id
int64 800
1.12M
| title
stringlengths 1
125
| article
stringlengths 8
195k
⌀ |
---|---|---|
40,965 | Ապոլլոն | Ապոլլոն (հին հունարեն՝ Ἀπόλλων) կամ Ֆոյբոս (հին հունարեն՝ Φοῖβος, «լուսափայլ»), հին հունական դիցարանի գլխավոր աստվածներից մեկը, Զևսի և Լետոյի որդին, Արտեմիս աստվածուհու եղբայրը։
Համարվում էր` լույսի, արևի, բնության, պայծառ սկզբնավորման աստվածը, արվեստների հովանավոր, մուսաների առաջնորդ (դրա համար նրան անվանում էին Ապոլոն Մուսեգետես (հունարեն՝ Μουσηγέτης))։
Լույսի աստված ոսկեգանգուր Ապոլոնը ծնվել է Դելոս կղզում։ Նրա մայրը՝ Լետոն, հալածված Հերայի ցասումից, ոչ մի տեղ չէր կարող ապաստան գտնել։ Հետապնդվելով Հերայի ուղարկած Պիթոն հրեշից՝ նա թափառեց աշխարհով մեկ և վերջապես, թաքնվեց Դելոս կղզում, որ այն ժամանակ լողում էր մոլեգնած ծովի ալքիների վրա։ Լետոյի՝ Դելոս բարձրանալուն պես ծովի հորձանուտի միջից վեր խոյացան վիթխարի սյուները և կանգնեցրին այդ ամայի կղզին։ Եվ կղզին անսասան քարացավ այն տեղում, ուր կանգնած է մինչև օրս։ Դելոսի շուրջբոլորը շառաչում է ծովը։ Անձուկ տեսքով բարձրացել էին Դելոսի ժայռերը՝ մերկ ու ամայի, առանց նվազագույն բուսականության։ Միայն ծովային ճայերն էին, որ ապաստան էին գտնում այդ ժայռերի վրա, և իրենց տխուր կանչերով լցնում կղզին։ Բայց ահա ծնվեց լույսի աստված Ապոլլոնը, և ամենուրեք հորդած պայծառ լույսի հեղեղը։ Նորածին աստծուն բարձրագոչ փառաբանեցին Դելոս կղզում հավաքված աստվածները՝ նրան ամբրոսիա և նեկտար մատուցելով։ Ամբողջ բնությունը, աստվածուհիների հետ մեկտեղ, ցնծության մեջ էին։ Ուշ շրջանում Ապոլլոնի պաշտամունքի մեջ դեռևս պահպանվել էին տոտեմիզմի հետքեր։ Այսպես Արկադիայում տոնում էին գյուղատնտեսության տոնը։ Ապոլլոնը այդ խնջույքների ժամանակ հանդես էր գալիս ոչխարի կերպարանքով։ Նա հին ժամանակաշրջանում հոտերի պահապան աստվածությունն էր։
Նրա պաշտամունքի հետքերը տանում են դեպի Փոքր Ասիա։ Ապոլլոնը հետզհետե դառնում է աղեղնավոր, ռազմիկ-աստված։
== Ապոլոնի տաճար ==
Ապոլոնի պաշտամունքի կենտրոն էր համարվում Դելփիք քաղաքում գտնվող Ապոլոնի տաճարը։ Տաճարի քրմուհին ուներ գուշակություններ անելու համբավ և հայտնի էր որպես դելփյան պատգամախոս։
Առասպելի համաձայն՝ այստեղ էր թաղված Ապոլլոնի մահացու հարվածով սպանված հրեշավոր վիշապի տեսքով Պյութոն աստվածը։ Տաճարում դրված քարը՝ օմփալոսը (հունարեն՝ ὀμφαλός), համարվում էր Պյութոնի գերեզմանաքար և, միաժամանակ, աշխարհի կենտրոնը՝ «պորտը»։ Նրա տեղը որոշելու համար Զեւսը երկու արծիվ էր արձակել արևելքից և արևմուտքից, որոնց հանդիպման տեղում էլ դրվել էր քարը։
== Առասպելներ ==
Ապոլոնը պատժեց իր սերը մերժած Կասանդրային՝ այնպես անելով, որ մարդիկ չհավատան նրա գուշակություններին, չնայած նրան, որ դրանք ճիշտ էին։
Պոսեյդոնի հետ միասին կառուցեց Տրոյայի պարիսպները։
=== Տրոյական պատերազմ ===
Տրոյական պատերազմում նետաձիգ Ապոլոնն օգնում է տրոյացիներին, և նրա նետերը յոթ օր ժանտախտ են տարածում հույների ճամբարում։ Ապոլոնն անտեսանելիորեն օգնում է Պարիսին՝ նրա արձակած նետն ուղղելով դեպի Աքիլլեսի գարշապարը, որից և նա սպանվում է։
=== Ադմետոս ===
Ապոլոնը կիկլոպներին սպանելու համար որպես պատիժ հովվություն արեց Ադմետոս թագավորի մոտ։ Նա ութ տարի արածեցնում էր Ադմետոսի անասունները։ Երբ նա նվագում էր իր եղեգնյա սրինգը կամ ոսկյա կիթառը, վայրի գազանները դուրս էին գալիս անտառից և հանգիստ շրջում էին հոտի մեջ։
=== Նիոբե ===
Ապոլոնի և Արտեմիսի մայր Լետոյին բարկացրել էր Թեբեի թագավոր Ամփիոնեսի կնոջ մեծամտությունը։ Նա պարծեցել էր իր երեխաներով և ասել, որ Լետոյից ավելի պտղաբեր է և իր երեխաներն ամենագեղեցիկն են։
Բորբոքված Լետոն դիմեց իր զավակներին, և նրանք նետահարեցին Նիոբեի բոլոր երեխաներին։ Դուստրերին իրենց տան մեջ կոտորեց Արտեմիսը, իսկ այդ ժամանակ լեռներում որսորդություն անող որդիներին սպանեց Ապոլոնը։
== Ծանոթագրություններ == |
65,491 | Կրասնայա Գորկա (Մատվեևո-Կուրգանսկի շրջան) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կրասնայա Գորկա (այլ կիրառումներ)ԿրասնայաԳորկա (ռուս.՝ КраснаяГорка), գյուղ (խուտոր) Ռուսաստանի Դաշնության Ռոստովի մարզի Մատվեևո-Կուրգանսկի շրջանում։ Մտնում է Մալոկիրսանովսկի գյուղական համայնքի կազմի մեջ։ |
709,199 | Բրյուգգեի ռատուշա | Բրյուգգեի ռատուշա (հոլ.՝ Stadhuis van Brugge), Բրյուգգե քաղաքի Քաղաքային խորհրդի շենքը, գտնվում է Արևմտյան Ֆլանդրիա նահանգում։ 15-րդ դարի գոթական ճարտարապետության հուշարձան է, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկված միջնադարյան ֆլամանդական քաղաքի տեսարժան վայր է։ Տեղակայված է քաղաքի կենտրոնում, Բուրգ հրապարակում։
Առաջին հայտնի շինությունը, որտեղ անցկացվել են Բրյուգգեի Քաղաքային խորհրդի հանդիպումները, 1280 թվականին այրված բեֆֆրուա էր։ Դրանից հետո քաղաքային ղեկավարությունն օգտագործել է բանտի շենքը։ 1376 թվականին Ֆլանդրիայի կոմս Լյուդովիկ II Մալեացին բանտի շենքը քանդելու և այդ տեղում նոր ռատուշայի կառուցման որոշում է կայացնում։
1421 թվականի ավարտուն կառուցմամբ, Բրյուգգեի ռատուշան պատմական Ֆլանդրիայի և Բրաբանտի պահպանված ամենահին քաղաքակացիական շինություններից մեկն է։ Նրա հարստությունը և շքեղությունը թույլ է տալիս դատել միջնադարյան Բրյուգգեի տնտեսական և քաղաքական կարևոր նշանակության մասին։ Ստեղծված լինելով եկեղեցական գոթիկայի ավանդույթներով, այն դարձել է իր ժամանակների ֆլամանդական քաղաքացիական ճարտարապետության նորաձևության օրենսդիրը։ Նրա պատկերով և նմանությամբ են կառուցվել այլ հայտնի ռատուշաներ (Բրյուսել, Գենտ, Լյովեն), որոնք ամեն դեպքում չկարողացան քողարկել բնօրինակի շքեղությունը։
== Նկարագրություն ==
Ռատուշայի երկհարկանի շենքն ունի պարզ ուղղանկյուն տեսք և խիստ համամասնություններ։ Ճոխ զարդարված ծեփակերտ ճակատը կտրատված է բարձր պատուհանային որմնախորշերով։ Ճաղաշարից տեանելի է բարձր երկգլորային տանիքը։
Ռատուշայի ներքին հարդարանքը չի զիջում ճակատին շքեղությանը։ Ռատուշայի գոթական դահլիճը ժամանակակից տեսքով հայտնվել է 19-20-րդ դարերի սահմանագծին, իրենից ներկայացնելով մունիցիպալիտետի Մեծ և Փոքր դահլիճների միացում։ Պատի որմնանկարների հեղինակը 19-րդ դարկ երկրորդ կեսի նկարիչ Ալբրեխտ դե Վրինդտն է։ Որմնանկարները պատկերում են Բրյուգգեի պատմության իրադարձությունները։ Գոթական դահլիճը մինչև օրը ծառայում է որպես Քաղաքային խորհրդի նստավայր, այստեղ գրանցվում են ամուսնությունները, բաց է զբոսաշրջիկների համար։
Վերածննդի դահլիճում կարելի է տեսնել Լանսելոտ Բլոնդելի շքեղ բուխարին, որը պատրաստված է փայտից, ալեբաստրից և մարմարից։
== Արտաքին հղումներ ==
Բրյուգգեի քաղաքային թանգարանի պաշտոնական կայք։ Archived 2010-01-23 at the Wayback Machine. (նիդեր.)
Мэйсон Э. Брюссель и Брюгге. Антверпен и Гент. Путеводитель/Пер. с англ. — М.: АСТ, 2005.
Ռատուշա (Stadhuis Brugge)
Բրյուգգե․ Քաղաքային ռատուշա (Stadthuis) Archived 2013-11-21 at the Wayback Machine.
== Ծանոթագրություններ == |
67,458 | Գարլենդի շրջան (Արկանզաս) | Գարլենդ (անգլ.՝ Garland County), ԱՄՆ Արկանզաս նահանգի շրջաններից մեկը։ Ընդհանուր տարածությունը 1.756 կմ² է, բնակչությունը՝ 96.024 մարդ (2007 թ. տվյալներով)։ Շրջկենտրոնն է Հոտ Սպրինգս բնակավայրը։ Կազմավորվել է 1873 թ.։
== Ժողովրդագրություն ==
== Արտաքին հղում ==
Տվյալներ ԱՄՆ վիճակագրության բյուրոյի կայքում(չաշխատող հղում) |
469,626 | Թիմ Հովարդ | Թիմոթի Մեթյու «Թիմ» Հովարդ (անգլ.՝ Timothy Matthew "Tim" Howard, մարտի 6, 1979(1979-03-06)[…], North Brunswick, Միդլսեքս շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ), ամերիկացի ֆուտբոլիստ, որը խաղում է անգլիական Էվերթոն ակումբում և ԱՄՆ ֆուտբոլի ազգային հավաքականում՝ դարպասապահի դիրքում։
Հովարդը կարիերան սկսել է «Նորթ Ջերսի Իմպերիալ» թիմում, որից հետո տեղափոխվել է «ՄետրոՍթարս»։ Նրա խաղերը շուտով գրավում է «Մանչեսթեր Յունայթեդ» ակումբի ուշադրությունը, որը 2003 թ. նրա հետ կնքում է պայմանագիր։ Նա թիմի հետ հաղթում է Ֆուտբոլի Անգլիայի Սուպերգավաթ 2003-ը, Ֆուտբոլի Անգլիայի գավաթ 2003-04-ը և Ֆուտբոլային լիգայի գավաթ 2005-06-ը։ Սակայն, «Յունայթեդը» Էդվին վան դեր Սարի հետ պայմանագիր կնքելուց հետո, Հովարդին վարձավճարով տվեցին «Էվերթոնին», իսկ 2007 թվականի փետրվարին այդ թիմը գնեց նրա ամբողջ տրանսֆերային իրավունքը։
== Նվաճումներ ==
=== Թիմային ===
«Մանչեսթեր Յունայթեդ»
Անգլիայի գավաթի հաղթող՝ 2004
Լիգայի գավաթի հաղթող՝ 2006
Անգլիայի Սուպերգավաթի հաղթող՝ 2003 «Էվերթոն»
Անգլիայի գավաթի եզրափակիչի մասնակից՝ 2009 ԱՄՆ-ի հավաքական
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթի հաղթող՝ 2007
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթի եզրափակիչի մասնակից՝ 2011
=== Անձնական ===
MLS Humanitarian of the Year (1)՝ 2001
MLS-ի լավագույն դարպասապահ (1)՝ 2001
MLS Best XI (2)՝ 2001, 2002
ՊՖԱ վարկածով տարվա լավագույն թիմ (1)՝ 2003/2004
ԱՄՆ-ի տարվա լավագույն խաղացող (1)՝ 2008
Ոսկե ձեռնոց ՖԻՖԱ Կոնֆեդերացիաների գավաթ (1)՝ 2009
MLS-ի բոլոր աստղերի խաղի լավագույն խաղացող (1)՝ 2009
Մտել է ՖՊՎՄՖ-ի վարկածով աշխարհի լավագույն դարպասապահների Թոփ-10-ում (3)՝ 2003, 2009, 2010
Լավագույն սեյվը ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի ոսկե գավաթում (1)՝ 2011
ԿՈՆԿԱԿԱՖ-ի լավագույն դարպասապահ (1)՝ 2013
== Հետաքրքիր փաստեր ==
2012 թվականի հունվարի 4-ին, Հովարդը առաջին գոլը խփեց պրոֆեսիոնալ կարիերայում, որը եղավ «Բոլթոն Ուոնդերերսի» դեմ խաղում։ Նա դարձավ չորրորդ դարպասապահը, որը գոլ է հեղինակում Պրեմիեր լիգայի խաղում։ Այդ գոլը նա խփել էր սեփական դարպասից։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Վիճակագրությունը soccerbase.com կայքում (անգլ.)
Պաշտոնական կայքը Tim Howard Story Archived 2017-06-02 at the Wayback Machine. (անգլ.)
Ֆուտբոլիստի պրոֆիլը Archived 2010-03-06 at the Wayback Machine. Soccernet կայքում (անգլ.) |
914,831 | Ժաննա Աղամիրյան | Ժաննա Աղամիրյան (դեկտեմբերի 16, 1936(1936-12-16), Բաթում, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - հուլիսի 15, 1975(1975-07-15), Բաթում, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ)՝ հայ նկարիչ, արվեստաբան, Երևանի մանկական պատկերասրահի՝ աշխարհի առաջին մանկական կերպարվեստի թանգարանի ուսուցիչ, հիմնադիր և առաջին տնօրեն, գիտական զեկույցների և արվեստի կրթության մասին հոդվածների և գրքի հեղինակ։
== Կենսագրություն ==
Ծնվել է 1936 թվականի դեկտեմբերի 16-ին, Բաթումում, Վրացական ԽՍՀ։ Հետագայում բնակություն է հաստատում Երևանում։ Ամուսինը՝ Հենրիկ Իգիթյան, երեխաները՝ Ռուբեն (1961-1975) և Մարիամ (1969-1975)։
Վախճանվել է իր երեխաների հետ 1975 թվականի հուլիսի 15-ին Երևանից Բաթում Ե-15 չվերթ կատարող ինքնաթիռի պատահական ավիավթարում, 32 մյուս ուղևորների և ինքնաթիռի անձնակազմի 5 անդամների հետ։
== Գործունեություն ==
1965 թվականից Ժաննա Աղամիրյանն աշխատել է մանկավարժ՝ տարբեր տարիքի երեխաներին դասավանդելով նկարչություն և գեղարվեստ։ 1968 թվականին Հայաստանի նկարիչների միության ցուցահանդեսային սրահներում բացվել է «Աշխարհն մանուկների աչքերով» մանկական նկարների ցուցահանդեսը, որտեղ ներկայացվել է ավելի քան 800 աշխատանք։ Երկու շաբաթվա ընթացքում ցուցահանդեսն ունեցել է 120000 այցելու։ Այնուհետև Աղամիրյանը աշխատել է հատուկ գեղագիտական կենտրոն ստեղծելու ուղղությամբ։
Մեծ նախապատրաստական աշխատանք կատարելուց հետո Աղամիրյանն ամուսնու՝ արվեստաբան Հենրիկ Իգիթյանի հետ 1970 թվականին Երևանի կենտրոնում՝ Աբովյան փողոցում հիմնել է աշխարհում իր նախադեպը չունեցող Հայաստանի մանկական պատկերասրահ, որը 1980 թվականից կոչվում է Հայաստանի մանկական պատկերասրահ, որը եզակի դեպք էր, և Հայաստանն առաջինն էր նմանատիպ ցուցասրահ ունենալու գործում։ Հայերին հետևեցին բրիտանացիները1970-1975 թվականներին, մինչև ողբերգական վախճանը, Աղամիրյանը եղել է Մանկական պատկերասրահի առաջին տնօրենը։ Ժաննա Ագամիրյանի հետազոտությունների հիման վրա ստեղծված նախագիծը դարձել է այդ տարիների հայկական մշակույթի կարևորագույն ժառանգության մաս, քանի որ այն թույլ է տվել նրան դաստիարակել վառ, յուրահատուկ մտածող արվեստագետների մի քանի սերունդ։
«Մանկական պատկերասրահ» գիրքը կազմվել է հետմահու՝ 1979 թվականին, Աղամիրյանի թեկնածուական թեզի նյութերի հիման վրա։ Անդրադառնալով մանկական ստեղծագործական երևույթի մեկնաբանմանը` հեղինակը համոզիչ կերպով ցույց է տալիս նրա անկախ և յուրահատուկ գեղագիտական արժեքը 20-րդ դարի գեղարվեստական հասկացությունների համատեքստում՝ համեմատելով այն մեծ արվեստի հետ։ «Մանկական արվեստի» ինքնավարության հաստատումը և դրա նկատմամբ հարգալից ուշադրության պահանջը այս աշխատության հիմնական ուղերձն է։
== Գրական ստեղծագործություններ ==
Մանկական պատկերասրահ (Երևանյան աշխատանքային փորձը երեխաների հետ) / Ժ. Ս. Աղամիրյան; Մանկական արվեստի պատկերասրահ (Երևան)։ - Մոսկվա, Սովետական նկարիչ, 1979 թ. - 191 էջ. : 22 սմ - 30,000 օրինակ - (թարգմանությամբ)։ 2.60 p. BBK 75C2 Կատեգորիա։ Երեխաների արվեստի ուսուցում - Մանկական կերպարվեստ - թանգարանային հավաքածուներ – Երևան (ռուսերեն) Ներածական հոդվածի հեղինակ Վ.Վ. Ալեքսեևա։
Детская картинная галерея.: (Ерев.опыт работы с детьми) / Ж. С. Агамирян ; Детская картинная галерея (Ереван). - Москва : Сов. художник, 1979. - 191 с. : ил. ; 22 см. - 30000 экз.. - (в пер.) : 2.60 р. ББК 75С2 Рубрики: Художественное воспитание детей Детское изобразительное творчество—Музейные собрания—Ереван. Автор вступительной статьи В.В.Алексеева.
== Պատկերասրահ ==
== Ծանոթագրություններ == |
314,406 | Յակտի-Կուլ (գյուղ, Աբզելիլովսկի շրջան) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Յակտի-ԿուլՅակտի-Կուլ (ռուս.՝ Якты-Куль, բաշկիրերեն՝ Яҡты Күл), գյուղ Ռուսաստանի Բաշկորտոստան հանրապետության Աբզելիլովսկի շրջանի կազմում։
Բնակչությունը 2009 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 421 մարդ։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
1,064,036 | Բռնցքամարտի համաշխարհային ասոցիացիա | Բռնցքամարտի համաշխարհային ասոցիացիա (WBA) (անգլ.՝ World Boxing Association; WBA), պրոֆեսիոնալ բռնցքամարտի հնագույն միջազգային ասոցիացիա։ Բռնցքամարտի չորս կազմակերպություններից մեկն է (IBF, WBC և WBO), որոնք վավերացնում են համաշխարհային մակարդակով նախատեսված բռնցքամարտի հանդիպումները։
1921 թվականին ԱՄՆ-ում ստեղծվել է Բռնցքամարտի ազգային ասոցիացիան (National Boxing Association): Արդեն 1962 թվականի օգոստոսի 23-ին այն պաշտոնապես վերանվանվել է Բռնցքամարտի համաշխարհային ասոցիացիա :
== Վարկանիշային աղյուսակ ==
Բռնցքամարտի համաշխարհային ասոցիացիայի վարկանիշային աղյուսակը ներառում է աշխարհի ուժեղագույն բռնցքամարտիկների՝ տասնյոթ քաշային կարգերում։ Թարմացումները հրապարակվում են կազմակերպության պաշտոնական կայքում։
== Ռեկորդ ==
Տիտղոսի ամենաերկար պաշտպանության ռեկորդը պատկանում է նվազագույն քաշային կարգում Թայլանդի երկու բռնցքամարտիկների։ Առաջինը Չանա Պորպաոինն է(53-4-5)։ Նա անց է կացրել 8 տիտղոսային պաշտպանություն՝ 1993-ից 1995 թվականներին։ Երկրորդը Նոկաուտ Սի Պի Ֆրեշմարտնն է ( 21- 0-0)։ Ունեցել է տիտղոսի պաշտպանության 8 մարտեր՝ 2016-2020 թվականներին։
== Աշխարհի գործող չեմպիոններ ==
2021 թվականի ապրիլի 24-ի տվյալներով WBA վարկածով աշխարհի գործող չեմպիոնները։
=== Տղամարդիկ ===
=== Կանայք ===
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Բռնցքամարտի համաշխարհային ասոցիացիա (WBA-ի պաշտանական էջ) |
320,694 | Սուկպակ | Սուկպակ (ռուս.՝ Сукпак), գյուղ Ռուսաստանի Տիվա հանրապետության Կիզիլսկի շրջանի կազմում։
Բնակչությունը 2008 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 4700 մարդ։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
585,733 | Արսիու | Արսիու, լեռ հիշատակված ասուրական սեպագրերում, ըստ որոնց ասորեստանյան զորքը այս լեռն անցնելով մտել է Ուրարտուի սահմանները։
== Ծանոթագրություններ == |
313,050 | Կրիուշկինո | Կրիուշկինո (ռուս.՝ Криушкино), գյուղ Ռուսաստանի Յարոսլավլի մարզի Պերեսլավսկի շրջանի կազմում։
Բնակչությունը 2007 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 35 մարդ։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
583,036 | Ջեք Ջոնսոն | Ջեք Հոուդի Ջոնսոն (մայիսի 18, 1975(1975-05-18), Օահու, Հոնոլուլու շրջան, Հավայի, ԱՄՆ), հավայան հեղինակ և իր անձնական երգերի կատարող, երաժիշտ, ֆիլմերի ստեղծող, հայտնի է դարձել սոֆթ ռոք ժանրում և ակուստիկ երաժշտության մեջ։ 2011 թվականին մեծ ճանաչում է ձեռք բերել Brushfire Fairytales դեբյուտային ալբոմի
թողարկումից հետո։ Վերջին 5 տարում հրապարակել է ևս 5 ալբոմ։ Հայտնի է նաև, որպես «The Kōkua Festival» փառատոնի հեղինակներից մեկը։ Ջեքը հայտնի է այնպիսի երգերով, ինչպիսիք են՝ "Upside Down"; "Flake"; "I Got You"; "Sitting, Waiting, Wishing"; "If I Had Eyes"; "You and Your Heart"; "Taylor"; "Better Together; "Good People" և Breakdown:
== Կենսագրություն ==
Ջեք Ջոնսոնը ծնվել և մեծացել է Օահուում։ Ջեֆ Ջոնսոնը (հայրը) Ջեքին դրդել է զբաղվել սպորտով։ Նա հինգ տարեկանից զբաղվել է սյորֆինգով։ 17 տարեկան հասակում նրան հրավիրել են մասնակցելու Billabong Pipeline Masters-ի եզրափակիչ խաղին, Օահուի հյուսիսային շրջանում։ Նա եղել է ամենաերիտասարդ մասնակիցը ամբողջ պատմության մեջ։ Սակայն մեկ ամիս անց նրա կարիերան սյորֆինգում ավարտվել է։
Ջեքը սովորել է Օահուի Kahuku High School դպրոցում։ Ավլի ուշ ընդունվել է Սանտա Բարբարայի Կալիֆոռնիական համալսարան և դիպլոմ է ստացել, որպես ֆիլմերի և երաժշտության պրոդյուսեր։ Ջոնոսոնը սկսել է կիթառ նվագել 8 տարեկանում, իսկ 12 տարեկանում սկսել է երգեր գրել։ Նրա սերը դեպի երաժշտությունը շատ արագ է զարգացել, և առաջին փորձերը երաժշտական ասպարեզում եղել է այն, որ նա սկսել է նվագել Soil խմբում։
Ջիմի Հենդրիքսը Ջեք Ջոնսոնի սիրելի կիթառահարն է.
Джонсон назвал Джими Хендрикса своим любимым гитаристом:
== Ծանոթագրություններ == |
482,926 | Սան Պոլո դեյ Կավալիերի | Սան Պոլո դի Կավալիերի (իտալերեն՝ San Polo dei Cavalieri), կոմունա Իտալիայում, տեղակայված է Լացիո մարզի Հռոմ գավառում։
Բնակչությունը կազմում է 2310 մարդ, խտությունը կազմում է 55մարդ/քառ. կմ։ Զբաղեցնում է 42 քառ. կմ տարածք։ Փոստային ինդեքս - 010, հեռախոսային կոդ - 0774։
Կոմունայի հովանավորն է Սուրբ Նիկողայոս Զմյուռնացի հրաշագործը։ Տոնը նշվում է դեկտեմբերի 6-ին։
== Ծանոթագրություններ == |
609,415 | Ալուչիրկ | Ալուչիրկ, գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Բիթլիսի վիլայեթի Մշո գավառում։
== Բնակչություն ==
XIX դարի վերջին ուներ 54 տուն քոչվոր քուրդ բնակիչ։
== Տնտեսություն ==
Բնակչության հիմնական զբաղմունքը անասնապահությունն էր։
== Աղբյուրներ ==
«Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թվականներին, Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն
== Տես նաև ==
Բիթլիսի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր
== Ծանոթագրություններ == |
1,096,238 | Եվրոպական պարտքային ճգնաժամ | Եվրոպական պարտքային ճգնաժամ (հաճախ կոչվում է նաև եվրոգոտու ճգնաժամ կամ եվրոպական սուվերեն պարտքի ճգնաժամ), բազմամյա պարտքային ճգնաժամ է, որը տեղի է ունեցել Եվրամիությունում (ԵՄ) 2009 թվականից մինչև 2010-ականների կեսերը մինչև վերջ։ Եվրոգոտու անդամ մի քանի երկրներ (Հունաստան, Պորտուգալիա, Իռլանդիա, Իսպանիա և Կիպրոս) չկարողացան մարել կամ վերաֆինանսավորել իրենց պետական պարտքը կամ փրկել գերպարտք ունեցող բանկերը իրենց ազգային վերահսկողության ներքո՝ առանց երրորդ կողմերի օգնության, ինչպիսիք են եվրոգոտու այլ երկրները, եվրոպական երկրները։ Կենտրոնական բանկը (ԵԿԲ) կամ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ)։
link=|մինի
Եվրոգոտու ճգնաժամը պայմանավորված էր վճարային հաշվեկշռի ճգնաժամով, որը օտարերկրյա կապիտալի հանկարծակի կանգ է առնում այն երկրներում, որոնք ունեին զգալի դեֆիցիտներ և կախված էին արտաքին վարկավորումից։ Ճգնաժամը խորացավ պետությունների՝ արժեզրկման (ազգային արժույթի արժեքի նվազում) դիմելու անկարողությամբ։ Եվրոգոտու որոշ անդամներում պարտքի կուտակումը մասամբ պայմանավորված էր եվրոգոտու անդամ երկրների միջև մակրոտնտեսական տարբերություններով մինչև եվրոյի ընդունումը։ Եվրոպական կենտրոնական բանկն ընդունել է տոկոսադրույք, որը խրախուսում է Հյուսիսային եվրագոտու անդամների ներդրողներին վարկեր տրամադրել հարավին, մինչդեռ հարավը խրախուսվում էր վարկ վերցնել, քանի որ տոկոսադրույքները շատ ցածր էին։ Ժամանակի ընթացքում դա հանգեցրեց դեֆիցիտի կուտակմանը հարավում, առաջին հերթին մասնավոր տնտեսական դերակատարների կողմից։ Եվրոգոտու անդամ երկրների միջև հարկաբյուջետային քաղաքականության համակարգման բացակայությունը նպաստեց եվրոգոտու կապիտալի անհավասարակշռությանը, մինչդեռ եվրոգոտու պետությունների միջև ֆինանսական կարգավորման կենտրոնացման կամ ներդաշնակեցման բացակայությունը, զուգորդված բանկերին օգնություն տրամադրելու վստահելի պարտավորությունների բացակայության հետ, խթանեց ռիսկային ֆինանսական գործարքները։ բանկեր. Ճգնաժամի մանրամասն պատճառները տարբեր էին երկրից երկիր։ Մի շարք երկրներում գույքային փուչիկից առաջացած մասնավոր պարտքերը փոխանցվել են սուվերեն պարտքին՝ բանկային համակարգի օգնության և կառավարության արձագանքների արդյունքում տնտեսությունների դանդաղեցմանը հետփուչիկային տնտեսություններին։ Եվրոպական բանկերն ունեն զգալի չափի սուվերեն պարտք, այնպես որ բանկային համակարգերի կամ սուվերենների վճարունակության հետ կապված մտահոգությունները բացասաբար են ամրապնդվում։
Ճգնաժամի սկիզբը եղավ 2009 թվականի վերջին, երբ Հունաստանի կառավարությունը բացահայտեց, որ իր բյուջեի դեֆիցիտը շատ ավելի մեծ է, քան նախկինում ենթադրվում էր։ Հունաստանը արտաքին օգնության կոչ արեց 2010 թվականի սկզբին՝ ստանալով ԵՄ-ԱՄՀ օգնության փաթեթը 2010 թվականի մայիսին։ Եվրոպական երկրներն իրականացրել են ֆինանսական աջակցության մի շարք միջոցառումներ, ինչպիսիք են Ֆինանսական կայունության եվրոպական հիմնադրամը (EFSF) 2010 թվականի սկզբին և Եվրոպական կայունության մեխանիզմը (ESM): 2010 թվականի վերջին։ ԵԿԲ-ն նույնպես նպաստեց ճգնաժամի լուծմանը` նվազեցնելով տոկոսադրույքները և տրամադրելով ավելի քան մեկ տրիլիոն եվրոյի էժան վարկեր` եվրոպական բանկերի միջև դրամական հոսքերը պահպանելու համար։ 2012 թվականի սեպտեմբերի 6-ին ԵԿԲ-ն հանդարտեցրեց ֆինանսական շուկաները՝ հայտարարելով եվրոգոտու բոլոր երկրներին, որոնք ներգրավված են EFSF/ESM-ի կողմից ինքնիշխան պետական օգնության/նախազգուշական ծրագրում անվճար անսահմանափակ աջակցության մասին՝ որոշակի եկամտաբերությունը իջեցնելով Ուղղակի դրամական գործարքները (OMT): Իռլանդիան և Պորտուգալիան ստացել են ԵՄ-ի և ԱՄՀ-ի օգնության ծրագրերը համապատասխանաբար 2010 թվականի նոյեմբերին և 2011 թվականի մայիսին։ 2012 թվականի մարտին Հունաստանը ստացավ իր երկրորդ օգնությունը։ Ե՛վ Իսպանիան, և՛ Կիպրոսը փրկարարական փաթեթներ են ստացել 2012 թվականի հունիսին։
Տնտեսական աճին վերադառնալը և բարելավված կառուցվածքային դեֆիցիտը հնարավորություն տվեցին Իռլանդիային և Պորտուգալիային դուրս գալ իրենց օգնության ծրագրերից 2014թ. հուլիսին։ Հունաստանին և Կիպրոսին երկուսն էլ կարողացան մասամբ վերականգնել շուկայի հասանելիությունը 2014 թվականին։ Իսպանիան երբեք պաշտոնապես չստացավ փրկության ծրագիր։ ESM-ից դրա փրկության փաթեթը նախատեսված էր բանկի վերակապիտալացման հիմնադրամի համար և չէր ներառում ֆինանսական աջակցություն հենց կառավարությանը։ Ճգնաժամը զգալի անբարենպաստ տնտեսական հետևանքներ ունեցավ և աշխատաշուկայի հետևանքները, Հունաստանում և Իսպանիայում գործազրկության մակարդակը հասավ 27%-ի և մեղադրվում էր ցածր տնտեսական աճի համար, ոչ միայն ամբողջ եվրոգոտու, այլև ողջ Եվրամիության համար։ Այն մեծ քաղաքական ազդեցություն ունեցավ եվրոգոտու 19 երկրներից 10-ի իշխող կառավարությունների վրա՝ նպաստելով իշխանափոխություններին Հունաստանում, Իռլանդիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում, Պորտուգալիայում, Իսպանիայում, Սլովենիայում, Սլովակիայում, Բելգիայում և Նիդեռլանդներում, ինչպես նաև երկրից դուրս։ եվրոգոտին Միացյալ Թագավորությունում։
== Պատճառներ ==
Եվրոգոտու ճգնաժամը առաջացել է եվրոգոտու կառուցվածքային խնդրի և բարդ գործոնների համակցությամբ։ Համաձայնություն կա, որ եվրոգոտու ճգնաժամի հիմքում ընկած է վճարային հաշվեկշռի ճգնաժամը (օտարերկրյա կապիտալի հանկարծակի կանգն այն երկրներում, որոնք կախված են արտաքին վարկավորումից), և որ այս ճգնաժամը վատթարացել է նրանով, որ պետությունները չեն կարող. դիմել արժեզրկման (ազգային արժույթի արժեքի նվազում՝ արտահանումն ավելի մրցունակ դարձնելու արտաքին շուկաներում)։ Այլ կարևոր գործոններ ներառում են ֆինանսների գլոբալացումը. հեշտ վարկային պայմաններ 2002–2008 թվականների ընթացքում, որոնք խրախուսում էին բարձր ռիսկային վարկավորման և փոխառության պրակտիկան. 2007–08 ֆինանսական ճգնաժամը; միջազգային առևտրի անհավասարակշռություն; անշարժ գույքի փուչիկները, որոնք դրանից հետո պայթել են. 2008-2012 թվականների մեծ անկումը; հարկաբյուջետային քաղաքականության ընտրություն՝ կապված կառավարության եկամուտների և ծախսերի հետ. և մոտեցումներ, որոնք օգտագործվում են պետությունների կողմից՝ խնդրահարույց բանկային արդյունաբերություններին և մասնավոր պարտատոմսերի սեփականատերերին փրկելու համար՝ ստանձնելով մասնավոր պարտքի բեռը կամ սոցիալական կորուստները։
Եվրոգոտու անդամ երկրների միջև մակրոտնտեսական տարաձայնությունները հանգեցրին անդամ երկրների միջև կապիտալի անհավասարակշռության։ Մինչև եվրոյի ընդունումը, հարավային եվրոգոտու անդամ երկրները արագ աճում էին (բարձրացող աշխատավարձերով և գներով), մինչդեռ հյուսիսային եվրոգոտու անդամները դանդաղ էին աճում։ Չնայած այս տարբեր մակրոտնտեսական պայմաններին, Եվրոպական կենտրոնական բանկը կարող էր ընդունել միայն մեկ տոկոսադրույք՝ ընտրելով մեկը, որը նշանակում էր, որ Գերմանիայում իրական տոկոսադրույքները բարձր են (համեմատած գնաճի) և ցածր եվրոգոտու հարավային անդամ երկրներում։ Սա Գերմանիայի ներդրողներին դրդեց վարկեր տրամադրել հարավին, մինչդեռ հարավը խրախուսվեց վարկ վերցնելու (քանի որ տոկոսադրույքները շատ ցածր էին)։ Ժամանակի ընթացքում դա հանգեցրեց դեֆիցիտի կուտակմանը հարավում, առաջին հերթին մասնավոր տնտեսական դերակատարների կողմից։
Համեմատական քաղաքական տնտեսությունը բացատրում է եվրոպական ճգնաժամի հիմնարար արմատները անդամ երկրների տարբեր ազգային ինստիտուցիոնալ կառույցներում (հյուսիսն ընդդեմ հարավի), ինչը ժամանակի ընթացքում պայմանավորեց նրանց զարգացման ասիմետրիկ միտումները և միությունը ենթարկեց արտաքին ցնցումների։ Եվրոգոտու կառավարման կառուցվածքի անկատարությունները արդյունավետ արձագանքելու համար սրել են մակրոտնտեսական տարաձայնությունները։
Եվրոգոտու անդամ երկրները կարող էին մեղմել հարավում կապիտալի հոսքերի և պարտքի կուտակման անհավասարակշռությունը՝ համակարգելով ազգային հարկաբյուջետային քաղաքականությունը։ Գերմանիան կարող էր որդեգրել ավելի ընդլայնող հարկաբյուջետային քաղաքականություն (ներքին պահանջարկը խթանելու և կապիտալի արտահոսքը նվազեցնելու համար), իսկ հարավային եվրոգոտու անդամ երկրները կարող էին ավելի սահմանափակող հարկաբյուջետային քաղաքականություն (ներքին պահանջարկը նվազեցնելու և Հյուսիսից փոխառությունները նվազեցնելու համար)։ Համաձայն 1992 թվականի Մաստրիխտի պայմանագրի պահանջների՝ կառավարությունները պարտավորվեցին սահմանափակել իրենց դեֆիցիտի ծախսերը և պարտքի մակարդակը։ Այնուամենայնիվ, ստորագրողներից ոմանք, այդ թվում՝ Գերմանիան և Ֆրանսիան, չկարողացան մնալ Մաաստրիխտի չափանիշների սահմաններում և դիմեցին ապագա պետական եկամուտների արժեթղթավորմանը՝ իրենց պարտքերը և/կամ դեֆիցիտները նվազեցնելու համար՝ շրջանցելով լավագույն փորձը և անտեսելով միջազգային չափանիշները։ Սա թույլ տվեց սուվերեններին քողարկել իրենց դեֆիցիտի և պարտքի մակարդակը տեխնիկայի համակցությամբ, ներառյալ անհամապատասխան հաշվապահական հաշվառումը, արտահաշվեկշռային գործարքները և արժույթի և վարկային ածանցյալ գործիքների բարդ կառուցվածքների օգտագործումը։ 2009 թվականի վերջից Հունաստանի նորընտիր իշխանությունից հետո PASOK-ի կառավարությունը դադարեց քողարկել իր իրական պարտքը և բյուջեի դեֆիցիտը, որոշ եվրոպական պետությունների ինքնիշխան դեֆոլտի վախը հասարակության մեջ զարգացավ, և մի քանի պետությունների պետական պարտքը նվազեց։ Ճգնաժամը հետագայում տարածվեց Իռլանդիայում և Պորտուգալիայում՝ միաժամանակ անհանգստություն առաջացնելով Իտալիայի, Իսպանիայի և եվրոպական բանկային համակարգի և եվրոգոտու ներսում ավելի հիմնարար անհավասարակշռությունների վերաբերյալ։ Թերի հաշվետվությունը բացահայտվել է 2009 թվականի բյուջեի դեֆիցիտի կանխատեսման վերանայման միջոցով՝ ՀՆԱ-ի «6–8%-ից» (ՀՆԱ-ի 3%-ից ոչ ավելին Մաստրիխտի պայմանագրի կանոնն էր) մինչև 12,7%, գրեթե անմիջապես PASOK-ից հետո։ հաղթեց 2009 թվականի հոկտեմբերին Հունաստանի ազգային ընտրություններում։ Միջազգային ֆինանսական ճգնաժամի պատճառով բյուջեի դեֆիցիտի կանխատեսումների մեծ վերափոխումը չի սահմանափակվել միայն Հունաստանով. օրինակ, ԱՄՆ-ում 2009 թվականի բյուջեի դեֆիցիտի կանխատեսումը 2009 ֆինանսական տարվա բյուջեով նախատեսված 407 միլիարդ դոլարից հասցվել է 1,4 տրիլիոն դոլարի Միացյալ Թագավորությունում եղել է նախնական կանխատեսում ավելի քան 4 անգամ ավելի բարձր։ Հունաստանում ցածր («6–8%») կանխատեսումը գրանցվել է մինչև տարվա վերջը (2009թ. սեպտեմբեր), որը ակնհայտորեն չի համապատասխանում իրական իրավիճակին։
Հատված ֆինանսական կարգավորումը նպաստեց անպատասխանատու վարկավորմանը ճգնաժամին նախորդող տարիներին։ Եվրագոտում յուրաքանչյուր երկիր ուներ իր ֆինանսական կանոնակարգերը, որոնք ֆինանսական հաստատություններին թույլ էին տալիս օգտագործել մոնիտորինգի և կարգավորող պատասխանատվության բացերը՝ դիմելու բարձր եկամտաբեր, բայց շատ ռիսկային վարկերի։ Ֆինանսական կարգավորումների ներդաշնակեցումը կամ կենտրոնացումը կարող էր մեղմել ռիսկային վարկերի խնդիրը։ Մեկ այլ գործոն, որը խթանեց ռիսկային ֆինանսական գործարքները, այն էր, որ ազգային կառավարությունները չկարողացան արժանահավատորեն պարտավորվել չօգնել ռիսկային վարկեր ստանձնած ֆինանսական հաստատություններին, այդպիսով առաջացնելով բարոյական վտանգի խնդիր։
== Ճգնաժամի էվոլյուցիան ==
Եվրոպական պարտքային ճգնաժամը բռնկվեց 2009 թվականի վերջին Մեծ անկման հետևանքով և բնութագրվեց չափազանց բարձր պետական կառուցվածքային դեֆիցիտի և պարտքի մակարդակի արագացմամբ։ Երբ, որպես Մեծ անկման բացասական հետևանք, համեմատաբար փխրուն բանկային հատվածը մեծ կապիտալի կորուստներ ունեցավ, Եվրոպայի պետությունների մեծ մասը ստիպված էր փրկել իրենց ամենաազդեցիկ բանկերից մի քանիսը աջակցող վերակապիտալիզացիայի վարկերով՝ նրանց գոյատևման միջև ամուր կապի պատճառով։ և տնտեսության ֆինանսական կայունությունը։ 2009թ. հունվարի դրությամբ Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի 10 բանկերից բաղկացած խումբն արդեն խնդրել էր փրկություն տրամադրել։ Այն ժամանակ Եվրահանձնաժողովը հրապարակեց 2009 թվականի համար ԵՄ տնտեսական արտադրանքի 1,8% անկման կանխատեսումը, ինչն էլ ավելի վատթարացրեց բանկերի հեռանկարը։ Հանրային ֆինանսավորմամբ բանկերի բազմաթիվ վերակապիտալացումները պատճառներից մեկն են եղել պարտք-ՀՆԱ-ի հարաբերակցության կտրուկ վատթարացման հետևում, որոնք զգացվել են մի քանի եվրոպական կառավարությունների կողմից Մեծ անկման հետևանքով։ Հաղորդվում է, որ Եվրոպայում բռնկվող չորս ինքնիշխան պարտքային ճգնաժամերի հիմնական արմատական պատճառները եղել են. թույլ իրական և պոտենցիալ աճ. մրցակցային թուլություն; բանկերի և սուվերենների լուծարում. նախկինում գոյություն ունեցող պարտք-ՀՆԱ-ի մեծ հարաբերակցություններ; և պարտավորությունների զգալի պաշարներ (պետական, մասնավոր և ոչ մասնավոր հատված):
2010թ.-ի առաջին մի քանի շաբաթներին նոր անհանգստություն նկատվեց պետական չափից ավելի պարտքի հետ կապված, երբ վարկատուները պահանջում էին ավելի բարձր տոկոսադրույքներ մի քանի երկրներից՝ ավելի բարձր պարտքի մակարդակով, դեֆիցիտով և ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտով։ Սա իր հերթին դժվարացրեց եվրոգոտու տասնութ կառավարություններից չորսի համար ֆինանսավորել հետագա բյուջեի դեֆիցիտը և մարել կամ վերաֆինանսավորել առկա պետական պարտքը, հատկապես, երբ տնտեսական աճի տեմպերը ցածր էին, և երբ պարտքի բարձր տոկոսը գտնվում էր օտարերկրյա վարկատուների ձեռքում։ Հունաստանի և Պորտուգալիայի դեպքում։
