_id
stringlengths 15
22
| url
stringlengths 31
150
| title
stringlengths 1
86
| text
stringlengths 100
23.8k
|
|---|---|---|---|
20231101.sw_1169_11 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mkewe Aisha alipoombwa kutaja kidogo sifa za Mtume, alisema hivi: “Sifa zake ni zile sifa nzuri zinazosifiwa na Qurani” na katika Qurani zimetajwa chungu ya sifa zilizo nzuri. |
20231101.sw_1169_12 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mtume mara nyingi alikuwa akisema: “Sikupata kufanya hata siku moja yale mambo waliyokuwa wakiyafanya makafiri”. Kwa hivyo yeye hakupata kuabudu sanamu, kulewa, kuzini, kucheza kamari wala hakumdhulumu mtu kitu chake na kama haya. |
20231101.sw_1169_13 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Lakini alikuwa msemakweli, mwaminifu, mpole na mwenye haya na sifa nyingi nyinginezo bora kama hizi. Watu wa Makka walikuwa wakimsifu kwa tabia zake, hata wakampa jina la Muhammad Al-Amin (mwaminifu). Alikuwa hatajikani ila kwa jina la Al-Amin. |
20231101.sw_1169_14 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Safari moja baadhi yao walipokuwa wakienda Yaman katika biashara zao, baba yake mdogo wa pili Bwana Zubeyr alimshauri ikiwa atapenda kusafiri. Mtume aliridhia akenda naye mpaka Yaman, wakakaa huko muda wa siku tatu tu kisha wakarejea, wakati huu Mtume alikuwa mtoto wa miaka tisa. |
20231101.sw_1169_15 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Hata alipotimia miaka 12 mwaka 582, alisafiri tena pamoja na baba yake mdogo mwingine, Bwana Abu Talib; safari hii waliazimia kwenda Shamu, lakini walipofika Busra – mji wa kusini kabisa katika nchi ya Shamu – walikutana na padri jina lake Bahyra ambaye alimkataza asisogee na mwanawe zaidi kuliko hapo, akamwambia: “Mtoto huyu namwona ana alama zote za Mtume aliyetabiriwa kuwa atakuja, basi naona ni hatari kubwa akienda Shamu, asije akauawa na Wayahudi huko. Nakusihi sana urejee naye, au umpe mtu mwaminifu arejee naye, nawe uende katika biashara zako”. Abu Talib alimpa mtu arejee naye Makka naye akaendelea na safari yake. |
20231101.sw_1169_16 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Huyu padri Bahyra alikuwa mwanachuoni wa Kinasara, na alimbashiri Mtume lakini hakuwahi kumwamini alipoanza utume, ila mwanafunzi wake Salman Al-Farsy Mwajemi mara alipopata habari ya kupata utume wake alisilimu, na aliusaidia Uislamu katika mambo mengi. |
20231101.sw_1169_17 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Baada ya kutimia miaka 15 Mtume aliingia katika kufanya biashara ndogondogo yeye na mwenziwe Saib bin Yazid, lakini biashara yao walikuwa wakiifanyia katika miji iliyokuwa karibu na Makka tu. Alipata sifa kubwa ya uaminifu na ukweli katika biashara zake hizi. Mshirika wake huyu alisilimu siku ilipotekwa Makka, na Mtume alifurahi sana kwa kusilimu rafiki yake huyu. |
20231101.sw_1169_18 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Muhammad hakuwa akihudhuria sikukuu za Wapagani tangu kufahamu kwake. Alikuwa akipenda kukaa peke yake. Kufanya haya kulikuwa kukimwonjesha raha kubwa kuliko kutoka mbele za watu akaona yale mambo yao mabaya aliyokuwa akiyachukia. Kila usiku ukicha alikuwa akizidi kuyachukia. Lakini alikuwa hajui la kufanya. |
20231101.sw_1169_19 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Hata alipotimiza miaka 38 hakuweza tena kustahimili kuona zile ibada za sanamu na tabia mbovu walizokuwa nazo wenziwe, ilivyokuwa hana la kufanya katika kuzizuia, alifanya shauri kuuacha mji wa Makka na kwenda porini kukaa. |
20231101.sw_1169_20 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Akapata pango zuri katika Jabal Hira Kaskazini ya Makka, inapata maili 3 toka huko Makka. Akawa akikaa huko kwenye Jabal Hira kwa muda wa wiki nyingi, kisha hurejea Makka kuja kumtazama mkewe, wanawe na jamaa zake wengine, na vile vile kwa ajili ya kuchukua chakula kinapokuwa kimekwisha. |
