filename
stringlengths 13
128
| headline
stringlengths 17
281
| content
stringlengths 109
6.26k
| category
stringclasses 7
values | translators
stringclasses 12
values | split
stringclasses 3
values |
|---|---|---|---|---|---|
a_morreu-joão-de-sousa-uma-referência-do-jornalismo-moçambicano_5635735.txt | Ohookhwa João de Sousa, mmosa wanamonaxixeya wa namalaleerya ihapari mMosampiki. | Ohookhwa João de Sousa, mmosa wanamonaxixeya wa namalaleerya ihapari mMosampiki.
Okhwiiye, vasiisu wa nihuku nomorela muteko, 26, opooma wo Maputo, namasuweliha ihapari João de Sousa, namasuweliha a ihapari a nlikanyiho wa miteko sonahapari Mmosampki.
João de Sousa (The Voice), ohiyerenrye ovara muteko Oratiyo Mosampiki nomala ophiyererya okathi awe, okhwiiye mwaha wa oretta wa erooho. Omuhiya namukhweli ni mwaana mmosa.
Oyariwe mwaakha wa 1947, oMaputo, owo opacenrye miteko sawe iyakha sa 1960, wa nlaka na Produções Golo, nto wisoniherya okhala namalikelela a mphira ni namatthokiherya a malaka otthekulela.
Nomala olamuliwa wopowa eMosampiki, mwaakha wa 1975, João de Sousa wahipwahererya miteko solaleerya saamphira ni ookhalela miteko sikina, ntoko sa politika ni sovariwa.
Ni Leite de Vasconcelos ni anamuteko akinaku, othhokiha ni okumiherya malaka ntoko "Sabadar" ni "Volta a Moçambique", wanamukuluwiru, oRaatiyo Mosampiki ni oTVM.
Wa nlaka na ihapari nanamunceene mmosampiki, waphwanyaneya awe wampwaheryo wa iyakha miloko mithanu sa muteko, Leite de Vasconcelos aakhalela onamahoolela otthokiherya miteko, vamosa okhala mukhulupale a miteko sotthokiha.
Namakhalela akhalayi a nlaka na Voz da América, João de Sousa watthokiherya woniherya elivuru emosa ni nsina "Os meus tempos de rádio, cronicas e outros escritos" - (Okathi-aka oRaatiyo Mosampiki, sotthoka ni sikina solepa). | cultura | Araibo | train |
a_fundo-global-projectos-angola-corrupcao_3238607.txt | Muraarelo Owulaana anilaleerya makwankwa muhina mwa itumereryo sa mireerelo sa finaasa Wankoola | Muraarelo Owulaana anilaleerya makwankwa muhina mwa itumereryo sa mireerelo sa finaasa Wankoola
Mwalaano Okumi ahikhala otthikiha voophiyaka imilyaawu thaaru sa itoolari mwaha wa makwankwa aarumeeyi a nlaka nniireliwa owanana ettekuxa ekhaale tiyunteereriwe.
Mureerelo Owuklaana wa Ekhottu Eniwananiwa Siita, Elapaha ni Ettekuxa, enileepiwa ni muthukumaanyo mwekunyani (FG) osuweeliha mweeri yoola muhupi wa erelatooriyu ya muthokoso mmosa ni khiruumwa opaaka malaka a mithokiho sibnilipiheriwa ni miyuraano iye sa wankoola ni wi asiisa wiira vahikhala" ni munamuuna ophuuka ohapuuxa imilyawu xexe sa itoolari sa wameerika ni mureerelo wa muthiokiho wa ettekuxa
Sothoonyaniwa enimuroomola wiira muraanyoa mireerelo wa Mpantte wa Eteekinika ya Itumereryo enisuweliwa ni (UTG) ya mwaklaano Okumi, , Sónia Neves, ni muraanyo -namanyakela makhata a Muthokiho Elapommpantta Yoomuweha Ettekuxa mwekunyani eniiriwa (PNCM) Nilton Saraiva, wiira, ntoko ni muteko owiriyaneliwa yoowo oni nlaka na VOA awerye aya opwaanya, " arimwiipithiha soohapuxiwa ntoko iwarakha sopakeleliwa ni ihaapaari soootakiheriwa wiira ivahe mwataanelo olikana omoosa wa ekeekhayi".
Mulipo okhalayi ori namakhaliha a mireerelo sa UTG , Ana Gega Sebastião, tho ti aniromooliwa ohapuxa mureerelo.
Ekapineeti ya Mulipo ori Toniweeha Geraldo mureerelo Owuraana(GIG)osiisa wiira viira siraneeyawa " miiriira sohikhalana nrromelo muhina mwa atthu anle yaarina mutumereeryo ororomeeliwa, wiira ohapuuxa mireerelo ni owooka Mwalaano wa Okumi wa Ankoola ni Mureerelo wulana, ixireelaka omwaneene.
Voolokela vakhiini voophova eyaakha emoosa , Sónia Neves e Nilton Saraiva aweryasa, voohoneleliwa, akasoopaka owehawehiwa wa muhiina ni ota, weteteerya iporoseeso sa muhina ni wiiya mwaattelo mmosa wootepa wooneya wa mureerelo.
Voohiyatho vaavo, " muthokoosa okumiheerya miriira sohilikanana soowataanela vamosa ni othaleeliwa wa alipo owilweleela okhopela eyaakha ya 2012 ni 2013, wiira miteko sa wiweleeliwa soohinya sa mireerelo wa mithokiiho sa ettekuxa ni Elapaha sinitumereriwa ni UTG".
FG ohiinya wiira muxittano sihoorya sitapanyiwa ni muhupiwa erelatooriyu ya oweha wehiwa mwa soohilokasa sowakanyeryasiwa, akuxaaka muraano othaleliwa nnakhala ohinxittanana ni soohitthukwasereya mukhaleloowaarya wa alipo owiwelela ni waatthihiwa isisaapo sa muteko owiweleliwa.
Epereesa eneene ya Sónia Neves ohoorwa othoonyeriwa ntoko muteko owiriyana wa wiweleela wa muthokiho wa ettekuuxa, wa ntooko erelatooriyu yoneleele tho wiira ele yaapwanyiwe ni alipo amuhaakhu atokweene wa mmosa mulupale mulaleeryo wa mkreerelo sampaani Oluwanta, oviraka okathi owaatta wa opwanyiwa wa wawe ni MuraareloOwulaana", waakhelaka musurukhu ooliviwa impereesa ni ovaraaka muteko mmosa awilipiha oluluwana ni mutumereeryo sa anakooso a empereesa yowuupuxa wa empereesa saawe".
Vowulaana, muthokoso ohonela imilyawu 4,32 isa toolari sa wameerika mwa orumeela vohitharela mitumereryo sa muraarelo wa muthokiho wa mireerelo mwa sooliva sa kuveerunu.
makhuru a impereesa Soccopress, Gestinfortec e NC&NN, Lda., siniluttelelana ni Sónia Neves, siiri sinthoonyiwa ntoko iye sakheele soolinvya vawiiya, sasukiiwe" mukonthani mwa atthu ari anamuteko" a mwalaano Okumi a wankoola.
Erelatooriyo enithoonya wiira variyari va iyaakha 2012 ni 2014,Sónia Neves, otthuuniha oliivya imilyaawu sa itoolari 2,5 siireliwaka Soccopress, empereesa anihinyiwa noole nikhiivaha mwana awe mwamukhaani.
Muthokoosa amuuvaha NC&NN, ya Nilton Saraiva, waakheleliwa woovonyola ikettelo wa ikonto sa itoolari 780.
murreerelo owulaanya ohuteerya orumeeliwa muraarelo a muthokiho mweeri wa neeraru ya eyaakha ya 2014.
Sakarataari a Muraarelo Owulaanya, okwanyererya Mwalaano Okumi Wankoola woopola voophiyaka imilyawu xexe sa itoolari ni mpakaha oleelo yakhenle voophiya imilyawu sa toolari thaaru, | saude | Gito | train |
a_covid-19-cabo-verde-regista-número-mais-elevado-num-só-dia-e-restantes-lusófonos-têm-mais-casos_5487925.txt | KOVIIT-19: Kaapu Veerete oolepa mwaattelo otepa waatta nihiku nimoosa paahi ni ohaala mittetthe enilavuliwa akunya sirina myaaha soovikana. | KOVIIT-19: Kaapu Veerete oolepa mwaattelo otepa waatta nihiku nimoosa paahi ni ohaala mittetthe enilavuliwa akunya sirina myaaha soovikana.
Kaapu Veerete oleepa enamathanu yeela, 3, mwaattelo mmosa wa myaaha sa koroonaviiru musya muhina mwa nihiku nimosa paahi , 83, vothariheliwa mihupi sa Mwalaano wa Okhumi .
Ehapari ya ikwerere yoohimya wiira munisiipiyu wa Paraaya, eriyaari ya ekwerere muhina mwa elapo, yakhalaane, 42, Santa Catarina 10, São Salvador tho Mundo 5, Santa Cruz quatro, São Miguel mmosa ni São Domingos mmosa, soteene sa ekisiro ya Santiago.
Ikiinaku ihaale 20 saari vooneleliwe muhina mwa muttetthe wa Sal, ikisiiro ya naali yootepa wakameliwa niekwerere.
Aathukumanya owulaana siniinuwa niinano vaala mpakha 1.384 myaaha wa seeyo, 643 sopwanyiwa exikhaani ni 165 atthu ookwa.
Mwaalano wa okumi ni nroromeelo na emaani nootthikela wavekela atthu wiira akhaale vapuwani waya ohoolo wa manamuna owaattiha myaaha opacerye ovelaveliha ohoolo wa amahooleli.
Okiine -Pisaawu, elapo enuulumwa nttaava na nekunya Wafiriika erina vamoosa myaaha sowaatta , silaleeriwe tho myaaha 111 ni okwa wa atthu 25, nnaamwi mwaattelo owulaanya aari wa 1,765.
Muuraano wa Esentuuru ya Muteko a Emukaakuve ya Okumi yoolimaleliwa ni (COES), Dionísio Cumba, ohinya wiira mihuupi iye ti soluluwana ni esumaana oviire ,
Cumba, ohuncererya oriki voovikana atthu 359 alaleeriwa ni mukhalelo " otaaphuwa wa omurava " yunuuherya khukhala 676 mwaattelo wa alipo oopwanya exikhaani .
Omosampiikhi, tho Mwalaano wa Okumi olaleya oriki wathukumanya myaaha sa oraviwa woophiya oleelo vaava 939, mwa seeyo 862 siiri voopwanyiwa mmuttettheni ni 77 ookumihiwa okhopela.
Elapo yoorepela voovikana myaaha 21 muhina mwa ikhatiri iya 24 sookhiserya.
Epuruviisiya ya Wamphula enitthikeela ohoolela vamosa ni 285, otthariwa ni Kaapu Telekaao , vamosa ni 195, Epooma ya Omapuutu (79), epuruviisiya ya Mapuutu (70), Sofaala (18), Manika (17), Niyasa (15), Teete (14), Inyampaani (12), Sampeesiya (11) ni Kaasa (5).
Mwa okathi awe, Mwalaano wa Okumi wa Saawu Toome ni Piriisipe olaleerya oleelo ophova myaaha miili , sinitakaahereya ni iye 719 mwaattelo wa alipo oraava.
Namuhupi Isabel Santos ohuncererya wiira atthu 433 anipwanyaneya ni mukhaleelo okhaala ni ohettakasa okhumaka vapuwani ni thana na moosa wumaathi Oxiripitaali ya Ekampaanya.
Ankoola nnakhala khovuwiihe ihapari sa ovenxa mwaattelo wa mihupi, sinikhanyererya seeye sa 315 myaaha sene mpakha oleelo, mwa seeyo 17 \ookwa. | saude | Gito | train |
a_ministro-considera-crime-se-se-confirmar-que-fmf-nao-justificou-verbas-da-fica_3071576.txt | Ministuru onoona mulattu wakhala wiira FMF osuweliha iverpa sa Fifa | Ministuru onoona mulattu wakhala wiira FMF osuweliha iverpa sa Fifa
Fifa onsuweliha mukhalelo woowoniheriya wa woosuweliha ya iverpa sovahiwa ni mooniheryo anyu.
Mwaalano wa amwaavano ni a wa mphira wa OMosampiikhi, Alberto Nkutumula, woonexexiwa yuulupale otthukweliwa ni FIFA okhaliheriya efeterassau Ya Mosampiikhi ya namphira (FMF).
Muupuwelo awe FIFA ompacerya mwaha woohikhalana mureerelo wa soolempwa sa muhakhu wa mpantta ole wa elapo ya Omosampiikhi.
Muhooleli musya wa FMF Simango Junior omuhimeerya FIFA wiira yookhumelela ya soolempwa sa ikontha sa niporo nle ninvariwa muteko wa soopacerya wira khattittimihiye mwa sootthara wa nikhuru nle nimpakiwa sookhumelela sa muhakhu.
Miyo nkintthuna okhala ekeekhayi, woona wiira yakhalaru ekeekhayi tiwoopiha. Yaahikhale ekeekhayi , nlelo vaarera, woona wiira mphira a elapo ya Omosampikhi ohaana olola mwaha wookhaliheriya wa Efeteresawu yoota nananmakhaliherya wiira akhalane yooreera, irrale Minixituru a Alberto Nkutumula, ohimiye wa sinikhumela yakhula mahiku wa Elapo.
Nlelo mwaha wa muhooleli, ehimiyeke wiira oviriha soolepiya mwa soovirikanihiya wa muhakhu wiira mulattu ninhimya nlamulo na elapo ya Omosampiikhi noohimya.
Muhooleli akhalayi a FMF Feizal Sidat, ohimwa wiira sookumiheriya wiira yooneye sootikiniha sootheene wa nikhuru nle ninvara muteko na olumwenku.
Koomuhimeerya FIFA ni iraale khahiyo eetthu, nave anamalepa anooneya wa Efeteresawu, oohimya Sidat wa nlepo na Elapo. | economia | Helio | train |
a_há-algo-especial-no-5-de-fevereiro---ronaldo-e-neymar-celebram-aniversário_5766646.txt | Yokhala nnakhala ethu yothananiha ni yoreerexa mahiku yeettaka 5 mweeri wa nayiili- Ronaldo ni Neymar athapelasa niira na iyaakha. | Yokhala nnakhala ethu yothananiha ni yoreerexa mahiku yeettaka 5 mweeri wa nayiili- Ronaldo ni Neymar athapelasa niira na iyaakha.
Mulipo a mphira a nikhuuru na Cuveetu, namaxiintta ithuuvo samuraarelo sovirikana ni mukhaleelo wa namphiira Olumweenku, othapela oleelo iyaakha 36.
Ronaldo ovuwiha nihiku othapela awe iyaakha vamosa etheneeri ekiina ya mphiira!
Neymar, wa PSG, othapela iyaakha oleelo. Mulipo amphira parasileero omaliherya iyaakha 29 okathi wa ipirimaveera.
Anamphiira ale owanli anisuwelasiwa mwaha owasivelasa niira nothapela nimosa nopwanela, masi mwaakha ola mwaha wa ekasoopwa mwaha wa ekwereere ya Koronaviiru owaalia sihaana akuruwa milipiheryo aya manamuna othapa .
Mwaakha ole oviire, Neymar ahalattula axirikha awe oteene a nikhuuru nawe, amusi ni apathani wiira niira nothapa nimosa noriirima ni notteela muhina mwa empa ya isiipo ya o Pariixi. Iyo khemoore saneene mmattatani mwa namwiiriha nikuruta na anamphiira Thomas Tuchel – Khavahiyo mulatthu wiira ole khiwalattuliwe- masi mwaha aya ti wi niira niraneeye votteyiivelana mahiku mayiili wa mphiira okumanela PSG ni Nantes.
Neymar olaleerya orumeelaka ekaruuma ya tuwiitere wiira mwaakha ola khivarowa niira notthapa.
Vano Ronaldo mwaakha ole oviire wahitutuxeriwa namwaseta awe Georgina Rodriguez khuvahiwa eyoolya ya ohiiyu wiraneya opuuro nimosa nottittimiheya okhale opuuro olyiwa nniithaniwa Turim, muttetthe wa Itaaliya , ni vamukhora Ronaldo opwanya Mereseeti AMGG 63, ovahiwe awe nimwaseeta , okwiiye ikooto 180 sa eyuuru.
Ronaldo onaamwi va okathi wa isumaana vakhaani wamuthokosiwa, mwaha wi wahirowa othampela niira namwaseeta awe niiraneya muttetthe wowaterihiwa, mwaha wa epwepwethe, ohaana opaka aka nnakhala etth yottitthimiheya oleelo. | desporto | Gito | train |
a_biden-diz-estar-convencido-que-putin-decidiu-atacar-a-ucrânia_6450116.txt | Biden oniira ori okupalyene wiira Putin otisitiri watakari muttetthe wa Ukaraaniyaw | Biden oniira ori okupalyene wiira Putin otisitiri watakari muttetthe wa Ukaraaniyaw
Mukhulupale amerikaano iire wiira muxirikha awe ruusu, Vladimir Putin, okwanyererya wakamela muttetthe wa Ukaraaniya, muhina mwa okathi walavula wirelaka elapo namathanu, 18,okhuma okhuma Kasa Paraanka
"kiri okupali eene wiira ole okhanyererya Nokhalana mwaha wokupaali mwivaavo"ohiira Joe Biden omuromoole mulupo a pomparteero a opuuro otthekula anamwane omosa mwaha wowanana mikhaliho sa Ruusiya muttetthe wa Tompa, ntoko mmpatte wa nnamuna nimosa nniira nothererye "ataake owothiwa"ni mitanyeryo sa okameliwa muttetthe wa Ukaraaniya.
"Soteene Solempwa ni sinsoomwa sa maruusu sahirumeliwa vahinatthi wiira ipatthuxe yowootha yowixakihana wiira yaakhule variyari wa Ukaraniya"ohuncererya Biden, yoowo Kuverunu, onithipelela okhathi ola wa isumaana piili sokhiserya oromolaka miraneyo iyo sa mwaha ni "miriira sa epaanttera faalasa"
Nnaamwi muruku solutteleliwa ni Putin iniirela watakari mwattamanani awe, Mukhulupale awameerika akupaali wiira miteku sa Ekhulupale tiwa khuta okathi epusipilitaate"
Ole oriye wiira, ni nnlipiheryo na"vantaphulela ikuuru sa miruuku"wa EUA,ole okwalana mwaha owiira okupaali wiira Putin nnlelo onoorowa okupaleela nlaka na omutokweene.
Biden othoonya wiira vahikhala muncereryo wa manyoholo a omaliha ekhotto muhina mwa muttetthe wa oleexiti wa Ukuraaniya ni wiira iyo sokhala orumeeliwa mwaha wiira okameliwa omosa.
Muhina mwa nlaka na ehapari awe nakumiheriwa muhina mwa televisawu mulapono mowulana waari anayiili wa mukhulupale a wameerika wa esumana mwaha wa olipiherya wa EUA wiira okhalihe ni osyake ekhotto.
Mwivaavo, tho oleelo, okathi wiranneya awe muthukumano vamosa ni anamalaleerya a Kaasa Paranka, Anne Neuberger, viise Konselyeera wa wixeetta wa mulaponi muhina mwa ikaruma isya sa manamuno olaleerya sa simperinetika ni sinweela, ohiira wiira ti ekwaha yopacerya oniira awe EUA okupali awe wiira Muxikhoovo waari muhooleli wa ataake aninanoxe yarumeeliwa mitumereryo sa manamuna olaleerya muhina mwa muttetthe wa Ukaraaniya.
"Ninikupali wiira Kuverunu ruusu ti muhooleli wa okameliwa wa manamuna olaleerya muhina mwa mittetthe sotteyivela muhina mwa exikala ya ipaanko sa Ukaraniya esumana yeela"ohimwa Neuberger, wiira iye"miriira sa ninaano sa munuwelo wa okameliwa wa manamuna olaleeriwa Wukaraaniya oniiraneya vamosa wiira warowa okhala wikhanyanya wa maruusu ni avonyerya ipaasi wiira watakariwa manamuno olaleerya ophova onuteerya wiira sinihoola ikuuru sokamela wowuncererya sa muttetthe owitumererya wa Ukaraniya'. | mundo | Gito | train |
a_can-2021-cabo-verde-estreia-se-na-prova-com-vitória-sobre-a-etiópia_6389251.txt | Mukuthaano a Ilapo sa Afiriika ori (KAN) a mwaakha 2021: Kaapu-Verite onittakalela mayeso mwaha womuxinttav Etiyoopiya. | Mukuthaano a Ilapo sa Afiriika ori (KAN) a mwaakha 2021: Kaapu-Verite onittakalela mayeso mwaha womuxinttav Etiyoopiya.
Kamarooxi muxintta Purkhina Fasso ni amphiira 2-1 nlaka notthukuleliwa mayeso.
YAOUNDÉ —
Nikhuuru na mphiira na Kaapu-Veereti noxiintta ettiminku,9, muhina mwa mukuthaano wa ilapo sa Afiiriika muhina mwa nlaka na (KAN) 2021 , noxiintta nikhuuru na Etiyoopiya nimphira 1 ni akinaku 0 mphira ovolohiwe ni Júlio Tavares womalani wa mpantte opacerya.
Vohimuthonyerya mphira olokasa, nikhuuru na Matuparawu asuuli nomuttikha mphiira muhina mwa mikhari- khari 78 nivikanihe ene mwattelo wa namphiira mmosa ovonyola mukhaleelo a mphiira, mwaha wa wikariwa mwetiyoope Yared Baye muhina mwa okathi wa mukhari-khari 12, nomala ovonyola ekettelo ya mphiira yopakiwa ni Garry Rodrigues.
Makapu-veritiyaano ,ahakhanle wireela mpantte wa ale athanu amuttikha mphira mapakha yomalelani wawe, arina ekwerere ya Kovid-19, vamoosa ni tekiniku Bubista nakinaku aari anamattikha ayiili ahalansa elapo aya mwaha wa mukhalelo wa kwarenteena, yahattamelasa omuhela mphira wanayiili wovirikanyiha ni nikhuuru na Walias amulattanihe mphiira a nlaaka nne, enaamwi nattamelihiwe mupalisani mwa Márcio mpantte wa nayiili.
Oromoliwa waari mwipithela matthavi mwetiyoope,Teklemariam Shanko, wakiherye voreeraxa ikwaha piili.
Paahi anamphira thanemosa a nikhuru na makaapu -vereitiyaano yakilathinsi mmunhukhuni molipelela.
Namuxiini a ekwaaha waari ankolaano Hérder Martins waari tokweyexa muhina mwa sovanyihiwa saromoola anamphiira metiyoope noovira okathi wa, wopacerya mwaha womoniherya ekaratha ya ncaano wathonyeriwe awe mwakiheryi Yared Baye, yeeyo yaranttelihiwe ni ewarakha yoxeerya nuumala owehiwa ilatarato erumeliwaka ekaruma VAR.
Ni muxintta ola, Kaapu- Veerti ori nipuuro nopacerya a nikhuuru A, vamoosa ni axineene akamaraawu, amuxiitte Purkhiina Faaso amphiira 2-1.
Enamaxexe, ya 13, Kamarooxi owanaana ni Etiyoopiya ni Kaapu-Veeriti orowa ovarana ni Purukhina Faaso.
Amphira ale anli oleelo vaava arowa othoonyerya opacerya wa ekwaaha wala nlaka na 33 muxiittano wa Ilaapo sa afiriika, neeno niroowa wirela mpatthe makhuru 24 wa ale are othaleliwa, variyari viyalesa nne na Kini-pisawu.
Ale "Djurtus" tarowa yoniherya orattavwaya enamaali , 11,ohinathi Sutaawu ,masi ale pahi 18 waale 24 anamattikha tarisa olikaneene, mwaha wi anamphiira 6 nothokosiwa apwanyaniwemukhalelo ekwerere ya ekeekhayi.
Ekwaha ya meelo, nihiiku notuphela muteeko, 10, ananyiheriwa wiira animwiraneya anphiira aroowa okumanya makhuuru wa Senekaale - Simpaapwe ni Kine- konakiri- Malawi,, ekwaaha ya nikhuuru B, ni Marooko-Kaana, Kamarawu- Kapaawu nnikhuuru C. | desporto | Gito | train |
a_trabalhadores-do-metro-de-são-paulo-iniciam-greve-ilimitada_1930064.txt | Anamuteko a oxipooroni a oSawu Pawulu aapacerya opaka ekereve yoohimala. | Anamuteko a oxipooroni a oSawu Pawulu aapacerya opaka ekereve yoohimala.
Kampuyi onikhala omukhaliherya Arena Corinthians, exitaatiyu yootepexa oreera onikelaawe opacerihiwa wooniheriwa muntiyaali.
Noovira esumana onapaceriwe Muntiyaali a mphira, anamuteko a kampuyi a oSawu Pawulu, epooma yootepexa winnuwa ya elapo, apaceryanse olelo iwoora seettaka 5, "ekereve yoohimala", yaahiyaka siisa mukhulupale a epooma ooxenkereya. Ekereve, enikhumelela mwaha wa ohikhala mwiiwanano wa ihisapo sa esalaariyu, enookela waaphwanya atthu imilyawu 4,5 mmekaloopoleni mwa imilyawu 20 sa atthu anikhala epooma ele.
Kampuyi onikhala omukhaliherya Arena Corinthians, exitaatiyu yootepexa oreera onikelaawe opacerihiwa wooniheriwa muntiyaali ni mphira onikela opacerya ti Parasiili - Korowaasiya, mweeri wa Xuunyu wa mahiku 12, ni anookhala tho amphira athanu.
Sintikaatu onaattottela anamuteko ikonto 10 a kampuyi a oSawu Pawulu oohimya wiira musurukhu wa mulokiheryo ya mwaakha ya 7,8% wa esalaariyu eroromelihiwe ni Kuveerunu a Exitaatu ya oSawu Pawulu khoreere oyeva. Anamuteko anamunlaseya ni mwaacereryo wa 16,5%. | desporto | SALUSTIANO | train |
a_article-04-23-2011-syriadeaths-voanews-120539684_1260078.txt | Siiriya: alipo owilipiha a Nroromelo enirumiha ikapwiitthi ohoolo wa miira ovitha | Siiriya: alipo owilipiha a Nroromelo enirumiha ikapwiitthi ohoolo wa miira ovitha
Kuveerunu Osiiriya ovaanyihiwa ni ilapo soovirikana. Ruusiya, mulipo ori muxirikha awe avakhalayini, onihimya viira avirikanaka "oowakuva "vaakhanle ophuka kathoowa
Osiiriya anamoona anihinya wii alipo a owerya anilipiherya nroromelo ni ittetthe alipo owiiva onoopa akapwiithi aluluwanyihaka alipo anooniherya mukhaleelo aya ale yiirela mpantta wa miira othokoreeriwa mulipa ookwa seeyo iwiivale nnakhala vakhiini atthu thanu naararu, makhuru a ihakhi sa apinaatamu ni anamoona aniira wii ikapwithi iye siniiraneya mpantta oorakamelana ni muttetthe o Towuuma Otamaaxiku ni epooma ya Izara, ohitto wa elapo.
Ikonto sene sa atthu yaahirwa athukumana wiira avuwihiwe atthu 75 wookotthiwa namathanu okathi alipo a akapwiitthi a nikhuro na nroromelo na alipo a epwepwetthe anivanyiha kuveerunu.
Aceesiya ole Associated Press ohinya wiira wii nnakhala vakhaani 120 sa atthu ahoorwa yookotthiwa muhina mwa mahiku ala okhiserya
Mwivaavo alipo aniirela mpantta anli a muthukumano a elapo ya Siiriya alaleerya ohiya waya ovara muteko voluluwana ni okhoottela wookotthiwa alipo ohikhupaarela.
Ilapo soovirikana anivanyiha miruku sa kuveeruni osiiriya mwaha wa miriira sawe sa ataake sooluluwana ni alipo yooniherya ohisiveliwa waya namathanu, wa olo otepa owaali okhuma okhuma okathi epacenrye epwepwetthe omukhoottela kuveeruno okhuma mweeri wa Neeraru.
Kuveerunu osiiriya ohakhula voluluwana nivaavo ovaanyihiwa iye sipakiwe nsana ni Muhooleli sa Ilapo Sowuraana Barack Obama
Obama ohukhumu ele ovahe awe nsina orumeeliwa woorowana wa nihasu ni onithonyiwa Muhooleli a Elapo Assad wii okhaliha a elapo ya wiraaniya wiira onipacerya miriira sa nihasu nootepa okhala na onasusukhi.
Aceesiya ya Ihapari sa siiriya ooromola opuro a ekhulupale othaleleya hoothe ni khihiya wiira wii soohimwa sa muhooleli Obama nnakhala wilipiha"ni moonelo wa sootthuneya sawe" masi wa iye siri siniiraneya muhina mwa elapo.
Yaawo tho aniira wii sohinya sa masu aniira wii Siiriya oniira omananihaka opwanya mukhaliheryo wa Iraawu onooniherya nmoosa "ohaleela mulipo owaakhula" okhaale oruuha moopopiho wa apinaatamu Osiiriya .
Mwalaano wa anakooso okhopeela mpantta wa ruusiya oleela maso mulaleeryo Omuxikhoovu yeeyo enaakhulela wiira Ruuysiya nleelo khonooneya vatthi wiira Siiriya nii mukhalelo wa muxirikha wa Muxikhoovo ori owilipiha ni muruuku oniira wiira paahi mivaanelo soreerela wiitthokiha ni mirira isya vowakuveeha sikhanle oruuha ororomela wa elapo .
Sakarataari owulaanya wa ONU Ban Ki Moon otumererya omala vootharelana wa ohukhumwa Osiiriya | mundo | Gito | train |
a_autoridades-de-mocambique-acusam-jornalistas-que-investigam-caca-ilegal_2654869.txt | Makhulupale a Mmosampiikhi annaalokoha anamasuweliha ehapari anithokoca misayelo soohitthunihiwa. | Makhulupale a Mmosampiikhi annaalokoha anamasuweliha ehapari anithokoca misayelo soohitthunihiwa.
Anamasuweliha ehapari a Waalemaanya ni mulipa a ilatarato suweeku yaamuphavelasa mutthu ootepexa osuwelaxiwa okhala mwaneene a ikhirini sa musayelo woohitthunihiwa wa macoco.
Makhulupale a Mmosampiikhi ahaakaxarisi Anamasuweliha ehapari ala ayili anikhuma ilapo sa ota mwaha wa invasawu sa isiiri, mwaha woophavelaka osuwela myaha sa misayelo soohitthuniheriwa sa macoco. Anamasuweliha ehapari ala oowayili anoorowa osuwelihiwa olelo mapuro siniphukiwa milattu Mmosampiikhi.
Batholomaeus Grill, mulikanano wa eseminaariyo ya Waalemaanya «Der Spiegel», ni mulipa a ilatarato suweku Torbjoern Selander, yaatthukweliwe ni atthu a muttettheni okathi waattehaanya opakasa osuweliha ihapari sa musayelo woohitthuniheriwa, mukano wa Mavodze, Okuusini wa Omasampiikhi, mahiku yeettaka 16 mweeri wa Fevereeru.
Anammuttettheni ala, aawoothererya anahapari ala okhala anamawehaweha ni anarowaniwa oxikwaatara, weyiwo yaapwehasiwaaya mpakha ovira okathi woowaatta. Anahapari ala yaahiyasiwe okathi impaxaata sa Waalemaanya ni ya Osuweesiya alavulenlaaya wa nsina naya, oolavula Selander oleelaka Ekomite ya Mwaakiheryo ya Maxoronaliixita (CPJ).
Sintoko vanihimya awe mulipa a ilatarato suweeku, moofisiyaali a Mmosampiikhi ahoothereriwa okhala alipa oophavela wooniherya isiiri sa muttetthe yoola.
Grill ni Selander yaamuphavelasa mutthu oosuwelaxiwa okhala mwaneene ikhirini sa osaya inama sookottihiwa nkhama ncoco ni ti oowoonexiwaokhala «namahoolela» mmuttettheni, oolavula Grill waaxensiya France Presse.
Epooma eyo empaka mwiinano ni Epaarikhi Nasiyonaali Kruger, Waafirika wa Okuusini, ni ti oniphwanyaneyaaya etakhwa yoowaattexa a mukhapelelo wa omwiinanoni.
Anamauteko a Kuveerunu a Mmosampiikhi aaroromelihasa wiira anookelasa opaka mulakelelo wiira opasopa ni omaliha musayelo wa inama sookottihiwa nkhama ncoco ni miteko sikinaku sookottihiwa ni kuveerunu.
Nihiku na mutivela, mweeri wa Fevereeru mahiku yeettaka 21, maminiixituru ni anamakumiherya a Mmosampiikhi ni ilapo sikinaku siheemererya tho nvarihano aya wa mwiiwanano wa mihupi soolaleeriwa ni imperensa. | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_cristiano-ronaldo-ganha-troféu-jogador-do-século_5715938.txt | Cristiano Ronaldo ooxintta otorofeewu namphira a eseekulu | Cristiano Ronaldo ooxintta otorofeewu namphira a eseekulu
Cristiano Ronaldo ni Real Madrid ahuupuwelasiwa oGlobe Soccer Awards oDubai, athanliwe okhala anamphira ni ekulupi ya seekulu.
Avansaatu a Juventus, etthuvo waakhelenle mwaneeneene oniirani wa Oteeli Armani nihiku na namurunku.
Namphira a miyaakha 35, waaphiyerenrye akampeyonaatu nasiyonaali nkhama Oxipaanya, Winkalateera ni Wiitaaliya ni EWooro 2016 ni Porutukaali, owo waahaakhulela voowiikompela wiira ohaakhela etthuvo, okhala wiira owo waari namasuwelaxiwa a omusuwela mphira mwaakha wa 2001 ni wa 2020.
"Ti vooreera oxintta itiitulu", oolavula Ronaldo, imaara thanu waaxinttaka amphira a wooro, muhina mwa mphira.
"Khinvankhweya okhala oowooneyaxa miyaakha soowaatta. Nkireere otthapela, masi voohikhala ekiipa, anamaterenari aalupale ni ikulupi khivaniweryaneya."
Real Madrid waathanliwe okhala ekulupi yoomusuwelaxa mphira oniirani, ni Bayern ohaakhela etthuvo mwaha wa ekiipa ya 2020.
Pep Guardiola wuupuweleliwe ni etthuvo ya miteko sawe - owo waahanxintta akampeyonatu ilapo sa Oxipaanya, Waalemaanya ni Winkalateera, ni iLiika sa Makampeyawu ivaara piili.
Namaterenari a Manchester City khiwaakhanle omutthukumanoni, onasuweleyakaru wiira waahikupali waakhela etthuvo orumeelaka mutthaka wa eviitiyu yookaravariwa.
Wa siiso, Ronaldo ni Lionel Messi khiyaaphwanyanse etthu ya namphira wa mwaakha mulopwana wa 2020, eri ti yaavahiwe avansaatu a Bayern a Munique, Robert Lewandowski.
Globe Soccer Awards enikhala okhuma mwaakha wa 2010. | desporto | SALUSTIANO | train |
a_economia-mocambicana-2016-menor-crescimento_3325725.txt | Samusurukhu mosampikaana 2016 enrowa okhalana wunuwa xakhaani miyaakha seettaka15. | Samusurukhu mosampikaana 2016 enrowa okhalana wunuwa xakhaani miyaakha seettaka15.
Maperiitu wa The Economist annithoonyihera mwinnuwelo wa ipurusentu 4,8.
Samusurukhu sooMosampiikhi sinrowa wunuwa paahi 4,8 pursentu wa yaakha a 2016 ni khayiyano 6 pursentu sintoko ohinmwaawe kuveernu khalayeene.
Mutthokiheryo ta maspesiyalista wa Economist Intelligence Unit (EIU) enithoonyiherya mukhalelo aaya ni ocipiheriwa soothumwa saatthu ootheene ya yoovahiwa ni soowiiraneya wa mukhalelo a meekuulu mooruweryani wa mmatta.
"Ocipiheriwa nno enrowa wooniherya ovukuliwa nlelo vanceene soorumeeliwa saatthu ootheene, soovahereriwa sinkhala vathi mulaponi ni sinrowa wooniherya soonanara sooruwerya mumattani sa elimwe ni osarya maasi ooniheryaka mukhalelo wa El Niño", anilepa meekonomista munoota soovahereriwa atthu anvaha musurukhu.
Tivo, awosa anithoonya wunnuwiha weekekhayi Sooruwerya Sampuwa Seekekhayi sa 4,8 pursentu, wiira, etthunihiwaka, enrookhala vathixa wa iyaakha 15.
Wunuwa sa variyari ya erisikhi yooMosampiikhi wa mwaakha onrwa tho enrowa okhuruwa wa 6,8 pursentu ekhuruwaka wa 5,8 pursentu wa iyaakha wa 2017 a 2020.
Vari woowunuwa, maperiitu wa EIU ankupaleela wiira enrowa otthikela ahoolelaka olipikeriwa ni wuupiha wa 13 pursentu wa mwaakha ola, acipiheryaka wa 5,1 pursentu mpakha 2020.
Soowoliha soottukuttheriwa
Mweeri wa Aprili, eFuntu Monetaariwu Eelapio yaahuupuxerya wunuwa wa 6 pursentu eyaakha ela wa samusurukhu omosampiikhi, nimo kuvveernu ootthunela wiira ephiyeke 7 pursentu.
Vanoonto,muwehawehiwa ola musya wa wuupeererya vamosa wa revista The Economist enkhuma yoonelelinweene khalayi sookopihiwa soottukuttheriwa soopakiwa ni Mosampiikhi esisapo yaattamelaka 1,4 imilyawu sa toolari.
Soowiiraneleya, eFuntu Monetaariyu Eelapo, ePanco Yoolumwinku, eReinu Unitu ni eG-14, nikhuru sa ilapo sinkhaliherya ovaha musurukhu elapo siheemela weetta vamosa ni Maputu.
Estados Unidos, namavaha oopaceryaxa oMosamiikhi, aalaleya wiira anoowehaweha soovahasaya simpakeliwaya mulaponi. | economia | Julio | train |
a_dinheiro-destinado-às-calamidades-pode-ser-desviado-alerta-o-cip_5595266.txt | Musurukhu waari wa atthu ale oophwanyiha ni mwanamukhaya ommalela wiipunyiwa, oolaleerya CIP | Musurukhu waari wa atthu ale oophwanyiha ni mwanamukhaya ommalela wiipunyiwa, oolaleerya CIP
Eriyari ya Muvukuwelo wa atthu (CIP), enimoothererya Kuveerunu a Mmosampiikhi wiira khonikhapelela mwaakiheryo wa atthu ni onnilaleerya wiira saahilakeliwe myeettelo sikinaku, musurukhu wa atthu oophwanyiwa ni mwanamukhaya, otakanxereyaka Covid-19, ommalela wiipunyiwa mwaha wa ekorupusawu.
Anamathola wa CIP, ni mwaha wa muhimyo woopakiwa ni atthu, wooxukuriya Mukawanyo wa Athiyana ni Onikhaliherya wa etixitiriitu ya Omatutwiini, eporovinsiya ya Omaputu, weyiwo wooniwaaya ohikhala muxikhelelo wa Kuveerunu muhina mwa esetoori ela wuumaleloni wa miyaakha iya.
Wa miyooneliyo iya kamosa kamosa waari mooniheryo wa onikhumelela mipantta sikinaku sa elapo, miraarelo sa Porokaraama wa Supusiitiyu Sosiyaali Paasiku, soovira iyeeri sinceene ahaakhela isurukhu saya.