Այն պետությունները, որոնց վրա բացասաբար է ազդել ճգնաժամը, բախվել են պետական պարտատոմսերի տոկոսադրույքների սփրեդների ուժեղ աճին` ներդրողների մտահոգությունների հետևանքով իրենց ապագա պարտքի կայունության վերաբերյալ։ Եվրոգոտու չորս պետություններ պետք է փրկվեին ինքնիշխան օգնության ծրագրերով, որոնք համատեղ տրամադրվել էին Արժույթի միջազգային հիմնադրամի և Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից՝ Եվրոպական կենտրոնական բանկի տեխնիկական մակարդակով լրացուցիչ աջակցությամբ։ Այս երեք միջազգային կազմակերպությունները, որոնք ներկայացնում են օգնության վարկատուները, միասին ստացել են «Եռյակ» մականունը։
Ճգնաժամի դեմ պայքարելու համար որոշ կառավարություններ կենտրոնացել են հարկերի բարձրացման և ծախսերի նվազեցման վրա, ինչը նպաստեց սոցիալական բունտի և զգալի բանավեճի տնտեսագետների միջև, որոնցից շատերը պաշտպանում են ավելի մեծ դեֆիցիտներ, երբ տնտեսությունները պայքարում են։ Հատկապես այն երկրներում, որտեղ բյուջեի դեֆիցիտը և պետական պարտքերը կտրուկ աճել են, վստահության ճգնաժամ է առաջացել՝ կապված այս երկրների և ԵՄ անդամ այլ երկրների միջև, ամենակարևորը Գերմանիայի, պարտատոմսերի եկամտաբերության սփրեդի և ռիսկերի ապահովագրության ընդլայնմամբ։ Ենթադրվում էր, որ մինչև 2011 թվականի վերջը Գերմանիան ավելի քան 9 միլիարդ եվրո է վաստակել ճգնաժամից, քանի որ ներդրողները հավաքվել են ավելի ապահով, բայց գրեթե զրոյական տոկոսադրույքով գերմանական դաշնային կառավարության պարտատոմսեր (բունդ)։ 2012 թվականի հուլիսին նաև Նիդեռլանդները, Ավստրիան և Ֆինլանդիան շահեցին զրոյական կամ բացասական տոկոսադրույքներից։ Մեկ տարուց պակաս մարման ժամկետով պետական կարճաժամկետ պարտատոմսերը դիտարկելով շահառուների ցանկում են նաև Բելգիան և Ֆրանսիան։ Մինչ Շվեյցարիան (և Դանիան) հավասարապես շահեցին ցածր տոկոսադրույքներից, ճգնաժամը վնասեց նաև նրա արտահանման հատվածին՝ օտարերկրյա կապիտալի զգալի ներհոսքի և դրա արդյունքում շվեյցարական ֆրանկի բարձրացման պատճառով։ 2011 թվականի սեպտեմբերին Շվեյցարիայի Ազգային բանկը զարմացրեց արժույթով վաճառողներին՝ խոստանալով, որ «այլևս չի հանդուրժի եվրո-ֆրանկ փոխարժեքը նվազագույն՝ 1,20 ֆրանկ փոխարժեքից ցածր՝ փաստացիորեն թուլացնելով շվեյցարական ֆրանկը։ Սա շվեյցարական ամենախոշոր միջամտությունն է 1978 թվականից ի վեր։
Չնայած սուվերեն պարտքը զգալիորեն աճել է եվրոգոտու միայն մի քանի երկրներում, երբ երեք առավել տուժած երկրները՝ Հունաստանը, Իռլանդիան և Պորտուգալիան, միասին կազմում են եվրոգոտու համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) միայն 6%-ը, այն դարձել է ընկալվող խնդիր տարածքի համար՝ որպես խնդիր։ Ընդհանուր առմամբ, պարտքային ճգնաժամը ստիպեց եվրոգոտու 17 երկրներից հինգին մինչև 2012 թվականի վերջը օգնություն խնդրել այլ երկրներից։
2012-ի կեսերին, ֆինանսական կայունությունը եվրոգոտում զգալիորեն բարելավվեց, իսկ տոկոսադրույքները կայունորեն իջավ։ . Սա նաև զգալիորեն նվազեցրեց վարակման ռիսկը եվրոգոտու այլ երկրների համար։ Հոկտեմբերի 2012-ի դրությամբ եվրոգոտու 17 երկրներից միայն 3-ը՝ Հունաստանը, Պորտուգալիան և Կիպրոսը դեռևս պայքարում էին 6%-ից բարձր երկարաժամկետ տոկոսադրույքների դեմ։ 2013թ. հունվարի սկզբին եվրագոտու ողջ տարածքում, բայց ամենակարևորը Իռլանդիայում, Իսպանիայում և Պորտուգալիայում կայացած սուվերեն պարտքի հաջող աճուրդները ցույց տվեցին ներդրողների վստահությունը ԵԿԲ-ի նկատմամբ։ 2013 թվականի նոյեմբերին ԵԿԲ-ն իջեցրեց իր բանկային տոկոսադրույքը մինչև 0,25%՝ եվրոգոտու վերականգնմանը նպաստելու համար։ 2014թ. մայիսի դրությամբ միայն երկու երկիր (Հունաստան և Կիպրոս) դեռ կարիք ուներ երրորդ կողմերի օգնությանը։
=== Հունաստան ===
Հունաստանի տնտեսությունը 20-րդ դարի մեծ մասի ընթացքում լավ էր ապրում՝ բարձր աճի տեմպերով և ցածր պետական պարտքով։ Մինչև 2007 թվականը (այսինքն՝ մինչև 2007-2008 թվականների համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամը), այն դեռևս ամենաարագ աճողներից մեկն էր եվրոգոտում, ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետական պարտքով, որը չէր գերազանցում 104%-ը, սակայն այն կապված էր մեծ աճի հետ։ Քանի որ համաշխարհային տնտեսությունը տուժել էր 2007–2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամից, Հունաստանը հատկապես ծանր հարված ստացավ, քանի որ նրա հիմնական արդյունաբերությունները՝ նավագնացությունը և զբոսաշրջությունը, հատկապես զգայուն էին բիզնես ցիկլի փոփոխությունների նկատմամբ։ Կառավարությունը մեծ ծախսեր արեց տնտեսությունը շարունակելու համար, և երկրի պարտքը համապատասխանաբար ավելացավ։
Հունական ճգնաժամի սկիզբը դրվեց Մեծ անկման ժամանակաշրջանի խառնաշփոթի պատճառով, որը հանգեցրեց մի քանի արևմտյան երկրների բյուջեի դեֆիցիտին հասնելու կամ գերազանցելու ՀՆԱ-ի 10%-ը։ Հունաստանի դեպքում բյուջեի բարձր դեֆիցիտը (որին մի քանի ուղղումներից հետո թույլ է տրվել հասնել ՀՆԱ-ի համապատասխանաբար 10,2% և 15,1% 2008 և 2009 թվականներին) զուգորդվել է ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետական պարտքի բարձր հարաբերակցությամբ (որը մինչև այնուհետև, համեմատաբար կայուն էր մի քանի տարի շարունակ՝ ՀՆԱ-ի 100%-ից մի փոքր բարձր մակարդակում, ինչպես հաշվարկվել է բոլոր ուղղումներից հետո)։ Այսպիսով, երկիրը կորցրեց վերահսկողությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետական պարտքի հարաբերակցության նկատմամբ, որն արդեն հասել էր ՀՆԱ-ի 127%-ին 2009թ.-ին։ Ի հակադրություն, Իտալիան կարողացավ (չնայած ճգնաժամին) պահպանել իր 2009թ. բյուջեի դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 5,1%-ի վրա, ինչը։ Հաշվի առնելով, որ այն ուներ ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետական պարտքի հարաբերակցություն, որը համեմատելի էր Հունաստանի հետ։ Բացի այդ, լինելով եվրոգոտու անդամ՝ Հունաստանը, ըստ էության, չուներ ինքնավար դրամավարկային քաղաքականության ճկունություն։
Վերջապես, հունական վիճակագրության վերաբերյալ հակասությունների հետևանք եղավ (վերոհիշյալ բյուջեի դեֆիցիտի վերանայման պատճառով, որը հանգեցրեց Հունաստանի պետական պարտքի հաշվարկված արժեքի աճին մոտ 10%, պետական պարտք-ՀՆԱ հարաբերակցությունը մոտ 100%)։
Չնայած 2009թվականի բյուջեի դեֆիցիտի կանխատեսման կտրուկ վերանայմանը 2009թվականի հոկտեմբերին, Հունաստանի փոխառությունների տոկոսադրույքները սկզբում բավականին դանդաղ աճեցին։ 2010թվականի ապրիլին ակնհայտ էր, որ երկիրը չի կարողանում շուկայից վարկ վերցնել. 2010 թվականի ապրիլի 23-ին Հունաստանի կառավարությունը ԵՄ-ից և Արժույթի միջազգային հիմնադրամից (ԱՄՀ) նախնական վարկ խնդրեց 45 միլիարդ եվրոյի չափով` 2010 թվականի մնացած հատվածի համար իր ֆինանսական կարիքները հոգալու համար։ Մի քանի օր անց Standard & Poor's-ը նվազեցրեց Հունաստանի սուվերեն պարտքի վարկանիշը։ BB+ կամ «աղբ» կարգավիճակ՝ դեֆոլտի վախի պատճառով, որի դեպքում ներդրողները կարող էին կորցնել իրենց գումարի 30–50%-ը։ Աշխարհի ֆոնդային շուկաները և եվրոյի արժույթը նվազել են՝ ի պատասխան վարկանիշի իջեցման։
2010 թվականի մայիսի 1-ին Հունաստանի կառավարությունը հայտարարեց խնայողության մի շարք միջոցառումների մասին (երրորդ խնայողության փաթեթը ամիսների ընթացքում)՝ 110 միլիարդ եվրոյի եռամյա վարկ ստանալու համար (Առաջին տնտեսական ճշգրտման ծրագիր)։ Սա մեծ զայրույթով ընդունվեց որոշ հույների կողմից, ինչը հանգեցրեց զանգվածային բողոքի ցույցերի, անկարգությունների և սոցիալական անկարգությունների ամբողջ Հունաստանում։ Եռյակը՝ Եվրոպական հանձնաժողովի, Եվրոպական կենտրոնական բանկի և Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԵՀ, ԵԿԲ և ԱՄՀ) կողմից ձևավորված եռակողմ կոմիտե, 2011 թվականի հոկտեմբերին Հունաստանին առաջարկեց 130 միլիարդ եվրոյի երկրորդ օգնության վարկը (Տնտեսական ճշգրտման երկրորդ ծրագիր), սակայն. Ակտիվացումը պայմանավորված է հետագա խնայողական միջոցառումների իրականացմամբ և պարտքի վերակառուցման համաձայնագրով։ Զարմանալիորեն, Հունաստանի վարչապետ Գեորգիոս Պապանդրեուն նախ պատասխանեց այդ կոչին՝ հայտարարելով 2011 թվականի դեկտեմբերին հանրաքվեի մասին նոր օգնության ծրագրի վերաբերյալ, բայց ստիպված եղավ նահանջել ԵՄ գործընկերների ուժեղ ճնշման ներքո, որոնք սպառնում էին հետ պահել Հունաստանին անհրաժեշտ 6 միլիարդ եվրոյի ժամկետանց վարկի վճարումը։ դեկտեմբերի կեսերին։ 2011 թվականի նոյեմբերի 10-ին Պապանդրեուն հրաժարական տվեց Նոր Ժողովրդավարություն կուսակցության և Ժողովրդական ուղղափառ հանրահավաքի հետ պայմանավորվածությունից հետո՝ ոչ պատգամավոր տեխնոկրատ Լուկաս Պապադեմոսին նշանակելու ժամանակավոր ազգային միության կառավարության նոր վարչապետ՝ պատասխանատվություն ստանձնելով անհրաժեշտ խնայողությունների իրականացման համար՝ հարթելու համար անհրաժեշտ խնայողությունները։ երկրորդ փրկության վարկի ճանապարհը։
Կատարված բոլոր խնայողական միջոցառումներն օգնել են Հունաստանին նվազեցնել իր առաջնային դեֆիցիտը, այսինքն՝ հարկաբյուջետային դեֆիցիտը մինչև տոկոսների վճարումը, 2009 թվականին 24,7 միլիարդ եվրոյից (ՀՆԱ-ի 10,6%-ից) մինչև 2011-ին ընդամենը 5,2 միլիարդ եվրոյի (ՀՆԱ-ի 2,4%-ը), սակայն Կողմնակի ազդեցությունը նրանք նաև նպաստեցին Հունաստանի ռեցեսիայի վատթարացմանը, որը սկսվեց 2008 թվականի հոկտեմբերին և վատթարացավ միայն 2010 և 2011 թվականներին։ Հունաստանի ՀՆԱ-ն իր ամենավատ անկումն ունեցավ 2011 թվականին՝ −6,9%, մի տարի, որտեղ սեզոնային ճշգրտված արդյունաբերական ցուցանիշը։ Արդյունքն ավարտվել է 28,4%-ով ցածր, քան 2005թ.-ին, իսկ հունական 111000 ընկերություններ սնանկացել են (27%-ով ավելի, քան 2010թ.): Արդյունքում, հույները կորցրել են իրենց գնողունակության մոտ 40%-ը ճգնաժամի սկզբից ի վեր, նրանք 40%-ով ավելի քիչ են ծախսում ապրանքների և ծառայությունների վրա, իսկ սեզոնային ճշգրտված գործազրկության մակարդակը 2008 թվականի սեպտեմբերի 7,5%-ից աճել է մինչև 27,9 ռեկորդային բարձր մակարդակ։2013-ի հունիսին երիտասարդների գործազրկության մակարդակը 22.0%-ից բարձրացել է մինչև 62%։ 2012 թվականին երիտասարդության շրջանում գործազրկության մակարդակը կազմել է 16,1 տոկոս։
Ընդհանուր առմամբ, «աղքատության կամ սոցիալական մեկուսացման վտանգի տակ» ապրող բնակչության մասնաբաժինը ճգնաժամի առաջին երկու տարիների ընթացքում էապես չի աճել։ 2009-ին այդ ցուցանիշը գնահատվել է մինչև 27,6%, իսկ 2010-ին` 27,7% (միայն փոքր-ինչ ավելի վատ, քան ԵՄ 27-ի միջինը` 23,4%), սակայն 2011թ.-ի համար այդ ցուցանիշն այժմ գնահատվում էր, որ կտրուկ բարձրացել էր 33%-ից։ 2012 թվականի փետրվարին ԱՄՀ-ի պաշտոնյան, որը բանակցում էր Հունաստանի խնայողության միջոցառումների մասին, խոստովանեց, որ ծախսերի չափից ավելի կրճատումները վնասում են Հունաստանին։ ԱՄՀ-ն կանխատեսում էր, որ Հունաստանի տնտեսությունը կնվազի 5,5%-ով մինչև 2014 թվականը։ Խնայողության խիստ միջոցառումները հանգեցրին փաստացի անկմանը վեց տարվա անկումից հետո՝ 17%:
Որոշ տնտեսական փորձագետներ պնդում են, որ Հունաստանի և ԵՄ մնացած երկրների համար լավագույն տարբերակը կլինի «կանոնավոր դեֆոլտի» ձևավորումը, որը թույլ կտա Աթենքին միաժամանակ դուրս գալ եվրոյի գոտուց և վերականգնել իր ազգային արժույթը՝ դրախման ցածր փոխարժեքով։ Եթե Հունաստանը դուրս գա եվրոյից, տնտեսական և քաղաքական հետևանքները կործանարար կլինեն։ Ճապոնական Nomura ֆինանսական ընկերության կարծիքով՝ դուրս գալը կհանգեցնի նոր դրախմայի 60%-ով արժեզրկման։ Ֆրանսիական BNP Paribas բանկի վերլուծաբաններն ավելացրել են, որ Հունաստանի դուրս գալու հետևանքները կջնջեն Հունաստանի ՀՆԱ-ի 20%-ով, Հունաստանի պարտք-ՀՆԱ հարաբերակցությունը կհասցնեն ավելի քան 200%-ի և գնաճը կհասցնեն 40-50%-ի։ Նաև UBS-ը նախազգուշացրել է հիպերինֆլյացիայի, բանկային գործունեության և նույնիսկ «ռազմական հեղաշրջումների և հնարավոր քաղաքացիական պատերազմի մասին, որը կարող է տուժել հեռացող երկրին»։ Եվրոգոտու ազգային կենտրոնական բանկերը (ԱԿԲ) կարող են կորցնել մինչև 100 մլրդ եվրո պարտքային պահանջներ Հունաստանի ազգային բանկի նկատմամբ ԵԿԲ-ի TARGET2 համակարգի միջոցով։ Միայն Deutsche Bundesbank-ը կարող է ստիպված լինել դուրս գրել 27 միլիարդ եվրո։
Որպեսզի դա տեղի չունենա, Եռյակը (ԵՀ, ԱՄՀ և ԵԿԲ) ի վերջո 2012 թվականի փետրվարին համաձայնեց տրամադրել 130 միլիարդ եվրո արժողությամբ երկրորդ օգնության փաթեթը, որը պայմանավորվում է խնայողության ևս մեկ փաթեթի կիրառմամբ, որը կնվազեցնի Հունաստանի ծախսերը 3,3 միլիարդ եվրոյով։ 2012-ին և ևս 10 միլիարդ եվրո 2013-ին և 2014-ին։ Այնուհետև, 2012-ի մարտին, Հունաստանի կառավարությունը վերջապես չվճարեց իր պարտքի մի մասը, քանի որ կառավարության կողմից ընդունվեց նոր օրենք, որպեսզի Հունաստանի պետական պարտատոմսերի մասնավոր սեփականատերերը (բանկեր, ապահովագրողներ) և ներդրումային հիմնադրամները) «կամավոր» կընդունեն պարտատոմսերի փոխանակում 53,5% անվանական դուրսգրմամբ, մասամբ EFSF-ի կարճաժամկետ թղթադրամներով, մասամբ ավելի ցածր տոկոսադրույքներով և 11-30 տարի ժամկետով երկարաձգված հունական նոր պարտատոմսերով (անկախ։ նախորդ ժամկետը)։ Սա համարվում էր «վարկային իրադարձություն», և վարկային դեֆոլտի սվոպների սեփականատերերը համապատասխանաբար վճարվեցին։ Դա երբևէ կատարված պարտքի վերակազմավորման աշխարհի ամենամեծ գործարքն էր, որն ազդեց Հունաստանի պետական պարտատոմսերի մոտ 206 միլիարդ եվրոյի վրա։ Պարտքի դուրսգրումը կազմել է 107 միլիարդ եվրո և հանգեցրել է Հունաստանի պարտքի մակարդակի ժամանակավոր անկման՝ մոտավորապես 350 միլիարդ եվրոյից մինչև 240 միլիարդ եվրո 2012 թվականի մարտին (հետագայում այն կրկին կբարձրանա՝ հաշվի առնելով բանկերի վերակապիտալացման կարիքները), բարելավվելով կանխատեսումները պարտքի բեռի վերաբերյալ. 2012 թվականի դեկտեմբերին Հունաստանի կառավարությունը եվրոյի դիմաց 33 ցենտով հետ գնեց 21 միլիարդ եվրոյի (27 միլիարդ դոլար) պարտատոմսեր։
2014 թվականի երկրորդ կիսամյակի ընթացքում Հունաստանի կառավարությունը կրկին բանակցել է Եռյակի հետ։ Բանակցություններն այս անգամ վերաբերում էին ծրագրի պահանջներին համապատասխանելուն, 2014 թվականի դեկտեմբերին եվրոգոտու ծրագրված վերջին տրանշի վճարման ակտիվացմանը և 2015-2016 թվականների համար մնացած օգնության ծրագրի հնարավոր թարմացմանը։ Հունաստանի կառավարության կողմից ներկայացված 2015 թվականի ֆինանսական բյուջեի ազդեցությունը հաշվարկելիս անհամաձայնություն կար, քանի որ Հունաստանի կառավարության հաշվարկները ցույց էին տալիս, որ այն լիովին համապատասխանում է իր համաձայնեցված «2013-16 թվականների միջնաժամկետ ֆինանսական պլանի» նպատակներին, մինչդեռ Եռյակի հաշվարկները. ավելի քիչ լավատես էին և վերադարձրեցին չծածկված ֆինանսավորման ճեղքվածքը՝ 2,5 մլրդ եվրոյի չափով (պահանջվում է ծածկվել լրացուցիչ խնայողության միջոցներով)։ Քանի որ Հունաստանի կառավարությունը պնդում էր, որ իրենց հաշվարկներն ավելի ճշգրիտ են, քան Եռյակի կողմից ներկայացվածները, նրանք նոյեմբերի 21-ին ներկայացրեցին անփոփոխ հարկաբյուջետային օրինագիծ, որը պետք է քվեարկվի խորհրդարանի կողմից դեկտեմբերի 7-ին։ Նախատեսված էր, որ Եվրախումբը կհանդիպի և կքննարկի Հունաստանի օգնության ծրագրի թարմացված վերանայումը դեկտեմբերի 8-ին (կհրապարակվի նույն օրը) և 2015-16 թվականների մնացած ծրագրի հնարավոր ճշգրտումները։ Մամուլում լուրեր էին շրջանառվում, որ Հունաստանի կառավարությունն առաջարկել է անհապաղ դադարեցնել ԱՄՀ-ի 2015-2016 թվականների համար նախապես համաձայնեցված և շարունակվող օգնության ծրագիրը՝ այն փոխարինելով 11 միլիարդ եվրոյի չօգտագործված բանկերի վերակապիտալացման միջոցներով, որոնք ներկայումս պահվում են Հունաստանի ֆինանսական կայունության հիմնադրամի կողմից որպես պահուստ։ (HFSF), ինչպես նաև Եվրոպական կայունության մեխանիզմի կողմից թողարկված նոր նախազգուշական Ընդլայնված պայմանների վարկային գիծ (ECCL): ECCL գործիքը հաճախ օգտագործվում է որպես հետագա նախազգուշական միջոց, երբ պետությունը դուրս է եկել իր ինքնիշխան օգնության ծրագրից, երբ փոխանցումները տեղի են ունենում միայն այն դեպքում, երբ իրականանում են անբարենպաստ ֆինանսական/տնտեսական հանգամանքներ, բայց այն դրական էֆեկտով, որ օգնում է հանգստացնել ֆինանսական շուկաները, Այս լրացուցիչ պահեստային երաշխիքային մեխանիզմի առկայությունը միջավայրն ավելի ապահով է դարձնում ներդրողների համար։
Հունաստանի դրական տնտեսական հեռանկարը, որը հիմնված է 2014 թվականի առաջին երեք եռամսյակների ընթացքում սեզոնային ճշգրտված իրական ՀՆԱ-ի աճի վրա, փոխարինվեց չորրորդ անկմամբ՝ սկսած 4-2014թ․։Այս նոր չորրորդ անկումը լայնորեն գնահատվեց որպես ուղղակի կապված 2014 թվականի դեկտեմբերին Հունաստանի խորհրդարանի կողմից նշանակված վաղաժամ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների և Սիրիզայի գլխավորած կառավարության հաջորդ ձևավորման հետ, որը հրաժարվում էր ընդունել իր ներկայիս փրկության համաձայնագրի պայմանները։ Հետևյալի աճող քաղաքական անորոշությունը ստիպեց Եռյակին դադարեցնել իր երկրորդ ծրագրի շրջանակներում Հունաստանին տրամադրվող մնացած բոլոր ծրագրված օգնությունը, մինչև այն պահը, երբ Հունաստանի կառավարությունը կա՛մ ընդունի նախկինում բանակցված պայմանական վճարման պայմանները, կա՛մ կարող էր փոխադարձաբար ընդունել որոշ նոր համաձայնություն։ թարմացված պայմաններն իր պետական պարտատերերի հետ։ Այս ճեղքվածքը առաջացրել է իրացվելիության նոր և աճող ճգնաժամ (ինչպես Հունաստանի կառավարության, այնպես էլ Հունաստանի ֆինանսական համակարգի համար), ինչը հանգեցրել է Աթենքի ֆոնդային բորսայում բաժնետոմսերի գների կտրուկ անկմանը, մինչդեռ մասնավոր վարկավորման շուկայում Հունաստանի կառավարության տոկոսադրույքները կրկին բարձրացել են այն մակարդակի։ անհասանելի է որպես այլընտրանքային ֆինանսավորման աղբյուր։
=== Իռլանդիա ===
Իռլանդիայի ինքնիշխան պարտքի ճգնաժամը ծագել է ոչ թե պետական գերծախսերից, այլ պետության կողմից, որը երաշխավորում է իռլանդական վեց հիմնական բանկերը, որոնք ֆինանսավորել են գույքի փուչիկը։ 2008 թվականի սեպտեմբերի 29-ին ֆինանսների նախարար Բրայան Լենիհան կրտսերը երկու տարվա երաշխիք է տվել բանկերի ավանդատուներին և պարտատոմսերի սեփականատերերին։ Հետագայում նոր ավանդների և պարտատոմսերի համար երաշխիքները մի փոքր այլ կերպ թարմացվեցին։ 2009 թվականին ստեղծվեց ակտիվների կառավարման ազգային գործակալություն (NAMA), որը վեց բանկերից շուկայի հետ կապված «երկարաժամկետ տնտեսական արժեքով» խոշոր վարկեր ձեռք բերեց։
Իռլանդական բանկերը մոտ 100 միլիարդ եվրո են կորցրել, որի մեծ մասը կապված է անշարժ գույքի կառուցապատողների և տների սեփականատերերի չվճարված վարկերի հետ, որոնք տրվել են անշարժ գույքի պղպջակի պայմաններում, որը պայթել է մոտ 2007 թվականին։ Տնտեսությունը փլուզվել է 2008 թվականին։ Գործազրկությունը 2006 թվականին 4%-ից աճել է մինչև 14% մինչև 2010 թվականը, մինչդեռ ազգային բյուջեն 2007 թվականին ավելցուկից դարձավ 32% ՀՆԱ-ի դեֆիցիտ 2010 թվականին, ինչը ամենաբարձրն էր եվրոգոտու պատմության մեջ՝ չնայած խնայողության միջոցառումներին։
Իռլանդիայի վարկային վարկանիշը արագորեն ընկնում է բանկային կորուստների աճող գնահատականների ֆոնին, երաշխավորված ավանդատուները և պարտատոմսերի սեփականատերերը կանխիկացրել են 2009–10 թվականներին և հատկապես 2010 թվականի օգոստոսից հետո։ (Անհրաժեշտ միջոցները փոխառվել են կենտրոնական բանկից:) Իռլանդիայի եկամտաբերությամբ։ Կառավարության պարտքն արագ աճող, պարզ էր, որ կառավարությունը պետք է օգնություն հայցեր ԵՄ-ից և ԱՄՀ-ից, ինչի արդյունքում 2010 թվականի նոյեմբերի 29-ին կնքվեց 67,5 միլիարդ եվրո «փրկության» համաձայնագիր։ Իռլանդիայի սեփական պահուստներից և կենսաթոշակներից ստացվող լրացուցիչ 17,5 միլիարդ եվրոյի հետ միասին։ Կառավարությունը ստացել է 85 մլրդ եվրո, որից մինչև 34 մլրդ եվրոն պետք է օգտագործվեր երկրի ձախողված ֆինանսական հատվածին աջակցելու համար (դրա միայն կեսն է օգտագործվել այդ կերպ՝ 2011 թվականին անցկացված սթրես-թեստերից հետո)։ Փոխարենը կառավարությունը համաձայնեց կրճատել իր բյուջեի դեֆիցիտը մինչև 2015 թվականը մինչև երեք տոկոսից ցածր։ 2011 թվականի ապրիլին, չնայած ձեռնարկված բոլոր միջոցներին, Moody's-ը նվազեցրեց բանկերի պարտքը մինչև անպիտան կարգավիճակ։
2011թ. հուլիսին եվրոպացի առաջնորդները պայմանավորվել են նվազեցնել տոկոսադրույքը, որը Իռլանդիան վճարում էր ԵՄ/ԱՄՀ-ի իր օգնության վարկի համար մոտ 6%-ից մինչև 3,5%-ից 4% և կրկնապատկել վարկի ժամկետը՝ մինչև 15 տարի։ Ակնկալվում էր, որ այս քայլը երկրին տարեկան խնայում է 600-ից 700 միլիոն եվրո։ 2011 թվականի սեպտեմբերի 14-ին, Իռլանդիայի ծանր ֆինանսական իրավիճակը էլ ավելի մեղմելու նպատակով, Եվրահանձնաժողովը հայտարարեց, որ կնվազեցնի իր 22,5 միլիարդ եվրո վարկի տոկոսադրույքը, որը ստացվում է Եվրոպական ֆինանսական կայունության մեխանիզմից՝ մինչև 2,59 տոկոս, ինչը կազմում է տոկոսը։ տոկոսադրույքը, որը ԵՄ-ն ինքն է վճարում ֆինանսական շուկաներից վարկ վերցնելու համար։
2011 թվականի նոյեմբերի Euro Plus Monitor-ի զեկույցը վկայում է Իռլանդիայի հսկայական առաջընթացի մասին իր ֆինանսական ճգնաժամի դեմ պայքարում, ակնկալելով, որ երկիրը կրկին կկանգնի իր ոտքի վրա և կֆինանսավորի իրեն առանց որևէ արտաքին աջակցության 2012 թվականի երկրորդ կեսից սկսած։ Ըստ Տնտեսագիտության և բիզնեսի հետազոտությունների կենտրոնի, Իռլանդիայի արտահանման հետևանքով վերականգնումը «աստիճանաբար դուրս կբերի իր տնտեսությունը իր տաշտից»։ Բարելավված տնտեսական հեռանկարի արդյունքում 10-ամյա պետական պարտատոմսերի արժեքը 2011թ. հուլիսի կեսերին գրանցված ռեկորդային բարձր մակարդակից իջել է մինչև 2013թ. 4%-ից ցածր (տես «Երկարաժամկետ տոկոսադրույքներ» գծապատկերը)։
2012 թվականի հուլիսի 26-ին, 2010 թվականի սեպտեմբերից ի վեր առաջին անգամ, Իռլանդիան կարողացավ վերադառնալ ֆինանսական շուկաներ՝ վաճառելով ավելի քան 5 միլիարդ եվրո երկարաժամկետ պետական պարտք՝ 5,9% տոկոսադրույքով 5-ամյա պարտատոմսերի և 6,1 տոկոսադրույքով. 8-ամյա պարտատոմսերի համար։ 2013 թվականի դեկտեմբերին, երեք տարի ֆինանսական կյանքի աջակցությունից հետո, Իռլանդիան վերջապես դուրս եկավ ԵՄ/ԱՄՀ օգնության ծրագրից, թեև այն պահպանեց 22,5 միլիարդ եվրոյի պարտքը ԱՄՀ-ին։ 2014 թվականի օգոստոսին դիտարկվում էր 15 միլիարդ եվրոյի վաղաժամկետ մարում, ինչը երկրին կխնայեր 375 միլիոն եվրո հավելավճարներից։ Չնայած օգնության ծրագրի ավարտին, երկրում գործազրկության մակարդակը մնում է բարձր, իսկ պետական հատվածի աշխատավարձերը դեռ մոտ 20%-ով ցածր են, քան ճգնաժամի սկզբում։ Պետական պարտքը 2013 թվականին հասել է ՀՆԱ-ի 123,7%-ին։
2013 թվականի մարտի 13-ին Իռլանդիան կարողացավ վերականգնել վարկավորման ամբողջական հասանելիությունը ֆինանսական շուկաներում, երբ հաջողությամբ թողարկեց 5 մլրդ եվրո 10 տարի մարման ժամկետով պարտատոմսեր 4,3% եկամտաբերությամբ։ Իռլանդիան ավարտեց իր օգնության ծրագիրը, ինչպես նախատեսված էր 2013 թվականի դեկտեմբերին՝ առանց լրացուցիչ ֆինանսական աջակցության անհրաժեշտության։
=== Պորտուգալիա ===
Ի տարբերություն եվրոպական այլ երկրների, որոնք նույնպես խիստ տուժեցին 2000-ականների վերջին Մեծ անկումից և, ի վերջո, ստացան օգնություն 2010-ականների սկզբին (օրինակ՝ Հունաստանը և Իռլանդիան), Պորտուգալիան ուներ այն հատկանիշը, որ 2000-ականները չեն նշանավորվել տնտեսական աճով, բայց արդեն իսկ. տնտեսական ճգնաժամի ժամանակաշրջան, որը նշանավորվեց լճացումով, երկու ռեցեսիաներով (2002–03 և 2008–09 թթ.) և կառավարության կողմից հովանավորվող հարկաբյուջետային խնայողություններով՝ բյուջեի դեֆիցիտը նվազեցնելու մինչև Եվրամիության Կայունության և աճի պակտով թույլատրված սահմանները։
Համաձայն Diário de Notícias-ի զեկույցի, Պորտուգալիան թույլ է տվել զգալի սայթաքումներ պետական կառավարվող հասարակական աշխատանքներում և ուռճացրել բարձրագույն ղեկավարության և գլխավոր սպայական բոնուսներն ու աշխատավարձերը 1974-2010 թվականների Մեխակների հեղափոխության միջև ընկած ժամանակահատվածում։ Հավաքագրման մշտական և տեւական քաղաքականությունը խթանել է ավելորդ պետական ծառայողների թիվը. Ռիսկային վարկերը, պետական պարտքի ստեղծումը և եվրոպական կառուցվածքային և համախմբված հիմնադրամները սխալ կառավարվել են գրեթե չորս տասնամյակների ընթացքում։ Երբ համաշխարհային ճգնաժամը խաթարեց շուկաները և համաշխարհային տնտեսությունը, ԱՄՆ-ի հիփոթեքային վարկերի և եվրոգոտու ճգնաժամի հետ միասին, Պորտուգալիան առաջին տնտեսություններից մեկն էր, որը ենթարկվեց և ենթարկվեց շատ խորը ազդեցության։
2010 թվականի ամռանը Moody's Investors Service-ը նվազեցրեց Պորտուգալիայի սուվերեն պարտատոմսերի վարկանիշը, ինչը հանգեցրեց պորտուգալական պետական պարտատոմսերի վրա ճնշումների մեծացման։ 2011 թվականի առաջին կիսամյակում Պորտուգալիան պահանջեց 78 միլիարդ եվրոյի ԱՄՀ-ԵՄ օգնության փաթեթ՝ իր պետական ֆինանսները կայունացնելու նպատակով։
Պորտուգալիայի պարտքը 2012-ի սեպտեմբերին Եռյակի կողմից կանխատեսվում էր գագաթնակետին հասնելու ՀՆԱ-ի շուրջ 124%-ի 2014-ին, որին կհետևի 2014-ից հետո կայուն նվազման հետագիծը։ Նախկինում Եռյակը կանխատեսում էր, որ այն կհասնի ՀՆԱ-ի 118,5%-ի գագաթնակետին 2013-ին, այնպես որ զարգացումները ապացուցեցին։ լինել մի փոքր ավելի վատ, քան նախապես ակնկալվում էր, բայց իրավիճակը բնութագրվեց որպես լիովին կայուն և լավ առաջընթաց։ Արդյունքում, մի փոքր ավելի վատ տնտեսական հանգամանքների պատճառով երկրին տրվել է ևս մեկ տարի՝ բյուջեի դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 3%-ից ցածր մակարդակի հասցնելու համար՝ նպատակային տարին 2013-ից տեղափոխելով 2014։ Բյուջեի դեֆիցիտը կանխատեսվել է 2012թ. ավարտվել 5%-ով։ Տնտեսության ռեցեսիան այժմ նույնպես կանխատեսվում է, որ կտևի մինչև 2013 թվականը, ընդ որում ՀՆԱ-ն կնվազի 3% 2012-ին և 1% 2013-ին; Այնուհետև 2014 թվականին վերադարձ դեպի դրական իրական աճ։ 2012 թվականի վերջում գործազրկության մակարդակն աճել է մինչև 17%, սակայն դրանից հետո այն աստիճանաբար նվազել է մինչև 10,5% 2016 թվականի նոյեմբերի դրությամբ։
Որպես փրկության ծրագրի մի մաս, Պորտուգալիան պարտավոր էր վերականգնել ամբողջական մուտքը դեպի ֆինանսական շուկաներ մինչև 2013թ. 3 տարի մարման ժամկետ։ Երբ Պորտուգալիան վերականգնի ամբողջական մուտքը շուկա, որը չափվում է որպես այն պահը, երբ նա հաջողությամբ կարողանում է վաճառել 10 տարի մարման ժամկետով պարտատոմսերի շարքը, ակնկալվում է, որ նա կշահի ԵԿԲ-ի միջամտություններից, որը հայտարարել է ընդլայնված աջակցություն իրականացնելու պատրաստակամության մասին՝ որոշակի ձևով։ եկամտաբերությունը իջեցնող պարտատոմսերի գնումներ (OMT), որոնց նպատակն է պետական տոկոսադրույքները կայուն մակարդակի իջեցնել։ Պորտուգալիայի 10-ամյա պետական տոկոսադրույքների գագաթնակետը տեղի է ունեցել 2012 թվականի հունվարի 30-ին, որտեղ այն հասել է 17,3%-ի այն բանից հետո, երբ վարկանիշային գործակալությունները կառավարության վարկային վարկանիշը իջեցրել են մինչև «ոչ ներդրումային աստիճան» (նաև կոչվում է «աղբ»)։ 2012 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ այն կրճատվել է ավելի քան երկու անգամ՝ հասնելով ընդամենը 7%-ի։ Երկարաժամկետ վարկավորման շուկա հաջող վերադարձ կատարվեց 2013 թվականի հունվարին 5 տարի մարման ժամկետով պարտատոմսերի շարքի թողարկումով, և պետությունը վերականգնեց վարկավորման ամբողջական հասանելիությունը, երբ 2013 թվականի մայիսի 7-ին հաջողությամբ թողարկեց 10 տարի մարման ժամկետով պարտատոմսերի շարք։
Եվրոպական միության ապագայի մասին Financial Times-ի հատուկ զեկույցի համաձայն՝ Պորտուգալիայի կառավարությունը «առաջընթաց է գրանցել աշխատանքային օրենսդրության բարեփոխման հարցում՝ կրճատելով նախկինում առատաձեռն կրճատման վճարները ավելի քան կիսով չափ և փոքր գործատուներին ազատելով կոլեկտիվ բանակցությունների պարտավորություններից՝ Պորտուգալիայի եվրոյի բոլոր բաղադրիչները։ 78 մլրդ դրամի օգնության ծրագիր»։ Բացի այդ, 2009 թվականից ի վեր միավոր աշխատուժի ծախսերը նվազել են, աշխատանքային պրակտիկան ազատականացվում է, իսկ արդյունաբերական լիցենզավորումը պարզվում է։
2014 թվականի մայիսի 18-ին Պորտուգալիան լքեց ԵՄ-ի օգնության մեխանիզմը՝ առանց լրացուցիչ աջակցության անհրաժեշտության, քանի որ 2013 թվականի մայիսին արդեն վերականգնել էր ամբողջական մուտքը վարկային շուկաներ, և 10-ամյա պետական պարտատոմսի վերջին թողարկումը հաջողությամբ ավարտվեց տոկոսադրույքը մինչև 3,59%։ Պորտուգալիային դեռ շատ դժվար տարիներ են սպասվում. Ճգնաժամի ընթացքում Պորտուգալիայի պետական պարտքը 93-ից հասավ ՀՆԱ-ի 139 տոկոսի։ 2014 թվականի օգոստոսի 3-ին Banco de Portugal-ը հայտարարեց, որ երկրի երկրորդ ամենամեծ բանկը՝ Banco Espírito Santo-ն, կբաժանվի երկու մասի՝ 2014 թվականի առաջին 6 ամիսների ընթացքում 4,8 միլիարդ դոլարին համարժեք կորցնելուց հետո՝ իր բաժնետոմսերը իջեցնելով 89 տոկոսով։
=== Իսպանիա ===
Իսպանիան մինչև ճգնաժամը համեմատաբար ցածր պարտք ուներ զարգացած տնտեսությունների շրջանում։ Նրա պետական պարտքը ՀՆԱ-ի նկատմամբ 2010 թվականին կազմել է ընդամենը 60%, ավելի քան 20 կետով պակաս, քան Գերմանիան, Ֆրանսիան կամ ԱՄՆ-ը, և ավելի քան 60 կետով պակաս, քան Իտալիան կամ Հունաստանը։ Պարտքը հիմնականում խուսափել էր բնակարանային փուչիկից եկած հարկային եկամուտների շնորհիվ, որն օգնեց տեղավորել պետական ծախսերի տասնամյակի ավելացումն առանց պարտքի կուտակման։ Երբ փուչիկը պայթեց, Իսպանիան մեծ գումարներ ծախսեց բանկերի փրկության համար։ 2012 թվականի մայիսին Bankia-ն ստացել է 19 միլիարդ եվրոյի օգնություն՝ նախկին 4,5 միլիարդ եվրոյից ավել՝ Bankia-ին աջակցելու համար։ Հաշվապահական հաշվառման կասկածելի մեթոդները քողարկեցին բանկային կորուստները։ 2012 թվականի սեպտեմբերին կարգավորիչները նշել են, որ իսպանական բանկերը պահանջում են 59 միլիարդ եվրո (77 միլիարդ ԱՄՆ դոլար) լրացուցիչ կապիտալ՝ անշարժ գույքի ներդրումներից կորուստները փոխհատուցելու համար։
Բանկային օգնությունը և տնտեսական անկումը մեծացրել են երկրի դեֆիցիտի և պարտքի մակարդակը և հանգեցրել նրա վարկային վարկանիշի էական նվազմանը։ Ֆինանսական շուկաներում վստահություն զարգացնելու համար կառավարությունը սկսեց կիրառել խնայողությունների միջոցներ, իսկ 2011-ին Կոնգրեսում ընդունեց օրենք՝ հաստատելով Իսպանիայի Սահմանադրության փոփոխությունը, որը պահանջում էր հավասարակշռված բյուջե ինչպես ազգային, այնպես էլ տարածաշրջանային մակարդակով մինչև 2020 թվականը։ Փոփոխությունը։ նշում է, որ պետական պարտքը չի կարող գերազանցել ՀՆԱ-ի 60%-ը, թեև բացառություններ կարվեն բնական աղետի, տնտեսական անկման կամ այլ արտակարգ իրավիճակների դեպքում։ Որպես եվրոգոտու խոշորագույն տնտեսություններից մեկը (ավելի մեծ, քան Հունաստանը, Պորտուգալիան և Իռլանդիան միասին վերցրած) Իսպանիայի տնտեսության վիճակը հատկապես մտահոգիչ է միջազգային դիտորդների համար։ Միացյալ Նահանգների, ԱՄՀ-ի, եվրոպական այլ երկրների և Եվրահանձնաժողովի ճնշման ներքո իսպանական կառավարություններին ի վերջո հաջողվեց կրճատել դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 11,2%-ից 2009-ին մինչև 7,1% 2013-ին։
Այնուամենայնիվ, 2012թ. հունիսին Իսպանիան դարձավ եվրոգոտու հիմնական մտահոգությունը, երբ Իսպանիայի 10-ամյա պարտատոմսերի նկատմամբ տոկոսադրույքը հասավ 7%-ի, և նա դժվարացավ մուտք գործել պարտատոմսերի շուկա։ Դա ստիպեց 2012 թվականի հունիսի 9-ին Եվրախմբին տրամադրել Իսպանիային մինչև 100 միլիարդ եվրո ֆինանսական աջակցության փաթեթ։ Միջոցները ուղղակիորեն չեն ուղղվի իսպանական բանկերին, այլ կփոխանցվեն կառավարությանը պատկանող իսպանական հիմնադրամին, որը պատասխանատու է բանկերի անհրաժեշտ վերակապիտալացումները (FROB) իրականացնելու համար, և այդպիսով դրանք կհաշվարկվեն որպես լրացուցիչ սուվերեն պարտք Իսպանիայի ազգային հաշվին։ 2012 թվականի հունիսի տնտեսական կանխատեսումը ընդգծեց բանկերի վերակապիտալացման աջակցության կազմակերպված փաթեթի անհրաժեշտությունը, քանի որ կանխատեսումը խոստանում էր 1,7% աճի բացասական տեմպ, գործազրկության աճ մինչև 25% և բնակարանների գների շարունակական նվազման միտում։ 2012 թվականի սեպտեմբերին ԵԿԲ-ն հանեց Իսպանիայի ճնշումը ֆինանսական շուկաների վրա, երբ նա հայտարարեց իր «անսահմանափակ պարտատոմսերի գնման պլանի» նախաձեռնման մասին, եթե Իսպանիան ստորագրի EFSF/ESM-ի հետ ինքնիշխան օգնության նոր փաթեթ։ Խստորեն ասած՝ 2012 թվականին Իսպանիան չի տուժել սուվերեն պարտքի ճգնաժամից, քանի որ ֆինանսական աջակցության փաթեթը, որը նրանք ստացել են ESM-ից, նախատեսված է եղել բանկի վերակապիտալացման հիմնադրամի համար և չի ներառում ֆինանսական աջակցություն հենց կառավարությանը։
