa ya Mosampiikhi omanle oxinttiwaka wa 73-71, maruwanteexi epaka efexita ya yootikiniha orowa ohoolo wa meyiya- finaale, nnaamwi ohikhalihenrye rapper norote-amerikaano Joe Cole ohinnhye ekiipa epankeene ikwaha iraru sa onvonya sa ekwaha yoopacera ya oxinttana. | desporto | benedito | dev |
a_maradona-oferecer-se-para-treinar-a-argentina-de-graça_4465314.txt | Maradona ohiivahererya omuterenari Arixentiina wa mahala. | Maradona ohiivahererya omuterenari Arixentiina wa mahala.
"El Pibe" khivamusivenle mwaha wa omoona Arixentiina ololiwaka ni Faransa.
Diego Maradona ohiivahererya otthikela omuterenari Arixentiina nookhumelela "yooriipiha murina" ololiwa elapo awe oMuntiyaali mwaakha wa 2018.
Mwa soolempwa oporokaraamani wa raatiyu "De la mano del Diez', nakamisa nummeru 10 ookhalayi oosikula muttikhelo wa albiceleste ni, ola wakohiwavale, onihimya wiira waamuterenari eselesawu wa mahala.
"Khivakisivenle omuweha Arixentiina ololiwaka ni ekiipa kinoonaaka wiira ti yoohilipalipa mukampeyonaatuni" "Kinikhala ooriipiwa murima mwaha waosuwela wiira wa sootheene iye nitenkaahu ni ikuru sahu sinimalelala opwanyuliwa voowaakuveya", oolavula Maradona waamuhoolenle Arixentiina mwaakha Muntiyaali wa 2010, wa aAfirika a Okuusini, ni voohilola. | desporto | SALUSTIANO | dev |
a_ferroviário-de-maputo-lutou-mas-caiu-diante-do-zamalek-na-estreia-da-bal-_5893814.txt | Ferroviario ya Omaputu khiro awana masi yaahimora nooxinttanana ekiipa ya Zamalek wuupacerani wa BAL. | Ferroviario ya Omaputu khiro awana masi yaahimora nooxinttanana ekiipa ya Zamalek wuupacerani wa BAL.
MAPUTU —
Ekiipa ya Feroviario ya Omaputu yoomupacerya mphira wa Pasiketipool Afirika League eloliwaka ni ekiipa ya Zamalek, ya Exiipitu, yoola olonle 71 - 55, muhina wa mphira wa phantte yoopacerya ya nikhuru C, wuupacrani wenno wa mphira -mukafukhoni afirikaano.
Ekiipa ya muthukumano wa Milagre Macome yootthikiha saana okathi woopacerya, yeela yoolola 16 - 13 anarowa omalela ni 18 -20, nookhumiwa interevaalu otthikeliwaka enoonaneya 34 -33.
Ekiipa yeela ya " locomotiva" ya Omaputu, yohooniherya saana wuupacerani wa mphira mwaha wa namphira Alvaro Mas yoola ahenle ikoolu tthaaru , eruuhelaka olola ekiipa ya Mosampiiki.
Okathi wa neeraru, opacerenre ni ilikana ikiipa muhina woomuttikha mphira, attharelaka mattikhelo a namphira Zamalek wa ekiipa ya Exiipit, Walter Hodge yoola arumenle elansamntu ya mukerekhere ahele ekoolu, nookhuma vaavo ahikuxa kiipa ya Exiipitu eroyihaka ohoolo mwaha woolola ikoolu 49 - 42.
Wuumalelani mphira, Zamalek aahithoonyihera mwaha woothanliwa wi akhale namphira onirowa otthuveliwa, mwaha wa aahiwerya omuttikha mphira mukiipa ya Mosampiiki yeela yaaphwanyaneya vathi, ni yahoonaneya ewelaka ipurusentu 29% mwaha woomuttikla mphira mukampu. Wuumalani wa mphira yaahilolo 71-55, ephwanyaneuaka ni ipontu 16 , ovikana wenno wa ipontu khuwaakacaminhe atthu mwaha wa mattikhelo a khuta ekiipa.
Ekiipa ya Feroviario ya Omaputu ennirowa omuttikha esumana enirwa, namararu ni AS Douanes wa Senekaale , ekiipa yoola yoomalela yaahinlola GS Petroliers ya Arixeeliya 92 - 76. | desporto | Raja | dev |
a_porta-bandeira-namibia-preso_3455497.txt | Mulipe onikuxa epantera ya Onamiipiya ootthukweliwa mwaha wa ophavela ompecari namaxukurya | Mulipe onikuxa epantera ya Onamiipiya ootthukweliwa mwaha wa ophavela ompecari namaxukurya
Pulixiixita ni namakuxa epantera a Onamiipiya Jonas Junius ootthukweliwa nihiku nla na noorempwa, mahiku yeettaka 8, mwaha wa otteha ompecari namaxukurya a oViila Olimpika.
Napookisi a mwinnuwelo wa eriyari a miyaakha 22 orowaniwe oxikwaatara wa opuliisiya ni waarowa okela murinkini enamathanu.
Niinaano va sinilipeleliwa myoothereryo sinikela olavuliwa ni otthareleliwa.
Muupuweleke wiira pulixiixita marroquino Hassan Saada otthukweliwe enamathanu, mahiku yeettaka 5, oowoothereriwa wiira waarimwaatuphela anamaxukurya ayili tho a oViila Olimpika. | desporto | SALUSTIANO | dev |
a_estados-unidos-canadá-e-méxico-organizam-mundial-de-2026_4436730.txt | Ilapo sa Wiiraana, oKanata ni oMeexiku oniphaveleliwa mathala Muntiyaali a 2026. | Ilapo sa Wiiraana, oKanata ni oMeexiku oniphaveleliwa mathala Muntiyaali a 2026.
Mutthukumano ola onikela okhaleliwa ni atthu 48 ni miphira 80.
Mutiyaali a 2026 onikela wiiraneya Ilapo sa Wiiraana, oKanata ni oMeexiku, yoolakela eKonkereesu ya Fifa enamararu ela, mahiku yeettaka 13, oXeneepera.
Ekantitatuura yoohooleliwa ni eFeterasawu ya Ilapo sa Wiiraana ephwanye ivootu 134, oxinttiwaka Maroku ni ivootu sawe 65, waaxinttiwe wa mutteho awe wa neethanu oomuphavelela nipuru Muntiyaale mmosa.
Muhooleli a elapo ya Waameerika Donald Trump khoreere otthapela otiwiiteri muthanlo owo.
"Ilapo sa Wiiraana, hoothe ni Meexiku ni Kanata, anoomukuxaru Muntiyaali. Vaareera, mwiiwanano muulupale a muteko oolipa", oolepa Muhooleli.
Etisawu ya mwaaka wa 2026 enimarakhari mpaceriho wa mukhalelo wa niinaano.
Ohiya wa ikiipa 32 sookawiya wa makhuru maxexe, Muntiyaali onookela okhaleliwa ni atthu 48, ookawiya wa 16 wa makhuru mararu.
Wa makhuru mayili oopacerya anikela ohoolela okathi wa iliminatooriya, onikla okhalana okathi ovirikana olelo.
Mwiiraneyo owo onookela omukhanyererya Fifa okweretha tho vakina okathi ola iliminatooriya iya, okhala wiira ifeterasawu sootheene sinookela okhala mathala oowaatta ovikana olelo.
Wa mivenyeryo 80 sa Muntiyaali, 60 sinrowa okhala sa Ilapo sa Wiiraana, mpakha oomalliha, onikla wiiraneya oMetlife elapo ya oNoova Iyoorikhi.
Nto sikina iyo 20 sinrowa okawiya eriyari oKanata ni oMeexiku.
Ola onikela okhala Muntiyaali wa nayili a Ilapo sa Wiiraana saamoonihenrye mwaakha wa 1994, ni wa neeraru a oMeexiku, waawaakhelenle atthu yaakela omoona muntiyaale miyaakha sa 1970 ni 1986.
Ela ti ekwaha yoopacerya Kanata onikelaawe omwaakhelela Muntiyaali.
Muupuweleke wiira Muntiyaali a 2022 wiiraneya oKataare. | desporto | SALUSTIANO | dev |
a_1596006.txt | Khaapu Veeriti ooxinttiwa ni Kaana. | Khaapu Veeriti ooxinttiwa ni Kaana.
Atuparawu Ooripelela ahiiliminariwa wuumaleloni wa CAN, wa mphira ola onoonaneya waatominari anamphira ootheene wa mpantta wa nayili.
"Ekontu ya ifaata" yaari ti epresence ya Okhaapu veeriti oTaasani wa Inasawu sa ilapo sa Waafirika emalenle oPort Elizabeth ni mulolanelo wa oomaliherya ohoolo wa Kaana mwa 2-0.
Maanaliixita anilavula muhina mwa televisawu anihimya wiira muxinttano khiwaareere waawaawela anamphira a Okhaapu Veeriti yaawo yaamuttikasa oratteene anari mukampu ni miraarelo sikinaku saakhumelela ni mukontho wa ipenaaliti yeyiwo owaatta yahaakupaliyaaya ni tho ni ekoolu emosa wuumaleloni wa okathi wa mphira, anamphira ootheene mpakha mulipa onikhala mpalisa ootheene yaawanela wiira okhale mulikanano woohitthukwaniwa.
Mpantta woopacerya omanle woohilolaniwa ni mphira waahirowa mpakha iminuutu iyo 45 onamaalelen'ye ni mphira khiwaasiva.
Mpantta woopacerya Kaana waamarakhanri mwaha wa epenaaliti yoomaniwa ni Wakaso iminuutu seettaka 54 okathi yoowo aripituru woonalaawe wiira yaahikhala efaalata.
Ekoolu eyo yaareerenle wiira "emuvenxe" Khaapu Veeriti ni okhuma vaavo waanimusuwelela mphira. Mwaha wa ohireeriwa, ohisuwela onina ni namakhala a mpalisa a oKaana aavarelelasa 1-0 mpakha wuumaleloni wa mphira ni onamarakhariwa tho kwerethe ni Atuparawu Ooripelela ootheene mathala a oKaana ni mulipa ookhala mpalisa mwaya, poola onakela tho vakina mpalisa omaniweene ni Wakaso ni khuuvo waakhanle ohoolo nto sinaalakeya ikoolu 2-0.
Mwa Port Elizabeth, Waafirika a Okuusinil, muleehanano waavarihaniwe ni Lúcio Antunes, waakela wiiraneya omuxinttanoni, waamorenle ohoolo wa eselesawu yoomusuwelaxa mphirani ni mulakelelo waaphwanyaneya onari mmatatani mwa aaripituru ni waanikela omuhaaxa.
Kaana noohela ekoolu ya nayili anamaphira a okhaapu veeriti khiyaareere ohupaareyasa ni apaceryasa omuphiteeryasa ativerisaariyu waattamela mpalisa mwa Dauda, yoowo weerale noopixererya iminuutu 59 onapacerya ompaka tefeesa olipaneya, waaphiyererya eremaati ya penaaliti (yeeyo yahalanne nipuro na Ryan Mendes), waavulanle ota wa ekampu.
Seettaka c82, Djaniny waahitthikela omukhanyererya Dauda wiira ompake tefeesa oolipaneya, wiira ehikela ekoolu ya mulikaniho, evirikaniha siiso eremaati yootepa olipa, yoowoopiwa ni ehinatthi ophiya mapuro ooreerela.
Wa iminuutu thanu sinavinre iminuutu iye 90 sa mphira soohincereriwa, Heldon waahala vakhaani woopola, okathi ommanalaawe vamukaneya omuroohaka ohoolo, masi mulipa a mpalisa a oKaana waahinvara.
Noovira isekuntu vakhaani, ni namakhala mpalisa a okhaapu veeriti onari wa avansaatu, Mubarak onahela tho ekoolu ya nayili yoovenyererya ni onamaliherya mukhalelo woopacerya a oKhaapu Veeriti wa muxinttanu wa mphira wa ilapo sa waafirika.
Mphira oxitaatiyu Nelson Mandela, oPort Elisabeth.
Kaana – Khaapu Veeriti, 2-0.
Mmumulelo: 0-0.
Anamamarakhari:
1-0, Mubarak Wakaso, seettaka iminuutu 54 (epenaaliti yuulupale).
2-0, Mubarak Wakaso, 90+5.
Ikiipa:
- Kaana: Dauda, Aftul, Vorsah, Boye, Pantsil, Rabiu (Boateng, 84), Agyemang, Adomah (Mubarak, 47), Atsu (Asante, 78), Asamoah ni Gyan.
(Anamawehererya: Agyei, Kissi Boateng, Awal, Annam, Boateng, Kwarasey, Akaminko, Asante, Clottey, Boakye, Mensah e Mubarak Wakaso).
Terenatore: James Appiah
- Khaapu Veeriti: Vózinha, Nivaldo, Nando, Fernando Varela, Carlitos, Toni Varela (Djaniny, 67), Babanco, Marco Soares, Héldon, Ryan Mendes (Platini, 51) ni Júlio Tavares (Rambé, 80).
(Anamawehererya: Sténio, Guy Ramos, Platini, Rambé, Fock, Josimar Lima, Gêgê, Rilly, Roni, Pécks, Djaniny ni David Silva.
Terenatore: Lúcio Antunes.
Aaripituru: Rajindraparsad Seechurn (Mawuritaaniya).
Mikhumelelo soohireerela: Ekaratawu ya ncano ovahiwe Babanco (iminuutu settaka 16), Rabiu (27), Carlitos (53), Pantsil (63), Afful (68) ni Rambé (87). | desporto | SALUSTIANO | dev |
a_guine-bissau-pronta-para-defrontar-o-gabao_3674857.txt | Kine Pisawu ori olikana wi ottikhe ni Kapawu. | Kine Pisawu ori olikana wi ottikhe ni Kapawu.
"Djurtus" wa ikhalelo soreera onirowa okhaliheriwaka ni "nikhuru" na ilapo sokhuveela.
Nikhuru ya mphira na elapo yo Kine Pisawu niri notthokiheya ni notteliwa murima mwa mukumanelo wa mphira wotthukulela mixinttano sa etaasa ya mulaponi so Waafirika, CAN 2017, esaapatu oLipereville wottikha ni elapo enakhelela muxinttano.
Nmasuweliha ihapari Mamadu Lamine Marna omphwanyaneya opooma ekhulupale yo Kapawu wi okhalele meera otthukuleliwa sa mixinttano ohimya wa nvaanelo ni VOA a Wameerika wiira anamattikha otheene amphwanyaneya ni ekumi.
Wanamwi walipeleliwaka wiira atthu anceene anirowa okhaliheryaka nikhuru na owaani, Lamine Marna ohimya wiira anamakhaliherya a ilapo sokhuveela ntoko oKine Ekwatoriyaale ni oKampiya ahimya wiira anrowa omukhaliheryaka Kine Pisawu.
Kine Pisawu oniphwanyaneya wa Nikhuru A wa mixinttaano iya vamosa ni Purukina Faso ni Kamarawu makhuru anttikha essapatu.
Ela ekwaha yopacerya Kine Pisawu wankhalela-awe mixinttano sa okhomoni sa CAN ni ma"djurtus" anooniwa okhala nikhuru notutuxerya wa muxinttano yoola.
Wa khuta murereelo oni okhumelele wa muxinttano yoola wa CAN, kine Pisawu oosuwela mikumanelo xeeni sa mphira sinrowaawe okhalana wa CAN 2019.
Mixinttano sa Waafirika sa mphira, mutthenkeso wa CAF otthokiha enamaxexe, 12, mikumanelo saamphira ni Kine Pisawu ori wa nikhuru K vamosa ni Mosampikhi, Sampiya ni Namiipiya.
Ankoola ori nipuro I vamosa ni Purukiina Faso ni Mawuritaaniya.
Kaapu Verte nikhuru L ni Ukanta, Tanzaniya ni Lesotu.
Osantumeya onirowa okhala nikhuru A vamosa ni Senekaale, Kine Ekwatoriyale ni Sutawu, masi ohaana toko omuxintta Matakaskare wa mikumanelo ikina. | desporto | Araibo | dev |
a_lenda-da-nba-kobe-bryant-morreu-em-acidente-de-helicóptero_5261069.txt | Musuweli ole a nlaka NBA, Kobe Bryant, okhwiiye wa ehasara ya ntteeke. | Musuweli ole a nlaka NBA, Kobe Bryant, okhwiiye wa ehasara ya ntteeke.
Musuweli o Los Angeles Lakers ni amphira mmuttettheni mwa Wameerika Kobe Bryant okhwiiye exekuwa yeela, waarina iyakha miloko mixexe, mwaha wa ehasara ya ntteeke mukuluttuni mwa oKalapasa, Okaliforiniya, okupaleliha mahoolela a mapulusiya oopooma yeele.
Atthu akina athannararu, wiiyawo piloti owo, ni mwaana awe Kobe Bryant, Gianna Bryant, iyaakha ttaaru, yaphwanyaneya mmutteekeni mwa omeekha na Kobe weetta okathi munceene ni epakhira yeele.
Wampwaheryo wa miteko sawe, Kobe oxintta wampwaheryo wa iyakha sa (2000, 2001, 2002, 2009, 2010), etthuvo ya onamattikha oorereelaxa (MVP), mwaakha wa 2008, itthuvo piili sa MVP wimaloni mwa iyakha sa (2009 ni 2010), othanliwa ikwaha muloko ni emosa okhalela nlaka na NBA, thannaxexe wa nlaka na onamakuttelela, muloko ni thannattaaru sa All-Star Games, ikwaha piili namanvolon'hexa mphira mphira mmutthavini wa mwaakhani, namaxinttaxa a neexexe mwa ehantisi wa mixinttaano, muxintto wa wanenli muulupalexa wa mukumanelo mmosa (81 khwa Toronto).
Ooyariwa mahiku miloko miili ni mararu, mweeri wa Akostu, mwaakha wa 1978, mmawaani mwa oFilatelefiya, Kobe Bryant waari mwaana a namattikha akhalayi a Philadelphia 76ers ni funti akhalayi a nikhuru na WNBA, oLos Angeles Sparks, Joe Bryant.
Wa Ala amador wo Los Angeles Lakers, oovaranryaawe miteko sawe, onihinmwa okhala namattikha mmosa-mmosa muulupalexa wa okathi wotheene ni mmosa wanamattikha othanliwa mpuwa wa NBA wa miteko soxutterya wa masomelo maalupale.
"Onimukhuveela Michael Jordan", ohimya musuwelixa a NBA, Magic Johnson.
Mmosa wa mivanelo sawe sokhiserya muttwita olempwale esaapatu, 25, nomala ompweteya opuro wa neeraru wananminvoloha mphira mmutthavini tokhiye sotthokiheriwaru mixinttano sa NBA wa LeBron James.
"Mphira ohaana opwahererya. Nttittimiho notheene, muhima", oohimya.
Kobe, vamosa ni mukhaleli Shaquille O'Neal ni namaxintta funti Phil Jackson, ookuxa nikhuru na Lakers nikhalela mixinttaano wa ikwaha ttaaru sottharelana sa NBA, enitthaniwa ottittimiheya wa Wameerika: iyakha sa 2000, 2001 ni 2002.
Nomala mixinttaano sa 2003/04, Shaquille O'Neal ookhuma wa nikhuru ni Kobe opwahererya okhala namattikhxa otthuneya a nikhuru na Lakers, nto okhala namanvoloheexa mphira mmutthavini wa iyaakha piili sottharana, wa okathi yoola oophwanya itthuvo sinceene so meekha ni sa NBA.
Mwaakha wa 2003, Kobe okhala mpuwa wa manyala oraruxa mmuttetthe mwa oKoloratu, nomala ohimyaniwa omutuphela ni omuhooxa namuteko mmosa a nwateelo wamanke awe.
Kobe ohakhulela wiira waari oraruwa, masi nnya owo khiwavanre sa manyala yoluluwana ni ekirini, ni mweeri wa Setempuru wa mwaakha wa 2004 mwaaha ola wiixaathiwa.
Mwaakha wa 2008, Kobe oxinttha ni ophwanya itthuvo sa eweero wa mixinttano sa Olimpiadas so Pequim ni mwaakha wa 2010, wa mukumanelo mmosa ni Memphis Grizzlies, nto okhala namanvoloheexa mphira wa okathi wotheene wo Los Angeles Lakers ni Kobe ohoolela makhuru a Lakers ni oxintta tho ekwaha emosa wa mixinttano sa NBA nomala omuxintta Celtics ikwaha thannapiili.
Nmattika muuluopalexa wa elapo yotheene mapuro a ottikha, owo ohehererya mwaakha 2018 wa miteko sa esineema ni oxintta wa muthinto wa Óscar " Maniiheryo makhaani ootepexa oreera" wa efilimi Dear Basketball.
Kobe Bryant waari othela ni paapa a anamwane axexe. | desporto | Araibo | dev |
a_can-2021-cabo-verde-perde-e-atrasa-objetivo-de-passar-à-segunda-fase-_6395999.txt | Mphira yoola wa CAN-2021, elapo ya Kaapu Veeriti yoophiya oxiye ni yoophwanyaneya ekacamiheyaka. | Mphira yoola wa CAN-2021, elapo ya Kaapu Veeriti yoophiya oxiye ni yoophwanyaneya ekacamiheyaka.
Nikhuru na anamphira anaakhula nsina na Garanhoes yohaalola anamphira akinaaku anaasimwa Tubaroes Azuis 1-0.
YAOUNDÉ —
Nikhuru na anamphira a elapo ya OKaapu - Veeriti khaweryanse ekharimpwiwa ittikitti saya wi amuttikhe mphira wa ephantte thanu na tthaaru yoola onittikhiwa elapo yeela ya Afirika (CAN) 2021 ni alolasiwa namathanu, mahiku ettaaya 13, ni anamphira OPuru- Kinafaasu 1 -0.
Ahenle ekoolo ari namphira mmosa onaakhula nsina na Boureima Bande okathi weettaaya 38 minuutu opaceryaka mphira yoola, ekoola yeela yoomuvaha olola Purukina - Faasu, nkumaano yoola woomuhela Kaapu - Veeritinkhuru A, ni ipontu tthaaru, seyiya atthukulannaye amuvaka olola Etiyoopiya.
Anamphira ale anaasimwa Os Tubarões Azuis anirowa omuttikha ni anamphira elapo ya Kamarooxi yaala omaliha alola ni aniphwanyaneya orowaka ohoolo, noomulola Etiyoopiya 4-1.
Okathi yoopacerya, anamphira yaale anaasimwa Garahoes ahoonaneya amuttikhasaka saana, okathi yoola kwarata-reeti aya ahivara saana.
Sangare teve duas oportunidades de marcar mas sem êxito.
Okathi woomaliha, Kaapu - Veeriti ahimuttikha saana mphira okathi weettaaya 50 minuutu, masi owerya nno aatthuna otthikiha ololiwa wiiranen''ye mahiku avinre.
Ekiipa khayakhilanthi vapanko okathi woomuttikha mphira ni ekiipa ekinaaku.
Kaapu- Veeriti ahiwerya na ahimuttikha saana mphira wakathi weettaaya 20 minuutu.
Ni mmphurelo ola, nuumulola Etiyoopiya wuupaceryani mphira yoola avaraninwe ni Purukina Faasu ( Purukiina Faasu ahiloliwa ni ekiipa ya Kamaroxi) , Kaapu -Veeriti ni Purukiina Faasu ari mphantte wa 2.º ni ipontu sene 3. | desporto | Raja,benedito | dev |
a_vida-alem-sofrimento_3451597.txt | Yookhala ikume ohiya ohaawa | Yookhala ikume ohiya ohaawa
Ithale muloko sinlavula mwaha wa 60 imilyawu sa atthu anamachawa.
Oweha mayitho anoona ni otheya wa Yusra Madini, namachawa a oSiiriya okathi wa opittikuwa phakiti, ephareya Metiterraneyo akata iwoora iraru mpakha ophiya exerexere ekina yaari etthaya yoolipa, onniixhuuwa ovela wootheene iwoora 12 soottharana sa muteko.
Yusra ethoni emosa ya muxovo olimpika ya anamachawa ( OTR, ela esikala ni enkelixi), khensuweliwa waari mwaha wa okhalana mwaavano a iyaakha 18 - ni mwaha wa otheya-theya wawe na atthu anceene ni mwaha wa olavula wawe saana enkelexi.
Ole okenle muxovo wa anamaloli aalupale a Olimpiyata a 2016, ntoko otthweliwaawe ni ahooleli a muloko wa olimpiku ni imperensa nnaamwi ekhoottiheriwaka wala anamitthaka a muxovo wa xi neene, khenkhootta omana matata wala waatthapela ma eroyi.
Yolanda Bukasa, onimmana karati a oKonko aahiiwale wa hoteele ya oParasiili ni teekiniku awe avoliwa etala mpakha okhalano epaphelo enhima wii namachawa a ekhotto, khanteya, ethoni awe tiyo waleya, ooniheraka etthu eninwereya, nnaamwi oreene siiso, ole onniwera orukunuxa etthu ele eninwerya ni ikuru sawe sa oxintta ophavelaka woonihera wii hiyo anamachawi na pinaatamu ni nookhala oovara miteko sinvariwa ni atthu ootheene ntoko kileliwaka okonferensiya ya anamitthaka namanli
"Kinweha ya ohoolo waka eyo tenki waniha", owana wawe wa okisera Yolanda, ni mwaparaawe ni ole onninmana karate, Popole Misenga, owo onnikawa otheya-theya wawe wa muxovo ole. "Kootteeliwa murima oParasiili, kinkhala ootteeliwa murima mmuttettheni, ni amwaaraka ni vano mwaana mmosa, ootheene a oParasiili", okileela Popole.
Aphiya oViila Olimpika wa niira na otthapeliwa wa owra saana, a ORT yaahi rukureriwa ni anamuteko a olaleya mitthaka, ootheene ahu naaphavela elatarato, nlove nimosa, maxi masekuransa yaamuniphunya ni anamarehera ikwaha sinceene yaaninleela yiiraka xontte, mutthekule vampuhanyu niira nlo.
Oreene siiso, namitthaka mmosa a oXiina alavula saana ekunya ahinvaha Popole ilatarato sa anamwane a elapo awe ohima wii ilatarato iye sahinvaha ikuru wa ithale sa omuxintta karate. Wu kaahiwera omutheyiha mutthu a oKonko ni yoohimmwa emosa: "nkireere otteeliwa mirima ni oXapawu khareere atthu ankitthara".
Iri muloko ithale sa ovaha ikuru sa oxintta, sa ekhotto, ya otthikela oyariwa, iyo sinthonyihera 60 imilyawu sa atthu amphavela paahi okala ni murettele ni wooneliwa vatthu vakhaani. Khamphavela etthu ekina waahikhala wooniwa ntoko pinaatamu, wooneliwa vatthu ni ottittimihiwa ntoko atthu.
Muxovo Olimpika ya anamachawa a ekhotto, Riyu-2016
Vawenhaawe ithoni saya, otheya-theya waya, ithonyihero saya, woona etthu ahinooniheraya, wokhalela okhala oRiiyu te Xaneyiro ni okawana iminuutu ni muxovo olimpika wa anamachawa a ekhotto.
Yookhala ikume ohiya ohaawa | desporto | benedito | dev |
a_blatter-demite-se_2804607.txt | Blatter ohiisoomola. | Blatter ohiisoomola.
Presitenti nsya wa FIFA onirowa othalinwa vaniirani noolamaleliwa.
Peresitenti wa FIFA, Joseph Blatter olepa ihiihaka ekhulupale wuumalani wa esumana, mahuku eettaka 2, ewarakha yeela esommwe ni nneene oseeti ya nikhuru nenla na FIFA, epooma ya Suriiki.
" Peresitenti nsya onirowa othanliwa wi akhale nipuro naka. Kinnirowa otthikela ovara muteko aka mpakha peresitenti nsya othanliwa" alavulaka Blatter yoola aakumananne maxoronaliixita wootutuxeriwa.
Maxoronaliixita aaroleelasiwa ni FIFA mwaha ewarakha yeela peresitenti orowaawe osoma, masi yaanyiheriwa wi onirowa waalamula akhulupale akinaaku ahinivara muteko ratta.
Akhala ntoko mutthu owooceya, mukhulupale wa elapo ya Suwiisa ahithanla olavula nttaava na Faransexi, aahakuva alavulaka ni khaakhunle seyiye akohinwe.
Nihuku orowaaya wiiraneya mwathanle limirowa othanliwa ni Komite Esekutiivo ni linaanyiheriwa wi enirowa okhala mweeri wa Tesempuru ni Maarusu, vaniirani noolamaleliwa. Mwathanle yoola onirowa ohooleliwa ni Domenico Scala, mukhulupale mmosa Komite esekutiivo.
Wiihiiha okhulupale wenno onikhumelela okathi sekeretaari woopacera wa FIFA, Jerome Valcke otholatholiwaka. | desporto | Raja | dev |
a_juiz-determina-paragem-nos-jogos-da-copa-em-que-a-temperatura-atingir-os-32-graus_1941721.txt | Muphuki oothoriha ommaliha mphira mwaha wa nsuwa nahaareere woopa ampakha 32 wa ikarawu | Muphuki oothoriha ommaliha mphira mwaha wa nsuwa nahaareere woopa ampakha 32 wa ikarawu
Muphuki oolepiha ewarakha enhima wiira ale animmana mphira ntoko muteko, waahiya anoothwela ahaana yiiwelelaka mukhalelo wa muteko
Exariya ya muteko wa muttetthe wa ahooleli, a oprasiiliya, aathoriha namathanu, 20, wiira mixovo sa imphira sinxinttana sa ekoopa wiira noopa nsuwa ovikana 32 ikarawu selsiyu mureelevani, omuyimihiwa imphira wiira ale ammuttikha yiichuuwe mwaha wa ekumi aya etthu yootumireriwa. wakhala wiira Fiifa khonvara ovara muteko atumererinwaawe, onoomulutariwa ni ireyaale imiya muloko emosa mwaha wa khula muxintto wa imphira onhinrowa onyimihiwa
Ethoriho ya epwaro ya milattu ya muttetthe wa muteko ephwanyaneye wohipisa ni muphuki Rogerio Neiva Pinheiro, nipuro noopacera omphukiwa milattu sa miteko a oParasiiliya, aakhelela mukompelo opakiwe ni muxovo onhoolela ophuka milattu sa miteko. Ninleelo ennimalela oweha saana nthoriho, ekhanle yoopittikuxa vamosa ni ophukiwa wa okhalela.
Vekeekhayi, Fiifa ookhaliha mukhalelo wa onyimihiwa imphira noopa nsuwa nimphiyaaya 32 wa ikarawu Selsuwu owathi omuttikhiwa imphira wa koopa. Wahiso, okathi wa wichuuwa waarowa okhala yiiwananneene mixovo miili sa imphira sinrowa oxinttana, ithorinhe omunyimiha imphira wala ohimunyimiha ohinatthi opaceriwa imphira olavuliwa ni muthorihi.
onyimihiwa imphira etthu etumereriwe makhalelo a eriyari ya ewoora wa khula okathi wa imphira nnoopa nsuwa nanceene. Wa omorihana khohimmwe okathi okhanlaya vakhaani wa wiichuwa wa onyima okhanlaya okhalano.
Muphuki oolepiha ewarakha enhima wiira ale animmana mphira ntoko muteko ohiya othwela ahaana yiiwelelaka mukhalelo wa muteko | desporto | Raja,benedito | dev |
a_brasil-vitoria-contra-a-espanha-nao-acaba-com-descontentamento_1692934.txt | Peasiili: olola amulolaka Espaanya khemmala ni ohitteeliwa murima ni atthu. | Peasiili: olola amulolaka Espaanya khemmala ni ohitteeliwa murima ni atthu.
Irreti sisiyaale sim rumelihiwa imessaxe ni atthu anvarela muteko saaleelaka wii olola wa eselesawu khenruuha mukhalelo mukina wa maprasileyiru. | desporto | Raja,benedito | dev |
a_zurique-congelados-milhoes-de-francos-suicos-relacionados-a-fifa_3106793.txt | Zurique: Aakonxelariwa alakhu oophiyeryaka imilyawu imilyawu sene a osuwiisa masi aniira mpantta ni Fifa | Zurique: Aakonxelariwa alakhu oophiyeryaka imilyawu imilyawu sene a osuwiisa masi aniira mpantta ni Fifa
Imilyawu sa alakhu a Osuwiisa aniira mpantta ni Fifa aniphwanyaneya ookonxelariwa oSuwiisa, oohinya Minixiteeriyu ya Exariya ya elapo yeele, wiiwaaka soohimmwa sa imperensa.
Namasuweliha ehapari a oMinixiteeriyu, Folco Galli, ti onilavuliwa imperensa okhupaliki wiira "mwaattelo wa musurukhu wa mammeru mayili " oruukonxelariwa mwaha wa mwaakhulo wa muvekelo wa Ilapo sa Wiiraana.
Galli onihimya wiira maamerikaanu avekenle itukumentu sa ikontha soophiyeryaka 50 sa ipanko soovirikana saapanke miveleeliheryo sa musurukhu oowiiyiwa a awutoritaati muulupale a mphira. | desporto | SALUSTIANO | dev |
a_espanha-doze-detidos-em-conexao-com-o-trafico-de-tres-toneladas-de-cocaina_3131671.txt | Ospanya: Atthu ootthukweliya muloko neenli wootakaniha waatthu araru wa etoneelaata ya Kokayina. | Ospanya: Atthu ootthukweliya muloko neenli wootakaniha waatthu araru wa etoneelaata ya Kokayina.
Polisiya Awaaspanya oolaleya olelo mwaha woovariya wa etoneelaata tthaaru ya Kokayina Onordeste wa elapo ni ovariya wa atthu miloko miili wa elapo ya Ospaanya, Olanta ni Opiritaniya.
Enhimiya ovariya tho etthu yuulupale ya itthu sinhapala sipakiye vathi, Okalisiya, okhuma eyaakha ya 2009, ohiimya namalaleya wa polisiya Oxipaanya ohimiya ni AFP.
Wa itoneelaata sa Kokayina yarowa othumiya wa ekhurupu yuulupale yanamwiiye wa itthu iye soohapaala ekhumma ohiittho wa nsuwa eporovinsiya ya Omaalaka, ohimya wa soolalleiya, sihihimiya nihiku wookhaliherya wa polisiya. | desporto | Helio | dev |
a_article-05-05-2011-nanisoccer-voanews-121336609_1260204.txt | Nani xokatore a mwaakha wa Manxexeteri Unayiti. | Nani xokatore a mwaakha wa Manxexeteri Unayiti.
Apapawe Nani onnilavula mwaha wa iviyaxe sa Nani orowaka oKaapu Verete.
Luusu-kaapuvetiyano Nani aahi votariwa ntoko xokatore amwaakha o Manxexiteri Unayite Ekiipa exinttale kampiyonaatu inklexi ya imphira ni onrowa oxinttana efinaale ya Liika tuxi kampeyawu wa Ewuroopa.
Nani ahikhalano okathi wa otepaxa oreera onvarelaka muteko Manxexeteri Unayiti ahelaka 10 apoola. Owo mmensawe ohaakhulela wii vekeekhayi waari okathi ahaareerawe omukhumela saana okathi wootheene onimmanawe imphira.
Kihaana kaaxukhurelaka axaaparaaka a ekiipa mwaha wa etthuvelo ela, oohima Nani.
Nani orina 24 miyaakha oohima wii onnilipelela ovikana vaphinyawe okathi owo onwra oohimatho wii muupuwelo ola tiwa ninaano okhalihera ekiipa oxintta liika ya makampeyawu wa okisera wa 28 mweeri wa Mayiyo ni Pareceloona.
Nani etheneeri ya imphira ya ilapo sa okhopela arowa elapo ayarinwaya axipapawe, onnixokari pelatiinya, onnixukurya ipharaya ni waapaka axipatthani.
Domingos António Cunha David, apapawe xokatore a ilapo sa okhopela wa oPorotukaale ni a oManxexeteri Unayiti oohima mahiku ala a okisera wa masu aAmeerika muteko onvarawe Nani arwa oKaapu verete ni oolavula wii ovuwiheya onkalanaawe anwehaka mwanawe oxokariki ni omarkariki ekoolu. nnaamwi Nani oreene xokatore a ilapo sa okhopela a oportukaale, ale onnsivela imphira a oKaapu verete annitthara okathi awe wotheene onimmanawe imphira ori mwaana apapawe ari mukaapu verete.
Nani ni Cristiano Ronaldo aatthapela oxintta wa Manxexeteri Unayiti oLiika ya makampeawu, ya 2008. Mwaakha ola, Nani ookhala okathi wa ottukhula etaasa.