20231101.sw_1169_21 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Wakati mwingine akikaa siku nyingi sana huko porini hata humpasa mkewe Khadija kwenda kumsikiliza na mara nyingine alikuwa akifuatana naye, pamoja na watoto wao. |
20231101.sw_1169_22 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Baadaye alisimulia kuwa katika mwezi wa Ramadhani 17, Jumatatu katika mwaka wa 40 unusu wa umri wake alimuona mtu kamsimamia mbele yake bila ya kumuona wapi katokea, akamwambia: “Soma”. Mtume akamjibu: “Mimi sijui kusoma kwani sijapata kujizunza”. Akaja, akamkamata, akambana, akamwambia tena: “Soma”. Mtume akamjibu jawabu yake ileile. Hata mara ya tatu akamwambia: “Soma – Iqraa Bismi Rabbik - ” akamsomea sura ya 96 mpaka kati yake, kisha Mtume akaisoma kama alivyosomewa. Hii ndiyo sura ya kwanza kushuka katika Qurani, ingawa haijawekwa mwanzo. |
20231101.sw_1169_23 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mara yule mtu (malaika) akaondoka machoni pake asimwone kaenda wapi, naye akarejea kwake hofu imemshika. |
20231101.sw_1169_24 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Alipofika nyumbani, Khadija alidhani ana homa, akamfunika nguo gubigubi akakaa mbele yake akimsikiliza anavyoweweseka. Homa ilipomwachia alimweleza Khadija yote yaliyomtokea, naye akamtuliza moyo wake, akamyakinishia ya kuwa hapana lolote baya litakalomzukia. |
20231101.sw_1169_25 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mara Bibi huyu akaondoka akaenda kwa jamaa yake Waraqa bin Naufal akampa habari yote iliyompata mumewe. Naye akamwamrisha amwite, na Mtume akaenda akamweleza habari yake yote. Bwana Waraqa akamwambia: “Huyo ndiye Jibril aliyemshukia Nabii Musa na Nabii Isa. Basi jibashirie kuwa wewe ni Mtume wa Umma huu! Nami natamani kuwa hai nikuone unavyosimama kuwatengeneza jamaa zako, Inshaalla nitakuwa mkono wako wa kulia!”. |
20231101.sw_1169_26 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Huyu Waraqa hakuwa akiabudu dini ya sanamu bali alikuwa Mkristo, alipokuwa akisoma vitabu aliona kutatokea Mtume mwingine, ndiyo maana alipohadithiwa habari ile mara moja akaamini kuwa aliyemjia Mtume ni Jibril. |
20231101.sw_1169_27 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Muhammad aliishi Makka kwa muda wa miaka 53, arubaini (40) katika hiyo akiwa ni mtu wa kawaida kabla ya kupewa utume, na 13 akiwa ni mjumbe wa Mwenyezi Mungu. |
20231101.sw_1169_28 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Maisha yake Makka yalikuwa ya taabu tangu utotoni mwake, kwani alizaliwa yatima kisha alipokuwa katika ujana wake alikuwa akifanya kazi ya kuchunga mbuzi na kondoo wa watu wa Makka kwa vijipesa kidogo mpaka alipofika umri wa miaka ishirini na tano akapata kazi ya kumfanyia biashara Khadija, bibi mtukufu wa Kikureshi ambaye baadaye alikuja kuwa mkewe, na kuzaa naye aghlabu ya watoto wake. |
20231101.sw_1169_29 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Katika miaka 13 aliyoyaishi hapo Makka baada ya kupewa utume, Muhammad alipata kila aina ya mateso na masumbuko, juu ya nafsi yake na juu ya wafuasi wake, naye alisubiri na kustahimili kila aina ya taabu na shida kwa ajili ya Mola wake, mpaka Mwenyezi Mungu alipompa amri ya kuhama mji huo na kuelekea Madina. |
20231101.sw_1169_30 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Katika muda huu alipokuwa Makka, wengi katika jamaa zake na watu wa makabila mengine wa matabaka mbalimbali za jamii waliingia dini yake. |
20231101.sw_1169_31 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mwaka 622 Wakureshi, wakiona hasara katika mafungamano yao na Waarabu wengine wenye kuabudu miungu mingi, kwa dukuduku zao zilimfanya Muhammad ahame pamoja na sahibu wake Abubakar Assiddiq na wafuasi wake 70 hivi akaishi Yathrib, mji ambao ulikaliwa na Waarabu na Wayahudi pamoja na ambao baadaya ukaitwa Madinat al-Nabi (yaani Mji wa Nabii, kifupi Madina). |
20231101.sw_1169_32 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mwaka huo ukawa wa kwanza katika Kalenda ya Kiislamu inayotumika tangu wakati wa halifa 'Omar ibn al-Khattàb hadi leo. |