Sintoko vanihimyaawe namathola wa CIP, Celeste Banze, ohiya eyo, muthanlono wa miraarelo wa eporokaraama ela waapakiwe wa mananna oohooneya ni na atthu oohisuwela opaka itthu nkhama iya wa makhalelo oothanlana.
Onihimiwa wiira okathi wa COVID-19, Inxitituutu ya elapo ya Mukhaliheryo enoorowa ottottela muraarelo wa imilyawu soophiyeryaka 20 sa itoolare, wi yincererye ipurusentu 186 sa atthu aniphavela okhalana muraarelo yoola, aphiyerenrye 1 wa 593.179. 695. 004, ni miyeeri mithanu ni mmosa naakhaliheryaka anammusini wa khula mweeri yaakhelaka 1.500,00, ni okathi wa myeeri sooyarana.
Mooneelo
Wa Celeste Banze, mweettelo wamuthanlano wa mireerelo mwaha wa Covid-19 kuhipakiwa oratteene ni kuhitthara mittharelo soowooneeleya, ni atthu anikela ohoolela mwaha ola kuhikhala ooxuttihiwa, "musurukhu wootheene ommalela oohaaphwanya ale aniphavela mukhaliheryo ola".
"Ola mulattu uulupale okhalanne ereru yootteela, okhala wiira wa mananna ti mananna, onihimya wiira Kuveerunu khonixikhelela esetoore ya mwaakiheryo wa atthu", oolavula namatholathola wa CIP.
Owo waanaanyiherya otepeleleya mwaha ola, otepexa waya okathi ola oniisaaya okhumelela mwanamukhaya ni mikhumelelo sikinaku nkhama covid-19, mwanamukhaya Itaayi ni Kenneth ni mikacamiho sikinaku sa ikhotto mukano wa eriyari ni omukoni wa elapo, weyiwo mwaakiheryo wa atthu ohinixikheleliwaawe.
Irefooruma
Ootthikela tho olavula wi "nlelo ninvira niwehawehaka muthinto wa woohireerela wa Elapo wiira nilokiheryo mikacamiho sihimmala sa muthowelo wa eyoolya ni muthowelo wa mwaakiheryo wa atthu."
"Vannireerela opakiwa irefooruma wiira sireerihiwe ikhalelo sa atthu anikhala wa mananna oohaaweya ni oowoonexeya Mmosampiikhi, ni muthanlelo wa athiyana, atthu oowuuluvala, anamwaneoohikhalana axipaapa aya ni mahooleli a mweemusini ni atthu oorakala", ohaakiherya namatholathola.
CIP onnikoha mwaha wa Inxitituutu Nasiyonaali ya Mukhaliheryo - INAS waarumeela makhulupale a mmuttettheni wa mmupakoni wa muthanlelo wa mireerelo wa aporokaraama a mukhapelelo wa atthu, okhala wiira atthu ahiniira mpantta wa Miteko sa Kuveerunu," ni vasuwanyeyaka wiira anaakhela musurukhu vakhaani wiira apake miteko, ni mwaha wa vaavo anookela opacerya wiiya musurukhu".
Siiso, efonte ya kuveerunu ehimmye wiira sootheene siniira sivariwaka wiira vahikhalakhale ethowaka yoolya nnakhala okathi mmosa muhina mwa atthu ale aniphavela mukhaliheryo. | sociedade | SALUSTIANO | train |
a_malanje-sida-mata-pacientes-que-abandonaram-tratamento_5211028.txt | Omalaace, ekwereere ya Siita yomwiiva mureetta wuntereerye muteeko . | Omalaace, ekwereere ya Siita yomwiiva mureetta wuntereerye muteeko .
Nnakhala vakhaani milooko 63 na atthu ahokwaasa okhuma okhuma mweeri opaceerya oroowa mweeri wa namuloko ni miili wa mwaakha yoola voluluwaana ni myaaha wa makhuru a ikwereere soluttelelana siniraviiwa iniitthaniwa Siita mwaha wowunteererya muteeko solooliwa ni mithaali sinivukula owali wawe.
Mukhulupaale a ikoothw sa porokaraama a Epuruviisiya oweha wehiwa VIH/SIDA,Hionor Canda,osuweliha saneene enamaali yeela,17, wi mwaattelo waaretta ale ari ahiiye othaara muteeko solooliwa ta imiiya 262 na tthu.
Viriyaari vareetta ale anixiiyerya muhiina molookiwa mwaakha wa 2019, emioya 149 taari athiyana ni emiya 113 alopwaana" osuweliha Canda.
Eyo ti sinthoonyerya mwaattelo mmoosa vatananihiwa ni mwaakha oviire okhaathi yoole virara aya yuraanyiwa waari wa emioya 119 viira aya milooko 64 axithiyaana ni 55 alopwana, oholeeliha.
Masi mwaattelo wa ifaraati i namukhaani. Wa ifaraati wiraneeye mwaakha yoola analikeeliwa 53 atthu atokweene ni anamwaane milooko, variyaari va imiiya 202 wa atthu omuraaveene mwaxiithu VIH, vatananiihiwaka ni mwaakha wa 2018, vookhala orepeliiwa wav milooko 77 sa ifaraati, wiyawob milooko 63 atokweene ni 14 anamwaane, olipierya Canda.
Mukhaleelo iya muhiina mwaale aariina mmuhiina mwa mittetthe acepuruviisiya ya Omalaace silaleeriwe variyaari vanamunceenr viraneeya aya muthukumanobareheriiwe ni Reeyu a muraano wa Ekhootto yowananiiwa SIDA nitweliiwe (ANASO) nanamihuupi a muraano samawaani mme.
Korotenatoore a Epuruviisiya a ANASO Waldemar Sebastião Cassombe, okupaali muteeko abikaruuma sirumerliwa wi ilaleeweke ihapaari ni mihuupi Sa mitumereeryo wikhupaarela owanaana ekwereere, olaleerya wi miyuraanyo wireela mipantte a nthaavi na Omalaace arimeelasa.
"hiyo nahikhalana makhuru manceene a miyuraanyo sikhanyaanyela, nahikhalana tho wulaane wooneyaxa muhiina mwa mittetthe wa epuruviisiya ni oleelo va khanireere ovukuula muhiina mwa miyuraanyo de makhuru makiina anivahereerya ovaara muteeko yoola variyaari vanamuttettheni", ohiiwa, yuncereeryaka maalumo oriiki wi" nnaamwi vreyaka silaleeriwe ni iye vakhaani nikhalanyaahu thanu wala xexe miyuraanyo sente siiri sowilipiha mmpatte oteelne wa epuruviisiya enikhanyaanya wi yunuheryeke saneene muteeko iye, vaavo varões aya Ivana mukhaliheryo aya wi avukuule mwaattelo a mwaxiithu VIH ni wotheene sintanyerya awe variyaari va Okuumi wapinataamu ahu.
Reeyu wa mitheekeso sinwaneela Siita,(ANASO) onakhapeleela Omalaace atthu ikooto 3.608 yaawo akhaala nnaamwi amuranveene mwaxiithu HIV/SIDA ni iyoolya, mukhaliheryo amupuweelo ni ahiira athokihaka inamuuna wi hoothe naale aroowa wivahererya yuraanya ale ari mafinansiyatoor wi alipiherye owanela ihaakhi waale anikhaala anamwi ariina. | saude | constantino,Araibo,Gito | train |
a_moçambique-é-um-grande-corredor-de-heroína_5077453.txt | Mosampiiki "ephiro yuulupale" ya heroyina | Mosampiiki "ephiro yuulupale" ya heroyina
Mosampiiki opakenhe ephiro enivirihiwa miritti suulupale ya soohapala/sotakha, otepexa wene heroyiina, oohimya muhooleli a Ekapineeti ya Ilapo Soowiiraana eniwanana soohapala/sootakha ni Ikhirini, oMaputu.
"Nuumala oreerihiwa wa makhalelo ovareliwa muteko nlamulo na mphareya ni nayittoko Tanzaniya ni oKeeniya, soovariwa sa naanaano va sinuupuxerya wiira muritti muulupale wa itthu sootakhala sinitumihiwa oMosampiiki," oohimya César Guedes, ohooniherya oxanka wawe ni nakoso a itthu sootakhala mulaponi.
Yoohimya ya mahoolelaa UNODC yiiraneyale oSeminaariyo ya orukunuxa ya etthu enireerela wiiriwa eniwanana ikhirini sootthokihiwa ni enitupha mikano, soohapa/sootakhala ni ekhotto, eniiraneya oMosampiiki.
Itaatu sa Ekapineeti Yuulupale ya Mwaakiho ni Owanana Itthu Soowaawa/sootakha sinihimya wiira 2012 mpakha 2016 soovariwa waattamela ikonto 27 sa ikiilu sa esuruma, itonelata 06 sa haxixe, ovikana ikiilo 1000 sa efetiriina, ikiilo 553 sa heroyiina. | economia | Vasco | train |
a_article-06-04-2012-gambleinmozambique-voanews-157017115_1451065.txt | Onyakulihana oMosampiikhi: Soxooku onkhootta oliva itthuvelo sa imphira | Onyakulihana oMosampiikhi: Soxooku onkhootta oliva itthuvelo sa imphira
onnooneya ovukuwa mammaru wa atthu ammananiha olola mwaha wa mixovo simmuttikha imphira mapuro aneettiwa mmpale
Onyakulihana eriyari ya Soxooku
Onyakula khomanle mwaha wa Soxooku, muxovo muulupale onaatthuvela ale ammananiha olola oMosambiikhi. ovinreene onyakulihana mweeri mmosa, mutthu mmosa okhumelela iikhupanyeraka mwaha woohitthuveliwa alonleene, Soxooku onikhootta omuliva, ahimyaka wiira epaphelo ele enoonihera wiira, ole oolola wala khalonle, khahino ya ekheekhayi. ohikumana wa Soxooku ni namuloli ole. Akhwaawe anni virikana miyuupuwelo saya, mwaha wa ole atthenke, akina anuupuwela wiira Soxooku tu tthenke voowi onnikhootta waaliva ale alonla Ola imphira muhina mwawe osuweliwe, ohimme mutthu mmosa okohiwe ni masu a waAmeerika. Akina anuupuwela wiira otthenke Soxooku, okhanle ookhanyereriwa omuliva ole olonle. ela etthu ehinakhumelele enuupuliwa eri vamosa ni Soxooku. Ovinreene onyakulihana wakhumelenle wa opacera, akina anni khumelela ni otthuveliva wa oyeva wala wa waatta, atthu anniikhupanyera mwaha wa miirelo sa Soxooku . navoothana mmosa oohima wiira ahoocela avekela etthuvelo awe onhima wii tiyooyeva mwaha wa mixankiho aavinraawe.Mahiku makina yiiriwa mutthike meelo; mahiku makina yaahimmwa mulepe ipaphelo wala etthu ekina tivoo kikhenraaka epaphelo yayilepinhaka, ohima wa masu a waAmeerika anhima wiira anoona wiira atthu akina aahiya wiilepiha wii elole, etthu enooniwa wiira eri vamosa ni onyakulihana okhumelenle. Onyakulihana ovinre, anamwiilepihi anceene a khalayi, alimalenle wiilepiha aniira kakhanle oohiya oliva ni misurukhu saya wiilepiha mwana wa sookhumelela sa naanano, mutthu mmosa wa yaawo, oohima wii moota olimalenlyawe eri ntoko ompaha soona.Eri ntoko Sikaro. Khivakhanle ookhala ohirina soona esumana emosa, okhala wiira mpaceriwa ohimmwa: ekwaha ela khino ela asumana anaka, oohima. | desporto | Raja,benedito | train |
a_sem-do-nem-canudo-estudantes-angolanos-na-ucrania-em-risco-de-deportacao_3093814.txt | Voohimoriwa ikharari, mwiithe wa epaphelo - anaxikola a elapo ya Wankoola ari elapo ya Ukaraaniya annoopihasa woomoliwa. | Voohimoriwa ikharari, mwiithe wa epaphelo - anaxikola a elapo ya Wankoola ari elapo ya Ukaraaniya annoopihasa woomoliwa.
INAGBE khoniliva musurukhu wa ipoolosa wuuvirani wa miyeeri mithanu ni mmosa. Anaxikola anikhala ohaawela omaliha musomo aya muulupale.
Muloho wa okhuma mulaponi ni atthikelaka owaani ni mwiithe wa epaphelo ti muloho wa anaxikola ootheene mmwaatteloni wa anamittompe.
Elapo sintoko Ankoola, weyiyo ixanela sootheene siryaaya sa omphwanyiha tipolooma ti muvareleliho wa ekumi yooreerela, masi khivanikhweya ophiyererya. Inxitituutu Nasiyonaali ya Mweettiheryo wa Ipoolosa - INAGBE - ti esolusawu wa anaxikola oowaatta.
INAGBE onnivaha ipoolosa sa osomeliwa muhina ni ota wa elapo ya Wankoola. Ilapo pooti okhala soovirikana, Oparasiili, Oxipaanya, Oporutukaali, Ofaransa wala Omalaasiya, wa Oruusiya okelaka Wuukaraaniya.
Okhala wiira ti elapo yoothanliwa, yoocaaliwa ni ya wiivahererya enooruuha sinihaleela.
Masi wiivahererya nno pooti omalamalaliha ocaaliwa woorowa osoma elapo eniwaniwa ekhotto ni akapwitthi, eniphwanyaneya okathi wa muthowelo ekonoomika ni okhala voohaakhela musurukhu wa epoolosa okhala woophiyeryaka eriyari ya mwaakha.
Ela ti ehantisi ya anaxikola oophiyeryaka 70 a elapo ya Wankoola anisoma elapo ya Ukaraaniya, mapoloseyiru a INAGBE, mmwaatteloni mwaya ti ale anihala omaliha osoma, ni akinaku ti ale yoomuliwe, akinaku ti ale anilipelela ohimoreliwa ikharari wala ohikhalana mwiithe wa epaphelo.
Epoolosa ya INAGBE eniliviwa wa miyeeri miili miili ni, sintoko vanihimyaawe Bartolomeu Conde Chocolate, ti musurukhu oophiyeryaka itoolare 700 sa waameerika. Bartolomeu onilavula wiira ti waalivenle ni musurukhu wa mpoolosani mwawe axipatthani wiira avahasiwe mathala oorupa mutorumitooriyu mwawe univerisitaariyu, masi "masi musurukhu owo khoniphiyerya ovarelela mpakha esumana ntero".
Anaxikola yaala ahuupuwela tho wiira sinaahaleela miyeeri mithanu ni mmosa sa osoma ni annivekela inxitituwisawu wiira awehe ni emalihe mukacamiho ola anikhalasaaya.
Wa mukohakoho/ nvaanelo wa Oraatiyu Nasiyonaali a Wankoola, Manuela Pinto, muhooleli a muulupale-nayili wa INAGBE onihimya wiira anaxikola khalavunle ni inxitituwisawu ni ontthuna ohala Wuukaraaniya, ohaana olepa ewarakha ni oveleelihe mireerelo sawe sa oxikola sa mwaakha onisomaawe.
Wilson Bengue, poliseyiru wa INAGBE, otten'he opaka mikumanelo soowaatta ni tiretoore Moisés Kafala Neto, onihimyakasa ihantisi soovirikana.
Mwiiweleleke makohakoho ni Conde Chocolate ni Wilson Bengue, ootheene saya arisi Wuukaraaniya okathi yoola: | mundo | SALUSTIANO | train |
a_aumenta-oposição-ao-pagamento-pelo-estado-moçambicana-das-dívidas-ocultas_4752386.txt | Onnucerereya owananiwa oliviwa sookophiwa nvite nvite ni Exitaatu ya oMosampiiki | Onnucerereya owananiwa oliviwa sookophiwa nvite nvite ni Exitaatu ya oMosampiiki
Eparitiitu Yoowilamula ya Mosampiiki eninvekela mwaathanle ohinatthi mahiku alakeliwe
Esenturu ya Intekiritaate Puupilika (CIP) enivira elaleyaka owanana oliviwa wa sookophiwa nvite nvite wa mamosampikaano, okathi ene yoola alipa epoliitika akina vaniwanelaaya opakiwa mwaathanle anamalamula vahinatthi ophiya okhathi olakeliwaawe wiiriwa wiira epakiwe eParalamento enitthuna owanana ni mulattu ola ni oreherya nlamulo na mwaathanle nootheene.
Eniihaniwa "Miyo nkinliva sookophiwa soowipithihiwa," ekampaanya eniireliwa, ohiya waawopa anammawaani otepexa wene mureti sosiyaaleni, okawa maleya ni opaka iviitiyo sinitumererya ohiliva wa iyee siniitthaniwa sookophiwa nvite nvite.
Nihiku noopacerya muteko nenna, mahiku 21, poliisiya oorukurerya eseti ya CIP ni ohaaruma orula atthu yaawanre maleya, ni khukuxa.
Moonelo awe CIP, etthu yiirinhe ti iyee sinihimiwa mwaha wa othokosasiwa oniiriwa ni alipa eshariya a ohitto w'Ameerika mwaha wa epuruseesu yiirinhe otthukeliwa wa mahoolela a Mwaalaano wa Muhakhu, Manuel Chang, waanayitthoko Waafirika ya Okuusini.
Makhuru manceene a epoliitika ni makhuru ohikhala a kuveerunu nave annisooniherya eewananaka oliviwa sookophiwa sa impereesa PoroIntikuxi, MAM ni Ematu woona, wawehaxaxa wa mpantta wa muhkhu, Mosampiiki onipwanyaneya enamuna yoorika.
Vanaamwiira siiso, mahoolela a eParitiitu Yoowilamula ya Mosampiiki (PIMO), Yaqub Sibindy, onaaniherya wiira ekampaanya eniwanana oliviwa sookopha soohixariya etthu yuulupale, nnya siniphaveleya miteko sikina.
Okathi ola va vanitthuneya okhala, voowaakuveya, mwaathanle owaakuvihiwa oMosampiiki, wiira epakiwe eParalamento yoophuka ni opakiwa Kuveerunu Owiiraana a Mulaponi, onitthula waakhulela nlamulo nintthuniherya owanana oratteene wiiya nno opwatinhe muhakhu, oohimya mulipa epoliitika ole.
Sintoko muhooleli a PIMO, ni otthukeliwa wa muhooleli akhalayi a Mwaalaano wa Muhakhu, Manuel Chang, Waafirika ya Okuusini "owerya wootheene, otepexa wene wa anamalamula, siri soohiroromeleya".
Onihimiwa wiira CIP onikhanyererya ohiiya voowaakuveya ottokihaiwa wa sookophiwa voohileeliwa empa ya nlamulo oonaka wiira sookhala ikanyeryo sonooniherya wiira sookophiwa iyo sipakiwe voohittareleliwa nlamulo. | economia | Vasco | train |
a_luta-contra-a-corrupcao-ganha-folego-em-mocambique-128826298_1261025.txt | Owana woomalamaliha makhankwa onninnuwa oMosampiikhi. | Owana woomalamaliha makhankwa onninnuwa oMosampiikhi.
Sowireya sinceene sa makhankwa sinnoniheriwa oTiripunaali, oMosampikhi, moonelo onihimya wiira Nikhuru Nuulupale na Mweetiheryo nopatxerya wooniha moteko woovariwa. Enkhala wiira, Nikhuru na esixiteema yaxariya enooxintta ekhotto wohi nipuro, nimalamalihaka makhankwa, wala wiiya musurukhu wa elapo, mwa mapuro ale sinvariwa miteko saatthu otheene, oMosampiikhi. Ekwaha emosa va mweeri onnikhala ophukiwa milattu wala otthukweliwa waanamuteko a eelapo ela aniivoloyiha mmeetteloni soothaaciri woohisuwanyeya, ni musurukhu wa Elapo ela. Esumana ela, Etripunaali Yaxariya wa Muttethe eelapo ya oKaapu-Telkaatu, wampantta woosulu wa Elapo, ohaatthukwela tthaaru aanamilattu athanu ampakha 20 ni 22 iyaakha sootthukweliwa. Anamutthukhweliwa awo yaari anamuteko wa Minixiteriyu wa Musurukho, yawo yaavara muteko oMwettiheryo wa Muttetthe eelapo ya oKaapu-Telkaatu. Veeri wa iyaakha 2007 ni 2008, yawo yaahivetiha imiya 43 ni ikonto 450Mt, enlikanyiherya ni itoolari emiya emosa ni ikonto iithanu sa noorti-amerikaano, veeri wa soosoma soma wa Musurukhu wampantta woolipaxa. Mano naamphuki Aderito Malhope, aahiwerya othonyerya ekekhayi wiira anamuteko ale araru yahiiya musurukhu Eelapo aroyihaka mukonthani mwaya, ni ahaatthukwela miyaakha 22 wakhula mmosa, ni iyaakha 20 wa muthiyana mmosa oophukiwa. Anamphukeli akina anli kiyavariinnwe mwaha wohikhala mooniheryo anthoonyiherya wiira ari mpuwa. Mana, namwaakiha ammosa waanamulattu ayili, aari muhooleli a nikhuru naanamuphukeliwa, onira wii onroowa wiiraneya veeri wa mamaliheryo oophukiwa.Mamaliheryo ala a maphukelo nlelo khavikanenle wa yophukiwa. Nookhalana okathi wira nihelele vasulu mwaakiheryo"-oohimya Teofilo Shreiber. Nnakhala namwaakiha yoowo okelelaka oholo ni mwakiheryo, soothene siinthonyerya wiira vanniweryaneya ophwanya ovukuliwa okathi wookhala mukalapusu, mana khenrowa ohiyereriwa. Esixiteema yeexariya ninikhanyereriwa wiira yoonihe muteko mwa elapo eniraneya wi ohitthukweliwa nlamulo waanawiiye a musurukhu a elapo ela enooniwa ntoko itthu samawaani veeri wa anamuteko aatthu ootheene. OZambezia, anamuteko a Institutu Yeelapo Varlela anamunceene anirowa ophukiwa milattu mwaha wiira annithoonyiwa wiira aakuxa imiya 14 sa musurukhu, onilikana ni imiya 500 sa itoolari. Nikhuru nuulupale na Elapo niinnitthapela ni soomaliherya siphwanyinwe wa woowana woomaliherya makhankwa, mana nlelo khansuwelaxa vakhani wa maasi manceene wa makhankwa ni aanamakhankwa. | economia | Julio | train |
a_1592467.txt | Kaapu Verte onorowa ottikha ni Kaana wa nlaka nanexexe wa mixinttaano sa CAN 2013. | Kaapu Verte onorowa ottikha ni Kaana wa nlaka nanexexe wa mixinttaano sa CAN 2013.
kaana omuxintta wokhweyaxa wene mphira okhiserya wa nikhuru nawe ni onnikhomaaliha okhala nikhuru wa makhuru ananyihereriwa okuxa etthuva yonamaxintta. | desporto | Araibo | train |
a_o-brasil-está-tendo-alguns-problemas-não-há-dúvida-sobre-isso-_5427421.txt | Parasili onnikhala mixakiho, khayino etthu ekhanle hoviheriwa | Parasili onnikhala mixakiho, khayino etthu ekhanle hoviheriwa
Numuru na mahiku otheene na atthu ankhwa oParasili mwaha wa koronaviru noowela mpakha 1.179 namanli, okathi muholeli wa Exitaatu Uniitu, Donald Trump, aahima wii onnupuwela wakhottiherya atthu okhuma oParasili
Numuru na mahiku otheene nootepa watta ohinatthi ophiya namanli naari na 881 atthu ookhwa 12 ya mayiyo. Epantemiya yowiiva atthu oophiya 17.971 oParasili, ohima wa Minixiteeriyu ya Ekumi.
Sekunta-fera, Parasili onvikana Kara-Peretanya okhalaka elapo eri nipuro na neeraru ya oraviwa eretta elempwale, otuli wa Ruusiya ni Exitaatu Uniitu.
Ikasu sookonfirimariwa oParasili ni iwo soophiya 17.408 namanli, orowa otakaxera eri 271.628 atthu aranve eretta ya koronaviru.
Muholeli Jair Bolsonaro, orina onthamwene ni Trump, khonreere ovanyiwa vanceene mwaha wa moota onupuwela mwaha wa eretta ela ya korona, ntoko enonihereyaya ohiwiwelela ovukula itthu miirelo ononayiye ntoko sikhanle somuhonona anakoso.
Bolsonaro oohima wii muholeli a Ekumi, Eduardo Pazuello, onimonihera iphiro isya namararu, ancereraka murette wa kolorokina ontumereriwa owuriwa, murette okanle oopenuxa eretta ya malaariya vano ni openuxa koronaviru.
Muholeli a Ekumi, Nelson Teich, ookhuma namathanu ahiweryaka ovara muteko saana mwaha eperesawu yapakeliwawe wii assinari miyettelo, emmwiriha okhala meetiku a nenli onhiya epoxito eriyari ya mweeri mmosa. Wa kohakohiwawe elaleyiwe esayiti Poloki ya Makuno, Bolsanaro oohima wii Pazuello, xenerale mmosa a anakhotto onvara muteko aari ottuli wa Teich, aasinanri ewarakha ya miyupuwelo isya sa omukawa kolorokina ni aarowa orowa ohoolo avaraka muteko
Bolsonaro aahincerera ahimaka wii amamawe arina 93 iyakha, ole onaavaha ekaxa emosa ya kolorokina mmatatani, yakhala wii anniphavela.
Trump, olattunle sekunta-feera wii aaninwurya kolorokina moota wa wikasoopa, ahaaleela anamitthaka namanli: Nkimphavela wii atthu ewreke va waraviha atthu ahu. Ni voo, nkinaphavela atthu anwereyiwa wu Ninnimukhalihera Parasili ni iventilatore Parasili onnikhalano mixankiho, eyo khenanyiheriwa. "
( Rewuta) | saude | benedito | train |
a_presos-malawi-zomba-prison-project-nomeados-grammy_3099002.txt | Mapheresu a oMalawi aanomeyariwa ni Grammy 2015 | Mapheresu a oMalawi aanomeyariwa ni Grammy 2015
Zomba Prison Project onikhuma ekhatteya yuulapalexa ya oMalawi.
Mwaha wa osuweliwa esilookani ya Fernando Pessoa khiyaakela ovareliwa muteko wooreerela.
Nvoo, kohiyo okathi wootheene nikhuru na anamatthukweliwa anivahiwaaya itthuvo sa mwiipelo wooreera wa mwaakha.
Ni tho, khivansuwanyeya wakhala wiira anamavahiwa itthuvo ala ti a oMalawi.
Khiireke ola ti mukwaha woopacerya isipo sa omalawi sinnomeyariwaaya ni Grammy.
Wa mwinnuwelo wa World Music ori ti Zomba Prison Project, ni mirumelo saya onari mukhatteya soopaka iye sinipaka isipo sooreerela: khisaareere wiiwanyeya ni sinvaha nsu ole waakela wiiweleliwa, otepexawaya mwinnuwelo muntiyaali.
Zomba Prison Project ti a ekhatteya yuulupalexa ya oMalawi ni annikela atthiyana ni axilopwana.
Owaatta ti ale anitthukweliwa wi yuuluvalele wala akhwele mwemmo, atepexa waya anoonaneya ti ale ari anawiiye, anamararuwa alopwanaru ni anacapa.
Ale aniira mpantta wa nikhuru aphwanyiwe ni namapakelela wiipa Ian Brennan ni oniipa ni nttaava Chichewa.
Aalupu awe a isipo 20 okaravariwe mwaakha wa 2013, masi osuwelihiwe mwaakha wa 2015.
Ti nawiipe oopacerya muhina mwa ihantisi sa isipo sa omalawi a osuweliwa ni ekatemiya ya Grammy.
Ohinamuxintteru Grammy omwinnuweloni wa World Music, anamatthukweliwa ala aaxintta veekeekhayi muttittimiho wa ekalaase yootheene.
"I am Alone", "Prison of Sinners" wala "Wome Today Take Care of Business" ti wa yaale kamosa kamosa a hits sa aalupu "I Have no Everything Here" (Nkirina Etthu Nva). | cultura | SALUSTIANO | train |
a_mocambicanos-tregua-questoes-economicas_3668753.txt | Atthu oMosampiikhi ahaakhela mithinto nave ampheela olavula mukhalelo a muhakhu. | Atthu oMosampiikhi ahaakhela mithinto nave ampheela olavula mukhalelo a muhakhu.
Nuumala esumana nihiku noopacerya sa mithinto, atthu oMosampiikhi ahaakhela woohinyakulihana, nave mulavuliho mwaha wa mukhalelo a muhakhu.
Nave vankhala ntoko elapo yoothene khiyakhanle manyakuliho, tivo moonelo owo tiwoorera wa mukhomaliho wa elapo yoomaleleya.
Nto vo, anamuupuweli annihimya wiira ephiro yooreerela otthara tiyoorakama tivo, anrowa watakaniha atthu ankhili mmukumanyeroni mwaha woowaleliherya otthara woowi elapo ya oMosampiikhi ekhale ni murettele.
Wannihimiya wiira mithinto iyo sinnoneya mwa elapo yotheene y'oMosampiikhi, mwa soohimiya wa mmaratiyuni, ohinyakulihana vamalamala ni elapo eri ni murettele.
Omaaleleya wa miyeeri miili woohimiya ni muhooleli a RENAMO, Afonso Dhlakama, woowi omalihe ipwepwere ni olavulihana wa elapo y'oMosampiikhi.
Nuumala, RENAMO ohimya opacapaciya wa yoomaleliha sintoko wivakasana, wiiyeryana, omaalihana ni waakhana.
Ekumantu yuulupale ya mapilisiya y'oMosampiikhi eniira wiira khensuwela en'himiya. | politica | Helio | train |
a_covid-19-nyusi-prorroga-o-estado-de-emergência-em-moçambique-e-pede-mais-vigilância-_5439707.txt | KOVIT-19 : Nyusi onataleela okathi wa mukhalelo owakuvela Omosampiikhi ni oniveka oowehaweha | KOVIT-19 : Nyusi onataleela okathi wa mukhalelo owakuvela Omosampiikhi ni oniveka oowehaweha
Mukhulupale a elapo ya Mosampiikhi , Filipe Nyusi , ohaaleela ohiyu yoola mwa mahiku 30 mukhalelo wa emereceesiya wiira nipwanye ixikhaani wulana wa muthinto musya a mwaxiitthu kurona .
Mutumereryo ole okhumelele mwa miriira sikhale owehiwa ohittharihiwa ikettelo sa manamuna owikhapelela sotumereeriwa ni ale ari amakhulupale ovirikanasa. "Noweha ni othunku wiira sinikhanyererya mikhalelo khamosa khamosa sohilipa", ohinya Nyusi .
" Naaniwehererya wiira narowa okhala owaani, vowooniha erooho khahiyo viraneye, sinitthikela minamuna sa otupha mikano sa mwinano, atthu khanithokorerya manamuno otteevelana mukhalelo mukina ni mukwa awe muhina mwa mavarelo miteko sa mphira, vanoonaneya nnakhala ohirumeeliwa mwaattelo muhina mwa mikukutta," ahikhupanyerya Nyusi.
Mosampiikhi orepela myaaha 233 sa Kovit-19 ni okwa wa atthu anli , ni vootharihela Nyusi vakhala muxankiho oluluwana ni "mopiheryo wa manamuna opwanyiwa mmuttettheni" wa mwaxiittu onitanyerya ekwerere .
Ni omwarya mwariwa , Nyusi ohinya wiira Mosampiikhi onoorowa ottikela oweha weha manamuna o wikasoopa mpakha mahiku 31 sa mweeri wa nethanamosa , anitakaherya "orumeeliwa amaxikara mpantta soteene athukumana atthu , wetteliwa orakamelana mukina ni mukwa awe wa emeeturu mmosa ni numeya , olipiherya oweha weha mikaano mpantta mikinaku ni myaha sikina okhottiha ovoolowa".
Nyusi olipiherya orumeeliwa maxikara oreheriwa mmuttettheni ni otumererya olipiheriwa miteko soweha wehiwa."Alipo a nlamulo ni okhanyererya akhalana muteko oweha ni vekekhayi wetteliwa wa mutumereryo
" Niri osuwela manamuna olipa wa miphimo sinrya okhanyereriwaka", ohinya Nyusi , wiira ole oniira wa mahiku 15 ari owoniherya mukhalelo nirowa ahu oweha mutumereryo soluluwana ni omumula , votakahereya otthikela miteko sa osoma wa ikalaase iye sikhalane exaami , oforomariwu ya mwixuttihi ni oosoma wuulupale muhina mwa elapo. | saude | Gito | train |
a_chineses-em-quarentena-num-hotel-de-maputo-geram-rumores-sobre-o-coronavírus_5276820.txt | Maxineexi ari mukwarenteenani muhina mwa oteeli a oMaputu aakumiha mwaha sa koronaviiru. | Maxineexi ari mukwarenteenani muhina mwa oteeli a oMaputu aakumiha mwaha sa koronaviiru.
Woova ni otuthuwa. Ola ti mukontho onikhaliwa mapuro ale anivaraaya muteko atthu a Mmosampiikhi ni Maxineexi. Muhina mwa oteeli a ekapitaali ya Mmosampiikhi, oMaputu, weyiwo aniphwanyaneyaaya maxineexi maxexe arwaasiye niinaano elapo aya anari mukwarenteenani, anamuteko khanivitha woova waya.
Khasinikaravariwa intereviisita, mwaha wa woopihiwa, masi aahimyasa woova waya mwimperensa. Anihimyasa wiira anivarasa ni maxineexi ala ari mukwarenteenani, masi khanivahiwa ikaruma soomuxapaluwana koronaviiru.
Lee zhong, muhooleli a oteeli onnihimyexexe mwaha ola ni oniroromeliha wiira sinivira sithariheliwaka miinanelo sootheene wa mwaha wa ekwarenteena.
Minixiteeriyu a Ekumi onihimya wiira onniiwa miyoovelo sinikhumelela mmuttettheni ni onihimya tho wiira khareere moolumo oovirikana ni ootakaneela, aniruuha ohiiwananeya.
Mikonho soowaatta siniiwanyeya mahiku ala, aniira mpantta ni atthu ale aniphwanyaneya anari mukwarenteenani muhina mwa oteeli, nnya anakhanle mapuro oreerela apakiwe ni anamahoolela a ekumi.
Muhooleli a ekumi muhina mwa epooma yootheene ya Omaputu, Sheila Lobo, onileeliherya wiira ole onitthuna wooniherya mutikiniho mwaha wa eretta ela ti ontthuna orowaniwa ekwarenteena ya oxipiritaali, ohi'nkhala okhumelela yootikiniha, maxineexi ala anikela owehawehiwaka muhina mwa oteeli aniphwanyaneyaaya.
Ehapari yooreera elaleeriwe olelo ti murweelo wa ikaruma soottehaniwa mitikiniho soohisuwanyeya mulaponi mwahu, eri ti enikela omuxoviha Mosampiikhi mukhaliheryo waarinaawe ni Aafirika a ohitto.
Wiiweleleke: | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_agenda-africana-iniciativa-jovens-lideres-africanos-tem-aplicacoes-praticas_1969495.txt | Wa soopakiwa sa Waafirika: Mpaceriho wa Anamittompe Akhulupale a Waafirika wookhalana soopaka sooreerela. | Wa soopakiwa sa Waafirika: Mpaceriho wa Anamittompe Akhulupale a Waafirika wookhalana soopaka sooreerela.
Mwaakha ola Yali oniihaneliwa ni nsina na Waaxinttoni Manteela Fellowship, mwa muttittimihiyo wa Nelson Mandela, mwaha wa owooniherya atthu ni waakhupaliha wiira khiivo yoorika opaka mulaponi mu.
Noomala Mpaceriho wa Anamittompe Akhulupale a Waafirika nsu na Waafirika nilavunle ni anamakhalela araru, a Wankoola, oKwine-Pisawu ni a Mmosampiikhi, wiira asuwelaxe mananna xeene anikelaaya ovarela iye axunttaaya yatthikela mulaponi mwaya.
Akiules Neto, Edmar Nhaga ni Majo Joseph aavaanela wa iye sinaahupaareya, wa soophiyererya saya ni annivareleliha wiira porokaraama ola ti ooreerela ni oovareya ni anikhuma Ilapo Soowiiraana ni miruku sooreerela sinirowa oreeriha munikhalaaya.
Mwiiweke muvaanelo:
Akiules ti fiisiku nukeleyaari ni onitthuna ompaka poroxeetu ontthuna waakhaliherya a niinno a Ixikola sa suupale wiira apakeke iye asomalaaya, Edmar oniira mpantta a anamphira a Okwine a Ihakhi sa Atthu, ni ti oolikaneene wiira opatthanane anamisurukhu a impereesa ni ookhalana mulipelelo muulupale wa Kuveerunu ola wa niinaano. Majo onivara ni eParalamento ya Mmosampiikhi ya Anamittompe ni onithoonyerya mikutakuto sinikhumelela Mmosampiikhi, onakhupalikiru iporokaraama sintoko ipoolosa Yali.
Barack Obama onniwoopererya anamittompe a Waafirika wi areerihe olimwenku.
Epoolosa Yali (Young African Leaders Iniciative) ti porokaraama opakiwe ni Muhooleli Mukhulupale a elapo ya Waameerika, Barack Obama, wi yaakhaliherye anamittompe ookhala iyaakha 25 mpakha 35 ni ontthuna waahela anamitthompe ala mapuro a murumeelo wa atthu, anakoso ni empereyentetoriximu ni eliteransa.
"Axilopwana, ninnoophavelani wiira nilokiherye itthu", Michelle Obama
Mwaakha ola Yali oniihaneliwa ni nsina na Waaxinttoni Mandela Fellowship, mwa muttittimihiyo wa Nelson Mandela, mwaha wa owooniherya atthu ni waakhupaliha wiira khiivo yoorika opaka mulaponi mu. | cultura | SALUSTIANO | train |
a_ong-resgata-mais-de-100-raparigas-de-casamentos-prematuros-em-manica_3853990.txt | ONG owoopolaa anamwane asithiyana ovikana 100 mothelanani mowaakuveya oManica | ONG owoopolaa anamwane asithiyana ovikana 100 mothelanani mowaakuveya oManica
Mwirano wohikhala aKuvernu weemexa muthiyana ni otthara ephiro awe ya ewanelo soothelana owaakuveya elapo ya Mosambik.
Mwirano wohikhala aKuvernu weemexa muthiyana ni otthara ephiro awe (Lemusica), onawaakiha Ehakhi ya muthiyana ni mwarusi, owoopola 105 axithiyana oyeva ohipiha iyakha 12 yawose yaatheliye muhina mwa eproviinsiya ya Mosambique yoManica miyeri 15 sookiserya.
Mitthaka sa Mwirano siinhimya wira eyakha ya 2016, 100 anamwane asithiyana yatheelihiye alopwana muulweene, vaxexe wala vathaanu anaakhulu ootepa wiinnuwa, ivara soowatta sa sowireya iyo mwaha weesikhini ni ohawa momusinimwaya.
Naanano moopaceryani wa miyeri miraru wa 2017,akina 25 anamwane asithiyana, owaatta ikwaasuni ni ovulaliheya, akumihasiye vapuwani waxipapaya para oholela itthoko saalopwana muulweene, akinaku anamaatteya, yuhaka oloha ni omihooli wanamwane, ntoko siinhimyawe Ceciliya Ernesto, Muholeli eprograma na nipuro naanamwane asithiyana amwirano wohikhala aKuvernu Lemusica.