Enuupuweliwa mahiku ala, nnaamwi othonyiheraka malepa a Portukaale, Kaapu Verte onnikhuma atteeliwaka murima mwaha wa omuttikha wawe saana imphira wa ilapo sa okhopela, ntoko wopacerani wa ekumi awe eri oKaapu verte. okhuma esukusuku ya Sawu Visente onkhalawe okhuma 1992, okhanleene iyakha 14 ntoko namuthaami oPortukaale, Domingos Antonio Cunya David, onlavula iivuwihaka mwaha wa mwanawe Nani. Ovaanela aarinawe ni reportaxe ya VOA, Domingos Antonio Cunya David, oohima vii nnaamwi ovalanneene, okhathi wotheene onnimutthara mwanawe, onwehaka ikwaha sinccene Nani ommuttikhawe imphira awanreene akamisa ya Manxexeteri Unayiti ni ya eselesawu Luusa. ikwaha Nani oxukunryaawe oKaapu Verete, Domingos Cunya onkupwali wii khoreere omusivela, woonaka apankeene onthamwene vamosa ni axithiyana ahiwanre ikuwo a osukusuku wa Sawu Visente. Domingos Antonio Cunha David onoonihera otteeliwa murima ni muteko wa imphiera wa Nani, akupwaliki wii emiravo ni ekwalitaate ya mwanawe, onoovaha mavalu maalupale a olumwenku wa imphira. Tivo kimmutthunelaka wii areeriweke saana, nilipelelaka wii xokatore ole oroweke ohoolo ovaraka muteko ni wiilipiha ni wiisumaaliha ori mukhalelo awe. mwiwe olavula wa Eugenio Teixeira ni mitthaka sa apapawe Nani. | desporto | benedito | dev |
a_protestos-invadem-cidades-brasileiras-antes-da-abertura-do-mundial_1935558.txt | Ikhotto sophiya musitati sa oBrasil Ohinatthi ohuliwa Mundial | Ikhotto sophiya musitati sa oBrasil Ohinatthi ohuliwa Mundial
Ikhatiri vahinatthi ohuliwa mphira, yahavo atthu ni makhwatta eriyari owo macornalista namurwa eyili, | desporto | Helio | dev |
a_muculmanos-em-mocambique-tristes-com-a-morte-de-osama-bin-laden-121090739_1260153.txt | Amwisilamu Omosampiikhi" owiniwa erooho" ni okwa wa Osama bin Laden | Amwisilamu Omosampiikhi" owiniwa erooho" ni okwa wa Osama bin Laden
Sakarataari -owulaana wa Nikhuru na Miruku amwisilamu onilavula wiira " Woopowa" mwaha wa bin Laden wii nnakhala khivahiyo voluluwana ni mwaha wiira waatakariwa amwisilamu
Amwisilamu Omosampiikhi ariisa "oxanka" mwaha wa okwa wa Osama Bin Laden ni `` ahopowa " mwaha woowi vaano khivahiyo mukhalelo wa mwaha wiiira ataake aniwananiwa amwisilamu .
Manamuna owehiwa wiriwe ni Sakarataari-owulaanya a Nikhuuru na Miruku Sa Omwisilamu wa Omosampiikhi, muhina mwa nlaka na nvaanelo ni Nsu na Wameerika.
Abdul Carimo ohinya wiira minamuna sa wakhula sa muttetthe a amwisilamu o Mosampiikhi ti sa othunku , maana amwisilamu nnakhala khaneemererya wiira Osama bin Laden waari muhooleli wa ataake ale a mahiku yetta aya 11 mweeri wa nethaanu ni ixexe wa eyaakha ya 2011 , owananaka Ixitaatu Uniitu .
Ntoko ole anihinya awe, Ixitaato Uniitu sokhalana "olemelela vakhani" ni vokhala wakhula wa kuveerunu a Wameerika muhina mwa myaaha sa waatakariwa wa wiraneeye mahiku yettaka 11 mweeri wa nethanu ni ixexe mwa sowoothiwa mwa sohimwa soluluwana ni sotthokihiwa sa isiiri mwaha wa atentaato.
Abdul Carimo ohinya wiira manamuna owakhula makinaku a anamuttettheni a amwisilamu ti "woopowa" , maana , vamosa ni bin Laden wiiviwa , Ixitaato Uniitu vaniinanoni nnakhala khivakhaale amurumela aya ntoko mwaaha wiira ataake owanana amwisilamu orya apwanyaka alipo ohikhupaarela. | sociedade | Gito | test |
a_falsos-soldados-detidos-em-quelimane_4044584.txt | "Masulutaatu a elavilavi" aatthukelasiwa Okhilimani | "Masulutaatu a elavilavi" aatthukelasiwa Okhilimani
Ahiirela mpantta omaaraxani maha wa nihiku na Ikuru sa Akapwitthi a Mulipiheryo wa Mosampiikhi (FADM) eooma ya Okhilimani
Aatthukweliwa atthu oophiyeryaka athanu ni araru nihiku nla noorempwa, 25, mwaha woowiipaka okhala musupayi omaaraxani wa mwaha wa nihiku na Ikuru sa Akapwitthi a Mulipiheryo wa Mosampiikhi (FADM) eooma ya Okhilimani
Anamatthukweliwa yaawaranse ikuwo ipheya sa masupayi ni yooneneliwe mwaha wa mikacamiho saarinaaya ni yooniwa okhalasa masupayi oowiipakelela, sintoko vanihimyaaya olelo ewarakha ya ihapari O País.
Wa nikhuru nenla waahikhala muthiyana waamuwanre unifoorume waatithya awe.
Wa anamatthukweliwa ala kamosa kamosa waahihimya muhina mwa ewarakha ya ihapari wi, onnisuwela wiira esupayi oohiya ayo, masi wiixoona wiira waahikhalana ehakhi yoowiirela mpantta emaaraxa FADM mwaha woowiira aari musupayi.
Wa muthiyana yoola waahihimya wiira unifoorume ola waari atiithya awe.
Wa siiso, muhooleli mmosa wa Ikuru sa Akapwitthi waahihimya wiira ale anihiya ekhotto ikuwo sootheene yaakhumaka anihiya weewu.
Khasivo mihupi sinitthuna waahaaxa anamatthukweliwa ala athanu ni araru. | sociedade | SALUSTIANO | test |
a_violencia-domestica-mocambique-_3725790.txt | Nihasu na vapuwani khanipwanyiha ikwove mipaatta sovirikana sa miteko sa Omosampiilhi | Nihasu na vapuwani khanipwanyiha ikwove mipaatta sovirikana sa miteko sa Omosampiilhi
Mulipo anivara ni minamuno soothoka ookasoopa wiira wuutta wa nttittimiho sa mminepani
Esumana evinre , malaka khamosa khamosa a televisawu Omosampiikhi othoonyerya elatarato othonyerya othunku sa mulopwana mmosa opahiwe ni amwaara awe, amurumeelaka patarooya ni makhura arumeeliwa oluttuwa , votharelana wa manyaku nyaku na alipo oothelana ale.
Miriira ole otanyerya osaarya vowuliha muuru ni aahiruuhela miyoonelo sinceene, ni aathu khamosa khamosa aavahe miruku wiira ele ti oniruhela miiriira sa ihukhumu siniireliwa muthinto ole wa myaaha ohikhala solemela vaniphiyerya.
Olaleriwa wa ilatarato iye vootharelana ni wuncerereya wa mihuupi sinihimya maattelo wa nihasu aaniwanana athiyana.
Mipantta soovirikana sa anamawaani anikasoopa wiira oweela wa myaaha sa nihasu oniraneya vapuwani ni osareliwa athiyana ni anamwane , onikhumela mwaha wa otthikela omalamala wa miyuupuwelo ni othowa manamuna olipa a kakhapeleliwo olipa ari ni miiriira ole.
Alipo ari anamiruku khamosa khamosa anikupali othowa nttittimiho , masi anisuwela wiira ohaaxa nnakhala khivakhaale okhala manamuna mmosa ophuuka myaaha iya .
" Vanihimwa wiira "anithoonya alipo ari anivara miteko sa mwiili , "wiira viira mwaana mmosa okhalaka ohaaxiwa wa khuta mahiku , omaniwa iwe onimalela okhala woolimalelana, vowooniha murima , onootthikela yoovonya yeeyo tho.
Nikhuuru na Athiyana Nlamulo ni Oraala akunya inithaniwa ( MULEID) aniira wiira oovelavela ni mwaattelo wa myaaha sa nihasu mulaponi, olipiherya akhala wiiraka soteene siniira aya awerya wiirelaka wakhaliha alipo anihaawa. | sociedade | Gito | test |
a_incidente-aviao-lam-anomalia-peca_3672003.txt | Ohononeya wa nteeke LAM, latanyiwe ni ekaramaanya emosa enkala mpuwa wa nteeke momo. | Ohononeya wa nteeke LAM, latanyiwe ni ekaramaanya emosa enkala mpuwa wa nteeke momo.
Osuweleliwa wa ohononeya wa nteeke nenla puwa nikhuru ninreeriha matereke yaala yaala annittarela nihiku 5 mweeri Xaneero elapo ya OTeete.
Nikhuru nenla ninreeriha mateeke noohimya namararu yeel, nihiku neettaaya 11, wi ohononeya wa nteeke nenla na (LAM) nihiku na 5 okathi naaatthunaaya okhuruwa nsulu elaborou ya OTeete latanyiwe ni ekaramaanya emosa enkhala mpuwa wa nteeke nenla, makacamiho ala, nikhuru nenla linreriha nteeke lahikupali.
" Waahilempwa ohononeya wootheene woonanen'ye vamutteekeni, olepmwa wenno wiiraneyiye okathi nteeke naakhuruwaaya nsulu elapo yeela ya OTeete. Okathi yoola, atthu yaale anizukasa mateeke ahiiwasa onyakula wootikiniha waarwa muhina wa ntt, niwiiraneya siiso ahitelefonari ahimyasaka wi nteeke nenle nokhalana mukacamiho , masi nkacamiho yoola khukottihe nteeke nenla ovava" moolumo ala ahimwa ni nikhiru nenla neettiha nteeke LAM, mahiku ettaaya 6, okathi wapacerin'waaya otthuniwa osuweliwa etthu xeeni yakhumelenle.
Ewarakha elempwale olelo, nikhuru nenla nninreeriha mateeke ninnaanyiherya wi" ohononeya wa ntteeke LAM latanyiwe mwaha woohirerihiwa mahiku otheene ni ohikhalana ikaramaanya isya ni ohisuweliwe mareerihelo yaala apakin' we mahiku yaale avinre.
Anamatthuna osuwela mananna akhumelenle ivarelelinhe mwaha wa epheyo yaakenle mmapuwa wa ntteeke ni ahivaanyihasa wi nkacamiho yoola wiiranenye mwaha wa torooni yaamanne ntteeke nenla, moolumo ala ahimwe ni ehapari yeele anaasimwa aviyasawu Newisaviya.
Nittharelaka moolumo yaala, mwaha ola wa epheyo onrowa woonaxaxiwa saana ni matteeke ootheene apacerya weetta.
Ohononeya wenno wiiranennye ni ntteeke nnaasimwa Powinki 737- 700 naakhuma OMaputu nirowaka OTeete. | sociedade | Gito | test |
a_sulk-centro-500-mil-pessoas-insegurança-alimentar_4437454.txt | Mpaatte ohitto ni eriyari, atthu ikooto sele 500 anihoolela muxaakiho wa ohiliipana voluluwana ni manamuno olya | Mpaatte ohitto ni eriyari, atthu ikooto sele 500 anihoolela muxaakiho wa ohiliipana voluluwana ni manamuno olya
Epuruviisiya ya Oteete ti ele enooniheryaxa mukhalelo woophova oxaakiha, eriina ikooro 34 sa amuusi apwanyaneya ni othoowa muhina mwa olipana soolya, sitanyeriwa ni ohitthukwasereya manamuna a muruweeryo a epwoo sa mmaatta.
Omosampiikhi, inxitituutu Nasiyonaale wa Xexitaawu ti Kalamitaate yosuwelexiwa ni(INGC) enihimwa wiira oriina eyoola paahi yolakela mweeri ,mmosa, vireliwaka wakhaliha ni wathokorerya vophiyaka ikooto imiiya 500 sa atthu, ahoolela othoowa wa etthu yowikhuuriha nnakhala eyoolya muhina mwa moittetthe sa eriyari ni ohitto wa elapo.
Nlipiheryo ola onaahela muhina mwa mwaha ni ekeekhayi ya nikhuru na miteeko soruwerya nikupaleela okhalana nnlipiheryo noolya nniireliwa apainaantamu.
Minixiteeriyu a Miteeko soolima ni Oruwerya ni Nroromeelo Noowiilyiha onilaleerya muruweryo mmosa oliipa muhina mwa okaathi yoola wa nvano, masi namuhupi wa INGC, Paulo Tomás , oniira wiira sookhala mikhalelo sootepa oxaankiha mwaha woothowa nnrooromelo na soolya mittetthe sa ipuruviisiya sa Sofaala ni Teete, eriiyari , Inyampaani ni Kaasa, ohitto wa elapo.
Ohiimwa wiira soosukiwa muhina mwa soolya sokhaleene sinilipiherya othokoreriwa wuuphiyaka okaathi wa mweeri mmosa paahi, valipeleliwaka ohayasiwa mireerelo wiira opakiiwe makaari ohoolo wa mukhalelo ola.
Epuruviisiya ya Teete ti eri ele enooniheryaxa mukhalelo woophova oxaakiha, eriina ikooro 34 sa amuusi apwanyaneya ni othoowa muhina mwa olipana soolya, ni tanyeriwa ni ohitthukwasereya manamuuna a muruweryo sa ipyoo sa mmaatta.
Womalelani waya,Momed Valá, tiretoore elapo muhina mwa Miteko Soolima, onilavula wiira okhala munuwelo wa ipuruseento 9 irowaka 11 varomoliwaka oruuwerya ipyoo, ya 15 orowa 17% sa mihikhorokho ikiithikithi, sa 12 mpakha 14% sa muruweryo wa mitathaari ni sootikana ni 18 mmpakha 20 sa muruweryo wa ipho sa muwoorotha muhina mwa okathi yoolima yoola niryaahu mulaponi muumu.
moonelo wa muhooleli ole,"iyo enooniherya wiira niirisa ohoolo wa ohepha yootepa opwanela, maana sokhala soruweriwa sowatta ntooko Nakhuwo, sokhala ikiithi kithi ni, mwivaavo nroromelo na eyoolya niri nolipiheriwa eene viireliwaka apinaatamu Omosampiikhi.
Muhooleli Elapo a Nlaka na Muthokiho Muntiyaale wa Alimentasawu- PMA omosampiikhi nno,Carmen Mamente anihinya wiira nnaamwi vonaneyaka ohilipana eyoolya opwanyeene exikhaani emosa vakhiini, naleelo ti mwaha woxanka. | sociedade | Gito | test |
a_rebelião-deixa-três-mortos-e-quatro-feridos-numa-prisão-de-nampula_5033077.txt | Nikhuru na anamavirikanya nihaahiya okhwa atthu araru ni anamavulala axexe epirisawu ya Wamphula. | Nikhuru na anamavirikanya nihaahiya okhwa atthu araru ni anamavulala axexe epirisawu ya Wamphula.
Anamatthukweliwa araru ahookhwasa Okhatteya Penetensiyaariyu Rexiyonaali ya Omukoni, epooma ya Wamphula, wa mukhumelelo wa nikhuru na anamavirikanya naahin'ye tho atthu axexe oovulala.
Mwaha ola okhumelenle ekhatiri ya voosiisu, enamararu ela, mahiku yeettaka 7, okathi waaviraaya anamasuweliha ihapari, kwaarata mmosa waahoopowa okhala wiira khiyamphwannye ekaranata ya ekaaxi lakirimoxeeniyu yaakhumelin'he mwiixi epavilyawu yootheene yookhala anamatthukweliwa oophiyeryaka 200, ni yaahitthukulasa tho epavilyawu ekina tho yookhalana anamatthukweliwa oophiyeryaka 1500.
Álvaro Arnança, muhooleli wa epenetinsiyaariyu rexiyonaali ya omukoni epooma ya wamphula, olavunle wiira anamatthukweliwa ala yaarumeelasa iyuuma ni ikaruma sikinaku wi akwanyulase iteparatamentu.
Wa muviraneyo owo, Álvaro Arnança waahitteha ovaanela ni anamatthukwliwa, masi khivaaweryanen'ye ni waahaana orumeela ikuru sikinaku saakhumelelin'he okhwa wa anamatthukweliwa araru.
Owo khonimaala mukhumelelo ola wootheene waari woolakeleliwa ni onniroromeliha wiira sinookela opakiwa miwehaweho sa mpuwa wiira sisuweliwe itthu xeeni siirin'he sikumelihaka mwaha ola.
Mwiiwelele ihapari: | sociedade | SALUSTIANO | test |
a_governo-moçambicano-desdramatiza-alarme-frente-a-coronavírus-e-diz-estar-atento_5259185.txt | Kuveeruno Omosampiikhi onilipiherya ovanyiha sohimwa soluluwana ni Koronaviiru nI onalalerya wiira vahaana nikhalaka ni ookasoopa. | Kuveeruno Omosampiikhi onilipiherya ovanyiha sohimwa soluluwana ni Koronaviiru nI onalalerya wiira vahaana nikhalaka ni ookasoopa.
Mwaalano wa Okumi wa Omosampiikhi anilipiherya wiira elapo nnakhala khenooniherya mukhalelo owoopiha mwaha wa sooluluwana ni mwaxitthu korona Oxiina ni wii sowoopiha owulaana ti yexikhaani.
Okathi yolavula ni anahapari, tiretoora a Elapo wa Mwalaano wa Okumi wa Anamunceene , olipiherya tho , enamathanu yeela , mahiku ari , 24, wiira ikwaaha soorowa Oxiina sinitthekela okhala yexikhaani , masi paahi atthu akhale ni ookasoopa ni ithoonyeryo sa ekwerere.
Muhina mwa ikaruma sinirumeeliwa wakakhanyiwa mivaanelo sa anamawaani , sookhala sinceene ookasoopa ni alipo animurumeela iterineete ononiherya muxankiho aya oluttelelana ni Koroonaviiru.
" Atthu akhala otthikela weetta ekwaha , masi wii ahana ottharihela ikettelo sa nroromelo sa manamuna wikasoopa okathi okumana vamosa ni atthu ariina ekwerere woluluwana ni imumulelo nnakhala iphumu , ni ikwaaha sikina oroowa opuro ole, maana pooti okhala Oxiina , onitthikela suurutu osuwanyeya opuro awe", ohakhulela Cuco, olipiherya wiira Mwalaano wa Okumi ori o wikasoopa eene mwa wuulaana waya .
Amakhulupale a opuro okhumi , ntoko vamosa ni Rosa Marlene Cuco, anisoma ankhili otthokiha epalatafooroma ticitaakle okhaale okweherya , vamosa ni mulipiheryo , olaleerya mihuupi sa muraarelo anamunceene.
"Hiyo manamuna niweha ahu ti wiira matthavi a mivaanelo sa nnema sokhalana ikuru , naaso nihaana ahaaya manamuna mwivaavo oviriha mihupi sinceene sooxuttiha ni sororomeleya vorumeela areeti sosoyaale wiira nivukule ohisuwelaka , okhaale etthu yexikhaani". ohakhulela tiretoora Nasiyonaale a Okumi anamunceene, othoonya awe muteeko wa malaka olaleerya ni wikasoopa ni mukhalelo wowakuveya mpantta wa apinaatamu viira mwaaha wakhuta ikanyeryo wa ekwerere. | sociedade | Gito | test |
a_tribunal-de-cabo-delgado-diz-ter-identificado-autores-de-ataques-em-mocímboa_4668230.txt | Epwaro ya milattu ya Kapu Telekatu eniira ennasuwela anakhotto a oMosimpowa | Epwaro ya milattu ya Kapu Telekatu eniira ennasuwela anakhotto a oMosimpowa
Namitthaka wa epwaro ya milattu onnikupwali wii othorihiwa wa mulattu ohaana okhumaka woopacerani wa mwaakha.
Epwaro ya milattu Porovinsiyale ya Kapu Telekatu, oMosampiikhi, ororomeliha namararu ola, 21, wii aasuweliwa atakhali yatakanri epooma ya Mosimpowa ya opharaya mwaakha ovinre, eriyari wa nikhuru na 189 anokohiwa, amphukiwa, mwaha wa ohoolela nikhuru na atthu arina akapwitthi.
Zacarias Napatima, namitthaka wa epwaro ya milattu ele, oohima wa VOWA, ahihimaka masina nnakhala anamaruma, wii vano aasuweliwa atthu, 114 mareewu mpakha va aphukiwe, awivali atthu anammawani, ni mapuliisiya 5 wa Owutupuru ya 2017 epooma ya Mosimpowa ya pharaya.
"Mwaha wa porosesu emphukiwa eporovinsiya ela ya Kapu Telekatu, aasuweliwa malokohiwa( mwa ekhotto ya Mosimpowa)", oottikittha Napatima, ancereraka wii etthukweliwo na nikhuru ninrowa ohimmwa woopacerani wa mwaakha onwra.
Epwaro ya milattu yoonyimiha esumana ela ophukiwa wa atakhali akina alokohiwe, onyiminhe muthorihe, aroromelihaka wii onyimihiwa iwo onimwakheliwa ni ophukiwa wa milattu sinrowa opakiwa okathi wa ifeeriya xutisiyale, mweeri wa xanero.
Okhuma woopacerani wa ophukiwa, 3 ya Owutupuru, atthu aathukumana ikwaha ixexe ni ophukiwa 39 reewu, wa 189 alokohiwe mwaha wa wahoolela atakhali ni akapwitthi, onyiminhe mwaakha ovinre eviila ya Mosimpowa YA opharaya ni okathi okina wuulana wa itixitiritu sa Kapu Telekatu.
Wathukumanya amphukiwa 189 maarikwitu, watakaaxera ni 15 athiyana.
Eriyari aya, 29 wa matasaniyano ni araru wa masomali mwaha wa wiira mpantta wa nikhuru na atakhali ohima wa elokohi, ennihela owerya wa Exitatu wa ovaanyiwa.
Ohinya wa porosesu enlokoha okhuma vapacenraya okhotto, atakhali aawiva numuru nimosa nihinkonthiwa ya atthu ni atoropa, awiiya 37 akapwitthi AK47 ni sinku miili itiiru mwenupani mwa mapuliisiya, ehonona muhakhu wa atthu ni yererya owerya wa Exitatu.
Nimphavela otthikela watumererya atthu wii ewehererye ni okhurunuwa murima ethoriho, woowi nintthikela wimananiha wa ikuru suulupale, woowi okathi vakhaani mulattu okhale woowaliwa oottikitthela Zacarias Napatima.
Apakha ninaano khasinsuweliwa mawoko ni ithoni sa atakhali aniisa wahooxa itixitiritu sa osuuli wa Kapu Telekatu. | sociedade | benedito | test |
a_article-03-05-2012-mozambique-unicef-voa-news-141468073_1450586.txt | UNISEEFI onrowa wakhakiherya ahooxiwe ni mutaseke oMosampiikhi | UNISEEFI onrowa wakhakiherya ahooxiwe ni mutaseke oMosampiikhi
Anaakhwe miloko mixexe, ovikana 119 miili atthu amuranve, mmatta munlimmwa aphwanyiwe muttetthe mmosa wunnuwa waya onvikana 139 miili hekitare.
Iya itthu sihononiwe ni mutaseke ni opwiniha itthu wii mwaakha ola seepentthe oyitu iprovinsiya mosampikaano, vamosa ni epooma ya Maputu.
Miloko mixexe anaakhwe, ovikana 119 miili atthu aranve, imatta sinhimmwa siphwanyiwe muttetthe mmosa wowunnuwa orina 139 miili hekitare. iya itthu sihononiwe ni mutaseke ni opwiniha itthu mwaaka ola eepentthe oyitu iporovinsiya sa mosampiikhi, nihelaka mpuwa epooma ya Maputu. Kalamitate navetho ohononne sootekiwa soowataanelo soovirina Iperexuwisu ninlelo sihikonthiwe, maxi ensuweliwa yahikuxiwa. Axitokwene a kuverunu khalattunle yootumererya wa ilapo sa okhopela wa emerexensiya, ntovo, wuupuwela wa waya, ilapo sikina sa okhopela ni muthukumano sinni khaliherya. Ntoko Funtu wa Ilapo Soowiirana wa Anamwane ( UNISEEFI) onlavula ni axensiya emosa norote-ameerika ekhanle yoowiraneya wii ekumihe musurukhu omphiya milyawu emosa sa toolare amerekaano. Roberto de Bernardi ori muthonyiheri anenli wa UNISEEFI, oMosampiikhi. UNISEEFI wii, elapo ela, ohaana mpantta soophiya mithanu ni emosa soopacera sinhelawe ntata nawe: ekumi ni nutirisawu, maasi, ni mukhalelo wa iphiro sa maasi, esomi ya murivathi, wakhapela anamwane, olavulihana wa wunnuwa ni poliitika sa wataanela. mwaakha wa 2010, okela musurukhu wa UNISEEFI woophiya 42 imilyawu sa toolare amerikaano, mwaakha wa 2011 waari 48 imilyawu, mwaakha ola waatta waya onrowa okhala 48 imilyawu sa tolare. oMosampiikhi, oluluwanya wa miteko sa Funtu wa Ilapo Soowiraana wa Anamwane enorowa ohoolo akhalaka yena, ni ovirikana vakhaani, mwaakha wa 2012; axensiya ale wa ONU enrowa wathokorerya navetho anamwane ankhala mmpooma ni ale ankhala eriyari ya matta ni opooma. memmo nnamwi itthu sikina sirerihiwaka mipantta soorikana ni miteko, ninleelo atthu anceene ahikhalanne maasi oorerela owurya nnakhala makhalelo a iphiro sa massi a muxoworo, nahelaka mpuwa namwane, | sociedade | benedito | test |
a_naufrágio-deixa-seis-mortos-no-rio-zambeze_4908978.txt | Ehasarea ya mmaasini ennaahiya okwa atthuu thanamosa mmuro Sampeese | Ehasarea ya mmaasini ennaahiya okwa atthuu thanamosa mmuro Sampeese
Atthu thanosa ohookwasaa ni 13 torimeela novira otupweela nikuula mmuuro Sampeese, namararu yeela, 8, epuruviisiya ya omosampiikhi ya o Sampeesiya.
Musatoro a muttetthe wa etixitiriitu ya Oxiitte, yoowo ohiromoliwe nnsinsa , yohimwa nlaka na ehapari O payiixi wiira mwaatiya ole, onithaniwa Paaku-Paasu, aroowa mmpakha muttetthe wa Omaromewu ni analovola atthu 19.
Mwaatiya wakhuma muttetthe wa etixtiriitu ni nokhalana somihupi sihinya wiira ekumulaane ni exa mmaasini mwa muro Sampeese ni votharelana nivaavo yahipakeya nntaari yeeno nikweyiherye okeela wa maasi"ohuncererya nnlaka neeno.
Amakhulupale avonyerya miteko sohayasiwa sopacerya wa miruutthu ni alipo owoopowa. | sociedade | Gito | test |
a_covid-19-mais-de-cinco-mil-reclusos-moçambicanos-em-liberdade-para-evitar-a-propagação-_5366737.txt | KOVIIT-19: voovikana atthu ekonto thaanu alipo ari mukhatteya omosampiikhi otaphuliiwa wiira asyake wuulaana | KOVIIT-19: voovikana atthu ekonto thaanu alipo ari mukhatteya omosampiikhi otaphuliiwa wiira asyake wuulaana
Mosampiikhi onipacerya , muhina mwa mahiku yeettaka 13 wa mweeri yoola, ohiiwa wa 52202 alipo otthukiwa, mutumereryo mmosa oniireliwa ovukuliwa anamatthukiwa ohoolo wa yowoopiha wulana wa Kovit-19 .
" Nnakhala khaniromoliwa alipo owoopiha a mukhalelo owaali. Ninathonya alipo otthukiwa yaawo ehukhumu aya yoomalela, ti ya eyaakha emoha", nolaleerya nlaka na VOA muhooleli a Mwalaano wa Exariya, Myaaha sa Nlamulo na Elapo ni myaaha sa itini.
Alipo Otthukiwa aniira ataphuliwe anikhalela mwaattelo wa ipurusentu 38 sa ikonto 21 owaleliwa muhina mwa ipa enisukiwa atthu arina milatthu 139, ni mukhaleelo exikhaani saakhanle wakhapeelela nnakhala vakhaani voovikana 8400.
Vaari vekeekhayi vootepa waatta okuxe Muhooleli wa elapo Filipe Nyusi wiira ovekela ohoolo wa nlamulo moluluwana ni nleveleelo ni oxukhureliwa ihukhumu .
Helena Kida Oniira wiira ni miiriira ole oniirela ovuukula opuro anikhapeleliwa aya, alipo otthukiwa akiina yettihe numeeya na ehukhumu aya aniiriwa wiirela mpantta otaphuliwa mwaha wa sookhalana.
Ole anihinya wiira"ni orumeeliwa wa mutumereryo sinoorowa ovuukula voohoveriha ovikana ikonto 3 nnakhala ikonto 4 " mwaattelo wa alipo ohukhuumwa ari mukhatteya.
Elapo onileela oteka, nnakhala vakhiini, 10 opuro otthukiwa alipo ohukhuumwa mittetthe sa mmapuruviisiya ni itistiriitu. | sociedade | Gito | test |
a_moçambique-oito-pessoas-acusadas-pelo-assassinato-de-observador-eleitoral_5168749.txt | Mosampiikhi: atthu athanu ni araru alokohiwe omwiiva namaweha a namathanle. | Mosampiikhi: atthu athanu ni araru alokohiwe omwiiva namaweha a namathanle.
Eporokarotoriya xerale ya Mosampiikhi enhima wii atthu atthu athanu ni araru aalokohiwa voolempwa wiikeliha waya wa omwiiva anamaweha a mwathanle Anastácio Matavel eporovinsiaya ya Kasa.
Khahimmwale masina ya alokohiwe maxi sootheene sinhima wii anceene wa yala mapuliisiya.
Eporokuratoriya yoohima wii atthu athanu ni araru anlohohiwa sootakhala soowiva, taanu kuluposo ni wootha epakiwe ni anamuteko a kuverunu okathi waavaraya muteko aya.
Esumana ele evinre komantu xerale ya mapuliisiya a Mosampiikhi yahihima wii muhooleli wa nikhuru na miteko sootumerereya wa eporovinsiya ya Kasa, Tudelo Guirrugo aahitthukweliwa ni omala okohakohiwa.
Anastácio Matavel, Namalepa esekutivu wa muloko wa mithukumano soohikhala sa Kuverunu sa Kasa ni muthonyihero wa nipuro na murettele, ikaruma sa onwehaweha mwathanle, iiviwe ni kapwitthi ni mapuliisiya axexe aniira mpantta wa nikhuru na miteko soothanleya ni mutthu mmosa ohikhanle puliisiya, okathi waakhumawe waasomihawe mwaha wa owehaweha mwathanle, epooma ya Xayi-xayi.
Mupuliisiya anli ari muhina wa mulattu ola wa wiiva naawo ahookhwa sa, okathi mukukutta yawenlaya opittuwa ni akina anli evariwa nipuro nenle, evulanleene vanceene. | sociedade | benedito | test |
a_violência-contra-mulheres-aumentou-com-medidas-de-combate-à-covid-19-em-moçambique_5770946.txt | Ohaaxiwa axithiyana nasiiyeya ohincerereya mwaha wa mananna osakya eretta ya Covid 19 oMosampikhi. | Ohaaxiwa axithiyana nasiiyeya ohincerereya mwaha wa mananna osakya eretta ya Covid 19 oMosampikhi.
Nave nto ewarakha ya mononelo ya elapo onohaniwa Amnistia Internacional awehaweha mukhalelo wa ilapo sa oMosampikhi, Afrika tu Suli, Zimbabwe, Madasgar ni Zambia.
Mokontha wa sokhottihiwa sikina mwaha wa eretta ya Covid 19 yorukunuxa itthoko sinceene wa ilapo sa wAfirika wa vathi mapuro owana wana, otuphelana, ni ohaaxiwa wa athiyana ni asirusi owalela ni anammusini oowali.
Okumihenrye vaate nikuri nimosa nnihaniwa Amministia Internacional (AI), anihima wiira wottowa wocawela ni worowa okhapeleliwa wathu ohaaxiwa, mwa m'warakhani ethonyeriwe namanli, nihiku 9, ninsina "Owoniwa wa ikaruma sa vaate- ohaaxiwa axithiyana ni wakhuliwa wa Covid 19 wa elapo ya wAfirika vathi"
Elapo ya oMosampikhi ela po emosa ehinakuparela athihaya, nawe nto awo ahasuliwaka mphaka mmukuttani.
"Makhalelo ephatu oonanara, anihima wiira athiyana epotha ya mulopwana, nave mulopwana onimmana muthiyana onosiveliwaxa, sinnincererya ohaaxiwana athiyana ni asirusi a elipa sa oMatakaskari, oMosampikhi, wAfirika tu suli, Osampiya ni Osimpapwe", ennihima ewakha elempwale ni muholeli a nukhuru na wAfirika Ositentale ni Australi.
Ohiyatho ohaaxiwa athiyana, mananna yala osyaka eretta ya Covid 19, nave Daprose Muchena, ' "nave nto ohathererya mixankiho sa khalayi sintono ohawa, othanyana, ikhotto, othowa muteko, ni ohivara sana wa anamaphuka milattu"
Yoosoma ya Al enthoriha wiira ni makhalelo a wiikosoopa, axithiyana khaphunkwe oxaaxiwa ni axiiyeya, wala okhuma mmawannyeya ephavelaka okhapepleliwa ni wa otepihatho, mukhalelo owo, anamwaakiha ni mithukumano sinvara muteko sa okhapelela, ni waakhaliherya axithiyana khooneliwe vatthu ntoko muteko wookhalela, yiirinhe wiira, ehikhaliherye.
Ohaaxiwa wa athiyana ni makacamiho a makhalelo wa mMosampiiki
mMosampiiki, ativiixita mmosa ahupuxerya wii " axiruuxi annixutihiwa wii alopwana anaamana axaraya yakhala wii annaphenta", mukhalelo wa ephattuwelo enthonyiherya wahaaxa athiyana.
Ewarakha elempwale enihimya wii ophiya okathi wa mukhalelo oothanana aruuhale etala, vanceenexa wa anammawane yaakhala moohaawaane yaakhala mwaha wa sootumihasa sa mmawaane.
.
Athiyana, waatta waya anivara muteko mukintaali, vawenhaya musurukhu anakhelaya "athumaka soothuma sowakuveya" ni "miteko yapwanyaya musurukhu omalaka" yiirihaka wii mukhalelo aya onatthikela ottuli.
Ettharihelaka siiso, "ovukuwa wa makhalelo oothaciri amusi yaahiruuhela manyakunyaku, onanariwa, oweryiha muru mwa amusi.
Muhooleli a muthukumano wa athiyana , Nsira te teus, onnilavuliwa muliivuruni, ahimyika wi anipwhanyaneya encerereyaka mammeru aathiyana anihaaxiwa mmuttettheni.
Mmukukuttani aatthu, Al onlepa ohinyakaa wi ovukuwa wa sa ovahiwa ehaahiya " athiya mmakhaleloni mwa ohaxiwa" , nthoko mooniheryo, yoolempwa ya " namuteko wooxipitaali yuulupale ya oMaputu, mwaha wi onivara ohiyu okathi mikukutta sihineetaaya, nihiku neettaka 31 Mweeri wa Maayu eyaakha ya 2020, ahiyeriwa, amaniwa, arupaniwa ni eviwa"
Ahirina nipuro noororomela.
Muthukumano yoola wa Al, onihimya olepaka makacamiho owaatta aphwanyasaaya wa ohaaxiwa athiyana yaala aphiyelela orowa ohimya mikacamiho seyiya waakunya, ntoko ohilipaneya okunya wa elapo ahu ni akunyanya yaala khankupali wi itthu iya siniiraneya.
Ninlelo mMosampiikhi, athiyana anceene anihaaxiwa annoova wakaxari axiiyeya ni ohula epaphelo ya sohakohiwa wa mapiliisa, mwaha wa woopopihiwa wa muxovo wa atthu mwaha wa ovilela wa ohaaxiwa wa athiyana otheliwa, " ohikhalana musurukhu wa namahaaxa ni oharoromela mukhalelo wa anaxariya
Teprose Muchena oohinya wi " othananiha wowii atthu anceene waAfrika ayustarale okhala muttetthe wowoophiha okhala muthiyana wala mwaaruxuri okathi wa eretta ya kovit-19 okhala owaani, ni onihimya wii ahooleli wa muttetthe wa mukhalelo wa okhumelela wa aAfirika Awustaraale (SADC) ahaana eroromeliha " ni okhapeleliha wa athiyana mwaha wa ohaaxana wa emuxeeni ni mukhalelo oxaxiwa athiyana ni axiyeya, eri mpantta woomeleliha wa sowaakhula sa elapo ahu mwaha wa ertetta ya korona viruxi ni iretta ikina.
Wuncererya wa iretta.
Wa Afrika tu Suli, esumana yoopacerya okhala mpaani mwaha wa koronaviiru, mapiliisa ahilepa wi yaahitthaniwa ni telefone atthu ophiyera 2.300 , 21 athiyana ni anamwane akhwiye mwaha wa axiyeya akina ni amusi aya.
O Zimbwawe, muthukumano mmosa nnakhapelela athiyana ooponnwe ohasuliwa, aphiya 764 nummuru na ohaaxiwa vatthokoni vaya mahiku muloko ni nihiku nimosa na owaleliwa mmpaani mwaha wa kora viiru.