20231101.sw_1169_33 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mtume Muhammad, baada ya kupewa amri ya kuguria Madina, aliondoka na kuhamia mji huo ambao ulimpokea na kumkubali na kumsaidia na kumtukuza na kumlinda na maadui. |
20231101.sw_1169_34 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Ingawa Wayahudi wa Madina walikataa kumsadiki kuwa nabii kama wale wa Biblia, aliendelea kuhubiri huko na tangu mwaka wa kwanza alitunga Hati ya Agano iliyokubaliwa na Wamadina wote: ndiyo asili ya Umma, jamii ya waumini. |
20231101.sw_1169_35 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mtume Muhammad aliishi Madina kwa muda wa miaka 10 mingine akitangaza dini ya Mwenyezi Mungu na huko watu wengi na makabila mbali mbali ya Kiarabu yaliingia dini ya Uislamu kwa makundi makundi. |
20231101.sw_1169_36 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Wakati huohuo alianza kushambulia misafara ya Wamakka wapagani na kuwashinda kwanza huko Badr (624), akashindwa huko Uhud (625), hatimaye akapata ushindi mkuu huko Madina katika vita vya handaki (627): hapo alifukuza na hatimaye akaangamiza kama wasaliti Wayahudi wote wa Madina na wanaume wote wa Waqurayza, wakati wanawake wao pamoja na watoto wakauzwa kama watumwa huko Syria. |
20231101.sw_1169_37 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mwaka 630 Muhammad akiwa na nguvu za kutosha aliweza kurudi Makka na kuiteka, akairudisha Kaaba ambayo ndiyo kibla cha Waislamu wote ulimwenguni katika mambo ya Sala na Hija. |
20231101.sw_1169_38 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Hata hivyo akarudi kuishi Madina na kutoka huko akaeneza kazi yake ya kisiasa na ya kidini katika Hijaz yote. Baada ya ushindi wake huko Hunayn dhidi ya Waawazin na wenzao, aliteka au kusilimisha vijiji mbalimbali vya maana upande wa uchumi au wa vita kwa mfululizo wa mapigano kwenye Wadi al-qura. |
20231101.sw_1169_39 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Akiendelea kuishi Madina, alinadhimu kwa Sharia na hukumu nyingi maisha ya jamii ya Waislamu huko, na kuweka chanzo cha dola ya kiislamu ulimwenguni. |
20231101.sw_1169_40 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Sharia na hukumu hizo zinapatikana katika kitabu kitakatifu cha (Qurani), ambacho leo Waislamu wote ulimwenguni wananadhimu maisha yao kulingana nacho. |
20231101.sw_1169_41 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Ingawa Kurani inaruhusu wake 4 tu, Muhammad alisema ana idhini ya kuvuka kiwango hicho. Jumla alioa wake 11, ambao majina yao yamepangwa hapa chini kufuatana na tarehe ya ndoa. |
20231101.sw_1169_42 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | 1. Khadija binti Khuwaylid (tangu 595 hadi kifo chake Januari 620) ambaye aliwahi kuolewa na waume wawili na kuwazalia watoto 5. Katika maisha mazuri ya ndoa alimzalia Muhamad mabinti 4 (Ruqayya, Umm Khulthūm, Zaynab na Fatima), mbali na watoto 2 wa kiume (Qàsim na ‘Abd Allah) ambao lakini walikufa wakiwa bado wadogo. |
20231101.sw_1169_43 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | 6. Hindi Umm Salama binti Abi Umayya (tangu Februari 626), aliyewahi kuolewa na mume mmoja na kuachiwa watoto wengi. Alikuwa mtoto wa kambo wa shangazi ya Mohamed. |
20231101.sw_1169_44 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | 10. Safiyya binti Huyay (tangu Septemba 628) ambaye alikuwa Myahudi akatekwa nyara katika vita vya Khybar. |
20231101.sw_1169_45 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Kati yao, wa kwanza tu alimzalia Muhammad watoto, lakini wana wote walifariki kabla ya baba yao, isipokuwa Fatma aliyekufa miezi sita baada yake. |
20231101.sw_1169_46 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Aliwaoa pia, lakini bila ya kulala nao, Asma’ binti Al Nu‘man (mkoma) na ‘Amra binti Yazid (aliyekataa katakata ndoa hiyo akapewa mara talaka). |