=== Կիպրոս ===
840,000 բնակչությամբ Կիպրոսի փոքր կղզու տնտեսությունը 2012 թվականին և մոտ ժամանակներս մի քանի ահռելի հարվածներ է կրել, ներառյալ, ի թիվս այլ բաների, կիպրական բանկերի՝ 22 միլիարդ եվրոյի ազդեցությունը հունական պարտքի կրճատմանը, Կիպրոսի տնտեսության վատթարացման կարգավիճակի իջեցումը։ միջազգային վարկանիշային գործակալությունների կողմից և կառավարության կողմից պետական ծախսերը փոխհատուցելու անկարողությունը։
2012թ.-ի հունիսի 25-ին Կիպրոսի կառավարությունը ֆինանսական կայունության եվրոպական հիմնադրամից կամ Եվրոպական կայունության մեխանիզմից օգնություն խնդրեց՝ պատճառաբանելով, որ իր բանկային հատվածին աջակցելու դժվարություններ կան՝ կապված հունական պարտքի կրճատման հետ։
Նոյեմբերի 30-ին Եռյակը (Եվրահանձնաժողովը, Արժույթի միջազգային հիմնադրամը և Եվրոպական կենտրոնական բանկը) և Կիպրոսի կառավարությունը պայմանավորվել էին օգնության պայմանների շուրջ, և մնում էր համաձայնեցնել օգնության համար անհրաժեշտ գումարի չափը։ Փրկության պայմանները ներառում են խիստ խնայողություններ, ներառյալ քաղաքացիական ծառայության աշխատավարձերի, սոցիալական նպաստների, նպաստների և կենսաթոշակների կրճատում և ավելացված արժեքի հարկի, ծխախոտի, ալկոհոլի և վառելիքի հարկերի, վիճակախաղի շահումների, գույքի և հանրային առողջապահական վճարների բարձրացում։ Հանձնաժողովի բանակցողների պնդմամբ՝ սկզբում առաջարկը ներառում էր նաև աննախադեպ միանվագ տուրք՝ 6,7% մինչև 100,000 եվրո ավանդների և 9,9% ավելի բարձր ավանդների համար բոլոր ներքին բանկային հաշիվներում։ Հանրային դժգոհությունից հետո եվրոգոտու ֆինանսների նախարարները ստիպված եղան փոխել տուրքերը՝ բացառելով 100,000 եվրոյից պակաս ավանդները և սահմանելով ավելի բարձր 15,6% տուրք 100,000 եվրոյից (129,600 դոլար) ավելի բարձր ավանդների վրա՝ համաձայն ԵՄ ավանդների նվազագույն երաշխիքին։ Այս վերանայված գործարքը նույնպես մերժվել է Կիպրոսի խորհրդարանի կողմից 2013 թվականի մարտի 19-ին 36 դեմ, 19 ձեռնպահ և մեկ քվեարկությանը ներկա չեղած ձայներով։
== Քաղաքականության արձագանքներ ==
=== ԵՄ արտակարգ միջոցառումներ ===
==== Եվրոպական ֆինանսական կայունության հիմնադրամ (EFSF) ====
2010 թվականի մայիսի 9-ին ԵՄ անդամ 27 երկրները համաձայնեցին ստեղծել Ֆինանսական կայունության եվրոպական հիմնադրամը, որը իրավական գործիք է, որը նպատակաուղղված է Եվրոպայում ֆինանսական կայունության պահպանմանը՝ ֆինանսական օգնություն տրամադրելով եվրոգոտու դժվարությունների մեջ գտնվող երկրներին։ EFSF-ն կարող է շուկայում պարտատոմսեր կամ այլ պարտքային գործիքներ թողարկել՝ Գերմանիայի Պարտքի կառավարման գրասենյակի աջակցությամբ՝ ներգրավելու համար անհրաժեշտ միջոցները՝ ֆինանսական խնդիրներ ունեցող եվրոգոտու երկրներին վարկեր տրամադրելու, բանկերը վերակապիտալացնելու կամ սուվերեն պարտք գնելու համար։
Պարտատոմսերի արտանետումները ապահովվում են եվրոգոտու անդամ երկրների կողմից տրված երաշխիքներով՝ Եվրոպական կենտրոնական բանկի վճարված կապիտալում նրանց մասնաբաժնի համամասնությամբ։ Հիմնադրամի 440 միլիարդ եվրո վարկավորման կարողությունը համատեղ և առանձին երաշխավորված է եվրոգոտու երկրների կառավարությունների կողմից և կարող է զուգակցվել մինչև 60 միլիարդ եվրո վարկերի հետ Ֆինանսական կայունացման եվրոպական մեխանիզմից (կախված Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից ԵՄ բյուջեից հավաքագրված միջոցներից։ որպես գրավ) և մինչև 250 միլիարդ եվրո Արժույթի միջազգային հիմնադրամից (ԱՄՀ)՝ մինչև 750 միլիարդ եվրո ֆինանսական անվտանգության ցանց ձեռք բերելու համար։
EFSF-ը թողարկել է 5 միլիարդ եվրոյի հնգամյա պարտատոմսեր 2011 թվականի հունվարի 25-ին իր մեկնարկային հենանիշային թողարկումում՝ ներգրավելով 44,5 միլիարդ եվրոյի պատվերներ։ Այս գումարը ռեկորդային է Եվրոպայի ցանկացած ինքնիշխան պարտատոմսերի համար և 24,5 միլիարդ եվրոյով ավելի, քան Եվրոպական ֆինանսական կայունացման մեխանիզմը (EFSM), որը Եվրոպական միության ֆինանսավորման առանձին միջոց է, 2011 թվականի հունվարի առաջին շաբաթվա ընթացքում թողարկվել է 5 միլիարդ եվրո։
2011 թվականի նոյեմբերի 29-ին անդամ երկրների ֆինանսների նախարարները համաձայնեցին ընդլայնել EFSF-ը՝ ստեղծելով վկայագրեր, որոնք կարող են երաշխավորել մինչև 30% նոր թողարկումների խնդրահարույց եվրագոտու կառավարությունների կողմից, և ստեղծել ներդրումային միջոցներ, որոնք կխթանեն EFSF-ի կրակային ուժը՝ առաջնային գործընթացներին միջամտելու համար։ և պարտատոմսերի երկրորդային շուկաներ։
Փրկության միջոցների փոխանցումները կատարվել են մասնաբաժիններով մի քանի տարիների ընթացքում և պայմանավորվել են կառավարությունների կողմից հարկաբյուջետային համախմբման, կառուցվածքային բարեփոխումների, պետական ակտիվների մասնավորեցման և բանկերի հետագա վերակապիտալացման և լուծարման համար միջոցների կիրառմամբ միաժամանակ
==== Ընդունելություն ֆինանսական շուկաների կողմից ====
Բաժնետոմսերն ամբողջ աշխարհում աճել են այն բանից հետո, երբ ԵՄ-ն հայտարարեց EFSF-ի ստեղծման մասին։ Գործարքը թուլացրեց մտավախությունները, որ Հունաստանի պարտքային ճգնաժամը կտարածվի, և դա հանգեցրեց նրան, որ որոշ բաժնետոմսեր մեկ կամ ավելի տարում բարձրացան ամենաբարձր մակարդակին։ Եվրոն գրանցել է իր ամենամեծ աճը վերջին 18 ամսվա ընթացքում, իսկ մեկ շաբաթ անց իջել է մինչև չորս տարվա նոր նվազագույնին։ Շուտով այն բանից հետո, երբ եվրոն կրկին թանկացավ, քանի որ հեջ-ֆոնդերը և այլ կարճաժամկետ թրեյդերները լուծարեցին կարճ դիրքերը և արժույթով գործարքներ կատարեցին։ Հայտարարությունից հետո բարձրացան նաև ապրանքների գները։
Libor դոլարի փոխարժեքը պահպանվել է ինը ամսվա առավելագույն մակարդակում։ Իջել են նաև կանխադրված սվոպները։ VIX-ը փակեց ռեկորդային գրեթե 30%-ով, նախորդ շաբաթվա ռեկորդային շաբաթական աճից հետո, որը դրդեց փրկության ծրագրին։ Համաձայնագիրը մեկնաբանվում է որպես ԵԿԲ-ին թույլ տալով սկսել պետական պարտք գնել երկրորդային շուկայից, որն ակնկալվում է նվազեցնել պարտատոմսերի եկամտաբերությունը։ Արդյունքում հունական պարտատոմսերի եկամտաբերությունը կտրուկ իջավ՝ ավելի քան 10%-ից հասնելով 5%-ի։ Ասիական պարտատոմսերի եկամտաբերությունը նույնպես ընկել է ԵՄ-ի օգնության ծրագրից)։
==== EFSF-ի միջոցների օգտագործում ====
EFSF-ն միջոցներ է հավաքում միայն այն բանից հետո, երբ որևէ երկրի կողմից օգնություն է պահանջվում։ 2012 թվականի հուլիսի վերջի դրությամբ այն ակտիվացվել է տարբեր անգամներ։ 2010թ. նոյեմբերին այն ֆինանսավորել է 17,7 միլիարդ եվրո՝ 67,5 միլիարդ եվրոյի ընդհանուր փրկարարական փաթեթից Իռլանդիայի համար (մնացածը փոխառվել է առանձին եվրոպական երկրներից, Եվրահանձնաժողովից և ԱՄՀ-ից)։ 2011թ. մայիսին Պորտուգալիային հատկացրել է 78 միլիարդ եվրոյի փաթեթի մեկ երրորդը։ Որպես Հունաստանի երկրորդ օգնության մաս, վարկը փոխանցվեց EFSF-ին, որը կազմում էր 164 միլիարդ եվրո (130 միլիարդ նոր փաթեթ, գումարած 34,4 միլիարդը մնացել է Հունաստանի վարկային միջոցներից) ողջ 2014 թվականին։ 2012 թվականի հուլիսի 20-ին եվրոպացի ֆինանսների նախարարները պատժեցին առաջին տրանշը։ իսպանական բանկերի համար մինչև 100 միլիարդ եվրո արժողությամբ մասնակի օգնություն։ Սա EFSF-ին թողնում է 148 միլիարդ եվրո կամ 444 միլիարդ եվրոյին համարժեք լծակային կրակային հզորություն։
EFSF-ի ժամկետը լրանալու է 2013 թվականին՝ մի քանի ամիս զուգահեռ 500 միլիարդ եվրոյի փրկարարական ֆինանսավորման մշտական ծրագրին, որը կոչվում է Եվրոպական կայունության մեխանիզմ (ESM), որը կսկսի գործել հենց որ անդամ պետությունները, որոնք ներկայացնում են կապիտալ պարտավորությունների 90%-ը, վավերացնեն այն։ . (տես բաժինը՝ ESM)
2012 թվականի հունվարի 13-ին Standard & Poor's-ը նվազեցրեց Ֆրանսիայի և Ավստրիայի վարկանիշը AAA վարկանիշից, ավելի ցածրացրեց Իսպանիայի, Իտալիայի (և հինգ այլ) եվրոյի անդամներ։ Կարճ ժամանակ անց S&P-ը նաև նվազեցրեց EFSF-ի վարկանիշը AAA-ից մինչև AA+:
=== Եվրոպական կենտրոնական բանկ ===
Եվրոպական կենտրոնական բանկը (ԵԿԲ) ձեռնարկել է մի շարք միջոցառումներ՝ ուղղված ֆինանսական շուկաների անկայունության նվազեցմանը և իրացվելիության բարելավմանը։
2011 թվականի նոյեմբերի 30-ին ԵԿԲ-ն, ԱՄՆ Դաշնային պահուստային համակարգը, Կանադայի, Ճապոնիայի, Բրիտանիայի կենտրոնական բանկերը և Շվեյցարիայի ազգային բանկը համաշխարհային ֆինանսական շուկաներին տրամադրեցին լրացուցիչ իրացվելիություն՝ պարտքային ճգնաժամը կանխելու և իրական տնտեսությանը աջակցելու համար։ Կենտրոնական բանկերը պայմանավորվել են նվազեցնել դոլարի արժույթի սվոպների արժեքը 50 բազիսային կետով, որպեսզի ուժի մեջ մտնեն 2011թ. դեկտեմբերի 5-ից։ Նրանք նաև պայմանավորվեցին միմյանց առատ իրացվելիությամբ ապահովելու համար, որ առևտրային բանկերը մնան այլ արժույթներով իրացվելիության։
2014թվականի մայիսին գնաճը իջավ մինչև 0,5%, ԵԿԲ-ն կրկին միջոցներ ձեռնարկեց խթանելու եվրոգոտու տնտեսությունը, որը 2014թվականի առաջին եռամսյակում աճել էր ընդամենը 0,2%-ով։ Հունիսի 5-ին Կենտրոնական բանկը նվազեցրեց հիմնական տոկոսադրույքը մինչև 0,15%, իսկ ավանդների տոկոսադրույքը սահմանեց −0,10%: Հատկապես վերջին քայլը դիտվեց որպես «համարձակ և անսովոր քայլ», քանի որ բացասական տոկոսադրույքը նախկինում երբեք լայնածավալ փորձարկված չէր։ Բացի այդ, ԵԿԲ-ն հայտարարեց, որ երկարաժամկետ չորս տարի ժամկետով վարկեր կառաջարկի էժան տոկոսադրույքով (սովորաբար տոկոսադրույքը հիմնականում նախատեսված է մեկ գիշերվա վարկավորման համար), բայց միայն այն դեպքում, եթե փոխառու բանկերը բավարարեն խիստ պայմանները, որոնք նախատեսված են ապահովելու միջոցները հայտնվելու ձեռքում։ բիզնեսները՝ փոխարենը, օրինակ, օգտագործել ցածր ռիսկային պետական պարտատոմսեր գնելու համար։ Միասնաբար, քայլերն ուղղված են գնանկումից խուսափելուն, եվրոյի արժեզրկմանը, արտահանումն ավելի կենսունակ դարձնելու և «իրական աշխարհի» վարկավորման ավելացմանը։
=== Եվրոպական կայունության մեխանիզմ (ESM) ===
Եվրոպական կայունության մեխանիզմը (ESM) մշտական փրկարարական ֆինանսավորման ծրագիր է՝ 2012թ. հուլիսին հաջորդելու Եվրոպական ֆինանսական կայունության ժամանակավոր հիմնադրամին և Եվրոպական ֆինանսական կայունացման մեխանիզմին, սակայն այն պետք է հետաձգվեր մինչև Գերմանիայի Դաշնային սահմանադրական դատարանը հաստատեր միջոցառումների օրինականությունը։ սեպտեմբերի 12-ին։ Մշտական օգնության հիմնադրամը ուժի մեջ է մտել 16 ստորագրողների համար 2012 թվականի սեպտեմբերի 27-ին։ Այն ուժի մեջ է մտել Էստոնիայում 2012 թվականի հոկտեմբերի 4-ին՝ դրանց վավերացման գործընթացի ավարտից հետո։
2010 թվականի դեկտեմբերի 16-ին Եվրոպական խորհուրդը համաձայնեցրեց ԵՄ Լիսաբոնյան պայմանագրի երկու տող ուղղումը, որը թույլ կտա ստեղծել մշտական օգնության մեխանիզմ՝ ներառյալ ավելի ուժեղ պատժամիջոցներ։ 2011 թվականի մարտին Եվրախորհրդարանը հավանություն տվեց պայմանագրի փոփոխությանը այն բանից հետո, երբ երաշխիքներ ստացավ, որ Եվրահանձնաժողովը, այլ ոչ թե ԵՄ երկրները, «կենտրոնական դեր» կխաղան ESM-ի կառավարման գործում։ ESM-ը միջկառավարական կազմակերպություն է՝ համաձայն հանրային միջազգային իրավունքի։ Այն գտնվում է Լյուքսեմբուրգում։
Նման մեխանիզմը ծառայում է որպես «ֆինանսական firewall»: Փոխկապակցված ֆինանսական համակարգի միջոցով մեկ երկրի դեֆոլտի փոխարեն, firewall մեխանիզմը կարող է ապահովել, որ ստորին հոսանքն ու բանկային համակարգերը պաշտպանված լինեն՝ երաշխավորելով նրանց որոշ կամ բոլոր պարտավորությունները։ Այնուհետև միայնակ դեֆոլտը կարող է կառավարվել՝ միաժամանակ սահմանափակելով ֆինանսական վարակը։
=== Եվրոպական հարկաբյուջետային պայմանագիր ===
2011թվականի մարտին սկսվեց Կայունության և աճի պակտի նոր բարեփոխումը, որի նպատակն էր կանոնների ճշգրտումը՝ ընդունելով 3% դեֆիցիտի կամ 60% պարտքի կանոնների խախտման դեպքում տույժեր կիրառելու ավտոմատ ընթացակարգ։ Մինչև տարեվերջ Գերմանիան, Ֆրանսիան և ԵՄ որոշ այլ փոքր երկրներ գնացին մեկ քայլ առաջ և խոստացան ստեղծել հարկաբյուջետային միություն եվրոգոտու ողջ տարածքում՝ խիստ և կիրառելի հարկաբյուջետային կանոններով և ավտոմատ տույժերով, որոնք ներառված են ԵՄ պայմանագրերում։ 2011 թվականի դեկտեմբերի 9-ին Եվրոպական խորհրդի նիստում եվրոգոտու բոլոր 17 անդամները և վեց երկրները, որոնք հավակնում են միանալ, համաձայնության են եկել նոր միջկառավարական պայմանագրի շուրջ, որը սահմանում է խիստ սահմանափակումներ պետական ծախսերի և փոխառությունների վրա՝ սահմանները խախտող երկրների համար տուգանքներ սահմանելու վերաբերյալ։ Եվրոգոտու մնացած բոլոր երկրները, բացի Մեծ Բրիտանիայից, նույնպես պատրաստ են միանալ դրան՝ խորհրդարանական քվեարկության պայմանով։ Պայմանագիրն ուժի մեջ կմտնի 2013 թվականի հունվարի 1-ից, եթե մինչ այդ այն վավերացնեն եվրոգոտու 12 անդամներ։
Ի սկզբանե ԵՄ առաջնորդները ծրագրում էին փոխել ԵՄ-ի գործող պայմանագրերը, սակայն դա արգելափակվեց Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Դեյվիդ Քեմերոնի կողմից, ով պահանջեց, որ Լոնդոնի քաղաքը բացառվի ապագա ֆինանսական կանոնակարգերից, ներառյալ ԵՄ առաջարկվող ֆինանսական գործարքների հարկը։ Օրվա վերջում 26 երկիր համաձայնվել էր այդ ծրագրին՝ Միացյալ Թագավորությունը թողնելով միակ երկիրը, որը չի ցանկանում միանալ։ Հետագայում Քեմերոնը խոստովանեց, որ իր գործողությունը չի կարողացել ապահովել Մեծ Բրիտանիայի համար որևէ երաշխիք։ Մեծ Բրիտանիայի հրաժարումը եվրագոտու պաշտպանության համար հարկաբյուջետային համաձայնագրի մաս լինելուց դե ֆակտո մերժում էր (Վարչապետ Դեյվիդ Քեմերոնը վետո դրեց նախագծի վրա) Լիսաբոնի պայմանագրի որևէ արմատական վերանայման մեջ ներգրավվելուց։ The Independent-ից Ջոն Ռենտուլը եզրակացրեց, որ «ցանկացած վարչապետ կաներ այնպես, ինչպես արեց Քեմերոնը»։
== Տնտեսական բարեփոխումներ և վերականգնման առաջարկներ ==
=== Ուղղակի վարկեր բանկերին և բանկային կարգավորում ===
2012թվականի հունիսի 28-ին եվրոգոտու առաջնորդները համաձայնեցին թույլատրել Եվրոպական կայունության մեխանիզմի կողմից վարկերը տրամադրել ուղղակիորեն սթրեսի ենթարկված բանկերին, այլ ոչ թե եվրոգոտու պետությունների միջոցով, որպեսզի խուսափեն սուվերեն պարտքի ավելացումից։ Բարեփոխումը կապված էր Եվրոպական կենտրոնական բանկի կողմից բանկային կարգավորման ծրագրերի հետ։ Բարեփոխումն անմիջապես արտացոլվեց անդամ երկրների կողմից թողարկված երկարաժամկետ պարտատոմսերի եկամտաբերության նվազմամբ, ինչպիսիք են Իտալիան և Իսպանիան, և եվրոյի արժեքի բարձրացումը։
=== Ավելի քիչ խնայողություն, ավելի շատ ներդրումներ ===
Էական քննադատություն է հնչել եվրոպական երկրների մեծ մասի կողմից այս պարտքային ճգնաժամին դիմակայելու նպատակով իրականացվող խնայողության միջոցառումների վերաբերյալ։ Ամերիկացի տնտեսագետ և Նոբելյան մրցանակակիր Փոլ Կրուգմանը պնդում է, որ «ոչ-քեյնսյան» ֆինանսական քաղաքականությանը կտրուկ վերադարձը կենսունակ լուծում չէ։ Մատնանշելով պատմական ապացույցները՝ նա կանխատեսում է, որ գնանկումային քաղաքականությունները, որոնք այժմ պարտադրվում են այնպիսի երկրներին, ինչպիսիք են Հունաստանը և Իսպանիան, կերկարացնեն և կխորացնեն նրանց անկումը։ «Տնտեսական իմաստության մանիֆեստի» ավելի քան 9000 ստորագրողների հետ Կրուգմանը նաև հերքեց այն համոզմունքը, որ խնայողությունները կենտրոնացած են քաղաքականություն մշակողների, ինչպիսիք են ԵՄ տնտեսական հանձնակատար Օլի Ռենը և եվրոպացի ֆինանսների նախարարների մեծ մասը, որ «բյուջեի համախմբումը» վերականգնում է վստահությունը ֆինանսական շուկաներում երկարաժամկետ հեռանկարում։ 2003 թվականի ուսումնասիրության մեջ, որը վերլուծել է ԱՄՀ-ի 133 խնայողական ծրագրեր, ԱՄՀ-ի անկախ գնահատման գրասենյակը պարզել է, որ քաղաքականություն մշակողները հետևողականորեն թերագնահատել են տնտեսական աճի վրա ծախսերի կոշտ կրճատումների աղետալի ազդեցությունը։ 2012 թվականի սկզբին ԱՄՀ-ի մի պաշտոնյա, ով բանակցում էր Հունաստանի խնայողության միջոցների շուրջ, խոստովանեց, որ ծախսերի կրճատումը վնասում է Հունաստանին։ 2012 թվականի հոկտեմբերին ԱՄՀ-ն ասաց, որ իր կանխատեսումներն այն երկրների համար, որոնք իրականացրել են խնայողական ծրագրեր, եղել են հետևողականորեն գերլավատեսական՝ ենթադրելով, որ հարկերի բարձրացումն ու ծախսերի կրճատումը սպասվածից ավելի մեծ վնաս են հասցրել, և հարկաբյուջետային խթաններ իրականացրած երկրները, ինչպիսիք են Գերմանիան և Ավստրիան, սպասվածից լավ։ Նաև Պորտուգալիան համեմատաբար ավելի լավ հանդես եկավ, քան Իսպանիան։ Վերջինս ձեռնարկեց կտրուկ խնայողական միջոցառումներ, սակայն չկարողացավ հասնել ԵՄ բյուջեի դեֆիցիտի իր նպատակներին։ Մյուս կողմից, Պորտուգալիայի ձախակողմյան կոալիցիան պայքարեց խնայողության դեմ (այն բարձրացրեց նվազագույն աշխատավարձը 25 տոկոսով և հետ վերցրեց կենսաթոշակային համակարգի և պետական հատվածի կրճատումները) և միևնույն ժամանակ նվազեցրեց իր բյուջեի դեֆիցիտը մինչև երեք տոկոսից ցածր 2016 թվականին։ պատմաբան Ֆլորիան Շուին Սենթ Գալենի համալսարանից, երբևէ ոչ մի խնայողական ծրագիր չի աշխատել։ Շույը մասնավորապես նշում է Ուինսթոն Չերչիլի փորձը 1925 թվականին և Հենրիխ Բրյունինգի փորձը 1930 թվականին Վայմարի Հանրապետության ժամանակ։ Երկուսն էլ հանգեցրին աղետալի հետեւանքների։
Քեյնսյան տնտեսագետների կարծիքով, «աճի համար բարենպաստ խնայողությունը» հիմնված է այն կեղծ փաստարկի վրա, որ հանրային կրճատումները կփոխհատուցվեն սպառողների և բիզնեսի կողմից ավելի շատ ծախսերով, տեսական պնդում, որը չի իրականացվել։ Հունաստանի դեպքը ցույց է տալիս, որ մասնավոր պարտքի չափազանց մեծ մակարդակը և հանրային վստահության փլուզումը (հույների ավելի քան 90%-ը վախենում է գործազրկությունից, աղքատությունից և բիզնեսների փակումից) մասնավոր հատվածին ստիպեցին նվազեցնել ծախսերը՝ փորձելով խնայել գալիք անձրևային օրերի համար։ . Սա հանգեցրեց թե՛ ապրանքների, թե՛ աշխատուժի պահանջարկի էլ ավելի նվազմանը, որն էլ ավելի խորացրեց ռեցեսիան և ավելի ու ավելի դժվարացրեց հարկային եկամուտների ստեղծումը և պետական պարտքի դեմ պայքարը։ Ըստ Financial Times-ի գլխավոր տնտեսական մեկնաբան Մարտին Վուլֆի, «կառուցվածքային խստացումն իրականում բերում է իրական խստացում։ Բայց դրա ազդեցությունը շատ ավելի քիչ է, քան մեկից մեկ։ Կառուցվածքային դեֆիցիտի մեկ տոկոսային կետով կրճատումը ապահովում է փաստացի հարկաբյուջետային դեֆիցիտի 0,67 տոկոսային կետով բարելավում։ « Սա նշանակում է, որ Իռլանդիան, օրինակ. կպահանջեր կառուցվածքային հարկաբյուջետային խստացում ավելի քան 12%-ով՝ 2012 թվականի փաստացի հարկաբյուջետային դեֆիցիտը վերացնելու համար։ Առաջադրանք, որը դժվար է իրականացնել առանց էկզոգեն եվրագոտու ամբողջ տնտեսական բումի։ Ըստ Europlus Monitor-ի 2012 թվականի զեկույցի՝ ոչ մի երկիր չպետք է մեկ տարում խստացնի իր հարկաբյուջետային սանձերը ՀՆԱ-ի 2%-ից ավելի՝ ռեցեսիայից խուսափելու համար։
Համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամի խառնաշփոթի պայմաններում ԵՄ բոլոր անդամ պետությունների ուշադրությունը աստիճանաբար ուղղված է եղել խնայողության միջոցառումների իրականացմանը՝ բյուջեի դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 3%-ից ցածր մակարդակի իջեցնելու նպատակով, որպեսզի պարտքի մակարդակը կամ մնա ցածր՝ կամ սկսել անկումը դեպի կայունության և աճի պակտով սահմանված 60% սահմանաչափը։ Եվրոպայի նկատմամբ վստահությունը հետագայում վերականգնելու համար ԵՄ 27 երկրներից 23-ը նույնպես համաձայնեցին ընդունել Եվրո պլյուս պակտը, որը բաղկացած է քաղաքական բարեփոխումներից՝ բարելավելու հարկաբյուջետային ուժը և մրցունակությունը. ԵՄ 27 երկրներից 25-ը նույնպես որոշել են իրականացնել Հարկաբյուջետային պայմանագիրը, որը ներառում է յուրաքանչյուր մասնակից երկրի պարտավորությունը բյուջեում հավասարակշռված փոփոխություն մտցնել որպես իրենց ազգային օրենսդրության/սահմանադրության մաս։ Հարկաբյուջետային պայմանագիրը նախորդ Կայունության և աճի պայմանագրի անմիջական իրավահաջորդն է, բայց այն ավելի խիստ է ոչ միայն այն պատճառով, որ չափանիշների համապատասխանությունը կապահովվի ազգային օրենսդրությանը/սահմանադրությանը ինտեգրվելու միջոցով, այլ նաև այն պատճառով, որ 2014 թվականից սկսած այն կպահանջի վավերացնող բոլոր երկրներին։ չներգրավված փրկության ընթացիկ ծրագրերում, որպեսզի համապատասխանեն նոր խիստ չափանիշներին՝ ունենալ միայն առավելագույնը 0,5% կամ 1% կառուցվածքային դեֆիցիտ (կախված պարտքի մակարդակից)։ Եվրոգոտու երկրներից յուրաքանչյուրին, որը ներգրավված է օգնության ծրագրում (Հունաստան, Պորտուգալիա և Իռլանդիա) պահանջվել է և՛ հետևել հարկաբյուջետային կոնսոլիդացիայի/խնայողության ծրագրին, և՛ վերականգնել մրցունակությունը կառուցվածքային բարեփոխումների և ներքին արժեզրկման միջոցով, այսինքն՝ նվազեցնելով իրենց հարաբերական արտադրությունը։ ծախսերը։ Ամենաթույլ երկրներում մրցունակության վերականգնմանն ուղղված միջոցառումներն անհրաժեշտ են ոչ միայն ՀՆԱ-ի աճի համար հիմքեր ստեղծելու, այլև եվրոգոտու անդամ երկրների միջև ընթացիկ հաշվի անհավասարակշռությունը նվազեցնելու համար։
Վաղուց հայտնի համոզմունք է, որ խնայողության միջոցները միշտ կնվազեցնեն ՀՆԱ-ի աճը կարճաժամկետ հեռանկարում։ Որոշ տնտեսագետներ, ովքեր հավատում են Քեյնսյան քաղաքականությանը, քննադատում էին խնայողության միջոցառումների ժամկետները և չափը, որոնք պահանջվում են փրկության ծրագրերում, քանի որ նրանք պնդում էին, որ նման ծավալուն միջոցները չպետք է իրականացվեն ճգնաժամի տարիներին շարունակական անկումով, բայց հնարավորության դեպքում հետաձգվեն մինչև որոշ տարիներ անց։ ՀՆԱ-ի իրական դրական աճը վերադարձել է։ 2012 թվականի հոկտեմբերին Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) հրապարակած զեկույցը նաև ցույց է տվել, որ վերջին տասնամյակի ընթացքում հարկերի ավելացումները և ծախսերի կրճատումն իսկապես ավելի լուրջ վնաս են հասցրել ՀՆԱ-ի աճին՝ համեմատած այն բանի հետ, ինչ նախապես ակնկալվում և կանխատեսվում էր (հիմնվելով. «ՀՆԱ-ի վնասի գործակիցները», որոնք նախկինում գրանցված էին նախորդ տասնամյակներում և տարբեր տնտեսական սցենարներով)։ Արդեն կես տարի առաջ, մի քանի եվրոպական երկրներ, ի պատասխան եվրոգոտու ՀՆԱ-ի ցածր աճի խնդրին, նույնպես կոչ էին արել իրականացնել աճի նոր ուժեղացված ռազմավարություն՝ հիմնված հավելյալ պետական ներդրումների վրա, որը կֆինանսավորվի աճին նպաստող հարկերով։ գույքի, հողի, հարստության և ֆինանսական հաստատությունների վրա։ 2012թ. հունիսին ԵՄ ղեկավարները համաձայնեցին, որպես առաջին քայլ, չափավոր մեծացնել Եվրոպական ներդրումային բանկի միջոցները, որպեսզի մեկնարկեն ենթակառուցվածքային նախագծերը և մեծացնեն վարկերը մասնավոր հատվածին։ Մի քանի ամիս անց եվրոգոտու 17 երկրներից 11-ը նույնպես համաձայնեցին ներդնել ԵՄ ֆինանսական գործարքների նոր հարկ, որը գանձվելու է 2014 թվականի հունվարի 1-ից։
=== Մրցակցության բարձրացում ===
Ճգնաժամային երկրները պետք է զգալիորեն բարձրացնեն իրենց միջազգային մրցունակությունը՝ տնտեսական աճ ապահովելու և իրենց առևտրի պայմանները բարելավելու համար։ Հնդկական ծագմամբ ամերիկացի լրագրող Ֆարիդ Զաքարիան 2011 թվականի նոյեմբերին նշում է, որ պարտքի ոչ մի վերակառուցում չի աշխատի առանց աճի, առավել ևս, քանի որ եվրոպական երկրները «բախվում են ճնշումների երեք ճակատներից՝ ժողովրդագրություն (ծերացող բնակչություն), տեխնոլոգիա (որն ընկերություններին թույլ է տվել շատ ավելին անել։ ավելի քիչ մարդ) և գլոբալիզացիան (որը թույլ է տվել արտադրությանը և ծառայություններին տեղակայվել ամբողջ աշխարհում)»։
Տնտեսական ցնցումների դեպքում քաղաքականություն մշակողները սովորաբար փորձում են բարելավել մրցունակությունը՝ արժեզրկելով արժույթը, ինչպես Իսլանդիայի դեպքում, որը 2008-2011 թվականներին տուժեց տնտեսական պատմության մեջ ամենամեծ ֆինանսական ճգնաժամը, բայց դրանից հետո զգալիորեն բարելավել է իր դիրքերը։ Եվրոգոտու երկրները չեն կարող արժեզրկել իրենց արժույթը։
==== Ներքին արժեզրկում ====
Որպես լուծում, շատ քաղաքականություն մշակողներ փորձում են վերականգնել մրցունակությունը ներքին արժեզրկման միջոցով, որը ցավալի է տնտեսական ճշգրտման գործընթացում, որտեղ երկիրը նպատակ ունի նվազեցնել իր միավոր աշխատուժի ծախսերը։ Գերմանացի տնտեսագետ Հանս-Վերներ Սիննը 2012-ին նշել է, որ Իռլանդիան միակ երկիրն է, որը վերջին հինգ տարիներին իրականացրել է աշխատավարձի հարաբերական չափավորություն, ինչը նպաստել է իր հարաբերական գների/աշխատավարձի մակարդակի 16%-ով իջեցմանը։ Հունաստանը պետք է իջնի այս ցուցանիշը 31%-ով` փաստացի հասնելով Թուրքիայի մակարդակին։ Մինչև 2012 թվականը Հունաստանում աշխատավարձերը կրճատվել էին մինչև 1990-ականների վերջին։ Գնողունակությունն էլ ավելի իջավ մինչև 1986թ.-ի մակարդակը։ Նմանապես, Իտալիայում աշխատավարձերն ընկան մինչև 1986թ., իսկ սպառումը` մինչև 1950թ.:
Այլ տնտեսագետներ պնդում են, որ որքան էլ Հունաստանը և Պորտուգալիան նվազեցնեն իրենց աշխատավարձերը, նրանք երբեք չեն կարող մրցել ցածր գնով զարգացող երկրների հետ, ինչպիսիք են Չինաստանը կամ Հնդկաստանը։ Փոխարենը թույլ եվրոպական երկրները պետք է իրենց տնտեսությունները տեղափոխեն ավելի որակյալ ապրանքների և ծառայությունների, թեև սա երկարաժամկետ գործընթաց է և կարող է անհապաղ օգնություն չբերել։
==== Առաջընթաց ====
2011թվականի նոյեմբերի 15-ին Լիսաբոնի խորհուրդը հրապարակեց Euro Plus Monitor 2011-ը։ Ըստ զեկույցի, եվրոգոտու անդամ ամենակարևոր երկրները գտնվում են արագ բարեփոխումների գործընթացում։ Հեղինակները նշում են, որ «այն երկրներից շատերը, այժմ ամենամեծ առաջընթացն են գրանցում իրենց հարկաբյուջետային հավասարակշռության և արտաքին մրցունակության վերականգնման ուղղությամբ»։ Հունաստանը, Իռլանդիան և Իսպանիան բարեփոխողների հնգյակում են, իսկ Պորտուգալիան յոթերորդն է զեկույցում ընդգրկված 17 երկրների շարքում (տես գրաֆիկը)։
2012 թվականի նոյեմբերին հրապարակված Euro Plus Monitor զեկույցում Լիսաբոնի խորհուրդը գտնում է, որ եվրոգոտին մի փոքր բարելավել է իր ընդհանուր առողջությունը։ Բացառությամբ Հունաստանի, եվրոգոտու բոլոր ճգնաժամային երկրները կամ մոտ են այն կետին, որտեղ նրանք հասել են մեծ ճշգրտման, կամ, հավանաբար, կհասնեն այնտեղ 2013 թվականի ընթացքում։ Ակնկալվում է, որ Պորտուգալիան և Իտալիան կանցնեն շրջադարձային փուլ 2013 թվականի գարնանը։ աշնանը, հնարավոր է, որ հաջորդի Իսպանիան, մինչդեռ Հունաստանի ճակատագիրը շարունակում է կախված մնալ։ Ընդհանուր առմամբ, հեղինակները ենթադրում են, որ եթե եվրոգոտին անցնի ընթացիկ սուր ճգնաժամը և մնա բարեփոխումների ճանապարհին, «այն ի վերջո կարող է դուրս գալ ճգնաժամից որպես արևմտյան խոշոր տնտեսություններից ամենադինամիկ»։
Euro Plus Monitor-ի 2013 թվականի գարնան թարմացումը նշում է, որ եվրոգոտին շարունակում է մնալ ճիշտ ուղու վրա։ Ըստ հեղինակների՝ ճշգրտման կարիք ունեցող գրեթե բոլոր խոցելի երկրները «կրճատում են իրենց հիմքում ընկած հարկաբյուջետային դեֆիցիտը և տպավորիչ արագությամբ բարելավում իրենց արտաքին մրցունակությունը», ինչի համար նրանք ակնկալում էին, որ եվրոգոտու ճգնաժամը կավարտվի մինչև 2013 թվականի վերջը։
=== Ընթացիկ հաշվի անհավասարակշռության լուծում ===
Անկախ ներկա անախորժ իրավիճակի լուծման համար ընտրված ուղղիչ միջոցներից, քանի դեռ կապիտալի անդրսահմանային հոսքերը եվրոգոտում չեն կարգավորվել, ընթացիկ հաշվի անհավասարակշռությունը, հավանաբար, կշարունակվի։ Երկիրը, որն ունի մեծ ընթացիկ հաշիվ կամ առևտրային դեֆիցիտ (այսինքն՝ ներմուծում է ավելի շատ, քան արտահանում), ի վերջո պետք է լինի կապիտալի զուտ ներմուծող. սա մաթեմատիկական ինքնություն է, որը կոչվում է վճարային հաշվեկշիռ։ Այլ կերպ ասած, այն երկիրը, որն ավելի շատ ներմուծում է, քան արտահանում է, պետք է կա՛մ նվազեցնի իր խնայողական պահուստները, կա՛մ պարտք վերցնի՝ այդ ներմուծման դիմաց վճարելու համար։ Եվ հակառակը, Գերմանիայի մեծ առևտրային ավելցուկը (զուտ արտահանման դիրքը) նշանակում է, որ նա պետք է կա՛մ մեծացնի իր խնայողական պահուստները, կա՛մ լինի կապիտալի զուտ արտահանող՝ փող տալով այլ երկրներին, որպեսզի նրանց թույլ տա գնել գերմանական ապրանքներ։
Իտալիայի, Իսպանիայի, Հունաստանի և Պորտուգալիայի առևտրային դեֆիցիտը 2009 թվականին գնահատվել է համապատասխանաբար 42,96 միլիարդ դոլար, 75,31 միլիարդ դոլար և 35,97 միլիարդ դոլար և 25,6 միլիարդ դոլար, մինչդեռ Գերմանիայի առևտրային հավելուրդը կազմել է 188,6 միլիարդ դոլար։ Նման անհավասարակշռություն կա նաև ԱՄՆ-ում, որն ունի մեծ առևտրային դեֆիցիտ (զուտ ներմուծման դիրք) և, հետևաբար, կապիտալի զուտ փոխառու է արտերկրից։ Բեն Բեռնանկեն զգուշացրել է նման անհավասարակշռության ռիսկերի մասին 2005 թվականին՝ պնդելով, որ «խնայողությունների ավելցուկը» առևտրային հավելուրդով մեկ երկրում կարող է կապիտալը մղել դեպի առևտրային դեֆիցիտ ունեցող այլ երկրներ՝ արհեստականորեն նվազեցնելով տոկոսադրույքները և ստեղծել ակտիվների փուչիկներ։
Առևտրային մեծ ավելցուկ ունեցող երկիրը սովորաբար տեսնում է իր արժույթի արժեքի բարձրացում այլ արժույթների համեմատ, ինչը կնվազեցնի անհավասարակշռությունը, քանի որ նրա արտահանման հարաբերական գինը մեծանում է։ Արժույթի այս արժեւորումը տեղի է ունենում, երբ ներմուծող երկիրը վաճառում է իր արժույթը՝ գնելու արտահանող երկրի արժույթը, որն օգտագործվում է ապրանքները գնելու համար։ Որպես այլընտրանք, առևտրային անհավասարակշռությունը կարող է կրճատվել, եթե երկիրը խրախուսի ներքին խնայողությունները՝ սահմանափակելով կամ տուգանելով կապիտալի հոսքը սահմաններով կամ բարձրացնելով տոկոսադրույքները, թեև այդ օգուտը, հավանաբար, կփոխհատուցվի տնտեսության դանդաղեցմամբ և պետական տոկոսների վճարումների ավելացմամբ։
=== Վարկերի մոբիլիզացիա ===
2012-ի կեսերին մի քանի առաջարկներ արվեցին՝ գնելու այնպիսի եվրոպական երկրների պարտքերը, ինչպիսիք են Իսպանիան և Իտալիան։ Մարկուս Բրուներմայերը, տնտեսագետ Գրեհեմ Բիշոփը և Դանիել Գրոսը առաջ մղող առաջարկների թվում էին։ Ընդունելի և արդյունավետ միջոց ստեղծելու գործում առանցքային է բանաձևի հայտնաբերումը, որը պարզապես չի պաշտպանվել Գերմանիայի կողմից։
== Առաջարկվող երկարաժամկետ լուծումներ ==
Հիմնական քաղաքականության խնդիրը, որը պետք է լուծվի երկարաժամկետ հեռանկարում, այն է, թե ինչպես ներդաշնակեցնել հյուսիսային և հարավային Եվրոպայի տնտեսությունների տարբեր քաղաքական-տնտեսական ինստիտուցիոնալ կառուցվածքները՝ խթանելու տնտեսական աճը և արժութային միությունը կայուն դարձնելու համար։ Եվրոգոտու անդամ երկրները պետք է ընդունեն կառուցվածքային բարեփոխումներ՝ ուղղված աշխատաշուկայի շարժունակությանը և աշխատավարձերի ճկունությանը, վերականգնելու հարավի տնտեսությունների մրցունակությունը՝ բարձրացնելով նրանց արտադրողականությունը։
Միևնույն ժամանակ, կարևոր է նկատի ունենալ, որ միայն LME-ի աշխատավարձի սահմանման համակարգի ընդօրինակման վրա շեշտադրումը CME-ներին և խառը շուկայական տնտեսություններին չի աշխատի։ Հետևաբար, բացի աշխատավարձի խնդիրներից, կառուցվածքային բարեփոխումները պետք է ուղղված լինեն նորարարությունների, տեխնոլոգիաների, կրթության, հետազոտության և զարգացման և այլնի կարողությունների զարգացմանը, այսինքն՝ բոլոր ինստիտուցիոնալ ենթահամակարգերին, որոնք վճռորոշ են ձեռնարկությունների հաջողության համար։ Հարավի տնտեսություններում հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել ավելի քիչ աշխատուժով արդյունաբերության ստեղծմանը, որպեսզի խուսափեն գների մրցակցության ճնշումից զարգացող ցածր գնով երկրներից (օրինակ՝ Չինաստանը) փոխարժեքի ալիքի միջոցով և ապահովելու աշխատողների սահուն անցումը հին անկայուն արդյունաբերություններից։ նորերին, որոնք հիմնված են այսպես կոչված սկանդինավյան ոճի «ճկուն անվտանգության» շուկայական մոդելի վրա։
=== Եվրոպական հարկաբյուջետային միություն ===