Nihiku neettaka 13 mweeri wa Xunyu mwaakha wa 2020, nummru na athiyana ohaaxiwa yahiwela niphiya 2.768.
Ilapo sikina sookhopela, ntoko Madagascar, wuncererya wa osikhini, titepinhe mukhalelo ola wa nihasu na imuxeeni, ni athiyana ni axiruxi akhalakaoosikhine vanceene, wohi khalana musukhu, osikhini ola tunaahaxiha ni axiiyeya, wakhalihaka makhalelo oohasuwa.
Sampiya elapo emosa yonihenrye nummuru namukhani na athiyana oohaaxiwa, ovukuwa wa nummuru naya eri ya 10 puru sento, mweeri woopacerya eyaakha ya 2019, masi nthukumano na naasimm'mwa Younk Women's Cristian wahilepa ohimyika wi khaarere athiyana ohaaxiwa elapo yeele ya osampyia.
Ewarakha elempwe 45 ipaaxina, sinaanyiherya mipantta sinkumanaya wa makhalelo ohaaxiwa wa athiyana, makhalelo a eretta ya koronaviiru, makhalelo a mmuttettheni ni makacamiho soopukiwa milattu wa Afirika Awustaraale.
Ewarakha enkaliha, wanyiherya wa okiserya, wa nthonyiheryo na ohilamula saana wa aAfirika Awustaraal okhapelela wa makhalelo oophwanela a pinaatamu wa athiyana ni axiruuxi,okathi wa eretta ya koronaviiru .
Muthukumano wa Al onooniherya ihapari sowaatta, ihapari sikinaaku silempwe khalayi, masi khasintthareleliwa . | sociedade | Gito | test |
a_mocambique-03-15-2012-voanews-142819725_1450620.txt | epheyo yophova wilipiha ehathaamiha ikonto 120sa mamosampikaani ni yowiiva 44 | epheyo yophova wilipiha ehathaamiha ikonto 120sa mamosampikaani ni yowiiva 44
Mateputaato anivaha miruuku Kuveerunu wiira oholeele miyiiriira sa ihasara sa ephatthu ni mitumereeryo sihininteereriwa.
Soovara sowataanelanasa ipheeyo sirepeeliwae elaapo ya Mosampiikhi, okhuma yopaceryaani wa mwaakha, sotaanyerya okwa wa atthu 44 ni ehavulaliiha 40. yeeyo yapwaanhye atthu ikooto 120 sa aapinaatamu- olaleerya miniixituru -opacerya,Aires Ali, okathi warumeela awe masu ohoolo wa muthukumaano wa elapo, enamaxexe yeela. Okwa wapinaatamu okhala waarowa otepa vanoonaahu vanceenexa vahakhaale wiira mithokiho sa wathaamiha apinaatamu alipo akhaala mittette sowoopiha. noovira wa otothowasa/ naphoovo wa eyaakha 2007 ni 2008 moovirela muro sampeese, ohakhulela xeetthi a Kuveerunu omosampiikhi. Mateoutaato a muthukumano elapo ya Mosampiikhi aniivaha miruuku kuveerunu wiira ohooleleke miriira sa mukhalelo wa ephaattu ni mukhalelo wa khuta okathi ohaaxa elapo ni mitumereeryo sihinimala. Makhuuru a muthukuumana eelapo a Frelimo ni Renamo opakasa sookoha saya variyari va kuveerunu soluluwana ni mukhaleelo wa alipo ohawa ni mwanankhaya, otothowasa, othoowa maasi seeya sinaakamela elapo. Okhuuruwa wa ipheeyo toropikaale sa Taantu, Funsu ni Iriina, sowiivakasa atthu miloko miraaru ni sokuruumula vophova isaala simssomwa 500 ni ixiripitaali khamosa khamosa variyari va okathi wa mweeri opacerya ni wanaali okhiserya. Voophuvaka ikonto emiiya emmosa sa atthu yaapwaanye vekekhayo ni imiiya sene sa imaatta soruuweriwe mihikhorokhu khamoosa- khamoosa sohononeya. Minixitaara Atiminixitarasawu Exitataale Carmelita Namashulua ohanimeerya mateputaato wiira nnaamwi ikhaleeleene mwaattelo wa miriira silaleeriwe, Mosampiikhi oniira Ovukuulaka vakhaani vakhaani mwaattelo wa attu owaakameliwa ni mwaaha wa ehaasara sa mukhalelo wa ephaatthu mwaha worumeliwaka mitumeereryo sa wikasoopa ni wikhupaarela. Movimeeto Temokaraatiku Omosampiikhi omukuha Kuveerunu mwaha wa sotanyeriwa ni mithookiho suulupale soluluwana ni mukhalelo a muhakho wa eaapo. Ntooko vanthoonya awe Miniixituru a Muthookiho ni Oraala,Aiuba Cuereneia, mithookiho sulweene iye soothokiha vophoovaka emiilyawu emoosa a mapuuro ovaariwa muteko. Iporocetu iye soovaha mukhaliheryo aya volattana ni muncerereyo wa etaaxa ya atthu asoome okhuuma ipuruseeto 66.8 mwaakha wa 2004 eroowaka ole mwaattelo wa ninaano wa ipuruseeto 80 ni ovuukuwa wa mwaattelo w a aliipo onikhaala wa khuuta meetiku okhale awe wathokoreryaka akhumaka wa ale ikonto 37 khikhuruwa irowaka okhala eiy ikonto 33 muhina mwa okathi yoola. | sociedade | Gito | test |
a_ataque-em-manica-deixa-dois-mortos-e-vários-feridos_5155250.txt | Ataake Omanika ohaahiya anli ookwa ni araaru ovulala | Ataake Omanika ohaahiya anli ookwa ni araaru ovulala
Atthu anli aahookwa ni akinaaku araaru ari mwiira ovulalihiwa mwaha wa ataake mmosa orumeeliwa akapwiitthi mutthetthe wa Opinttankaanka, etistiriitu ya Okonttoola, epuruuvisiya ya omosampiikhi Omaniika, namararu , 6.
Mmosa wa alipo ovulalihiwa Chiringa Thaimo , oniira olooliwa Ixiripitaali ya Epuruuvisiya ya Ximooyu , onithonyiwa ni nlaka na ihapaari O País , nilaleerye wii ataake ole wiraneeye vananyiheriwa ekhatiri ya 11 okathi aloopwana akuxe akapwiitthi yiipinthe omahiye wa Opiitankaanka yahitthukula mooro oluluwanya aka mukukutta meeme mwaari atthu araaru, wa yaawo mmosa wapwanyawe exikhaani ni mukina aahanle ovulala .
Nlaka na ehapaari enuncererya wii voohiya khaatakari mukukutta , axilopwana ale omoopa kapwitthi oluluwanya atthu yiira avaraka muteko mmatta , yaari yapwanye aya muthu mmosa mpakha ookwa .
Nnakhala khivakhaale waakhula pilisa nna khala Kuveerunu. | sociedade | Gito | test |
a_desastres-naturais-em-debate-em-mocambique_2921304.txt | Mikhumelelo sa ephattu sinivira suulumiwaka Mmosampiikhi | Mikhumelelo sa ephattu sinivira suulumiwaka Mmosampiikhi
Maxipesiyaliixita a exexitawu ya ikalamitaati anniruuha miruku sa nvukulelo wa mikhumelelo sa ephattu muhina mwa apinaatamu.
Mmosampiikhi wa khula mwaakha onnikhumelela musareyo wa maasi oniisa okhumeleliha mwaattelo wa muhononeyo wa ekonomiya nasiyonaali. Maxipesiyaliixita anivara miteko saya esetoore ya exexitawu ya ikalamitaati ya ephattu ahuupuwelelasa miruku sa mimaliheryo sa mikhumelelo sa ephattu muhina mwa apinaatamu.
SIlvano Langa, onnooniherya miteko sikinaku sintthuna winnuwihiwa wiira sixapaluweriwe ikalamitaati sa niinaano.
"Woolakeliwa ni woosuwanyeya moopopiho, mukhalelo awe ni mwinnuwelo wa moopihelo naamukela mmwahani mwa muthokolelo wa makhalelo kinoonaaka wa mithinto miraru: woopacerya mwaha wa mwaakiheryo aya, wa nayili aya, mwakiheryo waahaana okhala mwaha wa nvukulelo ni mmaliheryo aya mwaha wa mwaakhulelo okhala wiira nihaana okhala oolikaneene", oolavula Silvano.
Oruuhela tho miteko muhina mwa muttetthe, ti mukhumelo wooreera othoonyiheriwe ni ekonomiixita Mahomed Valá, nkhama mananna oopakelela mwaakiheryo wooreera wa misareyo sa maasi hoothe ni mittetthe.
"Nihaana olavulaka vanceene mwaha wa aviisu wa oowaakuveya wiira nikhaleke oolikaneene, ni waahikhala mwaakha mmosa niisalaahu ovara muteko ni makhulupale a mmuttettheni okhala wiira awosa ti axineene animuruuhela aviisu oowaakuveya ni awo ti anitthuna omusuweliha mmuttetthene", oolavula.
Iya ni miruku sikinaku waahilileeliwa Muhooleli Muulupale a Elapo, Filipe Nyusi, waakihenrye wiira elapo ehaana okhalana miruku sikinaku sooreerela wiira sihaatteke mikhumelelo sa sootikiniha sa ephattu. | sociedade | SALUSTIANO | test |
a_analistas-moçambicanos-dizem-que-justiça-anda-a-reboque-do-poder-político_5925440.txt | Anamuupuweli oomosampiikhi anhima wii exariya eneetta yoopuruliwa ni owerya wa poliitiku | Anamuupuweli oomosampiikhi anhima wii exariya eneetta yoopuruliwa ni owerya wa poliitiku
Wahiso epeena sooveya wa apatthani a aaxitokweene a poliitika
MAPUTU —
Otthukweliwa wa muhooleli wa Etiili a khalayi wa epooma ya oMaputu, David Simango, mwaakha mmosa ni emeya, erukunuxiwe epakiwa muuluta, mwaha wa opahuwa wa atthu, mwaha ola otthikenle wiiwanheya ntoko esiinu erukureryaka mwaha wowaaxankiha atthokeleli a oMosampiikhi ntoko atthu anookhapeleliwa ale aniikeliha muteko soopahuwa wa mpantta wa exariya enhimmwa wii eneetta epakhiriwene ni owerya wa poliitika.
"Ennooneya, saana, wiilipiha wa okhapelela masina, ari ale anrumeela muloko wa exariya", onnilokoha mutthokeleli Sande Carmona, otumereryaka wii wakhala "wii David Simango khaarina etthu ni eparitiitu erina owerya, iisano otthukweliwene myaakha soowaatta".
Mutthokeleli Fernando Lima oohima wii orukunuxiwa wa epeena wa otthukweliwa ni muuluta etthu elempwe eriyari ya exariya ya mmosampiikhi, nnaamwi oreene siiso, onlokoha mukhalelo woohisuwanyeya sinnvariwaya miteko iya aakihaka muupuwelo wa mukhalelo wa exariya oneetta opakhiriwene ni owerya wa poliitika, oonihaka moota atthu atthukweliwaya mwaha ole wa okomphwa wowiipiteya ntoko nthonyihero na itthu ninhimahu.
Lima onhima wii "naweha eporoseesu ela, ninweha, ekekhayi, ya mukhalelo wa atthu moota atthukweliwaya, onlikana ni mwaha ovinre, atthu ala otheene yaari ehaki aya weetta woohitthukweliwa, nnwaamwi osuweliwene wii atthu ala aasuwela etthu wa itthu sinceene sootakhala sikhumelenle, ola mulattu wootumereriwa wii weettihiweke"
Mpantta aya, navetho mutthokeleli José Machicame onnihima wii arukunuxiwa etthukweliwa ni muuluta etthu elempwe muxariyani wa epakote ya ohi-pahuwa, nnaamwi evaanyiwaka ni atthu, mwaha wa oveya wa etthukwelo aya.
Ole onnirowa ohoolo wii, "ennivanyiwa vaneene ni alapheleli ohi-pahuwa a muhina ni a ota wa elapo, sookhala soottheka soolempwa sa exariya ahu khentthukwela ni etthukwelo ya oveya ni elapo sikina etthukwelo aya tiwo walamela".
Atthu aalupale anthukweliwa wooveya
Wa mutthokeleli ole, owehererya wa atthu atthukweliwe mwaha wa miteko sootakhala, otthariha malakano, maxi ikwaha sinceene, atthu ari osulu ammala "etthukweliwa waya orukunuxiwaka ni mulutha"
Emmuxankiha mutthokeleli Fernando Mbanze khahiyo, orukunuxiwa epeena, ntoko otthukweliwa wa David Simango, itthu sinceene khasikohiwe.
Wupuwela wawe, David Simango, "okathi wootheene wa varaawe muteko epooma ya Maputu, aahikhalano miyettelo mikina sareerela okohiwa nthonyihero, mwaha wa rampha opankawe, ntoko vanhimmwaya etekiwe ni miteko soopahuwa".
Mutthokeleli Borges Namirre, onuupuwela wii mukhalelo wa kootiku penale ya Mosampiikhi, ipeena sootheene sihinvikanamiyaakha miili sinnikhala sirukunuxiwaka ni mulutha wala ipeena sihiyereriwe.
Orukunuxa ekootiku Penale
Namirre oohima wii "ohinatthi orukunuxiwa ekooyiku penale, khinkhala itthu sinceene soopakiwa, maxi empakiwa ilapo sinceene sa okhopela khekhanle epeena eri yoohiyereriwa wala enrukunuxiwa ni mulutha, mwaha wa hiyo khiwakanle moota mukina ohikhanle yoole".
"Mulattu aya ti mayitho aatthu, pahi anliva wa ekurupusawu ni mapuliisiya munusipale, infirimero wala purusore, maxi atthu aalupale nnari, okhala wii aakhalano musurukhu wii yalive alapheleli ,oosuwelaxa, epeena emosaya ya eyakha emosa ni emeya erukunuxiwe wa mulutha eri musukhu munceene, okhala wii purusorekharina musurukhu tonihala mukhattewa"
Wa mpantta aya, mwaha woophukiwani wa David Simango, mwaha wa ottheka woopahuwa, ni wa ohiphukiwa mpahula, enni roxa onyakula muwataaneyani.
Anriwa kokhanle mpahula
"Wahikhala akhumelelaka mpahula, ole aahikhumelele ekwasawu khemalenle, okhala wii mutthu atthukweliwa mwaha wa oruumwa ovara muteko wootakhala, ookhala ole omurumme", onnaakiha Borges Namire.
Wahiso, mpantta mmosa wa Asosiyasawu Mosampikaano aathorihi ookhotta okhala etthu eniiriha moloko wa exariya ohinawerya ophuka saana milattu sa atthu ala. | sociedade | benedito | test |
a_papa-recebeu-armando-guebuza-no-vaticano_2545601.txt | Paapa oomwaakhelela Armando Guebuza Ovatikaanu | Paapa oomwaakhelela Armando Guebuza Ovatikaanu
Sihoonaneya "mipatthanano sooreera" wi okhuma Santa Se ni Mosampiikhi, wa yaalaru "mukhalheryo wooreerela wa ekereca Katoolika wa mwinnuwelo wa elapo mwaha wa inxitituwisawu saya wa mukhalelo wa musomo ni wa ekumi"
Paapa oomwaakhelela olela, 4, Ovatikaanu Muhooleli muulupale a Mmosampikhi, Armando Guebuza, muhina mwa muthukumano woohaatteliwa, mwemmo saalavuliwe myaha nkhama "mumaliheryo wa etala ni milikaniho soovirkana sa atthu".
Sintoko vanhimyaawe mulaleeryo wa Santa Se saahuulumiwa tho myaha nkhama "mikhumelelo soophiyererya sa mmukanoni", nkhama mwaha wa waakhana akapwitthi.
Guebuza waahikumana tho ni cardeal Pietro Parolin, Sakarataari muulupale a epooma ya Ovatikaanu, ooveleeliwa ni D. Antoine Camilleri, saarataari mukhaani a epooma ya Ovatikaanu wa myaataanelo ni Ixitaatu.
Sihoonaneya "mipatthanano sooreera" wi okhuma Santa Se ni Mosampiikhi, wa yaalaru "mukhalheryo wooreerela wa ekereca Katoolika wa mwinnuwelo wa elapo mwaha wa inxitituwisawu saya wa mukhalelo wa musomo ni wa ekumi", ni mureerelo wa "mwinnuwelo wa ewarakha ya muwelihelo wa murettele ni mulevelelo wa mulaponi." | sociedade | SALUSTIANO | test |
a_corrupcao-ganha-contornos-alarmantes_4074746.txt | Ekorupusawu enootepa ekhalanaka mathala Mmosampiikhi | Ekorupusawu enootepa ekhalanaka mathala Mmosampiikhi
Maanaliixita annaakiherya wiira sihaana okhala miphimelo sootepexa orikarikiha.
Wa mitthukweliyo sa anamwiira mpantta wa inxitituwisawu oothanliwa ni atthu, voohihiya ottuli etthokihero ya nikhuru a atthu othanliwa wa Munisiipiyu, oowoothereriwa opaka ekorupusawu, eyo ti enoniherya wiira mwaha ola onotepa okhalana mathala, anihimya maanaliixita.
Enamathanu, mahiku yeettaka 13, waahitthukwiya muhooleli wa Etthokihero ya nikhuru na atthu othanliwa wa Munisiipiyu ya susuntenka, eprovinsiya senteraali ya Omanika, Jacob Muiambo, oowoothereriwa wiiya musurukhu oophiyeryaka imilyawu piili sa imetikaaxi.
Empa onivaraawe muteko Procuratoore ya Otixitiriitu ya Osusuntenka waahiruma otthukweliwa Muiambo "mwaha wa okhupaliwa wiirela mpantta mwiiyeriyo wa musurukhu ni wiira owo wahiiya ohikumihe munyakunyaku.
Mwaakha wa 2016, waahitthukweliwa muhooleli a emunisiipiyu ya Olixinka, eporovinsiya ya Omukoni wa Oniyasa, Saíde Amido, mwaha wa opakasa itthu sa ekorupusawu.
Mwaakha a 2015, muhooleli a khalayi a Oxookwe, eporovinsiya ya Okaasa, Jorge Macuácua, waahikhala mukhatteya miyaakha soophiyeryaka miili, mwaha woohonona misurukhu wa atthu.
Wookhaleleya, oniira oviraneyaka muthokoco mmosa wa mwaha wa ohonona purepure misukhu sa atthu a emonisiipiyu, wa Peresitenti wa khalayi a Emunisiipiyu ya Omanyiisa, eporovinsiya ya Omaputu, Alberto Chicuamba, ekhanle ti etthu enooniherya mwinnuwelo wa ekorupusawu yookhaleliwa ni anamuteko a inxitituwisawu oothanliwa ni atthu.
Nuulumo noosuwanyeya okhalaka wiira atthu avahereriwe othokoca myaha nkhama iya sa ekorupusawu aniira avukulaka, masi maanaliixita anihimyasa wiira yeeso "eniira exinttaka mathala".
"Khuuvo mweettelo woosuwanyeya wa ophavela omaliha ekorupusawu Mmosampiikhi", oolavula Baltazar Fael, namatholathola wa Eriyari wa Ohivukuliwa Atthu-CIP.
Maanaliixita akinaku annaakiherya eyuumelo wa miphimo sa mihaaxo avahasiwaaya mwaha wa ekorupusawu, masi muupuwelo wa analiixita Amorim Bila, "Vannireerela owehaweha itthu otepexa waya mivarelo saya atthu ale anaaveleela mahooleli. | sociedade | SALUSTIANO | test |
a_jovem-mocambicano-cego-trafico-de-orgaos_3648318.txt | Mwavano mosampikaano ophwanya ekwerere yohoona novira miiriira ole okumihiwa mayitho ni alipo ari anamatumiha a mireerelo sa eruutthu | Mwavano mosampikaano ophwanya ekwerere yohoona novira miiriira ole okumihiwa mayitho ni alipo ari anamatumiha a mireerelo sa eruutthu
Asupaayi ahaana mulipo yathoola aya mmosa ni anaamini wiira anamatumiha yahaaya aya mureerelo wa merukuuriyu .
Mwavano mmosa musomi a univerisitaate ohala ohirina mayitho esimana ele eviire muttetthe omosamiikhi wa Oximooyu , muhina mwaha wa anamatumiha a mipaatte sa eruutthu wa atthu , onanyiheriwa wiira vanireliwa okumihiwa mureerelo oriwa merukuuriyu
Malavi ohisuwanyeya ahiraneya okathi mulipa opwaanya ehasara ele Júlio Vasco , a iyaakha 22 , aalattuliwe naxirikha awe araaru , athukumanye ni piriimu awe , wiirelaka wiira walane ekoopho vakhiini , waruye khukhala "muraakho "mmosa wirela omuhoola mpakha opuro wa ekhiriime , osuweliha ohoolo wa nlaka VOA Elsidia Filipe , namuhupi wa Asuphaayi a muttetthe Omaniika .
Anamatumiha araaru owuriha sowaawa vophova mutita mulipa ohawa ole , ni votharelana , aamana ni ahikeliha ikatha saya mukerekhere , aahikumihiwa mayitho voohilokasa mpantta wa nitho nimosa waale mayili .
Filipe ahooleliwa wiira vanikupaleeliwa wiira mayitho yakhalaane merikuuriyu, yaarowa otumihiwa orumeliwakani musurukhu muceene
"Anasusukhi aweerye okhuuma niitho nimosa , nne na nayili nihale oteene nohononeya. Mayitho ale akhuliwe akuxiwa ni anasusukhi" , othalakasa namuhupi , oholeliwaka wiira mulipa ohaawa ohaleela mukhalelo a soopwanya muhina mwa onyoholiwa wiira waari mulipo owoneyaxa ni paahi waamurowa wakihiwa okathi avira aya ni okhuwela wiira okhaliheriwe .
Alipo ohawela yahikuxiwa oroohiwa Oxiripitaali Puruvinsiyaale ya Oximooyu , weewo nikhuru na mameetiku nomaliherya wiira nnakhala kivaweryaneya wakiheriwa nitho na nayili mwaha ohononeya vanceene , okathi wehereriwa aya okumihiwa .
woomalani , Asupaayi ahawalela mukalaposa mahiku notuphela muteko , 19 , mmosa mulipo oowanyiheriwa wiira ohirela mpantta muhina mwa ikhiirime , mwaavano mmosa a iyaakha 28 sa manuwelo , oriina Ewarakha ya mulattu ya ekhiriime mmatatani mwawe .
Vanihimwa wiira mwaakha wa 2013 , Epurakoratoriya Ya Epuruviisiya ya Omanika enitakahereya ni miteko silipiheriwa ni ovonyeriwa nikhuuru ni iseenturu sokhapeleliwa mucerereyo wa myaaha sa anamatumiha a mipaatte sa eruuthu ya mutthu , vanceenexa ale ari anamwane , nuumala ovenxiwa mwaakha ole oviire mmosa a "mutumereryo yophilivila ", ni ovukuwa wa miriira . | sociedade | Gito | test |
a_casamentos-prematuros-tornam-se-berço-de-pobreza-em-manica_5107769.txt | Othelaniwa vowakuveliwa onithatuwa" moono wa osikhini" Omanika | Othelaniwa vowakuveliwa onithatuwa" moono wa osikhini" Omanika
Alipo anakiha myaaha sa ihakhi sa apinaatamu anitumererya wiira woopiha wa miira otthela vowakuveliwa anirya anakhala "moono wa osikhini", mwaha wiira wuncerereya wa miiriira olee muhina mwa epuruvinsiya ya Manika.
Ihako mmosa wa Gender Links, mutheekeso mmosa ohikhala wa kuveerunu okhoopela muhina mwa onakiherya ihaakhi sa athiyana ni axiruusi , onithoonya wiira okhuma eyaakha 2017, Maniika, eriyari ya elapo , yoorerela ikonto 45 sa myaaha sa miira otheliwa wokhanyereriwa ni ovonyoliwa osaseliwa olipiheriwa mukhalelo wa ephattu .
" Vookhala miyupuwelo sinceene vathi vaa oohonona sa mukhaleelo wa anamawaani wiira miira otheliwa onari mwamukhiini aniruuhela , masi nleelo sookhala myaaha sinceene" ohinya Cecília Ernesto, ativiixita sosiyaale.
" Ela yokhala wiiriwa moono womalelani , maana mpantta vakhiini wa miira otheliwa khonivaha etthu ni axaaruusi anceene omaleela okhala maayi ohitheliwa", olupanyerya .
Mariana Rosi, a iyaakha 13, ovolowa muhina mwa niira notheliwa ni mulopwana mmosa amuunuwelo awe ikhaha thaaro otepa okhala owunuwexa. Yakhala ni ehamela, iyawe okhuma variyari vaa otthunana iwe , vokhanyereriwa mwaruusi otthikela wa atiithi awe wiiwo onikha awe vamosa ni anaawe. Amusa kharina mireerelo sinceene.
Alice Banze,tiretoora ori muteko wa Gender Links mpantta wa ilapo sinilavula okuunya oniira wiira muuraano oniiriwa owoopolaka anamwane ale akhanyereriwe oroowa okhala ni manamuno otheliwa ni anamwane akinaaku alopwana atokweene .
" Manika ti muttetthe mmosa ya epuruviisiya vamosa ni mwaattelo otepa wunuuwa wa miira othelihiwa anamwane" onuupuxerya Alice Banze.
Mwalaano anamunceene onikupali wuunuwa wa miiriira , okhala waakhela myaaha sa olaleeriwa miira otakaaheriwa ni okhanyereriwa muhina mwa epuruviisiya ya Omanika.
Tamele de Novais, Porokuraatore-xeefi a etistiriitu ya Okonttoola, etistiriitu emoosa ya Omanika, ariina myaaha sinceene soorepeliwa, anirwa wiira muuraano wa exariya oniira ovahaka miruuku sa ihukhuumu sa muthoonyeryo wa ale anaathela ni aniruma otheliwa anamwanee.
Mwaaha, anihinya ni alipo othaleleya, sinitakaherya miriira sa maphattuwelo "mapatiiru" yaawo vekekhayi anitaphulela osuka, ntoko yeeyo anaxikhaani onoovuwihiwa mulipo onirowa waathela ameelo.
Gender Links onilipelela wiira onithokiha ekaruma ya epalatafooroma ookasoopa othelihiwa ni manamuna okhanyereriwa ni ovonyeliwa osaseliwa anilipiheriwa ni mukhalelo wa ephattu, wiira okhalihe miyuraano sa amawaani siini aavare muteko aya oluluwana ni miira otheliwa nnamwi ohiro wakuveliwa ni matumereryo wa myaaha iye muhina mwa ipa sa exariya. | sociedade | Gito | test |
a_juízes-moçambicanos-prometem-penas-duras-aos-traficantes-de-seres-humanos-_5147578.txt | Alipo ari talamula milattu omosampiikhi animana natiri wi ihukhumu sa ale ari matarafikaante a mipaatte sa eruutthu ya atthu. | Alipo ari talamula milattu omosampiikhi animana natiri wi ihukhumu sa ale ari matarafikaante a mipaatte sa eruutthu ya atthu.
Alipo Alaamula omosampiikhi ariisa owikhanyanyeene wiira awanane omalamaliha otumihiwa apinatamu, alipiheryaka ihukhumusiniireliwa ale ari anamatthukiwa aniira avahiwe mukhalelo wa mulipa owiirel mpantta variyari va mithukumano sa olamuliwa.
Alesa ari anamalamula a eempa ya exariya ohitto wa Mosampiikhi yirelasa mpantta wa mukumano oxuttihiwa, esumana yeela, o Mapuutu, okelelihiwe omuhooli ni Epurakoratoriya- Xeraale ya Repuupilika, muhina mwa milatthu sa taraafiku a mipantte sa pinatamu.
Kátia Vanessa Mac-Artur,muhooleli okhuma eyaakha ya 2014, mulipo olamuula muhooleli wa nikhuuru na neeraru ya ikhirime ya eempa ya Xariya Munisipaale ya Kamupukwana, epooma ya o Mapuutu, ahimwa wiira"mwaha mmosa aniphentoxe."
Ale atteliwa murima mwaha woothaanliwa wiira akhale mulipa oonamaxuttiha. Ni mwa nihiku nimosa viira olamuliwaka mwaha wa tarafiku a mipantte sa pinatamu, ni vakupaleliwa wirela mmpantte wa mulipo othukiiwe, khivaarowa okhala mahove. Onorowa ophuuka vohoovelela, avahaka ehukhumu emmosa yoolemela.
"Okathi hiyo nithaalale ahu otthara mukhalelo wa omutumereri, naaso, nokhupaarela mavarelo muteko ala. Naaso, kinoorowa orumeela nlamulo. Vohoova" oniroromeliha.
Vooturuwa a ti manamuna anirowa ophuka tho Nadira Padamo, muhooleli wa eempa ya exariya ya Okamaxakeene, mukerekhere mwa epooma ya Omapuutu. "Kinikupa wiira kiniirowa okumanana (ni mukhalelo oturuuwa) ni ti mwaha wivaavo nitthaleliwe ahu wiira nipake nlaka noxuttiha nnla ."
Ni, viira okumaananaka, onorowa ophuuka ni nlipiheryo. Owoova anasusukhi? Nnari, nnakhala khivarowa okhala. " Nnakha nkinirowa orameeya, wa khuta manamuna. Muruuku ti wiira ivahiweke ihukhumu solemela, ihukhumu sowalamela, wiira owaneliwe mwaha ola wopakiwa ekhirime Omosampiikhi."
Muhooleli Nadira Padamo oniira wiira mulipa olamuula okhalana muteko otepa otthuneleya muhina mwa milipiheryo virelaka omananihiwa owananiwa mukhalelo wa taraafiku wa mipantte sa erutthu ya pinatamu. "Vekeekhayi(...) ni ti hiyo nikweeyiherya olaleya mihupi sokhoottela miriira iya sa ekhirime omosampikhi nno. Hiyo nokhala yovara emosa ya ekeekhayi, ayo"
Wiiweleleke: | sociedade | Gito | test |
a_mocambique-manica-alcool_3558027.txt | Sohapaala nnleelo sinithikela wiiva Omaniika | Sohapaala nnleelo sinithikela wiiva Omaniika
Vowiiraka amwaavano ayiili anipwanyiwa wikwelaase mwaha woowurya alikoora voophoova.
Mwaattelo wanattompe ahokwaasa mmpikataani mwaha wohapaliiwa wovirileela wa alikoora oniirya wuncereryaka viwaatta muhina mwa mittetthe a Epuruviisiya Omosampiikhi ya .
Itaata Sa mapiliisa Omaniika sinithoonya wi , wakhuta esumana, miruuthu sinipwanyiiwa satalaleeyene mmpikataani, vanceenexa amwaavano ahinamuteeko, yiira yithiteele ni alikoora vootepeene, suite inanyuheriwa wi yikurunuuxe soothooka data mwaha wa mukhaleelo amawaani otyanyiiwa mwaha wothoowa moovara.
Mwaha aninaanoxe olaleeriwe enaayili yeela, 18, nimapiliisa, yooyo oni miruuthu a mwaavano a iyaakha 36, onivaara muteeko, waahipwwnyiiwa mupikataani mittetthe wa 7 Abril Oximooyu, novo!ala wirikeleela woowurya ntooko alikoora ohinatthi olya etthe.
" Niniirya nirepelaaka mwiiha iya vohipiisa vô, vanceenexa epooma ya Oximooyu, ni wi sinaxaakiha mapiliisa mwaha wi sinivereereya mwiiha sente seeya. Mukhaleelo Sa Okuumi siirya ithukunukiwaka ni alikoora, nnaamwi wi sinceene mwiiha iya khasinthoonyiherya mukhaleelo wa ikhiriime, mulaattue wohiluttelelanaka ni mwaaha soheleeliwa" ahiira Elsidia Filipe, namuuhupi amapiliisa Omaniika.
Nileelo ntooko muhooleli , mwiiha sowaatta Sá miruutthu sinttottiwa mmpikataani, kisinkhalaana ettikiitti , mwaha oruuhela mikacamiiho wpwanyiiwa amuusi ni ohuncereerya ekasoopa emoosa mwaha wa mawureeriwo alikoora.
" Akulukhaana foreese muhina mwa mwiiha wotheene soneleliiwe wi ale arii tiyapwaanye ehasaara aniwuurya ahiwehawehaka mitumereeryo khamoosa khamoosa, ntooko wilyiiha aninaatthi wala awuryaaka sisaake, seeyo eri yuluttelelana térrea enataanyerya anaakwa" olipiherya Elsidia Filipe.
Mwaha wokhuruuwa esisaapo ya alikoora, vanceenexa iye seiiri sihiimweexa" pooyina veremeelya" ni mukhaleelo otupeexa wa alikoora, ni ale akhaale tanapeewa mmawaani onataanyeerya amwaavano anceene okhaala anamuhapaliiwa.
Ohiwehereerya mwaha ya otuuruwa makhaleelo, ni vamoosa wuncereereya wovelaveeliha wa mukhaleelo wa ekuume, tinooneya volattaneene ntooko mwaaha mmoosa orya wakakhelaaka ananttomoe anatupweela mukhaleelo wenamuhapaliwa. | sociedade | constantino,Araibo,Gito | test |
a_article-02-20-2012-kidnapingsmaputo-voanews-139721303_1262305.txt | Ikapela siniholela epwepwetthe eniwaneliwa mwaattelo wa miriira inittyawihiwa atthu Omapuutu . | Ikapela siniholela epwepwetthe eniwaneliwa mwaattelo wa miriira inittyawihiwa atthu Omapuutu .
Amakhulupale anithipelela oomaala
Ikapela sa amakiriixitu siri ovelaveleene ni mwaattelo wa ovariwa atthu ni alipo arii anamuhakhu a maphattuweelo a muttetthe waasiya , yaawo alipo owiirela mpantta opaka anitthikela vohikhalana ethaka ni nleelo vookhala osuweliha . Noovira okhootteliwa wa anamuttettheni a mpaatta waasiya onithipelela woopopiha ni wanyiheryasa wa mukhaleelo wa okumi eekekhayi , anamuttettheni makiriixitu a ikapela khamosa khamoosa aneema oovaanyiha saahoorwa ohoolo wa anamunceene wooniherya okhoottela waaya ni ovekela omala wa mwaattelo sa myaaha soovariwa apinaatamu . okhuuma okhuma omwareela wa mwaattelo wa ovariwa atthu mweeri wa namulooko ni mmosa eyaakha ya 2011 , owiira mulooko miili sa apinaatamu ariisa muwarakhani mwa nsiina , variyari vaa ovariwa atthu ni alipo ohawa wehereriwa . Vanitthikeela vohisuwanyeya taani ari alipo anivara muteko owatthyawaana atthu ni nnaamwi ariiki ootepa ni oowiiwanyeya sooluluwana ni iphatthuwelo sa otthyawihaana . Alipo owoopiha axexe , anithoonya axulupale awe Nini ni Ayob Satar nki Vicente Ramaya , anipwanyaneya attharihelaka ehukhumu yuulupalexa mwaha wowiirela aya mpantta mwaha wa wiviwa mulipo alaleerya ihaapari Carlos Cardoso , ariisa aniromoliwa ntoko alipo aniruma . olaleeriwa soosuwelihiwa ni mulipo waakiha wa mmosa ori ohaaxiwe ekwaaha yookhiserya wehereriwa opharakaseriwa atthu onithoonya wii vookhala otakaahereya ni Pilisa oluluwana ni othokosa myaaha sa ikhirime ohoolo wa ikhiirime iya . waakhulaka variyari vaa yooromoleliwa aya , Muhooleli wa Eliika ya Omosampiikhi ya Ihakhi sa Apinaatamu , Alice Mabote , onithipelela wii vakhaala ohukhuumwa alipo oniirela mpantta waonakhirime wa apilisa aniirela mpantta. yomalihani, voluluwana ni voosuwelexiwa, omala onitthikela okhanyererya wa nihiku. | sociedade | Gito | test |
a_vozes-começam-a-defender-a-legalização-da-suruma-em-moçambique_4455470.txt | Masu anipacerya wakiherya exariya ya "esuruma" Omosampiikhi | Masu anipacerya wakiherya exariya ya "esuruma" Omosampiikhi
Alipo ari omwaakiha anithoonya mireerelo mireerelo sa maricaana viirelaka vaa okumi .
Nihiku na ilapo na Ekhotto oowanana Orumeeliwa isuruma , apinaatamu khamosa khamoosa omosampiikhi anakiha oheliwa muhina mwa nlamulo orumeeliwa wa "esuruma"(Kanaapixi), mwaha yaanyiheriwa aka okhalana mireerelo siniruuhela mireerelo sa okumi wa axaana axilopwaana .
Mwalaano wa okumi nnakhala khorina o waata wa orumeeliwa mireerelo vowilipiha variyari vaa apinaatamu , vookhala siisa wiira mihuupi ikhaale siiri sa aretta anaavya olooliwa .
Miiriira ole ti wii okathi ole ookhiserya, mwaattelo onooniherya oweela, ekwaha emosa wii mwaakha wa 2017 saahikhala 10,120 aretta ni milattu sa eyuupuwelo, mwaha wa orumeeliwa asikaro, onikhalela mwaattelo mmosa vatananinihiwa iyaakha sookhiserya, siiyo wii mwaattelo onivirikana variyari wa ikonto ithanamosa sa aretta.