20231101.sw_1169_47 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Mbali na wake rasmi, Kurani inaruhusu kuwa na masuria wasio na idadi (dhāt al-yamīn, "waliomilikiwa na mkono wa kuume", yaani watumwa, hasa waliotekwa vitani). Muhammad alikuwa nao 16: kati yao Marya (Mkristo) alimzalia mtoto wa kiume: Ibrahim, aliyefariki mdogo sana, kwa huzuni kubwa ya baba yake aliyemfuata kaburini muda mfupi baadaye. |
20231101.sw_1169_48 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | KADHI SHEIKH ABDULLA SALEH FARSY, Maisha ya Nabii Muhammad - Mulla Karimjee Mulla Mohamedbhai & Son, Zanzibar 1942 |
20231101.sw_1169_49 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | The Hero as Prophet A passionate championship of Prophet Muhammad as a Hegelian agent of reform. by Carlyle, Thomas (1795-1881) On Heroes and the Heroic in History. Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press, 1966. |
20231101.sw_1169_50 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Muhammad | Muhammad | Al-Hibri, Azizah Y. (2003). "An Islamic Perspective on Domestic Violence". 27 Fordham International Law Journal 195. |
20231101.sw_1171_0 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Fizikia (kutoka neno la Kigiriki φυσικός, physikos, "ya kimaumbile", ambalo tena linatokana na φύσις, physis, "umbile") ni fani ya sayansi inayohusu maumbile ya ulimwengu, hususan asili ya dunia na viumbe vyote. |
20231101.sw_1171_1 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Tangu zama za nyuma kabisa, wanafalsafa ya asili walijaribu kueleza mafumbo, kama vile mienendo ya sayari na asili ya maada. Mlengo huu ulijulikana hapo mwanzo kama Fizikisi (kutoka Kiingereza Physics, ikiandikwa Physike kuiga dhana ya Aristotle). |
20231101.sw_1171_2 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Kuibuka kwa Fizikia kama tawi la sayansi lenye kujitegemea, toka kwenye shina la falsafa asilia, kulitokana na mapinduzi ya kisayansi ya karne ya 16 na ya 17 na kuendelea mpaka pambazuko la sayansi ya Kisasa mwanzoni mwa karne ya 20. |
20231101.sw_1171_3 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Fani hii imekuwa ikiendelea kutanuka kulingana na kukua kwa tafiti na kupelekea gunduzi mbalimbali kama vile: modeli sahili ya chembe za kimsingi na uelezi uliotanuka wa historia ya ulimwengu, sambamba na mapinduzi ya teknolojia mpya kama silaha za nyuklia na semikonda. |
20231101.sw_1171_4 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Leo hii utafiti unaendelea katika mikondo mipana ya kimata; kuhusisha mpitishoumemkuu katika joto la hali ya juu, ukokotoaji wa kikwantumu, utafutaji wa Higg Boson, na jitahada za kuendeleza nadharia ya mtuazi wa kikwantumu. Ulikitwa katika mitazamo na vitendo, na pia seti zilizojisheheneza kwa nadharia zinazodhihirishwa kwa hisabati nzuri. |
20231101.sw_1171_5 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Ugunduzi katika sayansi umegusa kote ndani ya Sayansi Asilia, na Fizikia inaelezwa kama Sayansi ya Msingi kwa sababu nyanja nyingine kama Kemia na Biolojia huchunguza mifumo ambayo tabia zake husimama kwenye kanuni za Fizikia. |
20231101.sw_1171_6 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Kemia, kwa mfano, ni sayansi ya dutu iliyofanyika na atomu na molekuli kwa wingi mmoja, lakini tabia za kampaundi za kikemia zinatathminiwa kwa tabia za kimaumbile za molekuli zinazochipukia kwayo. |
20231101.sw_1171_7 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Fizikia ya vitendo inahusiana kwa karibu na uhandisi na teknolojia. Mwanafizikia anayejihusisha na msingi wa utafiti hufanya muundopicha na kisha kufanya vitendo kwa kutumia vyombotekichi kama kikazanishio mwendo wa chembe na Biru, na angali mwanafizikia anayejihusisha na tafiti zilizotendewa kazi, huvumbua teknolojia kama vile Upigaji Picha Kiusumaku Mtetemiazi (kwa Kiingereza MRI, Magnetic Resonance Imaging) na transista za sifa mbalimbali. |
20231101.sw_1171_8 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Fizikia ya kinadharia ina uhusiano wa karibu na hisabati, ambayo huipa lugha ya nadharia za kimaumbile. Aghalabu ni kweli kwamba shauri la kwanza la Nadharia ni kupembua mahusiano katika sura ya kiulimwengu inayoshabihiana na yatendekayo. Kazi nyingine ya umuhimu sawa ni kufanyiza kanuni za mahusiano kimahesabu. |