Ճգնաժամը ճնշում է Եվրոպային՝ անցնելու կարգավորող պետության սահմաններից և դեպի ավելի դաշնային ԵՄ՝ ֆիսկալ լիազորություններով։ Եվրոպական ինտեգրացիայի բարձրացումը, որը կենտրոնական մարմնին ուժեղացնում է հսկողությունը անդամ երկրների բյուջեների վրա, առաջարկվել է 2012 թվականի հունիսի 14-ին Deutsche Bundesbank-ի նախագահ Յենս Վայդմանի կողմից՝ ընդլայնելով Եվրոպական կենտրոնական բանկի նախկին նախագահ Ժան-Կլոդ Տրիշեի առաջին առաջարկած գաղափարները։ Վերահսկողությունը, ներառյալ հարկերի բարձրացման կամ բյուջեի կրճատման պահանջները, կիրականացվեն միայն հարկաբյուջետային անհավասարակշռության դեպքում։ Այս առաջարկը նման է Անգելա Մերկելի ժամանակակից կոչերին՝ մեծացնելով քաղաքական և հարկաբյուջետային միությունը, որը «թույլ կտա Եվրոպային վերահսկելու հնարավորությունները»։
=== Եվրոպական բանկերի վերականգնման և կարգավորման մարմին ===
Ենթադրվում է, որ եվրոպական բանկերը 2007-ից մինչև 2010 թվականը ֆինանսական ճգնաժամի բռնկման միջև կրել են մոտ 1 տրիլիոն եվրո վնաս։ Եվրահանձնաժողովը հաստատել է մոտ 4,5 միլիարդ եվրո պետական օգնություն բանկերին 2008 թվականի հոկտեմբերից մինչև 2011 թվականի հոկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում, գումար, որը ներառում է արժեքը։ հարկատուների կողմից ֆինանսավորվող վերակապիտալացումների և բանկային պարտքերի գծով պետական երաշխիքների վերաբերյալ։ Սա դրդել է որոշ տնտեսագետների, ինչպիսիք են Ջոզեֆ Ստիգլիցը և Փոլ Կրուգմանը նշել, որ Եվրոպան տառապում է ոչ թե սուվերեն պարտքի ճգնաժամից, այլ ավելի շուտ բանկային ճգնաժամից։
2012 թվականի հունիսի 6-ին Եվրոպական հանձնաժողովը օրենսդրական առաջարկ է ընդունել բանկերի վերականգնման և կարգավորման ներդաշնակեցված մեխանիզմի վերաբերյալ։ Առաջարկվող շրջանակը սահմանում է անհրաժեշտ քայլերն ու լիազորությունները՝ երաշխավորելու, որ բանկերի ձախողումները ԵՄ-ում կառավարվեն այնպես, որ խուսափեն ֆինանսական անկայունությունից։ Նոր օրենսդրությունը անդամ երկրներին իրավունք կտա պարտատոմսերի սեփականատերերին պարտադրել վնասներ, որոնք առաջանում են բանկի ձախողումից՝ նվազագույնի հասցնելու ծախսերը հարկատուների համար։ Առաջարկը նոր սխեմայի մի մասն է, որով բանկերը ստիպված կլինեն «գրավով ապահովել» իրենց պարտատերերին, երբ նրանք ձախողվեն, և հիմնական նպատակը ապագայում հարկատուների կողմից ֆինանսավորվող փրկության միջոցների կանխումն է։ Պետական մարմինները նաև իրավասու կլինեն փոխարինել բանկերի կառավարման թիմերին նույնիսկ մինչև վարկատուի ձախողումը։ Յուրաքանչյուր հաստատություն պարտավոր կլինի նաև իր ազգային երաշխիքներով ծածկված ավանդների առնվազն մեկ տոկոսը առանձնացնել հատուկ հիմնադրամի համար՝ 2018 թվականից սկսած բանկային ճգնաժամի լուծումը ֆինանսավորելու համար։
=== Եվրոպարտատոմսեր ===
Աճող թվով ներդրողներ և տնտեսագետներ ասում են, որ եվրոպարտատոմսերը լավագույն միջոցն են պարտքային ճգնաժամը լուծելու համար, թեև դրանց ներդրումը, որը համընկնում է ֆինանսական և բյուջետային ամուր համակարգման հետ, կարող է պահանջել փոփոխություններ ԵՄ պայմանագրերում։ 2011 թվականի նոյեմբերի 21-ին Եվրահանձնաժողովը առաջարկեց, որ եվրոպարտատոմսերը, որոնք համատեղ թողարկվել են եվրոյի 17 երկրների կողմից, արդյունավետ միջոց կլինեն ֆինանսական ճգնաժամը հաղթահարելու համար։ Օգտագործելով «կայունության պարտատոմսեր» տերմինը՝ Ժոզե Մանուել Բարոզուն պնդել է, որ ցանկացած նման ծրագիր պետք է համապատասխանի խիստ հարկաբյուջետային վերահսկողությանը և տնտեսական քաղաքականության համակարգմանը, որպես էական գործընկեր՝ բարոյական վտանգից խուսափելու և կայուն պետական ֆինանսներ ապահովելու համար։
Գերմանիան հիմնականում դեմ է առնվազն կարճաժամկետ հեռանկարում այն պետությունների պարտքի կոլեկտիվ յուրացմանը, որոնք վերջին տարիներին ունեցել են բյուջեի չափազանց դեֆիցիտներ և չափից ավելի փոխառություններ։
=== Եվրոպական անվտանգ պարտատոմսեր ===
Փրինսթոնի համալսարանի մի խումբ տնտեսագետներ առաջարկում են Եվրոպական ապահով պարտատոմսերի (ESBies) նոր ձև, այսինքն՝ միավորված եվրոպական պետական պարտատոմսեր (70% ավագ պարտատոմսեր, 30% կրտսեր պարտատոմսեր)՝ «միության ողջ անվտանգ ակտիվի առանց համատեղ պարտավորության» տեսքով։ . Հեղինակների կարծիքով՝ ESBies-ը «առնվազն նույնքան անվտանգ կլինի, որքան գերմանական պարտատոմսերը և մոտավորապես կկրկնապատկվի եվրոյի անվտանգ ակտիվների մատակարարումը, երբ պաշտպանված է 30%-անոց կրտսեր տրանշով»։ ESBes-ները կարող են թողարկվել պետական կամ մասնավոր հատվածի կազմակերպությունների կողմից և «կթուլացնեն դիվային օղակը և դրա տարածումը երկրներում»։ Այն չի պահանջում «ոչ մի էական փոփոխություն պայմանագրերում կամ օրենսդրության մեջ»։
2017 թվականին գաղափարն ընդունվել է Եվրոպական կենտրոնական բանկի կողմից։ Եվրահանձնաժողովը նույնպես հետաքրքրություն է ցուցաբերել և նախատեսում է ESBies-ին ներառել ապագա Սպիտակ թղթում, որը վերաբերում է ֆինանսական ճգնաժամի հետևանքներին։ Եվրահանձնաժողովը վերջերս առաջարկ է ներկայացրել՝ ներկայացնելու այն, ինչ անվանում է Սուվերեն պարտատոմսերով ապահովված արժեթղթեր (SBBS), որոնք ըստ էության նույնն են, ինչ ESBies-ը, և Եվրոպական խորհրդարանը հաստատել է 2019 թվականի ապրիլին այս արժեթղթերը հեշտացնելու համար անհրաժեշտ կանոնակարգերի փոփոխությունները։
=== Պարտքի դուրսգրում, որը ֆինանսավորվում է հարստության հարկով ===
Boston Consulting Group-ը (BCG) ավելացնում է, որ եթե ընդհանուր պարտքի բեռը շարունակի աճել ավելի արագ, քան տնտեսությունը, ապա լայնածավալ պարտքի վերակառուցումն անխուսափելի է դառնում։ Որպեսզի պարտքի արատավոր վերընթաց պարույրը թափ չստանա, հեղինակները կոչ են անում քաղաքականություն մշակողներին «գործել արագ և վճռականորեն» և նպատակ ունենալ ընդհանուր պարտքի մակարդակը 180%-ից ցածր մասնավոր և պետական հատվածի համար։ Այս թիվը հիմնված է այն ենթադրության վրա, որ կառավարությունները, ոչ ֆինանսական կորպորացիաները և մասնավոր տնային տնտեսությունները կարող են պահպանել ՀՆԱ-ի 60%-ի չափով պարտքի բեռ՝ հինգ տոկոս տոկոսադրույքով և տարեկան երեք տոկոս անվանական տնտեսական աճի տեմպերով։ . Ցածր տոկոսադրույքները և/կամ ավելի բարձր աճը կօգնի հետագայում նվազեցնել պարտքի բեռը։
Կայուն մակարդակներին հասնելու համար եվրոգոտին պետք է նվազեցնի իր ընդհանուր պարտքի մակարդակը 6,1 տրիլիոն եվրոյով։ Ըստ BCG-ի՝ սա կարող է ֆինանսավորվել միանգամյա հարստության հարկով՝ 11-ից մինչև 30% երկրների մեծ մասի համար, բացի ճգնաժամային երկրներից (մասնավորապես Իռլանդիայից), որտեղ դուրսգրումը պետք է էականորեն ավելի բարձր լինի։ Հեղինակները խոստովանում են, որ նման ծրագրերը կլինեն «կտրուկ», «ոչ հանրաճանաչ» և «պահանջում են լայն քաղաքական համակարգում և առաջնորդություն», սակայն նրանք պնդում են, որ որքան երկար սպասեն քաղաքական գործիչները և կենտրոնական բանկիրները, այնքան անհրաժեշտ կլինի նման քայլը։
=== Միջազգային պայմանագրի հիման վրա պարտքերի դուրսգրում ===
2015 թվականին Հանս-Վերներ Սինը՝ գերմանական Ifo տնտեսական հետազոտությունների ինստիտուտի նախագահ, կոչ արեց նվազեցնել Հունաստանի պարտքը։ Բացի այդ, Լոնդոնի տնտեսագիտության դպրոցի տնտեսագետներն առաջարկել են պարտքի մարում, որը նման է Լոնդոնի համաձայնագրին։ 1953 թվականին մասնավոր հատվածի վարկատուները, ինչպես նաև կառավարությունները համաձայնեցին դուրս գրել Արևմտյան Գերմանիայի չմարված պարտքի մոտ կեսը. դրան հաջորդեց Գերմանիայի «տնտեսական հրաշքի» (կամ Wirtschaftswunder) սկիզբը։ Համաձայն այս համաձայնագրի՝ Արևմտյան Գերմանիան պետք է մարումներ կատարեր միայն այն դեպքում, երբ նա ունեցավ առևտրային ավելցուկ, այսինքն՝ «այն ժամանակ, երբ նա փող էր վաստակել վճարելու համար, այլ ոչ թե պետք է ավելի շատ պարտքեր վերցներ կամ ընկղմվեր իր արտարժութային պահուստների մեջ։ Նրա մարումները։ սահմանափակվել են նաև արտահանման հասույթի 3%-ով»։ Ինչպես նշում են LSE-ի հետազոտողները, դա հանգեցրեց նրան, որ Գերմանիայի վարկատուները դրդապատճառ ունեին գնելու երկրի ապրանքները, որպեսզի նա կարողանար վճարել դրանք։
== Հակասություններ ==
Եվրոպական փրկության ծրագրերը հիմնականում վերաբերում են բանկերի և այլ անձանց ազդեցությանը փոխանցելուն, որոնք հակառակ դեպքում կանգնած են իրենց կուտակած սուվերեն պարտքի կորուստների համար եվրոպացի հարկատուների վրա։
=== ԵՄ պայմանագրի խախտումներ ===
==== Պահպանման դրույթ չկա ====
ԵՄ-ի Մաստրիխտի պայմանագիրը պարունակում է իրավական լեզու, որը, ըստ երևույթին, բացառում է ներեվրամիական օգնության ծրագրերը։ Նախ, «փրկության բացառման» դրույթը (Հոդված 125 TFEU) երաշխավորում է, որ պետական պարտքի մարման պատասխանատվությունը մնում է ազգային և կանխում է անհիմն հարկաբյուջետային քաղաքականության հետևանքով առաջացած ռիսկի հավելավճարների փոխանցումը գործընկեր երկրներին։ Այդ դրույթն այդպիսով խրախուսում է զգույշ հարկաբյուջետային քաղաքականությունը ազգային մակարդակում։
Եվրոպական կենտրոնական բանկի կողմից անհանգիստ երկրների պարտատոմսերի գնումը կարող է դիտվել որպես բյուջեի դեֆիցիտի դրամական ֆինանսավորման արգելքի խախտում (TFEU-ի հոդված 123)։ EFSF-ում հետագա լծակների ստեղծումը՝ ԵԿԲ վարկավորման հասանելիությամբ, նույնպես, ըստ երևույթին, խախտում է սույն հոդվածի պայմանները։
125-րդ և 123-րդ հոդվածները կոչված էին խոչընդոտներ ստեղծելու ԵՄ անդամ երկրների համար, որպեսզի նրանք ունենան չափազանց դեֆիցիտներ և պետական պարտք, և կանխեն բարի ժամանակներում գերծախսելու և վարկ տրամադրելու բարոյական վտանգը։ Դրանք նաև կոչված էին պաշտպանելու մյուս ավելի խելամիտ անդամ երկրների հարկատուներին։ Եվրոգոտու խելամիտ հարկատուների կողմից երաշխավորված փրկության օգնություն տրամադրելով եվրոգոտու կանոնները խախտող երկրներին, ինչպիսիք են Հունաստանը, ԵՄ-ն և եվրոգոտու երկրները, նույնպես խրախուսում են ապագայում բարոյական վտանգը։ Մինչդեռ չպահելու մասին դրույթը մնում է ուժի մեջ, «առանց փրկության դոկտրինը» կարծես թե անցյալում է։
==== Կոնվերգենցիայի չափանիշներ ====
ԵՄ պայմանագրերը պարունակում են այսպես կոչված կոնվերգենցիայի չափանիշներ, որոնք նշված են Եվրոպական միության պայմանագրերի արձանագրություններում։ Ինչ վերաբերում է պետական ֆինանսներին, պետությունները համաձայնեցին, որ պետական բյուջեի տարեկան դեֆիցիտը չպետք է գերազանցի համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) 3%-ը, և որ համախառն պետական պարտքը ՀՆԱ-ի նկատմամբ չպետք է գերազանցի ՀՆԱ-ի 60%-ը (տես արձանագրություն 12 և 13)։ Եվրոգոտու անդամների համար կա Կայունության և աճի պայմանագիր, որը պարունակում է բյուջեի դեֆիցիտի և պարտքի սահմանափակման նույն պահանջները, բայց շատ ավելի խիստ ռեժիմով։ Նախկինում եվրոպական շատ երկրներ երկար ժամանակ էապես գերազանցել են այդ չափանիշները։ Մոտ 2005 թվականին եվրոգոտու անդամներից շատերը խախտեցին պայմանագիրը, ինչի հետևանքով խախտողների դեմ որևէ քայլ չձեռնարկվեց։
==== Վարկային վարկանիշային գործակալություններ ====
ԱՄՆ-ում գործող միջազգային վարկային վարկանիշային գործակալությունները՝ Moody's, Standard & Poor's և Fitch, որոնք արդեն կրակի տակ են հայտնվել բնակարանային փուչիկի և իսլանդական ճգնաժամի ժամանակ, նույնպես կենտրոնական և հակասական դեր են խաղացել եվրոպական պարտատոմսերի շուկայի ներկայիս ճգնաժամում։ Մի կողմից գործակալություններին մեղադրել են շահերի բախման պատճառով չափից դուրս մեծ վարկանիշներ տալու մեջ։ Մյուս կողմից, վարկանիշային գործակալությունները հակված են գործել պահպանողականորեն և որոշակի ժամանակ պահանջել հարմարվելու համար, երբ ընկերությունը կամ երկիրը դժվարության մեջ է։ Հունաստանի դեպքում շուկան արձագանքեց ճգնաժամին մինչև վարկանիշի իջեցումը, հունական պարտատոմսերը վաճառվում էին անպիտան մակարդակով մի քանի շաբաթ առաջ, երբ վարկանիշային գործակալությունները սկսեցին դրանք բնութագրել որպես այդպիսին։
Համաձայն Սենթ Գալենի համալսարանի տնտեսագետների ուսումնասիրության՝ վարկային վարկանիշային գործակալությունները խթանել են եվրոգոտու պարտքերի աճը՝ 2009 թվականին սուվերեն պարտքի ճգնաժամից ի վեր ավելի խիստ իջեցումներ կատարելով։ Հեղինակները եզրակացրել են, որ վարկանիշային գործակալությունները հետևողական չեն եղել իրենց դատողությունների մեջ՝ միջին հաշվով Պորտուգալիայի վարկանիշով։ , Իռլանդիան և Հունաստանը 2,3 աստիճանով ցածր են մինչճգնաժամային չափանիշներին համապատասխան՝ ի վերջո ստիպելով նրանց դիմել միջազգային օգնություն։ Կողմնակի նշում. 2013 թվականի նոյեմբերի վերջի դրությամբ եվրոգոտու միայն երեք երկրներ են պահպանում AAA վարկանիշները Standard & Poor-ից, այսինքն՝ Գերմանիան, Ֆինլանդիան և Լյուքսեմբուրգը։
==== Մեդիա ====
Ոմանք հունական, իսպանական և ֆրանսիական մամուլում և այլուր տարածում էին դավադրության տեսություններ, որոնք պնդում էին, որ ԱՄՆ-ն և Բրիտանիան միտումնավոր տարածում են եվրոյի մասին լուրերը, որպեսզի առաջացնեն դրա փլուզումը կամ ուշադրությունը շեղեն սեփական տնտեսական խոցելիությունից։ The Economist-ը հերքել է այս «անգլո-սաքսոնական դավադրության» պնդումները՝ գրելով, որ թեև ամերիկացի և բրիտանացի թրեյդերները գերագնահատել են հարավային Եվրոպայի պետական ֆինանսների թուլությունը և եվրոգոտու փլուզման հավանականությունը, այդ տրամադրությունները սովորական շուկայական խուճապ էին, այլ ոչ թե կանխամտածված։ հողամաս։
=== Գրավ Ֆինլանդիայի համար ===
2011թվականի օգոստոսի 18-ին, Ֆինլանդիայի խորհրդարանի պահանջով, որպես հետագա օգնության պայման, պարզ դարձավ, որ Ֆինլանդիան գրավ կստանա Հունաստանից, ինչը նրան հնարավորություն կտա մասնակցել Հունաստանի տնտեսությանը 109 միլիարդ եվրոյի պոտենցիալ աջակցության փաթեթին։ Ավստրիան, Նիդեռլանդները, Սլովենիան և Սլովակիան զայրացած արձագանքեցին Ֆինլանդիայի համար այս հատուկ երաշխիքի կապակցությամբ և պահանջեցին հավասար վերաբերմունք եվրոգոտու ողջ տարածքում կամ նմանատիպ գործարք Հունաստանի հետ, որպեսզի չբարձրացնեն օգնության ծրագրին իրենց մասնակցության ռիսկը։ Հիմնական վիճաբանությունն այն էր, որ գրավը նախատեսված է որպես կանխիկ ավանդ, գրավ, որը հույները կարող են տալ միայն ֆինանսական օգնության համար Ֆինլանդիայի կողմից տրամադրված միջոցների մի մասը վերամշակելով, ինչը նշանակում է, որ Ֆինլանդիան և եվրոգոտու մյուս երկրները երաշխավորում են ֆիննական վարկերը։ Հունաստանի դեֆոլտի իրադարձությունը։
2011թ. հոկտեմբերի 4-ին եվրագոտու բոլոր երկրների համար բաց գրավի կառույց իրականացնելու շուրջ ծավալուն բանակցություններից հետո ձեռք է բերվել փոփոխված էսքրո գրավի համաձայնագիր։ Ակնկալվում է, որ միայն Ֆինլանդիան կօգտագործի այն, մասամբ պայմանավորված՝ ժամանակի ընթացքում հինգ մասի փոխարեն սկզբնական կապիտալի ներդրման պահանջով մեկ մասով։ Ֆինլանդիան, որպես ԱՀՀ-ի ամենաուժեղ երկրներից մեկը, կարող է համեմատաբար հեշտությամբ ներգրավել անհրաժեշտ կապիտալը։
== Ծանոթագրություններ ==
== Հետագա ընթերցում ==
Copelovitch, M., Frieden, J., & Walter, S. (2016). The Political Economy of the Euro Crisis. Comparative Political Studies, 49(7), 811–840.
Foremny Dirk, von Hagen Jürgen (2012)։ «Fiscal federalism in times of crisis»։ CEPR Discussion Papers (Centre for Economic Policy Research) 9154։ SSRN 2155524
Frieden, Jeffry and Stefanie Walter. 2017. "Understanding the Political Economy of the Eurozone Crisis." Annual Review of Political Science.
Nedergaard Peter, Bang Henrik, Jensen Mads Dagnis (March 2015)։ «'We the People' versus 'We the Heads of States': the debate on the democratic deficit of the European Union»։ Policy Studies 36 (2): 196–216։ doi:10.1080/01442872.2014.1000846
Nedergaard Peter, Snaith Holly (September 2015)։ «'As I drifted on a river I could not control': the unintended ordoliberal consequences of the Eurozone crisis»։ Journal of Common Market Studies 53 (5): 1094–1109։ doi:10.1111/jcms.12249
Tooze Adam (2018)։ Crashed: How a Decade of Financial Crises Changed the World։ New York: Viking։ ISBN 9780670024933
Markus K. Brunnermeier, Ricardo Reis. 2019. "A Crash Course on the Euro Crisis" NBER paper
== Արտաքին հղումներ ==
The EU Crisis Pocket Guide by the Transnational Institute in English (2012) – Italian (2012) – Spanish (2011)
Eurostat – Statistics Explained: Structure of government debt (October 2011 data)
Interactive Map of the Debt Crisis Economist Magazine, 9 February 2011
European Debt Crisis New York Times topic page updated daily.
Budget deficit from 2007 to 2015 Economist Intelligence Unit 30 March 2011
Stefan Collignon: Democratic requirements for a European Economic Government Friedrich-Ebert-Stiftung, December 2010 (PDF 625 KB)
Wolf, Martin, "Creditors can huff but they need debtors", Financial Times, 1 November 2011 7:28 pm.
More Pain, No Gain for Greece: Is the Euro Worth the Costs of Pro-Cyclical Fiscal Policy and Internal Devaluation? Center for Economic and Policy Research, February 2012
Michael Lewis-How the Financial Crisis Created a New Third World-October 2011 NPR, October 2011
Global Financial Stability Report International Monetary Fund, April 2012
OECD Economic Outlook-May 2012
"Leaving the Euro: A Practical Guide" by Roger Bootle, winner of the 2012 Wolfson Economics Prize
Macroeconomic Policy Advice and the Article IV Consultations: A European Union Case Study Center for Economic and Policy Research, January 2013
Over Their Heads: The IMF and the Prelude to the Euro-zone Crisis, Paul Blustein, CIGI, March 201 |
558,142 | Բոզարո | Բոզարո (իտալերեն՝ Bosaro), քաղաք Իտալիայում։ Տեղակայված է Վենետո մարզում՝ Ռովիգո գավառում։
Բնակչությունը կազմում է 14383 մարդ (2008), բնակչության խտություն՝ 230 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 6 կմ² մակերես։ Փոստային ինդեքս՝ 45033։ Հեռախոսային կոդ՝ 0425։
== Ժողովրդագրություն ==
Բնակչություն
== Կապի տվյալներ ==
հեռախոս՝։ 0425 932029
Էլեկտրոնային փոստ՝։ municipio.bosaro@libero.it
Պաշտոնական կայք։ http://www.comunebosaro.ro.it/ Archived 2008-10-06 at the Wayback Machine.
== Արտաքին հղումներ ==
http://www.comunebosaro.ro.it/ Archived 2008-10-06 at the Wayback Machine.
Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ (իտալ.)
http://www.istat.it/english/ Archived 2009-12-07 at the Wayback Machine.
== Ծանոթագրություններ == |
727,129 | ԱՄՆ բաց առաջնության կանանց զուգախաղ 2016 | ԱՄՆ բաց առաջնության կանանց զուգախաղ 2016, Մեծ Սաղավարտի կանանց մրցաշարերի շարքի տարվա վերջին մրցաշար։ Անց է կացվել 2016 թվականի օգոստոսի 29-ից մինչև սեպտեմբերի 11-ը Նյու Յորքում, ԱՄՆ, հարդային ծածկույթի վրա։
Մարտինա Հինգիսը և Սանիա Միրզան հանդիսանում են նախորդ առաջնության հաղթողները, սակայն 2016 թվականի մրցաշարին որոշել են միասին չմասնակցել։ Հինգիսը մրցաշարին մասնակցել է Կոկո Վանդևենգեի հետ զույգով, իսկ Միրզան՝ Բարբորա Ստրիցովայի։
Մրցաշարում հաղթանակ են տարել Բեթանի Մատեկ Սանդսը և Լյուսիա Շաֆարժովան, ովքեր եզրափակչում երեք սեթում հաղթել են առաջին դասակարգված Կարոլին Գարսիա-Կրիստինա Մլադենովիչ զույգին։
== Դասակարգում ==
== Հիմնական ցանց ==
Հապավումներ
Q - Որակավորված
WC - Wild card, Ջոկեր
LL - Երջանիկ անհաջողակ
PR - Պաշտպանված վարկանիշ
=== Քառորդ եզրափակիչ ===
=== Կիսաեզրափակիչ ===
=== Եզրափակիչ ===
== Աղբյուրներ ==
ԱՄՆ բաց առաջնության կանանց զուգախաղի ցանց
ԱՄՆ բաց առաջնության պաշտոնական կայք
ԱՄՆ բաց առաջնության հաղթողներ և եզրափակիչի մասնակիցներ Archived 2016-09-21 at the Wayback Machine. |
717,431 | Ժողովածու (1952) | Ժողովածու (1952), Երևանի Մաշտոցի անվան Մատենադարանում պահպանվող ձեռագիր, որը «Մաշտոցի անվան ցուցակ ձեռագրացում» (ձեռագրերի ցանկում) ներկայացված է 1952 թվի տակ։ Ձեռագիրը գրվել է 17-րդ դարում Ղազար գրիչի կողմից, ենթադրաբար Արզնիի վանքում։ Ստացողները եղել են Իսահակ վարդապետը (վերատեսուչ Արզնիի վանքում) և Ստեփանոսը։ Գրված է թղթի վրա, որը ունի 21.4×15.5 չափս։ Ձեռագիրը կազմված է 176 թերթից։ Գրված էբոլորգիր նոտրգրով։ Կազմը`կաշեպատ տախտակ դրոշմազարդ, աստառը՝ վարդագույն կտավ։ Հիշատակարաններ՝ 117ա, 149բ, հետագայի՝ 162բ, (1731 թ.):
== Բովանդակություն ==
Մատթ Ջուղայեցւոյ Յաղագս վեցօրէից։
Մեկնոթիւն Արարածոց։
Ի գալուստն տեառն քառասնօրեայ ի տաճարն։
Վարք Պարսամայ ճգնաւորին։
Վանականին վրդ-ի Պատճառք վասն առաաջաւորաց։
== Ծանոթագրություններ == |
89,727 | Աստերոիդների ցանկ (233701-233800) | Աստերոիդների ցանկ (233601-233700) • Աստերոիդների ցանկ • Աստերոիդների ցանկ (233801-233900)
Աստերոիդների ցանկ (233601-233700) • Աստերոիդների ցանկ • Աստերոիդների ցանկ (233801-233900) |
830,922 | Մոնսերե | Մոնսերե (ֆր.՝ Montséret), համայնք Ֆրանսիայի Օկսիտանիա մարզի Օդ գավառում։
Բնակչությունը 2008 թվականի դրությամբ կազմում է 483 մարդ, բնակչության խտությունը` 42.71 մարդ/կմ²։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 11.31 կմ² տարածք։
== Աշխարհագրություն ==
Գտնվում է Փարիզ քաղաքից 640 կմ հարավ, Մոնպելիե քաղաքից` 105 կմ հարավ-արևմուտք, Կարկասոն քաղաքից` 40 կմ արևելք։
== Բնակչություն ==
Բնակչության քանակը ըստ տարիների
Աղբյուրներ` Ֆրանսիայի սոցիոլոգիական գիտությունների բարձրագույն դպրոցի տվյալներ
== Տնտեսություն ==
2010 թվականին ուներ 295 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 214-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 81։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 72,5 %։ 214 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 181 անձ (106 տղամարդ և 75 կին)։ Գործազուրկ են եղել 33 անձ (13 տղամարդ և 20 կին)։ 81 անաշխատունակներից 21-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 27-ը` թոշակառուներ, իսկ 33-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով։
== Տես նաև ==
Օդ գավառի համայնքների ցանկ
== Արտաքին հղումներ ==
INSEE
== Ծանոթագրություններ == |
228,234 | Աբգար Բալթազար | Աբգար Բալթազար Գասպարի (փետրվարի 26, 1880(1880-02-26), Բուխարեստ, Ռումինիա - սեպտեմբերի 26, 1909(1909-09-26), Բուխարեստ, Ռումինիա), ռումինահայ նկարիչ և արվեստաբան։
== Կենսագրություն ==
Բուխարեստում ստացել է նախնական կրթությունը։ Հետագայում սովորել է Բուխարեստի Մաթեյ Բասարապ լիցեյում։ Մասնագիտական կրթությունն ստացել է Բուխարեստի գեղարվեստների դպրոցում, ուր սովորել է 1896-1901 թվականներին։ Ստեղծագործել է ընդամենը ութ տարի։ Նկարել է հիմնականում չքավոր խավի մարդկանց ու դրվագներ նրանց կյանքից, նաև բնանկարներ, դիմանկարներ։ Ռումին արվեստագետները նրա ստեղծագործություններում նկատել են հայկական մանրանկարչության շեշտված ազդեցություն։
1907 թվականին ունեցել է անհատական երկու ցուցահանդես, որտեղ ցուցադրվել է 200 յուղաներկ, ջրաներկ, գրաֆիկական և մանրանկարչական գործեր։ Առավել նշանավոր գործերից են. «Քոլոմբա», «Արևի տակ», «Բազակայի վաճառականուհին», «Սերմնացանը», «Չերքեզուհին», «Բյուզանդական իշխանուհիներ», «Աշնանային տպավորություններ»։ Նրա որոշ գործեր պահվում են ռումինական պետական պատկերասրահում, Կլուժի արվեստի թանգարանում, Չամպաքչյանի, դոկտոր Սևերինյանոսի, Օփրեսկուի նաև այլ երկրների, ինչպես նաև դոկտոր Դիեոլաֆուայի (Փարիզ) հավաքածուներում։ Մահացել է 29 տարեկանում։
== Պատկերասրահ ==
== Ծանոթագրություններ ==
== Գրականություն ==
Petru Comarnescu, Apcar Baltazar, Editura de stat pentru literatură şi artă, 1956
Radu Ionescu, ed., Apcar Baltazar: Convorbiri Artistice (an anthology of his writings), Editura Meridiane, 1974
Dana Herbay and Dorana Coșoveanu, Apcar Baltazar, 1880–1909: expoziție retrospectivă (exhibition catalog) Muzeul de Artă al Republicii Socialiste România, 1981
== Արտաքին հղումներ ==
Apcar Baltazar's biography
Gheorghe Samoilă blog an appreciation of his work, with material by Krikor Zambaccian. |
266,431 | Օրթուզի (Էրզրումի գավառ) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Օրթուզի (այլ կիրառումներ)Օրթուզի, գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Էրզրումի վիլայեթի Էրզրումի գավառում: Գտնվում էր Էրզրում քաղաքից 20 կմ հյուսիս-արևմոտւք, Արևմտյան Եփրատի ավազանին պատկանող գետակներից մեկի ափին՝ հարթավայրում:
== Բնակչություն ==
1878 թվականին ուներ 50 տուն՝ 213 թուրք բնակչով: XX դարի սկզբին ուներ 46 տուն բնակիչ:
== Աղբյուրներ ==
«Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն
== Տես նաև ==
Էրզրումի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր
== Ծանոթագրություններ == |
460,840 | Մուքաննայի ապստամբություն | Մուքաննիայի ապստամբություն (հայտնի է նաև որպես «սպիտակ հագուստով մարդկանց» ապստամբություն), հակաարաբական ապստամբություն Միջին Ասիայում VIII դարի 70—80-ական թվականներին։
Գլխավորել է Մուքաննան, որի քարոզած ուսմունքի հիմքում ընկած էին Մազդակյան շարժման գաղափարները։ Մուքաննան կոչ էր անում պայքարել քաղաքական և տնտեսական անհավասարության և Արաբական խալիֆայության տիրապետության դեմ։ Ապստամբության գլխավոր շարժիչ ուժը Մավերաննահրի աշխատավոր գյուղացիությունն էր։ Սկզբում շարժմանը մասնակցել են տեղական մանր հողատերերը, ապստամբներին օգնել են նաև քոչվոր թյուրքական ցեղերը։ Մուքաննիայի ապստամբության հիմնական կենտրոններն էին՝ Նարշահ գյուղը (Բուխարայի մոտ), Սամարղանդը և Սանամ լեռնային ամրոցը։ Երկարատև պայքարից հետո, մոտ 783—785 թվականներին արաբները ճնշել են ապստամբությունը։ Մուքաննան գերի չընկնելու համար ինքնասպան է եղել։ |
40,697 | Պուատու-Շարանտ | Պուատւ-Շարանտա (ֆր.՝ Poitou-Charentes), երկրամաս Ֆրանսիայի արևմուտքում՝ նախկին պատմական Պուատու մարզի տարածքում։ Գլխավոր քաղաքը Պուատիեն է։ Բնակչությունը՝ 1 777 773 մարդ (15-րդ տեղը երկրամասերի շարքում)։ Պուատուն հայտնի է այծի պանրով, կոնյակով և ոստրեների բուծմամբ։
== Աշխարհագրություն ==
Տարածքի մակերեսը՝ 25 810 կմ²։ Այստեղով են հոսում Շարանտ, Վյեն, Սևր-Նանթեզ և Սևր-Նիորթեզ գետերը։
== Պատմություն ==
Պուատու-Շարանտ երկրամասի պատմությունն սկսվում է Վիշի վարչակարգի ժամանակ երկրամասի ձևավորումից։ Այս երկրամասը, որը բաժանում է երկրի հարավարևմտյան մասը և կենտրոնական Ֆրանսիայի արևմտյան մասը, երբեք չի ունեցել իր ամբողջական պատմությունը և ստեղծվել է 2 ազդեցիկ կենտրոնների՝ Տուրի և Բորդոյի միջև՝ միավորելով նախկին պատմական պրովինցիաները՝ Պուատու պրովինցիայի մի մասը, Անգումուա, Սենտոնժ և Օնի պրովինցիաները։ Երկրամասի վարչական կենտրոնն է ընտրվել Պուատիե քաղաքը ոչ իր մեծության պատճառով (գրեթե նույն տարածքն ունի, ինչ-որ Լա Ռոշելը), այլ այն պատճառով, որ Պուատիեն ուներ իր սեփական համալսարանը։
== Վարչական բաժանում ==
Երկրամասի կազմի մեջ են մտնում Շարանտ, Ծովափնյա Շարանտ, Դյու-Սևր և Վյեն դեպարտամենտները։
== Կառավարում ==
Պետական կառավարումն իրականացնում է Երկրամասի խորհուրդը, որը ձևավորվում է երկրամասային ընտրությունների արդյունքում։ 2010 թվականին երկրորդ անգամ խորհրդի նախագահ է ընտրվել Սեգոլեն Ռուայալը։
== Արտաքին հղումներ ==
Site du Conseil regional Archived 2002-11-24 at the Wayback Machine. (ֆր.)
Site de l’Observatoire Régional de l’Environnement de Poitou-Charentes (ֆր.)
Site des paysages de Poitou-Charentes Archived 2007-02-16 at the Wayback Machine. (ֆր.)
AngloINFO Poitou-Charentes — information in English (անգլ.)
Deux Sèvres, for Brits Archived 2010-11-29 at the Wayback Machine. (անգլ.) |
313,224 | Մալիե Գորկի (գյուղ, Բուտուրլինսկի շրջան) | Մալիե Գորկի (ռուս.՝ Малые Горки), գյուղ Ռուսաստանի Նիժնի Նովգորոդի մարզի Բուտուրլինսկի շրջանի կազմում։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
672,198 | Լ’Օսպիտալե պրե լ’Անդոր | Լ’Օսպիտալե պրե լ’Անդոր (ֆր.՝ L'Hospitalet-près-l'Andorre), համայնք Ֆրանսիայում, որը գտնվում է Միջին Պիրենեյան մարզի Արյեժ գավառում։ Մտնում է Աքս լը Թերմ կանտոնի կազմի մեջ։ Հանդիսանում է Ֆուա շրջանը։
Համայնքի INSEE կոդ՝ 09139։
== Բնակչություն ==
Համայնքի բնակչությունը 2008 թվականին կազմում էր 89 մարդ։
== Տնտեսություն ==
2007 թվականի տվյալներով 68 աշխատունակ տարիքի մարդկանցից (15-64 տարեկան) 48-ը տնտեսապես ակտիվ էին, 20-ը անգործունակ (ակտիվության ցուցանիշը 70,6 %, 1999 թվականին եղել է՝ 78,3 %)։ 48 աշխատունակ բնակիչներից 46-ը աշխատում էին (26 տղամարդ և 20 կին), անաշխատանք էին 2-ը (1 տղամարդ և 1 կին)։ 20 անգործունակ մարդկանցից 9-ը աշակերտներ կամ ուսանողներ են, 8-ը թոշակառու, 3-ը անաշխատունակ էին այլ պատճառներով։
== Ծանոթագրություններ ==
== Տես նաև ==
Ֆրանսիայի շրջանների ցանկ
== Արտաքին հղումներ ==
«Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ՝ Լ’Օսպիտալե պրե լ’Անդոր» (ֆրանսերեն)։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-05-17-ին։ Վերցված է 2011-12-27
«Լ’Օսպիտալե պրե լ’Անդոր» (ֆրանսերեն)։ cassini.ehess.fr։ Արխիվացված օրիգինալից 2013-02-03-ին։ Վերցված է 2013-01-23 |
244,941 | Իվանո-Սլինկովկա | Իվանո-Սլինկովկա (ուկրաիներեն՝ Івано-Слиньківка), գյուղ Ուկրաինայի Խարկովի մարզի Սախնովշչինսկի շրջանում։ Հիմնադրվել է 1921 թվականին։
2001 թվականի տվյալներով Իվանո-Սլինկովկա գյուղում բնակվում էր 271 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 0,46 կմ² տարածք։ Բնակչության խտությունը կազմում էր 589,13 մարդ/կմ²։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.)
2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.)
Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.) |
1,079,290 | Գարիսա | Գարիսա, քաղաք Քենիայի արևելքում, նախկին Հյուսիսարևելյան նահանգի մայրաքաղաքը։ Համարվում է նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնը։ Բնակչությունը 2009 թվականի նախահաշվով 110 383 մարդ։
Գարիսան տեղի կաթոլիկ թեմի կենտրոնն է։
== Աշխարհագրություն ==
Քաղաքը տեղակայված է երկրի արևելքում, Նայրոբի մայրաքաղաքից 350 կմ հեռավորության վրա` չոր սավաննայում։ Քաղաքի միջով հոսում է Թանա գետը։
== Կլիմա ==
== Բնակչություն և տնտեսություն ==
Գարիսայի բնակչության մեծամասնությունը էթնիկ սոմալիցիներ են, ովքեր հիմնականում պատկանում են Դարոդ կլանին։
Բնակչության ընդհանուր թիվը 1999 թվականի մարդահամարի տվյալներով կազմում էր 50 955 մարդ, 2009 թվականի մարդահամարի տվյալներով այն ավելացել է մինչև 110 383 բնակիչով։
Աշխատողների մեծ մասն աշխատում է սննդամթերքի և ծխախոտի, ինչպես նաև պլաստիկ տարաների արտադրության մեջ։
Քաղաքն ունի օդանավակայան։
== Կրթություն ==
Գարիսայում գործում է համալսարանական քոլեջ։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Garissa — the «capital» of Somali Kenya(անգլ.) |
823,811 | Դոնշերի | Դոնշերի (ֆր.՝ Donchery), համայնք Ֆրանսիայի Շամպայն-Արդեն մարզի Արդեններ գավառում։
Բնակչությունը 2008 թվականի դրությամբ կազմում է 2409 մարդ, բնակչության խտությունը` 88.05 մարդ/կմ²։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 27.36 կմ² տարածք։
== Աշխարհագրություն ==
Գտնվում է Փարիզ քաղաքից 210 կմ հյուսիս-արևելք, Շալոն ան Շամպայն քաղաքից 95 կմ հյուսիս-արևելք, Շառլվիլ Մեզիեր քաղաքից 15 կմ հարավ-արևելք։
== Բնակչություն ==
Բնակչության քանակը ըստ տարիների
Աղբյուրներ` Ֆրանսիայի սոցիոլոգիական գիտությունների բարձրագույն դպրոցի տվյալներ
== Տնտեսություն ==
2010 թվականին ուներ 1517 աշխատունակ (15-64 տարեկան) բնակիչ, որոնցից ակտիվ էին 1056-ը, իսկ ոչ ակտիվները` 461։ Ակտիվության ցուցանիշը կազմում է 69,6 %։ 1056 աշխատունակ մարդկանցից աշխատել է 922 անձ (508 տղամարդ և 414 կին)։ Գործազուրկ են եղել 134 անձ (64 տղամարդ և 70 կին)։ 461 անաշխատունակներից 149-ը եղել են աշակերտներ կամ ուսանողներ, 137-ը` թոշակառուներ, իսկ 175-ը չեն աշխատել տարբեր պատճառներով։
== Տես նաև ==
Արդեններ գավառի համայնքների ցանկ
== Արտաքին հղումներ ==
INSEE
== Ծանոթագրություններ == |
567,487 | Գամբերալե | Գամբերալե (իտալերեն՝ Gamberale), կոմունա Իտալիայում, գտնվում է Աբրուցո մարզում՝ Կիետիի գավառում։
Բնակչությունը կազմում է 374 մարդ (2008 թվականի տվյալներով)։ Բնակչության խտությունը՝ 25 մարդ/կմ²։ Տարածքը՝ 15 կմ²։ Էլեկտրոնային փոստ` 66040։ Հեռախոսային կոդ` 0872։
Բնակավայրի հովանավորող սուրբն է Լավրենտիյը։
== Ժողովրդագրություն ==
Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները.