Mwa 100 soowiriya iya eyakha ya 2016, nowoopola 80 anamwane asithiyana ni mwakha ola otheene 25 asithiyana ahopoliwa ni murettele, empiha 105 asithiyana oyeva ohipiha iyaakha miloko ni piili owoopoliya muthelani ni akhaanle ntthokoni mwahu nipuro ni oheliyatho nxuuttohelo", okhweleya Ernesto.
Akina miloko mili asithiyana aathama mmuttettheni yakhalaya, mwirano opacerya winterviri wa Y"Ehakhi, nuuveka nikhuru nla owehawehiya nmuttettheni maathanu so winterviri wa Lemusica, osuwelexiya, Gondola, Ximoio, Barue, Manika e Vanduzi.
Muhooleli ole ohimya wira asithiyana owoopoliwa atthikiyatho ni Lemusica munxuuttoheloni ni waakhela mukhalihero wa ekumi ya muru ni yanmuttettheni wii nuumala oreeriha wikara nmuttettheni ni ipheyo siikina.
Ohiya manummeru oWopola, Ernesto ohimya, ananmuttettheni ahana okhalana okoha muru eriyari wa yoohireera eniwiranela asithiyana muhina mootheliya ni alopwana muulweene ni othaaciri, wala wa ekhorowa envahiya omusi asithiyana.
Hiyo, Nikhuru n" atthu ahikhanle mPartiitu Politico, nihana osusiha para osulu imanka wiira neemexe oravo ola. Nimpheela weera oloha waxinamwane ni ovaha niyoko anamapaca, olipiherya Ceciiliya Ernesto, yowo oovekenle wintirviri wootepa sasovara saExariya Mosambikana.
Mahari, niira nottharihana ovaha ikuru vakhani wa elapo yotheene- niira novaha enayeva (sa itthu wala musurukhu) anvahiya amusi amuusithiyana yoolikanyiha ya othelana- ninciiriha Nilaleyo novareliwa oraruwa muthiyana aciikani ni othelana owakuvaa oManica, ohimya.
",Hiyo nohokolowela olela Nikhuru n" atthu ahikhanle mPartiitu Politico weera elipiherye omihooli wa asithiyana, ehathelihe wohisuwela etthu", ohuncerera Ceciiliya Ernesto.
Mosampiikhi okhalano nummeru nincipaale nothelana owukuva molumwenku, onaphwanya mmosa waala asithiyana eenli, ni yaanenli yuulupale etaxa yothelana wowakuva na nipuro nookuusini waAfrika, ntoko enihimya Mutthenkeso wa Ilapo Soowaataanawookiserya wasoyeva (Unicef).
Mitthaka sa Unicef siinhimya wii 14 ipursento yaathiyana eriyari ya 20 ni iyakha 24 atheliye ehinatthi opiha iyakha 15 ni 48 pursento ehinatthi opiha iyakha 18.
Muupuweleke wiira aceensiya ONU ni Anamulamula oMosambique mweri waAbril anoruha Otthokiha miruku sa meettelo saamulaponi soowipasopa ni ewanelo othelana wowakuva (2016-2019). | cultura | Helio | train |
a_o-adeus-às-lendas-chadwick-boseman-kobe-bryant-e-jorge-neto-_5714083.txt | Kwaheeri sothareliwa Chadwick Boseman, Kobe Bryant e°Jorge°Neto° | Kwaheeri sothareliwa Chadwick Boseman, Kobe Bryant e°Jorge°Neto°
Mwaakha wa 2020 waari wonaneye muhina mwa oleha wa ikanyeryo sulupalexa muhiina mikhalelo sowarreerya, vayiiya awosa, ti namapaka, namphiira a pasiketi ni muratti.
Boseman ohookwa mahiku yetta aya 28 mweeri wa nethana eraru wa mwaakha yoola onarina iyaakha 43 sa manuweelo mwaha wa ekwerere kansere. Namapaka otapwuule nlaaka na Hollywood mwaha wovaha Okuumi muteeko opaceerya ithaniwa ni nsiina na " mweene-mutokweene" oyaariwa mttetthe o Mareveele, mweene T'Challa muhina Black Panther.
Vano muhooleli wa LA Lakers ni muliipo oxiitta wa ikwaaha thaanu nikhuuru NB AKobe Bryant okwiiye mweeri wopaceerya wa mwaakha yoola ehasaara ya mukukutta wa ntteeke muttetthe wa Kaliforoniya, exitaato uniitu.
Mwaha awe,Gianna, a iyaakha 13, waari tho mukarumani meeme. Nooviira okathi awe mmosa woreerela sawe sa iyaakha 20 onvonyaka mphiira, Bryant wiira orumeelaka muraano wa mphira onavonyiwa wa nikhuuru naxaana athiyana ni khithatuwa otekiniiku a Gianna, namuttikha mphiira osuwelexiwa mwaha wa oratta wawe ni wivahererya wawe muhiina mwa nikuru na WNBA.
Muraatti kaapu-Veeriti yaano Jorge Neto muratti a orattela nsipo "Rosiinya",ohoola mahiku yeettaka 22 mweeri wa nayiili wa mwaakha yoola nooviira esumana emosa wapaxaari oxiripitaali mwaha wa ehasaara ya ehaamu. Muraatti ole opheela ekanyeryo ya nikooto nimoosa ntooko mulipo owiipa a nikhuuru na isipo nithaniwa Livity,yiirela mpaatte araatti okinaaku axexe osuwelexiwa. Votharelana omuhooli othaara nlaka nopaceerya nithapelaxiwa muttetthe wa okaapu-Veeriti, Purutukale, Olaanta ni ilapo sa Afiriika sinilavula Nttaava na epwittikisi .
Muweehe tho: | desporto | Gito | train |
a_drogba-toure-e-mikel-apontados-para-o-melhor-jogador-africano-de-2013_1822968.txt | Drogba, Toure ni Mikel aathonyiwa ntoko oopacera omusuwela muchuva afirikaano a 2013 | Drogba, Toure ni Mikel aathonyiwa ntoko oopacera omusuwela muchuva afirikaano a 2013
Mamarfinense Didie Drogba ni Yaya Toure ni munixeriyano Obi Mikel tari araru mafinalixita atthweliwe ni eKonfereterasawu afrikaana ya imphira wii yakhele ettuvelo ya xokatore oopacera Afirikaano wa 2013.
Mafinalixita araru yiira mpantta wa ewarakha yalempwe ni CFA ya 25 maxokatore. Ole othoonyiwe onrowa othanliwa ni evootu ya mateekiniku a 54 iselesawu sa ilapo aniira mpantta wa muloko wa omulamula imphira waAfirika.
Meetiyu a Kosta ya Marfim, Yaya Toure, onrowela etiitulu ya neeraru entthararelana ntoko xokatore oopacera awaAfrika a mwaakha. Awerya oxintta onrowa wiilikanyiha oxintta wa okiserya ntoko kanexi Abedi Pele ni wa Kamaronexi Samuel Eto'o, akina axinttale iyaakha iraru soottharana etthuvelo.
Ni marifinense Didier Drogba, onimmana oKaalatasaray, Turukiya, oothanliwa xokatore oopacera a waAfirika okathi wa nenli, ohiya miyaakha soottharana: 2006 ni 2009. Nixeriyaano Obi Mikel, onimmana o Chelseya onkalaterra, oohova oxintta etiitulu ekwaha yoopacera wa muteko awe wa ommana poola.
Nirra na ovaha etthuvelo enrowa wiiraneya nihiku 9 na mweeri wa xaneyiro, oLakuxi, Nixeeriya. | desporto | benedito | train |
a_trending-billie-eilish-kamala-harris-jennifer-hudson-_5551170.txt | Trending: Billie Eilish, Kamala Harris, Jennifer Hudson | Trending: Billie Eilish, Kamala Harris, Jennifer Hudson
MuTwitter ennoonaneya, wi trending enilikana ni epuliitika, masi moolumo alavuliwe nsana ni Kamala Haris ni Barack Obama, Okonvesawu nasiyonaale temokaraatika.
Itweets soophiyelela 300 sinitthapela nkhulupale Barack Obama yoola olavunle iiraka
Niira niiraneya muntereneeti nsana ahiira mpantta nawiipe Billie Eilish ni Prince Royce, ni wuumalihana wa niira nenla ahiipa Jennifer Hudson ni esipo awe "Change is Gonna Come.
Ahoolelaka okathi woopacerya wa nathanu ennoonaneya nthoonyero opakiwe ni nikhuru k-pop Blackipink nenla nahaavekela anatthapela awe wi oonese eviitiyu aya eniphwanyaneya muYouTube.
Ettharelaka, mooniheryo woottottopelaxiwa muntereneetini ti wa Fox News, yoola anithoonyihera eratarato ya nawiipe Billie Eillish olempeene moolumu iiranenye nsana.
Nave Fox News yaahimunanara aphiyelela omulepela Billie Eillis iiraka "khumwaarowa okileela wi akhala manyakunyaku". "Donald Traump onihonona elapo ahu ni itthu sotheene niruhalaa ahu".
Wiipa wa Billie Eillish etthu emosa yooruhela mwaha. Yoola ohooniherya eviitiyu muInstagram mwawe iipaka ni eviitiyu yeela yohooniwa ni atthu ophiyelela 6 milokosene ni atthu aphiyelela 3 milosene ahaasivela eviitiyu yeela.
Nintthikela waalavula atthu yaala. Anawiipe, Cardi B ni Megan Thee Stallion aniphwanyaneya ahoolelaka mwaha wa wooniwa ikiliipi saya, ni atthu ophiyelela 115; esipo "Laugh Now Crey Later" ya Nawiipe Drake enirwa otthuli ni 34 imiyasene sa owooniwa. | cultura | Raja | train |
a_eua-garantem-ajuda-a-moçambique-_4842401.txt | Ilapo Soowiiraana sa Waameerika sinniroromeliha okhaliha Omosampiikhi | Ilapo Soowiiraana sa Waameerika sinniroromeliha okhaliha Omosampiikhi
Namalamula a Ilapo Soowiiraana soovaha ikonto 700 sa itoolare wiira omukhaliherya Mosampiikhi wiira ovikane sookhumelela ni ovira wa mwanamukhaya Itaayi muttetthe wa eriyari ya elapo nihiku 14 nivinre.
Vanaamwiira siisa, acensiya Reuters oohimya wiira Washintoni onniwerya nave tho waavelela masurutaato wiira okhaliherya owoopola atthu, embaxaata amerikaana Omaputu emikelaka waakhuleliwa wiira elattuliwe makhuri amasurutaatu wiira okhaliherya miteko sa woopola.
Namuhupi a Eteparatamento ya Waakiha ya Ilapo Soowiiraana, Charles Summers, oohimya para Nsu na Waameerika wiira Waashintoni khaakhenle nlelo nnakhala mukhaliheryo wa masurutaato wa mpantte wa kuveerunu mosampikaano.
Mulipa ohimya yoowo ohaakhulela, wa mpantta mukina, wiira Acensiya a Ilapo Soowiiraana para Mukhaliheryo wa Ilapo Sookhopela (USAID) "oniira owehawehaka ehaali ya naanaano ni wiira noolikana wiira okhaliherya".
Olaleyaka muhupi, USAID oohimya wiira aavekela ni khuvahiwa "ikonto 700 sa itoolareya wiira okhaliherya sootthuneya sa mukaakuveleni ya maasi, wirattela ni voothyawela Omosampikhi, Ozimpaapwe ni Omalawi wuuttarelanani wa ipula soothipelela ni ototthowa wuupaceryani wa mweeri waneeraru, otthariwe ni mwanamukhaya Itaayi".
Namanli, mahiku 19, empaxaata ya Ilapo Soowiiraana, Omaputu yoolepa ewarakha yaavahaaya "musura wa mphento para amusi ale akhweliwe ni amusi aya esumana evinre mwaha wa ehasara yoosarya maasi ni mwanamukhaya Itaayi. Apoovu a Ilapo Soowiiraana ari mpantte wa apoovu Omosampiikhi ni Namalamula a Ilapo Soowiiraana sa Waameerika oniira avaraka muteko vamosa ni Namalamula a Erepuupilika ya Omosampiikhi ni ilapo ni mitthenkeso soopattani wiira nivukule otakhala wa ehasara ya mukhalelo nlelo oniiraneya.
Arumeyi alipa mihupi yoororomeliha wiira "Ilapo Soowiiraana siniira sireheryasaka wiira sivahe mukhaliheryo wa miteko sa Kuveerunu Omosampiiki wiira aakhule ihasara, ni ari owikhanyaanya wiira yaavahe apatthani ahu mamosampikano mireerelosinitthuneya wiira evolihe ohaawa w'atthu ale yaafetariwe ni ihasara piili". | mundo | Vasco | train |
a_união-africana-promete-ajudar-moçambique-a-combater-insurgentes-de-cabo-delgado-_5036197.txt | Uniao Africana (Mwiiraano wa Waafirika woolaphela omukhaliherya Mosampiiki wawanana atakhali oKaapu Telekaatu | Uniao Africana (Mwiiraano wa Waafirika woolaphela omukhaliherya Mosampiiki wawanana atakhali oKaapu Telekaatu
Mwiiraano wa Waafirika oniphavela omukhaliherya Mosampiiki owanana ekhotto oKaapo Telekaatu, okathi ene yoola mulaponi memmo onilopoliwaaya ni onaaniheriwaaya ekhotto omwareela iporovinsiya sikina, okhala wiira kuveerunu khanivaha mukhaliheryo onipwanela woowi ewananiwe atakhali.
Mukhaliheryo ororomelihiwe ni Peresitente a Nikhuru na Mwiiraano wa Waafirika, Moussa Muhamat, akhumaka waathukumanalyaawe ni Peresitente oMosampiiki, Filipe Nyusi, oMaputo.
Okathi owo, Muhamat ohoonela "okhala moopopiho muulupale wa murettele oMosampiiki," ekotto eniiraneya ohitto wa elapo ele ya Waafirika.
"Nooxanka vanceene n'etthu ela y'oKaapo Telekaatu," oohimya tho Moussa Muhamat, wuuluulaka malopolo a nikhuru n'atthu ohikhala a kuveerunu a oMosampiiki ni mipantte sikina sa Namalamula, woowi alipa okunya ekuxerye ekeekhayi ekhotto ya oKaapo Telekaatu.
"Khivanipwanela ophuka mulattu wa ekhotto voohikhalana mireerelo, vohihela muhakhu, otepexa wene nikhuru waakiha ni okhupaarela ni exariya," owanela porokuratoora-muulupale anenli a wa Repuupilika, Amabelia Chuquela.
Analiixita a epoliitika Raul Domingos, oohimya wi "Enitowa mutthunelo wa namalamula woowi ophuke mwaha wa ekhotto ya oKaapo Telekaatu," akohaka exeeni ehinithokosiwaaya anikhuma vayi, nikhuru xeene ni taani onaavaha sootheene anivarelaaya muteko atakhali."
Atthu oovikana 200 ahiiviwa okhuma vaavale epacenryaaya ekhotto, waattamela iyaakha piili, wa itixitiriitu khamosa khamosa sa muttetthe w'ohitto ya oKaapo Telekaatu. | politica | Vasco,SALUSTIANO | train |
a_mocambique-nacoes-unidas-calamidades_3567212.txt | ONU oohonona imilyawu 200 sa itoolare para alipa okhumeleliwa ihasara Omosampiikhi | ONU oohonona imilyawu 200 sa itoolare para alipa okhumeleliwa ihasara Omosampiikhi
ONU onirowa ohonona waattamela imilyawu 200 sa itoolare wiira aakhaliherye alipa okhumeleliwa ihasara sa ephattu Omosampiikhi.
Yoolaleya ehimiwe enamacexe yeela, mahiku 26, Omaputu ni namarummwa awawe a Ilapo Soowaataana wiira myaha sa ekilima, Macharia Kamau, wuumalani wa muthukumano ni peresitente Filipe Nyusi.
Asuweli anihimya wiira sookhumelela sintoko mwanamukhaya, nsuwa ni osarya maasi sinirowa okhumelela vanceene ni ikuru mulattu wa makhalelo a elapo ni otepexa wene mwaha yookhumelela El Niño.
Enithoonyerya iyo epheyo yuulupale yoonanen'ye nihiku noopaceya muteko yeeyo, ohiya ohonona itthu sinceene sa sootekiwa s'atthu ootheene ni s'atthu omeekhaya, soowiiva atthu 12.
Othowa ikaruma sooreerela yiirinhe woowi Inxitituutu Nasiyonaale ya Meteyorolociya ohivaha epaasoopa vahinatthi soopere epheyo yuulupale, sintoko sisuwelinhaawe meteyorolocixita Telmo Sumira.
"Hiyo khanirina owerya woovaha ekaasoopa soopere okhumelela wa ehasara ela woona mithinto sahu ti sa olumwenku ni sa muttetthe, tivo nto mithinto iyo siniphuka ihasara suulupale paahi, nnya hiyo wiira nehenleene ehapari ya ewakha ya okathi, eniirinhe nihalaka ohihimya ephoole okhala wiira munnuwelo aya ehasara khiyaawehiya ni mithinto", oolokohimya musuweli a okathi Telmo Sumira.
Namarummwa a ONU soopere Opitikusheryo Okathi ni El Niño oohimya wiira alipa ovaha mihakhu aaroromeliha ovikana 47 puru sento ya esisapo enilopoliwa ya ikonto imilyawu 2,4 sa itoolare sa Waameerika wira mukhaliheryo woowaakhupanyerya atthu anihaaxiwa ni El Niño muttetthe wa Waafirika weyiwo onaaniheriwa eriyari ya imilyawu 1,5 ni 2,3 s'atthu anihaawa ni nsuwa. | mundo | Vasco | train |
a_covid-19-donald-trump-apresenta-plano-para-retoma-da-economia-dos-estados_5376076.txt | KOVIIT -19 Donald Trump onithoonyerya muthokiho wa muhaakhu sa ilapo | KOVIIT -19 Donald Trump onithoonyerya muthokiho wa muhaakhu sa ilapo
Muhooleli awameerika Donald Trump ovaha moonelo awe owiirela makuverenatoore wiira atthikele mukhalelo wa muhakhu wa ilapo okawanyeya mpantta miraaru , vamosa ni iye khamosa khamosa waalesa ahitepa apwanya ekwerere ya axiitthu kuoronaviiru vaa tho woomalani wa mweeri .
Empa Yotteela namaxexe yeela, 16, Trump otthikela ohiira wii elapo yoopwanya ethoka sa mwaaha isya sa ni wii "ninaano niri aalikana wiira nipacerye okumi vasya "ni minamunawa" nroromelo, mukhaleelo ni noovikana otthitthimiheya ".
Moonelo wa Muhooleli wa elapo, ohirina oweerya okhanyererya mutumereryo wa ilapo, onilipiherya ekwaha vopacerya weene opuro owaatta anilyiiwa, mithukumano suulupale ni sa asuweli sokhala otthikelaka orumeeliwa, vamosa ni vohikhala isepwere sa ikettelo sa orakamelana mukhaleelo ni wiirattela, okathi yoowo ipaare, ixikola ni ikereexe sinithikela okhala sowala mukhora
Mpantta wa okumi , miteko sa wooperariwa onamuthaliwa inoorowa wiiraneya , ntoko manamuna wa ophanyaneya wa munamuna otumererya wa ikiliinika , masi oxukurya ixipiritaali ni vapuwani onireliwa wiittyuuwa onitthikela okhottihiwa.
Mpantta ole, mwivaavo nnakhala sinikhoottihiwa mithukumano sa makhuru okhala atthu anivikana atthu 10.
Opuro okhuma orooka otthukuwa wa manamuna a mutumereeryo sinitthuniwa viireliwaka ovukula myaaha okathi oroowa okhala wa nnakhala vakhiini mahiku 14.
Nihiku notuphela muteko, ixikola sookhala otthikela otthukula , ikwaaha nnakhala sohikhala sa muraarelo mulupale otthikeela mwaattelo mmosa wa opuro khala otthukulaka ni vowakuveya sinoorowa orumeeliwa , viira othokoreriwaka mukhaleelo wa alipo aneettela
Mwivaavo, nnakhala khanirowa otumereeriwa mithukumano siniirela mpantta wa atthu 50, Kuveerunu ni opuro anivariwa muteko sihaana okweeherya muteko ni mukhalelo orakamelana, vookathi yoowo wii mpantta sowiraana sihaana orumeela wiira miyuraano ni manamuna ovaanela sihaana othipeleela okhala soowaliwa
Nleelo ntoko vamosa ni muthokiho a Muhooleli, muhina mwa ekwaha ya neeraru, atthu ya enikupaleeliwa okhala owaakuva ni mpantta a maweheryo a alipo ari ameetiku (akhulupale ni alipo oriina ikwerere sikina) atthikeleke olavulana vaatthuni masi nleelo atharihelaka mukhalelo orakamela, okathi yoowo alipo yiirela mpantta nikhuru onikupaleeliwa okhala ni mukhaleelo ohitepa woopiha ahaana ophima okathi aya muhina mwa mukhaleelo wa atthu anceene.
Elapo yoorepela mpakha namaxexe , 16 , ovikana ikonto 667 sa myaaha 32.916 iye sokwa atthu | saude | Gito | train |
a_guebuza-e-dhlakama-destacam-dialogo-paz-e-boa-governacao_2440081.txt | Guebuza ni Dhlakama anihimyasa mulavulo, ohikhala ekhotto ni okhapelela saana | Guebuza ni Dhlakama anihimyasa mulavulo, ohikhala ekhotto ni okhapelela saana
John Kerry onikhomasa okwerethasa wa mwiiwanano woohikhala ekhotto oMosampiikhi
Mukhulupale eelapo yooMosampiikhi Armando Guebuza ni mukhulupale wa Renamo Afonso Dhlakama aalepasa olelo, 5, ikaratha sikhanle soowiwananiwa sa ohikhala ekhotto, sookwerethiwa ni Kuveernu ni yoopaceriwaxa epartiitu yoovirikana muupuwelo esumana evinre.
Mukumano opakinwe empa ya Mukhulupale Eelapo okathi ovinreene vakhaani wa 12 okathi wa nipuno nenlo ni omanle ni ovarelana wa akhulupale Guebuza ni Dhlakama ni elataratho.
Mukhulupale Eelapo oohimya, wa niirani, okhala olelo nihiku nootepaxa osuwanyeya wa oMsampiikhi.
Wa mpantta mukina, mukhulupale a Renaamu ootumererya okhala meekuulu wa ohikhala ekhotto enirowa olipa mahiko manceene mulaponi.
Kuveernu amerikaanu ohaapuhiha anamunceene mamosampikaanu wahala wa mwiiwanano oopwanyiwa wa etermu ya ooheleliwa wa kuveernu Mosampikaanu ni ikuru sa Renaamu.
Sakarataari a Epooma amerikaanu John Kerry oohimya olelo wiira mukhulupale eelapo Armando Guebuza ni mukhulupale a Renaamu Afonso Dlakama ahoonela okhalasa wookweretha olelo soovaaneliwa ni wiiwananiwa.
Mwiiwanano ola, otharihaka Kerry "oolepa owerya soovaanela sooweryawerya ohikhala ekhotto wahala wa axitokweene eepoliitika eri ohoolo wa soovaanela".
Estaatus Unitus olipiherya muthinto soopiili orumeeliha wa soowiiwanana ni atthikelasaka wiiwanana alavulasaka wiira apwanye wiiwanana wa mapoliitiko.
Soohimwa ni sakarataari Eepooma amerikaanu ohincerera nlelo wiira mwathanle ohiphunyiwa, sekekhayi ni soowoneleya mweeri owo onrwa wa Otupuru tori mweettelo sinirowa otthukula wa ephiro ya meelo sa mwaathanle wa oMosampiikhi. | politica | Julio | train |
a_camarões-encerra-escola-devido-a-ataques-do-boko-haram_5625311.txt | Kamarayu owala ixikola mwaha wa wakameliwa ni nikhuuru Pooku Haram | Kamarayu owala ixikola mwaha wa wakameliwa ni nikhuuru Pooku Haram
Makamarawu anilaleerya owaaliwa wa vophoova ixikola 60 mmukanoni wa ota vamosa ni muttetthe Oniceeriya wireliwaka owoopola anamwane ni amwixuttihi wa mwaaha sinirwa sinuwaka muhina mwa waatakariwa oholeliwa ni nikhuru na Pooku Haraam .
Exitaato ya Afiriika Senteraale ohahela otoropa awe mmaxikolani wiira yasomihe anamwane okhumasa opuuro olimalela aya Ntoko solaleeriwa sokhuma muttetthe wa Yawuutte , Pooku Haraam onimwiira omurumeeliwa wa khuuta ekwaha mulopwana -poopa , okhala ni wiira mamilitaare avukuula vowakuveyeene omuholela wa ikuuru sa akapwiitti a nikhuru na materoriixita .
Ousmanou Garga, ofisiyaale a miteko sosooma pasiiku wa makamarawu, mmukanoni ota wa BNiceeriya, oniira wiira ataake ale aninanoxe a Bookhu Haraam ahiyasa ixikola sinceene vohiroromelo.
Garga oniira ikwaha miloko milokosene sa ixikola siri muhina mwa mittetthe sotumererya Mayo Sava, Mayo Tsanaka ni Lokone ni Xari dsa Kamarawu Camarawu siniirana mukanonni exitaato sa Porno, O Niceeriya, eriima ya Pooku Haraam, mmpakha vaava khasivara muteko.
"Exikola mikoko mithanamosa ni piili siwaliwe. Axinamwane ahaana osomihasiwa [oxuttihiwa] ni ixikola ikiina sorakamela mmuttettheni mwaya ahiyasa ixikoola. Asomi 34.054 yaari ale arepeliwe ni mukhalelo wa alipo oweetta mmuttettheni mwaya. Nkhalana asomi a mittetthe okhupaareliwa, nihana mmpakha anaxikola ottyawela"ohiira.
Garga ahimwa oriiki amwixuttihi a ixikola soteene siri sakameliwe attyawasa vamosa ni anamwane ale anasomiha aya.
Atoropa a muttetthe o Kamarawu anihimwa wiira nnakhala ataake araaru a Pooku Haraam a isumana soteene okhuma mweeri opacerya Atoroopa aniira wiira mmpatte munceene wsa wakiritiriwa tiiye sinrumeliwa alopwana -poopa, vowonaneyaxa athiyana ni anamwane. Atoroopa aniira wiira nikhuuru na materoriixita apattiha ixikoola 13 muhina mwa mahiku ala okhiserya a miyeeri miili, ohaavara nnakhala vakhiini 200 atthu yireliwa wopoliwa ni ohattyawiha mwattelo mmosa ohisuweliwa na masivili.
Koroneeli Ndikum Azeh, kumantaati atoroopa makamaroneexi awanana ni nikhuuru na Pookhu Haraam muhina mwa mittetthe sotumererya sa Mayo Sava, Mayo Tsanaka ni Lokone ni Xaari, ohinya wiira atoroopa arumasiwa wiira wakhupaarele masivili muhina mwa mittetthe iye. Azeh onihimwa wiira atoropa khamosa khamosa tho aroohiwa wiira yasomihe anaxikola ottyawela mittetthe sootepa okhala nnroromelo ni sokorakora wiraneya ihasara sa ataake a Pooku Haraam.
Materorixita a Pooku Haraam aniwanenasa muhina mwa okathi wa iyaakha 11 wiira apattuxe ekalifaato Wamwisilamu otaxe wa muttette a Niceeriya ekhotto ehulaana ekelaka muttetthe wa Kamarawu, Xaati, Niiceri ni Peniim, vamosa ni wokothasiwa, ottyawihiwa, opahiwa ononaneya wa khuta okathi mixikitthi, ikereca, imarakaato ni ixikola. | mundo | Gito | train |
a_mais-de-3-toneladas-de-marfim-de-moçambique-apreendidas-no-cambodja_4702846.txt | Wa itonelaata tthaaru da Menno a etthepo ya elapo ya Omosampiikhi sivariye okampooxa. | Wa itonelaata tthaaru da Menno a etthepo ya elapo ya Omosampiikhi sivariye okampooxa.
Amihooleli a Kampooxa avara itonelaata soovikana tthaaru sa mennno a etthepo avithiyeene mukontena noophiya Omosampiikhi, Wa soohimiya sa Walfantika ettiminku ela , wa mahiku 16 wa mweeri wa Tesempuru.
Wa soohimiya wa xoornaale ya Opiritaaniku The Guardian, wa sowooneleliya wa Menno a etthepo ophiyeryaka 1026 opoortu wa meekha awe wa Phenhwaari mwaha wa woovirikaniha mukhalelo wookhala ompaxata wa Ameerika.
Ekonteena yoophiya Okampooxa wa mwaakha ole ovinre okhumaka OMosampiikhi ni orowaka weyiwo atthu ahinsuwelaya khuuvo otonko onrowa opoortu okuxa.
Opheeliya wa mennno etthepo mpantta wa Oxiina ni Oviyatnam ophwan'ye Kampooxa mukhora woovirikaniha woohikhala wa ekeekhayi wa menno.
Menno a etthepo yavithiye mukerekhere wa kontena yakhalayi, oohimya Sun Chhay, muhooleli wa alfantika wa phnom Penha wa axensiya AFP.
Sun Chhay irale wiira khansuwela akhala wiira sinrowa okuxiwa ilapo sikina
Wa Onixeeriya yaakha thanu iya sivinre, Kampooxa oovara itthu suulupale sa menno a etthepo. Wa yuulupale evinre tiyamwaakha wa 2014, yaarivo aya ekhurupu yamakampoxa avanre itonelaata tthaaru wa ekontena ya ekhutte.
Wa eyaakha evinre, Kampooxa oovara okhuma etonelaata emosa ya menno, nitho mukontena sakhalayi nave mwanene waari mutthu onvariha muteko Mmosampiikhi. | cultura | Helio | train |
a_bispo-de-pemba-diz-que-cabo-delgado-já-não-comporta-mais-deslocados-da-insurgência_5707521.txt | Pixipu a oPempa oohima wii Kapu Telekatu vano kakhanle atthu athamihiwe mwaha wa atakhali | Pixipu a oPempa oohima wii Kapu Telekatu vano kakhanle atthu athamihiwe mwaha wa atakhali
Pixipu a oPempa, Tom Luiz Lisboa, oohima oVatikaano, Itaaliya, wii Kapu Telekatu vano khanoniereya numuru na anamacawa wa atakhali itixitiritu sa norote ya porovinsiya.
Atakhali a nikhuru eri vamosa ni Exitaatu ya amaka yoowiiva, okhuma 2017, 2 miili atthu ni 500 miili atthu acanwe, ntoko mitthaka sa Kuverunu ni mithukumano sikina.
Paahi epooma ya Pempa ari 150 miili anamacawa ni ipooma sikina sattamenle nawo ari imilyare sene, oohima Tom Lisboa, ovinrene okathi waryawe namathanu ni Papa Francisco, weyiwo olavunlawe mwaha wa muxankiho ola opaciwe ni atakhali.
Raatiyu Vatikano onlavula wii, vakumannaya, Lisboa ootumererya okhaliha wa makatoliku mamosampikaano ni wa ilapo sikina anaavafaya anamacawa, ntoko moniheryo wa Kampanya vamosa wa Kapu Telekatu, elaleyiwe ni Tiyoseese ya Pempa.
Moniheryo wa ekhaliheryo
Tom Lisboa oohima wii Papa Francisco ori ni atthu a oKapu Telekatu, ni isumana piili iya sookiserya, oopaka ethonyihero yoorera ya niphento nawe ntoko muxuttihi, avahaka 100 miili ewuro awiirelaka anamacawa a eporovinsiya ya Kapu Telekatu. Vano ookakhelela va, oVatikano, owo onnonihera wattamana ni niphento nuulupale wa atthu awawe.
mwamini, aari masu oopacera olattula olumwenku mwaha wa muxankiho wa Kapu Telekatu, attottopelaka mittetthe sa Kapu Telekatu, ankawana ni anamacawa etthu arinaya
Awo amusi arina osikhini arina vakhaani para yawo, nnamwi ereene siiso anniwakhelela amusi amosa, anli wala araru wa anamacawa (...) atthu ooKapu Telekatu onnonihera olumwenku nthonyihero na niphento oohima Tom Lisboa.
Mwaha wa Natali, nintthapela oMosampiikhi ntoko nihiku na Amusi, Lisboa oohima wii khivanrowa orenaya otthapela nihiku ohiwupuwela anamwane aximiravo ni axithiyana amphwanyaneya muthukumaniwe, anamwane ahirina yokhalela wi ekhaleke saana.
Ohaana okhalaka Natali mmosa oowakhapelelana, okhala wii ootheene ahu ninniisuwela mukina ni mukhwawe, othoriha. | sociedade | benedito | dev |
a_estudo-alerta-riscos-gravidezes-adolescencia_4530043.txt | Yosoomwa sinikasoopa miyopoopiiho wyowaatte ihamela okathi wa omwaruusi Omosampiikhi. | Yosoomwa sinikasoopa miyopoopiiho wyowaatte ihamela okathi wa omwaruusi Omosampiikhi.
Miira othela owakuveliwa ni okhuuruwa wa mwaattelo ohisoma, siiti mikacamiho sotepaxa wooneya.
Yosoomwa wa eseeturu ya muthokooso muhina mwa a pinaatamu ni okumi onihinya wiira elapo yokhalana nnthipelelo na ihamela ni miteko soyara okathi wowunuwa mwiili yootepa okhala etokweene empwanya eya muhina la ipuruseentu 46, ni emaala etanyeryaka, vohiloka, mikhalelo wa munuwelo apinatamu.
Muita othela a owakuveliwa ni Mukhaleelo a mwaattelo otepa okhuruuwa wa aatthu ohisoma, siiti oye khamosa khamosa siiti Miriira sivaha mukhaliheeryo aya muhina mwa mwiiriira ola, yoola oniira okhalanne thi otuupa sotaanyeerya sawe eriyaari va muhakhu.
Ntoko soosomwa, ihamela sinceene tiye siniraneya nnaamwi axinaane ahitthuune ni sinahiya avankaneyani alipo anamuunuwa ni mopopiiho opweteeya ni ophwanya ikorakora silhale ohikaliha saana okumi aya wa okhati ateene mukhalelo aya.
Boaventuda Manuel Cau, kolapotatore a esenturu tá mithokoso soluluwana ni apinaatamu ni okumi, oniira wiira Miriira sovirikana siniwanela wuncerereya wa mwattelo wa myaaha sa ihamela ni miteko soyariha sikhaliha eriyaari vayiseeyo osoma wofarakuwa ni othoowa witumererya wa aliipo anamuunuwa.
Musuweeli aniira tivorerela winuherya ikuuru siniirela o orukuuxa mikhalelo a manuweelo wa apinata Ari mamosampikaano, anithukumana vanceenexa ni amwaavaano, wiira avukuule mwattelo Ophoova wa aatthu analipana atthu ari tanvara muteko.
Muhina wa mwaha ola,Boaventura Cau, onakiherya wilipiherya a miteko soleliheriwa apinatamu muhina voreerela oleela wa omuusi. | sociedade | Gito | dev |
a_advogados-moçambicanos-desafiam-a-polícia-a-encontrar-os-mandantes-de-raptos_5428293.txt | Namwakiherya ole mosampikaano onahoolela asuphayi wiira yaapwanye alipo akhaale taaruma opharakaseriiwa atthu. | Namwakiherya ole mosampikaano onahoolela asuphayi wiira yaapwanye alipo akhaale taaruma opharakaseriiwa atthu.
Anamwaakiherya Arlindo Guilamba vamosa ni Rodrigo Rocha onikupalisi wiira masuphawi omosampiikhi ariisa mmatatani mwaya waakuxa alipo aruuma wiira apharakaseriweke atthu.
Waakhula iye ophattuwe mwaha wiira woopoliwa ni Miteko Sothokosa Sa Elapo mwaha sa Ikhiriime osuwelexiwa ni (Sernic) enamararu yeela , 20, wa aleesa ari aliipo amuhakhu Ridwan Adatia ni Manish Cantilal, oMapuutu.
Rocha aniira wiira"mwaha wa manamuna makiithi ntoko vaphiyase aya mapuuro ale, vakhaala ikuuru soweriwa ophiiya wa alipo atumeererya ve ekeekhayi ni atthu ekekhai ari ampwanyerya muhakhu vakhiini ni opharakaseriwa wa aleesa aanli".
moono wa Guilamba,"muteeko yothananiha opakiwa ni asuphayu vatavnanihiwa ni woopoliwa", wookhala ovahaka mukhaliheryo wiira osuwelaxiwe mirriira sa muthiito ola wa ekhiriime.
"Ninihalana mixaakiho soluluwana ntoko manamuna xeeni nntthavi nna niryaaya; nihoveriha wiira vokhalavo muteeko otepa okhala mulweene wiira osuwelexa maluutte ni osuwela manamuna okarakanyula wiira vahikhalakhale viraneya", ohinya mwakiherya.
Ridwan Adatia, a maphatthuweo a muttetthe wa Intiiya waropharakaseriwa muhina mwa isumaana tthaaru; ni mosampikaano Manish Cantilal waari mmatatani mwa anasuusukhhu vophovaka okathi wa miyeeri miraaru.
myaaha somiili, ohimnya Sernic, aliipo opharakaserya ale yanikhanererya ikooto sene sa itoolari.
"Namakhweherya ihapaari mmosa wa mpatte a amuusi ohiinya wiirka noomala okhathi wopharakaseriwa [wa Rizwan Adiatia] esumaana yotharelana, hyahikhanyereriwa wiira akuumihe imilwaawu sene thaanu sa itoolari,"ohinywa nireretoora a Sernic Omapuutu,Benjamina Chaves.
Ohaaxiwa
Ohoolo wa mukhalelo owilipiherya wa amuusi, ohiira Chaves, olipo opharakaserya ysaniira akuruxaka esisaapo"ni mmpakaha nsaana(19) alesa yaniphavelasa itoolari ikonto imiiya tthaaru, maana yahaayasa witaaphula ni mulipa opharakaseriwa.
Muhina mwa mivaaneleliwo siireliwa woopoliwa alipo opharakaseriwa ale owaanli yatthikelasiwa ohaaxiwa na alipo owapaharakaserya, aromolasaka masiina alipo akhaale tantumeererya.
"Aleesa aniromolasa ariki wiira toola nnakhale ti fulaano ori muhina mwa mwiriira ole (opharakaseriwa atthu), nnakhala khivakhale miyo ohinyaka va, masi anihimwasa siiso(...) yomalani wa nihiku aniira amuhononelaka Kuveeruni, nnaamwi ohirina nnaata ni mukhalelo ola"ohinya Cantilal.
Muhina mwa muteko ovariwe oleelo, suphayi wahimutthukwa, nnakhala vakhiini apinaatamu araaru, olophana aanli ni muthiyana mmosa- ohoverihiwa wireela mpantte wa nthaavi na anamapharakaserya ala.
Chaves osuweliha oriiki muhina mwa miriira sa ikhirime iya aniirela mmpantta apinaatamu ottywaawasa muttetthe wa Afiriika ti Suuli. "Ninithiikela Oroohela ovaanela vamosa ni axiirikha ahu ohitto Waafirika, wiira yaapwanye atthu ninahaya ahu".