20231101.sw_1171_9 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Matumizi ya hisabati katika nadharia huwakilisha dhana ya kimawazo, katika mchakato wa kuibua hitimisho muhimu kutoka kwenye hali ya udhanifu uliopitia sheria rasmi za ukokotoaji. |
20231101.sw_1171_10 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Hata hivyo, nafasi ya hisabati katika nyanja za Fizikia ya Kinadharia inapelekea kwamba, si tatizo la mwanafizikia ya kinadharia kuchetua kidhibiti hakikivu cha kihesabu na, kwa kweli kabisa, mahitaji yaliyokaza sana kwenye hesabu mara nyingi hupingana na kweli za kimaumbile. |
20231101.sw_1171_11 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Mwanafizikia ya Kinadharia mara nyingi vilevile huegamia katika ufuatiliaji tathmini wa kinamba na uchocheaji picha wa kompyuta na hivyo kuona matokeo yake; na ndiyo maana kompyuta na kuprogramu kompyuta vimekuwa na uwanda mpana wenye sura mbalimbali katika kufanya modeli za kimaumbile. |
20231101.sw_1171_12 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Kwa kweli, nyanja ya Hisabati na Ufuatiliaji tathmini kikompyuta ni uwanja uliochangamka katika utafiti. |
20231101.sw_1171_13 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Fizikia ya kinadharia mara nyingi huhusiana na falsafa na metafizikia ambapo inaangukia upande wa mawazo ya kufikirika kama vile nafasi za vizio wakadhaa na ulimwengu sambamba. |
20231101.sw_1171_14 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Ingawaje mwanafizikia husoma aina mbalimbali za mafumbo ya maisha, kuna baadhi ya nadharia zinazotumika kwa wanafizikia wote. Kila moja kati ya hizi nadharia imejaribiwa kwa idadi ya vitendo na kuhakikishwa makadirio sahihi ya asili iliyopo ndani ya mizingo yenye kubadilika umakini. Kwa mfano, nadharia ya utafiti. |
20231101.sw_1171_15 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Astronomia inatajwa kama sayansi ya kale zaidi, ambapo jamii zilizokuwa zimestaarabika zamani, kama Wasumeri, Wamisri wa kale na jamii kuzunguka uwanda wa mto Indus, takriban miaka 3000 KK zilikuwa na uelewa juu ya elimu ya utabiri kuhusu mienendo ya jua, mwezi na nyota. Nyota na mwezi mara nyingi zilichukuliwa kama alama za kidini, zikiaminika kuwakilisha miungu yao. |
20231101.sw_1171_16 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Ingawa maelezo ya matukio hayo mara nyingi hayakuwa ya kisayansi, tena yenye upungufu wa vithibitisho, hayo maono ya enzi hizo yalikuwa msingi wa uendelezaji wa elimu ya astronomia baadaye. |
20231101.sw_1171_17 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Kwa mujibu wa Asger Aaboe, chanzo cha astronomia ya kimagharibi kinaweza kupatikana Mesopotamia, na juhudi zote za watu wa magharibi kuelekea sayansi ya uhalisia zimerithiwa kutoka astronomia ya kale ya Kibabuloni. |
20231101.sw_1171_18 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Wanaastronomia wa Misri waliacha alama katika makaburi na kumbukumbu zingine juu ya makundi nyota na mienendo ya maumbo mengine katika samawati (maumbosamawati/magimba) mengine. |
20231101.sw_1171_19 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Homer, mshairi bora wa Ugiriki wa kale, aliandika katika Iliad na Odyssey juu ya maumbosamawati tofauti; baadaye wanaastronomia wa Kigiriki waliyapa majina makundi nyota mengi yanayoonekana katika kizio cha kaskazini cha dunia, majina ambayo yanatumika hadi leo. |
20231101.sw_1171_20 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Falsafa ya asili ina chanzo chake huko Ugiriki wakati wa kipindi cha kale, (650 KK– 480 KK), ambapo wanafalsafa wa kabla ya Sokrates kama Thales waliyakataa maelezo yasiyo ya kiasili kwa matukio ya kiasilia na kutangaza kwamba kila tukio lilikuwa na sababu za kiasili. |