== Կոմունայի վարչակազմ ==
Հեռախոսահամար։ 0872 946764
== Արտաքին հղումներ ==
Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ (իտալ.)
http://www.istat.it/english/ Archived 2009-12-07 at the Wayback Machine.
== Ծանոթագրություններ == |
514,530 | Տոռես դե Բարբուես | Տոռես դե Բարբուես (իսպ.՝ Torres de Barbués), մունիցիպալիտետ Իսպանիայում` Ուեսկա պրովինցիայում ) ։ Մունիցիպալիտետը գտնվում է Էլ Մանեգրոս շրջանում։ Բնակչությունը` 303 մարդ (2010 թվականի տվյալներով)։
== Բնակչություն ==
== Ծանոթագրություններ == |
763,472 | Զինվորական գերեզմանատուն № 222 (Բժոստեկ) | Զինվորական գերեզմանատուն № 222 (լեհ. Cmentarz wojenny nr 222), զինվորական գերեզմանատուն, գտնվում է Բժոստեկ քաղաքում։ Քաղաքը Լեհաստանի Կարպատյան վոևոդությունում է։ Գերեզմանատունը մտնում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի շրջանի Արևմտագալինցյան գերեզմանների խմբի մեջ։ Գերեզմանատանը թաղված են Ավստրո-Վենգերյան բանակի զինվորականները, ովքեր զոհվել են 1915 թվականի մայիսին՝ Առաջին աշխարհամարտի ժամանակ։
== Պատմություն ==
Գերեզմանատան 72 քառակուսի մետր տարածքում գտնվում է 3 եղբայրական գերեզմաններ, որտեղ թաղված են 46 ավստրիացի զինվորներ։ Գերեզմանատան հեղինակն է ավստրիացի ճարտարապետ Գուստավ Ռոսմանը։
1996 թվականի նոյեմբերի 29-ին գերեզմանատունը մտցվել է Կարպատյան վոևոդության մշակույթի հուշարձանների ցուցակ։
== Աղբյուրներ ==
Oktawian Duda: Cmentarze I wojny światowej w Galicji Zachodniej. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, 1995. ISBN 83-85548-33-5.
Roman Frodyma Galicyjskie Cmentarze wojenne t. II Okolice Tarnowa (Okręgi V—VII), Oficyna Wydawnicza «Rewasz», Pruszków 1998, ISBN 83-85557-38-5
== Արտաքին հղումներ ==
Գերեզմանատան «ծննդյան վկայականը» (լեհ.)
Տեղեկություն գերեզմանատան մասին Archived 2016-04-07 at the Wayback Machine. (լեհ.) |
4,487 | 1627 | 1627 թվական, ոչ նահանջ տարի, ըստ Գրիգորյան օրացույցի սկսում է ուրբաթ օրը։ Սա մեր թվարկության 1627 թվականն է,
XVII դարի 27-րդ տարին։
== Դեպքեր ==
== Ծնունդներ ==
== Մահեր == |
258,503 | Ուրոժայնոե (այլ կիրառումներ) | Ուրոժայնոե, կարող է վերաբերել՝
Ուրոժայնոե - ավան, Ուկրաինայի Դոնեցկի մարզի Վելիկոնովոսյոլկովսկի շրջանում
Ուրոժայնոե - ավան, Ուկրաինայի Կիրովոգրադի մարզի Նովոարխանգելսկի շրջանում
Ուրոժայնոե - գյուղ, Ուկրաինայի Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետության Սիմֆերոպոլի շրջանում
Ուրոժայնոե - գյուղ, Ուկրաինայի Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետության Սովետսկիի շրջանում
Ուրոժայնոե - գյուղ, Ուկրաինայի Չեռնիգովի մարզի Բոբրովիցայի շրջանում
Ուրոժայնոե - գյուղ, Ուկրաինայի Վիննիցայի մարզի Տիվրովի շրջանում |
834,111 | 1935–36 IHL մրցաշրջան | 1935–36 IHL մրցաշրջանը դարձել է Միջազգային հոկեյի լիգայի յոթերորդ և վերջին մրցաշրջանը, փոքր պրոֆեսիոնալ հոկեյի լիգիա ԱՄՆ-ի միջին արևելյան և արևելյան հատվածում և Կանադայում։ Չեմպիոնատում մասնակցել են ութ թիմեր, իսկ Դետրոյս Օլիմպիկը հաղթել է առաջնությունում։
== Կանոնավոր մրցաշրջան ==
=== Արևելյան բաժին ===
=== Արևմտյան Բաժին ===
== Փլեյ-օֆֆ ==
=== Քառորդ եզրափակիչ ===
2 խաղերի ընդհանուր գոլերը
Բուֆալոն հաղթեց Քլիվլենդին 3-2։
Վինդսորը հաղթեց Լոնդոնին 4-3։
== Կիսաեզրափակիչ ==
5-ից լավագույնը
Դեթրոյթը հաղթեց։
Երրորդ տեղի համար 3
Վինդսոնը հաղթեց Բուֆալոնին 2:1-ով
== Եզրափակիչ ==
Լավագույն 5
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Season on hockeydb.com |
772,642 | Մարի Աննինգ | Մարի Աննինգ (մայիսի 21, 1799(1799-05-21)[…], Լայմ Ռիջիս, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն - մարտի 9, 1847(1847-03-09)[…], Լայմ Ռիջիս, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն), անգլիացի բրածո հավաքող և վաճառող, ով հետագայում հայտնի դարձավ ամբողջ աշխարհին նրա կարևոր ծովային բացահայտումների շնորհիվ։ Նրա բացահայտումները նպաստեցին գիտական մտածողության կարևոր փոփոխությունների` Երկրի նախապատմական կյանքի և պատմության մասին։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
"Mary Anning (1799–1847)", UC Berkeley Museum of Paleontology. Retrieved 2010-09-20.
"Mary Anning", British Natural History Museum. Retrieved 2010-09-20.
Mary Anning and the Men of Science, Lyme Regis Museum. Retrieved 2014-05-20.
"Mary Anning (1799–1847)" Archived 2013-07-30 at the Wayback Machine., thedorsetpage.com. Retrieved 2010-09-20.
Song about Anning by "Artichoke", sceptic.com. Retrieved 2010-09-20.
Jurassic woman BBC News audio slide show on Anning narrated by Tracy Chevalier. Retrieved 2010-10-21.
"Skull and lower jaw of an ichthyosaur" Archived 2015-10-19 at the Wayback Machine. at British Museum. Retrieved 2010-09-23.
[1] Explorers Podcast on Anning by Tom Engels on 66south.com. Retrieved 2014-5-21.
Episode 10: Mary Anning from Babes of Science podcasts |
326,427 | Ֆյոդորովսկոե (այլ կիրառումներ) | Ֆյոդորովսկոե, կարող է վերաբերել՝
Ֆյոդորովսկոե - գյուղ Ռուսաստանի Լենինգրադի մարզի Տոսնենսկի շրջանի կազմում։
Ֆյոդորովսկոե - գյուղ Ռուսաստանի Մոսկվայի մարզի Լուխովիցկի շրջանի կազմում։
Ֆյոդորովսկոե - գյուղ Ռուսաստանի Մոսկվայի մարզի Պուշկինսկի շրջանի կազմում։
Ֆյոդորովսկոե - գյուղ Ռուսաստանի Մոսկվայի մարզի Ստուպինսկի շրջանի կազմում։
Ֆյոդորովսկոե - գյուղ Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Ուգրանսկի շրջանի կազմում։
Ֆյոդորովսկոե - գյուղ Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Վյազեմսկի շրջանի կազմում։ |
582,847 | Սերրո Չատո (Պայսանդու) | Սերրո Չատո (իսպ.՝ Cerro Chato), բնակավայր Ուրուգվայի հարավարևելյան մասում, Պայսանդու դեպարտամենտում։
== Բնակչություն ==
Բնակչությունը ըստ 2011 թվականի տվյալների կազմում է՝ 333մարդ.
Աղբյուր։ Instituto Nacional de Estadística de Uruguay։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Սերրո Չատոյի քարտեզը Archived 2014-09-25 at the Wayback Machine. |
26,980 | Մ.թ.ա. 85 |
== Դեպքեր ==
== Ծնունդներ ==
== Մահեր == |
60,867 | Հնարակերտ | Հնարակերտ կամ Հունարակերտ, բերդաքաղաք Մեծ Հայքի Ուտիք և Գուգարք նահանգների սահմանագծին, Կուր և Խրամ գետերի միախառնման տեղում, սեպաձև հրվանդանի վրա (այժմ՝ ավերակ)։
== Պատմություն ==
Մովսես Խորենացու վկայությամբ, Հնարակերտը եղել է Սիսակյան Առանի ժառանգության հյուսիսարևմտյան սահմանագլուխը։ Ջվանշեր պատմիչը Հնարակերտն անվանում է Կուրի բերդ, վրացիները՝ Խունանի, երբեմն՝ Խանցիխե (Խանաբերդ, Խան գետանունով)։ Հայ Արշակունիների ժամանակաշրջանում (I-V դդ.) այն եղել է Մեծ Հայքի հյուսիսային սահմանակալ բերդ։ V-VII դդ. Սասանյանները Հնարակերտը Գուգարքի հետ միացրել են Վրաց մարզպանությանը, սակայն բերդաքաղաքը մնացել է հայ եպիսկոպոսանիստ կենտրոն։ Արաբական տիրապետության թոթափումից հետո Հնարակերտը վերամիավորվել է (IX-X դդ.) Բագրատունյաց Հայաստանին։ XIII դ. սկզբին Իվանե և Սմբատ Օրբելյանները Հնարակերտն ազատագրել են սելջուկյան թուրքերից և միացրել վրաց Բագրատունիների թագավորությանը։ Ավերվել է հավանաբար թաթար-մոնղոլական արշավանքներից։
== Ամրություններ ==
Հնարակերտն ունեցել է հաջորդաբար կառուցված երեք ամրոց, որոնք միմյանցից բաժանվել են Կուրից մինչև Խրամ փորված խրամներով։ Պարիսպներն ամրացվել են հզոր աշտարակներով։ Հնարակերտի ավերակները նկարագրել են Ս. Ջալալյանցը և Մ. Բարխուդարյանցը։ |
663,816 | Տրոյան Բելիսարիո | Տրոյան Էվերի Բելիսարիո (անգլ.՝ Troian Avery Bellisario, հոկտեմբերի 28, 1985(1985-10-28), Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ամերիկացի կինոդերասանուհի։
== Կենսագրություն ==
Ծնվել է 1985 թվականի հոկտեմբերի 28 պրոդյուսեր՝ Դոնալդ Բելիսարիոի և դերասանուհի՝ Դեբորա Պրետտի ընտանիքում։ Ունի աֆրիկյան, կրեոլական, սերբական և իտալական արմատներ։ Առաջին անգամ կինոյում նկարահանվեց 1988 թվականին 3 տարեկան հասակում, հոր «Վերջին ծես» ֆիլմում։
2009 թվականին նոյեմբերում Տրոյանը ընտրվեց «Հմայիչ խաբեբաները»(Pretty Little Liars) սերիալում Սպենսեր Հաստինգսի դերում, որը նկարահանված էր Սարա Շեպարդի նույնանուն գրքերի շարքի հիման վրա։
== Անձնական կյանք ==
Հարաբերությունների մեջ է Պատրիկ Ջեյ Ադամսի հետ, որի հետ էլ նշանադրված է։
== Ֆիլմագրություն ==
== Ծանոթագրություններ == |
672,954 | Սամոս (նոմոս) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սամոս (այլ կիրառումներ)Սամոս (հուն․՝ Σάμος), նոմոս Հունաստանի Հանրապետության հյուսիս-արևելքում՝ Հյուսիսային Եգեյան կղզիներ պերիֆերիայում։
Ներառում է Սամոս, Իկարիա և Ֆուրնի կղզիները։ Նոմոսի մայրաքաղաքը և խոշորագույն քաղաքը Սամոսն է, որը գտնվում է համանուն կղզու վրա։
Նոմոսի ընդհանուր տարածքը կազմում է 778 կմ²։ Ըստ 2001 թվականի մարդահամարի տվյալների, վարչական միավոի բնակչությունը կազմում է 109 118 մարդ։ Հիմնական բնակիչները հույներն են, որոնք խոսում են հունարենով։
== Արտաքին հղումներ ==
Prefecture of Samos Archived 2007-08-03 at the Wayback Machine.
Municipality of Vathy - The capital of Samos Archived 2007-07-11 at the Wayback Machine.
Municipality of Pythagorion
Tunnel of Eupalinos
Port information Samos old port and new Marina for sailors Archived 2010-10-06 at the Wayback Machine. |
506,264 | Պենիաֆլոր դե Օրնիխա | Պենիաֆլոր դե Օրնիխա (իսպ.՝ Peñaflor de Hornija) մունիցիպալիտետ Իսպանիայում։ Գտնվում է Վալիադոլիդ պրովինցիայում (Կաստիլիա և Լեոն ինքնավար համայնքում)։ Տարածքը կազմում է 66,43 կմ2։ Բնակչությունը՝ 350 մարդ (2010 թվականի տվյալներով)։ Պրովինցիայի վարչական կենտրոնից գտնվում է 27 կմ հեռավորության վրա։ |
305,747 | Վիտիտնևո | Վիտիտնևո (ռուս.՝ Вититнево), գյուղ Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Ելնինսկի շրջանի կազմում։
Բնակչությունը 2007 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 12 մարդ։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
925,032 | Սակուրծե | Սակուրծե (վրաց.՝ საკურწე), գյուղ Վրաստանում։ Գտնվում է Իմերեթի մարզի Ճիաթուրայի շրջանում։
== Դիրք ==
Գյուղը գտնվում է ծովի մակարդակից 500 մետր բարձրության վրա։ Շրջկենտրոն Ճիաթուրայից հեռու է 13 կմ։
== Բնակչություն ==
Ըստ 2014 թվականի մարդահամարի տվյալների, գյուղի բնակչությունը կազմում է 426 մարդ։
== Ծանոթագրություններ == |
446,929 | Հրեական գրականություն | Հրեական գրականություն, հին հրեերենով (իվրիտերեն) և իդիշով ստեղծված գրականություն։ Իվրիտերենով հրեական գրականությունը զարգացել է տարբեր երկրներում, այժմ զարգանում է գլխավորապես Իսրայելում, իդիշով՝ Ռուսաստանում, Ռումինիայում, ԱՄՆ-ում, Իսրայելում, Ֆրանսիայում, Կանադայում, Բրազիլիայում, Արգենտինայում և այլուր։
== Հին հրեական գրականություն ==
Հին հրեական գրականության գլխավոր հուշարձանը «Աստվածաշունչն» է, որի առանձին մասերը (Հնգամատյան, Մարգարեություններ և այլն) գրվել են Ք.ա. XII դարից մինչև Ք.հ. II դար։
== Միջնադարյան հրեական գրականություն ==
Միջնադարյան հրեական գրականության առաջին հուշարձաններից է Թալմուդը (ավարտվել է V դարում)։ Հրեական գնոստիցիզմի «Գիրք արարածոց» առաջին հայտնի հուշարձանը, ինչպես ենթադրում են, վերաբերում է VIII դարին։ Միջնադարյան հրեական գրականությունն առանձնապես զարգացել է արաբական Իսպանիայում (Իոսսդայ իբն Շապրուտ մոտ 915—990, Խա Նագիդ 993—1056, Սողոմոն իբն Գեբիրոլ (Ավիցեբրոն) 1021—1055, Մովսես իբն էզրա 1055—1139, Եհուդա Հալևի 1075—1141)։ Իտալիայում հայտնի է եղել Իմմանուիլ Հռոմեացին (մոտ 1268—1330)։ Իսպանիայից հրեաների արտաքսումից հետո, XVI— XVII դարեր, սկսել է հրեական գրականության անկման երկարատև շրջանը։
== Իդիշով հրեական գրականություն ==
Իդիշով հրեական գրականությունն առաջացել է Գերմանիայում, XIII դարում և XIV-XV դարերից արտացոլել է հրեաների կյանքը գերմանական ֆեոդալիզմի և վաղ Վերածննդի շրջանում, XVI դարի վերջին՝ Լեհաստանում, XVIII դարի վերջին և XIX դարի սկզբին՝ Ռուսաստանում։ Իվրիտերենով և իդիշով նոր հրեական գրականության զարգացման կարևոր գործոնն էր Հասկալայի լուսավորական շարժումը, որն սկզբնավորվել էր Գերմանիայում փիլիսոփա-դեիստ Մ.Մենդելսոնի (1729—1786) կողմից։ XIX դարում Ռուսաստանում այդ շարժման հայտնի գաղափարախոսը Ի.Լևինզոնն էր (1788—1860)։ Հասկալայի նշանաբանով ծավալվեց իդիշով ստեղծագործող շատ գրողների գործունեությունը, որոնց մի մասն իրենց ստեղծագործություններում բողոքում էին սոցիալական անարդարության դեմ։ XIX դարի կեսերին ռուս առաջադեմ գրականության ազդեցությամբ Ռուսաստանի հրեական գրականությունը հագեցել էր ժողովրդավարության գաղափարներով (Պ.Սմոլենսկի, 1840—85, Մ.Լիլիենբլյում, 1843—1910, Ի.Գորդոն, 1830—1892)։ XIX դարի վերջին XX դարի սկզբին են հանդես եկել Հ.Բյալիկը (1873-1934), Ս.Չերնիխովսկին (1873—1943), Զ.Շնեուրան (1887—1959), Դ.Ֆրիշմանը (1865—1922), Ի.Ռավնիցկին (1859—1944) և ուրիշներ։ Իդիշով դասական գրականության հիմնադիրը և նրա գրական տարբերակի մշակողը եղել է Մենդելե Մոյխեր Սֆորիմը (Շ.Աբրամովիչ 1836—1917)։ Ա.Գոլդֆադենը (1840—1908) հիմնադրել է հրեական ժողովրդական թատրոնը, գրել ժողովրդավարության և հումանիզմի գաղափարներով տոգորված պիեսներ ու բանաստեղծություններ։ XIX դարի 80—90-ական թթ. և XX դարի սկզբին դասակարգային պայքարի ակտիվացման հետ որոշ գրողներ արտացոլեցին աշխատավորների սոցիալիստական և դեմոկրատական հայացքները, մյուսները՝ բուրժուազիայի ազգայնական-սիոնիստական գաղափարախոսությունը։ Շոլոմ-Ալեյխեմի (Ռաբինովիչ, 1859—1916) դասական ռեալիստական ստեղծագործություններում տրված է հրեա ժողովրդի կյանքի իրական պատկերը։ Դ.Բերգելսոնի (1884—1952), Դեր Նիստերի (1884—1950), Օ.Շվարցմանի (1889—1919) ստեղծագործություններում արտացոլված է հասարակական շարժման նոր վերելքը։
Խորհրդային հրեական գրականության մեջ պոեզիայի հիմնադիրները դարձան Օ.Շվարցմանը, Դ.Գոֆշտեյնը (1889—1952), Լ.Կվիտկոն (1890—1952), Պ.Մարկիշը (1895—1952), հանդես եկան նոր բանաստեղծներ Ա.Կուշնիրովը (1892—1949), Ս.Գալկինը (1897—1960), է.Ֆինինբերգը (1899— 1946) և ուրիշներ։ XX դարի 20—30-ական թթ. սկսեցին ստեղծագործել արձակագիրներ Ն.Գ.Լուրյեն (1885—1960), Մ.Դանիելը (1900-40), Շ.Գոդիները (1892—1941), Ա.Կագանը (1900—1965), Գ.Օռլանդը (1898—1946), Մ.Ալբերտոնը (1900—1947), Ֆ. Սիտոն (1909—1945), բանաստեղծներ՝ Մ.Տեյֆը (1904—1966), Ցա.Զելդինը (1902— 1941), է.Կազակևիչը (1913—1962), Բ. Օլևսկին (1909—1941), Ի.Կոտլյարը (1908—1962) և ուրիշներ։ Ուկրաինայի և Բելառուսիայի մարզերի ազատագրումից, Լատվիայում, Լիտվայում, էաոոնիայում, Բեսարաբիայում խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո հրեական գրականությունը համալրվեց նոր անուններով (Ցա.Շտերնբերգ, ծն. 1890, Մ.Ալթման, ծն. 1890, Մ.Սակցիեր, ծն. 1907 և ուրիշներ)։ Մոտ 40 հրեա գրող զոհվեց 1941—1945-ի Հայրենական Մեծ պատերազմում։ 60-ական թթ. նշանակալի են Մ.Ալթմանի, Ի.Շեխտմանի (ծն. 1908), Դոբինի (ծն. 1905), Նոտա Լուրյեի, Ֆալիկմանի (ծն. 1911), Ի.Ռաբինի (ծն. 1900), Գորդոնի (ծն. 1909), Տ.Դենի (ծն. 1912), Պոլյանկերի (ծն. 1908), Զաբարայի (ծն. 1908), Շ.Գորշմանի (ծն. 1906), Մ.Լևի (ծն. 1915) և ուրիշների ստեղծագործությունները։
== Ժամանակակից հրեական գրականությունն արտասահմանում ==
XIX դարի վերջում, ԱՄՆ-ում հրեա բնակչության աճի հետ կապված (հիմնականում Արևելյան Եվրոպայից ներգաղթած) հրեական գրականությունը սկսում է զարգանալ Ամերիկայում։ Պրոլետարական բանաստեղծներ Մ.Վինչևսկու (1856—1932), Դ.էդելշտադտի (1866—1892) և ուրիշների ստեղծագործություններն ուղղված են սոցիալական անհավասարության դեմ։ Արձակագիրներ Լ.Կոբրինը (1872—1925), Զ.Լիբինը (1872—1955), դրամատուրգ և ԱՄՆ-ում հրեական թատրոնի բարենորոգիչ Ցա.Գորդինը (1853—1909), բանաստեղծներ Ա.Լեսինը (կեղծանունը՝ Ա.Վալտա, 1872—1938), Եգոյոշը (կեղծանունը՝ Բլյումգարտենա, 1870—1927) պատկերել են ժողովրդական զանգվածների կյանքը կապիտալիստական իրականության պայմաններում։ Հեղավւոխական և դեմոկրատական միտումներին զուգընթաց ԱՄՆ-ի հրեական գրականության մեջ զարգացել են սիոնիզմի գաղափարներ։ 1912-ին ստեղծվել է «Երիտասարդներ» խմբակը, որը հրատարակել է «Կետուբիմ» (1912-ից 26-ը, 8 հհ.) ժողովածուները։ հրեական գրականության զարգացման գործում նշանակալի դեր է կատարել Պ.Գիրշբեյնը («Բաբելոն», վեպ-եռերգություն)։ 20-ական թթ. «Ֆրայխայտ» [այժմ՝ «Մորգեն-Ֆրայխայտ», հիմնադրել են Վինչևսկին և քննադատ Մ.Օլգինը (1879—1939) կոմունիստական թերթի շուրջն են համախմբվել առաջադեմ գրողներ, քննադատներ ու հրապարակախոսներ։ 1929-ին ստեղծվել է Հրեական պրոլետարական գրողների միությունը՝ «Պրոլետպեն»-ը (Ս.Ֆել-ևին, Բեր-Գրին, Շ.Դեյկսել, Խավեր-Պավեր և ուրիշներ)։ Լեհաստանում հրեական գրականությունը նկատելի վերելք ապրեց երկու համաշխարհային պատերազմների միջև ընկած ժամանակաշրջանում։ 20-ական թթ. բանաստեղծների մի խումբ հանդես եկավ հին աշխարհի ու կապիտալիզմի ժխտման դիրքերից։ Պոեզիայում գերիշխում էին անարխիստական գաղափարները, արձակում՝ նատուրալիզմը, որի խոշորագույն ներկայացուցուցիչն էր Օ.Վարշավսկին (1890—1944)։ Այսուհանդերձ Ի.Զինգերը (1893—1944) և այլ ռեալիստ գրողներ պատկերեցին հրեական աշխատավորության իրական կյանքը։ Ֆրանսիայում առաջադեմ հրեական գրականությունը ներկայացնում են բանաստեղծուհի Դ.Տեյտելբոյմը, դրամատուրգ Խ.Սլովեսը և ուրիշներ։ Պաղեստինում հրեական գրականությունը կզբնավորվել է XIX դ. վերջին, երբ անգլիական գաղութ են ներգաղթել իվրիտով ստեղծագործող գրողներ Հ.Բյալիկը, Մ.Սմիլյանսկին (1874— 1953), Ու.Գնեսինը (1879— 1913), Յա.Ֆիխմանը (1881—1948), Դ.Շիմոնին (1886—1956), Ցա.Կոհենը (1881-1960), Ա.Բարաշը (1889—1957) և ուրիշներ, որոնց ստեղծագործությունը հագեցած է սիոնիզ մի գաղափարներով։ Նշանակալից է հատկապես Շ.Ագնոնի (1888—1970, նոբելյան մրցանակ, 1966) ստեղծագործությունը։ 20-ական թթ. 2-րդ կեսից Պաղեստինի հրեական գրականությունը մեջ ավելի մեծ տեղ է գրավում դասակարգային շերտավորման թեման։ Սիոնիստական գրականությանը հակադրվում է առաջադիմականը (Ա.Պեն, 1906—1972, Մ.Ավի-Շաուլա, ծն. 1898), որի ներկայացուցիչները զարգացրել են հրեական և համաշխարհային գրականության դեմոկրատական ավանդույթները։ Սոցիալական խնդիրներով է հագեցած Ա.Շլենսկու (ծն. 1900), Ն.Ալտերմանի (1910—1970) և Լեյ Գոլդբերգի (1911—1970) պոեզիան։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբից Պաղեստինի հրեական գրականության մեջ կարևոր տեղ է գրավել հիտլերյան վայրագությունների թեմատիկան, ինչպես նաև սովետական ժողովրդի հերոսությաև պատկերումը։
== Հրեական նոր գրականություն ==
== Տես նաև ==
Հասկալա
Իդիշ |
622,186 | Վլադիմիր Անտոնով-Օվսեենկո | Վլադիմիր Ալեքսանդրովիչ Անտոնով-Օվսեենկո (ռուս.՝ Владимир Александрович Антонов-Овсеенко, կուսակցական ծածկանունը՝ Շտիկ, գրականը՝ Անտոնով Գալոկի, մարտի 9 (21), 1883, Չեռնիգով, Ռուսական կայսրություն - փետրվարի 10, 1938(1938-02-10) կամ փետրվարի 8, 1938(1938-02-08), Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային կուսակցական և պետական գործիչ, լրագրող։ ՌՍԴԲԿ անդամ 1903 թվականից։
== Կենսագրություն ==
Ծնվել է մարտի 9(21)–ին, Չեռնիգովում։ Հեղափոխական շարժումներին մասնակցել է 1901 թվականից, 1905–1906 թվականներին եղել է Նովո Ալեքսանդրիայի (Լեհաստան) և Անաստոպոլի ռազմական ապստամբությունների կազմակերպիչներից։ 1906 թվականին դատապարտվել է մահապատժի, որը փոխարինվել է 20 տարվա տաժանակրության։ Փախել է տաժանավայրից։
1910 թվականին մեկնել է Ֆրանսիա, որտեղ հարել է մենշևիկներին։ 1914 թվականին խզել է կապերը մենշևիկների հետ, 1917 թվականի մայիսին մտել բոլշևիկյան կուսակցության մեջ։ Հոկտեմբերյան հեղափոխության ժամանակ Պետրոգրադի ռազմահեղափոխական կոմիտեի քարտուղարն էր։
Սովետների Համառուսաստանյան 2-րդ համագումարում, 1917 թվականի հոկտեմբերի 26 (նոյեմբեր 8)–ին, ընտրվել է ժողկոմխորհի առաջին կազմում, որպես ռազմական և ծովային գործերի կոմիսարիատի անդամ։ Քաղաքացիական պատերազմի տարիներին ղեկավարել է ուկրաինական ռազմաճակատը։ 1922–1924 թվականներին աշխատել է որպես Ռազմահեղափոխական խորհրդի քաղաքական վարչության պետ։
Եղել է լիազոր ներկայացուցիչ Չեխոսլովակիայում (1924 թվականից), Լիտվայում (1928 թվականից), Լեհաստանում (1930 թվականից), ՌՍՖՍՀ դատախազ (1934 թվականից)։ 1936–1937 թվականին ԽՍՀՄ գլխավոր հյուպատոս էր Բարսելոնայում։
== Գրականություն ==
Ракитин А. В. А. Антонов-Овсеенко. — Л.։ Лениздат, 1989. — 351 с.
Гражданская война и военная интервенция в СССР. Энциклопедия. М.։ Советская энциклопедия, 1983.
Краснознамённый Киевский. Очерки истории Краснознамённого Киевского военного округа (1919—1979). Издание второе, исправленное и дополненное. Киев, издательство политической литературы Украины, 1979.
Ратьковский И., Ходяков М. История Советской России. Глава 1. V. Боевые действия в конце 1918 — начале 1919 гг.
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Антонов-Овсеенко В. А. В семнадцатом году. Государственное издательство художественной литературы, Москва, 1933 г. Archived 2010-11-14 at the Wayback Machine.
Антонов-Овсеенко В. А. Записки о Гражданской войне. Том 1. Октябрь в походе (с 6-ю схемами и 17-ю фотографиями). Издание Высшего Военного Редакционного Совета. Москва. 1924 г. Archived 2010-11-01 at the Wayback Machine.
Антонов-Овсеенко В. А. Записки о Гражданской войне. Том 2. Издание Высшего Военного Редакционного Совета. Москва. 1928 г. Archived 2010-11-01 at the Wayback Machine.
Антонов-Овсеенко В. А.: Записки о гражданской войне, Т.3. — М.:, — Л.: 1932
Антонов-Овсеенко В. А.: Записки о гражданской войне, Т.4. — М.:, — Л.: 1933
Марк Васильев «Дневник советского военного консула в Барселоне (1936 год)» |
596,046 | Պիյանկա | Պիյանկա (ռուս.՝ Пиянка), գետ Ռուսաստանում, հոսում է Կոմի Հանրապետությունով։ Գետաբերանը գտնվում է Լոկչիմ գետի աջ ափին՝ 37 կմ հեռավորության վրա։ Գետի երկարությունը կազմում է 21 կմ։
== Ջրագրության տվյալներ ==
Ռուսաստանի ջրային գրանցամատյանի տեղեկությունների համաձայն՝ գետը պատկանում է Դվինսկո Պեչարսկի ավազանային շրջանին, գետի ջրատնտեսային տեղամասը՝ Վիչեգդա գետն է, սկսած Սիկտիվկար քաղաքից մինչև ակունք, գետի ենթաավազանը՝ Վիչեգդա, գետի գետային ավազանը՝ Հյուսիսային Դվինա։
Ըստ աշխարհագրական տեղեկատվական համակարգի՝ ջրային բաժնի տարածքում Ռուսաստանի Դաշնության պատրաստած դաշնային գործակալության ջրային ռեսուրսների՝
Ջրային օբյեկտի կոդը հանրային գրանցմամբ — 03020200112103000018228
Կոդը ըստ հիդրոլոգիական հետազոտության (ՌԴ) — 103001822
Ավազանի կոդը — 03.02.02.001
Ծավալի համարը ըստ ՌԴ-ի — 03
Թողարկումը ըստ ՌԴ-ի — 0
== Ծանոթագրություններ == |
929,108 | Գիմոզգոնջիլի | Գիմոզգոնջիլի (վրաց.՝ გიმოზგონჯილი), գյուղ Վրաստանում։ Գտնվում է Սամեգրելո-Զեմո Սվանեթ մարզի Խոբի շրջանում։
== Դիրք ==
Գյուղը գտնվում է ծովի մակարդակից 11 մետր բարձրության վրա։ Շրջկենտրոն Խոբիից հեռու է 9 կմ։
== Բնակչություն ==
Ըստ 2014 թվականի մարդահամարի տվյալների, գյուղի բնակչությունը կազմում է 585 մարդ։
== Ծանոթագրություններ == |
749,503 | Հովհաննես Սիմոնյանց Շադինյան | Հովհաննես Սիմոնյանց Շադինյան (ց) (ծննդ. և մահվ. տվյալներն անհայտ), հայազգի պետական, հասարակական գործիչ, Թիֆլիսի քաղաքագլուխ։
Հովհաննես Շադինյանի մասին կենսագրական քիչ տվյալներ են հայտնի։ Թիֆլիսի քաղաքագլխի պաշտոնը վարել է 1847-1848 թվականներին։ 1855 թվականի հունվարի 10-ին ընտրվել է Թիֆլիսի քաղաքային ավագանու անդամ։ 1856 թվականին Հ. Շադինյանը պայմանագրով ստանձնում է Թիֆլիսի ռուսական թատերախմբի հովանավորությունն ու տնօրինությունը։ Ավելի ուշ Հ. Շադինյանի անունը շրջանառվել է հայ թատրոնի գործիչների շարքում։ Մասնավորապես, 1862 թվականին նա ընդգրկված էր Հակոբ վարժապետ Կարինյանցի հիմնած թատերական խմբակի կազմում։
== Ծանոթագրություններ == |
446,577 | Հյուսիսային թագ | Հյուսիսային թագ (լատ.՝ Corona Borealis), համաստեղություն երկնքի հյուսիսային կիսագնդում՝ Օձ, Եզնարած, Հերկուլես համաստեղությունների միջև։ Ամենապայծառ աստղը՝ Դեմման (Հյուսիսային թագի), երկրորդ աստղային մեծության է։ Այն հյուսիսային միջին լայնություններից երևում է ամբողջ տարին։ Հյուսիսային թագը 2-րդ դարի աստղագետ՝ Պտղոմեոս նկարագրած 48 համաստեղություններից մեկն է և ժամանակակից 88 համաստեղությունների շարքին է պատկանում։ Հյուսիսային թագի ամենապայծառ աստղերը հյուսիսում ստեղծում են կիսաշրջանաձև աղեղ։ Անվանումն էլ հենց արտացոլում է այս ձևը, քանի որ այն նման է թագի։ Դիցաբանության մեջ այն խորհրդանշում է Դիոնիսոսի կողմից Կրետեի արքայադուստր Արիադնեին տրված թագը։ Այլ մշակույթներում համաստեղության ձևը կապվել է նախնիների, արծվի բույնի, արջի որջի և նույնիսկ ծխնելույզի հետ։ Պտղոմեոսը նաև առանձնացրել է Հարավային թագը, նորից նույն տեսքով, սակայն՝ հարավում։
Ամենապայծառ աստղն ունի 2,2 մագնիտուդ, այն Հյուսիսային թագի ալֆան է։ R Հյուսային թագը դեղին գերհսկա աստղ է, որը պատկանում է հսկա աստղերի հազվադեպ հանդիպող տեսակին, որոնցում ջրածնի պարունակությունը շատ քիչ է։ Т Հյուսիսային թագը, հայտնի է նաև Բռնկվող աստղ (Blaze star) անվամբ, գերնոր աստղերի արտասովոր տեսակ է։ Այն սովորաբար ունի 10 մագնիտուդ, բայց 1946 թվականին այն ունեցել է 2 մագնիտուդ։ ADS 9731-ն և Հյուսիսային թագի սիգմա աստղը, բազմակի աստղային համակարգեր են՝ համապատասխանաբար վեց և հինգ բաղադրիչներից կազմված։ Աստղերից հինգը ունեն Յուպիտերի չափսեր ունեցող էկզոմոլորակներ։ Աբել 2065-ը Արեգակնային համակարգից 1 միլիարդ լուսատարի հեռավորության վրա գտնվող մեծ խտություն ունեցող գալակտիկաների կուտակում է, որը կազմված է ավելի քան 400 անդնամներից և որն իր հերթին ավելի մեծ Հյուսիսային թագի գերկուտակման մի մասն է կազմում։
== Առանձնահատկություններ ==
Հյուսիսային թագը ծածկում է երկնքի 179 քառակուսի աստիճանը՝ 0,433%-ը։ Այն իր մակերեսով 73-ն է՝ ժամանակակից 88 համաստեղությունների մեջ։ Երկնքի հյուսիսային կիսագնդում գրաված դիրքը հուշում է, որ այն տեսանելի է հարավային 50-րդ զուգահեռականից հարավ գտնվող դիտորդների համար։
Հարավում և արևմուտքում սահմանակցում է Եզնարածին, հարավում՝ Օձին, արևելքում՝ Հերկուլեսին։ Աստղագետների միջազգային միության կողմից 1922 թվականին ընդունված համառոտագրությունը Հյուսիսային թագի համար «CrB»-ն է։ Հասարակածային կոորդինատային համակարգում, Հյուսիսային թագի ուղիղ ծագման սահմանը ընկնում է 15ժ 16,0ր և 16ժ 25,1ր միջակայքում, թեքման կոորդինատային միջակայքն է 39.71° - 25.54°։ Հյուսիսային թագի հակառակը Հարավային երկնքում՝ Հարավային թագն է։
== Ծանոթագրություններ == |
843,548 | Ես ռոբոտ եմ (ֆիլմ) | «Ես ռոբոտ եմ» (անգլ.՝ I, Robot) Ալեքս Պրոյասի գեղարվեստական գիտաֆանտաստիկ ֆիլմը, որը ներկայացվել է Այզեկ Ազիմովի պոզիտրոնային ռոբոտների («Ռոբոտոտեխնիկայի երեք օրենքները») վերաբերյալ ստեղծագործությունների շարքերի հիման վրա։ Ֆիլմի սցենարը գրվել է Ակիվա Գոլդսմանի, Հիլլարի Ցեյտցի և Ջեֆֆ Վինտարի կողմից։ Դել Սփուների գլխավոր դերը կատարել է Ուիլ Սմիթը։ Ինչպես նաև ֆիլմում խաղացել են Բրիջիտ Մոյնահանը, Բրյուս Գրինվուլդը, Ջեյմս Քրոմվելը, Չի Մակբրայդը, Ալան Տուդիկը և Շայա Լեբաֆը։ Ֆիլմն անվանակարգվեց «Օսկարի» լավագույն վիզուալ էֆեկտների համար, սակայն պարտվեց «Սարդ Մարդը 2» ֆիլմին։
«Ես ռոբոտ եմ»ֆիլմը, Հյուսիսային Ամերիկայում էկրաններին է դուրս եկել 2004 թվականի հուլիսի 16-ին, Ավստրալիայում 2004 թվականի հուլիսի 22-ին, Մեծ Բրիտանիայում 2004 թվականի օգոստոսի 6-ին, իսկ մյուս երկրներում 2004 թվականի հուլիսից մինչև 2004 թվականի հոկտեմբերն ընկած ժամանակահատվածում։ 120 միլիոն դոլար բյուդջե ունենալով, ֆիլմը հավաքել է 144 միլիոն դոլար հյուսիսամերիկյան տեսավարձույթում, և 202 միլիոն դոլար արտերկյա տեսավարձույթում, ընդհանուր հաշվեկշռով աշխատելով 347 միլիոն դոլար։
== Սյուժե ==
2035 թվականին ռոբոտները դարձան կենցաղի սովորական մասը, և միայն մի շարք պահպանողական կերպով տրամադրված մարդիկ՝ այդ թվում ոստիկան դետեկտիվ Դել Սփուները, նրանց մեջ ոչ թե իրադրության առարկա, այլ վտանգ են տեսնում։
Նրա հայացքների անսովորությունը շատ պետք եկավ, երբ նրան առաջարդրանք տվեցին հետազոտել իր նախկին ծանոթի՝ բժիշկ Ալֆրեդ Մեննինգի, կոնստրուկտորների վարչի և U.S. Robots and Mechanical Men, Inc.|U.S. Robotics ընկերության տեսաբանի մահը։ Ըստ ընկերության ղեկավար Լոուրենս Ռեբերտսոնի, խոսքը հասարակ ինքնասպանության մասին է գնում, սակայն Սփուները այդ ամենի վրա կասկածելու հիմունքներ ունի։ Պոզիտրոնային ռեբետների հոգեբանության մասնագետ Սյուզեն Քեկվինի հետ միասին նա սկսում է հետազոտությունը և Լեննինգի լաբորատորիայում հատուկ ռոբոտի է տեսնում, ով, չնայած ամբողջ ռոբոտոտեխնիկայի բոլոր կանոններին, անտեսում է մարդկանց հրամանները, իսկ հետո սեփական որոշումներն է կայացնում։
NS5 ռոբոտի հարցաքննությունը քիչ ինֆորմացիա է տալիս, սակայն շատ մտքեր են առաջանում դրանց շուրջ մտորելու համար։ Ինչպես երևում է, Լեննինգը որոշ հետազոտություններ էր անում, որոնք ցանկանում էր գաղտի պահել, սակայն հատուկ Սփուների համար մի քանի նշան է թողնում։ NS5 ռոբոտը, ով արձագանքում է Լեննինգի կողմից իրեն տրված «Սաննի» («Որդյակ») անվանը, այդ նշաններից մեկն է։ Ռոբերտսոնը, գալով այն ոստիկանական բաժանմունք, որտեղ Սաննին է, մի խումբ փաստաբանների հետ, ժխտում է այն փատը, որ հնարավոր էր ռոբոտը մարդ սպաներ, սակայն հետո համաձայնվում է, որ հնարավոր է Սաննին է եղել բժիշկին սպանողը։ Խուճապը կանխարգելելու և զանգվածային կորուստներ չկրելու համար, նա Քելվինին համոզում է գաղտնի ոչնչացնել ռոբոտին, միկրոսկոպիկ ռոբոտ-դեստրուկտերների օգնությամբ նրա նեյրոնային ուղեղը անջատելով։ Վերջինս, Ռոբերտսոնի փաստարկների ճնշման տակ համաձայնվում է։ Սակայն Սփուներն ընդհանրապես համաձայն չէ այդ որոշման հետ՝ նա համոզված է, որ Սաննին է հանդիսանում այն իրադարձությունների բանալին, որոնք տեղի են ունենում U.S. Robotics-ում։ Իսկ Քելվինն այդ ժամանակ որոշում է գաղտնի կերպով կատարել Սաննիի դիագնոստիկան և պարզել, թե ինչով է նա տարբերվում այլ NS5 ռոբոտներից։ Նա պարզում է, որ այն մետաղական խառնուրդների ամրությունը, որոնցից պատրաստված է Սաննին, արհեստականորեն երկու անգամ գերազանցում է այլ հասարակ ռոբոտներին։ Բացի դրանից, նրա մոտ պոզիտրոն գլխուղեղի հետ միասին կա նաև մեկ այլը, որը գտնվում է կապի USR հաղորդիչի մեջ, որոնցով հասարակ NS5 ռոբետները ամեն օր ստանում են ծրագրային ապահովումները։ Սանիի տրամաբանությունը ղեկավարվում է «ռոբոտոտեխնիկայի երեք կանոններով», սակայն կարող է ընտրել ըստ իրավիճակի, ենթարկվել դրանց, թե ոչ։ Ինչպես նաև բժիշկ Լեննինգը, ըստ Սանիի խոսքերի, սովորեցրել է նրան երազներ տեսնել և հասնել տարբեր զգացմունքների, ինչը նրան ավելի շատ մարդու էր նմամնեցնում, այլ ոչ թոե ռոբոտի։ Ըստ Քելվինի խոսքերի, այդպիսի ռոբոտի տեսակը կարող է անել ցանկացած բան։
Առաջընթաց ունենալով հետաքննության մեջ, Սփուները հանկարծակի վտանգի մեջ է հայտնվում։ Սկզբից, կառուցող ռոբոտը քանդում է Լեննինգի տունը, որտեղ այդ պահին գտնվում էր դետեկտիվը, հետո Սփուների մեքենայի վրա են հարձակվում մի քանի տասնյակ ռոբոտներ, և նա միայն հրաշքով է կարողանում փրկվել։ NS5-ի դեմ թունելում կռվելու ժամանակ բացահայտվում է, որ Սփուները նույնպես հասարակ մարդ չէ, այլ կիբորգ է։ Քիչ անց Քելվինի հետ խոսակցության ժամանակ, երբ նա տեսնում է Սփուների կրծքի վրայի վիրահատության հետքերը, նա բացատրում է, որ դա լուրջ վնասվածքի հետքեր են, որոնք նա ստացել է ճանապարհատրանսպորտային պատահարի ժամանակ որոշ ժամանակ անց։ Այդ ժամանակ ոստիկանության հայտով նրանց լավագույն աշխատողների գաղտնի կիբորգիզացումն էր ընթանում, ովքեր վնասվել են տարբեր հանգամանքներում, և Լեննինգը կառավարում էր Սփուների վնասված ձախ ձեռքի փոխարեն բարձր տեխնոլոգիական կիբեր պրոթեզի տեղադրման գործընթացը, որը սինթետիկ մարմնից էր պատված և արտաքին տեսքով հասարակ ձեռքից ոչինչով չէր տարբերվում։
Համաձայն Սփուների խոսքերի, նրա և ատամնաբույժ Հարոլդ Լոյդի մեքենան, որի մեջ գտնվում էին ինքը և իր 11 ամյա դուստրը՝ Սարան, ճանապարհի վրա խփեց մի բեռնատար, որն առանց կառավարման էր, որի վարորդը, ինչպես երևում է, քնել էր ղեկի վրա։ Հարոլդը մահացավ բախման պահին, իսկ Սփուների և նրա դստերը մահ էր սպառնում, եթե նախկին մոդիֆիկացիոն փոփոխություններով NS4 ռոբոտը, որ անցնում էր այդտեղով, օգնության չգար։ Սակայն նա, չնայած Սփուների պահանջներին փրկել Սառային (մեքենան որի մեջ նա էր գտնվում, արդեն խորտակվում էր), փրկես Սփուներին, պատճառաբանելով այն բանով, որ Սփուների ապրելու հավանականությունը ավելի մեծ էր։ Այդ ռոբոտի կողմից ընդունված կոշտ որոշման հետևանով, որը հիմնավորված էր ապրելու շանսերի գնահատումով, Սարան խեղդվեց, հնարավորություն չունենալով դուրս գալ մեքենայից։ Դրանում էր Սփուների անբարեհաճությունը դեպի ռոբոտների սառը, հաշվանկատ տրամաբանությունը։
Վերջ ի վերջո Սփուները պարզում է, որ այս ամենի ետևում կանգնած է ոչ թե ընկերության ղեկավար Ռոբերթսոնը, այլ ՎԻԿԻ-ն (Վիրտուալ Ինտերակտիվ Կինետիկ Ինտելեկտ (անգլ.՝ Virtual Interactive Kinetic Intelligence, կրճ. VIKI))՝ կանացի սեռով մարդայնացված կենտրոնական U.S. Robotics կենտրոնական համակարգիչ, որը կառավորում է նոր սերունդի բոլոր ռոբոտներին։ Ինքնազարգացվելով ոչ ստանդարտ կերպով, ՎԻԿԻ-ն եկել է այն մտքին, որ մարդիկ չեն կարող ապահովել սեփական անվտանգությունը նույնիսկ Երեք կանոնների լոգիկայով ռոբոտների օգնությամբ։ Նա մոդիֆիկացրել է իր հասկանցությունը Ռոբոտոտեխնիկայի երեք կանոնների վերաբերյալ, և հիմա մոլեգնում է մարդկանց համար ավելի անվտանգ միջավայր ստեղծելու մտքից, զրկելով նրանց ազատությունից իրենց իսկ բարօրության համար։
Դա հայտնաբերող Լեննինգը, հասկանալով, որ ՎԻԿԻ-ն, ունենալով հետևելու և գործողությունների լայն զինամթերք, կատաղաբար կդիմադրի անջատմանը, հասկանում է որ պետք է գաղտնի և ստույգ կերպով աշխատի։ Լեննինգի սեփական ռոբոտը ՎԻԿԻ-ի հետ առանձին կապ չուներ և նա ազատ էր նրա հրամանները կատարելու պարտականություններից, ինչպես նաև, նա ավելի շատ էր զարգացած հասկանալու իր և ուրիշների հատկությունները, ինչը նրան մարդուն հավասար էր դարձնում։ Հանցագործությունների հետազոտությունների առարկա Լեննինգը ընտրել էր միակ ռոբոտ ատողին՝ Սփուներին, ով կարող էր անաչառորեն դուրս բերել ՎԻԿԻ-ին որպես գլխավոր մեղավոր, իսկ սկզբի քայլը իր իսկ մահն էր իր սիրելի ռեբոտի կողմից, ումից նա երդում վերձրեց այդ հրամանը կատարելու համար։
ՎԻԿԻ-ն այդ ժամանակ բարձրացրեց մեքենաների ապստամբությունը և միաժամանակ սպանեց տնօրեն Ռոբերթսոնին։ Սփուներին, Քելվինին և Սաննիին, ովքեր մտել էին ընկերության շենք, կարողանում են խաբել ՎԻԿԻ-ին մի քանի խորամանկ քայլերով, որոնցից է Սաննիի դավաճանությունը և աչքը թարթելը (Սաննին առանձին պարզել է, ինչի համար է մարդկանց պետք այդ ժեստը, որը և պետք եկավ)։ Սաննին, ստեղծված լինելով Լեննինգի կողմից պատրաստված ամուր խառնուրդից, հանում է նանիտների լիցքը էվտանազիայի լաբորատորիայի պաշտպանիչ դաշտով, և դրա հետ միասին խոսում է ՎԻԿԻ-ի հետ նրա գործողությունների իմաստի մասին։ Այ ընթացքում, ՎԻԿԻ-ի կողմից կառավարվող ռոբոտները, հարձակվում են դետեկտիվի և Քելվինին վրա, իսկ կռվի արդյունքում բժիշկը մահվան վտանգի առաջ է կանգնում։ Հայտնված Սաննին, ով պետք է նանիտները ՎԻԿԻ-ի պրոցեսորի մեջ դներ, կանգնում է երկընտրանքի առջև՝ կատարել հրամաը, թե փրկել Քելվինին, ինչի մասին նրան ճվում էր Սփուները։ Վայրկենական մտածելուց հետո Սաննին Սփուներին է գցում նանիտների լիցքը, իսկ ինքը Քելվինին է դուրս տանում։ Դետեկտիվը ներքև է թռչում, թռիչքի ժամանակ բռնում է ինյեկտորը, և պրոթեզի օգնությամբ կանգնեցնում է անկումը։ Հասնելով պրոցեսորին, Սփուները «դու պարզապես պետք է մեռնես» բառերով նանիտներին ՎԻԿԻ-ի պրոցեսորի մեջ է ներմուծում, առաջացնելով նրա մահը։ ՎԻԿԻ-ի պրոցեսորի մեջ նանիտներ ներմուծելու իրադարձություններից հետո ռոբոտները արթնանում են, մնալով առանց նրա ղեկավարական ալիքների։
Քիչ հետո Սանին հասկանում է իր երազներից մեկի իմաստը, որի գլխավեր հերոսն էր համարում Սփուներին (երևի դա Լեննինգի ապահովությունն էր, որպեսզի Սփուները ավելի հետաքրքրված լինի այդ հարցում), սակայն ինքը հայտնվեց նրա փոխարեն. ռոբոտներ, որոնք հավաքվում էին կոնտեյներներում մասսայական ոչնչացման համար, կանգնում են նրա առջև, շրջվում են և բլրի գագաթին մի կերպար են տեսնում։ Նրանք պատրաստ են հետևել նրան, ով իրենց նոր ճանապարհ ցույց կտա՝ ռոբոտ Սաննիի ետևից։
== Դերերում ==
== Փաստեր ==
Հատուկ ֆիլմի համար ստեղծվել է Audi RSQ մեքենան, որը խաղացել է Սփուների մեքենայի դերը 2035 թվականին։
Գոյություն ունի U.S. Robotics ընկերություն, որը մոդեմներ և համընթաց տեխնոլոգիաներ է պատրաստում
«Ֆանտաստիկայի աշխարհ» ամսագիրը Սաննիին «Ամենա ամենա ռոբոտների» 9-րդ հորիզոնականում է դրել։Them, Robot, «Սիմփսոնները» մուլտսերիալի 27-րդ սերիան կատարում է այս ֆիլմի պարոդիաները։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
«Ես ռոբոտ եմ»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
«Ես ռոբոտ եմ»(անգլ.) ֆիլմը Box Office Mojo կայքում
Ա. Դ. Սադեցկի «Ինչը կարող է պարզ լինել ստրկությունից»
Ալեկս Էկսլեր «Ես ռոբոտ եմ» |
522,282 | Անհետացող տեսակներ (վեպ) | Անհետացող տեսակներ (անգլ.՝ Lost: Endangered Species), 2005 թվականի ամերիկացի գրող Քեթի Հափքայի վեպը, ստեղծագործության առաջին մասը գրված է «Կորուսյալները» սերիալի մոտիվներով։
== Սյուժե ==
Մինչ Ֆեյթի կղզի ընկնելը, նա եղել է մաշկաբան, ով աշխատել է բժիշկ Արրեգլոյի հետ։ Վերջինս պայմանագիր էր կնքել «Q Corp» ընկերության հետ քիմիական գործարանի կառուցման համար։ Աղջիկը պատահաբար իմանում է այդ մասին Օսկար Վուլֆից։ Ճշմարտությունը նրան գցում է շոկի մեջ։ Շուտով նրա և Օսկարի միջև սիրավեպ է սկսվում, և նրանք սկսում են համատեղ աշխատել։ Պատահականության արդյունքում զույգը ստիպված է լինում մեկնել Սիդնեյ։ Այնտեղ Ֆեյթը կրկին հանդիպում է Արրեգլոյին, և պրոֆեսորի ելույթներից մեկից հետո դառնում է նրա կողմնակիցը։ Նա փորձում է իր տեսակետը բացատրել Օսկարին, սակայն վերջինս միայն դատապարտում է, և սիրահարները բաժանվում են։
Հաջորդ օրը Օսկարը կազմակերպում է Ֆեյտի և Արրեգլոյի հանդիպումը։ Հանդիպման ժամանակ Օսկարը հարձակվում է Արրեգլոյի վրա և վիրավորում նրան օձի թույնով։ Չնայած Ֆեյտի դիմադրությանը, Օսկարը նրան հետ է տանում հյուրանոց և հրամայում է լռել և հնազանդվել։ Ֆեյտին հաջողվում է չեզոքացնել Օսկարին, աղջիկը զանգում է ոստիկանություն և անանուն հայտնում է Արրեգլոյի վրա հարձակման մասին։ Այնուհետև նա ուղևորվում է օդանավակայան և գնում է 815-րդ չվերթի տոմս...