Opharakaseriwa wa emperesaariyu nnakhala wa amuusi awe tiwoowakuveya Omosampiikhi nno. Eyaakha yeela, nnakhala vakhaani, soorepeliwa mwyaaha thaanu, Omapuutu , Osofaala ni Omaniika | sociedade | Gito | dev |
a_article-03-07-2012-mozambiquejustice-voanews-141782373_1450795.txt | Mosampiikhi: Oovukula wahaaxa anamatthukeliwa mukhatteyani | Mosampiikhi: Oovukula wahaaxa anamatthukeliwa mukhatteyani
Olekela ophuka milattu enniriiha wiira ale ahitthenke enakhala miyaakha etthukeliwene
Nnaamwi ovukunweene ohaaxiwa anamatthukeliwa mMosampiikhi, ninlelo ononeya olavi-lavi muulupale wa Muxovo wa Ehakhi ya Mosampiikhi, oohimya Nadia Gomes, a Nttittimiho na mukhalelo na pinaatamu ya Mosampiikhi, Totora. Nadia Gomes oohimya wii mukhoolelo wa muhooleli a muxovo wa exariya wa weettiha saana ekhatteya, ohaaxiwa anamatthukeliwa wovukuwa. Masi nnaamwi ori siiso ninleelo sokhala milattu suulupale ohiya mukhatteya paahi masi ni muxovo wa exariya ya Mosampiikhi wotheene. Totora Nadia Gomes aalavula wa masu a Ameerika wonela wa muxovo nihiku na muthukumano wa wuupuwelela wa Nikhuru n" atthu ahikhanle mPartiitu wiira ethanle nihiku na ohuliwa mwaakha wa exariya. Okathi wopacerya muholeli a muxovo wa exariya ahimuruma muholeli ottuli wawe wiira amulavulele. muthukumano owo, sahilavuliwa itthu sinceene siri vamosa ni exariya mMosampiikhi. Nkacamiho mmosa onoonaneya opisa wala ohisuweliwa wala ovonyiwa namuna soophukiwa milattu sa mamosampiikaano. " Akhala anamttukiwa owaatta ari mukateya ni mahiku aya ootthukuleliwa anvire , " nincereraka moolumo yaala, etthu ekina enikhumela okhala wi aakhala anamattukiwa yaala alevelelinwe mwaha woohoniwa mulattu aya", masi anamatthukiwa yaala amphwanyaneya ni eyaakha xexe wala thanu areene mukateya.Makhalelo ala, anihimya okhottiha exariya.Ekateya soowaatta sinoonaneya akhanleene anamatthukiwa ari mukateya anvinreene mahiku aya ootthukeleliwa, ni anamatthukeliwa yaale anlive eteeni aya, masi amphanyaneya nlelo areene mukateya, makhalelo yaala anniruuhela osaliwa mukateya ni ohixitahiwa exariya sa anamatthukiwa, encerer moolumo. Namasomi, Namasomi, Nádia Gomes ohimya wi ahoonaneya ovukuwa " ohasuliwa wala omaniwa atthu" mukateya sa elapo yeela ya Omosampiiki, ovukuwa nno woohasuliwa atthu opaceryenye nihiku alavunlaye mukhulupale wa exariya, Benvinda Levy yoola ahimye avekelaka wi ewehexexiweke saana meettettelo a ikateya elapo yeela ya Mosampiiki.Nkhulupale wa exariya anniphwanyaneya ikumiheryaka wi atthu akinaaku arwe hoothe sivariwe miteko, niwiiraneya siiso mukhulupale ola onnikupali wi makhalelo a ikateya anooreera.Mukulupale yoola ahithotola ikateya soowaatta, ahikohakoha iiwelela moota milattu simphukiwaaya, iiwelenlaaya yaahikacamiha miteko seyiye soophukiwa milattu mahiku ottharana, ahihimyatho, Namasomi. Namusomi, Nádia Gomes onnihmya wi itthu iya " khasinkhumelela opuluusiya mwaha wi miteko tisoovirikana".Meettettelo anttharaaya mapuluusiya taala "omutthuka mutthu noomala anamukoha itthi otthenkaawe, omumana wi ahimye ntoko oopaka wala khapanke."Esumana enrwa ennooneya opakiwa muthukumano onrowa olavula mwaha wa otthuneliwa atthu namuna sa exariya elapo yeela ya Mosampiiki". Muthukumano anrowa opaka mmpantta makhulupale miteko soohikhala sa kuveerunu, ntoko Nikhuru Nnaavarelela Atthu, Nhoolele wa amapuluusiya ni yaala amphuka milattu. Mwiiwelele moolo yaala akohiwe. | sociedade | Gito | dev |
a_chokwe-inundacoes_3541295.txt | Xookwè ninlelo mukhalelo awe tiyokheya osareya maasi | Xookwè ninlelo mukhalelo awe tiyokheya osareya maasi
Ovikana 20 miili atthu athaamihiwe mapuro oowaakuva osareya maasi, maxi akhala ninlelo atthu anceene amphavela waveriwa mapuro ankhalaya ooreyasentariwa.
Mosampiikhi ni Holanta anlavula mananna ooreerela okhaliherya Xookwe wakhala wii maasi annisareya wala opwakhuwa
Xookwe, tixitiritu emphwanyaneya 210 kilometuru okhuma epooma ya oMaputu, eri muttetthe wa vathi ni yookhweya osareya maasi.
Itiki sa okhapelela sookhala sohilipa ni sininlela oreheriwa
Xookwe sookhala eterreno sooruwerya tiwuwu ori nntatha na elapo Muttetthe onruwerya musoro ovikana mittetthe sotheene oMosamiikhi
Eporotusawu empakiwa, vanceenexa, mittetthe simphwanyneya vathi, sinlapuwa ni muro Limpopo, enkawaniwa ni ilapo sa muttetthe wa Awuxitarale ya aAfirika.
Okathi wotheene enrupa epula yowaatta ensareya maasi, etixitiritu ni epooma ya xookwe, erina nsina nimosa ahinreere ohooxiwa. Vancenexa epooma enkhala wii okathi wotheene enrupa epula ekhala yoopwina, ekhalaka atthu ankhwa ni imilyare sa atthu anhala ehirina enupa saya.
Epooma ya oxookwe yookhalana itiki sa okhapelela. Maxi etiki iyo, sihirina mukhalelo woolipa ni saniinano, sinnooniherya olosowa waya
Maxatore wa etixitiritu, Artur Macamo, oohima wii wakhala mupwelo wolipihiwa etiki iye
Ohima wa Macamo, atthu ankhala mittetthe sohiroromeleya, wala, ovikana 75 puru sento yaatthu, annikumihiwa enapwehiwa mapuro oororomeleya.
Ovikana 20 miili atthu athaamihiwe mapuro oowaakuva osareya maasi, maxi akhala ninlelo atthu anceene amphavela waveriwa mapuro ankhalaya ooreyasentariwa.
Macamo oosuwela wii ola khahiyono muteko wookheya.
Oreeriha mukhalelo wa olavulihana ni walattula atthu, ekhumelenlene osareya maasi wala epula yowoopiha , axitokwene aaphwanya mukhalelo musya imontariwe isireene.
Isireene sinrowa oruma okathi onreerela waleela atthu wii ecaweke mpakha vaniittukhuttheraya ehimme etthu enthananiha. | sociedade | benedito | dev |
a_exército-de-moçambique-afirma-número-significativo-de-militantes-mortos-na-batalha-de-palma_5841010.txt | Atoropa oMosampiikhi akupwali wira "numuru na osuwanyeya" atoropa akwiye mukhottoni opalma. | Atoropa oMosampiikhi akupwali wira "numuru na osuwanyeya" atoropa akwiye mukhottoni opalma.
Mamilitari omocampique ahimya wiira 'na atoropa "osuwanyeya" mamilitari akwiye mukhottoni ovila, wattemela onthukumana caxi opalma, ekuparinwe ni, jihadista onira mpantta nikhuro nammaka, mweri ovinre.
Epalama ekuparekinwe sana ni ekhotto ya 24 ya marso, yatakhali anruha massoso elepo yo kapo telkato, myakha sovikana miraru.
Imiya sa attu atxawa ovila, ni attu owattamela imiya 75, ni milokosaya ahokwa, makhulupale a elapo ahimya wira, mukhulupale o faransa a enerchiya Total, ohiya niporo orinawe miteko sa caxi ni imilyawu sa itolari.
Ettiminku, nikhuro na mamilitari tinakukhunke anamuteko ni maxornalista para opalama. Mukhulupale ChongoVidigal, muholeli amamilitari omopola Palama, ohalela anatelevisore a kuverunu TVM, wira muttethe yole "womaleleya" anamwi mamilitari nlelo ahiholenle.
"Muttetthe wokampu wa iviyawu wari yoworu nattunahu okwerya ni nokwerya oxaka. Ni womaleleya", oolipiherya Vidigal. "Kinanhiherya wiira numuru na osuwanyeya na atakhali axinttiwa", ohira yowo, aceryaka wira anamaholeli elapo yamuhimya numuro nene okahti mukina.
Mwaha wohisuwanheya
nikhuru naari muttetthene yowo afilimari irutthu, sootekiwa, ipanko, ixipitali ni epooma ni Minixiteeriyu atthu oothene. Atoropa ni akapwitti yahanle muxitaratani anamuttethene akukuryaka vakhane vakhane inupa saya soonyaanyeya.
Muholeli elapo yo kapu Telekatu,Valygi Tuaibo, opintari ekwaturu, ohimyaka wira Epalama yotthikenla N'matatani mwa kuveruni. Nxukuryaka epooma, ntoko ekontha ya oxukurya wa maxoronalixita, ettiminku, Tualibo ohalela maxoronalixita wiira ' aahitteliwa murima' wa soweha sawe. "Muaha tiwokhalela, massi notteliwa murima", irale muholeli omulelaka TVM.
"Paaluma eri nteronene yoholeliwa ni mamosampikano." Imilyawo saatoropa yahithanliwa wii erowe Okapu Telekatu ehipacenrye ekhotto yo Paaluma.
Ovela-vela wa nikhuru na atoropa
Owerya wa nikhuro na atoropa owana ni atakhali ti wo kohakohiwa, na namaweha athonyaka itereyino sohuva-huva ni othowa wa ikaruma sowanana
Ikuru sa sekuransa silipiherinwe ni emperesa ya yaatoropa amutthu suuli-afirikana, Tyki Ativisory (DAG), wirana waya ni kuverunu omma esuma yeela.
Namapacerya a DAG, Lionel Dyck, oohimya wiira okhala wawe mpuwa ommala 6 ya apirili. "Muluku akhaliherye attu", irale wa AFP muwathisapi, sekunta-feera. ancereryaka wiira "kivansuwanyeya" wiira atoropa akupaarela Paaluma.
Vidigal ooweha wiira muttethe wa kaaxi Totale, emperesa ohinyawe namathanu, waari womaleleya. "Mittethe somaleleya ni sovareleliwa".
Totale ohakumiha anamutekwawe yahanle namathanu, ni Ilapo Sowiirana okhoottiha iviyawu sa owopola atthu mwaha wa wohiroromeleya,
Vannisuweliwa wiira atthu ovikana 11.000 achawa opaaluma mahiku ookiserya, ohimmye ONU. | sociedade | benedito | dev |
a_aumenta-o-número-de-vítimas-do-idai-em-moçambique_4842607.txt | Ohincerereya mwaattelo woophiyeryaka 290 wa atthu oophwanyiwa ni mwanamukhaya Itaayi Mmosampiikhi | Ohincerereya mwaattelo woophiyeryaka 290 wa atthu oophwanyiwa ni mwanamukhaya Itaayi Mmosampiikhi
Mmosampiikhi, miniixituru a Etthaya ni Nlaka, Celso Correia, ohooleliha enamathanu ela, 22, Oraatiyu wa Mmosampiikhi wiira nummeru na atthu oophwanyiwa ni mwanamukhaya Itaayi noophiya 280, masi muhina mwa milaleeryo sa mmawaani sinihimya wiira nummeru ninookela owela tho.
Osimpaapwe, miniixitara a Mwaakiheryo, Oppah Muchinguri, oopaka epalansu ya mwaha yoola ni ohaakhulela wiira yaahaalakeliwa atthu oophiyeryaka 269 ookhwa, wa mwaattelo, alipa ookhwa oophiyeryaka 120 akuxiwe ni maasi ookhuma Mmosampiikhi akela mulaponi.
Omalawi, nlelo niri nummeru 56 na alipa ookhwa.
Sekuru a mikhumelelo
Siiso, Muhooleli muulupale a Elapo Filipe Nyusi oolaleerya olelo mupakelelo wa sekuru wa xexitawu a mikhumelelo sa mulaponi, ori ti onuulumeleliwa ni Epanku Afirikaanu ya Mwinnuwelo (BAD).
"Niniira nimalihaka mivaanelo ni BAD ni ninookela tho, wakhala wiira vanookela ophaveleya, waaphavela tho apatthani akinaku wi nilipiherye" oolavula Nyusi okathi waavonyeriwaaya nluku noopacerya na mutekelelo wa eporoxeetu imopiliyaariyu eporovinsiya ya Omaputu.
Sekuru, sintoko vanihimyaawe Nyusi, onikela okhala ekaruma enitthuna ovareliwa muteko wakhala wiira sinookela okhumelela ikalamitaati sikinaku sintoko vanoonaneyaaya Opeyira.
Musuwele tho otepexa waya Mwanamukhaya Itaayi | sociedade | SALUSTIANO | dev |
a_freddom-house-cabo-verde-angola-paises-africanos_3699969.txt | Freedom House: Kaapu Veeriti, voreeraxa, ni Ankoola, vootepa. | Freedom House: Kaapu Veeriti, voreeraxa, ni Ankoola, vootepa.
Ilapo sa waafiirika sa nttaava na nekunya muhina mwa muhupi a erelatooriyu yooluluwana ni otaphuuwa mwa olumwenku wa eyaakha ya 2017 .
Khaapu Veereti ti ilapo sa Waafiriika ya Nttava na ekhunya nirina mukhaleelo vothaleleyaxa muhina mwa muhupi a erelatooriyo yooluluwana ni otaphuuwa wa olumwenku wa Freedom House olaleeriwe namaali yeela, 31.
Ankoola ti ovikana ohiloka mukhalelo othaleeliwa mwaha wookhala mukha awe onilavula ekhunya muhina mwa nikhuuru sa ilapo sa ohixeetta.
Nikhuuru na Ikisiiro soopwanya ipooto 90 variyari vaa mwaattelo wa 0 oroowa 100 , yeeyo 100 ti mukhaleelo oteepa okhala mutokweene .
Viira vaari mikhaleelo sa ihakhi sa Itumereeryo ni manamuno otaphuwa sa nnema, elapo anookhala mwattelo wa okhomooni, 1 ,mpantta sooteene ni onikupali niwiira akupaliwe tho elapo yowixeetta ooluluwana ni otaphuuwa sa malaleeryo.
Saawu Toome ni Piriisipe ori hoothe tho muhina mwa nikhuuru na ilapo sootaphuwa . vamoosa ni ipooto 81 , masi muhuupi a erelatooriyo khenihimya saneene ikina sinceene siiri miriira,
Mosampiikhi ori nikhuuru wa iye sinikupaliwa okhala ilapo siniirela mpantta yexikhaani vakhaani muhina mwa otaphuwa, vamosa ni ipooto 53 muhina mwa mwaattelo wa 0 orowaka 100, vaavo vaniira 100 ti opuro otepa oraakama wa mukhaleelo a ipooto .
Mukhaleelo wa nmoosa sa mpakha thanu ni piili , vaniira tanu ni miili ti elapo ehirina otaphuwa , Mosamoiikhi aphiiya ikhala ni mukhaleelo a neexexe pooti okhala mukhaleelo wa otaaphuwa wa alipo ohikhupaarela ntooko ehakhi ya matumeereryo , nnaamwi muhina mwa muhaleelo otaphuuwa oluluwana ni milaleeryo othaleleya tho ti wa otaphuwa wa axikhaani .
Ekwaha awe , Kiine-Pisaawu anitakaahereya voolattana nikhuuru na ilapo sinilikana ntoko iye sootaphuwa , vamoosa ni ipooto 40 muhina mwa mwaattelo wa 0 mpakha 100 .
Viira vaari mukhaleelo wa mikhaleelo sa ihakhi sa matumereryo ni otaaphuwa wa alipo ohikhupaarela , elapo aakhenle mukhaleelo wa ti neethanu muhina mwa mwaattelo ya nmoosa mpakha thanu ni piili .
Ankoola ti mukhaawe elapo ya Afiriika ya ntaava na okuunya muhina mwa nikhuuru sa ilapo soohikhala murettele nnakhaala ohixeetta .
Erelatooriyu yooluluwana ni Otaaphuwa muhina mwa olumweeku eyaakha ya 2017 woovaha elapo ya wankoola mukhaleelo wa iye thana na moosa, mwa ivirikanelo sa nmoosa mpakha thanu ni piili, vaavo mukhaleelo a thanu ni piili oori wa ilapo soohikhala wixeetta .
Mukhaleelo yoola ti onivahiwa ni mukhaleelo wa ihaakha sa manamuuno ni otaphuuwa wa alipo ohikhupaarela , vanaamwi viira vataananihiwa aka otaphuuwa wa irumeelo ikaruma solaleerya onaakhela tho enoona ya ohikhala vowixeetta ni vakhaani yowixeetta muhina mwa wixeetta wa munamuna orumeela wa iterineeti.
Vanihimmwa wiira Porutukaale ni Parasiili onirela mpantta wa nikhuuru na ilapo sowixeetta , ntoko ilapo sa wewuroopa sirina iponto 97 ( exikaala ya 0 orowa 100 ) ni ohitto-Ameerika oniphiya iponto 97 .
Timoore-Leexite ori muhina mwa nikhuuru na ilapo yexikhaani muhina mwa mukhalelo owixeetta , vamoosa ni iponto 65 mwa iya 100 . | sociedade | Gito | dev |
a_perigo-de-cheias-na-bacia-do-rio-save_4847520.txt | Wopopiheya osareya maasi mmoro Save | Wopopiheya osareya maasi mmoro Save
Mwurukhuru mwa mmoro Save mookhala oosareyaka maasi yakhala wi oSimpaapwe onotthuliwa matthiya wampwaheryo wa moro yoole, oosuweliha musuweli a mmosampikhi.
Agostinho Vilanculos, muhooleli oniweherya mukhalelo wa miro, wa mwaalano wa miteko soteka-teka, mapuro anikhaliwa ni mihakhu sa mmoro, ohimya wi ananmawaani, a mutixitiritu so Kovuru, oYinyampane, ni Maxanka, oSofala, ahaana owehaweha ni anasuwela eniiraneya.
Ephoole nave ahaana okholana atthu ankhala nkhopela mwa moro Sampeesi, maana, okhala wi ookhala mwaattelo wa maasi athukumanyen'ye, ntthiya nokahora paasa nopacerya, nihiku noopcerya na muteko, ni opacerya omwareya maasi, mukhalelo okhanle owonaneyaka wampwaheryo wa mweeri mmosa.
Vilanculos ohimya wiira moro nkina ononeeha ithonyeeryo sosareya maasi Mesalu, ovinre mporovinsiya mwa oNiyasa ni Okaapu Telekatu.
Mwiiwelele: | sociedade | constantino,Araibo,Gito | dev |
a_nyusi-institui-auditoria-às-ajudas-enviadas-a-moçambique_4854151.txt | Nkhulupale Nyusi ohaaruma anamuteko awe wi awehexexe moota sinrumeeliwaaya itthu seiye sikawiwe elapo yeeya ya Omosampiiki. | Nkhulupale Nyusi ohaaruma anamuteko awe wi awehexexe moota sinrumeeliwaaya itthu seiye sikawiwe elapo yeeya ya Omosampiiki.
Onnooneya waatta mithukumano sintthuna akhaliheya elalo ya Mosampiikhi woowi owerye oxintta mixankiho sootakhala sa epula ya mutaaseke Itayi ni, woowi olipiherya mweettiho wa wooneya, Mukhulupale Filipe Nyusi oolaleya wii Exititutu ya elapo yotheene ya mweetthiho sa otakhala onrowa ovaha muteko ethoriho ehikhanle ya kuveerunu, olaleya mahiku eviraka muloko ni mahiku mathanu soohimya mwaha wa soovahiwa ni, sa vamosa ni mixovo sa ilapo sa okhopela, weettiha miyeettiho sa sooreerela soovahiwa.
Wa mpantta mukina, Namalamula oolamula namathanu, 28, wa ohiya, mpakha mweeri muloko ni miili, wa itaxa sootheene sinliviwa muxipitaali sa atthu oothene wa mmutttettheni siphwanyiwe ni, wa mananna makina a okathi wa etakhaelo.
Atthareliwaka makhalelo eekumi, ohommwa exisawu atthu oophiyelela ikonto 800 wi axakaxakihiwe eratta soovirikana, wiira wiikasoopa wa erumelo ya eretta yootakhala, wa olaka olepa ni okawela wa iliivuru sa ixikola vamosa ni okateerunu Wa enerexiya, onrowa ovukuliwa miloko miyhanu sa pursento wa mipantta sinruwerya, siniitthaneya woowi ananamakoso ya ifaapirika ni cakoso olalenye mukhupule a erepuupilika
Oxutta ni itayi
Wahiso, erowaka wuuma miro, onnipacera mweettelo wa oteka inupa vakhaani ni wiira seyiyo sikhale soolipa wa epula ya mutaaseke a mahiku a ohoolo, wa UN Hapitaat oninvaha miruku Msampiikhi wiira ovarele muteko meettiheryo isya.
Hiyo, nimphavela miirelo isya sa oteka mMosampiikhi mu, sineettihana ni etekelo sa olipa muhina mwaya, ohimmye muhooleli a UN Hapitaat.
Ninnisuwela wi elapo yeela ya OMosampiikhi khasinreera oruma ipheyo sowoopiha saana, ipheyo seiya sinpaceryaka ni ovirikana wa makhalelo elapo ahu, yiiraneyaka siiso, namalaleya a epheyo ya mutaaseke Akasiyo Tampe, onnivaha miruku soowi ethaamihiwe atthu ale ankhala mukerekhere wa miro.
Ninnivekeliwa wi nivare muteko soowarelela atthu mapuro ankhalasaaya, nipaceryaka ni waatumeryerya atthu yaale ankhalasa mapuro owoopiha mwaha wa maasi eepula, mwaha wi atthu yaala anniphanyaneya atekaka inupa soohikhala saana ni mapuro ohikhalelana, moolumo ala onlavula ti Tempe.
Ewakha elempwe naanaano ehimya wi nikhuru na IDAI nohaaruhela opwetheya wala okhwa wa atthu amphiyelela 493 ni anoonaneya awereyiwa wa atthu ophiyelela 150 wa eretta ya koolera.
Nikhuru na INGC noohimya wi atthu oophiya imiya miloko ni imiya mithanu ni miloko miili ni araru 1.523, oovira numuru na imiya miloko miloko ni miloko ithanu ni mukolo mmosa ni athanu ni araru, 168 miili, wa amusi yaahiphwanyiwa ni mutaaseke, waatakaxerya atthu otheene ari imiya ithanu ni imiya miraru ni miloko mixexe wa atthu anhaawa, wala khuwa mananna, miteko sivanryaawe mutaaseke va vinryaawe muttetthe wa osentru wa elapo ahu.
Nittharihelaka mwaha wa itthu sooteka, soohala waalikela ixitaraata, iphiro sooviriwa ni inupa sikina, masi mwaha wa inupa, seiya imiya miloko ni ithanu sahiraya maasi, imiya mikolo mithanu ni ithanu ni 55. 463 tisoophweeya ni 28. 070 tisoophweya vakhaani.
Osuwele saana namuna sa Mutaaseke Itayi | sociedade | Gito | dev |
a_radios-comunitarias-mocambicanas-combatem-casamentos-prematuros_3367684.txt | Araatiyo komunitaariya Omosampiiki aniwanana othelaniwa vahittokotthiwe | Araatiyo komunitaariya Omosampiiki aniwanana othelaniwa vahittokotthiwe
Miteko oniira mpantta sa inamuna sa mulaponi wiira yeemexiwe etthu ila.
Mutthenkeso w'atthu oohikhala a mparitiitu poliitiku onihela muhakhu ni olaleyiwa ovukula othelaniwa ipwarawatiya Omosampiikhi ni ettottela muraarelo wiwanyeya wa araatiyo ammawaani.
Mulaponi onikhala atthu imilyawu 25, mmosa a khula axithiyana anli anitheliwa ehinatthi ophiiha iyaakha 18. Etaatu enipweha nipuru na namuloko muliixitani ni nummaru noowaattaxa ni owaakuva othelana mulaponi.
Axithiyana anceene a yaawo anitheliwa ni alopwana axitokweene ni otthuna wa axipapa aya wala alipa anaasuka.
Wiira erukunuxiwe etthu eyo, onihimya namalaleya Célia Claudina, "noopaka iporokaraama muraatiyoni ammawaani soopere soohiloka sa soothelana ohinatthi ophiyerya mmakhaleloni mwa axithiyana".
Waakuva othelana Omosampiikhi enunncererya okhwiya ni eniruhela mixankiho ntoko fiixitula opixiteetirika, oraviwa ni HIV ni iretta ikina siniravihaniwa mukuwoni. Axithiyana annihaleela nave tho imaara sa okelela ohoolo mulaponi.
Iporokaraama sa Reeti ya Anamalaleya e ni Apatthani a Anamwane, enihooleliwa ni Claudina, enilavula itthu seyiyo ni eniireliwa otepexa wene axipaapa ni amahoolela a mmawaanil
"Owo aapacerya woona attayiwene enasuwela mulattu oniruuhelaaya othelana ehittokontthe wa ekumi ya mwaamuxithiyana", onihimya Claudina.
Ozampeeziya, eporovinsiya yanenli yootepa waattiwa ya elapo, ni akhali oophiyeryaka imilyawu thanu, Nikhuru na Wiiraana w'Athiyana (Nafeza) anithyawela nave tho mitthaka s'araatiyo wiira yeemexe etthu ila.
Candida Quintano, Namatthokiha a Nafeza, onihimya wiira ohiya axipaapa ni amahoolela a mmawaani, mutthenkeso awe oniwiirela miyaalaano s'anamunceene ntoko Eporokuratoriya ni itiripunaale.
"Mwaha wookhalana yoolamuliwa yoowaakhuleliwa khivanihimya wiira atthu ootheene aasuwela", onihimya Quintano, yoowo tho waakinhe ovahiwa ehukhumu alipa okhaliherya waakuva othelana.
Muteko wa Recac ni Nafeza oniirela mpantta Enamuna ya Elapo Yooxaka ni Owanana Waakuva Othelana, yaakhuleliwe ni namalamula ni alipa okhaliherya, eyaakha yeela.
Claudina onihimya wiira enamuna emaara emosa wiira amalihe waakuva othelana, nnya onnitumererya wiira "khivanirowa ottotteliwa muraarelo oniphaveliwa wakhala wiira khula mutthenkeso...namalamula...onivara mekhaawe. Ohaana ovariwa muteko hoothe".
Enamuna enikhaliheriwa, eriyari ya akina, ni Mutthenkeso wa Ilapo Soowiiraana Omosampiikhi. | sociedade | Vasco | dev |
a_pm-mocambicano-ma-qualidade-infraestruturas-destuicao-ciclone_3732181.txt | PM mosampikaano: onyaleliwa mapakeliwo a inupa ntoko mwaha wa ophweya eroxiwe ni mutaseke | PM mosampikaano: onyaleliwa mapakeliwo a inupa ntoko mwaha wa ophweya eroxiwe ni mutaseke
Mampereteyiro amphavela ohala ni musurukhu, oolokoha Carlos Agostinho do Rosário.
Minixituru-oopacerya mosampikaano Carlos Agostinho do Rosário othoonya olelo onyaleliwa wa inupa ntoko mwaha wa ophweya wa sootekiwa sa kuverunu eporovinsiya ya Inyampane okathi ovinraawe mutaseke toropikale "Tineyo".
Muxankiho mulupale ekwalitate ya sootekiwa, iporoxetu sooteka sihaana suupuwelaka wii , mulaponi mwahu, okathi wootheene onookhala mutaseke, oohima Rosário walavulawe ni anamitthaka ovinrene okathi waxukurawe yootekiwa ephwenhye mwaha wa muaseke esumana evinre.
Axitokwene anhoolela, oorowa oholo mutokwene ola, ahaana epakaka fixikalisasawu sa sootekiwa, wii ewehawehiwe yalikanaka ni moota wupuweliwaya vamosa ni eroromeleya ni manutensawu
"Orosamento entthokeleliwa ya oteka khenvareliwa muteko, okhala wii mampereteyiro amphavela ohala ni musurukhu" oolokoha Carlos Agostinho do Rosario.
Atthu ethanu ni anli ahookhwa ni ovikana 650 miili aaphwanyiwa ni mutaseke toropikale "Tineo", ohononne ovikana 100 sootekiwa sa kuverunu, vamosa ni inupa sa kuverunu, Ixipitali ni ixikola, opweteyiwa omphiya 12 imilyawu sa ewuro.
Mosampiikhi ekwaha tikwaha onnivolowelowa ni mutaseke ni osareya maasi, sookhumelela iya tisinruuha opweteyiwa vanceene wa ikaruma ni okhwiwa. | sociedade | benedito | dev |
a_onu-quer-ajudar-maputo-ser-cidade-segura-mulheres_3625385.txt | ONU ophavela okhaliherya Mapuuto wiira okhale epooma emosa wowixeetta ni nnroromelo vireliwaka athiyana. | ONU ophavela okhaliherya Mapuuto wiira okhale epooma emosa wowixeetta ni nnroromelo vireliwaka athiyana.
Marattekliwo mmphiira onikhaliha oleeliwa mihuupi sowanana nihasu, ohinya Farouk Simango da Coalizão.
Anaanttompe annli ahokuttasiwa, variyari va okathi wa mweeri wa nereru ni waneexexe mwaakha yoola, voluluwana ni mwaaha wa okhanyereriwa wiira arupaniwe muhina mwa mapuuro anamunceene, epooma a Mapuutu.
Sowoopiha iya, ntooko vanisuweliha aya Ilapo Sowuraana mwaha wsa athiyana ( ONU-muthiyana) sokhala okhalaka ekanyeryo ya nikhuuru na manyooho aniraniya voluttelelana ni athiyana a epooma.
Mwaaha iye sinithonyiwa muhina mwa mulaleleeryo wa ONU- Muthiyana soluluwana ni soovara, ettiminku, 11, ya miriira " Mapuutu, epooma wa nnroromelo na atthu oteene," ophareya ya Kooxita ti Sooli, eroowa otakaherya Oxuttiha ne otthekuula.
Viireliwaka miriira iye sa waakiherya ihaakhi sa muthiyana, Axeesiya ole wa Ilapo Sowuraana onulaanya Muraano kowalisawu, yoowo muteko sawe sinitakaherya okweheriwa okumi -woraruxa ni oruwerya wa ananttompe ni anaxikhaanai, ni okhupaareliwa axaruusi.
"Paahi ninyooho muhina mwa opuuro wanamunceene!", visiiso ti varowa okhala manamuno owitthaniwa wa niira, neenoo Farouk Simango Korotenatore wa Koliisayu, onikupaleela wiira mwajha yorumeela esipo ni mmphiira varowa okweherya walaleerya ananttmpe mihupi wiira axaruusi ni athiyana akhala ololiwaka ni ittittimiho.
Niira nithonyerya tho omaala wa nlaaka na Ekampaanya mahiku 16 wa miteko sonamalaleya okhoottela onyoholiwa wolipiheriwa ni mukhalelo. | sociedade | Gito | dev |
a_policia-mocambicana-envolvida-no-desaparecimento-de-cornos-de-rinoceronte_2806157.txt | Pilisa Omosampiikhi oniirela mpantta wa orimeela wa inyaka a erinoserooti. | Pilisa Omosampiikhi oniirela mpantta wa orimeela wa inyaka a erinoserooti.
Alfredo Júnior
Pilisa Omosampiikhi ovaara manyaka 65 ya rinoceront , ookotthiwe oheettela nlamulo ni aapinaatamu okhopeela ni a mulaponi a opuro oothokoreriwa a mulaponi. Masi, vaa ovariwa nno, 12 arimeela vohisuwanyeya okumaato wa pilisa ya Omatoola .
Mapilisa vaakhanle oosuka seeyo tho ariisa oluluwana muhina mwa ohapuxiwa wa, yeeyo wii, moono wa mulipo ookasoopa mukhalelo wa ipheeyo Carlos Serra, sooteka sa ekhirime soovaneleliwa .
"Vowoopiha vanihimya ohilipa wahu , maana niiri niiraka ni ekhirime yoreheriwa yekhopela ni voovikana vootepa vahinoonaneya nihaana wiitthokiha wiira neexexe"ohinya Carlos Serra.
Mpantta mukina , orimeela wa mireerelo soovariwa ori oluluwana vamosa ni othoowa vaa vowooneya voluluwana oowiira ntoko elesa tho.
Koveerunu, nsu na Anselimna Liphola , wa mwalaano wa Ethaaya Mukhaleelo ni ooraala wa ittetthe sa Otakwaani , oniihimya wiira onoorowa otthara ele enihimwa ikeettelo sa okhoopela .
" Mwaha wa mivaanelelo sa OKhoopela sa Anakooso nnakhala khnikhaale otumiha mireerelo sivariwe maana vaniiraneya ni ewarakha ya yotthunihiwa"olipiherya Liphola.
Anihinya mireerelo ni manamuuna onikupali okhala voreera wiira vohooneliwa vatthu nakooso wa inyaka sa erinoseroonti ni wiiviwa oheettela ikettelo ni inaama sinirowa omalamala.
Ekhooto wiira mpixe okhomoni wa oxaya ona wiiyiwa Omosampiikhi ori orakamela wa okhala oxiitta, mwivaavo vaakhala miyeettelo ixikhaani siniira avahiwa aka wiira aakhoottihiwe miriira iya.
Nnaamwi vireyaka siisa , mwaattelo wa irinoseroonti viira vaari itheepo sini simalaka. Omosampiikhi siiri vakhaani voovikana ikonto 10 sa itheepo, seeyo mwaattelo oyeeva oniiraneya mwaha wa anakooso ohisuwanyeya akhoopela wa manyaka, aniruuhela wookotthiwa inama. | sociedade | Gito | dev |
a_trabalhadores-mocambicanos-ferias-malaria_2534027.txt | Aafirika ya Okuusini onipaka ekampaanya eniwanana etthekuxa para alipa-mukothi ni maturiixita anirowa Omosampiikhi. | Aafirika ya Okuusini onipaka ekampaanya eniwanana etthekuxa para alipa-mukothi ni maturiixita anirowa Omosampiikhi.
Waattamela eriyari ya owerya wa waapaxari muxipiritaali Omosampiikhi simakiwe ni aretta a etthekuxa
SIMIÃO PONGOANE —
Ikumpanyiya sinthipa-mikoti sa Waafirika ya Okuusini ni alipa nakoso a turiiximu aaxanka ni etthekuxa Omosampiikhi, okathi ene yoola anamuteko anceene anithipa mikoti anirowaaya otthikela owaani oviriha meera a Natali ni omala wa mwaakha ni amusi aya.
Ekumpanyiya ya imiina Sibanye Gold, awananneene ni mwaalaano wa Waafirika ya Okuusini ya Ekumi, onipaka ikampaanya sa oxuttiha soopere okasoopa eretta ya pwilimwithi vamosa ni anamuteko aya.
Mwaale oophiyeryaka ikonto 40 sa mamosampikaano anithipa mikoti anivara Waafirika ya Okuusini, ovikana ikonto ithanu ari mukumpanyiya Sibanye Gold, enooniwa okhala emosa mwa iye suulupale eniruwerya eweere.
Vakhiviru iyaakha sootheene, anamuteko khamosa-khamosa a Sibanye Gold anniwereyiya ni annicompa omutekoni nuumala omumulala wuumalani wa eyaakha ni akina annikhwa mwaha wa ettekuxa. Siiso tho ennikhumelela ni maturiixita anittottela muraarelo okathi wa meera wiira emumule mphareya sa Mosampiikhi.
Mamuhano anli anaakhula ni ekumi ya atthu a ekumpanyiya anaasomiha mamosampikaano oxaka malaariya okathi woophiyeryaka imaara piili wa khula esumana, mapuro oovirikana mmutekoni ya nikhuru Sibanye Gold.
Awo anoosepa ohimya nummaru n'atthu awereyiyale ni malaariya arepeliwe mukumpanyiya, annihimya wiira etthu yootepexa woopiha, exaiya yiirinhe amahooleli ya Sibanye Gold olakele weettela inamuna sa okasoopa.
Vanaamwiia siiso, anamuteko aneettela ai vakhaani, nnya vakhaani yawo aniirela mpantte muusomani aasiveliwa ni aaroromeliha ottharelela ikettelo soowanana etthekuxa, sinitakaniha wikuneela reeti moxikiteera, sininwalaaliha ni wikhuneela ohiyo vanlakani.
Domingos Bila oohimya wiira sookhala milattu soopwanyiwa ni etthekuxa oanari owaani.
Nnya mmansawe, Domingos Bila khanapwanye ettekuxa woona onneettela oratteene soohimiwa soowikasoopa.
Esmundo lannga, oniiiha iyaakha 25 sa muteko mmukotini ya eweero ya nikhuru Sibanye Gold, onilakiherya wiira aari mulipa oweriyiwa imaara sinceene niile eniihaniwa eretta ya pwilimwithi. "Naanaano exipiitaale ahu nno Waafirika ya Okuusini, wala ya ya mukumpanyiya Sibanye Gold, okathi wootheene ninkhanyererihiwa okuxa mirette sa oxaka naarowaka Omosampiikhi", onihimya.
"Miyo kiri, nkinsuwela iyaakha kavi, kihinapwanye ettekuxa woona okathi onirowaaka owaani kinkusha miette sa wiikasoopa. Vahinatthi, kaari muretta a ettekuxa", onimuupuwela.
Waattamela eriyari ya owerya wa waapaxari muxipiritaali ya Omosampiikhi sinimakiwa ni aretta a ettekuxa, eretta ekhanle tiniivaxa mulaponi.
Aafirika ya Okuusini paahi anipwanyiwa ettekuxa mittetthe siniira mukano ni Mosampiikhi ni Osuwazilantiya. | sociedade | Vasco | dev |
a_corrida-negocio-afecta-rigor-jornalistico-mocambique_3270519.txt | Moomolano wa anakoso onniphwanya ikuru sa maxoronaliixita Mmosampiikhi | Moomolano wa anakoso onniphwanya ikuru sa maxoronaliixita Mmosampiikhi
Nikhuru Nuulupalexa na Mitthenkeso sa Ovuwiha Mitthaka ninhimya wiira enookela ophwanya muroromeliho wa anamuteko.
"Khoreere muteko woovara wiira okhumelele wa marotta a ihapari, eri ti eniruuhela muhaawelo okathi mukina ti oniruuhela mukacamiho wa mureerelo ni mukhomelo", oomuhimeerya VOA peresitenti wa Nikhuru Nuulupalexa na Mitthenkeso sa Ovuwiha Mitthaka (CSCS), Tomás Vieira Mário.
Tomás Vieira Mário onihimya wiira eyo ti etthu kamosa kamosa ohimyakasa mukhumelelo ola wa niinaano " petakooxika" wa anamwiira mpantta a mihupi wiira nihaana ottittimiha nlamulo na imperensa.
Muthowelo owo wa mukhomelo, ohimyaka Vieira Mário, ohaana muweryelo wa ophwanya mureerelo wa muteko wa maxoronaliixita a Mmosampiikhi.
Owo oovaha mooniheryo wa "muthukumano wa anookhwa ni ephome mutelevisawuni woohikhala muncereryo wala muvukulelo wa ilatarato" wala muhakalalo wa amoona, ni etiitulo yoohiira mpantta wa ele yooniheriwa wa ixurunaali sikinaku.