Variyari vaa asikaro otepa orumeeliwa anooneya esuruma, yeeyo moonelo wa Gilberto Cha Chai vahaana etakaaheriwaka mmalamuloni. "maana opuro , ntoko nthoonyeryo, atthu anirumeela esuruma wiira akhalane ikuru sorumeela wii avare muteeko".
Kuveerunu nnakhala khoniira ayo nnakhala nnaari waahela muhina mwa nlamulo sikaro aluupale , okupaleelaka paahi wiira vaphiyerya mwivaavo wii elapo ehana okhala wiireherya .
Vanihinyiwa wiira mosampiikhi khorina miteko othaleleya sa olipiheriwa wa alipo ahinikhala ahilyiiye sohapala , masi amakhulupale a okumi anihinya wiira anivaaha miteko khamosa khamosa sa mukhaliheryo oniireliwa nikhuru nne viira atthimakelaka Miteko sa Elapo soluluwana ni Okumi . | sociedade | Gito | test |
a_termina-em-pretoria-julgamento-do-caso-do-taxista-mocambicano_2922525.txt | "Mwaaha Macie": PGR onivekela ehukhumu ya apilisa | "Mwaaha Macie": PGR onivekela ehukhumu ya apilisa
Namaphuka Bert Bam onoorowa olaleeriwa ekeekhayi namanli enirwa .
Yoomala namaali yeel Operetooriya, Afiriika ti Suuli, olamuliwa mwaha wa wookotthiwa wa mmiravo takisiixita Omosampiikhi , ni Eliídio Macie, muhina mwa ekhatteya ya empa ya Pilisa otthi waafiriika mahiku yeettaka aya 26 mweeri wa Nanli eyaakha ya 2013 . Namalamulo Bert Bam onoorowa olaleerya ekeekhayi enaamaali eniirwa.
Muhina mwa sohinya sawe sookhiserya, Mwalaano Puupiliku ohiitto waafirika onikupaleela wiira alipo a muteeko ale athanu ni araaru alipo anivara muteko epilisa aavare miiriira ole vootthuna owananaka mwaavano takisiixita ni akhaale ohukhuumwa mwaha wa ekhirime .
Masi ativokaatu wa alipo oromoliwa opaka manyala khanikupali , anihinya wiira Mwalaano Puupiliku nnakhala khoruuhale iphiiro sawe siniromola wiirela mpantta wa alipo ari anamuteko okathi woolamuliwa.
Porokuratoore Charles Minisi opaka sooteene wiira wooniherye Empa ya exariya wiira Emídio Macie aahitthukiwa mwaha woohilyiwa wiira ovonyoola nlamulo wa ipikaata waari mmiravo osareya okumi ni soowerya sinceene , masi iwoora soovira vakhaani wahikhala ohiwerya eene , ovulalihiwa ni khiiviwa muhina mwa ekhatteya ya Pilisa ya Daveyton.
Mpantta wa purokuratoore , amutthukwa ni ampuruula mulipo otthukiwa variyari sa manamuno opuro orakama wa 200 nnakhala 300 imeeturu seene mphironi ta alikatarawu saari miriira soolakela siiriwe ni alipo ari anamuteko a Pilisa , wa ale ohoomoliwa muhina mwa anamuteko a nikhuru.
Charles Minisi onikupali wiira alipo athanu ni araaru ahiiraana wiira apake ikhirime ya wiiva voolakela atthuna , wala nnakhala ni sookweherya sahaalipeleliwa.
Mwivaavo, wiira amwaakiha a alipo aniromoleeliwa mwaha ole, mmiiravo takisiixita avoonye ikettelo sa mpikatani, ahilipiherya ni otthukiwa iwe, oomana aceeti mmosa opacerya ovaare ni ovulaaliha okathi yawananaya vamosa ni Pilisa.
Mwaakiherya Marius van Wyngaard onakiherya wiira Emídio Macie akhanle wiira ahiwelela mutumereryo sa otthukiwa nnakhala woohitupa khivakhaale otthukiwa, khivakhaale ootthukiwa hoothe ni mukukutta ni khiira opuruliiwe.
Wiira manamuuno, wiilipiha wiira ohikhale otthukiwa ni ootheriwaka manamuno owuupuwela wootupa wa mwaavano takisiixita sotaanyerya minamuna oovara vaa wiliipiha sa piliisa.
Nikhuuru na waakiha wa alipo oromoliwa onikupali Mwalaano Puupiliku nnakhala ohilikanana oruuha ekeekhayi wiiira alipo amuteko thana ni araaru sataanyerya okwa wa mmiravo amwiira takiisi nihiki neetta aya 26 mweeri wa manli eyaakha ya 2013.
Mulipo owaakiha a amusi waa mulipo okwa, José Nascimento, oniira wiira okhale yookhala sa ekeekhayi mulipo ophuuka Bert Bam, vaakhala ekeekhayi yexikhaani wiira onikhanyererya oliviwa mulattu.
Oleelo, opuro wa Empa ya exariya ya etokwene Operetooriya ekhaala ntoko waari yoosarya anamalaleya ehapari, amusi wa alipo owiira ekhirime, alipo ari anamaweha, alipo axariya ni amahoolela ya Empaxaata ya Mosampiikhi muhina mwa elapo ya Waafirika ti Suuli . | sociedade | Gito | test |
a_sede-de-querer-viver-num-mundo-melhor-motiva-empreendedora-mocambicana-a-fazer-o-bem_4336903.txt | Nthona na othuna okhala saana ninnimulipiherya nanakoso a oMosampikhi ovara ithu soorera. | Nthona na othuna okhala saana ninnimulipiherya nanakoso a oMosampikhi ovara ithu soorera.
Silvia Germana, orina iyaakha 26, namatumiha mmosa a iyolya wa elapo ya Omaputo, nave nto okhalano miteko sinceene siniphavelawe wooniherya. Owo onivara muteko sintoko namwiivahererya onikhaliherya ikwasuni ni athu ovalavela wiira yinnuwihe makhalelo aya.
Monihero mmosa wawe mukontha wa osomiha simota wowapeha, oxikola ni owane. "Muthu ahikhalane musurukhu wooliva osoma hiyo ninnimulepiha mutthu ni ninnimuliverya". "Owo aathunakaru oxutta."
Wa moolumo a Germana, namusoma ola womalani wa osoma, onnixutta opaka iphawu, mikathe, itoritori, nto oliikanene ovara muteko.
Owo onihimya wiira oniphavela oweha elapo yoreera: "Muthu mmosa okhuma ithutu, okhalanaka ephawu, maasi oreera owurya" ohincererya: " Elapo ya oMosampikhi anniphaveleya anamwivahererya anceene wiira akhaliherye".
Germana onihima wiira kharina makhalelo okhweya. Opacenrye ovara muteko iyakha 16: ari namaxuttiha anamwane wa exikola yanamwane Raio do Sol, ovara muteko sintoko namaakhelela iwarakha, mukhalihero wa ikontha.
"Okhuma onamwane kixuntte wupuwela exeni kikhanlaka ovara wiira kirerihe makhalelo aka vohikhupanya". Germana ohima wiira: "yulupale mwa enama othuna"
Muwiriyane sokhohiwa ni wakhuliwa soomalela wiira musuwele orattene simota onimunnuwihawe nakoso awe ni simota onisomihawe mahala ni mwiwelele orattene muhupi onahiyeryawe athiya elapo yoMosampikhi. | sociedade | Gito | test |
a_article-01-13-2012-nampula-rains-137293393_1262006.txt | Ephula yootupa ehiiva Wamphula | Ephula yootupa ehiiva Wamphula
Nnakhala vakhiini atthu thana moosa apweteya ni muloko ni athanu ovulalasa vootepa.
Nnakhala voophiyaka atthu thanu moosa ahokwa ni akinaku 15 ovulala ni mukhalelo oteepa mwaha wa ephula enirwa yiraneyaka mahiku ala okhiserya muttetthe a epuruvinsiya ya Wamphula, ota wa Omosampiikhi.
Mihupi iya silaleeriwe ni namuhupi a kuveerunu a Epuruviisiya Páscoa de Azevedo, olavulaka ni alipo anilaleya ehapari okathi waamala muthukumano opacerya wa kuveerunu puruviisiyaale.
Azevedo ohinya wiira , voolikana nivaavo attthu 4.187 yapwanye ehasara ele , 837 ipa soomora vohiyatho owulaana wa isaala sinisomwa 105 soteene soomora.
Eraapha enirowa mittetthe sa itistiriitu sa Onakhala -a Veelya ni Omweepa ahaale ohilokasa ntoko sookhumela sa epula ehireere omora Wamphula okhuma okathi wa miira otthapeliwa natali , ohinya Páscoa de Azevedo .
Okathi ole vaava , Insutituutu Nasiyonaale a Xexistawu a Ikalamitaate , osuweliwa ni INGC , Wamphula , ori omatthalani , weewo mpakha vaava okawa 379 iyutupulu sa palaxitiku onitthunyelaniwa ipa ni ohathokorerya amusi ahawale mwaha wa ehasara ya ephattu orumelaka musoro , otthu a nakhuwo ni makhura anilyiwa, okawa ipaara 405 sa isuka inawo .
Mwaakha yoola , epuruviinsiya ya Wamphula enilipelela warepela mwattelo omalela wa amuthaaseke muloko ni athanu , osuweliha Páscoa de Azevedo. | sociedade | Gito | test |
a_refugiados-chegam-a-maputo_2727082.txt | Alipo ottyawela aphiya omapuutu ni ipheeyo sa omaaleleyo | Alipo ottyawela aphiya omapuutu ni ipheeyo sa omaaleleyo
Oleelo anilipelelasiwa ophova 150 mwattelo wa alipo ottyaawela.
Novira omora warepeliwe esumana evire oseenturu wovira wa Omapuutu wiireliwa alipo yapwanye nlaka na othanyiwa muhina mwa muttettha wa Afiriika ti Suli, nihiku notuphela muteko yenna, 20, opuro ole wakhanle omaleleya.
Vophiyaka emiya emmosa ya alipo ottikiheriwe mmawanyaya aphiiye namaxexe, ale axexe ari apwaannye ehasara ele nleelo yiyiira akhanle mpakha oleelo, ekwaha emmosa eniira aya ale akinaku akuxiwe aroohiwaka mittetthe sikhaale takhume aya.
Wale atthu axexe ariisa opuuro ole. aanli aphiiye nsaana, ottyawaka nihasu na muttetthe onitthaniwa etthaya ya Ranti.
João Tomás ni Abílio Secane anikawana muttutthi mmosa, masi arina ihantisi sovirikana. Secane,a iyakha 48, ti mulipo owariiwa Opeera ni avara muteko wa mulipo oluttelela mipoope okhuuma eyaakha ya 1995 muttetthe wa Afiriika ti Suuli. Ahiiye amwaara awe ni anamwane aanli nni vothuunku ninaano vaava ompaceerya soteene vasya.
Tomás, a iyaakha 35. ophiya opuro onimakiwa Opowaani vamahala wa Asuuphawi a muttetthe ohiitto-Wafiriika ni vamosa ni mayiirima a etiini ya ekatoolika yaawo anavaha mukhalihero arumelaka musurukhu.
Vohiya tho ovahiwa opuro, esenturu ele yokhalana muttutthi mmosa wan exiripitali yothokihiwa wiira evaheke mukhapelelo wa othokorerwa wa omeetika ni oreriheliwa miriira sa mmunepani wa atthu yapwanye ehasa ele. Castro Santos ti mmosa wa manfirimeero wa nikhuuru.
Emakripi yeela nilipeleliwa nikhuuro na nayiili nowattexiwa nilovoliwa namakhulupale mamosampikaano. Ntoko sinthonyerwa aya mwaattelo sothaleliwa orattene, anoorowa ophiya nnkhala vakhiini mikukutta sulweene miili, inaruha vophiyaka emiya emosa wa ale ary tayapwanye ehasara ele, anrowa oviira variyari va esenturu ya oPowaani. | sociedade | Gito | test |
a_nova-iniciativa-para-lutar-contra-o-sida-em-nampula_2700093.txt | Muruuku musya oniireliwa owanana Siita Wamphula | Muruuku musya oniireliwa owanana Siita Wamphula
Nlaka na ekampaanya evonyeriwe ni mukweheryo ya Efuntasawu Clarisse Machanguana yokweheriwa ni Kuveerunu a Wameerika erumeliwaka ikonto 50 sa Itoolari.
Mpakha eyaakha ya 2013, Mosampiikhi ori opuuru wa nethanamosa a molumwenkuni variyari va ilapo sootepa wakameliwa ni mwaxiitthu siita ni vaari opuuro wa nethaneeraru vamosa ni mwattelo ophova oweela ya mathipelelo. Makhuuru ophovexa yaari anattompe ni athiyana.
Wiira orukuuxiwe miriira ole, Efuntasawu Clarisse Machanguana yovonyerya muteveela yoola muhina mwa Ixikola sa Wamphula, eknlaka na ekampaanya emosa yotumereriwa wiira mwaxiithu sita erumeeliwaka mmphiira Paasiketipooli ni oniireliwa anattompe asoomi.
Nlaka nne na ekampaanya enikootha nii mukhaliheryo wa Kuveerunu awameerika ni mwaattelo onavaliyariwa muhina mwa ikooto milooko mithanu sa itoolare, ni enoorowa oviira mittetthe sa ipuruviisiya Sofaala, Maniika, Kaapu-Telekatu, Niyaasa, Inyampaani, Kaasa ni Mapuutu. Voomaleleene vaniwuttereriwa ophiiwa wa khuuta muttetthe wa epuruviisiya mwaattelo wa ikooto thanu sa ananttompe.
Maneene efuuntasawu, Clarisse Machamguana, ohimwa wiira muruuku wa nlaka na ekampaanya ele ti wasomiha anamttoompe mwaha soluluwana ni ekwerere ya siita ni ovukula nithanyo muhona mwa atthu enawereya ekwerere ele, vohiya tho vaavo walipiherya apinaatamu wiira ahayeke miteeko sovariwa soluluwana na mukhalelo wa miruuku ni omwaleyiiwa.
Machanguana onikupali wiira mphiira ti ephiiro yoreera wiira nivirihe mihupi sowakweherya atthu, ekwaha emmosa nnakhala ehinathukumanya anattompe paahi nntoko tho ale ari axitokweene.
Okathi wa mikumaano siirale awe vamosa ni anaxikoola, ale ahiira wiira Pasikeetipooli nnakhala khonkhaliherya okasoopa okuumi ni mwiili, masi tho manamuna othoka.
Eriyari va Exikola Yopacerya enithaniwa 7 ti Apiriili, epooma ya Wamphula, weewo wary aya nalipuuliwe aya nnlaka na ekampaanya, Clarisse Machanguana ovaaha ipoolosa soosomasoluluwana nin Paasiketipooli, ni ahitthikela ovaara yeela Oxikola Sekuntaariya ya Wamphula.
Vohiyatho mapuuro anisomiwa nnlaka na Ekampaannya ya Efuntasawu Clarisse Machaguana enoorowa ovara muteko poromosa ni mapareseero ovirikanasa. | sociedade | Gito | test |
a_moçambique-necessita-de-radares-para-melhor-resposta-a-desastres-naturais_4858896.txt | Mosampiikhi onnireerela okhala arataare wi okhaleke mwaakhulo wooreera wa mikhumelelo sa Ephattu. | Mosampiikhi onnireerela okhala arataare wi okhaleke mwaakhulo wooreera wa mikhumelelo sa Ephattu.
Mikhumelelo sinirwa mwaha wa ifenoomenu sa ephattu sinootepa wa khula mahiku woonaneya ni sinikhala soohamanya ni, nakela naweha mulattu wa mivirikano sa ikhilima, ti vanoonaneya wi ikalamitaati ni amwanamukhaya ni misareyo sa maasi sinikhumelela Mmosampiikhi ni soowaattana ikuru.
Inxitituutu ya Elapo ya Musuweliho wa Mukhalelo wa Ipheyo sa Mmosampiikhi (INAM) yookhalana niinaano va mireerelo sooreerela wi epakeke muupuwelelo ni mwaanyiheryo wa okathi, masi vannoonaneya wiira sinnihaleela ikaruma sikinaku wi opakeyeke muteko wootepexa oreera.
Noovira okathi wa mukhumelelo wa misareyo sa maasi mwaakha wa 2000, Kuveerunu waahaaphwanya, Waalemaanya, arataare ayili, mmosa waapwehiwe epooma ya Opeyira, ni mukinaku waapwehiwe epooma ya Oxai-xai, Okuusini wa Mmosampiikhi, ni mwaha wa mikhumelelo sikinaku, khanivarasa muteko ni itekonoloxiya saya sinikhala ntoko soovira epheyo.
Misomo sipakiwe sinooniherya wiira, wi okhale mukhuneelo woororomeleya, elapo yaakela waaphavela arataare oophiyeryaka athanu ni ayili.
Mussa Mustafa, muhooleli xeraali wa nayili wa INAM, onihimya wiira wookhala Muruku Wooreerela onuupuwelela ophwanya musurukhu wa imilyawu 50 sa itoolare sa waameerika, wa itthu sikinaku, waathuma ni owaala arataare.
Masi araru paahi anikela waaliwa epooma ya Omayaya, Opeyira ni Oxai-xai.
Mustafa onihimya wiira "arataare anikhala orikihiwa musurukhu ni mwaalelwaaya ti muteko woohikhweya.
Wi okhale mukhuneelo wootepexa oreerela muhina mwa elapo, Mussa Mustafa onnicererya olavula wi INAM waakela ophaveleya okhalana inxitalasawu soophiyeryaka 114 sa mwaanyiheryo sa ipheyo awutomaatiku, sinoonaneya okhala sooreerela wa navekasawu wa musulu. | sociedade | SALUSTIANO | test |
a_estrada-tica-búzi-reaberta-ao-trânsito_4861343.txt | Rampha tika-Puusi ehiluwi wii seetteke mikukutta. | Rampha tika-Puusi ehiluwi wii seetteke mikukutta.
oMosampiikhi, ootthikela ohuka namararu, 3, efayita ya ephiro yaawaliwe mahiku 19 mwaha wa ohononeya ni mutaseke Itayi ni epula yahareere orupa, exitaraata Tika-Pususi, ePorovinsiya senterale mosampikano ya Sofaala.
Exitarata etthu yookhalela wii ekhweyihere okhaliheriwa ale ohooxiwe ni kalamitate ovinre elapo ahu isumana sookiserya ewiivale 598 atthu.
Tomé José, maxatore wa Nyamantanta, oohima wii vano yokhala yowiraneya opiixa, ni okhweya ni yowaatta, okhaliheriwa omphaveleya wii yasixitire atthu aafetariwe etixitiritu ya Puusi, erina atthu oophiya 97 miili.
Muxatore wa Tixiritu, Bernardete Roque, oohima wii muteko wpwaakuveya onrowa okhala wakumiha 17 miili atthu mapuro owoopiha okhala, wii erowe para ookhalela.
Muxatore ooPuusi ohincerera wii aakhala maparseyiro ankumiha ikaruma wii epaceriwe etekiwa inupa sa okathi vakhanisa atthu ni atthu enreerela oteka wopacerani enrowa okhala oteka exipitali tixitiritale.
oNyamatanta, okhiye 112 atthu mwaha wa kalamitate, sokhala mittetthe sihimphiyeya, mwaha wa erampha, anriwa 30 atthu aalakaseya.
Musuwele saana wa nlaka mwanamukhaya Itaayi | sociedade | benedito | test |
a_article-03-09-2011-mozambique-courts-117666304_1259741.txt | Olamuliwa vowakuveya wiira ovukuliwe opuro ahitthukiwa atthu. | Olamuliwa vowakuveya wiira ovukuliwe opuro ahitthukiwa atthu.
Mosampiikhi okhalana apinaatamu anikhala mukhatteya onanyiheriwa wiira taa ikonto 15 sa alipo ari mukhatteya , yaawo ani eriyari aya alamuliwa ni anipwanyaneya ettiheryaka ehukhumu aya .
Mwalaano wa Ehaakhi a Omosampiikhi onoorowa olaleerya nlaka na malamuulo okweheriwa wiira ovukuliwe mapuru anikhapeleliwa apereeso sinirwa inathaaliha malutte wa khuta mpantta a elapo .
Miiriira ole olaleeriwe ni namanyakela makhata Miniixituru a Mwalaano wa Exariya ni Namuhupi a kuveerunu Alberto Nkutumula , woomalani wa muthukumano wa nlaka na Muruuku a Maminiixituru.
Mosampiikhi okhalane apinaatamu anikhala mukhatteya onanyiheriwa ikonto 15 sa alipo ohukhumwa , yaawo ani eriyari aya alamuliwa ni anipwanyaneya weettiheryaka ehukhumu aya . Anamunceene onooniwa ni mukhalelo wa alipo otthukiwa manamuno a piilya kaliinya .
Alberto Nkutumula , ohiira "akhala voophiyaka nnakhala vakhiini ikonto 15 sa alipo ohukhumwa ni mpantta muceene oolamuliwa . Paahi ipurusento 30 aniira alipelela okathi oolamuliwa . Ipa sa Exariya sinoorowa othamiheriwa irohiwaka opuro enisukiwa mukhatteya wiira alamuliwe.
Mikhalelo miteko sa exariya Omosampiikhi ti ekupaliwe okhala ecapuuru ya makwaakwa, meeme ikwaha sinceene enakakhanyihaniwa ni ixootte.
Ale ariisa anamwaakiha anathoonya anamalamula wiira taniruhela mukhalelo yotikinihasa arumeelaka soopakelela saya amawaani wirelaka wiira yakhele iluuva sa myaaha siiri mpa mwa exariya sinikweherya ilamulelo. Anamawaani anirya onatthimakela orumeeliwa manamuuno witthaniwa exariya wa khuta orumeelaka matata omeekha , otepa onisuweliwa ni nsina oreera , onirakamela nroromelo moluluwana ni amahooleli a matumereryo a Exariya.
Muhooleli a Empa exariya atokweene , Ozias Pondja , onikupali ni aniira wiira voophiyaka anamuteko ari amahooleli a miteko sa exariya 40 khawerye ookasoopa ohukhumwa irumeeliwaka ipuruseeso sa orukuneya waya woohilokasa okhuma Okhuma mwaakha ni anli ahoomoliwa mikhalelo wa omuhooleli sa miteko soluluwana ni Exariya. | sociedade | Gito | test |
a_mocambique-feminista-deportacao_3261520.txt | Namakiherya a mutumereryo olattana mukhaleli a ephattu oxipaanya ohoomoliwa omosampiikhi mwaaha vowiirela mpantta muhina mwa epwepwetthe. | Namakiherya a mutumereryo olattana mukhaleli a ephattu oxipaanya ohoomoliwa omosampiikhi mwaaha vowiirela mpantta muhina mwa epwepwetthe.
Koveerunu oniromola wiira avonyola nlamulo ni enikhoottiha ovoolowa waawe muhiina mwa mikaano sa Elapo mwa okhathi wa iyaakha 10.
Mulipo owakiherya mukhaleli a ephattu ya atthu Eva Moreno , okuxiwa okumiha Omosampiikhi mwaaha oromoliwa wiira ohiirela mpantta wa epwepwetthe ohitthariha nlamulo yahooleliwa ni mutthenkeso sa anamuttettheni ohikhupaarela yakhootta okhanyererya manamuno owara anaxikola yoopacerya ni sekuntaariya.
anamwaakiha ni alipo anirela mpantta wa Nikhuuru na Athiyana ahaaya, vamahala, okhoottiha wiira mutumereryo ole wa Muhooleli a Mwaalano wa Interioyoore ahikhalaana siirowa ni amakhulupale a miteko sa ikwaaha.
mahiku yeettaka 18 a mweeri wa Neeraru, Mulipo owakiha olattana wa atthu omosampiikhi anihaaya weteteeya miiriira mmosa wa epwepwetthe eniira oniwanela mutumereryo wa Mwalaano Osoma Omukhanyererya wiira axaaruusi ahaana amwaaraka isaaya suulupale sowiraana mpakha mmettoni, masi owo khaleveleliwe .
Mwivaavo, apinaatamu anli akhoopela, mmosa oparasiili ni mukinaku oxipaanya, ovolohiwa mukalaposa muhina mwa okathi ottharelana ataphuliwe ni Pilisa.
Ole oparasiili , waarowa ovaraka muuteko mulaaponi muumu omuhiya Mosampiikhi woomalani wa muteko awe , masi mulipo o oxipaanya ole Eva Moreno , waakhula Omapuutu , aahiitthaniwa ohoolo wa Ahooleli ya Mteko sa Ikwaaha, weewo oxekuwa ya namaali yeela, 29 , aahaakhelela muhupi wiira waakhula oveleeliwa oroohiwa aka elapo awe .
Mwivaavo, vaviire aya eyoora sinceene opuro anivenya matteeke Okhopela ya Omapuutu, oweleeliwa waawe okhootteliwa mwaha oovolowa muhina mwa mwaaha ole wa porokuratoora mmosa.
Eva Moreno waari opurakuratooriya , weewo vaaromoliwa ewarakha yaaromola othaamihiwa waawe.
Opuro animorela matteeke, amahooleli a Eyeekesekese ya Athiyana ya miyuuraano sa anamawaani ohikhupaarela yaahaana wiirela mpantta wa mwaaha amutumereryo , yoowo anamwaakiha a mulipo oxipaanya aruuhiwe wamakhulupale ookasoopa emoha ya ookasoopa wiira ohikhale opuro wa mutumereryo ole wa Mwalaano a Interioyoore, yoowo ohaakhula.
Iveth Mafundza, namalaleerya a ihaakhi sa athiyana ni mulipa owaakiha anihinya wiira khonisuwela miyeettelo sa mwaha ole.
Ale tho ohisuwela myeettelo sa mwaaha ole ti Graça Sono, a Nikhuuru na Athiyana, onikupali wiira mutumereryo ole manamuuna mmosa wahaaxa ale onaakiherya ihakhi sa athiyana .
Ni mayitthori , masi owittottopa mwaaha woowanela ihakhi sa athiyana Eva Moreno oniira wiira khiirale etthu nnakhala ya ehasara okhaale yopwanela woomoliwa waawe ni ookupali wiira paahi wamananiha aphavela wiirela mpantta wa ntthu piitthu ohoolo wa waakiherya ihakhi sa athiyana.
Ovoolowa wookhoottihiwa muhina mwa iyaakha 10.
Ewarakha ya mutumereeryo wa muhooleli wa mwalaano wa Interiyoore wooyo nlaka na VOA awenrye awe ophwanya , Jaime Basílio Monteiro onakhulela wiira mulipo oxipaanya "ahikeliha muhina ni nikuru sawe , votthukuwa ni oovuwa ohoolo wanamuceene muhina mwa epwepwetthe yohisuwanyeya , akelihiwe ohoolo ni ale vakhiini siiri miyuraano sa miyuraano sa anamawaani masivili , yoothererya wiira okhottela okhanyereriwa orumeela , muhina mwa opuro onisomiha sopacerya ni esekuntaariya , wa soowara soorakama siri saaya okhanle ovikanaka mmakuthani".
Moono wa Monteiro , Eva Moreno" okoosya ni manamuuno oowooneya ni noothapela muhiina mwa nlamulo ", yiirihe wiira vatumereriwe oruuhele woomoliwa ni voreera"okhoottihiwa ovoolowa waawe mulaaponi muhina mwa iyaakha mulooko". | sociedade | Gito | test |
a_vicente-ramaya-morto-dentro-da-sua-viatura-hoje-em-maputo_1856321.txt | Vicente Ramya okhwiye mpuwa mwa mukukutta awe olelo oMaputu | Vicente Ramya okhwiye mpuwa mwa mukukutta awe olelo oMaputu
Vicente Ramya, mutthu mmosa mwa ale aruminhe wookotthiwa namitthaka Carlos Cardoso, oopeliwe ni kapwitthi oxekuwa wa olelo, epayiro ya Polana Simento epooma ya oMaputu, waattamela Exipitaali Senteraale ya kapitaale. Ramaya oopeliwe areene muhina mwa mukukutta ni, ohimya wa mitthaka siphwanyiwa nipuro nle ekhumelenle yootakhala ele, oopeliwe ni itiro itthanu ni emosa, yiirinhe okhwa nipuro nenle.
Vicente Ramaya aari ni selesiyonatoore a elapo ahu a pasiketipole aaxithiyana, Nazir Salé, okhumme nipuro nle ehimphwannye nnakhala etiro emosa.
Ramaya aahitthukweliwa iyaakha 23 areene mukhatteya mwaha wa wokotthiwa wa namitthaka Carlos Cardoso ni aari okhuma Tesempuru wa 2013 owoopowa Osuweliwene Owannyawe. | sociedade | benedito | test |
a_article-06-21-2012-nampula-priests-voa-news-159914855_1451315.txt | Mosampiikhi: Nakharowa onaakhalihera mapaatiri awe | Mosampiikhi: Nakharowa onaakhalihera mapaatiri awe
Atthu a muttetthe makirixitawu wa etixitiriitu ya Wanakharowa, eporovinsiya ya ohitto wa Wamphula, yahilokiha esumana yokiserya niira na otthapela wa ewukarixitika wii axukhureliwe Muluku mwaha wa woopowa wa mapaatiri anli yaatthukweliwe mahiku muloko, mwaha wa ekhattheya eri nipuro naya, opahiwa ni oxaaxiwa wa itthu ahittehnke etthu.
Mosampiikhi: Nakharowa onaakhalihera mapaatiri awe
Atthu a muttetthe wa etixitiriitu ya Wanakharowa, eporovinsiya ya ohitto wa Wamphula, yahilokiha esumana yokiserya niira na otthapela wa ewukarixitika wii axukhureliwe Muluku mwaha wa woopowa wa mapaatiri anli yaatthukweliwe mahiku muloko, mwaha wa ekhattheya eri nipuro naya, opahiwa ni oxaaxiwa wa itthu ahittehnke etthu.
Ntoko wasuwenlawe VOOWA, mulattu okhumme, ni wiiyiwa okathi ti okathi eparokiya ya Sawu Xuwawu Evanxeliixita a Nahance eniisaaya wiiyeriwa, vanceenexa mpantta wa akoro-pekuwaariya Wa ekeekhayi, muteko ole wookhalana ekhoolelo ya ovareliwa muteko ni ottottela muraalelo etereno emphinye 200 ihekitaare. Etereno epweheriwe opakiwa inupa sowaataaneya ni miteko sa waahuwa axinama wii ehithoweke mathaapa, vanceene okathi wa enthowaya eyoolya.
Nnaamwi wooneyaka wiilipiherya wa mamisiyonaariyu, atthu annihima, khankhoola saana, ohima waya mwaha wa miteko sa anawiiye mahiku otheene aniiya ipiyo, owitho wa axitokweene ammuttetthene.
Wa otthapela nno amwaamini akina ahiyeriwa misurukhu saya ni ikaruma saphavelaya wakhalihera mapaxitore aya. Musurukhu ni eyoolya vakhani evahiwe mapaatiri, okathi wa mwiraano wa oxihima.
Ohimya wa amwaamini, otthukeliwa wa mapaatiri macapa oowooceeliha ovara muteko aya etixitiriitu ele wa enrowa omala ni miteko sa amuxuttihi wala mapaxitore.
Okathi ole, paatiri Alexandre, oohima wii onnaamini miteko sa anammuttetthene a waNakhora, vanceenexa mwaha wa wotheriwa ovara miteko soonanara wa muloko wa imperensa okathi watthukweliwaya ni okathi ekhumeene mukhatteya
Nkirina masu owooxukhurelani, kahikini wavekela atthu otheene wii oroweke ohoolo enivekelelaka wa Muluku wii ohikhala exariya elapo ahu ela ohoonihereye tho
Oreene siiso, yamala miisa yari makirixitawu awriye epooma ya Wamphula ni Nakala-Porutu, maanimatore a eparokiya ya muttetthe ola aahima wii aalikanela wiiwelela wunnuwa wa mweettelo, okhala wii ohima waya khanrowa wemererya wii ohikhala exariya ni ottharatthariwa woonihereyeke ninleelo. Wahiso, anamakohiwahu aahima wii mweettelo ola aakhala anamoona oovirikana ni yakhala wii elapo envara muteko ni exariya, ntovoo enoovareliwa muteko. | sociedade | benedito | test |
a_mortalidade-infantil-apesar-de-grandes_2985962.txt | Okhwa wa anamwane muxankiho muulupale wa Mosampiikhi | Okhwa wa anamwane muxankiho muulupale wa Mosampiikhi
Nnaamwi woneyaka orowa ohoolo, ephiro yoowetta khereere ottayiva.
Mosampiikhi ori eriyari ya ilapo 10 aronwe ohoolo mwaha wa omaliha enwiva anamwane okhuma 1990 yoohima esomelo ya Mukolo wa Olumwenku wa Ekumi
Etaxa ya okhwiwa wa anamwane yoovukuwa okhuma 153 anamwane ankhwa wa khula 1000 anamwane anoona mwaakha wa 2003, mpakha 72 wa khula 1000 mwaha wa 2014
Emorotalitate materena navetho yovukuwa, maxi ninlelo ennooneya 408 anamwane ookhwa wa khula 100 miili anamwane anoona.
Miyonihero iya sinnaaxankiha axitokwene a ekumi, ale arina ovelavela mwaha wa atthu ansuwela ni ohikhala inupa , vancenexa mittetthe sa okhwipi , sinnikhalihera ni itaxa suulupale, ntoko ononihenryawe Nazira Abdula, Muhooleli wa Ekumi.
Khanikhanle ohiya otthuli wi 45 puru sento wa miteko sa oyara sinvariwa mmawane ni eriyari ya anamwane anyariwa owani 93 puru sento ammala ni okhwa mmawani. Mitthaka iya sinni niiriha otthokelela moota xeni nikhanlahu oowiira pere-teremu ni perematuritate mmawani mwahu, wala nikhanle owaahela mpuwa anammittetthene wasomiha mwaha wa muxankiho ola, oohima Nazira Abdula.
Mwaakha wa 2014, aphwanyaneya meetiku mmosa wa 22 miili atthu
Axapara nniwananahu anhima wii waphaveliwa ovukula numuru na atthu ankhwa ehaana olipihiwa nutirisawu ni esomiho ya athiyana, ootumererya Alex Dickie
"Tiyosuweliwa wii okhwa wa anamwane anipele ni ale ankhwa eriki oyariwa entepenteri itthu sinceene, ntoko osomihiwa athuyana, mukhalelo wa elya waya, mukhalelo aya wa eyatanelo ni anakoso anapakaya ni mwaha wa ekumi aya, okhalana maasi ooreerela owurya, wisyasya ni mukhalelo wa ixoworo saya, oohima muthonyihero wa miloko sihikhanle sa Kuverunu sinvara muteko ni Kuverunu wii evukuliwe anakhwe a anamwane ammapeleni ni anamwane acikhani.
Maxensiya ya Ilapo Soowiirana Funuwapi, Unisefi ni OMS amphavela okhaliherya opaceriwa miteko sa miruku aphavelaka ophwanya ephavelo ya neexexe ya wunnuwa wa Mileeniyu, entumererya ovukula 66% wa okhwa wa anamwane arina iyaakha vathi wa ithanu, nitho ovukula 75% okhwa wa anamwane anaamwa ni okhalano ekumi ya makhalelo a oyara. | sociedade | benedito | test |
a_kenneth-deixa-um-morto-centenas-de-casas-destruídas-e-pelo-pelo-menos-15-sem-tecto-em-moçambique_4892513.txt | Kenneth otanyerya ookwa mmosa ni imiiya sa ipa sookurumuliwa ni nnakhala vakhiini 15 sohikhala mpantta otthunyeliwa Omosampiikhi | Kenneth otanyerya ookwa mmosa ni imiiya sa ipa sookurumuliwa ni nnakhala vakhiini 15 sohikhala mpantta otthunyeliwa Omosampiikhi
Mutthu mmosa ohokwa mwaha woomora mukole mmosa epooma ya Opheempa, mwattelo wa ipurusento 90 sa ipa soopwexakasiwa muttetthe wa etixitiriitu ya Wiipu , weeno atthu ikonto 15 kharina moorupa mwaha wa oviira wa muthaaseke Kenneth muttetthe wa epuruviisiya ya omosampiikhi ya Okaapu Telekaato .
Ehapari ti ya nikhuru na Ekomite Operatiivu ya Mukaakuve yosuweliwa ni (COE) a epuruviisiya , anihinya wiiraa "okathi yoola mukhaleelo omwarya ni onipwanyaneya ni mukhaleelo wa okhuuruwa wa wiilipiha ni epheeyo yoophiya aka ikhilomu 80 wa khuta ekhatiri".
Ewarakha ele anikhupanyerya wiira miiro nleelo siri sinilipiherya okathi ni sanikweeherya, ovukula maasi .
Epooma ya Musinpwa , muthaaseke opwexakaasa ipanko , ipompa sa patarooya, "mwaattelo mmosa wa ipa" ni mpantta owaatta wa atthu aarowa opuro ororomeleya yaawo vanaanyiheriwa wiira yathokihiwe neekhalayi .
Eyixtiriitu yav Wiipu yookhala okhala ele eri emoosa ya yoophovexa ohaawa ni mwiriira ole, vamosa ni COE anithoonya wi ipurusento 90 sa ipa soopwexaseya ni voophiyaka ikonto 15 sa atthu ariisi vanlakani.