20231101.sw_1171_21 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Walipendekeza kwamba lazima mawazo yathibitishwe na sababu makini na uoni na nyingi katika nadharia zao zilithibitishwa kwa mafanikio makubwa katika majaribio mbalimbali, kwa mfano, nadharia ya atomi ilijulikana kuwa sahihi takribani miaka 2000 baada ya kupendekezwa kwa mara ya kwanza na Leucippus na mwanafunzi wake Democritus. |
20231101.sw_1171_22 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Isaac Newton (1643–1727) aliandika sheria za mwendo na mvutano ambazo zilikuwa hatua kubwa katika fizikia ya zamani. |
20231101.sw_1171_23 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Fizikia ilipata kuwa somo peke yake la sayansi wakati Wazungu walipoanza kutumia njia za majaribio na upimaji kugundua kile ambacho leo kinachukuliwa ni sheria za fizikia. |
20231101.sw_1171_24 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Maendeleo makubwa katika kipindi hicho yalijumlisha ubadilishaji wa mfumo wa jua uliofuata mfumo wa jiosentriki kuwa mfumo wa heliosentriki wa Copernicus. |
20231101.sw_1171_25 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Sheria zinazotawala miendo ya sayari katika mfumo wa jua ziliamuliwa na Johannes Kepler kati ya miaka 1609 na 1619. |
20231101.sw_1171_26 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Kazi za mwanzo katika darubini na unajimu wa kiuchunguzi vilifanywa na Galileo Galilei katika karne ya 16 na 17, na ugunduzi wa Isaac Newton na muungano wa sheria zake za mwendo na sheria za jumla za mvutano ambazo zilikuja kubeba jina lake ulifanyika. |
20231101.sw_1171_27 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Newton pia aliendeleza kalikulasi, somo la mahesabu ya mabadiliko, ambalo lilileta njia mpya ya kukokotoa matukio ya kiumbo. |
20231101.sw_1171_28 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Ugunduzi wa sheria mpya za joto mwendojoto (thermodynamics), kemia na sumakuumeme ulitokana na juhudi kubwa za uchunguzi katika kipindi cha mapinduzi ya viwanda kutokana na kuongezeka kwa kiasi kikubwa kwa mahitaji ya nishati. |
20231101.sw_1171_29 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Sheria zenye maudhui ya fizikia ya zamani ziliendelea kuwa na matumizi makubwa katika matukio ya kila siku ambapo maada ilisafiri na miendokasi isiyokaribia ule wa mwanga kwa kuwa yalitoa majibu yenye makadirio ya karibu zaidi, na nadharia kama kwanta ya kimakenika na ile ya rilativiti zilirahisika kuelekea kutoa majibu kama yaliyotolewa na fizikia ya awali. |
20231101.sw_1171_30 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Hata hivyo makosa katika fizikia ya zamani hasa kwa vitu vidogo zaidi na vile vyenye mwendo uliokaribia ule wa mwanga vilipelekea kuendelezwa kwa fizikia ya kisasa katika karne ya 20. |
20231101.sw_1171_31 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Kazi za Albert Einstein (1879–1955), katika athari za kifotoelektriki na nadharia ya rilativiti, ndiyo iliyopelekea mapinduzi ya fizikia katika karne ya 20. |
20231101.sw_1171_32 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Nadharia hizo zote kwa pamoja zilikuja kwa sababu ya majibu yasiyo sahihi sana yaliyotolewa na mekaniki ya zamani katika baadhi ya matukio. |
20231101.sw_1171_33 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Mekaniki ya zamani ilitabiri mabadiliko ya mwendokasi wa mwanga, jambo ambalo lilishindwa kutatuliwa na mwendokasi usiobadilika uliotabiriwa na milinganyo ya sumakuumeme ya Maxwell; utata huo ulirekebishwa na nadharia ya Einstein ya rilativiti maalum, ambayo iichukua nafasi ya mekaniki ya zamani kwa vitu vinavyokwenda kwa spidi kubwa zaidi na ikaruhusu mwendo wa mwanga usiobadilika. |
20231101.sw_1171_34 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Mnururisho wa vitu vyeusi pia ulikuwa tatizo lingine kwa mekaniki ya zamani, ambalo lilitatuliwa wakati Planck alipopendekeza kwamba mwanga husafiri katika mfumo wa vifurushi vidogovidogo vinavyoitwa fotoni; pamoja na athari za fotoniumeme na nadharia nzima inayotabiri ngazi zilizojitenga za njiamzingo za elektroni, ilipelekea kwenye nadharia ya vifurushikimakenika (kwa Kiingereza Quantum mechanics) kushika nafasi ya mekaniki ya zamani katika mizania ndogo sana. |