Wa mooniheryo wa 31 wa maarusu, oolavuliwa ni imperensa mosampikaana, CSCS onihimya wiira "sinikhala wooniheriwa muxoronaaleni moovirikana ni wa mananna ootthikeleya, ihapari ala mihupi saalavulelaka voohireerela ohoolo ni ohoolo atthu ale anooneya ni maxuriitika, ari ti anivahiwa myeettelo wala mukhalelo woohilokasa, atakanxeriwaka atthu mahooleli maalupale a elapo, wa ale anivariha itthu sihinaasivela atthu ootheene".
Mutteho ola, ohiimya Vieira Mário, ti ekhomo enooniherya wiira mpantta wa nakoso onnittiya iphumu mpantta wa anamuteko, ni wa niinaano va khonikhalana ikuru okhala wiira mulaponi khareere anamuteko a mutthenkeso woovuwiha mitthaka ooforomariwa.
Ohiya othweela wa anamuteko, Vieira Mário onniveke mwaakiheryo wa anamalokiherya owaatta nkhama Sintikaatu Nasiyonaali wa Maxoronaliixita omurumeeloni wa anamuteko "wiira osuweliwe ti ani onikela muteko yoola".
Anamathokoca anivekela voolikaneya mwaakiheryo wa inxitituwisawu yeela wiira okhale mulipiheryo wa imperensa ya atthu ootheene, anitteha waakiherya mipantta sa Kuveerunu.
CSCS ti nikhuru na olakeya ni na mukohereryo ninvarelela muhilipano wa ikaruma sa mutthenkeso woovuwiha mitthaka sa Mmosampiikhi. | sociedade | SALUSTIANO | dev |
a_mocambicanos-escolas-privadas-vagas-ensino-publico_3681288.txt | Mosampiikhi oneettela ixikola soohikhala sa kuveerunu mwaha woohikhala ivaaka ixikola sa kuveerunu. | Mosampiikhi oneettela ixikola soohikhala sa kuveerunu mwaha woohikhala ivaaka ixikola sa kuveerunu.
Misomo sa opirimaariya ni osekuntaariya Mmosampiikhi sinipaceryamweeri waXaneeru mahiku yeettaka 23 ni wa esumana yoopaceriwa osomiwa anaxikola anceene khanirowa opacerya osoma mwaha woohikhala mathala.
Mwaha ola onookela waahiya anamwane oowatta asomaka okathi wa ohiyu wala otthikela oliva misurukhu muhina mwa ixikola soohikhala sa kuveerunu.
Exikola Sekuntaariya ya Oteete ti moonheryo kamosa kamosa wa ixikola, ni anaxikola oophiyeryaka 392 khayiilepin'he mwaha woohikhala mathala.
"Nookhalana anaxikola akinaku ahiwenrye orwa wiilepiha okathi yoole, ni awo ahanle siiso, nto mpantta yoowo wa 392, a 2606 exikola yaatthunaaya waala ", oolaleerya muhooleli a exikola Jordão Combucane.
Wa axipaapa anceene annaaweha anamwane aya ahaleelaka mathala, mwaha woohikhalana musurukhu.
"Noosuwela wiira ninkhuma okathi wa miviraneyo wa ifeexita seyiyeatthu ahinitthunaaya ovira wa mananna oohaaweya, ekhanle ti etthu eniisa omaliha musurukhu mpoolosani, ehaawihaka mweettelo wa mwiilepiho, owaatta anilipelela waakhela musurukhu wa 13°, okhala wiira anaxikola ahu oowaata axipaapa aya ti aleanivara muteko wa kuveerunu, nto naanyiheryeke wi mukontho yoowo", oolavula Jordão Combucane.
Ni mwaha ola, anaxikola oowaatta anikela orowaka ixikola iye soohikhala sa kuveerunu.
Wa inxitituwisawu iya soopakiwa niinaano ti Exikola Luís João Diogo ya Oteete, eniphavela waahela anaxikola ale ahiphwanye mathala ixikola iye sa kuveerunu, sintoko vanihimyaawe tiretoore petakooxiku, João Pembe.
"Mpaceriho ola onikhumelela mwaha mphaveleyo onikhumelela, ni nakela naweha wuumaleloni wa okahi ovinre, eporovinsiya ya Oteete yookhalana muthowelo wa mathala muhina mwa ixikola sa kuveerunu, nto wiira omale mukhumelelo ola woophaveliwa mathala mmaxikolani mwa muttetthe, okhala mpaceriho ola wa oheliwa musomo sekuntaariyu xeraali exikola ela yoohikala ya kuveerunu", oolaleerya João Pembe.
Nimukhumelelo owo, axipaapa ni alipa oowaahoolela anaxikola mmaxikolani yaahiittottelela ikuru sa ophavela ikaruma sa anaxikola ni anilavulasa wiira ihisapo saya khasireere owela, mwaha wa makhalelo anikhumelela mulaponi.
"Nilikaniha ihisapo sa mwaakha ole ovinre ni mwaakha ola, nto niinaano nva siruutepexa" ohunlaseya paapa mmosa waatthuma ikateerunu.
Mwaakha wa 2017 onipacerya nihiku na 20 na mweeri wa Xaneeru ni musomo onikela opacerya nihiku na 23 a mweeri yoola, ni muphaveleyo oowiiraneya esensu ya atthu. | sociedade | SALUSTIANO | dev |
a_inundacoes-deixam-90-mil-pessoas-afectadas-em-mocambique_2604507.txt | Ephovovo wowakamela ikooto 90 sa atthu omosampiikhi | Ephovovo wowakamela ikooto 90 sa atthu omosampiikhi
Epalaaso yokhiserya enithoonya okwa wa atthu 33 ni ophovaka ikonto sene sa alipo apwanyiwe ni akhale othamihiwa mittetthe.
Mosampikhe onitthikela okhala yokawanyeyene mwaha wa ephovovo ni weetta ohunteereriwa mwa khuta muthinto wa mikukutta vookathi nnlelo ohisuwanyeya eraampha emosaru eniluttelela eriyari ni ota , Eraampha ya Elapo n1. Ephiro ele ehikithanyeya mipatte mitthanu muttetthe ya epuruvinsiya ya Osampeesiya, eriyari ya Omukhuupa ni Omoolokwe, votakahereya Muthaato onataleleya muro Likuuku.
Ntoko vahinya Telekaato wa ane Osampeesiya nnlelo ari ovalaana ni mmpatte mukina wa Omosampiikhi muhina mwa itixitiriitu sa Oluceela, Onamarooyi, Ociile, Okuruuwe, Omulevala ni Ophepaani.
Muthukunuko otepexa okhala aninaanoxe onilaleerya oriiki atthu okwa mwaha wa mwiriira ola ari 33, voophovaka ikooto thana mmosa wa atthu akhaale othamihiwa mapuro wakhala aya ni vowulaaneene wattamela ikoonto 90 sa atthu yapwaanye ehasara ya ephattu ele mittetthe sa ipuruviisiya sa Osampeesiya ni Oniyassa
Nlaka na ehapari Exoronaale Notiisiya nolaleerya oleelo, 19, wiira atthu ikooto 23.800 anoovira yakhelike mukhaliheryo muhina mwa iseeturo Sokhupaareliwa 30. | sociedade | Gito | dev |
a_fraca-cultura-juridica-pobreza-direitos-humanos-mocambique_4154924.txt | Olosowa wa ankhili xuriitika ni osikhini tenhima mwaha wa olosowa wa ottittimiha wa ihaki sa pinatamu oMosampiikhi | Olosowa wa ankhili xuriitika ni osikhini tenhima mwaha wa olosowa wa ottittimiha wa ihaki sa pinatamu oMosampiikhi
Ahooleli ni alapheleli aatthokelela mwaha wa teema oMaputu
Itesena sa maxixitaratu, asomme ni anthonyihera wa sosiyetate sivili ni wa kuverunu ahiraana namathanu ola, 8, oMaputu, wii etthokelele mwaha wa mixankiho sa ihaki sa pinaatamu oMosampiikhi, okhala muteko aya, ntoko sihimwalaya okathi, owo, khenweraneya mwaha wa osikhini.
Otthokelela nno opakiwe vamosa ni ekinsena ya ihaki sa pinaatamu ni okathi owo wahupuweliwa ohikhoola, opwaha ni mikacamiho wa ovarela muteko sa mikhalelo sooviraka siri vamosa ni marohi, nihelaka nipuro nimosa ovoloweliwa wa mmawaani ni othelana wohiphiya okathi aya.
Muholeli wa Komisawu Nasiyonale ya ihaki sa pinaatamu, Luís Bitone, oohima wii mukhalelo xuriitiku mwaha wa muxankiho wa ihaki sa pinaatamu tiyoreera, maxi woniheriwa muteko aya onnahiya atthu ehisiveliwaka, okhala wii etthu emosa okhalano malamulo oreera etthu ekina moota xeeni nikhanlyahu owooniherya muteko aya
Mosampiikhi, mwaha wa woniherya muteko , ori ottuli vanceene. Esumana ela yoolaleyiwa relatoriyu mwaha wa winnuwa wa pinaatamu, eapo ahu yokhuruwa nivalonimosa ottuli nipuro nootepa eriyari ya ithanu ni piili wa marohi ala.
Wa mutokwene ole, ela enthoniherya wii nnaamwi nrineene malamulo ookhweela ihaki sa pinaatamu, okhanlaya oowoniheriha, atthu khankhalano ihaki saya sittittimihiwaka.
Bitone oothonya olosowa wa ankhili xuriitika ni osikhini, ntoko ithhu sinkonkoreri wa mulattu owo okhala wii wooniherya ihakhi sa pinaatamu entumerereya muhakhu wookhalela wi ekhalaniwe mameetiku, ixipitali ni ixikola sookhalela
Ekinsena ya ihakhi sa Pinaatamu, yari okhuma 25 wa Novempuru omanle, emmala tominku, 10,Nihiku interenasiyonale na ihakhi sa Pinaatamu, ni enkhala navetho mukhalelo wa 16 mahiku sa akhapeleli oMosampiikhi, okathi mmosa wa owaahimera atthu mwaha wa ophaveleya omananiha saana wa mikhalelo soovirikana ni miyonihero sa ovoloweliwa wa ihakhi sa Pinaatamu. | sociedade | benedito | dev |
a_angola-fala-so-hospitais_3276435.txt | Ankoola onlavula paahi- "ixipital soohiya okhala mapuro oreerela owakhela atthu" oohima namwiwa a oLuwanta | Ankoola onlavula paahi- "ixipital soohiya okhala mapuro oreerela owakhela atthu" oohima namwiwa a oLuwanta
Mukhalelo wa muxipitali ni ovareliwa muteko wa exariya waAnkoola sari iteema sahareere olavuliwa ni anamwiwa a etisawu ela ya namathanu, 8, ya eporokarama "Ankoola Olavua paahi".
Wa foromatu mikorofone oohuliwa, okathi wa samuna wa VOWA enireliwa wa Ankoola ehavaha anamwiya aya okathi wa othanla ni olavula mwaha wa eteema.
Alexandre Mateus oohima wii Ankoola onlapuwa okathi mmosa wowalamela okhuma woopowa wawe.
"Wokhala otthikela ottuli wootheene", otthikela olavula, ahima wii oLuwanta wookhla "muxankiho wovila wapaka apatthani" a muxipitali.
"Atthu annoova orowa muxipitali", oolavula okhala wii para yena "exipitali ehinhye okhala nipuro na wakheleliwa saana vano kukhala nipuro nohikhalela owakheleliwa mutthu".
Ole oorowa ohoolo ahimaka wii nitho mmahiye "khareere atthu aneettamo mpakha muhinvireyaya" enooniherya muxankiho onkhalaniwa.
Namwiwa ole ohooniherya oxanka mwaha wa epula eniisa omora oLuwanta wii anoosariherya ipwimilthi sinrowa oruuha "mukhalelo wa owalamela".
Alexandre Mateus oolavula mwaha wa mukhalelo wa exariya "ehinvara muteko" etthu yari eteema yahareere olavuliwa ni anamwiwa, etempe ni otthukweliwa wa 17 alapheleli ni muholeli wa ekerexa eniitthaniwa Warya wa Olumwenku José Julino Kalupeteca.
"Khumpirisari mikoroxicopiyu emosa wii niwehe ithoriho iya sareene sa ekekhayi wala nnaari", oohima
Namwiwa mukina, Pedro Saculiso, ohoniherya ethoriho evahiwe Julino Kalupeteka ntoko "ehaya wuulupale" ni okoha "wii Ankoola onrowa omalela vaavi?".
Atthu akina yaari ni anamwiwa yahi lavula mureeti sociyale, ntoko Santo Agostinho, onkhala o Kasenka, onihenrye mukhalelo wa "ovelavela wa mahiku ala, alavulaka mwaha wa axitokwene" amphavela ovekela musurukhu mwaha wa okumiha okokhola.
"Ekoho aka ti ela: kinrowa oliva sayi wii kittottele ikokhola okhala wii nkirina esisapo soovira miyeri mithanu?", ookoha."
Eteema ekina elavuliwe mureeti sosiyale ti eyo mwaha wa mukhalelo wa anaxikola mawankoolano ari ilapo sa okhopela ari miyeri sinceene ehakhelaka musukhu wa ipolosa
Ricardo Gaspar, a Kwansa Suli, ahikoha mwaha wa ixitarata siri sootepa mukhalelo aya wa iponto sa porovinsiya sihinvireya
Exitarata ya Kipala enrowa Wakukunko "khereere otepa" oolaleya.
"Kinhima nnaamwi yinttalene ni etthu emosa envira wunkha" ancerera ahimaka wii etthu yotikiniha enkhumemela etaxa ya weettakasa ya atthu aneetta muxitaratani ankhanyereriwaya oliva
Namwiwa mmosa olavunle ni porokarama wa reete sosiyale, Manu Manuel, ohikoha mwaha wa muteko wa anamavaanya a elapo ya Ankoola "ammulupattha Kuverunu ehivaraka etthu".
Nwehe eviitiyu ya porokarama okhuma oxitutiyu wa VOWA oWaxintoni TS
Mpantta wa opacera
Mpantta wa nenli | saude | benedito | dev |
a_desnutrição-afecta-cerca-de-metade-de-crianças-moçambicanas-_4804864.txt | Wootta ohapwanya variyari va anamwane a elapo ya omosampikhi. | Wootta ohapwanya variyari va anamwane a elapo ya omosampikhi.
Omosampikhi, 43% wa axinamwane a iyakha 0 mmphaka iyakha 5 anniwerehiwa eretta ya wootta, 8% ootepaxa wootta, ohima (IDS).
Muholeli alipa olima, Higino de Marule, onnikupalela muxankiho ola, ni ohima wiira: " Yosomiwa ya mwakha wa 2015, enihima wiira, elapo ya omosampikhi ennipwetehiwa 10,9% wa PIB mwaha wa wootta athu".
"Ovukuwa nno wa PIB onixankhiya ni ofarakuwa wa ekumi, osoma wala ovara muteko wakhula namuteko" Ohima Marule.
Nave nto Ligia Muthemba, a nikhuru Scaling Up Nutrition, ohima wiira ekhotto ya omalamaliha wootta athu enivila mwaha woohisuwanyeya ikanyero sa kuverunu.
"Ohana okumuhiwa musurukhu munceene wiira omale wootta wathu" Ohima Muthimba.
Nave musomi amusukhu Joao Mosca ohima wiira ohana ovahiwa musurukhu munceene anamalima wii emalamalihiwe wootta athu.
Mwiiwelele: | saude | constantino,Araibo,Gito | dev |
a_coronavírus-alastra-se-em-redor-do-mundo-colocando-alguns-serviços-hospitalares-em-crise_6377990.txt | Koronavirus onnalaaheya molimwnkuni mukhalelo onthananiha miteko muxipiritaale simphwanyaneya sokacamiheya. | Koronavirus onnalaaheya molimwnkuni mukhalelo onthananiha miteko muxipiritaale simphwanyaneya sokacamiheya.
Oruusiya elapo ya nenli yotepexa okhwa atthu ni ottharelana waya EUA.
Waxintoni
Mwaakha wa 2022 wapaceriwa aya ohinmwa sa ihapari sa muthinto Omicron wa koronaviru ompwahererya walaheeya wa olimwenku wotheene ni wuncerereya wa atthu amphwanya oretta yoola onotepiha mikacamiho muxipiritaali mwa ilapo sohiyanasa.
OWinkalatera mahoolela a miteko sa ekumi, Mathew Taylor ohimya wiira muthinto yoola wa Omicron onorowa "wererya ni oswahiha owerya orinaaya miteko ni ohompererya wiira muxipiritaale" " munokhanyereriwa ovara miteko sowalamela" w okathi wowemereriwa mwaha wowuncerereyaka atthu onaphwanya oretta wa COVID ni muthinto wa Omicron.
Mwaattelo waretta ni COVID anakheleliwa wa khuta nihiku ahincerereya muxipiritaali mwa elapo yo Inkalateera ekhumelo ikonto muloko ni emosa ni imiya xexe ni miloko mithanu ni anli, enamaxexe, mpakha ikonto muloko ni piili ni imiya ttaaru ni miloko mithannamixexe, enamathanu. Walikeleliwa Okara Peretaanya alempwa atthu ikonto emiya emosa ni miloko mithannamiraru ni thannaxexe ni imiya thannattaaru ni miloko mixexe ni athannamosa, enamathanu.
Minixituru a miteko sa ekumi elapo yo Wintiya oosuweliha wonaneya atthu ikonto miloko miili ni piili ni imiya thannapiili ni miloko mithannamiili ni athannanli waphwannye oretta wa koronaviru, olelo, ni okhomaaliha osuweliha wiira mwaattelo watthu arina muthinto wa Omicron aphiya va ekonto emosa ni imiya xexe ni miloko miraru ninmosa.
Axitokweene eelpo yo Wintiya ahimya wi mwattelo yoola toyeva ni ookhala ohikhalaka wa ekekhayi.
Oruusiya wohinmwa opweteya atthu imiya thannattaaru mwaha wa COVID-19 wa iwoora miloko miili ni xexe sokhiserya. Nlaka na Reuters noosuweliha wiira oRuusiya vano elapo ya nenli ohireere okhwa atthu mwaha wa COVID, mpaceryakeene elapo yo Wameerika.
Ofaransa woohinmwa wi atthu ikonto ttaaru ni imiya thanu ni miloko mixexe ni araru amphwanyaneya akhapeleliwaka ni totepa.
Mukhulupale Emanuel Macron ohimya wolavulawawe monkoni woomla mwaakha wiira isumana sinrowa okhala skacamiha oFaransa mwaha wowuncerereyaka oretta wa COVID, masi Macron ohimya wiira elapo eri nipuro nooreera woovirikana ni mwaakha ovinre ni wuncerereya atthu oolya murette.
Ehapri yoreera tiwi muteko ovariwe wosomeliwa Okara Pretanya osuwanyeehe wi mopopiheryo wa atthu ophwanya muthinto Omicron ni wunmaathi vakhaani wakela olikanyihiwa ni atthu aphwannye muthinto wa Telta.
Mittetthe so Emiratos Arabes Unidos woosuwelihiwa wi anoorowa okhottihiwa atthu oohilya murette ovenya arowaka ilapo sikina ekhumelo mahiku wanrowa aya wettaka muloko. Atthu oolya muretta anirowa nave olyaaka murette wa ekwaha ya nenli "wolipiheriwa" ahinatthi okhuma wa elapo yeele. | saude | constantino,Araibo,Gito | dev |
a_moçambique-malária-mata-mais-de-400-pessoas-em-oitos-meses-_5604781.txt | Mosampiikhi: Ettekuxa yoowiiva vowiiraka atthu 400 muhina mwa okathi wa miyeeri mithana ni miraaru , anihinya mwalaano wa Okumi . | Mosampiikhi: Ettekuxa yoowiiva vowiiraka atthu 400 muhina mwa okathi wa miyeeri mithana ni miraaru , anihinya mwalaano wa Okumi .
Omosampiikhi, Okhuma mweeri Opacerya mpakha mweeri wa nithanu ni miraaru , saahoorwa olaleeriwa myaaha , voovikana myaaha ekonto 8 sa ettekuxa , aruheele ookwa wa atthu 442.
Numeeya wa myaaha iya saari sa muttetthe wa epuruviisiya ya Wamphula ni Osampeesiya , oteepa waatta wa mulaponi mwa imilyawu 30 sa atthu ari ananukhala.
Eyaakha evinre , okathi eene yoola , waarepeliwe ookwa wa 562.
" Muhina mwa mwaattelo , ettekuxa , tiri voohi mahove , mmosa wa mulaatthu sootepa wooneya sa mukhalelo wa okumi muhina mwa elapo ahu ni sokumiherya saya muhina mwa amusi ni muhina mwa muhakhu", ohiira muhooleli wa mwalaano Okumi ,Armindo Tiago.
Tisgo othoonyerya miyaattelo namaxexe yeela, 1 , Opileeni, kaasa , okathi vavonyeriwa nlaka na Ekampaanya ya Elapo ya otatheliwa mutthali apwilimwithi mpani ya iyaakha 2020-2021.
Ole ohinya wiiira wii, nnaamwi okhuruwa wa myaaha sa, "mukhaleelo onxankiha oteene ahu. Mwaha wivaavo, okeleliha omuhooli muteko omiserya mutthali mmawaani vamosa ni mutumereeryo ookasoopa pwilimwithi mukheeheryo wa ettekuxa.
Amakhulupale a okumi athoonyiwe ni ehapaari ya khuta mahiku "O País",ya Omapuutu, anihinya wiira anilipelela wii nlaka na ekampaanya namwakhupaarela voovikana imilyawu thanu ni moosa sa atthu muhina mwa mittetthe sa epuruviisiya ya Wamphula, Osampeesiya, Winyampaani, OKaasa ni Omapuutu.
Nlaka na ekampaanya esya enivaha muruku okathi yoole elapo enihaawa aya owanela omalamaliha ekwerere ya axiitthukoroona asya, onitanyerya Koviit-19. Okathi ole vaava, vaakhala voophiyaka ekonto thanu ni ixexe sa myaha ni ookwa wa atthu 61. | saude | Gito | dev |
a_especialistas-apontam-falta-de-valores-e-crenças-populares-na-origem-de-abusos-sexuais-em-angola_5025256.txt | Alipo othaleleya anithoonya othoowa ntthitthimiho ni waamini wa apinaatamu oluluwana ni maphattuwelo wa nihasu orupihiwa athiyana Wankoola . | Alipo othaleleya anithoonya othoowa ntthitthimiho ni waamini wa apinaatamu oluluwana ni maphattuwelo wa nihasu orupihiwa athiyana Wankoola .
Othowa ivaloore ni sowaamini sa apinaatamu sohikhala okhala mwaha wa wakamelaniwa sooluluwana ni mukuwoni ni Anamwane Wankoola ntoko moonelo mmosa wa alipo othaleleya.
Korotenatoore- Xeraale a Exiripitaali Esperança , epooma yuulupale ya wankoola, António Feijó , aahaakhulela namararu , 31 , wiira Anamwaane athana anli nnakhala 10 ale orupihiwa ahaana arumeelaka miteko sawihu , khuta nihiku , wiira omwaleyasiwa muhina mwa okhathi ti okhathi ni eporolofakisiiya ya HIV/Siita ni ikwerere sikina yorava mooraruwani ..
Muhooleli ookupali mwaha wa okupaleeliwa vootepa mwaattelo wa myaaha , mulattu wa muritti wa mukhaleli a erutthu tii oowaamini nnakhala alipo aniira yunuwa aka vookhala okuxa muruuttu oviraka okumi .
Alipo othaleleya Carlinhos Zassala vamosa ni André Augusto anikupali mukhalelo a ohikhalana etthu eriyari ya amusi ni otatuxiwa wa ikeettelo, inikweheriwa ni mpantta mukina sohinya soluluwana ni sohinya wa itini ntoko iiye sowoneyaxa siiri myaaha sa miiriira.
André Augusto muhooleli wa SOS Habitat, onaakiherya tho wiira elapo"ehaana okhalana malamuulo oolipa viireliwaka ale akhaale alipo anawiiye".
Mpantta a mulipo onirumeela pisikooloku Carlinhos Zassala ,"atthu anivara myaaha iyo nnakhala kahiyo akumi saneene".
Mulipo ori musomi onaakiherya wiira Kuveerunu"ahikhala owitthana owiitthana muxiittano waa alipo a pisikoloxiiya wiira esooma miriira ni oni opwaanya minamuna sooreera owanela".
Sakarataari axitaato ni Soovara sa Nnema , Amusi ni Olaleeriwa Athiyana , Ruth Mixinge , oniromoliwa ni ehapaari yoolaleerya ya exitaato ntoko ole ovaaha muruuku , muhiina mwa , opatthuxiwa wa reeti mmosa variyari vaa miyaalaano wa okumi , wa interiyoore ni matumereryo a imunisiipiyu , ohoolo wiira alaleeriwe amusi , ireerihihiwe mireerelo mmuttettheni wiira omalihiwe yoonanara ela .
Muhooleli wa Exiripitaali,Esperança, António Feijó, mpanttaa ser, ahiinye wiira axinamwaane na Axitokweene alipo ohaana manyoho oraruxasiiwa anithariheliwa ni mateekiniku oxuuttihiwa akhaale oowehaka miyuu[uwelo ni mithaali ni ikinaku sikhaale sirooheliwa ohoolo ni sinihoolelihiwa ni mofisiyaale a muteeko sa opaka ihaako sa ekhirime nnakhala amusi.
Muhupi sa Inxituutu sa Elapo ya Ekhooto yowaneliwa Siita onithoonya wiira mwaattelo a manamuno omurava mwaxiitthu wa HIV Wankoola onanyiheriwa wiira ya 310 ikonto sene sa atthu , wiyaala ikonto 190 athiyana, masi wiyaala ari ni ehamela .
Mulaaponi, voophiyaka ipuruseeto 70 sa atthu opwaanya paahi sinitumererya ixiripitaali okathi anoona aya masooso manceene sowoneyaxa sa ekwerere, enihinya othoowa ephattu ya omwaleeyiiwa vamosa ni vowaakuveya.
Mwaattelo atthu ahiiye othaara ikette olooliwa ti wa ipurusento 54 sa mwaattelo wa alipo ookwa , eyaakha ya 2017 , weettela ikonto 13 ntoko mihuupi sa sookhiserya sa ONUSIDA | saude | Gito | dev |
a_covid-19-casos-da-doença-em-moçambique-ascendem-a-409-com-mais-55-nas-últimas-24-horas_5452181.txt | COVITE-19: Atthu arina eretta Omosampiikhi aawela para 409 ni wuncarereya 55 wa ikhatiri 24 sookhiserya | COVITE-19: Atthu arina eretta Omosampiikhi aawela para 409 ni wuncarereya 55 wa ikhatiri 24 sookhiserya
Muholeli a Mwaalaano wa Ekumi a Omosampiikhi oolaleya wuncarereya atthu 55 oomurava mwaaxiitthu a korona musyaa, yuncarereyaka owuukela ni khwaatakaniha para 409, wa yaawo 14 anamuteko a ekumi.
Omuthukumanoni wanahapari woolamalela wiiraneya para osuwelihiwa itaatu sa ehasara, Armindo Tiago oolopola mutivela yoola, mahiku 6, wiira Wamphula eporovinsiya yoopacerya ya mulaponi enooniherya iniivele sooravihaniwa mmawaani, "enniruma owehaweha vanceene wiira nithikile omwaryamwareya wa mwaaxiitthu.
Tiago ohuncaeya wiira Mwaalaano wa Ekumi onrowa oveleela nikhuru a mapisikooloku Wamphula , wiira okhaliherya ovukula eretta ni ootumererya wiira atthu ehituthuwase.
"Nri ni muxankiho onitepenteri soowiira sahu. Esisapo ahu yuulupale ekumi", oomaliha namalamula.
Eriyari y'atthu amuranve mwaaxiitthu, 280 arina nlelo, 126 anooniwa wiira aapenuwa ni anli ahookhwa, nnya atthu 1.970 anipwanyaneya mukwaenteenani. | saude | Vasco | dev |
a_covid-19-suspeita-de-fraude-sobre-30-biliões-de-dólares-do-pacote-de-ajuda-da-áfrica-do-sul_5567613.txt | Koviit-19: wanyiheriwa wiiyiwa vooluluwana ipiliiyawu 30 sa toolari sa mpantte ya mukhaliho a waafirika ti Suuli | Koviit-19: wanyiheriwa wiiyiwa vooluluwana ipiliiyawu 30 sa toolari sa mpantte ya mukhaliho a waafirika ti Suuli
Muteko owehiwa owulaana a Waafirika ti Suuli wiire namararu wii mpantta wa musurukhu wa epakoti awe yookhaliha KOVIIT-19 ya ipiliyaawu sa raanti( ipiliyawu 30 sa itoolari) sookhala iliviiwe ni minamuuno vowiiya ni wakhaliiherya atthu.
Soohinyiwa sa miyuraano owaanyiheriwa variyari vaale ari tanivaara muteko a kuveerunu ni impereesa sinikweeherya mireerelo sa omeetiku nnakhala mpantta wa mukhaliho wa soolya siniireliwa amasikhini, vohiyatho vaavo ohutthukwasereya matumereriwo wa mureerelo oniireliwa ihasara sa ephattu, soopatthuxa otikinihiwa wanamunceene.
Mweeri wa Nithanu ni miraaru, Unitaate ya miteko Soothokossa Sothaleleya sinisuweliwa ni ( SIU) ahiira wii alipo anithokiha malamulo yaakhanle yahaayasa mipantta sa kuveerunu aroweelaka ele yokhala makwankwa okale wiraneyaka mwaha wa soohiloka muhina mwa iye soovonyoliwa siniluttelalana ni axitthukorona, muhina mwa mwaattelo wa ipiliyaawu 5 sa iranti.
Muhina mwa briefing, Autitoore -Xeraale Kimi Makwetu ohinya wiira muweheryo mmosa voophiyaka ipiliiyawu 145 sa ranti sa miriira siireliwa mithokiiho sa okhaliha ntoko ohukhala muteko ni soliivaniwa esupusitiyu ya omasikhini" osuuwela mithoonyery sa moopopiho mmosa owaatta wa wiiyiwa ni olosoweliwa mireerelo.
" Muteko wa aokohakohiwa anpakha vaava opwaanya woopiha omosa aniira omuncerereya oliviwa alipo arii tarereele ahikhalana ehakhi, olivanisiwa veexilu, olinvya vohiphiyerya, okhoottiwa vohiitthu wa aklipo apwanela, wiiyiwa ni ophitaanyiwa ni ohikhala muteko.
Erelatooriyo ya Makwetu enihinya wiira wi oliivwa 30.000 waalipo akhalana ehakhi ya esupusiitiyu sa ohikhalana muteko wa 350 wa iraanti sinikhanyererya muthokoso mmosa owiixeryaxa.
Nlaka na ehapaari yeelapo BusinessDay, eromooliwe ni mukweeheryo asiiri, yolaleerya namararu, 2 mweeri wa nithanu ni mixexe, wiira komisaariyu a muraarelo ya Efuntu ya Nlipiheryo -ohikhalana muteko, ohoomoliwa ntoko sookhumela sa erelatooriyu ya Makwetu.
Reuter khoweere olavulaana ninaanoru vamosa ni Mwalaano a Muteko wiira ohinye etthu nnakahala olipiherye.
mwattelo wa ohikhalana muteko Waafiriika ti Suuli, oniviikana 30% sa oweerya wa muteko, oori variyari voophiova okhala owaatta molumwenkuni ni tho onaakuveya ohiimwa ni aceesiya eniweeha ntoho opuro owaattela ohinakhala nroromelo na mukhaleelo wa mjuhakhu
Vataananihiwa ni sootthuma sa mifreerelo iye sowikasoopana wisiirelaka mekhaawe mpantta a eriitta ya kuveerunu vowataaniha ekwerere ya Kovit-19, erelatooriyu Makwetu yoosiisa wiira" sooromoliwa saakhala esiisapo ya ikwaaha vaali, wala mpakha ikwaha thanu, wa esisapo yohimwa".
Kuveerunu oniirwa" onaatakariwa" muhina mwa isumana iya sookhiserya ni soolaleeriwa sa makwankwa okathi wa kathowa wa koronaviiru, omuvoluuhaka Muhooleli Cyril Ramaphosa ophunyiwa, maana ole amaneele natiri okweesa ohithaala wa eopartiitu awe muhina mwa Ekonkereesu Nasiyonaale Afirikaano noovira iyaaka muluko woosuryeeyaole omuranttele awe, Jacob Zuma. | saude | Gito | dev |
a_cabo-verde-antiga-ministra-recusa-acusação-da-pgr-e-acredita-que-a-justiça-será-feita_6571470.txt | Kapu Verete: minixitara a khalayi onnikhotta olokohiwa ni PXR ni onnikupwali wii exariya enrowa opakiwa. | Kapu Verete: minixitara a khalayi onnikhotta olokohiwa ni PXR ni onnikupwali wii exariya enrowa opakiwa.
Mutokwene a khalayi, onlokohiwa mwaha wa mulattu eri muhina maxexitore a exipitali yulupale ya elapo ni emperesa, mmana natiri wii khonrowa wemererya olokohiwa.
Pharaya
Porokuratora- Xerlale a Repuupilika (PXR) ooKapu Verete oolokoha namararu, 11, muholeli-xerale akhayi wa Exipitali Senterale Tr. Agostinho Neto, maxexitore araru a unitate yuulupale ya ekumi wa elapo, minixitara mukhalihi ni wa ekumi ni emperesa emosa eri mpuwa mwa ottheka ya pekulatu, Inseresawu, ya wootha, ohilavula ekekhayi, orapiha musurukhu ni wikeliha nakoso akaravatu.
Ntoko VOWA ohimmawe okathi owo, minixitara onhimmwa aari Maria Cristina Fontes Lima, Nsina ya yotakhala ya "inseresawu ya falisitate" onvanya vano ahimaka wii khonakhulela elokoho elan ni onlipelela wii exariya enoopakiwa.
"Mwaha wa ohakhulela elokoho enireliwaka, kinimwira sotheene wii kivanye ni ohakhulela munlavuliwa exariya kiwehereryaka wii ola onthoriha wokiserani, apake exariya", oohima Fontes Lima mitthaka orumelinhawe wa VOWA.
"Kiwanelaka nttittimiho naka ni na nsina naka", mutokwene ola a khalayi "onthonya wii elokoho ya Minixiteriyu Puupiliku, nnamwi aroromelaka ele elempwe, enkhala ovinreene okathi wa wanyihiwa wa itthu sikhumelenle ni iye siphwanyiwe tivo enniraneya ohaakhulela ohoolo wa epwaro ya wxariya".
Cristina Lima onnisarihera wi onsuwelawe okathi wotheene wii" ipwaro sa exariya sa elapo sihaana sivaraka muteko aya wovila ni wivaherera waya, ettharaka ikano ni Konxitituisawu, ni ophavela oruuha ekekhayi ni mukhalelo wa sotakhala ni itthu sikina,ohathanlaka atthu otheene ale nnamwi etthenkeke ehitthunne, iitthu sohilempwa wala miteko sohikhalela", nitho ahimaka khula namuteko wala muhooleli wa atthu ovanre khalayi wala onvara vano okhala vakhanlawe okhaliherya ni alamuli a exariya, okuma okathi empakiwaya porosesu, okoakohiwa wa itthu sikhumenlenle sikhanle sotaphuleliwa"..
"Wottharelana enhimaka ni envaraka", kiri va onniroromeliha Cristina Lima, atthikelaka ohima wii onrowa ovaanya olokohiwa wawe mwaha wa ovaanya.
Minixitara anenli a khalayi ni wa ekumi okhuma 2011 mpakha 2016 onnitaphulela, wiira khonrowa olavuliwa tho mwaha wa mulattu "ola ohilavunle mutthu wa ole onakhulela wala ohinakhulela elokoho ela muthorihi ni nnittikittha onnixona ovuwa mwaha wa "muteko ovanrawe , makoleka awe amuteko ni mihokorokho sinooneya okathi wotheene ovanraaka muteko, muteko ovariwe oxipitali Agostinho Neto ni oMinixiteeriyu ya Ekumi"..
"Kinlavula mwaha wa ororomela wa ipakeliwo sa kuverunu ni mukhalelo wa ehaki ya elapo" ahu yotthuniwa, othoriha.
Maria Cristina Fontes Lima xurixita wa kareyira ni mexitere wa Atminixitarasawu Pupilika ni mukohiwa a ilapo sa okhopela.
Ole aari mempuru oopacera wa ikuverunu sa PAICV, yaholeliwa ni ori minixituru oopacerya, José Maria Neves, olelo Muholeli wa elapo, ntoko minixitara wa exariya (2001-2006), wa Atminixitarasawu amuhina (2001-2003), wa Muholeli wa muthukumano wa maMinixituru (2006-208), wa Reforoma ya elapo ni ya Tefesa ya elapo (2006-2011) ni minixitara a nenli ni wa Ekumi (2011-2016).
Wa elokoho, PXR oomulepa navetho muholeli-xerale wa exipitali Senterale Tr. Agostinho Neto, epooma ya Pharaya, Ricardina Andrade, ntoko mulokoha wa ole ori "tovarihanne opaka yotakhala ni ekonkurusu reyale ni efetivo wa ovara 11 soottheka soowiya, ithanu ni emosa sa ovara miteko sohikhalela ni atthu akina ni nekoosiyu akaravatu, 1 ya inseresawu ya falisitate, 1 lavaxe ya kapitale ni 9 kontaraworetenasoyexi sivariwe ni ale anaathonyihera axitokwene mwaha wa wettiha miirelo wala wa anamuteko ya Atminixitarasawu Puupilika".
Navetho, ohima wa MP, aalokohiwa muholeli wa kilinika ni enferemera superevisora wa exipitali ni emperesa emosa erina ekapitale sosiyale ole ori muholeli-xerale wa oxipitali
Wa elokoho, PXR oomulepa navetho muholeli-xerale wa exipitali Senterale Tr. Agostinho Neto, Ricardina Andrade, ni mensagem ohimme: kinlipelela ni murettele wii exariya epakiwe nipuro na ekekhayi.
Ale akina alokohiwe ninlelo khanatthi wixooniherya. | saude | benedito | dev |
a_especialista-defende-reforco-combate-sida-angola_3367516.txt | Asuweli anaakhiha olipiheriwa owananiwa Siita Wankoola | Asuweli anaakhiha olipiheriwa owananiwa Siita Wankoola
Namalamu onihimya wiira atthu ikonto 250 anikhala ni eretta.
Mwaalaano wa Ekumi ya Wankoola woosuweliha wiira ophiyerya atthu ikonto 250 anikhala ni mwaaxiitthu a HIV/Siita.
Wa nummaru nno nootheene, nlelo sintoko sinihimyaawe Namalamula, asuweliwa ikonto 180, wa yaawo ovikana ikonto 137 akalana mukhaliheryo wa mameetiku ni ophiyerya ikonto 70 aniira elyaka mirette anti-retoroviraale.
Asuweli a Ekumi yanamunceene, Maurílio Luyele onoona wiira, nnya, mammeru khareere mwaha woothowa na maana wa esixiteema ya mihupisa Mwaalano wa Ekumi ni oolopola wiira nummaru n'aretta a Siita mulaponi onnoowela.
"Enihimya wiira oreerela wa eporokaraama (owanana HIV-Siita) vannikoheya", otthonya musuweli, onaakiha otthuneya olipiherya iporokaraama ya othokosa, mihupi ni waalakiherya apoovu.