Muuraano ole onihimya nleelo wii, muhina mwa muttetthe wa etistiriitu ele "onoonaneya othowa wa iheema, eyoolya ni maasi".
Opaaluma , Ipa thana ixexe saahirya ikurumuliwa , mwisiiso Omwituupi opuro anikhaliwa manli tho khasilipiihe.
Mpakha ninaano vaa . nleelo ntoko vanihimya muuraano onisuweliwa ni COE, nnakhala khiivo soohononeya silaleeriwe Omusimpwa ti Paraaya .
" Opuro ale nroromeelo sookhala nleelo imiiya sa atthu, akhaale ni aniriwa ewehawehiwaka. masi anilaleerya vootthuneya ikhalako, mukhalelo owirattela, ni okweeheriwa maasi, ni variyari vaa atthu ala khamosa khamosa apacerya otthikela muttetthe aya", nihuncererya nikhuru, wiira nleelo anitthikela oweha saneene iye siri sohononiwa. | sociedade | Gito | test |
a_article-09-16-2011-mozambique-domestic-violence-129969213_1261156.txt | Onuunuwa moita wa nihaasu na vaphuwani Omosampiikhi. | Onuunuwa moita wa nihaasu na vaphuwani Omosampiikhi.
Nleelo athiiyana owuxupuwela ni ihaakhi a.
Miyuraano sa mulaaponi siiti soxankeene ni mwattelo wa myaaha sa ninyoho n'a vaphuwani muhina la momusininmwa mamosampikaano.
Sohiimwa sothanleliiwa sa Ekapineeti anateeteriwa athiiyana ni anamwane sinithoonya wiiraka paahi meyeri thanamosa sopacerya wa eyaakha yeela sorepeliwa saophovaka ikonta 12 sa myaaha, wiseyo, ikonto thanathaaru sowatanana ni athiyana ni vakhiniini vophova ekonto, tiyaari alipo yahawale muhina la miriira iye, atthu a muxovo olopwaana.
Lurdes Mabunda, xeefi a okapineeti enatenteriwa myaha iya , enithoonya wutuwanyereya muhina mwa sothoka soluluwana ni mixankiiho sanamawaani sa ipaatte khamosa khamosa, ntoko miyiriita sowoneyaxa a manamuuno ninyoho na vaphuwani.
"Wiira nikhalane miyaaha sekekhayi siruuhela mwaattelo wa miyaaha vanipwanela Wiira nikelelihe omuhooli miteko sosola sowixerya viira iya sirriwaka na apinaatamu anamawaani. Mwivaavo, sokhala miriira sikhanle ahu ohela mmuru, vootharelana owaalamela mikhalelo wa okumi mixankiiho sa paahi, anamawaani hoye osikhiini mekhawe masi mikuthakutho sonamawaani, siniiriha Wiira atthu khamosa khamosa ettyaweleleke nihaasu, ntoko manamuna oruuhela exikhaani osurweleya .
Ompacerya orumeeliwa no otuphelihiwa, mwaakha olé oviire, WA nlamulo nikhoottela ninyoho na vaphuwani, ninikweherya munuwelo WA miyaaha sa ninyoho, ekwaha emosa Wiira ,ntoko vahinya Mabunda akhala athiyana wa khunya ekwaha anikhala athiyana a erooho yowithokelela ni ekolosariyu aya yokhalana ihakhi ni alaleryeke miriira iye wamakhulupale.
Ntoko vanihimwa mukweherya ahu muliipa ontanyeryexa mwaha iya sa ninyoho na vaphuwani anonaneyaxa akhala aloopwana, vimalani, mwiiriira okuxererya, muliipa onihawa votepexa okhala mwanamwane.
"Anamwane Tati otepeexa okhala alipo ahaxiwa natityaya, Amaya wa mwixuttihi aya, wa khuula mutthuV oleore tompwanyaneya omulelaka mwaana, votakaaherya nokhalana mwaha sa anamwane ahaaxiwa ni mikhalelo wa
mmpaantte wa myaaha soneleliwe sinipwanela oreheriwa muhina mwa miteko sa exariya, siphovererya ni ihukhumu sa alipo opaka, vanceenexa nleelo khasirumeeleya nvanthoonyeryo nophiyerya wiira iseemexe ninyoho na vapuwani. | sociedade | Gito | test |
a_presos-colocados-em-liberdade-durante-a-pandemia-acusados-de-duplo-homicídio-em-benguela_5412902.txt | Alipo otthukiwa otaphuliwa okatthi wa ekwerere ale yaariwa aahiiva ikwaaha vanli Openkeela | Alipo otthukiwa otaphuliwa okatthi wa ekwerere ale yaariwa aahiiva ikwaaha vanli Openkeela
Wiiva ikwaha vanli wiraneeye ohiyu wa namathanu , 8 , Openkeela , epooma yuulupale ya epuruviisiya wa Wankoola erina nsina neeno , initakaaherya apinaatamu okhala ahiiye ikhatteya vootharihela mutumereeryo siniireliwa ookasoopa omwareya koviit-19 mulaponi, okelelihiwa ohoolo ni Epurakoratoriiya -xeraale ya Elapo enisuweliwa ni ( PGR ).
Variyari vaa alipo ananyiheriwa owiiva amiravo anli muteko aya waari mulipo ocema, owaali aya alipo ahilavula, arii, ntoko aniholela aya nlaka na VOA muttetthe wa Omasankaraala, amwaavano weera akhumakaru okhatteya Okavaako.
Nlaka na VOA nolaleerya esumana yeela , votharelana ni muteko mmosa hoothe ni alipo anilaleya ihapari oluluwana ni miteko sa ikhiirime , otaphuliwa wa "aapinaatamu oteepa woopiha" okhalihiwa wa ekhotto ya axiitthu kuroona asya , masi PGR okhootta sohinya saya , ahoolelaka alipo anivara miteko solaleerya wii anithonyiherya myaaha sene .
Amiravo ahiiviwa okhathi okhuma aya opuro wa muteko , akuuxe musurukhu musurukhu ni mirupa sa iphaawu, seeyo akuxiwe ni alipo ari ananyiheriwa okhala alipo opaka ekhiriime.
Muxirikha aawe a muteko wa mmosa wa ale yapwanye ehasara ele onikhotta wiira oosyaka mwaha ootthimaka orowaka opuro vowipitheya mpantta wiraneeye mwaha ole, weewo owehe awe miiriira.
Yaarisa owaatta, ovikana 10. kahaweha aahomaka axirikha aka arumeelaka mwaalo. Noovira vaavo, koophiya opuro ole ni kiweha mirutthu iye, ahitthokiha Kidy, oryeene owanyawe, okathi ameyawe ni amusi awe akinaaku anihooleliwa wiira "awosa amiravo anisuweliwa muttettthe yoole, nlelo ninaano vaava akhuma mukhatteya".
Nnakhala anli wa alipo ananyiheriwa okhala alipo ohasara yaarisa mukhatteya, ntooko nlaka na VOA okelelihiwa ohoolo ni mulipo namahimya a Nikhuuru na Vaa Epuruviisiya ya miteko sa muhina mwa muttetthe, vowooniha othunku wiirela mpantta wa amwaavano okhumaka ninaano mukhatteya voluluwana ni omalamalihiwa ekwerere.
"Alesa anikupali okhala mukhatteya , wuuwu okhale eyoolya ni soreerela sikinaku , visiiso, nnakhala khanirowa okhalana owaani. Aaso, oteene ahu niira niwehaka mwattelo wa osikhini", ohatta mulipo ohinya.
khivanihoverihiwa mwaniinaano vaava myaaha sa ekhirime
Pilisa onalipiherya othalakasa iwoora siira sirwaka . | saude | Gito | test |
a_moçambique-terá-lei-para-a-recuperação-de-ativos-resultantes-da-corrupção_5618747.txt | Mosampiikhi onoorowa okhalana nlamulo wiira woopole mireerelo sookhumeleela mwaha wa makwankwa | Mosampiikhi onoorowa okhalana nlamulo wiira woopole mireerelo sookhumeleela mwaha wa makwankwa
Muthukumano wa elapo ya Mosampiikhi onoorowa ovaanyihana mweeri yoola wa Namuloko sootthokihiwa sa nlaamulo nithipeela mukhaleelo a Exariya yothaleleya ya oyeleela vowalaanyeya wa mireerelo ni waakiheriwa muhakhu, ekaruma emosa eniireliwa wi exitaato okhale otthikiheriwa ni waakhe mireerelo soophattuwa ni makwankwa.
Mpantta wa António Boene, Muhooleli wa Nikhuru Nopacerya na Muthukumano wa Erepuupillika, nlamulo nna ti nowulaanya ni niiri voluluwana ni mitumereeryo sa Ilaapo Sowuraana viireliwaka owanana makwankwa.
" Ti voosuweliwa vowulaana wiira mpantta munceene wa ikhiriime siniiraneya muhina mwa elapo ahu muxankiho mulweene ti paahi olipiherya wiira alipo akhanle taari muhina akhala ohukhuumwa ni wunteereriwa wixeetta waya muhina mwa okathi oraakama, masi ahikhalaane tho mireerelo soovikana wiira atthikele ni mukhaleelo aya alipo akhirime", ahinya Boene.
Nlamulo, osuuweliha Boene, ehaanatho olipiherya wiira "muhina mwa myaaha siniira sisuwanyehiwe wii Exitaato okhale otthikiheriwa iye siiri sihaweele awe.
Othokihiwa wa nlaamulo nna nokootha ni wiirela mpantta wa anamawaani. Baltazar Faela, mulipo ori pexikisaatore a Esenturu ya Itekiritaata Puupilika yoosuwelexiwa ni (CIP), ni paxitonaariyu akhalayi a Ewooroti ya alipo Anakiha milatthu,Flávio Menete, onikupaleela wii ole ti mweettelo amuraarelo wiira nimalamalihe makwankwa.
Otthukwa nnakhala khoniphiyerya
" Vaari vaathowa muhina mwa mukhaleelo wa Exariya Omosampiikhi, vowooneyaxa mwa ekhiriime yeela enikhoropaniha mureerelo a muhakhu yeeo alipo akhale taniira vaa ikwaha sinvceene anipwanye mireerelo ni ikuru" ni Exitaato okhalana owerya vuulupale ovuukula ni owoopola., ohinya Faela.
Ni mpantta wa Paxitonaariyu akahalayi a Eyooroti ya Alipo Anaakiha, otthukiwa khivaaphiyerya wiira vaphuke ikhirime sa muhakhu. " Vootepa oreera ti aayo olipiherya wiira Exitaato okhaale ottikiheririwa soteene siiri mireerelo ni ihkhi soopwanyiwa ni sookhuma sa muthinto ola wa ikhiriime votakaaherya ni iye sowuncereryaniwa, ekiina ikina".
Vorumeeliwa nlamulo yeena sinoorowa othokihiwa ikapineeti sa Waakiherya Mireerelo ni sa Matumereeryo mireerelo, seeyo siini mpantta wa Minete ti veexilu.
" kiniphavela okupali wiira ekapineeti emosa yaamurya ekhalihe exikhaani ni yamoruwa okhalana mpantta sovalaana viireliwaka woopola mireerelo ni otumereeriwa waya, ni vookathi mukina samuroowa oruuhelaka exikhaani manamuna orumeeliwa musurukhu, vanitthuna vaa atthu, vanitthuna ni opuro ni mireerelo" oweeha Minete. | saude | Gito | test |
a_mundo-homenageia-milhares-de-trabalhadores-humanitarios_2924287.txt | Mahiku ari 19 mweeri wa Netha ni miraaru: Olumwenku onattittimiha ikonto sa anamuteko oothunku | Mahiku ari 19 mweeri wa Netha ni miraaru: Olumwenku onattittimiha ikonto sa anamuteko oothunku
Vatthapeliwaka nihiku na Miriira sa Ootthunku, aceesiya Akhopeela Anivaara miteko sa othunku ale ahaleele okumi aya wala avulaale muhina mwa miteko sa otuuku.
Mweeri okhiserya wa eyaakha ya 2008, Muthukumamo Owulaana wa Ilapo sowuraana otumereerya wii mahiku yettaka 19 a mweeri wa nithana neeraru namurwa okhale Nihiku na Miriira sa Othunku , wiira iwuupuxerye alipo apwanye miriira sa ekhotto ya alipo owoopopiha exikiritooro ya Ilapo Sowiraana, muttetthe wa Bagdad, Wirraakhi, eyaakha ya 2003. Alipo anivara muteko muloko miili a Ilapo Sowiraana ookwasa mwaha wa ataake yaale votakaaherya ni ni mulipo oparasiili Sérgio Vieira de Mello, muhooleli a nikhuru.
Namuhupi a Ilapo Sowiraana, Oceneepera, Ahmad Fawzi, waari awe, mulipo a olaleerya wa Sérgio Vieira de Mello.
Fawzi onuupuxerya wiira ataake ole okweeherya osuwelexiwa wiira muteko wa oothunku wa Ilapo sowuraana sahithatuwa okhala ekanyeryo wa miriira sowoopiha.
Okhuma miriira sa ehasara ya Opakitaati, sohimwa sowaatta saahoorwa wa khukhala vaa anamunceene ataake wa anamuteko a owivahererya yaakhulaka mukhalelo emukaakuve.
Mutthenkeso Olumwenku mpantta Okumi (OMS) aneteteerya nlaka na ekampaanya wiira alaleerye yoluluwana ni miriira sa ataake ahinimala anithoonyiwa alipo anivara miteko sa okumi muhina mwa opuro anithokoreriwa Okumi.
OMS, anihinya wii paahi okathi oviire, anamuteko 603 ooluluwana ni okumi ahiiviwa ni 958 apwanya owereya variyari vaa miriira sa ataake ekekhayi muhina mwa ilapo 32.
Rudi Coninx, mulipo ori nuraanyo a mpantta wa owakhula wa omuutthu muhina mwa OMS, anihinya wii anamuteko ni opuro onithokoreriwa okumi sinirwa wa khuta okathi miriira sa waatakariwa muhina mwa mittetthe sa ekhotto.
Ntoko Coninx, " vaninaanoni, muttetthe wa Iyeemeni ixiripitaali 30 sihaatakariwa ni anamuteko 14 a mpantta wa okumi a ovulalihiwa ni athanu ookhwa. Masi nnakhala ti paahi muttetthe wa Iyeemeni- Osiiriya , Wiraakhi , Repuupilika Sentuuru Afirikaana , Ukaraaniya , Sutaawu ya ohittho ixiripitaali sa mittetthe sihaatakariwa .
"Miriira sa ataake sihaana ottharuwa ",onitumererya.
Masi okumi wa anamuteko a okumi khokhanle paahi mwa woopiha wa mittetthe wa ekhotto. OMS onilipiherya wiira muhina mwa muttetthe a Wafiriika omaphattuweloni, masi numeeya na anamuteko a okumi 875 wa okumi ale wa alipo apwanye ekwerere ya Epoola aahookwa . Anamuteko khamosa khamosa a mpantta okumi ahivakasiwa ni anamuttettheni a Okiine.
Mwaattelo wa mwiiha sa namarette molumwenkuni ovukuliwa mwa ipurusento 99. Masi yoopwanya ela yaahilipa vanceene. Ntoko OMS, voovikana anamuteko a okumi 100 ahatakariwa ni aahimalamaliha ekwerere. Milooko miraru ni anli wiyaalesa oowiiviwa Opakixitaawu iimananihaka waaloola ni mwapoophe anamwane wakiheriwa ohikhala otupa wa ikwerere. | saude | Gito | test |
a_covid-19-presidente-de-câmara-de-nova-iorque-soa-alarme-sobre-síndrome-raro-ligado-ao-vírus_5413756.txt | COVID-19: Mukhulupale a nlaka na Kamara oNova Yoriki onnopopiheya ni muthinto mmosa wothowela wa mwaaxitthu | COVID-19: Mukhulupale a nlaka na Kamara oNova Yoriki onnopopiheya ni muthinto mmosa wothowela wa mwaaxitthu
Mukhulupale a Kamara ooNova Yoriki, Bill de Blasio, ohooniherya othananiheya waawe ni muncerereya miyaha sa muthinto mmosa wa mwaaxitthu asuweli onmwanyihereryaaya okhala wa nloko na oretta wa COVID-19.
Bill de Blasio ohimya ettiminku, 10, mweeri wa Mayo, wi ihooneleliwa miyaha miloko miraru sa oretta wowiipa opooma wo Nova Yoriki, ni miyaha sikina thannaxexe sinanyihereriwa nto wanalipeleliwa okupaleeliwa wosuwelexiwa ekekhayi eene.
Ahoonaneya anookhwa araru otharamuleliwa ni oretta yoola, ohimya kuverenatore Andrew Cuomo, wuumalani wa sumana .
Mawereelo a orett yoola onikhala mpuwa ovihiwa erutthu, otuthuwasa, owereya mmakhuvani ni orapheyasa.
"Enkhumeleliha tiwi, vanceenexa, wa erutthu ya mwaana wonaneyaka ovekhuwaxa, wankhalexa wotepexa vanceene. Ni mukhalelo owo wa ekekhayi onnikumiherya mikcamiho sa erutthu", ohimya Blasio.
Mukhulupale a Kamara ohimya wi anamwane otheene ni mawareelo ananyihereriwa vano anoorowa omwaleywa monkoni mwa COVID-19, wohiya sa irutthu sothatakanyereya.
Mpakha omuta yoola va, wa miyaha sikupaleliwe, ipurusentu miloko mixexe ni thannapiili somwaleywa ni woonaneya okhala koronaviru ni ipurusentu miloko mithannamiraru nemosa sa irutthu sikina, esuwelihaka okhala mwaaxitthu onalaheya wowakuveyexa.
De Blasio owompererya anamayari otheene anaaya anoniherya mawereelo ntoko wi ahaana orowa oxipiritaale wowakuveyaxa.
Enamathanu, ahisuweliha wiira anamwane miloko mithannamiili ni araru wa mmuttettheni motheene mwa oNova Yoriki ohaphwanya oretta wowalamela, wa ikwaha sikina onlikana ni oretta wa Kawasaki.
Oretta wa Kawasaki oretta mmosa wotikiniha onwakameela otepaxawene anamwane mpakha iyakha thanu ni onnikolomola wipelana wa mwirutthuni, otharamulelaka oviha wa erutthu, watthuwasa wa nikhuli ni owereya mitika mapuro munikumanaaya.
Miteko sa ekumi oKra-Pretanya sihopopiheya mweeri ovinre, osuwelihiwaka mwattelo wa anamwane aphwannye oretta wa koronaviru ni akhalanne "ithonyeeryo sowakaheya ni oretta onkhala ntoko orohapaliwa ni tho oretta wa wothananiha wa Kawasaki".
OFaransa nave wohinmwa wonaneya miyah sa oretta.
Wanamwi wopopiheyaka, anceene annipenuwa wohimukacamihoxa. | saude | constantino,Araibo,Gito | test |
a_covid-19-moçambique-reabre-escolas-em-fases-e-autoriza-determinados-voos-_5480806.txt | KOVITE-19: Mosampiikhi ootthukulela ixikola vakhani vakhani ni ootthuniherya ovava matteeke khamosa khamosa | KOVITE-19: Mosampiikhi ootthukulela ixikola vakhani vakhani ni ootthuniherya ovava matteeke khamosa khamosa
Peresitente Omusampiikhi, Filipe Nyusi, oolaleya olelo, mahiku 28, otthuleliwa tho ni imaara sa ixikola sa mithinto sootheene sa osomiha, nuumala otthukiwa mweeri wa neeraru wiira axikhaxikhe omwaramwareya Kovite-19.
Wiira vatthunihereya ovolowa invexiimento ni anamalamula wiira "yunnuwihe muhakhu", Nyusi wiirale sinoorowa otthuniheriwa mikwaha para ilapo soothanliwa "ni okathi woovahanana".
Inamuna wiira otthikela osoma vakhaani vakhaani ni ovava matteeke sinirowa ohimiwa omihooli ni alipa okunya, oohimya Nyusi.
Soopittikuwa iya sinilikanela ni iye Nyusi sihimyalyaawe ntoko sootthuneya wiira "otthenkesa tho mitita ni opixa murima" ya omukasoopa Covite-19 wiira "nithyawe opwapwaneela wa muhakhu."
Okathi waalavulaawe para elapo, Nyusi oorakamiha wa mweeri mmosa ekhalelo ya emerecensiya ahiyaka saaryaaya mipantte sinceene sa mitita sa niivele na neeraru para omwaramwareya wa Covite-19.
Nyusi oolavula nlelo mitita sinrowa otthuniherya owuncererya anamuteko mmamutekoni, waattela ovolowiya murexitawurante ni otthukuleliwa tho imusewu etthareleliwaka enamuna yoorakamelana.
Mwalaano wa efaapirika ni nakoso, Nyusi olalen'ye wiira alipa okunya onoorowa okeleliherya ohoolo ni mitita sootthokihasa tho imerekaato yiirelaka ohela vo orakamelana eriyari ya anamatumiha.
Enihimya esetore ya ipakhira onirowa wuncereriwa mitita sowehawehiwa maxunfeeri ni alipa opakhira, ohimiwaka wiira owariwa nancaca/momomo ni iviseera sinrowa okhanyererihiwa ni mafalume a taransito anilopoliwa ovara miteko soowehaweha vanceene.
Omosampiikhi, mpakha va atthu 859 aamurava Covite-19, wa yaawo 228 aapenuwa ni athanu ahookhwa. Mulaponi onoonaneya naanaano va oravihaniwa mmawaani.
Vanaamwira yunncarereyaka alipa animurava, muhooleli a elapo ohunlaseya mwaha wookhala "atthu anikhalanawe elapo emosa anithipelela wiira meera (...) aakhala akina anihimya soohikhala ni akina anihimya wiira Covite-19 eretta ya mpooma"
Nyusi ohaattottopela "anamuteko a ekumi anooniherya nthiti nihinlikanihiwa" wakhula ehasara ya Covite-19. | saude | Vasco | test |
a_investigadores-centro-internacional-batata-premio-alimentacao-mundial_3395763.txt | Akohikohi wa Senturu interenasiyonale ya kharaka yotthuveliwa ya eyolya ya Olumwenku | Akohikohi wa Senturu interenasiyonale ya kharaka yotthuveliwa ya eyolya ya Olumwenku
Kapu-Veretiyana Maria Isabel Andrade eriyari ya anamalola.
Muloko mmosa wa akohikohi wa Senturu Interenasiyonale ya Patata, erina eseete oMosampiikhi, ni ya Inxitituutuwa miyupuwelo sa Ekumi Havesti Palaxi ya Exitaatu Uniitu alonle etthuvelo ya olumwenku ya olya ya2016 elaleyiwe namanli ola, 28, wa Exitaatu Uniitu.
Maria Isabel Andrade, mukohikohi kapu-veretiyana khalayi aavara muteko wii amurerihe kharaka ancano Senturu Interenasiyonale yaa kharaka, oMosampiikhi, eri eriyari wa iye sintthuveliwa, vamosa ni axithamwene awe Robert Mwanga ni Jan Low.
Akohikohi a Senturu Interenasiyonale aasariherya epoolopa ya kharaka ni vitamina A, wii aweryeke omela ni wunnuwa etthaya ehimmela etthu, ohiya omaliha iretta ntoko ohoona ni okhwa oreene mwaana ni wakhaliherya axitthiyana oorupala.
Muhokhoroko onnilyiwa ni okholiwa oRuwanta, Purunti, Purukina Fasu ni Kana, oolyiwa atthu oovikana imilyawu piili ya amusi.
Mmpantta aya, namukohi Howarth Bouis, wa Inxitituutu ya ohavya wa miyupuwelo sa Ekumi HavexitPalaxi wa Exitaatu Uniitu, ootthuveliwa mwaha wa olipihiwa musoro ni sinku ni vitamina A, enkayiwa oSuuli wa Asiya ni ilapo sovirikana sa waAfirika
Etthuvelo ennaasuwela axitokwene ni akohikohi anreeriha ni anattiha, kwalitate ni avaha eyolya olumwenko wotheene. | saude | benedito | test |
a_conflito-interétnico-na-rdc-cria-mais-de-um-milhão-de-deslocados-em-ituri_5413611.txt | Ekhotto ya mahiimo a RTK oopattuxa voovikana emilyawu emoosa ya atthu ohiya mittetthe saya o Yituuri | Ekhotto ya mahiimo a RTK oopattuxa voovikana emilyawu emoosa ya atthu ohiya mittetthe saya o Yituuri
Aceesiya a Ilapo Sowiraana Oniireliwa Alipo Otthyawela yoosuweliwa ni ( ACNUR ) anihinya wii Imilyawu thaanu sa atthu ohaayiwa mitathaari saaya Repuupilika Temokaraatuka ya Khonko , votakaaherya emilyawu 1,2 muhina mwa epuruviisiya Yituuri , mwaha wa ekhotto ya mukhaleelo mahiimo .
ACUNUR onilaleerya wii mwaattelo wa ikhootto ni wakhuliwa ekhootto aniwana arumeelaka mahiimo variyari vaaalimi a Leentu ni alipo anilyiha inama a iheema anitthikela wuncerereya ikwaha seene anaavya ninaano vaava ahikhale ohiya mwaha wa osikhini muulupale wa alipo othaama opuro alimalela aya a Wafiriika .
Alipo ari tanikhaliherya ONU areepela tho woowuncererya ikonto thaaru sa ohittharihiwa ophova mutumereeryo wa mukhalelo a ihakhi sa apinaatamu muhina mwa mutthetthe wa Ocuuku , vekeekhayi onihooleliwa ni Aheema muhina mwa iyaakha isya iya sookhiserya 60 . Namuhupi a ACUNUR, Charlie Yaxley, onihiya wii voophiya ataake 50 aniiraneya variyari vaa mitthetthe seeye
" Atthu oweetta anihinya miriira sa nihasu owoopiha vamosa ni vakhaani vaa 274 a ahivarela ookwa ni akapwiitthi ntoko mipaatta. Ovikana athiiyana 140 orupihiwa ni ophiya ekonto thanu ni thaaru sa ipa sopatthiwa . Mpantta owaatta wa alipo oweetta aari athiyana ni anamwaane, anceene wa aleesa anikhalasa mpakha vaava ni mukhaleelo owaatthana vamosa ni amusi aayariwe mittetthe seeyo" ohinya Charlie Yaxley.
Yaxley ohinya ohoolo na VOA wii anceene okinaaku anikhanyereriwa orupa vatthuruvene nnakhala mwa yootekiwa anamunceene muhina mwa mireerelo voohilipaneya : "iyo , mwa mpantta a ekwaaha , tho enirwa vanakhala ni manamuna ovalaana wa mukhaleelo amawaani onitthuneya wiira okhoottiha omwareya wa koviit-19 vootepa otikiniha, maana ninaweha atthu anceene akhaala aka muhina mwa wookorakora . Itthu iyo tho okweeya okhaala vookweya ni wuuraana vasya mwaha wa ataake, ootepa mwaha wa mireerelo ni ooyeva miriira siniirela wikhapelela muhina mwa wikhapelela mwa omwareya wa koviit-19".
Alipo ari ma Lentu ni Aheema aniwana vowaatta muhina mwa iyaakha milooko seene mwaha wa mireerelo sa maali ni epuruviisiya aya yoothawaali eweero ni patarooya . Onanariwa wa mittetthe sinnincerereya okhuma okhuma mweeri okhiserya wa eyaakha, noovira muteeko atooropa mmosa ohooleliwa ni kuveerunu owananaka ni makhuru ovirikana anarumeela akapwiitthi.
Aceesiya a ONU ni yamukhaaya anihinya wii maphiyeeryo muhina mwa mittetthe wa Cuuku ni Omahakanci ti voophova okhottihiwa manamuna ophiya opuro ori atthu aniphavela mukhaliheryo vowaakuveya. ACUNUR anihinya wiira oniira ovaraka muteko vamosa ni aceesiya sikinaku wiira mwiilipihe mukhaliho ni ateke opuro otthyawela aniireliwa alipo otthyawela.
Aceesiya anilaleya wii paahi ipuruseeto 18 % wa saawaya siri mutumereeryo wa imilyaawu US $ 154 sinikelihiwa RTK siiri sakhaleliwe mpakha okathi yoola . Ole anihinya wii mwaha woothowa mireerelo sakweeheriwa , ni voreera vamoosa vohikhala nroromelo anithipelela , oniira opwanyerereya aka owerya wa ovaaha yexikhaani yuulupale mwa imilyaawu sa alipo akhume mmutthettheni mwaya. | saude | Gito | test |
a_revolta-em-nampula-por-causa-do-chupa-sangue_3050281.txt | "Nuula ephome" onniruuha ekhotto Wamphula | "Nuula ephome" onniruuha ekhotto Wamphula
Ennirowa ohoolo wamini mwaha wa "nuula ephome" atthu analokoha axitokwene wii tammuruuha mwamukokho ola.
Waamini nno okhumme 27 miyaakha, okathi wa kuruxi veremelya a Mosampiikhi (KVM) alattulanliyawe atthu wii evahe ophome, okhathi wa porovinsiya ya Wamphula ni Kapu Telekatu wahareeraya iretta ntoko ovaluwa, ohikhalana ephome ni malaariya.
Ovinreene okathi wa nlattulo nle, atthu ehala ehinyaka wii axitokweene a ekumi, vamosa ni axitokweene ammuttettheni ni anawivahereri a KVM, aavira mmawani wa atthu ohiyu wii enuule ophome awo ehisunle.
Mutixitiritu sa Ankoxe ni Mosurili, okhumelela wa nenli wa wanuula ophome mwaakha ola ehaakuxa anamuteko a ekumi ewalaka eSenturu ya Ekumi ya muttetthe ole, iwoora vakhaani, yoovaka ovoloweliwa.
Okhumelela wiranenhye okathi omosa ni ekampanya ya okayiwa ireeti sa pwilimithi. Anamuteko araru wa ekumi yahivoloweliwa.
Muholeli wa eporovinsiya wa ekumi, Munira Abudu, khaalavunle, ahimaka wii waari mwaha wa ohisuwela ekhummaya etthu ele, ohinnyawe wii eri vamosa ni maxiya neekara.
Nisuwenlahu, ipayiro ikina ya kapitali, atthu khanrupa ni anvira ohiyu yoopaka micoma wii, ntoko sinhimmwaya, omucawiha "nuula ephome".
Anastácia Manuel, orina iyaakha 12, onkhala muttetthe wa Mwatala, oohima wii aahivoloweliwa ni wanuula ephome arupaka vavinnyawe aakhuma ephome.
Mapuliisiya yahaatthukwela esumana evinre atthu athanu ni axexe notoko sihimmawe namitthaka Sérgio Mourinho, aalaleya mitthaka iya sihinruha muretthele wa atthu
Mourinho onhima wii mapuliisiya anrowa ovara muteko wii emalihe mukhalelo ola | saude | benedito | test |
a_dia-internacional-da-mulher-comemorado-com-apelo-ao-fim-do-tráfico-humano_1866527.txt | Meera a nihiku na muthiyana wa ilapo khamosa-khamosa nitthapeleliwe ni mompereryo womalamaliha sa manyala sowiiyiwa ni ottyawihiwa atthu. | Meera a nihiku na muthiyana wa ilapo khamosa-khamosa nitthapeleliwe ni mompereryo womalamaliha sa manyala sowiiyiwa ni ottyawihiwa atthu.
Nihiku na muthiyana ONU onompererya wi wahaana ohinmwa sa manyala soluluwana ni wiiyiwa ni ottyawihiwa atthu, ni opacerihiwa miteko sinsuweliha wi atthu athannanmosa wa khuta muloko ankhala athiyana.
Miteko sipacerihiwe esumna yeela oPereli, Walemaanha, wa miteko sa muuke wa mitthenkeso sa ilapo sowiraana - muthenkeso wa molimwinkuni sa oletto, mutthenkeso wa ilapo sowiraana wireliwaka miteko sosoma, othokosa ni makhaleo eephattu - Unesco, ni opuro onthokosiwa sa ikhirini.
Ntoko sihinmwalyaaya ni anamaweherya a miteko sa opuro onmananihiwa othoriwa mukhalelo wa sowurya ni soolya sohapala ni ikhirini, axithiyana amphiyerya mwaattelo ipurusento miloko mithannanmosa wa atthu aniiyiwa ni anttyawihiwa, ipurusento miloko miili ni thannapili anamwane, anceene wiyaawo axirusi.
"Miteko sanyu sinnalikela - sikhale namukwaha otthokiheya" mukettelo wa miteko sinireliwa watthokoleliha anetta mukwaha oweheryaka sa ikhalelo sinluluwa ni wiiyiwa ni ottyawihiwa atthu, anakhaliherya osuwanyeya miyaha sey'iya ni mutthu onihoola onirowa ovahereriwa wa khuta mutthu namukwaha.
Mutthenkeso wa miteko sa ekumi molimwinkuni wireliwaka Wafirika, wa mpantta mukina, ontthapelela mahiku mathannamaru a mweeri wa Marusu ni mutthokelo ntoko ola "Ottittimihiwa athiyana wolikanela okhomaaliha mukhalelo w'atthu otheene. Wa muhupi a mahoolea a muttetthe a mutthenkeso wa OMS siri mpuwa ikettelo wakhanlyaaya okhweela wonaneya ottittimihiwa wa muthiyana wohivirikanihiwa ni muthiyana, wiireliwaka munuwelo wa muhakhu ontthuneya.
Luís Gomes Sambo othoonya othanyana wariyari wa ikhalelo sa othiyana hata olopwana ikhalelo suulupalexa sinwateeriha mukhalelo ratta wa muthiyana ni okhala wawe saana ni wa miteko sinvara awe muttettheni.
Mikacamiho ntoko otupheliwa woomaniwa, oraruxiwa ni oruwaniwa, ovalavela wa ikhalelo sa muhakhu, ohisoma, otheliwa axirusi, opompha okhoveni ikhalelo sinincererya okacamiheya wa miteko sinvara aya axithiyana mmawaani, olepa mahoolela a mmuttettheni a mutthenkeso wa OMS, olipiheryaka wiira opittikuxa mukhalelo ola ontthuneya muteko muulupale wowiraaneliwa ni mitthenkeso sotheene.
Nihiku na muthiyana molimwinkuni nintthapeliwa mahiku yettaka mathannamararu,mweeri wa Marusu, mwaakha wa ekonto emosa ni imiya thannaxexe. Nomala opaceriwa mivanelo sopacerya monkoni mwa olikana ihakhi sa alopwana ni athiyana. Mwaakha wa ekonto emosa ni imiya thannaxexe ni thannattaaru, elapo yo Wameerika, axithiyana ahettetta muramphani mwa oNova Yorikhi wovekela okhalela miteko sa mwathanle, ovukuliwa iwoora sa muteko ni wuncererya musurukhu wowakhela.
Esumaa yeela, mwiraano a miteko sa mivaanelo wosuwelihiwa muthokoso mmosa onsuweliha wuncerereya waxithiyana oparalamentoni, wa olimwinku wotheene.
Mwaakha wa ikonto piili ni muloko ni ttaaru, axithiyana akhalela miteko sa mparalamentoni wa ipurusentu miloko miili ni piili, enthoonyerya wuncerereya wa mwattelo wa ipurusentu 1,5, wakela olikanyihiwa mwaakha wa ikonto piili ni muloko ni piili, masi wansuwanyeya okhala ikwaha piili wannuwelo wa iyakha sokhiseya.
Mukhalelo wa ilapo emiya emosa ni miloko mithannamiraru ni thannaxexe on'hooleliwa ni oRuanta, weywo minyukhu ipurusentu miloko mithannanosa ni xexe sinkhaleliwa ni axithiyana.
Mosampiki ophwanyaneya opuro wanamuloko n'ixexe, ni mwattelo wa ipurusentu 39,2 wa axithiyana ari oparalamentoni, waahala vakhaani ophiyererya ikwha piili wa mwattelo ononaneya molimwinkuni ori wa ipurusentu miloko miili ni piili. Wankoola ori nipuro nanamilo miili, opuro wo Porutukali nipuro nanamiloko miraru ni miili, elapo yo Kaapu Verete ni nanamiloko mithannamiili ni nnimosa, Okine Pisawu opuro wa emiya emosa ni muloko ni miili. | saude | constantino,Araibo,Gito | test |
a_malária-mata-600-mil-pessoas-todos-os-anos_1901193.txt | Ettekuuxa yoowiiva ikonto 600 sa atthu iyaakha soteene | Ettekuuxa yoowiiva ikonto 600 sa atthu iyaakha soteene
Ithaaya sootepaxa opwanyiwa ni ettekuxa siiri Wameerika Latiina , Asiiya ni Wafiriika othi wa Osahaara.
Ettekuxa ti ekwerere yoowiiva oovikana ikonto 600 sa atthu iyaakha soteene ni enikukhumula mwaattelo mmosa nleelo owaatta . Iyaakha soteene , voluluwana ni Nihiku na Olumwenku na Ettekuxa , nooweha wiira siniriwa ni wii nleelo sihaana iriwaka wiira otthukiwe ikwerere.