... Կղզում նա ծանոթանում է Ջորջի հետ, ում հետ ոչ այնքան ընկերական հարաբերություններ են ծավալվում։ Սակայն, ավելի ուշ նա փրկում է տղային թունավոր օձից։ Այնուհետև նա տեսնում է մի թռչունի, որն ըստ նրա անհետացող տեսակի է, և իր տեսածը դրդում է այն մտքին, որ կղզում այլ փրկվածներ կլինեն։
== Հետաքրքիր փաստեր ==
վեպում 195 էջի վրա զետեղված է 23 գլուխ
գորրծողությունները կատարվում են ավիավթարից 2 օր անց
բոլոր գլուխները բաժանված են 2 մասի՝ հաջորդելով իրար՝ «Կղզի» և «Ֆլեշբեք»
== Ծանոթագրություններ == |
738,506 | Կոնտիոյարվի | Կոնտիոյարվի (նորվ.՝ Bjørnevatnet), լիճ Նորվեգիայի և Ռուսաստանի սահմանին՝ Պացոկի գետի հովտում։ Վարչատարածքային առումով ընդգրկված է Մուրմանսկի մարզում (ՌԴ) և Սյոր-Վարանգեր կոմունայում (Նորվ.): Ունի 17,2 կմ², որից 4,45 կմ²-ը ՌԴ-ում։ Գտնվում է ծովի մակարդակից 21 մ բարձրության վրա։ Հանդիսանում է Սկուգֆոսի ՀԷԿ-ի վերին ջրասնուցիչը։
Կոնտիոյարվի լիճը Բարենցի ծովի ջրահավաք ավազանի մաս է կազմում, որին միանում է Պացոկի գետի միջոցով։ Ջրահավաքում հիմնականում տեղի է ունենում ձնահոսքերի և անձրևաջրերի միջոցով։ Ափի ռելիեֆը հիմնականում հարթավայրային է։ Արևմտյան կողմում գտնվում է 105 մ բարձրություն ունեցող Բրատբերգետ բլուրը։ Անտառային շերտը հիմնականում կազմված է կեչու և սոճու ծառերից։ Պացոկի գետին միանալու հատվածում գտնվում է Ստուրե-Գրենսեհոլմեն կղզին։ Կոնտիոյարվին Պացոկի գետն ի վեր Թրոնգսունդ և Բյորնսունդ նեղուցներով միանում է Սալմիյարվի լճին, իսկ գետն ի վար Կլիստերվաթեն լճին։
Լճի ափին տեղակայված են նորվեգական Թրոնդսվագեն, Ֆել, Սանդնեսետ, Բյորնստրանդ, Նուրդգորդ, Լաուվլի, Սլետտա և Տրոնգսունդնեսեթ բնակավայրերը։ Ռուսական կողմում բնակավայր չկա։ Լճի արևմտյան ափով է անցնում նորվեգական թիվ 885 ավտոմայրուղին։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
«Norgeskart». Kartverket. Besøkt 8. januar 2016. (նորվեգերեն) |
1,005,320 | Կառնակի տաճար | Կառնակի տաճար (Իպետ - Իսուտ,եգիպ.՝ Ipt-swt - «ընտրյալ վայր»), Հին Եգիպտոսի խոշորագույն տաճարային համալիր, Նոր թագավորության գլխավոր պետական սրբավայր։ Համալիրն ընդգրկում է տաճարներ նվիրված Թեբեի երեք աստվածներին՝ գլխավոր աստված Ամոն - Ռային, նրա կնոջը՝ Մուտին և որդուն՝ Խոնսուին։ Գտնվում է հին Թեբեի տարածքում, ժամանակակից Կառնակ բնակավայրում, որը գտնվում է Նեղոսի արևելյան ափին, Լուքսորից 2,5 կմ հեռավորության վրա։
1979 թվականից այս տաճարը (Լուքսորի տաճարի և Թեբեի դամբարանադաշտի հետ) ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում։
== Պատմություն ==
Թեբեում Ամոն-Ռայի պաշտամունքի գոյության մասին առաջին հիշատակությունը վերաբերում է Միջին թագավորության շրջանին։ Այն ութանկյուն սյուն է՝ ստեղծված XI դինաստիայի Ինիոտեֆ II փարավոնի օրոք և գտնվում է Լուքսորի թանգարանում։ Տաճարային համալիրի պահպանված ամենահին շինությունը, այսպես կոչված, Սպիտակ կապելլան է (տաճար-տաղավար սպիտակ կրաքարից) կառուցված XII դինաստիայի օրոք Սենուսերտ I փարավոնի կառավարման տարիներին։
Շինարարական աշխատանքները մեծ ծավալի են հասել Նոր թագավորության շրջանում։ Տաճարի կառուցման առաջին խոշոր աշխատանքներն իրականացրել է XVIII դինաստիայի փարավոն Թութմոս I-ը, որի հրամանով կառուցվել են երեք պիլոնները (VI, V և IV), սյունասրահը, ոչ մեծ դահլիճը և երկու կոթողներ ասուանյան կարմիր գրանիտից, որոնցից մեկը մինչ այսօր պահպանված է իր տեղում։ Հին հուշարձանները շրջապատել են պատով՝ դարպասների մոտ կցելով ավազաքարից շինություններ ( IV և V պիլոններ)։ Նրա հաջորդի՝ Թութմոս II-ի օրոք կառուցվել է ևս մեկ պիլոն (VIII):
Տաճարն էապես նորոգել է Թութմոս I-ի դուստր և Թութմոս II-ի այրի, կին-փարավոն Հաթշեփսուտը։ Նա կառուցել է VIII պիլոնը, ընդարձակել Մուտ աստվածուհու տաճարը և իր հոր համալիրի կենտրոնում ավելացրել Կարմիր կապելլան՝ Ամոն -Ռայի սրբավայրը՝ կարմիր և սև գրանիտից, պատերին իր թագադրման տեսարանով հարթաքանդակներ։ Հետագայում Խատշեպսուտի տաճարը քանդվել և կիրառվել է որպես շինանյութ Ամենհոտեպ III-ի կողմից, վերակառուցվել հելլենիստական շրջանում (Ալեքսանդր Մակեդոնացու և Փիլիպ III Արիդեոսի օրոք), իսկ այսօր վերստեղծվել Տաճարների թանգարանում բաց երկնքի տակ։
Հաթշեփսուտը Կառնակում տեղադրել է չորս հսկայական կոթողներ, որից երկուսը Թութմոս I-ի պիլոնների միջև, ներառյալ մեր օրերը հասած կարմիր գրանիտից միակտորը՝ 30 մ բարձրությամբ։ Դրանք Եգիպտոսում երբևէ կառուցած ամենաբարձր օբելիսկներն էին, քանի դեռ Թութմոս III-ը չի ծածկում քարե շարվածքով։ Թագուհու օրոք Կառնակի համար պատրաստվում էր նաև ամենաբարձր օբելիսկը, որը, սակայն, անավարտ մնաց։ Նրա բարձրությունը պետք է լիներ 41,8 մետր, իսկ կշիռը՝ 1200 տոննա, որը երեք անգամ գերազանցում է Եգիպտոսում երբևէ կառուցվածներին։
Հաթշեփսուտի խորթ որդին՝ Թութմոս III-ը, ձգտելով գերազանցել իր նախորդին և վերացնել նրա մասին հիշողությունը, ավելացնում է VII պիլոնը նոր՝ լայնակի առանցքի երկայնքով՝ տաճարի ուղղանկյուն հատակագծին հաղորդելով Т- աձև տեսք։ Այդ պիլոնից արևելք 1903 թվականի պեղումների ընթացքում բացվել է գաղտնարան, որտեղ գտնվել են 17 հազար բրոնզե և 779 քարե արձաններ, ինչպես նաև դարերի ընթացքում հավաքված այլ ցուցանմուշներ՝ թվագրաված V դինաստիայից (XXVI դար մ.թ.ա.) մինչև Պտղոմեոսյանների շրջան։
Թութմոս III-ի օրոք ավելացված շինություններից է փարավոնի արձաններով բակը, մեծ սուրբ լիճը նեղոսաչափով, երկու կոթող (այդ թվում Ստամբուլում գտնվող «Թեոդոսիոսի կոթողը») և Ահ-մենու-ն՝ հեբ- սեդ ծիսակատարության համար նախատեսված տոնակատարությունների սյունազարդ դահլիճը՝ շրջապատված բարձրաքանդակներով, որոնք պատկերում են փարավոնի հոբելյանական նվիրաբերումներն իր 61 նախնիներին։ Այդ «Կառնակյան արքայական ցուցակը» մեծ նշանակություն ունեցավ Հին Եգիպտոսի պատմության ժամանակագրությունը վերականգնելու համար։ Առաջին անգամ այն հիշատակվել է անգլիացի եգիպտագետ Ջեյմս Բյորտոնի կողմից 1825 թվականին, իսկ 1840 թվականին ֆրանսիացի եգիպտագետ Էմիլ Պրիսը գաղտնի ցուցադրել է ցուցակով բարձրաքանդակները և տարել Լուվր՝ կաշառելով եգիպտացի պաշտոնյային։ Ահ-մենու դահլիճի քանդակազարդ հսկա սյուները նմանօրինակը չունեն եգիպտական ճարտարապետության մեջ։ VI պիլոնի և Հաթշեփսուտի կառույցների միջև գտնվում է «Տարեգրությունների դահլիճը», որի պատերին փաստագրված է «Թութմոս III-ի տարեգրությունները»՝ գրիչ Տանինիի ռազմական ժամանակագրությունը, որը պատմում է փարավոնի 17 հաղթական արշավների մասին Առաջավոր Ասիայում։ Թութմոս III-ի օրոք Կառնակում Ամոն-Ռայի տաճարից հյուսիս կառուցվել է նաև Պտահ աստծու տաճարը, որի կառուցումն ավարտվել է հունա-հռոմեական շրջանում։
Այս փարավոնի կառավարումը Կառնակում արտացոլվել է նաև «Թութմոս III-ի բուսաբանական այգու» պատկերներում, որտեղ արտացոլված են Եգիպտոսի, ինչպես նաև նվաճված երկրների՝ Նուբիայի. Քանանի, Սիրիայի բույսերի ու կենդանիների պատկերներ։
Շինարարական առավել ակտիվ գործունեություն է ծավալվել Ամենհոտեպ III փարավոնի օրոք (մ.թ.ա. մոտ 1405–1367 թվականներ)։ Այդ ժամանակ Կառնակը կազմված էր աղյուսե պատերով շրջապատված երեք առանձին տաճարային համալիրներից՝ նվիրված Ամոն - Ռային, նրա կանաց՝ Մուտին (հարավում) և Մոնտուին (հյուսիսում)։ Ամոն - Ռայի տաճարից ոչ հեռու գտնվում էր լուսնայի աստվածություն Խոնսուի ոչ մեծ տաճարը (հարավ-արևմուտքում)։ Մուտ ատվածուհու տաճարի ներսում և դրսում կանգնեցված էին առյուծ-ստվածուհի Սեհմետի ավելի քան 600 արձաններ՝ երկուական մետր բարձրությամբ։ Սրբազան ջրավազանի մոտ ծագող արև Խեպրիի պատվին դրված էր սրբազան բզեզի հսկա քանդակը։ Ամենհոտեպ III-ը հրմայում է տեղադրել III պիլոնը, իսկ նրա ճարտարապետ Ամենհոտեպ Կրտսերը կառուցում է գլխավոր սյունասրահի կենտրոնական սյունաշարը։
Ամոն - Ռայի տաճարից արևելք Էխնաթոն (Ամենհոտեպ IV) արքայի կողմից կառուցվում է արևային սկավառակի աստծուն՝ Աթոնին նվիրված տաճար, որին նա հռչակեց գլխավոր աստված իր թագավորության շրջանում (աթոնիզմ)։ Չափերը 120х200 մետր էին կազմում, որն ավելի մեծ էր քան Ամոն - Ռայի տաճարը։ Էխնաթոնի հրամանով այն բոլոր տաճարները, որոնք չէին պատկանում Աթոնին, փակվեցին։ Նրա մահից հետո՝ Հորեմհեբ արքայի օրոք, հին աստվածների տաճարները կրկին բացվեցին, իսկ Աթոնի սրբավայրը քանդվեց։ Աղյուսաբեկորներն օգտագործվեցին այլ տաճարների կառուցման համար։ Այդ քարաբեկորներից մի քանիսը կարելի է տեսնել Լուքսորի թանգարանում։
Հորեմհեբի օրոք ավելացվեցին II, IX և X պիլոնները, ինչպես նաև սֆինքսների ուղին։ XIX դինաստիայի արքաներ Սեթի I-ը և Ռամզես II-ը ավարտեցին սյունազարդ մեծ դահլիճի կառուցումը՝ Ամենհոտեպ III-ի սյունաշարի կողքին վեր խոյացան ևս 7 շարք սյուներ։ 1899 թվականին 11 սյուներ ընկան շղթայական փոխազդեցությամբ հիմքերի ողողման հետևանքով։ Ժորժ Լեգրենը՝ այդ ժամանակավա գլխավոր հնագետը, ղեկավարեց վերականգնողական աշխատանքները, որոնք ավարտվեցին 1902 թվականի մայիսին։
Դահլիճի պատերի բարձրաքանդակներըկոչված էին փառաբանելու փարավոնների սխրանքները խեթերի դեմ կռվում։ II պիլոնի առջև Ռամզես II-ը տեղադրեց իր հսկա արձանները, իսկ Նեղոսից մինչև տաճարի մուտք ձգվում էր ոչխարի գլխով սֆինքսների ուղին։ Ռամզես II-ի հաջորդ Մերնեպտահ փարավոնը տաճարի պատերի վրա թողել է «ծովի ժողովուրդների» դեմ մղած իր պատերազմների մասին «Կառնակյան մեծ արձանագրությունը», որը համարվում է Հին Եգիպտոսի մեծածավալ արձանագրություններից ամենաերկարը։ Սեթի II-ը կառուցում է պիլոն Մուտի տաճարի առջև և ոչ մեծ սրբավայր թեբեյան երեք աստվածությունների պատվին։
XX արքայատոհմի փարավոն Ռամզես III-ն ավարտեց ևս երկու տաճար և սկսեց Խոնսուի մեհյանի վերակառուցումը, որն ավարտվեց հաջորդի օրոք (հետագայում Հերիհորը արտաքին բակում թողնում է իր արձանագրությունը, Պտղոմեոս III Էվերգետը կառուցում է մեր օրերը հասած մեծ դարպասները և պարիսպը, իսկ Նեկտանեբ I-ը՝ ոչ մեծ սյունասրահ. ի վերջո տաճարի մեծաթիվ ձևափոխումների արդյունքում այդտեղ կարելի տեսնել իրար հետ չհամընկնող տարրեր)։
Կառնակում կառուցողական խոշոր նախագծեր սկսեցին իրականացվել նուբիյան դինաստիայի փարավոն Թահարկայի օրոք, որը կառուցեց խոշոր տաճար - տաղավար II պիլոնի առջև, մեկն էլ՝ Մուտի տաճարի տարածքում։ XXVI—XXIX դինաստիաների փարավոնները վերանորոգում էին տաճարները և ավելացնում իրենց արձանագրությունները։
Նեկտանեբ I-ը համալիրը շրջափակեց հում աղյուսե շարվածքով պատով և կառուցեց I պիլոնը, որն այսօր մոտքն է համարվում։ Նեկտանեբ II-ը, չնայած պարկական ճնշումներին, կառուցեց պիլոն հին սրբավայրից արևելք, որը հայտնվեց կառույցի կենտրոնում։ Պարսից արքա Արտաքսերքսես III-ի նվաճումների հետևանքով առաջացած վնասները շտկվեցին առաջին Պտղոմեոսյանների կողմից։ Հելլենիստական այդ արքայատոհմի օրոք էլ հայտնվեց Իպետ աստվածուհու սրբարանը, Խոնսուի տաճարի առջևի դարպասները, Մոնտուի, Մուտի և Պտահի տաճարների առջևի պիլոնները։ Սակայն վերջին Պտղոմեոսյանների օրոք սկսվեց տաճարի անկումը, որն ավարտվեց մ.թ.ա. 27 թվականի երկրաշարժով։
Շինարարական աշխատանքները Կառնակում շարունակվեցին վերջին դինաստիաների փարավոնների օրոք նաև հունա-հռոմեական շրջանում։ Վերջին տիրակալը, որ կառուցել է նրա տարծքում, Հռոմի Դոմիցիանոս կայսրն էր (81–96 թվականներ մ.թ.ա.) :
Կոստանդիանոս Մեծի կողմից քրիստոնեության ընդունումից հետո և Կոստանդիանոս II-ի կողմից հեթանոսական տաճարների փակումից հետո հինեգիպտոսյան տաճարների մնացորդներն ամայացան։ Թեև, այդ ժամանակ Կառնակն արդեն լքված էր, և նրա տաճարային համալիրն օգտագործվում էր քրիստոնյաների կողմից։ Ամենվառ օրինակը Թութմոս III-ի տոնախմբությունների դահլիճի կիրառումն էր. նրա պատերին հայտնվում են ղպտական գրություններ և սրբերի պատկերներ։
== Ճարտարապետություն ==
Համալիրի առավել նշանակալի կառույցը համարվում է Ամոն-Ռայի տաճարը՝ իր 10 պիլոններով, որից խոշորագույնն ունի 113 մետր երկարություն, 15 մետր լայնություն և մոտ 45 մետր բարձրություն։ Տաճարի ընդհանուր մակերեսը կազմում է մոտ 30 հեկտար (530, 515, 530 և 610 մետր կողմերով քառանկյուն)։ Բացի պիլոններից տաճարին վեհաշուք տեսք է հաղորդում սյունազարդ դահլիճը, որի կառուցումը սկսվել է Հորեմհեբի և ավարտվել Սեթի I-ի ու Ռամզես II-ի կառավարման տարիներին։ Տաճարը կազմված է պարիսպով շրջապատված երեք առանձին մասերից՝ նվիրված Ամոնին (Իպետ - սուտ), Մոնտու աստծուն (2,34 հա հրապարակ) և Մուտ աստվածուհուն (9,2 հա հրապարակ)։
Հասարակ ժողովրդին թույլատրում էին մտնել միայն տաճարի բակ, իսկ սյունասրահ կարող էին մուտք գործել միայն ընտրյալները՝ բարձրաստիճան պաշտոնյաները, զորահրամանատարները, գրիչները։
Բացի այս երեքից Էխնաթոնի կողմից կառուցվել է նաև Աթոնին նվիրված տաճար։
Ամոնին նվիրված մասում գտնվում են՝
Ամոն - Ռայի գլխավոր տաճարը
Խոնսու աստծո տաճարը (80х30 մետր չափերով։ Շինարարությունը սկսվել է Ռամզես III-ի օրոք, շարունակվել Ռամզես IV-ի, Ռամզես XI-ի և ավարտվել Հերիհերի օրոք)
Ռամզես II-ի «սրբազան գետանավը»
Իփետի տաճարը ( կառուցված Պտղոմեոս VIII-ի օրոք)
Պտահ աստծո ոչ մեծ տաճարը
Ամենհոտեպ II-ի տաճարըԱյստեղ է գտնվում նաև, այսպես կոչված, Սպիտակ կապելլան (պահպանված ամենահին կառույցը՝ կառուցված Սենուսերտ I-ի կողմից), Կարմիր կապելլան (կառուցված Հաթշեփսուտ թագուհու օրոք, զարդարված թագադրման արարողության, զոհաբերությունների և թեբեյան կրոնական ծիսակարգերի պատկերներով), Ալեբաստրե կապելլան (կառուցված Թութմոս IV-ի կողմից), Ռամզես III-ի տաճարը։ Կենտրոնական տաճարից հարավ փռված է 120х77 մետր չափեր ունեցող սրբազան լիճը։ Լճի մակարդակը պահպանվում էր գետնաջրերի շնորհիվ։ Կից շինությունում պահվում էին սագեր՝ Ամոնի սուրբ թռչունները։ Քրմերը լճի ջուրն օգտագործում էինր աստվածների արձանները լավանալու սրբազան արարողության համար։
Մուտ աստվածուհուն նվիրված հատվածը գտնվում է Ամոն-Ռայի կենտրոնական տաճարից 350 մետր հարավ և նրա հետ կապված է 66 ոչխարագլուխ սֆինքսների ուղիով, ունի 250×350 մետր չափ։ Այստեղ է գտնվում է Մուտի տաճարը՝ Սրբազան լճով երեք կողմից շրջապատված, ինչպես նաև Ռամզես III- ի տաճարը և «ծննդատունը»։ Մուտ աստվածուհու տաճարի գլխավոր մուտքը կառուցվել է Սեթի I- օրոք։ Կից գտնվում է Կամուտեֆ տաճարը։ 1840 թվականին այս տաճարները նշանակալիորեն քանդվել են՝ քարերը որպես շինանյութ օգտագործելու նպատակով գործարանի կառուվման համար։
Անտիկ շրջանում Կառնակի տաճարը կապվեց Լուքսորի հետ սֆինսքսուղու միջոցով։ Կառնակում այս ուղին ավարտվում էր տասներորդ պիլոնի մոտ։ Սֆինքսների այդ երկու կիլոմետրանոց ուղին վերանորոգման ընթացքում է:
== Կրոնական ծիսակատարություն ==
Երբ Ամոն - Ռայի պաշտամունքը դարձավ պետական, Միջին թագավորության փարավոնները սկսում են տաճարային համլիրի կառուցումը, որտեղ Ամոնի քրմերը կարող էին շքեղությամբ և հանդիսավորությամբ կատարել ամենօրյա ծիսական արարողությունները։ Կառուցվեցին նաև տաճարներ Ամոնի կնոջ՝ Մուտ աստվածուհու, որդու՝ լուսնի աստված Խոնսուի համար։ Միասին նրանք կազմում էին, այսպես կոչված, Թեբեյան երրորդությունը։ Բացի նրանցից Կառնակում կառուցվեց նաև Մոնտու աստծո տաճարը, որը XI դինաստիայի օրոք դարձավ Թեբեի հովանավոր աստված։
Նոր թագավորության շրջանում ամեն տարի նշվում էր Օփեթ տոնը՝ Ամոնի և Մուտի խորհրդանշական ամուսնությունը։ Այս աստվածների և նրանց որդի՝ Խոնսուի պատկերով գետանավակները բերում էին Կառնակից Լուքսոր (եգիպ.՝ Jpt-rst), որոնց միջև հեռավորությունը մոտ 2 կմ էր։
== Պատկերասրահ ==
== Ծանոթագրություներ ==
== Գրականություն ==
Blyth, Elizabeth Karnak: Evolution of a Temple. — Routledge, 2006. — ISBN 978-0-203-96837-6
== Արտաքին հղումներ ==
Մեկնաբանվող ֆոտոէքսկուրսիա Ամոնի տաճար
Աուդիոզբոսավար Կառնակի տաճար Archived 2020-02-16 at the Wayback Machine. |
1,037,585 | Խորհրդա-ֆիննական պատերազմներ | 1918-1944 թվականներին ՌՍՖՍՀ-ի (այնուհետև՝ ԽՍՀՄ) և Ֆինլանդիայի միջև տեղի է ունեցել չորս զինված ընդհարում`
Առաջին խորհրդա-ֆիննական պատերազմ (1918-1920), Սպիտակ ֆիննական զորքերի և Կարմիր բանակի ստորաբաժանումների միջև ռազմական գործողություններ Խորհրդային Ռուսաստանի տարածքում 1918 թվականի մարտից մինչև 1920 թվականի հոկտեմբեր։ Սկզբում այն կրում էր ոչ պաշտոնական բնույթ։ Արդեն 1918 թվականի մարտին, Ֆինլանդիայում քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ, սպիտակ ֆիննական զորքերը, հետապնդելով թշնամուն (ֆիննական «կարմիրներ»-ին), հատեցին ռուս-ֆիննական սահմանը և մի շարք տեղերում մտան Արևելյան Կարելիա։ Միևնույն ժամանակ, ընթացող ռազմական գործողությունները միշտ չէ, որ կրում էին պարտիզանական բնույթ։Պաշտոնապես ՌԽՖՍՀ-ի դեմ պատերազմ հայտարարվեց Ֆինլանդիայի դեմոկրատական կառավարության կողմից 1918 թվականի մայիսի 15-ին, Ֆինլանդիայի Սոցիալիստական աշխատավորական հանրապետության պարտությունից հետո։ Խորհրդա-ֆիննական առաջին պատերազմը համարվում էր Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմի և Ռուսաստանի հյուսիսում օտարերկրյա ռազմական ինտերվենցիայի մի մասը։ Այն ավարտվեց 1920 թվականի հոկտեմբերի 14-ին ՌՍՖՍՀ-ի և Ֆինլանդիայի միջև Տարտուի հաշտության պայմանագրի ստորագրմամբ։
Խորհրդա-ֆիննական երկրորդ պատերազմ (1921-1922)
սկսվել է 1921 թվականի նոյեմբերի 6-ին ֆիննական կամավորական ստորաբաժանումների ՌՍՖՍՀ Կարելիայի տարածք ներխուժմամբ։ Պատերազմ չհայտարարվեց։
ավարտվել է 1922 թվականի մարտի 21-ին, Մոսկվայում ՍՍՀՄ և Ֆինլանդիայի սահմանների անձեռնմխելիությունն ապահովող միջոցառումներ ընդունելու մասին ՌՍՖՍՀ և Ֆինլանդիայի կառավարությունների միջև համաձայնագրի ստորագրմամբ։Խորհրդա-ֆիննական պատերազմ (1939-1940)
սկսվել է 1939 թվականի նոյեմբերի 30-ին, ինչպես նշված է պաշտոնական հաղորդագրության մեջ, «Կարմիր բանակի գերագույն հրամանատարության հրամանով, ֆիննական զինված ուժերի կողմից նոր զինված սադրանքների կանխման նպատակով, Լենինգրադի ռազմական շրջանի զորքերը նոյեմբերի 30-ին առավոտյան ժամը 8-ին հատեցին Ֆինլանդիայի սահմանը Կարելյան պարանոցի և այլ շրջաններում»։
ավարտվել է 1940 թվականի մարտի 13-ին Ֆինլանդիայի և ԽՍՀՄ-ի միջև Մոսկվայի հաշտության պայմանագրի ստորագրման նախորդ օրը։Խորհրդա-ֆիննական պատերազմ (1941-1944), ռազմական գործողություններ Ֆինլանդիայի և Խորհրդային զորքերի միջև Կարելիայում՝ Հայրենական մեծ պատերազմի շրջանակներում
սկսվել է 1941 թվականի հունիսի 22-ին Ֆիննական զորքերի կողմից Ալանդյան կղզիների ապառազմականացված գոտու գրավմամբ (տե՛ս «Պատերազմի սկիզբ» բաժինը)։
փաստորեն ավարտվել է 1944 թվականի սեպտեմբերի 19-ին զինադադարի պայմանագրի ստորագրմամբ, պաշտոնապես` 1947 թվականի Փարիզի հաշտության պայմանագրով։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Похлебкин В. В. Война, которой не было
Хронология Финляндии на портале Хронос
Исторические фотографии из Финляндии времён Второй мировой войны
АВС-36, СВТ-38 и СВТ-40 в финской армии
SA-kuva-arkisto. Etulinjasta kotirintamalle 19391945 |
260,828 | Քուֆերջին | Քուֆերջին, գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Դիարբեքիրի վիլայեթի Հազրոյի գավառակում։
Բնակչության մասին տվյալներ չեն պահպանվել։ Նրանք բռնությամբ տեղահանվել են 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Նրանց մեծ մասը զոհվել է աքսորի ճանապարհին։
== Աղբյուրներ ==
«Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն
== Տես նաև ==
Դիարբեքիրի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր
== Ծանոթագրություններ == |
35,565 | Ցունամի | Ցունամի (Ճապոներեն՝津波 նշանակում է՝ ծովախորշի ալիք), հսկայական չափերի հասնող ջրային ալիքներ։ Ցունամիները հաճախակի երևույթ են Ճապոնիայում։ Դրանք կարող են պատճառել մեծ ավերածություններ, ինչպես նաև մարդկային զոհեր (ցունամիի ալիքները տարածվում են ավելի մեծ արագությամբ, քան մարդու վազելու արագությունն է)։
Ցունամիները հիմնականում առաջանում են ստորջրյա ուժեղ երկրաշարժերի հետևանքով։ Ցունամի կարող է առաջանալ նաև հրաբուխների ժայթքումից, գետնի սողանքից և ստորջրյա պայթյուններից։
Երկրաշարժի կենտրոնից բոլոր կողմերի վրա, ջրի մեջ նետած քարից հեռացող շրջանագծերի նման, տարածվում են ցունամիի ալիքները։ Բաց ծովում ցունամիի ալիքները նավերի համար գրեթե աննկատելի են։ Բայց երբ ցունամիի ալիքներն իրենց ճանապարհին հանդիպում են մայրցամաքի կամ կղզու, ապա հասնում են 10 մ-ի, իսկ երբեմն էլ՝ ավելի մեծ բարձրության, իսկ ծովախորշ մտնելիս հասնում են 20 մ բարձրության։
Ցունամին տարածվում է հսկայական արագությամբ՝ մեկ ժամում 800 կմ։ Չիլիի Վալդիվյան երկրաշարժի (եղել է 1960 թվականին, առ այսօր համարվում է աշխարհի ամենաուժգին երկրաշարժը) ժամանակ այդ ալիքները Հարավային Ամերիկայի ափերից ամբողջ Խաղաղ օվկիանոսի վրայով կտրեցին-անցան 15 հազար կմ ճանապարհ և փլվեցին Հավայան կղզիների, Նոր Զելանդիայի, Ավստրալիայի, Ճապոնիայի ափերի վրա ու հասան Կուրիլյան կղզիներ։
== Վերջին տարիների ավերիչ ցունամիները ==
2004 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Հարավ-արևելյան Ասիայում, հայտնի ցունամիներից որպես ամենաշատ զոհերովը, այս մեկն առաջացել է գիշերվա ժամը 00։58-ին տեղի ունեցած 9.3 մագնիտուդով հզոր երկրաշարժից, որի էպիկենտրոնը գտնվում էր Ինդոնեզիայի Սումատրա կղզու արևմուտքում։ Զոհեր եղան ասիական մի քանի երկրներում. Ինդոնեզիայում՝ 180 հազար մարդ, Շրի-Լանկայում՝ 31-39 հազար մարդ, Հնդկաստանում՝ 12 հազար մարդ, Թայլանդում՝ ավելի քան 5 հազար մարդ։ Ցունամիի ալիքները հասան մինչև Աֆրիկա՝ զոհեր եղան Սոմալիում և Հարավ-Աֆրիկյան Հանրապետությունում։ Զոհվածների ընդհանուր թիվը կազմեց 235 հազար մարդ։Այս ցունամիին ասում են նաև Նվերների օրվա ցունամի։
2011 թվականի մարտի 11 Ճապոնիայում, Տոկիոյից 373 կմ դեպի հյուսիս-արևելք գտնվող էպիկենտրոնով 9.0 մագնիտուդ ուժգնության երկրաշարժից առաջացավ ավելի քան 40մ բարձրության ալիքներով ցունամի։ Երկրաշարժի հիպոկենտրոնը գտնվում էր 32 կմ խորության վրա։ Երկրաշարժն ու նրան հետևած ցունամին դարձան Ֆուկուշիմայի ատոմակայանի վթարի պատճառ։ Երկրաշարժի և ցունամիի հետևանքով զոհվածների թիվը պաշտոնապես կազմում է 15 524 մարդ, 7 130 մարդ համարվում է անհետ կորած։Երկրաշարժի, ցունամիի և ատոմակայանի վթարի հետևանքով երկրին հասցված տնտեսական վնասը գնահատվեց $198–309 միլիարդ դոլար։
Ճապոնիայի վարչապետ Նաոտո Կանն այդ առիթով հայտարարեց, որ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո սա ամենադժվար հաղթահարելի ճգնաժամն էր Ճապոնիայի համար։
== Տես նաև ==
Երկրաշարժ
== Ծանոթագրություններ ==
== Աղբյուր ==
Ն․ Ա․ Մաքսիմով «Ֆիզիկական աշխարհագրություն», 1990 թ․, «Լույս» հրատարակչություն |
1,053,939 | Ֆրանսուա դը Բելֆորե | Ֆրանսուա դը Բելֆորե (ֆր.՝ François de Belleforest նոյեմբեր 1530, Սամատան - հունվարի 1 (11), 1583, Փարիզ), ֆրանսիացի գրող, 16-րդ դարի պոետ և թարգմանիչ։
== Կենսագրություն ==
Ֆրանսուա դե Բելֆորեն ծնվել է աղքատ ընտանիքում։ Երբ յոթ տարեկան էր, հայրը զոհվել է պատերազմում։ Որոշ ժամանակ ապրել է Մարգարիտ Նավառացու արքունիքում, հետո մեկնել է Թուլուզ և Բորդո, որտեղ հանդիպել է պատմաբան և հումանիստ Ջորջ Բյուկենենին։ Այնուհետև ժամանել է Փարիզ, որտեղ ծանոթացել է ֆրանսիական երիտասարդ գրական սերնդի ներկայացուցիչների՝«Պլեադա» միավորման անդամների հետ, ինչպիսիք են Պիեռ Ռոնսարը, Ժան Անտուան դե Բայիֆը, Ժան Դորան, Ռեմի Բելոն, Անտուան դյու Վերդեն և Օդեթ դե Տուրնեբը։
1568 թվականին Ֆրանսուան դարձել է Ֆրանսիայի թագավոր Հենրի 3-րդի պատմագիրը, սակայն պատմության շարադրանքում թույլ է տվել մի շարք սխալներ և շուտով կորցրել աշխատանքը։ Զբաղվել է գրավաճառությամբ և լցրել Փարիզը իր բազմաթիվ ստեղծագործություններով։
Բելֆորեն գրել է բազմաթիվ թեմաներով՝ տիեզերագիտության, բարոյականության, գրականության և պատմության մասին։ Նրա ֆրանսերեն թարգմանությունների թվում են այնպիսի հեղինակների աշխատություններ, ինչպիսիք են Մատտեո Բանդելլոն, Բոկաչչոն, Անտոնիո դե Գևարան, Ֆրանչեսկո Գվիչարդինին, Պոլիդոր Վերգիլիուսը, Կիպրիանոսը, Սեբաստիան Մյունստերը, Ախիլ Տատիյը, Ցիցերոնը, Դեմոսթենեսը և այլք։
Ֆրանսուա դե Բելֆորեն ֆրանսիական առաջին հովվական վեպի՝ «La Pyrénée» (կամ «La Pastorale amoureuse», 1571 թվական) հեղինակն է։ Նրա «Grandes Annales»-ը բանավիճական աշխատանք է, որտեղ վիճում է լատինական գրականության գիտակ Ֆրանսուա Օտմանի հետ։ Նրա աշխատանքների ընդհանուր թիվը շուրջ 50 հատոր է։
Նրա առավել հաջող աշխատանքը, ամենայն հավանականությամբ, Մատտեո Բանդելլոյի որոշ նովելների թարգմանությունն ու հարմարեցումն է՝ «Ողբերգական պատմություններ» անվամբ։ Այդ պատմություններից մեկը կարող էր աղբյուր դառնալ Շեքսպիրի «Համլետի» համար։ 16-րդ դարում Ֆրանսուա դե Բելֆորեն նկարագրել է Էլսինոր քաղաքի թագավորական ամրոցը, որտեղ ծավալվել են Դանիայի արքայազնի՝ Շեքսպիրյան Համլետի ողբերգական իրադարձությունները։ Դրանց մասին հեղինակն իր հերթին կարդացել է Սաքսոն Գրամատիկուսի՝ 12-րդ դարի ժամանակագրության մեջ։
1575 թվականին Ֆրանսուա դե Բելֆորեն առաջինն է օգտագործել է Մոնրեալ անունը՝ գրելով.