Meetiku onivaha muruku nave tho woomwaryamwariwa wa nipuru ninlooliwaaya aretta para ishipiritaale sikina ni othatuxa Exipiritaale Sanatooriyo para esenturu yoosuwanyeya enilooliwa iretta siniravihaniwa.
Luele nave onivaha muruku oreerihiwa ovahiwa mirette atthu aniwereyiwa eetta ela.
Namalamula onaakhulela wiira oniphavela waaloola ni anti-retoroviraal mpakha 90 puru sento ya athiyana ari ni ehamela ni anikhala mwaaxiitthi ni nummaru noolikana ya atthu aalupale, aximiravoni anamwane oothanleya elapo yootheene.
Yoolakela ekina ya Namalamula oniphavela omaliha oraviwa vasyaa VIH ni anamwane, aroromelihaka wiira emalakaru wooneneliwa, ipuru sento 90 sa aximaayi oorupala ni arina mwaaxiitthu wiira elyeeke murette
Mpakha 2015, Ankoola aari eriyari ya ilapo 22 saari epiriyoitaate ya Epalano Yoolumwenku wiira Omalamaliha Yooraviha HIV/Siita Maama para Mwaanawe ni ottottela muraarelo mukhaliheryo wefunti wa Mutthenkeso Woolumwenku wa Ekumi.
Itthu siniiriha weettakasa wa ehasara sinithoonyiwa sintoko sa mukhalelo wa mmawaani, muhakhu ni seepattu, sihimiwaka ohisuwela osoma ni olepa, waatta mithamelo ni mittetthe soothameliwa n'atthu isayaa, osikhini ni ovirikana mikhalelo mwaha wa elopwana ni ethiyana.
Itaatu sinihimya wiira ehasara ya Siita Wankoola onoonaneya ni otepa wootheene onaaniheriwa okhala 2,38 puru sento wa atthu aalupale arina iyaakha 15 mpakha 49 mwinnuwelo aya.
Onoova Iyooroke, enipacerya enamararu yeela, mahiku 8, muthukumano muulupale wa ONU soopere Siita. | saude | Vasco | dev |
a_article-09-14-2011-aidsvaccine-voanews-129821368_1261125.txt | Epophano eninwanana-SIITA ehootoliwa Omosampiikhi | Epophano eninwanana-SIITA ehootoliwa Omosampiikhi
Mirette miili sinrowa wootoliwa
Mwaalaano wa Ekumi woolaleya enamararu yeela, opaceriwa mpakha wuumalani wa mweeri, wootoliwa wa mirette miili sikhanle ithoonyeryo ya epophano enimuxaka HIV ni SIITA. Sintoko yoolaleyiwa yiiriwe ni Muhooleli a Mwaalaano wa Ekumi, Alexandre Manguele, wootoliwa siniphavela oweha enikhuma-vo, ovilela, owerya waya ni "imunocesitaate" ya sootakaniha ni nsina ya ADN-MVA eniwana ni HIV. Miyootolo iyo sinrowa wiiriwa ni amwaavano 24 yiivaherenrye, ni iyaakha sinikhuma 18 mpakha 24, ahimuranve mwaaxiitthu a eretta, yawo anrowa ovahiwa itoose sootakanihiwa ni ottharatthariwa okhalaka miyeeri 18. Ipophano sinrowa ovareliwa muteko woowootoliwa sipakiwe Winxitituutu Karolinxika (Osuweesiya) ni Inxitituutu Militaari ya Othokosa Walter Reed (EUA) ni otakanihiwa waya ohootoliwa, ni eniivele seyiyo sinrowa wuureliwa Omosampiikhi, wa alipa wivahererya a Otanzaniya ni Osuweesiya, weyiwo saamalenlyaya ni iresulutaato sinooniwa okhala soororomeliwa". Yookhala eseeriye ya inamuna sooyareliwa s'apoovu sinireerela wooneliwa vatthu wiira opakiwa epharame" ni wa mpantta mukina, "yookhala nave tho eseeriye ya inamuna ya mwaaxiitthu mwaneene oneetta mulaponi, sinireerela wooneliwa vatthu, woona, HIV onoothatuwa mithinto sinceene sooyareliwa sawe eniiriha wii mwaaxitthu oneettetta Omosampiikhi ahikhale yoowo Otanzaniya", oohimya Ilesh Jani, tiritoore a Winxitituutu Nasiyonaale ya Ekumi, oohimyakasa ereepilika Omosampiikhi, ya mootolo. Vaanaamwiira soowaaniheriwa siniroromeha wa soopwanyiwa sinrowa wuureliwa okathi woowootoliwa, alipa okunya Omosampiikhi annihimyaxaxa wiira "khivanihimiwa wiira erimooneleliwa" epophano eyo ehireere ophaveliwa. Nnya, wakhala wiira sinoolipiheriwa soowaaniheriwa, Mosampiikhi onorowa ovaha mukhaliheryo muulupale wiira mulattu ola. Miyeereryo sihanle opacerya sikhaliheriwe ni European and Developing Countries Clinical Trials Partnership (EDCTP) ni kuveerunu Oosuweesiya, ovanhe imilyawu 1.9 sa itoolare ni sinrowa wiiriwa Winxitituutu Nasiyonaale ya Ekumi, epooma ya Omaputu, ni ohoolela wa nikhuru n'anamathokosa a mulaponi. Soosomiwa sinitthareliwa ni okathi wa miyeereryo sipacenre mwaakha wa 2008, sintoko mpantte wa muupuwelo wa ekonsoorosiyo eniihaniwa TaMoVac (Tanzania and Mozambique Vaccine Program), yoowo oniirelaaya mpantte, ohiya ilapo iya piili, nave tho Suweesiya, Alemaanya, Inkalateera ni Ilapo Soowiiraana sa Waameerika. Mammeru alaleyiwale naanaano anihimya wiira Mosampiikhi onnaarepela wa khula nihiku atthu oomurava HIV oophiyeryaka 350, ni eretta enaawereya atthu oophiyeryaka ikonto imilyawu 1400, ni iyaakha eriyari ya iyaakha 15 ni 49, mwa seyiyo, ikonto 250 anikhala mahala a mirette antiretoroviraale. | saude | Vasco | dev |
a_cancro-mama-lidera-lista-doencas-cancerigenas-cabo-verde_3573217.txt | Kankuru a nipele tonihoolela eliixita ya iretta sa kansere Okaapo Veerete | Kankuru a nipele tonihoolela eliixita ya iretta sa kansere Okaapo Veerete
Mweettelo onithoonyerya otthuneya mukasoopo wa Kankuru a nipele.
Kankaru a nipele anipacerya wuupaceryani muliixitani ya iretta sa kansere Okaapu Veerete, kiyarwa kankuru a vamwiitheni va nrupo ninkhala mwaana n'athiyana
Ophiyerya atthu 40 asyaa arina eretta annirepeliwa khula mwaakha Oshipiritaale Agostinho Neto, Ophareya, ni 30 Oshipiritaale Batista de Sousa, Osawu Vicente, Ishipiritaale piili Suulupale sa ekisiro siyiyo sikhalanne miteko sinilooliwa kankuru.
Mammeru ala anniruuhela muxankiho ni ephoole ya alipa okunya, okhala wiira atthu anceene aniwereya eretta ela aniwaattamela atthu aniloola eretta etempeene, eniwalameliha olooliwa waha.
Amahoolela a miteko sa ekumi ni mitthenkeso s'atthu a mulaponi-ahikhanle mpartiitu anaalakiherya atthu, otepexa wene athiyana, wiira yaatteleka ovara muteko wooxaka, epakaka iteexiti.
Okhala wiira ololo iretta sa kansere khasinreere olipa esisapo aya, omuxaka kankuru, otepexa wene a nipele, ti murette wooreerela, sintoko sihimyalyaawe musuweli omuloola kankuru Herondina Borges.
Musuweli oolokohimya nave tho otthuneya athiyana opaka ixaame kiliiniku ya nipele pele meenoxi mukwanha mmosa vamwaakhani, vareerelaka omaliheriwa ni nomokarafiya
Etthu ela, musuweli oolokohimya otthuneya makhulupale wuncarerya makhalelo a Ishipiritaale, sintoko othumiwa ikaruma sa mamokarafiya wiira ishipiritaale Suulupale ni sa mmuttettheni.
Mahiku ala va sookhala ikaruma sineettaniwa, sikhanle sookhwyiheryaka otthenkesa weettakasa wa okathi para ikisiro sihirina makhulupale ooshipiritaale, wiira siiriwe ixaame sa kankuru a nipele", oolipiherya Herondina Borges.
Enihimya oloola, Eshipiritaale Agostiho Neto enipaka operasawu ni kimiyoterapiya, nnya makhaliho khanipaka ratiyoterapiya, mirette siniliya Opurutukaale munkoni wa okhalihana okhanle eriyari ya ilapo soopiili mpantta wa ekumi.
Sintoko mahoolela a OMS Okaapu Veerete, kahiyoo oxukureriwa oloola paahi, ohaana waapoxitariwa oxaka.
Mariano Salazar Castellon onoona wiira "muthiyana ohaana okhala ni ephoole ni oxukurerya ekumi awe apakaka iteexite okathi puukathi", ni onnilokoha mureerelo wa Mwaalano wa Ekumi otumereryaka exaame kiliiniku ya nipele okathi wa ikonsuuluta ni wuncereiwa ovahiwa mamokarafiya okisiro.
Wuupuxeryaka opakiwa mweettelo ettiminku, mahiku 30 ya mweeri wa namuloko, epooma ya Ophareya, nikwaha nittenkasiwe ni mutthenkeso "We Believe". | saude | Vasco | dev |
a_mocambique-medicos-suspendem-greve_1682888.txt | Mosampiikhi: Mameetiku ahunteererya ekhereeve | Mosampiikhi: Mameetiku ahunteererya ekhereeve
Anakhereeve akweeherya voohikhala nnakhala ethu yoxiitta muhiina lda sowuupuwela saya.
Mameetiku ni atthu a Sara muteeko sa okuumi a Omosampiikhi, yaapwanyaneeya yiiraaka ekhereeve voophiyaka mahiiku 27,alaleerya wunteerya wa ekhereeve, wisiiso avaahasa muxiitto kuveeruni yoowo akhootte wakhuleela sowuuleela saya.
wunteeriwa da ekhereeve okhumeleeld noovira mahiiku vakhaai nuumaala Efuuntu Monetaariiyu Internasionaale enganos aya vokupaleela si kuveeruni khokhalanne oweerya wuncerereya lhe sinileeliwa.
Muhiina lda mulaleeryo a miteeko solaleerya sa Muraano sa Ameetiko a Omosampiikhi (AMM), copiosa ni Ekomiisawu sa aliipo avaara miteeko sa Okuumi Owiraana(CPSU), anixaakiiherya ni ikettelo sinthoonyeexiwa wi nnaamwi ahiweerye opwaanyabiye sinaxaakiha, yanisuweeliha si "nisooso ni velaveelelo sapinaatamu ohaweene"
Asuweeliha,oholeeliwa ni miyuraano lhe miili, aniholeeliha si tubo anisuweela si masooso amamosqmpikaano, wyaawo anaamyi emaara soteene, anooniherya othuuku aya, ni vowixumaaliha aweerya olipeelela iphukeeliwo mwaaha sovirikaana soluuluwanya ni ohataana da aliipo a Sara muteeko sa Okuumi ni ale ari tavareeliiwa muteeko.
Miyuraano lhe sinithipeleela do Kuveeruni khoriina ehaakhi yowaahukhuumu aliipa ari mukereeviini.
Ekereeve Erik okhuuna lda nlamuulo, ohikhaala ehaakhi eri muhiina lda ekostituwisaawu yotumereeriwa. Maliiho aleepwe ti owaakiveeriwa! Mikhalelo iya somananiiha woopopiha sihaana sihiimwaaka vowakuveeya mooni sa Ekomiisaawo sa Asuweeliha mitekooko sa Okuumi Owiraana(CPSU), vatthuuneeya ni(AMM), pas mikhleelo saay soteene, yaawo muhiina lda mukhaleelo yoola yookhaala departamento eyehaweeha ihaakhi" yosuweliihiwa mmuuthaakani mme. Ele esuweliihe si ncooko vathokihiwaaya muhiina pas nlamuulo muthenkeeso saahirya ovaaha ekasoopa muhiina mwa ekhereeve.
Mikhleelo ola da asuweeli a migeeko sa Okuumi otupweela muhiina mwa mukhaleelo ohiwanaaniwa variyaari ni ale ari tavareeliiwa muteeko, ori Koveeruni owoopeleele anamaloola si athaana asuwelaaka muhiina mwa ekereeve evoonyola nlamuulo, siiri muhiina mwa mikhaleelo okweeherya ohukhuumwa ithariheliwaka erekulameento tisipilinaari, ni soteene siiri sintaanyeerya aya ethaliheeliwaaka nlaamulo,votakaaheryana ni wikiitthiwa musuurukhu aya.
Okathyeene yoowo okhaale vaavale vanteereriwa aya migeeko, nthooko vanthoonya aya muthenkeeso, solipiheeriwa migeeko siniireeliwa exikhaani, asuuweli ale a migeeko sa ekuumi asuweelasa otumeererya ni othuuku varireliwaaka mwaaha si vaahikhaala, okhaala ni onoorowa wakhaale wa khuuta okaati muthuunelo wanamunceene, eniireeya ni woopwaanela ntooko ele eri yoholeelaxa.
Akuluukhana anikhanyereerya wuncereriiya wa 100% vasuulu va musuruukhu anakhelaaya okhumaaka ipuruseeto 10 %irooka 35% ta esupusiitiyu ya moopiheryo.
" Ninilooha, ninilupali no niniira, khiivo nnakhala emoosa enopopiiha wala enitutuuxa ekhaale yonikurumuliiha ele er teloherya ahu" enihiimwa nlaaka na nikhuuru na AMM vamoosa a CPSU. | saude | constantino,Araibo,Gito | dev |
a_covid-19-aumento-de-casos-coloca-em-causa-capacidade-de-resposta-dos-hospitais-de-luanda_5519467.txt | Covid 19: Wacerereya mammaru athu orava eretta ela annixankiha muxipiritali sa oLuwanta. | Covid 19: Wacerereya mammaru athu orava eretta ela annixankiha muxipiritali sa oLuwanta.
Ankola opacera ovaha ikanyero sa iohawa sowakhapelela aretta a Covid 19 muxiritale sa oLuwannta, nave nto vavale mammaru oyeva araha emiya ni athu anceene akwihe wa ilapo sinlavuliwa ekunya.
Esumana evirale, mukhukupale a ekumi Silvia Lutucuta osuwekiha wiira kuvernuru ohana "vaninano" akilathi owani aretta, arowaka okhala oxipiritali aretta owerehiwa.
Lutucuta okupali wiira, oraviaa eretta vakhula mahiku wathipelela wuncerereya, okapitale wa elapo enorowa okhalana imiya 45 athu orava eretta ela mweri wa setempuru.
Muholeli owo ohima wiira vakhula athu 4 nave wathu 100 akhala owopiha omurava ni anamaweya anihima wiira onimuncerereya wakhula nihiku.
Elapo ehalakela mphaka nsana, 26, athu 16 omurava ni mmosa ohokwa, yincerereyaka mphaka 932 athu omurava, 40 athu okwa ni 242 athu openuwa, nave 650 athu otepaxa okhala eretta ela.
Vakhummaya oKwanza va oota, nave nto Cunene, Kwanza ohitto, vahipwanyaneya muthu mmisa oruhale eretta okumihaka oLuwanta, ohima mukhukupale a ekumi Franco Mafunda.
Nto mwaha wa okwa namaloola mmosa avara muxipiritali eniliviwa, nave nnamwi eri yopathery avarihari va anamalola, eyo ethu yoxankiha va ihawo.
Muholeli a nikihuru nanamaloola a elapo ya awankola, ohima mwa VOA wiira tivovila okulalela wiira namalola ole oranve eretta ya covid 19 muxipiritali, okhala wiira aeo anceene amuravasa.
Nikhuru nla nohima wiira, nave, kuverunu ohana wacerera okhapeleliwa mmaxipiritali "wiira ahikhale mapuro makina oraviwa".
"Makhalelo okhapelela khakhanle sana mmaxipiritali mwahu", atumerererya.
Esumana ela nto ahokwa mukhulupale a mampopero ni namalaleya osuwelaxiwa vanceene, mwaha wa eretta yela ya covid 19. | saude | constantino,Araibo,Gito | dev |
a_covid-19-los-angeles-emite-ordem-de-confinamento-obrigatório_5679846.txt | COVID-19: Looxi Anxeeli Okumiiha ewooroti muhiina wvokhanyereeriwa okhootta. | COVID-19: Looxi Anxeeli Okumiiha ewooroti muhiina wvokhanyereeriwa okhootta.
Muncerereeyo mmoosa sa mwaaha sa koroonaviiru okuuxa nlemeeliho ya looxi anxeelo, okalifooriniya, othookiha ntumeereryo mmoosa wi okhaaliwe owaani Minions mas isumaana thaaru, yoowo oroowa opaceeriwa nihiiko nopaceerya Nmuteeko eyo piiyo esekuunta.
Ekontaato waahihiinys khalayeene wi amuletos muhuupi a ntumeereryo owikasoopa veera mwaaha isya sa Covid-19 serra iphoovaaka mwaattelo wabikooto 4.500 sa khuuta nihiikumuhiina wa mahiku mathaanu.
Enamaathanu,mwaattelo eriiyari ya mahiku mathaanu waari wa imposto 4.751.
Yoruuma ele eniwateeriha ipaaca, sanamunceene sala as ari mapirivaato, atthu ahinnkhalasa ethooko emoosa.
Ilooca sikupaleeliwa wi mukupaleelo sua tamurareelexo sookhala ohiiwa sothukuliweene, ivaraaka muhiina mwa ipuruseento 50% sa manamuuna aweryaaya. Ilooca ikiina nnleelo sirowiraaka wiira ihuliiwe,maasi sihaana ovaara muhiina mwa ipuruseento 20% satananiihiwa mavareelo olimalenlya aya okhaathi wa sothuumwa siniireliwa anataali.
Makhulupaale a muteeko sa okuumi a wameerika anakhuleels eu mwaattelo wa mwiiha isya sa covid-19 sookhala olaattanaka voohilokasa mwa mahikuanrwa mathaanu, eresulutaato vakhaani sa imwaleeyo sikhupareeliwe muhiina mwa okhaathi wa ifeeriyaato no muteeko semahaala no sovukuuwa sanokhaathi wamapuuro ale amwaleyaaniwa.
Sothuumwa muhiina mwa mwiiha isya sookhala wanyihereyaka sinto sootepa okhuruuwa vatananiihiwaka sexikhaani sitaanyeriwe mwaaha wa ifeeriyaato,maasi miyaattelo,anihiimwa anamatokoosa, kisiivaha nlnlaaka nothareeya wa Maputo EUA aniirasa anwaanela mwaxiithu.
Enamaathanu, EUA avikanaasa maarakha a imilyaawu13 muhiina wa mwaattelo sa mwiiha sa mwaxiithu koroona,maasi wa khuuta manamuuna nipuuro nikiina na molumweekoni, ntooko ni univerisitaate Johns .
Totoora LeanaWen, ukulukhaanaa munikaakuve ni mwixittiihi o ohiiwa oGeorge Washington University ohimeerya Associated Press:"kilipeelela paahi wi atthu ahitaphuuleele ninyooho miyaattelo ni athooke wi kivakhaale muncerereeyo owaatta mmoosa otannyeriiwe nihiiku na ithuu sa mahaala, nibmwivaavo ommalihaase opaaka muthokiihobwa ekwaaha ya instalar, Hunukkah ni ikiina"
Mwaattelo wa aretta wimaathi aariina koviit-19 muhiina mwa ilaapo sa estaatuuxi Uniitu aphiiya ikooto 90.000,enamathanu, novira wiiraka ikwaaha piili mweeri ole oviire,ntooko vansuweliha aya axeesiya a ihapaari Reuters.
Ala ari tiyimmaannthi muxiripitaali anithaara isumaana isumaana seene ni mukupaleelo owunncereereya mwaattelo okupwaattiwa muttettheni mme mwa ixitaato Uniitu mwivaavo noweliiha maxankeelo o wi mikumaano saninanooxe sa itthu semaani yamukuuxa nnleelo iraveliiwo iye ni inimuncererya mwaatte waale yimannthi muxiripitaali. | saude | constantino,Araibo,Gito | dev |
a_presidente-do-brasil-multado-por-não-usar-máscara_5927048.txt | COVITE-19: Peresitente Oparasiili oolivihiwa muuluta mwaha woohinwara nancaca. | COVITE-19: Peresitente Oparasiili oolivihiwa muuluta mwaha woohinwara nancaca.
Parasiili elapo yaneeraru yootepa waatta otthu ooravihiwa olumwenku wootheene
Oparasiili, Peresitente Jair Bolsonaro oovahiwa muuluta wa itoolare 100 mwaha woohinwara nancacaa mapuro yiiriwa mukuttaano wa amootu "Munwerihe mwaha wa Kirixitu" Osawu Paawulu.
Kuverenatoore Osawu Paawulu, João Doria, oomulopola mahoolela a elapo wiira aarowa olivihiwa ankha aahittharihele malamulo a muxitaatu soopere anancaca.
Parasiili enitthara Ilapo Soowiiraana sa Waameerika ni Inntiya wa nummaru n'alipa omurava COVITE ni imilyawu 17,4 sa atthu, sintoko sihimyalyaawe Johns Hopkins.
Omwene Woowiiraana, miniixituru-oopacerya Boris Johnson ohaana olaleya wunteyiwa waakuvihiwa sookhoottihiwa ni soovukulasiwa silolowanne ni COVITE-19 mwaha woopwnyaneya elapo muthinto Teeleta wa mwaaxiitthu a korona, wooneneliwe wuupaceryani Wintiya.
Namasuwela piritaaniku muulupale oomuhimeerya BBC wiira onikhaliherya olekela.
Sian Griffiths oohimya: "Wa moonelo wa mpantta wa ekumi yanamunceene, nniweha atthu ooravihiwa yuncarereyaka, nniweha wuncareeya atthu oshipiritaale mittetthe siryaaya atthu omurava anceene ni mwaapomphe onnivara muteko, nnya vamphaveleya ohommwa epharame yanenli ya atthu ootheene arina ovikana iyaakha 50 ni wuulaaniha eporokaraama ya mwaapomphe wiira naakhalihe ootheene ni oovareleliwa. Kinaaniherya wiira vanitthuneya owehererya vakhaanitho wiia nithokorerye mweettelo. "
Ettiminku, mwaalaano wa ekumi wa Wintiya woohimya ikonto 80.834 y'atthu asyaa amuranve COVITE okathi wa ikhatiri 24 sa nihiku nivinre. Nna nummaru nooyevaxa n'alipa omurava asyaa naalakeliwe mulaponi wa mahiku 71. Esenturu ya Irekuurusu ya Koronaviiru Johns Hopkins yoohimya wiira wuupaceryani wa ettiminku wiira Intiya ohaana atthu imilyawu 29 oomurava COVITE.
Ilapo Soowiiraana sa Waameerika paahi, sihimyale ovikana imilyawu 33 sa alipa omurava, sikhalanne atthu anceene oorava eretta onvikana Intiya, sintoko sihimyalyaawe Hopkins.
Viireyaka siiso, alipa okunya Ooruusiya anapepesa atthu aya wiia ehommwe mwaapomphe, woona mulaponi anivira yuncarereyaka alipa oomurava mwaaxiitthu, otepexa wene Omoxikoovu. Rusiya oolaleya ovikana 13.000 atthu asyaa amuranve mutivela.
Oxapawu, a All Nippon Airways enimwaapopha alipa weettiha matteeke ni makomisariyo a mikwaha siniowa ilapo sookhopela. Xapawu onimananiha waapopha atthu awe anceene okathi pukathi iiraka onitthenkasa wiira aakhelele Olimpiiyataxi waattamela miyeeri mithanu ni mmosa.
Waalakeliwa wootheene wa alipa omurava COVITE ti na imilyawu 175,7 oohimya Johns Hopkins wuupaceryani wa ettiminku, ni imilyawu 3,8 akhwiiye. | saude | Vasco | dev |
a_visao-mundial-parceiros-levam-agua-nampula_3763555.txt | "Mutthenkeso wa Visao Mundial" ni anamakhaliherya ontthokiherya maasi muttettheni mwa Wamphula | "Mutthenkeso wa Visao Mundial" ni anamakhaliherya ontthokiherya maasi muttettheni mwa Wamphula
Ohaaleliheya wa maasi orereela orumeel ni okacamiheyasa makhalelo ooratta mmawaani nileelo mukacamiho onwakamela ananmawaani anmuttettheni wa eporovinsiya ya mmosampiki ya Wamphula.
Okhomaalihiwa mukhalelo wa maasi oreera muteko ontthuneya ophwahereriwa.
Atthu annikhwaranya ikhilomo sinceene xexe wa khuta nihiku aphavelasa maasi, wa ikwaha sinceene amphwanyaneya mmoro ila mwihimyeni sanmawaani, yopopiheyaka siso ekumi.
Ohiya tho vo, okathi woolipelela khanlikana, oniphiya iwoora ttaaru ni thanu, mukhalelo onkacamiha miteko sikina sa murereelo wa mwimusini.
Wa mukhalelo yoola, mutthenkeso wa Visao Mundial ni anamakhaliherya amphwanyaneya atthokiheryaka musurukhu omphiyerya emilyawu emosa wa tolari wa muteko wothipa mikacampeya sa maasi ni otthokiheryasa makhalelo ratta ni olaleerya ikettelo sa oratta mmuttettheni ni muxikola sa mutixitiritu so Muhikati ni Wakharowa.
Wanihinmwa muteko mmosa onanyihereriwa othimpwa mituthuru miloko mithannamiraru sa maasi wa mapuro ohiyanasa ni otthokiheriwa mukacampeya mmosa ni mipompe mixexe sinrowa orumeeliwaka ni atthu anikhalamu ikonto miloko iili ni thannapiili.
Idalina Alfae, namaweherya a miteko sa nlaka na maasi ni ikhalelo sa oratta wa mutthenkeso wa Visao Mundial mMosampiki, ohimya wi mphimo otthokiherya ni wunnuwiherya okhala saana wa atthu anikala mukuluttuni, wavukuleliwaka wettela maasi wa mapuro orekamela ni wathorihiwaka iretta sikhanle okhumelelaka ni sinkolomowa ni orumeela maasi ohiloka.
Muteko yoola onirowa ovariwa wampwaheryo wa mwaakha mmosa ni mutthenkeso wa Visao Mundial oniphavela otthokihererya ilimalelo sa oratta.
Wuupuxerya wiira ikhalelo sa etthaya etthu enihuurya vanceene miteko sinceene sowulanihiwa maasi wa porovinsiya ya Wamphula.
Warokhalaru mwanvaavo, itixitiritu siri mpuwa wa miteko sotthokiheriwa maasi sinniroromea wiira mukhalelo aya onokhomaaleya.
Wannitthokoleleya wiira iyaakha sa ikonto piili ni muloko ni xexe mpakha ikonto piili ni muloko ni thannamosa, miteko ntoko iya sakhomaleliwe otixitiritu wo Murumpaala, wa Porovinsiya yo Sampesiya, ni sotekiwa mituthuru sa maasi emiya emosa ni miloko ithanu sa maasi. | saude | constantino,Araibo,Gito | dev |
a_ebola-sao-tome-ordena-patrulhas-maritimas_2440936.txt | Saawu Tome onitumererya ekwaaha ya opaahari | Saawu Tome onitumererya ekwaaha ya opaahari
Amakhulupale waanyiherya ovoolowa ni mukhaleelo wa isiiri ya alipo araave; Seera Leyoowa onitumererya ovoolowa wookhanyereriwa wa mahiku mahiiku aaxexe.
Oweerya anarumeela akaapwitti a Osawu Toome ni Piriisipe anoorowa opaceerya erontta ekerekheere wa ephareeya wiira akhoottihe ovoolowa wa wiipithiha mulaponi wa alipo otupha mikano ohisuwanyeya mukhaleelo aya anikhuura Wafiriika Omaphattuweloni.
Vanihimmwa mutumereeryo mmosa ookasoopa owanana eepola yeeyo oruuhe ookwa wa atthu 1.089 Oliipeeriya , 517 Okiine -konakiiri ni 491 Oseera Leyoowa . Niceeriya, olaleerya myaaha 22 ni thana tthaaru ti alipo ookwa.
Muhina mwa muhupi kuveerunu o Saawu Toome oniira wiira voohiya tho irontta siniroromeliha" mutumereeryo sinikhuma muhina mwa iye sinihimya okhuma ni ovoolowa opuro aneemela matteeke ni apakiiti o Saawu Toome ni Piriisipe wa matteeke ni ikalawa okhuma eroowaka ilapo iye sileepwe miriira myaaha sa Eepola .
Seera Leyoowa onilaleerya mwivaavo wiira aniroowa otumereeriwa ovoolowa wookhanyereriwa wa ahiku aaxexe wa elapo yooteene ntoko manamuna iimananiha weemexa omwareela mwaxiitthu Eepola .
Okhuma mahiku yeettaka aya 18 mpakha 21 mweeri wa nithanu ni ixexe , apinaatamu oteene Oseera Leyoowa onoorowa onilipiherya okhala vapuwani waya.
Mutumereeryo ole oriina mwiirelo okweeherya wiira alipo anivara miteko sa okumi apwanye ni okhupaarela mpantta aya myaaha isya sa eepola , ookasoopa wii ekwerere ahimwareela nleelo voovikana, ohinya Ibrahim Ben Kargbo, mulipo ori namiruku a Muhooleli a elapo
" Manamuna ohimwa orumeeliwa ikhuru ti ereetta wii ohooleliwa vamosa ni owulaanyeya wa eepola mukhaha mmosa ovikana mwa ekwaha emoha viireliwa aka voteene "olipiherya.
Muuraano Olumwenku wa okumi ohinya wiira onoorowa wakuvaana ovonyeriwa muloolo owehereriwa wiira mittetthe iye iriina epwepwetthe ya ekwerere ya eepola.
OMS ohinya wiira ephome wa alipo oowoopowa mwa ekwerere akhala okhula erumeeliwaka voohipisa wiira olooliwa atthu oomurava axiitthu. Yoosoma anithoonya wiira oholeeliwa ephome wa alipo oowoopowa a ekwerere ya Eepola okhala akhalihaka akinaaku ari aretta ni awanela ekwerere.
OMS ohinya nleelo wiira onoorowa ovaaha mukhalelo oholeliha muraalo wa mukhaleelo wa itthu piili sootthuneya mwapoophe okhaale okhala oolikaneene mpakha woomalani wa mwaakha .
Muhooleli owulaana wa OMS ohinya wiira mamwaleyo oopacerya a mwapoophe sookhala omaleela mweeri wa namuloko mmosa | saude | Gito | dev |
a_covid-19-governo-são-tomense-lança-programa-de-apoio-a-privados-e-pr-pede-transparência_5460341.txt | kOVIIT-19 : Koveerunu o Saawu Toome ovonyerya muthokiho a mukhaliho wa alipo anivara muteko sa omeekha ni PR onivekela mulimalelo wooneya. | kOVIIT-19 : Koveerunu o Saawu Toome ovonyerya muthokiho a mukhaliho wa alipo anivara muteko sa omeekha ni PR onivekela mulimalelo wooneya.
Kuveeruno oSaawu Toome olaleerya matumereryo isya siniireliwa okhupaarela mpantta wa alipo anivara muteko omeekha mwa sookumiherya sa ookasoopa mukhaleelo owixeetta elipiheriwe yooluluwana ni ekhotto wanani ekwerere ya Koviit-19, vaa okathi vakhaani wiira Muhooleli eelapo , Evaristo Carvalho oovaha ookasoopa iira vanitthuneya otaphuuwa wa orumeeliwa wa mireerelo sivahiwe sa alipo amuteko viireliwaka omalamalihiwa yootanyerya kathoowa .
Carvalho owaakiha wii mukhaliheryo a mme munivahiwa muteko sihaana okhala " sowuulaana, ehiyaka onasusukhi ni mpantta, vanceenexa waale aniruwerya".
Nnaamwi wooniheryaka wucerereya wa mwaattelo wa myaaha sa Koviit -19, sikhanle sinathukumanya mpakha okathi olee niryaahu ti wa 619, Muhooleli wa elapo onilipiherya nnakhala orehererya vasya mukhaleelo emukaakuvele ekhale eniraneya muhina mwa okathi wa miyeeri miili.
Okhuma wa mwaha, Kuveerunu olaleerya wiira wii anirowa okumiha ntumereryo wa mukhaleelo wa kathoowa okhuma nihiku na 16 mweeri wa neethanu mmosa.
"Omaaliha oriki wiira olee ti mukhaleelo emukaakuve okhiserya, onirowa omala nihiku na 15 na mweeri yoola , ni okhuma okhuma vaavo onoorowa otumereeriwa, waanyiherya, mukhalelo wa kathoowa okhaale wiiraneya aka muhina mwa mpantta sa soovirikana", ohinya Adelinu Lucas, namuhupi wa Kuveerunu , namaxexe , 11 , muhina mwa wookhiseryani wa muthukumano ya nithaanu wa mpantta sa otakweene , elaleeriwe ni muholi wa eelapo, wiira eweha mukhaleelo wa ekwerere ni otthikela wa miteko sa anakooso.
Lucas onuncereerya wiira , muhina mwa otthikela wa okumi wa muhaakhu ,"Kuveerunu onoorowa wunuherya soowerya sawe hootthe ni alipo owataana aawe muhina mwa miyataanelo wiira ovukuliwa iye siiri sookumiheriwa voohiloka sa ekwerere muhina mwa opuro onivaha muteko".
Alipo anitumererya alaleerya wii, muhina mwa muthukumano , alipo anihoolela miyuraano sa oweerya wa ekhuluupale "avenyerya mutumereryo owilipiha wiira vaphattuwe mwiwanaano mmosa wa nroromelo wiira sapaceerye muhakhu wa elapo".
Sakarataari a Eelapo ya Milaleeryo sa Nnema anikupali wiira "okathi oviira - axiittukuroona onoorowa okhala oteepa maana elapo voohiya okhalana soopwanya sa sinooliviwa, miteko sootthekula soohiya orumeeliwa, miteko khinivara, nnakhala kokhanle musukho othukumanyiwa".
Ohoolo wa miriira ole, mmosa wa miphimo a olaleeriwe wiira ookasoopa mpantta wa alipo anivara muteko oomwalana waari opatthuxiwa opuro omosa okhanle okophiha musurukhu okweherya wiira omalamalihiwa sookhumela mwaha wa koviit -19 muhina mwa muhakhu wa nikhuuru na ikisiro. | saude | Gito | dev |
a_ataque-contra-trabalhadores-de-um-programa-de-saúde-preocupa-fortemente-a-embaixada-americana-em-moçambique_5679052.txt | Ataake anithonyeriwa anamuteko a okumi onxankiha Empaxaata ya Ilapo Sowuraana sa Ameerika Omosampiikhi . | Ataake anithonyeriwa anamuteko a okumi onxankiha Empaxaata ya Ilapo Sowuraana sa Ameerika Omosampiikhi .
Ehasara ole, wiiranenye namararu, mahiku yettaaya, 25 , ahiphiya anamwikumiherye anli oluttelelana ni muraalo mmosa onivara muteko hoothe ni muthokiho a wameerika aniireliwa oruuha yexikhaani ya SIITA
MAPUUTU —
Empaxaata ya Ilapo sowuraana Omosampiiki eniira muhina mwa mulaleeryo oriki wii" ninipwanyaneya onirimpeene murima mwaha wa mikacamiho yaala nihasu ni watakatriwa mukukutta onaalovola anamunceele epuroviisiya ya Maniika" yoowo apwanye mutthu oluluwana ni muuraano onivara muteko vamosa ni muthokiho wa alipo a wameerika oluluwana ni okumi .
Muhina mwa masu olaleerya ya Empaxaata sosoomwa enihinya ehasara "yowooniha owereya anamuteko araru, mmosa wiyaala ohoonaxa owereya, yoola iira mpantta wa nikhuru nne aavara muteko vamosa ni nikhuru nikinaaku na aceesiya a EUA oniireliwa woraala wa Ilapo sa Okhopela moono wa miteko semukaakuve sa Muhooleli wa EUA oniireliwa Oruuhela yexikhaani ya SIITA .
Empaxaata ya elapo ya Ameerika "oveleeliherya ivootu sa mphento naya aaniivaha nroromelo na waakuveya opwanya exikhaani wa alipo yoone owereya ni anittittimiha muteko onipwanela ni otthuneyaxa ovariwe ni anamuteko a mpantta wa okumi Omosampiikhi" anihinya masu olaleeriwa .
Yoola waari namararu , mahiku yeettaka , 25 , Omaniika , epuruviisiya weewo okhanle iniiraneya miriira sa watakari wokhotteeliwa ni anivahiwa okhuulupaale wa alipo anawittottope okhala nikhuru na amacupa a Renamo , ninhooleliwa ni Mariano Nhongo. | saude | Gito | dev |
a_colera-alastra-em-mocambique_2650641.txt | Koolyera onoomwareela Omosampiikhi | Koolyera onoomwareela Omosampiikhi
Teete eporoninsiya yootepaawe owereya ni ovikana atthu ekonto ni 19 ookhwa
Nuumala eporovinsiya mosampikaana ya Wamphula waarepela mweeri wa Natali wa 2014 atthu yaavyaluwasa ni Koolyera, ola ookhiserya omwareela naanaano va Oniyasa ni Oteete.
Sintoko ihapari sipwanywe vamosa ni alipa ohimya, aakhala 2.477 atthu amuranve koolyera ari mushipiritaale sa iporovinsiya ya Oteete, ni 1.130 atthu ni 19 ookhwa. Wamphula aakhala mpakha va ovikana atthu 900 amuranve koolyera, yiiraka Oniyasa aavikana 300.
Makhulupale a ekumi Wamphula anirwa evahaka ephoole, wa okathi munceene, anammawaani wiira yuncarerye wiirattela mekhaayaru ni makhuru. Ni epula, enivira erupaka vanceene mulaponi, otepexa wene Wamphula, enamuna ya wiirattela ya mmuttettheni eri khula okathi etepaka ohireerela, enikhwyiherya waakuveya omwaryamwareya wa koolyera.
Armindo Tonela, muhooleli porovinsiyaale ya ekumi, onnakhulela ehaali yoothananiha, nnya onniroromeliha wiira esetore awe eri yoowitthenka wiira ewanane, vanaamwiira ehiphiyeryaka anamuteko a ekumi.
Woonihiwaka wiira etiresawu porovinsiyaale ya ekumi ni Ekurusho Yooxeerya ya Omosampiikhi aavelela makhuru manceene mmatthokoni ni mihupi sa oratta. Okathi ola, makhulupale ale anunlaseya ohiwelela wa atthu yaawo anihimyana makhuru awo okhala tanimukawa koolyera.
Onnihimiwa wiira aakhala alipa wivahererya ni amahooleli a mmuttettheni atupheliwe. Sakarataari epaayiro emosa ya otixitiriitu ya Olalawa oomaniwa mpakha okhwa ni apoovu.