Mpakha okathi ole voopwanyiwa miriira wa soolola khamosa khamosa, masi alipo ari omeetiiku a Miyuraano sa Olumwenku oluluwana ni miteko sa Okumi anihinya wii vaakhala okhala muvirikano mmosa owoopiha .
Ithaaya sootepaxa opwanyiwa ni ettekuxa siiri Ameerika Latiina, Asiiya ni Wafiriika othi wa Osahaara.
Vothariheliwa meetiku Anthony Fauci , wa opuro Osoma a Elapo oluluwana ni Okumi muhina mwa Ilapo Sowuraana , onikwa mwaana mmosa wa khuta mikharikhari 60 muttetthe wa ohitto wa ohasara.
Aanamwane ale anipwanya okumi mwa ikwerere okhala owoniha owereyaohinimala muhina mwa oraamace, eciile, ohoona wala nnakhala oyeleela wiiwa.
Nnakhala khahiyo otheene apwilimwithi akhaala aniruuhela ettekuuxa , masi mmosa , pwilimwithi muulupale , ni okhaala onivara ntoko okhala ovikana itthupyo orooka pwilimwithi nnakhala onikweherya orava okhanle onitthikela kirukurerye wa mukhaleelo.
Ilapo soraala soowerya "oweheya wixeetta" muhina mwaha wa ettekuxa, omwareela mattophe, masi ilapo iye sowaatta osikhini nnakhala khasirina manamuuna wiira apake.
Okhala vaahikhala, mwivaavo aaruuheliwa muhakhu vireliwaka weemexa ekwerere ni mathaavi a pwilimwithi, mithaali ni miteko ihako khurwa ikhala ni mwattelo aya a ipurusento 50. Masi mameetiku anihinya yiiraka wiira vanitthuneya ovaara sowaatta.
Mulipo anihaaya ihako sa Opuro wa Ihako sa Ettekuxa ya Exikola Etokweene Johns Hopkins , Peter Agre , anihinya wiira wii opuro ole okhalana vophiyaka alipo ihako 20 "anivara muteko minamuna sovirikaana mwa miriira sa myaaha sa ettekuuxa" wuncererya oriki wiira apwilimwithi aari mpantta mmosa wa milatthu ni vowanyiherya mpantta okhanle onooniherya okhalana othawali.
" Niiri onyonyiwa eene voovira okathi iyaakha sinceene maana nnakhala khinaawerya opatthuxa mwivaavo, mwapoophe mmosa oniwanela ettekuxa", othalakasa Peter Agre, olaleye tho okhala nikhuru nimosa na alipo anihaaya anivara muteko soluluwana ni mwapoophe yoole.
Mulatthu ole alipo ari anamatokosa okhaale wiira anipwanya aya ti miiriira sa pwilimwithi okhaale opuro khamosa khamosa sa olumwenku aruye wunuherya wiliipiha wa mithaali sinirwa irumeeliwaka vaninaanoni vaava .
Mukano wa ilapo ya Tayilantiya ni Kampooca, mithaali sinirumeeliwa sinivira okathi owaatta wiira sivare muteko.
Nroromeelo na alipo akhaale alipo anitokosa ti wii wataanihiwa variyaari wa aloolo, matthavi a pwilimwithi ni mwapoophe ooloka okhaale ookasoopa ni, ole onisuwela, emalamalihe ekwerere .
* Oophiyaka 3.3 sa ikonto imiilyawu sa atthu , numeya na apinaatamu olumweeku, anooniherya mukhaleelo owoopiha wa ettekuxa
* Atthu anikhala ilapo soriryela ni iye soriryela vakhaani sovikana okhala sootepa ohawa mwaha wohikhalana etthu siiri iye sootepa ottettheya
* vanitaanyeriwa mwaha wa oravihana wa itthupyo ni mukweheryo wa pwilimwithi mmosa.
* Owiiva 627 sa ikonto sa atthu eyaakaha ya 2012 ni vaceenexa anamwaane a wafiriika
* Oniiva mwaha ookhoottiha weetta wa ephome muhina mwa mireerelo sa okumi
* Manamuna soowereya saya sinitakaherya erutthu , owereya muuru ni orapheeyasa
Yorumeela: OMS | saude | Gito | test |
a_1633383.txt | Murupela nnakhala kokhanle okhala ehukhumu wa ookwa. | Murupela nnakhala kokhanle okhala ehukhumu wa ookwa.
Muuraano wa Olumweeku na Okumi (OMS) enihinya wii numeeya thaaru mwa soteene sirina myaaha ookwa mwaha wa murupela sahikhala ookasoopa. Muruupela oori mwaha oholeelaxa wa myaaha sookha molumweekuni moteene.
Mwaattelo a OMS onithoonya wii eyaakha ya 2008 , imilyaawu 7.6 sa atthu aahookwa mwaha wa murupela ni wii iyaakha soteene voophiyaka imilwaawu 13 ti sa myaaha isya.
Masi sosoomwa ya olumweeku ethokihiwe viireliwa aka nihiku na Olumwenku na murupela yookhaliherya ariiki ophova numeeya na ilapo nnakhala khasirina muthokiho mmosa ovuwihiwa wiirelaka owanana murupela akhanle owoopola ikonto sa okumi .
Masi wa iteerusu piili wa myaaha isya sa ookwa soosuwela aya muhina mwa ilapo siniira orooka mukhaleelo othawali weeyo anitthikela wuncerereya mukhaleelo ookasoopa.
Andreas Ulrich meetiku onivara mpantta wa ikwerere sootepa ni ovuwiha Okumi, muhina mwa OMS, onihiya wii omeela onikhala owiina.
Noosuwela wii othoowa wokololiwa makhuva, waatta eruuthu, olyiwa soona ni soohapala siiri soowooneyaxa miriira sa moopopiho sa murupela. Nnakhala wii nnira nilipelelaka mittetthe sa ipooma sitokweene, mucerereyo mmosa wa myaaha sa mirupela .
Moonelo wa mukulukhana ole murupela nnakhala khorina okhala mwaha wa ihukhuumu ya ookwa.
Niwehe wii atthu akhala wikasoopa wala osyaka mpakha eteerusu emosa sa myaaha ookwa nirukunuxe mukhaleelo a manamuna ottakala sa okumi.
Ntoko ottharuwa omulya soona, okhuura soohapala, olya saneene ni opaka miriira soolipiha mwiili wiira nikasoope oneneva ophova, siiri mirukunuxo sikhanle owoopola okumi.
Mpantta mukina , akhala murupela wii sikhanle ookasoopa nirumeelaka mireerelo sa mwapoophe .
Ntoko nthoonyeryo vamoosa ni mwapoophe mmosa vookhala osyaka Epatiite P, mwaha mmosa a kaakuru a haapa, ni tho vookhala opoopwa vowakihiwa axiitthu pipoolomu apinaatamu mwaha mmosa wa murupela a muthaana a athiyaana.
Vakhala tho miteko anikeliha ohoolo sileepwe muhina mwa miteko soloola seeyo sinikhala oweha murupela muhina mwa mikhaleelo soopacerya.
Meetiku a OMS onunncererya wii vaakhala mikhaleelo siniikwa isisaapo yexikhaani ni yoororomeleya yeeyo ilapo ariina mireerelo sowaatta mikaano sookhala orumeela aka wiira vooneleliwe mirupela soovirikana , votakahereya ole a muthana ni a mapele .
yoosoma ya OMS onimaliha nleelo eriki voovikana numeeya na ilapo nnakhala khirina muthokiho omwareya muhina mwa owanana murupela .
Akuveerunu a ilapo iya anivaanyihana ni milattu wii ookasoopa murupela , sakweeherya miteko olooliwa ni wakhapeelela aretta .
Wakhula wa ilapo 185 sinihimya malitti omuthukumanoni wiira etumereriwe murupela ni miteko sinakuviherya.
Ihako ohinya wiira paahi ipurusento 17 sa ilapo sa Waafiriika nno ni ipurusento 27 sa ilapo sa sinooniha mukhaleelo a muhaakhu exikhaani wookhala muthokiho wa ookasoopa , oweha , oloola ni mukhapeleelo siniireliwa alipo iriina ekwerere ya murupela .
Ni nnakhala mmosa oriina mireerelo sa musurukhu wii okhaliherye othipeeliwa wa muthokiho ole. | saude | Gito | test |
a_covid-19-seis-mil-crianças-podem-morrer-por-dia-nos-próximos-seis-meses_5417887.txt | KOOVIT-19 ikonto thanu ni mmosa sa anamwane akhaalo ookwaaaaka wa khuta nihiku muhina mwa miyeeri mithanu ni mmosa siniira irwe | KOOVIT-19 ikonto thanu ni mmosa sa anamwane akhaalo ookwaaaaka wa khuta nihiku muhina mwa miyeeri mithanu ni mmosa siniira irwe
Yoosoma emosa ya Univerisitaate ya wameerika ya John Hopkins, yeeyo enihoolela wa okaathi oteene mukhaleelo wa koviit-19 molumwenkuni, onihinya wiira wii ikonto thanu ni emosa sa anamwaane akhala ookwaaka wa khuta nnihiku mwaha yoohikhala othokoreriwa wa mukhaleelo sa ekumi, wa okathi aniira orwe wa miyeeri mithana moosa, mwaha woowaneliwa omalamaliha ekwereere.
Mihupi silaleeriwe vooluluwana ni Funtu ya Ilapo sowuraana viirelaka Anamwane enusuweliwa ni nsina na (Unicef), nikasoopa wii vothukumanyiwa alipo ohawela mukhalelo akhala wunuwaka orooka mwattelo wa imilyawu sa anamwane muhina mwa ilapo 118.
mwa mwattelo ole ooro ovalaanyiwa imuilyawu 2, 5 sa anamwaane anikwa wa khuta miyeeri mithanu ni mmosa.
Alipo anithoola tholasa a John Hopkins, asiisa wiira ekhotto yoowananiwa ekwerere, enithukumanya mireerelo sowaatta ni okathi mmosaru, enexeleliha ovaahiwa wa mithaali ni okweyerya soolya mulaponi meemo mukhaleelo wa okumi ti woohilokasa ni muhakhu ti okottopasa.
Mukhaleelo ola nleelo oniphuunhya mireerelo sa apinaatamu ni sa muhakhu wa ilapo iyo, sikhanle sinikhanyereriwa oruuhela muhakhu mmosa owaatta ni opuro ni okathi vakhiini, nnakhala wiira atthume mireerelo sa mukhaleeloaruromelo ntoko wiirela oruuhela exikhaani sa sookhumela sa mitanyeryo sowunteererye mukhalelo a muhakhu.
Vowilipiherya wa yoosoma, yolaleyiwa muhina mwa nlaka na ihapari yothaleeleya The Lancet, siiri mithokiiho sa emusi, sokhapelela woopaceryani ni oohinatti okhathi yooyara, iyareelo, mwapoophe ni miteko sa okasoopa nni mikhapelelo sa okumi
Ntoko nthoonyeryo, aceesiya ole a ONU onikasoopa wii voophova imilyawo 117 sa anamwane muhina mwa ilapo 37 sonoorowa ohikhala opoophiwa vowakiheriwa oveele, mpakha veriiyari va mweeri wa neexexe, ntoko vanilipeleliwa, mwaha wowunteereriwa malaka a ikampaanya sa mwapoophe opaaciwa ni ekwerere.
Muttetthe otepa oromoliwa, vootharihela Unicef, ti Asiiya, vathariwa ni Afiriikha ohitto wa osahara ni Wameerika ti Suuli.
Muhina mwa nlaleeryo, muhooleli wa unicef , Henrietta Fore, onikasoopa wii owaana ni ekwerere wookhala ooviraka khiyaruuhela okwa wa athiyana 56.700 mwaha yoohikhala manamuna oweetthiheriwa vahinatthi ni okathin wooyara.
Fore onisiisa wiira, viira valipiheriwaka miiriira ole, owo amurooxela vathi" milooko sa manuuwelo muhina mwa ovukula ookwa voohikosyeya swa aximaayo ni anamwane. | saude | Gito | test |
a_curandeiros-moçambicanos-nada-podem-fazer-ao-novo-coronavirus_5348634.txt | Akulukhana osampiikhi khiivo ekhale aya opaka yiirelaka mwaxiittu amwaxitthukoroona musya . | Akulukhana osampiikhi khiivo ekhale aya opaka yiirelaka mwaxiittu amwaxitthukoroona musya .
Variyari vaa mitathaari orooka yexikhaani mwa sootakhala sa niphento, Maria Toalha, mukulukhana a epuruviisiya ya omosampiikhi Omaniika, onihimya wiira ohorwa apwanyiwa yexikhaani muhina mwa okhathi oteene oviire wa iyaakha 35 sooxutta awe ni miteko soloola sa maphattuwelo, masi onihapuxa mwaxiitthu musya mwaxiitthukoroona, nii onikupaleela wii nnakhala kokhanle ovaara etthu.
Sooyevihana iparaaka sa miiri ni exaapha omerekaatu yowooneyaxa ya anamunceene ni owaatta alipo onitumiha ohiwaraka variyari vaa mixikwiitti sa Oximooyo, sanikweeherya mitathaari soovirikana ni miiri sa mithaali soothowa sinirumeeliwa eriiyari ya oloola ikwerere.
Masi mme munithaatiwa mireerelo sowaatta mitathaari , votakaherya ni sootakaahiwa sirina malepa ni erima seene otthi eene , sinooniwa ntoko wiira siniruha iparakha , nleelo khaniivaha iphiiro siniireliwa axiitthukhoroona musya.
Aretta akamaasi wala okothomola, nnaamwi sookhaleene owulaana variyari vaa okathi ole ovirikana ipheeyo sa Omosampiikhi- sookhala wiira eyiita , akulukhana anarowana vasya arooka muxiripitaali, maana vookhala okhalaka axiitthukorona.
Omosampiikhi vaninaanoni vaa okhoottiwa myaaha thanu ni piili sa ekeekwayi sootupa sa Koviit-19 , masi vanooniwa ntoko oweela ni ovoolowa wa namararu yeela wa ikonto sa atthu omosamoiikhi yaawo yaroowe Afiriika ti Suuli, elapo yowattamana ya Mosampiikhi yoowala muhina mwa mahiku 21 aryeene ni mukhaleelo ohetta mulaponi , noovira opaceerya wa ekwerere . | saude | Gito | test |
a_covid-19-gaza-no-sul-de-moçambique-em-alerta_5513399.txt | KOVIIT-19: Kaasa, ohitto wa Mosampiikhi, ni ookasoopa | KOVIIT-19: Kaasa, ohitto wa Mosampiikhi, ni ookasoopa
Epuruviisiya ya kaasa , na mutthetthe ohitto wa Mosampiikhi , oori ni mukhaleelo wa ookasoopa mwaha wa otthika , arumeela ipikaata sohisuwanyeya wa atthu omosampiikhi anikhuma elapo ya owattamana ya Afiriika ti Suuli , Elapo erii vamoosa ni yowaatta myaaha sa Koviit-19 ya Wafiriika .
Vamoosa ni mikaano ni elapo sowaattamana eri sootthukiwa eene, kuveerunu a epuruuviisiya ya kaasa aniira wiira oniweha, ni mixankiho, wiira anikhala amiravo wa khuuta opuro wa alipo anihaaya ikhumelo mpantta wa mukano anipwanyaneya ahokolowaka, arumeelaka otupha mukano ohisuwanyeya ikhalelo sa ikettelo, aaleelaka, mwivaavo, mwaana sa oweha wehiwa mukhaleelo wa okumi oluluwana ni Kovit-19.
Kuverenatoore a Epuruviisiya ya kaasa, Margarida Mapandzene, wiira ohoolo wa nlaka nolaleerya wahu wii muxankiho onilipiherya, vasulu wa soteene, vamoosa ni woopiha wii yalasa, wiira yalovole axiitthu ni athatuwe mpantta wa manamuuno omurava mmuttettheni.
Nnakhala khasinikhala mihuupi sinisuweliwa sinihiya mwaattelo wa, atthu omasampiikhi akhaale akenle muhina mwa muttetthe ni manamuno vohisuwanyeya mukhalelo aya kaasa, masi kuveerunu a epuruuviisiya oniira wiira osuuwela myaaha sa atthu ni mukhaleelo yoola .
Wiira ekhalihiwe saana muthiito ole sovirikaana atthu Margarida Mapandzene iire wiira amakhuulupaale aniira ilipiheryaka okhapeleliwa mukano ni animana natiiri ni miteko sa waalopola atthu anamawaani, wiira ookasoope mwaha wa apinaatamu otthika akhumaka elapo yowattamana, wiira manamuna opaka mayeeso a mukhalelo aya.
Afiriika ti Suuli ti nmoosa wa ilapo sihirina mwaattelo a alipo omurava KOVIIT-19 , khukhala wiyaala moopopiho mmosa wa khuta okathi wiira Mosampiikhi , oriina ikonto ikonto seene sa apinaatamu okhuma mutthetthe sikiina sa ilapo iye .
Ninaano vaava , epuruuviisiya ya kaasa onalikela ni myaaha 38 soowali ni ookwa wa alipo okhalana mmosa . | saude | Gito | test |
a_africa-maior-risco-doencas-transmissiveis_3670740.txt | Afiirika ni munuweelo munceene oteepa woopiha mwaha wa ieeetta siraaviwa, onihimwa OMS. | Afiirika ni munuweelo munceene oteepa woopiha mwaha wa ieeetta siraaviwa, onihimwa OMS.
Mwaaha ola wookhala worukuuxiwaka, wahiyaaru oompaaha soona, owuurya vakhaani, wuncereeriwa olya mihokhorookho ni ikithikithi ni olipiherya mmwiilini moolipa.
Mutheekeso Olumweeko Okuumi Olumweeku, onriiwa(OMS) onihaaya osuwanyeeyiha mwaha mulupaalexa omanaaniha wi weelihe okwa mwaaha wa ireetta sihiravihaniwa Waafiriika.
Mpaakha etaakha ya 2020, vanalipeleeliwa wi atthi imilyaawu sene animookwa mukontineeti. Ni oweela nno oniireye vakhaani vakhaani mwa iyaaka iya sovira mulooko.
Erlalatooriyo esta emoosa ya OMS eni ele miyopoopiiho iya sovikaana mutiita sookhala olipeleelaka maana anceena athu alupaale Waafiriika akhalana nnakhala vakhaani ethu enoowa ya eriixiku enuncereerya mwanyiheeryo WA wunuuheriwa ereetta enoowa ehinravihaniiwa ni mopiiheryo wa ekuumi, vatakahereyaka mixaakiho sinvaara erooho, kaankuru, atiyapeeti a mithiito 2 ni ereetta ya ekaaxa.
Mwa meettelo seryo, okwiiwayotaanyeriwa ni ireetta oye sihiraavya sirookhala , mwaakha wa 2030 sootepa ovikaana oye simphattuuwa bem mwaaha siraavya.
Iyaakh iyo xeexe siirya, ikheeliwo mwaha ireetta sihiraavya sokhaala ophiyaaka Imilyawu 44.
Nthooko muhooleliwa muttetthe a Waafiriika, Dr Matshidiso Moeti, "wa iyaakha iya sokhiserya, mpaatte munceene Sá okasoopaka ni mureerelo sa Olumweeko oholeelihiwemuhiina mwa sowoopiha sa ekuumi yanamuncee sowakuveeya nthooko axiithu anoonaneya, Siika ni Epoola".
Moet oni si ti vopwaneleela"wuupuca qui variyaari va sowoopiha iyamuhiina mwa mukhaleelo a ekuumi wanamunceene, ntooko Siika ni Epoola, khanikhaale owiliyaala mwa miyopoopiiho si qui ikuumi wa ireetta sihiravihaniwa, vothaleleyaxa maana sinceene wiseeye sookhala wikasoopiw aka, norukuuxa manamuuna owuupuwela ni mithiito wa Okuumi.
Sookhala mikweeheryo mixeexe sowoopihamuhiina mwa mukhaleelo a miyupuwelo sinthoonyeexiwa vanceenexa ni OMS: urumeeliwa soona, orumeeliwa voweettiha erooho wa eviinyu, malyeelyo oteepa okhaala osikhiini ni okhuruuwa wa munuweela wa miteeko anilipiheerya mwiili.
Variiyari va ilaapo sawaafirika sothokosasiwe, ekwaarutu emoosa ya atokotooko anikhaleela nnakhava vakhaani thaaru wa mwiiha iyesawo sowoopiha. Anamunceene waalesa ari atokotooko yaarin vowanyiheerya athiiyana variyaari va iyaakha sa 45-65.
Orumeeliwa soona ti mmoosa yootepa yoopopiheye wa mikhalelo a ikuumi wolumweenku, okhupaarela vasuulu wa ipuruseentu milooko 70% sa kaakuuru a ipulumaawu, 40% sa ireetta oye sivaara ipulumaawu sootepa ni 10% ereetta ssinvaara irooho ni manamuna oweetta ephoome.
Mittetthe sa Afiirika, sinithipeleela iye sorumeeliwa soona wa khuta mahiiku variyari vaatokweene orukunuuwe onkhuuma 5% orowaaka 25%( 12 % mutthetthe wotheene).
Muhiina mwa mwaaha sa manamuuno owilyiiha, OMS ohiimwa wi atthu khanweerya olya mihokhorookho ni ikithikithi sinphiyeerya, yeeyo ekhaleelo voophiyaka ipuruseeto seene 14% sa mwiiha sa atthu ankwawaha ni kaankuru onithaniwa kaxitointexitinaale ni vowiraaka ipuruseeto 10% sa mwiiha sokwiiwa mwaaha wa ireetta sinvaara erooho ni ihasaara sa ehaamu.
Nnaamwi sotaanyeerya mwaha sa manaanuma owilyiiha ohikhaala wokuumi yuncereerya muhiina mwa muttetthe sikiina sa OMS, a firiika othi wa osahaara tiwotikinihaasa ni muttetthe mmoosa wa OMS ohaawa vaali vaali mwaha wohilokasa mukhaleelo yoolya ni yaata atthu otikaanasa mwiili.
Othipeleleya wa atthu owattaneexa mukhaleelo okhoola worukunuuwa mwa ipuruseeto 12% Omatakaxikare wa 60% Osiyiixeele, ni mwukhaleelo okhiserya wa ipuruseeto 35%. Axithiyaana atukweene taari vowanyiheryeene onooniheerya mwukhaleelo woophoova ilemelelo saya viira vatananihiwaka ni aloopwana.
Owuuriwa eviinyu muhiina mwa mmuttettheni vanceenexa onooniherya okhuuruwa waawe. Vananyiheriwa wu iteerusu piili sa axitokweene khawuwurya eviinyu. Othipeleleya wa owuurya mwaha wa sowiraneeya yolemeleexa variyari va axilopwaana awuurya worukunuuwa voophiyaka epurusento 1% Okaampiiya , a 69 Oxaatu, niitho ni munuweelo aya a ipuruseeto 31%.
Variiyari va ilaapo 32 sithokosasiiwe, okaathi eriiyari onnviira veeriwaka muteeko sokhaatta erutthu vohikukhumuwa wala okhaathi worakaama tuule mikharikhaari 21, wa khuuta nihiku, Omawuritaaniya, a mikhaari khaari 368 wa khuuta nihiku, Omosampiikhi, ni emetiyaana emoosa ya mikhaarikhari sa 116 sa nihiiku nothaleeleya. Axilopwaana taavira okhaathi munceene yiiraaka miteeko silipiheerye mmakhuvaani vatananihiwa nai athiyaane.
Ni OMS, onoona wu vookhala opwaanya vokweheriwa ni iviirikaneelo sa mukhaleelo wa okuumi wunteerya omuulya soona , owuurya ikhaacu nikasoopa, wuncerereya okhuura mihokhorookho ni ikithikithi tisinnthatuxa mwiili okhoomala. | saude | constantino,Araibo,Gito | test |
a_sindicato-dos-médicos-lamenta-falta-de-resposta-do-governo-angolano-e-mantém-greve_6496066.txt | Nikhuru nanamaloola iretta axankihiwa mwaha wa wakhula wa kuverunu a wankola mwaha wa ekereve. | Nikhuru nanamaloola iretta axankihiwa mwaha wa wakhula wa kuverunu a wankola mwaha wa ekereve.
Ethu ela khenlikana wa ixipiritali sa otakwani ni mpoma.
Oluwanta
SEMEA opacenre sekunta fera, 21, ohivara muteko,mwaha wohakhuliwa sana ni kuverunu wa katerunu amanyakunyaku wa mweri wa setempuru wa mwakha ovinre.
Nave nto, amaxipiritali sikina, votepaxa sotakwani wa oluwanta, akhala ahima wiira kihalinwe, wovirikinaka sa mpoma.
Ekereve, sivavale ohimmawe khehimwale nihiku enimalaya, nave nto kisinvariwa miteko munferemariya, isiminariyu, wapaxari, ovolowa athu asya, iwarakha sa anamaloola iretta sinihima okumi ni athu okya.
Vavale settinwaya amacxpiritalini sa epoma ya oViana ni Belas ethu ela khetempexa ni anamaloola iretta ariwe kiyavo ekereve.
Maxi khavanlikana opoma.
Oxipilitali wanamwane wa elapo ya Oluwanta, sowoniheryawene, ikonsuluta somaliwa nave aretta othene anirehiwa opanko wa sokoro.
Yatepaxa owerehiwa.
Rosa Manuel, maama, ohima wiira "ohoniwa mwana womwiirwa arisa ekereve,mmureheke opanko wa sokoro".
Nave nto, Adriano Manuel, mukulupale a SINMEA, ohima wiira ekerebe kherere muthinto ni awosa anniphavela ovanela.
"Varihari va nri pahi 25%, ninniphavela ovanela, kuverunu awankola ahiphavele ovanela ninrowa okhala 15% ni nto 10% isumana sinorwa, ohima.
Manuel oxankihiwa mwaha wa ohivariwa muteko vopacerya ni vaninano wiira kuverunu khavanre ethu.
"Nlelo nnakhel vakhani ni khinikhanle owokhiwakha tho sisa" ohima mukhulupale owo.
Nikhuru na ekumi nlelo khehimme ethu mwaha wa ekereve ela. | saude | constantino,Araibo,Gito | test |
a_moçambique-vacina-700-mil-crianças-contra-a-pólio-_4763266.txt | Mosampiikhi ohapoopha anamwaane ikonto 700 oluluwana ni namaretthe . | Mosampiikhi ohapoopha anamwaane ikonto 700 oluluwana ni namaretthe .
Opoopwa ole oniiraneya noovira wooneleliwa ninaano vaava myaaha miraaru sa namirette Osampeesiya.
Voovikana mwattelo a anamwaane ikonto 700 axikhaani ohiphiya iyaakha thanu aniiriwa opompwa vowanyiheriwa ekwerere ya namaretthe, muhina mwa mutthetthe sa epuruuviisiya sa Osampeesiya, Wamphula ni Oniyaasa, olepa Aceesiya ya mihuupi sa Mosampiikhi oromoliwe ni Mwalaano wa okumi .
Mwapoophe, variiyari vaa mahiku 30 wa mweeri Oopacerya wa eyaakha ni mahiiku arowa aya weettaka 4 mweeri wa naiili oniiraneya noovira okathi wooneleliwa aya myaaha miraaru sa namirette muhina mwa etistiriitu ya Omuluupu, Osampeesiya .
Osampeesiya onoorowa okhanyereriwa muhina mwa etistiriitu sa Omulumpu, Okuruuwe, Wiile, Namarrooyi, Luceela, Milaance, ni Waaluto Molookwe ; Oniyaasa , Okwampa ni omikanyela; ni Wamphula , Omaleema .
Ntoko anithoonyerya amakhulupale oluluwana ni okumi , mwapoophe ti mpantta wa nlaka na ekampaanya owulaana wiira omalamalihiwa namaretthe.
Mosampiikhi yohimwa okhala elapo yowixeetta muhina mwa namareetthe mwaakha wa 2016. Myaaha sa ninaano siiri sinooniwa okhala enivirikanya wa wikhanyaanya wiira omalamalihiwa ekwerere yoowaatta wiittha mwiili. | saude | Gito | test |
a_desnutricao-quarenta-por-cento-criancas-mocambique_4332432.txt | Othowa nnakhala ohiloka manamuna olya ohaapwanya mwattelo wa ipurusento 40 wa anamwane omosampiikhi | Othowa nnakhala ohiloka manamuna olya ohaapwanya mwattelo wa ipurusento 40 wa anamwane omosampiikhi
Mukhalelo nnakhala kooniherye mukhalelo mukina okhuma okhuma eyaakha ya 2008
Muraarelo wa Ilapo sowuraana vireliwaka Anamwane oolimaleliwa ni ( Unicef ) ohinya wiira orukunuxa manamuno owupuwela ti munamuna oreera wiira niwaneke omalamaliha mukhalelo wa olya woohilokasa wootepa onakamela mwaattelo wa ipurusento 40 wa mwaana atthu omosampiikhi.
Vowiiraka ipurusento 43 sa anamwaane omosampiikhi mpakha iyaakha 5 sa manuwelo anihaawa mwaha wa ohilya woloka wootepa , mwaattelo onithoonyerya kooniherye munuwelo wa mukhalelo a ekhotto yowanana myaaha sa malyeelyo ohiloka okhuma okhuma eyaakha ya 2008
Michel Le Pechaux , wa mpantta a Unicef , anihinya wiira ekeekhayi ela ekweheriwa ni othoowa miyataanelo muhina mwa olaleeriwa mihuupi vireliwaka orukunuxa manamuna otthooka .
" Ninisuwela wiira ovirikniha manamuno owupuwela wookhala oruuhaka sopwanya sulupalexa, vanihinyiwa mutaanyeryo okhale oruuhela exikhaani mpakha ipurusento 17% sa malyeelyo otepa ohiloka . masi tivoreers ti wiira oteene ahu ni hoothe nikhalane mihupi sowatananela ni sinitthikeliwa", ohiira Le Pechaux.
Iyaakha soteene , mwaattelo onanyiheriwa oniphiimwa viiriwaka ikonto 16 sa imilyawu sene sa metikaale ti yoole ninirumeeliwa omosampiikhi mwaha wa malyeelyo ohilokasa otanyeriwa ni ohaleela manamuno oruwerya.
Isabel Trindade , wa Sekeretariyaato Tekiniku ya Nroromeelo na Soolya ni Olya saneene anithoonya okhottiha hoothe wa alipo arii omuhooleli ntoko manamuna okhuma wiira wakiheriwa mukhalelo olee .
"Noosuwela wiira miiriira ti soreerela masi sihana omaliheriwa , muhina mwa mittetthe ni minamuna mikina wiira nilaleerye nikeleelihaka omuhooli okhuma mwaakha wa 2015 , miiriira mmosa nilaleerye". ohiira Trindade.
Muthokiho a Manamuna Elapo itesenyariwe ni mwiraanelo mmosa ni Nlaka na olumwenku Muhina mwa Soolya , ophimwa muhina mwa imilawu 167 sa itoolari sa wameerika ori ti okhaliha muttaala wa muthokiho wa Muraalo wa manamuna olyiwa muhina mwa Ilapo Sowiraana vireliwaka eyaakha ya 2030.
Vari , mwivaavo , ti omosa ekhootto ya mawanelo olipa ntoko mihupi sa Mulaano wa Okumi .
Vananyiheriwa wiira wa khuta etoolari ya Wameerika enirumeeliwa muhina mwa malyeelyo wa mwaana mmosa onooniheerya otthikela ottuli wa itoolari sa wameerika muhina mwa oreeriheliwa saneene muhina mwa miteko sa Okumi , osoomiha ni wuncererya muruweryo . | saude | Gito | test |
a_covid-19-unita-insta-governo-a-declarar-fase-comunitária-de-transmissão-da-doença_5476994.txt | KOVITI-19: UNIITA onnimutumererya Kurunu wii ohiime efase ya muttetthe wa orava eretta | KOVITI-19: UNIITA onnimutumererya Kurunu wii ohiime efase ya muttetthe wa orava eretta
UNIITA, paritiitu ya ovaanya waAnkoola, oomutumererya Kuverunu namaxexe, 25, wii aakhulele wii elapo yookela okathi wa mmuttettheni wa arava wa Koviti-19 "ntoko nthonyero ya waalattula atthu wii ekuxe wa ekekayi wi mulattu ommalaya".
Eparitiitu ele ennihima wii khemphavela opaca muxankiho, maxi ennihima wii enniphaveleya atthu "ottiya ifileyira eriyari ya miirelo suupuweliwe wii emalihiwe eretta".
Otumererya iwo wa layihiwe ni teputatu ni vise-peresitente wa pakata paralamentare wa UNIITA, Mawurilio Luyele, evinrene axitokwene aixipitali osuwela wii numuru na atthu aranve ni Koviti-19, "ehisuweliwe oranvawe", ewenle okhuma nove mpakha 15, ni yoolempwa ya ovikana athanu ni emosa aranve nsana oLuwanta.
Waalavilawe ni VOWA, muhooleli wa UNIITA onaakiha wii oroweke ohoolo iipithihaka siniiraneya sinreerela okuxa wii eroweke ori atthu wii evukuliwe miirelo sowiikosoopa.
ole ori namasuwela wa ekumi ya atthu otheene oohima ohikhala wanyihera mwaha wa oraveya wa viiru eriyari wa mankolaano yaharina okumana ni atthu arwiye ilapo sa okhopela.
"Miteko iya Kuverunu onvarawe wii eemererye wii kherina ekekhayi, wakhulela etthu wakhulela ekekhayi sa sookhumelela" oohima.
Okathi awe, petiyatara David Bernardino navetho onnaakiha wii okathi wotheene ononihereyaya oraviwa eriyari ya atthu, ahikhumme mulaponi", araviwa iyo tiwammuttetthene".
Soohima sa okathi vakhaani wa VOWA, namasuwela ole onuupwela okhala" muxankiho ola enkhumelela maihiku ala waAnkoola"..
Meetiku onninvaha miruku Kuverunu wii alayihe atthu otheene ekekhayi ya oraviwa wa elapo ni "olipiherya miirelo sa khula mutthu okhanlawe oovara wii eretta ehulaane".
Kuverunu onuupuwela wii "15 ikasu, ohisuweliwe ekhummaya ehaana yooniwaka ntoko" orava wa mmuttettheni, esommwaka wii ephwanyiwe itthu siniiriha wii eraviweke",oohima wa sekeretaariyu wa Ekumi ya Atthu otheene.
Franco Mufinda Mufinda oohima wii elapo yoolepa nsana 197 atthu amuranve, ekhalaka 110 akhwiye. | saude | benedito | test |
a_covid-19-rússia-lança-sputnik-v---putin-garante-sucesso-da-vacina_5539091.txt | KOVIIT-19: Ruusiya"ovonyeerya" nlaka Sputnik V- Putin onilipiherya othawali wa mwapoophe | KOVIIT-19: Ruusiya"ovonyeerya" nlaka Sputnik V- Putin onilipiherya othawali wa mwapoophe
Ruusiya ohoola khukhala elapo yopacerya omukupali mwapoophe oniwanela axiitthu kurona wiira arumeeliwe ni moloko sa emilwaawu sa anamuuthu awe.
Mmiriira wa namaali waakheleliwa vamosa ni osoomwa ephattu ya akhopela ni okelihiwa maana icisaawu nnakhala khasiheliwe muhina mwa owehawehiwa ni nroromeelo variiyari vaa aapinaatamu .
Muhooleli elapo Ruusu, Vladimir Putin, wiira wiira variyari vaa mwanawe mmosa mutokweene ohomeliwa ni wii mwapoophe ohooniherya nroromeelo mwaha woovaha nroromelo na waasyaka axiithu .
Mwivaavo, amakhulupale nnakhala khovanhe nroromelo onireerela okhaliherya ohiimwa sa nroromelo ni mureerelo aya. Namapatthuxa o Ruusiya ni ilapo sikina anihinya wiira vanooniherya waakuveliwa opacerya orumeeliwa mwapoophe okhale okhuma otthuli, olepa AP.
Vamosa ni mutthunelo ole oowiira okhale opacerya variiyari vaa otthimaka wowuulaana viireliwaka omunuuherya mwapoophe owanela ekwerere, Ruusiya nleelo oniphavela opaka mayeeso manceene a icisaawu wii sikhale sooruuhela mihupi wiira ooniherye vakhala wii mwapoophe ole witthaniwa ni nsiina "Sputnik V "vakhala enivara muteko .
" Ruusiya ori vekeekhayi weettihaka mwemereryo mutokweene mmosa apinaatamu", ohinya Ayfer Ali , othaleleya muhinamwa ihako soluluwana ni nasoona alupale muhinamwa Warwick Business School ya mapiritaaniku .
Ala ohinya wiira wakhuleliwa iwe wootepa okweya vookhala vataphulelaka wiira alipo oweerya sookumiherya sikiina sovirikaana sa mwapoophe sokhala ahipwanyiwa. Nnaamwi vowanyiherya okhala vootthowa, sokhala otepaka, ookasoopa.
Muhooleli ruusu , Vladimir Putin, ohinya wiira mwapoophe, yunuuheriwe ni Ixitituutu Gamaleya ya Omuxikhoovu, ti yoororomeleya ni wii yaari yarumeeliwa otumereriwa mwanawe awe .
" Kinisuwela wiira enivara muteko ni mukhaleelo wootepa ororomeliha , enipaka yoovira mooteene muri opuro owehawehiwa onipwanela", ohinya Putin ohoolo wa nlaka na televisawu a atumereeri.