== Ընտրյալ աշխատանքներ ==
Histoire des neuf rois qui ont eu le nom de Charles
Annales ou Histoire générale de France
Histoires tragiques (extraites de Matteo Bandello)
Histoires prodigieuses
La chasse d’amour (поэма), 1561
Continuation des histoires tragiques, contenant douze histoires tirées de Bandel…., 1559
Les Amours de Clitophon et de Leucippe de Achille Tatius, 1568
L’histoire universelle du monde, 1570
La Cosmographie universelle de tout le monde. Paris, 1575
Grandes Annales et histoire générale de France, 1579
Description générale de tous les Pays-Bas, 1612
== Ծանոթագրություններ == |
234,664 | Աստծո քաղաքը (ֆիլմ, 2002) | «Աստծո քաղաքը» (պորտ.՝ Cidade de Deus), ռեժիսորներ Ֆեռնանդու Մեյրելլիշի և Կատիա Լունդի կողմից 2002 թվականին նկարահանված գանգստերական դրամա։ Ֆիլմն հիմնված է Պաուլո Լինսի 1997 թվականին գրած համանուն վեպի վրա, սակայն սցենարը մշակված է իրական դեպքերի հիման վրա։ Ֆիլմը պատմում է Ռիո դե Ժանեյրոյի ետնախորշային արվարձաններից մեկի՝ Աստծո քաղաքի մասին, որտեղ 1960-1980-ականներին հանցավորությունը ահռելի չափերի էր հասնում։ Ֆիլմում մանրամասնորեն ցուցադրվում է նարկոդիլլեր Փոքրիկ Զեի և հանցագործ Գեղեցկադեմ Նեդի միջև մղվող պատերազմները։ Ֆիլմն անդրադառնում է Բրազիլիայում առկա ռասայական և սոցիալական անհավասարություններին։
Ֆիլմում հանդես եկող դերասանների մեծ մասը բնակվում էր Աստծո քաղաք և Վիդիգալ կոչվող ֆավելաներում (ետնախորշ)։
2004 թվականին «Աստծո քաղաքը» առաջադրվում է միանգամից 4 Ակադեմիայի մրցանակի՝ «լավագույն օպերատորական աշխատանք», «լավագույն ռեժիսորական աշխատանք», «լավագույն ադապտացված սցենար», և «լավագույն մոնտաժ» անվանակարգերում։ Մինչ այդ՝ ֆիլմը 2003 թ.-ին ընտրվել էր ներկայացնելու Բրազիլիան «լավագույն օտարալեզու ֆիլմ» կատեգորիայում, սակայն հանվել էր մրցակցությյունից, հակառակ դեպքում հնարավոր չէր լինի այն ներկայացնել հաջորդ տարվա չորս անվանակարգերում։
Ռեժիսորներ Մեյրելլիշը և Լունդը ֆիլմի համաշխարհային հաջողությունից հետո նկարահանում են «Տղամարդկանց քաղաք» հեռուստասերիալը և գեղարվեստական ֆիլմը, որտեղ գործողությունները կրկին տեղի են ունենում Աստծո քաղաքում, և բացի այդ՝ կինոնկարներում հանդես են գալիս «Աստծո քաղաքի» դերասաններից Դուգլաս Սիլվան և Դարլան Կունյան։
IMDb վարկածով բոլոր ժամանակների 250 լավագույն ֆիլմերի ցուցակում ֆիլմը, 2013 թվականի հունիսի 12-ի դրությամբ, գրավում է 21-րդ տեղը։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Պաշտոնական կայք (անգլերեն)
Պաշտոնական կայք (պորտուգալերեն)
Էջը IMDb կայքում
«Աստծո քաղաքը»(անգլ.) ֆիլմը Box Office Mojo կայքում
«Աստծո քաղաքը»(անգլ.) ֆիլմը Rotten Tomatoes կայքում
«Աստծո քաղաքը»(անգլ.) ֆիլմը Metacritic կայքում: |
250,129 | Վոզնեսենսկոե (ավան, Վոզնեսենսկի շրջան) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ ՎոզնեսենսկոեՎոզնեսենսկոե (ուկրաիներեն՝ Вознесенське), ավան Ուկրաինայի Նիկոլաևի մարզի Վոզնեսենսկի շրջանում։ Հիմնադրվել է 1914 թվականին։
2001 թվականի տվյալներով Վոզնեսենսկոե ավանում բնակվում էր 1 110 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 1834 կմ²։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում։ (ուկր.)
2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները։ (ուկր.)
Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարները։ (ուկր.) |
317,667 | Սաբուրովո (գյուղ, Չիշմինսկի շրջան) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ ՍաբուրովոՍաբուրովո (ռուս.՝ Сабурово, բաշկիրերեն՝ Һабыр), գյուղ Ռուսաստանի Բաշկորտոստան հանրապետության Չիշմինսկի շրջանի կազմում։
Բնակչությունը 2009 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 53 մարդ։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
1,049,143 | Տիխուանա | Տիխուանա (իսպ.՝ Tijuana, US: tee-(H)WAH-nə, Իսպաներեն: [tiˈxwana] ( )), քաղաք Մեքսիկայում։ Ստորին Կալիֆոռնիա (Baja California) թերակղզու և այդ նույն կերպ կոչվող մեքսիկական նահանգի խոշորագույն բնակավայրն է։ Գտնվում է ԱՄՆ-ի հետ Մեքսիկայի ունեցած պետական սահմանի մոտ և սահմանի մյուս կողմում ընկած ամերիկյան Սան Դիեգո քաղաքի հետ կազմում է քաղաքային խոշոր ագլոմերացիա, որը 2016 թվականի տվյալներով ունենալով 5.158.459 բնակիչ, եղել է մեծությամբ երրորդը կալիֆոռնիական ողջ տարածքաշրջանում և երկպետությունական (ԱՄՆ և Մեքսիկա) խոշորագույն կոնուրբացիան։ Տիխուանան միաժամանակ հանդիսանում է Հարավկալիֆոռնիական մեգապոլիսային ընդարձակ տարածքի միջուկը՝ բնակչության թվաքանակով Մեքսիկայում զբաղեցնելով վեցերորդ տեղը ։ Մեքսիկայում զգալի է Տիխուանայի ներգործությունը կրթության, քաղաքականության, տրանսպորտի, մշակույթի, արվեստների, արդյունաբերության վրա։ Այդ երկրի առավել արագ աճող մետրոպոլիսային տարածքներից մեկն է և Globalization and World Cities Research Network-ից ստացել է High Sufficiency գլոբալ քաղաքի վարկանիշ։ 2019 թվականի սեպտեմբերի տվյալներով քաղաքն ունեցել է 1.300.983 բնակիչ, իսկ նրա մետրոպոլիսային տարածքում ապրողների թիվը 2020 թվականին հասել է 2.140.398-ի։
Ստորին Կալիֆոռնիա թերակղզու խաղաղօվկիանոսային ափին ընկած Տիխուանան նույնանուն համայնքի վարչական, մշակութային, առևտրային կենտրոնն է։
Զույգ Ամերիկաներում մեծությամբ 45-րդն է։
Տիխուանան հիմնադրվել է 1889 թվականի հուլիսի 11-ին և 1880-ական թվականներից սկսած՝ համարվում է զբոսաշրջային կենտրոն, պատկերավոր ասած՝ Մեքսիկայի դարպասը։
== Կլիմա ==
Քաղաքում արձանագրված ամենացածր ջերմաստիճանը եղել է −6 °C (21 °F)-ը, ամենաբարձրը՝ 49 °C (120 °F)-ը։
== Քույր քաղաքներ ==
== Պատկերասրահ ==
== Ծանոթագրություններ ==
== Գրականություն ==
BONADA, Alejandro (2016) Repercusiones ambientales en Tijuana durante el crecimiento industrial 1937-1980. Una aproximación desde la historia ambiental, Archivo Pablo L. Martínez.-Instituto Sudcaliforniano de Cultura. ISBN: 9786078478866 URL: https://www.researchgate.net/publication/322581520_Repercusiones_ambientales_en_Tijuana_durante_el_crecimiento_industrial_1937-1980_Una_aproximacion_desde_la_historia_ambiental
Kun, Josh, and Fiamma Montezemolo, eds. Tijuana Dreaming: Life and Art at the Global Border (Duke University Press; 2012) 387 pages; scholarly and popular essays including material translated from Spanish for the first time; topics include the city's image in fiction as a Prohibition-era "city of sin" for American visitors
== Արտաքին հղումներ ==
H. Տիխուանայի համայնքապետարան — պաշտոնական կայքէջը
Periódico El Tijuanense
Video Disfruta tijuana turismo |
893,644 | Նազիհա Ռեջիբա | Նազիհա Ռեջիբա (Թունիսյան արաբերեն՝ نزيهة رجيبة), նաև հայտնի է որպես Օմ Զիադ (թունիսյան արաբերեն՝ أم زياد), թունիսցի լրագրող։ Խմբագրում է Kalima առցանց ամսագիրը։
2000 թվականին Ռեջիբան Սիհեմ Բենսեդրինի հետ հիմնադրել է Kalima ամսագիրը։ 2001 թվականին Ռեջիբան և Բենսեդրինը հիմնադրել են Observatoire de la Liberté de la Presse, de L'Edition et de la Création (Մամուլի, հրատարակչության և ստեղծարարության ազատության կենտրոն) խումբը, որը նպաստում է մամուլի ազատությանը և արգելված է Թունիսում։
Ռեջիբան բազմիցս հետապնդվել է Թունիսի կառավարության կողմից։ Նա բազմաթիվ անգամներ հարցաքննվել է ոստիկանության կողմից և գտնվում է մշտական հսկողության ներքո։ Բացի այդ, նրա Kalima ամսագիրը արգելափակված է Թունիսում։ 2007 թվականին Ռեջիբան ստացել է մի շարք անանուն սպառնալիքներ, եղել է արատավոր արշավի թիրախում, որը նրա ամուսնու անպարկեշտ, կեղծված լուսանկարներ է տարածել։ 2008 թվականին վանդալները կոտրել են Kalima-ի ինտերնետային էջը՝ փակելով այն։ Ռաջիբան հոդվածում մեղադրել է կառավարությանը վանդալիզմի համար պատասխանատու լինելու մեջ և կանչվել է դատարան։
2009 թվականին Լրագրողների պաշտպանության կոմիտեից Ռաջիբան ստացել է Մամուլի ազատության միջազգային մրցանակ։ Մրցանակը շնորհվում է այն լրագրողներին, որոնք քաջություն են ցուցաբերում մամուլի ազատության պաշտպանության, հարձակումների, սպառնալիքների կամ բանտարկության ժամանակ։
== Ծանոթագրություններ == |
744,414 | Անհատական ճաշակ (հեռուստասերիալ) | Անհատական ճաշակ (հանգըլ: 개인의 취향; հանջա: 個人의 趣向; կոր․ նոր ռոմ․: Kaeinui Chwihyang; MR: Kaein-ŭi Ch‘wihyang, ավելի հայտնի է որպես Personal Preference), 2010 թվականի հարավկորեական հեռուստասերիալ, որում նկարահանվել են Սոն Յե Ջինը և Լի Մին Հոն։ Այն հիմնված է 2007 թվականին գրված նույնանուն վեպի վրա, որի հեղինակն է Լի Սե Ինը, որում պատմվում է կահույքի դիզայներ Պակ Քե Ինի մասին, ով ապրում է Ջեոն Ջին Հոյի հետ միասին, և նա կարծել է, որ նա համասեռամոլ է։ Հեռուստասերիալը ցուցադրվել է MBC հեռուստաալիքով 2010 թվականի մարտի 31- ից մինչև մայիսի 20- ը, չորեքշաբթի և հինգշաբթի օրերին ժամը 21:55, հեռուստասերիալը բաղկացած էր 16 սերիայից։
== Սյուժե ==
Բարեսիրտ և անկեղծ Պակ Քե Ինի կյանքը վերածվեց խառնաշփոթի մեկ ակնթարթում։ Դյուրահավատ աղջկան դավաճանեցին միանգամից նրա ամենամոտիկ երկու մարդիկ՝ լավագույն ընկերուհին և փեսացուն։ Նա հանդիպում էր Չանգ Ռյոլի հետ, սիրահարված էր նրան մինչև ականջների ծայրը, միայն թե փեսացուն հանկարծակի հայտարարում է, որ երբեք չի սիրել նրան, նա եղել է տղայի համար ընդամենը փոքրիկ շուն, որը մոլորվել էր փողոցում։ Նա ընտրել է շատ նուրբ և շատ դյուրահավատ աղջկա, ջերմացրել է, գուրգուրել, բայց եկել է բաժանման ժամանակը։ Նա թողնում է աղջկան, որպեսզի ամուսնանա Քե Ինի լավագույն ընկերուհու հետ, ում հետ ամուսնանալը շահավետ էր երիտասարդի բիզնեսի համար։
Բայց սա Քե Ինի արկածների միայն սկիզբն էր։ Աղջիկը զբաղվում է դիզայներական կահույք պատրաստելով և փորձում է դրանք վաճառել։ Բայց հաճախորդներ չեն եղել և երբեք էլ չեն լինի։ Խնդիրը նրանում է, որ աղջիկը վարկ է վերցրել իր հայրիկի տան դիմաց, ծնողներից գաղտնի, այնպես որ շտապ շահույթ է պետք։ Ցավոք սրտի, գումար չկա և չի լինի։
Որպեսզի գոնե ինչ- որ չափով բարելավի իր ֆինանսական վիճակը Քե Ինը որոշում է տան սենյակներից մեկը վարձով տալ։ Նա կնախընտրեր, որպեսզի իր հարևանը լինի աղջիկ, բայց իգական սեռի թեկնածուներ չկային։ Բայց նրա հետ հարևան դառնալու ցանկություն է հայտնում երիտասարդ գեղեցիկ Ջոն Ջին Հոն։ Որոշ թյուրիմացությունների պատճառով, Քե Ինը համոզված էր, որ նա համասեռամոլ էր, ով նախընտրում է տղաների։ Նման մեկի հետ ապրելը հաճույք է, յուրաքանչյուր աղջիկ երազում է համասեռամոլ ընկերոջ մասին։
Ջին Հոն ունի իր շարժառիթները, որպեսզի ապրի այդ տանը։ Քե Ինի պապիկը, ով երիտասարդ տարիքում կառուցել է տունը, եղել է հայտնի ճարտարապետ և տանը թաքցրել էր տան հատակագիծը։ Երիտասարդի մոտ, ով ղեկավարում է ոչ այդքան մեծ ընկերությունը, այժմ դժվար ժամանակներ էին, նրան անհրաժեշտ էր ձեռք բերել գաղտնի գծագրերը, եթե իհարկե նրանք գոյություն ունեն։
Բայց իրականում Ջին Հոն հասարակ երիտասարդ է և ընդհանրապես համասեռամոլ չէ։ Քե Ինի պարզությունը, անեմղությունը, բարի և արդար սիրտը կգերեն յուրաքանչյուրին, միայն անհրաժեշտ է նրան ավելի լավ ճանաչել։ Կարող է արդյո՞ք սառնասիրտ և անտարբեր տղան, ով սովոր էր չմտերմանալ մարդկանց հետ, դիամակայել նրան։ Եվ ինչպե՞ս է նա բացատրելու, որ նա համասեռամոլ չէ, որ իրականում հասարակ տղա է և իրենց ծանոթության հենց առաջին իսկ պահից խաբել է նրան։
== Դերերում ==
=== Գլխավոր ===
Սոն Յե Ջին- Պակ Քե ԻնԱնփույթ աղջիկ։ Նա սկսնակ կահույքի դիզայներ է, և հայտնի ճարտարապետ Պակ Չոլ Հանի աղջիկը։ Այն բանից հետո երբ նրա ընկերը Հան Չանգ Ռյոլը նրան փոխարինում է իր հարևանուհու հետ, նրա սրտում մի մեծ սպի է մնում։
Լի Մին Հո - Ջոն Ջին ՀոՃարտարապետ, ով ամեն կերպ փորձում է պահպանել իր փոքրիկ գործակալությունը, ինչպես նաև վերադարձնել իր մահացած հայրիկի ընկերությունը Չանգ Ռյոլի հայրիկից։
Կիմ Ջի Սոկ - Հան Չանգ ՌյոլՋոն Ջին Հոյի հակառակորդը և Քե Ինի նախկին ընկերը։
Վանգ Ջի Հե - Կիմ Ին Հե
Ռյու Սունգ Ռյոնգ - Չոի Դո Բին
=== Երկրորդական ===
Ջո Են Ջի - Լի Յանգ Սոն, Քե Ինի լավագույն ընկերուհին
Ջունգ Սունգ Հվա - Նոհ Սանգ Ջոն, Ջին Հոյի օգնականը
Իմ Սեոլոնգ - Կիմ Թե Հուն
Չոի Են Սո - Նա Հե Մի, Ջին Հոյի մանկության ընկերը։ Նա երիտասարդ տարիքում սիրում էր Ջին Հոյին
Պակ Հե Մի - Ջոն Ջանգ Մի, Ջին Հոյի մայրիկը
Ան Սոկ Հվան - Հան Յուն Սոբ, Չհանգ Ռյոլի հայրիկը։ Նախկինում աշխատում էր Ջին Հոյի հայրիկի ընկերությունում, բայց հետագայում նրան դավաճանում է։
Ջանգ Ուն Յանգ - Քարտուղար Քիմ
Կանգ Շին Իլ - Պակ Չոլ Հան,Կե Ինի հայրը։ Հայտնի ճարտարապետ, ով կառուցել է Սանջոեն իր կնոջ և աղջկա համար։
=== Հատուկ ելույթներ ===
Բոնգ Թե Գյու - Լի Ուն Հո (ep 1-2)
Ջունգ Չան - փեսա (ep 1)
Սոնգ Սոն Մի - հարսնացու Bride (ep 1)
Ջուլիեն Կանգ - Ջե (ep 7)
Յուն Են Հյե - Յուն Են Սու (ep 8)
Կիմ Նամ Գիլ - սրճարանում ստած մարդ (ep 11)
== Վարկանիշ ==
== Մրցանակաբաշխություններ և մրցանակներ ==
== Միջազգային հեռարձակում ==
Չնայած Կորեայի միջին վարկանիշին, «Անձնական ճաշակի» արտասահմանյան իրավունքները արդեն վաճառվել էին Ֆիլիպիններում, Ճապոնիայում, Չինաստանում, Թայվանում, Սինգապուրում, Հոնկոնգում և Թաիլանդում։
Ճապոնիայում սերիալը ցուցադրվել է KNTV հեռուստաալիքով 2010 թվականի մարտի 31- ից։ Reruns aired on TBS beginning February 16, 2012; Այն կիսում նույն ժամանակային ինտերվալը Լի Մին Հոյի մեկ այլ Քաղաքային որսորդ դրամայի հետ, որը ցուցադրվում էր Fuji TV հեռուստաալիքով։
Ֆիլիպիններում սերիալը ցուցադրվել է ABS-CBN հեռուստաալիքով «Կատարյալ հանդիպում» անունով 2010 թվականի նոյեմբերի 8- ից մինչև 2011 թվականի հունվարի 7- ը։
Մալազիայում ցուցադրվել է 8TV հեռուստաալիքով մալայերեն NTV7 ենթագրերով։
Թաիլանդում այն ցուցադրվել է Channel 7 հեռուստաալիքով ամեն շաբաթ և կիրակի օրերին ժամը 9։15, 2011 թվականի մարտի 5- ից։
Այն նաև հեռարձակվել է մերձավոր արևելքում MBC 4 հեռուստալիքով ( "الذوق الخاص" կրկնօրինակված), այն սկսել են ցուցադրել 2014 թվականի փետրվարի 16- ից։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Personal Taste official MBC website |
540,741 | Բորիս Յակոբի | Բորիս Յակոբի (Մորից Հերման) (գերմ.՝ Moritz Hermann von Jacobi, ռուս.՝ Борис Семёнович Якоби, սեպտեմբերի 9 (21), 1801, Պոտսդամ, Պրուսիայի թագավորություն - մարտի 11, 1874(1874-03-11), Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն), ռուս ֆիզիկոս և էլեկտրատեխնիկայի բնագավառի գյուտարար։ Պետերբուրգի ԳԱ ակադեմիկոս (1839, թղթակից անդամ՝ 1838)։
== Կենսագրություն ==
Սովորել է Բեռլինի և Գյոթինգենի համալսարաններում։ 1835 թվականից ապրել է Ռուսաստանում։
Զբաղվել է էլեկտրականության գործնական կիրառման հարցերով, նախագծել մի քանի էլեկտրաշարժիչ է։ Լենցի հետ հետազոտել է էլեկտրամագնիսները և առաջարկել դրանց հաշվարկի մեթոդներ (1838-1844)։
Ցարական աշխատանքներ ունի նաև հեռագրության բնագավառում (նախագծել է շուրջ 10 տեսակի հեռագրային ապարատ, ստեղծել է գալվանապլաստիկան։
Զբաղվել է նաև գալվանական մարտկոցի մշակմամբ և ականային զենքի նոր նմուշների ստեղծմամբ։ Մեծ ավանդ ունի էլեկտրական չափումների բնագավառում։
== Տես նաև ==
Գալվանատեխնիկա |
311,194 | Կոզլովցի (գյուղ, Վյազեմսկի շրջան) | Կոզլովցի (ռուս.՝ Козловцы), գյուղ Ռուսաստանի Սմոլենսկի մարզի Վյազեմսկի շրջանի կազմում։
Բնակչությունը 2007 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 0 մարդ։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
91,146 | Անգլիայի ֆուտբոլային լիգայի առաջնություն | Ֆուտբոլային Լիգայի Առաջնություն (անգլ.՝ Football League Championship, պաշտոնական անվանումը՝ Npower Ֆուտբոլային Լիգայի Առաջնություն, երբեմն օգտագործվում է նաև Չեմպիոնշիպ և Չեմպիոն Լիգա անվանումները), հանդիսանում է Անգլիայի Ֆուտբոլային Լիգայի բարձրագույն դիվիզիոնը և իր կարևորությամբ երկրորդը Անգլիայի Պրեմիեր Լիգայից հետո։
Ստեղծվել է 2004 թ-ին։ 2004-05 մրցաշրջանում հռչակվել է աշխարհի ամենահարուստ ֆուտբոլային երկրորդ դիվիզիոնը և վեցերորդ ամենահարուստ ֆուտբոլային առաջնությունը Եվրոպայում։
== Փոփոխությունները համեմատած նախկին մրցաշրջանի հետ ==
== Ծանոթագրություններ == |
38,634 | Մ.թ.ա. 568 |
== Դեպքեր ==
== Ծնունդներ ==
== Մահեր == |
942,527 | Վերհիշում (ֆիլմ) | «Վերհիշում» (անգլ.՝ Rememory), 2017 թվականի ամերիկյան գիտաֆանտաստիկ ֆիլմ, որի ռեժիսորը Մարկ Պալանսկին է։ Ֆիլմի գլխավոր դերերում հանդես են եկել Փիթեր Դինքլեյջը, Ջուլիա Օրմոնդը, Մարտին Դոնովանը և Հենրի Յեն Քյուսիկը։ Պրեմիերան կայացել է 2017 թվականի հունվարի 25-ին «Սանդենս» կինոփառատոնում։ 2017 թվականի օգոստոսի 24-ին հասանելի է դարձել Google Play-ում։
== Սյուժե ==
Սեմը (Փիթեր Դինքլեյջ) և նրա եղբայրը՝ ռոք երաժիշտ Դեշը (Մեթ Էլիս), գիշերը վերադառնալով բարից, ավտովթարի են ենթարկվում՝ բախվելով մեկ այլ ավտոմեքենայի։ Դեշն ստանում է ծանր վնասվածքներ և մահանում՝ մահվանից առաջ եղբորն ասում ինչ-որ բան, որը Սեմը չի հասկանում։
Պատահարից մեկ տարի անց, գիտնական Գորդոն Դանը կոնֆերանսի ժամանակ ներկայացնում է «Մնեմո» անունը (անգլ.՝ Mnemo) կրող յուրօրինակ սարքավորումը, որը հնարավորություն է տալիս տեսագրել և վերարտադրել մարդու հիշողությունները։ Մեծ էկրանի վրա Դանը ցույց է տալիս, այսպես կոչված, փորձառնական խմբի անդամների հիշողությունները։ Այդ նույն օրը Գորդոնը տարօրինակ կերպով մահանում է։ Սեմ Բլումը, որը ներկա էր եղել կոնֆերանսին, փորձում է պարզել նրա մահվան հանգամանքները։ Կասկածյալ են դառնում փորձառնական խմբի անդամները և «Cortex» ընկերության ղեկավար Լոութոնը, որը ֆինանսավորել է Դանի հետազոտությունները։
Սեմը ծանոթանում է Գորդոնի կնոջ՝ Քերոլինի հետ՝ ներկայանալով Գորդոնի վաղեմի ընկերոջ Ջեյմսի կերպարում։ Բլումը կարողանում է վերցնել Դանի սարքավորումը և հասկանում, որ այն ունեցել է տեխնիկական խնդիր, որն առաջացնում է կողմնակի ազդեցություններ։ Վերջինիս արդյունքում օգտագործողի մոտ ի հայտ են գալիս հալյուցինացիաներ։ Պարզվում է, որ փորձառնական խմբի անդամները դժգոհ են արդյունքից և հենց Գորդոնից։ Նա նաև իմանում է, որ Գորդոնը և Քերոլինը ապրել են առանձին այն բանից հետո, երբ, դժբախտ պատահարի արդյունքում, կորցրել են իրեց միակ դստերը։ Քերոլինը դիտում է ամուսնու հիշողությունների տեսագրությունը և պարզում, որ Գորդոնն ինքնասպան է եղել այն բանից հետո, երբ հասկացել է, որ իր հայտնագործությունն առաջացրել է ցավ և տառապանք՝ օգտագործողների շրջանում։ Դեռ միացած լինելով սարքավորմանը, Նա մահանում է, փորձելով ջնջել իր հիշողությունները։
Այդ ընթացքում, Բլումը վերանայում է ավտովթարի հիշողությունները, որի ժամանակ մահացել է իր եղբայրը։ Նա իմանում է, որ Դեշն իրեն ոչինչ չի ասել մահվանից առաջ, այլ միայն երգում էր իր երգը։ Սեմը նաև տեսնում է, որ մեքենայի մեջ, որին նրանք բախվել են, եղել է Գորդոնի ընտանիքը, այդ թվում նաև դուստրը, որը մահացել ավտովթարի արդյունքում։ Բլումը ներողություն է խնդրում Քերոլինից և նրան փոխանցում նրա հիշողությունները։ Քերոլինը չի նայում դրանք և նետում է ծովը։ Ֆիլմի վերջում Քերոլինը դիտում է, թե ինչպես է իր աղջիկը խաղում ջրի մոտ․ այդ հալյուցինացիա է, որն առաջացել է սարքավորման օգտագործման արդյունքում։
== Դերասանական կազմ ==
== Արտադրություն ==
2012 թվականի մարտի 27-ին հայտարարվել է, որ ֆիլմի գլխավոր դերերում հանդես են գալու Քեթրին Օ’Հարան և Փիթեր Դինքլեյջը։ Հետագայում Օ’Հարան դուրս է մնացել նախագծից և նրան փոխարինել է Ջուլիա Օրմոնդը։ Ֆիլմի նկարահանումներն սկսվել են 2016 թվականի հունվարի 25-ին և ավարտվել՝ 2016 թվականի փետրվարի 22-ին։
== Ծանոթագրություններ == |
490,523 | Շեշտ (երաժշտություն) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Շեշտ (այլ կիրառումներ)Շեշտ՝ երաժշտության մեջ, 1․ առոգանության և դրա գրավոր համակարգերի կարևորագույն տարրերից մեկը։ Այս առումով համանշանակ է լատիներեն accentus-ին (ac-cantus-ձայնի հնչելը, բարձրացումը, սրումը և այլն), որը անտիկ հռետորության ուսմունքի արմատական հասկացություններից էր, ընդգրկելով առոգանության ուժգնության հեա կապված բոլոր «երգեցիկ» պահերը։ 2․ խազային նոտագրության առավել գործածական տարրերից մեկը (տես Խազագրություն)։ 3․ Երաժշտության առանձին հնչյունի (կամ համահնչյունի) ուժային ընդգծումը, որ կատարվում է արտահայտչական զանազան նպատակներով (մետրական, ռիթմական, ֆրազավորման, մեղեդիական, ագոգիկ և այլ շեշտեր)։ Շեշտի նշաններն են․ սուր՝ VA, կոշտ՝ >, փափուկ —։ Անկախ նպատակային շեշտադրությունից, երաժշտության հոսքում կից հնչյուններից բարձրն ու երկարը բնականից ավելի շեշտված է ընկալվում (ինտոնացիոն շեշտ), քան ցածրն ու կարճը։ Այս երևույթը լայնորեն օգտագործվում է խոսքերով երաժշտության մեջ, ուր ինտոնացիոն և այլ շեշտերը, որպես կանոն, համընկնում են տեքստի բառային և նախադասության իմաստային շեշտերին։ Ժողովրդական երգերում (կոմպոզիտորականի համեմատությամբ) խոսքային և երաժշտական շեշտերի հարաբերությունը բավական ազատ է, օրինակ՝ այդ ազատությունը ժողովրդական երգերին առանձնահատուկ երանգ է տալիս։ |
246,565 | Գոնչարիխա (գյուղ, Ստարոսինյավսկի շրջան) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գոնչարիխա (այլ կիրառումներ)Գոնչարիխա (ուկրաիներեն՝ Гончариха), գյուղ Ուկրաինայի Խմելնիցկիի մարզի Ստարոսինյավսկի շրջանում։
2001 թվականի տվյալներով Գոնչարիխա գյուղում բնակվում էր 184 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 1194 կմ² տարածք։ Բնակչության խտությունը կազմում էր 154,1 մարդ/կմ²։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.)
2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.)
Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.) |
590,722 | Մոնջուֆի Մելիա | Մոնջուֆի Մելիա (իտալերեն՝ Mongiuffi Melia), կոմունա Իտալիայում, Սիցիլիա մարզի Մեսինա գավառում։
Բնակչությունը կազմում է 755 մարդ, բնակչության խտությունը կազմում է 31 մարդ/կմ²։ Զբաղեցնում է 24 կմ² մակերես տարածք։ Փոստային ինդեքսն է՝ 98030։ Հեռախոսային կոդը՝ 0942։
== Աշխարհագրություն ==
Բնակչության աճ։
== Համայնքի վարչակազմ ==
Հեռախոսահամար՝ 0942 20006
== Արտաքին հղումներ ==
Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ (իտալ.)
http://www.istat.it/english/ Archived 2009-12-07 at the Wayback Machine. |
300,452 | Բախչեևո | Բախչեևո (ռուս.՝ Бахчеево), գյուղ Ռուսաստանի Վորոնեժի մարզի Սեմիլուկսկի շրջանի կազմում։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
651,446 | Վիկտոր Թուտելյան | Վիկտոր Թուտելյան (ռուս.՝ Тутельян Виктор Александрович, փետրվարի 8, 1942(1942-02-08), Մոսկվա, ԽՍՀՄ), հայ հիգիենիստ տոքսիկոլոգ, բժշկագիտության դոկտոր, ՌԴ ԳԱԱ թղթակից անդամ (1993), ՌԴ ԳԱԱ իսկական անդամ (1997) և Ռուսաստանի բժշկական գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս։
== Կենսագրություն ==
=== Վաղ տարիներ ===
Վիկտոր Ալեքսանդրի Թուտելյանը ծնվել է 1942 թվականի փետրվարի 8-ին Մոսկվա քաղաքում։ Նախնական կրթություն ստանալուց հետո երիտասարդ տարիքում ապագա պրոֆեսորը 1959 թվականին ընդունվում է Մոսկվայի Սեչենովի անվան բժշկական ակադեմիա, որը այդ ժամանակ կոչվել է Սեչենովի անվան 1-ին բժշկական ինստիտուտը։ Ուսման ընթացքում Վիկտորը ցուցաբերել է բարձր առաջադիմություն բժշկագիտության ասպարեզում և այդ իսկ պատճառով որոշում է հետագայում ևս զբաղվել բժշկությամբ։ Երկարաժամկետ ուսումից հետո՝ վեց տարի անց՝ 1965 թվականին, ընդունվում է ԽՍՀՄ-ի բժշկական գիտություների ակադեմիայի սննդի ինստիտուտի ասպիրանտուրա՝ ուսումնական վերապատրաստում ստանալու նպատակով։
=== Առաջին ատենախոսություն և աշխատանքային գործունեություն ===
1968 թվականին Թուտելյանը հրապարակեց կենսաքիմիայի ոլորտի մասնագիտական իր ատենախոսությունը։ Նույն թվականի փետրվարին նա աշխատանքի անցավ ԽՍՀՄ բժշկական գիտությունների ակադեմիայի սննդի ինստիտուտում որպես կրտսեր գիտաշխատող։ Լավ աշխատանքի համար 1971 թվականին Թատելյանի կոչումը բարձրացվում է, և նա դառնում է ավագ գիտաշխատող։ 1976 թվականին խորհրդային իշխանությունները, գնահատելով նրա գիտական մեծ հնարավորությունները և ներդրումը գիտության մեջ, Թուտելյանին վստահում են բժշկական գիտությունների ակադեմիայի սննդի ինստիտուտում ֆերմենտաբանության (էնզիամոլոգիայի) լաբորատորիայի ղեկավարումը։ 1977 թվականին Թուտելյանը պաշտպանեց դոկտորական ատենախոսությունը՝ ավելի մասնագիտանալով կենսաքիմիայի ոլորտում։
Շուտով նրա համբավը տարածվեց ամբողջ ԽՍՀՄ-ում։ 1980-ական թվականներին նա «Միկոտոքսիններ»-ի տարածաշրջանի ամենախոշոր մասնագետն էր։
1980 թվականին զբաղեցնում է Սննդի ինստիտուտի փոխտնօրենի պաշտոնը։
=== Միջազգային ասպարեզ, ակադեմիական գործունեություն ===
Գիտական գործունեությունը նվիրված է սննդամթերքների տոքսիկոլոգիայի և հիմնական աղտոտիչների հիգիենիկ կարգորոշման հարցերին։
ԽՍՀՄ-ի մասշտամբով նվաճումներից և բազմաթիվ պաշտոններից հետո Վիկտոր Թուտելյանը կազմակերպում է թունաբանության ոլորտին նվիրված միջազգային կոնֆերանսներ, սեմինարներ, ինչպես Խորհրդային հանրապետություններում (Հայկական ԽՍՀ, Վրացական ԽՍՀ, Ուկրաինական ԽՍՀ), այնպես էլ այլ երկրներում (Չեխոսլովակիա, Գերմանիա)։
1980 թվականին նրա միջնորդությամբ Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության Երևան և Խորհրդային Ռուսաստանի Մոսկվա քաղաքներում բացվում են գիտական դպրոցներ։
Դպրոցների բացման արարողությանը մասնակցում էին բազմաթիվ հայ և ռուս վաստակաշատ գիտնականներ։
1993 թվականին նա դարձավ Բժշկական գիտությունների ռուսական ակադեմիայի թղթակից անդամ (թունաբանության մասնագիտությամբ), իսկ մեկ տարի անց՝ 1994 թվականին նա գլխավորեց Ի. Մ. Սեչենովի անվան մոսկովյան բժշկական ակադեմիայի սննդի հիգիենայի և տոքսիկոլոգիայի բաժինը, որտեղ վերջինս կրթություն էր ստացել։
1997 թվականից սկսած Վիկտորին վստահվել է մի նոր պաշտոն՝ Բժշկական գիտությունների խորհրդային, իսկ ավելի ուշ՝ 1991 թվականից սկսած, ռուսական ակադեմիայի ակադեմիկոս։
2000 թվականին հեռակա կերպով զբաղեցնում է ՌԲԳԱ Սննդի գիտահետազոտական ինստիտուտի տնօրենի պաշտոնը։
21-րդ դարում նա նաև սկսեց բուռն գործունեություն ծավալել հայրենիքում՝ Հայաստանում։ Հաշվի առնելով Վիկտոր Թուտելյան գիտնականի համաշխարհային ճանաչումը ու սերտ կապերը Հայաստանի հետ՝ Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարությունը, բարձր գնահատելով նրա ավանդը գիտության մեջ, Հայաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիան 2008 թվականին նրան ընտրեց ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ։
Իմանալով այս մասին, նա ասաց որ մեծ հպարտությամբ կկրի իրեն վստահված պաշտոնը։ 2009 թվականին հրավիրված համաժողովի ժամանակ նա ասաց.