20231101.sw_1171_35 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Nadharia ya vifurushikimakenika ilianzishwa kutokana na kazi za awali za akina Werner Heisenberg, Erwin Schrödinger na Paul Dirac. Kutokana na kazi hizo za mwanzo kila mmoja katika tasnia yake muundo wa kiwango kinachotambulika wa fizikia ya hardali/vitu vidogo ilipatikana. |
20231101.sw_1171_36 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Fizikia | Fizikia | Kufuatia ugunduzi wa tabia za hardali zinazokubaliana na Higgs boson katika kituo cha CERN mwaka 2012, hardali zote za msingi ziliweza kutabiriwa na muundo unaotambulikana, na hakuna hardali nyingine zilizoonekana kupatikana, hata hivyo fizikia zaidi ya muundo unaotambulika, na nadharia kama za supersymmetry, ni katika mambo yanayoendelea kufanyiwa utafiti hivi leo. |
20231101.sw_1174_0 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Mwenyezi Mungu katika lugha ya Kiswahili ni jina linalotumika kwa Muumba wa kila kitu, Mwenye kuabudiwa kwa haki, kinyume na neno mungu ambalo linamaanisha chochote au yeyote anayeabudiwa ikiwa kwa haki au si kwa haki. |
20231101.sw_1174_1 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Neno Mwenyezi linaunganisha Mwenye na enzi na kumpatia Mungu sifa ya kuweza yote, bila kuzuiliwa na yeyote wala chochote. |
20231101.sw_1174_2 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Kwa uweza huo, Mwenyezi Mungu ni Muumba wa mbingu na dunia na kila kilichomo ndani yake, naye ni Mlezi wa viumbe vyote na Mpaji riziki kwa kila chenye uhai ulimwenguni. |
20231101.sw_1174_3 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Mwenyezi Mungu, katika dini na mila nyingi duniani, ni yule anayestahiki kuabudiwa kwa haki ikiwa peke yake bila kushirikishwa na chochote, au kwa kushirikishwa na viumbe, kwa nia ya kuwa hawa viumbe vinamkurubisha naye. |
20231101.sw_1174_4 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Hii ni kwa sababu, kila dini au mila ina namna yake ya kumsawiri Mwenyezi Mungu, na njia gani sahihi ya kumuabudu, na kwa kuwa hakuna itifaki baina ya hizi dini, mila na madhehebu kuhusu Mwenyezi Mungu na namna anavyotakikana kuabudiwa, hizi tofauti chungu nzima zimetokea. |
20231101.sw_1174_5 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Mwenyezi Mungu ana sifa mbali mbali kwa mujibu wa dini na mila na madhehebu tofautitofauti, na watu wanamsifu Mwenyezi Mungu kwa namna ambayo wanamjua wao kulingana na mafunzo ya dini na mila zao. |
20231101.sw_1174_6 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Hii ni kwa sababu, watoto tangu wazaliwapo hufunzwa na wazee wao habari za Mwenyezi Mungu na namna ya kumuabudu, na mafunzo haya hubakia katika mawazo na fikra zao, na kukua nayo mpaka ukubwani mwao. |
20231101.sw_1174_7 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Uislamu, kwa mfano, unaeleza kuwa Mwenyezi Mungu ni Mmoja tu, hana mshirika, hana mwanzo wala mwisho, hakuzaa wala hakuzaliwa, wala hapana yeyote mwenye kufanana au kushabihiana naye, naye ni Mola wa ulimwengu huu wote, na Muumba wa kila kitu. |
20231101.sw_1174_8 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Kwake Yeye inatoka riziki ya kila kiumbe, na ndiye Mwenye kuhuisha na Mwenye kufisha. Marejeo ya viumbe vyote wakisha kufa na kufufuliwa ni kwake Yeye tu siku ya Kiyama. |
20231101.sw_1174_9 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Yeye pekee ndiye Mwenye kuhukumu viumbe siku ya malipo, na ndiye atakayewapa waja wake ujira na thawabu na kuwatia Peponi kwa mema waliyoyafanya, au kuwatia adabu na kuwapa adhabu na mateso na kuwatia Motoni kwa maovu waliyotenda hapa duniani. |