François Balloux, mulipo othaleleya a wa miriira sa maphattuwelo ya University College London, ohinya wiira waari " mmosa wa ntumereryo ohikhala saana ni oololo ".
" Mwapoophe oowaatteliwa vamosa ni mwapoophe oweha wehiwa vohikhala nroromelo ti ohikhala saana ohoolo wa akina", ole ohinya . "Wa khuta mulattu oluluwana ni ekampaanya ya mwapoophe oruusiya warowa okhala ohonona pooti okhala mpantta wa sookumiherya sawe sohiloka sa okumi, masi tho wakhuleliwa mwapoophe variyari vapinaatamu". | saude | Gito | test |
a_covid-19-quinhentas-famílias-num-bairro-nos-arredores-de-luanda-clamam-por-ajuda_5424799.txt | KOVITI -19 imiya ethanu epayiro muxerexe wa Luwanta annihuwela wii ekhaliheriwe | KOVITI -19 imiya ethanu epayiro muxerexe wa Luwanta annihuwela wii ekhaliheriwe
Kuverunu a wankoola ohemeerya muupuwelo wa wakhalihera amusi ahirina etthu ni imperesa musurukhu wa 500 imilyawu sa itolare, maxi mapuro manceene atthu anhima wii khavareliwe etthu yoorera, nnwaamwi elapo yeettaka mahiku ya 60 mahiku ya mukhalelo wa emerixensiya.
Epayiro yoosikhini kasaka Toxi, o kalumpu, munisipiyu ya Viyana, oLuwanta, amusi oophiya 500, ankhala mukhalelo wa osikhini okhuma 2017, aniikhupanya wii khaheliwe mukonthani ni axitokweene.
Atiminixitarasawu ya Komuna ya Kalumpu onniisuwela ohikhalana muru wa waakhula wa atthu otheene.
Walavulawe ni VOWA, D. Anastacia, okhala epayiro kasaka Toxi ovikana miyaakha miraru sivinre, oohima wii ahaakhela nlamulo wii ohala owani aarowa ererihiwa.
"Paahi enniweha mutelevisawu, va khannawehe etthu, maxi anakhanyerera atthu wii ehale owani, ntovo ninrowa olya exeeni? Anriwa hiyo khaninsuweliwa ni Kuverunu? Akina ahaakhela itthu sooreera ni hiyo va nraari, mwaha wa xeeni", ikhupanyeraka.
Wikasoopa wii ohirave eretta eyo muxankiho mukina, ntoko sinhimawe D. Felicidade, orina ovelavela wii akhalane itthu simmukhapelela, ntoko maxikara, sapawu, alikole exeele ni maasi.
"Nirihe va ntoko ipuri, enihimera wii yari wa esumana emosa, mpakha olelo khanrina etthu nnakhala eyolya, ni iretta iya, ipa sahu tisa palaxitiku, khanrina yonroromeliha nnakhala vakhani, khanrina moota wowiikosoopa wa Koviti-19" ookaxari waalavulawe wa VOWA.
Wa khula muxaxa wookhala oomaka atthu 20, tivo khukhanle moota "wookhalana ovalaana wa erutthu va", oohima Aberto Daniel, ole iyaakha mxexe sivinre onkhala nipuro nenlo.
"Wakhala wii onoorwa mutthu oowereyiwa, epayiro yootheene enoolakaseya, khankhala maasi, khanrina esaphawu, khanrina alikole", oohima Daniel.
Anammawani anninvekela muhooleli wa elapo ni amuxatoro wii ekhaliheriwe, siiso amuxatore wa Komuna wa Kalumpu anniisuwela ohikhalana ya waakhula wa atthu otheene.
"Vekekhayi, hiyo khanrina muru mwaha wa eyoolya wii nikawe vamphiyeriwa epayiro, ntoko epayiro ya Kasaka Toxi nimphavela imiya piili sa eyolya hiyo khanrina owerya" oohima Bunga Filipe, olamula wa Kalompo, onhima wii muxankiho oniira wanyihiwaka ni olamula wa Viyana. | saude | benedito | test |
a_covid-19-paira-ceptcismo-em-relacão-à-vacinação-em-moçambique-_5737874.txt | KOVIIT-19: eniiteteya ohilipihereya vooluluwana ni mwapoophe Omosampiikhi | KOVIIT-19: eniiteteya ohilipihereya vooluluwana ni mwapoophe Omosampiikhi
Meetiku Phillipe Gangnou onikupaali wiira mwapoophe nnakhala khokhaale okhala etthu yoopacerya woonaneyaxa viirelaka mulaponi , naweeha ekonta omoora wa mukhaleelo okwa opatthuxiwa ni koviit, masi onihinya wiira okhala okhalana" sookumiherya sa muupuwelo"
MAPUUTU —
Amwaavano Omosampiikhi yaakohiwe ni VAO, Omaputu, onooniheryasa waamini viira mwapoophw owananiwa Koviit-19. yoowo onikupaali okhala muruuko oreera.
Namaraaru, muhooleli a elapo Filipe Nyusi ohiira wii elapo yothoonyiheryaotthuna wiirela mpantta othaaliwa ekaruuma ya ekhoopela enitthaniwa Kovaakisi wiifra vapwanyiwe mwapoophe anirowa ovahiwa atthi imilyaawu 20 sa atthu.
Umosa wa alipo olavula ohoolo wa nlaka, anitthuna olavuula ni mukhaleelo ohisuweliha, anikoha:" niireke eiira mwapoophe onoorowa owulaanya alipo ohiitthu wala amasikhini ?"
" Nnakhala nimwaleyo nikwa, ni siliini eroowa aya opophiwa ?" Onikoha mukinakua tho othalaaka oviitha nsina nawe.
okinaku anikupali wiira miruku sa mwapoophe toreera, masi onivekela nohikorakoriha.
Muhina mwa mulaleeryo awe a Elapo, Nyusi ahiinya wiira amakhulupale apaceryasa " otaphuleela nikhuru nopaceryaxa" ni aniwumpererya mireerelo wiira ipwaneeryo sa itoose" omulipiherya mwapoophe mmosa ororomeleya ni olipa wiira vowiirelaa Aalipo omosampiikhi
Meetiku Phillipe Gangnou onikupaali wiira mwapoophe nnakhala khokhaale okhala etthu yoopacerya woonaneyaxa viirelaka mulaponi , naweeha ekonta omoora wa mukhaleelo okwa opatthuxiwa ni koviit, masi onihinya wiira okhala okhalana" sookumiherya sa muupuwelo"
Mwiiwelele: | saude | Gito | test |
a_medicamentos-doados-vao-para-negocios-privados-denuncia-lider-sindical_3485206.txt | Mithali soovahiwa sinirowaniwa munakosoni mwa omekha, onilaleerya mwene a esintikaatu ya Wankoola | Mithali soovahiwa sinirowaniwa munakosoni mwa omekha, onilaleerya mwene a esintikaatu ya Wankoola
Ikiiti sa nimwaleyo a ettekuxa sivahiwe ni EUA aphiyasa Oluwanta.
Muhooleli a esintikaato 7a Manfirimeero a Wankoola, Afonso Kileba, onalaaleya wi mithali sinceene soovahiwa elapo siinira inahapuxeriwa oroohiwanka musenturu ni opuro onimwaleyiiwa mwa omeekha yeeyo ohoonona waya siiri, mpantta wa ikwaha sinceene, alipo ari tanitumererya ni matiretoore a ixiripitaali ni isentiuru sa ma meetiku.
" Ikwaha sowaatta anikhala mapuro omwaleyaniwa sinipwanyaneya ohoolo wa exiripitaali siiri sa amakhuluale wala amusatooro", ahiira.
Esentikaato anihinyav wiira wi soteene siiraneya maana manamuno anittariwa wiira athoonyiwe amatumereeri nnakhala khanirumeela ikettelo sa Mwalaano Okumi.
mwivaavo, soophiya oluwanta ikiiti sa mithali sa ettekuxa sivaahiwe ni Kuveerunu wa ixitaatu Uniitu wiiraoweehe ettekuxa siniira sikweyiiherye opwarakaseriwa ni nlipiheryo nna iraveeliwo va ireetta, vomeekha muhina mwa mmipantta sekhalayi, weewo owerya opwanya wa miteko sa soowehiwa sa nroromelo ni soohitaphuwa.
Mpaxatoore a ilapo SoExitaato Uniitu sa Ameerika a
Mukhaliheryo ola opakiwa nivekelo na Kuveerunu a Wankoola ni oniireliwa okhaliherya Muthokiho Elapo muhina mwa Othokoreriwa Ettekuxa enisuweliwa ni (PNCM) Mwalaano wa Okumi,aniirwa otakaahereya muhina mwa muvekelo emukaakuve ya ikiiti ekonto emosa sa mamwaleyo apakiwe mweeri wa nithana mmosa eyaakha ya 2016.
Ikiiti sihaana okaawa mapuro onithokoreriwa okumi sa ipuruvinsiya sa sa Kwansa noorotti, Omalance ni Luntu nooroti, Luutu -Suuli ni Winci ni Saayire.
Kuveerunu wameerika oruuha mukhaliheryo oniireliwa elapo ya Ankoola mwattelo mmosa othukumanyiwa khiphiya imilyawu 28 sa itoolari sa wameerika siniireliwa ekhotto ya omalamaliha ekwerere ya ettekuxa, ekwerere enitthikela okhala ele enooniwa ntoko yowioneyaxa okhala mwaha wa okwiiwa mulaponi.
Muthokiho omalamaliha ettekuxa onilipelela nleelo wakhela, miyeeri siniirwa itoosa soophiyaka ekonto iye siniwanana ettekuxa, ya mukhalelo wa nanli wiira elooliwi ekwerereya namaretthe otepa, voohiyatho okawa voophova imilyawu 10 sa matthavi aniwanana pwilimwitthi mpakha eyaakha ya 2018, ni wataanana vamosa ni PNCM ni Efuntu Yowulaanya. | saude | Gito | test |
a_viruz-zika-provoca-terror-nas-gravidas-no-brasil_3081388.txt | Axiitthu siikha onipaca woopiha wa ihamela Oparasiili | Axiitthu siikha onipaca woopiha wa ihamela Oparasiili
Nnakhala khenivoniwa wiura ehooleliwe oraviiwa axiitthu siika.
Parasiili ohikhala ni mwakha wa ekwerere ya owevihana muru, mureerelo WA mukhaleelo wa miriima soothowa seeye siniruuhela wiura muuru wa atthu okhale vowonaneyaxa okhala mwamikhaani vatananihiwa ni mukina a mukhalelo awuunuwa mmosa ni mukhalelo wa omutho awe ni yoowotho onipatthuxa milaattu WA manamuka ovariihanawa mitiika ni olaavula.
Alípio Arina ehameela anipwanyaneya ni woova ohoolo wa manamuna oraaviwa okhanle okuxa ekwerere eniyeviha muuru ya mwaana orupaaliwa.
Ekwerere yoluluwana niaxitthu siikha, aniraviwa mwaha wa pwilimwitthi Aedes Aegypti, onipruuhela ekwerere ya ttenke wa ttenkuxa , ettekuxa chykungunya ni malaariya.
Othowa wa kutali oniwanela mukhalelo wa axiitthu onaakamela mureerelo sirina mukhalelo a Joice nnamuphattuwa sinikhaliha nleelo vootepa kuhina mwa mittetthe sa Munisiipiyu sa semiárido onihoolela mukhalelo oteepa wuuma iyaaka sokhiserya iya 50.
Ipooma seeye, Alípio anikhala anithukumanya maasu owaani mwaha wa mukhalelo oralaama wa manamuuno ovaheriiwa maasu yeeyo enunceererya mapuro oniphattuwa wa wilimwitthi .
Kuveerunu nnakhala khonihiya orumeela Ikuuru akapwiitthi wiura awanane ekwerere.
Mutumereryo mmosa sokasoopana ti okaawa wa iteela wiura ohela mmukhora ni icaanela ni ookasoopa wiura pwilimwitthi Aedes Aegypti owaattela mapuro onikhaliwa.
Vooluluwana ni nvaanelo ni Raatiyo CBN, tiretoore ori toniweeha ekwerere a Mwalaano wa Okumi, Claudio Maierovitch, ohinya wiura ekwathuulo Etokweene ti osuwela vakhiin ohikhalana oluluwana ni axiitthu.
"Niiriwa nivaraka muteko mwepiphiini mootepa okhala Etokweene. Nnakhala khahiyo mwa Parasiili, nnakhala Mwalaano wa Okumi, masi nnakhala osuuwela voluluwana ni siyeesiya okhanle olikaneene molumwenkuni wa ninaano voluluwana ni axitthu ale, okhupanyerya.
Vowuraanya munamuna mmosa, axiitthu siikha oniruuhela ettekuxa esya, malepa varutthuni ni axeerya mmeeyithoni.
Iye siiri sooxatiyari siniviira muhina mwa mahiku mararu, masi tho vaakhala myaaha seeyo nnakhala siira omuwehiwa mawereyo ayavarutthuni wa atthu.
Wa alipo arina ehamela, yaawosabtho axiitthu anituupha nruupo niruuhela onekhanekheya ni eniiliha so masyeene sinitaanyerya ovulalasa wa ttuutthu.
Mulipo ori tonivara muteko wa mukhaleelo wa mitiika Marli de Araújo Marra, onikhopanyerya wiira nleelo nnakhala vahikhale exikhaani emosa ya ekwerere, yeeyo ekhanle yowiraneya ni mukasoopo aya.
" Mpakha okathi yoola, voriipiha murima wa atthu nnakhala kekhaale manamuna orukunuxa mukhalelo ole. Ohoolowaya paahi opaka yeeyo oloola wa wikasoopa maana mwaana vekeekhayi onoorowa okhalana orakala muhkhalelo wa mitiika", anithalakasa. | saude | Gito | test |
a_angola-fala-so-a-vinda-de-medicos-cubanos-e-um-negocio_5460138.txt | Akoola Faala so-Orwa wa mameetiku okuupa" ti nakooso" | Akoola Faala so-Orwa wa mameetiku okuupa" ti nakooso"
Orwa wa mameetiku okuupa wankoola ti" nakoso mmosa" manamunammmosa "owiiya musurukhu ni " owateeruiha wiir atthu awankoola avaare muteko" ohinya ohoolo wa nlaka " Ankoola Faala So" Tr. Adriano Manual, muhooleli a muraano a Mameetiku awankoola.
Ohoolo wa muthokiho ahiirela mpantte tho Tra. Laurinda Francisca Quiangala onoomnela wi " othoowa wa nttitthimmiho ni woonelana vatthu" yoohinya" yowootha" ya alipo aniirela mpantta wa kuveerunu ni mameetiku awankoola nnakahala khanitthuna ovara muteko muhina mwa mittetthe sikinaku sa mulaponi.
Mameetiku ale maali attotthopela woopaceryane wa muthokiho wa mitumereryo sa okasoopa soopakelela sa kuveerunu wiira owaneliwe korona viiru.
Wiira iyo sirwaaka ovaariwa vaamura vakhale" ohaawa omosa" muhina mwa mukhalelo wa okumi Wankoola ori tootepa olosowa. akupaliisi.
Tra. Laurinda olipiherya muhina mwivaavo wiira atthu anceene nnleelo khaanoonela vatthu muthokkiho owikhapelela.
" Mwaha wookhalana wahu mwattelo owaatta ovukuuva WA apinaatamu agi anoona wiira wiura vekeekhayi manamuna nirwaahu olipiheriwa" ohiira wuncereryaka vilhala owehiwaka wiura" anceene nnkakhala khanoonela vatthu" mitumereeryo sinilaleerya wikasoopa.
Vooteene vaari mwaha wa prya wa Okuupa yoowo mameetiku vapwaneele Ophoova wa ekaasoopa mmpantta wa ale anamalattuliwa a nlaaka na " Ankoola Faala só" yaawo awanli sua apaceeryanse okhoottelasa mwaha sohinyiwa oye sa aalipo aniirela mmpantta wa Kuveerunu wiura mameetiku awankoola nnakhala khaniphavelasa othoowa mutthetthe sootepa otteyiivela da rlapo ni mukhaleelo wa mameetiku Okuupa akhale tanilipiherya ovaara muteko.
Tr. Adriano Manuel onoona wiura eu mireerelo soovahiwa khahiyano seeye solikana. Anamuteko a mpanttaa ikumi Okuupa anaakhela esupusiitiyu kuhina mas soolya, olavuula ni mireerelo sa vookhala sikhanle sihiivahiwa mameetiku a Elaapo ya Wankoola.
Voohiyatho vaavo Alípio Okuupa aniroowa mpakaha okhathi wophimweene mais ale ARI awankoola khansuwela okhathi mikaavi aniiriwa aya okhala weewe ni nnakhala siiso sootthikiha sa osomiha wala othaleeleya mpantta.
Mankolaano anikhala iyaakha thanu, thana moosa ahikelelaja ohoolo muhina mwa oxuuttihiwa" ohinya muhooleeli WA esintikaatu ta mameeriku yoowo ovaanhe intoonyeryo
Tra. Laurinda Quiangala, okupali wiura soohinya sa kuverunu vowaahiya atthu awankoola khaniphavela oroowa mittetthe sa epuruuviisiya nnakhala khirina evaloore.
" Oveeha omosa,ohikhalana ntthitthumiho omosa ni nlemeliho vowiireliwa akuluukhana a wankoola", ahiira meetika a wankoola yoowo oni voohiya soovirikana mireerelo sa muteko oohinya iira thi musurukhu aliviea aya alipo ari mameeriku awankoola ohinyawe wiura" to opwoova".
Muhina mwa mwaha WA musurukhu oniliviwa Tr. Adriano Manuel opala yoolepa ya kuveeruni a wankoola onimuliva kuveerunu Okuupa variiyari va ikoonto thanu ni ikoonto thanu ni mmosa sa itoolari wa khuta mweeri wa khuta ole ori meetiku mais ohinya ohisuwela kaavi e kuveerunu Okuupa onaaliva ser ale ARI mameeriku ser.
Mpanttaa mukiina mameeriku Okuupa anisoomiha kuhina mwa ixiikola sitokweene sa wankoola wiura vucereriwe evaloore la akuurusu aya mais mameeriku a wankoola anamaliharu osoma waya anitthikela vohimuteko okhathi kuveerunu a wankoola anitthikela owiittana mameeriku okuupa.
" Eyo nakooso, manamuna mmoosa owiiya musurukhu ni okhootthiha wii mankolaano ahivareke muteko, ohinya Tr. Adriano.
Mapantta anawiiye aluupale a Elaapo ele anoonela etthu ikumi wa mameeriku Okuupa maana mameetiku awankoola nnakhala khaniira awerye okumiha muusurukhu " ohinya wuncereryaka wiura axiitthu koroona waari mti mwaana wiura oruuhiwa tho mameetiku aluna okuupa.
"Akhala atthu anceene anittottela muraarelo a musuruukhu munceene (mwaha wa koroonaviiru) , masi wa ettekuuxa ahookwa ampaka ninaano mwattelo owaatta vootepa wa atthu", ohuncererya, okupaliki nleelo wiira wi" akhala mameetiku anirwa muumu yittottopaka wiira alipo othanleleya nnaamwi ahikhanle nnakahla othanleleya" ni akinaku anirwa muu ale ahikhanle nnakhala mameetiku".
Tr. Adriano Manuelohinya wiira muthenkeso wa aameetiku oniira olipelelaka nivekelo nimoosa wiira alavulane Muhooleli a Elapo wiira vavaanyihaniwe mulaattu wa a nikhuuru nne.
Muhooleli a mwalaano Okumi okwanyererya ohivaanela ni alipo ari ma meetiku a wWankoola", ahuncererya. | saude | Gito | test |
a_indice-seroprevalencia-mocambique-aumentou-dois-por-cento_3842990.txt | Mwaattelo wa seroperevaleensiya Omosampiikhi oeuncererya vopophiya ipuruseeto piili | Mwaattelo wa seroperevaleensiya Omosampiikhi oeuncererya vopophiya ipuruseeto piili
Mihupi sinithoonya okathi wa eriyari va iyaakha sa 2009 ni 2015
Mwaattelo wa eseroperevalensiya Omosampiikhi orepela mucerereyo mmosa wophiya ipurusento piili variyari sa iyakha sa 2009 ni 2015 , elalewe esekuuta yeela , 8 , Mwalaano wa Okumi.
Mwaattelo iisya iya sinithonyerya wiira mwaattelo oweela okhala 11,5 ipurusento sene eyaakha ya 2009 ni 13,2 ipurusento seene eyaakha ya 2015 .
Wuluuliwa osuwelexa khonooniwa mwaattelo wa myaaha oraviwa isya , masi onithonyerya wiiira mihupi sa mwattelo wa ninaano onithonyerya wa matteyivelo wa mukhalelo atthu anirumeela miteko olooliwa .
Mwattelo olaleeriwe ni Mwalaano Okumi siniira mpantta wa muteko okoha oluluwana ni mithoonyeryo sa okumi wa atthu omosampiikhi , muhina mwa okathi wa iyaakha 2009 mpakha 2015.
Axithiyana anitthikela okhala otepa yoniherya mwattelo yorava vatananihiwa ni axilopwana .
Mwaattelo wa eseroperevaleesiya variyari ya athiyana eri 15,4 ipurusento sene , vootharihela variyari ya alopwana ti wa 10,1 iporusento sene.
Wira vaari vahimwaka manuwelo, Kuveerunu anihinya wiira vakhala mwattelo wa ale arina variyari ya iyaakha 35 mpakha 39 sa manamuna sowuunuwa, yoowo onithoonya weetta omosa vatananihiwa ni iyaakha sokhiserya, weewo vakhale ophova oraviwa variyari wa iyaakha 25 mpakha 29.
Owela nno wa manuwelo onooniherya oraakama okumi wa sa atthu onittharela miteko olooliwa sa anti-retoroviraare, masi vakhala manamuna orukunuwa mwiira niromolaka manuwelo apwanyiwa.
Ephooma ya Omaputu eri variyari wa iye sa mittetthe siikina mwaattelo wa aretta.
Miyettelo iya sinooniherya ixikhaani mmosa , wa 16,8 ipurusento sene khirowa 16,9 ipurusento sene. | saude | Gito | test |
a_morte-de-médico-detido-pela-polícia-abala-angola_5574209.txt | Okhwa wa meetiku aatthukweliwe ni mapuliisiya ennixekexa Ankoola | Okhwa wa meetiku aatthukweliwe ni mapuliisiya ennixekexa Ankoola
Sintikatu wa meetiku wa Ankoola oohima wii onrowa okaxari wa exariya amukaxariki Puliisiya a elapo mwaha wa okhwa wa meetiku, Silvio Andrade Dala, okhumelenle nihiku nivinre 1 wa Setempuru, exikwatara emosa ya mapuliisiya, oLuwannta, weyiwo aaroyihiwawe atthukweliwene mwaha wa ohiwara maxikara a wiikosoopa muhina mwa mukukutta awe.
Sinitikatu omarakanri, saapatu, maraxa enrowa omala okaathi wa mahiku mathanu ni manli ya oriipiwa murima, opacera olelo, mwaha wa okhwa wa meetiku.
Wa VOWA itaphulelo sa Minixiteeriyu wa Interiyore ntoko atthu ammuleela meetiku siri soosareya ovaanyana sinhima wii namuteko ole oroomaniwa.
meetiku ankoolano onhima wii ikhoolelo sa awutoopisiya sikhumme wa mapuliisiya "tisookoheya".
"Ihapari sa mapuuliisiya khahiyono sa ekekhayi tivo nihinakhulelahu ni ekhoolelo nnoniheriwahu ni nnorowa ohula eporoseesu ya otakhala", oororomeliha.
Navetho, namitthaka wa Minixiteeriyu wa interiyore, komissaariyu Waldemar José, oomuromola meetiku lexixita arumeliwe awutoopisiya ntoko ororomenleene wii okhwa wa meetiku yaari mwaha wa eretta, ohiya mwaha wa "omaniwa"
Maxi ole ohinaakhulela wa soohima sa mapuulisiya ti muhooleli wa Friends of Angola, Rafael Morais, onhima wii mapuliisiya yahincerera muteko aya
Okhwa wa meetiku Silvio Dala onnawereya atthu vanceene a wankoola ni okumihaka ovulavuwila mwaha wa otepiha mapulisiiya ni miteko saya, mwaha wa ottharattharaiha ikano sa wikosoopa wa Koviti-19, mwaha wa atthu okhwiye okhuma okathi silaleyiwaya ikano sooweettela.
Okhanyereriwa wa owa maxikara muhina mwa mukukutta yoopacera okohiwa waAnkoola ni Mulooleli wa Repuubilika, João Lourenço onni peresiyonariwa wii amukumihe minixituru wa Interiyore, Eugénio Laborinho.
Xoronalixita ni mempuru wa Muthukumano wa Repuupilika, Ismael Mateus, oohima wii "okhwa wa meetiku, moota woohisuwanyeya, mwaha woohinwara maxikara, warererela wii mutthu mosa wooniherya ohiya wawe muteko wala woomoliwa nihiku wa omeelo okhuma vakhumelenleya yootakhala ela".
Wa olempwa mufaeyisepuuki Ismael Mateus onnaakiha wii "wa khula okathi PN aatepihawe muteko awe, mutthu orina owerya aniirihiwa wii akhule mwaha opankawe, oveeha wiisaano omanleene".
Mwaha owo, musuweliwa mulapheleli, Luaty Beirão oohima wii meetiku Sílvio Dala okhwiye "okhala wii oovonya etthu yoopahuwa epakiwe ekano" ni iiviwa "mwaha wa ale oopisa wuupuwela", wanhimaaya okhanyereriwa wa onwara maxikara muhina mwa mikukutta ni oliva imuluttha sookhanyereriwa ni soolikalena.
"Wankoola, wii mmulutariwe anookuxani mpakha oxikwatara ni anohiyani mwawerya ele amphavelaya ori oliva muulutha wala oliveriwa ni wooniherya enthonyiherya wii mooliva mulutha, aakhala ale arumpe mahiku manli mwaha wa oriwara maxikara", olepa muTuwitereni.
"Ohookhwa meetiku mmosa, ntoko wiira khanireereno. aAri mmukuluttani mwawe , mekhawe ohinwanre maaxikara", oohimya mulapheleli mureeti sosiyale
Luaty oonivaanya mananna ohireera oniitthanaawe, "otakhala wa mapuuliisiya, opahuwa aniiraya wa oveeha ikuwo sinwaraaya ni atthu vakhani annivaaya wii, nnamwii meetiku aarimuuwa ni amana vathi ni muru, omora iwo waari opaciwa ni okakhiwa ni mapuliisiya. Wakhala wii awutoopisiya apakiwe ni mapuuliisiya, kharina evalore", oohima. | saude | benedito | test |
a_covid-19-estado-de-emergência-é-mais-um-momento-de-sofrimento-para-as-pessoas-de-baixa-renda-_5533478.txt | KOVITI-19: Mukhalelo wa emerixensiya "okathi mmosa wa ohawa wa atthu sikhini" | KOVITI-19: Mukhalelo wa emerixensiya "okathi mmosa wa ohawa wa atthu sikhini"
Orowa ohoolo wa mukhalelo wa merexensiya onoruuha mukhalelo wohireera wa okhala wa mamosampikaano asikhini, aahima atthu awiriyaniwe ni VOWA.
"Miyo kinuupuwela wii okathi mmosa wa othunku wa atthu arina osikini, noosuwela wii emperesa sinceene soowaliwa okathi ola atthu anceene ahanle ehirina muteko, onnihima", mmiravo onsoma Enoque Cardoso.
Cardoso onnupuwela wii" atthu anceene oomosampiikhi ontumiha mapuro ohiisuwanyeya, ni olaleyiwa wa emerexensiya miteko siceene khasinrowa ohoolo".
Ana Mauai, mmiravo namatumiha ammawani, khonoova ohima wii "ekekhayi wii mukhalelo ola musya onimwahaaxa, okhala wii ninrowa okhalano 30 mahiku nihivanre etthu".
Mukhulupale a elapo ya Mosampiikhi , Filipe Nyusi , ohaaleela ohiyu yoola mwa mahiku 30 mukhalelo wa emereceesiya wiira nipwanye ixikhaani wulana wa muthinto musya a mwaxiitthu kurona .
Okathi musya ori vamosa ni ohuliwa vakhani-vakhani isetore sikina okhuma esumana ya nenli ya mweri.
Nsusi, ikhupanyenre ekwaha ela esya ni ophaveleya wa "ohipakiwa etthu ehikhanle etthu wa mukhalelo wa wikasoopa wa koronaviiru" musya, oohima wii "siisa nnorowa ovarelela mukhalelo wa okhalela eriyari ya mweettelo woowikasoopa ni olaleya woowikasoopa wa miteko sa anakoso", oohima.
Atthokeleli akina anhima wii ethoriho ya esekutivo wa Nyusi enttharihelana ni ekekhayi ya elapo.
Calton Cadeado, purusore wa univeresitate ni mutholithili, onhima wii wiikasopiwe okathi wa wahula anakoso, onnihimatho wii "wakhala wii itthu sa pwaha saana, itthu sinrowa okhala wooreera; ni saahikhale saana, nnamutthikela ottuli nihove, okhala wii ilapo sikina ni awo ahiira siiso".
Wa mutholi-tholi Baltazar Fael, ohuliwa vakhani-vakhani wa anakoso "etthu ya ifayita, wii ehaxukuvalihe amusi, akhulupale wa amusi ni atthu akina amphanyaneya moothunkuni mwaha wa mukhalelo wa emerixensiya". | saude | benedito | test |
a_covid-19-governo-angolano-deve-melhorar-estratégia-de-comunicação-dizem-especialistas-_5462110.txt | Koviti-19: Kuverunu ankolaano ohaana orerihaka mananna ya olavulihana, annihima asuweli. | Koviti-19: Kuverunu ankolaano ohaana orerihaka mananna ya olavulihana, annihima asuweli.
Kuverunu ankolaano ohaan ereheryaka mananna aya ya olavulihana aaphavelaka oomaliha Koviti-19, aahima asuweli alavulihiwe ni masu awaAmeerika
Naamwi mithukumano sa ihapari simpakiwa okathi ti okathi, sinnixukhuriwa ntoko nivalu nuulupale wa mananna a kuverunu ahaana ethokoreryaka ereeti sosiyale ni iphiro ikina memmo sinviraya mitthaka sinceene Eyo enniruuha okathi wa wapiwa.
Namitthaka ni Porotale Marimpa Selutu Fernando Guelengue otumererya waalaana wa mitthaka ohikhanle mukhalelo wa oreherriwa wa weettiha saana olavulihana ni wa ihapari mwaha eretta waAnkoola.
Okhuma Marusu aalepihiwa myaha soopacera sa koviti-19 waAnkoola ekomisawu wa mipantta soovirikana wa omaliha eretta ehiikuxera ntoko mananna oothanleya a owiitthana anamuupuweli mwaha wa ettu ela ni opakiwa ekonferensiya sa ihapari sa mahiku otheene.
Olavulihana woohikhalela, oohima Fernando Guelengue onsuwela wii ovonya ottottela murarelo okathi wa muthukumano wa ihapari ontoko okathi wa olaleya masu mwaha wa aAnkoola.
Olavulihana khonatthi okhalihiwa vamosa. Eyo enrowa okhaliherya osuwela eronwaya ni ophiya saana emphavelaya orowa. Nooweha okhuma wa muxovo wa mitthaka simmwaramwareya", oohima ole ninlavunahu wa pani "khekhanle ekootiku wala mukhalelo wa ohima ihapari , nnamwi ihapari sinceene sineetta mureeti sosiyale, siwraka iphiro soovirikana".
André Sibi Muhooleli wa Asosiyasawu ya atthu asomme alavula a waAnkoola, annivaha enoota yooreera opakiwa wa ikwaha sinceene mithukumano sa ihapari muupuwelo ola wa okhalana ihapari.
"Navatho oopaka miteko mwaha wa waataana wa atthu ansuweliwe otheene wii awattamele wa ele aniitthanawe ntoko oweetthiha atthu oosuweliwa ni akhulupale a ikerexa wii oonihe ethoni aya ni wakhalihera ni miruku", oohima.
Othanla wa olavulihana wa ottapunya ohaana okhalaka etthu yoopacera, oohima namitthaka ni Sekeretaatiriyu esekutivu, wa Asosiyasawu Siyentiifika ya Ankoola, onooniherya oxanka mwaha wa ommaliha Koviti-19 epakiwe woohi khala iphiro sooreerela sa ihapari.
"Woowiikhupanya Kuukele tonivara muteko wa watuwalisari wa itaatu mwaha wa Akoola, nipuro nihinoneya", oohima
Kuverunu khonooniha mitthaka okhala" wii omwaramwareya wa mitthaka onnikhalihera okhala wa owerya" oohima. | saude | benedito | test |
a_maes-sem-dinheiro-para-comprar-medicamentos-para-os-filhos-num-hospital-de-malanje_4170452.txt | Aximaayo voohikhala musurukhu wiira ipwanyiwe mithali awiirelaka anaaya oxiripitaali ya Malaace | Aximaayo voohikhala musurukhu wiira ipwanyiwe mithali awiirelaka anaaya oxiripitaali ya Malaace
Tiretoore oniira wiira mithaali sinivahiwa viira eryeene mwaaha ootepa
Aximaayi a anamwaane yumanthi oxiripitaali wa Emataroona ni Anamwane ya Omalaace avaha ikhalelo ohoolo wa nlaka na Nsu na Wameerika miiriira oothunku yeeyo siniromola wiira mwaha woohikhala musurukhu nnakhala khakhale opwanya mithaali iya siiri siniphavela anamwane .
Masi tiretoore a oxiripitaali ohinya wiira aretta anooniherya mukhalelo ootepa anipwanya mithali masi anivekeliwa mukweheryo amusi aya ni ikinaaku ale aniwehiwa ni mukhalelo wa axikhaani akhale ni mukhalelo ohitepa.
Mpantta mukina tiretoore puruvinsiyaale wa okumi ohinya wiira soorepeliwa myaaha sa wiiyiwa mithaali okelelihiwa ohoolo mwi alipo anivara muteko mireerelo yaawo vootharelana wakakhana ni musurukhu a aretta muhina mwa ixiripitaali .
Ni sotaanyerya sa miriira iya ixiripitaali , iseeturu ni ipooxito sa okumi sa Omalaanca siniholela vamosa ni othoowa mithaali ni mireerelo sa mireerelo sinivareliwa muteko ni mukhalelo okhala otepaka okathi onaamwi arwe .
Opuro anamwane wa Oxiripitaali ya Omataroona- Anamwane wa meeme amusi anamwaane ari ni masooso anikhanyereriwa opwanya mithaali arumeelaka empa ya mithali wala omerekaato moohisuwanyeya.
Rosa Cabombo onipwanyaneya waapaxanri vamosa ni mwanawe voovikana esumana emoosa ni nnakhala khonisuwela onirowa awe wiira mahiku ani arwe muhapo ohikhalana musurukhu wowakakhana ni mithaali mikiina.
" Okhuma okathi kiphiiye aka opuro wa exoripitaali ela kirina mahiku 11, nnakhala khiivo mithaali ni musuurukhu wiira ole aruhale aka oteene oomaala", ohinya.
" Miyo kiruhale ikonto 50 sa ikwansa oteene omala, ninaano vaa nkirina musurukhu wiira kitthikele otthara olooliwa", ohuncereerya.
Muhina mwa muxuukuryo mmosa oholeeliwa ni alipo ari manfirimeera yaarisa ntoko iphepele okathi wa iwoora soopacerya sa nihiku notuphela muteko, 18, mwaha oowiira aximaayi anceene yahithipelela ohiiya opuro wa wuraana wa exiripitaali mwaha woohikhalana tho musuurukhu awiirela othuma mithali.
Juliana Domingos
"Miyo kiri Oxiripitaali nno voophiyaka mahiku 5, ayiiyaka ti ariina khaniwerya orwa osulo nno , iiye 23.500 sa ikwansa saruhale aka oomaala", ohinya wiira ohaana waavya ookopha ikwansa ikinaaku 1.500 ohinisuwela awe manamuna xeeni oniira awe ooliva .
Tiretoore-Xeraale a Exiripitaali Mateeruni infantiili , Paquete Van-Dúnem oniihinya wiira mithaali iye vakhiini sikhanle solikane eene siniireliwa miteko emukaakuve ni orumeeliwa aretta a emusi ni mukhalelo osikhiini .
Hiyo nihaayaka iphiiro sa muthokiiho ni warumeela atthu ni soovara nirina ahu sa manamuno nirina ahu, mwaana wiira ophiyaka ni mukhalelo otepa hiyo nihaana ikwaha ya sooruna manamuuna otumererya okhala wiira ikwerere sowoneyaxa muhina mwa ikwaha 3", ohinya wuncererya wiira"muhupi iye soopacerya 3 ni viira mwana opwanyaka axikhaani onoorowa orukunuxa mpantta, onoorowa okhuma mukhalelo wootepa ni oviire eroowaka mpantta ohitepa vakhiini.
" Vaava naanaavekela wiirela mpantta amusi , ale ari amusi ahirina mireerelo , hiyo nirowana mpakha okhomoni " olipiherya .