Ehasara ya koolyera Omosampiikhi epacenrye iporovinsiya sa ohitto ni eriyai ya elapo, saapwanyiwe ni osarya wa maasi onihukhumu elapo okhuma mahiku 12 a mweeri woopacerya, ewaafetanri atthu oovikana ikonto 177 ni ekuxererinhe okhwa atthu oopwaha 150. | saude | Vasco | dev |
a_tofo-tofo-agora-w-tofo-explicam-a-fama-que-vem-de-dancar-com-beyonce-125428203_1260701.txt | Mphironi wa epooma ya Omaputu enirowa okarariwamo eviitiyu ya Beyonce. | Mphironi wa epooma ya Omaputu enirowa okarariwamo eviitiyu ya Beyonce.
Anawiine a elapo ya Mosampiiki " W Tofo", yaala asimmwaka khalayi " Tofo Tofo", aalavula ni nikhuru na VOA mwaha wa muteko aya yoola wowiina elapo aya.
Anawiine a elapo ya Mosampiiki yaala animutakiha nawiipe Beyonce ni inre mpantta eviitiyu awe yoomalela - " Run The Word" - avithulasinwe ni Frank Gaston Jr. koreyookarafu wa nawiipe yoole, epinse myeeri sowaatta ahinaapwanyase.
Nikhuru Tofo - Tofo - mahuku ala nnaasimwa W Tofo - nookhuma muttetthe wa Omaputu, lirowa ilapo sikinaaku, nikhuru nenla nohaaruhela atthu otheene a mulaponi nkhalelo nsya wowiina. Wuupacerani, Gaston Jr. awonne amiravo yaala iinaka muviitiyu ya Youtube.
Okhumanse mphironi anakhala amiravo oottittimihiwa ilapo sowaatta.
Namanwariha Beyonce ikuwo sa wiina, olavula iiraka meenelo a amiravo yaala a nikhuru na Tofo Tofa waahimusivela. Noomala okaravariwa eviitiyu yoomalela ya Beyonce, Gaston Jr.: ahilavula iiraka " Kohaarulele exapheyo amiravo yaala a Tofo Tofo, mwaha hiyo otheene khanaawerya waatakiha. Naahiphiyelela naarwaanaka elapo ahu wi anixuttihe meenelo yaale".
Avaanelaka ni xoronaliixita a VOA, DJ Vicente, wa Top -raatiyu, wa Omaputu, nikhuru na W Tofo ahilamula wi khanipisa mahuku ahikaravanri eviitiyu -kiliipi, ni anirowa wiira itthu sikinaaku ahihimansaaya.
Anawiipe yaala, alavulasa iiraka annitthara ephiro yoorerera, ni attharelaka siiso anniroyiha muteko aya ohoolo, masi khahiyanse ottuli nkhalihero anivahasiwaaya na atthu akinaaku, ntoko nawiipe Stewart Sukuma, nawiipe woottittimihiwa elapo yeela ya Mosampiiki. | cultura | Raja | dev |
a_roley-vai-lançar-álbum-pensamentos-no-dia-31-de-outubro_5616141.txt | Roley onoorowa olaleerya nikhuuru na isii " Sowupuwela oroowa wiraneya mahiku yettaka 31 wa mweeri wa namuloko | Roley onoorowa olaleerya nikhuuru na isii " Sowupuwela oroowa wiraneya mahiku yettaka 31 wa mweeri wa namuloko
Saavire miyeeri 11 solipelela, masi vaninanoni vaava aliipo ari tasiveliwa masive ni Reepi ni namupuxa Roley anoorowa owerya waliikela muteko justa musya a muraatti yokhiseryani wa mweeri anamuloko. Olaleeriwa waya Orwa okhalana opuro o Beer Garden, o Mapuutu, okhuma ekhatiri ya 11 mpakha 14.
Nikhuuru na isipi iye "Sowupuwela" ninalikela ni ifaaxa 12 sa isipo ni sowuncereriwa miili, osiniroowa osareya anamwirela mpatte othaleleya, ntooko Azagaia, Mark Exodus, Ellputo, Laylizzy, na variyari nakinaku ocenexa.
Vale vira awe okohiwaka muhina mwa nlaka na Nsu na Ameerika, Roley ahiira wriira ale ari anisiveliwa anorowa otuthuwela ni anosiveliwa ni isipo sinceene. "Muteko mmosa wa erexiponsapilitaate" ni onooniherya ettokotthelo ya Reephe.
"Vorere eene" ti emosa ya efaaxa y esipo niri muhina mwa nikhurru nna nisya.
Nsipo nikinaku nniirela mapatte wa nikhuru ti "rakamela"
Roley ohimwa wiira orwa ovaraka muteko vohiteererya okhuma okathi wa epwepwette ya Koroonaviru opacerye awe ni ohakhulela wiira aniira okhalana EP mmosa yolikaneene. Mwivaavo, ohoolo waka ninaano vaava ti nikhuuru "Sawupuwela," muteko waneeraru wa ekarera awe. | cultura | Gito | dev |
a_oscar-brasil-tem-uma-nomeacao_3145779.txt | Ethuvo 2016: Parasiili okhala namathuviwa mmosa. | Ethuvo 2016: Parasiili okhala namathuviwa mmosa.
Niira nniraneya mahiku yettaka 2 mweeri wa Nayiili ni enrowa othonyiheriwa ni Chris Rock
Niira nne notepa olipeleliwa na molumwenkuni muhina mwa esinema nokhalana nihiku nothanleliwa ni athonyasiwa. Ompacerya ninaano mmantte mmirimani mwa araatti ntoko Jennifer Lawrence, Tom Hardy, Mark Ruffalo, Leo DiCaprio nnakhala Kate Winslet.
Noovira Ikoloopu sa eweero, ori muthiito mmosa sowanyiheriwa siirowa wiraneya okathi orowa aya winyaniwa Ithuvu, ikaasopa siri sorukunuwa mwaha wa niira na nlaaka 88 na ithuvo muhina mwa Hollywood ni mwaakha yoola esineema ya Lusofoniiya ti tho emosa wa iye akhale haliwe.
" Mmiiraavo ni Olumweeku" ori othsliweene ni mukhaleelo wa esineema yotepexa osiveliha ni ti ,yoowi muhina mwa othukunukiwa waya ethalakasa ehaatiisi: " wiira ohaawaka mulattho wothowa otiityi, mmiraavo mmoosa onihiya muttetthe awe ni khoneleela olumweeko mmosa wothananiha oholeeliwa ni mekaaruma ya namuuku ni ithu ikiina sohisuwanyeya. musiveelo mmoosa ohisuwanyeya vamoosa ni ikettelo sovirikana sa araatti seeyo sinthalakasa mwaha sa olumweeku wa ninaano varumeeliwaka manamuna oweha wa mwaana mmoosa".
"Mmiravi ni Olumweeku" enixiittana ni isineema sosiveliha ntooko"Inside Out"(mupuwelo ottwelaneya mwekunyani) "Miriira""Shawn the Sheep" (wala a "epwittiphiitti Xoone" mwekunyani) ni When Marnie Was There" (Miyuupuwelo sa Marnie).
Omukuthanoni wa thuvo , muthiito mmosa wootepa okhaleeliwa nrima ti.
Muwarakhani mwa masina ariisa:\"\" wa Brad Pitt, Dede Gardner e Jeremy Kleiner; \"\" wa Steven Spielberg, Marc Platt and Kristie Macosko Krieger; \"\" te Finola Dwyer ni Amanda Posey; \"\" we Doug Mitchell ni George Millere; \"\" wa Simon Kinberg, Ridley Scott, Michael Schaefer ni Mark Huffam; \"\" wa Arnon Milchan, Steve Golin, Mary Parent ni Keith Redmon; \"\" wa Ed Guiney ni\ "\" wa Michael Sugar, Steve Golin, Nicole Rocklin and Blye Pagon Faust.
Viireliwaka vaavo athanlasiwe taalasa:Brie Larson mwaha wa sovaara sawe mwa\ "Room"\, Cate Blanchett muhina mwa "Carol", Charlotte Rampling mwa \ "45 Years"\, Jennifer Lawrence mwa \"Joy\" ni Saoirse Ronan muhina mwa \"Brooklyn"\.
Leonardo DiCaprio othikela wehererya mwaakha ole ni ti sowaata mikweyiheryo oxiintta ethuvo ya mukuthano awe mwaha wowiirela mmpatte mwa nlaka na "The Revenant". Mukuthano ola akhala tho Bryan Cranston muhina mwa \"Trumbo"\, Matt Damon mwa \ "The Martian\", Michael Fassbender mwa \"Steve Jobs"\ ni Eddie Redmayne mwa \"The Danish Girl\".
Votharelana arisa taala Christian Bale mwaha wa \"The Big Shor\", Tom Hardy \"The Revenant\", Mark Ruffalo \"Spotlight\", Mark Rylance \"Bridge of Spies\", Sylvester Stallone \"Creed\".
Araatti axaana axithiyana athanliwe muhina mwa mukhaleelo taalasa Alicia Vikander "The Danish Girl", Jennifer Jason Leigh "The Hateful Eight", Kate Winslet mwaha wa " Steve Jobs", Rachel McAdams mwa "Spotlight" Rooney Mara mwa "Carol".
Fifty Shades of Grey khataleliwe nnakhala opuuro na mukhaleelo yulweene, masi mwaha wa esinema "Earned It" yotaphuleliwa nimukweheryo wa The Weeknd ekhanle variiyari vayiiye sithaliwe muhina mwa mukhaleelo ole sokhala tho "Manta Ray" wa esinyalo "Racing Extintion", "Simple Song #3" ya isinyalo "Youth", "Til It Happens To You" ya Diane Warren ni Lady Gaga ya esinyalo "The Hunting Ground" ni nsipo nothalakasiwa ni Sam Smith "Writing's On The Wall" ya esinema "007 - Spectre"
Muwehe nlaka na eviitiyu ya epasareela yophilivila emalela ni"Earned It"
"ethaleliwe muhina mwa mikhaleelo mithanu: Sotaanyerya Maweheryo, Nsu, Matakaheriwo masu, nsipo, ni nlaka.
\"\",nnalikela okumi wa ale okupaleelewa oreepi a okathi woteene, Dr Dre, Ice Cube e Eazy-E ari tathanliwe ni mukhaleelo muhina mwa soohimwa sa ekekhayi.
Niira na ethuvo nniraneya mahiku a wettaka 28 mweeri wa Nayiili ni enrowa othonyeeriwa ni Chris Rock
Muwehe vasya ethuvo 2015 | cultura | Gito | dev |
a_josina-machel-entre-as-100-mulheres-mais-influentes-de-2020_5679878.txt | Josina Machel variyari waari athiyana 100 otepeexa ottittimiheya a eyaakha ya 2020 | Josina Machel variyari waari athiyana 100 otepeexa ottittimiheya a eyaakha ya 2020
Josina Ziyaya Machel oori variyaari wa athiyana 100 otepeexa ottittimiheya a mwaakha wa wa ehapaari enithaniwa PPC, enathoonya" aleesa ari aholelasa mavirikanelo ni mpakha minamuna sovirikana sa okathi Olá "
Orineene iyaakha sawe 44, Josina Machel wahithaliwa ni nlaka na PPC, mwaha yookhala " namwakiherya avakhalayini a ihaakhi sa apinaatamu, oyariwe muhina mwa sohiyeriwaa mwa miteko sa ikharari" ni " vosareya owali onimusivela wothanla mukhaleelo awe wiira ovaeeke meyekp sokeliihe omihooli ihaakhi sa athiyana".
Machel ti ole othikela okhaala muhina mwa nihasu na vapuwani ni ori tohapuxe mukhalelo owoova wemutthu awe muhina mwa mutthunelo orumeelaka eyeekese-ekese eeiwa Kuhluka.
Kuhluka ti muthekeso mmosa oriina ntooko mupuwelo awe "okhaliha ni weteteyiiha marukunuwelo wa atthu a nnema muhina mwa mtaha sinromola nihasu nirina eriima aya wa mukhaleelo wa mutthu ni wiira othokiihe nipuuro nottyawela ni naroromelo na aliipo oraapela ninyoho nne athikele mukhaleelo wa ekuumi awe yorerela muhina mwa anamuttettheni a ohitto wa muttetthe a Afiriika".
Ewarakha ya ya masiina athiyaana 100 otepexa wilipiihe a mwaakha 2020, aniromoliwa amahooleli ni alipo avaara miteko sa olaleerya a mittetthe sovirikana sa molumwenkuni ni mitthekeso sovirikana sa miteko, okhuuma manamuuna otumererya, soratteliwa, mukhalelo wa ipheeyo ni anamunceene.
Muwarakhani mme mukhale masina ntooko Jane Fonda (Namapaka ni ativiixita amerikaana) ,Sanna Marin( miniixitara -opaceerya a Filaatiya),Angelique Kidjo, (muraatti a isiipo O Peeni ni ativiixita) nnakhala Zahara ( nawiipe ni namapaka o Afirika ti Suuli) Josina Machel ori waale omeekha athiyana araaru a ilaapo ssirumeela nttaava na Epwittikisi.
Vomuhiya tho Mosampiikhi, Parasiili, ohooleliwa ni Cibelle Racy (mwixuttihi) ni Lea T(moteelu ohisuwanya mukhalelo awe). | cultura | Gito | dev |
a_angola-literatura-livro-escritor-_3310536.txt | Mulepi ankoolaano onixinliha mwaha wa ohixikha wenattompe viira mwaha ori wa iliivuru | Mulepi ankoolaano onixinliha mwaha wa ohixikha wenattompe viira mwaha ori wa iliivuru
José Luís Mendonça, onivanyiha tho othowa mukhaliheryo wa kuveruni muhina mokweherywa musivelo wa maiteko solepa
Mulepi ni namalaleya ehapari akolaano José Luís Mendonça ori oxankeene mwaha wothowa ovelaveleene ni mukhlelo othowa nnema namwavano wiira arowele niphento iliivuru.
Okathi wiira awe olavulaka muhuna mwa nlaka na na Nsu na Wameerika, mulepi osuweliha tho mwaha othowa mukhalihero w Koveruni owirelaka ale Arina mupuwelo sikhanle walipiheryaka osoma ni woopola vekekhayi mwatanelo ovirikana yeeyo sakhale okathi oviinre variyari va mankolano ni Iliivuru.
José Luís Mendonça, walavula mulattu wa miira othapela nihiku na Olumwenku na Iliivuru ni sa Ihakhi sa muliipo olepa nota nithapeliwe tho muhina mwa elapo ya Ankoola.
Muhokhorokho mwa solimalela sawe ni mukhaleelo omwixuttihi a nttaava na epwittikiisieyo piiyo ekunya, eyaakha ya 1998, othokiiha ni kivonyerya ele nlaka naari mmatatani mwa Minixiteeriyu a Miteeko Soosomiha ni yakontha ni mukhaliheryo wa INAD muthokiho wathuliwa ni nsina na "osoma ni wunuwar "muhina mwa mukhaleelo wa ipha sikasoopiwa iliivuru ni sothariheliwa sa munisomini, ni moonelo wotanyerya musivelo osoma, wuncererya mukhalelo wa Ephattu ya apinaatamu ni olokiherya ikuuru solepa ni osoma varumeliwaka nttaava na ekuunya, vanceenexa variyari va muxovo wa amwaavano a ( okhuma iyaakha 10 mpaakha 14) muhina mwa iseenturu sa ixiikola sa .
" Muthokiho ole mpakha vaavo nnakhala khoromoliwa" ohimwa.
" Ohanle paahi okathi oviinre ", ohikhupanyerya
José Luís Mendonça, olalerya vophiyaka okahi wa mweeri mmosa Olixipowa eliivuru eriina malaka naya " Luwaataa ori Otteyiiwene ni Ihantiisi Sikina Sohitto" eliivuru emosa ekhalane ihantisi 18 sinthalakasa miriira sa Okathi wekolono ni tho ola waleelo.
Mulepi ole owariwe elapo ya Ankoola, mahiku yeetta aya 24 mweeri wa Namuloko mmosa mwakha wa 1955, muttetthe wa Omusuwempa, Munisiipiyu wa Kulooko, epuruviisiya ya Kwaansa Nooroti.
Osoma wawe omallihe mukhalelo wa o Lisensiyaato muhina mwa Ehakhi Osoma Univerisitaate Katoolika ys Ankoola, ti namalaleya ihapari ekekhayi, eninaano yeela vaava olaleerya miteko Sá ehapari ya nlaka nirina nnithaniwa Novempuru, E.P.,weewo ovara awe munyukhu wa otiretoore ni mulipo onuluula-malaka muholeli aya muhina mwa Ehapari EPHATTU, nlaka na nikela osulu variyari va mahiku mulooko ni mathanu sa ankoolano wa Soratteliwe & Maleepha.
Nihiku na Olumwenku, wana Iliivuru ni Ihakhi sa mulipo Olepa ti niira nothapela nniiriwa wa khuta mwaakha mahiku yeettaka 23 mweri wa nexexe, ni nithokihiwa vamosa ni UNESCO vireliwaka ovuwihiwa niphento nosoma, olaleerya iliivuru ni ni okhupaarela alevari tanlepa akhanle talepasa. | cultura | Gito | dev |
a_cvma-nélson-freitas-o-artista-cabo-verdiano-do-ano_1867440.txt | CVMA: Nelson Freitas, nawiipe a elapo ya Kaapu Verte wa eyaakha ela. | CVMA: Nelson Freitas, nawiipe a elapo ya Kaapu Verte wa eyaakha ela.
Nsina na esipo yeela ti "A musica escreve-se no femenino", waari ohiyo okathi yaattittimihaawa esipo yeela ni attottopeliwaka muthiyana, ahivahiwa mphurelo nawiipe na namwaalela iithale, Celine Pereira.
Niira na ephantte ya neexexe ya nikhuru Kaapu Veeriti Music Awards, liiranen'ye ohiyu wa esaapatu, mahuku eettaka 8, mweeri wa Maarusu, Ophareya wenno ahittottopeliwa nawiipe Nelson Freitas mwaha ophurela muraarelo sowaatta eyaakha ya 2013.
Neuza, nawiipe khaareere ottottopeliwa (6), yoola ahiphurela nraarelo wa itorofeewu piili, yiranenyaaya siisu, atthu owaatta ahilavula mwaha yoola muntereneetini, ntoko siisaale sinmiriwakaaya.
Wooniheriwaka mutelevisawuni wi atthu otheene oone, nikhuru na CVMA naahipaka niira eyaakha ya 2014 nireeriha ni naalilattuliwa Anawiipe owaatta osuwaneya ntoko Fafa wa epooma ya Pelem, OParasiili, Tito, wa Kaapu Veeriti ni Paulo, wa Konzo, OPorutukaale.
Mooneheryo wooreeraxa woonanen'ye okathi nawiipe Neuza ni Michel Montrond atakihenryaaya epeesa "Trabessadu", yeela yoowaasivela atthu atthu anikhala Iilya ni omikarasawu".
Nsina na esipo yeela ti "A musica escreve-se no femenino", waari ohiyo okathi yaattittimihaawa esipo yeela ni attottopeliwaka muthiyana, ahivahiwa mphurelo nawiipe na namwaalela iithale, Celine Pereira.
Nikhuru na "Nootthapela muteko wowiipa" nookupali ephiro atthanraawe yoola oyariwe IIlya ya Powaviixita, yoola oniphwanyaneya eyaakha sowaatta akhalaka elapo ya Porutukaale.
Eriyari ya ohiyu, namapatthuxa ni namareeriha wa nikhuru na CVMA, Gilyto Semedo ahilavula wooripiwa murima mwaha kuveerunu woohivarelela niira nenle, ni mukhulupale yoola ahilavutho wi miphurelo seyiya avahiwe anawiipi sinnoovihiwa ohikhalana mureerelo mwaha woolipa musurukhu aya.
Masina a atthu yaala olonle :
Namalamula wootheyiha wa mmuttettheni - Valdir Alves da Cabovideo.
Nawiipe Reggae, R'nB, Hause - Domu África
Namwiina esipo Kolateera - Neuza
Namapaka esipo- Tony ni etiixiku "Gratidão"
Dj woopacerya -Nôs Manera.
Ekoma sa Kola San Jon ni atakiherya: Dino D' Santiago.
Rap Hip - Hop - Chachi Carvalho.
Eviitiyu yowoonaxiwa- Bo Tem Mel, Nelson Freitas.
Nawiipe woosulaxa wiipa - Sara Alhinho.
Namapaka ekwaxala - Totinho mwaha wa nsipo Nha Homenagem.
Eviitiyu kiliipi - Bo te Mel, Nelson Freitas.
Nawiipe woosuwela okhala vapaalukuni: Batchart.
Cabozouk/Cabolove yoosivelaxa - Bo tem Mel, Nelson Freitas.
Funaná woosivelaxa - Zé Espanhol ni esipo awe Zé di Nininha sem bo
Kompositoore woosivelaxa - To Alves ni Simpilisitaati.
Epanta yoosivelaxa - Gaita Ferro.
Mphurelo wa Asawu Sosiyaale: Batchart.
Nsu na mulopwana noosivelaxa: To Alves
Morna woosivelaxa: Neuza
Alupum eletorooniku woosivelaxa - Nelson Freitas mwaha wa alupum Elevate.
Alupum Akuuxitiku woosivelaxa - Dino D'Santiago
Nsu na muthiyana noosiwelaxa - Ceuzany.
Muteko wowiipa woosivelaxa - Celina Pereira.
Esipo ya mwaakha yoosivelaxa - Bo Tem Mel. | cultura | Raja | dev |
a_doenças-preveníveis-matam-320-crianças-por-dia-em-moçambique_4419377.txt | Iretta soowipasopeya sinniwiiva 320 anamwane khula mahiku oMosambique | Iretta soowipasopeya sinniwiiva 320 anamwane khula mahiku oMosambique
Eriyari wa iretta sookhala ettekuxa, oroopa womumula mi wooporari
Sookiserya sa Mutthenkeso wa Ilapo Soowaataana weera enamwane (Unicef) mu Mosambique onhimya wiira khula nihuku annikhwa axinamwane 320 mulaponi saMwaha sowinaneleya, ntoko ettekuxa, oroopa womumula ni wooporari.
Agensiya ole otumererya navetho weera wuncerereya wowakuveya saayiretta solikanyihera ni SIDA, siinlipiherya mwaha wowi athiyana akhaliha 58 pur sento yaatthu ankhala ni HIV, yawotho thanu ni piili pur sento annirowa olooliya akottihakha oraviha ni iviiru para attutthu.
Nto, nohimya ntthavi na ehapari na Mosambique munlakanoni nethonyero nanihuku 1 naamweri wa Junyu, mitthaka sa Unicef si nupuxerya wii axinamwane aMosambique aakhalana exaansi yookhala ohiya iyakhasaaya saanethanu wovirikanya niiyakha 20 sivinre.
Molakeyani, antthikela oraakala, masi axinamwane ahana vano Okathi Worerela para wiixutta wovirikana ni khalayi, ni 83% yanamwane olepihiya nxuuttohelo noopacerya, ovirikana ni 32 pur sento eeyakha ya 1992. | cultura | Helio | dev |
a_luanda-2016-com-agenda-cultural_3138839.txt | Luwanta mwaakha wa 2016 ni axenta a ewahala ooreeriheya. | Luwanta mwaakha wa 2016 ni axenta a ewahala ooreeriheya.
Ifeexita sinikela opacerya ni mukhumelelo wa aniverisaariyu a epooma ya oSawu Paawulu wa Asunsawu ya Luwanta, mahiku yeettaka 25 mweeri wa Xaneero .
Ekomisawu Munisipaali ya Ewahala ni eTuriiximu ya oLuwanta oomooniherya axenta a ewahala a mwaakha wa 2016, mwaakha mpheya onipacerya. Ifeexita sinikela opacerya ni mukhumelelo wa aniverisaariyu a epooma ya oSawu Paawulu wa Asunsawu ya Luwanta, mahiku yeettaka 25 mweeri wa Xaneero wa 1576 mapuro a oMusewu wa Ikhuru sa Akapwitthi.
Ohoolo waya, axenta onimooniherya Karanavaali, efeexita yuulupalexa ya wankoola. Wa Karanavaali a oMarixinaali wa oLuwanta, munisiipiyo onookela wiixooniherya ni nummeru noowaatta na makhuru a karanavaale, nakela olikaniha ni Icolo ni Penko, Kisama, Viyana, Kakwaaku wala Kasenka". Oolavula Manuel Gonçalves Muhooleli a eMunisiipiyu ya Ewahala ni eTuriiximu ya Epooma ya oLuwanta.
Noomala Karanavaali a oMarixinaali, Ekomisawu Munisipaali ya Ewahala ni Eturiiximu, onitthuna winnuwuha esipo ya Rebita wa ePatirimooniyu Imateriyaali ya epooma ekapitaali ya Wankoola.
Itthu sikinaku soowooniherya muhina mwa axenta a ewahala ya ekomisawu munisipaali, ti muvekelo wa ohela mukuriikuluni mwa ixikola sa opirimaariya, wa isiikulu I ni II, musomiho ni muxuttelo wa Nttaava Nasiyonaali Kimbundo.
Ekomisawu nasiyonaali ethanliwe mweeri wa Maarusu wa mwaakha wa 2015 ni entthuna ekhale yoowiiwananeya mweettelo wa ewahala muhina mwa epooma ya oLuwanta. | cultura | SALUSTIANO | dev |
a_joão-lourenço-exorta-países-africanos-de-língua-portuguesa-a-concertarem-posições-_5868906.txt | João Lourenço onumpererya ilapo sa muttetthe a Afiriika nno iye sikhanle sirumeela Nttaava na ekunya wiira alokiherye opuuro aya. | João Lourenço onumpererya ilapo sa muttetthe a Afiriika nno iye sikhanle sirumeela Nttaava na ekunya wiira alokiherye opuuro aya.
Nfalume Elapo ya Ankoola ovahereerya omweene Sá wa ofalume onamunyereryaniwa wa Nlaka na PALOP erowaka otumereriwai ni muxirikha awe o Kaapu Veerete
Ilapo samuttetthe a afiriika sirumeela Nttaava nothaleliwa na Ekunya eriiwa (PALOP) sinoorowa wunuuherya nlaka na eporoceetu emosa yoluluwana ni mwaha wa ehantisi ya owaneliwa wixeetta, mwivaavo Ankoola onoorowa ovaha mukhaliheryo awe emilyawu emosa ta musurukhu eyuuru.
Mulaleeryo ole oleepwe enamaali yeela, 27 , uttetthe o Luwaata, ni Nfalume Akolaano muhina mwa muthukumano wa Nlaka na PALOP, niraneeye muhina mwa ikaruma ya epaaca ya musinyaloni, ni wiira muhina mwivaavo João Lourenço, ohahoolel akwa awe wiira ahaana arumelaka soruwerya sawe ni yokololase mikhaleelo omunyererya omuhooleli wa nikhuuru mmatatani mwa muxirikha awe ole o Kaapu Veerete.
Muthokiho ole muhina mwa ihantiisi wa owaniwa vireliwaka wixeetta wa ilapo iye oni ophimwale imilyawu 1,8 sa eyuuru ni ehaana okeleelaka omuhooli okathi vakhaani, nnakhala vahiroromeliha ovaha mukhaliheryo wa ilapo sikiina siyeleele.
Mmasuni mwawe, vohiyatho othalakaserya mwaaha ole wiraaneliwe wa ekhotto ya Ilapo sa Wafiriika sa Ntaava na ekunya ni vothuneya othukumanya mikhaleelo, virelaka orukunuxa mavarelo muteeko wa mutheekeso muhina mwa iye sinthuneleya muhina mwa ilapo soteene siniirela mpaatte" Lourenço oromola epwepwetthe ni sohoolelw sa muxirikha awe saakuxe anamakhaliha a ilapo sa okhopela ni asuwelexe wiira " muttetthe a waafirika onipwavela okhaleliwa emani ni othuuka wiira nihavelihe iye ikarakanyuliwe ni mikutha kuutho iye sikiina sitanyiwe ni mukhaleelo wa kathowa owulaana opaace muhina mwa ilapo sahu
Ole Okasopa wira ilapo sinceene sa muttetthe a Waafiriika, sohikhalana mireerelo, " sinithimaka vekeekhayi muhina mwa moopopiho oweha apinaatamu aya, arwe alyeeke muthali wa evasina paahi noovira okathi olumweeku orya awe othawaali mwha wokhala vapakiwa".
João Lourenço oni wiira ihitthukasereya mukhalelo ni owaana wana othipeleye khivakhsle vothuneliwaka nnakhala maana " sinitepa ithu sowoopopiha anamawaani sothuuku ni sapinatamu"
" Hiyo khanikhaale vokhunaka mataata ni mukhaleelo wa ekekhayi ela", olipiherya, oromolaka manyaku nyaku "yakameele muttetthe wa ielapo ya Mosampiikhi, ilapo sikiina sa muttetthe wa Karaatixi Laaku ni CEEAC ni wa muttetthe wa Osaheeli muhina mwa ethaya ahu."
Nfalume a wankoola olipiherya ovaha muhuupi awe okasoopa wa manamuna olokiheryasiwa variyari va ilapo sa waafiriika sa nttaava na ekuuny, wiira manamuuna olipiherya ikuuru sene ni vowimaleeliha.
Nohoolela ofalume wa nlaka na Palop, Xeefi wa Exitaato ya Kaapu Veeriti,okhupali okhala " vootepexa murareelo aya" okeleliha omuhooli nlipiheryo na othipelaaxa olipiherya mukhaleelo owitumereerya wa nlaka na Palop, wiira nitatuxe " vowakuveya, volipa ni vowiraana" vothaleeleya ni wiranela olokiherya omosa wa mikhaleelo sa matumereryo muhina mwa mwataanelo variyari va Ilapo.
Jorge Carlos Fonseca, onicereerya wiira nlaka nne nokhala okupaleliwaka wiiira mwiyeene movareela miteeko sa Esekeretariyaato Perimaneeti, ni eseeti aya Oluwaanta, ni ti voreratho ovahiwa ikuru sa opuuro ovariwa miteeko sa mithukumano sootepa wunuwelo aya, mukerekhere mwa ipaaca suulweene wala mithukumano siriwa minixiteriyaale sa Muraano Awaafirika ni Ilapo Sowuraana.
Nlaka PALOP, nne nipattuxiwe mwaakha wa 2014 ntoko manamuna owuranyiwa mitumereryo- ni miteko sa sa ekhulupale ni wataanela variyari va ilapo sa Afirika sinuuluma ntaava na Ekunya, ohemererya Oluwanta , Kine Ekwatoriyaale ntoko mwiireli mmpaatte wa ikettelo ni ikhaleelo sa mapuro onamaweha weha. | cultura | Gito | dev |
a_o-regresso-de-luis-bernardo-honwana_3913460.txt | Ohokolowa wa Luwis Bernardo | Ohokolowa wa Luwis Bernardo
Enupa yoohawa ya miri ni ecinku yoomaliha mukhalelo woosoma wa eyaakha miloko mixexe.
Iyaakha miloko mixexe soovira niiraka " Hiyo noomwiiva mwalapwa oowali" Luwis Bernardo Honwana sihokolowelaka soosommwa ni enupa yoohawa sa ithaapwa ni ya ecinku, inupa soowoneya sakhalayi okerekhere wa epooma ya OMaputu.
Luwis Bernardo Honwana oohimya soolepiwa mukhalelo wa eliivuru Ile, itthu sootikiniha wiira mwixuupuwelele mmaasinyu.
Olaleya wa eliivuru esya yiiranen'ye esumana ela epooma ya OMaputu.
Wa soolepiwa ni epoliitika wanniroromeleya wa yoole okhanle wa soolepiwa esya: Nelson Sawute, Kalane wa Silva, Hermenegildo Gamito, aahiya moonelo aya iiraka mwanene onlikana ni yoowo, nave yoolempwa esya Eyo ennireerela osoma.
Luwis Bernardo Honwana ookohiya okathi wa iyaakha 40 mwaha wooheeliya wa esapatismu yoosomiya, okathi orowaka, niinanova okathi orowaka, mukwaha ola nilipeleleke eliivuru ekina.
Namalepa oovekela okhala wooreera
Muwehe etisawu ila ya soowiixutta ni orukunyeya: | cultura | Helio | dev |
a_trending-cardi-b-e-megan-the-stallion-causam-sensação-com-wap-_5534662.txt | Trentink: Crdi B ni Megan The Stallion yooruha mukhalelo mukina wa woona ni yuupuewela ni nsipo WAP! | Trentink: Crdi B ni Megan The Stallion yooruha mukhalelo mukina wa woona ni yuupuewela ni nsipo WAP!
Cardi B oomukumiha rapper Tekashi SixNine wa ohoolela wa iviitiyu terentink wa You Tuupe.
Rapper a oNoova Yoroki oolaleya eviitiyu ya ekoma WAP, ni okhaliheriwa wa Megan Thee Stallion ni, ehiphinhye iwoora muloko wa palataforma, ephiya mithanu ni emosa wa imilyawu ni emya ya owehawhiwa.
E viitiyu emosa ya amiravo anli emwiwaka Phil Collins ekwaha yoopacera epakennhye etthu ehinooniwe muTuwitereni.
Axihima anli maphapo ahaana yoolimalela ya wiiwa ikoma sa miyaakha sa khalayi ni olaluva mwaha wa ikoma seyiyo.
Ni eposter ya rapper mmosa Tupac ottuli wawe, axihimawe anniiwa ikoma ele etthweliwe nsina na In the Airiyi Tonayiti ni ereyasawu yootiniha.
Cristiano Ronaldo oolaleya elatarato emosa muInstakaram ahimaka wii oxinttana wa oreera onnitthika, amuhima imphira ni awanreene ekamisa ya Juventu.
olaleya wohivila emwirinhe okhalano 5 wa imilyawu sa osiveliwa.
Wohimarittu, Beyonce ohaahiya ovikana 4 imilyawu ya atthu ansuveliwa ni ikoma sawe ootinihiwa ni elatarato awe awanreene evestiitu yootepa orrera yoophipila ni exapewu emosa yootteyiva mapupha. Muhano onkhala mahiku maalupale a okhoola ovinreene
Michelle Obama, muthiyana oopacera akhalayi wa EUA oolaleya mufeyisipuuki elatarato emosa olempeene vanceene mwaha wa manxakiho awe ni eretta.
Michelle Obama omanle olaleya epotkast emosa ni ethale yokisera owo oolavula mwaha wa eretta ya koronaviru olempaawe onhimaka wiira ooxanka ni anamuteko ari ohoolo, ni anaxikola ni elapo.
.ole onnaavaha miruku atthu wii ewattamele atthu anaasivela ni wiitthana wa viitiyu ni akhanle oovaha nikhata wala ovekela nikhata
Otholatholiwa wa Exitaatu Uniitu enthokorerya eliika ya makampeyawu. Ela khenakhumelele, okhala wii imphira kokhalanne atthu anceene ansiveliwa wenno. maxi wahikhale mithinto mikina sa atthu sa otthekula, onniphwanyaneya okathi wa ikiipa ntoko Manxexeteri Sity ni Reyale Matiriti okhalano atthu ansiveliwa wenno., vanceenexa muttetthe wa latino-amerikaana.
O Weepisayite ya VOA enni reerela osoma:
-
- | cultura | benedito | dev |
a_patrimonio-de-todos-25-de-abril_3301937.txt | Mahuku 25 mweeri wa Apiriili: nreerelo wa atthu otheene. | Mahuku 25 mweeri wa Apiriili: nreerelo wa atthu otheene.
Okathi woovelavela, anamuupuwela annilavula wi moolumo alavuliwe mweeri wa Apiriili mpakha attittimihiwe.
Nihuku nintthapeliwa opattuxiwa wa nikhuru na Revolução dos Cravos, nenla nahixintta nikhuru na fascista elapo ya Porutukaale eyaakha ya 1974 ni atthukula ephiro yovaanela etthuniwaka wi soopoliwe ilapo sa Afirika saphwanyaneya mmatani wa Porutukaale, Peresitente wa elapo ya Porukaale, Marcelo Rebelo de Sousa olavula iiraka " etthu yoreera mwaha wi etthu yaaphaveliwa elapo yotheene" enirowa woonaneya mahuku eettaka 25 mweeri wa Apiriili.
Ilapo sa Afirika sinilavula nttava na ekunya, niira nenla khanintthapiwa mwaha wi atthu anoonyaari.
Ekeekhayi, atthu owaatta a elapo ya Afirika anninyaari nihuku nenla ni akinaaku khanisuwela, ntoko olavunlaawe VOA, namalepa Joao Branco, mwaana wa atthu oyariwa elapo ya Porutukaale ni iyaakha iya 20 oniphwanyaneya okhalaka Okaapu Veeriti.
Moonelo awe, erevulusawu ela yiiranen'ye iyaakha iya sivinre etthu yoreera ni mpakha atthu otheene asuwele ni esommwe muxikola, opacerya okathi yoola "mwaha wi mahuku ala itthu sotheene siniphukiwa ni ekhotto, owana, wiivana, ohooxana ni onyoholana".
Etthu yoonanara woona, ilapo iye ekhalanne owerya olamula moolumo woohikacamiheyavo " ehisuwelaka mpakha olelo meettelo a a erevolusawu tuxi Karaavu, nisuwelaka wi erevolusawu yeela enniniruuhela moonelo wa woopowa wa ilapo sowaatta sa Afirika", moonelo wa Branco, yoola onilavula wi mahuku 25 mweeri wa Apiriili " mooro woopatta", noovira iyaakha 42.
Ntoko elapo ya Kaapu Veeriti, wenno onikhala mulopwana yoole wa eteyaaturu, yoola oniriipiwa murima mwaha woohikhala atthu anisuwela etthu enimya nihuku 25 ya Apiriili, aatepa amiravo, yaala khanisuwela" Erevulusawu yeela atthu ya mureerelo mwaha yoruuhela woopowa wa elapo yeele mmatani wa mapurutukeexi.
Nreerelo wa atthu otheene.
Mulupa osoma ni oophavela osuwela itthu sosoommwa, Severino Elias Ngoenha, olavula iiraka etthu yooriipiha murima ohitthapeliwa nihuku nela elapo ya Mosampiiki, ni etthu yoonanara elapo ya Porutukaale wiivahererya okhala nneene nihuku na Revulusawu ya Apiriili.
Woonaneyaka wincerereya iparitiitu sa moona weethiya, ni ophunyaphunyiwa ni oxinttiwa wa atoropa elapo ya Kine, Ankoola ni Mosampiiki, nihuku 25 ya Apiriili, moonelo wa Goenha, " Porutukaale ahikhalakhale ahiyereraka waattottopela atthu yaale awanin'ye ekhotto wi yoopowe elapo".
Okathi avanelanaawe maxoronaliixita a VOA, Ngoenha nave purusoore wa Eteparatamentu ya Antoropoloxiiya ni Sosiyoloxiiya wa Univeresitaati Lausanne, elapo ya Suwiisa, aahilavula iiraka " wookhala muupuwelelo woohisuwaneya mwaha wa nihuku 25 na Apiriili".
João Branco nave onaanyiherya wi Erevolusawu ya Karaavu okhuwa woophavela ovareleliwa wa mapurutukeexi ni atthu yaale awaninhe ekhotto wi soopowe ilapo sa Afirika, ni yoola onnaathoonya atthu akinaaku avanale ekhotto ntoko "ale atthyawanse OPorutukaale ni arumeelaka akapwitthi oovirikana" nnikhuru muumu annonaneya axipaapa awe, Jose Mario Branco, namapaka wa esipo "A cantiga é uma arma".
Ihapari
Nnikhuru sa ilapo sa Afirika sinuuluma nttaava na ekunya, peresitenti wa elapo ya Kaapu Veeriti oolamula ehapari enihimya wi omutthapela muxirikha awe wa Oporutukaale mwaha woolola wa " nkhalelo wowiikhanyaanya we ekhulupale, moota olempa'ye.