20231101.sw_1174_10 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Waislamu wanafunzwa tangu utotoni mwao kuwa Mwenyezi Mungu ni Mmoja tu peke yake, hana mshirika, naye ndiye mwenye kufaa kuabudiwa kwa haki bila ya kushirikishwa na chochote katika viumbe vyake, na kuwa Yeye ni wa kutegemewa katika kila kitu na kuombwa msaada na kuombwa msamaha wakati wa makosa na madhambi. |
20231101.sw_1174_11 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Yeye hana kitu kilichofanana naye, hakuzaa wala hakuzaliwa, hana mwanzo wala mwisho. Mwingi wa rehema na Mwenye kurehemu, Mtoa riziki, Mwenye kuhuisha na Mwenye kufisha. Hukumu yote ni yake siku ya Kiyama. Mtukufu na Mkubwa. Bwana na Mola wa walimwengu wote. Yeye tu ndiye Mwenye kustahiki kuabudiwa na Yeye tu ndiye Mwenye kufaa kuombwa na kutakwa msaada. |
20231101.sw_1174_12 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Ukristo unakubaliana na Uyahudi na Uislamu katika mengi ya sifa hizi za Mwenyezi Mungu za kuumba, kuhuisha na kufisha, kuruzuku, kufufua, kuhukumu na kulipa ya kheri kwa mwenye kufanya kheri na ya shari kwa mwenye kufanya shari, lakini aghlabu ya madhehebu ya Kikristo, ijapokuwa si yote, yanampa Mwenyezi Mungu sifa ya kuwa Utatu Mtakatifu, na kumsifu kuwa huyohuyo ni Mungu Baba na Mungu Mwana na Mungu Roho Mtakatifu, na kuwa wote hawa watatu wanachanga Uungu pekee kwa umoja kamili kabisa kwa dhati. |
20231101.sw_1174_13 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Uislamu, kwa upande wake, unakataa katakata masuala ya kumshirikisha Mwenyezi Mungu na kitu chochote, na kwa hiyo ni Mmoja tu wala hana mshirika wa aina yoyote. |
20231101.sw_1174_14 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Katika majadiliano juu ya hilo, mara nyingi Wakristo wanahisi Waislamu wanakariri imani yao wenyewe bila kusikiliza maelezo ya upande wa pili, kwamba fumbo la Utatu Mtakatifu halimaanishi kushirikisha sifa za Mwenyezi Mungu na wengine wawili nje yake, bali kwamba ndiyo alivyo kwa ndani. |
20231101.sw_1174_15 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Kama vile sifa zote za Mungu (zilizoorodheshwa na Uislamu katika majina 99) zisivyovuruga umoja wake, ndivyo ilivyo kwa Utatu: kwa Wakristo karibu wote nafsi tatu ni za Mwenyezi Mungu yuleyule na zinadokeza kwamba milele yote Yeye (nafsi ya 1) anajifahamu (nafsi ya 2) na anajipenda (nafsi ya 3). |
20231101.sw_1174_16 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Kuna wale wanaoabudu viumbe mbalimbali wakichukulia kuwa wanamwakilisha Mwenyezi Mungu, kama kuabudu sanamu, nyota, jua, ngo'mbe, wanyama mbalimbali, mizimu, miti, moto, viumbe wenziwao, malaika, majini na kadhalika. |
20231101.sw_1174_17 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Dini na mila hizi, pengine huchukulia kuwa vitu hivi vinatusaidia kutufikisha kwa Mwenyezi Mungu, na kuwa bila ya vitu hivi, ibada zetu haziwezi kufika. |
20231101.sw_1174_18 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Mwenyezi%20Mungu | Mwenyezi Mungu | Ama wengine huwa na imani kuwa vitu hivi ndio Mola mwenyewe wa kuabudiwa na kuombwa na kutakwa msaada. |
20231101.sw_1175_0 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Dunia | Dunia | Dunia (; kutoka neno la Kiarabu دنيا, dunyaa; wakati mwingine pia: ardhi na kwa neno asili la Kibantu: nchi) ni gimba la angani ambapo juu yake tunaishi sisi binadamu na viumbehai wengine wengi, tukipata mahitaji yetu, kuanzia hewa ya kutufaa na maji. |
20231101.sw_1175_1 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Dunia | Dunia | Dunia ni mojawapo ya sayari nane zinazozunguka Jua letu katika anga-nje. Kati ya sayari za mfumo wa Jua, Dunia yetu ni sayari ya tatu kutoka kwa Jua. |
20231101.sw_1175_2 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Dunia | Dunia | Masafa baina yake na jua ni kilomita milioni 150 au kizio astronomia 1. Dunia huchukua siku 365.256 kulizunguka jua, na masaa 23.9345 kuuzunguka mhimili wake na upana wake ni kilomita 12,756. |
20231101.sw_1175_3 | https://sw.wikipedia.org/wiki/Dunia | Dunia | Ni mahali pekee katika ulimwengu panapojulikana kuna uhai ulioaminiwa kuanza miaka bilioni 3.5 iliyopita. |