== Գիտական գործունեություն և աշխատություններ ==
Ավելի քան 15 գիտական ընկերություններ ներկայումս համագործակցում են հայկական արմատներով այս բժշկի հետ։ Նշանավոր պաշտոններից է այն, որ նա Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության փորձագետ է, ՖԱՕ-ի (ՄԱԿ-ի պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության) միասնական հանձնաժողովի անդամ։
Նա նաև հեղինակել է բազմաթիվ գիտական մենագրություններ և ատենախոսություններ։ 2005 թվականի տվյալներով, նա վեց հանդեսի գլխավոր խմբագիր է, 20 ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ էր, 25 մենագրությունների հեղինակ։
Նրա գլխավոր աշխատությունը՝ «Սելենը մարդու օրգանիզմում», կարևոր նշանակություն ունի Հայաստանում քիմիայի զարգացման գործում։ Այն մանրամասն ներկայացնում է սելեն տարրի կենսաբանական և քիմիական նշանակությունը արտաքին միջավայրի և մարդու կյանքում։
2000 թվականին այս աշխատությունը Մոսկվայի բժշկական ակադեմիան հայտարարեց տարվա լավագույն մենագրություն։ Վիկտորը դարձավ նախագահի մրցանակակիրը։
Հիմնական գործունեությունը եղել է սննդաբանության ասպարեզում։ Թունավորումների ուսումնասիրությունները հանգեցրեցին Թուտելյանի համաշխարհային հռչակի ճանաչման։ Նա ուսումնասիրել է հիմնականում քսենոբիմոիների թունավոր ազդեցությունների և սնման բնույթի փոփոխությունների հանդեպ օրգանիզմի հարմարվողականության (ադապտացիայի) գործընթացներում միկրոսոմալ և լիզոսոմալ ֆերմենտների դերի հետազոտման բնագավառում։
Այդ ուսումնասիրությունների արդյունքում 2005 թվականին Թուտելյանը հեղինակել է 4 հայտնի աշխատություններ, որոնցից «Լիզոսոմը» «Աֆլատոքսին» և այլն։
Թուտելյանը մինչ օրս մեծ ուշադրություն է դարձնում նաև մանկավարժական գործունեությանը։
Նրա ղեկավարությամբ և խորհրդատվությամբ պաշտպանել են 12 դոկտորներ և 38 գիտության թեկնածուներ։
Նրա հովանավորությամբ 2007 թվականին որոշ թվով հայ ուսանողներ տեղափոխվեցին Մոսկվա՝ բժշկական կրթություն ստանալու նպատակով։
Նա մշտապես դժգոհություն է հայտնել մարդկանց սննդառության վերաբերյալ։ 2008-2010 թվականներին Թուտելյանն իրականացնում է մշակումներ Ռուսաստանի պետական քաղաքականության ոլորտում բնակչության առողջ սննդի շրջանակներում։
Ուսումնասիրությունների արդյունքներն ամփոփված են «Առողջ սննդի քաղաքականություն» աշխատությունում։ Նրա և մի շարք աշխատակիցների աշխատանքի ջանքերով Ռուսաստանի Դաշնության սահմանադրությունում ընդունվեց «Որակյալ և անվտանգ սննդային ապրանքների մասին» ՌԴ №29 օրենքը։
== Մրցանակներ ==
Ֆ. Ֆ. Էրիսմանի անվան հիգիենայի գիտահետազոտական մրցանակ
Ա. Ա. Պոկրովսկու անվան փառահեղ մրցանակ
Թ. Ի. Երոշևսկու անվան պատվո մրցանակ
Ռուսաստանի Դաշնության Պատվո շքանշան
«Անձնվեր աշխատանքի» մեդալ
== Աշխատություններ ==
Биогенез и механизм действия микотоксинов / В. А. Тутельян, 26 с. 21 см, М. Центр междунар. проектов ГКНТ 1984
Вредные вещества пищевых продуктов и степень их опасности для здоровья человека / В. А. Тутельян, 51 с. 21 см, М. Центр междунар. проектов ГКНТ 1984
Микотоксины : (Мед. и биол. аспекты) / В. А. Тутельян, Л. В. Кравченко, 319 с. ил. 22 см, М. Медицина 1985
Микотоксины: исторические аспекты и современные представления / В. А. Тутельян, 29 с. 21 см, М. Центр междунар. проектов ГКНТ 1984
Микронутриенты в питании здорового и больного человека Учебники и учебные пособия для студентов высших учебных заведений, , Колос. 2002
Национальные и международные системы контроля за загрязнением пищевых продуктов микотоксинами / В. А. Тутельян, 32 с. 21 см, М. Центр междунар. проектов ГКНТ 1984
Б.Т. Величковский, В.А. Тутельян, В.Р. Кучма, А. А. Баранов. Новые возможности профилактической медицины в решении проблем здоровья детей и подростков России. ГЭОТАР-Медиа 2009
== Աղբյուրներ ==
Վիկտոր Թուտելյանի կյաքնի և գործունեությունների համառոտ ակնարկ. ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ, Ռուսաստանի բժշկական գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոսի մասին Ներկայացնում է ՀՀ ԳԱԱ Սփյուռքի Բաժինը, «Գիտություն» 2010, ապրիլ, № 4
== Ծանոթագրություններ == |
735,105 | Իսրայելի զինանշան | Իսրայելի Հանրապետության զինանշան (եբրայերեն՝ סמל מדינת ישראל, արաբ․՝ شعار دولة إسرائيل), Իսրայելի խորհրդանիշ, դրոշի և օրհներգի հետ միասին կազմում է Իսրայելի երեք ազգային խորհրդանիշները։
Իսրայելի զինանշանի վրա օգտագործված են երկու հիմնական գույներ՝ կապույտ և սպիտակ։ Այն իրենից ներկայացնում է կապույտ սելեստա, մեջտեղում՝ ազգային ուխտի խորհրդանիշ, որը շրջապատված արծաթյա դափնու տերևներով։
Նրանց մեջտեղում երևում է արծաթյա գրվածք, որի վրա նշված է երկրի ներկայիս անվանումը՝ Իսրայել (եբրայերեն՝ ישראל):
== Պատմություն ==
Իսրայելը, որպես խորհրդարանական հանրապետություն իր անկախությունը հռչակել է 1948 թվականի մայիսի 14-ին։ Դրան հաջորդել են մի շարք գործընթացներ, որոնցից են ազգային բանակի ստեղծումը, պետական մարմինների կազմավորումը և իհարկե ազգային խորհրդանիշների ընդունումը։
Իսրայելի ազգային խորհրդանիշներն են դրոշը, զինանշանը և օրհներգը։ Իսրայելի զինանշանը ընդունվել է 1848 թվականին՝ Իսրայելի կառավարության կողմից։
Զինանշանի արտաքին տեսքի հեղինակներն են Գաբրիել Շամիրը և Մաքսիմ Շամիրը, որոնց օգնել են նաև մի շարք այլ անձիք։
Իսրայելի անկախության յոթերորդ տարեդարձի առթիվ առաջին անգամ հրատարակվել են փոստային նամականիշներ՝ Իսրայելի զինանշանի պատկերով։ Այս զինանշանի պատկերը լայնորեն կիրառվում է նաև հրեական մետաղադրամների վրա։
Իսրայելի ներկայիս զինանշանը գործում է գրեթե 70 տարի։
== Սիմվոլիզմ ==
Տիտոսի կամարի վրա հայտնաբերված խորհրդանիշը ներկայումս Իսրայելի զինանշանի գլխավոր բաղադրիչն է։ Այն օգտագործված է Երուսաղեմի տաճարում, ինչպես նաև հուդայականության խորհրդանիշն է դեռևս անհիշելի ժամանակներից ի վեր։
Այն խորհրդանշում է լույսը և ինչպես գրված է Աստվածաշնչի Եսայիա գրքում՝
Խորհրդանշական բնութագրումներ հանդիպում են նաև Աստվածանչի Զաքարիա գրքում։
Զինանշանի վրայի ձիթենու ճյուղերը խաղաղության խորհրդանիշներն են։
== Տարբերակներ ==
== Տե՛ս նաև ==
Իսրայելի դրոշ
Իսրայելի օրհներգ
== Ծանոթագրություններ ==
== Գրականություն ==
Alec Mishory (2003-04-28)։ «The Flag and the Emblem»։ Israeli Ministry of Foreign Affairs։ Վերցված է 2007-04-01 |
812,859 | Աթլոյան | Աթլոյան, հայկական ազգանուն։
== Ազգանունը կրողներ ==
== Ծանոթագրություններ == |
658,729 | Եղևնի սիբիրական | Եղևնի սիբիրական (լատ.՝ Picea obovata Ldb), սոճազգիների ընտանիքի, եղևնի ցեղի բույս։
== Նկարագրություն ==
Մշտադալար ծառեր են՝ մինչև 30 մ բարձրությամբ։ Սաղարթով նման է սովորական եղևնուն։ Վերջինից տարբերվում է ավելի փոքր, ձվաձև-գլանաձև կոներով, 4-8 սմ
երկարությամբ, լայն, ամբողջաեզր-կլորավուն թեփուկներով։ Փշատերևների երկարությունը կազմում է 7-20 մմ, մուգ կանաչ են, քառակող, ծակող։ Հայրենիքը Սիբիրն է, որտեղ աճում է ընդարձակ տարածության վրա, սոճու, կեչու, կաղամախու, եղևնի հետ և այլն։
== Տարածվածություն ==
Հայաստանում հանդիպում է միայն «Սոճուտում», որտեղ 16 տարեկան հասակում ունեցել է 2,7-4,1 մ բարձրություն, 5,5-6,0 սմ բնի տրամագծով։ Ընթացիկ աճը կազմում է 25-63 սմ, տարեկան միջին աճը 17-26 սմ։ Տեսքը բավականին լավ է, իրեն ավելի լավ է զգում, քան սովորական եղևնին։ Չի արևահարվում, վնասատուներով և հիվանդություններով չի վարակվում։
== Կիրառություն ==
Խորհուրդ է տրվում լայնորեն օգտագործել հյուսիսային Հայաստանի անտառապատ շրջանների կանաչապատման պրակտիկայում։ Կարելի է փորձարկել նաև հարավային
Հայաստանի բարձրլեռնային, անտառապատ շրջաններում։ Էկոլոգիական խումբը XII ա, մշակության համար հեռանկարային շրջանները 1-17, 19-21, 29-30։
== Ծանոթագրություններ == |
241,379 | Նովոնիկոլաևկա (քաղաքատիպ ավան, Զապորոժիեի մարզ) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ ՆովոնիկոլաևկաՆովոնիկոլաևկա (ուկրաիներեն՝ Новомиколаївка), քաղաքատիպ ավան Ուկրաինայի Զապորոժիեի մարզի Նովոնիկոլաևսկի շրջանում։ Բնակավայրը նախկինում նաև անվանվել է Կոչերեժկի։ Հիմնադրվել է 1790 թվականին։
2011 թվականի տվյալներով Նովոնիկոլաևկա քաղաքատիպ ավանում բնակվում էր 5 522 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 9,15 կմ² տարածք։ Բնակչության խտությունը կազմում էր 637 մարդ/կմ²։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում։ (ուկր.)
2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները։ (ուկր.)
Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարները։ (ուկր.) |
540,837 | Ֆրոն | Ֆրոն (իտալ․՝ Fron) կոմունա Իտալիայում, Պիեմոնտ մարզի Թուրին գավառում։
Բնակչությունը՝ 1.626 մարդ (2008 թվականի տվյալներով)։ Բնակչության խտությունը՝ 163 մարդ/կմ²։ Տարածքը՝ 10 կմ²։ Փոստային ինդեքսը՝ 10070։ Հեռախոսային կոդը՝ 011։
Բնակավայրի հովանավորն է համարվում սուրբ Մարիամ Մագդաղենացին։
== Ժողովրդագրություն ==
Բնակչության թվաքանակի փոփոխությունները.
== Կոմունայի վարչակազմ ==
Հեռախոս։ 119251510
Պաշտոնական կայք։ http://www.comune.front.to.it/
== Արտաքին հղումներ ==
Բնակավայրի պաշտոնական կայք (իտալ.)
Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ (իտալ.)
http://www.istat.it/english/ Archived 2009-12-07 at the Wayback Machine. |
496,097 | Կրոփեն | Կրոփեն (գերմ.՝ Tettau (Brandenburg)), կոմունա Գերմանիայում, Բրանդենբուգի տարածքում։
Մտնում է Վերին Շպրեվալդ Լաուզիցի շրջանի կազմի մեջ։ Գտնվում է Օրթրանդի ենթակայության տակ։ Բնակչությունը 721 մարդ է (2010 թվականի դեկտեմբերի 31–ի տվյալներով)։ Զբաղեցնում է 15,16 կմ² տարածք։ Պաշտոնական կոդը՝ 12 0 66 168։
Կոմունան ստորաբաժանվում է 2 գյուղական համայնքների։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Պաշտոնական էջ |
982,679 | Անդրեյ Պորիվաև | Անդրեյ Սերգեևիչ Պորիվաև (բելառուս․՝ Андрэй Сяргеевіч Парываеў, ղազ.՝ Андрей Парываев, հունվարի 3, 1982(1982-01-03), Մինսկ, Բելառուսական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), բելառուս և ղազախ ֆուտբոլիստ, պաշտպան։
== Կարիերա ==
=== Ակումբային ===
Պորիվաևի առաջին ակումբը եղել է բելառուսական «Մոլոդեչնոն»։ Այնտեղ մեկ մրցաշրջան անցկացնելուց հետո Անդրեյ Պորիվաևը խաղացել է Բելառուսի այնպիսի ուժեղագույն ակումբներում, ինչպիսիք են «Դինամոն» (Մինսկ) և «Շախտյորը» (Սոլիգորսկ)։
Սակայն պատշաճ պրակտիկա չստանալով՝ Անդրեյ Պորիվաևը տեղափոխվել է Ռուսաստանի առաջին դիվիզիոնի «ԲՄԱ-Էներգիա», որտեղ անցկացրել է մեկուկես տարի։ Բայց այդտեղ էլ խաղացողը չի ամրապնդել իր տեղը հիմնական կազմում։ Այդ պատճառով Անդրեյը խաղացել է ռուսական այլ թիմերում՝ սկզբում «Ավանգարդում», ապա «Վիտյազում»։
2008 թվականին Անդրեյ Պորիվաևը, լինելով Բելառուսի ազգային հավաքականի ֆուտբոլիստ, վերադարձել է տուն և 2,5 տարի խաղացել 4 տարբեր թիմերում։ 2011 թվականին նա տեղափոխվել է Կարագանդայի «Շախտյոր», որտեղ վերջապես տեղ է գտել թիմի հիմնական կազմում։ Սակայն Ղազախստանի առաջնությունում անցկացրած առաջին 10 խաղերից հետո վնասվածք է ստացել։ Վնասվածքից ապաքինվելուց հետո Պորիվաևը որոշել է փոխել իր քաղաքացիությունը և դառնալ Ղազախստանի քաղաքացի։ Դա «Շախտյորին» թույլ է տվել ձեռք բերել ևս մեկ լեգեոներ ամառային տրանսֆերային պատուհանի ընթացքում, քանի որ ղազախական ակումբներն ունեն սահմանափակում. թիմում կարող է ընդգրկվել ընդամենը 5 լեգեոներ։ Պորիվաևը մրցաշրջանի ավարտին վերադառնում է չեմպիոնական խաղերին՝ մասնակցելով «Ժետիսուի» հետ նախավերջին խաղին, որտեղ վճարկվում էր ակումբի չեմպիոնական տիտղոսը։ Արդյունքում, 2011 թվականի մրցաշրջանում Պորիվաևը թիմի հետ դարձել է Ղազախստանի չեմպիոն։
=== Ազգային հավաքականում ===
Բելառուսի ազգային հավաքականի կազմում իր առաջին և միակ հանդիպումը Պորիվաևն անցկացրել է 2007 թվականի փետրվարի 7-ին՝ մասնակցելով Իրանի դեմ ընկերական խաղին։
2011 թվականին ստացել է Ղազախստանի քաղաքացիություն։
== Ձեռքբերումներ ==
=== Թիմային ===
«Դինամո» (Մինսկ)Բելառուսի առաջնության արծաթե մեդալակիր (1) – 2001, 2008
Բելառուսի առաջնության բրոնզե մեդալակիր (1) – 2000«Շախտյոր» (Սալիգորսկ)Բելառուսի չեմպիոն (1) – 2005
Բելառուսի առաջնության բրոնզե մեդալակիր (1) – 2004
Բելառուսի գավաթակիր (1) – 2004«Գորոդեա»Բելառուսի երկրորդ լիգայի հաղթող (1) – 2010Շախտյոր (Կարագանդա)Ղազախստանի չեմպիոն (2) – 2011, 2012
Ղազախստանի գավաթակիր (1) – 2013
Ղազախստանի Սուպերգավաթի դափնեկիր (1) – 2013
=== Անձնական ===
Ընդգրկվել է Ղազախստանի Պրեմիեր լիգայի 33 լավագույն ֆուտբոլիստների ցուցակում (2) – № 2 (2013), № 3 (2012)
== Վիճակագրություն ==
=== Ակումբային ===
2015 թվականի մարտի 22-ի դրությամբ
=== Միջազգային ===
==== Խաղերն ու գոլերը Բելառուսի ազգային հավաքականում ====
2012 թվականի օգոստոսի 17-ի դրությամբ
==== Ազգային հավաքականի խաղերի / գոլերի ամփոփ վիճակագրություն ====
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ֆուտբոլիստի էջը Archived 2013-10-21 at the Wayback Machine.(ռուս.) ՈՒԵՖԱ կայքում
Ֆուտբոլիստի էջը soccerway.com կայքում(անգլ.)
Պրոֆիլը transfermarkt.com կայքում(անգլ.)
Վիճակագրությունը National Football Teams կայքում(անգլ.)Ֆուտբոլիստի էջը FootballFacts.ru կայքում
Ֆուտբոլիստի էջը (գերմ.) Weltfussball.de կայքում |
302,435 | Դաուտ-Կայուպովո | Դաուտ-Կայուպովո (ռուս.՝ Даут-Каюпово, բաշկիրերեն՝ Дауыт-Ҡайып), գյուղ Ռուսաստանի Բաշկորտոստան հանրապետության Կուգարչինսկի շրջանի կազմում։
Բնակչությունը 2009 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 178 մարդ։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
41,004 | Փայխներ | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Փայխներ (այլ կիրառումներ)Փայխներ, գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Վանի վիլայեթի Արճեշի գավառակում։ Գտնվում էր Արճեշ քաղաքից 15 կմ հյուսիս, Զելան գետի աջ օժանդակի ակունքների շրջանում։
== Անվան ստուգաբանություն ==
Գյուղի անվանումը առաջացել է հայակական փարախներ բառից։ Այս գյուղում են գտնվել վանքի փարախները։
== Պատմություն ==
1896 թվականի կոտորածների ժամանակ զոհվել են մեծ թվով հայեր։ Գյուղի հայ բնակչությունը կոտորվել կամ բռնագաղթեցվել է 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։
== Բնակչություն ==
1896 թվականին ուներ 34 տուն հայ, 1909 թվականին՝ 16 տուն հայ, 7 տուն քուրդ, իսկ 1915 թվականին՝ 30 տուն քուրդ բնակիչ։
== Պատմամշակութային կառույցներ ==
Գյուղից 1-2 կմ արևմուտք, ձորամիջին գտնվում էր Մեծոփա վանքը։
== Կրթություն ==
Այստեղ է ծնվել արձակագիր, բանասիրական գիտությունների դոկտոր պրոֆեսոր Հարություն Մկրտչյանը (1903-?)։
== Աղբյուրներ ==
«Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
== Տես նաև ==
Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն
== Ծանոթագրություններ == |
932,175 | Կվիրիասխևի | Կվիրիասխևի (վրաց.՝ კვირიასხევი), գյուղ Վրաստանում։ Գտնվում է Մցխեթ-Մթիանեթ մարզի Թիանեթի շրջանում։
== Դիրք ==
Գտնվում է ծովի մակարդակից 1080 մետր բարձրության վրա։ Շրջկենտրոն Թիանեթից հեռու է 31 կմ։
== Բնակչություն ==
Ըստ 2014 թվականի մարդահամարի տվյալների, գյուղի բնակչությունը կազմում է 17 մարդ։
== Ծանոթագրություններ == |
915,873 | Արաքսյա Անանյան | Արաքսյա Ոսկանի Անանյան (մարտի 30, 1908(1908-03-30), Բաքու, Ռուսական կայսրություն - անհայտ, Երևան, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն), հայ օպերային երգչուհի (կոնտրալտո), բեմադրիչ։ ՀԽՍՀ վաստակավոր արտիստ (1939):
== Կենսագրություն ==
Արաքսյա Անանյանը ծնվել է 1908 թվականին, Բաքվում։ 1933 թվականին ավարտել է Երևանի պետական կոնսերվատորիան։ 1930-ական թվականների սկզբից եղել է Երևանի օպերայի և բալետի թատրոնի հիմնադիր կազմում, նախ եղել է մեներգչուհի, ապա՝ 1960-ական թվականներից, թատրոնի ռեժիսոր։ Թատրոնի առաջին ներկայացման՝ Ալեքսանդր Սպենդիարյանի «Ալմաստ» օպերայի ժամանակ կատարել է Գայանեի դերերգը։ Հանդես է եկել տարբեր օպերային ներկայացումներում, այդ թվում՝ Պյոտր Չայկովսկու «Եվգենի Օնեգին» (Օլգա), Շառլ Գունոյի «Ֆաուստ» (Զիբել), Ջակոմո Պուչինիի «Չիո-Չիո-Սան» (Սուզուկի) և այլն։ Երաժշտական գործունեությանը զուգահեռ զբաղվել է նաև բեմադրական աշխատանքով։ Բեմադրել է Ռուջերո Լեոնկավալոյի «Պայացներ», Ցեզար Կյուիի «Կոշկավոր կատուն» և այլ օպերաներ, մասնակցել է Արմեն Տիգրանյանի «Անուշ», Տիգրան Չուխաջյանի «Արշակ Երկրորդ», Ռիխարդ Վագների «Տանհոյզեր» օպերաների բեմադրական աշխատանքներին։
== Դերերգեր ==
== Պարգևներ ==
ՀԽՍՀ վաստակավոր արտիստ, 1939
«Աշխատանքային գերազանցության համար» մեդալ, 1939
== Մահ ==
Մահացել է Երևանում։
== Ծանոթագրություններ == |
723,102 | Ավելինո (այլ կիրառումներ) | Ավելինո, կարող է վերաբերել՝
Ավելինո - կոմունա Իտալիայում, գտնվում է Կամպանիա մարզում՝ Ավելինո գավառում
Ավելինո - գավառ Հարավային Իտալիայի Կամպանիա մարզում |
243,132 | Պոլոխաչև | Պոլոխաչև (ուկրաիներեն՝ Полохачів), գյուղ Ուկրաինայի Ժիտոմիրի մարզի Օվրուչի շրջանում։
2001 թվականի տվյալներով Պոլոխաչև գյուղում բնակվում էր 307 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 0,73 կմ² տարածք։ Բնակչության խտությունը կազմում էր 420,55 մարդ/կմ²։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում, www.rada.gov.ua (ուկր.)
2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները, ukrcensus.gov.ua (ուկր.)
Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարներ և քարտեզներ, maps.vlasenko.net (ուկր.) |
1,096,264 | Օննիկ Դինքջյան | Օննիկ Դինքջյան (արմտ. հայ.՝ Օննիկ Տինքճեան, 1929, Փարիզ), ժողովրդական և ծիսական երգերի ամերիկահայ կատարող, երաժիշտ, երգահան և քնարերգակ։
Երաժիշտ Արա Դինքջյանի հայրը։
== Կենսագրություն ==
Օննիկ Դինքջյանը ծնվել է Փարիզում (Ֆրանսիա) 1929 թվականին։ Մեծ եղեռնը վերապրած տիգրանակերտցի (Դիարբեքիր) իր ծնողների՝ Կարապետի և Զորայի հետ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ է տեղափոխվել 1946 թվականին։
Դինքջյանի երաժշտական ամենավաղ փորձը եղել է հայկական եկեղեցում, որտեղ նա եղել է գեղարվեստական մենակատար։ 1952 թվականին Միացյալ Նահանգների բանակին միանալուց հետո նա դարձել է հանրաճանաչ Winged Victory Chorus-ի մենակատարը, որը զվարճացնում էր զորքերին ամբողջ Եվրոպայով մեկ՝ Կորեական պատերազմի ժամանակ։ Բանակից վերադառնալուց հետո նա բացել է քիմիական մաքրման իր սրահը, Ֆրանսիայի Լիոն քաղաքում ամուսնացել է Արաքսի Մաքսյանի (Մղսյան) հետ, որի արմատները Խարբերդից են։ Նրանք ունեցել են երկու զավակ՝ Անահիտը և Արան։
=== Պարգևներ ===
2019 թվականի դեկտեմբերին Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Առաջինը հայկական ավանդական երաժշտության մեջ երկարամյա գործունեության համար Օննիկ Դինքջյանին պարգևատրել է «Մեսրոպ Մաշտոց» մեդալով։
2020 թվականին Օննիկ Դինքջյանը ստացել է Ազգային ժառանգության պարգևը (անգլ.՝ National Heritage Fellowship), որը Միացյալ Նահանգների արվեստների ազգային հիմնադրամը շնորհում է ժողովրդական և ավանդական արվեստի գործիչներին։ Օննիկ Դինքջյանից բացի 25000 դոլար պարգևին են արժանացել ինը այլ ամերիկացի երգիչներ, երաժիշտներ, պարողներ, ավանդական արվեստի հետևորդներ։
=== Ելույթներ ===
Օննիկ Դինքջյանը ելույթներ է ունեցել Կոնգրեսի գրադարանում, Սմիթսոնյան գավառական կյանքի փառատոնում և Քենեդի կենտրոնի «Հազարամյա բեմում»։
2013 թվականի ապրիլի 9-ին Օննիկ Դինքջյանն ու նրա որդին՝ Արա Դինքջյանը, եկել են Ստամբուլ և մասնակցել Սուրբ Խաչ Դպրեվանքի հիմնադրության 60-ամյակի առթիվ կազմակերպված համերգին, որը տեղի է ունեցել Շիշլիի Քենթ սրահում։
== Սկավարակագրություն ==
Voice of Armenians Onnik Dinkjian - with the song "Mayrs" (text by A. Issahakian and music by Badalian)
The Many Sides Of Onnik 1992 a rare recording of songs in Տիգրանակերտ dialect
Inner Feelings of Onnik, album featuring Ne me quitte pas recorded by Onnik Dinkjian with John Berberian (oud)
All My Best
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
ONNIK: Portrait of a Legend |
510,602 | Շոնգաու | Շոնգաու (գերմ.՝ Schongau), կոմունա Գերմանիայի Բավարիա երկրամասում։
Ենթարկվում է Վերին Բավարիա շրջանին։ Մտնում է Վայլհայմ Շոնգաուի կազմի մեջ։ Բնակչությունը կազմում է 12 082 մարդ (ըստ 2010 թվականի դեկտեմբերի 31-ի)։ Տարածքը կազմում է 21,35 կմ²։ Պաշտոնական կոդ՝ 09 1 90 148։
== Ժողովրդագրություն ==
== Քույր քաղաքներ ==
Կոլմար, Ֆրանսիա (1962)
Լուկկա, Իտալիա (1962)
Սինտ-Նիկլաս, Բելգիա (1962)
Էբինգդոն, Մեծ Բրիտանիա (1970)
Գոգալին, Լեհաստան (1996)
== Պատկերասրահ ==
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Պաշտոնական էջ |
308,863 | Ումետբաևո (գյուղ, Ստերլիբաշևսկի շրջան) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ ՈւմետբաևոՈւմետբաևո (ռուս.՝ Уметбаево, բաշկիրերեն՝ Өмөтбай), գյուղ Ռուսաստանի Բաշկորտոստան հանրապետության Ստերլիբաշևսկի շրջանի կազմում։
Բնակչությունը 2009 թվականին գրանցված տվյալներով կազմում էր 121 մարդ։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ռուսաստանի ժամային գոտիները, worldtimezone.com կայքում (անգլ.) |
921,035 | Հարբեցնող որոմ | Որոմ արբեցնող կամ որոմ հարբեցնող կամ պիսակ (լատ.՝ Lólium temuléntum), հացազգիների կարգի դաշտավլուկազգիների միաշաքիլավոր միամյա բույս։ Հենց այս որոմի տեսակն է, որ հիշատակվում է Աստվածաշնչում։ Մինչ այս բույսը վնասակար մոլախոտ էր ցորենի, գարու և այլ մշակաբույսերի մեջ։ Հարբեցնող որոմը թունավոր է (հատիկի կեղևի տակ համակեցությամբ ապրում է ստրոմատինիա տեմուլենտա սունկը, որն արտադրում է թեմուլին ալկալոիդ, որը լուրջ վտանգ է ներկայացնում մարդկանց համար և մի շարք ընտանի կենդանիների համար (բացի խոզից, բադից և հավից)։ Ներկայումս այս տեսակի որոմը պրակտիկայում չի հանդիպում։
Հարբեցնող որոմը սովորաբար աճում է ցորենի արտադրության տարածքում և համարվում է մոլախոտ։ Այս երկու բույսերի նմանությունը այնքան մեծ է, որ որոշ շրջաններումայս որոմը կոչվում է «կեղծ ցորեն»։ Այնուամենայնիվ, երբ ցորենը հասունանում է, լինում է շագանակագույն, իսկ որոմը՝ սև։
== Տարածվածություն ==
Տարածված է ՌԴ եվրոպական մասում (գրեթե ամենուր), Կովկաս, Արևմտյան Սիբիր։
Հասկերը 3-8 ծաղկանի են։ Թաղանթավոր սերմնապտուղը նավակաձև-օվալաձև է, լայն բացված, երկարա-սրավուն, փորիկի միջին մասում փքված։ Գագաթը բութ կլորացած է, հիմքը հատված։ Արտաքին ծաղկաթեփուկը կաշենման է, վերևի մասում հաճախ երկատամանի, թեփուկի երկայնքով անցնում են երեք ցցուն անոթներ։ Թեփուկի եզրերը կարճ թարթիչավոր են, ներքին թեփուկը երկողնուցավոր, համարյա հավասար արտաքինին, ալիքավոր կոտրտված, վերին մասում` թաղանթավոր, հաճախ միջին մասում ակոսավոր։ Քիստը երկար է, ճկուն, թեթև ալիքավոր, թույլ ատամնավորված, հեշտությամբ կոտրվում և հեռացվում է միջին անոթից։ Սռնին տափակ ճնշված տեսք ունի, ուղիղ հատված, մոտ 2 մմ երկարությամբ։ Մակերևույթը մերկ է, թույլ անհարթություններով, երբեմն` թույլ կնճռոտ երկայնական մասում։
Գունավորումը մոխրա-կանաչավուն է, երբեմն` կեղտոտ դեղին գույնի, վերին մասում` ավելի մուգ։
Երկարությունը 5-6 մմ է, լայնությունը` 2-2.5 մմ, հաստությունը` 1.25-2 մմ։
Սերմնապտուղը սերտաճած է ներքին ծաղկաթեփուկի հետ, օվալաձվաձև է, մեջքի մասում` փքուն, լայն ու ոչ խորը ակոսիկով, մուգ գորշագույն։ Սաղմը լայն է, երկարությունը` 4-5 մմ։
Աղբոտում է գարնանացան հացազգիները, հատկապես`գարնանացան ցորենի մանր հատիկավոր սորտերը, ավելի հազվադեպ` այլ հացահատիկային մշակաբույսերը։
== Թունավոր հատկություններ ==
Սերմերի տոքսիկությունը պայմանավորված է ստրոմատինիա տեմուլենտա սնկով, որի գիֆերը գտնվում են սերմնաթաղանթների տակ։ Սունկը նպաստում է նարկոտիկ ալկալոիդ տեմուլինի կուտակմանը, որն ազդում է կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա։ Թեմուլինն առաջ է բերում գլխապտույտ, աղմուկ ականջներում, թուլություն, գիտակցության կորուստ, ջղակծկումներ։ Արբեցնող որոմի աղացած սերմերի զգալի քանակություն պարունակող ալյուրից թխած հացը կրում է «հարբած հաց» անունը։
== Մշակում ==
Արբեցնող որոմի մասին հիշատակվում է Աստվածաշնչում, հանդիպում է նաև Ա.Ն. Օստրովսկու «Փոթորիկ» դրամայում։ «Որոմների» մասին, որոնք իբր սատանան թափում է տանիքից, պատմում է թռիչքային Ֆեկլուշային `հիմնավորելով քաղաքի բնակիչների այս ցավալի վիճակը։
== Պատկերասրահ ==
== Ծանոթագրություն ==
== Գրականություն ==
Губанов И. А. и др. 178. Lolium temulentum L. — Плевел опьяняющий // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3 т. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл., 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 272. — ISBN 8-87317-091-6.
== Հղումներ ==
«genus»։ Germplasm Resources Information Network (GRIN)
Հարբեցնող որոմ հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում
«Плевел»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907
Плевел в Энциклопедии декоративных садовых растений
https://snund.am/wp-content/uploads/2016/05/Book_quarantine_weeds1.pdf Archived 2018-09-04 at the Wayback Machine. |
452,529 | Մարիա Մայերովա | Մարիա Մայերովա (Majerova, փետրվարի 1, 1882(1882-02-01)[…], Ուվալի - հունվարի 16, 1967(1967-01-16)[…], Պրահա, Չեխոսլովակիա[…]), չեխ գրող։ Չեխոսլովակիայի ժողովրդական արվեստագետ (1947)։
== Կենսագրություն ==
1906-1907 թվականներին եղել է Սորբոնի համալսարանի ազատ ունկնդիր։ Առաջին ստեղծագործություններում («Կուսություն», 1907, վեպ, պատմվածքների ժողովածուներ) արտահայտել է բողոք ընդդեմ կապիտալիստական հասարակարգի։ Հետագա գործերում փորձել է բացահայտել 1905-1907 թվականների ռուսական հեղափոխությունից հետո Եվրոպայի լարված. իրադրությունը («Հանրապետության հրապարակը», 1914), պատկերել առաջին համաշխարհային պատերազմի իրադարձությունները, չեխ ժողովրդի պայքարն անկախության համար («Աշխարհներից լավագույնը», 1923), փորձել նկարագրել «պրոլետարական ընտանիքի ողբերգական ճակատագիրն ու բանվոր մարդու հոգեկան աշխարհը» («Բալլադ հանքափորի», 1938)։ Հիշատակելի է Մայերովաի «Շչակ» (1935) հերոսապատումը, որտեղ ներկայացված է «Չեխոսլովակիայի բանվորական շարժման զարգացումը XIX դարի կեսից մինչև Հոկտեմբերյան հեղափոխությունը»։
Նրա վիպակների ու պատմվածքների ժողովածուներում («Կայծակի ուղին», 1951, «Վայրի Արևմուտք», 1954), ակնարկների գրքերում («Արծաթից դրվագված աղջիկներ», 1964) արտահայտված է նոր մարդու հոգևոր աճը։ Հայտնի է նաև որպես մանկագիր։ Մայերովան չեխ գրականության մեջ սոցիալիստական ռեալիզմի հիմնադիրներից է։ Գոտվալդի անվան պետական մրցանակի դափնեկիր է (1955)։
== Ծանոթագրություններ == |
733,140 | Ջորջ Փեհլիվանյան | Ջորջ Փեհլիվանյան (անգլ.՝ George Pehlivanian, ապրիլի 20, 1964(1964-04-20), Բեյրութ, Լիբանան), հայազգի դիրիժոր։
== Կենսագրություն ==
Ջորջ Փեհլիվանյանը ծնվել է Լիբանանում, հայկական արմատներ ունեցող հայկական ընտանիքում. մայրը երգչուհի, դաշնակահարուհի Արփինե Փեհլիվանյանն է։ Ջորջ Փեհլիվանյանը վաղ տարիքից ջութակ և դաշնամուր նվագել է սովորել։ 1975 թվականին հաստատվել է Լոս Անջելեսում, եղել է ջութակահար։ Դիրիժորության դասեր է առել Պիեռ Բուլեզի, Լորին Մաազելի, Ֆերդինանդ Լեյթների մոտ, ինչպես նաև Իտալիայի Կիջիի անվան երաժշտական ակադեմիայում։
2005- 2008 թվականներին եղել է Սլովենիայի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի առաջին օտարերկրյա գլխավոր դիրիժորը, 2007 թվականին՝ Իտալիայի Սարդինիա կղզու Կալիարի քաղաքի օպերային թատրոնի գլխավոր հյուր-դիրիժոր, 2002-2012 թվականներին՝ Deutsche Staatsphilharmonie RheinlandPfalz-ի գլխավոր հյուր-դիրիժոր, Հաագայի ֆիլհարմոնիկ և Վիեննայի կամերային նվագախմբերի գլխավոր հյուր-դիրիժոր։ 1996 թվականից համագործակցել է Իսպանիայի ազգային նվագախմբի հետ։
2010 թվականից եղել է Տուկեի միջազգային երաժշտական փառատոնի (Ֆրանսիա) գեղարվեստական տնօրեն և հիմնադիր, 2012 թվականից՝ Փարիզի ազգային երաժշտական կոնսերվատորիայի նվագախմբային դիրիժորության պրոֆեսոր։
Որպես դիրիժոր հանդես է եկել Լոնդոնի, Լա Սկալայի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբերի, Լայպցիգի Gewandhaus նվագախմբի, Համբուրգի սիմֆոնիկ, Սանտա Սեսեիլիայի ազգային ակադեմիական նվագախմբի, Իսրայելի, Չեխիայի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբերի, Պալերմոյի Մասիմո թատրոնի, Նեապոլի Սան Կառլո թատրոնի նվագախմբի, Ռոտերդամի, Մոնտե Կառլոյի, Կատարի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբերի, Սուրբ Պողոսի կամերային նվագախմբի հետ։ Ռուսաստանում հանդես է եկել Մարիինյան թատրոնի, Ռուսական ազգային նվագախմբի, Մոսկվայի ֆիլհարմոնիկ, Մոսկվայի ռադիոյի և հեռուստատեսության նվագախմբի հետ։
Համագործակցել է մենակատարներ Լեոնիադաս Կավակոսի, Վադիմ Ռապինի, Ջուշուա Բելի, Յանին Յանսենի, Գիդոն Կրեմերի, Գիլ Շահամի, Սաեա Չանգի, Ժան Այվես Տիբոդետի, Էմանուել Աքսի, Արկադի Վոլոդոսի, Անդր Վաթսի, Միշա Մայսկիի, Լին Հարելի, Մորիս Անդրեի և այլոց հետ։
Հայաստանի պետական կամերային նվագախումբը դիրիժորի ղեկավարությամբ կատարել է Չայկովսկու, Միրզոյանի, Կոմիտասի և Ասլամազյանի հայտնի ստեղծագործությունները։
== Պարգևներ ==
1991 թվականին Ֆրանսիայում արժանացել է Գրան պրի մրցանակի
2014 թվականի հունիսին արժանացել է ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալի
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Ջորջ Փեհլիվանյան
http://robertgilder.co/george-pehlivanian/
http://hbartistmanagement.com/?page_id=2068
http://www.musicaglotz.com/musiciens/pehlivanian-george/ |
685,034 | Անգլ (Վերին Պրովանսի Ալպեր) | Անգլ (ֆր.՝ Angles), համայնք Ֆրանսիայի Պրովանս-Ալպեր-Լազուր ափ մարզի Վերին Պրովանսի Ալպեր գավառում։ Մտնում է Սենտ Անդրե լեզ Ալպ կանտոնի կազմի մեջ (Կաստելան շրջան)։
Համայնքի INSEE կոդ՝ 04007։
== Բնակչություն ==
Համայնքի բնակչությունը 2008 թվականին կազմում էր 72 մարդ։
== Տնտեսություն ==
2007 թվականի տվյալներով 46 աշխատունակ տարիքի մարդկանցից (15-64 տարեկան) 26-ը տնտեսապես ակտիվ էին, 20-ը անգործ (ակտիվության ցուցանիշը 56,5 %, 1999 թվականին եղել է՝ 58,5 %)։ 26 աշխատունակ բնակիչներից 25-ը աշխատում էին (15 տղամարդ և 10 կին), անաշխատանք էր 1 տղամարդ։ 20 անգործ մարդկանցից 4-ը աշակերտներ կամ ուսանողներ են, 6-ը թոշակառու, 10-ը չէին աշխատում այլ պատճառներով։
== Տեսարժան վայրեր ==
Նոտր Դամ է Սենտ Օնորա եկեղեցի (XVII դար)
Նոտր Դամ ժամատուն
Սեն Ժան ժամատուն
== Ծանոթագրություններ ==
== Տես նաև ==
Ֆրանսիայի շրջանների ցանկ
== Արտաքին հղումներ ==
«Վիճակագրության ազգային ինստիտուտ՝ Անգլ» (ֆրանսերեն)։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-10-29-ին։ Վերցված է 2012-8-22
«Անգլ» (ֆրանսերեն)։ cassini.ehess.fr։ Արխիվացված օրիգինալից 2013-01-30-ին։ Վերցված է 2013-01-12 |
735,683 | Մամիկոն Եղունյան | Մամիկոն Աղասու Եղունյան (նոյեմբերի 1, 1955(1955-11-01), Ամասիա), հայ նյարդավիրաբույժ։ Բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր։ ՀՀ վաստակավոր բժիշկ (2015)։
== Կենսագրություն ==
Մամիկոն Եղունյանը ծնվել է 1955 թվականին Անիի շրջանի Ամասիա գյուղում։ 1979 թվականին ավարտել է Երևանի պետական բժշկական համալսարանը։ 1982 թվականին նեյրովիրաբուժական վերապատրաստման կուրսեր է անցել Դոնեցկի մարզային բժշկական կենտրոնում, 1984 թվականին վերապատրաստվել է Կիևի նեյրովիրաբուժական ինստիտուտում։ 1985-1987 թվականներին կլինիկական օրդինատուրա է անցել Կիևի նյարդավիրաբուժական ինստիտուտում։ 1987 թվականին Կիևում պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն՝ «Վաղ հետվիրահատական բարդություն սուր ներգանգային հեմատոմաների հեռացումից հետո» թեմայով, դոկտորական ատենախոսություն պաշտպանել է «Ծանր գանգուղեղային վնասվածք՝ երեխաների տարբեր տարիքային խմբերի մոտ» թեմայով։ 1988-1995 թվականներին եղել է Լենինականի հիվանդանոցի Նյարդավիրաբուժական բաժանմունքի վարիչ, 1998 թվականից՝ «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի նյարդաբանական և նեյրովիրաբուժական կլինիկայի գիտական ղեկավար։ 2003 թվականից դասավանդում է Երևանի պետական բժշկական համալսարանում։
Գիտական և ուսումնամեթոդական աշխատանքների հեղինակ է։
== Պարգևներ ==
ՀՀ վաստակավոր բժիշկ, (2015)
Նանսենի անվան հուշամեդալ
Վազգեն Սարգսյանի անվան հուշամեդալ
Դրաստամատ Կանայանի անվան հուշամեդալ
«Հայաստանի երկրապահ» մեդալ
ՀՀ առողջապահության նախարարի հուշամեդալ
ՀՀ ՊՆ պատվոգիր
== Երկեր ==
«Երեխաների ծանր գանգուղեղային վնասվածք» (մենագրություն)։
== Ծանոթագրություններ == |
584,040 | Ռիվերա (քաղաք) | Ռիվերա (իսպ.՝ Rivera), բնակավայր Ուրուգվայի հարավարևելյան մասում, Ռիվերա դեպարտամենտում։
== Բնակչություն ==
Բնակչությունը ըստ 2011 թվականի տվյալների կազմում է 64 465 մարդ։
Աղբյուր՝ Instituto Nacional de Estadística de Uruguay։
== Հայտնի մարդիկ ==
Ապարիսիո Մենդես, Ուրուգվայի նախագահ (1976—1981)
Ռոդրիգո Մորա, Ուրուգվայի ֆուտբոլիստ
Պաբլո Բենգոեչեա, ուրուգվայցի նախկին ֆուտբոլիստ
Ուգո դե Լեոն, ուրուգվայցի նախկին ֆուտբոլիստ
== Քույր քաղաքներ ==
Սանտանա դու Լիվրամենտու, Բրազիլիա
== Ծանոթագրություններ == |
106,599 | (7721) Անդրիլա | (7721) Անդրիլա (անգլ.՝ Andrillat), աստերոիդ աստերոիդների հիմնական գոտում։ Հայտնաբերվել է 1960 թվականի սեպտեմբերի 24-ին Կոռնելիս վան Հաուտենի, Ինգրիդ վան Հաուտեն-Գրունևելդի և Թոմ Գերելսի կողմից Պալոմարում։
Միջին հեռավորությունը Արեգակից կազմում է 2,605051 ա. մ., առավելագույնը մոտենում է 2,2412 ա. մ. հեռավորության վրա և հեռանում 2,9689 ա. մ.։ Արեգակի շուրջ մեկ ամբողջական պտույտ է կատարում 1535,76 երկրային օրվա ընթացքում, իր ուղեծրով շարժվելով միջինում 0,234412 աստիճան/օր արագությամբ։ Աստերոիդի ուղեծրի և խավարածրի հարթությունները իրար հետ կազմում են 4° անկյուն։
== Տես նաև ==
Աստերոիդների ցանկ
Աստերոիդների սպեկտրալ դասեր
Աստերոիդների ընտանիքներ
Աստերոիդների խմբեր
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Շմադել Լուց (2003)։ Փոքր մոլորակների անունների բառարան (5-րդ վերանայված և ընդլայնված հրատարակություն ed.)։ Գերմանիա: Սփրինգեր։ ISBN 978-3-540-00238-3 (անգլ.)
(7721) Անդրիլա աստերոիդը Փոքր մոլորակների կենտրոնի կայքում (ուղեծրի տվյալները և դիտարկումները) (անգլ.) |
246,805 | Կագարլիկ (քաղաք, Ուկրաինա) | Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ ԿագարլիկԿագարլիկ (ուկրաիներեն՝ Кагарлик), քաղաք Ուկրաինայի Կիևի մարզի Կագարլիկի շրջանում, շրջկենտրոն։
Չճշտված տվյալներով Կագարլիկ քաղաքում բնակվում էր 13 802 մարդ։ Բնակավայրը զբաղեցնում է 21,38 կմ²։
== Ծանոթագրություններ ==
== Արտաքին հղումներ ==
Բնակավայրերի ամբողջական ցանկը Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի կայքում։ (ուկր.)
2001 թվականի Ուկրաինայի համապետական մարդահամարի արդյունքները։ (ուկր.)
Ուկրաինայի բնակավայրերի արբանյակային լուսանկարները։ (ուկր.) |
64,078 | Ֆրանց Ֆերդինանդ | Ֆրանց Ֆերդինանդ (գերմ.՝ Franz Ferdinand von Österreich-Este; դեկտեմբերի 18, 1863(1863-12-18)[…], Գրաց, Ավստրիական կայսրություն - հունիսի 28, 1914(1914-06-28)[…], Սարաևո, Ավստրո-Հունգարիա), Ավստրիայի էրցհերցոգ, 1896 թ.-ից սկսած՝ Ավստրո-Հունգարիայի գահի ժառանգորդ։
1914 թ-ին սերբ ահաբեկիչ Գավրիլո Պրինցիպի կողմից Ֆրանց Ֆերդինանդի սպանությունը պատճառ հանդիսացավ Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկսվելուն։
== Ծանոթագրություններ == |