Tiretoore Puruvinsiyaale a Okumi yoowo anoonela vatthu mixankiho sa manamuno opwanya mithaali mpantta oteene wa elapo ohathonya alipo anivara muteko khamosa khamosa muhina mwa muraano sa Ixipitaali wiira ahiyasa mireerelo ni wakakhana ni musurukhu muhina mwa opuro animaathi aretta .
" Niiri hoothe eriyari yootikiniha ni akiinaku arumeela okathi wiira apwanye mithali ni atumihe tho muhinaa mwa miyuraano sa okumi , otumiha waniini waya opuro wa okumi, nahaana myaaha siiraneye muhina mwa Exiripitaali Meteeruni Infantiili, siinirwa siiraneyaka okathi mukina ohiya vookhala ixiripitaali sikina", olipiherya.
Anamuteko ahaakhula woohivara muteko otakiha ni mireerelo sa mivaanelo wiira khovukuliwe musurukhu anakhela aya vohikhala mwaha oniromoliwa ohuncererya nlelo nnakhala ohitakiha ni mireerelo sa mivaanelo , enoorowa olepiwa mwaaha onirohiwa empa ya exariya enimuromola tiretoore Puruvinsiyaale a Okumi , mwaha wa owootherya atthu ohisuwelaka ekeekhayi soluluwana ni wiiya mithaali mpantta wa alipo ari manfirimeero . | saude | Gito | test |
a_alarmante-falta-medicamentos-hospitais-moçambicanos_4479538.txt | Woolattuliwa othowa mirette mmashipiritaale sa Omosampiikhi: | Woolattuliwa othowa mirette mmashipiritaale sa Omosampiikhi:
CIP onihimya wiira eniiriha ehaali ela ohiroromeleya wa anamwiixaathi mirette
Esenturu ya Intekiritaate Puupilika (CIP) onoona wiira othowa wa mirette mushipiritaale sa Mosampiikhi onithipelela okhala mulatthu wootutuxa ni ohinrowa omala naanaano.
Mwaalaano wa Ekumi (MISAU) onihimya wiira woolula ovahiwa mirette sootepexa otthuneya mmashipitaaleni khamosa khamosa, nnya okhalaka muteko woowehaweha wa mwaalano wa ekumi wiiriwe ni CIP opwanya wiira alipa wuurela miteko s'atthu ootheene nlelo khasinaakhela miretthe sinilepeliwaaya.
Okathi munceene mamosampikaano anunlaseya mwaha wa mixankiho soothowa mirette, otepexa wene mfaramaasiya mwa atthu ootheene.
"Atitya aka arimwaapaxari Oxipiritaale Yuulupale ya Omaputu. Alepeliwe mithinto miili sa mirette ni meetiku onihimya wiira khasikhanle mirette Mfaramaasiya ya Oxipiritaale Yuulupale ya Omaputu, ohunlaseya Estevão Muchave.
Filipe Vilanculos, namuurela mukina, onihimya wiira ehaali khereere owalamela mittetthe soorakamela mpooma, weyiwo, "othowa mirette etthu eniiraneya okathi munceene" ni amusi anceene anninlaseya.
Jorge Matine, meetiku ni namathokosa a CIP, onihimya wiira mulattu ola woovalaveliha onilolowana ni ohitokorereya wa malovoleliwo aya, makaweliho ni enamuna eniixaathiwaaya mirette.
"Eniweha ahu wiira mapuro aniixaathiwa mirette sa mutixitiriitu sinivara memmo sinvaraaya isaala sa exipiritaale ruraale wala ya esenturu ya ekumi yuulupale, sikhanle ipa soohithokoseya".
Mwaalano wa Ekumi onnikupali otteettheya nno, nnya António Assane, muhooleli muulupale a mirette, ontthikela ni ororomeliha.
"Nikupalike wiira sookhala mixankiho, wiira wookhala olosowa munkoni mwa otthokiha, wiiraewaakha enooniherya veekeekhayi, nnya sookhala itthu ninweryaahu oxintta", onihimya Assane. | saude | Vasco | test |
a_governo-angolano-decreta-quarentena-a-todos-que-regressarem-da-china_5276263.txt | Kuverunu a wankoola ookumiha nlamulo wa owaleliwa mpaani isumana piili wa atthu ankhuma oXiina | Kuverunu a wankoola ookumiha nlamulo wa owaleliwa mpaani isumana piili wa atthu ankhuma oXiina
EMinixiteeriyu ya ankoola ya Ekumi yoolamula mihiku "kawarentena ovareliwa" wa atthu ottheene yaari Repuupilika Populare ya oXiina wala akumanne ni atthu aranve eretta ya koronaviiru.
Wa soohimmwa, eMinixiteeriyu enuupuwela wiira mukhalelo wa aleereta ya emerexensiya elaleyiwe ni muloko wa Olumwenku wa Ekumi, mwaha wa epitemiya enoonya ninleelo ni "waatta wa atthu ankhwa mwaha wa erretta ya koronaviiru".
Onreene siiso, olavula omosa wa imperensa,, oohima wii exipitaali yoovuwaxa ya Para ya Kwansa emphwanhaneya "atthu oophiya 40 arwiiye ni eviyayu mahiku ala ookiserya".
Manuel Augusto oororomeliha wii Kuverunu "onniiwelela malamulo a ilapo sa okhopela" ni areheryaka mukhalelo wa wuupaarela ekumi ya atthu ootheene, aakhulelaka wii "miyeettelo iyo khasinkhweya" ni sookhala sooheettiha saana miteko sa oruwerya, okhala wii aakhala "axipatthani ni anamuteko akhanle oophwanyiwa ni ephavelo ya kwarentena".
Sintoko mwiirelo sa wiikosoopa, akhulupale a ekumi aathoriha wii, wiiweleliwaka nlamulo na owalela, atthu anhoviheriwa orava eretta ele, khanxukhuriwa okathi owo wa owaleliwa "annikhottiheriwa atthu ophiya mapuro akwarentena".
Kuverunu onniwuupuweliha atthu ifayita ya wiiwelela ikano sa wiikosoopa wa khula mutthu ni atthu anceene ni waleela axitokweene a muxipitali myaha sinanyiheriwa okhala eretta.
Mwaha wa atthu a elapo ari oXiina, Kuverunu ooniroromeliha wii oniira olavulaka ni axitokweene a elapo ele, ephavelaka waakhaliherya atthu a wankoola ankhala elapo ele.
Oreene siiso, UNIITA, aanvanhe miyuupulo Kuverunu soowaatthikiherya elapo aya atthu awankoola amphwanyaneya elapo ya oXiina "yooreerela vanceene"", enuupuwela wii wiilipiha wootheene mwaha wa okhapelela ekumi ya atthu a wankoola, "tiyooreerela".
Meetiku ni teputaatu wa epartiitu yoopacera yoovaanya, Maurílio Luyele oohima wii "tiyoothananiha" mwaha wa opisiwa onthoriha miyeettelo soohirava eretta.
Ni ovelavela osuweliwe wa elapo ahu, mwamukokho owo avolowa elapo ahu enrowa okhala etthu yootakhala, ootumererya musuweli wa ekumi ya atthu.
Mpantta mmosa wa Minixiteeriyu ya Ekumi yoosuweliha wa VOOWA wii iwoora sinrowa olaleyiwa miyeettelo sa muhina wa elapo ahu emphavela olipiha miyeettelo sa ororomeleya wa ekumi ni okhaliherya ni ikaruma sinvareliwa muteko ni makwaaturu anrowa okhala ohoolo emananihaka waapenuxa ale aranve.
Nummuru na atthu akhwiiye mwaha wa koronaviiru noophiya 565 namaxexe ola, 6 ya fevereyiro. | saude | benedito | test |
a_queda-do-preço-do-petróleo-obrigar-governo-angolano-a-rever-o-orçamento-de-estado_5320965.txt | Okhuruuwa wa esisaapo ya patarooya" enimukhanyreeriha" Kuveeruni a elaapo ya Wankoola si wuluule mukhaleelo waettikiittiya orosameento ya | Okhuruuwa wa esisaapo ya patarooya" enimukhanyreeriha" Kuveeruni a elaapo ya Wankoola si wuluule mukhaleelo waettikiittiya orosameento ya
Okhuruuwa wa isisaapo ya epaariili ya patarooya wa ikhatiiri soovira 24 vowattameela iya irei itoolaari 30 oohiya ekasoopa ya kuveeruni wa Ankoola yoowo onaamwi mpaakha nsaana, anilipiheerya do oni oweeha wehaka variyaari va mwaaha ola,Maadi voowu vaninaanoni va khaarowa yuluula ettikiitti ele ya orosameento wa estaato. (OGE)
Mikhaleelo ovirikaana okhaala anamathokoosa a mavareelo a João Lourenço viireliwaka mwaha eniiya yeela.
Ettikiitti ya patarooya onooniheerya omoora ehivareele noovira emoosa ya" ekhootto yotaphuuwa" variyaari va Araapiiya Sawutiita ni Ruusiya
Ni mavoonyeelo wa mivaanelo muhiina mwa mwiha saanakooso wiireliwaka otaanyiwa Moxukoovu wi witakaaherye wiireliwaka othikiliiwa miteeko sopaakiwa sa aporokaraama a miyuraano sa Ilaapo Simulovoola Patarooya iniithaniwa(OPEP),Riad okhanyererya ohooliha ovuukuwa votutuxeerya mikhaleelo a esisaapo ni yuncereerya opaakiwa wawe.
Nsaana mahiiku terra aya,8,miniixitaara a Wankoola muhiina mwa miteeko sa Ifinaasa Vera Daves, ohiimwa Oluwaanta wi Kuveeruni oniweeha weva vaninanooni va soteene siiri sinimunuuherya kathoowa ontanyeeriwa ni epaateemiya ya mwaxiithu Koroona.
" Nni niweleelaka vakiviiru miyuunuweelo, ni ekasoopa ni ekeekhayi, ni niniwehereerya si sotaanyeerya waya sikhaale sohiteepaxa sithuuna oweryaneeya" ohiimwa Vera Daves.
Mwivaavo,viraawe othalakasaaka muhiina mwa ehapaari VOA, namuhaakhu Martines Afonso ohaakiherya si Kuveeruni onithuuna oreerihela vowakuveeya mukhaleelo wa(OGE).
Wa emoosa wa irasaawu ele Éric yokweyiiherya ti ekhoottiha woopeleeliwa atthu, ni Kuveeruni ohaala oheelaka enaayeve muhiina mwa orosameeto, vahakhaale wi vanookhaala mulipihezryo okhaale okhupaarela itoolare 20 wa khuuta epariilii yoovirikana" Ohiimwa Afonso.
Ni tho namuuhakhu Faustino Mumbica onuncereeriha oriiki, va mpaatte awe,vokhaala muraarelo vowinuuherowa migeeko sowehaweehiwa wa mireerelo wuncereeriwa wikhanyaanya ni ele eromolii eriisa mavirikaneelo a mukhaleelo ovirikaana amuhaakhu wu ilaapo ohithokele wilipiherya ni patarooya.
" Mukhoora mmoosa wookhuuma ri xi ekwaatuuru ya ivareeliwo sa Orosameento ohaana owehaaka ikastareeliwo soohiteepa wu vawehiiweke mukhaleelo ovukulaovukula ni okasoopiwa ofaturaariwa vasyaasya vakhaale vowiraneeya muhiina mwa ikhuruweelo ya esisaapo wa khuuta epaariili" ohuncereerya Mumbica.
Okhuuma-okhuuma mwaakha wa 2016, nikhuuru na OPEP ,(Oholeeliwa ni Araapiiya -Sawutiita) ni ilaapo sikinaaku sivaarana aya vamoosa( vowoneeyaxa elaapo ya Ruusiya) siinirya inapwaanya miyuraanelo si itapwuliiweke mikhaleelo sa maruweryeliiwo sanroroomelo si ithipeleliiheke ottikittha sa mihokhuruukho sirumeeliwa ikettelo sinttuneeyaiiwa.
Maasi ettimiiku, mipaatte Sopiili khisaapiixe siira ihiwanaane saana muhiina mwa mwiraanelo musya, emuhuule kathoowa mmoosa onavelaveeliha akafuukho vowoopiha mpaakha mahiiko ala avaano .
Vaavale vathukuuwa aya omoora iwe, Weel Street, Onoova Iyoorokhi, olipiheeriwawi omwiire si owaale nakooso okaathi mikhariikhari 15 wirelaak aokasoopa ovuluuwa wa sovariiwa oye. | saude | constantino,Araibo,Gito | test |
a_angola-serão-os-jovens-as-principais-vítimas-da-covid-19-_5391294.txt | Wankoola: Okhalaka wi amwaavano antepexa ophwanya oretta wa covid-19? | Wankoola: Okhalaka wi amwaavano antepexa ophwanya oretta wa covid-19?
Amwaavano a Wankoola tahinreere ohinmwa wattela ophwanya oretta wa koronaviru. Wophavela olavula mwaha yoola, noomwiiwa Joaquim Fernandes, musomi exikola ekhulupale, namuhakhu Katumbela Costa ni namuhakhu Carlos Rosado de Carvalho.
Wolikana ni iniraneya wa ilapo sinceene munonaneya samikacamiho sotharamuleliwa ni oretta wa koronaviru, Wankoola khovirikanne ni ikhalelo piili sinnitharamulela sikinaku somihoolo, wantepelanelo wa mukhalelo wa mwavano, anihimwa okhalexa mpuwa mwa mikacamiho.
Eniriha sookhumelela sinrowa otepa, vanceene tho, mmamutekoni munvara aya amwaavano anceene onnonaneya wiira wanikelela wookhala otepexaka okacamiheya, mwaha woowi mitthenkeso sinceene wopopiheryaka owoomola anamuteko, ikhalelo sikhanle owiraneyaka wampwaheryo wokathi, wamalamala oretta.
Ofalume a Wankoola okupalela, wa nenanoxa, ikettelo sinceene sinireliwa ovukulela mikacamiho sa muhakhu sotharamuleliwa ni koronaviru, wariyari wa malaka aniireliwa ovukulela miteko sintthuneyaxa muhakhu.
Ikettelo sikina okhomaaliha sa mukhaliheryo wa muhakhu wi wonaneyeke.
vakhaani wa miteko sikhaane, ni hata wa mitthenkenso suulupale
wa mapuro amuruweryo.
Wanaamwi amahoolela atthunaka, masi ninleelo, anamakhalela a miteko sanakoso khankupalixi wiira ikettelo sitthokiheriwe sinokhalelana ni okhumeleleke mureerelo oratta ene.
Ni eyeva miteko sa muhakhu, mitthenkeso sohiyererya olaleerya ni
mitthenkeso sanamunceewne sinaphwanyiha muteko, ntoko nlikanyiho amwaavano yaawo mwakhumelenle muhaleliho mwaavara aya, wakuxereriheyaka siso ohihiwa ovara muteko anamuteko ikonto miliko miili.
Ntoko solempwa ni mutthenkeso onarepa atthu wosuwanyeeha mwaattelo aya, Wankoola onniphwanyaneya atthu imilyawu xexe ari wa ikhalelo sohivara muteko, anceene wiiyaawo athiyana.
Joaquim Fernandes, mwaavano mmosa musomi onoona miteko Wankoola ntoko etthu enonaneya, wa khuta mwaakha, ni malokoleleyo anunterereya wa khuta okathi. Com oretta wa koronaviru, mukhalelo wo mihoolo wamwaavano aWankoola onikhala ninleelo wohisuwanyaseya. | saude | constantino,Araibo,Gito | test |
a_médica-que-admitiu-caso-positivo-do-novo-coronavírus-detida-em-benguela_5335741.txt | Mukulukhana aatthumele myaaha wootupa wa mwaxiitthu koroona musya Otthukiwa Openkeela. | Mukulukhana aatthumele myaaha wootupa wa mwaxiitthu koroona musya Otthukiwa Openkeela.
Mukulukhana mmosa a wankoola opwanyaneya otthukiwa Okhuma namararu, 18, mwaaha woolaleerya, orumeelaka nthavi a mivaanelo wa ikaruma sa nnema, Nsu nimosa nirumeele awe onisuweliha mwaha ekeekhayi mmosa mwaxiitthu korona, onithoonya muttu a elapo ya Oxiina opwanyaneya wumanthi Oxiripitaali Xeraale ya Openkeela, osuuwela VAO ni mukweheryo oluttelelana ni ihako onakhirime .
Mwaaha ole sowanyiheriwa okhala otupa, okhoottihiwa ni amakhulupale a miteko sa okumi , okhala wapwanele owehiwa vamuthukumanoni, ni mikhoora soowaliwa , itakaherye amahooleli a opuro okumi mutokweene Exiripitaali ya epuruviisiya , ntoko vanihimya, nsu nne nilaleeriwe ni mukulukhana yoowo, Manuela Adão.
"Onivara muteko elooca wa maxiina epooma yeena ya munisiipiyu a Openkeela , oruuye mwa okhathi wa isumana thaaru sa ifeeriya Oxiina" Okathi oviraka siisa, ovaara, ala onirumeela olaleerya wa amakhulupale, omwaleyiwa ni vanihoverihiwa wiira wuumalelani ti vekeekhayi " onisuweliha meetika.
Waakiha wa Adão kinihimya etthu nnakhala , masi mulipo a exariya ole Chipilica Eduardo anihinya otthukiwa wa atthu vohisuwanyeya mwaaha aya , maana kholalyiiwa muthinto wa ekhirime.
" Nnakhala khivakhaale miiriirya sinooniherya onakhirime sikhanle ororomela wiira okhottiha wixeetta, wa mwaaha ole nnakhala khivanilikana okhala nyoho, ti miiriira mmosa owoopopiha alipo ari ameetiku", osuweliha mulipo axariya.
Mwaha wa exariya, nikhuuro na mutumereryo wa ameetiku khiyoonele vaathu vopaceryani wiira aatumererye miphimo sowoopiha, ntoko anisuweliha sakarataari aya a Epuruviisiya, Edgar Bucassa, okathi alavuula awe muhina mwa nlaka na Raatiyo Ecclésiaya Penkeela .
" Sinceene sohikhala muhina mwa mwaaha ole, wivaavo iyo sookhala oruuhelaka epwepwetthe nnakhala olaleeriwa epwepwetthe. Iyo sahikhala sowira siraneye ni wa khuuta mmosa wa hiiyo , nnakhala ti okathi yopwanela wiira yoopopihe", anikasoopa Bucassa .
Tiretoore wa Ekapineeti ya Puruviinsiya yoluluwana ni Okumi , Manuel Cabinda, onihimya wiira nnakhala khonihiya etthu soluluwana ni myaaha sa Exariya , masii ohirumeela okathi wiira otthikele waakhula wiira nnakhala kokhanle mwaxitthu koroona Openkeela.
"Mukhaleelo wa owehawehiwa ekwerere siniweherya myaaha inanyiheriwa , ni sopwanyiwa saakhanle ookhootta , votakaherya ni oromoliwa xineexi ola. Mwivaavo , nnakhala kokhanle KOVIIT-19 Openkeela `` onivaha oniroromeliha Cabinda
Nlaka na VOA niheererya wiiwa sohinya sa Mwalaano a Interiyoore soluluwana ni ekhirime ele eri yohinya , masi nnakhala ohipwanya etthu. | saude | Gito | test |
a_áfrica-procura-as-suas-soluçoes-para-a-crise-covid-19-_5415059.txt | Wafiriika onihaaya iphiiro sinireliwa kathoowa mwakha wa KOVIIT-19 | Wafiriika onihaaya iphiiro sinireliwa kathoowa mwakha wa KOVIIT-19
Alipo ari anamatokosa a mutthetthe a Wafiriika oteene anihaaya manamuuno opaka omeekha wa ekaruma enivekhulela epheyo, mureerelo wa wikasoopa ni mureerelo sinireliwa orumeela wa omukumiha mwaxiitthu mmatatani , maana mutthetthe wa etthaya enihoolela oovikana mitita sa myaaha sa axiitthu koronaviiru , voovikana okathi Ilapo Sowuraana ni iyo sa wewuroopa sothuma mithaali owulaanya okathi wa ekwerere.
Nikhuuru nimoosa na Senekaale niiriwa nivara muteko muhina mwa manamuuno wa mureerelo orumela onireliwa omumula okhale othuma ni epereso ya 160 itoolari voohiya imilwaawu sa muloko sene sa itoolari.
Nikhuuru onirumeela ikaruma anunuuherya erumeelaka mirira esya sa 3T onehererya opwanya ephiro emosa ya mikhaleelo a vapuwani viireliwaka mmosa othoowa wa alipo anivara muteko wa meetiku ole ophiiye mpakha ilapo sootepa othawaali : manamuna xeeni okhalana ekaruma enikweherya omumula vanireerela wiira arumeeleke yaavaraka muteko ni mukhaleelo owaatta aretta arina ekherere Kovit-19 aniphavela ikaruma wiira yakhalihe watta iphumu mme munivara etaamu.
Wiira okhale votikiniha muteko Wafiriika , vanikupaliwa wii ethoka sa myaaha ya axiithukoroona mutthetthe wa ethaya ophiye vaaxiiye viira vatananihiwa mutthetthe sa Wwuroopa ni Ilapo Sowiraana , okathi yoowo miloko seene sa mittetthe sikiina sihaana othuma mireerelo sinipwanyaneya.
" Atthu awafiriika ahaana opwanya iphiro siniirela milatthu saya. Nihaana wooniherya woopowa wahu Osiveliwa yuulupale mmosa wiira iyo"ohinya Ibrahima Gueye, mwixuttihi a Opuro Osoma Politeekinika ya Thies Osenekaale, a Nikhuuru na alipo aniirela mpantta 12 anunuuherya mureerelo sinikweherya epheeyo.
Atthu oowaatta anilipelela wii oowerya yunuuherye iventelatoore, ikaruma sa wikasoopa sa omeekha, iye iniireliwa onyawiiha ni mamwaleyo vowakuveeya ni sikinaku sinaakiherya erutthu siruuhela iphiiro sootepa otaphuuwa vowiirela mukhaleelo omeelo soluluwana ni mixankiho sa okumi.
Nnaamwi mireerelo wa muhokho rookho soovirikana sihiphiye mukhaleelo mmosa otthariha ootepa orakaama viira muhina mwa EUA wala Ewuroopa ahiira wii ariisa ottettemela vaavo wiira aleesa munuweelo okhaale opwanyiwa viira viiraneyaka , vamosa ni okathi ni savahereriwa muhakhu oniphiyerya .
Wetiyoopiya, nciinyero mikhalelo sa itthu ikumi Bilisumma Anbesse ori variiyari vaale ari alipo owivahererya anireherya ni onikweherya iventelatoore sakhalaayi . Nno eniira elapo yehereryaka opwanya voovikana ekonto mwattelo wa iventelatoore sipwanyiwe okhopela, yeeyo ehoorwa khukhala yoolipa mwaakha wa ahaayiwa woowatta .
Atthu ari a Wafiriika thi ari muhina mwa oraaliha mureerelo wirelaka ookasoopa ni soweeha weha ikwerere .
Winxitituutu Pateur , a Otakhaare , oniira ovaraka muuteko oluluwana ni oraaliha nimwaleeyo nimoosa oowakuvaeniireliwa Koviit-19 ni mwataanelo vamosa ni empereesa ya mapiritaaniiku ya piyotekonoloxiiya Mologic , yunuuherye nimwaleyo nimosa nihikuxa okathi munceene ya eepola . Awo anilipelela wii nimwaleyo na axiitthukorona, nikhanle ovaara soopwanya muhina mwa okathi wa mikhari khari 10, okhanle ookawa Waafirika mweeri wa neethanu ni mmosa. Noovira muuteko okupaleela wa muthoonyeryo , nikhuru na nimwaleiyo oroowa oweheriwaka Oreeno Uniitu ni opuro mmosa Osenekaale wiira owehe ikwerere iniraviwa epattuxiwe opuro osoma wa Pasteur.
Mureerelo sirumeeliwa omalamaliha viireliwaka owoomola axiitthu onilipa ni alikoro oniira onipakiwa Osampeesiya muhina mwa exikola atokweene ni ikhala "Ikaafirika sa omwakhale KOVIIT "
khiyaasuweliwa vakhala wiira sotthokiha iyo siniirela saamalihiwe vahinatthi axiitthu ophiya eriyari aya muttetthe a Wafiriika, masi alipo ari anamaweeha anihinya wiira sookumiherya saya viiraneyaka okathi voolakela aya wa miriira wilipiherya ti vowooneya.
"Ophavela oori ameyaya opatthuxa"ohinya Ahmed Ogwell, muhooleli manyakela makhata wa esenturu Eniweha weha ni ookasoopa Ikwerere sa Afiriika, wiirelaka Associated Press.
"Ele eri niweehe ahu Wafiriika enoorowa orukunuwa wa manamuna ntoko mireerelo sa omeetiku siiri sinipakiwa." Ole anilipelela wiira aamukhala mmosa "mutumereeryo wa okumi wa anamunceene"noovira ekwerere , ntoko moovirikana muhina mwa ikhatteya ya mikhaliheryo sowuulaana. Ilapo mpakha vaava siniira othokiha mutumereeryo sa miphimo wiira nnakhala vahithuniwa aka waalikiwa hoothe ni mukhaliheryo wa akhopela. Ilapo siniira siiri ephiro othawaali siniwanana mwaha wa mireerelo , vaavo manamuna okweheriwa iri sookora koora.
Ilapo sa Wafiriika sinisuwela saneene muraarelo wa oruweerya wa mmuttettheni ni osuwela orattela. Elapo ya Kaana onirwa orumeelaka ikaruma sooxutta isya itorone wiira orumeeleke alovolaka mamwaleeyo a KOVIIT-19 ni ikaruma sa okhapelelana vamoosa ni mwataanelo hoothe ni empereesa emosa erina eseeti aya muttetthe a EUA eniitthaniwa Zipline weeyo okawe mwapoophe ni mireerelo ikinaaku sa emeetiku siireliwa mittetthe soorakamela sa eelapo .
"Ela ekwerere owulaana: ilapo 210 ni mittetthe sa olumwenku oteene sinipwanyaneya ni miriira opwanya ekwerere", olaleya omurumeelaka tuwiiteri vaninaanoni vaava muhooleli wa elapo ya Niceriya, Muhammadu Buhari. " Nnakhala nihiwehererye wiira akiinaku arwe yiirelaka onikhaliha hiyo. Khuuvo oniira orwaka wiira omuxintte mwaxiitthu mulattu wa hiyo. "
Atthu oowaatta anilipelela wii oowerya wii yunuuherye iventelatoore, mureerelo sa wikasoopa wa omeekha, iye siniireliwa orumela okathi onyawa ni mamwaleeyo vowakuveeya ni ikinaaku sinaakiherya eruutthu siruuhela iphiiro sootepa otaphuuwa vowiirela mukhaleelo ameelo soluluwana ni mixankiho sa okumi. | saude | Gito | test |
a_sul-de-moçambique-pode-ter-até-40-graus-centígrados-no-domingo_5232081.txt | Suuli wa Mosampiikhi wookhala oophiya 40 karawu sentikaratu otominku. | Suuli wa Mosampiikhi wookhala oophiya 40 karawu sentikaratu otominku.
Erupaka epula ni ettheku ehononaka itthu senturu ni noroti wa Mosampiikhi, Inxitituutu Nasiyonale ya Metereyologiya ( INAM) ennilattula mwaha wa oviha yootepa etominku, 5, muttetthe wa suuli wa elapo.
Etemperatura yookhala yoophiya 40 karawu mpooma wa Maputu, Matola ni Xayi-xayi, ntoko itixitiritu sa iporovinsiya sa oSuuli wa elapo.
Wookiserani wa nihiku, etemperatura enoopittikuwa ni enrowa woonihereya epula vakhani ni okukutteya ni ettheku ni Iraxata soolipa enrowa ophiya 60 km wa ewoora.
Ni ohikhala saana mwaha wa oviha , INAMI onnitumererya wii wiikasoopiwe wiipweha vansuwani ni owurya vanceene liikitu wii erutthu ehikhale ihikhalaka maasi. | saude | benedito | test |
a_coordenador-ajundo-do-programa-contra-malaria-angola_4138334.txt | Koretenatoore- atuxuutu a porkaraama owaneeliwa ekwereere ya ettekuuxa Wankoola enikhootta yotheeriwa essa mmotaatani mwa etiripunaale. | Koretenatoore- atuxuutu a porkaraama owaneeliwa ekwereere ya ettekuuxa Wankoola enikhootta yotheeriwa essa mmotaatani mwa etiripunaale.
Nilton Saraiva ti onoottheriwa wi omusuryeele kontoraato vamoosa ni empereesa awe.
Etiripunaale ya Epuruviisiya ya Luwaanta, yonnwiriyana nihiiku notupheela muteeko mesma, 27, reewu Nilton Saraiva, ole oriina okhaale tokhiseerya wa wapinataamu araaru anakusarasiwa vamoosa ni Minixiteeriyu Pupiliiku wi aviitha mixookhu sa iveerepa sireeliwa wi irumeeliwe muhiina momalamalihiwa ekwereere ya ettekuuxa mukheliheeryo wavahiiwe variyaari va efuutu Kolopaale.
Saraiva ole ekhalaayi aari korotenatoore- atuxuutua eporokaraama yowaneeliwa ettekuuxa, muhiina mwa Minixiteeriyu a Okuumi, tonakusaariwa okhaalanole omusuryeele contrato ereeliwa wi ipaakiwe mireerelo sa ilataarato sa iporopakaanta saarowa irumeeliwe muhiina owopooliwa wa anamawaano.
Reeyu anakhuleels ohoola wa etiripunaale waakhele ekhuumaka wa Unitaate Tekiniica Kolopaale voopwoovaka imilyaawu sente milooko 76, wa iye emioya 123 ni imiiya 750 sa kwansa, siliviiwe ikwaaha piili, ni masiina a impressão sawe.
Ntooko vanthoonya awe Minixiteeriyu Pupiliiku(MP), kontoraato ole osuryeeliwe ni arikwiitu orumeelale wi okweherye ohapuuxa eveerepa ele nnaamwi siharumeeliwe wi ipaakiwe ikaruuma saleepwe nmuranooni mme.
MP aniira wi iwaraakha sotakaahereya tho sosuryeelasiwa wi MP aniira wi iwaraakha sotakaahereya tho sosuryeelasiwa wi MP aniira wi iwaraakha sotakaahereya tho sosuryeelasiwa wi okophihiwe "nakooso"ni nuulumo nimoosa na muxinttano ni impesreesa sikiinaku. mpesreesa sikiinaku. okophihiwe "nakooso"ni nuulumo nimoosa na muxinttano ni impesreesa sikiinaku. mpesreesa sikiinaku. MP aniira wi iwaraakha sotakaahereya tho sosuryeelasiwa wi okophihiwe "nakooso"ni nuulumo nimoosa na muxinttano ni impesreesa sikiinaku. mpesreesa sikiinaku. okophihiwe "nakooso"ni nuulumo nimoosa na muxinttano ni impesreesa sikiinaku. mpesreesa sikiinaku.
Nilton Saraiva, ohiinya wiiraka winoyo othariihela ni sotumereriwa sawe muhiina mwa akontoraato ni ohakula wi khaasuwela mwaaha ompiixe onaakhula ohoola wa etiripunaale.
Etiripunaale yovaanyiha reeyu erumeelakav ekontaato yavaaha nroromeelo notupheela mmuxinttanooni wokweehera othanliiwa olha namakweherya a ikaruuma voohi okhaathi nowiwaniiniwa ni tho paahi ottikitthiwa oromolaaka nsiina nawe.
Waakhuula sawe, arikwiitu ole ohiiwa wi omwasinaari kontoraato, maasi kahiiyo importa wa mwaneene a empereesa worumwa muteeko, maasi ntooko Korotenatoore- atuxuutu a eporokaraama owaneeliwa ettekuuxa, ni ovohikhaala mahooleli a nikhuuru, Filomeno Fortes.
Koretenatoore a Eporokaraama owaneela Ettekuuxa, Filomeno Fortes, waari opaceeriwa owiriyaniiwa oleelo, variiyara voopwoovaka anahiimwa 20 aromooliwa aluluwaane ni mulaattue le.
Namanyiherya João Lukombo, nonoona mireerelo wi miniixituroakhalaayi a okuumi, José Van-Dúnem, ohaana tho owiriyaniwaka ni mukupaleelo wa namaahimwa wi othalakaase manamuunaxeeneni iveerepa iya sihiwale aya ota wa mukupaleelo awe.
Minixiteeriyu Pupiliiku enathoonyasa Sónia Carla de Oliveira Neves, Nilton Saraiva Francisco e Mauro Filipe, wi ahapuuxa mireerelo sireeliwa owanaaniwa ettekuuxa yophiimwa muhiina mwa voophovaka 160 imilyaawu sa ikwansa, ni vowanyiheerya ikooto imiiya 500 sa itoolari sa ta wa elaapo ya wameerika.
Vaavale viraneya muthuku, etiripunaale yowiriyaana reewu Mauro Felipe, wakhuleele wi ottikiiha musuurukhu ole vakhaani, okhanyereerye wi ottikiha muhaakhu ole vakhiini, niwakheleela muhuupi wa ekoresponteensiya ya Minixiteeriyu a Ekuumi yoowo ovekeela ottikiha muxookho ole.
Ophukiiwa wopaacerya, muliipa olamuliiwae Sónia Neves, ohemereeriha ohoolo wa etiripunaalewi oviitha eveerepa ya efuutu Kolopaale wixireelaka mmansawe. | saude | constantino,Araibo,Gito | test |
a_camionistas-angolanos-isentos-do-pagamento-de-teste-da-covid-19-obrigados-a-pagar-seis-mil-kwanzas_5701636.txt | Alipo aneettiha ipakhiira a wankoola ohiya oliviha nimwaleyo mukhalelo wa Kovit-19, okhanyereriwa"oliva ikonto thana moosa sa ikwansa . | Alipo aneettiha ipakhiira a wankoola ohiya oliviha nimwaleyo mukhalelo wa Kovit-19, okhanyereriwa"oliva ikonto thana moosa sa ikwansa .
Alesa anotheryana amakhulupale wiira avonyola nlamulo na muhooleli a elapo nihimya wii ahilive viira alovolaka mireerelo sa opaceera yooneya .
Oleveleliwa ooliva wa oweha wehiwa mukhaleelo wa mwaxiitthu wa Kovit-19 mpantta wa alipo aneetthiha mikukutta ni alipo anikhaliherya onikela mireerelo sotthuneyaxa opacerya wene ti manamuno orukunuwa omoosa nipattuxe nlaamulo na muhooleli a elapo okhuma mweeri yoola oluluwana ni mukhaleelo wa epwepwetthe ya anamunceene .
Mwivaavo , alipo anettiha mikukutta aniira aviira variyari vaa epooma yuulupale ya elapo ya Ankoola , Luwanta , ni ipuruviisiya sa moono oleexite wa elapo analela amakhulupale wiira anikhanyereriwa yaniliva ikonto thanamoosa sa ikwaaha onihooleliwa ni makhulupale , voovonyola nlamulo .
" Vekeekhayi vanihinyiwa , yaniliva ikonto thana moosa sa ikwansa. Miyo kiivenya Oluwanta nihiku na ettiminku ni koovaha musurukhu . Alesa nnakhala ahasuwelihe saneene masu aya, maana nlelo nnakhala khanivara muteko ni [ nlamulo ] ntoko niiwa ahu, ni hoothe wa khuta okathi ninooliva", ahikhupanyerya mulipo aneettiha mukukutta Luqueni Patrício.
Domingos Neto, woowo onirumeela eraapha ya elapo arooka ipuruviisiya sa Lunta ota ni Ohitto ni Moxiikho , onilipiiherya tho okhala ookumiha" ikonto thanu ni moosa sa ikwaasa" etthiminku , wiira owerye opaka wiira kiwehiwe kahaarina ekwerere ya Kovit-19 ni , mwivaavo , owerye otthikela ekwaaha"orumeelaka mukukutta awe apakhinre ekuntuntoore wa ipyo sinireliwa olya soovirikana kakuuxe karoowa muttetthe wa epuruuviisiya emosa ehirina etthu `` .
"Ti esiisapo nmoosa yootepa waatta, ikonto thanu ni mmosa ti musuurukhu owaatta", okhupanyeerya Neto.
Mwisiiso , muhooleli wa mwalaano a matumereryo ni Mukhulupale a Empa Siviili ya Muhooleli wa Elapo , Adão de Almeida , ohinya wiira omwaleyiwa oniireliwa alipo ari aneettiha mikukutta ni ale anakhaliha vaa mahala weene .
" Ele etumereriwe ti enikhanyererya owehiwa mukhalelo oluluwana ni alipo aneettiha mukukutta ni votharelana vaavo alipo anakhaliha yiira akuuxe iyoolya iyo sa Oluwanta siniireliwa mittetthe wa ipuruuviisiya sikina, nnakhala ikhumaka ipuruviisiya sikinaaku eroowaka Oluwanta, olipiherya, vahinaatthi" sowavyiiwa okweeherya nakooso wa alipo ankuuxa mireerelo sinihaaya siiwa seeye sirina mwaattelo olyiwa ophova ni sothanleleya okathi wa miira a nataali.
Mwivaavo, isisaapo sa mihokhorokho kinitthikela wuncerereya muhina mwa imerekaato sa Omalaace. | saude | Gito | test |