Jorge Carlos Fonseca olavula iiraka oniphavela " waakhomasa atthu otheene Oporutukaale mwaha woolipa mirama saya ni waatta ikuru seyiya saatoonyiheriwa mukhottoni", oxinttaana wenno woruuhela nreerelo ilapo seyiya saari mmatani mwaya, mwaha wi waahipacerya oroyihiwa ohoolo ekhotto ni maafirikaano yaala aphavelasa woopola ilapo saya, mwaha yoola wa ekhotto ti pacerenre woonaneya woopowa wa ilapo seyiya".
Nkhulupale woopacerya wa elapo ya Kaapu Veeriti olavulatho iiraka, nihuku 25 ya Apiriili linnoonaneya nikhalaka " nreerelo wa atthu otheene". | cultura | Raja | dev |
a_mozambique-photgrapher-koknam_1485446.txt | Guebuza onookela okhalela onikelaawe osikhiwa Kok Nam | Guebuza onookela okhalela onikelaawe osikhiwa Kok Nam
Muhooleli Armando Guebuza onookela okhalela osikhiwa wa fotookarafu Kok Nam okhwaale wuumaleloni wa esumana oMaputu.
Muleehanano onikela wiiraneya mpaasuni mwa Ekonseelyu Munisipaali ya oMaputu enamathanu.
Khalayi Guebuza waahimutthapela Kok Nam okhala fotookarafu omukunxe "Mosampiikhi khumurooha moolumwenkuni ni oruuha olumwenku wa muupuwelelo wa atthu a mmosampiikhi".
Eminixiteeriyu ya Ewahala ya Mmosampiikhi yoolavula mwaha wa "owerya wa soopakasa ni mweemelelo" wa Kok Nam osokhalaawe "ompunttheyoni ni omwinnuweloni wa soopaka ni iwahala sa mmosampiikhi.
Kok, waanisuweliwa ni atthu ootheene, waari mutthu waalavula sa myaha wa mananna oohikwiitteya, voohiirukurerya ni mulavulelo awe woohilikanyihiwa ohinliyaleya wuuvirani wa miyaakha iya.
Kok Nam kinimuupuwelela okhala mmiravo ootheyatheya ni oowaakuva opatthananeya ni oomaala, oowiiwananeya. Mulopwana ooreera murima ni oopatthananeya, mwaana a anamalima ookhuma oKantawu, elapo ya oXiina.
Masi Kok Nam wookhalana muraarelo ohiya ele yaavaraawe masi ele yaaryaawe wa ale yaamusuwela, mpatthani ooreera murima.
Wa soovara sanyu sa ihantisi sa elatarato xoronaliiximu, namakhalela a ilatarato sa ehantisi ya Mmosampiikhi ni opeweni wa imperensa ti ele onikelaawe ohiya sintoko maarakha awo.
Miteko sawe opancenrye sintoko namarapiha a ilatarato olooxa wa ilatarato Epereetiyu Kontinentaali eriyari ele ya oMaputu.
Oovinre muxoronaalini ni mureviixitani wiikhupaliki wiira owo waari neelatarato muulupale wa mmosampiikhi.
Nookhumelela moopowelo waari wa nikhuru nle na anamasuwelaxa a mihupi muhina mwa elapo ahu yaaphavela moopowelo wa anamihupi a milila sookwerethiwa ni eparitiitu emosa.
Yaari ekhotto yoohikhweya, imaara sinceene yootikiniha.
Masi waari owani wawe mweeri wa Fevereero mwakha wa 1990 weyiwo waapakiwaawe mulepo woopacerya wa etukumentu "ehakhi ya atthu mmuhupini" ovekelaka epewe ya imperensa.
Okathi mukina onamukela poroxeetu Metiyakuupi waapanke ixurunaali soopaserya mulaponi mwahu.
Kok Nam onimuhiya Mosampiikhi ni ilatarato soowaatta ni sooreera sa elapo ahu ya Mmosampiikhi. Ikinaku kaahikhalana okathi wooreerela wa omoona kaamara ooriipa wa epereetiyu muhina mwa ereviixita ya okathi.
Koohalana mmuruni mwaka ele ya fereyira a okereca onakhunne epuunyu awe musulu okathi waakhumelelaaya ekomiisiyu ya Fereliimu.
Koohalana mmuruni mwaka opatthani awe ni oreera wawe murima.
Kok Nam waarina iyaakha 72. | cultura | SALUSTIANO | dev |
a_jornalista-publica-livro-sobre-a-história-do-rádio-internacional_5186168.txt | Maxornalista aavuwiha eliivuru mwaha wa ethale ya raatiyu ya Ota. | Maxornalista aavuwiha eliivuru mwaha wa ethale ya raatiyu ya Ota.
Maxornalista ni anamataphulela Valter Kiyare oosiveliya ni raatiyu. Anamwawilela araatiyo okhuma wupaceryani wa eyakha ya 1980 ni annisuwela orattene ehantisi ya variyari erina anamwilela owatta ovirikana elapo.
Muvanelani wa VOA, mwanene eliiviru ohimya wira yomutepiha navetho para olepaa elivuru enkhuma wa oleepiya ehantisi ya raatiyo mu niwimpini okhuveya ni nttava na Ekunya.
Mwanene ohimya wira eliuvuru elepinwe wira aale animwiwa raatiyo, onasivela omwiwa raatiyo nmawimpini okhuveya, wowi anamuteko ampaka ni apaanke ehantisi ya raatiyo mwa niwimpi okhuveyasa ni navetho wowi anamathola.
Khula erowelo wa mipantta sa olumwenku wa namasuwela animusoma raatiyo mu niwimpini okhuveyasa. Sinkhumelela iliivuru, wampatta wa maMestiri, ni sosomiya sa raatiyo wolumwenku. Vano wira orumela ya ephattu wowi atthu othene tiila elivuru wiithanla wi", Ohiimya.
Elaleeriye mweeri wa Marusu wa mwaakha ola ni wa onlepiya wa Exikola Yuulupale Lopoldiyanum. Erina ikapiitulu thanu ni exexe ni ipaphelo 226.
Yotepa ovelaveliha yaari wakanyerya mitthaka. Hiyo nahikhalana mapwattuwelo ovirikana, Ootepa mapwattuwelo anamurwa, ni okuxa mitthaaka soothene ohela makhalelo owixuttiha kinona wira mpatta ootempe ovaha muteko wa Elivuru", ohuncererya ole osiveliwa ni mawimpi okhuveya.
Valter oohimya wiira eliivuru ila en'himya sookhumelela saatthu wa elapo ya Oparaziili, irale tho wiira onaalela ithale sa miteko na nttaava ni ekunya wiira Waafirika ni Oportukaale ni okhala wiira ennixuttiha mwa sintoko okathi wa Salazar ni ohakalala wa akolono akhalayi AWafirika.
Okathi ompankiya aya eviitiyu atthu yooniha ntoko Raatiyu Aarina mahiku ookontheya. Masi khivo yiiranenye. Nuumala okhumelela internet, okhwa ratiyo wakhaala ntoko ekeekhai, Navetho "Ratiyo to othipelela" ntoko ohinmyawe Valter Akuiar
Mwanene ohimya tho wiira interneeti enkhaka wa ikaruma ommwinnuwiha raatiyu ni onanvaha mureerelo, ni wiira ophiye oottyawene ni wiira okhalane mammaru malupale ammwiwa.
"Ratiyo nlelo otthikela ni emportansiya yuulupale muhina mwa ilepa soothene ninonahu... ni vekekhaayi oonotthikela okathi wowatta" otaphulela. | cultura | Helio | dev |
a_article-12-21-11-african-agenda-136012453_1261853.txt | NEPAD waahikhalana milipelelo - onilavula nahantisi ni tipolomaata a mmosampiikhi. | NEPAD waahikhalana milipelelo - onilavula nahantisi ni tipolomaata a mmosampiikhi.
Jossias Filipe oopupilikari eliivuru ya Opatthani wa Niinaano ya Mwinnuwelo a Waafirika ni onihimya wiira muvonyeleyo okhumelenle mwaha woohikhala murukunxo wa filosofiya a ewahala poliitika ya niinaano.
Eliivuru ya anaalise ya NEPAD – Opatthani wa Niinaano ya Mwinnuwelo a Waafirika esuwelihiwe niinaano Mmosampiikhi ni nahantisi ni tipolomaata Jossias Filipe.
Namapa onimwaanalisari ikhomo ya muvenyelo ni mukhottelo wa inxitituwisawu ya pan-afirikaana ni onilavula milattu sinikhumelela muhina mwa mutaphulelo awe filosoofika ni exituruturaali.
Nsu na Waameerika noomwiiwelela Jossias Filipe wa eliivuru awe "A NEPAD wa muhelelo wa ekonomiya ya Waafirika: filosofiya wala inxitituwisawu?"
NEPAD ommalela otthokihiwaka okhala moonelo wa mpakelo, oorukunxiwa mwa eporokaraama ya miteko sa Mwiiraano wa Ilapo sa Waafirika mwaakha wa 2001 ni mphiyereryo wa omaliha etala, oruuha mwinnuwelo ni mwinnuwelo wa ekonomiya, siiso nkhama miteko sa muthiyana muhina mwa mwinnuwelo wa elapo wala mmuttettheni.
Anamapaka onooniherya wiira owo ti muvenyeryo mwa mwinnuwelo wa pan-afirikaanu muhina mwa eseekulu XXI enitthuna opakasa okathi woottottela miraarelo sa myeettelo ni mwaakhulelo wa mixankiho sinikhumelela mukontinentini.
Noovira miyaakha miloko wa elansamentu awe kaahimukoha nahantisi Jossias Filipe etthu xeeni evirikanne ni NEPAD?
Mwiiwelele muttharelelo wa nsu wuupaceryani wa epaaxina... | cultura | SALUSTIANO | dev |
a_morreu-o-cantor-cabo-verdiano-jorge-neto_5296382.txt | Ohokhwa Nawipe eelapo yo Kapu-Verti Jorge Neto | Ohokhwa Nawipe eelapo yo Kapu-Verti Jorge Neto
Nawipe OKapu-Verti Jorge Neto olakaseya eluhamisi yolelo, 20, okhwinye elapo ya OLispowa, nuumala isumana oxiripitali wapaxarin,awe wowi ololiye eretta ya AVC.
Kukas Veika, Mukhulupale anawipe, olipiha ehapari ela
Neto oyarinwe elaapo yo Sawu Tomee ni Princiipi, eyakha ya 1964, mwana opaapa oyariwa o Sawu Tomee ni amiyawe oyariya ekisirayo Santu Antawu, o Kapu-Verti, weyiwo winnuwa awe, nto ossuweliwe nuumala ophiya muthukumano wa maasu otheene aniipa moolumwenku, ni otthapela wa musika Rosinha.
yookhumelela wa sotheene mannuwelo, ottharana opanke ekhurupu ya musika Livity, Elapo ya Holanda, ophithanerya ni anamasuweliya akiina amiravo anamwipe, ntoko Krace Eevora, Tjoy Telkatu, Kinu Kabral, Zee Karlus, ni akinakutho.
Ekhurupu ehakhulela wowakuveveya ohoolela wosiveliya wa amiravo ananano.
Nxekuwo, Jorge Netu ahitthikela karera avathi, ni testaki yulupale o Kapu Verti, Oportukaale, Wo Holanda, ni ilapo sikina sa wa Afrika sa nttava wa ekunya.
Eyakha ya 2016, nuumala iyakha 11 wohikaravari etisku, Jorge Netu ompeake alpu awe "Nha Palco".
wumalani wa eyakha ya 2019, okathi wahokolowawe o Kapu Verti wira yottharana ontivelani, Namwipi omphwanhe AVC.
Mukhulupale Kukas Veyika olipiherya ni VOA olakaseya wa Nawipi.
Namwipi Laura oolepa o Instagram wira Neto ohiya muunkhelo owatta
Ovuwiha elatarato emosa yoriipa enthonyerya mulala ni omuxukhuru Jorge Netu wa Sotheene.
Krace Eevora, aari mwaparawe o Livity, Ohiya "muleho". | cultura | Helio | dev |
a_escritores-de-língua-portuguesa-homenageiam-jaime-de-figueiredo_4359233.txt | Aleepi arumeela nttaava na ekunya anivuwiha Jaime de Figueiredo | Aleepi arumeela nttaava na ekunya anivuwiha Jaime de Figueiredo
Namwisayariha , namavanyiha ni muleepi mithaka sa isepweere sa elapo ya kaapu-Veerete onoorowa wooliha nsiina nawe mmatatani mwa empa ya iliivuru eni etekiiwe muttetthe wa epoma yulupa ya elapo.
Aleepa a ilapo sa nttaava na ekunya avuwiha emutiivela yeela, ipooma ya Paraya, muleepi ni isayixita , namavanyiha ni muleepi a isepwere okaapu-vertiyano Jaime de Figueiredo iyaakha (1905-1974).
Muthukumano wa VIII wa, aliipo olepa a Nttaava na Ekunya, muraano mmosa wa Muraano wa Ipooma yulupale sinlavula ttaava na ekuunya niriiwe ( UCCLA) ni nikhuuro na aliipo aweha-weha Munsiipiyu wa Oparaya, yothukumanya milooko miili sa axaana axithiyana ni alopwana a malepo wa nipuro nne niiri na neeraaru votharelana ni ekapitaali kapuveritiyano.
Niira nomuttottopela mwaana mmosa waale oyariwa muttetthe wa epooma yeele enithapela iyaakha sawe 160( mahiiko yeettaka 29 mweeri wa nexeexe) ni enuranya miira mayili okhoopela nittweliwe ni nsiina na ekeleexi,Atlantic Music Expo (AME) vamosa ni Kriol Jazz othaapa.
"Epooma ni manamuna olepa : maluttelelano variyari va omutthu, onamiruku ni omwavano" waari ti mwaha watanyerye alipo olepa wiira yakakhane miruuku, moonelo ni iphiiro.
Waale yaari ahooleli,waari ti Nfalume o kaapu-Veerete, ni mukhaleelo awe o mulepi, ni wa ominixituru avakhalayiini a miteeko sa ephattu ni miyuranelo na alipo Okhopela wa Kuveeruni o Kaapu-Veerite, Jorge Tolentino , yoniherye mavuwiheryo awe wa Jorge de Figueiredo.
Muhooleli okhiserya a nipuro sisuukiwa iliivuru wa Munsipiyu a muttetthe wa Paraaya ole okupaleeliwa wiira tuule mmosa ovuweexa muhina mwa soolepa sa kaapu-Veerete,Figueiredo onorowa okhalana nsina nawe nolutteleleya ni empa yosukiwa iliivuru wa Munisiipiyu wa ekapitaale ya elapo, ntooko valaleriwe aya viraneyaka niira naholeliwe ni nfalume a munisipiyu, Óscar Santos.
Neephattu, mwixuttiihi ni muleepi Manuel Brito-Semedo, ovaaha mukhuneelo wa mweeri a namuloko ni miili a eyaakha ya 2017 a yoorattela awe"Jaime. Muleepi a isepwere,mulipo okhayaari ni muleepi a nlaka na insaayu" ole orerihe awe ni othoonyerya awe milaattu sa mulipa onisayariha, muleepi a isepweere ni muraatti a palaxitiku.
Brito-Semedo, olavuula muhaparini mwa VOA, muhiina mwa nlaka soratteliwa ni warerya, muhina mwa muthukumano aleepi ni muliipa ovuwihiiwa.
Muwiriyane: | cultura | Gito | dev |
a_livro-de-jornalista-françesa-adentra-no-clã-dos-santos-_5105683.txt | Eliivuru ya Xoronaliixita faranseesa onikhala muhina mwa "nihimo na anamawerya" | Eliivuru ya Xoronaliixita faranseesa onikhala muhina mwa "nihimo na anamawerya"
Xoronaliixita faranseesa Estelle Maussion onooniherya enamararu, mahiku yeettaka 2, eliivuru "La dos Santos company - Mainmise sur L'Angola", (Empereesa ya anamawerya, muxikhelelo a wAnkoola", ni ekunya), enilamulela esaaka ya ni mukhalelo woopakiwa ni owo, anipatta mwiimusini, nihooleliwaka, sintoko vanihimyaawe namalepa, ni nikhuru naamukhaani na atthu, noopatthanana ni MPLA.
Ewoopora, ya namavara a ereviixita Jeune Afrique ni yaahimyakasa sa wankoola okhuma mwaakha wa 2012 ni 2015, yaahimya ele Maussion onoonaawe okhala "esixiteema ya makoruuputu ni waavaha miteko amusi aya".
Estelle Maussion onnilepa, ni muttharihelo wa ekapiitulo yoopacerya yoolaleeriwa ni Jeune Afrique, wi José Eduardo dos Santos, " sootheene waalakela veekhaawe ni sooreerela sootheene waakawela amusi awe, vasuweleyaka wiira atthu anceene aniviriha nihiku ni itoolare piili ".
Namalepa ola onnihimya tho wiira Santos waahikuxa elapo masi khiwaawenrye oleeliherya "muttuphulelo" waakelaawe opaka ole onimuttara ottuli.
Eliivuru, yoowiititariwa ni Karthala, ti mukhumelelo wa muxikhelelo woorekamela onitthuna wooniherya esaaka ya amusi, eheliwaka mwa.
Nimulavulaka alumoso aamusi awe dos Santos, Estelle Maussion onilepa:
"Omuhakalaloni woonyakuliwa ni asuulu, ootheene aniweha muhakalalo wa mukhulupale wa amusi, José Eduardo, enkaranasawu ya epuunyu ya yuuma wa eluuva ya veluutu. Khinnakhumelele nsu noonyakula, nnakhala etthu yoowaatteliwa, masi awutoritaate ohinnyakuliwa ni ohinvaanyihiwa. Muhooleli muulupale ohinvaanyihiwa, ti onlakelela itthu, ti ommwalamwaxa, onnipunttha ni ti onhaaxa. Owo kohiyo paahi naarokore, tiithi, pwaapu, mukhulupale wala Muhooleli. Owo ti meexitere wa mukhalo awe, "patiriinyu" a nihimo ninrumeela elapo ni ohinitthara ihakhi sa atthu a wankoola.
Xoronaliixita onnitthottokola tho "etixitiriitu peresitensiyaali, bunker mmosa".
"Muvarelo awe muteko khonooneya mapuro makinaku nkhama Opooma woorekama, etixitiriitu eniphwanyaneyaaya epalaasiyu peresitensiyaali. oLuwanta ti epooma yoohiloka ni yoonyakuliwa, ni ittamanko soohononeya wala soohikhala ni taraafiku a mikukutta oohisuwanyea. Eniphwanyaneya moorakamela wa epooma, epooma yoorakama ti ecannathi ya miri, mmaaleleyo ni murumeelo wooreera", enisommwa muhina mwa ekapiitulo yoopacerya.
"Iphiro sooreera sookhalana ipalimeyira, soohuleya, muninyakeliwa ooheliwa pave, mampa ookhalana makhili ooxeerya ni ootteela oottikittheliwa okathi yoole wa kolono, sooreerihiwa ni ikolunaata. Hiyo noowiiwelela axinuuni yiipaka. Mwaha ola wooreera ni kaahala oliyala wiira ti bunker (...) Mphironi, masulutaatu oowara ikuwo saya ni akapwitthi aya aalupale apwehiwe wa khula mukhora, wa murakamelo wa imeeturu 100. Wa khula mutthu ori ota wooniwavale niinaanoru ohaana wooniherya nipita nootteela", onitthottokola namalepa.
Estelle Maussion, onilavula wa "tiithi muhooleli, ni" onnikhupali wiira "nihimo dos Santos" khinimanle ni ninookela ovara wa sootheene wiira musuweliyo aya ohimale. | cultura | SALUSTIANO | dev |
a_sean-connery-ex-ator-de-james-bond-morre-aos-90-anos_5643195.txt | Sean Konnery, ex-ator a James Bond, okhwiye ni 90 miyaakha. | Sean Konnery, ex-ator a James Bond, okhwiye ni 90 miyaakha.
Elenta ya sinema exikosexi Sean Konnery, ophwannye exiterelaatu ya ilapo sa okhopela ntoko xaromoosu, sexy ni sofixitikatu axante piritaaniku James Bond ni ovir opassari ntoko mutthu owoonaxiwa musinemani miyaakha miloko mithanu okhwiye arineene 90 iyaakha.
Kihanle ni murima wowuntakaseya ni osuwela , vosiisu ola mwaha wa opweteya wa Sir Sean Connery. Elapo ahu olelo eninla mwaha wa mwaana mmosa oophentiwa oohima minixituru -oopacera eskosexi Nicola Sturgeon.
Sean aari elenta kolopal emosa, maxi, ohiya itthu sootheene, owo aari exikosixi patiriyota ni oovuwiheya, oohima Sturgeon.
Connery oyariwe wosikinini ipayiro ya Etimpuruku ni ovanre muteko ntoko politoore a ikaxawu, leyitoore ni salava-viita ohinatthi ophiya hoppy awe ya fisikulturiximu enkhalihera olaleya ephiro emosa ya atoore emuthatunxe etheneeri yuulupalexa ya olumwenku
Connery onimuupuweliwa opacera ntoko axenti piritaaniku 007, eperesonaaxe epakiwe ni romansixita lan Flemink, ohikhwihale ni efiilime, opacera wa Tr. No, 1962.
Owo iixonihera o sinema ni yolempwa olempawe mmensawe, "Bond - James Bond". Coonnery khasiveliwa otaphuleliwa ni ewarakha ni ekwaha emosa ahihima wii aanithanaya ole oonanara murima James Bond.
Orekama ni oreera, ni nsu kuturale wii alulune ni mutthu ikwaha sikina ohinlavula saana, Connery ohoonihera miteko soovuwiheya, ohiya Bond, ni oolola Okar emosa wa otaphulela axente turu a Chikako em Ale ahintanyiwa (1987)
Owo aarina 59 iyaakha okathi erevixita People ohima wii molopwana ootepa oreera wa olumwenku 1989. | cultura | benedito | dev |
a_a-melhor-forma-de-render-homenagem-ao-kueno-é-dar-continuidade-a-sua-obra-dom-caetano_5310380.txt | "Wa mananna ooreera wa oomuupuwelela Kueno ti otthikela ovara ewoopora awe", Dom Caetano | "Wa mananna ooreera wa oomuupuwelela Kueno ti otthikela ovara ewoopora awe", Dom Caetano
Kueno namwiipa a Wankoola, ovithiwe mahiku yeettaka 23 mweeri wa Fevereero Omahiye wa Santa Ana, oLuwanta.
Mankolaanu oowaatta, okhuma amusi, mamperesaariyu, anamwiipa, apatthani ni anamasiveliwa ni owo yaahirowa oleehanana owan'yawe ohinatthi ovithiwa.
Anamooneyaxa a mulaponi khiyaareere osikula mwaha wa omaala nsu na namwiipa ole, ohin'ye miteko sawe sooreera, soowiipa sawe muhina mwa aalupu "Weyo onikhala mwa miyo" ni "Soolaleya".
Wa muhupi awe wa othunku waahoolelaka anamwiipa ootheene a elapo ya Wankoola, namwiipa Dom Caetano oolavula wa muncereryo awe waari "mwaamukhaani" masi nsu nuulupale wa makhalelo a Sempa, Kisompa, Sowuki ni ipalaata: "Wa mananna ooreera wa omuupuwelela Kueno ti otthikela ovara ewoopora awe'.
Namwiipa ni namoopa, Kueno M erquides Vieira Aionda, oyariwe mahiku yeettaka 29 mweeri wa Mayiyu wa mwaakha wa 1986, oLuwanta. Okhuma khalayi waakhala omusivela miteko sa wiipa. Waahilakela omwarya osuwela wawe, okathi waakhalenlaawe muxinttano "Wiipa Wiipa" wa oRaatiyu wa oLuwanta mwaakha wa 2002.
Kueno Aionda oomuhiya mwaana mmosa, Kiami, ni munkhelo muulupale musiponi ni mmuvaaneloni mwa atthu elapo ya Wankoola, okhala wiira okhuma khalayi waavara sintoko lokutore a LAC. | cultura | SALUSTIANO | dev |
a_shortcutz-agenda-rio--janeiro_3380934.txt | Shortcutz muhina mwa muthokiho wa Riiyu ti Caneero | Shortcutz muhina mwa muthokiho wa Riiyu ti Caneero
Niira nirowa wooniherya ni nnovaha ethuvo ya esinema ya Kuuruta -metaraxe ya maparasileero okhuma yeela, 18.
Nipuro na nlaka niitho na mpikatani na o Pato Fooko, epooma ya o Riiyu ti Caneero, enimwakhela esapatu yeela, 18 mweeri wa nethaanu miili, muthukumano wolipula wa nlaka Shortcutz Rio, nlaa nowonihiwa esinema ya kuuruta- meteraxe.
Ti ekwaaha yopaceerya ya nlaka na Shortcutz, niphattuwa, eyaakha ya 2021, Olixipoowa, nnaphiya muttetthe wa ekontineeti ya Ameerika.
Nipattuxiwe ni Puruttukeexi Rui de Brito, Shortcutzni ti tho nlaka nisuweliwa Olixipowa,Purutukaale, Amisteritawu, Pareseloona, Pereeli ni Lonterexi.
Eyeekese -ekeese ela yothanla muttetthe o Riiyu ti Caneero mwaha wa muruku wa mulipa opaka Purutukeexi Miguel Pinheiro ni atoore kineesi Welket Bungué.
Muhina mwa nlaka nna sirowa othonyeriwa paahi isinyaalo sa maparasileero, mwiyawose" Esaapala ya Mwaanuni", ya Clara Peltier, ni "Command Action'",ya João Paulo Miranda.
Anamathokiiha anihimwa wi "Shortcutz Rio khonivahererya mulataratoni mwa miira ottitthimiheya, onooniherya tho musiinekuluupi. Ti tho nivekelo mmosa mowixaakiherya munamuna oweha isinyaalo ni athuneliwa wiira valimaleliwe vohintereriwa wakhuta okhaathi wa mukhaleelo a miruuku, ephattu ni nalipo orattela o Riiyu ti Caneero".
Ni mwivaavo," wa khuuta muthukumano, anoorowa wiirela mpaatte alipo olattuliwa- ottittimiheya ni ale ari asuweli okupaleeliwa variyaari va ephattu, wiira ekweheriwe wepesa muvaanelomuhina mwa ".
Shortcutz animwiraneya wa khuuta mweeri Oroowa okhalaaka Malásia mathanaxeexe, ni womalelani enookhala niira na mwaakha, weyiiwo arowaasaya othikeela arumeela ithuvo sovirikana sa isinematokarafiya, vatakahereya vomosa ni esinema yopwanelexa, muratti oreerihexa, ilatarato yoreeraxa wala etirilya ya nsu norerexa.
Muwiriyanele nlaka na nvaanelo ni Miguel Pinheiro vamosa Welket Bungué: | cultura | Gito | dev |
a_rosa-roque-artistas-unidos-podem-colocar-a-cultura-de-angola-entre-as-potencias-do-mundo_3137159.txt | Rosa Roque olavula wi: Anawiipe a elapo ya Ankoola iwananasaka anniphiyelela aroohika icipo saya elapo sookhopela. | Rosa Roque olavula wi: Anawiipe a elapo ya Ankoola iwananasaka anniphiyelela aroohika icipo saya elapo sookhopela.
"Ennihaleela nttottopelo wowaatta , nikhuru na anawiipe, masi noonelaka namuna yootthuna othukumelela itthu sahu ni sa elapo ahu "muulumo ala alavuliwe ni nkhulupale opattuxale nikhuru "As Gingas".
Elapo ya Ankoola ennithapelo, olelo, mahuku aneettaaya 8 mweeri wa Caneero, nihuku na Itthu sa elapo ahu. Niira nenla na ntthapelo linnaaruhela atthu ni anawiipe muupuwelelo wa mureerelo wowiiwanana wa anawiipe otheene , muulumo ala alavuliwe ni DOA.
"Miyo kiniphavela wi niiwananeke niiwananeke, niira siiso onnoorowa ohela ohoolo muteko ahu yoola wowiipa niphiihaka elapo sikinaaku" ahimyaka.
"Ahiyaka ottuli mikacamiho, Roque ohaalele axikhwa awe wi "nivarelele saana muteko ahu ola wowiipa, mwaha wi etthu yooreera saana ni icipo khasiniliyaliwa (...), mwaha wi elapo ahu yuulupale ni tiyookhalana itthu sowaatta ni amusi ahu anniphwanelela okhalana wala wiiwa icipo sooreera.
Nkhalelo wa elapo ya Ankoola enimukacamiha namwiipe ola, eyaakha ya 1983 opaka nikhuru Lexentaariyu niira mpantta axithiyana "As Gingas": Atthu owaatta anitthuna otthara nkhalelo ahu yoola wowiipa, masi olelo itthu soovirikana mwaha wi atthu sinaasivela itthu sikinaaku.
Asuwelaka wi "sookhala ni sinnihimwa ipuliitika, meettihero", Roque onoona wi " nittharelaka exariya, elapo sotheene siniphavela orumeela itthu imosaru ni yiiraneya siiso, itthu sowaatta sinoopwetheya.
Ni "noonaxaxa saana, anamwiipe anceene siniiwiya icipo saya, yaala osuwaneyaxa", ninnoona khakhalanse yaala "aiipa ecipo sa elapo ahu wala aniipa arumeelaka nttaava na elapo ahu. Miyo kinuupuwela wi, yareera okhala nkhumaano wa itthu sa khalayi ni sa niinaano. ".
Ephiro yeela nintthunaahu nitthare " mpakha ekhalane owerya wa akhulupale ahu, masi khinoonaneya yiiraneyaka siiso. Ennihaleela vanceene wi atthu akhalane nreerelo wa itthu sa elapo ntoko ottittimiha icipo sinihimya nkhalale ahu, ottittimiha itthu seyiye siri sa elapo ahu yootheene.
Onniriipiwa wa murima mwaha okhwa wa anawiipe iyaakha iya sivinre ni onnuuluma wi khayo phaayi icipo ahiyansaaya anankhwa yaala sinirowa onitteeliha murima. "Enniphwanelela waavaha nreerelo atthu yaala anipaka itthu sa mulaponi."
Naahiyaka anawiipe ninnrowa omulavula Roque, purusoora ni muteko awe yoola onnuuluma wi khahiweno pahi osomiha, etthu yooreeratho nave itthu yooreera owiixuttiha atthu makhalelo a elapo ahu.
Purusoora yoola onnihimya wi "mpakha okhale waataana wa nikhuru noosoma ni nikhuru na kulutuura nkhalelo yoowo onitthuniwa wi makhalelo a kulutuura akhalana mureerelo osuwaneya oopacerya muxiko mpakha nkhutti ya kulutuura ya elapo yotheene.
Nilavuliwaka nikhuru na "Gingas", Roque onnikupali wi nikhuru nenla " enniiraneya", masi onnittapela nikhuru nenla mwaha wa ecipo siniruuhelaya elapo yeela ya Ankoola, ni nikhuru nenla linnivara miteko sowaattittimiha athiyana elapo ya Akoola.
Mwiwuriyane: | cultura | Raja,benedito | dev |
a_pensamento-de-eduardo-mondlane-continua-atual-diz-o-académico-silvério-ronguane_5469796.txt | Muupuwelo wa nkhulupale Eduardo Mondlane onniphwanyaneya wooniwaka mahuku ala niraahu, olavulaka nsomi Silvério Ronguane. | Muupuwelo wa nkhulupale Eduardo Mondlane onniphwanyaneya wooniwaka mahuku ala niraahu, olavulaka nsomi Silvério Ronguane.
Etthapeliwaka eyaakha oyarinwe Eduardo Chivambo Mondlane, nsomi wa elapo ya Mosampiiki, Silvério Ronguane alavula iraka, muupuwelo wa Eduardo Chivambo Mondlane onniphwanyaneya wooniwaka mahuku ala niraahu.
Elapo ela ya Mosampiiki, olavulaka Ronguane, enneetta ekwaha yooreera yeele yaatthuniwa ni Eduardo Mondlane.
"Musuwela wi okathi elapo ela ekhumaaya mmatani wa akolono yaahiniphwanya oriipiwa murima mikinaaku mwaha wa ekhotto yahaamala, mwaha vaavo, khanaawerya weettiha muupuwelo wa Eduardo Mondlane yoola waalavula namuna yoowaattamana, olavulaka Ronguane.
Ni teputaatu wa eparitiitu Muvimentu Temokaraatiku wa Mosampiiki olavula wi '' mahiku ala noopacerya weetta vakha-vakhani nitthunaka namunana sowiiwanana, ovarelelana, waattamana, nave nkhulupale Eduardo Mondlane ahuupuwelela makhalelo yaawo eyaakha ya 1962".
Eduardo Mondlane, olempe wi ehapari sa khalayi etthu emosa yooreera mwaha wi ninnisuwela namuna yowaatana wa makhuru yaala apaceriwe iyaakha ya 1950 ni 1960, nikhumelelaka nikhuru nimosa, eyaakha ya 1962, elapo yeela ya Mosampiiki naasimwa FRELIMO.
Eduardo Mondlane oyariwe mahiku etaka 2 mweeri wa Xuulyu eyaakha ya 1960, elapo ya Kaasa, phantte suuli ya Mosampiiki. Eduardo Mondlane osoma Etotoro nikhuru na Antoropoloxiiya ni Sosiyoloxiiya, Univeresitaati ya elapo ya Ameerika, ahiniire mpantta wa ekhotto yeela ya Mosampiiki, ovara muteko wa Epurusoore wa Univeresitaati ni ari namuteko wa nikhuru na Nasoxi Uniita, epooma ya Noova Yooriki.
Eduardo Mondlane ohoolela ekhotto yeele yaatthuniwa woopoliwa elao ya Mosampiiki mpakha okathi wivinwaawe, mahuku ettaaya 3 mweeri wa Fevereero eyaakha ya 1969, epooma ya Tari- Salaama, elapo ya Tasaniiya. Eduardo Mondlane omuhiya mwara awe, Janeth Mondlane, yoola oyariwe elapo ya Ameerika; ni omuuhiya mwaana mulopwana anaasimwa Eduardo Mondlane Junior (nanakoso), ni mwaana mukinaaku onaakhula nsina na Chaude Mondlane (nmwiipe) ni Nyeleti Mondlane ( Minixitira wa Athiyana).
Eduardo Mondlane muneene eliivuro yoosuwaneya '' Lutar por Mocambique'' ni iliivuru sikinaaku sinilavula namuna sa sociyoloxiiya ni etukasawu.
Mulopwana mmosa anaakhula nsina na Carlos Machile ohuuluma wi, Eduardo Mondlane ahikhalana moonelo wa nikhuru na osoma ni moonelo yoola onnoonaneya mukuveerununi wa Mosampiiki mpakha olelo.
"Eduardo Mondlane ahivekela wi porokaraama awe '' Education Project For Mozambique'', mavarelo aya muteko ni muupuwelo aya sikhale mmporokaraamani wa Frelimo ni ni yiiraneyaka siiso , opacerya wa ekonkereesu ya Frelimo mpakha mpakha ekonkereesu ya muloko na piili onoonaneyamo porokaraama wa osoma, muulumo ala ovavulinwe ni Carlos Machili.
Kateetera Eduardo Mondlane
Ettharelelanaka siiso, Ronguana onnuuluma wi nlelo wookhala muteko muulupale onnitthuna ovariwa wi alamuliwe muupuwelelo wa Eduardo Mondlane.
Wuupuwela wa Roguane, '' itthu sowaatta ninlavulaahu, nnuupuwelaahu ni soovonyeya, itthu seyiya sotheene sahuupuweleliwa ni saahipakiwa ni mukhulupale Eduardo Mondlane, vaavo, naarowa okuxa itthu seyiya upuwenle mulopwana ola niivarelelihe wi omeelo nisuwele etthu xeeni eneetta elapo ahu ela.
" Wookhala nkacamiho wiiranen'ye okathi waaleliwaya muupuwelelo wa nkhulupale Eduardo Mondlane, masi ninnikupali wi itthu sotheene iye siranen'ye khalayi ni silempwale ni mukhulupale yoola khasivnyen'ye ni hiyo ninoopacerya, mwaha wi khaninsuwelaxa, vaavo nintthuna otthikela ottuli namukohe yoole osomale itthu seyiya ni avarelenle atthu owaatta a ilapo ya Mosampiiki ni Afirika yotheene, ohuuluma.
Mwaha woottittimiheya mulopwana yoola, Univeresitaati Eduardo Mondlane yoopaka ekateetera wi emuttittimihe mukhulupale yoola, alavulaka nkhulupale wa Univeresitaati yeela, Orlando Quilambo.
"Enilipeliwa wiira opakiwa wa ekateetera yeela atthu akinaaku aroyihe ohoola miteko seyiya opankayi mukhulupale Eduardo Mondlane, niira siiso ninrowa wavaha ikhuru mamosampikaano owaatta wi akhalane owerya woophavela osuwela ni nreerelo wa eliivuru ya mulopwana ola (Eduardo Mondlane) ", alavulakatho mukhulupale wa Univeresitaati Eduardo Mondlane, Quilambo. | cultura | Raja,benedito | dev |
a_livro-mafalala-memorias-espacos-um-lugar-mercado-proximo-domingo_3462373.txt | Eliivuru "Mafalala: memorias e espaços de um lugar" opasari etuminku enirwa. | Eliivuru "Mafalala: memorias e espaços de um lugar" opasari etuminku enirwa.
Mulopwana mmosa onaakhula nsina na Iverca ohuuluma iiraka eliivuru ela tiyoopacerya ni "yeela enilavula nkhalelo wa imaali siniphwanyaneya mmuttettheni ni yoola onnilakiherya wi itthu na atthu otheene a mmuttettheni".
Eliivuru "Mafala Memorias e Espaço de um Lugar", enirowa wooniheriwa etuminku enirwa, mahuku eettaka 21 Omaputu, epooma yuulupale ya Mosampiikhi.
Mwaakanyero ola tuwa Asosiyasawu Iverca, yeela eniroyiha ohoolo namuna ya turiiximu, kulutuura ni meeyu ampiyenti, ni Senturu ti Exituutu Sosiyaaxi ya Univeresitaati ya Koyimpira.
Mulopwana mmosa onaakhula nsina na Iverca ohuuluma iiraka eliivuru ela tiyoopacerya ni " yeela enilavula nkhalelo wa imaali siniphwanyaneya mmuttettheni ni yoola onnilakiherya wi itthu na atthu otheene a mmuttettheni"
"Muliivurini muumu, Iverca onnilavula iiraka, muthiyana osomaxa Eliteratuura Mosampikaana, Fatima Mendonça ni Francisco Noa oolepa ewarakha enilavula mwaha wa nkhalelo ni Epuulitika ya nttetthe wa Mafalaala; nave Nuno Simao Gonsalves, mulupa ooteka inupa ni nsomi wa elapo ya Mosampiikhi, onnilavula othoonyiheryaka mathala ni nipuro na mmuttettheni; ni mulupa oolamula itthu sa khalayi, Rui Laranjeira onnilamula itthu sa khalayi seyiye siiranen'ye muttetthe wa Mafalaala".
Peresitenti wa Iverca, Ivan Laranja, ohuuluma ni maxoronaliixita a nikhuru na VOA iiraka wi, Eliivuru yeela eniira mpantta wa namuna yoophavela iwarakha sa khalayi seyiya silempwe sinilamula nttetthe wa Mafalaala.
Mwiiwelele Sookohiwa: | cultura | Raja | dev |